 |
|
|
 |
|
| ABDULHAMİD HAN |
ABDÜLHAMİD HAN
Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı.
İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar:
Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi.
Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur.
Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur.
Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı.
Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız.
Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar.
Rabbim Başbakanımızı korusunu2026 |
|
|
|
|
 |
Kuzey yıldızı Kazan!
Kazan Tatarları İdil-Kama ve Kıpçak Türklerinin torunları. Bunlar Asya Türkçesinde "karışan kaynaşan" manasına gelen "Bulgar" adıyla anılıyor.
665 yılında Asparuh komutasında Bizans'ın tozunu atan Tatarlar İlteber Almuş Han zamanında (922) kendi istekleri ile İslamı kabul ediyor.
Tatarlar savaşçı bir kavim, Cengiz komutasındaki Moğol ordularına bile kafa tutuyor. Bu hengamenin ardından Altınordu yeşeriyor. Altınordu'ya Rusların gücü yetesi değil onu yine bir başka Türk devleti yıkıyor. Yerine kurulan Kırım, Kazan, Astrahan, Nogay hanlıkları Altınordu kadar güçlü olamıyor.
Ruslar deniz gibi bir kalabalık geliyor ama Kazan'dan tek taş koparamıyor. Ne zaman ki fitne fesat kaynıyor, düşman kapıya dayanıyor. Ruslar İngiliz istihkamcılarının(!) marifetiyle duvarları uçuruyor. Müderris Kulşerif ve mollalar canla başla dirense de şehir düşüyor. Korkunç İvan her biri çok sanatlı 536 camiden, 418'ini yıkıyor. Mermerlerini kilise inşaatlarında kullanıyor. Moskova'daki kiliselere niye Kazansky diyorlar? İşte ondan.
KİTMİBEZ!
Ruslar Tatarlara ısrarla Anadolu'yu gösteriyor, ancak onlar "Kitmibez" (gitmiyoruz) diyorlar. Baskılar insaf izan sınırını aşıyor, "obur" adı verilen vergi tahsildarları âdeta deri yüzüyor.
Bilahare çar olan İlminsky hummalı bir Ortodokslaştırma faaliyetine girişiyor, geride kalan beş on camiyi de o yıkıyor.
1926 nüfus sayımına göre SSCB'de 100 bin Tatar Türkü "Hıristiyanlaştırılmış" görünüyor ki bunlara "Kreşin" (ünlü yazar Turganiev gibi) deniyor. Çarlar, Tatarların bereketli topraklarına el koyup, obasından yuvasından sürünce garipler ister istemez sanat ve ticarete yöneliyor. Tahsilli şehirli ve bir burjuva sınıfı doğuyor.
Tatarlar dindarlıklarıyla tanınıyor ve Asya bozkırlarına molla yolluyorlar. Ancak asrın başlarında bir ceditçi-kadimci kavgası yaşanıyor. Ceditçiler (reformistler) medreselilere veryansın ediyor. Bolşevikler de yangına körük sıkıyor. O dönemde kızıllar arasında hayli Tatar var, bilmiyoruz belki de "Çar gitsin de kim gelirse gelsin" mantığı ile ihtilalcilere destek veriyorlar.
Gelen gideni aratırmış derler Komünistler Çar'ı aratmıyor. Zalime yardım eden zulmüne düçar oluyor.
Buraya dikkat edin bir zamanların sefil Rusya'sı istila ve Slavlaştırma politikaları ile tam 60 misli büyüyor, Komünist propaganda ile Çin hududuna varıyor. Tataristan 1992 yılında yapılan Referandum ile bağımsızlığı seçiyor. Ancak Çeçenistan dramı yaşanınca geri adım atıyor ve Rusya Federasyonu ile "Hakimiyet Paylaşma Anlaşması" imzalıyor.
Rusya'da işi tıkırında olanlar dev gibi malikaneler yaptırıp, devasa ciplere binerken devlete abanmaya alışan yaşlılar eskiyi özlüyor. Bir kısım tekaüt zevat orak-çekiçli rozetini yakasında taşıyor.
Ne bileyim sanki komünizm pusuya sinmiş bi yerlerde bekliyor!..
Gençler ise iyi yemek, marka giyinmek, spor arabalara binmek, sıcak ülkelerde tatil yapmak; hasılı Batılı gibi yaşamak istiyor.
Tataristan ovaları kendisi gibi 5 ülkeyi besler ama arazi kolhozların elinde, mahsul son tanesine kadar Moskova'ya gidiyor. Ülkenin yer altı kaynakları da zengin, lâkin onlara da Ruslar hükmediyor. Tataristan OECD'ye üye olabilecek bir petrol ülkesi iken çıkardığı neftin damlasını kendine ayıramıyor. Moskova kaldırdığı paraları kafasına göre harcıyor. Suriye'de Müslümanları kırdırırken, "ya ben senden apardığım akçelerle Şam'da Halep'te cinayet işletiyorum, rızan var mı" diye sormuyor.
"KAZAN" KAZAN, BİZ KEPÇE
Soydaşlarımız küçük şeylerle mutlu oluyor, kendilerini avutuyorlar. Yok şu bakanlıkta bir Tatar bürokrat varmış da filan... Bir nevi Pollyanacılık... N'apsın garipler? Ellerinden ne gelir ki başka?
Kazan'da bir ev kirası 250-300 dolar, eh sıradan maaş da o kadar. Evde herkes çalışsa ancak yetiyor.
Rehberimiz yeni site inşaatlarını göstererek "artık çok geniş daireler yapılıyor" diyor "hatta bazıları 100 metrekareyi buluyor." Garibim hela banyo ortak yurtlarda büyüdüğü için 100 metrekareyi lüks sanıyor.
Her ne kadar Maksim Gorki Tataristan'a "ezanlar ülkesi" dese de ezan kesinlikle yasak. Ama camiye gitmişsin namazını kılmışsın kimse karışmıyor. Cemaat ekseri genç, vakit namazlarında mescidler doluyor. Devlet laik görünse de Hıristiyanlara yakın, şehrin en gözde yerlerinde kiliseler yükseliyor.
Kazan'ın Bauman caddesi bizim İstiklal Caddesi'ne benziyor. Ünlü markalar, sosyete butikleri, büjiteri, itriyat...
Giyim kuşam Türkiye'dekinin beş misli ama dükkânlar dolup dolup boşalıyor.
Düşük ücrete he derseniz iş var. Eğer maaşım azıcık dişe dokunsun diyorsanız amcanız dayınız olacak bi taraflarda.
Yolsuzluk, ayırma, kayırma ve ihaleye fesat maalesef var, bundan halk da rahatsız ve yüksek sesle konuşuyorlar icabında.
Etin kilosu on lira. Oh oh dediğinizi duyar gibiyim iyi ama domates de aynı fiyata... Bir zamanlar benzin sudan ucuzmuş, şimdi litresi iki lira.
Kadınlar arasında adı konmamış bir rekabet var... Neden? Çünkü erkeklere nispetle nüfusları fazla.
Köylerde alkol yaygın, bilhassa Ruslar deli içiyor! Şimdi kız n'apsın ömür boyu bir sarhoşa karı olmaktansa pılısını pırtısını toplayıp kaçıyor Kazan'a.
Tatar erkekleri ise mutluluğu yuvalarında arıyor hanımlarına ve çocuklarına sahip çıkıyorlar. Hâl böyle olunca Rus kızlarının da gözü onlarda.
Gelgelelim bir eve Rus girdi mi Tatarca unutuluyor. Yeni nesil kültürden gelenekten kopuyor...
TUNA, NİL, İDİL
İdil Nehri İstanbul Boğazı'ndan daha geniş, gemiler Bulgar şehrine kadar gidip geliyor. Ama tavsiye etmem, bu baş döndürücü güzelliği görünce kaybettiğiniz yerlerin hüznü yüreğinize çöküyor.
Tatar böreği ve mantıyı biliyoruz tamam da "çakçak"tan niye haberimiz yok acaba? Eskişehirli Tatarlar bu tatlıyı bize neden tanıtmadılar? Yapsınlar inanın çok satar. Ben alırım en azından...
Tatar kültürünün zenginliği malum ama "lisan" eriyince örf anane durmuyor. Ne yazık ki çarşıda pazarda Rusça konuşuluyor. Televizyonlar Rusça, tedrisat Rusça. Son iki yıldır üniversitelerde bilim imtihanları da Rusça yapılır olmuş. Velev ki mevzu Tatar edebiyatı bile olsa.
"Çar Putin" ırkçılık yapıyor açıkça.
Moskova'da bile Lenin heykelleri yıkıldı ama Kazan'da yerinde duruyor hâlâ. Devlet televizyonunda ya Ekim İhtilali ya Stalingrad Direnişi... Kızıl bayraklar, Kızılordu, Kızıl Meydan...
Çevir çevir sar başa.
İktidarı dün de paylaşmadılar yine paylaşmıyorlar. Adı üzerinde "Rus"ya!
GEL DE ŞAŞMA
Tataristan'ın nüfusu 4 milyon, diyelim Güngören Bağcılar kadar. Bu küçük ülkede 300'ü aşkın müze, 1700 kütüphane bulunuyor, 170 gazete, 35 dergi yayınlanıyor ve her yıl 2,5 milyon kitap basılıyor. Sadece Kazan Üniversitesi'nin 100 bin öğrencisi var, dünyanın dört bir yanından talebe geliyor.
TAVAN ARASI
Hazırlayan: İrfan Özfatura.
.
Ve 'Amin Alayı' başlıyor
Sabah 10.30 bir mehter sesi, makam ritim yerinde insanın kanını kaynatıyor âdeta.
Hanım "yaşlanmadın mı sen" dese de duramam, atıyorum kendimi dışarıya.
Sesi takip ede ede Bahçelievler Hazreti Ebubekir Camii şerifinin önüne geliyorum. Aaaa bu da ne? En güzel elbiselerini giymiş yüzlerce çocuk, şunu da çalar mısınız bunu da çalar mısınız diye istek veriyorlar Mehterbaşı'na.
"İstanbul Mehter"i yurt dışı organizasyonlardan bilirim işini lâyıkı ile yapar. Nitekim Mehterbaşı Osman Sak ufaklıklarla tek tek ilgileniyor, aletleri tanıtıyor, mısraları ezberletiyor, eliyle hep beraber işareti yaptıkça iştirak artıyor, "Osmanlıyız, pek şanlıyız" sözleri çın çın çınlıyor sokakta.
Sonra ne oluyor biliyor musunuz? Bir konvoy diziliyor. Önde nazlı hilal, sonra sancaktar, davullar, ziller, zurnalar, nekkâre dımbırdatanlar ve pala bıyıklı bahadırlar.
Arkasında küçük beyler minik hanımlar. Alınlar açık, göğüsler kabarık, iki adım atıp sağa, iki adım atıp sola dönüyorlar.
İyi de bayram değil seyran değil, nerden icabetti acaba?
Efendiden üç beş genç bir pankart taşıyor. Beze iri bir hurufatla "başlıyoooor" yazmışlar.
2014 Yaz Kur'an-ı Kerim Kursu... Hazret-i Ebu Bekir Camisi... Yenibosna...
Yoksa bu bir amin alayı mı?
Cemaatten birine soruyorum. Kestirmeden cevaplıyor: "Ya ne ya!.."
OSMANLI'DAN MİRAS
Bahçelievler Hazreti Ebubekir Camii şerifi, yaz Kur'an-ı Kerim kursuna hazırlanıyor. Mehter çalıyor, en güzel elbiselerini giymiş yüzlerce çocuk bir konvoy gibi ardı sıra diziliyor. Bu manzara Osmanlı'daki "amin alayı"nı hatırlatıyor.
BAYRAM YERİ GİBİ
Konvoy büyük bir ciddiyetle mahalleyi dolanıyor. Bu kadar güzel çocuk, en yeni elbiseleri ile geçer de esnaf Ayet-el kürsi okumaz mı onlara. Tu tu tu Allah nazardan saklaya.
Apartmanların tek tek camları açılıyor, gençler balkonlarda, ak tülbentli teyzeler "Ş"lerine basa basa maşallah çekiyor.
Ve tur başladığı yerde hitama eriyor. Cami avlusu Eyyüpsultan Meydanı gibi. Pamuk helvacılar, macuncular, mısırcılar. Kim ne istedi "buyur" ama tek kuruş alınmıyor.
Caminin yanındaki salonda Hacivat Karagöz gösterileri, cambazlar, eli çabuklar, kuklalar. Bu arada eğlenceli bir bilgi yarışması yapılıyor. Espriler zekice çocuklar gülmekten kırılıyor.
Semtin eskilerinden sayılırım, o zamanlar Yenibosna arsaydı boydan boya. Sağ olsun Hazreti Ebu Bekir Camii şerifi Abdülhalık Selman Hoca'nın gayretleri ile şekillendi. Bütün mesele baş tutabilmek, cemaat size inandı mı tamam, sırtında taş taşır icabında...
Nitekim öyle de oldu, tertemiz şadırvanı, gül kokan halıları, kütüphaneli çay ocağı ile pırıl pırıl bir mescid çıktı ortaya.
İmam odasında kutu kutu gofretler, bisküviler. Abdülhalık Hoca bilsin bilmesin bütün çocukların ağzını tatlandırıyor. Ona göre dersini vermek değil nefsini yenmek önemli. Şu sıcakta televizyon bilgisayar başında da olabilirlerdi pekâlâ. Bunca imkân varken camiye geliyorsa öpülüp konulmalı başa. Bazı yaşlılar "ne yani ayaklarına kırmızı halı mı serecez" diye yakınınca, "ah keşke serebilsek" diyor, "melekler kanatlarını yayıyor onların ayakları altına..."
O çocuklar büyüyor, gönüllü vazife alıp mahallenin miniklerini okutuyor.
3 HAFTA SÜRÜYOR
İş çok vakit az!..
Yaz tatilleri sanıldığı gibi uzun değil, çünkü böylesi semtler gurbetçi ağırlıklı, memlekete gidiliyor temmuz ağustosta. Hani ilk üç hafta ne verebildiysen o, belki bir daha ömrü boyunca katılamayacak böyle bir kursa. İşte bu zaman zarfında talebeler 32 Farzı anlayarak öğreniyor, en az yüz hadis-i şerif ezberliyor ve en az elli sünneti seniyyeyi tatbik ediyorlar hayatlarında. Fatiha-i şerif ve zammı sureleri ezberliyor namazlarını hatasız kılabiliyorlar. Efendimiz gibi (Sallallahü aleyhi ve sellem) yatıyor, kalkıyor, yürüyor, yemek yiyor ve nurlanıyorlar açıkça.
Caminin hocaları birbirinden zarif. Çocuklar onları örnek alıyor, gönül yapmanın, hatır sormanın önemini anlıyorlar. Ve paylaşmanın da... Zaten mahalledeki muhtaçları tespit onların işi, yardım kolileri miniklerin önderliğinde bırakılıyor fukaranın kapısına. Hasta ziyaretine gidiyor, cenazelere katılıyorlar. Bilhassa yetimler yurdu gezisi pek tesirli oluyor, döndüklerinde ilk işleri anne ve babalarına sarılmak oluyor. Ebeveynleri de şaşırıyor, böylesi hızlı bir değişimi beklemiyorlar. Sonraki durak huzurevi. Bir gün yaşlanıp yalnız kalabileceklerini anlıyorlar. Darülaceze sadece bina değil, kat kat nasihat!..
Müze ve cami gezileri, padişah türbeleri, Merkez Efendi, Eyyüb Sultan...
Bu arada eğlenceden de geri kalmıyor, mesireye çıkıyor, yüzüyor, halı saha turnuvaları yapıyorlar.
VEREN EL ALAN ELDEN...
Cumaları bilirsiniz, biri kapıya dikilir belki bin kere aynı cümleyi tekrarlar: "Boş geçmeyelim cemaat-i müslimin, ne verirsen elinle o gider seninle..."
Abdülhalık Hoca işte bunu yıkmaya kararlı, istiyor ki gençler camiyi "alan değil veren el" olarak hatırlasınlar. Nitekim pazar sabahları çorbalı börekli kahvaltılara oturuyor, kandil günleri harçlık alıyorlar. Eh bir çocuk Server-i âlemin doğduğu gün seviniyorsa, bahşiş helal-i hoş olsun ona.
Abdülhalık Hoca son birkaç yıldır "Altın Nesil Projesi" üzerinde çalışıyor. Şöyle ki: Şu şu sureleri ve şu kadar hadis-i şerifi ezberleyene çeyrek altın. Amme cüzünü de ezberle, bir çeyrek daha. Yani şu kısa yaz diliminde 4 çeyrek kazanabiliyorsun pekâlâ. Geçen yıl 175 altın dağıtmışlar, hamiyetli Müslümanlar seve seve karşılamışlar. Hiç önemli değil demişler; keşke daha fazla olsa.
Hatta umre vadetmişler açıkça.
Aldıkları çeyrekler bir yana altın gibi bir nesil yetişiyor bu arada. Cemaate dönüp ezber okuyabiliyor, asr-ı saadet yıllarından kıssalar anlatabiliyorlar. Kışın da camiden kopmuyor önlükleri ile geliyorlar sabah namazına. Birkaç yıl sonra gönüllü vazife alacak mahallenin miniklerini onlar okutacaklar bu defa. Eh siz her dört çocuğun başına bir mollacık verebilirseniz (ki Abdülhalık Hoca verebiliyor) üç beş günde elifbayı çözer, sular seller gibi okur, bülbül gibi şakırlar...
Abdülhalık Hoca, çocukları ve gençleri camiye çekmek için pazar sabahları çorbalı börekli kahvaltılar düzenliyor. Kandil günleri harçlık dağıtıyor, gönüllerini alıyor.
GÜNAHSIZ NEFESLER CAMİSİ...
Abdülhalık Hoca: "Geceleri parklara takılan gençler olur, bağırır çağırır, komşuların canını sıkarlar. Zaman zaman yanlarına gider, dertleşirim, uygun bir dille 'camiye de gelseniz ya' derim onlara. Hepsinde de aynı hikâye. Namazda güldüğü için azarlanmış, kolundan tutulup atılmıştır dışarıya.
Halbuki Hazret Ebu Bekir Camisinde çocuklar hür. Yedi yaşın altındakiler salonda okutuluyor, ilk günlerini körebe, mendil kapmaca oynayarak geçiriyorlar. İtişiyor, boğuşuyorlar kimse parmak sallamıyor 'Şışşt' demiyor asla.
Düşünebiliyor musunuz bir günahsız ile yan yana el açmak... Kim bilir belki de onların hatırına veriyor Allahü teala.
Camideki sabilerin kıkırdamaları mı, parktaki gençlerin naraları mı?!. Tercih sizin, birine katlanacaksınız sonunda.
Cami sanki her yola girip çıkanların, ayağını çukurda hissedince dönüp gelenlerin yeri. Paylar gibi 'Senin ne işin var' diyorlar çocuğa. İyi de bu kapıdan girmek için illa günahlara gark olmak gerekmiyor. Masumlar da saf tutabilir aramızda.
Annem vefat etmişti, Yasin-i şerifi ezberleyen 60 talebem kar beyaz takkeleri ile geldiler. Naaşı nasıl sardılar, nasıl mırıl mırıl okudular anlatamam. İşte o gün bütün hakkımı helal ettim onlara.
Yıllar evvel kursumuza katılan gençlerden biri yine dönüp aramıza geldi. Hocam, dedi: Ben fena dağıtmıştım bir ara. Yanlış yerlere gidiyordum ama huzursuzdum. Ne zaman günaha kalkışsam sizin elceğizinizle yedirdiğiniz çikolataların kokusu geliyordu burnuma!"
28.06.2014.
Hüsn-i hat Hem İlim hem sanat
attat Selim Ağabey bir muallim, bir muhasebeci. Bir vesile ile tanıştığı Ali Rüştü Oran hocadan (Hattat Halim'in talebesidir) hat öğreniyor ve meşkini bitirip Ali Selçuk Erkut hocadan icazet alıyor. İlk işi muhasebe ofisini kapatıp hat atölyesi açmak oluyor. "Çünkü" diyor "bu iş kuma kabul etmez. Sen ona küllünü (tamamını) sunmazsan, o sana cüzünü (parçasını) bağışlamaz. Hüsni hat hobi değildir başka sanatlarla bir arada götürmeye çalışanlar da boşa yorulurlar.
Bu girişin ardından Selim Beyin hat sanatı üzerine anlattıklarını aktarmaya çalışacağım. Ancak tutulduğum bilgi sağanağı beni şaşkına çevirdi. Biliyorum bu telaş yazıyı kopuk kopuk yapacak...
Efendimizin ümmi olmasında şüphesiz hikmetler var. Lakin server-i âlem okuma yazmayı teşvik ediyorlar. Bedir'de esir edilen müşriklere "Müslümanlara okuma yazma öğret, serbest kal" teklifinde bulunuyorlar.
Hazreti Ali: "Güzel yazı üstadın elinde gizlidir. Hocanın eline baka baka öğrenilir. Elle kalem ne kadar sık buluşursa yazı o derece kemale erişir."
Müslümanlar kaleme hürmetkârdırlar. Hatta hattatlar açtıkları kalem yongalarını saklar ömrü ahirlerinde defin suyunun bununla ısıtılması vasiyetinde bulunurlar.
İnnallahe cemîlün yuhibbül-cemâl=Allah güzeldir güzelliği sever. Bu hadis-i şerif ile yazıda bir yarış başlar.
Mustasım Billah'ın kölesi Yakut-i Mustasimi kalemin ucunu düz değil çapraz keserek bir çığır açar. Estetik gelişir, katip küttap yerine hattat tabiri kullanılmaya başlar.
2. Bayezid Amasyalı Şeyh Hamdullah'ı, şehzadelik yıllarından tanır. Padişah olunca onu İstanbul'a davet eder, sarayda yer açar. Bizzat ders alır, hocasının hokkasını eliyle tutar.
Arkasında devlet gücü olunca sanat tekamül eder, ilgi alaka artar.
Şeyh Hamdullah aklâm-ı sitteyi (6 yazı tarzını) yerine oturur. 3. Ahmed'in yazı hocası Hafız Osman bir adım öne taşıyacaktır ileriki yıllarda.
2. Mahmud dönemi hattatlarından Mustafa Rakım büyük bir ustadır. Tuğra son şeklini onun elinde bulur mesela.
Bilahare Sami efendi... Yeni cami sebilinin üzerindeki kitabe hâlâ ilham verir hattatlara.
Ve bir dönem gelir Kur'an harfleri kaldırılır rafa. Hattatlar mâdur olurlar. Mustafa Halim Efendi gibi bir zirve Cevizlibağ'da bağ budar. Hattat Hamid grafik işleri ile uğraşır, logo, tabela, ne olursa...
Türkolog Prof. Rossseu İstanbul kütüphanelerinde çalışmaktadır o sıra. Harfler değişince saçını başını yolar. Bir gün "suçsa suç cezama razıyım" der, "siz eski defterleri versenize bana!"
El altından uzatırlar, aradığını dakikada bulur. Tamam ben bir Latin'im ama" der, "Latince Osmanlıca ile kıyaslanamaz. Sizi anlamıyorum böyle bir tebdile niye ihtiyaç duydunuz acaba?"
Macaristan ile aramızda bir toprak ihtilafı vardır. İmparator basın toplantısında Türk gazetecilere döner, bu mevzu sizi direkt ilgilendiriyor, birebir not alın lütfen. Ama bakar Hüseyin Cahit'in önünde el kadar bir kağıt. İmparator ikaz eder: "Size tamamını yazın demiştim!"
- Yazdım efendim dilerseniz hepsini okuyabilirim baştan sona.
- Hepsi şuncağızda mı?
- Evet
- Hayret. Bu ne mükemmel bir yazı yaaa!
Ankara yazıyı değiştirmekle kalmaz hat sanatını da yasaklar. Kitabeler kazınır, mezar taşları kırılır. Bilmem artık ne gibi bir tehlike gördülerse o zarif levhalarda.
Elif tevhidi temsil eder ve diğer harfler elifin kıvrımlarından husule gelir.
Peki "A" üç bacağı ile neyi temsil edebilir? Elbette teslisi, ne olabilir ki başka?
Kur'an-ı kerim harfleri ile bir ibareyi yüz değişik kompozisyonda yazabilirsiniz, müsaittir zira. Latin harfleri monotondur ölçüye sığmaz.
Kur'an-ı kerim harfleri bir kavmin değil bütün ümmetindir. Arap alfabesi demek uygun olmaz.
Hat sanatında her harfin eni boyu ölçülüdür. Eh biz artık Elif yedi nokta oldu mu, "Sin"in çanağına beş nokta sığdı mı diye bakmıyoruz. Sivrisinek kanadı kadar hata gözümüze batar. Neden bir hattat on yılda yetişir işte bundan.
Efendim, talebe tedrisini bitirince bir Kaside-i bürde yazar. Hocasına takdim eder, üstadı beğenirse icazet verir. Ki artık imza atabilir çalışmalarına.
İcazet "Maşallahü kane..." "Eceztü" ibareleri ile başlar, muallim Allah ömrünü bereketlendirsin kalemini kuvvetlendirsin gibi dualar yazar. Ve imza. Enel fakir, filan hattatın talebesi filan.
İcezetle her şey tamam olmaz kendini pişirmen gerek. Bir ömür yazacaksın gece gündüz kamış yapışacak parmaklarına.
Hep anlatılır mürekkeb nasıl yapılır, kalem nasıl açılır, kâğıt nasıl ağarlanır.
Bunlar sanatın fiziki yönü halbuki hüsnü hattın mana yönü atlanıyor. Efendimizi (sallallahü aleyhi ve sellem) "Kim Allahın kitabından bir harf okursa, onun için bir hasene vardır. Her hasene için ise, on misli sevap vardır. Ben "Elif, Lam, Mim" bir harftir demiyorum. "Elif" bir harf, "Lam" bir harf, "Mim" bir harftir." buyurmuşlar
Hattat hem lisan ile söylüyor, hem yazıyor. Elini, nefesini, gözünü ayet-i kerimeye teksif ediyor. Elbette ecri daha fazla.
Büyüleniyorlar!
Viyana'da açtığım bir sergide bir bayan geldi bir şey sorabilir miyim?
-Buyrun.
- Bunlarda büyü var mı?
- Yoo hayır.
- Ama ben büyülendiğimi hissediyorum. Buraya geldiğimde farklı bir âlemdeydim şimdi farklı bir boyutta.
Bu bayan Müslüman değil levhalardaki sözlerin manasından da bi haber ayrıca. Evet, Osmanlı Viyana'yı fethedemedi ama biz Viyanalıların gönlünü fethettik, hayran kaldılar.
O bir gelenekçi
25 yıl evvel bir elin parmakları kadar hattat yoktu şimdi bir toplantıda onlarca yetişmiş arkadaş bir araya gelebiliyoruz. Haa Osmanlı ile kıyaslarsan çok gerilerdeyiz daha.
Marifet iltifata tabidir, müşterisiz meta zayidir, demişler şimdi talep var, iş de oluyor Elhamdülilliah.
Bakın hüsn-i hat iki parmak bir kamışla yazılır. Eğer siz işe cetvel pergel katarsanız bu grafik olur. Hele Serigrafi baskılar, ışıklı masalar, bilgisayar çalışmaları, kimyasal mürekkepler, doldurma yazılar...
Bunlar yanlış şeyler. Muhatabınız anlamaz ama hakiki müşteri olarak Cenab-ı Hakkı bilmek lazım.
Aritmetiğin bittiği yer
Her hattatın bir hayali vardır bir Mushaf-ı şerif yazıp bırakmak. Yakut-i Mustasimi 1001 Kur'an-ı kerim yazmış. Peki bu mümkün mü? Rakama vurursan asla.
Ecdattan bir ayda Mushaf yazanlar var, Ramazan başında başlıyor bayramda takdim ediyor sultana. Ruhi Hendese kitabını hazırlarken On tane hanım hattatı tespit edebildim, elbette başkaları da var. En az 15 padişahımız mükemmel hattat.
İslam devam ettiği sürece Hüsni hat sürecek. Öğrendiğimizin hocası olacağız, bilmediğimizin talebesi.
Seri-ül kalem
Hattat Halim seri-ül kalem denilenlerden. Keskin bir sanat zekâsı var. Bütün hattatlar kurşun kalemle eskiz yapar, Halim Hoca şöyle bir bakar ve yazar. Ali Rüştü hoca anlatmıştı. Fatih Camii'nden geçiyorduk hocam şu yazının bu taşa yazılması lazım dediler. Bir tahtanın kenarına iki kurşun kalem bağladı anında yazıp mermerciye döndü "tamam başla."
Vefat edeli elli yıl geçti terekesi satılıyor hâlâ. Takvime yazmış, kibrite yazmış, sigara kağıdına bile yazmış. Eski gazetelerini alanlar yazılar buldular sayfa aralarında. Vefatından sonra Hamid Efendi rüyasında görüyor bakıyor hızlı hızlı yazıyor ama bilmediği bir tarzla. "Bu ne Halim, bilemedim."
-Bunu da burada öğrettiler hocam, yazıya devam.
İKİ PARMAK BİR KAMIŞ
İs mürekkebine bandırılan kamış çekildikçe çıtırdar. Hattatlar bu sese aşıktır, "kalemin zikri" derler ona.
NİYE HEP DANSLA CAZLA?
Kültür Bakanlığı yurt dışı tanıtımlara hep dans grubu yolluyor. Halbuki hat, tezhip, çini, ebru çok daha ilgi alaka topluyor. Adamlar içine düşüyor, hayran oluyorlar. Dans zaten Batılının işi, çok görmüş, bıkmışlar. Mesela ABD İndiana Üniversitesi Anadolu sanatları ile yakinen ilgileniyor. Ustaları çağırıyor, ağırlıyor, fevkalade kitaplar çıkarıyor. İşte Türkiye'nin buna ihtiyacı var.
Vefasızız vesselam
Hamid ve Halim hoca kalemlerinin hakkını vermiş insanlar. Sağlığında kıymetlerini bilemedik, şimdi de hatıralarına sahip çıkmıyoruz. Hattat Hamid Beyin Cağaloğlu'ndaki küçücük yazıhanesi korunabilseydi keşke... Hattat Halim'in Cevizlibağ'daki bağı, Kocamustafapaşa'daki evi. Necmeddin Okyay'ın Üsküdar Toygartepe'deki köşkü. Salzburgda Mozart'ın doğduğu ev milyonla turist çekiyor, dünyanın öbür ucundan geliyorlar. Bizim ustalarımız eşsiz dehalar, inanın her biri birer Mimar Sinan... Düşünebiliyor musunuz "Medreset-ül hattatin" MEB kitap satış bürosu olarak kullanılıyor. Ben ne diyeyim daha?
Hat sanatında her harfin eni boyu ölçülüdür.
05.07.2014.
Anadolu'nun kilidi Kars
İstanbul'dan iki saatlik bir uçuştan sonra iniyoruz Kars'a. Hava serin ve temiz. Havaalanından şehre giriş on dakikamızı almıyor. Trafik yok, şehir sakin ve düzenli. Kırk yıl kadar Rus işgalinde kalan Kars'ta caddeler geniş ve her köşebaşında bir taş bina selamlıyor sizi. Kars Valimiz Günay Özdemir eşliğinde şehri geziyor, tarihî, turistik yerleri görüyoruz.
Şehrin ortasından geçen Kars Çayı, etrafını yeşillendirip şenlendirmekle kalmıyor, müthiş bir doğa manzarası sunuyor. Kars Çayı'nın ıslah edilmesi ve çevre düzenlemesinin yapılması için belediye ile ortak proje geliştiriliyor.
Serhat boylarında
Kars Kalesi şehre hakim, muhkem bir tepede kurulmuş. Şehrin manevi sultanı Ebül Hasan Harkani Hazretleri Camisi'ne bakıyor. Manzara muhteşem. Dolup taşıyor mübareğin türbesi. Vali Günay Özdemir, Ebül Hasan Harkani hazretlerinin daha çok tanıtılması gerektiğini söylüyor. Büyük bir keyifle dolanıyoruz şehirde... Oruçluyuz ama, hava serin ve yormuyor. Akşama iyice iştahımız açılıyor. Yumuluyoruz Kars kebabına. Kebap da kebap hani. Ocakbaşı diye bir mekan var. Yer bulmak ne mümkün. İnsanlar güler yüzlü ve neşeli. Şehirde bir sükûnet hissediliyor, bilmem belki de bize öyle geliyor. Şehir belli ki iyi planlanmış, simetri dikkat çekiyor.
Ani Harabeleri'nde
İpek Yolu üzerindeki önemli merkezlerden biri olan Ani, Alpaslan tarafından fethediliyor. O yıllarda Ani'nin nüfusu en az 80 bin hatta 160 bin olduğu rivayet ediliyor. Sultan buranın idaresini Emir Manuçehr'e bırakıyor. Müslümanlar Ani'de imar faaliyetlerine girişiyor ve en az Ermenilerinki kadar gösterişli eserlere imza atıyorlar. İşte Ani Ulu Camii, ya da Manuçehr Camii, bunlardan biri.
Manuçehr Camii bu topraklardaki ilk camimiz. Mimarî hususiyetleri ile de bir zirve.
Ne yazık ki Cumhuriyetin ilk yıllarında sağlam olduğu bilinen ve depo olarak kullanılan cami şu an virane. Dileriz Türkiye 2071 hedefine giderken bu nurlu mescidi Alpaslan'a yaraşır bir şekilde restore eder.
Ani'nin tek camisi o değil, muhteşem minaresiyle görenleri hayran bırakan Ebü'l Muammeran Camii de ne yazık ki perişan. Zikrolunan minareyi 1894 yılında bir Ermeni papazın dinamitle uçurduğu biliniyor. Ani'deki sivil mimarlık örneklerinden biri de Selçuklu Sarayı. Tacirin Sarayı, Kale, Sultan Sarayı, Sargis Sarayı, Baran Sarayı diye anılan bina 1999 yılında Kültür Bakanlığı tarafından restore edilmiş. Rehberimizin verdiği bilgiye göre birkaç yıl önce burada yapılan kazılarda kemikler bulunmuş. Avrupalı arkeologlar Ermenilere ait olduğunu zannederek sevinmişler, lakin Türklere ait çıkınca hevesleri kursaklarında kalmış.
Ardahan, Bülbülan
Kars'tan Ardahan'a geçiyoruz, Valimiz Ahmet Deniz ile kısa bir hasbihalin ardından meşhur Bülbülan yaylasına çıkıyoruz. Meğer o gün Ardahan'da hortum çıkmış ve birkaç çatıyı uçurmuş. Verilmiş sadakamız var diyorum, biz varınca, hortum pılını pırtısını toplayıp gitmiş. Ne zaman Ardahan'a uğrasak bir olay oluyor. Yaylada rakım 2700 civarında. Bülbülan Yaylası şenliklerinden biliyorum burayı. Temmuz ortasında donuyor insan. Ardahanlılarla selamlaşıyor, tokalaşıyoruz. Tuttuğumuz el değil, sanki kabuk, sertleşmiş soğuktan. Neyse güler yüzleri ile içimizi ısıtıyorlar. Bülbülan'da kekik gibi rayihalı otlarla beslenmiş yayla hayvanlarını kesip kuzu çevirme ve cağ kebabı yapıyorlar. Şehirden iftar için gelenler oluyor. Esnaf cömert ve misafirperver. Bize "hey İstanbul beyfendileri" diye takılıyorlar "iftara kalın, misafirimiz olun". İsterdik ama çenelerimiz birbirine vuruyor. Buradakiler soğuğa alışkın, keyifleri yerinde görünüyor.
Ve Iğdır
Iğdır kayısısı meşhur derler, bi test edelim bakalım doğru mu? Iğdır'da alıyoruz soluğu, Vali Davut Haner Bey'e kısa bir ziyarette bulunuyoruz. Iğdırlı dostum Eyüp Karaçelik'i buluyorum. "Abi kayısı krizimiz tuttu" diyorum. Gülüyor, bu sene biraz dolu vurdu ama, ayarlarız diyor. Iğdır kayısıları iri ve kokulu. Ağzınıza bal damlıyor âdeta. Aman Malatyalılar alınmasınlar.
İnşallah bir başka sefere bahsederiz oradan da...
KÜMBET CAMİİ
Daha önce şapel (mini kilise) olan Kümbet Camii, şimdi Müslümanlara hizmet veriyor. Mimari olarak gerçekten çok güzel ve etkileyici.
İLK CUMA BURADA KILINDI
İlk fetih namazının kılındığı Ani ören yerindeki Fethiye Camii, Kars-Ermenistan sınırında yer alıyor. Tarihi cami yıllara meydan okuyor.
FETHİYE CAMİİ
Daha önce kilise olan sonradan camiye çevrilen Fethiye Camii, mimarisi ve ferahlığı ile insanı etkiliyor. Ramazanda mukabeleler burada yapılıyor.
İSMİNE YAKIŞAN FAKÜLTE
Kars'ta bol miktarda tarihî taş bina var. İşte bunlardan biri Kafkas Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi olarak hizmet veriyor.
İŞTE O MASA
Doğu sınırlarını belirleyen Kars Antlaşması (13 Ekim 1921) işte bu masada imzalandı. Kars Valisi Günay Özdemir, odanın halka açılacağını söyledi.
Kafkas Üniversitesi, Kars Çayı'nın bitişiğinde...
HUZURUN KARS'TAKİ ADRESİ
Ebül Hasan Harkani Hazretleri Türbesi, caminin hemen bitişiğinde, güzel mimarisi, manevi havası ve ihtişamı ile huzur veriyor insana.
Anadolu'ya vurulan ilk Türk mührü. olan Ebul Menucehr Camii, restore edilmeyi bekliyor.
TAVAN ARASI
Hazırlayan: Ahmet Sırrı Arvas
12.07.2014
İstanbul için israf vakti!
Bir dönemin TRT'si mübarek Ramazan-ı şerif ayını direkler arası eğlencelerinden ibaretmiş gibi gösterir içini boşaltmaya çalışırdı ısrarla. Meddahlar, ibişler, pişekarlar, "Yetişin a dostlar ben yanıyorum" sululukları, karta kaçmış kantocular, işveli şarkılar...
Ne oruç teravih, ne itikaf inziva. Sanırsın âleme akmışlar çoluğuyla çocuğuyla.
Cambaza bak cambaza! Ömrümüzü çaldılar kaşla göz arasında.
Muhabirlik hayatımız da buruk geçti ramazanlarda. İnsan akşam oldu mu evine köyüne gitmek, çoluk çocuğu ile çorba kaşıklamak istiyor. İstihbarat şefi seni kaçırır mı? Abicim filan holdingin, feşmekan partinin iftarı var. Genel yayın müdürümüz de katılacaklar, hem dik hem yatık çalış, göriyim seni tokalaşmaları kaçırma. Cevabını bile beklemeden 400 asa makara sıkıştırır avucuna.
O iftar, bu iftar, bilmem İstanbul'da girmediğim otel restoran kaldı mı acaba?
ŞİRAZEDEN ÇIKINCA
İftara doğru genellikle bir semazen grubu sahne alır, ney üfleyip, tambur, rübap tıngırdatırlar. İki yiğit çıkar meydana, dön baba dön, etekler havada... Bilmem aç karnına nasıl beceriyorlarsa?
Ezan duyulacak değildir, bu yüzden davulcu dolandırılır, vaktin girdiği ilan edilir hazirûna. Bir uğultudur kopar, tabak kaşık sesleri hakim olur mekâna.
Ve resmi çekilesi şahıs kürsüye çıkar, muvaffakiyetlerini sıralar: Yok ben şöyle, yok ben böyle... Hiç de çekilmez yani, karnı doyanın gözü çarıklarında.
Güzelim yemeklerin ancak beşte biri yenir, el ayak çekilince garsonlar çöp poşetleriyle gelir tatlıları, zeytinyağlıları ve el değmemiş kahvaltılıkları çöpe atarlar. O canım pastırmalar, sele zeytinleri, hurmalar, İzmir tulumlar...
Her toplu iftarda israf olur, "istisnasız" diyeceğim abarttığımı sanacaklar.
"Şununla kaç Afrikalı doyardı" muhabbetleri baydı gayri, yok hayır, kullanmayacağım bu defa.
ÇARŞAMBA PAZARI GİBİ
Artık bir ramazan geleneği oldu... En az bir günü İstanbul'a ayırmalı. Gündüzü Merkez Efendi'de, Sümbül Efendi'de, Hırka-i şerifte geçirmeli, akşam oldu mu sultana... Eyyüb Sultan'a!
Ortalık ışık denizi, serapa insan. Esnaf kalabalığı nakde tebdilin telâşında.
Tamam çocuklarımız macun, koz helva, Kanlıca yoğurdu yesin dedelerinin tatları ile tanışsınlar. Müzehhibler, ebrucular marifetlerini sergilesin, izahlarda bulunsunlar. Arzu eden bir Mushaf-ı şerif, bir amme cüzü, bir ilmihal edinebilsin ayrıca...
İyi de cami civarı Çarşamba Pazarına dönmesin, "Kur'an-ı kerimde damping, yaklaş vatandaş" ağzı hiç yakışmıyor ama!
Hani bedelini utana sıkıla istiyor, "hediyesi" diyorduk biz ona!
Latin harfleri ile yazılmış Yasin-i şerifler, üç renkli beş renkli mealler, sürümden kazanmak için hazırlanmış tuzaklar. Ehil olsun olmasın mehaz göstersin göstermesin din adına yazan yazana.
Kokulu tesbihler, resimli seccadeler, Hind malı buhurlar... Yapma çiçekler, muşamba masa örtüleri, altını ıslatan çocuklar için filanca otu, basura, nasıra, romatizmaya, siyatiğe, böbrek taşına... Polar atkı, naylon şemsiye, zikromatik bi lira... Zayıflamak isteyenler, saçı dökülenler buraya... Sırt kaşıyacağı alana, limon sıkacağı bedava...
Haydi efendi efendi satsalar ne âlâ. İlla teyp, kolon, çevir düğmeyi zemin zıngıldaya. Hani giyim mağazaları sert müzikle insanı ses manyağı yapar, almayacağınızı da sokuştururlar ya. Wattı güçlü olan el koyuyor piyasaya.
Arabesk gözden düştü, şimdi eski besteleri kırpıp kırpıp ilahi yapıyorlar. Ortalıkta mebzul miktarda Küçük Emrah müsveddesi. Kanal kanal geziyor icra-i faaliyette bulunuyor. Eğer delikanlı "ağlangaçlı" bir sesle "n"lere ve "m"lere basıyor, sazlar ağırdan alıyorsa bekleyin. Birazdan orkestra patlayacak, muganni feryad figan çığırmaya başlayacak...
"Ağladı seccaaademmm!"
İşte burada ses titreyecek, nağme dalgalanacak.
BİZE NE OLDU BÖYLE?
Bilmem, biz öyle gördük, Anadolu'da hatırlı birinden selâm getirildiğinde muhatabı ayağa kalkar, "ve aleyküm selaaam" derken ceketini ilikler, gözünü yumar. Sanırsın muhatabı karşısında...
Salevat da böyle bir şey aslında. Salat ve selâmlar yolluyorsun Habibullah'a.
Ve biz inanıyoruz ki Efendimiz (Sallallahü aleyhi ve sellem) salevatlarımızdan haberdardır, tek tek mukabelede bulunur onlara.
Gelelim ilahi kasetlerine. Kâinatın yüzü suyu hürmetine yaratıldığı Server anılırken defler dümbelekler çıldırıyor, zil, davul, gırnata... Bilhassa "Sallallahü ala Muhammed, sallalallahü aleyhi ve sellem" derken ritm hızlanıyor, volüm yükseliyor. Bakıyorum dinleyenlerde bir kıpırdama arzusu, gençlerin omuzları oynuyor, yaşlıların ayakları inip inip kalkıyor. Münasebetsizin biri "haydi eller havaya" dese piste fırlayacaklar âdeta.
HALBUKİ, OYSA...
Dinî musiki olur mu olmaz mı? Mukaddes lafızlar terennüm edilirken çalgı çengi kullanılır mı kullanılmaz mı? Meraklısı açsın sorsun Bizim Sayfa'ya. Ben sadece namazımı huşu içinde kılmak, sureleri şaşırmadan okumak istiyorum. Sanırım hakkım var buna.
Halid bin Zeyd (radıyallahu anh), Efendimizi 7 ay ağırlamış. Emir gereği evin üst katında kalmış, hanımı ile her saniyelerini tetikte geçirmiş çıt çıkarmamışlar.
Ah aynı heyecanı Eyyüb Sultan'da yaşasak da feyzinden kırıntılara nail olsak.
Efendimizden 8 asır önce...
Yemen hükümdarı Melik Tubba, ahir zaman nebisinin alametlerini okuyor. Âşık oluyor Server-i Kâinata. Hele şehrinden çıkarılacağını, Medine'ye yerleşeceğini öğrenince duramıyor, apar topar münevver beldeye koşuyor. İlk işi bir ev yaptırmak oluyor, ki gönüller sultanı teşrif ettiğinde kendi kapısını aça. Üç gün değil beş gün değil, hasret, hasret, hasret, gözleri yollarda.
Sonra anlıyor ki devir o devir değil, âlemlerin efendisini dünya gözüyle göremeyecek hayatta. Evi kendisi gibi bir âşıka emanet ediyor, Fahr-i âleme verilmek üzere bir mektup yazıp dönüyor yurduna...
İşte Eyyüb Sultan hazretleri o evde oturmaktadır hicret esnasında. Kusva sıradan bir deve değil, çökeceği eşiği biliyor.
Keşke diyesim geliyor, keşke bir ak sakallı etrafına ak takkeli, ak tülbentli minikleri toplasa da bunları anlatsa...
SÜKÛT GİBİ MÜNZEVİ
Camiye ses değil sükûnet yakışıyor. Düşünebiliyor musunuz Eyyüb Sultan mescidine girmişsiniz müminler parmaklarının ucuna basıyor. Kolonlar mikrofonlar devreden çıkarılmış, nurlu mescidin kuytularından (metalik olmayan) Kur'an-ı kerim sedaları geliyor. Hani yaz gecelerinde rüzgar buğday başaklarını nasıl okşar, hafızlar öyle okuyor.
Sağınızda solunuzda velilerin, âlimlerin yattığını biliyorsunuz, Kabristan ölüm sessizliğinde, Beşir Efendi, Ebussuud hazretleri ve Hoca Saadeddin'in ruhuna Fatiha. Ya Rabbi ismi unutulmuşlara da...
Kandillerde titrek ışıklar, gölgeniz belki on kat büyüyor. Tesbihiniz çıt çıt zikrinize iştirak ediyor, yünü şefkatli seccadeniz alnınızdan öpüyor.
Bir cami nasıl olabilir ki başka?
Ola ki kadirdir, deyip gelmiş, gecenizi değerlendirmeye niyetlenmişsiniz. Teravihi takiben tefekküre dalacak, belki "tevbe ya Rabbi tevbe" diyeceksiniz "hata râhına gittiklerime, bilip de ettiklerime bilmeyip de ettiklerime..."
Tam elinizi açmış boynunuzu bükmüşsünüz kanun ara taksimine giriyor, ardından bir fasıl başlıyor ki nasıl anlatıla.
Edep Yahu!
Bari burada yapmayın. Eyyüb Sultan Hazretlerinin yanı başında... Ne revaklarda şakırdayan kanatlar, ne küçük şadırvanda şıkırdıyan su, ne de sakin günü dört yana eleyen ihtiyar çınar.
Nerede güvercin bakışlı sessizlik, nerede çinilere sinmiş Kur'an sesi ve nerede fetih günlerinin saf neşesi. Burası panayır olmuş baba, varsa zil yoksa darbuka.
Eğer Tanpınar şu curcunaya düşse o satırları yazabilir miydi acaba?
Sadece "Bir rüyadan arta kalmanın hüznü" diyorum. Başka mısra oturmuyor mevzuya.
İki yiğit çıkıyor meydana, dön baba dön, etekler havada...
İftardan kalma ekmekler... Son kullanma tarihleri dolmamış daha...
19.07.2014.
Soykırım Deir Yasin'le başladı
Deir Yasin, Kudüs'e sadece 4 km mesafede bir Müslüman köyüdür. Sakinleri kendi hâlinde insanlardır, roket atmamış, adam kaçırmamıştırlar. Kimseyi tehdit etmemiş tacizde bulunmamıştırlar. "Cezalandırılmaları için" bir sebep yoktur zahire bakılırsa.
Ve önemli bir not: Silahsızdırlar...
10 Nisan 1948... Stern ve Irgun örgütüne bağlı 120 siyonist gece 02.00 sularında gelir köyü basar.
Önce bir megafon sesi: "Dışarı çıkın! Derhal!.."
Ahali ne olduğunu anlayamadan alevler yükselir odalarında.
Ve kulakları sağır eden tarrakalar. Yahudi militanlar sadece insanlara değil kanı ve yüreği olan her mahlûka namlu doğrulturlar. Filistinlilerin kulaklarını yırtar, gözlerini oyar, sopalarla vura vura kafataslarını patlatırlar. Elleri kolları kesilenler, uzuvları kopartılanlar... Kuyular ceset doludur, ortalık kan revan.
Müslüman hanımlarını bir köşede toplar tamamen soyup kamyonlara doldururlar. Zavallıları Yahudi yerleşimlerine götürüp teşhir eder, ırzlarıyla namuslarıyla oynarlar. Bilahare bunları da öldürecek sağ bırakmayacaktırlar. Hasılı 52'si çocuk 60'ı kadın olmak üzere 254 mümin kardeşimiz katledilir hunharca.
BM gözlemcilerinin yaptıkları incelemelere göre önce evler kundaklanmış, yangından kaçanlar kurşunlanmıştırlar.
Çocuklarda daha ziyade bıçak yarası görülür, dilimlenmiş doğranmıştırlar âdeta.
Kızılhaç Filistin delegesi Jacques de Reynier dehşete kapılır, raporunu sunarken hissini ifade edecek kelime bulamaz.
Henüz katliamın şoku geçmemiştir ki bu sefer Dueima köyündeki baskın haberi yayılır kulaktan kulağa. Havaliye korku ve endişe hakim olur. Filistinli garipler n'apsın? Saldırıya maruz kalmamak için tası tarağı toplar güvenli bölgelere sığınırlar. Yahudiler de boşlukları doldurur, mevzi kazanırlar.
İsrail, işte böyle böyle genişler, 1948-53 arasındaki kasvet yıllarında tam 385 Müslüman köy boşaltılır. O yılların tafsilatını siyonist gazeteler de bulabilirsiniz pekâlâ. (Bkz. Israel Shahak)
Haganah, Lehi, Irgun gibi tedhiş örgütlerinde kan döken militanlar bilahare vali, bakan, genelkurmay başkanı olurlar.
Nitekim Deir Yasin katliamında bulunan canilerden ikisi başbakanlık koltuğuna oturacaktır.
Bunları tanıyorsunuz. Biri Menahem Begin, diğeri İzak Şamir.
Irgun militanlarının tek eylemi köy basmak değildir, çarşıları, otelleri dinamitler, otobüslere, trenlere saldırırlar. Arap dükkânlarına el bombaları atarlar.
Hiçbir hukuki mesnedi olmamasına rağmen Avrupa'dan sürekli göçmen taşır, çoğalmaya çalışırlar.
İngiltere'nin gözü petroldedir. Neft yataklarına çökebilmek için Arapların dikkatini başka yöne çekmeye bakar. Filistin'e apar topar taşınan Yahudi göçmenleri işine yarar bir bakıma.
Deir Yasin katliamından sadece bir ay sonra BM, İsrail meselesini görüşmek üzere toplanır. Siyonistlerin bölgeyi huzura hasret bırakacakları aşikârdır ama eller kaosa kalkar.
ELLER KAOSA KALKTI
Menahem Begin bu kanlı saldırıdan asla utanmayacak, çıktığı kürsülerde göğsünü gere gere konuşacaktır: "Eğer Deir Yasin zaferi olmasaydı, İsrail Devleti de kurulamazdı! Bu operasyonu gerçekleştirme onuru sadece Irgun'a ait değildir, Shtiron ve Balamah örgütündeki arkadaşlara da teşekkür ediyorum huzurlarınızda."
Begin'e göre bunlar temizlik operasyonlarıdır, büyütecek bir şey yoktur ortada.
Menahem Begin 1983'te siyasetten çekilir. Peki koltuğu kime bırakır?
Deir Yasin köyünde birlikte kan döktükleri İzak Şamir adlı Irgun militanına.
Ve şimdi sakın gülmeyin.
Menahem Begin 1978 Nobel Barış Ödülüne layık bulunur.
Ve şimdi ağlamayın
Bugün Deir Yasin köyünün bulunduğu yerde bir Yahudi yerleşim birimi var. Ana caddenin adı ne biliyormusunuz: "Irgun Savaşçıları" Pes valla... Utanmıyorlar da...
Gece silahlı gündüz külahlı
Menahem Begin, 1913 doğumlu bir Polonya Yahudisidir. Siyonizmle Mizrachi İbrani Okulunda tanışır, maskeli izci kamplarında gerilla eğitimi alır. Varşova'da hukuk eğitimi aldığı yıllarda Betar Gençlik Hareketine katılır ve ses getiren organizasyonlara imza atar.
Militanca hareketleri yüzünden Polonya'da hapis yatar, çıkar. İkinci Cihan Harbinin başladığı yıllarda Rus makamlarınca tutuklanır, Sibirya'ya yollanır. Bilahare Stalin tarafından serbest bırakılır. Menahem Begin, Siyonist Revizyonist hareketin önderi (Haganah'ın mimarlarından) ünlü terörist Vladimir Jabotinsky'nin izinde gider. 1943 yılında baş harfleri "Etzel" olarak bilinen Irgun Zvati Leumi örgütünü kurar. Şiddette Vladimir Jabotinsky'nin önüne geçer, sivillerin de öldürülmesinden yanadır zira. İsrail'in kurulabilmesi için yerli halk korkutulmalı, yıldırılmalı çoluğuna çocuğuna acımamalıdır asla.
Terörle siyaseti birlikte götürür, bir yandan yabancı misafirlerin ekseriyette olduğu King David otelini bombalar, diğer yandan ırkçı Herut Partisini kurar. İşte Likud iktidarı o zeminde yükselecektir zamanla.
Menahem Begin Yahudi seçmeni şiddete ikna etmek için çok uğraşır ve başarır. 1977'de 30 yıllık İşçi Partisi iktidarını yıkar ki, o günden sonra sertlik yanlıları köşe başlarını tutacak, dünyayı umursamayacaktırlar.
Bu kadro bilhassa ABD tarafından desteklenir ve şımartılır. Yahudiler Sabra, Şatilla, Kudüs, Nablus, Cenin ve Gazze'de göz göre göre katliam yapar, herhangi bir takibata uğramazlar. Uluslararası sularda Mavi Marmara gemisine saldırırlar. Tuhaftır ama Washington nedense mazlumun değil zalimin yanında durur, Amerikan aleyhtarlarını artırmak için de elinden geleni yapar. Beni sevmesinler, hoşlanmasınlar, nefret etsinler, kin tutsunlar.
Bu nasıl bir politika?
GÜNAHLARI NEYDİ?
Siyonistler, Deir Yasin'de 52'si çocuk 60'ı kadın olmak üzere 254 mümin kardeşimizi katleder hunharca. Çocuklarda daha ziyade bıçak yarası görülür, dilimlenmiş doğranmıştırlar âdeta.
26.07.2014.
Her gün 50 milyon Avrupalı döner yiyor
Dönerin hikayesini ve dönercilerin Avrupa'daki başarısını; TÜRKDÖNER dergisi, donerhaber.com, donertv.com portalları ve düzenlediği "Döner Zirveleri" ile sektöre ivme kazandıran İrfan Söyler'den dinledik. İşte dönerin bir dünya markası haline gelişinin hikayesi....
Dönerin mazisi ne kadar gerilere gidiyor bilmiyoruz ama geçtiğimiz asırda aranılan sorulan bir lezzet hâline geldiği vakıa. Menşei olarak Bursa bilinse de bizim yaptığımız araştırmalara göre daha da öncesi var. Mesela 2 asır evvel Kastamonu'da Haydar Usta adlı bir kebapçı "dikey tezgâhta" döner kesiyor. Tabii Bursa büyük şehir, hareketli şehir. Kaldı ki İskender Usta ticareti biliyor, sunumunu güzel yapıyor, öne çıkıyor.
Döner 1980'li yıllarda Avrupa'da görünmeye başladığında münferit hareketler diyebilirdik bunlara, Türk lokantaları köşede az bir et çeviriyorlardı o kadar. Önceleri gurbetçilerin ve helâl endişesi taşıyan Müslümanların tercih ettiği döner Almanlar tarafından da sevildi, talep arttı ve imalathaneler girdi hayata.
Alman hükümeti de "buna bir standart getirelim" deyip müdahil oldu mevzuya. Türkler teklifi makul buldular, zaten içinde mis gibi dana eti ve malum baharatlar var. Tezgâhlar tertemiz, bal dök yala... Bahane ile girmiş olduk kayda kuyda.
Şu anda Avrupa'daki döner Türkiye'nin de önünde. Bir kere et daha ucuz, porsiyon daha doyurucu. Burada tavuk ve yaprak dönerin haricinde hindi döner, kıyma döner, dana ve hindi karışımı dönerler de yapılıyor. Çeşidimiz zengin, çeşnimiz fazla...
Bugün sadece Almanya'da 25 bin döner satış noktası var, bütün Avrupa'daki rakam 60 bini de aşar. Almanya'da 400, Avrupa'da 800 döner fabrikası faaliyette, bunlar profesyonel firmalar. Döneri diziyor, donduruyor ve son derece hijyenik şartlarda servis ediyorlar. Depolarıyla dağıtım ağlarıyla kusursuz çalışıyorlar. Ki en küçüğü günde iki ton et işler, 60 ton işleyen de var. Takriben 150 bin işçi bu sahada emek sarf ediyor.
Hesaplarımıza göre her gün en az 20 milyon Alman döner yiyor.
İyi ama diyeceksiniz her gün de döner yenmez ki... Almanlar yiyor, hatta üç kere yiyor, öğün sektirmiyorlar.
PATLADI GİDİYOR
Bizim ramazan pidesini düşünün dörde bölünüyor, içine önce sos sürülüyor, et konuyor, üstüne salata, üstüne yine sos dökülüyor.Romanya'da sarımsaklı sos yaygın, Almanya'nın bazı bölgelerinde acılı soslar seviliyor, bazıları ise fesleğenden vazgeçmiyor. Belçika'da belki kırk çeşit sos var, öğlen bundan koydurabilirsiniz, akşam ondan. Hasılı dönerciniz aynı olsa da dönerleriniz başka başka.
Ekmeği de kendileri üretiyor, dürüm lavaş kullanıyorlar icabında. Bazıları da klasikten vazgeçmiyor, kızarmış patates ve pilav eşliğinde, yanında domates, biber, tabii ki tabakta.
Döner Kenya'dan Sibirya'ya hızla yayılıyor. Düşünün Şili, Arjantin gibi uzak coğrafyalarda hatta Çin gibi rekabetin zor olduğu pazarlarda zemin buluyor.
Aklınıza gelebilecek her ülkede fast food'un rakibiyiz ve zaman bizden yana...
Özellikle Batı Avrupa'da tek kale maç yapıyoruz, Türk dönercileri Almanya, Hollanda, Belçika, Fransa, Danimarka, Polonya gibi ülkelerde Amerikan fast-food zincirlerinin üzerinde ciro yapıyor. Piyasadan McDonalds ve Burger King'in işlediği etin iki mislini çekiyorlar, hesaplar ortada. McDonalds'ın Avrupa'da 5 bin noktası var. Bizim 60 bin. Bire karşı 12 oynuyoruz, markajımız bunaltıyor. Kaldı ki bu iş için bir strateji belirlenmedi, arkamızda büyük sermayeler, reklam kampanyaları olmadı. Başarı tamamen insanımız müteşebbis ruhu, ikram severliği, sıcak samimi tavrı ile alakalı...
SOĞUK SAVAŞ
Zaman zaman Amerikan grupları döneri kötülemek için belden aşağı vuruyor, basını kullanıyorlar. Misal bir sefile üç beş kuruş verip "döner yedim çocuğumu düşürdüm" dedirtiyorlar. Artık şarlatanlıktan medet umuyorlar. Diyelim bir esnafımıza işten el çektirdiler, bu defa amcası, dayısı, yeğenleri kolları sıvıyor. Onlar bir tanesini batırırken binlercesi neşv-ü nema ediyor.
Dönercilerin hepsi global bir marka altında toplansaydı savaş daha çetin olabilirdi. Belki o zaman Amerikalıların karalama kampanyaları bir yere varabilirdi. Şimdi birbiriyle alakasız binlerce esnaf ile uğraşmak zorundalar ki bu kavga onların boyunu aşar. Zaten Avrupalılar döneri seve seve yiyor, söylentilere kulak asmıyorlar. Her şey ortada, her şey temiz, her şey şeffaf...
Türkler işçilikten geldiler ama artık işçi değil patron olmak istiyorlar. Dönercilik onlar için iyi bir fırsat. Amerikan zincirlerinde saat hesabı çalışan gençler (ki çoğu üniversitelidir) müessesesini sahiplenmiyor. "Fişinizi alayım, dankişöyn" ürünü uzatıyor, arkasını dönüyor. Halbuki dönercide sizi bizzat patron karşılıyor. Küsüratı atıyor, hesabı yuvarlıyor, tatlı ikram ediyor, çay kahve ısmarlıyor, işinizi, memleketinizi soruyor, bir şekilde gönlünüzü kazanıyor.
MERKEL ÇOK SEVİYOR
Dönersever Avrupalılardan biri Almanya Şanşölyesi Angela Merkel... Alman lider zaman zaman festivallere katılıp döner yiyor.
HER ÖĞÜN YİYORLAR
En büyük döner pazarlarından biri Almanya... Almanlar dönere bayılıyor. Günde üç kere yiyor, öğün sektirmiyorlar.
İstemem yan cebime!
Hem tüketiyor hem sahipleniyor hem de istemiyorlar
Avrupa'da sanılmasın ki her şey güllük gülistanlık. Irkçılar ve muhalifler hem üç öğün dönerimizi yiyor, hem de "Avrupa'da Türk görmek istemiyoruz" diye heyheyleniyorlar. Bir kısım uyanıklar ise dönerimizi sahiplenmeye çalışıyor, adını değiştiriyor, ısrarla "drehspiess" (dönen şiş) diyorlar.
Biz yıllardır sektörün nabzını tutuyoruz. TÜRKDÖNER gibi güçlü bir yayınımız var. Yıllardır "Dünya Döner Kongreleri" tertipliyor, 30'u aşkın ülkeden gelen iş adamlarını birbirleri ile tanıştırıyoruz. Siyasileri, gıda uzmanlarını çağırıyor, yeni teknolojileri anlatıyoruz. Problemleri deşiyor, çıkış yolu arıyoruz. Sanırım artık franchise sistemini de konuşmak zorundayız. Gelişime değişime hazır olmalıyız.
DÖNER YEMEK İÇİN SİESTAYI UNUTTULAR
İtalyanların hayat tarzını değiştirdik
Her ne kadar döner lokomotif ürün ise de esnafımız orda kalmıyor, ayran, cacık, ezogelin, Adana, Urfa, şiş, dürüm, baklava, kadayıf, künefe, sütlaç derken Anadolu lezzetlerini önlerine seriyor.
Lahmacun da çok seviliyor ama ne yazık ki adı Türk Pizzasına çıktı. Son yıllarda köfteciler de hamle yaptı, İnegöl'müş, Tekirdağ'mış, Akçaabat'mış hepsi de çok beğeniliyor. Her dükkan bir Türk ismi taşıyor, yok İzmir Büfe, Bursa Kafe, Erzurum Köşe...
Mekân elbette ana vatandan resimlerle donatılıyor. Kapadokya... Pamukkale... Antalya... En azından içeride bir Türk televizyonu açık oluyor, kulakları Türkçe tabirlere alışıyor. Zaten bizimkilerde memleket hasreti dorukta, gelene gidene Türkiye'yi anlatıyor. Gönüllü turizm elçisi gibi çalışıyorlar. 60 bin nokta bu dile kolay, 60 bin ofis demektir aynı zamanda. Verin katalog broşür, seve seve dağıtsınlar.
İtalya'da öğlen ikindi arası açık dükkan bulunmazdı. Ne zaman ki dönerciler girdi, adamlar hayat tarzlarından taviz vermek zorunda kaldılar. Çünkü dönerci 7/24 açık, siesta miesta tanımıyor. Sadece pizzacılar paniklemedi, İspanyollar da siestadan caydılar, artık kuralları biz koyuyoruz, onlar da Türk gibi çalışmak zorundalar...
Dönerin iki rakibi vardı biri Yunan giyrosu ki domuz etinden yapılır, bekler, ağırlaşır, vıcık vıcık yağ, kokusu adamın içini kaldırır.
Öbürü de Arap şavurmasıdır koyun etinden mâmuldür, bize uyar, ancak fazla baharatlıdır, Avrupalı hoşlanmaz.
Neticede giyronun ismi silindi gitti, şavurma can çekişiyor.
02.08.2014.
Huzura Irak kaldılar
Devir Saddam devri. ABD vurdu vuracak, gerginlik son safhada.
Osman Sağırlı'nın aklına uymuş niyetlenmişiz Bağdat'a. Irak meydanları ambargolu, ya Habur'dan girecek Musul'dan ineceksin aşağıya. Ya da Amman'a uçacak, döneceksin doğuya. İkincisini tercih ediyoruz, aşinalığımız var zira.
Amman'da inersin yüz dolara bir dolfin (büyük Amerikan cipleri) tutarsın, sür aslanım Bağdat'a.
Lakin Amerika Irak'ı vurunca. Saraylar alev alev yanınca... Şoförlerde bir naz, bir eda, kimsenin eli gitmiyor kontağa. Neyse arayıp sorup bir Bağdatlı buluyoruz, o da yakınlarını merak ediyor. Bilmem belki de 500 dolarlık teklif cazip geliyor adama.
Çıkıyoruz bomboş otoban. Karşıdan tek tük gelen var ama giden asla.
Irak kapısında sadece üç tane gümrükçü kalmış. Biri yazıyor, biri imzalıyor, biri hadi hadi diyor. Bizden başka bir Allah'ın kulu yok, bu kadar sükûnet de fazla ama.
Neyse muameleleri yaptırıp düşüyoruz yola. Arabanın kaputuna bantla press yazıyoruz, laf işte Amerikan pilotları nasıl okuyacaksa? Tedirgin olduğumuz kadar var, yanık vasıtalara rastlıyoruz yol boyunca. Ve viyadük üzerinde vurulan bir otobüs, belli ki hadise yeni camlar asfalta saçılmış kan lekeleri duruyor hâlâ. Yakınlardaki kasabaya Ar Rutbah'a giriyoruz. Hastane morgu ceset dolu, doktorun elinde tek bir ampul atropin kalmış onu da sinirle çarpıyor duvara. Allah'tan kırılmıyor. Yanımda belki lazım olur diye aldığım bir torba ilaç var, antibiyotikler ağrı kesiciler filan. Uzatıyorum, garibim servet bulmuş gibi seviniyor.
Ve yanlış bir haber. Rutbah'a saldıran jetler Türkiye'den kalkmış. Haydaaa. "La, la, kellâ" diyoruz ama ortalık geriliyor bir anda. Doktor araya giriyor, "arkadaşlar bizden" diyor "bak kendi ilaçlarını verdiler halkımıza."
Yolun vurulduğuna dair haberler geliyor bu arada. Şoför birden karar değiştiriyor, ben dönüyorum diyor Amman'a. Kendince haklı bir savunması var. "Önümüz kapalı, arkadaki köprüleri de vururlarsa kalırız ortada!"
KARAR VER DÖNME ASLA
Benim döneklik katsayım yüksektir, "he ya" diyorum "adam haklı."
Ama Osman kararlı. Ateş saçan gözlerle şoföre bakıyor, "kum ruh" diye emrediyor, sür Bağdat'a. Yollar vurulduysa vuruldu. Altındaki 4x4 değil mi, araziden gidersin zoru yok ya.
Şükür otobanda pürüz yok, eleman otomatik pilotu 180'e, teybi yalelliye bağlıyor, bağdaş kurup kapanıyor direksiyona.
Ramadi yakınlarındayız gün dönüyor gölgeler uzuyor. "Üstaz vakt-i sala, gir şehre, namaz kılalım şurada."
-I ıh olmaz.
-Öyleyse çek sağa.
Adam nasıl panik, ağlar gibi konuşuyor. Israr edince frene basıyor. İnip iki rekat namaz kılıyoruz, çevremiz Kalaşnikoflu milislerle sarılıyor.
-Min eyn (nerden)?
Kırık dökük Arapçamızla Türkiye, İstanbul, sahafi (gazeteciyiz) filan diyoruz.
-Ala ra'si, ala ayni (başım gözüm üstüne). Eğer namaz kıldığınızı görmesek sizi alacaktık, ortalık casus kaynıyor zira.
Bağdat'a hava kararırken giriyoruz, çukurlara ham petrol doldurmuş yakmışlar, güya siyah duman gölgeleme yapacak da Amerikan uçakları hedeflerinden sapacak.
Ve kesik kesik mermi izleri, hani haritalarda kırmızı kalemle hudutları çizersiniz ya. Bunlar uçaksavarlar bataryaları, perdeleme yapıyorlar akılları sıra.
İÇİ SENİ DIŞI BENİ
Dışarıdan korkunç görünen şehre bir giriyorsunuz ışıl ışıl, hayat devam ediyor. İHA'dan arkadaşlarla buluşuyoruz, gün boyu kamera elde koşturmuş yorulmuşlar. Gündüz iş güçle geçiyormuş ama geceler bitmek bilmiyormuş. Çocuklar bütün camları bantlamışlar, kafalarında madenci fenerleri, ayaklarında botla giriyorlar yatağa. Neden? Efendim bomba civarda bir yere düşse bile camlar kırılıyormuş da ondan, uyku sersemi fırladın yerler serapa sırça. Diyelim bastın ayağın kesildi, ne var yani bunda? Türkiye'de olsa mafi problem ama Irak'ta sargı bezi bile bulunmuyor o sıra.
Daha ilk geceden bombardımana yakalanıyoruz. At at bitmiyor, patla patla dinmiyor. Müezzinler minarelere çıkıyor, hüzünlü bir sesle tekbir getiriyorlar.
Bakıyorsunuz bir kızıllık orada, bir kızıllık burada. Kimin odu ocağı söndü acaba?
Amerikalılar bir tek Ummulkasr denilen köyde direnişle karşılaştılar. Taa Basra'dan Bağdat'a (550 km) otobanı kullanarak ulaştılar. O güçlü Irak ordusu terhis olmuş sanki, 70 bin seçme muharipten oluşan fedayün-i Saddam görünmüyor ortalıkta. Demek senaryoyu yazan yazmış, figüranlık düşüyor sana bana.
Halbuki mahalle aralarında eğitimsiz milislerin vurduğu tankları görüyoruz. Evet Abrams M1'ler yürüyen kale gibi ama roketi yiyince ezilmiş kola kutusuna dönüyor.
Diyelim vatanseversiniz, üç beş tüfek, elli yüz kum torbası edindiniz mahallenizde mevzilendiniz. İyi de Amerikalı sizinle çatışmaya girmiyor ki, yerinizi tespit ediyor, koordinatlarınızı bildiriyor. Akdeniz'deki gemiler güdümlü füzeyi indiriveriyor başınıza. İyi ama beş on milisi yok edeyim derken bir mahalle silindi haritadan, şunca bina, bunca insan. Amerikalının lügatinde kul hakkı diye bir mefhum yok, sivil ölümlerini kaale almıyor.
Nitekim doğumevinin vurulduğunu duyuyoruz, koşuyoruz hamile hanımlar, bebecikler kan revan. Tamam asıl hedef hastanenin yanı başındaki gıda deposu ama füze adam seçmiyor, sen öl sen yaşa demiyor.
Gazeteciler ekseri Filistin Oteline yerleşiyor, burası nispeten emniyetli. Eh bu kadar batılı muhabir varken hedef olmaz. İyi de oda fiyatları bin dolara fırlamış, deri yüzüyorlar.
Biz sıradan bir apartmanda kalıyoruz, üstelik aynı bahçeye bakan binada milisler var. "Sıkıysa vur" dercesine bayrak açıyor, ağır makineli ile görüntü veriyorlar.
Halkın kâsif dediği cruise füzeleri çok güçlü, sesi bile bizar ediyor. Bazen gecenin bir vakti bina sallanıyor, kolonlar kirişler çatırdıyor, fayanslar kırılıyor. Halbuki patlama duymuş değiliz, peki bunlar nehre düşen mermiler olabilir mi, herhalde izah bulamıyoruz başka...
Zamanla bombardımana da alışıyorsunuz gidiyor, benzin bulabilmek, ekmek alabilmek, peynir, domates tedariki gibi daha mühim işler çıkıyor karşınıza.
Bağdat 3 milyon, başımıza bomba düşme ihtimali? Diğer üç milyon için ne kadarsa.
Ama efendim sığınak. Ah keşke çare olsa...
ACILI ANA ÜMMÜ GEYDA
Saddam, Kuveyt'e girince, Baba Bush hıncını masum sivillerden alıyor. O yıllarda Bağdat'ta ciddi sığınaklar var, daha ziyade çocuklar ve kadınlar kalıyor.
91 yılında vurulmuş bir sığınağı inceliyoruz. Kapısında meçhule bakan bir kadın, Adı Ümmü Geyda! Kadıncağız "Üstümüz başımız toz olmuştu" diyor, "evimiz yakındı gömlekleri bir sudan geçirsem de arınsa. Oğlum Geyda da gelmek istedi kıyamadım, hayır dedim dön sığınağa! Ağlamaklı oldu parmağımla geriyi gösterdim "dön dedim sana!" Çift cidarlı bir sığınaktı her katman üç metre kalınlığında. Bizim evlerimiz öyle miydi ya. Henüz leğene su çekmiş yakaları çitilemeye başlamıştım ki yer sarsıldı. Sığınağa koştum ortalık toz duman. Meğer Amerikalılar hususi füze yapmışlar, patlıyor deliyor bir daha patlıyor. İçeridekiler kül olmuş, erimiş buharlaşmışlar."
İşte kadıncağız o gün bu gündür (tam 12 yıl) bir ümit bekliyor sığınağın kapısında. Ona sorarsanız Geyda içeride değildi o anda. Mutlaka çıkmış bir yerlere gitmişti. Ve dönecekti mutlaka... Bir gün karayağız bir delikanlı karşısında duracak. "Tanıdın mı anne" diyecek "Ben! Ben Geyda!"
Çocukken hangimiz kavga etmedik ki? O hırsla pata küte dövüşürsün canın yanmaz. Dudağının patladığını ne zaman anlarsın biliyor musun, birileri ayırınca.
Savaşırken insanlar bakamıyorlar etrafa, acılar bilahare dem tutuyor, çöküyor okka okka.
Iraklılar ellerini yumruk yapıp haykırıyorlardı. Berruh (ruhumuz) biddam (kanımız) neftike ya Saddam (feda olsun canımız)
Amerikalılar girdi aynı adamlar işgalcilere serenat attılar. Güya ülkede alkol yasak, içki şişeleri düşüverdi seyyara.
GELEN GİDENİ ARATIRMIŞ
Saddam da Esad gibi BAAS'çının biriydi. Ama millet onu bile arar oldu, otorite sarsılınca bir yağma başladı ki nasıl anlatıla.
Şii mahallelerindeki haramiler devlet dairelerine, iş hanlarına, mağazalara daldılar, akılları sıra Tıkritlilerden intikam alıyorlar. Düşünün yaşlı kadınlar bile iş makinelerine yumuldular, boyu büyüklüğünde tekerleği sürüklüyor, ne işine yarayacaksa. El arabalarının üzerinde sterilizatörler, ameliyat lambaları. Demek hastaneleri bile soymuşlar. Otobüsün stop lambasını çalmaya niyetlenen biri, yıldız tornavida götürür yanında. Ama amcam baltayla dilim kesiyor kaportadan, yuh diyorsunuz pes valla.
Belki asrın fotoğrafıydı, haramiler bir bankadan kasa çıkarmaya çalışıyorlar, kapı dar balyozlarla pervası kırıyorlar. O sıra araba ile geçiyoruz "dur" diyorum şöfere "Dur Allah aşkına!"
Bizi vururlar abim diyor, basıyor gaza. Yaa ne vuracaklar, adamların neşesi yerinde görmüyor musun el sallıyorlar.
Fotoğraf makinelerimiz, kameralar, upplink cihazları. Ve canlı yayınlardan tahsil ettiğimiz on binlerce dolar. Çoraplarımız mintanlarımız para dolu, ya yağmacılar gelip tebelleş olurlarsa? İlk kez o gün korkuyorum, yalanı yok ya.
Ve ilk kez o gün ağlıyorum. Amerikalılar Azamiye'yi basmış, tankçılar minare üzerindeki Lafza-i celale nişan almışlar. İmam-ı Azam hazretlerinin türbesi per perişan, sandukayı da vurmayı denemiş tutturamamışlar. Ebu Bekr-i Şibli hazretlerinin kabristanı tarumar, bilhassa tarihî Arap evlerini tahrip etmiş, mahalli mimariye saldırmışlar.
Klasik Yanki bunlardan anlamaz, namlu başında Yahudiler mi vardı acaba?
Ve derken ABD'li güvenlik firmaları icraata başlıyor. Bunlar bildiğin kiralık katil, kara ciplere biniyor, kara gözlükler takıyorlar. Şapkalarının siperi ile yüzlerini saklıyorlar.
Sonrasını biliyorsunuz işte Felluce işkenceleri, Guantamalalar... IŞİD için zemin hazırlıyorlar.
Eğer aradan geçen şunca yıla rağmen yaşadıklarımı sahne sahne hatırlıyorsam... Gazzeli yavrular da bu katliamı kolay unutamayacaklar.
İsrail için bir şey yazmayacağım onlar zaten düşman kazanmak, lanetle anılmak için ellerinden geleni yapıyor.
ZEMİN KAYGAN
Iraklıları çözmek zor, daha dün Saddam için "ruhumuz kanımız feda olsun canımız" diyenler Amerikalıları ayakta alkışlıyor.
Bir Amerikalı İmam-ı Azam hazretlerinin türbesini niye tahrip eder? Meğer bildikleri varmış yeni yeni netleşiyor manzara.
09.08.2014.
Unutulmaz bir hekim Dr. Mesut Ülbe
2000'li yılların başlarıydı. Telaşla çıkmışım binadan, nasıl işim var anlatamam, görüşmeler, sunumlar filan... Kadim dost Halid Abay'a rastladım "gel bi hasta ziyareti yapalım" demesin mi o anda.
Uydum. Bir mümin yürü gidelim dedi mi "nereye" bile sorulmaz.
İhlas Yuva Sitesi'nde bir kapı çaldı. Bizi genç bir hekim karşıladı, MS hastasıymış, dolaşıyor ama tekerlekli sandalye ile anca. Nasıl güler yüzlü, nasıl kibar, enerji nakil hattı gibi neşe dağıtıyor etrafa.
Daha ilk tanışmamızda kanım kaynadı. O günden sonra her Cuma Mesut Ağabeyi ziyaret ettim, rutine bağladım adeta.
Bizi karşısında görünce çok mutlu olurdu, sevincini saklayamaz. Önceleri "avunsun garip" diyordum ama sonra anladım ki benim ona olan ihtiyacım daha fazla.
Biz gaflet denizinde kulaç atıyorduk, o mana deryalarında. Biz nimetlerin şükründen acizdik, o derdini seviyor, sabrediyordu hastalığına.
Eyüp aleyhisselamın imtihanı 7 yıl, yedi ay, 7 gün, 7 saat sürmüş.
Mesut ağabey de "hele bir yedi yıl olsun bakalım" derdi, Allah kerim sonrasına.
Cenab-ı Haktan gelene büyük bir teslimiyetle boyun eğer, tesbihlerini, zikirlerini aksatmaz.
Ah bir de yakınlarına da yük olmasa...
DERDİ VEREN DERMANINI DA
Sağdan soldan eş dost gelir, ona değişik tavsiyelerde bulunurlar. Mesut ağabey iyi bir hekimdir, hastalığın seyrini bilir. Ama hısım akrabayı kırmaz, kıramaz. Hiç unutmam, birileri arı ile gelmiş, cımbızla hayvancağızı tutup Mesut ağabeyi sokturttular. Bu deneme kısa sürdü Mesut Ağabey arıcıklara kıyamadı zira.
Bu tür hastalıklarda aileye de hayli yük düşüyor ki fedakar kardeşi Emre'nin hizmetleri unutulmaz. Emrecik ağabeyine gözü gibi baktı, mutlaka yoruldu ama bunu hissettirmedi ona. Musalla başında "sana bakmaya seve seve devam ederdim ağabeyciğim" dedi ki annesi, ablası da ona keza.
Babası rahmetli İbrahim amca, mütevekkil bir insandı, hoş geldin dedikten sonra çekilir, biz Mesut ağabeyle sohbet ederdik, rahatça.
Bizim Cuma ziyaretleri mutad oldu zamanla. Saati saatine, dakikası dakikasına...
Kısaca haftayı özetlerdim ona, sanat, hitap, kitap, politika, atlarım daldan dala.
Mesut Ağabey kendisini zor yarınların beklediğini bilir ama şikayet etmezdi, "niye ben" demedi asla.
Dr. Mesut, rahmetli Enver Ören Ağabeye aşk derecesinde bağlı idi. Bazen Enver Ağabeyin sohbetlerini aktarırdım ona. Bizzat kendisinden dinliyormuş gibi boynunu büker, gözleri dolar, bilirim tek kalınca ağlayacaktı doya doya...
Dervişler, 40 gün inzivaya çekilirmiş, Mesut ağabeyimizin inzivası 10 yıl sürdü dile kolay. Ruhu temizlenmiş berraklaşmıştı, bizim gülüp geçtiğimiz hadiseler onu ağlatabiliyordu pekala...
Eve kapanmış bir genç düşünün, fikir, şükür, istiğfar, dua... Hastalıkta da bir nimet, eğer o zaviyeden bakılırsa.
MESUT OLURSUN İNŞAALLAH
Eniştesi İsmail İncialan'ın düğünündeler, henüz hastalık filan yok ortada. Enver Ağabey Mesut ağabeye dua ediyor: "Mesut olursun inşallah!"
Ve o amansız hastalık... Dert yağıyor adeta.
Saadet bu mu?
Enver Ağabey "O öyle bir makama talib, oldu ki" buyuruyor, "bedelini ödüyor dünyada".
Kardeşi bir gün soruyor, "abi sen hangi makama talip olmuştun sahi?"
- Ah ben, zavallı ben. Velilerin kapısında Kıtmir olsam, ne isterim daha."
Bilen söylemez, söyleyen bilmezmiş, sırrı eminine verirmiş Allahü teala.
Tekerlekli sandalye, kanepe, yatak, karyola... Derken düştü mü ayarlı hasta yatağına. Eli kolu derken dili de ağırlaştı, zikri kalbine indirmişti son zamanlarında. Kesik bir ritmle soluk alıp veriyordu. Al lah! Al lah! Al lah!
Bilgisayara çok hakimdi, sadece göz hareketleri ile komuta edilen bir
program edinmişti. Sanal alemde dolanıyor gençlere nasihat veriyordu icabında. Allahü teâlânın lütfu ihsanı ile iki Uzakdoğulunun hidayetine vesile olmuş ve çok sevinmişti buna.
SÜPER SÜPER!
Yaklaşık 30 yıldır tanıdığım Mesut Ağabeyin en bariz özelliği kul hakkından çok korkması ve bu hususta aşırı titiz davranmasıydı. Hatta sırf bu yüzden hekimliği bırakmayı düşünüyordu. Hastaya konacak yanlış bir teşhis, verilecek hatalı bir ilaç onun için kâbustu adeta. Hiç kimseye kızdığını, üzdüğünü, arkasından konuştuğunu duymadım. 15 yıldır çektiği hastalığın son 10 yılı hayli sıkıntılı geçmesine rağmen "öf" demedi bir defa. Düşünün gırtlak delik, ağız çalışmıyor, buruna takılan bir hortum ile günde 3-4 tüp sıvı mama veriliyor, vücutta et kalmamış, kemikler fırlamış dışarıya, yaralar derinleşmiş, hususi bantlarla kapatılabiliyor anca... Sorarsın "Mesut Ağabey nasılsın?"
Gülümser "Süper!"
Hastalıkla ilgili tek kelime yok, sadece süper. Biz ona değil o bize acır üzülmememiz için değişik mevzular bulur, hedef saptırırdı ustalıkla. Gaslinden sonra baktım yüzü bembeyaz. Nasıl nurlu anlatamam. Bizlere de şefaat eder İnşallah.
İsmail İncialan (eniştesi)
UNUTULMAZ BİR HEKİM...
Dr. Mesut Ülbe 1961 yılında Bursa, Karacabey'de doğar. İlk ve orta tahsilini Bandırma'da yapar, Balıkesir'de liseyi bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesini kazanır ve kayıpsız mezun olur. İhlas Holding'de müessese hekimliğini yürüttüğü günlerde MS'e yakalanır. Elden ayaktan düşünceye kadar hasta kabul eden Mesut Ağabey, unutulmaz intibalar bırakır.
ÇARESİZ HASTALAR İÇİN SİSTEM GELİŞTİRDİ
GÖZLERİYLE KONUŞURDU
90'lı seneler. Gözlerim hakkında istişare edecek hekim arıyorum o sıra. Mesut Ağabey ile karşılaştım.
Koluma girdi, odasına gittik, sabırla dinledi. "Bu mevzuda ihtisas yapsaydım suallerine cevap veremezdim" dedi, "ama neyse ki hürüm. Pratisyenliğin güzelliği de bu işte!"
Ben tavsiyelerine uydum ve rahatladım. Çok okurdu, bir gün enzimlerden bahis açtı, bizim için yabancı bir alandı ama ilgimizi çekmeyi başardı. "Sadece şu mevzu bile insanın iman etmesi için yeter" demişti hiç unutmam.
Hastalarını dost edinirdi ki ben de onlardan biriydim sonunda. MS hastalığının seyrini biliyor, muhtemel safhaları bekliyordu sabırla. 1999 yılı yıpratıcı geçmişti, tabip arkadaşları "üç ay ya yaşar, ya yaşamaz" diyorlardı, her an, her şey olabilirdi bu saatten sonra.
Mesut Ağabey "Dünya mümine zindan! Üç günlük hayat öyle de geçecek, böyle de" derdi umursamadan.
3 ay geçti. 5 ay geçti. 5 yıl...
Vee 15 koca yıl kaldı arkada...
Önceleri her gün uğruyordum, Mimaroba'ya taşınınca haftada bire düştük. Evet İstanbul zordu ama vefa konusunda verdiğimiz imtihandan da iyi not alamamıştım kendi adıma.
Bayram öncesi uğradım, burnundan gıda akıtıyorlardı. Hayli sohbet ettik. Sahur vakti ikramlar ile ayrıldım. Ah son olduğunu bilsem bırakır mıydım?
Şimdi soracaksınız gırtlak delik, ağızda burunda hortumlar, bu nasıl sohbet acaba?
Kendime pay çıkarmayayım ama müthiş bir buluşa imza atmıştık onunla.
Ekte fotoğrafını gördüğünüz alfabeyi hazırlamıştık ki Türklerin sık kullandığı harfleri aldık yukarıya. Satırları numaralandırdık ve dörde böldük sağdan sola.
Alfabenin zemini saydam. Siz bir taraftan bakıyorsunuz o bir taraftan. Mesut ağabey ile göz göze geldiğimiz harf beliriyor ayan beyan, sorup teyid alıyorum "şu mu abi?"
Göz kırptı mı, tamam.
Böylece her seferinde 29 harf söylemekten kurtuluyorsunuz. Büyük vakit kazandırıyor taraflara.
Bir de son satıra "EVET", "HAYIR", "BİTTİ", "BOŞLUK", "O HARFİ SİL" diye bir bölüm koyduk. Biz hızlı konuşuyor fark etmiyoruz ama meğer boşluk ve nokta ne kadar lazımmış insana...
Bu sistem test edilmiş yüz güldürmüştür, belki birilerinin de işine yarar.
Bakarsın bir yiğit çıkar, hadiseye teknoloji katar.
Sahi bu tür hastalarla "görebildiği ve duyabildiği halde" neden irtibat kurulmaz. Bir çalışma yapılamaz mı bu konuda?
Mesut Ağabey Eyüp Sultan'ı çok severdi, Allahü teâlâ tam da yokuşun ortasında bir kabir lütfetti ona.
Sanırım söylenecek tek söz kaldı.
El-Fatiha! Halid Abay
Hazırlayan: Ahmet Sırrı Arvas
23.08.2014.
Urfa'nın etrafı 'güzel insanlar'
Yeryüzünde önemli, özel ve kadim şehirler vardır. Bu şehirler geçmişten günümüze tarih, bilim, hukuk, inanç, kültür, sanat, edebiyat, medeniyet gibi insanlık kültürünün oluşumuna ve gelişimine mekân olmuş önemli merkezlerdir. Bu şehirlerden bazıları; Mekke, Medine, Kudüs, İskenderiye ve Urfa'dır...
İşte Harran Üniversitesi'nin kalıntıları. Dünyanın ilk üniversitesi başka ülkede olsa, taş taş yeniden düzenler, dünyanın gözdesi bir antik kent haline getirirlerdi.
Şanlıurfa, kadim bir medeniyetin izlerini taşıyan ancak tarihi mirasa yeterince sahip çıkılamamış, muhteşem bir şehir... Son yıllarda artan turist sayısına bakılırsa, insanlar yeni yeni farkına varıyor. Ahali memnun. Şehrin manevi sultanı Hayat bin Kays El Harrani hazretlerini ve Urfalı dostlarımızı ziyarete gidiyoruz. Büyüklerimizin sohbetlerinden birinde, vefatından sonra tasarrufları kuvvetle devam bazı veliler vardır, bu evliyalar Maruf-i Kerhi, Abdülkadir Geylani ve Hayat bin Kays El Harrani hazretleridir, diye kalmış aklımda. Önce şehrin büyüğüne gidiyor, boyun büküyoruz. Biz mücrimlerin duası kabul olur mu bilinmez ama, Allahü Teala dostlarının hatırını kırmaz. Hele tasarrufları böyle devam ederken... Nitekim Fatih Sultan Mehmed Han'ın hocası Akşemseddin Hazretleri buyurdular ki.
Tasarruf ehlidir ruh-u veli, dü cihanda,
Deme bu ölüdür, nasıl derde derman ola!
Ruh şimşir-i Huda'dır ten kılıf olmuş ona,
Dahi alâ kâr eder, bir tığ ki, üryan ola.
(Mecmuat-ül cevahir)
Yani deniyor ki:
Evliyanın ruhu, iş yapar iki cihanda,
Deme, bu ölüdür, nasıl olur derde deva!
Ruhu, Hakk'ın kılıcı, vücut kılıftır ona,
Kınından çıkan kılıç tesirli olur daha.
Biz de kınından çıkmış, keskin kılıca teslim oluyor, mübarek kabrinde boyun büküyoruz. Türbe ziyaretçilerle dolup taşıyor, bir teyze, ağlayan minicik bir bebeği türbeye bırakıp çıkıyor. Susuyor çocuk... Yarım saat sonra gelip alıyor oradan. Bir beldede Evliya ve Allah dostu varsa, inanın o belde her bakımdan güzelleşiyor. Mesela Bağlum, 25 yıl kadar önce gittiğimizde, çamur içinde küçük bir köydü. O zaman belediye başkanına uğramış, buranın nesi meşhur? Demiştik. "Efendi hazretleri var daha ne olsun" demişti başkan. Şimdi ise, Seyyid Abdülhakim Efendi hazretlerinin ziyaretçileriyle dolup taşıyor. Belde güzelleşmiş, çiçekler, ağaçlar içinde, doyum olmuyor.
Şanlıurfa'nın insanı bir başka. Sıcak ve samimi. Birçok kişi samimiyetle davet ediyor evine. Acıyı, isotu seviyorlar. Halilürrahman başta olmak üzere, bütün tarihi ve turistik yerlerde minik çocuklar kesiyor önünüzü. "Siye İngilizce, Almanca, Arapça, Farsça, Fransızca buranın tarihini anlatim mi abey" diyorlar. Nazik bir teşekkürle, gitmeleri ne mümkün. Siz hayır dedikçe üsteliyorlar, iyice umutları kırılınca da "bi türkü söylem mi abey" deyip gülümsetiyorlar insanı.
Haliliye Kaymakamı Yusuf Ziya Çelikkaya bey, sanat edebiyat ve kültür aşığı... Bilge insan... Onun rehberliğinde geziyoruz şehri. Aslında vali beyin de olmasını arzu ediyoruz lakin, programı yoğun olduğu için katılamıyor.
MEŞHUR BALIKLIGÖL
Şanlıurfa'da hayat Halilürrahmanda. Şehrin en sosyal yeri burası, meşhur Balıklıgöl yani. Halk gece geç saatlere kadar burada manevi havayı teneffüs ediyor. Hele ramazanı şeriflerde sahura kadar herkes orada, piknik yapanlar, çay içenler, tepelerdeki mağaralarda cafeler gençlerle dolu.
Şanlıurfa'nın en çok sıkıntı çektiği hususlardan biri Suriyeli mülteciler... Ceylanpınar'da sık sık düşen toplar, mermiler, yaralananlar... İnsanlar bu konuda huzursuz ve tedirgin. Şehir içinde Suriyeli mülteciler dolanıyor, bazen tartışma ve kavgalar çıkıyor, genelde cami önlerinde kadınlar ve çocuklar dileniyor, "yaaa ibadullah" diye inliyor yaşlılar.
İnsanın içi gidiyor, sadaka sadaka nereye kadar? Bu savaş bitip hepsi evine barkına, memleketine dönmeli. Veya madem ki sayıları bir milyonu geçti. İkinci Halep şehri kurmalı onlara. Herkes mesleğini yapsın tutunsun hayata. Geçici olarak çadırlar, misafirhaneler veriliyor. Ancak çözüm değil. Üçüncü yılı buldu zulüm. Suriye dramı, Rusya, İran, Çin gibi ülkelerin ayak diretmesiyle uzadıkça uzuyor.
GAP İLE DEĞİŞEN ÇEHRE
Şanlıurfa'yı gezmeye doyamıyoruz. Balıklı gölün hemen yanı başında yıkıma yüz tutmuş mağara evler var. Rehberimiz "İşte İbrahim Tatlıses bu evlerden birinde doğmuş." Gerçekten çok ilginç. Uçsuz bucaksız Harran ovası, GAP'ın yaptığı dev hizmetler, her yer kanallarla, sulu tarıma elverişli hale getirilmiş. Gerçekten büyük proje. Rahmetli Turgut Özal'ın başlattığı GAP tamamlanmak üzere. Hem şehrin sanat ve kültür hayatına da katkıda bulunuyor.
Rahmetli Özal mahalle kahvelerine gider, her bahane ile halkın arasına karışmaya bakar. Aslını inkâr etmez, "Kürt çocuğu" olduğunu söylemekten korkmaz. Kürt gençlerine "Sizden aldığımız verginin 30 katını GAP'a harcıyoruz, kafası çalışan bölücülük yapar mı" diye sorar.
GAP Başkanı dostumuz Sadrettin Karahocagil'i ziyaret ediyor, bilgi alıyoruz. Bölgedeki Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak ciddi anlamda projelerle ayağa kalktı, diyor.
İSOT DAİMA POPÜLER
Şanlıurfa dendi mi akla tabi ki "isot" gelir. Çeşit çeşit, kırmızının birçok tonunda isot var. Yabancılar acıya alışmakta zorlansa da, Urfalılar için isot; bal kaymaktan farksız. Çok acı yemekten mi, fazla türkü çığırmaktan mıdır, sesleri de pek yanık.
HALİLULLAH İBRAHİM ALEYHİSSELAM
Nemrûd, İbrahim aleyhisselamın getirdiği dini kabul etmez ve mücadeleye girişir. Onu yanına getirmelerini emreder. İbrahim Aleyhisselam, Nemrûd'u Allah-ü Teâlâ'ya îmân etmeye davet eder. Nemrûd, bunu reddettiği gibi, İbrahim Aleyhisselam'ın kendisine secde etmesini ister. Secde etmeyince, hapse atar ve ateşte yakılmasını emreder. Günlerce yığılan odunlar ateşlenir. Şiddetinden yanına yaklaşamadıkları ateşe Hazret-i İbrahim'i mancınıkla atarlar. Ateşe atılırken; "Hasbiyallah ve ni'mel vekil", yâni "Bana Allah'ım yetişir. O ne iyi vekildir, yardımcıdır" der. Ateşe düşerken Cebrâil Aleyhisselam gelip; "Bir dileğin var mı?" diye sorunca; "Var, fakat sana değil, Rabbim beni görüyor, biliyor" der. Onun bu hâli Kur'ân-ı Kerîm'de övülür ve; "Sözünün eri olan İbrahim." buyrulur.
Allahü teâlâ, Kur'ân-ı kerîmde meâlen ateşe; "Ey ateş! İbrahim'e karşı serin ve selâmette ol!" (Enbiyâ sûresi: 69) diye emreder. Ateşin içi yemyeşil bir bahçe kesilir. Cebrâil Aleyhisselam da kendisine arkadaş olur. Cennet'ten gömlek ve yaygı getirir ve onu Cennet nîmetleri ile doyurur. Ateşte yedi gün kaldığı rivâyet edilir. Ateş sönünce mucizeyi gözleriyle görenlerden kardeşi Haran, amcasının kızı ve sonra hanımı olan Hazret-i Sâre ve bazı kimseler iman ederler. İbrahim Aleyhisselam ateşten kurtulduktan sonra Keldânî kavmini bir müddet daha imana davet eder. Fakat zalim Nemrûd ve putperest ahâli küfürlerinden vazgeçmez. Allahü Teâlâ, Nemrûd ve kavmine sivrisinekleri musallat etti. Sinekler onların kanlarını emerler ve kuru kemik hâline getirirler. Sineklerden biri de Nemrûd'un burnundan girip beynine yerleşir. Uzun zaman azap ve ızdırap verir. Hatta başını tokmakla dövdüre dövdüre ölür. Allahü Teâlâ, tanrılık iddia eden Nemrûd'u en aciz mahlûklarından biri olan sivrisinekle cezalandırır...
Hazreti İbrahime, Allahü Teala'nın bu dostuna ve peygamberine dualar ediyoruz.
Meşhur balıklıgöl. Buradaki balıkların odun olduğu ve balığa dönüştüğü söylenir halk arasında. Balıklar kutsal sayılır, kimse dokunmaz, bol bol yem atılır.
GAP BAŞKANI ANLATIYOR
GAP Başkanı Sadrettin Karahocagil, Şanlıurfa ve diğer GAP illerinde yaşanan gelişmeleri anlatıyor. Kadınlara yaptıkları projelerle ürettikleri ürünleri dünya pazarına sunduklarını ifade ediyor.
Hazreti Eyüb Aleyhisselam için yapılmış Eyyubiye Camii.
Hazırlayan: Ahmet Sırrı Arvas
30.08.2014.
Ordu'nun teepeeleeri
Hangimiz hayalini kurmuyoruz ki... Şu plaza köşelerinden bir kurtulsak, alıp başımızı dağlara vursak... Gidip basit bir kulübe edineceksin uzaklarda, nasıl olsa bu saatten sonra çorbamız tekaüd aylığı ile de kaynar. Üç beş evlek de toprak edinirsin... Hani domat biber ekecek kadar.
Ayağın toprağa basar, elin çapa çekiç tutar, spor mu istiyorsun al baltayı git odun yar...
Klima, kalorifer meraklısına kalsın, bir çingene sobası yeter artar. Bel kalınlığındaki ağaçları dilim dilim dilimleyen maharetli insanlara imrenmişimdir hep. Bunlar kütüğü asla elle taşımaz vurur baltayı saplar, atarlar omuzlarına. İnceden zemin etüdü yapar itina ile oturturlar. Sonra "hıh" diye bir ses ve o malum vınlama... Çatırt!
Kütük ayrılıverir iki yana. Diyelim budağa denk geldi kopmadı. Ustası kaldırır bu sefer tersine vurur, olmadı bir daha. Sonra kenardan kenardan başlar üçgenler çıkarmaya. Çıraları daha da bir inceltecek, kaldıracaktır kuytuya...
Mâlum odun ateşi yemeğe ayrı bir nefaset katar. Hele bir çayı olur on numara. Sabahın seherinde kalkmış semaverini kurmuşsun, kıymık kozalak derken suyu kaynatmışsın. Geceden kalma bir serinlik, gölgeler ısınmamış daha, otlarda su habbeleri parlıyor nokta nokta. Uzaktan uzağa horoz, çıngırak sesleri, havada odun dumanı ile karışık ekmek kokusu. Buruk bir çay buharı, haydi diyor adama. Bahçeden körpe hıyarları toplamışsın, nane, maydanoz, roka... Tulumdan peynir çıkartmış, sapsarı tereyağını eritmiş, beş on yumurta kırmışsın tavaya...
Kenarda birkaç kovanınız olsun artık, eh civarda kekik, ıhlamur da varsa... Balınız esans kesilir adeta...
Süt kendi hayvanınızdan olsun, kaşık batmasın yoğurdunuza. Üşenmeyip de süzdürmüşseniz yeme de yanında...
Mısır ekmeği tabii ki kuzinede pişmiş olacak, icabında sac üzerine yufka atarsın odunun bol nasıl olsa... Yaylada bir kuzine edineceksin hem ocak, hem soba... Üstüne güğüm oturtacaksın ki mızlasın, küle patates, kestane gömeceksin, pancar, kabak artık ne olursa...
Diyelim misafirin gelmiş buyursun ağaçlarla oyalana dursunlar, incir, üzüm yesinler, fındık ceviz kırsınlar. Alıverirsin oklavayı eline börekler açarsın onlara...
Sapır-saçma konuşuyorsam aşırı oksijendendir, belgesel çekmek için Ordu Çambaşı yaylalarına çıkmıştık da...
YAYLALAR YAYLALAR
Siz hiç Karadeniz'de orman yangını duydunuz mu? Oluyordur zahir ama nadir. Niye? Yerler sırılsıklam anam, pabucun burnu hiç kurumuyor. Ağaçlar yosuna durmuş, koyunlar otlarken sulanıyor. Karadeniz dağları dik mi dik, sarp mı sarp... Doruklar da kar buz, oluklar da serin sular.
Efendim çobancağızın canı çekmiş bir kuzu kesip kavurmuş, sıcak sıcak yumulmuş, duman duman buhar buhar. İyi de sen tut çeşmeye aban, git su iç kana kana.
Pınarın soğukluğuna bakın ki midesindeki kebapları dondurmuş, sanırsın beton dökmüşler bağrına. "Yandım anam yandım" diye haykırmış. İşte o gün bu gündür "Çoban bağırtan" diyorlar o suya.
Ordulular soruyorlar suyun iyisini nereden anlarsın?
-Bilmem.
-Çayından.
Hakikaten bir çay getiriyorlar pırlanta. Lebrenk (dudak rengi) lebriz (bardağın dudağına kadar) ve lebsuz (dudak yakacak ısıda) Önce kokluyorsun, sonra yudumluyorsun, gözün açılıyor, enerji yayılıyor damarlarına. Çayda yayla suyu ve odun ateşi çok önemli. Ama aynı malzeme ile sahilde yap olmaz. Niye? Çünkü su deniz seviyesinde 100 derecede kaynar, otu haşlar, yakar, burar. Yaylada çaydanlık 90 derecede tıkırdar, belki daha da aşağıda...
TURŞUNUN BAŞŞEHRİ
Çambaşı ahalisi kendini turşuya vermiş, millet üşenmiyor taaa Ordu'dan Giresun'dan Sivas'tan gelip turşu tedarik ediyor. Burada iki hususiyet öne çıkıyor, biiir zerzavat organik, ilaç gübre görmemişler, akşamdan sabaha mayışmıyor. İkincisi de su. Gli gli çeşmesinin suyu turşu için biçilmiş kaftan, yukarıdakiler de güzel ama aşağıdakilere bakma.
Onlardan da oluyor da o kadar oluyor... Kıtır kıtır ses çıkarmıyor, eriyip gidiyor zamanla. Ahali turşu hususunda kendini aşmış, sirke nohut faslını da arkada bırakmış erik koruk ekşisi kullanıyorlar. Sabah aç karnına yesen dokunmazmış, denemedim ama bunu yazıyorum bir kenara.
Fırınlar mis gibi kokuyor, kuru odun, has buğday, ekşi maya... Eh ustalık da var tabii, nasıl kabarıyor kucaklar almıyor.
Türkün aklı dağlardadır malum, bir zamanlar yaylalar insan kaynarmış. Düşünün 40 bin vatan evladı Turnalık'ta 40 bin yiğit de Çambaşı'nda yaşarmış. Kervanlar burada durur, mallar yayılırmış tezgahlara. Taaa o devirlerde iki tane eczanesi ve otuza yakın hanı varmış. Orduda Giresun'da bulunmayan ürünler görücüye çıkarmış burada.
Çambaşı halen Türkiye'nin önde gelen yaylalarından biri. 77 tane obası var ki Ordulular "bağlak" diyorlar onlara. Ormanlar, kanyonlar, yüze yakın şelale, yeşil otlaklar... Henüz elektriğin ulaşmadığı, cep telefonunun çekmediği yaylalar var, hele şu güzelliğe bak.
Son yıllarda turizme merak salmışlar. 23 ayrı güzergâh belirlemişler. Macera isteyenlere macera sunuyorlar, manzara arayanlara manzara. Yaylada parasız pulsuz yaşamak kabil. Kırmızı benekli alabalıklar, çeşit çeşit mantarlar. Nisanda kuzugöbeği, mayısta çaman... Ağustosta böğürtlen, çalı çileği, yaban mersin, taflan... Biliyor musunuz karacalar da bayılırmış bunlara. Bir zamanlar keçi sürüsü gibi karaca varmış, yolda çıkıverirmiş karşına. Eh o kadar karacanın dolandığı yerde kurt tilki de olacak tabii. Ve beyaz kartal.
Tüyü bitmedik kurdun tilkinin arkasından konuşmasak iyi olacak... Ama o avcılar var ya avcılar...
Karadeniz yaylalarını bilirsiniz sis çöktü mü suya düşmüş gibi ıslanırsınız adeta. Havada asılı milyarlarca damlacık, insanı nasıl serinletiyor, klima yaklaşamıyor yanına.
Bazlama yapıyorlar çok lezzetli, mısır kaynatıyorlar haza süt, sanki muhallebi akıyor ağzına. Et ucuz ve leziz, mangalcılar köz yelliyorlar telaşla.
GÖLKÖY ULUGÖL
Uzanıyoruz Gölköy'e doğru. Burada hakikaten bir göl var Ulugöl diyorlar adına. Süleymaniye ve Haruniye Köyü hududunda bir krater gölü. Etrafı tabiat parkı ilan edilmiş, tuvaletler çeşmeler hazır, banklar kamelyalar, ne arıyorsanız fazlasıyla... Bu serinlik alabalık için bulunmaz nimet, nitekim hayli yumurta bırakmışlar suya.
Bu sene fındık olanda iyi var olmayanda hiç yok. Mart 30, yine yeşillendi fındık dalları derken bir don vuruyor, yüksekler kuruyor adeta.
Ama iki yüz rakımın altında mahsul çok, hem ambarlar dolusu fındık, hem misli misli fiyat. Yaşadılar.
Karadeniz köylüsü eskisi gibi değil, artık tek ürüne bel bağlamıyor. Fındık olmadı, kivi. Kivi olmadı, çilek. Sadece mavi ladin denilen mübarek yetiyor da artıyor. Düşünün bir köy "yüz bin fidan" sipariş almış, muhatap devlet, çek senet yok, tiko para.
Ordu gezilesi bir şehir, sahil klasik Karadeniz, hırçın dalgalar, balıkçı takaları, ahşap konaklar. Dağlar da resimdeki gibi "Şekil 1 A", giden pişman olmuyor asla.
Şehrimiz göz kamaştıracak
Ordu Valisi İrfan Balkanlıoğlu: "Allah Ordu'ya güzellikler bahşetmiş, masmavi deniz, yemyeşil dağlar, derin vadiler, ürkütücü kanyonlar, serin yaylalar.
Yayla hususunda Türkiye'nin 24 adet tescilli kültür ve turizm merkezi var sekizi Ordu'da. Bizde Karadeniz otoyolu sahilden geçmedi bu yüzden kıyılarımız eskisi gibi. Pırıl pırıl deniz, dantel gibi koylar, balık zengini sofralar....
Bu arada bölünmüş yollar hizmete girmek üzere. Akdeniz ve GAP daha da yakınlaşacak.
Türkiye'nin tek deniz dolgu sistemi ile yapılan havaalanı Ordu'ya büyük hareket getirecek, şehrimiz kabuğunu kıracak.
Artık Ordu'da sadece fındığa bağlı bir ekonomi yok, geleceği çok parlak.
Nedendir bilmem insanlarımız dünyanın öbür ucunda güzellik arıyor. Halbuki burada Alp dağlarını artamayacak manzaralar var. Sanırım tatilciler de sahile doydu, değişiklik arıyorlar. Düşünün aşağıda hava 40 derece iken yaylalarda yorgansız yatılmıyor. Kekik kokulu dağlar, kara gözlü kuzular. Çoğumuzun adını bile bilemediği otlar burada nefis yemeklere dönüşüyor, damak zevki için yurt dışına gidenler Ordu'ya buyursunlar.
Bir turist ne arar?
Tarih, medeniyet doğa...
Hepsi bir yana yöre insanının misafirperverliğini görmenizi isterim, burası bir huzur şehri. Karadeniz turuna çıkanlar Ordu'ya atlamasınlar gezileri eksik kalacak yoksa.
06.09.2014.
Ben adamı daktilosundan...'
Cep telefonuna da tavırlıydım başlangıçta. "Masamda telefon yok mu" diyordum "beni arayan bulur, nasıl olsa!"
-Mobil hattınızı aliym beyefendi?
-Yok kullanmıyorum.
-Aaa niye ama?
Bu soruya muhatap olmaktan usandım, yelkeni indirdim sonunda.
Digital fotoğraf makinesine de beyhude direnmiştim. Bir gün film yıkandı baktım ne gök, ne deniz belli "Abi n'oldu buna, güller kül rengi?"
-Senden başka makaralı kullanan kalmadı aslanım, aylar var ki solüsyon değişmedi, artık uyansana!
Daktilomu bırakmak da ağırıma gitmişti, ne güzel tıkırdayıp gidiyorduk şurada. Muhasebe servisinden çıkma yeşil bir "İdeal"im vardı. Şaryosu en az dört karış, belki daha fazla. Tuşlara bastın mı zemberek gibi boşanır, şrak şrak şrak... Sanki kaleşnikof köftehor, darbeli matkap hafif kalır yanında.
Takırtısına öyle bir alışıyorsunuz ki onsuz cümle kuramaz oluyorsunuz zamanla. Bilgisayar çıktı mertlik bozuldu, ne etti ettiler, girdiler aramıza.
MERDANE DEĞİL SABIKA KAYDI!
Hayrettin Usta'ya göre bu merdane öfkeli bir şahsa ait olmalı, yer yer çöküntüler var ki sahibinin tuşlara ne kadar sert bastığını gösteriyor. Değiştirilmezse şerit eskitmeye ve kağıt delmeye devam edecek, adamı hepten çileden çıkaracak.
DAKTİLO ANA BİLİM DALI
Daktilolarımızı tamir eden bir Hayrettin Ustamız vardı, geçen geldi aklıma, hâlâ devam ediyor mu acaba?
Sirkeci de, Postane-i kebirin karşısında icra-i sanat eylerdi, mermer girişli bir bina. Yüksek tavan, taş duvar, helezon basamak, ahşap trabzan, cepheler safi oyma.
Yine o civardaymış buldum kolayca. Yıllar Hayrettin Usta'yı değiştirmemiş, girdiğimde muhabbet demlenmişti tavında. Siz devam edin işareti yaptım, sandalyeye ilişiverdim yavaşça. Atmışlı yılları anlatıyorlar, zerzavat taşıyan mavnalar, balıkçı sandalları, küfeyle satılan palamutlar... "O kofanalar neydi öyle, çifti ikibuçuk lira! İtina ile dilimlersin, üstüne domates, biber, maydanoz artık ne lazımsa. Götürüp mahalle fırınına bırakırsın, odun ateşi ile ivil ivil pişer, pamuk gibi yumuşar. Bak dün evde tekim, damat pazı yollamış, ince ince doğradım, silmece yaydım tavaya. Azıcık eriyince üstüne beyaz peyniri boca etmeyeyim mi? Kendini çekince de üç beş yumurta.... Ah ah ah... Ne ekmek yediriyor ama...
Hayrettin Usta'nın da güzelliği budur işte, anlatmayı sever, bildiğini paylaşmaktan keyif duyar.
-Çocukluğumda da böyleydim, hatta bir ramazan gece kalkmış ciğer sote hazırlamıştım sahura. Fırından çıtır çıtır somunları almışım, mis, düşünün her biri birer okka. Millet kokulara fırladı, yedi kardeşiz baktım yedisi de ayakta... Şimdi çocuklar zorluk görmüyor, yedikleri önlerinde yemedikleri arkalarında. Anaları peşi sıra koşuyor. Bak ana dedim de şuracığım sızladı. Allah gani gani rahmet eylesin, bazen geç kalırım, bakarım cumbada. Tesbihi elinde, gözü yollarda.
SON?SAMURAY
Misafir müsaade istiyor kalkıyor, artık girebiliriz mevzuya.
- Ya Hayrettin Abi senden başka daktilo tamircisi kaldı mı İstanbul'da?
- Yok bildiğim kadarıyla.
- Mesleğin son temsilcisi sen olduğuna göre haberini yapabiliriz pekala.
- Nasıl istersen, mahsur yok benden yana.
- Hayrettin Abi bir daktilo niye ihtiyaç duyar bakıma.
- Biliyorsun bakımsız makinenin, şeritleri dönmez, kolları havada donar, büyük harfler kalkmaz, tuşlar sertleşir, adamın keyfi kaçar. Biz makineyi sökeriz, içinden öyle toz toprak çıkar ki şaşarsın inan. Parçaları yıkar, kirini akıtırız, sonra benzine yatırırız, ovalar fırçalar paslarını çıkarırız. Kurutup takarız, yağlarız, alıştırırız ve kendine gelmeye başlar. (Mercedes marka bir daktiloya kağıt takıyor, her tuşa tek tek basıyor.) Bak harflerin hepsi aynı sırada, kağıdı delen ya da hafif kalan yok, demek ki tam ayarında... Böyle bir makinenin tuşları tıkır tıkır akar, sesi bile hoş gelir insana. Mekaniğin güzelliği de bu işte, düşün şu alet 60 yaşında... Daktiloların çantalarını da elden geçiririz, götürür Rıza Paşa yokuşunda pandizot kaplatırız onlara.
Gözüm yerinden kalkmaz bir hesap makinesine ilişiyor.
-Eskiden elektrikler sık kesilirdi malum, bankalar bu iki işlemli hesap makineleri kullanırlardı o sıra. (Hemen bir toplama yapıyor, kolu çekince yekûnu şeride yazıyor.) Bunların aksamı çeliktir, kolay kolay bozulmaz, sadece yayların elastikiyeti azalır o kadar. Kir kurum tutarsa, yıkar yağlarsın çalışmaya başlar. Hepsi de Marshall yardımı, NATO hattından, anlarsın ya...
ABAKÜSÜN?TORUNU?BUNLAR
Dört işlem yapanları da vardı, Viktor'lar. Boyuna takılırlardı ama. Facit geldi de kurtulduk. Facit'te ne yazdığını görürsün, ne ile çarptığını neye böldüğünü görürsün. Esnafın eli ayağı idi adeta.
-Peki yedek parçaları var mı?
Azaldı tabii, fabrikaları kapandı. Bir tek Brother elektroniğe geçmek için çabaladı. Lakin bilgisayar yayılınca dayanamadı o da.
-Bu işi kimden öğrendin Hayrettin usta?
Covanni adlı bir İtalyan'dan. Yüksek kaldırımda... 67'de askere gittim, geldim, dükkan açtım. O gün bugündür Eminönü'nden ayrılmadım bir daha. Eminönü çanağın dibi, insanı eksik olmaz. Düşün karşı sokakta nakliye ambarları sıralanırdı, Sirkeci garının yanından otobüsler kalkar. Anadolu'dan mal almaya gelen tacirler önce Vakıf Han'a, Gürün Han'a bakarlar. En ünlü kasaplar buradadır, çalışanlar akşam etlerini alır seyirtirler vapura.
Meserret pastanesi yazarlar kulübü gibiydi, muhabirler, muharrirler bu yokuşta dolanırlar. Gazetelerle de anlaşırdık, cumartesi öğleden sonra yazı işlerine bir dalarız, makinelerin bakımını yapar hazırlarız hafta başına.
-Mekanikte marka bağımlılığı olur sizin beğendiğiniz hangisiydi mesela?
-Tamirci ayırım yapmaz ama Remington, Olivetti, Underwood, Hermes, Royal, Adler yaygındılar. Zaten Alman ve İngiliz makineleri yarışırdı piyasada. Erika, Olimpia da işimize gelirdi, basittiler zira.
KLAVYE İNKILABI
Avrupa'dan "Q" klavye makineler gelir, biz onları önceleri "A" klavyeye çevirirdik. Sonra "A-Z" klavyeye dönüldü. Sonra "A-I" klavyeye... Ve "F-G" klavyeye geçildi sonunda.
Klavye değiştirmek için bütün harfler sökülür, lehimlerinden koparılır. Temizlenir, dizilir, sarı plakalarla sıkıştırılırlar. Göz kararı bir ayar yapılır, lehimlendikten sonra bir ayar daha. Bu bir nevi yeniden imalat. Meşakkatli bir iş ama iyi para kazandırdı sanatkâra. Ecevit A-I klavyeden vazgeçmemişti, daktilo yeniledikçe klavye eskitirdik biz ona.
-Halen daktilo kullanan yazar kaldı mı?
-Olmaz mı, Kemal Belgin, Afet Ilgaz o tıkırtıyı duymaktan hoşlanıyor mesela.
-Peki kendi makinesini tamir etmeye kalkan gazeteciler yok mu, bizde meraklılar çoktur, açar kurcalarlar.
-Ben onları çok gördüm, bir getirirler torba torba parça. "Yok bi şey ya, sadece monte edilecek usta". "Tabi tabi" deriz, bozmayız asla.
Asabi insanlar ve yaşlılar tuşlara sert basar, bazıları öfkelerini daktilodan çıkarırlar. Onların merdaneleri girintili çıkıntılıdır, harita gibidir adeta. Durmadan şerit eskitir, kağıtları deler nokta nokta. Ben merdaneye baktım mı notunu veririm adama, bu asabi, bu mülayim diyebilirim pekala. Daktilosundan kıl, tüy, tütün çıkanlar... Yemiş kabukları, hatta mermi bulduk anarşi yıllarında.
-O zaman kime kız verilir, kime verilmez daktilocuya sorsunlar.
ŞERİDİN ELE?VERİR
Evet. Getir daktilonu kim olduğunu söyleyeyim sana... Eskiden mahkemelerde de kararlar daktilo ile yazılırdı, filmlerden hatırlarsın hakim "yaz kızım" dedi mi bir şakırtıdır kopar. Teknoloji işleri kolaylaştırdı, inat etmenin manası yok bu saatten sonra.
Yeni bir makine çıktı mı hemen gider satın alır, söker, takar tanımaya çalışırdık. Bilgisayar yayıldı bu sefer onları başladık parçalamaya. İki işlemli hesap makineleri, üç işlemliler, dört işlemliler (Citizen'ler vardı mesela)... Çok hızlı değişiyor mümkün değil yetişemeyeceğiz derken, şu geldiğimiz yere bak. Bunlar iyi şeyler aslında, ülkemiz kalkınıyor büyük bir hızla.
AH O NOTERLER!
Cumartesi öğlen işten çıkar, giyinip kuşanırız, öyle ya gezmeye çıkacağız daha. Tam akranlarınla sözleşmişsin Trakyalı noterler damlar. 6-7 makine birden getirirler ki canları çıkmıştır adeta. Pazara yetiştir der, sıkıştırırlar. Gece yarılarına kadar çalışırız iş çok, vakit dar, yorgunluk bıkkınlık bir yandan. Yaparız ama içimize sinmez, tabii keyifle elden geçen cihazın tadı başka!
Babıali esnafı haddinden fazla iyiydi. Biri siftah etmiş, arkadaşı etmemiş. "Yan tarafa bakın" der komşuya yollar. Aralarında seviyeli bir çekişme olur, latifeler yapılır ama kibarca. Düşünün rakip taraftarlar maça gider yan yana otururlar. Çırak aldın diyelim evladın gibi yetiştirirsin, hatta tezgahını bırakırsın ona.
Sanırım sahife doldu ama muhabbet yeni başlıyordu daha...
Neyse bir gün yine yazarız. Hayrettin Usta'dan Eminönü, Haliç ve Vefa'nın kırk yıl evvelki halini dinlemenizi isterdim. Nerden nereye dedirtiyor insana.
Hayrettin Usta'nın işi yavaşladı, o güzelim daktilolar aksesuar malzemesi gibi dolaplara kalkacak deseler inanır mıydı acaba?
Yarım asır dile kolay, Hayrettin Usta bırakmaya niyetli değil, işini seviyor, çalışırken dinleniyor.
13.09.2014.
KURBANA DAİR BİLİNEN BİLİNMEYEN HER ŞEY...
Bayramlarda eskiden bıçak, nacak reklamları olurdu, üst baş, şeker, giyim kuşam filan. Şimdi? Şimdi turizm firmaları ipotek koydu sayfalara... 3 gün beş gece... Tam pansiyon, her şey dahil, açık büfe...
Yunan adaları, Bodrum, Antalya... Hısım akraba da beklemeyiversin canım, zaten bir tatilimiz var şurada...
Kurban bayramında eskiden de garlar garajlar hareketlenirdi, otobüslerin yarısı hacca giderdi zira. Büyükşehirdeki insanlar ne yapar yapar koşarlardı baba yurduna. Eh bahçesi olan evlerin hali başkaydı tabii. Bir çukur kan için kazılır bir çukur da işkembe ve kazuratına. Toprağı örttün mü biter, ne koku, ne leke, üstüne çiçek dik, al tabii gübre sana.
Kendi memleketinizde gözetilecek insanları bilirsiniz sonra. Kim dul, kim yetim, kim hasta?
Et yiyen var, yiyemeyen var, tek tek kapıları çalınır, takdim edilir kibarca.
HABER KITLIĞI MI VAR
Efendim bir dana kaçmış, sahibi yakalamaya çalışıyor. Diyeceksiniz "ne var yani bunda?" Bir bakıyorsunuz haber saati ekranlarda. Kamerayı gören koşmuş, bağıranlar çağıranlar, önünü kesenler, korna çalanlar. Hayvanı ürkütüyorlar daha fazla.
Bu beyler bayram günü kanalizasyon ağızlarını fotoğraflayacak, bulanık suyu magenta ile boyayıp, "deniz kan kesti" yazacaklardır ayrıca. Neyse biz yine dönelim Anadolu'muza. Eğer oğlunuz nişanlı ya da sözlü ise gelin kızın evine bir koç yollamalısınız mutlaka. Koç iri olacak, diri olacak. Anadolu'da Karaman ve Dağlıç cinsi sevilir, kuyruklu hayvan ayrı bir ritmle yürür, çalımı göz okşar. Boynuzlarına kırmızı kurdelalar bağlanacak ve bir altın takılacak alnına. Bir kurdela da karnından sırtına... Yetmez aşı boyalarla da kıpkızıl boyayacaksınız ki gören maşallah desin hayvana.
Aşı boyayı açsanız biraz?
Aşı bildiğiniz demir oksit. Hatırlarsanız mektepler ve kışla binaları önce kireçle boyanır, zeminden itibaren beş karışlık kısmına aşı boya vurulurdu ayrıca. Kirlenmesi muhtemel yerler makyajlanır bir bakıma. Ayasofya'nın üzerindeki rengi biliyorsun. İşte o boya, aşı boya!
ZENGİNE VACİP
Kurban bir ibadet, vacip ama malı mülkü olana. "Hanım geçen yıl bana kestik, hadi bu yıl da sana." Yok öyle şey, kim nisaba malikse ona. İlla ki hanımına kesmek istiyorsan kolayı var, zengin olacak kadar mal verirsin ona.
Şimdi kızımız için çamaşır makinesi, buzdolabı almış atmışız kenara, gelin olacak ya halıları yuvarlamış yuvarlamış dayamışız duvara. Peki kullanılıyor mu? Yoo öölece duruyor. İyi de bunların bedeli nisap miktarını dolduruyorsa kurban düşer o kızcağıza. Bakın size bütün samimiyetimle söylüyorum, çeyizi nisabı geçtiği için kurban kesen kızların hemen o yıl yuvalarını kurduklarına şahit oldum. Hem de defalarca.
Kurban kesen insan zengindir malum, mutfaklarına et girer yıl boyunca. Şimdi düşünün bir evde beş kişiye kurban düşüyor, haydi birini kessin yesin. Diğerlerini verebilirler güvendikleri bir vakfa.
Ancak burada vekalet çok önemli. Maille de olur, mektup ve telefonla da. Ama kişi belli olacak. Ben bunu filan vakfa verdim, iyi de o vakıftan muhatabın kim? Mezbahalarda çok gördük, yardım kuruluşundan biri geliyor dosyayı havada sallayıp "şunların kurbanlarını kesmeniz için sizi vekil ettim" deyip gidiyor. Dosyada beş yüz isim var, tesiste bir sürü eleman. Olmadı ki ama...
Kurban sahibi kimi vekil ettiğini bilecek, vekil bizzat ismini zikredecek, kasap vekaleti kabul edecek, "he" si duyulacak şekilde besmele çekecek, tekbirler getirilecek bu arada.
KAPAK ATMASI ŞART
Peki kurban alırken dikkat edilecek hususlar?
Bir kere hayvan evsafa haiz olacak. Ama abi bu anasından bile iri... Görüntü değil yaş önemli. Küçükbaş hayvanlar için bir yıl, büyük baş hayvanlar için 2 yıl şartı var. Küçükbaşta nispeten oluyor ama büyükte kaçış yolu yok. İlla kapak atmış, kazması çıkmış olacak
Yani?
Devletin hayvanların kulaklarına astıkları küpelerde doğum tarihleri var onlara güvenebiliriz. Eğer böyle bir şey yoksa dişlerine bakarak iki yaşını aşıp aşmadığını anlayabiliriz. Şöyle ki alt öndeki iki süt dişi düşmüş, yerine daha geniş ve yüksek iki diş gelmiş olacak. Bazen sırf malı bir an önce satabilmek için hayvanların dişlerini koparıyor, taşla,
kiloyla kırıyor, eziyet ediyorlar hayvana. Çok gördüm ağızlar yara, biçarenin dili yok ki
derdini anlata...
Besiciler ahırda beslenen hayvan diş düşürmez diyor, çayırda otlasa düşermiş aslı var mı acaba?
- Evet yerli ırkta zaman zaman iki yaşını geçtiği halde düşmediği olsa da, kültür ırklarında iki yılda düşer mutlaka, vakti geldi mi bağlasan durmaz. Zaten en makbul et iki yaşını doldurmuş tosun etidir, sadece bizde değil bütün dünyada.
Bir de mümkün mertebe dişi hayvanı kesmemek lazım, hani neslin devamı açısından.
KÖR TOPAL OLMAYACAK
Kurbanlık hayvanın bir uzvu, mesela bir ayağı eksik olmayacak. Allah için kestiğin tam tekmil dört dörtlük olacak, zayıf mecalsiz, kulaksız kuyruksuz hayvana bakma. Büyük baş hayvanlar birbirine süser, boynuzlar gözüne değer soğultur. Tamam gözü var da, kördür aslında. Bunu anlamanın basit bir yolu var elinizi yaklaştırın sakınıyorsa tamam.
Peki kasaplara tavsiyeleriniz?
Onlar işlerini bilirler. Ancak o gün talep çok, aceleye gelmesin. Hayvan tamamen ölmeden omurilik kesilmemeli, titremelerinin kasılmaların bitmesini beklemek gerek. Birkaç dakika daha sabredin, düşmeyin mekruha.
Peki hayvan hilelerini nasıl anlarız?
Toplu satımların hilesi başkadır, münferit olanların hilesi başka. En klasik yolu hayvana tuz yalatır, kepek dayanırlar. Verirler suyu ki sığır dediğin iki teneke içebilir rahatlıkla. Alan da kurttur, kantar başında oyalanır, hayvanlar idrarlarını salarlar. Zaten piyasada % 8 fire kuralı çalışır, kimse kendini uyanık zannetmesin bunlar para kazandırmaz.
YAYLALAR YAYLALAR
Satıcıya sorarsanız hayvanları ya kekikli dağlarda otlamıştır, ya da çiçekli bayırlarda. Halbuki ekseri içeride beslenir, kekiği rüyalarında görürler anca. Hayvan buzağı iken alınır, 155 gün beslersin et bağlar, o günden sonra kilo almaz. Elde tutmak manasızdır bu saatten sonra. Çünkü adam çalıştıracaksın, suyu elektriği, fabrika yemi, hepsi para. Yanında saman da verirsin ki bağırsakları çalışa. Bazıları samanın üzerine mongalite denilen kalitesiz bir un serper, bu hayvanda yapış yapış bir yağ yapar, etin tadı tuzu olmaz.
Küspe hayvanını da makbul tutmazlar değil mi hocam?
Şeker pancarı ekenlerin fabrikadan küspe alma hakları doğar, bunu ya kurutur ya da o haliyle saklarlar. Avrupalılar, 200 litrelik fıçılara taze yemleri doldurur bir nevi konserve ya da turşu yaparlar. Ki silaj denir buna. O gün açtığını bitireceksin ama. Yoksa kokar. Bizim köylümüz ise küspenin altına naylon serer üstünü toprakla örter, o da bir nevi silaj ama hava ile temasını kesemezsen çürümeye başlar. Bir ufunet ki nasıl anlatıla. Biliyor musun, şu silaj işinin besiciye öğretilmesi lazım. Devletimiz de destek verse ne iyi olurdu ama... Yem bitkileri hem toprağı dinlendirir hem besiciyi tutar ayakta. Ukrayna'nın yaptığı gibi et ihracat edebiliriz pekala. Doğuda hayvan beslemek perişanlık, Erzurum'da Muş'ta Bingöl'de yazın ot biçilir, kışın kızaklarla taşınır ahıra. Babadan atadan öyle görmüşler, en zahmetli yolu da bu aslında.
Hayvan seçmenin de ne incelikleri varmış meğer.
Evet. En iyisi bilen biriyle gitmek pazara.
27.09.2014
Sahibinden az kullanılmış çöl kumu...
Fransızlar Mağrip ülkelerinde şeytanın aklına gelmeyecek hilelerle hükümranlık kurar, yerli halkı hayvan yerine koymazlar. Tunus Beyi taaa 19 Mart 1956'ya kadar ay yıldızlı bayrağı dalgalandırır. Gelgelelim elinde yetki filan yoktur. Durur ama sureta.
Douz, Tozır gibi iç bölgeler Osmanlıya sadık kalırlar, daha geçtiğimiz yıllara kadar hutbeyi Abdülhamid Han-ı saninin adına okurlar.
Fransa'nın ilgisi alakası daha ziyade Cezayir'de olduğu için Tunus'la uğraşmaz. Laik, antidemokratik bir zulüm devleti kurdurur, bu günler için yetiştirdiği kadroyu sahaya salar. Fransa'da tahsil yapan ve bir Fransız albayın dul hanımı ile evlenen Burgiba da bunlardan biridir mesela. Nitekim kralları imrendiren salahiyetlerle donatılıp oturtulur koltuğa.
O yıllarda muhalefetin Burgiba'yı yerinden indirecek gücü yoktur. Bunu Burgiba da bilir, koltuğun tadını çıkarmaya bakar. Eğer İleri yaşlarında zihni melekelerini kaybedip, sapır saçma konuşmasa başta duruyor olabilirdi hala.
Arap baharına kıvılcım olan Tunus devrimi ne kadar oturdu bilmiyoruz ancak mevcut hükümet adımlarını ihtiyatla atıyor. Tek başına iktidar olmak yerine koltuğu paylaşmayı tercih ediyor. Nitekim Mısır'da Mursi'nin başına gelenler ne kadar haklı oldukların gösterdi halka. Eee bu kadar siyaset yeter. Tunus gibi renkli bir ülkede anlatacak çok şey var daha...
Tunus'un güneyine doğru ilerlerken büyük sahranın içine düşüyoruz adeta. Allah'ın hikmeti işte çöl kapısında vaha şehirler sıralanıyor Douz, Kebili ve Tozır, Fizan'dan bile uzakta....
ÇOK BÜYÜK SAHRA
Sahara tam 12 Türkiye büyüklüğünde bir çöl. Taaa Kızıldeniz'den başlıyor, Atlas Okyanusuna uzanıyor. Üzerinde sadece Tunus değil, Fas, Cezayir, Libya, Mısır, Sudan, Mali, Nijer, Moritanya ve Batı Sahra da yer alıyor. Çöle girince insan ne kadar aciz olduğunu anlıyor, ot yok, kök yok, ne altına sığınacağınız bir gölge ne de ağzınızı ıslatacağınız damla. Diyelim bir başınıza kaldınız, yürü yürü nereye kadar? Burada bin kilometrenin lafı bile olmaz. Tabii sahranın her yeri kum değil, yüksek dağlar da var, göçebelere mekan oluyorlar.
Tozır'ın hemen yanı başında 5 bin kilometre kare büyüklüğünde bir tuz gölü. Şat el Cerid! Bir başka ifadeyle bahr-i milh diyorlar... Yani "tuz derya"...
Tunus'ta hemen hemen her tezgahta çöl gülleri ile karşılaşıyorsunuz. Jeologların selenit dedikleri taşlar tuzlu suyun buharlaşması ile meydana geliyor. Aslı saydam ve renksiz ama araya toz toprak girince bulanıyor.
Tuz ve toz... Normalde bunların hakim olduğu alanda hayat olmaması lazım ama...
Cenab-ı Hakk baldan tatlı sular ihsan etmiş, kanallar hurmalıkların eteklerine uzanıyor.
Zaten ne demişler hurma başında güneş istermiş, ayaklarını salmalıymış suya.
Tunuslular turizm işini biliyorlar. Belki abarttığımı sanacaksınız ama neredeyse hane sayısı kadar otel pansiyon var. At arabası gezileriyle, merkep, ATW, deve turlarıyla misafirleri oyalıyor fulus basıyorlar adeta.
Hurmaları çok meşhur. Aman yanlış anlaşılmasın dilerseniz biz yerliler gibi temmır diyelim onlara. Tunus temmırı akranları gibi ağdalı değil, hem liflice hem de şekerden yana fukara. Yaşlılar için biçilmiş kaftan, kan değerleriniz zıplamıyor bir anda.
Sahi yazın kavuran, kışın donduran sahrada bir turistin dikkatini çekecek ne olabilir ki? Fotoğraf makinalarınız, kameralarınız kum doluyor ayrıca. Su altı kamerası kullanıyorum onun bile haznesinden kum çıkıyor.
Otelleri umumiyetle iki katlı. Asrın teknolojisi ile bina edilseler de mahalli figürlere yer veriliyor. Ne bileyim bir bakır kapı tokmağı bir kafesli pencere, duvara asılan kilimler, halılar evvel zamanlara götürüyor. "He ya Tunus'taydık di mi" dedirtiyor insana.
Diyelim bir ailesiniz küçük oğlanın eline çöl tilkisi sıkıştırıyorsunuz, büyüğüne de bir şahin. Fotoğraf meraklılarından alacağınız bahşişler yetiyor de artıyor.
Büyük sahra gibi bir çöle turist çekmek kolay mı? Zor ama başarıyorlar.
Tuareg deyince biliyorum aklınıza Volkswagenin jipi geliyor. Ama bu bir kabile. Osmanlı devrinde Tevarık deniyor onlara. Fransızlar Tevarık'ı nasıl telaffuz ediyorlarsa ediyor lakin Tuareg olarak geçiyorlar yazıya. Bizim özentiler de oradan alıyor.
TUAREGLER ARASINDA
Tevarık terkedilmiş insanlar manasına geliyor, çölün derinliklerine başlarına buyruk yaşıyor, aranılıp sorulmaktan hoşlanmıyorlar.
Tevarıklar sadece Tunus'ta değil Çad, Mali, Nijer ve Cezayir'de bulunuyorlar, hatta Libya'da. Erkekleri sarıklarını (havli derler) hem kafalarına hem yüzlerine doluyor, güneşten, rüzgârdan korunmaya çalışıyor.
Ata bindiklerinde sarıklar uçuşuyor çok da karizmatik görünüyorlar?
Alayı çay tiryakisi, üç beş dal bulan hemen ocak yakıyor.
Berberiler renkli insanlar, konukseverlikleri ile gönlünüzü kazanmayı biliyorlar.
Saatlerce tezgahlarını çekiyorum, sabrediyorlar bana.
HARB-İ?NÜCUM STAR?WARS
Çölün derinlikleri Amerikan film endüstrisinin de dikkatini çekmiş, bir plato kurmuşlar zamanında. Star Wars, Arapların tabiri ile Harb-i nücum burada çekilmiş mesela. Film platosu görülmemiş bir şey değil, Tunuslu turizm operatörleri heyecanla anlatıyor, satmasını biliyorlar.
Soylu atlar diyarında
Berberi kavimler at beslemekten hoşlanıyorlar. Hızla koşan bir atın üzerinde ayakta durabiliyor, amuda kalkabiliyorlar.
Malum güçlü hayvanlar kabadır, fil gibi gergedan gibi ve bütün zarif hayvanlar güçsüzdür ceylan gibi... Güçle zerafetin birleştiği tek hayvan var at. Hele o Arap atları, bakmaya kıyamıyor insan.
Gelgelelim çölün kahramanları kesinlikle develer. Yayvan patileri ile yağ gibi kayıyorlar kumda. Mübarek hayvan ayağa kalktı mı hayli yükseliyorsunuz, hani iki katlı otobüsler olur ya...
Çok salladığını söyleyemem, keyifli bir yolculuk aslında.
Peki çöl insanların yaşadığı çadırlar?
Evet öyle bir kampa gidiyoruz, kuskus kebap ikram ediyorlar. İsterseniz konaklayabiliyorsunuz burada. Tamam kulübeciklerin yıldızı yok ama yıldızlı gecelerlerle kalabiliyorsunuz başbaşa...
Derin bir sessizlik, uçsuz bucaksız sahra... Zavallı bir hiçsiniz yerle gök arasında.
Alberto Vazquez Figueroa'nın yazdığı Tuareg beklenmedik finali ile şok eden bir roman...
Şöyle ki bir tevarık kapısını çalan misafiri ağırlıyor, iyi de askerler gelip konuğunu tutuklamasınlar mı. Mani olamıyor onlara. Ama yanlarına bırakacak değil, alıp silahını vuruyor sahraya... Buraya bir mim koyalım da tadı kaçmaya...
Adam sinemaya gitmiş yer gösterici ışık tutup buyur etmiş koltuğa. Şimdi bahşiş vermesi lazım ama oralı olmuyor, pişkin pişkin kusura bakma bilader diyor bozuğum yok da. "Hiç önemli değil abi. Katil avukat. Sonra demedi deme bana!"
Ölmeden toprağa...
Ve geliyoruz Matmata'ya bu havalinin Berberileri tercihlerini yerleşik hayattan yana kullanmışlar. Küçük küçük tepecikleri oymuş muhteşem konaklar yapmışlar. Ortada bir avlu kenarlarda mutfak, banyo, kiler ve irili ufaklı odacıklar.
Berberiler sanatkar insanlar ev eşyalarını kendileri yapıyor ve renkli kilimler dokuyorlar.
En büyük ikramları taze pişmiş ekmek, bir tabak bal ve bir çanak zeytinyağı sunuyorlar yanında. Ekmeğinizi bandırıp bandırıp yiyorsunuz.
Bunlar bilmediğimiz lezzetler değil ama hem balları hem yağları kokulu, yediriyor insana.
Kundurama kum doldu
Bilmem şovun bir parçası herhalde jip şoförleri kum yığınlarına toslayıp mahsusçuktan batıyor. Öbür araba gelip halat bağlıyor itiyorsunuz kakıyorsunuz macera oluyor güya.
Bizim şoför dağıtır geçerim dediği yığının bu kadar uğraştıracağını hesaplayamamış olmalı ki iki tonluk alamet kuma oturuyor. Tek tek tekerleklerin önünü boşaltıyoruz rüzgar anında dolduruyor bıraksan arabayı gömecek dakkada. Bakın şu işe ki çelik halatın kopası tutuyor, mahalli bir urgan bağlıyorlar yemiyor. Bu arada kumları kamçı gibi çarpıyor suratımıza.
Çöl kumu ince ötesi, adım atmak ne mümkün, doluveriyor kunduranıza...
Tozır adı üzerine tozuyor, burnumuz tıkanıyor, dişlerimizin arasında tıkır tıkır taneler yuvarlanıyor, saçlarımız tarak yürümez hale geliyor.
Orada kalmıyoruz tabii, kurtarıyorlar sonunda.
Tunus bir Türk'ün en rahat edeceği ülkelerden biri... Kendinizi evinizde gibi hissediyorsunuz, hoş onlar da yerli gibi davranıyorlar sana bana.
YIRTICI?AMA TAVŞAN POSTUNDA
Çöl tilkileri iki karışlık hayvanlar, zaten yarısı kulak. Bu iri kepçeler radar gibi, av bulmalarına yarıyor. Üstelik yelpaze gibi de kullanabiliyor serinliyorlar. Ağırlığı çok olsun iki okka, tüyleri krem rengi, karınları akça pakça. Eğer kürkkolikler şuncağızı da öldürüp giymeyi düşünüyorlarsa, yuh artık ama. Arapların fennek dedikleri hayvancıklar birer avcı ama insanı ısırmıyorlar. Fennek tavşan manasına da geliyor, o kadar zararsız yani, hiç korkma...
04.10.2014.
Arabi enbiya lisanı Farisi evliya lisanı
2001 yılında gazeteler ciddi bir kriz yaşamış ve küçülmeye gitmişlerdi. Bu, en açık ifadesiyle içimizden
bazıları dışarıda kalacak demekti. Mehmed Can Ağabey Arabi yayınlara bakar Arap kanallarını
dinlerdi. Ayrılmak zorunda kalınca Arabi eserler satan bir kitabevi açtı, ki bu zaten hayaliydi. Vaki
olanda hayır vardır, o kadar da aşikâr.
Yolum düşüyor, Lalelideki dükkanına uğruyorum. Otur diyor oturuyorum, çaylar geliyor, dalıyoruz
hatıralara...
Mehmed Can ağabey "li külli şey'in mâniun ve li'l-ilmi mevâniu" (Her işin bir mânisi var, ilmin
engelleri ise, çoktur) diyor. Kitabevi açmak kolay değildi... Ama Allah yardım etti bana.
Bakın bizim müşterimiz ya âlimdir ya da müteallim (öğrenci.) Bunun için bazı müşteriler pazarlık
yaparken; "abi! biz talebeyiz," diyorlar, ben de onlara, burada talebe olmayan yok ki diye cevap
veriyorum...
İslam alimlerinin eserlerini okumak şöyle dursun, şu havayı teneffüs etmek bile büyük nimet. Bazı
dostlar gelir biraz oturur, "oh ferahladım" der kalkarlar.
Arabi eserlerin bu kadar alıcısı olduğunu bilmiyordum doğrusu.
Olmaz mı? El Ezher'de, Ürdün'de, Suriye'de tahsil yapan hayli insanımız var. Medreseliler ve diyanet
camiasında binlerce hoca... Kimse ilim ateşinin söndüğünü zannetmesin, bir yerde baskılansa da
kıvılcım başka yere sıçrıyor. Müslümanlar Endülüs'ten uzaklaştırıldı da ne oldu? Yeni Endülüsler
çıkmadı mı ortaya?
Müslümanların şu hal-i pür melaline rağmen her gün onlarca kişi kendiliğinden İslam'ı seçiyor.
Halbuki misyonerlik faaliyetimiz filan da yok, aksine karalama kampanyaları yürütülüyor, İslamofobia
aşılanıyor insafsızca.
Peki bu kitaplar nerede basılıyor?
% 90'ı Beyrut'ta. Lübnan küçük bir ülke ama yayıncılığı biliyor, matbaacılık hayli gelişmiş, dünyanın
dört bir yanına kitap yolluyorlar...
Halbuki bir zamanlar bu eserlerin çoğu İstanbul'da basılırdı, bir kısmı da Kahire Bulak'ta.
İslam harfleri yasaklanınca nice eserler gömüldü toprağa. Geçen Bursa'da inşaat için bahçeyi
kazmışlar muhkem sandıklar içinde, muşambalara sarılı taş baskı kitaplar, yazmalar çıkmış. Define
bulsa bu kadar sevinir insan.
Bakın İslamiyet'e ait olan her şey çok değerlidir. Bir "vav" harfi servet edebilir pekâlâ... Bir satır
yazısı binlerce dolara giden başka bir kültür bilmiyorum. Bazen eski tıp kitapları düşüyor, tabiplere
gösteriyorum dudak büküyorlar "yok abi yaramaz" diyorlar. Beşeri şeylerin modası geçiyor, İslamî
olanın ise, kıymeti her geçen gün artıyor. İşte bunun için Avrupalılar habire kitap topluyorlar. Bizim
hangi kütüphanemizde Hristiyan dünyasına ait bir şeyler var? Yok. Lakin Batı, İslam eserlerinin
üstüne titriyor. Hala kitap peşindeler, bir kısmını savaş zamanlarında çalmışlar, şimdi de adamlarına
aldırtıyorlar. Cumhuriyet kuşağı, dedelerinin kitaplarını okuyamadıkları için, çok ucuz bir bedelle
elden çıkarmaya razı oluyorlar. Sonra bu eser bir araştırmacımıza lazım olunca mecburen Londra'ya
uçuyor, otellerinde kalıyor, lokantalarında yiyip içiyor, bu eserlerin kopyalarına avuçla para veriyorlar.
Peki Araplardan talep gelmiyor mu?
Evet bazı zengin Araplar yazma ve müteferrika baskısı topluyor. Bir kısmı meraktan alıyor, bir kısmı
da yatırım olarak görüyor. Bu gün bin dolar verdiğiniz kitap yarın yüz bin dolar edebiliyor zira. Nâdir
eserler çok azaldı, bir zamanlar sahaflara çuval çuval kitap gelirdi, şimdi tek tük, ayda yılda bir iki tane
görüyoruz anca.
Dükkan bizi şaşırttı, burada baskısı yapılan dini eserlerin hepsi mevcut mu acaba?
Ne mümkün, onda biri bile yok, demek ki İslam âlimleri hiç boş durmamışlar. Ki o zamanlar kalem
kâğıt bile müşkül, düşünün mum ışığında... Demek ki ihlasla oturunca oluyor...
Efendimiz (Sallallahü aleyhi ve sellem) "Utlubu'l-ilme mine'l-mehdi ile'l-lahdi." Beşikten mezara
kadar ilim öğreniniz, buyurmuşlar. Utlubul ilme velev bi Sini (ilme talip olunuz velev ki Çin'de bile
olsa...)
Mesela biz İmam-ı Suyuti Hazretlerini Celaleyn tefsiri gibi dinî eserleri ile tanırız, halbuki mübarek
neler yazmış neler, değerli taşlardan tutun, tıp kitaplarına kadar, eser vermediği alan kalmamış
adeta...
Türkiye Gazetesinin dağıttığı İslam Alimleri Ansiklopedisini biliyorsun. Sadece en meşhurları seçildiği
halde 18 cilt âlimlerin hayatı anlatılmış. Demek ki bir derya...
Mehmed abi bunların hepsi muteber kitaplar değil mi? Mezhepsizler, modernistler, reformistler,
felsefeciler sızmasın da araya.
İslam âlimlerinin yüzde 99'u ehli sünnettir. Tefsir'de İbni Abbas'tan günümüze kadar usul değişmedi.
Zaten Ehli sünnet âlimleri dışında tefsir yazan da yok gibi, bir iki tane ancak çıkar...
Bakın bir kitabın doğru olması, içindeki bilgilerin sahih olması yetmiyor. Kaleme alanın da ihlasla
yazmış olması gerekiyor. Bir talebe eline geçen bir kitabı hocasına getiriyor. "İçinde mahsurlu bir şey
yok ama" buyuruyor, "zehirdir, okuma!"
Su da temiz olacak boru da...
İslam âlimleri niye bu kadar çok kitap yazmışlar, bakıyorum da çoğu aynı konuda.
Evet çekişmeleri yok, aksine birbirlerini tasdik, tekid ve teyid ediyorlar. Haremeyn'de, Fars ellerinde,
Mısır'da, Irak'ta, Suriye'de neşredilen kitaplar hep aynı şeyleri söylüyor. Doğru tektir zira. Peki
onları bırakıp da birkaç bidat ehline itibar eden var mı? Maalesef var. Bu zavallılar; "hum rical ve
nahnu rical" (onlar adamsa biz de adamız) diyorlar. Halbuki bunlar, âlimlerin yazdığı eserleri bırakın
anlamayı, okumaktan âcizdirler...
Efendim dört mezhepten birine bağlanmak kitapta var mıymış? Falanca âlim diyorsun itibar
etmiyolar, sevad-ı a'zamı tanımıyorlar. Hemen ayet okuyorlar, sanki Kuran-ı kerimi önceki âlimler
anlamadı da onlar anladı, haşa sümme haşa. Serahsî'ler, İbn-i Abidin'ler, Kâşânî'ler böyle bir şeye
lüzum duymamışlar. İmam-ı Gazaliler, Abdülkadir Geylaniler, ictihad derecesindeki âlimler bile bir
mezhebe tabi olmuşlar. Bunlar başlarına buyruklar. Yok biz Kur'an'dan alacağız. Al Kur'an-ı kerime bir
bak bakalım; ruku, secde, kavme hakkında ne bulacaksın. Hangi sure veya dua nerede okunacak?
Efendimiz aleyhisselam; "Sallû kemâ reaytumunî usallî," Namazı, kenim kıldığım gibi kılınız,
buyurmuşlar. Mezhep imamları, sahabe-i kiramı gördüler, Efendimizin nasıl abdest aldığını, nasıl
namaz kıldığını sordular ve kitaplara yazdılar. İşte binlerce eser böylece çıktı ortaya. Efendim! âlimler
peygamberlerin varisleridir. "El ulemau, verasetü'l-enbiyai"
Bunca âlimi ve kitabı ortadan kaldırıp da yerine ne koyacaklar?
Hiçbir şey. Yazık, İslam düşmanlarına alet oluyorlar... "Allahü a'lemu bi muradihi." Şu güzelliğe bakın,
büyükler eserlerini hep bu cümle ile tamamlamışlar. Biz insanız beşeriz Allahü teala, muradını bizden
daha iyi bilir. İmam-ı A'zam gibi bir alim "Sübhâneke mâ arafnâke hakka ma'rifetike yâ Ma'rûf" Ya
Rabbi seni hakkıyla tanıyamadım, sana lâyık ibadet edemedim" diyor. Bunlar, bilmedikleri için çok
rahatlar? Âyet-i kerimede ne buyruluyor "Allah'tan, ancak âlimler hakkıyla korkar."
Yeni baskıları anladık, peki eski kitaplar elinize nasıl geçiyor?
Eğer bir âlimin çocukları okumamışsa babasının kütüphanesini satar. Hem de çok kolay satar, hemen
bir çırpıda. Zaten kitap sahipleri hep bundan korkarlar. Ya ölünce kütüphanem dağılırsa? Mezata
düşerse, heba olursa. Düşünebiliyor musunuz evinin, bağının elden çıkmasına tahammül edebiliyor,
hanımının bir başkası ile evlenmesini de sineye çekiyor ama kitaplarına dayanamıyor. Âlimden ödünç
kitap istemişler "Kitap benim sevgilimdir" demiş "insan sevgilisini verir mi başkasına?"
EŞ DURUMUNDAN
Bir arkadaş üç beş koli kitap getirdi, baktım fiyatları düşük. "Para lazımsa verelim" dedim, "bunları
dağıtma!"
- Yok Mehmed bey satıyorum. Hanım evde kitap görmek istemiyor. Toplayıp bir arkadaşın
bodrumuna koymuştum. Baktım rutubetten çürüyecekler, bari kıymetini bilene yarasın dedim
getirdim sana.
Bosnevi hazretlerinin Osmanlıca bir Füsus'ul-Hikem şerhi var. Adam taa Japonya'dan gelmiş bu
kitabı arıyor. Bunlar, kıymetsiz bir şeyin peşine düşmezler. Dinimize, medeniyetimize ait olan her şey
değerlidir zira.
Bunca kitabı tanıtmak haftalar alır ama hiç değilse bir kaçını anlatsanız mümkün mü acaba?
Arap edebiyatı cahiliye devrinde de çok ileriydi ama bir kitap yok ortada. Sadece Kabe duvarına asılan
üç beş şiir, Muallakat-ı seba. Peki Arabın bütün yazılı kültürü bu kadar mı? Evet bu kadar!
Halbuki Efendimizden sonra milyonlarca kitap yazıldı, ilim yayıldı dalga dalga... Bak bu duvarı sadece
tefsirlere ayırdım yetmiyor.
Dilersen Kadı Beydavi'den başlayalım, iki cild aslında. Bu güzide esere 250 civarında şerh ve haşiye
yapılmış, Konevi Hazretleri 20 cilt haşiye yazmış mesela.
Osmanlı uleması Kadı Beydavi'ye haşiye yazmayanı alimden saymazmış. Abdülhakim Arvasi hazretleri
Şehzade haşiyesini çok sever, tavsiye edermiş yakınlarına. Hakikat Kitabevi bu kitabın tıpkıbasımını
yapmış, on binlerce nüshasını bedava dağıtmıştı bir ara. Allahü teala, sahibü'l-hayratın ecrü
mesubatını azim eylesin...
Dedelerimiz ilme ne kadar ehemmiyet vermişler. Bursalı İsmail Hakkı hazretlerinin Ruhu'l-Beyan
tefsiri manevi işaretlerle dolu tasavvufi ve işarî bir tefsirdir...
Et tefsir vel müfessirun. Tefsirler ve müfessirler hakkında bir çalışma.
Vahidi hazretleri ise esbabı nüzul üzerine eğilmiş, yani ayet-i kerimelerin nüzul sebeplerini araştırıp
yazmış kitabına.
Celaladdin Suyuti hazretlerinin tefsir usulü hakkında bir kitabı var El-İtkan Fi Ulumi'l-Kur'an. Nasih
mensuh, muhkem, müteşabih, mekki ayet, medeni ayet ne demek onları anlatıyor.
Tenbihü'l-Gâfilin kitabından tanıdığımız Ebu Leys Semerkandi hazretlerinin "Bahru'l-ulum"u, Ebul
Berekat Abdullah bin Ahmed En-Nesefi'nin "Medariku't-Tenzil ve Hakaiku' t-Te'vil"i...
Diyeceksin ki niye ayrı ayrı tefsirler yazmışlar. Şöyle diyeyim : Her âlim, kendi asrındaki ve
bölgesindeki insanlara hitap ediyor. Maksat daha rahat anlasınlar.
Kur'ân-ı kerim Allahü teâlânın kelamıdır. Allahü tealanın Zatı gibi sıfatları da sonsuzdur. Âlimler ne
kadar anlatırlarsa anlatsınlar yüce Kitabımızın manaları bitmez.
Her âlim Kur'ân-ı kerimin bir yönüne daha çok eğilmiş. Mesela "Nazmü'd-Dürer Fi Tenasübi'il-Ayati
ve's-Süver" Ayeti kerime ve surelerin birbirleriyle olan münasebetlerin anlatıyor.
Aynı şekilde Kur'ân-ı kerimin hukuki yönünü anlatan tefsirler var, büyük Hanefi âlimlerin El-Cessas
hazretlerinin kitabı bunlardan biridir.
Akaid ve Kelam âlimlerinin tefsirleri var. İmam-ı Maturidi'nin "Tehvilatu Ehli's-Sünne"si gibi .
Mutasavvıfların tefsirleri var. Mazher-i Cân-ı Cânan Hazretlerinin "Et-Tefsiru'l-Mazhari"si gibi. Bir
zamanlar taa Hindistan'dan getiriyorlardı, bilhassa Nakşiler sahip olmak istiyor.
İ'rab tefsirleri var. Bunlar sadece Kur'an-ı kerim, gramatik tahlilini yaparlar. Şu kelime fiildir, şu faildir
şu mefuldur...
İmâm-ı Mâverdî'nin En-nüket ve'l-Üyûn tefsiri ise Eshâb-ı kiram ve Tabiînden rivayetlerle
vücuda getirilmiş kıymetli bir eserdir.
Tefsir kitapları çoktur, Kurtubi, Fahreddin Razi, Taberi, Sa'lebî, Mukâtil, Hazin, Begavî gibi daha
onlarca âlimin tefsirleri var...
SATIRDAN SADRA
Hadis deyince akla hemen Buhari geliyor. Sayısız baskısı yapılmış, bunların için binlerce dolar edenleri
var. Mehmed Zihni Efendinin yayına hazırladığı nüsha da bunlardan.
"İnde zikri's-Sâlihîn tenzilü'r-Rahme" Salihleri zikretmek, rahmetin nüzulüne sebep olur, buyurulmuş.
Ecdat Arapça bilmese bile bir Buhar-i Şerif almış, teberrüken evine koymuş.
Buhari-i şerife çok şerhler yazılmış en önemlisi İbn-i Hacer-i Askalani hazretlerinin Fethü'l-Bari'si...
Büyük âlimlerden birine soruyorlar "niye Buhari'ye şerh yazmadın?"
"La hicrete badel feth" ( Mekke fethedildikten sonra hicret olmaz) hadis-i şerifiyle cevap veriyor.
Yani Fethü'l-Bari'den sonra Buhari'ye şerh yapılmaz... Şu zekaya, şu tevazua bakın!..
Ünlü 6 Hadis kitabı var. Kütüb-i Sitte deniyor onlara. Buhari, Müslim, Tirmizi, Nesai, İbni Mace ve Ebû
Davud. Bunlara da şerhler yazılmış. Mesela Tirmizi'ye "Tuhfetül ahfazi" ve "Aridatül Ahvazi" gibi...
Muhtelif hadis-i şerif kitapları var. Mesela İbn-i Hacer-i Askalânî hazretlerinin "Bülüğu'l-Meram"ı
sadece ahkam hadislerini almış.
Vaaz için derlenmiş hadis kitapları var. Kıyamet, ahiret, ihlas, güzel ahlak gibi konulardan bahsederler.
"Et-Tergîb ve't-Terhib" (Cennete için teşvik, cehennem için ikaz.)
Alfabetik sıraya göre yazılmış hadis kitapları var, mesela İmam-ı Süyutî Camiü's-Sagir'i bunlardan
biridir. Misal "İnneme'l-e'malü binnniyat" hadis-i şerifini, Elif harfinden kolayca bulursunuz.
İmam-ı Nevevî hazretlerinin hazırladığı Riyadü's-Sâlihîn isimli eseri el kitabı olmuş adeta... İmam-
ı Nevevî, Şam'a yakın Neva köyünden ama ünü dünyaya yayılmış. Mübarek, bütün Müslümanların
eserlerinden çokça istifade ettiği zâhid ve muhlis bir İslam âlimidir. Riyadü's-Sâlihîn kitabının da birçok
şerhleri vardır.
Bir çok dua kitabı yazılmış, ancak İmam-ı Nevevi hazretlerinin, El-Ezkâr isimli eseri, sadece Efendimiz
aleyhisselamdan rivayet edilen dua ve zikirleri ihtiva eden bir hadis kitabıdır. Alimler "bii'd-dar
ve'şteri'l-Ezkâr" (evini sat, parasıyla bir ezkâr al) demişler. Eskiden hattatlar yazıyordu malum,
kamışla sayfa sayfa. Şimdi kolay, sadece onbeş lira... Efendimizin sabah ne okurdu, akşam ne okurdu,
yatarken, kalkarken, yerken, içerken, yola çıkarken ne okurdu hepsi var.
Efendimiz aleyhisselam, bir kimsenin "Ya zel-celali ve'l-ikram" diyerek dua ettiğini duyunca,
(Allah'tan ne istersen iste, duan kabul olur) buyurdular. (Tirmizi)
Hadis, çok geniş bir ilim. Mesela hadis rivayet zincirinde bulunan herkes başlı başına bir konudur.
Falan ravi ne iş yapardı, nasıl bir mizaca sahipti, hadisi rivayet ederken kaç yaşında idi, psikolojik
durumu nasıldı vesaire vesaire bütün bunlar hadis rivayet edenleri kritik eden Rical kitaplarında
mevcut. İbni Hacer El-Askalani hazretlerinin "El isabe fi Temyizi's-Sahabe" isimli kitabı, bu konuda
yazılmış nadide bir eserdir.
Tasavvuf, Ahlak ve Mevize kitapları içinde İmam-ı Gazali hazretlerinin "İhyâu Ulûmi'd-Din isimli
eserinin yeri büyüktür. İtikat, fıkıh, ahlak, tasavvuf, hikmet ne ararsanız var.
Hanefi âlimlerinden Zebidî Hazretleri İhya'ya "İthafu's-Sade'l-Mutakîn" (Takva sahiplerine hediye)
isimli 14 ciltlik bir şerh yapmışlar.
Bu arada Iraki hazretleri, İhya'daki hadis-i şerifleri tahric etmiş, yani kaynaklarını bulmuş.
Binlerce akademisyen Gazali hazretlerinin eserlerini inceleyerek doktor, doçent, profesör oldu.
Mübarek, tek başına bir enstitü, bir camia!
Şah Veliyullah-i Dehlevi hazretlerinin "Hüccetullahi'l-Baliğa'sı emir ve yasakların hikmetlerini anlatan
önemli bir kitap.
Ahlak ilminin önemli kitaplarından biri de; İmam-ı Birgivi'nin "Et-Tarîkat'ül-Muhammediyye" isimli
eseridir. Ebu Said el Hadimi hazretleri de, bu kıymetli ahlak kitabına beş ciltlik bir şerh yazmışlar.
Tasavvuf kitapları içinde; İmam-ı Kuşeyrinin Er-Risaletu'l Kuşeyriyye'si, Ebu Talib-i Mekki'nin Kutu'l-
kulub'u, Sühreverdi hazretlerinin Et-Taarrufu ilk akla gelenlerden. İmam-ı Rabbani Müceddid-i
Elfisani hazretlerinin Mektubatı da çok çok değerlidir. Aslı farsça olan bu kıymetli eser, Arapçaya ve
Osmanlıcaya terceme edilmiştir. Mektubat, tasavvuf kitabı olmasına rağmen, öncelikli olarak Ehl-i
sünnet ve'l-cemaat itikadını anlatıyor, bidatlere savaş açıyor adeta...
Kelam kitaplarının konusu belli itikad ilimi, Siraceddin Ali bin Osman El-Uşi hazretleri ezberlenmesi
kolay olsun diye bu konuda manzum bir eser yazmış. El-Emali isimli bu küçük, fakat muhteşem eserin
birçok şerhleri varrdır.
Allame Saadettin-i Teftazani hazretlerinin Şerhül akaid isimli eseri Osmanlı medresesinin temel itikat
kitabı idi günümüzde de okutuluyor. Onun da şerhleri, haşiyeleri, haşiyelerinin haşiyeleri var.
TEMİZLİK İMANDAN
Fıkıh yani İslam hukukunda sayısız kitap var. Fakat enteresandır fıkıh kitaplarının hepsinde ilk bölüm
taharete ayrılır mutlaka.
Hanefi'de fıkıh el kitabı dendi mi Kuduri Hazretlerinin kitabı anlaşılır. El ihtiyar, El-Lübab, El-Hidaye,
Mülteka, Dürrü'l-Muhtar genellikle ders olarak okunan kitaplardır. İbn-i Abidin hazretleri, Dür-ül
Muhtara, "Redd-ül Muhtar" isminde 14 ciltlik bir şerh yazmış, derya!
İbni Abidin önceleri önceden Şafii mezhebinde idi, şeyhi Mevlana Halid-i Bağdadi hazretlerinin emri
ile Hanefi mezhebine geçti ve büyük hizmetlerde bulundu.
İbnü'l-Hümam hazretleri, Merginani hazretlerinin El-Hidaye isimli eserine; "Fethü'l-Kadir" isminde
10 ciltlik değerli bir şerh yazmıştır. Bu anlattıklarımız sadece birkaçı. Fakihleri ve eserlerini merak
edenler; Siyeru e'lami'n-Nübela, El-A'lam, Mucemu'l-Müellifin ve Keşfu'z-Zünun gibi kitaplara
müracaat edebilirler.
Bir de usul-i fıkh kitapları var. Bir fâkih nasıl fetva verir? Edille-i şeriyyeden (dört delilden) nasıl hüküm
çıkarır, fakih ve müctehidin hangi şartlara haiz olması gerekir?
Şâfiî fıkhında çok önemli eserler mevcuttur. 9 ciltlik El-Umm (ana kaynak) İmam-ı Şafii'nin bizzat
talebelerine yazdırdığı ehemmiyeti büyük bir eserdir. Bu güzide eser hiç bozulmadan günümüze kadar
gelmiştir. Dünyanın çeşitli kütüphanelerinde birçok yazma ve baskıları mevcuttur. Günümüzde de
müteaddid baskıları yapılmaktadır. El-Ümm, İmam-ı Gazali'nin hocası İmam-ı Cüveyni tarafından şerh
edilmiştir. Bu şerhin ismi, "Nihayet'ül-Matlab Fi Dirayeti'l-Mezheb"dir.
"Kifayetü'n-Nebih Fi Şerhi't-Tenbih," Ebû İshak Eş-Şirazi hazretlerinin bir ciltlik temel fıkıh kitabına
yazılmış 21 cildlik nadide bir şerhtir.
El-Mecmu, İmam-ı Nevevî hazretlerinin, Ebû İshak Eş-Şirazi hazretlerine ait olan 3 ciltlik El-Mühezzeb
kitabına yazdığı 27 ciltlik derya gibi bir şerhtir.
Hatib-i Şirbinî hazretleri, Şafiî hocaların el kitabı olan 6 ciltlik Muğni'l-Muhtac'ını İmam-ı Nevevî'nin El-
Minhac'ına şerh olarak kaleme almıştır.
İmam-ı Nevevî'nin El-Minhac'ının onlarca şerh ve haşiyesi vardır. Seyyid Abdülhakim-i Arvasî
haretleri, İbn-i Hacer El-Heytemi Hazretlerinin "Tuhfet-ül Muhtac" isimli şerhini methedermiş. Araplar
derler ki; "innemâ ya'rifu'l-fadla zevûhu" (faziletli olanı, faziletli olanlar anlar...)
Ahmed Er-Remli Hazretleri de Minhac'a, "Nihayetü'l-Muhtac" isimli 8 ciltlik bir şerh yazmış. Rivayet
olunur ki; bu şerhi yazarken babası takılmış: "Ne o, yoksa İbn-i Hacer'e yetişmek mi istiyorsun?
Unutma, Sen Kahire'de Nil suyuyla büyümüşken; O, Mekke-i mükerremede Zemzem suyu ile
büyüdü."
Siyer yani Efendimiz aleyhisselamın mübarek hayatı ile de ilgili yüzlerce eser yazılmış. Bu ilim, İbni
İshak ve İbni Hişam hazretlerinin kitapları ile başlar.
Kâdı Iyâd hazretlerinin, "Eş-Şifa bi Ta'rifi Hukuki'l-Mustafa" isimli eseri çok değerlidir. Arapça
bilmeyen insanlar dahi bu güzel eseri, bereketlenmek için alıp evlerine koyarlar.
İmam-ı Kastalani hazretlerinin "El-Mevâhibü'l-ledünniyye"si de çok değerlidir. Şair Baki, bu eseri;
ehemmiyetine binaen Osmanlıcaya çevirdi.
Aynı şekilde İslam âlimleri tarih sahasında da çok değerli eserler vermişler. İbnü'l-Esir El-Cezeri'nin El-
Kamil'i, İbni Haldun'un Kitabu'l-İber'i, İbni Hallikan'ın Vefeyatü'l-Ayan'ı, İbni Kesir'in El-Bidaye ve'n-
Nihaye'si, Mesudi'nin Murucu'uz-Zeheb'i bunlardan sadece birkaçıdır.
Arapça, İslam dini sayesinde dünyanın en önemli dili haline geldi, İslam öncesi dönemde tek bir
gramer kitabına sahip olmayan Arap dili, şu anda yüzlerce gramer kitabına sahiptir ve bu eserlerin
büyük bir kısmı Arap olmayan Müslüman âlimler tarafından yazılmıştır.
Arapça grameri Sarf, Nahiv, Belagat, Aruz ve Fikhu'l-Lüga gibi alt dallara ayrılır.
Sarf ilminin ana konusu "kelime"dir. Kelimenin; masdar, fiil, mazi, muzari, isim, ism-i fail, ism- i meful,
sıfatu'l-müşebbehe, ismü't-tafdil gibi hallerini inceler. Sarf ilminin kitapları çoktur; Emsile, Bina,
Maksud, İzzi, Meraf, Şafiye, Kifaye bunlardan sadece birkaçıdır.
Nahiv ise, cümleyi inceler ve cümle içindeki kelimelerin müpteda, haber, fail, meful gibi durumlarını
inceler. Nahiv ilminin kitaplar daha çoktur: Avami, İzhar, kafiye, Ecrumiyye, Şerhu'l-Katır, Şuzuruz-
zeheb, Netaicul Efkar, Behcet'ül Mardıyye gibi. Nahivde El-Kitap denince Sibeveyhi'nin El-Kitab isimli
eseri anlaşılır.
Bir Türk âlimi olan Molla Cami, bir Kürt âlimi olan İbn-i Hacib'in El-Kafiye isimli kitabına El-Fevaidu'd-
Dıyaiyye isimli bir şerh yazmış. Birçok âlim de Molla Cami'nin bu kıymetli şerhine haşiyeler yazmış,
hatta haşiyelerine de haşiyeler yazılmış.
Belagat; kısa, öz, hoş, güzel konuşma ve yazma sanatıdır, yani paragrafla ilgilenir. Meâni, Beyan,
Bedi gibi ana kolları var. Miftahü'l-Ulum, Telhisü'l-Miftah, Muhtasarü'l-Meani, Haşitü'd-Dusukî gibi
kitaplarını hatırlıyorum şu anda.
Aruz, şiir ilmidir, Fikhul-Lüga dil üzerine düşüncelerdir.
Arapçanın çok muazzam sözlükleri vardır sonra, Zebîdî'nin 24 ciltlik Tacu`l-Arus'u, İbni Manzur'un
10 ciltlik Lisanü'l-Arabı, Cevheri'nin Es-Sıhah'ı, Mütercim Asım Efendi'nin 4 Ciltlik Kamus tercümesini
sayabiliriz burada.
Band dökümü bundan ibaret değil ama hepsini nasıl vereceksin? O da bir kitap olacak yoksa.
Hasılı Mehmet Can Ağabeyi mutlu görüyorum, sevdiği işi yapıyor zira.
11.10.2014
ŞİİR GİBİ ŞEHİR NISF-I CİHAN Isfahan
Isfahan, İran'ın üçüncü büyük şehri, nüfusu 2 milyon civarında. Adım başı tarihi eser, mazisi taaa Medler'e uzanıyor.
Araplar ve Türkler (ki Tuğrul Bey döneminde Selçukluların başkentidir) şehre çok şey katıyor. Ecdadımız Zağros Dağları'ndan kopup gelen Zayende-Rud'un kenarına ilişen beldeyi çok seviyor. Zikrolunan nehir maşallah Nil gibi, geçtiği yerde sahrayı yeşile boyuyor.
Isfahan'ın nüfusu artsa da düzeni bozulmuyor. Yollar cetvel gibi, köprüler gerdanlığı andırıyor. Kütüphaneler, medreseler, kervansaraylar... Kubbeler yerinde duruyor,
Şehrin en alımlı eseri, Melik Şah tarafından yaptırılan Mescid-i Cuma. Akustiği öylesine mükemmel ki tespih çekseniz kubbede çınlıyor.
Ancak Moğol çapulcuları Isfahan'a acımıyor. Bir süre metruk kalıyor. Pervazlar örümcekleniyor, bacalarına baykuşlar yerleşiyor...
15. yy.da Timur Hanın çocukları, İran'a hükmediyor. Ülke ilim ve sanatta zirve oluyor.
Zaten İran'da çok emeğimiz var, şehirleri dedelerimiz imar ediyor. Hoş asırlarca Türk hanedanlar tarafından yönetiliyor.
Çaldıranda Yavuz'a yenilen Safeviler artık Tebriz'i emin bulmuyor, başşehirlerini Anadolu'dan uzağa kurmak istiyorlar. O günlerde henüz Tahran yok. Belki 20 fersah (fersah bir günlük yol) aşağıya inip Isfahan'ı merkez ediniyorlar. Şehir bilhassa Şah Abbas (Şah İsmail'in torunu olur) döneminde büyüyor, gelişiyor.
1722'de Peştunların eline geçiyor, savaş yıllarında ihmal ediliyor. Yıllar sonra Şah Rıza Pehlevi tarafından derlenip toparlanıyor.
Eğer bir Isfahanlıya "sahi Isfahan, denildiği gibi nısf-ı cihan mıdır" (yeryüzünün yarısı mıdır?) diye sorarsanız alacağınız cevap şu olacaktır "hayır, külli cihan!"
Aynı soruyu bir Azeri'ye sorarsanız "Evet ama diyecektir, Tebriz'den sonra!"
Şah Abbas'ın emriyle yaptırılan Nakş-ı Cihan dünyanın en büyük meydanı. Çin'deki Tiananmen Meydanı ile at başı gidiyor.
Ortada deniz gibi bir havuz, parklar, tarhlar... Çoluk çocuk piknik yapıyorlar. Bir zamanlar çevgan oynanan alanda şimdi faytonlar geziniyor.
Meydanı dört yandan kuşatan Bozorg Pazar'da (Kapalı Çarşı) şekerciler, semaverciler, kuyumcular, bezzazlar sıralanıyor.
İranlılar el sanatlarına (honar) pek meraklılar, halı dokumadaki maharetleri cümlenin malumu, hatemkari denilen bir usulle renkli çubukları üst üste diziyor şirin mücevher kutuları yapıyorlar. Kalem-zenî ustaları maden üzerine resim çiziyor. Sedef kakanlar, maket yapanlar, mine, mine, mine... Çinileri bizimkilerden daha özenli, hem zarif, hem de zar gibi ince.
İmam Camisinin turkuaz kubbesi şehrin her yanından görülüyor. Kapısı diyeyim otuz metre, kubbe herhalde elliyi de geçiyor. Söylenenlere göre inşasında 18 milyon tuğla ve yarım milyon çini levha kullanılmış.
Şeyh Lütfullah Camisi (Kadınlar Mescidi) onun kadar azametli değil ama sanki daha müzeyyen. Sanat tarihçiler etrafında dönüyor.
Âli Gapu (Bab-ı âli) ustasının maharetini gösterdiği bir saray. Büyük kapıyı geçince girdiğiniz kubbe altı mühendisleri şaşırtıyor. Bir köşeye çekilip fısıldayın, çaprazınızdaki sizi net bir şekilde duyuyor. İşin enteresan yanı diğer çaprazı da bir başka çift kullanabiliyor, sesler birbirine karışmıyor.
"Mübarek Nakş-ı Cihan Devlethanesi" adıyla anılan bu bina çok katlı ve iskeleti ahşap. 18 zarif sütun üzerinde yükselen terası meydana hakim. Hatta bütün şehir ayağınızın altına yayılıyor.
Bir az ötede bir saray daha... Yine Şah Abbas tarafından yaptırılmış. Adı Çehel Sütun (Kırk sütun). Aslında 20 ağaç sütun üstünde duruyor. Önündeki havuza da 20 sütun aksediyor. Sayıyorsunuz 40 çıkıyor.
İranlıların aslan muhabbeti malum, her döndüğünüz köşede karşınıza heykeli çıkıyor.
Meğer Şah Abbas Venedik'ten bir gemi dolusu ayna sipariş vermiş. Yolda bir dalga, bir fırtına...
Aynalar kırılmış sırça olmuş. Ustalar atmaya kıyamamış, kubbeyi bezemişler onlarla. Ve aynakâri adlı sanat çıkmış ortaya...
Ya Resulallah
Çi bâşed çün...
Isfahan eskiden beri şehir, Isfahanlı nicedir şehirli. Ben hacca gelen İranlılardan tırsmıştım, burada hafifçe dokunan özür diliyor. Gençler parklarda oturup kitap okuyor, şiir yazıyorlar. Farisi gibi bir lisanı olan şair olmasın da n'apsın? Ne söyleseler kulak okşuyor.
Romantik kelimeler bir yana; düşünün mutfak lavabosuna bile, "destşuyi aşpezhane" trafik lambasına "çerağ-i râhmenâyi" itfaiyeciye "ateş nişan" deniyorsa...
Saray yakınlarında bir çayhanede soluklanıyoruz. Bildiğiniz şark kahvesi, şunu da itiraf etmeliyim çay demlemeyi biliyorlar.
Ocakçıya "kaçak mı?" diye soruyorum. Yüzüme boş boş bakıyor "niye kaçak olsun ki?"
Ah nasıl da akıl edemedim, o çay Türkiye'ye sokulunca "kaçak" oluyordu di mi ya...
Hırs gözlerini kör etmemiş, şehri betonla kuşatmamışlar. Birçok seyyahın da hatıratını karıştırdım şehri görenler adeta büyüleniyor.
Sultanlar, melikler ve hayırsever banular paralarını hayra harcamışlar. Şehrin gerdanlığı tartışmasız Allahverdi Han köprüsü. Acemler ona "Sie se pol" (33 gözlü) diyorlar.
Hacı köprüsü, bir Timur devri eseri, deve kervanları bunu kullanırlarmış zamanında. Köprünün seyir terasları ise ozanları ağırlarmış. Günümüzde de ihtiyarlar sekilere çöküp karşılıklı beyit atıyorlar, Mevlana hazretlerini bizden iyi tanıyor Mesnevi'den beyitler okuyabiliyorlar...
Bir başka gelenek zorhaneler. Bunlar bir nevi idman evi, pehlivanlar lobutlarla gösteri yapıyor, kubbeyi salavatlarla çınlatıyorlar. Sadi Şirazi'den, Firdevsi'den dörtlükler okuyorlar.
18.10.2014
Organize işler bunlar
Bugün size tarih kitaplarından ufak ufak parçalar sunacağım. Hatırlatma diyelim, çoğunuzun bildiği şeyler zira. Osmanlının zor yılları... İngilizler, Türkleri Ortadoğu'dan çıkarmakta kararlıdırlar. Önce Arapların kavmiyetçilik damarlarına dokunur ama pek netice alamazlar. Görünen o ki aynı safta namaza duran insanlar birbirine silah çekmeyecektir asla. Öyleyse? Öyleyse bu halk farklı bir şeye inandırılmalıdır. Araştırır soruşturur ve "Selefiliği" parlatmakta karar kılarlar.
Lügate bakarsanız "selef" önce gelen demektir, Asr-ı saadet, tabiin, tebe-i tabiin devrini işaret eder aslında. Zaten Selefiler de öze dönüş, hurafelerden arınma, tecdit, ıslah gibi albenili tabirlerle çıkarlar karşımıza...
Dilerseniz şimdi Eyyûb Sabri Paşa'ya kulak verelim (Tarih-i Vehhabiyan). Bakalım hadiselere bizzat şahit olan bir Türk subayı olarak neler yazıyor: Abbasilerin çöküş yıllarında Karamita adı verilen bir taife peydahlanır, Katif beldesini ele geçirir, halifeye meydan okurlar. Doğrusu onlarla uğraşmak zordur, çöllerde yaşar, az şeyle yetinir ve kendilerine eziyetten hoşlanırlar. Yağmacıdırlar, Kufe, Bahreyn, Şam, Basra, Rakka ahalisini bizar eder canlarından usandırırlar. Necid ve Yemen'e de yayılır hacıları vururlar. Düşünün sadece bir hac kafilesinde 20 bin Müslümanı kırarlar.
Evet, zamanla ortadan kalkarlar ama sanki külleri durmaktadır o coğrafyada.
KARDEŞİNE BİLE ANLATAMAZ
Vehhabiliğin kurucusu Muhammed bin Abdülvehhab başlangıçta pek muhatap bulamaz, İslam âlimleri hakkında iğneleyici konuşunca kendi köyünde dahi (Ayniyye) barınamaz. En büyük muhalifi öz kardeşi Süleyman bin Abdülvehhab'dır, ilim ehlidir, onu konuşturmaz. Bakar dinleyen yok, gider Necid Çöllerinde, Der'iyye havalisinde taraftar toplamaya bakar.
Özetle anlatırsak Abdülvehhab oğlu herkesin kendi aklıyla hüküm çıkarmasını ister, Kur'an-ı kerim ve hadis-i şerifler dışında kaynak tanımaz, ümmetin icmasını (birliğini), fukahanın kıyasını yok sayar. Adamlarına "muvahhidûn" der, görünüşte tevhidi savunurlarsa da Allahü tealaya mekân isnat eder, müteşabih ayetleri farklı yorumlarlar.
Bilhassa sufilerle uğraşır, tasavvuf ehlini alaya alırlar. İslamiyet'i bizlere aktaran âlimleri, velileri küçümser, kitaplarını yakmaya, kabirlerini yıkmaya kalkarlar. Mekke Emiri bu aykırı sesi dikkatle takip eder ve Babıaliye yazar. İstanbul'dan "Öncelikle ikaz edilmesi, ayak direrse cezalandırılması" şeklinde bir karar çıkar.
Yağmayla kurulan ordu
Selefilerin en belirgin özelliği tahammülsüzlükleridir. Kendileri gibi düşünmeyenleri "kâfir" diye damgalar, "amel imandan cüzdür" der, günahkâr müminleri "iman-sızlıkla" suçlarlar.
O yıllarda Arabistan'da petrol yoktur, tarım, sanayii ona keza... Suud oğullarının başını çektiği Necidliler kervanları, hac kafilelerini soyar, bu parayla asker beslemeye başlarlar.
Abdülvehhab oğlu görüşlerinin yayılmasını arzular, Suud oğulları ise kavmiyetçilik iddiasındadır, devlet olmaya çabalar. Bu iki güç birleşir, silahlanırlar. Ne zaman ki Abdülvehhab oğlu kendilerinden olmayanların öldürülmesine mallarının ve kadınlarının alınmasına "fetva" verir, çapulculara gün doğar. Nerede bir şaki varsa ihvan hareketine katılır. Necid çölleri piyade, süvari kaynar.
Suudlar mukaddes beldelere hücumdan çekinmez, kanlı katliamlara imza atarlar.
Düşünün Kerbela ve Necef'e dahi saldırır, Hazret-i Hüseyin'in (radıyallahü anh) türbesini yağmalarlar. Ardından (1802) Taif'i kuşatırlar. Görüşme yapması için temsilcilerini kaleye yollar ve o gaflet anını değerlendirip kapıları kırarlar. Bir anda şehre doluşur, beşikteki bebeklere bile acımazlar. Kur'an-ı kerim okuyanları, namaz kılanları dahi öldürür, evleri çarşıları yağmalarlar. Şehir eşrafını urganlarla bağlar, çırılçıplak soyup bir tepeye çıkarırlar.
Evet Selefiler Taif'e girmişlerdir ama şehirde kale gibi binalar vardır ve aylarca dayanabilecek yapıdadırlar. Meskûnlarını "size eman verdik, dilediğiniz yere gidebilirsiniz" diyerek kandırır, teslim olmalarını sağlarlar. Onları da mezkûr tepeye çıkarır, elbiselerini soyar, hakaret ve eziyetle canlarına kıyarlar. Şehidler üst üste atılır, ceset tepecikleri yükselir meydanlar da.
MUSHAF CİLDİNDEN ÇARIKLAR
Ardından kütüphaneleri dağıtır, dinî kitapları yırtarlar. Evet Mushaf-ı şeriflere hürmet edilmesi hususunda emir vardır ama çapulcular okur yazar değildir, Kur'an-ı kerimleri ayıramazlar. O müzeyyen ciltleri eğer büker ayaklarına çarık yaparlar. Bütün şehrin zemini kâğıt içindedir, yürüyen mutlaka bir âyet-i kerimeye ya da hadis-i şerife basar. Allahın hikmeti işte, rüzgâr olmamasına rağmen kâğıtlar havalanır, helezon olup bir meçhule uçar, yerlerde tek bir yaprak kalmaz.
Vehhabiler bunu görmelerine rağmen hız kesmez döner, dolaşır, türbelere saldırırlar. Müfessirlerin piri Abdullah ibn-i Abbas'ın (radıyallahü anh) kabrini de dağıtmak isterler, ancak sandukadan neşr olan güzel koku karşısında tereddüt yaşarlar. Barutla berhava etmeye kalkarlar, fitil tutuşmaz. Buna rağmen dediklerini yapar zikrolunan kubbeyi yıkarlar. Camileri de hedef alırlarsa da Yasin Efendi adlı bir kahraman karşı çıkar, bu zatın ilmi karşısında tutulup kalırlar.
Şühedanın naaşı tam 16 gün ortada kalır. Köpekler ve kuşlar insan parçalarını alıp araziye yayar, ortalık felaket kokar.
KORKU DAĞLARI BEKLER
Taif katliamının ardından Sûud bin Abdülaziz, Mekke âlimlerine bir mektup yazar, güya tevhide davet etmektedir, üslubu tehdit kokar. Tam da o sıra Taif katliamından kurtulan birkaç zavallı Mescid-i Harama girmesin mi? Başlarına gelenleri anlatırlar, dinleyenler dehşete kapılırlar. Gerek Mekkeli âlimler, gerekse de diğer İslâm beldelerinden gelen ulema Vehhabilerle mücadelede mutabakata varsalar da Mekkeliler savaşmaya yanaşmaz.
Abdulaziz'in oğlu Suud, "hacı adayları için üç gün mühlet, ya şehri terk edersiniz, ya da..." diye haber yollayınca aman istemeye koşarlar. Selefi militanlar zahmetsizce gelir, Mukaddes beldeye kurulurlar. İslam tarihine dair ne varsa yakar, yıkar, kütüphaneleri dağıtır, ulemayı aşağılarlar.
Başta Efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) evi olmak üzere, Hazret-i Ebubekir'in, Hazret-i Ömer'in, Hazret-i Ali'nin ve Hazret-i Hatice'nin (aleyhimürrıdvan) doğduğu evleri yerle bir ederler. Ki bunlar vahye şahit olan mekânlardır. Kâbe çevresinde ve Zemzem Kuyusu üzerinde bulunan tarihî eserleri kırar, bu esnada davul çalar oynarlar.
El-Mekteb-ul Arabiye kütüphanesinde 40 bini el yazması olmak üzere 60 bin nadide kitap vardır. Dahası Yahudilere ve Kureyş'e ait antikalar, Efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) silahları ve ünlü sahabelerden miras Kur'an-ı kerimler de bulunmaktadır. Alayını yakar ortadan kaldırırlar.
Peki Osmanlılar?
O günlerde, Osmanlılar Ruslarla savaş halindedir. Azak, Kabartay ve Gürcistan elden çıkmış, Mora, Arnavutluk baş kaldırmıştır. Akka, Berrüş-Şam, Kırım ve Tataristan felaket karışıktır. Sadece Özi kalesinde 25 bin Müslüman katledilmiş, bunu duyan 1. Abdülhamid Hana nüzül inmiş, kederden ruhunu teslim etmiştir oracıkta.
KAVALALILAR DA OLMASA
Yine de ihmal etmez, Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa'ya emir buyururlar. Kavalalı'nın oğulları, Tosun Paşa ve bilahare İbrahim Paşa büyük bir hizmetler yapar. Önce Taif'i, ardından Mekke-i Mükerreme ve Medine-i Münevvereyi kurtarırlar. Hatta Der'iyye yi zapt eder, Suud oğullarını derdest edip İstanbul'a yollarlar.
Buraya kadar anlatılanlar IŞİD'i hatırlattı mutlaka. Peki ya bundan sonra?
Batıya güven olmaz, bugün vuruyor görünür, yarın el üstünde tutar.
Neyse hikayemize dönelim. Aradan uzuuun yıllar geçer. Osmanlı bölgeden çekilmek zorunda kalır. Suud oğulları tekrar toplanır, Şeriflere (Hazret-i Hasan evladına) ve Arabistan'ın güçlü kabilelerinden Raşidilere saldırırlar. Yine kanlı kasvetli manzaralar...
Ve İngiltere öyle buyurur, devlet oluverirler bir anda. Dünkü tedhişçiler devlet başkanı protokolüne girer, İngiliz prensleri ile samimi pozlar verirler fotoğrafçılara. Petrol bulununca Amerikalılarla el sıkışacak, neft karşılığı "saltanat sigortası" yaptıracaktırlar Washington'a. Suudi Arabistan bir aile devletidir, seçimin adını bile anmaz. Tuhaftır ama Batılı demokrasi simsarları öper başlarına koyarlar.
Onları ilk tanıyan ve kutlayan ülkelerden biri de Türkiye Cumhuriyetidir. Suudi Kralı Faysal 1932 yılında Ankara'da mükemmel ağırlanır mesela.
M. Kemal, Faysal'ı cübbesi maşlağı ve keyfiyesiyle yanına oturtur, şerefine verdiği ziyafette, Hicaz-Necd Devletine muvaffakiyetler diler "Haşmetlû Melik Hazretleri ile yüksek Hânedânının saadeti ve Devletinizin ikbal ve tealisi hakkındaki kalbî temennilerimi bu vesile ile de ifade etmek isterim" şeklinde nutuk irad eder haziruna.
Hayret! Şeriatle yönetildiğini iddia edilen bir devlete başarılar! Halbuki İstiklal Mahkemeleri şapka giymeyen mazlumları ipe yollamaktadır o sıra.
İyi de, şimdi ben bu yazıyı nasıl toparlayacağım?
Konu dağıldı mı bırakacaksın.
Haydi kalın sağlıcakla!
İrfan Özfatura
25.10.2014
Dağlarından yağ bağlarından bal
Hatırlar mısınız bilmem, güz aylarında "Ege Ekici Tütün Piyasası" diye bir tabir geçerdi matbuatta... Akhisar tütünün başkentiydi, başfiyat burada açıklanırdı mutlaka...
Tütün üçüncü dünya ülkelerine ektirilen bir sefalet bitkisiydi oysa. Yıl 12 ay ama tütünün işi 15'inci aya sarkar. Sera kur, ocak hazırla, yeşillendir, fide dik, hele çapa... Eğil kalk, eğil kalk beliniz kopar valla. Kırması ömür törpüsü, bu nebat gündüz sakızlanır lastik gibi uzar, gece gevrer çıtır çıtır kopar. Bu yüzden imsak vakti gidersin tarlaya. Elin yapış yapış olur, ezkaza ağzına bir lokma attın dilin damağın yanar. Yok ipe diz, yok kurut, yok balya... Bir de küf girdi mi yandı gülüm keten helva...
Akhisar toprakları boz bulanıktı o zamanlar, İstanbul - İzmir yolcuları içinden geçer ama oyalanmazlardı fazla... Yol boyunda bir benzin istasyonu vardı, yanında bir sabahçı kahvesi ve mazot bidonlarının arkasına atılmış üç beş yağlı tahta... Namazlık diyelim biz onlara.
Sonra birden yeşillendiğini gördük, binaları güzelleşti, albenili tesisler açıldı sağda solda. Yüksek model arabalar dolanır oldu yollarında. Köfte, piliç, yumurta derken markalarını çıkardı, olacak şey değildi bir ilçe takımı başladı mı ligi sallamaya...
Hülasa edilirse Akhisar için zeytin milat oldu. Zeytinden önce, zeytinden sonra...
Akhisar şu an 13 milyon ağacıyla yeşil zeytin ihtiyacımızın yüzde 70'ini, siyah zeytin ihtiyacımızın yüzde 30'unu karşılıyor. Yetmiyor 36 ülkeye mal yolluyor. Denilecek tek şey var Allah nazardan saklaya...
GÖR BAK NELER OLACAK?
Eğer bir işi haberleştirdiyseniz ikinci defa aynı yere gitmek istemezsiniz, bayar. Ama Akhisar başka. Daha evvel üç kere zeytin hasat şenliğine katılmış haberlerini yazmıştım, çağırılınca yine gidiyorum farklı şeylerle karşılaşacağımı biliyorum zira.
Öyle ya bir kasabada araba müzesi olur mu? Çocukluğunuzdaki fayton ustalarını nerede bulabilirsiniz sonra?
Hem ne yalan söyleyeyim iyi de ağırlıyorlar. Yediğiniz?önünüzde yemediğiniz arkanızda.
Efendim Avrupalı devletler yağ üreticilerine kg başına 4 lira veriyorlarmış, prim deyin teşvik deyin, tıkır tıkır sayıyorlar avuçlarına... Bu da onların rekabet gücünü artırıyor.
Akhisarlı tacirler "ayıp olmuyor mu" gibisinden mevzuya girmişler "bu haksız rekabet değil mi ama!"
Hayır diyorlar bizim kalp damar hastalıklarına harcadığımız rakamlar bundan kat be kat fazla. Zeytinyağını teşvik ettik edeli vakalar azaldı, buyurun istatistiklere bakın, rakamlar ortada.
Yani bu mübarek yağ değil, ilaç adeta!
Zeytinyağı üreten ilk üç ülke İspanya, İtalya ve Yunanistan. Bunlar iyi de birer tüketici aynı zamanda. Mesela bir Yunan 20-21 kg yağ yiyor yılda. 5 nüfuslu bir aileye 6 koca teneke yağ giriyor. Türkler birkaç yıl evveline kadar bir kilo bile tüketmiyorlardı. Tanıtım, reklâm derken 1.5 kiloyu buldu sonunda...
Ama bu rakam hâlâ çok az. Zaten zeytinyağını üretenler yiyor. Ege, Akdeniz, Marmara...
İç Anadolu, Doğu, Güneydoğu, Karadeniz ağzına bile sürmüyor.
Haydi Çinlisi Japon'u Rus'u ulaşamıyor da ondan diyelim, biz buluyoruz da bunuyoruz açıkça.
Zeytin Akdeniz'e bahşedilmiş bir nimet. Zaten bu bölge dünya üretiminin %98'ine imza atıyor.
Akhisar eskiden de zeytinciliği biliyordu. Kulakları çınlasın Bölge Müdürümüz Saffet Ağabey yıllar evvel Bakır'da bir ağaca götürmüş bak İrfan demişti bu ağaç en az bin yaşında! Şimdi zikrolunan ağacı çevirmiş, koruma altına almışlar. Uzmanlar gelip incelemiş ve 1652 yaşında olduğunda karar kılmışlar. Yani dikildiğinde Resulullah Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) doğmamış, İslamiyet inmemiş daha... Yirmi senede bir nesil değiştiğini farz edersek 80 küsur defa "babamın babasının babası" derseniz fidanın dikildiği devre ulaşabiliyorsunuz anca...
Evet, Akhisar zeytincilikte bir yere gelmiş ama henüz genç fideler meyve vermeye başlamadılar. Hedefleri 25 milyon ağaç. Eh o zaman gör bak neler olacak?
Şu anda bile 250 zeytin işleme tesisi, 36 yağhane var, ferdi teşebbüsler de caba.
ACI + ACI = TATLI
Eskiden zeytin sırıkla sıyrılır bu arada taze sürgünler de kırılırdı. Yani bir yıl zeytin alır bir yıl beklerdiniz boşuna. Artık daha şuurlu ziraat yapılıyor titreşim üreten makineler ağaçları zedelemiyor. Hasılı var yılı ile yok yılı arasındaki fark azalıyor.
Elin İspanyolu bir ağaçtan 25 kg zeytin alıyor, biz de ortalama 10 kilo civarında.
Peki siz hiç zeytini dalından koparıp attınız mı ağzınıza? Sakın ha! Öyle bi acıdır ki Urfa isotu vızıltı kalır yanında.
Allahü teâlâ'nın hikmeti işte o acı, tuz acı, ikisi bir araya gelince nefis bir lezzet çıkıyor ortaya... Hani yanıcı hidrojen ile yakıcı oksijen birleşince su gibi bir söndürücü oluyor ya...
Siyah zeytinin iki şekli var malum, sele ve salamura. Birinde sepete koyup tuz ekiyorsun, birinde yıkayıp paklayıp yatırıyorsun tuzlu suya.
Bu kadar basit işte. Bekliyorsun ve oluyor.
Yeşil zeytini terbiye ederken çiziyor (yarma) kırıyor (kırma) yer yer limon atıyorlar suyuna... Şimdi makineler gelişti çekirdeğini çıkarıp biber badem koyabiliyor yuvasına... Yani "ben zeytin sevmiyorum" deyip çekilmeyin, hoşunuza gidecek bir şekli vardır mutlaka.
Millet kanserden korunmak için sağda solda köpek balığı kıkırdağı arıyor, halbuki aynı madde zeytinde de var, hem fazlasıyla.
Mübarek nimet Kur'an-ı kerimde zikrolunmuş, anne sütü kadar kıymetli bir gıda.
Yağdan öte bir şey...
Gelelim zeytinyağı faslına...
Gidip bir sepet zeytin topladınız getirip havanda ezdiniz, çekirdeklerini kıra kıra ama... Sonra tülbentte sıkıp suyunu çıkardınız. Baktınız üzerinde sarı sarı haleler. En has zeytinyağı odur işte, natürel sızma diyoruz biz ona. Mis gibi kokar, ekmeğinizi bandırmak için çağırır adeta.
Gelelim asit bahsine: Eğer siz taneleri elle toplamış, güzelce yıkamış, yaprağından toprağından itina ile ayırmışsanız asidi düşük olacaktır. Ki natürel sızmada oleik asit miktarı %1 çıkar anca...
Ama dip zeytinlerini, çürükleri çarıkları sıkarsanız asidi yükselir, yağın da tadı kaçar bu arada.
Tabii usul de önemli. Bir tesiste sadece yıkama, sıkma, santrifüj ve filtre yapılıyorsa mesele yok ama eğer "ısı" da uygulanıyorsa... Soğuk sızma diyemezsiniz artık ona. Bazı tesisler ise asitli yağı rafine eder, hem ağırlığını giderir, hem rengini ağartırlar. Tamam tatsız tuzsuz bir yağdır ama zeytinyağıdır sonunda. Bunu kızartmalarda kullanabilirsiniz pekala...
Rivyera ise rafine yağına %10-20 natürel yağ ilavesi ile elde edilir, hani koku verecek kadar.
Karartsak da mı saklasak?
Hasılı zeytinyağ işi bir meslekten ziyade hastalıktır, bu işle uğraşanlar zeytinle yatar zeytinle kalkar, bir zeytin muhabbeti açın kırk gün, kırk gece konuşurlar. Öyle tadımcılar vardır ki bir yudum alıp gözlerini yumdular mı zeytinin hangi dağın yamacından toplandığını söyleyebilirler sana.
Ve geliyoruz çok önemli bir noktaya...
Diyelim paraya kıydınız çok kaliteli bir zeytinyağı aldınız ama saklayamadıktan sonra...
Zeytinyağı üç şeyi sevmez. Isı, ışık ve hava... Bu yüzden renkli camlar ya da toprak kaplar içinde konmalı, serince yerlerde (kilerde mahzende) saklanmalıdır mutlaka. Zeytinyağını o yıl içinde tüketseniz iyi edersiniz, ağırlaşırsa sabuna gider yoksa... Zeytin radyoaktiviteye kalkandır, kolesterole düşman. Ülsere kansere, şekere tansiyona karşı koyar. Mide ve karaciğer dostudur, damarları açar. Hücre yenilenmesinde rol oynar, cildi güzelleştirir, saçları parlatır, beyni genç tutar. Ne istersiniz ki başka?
Zeytin yapraklarından çay demlenir, çiçeğinden esans çıkar.
Ağacından tabak, kaşık oyulur icabında. Sabunu saç ve cilt için birebirdir, çekirdeğinden tespih, bilezik yapılır, küspesi hem gübre gibi tarlaya atılır, hem de sobalarda fırınlarda yakılır.
Hasılı hiçbir şeyi zayi olmaz.
ZEYTİN DALI
Nuh aleyhisselamın gemisi 6 ay boyunca çılgın suların üzerinde yüzüyor derken hava sakinleşiyor. O gün Aşure Günü... Büyük Nebi'nin gözcü olarak çıkardığı güvercin geri dönüyor. Ağzında bir zeytin dalı. İşte o gün bu gündür zeytin dalı ümidin kardeşliğin barışın remzi oluyor.
01.11.2014.
Şevrole alıyım eskiciii!
Birinci ligde dik duran bir takım, dünya çapında isim yapan markalar ve 200 parçalık bir otomobil müzesi... Akhisar kafamızdaki "kaza" kalıplarını yıkmaya devam ediyor. İzninizle futbolu spor muhabirlerine, markaları ekonomi editörlerine bırakalım biz bakalım antika arabalara...
Efendim Keskinoğlu Yönetim Kurulu Başkanı Fevzi Keskinoğlu 12 yaşında direksiyona geçen bir otomobil sevdalısı... Babası İsmail Keskinoğlu eski bir arabacı ki namı yürüyor hala...
Yeni kuşaktan Keskin Keskinoğlu iflah olmaz bir antika meraklısı sonra...
Ama bu kolleksiyonun adsız bir kahramanı var. Sait Cangül usta... İşte biz onunla konuşuyoruz bu hususta.
Sait Usta, "Serüven 2000 yılında başlamıştı" diyor, "Keskin Bey İstanbul'da bir galeri önünden geçerken iki Amerikan'a vuruluyor. Biri 56 Chevrolet Belair, öbürü mopar motorlu 55 Desoto. İkisi de ok gibi duruyor. Babasına açıyor "sevdiysen al" izni çıkınca oturuyor pazarlığa. Birini on, diğerini on beş bin dolara alıyor. Eskihisar-Topçular hattında arabalıya biniyorlar, pat biri beliriyor yanlarında. "Delikanlı bu arabayı bana sat! Helalinden 25 bin dolar vereyim sana."
-Yüz bin verseniz düşünürdüm.
-Senin satmaya niyetin yok galiba.
Neyse bu iki arabayı çok seviyorlar, koleksiyona maya oluyor bir bakıma. Derken sarı zarflı bir evrak! "Arabanıza vergi borcundan dolayı el konuldu, şu güne kadar Manisa maliyesine gelmediğiniz takdirde..."
Ne arabası? Ne maliyesi? Kimseye borç takmamışlar hayatlarında.
Gidiyorlar bakıyorlar İsmail Keskinoğlu'nun yıllar evvel sattığı bir Reno. Adamlar üzerine geçirmemiş, maliye onları tanıyor. Bununla yıllarca İzmir'e yumurta taşımışlar. Sevimli bir steyşın. Renault 1 diye geçiyor, 50 yaşında eşine az rastlanan bir parça... Neyse borcunu ödüyor ve başlıyorlar toplamaya...
Ardından 60 model Cadillac Eldorado geliyor 6 metre uzunluğunda bir dev. V8 motoru güp güp vuruyor, benzini su gibi içiyor ama 350 beygir güç üretiyor. Derken 51 Mercedes katılıyor halkaya.
Bir gün Keskin bey Trabzon'da eş dost arasında. "Ya şurada 52 Doçumuz var ilgilenir misiniz" diyorlar, bakıyor araba diri, alıveriyor. Kısacası Anadolu'nun her yerinden araba almaya başlıyor.
-Bunları toplama işi de size düşüyor?
Evet, Akhisar ve Bursa'daki ustalar kifayet etmeyince 13 kişilik bir ekip kurduk ayrıca. Öncelikle ailenin kullandığı arabaların izini takip ettik, bunlar Commer, Skoda, Uaz gibi sıradan arabalar ama hatıraları var. Zaten Keskinoğulları geleneklerine bağlılığı ile tanınırlar, öyle ki ecdadının yaşadığı Drama'daki Ravika (Refik Ağa) köyünü birebir kurdular.
-Peki koleksiyonun gözdesi?
Keskin bey 60 Cadillac'a hasta, Fevzi bey ise toz kondurmuyor 64 Impala'sına. Onun için çok önemli, evlenirken gelin arabası olmuş zira.
-Tanınmış isimlerin arabaları da varmış, Türkan Şoray'ınki gibi mesela...
Doğrudur, İsmet İnönü'nün kullandığı araç da burada. Bir ara Amerika'dan sadece valiler için çok özel 7 Chevrolet geliyor. Manisa valisine düşeni aldık kattık koleksiyona.
-Sanki bir Şevrole merakı var gibi? Yanılıyor muyum acaba?
Evet, 1948'den tutun 1970'e kadar istisnasız bütün modeller sırada.
-Peki içlerindeki en eski araba?
1929 model bir Ford. Ki piyasaya arz edildiğinde Henry Ford hayattaydı daha. Bakın burada sadece otomobiller değil bisiklet, motosiket, kamyon kamyonet, minibüs, midibüs ve otobüsler de sergileniyor. Hatta eski traktörler, iş makineleri ve patozlar da... Cant kapakları, torpidolar radyo teypler de hayli ilgi çekiyor.
-Doğrusu hiç kolay iş değil
Araba bir şekilde toplanır da sahiplerini ikna etmek uğraştırıyor. Zira aile ile acı tatlı günler yaşamışlar. Çocukları o arabada büyümüş, sünnet konvoyu yapmışlar. Artık evladı gibi görüyor kıyamıyorlar. Mesela birine gittik, beğendik, pazarlık ettik, anlaştık. Tam kamyona yükleyeceğiz adamcağız "bırakın kalsın" dedi "dayanamayacağım galiba!"
-Bıraktınız tabii.
Mecburen. Yalnız bir ara aldık getirdik müzemizi gezdirdik. Arabaların özenle toplandığını görünce nasıl sevindi anlatamam, kendi eliyle getirdi bu defa... Gönlünün rızasıyla... Tabii hiç yormayanlar bila-bedel verenler de var. Üzerine adını yazıyoruz, istediği zaman geliyor, görüyor. Kim bilir? Belki yıllar sonra torunu karşılaşacak "aaa dedemin arabası" diyecek şaşkınlıkla...
-Ben çok otomobil müzesi gezdim ama burası başka... Evet diğerlerinde Porsche, Ferrari, RollsRoyce gibi rağbet gören modeller var ama beni çocukluğuma götüremedikten sonra... Müzenizde beni en çok oyalayan şu FeKa minibüs oldu, bir zamanlar Üsküdar Ümraniye hattı onlardan sorulurdu mesela.
Elbette Jaguar'lar, Masarati'ler, Aston Martin'ler albenili ama bunlar daha halktan, daha fazla hatıra taşıyorlar.
-Peki çalışıyorlar mı?
Bütün arabalar faal ve hepsinin plakası var, vergisi ödeniyor. İçinden birine benzin koyup çıkabilirsiniz yola. Hepsine sıfır motor yaptık, hiç biri üflemiyor, yağ yakmıyor. Şanzımanları diferansiyelleri on numara.
-Sanırım en zor iş kaporta. Bu arabaların kaput, çamurluk ve tavanları bulunmaz ki piyasada...
Evet bu yüzden kendimiz yapıyoruz, artık sayıları çok azalan çekiç ustaları düz sacı döve döve şekle sokuyor. Ah bunların eski halini görseydiniz. Ne lastik döşeme, ne cam çerçeve... İçlerinde kümes olarak kullanılanlar vardı hatta.
-Adam hurda olarak satsaydı?
Kilosu 60 kuruş, bir ton gelse 600 lira...
-Dikkatimi çekti rastgele renkler kullanılmamış boyada.
Evet kataloglarını buluyor, orijinal tonları tespite çalışıyoruz. Döşemede de aynı titizlik gösteriliyor.
-Peki bir arabanın ayağa kalkması ne kadar zaman alıyor.
Takriben 1 yıl, belki daha fazla.
-Sorması ayıp ama ya maliyet?
Masraflar ağır tabii, bazı arabalar 100 bin lirayı geçiyor. Bunu göze alabilmek cesaret işi, nereden baksanız büyük para.
İRFAN ÖZFATURA
08.11.2014
Al bizi vur onlara
Türkçe'nin içinde 3 bin Farsça kelime var.
Farisi'nin içinde Türkçe'nin nispeti de bir o kadar. Her iki lisana da 3'er bin Arapça kelime geçmişse (ki geçmiştir) orta yolu buluyorsunuz sonunda. Gençlerle olmasa da yaşlılarla anlaşıyorsunuz rahatlıkla. Kaldı ki ülkenin en az yüzde 40'ı Azeri, dahası Türkmenler var, Kalaçlar var. Sonra Kaçarlar, Kaşkaylar... Gencin birine soruyorum: "Türkçe biliyor musun?" "Hayır" diyor "bilmirem." Hem "hayır" hem "bilmirem" daha n'olsun, bayağı da biliyor.
Tabelaya "Cedde yek terefe" yazmışlar "Tek yönlü yol". Güzergâhi hevai, "üst geçit" oluyor. Bunları anlamak için Farisi okumanız gerekmiyor.
Selâm, onlarda da "selâm", lütfen "lotfen", teşekkür ederim "heyli memnun", bayan "hanım", bey "aga", rakamlar zaten mâlum tavlacılara...
Biz Hafız-ı Şirazi'ye aşinayız, Acemler Mevlana Hazretlerini iyi tanıyor. Onlar da çocuklarına Köroğlu'nu, Molla Nasreddin'i, Leyla ile Mecnun'u, Ali Baba Kırk Haramileri anlatıyor. Bostan Gülistan'da, Kelile ve Dimne'de hikmet arıyorlar.
Bizimkilerin Acem âvâvezehanlarıyla işleri olmaz ama onlar Tatlıses'i, Sandal'ı, Gündeş'i ezbere biliyor.
İran sineması dünya çapında lakin oturup uyduruk Türk dizilerini izliyorlar. Herkesin Türkiye'den bir takımı var, kendi aralarında "aslan-kanarya-kartal" çekişmesi yaşıyorlar.
Türkiye'yi takip ediyor, AB'ye girmemizi gönülden istiyorlar. Ki bahane ile Avrupa'ya komşu olsunlar.
TAHRAN-ISPARTA
Suriye krizi çıkmadan evvel, Türkiye'den İran'a yılda 10 bin civarında turist gidiyormuş. İran'dan Türkiye'ye ise yüz misli geliyormuş. Hâsılı İstanbul'u, Bursa'yı bilmeyen, Bodrum'u, Marmaris'i gezmeyen yok.
Bir ara Türk kanallarından biri Antalya plajlarında pusuya yatıp İranlı hatunları zumlamış. Tahran yönetiminin fena halde canı sıkılmış, "Antalya seferleri iptal!" buyurmuşlar. Firmalar da "Direkt Isparta" seferi açmışlar. Kaldıkları yerden devam.
Tahran 15 milyonluk bir metropol, trafik İstanbul'u aratmıyor. Onlar da direksiyona geçince hırçınlaşıyor, vitesi boncuklu dolmuşlarla servis çekiyorlar. Onlar da Samand'larına faça yapıyor, kirli arabaların üstüne "beni yıka" yazıyorlar.
Genç bir nüfus var, gezmeyi, dolaşmayı, eğlenmeyi seviyor, güzel giyiniyorlar. Kesinlikle "ana erkil" bir cemiyet, evde hanımların sözü geçiyor.
Akşamları lokantaların önünde içindekiler kadar kalabalık görüyorsunuz, masalar boşalsın diye sıra bekliyorlar.
DÜGE YEMEYEN ÖLSÜN!
Ev yemekleri şüphesiz çeşitlidir, ancak dışarıda şiş ve safranlı pilav geliyor. Diyorlar ki 30 gün de kalsan menü değişmez. Pilav öyle tadımlık değil kayık tabakla sunuluyor, üç kişi kaşıklasa bitmiyor. Umumiyetle "jasmine" denilen ince uzun kokulu pirinci kullanıyor, makarna gibi haşlayıp indiriyorlar. Üzerine tereyağı kesip veriyor, buna "düge" diyorlar. Şımarıklık işte çocuğun biri anasına küsmüş, "Düge yerine ekmek yiyim de gör" demiş "ölim de kına yak!"
Yani İranlıya göre ekmek "öldürücü" bir şey, pilavsız hayat düşünemiyorlar.
Yeri gelmişken söyleyelim şişler de Zaloğlu Rüstem'in mızrağı gibi, üzerine okkayla tike (et) ya da cüce (piliç) geçiriliyor.
Gagalı balıkları da (Mersin) pek lezzetli, ah bi' de safrana bulamasalar...
Doğrusu cana yakınlar. Gülmeyi biliyorlar. Eh bu kadar safran yersen kıkırdayıp durursun tabii, bu nebatın vidaları gevşettiğini cümle âlem biliyor.
İranlıların bir sözü var: "Hizmeti seven Hindli ile evlensin, sohbeti seven acem alsın!" Konuşuyorlar da konuşuyorlar. Kalabalık mekânlarda bir uğultudur kopuyor. Ama lisanları şiir gibi, anlamasak da baymıyor, çekiliyor.
Şah Rıza Pehlevi'nin sarayının önünde bir okçu heykeli.
Soruyorum "Kim bu?"
-Areş'tir. Bilirsen mi Areş nice kişidi? Areş yahşi bir kemankeşti. O vahıtlar İran ile Turan arasında ceng olup, sonra sulh yapırlar. Oturup karar virirler ki Türk hududu bir ok atımı geri kaydırıla. Areş yayını muhkem gerir, okunu salır yamanca. Ok uçur uçur, nere varsa iyi? Taa Turan'a. Bakarlar Areş mevt olmuş. Meğer canını gatmış okuna.
Bu Areş besbelli bize yanlış yapmış ama Azerilerin ona sahip çıkması garibime gidiyor. Ülkenin neredeyse yarısı Azeri. Meşhed civarında, Hazar kıyılarında Türkmenler var, Urumiye'de Sünni Kürtler, doğuda Beluciler, güneyde Araplar. Ancak kanallar tek dilde yayın yapıyor. Tedrisat Farisi ve mekteplerde sadece Acem kahramanları anlatılıyor.
Başına tül attın mı hicab tamam!
Her ne kadar mani olmaya çalışsalar da her çatıda bir çanak. İnterneti kullanıyor, dış dünyayı izliyorlar. Modadan etkilendikleri vakıa, marka bağımlılıkları bizden fazla.
Örtünmek istemeyen örtünmüyor. Başına bir karış eninde tül atan "hicabı" kurtarıyor.
Bazılarının makyaja mesai ayırdıkları belli. Burunlar kaldırılmış, dişler porselen kaplanmış. Saçlar boya, tırnaklar cila. Afilli gözlükler, pahalı telefonlar, apartman topuklar, aman bi' hava bi' hava.
Tabii, makyajlılar göze batıyor, çarşaflılar dikkat çekmiyor o başka.
Kadınlar hayatın içindeler, ekseri çalışıyorlar. Kotlular montlular da okullara giriyor, kamusal alanda fink atıyorlar.
Bu noktadan bakarsak bizim sistem daha ceberuttu bir zamanlar, hatırlarsanız ninem yaşında kadınlar bile muayene için başörtülü fotoğraflarına saç ekletmişlerdi bilgisayarda. Sırf bu yüzden tedavisi gecikenleri bilirim, ne çileler çekilmişti hastane koridorlarında.
Bizde kimin ne giyeceğine maaşı, lojmanı, kapıcısı, kapı açıcısı, çanta taşıyıcısı olanlar karar verirdi. Yok çene altı düğüm, yok yandan dolama. Senin fikrin sana kalsın, amcalar en iyisini biliyorlardı zira.
Biz nasıl adres tarif ederken Gazi Bulvarından git, Cumhuriyet Meydanına çık, Anafartalar Mektebinin yanındaki bina diyorsak, orada da Humeyni Caddesinde ilerle, Engılap Otelini görünce dur, Şüheda bulvarından dön, ikinci sokakta...
Irak-İran Savaşı derin izler bırakmış, duvarlarda gencecik çocukların resimleri... Cepheye gidenler ekranlarda hatıra anlatıyorlar hâlâ. Sabah akşam "cenk filmleri"... Saddamcılar acımasız tabii, revirleri bile tankla eziyorlar kah kah kahkaha. İranlılar pek efendi canım, kibarlıklarından mermi sıkamıyor, habire pansuman yapıyorlar.
Bir zamanlar böylesi filmleri biz çekerdik, Yandım Ali'ler, İngiliz Kemaller, Yüzbaşı Tahsinler filan... Film kara pus kara yas ilerler, en beklenmedik anda sürpriz isim "ya istiklal ya ölüm" der elindeki meşaleyi barut fıçılarına dokunduruverir! Alkış, ıslık, şamata...
Hasılı İran halkı bize çok benziyor ama iktidar dendi mi duracaksın orada.
Etrafımızdaki fitneleri eşeleyin, altından Tahran çıkmazsa gelin yanıma.
SEDEF İÇİNDE İNCİ!
Alışveriş merkezi kapısında "Zen der hicab / Hemçun gevherist der sedef" (Hicabdaki kadın, sedef içinde mücevher gibidir) yazsa da içeride çılgınlar gibi makyaj malzemesi satılıyor. İranlı kadınlar hırsla okuyor, erkeklerin önüne geçebilmek için çabalıyorlar.
15.11.2014.
Afrika'yı gördüm dünyam değişti
Gönüllü olarak Afrika'ya giden KBB Uzmanı Dr. Bilgehan Güntekin, Çadlı kardeşlerimizin sadeliğinden, tebessümünden, tevekkülünden çok etkilenmiş. Mikrofonu uzatıyoruz sular seller gibi anlatıyor:
Değerli arkadaşım Üroloji uzmanı Dr. Serhat Bey bir gün beni aradı. Haberin var mı bilmem, Gönüllüler grubu TİKA ve Sağlık Bakanlığımızın desteği ile Çad'a gitmeye hazırlanıyor. Aramızda KBB uzmanı yok, gelebilir misin acaba?
İşlerimin de kesif olduğu bir dönem ama hayra çağırdılar, hayır diyemem onlara.
Doğrusu sıkıntılı bir gidiş oluyor, giriş izni son gün çıkıyor anca. Yardıma gidiyorsunuz ama kimse sizi kapılarda karşılamıyor.
Gördüğüm kadarıyla huzurlu bir ülke. Komşularının aksine iç savaş yok, hatta hiç savaş yok.
Başkent N'DJamena'dan (Encemine) gelen hastalar bakımlı, buşon bile göremedim kulaklarında. Ama Orta Afrika'dan kaçanlar? Perişan!
Sıkı çalışıyoruz, sünnetler, ağız, kulak muayeneleri, diş çekimleri dakikamız boş geçmiyor.
Çad'ın en büyük hastanesi General State Hospital'i ziyaretle işe başlıyoruz. Burada ciddi ameliyatlar yapıp diğer meslektaşlara eğitim verebilir miyiz? Neden olmasın? Ameliyathaneler temiz ve steril ama ekipman namevcut. Eğer bir iki küçük takviye yapılsa şu hastane fevkalade hizmetler sunabilir halka. Guatr vakası çok, kronik otit çok, akan kulaklar, duymayan kulaklar... Lakin koca ülkede bir tane, evet sadece bir tane KBB mütehassısı var. Kime yetişsin nereye koşsun tek başına?
İstanbul'da 10 KBB'ci bir koridorda. Beş yıldızlı hizmet sunuyoruz, memnun olmayan olmuyor o başka.
O gün yaşlı bir adamcağızın kulağından bir şey çıkarmıştık, nasıl memnun oldu anlatamam. 18 yıllık hekimim bu güne kadar kimse ellerini açıp ağlaya ağlaya dua etmemişti bana.
Devletimiz güzel işler yapıyor, bilhassa TİKA hayli hâkim sahaya. İstanbul Büyükşehir, kardeşlerimize belediyecilik öğretiyor, malzeme veriyor. İnanın insanın göğsü kabarıyor. Türkiye'den her gün bir ekip geliyor, bir ara ünlü mimarlarımızı gördük, meğer başkente siluet çizmek için kafa yoruyorlarmış o sıra.
Çadlılar munis, insanlar, gülmeyi biliyorlar. Ülkede Hristiyanlar da var ama gerginlik yaşanmıyor asla.
Çad'ın iki yüzü var, bazıları ekmek bulamazken bazıları da tek elmaya bir dolar verebiliyor.
Evet, burası bir petrol ülkesi, günde 400 bin varil petrol çıkıyor. İhaleyi Çinli bir şirket almış ama çevreyi berbat etmiş bu arada. Hükümet de onlara bir milyar dolar ceza kesmiş. Çinliler cezayı ödememek için ipe un seriyor, mazotu nazlı veriyor halka. Güya petrol denizinin üzerindeler, kuyruklar uzayıp gidiyor caddeler boyunca.
Şehrin her tarafı şantiye, Afrika hızla kalkınıyor. Uranyum var, altın var, tekerlek dönmeye başlarsa tutamazsınız bir daha...
Devletimizin ufku geniş, bilgili büyükelçiler tayin edilmiş. Ahmet Kavas hoca, hem Afrika uzmanı hem tarih profesörü. Fedakarca çalışıyor, inanın imreniyorum ona.
TİKA güzel işler yapıyor. Sivil toplum örgütleri de cılız kalmamalı bu arada.
ELLER TAŞIN ALTINA
Ben kendi adıma çok düşündüm ne yapabilirim acaba? İlk elde Türk Afrika Dostluk Derneği'ni kuracağız inşallah. Yer tutuldu, şu an tüzük şekilleniyor. Birçok ülkeye gideceğiz, ama Çad'ın yeri başka. Ne bileyim çok tesir ettiler bana. Birlikte yedik, içtik, birlikte ibadet ettik. Biri kenardan izlemiş, "Bilgehan bey" dedi "öyle muamele ediyorsun ki gören de akrabasınız sanacak."
Doğrudur, şimdi biri Paris'e gidelim dese düşünürüm ama Çad'a gidelim desin hemen çıkarım yola.
Boğulmakta olan birine kim yardım etmez ki? Çadlı kardeşlerimiz açıkta değil kıyıda boğuluyorlar, sadece el uzatmanız yetecek onlara.
Ülkede tıp eğitimi yok, genelde Senegal'de okuyorlar.
Biz sağlık, eğitim ve ekonomi alanında işbirliği yapacağız. Türkiye eski Türkiye değil, bırakın onlara balık tutmayı, balıkçı gemisi yapmayı öğretiriz evvel Allah.
Afrika'dan gelen talebelerin çoğu İstanbul'da kalıyor, sadece % 17'si dönüyor yurduna. Yani attığınız ok hedefi bulmuyor. Biz uzmanlık eğitimi vereceğimiz gençlere sözleşme imzalatacağız. En az 10 yıl Afrika'da çalışacak. Diyelim Türk kızıyla evlendi, alsın hanımını da götürsün. Burada kalamayacak.
Bir insan on gün kaldığı yerde kitap yazacak kadar dolar mı? Dolmanın da ötesinde taştım. Sürekli kendimle hesaplaştım. Ya Rabbi dedim yaşadığımız lüksün hesabını sorarsan nasıl cevap veririm sana.
BEREKETLİ PAZAR
Çad da para da var. Ne getirsen müşteri buluyor. Mesela diyeceksiniz, çimento ve makarna kapanın elinde kalıyor. Yanımızda iş adamı da götüreceğiz ama seçici olacağız. Satıp, savıp, kaçayım. Yok öyle. Biz kalıcı olanları ve hayır hasenattan hoşlananları alacağız yanımıza.
On yıl içinde bir tıp fakültesi kurmayı düşünüyoruz, endemik guatr ve sıtmayla mücadele edilmeli mutlaka.
Önce gidenlerle birlikte çalışacağız, tecrübe kolay kazanılmıyor zira.
İlk üç gün valizim gelmemişti, üstümdekiler yetti pekâlâ. Sonra valiz geldi açtım baktım, benim bu kadar şeye ihtiyacım var mıydı ya? Dönerken hepsini dağıttım, kırık bir sabun parçası bile çok değerli orada.
Onlar beş altı parça eşyayla yaşıyorlar biz birkaç bin parçayla.
Eve geldim mutfak lebalep dolu, dolabı açtım yüzlerce bardak, gereksiz teferruat... Bu malzeme 100 aileye yeter Afrika'da...
Hâsılı iktisadi bir hayat yaşıyor, gün boyu rakamlara bakıyoruz. Orada internetim yoktu kafam dinlendi, ne lüzumsuz haberlerle canımı sıktım, ne tartışma, ne politika!
Geldik, yine düştük curcunaya.
Tek dakika boşa geçmedi
Oda arkadaşım Abdürrahim bir günde 178 sünnet yaptı. Öyle ihlaslı öyle çalışkan ki artık toplanıyoruz tayyare kalktı kalkacak, o "abi vaktimizi niye boşa geçiriyoruz"
diye soruyor, "birkaç sünnet daha atabilirdik şurada."
Hiç yoktan iyidir
Tamam, KBB operasyonları bilgi ister, tecrübe ister ama sadece damla ile rahatlayan vakalar da var. Yardımcım Hasan'a bazı basit usulleri öğrettim, umarım faydası olur insancıklara.
CAN SİPARANE
Arkadaşlarımız büyük bir gayretle çalıştılar. Biz akşam işi bırakıyoruz Diş Hekimi arkadaş (Hayrünnisa Hanım) saatlerce kalıyor daha. Hani istiklal harbine destek veren kadınları anlatırlar. Evet, böyle bir kadın harbi kazandırabilir orduya. Bir ara baktım üzerindeki önlük terden sırılsıklam, yüzünde renk kalmamış yorgunluktan. O bir hasta daha alıyor, bir hasta daha, bir hasta daha...
FAKİRLİK ASALETİ BOZMUYOR
Tokgözlü fukara
Bizim de fakirlerimiz var ama devletimiz güçlü, vakıflarımız ilgileniyor. Burası ayrı dünya, orası ayrı bir dünya.
Masalara kâğıtlı şekerler koyuyorduk. Al diyorsun çocuk bir tane seçiyor. Bir tane daha al diyorsun kâfi diyor teşekkür ediyor. Bisküvi veriyoruz açıp bekleme odasındakilere dağıtıyor.
Dışarıda küçük ticaretleri var, çay kahve satıyorlar, halhali (Mekke gülü şerbeti), kızarmış çekirge filan. Bir çocuğun elinde kaynamış yumurta görüyorum. Şüphesiz onun için çok kıymetli. İhtimal ağladı babası sussun diye aldı. Yumurtayı istiyorum pat diye koyuyor avucuma. Bu nasıl vakar? Demek ki yokluk asaleti bozmuyor. İslam bu zaten, terbiyemiz vermek üzerine kuruluyor.
Muhtaç bir kadıncağıza 100 dolar vermiştik. Ertesi gün gelmiş bütün borçlarımı ödedim demiş ticarete başladım hatta. Ticaret dediği kırık dökük bir tezgâh açacak, ıvır zıvır satacak.
Fakir ama mutsuz değiller bizdeki suratsız insan sayısı onlardan bin kat fazla. Demek mal mülk güler yüz getirmiyor.
Bir ara hanıma açtım senin adına ne yapayım onlara?
Üç hayvan kestir, dağıt fukaraya.
Üç hayvanı İstanbul'da dostlarla yediğimiz bir yemek parasına aldık. Bununla kaç kişi doydu bilmiyorum, ben diyeyim yüz kişi, sen de daha fazla. Bin dolara bin dua alabileceğin bir zemin var orada.
Adana Dost Eller Derneğinden Bülent abimiz sahayı tanıyan bir insan. Bir garibi ziyarete gidiyormuş. Dur dedim ben de geleyim yanınızda.
Yürüyoruz. Kadıncağız "yakın yakın" diyor "hemen şurada." Abi bunların yakını uzaktır yürü yürü bitmez. Zaten hava 45 derece, eriyip akmayalım sonra. Neyse bizim araçlardan biri aniden yanımızda bitiyor, atlıyoruz ona.
Gidiyoruz, ev perişan, sefaleti anlatacak kelime bulamıyorum. Kadıncağızın psikiyatrik bozukluğu olan bir oğlu var, adı Muhammed 16-17 yaşlarında. Liseye devam ederken hastalanmış, etrafa zarar vermesin diye zincirle bağlamışlar. Nasıl güzel yüzlü bir çocuk, bükmüş boynunu oturuyor, annesi ağzını filan siliyor. Nasıl bırakırsın? Evlat. İnanın içim eriyor. Hadi tedavi ettirelim desen psikiyatrist bulamazsın ki burada.
Çaresizlik ne zor... Bu kadıncağız n'apsın şimdi. Kimin kapısını çala?
İstanbul'da hastanedeyim. Hatıraları anlatıyorum. Psikiyatri Uzmanı arkadaşım Dr. Sema, "bu vaka psikoz" dedi, benim uzmanlık alanım. Onunla ilgilenebilirim pekâlâ.
Ama kolay değil orası Afrika.
Ben hazırım ne zaman derseniz çıkabiliriz yola. Diğer hastaları da tedavi ederiz bu arada.
Bu nasıl yüreklilik. Bakın bir ziyaret ne güzelliklere kapı aralıyor. Ben cerrah, KBB'cı, ürolog, gözcü ararken psikiyatri uzmanı da buluyorum yanımda.
Benim ülkemde ne insanlar var diyorum, gurur duyuyorum onlarla. Hâsılı on gün boyunca dua ile yıkandığımı hissettim. Böyle bir gönül huzuru yaşamamıştım hayatımda.
AFRİKA'DAN KARELER
22.11.2014.
Baskın değil katliam
Kasım 1853... Rusya gücüne güç katmış, Avrupa'yı zorluyor. Çar'ın aklı fikri Akdeniz'e açılmakta... Balkanlar'daki Ortodoksların hamiliğine soyunuyor, Sırpları, Bulgarları, Rumları kışkırtıyor.
O kadar küstahlar ki Prens Mençikof İstanbul'a gelip tehditler yağdırıyor.
Osmanlı devletinin zaten gailesi çok, bir de Rusya ile boğuşmak istemiyor. Ama bu Moskof'a boyun eğeceği manasına da gelmiyor.
Ne zaman ki Ruslar, Eflak Boğdan'ı (Romanya Moldovya) işgal ediyor, köprüler atılıyor. Fransa, Avusturya ve İtalya, Çarın istilacı tavrından rahatsız, hele İngiltere, Hindistan yolunda Rus görmek istemiyor.
Bu uğurda savaşı göze alabilecek kadar kararlı, bilhassa Osmanlı-Rus çatışmasından medet umuyor. Neyse şartlar sağlanıyor, düğmeye basılıyor.
İlk işimiz Boğazları tahkim oluyor, Silistre, Vidin ve Rusçuk'a takviye yolluyoruz. Erzurum ve Kars bataryalarına yeni toplar döşeniyor, baruthaney-i hümayun 7/24 çalışıp mühimmat hazırlıyor.
Bu arada Mısır'dan savaş gemileri ve bahriyeliler getiriliyor.
Rusların da Kafkas Müslümanları üzerindeki baskıları artıyor. Şeyh Şamil ve arkadaşlarının silah ve mühimmata ekmek, su kadar ihtiyaçları var. Patrona Mustafa Paşa komutasındaki 6 gemi, gerekli malzemeleri yükleniyor kardeşlerimize ulaştırmak için yola çıkıyor.
Henüz denizlerde bir çatışma yaşanmış değil, her iki taraf da ihtiyatlı davranıyor. Evet, gidip liman basabilirsiniz ama bu karşı taraf da mukabele hakkı veriyor. Üç beş geminin imhası bile büyük maliyet, göze almak cesaret istiyor.
Neyse gemilerimiz Trabzon ve Batum'da soluklanıp sağ salim Sohumkale'ye varıyor. Emanetler yerine teslim ediliyor.
Osmanlılar Patrona Osman Paşa komutasındaki 10 gemiyi devriye çıkarıyorlar. Gelgelelim bunlar küçük tekneler, Rus donanması karşısında şansları bulunmuyor.
KAR BORA FIRTINA
Kasım ayının ortalarında Karadeniz patlıyor. Gemiler birbirlerini kaybediyor. Karadeniz malum limandan yana fukaradır, fırtınaya yakalanan Sinop'a ulaşmaya çalışıyor. Birer ikişer limanda buluşuyorlar.
Tayfaların çoğu Anadolu'dan toplanmış çiftçi çocukları, deryayı tanımıyor, yüzme bile bilmiyorlar. Garipleri deniz tutmuş, benizleri solmuş, ayakta zor duruyorlar. Gemiler limana giriyor ama yelkenleri saracak mecalleri kalmıyor.
Sinop ticaret gemileri için mükemmel bir sığınak ama donanmaya kucak açacak donanımdan mahrum o yıllarda. Bataryalar tamire muhtaç, toplar fi zamanından kalma. Bırakın bunları, kömür yok ambarlarda. İstanbul'a dönen Mustafa Paşa vaziyeti alakalı mercilere bildiriyor hatta "düşmanın zuhur ve hücumunda muhafazasının mümkün olamayacağı..." şeklinde bir tahrirat yazıyor.
İstanbul, bu sulara ağır cenk vapurları yollamayı ve limanları redif askerleri ile desteklemeyi kararlaştırıyor.
Çar Petro ve Katerina'lı yıllardan beri güçlendirilen Rus donanmasının hayli sabıkası var, Navarin baskınının üzerinden sadece 26 yıl geçmiş daha.
27 Kasım günü Patrona Osman ve Hüseyin Paşalara tehdit kokan bir emir yollanıyor: "İstanbul'a doğru hareketlenin ma'azallahi te'âlâ kusur ve rehavet yüzünden bir zayiat hâsıl olursa, hakkınızda..."
Meğer o günlerde Osmanlılar Tuna'yı geçmiş Kalafat'ı almışlar, Kafkas mücahidleri de Şekvetil Kalesini ele geçirmeyi başarmışlar. Rusların canı sıkkın askere moral verecek bir zafer için yanıp tutuşuyorlar.
Rus Karadeniz Filosu Komutanı Amiral Pavel Nahimov Türk filosunun Sinop'a sığındığını öğrenince fırsat bu fırsat diyor, devasa gemilerle şehre yöneliyor.
Ki bu kalyonlarda Fransız teknolojisi ile imal edilmiş obüs topları bulunuyor. Ahşap gemileri çıra gibi yakabilir icabında.
SİSLER AÇILINCA
30 Kasım 1853
Günlerden Cuma.
Deniz henüz durulmuş değil, kesif bir sis çökmüş ufka.
Şehirde tatlı bir heyecan... Sinoplular yıkanmış paklanmış, giyinmiş kuşanmış, hoşça esanslarla ıtırlanıp camilere koşturuyorlar. Hoca efendiler kürsülere çıkmış vaaz-ü nasihatte bulunuyor.
Bir ara sis açılıyor. Aaa o da ne?
Rus donanması üstlerine geliyor.
Yapılacak iki şey var, ya kaçmak (ki kolay değil) ya da vuruşmak. Komutanlarımız karadaki bataryaların da desteği ile savaşı seçiyorlar. Evet, ağır bir fatura ödeyecekler ama Ruslar da bedeline katlanacak.
Neticede ortalık karışıyor, leventler ilk elde başarılı atışlar yapıyor düşman gemilerini hırpalıyorlar. Mesela Vlademir fırkateyni Mısırlı Pervaz-ı Bahri tarafından kalbura çevriliyor. (Bu gemi diğerlerinin yedeğinde Sivastopol'a götürülse de batmaktan kurtulamayacaktır.)
Lakin Patrona Osman Paşa tabyalardan beklediği desteği göremiyor. Niye? Çünkü menzilleri yetmiyor. Ruslar ise gülle değil humbara atıyor mermiler düştüğü yerde patlıyor, ortalığı yakıp yıkıyor. Bu görülmüş bir şey değil leventler şaşırıyorlar.
Buhar marifetiyle yürüyen metal gemilerin gülüp geçtiği yağlı paçavralar ahşaplar için büyük tehdit. Yelkenler tutuştu mu yapacak şey kalmıyor. Zaten bu muharebeden sonra ahşap tekneler tekaüde ayrılıyor.
ORANTISIZ GÜÇ
Ağır hasar alan firkateynlerimizden biri de Navek-i Bahri. Ne dümeni, ne direği kalıyor, kontrolden çıkıyor. İki Rus kalyonu gemiyi ele geçirmek için hareketleniyor. Binbaşı Ali Bey "oğulcuklarım karaya" dedikten sonra ambara iniyor, elindeki meşaleyi barut fıçılarına değdiriyor.
Uzatmayalım Avnullah, Fazlullah, Nizamiye, Nesîm-i Zafer, Dimyad, Kaaid-i Zafer adlı 7 yelkenli fırkateyn, Necm-i Efşan, Feyz-i Mabud, Gül-i Sefîd isimli 3 yelkenli korvet ile Ereğli ve Pervaz-ı Bahri adlı (şu isimlerin güzelliğine bakar mısın) 2 buharlı vapur muharebe dışı kalıyor.
Taif Vapurunun kaptanı Yahya Bey felaketi sezmiş olmalı aradan sıyrılıp Gerze istikametine ilerliyor. Devrin hızlı gemilerinden biri, nitekim Liman açığında pusu da yatan Kagul ve Kulevçi firkateynlerine saldırıyor. Amiral Kornilov'un filosuna da aldırmıyor, bir gemiyi batırıp yoluna devam ediyor.
Taif, kömürü bitmesine rağmen hız kesmiyor, kamara kapılarını yaka yaka İstanbul'a vasıl oluyor. Asitaneyi baskından haberdar ediyor.
BU UTANÇ YETER ONLARA
Tamam, Ruslar bu maçı net bir şekilde alıyor. Ancaaak!
Ancak ardından yaptıkları ne askerliğe ne de insanlığa sığıyor.
Amiral Nahimov, kana doymuyor bırakın denize dökülen bahriyelilerimizi kurtarmayı, çaresiz askerlerimize kancalarla balyozlarla saldırıyorlar. 2 bin civarında şehit veriyoruz, liman kandan kızıla kesiyor.
Yetmiyor namluları şehre çeviriyor ve Müslüman mahallesini çatır çatır yakıyor. Aralarında Selçuklu'dan miras Alaaddin Camisinin de olduğu yedi mescidi, iki mektebi, üç yüz ev ve 220 dükkanı perişan ediyor. Gayrimüslimlere ait mülkler de hasar görüyor. Kaymakam Bey halkı toplayıp Boyabat cihetine çekiliyor. Evet, insan kaybı az oluyor ama şehirde yangın söndürecek, yara bağlayacak kimse kalmıyor.
İstanbul derhal Sinop'a yardım yolluyor, aralarında "Müşavir Paşa" diye tanınan İngiliz Amirali Slade de bulunuyor. Slade eli kalem tutan bir subay, zaten hadisenin tafsilatı onun notlarından derleniyor.
Sinop'un hali içler acısı, kuşlar cesetlere üşüşmüş ortalık kan kokuyor. Bacalar tütmüyor, fırınlar çalışmıyor. Yaralı askerler kahvehanelere çekilmiş inim inim inliyor. Bir ahşap peyke bulan şanslı, bırakın örtü döşeği çoğu taş zeminde yatıyor. Hava soğuk, kapılar pencereler kapalı, içerisi felaket kokuyor. Yanan gemilerden kurtulan iki cerrah sağa sola koştursa da ne aletleri ne de ilaçları bulunuyor. Parçalanan uzuvları kesseler de artık çok geç, evlatlarımızın çoğu tetanostan vefat ediyor.
Askerler şehitliğe, Hüseyin Paşa ise Seyyid Bilal Türbesi bahçesine defnediliyor.
İstanbul'dan Sinop'a 400 kese akçe yardım yapılıyor, vergi borçları affediliyor. Şehitlerin yakınlarına maaş bağlanıyor. Şehre memleketin dört bir yanından iane, iaşe yağıyor ki Sultan dahi 50 bin kuruş ile katılıyor.
ÖZÜR DE BİR ERDEMDİR AMA...
Sinop baskını yelkenlilerin kullanıldığı son, humbaranın kullanıldığı ilk savaştır. Nahimov sivillerin üstüne de çivi dolu humbaralar atar, halk şehri terk etmek zorunda kalır. Ruslar bu katliam için özür dilemeyi düşünmezler, aksine Nahimov'un heykelleri yapılır.
ALMA MAZLUMUN AHINI
Sinop baskınını müteakip yurduna dönen Nahimov kahramanlar gibi karşılansa da Ruslar büyük bir bedel ödüyor. Kırım savaşında adeta cendereye sıkışıyor, kendi donanmalarını elleriyle batırmak zorunda kalıyorlar. Denize çıkamayan Nahimov Sivastopol savunmasında kurşunlara geliyor kafasından vuruluyor.
TEMMUZ, AĞUSTOS VE SİNOP
Karadeniz kıyılarında dağlar denize paralel uzanır, haliyle limandan yana fukaradır. Bunun tek istisnası vardır Sinop. Deniz patladı mı gemiciler ve balıkçılar şirin şehrimize sığınırlar.
Çeşmesi kaldı yadigar...
Felaketin ardından Sinop kahramanlarının hatırasına bir şehitlik, tersane mevkiine de bir çeşme yaptırılıyor. Her ne kadar Sinoplular çeşmenin şühedanın üstünden çıkan paralarla yaptırıldığını sansalar da Maliye Nezareti'nin kaynak aktardığı biliniyor.
Bilahare İstanbul'dan yollanan bir dolap sandalı ile batıklardaki toplar kurtarılıyor. Bunlar yeni gemilere döşeniyor, tahtalar ise kışlalarda yakılıyor.
Bu zafer mafer değil düpedüz cinayet, devlet erkanı hadiseyi "kafeste aslan mızraklamak" şeklinde yorumluyor.
İngiliz büyükelçisinin keyfi yerinde görünüyor "oh oh nihayet harp başlıyor" demekten kendini alamıyor. İngiltere'nin Hindistan'ı kaybederim diye ödü kopuyor zira. Tam sömürü çarkını kurmuşken elden kaçırmak istemiyor.
İngiltere ve Fransa (zaten bahane arıyorlar) Rusya'ya savaş açıyor.
Ruslar Kırım'da sıkışıyor ve müttefiklerin eline geçmesin diye kendi gemilerini batırıyorlar.
Peki Nahimov?
Nahimov Çar'ın has adamı olmasına rağmen SSCB'li yıllarda da kahraman muamelesi görüyor adı okullara, caddelere Kruvazörlere veriliyor.
Bizim ne Patrona Osman ve Hüseyin Paşalardan haberimiz var, ne de şehitlikte yatan 2 bin evladımızdan. Değerli ilim adamı Prof. Dr. Besim Özcan (ona teşekkürü borç biliyorum) üstüne düşeni yapıp, hadiseyi kitaplaştırmış. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından basılan eserin mevcudu kalmamış. İsteyen de ulaşamıyor.
29.11.2014.
Çin malı Berlin duvarı!
Vakti zaman-ı evvelinde Berlin. Spree Nehri kıyısına kurulan küçük bir balıkçı köyüymüş. İyiymiş hoşmuş da, ah etrafı bataklık olmasa... Yanlış bir adımızda çamur dizinize çıkıyor, yabancıları yutuyormuş hatta. Geceleri sivrisinek orduları geziyormuş dört bir yanda. Zaten Berlin kelimesi bataklık demekmiş lûgatta. Burayı niye seçmişler bilmiyoruz ama küçük bir şehir kurulmuş ve büyük bir hızla yayılmış etrafa. Doğrusu biz bataklık filan göremiyoruz, suları tertemiz ayrıca. Bardağını musluğa daya, kana kana iç, doya doya... Berlin'de ökçenizi yere sertçe vursanız su çıkıyor, üç metre derinliğe inen göle düşüyor adeta. Peki, koca şehir nasıl kuruldu acaba? İnşaat firmaları değişik teknikler kullanıyor, tabiri caizse kazık çakıyorlar dünyaya. Çıkan suyu tahliye ediyor, tekrar nehre akıtıyorlar. Kafanızı kaldırınca üzerinizden yürüyen kalın kalın borular görüyorsunuz. Yarısı mavi, yarısı kırmızı. Maviler bir şirketin, kırmızılar rakip şirketin, gökyüzünü parsellemişler adeta.
BÜYÜK HAYALLERDEN, KÖR DUVARA
Almanlar birinci Cihan Harbine girerken "7 B" (Berlin- Budapeşte- Belgrad- Bosfor (İstanbul)- Bağdat- Basra- Bombay) planları yapıyorlar, olmasa iyiymiş ama bizim ittihatçıları da peşlerine takıyorlar.
Ağır bir bedel ödüyor, bize de ödetiyorlar. Türkiye'nin iki yakası bir araya gelmiyor ama Almanya çabuk toparlanıyor, 20 yıl içinde komşularını ürküten bir güç oluyor. Nazi orduları Polonya'yı, Norveç, Danimarka, Lüxemburg ve Hollanda'yı işgal etmekle kalmıyor, Afrika ve Rusya'ya da yayılıyor. Ancaaak! Kıtalara uzanan imparatorluk hayali pahalıya patlıyor. Dimyat'a pirince giderken evdeki bulgurdan oluyorlar. Berlin bile ellerinden çıkıyor. Almanya dört müttefik tarafından işgal ediliyor, Berlin adeta kağıt gibi ortadan yırtılıyor. Yarısı Batıda (ABD, İngiltere ve Fransa'da) kalıyor, yarısı da Doğu Blokuna bırakılıyor.
Batı Berlin parayı buldukça parlıyor, Doğu Berlin ise Trabant boyası gibi mat soluk kalıyor. Batıya temayül artınca Ruslar araya 46 kilometrelik bir duvar örüyor, kaçışlara mani oluyorlar. (Ağustos 1961)
KATİL DUVAR YOLUNU BİÇTİ!
Bazı gözü kara maceraperestler, sınır muhafızlarını, kuleleri, projektörleri, kurt köpeklerini atlatıyor mâlum duvara rağmen şanslarını deniyor. Beş bin. Evet, tam beş bin firar vakası yaşanıyor ve ne yazık ki çoğu acıklı bitiyor. Zaten sınıra yakın noktalar da sadece partiye yakın isimler oturabiliyor, semtin meskûnları gözlerini dört açıyor, muhbirlik yapıyor. Nehrin içine jiletli teller döşeniyor, sazanları bile dilimliyor. Telaşla kulaç attığınız düşünün, eliniz kolunuz lime lime doğranıyor. Kaçarken yaralananlara ilk yardım zinhar yasak! Ölmek kolay mı? Zavallılar yalvara yalvara can çekişiyor. Batı Berlinliler Doğu tarafına bakan binaların üstüne günlük havadisleri yazıyor, biraz olsun dünyadan haberleri olsun istiyorlar. Alman Komünistleri ise ellerinden geldiğince perdeleme yapıyor.
UNUTULMAZ DEME BANA!..
Berlinliler duvarlı günleri unuttular gitti, ancak turistler ısrarla o hattı görmek istiyor, küçük bir duvar parçasına sahip olabilmek için ellerini ceplerine atıyorlar. Ceviz kadar bir beton parçası 5, yumruk kadarı 20 euro. Ancak şu var, duvarlar bitti. Tezgahtaki parçalar Şanghay'dan geliyor.
Bi' gecekonduları eksikti
"Burası çöplükken neredeydiniz, bahçe olunca mı geldi aklınıza?"
Doğu ve Batı bloku didişedursun Osman adlı Yozgatlı bir yurttaşımız Berlin duvarının tam dibinde bir ev tutuyor. Yıl 1963, en sıkıntılı zamanlar... Amcam pası akmış hurdaların atıldığı münhal köşeyi gözüne kestiriyor, temizliyor paklıyor üç beş dal maydanoz ekiyor. Bakıyor ne gelen var, ne giden. İşte bu ilgisizlik cesaret veriyor, kabaklar, karalahanalar derken ufak tefek bir ev konduruyor. Meğer bahsi geçen alan Doğu Blokuna aitmiş, Batı istese de karışamazmış oraya.
Günün birinde 3 Doğu Alman Polisi geliyor, kaşları çatık, "bu da ne? Yıkarız, yakarız filan." Amcam "bak delikanlı" diyor, "ööle naynlı maynlı konuşma, efendi ol, hareket yapma! Öp bakiym elimi, baban yaşında biri var karşında!" Onları oturtuyor önlerine çaylarını çöreklerini koyuyor. "Burası çöplükken neredeydiniz" diyor, "bahçe olunca mı geldi aklınıza? Hoş bu bostanı kendim için ekmedim, gelen gidene zerzevat dağıtıyorum hayrına. Bugün elimi çeksem, yarına kalmaz çöplük olacak."
Başlarındaki eleman mâkul buluyor, "dur sana bir evrak verelim soran olursa gösterirsin" diyor. Bir nevi tapu senedi yani, gecekondu resmiyet kazanıyor bir mânâda. Eh amcam durur mu bahçeyi daha da genişletiyor, elektrik, su bağlatıyor, kat üstüne kat çıkıyor.
TÜRK ŞEHRİ GİBİ...
Bir Türk işçisi de babasını zor zahmet ikna edip Berlin'e getiriyor. Adamcağızı alıp Kreuzberk sokaklarında dolandırıyor. Erzurum işi yaprak dönerciler, İnegöl köfteciler, Antep kebapçılar...
Bakıyor babasının yüzü aydınlandı, soruyor "nasıl buldun baba?"
"İyi de oğul" diyor ihtiyar, "ne kadar da çok Alman varmış burada."
Evet, şehirdeki Türkler çeyrek milyona yaklaşan nüfusları ile varlıklarını hissettiriyorlar. Berlin'de doğup büyüyenler "ortaya karışık" bir lisan üretmişler. Bazı Alman gençleri de onlara ayak uyduruyor. Tabii 40 sene yaşayıp da tek kelime Almanca konuşmayanlar var o başka. Şimdi gecenin bir yarısı canınınız işkembe çekti, ya da şööle ızgaraya balık pirzola attıralım dediniz. Kreuzberk'de açık bir mekân buluyorsunuz mutlaka. Türkçe ile bütün işlerinizi halledebiliyor, Türk berberinde traş olup helal marketlerden alışveriş edebiliyorsunuz. Sade gazoz, ay çekirdeği alıp Türk sinemasına gidebiliyorsunuz hatta. Gurbetçiler ne kadar para kazansalar da, marka giyinip kuşansalar da gözleri yine Anadolu'da, yine Anadolu'da...
BAKARSAN BAĞ OLUR
Osman Amca paslı ucubelerin atıldığı hurdalığı temizliyor, ekiyor dikiyor bostan yapıyor ama...
ÇEVRECİLERİN KâBUSUYDU
Batı Almanya Mercedes, BMW, VW, Porsche, Audi, Opel, Ford gibi markalarla sektöre ayar verirken, Doğu Almanya ancak 20 beygirlik Trabant'ları imal edebiliyor. Trabant'ın iki zamanlı motoru lokomotif gibi duman çıkarıyor.
ALİ ÇELİK-TÜRKİYE GAZETESİ
06.12.2014.
Bir Osmanlı kokusu var ama...
Daha evvel karayolu ile gitmişliğim var, bu sefer bilmem kaç yüz odalı bir gemi ile uzanıyoruz Kavala'ya...
Serince bir sonbahar sabahı limana giriyoruz, hafiften sis çökmüş, martılar dalıp dalıp çıkıyorlar suya.
Eski fotoğraflara bakın küçük bir balıkçı kasabası göreceksiniz, kale, imaret, kemer ve etraflarında yosunlu çatılar. Kubbeler, minareler, sıra sıra ahşaplar.
Kavala 70 bin nüfuslu bir şehir, iyi ki de büyümemiş, tarihi doku ezilmemiş betona.
Muhacirler Kavala'yı hep tütünü ile anarlar, havalideki tütünler de burada işlenirmiş o yıllarda.
Kavalalılar tütün işini bıraktılar ama depoları hala ayakta.
Eski Üsküdarlılar iyi bilir, Şemsi Paşa iskelesinin arkasında benzer binalar vardı, aynı taş duvarlar, aynı demir kapılar, aynı mıhlı pancurlar ve o buruk tütün kokusu havada...
Tütün işi bizde de bitti, orada da, Yunanlılar ehli keyftir malum, şimdi kim tohum çimlendirecek de fide dikecek? Kim çapalayacak, kim gece kalkıp yaprak kıracak. Yok ipe diz, yok gölgede kurut, sapıyla, çöpüyle, küfüyle uğraş, sar, sarmala, balyala... Halbuki kurabiye işe kolay, hamuru makine yoğuruyor nasıl olsa. İçine iki badem koy, salla fırına. Türkler ellerinde avro bekliyorlar kapıda...
Bakın şimdi söylemesem içimde kalacak, inanın Kavala kurabiyesini bizimkiler daha güzel yapıyor. Gidin Edirne'ye bulun Arif Usta'yı, hak vereceksiniz bana. Miss gibi tereyağ kokuyor, dilinizle damağınız arasında eriyor, bir sıcaklık yayılıyor ağzınıza.
PEHLİVANLA PAŞA
Bazı yerler vardır hayal kırıklığı yaşarsınız, niye geldim ki dersiniz buraya... Kavala gittiğinize değen bir belde, kendinizden bir şeyler buluyorsunuz zira. Bir kere sokaklar aynı Safranbolu, kafesse kafes, cumbaysa cumba... Görünür köşelerinde istif hat ile yazılmış maşallahlar, sokak çeşmeleri rahmet okutuyor ecdada.
Kavalalı denince iki isim geliyor aklıma. Biri Mehmet Ali Paşa, biri Mümin Hoca.
Mümin Hoca ufak tefek bir pehlivan, üstelik çolak. İlim irfan sahibi, Serez Medresesinde hayli mürekkep yalamış gençlik yıllarında. Elbette pehlivan milleti yenilmek istemez ama mollanın derdi başka. Medreselileri temsil ediyor zira. O gayretle güreşiyor ve kendinden iki kat iri pehlivanları atı atıveriyor. Düşünün Koca Yusuf'un göbeğini bile gösteriyor yıldızlara.
Kavala'da Mümin Hoca'ya dair bir ize rastlamıyoruz ama Mehmed Ali Paşa öyle mi ya?
Bir kere imaret adıyla anılan külliye şehre silüet çiziyor tek başına. İçinde sübyan mektebinden dar-ül hadise ne ararsan var. Uhdesinde mühendishane bile kurmuşlar, demek ki din ve fen ilimleri birlikte veriliyor. Takriben 200 yıllık bir bina, uzaktan bakılınca Topkapı Sarayına benziyor.
İmaret adı üzerinde imaret, dedelerimiz aş pişiriyor, dağıtıyorlar fukaraya gurabaya. Müslim, gayri müslim ayrılmıyor, kabını uzatan boş çevrilmiyor asla..
İmaret hem çarşıya yakın, hem de tam hakim limana.
Peki şimdi? Şimdi beş yıldızlı otel olarak işletiliyor. Hali hazırda Yunanistan'ın en değerli oteli, yüksek fiyatına rağmen boş kalmıyor.
Devam ediyoruz, Kale yolu üzerinde Mehmet Ali Paşanın konağı. Paşa burada doğmadı tabii, gençliğinde getir götür işleri yapan bir postacıydı zira...
Osmanlı'da kimseye sınır yok, layık olan yürüyebiliyor doruklara. İşte Mehmed Ali Paşa ortada.
Zikrolunan konak, sahanlığı, selamlığı, baş odası ile tam bir Türk evi. İlk kat taş ile örülmüş ikinci kat ahşap. Çıkarken merdivenler gıcırdıyor. Camı bir açıyorsunuz "aaa o da ne? Bir taraf çam çim öbür taraf uçsuz bucaksız derya. Konak tam buruna kurulmuş kuş cıvıltıları ile dalga şakırtılar birbirine karışıyor.
Konağın yakınlarında küçük bir mezarlık görüyoruz hazire desek daha doğru olacak ona. Ama mescidi kayıp, artık nasıl (!) olduysa? Bu bölgede Türk eserleri kesif ya, hemen bir kilise kondurmuş, denge kurmuşlar akılları sıra. Kapıda Bizans bayrakları, bilmem artık neden gerek duydularsa?
Konak ve imareti Türkleri çok sevdiklerinden korumadılar. Aksine Mehmed Ali Paşayı Osmanlıya başkaldıran bir isim olarak görüyorlar da ondan. Peki Yunanistan ile Mısır arasında sıkı diplomasinin tesiri? Vardır mutlaka...
Kale'ye çıkınca Kavala'yı daha iyi anlıyorsunuz burası adeta bir ada, dar bir boğazla bağlanıyor karaya. Su işini rahmetli Mimar Sinan halletmiş on katlı apartman yüksekliğindeki kemer derin vadiyi aşıp ulaşıyor kasabaya.
Rumlar evlere çeşmelere su yollarına dokunmamış ama camilere acımamışlar. Bir zamanlar onlarca cami bulunan Kavala'da bir tane bile kalmamış.
Sadece iki tanesinin izine rastlıyoruz. Kanuni'nin sadrazamı Makbul İbrahim Paşanın (Pargalı) Camisi kiliseye çevrilmiş. Ne zaman? Lozan Anlaşmasından hemen sonra. 1626'da.
Yıkılan minaresi ve Bizans armalarına rağmen ben camiyim diye bağırıyor adeta.
Ve kale yolunda bir camiye daha rastgeliyoruz. Bu mübarek 5 asırlık Halil Bey Camisi. Bir zamanlar metruktu tamir edilince sevinmiştik, "oh be bir cami açacaklar sonunda."
Boşa ümitlenmişiz, mübareği sanat müzesi yapmışlar, içinde abuk subuk resimler, soyut yapıtlar. Medrese odalarını ise kamu hizmetinde kullanıyorlar.
OLMUYO BE KOMŞU
Yunanlı turizmciler Türklere n'olur gelin diyorlar ama artık iş sadece uzo ve sirtakiyle yürümüyor, mütedeyyin insanlarımız da geziyor, para harcıyor. Onlara namaz kılacakları bir mekan gösteremezsen ben eksi koyarım oraya... Tamam erkekler parklara bahçelere seccade serebiliyor ama kadınlar ciddi ciddi sıkıntı çekiyor.
Bir de incitici sloganlardan vazgeçmeleri lazım. Bir zamanlar Kavala'nın her yerinde Kıbrıs haritaları vardı. Üzerinde kan damlaları filan, Türklere saydırıyorlardı gözümüze soka soka.
Artık kibarca dokunduruyorlar, misal şehir çıkışına bir tabela koymuşlar "Constantinapolis 460 km". Demek istiyorlar ki "şimdilik sizde dursun, biz gelip alcaz bir ara!"
Ulen diyeceksin bütün nüfusun 10 milyon, 20 milyonluk şehre sulanıyorsun, bakmadan boyuna posuna.
Sen pişir balığını, sat kurabiyeni, ne işin var sonu hüsranla bitecek maceralarda.
TEK MİNARE KALMAMIŞ
Rumlar Mimar Sinan'dan yadigar su kemerini iyi korumuşlar, gelgelelim varlığını bildiğimiz onlarca camiden eser yok. Eğer onlar da dursaydı daha fazla gidecektik, para basacaklardı adeta.
Türkçe geçer akçe
Yunanistan'da Türkçe ile işinizi iyi kötü halledebiliyorsunuz, aç kalmıyorsunuz en azından...
Ortak kelimeler çok, sonuna bir is ekliyor o kadar: Karpuzis, cacikis, acıbademis...
Ancak buz yerine buzikis derseniz bir mana veremiyorlar. Zira Buzikis adlı bir müzik aletleri var, öyle ya bunu neden ister ki insan?
Yunan edebiyatı okuyan bir ağabeyimiz çöp kovası aranıyor, "sikupidyu tenekes?" diye soruyor oralarda dolanan Rum'a.
Adam ne dese beğenirsiniz?
"Yok anasını satiym, ben de arıyorum ama..."
Cumhuriyetin ilk yılında mübadele gibi bir ilkelliğe imza atmış Anadolu'da yaşayan Türk asıllı Ortodoksları Yunanistan'a satmışız. Bunlar akıcı bir Türkçe konuşuyorlar. Nitekim yaşlı bir kadıncağız yaklaşıp muhabbetimize katılıyor.
-Kütahyalıyım adım Kula. Ama ne manaya geldiğini bilmiyorum, sormadım da babama.
Kula'nın şirin bir kasaba olduğunu söylüyoruz, şaşırıyor, bak bir yer adı olabileceği hiç gelmezdi aklıma...
Yol boylarında minyatür kiliseler görüyorsunuz. Kimi galvenizli saçtan, kimi alçıdan, tahtadan. Trafik kazasında yakını ölenler vaka mahalline minyatür şapel bırakıyor içine ikonalar koyuyor, mum yakıyorlar.
Az gidiyoruz bakıyorum yüzlerce şapel yan yana... "Burada katliam gibi bir kaza olmuş" diyorum "kesin iki otobüs girmiş kafa kafaya!"
"Hayır dostum" diyor rehberimiz, "o şapel imalatçısı, parakende satış da yapıyor ayrıca!"
HESAPLARI BAŞKA
Yunanlılar Kavalalı'yı bir Türk paşası olarak değil, isyankâr olarak görüyorlar. Eğer Osmanlı'nın başına gaileler açtıysa alkışlanmalı. Yetmez, heykeli yapılmalı hatta.
13.12.2014.
HABEŞİSTAN'DA PAZAROLA!
Addis Ababa'yı mı gezelim, yoksa köy pazarını mı görmek istersiniz?
Tabii ki Addis... Alışveriş edeceğiz daha, eli boş dönmeyelim çoluk çocuğa. Ama diğerleri "köy" deyince yapacak şey kalmıyor, mecburen uyuyorum çoğunluğa. Ufaktan da söylenmiyor değilim, tafralı tafralı mırıldanıyorum "yaaa ne işimiz var orada?"
"Sen gel pişman olmayacaksın" diyorlar, boynumu büküyorum, başka çarem yok nasıl olsa. Adama'dan, İksiz'e doğru gidiyoruz, şirin dereler çağlayanlar akıyor yolun iki yanında...
Kadınlar çamaşırlarını akarsuda yıkıyor, ipe asmak yerine atıveriyorlar çalıya.
Halbuki Habeşistan denince hep kum çölleri, çatlak çatlak topraklar geliyor insanın aklına.
Addis dünyanın en yüksek ikinci başkenti. Rakımı iki bin civarında. Ne yazı sıcak, ne kışı soğuk, gecesiyle gündüzü arasında da büyük farklar olmuyor. Klima da istemiyor soba da...
Hal böyle olunca zümrüt zümrüt çayırlar, koyu koyu ormanlar uzanıyor yamaçlara. Evler ekseri sazdan, zemin elbette toprak.
ŞAMPİYON ADAYLARI
Az kaldı, ha şimdi, yok birazdan denilen pazar yeri saatlerimizi alıyor. İksiz'e 10 kilometre kala yollar kalabalıklaşmaya başlıyor. İri adımlarla ve seri seri yürüyen yaşlılar görüyorum, koşan ama iyi koşan kızlar, delikanlılar. Başlarında tepsiler, kollarında sepetler, sırtlarında bohçalar.
Bidonları kapmış suya giden minikler ayrı vaka. Kaplarını kim bilir kaç kilometre öteden dolduracak, dökecek, dönecekler, hadi bakalım bi daha.
Eee dünya maraton şampiyonları neden bu coğrafyadan çıkıyor sanıyorsunuz? Habeşli çocukları sabah evlerinden servis almıyor, mektebi isterse Fizan'da olsun koşarak gidiyor, koşarak geliyor. Dağda bayırda yaşayanlar sırtlandan hızlı koşmak zorunda. Hani ayaklarında da ayakkabı olsa bari? Uyduruk terlikler, plastik sandaletler, yandan mandallılar.
Afrika ağaçları neden hep böyle şemsiye gibi diye soruyorum, gülüyorlar. Develer alttan altta kemiriyorlar da ondan.
Tarım yaygın, ancak makine uğramamış daha. Tarlalar hayvanla sürülüyor hala, karasaban dediğin eğri bir ağaç. Öküzlerin gücüyle toprağı deviriyor iki yana.
Döven de bilmiyorlar, mahsul yere yayılıyor, hayvanlar dolap beygiri gibi döndürülüyor, tahıl taneleri ezilen başaklardan kurtuluyor.
Sonra rüzgar bekliyorlar ki savrula, sap taneden ayrıla. Yorucu bir usul, mahsul de telef oluyor ayrıca.
İksiz öyle büyük bir yer değil ama bütün yolların kavşağında. Pazar kuruldu mu ahali dökülüyor buraya...
At beslemekten hoşlandıkları belli, bazı hayvanlar oynar gibi yan yan gidiyor, yürüyüşleri göz okşayıcı, rahvan dedikleri bu mu acaba?
Bu civarda semer eyer işi geçerli sanat. Koşum takımlarına allı morlu püsküller takıyorlar. Pazara iyice yaklaşıyoruz ne görsek iyi? Genişçe bir meydanda yüzlerce at, katır, merkep. Bir nevi otopark yani, hayvanı bırakıyorsun adam suyunu yemini veriyor, istersen nallarını da değiştiriyor. On bin bakım, garanti kapsamında...
Yollar iyice kalabalıklaşıyor araba yürümez oluyor. Hani bayram sonrası İstanbul dönüşü nasıl olur, insanlar aynen öyle akıyor.
(AT)APARK
Ve giriyoruz İksiz'e, önce hayvan pazarını geziyoruz. Habeş sığırları küçük hörgüçleri ve iri boynuzları ile tanınıyor. Diri ve semizler, dört mevsim yaylada otluyorlar zira.
Pazarlıklar sakin geçiyor, hırslı değiller, eller kopasıya sallanmıyor, sesler yükselmiyor asla. Hayvan pazarının hemen yanında urgancılar, öyle ya sığırı aldın nasıl bağlayacaksın di mi ama?
Genç olsun yaşlı olsun herkesin elinde bir asa var, bu sadece yürümenizi kolaylaştırmıyor, kırda bayırda, silah oluyor icabında. Bu coğrafyada yabani hayvana rast gelebiliyorsunuz pekala....
KAÇ NUMARA DEĞİL KAÇ KİLO?
Ayakkabıcılarda çuvallar dolusu kara lastik. Sizin eski lastiklerinizi terazi ile tartıp geri alıyor, bakiyeden düşüyorlar. Evlerde mobilya olduğunu sanmıyorum, ancak yatak imalatı devam ediyor. Çuvalın içine sazları dolduruyor, sağına soluna üç beş dikiş atıyorlar tamam.
Yurdunun insanları
Bunca yıldır fotoğraf çekerim, böylesine zengin malzeme görmedim daha. Deklanşöre basmaktan parmaklarım kopuyor, bu kalitede fotoğraflar önünüze kaç kere çıkar ki hayatta.
Tezgâhlar ortaya karışık, herkes ürettiğini satıyor. Demirci balta nacak yapmış getirmiş, semerci semerini, sabancı sabanını seriyor.
Sebze satışları öbek usulü, el terazi göz mizan, kantar baskül kullanmıyorlar.
Hepsinin de yüzünde bir ümit bir heyecan. İşi rast gelirse zerzavatını satacak da, üstüne başına bir şeyler alacak.
Ama bağıran çağıran yok, malını koyuyor, büküyor boynunu bekliyor. Çarşamba pazarına alışmış biri olarak beni şaşırtıyorlar.
Bazı bölgelerin insanları sert tabiatlıdır malum, fotoğraf çekemezsiniz, tepki koyarlar. Burada herkesin yüzü gülüyor. Çekiyorsun bakıyorsun olmadı, tekrar poz veriyorlar sabırla.
Yakışıklı bir delikanlı ile hanım hanımcık bir kız el ele. Biz dün evlendik diyorlar. Aaa ama çocuk bunlar. Yaşları 15- 16 anca. Fotoğraf makineme bakıyorlar, "resminizi çekeyim mi?" Damat omuzu değecek kadar hanımına yanaşıyor, kız mahcup oluyor kızarıyor. Bilmem yoksa elbisesinin pembesinden mi, yüzü al al yanıyor.
Ekrandan resimlerini gösteriyorum, çok beğeniyorlar. Mail adresiniz varsa, atabilirim?
Başlarını menfi menfi sallıyorlar. Ne bilgisayar ne internet. Belki köylerinde elektrik bile bulunmuyor.
Ah benim sonradan gelen aklım. Ulen versene şunlara beş on dolar, düğün hediyesi diye sıkıştır avuçlarına.
Pazarda hep gülen insanlarla karşılaşıyorum, el sallayanlar, selam yollayanlar. Demek ki mutluluk gayri safi milli hasılayla ilgili bir mevzu değil, parayla saadet olmuyor.
Ayakkabı temizleyen çocuklarda ne boya var ne cila. Bezlerini konserve kutusundaki suya sokuyor bir güzel siliyorlar. Parlıyor mu? Parlıyor be, ağzı yüzü değişiveriyor bir anda. Ücret üç kuruş bedavadan ucuza. Amaaan yola çıkınca toza bulanacak değil mi nasıl olsa...
Lokantaların cephelerinde "Ayyıldızlar" görüyoruz, bu "biz Müslümanız yemeklerimiz helal" manasına geliyor.
Çocuklar çikolata bisküvi bilmiyor ellerine bilek kalınlığında bir şeker kamışı geçirdiler mi değmeyin keyiflerine. Büyük bir zevkle kemiriyorlar. Bilmem belki de dişleri o yüzden sıhhatli, yoksa akşam sabah fırçaladıklarını sanmam.
Habeş kahvesinin dünya çapında bir ünü var ama bizim gibi iki taşım pişirmiyor aksine çay gibi demliyorlar. Pazar yerinde sayısız mangal görüyorum minik güğümler takır takır kaynıyor. Tadı zevkinize uyar mı bilmem ama çok güzel kokuyor.
Eskiden biz de tavukları pazardan alırdık, aynen onlar gibi göğsünü yoklar besili olup olmadığına bakardık. Sepet sepet yumurta, saman içinde arardık.
Terzilerin itibarı yerinde, elbiseler şişirme de olsa büyük bir ciddiyetle basıyorlar pedala.
Derken bir ezan sesi. Pazara sükut düşüyor, ezanı saygıyla dinleyip mescide yöneliyorlar.
Şirin cami kalabalığı alası değil, seccadeler yayılıveriyor çayıra.
Bunca yıldır fotoğraf çekerim, böylesine zengin malzeme görmedim daha. Deklanşöre basmaktan parmaklarım kopuyor, bu kalitede fotoğraflar önünüze kaç kere çıkar ki hayatta.
Demek ki ne yapmak lazımmış?
İtiraz etmeyecekmişsin.
Bazen bırakacaksın akışa...
HER BAŞA AYNI TIRAŞ
Bilirsiniz "kafaya göre tıraş" diye bir tabir vardır. Burada berberler sultan, kafaya değil kafalarına göre yapıyorlar. Makine ile enseden dalıyor alından çıkıyorlar, herkes birbirine benziyor, adeta seri imalat.
BUYURUN ZÜCCACİYE REYONUNA
Siz tencere kulpu, çaydanlık sapı, gaz ocağı tamir ederek geçinen birini tanıyor musunuz? Habeşistan'da var, iyi de kazanıyorlar ayrıca.
20.12.2014.
Selanik'te Türk izi ararsan..
Selanik İzmir'e benziyor. Selanik İzmir'e benziyor. Selanik İzmir'e benziyor...
Selanik'te en çok duyduğum cümle bu oluyor. İzmir'i az çok bilirim, bakalım benziyor mu acaba?
Evet Kordonboyu'nu andıran bir sahilleri (Nikis) ve Kadifekale'ye benzer bir kaleleri (Yedikule) var. Onlar da fayton sefası sunuyor, albenili arabaları, bakımlı atlara çektiriyorlar.
Selanik'te imbat meltem esiyor mu bilmem ama Ege aynı sevimliliği ile çalkalanıyor.
İzmir'in sembolü Sultan Abdülhamid-i sâniden yadigar saat kulesidir malum, Selanik armasında ise Kanuni Sultan Süleyman'dan kalma beyaz kule kullanılıyor.
Rumlar Selanik'i ele geçirince günahından kararan (!) kuleyi vaftiz ediyor, beyaza boyayıp ağartıyorlar akılları sıra.
Kulenin etrafı açık alan, yürüyenler, güneşlenenler, sımışka çitleyenler, pedal basanlar. Yunanlılar rahat bi millet gece yarılarına kadar yiyip içmekten yorulduklarından olsa gerek öğlene kadar mesai yapabiliyorlar. Dükkanlar gün ortasında (siesta) kepenk indiriyor.
Sahile bağlanan antika tekneler bir nevi birahane, zaman zaman açılıyor kısa liman turları yapıyorlar. Binip de şehri denizden çeksem... Ancak volüm özürlü müzik yüzünden cayıyorum, başıma ağrılar girecek yoksa.
Seyyarlarda közde mısır, kâğıt helva, kestane kebap! Ne bileyim sanki tarzları İstanbul kokuyor.
Rumlarla ortak lezzetlerimizden biri de simit, onlar da çıtır gevrekle açlık yatıştırıyor. Gelgelelim martılara atmayı keşfedememişler henüz, zavallılar da n'apsın, balıkla yetiniyor.
Caddeler İzmir'le kıyas edilemeyecek kadar sakin. Halbuki trafiği rahatlatmak için para harcamamışlar, alt-üst geçit görmüyoruz, lambalar uzun uzun yanıyor.
Peki ortalık neden boş? Bunun iki sebebi var, biri motosiklet kullanmaları, diğeri de durgunlaşan ekonomi. Bakıyorum da benim diyen semtlerde bile metruk dükkanlar, kırılmış camlar. Arabaların üzerinde ayların tozu duruyor, kaldırımlarda çöp dağları uzanıyor...
Bir bitkinlik bıkkınlık hali, bakmışlar düzelesi değil, koyvermişler yoluna.
TEK MERMİ ATMADAN
Selanik tam 4 asırlık bir Türk şehri. 1912 yılında durup dururken Rumlara teslim ediliyor.
Niye? Çünkü padişaha kin besleyen Tahsin Paşamızın paşa keyfi öyle istiyor.
Maksat Osmanlı çöksün. Akla ziyan işler oluyor.
Bakın bir Bulgar tehdidinden söz edilebilir ama o günlerde civarda Rumların esamisi okunmuyor. Şehirde bini subay 40 bin askerimiz var, tabyalar kışlalar eksiksiz, top tüfek tabanca herşey mevcut fazlasıyla.
Ve okutup beslediğin, rütbe makam verdiğin adam kendisine emanet edilen şehri lütfediyor düşmana.
Ama arada anlaşmalar varmış!
Atina hükümeti hiçbirine uymuyor, askerlerimize esir muamelesi yapıyor. Firarlar yüzünden ordumuzun disiplini zedeleniyor. Rumlar şehirdeki 83 caminin neredeyse tamamını yıkıyor, tek minare bırakmıyor.
Rotonda Camisinin yanında bir minare var ama şerefesi külahı kırılmış minareden ziyade fabrika bacasını andırıyor.
Cami civarındaki çınarlar bile kesiliyor, mezar taşları un ufak ediliyor.
Şimdi daha teknik çalışıyorlar. Misal Hamza Bey camisini alttan alta oyup çökertmişler, yok metro yapıyorlarmış da...
OLMADI KOMŞU
1912 evveli Selanik'te 83 cami, mektepler, medreseler, çeşmeler, sebiller bulunuyor. Bilhassa iskele binası ve şehir kapısı çok sanatlı ama sistemli bir şekilde yok ediliyor. Koca şehirde ibadet edilecek tek mekan yok, Türkler seccadelerini parklara seriyor.
Bu ev o ev mi?
Okul kitaplarından tanıdığımız pembe ev Ali Rıza Bey'e mi ait yoksa Zübeyde Hanım'ın ikinci kocası Ragıp Bey'e mi?
Selanik'e giden her Türk ...Evet bildiniz Atatürk'ün evine götürülüyor... Bazı Yunan araştırmacılar "Atatürk burada değil, Langaza köyünde doğdu", bazıları da "tamam Selanik'te doğmuş olabilir ama kesinlikle o ev bu ev değil" diyorlar. Haklı olabilirler, çünkü 1917 Ağustos'unda çıkan ya da "çıkarılan" yangın Türk mahallelerini silip süpürüyor. Rum idareciler su kalmadı, hava rüzgarlıydı gibi bahanelere sığınsalar da yangın ancak yanacak bir şey kalmayınca sönüyor. Dile kolay tam 32 saat sürüyor. Neticede 9500 ev, 4096 dükkan, 11 cami, 16 sinagog ve iki kilise kül oluyor, 70 bin kişi bi mekan kalıyor. Yunan hükümeti Türklere ve Musevilere ne tamir ne de inşa izni veriyor, biçareler n'apsın? Çekiyorlar çarıklarını yürüyorlar Anadolu'ya. Efendim Ali Rıza Bey 1888 yılında vefat ediyor. Zubeyde Hanım ertesi yıl, Gümrük Başmüdürü Ragıp Bey ile evleniyor... Ragıp Bey'in üç çocuğu var o sıra. Ruhiye, Hakkı ve Süreyya!
İşte bu evin onlara ait olduğu söyleniyor.
Bahsi geçen evlilik yürümüyor, boşanıyorlar. Zübeyde Hanım önce İstanbul'a yerleşiyor, bilahare İzmir Karşıyaka'ya.
Buna rağmen kesin ifadeli levhalarla karşılaşıyoruz, "Atatürk bu odada doğdu!", "Bu ağacı Ali Rıza bey dikti!"
Demek ki mevzu derin, pembe evin tartışılması istenmiyor.
Hiç değilse eski bir Türk evine girmiş görmüş oluruz derseniz umduğunuzu bulamayacaksınız. Burası zemini parke döşeli modern bir bina. Ahşap namına bir şey kalmamış, merdivenleri bile gıcırdamıyor.
Bak şimdi söylemesem içimde kalacak, pembe de değil ayrıca. Gri mi desem, kül rengi mi yoksa? Belki eskiden de bu renkti de de bizim Ünite dergilerinin baskı kalitesi ona yetiyordu anca.
Öyle ya da böyle civar esnaf fırsatı değerlendiriyor, para basıyor adeta.
Eğer Zeus ve Sezar'ın alçı kabartmalarını alırsanız yarım Euro ama Atatürkler 2 eurodan başlıyor. Doğrusu benzemiyorlar da, son derece uyduruk bir çalışma.
Pembe ev maketleri de avuç dolusu para. Şunnacık parçalar 20 euro! "İsine gelirse pasam, alırsan al almazsan alma!"
 VENİZELOS'UN İKRAMI
Elefterios Venizelos kanlı Anadolu macerasından sonra Türklerle dost kalmak zorunda olduğunu anladı. 1933 yılında Rum ailenin oturduğu eve levha astırarak beklenmedik bir jest yaptı. Ev 1937 yılında Selanik Belediyesi tarafından satın alınacak ve Cumhurbaşkanımıza bağışlanacaktı.
Neleri not almışım
Selanik Yunanistan'ın ikinci büyük şehri. Büyük dediysek 1 milyon filan. Bizim Sefaköy, Yenibosna kadar anca. MÖ 300'lerde Makedon kralı Kasandros tarafından kuruluyor. Kasandros şehre eşi Thessalonika'nın adını veriyor. "Aman ne romantik, ne romantik" demeyin, eli mahkum verecek, Thessalonika İskender'in kız kardeşi oluyor zira...
Selanik bilahare Romalıların eline geçiyor. O günlerden kalan eserler apartmanların altında kalmış, bir tek Galleryus kemeri duruyor.
Selanik'e tepeden bakan Yedikule Hisarı, Yıldırım Bayezit tarafından yaptırılmış. Şehir bir ara elden çıkıyor Bizans Valisi Manuel Paleologos hisarı yıktırıyor.
Şehir 2. Murat Han döneminde 2 defa fethediliyor ve kale ikinci defa yaptırılıyor.
YAHUDİLER UNUTSA DA...
Beyazıd-ı veli 1492'de İspanyollar tarafından kıtır kıtır kesilen Yahudileri alıp getiriyor. Selanik ve İzmir'e yerleştiriyor. Yahudiler diğer Avrupa şehirlerinde korkudan kimliklerini saklarken burada İbranice konuşabiliyorlar çarşı pazarda.
Kale civarı Türk mahallesi imiş güya. Evler betonlaşmış, ne kafes kalmış, ne cumba.
Aristotales Meydanı için Selanik'in Taksim'i desek yeri var, şehrin nabzı burada atıyor zira. "Elefteria" (Hürriyet) Meydanı ise ihtilalcilerin (Jöntürklerin) yer altından çıktıkları mekan. Abdülhamid Han muhalifleri burada slogan atıyor. Şu an boş, otopark olarak kullanılıyor.
Selanik için bir gün iyi bir süre. Şehri tamamen gezebilirsiniz baştan başa. Eh bir de becerikli rehberiniz varsa, nokta atış yapar, zaman kaybetmezsiniz boşuna.
Ege bildiğimiz Ege. Mevsim kışa uzanmasına rağmen, bir ılıklık var havada. Ufukta tatlı bir kızıllık, gün hüznüyle batıyor.
Hasılı hem anne hem anne baba tarafından Selanikli bir mübadil çocuğu olarak hayal kırıklığı yaşıyorum. Düşünebiliyor musunuz "Selanik'i gezmek için 10 neden" diye başlık açmıştım içini dolduramıyorum ne kadar uğraşsam da.
NERESİ BU MAKEDONYA?
Makedonyalı İskender mevzuu Üsküp ile Atina arasındaki en büyük problem. Zaman zaman gerginlik artıyor, enim konum köprüler atılıyor.
27.12.2014..
ahran neyin peşinde?
Tahran'da cami ararsanız zor. Öyle İstanbul'daki gibi sokaklar mescitlere çıkmıyor. Tuhaftır ama ezan sesi de işitilmiyor. İş merkezlerinde, benzin istasyonlarında "namazhane"ler varsa da yerlisi biliyor. Bizde Cuma hususi bir gündür. Yıkanır, paklanır, güzel kokular sürünür camilere koşarız.
İran'da Cuma namazları mitingi andırıyor. Filan kışladan şu kadar asker getirilsin, feşmekan mektepten şu kadar talebe... Hatip uzun uzun nutuk irad ediyor. Mevzu politika, slogan ezberletiyor haziruna. Azeri'nin biri "İstanbul'da çok şaştım" diyor, "Her mahallede bir cami, hepsinde de cuma kılınıyor. Tanzim tertip eden yok, insanlar kendiliğinden geliyor. Hutbede sadece vaaz-ı nasihat, dünya kelâmı edilmiyor."
SASANİ'DEN BU YANA
Asya'da üç köklü devlet vardır. Gelenekleri oturmuş, müesseseleri olan, ayakları yere basan.
Çin, İran, Turan... Bin yıl evveline giderseniz Korelinin, Japon'un esamisi okunmaz. Hindistan dağınık yaşar, orada da nizamı Türkler kurar. Ruslar itibarsızdır, 1700'lere kadar kaale alınmazlar. Sasaniler devrin iki imparatorluğundan biridir (diğeri Roma). Zerdüşt'türler, ateşgedelerde tapınırlar. İran şahları nazırları ile toplanmaz birebir görüşür fikirlerini alırlar. Bunun iki faydasını görürler. Bir söz odada kalır, dışarı çıkmaz. İki... Hasetler ikbal endişesi ile itiraz edip mevzuyu dağıtmaz. Güçlü orduları, şöhretli cengaverleri vardır, filler yürüdü mü adeta zemini sarsar. Kisra Hüsrev kibre kapılır zahir. Efendimizin (Sallallahü aleyhi ve sellem) zarif mektubunu yırtar. Aradan yıllar geçer, güzel dinimiz Arabistan'dan taşar. Zamanın Şahı Yezd-i Cürd, Müslümanları bitirmek için meydana çıkar. Sa'd bin Ebi Vakkas'ın (Radıyallahu anh) komutasında bir avuç mücahid vardır ama zafere inanırlar. Kadisiye'de efsane komutan Rüstem'i öldürür, kurmayları dağıtırlar. İran saflarında panik başlar, en yapılmayacak şeyi yapar, ağır zırhlarla nehre koşarlar.
BİZANS YENSE NEYSE DE...
İslâm ordusu başkent Medayin'e girdiğinde Kisrâ, tacını, tahtını, hatta kızlarını bırakıp kaçmıştır. Hadise Acemlerin ağırına gider. Hani bir Bizans'a yenilmiş olsalar bu kadar koymaz.
Devir Hazret-i Ömer devridir, adil halifeye mesafeli durmalarının sebebi budur aslında.
İranlıların normalde ümmetle kaynaşmaları gerekir ama Persçilikten arınamazlar. Değişik bir şeye inanmaları lazımdır ki kendileri gibi kalsınlar. Nitekim ağıt matem kültürünü çalıştırır, Kerbela sahnelerini (hangimizi hüzünlenmez ki) işleyip içlerine kapanırlar. Hilafet gibi gelmiş geçmiş bir mevzuya takılır, başına "Hazret" sonuna "radıyallahu anh" eklemeden anmadığımız İslam büyüklerine kara çalarlar. İran, Hulefa-i Raşidin devrinden sonra Emevilerin eline geçer bunun için Emevi halifelerine de kin tutarlar. Abbasiler döneminde bir çok vali, komutan Fars menşelidir ama bağımsızlık hayalleri kurarlar. Tahiriler, Samaniler, Gazneliler, Harzemşahlar devrinde de fırsat kollarlar. Timur Han karşı gelinemeyecek kadar güçlüdür, isyana kalkışmazlar. Nitekim 1501 yılında Şah İsmail Safevi devletini kurar. Yayılmacıdırlar, Şii dailer bilhassa Anadolu'ya sızar, kardeşi kardeşe kırdırırlar, biliyorsunuz işte isyanlar, baskınlar...
TÜRKİYE'DEN EKMEK, İRAN'DAN BOMBA
Suriye'de akıl almaz bir zulüm yaşanıyor, devlet kadın çocuk ayırmadan kendi halkını katlediyor. Batı dünyasının vurdumduymazlığını anlayabiliriz ama İran'ın tavrı izah edilemiyor. Sasani kültüründe insan üstü figürler çoktur, Persopolise giderseniz sizi aslan vücudlu muhafızlar
karşılar. Şehir meydanlarında sloganlar "İtaat ez imamest!"
Evet Halep orada!..
Afşar asıllı Nadir Şah hakikaten nadir bir şahtır. Bağdat'tan getirttiği Ehl-i Sünnet âlimiyle, Şii ulemasını buluşturur, ayrılıkları bitirmeye çabalar.
Avrupalılar Amerika'ya seferler düzenleyip koca kıtayı Hıristiyanlaştırırken Osmanlı İran tacizleriyle uğraşmaktan okyanusa açılamaz. Acemlerin uzak ülkelerde İslam'ı yayma, Müslümanları kollama gibi bir gayretleri olmaz, Açeli'nin derdi sadece İstanbul'dakileri yakar. Bir ara Nadir Şah (Ki o da bir Afşar Türkü'dür) "nedir bu ayrılık" der, ulemayı toplar. Bağdat'tan çağırılan Abdullah Süveydi Hazretleri, Şii alimlerini ikna eder, birlikte tevbe istiğfar eder, kucaklaşırlar. (Zikrolunan münazara "Hucec-i katiyye" adıyla kitaplaştırılacaktır daha sonra. Bkz. Hak Sözün Vesikaları kitabı)
O dönemde Osmanlıyla dostane temaslar kurulur, iki devlet de rahatlar, önünü görmeye başlar. Nadir Şah Türkçe'yi devlet lisanı yapar. Hindistan'ı da Türkçe konuşan bir melike bırakır ki Türkçe bilen bir seyyah boydan boya Asya'yı aşar. Belki Osmanlı- İran münasebetleri daha da öteye gidecektir ama Nadir Şah'ı ortadan kaldırırlar. İran Afşarlardan sonra Zend ve Kaçar hanedanı tarafından yönetilir ki bunlar da Türk asıllıdırlar. Nitekim İngilizlerle dirsek temasına giren bir darbeci (Şah Rıza) ipleri eline geçirir, resmi dil Farsça olur, tedrisat, matbuat farsça... Perslilikleri su yüzüne çıkar neden sonra.
DEVRİMDEN SONRA
İran İslam devrimi bir Şii Devrimidir. Humeyni geçer başa, onlara göre imamlar masumdurlar, yanılmazlar, eleştirilemezler asla.
Meydanlarda apartman büyüklüğünde afişler: "İmama sadakat!" "İmama itaat!"
Halbuki bizim inancımıza göre herkes hata yapabilir, peygamberler müstesna. (Allahü teâlâ Cebrail Aleyhisselam vasıtasıyla doğruyu bildirir zira)
Acemlerin liderlerini insanüstü tanıtmak gibi bir çabaları vardır. Biliyorsunuz Kisralar, Nemrudlar da bu coğrafyadan çıkar. Şah Rıza Pehlevi'yi de Sayeh-i Huda (Allah'ın Yeryüzündeki Gölgesi) diye överler zamanında. Camilerin içinde resimlerle karşılaşınca şaşırıyorum. Kerbela tasvirleri, Ayetullah posterleri... Ve musavver (resimli) Kur'anlar...
Halbuki İslam dünyasında mescitlere suret giremez asla. Devrimin ardından propaganda atağına kalkarlar. Lakin muta nikahı, takiyye gibi uygulamaları ve Sahabe-i kiram hakkındaki edep dışı konuşmaları yüzünden taraftar bulamaz, aksine yalnızlaşırlar. Türkiye'de neredeyse 1.5 milyon Suriyeli var, devletimiz Kürt, Arap, Şii, Ezidi ayırımı yapmadan herkese kucak açıyor. Derneklerimiz hayır peşinde, mini mini çocuklar harçlıklarını bağışlıyor.
Peki ya İran? Daha fazla insan öldürsün diye Katil Esed'e asker ve silah yolluyor. BAAS gibi ırkçı bir rejime (teorisyeni Hıristiyan asıllı Mişel Eflak) destek oluyor açıkça.
Şu acı soğukta eğreti çadırlara sığınan kadınların çocukların üzerine varil bombası atmanın bir izahı olabilir mi? Bu nasıl Müslümanlık Allah aşkına?
Gazze'yi vuran Siyonist'le, Halep'i hırpalayan Nusayri'nin farkı ne? İkisi de Müslümana kıyıyor sonunda. Demek ki Tahran, İsrail aleyhtarlığında da samimi değil, yalan söylüyor gözümüze baka baka. Şu mübarek kandil günü dua etmekten başka ne yapabiliriz ki? Allah-ü teâlâ, Ümmet-i Muhammede basiret vere. Gözlerimiz ve gönüllerimiz açıla!
Yakıştı mı ama?
İran'da bir Sünni'nin amir, memur, subay olması mümkün değil ama Ermeniler el üstünde tutuluyor. Tahran yönetimi bu konuda kararlı, hem de Azerileri incitmeyi göze alacak kadar.
Zaten tarihte bir İran - Haçlı savaşı vaki değil, Selahaddin Eyyubi Akka'da kan terlerken, Fatımiler Hıristiyanlarla iş birliği yapıyor.
Selçuklular bir yandan haçlı akınlarına göğüs geriyor, bir yandan da Haşhaşilerle uğraşıyor.
1655 yılında Şah Abbas, Aras kıyılarında (Culfa'da) oturan Ermenileri Isfahan'a davet ediyor, tarihi Türk kentinde "Yeni Culfa" adıyla bir mahalle kuruluyor. Bunlar daha ziyade ticaret yapıyor, Avrupa - İran münasebetlerini deruhte ediyorlar. Isfahan'da 13 kiliseleri var. En büyüğü "Vanik" adıyla anılıyor.
SOYKIRIM MASALI
Bahçeye bir "1915 soykırım anıtı" yapmışlar, müzeyi sözde katliam belgeleri ile donatmış, gelene gidene masal anlatıyorlar. Usuluyle erkanıyla da değil, uluorta sövüyorlar ecdadımıza.
Bizi gezdiren rehbere soruyorum, "Ayıp olmuyor mu ama? Hani biz gardaştık aga?"
- Bu onların kilisesi, bahçenin içi bizi bağlamaz.
- Peki ben de bir Sünni camisi açsam? İçi sizi ilgilendirmeyen bahçe duvarlarımız olsa...
Rehberimiz kıvranıp duruyor. "Beni böyle işlere karıştırma"
Garibi üzmüyorum, "tamam tamam sormadım".
Rahatlıyor fukara.
Bİ PAHADIR
Mahmud Han'ın saray sanatkârlarına yaptırdığı (1741) Topkapı Hançeri parayla pulla alınamaz asla. Osmanlı heyeti hançeri Nadir Şah'a sunmak üzere yola çıkar, ancak Bağdat'a vardıklarında suikast haberini alırlar. Hançeri takdim edemeden dönerler İstanbul'a.
03.01.2015.
|
| Bugün 794 ziyaretçi (2019 klik) kişi burdaydı! |
|
 |
|
|
