Peygamber efendimizin mübarek vücudu çok temiz idi. Teri nezih ve kokusu çok güzeldi. Hz. Enes şöyle demiştir:
Resulullah efendimizin kokusu gibi hiçbir güzel koku görmedim. Mübarek kokusu ne miske ne de anbere benzerdi. Resulullah ile müsafeha eden kimsenin, o gün elinin güzel kokusu gitmezdi. Mübarek elini hangi çocuğun başına sürse o çocuk diğer çocuklardan güzel kokusu ile farkedilirdi.
Resulullah, bir gün hazret-i Enes’in evinde uyumuştu. Hava sıcak olduğundan terledi. Hazret-i Enesin annesi Resulullahın inci gibi ter danelerini bir şişeye topladı. Resulullah bunu ne yapacaksın diye sordu. Bunları güzel kokulara karıştırıyorum. Hiçbir koku ondan daha güzel kokmuyor, dedi.
Resulullah efendimiz, bir yoldan geçse, o yoldan geçenler, Resulullahın oradan geçtiğini güzel kokusundan bilirlerdi. İshak bin Raheveyh, o güzel koku Resulullaha has bir koku idi. Hariçten bir koku sürünmüş değildir, demiştir.
¡ ¡ ¡
Ebu Kursafe şöyle anlatmıştır: Benim Müslüman olmam şöyle oldu: Bir annem bir de halam vardı. Halamı daha çok severdim. Koyunlarımız vardı, onları otlatmaya giderdim. Giderken halam bana, ey oğlum, sakın Muhammedin yanına varma, seni saptırır, derdi.
Bir gün merak ederek, koyunları otlakta bıraktım, Resulullahın huzuruna gittim. Akşama kadar orada kaldım. Akşam koyunlar aç ve memeleri boş eve döndüm.
Halam koyunlara ne oldu diye sordu. Bilmiyorum, dedim. Ertesi gün yine aynı şekilde yaptım. O gün Resulullah: “Ey insanlar, hicret ediniz, İslama sıkı sarılınız. Cihad devam ettiği müddetçe hicret kesilmez” buyurdu.
O gün de koyunları önceki gün gibi eve götürdüm. Üçüncü gün yine Resulullahın sohbetine gittim ve Müslüman oldum. Resulullah ile müsafeha yaparak bi’at ettim.
Sonra halamın ve koyunların halinden şikayet ettim. Koyunlarını yanıma getir, buyurdu. Gidip getirdim. Mubarek elini koyunların memelerine ve sırtlarına dokundurdu ve bereket ile dua etti. O anda koyunların hepsi semiz bir hale geldi ve memeleri süt ile doldu.
Koyunları eve getirdim. Halam yavrum koyunları her gün böyle otlat dedi. Bu gün de her gün olduğu gibi otlattım. Yalnız bu gün başka bir hadise oldu dedim. Hadiseyi tek tek anlattım. Müslüman olduğumu söyledim. Annem ve halam da Müslüman oldular.
Resulullah efendimizin mübarek eli neye dokunsa, hayır ve bereket hasıl olurdu. Mesela bir sütsüz koyunun memelerine dokunsa, koyunun memeleri süt ile dolardı. Çok kere buna şahit olunmuştur.
İbni Mes’ud şöyle anlatmıştır: Bir gün Resulullah efendimiz ile hz. Ebu Bekir, bulunduğum yerden geçiyorlardı. Ben koyun güdüyordum. Bana ey oğulcağız, hiç sütün var mıdır diye sordu. Var, fakat bu koyunlar bana emanettir, dedim.
Bunların arasından kısır bir keçi getirdim. Resulullah efendimiz mübarek eliyle o keçinin memesini sığadı ve çok süt sağdı. Kendisi içti ve hazret-i Ebu Bekr’e de verdi. Sonra ben huzuruna yaklaşıp, bana dini öğret, dedim. Mübarek eliyle başımı okşadı ve “Sen henüz küçüksün, öğrenirsin” buyurdu.
Resulullahın, Peygamberliği bildirilmeden evvel de, sonra da haşmeti, büyüklüğü ve heybeti herkesin gözlerinde ve gönüllerinde yer etmişti. Kureyşli müşrikler, Eshab-ı kirama eziyet ederlerdi. Resulullahı gördükleri zeman O’na da eziyet edelim diye kalblerinden geçirirlerdi. Fakat görünce, heybetinden O’na hürmet ve hizmet ederlerdi.
Resulullahı ansızın gören kimseyi korku kaplar, titremeye başlardı. Bir gün huzuruna gelen bir kimse titremeye başlayınca, “Korkma, ben padişah değilim” buyurmuştur.
Resulullahın iki küreği arasında, sol omuzuna doğru nübüvvet mührü vardı. Bu bir parça et ve belirgin idi. Üzerinde pekçok kıllar vardı. İbni Ömer, o kıllarla La ilahe illallah yazılı idi, diye rivayet etmiştir.
Resulullahın aklı, fehmi, marifeti ve ilmi hiç kimseye nasib olmayacak derecede çok fazla idi. Bunun en açık delili, ümmi iken ve hiç kimseden birşey öğrenmediği halde işleri, halleri, tavırları, sözleri, ahlakı, ilmi ve fazileti o derecede idi ki, hiç kimsenin aklı ve ilmi ona ulaşamazdı.
Tevrat’ta, İncil’de ve diğer ilahi kitaplarda, suhuflarda bulunan sırları ve haberleri bilirdi. Halbuki ehl-i kitabın âlimleriyle görüşmemiş, onlarla sohbet etmemiş ve onlardan birşey öğrenmemişti.
Geçmiş ümmetlerin hallerini keşf, ehl-i hükemanın hikmetlerini çok iyi bilirdi. Resulullahtan sadır olan misaller ve insanları gayet iyi idare etmesi, dinin hükümlerini anlatmasındaki güzellik, aklının kemaline ve ilminin ziyadeliğine delalet eder.
Nitekim O’nun bu hasletleri beşer takatinin üstünde idi. Hilmi, hayâsı, cömertliği, insanlara iyi muamelesi, herkese karşı şefkati, zayıflara acıması, merhameti, adaleti, emin olması, doğruluğu, afvı, mürüvveti, vefası, zühdü, kanaati, tevazuu, alçak gönüllülüğü, akrabayı ziyareti sevmesi ve diğer üstün huyları ve vasıflarıyla son derece kemal üzere idi.
Daha fazlasını düşünmek mümkün değildi. Resulullahın üstünlükleri kitaplarda çok geniş anlatılmıştır. Naklettiğimiz ve kitaplarda yazılı olanlar denizde damla misalidir.
Resulullah efendimizin en büyük mucizesi Kur’an-ı kerimdir. Kıyamete kadar baki kalacaktır. İnsanların dilinde okunacak ve sahifelerde yazılı duracaktır. Hatta Kur’an-ı kerim bir değil binlerce mucizedir. O’nun en kısa bir suresinde, mesela Kevser suresinde sayısız mucizeler vardır.
Bütün insanlar birleşseler, edebiyatçılar bir araya gelip yardımlaşsalar, bir ayet-i kerimesini söylemekten acizdirler. Kur’an-ı kerim, fesahat ve belagatta o kadar yüksektir ki, Arap kabilelerinin bütün fasihleri ve beliğleri onun benzerini söylemeye güç yetiremediler. Kur’an-ı kerimin şaşırtıcı nazmı ve hayrete düşürücü üslubu Arabların bütün üslub ve terkiplerinden mümtazdır.
Hiçbiri ona benzemez. Arapların sözleri arasında ona benzer bir söz ne nazil olmadan önce, ne de nazil olduktan sonra asla vaki’ olmamıştır.
Resulullah bir gün Kur’an-ı kerim okuyordu. Arapların fasihlerinden olan Velid bin Mugire işitti ve rikkate geldi. Ebu Cehil onun bu halini görünce sitem etti.
Bunun üzerine Velid bin Mugire şöyle dedi: Vallahi sizden hiçbiriniz Arapların sözlerini ve şiirlerini benden iyi bilmezsiniz. Muhammedin okuduğu hiç birine benzemez!
Arapların merasimlerinden birinde, Arab kabileleri toplanmışlardı. Velid bin Mugire onlara Muhammed hakkında söyliyeceğiniz bir söz üzerinde birleşin. Söyledikleriniz birbirinizi yalanlamasın. Böylece Arab kabilelerini O’ndan soğutalım ve sakındıralım, dedi.
Bir kısmı O’na kahin diyelim dediler. Velid bin Mugire, yok vallahi o kahin değildir. Çünkü, O’nun sözlerinde kahinlerin sözlerine benzer bir söz yoktur, dedi. Mecnundur diyelim diye teklif ettiler.
Velid bin Mugire, o da olmaz, zira O’nda hiç cünun ve vesvese yoktur. Şairdir diyelim, dediklerinde ise, ben şiirin her çeşidini gayet iyi bilirim. O’nun sözleri şiire hiç benzemiyor, dedi.
Sihirbaz diyelim, dediler. Velid bin Mugire, hayır sihirbaz da değildir. Çünkü onda sihirbazlar gibi üfürmek ve düğüm yapmak yoktur.
Bunun üzerine Kureyş müşrikleri bunların hiçbiri olmaz diyorsun, o halde ne diyelim, dediler. Velid bin Mugire, Muhammed karı ile koca arasını, kardeşlerin ve akrabaların arasını açan bir sihirbazdır diyelim, dedi.
Doğruluğuna kendileri bile inanmadıkları bu söz üzerinde anlaştılar. Yol başlarına oturup, halkı bu sözle Resulullahtan soğutmaya çalıştılar. Ama nafile; güneş balçıkla sıvanamaz!
Kur’an-ı kerimin icazından biri de nazmının şamil olduğu haberlerdir. Geçmiş asırlarda ve beldelerde, geçmiş ümmetlerin vakalarını ve dinlerini bildirmesidir. Ehl-i kitabın âlimleri, ömürlerini bunları araştırmak ve öğrenmek için harcamışlardır.
Ehl-i kitab âlimlerinin Resulullaha gelerek görüşüp, konuştukları malumdur. Çok kerre ehl-i kitap âlimleri, Resulullaha sual sorarlardı ve suallerini cevaplandıran ayet-i kerimeler nazil olurdu. Hepsi tasdik ederler, inkar etmeye mecalleri kalmazdı.
Resulullahın en büyük mucizelerinden biri Kur’an-ı kerimdir. Gayba ait ve gelecekte olacak hadiseleri bildirmesi bakımından da mu’cizedir. Bunlardan bir kısmı vaki olmuştur. Bir kısmı da şüphesiz vuku bulacaktır.
Kur’an-ı kerimin mu’cize yönlerinden biri de kıyamete kadar korunmasıdır. Allahü teala [Hicr suresi 9’uncu ayetinde mealen] (Doğrusu, kitabı [Kur’an-ı kerimi] biz indirdik, onun koruyucusu elbette biziz) buyurdu.
Kur’an-ı kerim, tahrif edilmeden ve değiştirilmeden gelmiştir. Nice mülhidler ve müşrikler ve bilhassa Karamita fırkası onu değiştirmek için uğraşmışlardır. Bir kelimesini ve bir harfini dahi değiştirememişlerdir. Kıyamete kadar da değiştirilemeyecektir.
Kur’an-ı kerimin icaz yönlerinden biri de pek çok mu’arızı olmasına rağmen, asırlarca değiştirilmekten korunması, beşer takımının dışında olmasıdır. Gizli haber vermesi, münafıkların ve ehl-i kitabın gizlediği şeyleri haber vermesi de Kur’an-ı kerimin i’cazındandır.
Kur’an-ı kerimin mucize yönlerinden biri de şudur: Onu okuyanları ve dinleyenleri bir heybet ve ürperti kaplar.
Nakledilmişdir ki, birgün Utbe bin Rebia, Resulullaha, ya Muhammed, senin getirdiğin din, kavminin dinine muhaliftir, dedi. Resulullah ona, Fussilet suresinden, Ad ve Semud kavminin helak edilişlerini bildiren ayet-i kerimeleri sonuna kadar okudu.
Utbe bin Rebia dayanamadı, heybete kapılıp, elini Resullahın mübarek ağzına doğru uzatıp, yemin vererek okumayı bırak, dedi.
Şöyle de rivayet edilmiştir. Resulullah Fussilet suresini okurken, Utbe kafası elleri arasında olduğu halde dinliyordu. Secde ayeti gelince, Resulullah secde yaptı. Utbe ne yaptığını anlamadı ve oradan ayrılıp evine gitti. Halbuki müşrikler Utbe’yi dinlemek üzere bekliyorlardı. Gelmeyince, evine gidip kapısına toplandılar. Utbe onlardan özür dileyip, vallahi Muhammed benimle öyle bir kelamla söyleşti ki, bana öyle bir şey okudu ki, asla öyle bir kelam işitmedim. Cevap vermekten aciz kaldım, ne diyeceğimi bilemedim, dedi.
Edebiyatta meşhur olan pekçok kimse, muaraza için Resulullaha gelmişti. Kendilerini bir heybet ve korku kaplamış ve muarazadan, karşı gelmekten vazgeçmişlerdir. O zamanın meşhur edebiyatçılarından olan İbni Mukni, Kur’an-ı kerimin benzeri bir söz tertip etmek istedi.
Bu işe başladığı sırada bir çocuk, Kur’an-ı keriminin Hud suresi 44’üncü ayetini okudu. İbni Mukni’ bu ayet-i kerimeyi işitince, ayet-i kerimedeki belagat karşısında hayrete düştü. Hemen gidip, Kur’an-ı kerime karşı yazdığı sözleri yırtıp attı. Kesinlikle anladım ki, Kur’an-ı kerim insan sözü değildir, dedi.
Endülüs’ün meşhur edebiyatçılarından Yahya bin Gazale İhlas suresinin benzerini yazmak istedi. Kendisini öyle bir heybet ve rikkat kapladı ki, hemen tövbe edip, bu işten vazgeçti.
Resulullaha gönderilen, Kur’an-ı kerimin mucize olması yönlerinden biri de şudur: Onu okuyan ve dinleyen, okumaktan ve dinlemekden asla usanmaz. Ne kadar çok okursa ve dinlerse, okudukça ve dinledikçe muhabbeti ve tat alması artar.
Halbuki, insanların sözleri ne kadar edebi, fasih ve beliğ olursa olsun, birkaç defa okunup dinlendikten sonra tat alınmaz olur ve usanç ve sıkıntı vermeye başlar.
Kur’an-ı kerimin bir mucize yönü de, ihtiva ettiği ilim ve manaların çok derin olmasıdır. Arap dili kaidelerine göre ve Arap lisanıyla nazil olduğu halde, tamamını Araplar ve hiç kimse anlayamaz. Ondaki ilmleri ve marifetleri, Resulullah peygamberliği bildirildikten ve Kur’an-ı kerim nazil olduktan sonra bilmiş ve anlamıştır.
Mesela hazret- i Ömer, bir yerden geçerken, Resulullahın, Ebu Bekr-i Sıddika birşey anlattığını gördü. Yanlarına gidip dinledi. Sonra, başkaları da, gördü ise de, gelip dinlemeye çekindiler.
Ertesi gün, hz. Ömer’i görünce, “Ya Ömer, Resulullah, dün size bir şey anlatıyordu. Bize de söyle, öğrenelim” dediler. Çünkü, daima, “Benden duyduklarınızı, din kardeşlerinize de anlatınız! Birbirinize duyurunuz!” buyururdu.
Hz. Ömer, “Dün Ebu Bekr, Kur’an-ı kerimden anlayamadığı bir ayetin manasını sormuş, Resulullah, ona anlatıyordu. Bir saat dinledim, birşey anlayamadım” dedi.
Çünkü, Ebu Bekr’in yüksek derecesine göre anlatıyordu. Hz. Ömer, o kadar yüksek idi ki, Resulullah, “Ben, Peygamberlerin sonuncusuyum. Benden sonra Peygamber gelmiyecektir. Eğer, benden sonra Peygamber gelseydi, Ömer Peygamber olurdu” buyurdu.
Böyle yüksek olduğu halde ve Arabiyi çok iyi bildiği halde, Kur’an-ı kerimin tefsirini bile anlıyamadı. Çünkü, Resulullah, herkese, derecesine göre anlatıyordu.
Ebu Bekr’in derecesi, ondan çok daha yüksekti. Fakat, bu da, hatta Cebrail dahi, Kur’an-ı kerimin manasını, esrarını, Resulullaha sorardı. Resulullah efendimiz, Kur’an-ı kerimin hepsinin tefsirini Eshabına bildirdi.
Bunun için, Kur’an-ı kerimin hakiki manasını anlamak, öğrenmek isteyen bir kimse, din alimlerinin kelam ve fıkıh ve ahlak kitaplarını okumalıdır. Bu kitapların hepsi, Kur’an-ı kerimden ve hadis-i şeriflerden alınmış ve yazılmıştır. Kur’an tercümesi, meali diye yazılan kitaplar, doğru mana veremez. Okuyanları, bunları yazanların fikirlerine, düşüncelerine ve maksatlarına esir eder ve dinden ayrılmalarına sebep olur.
Kur’an-ı kerimin hakikatının nihayeti yoktur. İnsan ne kadar yüksek derecelere ulaşırsa ulaşsın, Kur’an-ı kerimde bildirilen marifetleri kısaca anlamaktan da acizdir. Nerede kaldı ki, tafsilatıyla anlamaya kadir olabilsin. Ondaki ilahi sırlar, ilimler ve marifetler nihayetsizdir. O apaçık bir nur ve öyle sağlam bir dayanaktır ki, geçmişte ve gelecekte onu batıl kılacak yoktur.
Resulullah efendimizin mucizelerinden birisi de bildirdiği yüce din İslamiyettir. Derin alimler ve yüksek derecelere kavuşmuş olan arifler, onun nüktelerinin nihayetine ve esrarının derinliklerine ulaşmaktan tam bir acziyete düştüklerini itiraf etmişlerdir.
Resulullahın devam edegelen mucizelerinden birisi de geniş manaları içine alan mübarek sözlerinin, hadis-i şeriflerinin sahih ve açık senetlerle nakledilmesi ve meşhur olmasıdır.
Resulullah efendimiz bir hadis-i şerifte: “Cevami-ül-kelim, yani az sözle çok şey anlatıcı olarak ve korkulara galip gelici olarak gönderildim” buyurmuşdur. İmam-ı Buhari’nin naklettiği sahih bir hadis-i şerifte de şöyle buyrulmuştur: “Din ve ahkâm, kıyamete kadar baki kalacaktır.”
Resulullahın devam eden mucizelerinden birisi de mübarek türbesinden bir nurun yayılmasıdır. Ravda-i münevveresinin üzerinde şimşek çakması gibi parlayan nuru gören hacılar, salevat-ı şerife getirirler. Hace Muhammed Parisa hazretleri (Fasl-ul-Hitab) adlı kitabında şöyle yazmıştır:
Resulullahın vefatından sonra Rum diyarından bir genç Medine’ye geldi ve Resulullahın sallallahü aleyhi ve sellem Ravda-i mukaddesesine bakarak; İncil’de okudum dedi ve şu beytleri yazıp, okudu:
Mustafanın uğramıştım kabrine,
Sanki kabirde değil, konuşuyordu benimle.
Nübüvvet nuru parlar kabrinin üstünde,
O nur feyz verir, akl-ı selim sahiplerinin kalbine.
º º º
Resulullah efendimiz gelecekte olacak çok şeyi haber vermiştir. Mesela, hazret-i Ebu Bekr-i Sıddik’ın halife olacağını haber vermiştir: Bir gün bir kadın, Resulullahın huzuruna gelip, bir şey istedi. Bir müddet sonra gel, buyurdu. Kadın, ya Resulallah, gelince sizi bulamazsam ne olacak, dedi. Beni bulamazsan, Ebu Bekr’e git. Benden sonra halife o olsa gerektir, buyurdu.
Bir defasında da Resulullah bir kimseye birkaç deve yükü hurma verdi. O şahıs, ya Resulallah! Senden sonra bu bağışı bana veren olmaz, dedi. Resulullah sana veren olur, buyurdu. Kim olur diye sorunca, Ebu Bekr verir, buyurdu.
O şahıs bunu hazret-i Ali’ye söyledi. Hazret-i Ali o kimseye, Resulullaha gidip, Ebu Bekr’den sonra kim verir, diye sor dedi.
Gidip sordu. Ömer bin Hattab, buyurdu. Bunun üzerine hazret-i Ali o şahsa, yine gidip sor, Ömer bin Hattab’dan sonra kim olur, dedi.
O da gidip Resulullaha yine sordu. Osman ve Ali olur, buyurdu.
Bir bedevi Medine’ye satmak için birçok kılıç getirmişti. Resulullah efendimiz o kılıçları veresiye satın aldı. Hazret-i Ali o şahsı görüp, kılıçları ne yaptın, diye sordu. Resulullaha veresiye sattım deyince, Resulullaha bir şey olursa, kılıçların parasını kimden alacaksın, dedi.
O şahıs bilmiyorum, gidip Resulullaha sorayım, dedi ve gidip sordu. Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem o şahsa senin malının bedelini eda edecek, benim borcumu ödeyecek ve ahdime vefa gösterecek olan kimse Ebu Bekir’dir, buyurdu. O kimse hazret-i Ali’ye gelip bunu söyledi.
Hazret-i Ali eğer Ebu Bekir’e birşey olursa paranı kimden alacaksın, dedi. O şahsa bunu sormadım, gidip sorayım diyerek, gidip sordu.
Bu sefer Resulullah: Benim ve Ebu Bekr’in başına bir iş gelirse, benim borcumu ödeyip, sözümü yerine getirecek olan kimse Ömer bin Hattab’dır, buyurdu. O şahıs bunu da gidip hazret-i Ali’ye söyledi.
Hazret-i Ali peki, Ömer bin Hattab’a da bir şey olursa ne yaparsın, dedi. Bunun üzerine o şahs, Resulullahın huzuruna gidip, bunu da sordu. Resulullah bana, Ebu Bekr’e ve Ömer’e birşey olursa, sen helak oldun, demektir, buyurdu.
Enes bin Malik şöyle anlatmıştır:
Resulullah ile bir evde idik. Kapı kapalı idi. Birisi gelip kapıyı çaldı. Resulullah bana, ey Enes bak kimdir, buyurdu. Çıkıp baktım, gelen hazret-i Ebu Bekr-i Sıddik idi. İçeri girip, Resulullaha haber verdim.
Kapıyı aç gelen kimseyi Cennetle müjdele ve benden sonra halife olacağını söyle, buyurdu. Sonra bir kişi daha gelip kapıyı çaldı. Resulullah, ey Enes, kapıya bak, buyurdu. Gidip baktım. Hazret-i Ömer-ül Faruk gelmişti. Resulullaha bildirdim:
Kapıyı aç, geleni Cennet ile müjdele ve Ebu Bekr’den sonra halife olacağını söyle buyurdu. Daha sonra kapı yine çalındı. Ey Enes, bak kimdir, buyurdu. Çıkıp baktım. Hazret-i Osman-ı zinnureyn idi. Resulullaha bildirdim.
Kapıyı aç, onu Cennetle müjdele ve Ömer bin Hattab’dan sonra halife olacağını söyle ve onu şehid edecekler, sabretsin, buyurdu.
º º º
Emir-ül mü’minin Ali şöyle anlatmıştır:
Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem ile bir bahçeye uğramıştık. Ya Resulallah! Bu ne hoş bahçedir, dedim. Ya Ali, Cennette senin bahçen bundan daha güzel olacaktır, buyurdu.
Böylece yedi bahçeye uğradık. Ben hepsinde, bu ne güzel bahçedir, dedim. Resulullah cevabında, daima Cennette senin bahçen daha güzeldir, buyurdu. Sonra ağlamağa başladı.
Ya Resulallah! Seni ağlatan sebep nedir, dedim. İnsanların senin için kalplerinde olan kinden dolayı ağlıyorum. Onu, ben vefat ettikten sonra ortaya çıkarırlar, buyurdu. Ya Resulallah! Din selamet üzere devam eder mi, dedim. Selamet üzere devam eder, buyurdu.
Huneyn gazasında, harbin şiddetlendiği sırada, Cündeb, Resulullahın huzuruna gelip, ya Resulallah, harp çok şiddetlendi. Eshabından birini seçiniz, eğer size bir emir vaki’ olursa, onu seçelim. Eğer olmazsa, onu seçilmiş bilelim, dedi.
Resulullah işte Ebu Bekir, eğer bana bir şey olursa, onu bana halife olarak seçiniz. Ömer bin Hattab benim dostumdur. O benim dilimden doğruyu söyler. Osman bin Affan bendendir ve ben ondanım. Ali bin Ebi Talib benim dünyada ve ahırette kardeşim ve yoldaşımdır, buyurdu. Ammar bin Yaser, şöyle demiştir:
Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem Emir-ül mü’minin Aliye, Ey Ali, sana Salih aleyhisselamın devesini boğazlayan bedbaht insanlardan haber vereyim mi? Onlardan biri senin başına kılıç ile vurup, yüzünü kana bulayan kimsedir, buyurarak, suikast sonucu öldürüleceğini bildirdi.
Müminlerin annesi hazret-i Aişe şöyle anlatmıştır:
Bir gün Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem Eshabımdan birinin buraya gelmesini istiyorum. Ona bazı söyleyeceklerim var, buyurdu. Babam Ebu Bekr’i çağırayım mı dedim. Birşey söylemedi. Anladım ki, ona diyeceği bir şey yoktu. Ömer’i çağırayım mı dedim. Yine birşey söylemedi.
Anladım ki istediği o da değildi. Sonra Osman bin Affan’ı çağırayım mı dedim. Çağır gelsin, buyurdu. Hazret-i Osman’ı çağırdım. Gelip Resulullahın huzuruna oturdu. Resulullah ona bazı şeyler söyledi. Hazret-i Osman’ın rengi değişti. Bir şeyler daha söyledi. Rengi eski haline döndü. Hazret-i Osman’ın evini kuşattıkları zaman, niçin muharebe etmiyorsun, diye sordular.
Resulullah bana çok şeyler söyledi. Bu belaya sabrederim, dedi. Hazret-i Osman’ı çağırdığım zeman, Resulullahın ona evinin kuşatılacağını ve şehid edileceğini söylediğini zan ediyorum.
Hz.Ali de şöyle nakletmiştir:
Abdullah bin Selam bana, nereye gidiyorsun, dedi. Irak’a gidiyorum, dedim. Dikkatli ol. Eğer sen Irak’a gidersen, başına kılıçla vursalar gerek, diye söyledi ve yemin ederek bunu Resulullahtan işittim, dedi.
Emir-ül mü’minin Ali Yenbu’da hastalanmıştı. Niçin burada duruyorsun. Vefat edersen bu köylüler senin işini görmezler. Medine’ye gidersen orada kardeşlerin işini görürler, cenaze hizmetini yaparlar, dediler. Hazret-i Ali buyurdu ki: Ben burada vefat etmem. Hem de başımın kanı yüzüme ve sakalıma akmayınca vefat etmem. Çünkü, Resulullah bana böyle haber verdi.
Resulullah efendimizin ileride olacağını bildirdiği olaylardan birisi de şudur:
Hz. Ebu Zer Gıfari, hazret-i Osman’ın halifeliği sırasında, Medine’den Rebze’ye göç edip, orada yerleşmişti. Vefat etmeden önce çok hastalandı. Annesi devamlı ağlıyordu. Anneciğim niçin ağlıyorsun, diye sordu.
Annesi, vefatın yaklaştı! Evde kefen yapacak bir parça bezimiz dahi yoktur, dedi. Annesine onun için üzülme. Bir gün bir cemaat ile birlikte Resulullahın huzurunda oturuyorduk. “İçinizden biriniz sahrada vefat edecektir. Ehl-i İslamdan bir cemaat onun cenazesinde hazır bulunacaktır”, buyurmuştu.
O zaman o mecliste bulunanlardan benden başka hepsi vefat ettiler. Şimdi sen şu tepeye çıkıp bir bak. Resulullahın işaret buyurduğu cemaatin gelmeleri lazım, dedi.
Annesi, oğlum hacıların gelip gitme zamanı geçti. Şimdi kim olur, dedi. Çıkıp bakması için ısrar edince, annesi o tepeye çıkıp baktı. Develerine binmiş oldukları halde bir grup insanın geldiklerini gördü. Onlara işaret etti. Yanına geldiler. Ebu Zer onlara, Resulullahın buyurduğu şeyi söyledi. Sonra kefenim yoktur. Ensardan bir genç, ey amca, yanımda annemin ketenden eğirip dokuduğu iki elbise vardır, dedi. Ebu Zer o gence hayır duada bulundu ve sonra vefat etti. Gelen cemaat cenazesini yıkayıp, namazını kıldılar. Onlardan biri İbni Mes’ud, biri de Malik bin Eşter idi.
Ebu Hüreyre şöyle anlatmıştır:
Bir gün Resulullahın sohbetindeydik. Resulullah, içinizden birinin kıyamet günü Cehennemde dişi Uhut dağından daha büyük olur, buyurdu. O gün o mecliste bulunanların hepsi zamanla vefat etti. İki kişi kalmıştık. Beni bir korku kapladı. Devamlı diğerinin halinden haber sorardım. Sonunda onun mürtet olduğunu ve Müseylemetül Kezzab’a tabi olduğunu haber aldım. Böylece o korku benden bir parça gitti.
Uhut gazasında Rafi’ bin Hudeyc’in göğsüne bir ok saplandı. Resulullahın huzuruna gelip; ya Resulallah! Göğsümdeki oku çekiniz, dedi. Resulullah, Ey Rafi’, istersen oku demiri ile birlikte çıkarayım. İstersen demiri içerde kalsın, oku çıkarayım ve kıyamet günü senin için bu şehiddir diye şahidlik edeyim, buyurdu.
Rafi’, ya Resulallah, oku çek demiri içerde kalsın ve kıyamet gününde şahidlik eyle, dedi. Resulullah oku çıkardı. Okun demiri hazret-i Rafi’in vücudunda kaldı. Hazret-i Muaviye’nin halifeliği zamanına kadar yaşadı. Sonra yarası tazelendi ve o yara sebebiyle vefat etti.
Peygamberimiz, bir gün sabah namazını kıldırdıktan sonra cemaate yüzünü döndürüp: “Ey Muhacirler, ey Ensar cemaati! Hanginiz Yemen’e hazırlanıp gider?” diye sordu. Hz. Ebu Bekir: “Ben giderim ya Resulallah!” dedi. Peygamberimiz sustu. Ona cevap vermedi. “Ey Muhacirlerle Ensar cemaati! Hanginiz Yemen’e hazırlanıp gider?” diye tekrar sordu.
Hz. Ömer kalkıp: “Ben giderim ya Resulallah!” dedi. Peygamberimiz sustu. Ona da, cevap vermedi. Sonra “Ey Muhacirlerle Ensar cemaati! Hanginiz hazırlanıp Yemen’e gider?” diyerek üçüncü kez sordu.
Muaz bin Cebel kalkıp: “Ben giderim ya Resulallah!” dedi. Peygamberimiz: “Ey Muaz! Bu vazife, senindir. Ey Bilal! Bana sarığımı getir!” buyurdu. Sarık getirilince, onu, Muaz bin Cebel’in başına sardı. Muaz bin Cebel, Cenet’te kadılık, hakimlik yapacak, halka İslamiyeti, Kur’an okumayı öğretecek, Yemen ülkesinde tahsil edilen zekat ve sadakaları da vazifelilerinden teslim alacaktı.
Peygamberimiz, Muaz bin Cebel’e: “Sana bir dava getirilip arz edildiği zaman nasıl ve neye göre hüküm verirsin?” diye sordu. Muaz bin Cebel “Allah’ın Kitabındaki hükümlere göre hüküm veririm!” dedi. Peygamberimiz “Eğer Allah’ın Kitabında dayanacağın açık bir hüküm olmazsa neye göre hüküm verirsin?” diye sordu
Muaz bin Cebel: “Resulullahın o husustaki hükümlerine, Sünnetine göre hüküm veririm!” dedi. Peygamberimiz: “Eğer, Resulullahın hükümlerinde Sünnetinde de dayanacak bir hüküm bulunmazsa ne yaparsın?” diye sordu.
Muaz bin Cebel: “O zaman, ben de tereddüt etmeden kendi görüşüme göre ictihad eder, hüküm veririm!” dedi. Bunun üzerine, Peygamberimiz, elini Muaz bin Cebel’in göğsüne koyup: “Hamd olsun o Allah’a ki, Resulullahın Elçisini, Resulullahın hoşnut olacağı şeye muvaffak kıldı.” buyurdu
Sonra şu tavsiyelerde bulundu:
“Sen, Kitap ehli olan bir kavme gidiyorsun. Onları, Allah’tan başka ilah bulunmadığına, benim de, Resulullah olduğuma şehadet getirmeye davet et! Eğer, bu hususta sana itaat ederlerse, kendilerine bildir ki: Allah onlara, her gün ve gecede, beş vakit namaz farz kılmıştır. Eğer, sana bu hususta da, itaat ederlerse, onlara bildir ki: Allah, kendilerine, zenginlerinden alınıp fakirlerine verilecek bir zekat farz kılmıştır. Eğer, sana bu hususta da, itaat ederlerse, sakın, mallarının en kıymetlilerini alma! Mazlumun bedduasından sakın! Çünkü, bu dua ile yüce Allah arasında perde yoktur!” buyurdu
Muaz bin Cebel hazretleri Yemen’e yola çıkmadan önce, “Ya Resulallah! Bana tavsiyelerde bulun!” dedi. Peygamberimiz: “Her ne halde veya nerede olursan ol, Allah’tan kork! “buyurdu.
“Bana, tavsiyenizi artırın! “deyince, Peygamberimiz: “Günahın arkasından hemen sevabı yetiştir ki, onu, yok etsin!” buyurdu.”Bana tavsiyeni biraz daha artırın! “deyince, Peygamberimiz: “İnsanlara, güzel ahlakla muamele et!” buyurdu. Sonra şöyle devam etti:
“Ey Muaz! Sen ki Kitap Ehli bir kavmin üzerine gidiyorsun. Onlar, senden, Cennetin anahtarının ne olduğunu soracaklardır. Onlara “Cennetin anahtarı, “La ilahe illallahü vahdehu la şerike leh” de!” buyurdu
Muaz bi Cebel: “Bana, Kitapta bulunmayan ve sizden de işitmediğim bir şey sorulur ve halli için bana getirilirse, ne buyurursun?” diye sordu.
Peygamberimiz: “Allah için tevazu göster. Allah, seni yükseltir. Sakın, iyice bilmedikçe, hüküm verme! Sana, müşkil, karmaşık gelen işi ehline sor, danış, utanma! En sonra ictihad et!
Muhakkak ki, Allah, doğruluğuna göre seni muvaffak kılar. İşler, sana karma karışık gelirse, gerçek, sence belli oluncaya kadar bekle, yahut, bana yaz! O hususta keyfine göre hareket etmekten sakın! Yumuşak davranmanı sana tavsiye ederim!
Cerir bin Abdullah der ki: “Müslüman olduğumdan beri hiçbir vakit, Resulullah yanına girmekten beni men etmemiş ve beni gördüğü zaman da, muhakkak, yüzüme gülmüş ve gülümsemiştir.”
Peygamberimiz, Eshab ile birlikte oturduğu sırada, Cerir bin Abdullah gelmişti. Nasılsa, oturanların hiç biri, ona yer açmadılar. Peygamberimiz, üzerindeki pelerinini ona attı ve “Ey Ebu Amr! Yanındakini al, otur!” buyurdu.Cerir bin Abdullah, onun üzerine oturdu. Elini, göğsüne koyup “Ya Resulallah! Senin, bana ikram ettiğin gibi, Allah da, sana ikram buyursun!” dedi.
Bunun üzerine, Peygamberimiz: “Size, bir kavmin kerem ve şeref sahibi birisi geldiği zaman, ona ikram ve ihtiram ediniz!” buyurdu.
Cerir bin Abdullah der ki: “Kendisine Arap heyetleri geldikçe, Resul aleyhisselam, bana haber salardı. Ben de, elbisemi giydikten sonra yanına varırdım. Benimle iftihar ederdi. Bana: “Sen, Allah’ın güzel yarattığı bir kimsesin. Öyle ise, sen de, ahlakını güzelleştir.” buyurmuştur.
Cömertliği, dillere destan olan Hatim, Tayyi kabilesindendi ve Adiyy’in babası idi. Adiyy bin Hatim, kavmi içinde ulu, şerefli, hatip, hazır cevap, faziletli ve cömert bir zat idi.
Peygamberimiz, hicretin dokuzuncu yılında Rebi-ül-ahir ayında Hz. Ali’yi, Tayyi kabilesinin putu Füls’ü yıkmaya göndermişti. Adiyy bin Hatim’in Medine’de casusu vardı. Casus, Hz. Ali’nin Tayyi’lere doğru gittiğini Adiyy’e bildirince Adiyy bin Hatim, Şam’a kaçtı
Adiyy bin Hatim’in kız kardeşi Seffane, Tayyi’ kabilesi esirleri arasında Medine’ye getirildi. Peygamberimiz, Saffane’yi, serbest bıraktı, elbise, binek hayvanı ve yol azığı verip kavminden, emniyetli bazı kişilerin yanına katarak Şam’a yolladı.
Adiyy bin Hatim anlatır: Saffane, akıllı bir kadındı. Ona: “Şu zatın işi hakkında görüşün nedir?” diye sordum. Bana “Vallahi, acele olarak O’na katılmanı uygun görürüm. Eğer, kendisi, gerçekten Peygamberse, O’na tabi olmakta başkalarını geçmen, senin için bir fazilet ve üstünlük olur. Karar, senindir.” dedi.
“Vallahi, yerinde görüş, budur! Ben, bu zata gideceğim Vallahi, O, bir yalancı ise, bana zarar vermez. Eğer, doğru ise, anlarım. Söylediklerini dinlerim. Kendisine tabi olurum!” dedim.
Yola çıktım. Medine’ye geldim. Resul Aleyhisselamın yanına vardım. Kendisi, o sırada, Mescitte oturuyordu. Halk, beni görünce “Adiyy bin Hatim! Adiyy bin Hatim! Adiyy bin Hatim!” dediler
Emansız ve yazısız gitmiştim. Resulullahın yanına varıp selam verdim.
“Sen, kimsin?” diye sordu.”Adiyy bin Hatim’im!” dedim. Elimi, kendisine uzattım, tuttu. Ben, bundan önce, O’nun, elini, benim elime vermesini umar dururdum.
Peygamber aleyhisselamın yanında akraba kadın ve çocuklarının bulunduğunu gördüğüm zaman, anladım ki: O’nda, ne Kisranın, ne de, Kayserin saltanatı vardır!
Resulullah, ayağa kalktı. Beni, evine götürdü.Vallahi, benim maksadım ve arzum da, oraya götürülmemdi! Resulullah, giderken, zayıf, yaşlı bir kadına rastladı. Kadının yanında da, küçük bir çocuk bulunuyordu. Kadın, Resulullahın durmasını istedi. O da, durdu. “Bizim, senden bir dileğimiz var!” dediler.
Resulullah, onların işini uzun uzun konuştu. Kendileriyle birlikte gidip işlerini gördükten sonra geldi. İçimden kendi kendime: “Vallahi, bu zat, Hükümdar değildir!” dedim. Ve Müslüman oldum.
Müslüman olan, Adiyy bin Hatim şöyle anlatır:
Resulullahın yanında bulunduğum sırada, iki kişi geldi. Onlardan birisi, yoksulluktan, diğeri de, yolların hırsızlar tarafından tutulduğundan, kesildiğinden şikayetçi olup, dert yanıyordu.
Resul aleyhisselam yol kesme meselesiyle ilgili olarak: “Bir zaman gelecektir ki, o zaman, ticaret kervanı, hiç kimsenin himayesine hacet kalmadan, Mekke’ye kadar çıkıp gidecektir!
Yoksulluğa gelince: Sizin biriniz, sadakası ile dolaşıp da, kendisinden, bu sadakayı kabul edecek bir kimse bulamayacak hale gelmedikçe, kıyamet kopmayacaktır!
Sonra, sizden biriniz, Allah’ın huzurunda muhakkak duracak, hem de, Allah ile kendisi arasında ne bir perde, ne de Allah kelamını kendisine çevirecek bir tercüman bulunmaksızın duracak sonra, Allah, ona “Ben, sana mal vermedim mi?” diye soracak. O kul da “Evet! verdin!” diyecek. Sonra, Allah, ona “Ben, sana peygamber göndermedim mi?” diye soracak. O kul da “Evet! gönderdin!” diyecek
Sağına bakacak, Cehennem ateşinden başka bir şey görmeyecek! Sonra, soluna bakacak, yine Cehennem ateşinden başka bir şey görmeyecek!
Önüne bakacak. Cehennem ateşiyle karşılaşacak. Öyle ise, her biriniz, bir hurmanın yarısıyla olsun, bunu bulamazsa, güzel bir sözle olsun, kendisini Cehennem ateşinden korusun!
Ben, sizin hakkınızda fakirlikten korkmuyorum. Yüce Allah, size muhakkak yardım edecek, servet verecek, fetihler ihsan edecek, hatta Hire ile Medine ve daha uzak yerler arasında bir kadın, devesinin üzerinde seyahat edecek de, bineğinin çalınmasından korkmayacaktır!” buyurdu
Resulullahın haber verdiği şeylerden ikisi vuku buldu. Geri kalan üçüncüsü de, muhakkak vuku bulacaktır. Babil ülkesindeki beyaz köşklerin fetih olunduğunu görmüşümdür! Bir kadının Kadsiye’den devesinin üzerinde korkmadan yola çıkıp şu Beytullahı haccettiğini de, görmüşümdür!
Allah’a yemin ederim ki: Resulullahın söylemiş olduğu üçüncüsü de, muhakkak vuku bulacak, mal ve servet, öyle bollaşacak ki, onun zekatını alacak bir kimse bulunmayacaktır!”
Peygamberimiz, Adiyy bin Hatim’i, Tayyi’lerin üzerine vali tayin etti.
Adiyy bin Hatim, Hz. Ömer’in halifeliği sırasında yanına gelip “Sanırım ki beni, tanıyamadın?” dediği zaman, Hz. Ömer “Seni, nasıl tanımam? Resulullah, başkaları, arkalarını dönüp gittikleri zaman, sen, gelmiştin! Başkaları, ahde vefasızlık ve hıyanet ettikleri zaman, sen, ahde vefakârlık etmiştin!” dedi.
Eshab-ı kiramın büyüklerinden, hep doğru söyleyici olmakla meşhur, hazret-i Ömer şöyle anlatır:
Öyle birgün idi ki, Eshab-ı kiramdan birkaçımız Resulullah efendimizin huzurunda ve hizmetinde bulunuyorduk. O vakit, ay doğar gibi, bir zat yanımıza geldi. Elbisesi çok beyaz, saçları da pek siyah idi. Üzerinde toz toprak, ter gibi yolculuk alametleri görünmüyordu. Resulullahın Eshabı olan bizlerden hiçbirimiz onu tanımıyorduk. Yani, görüp bildiğimiz kimselerden değildi.
Orada bulanan cemaat “Bu, ne tanıdığımız bir kimsedir, ne de bu, bir yolcuya benzer! Aceb kim ola? der gibi” birbirlerine bakıştılar. Bu zat, “Esselamü aleyke ya Resulallah!” diyerek Resulullah üleyhisselama ve “Esselamü aleyküm!” diyerek te bizlere selam verdi.
Resul aleyhisselam, Onun selamına karşılık verdi. Biz de, Onunla birlikte karşılık verdik. Bu zat,“Ya Resulallah! Ben, sana geldim!” dedi. Resul aleyhisselam “Evet!” buyurdu. Bu zat, Resul aleyhisselamın yanına kadar varıp oturdu.
“Bana, biraz yaklaş ya Resulallah!” dedi. Resul aleyhisselam biraz yaklaştı.Tekrar “Ya Resulallah! biraz daha yaklaş!” dedi. Resulullah, biraz daha yaklaştı.“Ya Resulallah! Biraz daha yaklaş!” dedi. Resul aleyhisselam, diz kapakları, Onun diz kapaklarına değecek kadar yaklaştı. Sonra da, Ona saygı olmak üzere ayağa kalkıp oturdu.
O zat, ellerini Resul-i ekrem efendimizin mübarek dizleri üzerine koydu. Resulullaha sorarak, “Ya Resulallah! Bana islamiyeti, müslümanlığı anlat! İman, islam nedir?” dedi. Resul aleyhisselam cevap verdi: “İman: Allaha, Allah’ın meleklerine, Allah’ın kitaplarına, Allah’ın Resullerine, Ahıret gününe, hayır ve şerre, kaza ve kadere inanmandır.”
Bu zat, “Ben, böyle yaparsam, iman etmiş olur muyum?” diye sordu. Resul aleyhisselam “Evet!” buyurdu. “Doğru söylüyorsun!” dedi. “Doğru söylüyorsun!” diyerek Resul aleyhisselamı biliyormuşcasına tasdik edişine “Hem soruyor, hem de, Onu tasdik ediyor!” diye şaştık.
Bundan sonra “Ya Resulallah! Bana, İslam’dan haber ver! Nedir o?” diye sordu. Resul aleyhisselam cevap verdi: “İslam, Allah’dan başka ilah bulunmadığına ve benim Resulullah olduğuma şehadet etmen, Namazı kılman, Zekatı vermen, Ramazan orucunu tutman, yoluna gücün yeterse, Beytullah’a hac etmen.”
O zat, “Ben, böyle yaparsam, Müslüman olur muyum?” diye sordu.”Evet!” buyurdu. O zat, yine “Doğru söylüyorsun!” dedi. Hem sormasına hem de doğru söylüyorsun demesine bir mana veremedik. Bu kimseyi çok merak ettik.
Hazret-i Ömer, Resulullah efendimizin yanına gelen tanımadıkları ve kim olduğunu çok merak ettikleri zatla ilgili gördüklerini şöyle anlatır:
Gelen kimsenin, Resulullahın konuşmalarına “Doğru söylüyorsun!” deyişine, “Hem soruyor, hem de, Onu tasdik ediyor!” diye kendisinin haline şaştık.
O kimse, böyle her defasında “Doğru söylüyorsun! Doğru söylüyorsun!” dedikçe, bizler “Biz, Resul aleyhisselama, bu adamdan daha çok saygı gösterenini görmedik! Sanki, Resul aleyhisselamı tanıyordur!” demekte idiler.
Bundan sonra, gelen zat “Ya Resulallah! Sen, bana, İhsandan haber ver. Ya Resulallah! İhsan nedir?” diye sordu.
“İhsan, Allah’ı, görüyormuşsun gibi, ibadet etmendir! Sen, O’nu, görmesen de, muhakkak, O, seni görüyor!” buyurdu.
O kimse “Ben, böyle yaptığım zaman, Muhsin, ibadeti, ihsan derecesinde yapmış olur muyum?” diye sordu. Resul aleyhisselam “Evet!” buyurdu. O zat, yine “Doğru söylüyorsun!” dedi.
Gelen zat, böyle her defasında “Doğru söylüyorsun! Doğru söylüyorsun!” dedikçe, biz de “Resulullaha bundan daha çok saygı gösterenini görmedik!” diyorduk.
Gelen zat. “Ya Resulallah! Bana, Kıyametten haber ver! O, ne zaman kopacak?” diye sordu. Resul aleyhisselam “Kıyamet hakkında kendisine soru sorulan, sorandan daha bilgili değildir!” buyurdu.
Gelen zat “Doğru söylüyorsun!” Resul aleyhisselam “Kıyametin vakti, Allahdan başka kimsenin bilmediği beş şeyden biridir.” buyurdu.
Sonra da Kıyametin ilmi, şüphesiz ki, Allahn nezdindedir. Yağmuru, dilediği yere, dilediği vakitte O, indirir. Anarahminde olanı, O, bilir. Hiç kimse, yarın, hayır veya şer ne kazanacağını bilemez. Hiç kimse, hangi yerde öleceğini bilemez.
“Şüphe yok ki, Allah, her şeyi bilen ve her şeyden haberdar olandır.” (Lokman: 34) ayetini okudu.
Gelen zat “Doğru söylüyorsun!” dedi. Sonra da, dönüp gitti.
¡¡¡
Resul aleyhisselam “Bu kimseyi, bana geri çeviriniz!” buyurdu.
Hemen kalkıp o kimseyi ardına düştük. Ne kendisinin nereye yönelip gittiğini anlayabildik, ne de, izini, tozunu görebildik. Bunu, Peygamber aleyhisselama anlattık.”Ey ibn-i Hattab! Ey Ömer; Sen, soranın kim olduğunu biliyor musun?” diye sordu.
“Allah ve Resulü, daha iyi bilir!” dedim. “Resul aleyhisselam O, Cebrail’di. Size, dininizi öğretmek için gelmişti.” buyurdu.
Peygamberimiz, Hz. Ali’yi, hicretin onuncu yılı Ramazan ayında Yemen’e gönderdi. Hz. Ali, Yemen’de Mezhicleri, İslamiyete davet edecekti.
Peygamberimiz, Yemen’e göndereceği zaman, Kuba köyünde ordugah kurmasını Hz. Ali’ye emretti.
Karargah kurulup askerler orada toplanınca, Peygamberimiz, bir sarığı bir kargının başına bağlayıp “Sancak, böyledir!” buyurdu ve onu, Hz. Ali’ye verdi.
Hz. Ali’nin maiyetine üç yüz süvari verdi.Uğurlarken ona “Hiçbir tarafına bakmadan ilerleyip git!” buyurdu. Hz. Ali “Ya Resulallah! Nasıl yapacağım?” diye sordu.
Peygamberimiz “Meydanlarına varıp konduğun zaman, seninle çarpışmaya kalkmadıkça, onlarla çarpışma! Eğer, seninle çarpışmağa kalkarlarsa, sizden birini öldürünceye kadar onlarla çarpışma! Sizden öldürürlerse, bir müddet, ne yapacaklarını gözlemeden onlarla çarpışmaya kalkma!
Sonra, onlara “Sizler, Lailahe illallah, Allah’dan başka ilah yoktur demeyi kabul eder misiniz?” diye sorarsın.”Evet!” derlerse, onlara “Siz, namaz kılmayı kabul eder misiniz?” diye sor.”Evet!” derlerse, onlara “Siz, mallarınızın sadaka ve zekatını çıkarıp fakirlerinize vermeyi kabul eder misiniz?” diye sor.
“Evet!” derlerse, artık, onlardan, bundan başkasını isteme! Vallahi, senin elinle, Allahın, bir tek adamı hidayete, doğru yola eriştirmesi, senin için, üzerine güneşin doğduğu veya battığı her şeyden daha hayırlıdır!”
Hz. Ali, Yemen’e gittikten sonra, Mezhiclerin durumunu, Peygamberimize yazdı. Yazdığı yazıyı, Abdullah bin Amr bin Avf’ul Müzeni ile gönderdi.
Yazısında: Zübeyd ve başka cemaatlara rastlayıp kendilerini İslamiyete davet ettiğini, Müslüman olurlarsa, kendileriyle çarpışmaktan el çekeceğini bildirdiğini, buna yanaşmadıkları için çarpışmak zorunda kaldığını, yüce Allahın zafer ihsan ettiğini, onlardan öldürülenlerin öldürüldüğünü, sonra, teklif olundukları şeyi kabul edip İslamiyete girdiklerini ve zekat vermeye boyun eğdiklerini ve kendilerinden bazı kimselerin geldiklerini ve onlara Kur’an-ı Kerim okumayı da, öğrettiklerini bildirdi.
Ebu Said-ül Hudri’nin bildirdiğine göre: Hz. Ali, Yemen’den, Peygamberimize dabaklanmış bir deri içinde daha toprağından temizlenmemiş altın cevheri de, göndermişti.
Peygamberimiz bu altın cevherini, Uyeyne bin Hısn, Akra’ bin Habis, Zeyd’ül Hayr ve Alkama arasında paylaştırdı.
Hazreti Ali’nin gönderdiği altın cevherini Peygamberimiz paylaştırdı. Bu sırada birisi “Biz, bu ihsana, şunlardan daha müstahak idik!?” dedi.
Bu söz, Peygamberimize erişince, Peygamberimiz “Demek, siz, bana itimad etmiyorsunuz? Halbuki, ben, göktekilerin bile eminiyimdir!” buyurdu.
Bunun üzerine, iki gözü çökük, yanağının elmacıkları çıkık, alnı yüksek, gür sakallı, başı tıraşlı, izarını yukarı çemremiş bir adam ayağa kalkıp “Ya Resulallah! Allah’tan kork!” dedi.
Peygamberimiz “Yazıklar olsun sana! Ben, yer yüzündeki insanların, Allah’tan korkmağa en layık olanı, en çok korkanı değil miyimdir?” buyurdu.
Adam, arkasına dönüp gitti. Halid bin Velid “Ya Resulallah! İzin ver de, şunun boynunu vurayım!” dedi. Peygamberimiz “Hayır! Bunun, ileride, namaz kılan bir kişi olması umulur.” buyurdu.
Halid bin Velid “Namaz kılanlardan öyle kimseler var ki, onlar, gönüllerinde olmayan şeyi dilleriyle söylerler!” dedi. Peygamberimiz “Ben, halkın kalblerini açmağa, karınlarını yarmağa memur değilim!” buyurdu.
Sonra da, o adam, dönüp giderken arkasından “Şunun soyundan öyle bir nesil türeyecektir ki, onlar, her zaman, Allahın kitabını güzel sesle okuyacaklar. Fakat, Kur’an’ın halaveti, onların hançerelerini ileri geçmeyecek! Onlar, ok, avı süratle delip çıktığı gibi, dinden fırlayıp çıkacaklar!
Eğer ben, onların zamanına yetişmiş olsaydım, Semud kavminin toptan helak olduğu gibi, muhakkak bunları da, toptan helak etmesini Allah’tan dilerdim!” buyurdu.
Peygamberimiz, hac mevsimine kadar Yemen’de kalmasını ve hac mevsiminde gelip Mekke’de kendisiyle buluşmasını Hz. Ali’ye emretti.
Ka’b’ul-Ahbar hazret-i Ali ile Yemen’de görüşmesini şöyle anlatır:
“Hz. Ali, Yemen’e geldiği zaman, kendisiyle buluşup, “Peygamberin sıfatlarını bana haber ver?” dedim. Haber verince, gülümsedim. Bana “Ne için gülümsedin?” diye sordu. “O’nun sıfatları, bizim yanımızda bulunan kitaptakine uyuyor da onun için gülümsedim. O, bizim yanımızda da, senin tarif ettiğin gibi tavsif edilmiş bulunmaktadır.” dedim.
Resul aleyhisselamın Peygamberliğini tasdik ve kendisine iman ettim. Bilginlerimizden bazılarını çağırdım. Kendilerine bir kitap çıkardım. “Bunu, babam, benim için mühürlemiş, kapamış ve Yesrib’ten, Peygamberin çıktığını işitinceye kadar bunu, açma! demişti,” dedim.
Resul aleyhisselamın vefatına kadar Yemen’de Müslüman olarak oturdum. Ebu Bekir de, vefat etti. Ömer bin Hattab, halife olunca, Medine’ye geldim. Ne olurdu hicrette önce geçmiş olaydım!”
Peygamberimiz, bir gün Eshabına hutbe irad buyurarak “Sizin yanınıza şu kapıdan Yemenli, hayırlı bir kimse girecektir!” buyurdu. O sırada, Cerir bin Abdullah, hayvanının üzerinde ve kavmi de, yanında bulunduğu halde, çıkageldi.
Cerir bin Abdullah anlatır: “Medine’ye varınca, devemi çöktürdüm. Heybemi açıp altlı üstlü elbisemi giydikten sonra Mescid’e girdim.O sırada, Resul Aleyhisselam, hutbe irad buyuruyordu. Kendisine selam verdim.
Halk, beni göz ucuyla süzüyordu. Yanımda oturan zata “Ey Abdullah! Resul aleyhisselam, beni andı mı?” diye sordum. “Evet! Biraz önce, seni en güzel bir anışla andı; hutbesinin arasında: Şu kapıdan, şu yoldan Yemenli, hayırlı bir zat girecektir! Onun yüzünde ancak melek, melik nişanı vardır! buyurdu.” dedi.
Yüce Allaha hamd ettim. Resul Aleyhisselam “Ey Cerir! Ne için geldin?” diye sordu.”Senin elinle Müslüman olayım, diye geldim ya Resulallah! Getir uzat elini bana! İslamiyet üzerine Sana bi’at edeceğim. Sen, şartlarını biliyorsun. Bana, bu şartları söyle!” dedim.
Resulullah “Ey Cerir! Seni, Allah’tan başka ilah bulunmadığına ve benim de, Resulullah olduğuma şehadete, Allaha, Ahiret gününe, hayır ve şerrin Allahtan geldiğine inanmaya davet ediyorum!
Sen, Allaha hiçbir şeyi şerik koşmaksızın ibadet edeceksin. Farz olan namazı kılacaksın. Farz olan zekatı vereceksin. Her Müslüman için hayırhah olacaksın. Kafir ve müşriklerden uzak duracaksın
Sen, Allahtan başka ilah bulunmadığına ve benim de, Resulullah olduğuma şehadet, Allah’a hiçbir şeyi şerik koşmaksızın ibadet etmek, namazı kılmak, ramazan orucunu tutmak, Müslümanlara hayırhah olmak, Habeşi, Zenci bir köle de olsa, emrine itaat etmek, müşriklerden ayrılmak üzere bi’at edeceksin!” buyurdu.”Peki!” dedim. Resul Aleyhisselam, elini uzattı.
Ben de: “Namazı kılmak, zekatı vermek, Habeşli zenci bir köle bile olsa emire itaat etmek ve verilen emirleri dinlemek, bütün Müslümanlar için hayırhah olmak, müşriklerden ayrılmak üzere Resul aleyhisselama bi’at ettim.
Resul aleyhisselam buyurdu: “İslamiyet, beş şey üzerine kurulmuştur: Allah’tan başka ilah bulunmadığına şehadet etmek, namazı kılmak, ramazanda oruç tutmak, zekatı vermek, Beytullahı haccetmek.”
Cerir bin Abdullah anlatır: Gündüzün ortalarında, Peygamber efendimizin yanında bulunuyorduk. Derken, yalın ayak, kaplan postu rengindeki gömleklerini, abalarını başlarına geçirmiş, kılıçlarını sıyırmış yarı çıplak bir takım kimseler çıkageldiler.
Resul aleyhisselam, onların fakir ve yoksul hallerini görünce, üzüntüden yüzünün rengi değişti. Öğle namazını kıldırdıktan sonra cemaata bir hutbe irad etti:
Bilesiniz ki, yüce Allah, kitabında buyuruyor ki... diyerek şu ayetleri okudu:
“Ey insanlar! Sizi, bir tek candan yaratan, ondan da, yine onun eşini vücuda getiren ve ikisinden birçok erkekler ve kadınlar türeten Rabbinizden korkunuz. Şüphe yok ki, Allah, sizin yaptığınız herşeyi görüyor.. (Nisa: 1)
Ey iman edenler! Allah’tan korkunuz. Herkes, yarın (Ahiret günü) için ne gönderdiğine bir baksın! Allah’tan korkunuz! Çünki, Allah, ne yaparsanız, hakkıyle haberdardır. “ (Haşr: 18)
Sözüne devamla “İnsan, dinarından, dirheminden, elbisesinden bir sa’ buğdayından, bir sa’ kuru hurmasından hatta yarım hurma bile olsa sadaka vermelidir.” buyurdu.
Derken, Ensardan bir adam, hemen hemen elinin taşıyamayacağı kadar, hatta elinin taşımaktan aciz kaldığı bir kese getirdi. Sonra, birbiri ardınca herkes, bir şeyler getirmeğe başladılar. Nihayet, yiyeceklerden ve elbiselerden iki küme meydana geldiğini gördüm.
Resul aleyhisselamın yüzünün memnuniyetten, altınla yaldızlanmış gümüş gibi parıldadığını gördüm. Bunun üzerine, Resul aleyhisselam “Her kim, İslamda güzel bir çığır açarsa, o çığırın ecri ile kendisinden sonra o çığırla amel edenlerin ecirlerinden hiçbir şey eksiltilmemek şartıyla sevapları kendine ait olur. Her kim de, İslamda kötü bir çığır açarsa, o çığırın vebali ile kendisinden sonra onunla amel edenlerin vebali, hiçbir eksiği olmamak üzere ona ait olur!” buyurdu.
º º º
Beni Bencilelerin Medine’ye gelip Müslüman olan ilk kafilesini, başlarında Kays bin Garbet’ül’Ahmesi bulunan Ahmesilerden iki yüz elli kişilik ikinci kafile takip etti. Peygamberimiz, onlara “Siz, kimlersiniz?” diye sordu.”Biz, Ahmesullahız!” dediler. Cahiliye çağında onlara, böyle denirdi. Peygamberimiz “Siz, bugün, Allahınsınız, Allahın Müslüman kullarısınızdır!” buyurdu.
Beni Becileler, yurtlarına dönecekleri zaman, Peygamberimiz, Bilal-i Habeşi’ye “Becilelere binit hayvanları ver ve vermeğe Ahmesilerden başla!” buyurdu. Bilal-i Habeşi de, öyle yaptı. Kays bin Garbe, yurduna dönünce, kavmi olan Ahmesileri, İslamiyete davet etti.
Cerir bin Abdullah anlatır:
Resul aleyhisselamla birlikte gidiyorduk. Hayvan üzerinde bize doğru gelen bir adamla karşılaştık. Resul aleyhisselama: “Gelen kimse, herhalde, sizinle buluşmak istiyordur.” dedim.
Adam, gelip kavuşunca, bize selam verdi. Biz de, onun selamına karşılık verdik. Peygamber aleyhisselam, ona: “Nereden geliyorsun?” diye sordu. Adam: “Ailemin, oğlumun ve aşiretimin yanından geliyorum!” dedi. Peygamber aleyhisselam: “Nereye gitmek istiyorsun?” diye sordu.
Adam: “Resul aleyhisselamla görüşmek istiyorum!” dedi. Resulullah: “Ona rastladın!” buyurdu. Adam: “Ya Resulallah! İman nedir bana öğret!” dedi.
Resulullah: “Allah’tan başka ilah bulunmadığına ve Muhammed’in de Resulullah olduğuna şehadet edersin. Namazı kılarsın. Zekatı verirsin. Ramazan orucunu tutarsın. Beytullahı haccedersin!” buyurdu. Adam: “Kabul ettim”dedi.
Sonra, devesinin ayağı bir fare deliğine takılınca deve yıkıldı. Adam da tepesinin üzerine düşüp öldü.
Resul aleyhisselam: “Adamı, yanıma getiriniz!” buyurdu. Ammar bin Yasir ile Huzeyfe bin Yeman sıçrayıp adamın yanına vardılar. Onu, oturttular. “Ya Resulallah! Adam ölmüş!” dediler.
Resulullah, onlardan yüzünü başka tarafa çevirip baktı. Sonra da onlardan yüzümü çevirmemin sebebi: İki melek gördüm ki bu ölen adamın ağzına Cennet meyvelerinden koyuyorlardı. Bundan, kendisinin aç olarak öldüğünü anladım.
Bu, vallahi, yüce Allahın: “İman edenler, bununla birlikte imanlarını haksızlıkla, şirkle bulaştırmayanlar, işte, ancak onlardır ki korkudan emin olmak hakkı elbet onlarındır. Onlar, doğru yolu bulmuş kimselerdir,” diyerek andıklarından ameli az, ecri çok kişilerdendir. Kardeşinizi kaldırınız! buyurdu.
Onu, hemen suyun yanına götürüp yıkadık, kokuladık, kefenledik, kabre kadar götürdük.
Resul aleyhisselam gelip kabrin başına oturdu. Lahd yapınız. (Yani kabrin kıble tarafını kazarak altını cenaze girecek kadar oyunuz) da, şakk yapmayınız. (Yani, kabrin dibini dere gibi oymayınız.) Çünki, Lahd, bizim içindir. Şakk ise, bizden başkaları içindir!” buyurdu.”
Ne nasipli kimseymiş ki, iman etti Eshabtan olma şerefine kavuşup hemen arkasından da vefat edip Cennete gitti.
Cerir bin Abdullah Medine’ye geldikçe, Ferve bin Amr’ul’ Beyazi’ye iner, Peygamberimiz de, ona arkasındaki kavmini sorardı. Cerir bin Abdullah “Ya Resulallah! Yüce Allah, İslamiyeti aşikar ve üstün kıldı.
Becilelerin mescidlerinde ve meydanlarında ezanlar okunuyor. Kabileler, taptıkları putlarını yıktılar.” dedi. Peygamberimiz “Zülhalasa ne oldu?” diye sordu. Cerir bin Abdullah “O, olduğu hal üzere duruyordur.” dedi.
Peygamberimiz “Vallahi, inşaallah, ondan da, kurtulup rahatlayacağım!” buyurdu. “Ey Cerir! Sen, beni, ondan rahatlandırmaz mısın?” diye sordu. Cerir bin Abdullah “Evet! Rahatlandırırım!” dedi.
Zülhalasa, Devs, Has’am ve Becilelere ait olupYemen’de bir ev, bir tapınaktı. Ona tapılmakta ve “Yemen Kabesi” denilmekte idi. Zülhalasanın içinde dikili bir taş bulunuyordu. Beyaz mermerdendi. Üzeri, tac gibi nakışlı idi.
Yemen’le Mekke arasında, Mekke’ye yedi gecelik uzaklıktaki Tebale’de, Has’amların yurdu olan Abla’da, şimdiki Tebale mescidinin kapısının eşiğinde bulunuyordu.
Zülhalasa’nın Bakıcısı Bahile bin A’surlardan Beni Ümameler idi. Zülhalasa’ya tazim edilir, kurbanlar kesilirdi. Babası öldürülen kimse, öc almak istediği zaman, önce Zülhalasa’ya gider, onun yanında fal oku çektirir, çıkan ok, bundan men ediyorsa, geri dururdu.
Devs kabilesi kadınları da, ona arkalarını dönüp ırgalamak suretiyle taparlardı. Zülhalasayı, Amr bin Luhay’ın veya Ebrehe’nin yaptırdığı söylenir.
Zülhalasa’ya, Devs, Becile ve Has’am’la#dan başka Haris bin Ka’blar, Cermler, Zübeydler, Gavs bin Mürrler ve Beni Hilal bin Amirler de tapar ve bakarlardı.
Cerir bin Abdullah, Ahmesilerden yüz elli, diğer rivayete göre yüz yetmiş süvarinin başında oraya hareket etti. Ahmesiler, ata iyi binerlerdi. Cerir bin Abdullah ise, at üzerinde pek duramazdı. Hareket etmeden “Ya Resulallah! Ben, at üzerinde pek duramaz bir adamım?” dedi. Peygamberimiz, onun göğsüne eliyle hızlıca vurdu. Göğsünde parmaklarının izi çıktı. “Ey Allahım! Onu, at üstünde durdur! Hadi ve Mehdi kıl!” diyerek dua etti.
Bundan sonra, Cerir bin Abdullah, attan hiç düşmez oldu! Peygamberimiz, onu, böylece Zülhalasa’yı yıkmağa gönderdi..
Zülhalasa’nın Bakıcıları olan Bahilelerden yüz kişi, Has’am’ların çoğu ve Beni Kuhafe bin Amir bin Has’amlardan iki yüz kişi öldürüldü. Cerir bin Abdullah ve süvari arkadaşları, onları yendiler ve bozguna uğratarak Resulullahı rahatlattı.
Ezd kabilesi temsilcileri, Peygamberimizi ziyarete geldiler. Onların ağır başlılıkları ve konuşmaları, Peygamberimizin hoşuna gitti.
Peygamberimiz “Siz, nesiniz?” diye sordu.Onlar “Mü’minleriz!” dediler.
Peygamberimiz, gülümsedi ve “Her sözün bir hakikati vardır. Sizin sözünüzün ve imanınızın hakikati nedir?” diye sordu.
Onlar “On beş haslet (huy)tir.Onlardan beşi; iman etmemizi, beşi de işlememizi, elçilerinle emrettiğin şeylerdir. Geri kalan beşi ise cahiliye çağından şu ana kadar benimseyip adet edine geldiğimiz sen istemezsen bırakacaklarımızın dışındaki şeylerdir ya Resulallah!” dediler.
Peygamberimiz “İnanmanızı, elçilerimle size emrettiğim beş şey nelerdir?” diye sordu.Onlar “Sen, Allaha, Allahın Meleklerine, Kitaplarına, Peygamberlerine ve öldükten sonra dirilmeye inanmamızı Elçilerinle emretmiştin.” dediler.
Peygamberimiz “İşlemenizi, size emrettiğim beş şey nelerdir?” diye sordu.Onlar “Sen, la ilahe illallah Muhammedün resulullah dememizi, namazı kılmamızı, zekatı vermemizi, ramazan orucunu tutmamızı, yoluna güç yetince, Beytullahı hac etmemizi bize elçilerinle emretmiştin.” dediler.
Peygamberimiz “Cahiliye çağında benimseyip adet ve huy edinmiş olduğunuz beş şey nelerdir?” diye sordu. Onlar “Bolluk zamanlarında nimete, hakkını yerine getirmek suret ile şükür, bela ve musibet zamanlarında sabır ve tehammül etmek, uğranılan kazaya rıza, savaş meydanlarında düşmanla karşılaşınca, sebat göstermek ve savaşa gerçekten girişip savaşın hakkını yerine getirmek, düşmanın üzülmesine, sevinmeyi veya düşmanın sevinmesine üzülmeyi terk etmektir.” dediler.
Peygamberimiz “İlim ve hikmet sahibi imişler.” buyurdu. Sonra da: “Ben size beş haslet daha artırayım da, söylemiş olduğunuz hasletleriniz yirmiyi bulup tamamlansın:
1. Siz, yemeyeceğiniz şeyleri, toplayıp biriktirmeyiniz!
2. Oturmayacağınız binayı yapmayınız.
3. Kendisinden yarın ayrılacağınız şeyler üzerine üşüşüp birbirinizle uğraşmağa kalkışmayınız.
4. Amellerinize göre mükafatlandırılmak veya cezalandırılmak üzere kendisine döndürüleceğiniz ve huzuruna çıkarılacağınız Allahın emirlerine aykırı davranmaktan sakınınız!
5. Siz, Ahirete sunacağınız hayırlı amelleri çoğaltıp masiyetleri bırakmak ve içinde temelli kalacağınız Cenneti elde etmek hususunda yarışmağa rağbet gösteriniz!
Ezd temsilcileri, Peygamberimizin öğütlerini ezberleyip hareket ettiler.
Peygamber efendimizin görünüşünün anlatılmasına Hilye-i saadet denir. İslam alimleri, Muhammed aleyhisselamın görünen bütün uzuvlarını, şeklini, sıfatlarını, güzel huylarını ve bütün inceliklerine varıncaya kadar hayatının tamamını açık bir şekilde senet ve vesikaları ile yazmışlardır.
Bu bilgiler, bizzat Peygamber efendimizin kendi beyanları olan hadis-i şeriflerinden ve Eshabının bildirdiği haberlerden toplanmıştır. Bunları ihtiva eden eserlere, siyer kitapları denmektedir.
Binlerce siyer kitabı arasında, Peygamber efendimizin hilye-i saadetini bildiren en meşhur kitapları; İmam-ı Tirmizi’nin “Eş-Şemail-ür-Resul”ü ve Kadı Iyad’ın “Şifa-i şerif”i ile İmam-ı Beyheki’nin ve Ebu Nuaym İsfehani’nin “Delail-ün-Nübüvve”leri, bir de İmam-ı Kastalani hazretlerinin “Mevahib-i Ledünniyye” adlı eseridir. Hadis-i şeriflerden ve Eshab-ı kiramın bildirdiği haberlerde, sevgili Peygamberimizin hilye-i saadeti şöyle bildirilmektedir:
Fahr-i kainatın mübarek yüzü ile bütün aza-i şerifesi ve mübarek sesi, bütün insanların yüzlerinden ve azalarından ve seslerinden güzel idi. Mübarek yüzü bir miktar yuvarlak idi ve neş’eli olduğu zamanda ay gibi nurlanırdı.
Sevindiği, mübarek alnından belli olurdu. Resulullah efendimiz gündüz nasıl görürse, gece de öyle görürdü. Önünde olanları gördüğü gibi, arkasında olanları da görürdü. Yana ve geriye bakacağı zaman, bütün bedeni ile dönüp bakardı.
Mübarek gözleri büyük ve kirpikleri uzun idi. Mübarek gözlerinde bir miktar kırmızılık vardı ve gözlerinin karası gayet siyah olup, geceleri sürme çekerdi. Fahr-i alemin alnı açık idi. Mübarek kaşları ince olup, kaşları arası açık idi. İki kaşı arasındaki damar, hiddetlenince kabarırdı. Mübarek burnu gayet güzel olup, orta yeri bir miktar yüksek idi.
Mübarek başı büyük idi. Mübarek ağzı küçük değildi. Mübarek dişleri beyaz olup, öndekiler seyrek idi. Söz söyleyince, sanki dişleri arasından nur çıkardı. Allahü teâlânın kulları arasında O’ndan daha fasih ve daha tatlı sözlü kimse görülmedi. Mübarek sözleri gayet kolay anlaşılır, gönülleri alır ve ruhları cezb ederdi. Söz söylediği zaman, kelimeler inci gibi dizilirdi. Bazan iyi anlaşılması için, üç kerre tekrar ederdi. Cennet’te Muhammed aleyhisselam gibi konuşulacaktır.
Fahr-i alem efendimiz, güler yüzlü idi. Tebessüm edekek güler ve mübarek ön dişleri görünürdü. Gülünce, nuru duvarlar üzerine aks ederdi. Ağlaması da, gülmesi gibi hafif idi. Kahkaha ile gülmez, yüksek sesle de ağlamazdı. Ama üzülünce, mübarek gözlerinden yaş akardı. Ümmetinin günahlarını düşününce, Allahü teâlânın korkusundan ve Kur’an-ı kerimi işitince ve bazan da namaz kılarken ağlardı.
Resulullah efendimiz, ten rengi kırmızı ile karışık beyaz benizli olup, gayet güzel, nurlu ve sevimli idi.
Arab, lügatte güzel demektir. Mesela, lisan-ı Arab, güzel dil demektir. Istılah manası ise, yani coğrafyada Arab demek, Arabistan isimli yarımadada doğup büyüyen, oranın iklimi, havası, suyu ve gıdası ile yetişen ve onların kanından olan kimse demektir. Anadolu’daki kandan gelenlere Türk, Bulgaristan’da doğup büyüyenlere Bulgar, Almanya’dakilere Alman dedikleri gibi, Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem de, Arabistan yarımadasında doğduğu için Arab’dır.
Arablar beyaz, buğday benizli olur. Bilhassa Peygamberimizin sülalesi beyaz ve çok güzel idi. Zaten dedeleri İbrahim aleyhisselam, beyaz olup, Basra şehri ahalisinden Taruh isminde beyaz bir müslümanın oğlu idi. Kafir olan Azer, İbrahim aleyhisselamın babası değil, amcası ve üvey babası idi.
Sevgili Peygamberimizin babası Abdullah’ın güzelliği, Mısır’a kadar yayılmıştı ve alnındaki nurdan dolayı, iki yüze yakın kız, evlenmek için Mekke’ye gelmişti. Fakat, Muhammed aleyhisselamın nuru, Amine’ye nasib oldu.
Amcası Abbas ile Abbas’ın oğlu Abdullah da beyaz idi. Peygamberimizin kıyamete kadar evladı da güzel ve beyazdır.
Resulullah’ın Eshabı da beyaz ve güzel idi. Osman radıyallahü anh, beyaz sarışın idi. Resulullah efendimizin, Rum imparatoru Herakliyus hükümetine gönderdiği sefiri Dıhye-i Kelbi çok güzel olup, yürürken, yüzünü görmek için Rum kızları sokaklara çıkardı. Cebrail aleyhisselam çok defa, Dıhye radıyallahü anh şeklinde gelirdi.
Mısır, Şam, Afrika, Sicilya ve İspanya yerlileri Arab değildir. Arablar, İslamiyet’i dünyaya yaymak için Arabistan yarımadasından çıkarak buralara geldiklerinden, bugün buralarda da mevcuttur. Nitekim Anadolu’da, Hindistan’da ve başka memlekeketlerde de mevcuttur. Fakat, bugün bu memleketlerin hiç birinin ahalisini Arab diye isimlendirmek doğru olmaz.
Mısır ahalisi esmerdir. Habeşistan ahalisi siyahtır. Bunlara Habeş denir. Zengibar ahalisine Zenci denir. Bunlar da siyahtır. Anadolu’ya misafir gelen siyah fellahlar, habeşler, zenciler, hürmet ve ikram olunmak için, kendilerini, Arab diye tanıtmıştır.
Anadolu’nun saf müslümanları da sözlerine inanıp bunları sevmişlerdir. Çünkü bu sevgide siyah, beyaz ayırımı yoktur. İnsanın siyah olması, imanın şerefini azaltmaz. Bilal-i Habeşi hazretleri ve Resulullah’ın çok sevdiği Üsame siyah idiler. Alalhü teâlâ insanın rengine değil, imanının kuvvetine ve takvasına kıymet vermektedir. Bazı art niyetliler bir yandan, siyah insanları aşağı ve iğrenç olarak tanıttılar. Kara kedileri, köpekleri, “Arab, Arab” diye çağırarak, siyah resim ve karikatürlere Arab diyerek, gençliğe, Arab’ı siyah olarak yanlış tanıttılar.
Resul-i ekrem efendimiz, çok uzun boylu olmadığı gibi, kısa da değildi. Yanına uzun bir kimse gelse, ondan uzun görünürdü. Oturduğu zaman, mübarek omuzu, oturanların hepsinden yukarı olurdu.
Fahr-i alem efendimizin, mübarek parmakları iri ve mübarek kolları etli idi. Mübarek avuçlarının içi geniş idi. Bütün vücudunun kokusu, miskten güzel idi. Mübarek bedeni, hem yumuşak, hem de kuvvetli idi.
Enes bin Malik hazretleri diyor ki: “Resulullah’a on sene hizmet ettim. Mübarek elleri ipekten yumuşak idi. Mübarek teni miskten ve çiçekten daha güzel kokuyordu. Mübarek kolları, ayakları ve parmakları uzun idi. Mübarek ayaklarının parmakları iri, altı da çok yüksek olmayıp yumuşak idi.
Mübarek saçları ve sakallarının kılı çok kıvırcık ve çok düz değil, yaratılışda ondüle idi. Mübarek saçları uzundu. Önceleri kakül bırakırdı, sonradan ikiye ayırır oldu. Mübarek saçlarını bazan uzatır, bazan da keser, kısaltırdı, saç ve sakalını boyamazdı.
Vefat ettiği zaman, saç ve sakalındaki ak kılların sayısı yirmiden az idi. Mübarek bıyığını kırkardı. Bıyıklarının uzunluğu ve şekli, mübarek kaşları kadar idi. Emrinde hususi berberleri vardı. Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem efendimiz, misvakını ve tarağını yanından ayırmazdı. Mübarek saçını ve sakalını tararken aynaya nazar ederdi.
Güzel huyların hepsi, sevgili Peygamberimizde toplanmıştı. Güzel huyları, vehbî yani Allahü teâlâ tarafından verilmiş olup, kesbî yani çalışarak, sonradan kazanmış değildir. Bir müslümanın ismini söleyerek hiç bir zaman lanet etmemiş ve asla mübarek eliyle kimseyi döğmemiştir. Allah için intikam almış; kendi için, hiçbir kimseden intikam almamıştır. Akrabasına, Eshabına ve hizmetçilerine tevazu ederek, iyi muamele eylerdi. Ev içinde çok yumuşak ve güler yüzlü idi. Hastaları ziyarete gider, cenazelerde bulunurdu. Eshabının işlerine yardım eder, çocuklarını kucağına alırdı. Fakat kalbi bunlarla meşgul olmazdı. Mübarek ruhu, melekler aleminde idi.
Fahri alem sallallahü aleyhi ve sellem efendimiz, insanların en cömerdi idi. Bir şey istenip de yok dediği görülmemiştir. İstenilen şey varsa verir, yoksa cevap vermezdi. O kadar iyilikleri, o kadar ihsanları vardı ki, Rum imparatorları, İran şahları ve hiçbir hükümdar, O’nun kadar ihsan yapamazdı.
Fakat kendisi sıkıntı ile yaşamağı severdi. Öyle bir hayat sürerdi ki, yemek ve içmek hatırına bile gelmezdi. Yemek getirin yiyelim veya falanca yemeği pişiriniz demezdi. Yemek getirilirse yer, her ne meyve verseler kabul ederdi.
Yemek sonunda su içmezdi. Suyu otururken içerdi. Başkaları ile yemek yerken, herkesten sonra el çekerdi. Herkesin hediyesini kabul ederdi. Hediye getirene karşılık olarak kat kat fazlasını verirdi.
Peygamber efendimizin mübarek gözleri uyur, kalb-i şerifi uyumazdı. Aç yatıp tok kalkardı. Hiç esnemezdi. Mübarek vücudu nurani olup, gölgesi yere düşmezdi. Elbisesine sinek konmaz, sivrisinek ve diğer böcekler mübarek kanını içmezdi.
Resulullah efendimizi ansızın gören kimseyi korku kaplardı. Kendisi yumuşak davranmasaydı, peygamberlik hallerinden, kimse yanında oturamaz, sözünü işitmeye takat getiremezdi. Halbuki kendisi, hayasından, mübarek gözleri ile kimsenin yüzüne bakmazdı.
Allahü teâlâ tarafından Resulullah olduğu bildirildikten sonra, şeytanlar göklere çıkarak haber alamaz ve kahinler söyleyemez oldular. Server-i alem sallallahü aleyhi ve sellem efendimiz, bizim bilmediğimiz bir hayat ile şimdi hayattadır.
Cesed-i şerifi asla çürümez. Kabrinde bir melek durup, ümmetinin söyledikleri salevat-ı şerifeleri kendisine haber verir. Minberi ile kabr-i şerifi arasına Radva-i mutahhera denir. Burası Cennet bahçelerindendir. Kabr-i şerifini ziyaret etmek, taatlerin en büyüğü ve ibadetlerin en kıymetlisidir.
Peygamber efendimizin güzelliğini, Eshab-ı kiramın büyükleri şöyle anlattı:
Ebu Hüreyre hazretleri; “Resulullah’dan daha güzel bir kimse görmedim, sanki güneş bütün parlaklığı ile yüzünde parlıyordu. Güldüğü zaman, dişleri duvarlara aydınlık saçardı” buyurdu.
Hazret-i Ali; “O’nu aniden gören, heybetinden korkuya kapılırdı. O’nunla sohbet edip tanıyan, hemen ısınıp severdi” buyurdu.
Cabir bin Semüre hazretleri; “Resulullah, mübarek elini yüzüme sürdü. Elinde, sanki attarların yani koku satan kmiselerin çantasından yeni çıkarılmış gibi güzel bir koku, serinlik buldum. Resulullah efendimiz, elini bir kimsenin eline müsafeha için değdirmiş olsa,y bütün gün o kimsenin elinden o güzel koku çıkmazdı” buyurdu.
Hazret-i Aişe validemiz; “Resulullah, bir çocuğun başını okşadığı zanan, diğer çocuklar arasında o çocuk, güzel kokusundan hemen belli olurdu” buyurdu.
Ebu Hüreyre; “Yürüyüşünde Resulullah’tan daha sür’atli kimseyi görmedim. Sanki yer kendisinde dürülüyordu. O’nunla yürürken, biz bütün gücümüzü sarf edip kendimizi zorluyorduk” buyurdu.
Peygamber efendimiz, fevkalade güzel konuşurdu. Sözün nereden başlatılıp nerede bitirileceğini en mükemmel bir şekilde bilirdi. Sözleri, söyleyiş bakımından berrak son derece fasih ve beliğ idi. Söz ve kelimelerinde mananın doğruluğu her zaman kendini gösterdi. İfade etme gücü, fevkalade olduğundan, konuşurken hiç yorulmaz ve külfet çekmezdi.
Ulema-i rasihin denilen, peygamber efendimize vâris olan yüksek İslam âlimleri, O’nu bütün güzellikleriyle görmüş ve aşık olmuşlardır. Bunların en başında Hz. Ebu Bekr-i Sıddik gelmektedir.
O, Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem efendimizdeki nübüvvet nurunu görüp; üstünlük, güzellik ve yüksekliklerini idrak ederek, aşık olmuş ve bundan öyle ileri gitmiştir ki, başka hiçbir kimse onun gibi olamamıştır.
Hazret-i Ebu Bekr, her an, her baktığı yerde Resulullah efendimizi görürdü. Bir keresinde halini; “Ya Resulallah! Nereye baksam sizi görüyorum” diye arzetmişti. Bir keresinde de; “Bütün iyiliklerimi, sizin bir sehvinize (yanılmanıza) değişirim” demişti.
Resulullah efendimizin güzelliğini en iyi görüp anlayan ve anlatanlardan biri de, müminlerin annesi hazret-i Aişe validemiz idi. Hazret-i Aişe; âlime, müctehid, akıllı, zekî, edibe idi. Gayet beliğ ve fasih konuşurdu. Kur’an-ı kerimin manalarını, helal ve haramları, Arab şiirlerini ve hesap ilmini çok iyi bilirdi.
Resulullah’ı medheden şiirleri vardır. Şu iki beyti, hazret-i Aişe validemiz söylemiştir:
“Ve lev semi’ü fi Mısre evsafe haddihi,/Lema bezelu fi sevmi Yusufe min nakdi./Levima Zeliha lev reeyne cebinehu,/Le aserne bilkat’il kulubi alel eydi.”
Tercümesi şöyle: “Eğer Mısır’dakiler, O’nun (Peygamber efendimizin) yanaklarının güzelliğini işitmiş olsalardı; (güzelliği dillere destan olan) Yusuf aleyhisselama hiç para vermezlerdi. Yani bütün mallarını, onun yanaklarını görebilmek için saklarlardı. Zeliha’yı, “Yusuf aleyhisselama aşık oldu diyerek” kınayan kadınlar, Resulullah’ın nurlu alnını görselerdi, ellerinin yerine kalblerini keserlerdi de acısını duymazlardı.”
Hazret-i Aişe validemiz buyuruyor ki: “Bir gün Resulullah, mübarek nalınlarının kayışlarını çıkarıyordu. Ben de iplik eğiriyordum. Mübarek yüzüne baktım. Parlak alnından ter damlıyordu. Ter damlası, her tarafa nur saçıyor, gözlerimi kamaştırıyordu. Şaşakaldım.
Bana doğru bakıp, “Sana ne oldu ki, böyle dalgın duruyorsun?” buyurdu. “Ya Resulallah! Mübarek yüzünüzdeki nurların parlaklığına ve mübarek alnınızdaki ter danelerinin saçtıkları ışıklara bakarak kendimden geçtim” dedim.
Resulullah, kalkıp yanıma geldi. “Ya Aişe! Allahü teâlâ sana iyilikler versin!” buyurdu. Hazret-i Aişe validemizi takdir ve taltif etti.
Resul-i ekrem sallallahü aleyhi ve sellem efendimizin, mübarek bedeninde toplanan, görünen ve görünmeyen güzellikler hiçbir ferdin bedeninde toplanmamıştır.
İmam-ı Kurtubi hazretleri şöyle bildirmiştir: “Resul-i ekrem efendimizin güzelliği büsbütün görünmemiştir. Eğer hakiki güzelliği görünseydi, Eshab-ı kiram O’na bakmaya takat getiremezdi. Şayet hakiki güzelliğini gösterseydi, hiç kimse bakmaya dayanamazdı.”
Eshab-ı kiram, Peygamber efendimize; “Ya Resulallah! Siz mi güzelsiniz, Yusuf aleyhisselam mı daha güzeldir?” diye sordular.
Efendimiz cevap olarak; “Kardeşim Yusuf benden sabih (güzel), ben ondan melihim (sevimliyim). Onun görünen güzelliği, benim görünen güzelliğimden çoktur” buyurdular.
Peygamber efendimiz bir hadis-i şeriflerinde; “Allahü teâlânın gönderdiği her peygamber güzel yüzlü, güzel seslidir. Sizin Peygamberiniz ise, onların en güzel yüzlüsü ve en güzel seslisidir” buyurdular.
Resulullah efendimizin, Kur’an-ı kerimde geçen isimlerinden biri de Kur’an-ı kerimin kalbi olan Yasin suresindeki “Yasin” kelimesidir. Ulema-i rasihinin büyükleri; “Yasin, ‘Ey benim muhabbet deryamın dalgıcı olan habibim’ demektir” buyurmuşlardır.
Bu deryanın ismini duyarlar, uzaktan görenler, yakınına gelenler, içine girip nasibi kadar derine inenlerin hepsi, ömürlerinin her safhasında Resulullah’ın aşkı ile yanıp tutuşmuşlar, yanık feryadlar, içli gözyaşları ve yakıcı mısralarla bu aşklarını dile getirmişlerdir.
Mevlana Halid-i Bağdadi hazretleri, Resulullah efendimize olan muhabbet ve aşkını dile getirdiği kasidelerinden birinde şunları yazmaktadır:
Server-i alem, sana aşık olup da, yanarım!/Her nerede olsam, o güzel cemalin ararım./Kabe kavseyn tahtının sultanı sen, ben bir hiçim,/Misafirinim dememi, saygısızlık sayarım./Her şey cihanda senin şerefine yaratıldı/Rahmetin bana da yağsa, o an olur baharım./Herkes Kabe’yi tavaf için geliyor Hicaz’a,/Sana kavuşmak şevkiyle, ben dağları aşarım./Saadet tacı giydirildi, rüyada başıma,/Ayağının toprağı serpildi yüzüme sanırım./Dostunu öven aşıkların bülbülü, ey Cami!
Peygamber efendimizi medheden parça parça yazılmış şiirler ve medhiyeler bir tarafa, O’nun için pek çok eser yazılmıştır. Bunları yazanlar içinde şöhretleri ve san’atları bütün dünyayı ve asırları kaplamış olanları bile, Resulullah’ı medhetmekten aciz olduklarını beyan etmiştlerdir.
Resulullah efendimizin güzelliğini hiç kimse tam olarak anlatamamıştır. O’nu görüp güzelliğine aşık olanlar, dilleri döndüğü kadar anlatmağa çalışmışlar, o güzelliği bildirmeğe insan gücü yetmez demişlerdir. İslam alimlerinin kitaplarında o aşıkların haber verdiklerinden yüzlercesi yazılmıştır. Okuyanlar, Allahü teâlânın, sevgili Peygamberini, düşünülemeyecek bir düzende ve bakmağa doyulamayacak bir güzellikte yaratmış olduğunu hemen anlarlar.
Görmeden, O’na gönül verirler. Habibullah’a aşık olanlar, her nefeste, ciğerlerine giren havanın serinliğinde, O’nun sevgisinin tadını duyarlar. Ay’a her bakışlarında, O’nun mübarek gözlerinden gelmiş olan ışınların akislerini aramakla zevklenirler. O’nun güzelliği deryasında bir damlaya kavuşanların her zerresi;
“Güzel yanağını bilen, güle hiç bakmaz,/Senin sevginde eriyen, derman aramaz!” diye söyler.
Bir gün hazret-i Ömer, Peygamber efendimize; “Ya Resulullah! Allahü teâlâya yemin ederim ki, canım hariç, bana her şeyden sevgilisin” dedi.
Resulullah efendimiz ise; “Ben, kendisine canından daha sevgili olmadıkça, sizden biriniz asla iman etmiş olmaz” buyurdular. Bunun üzerine hazret-i Ömer; “Ya Resulallah! Sana Kur’an-ı kerimi gönderen Allahü teâlâya yemin ederim ki, sen bana canımdan daha sevgilisin” deyince; “Ey Ömer, şimdi (tamam) oldu” buyurdular.
Enes bin Malik’ten rivayetle bir hadis-i şerifde buyruldu ki: “Hiç biriniz, ben ona, evladından da, pederinden de ve bütün halktan daha sevgili olmadıkça iman etmiş olmaz.”
Bir kimse, Resulullah efendimize gelip dedi ki: “Ey Allahü teâlânın Resulü! Kıyamet ne zaman kopacaktır?” Peygamber efendimiz; “Kıyamet için ne hazırladın?” buyurdular. O kimse; “Evet, çok namaz kılarak, oruç tutarak, sadaka vererek kıyamet için hazırlanmadım. Lakin ben, Allahü teâlâyı ve O’nun Resulünü seviyorum” dedi. Bunun üzerine Peygamber efendimiz; “Kişi sevdiği ile beraberdir” buyurdular.
Vefatından sonra Peygamber efendimizin ayrılığına dayanamayan Bilal-i Habeşi hazretleri, Şam’a gitmiş, burada bir müddet kaldıktan sonra, bir gece rüyasında Peygamber efendimizi görmüş ve; “Beni ziyaret etmeyecek misin ya Bilal?” buyurması üzerine, Medine’nin yolunu tuttu. Bilal-i Habeşi, Resulullah efendimizle geçirdiği günleri hatırlayıp, hasret ve muhabbet gözyaşları döktü.
Uzun müddet ağladıktan sonra, Resulullah’ın torunları hazret-i Hasan ve hazret-i Hüseyin’in ısrarları ile bir gün sabah namazı vaktinde ezan okumaya başladı. Onun sesini duyan herkes, sokaklara döküldüler ve Resulullah ile yaşadıkları saadetli günleri, Bilal-i Habeşi’nin okuduğu ezan sadalarıyla hatırlayıp ağladılar. Bilal-i Habeşi hazretleri de, ağlamaktan ezanı güçlükle tamamlayabildi...
Resulullah’ı sevmek, bütün müslümanlara farz-ı ayndır. O serverin sevgisi bir gönüle yerleşirse, İslamiyet’i yaşamak, imanın ve İslam’ın tadına, doyulmaz zevkine ermek, çok kolay olur. Bu sevgi, iki cihanın efendisine tam uymaya sebeb olur.
Bu sevgi ile, Allahü teâlânın, Habibine ikram ettiği sonsuz ve anlatılması mümkün olmayan nimetlere ve bereketlere kavuşmakla şereflenilir. Küçük-büyük bir müslümanı, doğrudan doğruya Resulullah’ın sevgisine götüren Ehl-i sünnet alimleri ve kitapları, bu bereketlerin senetleridir.
Resul aleyhisselamın mübarek ismini anan veya duyan mü’minin, Resulullah’ın şerefli meclisinde bulunuyormuş gibi; sükunet, edeb, kalb ve bedenle tazim üzere bulunması vacibdir.
Resulullah efendimizin mübarek sözlerinde ve işlerinden bildirilen birşeyi, O’nun şanını yükseltecek bir şey ile mukabele etmek, O’na tazimden ve hürmettendir. İnsanlar arasında aşağılık ve düşük bir mertebe için kullanılan kelimelerle, Resulullah’ı vasfetmemek de O’na tazimdendir.
Birçok yabancı kimse gelip, Resulullah’ı ilk gördüklerinde, daha söz, iş ve hallerine muttali olmadan, sadece görmekle, hak peygamber olduğunu anlarlardı. Nitekim şairi Abdullah bin Revaha hazretleri demiştir: “Hiçbir mu’cizesi olmasa, kendisi mu’cize idi.”
Bazı alimler, Resulüllahın hüsnü cemalinin hepsini Allahü teâlâ bize göstermedi. Çünkü bütün güzelliği görünseydi, mübarek yüzüne gözler bakamazdı. Neş’eli olduğu zamanlar nurlu yüzü ayna gibi parlar, parlaklığı yanlarındaki duvarlara aksederdi. Gece karanlığında dışarıdan içeriye girenler, yüzünün nurunun aydınlığında yere düşmüş iğneyi görürlerdi. Kaside-i Bürde’de şöyle der: O odur ki, ma’nası ve sureti tamamdır/Kâinatın halıkı onu habib etmiştir. Güzellik ve kemalde eşi, benzeri yoktur,/Hüsn cevheri zatında taksim edilmemiştir.
Bazı arifler demiştir ki:
Güzellerin yaratıldığı günde
Seni hepsine sultan ettiler,
Cennet bahçesini süslediklerinde
Sana melekleri derban ettiler.
Bütün melahatı sana verdiler
Sonra Yusuf’u mah-i ken’an ettiler.
Saadet umudunu sana verip,
Sonra nev-i insanı var ettiler.
Güzellik meydanında senin gibi süvari
Gelmedi, vaktaki, meydanı var ettiler...
Yarın: Allah düzgün olanları sever
Resulullah efendimiz kılık kıyafetine çok dikkat ederdi. Her Perşembe ve Cum’a günleri sakallarını, uzunluğundan ve yanlarından düzeltirdi. Bıyıklarını ve tırnaklarını Cum’a namazından önce kısaltırdı. Evinden çıkarken dışarı çıkmak istediğinde, aynaya bakar, sakallarını ve saçının dışarı çıkan uçlarını tarardı. Ayna yoksa, su yanında ise suya bakar, elleriyle düzeltirdi.
Sebebi sorulunca: “Allahü teâlâ, din kardeşlerinin yanına gideceği zaman düzgün olan kulunu sever” buyurdu.
Mübarek kalbi, ilahi sırlar hazinesi, nihayetsiz nurlar madeni olup, daha önce bildirildiği gibi Cebrail aleyhisselam tarafından üç kere yarılıp açılmış, içinden şeytanın nasibi olan uyuşuk bir damla kan çıkarılmış, içi kevser suyu ile yıkanmış, ilahi nurlarla doldurulmuş olduğundan, iman, izan, irfan, ikan, zahiri ve batıni ma’rifetler ve kemaller, ledünni ilimler, büyük sırlar ile dolu idi. Bunun için ondan nasıl bahsedelim!
Yatsaydı, gözleri uyur, kalbi Rabbinin vahyini bekler, uyanık dururdu. Kısaca bütün ömründe, her işinde, her an kalbi, ya zikirle, ya fikirle Allahü teâlâya müteveccih olup, devamlı Allahü teâlâ ile muamelede olup, zaman zaman ilahi tecellilere mazhar olduğu şübhesizdir.
Mübarek omuzları yassı olup, iki kürek kemikleri ortasında soluna yakın, yürekleri hizasında nübüvvet mührü var idi. Güvercin yumurtası kadar, güzel kokulu, nurlu, kırmızı renkli etten bir yumru ben olup, etrafında küçük kıllar vardı.
Bazıları, doğduğunda bu mühür vardı dediler. Bazıları, doğduğunda bir melek beyaz ipeğe sarılmış bir mühür getirip, basınca meydana geldi dediler. Bazları da, üç yaşında iken ilk göğsü yarıldığının akabinde olmuştur, dediler. Gerçekten öldüğüne alamet olması için, vefat ettiği saat mühr-i nübüvvet nişanı arkasından gitti demişlerdir.
Mübarek karnı yumru (göbekli) olmayıp, göğsü ile beraber idi.
Güzel bedeni kar gibi beyaz olup, nurlu idi. Eti mu’tedil, fakat yumuşak değildi. Ya’ni kas şeklinde idi. Ama cildinin eti ipekten daha yumuşak idi. Nurlu cismi çok temizdi.
Kuvveti ve yiğitliği fevkalade olup, Arabistan’ın tanınmış güreşçiler ile güreş tuttuğu zaman mutlaka yenerdi. Herbir uzvu latif ve mu’tedil yaratılmış olup, hiçbir uzvunda bir noksan ve ayıp yoktu. Hassan bin Sabit hazretlerinin şiiri:
Gözlerim senden daha güzel insan
görmedi,
Senden güzel bir insan, bir ana
doğurmadı.
Her ayıbdan, kusurdan münezzeh
yaratıldın,
Hak, seni dilediği gibi güzel yarattı.
Allahü teâlâ, Resulünün bedeninin bütün uzuvlarını, ondan evvel ve sonra daha güzeli olmayacak şekilde yaratmıştır diye inanmak, Resulullah’a imanın tamamındandır yazıyor kitaplarda. Şeyh Sa’di Şirazi şiirinde der ki:
Ay mahcub olur batar Cemal-i Muhammed’den/Servi hareket etmez itidal-i Muhammed’den,/Güneşin, ayın kemal ve mertebesi yoktur./Söz açılırsa kadr ü kemal-i Muhammed’den/Ve Cennet-i Firdevs’in bu kadar süslenmesi,/Kabul görmesi için taraf-ı Muhammed’den/Adem ve Nuh ve Halil, hatta Musa ve İsa,/Hep vücuda gelmiştir, zilal-i Muhammed’den/Ay ve güneş parlamaz, Arasat meydanında./Orada mehtab varsa, Cemal-i Muhammed’den/Sadi eğer aşıksan, aşk yolu ancak geçer/Muhabbet-i Muhammed ve Al-i Muhammed’den.
Halid bin Velid hazretleri bir zaman askeriyle Araplardan bazı kabilelere gitti. Bir kabile reisi Halid’e:
- Ya Halid! Muhammed aleyhisselemın vasfını bize anlat, dedi. Hazret-i Halid: “Eğer etraflıca anlatmamı dilersen ben onu yapamam” dedi. O şahıs, “Ya Halid! kısaca ve topluca anlat” dedi. Hazret-i Hâlid, “Resul, mürsil’in kadrince olur” dedi. Yani, “O Hak tealanın elçisidir. O’nun büyüklüğünü düşün ve ondan resulünün şerefini yüceliğini anlarsın” demektir.
Bundan anlaşıldığına göre o Hazret’in bütün güzellik ve iyiliklerinin mufassal olarak idrâk edilmesi kabil değildir. Mübarek varlığı hakkında İmam-ı Buharî ve Müslim, Berâ hazretlerinden rivayet etmişlerdir ki:
“Resulullah Efendimiz, görünüş olarak ve yaratılış olarak insanların en güzeli idi”, diye buyurmuştur.
Ebu Hüreyre hazretleri, “Ben Resulullah efendimizden daha güzel bir yüz görmedim. Sanki mübarek yüzünden güneşin nuru akardı” demiştir.
Hazret-i Ali bildirdi: Fahr-i Kâinat efendimizinin mübarek yüzü çok yuvarlak ve çok enli değildi. Biraz yuvarlaktı, diye buyurmuştur.
Âlimler, bu hususta seçkin sahabelerden kiminin güneşe ve kiminin aya benzettiklerini nakil etmişlerdir. Maksatlarının güzellik ve hoşlukta mükemmellikle vasıflandırmak olduğu açıktır.
İmam-ı Müslim hazretlerinin bildirdiğine göre, Ebu Tufeyl hazretlerine;
- Resulullah Efendimizin vasfını anlat, dediler.
O da:
- Beyaz benizli, güzel ve sevimli yüzlü idi, diye buyurdu.
İmam-ı Buharî hazretleri Kâ’b bin Mâlik hazretlerinden şöyle rivayet etmiştir ki: “Resulullah Efendimiz sevindiği zaman mübarek yüzü ay parçası gibi nurlanırdı ve sevinci mübarek alnında zâhir olurdu”
Resulullah efendimizin görmesi bizim görmemiz gibi değildi. İbn-i Abbas hazretleri, “Resulullah efendimiz gündüz nasıl görürse gece karanlığında da öyle görürdü” buyurmuştur.
Aişe-i Sıddika validemiz de, “Resulullah efendimiz aydınlıkta nasıl görürse karanlıkta da öyle görürdü” buyurmuştur. Fahr-i âlem efendimiz ashabına: “Vallahi sizin rükunuz ve secdeniz benden gizli kalmaz. Hiç şüphesiz ben sizi önümden ve arkamdan görürüm” buyurmuştur.
Yine Müslim’de geçen Enes bin Malik hazretlerinin bildirdiği hadis-i şerifte, Efendimiz: “Ey Ademoğulları! Elbette ben sizin imamınızım. O halde rüku ve secdeyi benden önce etmeyin. Hiç şüphesiz sizin önce yapmanız bana malum olur. Çünkü sizi önümden ve arkamdan görürüm” buyurdu.
İmam-ı Mücahid hazretleri, “O, kalktığın ve secde edenler arasında dolaştığın zaman seni görüyor,” (Şura suresi: 218) ayet-i kerimesinin tefsirinde şöyle buyurmuştur: Resulullah efendimiz önünde olanları gördüğü gibi arkasında olan safları da görürdü.
Bu durum Resulullah efendimiz hakkında alışılmışın ötesine geçen bir hususiyettir. Gözde görme sıfatını yaratan Cenab-ı Allah başka uzuvlarda da yaratmaya kadirdir .
Efendimiz, genelde önüne bakardı. Yeryüzüne bakışı gök yüzüne bakışından ziyade idi. En çok baktığı göz ucu ile bakmaktı. Gerçekten de edebin gereği olan şey, gözlerini muhafaza etmektir. Oraya buraya baka baka yürümek edepsizlik nişanıdır, denilmiştir.
Hazret-i Ali buyurdu ki: “Fahr-i âlemin mübarek gözleri büyüktü. Mübarek kirpikleri uzundu. Mübarek gözlerinin karası gayet siyahtı. Mübarek gözlerinde biraz kırmızılık vardı. Bu özellik gözde gayet güzel olmayı gerektirici bir vasıftır.
Yine Hazret-i Ali şöyle anlatır:
Bir zaman Resulullah efendimiz beni Yemen diyarına gönderdi. Orada Yahudi alimlerinden bir kişi bana: “Ebe’l-Kasım’ın vasfını bana söyle” dedi. Ben de, çok uzun değildir, kısa da değildir, dedim. O Yahudi alimi devam etti: “Gözlerinde kırmızılık vardır ve sakalı çok güzeldir” dedi. Ben: “Vallahi Resulullahın sıfatı böyledir” dedim. O zaman Yahudi alimi:
“Ben babalarımın ve dedelerimin kitaplarında O’nun vasfını böyle buldum. Ben şehadet ederim ki, o nebidir ve Allah’ın resulüdür. Bütün Ademoğullarına resul olarak gönderilmiştir” dedi.
Resulullah efendimizin işitmesi de bizimki gibi değildi. Bununla ilgili olarak Ebu Zer hazretlerinin bildirdiği hadis-i şerifte, Fahr-i âlem efendimiz şöyle buyurmuştur: “Hiç şüphesiz ki ben, sizin görmediğinizi görürüm ve işitmediğinizi işitirim.”
Hakim bin Hizam hazretleri anlatır: “Bir gün Resulullah efendimiz eshab-ı kiramı arasında oturuyordu. Onlara:
- Benim işittiğimi siz de işitiyor musunuz? diye sordu.
- Hiçbir şey işitmiyoruz ya Resulallah! dediler.
O zaman Resulullah Efendimiz:
- Muhakkak ben, göğün ve yıldızların sesini işitirim. Onun ses verdiği inkâr edilemez. Çünkü onda bir karış yer yoktur ki, üzerinde secde veya kıyam edici bir melek bulunmasın, diye buyurdu.
Efendimizin sesi, işitmesi gibi yüz görünüşü ve konuşması da çok farklı idi. Fahr-i âlem efendimizin alnı parlak ve açıktı. Mübarek kaşları çatık ve ince idi. Kaşlarının arası açıktı. İki kaşının arasında olan damarı öfke zamanında kabarırdı.
Mübarek dişleri beyazdı ve çok sık değildi, araları açıktı. İnci gibi berrak, sağlam ve güzeldi. İbn-i Abbas hazretleri buyurdu ki, Fahr-i âlem efendimizin ön dişleri seyrekti. Söz söylediği zaman sanki dişlerinin arasından nur çıkardı.
Mübarek dudaklarının mübarek ağzını yumduğu zamanda görünen şekli, güzelliği Allah’ın kullarından hiçbir kimseye verilmiş değildi. Görenler, öylesine güzellik ve letafet üzere idi, demişler gördüklerini tam ifade edememişlerdir.
Hz. Ebu Kursafe şöyle anlatır: “Ben, annem ve teyzem, Resulullah efendimize gidip biat ettik. Dönüp eve geldiğimiz zaman bana:
- Oğlum, hiç bunun gibi yüzü güzel, elbisesi temiz, sözü yumuşak ve tatlı bir kimse biz görmedik. Ağzından nur çıktığını görüyorduk, dediler.
Mübarek ağız suyunun vasfı hakkında çok mucize ve kerametler beyan olunmuştur. Bunlardan biri ittifakla nakledilen bir hadiste gelmiştir ki, Hayber gazasında Hazret-i Ali’nin gözleri çok ağrıyordu. O kadar ki, gözlerini açmaya muktedir olamıyordu. Fahr-i âlem efendimiz o gün eline sancağı alıp gözlerine mübarek ağız suyundan sürdü. Sanki hiç gözleri ağrımamış gibi oldu.
Hz. Utbe’de de kurdeşen dedikleri hastalık arız olmuştu. Fahr-i alem onun sırtına ve karnına bir miktar ağız suyundan sürdü ve mübarek eliyle sığadı. Sıhhat bulduktan sonra bedeni öyle hoş kokulu oldu ki, ondan güzel koku olmazdı.
Resulullah efendinmizin konuşması hakkında şöyle buyurulmuştur: Allahü teâlânın yaratıkları arasında ondan daha fasih ve şirin konuşan, üslubu hızlı ve akıcı bir kimse yoktu. Mübarek sözleri gönülleri alır ve ruhları cezbederdi.
Konuşması o derecede idi ki, onun nihayetine akıl yetişmezdi. Nasıl böyle olmasın ki, bu şerefli lisanı ile Hak teâlânın emir yasaklarını insanlara bildirdi. Allah’ın muradı onun lisanından beyan oldu. Allahın emir ve yasaklarının hepsi onun vasıtasiyle açıklanıp bildirilirdi.
Farzlar ve sünnetler onunla açık seçik ortaya konulmuştur. Doğruluk ve olgunluk yolu, dünyaya geliş ve Allaha dönüş caddesi onunla açık ve aydınlık hale gelmiştir. O derecede konuşması akıcı ve aydınlık, sözleri açık ve berrak idi ki, söz söylediği zaman kelimeleri inci gibi dizilirdi. Bir kimse saymak istese şerefli kelimelerinin sayılması kabildi.
Aişe-i Sıddıka validemiz anlatır:
Resulullah efendimiz sözünü sizin dizdiğiniz gibi dizmezdi. O öyle söz söylerdi ki, eğer bir kimse onları saymak istese sayılması kabil olurdu. Bazı yerde anlaşılsın diye bir kelimeyi üç kere tekrarlardı. “Ben Arabın en açık ve aydınlık konuşanıyım” diye buyururdu. Cennet ehli Muhammed aleyhisselamın diliyle konuşurlar.
Hazret-i Ömer bin Hattab, bir gün:
- Ya Resulallah! Ne haldir ki, sen bizim aramızdan çıkıp yabancı bir diyara gitmedin. Yine de fesahatte, güzel konuşmada hepimizden üstünsün, dedi.
Fahr-i Kainat efendimiz:
- İsmail’in “aleyhisselam” konuştuğu dil kaybolup gitmişti. Cebrail aleyhisselam onu bana getirdi, ezberletti, buyurdu.
Velhasıl lisanın kemaline delalet eden şeylerin nihayeti yoktur. Bu mananın tasdiki, akıllı kişiler katında asla delile ve isbata muhtaç değildir. Bazı alimler, Peygamber efendimizin lafzı az ve manası çok olup asla fasihlerin divanlarından hiç birinde geçmemiş olan şerefli sözlerinden bazısını toplamışlardır. Bunlardan Kaadi Iyaz’ın Şifa kitabında geçen bazıları şunlardır:
“Kişi sevdiği kimse ile beraberdir” Salihlere, iyilerle muhabbet eden salihlerle, iyilerle haşrolur. Fasık ve kötü kimselere muhabbet eden onlarla haşrolur, demektir.
“Müslüman ol ki, selamet bulasın.” Bu mübarek sözü Resulullah efendimiz Rum Kayserine gönderdiği şerefli mektubunda yazmıştır. Eğer müslüman olursan hem sen selamet bulursun, hem de başkaları senden selamet bulur. Hem dünyada selamet bulursun, hem de ahirette kurtulursun. Bu bakımdan ecrin iki kat olur, demektir.
Resulullah efendimizin sözlerinin vecizliği, kısa fakat çok şey ifade ettiği meşhurdur. Bu mübarek sözlerin bazıları ve kısa açıklamaları şöyle:
“Saadetli o kişidir ki, başkalarının halinden nasihat alır”
Kötülük edenlerin başlarına ne belalar geldiğini görür ve kötü işlerden çekinir. İyilik edenlerin ne yüceliklere eriştiğine bakar, iyi işlere ve doğruluğa meyleder.
“Hiç şüphesiz ki, ameller niyete göredir” “Niyeti olmayanın ameli yoktur.” Bu iki şerefli sözün altında ilimden nice hazineler vardır. Onun için İmam-ı Şafii hazretleri, “El-a’malü bi’n-niyyat (Ameller niyet iledir),” hadisi ilmin yarısını teşkil eder, diye buyurmuştur.
İslam dininin bir zahiri bir de batını vardır. Niyet batına (kalbe) ve amel zahire, görünüşe bağlıdır. Aynı zamanda niyet kalbin kulluk etmesi ve amel uzuvların ubudiyetidir. Bir hadis-i şerifte de: “Mü’minin niyeti amelinden hayırlıdır”, diye buyurulmuştur. Niyet kalbin işidir. Amel ise uzuvların işidir. O halde kalbin işi, uzuvların işinden hayırlıdır. Çünkü uzuvlar kalbe bağlıdır. Uzuvların ameline sebep olan kalbdir.
Bir gün Peygamberimiz: “Çöplükte biten çimenden sakının” diye buyurmuştu. Sahabe-i kiram sual edip:” Ya Resulallah! Bundan, şerefli muradınız nedir? dediler. Fahr-i Kainat efendimiz: “Aslı kötü kadındır” buyurdu.
Sözün özü, aslı kötü kadının güzelliğne meyledip onu nikah etmeyin demektir. Peygamber efendimiz onu çöplük üzerinde biten yeşil çimene benzetmiştir ki, görünüşü güzel ve hoştur, fakat aslı temiz değildir. Suyu pistir. Pis ve değersiz şeylerden meydana gelmiştir. Aslı bozuktur.
Yine Peygamber efendimiz: “Kişiye kendi elinden başkası cinayet işletmez” buyurmuştur. Kişinin kendine ettiğini kimse kimseye etmez demek olur.
Kişinin kendi nefsine karşı işlediği cinayeti, ağır suç ve günahı hiç kimse bir başkasına karşı işleyemez demektir. Yine Peygamber efendimiz, “Kuvvetli olan, insanlara galip gelen kimse değildir. Esas kuvvetli olan, öfke zamanında nefsine sahip olandır”, diye buyurmuştur.
Yine Peygamber efendimiz buyurmuştur ki: “Haber almak görerek gibi değildir.” İşitmekle hasıl olan bilgi, müşahede ile elde edilen bilgi gibi değildir, demek olur. Yine Peygamber efendimiz, “Meclisler emanetlerle kaimdir”, buyurmuştur. Güzel geçimi ve sohbet adabını öğretmektir. Mü’mine lazım olan, vâkıf olduğu sırrın emini olmak, emanete hıyanet etmemek, bir mecliste görüp işittiğini başka bir mecliste söylememek, mü’min kardeşlerine iyi davranmak, onlarla güzel geçinmek, kişilerin arasını bulucu olmak, ıslah etmeye çalışmak, halk arasına kin ve düşmanlık sokmaktan sakınmaktır.
Resulullah efendimizin lisanının fesahatini gösteren pek çok hadis-i şerifleri vardır. Bunlardan bir kısmı da şunlardır:
“Siz insanlara mallarınızla ikrama kadir olamazsanız güzel ahlakınızla ikram edin.”
“Kötü huy ve tabiat, sirkenin balı bozduğu gibi ameli bozar.”
“Akıllı ve zeki olan o kimsedir ki, nefsini zelil ve zebun edip kendine muti eyler, ölümden sonrası için amel işler. Aciz ve zavallı olan da o kimsedir ki, nefsinin hevasına tabi olur.”
“Kadın üç şeyden birine rağbet edilerek nikah olunur: Ya malı, ya güzelliği, ya da dindarlığı için. Sen dindar olandan ayrılma. Gerekli olan dindarlıktır.”
“Hangi hastalık cimrilikten daha şiddetlidir?”
“Hayâ her şeyden hayırlıdır.”
“İlmin fazileti ibadetin faziletinden hayırlıdır.”
“Beden sıhhati ve tasadan uzak olmak, iki büyük nimettir.”
“İşinizi ve ihtiyaçlarınızı gizli tutarak yardım isteyin. Çünkü her nimet sahibi hasede uğrayıcıdır.”
Sözün kısası şudur ki, bir kişinin bir muradı olsa husule gelmeden önce herhangi bir kimseye söylemekten sakınmalıdır. Sırrını saklaması gerekir. Çünkü sırrını ortaya dökünce hasetçi kişi bundan haberdar olur, ona göre hazırlanıp o muradın meydana gelmemesine çalışır. Böylece bir fitne ortaya çıkar ve o kişinin muradına erişememesine sebep olur.
“Pişmanlık tövbedir.”
“Hayır işe delalet eyleyen kimse, o hayrı işleyen gibidir.”
“Her ihsan sadakadır. Hayır işe sebep olan, o hayrı işleyen gibidir.”
“Allah mazlumun feryadına yetişmeği sever.”
“Bir nesneye muhabbetin seni kör ve sağır eyler.”
Hasılı, kişi sevdiği şeyin ayıbını görmez ve işitmez olur. O muhabbet buna mani olur. Kötülükleri iyilikler şeklinde görünmeğe başlar. O halde layık olan, böyle bir şeye müptela olunca nefsine tabi olmayıp aklın iktizası üzere hareket etmek, akıllı kimselerin öğütlerini kabul etmek ve hakka razı olmaktır.
Resulullah efendimiz Ebu Hüreyre’ye:
- Dün neredeydin? dediler.
- Yakınlarımdan bazı kimseleri ziyarete gittim, dedi.
Resulullah efendimiz, “Ya Eba Hüreyre! “Haftada bir kere ziyaret et; muhabbetin ziyade olsun”, buyurdu.
Kişi dostlarını çok tez ziyaret edince rağbetsiz olur. Biraz geç ziyaret edince muhabbetlice olur.
Resulullah efendimizin şerefli lisanındaki güzelliğin üzerinde bütün düşmanları ve dostları ittifak etti. Kimse daha güzelini ifade edemedi. Şerefli lisanını gösteren bir sözü de şudur:
“Kış mevsimi mü’minin baharıdır. Gündüzü kısa olur, oruç tutar. Gecesi uzun olur, namaz kılar.”
Evet, bahar mevsimi yemek ve içmek için yaşayan kimselere nasıl uygunsa iyi işlerle meşgul olmak isteyen mü’minlere de kış mevsimi öyle uygundur. Gündüz oruç tutmakta zorluk çekmez. Geceleri de rahatça taat ve ibadette bulunur. Gönlünün muradınca hareket eder.
“Kanaat tükenmez maldır ve yok olmaz hazinedir.”
“Geçimde iktisat etmek yaşamanın yarısıdır; güzel ahlakla halkın sevgisini kendine çekmek aklın yarısıdır ve güzel sual sormak ilmin yarısıdır.”
“İktisat hayatın yarısı ve güzel ahlak dinin yarısıdır.”
“Sual sormak ilmin yarısıdır, yumuşak ve tatlı davranmak geçinmenin yarısıdır, iktisat etmekle hiç kimse fakir olmamıştır.”
“Mü’min, insanların kendisinden emin olduğu kimsedir.”
“Müslüman o kimsedir ki, müslümanlar onun dilinden ve elinden salim olurlar (diliyle ve eliyle kimseyi incitmez.)
“Emaneti, seni emin edinmiş kimseye teslim eyle. Sana hıyanet edene sen hiyanet eyleme.”
“Hüsn-i ahd (sözünü güzellikle tutma) imandandır.”
Aişe-i Sıddıka validemiz bu sözle ilgili olarak şunu anlattı:
Bir gün Resulullah efendimiz benim yanımda idi. Yaşlı bir kadın Resulullah efendimize geldi. Fahr-i Alem hazretleri: “Sen kimsin?” dedi. Kadın:
- Ya Resulallah! Ben Müzeyne kabilesinden Hasane hatunum, dedi.
Resulullah Efendimiz:
- Demek sen Hasane hatunsun? Ne haldesiniz? Biz o diyardan gittikten sonra haliniz nice oldu? diye hal ve hatırını sorarak iltifat edip lutuflar gösterdi.
O da:
- Hayır oldu, ya Resulallah! Anam babam sana feda olsun, dedi.
Kadın çıkıp gittikten sonra ben:
- Ya Resulallah! Böyle bir kadına bu kadar iltifat etmenin sebebi nedir? dedim. Fahr-i Kainat efendimiz:
- Bu bize Hadice zamanında gelirdi. Hüsn-i ahd imandandır, diye buyurdu.
Haslı, ahd-i kadimi (eski günleri, geçmiş zamanı) unutmayıp kişinin eski dostlarını anması iman alametidir, demektir.
Sevgili Peygamberimizin hayatında Ramazan ayının ayrı bir önemi vardır. Çünkü, Kur’an-ı kerim inmesinin başlangıcı Ramazan ayında idi. Peygamber efendimiz her yıl Cebrail aleyhisselamla buluşup durumunu müzakere ve muhafaza ederdi. Alemlerin hocası Efendimiz, Ramazandan Ramazana, inen Kur’an’ı ona arzederdi. Peygamber efendimiz, Ahırete intikal ettiği sene iki kere arzetti.
Velhasıl Kur’an-ı kerimin topluca ve ayrıntılariyle inişi, arzı, sağlamlaştırılıp kuvvetlendirilmesi Ramazan ayında vuku buldu. Hadis-i şerif delalet eder ki, Ramazan ayında Kur’an dersi yapmak, yani Kur’anı başkasına öğretmek, bilmiyorsa başkasından öğrenmek ve kendinden daha iyi ezberlemiş olana arzetmek müstehaptır.
Diğer mukaddes kitapların da Ramazanla ilgileri var. Resulullah efendimiz: “İbrahim’in sayfaları Ramazanın ilk gecesi indi. İncil, on üçüncü gecesi nazil oldu. Tevrat, altıncı gecesi nazil oldu. Kur’an-ı azim yirmi yedinci gecesi indi”, buyurmuştur..
Fahr-i Alem efendimiz, Cebrail aleyhisselamla Kur’an-ı kerim dersini geceleyin yapardı. Zira geceleri insanın zihni daha berrak ve hatırını toplaması daha kolay olur. Hususiyle Ramazan gecelerinde...
Bu şerefli ayın fazileti o kadardır ki, Resulullah efendimiz, Eshabına bunun gelişini şöyle müjdeledi:
“Allah’ın üzerinize oruç yazdığı mübarek Ramazan ayı geldiğinde gök kapıları açılır, cehennem kapıları kapatılır ve şeytanlar bağlanır. Onun bir gecesi bin aydan hayırlıdır. Her kim onun hayrından kendini men ederse gerçekten mahrum kalmış olur. Onun hayrından mahrum kalan da bütün hayırlardan mahrum kalmış demektir”.
Resulullah efendimiz, Receb ve Şaban ayları girdiğinde:
Allahım, Receb ve Şaban aylarını bize kutlu, uğurlu kıl ve bizi Ramazan’a sen yetiştir”, diye dua ederdi.
Resulullah efendimiz, Ramazan ayının bir fırsat ayı olduğunu, bu ayda yapılan, sevaplara, iftarlara, iyiliklere kat kat fazlasının verileceğini bildirirdi. Selman-ı Farisi hazretleri anlatır:
Resulullah Şaban ayının son günü hutbesinde buyurdu ki: “Ey Müslümanlar! Üzerinize öyle büyük bir ay gölge vermek üzeredir ki, bu aydaki bir gece (Kadir Gecesi), bin aydan daha hayırlıdır. Allahü teâlâ, bu ayda, hergün oruç tutulmasını emretti. Bu ayda, geceleri teravih namazı kılmak da sünnettir. Bu ayda, Allah için ufak bir iyilik yapmak, başka aylarda, farz yapmış gibidir. Bu ayda, bir farz yapmak, başka ayda 70 farz yapmak gibidir. Bu ay, sabır ayıdır. Sabredenin gideceği yer Cennettir. Bu ay, iyi geçinmek ayıdır. Bu ayda mü’minlerin rızkı artar. Bir kimse, bu ayda, bir oruçluya iftar verirse, günahları affolur. Hak teâlâ, onu Cehennem ateşinden azad eder. O oruçlunun sevabı kadar, ona sevab verilir.”
Eshab-ı kiram, dediler ki: “Ya Resulallah! Her birimiz, bir oruçluya iftar edecek, onu doyuracak kadar zengin değiliz. Bu sevaplardan mahrum kalmamak için ne yapmamız lazımdır?
Resul aleyhisselam buyurdu ki: “Bir hurma ile iftar verene de, yalnız su ile oruç açtırana da, biraz süt ikram edene de, bu sevab verilecektir. Bu ay, öyle bir aydır ki, ilk günleri rahmet, ortası af ve mağfiret ve sonu Cehennemden azad olmaktır. Bu ayda, emri altında olanların vazifesini hafifletenleri Allahü teâlâ affedip, Cehennem ateşinden kurtarır. Bu ayda dört şeyi çok yapınız! Bunun ikisini Allahü teâlâ çok sever. Bunlar, Kelime-i şehadet söylemek ve istiğfar etmektir. İkisini de, zaten her zaman yapmanız lazımdır. Bunlar da Allahü teâlâdan Cenneti istemek ve Cehennem ateşinden Ona sığınmaktır. Bu ayda, bir oruçluya su veren bir kimse, kıyamet günü susuz kalmıyacaktır.”
Efendimiz bu ayda günahların affolacağı müjdesini de verirdi: “Bir kimse, Ramazan ayında oruç tutmayı farz bilir, vazife bilir ve orucun sevabını, Allahü teâlâdan beklerse, geçmiş günahları affolur.”
Demek ki, orucun Allahın emri olduğuna inanmak ve sevab beklemek lazımdır. Günün uzun olmasından ve oruç tutmak güç olmasından şikayet etmemek şarttır.Günün uzun olmasını, oruç tutmayanlar arasında güçlükle oruç tutmasını fırsat ve ganimet bilmelidir.
Ayrıca şu müjdeyi de verdi:
“Ramazan ayı gelince, Cennet kapıları açılır. Cehennem kapıları kapanır ve şeytanlar bağlanır.”
Peygamber efendimiz, Ramazan orucuna, Ramazan hilalini görünce başlar, Şevval hilalini görünce bırakırdı. Hazret-i Aişe validemiz buyurdu ki:
“Peygamber efendimiz, başka aylarda sakınmadığını Şaban ayında sakınırdı. Ondan sonra Ramazan ayı göründüğünde oruç tutardı. Eğer hilal buluta girip görünmezse Şaban’dan otuz gün sayar, tamam olduğu gibi oruca
başlardı”
Şabanı sakınmanın manası, hilalini ve günlerinin sayısını gözetmede ihtimam etmektir, demişlerdir.
Efendimiz, “Onu gördüğünüz zaman oruç tutun ve onu gördüğünüz zaman orucunuzu bozun. Eğer bulut size engel olursa günlerini sayın”, buyururdu.
İbn-i Ömer hazretleri anlatır:
Bir grup insanla Ramazan hilalini gördük. Ben de Peygamber efendimize varıp:
- Ben gördüm, diye haber verdim.
Peygamber efendimizin kendisi oruç tuttu ve Ramazan orucunu emretti.
Başka bir zaman da bir Arabi, Fahr-i Kainat efendimize gelip:
- Ya Resulallah! Ben Ramazan hilalini gördüm, dedi.
Peygamberimiz:
- Allah’tan başka ilah bulunmadığına şehadet eder misin? diye buyurdu.
Arabi:
- Evet, dedi. Ondan sonra:
- Benim Allah’ın elçisi olduğuma şehadet eder misin? buyurdu.
Arabi yine:
- Evet, dedi. Bunun üzerine Fahr-i Kainat efendimiz:
- Ya Bilal! Halk arasında nida et, oruç tutsunlar! diye buyurdu.
Yukarıda geçen hadiste “Onu gördüğünüz zaman”, sözünden murad, Müslümanlardan kimisinin görmesidir. Yoksa her kişinin görmesi değildir.
İmam-ı azam hazretleri, gökyüzü bulutlu olduğu yahut tozla kaplı bulunduğu zaman adil bir kişinin şehadetini kabul etmek gerektir. İster kadın olsun, ister erkek olsun, demiştir.
Ramazan orucu; Peygamberimizin Medine’ye hicretinden onsekiz ay sonra, Şaban ayınının onuncu günü farz kılınmıştır.
Ramazan ayında oruç tutulması, Kur’an-ı Kerimle emir edilmiş ve bu husustaki ayetlede şöyle buyrulmuştur:
“Ey iman edenler! Sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de, takvaya eresiniz, nefsinize hakim olasınız diye oruç, farz kılındı.
O, sayılı günlerdir. İçinizden, her kim, o günlerde hasta olur, yahut seferde bulunursa, tutamadığı günler sayısınca, başka günlerde kaza eder, öder.
Oruç tutmağa güç yetiremeyenlerin de, bir yoksul doyumu fidye vermeleri gerekir. Kim, hayrına fidyesini artırırsa, bu, onun için daha hayırlıdır.
Bununla beraber, bilirseniz, oruç tutmanız, sizin için daha hayırlıdır.
Ramazan ayı öyle bir aydır ki insanlara doğruyolu gösteren açık ayetleri kendisinde toplayan, hak ile batılı ayırd eden Kur’an, onda indirildi.
Sizden her kim, o aya erişirse, onu, oruçlu geçirsin.
Kim de, hasta olur, yahut bir sefer üzerinde bulunursa, tutamadığı günler sayısınca, başka günlerde kaza etsin.
Allah, size kolaylık diler, güçlük dilemez.
Bu da, o sayıyı ikmal ve size olan hidayetine karşı Allah’ı tekbir etmeniz içindir. Gerek ki, şükr edesiniz.
Fecrin, siyah ipliğinden beyaz ipliğini seçinceye (imsak vaktine) kadar yiyiniz, içiniz, sonra, ertesi geceye kadar orucu tam tutunuz.”
Peygamberimiz buyurdu ki: “İslam, beş şey üzerine kuruldu:
1- Allah’tan başka ilah bulunmadığına ve Muhammed’in Resulullah olduğuna şehadet etmek,
2- Namazı kılmak,
3- Zekatı vermek,
4- Ramazan orucunu tutmak,
5- Haccetmek.”
Oruç, yalnız Peygamberimize ve ümmetine farz kılınmış bir ibadet değildir.
Hz. Adem’den beri gelip geçen bütün Peygamberlerle ümmetleri de, oruç tutmakla mükellef idiler.
Peygamberimiz “Kıyamet günü, oruç ve Kur’an, kullar için Şefaatçi olacaklardır. Oruç “Ya Rab! Ben, bunu, gündüzün yemekten ve şehvetlerden men ettim. Bunun hakkında, beni, Şefaatçı kıl!” diyecek.
Kur’an-ı kerimde de “Bunu, geceleyin uykudan men ettim. Bunun hakkında, beni, Şefaatçı kıl!” diyecek, her ikisi de, şefaat edeceklerdir.” buyurmuştur.
Resulullah efendimiz Ramazan orucunun insanlara faydası üzerinde çok dururdu. Bununla ilgili buyurdu ki:
“Oruç, ateşten koruyan bir kalkandır. Herhangi birinizi, savaşta koruyan kalkan gibi!”
“Oruç, nefsi, yalnız yemek, içmek gibi şeylerden alıkoymaktan ibaret değildir. Fakat, masiyetlerden, kötülüklerden de alıkoymaktır!”
“Oruç, sabrın yarısıdır.”
“İzzet ve Celal sahibi olan Allah buyurur ki; Ademoğlunun her ameli kendisi içindir. Yalnız, oruç, müstesnadır! Oruçlu kimse; yemesini, içmesini benim için bırakmıştır. Oruç, benim içindir! Onun mükafatını da, ben, veririm!”
“Allah’a yemin ederim ki: Oruçlunun ağız kokusu, Allah katında misk kokusundan daha hoştur!
“Oruçlunun sevineceği, iki sevinci vardır:
1. Oruçlu, iftar ettiği zaman, iftarına sevinir,
2. Rabbine kavuştuğu ve Allah, orucunun mükafatını, kendisine verdiği zaman, sevinir!”
Ebu Ümame hazretleri anlatır:
“Resul aleyhisselama gidip “Ya Resulallah! Bana, bir amel emret te, işleyeyim?” dedim. Resul aleyhisselam “Sen, oruca devam et! Çünki, ona eşit ve denk bir amel yoktur!” buyurdu.
Resul aleyhisselama tekrar gittim. “Ya Resulallah! Bana, bir amel emret de, ben, o ameli yapınca Cennet’e gireyim?” dedim. Resul aleyhisselam “Sen, oruca devam et! Çünkü, ona eşit ve denk amel yoktur!” buyurdu.”
Sonra şöyle buyurdu:
“Cenne’te Reyyan diye anılan bir kapı vardır ki, Kıyamet gününde bu kapıdan Cennete ancak oruçlular girerler.Onlardan başka hiç kimse giremezdir.”Oruçlular, nerededir?” diye seslenilir.Oruçlular, kalkıp oradan içeri girerler. Oruçluların sonu girdikten sonra, kapı, kapanır. Artık, o kapıdan Cennete hiç kimse giremez.
Namaz kılanlar, Cennetin namaz kapısından çağırılırlar.
Mücahidler, Cihad kapısından, oruçlular, Reyyan kapısından, Sadaka sahipleri de, Sadaka (Zekat) kapısından çağırılırlar.” buyurdu.
Hz. Ebu Bekir,
- Anam, babam, Sana feda olsun ya Resulallah! Bir kimse için, bu kapıların hepsinden çağırılmak, mümkün müdür? Bir kimsenin, bu kapıların hepsinden çağırıldığı olabilir mi? diye sordu.
Resulullah Aleyhisselam,
- Evet! Hepsinden çağırılabilir. Senin de, onlardan olmanı umarım!, buyurdu.
Abdullah bin Ebi Evfa hazretleri anlatır: “Bir kere Resûlullah efendimiz ile Ramazan ayında seferde idik. Gün battığı zaman:
- Yâ Bilâl! Aşağı in, bize su ile kavut karıştır, diye buyurdu.
Bilâl:
- Yâ Resûlallah! Daha gündüz, dedi.
Fahr-i Kâinat efendimiz, tekrar ederek:
- İn, bize su ile kavut karıştır! diye buyurdu.
Bundan sonra Bilâl inip karıştırdı, getirdi. Peygamber efendimiz alıp içti.
Resûlullah efendimiz emrettiği halde Bilâl’in “Daha gündüz” demesinin sebebi şu idi ki, ortalık kararmamıştı, ufukta henüz ışık ve kızıllık eserinin zail olmadığını gördü . Peygamber efendimiz bu eserlere belki nazar etmemişlerdir, diye böyle söylemişti... Fakat Peygamber efendimiz tekrar buyurunca Bilâl bildi ki, ışık ve kızıllık eserlerinin kalması zarar etmeyip, güneş batınca iftar câiz olur.
Enes bin Mâlik hazretleri, “Peygamber Efendimizin âdetleri, orucunu akşam namazından önce birkaç tane yaş hurma ile açmaktı. Yaş hurma bulamazsa kuru hurma ile açardı. Kuru hurma bulamazsa birkaç yudum su ile açardı.” demiştir.
İbn-i Ömer hazretleri , “Peygamber efendimiz, iftar ettiği zaman:
“Zehebezzama’ vebtelletil urûk ve sebe-tel-ecr inşâallahü teâlâ -Allah’ın izniyle susuzluk gitti, damarlar ıslandı ve sevap gerçekleşti”, diye buyururlardı”, demiştir.
Muâz bin Zühre, Efendimizin iftar ettiği zaman:
“Allahümme leke sumtü ve alâ rızkıke eftartü -Allahım, senin için oruç tuttum ve senin rızkınla iftar ettim”, diye dua ettiğini bildirmiştir.
İbn-i Abbas hazretleri de, Fahr-i âlem efendimizin, iftar zamanında:
“Allahümme leke sumtü ve alâ rızkıke eftartü fetekabbel minnî inneke ente’s-semîu’l-alîmu - Allahım, senin için oruç tuttum ve senin rızkınla iftar ettim. Kabul eyle. Elbette sen işitici ve bilicisin”, derdi demiştir.
Muâz bin Zühre de, “Elhamdü lillâhi’llezzî eânenî fesumtü ve rezakanî fe-eftartü -Hamd, bana yardımiyle oruç tuttuğum ve bana verdiği rızıkla oruç açtığım Allah’a mahsustur”, diye rivayet etmiştir.
Bildirilen güzel sözlerin her biri Fahr-i âlem’den rivayet olunmuştur. Herhangisi iftar sırasında söylenirse sünnet üzre iftar olunmuş olur.
Ramazan gecelerinde Teravih namazı kılınması, Peygamberimizin sünnetidir. Peygamberimiz “Yüce Allah, Ramazan ayında orucu farz kıldı. Ben de, Teravih Namazını Müslümanlara sünnet kıldım.” buyurmuştur.
Hz. Aişe validemiz buyurdu ki: Resulullah , Ramazanda, Mescidde geceleyin Teravih namazı kıldı. Müslümanlar da, kendisine uyarak Teravih namazı kıldılar. Ertesi günü sabah olunca, Müslümanlar, bunu birbirlerine anlattılar. İkinci gece Müslümanlar, önceki gecekinden ziyade Mescidde toplandılar. Resulullah, Mescide çıkıp onlara Teravih Namazı kıldırdı. Sabah olunca, cemaat, bunu, anlattılar. Üçüncü gece, cemaat, daha çoğaldı. Resulullah, çıkıp onlara Teravih Namazını kıldırdı. Dördüncü gece, Mescid, cemaati alamayacak bir hale geldi. Mescid, cemaatle dolup taşınca, Resulullah, Teravih namazını kıldırmak için cemaatin yanlarına çıkmadı.
Cemaatten bazıları Namaz için toplandıklarını Resulullaha hatırlatmak istedilerse de, Resulullah, yanlarına çıkmadı. Sabah Namazını kıldırdıktan sonra cemaate yöneldi. Şehadet getirdi ve:
“Malumunuz olsun ki; sizin, cemaatla Teravih namazı kılmak hususundaki gayretinizi gördüm. Beni, sizin yanınıza çıkmaktan alıkoyan ancak, bu namazın size farz kılınacağı, sizin de, onun edasında acze düşeceğiniz, günaha gireceğiniz hakkındaki korkumdur.” buyurdu.
Zeyd b. Sabit hazretlerinin anlattığına göre: Peygamberimiz cemaatin, Teravihi kılmak için Mescidden çıkmadığını görünce, “Ey nas! Teravih namazını Mescidde cemaatle kılmak hususunda gösterdiğiniz aşırı arzu ve iştiyakın sonu gelmeyeceğini gördüm de, bunun size farz kılınacağından, farz kılınınca da, onu kılamayacağınızdan korktum. Ey nas! Siz, onu evlerinizde kılınız. Çünki, kişinin, farz namazlardan başka namazları evlerinde kılmaları efdaldir.” buyurdu.
Hz. Ömer devrine kadar Teravih namazı, evlerde ve Mescidlerde kılınırdı.
Bir gün, Hz. Ömer, Mescide çıkmıştı. Müslümanlar orada kendi başlarına ve dağınık bir halde Teravih namazı kılmakta idiler. Kimi, yalnız başına kılıyor, kimisi de, birkaç kişiye namaz kıldırıyordu.
Hz. Ömer, onları bu halde görünce “Ben, bunları bir İmamın başına toplasam, cemaat ile kılınsa daha iyi olur.” dedi ve bunun üzerinde durdu. Ertesi günü, cemaati, Übey b. Ka’b’ın arkasında topladı.
Hz. Ömer, başka bir gece, Mescide çıkıp halkın, İmamları bulunan Übey b. Ka’b’la birlikte Teravih Namazını kıldıklarını görünce “Ne güzel âdet oldu bu!” dedi.
Ebu Davud’un nakline göre: Übey b. Ka’b, Teravih namazını yirmi rekat olarak kıldırmıştır.
Bundan sonra da hep, cemaatle ve yirmi rekat olarak kılına gelmiştir.
Sahur, seherde yenilen yemektir. Ebu Hüreyre hazretleri anlatır:
“Fahr-i cihan efendimizin şerefli huzuruna girdim. Sahur yiyordu.
- Sahur bir berekettir ki, Allah onu size vermiştir. O halde siz onu terketmeyin, buyurdu.
Ebu Davud ve Nesai’nin rivayetlerine göre Arbaz bin Sariye şöyle bildirmiştir:
“Resulullah efendimiz, beni sahura davet edip:
- O mübarek yemeğe tez gel, buyurdu”, demiştir.
Enes bin Malik’ten rivayet edilmiştir ki:
“Seher vaktinde Resulullah efendimiz:
-Ya Enes! Ben oruçlu olmak istiyorum, bana yiyecek bir şey getir! dedi.
Ben de önüne hurma ve su getirdim. Ondan sonra Peygamber efendimiz:
- Ya Enes! Bir kimse getir, benimle beraber yesin, dedi.
Ben de Zeyd bin Sabit’i davet ettim. Zeyd geldi:
- Ben sevik içmek isterim, oruçlu olmak da isterim, dedi.
Resulullah Efendimiz Hazretleri:
- Ben de oruçlu olmak istiyorum, dedi.
Bunun üzerine Zeyd ile sahur yediler. Sonra kalktı, iki rek’at namaz kıldı. Daha sonra sabah namazına çıktı”, demiştir.
Cabir bin Abdullah hazretleri, Efendimizin Ramazanla ilgili ümmetine şu müjdeleri verdiğini bildirdi:
“Allahü teâlâ benim ümmetime, Ramazan-ı şerifte 5 şey ihsan eder ki, bunları hiçbir Peygambere vermemiştir:
1 - Ramazanın 1. gecesi, Allahü teâlâ mü’minlere rahmet eder. Rahmet ile baktığı kuluna hiç azab etmez.
2 - İftar zamanında, oruçlunun ağız kokusu, Allahü teâlâya, her kokudan daha güzel gelir.
3 - Melekler, Ramazanın her gece ve gündüzünde, oruç tutanların affolması için dua eder.
4 - Allahü teâlâ, oruç tutanlara, ahırette vermek için, Ramazan-ı şerifte Cennette yer tayin eder.
5 - Ramazan-ı şerifin son günü, oruç tutan mü’minlerin hepsini affeder”
Resulullah efendimiz, oruç tutmanın sevabının diğer ibadetler gibi olmadığını bildirdi. Çünkü, Allahü teâlâ, orucun sevabı için, “Karşılığını ben veririm” buyurmuştur.
Bu farkı Peygamber efendimiz şöyle bildirmiştir:
“Ameller, Allahü teâlâ katında yedidir. İkisi vacibi gerektirir. İkisi misli iledir. Birisi on kattır. Birisi yediyüz mislidir. Birisinin sevabını ise Allahü teâlâdan başka kimse bilmez. Vacibi gerekli kılan amellerden birincisi şudur ki, Allahü teâlâya ortak koşmadan ihlasla kulluk yapana cennet vacip olur. Ortak koşarak ölene ise cehennem vacip olur.
Misli ile olan amelden birincisi, günah işleyene misli ile karşılık verilir. Diğeri ise, iyi amel için niyet ettiği şeyi yapamayana, yapmış gibi sevap verilir. Bire on verilen amel, iyiliklerin sevabıdır. Kötülüklerin günahının aksine, iyiliklere bire on sevap verilir.
Bire yediyüz sevap verilen amel, helal malından Allah yolunda vermektir. Sevabını yalnız Allahü teâlânın bildiği amel, Allah için tutulan oruçtur. Onun karşılığını Allahü teâlâdan başka kimse bilmez.”
Allahü teâlânın, “Ademoğlunun her ameli kendisi için, yalnız orucu benim içindir” buyurması; kıyamet günü olunca, Allahü teâlâ kuluna hesap sorar. Öyle ki, hiç sevabı kalmaz. Yalnız orucu kalır. Bunun üzerine Allahü teâlâ, kulun ihtiyacı olan sevap kadar kendi fazlından ihsan edip, kulunu orucu sebebiyle cennete sokar.
Oruç tutanın sevaplarını, elde ettiği dereceleri Efendimiz şöyle bildirir:
“La ilahe illallah deyip, bu kelime-i tayyibe üzere vefat eden cennete girer. Allah için bir gün oruç tutup, bu minval üzere vefat eden cennete girer. Allah için sadaka verip, bu şekilde hayatı sona eren cennete girer.”
“Oruçlunun, akşam iftar zamanındaki duası reddolmaz.”
“Üç sınıf kimsenin duası reddolmaz: Oruçlunun iftar zamanındaki duası, adil devlet reisinin duası ve mazlumun duası.”
“Üç sınıf kimse vardır ki, Allahü teâlâ onların duasını geri çevirmez: İftar edinceye kadar oruçlunun duası, yardım olununcaya kadar mazlumun duası ve evine dönünceye kadar misafirin duası.”
“Her şeyin zekatı vardır, bedenin zekatı da oruçtur.”
Zekat veren, çok sevaba kavuştuğu gibi, malının kirinden de kurtulmuş olur. Oruç tutanın da bedeninde bulunan bazı hastalıklar yok olur.
Resulullah efendimiz Ramazan orucu haricinde Aşûre günü (muharrem ayının onuncu günü) orucuna önem verirdi. Hz. Aişe validemizin bildirdiğine göre: Aşûre günü orucunu, ötedenberi Kureyş müşrikleri de, Peygamberimiz de, tutardı.
Aşûre günü, Kabe’ye müşrikler tarafından yeni örtü de, örtülürdü.
Ramazan orucu, Medine’de Müslümanlara farz kılınınca, Peygamberimiz: “Aşûre günü orucunu, tutmak isteyen, tutsun, bırakmak isteyen de, bıraksın!” buyurdu.
Sonra da, Aşûre orucu ile ilgili şu müjdeleri verdi:
“Ramazandan sonra en faziletli oruç, Allah’ın ayı olan Muharrem’de tutulan oruçtur.”
“Allah’ın, Aşûre günü orucunu, ondan önceki yılın günahlarına keffaret kılacağını umarım!” buyurmuştur.
Peygamberimizden, Aşûre günü orucu soruldu.
Peygamberimiz “Bir yılın keffaretidir!” buyurdu.
Hz. Ali der ki “Peygamber aleyhisselama bir adam gelip “Ya Resulallah! Ramazan ayından sonra hangi ay oruç tutmamı bana emr edersin?” diye sordu.
Resul aleyhisselam “Ramazan ayından sonra oruç tutacaksan, muharrem ayını tut! Çünki, o, Allah’ın ay’ıdır. O ayda öyle bir gün vardır ki, Allah, o günde bir kavmin tövbelerini kabul etmiştir ve o günde başka bir kavmin de, tövbelerini kabul edecektir!” buyurdu.
Ramazan ayı orucunun farz kılınışından önce, Peygamberimiz, Müslümanlara Aşûre günü orucunu Muharremin onuncu günü tutmalarını emir etmiş, ayrıca “Ben, gelecek yıl sağ olursam, dokuzuncu gününü de, oruçlu geçireceğim.” buyurmuştu.
Hakem bin A’rec anlatır: “Abdullah bin Abbas’a gittim. Kendisi, Mescid-i haramda Zemzem’in yanında idi. Ridasını yasdık yapmış ona dayanmış bulunuyordu. Yanına oturdum.
Kendisi, yanında oturulup durulacak ne güzel arkadaştı!
Ona “Aşûre gününden bana haber ver?” dedim.
“Sen, onun nesinden soruyorsun?” dedi.
“Sen, bana Aşûre gününden haber ver, o, hangi gündür ki, o gün, ben, oruç tutayım? Aşûre günü orucundan haber ver?” dedim.
İbn-i Abbas “Muharremin hilalini görünce, günleri saymağa başla ve dokuzuncu günü oruçlu olarak sabahla!” dedi.
Sonra da şu hadis-i şerifi nakletti: “Aşûre günü oruç tutunuz ve bu hususta Yahudilere muhalefet ediniz: Aşûre gününden bir gün önce ve ondan bir gün sonra da, oruç tutunuz!”.
Resulullah efendimiz, her ayın onüçüncü, ondördüncü ve onbeşinci günlerini oruçlu olarak
geçirirdi.
Abdullah bin Abbas der ki “Resul aleyhisselam, hazerde ve seferde Eyyamülbiz’da iftar etmez (Yani, o günleri oruçsuz geçirmezdi.)
Eyyam-ı biz; ayın doğup sonuna kadar aydınlattığı geceler demektir ki, her ayın on üçüncü, on dördüncü ve on beşinci geceleridir.
Katade bin Milhan “Resul aleyhisselam, bize ayın aydınlık olduğu on üçüncü, on dördüncü ve on beşinci gecelerin orucu ile emreder ve “O, yıl orucu gibidir!” buyururdu.”
Abdullah bin Minhal’in babası Minhal de “Resul aleyhisselam, bize, üç aydınlık geceli günlerin orucunu tutmamızı emreder “Onlar, yıl orucudur!” buyururdu.” demiştir.
Ebu Zer Gıfari der ki “Resul aleyhisselam “İçinizden, her aydan üç oruç tutmak isteyen kimse, üç aydınlık geceli günlerin orucunu tutsun!”
Bana da “Ey Ebu Zer! Her aydan
üç oruç tutacağın zaman, on üçüncü, on dördüncü ve on beşinci günlerde oruç tut!” buyurdu.”
Muazetüladviye, Hz. Aişe’ye “Resul aleyhisselam, her aydan üç gün oruç tutar mı idi?” diye sordu.
Hz. Aişe “Evet!” dedi.
“Resul aleyhisselam, bunun dışında ayın hangi günlerinde tutardı?” diye sordu.
Hz. Aişe “Orucu, ayın günlerinden herhangi birinde tutmağa pek özenmezdi.” dedi.
Abdullah b. Mes’ud da “Resul aleyhisselam, her ayın gurresinde üç gün oruç tutardı.” demiştir.
Aklık, beyazlık demek olan Gurre, oruçta, ayla aydınlanmış geceler, yani, her ayın on üç, on dört ve on beşinci geceleridir.
Ebu Hüreyre hazretleri, “Resul aleyhisselam, bana üç şeyi:
1. Her aydan üç gün oruç tutmayı,
2. Kuşluk namazı kılmayı,
3. Vitr namazını kılmadıkça, uyumamamı emir ve tavsiye buyudu.” demiştir.
Resulullah efendimiz, Ramazan haricinde ençok Şaban ayındı oruç tutardı.
Hz. Aişe validemiz der ki, “Resul aleyhisselam bazan o derece oruç tutardı ki, biz “Artık, orucu hiç bırakmayacak!” derdik.
Bazan da, orucu, öyle bırakırdı ki “Artık, hiç oruç tutmayacak!” derdik.
Ben, Resul aleyhisselamın, Ramazandan başka hiçbir ayı tamamen oruçla geçirdiğini görmedim.
Ben, Onun, şaban ayındakinden daha çok oruç tuttuğunu da, görmedim.
Şaban ayında, orucu, pek az bırakır, şaban ayını bütün tutar, Ramazana kavuştururdu.”
İmran bin Husayn’ın bildirdiğine göre: Peygamberimiz “Ey filan! Bu ayın (Şabanın) sonunda oruç tuttun mu?” diye sordu.
O da “Hayır ya Resulallah!” dedi.
Peygamberimiz “Öyle ise, Ramazandan çıktıktan sonra iki gün oruç tut!” buyurdu.
Ebu Hüreyre’nin rivayetine göre: Peygamberimiz “Şabanın yarısı kaldığı zaman, oruç tutmayınız!
Sizden biriniz, bir gün veya iki gün oruçla, sakın, Ramazana tekaddüm etmesin, ramazanın önüne geçmesin! Ramazanın önüne geçmeyiniz! Ancak, bir kimse adet edindiği orucunu tutuyorsa, varsın, onu tutsun!” buyurmuştur.
Ebu Eyyub’ül Ensari der ki: Peygamber aleyhisselam “Her kim, Ramazan orucunu tutar da, sonra, ona nafile olarak şevvalden altı gün eklerse, bu, bütün yıl oruç tutmuş gibi olur!” buyurdu.
Ebu Hüreyre’nin bildirdiğine göre: Peygamberimiz “Geceler arasından Cuma gecesini nafile oruç için tahsis etmeyiniz! Ancak, birinizin tutmakta olduğu orucuna tesadüf ederse, o, başka! Hiç biriniz, Cuma günü oruç tutmasın! Ancak, ondan önce, yahud sonra oruç tutarsa, o, başka!” buyurmuştur.
Yine Ebu Hüreyre’nin rivayetine göre: Resul aleyhisselam “Ameller, Pazartesi ve Perşembe günleri, yüce Allah’a arz olunur.
Bunun için, ben de, amelimin, oruçlu bulunduğum sırada arz edilmesini severim.” buyurmuştur.
Hz. Aişe validemiz de “Peygamber aleyhisselam, pazartesi ve Perşembe orucunu kaçırmamaya dikkat ederdi” buyurmuştur.
Peygamber efendimiz, Ramazan-ı şerîf gecelerinde namaz kılmaya çok önem verirdi. Resûlullah buyurdu ki:
“Her kim Ramazan-ı şerîfin her gecesinde iki rek’at namaz kılarsa, her rek’atında sekiz ihlâs-ı şerîf okursa, Hak teâlâ hazretleri, o kulun her rek’atında sekizyüz melek halk eder. Bu melekler, o kul için ibâdet ederler ve sevabı o kulun amel defterine yazılır. Derecesi yükselir, gelecek Ramazan-ı şerîfe kadar bu melekler Cennette bu kul için çeşitli dereceler hazırlarlar.” (Teravih namazının sevabı, bundan daha çoktur. Kaza namazlarını kılmak ise, hepsinden daha çok sevaptır.)
Resûl-i ekrem efendimiz yine buyuruyorlar ki:
“Her kim Ramazan-ı şerîf gecesi seher vaktinde kalkıp namaz kılmakla meşgul olsa ve ibadet etmeye niyet eylese, kirâmen kâtibîn melekleri derler ki; Hak teâlâ hazretleri sana rahmet eylesin, ömrünü bereketli kılsın! Döşeği dahî der ki; Hak teâlâ hazretleri senin ayağını sırat üzerinde muhkem eylesin ve selâmet ihsân buyursun. Abdest alınca, su dahî der ki; Hak teâlâ hazretleri, senin kalbini temiz eylesin! Nihâyet bu kul namaz kılmağa başlayınca, Hak teâlâ hazretleri azamet-i şâniyle buyurur ki: “Ey benim kulum, ne istersen iste! Dileğini yerine getireceğim.” (Geceleri ilmihâl bilgilerini öğrenmeli, kaza namazlarını kılıp, bitirmeli, sonra bu namazı kılmalıdır.]
Peygamber efendimiz, İhlâs, Muavvizeteyn (ya’nî Kul e’ûzü birabbinnâsi ile Kul e’ûzü birabbil felak) ve Fâtiha-i şerîfeyi çok okumayı tavsiye buyururdu. Bu dört sûreyi akşam, sabah üçer kerre okuyan, malını, canını, çoluk çocuğunu, bütün belâlardan muhâfaza etmiş olacağı bildirildi.
Bunlardan başka Kulyâeyyühelkâfirûn sûresini akşam, sabah okuyan kimse, kendisini şirkten korumuş olur.
Akşam, sabah bu duayı okuyan kimse, sihr ve zâlimlerin şerrinden ve belâlardan emîn olur, buyruldu. Dua şudur:
“Bismillahirrahmânirrahîm, bismillahillezi lâ yedurru ma’asmihî şey’ün fil erdı velâ fissemâi ve hüvessemîul’alîm.”
Sultân-ı Enbiyâ hazretleri buyurdu ki, “Hak teâlâ hazretlerinin üç ismi vardır ki, dilde hafif, terâzîde ise çok ağırdır. Sübhânallahi vel hamdülillâhi ve lâ ilâhe illallahü vallahü ekber velâ havle velâ kuvvete illâbillahil aliyyil azîm.” Bunun her bir kelimesine yüz sevap verilir.
Gece yarısından sonra kılınan teheccüd namazı, gündüz kılınan bin rek’at nafile namazdan daha fazîletlidir. İki rek’at kaza namazı kılmak da, teheccüd kılmaktan dahâ efdaldir.
Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem buyurdu ki: Gece uyanınca, şu duayı okuyan, her istediğine nâil olur: “Lâ ilâhe illallahü vahdehü lâ şerîke leh, lehül mülkü ve lehül hamdü ve hüve alâ külli şey’in kadîr sübhanellahi velhamdülillâhi ve lâ ilâhe illallahü vallahü ekber velâ havle velâ kuvvete illâ billahil aliyyil azîm.”
Resulullah efendimiz, kelime-i tevhidi çok söyler, ümmetinin de çok söylemesini tavsiye ederdi. “Lâ ilahe illallah” güzel kelimesinden daha faideli birşey yoktur.
Bu güzel kelimeyi tekrar tekrar söyleyince, Allahü teâlâdan başkasını yok bilmekte, herşeyden yüz çevirip, hak olan bir ma’buda dönmektedir. Bu güzel kelime, kıyamet için ayrılmış olan doksandokuz rahmet hazinesinin anahtarıdır.
Allahü teâlânın af ve magfireti sonsuzdur. Allahü teâlâ, bu ümmete af ve magfiretini o kadar saçacak ki, geçmiş ümmetlerden hiçbirine böyle merhamet ettiği bilinmiyor. Doksandokuz rahmetini, sanki bu günahkar ümmet için ayırmıştır. İkram, ihsan, kabahatliler, günahlılar içindir. Allahü teâlâ, af etmeyi ve magfiret etmeyi sever. Kusur ve kabahati çok olan bu ümmet kadar af ve magfirete uğrayacak hiçbirşey yoktur.
Bunun için, bu ümmet, ümmetlerin en hayırlısı oldu. Bunların şefaat edicisi olan bu güzel kelime, kelimelerin en kıymetlisi oldu.
Hz. Cabir bin Abdullah’ın, bildirdiği hadis-i şerifte Peygamberimiz,
“Zikrin efdal ve üstünü “Lâ ilahe illallah”, Duanın efdal ve üstünü de, “Elhamdü lillah” buyurdu”
Hz. Ebu Hüreyre de, Resul aleyhisselamın “Bir kul, ihlaslı olarak Lâ ilahe illallah derse, büyük günahlardan sakındığı müddetçe, gök kapıları kendisine açılır ve o Kelime-i tevhid Arş’a ulaşır!” buyurduğunu bildirir.
Hz. Muaz bin Cebel de, Resul aleyhisselam, bana “Lâ ilahe illallah şehadeti, Cennet’in Anahtarlarıdır!” buyurdu, demiştir.
Hz. Ebu Zer Gıfari der ki; Ya Resulallah! Bana, bir tavsiyede bulun? dedim.
Resulullah “Bir günah işlediğin zaman, arkasından bir Hasene yetiştir ki, onu, yok etsin!” buyurdu.”Ya Resulallah! Lâ ilahe illallah, Hasenattan mıdır?” diye sordum. Resulullah “O, Hasenatın en üstünüdür!” buyurdu.”
Ebu Hüreyre’nin bildirdiğine göre: Peygamberimiz “İmanınızı yenileyiniz!” buyurdu. “Ya Resulallah! imanımızı nasıl yenileyelim?” diye soruldu.
Peygamberimiz “Lâ ilahe illallah sözünü çok çok söyleyerek!” buyurdu.
Yine Ebu Hüreyre’nin bildirdiğine göre: Peygamberimiz “Her kim, günde yüz kerre ‘lâ ilahe illallahü vahdehu laşerike leh lehülmülkü ve lehülhamdü yuhyi ve yümit ve hüve ala külli şey’in kadir’ Allahdan başka ilah yoktur. O, birdir. Onun şeriki yoktur. Mülk, Onundur. Hamd, Ona mahsustur. O, diriltir, öldürür. O, her şeye kadirdir.” derse, on köle azad etmiş kadar kendisine sevab vardır. Ayrıca, yüz Hasene yazılır ve kendisinin yüz günahı da, silinir. O gününde, ona akşama kadar Şeytandan korunma olur. Hiç kimse, bundan daha fazlasını yapmadıkça, onun getirdiğinden daha üstününü getiremez!” buyurmuştur.
Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem, “Zikrin en kıymetlisi, Lâ ilâhe illallah demektir” buyurdu. Bir hadîs-i şerîfte: “Yedi kat göklerin ve bunlarda bulunanların ve yedi kat yerin hepsi, Lâ ilâhe illallah kelimesi ile ölçülse, bu kelimenin sevabı daha çok olur” buyuruldu.
Nasıl daha çok olmaz ki, bu kelimenin bir kısmı, Allahü teâlâdan başka herşeyi, yerleri gökleri, Arş’ı, Kürsî’yi, Levh ve Kalemi, bütün Âlemi ve âdemi hep yok etmekte, diğer kısmı da, yerlerin, göklerin, tek yaratıcısı, hak olan mabudun var olduğunu bildirmektedir.
Resûlullah buyurdu ki, “Lâ ilâhe illallah diyenler, dünyâyı dinden üstün tutmadıkca, Allahü teâlânın gadabından, azâbından kurtulurlar. Dîni bırakıp, dünyâya sarılırlarsa, bu kelime-i tevhîdi söyleyince, Allahü teâlâ, onlara, yalan söylüyorsun! buyurur”.
Çarşıda, işte Allahü teâlâyı tesbîh etmeli, her an Onu hatırlamalıdır. Dili ve kalbi boş kalmamalıdır. İyi bilmelidir ki, o anda kaçırdığını, bütün dünyayı verse, bir daha eline geçiremez. Gâfiller arasındaki hatırlamanın sevabı çok olur.
Resûlullah buyurdu ki, “Gâfiller arasında Allahü teâlâyı zikr eden kimse, kurumuş ağaclar arasında bulunan yeşil fidan gibidir ve ölüler arasındaki canlı gibidir ve harpte kaçanlar arasında, arslan gibi döğüşenler gibidir”.
Bir kerre buyurdu ki, “Çarşıya giderken, lâ ilâhe illallah, vahde hü lâ şerîke leh, le hül mülkü ve le hül hamdü, yuhyî ve yümît, ve hüve hayyün lâ yemût, bi yedi-hil-hayr, ve hüve alâ külli şey’in kadîr diyen kimseye, iki milyon sevap yazılır. (Bu hadîs-i şerîfde olduğu gibi, sevap veya günah miktarını, bildiren hadîs-i şerîflerdeki çeşidli rakamlar, miktar sayısını göstermek için değil, miktarın çokluğunu anlatmak içindir)
Bir hadîs-i şerîfde buyuruldu ki, “Cuma günü sabah namazından önce, Estağfirullahel’azîm ellezî lâ ilâhe illâ hüvel hayyelkayyûme ve etûbü ileyh okursa, bütün günâhları af olur”. (Kul haklarını ve kazaya kalan farzları ödemek ve haramlardan vaz geçmek şarttır.)
Bir hadîs-i şerîfte, “Cum’a namazından sonra, yedi def’a İhlâs ve Mu’avvizeteyn (Felâk ve Nâs) okuyanı, Allahü teâlâ, bir hafta, kazadan, belâdan ve kötü işlerden korur” buyurdu. Cuma günü yapılan ibadetlere en az, iki kat sevap verilir. Cuma günü işlenen günâhlar da, iki kat yazılır
Peygamberimiz buyurdu ki: “Bir kimse, kelime-i tevhîdi dese, Hak teâlâ hazretleri ile o kelime arasından perdeler kalkar ve kelime, doğrudan doğruya Allahü teâlâ hazretlerine gider. Allahü teâlâ buyurur ki, ey kelime, dur! Kelime der ki, beni söyleyen kulu affetmeyince duramam. Hak teâlâ hazretleri, o zaman buyurur ki, izzetim, celâlim, kudretim, kemâlim hakkı için beni zikreden kulumu af ettim.” Kelime-i tevhîd, “Lâ ilâhe illallah Muhammedün resûlullah” demektir.
Bir bedevi gelip “Ey Allah’ın Peygamberi! Bana, bir kelam öğret ki, onu, söyleyip durayım?” dedi.
Peygamberimiz “Lâ ilahe illallahü vahdehu la şerike leh, Allahü ekberü kebiren velhamdü lillahi kesiren Sübhanallahi Rabbil’alemin. La havle vela kuvvete illa billahil’azizil’hakim, de!” buyurdu.
Bedevi “Bunların hepsi, yüce Rabbim içindir.
Kendim için, ayrıca ne diyeyim?” dedi.
Peygamberimiz, “Allahümmağfirli verhamni vehdini verzukni -Allahım! Beni affeyle! Bana merhamet et! Bana hidayet ver! Beni rızıklandır- de!” buyurdu.
“Ya Resulallah! Allahü teâlânın nezdinde hangi söz daha sevimlidir?” diye sorulunca, Peygamberimiz şöyle buyurdu:
“Yüce Allah’ın, Melekleri, kulları için seçmiş olduğu ‘Sübhanallahi ve bihamdihi’ sözüdür.”
“İki kelime vardır ki, dilde hafif, terazide ağırdır ve Rahman olan Allah’a pek sevgilidir. Onlar ‘Sübhanallahi ve bihamdihi, Sübhanallahil’azim” dir.”
“Her kim, sabaha eriştiği, akşama eriştiği sırada yüz kerre ‘Sübhanallahi ve bihamdihi’ derse, Kıyamet günü, hiçbir kimse, onun okuduğu bu duadan daha üstününü getiremez. Ancak, onun söylediği bu dua kadar söylemiş olan veya ondan daha fazlasını söylemiş bulunan kimse müstesnadır.”
“Kim, bir günde, yüz kerre ‘Sübhanallahi ve bihamdihi” derse, onun günahları, deniz köpüğü gibi de, olsa, silinir!” buyurmuştur.
Peygamberimiz “Sizden birinizin, her gün, bin Hasene kazanmağa gücü yetmez mi?” diye sordu. Peygamberimizin yanında oturanlardan birisi “Herhangi birimiz, bin Haseneyi nasıl kazanabilecek?!” diye sordu.
Peygamberimiz “Herhangi biriniz, yüz kerre ‘Sübhanallah” diyerek tesbih ederse, kendisine bin Hasene yazılır ve bin günahı da, silinir!” buyurdu.
Peygamberimiz “Sizlerden herhangi birinizin, her gün, Uhud dağı kadar amel etmeğe gücü yeter ?” diye sordu. “Ya Resulallah! Her gün, Uhud dağı kadar amel etmeğe kimin gücü yetebilir?” dediler. Peygamberimiz “Hepinizin gücü yeter!” buyurdu. “Ya Resulallah! Bu nasıl olabilir?” dediler.
Peygamberimiz “Sübhanallah Uhud’dan daha büyüktür. Elhamdü lillah Uhud’dan daha büyüktür. Allahü ekber Uhud’dan daha büyüktür!” buyurdu.
Efendimiz bir hadîs-i şerîflerinde buyurdu ki: “Hak teâlâ hazretlerinin zâtına mahsûs olarak üçbin ismi vardır. Bunların içinden terâzîde en ağır geleni “Sübhânallahi ve bi hamdihi sübhânallahil’azîmi ve bi-hamdihî”dir.”
Her kim, bunu namazdan ve tesbîhlerden sonra, on kerre okursa her harfine on sevap verilir.
Resul aleyhisselam Hz. Ali’ye sordu, “Affedilmiş olsan bile söylediğin zaman, Allah’ın, seni affedeceği bir sözü size öğreteyim mi?” Evet, Ya Resulallah deyince, “Lâ ilahe illallahül Halimül kerim. Lâ ilahe illallahül’Aliyyül’azim. Lâ ilahe illallahü Sübhanallahi Rabbissemavatisseb’i ve Rabbil’Arşil’azim Elhamdü lillahi Rabbil’alemin. (Halim ve Kerim olan Allah’tan başka ilah yoktur. Yüce ve Büyük olan Allah’tan başka ilah yoktur. Yedi kat göklerin Rabbi ve büyük Arş’ın Rabb’ı olan Allah’ı tesbih ve tenzih ederim. Alemlerin Rabbi olan Allah’a hamd olsun.) deyin!” buyurdu.
Peygamberimizin zevcesi Hz. Safiyye validemiz anlatır: “Tesbih çekmkete kullandığım dört bin hurma çekirdeği önümde bulunduğu sırada, Resul aleyhisselam, yanıma geldi.” Ey Huyey’in kızı! Nedir bunlar?” diye sordu. “Bunlarla tesbih çekerim!” dedim. Resul aleyhisselam,”Başına dikildiğim kadar müddet içinde bundan daha çoğunu çekeceğin tesbih yok mu? Ben, sana, çekmekte olduğun tesbihten daha çok olanını öğreteyim mi? “diye sordu.”Öğret bana, ya Resulallah!” dedim. Bunun üzerine, Resul aleyhisselam “Sübhanallahi adede halkıhi “ de, buyurdu.
Hz. Ebu Saiddülhudri’nin bildirdiğine göre: Peygamberimiz “Bakıyatüssalihatı, çoğaltınız!” buyurdu. “Ya Resulallah! Bakıyatüssalihat, nedir?” diye soruldu.
Peygamberimiz “Allah’ı Tekbir, Tehlil, Tesbih, Tahmid etmek ve Lâ havle vela kuvvete illa billah demektir!” buyurdu.
Korkulu zamanlarda, Kelime-i temcîd, yani “Lâ havle velâ kuvvete illâ billâhil’aliyyil’azîm” okumak tavsiye edilmiştir. Derdlerden kurtulmak ve murada kavuşmak için günde beşyüz kerre Lâ havle velâ kuvvete illâ billah ile evvelinde ve âhirinde yüzer def’a salevât-ı şerîfe okuyup dua etmelidir.
Efendimiz buyurdu ki, “Birinize derd ve belâ gelince, Yunus aleyhisselemın duasını okusun! Allahü teâlâ Onu muhakkak kurtarır. Dua şudur: Lâ ilâhe illâ ente sübhâne-ke innî küntü minez-zâlimîn”.
Başka bir hadîs-i şerîfte, “Sabâh, kalkınca, üç kerre Bismillâhillezî lâ-yedurru ma’asmihî şey’ün fil’ardı velâ fissemâ ve hüvessemî’ul’alim okuyana akşama kadar, hiç derd, belâ gelmez” buyuruldu.
Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem gam, gussa, sıkıntıyı gidermek için, “Lâ ilâhe illallâhül’azîm-ül-halîm lâ ilâhe illallâhü Rabbül-Arş-il’azîm lâ ilâhe illallahü Rabbüs-semâvâti ve Rabbül-Erdı Rabbül’Arş-il-kerîm” okurdu. “Bismillâhirrahmânirrahîm ve lâ-havle ve lâ-kuvvete illâ billâhil’ aliyyil’azîm” okumak, sinir hastalığına ve bütün hastalıklara iyi geldiğini Enes bin Mâlik haber vermiştir.
Peygamber efendimiz, “Allahü teâlânın bir nimet vermesini ve bunun devamlı olmasını isteyen, ‘Lâ havle velâ kuvvete illâ billah’ı çok okusun! Bu, Cennet hazinelerinden bir hazînedir!” buyurdu. Bir hadîs-i şerîfte de, “Lâ havle velâ kuvvete... okumak, doksandokuz derde devâdır. Bunların en hafîfi, hemmdir” buyuruldu. Hemm, gam, hüzün, sıkıntı demektir.
Bunun için islam büyükleri din ve dünya zararlarından kurtulmak için, her gün beşyüz kerre “Lâ havle velâ kuvvete illâ billah” okurdu. Buna “Kelime-i temcîd” denir. Okumağa başlarken ve okudukdan sonra da yüzer kerre “Salevât” okurlardı.
İslam büyükleri şu yedi şeyin devamlı yapılmasını tavsiye ederlerdi:
Her işinde “Besmele-i şerîfeyi” söylemek. Her işi temam olunca, “Elhamdülillah” demek. Filân yere gideceğim veya şu işi yapacağım deyince, “İnşâallah” demek. Bir musîbet işitince, “İnnâ lillah ve innâ ileyhi râci’ûn” demek. Bir hata söylemiş ise, tövbe ve istiğfâr eylemek. “Lâ ilâhe illallahü vahdehu la şerîke leh, lehül-mülkü ve lehül-hamdü ve hüve alâ külli şey’in kadîr” kelime-i tayyibesini söylemek. “Eşhedü en lâ ilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdühü ve resûlüh”ü çok söylemek.
Şunu da gece ve gündüz çok okurlardı: “Sübhânellahi vel-hamdülillahi velâ ilâhe illallahü vallahü ekber velâ havle velâ kuvvete illâ billahil’aliyyil’azîm.”
Evinden çıkarken de “Âyetelkürsî”yi okurlardı. Zîrâ, her işinde muvaffak olur ve hayırlı işler başarır. Resûl aleyhisselâm buyurdu ki, “Bir kimse, evinden çıkarken Âyetelkürsîyi okursa, Hak teâlâ, yetmiş meleğe emreder, o kimse evine gelinceye kadar, ona dua ile istiğfar ederler.”
Evine gelince de okursa, iki Âyetelkürsî arasındaki işlerin hayrlı olur ve fakîrliği önlenir. Habîb-i kibriyâ sallallahü aleyhi ve sellem buyurdu ki, “Bu duayı okuyan kimse, duayı sabâhleyin okursa ve akşama kadar ölürse, şehîdler derecesine vâsıl olarak ölür. Akşamleyin okursa, yine sabaha kadar ölürse, aynı şekilde aynı dereceye ulaşır. Dua şudur: Allahümme ente rabbî lâilâhe illâ ente halaktenî ve ene abdüke ve ene alâ ahdike ve va’dike mesteta’tü eûzü bike min şerri mâ sana’tü ebûü leke bi-ni’metike aleyye ve ebûü bi zenbî fağfirlî zünûbî feinnehû lâ yağfirüzzünûbe illâ ente. Lâ ilâhe illâ ente sübhâneke innî küntü minezzâlimîn.”
Peygamber aleyhisselâm buyurdu ki, Yâ Ebâ Hüreyre! Her kim, günde yirmibeş def’a bu duayı okursa, Hak teâlâ, o şahsı âbidler zümresinden yazar. Dua şudur: “Allahümmagfir lî ve li- vâlideyye ve li-üstâziyye ve lil mü’minîne vel mü’minât vel müslimîne vel müslimât el ahyâ-i minhüm vel emvât bi-rahmetike yâ erhamerrâhimîn.”
Peygamberimiz ümmetinin, eve girerken, çıkarken çalışırken kısaca günün her saatinde dua ve tesbih söylemelerini, gafil olmamalarını isterdi. Buyurdu ki: “Eve girerken İhlâs-ı şerîfi okuyan, yoksulluk görmez!” Eshâbdan Hz. Süheyl, Peygamberimizin bu tavsiyesi üzerine zengin olmuştur.
Bir kere “Kulhüvallâhü” sûresini ve bir kere de “Âyetelkürsî”yi okuyanın evine şeytân giremez.
Bir gece Sultân-ı Enbiyâ, hazret-i Âişe’ye buyurdu ki,
- Yâ Âişe! Kur’ân-ı kerîmi hatmeyle, bütün Peygamberleri kendine şefâatçi ve bütün mü’minleri kendinden hoşnud edersin.
Hazret-i Âişe:
- Anam-babam sana fedâ olsun! Az bir zemân içinde bunları nasıl yapabilirim? Sultân-ı Enbiyâ buyurdu ki,
- Yâ Âişe, üç kere “Kulhüvallâhü” sûresini oku. Kur’ân-ı kerîmi hatmetmiş gibi olursun.
Bir kere “Allahümme salli alâ Muhammedin ve alâ cemî’il Enbiyâi velmürselîn” de, bütün peygamberler senden râzı olsun.
Bir kere de “Allahümmağfirlî ve li vâlideyye ve lil mü’minîne vel mü’minât vel müslimîne vel müslimâti el ahyâi minhüm vel emvât” de, bütün mü’minler senden râzı olur.
Bir kere de “Sübhânellahi vel hamdü
lillahi ve lâilâhe illâllahü vallâhü ekber velâ havle velâ kuvvete illâ billahil aliyyil azîm” de ki, Allahü teâlâ hazretleri senden râzı olsun.
Peygamberimizin amcasının kızı Hz. Ümmihani anlatır:
“Resul aleyhisselam, günlerden bir gün, bana uğradı.
- Ya Resulallah! Ben, yaşlandım ve zayıfladım. Bana, oturduğum yerde yapabileceğim bir amel emr et de, onu, işleyeyim? dedim.
Resul aleyhisselam,
Sen, yüz kerre Sübhanallah! diyerek Allah’ı tesbih et! Bu, senin için, yüz köleyi azad etmene eşiddir!
Yüz kerre Elhamdü lillah! diyerek Allah’a hamd et ki, bu, senin için, Allah yolunda gazileri eğerli ve gemli yüz at’a bindirmene eşittir!
Yüz kerre Allah’ü ekber! diyerek Allah’ı tekbir et ki, bu da, senin için, kurban edilmek üzre Beytullah’a yüz deve göndermene eşittir!
Yüz kerre de, Lâ ilahe illahü vahdehu la şerike leh lehülmülkü ve lehülhamdü ve hüve ala külli şey’in kadir de ki, bu da, senin için, gökle yer arasındaki her şeyden hayırlıdır!
Hiç bir kimsenin ameli, bundan üstün olamaz. Meğer ki, o da, senin söylediğinin mislini veya fazlasını söylemiş olsun! buyurdu.
Günâhlarına tövbe etmek, herkese farz-ı ayndır. Hiç kimse tövbeden kurtulamaz. Nasıl kurtulur ki, Peygamberlerin hepsi tövbe ederdi. Peygamberlerin sonuncusu ve en yükseği olan Muhammed aleyhi ve aleyhimüssalevât buyuruyor ki, “Kalbimde (envâr-ı ilâhiyyenin gelmesine engel olan) perde hâsıl oluyor. Bunun için hergün, yetmiş kerre istigfâr ediyorum”.
Nûr sûresi, otuzbirinci âyet-i kerîmesinde meâlen, “Ey mü’minler! Hepiniz, Allahü teâlâya tövbe ediniz! Tövbe etmekle kurtulabilirsiniz” ve Tahrîm sûresi, sekizinci âyet-i kerîmesinde meâlen, “Ey îmân eden seçilmişler! Allahü teâlâya dönünüz! Hâlis tövbe edin! Ya’nî tövbenizi bozmayın! Böyle tövbe edince, Rabbiniz, sizi belki afv eder ve ağaçlarının, köşklerinin altından (önünden) sular akan Cennetlere sokar” ve En’âm sûresi, yüzyirminci âyet-i kerîmesinde meâlen, “Açık olsun, gizli olsun günâhlardan sakınınız!” buyurmuştur.
Peygamberimiz buyurdu ki:
“Demirin pası gibi, kalblerin de, pası vardır. Kalblerin cilası, istigfardır.”
“Amel defterinde çok istigfarı bulunan kimseye ne mutlu!”
“Her gün, yetmiş kerre istigfar eden kimse, gafiller zümresinden yazılmaz! Her gece, yet
miş kerre istigfar eden kimse de, o gecesinde gafiller zümresinden yazılmaz!”
Abdullah bin Ömer “Hiçbir şey konuşmadan önce bir mecliste Resul aleyhisselamın yüz kerre “Rabbiğfirli ve tüb aleyye inneke Entettevvabürrahim!” dediğini sayardık.” demiştir.
Peygamberimiz, Nasr suresinin nüzulünden ve Mekke’nin fethinden sonra “Sübhanallahi ve bihamdihi Estagfirullahe ve etubü ileyhi” diyerek tövbe ve istigfarda bulumayı daha da, çoğaltmıştı.
Peygamberimiz, her farz namazından çıktığı zaman da, üç kerre istigfar ederdi. İmam Evzai’ye, bu istigfarın nasıl yapılacağı sorulunca “Estagfirullah! Estagfirullah” dersin demiştir.
Huzeyfetül Yemani der ki, Resul aleyhisselama şikayetlendim.”Ya Resulallah! Dilim, beni yakıyor!?” dedim.
Resul aleyhisselam “İstigfardan yararlanılırken, sen, nerdeydin?!
Ben, günde yüce Allah’a yüz kerre istigfar ve O’na tövbe ediyorumdur!” buyurdu.”
Rafi bin Hadic “Peygamber aleyhisselam, hiçbir meclisten “Sübhanekallahümme ve bihamdike estagfirüke ve etubü ileyke!” diye istigfar temeden kalkmaz, sonra da “Bu, mecliste olan biten şeyler için keffarettir!” buyururdu.” demiştir.
Bazı duaların okunma zamanı ve sayılarını Resulullah efendimiz şöyle bildirdi: “Sabah-akşam, 3 defa, “Bismillahillezî lâ yedurru maasmihi şeyün fil erdı velâ fissemâi ve hüvessemîulalîm” okuyan, büyücü ve zalimden emin olur.”
“Sabah 3 defa, ‘Eûzü billahis-semîil alîm-i mineşşeytânirracîm’ diyerek Haşr suresinin son üç ayetini okuyana, 70 bin melek, akşama kadar duâ eder. O gün ölürse şehit olur. Akşam okursa yine aynı şeylere kavuşur.”
“Şirkten korunmak için ‘Allahümme innî eûzübike min en-üşrike bike şey-en ve ene a’lemü ve estagfiruke li-mâ lâ a’lemü inneke ente allâmülguyûb’ okuyun!”
“Sabah-akşam 7 defa ‘Hasbiyallahü lâ ilâhe illâ hu, aleyhi tevekkeltü ve hüve Rabbül-arşil-azîm’ okuyanın dünya ve ahiret işine Allah kâfi gelir.”
“ ‘Allahümme ma esbaha bî min ni’metin ev bi ehadin min halkıke, fe minke vahdeke lâ şerîke leke, felekel hamdü ve lekeşşükr’ duâsını, gündüz okuyan o günün, akşam okuyan o gecenin şükrünü ifa etmiş olur.” (Akşam esbaha yerine emsâ denir.)
“Sabah-akşam on defa, ‘Lâ ilâhe illallahü vahdehü lâ-şerîkeleh lehül-mülkü ve lehül-hamdü yuhyî ve yümît ve hüve alâ külli şeyin kadîr’ okuyan kimse, kötülüklerden korunur.”
“Bir kimse, sabah-akşam yüz defa ‘Sübhânallahi ve bihamdihi’ derse, o gün ve o gece hiç kimse onun kadar sevap kazanamaz.”
“Evden çıkarken ‘Bismillahi, tevekkeltü alallahi, lâ havle ve lâ kuvvete illâ billah’ diyen, tehlikelerden korunur ve şeytan ondan uzaklaşır.”
“Lâ havle...” okumak, doksandokuz derde devadır.” (İmam-ı Rabbanî hazretleri, din ve dünya zararlarından kurtulmak için her gün 500 defa “Lâ havle velâ kuvvete illâ billah” okurdu. Okumaya başlarken ve okuyunca yüzer defa salevat getirirdi.)
“Hergün yüz defa salevat getiren, münafıklıktan ve cehennem ateşinden uzaklaşır ve kıyamette şehitlerle beraber olur.”
“Günde 25 defa ‘Allahümme bâriklî fil mevt ve fî mâ ba’delmevt’ okuyan şehit olarak ölür.” “Sabah-akşam 7 defa ‘Allahümme ecirnî minennâr’ diyen cehennemden kurtulur.”
“Bir yere gelen, ‘Eûzü bikelimâtillahittammâti min şerri ma haleka’ okursa, o yerden kalkıncaya kadar, ona hiçbir şey zarar veremez.”
“Sıkıntılı veya borçlu, bin kerre ‘Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billahil aliyyil azîm’ derse, Allahü teâlâ işini kolaylaştırır.”
“Yatağa girince 3 defa Estagfirullah el azîm ellezî lâ ilahe illâ hüvel hayyel kayyûm ve etûbü ileyh okuyan kimsenin günahları, deniz köpüğü kadar pek çok olsa da, affolur.”
İsm-i a’zâm duâsı, kesin belli değildir. Peygamber efendimiz, ism-i a’zâm duâsı hakkında bazı işaretler bildirmiştir.
Hz. Âişe vâlidemiz anlatır: Resûlullah, duânın kabul olmasına sebep olan ism-i a’zâmı bilip bilmediğimi sordu. Bilmediğimi söyleyince, “Yâ Âişe onu öğretmek, onunla dünya için birşey istemek uygun olmaz” buyurdu. Kalkıp abdest aldım ve iki rek’at namaz kılıp, “Allahümme innî ed’ûkellah ve ed’ûkerrahmân ve ed’ûkelberrerrahîm ve ed’ûke biesmaikelhusnâ külleha mâ alimetü minhâ ve mâ lem a’lem entagfirelî ve terhamenî” duâsını okudum. Gülümsiyerek “İsm-i a’zâm, okuduğun duânın içindedir” buyurdu.
Peygamber efendimiz, “Allahümme innî es-elüke bienne lekelhamde lâ ilâhe illâ ente yâ hannân, yâ mennân, yâ bedîassemâvâti vel erdı, yâ zel-celâli vel-ikrâm” okuyan kişiye buyurdu ki:
“İsm-i a’zâmla dilekte bulundun, bununla duâ edilince, o duâ kabûl olur ve bu duâ ile bir dilekte bulununca, dileğin yerine gelir.”
Başka bir zaman da, İsm-i a’zâm, “Ve ilâhüküm ilâhün vahid, lâ ilâhe illâ hüverrahmânürrahîm” âyeti ile “Allahü lâ ilâhe illâ hüvel hayyül kayyûm” âyeti içindedir” buyurdu.
Hazret-i Ali’nin bildirdiği ism-i a’zam duâsı var. “Bu duâya sımsıkı sarılın. Çünkü o Arş-ı a’zamın hazinelerinden bir hazinedir.” buyurduğu dua şöyle:
“Allahümme innî es’elüke yâ âlimel hafiyye, ve yâ men-is-semâu bikudretihi mebniyye, ve yâ men-il-erdu biizzetihi mudhıyye, ve yâ men-iş-şemsü vel-kameru binûri celâlihi müşrika ve mudıyye ve yâ mukbilen alâ külli nefsin mü’minetin zekiyye ve yâ müsekkine ra’b-el-hâifîne ve ehl-et-takıyye, yâ men havaicul-halki indehü makdıyye, yâ men necâ Yûsüfe min rıkk-il-ubûdiyye, yâ men leyse lehü bevvâbün yûnâdî velâ sâhibun yağşa ve lâ vezîrun yu’tî ve lâ gayruhu rabbün yud’a ve lâ yezdadu alâ kesretil-havaici illâ keremen ve cûden ve sallallahu alâ Muhammedin ve âlihi ve a’tini süâli inneke alâ külli şey’in kadîr.”
Duâya, e’ûzü besmele, Allahü teâlâya hamdü senâ ve Resûlüne salâtü selâm ile başlamalıdır! Peygamber efendimiz, duâya başlarken, “Sübhâne Rabbiyel aliyyil a’lel vehhâb” derdi. Allahü teâlâ, salevât-ı şerîfeyi kabûl eder. Duânın başı ve sonu kabûl olunca ortasının kabûl olmaması düşünülmez.
Peygamber efendimiz, “Allahü teâlâya günah işlemiyen dil ile duâ edin” buyurdu. Böyle bir dilin nasıl bulunacağı suâl edilince, “Birbirinize duâ edin! Çünkü ne sen onun, ne de o senin dilinle günah işlemiştir” buyurdu. Yine buyurdu ki: “Duânın kabûl olması için iki şey lâzımdır. Duâyı ihlâs ile yapmalıdır. Yediği ve giydiği helâlden olmalıdır. “
Peygamber efendimizin zamanında Esed oğullarından nazarı değen bir kimse var idi. Üç gün birşey yemez, sonra çadırın bir tarafını kaldırıp oradan geçen bir deveye bakıp, “Bunun gibi bir deve hiç görmedim” der demez, deve yere düşer hastalanırdı.
Müşrikler, bu adamı bulup Peygamber efendimizi nazarla öldürmesini istediler. Cenab-ı Hak da Resulullahı bunun nazarından korumuştur. Bu hususta Kalem suresinin 51. ayet-i kerimesi inmiştir: “Nerede ise, kâfirler seni gözleri ile yıkacaklardı.” buyurulmuştur.
Nazar haktır. İnsana, hayvana ve hatta cansıza da nazar değer. Nazar hastalık yapar, hatta öldürür. Kadınlara ve çocuklara daha çok tesir eder.
Peygamberimiz, nazar ile ilgil olarak,”Nazar insanı mezara, deveyi kazana sokar” “Hoşa giden bir şeyi görünce, “Maşaallah lla kuvvete illa billah” denirse o şeye nazar değmez.”
Sabah-akşam, 3 defa “Bismillahillezi la yedurru maasmihi şey’ün fil erdi vela fissemai ve hüvessemiulalîm” okuyan, büyü, nazar ve zulümden korunur.”
Göz değene, Peygamber efendimizin bildirdiği şu tavizi okumalıdır:
“Euzü bi-kelimatillahittammati min şerri külli şeytanin ve hammatin ve min şerri külli aynin lammetin.”
Nazar değen kimseye şifa için Ayet-el-kürsi, Fatiha, Muavvizeteyn ve Kalem suresinin son iki ayetini okumanın muhakkak iyi geldiği bildirimiştir. Ayat-ı hırzı okumak ve üzerinde taşımak da çok faydalıdır.
Herkes, bilhassa nazarı değen kimse, beğendiği birşeyi görünce “Maşaallah” demeli, ondan sonra, ne söyliyecekse, o şeyi söylemelidir. Önce Maşaallah deyince, nazar değmez.
Büyüklerimizin bildirdiği Nazar Duâsı şöyle:
Bismillâhirrahmânirrahîm bismillâhi azîm-iş- şâni şedîd-il birri mâ şâallahü kâne habese hâbisün min hacerin yâbisin ve şihâbin kâbisin. Allahümme innî radedtü ayn-el âini aleyhi ve alâ men ehabb-en-nâsi ileyhi ve fî keyedihî ve kilyetihî lahmün rakîkun ve azmün dakîkun fîmâ lehû yelîku ferci-il basara hel terâ min fütûrin sümmerci-il basara kerrateyni yenkalib ileyk-el basaru hâsian ve hüve hasîr ve in yekâdüllezîne keferû leyüzlikûneke biebsârihim lemmâ semi-uz- zikra ve yekûlûne innehû lemecnûnün ve mâ hüve illâ zikrun lilâlemîne lâ havle velâ kuvvete illâ billâh-il aliyy-il azîmi Lâ ilâhe illallâhü hısnî, men kâle-hâ dehale hısnî ve men dehale hısnî emine min azâbî. Sadaka rasûlullahi sallallahü teâlâ aleyhi ve selleme...
Peygamber efendimize büyü yaptılar. Ağır hastalandı. Cenâb-ı Hak, Felâk ve Nâs sûrelerini gönderdi, bunları okuyarak büyüden kurtuldu. Resulullah efendimiz buyurdu ki: “Müslüman büyü yapmaz. Allah saklasın, îmânı gittikten sonra büyü te’sir eder.” “Falcıya, büyücüye, kâhine giderek, onların söylediklerine inanan, Kur’ân-ı kerîme inanmamış olur.”
Hayırlı iş yapmak için de haram işlemek (büyü çözmek için büyü yapmak) câiz değildir. Büyüden kurtulmak için, diğer hastalıklarda olduğu gibi sebeplere yapışmak lâzımdır:
Üç kerre Salevât-ı şerîfe okumalı, sonra yedi Fâtiha, yedi Âyet-el kürsî, yedi Kâfirûn sûresi, yedi İhlâs-ı şerîf, yedi Felâk ve yedi Nâs sûrelerini okuyup kendi üzerine veya hastanın üzerine üflemelidir. Bunları tekrar okuyup hastanın odasına, yatağına, evin her yerine, bahçesine üflemelidir. İnşâallahü teâlâ büyüden kurtulur. Âyat-ı hırz’ı okumak ve taşımak da faydalıdır.
Borç ve sıkıntı duası
Bitmek tükenmek bilmeyen bir hazîne olduğu bildirilen bu duâ; namazlardan sonra, özellikle Cum’a namazından sonra okunursa, Allahü teâlâ onu her türlü kötülükten muhafaza eder, ummadığı yerlerden rızıkını gönderir. Geçimin kolaylaştırır borcu ne kadar çok olursa olsun, Allahü teâlânın lutfu, keremi ve inâyeti ile ödemesi kolay olur. Duâ şöyle:
“Yâ Allah, yâ Vâhid, yâ Mûcid, yâ Cevâd, yâ Bâsit, yâ Kerîm, yâ Vehhâb, yâ ze’t-Tavl, yâ Ganî, yâ Mugnî, yâ Fettâh, yâ Rezzâk, yâ Alîm, yâ Hayy, yâ Kayyûm, yâ Rahmân, yâ Rahîm, yâ Bedîassemâvâti vel-ard, yâ ze’l-celâli vel ikrâm... Yâ Hannân, yâ Mennân infehnî minke bi nafhati hayrin tugnînî bihâ ammen sivâk... in testeftihû fekâd câekümü’l-feth... İnnâ fetehnâ leke fethan mübînâ... Nasrun minellahi ve fethun karîb... Allahümme yâ Ganî, yâ Hamîd, yâ Mubdi’, yâ Muîd, yâ Vedûd, yâ ze’l-arşil Mecîd, yâ Fe’âlen limâ yürîd, ikfini bihelâlike an harâmike ve agninî bi fadlike ammen sivâke vahfaznî bimâ hafizte bihizzikr... Vensurnî bimâ nasarte bihirrusül... inneke alâ külli şey’in kadîr...”
İnsanın başı darda, sıkıntıda kaldığı zaman, yapılacak duâ da şöyle bildirildi: “Yâ Vâhid, yâ Ehad, yâ Vâcid, yâ Cevâd, İnfehnâ minke bi nefhati hayrin inneke alâ külli şey’in kadîr...”
Ebu Abdullah el- Kureyşi hazretleri bu duâyı okuduktan sonra, başım hiç darda kalmadı, rızkım çoğaldı, demiştir.
Duâda, maksadın hâsıl olması için, duâ eden kimsenin i’tikâdının düzgün olması, namazını muntazam kılması ve dînin emir ve yasaklarına elinden geldiği kadar uyması şarttır.
Abdullah İbni Abbas hazretleri şöyle anlatır: Resûl-i Ekremin ne şekilde ibâdet yaptığını öğrenmem için babam Abbas, beni Resûl-i Ekreme gönderdi. Sabah namazında Efendimiz şöyle duâ etti:
“Allahım! Gönlümü sana bağlayacak, perişan hâlimi bir araya toplayacak, dağınık ve parçalanmış işlerimi birbirine yaklaştıracak kötü itiyat ve fitnelerden beni koruyacak, dilimi ıslah edecek, bâtınımı koruyacak, zâhirimi yükseltecek, amelimi temizleyip arttıracak, yüzümü ak edecek, rızana ulaştıracak ve her kötülükten beni koruyacak olan rahmetini senin fazlından isterim.
Allahım! Küfür düşünmeyecek şekilde sâdık ve yakîn bir îmânı, dünyâ ve âhirette de lûtuf ve kereminin en yüksek mertebesine beni ulaştıracak olan rahmetini senden isterim.
Allahım! Kazâlarda sabır ve kurtuluşu, şehitler mertebesini, iyiler yaşayışını, düşmanlara galib gelmeği ve Peygamberlere arkadaş olmağı senin fazlından isterim.
Allahım! Her ne kadar hayırlısını bilemezsem ve amelim kusurlu ise de, bütün dileklerimi sana arzeder, senden yardım dilerim. Yalnız senin rahmetine muhtâcım. Ey gönüllere şifâ verip bütün dertlere dermân olan Allahım! Büyük kudretinle birbirine yaklaşmış iki deniz suyunu yekdiğerine karıştırmadığın gibi, Cehennem azâbından helâk oldum diye feryad etmekten ve kabrin fitnesin
den beni koru.
Allahım! İstemesinde veya hak etmesinde kusur ettiğim ve kullarından herhangi birine va’dettiğin veyâ vereceğin her türlü iyilikleri candan arzular ve onları senin fazlından isterim.
Allahım! Bizi, sapan ve saptıranlardan değil, hidâyette olup hidâyete ulaştıranlardan, düşmanlarından uzaklaştırıp dostlarına yaklaşanlardan, sana kulluk edenleri senin rızan için sevip, isyan edenlere rızan için husûmet besleyen kullarından eyle.
Allahım! Ben dilimin döndüğü kadar duâ ediyorum. Kabûlü sendendir. Sen kabul eyle. Ben elimden geleni yapıyorum, itimadım sanadır. Biz Allah içiniz ve O’na yöneleceğiz. Kuvvet ve kudret ancak azamet sâhibi olan Allah’ındır. Kıyâmet gününde emniyeti, ebedî günde de ahdini yerine getirip rükû’ ve sücûd eden iyiler ile beraber Cenneti senden isterim. Kerem ve ihsânına nihâyet olmayan, dostluk edenlere sonsuz sevgisi olan ve dilediğini dilediği gibi yapan sensin.
Ey izzet ridâsına bürünüp herkese galib olan Allahım! Seni noksan sıfatlardan tenzîh ederim. Ey ululuk ve yücelik ridâsına bürünerek kullarına fazl u in’âmını esirgemeyen Allahım! Seni tesbîh eder, noksan sıfatlardan takdîs ederim.
Allahım! Kalbimi, kabrimi, gözümü bütün bedenimi nurun ile tenvîr eyle, beni nurlandır ve nurumu arttır.”
Resûl-i Ekrem efendimiz hazret-i Âişe’ye hitâben şöyle buyurmuştur: “Bütün duâların mânâlarını içine toplayan cümleler ile duâ et, duâ ederken şöyle söyle:
‘Allahım! Hâlde ve gelecekte bildiğim ve bilmediğim bütün iyilikleri senden ister, bildiğim ve bilmediğim hâlde ve gelecekte bütün kötülüklerden sana sığınırım.
Allahım! Cenneti ve Cennete götürecek söz ve işleri senden ister, Cehennemden ve Cehenneme sürükleyecek söz ve hareketlerden sana sığınırım.
Allahım! Kulun ve Resûlün Muhammed sallâllahü aleyhi ve sellemin senden istediği hayır ve iyilikleri senden ister ve sana sığınıp ilticâ ettiği (kötülüklerden) her şeyden ben de sana sığınırım.
Allahım! Benim için takdir ettiğin herşeyin sonu hayır olmasını senden, senin merhametinden dilerim. Ey merhamet edenlerin en merhametlisi!”
***
Resûl-i Ekrem efendimiz hazret-i Fâtıma’ya şöyle buyurdu:
“ Duâ ederken şöyle söyle:
Ey hayy u kayyûm olan Allahım! Bütün işlerimi düzeltmeni, bir an bile beni kendi başıma bırakmamanı, rahmetine sığınarak senden isterim.”
***
Resûl-i Ekrem efendimiz Ebû Bekre şu duâyı öğretmiştir:
“Allahım! Peygamberin Muhammed aleyhisselam, dostun İbrahim aleyhisselam, sırdaşın Mûsâ aleyhisselam, Kelîme ve ruhundan olan İsâ aleyhisselam hürmetine,
Mûsâ’ya inen Tevrat, İsâ’ya inen İncil, Dâvûd’a inen Zebûr, Muhammed’e (aleyhisselem) inen Kur’ân hürmetine, bütün peygamberlerine yaptığın vahiy hürmetine, mahlûkâtın üzerindeki kazâ ve takdîrin, senden isteyenlere verdiğin, fakir ettiğin zenginler, zengin ettiğin fakirler, hidâyete ulaştırdığın sapıklar hürmetine; Mûsâ Aleyhisselâma bildirdiğin, kulların rızıklarını böldüğün yeryüzünün, hareketten sükûna erdirdiğin dağların, ayakta tuttuğun, Arş-ı âzamı taşıttığın ism-i âzamın hürmetine;
Kur’ân-ı Kerîmde nâzil olan samed, ahad ve tâhir isimlerinin hürmetine; gündüzleri aydınlatıp geceleri karartan ismin hürmetine; azamet-i Kibriyân ve nûr-i vechin hürmetine,
Senin kuvvet ve kudretinle Kur’ân-ı Kerîmi okuyup anlamağı ve onu bütün vücûduma duyurmanı ve bütün hareketlerimi ona uydurmamı senden dilerim. Kuvvet ve kudret ancak sendendir. Yâ erhamerrahimîn.”
Resûlullah şu duâyı çok okurdu: “Allahümme innî es’elüke-ssıhhate vel-âfiyete vel-emânete ve hüsnel-hulkı verrıdâe bilkaderi birahmetike yâ Erhamerrâhimîn.”
Bunun ma’nâsı, Ya Rabbî! Senden, sıhhat ve âfiyet ve emânete hıyânet etmemek ve güzel ahlâk ve kaderden râzı olmak istiyorum. Ey merhamet sâhiblerinin en merhametlisi! Merhametin hakkı için, bunları bana ver! demektir.
***
Bir gün Hz. Kabise, Resûl-i Ekrem’e: Yâ Resûlallah, yaşım ilerledi, birçok şeylerden kaldım, yapamaz âciz bir hâle düştüm, bana bir şeyler öğret ki, onlardan istifâde edeyim, dedi.
Bunun üzerine Resûl-i Ekrem Efendimiz: Dünyalığın için, akşam namazını müteakip üç kere: “Sübhânallahi ve bihamdihi sübhânallahilazîm, lâ havle velâ kuvvete illâ bi’llâhi’l-âliyyi’l-azîm” de ve buna devâm et. Çünkü buna devam eden birçok hastalıktan, elem ve kederden emin olur. Âhiretin için de şu duâyı oku:
“Allahümmehdinî min indike ve efıd aleyye min fadlıke venşur aleyye min rahmetike ve enzil aleyye min bereketike!” Allahım, bana kendi katından hidâyet ihsân eyle, kendi fazl u kereminden bana ihsân eyle, rahmetini bana akıt ve bereketlerinden bana inzâl eyle.”
Sonra Resûl-i Ekrem devâmla şöyle buyurmuştur: “Bu duâya kim devâm ederse, Kıyâmet gününde kendisine Cennetin dört kapısı açılır, istediği kapıdan içeri girer.”
***
Resûl-i Ekrem Büreyde’ye şöyle demiştir:
“Yâ Büreyde! Allahü teâlâ’nın, hayır murad ettiği kimseye tâlim buyurduğu duâyı sana öğreteyim mi?” Büreyde: “Öğret yâ Resûlallah” deyince Resûl-i Ekrem şöyle buyurdular:
“Allahümme, innî daîfün fekavinî rıdâke da’fî ve huz ilel hayri binasıyetî vecalil islâme müntehâ rıdâye. Allahümme innî daîfün fekavvinî ve iunni zelîlün feızzenî ve innî fakırün feeğninî ya erhamerrâhımîn”
“Allahım! Ben zayıf ve âciz bir kimseyim. Rızânı tahsil için sen beni kuvvetlendir, beni daimâ iyiliğe götür. Son emelimi İslâmiyet kıl.
Allahım! Ben âcizim, sen beni kuvvetlendir. Ben zelil bir kimseyim, sen beni izzetlendir. Ben fakirim, sen beni zenginleştir yâ erhamerrahimîn.”
Peygamber Efendimiz namazın akabinde duâlarına başlarken önce, “Rab olarak Allahı, dîn olarak İslâmiyeti, Peygamber olarak da Muhammed aleyhisselâmı kabul ettim ve buna râzı oldum.” der sonra da:
“Ey yer ve gökleri yaratan, gizli ve âşikâre her şeyi bilip her şeye mâlik olan Allahım! Bir olduğuna ve senden başka ibâdete lâyık kimsenin bulunmadığına şehâdet ederim. Kendi kötülüklerimden şeytanın hiyle ve desîselerinden sana sığınırım.” dedikten sonra şöyle devam ederdi:
“Allahım! Senden, din ve dünyâm, mâl ve âilem hakkında af ve âfiyeti dilerim. Allahım, kusurlarımı ört ve beni tehlikelerden emin kıl. Hatalarımı azalt, önümden, ardımdan, sağımdan ve solumdan ve üzerinde yürüdüğüm şu topraklardan gelecek zararlardan beni koru. Allahım beni mekrinden, gadabından emin olanlardan kılma. Bana başkasını musallat etme. Daimâ kusûrlarımı ört ve beni zikrinden ayrılan gafillerden kılma.”
Sonra üç kere “Seyyidü’l-istiğfar” denilen şu duâyı ve diğer duâları okurdu: “Allahım! Sen benim Rabbimsin. Senden başka ibâdete lâyık mâbûd yoktur. Beni yaratan sensin. Ben senin kulunum, gücümün yettiği kadar sana verdiğim söz ve ahid üzerindeyim. Yaptığım kötülüklerden sana sığınır, verdiğin ni’metlere şükreder, kusurlarımdan sana ilticâ ederim. Günâhlarımı mağfiret eyle, senden başka mağfiret eden yoktur.”
Sonra üç kere: “Allahım! Gözüme, kulağıma ve bütün bedenime sıhhat ve âfiyet ihsân eyle. Senden başka hakikî mâbûd yoktur.” der;
“Allahım kazâ ve kaderine rızâyı, öldükten sonra huzûr içinde ebedî saâdeti ve cemâlini müşâhede zevkini, sana vâsıl olma hevesini, dayanılmayacak zararlardan ve sapıtıcı fitnelerden beni korumanı, senden ister; zulmetmek ve zâlim olmaktan, başkasına tecâvüz etmek veya tecâvüze uğramaktan veyâ affedilmeyecek bir günâh irtikâbından da sana sığınırım.”
“Allahım! Din ve azmimde sebâtı, rüşdümde azîmeti, iyi işlere azmetmeyi senden isterim. Nimetine şükrü ve sana güzel ibâdet edebilmeyi senden isterim. Her şeyden sâlim ve huşû sâhibi kalbi, dürüst ahlâka sâdık ve zâkir lisâna sâhib olmayı, nîmetine şükür ile güzel ibâdet ve makbûl amellerde bulunmamı senden isterim. Bildiğin bütün iyilikleri senden ister ve bildiğin bütün kötülüklerden sana sığınırım. Bildiğin bütün günâhlardan sana tövbe ederim. Sen bilirsin ben bilemem. Bütün gizli şeyleri en iyi bilen sensin. Allahım! Geçmiş-gelecek, gizli-âşikâre ve senin bildiğin bütün kusurlarımı mağfiret et. İlk ve son, herşeye kaadir ve her gizliyi bilen sensin.
Allahım! İrtidadı kabûl etmeyen îmânı, tükenmeyen nîmetleri, “Hüld” Cennetinde Resûl-i Ekrem Muhammed aleyhisselâma arkadaşlığı senden isterim.
“Allahım! Söz ve işlerin güzelini ve bütün iyilikleri, kötülüklerden uzak kalmağı, yoksulları sevmeyi, senden isterim. Seni sevmeyi ve seni seveni sevmeyi ve sevgine yaklaştıracak her ameli sevmeyi senden isterim. Günâhlarımı bağışlamanı, beni mağfiret edip merhamet etmeni senden isterim. Kavmimi iptilâ edeceğin zaman hemen beni kendine al ve fitne ile karşılaştırma.
Allahım! Gaybı bilmen ve her şeye olan kudretin hürmetine, hakkımda hayat hayırlı olduğu müddetçe beni yaşat; ölüm hayırlı olduğunda da ruhumu kabzeyle. Gizli ve âşikâre haşyet üzere bulunmamı, hiddet ve sükûnette adaletten ayrılmamamı, zenginlik ve fakirlikte itidâli ve zâtının cemâline bakmanın zevkini ve sana ulaşmanın aşk ve hevesini senden ister; zarar veren şeylerin mazaratından ve sapıtan fitnelerden sana sığınırım. Allahım îmân cevheri ile bizi süslendir. Hidâyette olup hidâyete ulaştıranlardan eyle.
Allahım! İsyân ile aramızda perde olacak şekilde bize haşyet ihsân eyle. Cennetine ulaştıracak tâati, dünyâ ve âhiret musîbetlerini ehvenleştirecek yakîni bize ver. Allahım! Yüzümüzü hayâ, kalbimizi korku ile doldur. Sana kulluk edecek şekilde gönüllerimize heybet ve azâmetini yerleştir. En üstün sevgilimiz ve en çok korkacağımız sen ol Allahım! İçine girdiğimiz bugünün evvelini salâh, ortasını felâh, matlûba ermek, sonunu da saâdet-i kâmileye ulaştırmak kıl. Allahım! Bugünün evvelini
nîmet, ortasını rahmet, sonunu da mağfiret ve kerâmet kıl.
Allahım! Bizi müttakî olan dostlarından, felâha ermiş cemaatinden ve sâlih kullarından eyle. Sevdiğin işleri bize tevfik eyle ve bizi lehimize olan iyi işlere teveccüh ettir.
Allahım! İyilikleri toplayan evveli ve âhiri iyilik olan herşeyi senden ister, kötülükleri toplayan, evveli ve âhiri kötülük olan herşeyden sana sığınırız.
Allahım! Benim üzerimde olan kudretin hakkı için bana rahmetinle teveccüh et. Sen tövbeleri kabûl eden azîm merhamete sâhipsin Allahım hilm-ü keremin hakkı için beni affeyle, bağışla. Sen mağfiret edici ve hilm sâhibisin. Allahım, hâlimi bilirsin, merhamet et. Zîra sen merhamet edenlerin en merhametlisisin.
Allahım! Bana olan mâlikiyyetin hürmetine, beni nefsime hâkim kıl ve nefsimi bana musallat etme. Zîra dilediği gibi yapan melik ve Cebbâr sensin.
Allahım! Seni noksan sıfatlardan takdîs, tesbîh, tenzîh eder ve sana hamd ederim. Kötülükler İrtikâbiyle nefsime zulüm ettim, günâhlarımı mağfiret eyle. Sen benim Rabbimsin, günâhlarımı ancak sen bağışlarsın.
Allahım! Sana gidecek doğru yola beni ilhâm et ve nefsimin kötülüklerinden beni koru. Allahım! Beni ıkâb etmeyeceğin helâl lokmayı bana rızk et. Beni taksimatına kani olanlardan eyle ve bana ayırdığın rızk ile, senin kabûl edeceğin iyi şeylerde beni çalıştır.”
“Allahım! Senden, günâhlarımın affını, vücûdumun âfiyetini, hüsn-ü yakîn ile dünyâ ve âhirette huzûr, refah ve saâdeti dilerim. Ey günâh kendisine zarar vermeyen ve mağfiret kendisinden bir şey eksiltmeyen Allahım, sana zararı dokunmayan günâhlarımı bana bağışla, senden bir şey eksiltmeyen mağfiretini de bana ver.”
“Ey Rabbimiz! Bize sabır ver, müslümân olduğumuz hâlde ruhumuzu kabzeyle.”
“Sen dünyâ ve âhirette benim dostum, yardımcı ve koruyucumsun, benim canımı müslümân olduğum hâlde al ve sâlihlere kat.”
“Sen bizim velimiz ve dostumuzsun bizi affet ve bize rahmet et, mağfiret edicilerin en hayırlısı sensin.”
“Bizim için bu dünyâda ve âhirette güzel olanı yaz. Biz sana teveccüh ettik.”
“Ey Rabbimiz! Sana tevekkül ve sana teveccüh ettik. Rücû ve dönüş ancak sanadır.” “Ey Rabbimiz! Bizi bu zâlim kavmin işkencesine uğratma.”
“Ey Rabbimiz! Kâfirleri bize musallat etme. Bizi mağfiret eyle, sen muhakkak azîz ve hakîmsin.”
“Ey Rabbimiz! Günâhlarımızı ve işimizdeki aşırı hareketlerimizi mağfiret eyle.”
“Ey Rabbimiz! Bizi ve îmânda bizden önce olan din kardeşlerimizi mağfiret eyle ve kalblerimizde mü’minler için kin ve hased bırakma. Ey Rabbimiz! Sen çok şefkat ve çok merhamet sâhibisin.”
“Ey Rabbimiz! Bize senin katından rahmet ver. İşimizde bize doğru bir yol tuttur.” “Ey Rabbimiz! Bize dünyâda hasene ver, âhirette de hasene ver ve ateşin azâbından bizleri koru.”
“Ey Rabbimiz! Günâhlarımızı mağfiret eyle. Kusurlarımızı ört ve bizi iyiler meyânında öldür. Ey Rabbimiz, resûllerinin lisânı ile va’dettiklerini bize ver. Kıyâmette bizi rüsvây etme. Muhakkak ki sen sözünden dönmezsin.”
“Ey Rabbimiz eğer unuttuk veyâ yanıldıysak bizi mes’ûl tutma. Ey Rabbimiz bizden öncekilere yüklediğin gibi bize de ağır yük yükleme. Ey Rabbimiz takat getiremiyeceğimiz şeyleri bize yükleme. Bizi affet, hatâlarımızı bağışla. Bize rahmet eyle. Sen mevlâmızsın. Koruyucu ve yardımcımızsın. Kâfirlere karşı bize yardım et ve nusret ver.”
“Rabbim! Beni, anne ve babamı mağfiret eyle. Onlur, küçüklüğümde beni acıyıp baktıkları gibi, sen de onlara rahmet eyle. Kadın erkek bütün mü’min ve müslümânların ölü ve dirilerini affet. Rabbim, bana mağfiret ve merhamet et. İzzet ve kerem sâhibi sensin. Merhamet edicilerin en hayırlısı, mağfiret edicilerin de en hayırlısı sensin. Biz Allah içiniz, Allah’tan geldik ve O’na döneceğiz. Kuvvet ve kudret, ulu ve yüce olan Allah’’ndır. Allah bize yeter. En iyi koruyucu O’dur. Hâtemü’l-Enbiyâ Hazret-i Muhammed ve âline salât ve selâm olsun.”
Bayram günleri; erken kalkmak, gusül abdesti almak, misvâk ile dişleri temizlemek, güzel koku sürünmek, yeni ve temiz elbise giymek, sevindiğini belli etmek, bayram namazından önce tatlı yemek, hurma yemek, tek sayıda yemek, erken ve yürüyerek gitmek, bayram tekbîrlerini, söylemek, dönüşte, başka yoldan gelmek, fakîrlere çok sadaka vermek, dargın olanları barıştırmak, akrabâyı ve din kardeşlerini ziyâret etmek, onlara hediye götürmek Resulullahın sünnetidir. Erkeklerin kabirleri ziyâret etmeleri de sünnettir.
Tirmizî’nin naklinde Hazret-i Ali:
“Bayram namazına yaya çıkmak sünnettendir”, diye buyurmuştur.
İmam-ı Şafiî, Zührî’den rivayet eder ki: “Peygamber efendimiz, bayramda ve cenazede asla hayvana binmedi”, demiştir.
İmam-ı Tirmizî, Ebû Hüreyre’den rivayet eder ki:
“Peygamber efendimiz, bayram namazı için mescide bir yoldan gitse, dönüşünde başka bir yoldan gelirdi”, demiştir.
İmam-ı Buharî, Enes bin Mâlik hazretlerinden şöyle nakleder:
“Resûlullah efendimiz, Ramazan bayramı günü, birkaç kuru hurma yemedikçe kuşluk yemeği yemezdi”
Başka bir rivayet de,
“Peygamber efendimiz, Ramazan bayramı sabahı, üç tane yahut beş tane yahut yedi tane, ya daha az ya daha çok kuru hurma yemeden dışarı çıkmazdı”, demiştir.
Rivayetlerin her ikisinde de murad, “O Hazret, Ramazan bayramında birkaç tane hurma yemeden sabah dışarı çıkmazdı”, demektir. Ama ikinci rivayette “Üç, beş, yedi tane, ya daha az ya daha çok yerdi”, denilmiştir. Maksat, “Az yerdi ve tek yerdi, çift yemezdi”, demektir.
Efendimizin, namazdan önce yemesinin hikmeti şu idi ki, tâ namaz kılınıncaya kadar oruçlu olmanın gerektiğini sanmasınlar. Sanki bu ihtimali def etmek için yerdi, dedi.
Bazıları: “Yemenin gerekliliği, orucun gerekliliğinin arkasından vâki olduğu vakit yâni Ramazan bayramı gününde oruçlu olmamak emredildiği için Fahr-i Âlem Hazretleri, Hak Teâlâ Hazretleri’nin emrine uymak maksadiyle yemekte acele etti. Eğer sırf emre uyma gayesi olmayıp başka bir mânâ kasdedilmiş olsaydı azla yetinmezdi, belki doyuncaya kadar yerdi”, dediler.
Eshab-ı kiramdan bir zat şöyle anlatır: Fahr-i Âlem efendimizle Bayram namazında hazır bulundum. O Hazret, hutbeden önce ezansız ve kametsiz namaza başladı. Namazı bitirdiği zaman Bilâl’e dayanıp ayakta durarak cemaate Hak teâlâ hazretlerinin emirlerine uymak, takvâ sahibi olmak hususlarında va’z ve nasihat etti.
Ondan sonra perdenin arkasındaki kadınlara seslendi:
- Sadaka verin! Zira sizin çoğunuz cehenneme gidecek, diye buyurdu.
Bunun üzerine yaşlı bir kadın yerinden kalkıp üzüntülü bir şekilde:
- Niçin, ya Resûlallah? dedi.
Resûlullah efendimiz:
Çünkü siz, şikâyeti çok edersiniz ve varınıza küfran-ı nimet üzre olursunuz. Eksiklerinizi şikâyetle büyütür, varlığınızı; sahip olduğunuz nimetleri, mal ve servetinizi görmez, inkâr edersiniz. Nimetin kıymetini bilmezsiniz. Nimetin şükrünü yapmazsınız.
Ondan sonra kadınlar, başladı, küpelerinden ve yüzüklerinden ne varsa çıkarıp Hazret-i Bilâl’in kaftanına attılar. Pişman olup, küfran-ı nimette olmayacaklarına dair söz verdiler.
İmam-ı Müslim, İmam-ı Mâlik ve başkaları, Ebî Vâkid’den rivayet ederler ki:
“Peygamber efendimiz hazretleri, Ramazan ve Kurban bayramlarının namazlarında Kaf ve Kamer sûrelerini okurdu”.
Yine Nu’man bin Beşîr’den rivayet etmişlerdir ki:
“Peygamber efendimiz hazretleri, iki bayramda ve Cuma günlerinde A’lâ ve Gâşiye sûrelerini okurdu. Bazen bayramla Cuma aynı gün olur, yine bu sûreleri okurdu”, demiştir
İmam-ı Buhari hazretleri bayram ve bayram namazı ile ilgili bildirdikleri şöyle:
“Resûlullah efendimiz hazretleri, Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer bayram namazlarını hutbeden önce kılarlardı”, demiştir.
Câbir’den de böyle rivayet edilmiştir. İfadesi şudur:
“Gerçekten Resûlullah hazretleri Ramazan bayramı günü çıktı, hutbeden önce namaza başladı”, demiştir.
Yâni namazı hutbeden evvel kıldı demektir. İbn-i Ömer’in rivayetiyle farkı yoktur. Ama o rivayette bayramların ikisinde de böyle ederdi denilmiştir. Bunda ise yalnız Ramazan bayramı zikredilmiştir.
‘Allahım! Cimrilik ve korkaklıktan sana sığınırım. Erzel-i ömürden, el ayak tutmayıp atehe (bunaklık) getirecek ve aklî muvazenemin bozulacağı şekilde ihtiyarlıktan sana sığınırım. Dünyâ sıkıntılarından ve kabir azâbından yine sana sığınırım.
Allahım! Fâidesiz ilimden, huşûsuz kalbden, tama’dan, kabûl olmayacak duâdan ve doymak bilmeyen nefisten sana sığınırım. Şiddetli ıstırab veren açlıktan ve kötü bir huy olan hıyânetlikten, tembellik, cimrilik, korkaklık, deccalın fitnesinden, kabir azâbından ve hayat ve mematın fitnelerinden sana sığınırım.
Allahım! Yoluna girmiş, huşû ile senden korkan kalbe sâhib olmayı senden isterim. Allahım! Geniş mağfiret ve rahmetini gerektiren şeyleri ve her günâhtan selâmeti ve her iyiliğe sâhib olmayı, Cehenneme varmayıp, Cennete ulaşmayı senden dilerim.
Allahım! Gerilemekten, yüksekten düşüp helâk olmaktan, sıkıntıdan, suda boğulmaktan ve bina altında kalmaktan sana sığınırım. Hak yolundan ayrılmaktan veyâ dünyâlık uğrunda ölmekten sana sığınırım.
Allahım! Bildiğim ve bilmediğim bütün kötülüklerden sana sığınırım. Allahım! Kötü huy, kötü amel, kötü hastalık ve nefsin kötü arzularından beni uzaklaştır.
Allahım! Küfürden, borçtan, fakirlikten, Cehennem azâbından ve deccalın fitnesinden sana sığınırım. Daimî ikametgâhımdaki kötü komşudan sana sığınırım.
Allahım! Gözümün, kulağımın, dilimin, kalbimin, düşünce ve şehvetimin şerrinden sana sığınırım.
Allahım! Katı yürekli olmaktan, gafletten, darlıktan, zillet, hakir ve fakirlikten sana sığınırım. Küfür, yoksulluk, âşikâre isyan ve haktan ayrılmaktan, nifak, riyâ ve gösterişten, kötü huy ve dar geçimden riyâdan sana sığınırım. Sağırlık, dilsizlik, körlük, cinnet, cüzzam, alalık ve benzeri kötü hastalıklardan sana sığınırım.
Allahım! Verdiğin nîmetin zevâlinden, verdiğin sıhhatin bozulmasından, âni olarak gelecek musîbet ve felâketten, gazabını mûcib olacak bütün hareketlerden sana sığınırım.
Allahım! Cehennemin fitne ve azâbından, kabrin fitne ve azâbından, fitne uyandıran zenginliğin ve fakirliğin şerrinden, deccâlın uyandırdığı fitnenin şerrinden ve bütün kusur, günâh ve isyânlardan sana sığınırım.
Allahım! Doymak bilmeyen nefisten, huşû’u olmayan kalbden, fâidesiz namâzdan, kabûl olunmayan duâdan, gam, gussa ve göğüs darlığından sana sığınırım.
Allahım! Ağır borçtan, düşmanımın bana galebesinden ve sevinmesinden sana sığınırım. Muhammed aleyhisselama ve bütün iyilere salât ve selâm olsun.’
Resûlullahın duaları hemen kabul olurdu. Efendimiz bir gün , Enes bin Mâlik hazretlerine hayır dua edip:
“Allahım, onun malını ve evlâdını çok eyle, verdiğin nesneleri ona mübarek eyle”, buyurdu.
Hazret-i Enes’in annesi Ümmü Süleym Hatun, Resûlullah efendimize:
- Hizmetkârcığına hayır dua etmez misin, yâ Resûlallah? dedi.
Fahr-i Kâinat hazretleri de:
- Allahım, onun malını ve evlâdını çok, ömrünü uzun ve onu mağfiret eyle, buyurdu.
Hz. Enes hicret zamanında dokuz yaşında idi. Yüz yaşından fazla yaşadı. Evlâdı ve evlâdının evlâdı yüzü bulmuştu. Enes hazretleri;
- Vallahi malım çoğaldıkça çoğaldı ve çocuklarım ve çocuklarımın çocuklarının sayısı bugün yüz civarına ulaştı, demiştir.
İbn-i Sa’d’ın rivayetinde Hz. Enes buyurmuştur ki: “Resûlullah efendimiz bana hayır dua edip ‘Allahım, onun malını ve evlâdını çok eyle, ömrünü uzun ve onu mağfiret eyle’, demiştir.
Gerçekten kendi sulbümden olan evlâdımdan yüz yirmi kişiyi defnettim. Bahçelerim yılda iki kere meyve verir ve ben o kadar ömür sürdüm ki, hayattan usandım. Şimdi dördüncü buyruğunu istiyorum”, dedi. Yâni “Vefat edip Hakk’ın rahmet ve mağfiretine ulaşmak isterim”, dedi.
İmam-ı Tirmizî Ebû’l-Aliyye’den rivayet etmiştir ki: “Enes’in bir bahçesi vardı, yılda iki kere yemiş verirdi. Orada bir reyhan vardı, misk rayihası verirdi”, demiştir.
Resûlullah efendimizin kabul edilmiş dualarından biri de şudur ki, Mâlik bin Rabia’ya dua edip “Hak teâlâ, evlâdına bereket versin”, demiştir. Mâlik’in seksen erkek evlâdı dünyaya geldi.
Bir keresinde Hz. Ali bin Ebî Tâlib hasta oldu. Resûlullah efendimiz geçmiş olsun ziyaretine gidip “Allahım, ona şifa ver. Allahım, ona âfiyet ver”, buyurdu. Ondan sonra: “Kalk, yâ Ali!” dedi. Hazret-i Ali: “O zamandan sonra bir daha bana o rahatsızlık geri dönmedi”, diye buyurdu.
Resulullah efendimiz İbn-i Abbas hazretlerine dua edip:
“Allahım, ona dinde anlayış ve kavrayış ver. Allahım, İbn-i Abbas’a hikmet ve tevil ilmi ver”, demiştir.
Bilindiği gibi Hak teâlâ, İbn-i Abbas’a çok büyük üstünlük ve olgunluk müyesser eylemiştir. Elbette bu ümmetin âlimi, fazilet ve marifetin denizi olup Sultânü’l-Müfessirîn ve Tercümânü’l-Kur’ân olmuştur.
Nabiğatü’l-Ce’dî dedikleri fasîh şâirin iki beytini işittiğinde Resûlullah efendimizin hoşuna gidip:
- Allah, dişlerini dökülmekten saklasın, diye dua etti.
Yüz yıl ömür sürdü ve dişlerinden güzel kimsenin dişi yoktu. Beyhekî’nin rivayetinde: “Yüz yıldan fazla ömür sürdü de bir dişi gitmemişti”, demişlerdir. Bazı rivayette: “Bir dişi düşse yerine bir daha çıkardı”, dediler.
Amr bin Ahtab, bir kere Resûlullah efendimize sırça kapla su verdi. İçinde bir kıl görüp çıkardı. Bu hareketi Resûlullah hazretlerine hoş gelip:
- Allahım, onu güzelleştir, diye dua etti.
Amr doksan üç yaşına vardı da saçında ve sakalında bir ak kılı yoktu. Beyhekî’nin rivayetinde: “Resulullah efendimiz, ‘Allah’ım, onu güzelleştir’, diye dua etti. Sakalı ağarmış iken yine karardı”, demişlerdir.
İmam-ı Abdürrezzak buyurmuştur ki: “Bir Yahudi, Resûlullah efendimize bir deve getirmişti. Resûlullah efendimiz:
- Allahım, onu güzelleştir, diye hayır dua etti.
Yahudi’nin kılları öyle karardı ki, her nesneden siyah oldu.” Bazı rivayette: “Yahudi doksan yıl ömür sürdü”, demişlerdir.
Ebû Nuaym’ın ve başkalarının naklinde İbnü’l-Humku’l-Huzâî, Peygamber Efendimize su vermişti. Peygamber efendimiz, kendisine:
- Allahım, onu gençlikle faydalandır, diye hayır dua etti.
Ömründen seksen yıl geçti de bir ak kılı görünmezdi.
Yakub bin Süleyman, Delâil-i İ’câz adlı kitabında zikretmiştir ki: “Bir kere Hazret-i Fâtıma, Resûlullah Efendimize geldi. Hazret-i Fâtıma’nın açlıktan mübarek benzinde safran sarılığı vardı. Kâinatın Efendisi bunu görünce mübarek elini göğsünün üzerine koyup:
- Allahım, bu açı doyur ve yüzünü renklendir. Muhammed’in kızı Fâtıma’ya açlık verme, diye dua etti.
İmrânu’l-Husayn dedi: Hazret-i Fâtıma’nın yüzüne baktım. O saat yüzünden sarılık zail olup mübarek benzine kan gelip kızardı.
Urve bin Ca’d dedikleri kimseye:
- Allahım, alışverişinde onu kazançlı kıl ve kazancını ona faydalı eyle, diye dua etti.
Urve’den rivayet edilmiştir ki: “Ondan sonra her ne satın aldımsa ondan fayda gördüm”, demiştir.
Umman diyarında bir kimse pişmanlık içinde gelip; Yâ Resûlallah! Ben, saz dinlemeğe, şarap içmeğe ve kadına düşkün bir kimseyim. Üzerimize kıtlıklar musallat oldu; mallarımız zayi oldu, zürriyetlerimiz ve umutlarımız zayıf ve zebun oldu. Benim çocuğum da yoktur. Hak teâlâya dua eyle, bende olan hırs ve fücuru giderip bana hayâ versin ve çocuk ihsan eylesin, dedi.
Resûlullah efendimiz dua edip:
- Allahım, onun sevincini Kur’an okumaya, haramını helâle tebdil eyle, ona hayâ ver ve çocuk bağışla, diye dua etti.
Hak teâlâ , o kimseden hâleti giderdi, Umman diyarına ucuzluk verdi ve bir de oğul ihsan etti..
***
Cerîr hazretleri, at üzerinde oturmaya kadir değildi. Âlemlerin hocası efendimiz:
- Allahım, onu sâbit kıl, hâdi ve mehdî, doğru yola götüren ve doğru yolda giden eyle, diye dua etti.
Artık attan düştüğü vâki olmadı.
***
Sa’d bin Ebî Vakkas için: “Allahım, onun duasını kabul et”, diye dua etti. Ondan sonra Sa’d, duası kabul olunan bir kişi olmuştur.
Resûlullah efendimiz, Abdurrahman bin Avf hazretlerine bereketle dua etti. Hak teâlâ hazretleri, ona o kadar mal ve giyecek verdi ki, Abdurrahman: “Eğer bir taşı kaldırsam altında altın ve gümüş bulacağımı umardım”, dedi.
Miras kalan altını kazmalarla çıkardılar. Hattâ çıkarıncaya kadar nicelerinin elleri kabardı. Dört hanımı vardı, her birisine seksen bin altın düştü.
Hayatında ettiği fazla sadakalardan başka elli bin de vefatından sonra tasadduk edilmesini vasiyet etmiştir. Bir gün otuz köle azad etti. Bir kere yedi yüz deveyi yükleri ve bütün takımlarıyle tasadduk etmiştir. Bu kadar çok malı Fahr-i Âlem hazretleri’nin duası bereketiyle ticaretten kazanmıştı.
Bir kere malından dört bin altın sadaka verdi. Sonradan Hak teâlâ hazretleri öyle verdi ki, bir kere de kırk bin altın tasadduk etti. Ondan sonra fisebilillah gâzilere beş yüz at verdi. Sonra yine fisebilillah beş yüz deve verdi.
Resulullah efendimizden önceki, Peygamberlere gönderilen, bütün dinler, zamanla ve azgın taşkın kâfirlerin hâkimiyeti ile tamamen ortadan kalktığından veya görünmez, amel edilmez olduğundan, Resûlullah, nübüvvetten önce, peygamberlerin dinlerinden hiçbirisi ile âmil değildi. Fakat Hazret-i İbrâhim ve Hazret-i İsmâil zamanından beri, eski âdet üzere, bazan hac ve umre ve dâimâ Kâbe’yi tavâf edip, bunlardan mâada olan hâlleri, “zikir, tefekkür, hamd ve şükür” idi.
Hak teâlâya bazan dille, bazan kalble, bazan her ikisiyle zikir ve münâcât, ağız ve gönül diliyle arz-ı hacât eder, Hak teâlânın dâimâ kudretinin eserlerine nazar, rubûbiyyet ve ulûhiyyet sırlarında düşünceye dalardı.
Ramazan ayı göründükçe, riyâzetle yetinecek kadar bir aylık yiyecek götürüp, bir mil mesâfeden Kâbe’ye bakan, daha sonra peygamber olduğu haberi kendisine orada geldiği Hirâ dağına yalnız olarak gider, bayrama kadar gündüz gece orada kalır, sonra şehre gelirdi. Önce Kâbe’yi tavâf eder ve sonra evine gelirdi.
Nübüvetten sonra ise ibâdetleri pek fazla idi. Bunları eksiksiz anlatmak mümkün değildir. Bu engin denizden bir damla, bu cihânı aydınlatan güneşten bir zerre anlatılmak icâb ederse genel olarak şunlar anlatılabilir:
Abdest üzerine abdest almak nûr üstüne nûrdur sırrı zâhir olmak için, ekseri zamanda her vakit namaz için ayrı abdest alırdı. “Kişinin yanında kuyu dahî olsa, israf câiz değildir” buyurur, suyu az kullanır, bazı uzuvlarını üç kere yıkardı. “Abdest için bir şeytan vardır. İsmi Velhân’dır. O halde su hakkındaki vesveselerden kaçınınız” buyururdu. Çok sevâb almak için, ibriğini, elbette kendisi doldurur, sadakalarını da ehli olanlara bizzat kendisi verirdi.
Uykudan uyanınca, abdest alınca, dışarı çıkınca, namaza başlayınca, içeri girince ve nice hâllerde misvâk kullanır; sefer ve hazerde, gündüz ve gecede, misvâk kullanmağı terk etmezdi. Faydası ve sevâbı hakkında çok hadîs-i şerîfleri vardır.
Bütün ibâdetler içinde en çok sevdiği namaz olduğundan, ekseriya namazlarını uzatıp herbir rek’atta birkaç cüz Kur’ân okurdu.
Kendisine farz olan kuşluk namazını, bazan iki, bazan dört, bazan sekiz, bazan oniki rek’at kılardı. Diğer sünnet ve nâfile namazların durumu hadîs, fıkıh ve siyer kitablarında anlatılmıştır.
Peygamber efendimiz, teheccüd, gece namazı yalnız kendisine mahsûs farz olduğundan, her gece kalkıp, çok rek’at kılmaktansa, namazı uzatmak efdaldir diye, gece nâfilesini vitriyle onüç rek’attan fazla kılmazdı. Lâkin kıyâm, rükû’ ve sücûdün her birinde gayet çok eğlenirdi.
Kıyâmda uzun sûreler okuyup, gece ve gündüz namazlarında, bilhassa ekseri gecelerde ayakta çok durmaktan ayakları şişerdi. Bazan kendisine: “Yâ Resûlallah, Allahü teâlâ senin ettiğin ve edeceğin, sizce kusur sayılan herşeyini bağışlamıştır. Niçin kendinize bu kadar zahmet veriyorsunuz?” dediklerinde:
“Ben şükredici kul olmayayım mı?” buyurur, vaz geçmezdi. Nihâyet Tâhâ sûresinin birinci: “Biz sana Kur’ân’ı zahmet çekmen için göndermedik” âyetiyle Cebrâil aleyhisselâm gelince, teheccüd namazında evvelki kadar çok durmayı azalttı, hafîfletti.
Receb, Şabân ve Ramazan aylarında, Zilhicce’nin ilk dokuz günü ve Aşûra gününde, bilhassa Ramazan’da ibâdet gayret ve azimleri, diğer zamanlardan çok olurdu.
Ramazan gelince, bütün esîrleri serbest bırakır, fakîrlere daha çok sadaka verir, Allah korkusundan ve Allahü teâlâya ta’zîmden mübârek yüzlerinin rengi değişirdi. Ramazanın son on gününde, bir rivâyette bütün Ramazan’da, bayrama kadar yatakta yatmaz, namaz ve münâcâta âdetlerinden çok gayret ederdi. İtikâfı Siyer kitablarında geniş olarak anlatılmaktadır. “Ramazanda yatsı namazını cemâatle kılan, Kadir gecesine kavuşmuş olur” buyurmuştur.
Nâfile oruçlarında belli bir âdetleri yoktu. Bildirilen rivâyetler bazı vakitlere âid olduğu zan olunur. Zirâ Siyer kitaplarında yazar ki, arada bir sabah namazından sonra saâdetlü hânelerine (evine) girip, hanımlarına: “Yiyecek bir şeyiniz var mı?” diye sorar, yoktur derlerse, “Ben orucum” buyururdu. Bazan birkaç gün ve gece devamlı kasden yemez ve içmez, sırf sevâb almak için Savm-i visâl (birbiri ardından oruç) ederdi. Bazı Sahâbe, kendisini taklîd etmek istediklerinde: “Ben sizin gibi değilim. Muhakkak ki Rabbim beni yedirir ve içirir”, ya’nî Allahü teâlâ benim karnımı kudretten tok eder, siz benim hâlime mâlik değilsiniz, nefsinize cebr ve zorluk etmeyiniz.
Zekât vermek peygamberlere lâzım değildi. Zirâ onlar bütün mallarını Allah yoluna vermek için tahsîs etmişlerdi. Ayrıca zekât, temizliğe, temizlemeye derler. Onların kendileri ve malları tayyib ve tâhir (temiz) olduğu âşikâr olduğundan, temizlemeye ihtiyaç olmadığı şübhesizdir. Zekâtın farz olduğunu isbat eden: “Onların mallarından bir zekât al ki, onunla onları temizlemiş ve mallarına bereket vermiş olasın” âyeti bu ma’nâyı îmâ eder. Peygamberlerin sadaka alması da câiz değildir. Hediye almaları câiz idi.
Peygamber efendimizin, fakîrlere, muhtaçlara sadaka ve infak ettikleri, ne yazıya, ne de söze sığar. Bu ona mahsûs bir hâl idi. Zirâ feth olunan memleketlerden bazan çok mal gelirdi. Hepsini taksîm eder, dağıtır, yarın için bir şey ayırmazdı.
Huneyn gazvesinde nice kimselere çok mal bağışlamıştı. Müellefe-i kulûbden birisi, kabîlesine gidip, “Muhammed ne yapar?” diye sorduklarında: “Ömründe fakîrlikten, yoksulluktan korkmayanlar gibi mal verir, dağıtır” dedi.
Bir def’a müezzinleri ve Beyt-ül mal zâbiti olan Bilâl-i Habeşî hazretlerine: “Dağıt Bilâl, Arş’ın sâhibinin azaltacağından korkma!” buyurdu. Vefât ettiği zaman bir akça, bir altın, bir köle, bir câriyeleri ve para eder bir eşyâsı yok idi. Seferde giydiği çelik zırhı, otuz kile arpa pahasına bir yahudide rehin idi. Bu kadar cömerdlik ve dünyayı terke insanın gücü yetmez.
Resulullah efendimiz, otururken, ayakta, uyanıkken ve yatarken, kalabalık içinde ve yalnızken, sükûn ve harekette ve her hâlde çeşit çeşit güzel duâlar okurdu. Bilhassa bir hâlden bir hâle geçerken, Allahü teâlâyı yâd ve mübârek ismi ile kalbini şâd etmeye mu’tâd (alışkın) idi. Ekseri duâsı: “Rabbenâ âtinâ fiddünya haseneten ve fil-âhıreti haseneten ve kınâ azâbennâr” âyeti idi. Her meclis, toplantı sonunda: “Sübhânekellahümme Rabbî ve bihamdike lâ ilâhe illâ ente estağfirüke ve etûbü ileyke” demek âdetleri olup: “Bu duâyı okuyan kimse o mecliste yapılandan mağfiret edilir” buyurdu.
İstiğfârı husûsunda; bütün günâhların büyüğünden küçüğünden tamamen ma’sûm iken, her gün yüz kere istiğfâr ederdi. Sahîh-i Buhârî’de: “Seyyid-ül istiğfâr şunu okumaktır: “Allahümme ente Rabbî lâ ilâhe illâ ente halektenî ve ene abdüke ve ene alâ ahdike va’dike mastata’tü e’ûzü bike min şerri mâ sana’tü ebûü leke bi-ni’metike aleyye ve ebûü bi-zenbî fağfirlî feinnehü lâ yağfirüz-zünûbe illâ ente.”
Bunu kim inanarak gündüz okur ve akşamdan evvel ölürse Cennetlik olur. Geceleyin inanarak okur ve sabaha çıkmadan ölürse o kimse Cennetliktir” diye bir hadîs-i şerîf rivâyet edilmiştir.
Kur’ân-ı kerîm okuması: Mübârek sesleri pek tatlı ve te’sirli idi. Katı’le okur, ya’nî âyet sonlarında durur, âyetleri birbirine bağlamazdı. Tertîlle okurdu. Ya’nî ne çok sür’atli, ne de çok yavaş olup, âyet âyet okurdu. Med harfi gelince uzatırdı. Tegannîsiz, tekellüfsüz ve değiştirme yapmadan, harfleri mahreclerine uygun olarak güzel sesle okurdu. Bazan sesini yükseltirdi. “Kur’ân-ı kerîmi seslerinizle süsleyiniz” buyururdu. “Kur’ân okurken düzgün okumayan bizden değildir” ve: “Herşeyin bir süsü vardır, Kur’ân’ın süsü güzel sestir” buyururdu.
Resûlullah, namaz dışında da, devamlı ezberden Kur’ân okurdu.. Her gün Kur’ân’dan belli bir miktar okur, aslâ onu terk etmezdi. Ama Ramazan-ı şerîfte daha çok okurdu.
Peygamber efendimiz Kur’an-ı kerimin öğretilmesi üzerinde çok dururdu. Kur’ân-ı kerîmin öğretilmesi ile bizzât Peygamber efendimiz meşgul olmuş ve; “Sizin en hayırlınız Kur’ân-ı kerîmi öğrenen ve öğreteninizdir.”
Bilindiği gibi İslâm ilimlerinin temeli Kur’ân-ı kerîmdir. Allahü teâlânın kelâmı, sözlerin en yücesi, dünya ve âhiret saâdetimizin kaynağıdır. Onun başka sözlere üstünlüğü, Hadîs-i şerîfte buyurulduğu gibi, Cenâb-ı Hakkın bütün mahlûkâta üstünlüğü gibidir.
Bu sebeple müslümanlar ondört asırdan beridir. Kur’ân-ı kerîmin nûrunu dünyanın her tarafına yaymaya çalışmışlar, bu uğurda can vermişlerdir. Fethettikleri yerlere muzaffer odularıyla birlikte, yanlarında Kur’ân-ı kerîm hâfızları ve muallimleri oldukları hâlde girmişlerdir. Asr-ı saâdette gönderilen vâlilerin vazîfelerinden biri de Kur’ân-ı kerîm öğretmekti.
Efendimiz, “Herhangi bir topluluk, Allahın mescidlerinden birinde bir araya gelip, Allahın kitabını okur ve aralarında onu müzâkere ederlerse [onu okumayı öğrenmek için yardımlaşırlarsa] hiç şüphesiz onların üzerine Allah katından huzûr ve sükûn iner. Allahü teâlânın rahmetine garkolurlar ve melekler onları çepeçevre kuşatır. Hak teâlâ onları sevgili kulları arasında anar” buyurmuştur.
Peygamber efendimizin teşvikleri ve öğretmesi neticesinde Eshab-ı kirâmdan pek çok hâfız yetişmiştir.
Bunlar arasında, dört halife, Übey bin Ka’b, Mu’âz bin Cebel, Ebüdderdâ, Zeyd bin Sâbit, Temîm-i Dârî, Abdullah bin Mes’ûd, Sâlim Mevlâ Ebû Huzeyfe vb. çok ilerledi. Hattâ Resûlullah efendimiz hadîs-i şerîfte;
“Kur’ân-ı kerîmi şu dört kişiden alınız; öğreniniz. Abdullah bin Mes’ûd, Übey bin Ka’b, Mu’âz bin Cebel, Sâlim Mevlâ Ebû Huzeyfe” buyurmuştur.
Resûlullahın huzûrunda yetişen Eshâb-ı kirâm, fetihlerle beraber çeşitli şehirlere yayılarak Kur’ân-ı kerîmi müslümanlara öğrettiler.
Ebû Musa el-Eş’arî Basra’da, Abdullah bin Mes’ûd Kûfe’de, Zeyd bin Sâbit ve Übey bin Ka’b Hicaz bölgesinde, Ebüdderdâ ve Muâz bin Cebel Şam’da Kur’ân-ı kerîm öğretimi ile meşgûl olan meşhûr sahabîlerden ba’zılarıdır.
Böylece Kur’ân-ı kerîm dünyada en çok okunan, öğretilen ve ezberlenen kitap olmuştur. Daha sonra bu öğretim, Küttâb, Dâr-ül-kurrâ ve Dar-ül hadîslerde sistemleştirilmiştir.
Resulullah efendimiz, her fırsatta Kur’an-ı kerim okunmasını emreder, “Kur’ân-ı kerîm okunan yere rahmet, bereket yağar, melekler hâzır olur.” buyururdu.
Manasını anlasın veya anlamasın Kur’ân-ı kerîm okumak ibadettir. Onu okuyup ona uygun îmân ve ibâdet eden hidâyet üzere olur. Doğru yolda bulunur. Allahü teâlâya kavuşturan yolu bulur. Cehennem azâbından kurtulur. Hattâ okuduğu Kur’ân-ı kerîmin sevâbı, dedelerine, çocuklarına ve torunlarına ulaşır. İ’tikâdı düzgün bir kimse, Kur’ân-ı kerîmi okuyup, sâlih müslümanların yazdığı ilmihâl kitaplarına uygun ibâdet ederse büyük sevâblara kavuşur. Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:
“Her kim beş vakit farz namazda Kur’ân-ı kerîm okursa, Hak teâlâ her harfine yüz sevâb verir. Her kim namazdan başka vakitlerde Kur’ân-ı kerîm okursa, her harfine on sevâb verir. Her kim (tegannîsiz ve hürmetle okunan) Kur’ân-ı kerîmi ayakta veya oturarak hürmet ile dinlerse, her harfine bir sevâb verir. Her kim Kur’ân-ı kerîmi hatmederse, o kulun duâsı Allah indinde kabûl edilir.”
“Kur’ân-ı kerîm okuyun. Çünkü kıyâmette şefâat eder.”
“Kur’ân-ı kerîm okunan evden Arş’a kadar nûr yükselir.”
“Kur’ân-ı kerîm okunan eve bereket, iyilik gelir. Melekler oraya toplanır. Şeytanlar oradan kaçar. Kur’ân-ı kerîm okunmazsa bunun aksi olur.”
“Kur’ân-ı kerîm hâfızları ehl-i Cennetin ârifleridir.”
Kur’ân-ı kerîmi okumak sünnettir. Tecvîde uygun olarak hürmet ile okunan Kur’ân-ı kerîmi dinlemek ile okunan Kur’ân-ı kerîmi dinlemek ise farz-ı kifâyedir. Kur’ân-ı kerîmden lüzûmu kadar, ya’nî ibâdetlerini yapacak kadar öğrenmek, ezberlemek farzdır. Fazlasını ezberlemek ise sünnettir. Kur’ân-ı kerîmi mushafa bakarak okumak daha sevâbdır. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki:
“Ümmetimin yaptığı ibâdetlerin en kıymetlisi, Kur’ân-ı kerîmi mushafa bakarak okumaktır.”
Eshâb-ı kirâm, mushafa bakarak okurdu. Hz. Osman, çok okuduğu için iki mushaf eskitmişti. Mushaftan Kur’ân-ı kerîm okumadan evden dışarı çıkmayı hoş görmezlerdi.
Amr bin Meymun buyurdu ki: “Sabah namazından sonra mushafı açarak 100 âyet-i kerîme okuyan kimsenin amelini Allahü teâlâ, bütün dünya insanlarının ameli gibi tutar.”
Peygamber efendimiz üç türlü ilâç kullanırdı. Kur’ân-ı kerîm veya duâ okurdu. Fen ile bulunan ilâçları kullanırdı. Her ikisini karışık kullanırdı. Efendimiz, “İlâçların en iyisi Kur’ân-ı kerîmdir” buyururdu.
Neden bahsederse bahsetsin Kur’ân-ı kerîmin her âyeti, her harfi şifâdır. Âyet-i kerîmelerde meâlen buyuruldu ki:
“Kur’ân-ı kerîmden indirdiğimiz âyetler insanlara rahmet ve şifâdır.” (İsrâ 82)
“Ey Habîbim de ki: Bu (Kur’ân-ı kerîm) insanlara doğruluk rehberi ve şifâdır.” (Fussilet 44)
“Kur’ân-ı kerîmden şifâ beklemiyene şifâ nasib olmaz.”
“Kur’ân-ı kerîm yedi harf üzerine indirildi. Bunların hepsi şifâ ve kâfidir.” buyuruldu.
Bir zaman imâmı Kuşeyrî’nin çocuğu çok hasta oldu. Ölüm derecesine geldi. Kendi de bundan son derece mustaripti. Kuşeyrî der ki:
O gece Peygamber efendimizi rü’yâda gördüm.
“Yâ Resûlallah! Oğlum çok düşkün hastadır. Ne yapacağımı bilmez bir hâldeydim” diye arz ettim.
Bunun üzerine Peygamber efendimiz; “Şifâ âyetlerinden niçin gâfilsin?” buyurdu.
Uyanır uyanmaz hemen bir tabağa şifâ âyetlerini yazıp, suyunu çocuğa içirdim. Allahü teâlânın izniyle çocuk şifâ buldu.
Kur’ân-ı kerîm ve duâ, şartları gözetilerek okunursa elbette şifâ verir. Okuyanın ve hastanın buna inanması lâzımdır. Harâm işliyenin ve kalbi gâfil olanın duâsı kabûl olmaz. İ’tikâdı düzgün olmıyanın okuması fâide vermez. Kur’ân-ı kerîmi ücret ile okumak harâmdır.
Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:
“Ölülerinize Yasîn okuyun!”
“Kabristana giren kimse, Yasîn sûresini okursa, o gün ölülerin azâbları hafifler. Ölülerin sayısı kadar ona sevâb verilir.”
“Yasîn okuyanın sıkıntısı gider.”
“Fâtiha sûresi her derde devâdır.”
“En faziletli sûre Fâtihadır, her derde şifâdır.”
Kur’ân-ı kerîmin ezberlenmesi bizzât peygamber efendimiz tarafından teşvîk edilmiştir. Unutulmasından da men etmiştir. Nitekim Peygamber efendimiz şöyle buyurmuştur:
“Sizden birinin hergün mescide gidip Allahın kitâbından iki âyet öğrenmesi, onun için iki deveden daha hayırlıdır. Üç âyet öğrenirse bu, üç deveden daha hayırlıdır. Böylece öğrenildiği âyet sayısı, o kadar sayıdaki develerden daha hayırlıdır.”
“Kur’ân-ı kerîmi hıfzeden kimsenin anne ve babasının azâbı, kâfir olsalar dahî hafifletilir.”
“Kur’ân-ı kerîm okuyunuz ve onu ezberleyiniz. Muhakkak ki Allahü teâlâ, içinde Kur’ân-ı kerîm saklı olan kalbe azâb etmez.”
“Kur’ân-ı kerîm bir deride olduğu hâlde ateşe atılsa, ateş onu yakmaz.”
Kur’ân-ı kerîmi öğrendikten sonra okumasını veya ezberledikten sonra bir âyetini bile unutmak büyük günâhlardandır.
Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:
“Bana ümmetimin aldığı sevâblar gösterildi. Hattâ câmiden temizledikleri çer-çöpün sevâbı bile. Ümmetimin günâhları da gösterildi ve Kur’ân-ı kerîmden bir sûre veya bir âyet öğrenip, sonra unutan kişinin günâhından daha büyük bir günâh görmedim.”
“Kur’ân-ı kerîmi öğrenip de sonra unutan kimse, kıyâmet günü Allahü teâlânın huzûruna eli kesilmiş olarak çıkar.”
“Kur’ân-ı kerîmi öğrenenlerden birinin; “Ben şu şu âyetleri unuttum” demesi ne fenâ şeydir.”
“Hâfızasında Kur’ân-ı kerîmden hiçbir şey olmayan kimse harap olmuş ev gibidir.”
“Kur’ân-ı kerîmi devamlı tekrarlayınız. Nefsim yed-i kudretinde olan Allahü teâlâya yemin ederim ki, Kur’ân-ı kerîmin unutulması, bağlı devenin boşanıp kaçmasından daha kolaydır.”
“Kıyâmet günü ümmetimin, karşılığını bolca göreceği en büyük günâhlarından birisi, Kur’ân-ı kerîmden bir sûreyi öğrendiği hâlde sonradan onu unutmasıdır.”
Yine, öğrenmiş olduğu Kur’ân-ı kerîmi özürsüz olarak unutan kişinin, unuttuğu her âyete karşılık bir derece düşürüleceği ve Allah katına davalı olarak geleceği yolunda da hadîs-i şerîfler vardır.
Vuzû’, abdest fiilidir. “vezâet” kelimesinden alınmıştır. Vezâet, güzellik demektir. Namaz ehli olan kimseler, abdestle pâk ve temiz olup yüz güzelliği bulurlar. Onun için bu kelimeden çıkarılıp alınmıştır.
İmam-ı Buharî, Ebu Dâvud ve Tirmizî’nin rivayetlerinde Enes bin Mâlik’ten şöyle nakledilmiştir ki:
“Resulullah hazretleri her
namaz için bir abdest alırdı” diye bildirilmiştir.
Hz. Enes’e sual edip:
Siz nasıl ederdiniz?
dediler.
- Abdestimiz bozulmadıkça bize bir abdest yeterdi, dedi.
Darimî’nin naklinde Hazret-i Osman’dan rivayet edilmiştir ki:
“Gerçektir ki, Resulullah hazretleri her namaz için bir abdest alırdı”, demiştir.
Müslim’in rivayetinde Büreyde’den rivayet edilmiştir ki:
Resulullah hazretleri önceleri her namaz için bir abdest alırdı. Mekke’nin fethinden sonra beş vakti bir abdestle kıldı. Hz. Ömer:
Ya Resulallah! Önceleri böyle yapmazdınız? dedi.
Peygamber Efendimiz,
- Kasden öyle ettim, ya Ömer! Böyle etmenin caiz olduğunu bildirmek için öyle ettim buyurdu, demiştir.
Peygamber efendimize her namaz için bir abdest alması emrolunmuştu. Gerek abdesti olsun, gerek olmasın... Daha sonra, her namaz vaktinde misvâk kullanması emrolundu. Abdest bozulmadıkça bir abdestle dilediği kadar namaz kılması mümkün kılındı.
Hazret-i Âişe’den rivayet edilmiştir ki, Peygamber efendimiz:
“Üç şey bana farz kılındı: Vitir, misvâk ve gece namaza kalkma”, buyurmuşlar.
Misvâk kullanmak ve gece namazı, ümmetine sünnettir.
Peygamberimiz abdest ve namazda, yâni namaza duracağı zaman misvâk kullanır, ondan sonra namaza başlardı. Biri de uykudan kalkıldığı zamanda. Zira, Resulullah geceleyin uykudan kalksa misvak kullanırdı. Bazıları, namaz için kalkınca böyle ederdi, demişlerdir.
Biri de Kur’an-ı kerim okuma zamanıdır. Nitekim Hz. Râfiî, Kur’an-ı kerim okumak dileyen kişinin ağzını misvâkla yıkaması son derece güzel bir harekettir, demiştir.
Biri de ağzının kokusu bozulmuş yahut dişleri sararmış olsa misvâk kullanmak müstehaptır. Hazret-i Âişe validemiz, “Resulullah Efendimiz evine girdiği zaman misvâk tutunmağa başlardı”, demiştir.
Resulullah efendimiz misvak kullanmaya çok önem verirdi. İbn-i Abbas hazretleri “Resulullah efendimiz gece namazını ikişer rek’at kılar ve namazdan dönünce misvâk tutardı” demiştir.
İkişer rek’at demekten murat, dilediği kadar kılardı ve iki rek’atta bir selâm verirdi, demektir.
Nihayet kendisinde sertlik bulunan her nesne ile misvâklamak kifayet eder. Parmağıyla ederse yine kâfidir. Erâk ağacı dedikleri meşhur olan misvâktır.
Resulullah efendimiz, erâk ağacına işaret edip:
“Bununla misvâklanın”, buyurmuştur.
Abdurrahman bin Ebu Bekir Sıddık Fahr-i Kâinat efendimizin hastalığında gelip içeri girdiğinde elinde erâk ağacından bir misvâk vardı. Hazret-i Âişe, Peygamber efendimizin misvâkı sevdiğini bilirdi. Kardeşinden onu aldı ve gönlünü hoş etmek için Resulullah hazretlerine verdi. Fahr-i Kâinat Hazretleri de alıp mübarek dişlerine tuttu, demiştir.
Hâsılı, Resulullah efendimiz erâk ağacından misvâk kullandığı sâbit oldu.
Peygamber efendimizin, saçını taramakta, ayakkabı giymekte, abdestte ve misvâk kullanmada, sağdan başlamayı tercih ettiği bildirilmiştir.
Peygamber efendimiz ne miktar su ile abdest alırdı ve ne miktarla guslederdi? Bunu Enes hazretleri şöyle bildirmiştir:
“Resulullah efendimiz, bir sa’ miktarı su ile yıkanırdı; nihayeti beş müd’e varırdı. Bir müd ile de abdest alırdı” demiştir. 8 rıtl yani 3 buçuk kilo su ile, sünnete uygun gusül edilebilir. Resûlullah bir Müd yani 875 gr. su ile abdest alır, bir sâ’ hacminde su ile guslederdi. Bir sâ’ 4200 gram sudur. Hz. Âişe validemiz de, “Resulullah Efendimiz bir sa’ ile gusleder ve bir müd ile abdest alırdı” buyurmuştur.
Velhasıl abdest almada ve gusletmede suyu israftan sakınmak gerektir. Abdestte ve gusülde, lüzûmundan fazla su kullanmak isrâf olup, harâmdır. İmam-ı Ahmed’in naklinde gelmiştir ki, bir gün Sa’d abdest alırken Fahr-i Kâinat hazretleri üzerine uğradı:
- Bu ne israf, ya Sa’d? dedi. O da, “ Abdestte israf olur mu?” dedi.
Peygamber efendimiz:
- Evet. Eğer akarsu üstünde de olsan, israf vardır, diye buyurdu.
Hâsılı, yeter miktardan fazlasını harcamak israftır. İsterse kişi ırmak kenarında olsun.
Resulullah Efendimiz Hazretleri:
“Abdestin bir şeytanı vardır. Adı Velehân’dır. Onun vesvesesine uyup suyu israf etmekten sakının”, buyurmuşlar.
Hz. Osman bin Affan Resulullahın nasıl abdest aldığını şöyle anlatır: “Kâinatın efendisi bir su kabı istedi. Getirdiler. Alıp iki mübarek eline üçer kere döktü. Ondan sonra sağ eline, su alıp mazmaza ve istinşak etti (ağzına ve burnuna su verdi.) Ondan sonra üç kere mübarek yüzünü ve üç kere dirseklerine kadar ellerini yıkadı. Sonra mübarek başını meshetti. Ondan sonra iki mübarek ayağını üçer kere topuklarına kadar yıkadı. Daha sonra:
- Bir kimse böyle benim abdestim gibi abdest alır, sonra iki rek’at namaz kılar ve o namazda nefsine tahdis etmezse (yâni mümkün olduğu kadar hatırına, bir nesneyi gönlüne getirmezse) onun geçmiş günahları mağfiret olunur, buyurdu.
Abdullah bin Zeyd bin Âsımu’l-Ensârî’den rivayet edilmiştir ki, bazı kimseler:
“Peygamber efendimizin aldığı gibi abdest abdest al, görelim,” dediler.
Hz. Abdullah su istedi. Getirdiler. Önce iki eline su döktü, ellerini üç kere yıkadı. Ondan sonra eline su alıp üç kere yüzünü yıkadı. Ondan sonra tekrar eline su alıp dirseklerine dek üçer kere yıkadı. Sonra elini ıslatıp, başına meshetti. Ondan sonra topuklarına dek iki ayağını yıkadı ve:
- İşte Fahr-i alem hazretlerinin abdesti budur, dedi.
Peygamber efendimiz teyemmüm de ederdi. Teyemmüm, Kitap, Sünnet ve İcma ile sâbittir. Teyemmümde iki darb lâzımdır. Yâni iki kere elleri temiz ve güzel toprağa vurmak gerek. Bir kere yüzüne sürmek için, bir kere de kollarına sürmek için.
Fahr-i Kâinat efendimiz buyurdu ki;
“Biz, diğer ümmetler üzerine üç hasletle üstün kılındık. Birisi şudur ki, saflarımız meleklerin safları gibi kılındı. Biri de şudur ki, bütün yeryüzü bize mescid kılındı. Her nerede namaz kılsak caiz olur. Başka dinlerde bu ruhsat yoktur. Sadece kendi mescitlerinde kılınması gerekti. Biri de şudur ki, yerin toprağı bize temiz kılındı”, buyurmuşlar.
Yâni su bulunmadığı zaman toprak bizi hadesten temizler demektir.
Ebu Ümâme’nin bildirdiği hadis-i şerifte peygamberiz, “Bütün yeryüzü bana ve ümmetime temiz ve mescid kılındı”, buyrulmuştur.
İmam-ı azam hazretleri, arz cinsinden olan her nesne ile teyemmüm caizdir demiştir. Meselâ toprakla, kumla, taşla teyemmüm etmek caizdir.
İmam-ı Buharî ve Müslim’in rivayetlerinde Ammâr bin Yâser, kâinatın hocası efendimiz hazretlerinin kendine teyemmümü öğrettiğini naklettiği hadîsinde:
“Resulullah efendimiz mübarek avuçları ile yere vurdu ve onları üfledi, sonra yüzüne meshetti”, buyurmuştur.
Kulluğu gerçekleştirmek namazla hâsıl olur. Diğer ibadetler namazın hakikatinin gerçekleşmesine vesiledirler. Hak teâlâ, bütün gök ehline ayrılan ibadetleri Âdemoğullarından namaz ehli kullarına bir rek’atta müyesser etmiştir.
Zira Hak teâlânın bazı melekleri vardır ki, onları halk edeliden beri rükûda dururlar. Tâ kıyamete dek başlarını rükûdan kaldırmazlar.
Nice melekleri de vardır ki, secdede, kıyamda ve rükuda kıyamete dek dâimlerdir. İşte bütün bu ibadetler bir rek’atta hâsıl olu.
Namaz içinde daha nice ibadetler toplanmıştır ki, başka ibadetlerde toplanmamıştır. Bunlardan temizlik, susma, kıbleye yönelme, iftitah tekbiri, Kur’an, kıyam, rükû, sücud, tesbihler ve diğerleri hep namazda toplanmıştır. Bunların her biri haddizatında başlı başına bir ibadettir. Namaz bu denli ibadetlerden mürekkep büyük bir ibadettir.
Hak teâlâ, sevgili peygamberine namazı emredip:
“Kitaptan sana vahyedileni oku ve namazı kıl”, (Ankebut sûresi: 45) buyurdu. Ayrıca: “Âilene namazı emret ve sen de ona sabret”, (Tâhâ sûresi: 132) buyurdu.
Bu âyet-i kerîmede, namazda nefisler için büyük teklif bulunduğuna işaret olunmuştur. Şu cihetten nefislere külfet ve meşakkat olur ki, kulların dünya nimetlerinde lezzet aldıkları ve dünya işleriyle meşgul oldukları zamanlara gelir. Onlardan nefsi çekip Allah’tan başka şeyleri tamamen terkederek Allah’ın kudretiyle kıyam etmeyi gerektirir. Bunun için “Ona sabret” sözüyle “Onun meşakkatlerine sabreyle” diye buyurmuştur.
Şuna işaret eder ki, namaz içinde sabra ihtiyaç vardır. Kişinin âzâlarını zabtedip fikirlerini ve düşüncelerini boş şeylere sarfetmekten korunması lâzımdır. Nefse, alıştığı, âdet ve itiyat edindiği şeyleri terkederek bunların gereğinin aksi ile kayıtlanmak çok büyük zorluk ve sıkıntı verir. Çaresiz namaz için de bu sıkıntı ve zorluklara sabır gerektir.
Enes hazretleri anlatır:
“Mirac gecesi Resulullah efendimize elli vakit namaz farz olunmuştu. Sonradan azaltıldı, nihayet beş vakit farz kılındı. Bunun üzerine Allahu teâlâ:
- Ya Muhammed! Benim katımda söz tebdil olunmaz. Gerçekten sana bu beş vakit namaz karşılığında elli vakit namaz fazileti vardır, diye buyurdu, demiştir.
İbn-i Abbas hazretleri:
“Allah, sizin peygamberinizin lisaniyle namazı hazarda dört rek’at, seferde iki rek’at olarak farz etti”, demiştir.
Namaz vakitlerinin Resulullah efendimize nasıl bildirildiğini Hz. Cabir şöyle anlatır: Cebrail aleyhisselâm, Fahr-i alem hazretlerine namaz vakitlerini öğretmek için geldi. Güneş zevale vardığı zaman Cebrail aleyhisselâm ileri durdu. Fahr-i Kâinat Hazretleri onun ardına durdu, ulu sahâbe de Resulullahın ardına durdular. Böylece öğle namazını kılıverdi.
Her şeyin gölgesi kendi kadar olduğu zamanda geldi, mezkûr tertip üzre durdular, ikindi namazını kılıverdi. Ondan sonra güneş battığı zaman geldi, yine aynı tertip üzre durdular, akşam namazını kılıverdi. Sonra akşam şafağı kaybolduğu zaman geldi, yine aynı şekilde durdular, yatsı namazını kılıverdi. Sonra fecir doğduğu zaman geldi, yine aynı tertip üzre durdular, sabah namazını kılıverdi
Yine ikinci gün de her şahsın gölgesi kendi misli kadar olduğu zaman geldi, dünkü tertip üzre durdular, öğle namazını kılıverdi. Sonra her şeyin gölgesi kendinin iki misli olduğu zaman geldi, dünkü tertip üzre durup ikindi namazını kılıverdi. Sonra güneş battığı zaman geldi, aynı şekilde durarak akşamı kılıverdi. Ondan sonra akşam kızıllığı kaybolduğunda geldi, mezkûr tertip üzre durup yatsı namazını kılıverdi. Sonra fecir devam ettiği zaman geldi, yine dünkü üslup üzre durdular, sabah namazını kılıverdi. Ondan sonra:
- Bu iki namaz vaktinin arası sabah namazının vaktidir, dedi.
Yâni sabah namazını evvelki gün geç kılmıştı. İkinci gün erken kıldı. İşte bu iki vaktin arasının sabah namazının vakti olduğunu irade buyurdu. Hâsılı sabah namazını öyle kılmak gerek ki, ne karanlık olsun, ne de çok aydınlık...
İmam-ı Tirmizî’nin rivayetinde İbn-i Abbas hazretlerinden rivayet edilmiştir ki, Fahr-i alem efendimiz buyurmuştur:
“Cebrail, iki kere bana Beytullah katında imamet etmiştir. Öğle namazını o vakitte kıldı ki, güneş zevaldeydi. İkindi namazını o vakitte kıldı ki, her şeyin gölgesi bir kendi kadar olmuştu. Ondan sonra akşam namazını güneş battığı zaman oruçlu orucunu açtığı vakitte kıldı. Sonra yatsı namazını şafak (batı ufkunun aydınlığı) kaybolduğu zaman kıldı. Ondan sonra sabah namazını tan yeri ağardığı zaman oruçlu olana yemek haram olduğu vakitte kıldı. İkinci kerede öğle namazını her şeyin gölgesi bir misli kadar olduğu sırada, dünkü gün ikindi namazını kıldığı zamanda kıldı. İkindi namazını her şeyin gölgesi kendinin iki katı kadar olduğu zamanda kıldı. Ondan sonra akşam namazını ilk keresinde kıldığı zamanda kıldı. Sonra yatsı namazını gecenin üçte biri geçtiği zaman kıldı. Ondan sonra sabahı ortalık tamamen ağardığı zamanda kıldı. Ondan sonra Cebrail bana dönüp dedi ki:
- Ya Muhammed! Bu vakit, senden önce gelen peygamberlerin vaktidir. Senin vaktin bu iki vakit arasındadır.
Ezân okumak, hicretin 1. senesinde, Medîne’de başladı. Bundan önce, namaz vakitlerinde yalnız “Essalâtü câmi’a” denirdi. Medîne’de ilk ezân okuyan, Bilâl-i Habeşî’dir. Mekke’de ise, Habîb bin Abdürrahmân’dır.
Hicretin 1. senesinde, Resûlullah, Eshâb-ı kirâma sordu. Kimisi, namaz vakitlerini bildirmek için, nasârâ gibi çan çalalım dedi. Kimisi, yahûdîler gibi boru çalınsın dedi. Kimisi de, namaz vakti ateş yakıp yukarı kaldıralım dedi.
Resûlullah, bunları kabûl etmedi. Abdullah bin Zeyd bin Sa’lebe ve Hz. Ömer rüyâda ezân okumasını görüp söylediler. Resûlullah bunu beğenip, namaz vakitlerinde böyle ezân okunmasını emir buyurdu.
Cum’a namazındaki 1. ezân, Hz. Osmân’ın sünnetidir. Önceleri, bu da câmi’ içinde okunurdu. Abdülmelik zamanında Medîne vâlisi olan Ebbân bin Osmân hazretleri minârede okuttu. Melik Nâsır bin Mensûr, yediyüz senesinde, Cum’a ezânından önce, minârelerde salâtü-selâm okuttu
İsrâîl Peygamberleri, sabâh ezânından önce tesbîh okurlardı. Eshâb-ı kirâmdan Mesleme bin Mahled, Mısır’da vâlî iken, ellisekiz senesinde, Hz. Muâviye’nin emri ile ilk minâreyi yaptırıp, müezzin Şerhabîl bin Âmire sabâh ezânından önce salât verdirdi.
Ezândan sonra salât ve selâm okumak, ilk olarak 781. senesinde, sultân Nâsır Salâhuddînin emri ile Mısır’da başladı. (Cenâze olduğunu bildirmek için, minârelerde salât okun
ması mu’teber kitâblarda yazılı değildir. Çirkin bid’attir.)
Resûlullah, Bilâl-i Habeşî’ye, “İki parmağını kulaklarına koy! Böylece, sesin çok çıkar” buyurdu. Elleri kulaklara koyarsa iyi olur. Böyle yapmak, ezânın sünneti değil ise de, sesin çoğalmasının sünnetidir. Çünkü, rü’yâda, melek okurken böyle yapmamıştır. Ezân okumak için değil, okumayı, sesi arttırmak için sünnet olmuştur. Çünkü, sesini yükseltir buyurularak, sebep gösterilmiş, hikmeti bildirilmiştir. Parmaklar kulaklara konmazsa, ezân güzel olur. Konursa, sesi yükseltmesi güzel olur.
Eskiden, minârede ve Cum’a hutbesi okunacağı zaman, birkaç müezzin birlikte ezân okurlardı. Buna “Ezân-ı Cavk” denir. Sesin çoğalması için, bir ağızdan okumaları, mütevâris olduğu için, ya’nî asırlardan beri yapıldığı için, sünnet-i hasenedir, câizdir. Müslümanların beğendiğini Allahü teâlâ da beğenir.
Müslümanların güzel demeleri, müctehidlerin güzel demeleridir. Müctehid olmayanların beğenip beğenmemelerinin kıymeti yoktur. Müctehid olmıyanların câiz demeleri ile, yapmaları ile, ibâdetleri değiştirmek, bid’at olur. Büyük günâh olur.
İkâmet, ezândan daha eftaldir. Ezân ve ikâmet, kıbleye karşı okunur. Okurken konuşulmaz ve selâma cevâb verilmez. Konuşursa, her ikisi de tekrâr okunur.
Enes bin Mâlik hazretleri şöyle bildirdi: “Cebrail aleyhisselâm, Resulullah efendimize beyaz bir ayna getirdi, üzerinde bir nokta vardı. Fahr-i alem hazretleri:
- Yâ Cebrail, bu nedir? diye sordu.
Cebrail aleyhisselâm:
- Bu Cuma günüdür. Sen ve ümmetin bununla üstün ve seçkin kılındınız. İnsanlar bunda size tâbidirler. Yahudi ve Hıristiyanlar size tâbidirler. Size bu günde büyük hayır ve iyilik vardır. Bu günde bir saat vardır ki, ona rast gelip hayır dua eden her mü’minin duası elbette kabul olunur. Bu, bizim katımızda Yevmü’l-Mezîd günüdür, dedi.
Resulullah efendimiz :
- Yevmü’l-Mezîd nedir? dedi.
Cebrail aleyhisselâm dedi ki:
Gerçekten senin Rabbin Firdevs cenneti içinde geniş bir vâdi yaratmıştır. Orada ibadet yerleri, kurban kesme yerleri vardır. Cuma günü olduğu gibi Hak teâlâ , meleklerden dilediğini oraya gönderir. O vadinin etrafında nurdan minberler vardır. Üzerlerinde peygamberlerin oturacağı yerler vardır. Onların çevresinde ve yanlarında yakut ve zümrütle bezenmiş altın minberler vardır. Üzerlerinde şehitler ve sadıklar otururlar. Ondan sonra Hak teâlâ hazretleri: “Ben sizin Rabbinizim. Gerçekten siz benim vaadimi tasdik ettiniz. O halde benden isteyin, size vereyim”, diye buyurur.
Onlar da:
- Ya Rabbi! Senden rızanı isteriz, derler.
Bunun üzerine Hak teâlâ :
- Gerçekten ben sizden razı oldum ve size arzu ettiğiniz nesneleri verdim. Benim katımda bunlardan daha ziyadesi vardır, diye buyurur.
Yâni, sizin arzu ettiğiniz şeylerden, dilek ve isteklerinizden daha fazla size ihsanlarım vardır, demek olur.
Ondan sonra Cebrail aleyhisselâm:
- O peygamberlerin, şehitlerin ve sadıkların ruhları Cuma gününü severler. Zira o gün Hak teâlâ onlara hayır ve ihsanlar verir.
Yine Cuma’nın fazileti hakkında Ebu Hüreyre hazretleri, Fahr-i Kâinat hazretlerinden rivayet etmiştir ki:
“Üzerine güneşin doğduğu günlerin en şereflisi ve en üstünü Cuma günüdür. Âdem o gün yaratıldı, o gün cennete girdi ve o gün cennetten çıkarıldı. Kıyamet de o günden başka bir günde kopmaz”, buyurmuşlar.
Enes hazretleri Fahr-i Kâinat efendimizden Cuma gününün fazileti ile ilgili olarak şu hadis-i şerifi nakletmiştir: “Cuma gecesi gecelerin en aydınlığı ve Cuma günü de günlerin en parlağıdır”
Cuma geceleri gecelerin en şereflisi ve gündüzü gündüzlerin en şereflisidir.
Günlerden maksat, haftanın günleridir. Zira haftanın günlerinin en faziletlisi Cuma’dır. Senenin günlerinin en faziletlisi Arefe günüdür. Cuma gecesiyle Kadir Gecesi de böyledir. Arefe Cuma gününe geldiği zaman iki şeref onda birleşmiş olur. Ebu Hüreyre’den rivayet edilmiştir ki, kâinatın hocası Peygamber efendimiz,
“Bizler, zaman bakımından en sonra gelenler, kadir ve şeref bakımından kıyamet günü en önde gelenleriz. Ancak şu kadar var ki, geçmiş ümmetlere kitap bizden önce verildi. Ondan sonra bu Cuma günü o gündür ki, Hak teâlâ hazretleri onu bizden önce gelenlere farz etmişti; onda ihtilaf ettiler. Bunun üzerine Hak teâlâ hazretleri onu bize nasip etti. İnsanlar bize tâbidirler.” buyurmuşlardır.
Ama İbn-i Ebî Hâtem, Yahudilere Cuma gününün farz olduğunu, Onların buna razı olmayıp, böbürlenip yüz çevirdiklerini bildirmiştir. Sözü aynen şöyledir:
“Elbette Allah, Yahudilere Cuma’yı farz etti. Bunun üzerine onlar, böbürlenerek yüz çevirdiler ve:
- Yâ Musa! Bize Cumartesi gününü bağışla, dediler.
O da öyle yaptı” Bu muhalefet Yahudi taifesi için olağan bir şeydir. Onlar, emre muhalefet edegelmiş bir topluluktur.
Allahü teâlâ, Cum’a gününü müslümanlara mahsûs kılmıştır. Cum’a sûresi sonundaki âyet-i kerîmede meâlen; “Ey îmân etmekle şereflenen kullarım! Cum’a günü, öğle ezânı okunduğu zaman, hutbe dinlemek ve Cum’a namazı kılmak için câmiye koşunuz. Alış verişi bırakınız! Cum’a namazı ve hutbe, size, başka işlerinizden daha faydalıdir. Cum’a namazını kıldıktan sonra, câmiden çıkar, dünya işlerinizi yapmak için dağılabilirsiniz. Allahü teâlâdan rızk bekliyerek çalışırsınız. Allahü teâlâyı çok hâtırlayınız ki, kurtulabilesiniz!” buyuruldu.
Namazdan sonra, istiyen işine gider çalışır. İstiyen câmide kalıp, namaz, Kur’ân-ı kerîm, duâ ile meşgûl olur. Resûlullah buyurdu ki, “Bir müslüman, Cum’a günü gusül abdesti alıp, Cum’a namazına giderse, bir haftalık günâhları affolur ve her adımı için sevâb verilir. Günlerin en kıymetlisi Cum’adır. Cum’a günü, bayram günlerinden ve aşûre gününden daha kıymetlidir. Cum’a, dünyada ve Cennette mü’minlerin bayramıdır. Bir kimse, mâni yok iken, 3 Cum’a namazı kılmazsa, Allahü teâlâ, kalbini mühürler. Yani, iyilik yapmaz olur.”
İmam-ı Abdürrezzak buyurdu ki: Medine ehli Fahr-i Cihan hazretlerinin hicretinden önce toplandılar. Ensâr topluluğu:
- Yahudi ve Hıristiyanların toplanacak bir günleri var. Her hafta o gün toplanırlar. Bizim öyle bir günümüz yok. O gün toplanıp Allah’ı zikredelim, namaz kılalım ve şükredelim, dediler.
Daha sonra Hak teâlâ hazretleri, Resulullah hazretlerine:
“İzâ nûdiye lissalâti min yevmi’l-cümü’ati Cuma günü namaz için çağrıldığı zaman...” (Cuma sûresi: 9) âyet-i kerîmesini inzal etti. Böylece Cuma namazı farz oldu..
İbn-i İshak der ki: “Fahr-i alem hazretleri Medine’ye geldiği zaman Kubâ nahiyesinde Amr bin Avf kabilesi arasında Pazartesi, Salı, Çarşamba ve Perşembe günleri ikamet etti ve Kubâ Mescidi’nin temelini kurdu. Ondan sonra Cuma günü Kubâ’dan çıktı. Benî Sâlim arasına geldiğinde Cuma vakti yetişti. Orada vâdi ortasında olan mescitte Cuma namazını kıldı. Medine diyarında ilk kıldığı Cuma namazı o namazdı.”
Cum’a namazı için, 1. ezânı işiten her müslümanın işini, alış verişini bırakıp namaza gitmesi farzdır. Peygamberimiz zamanında 1. ezân yoktu. Yalnız minberin önünde okunurdu. Osmân halîfe iken, 1. ezânı da emir etti. Resûlullahın minberi, mihrâbın sol tarafında idi ve 3 basamak idi.
Hutbenin 2. kısmını, aşağı basamağa inip okuyup, sonra tekrâr yukarı basamağa çıkmak, çirkin bir bid’âttir. Resulullah hazretlerinin zamanında hem dışarda ve hem Fahr-i Kâinat hazretlerinin önünde ezan okunmazdı. Sadece Bilâl-i Habeşî, Fahr-i Kâinat hazretlerinin karşısında durup ezan okurdu. O zaman Resulullah efendimiz minbere çıkıp oturmuş bulunurlardı.
İslam büyükleri Cum’a namazına çok önem verirlerdi. Ebû Alî Dekkak ölürken 3 şey nasîhat eyledi:
Cum’a günü gusül abdesti alınız! Her akşam abdestli olarak yatınız! Her hâlinizde, Allahü teâlâyı hâtırlayınız!
Peygamber efendimiz, “Cum’a günlerinde bir ân vardır ki, mü’minin o ânda ettiği duâ red olmaz” buyurdu. Bazıları, bu ân, ikindi ile akşam ezânları arasındadır, dedi. Peygamber efendimiz buyuruldu ki, “Cum’a günü sabâh namazından önce, Estağfirullahel’azîm ellezî lâ ilâhe illâ hüvel hayelkayûme ve etûbü ileyh, okursa bütün günâhları affolur.” (Kul haklarını ve kazâya kalan farzları ödemek ve harâmlardan vaz geçmek şarttır.)
Bir hadîs-i şerîfte, “Cum’a namazından sonra, 7 def’a İhlâs ve Mu’avvizeteyn okuyanı, Allahü teâlâ, bir hafta, kazâdan, belâdan ve kötü işlerden korur” buyurdu. Cum’a günü yapılan ibâdetlere en az, iki kat sevâb verilir. Cum’a günü işlenen günâhlar da, iki kat yazılır.
Fahr-i âlem efendimiz, Benî Sâlim kabilesi içinde kıldığı Cuma namazı ki, ilk kılınan Cuma namazının o olduğu bildirilmiştir, onda okuduğu hutbe şu idi:
“Hamd Allah’a mahsustur. O’na hamdeder, O’ndan yardım diler, O’ndan mağfiret ve hidayet niyaz ederim. O’na inanırım, O’nu inkâr edenleri düşman bilirim.
Şehâdet ederim ki, Allah’tan başka ilâh yoktur. O birdir, ortağı yoktur. Yine şehadet ederim ki, Muhammed O’nun kulu ve resulüdür. Allah, onu peygamberlik zincirinin kesintiye uğradığı, ilmin azaldığı, insanların sapıklığa düştüğü, zamanın sonu geldiği, kıyametin yaklaştığı bir sırada, insanlara doğru yolu göstermek ve onları irşad etmek için göndermiştir.
Kim Allah’a ve O’nun elçisine itaat ederse o kemâle erip olgunlaşmış, kim de onlara âsi olursa doğru yoldan sapmış, nefsine zulmetmiş ve derin bir sapıklığa düşmüş olur.
Size daima takvâ üzere bulunmayı tavsiye ederim. Zira müslümanın müslümana tavsiye ettiği şeylerin en iyisi, onu âhiret için çalışmaya teşvik etmesi ve ona takvâyı emretmesidir. Öyleyse Allah sizi nelerden sakındırmışsa onlardan sakının. Bundan daha üstün bir öğüt ve bundan daha iyi bir hatırlatma olamaz. Şüphe yoktur ki, takvâ, Rabbinden korkarak onunla amel eden bir kimse için arzuladığımız âhiret için de doğru bir yardımcıdır.
Kim kendisiyle Allah arasındaki gizli ve açık ilişkileri düzeltir ve bunu yaparken Allah rızasından başka bir gaye gözetmezse, onun bu davranışı kendisi için dünyada güzel bir and olduğu gibi öldükten sonra da âhiret gününde azığa muhtaç olduğu bir zamanda ona iyi bir sermaye olur. Orada kişi, bunun dışında ne ameli varsa onlara sahip olmayı ister ve ‘Keşke onlarla benim aramda uzun bir mesafe olsaydı’ der.
Allah sizi azâbından sakındırmaktadır. Zira Allah, kulları hakkında çok büyük merhamet sahibidir. O her sözünde sâdıktır ve her vaadini yerine getiricidir. Sözünden ve vaadinden asla dönmez. Nitekim: “Benim katımda söz değiştirilmez ve ben kullarıma zulmedici değilim”, (Kaf sûresi: 29) buyurmuştur.
Öyleyse gerek dünyanıza ve gerek âhiretinize ait işlerde, gizli-açık bütün hallerde takvâdan ayrılmayın. Zira kim Allah’a takvâ üzre bulunur, O’na muhalefetten sakınırsa Allah onun hatalarını bağışlar ve ona çok büyük mükâfatlar verir. Allah’a isyan etmekten sakınan bir kimse, çok büyük bir kazanç sağlamış olur.
Şüphe yoktur ki, takvâ, kişiyi Allah’ın gazabından korur, azâbından kurtarır, Allah’ın dargınlığını önler. Takvâ, yüzleri ağartır, Allah’ı hoşnut eder ve dereceyi yükseltir.”
Resulullah efendimizin ilk Cuma hutbesinin devamı:
“Fırsatı kaçırmayın, takvâdan nasibinizi alın, Allah’a kulluk etmekte kusur ve ihmal göstermeyin. Allah, kitabını size öğretmiş ve yolunu size göstermiştir. Doğrularla yalancılar bu yoldan size belli olmuştur. Şu halde Allah size nasıl iyilik etmişse siz de iyilik edin. O’nun düşmanlarına düşman olun ve O’nun yolunda hakkiyle çalışın. İnsanlar arasından sizi seçen ve size Müslüman adını veren O’dur. Artık bundan sonra mahvolan haksız yere mahvolmamış ve bahtiyar olan da haksız yere bahtiyar olmamış olur.
Allah’ın yardımı olmadan hiçbir şey yapılamaz, Allah’tan başka kimse kuvvet veremez. Öyleyse Allah’ı çok anın ve gelecek için çok çalışın. Allah’ı anarak, O’na güvenerek ve çok çalışarak Allah’ın yardımını dileyin. Zira her kim, kendisiyle Allah arasındaki münasebeti düzeltirse Allah da o kimsenin halk ile münasebetini düzeltir ve güzelleştirir. Çünkü Allah insanlara hükmeder, insanlar Allah’a hükmedemezler. Allah insanları idare eder, insanlar Allah’ı idare edemezler. Allah her şeyden büyüktür, bütün kuvvet ve kudret Allah’ındır, Allah’ın yardımı olmadan hiçbir kuvvet işe yaramaz.”
İmam-ı Kurtubî hazretleri, bu hutbenin tefsirinde, Fahr-i Kâinat hazretlerinin hutbe okuduğunda bir yay, kılınç yahut bir âsâ üstüne dayanıp okuduğu bildirmiştir.
Sünen-i İbn-i Mâce hazretleri “Cenkte olduğu zaman bir kılınç üzerine dayanıp okur, Cuma’da okuduğu zaman bir âsâ üzerine dayanıp okurdu”, demişlerdir.
Câbir bin Semüre, “Peygamber efendimiz, ayakta durarak hutbe okurdu. Ondan sonra otururdu. Sonra yine kalkıp hutbe okurdu”, demiştir.
Ebu Dâvud’un naklinde
İbn-i Ömer hazretleri buyurmuştur ki:
“Fahr-i Âlem hazretleri iki hutbe okurdu. Âdeti şu idi ki: Minbere çıktığı zaman müezzin ezanı tamamlayıncaya kadar otururdu. Ondan sonra kalkıp hutbe okurdu. Sonra oturur, söz söylemezdi. Ondan sonra yine kalkıp hutbe okurdu.”
İbn-i Münzir der ki: “Büyük şehirlerin âlimlerinin ittifakları, hutbenin ayakta durarak okunması üzerindedir.”
İmam-ı azam hazretlerine göre, ayakta durarak okunması gerektir. Eğer oturarak okunsa caizdir, ama mekruh olur.
İmam-ı Mâlik de “Kıyam vaciptir. Eğer bir kimse onu terkederse günahkâr olur, fakat hutbe sahih olur”, demiştir.
Diğer âlimlerin sözlerinde de hutbe için kıyâm şarttır. Muktedir olan kimsenin ayakta durarak okuması gerektir. Namaz gibi, dediler.
Fahr-i alem hazretleri hutbe buyurduğu zaman mübarek sesi yükselirdi. Sanki düşman tarafından uyarıcı ve korkutucu bir asker haber getirip “İşte sizi sabahleyin basacaklar, işte akşam basacaklar!” diye nasıl korku ve dikkatle söylerse Fahr-i alem hazretleri de ümmetine “İşte ölüm yetişti, işte kıyamet geldi, hazırlanın!” diye öyle korku ve dikkatle söylerdi. Ayrıca şehadet parmağıyle orta parmağını birbirine bitiştirip “Ben son peygamberim. Benim zamanımla kıyamet birbirine yakındır. Nisbetleri şu iki parmağımın nisbetleri gibidir”, derdi. Ayrıca:
“Bundan sonra sözlerin en iyisi Allah’ın kitabıdır, ahlâkların en iyisi Muhammed’in ahlâkıdır. İşlerin en şerlisi sonradan eklenen şeylerdir ve her bid’at dalâlettir”, derdi.
Ayrıca:
“Ben, her mü’mine kendi nefsinden evlâyım. Bir kimse malını terkederse yani vefat edip malı kalırsa o mal ehlinindir. Yani kendi vârislerinindir. Bir kimse kendi işlerini görmeye muktedir olamayıp arkasında borç ve çoluk çocuk bırakırsa onların velisi benim. Beytülmaldan onun borcunu öder, çoluk çocuğunun rızkını temin ederim”, derdi.
Bazı rivayette Fahr-i alem efendimizin hutbesi şöyleydi. Cuma günü çıkar, Allahü teâlâya hamd ve senâ ederdi.
Ondan sonra:
“Allah kime hidayet ederse hiç kimse onu dalâlete götüremez ve kimi dalâlete sevkederse hiç kimse onu hidâyete erdiremez. Sözlerin en iyisi Allah’ın kitabıdır”, derdi. Ondan sonra zikrolunanın benzeri sözler söylerdi.
Ümmü Hişâm binti Hârise: “Ben, Kaf suresini yalnız Resulullah efendimizin lisanından işittim. Her Cuma günü minber üstünde halka hutbe okuduğu zaman onu okurdu”, demiştir.
Hakem bin Hazen-i Kelbî dedi ki: “Biz, kabilemizden Fahr-i alem hazretlerine geldik. Dokuz kişi idik, dokuzuncuları bendim. Birkaç gün şerefli hizmetlerinde kaldık. Cuma günü yetişti. Fahr-i alem hazretleri hutbeye kalkıp bir yay üstüne dayandı. Allah’ı hoş, güzel ve mübarek kelimelerle senâ etti. Ondan sonra:
- Ey insanoğulları! Gerçekten siz, benim her emrettiğimi işleyemezsiniz, buna tâkat getiremezsiniz. Fakat amellerinizde haklılık, doğruluk ve adalet üzere olun da sevinin.
O zaman size müjdeler olsun! dedi.”
Hâsılı, Peygamber efendimizin bu hadîs-i şerifi öyle toplayıcı bir sözdür ki, bütün hayırları içine alıcıdır. Kişi her işte adalet üzere olduktan sonra iki âlemin saadetine vasıl olur.
Ebu Derdâ hazretleri buyurdu “Kâinatın hocası Efendimiz, bize Cuma günü hutbe okudu ve buyurdu ki:
“Ey insanlar! Siz ölümden önce yönünüzü Allah’a dönün, günahlarınızdan tevbe edin. Başınızı gaileler bürümemişken iyi işler yapmaya acele edin. Allah’ı çokça anmak ve gizli-açık sadaka vermek suretiyle Allah’la aranızdaki bağı kuvvetlendirin. Böylece size bol rızık verilir, yardım edilir ve eksikleriniz tamamlanır. Marufla emrediniz ki, ucuzluk ve bolluk bulasınız; yasaklananlardan nehyedin ki, nusret, yardım ve zafer bulasınız.
Ey insanlar! Sizin en anlayışlınız ölümü en çok ananınızdır. En güzeliniz ve en cömerdiniz ona göre hazırlananınızdır. Bu aldanma yurdundan ok gibi çıkmak, ebedî kalacağı yurda pişmanlıkla yönelmek, kabirlerde oturmak için azık tedarik etmek ve neşir gününe hazırlanmak, aklın alâmetlerindendir.”
Resulullah efendimiz hutbesinin başında şöyle buyururdu:
“Hamd Allah’a mahsustur. O’na hamd eder, O’ndan yardım ve mağfiret dilerim. Kendimizin şerlerinden Allah’a sığınırım. Her kime Allah hidayet ettiyse hiç kimse onu dalâlete götüremez ve her kimi sapıklığa sevkettiyse hiç kimse onu hidâyete götüremez. Şehadet ederim ki, Allahdan başka ilâh yoktur, Muhammed O’nun kulu ve resulüdür. Allah O’nu hakikatle müjdeci ve uyarıcı olarak göndermiştir. Kim Allah’a ve elçisine itaat ederse rüşde ermiş ve kim de onlara isyan ederse yoldan sapmış olur. Rabbimiz Allah’tan, bizi, kendisine ve elçisine itaat edenlerden, rızasına uyanlardan ve gadabından kaçanlardan eylemesini dileriz.”
Hatibin hutbeye çıkması zamanından namaz tamamlanıncaya kadar söz söylemek haramdır. Eğer namaz kılmakta bulunsa Cuma sünneti de olsa iki rek’at kılıp namazı kesmek gerektir. Eğer üçüncü rek’atte bulunuyorsa dördü tamamlamak gerektir.
İmam-ı Müslim ve İmam-ı Tirmizî’nin rivayetlerinde: “Peygamber efendimiz namazı ve hutbesi ne uzun ne de kısaydı, itidal üzere idi”, diye buyurulmuştur.
Başka bir hadis-i şerifte de: “Peygamber efendimiz, Cuma günü vaaz kısmını çok uzatmazdı, sadece birkaç kelime söylerdi”, diye bildirilmiştir.
Resulullah efendimiz Mescide girdiği zaman Eshaba selâm verirdi. Minbere çıkıp oturunca Hz. Bilâl ezana başlardı. Bilâl ezanı tamamladığı gibi âlemlerin hocası Efendimiz ezanla hutbe arasını açmadan hutbeye başlardı. Eline kılıç veya ondan başka bir nesne almazdı. Yay üzerine yahut asaya dayanırdı.
Peygamber efendimiz, nâfile namazlarını umûmiyetle evlerinde kılar, çıkıp farzları Müslümanlara mescidde kıldırırdı. Âsım bin Damra anlatır:
Hz. Ali’den, Peygamber aleyhisselâmın gündüz yaptığı ibâdetlerini sorduk.
“Siz, buna güç yetiremezsiniz ki! Ona, kim güç yetirebilir?” dedi. “Sen, bize haber ver de, onlardan, gücümüzün yetebildiğini yaparız. Belki, ona gücü yetenimiz bulunabilir.” dedik. Bunun üzerine, Hazret-i Ali şöyle buyurdu:
Peygamber aleyhisselâm, sabah namazını kıldığı zaman, bekler, güneş, şuradan, yani doğudan yükselince, kalkar, iki ve dört rekât namaz kılardı. Sonra dört rekat daha kılardı. Öğle namazının farzından önce dört, farzından sonra iki rekât kılardı. İkindi namazının farzından önce de, dört rekât kılar ve her iki rekâtın arasını, Mukarrep Meleklere, Peygambere, Mü’min ve Müslümanlardan onlara tâbi olanlara selâmla ayırırdı.
Bu on altı rekât, Peygamber aleyhisselâmın gündüz nâfileleridir.
Peygamber aleyhiselâm, sabah ve ikindi namazı hariç, her farz namazın arkasından iki rekât nâfile namaz kılardı.
Hz. Alkama Hz. Âişe validemize “Ey Mü’minlerin Annesi! Resûl aleyhisselâmın ibâdeti nasıldı? Günlerden birine tahsis ettiği bir şey olur mu idi?” diye sordu.
Hz. Âişe validemiz “Hayır! O’nun ameli, devamlı idi. Resûl aleyhisselâmın güç yetirdiği şeye hanginiz güç yetirebilirsiniz ki?” dedi.
Hz. Ümmü Habîbe “Peygamber aleyhisselâmın “Öğle namazından önce dört ve öğleden sonra dört rekât kılan kimseye, Allah, Cehennem ateşini haram kılar!” buyurduğunu işittim, demiştir.
Nuaym bin Hemmâr, Resûl Aleyhisselâm “Şânı yüce Rabbiniz, Ey Âdemoğlu! Gününün başlangıcında benim için dört rekât namaz kılmayı unutma ki, günün sonuna yeteyim! buyurdu, dedi. demiştir.
Peygamberimiz, Kuşluk namazını iki, dört, altı ve sekiz rekât olarak kılardı.
Hz. Âişe “Resûl aleyhisselâm, Kuşluk namazını dört rekât kılar; bunu, Allah’ın dilediği kadar çoğaltırdı.” demiştir.
Peygamberimiz, Mekke’nin fethinde bunu, sekiz rekât kılmıştır.
Peygamberimiz, seferlerden Medine’ye dönünce, ilk iş olarak Mescide girip iki rekât namaz kılar sonra, evine girerdi.
Peygamberimiz “Sizden biriniz, Mescide girdiği zaman, iki rekât kılmadıkça, oturmasın!” buyurmuştur.
Abdullâh bin Sâib “Resûl aleyhisselâm, öğleden önce, zevalden sonra dört rekât namaz kılar ve “Bu, öyle bir saattir ki, gök kapıları açılmıştır!
Sâlih amelimin, oraya, bu sırada, yükselmesini, sunulmasını arzu ederim.” buyurdu, demiştir.
Hz. Âişe validemiz; Peygamberimizin, evinde öğleden önce dört rekât kıldıktan sonra Mescide çıkıp Müslümanlara öğle namazını kıldırdığını, sonra, evine dönüp iki rekât kıldığını, akşam namazını Müslümanlara kıldırdıktan sonra da evine dönünce, iki rekât kıldığını... Abdullâh bin Ömer de, Peygamberimizin, akşam namazından sonra iki rekât nâfile namaz kıldığını bildirir.
Huzeyfetül Yeman da “Peygamber aleyhisselâmın yanına gidip akşam namazını kendisiyle birlikte kıldım. Resûl aleyhisselâm, kalkıp yatsı namazına kadar namaz kıldı, demiştir.
Ammar bin Yâsir’in oğlu babasının, akşamdan sonra altı rekât namaz kıldığını görünce “Babacığım! Bu namaz, nedir?” diye sormuştu.
Ammar bin Yâsir “Resûl aleyhisselâmın, akşamdan sonra altı rekât kıldığını gördüm. Kim, akşamdan sonra altı rekât namaz kılarsa, onun günahı, denizin köpükleri gibi çok olsa da, bağışlanır, buyurdu, dedi.
Peygamberimizin “Kişinin, akşamla yatsı arasında kıldığı şey, Evvâbîn namazındandır!” buyurduğu ve İsrâ sûresinin 25’inci ayetindeki “Evvâbîn çabuk ve çok tövbe edicilerin de, akşamla yatsı arasında namaz kılanlar olduğu da, rivâyet edilir.
Peygamberimizin gece namazının ve kırâatının nasıl olduğu sorulunca. Hz. Ümmü Seleme “O, kalkar, namaz kılar ve kıldığı namaz kadar da, uyurdu. Sonra, uyuduğu kadar namaz kılardı. Sonra, kıldığı namaz kadar uyurdu. Sabaha kadar böylece devam ederdi...” demiştir.
Huzeyfetül Yeman der ki “Bir gece, Peygamber aleyhisselâmla birlikte namaz kıldım. Bakare sûresine başladı. Ben, içimden “Yüz ayeti tamamlayınca, rükû eder!” dedim. Sonra, devam etti. Ben, içimden “Bütün sûreyi bir rekâtta okuyacak! dedim. O, yine devam etti. Ben “Bu sûre ile rükûa varır!” dedim. Sonra, Nisâ sûresine başladı. Onu da, okudu. Sonra, Âl-i İmran sûresine başladı. Onu da, okudu. Sonra, Âl-i İmran sûresine başladı. Onu da, okudu.
Ağır ağır okuyordu. Sonra, rükûa gitti ve “Sübhâne Rabbiyel’azîm” demeğe başladı. Sonra, “Semiallâhü limen hamideh Rabbenâ lekelhamd “dedi.
Sonra, rükûuna yakın, müddet ayakta durdu. Sonra, secde etti. Secdede “Sübhâne Rabbiyel’âlâ”dedi.
İbn-i Abbas hazretleri anlatır: Peygamber aleyhisselâmın gece, nasıl namaz kıldığını göreyim diye, Resulullahın hanımı Teyzem Meymûne bint-i Hâris yanına gittim. Onun evinde yattım. O zaman, ben, sekiz on yaşlarında idim.
Peygamber aleyhisselâm, mescidde yatsı namazını kıldırdıktan sonra evine geldi. Dört rekât namaz kıldı.
Resûl aleyhisselâm için bir yastık bırakıldı. Ben, başımı, yastığın enine koyarak uzandım. Resûl aleyhisselâm ile ailesi de, başlarını yastığın boyuna koyarak uzandılar. Resûl Aleyhisselâm, uyudu. Gece, yarıyı bulduğunda, yahut biraz önce veya biraz sonra uyandı. “Oğlancık, uyudu mu?” diye sordu. Kalkıp hâcetini kazâ etmek üzere dışarı çıktı. Semâya baktı. Sonra meali şöyle olan Âl-i İmran sûresinin son on ayetini okudu:
“Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelişinde, temiz akıl sâhibleri için elbet ibret verici deliller vardır.
Onlar, ayakta iken, otururken, yanları üzerine yatarken hep Allah’ı hâtırlayıp anarlar ve göklerin, yerin yaratılışı hakkında inceden inceye düşünürler ve derler ki “Ey Rabbimiz! Sen, bunları boşuna yaratmadın. Sen, bundan münezzehsin! Artık, bizi ateş azâbından koru! Ey Rabbimiz! Gerçekten, sen, kimi o ateşe sokarsan, şüphesiz, onu hor ve hakîr kılarsın. Orada, zâlimlerin hiçbir yardımcıları da, yoktur.
Ey Rabbimiz! Doğrusu, biz “Rabbinize inanınız!” diye insanları îmana çağıran bir Dâvetçiyi işitip hemen îmana geldik. Ey Rabbimiz! Artık, bizim günahlarımızı yarlığa, kusurlarımızı ört, canımızı da, iyilerle birlikte al! Ey Rabbimiz! Peygamberlerin üzerine bize vaad ettiklerini ver. Kıyâmet günü, yüzümüzü kara çıkarma! Şüphe yok ki, sen, aslâ sözünden dönmezsin! Rableri de, onların dualarını şöyle karşıladı:
İçinizden, gerek erkek, gerek kadın ki kiminiz, kiminizden meydana gelmiştir hayırlı iş yapanın amelini ben elbette boşa çıkarmayacağım.
İşte, Hicret edenlerin, yurtlarından çıkarılanların, benim yolumda işkenceye, hakarete, ziyana uğrayanların, savaşanların ve öldürülenlerin de, and olsun ki, suçlarını örteceğim ve and olsun ki, Allah tarafından bir mükâfat olmak üzere, onları, altından ırmaklar akan Cennetlere de koyacağım. Daha büyük ve güzel mükâfat ise, Allah’ın yanındadır.
Allah’ı ve Peygamberi tanımayanların refah içinde diyar diyar dönüp dolaşması, sakın, seni aldatmasın! Azıcık bir faydadır o! Onların, sonunda varıp sığınacakları yer, Cehennemdir! O, ne kötü yataktır! Fakat, Rabbinden korkanlar öyle mi ya?
Altlarından ırmaklar akan Cennetler kendileri içinde temelli kalmak, Rableri katından verilecek nice ziyafetlerlere de konmak üzere hep onlarındır! Allah katındaki nimetler, iyiler için daha hayırlıdır... Allah, hesabını pek çabuk görendir.
Ey îman edenler! Sabır ve sebat ediniz! “
İbni Abbas hazretleri Resulullahın evinde gördüklerini anlatmaya şöyle devam etti: Peygamber aleyhisselâm, asılı duran küçük bir Kırbaya uzandı ki, Resûl aleyhisselâmın gece abdest alması için suyu onun içine ben koymuştum. Teyzem Meymûne “Bunu, senin için, Abdullah bin Abbas koydu.” dedi.
Resûl aleyhisselâm “Allah’ım! Onu, dinde anlayışlı kıl ve kendisine Te’vîl (tefsir) ilmini öğret!” diyerek dua buyurdu.
Peygamber aleyhisselâm, su kırbasından üç kere ağzına, üç kere burnuna su verdi. Üç kere yüzünü, üç kere de, kollarını yıkadı. Başını ve kulaklarını mesh ettikten sonra, iki ayağını da üçer kere yıkadı. Böylece, güzel bir abdest alıp namaza durdu.
Abdestte, suyu ne çok, ne de, gereğinden az kullandı. Ben de, kalkıp onun yaptığı gibi yaptım. Sonra, gidip sol yanına durdum. Resûl, sağ elini, başımın üzerine koydu ve sağ kulağımı büküp beni, arkadan sağ tarafına geçirdi. İki rekât kıldı. Sonra, iki rekât daha, sonra, iki rekât daha, sonra, iki rekât daha, sonra, iki rekât daha kıldı. En sonra da, tek rekâtlı bir namaz (Vitr) kıldı.
“Allah’ım! Kalbime bir nûr, gözüme bir nûr, kulağıma bir nûr, sağıma bir nûr, soluma bir nûr, üstüme bir nûr, altıma bir nûr, önüme bir nûr ve arkama bir nûr ver ve benim nûrumu büyült!” diyerek dua etti.
Bundan sonra, müezzin, sabah namazına çağırmağa gelinceye kadar uzandı.
Sonra, kalktı. Hafif iki rekât namaz kıldıktan sonra mescide çıkıp sabah namazını kıldırdı.”
Hz. Âişe, sabah namazının iki rekât sünneti hakkında, Resûl aleyhisselâm “Bana, fecrin iki rekâtı, dünyadan ve dünyada olanlardan daha sevgilidir!” buyururdu, demiştir.
Ebû Saîd’ül Hudrî’nin bildirdiğine göre: Peygamberimiz, geceleyin namaz kılmağa tekbirle başlayınca, “Sübhânekâllâhümme ve bihamdik ve tebârekesmük ve teâlâ ceddük ve lâ ilâhe gayrük, Allâh’ım! Seni tesbih ve tenzih, sana hamdü senâ ederim. Senin ismin ve zâtın pek yüce, Celâl ve azametin pek yüksektir! Senden başka ilâh, hak mâbud yoktur!” derdi.
Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Abdullâh bin Mes’ud da, namaza başladıkları zaman, bunu okurlardı.
Hz. Ali, Hz. Âişe, Câbir, Cübeyr bin Mut’im ve Abdullâh bin Ömer’in de, bunu okudukları bildirilmiştir.
Peygamber efendimiz, Medine’ye hicret ettikten sonra bir defa hac etmiştir. Peygamberimizin bu haccı, “ Haccetülvedâ”, Haccetül’islâm”,”Haccetülbelâğ”, “Haccetüttemam” gibi isimlerle anılmıştır.
Hz. İbn-i Ömer’e göre: Peygamberimiz, bu haccında, Müslümanlarla vedâlaşınca “Bu, Vedâ haccıdır!” demiştir. Peygamberimiz, bundan sonra hac yapmamış, bu hac, kendisinin Vedâ Haccı olmuştur.
Hz. İbn-i Abbas ise, buna Haccetülvedâ demeyip Haccetül’islâm demeyi daha uygun görmüş, “Peygamber aleyhisselâm, Vedâ Haccını, Haccetül’islâm ismiyle anardı.” demiştir.
Peygamberimiz, bu hacda, Müslümanlara hac amellerini bizzat gösterdiği, Vakfeleri, Cemreleri, Tavafı öğrettiği, helâl ve haram olan şeyleri bildirdiği için, bu hac, Haccetülbelâğ olmuştur.
“Bugün, sizin dininizi kemale erdirdim. Üzerinizdeki nimetimi tamamladım. Size, din olarak Müslümanlığı verip ondan hoşnud oldum” âyeti, Vedâ Haccı sırasında nazil olduğu için Vedâ Haccına, Haccetüt’tamam isminin verildiği de bildirdilmiştir..
Peygamberimiz, hicretin onuncu yılında, zilkade ayında hac için hazırlandı.
Kendisiyle birlikte hac etmek üzre hazırlanmalarını Medine’deki Müslümanlara emretti. Medine dışındaki Müslümanlara da hac için hazırlanıp Medine’de toplanmalarını ilân ettirdi.
Bunun üzerine, Medine’ye pek çok insan geldi. Herkes, Peygamberimize uymanın çâresini arıyor, onun ameli gibi amelde bulunmak istiyordu. Binek hayvanıyla veya yaya olarak gelmeye gücü yetenlerden hiç kimse geri kalmadı.
Peygamberimizle birlikte hacca gidenlerin sayısı, yüz yirmi dört bin ve hattâ Beyhekî’ye göre: Bundan da çoktu.
Efendimizin, bu hacda kurban edilmek üzere sürdürdüğü develerin sayısı, yüzü bulmakta idi. Buna, Hz. Ali’nin Yemen’den gelirken Mekke’ye getirdiği develer de dâhildi.
Peygamberimiz, Medine’den sürdürdüğü kurbanlık develer üzerine Naciye bin Cündüb’ü memur etti. Naciye’nin yanında yardımcı olarak Eslemlerden iki genç de bulunuyordu.
Resulullah, Medine’de yerine Ebû Dücânetüs’Sâidî’yi veya Siba’ bin Urfutatül’Gıfârî’yi vekil bıraktı. İbn-i Ümmü Mektum’un vekil bırakıldığı da, bildirilmiştir.
Peygamberimiz, Müslümanlara hep hacdan bahs etmekteydi. İrad buyurduğu hutbesinde İhram’ın, haccın vaciplerini ve sünnetlerini anlattı. Yolculuğa hazır hale gelindi.
Kâinatın efendisi, öğle namazını kıldırdıktan sonra, Zilkade ayının çıkmasına beş gece kala, Cumartesi günü gusletmiş, kendisi ve Eshabı saçlarını taramış, güzel kokular sürünmüş, izar ve ridalarını giyinmiş oldukları halde, Medine’den yola çıktı. Şecere yolunu tuttu.
Şecere, Zülhuleyfe’de bir Semüre ağacı olup Efendimiz, onun altında namaz kılmış ve oraya, Şecere Mescidi diye anılan Mescid yapılmıştı.
Mekke’den Medine’ye dönerken, Şecere Mescidinden daha aşağıda bulunan ve Medine’ye yakın olan muarres yolu ile girmek, vâdinin ortasındaki Zülhuleyfe’de gecelemek, namaz kılmak ve sabahleyin Medine’ye hareket etmek Peygamberimizin âdeti idi.
Zülhuleyfe, Medine’ye üç mil uzaklıkta bir yer olup Medinelilerin Mîkat’ı, İhrama girme yeridir. Zülhuleyfe’ye varınca, Peygamberimiz, orada ikindi namazını iki rekât olarak kıldırdı. Efendimiz, Eshabının ve kurbanlıkların gelip yanında toplanması için Zülhuleyfe’de yattı. Peygamberimizin hanımları, hac için Hevdeçler içinde gelip Zülhuleyfe’de toplandılar.
Gönderilen kurbanlıklar ve hac için yola çıkan Müslümanlar da, gelip Peygamberimizin yanında toplandılar. Hz. Osman ile Abdurrahman bin Avf da, Efendimize orada katıldı.
Hz. Ömer’in bildirdiğine göre: Peygamberimiz “Bana, Rabbim tarafından gelen Cebrail, bu gece gelip “Bu mübârek vadide namaz kıl ve Umre içinde hacca niyet ettim! de! dedi.” buyurdu.
Resulullah, öğle namazını Zülhuleyfe’de, iki rekât olarak kıldırdı.
Sonra, kurbanlık develerden birini getirtti. Kurbanlık alâmeti olmak üzre hörgücünün sağ yanını işaret yapıldı ve boynuna iki nalın asıldı.
Ötekilerini de, böyle yapması için, Nâciye bin Cündüb’e emir verdi. Peygamberimiz, Zülhuleyfe’de iki rekât ihram namazı kıldı. Kusvâ’ya bindi.
Kusvâ’nın üzerinde dört dirhem bile etmeyen eskimiş kadifeden, küçük bir semer vardı. Efendimiz, Allah’a hamd-ü senâda, tesbih ve tekbirde bulunduktan sonra:
“Ey Allahım! Bunu, bana, içinde riyâ ve gösteriş ve şöhret bulunmayan mebrur ve makbul bir hac kıl!” dedi.
İhrama girip: “Lebbeyk Allahümme lebbeyk! Lebbeyk! Lâ şerîke leke lebbeyk! İnnelhamde vennîmete leke velmülke lâ şerîke lek.” diyerek Telbiye’ye başladı. Sonra niyyet edilmesini emretti.
Resulullah efendimiz, hac yolculuğunda Telbiye seslerinin yükseltilmesini istedi: “Cebrail bana gelip Eshabıma, yanımda bulunanlara, Telbiye’de seslerini yükseltmelerini emretmemi, bildirdi. “Yâ Muhammed! Telbiye’de, seslerini yükseltmelerini Eshabına emret! Çünkü, bu, haccın alâmetlerindendir! dedi.” buyurdu.
Bir kimse, ihramlının ne gibi bir elbise giyebileceğini sordu. Peygamberimiz “Gömlek, sarık, don, bornoz, mest giymeyiniz. Ancak, ayakkabı bulamayan kimse, mest giysin. Mestleri, topuktan aşağısından kessin. Safran veya boyanmış hiçbir elbise giymeyiniz!” buyurdu.
Efendimiz, Zülhuleyfe Mescidi’nde namaz kılıp Kusvâ’nın üzerinde Beydâ düzlüğüne çıktığı zaman, Peygamberimizin önünde, sağında, solunda ve arkasında, göz alabildiği kadar uzaklara uzanan binek hayvanlı ve yaya insanların akıp gittiği görülüyordu. Yolda gelip Peygamberimizin yanına katılanlar da sayısızdı.
Peygamberimiz, Beydâ yolunu tâkip ederek ertesi günü sabahleyin Melel’e vardı. Beydâ’nın başlangıcı, Zülhuleyfe’nin sonudur. Beydâ’nın başlangıcında bir kuyu vardır. Beydâ, Zülhuleyfe ile Zâtülceyş arasında gibidir.
Zülhuleyfe’den kalkan hacılar, batıya doğru yükselince, Beydâ’yı karşılarında bulurlar. Peygamberimiz, sabahı, Melel’de geçirdi. Melel, Medine ile Mekke arasındaki yolda bir yerdir. Medine’ye uzaklığı, iki geceliktir.
Peygamberimiz, akşama doğru Şeref-üs Seyyâle’ye vardı. Akşam ve yatsı namazlarını orada, sabah namazını da Seyyâle ile Revhâ arasında olan ve Revhâ’ya, Seyyâle’den daha yakın bulunan Irkuz’zubya’da, yolun sağındaki mescidde kıldı.
Sonra, Revhâ’da konakladı. Şere-füs Seyyâle, hac yolunda bir yer olup Mekke’ye gitmek isteyen Medineliler’in ilk konak yeridir. Medine’ye uzaklığı, otuz mildir. Şeref, Seyyâle’nin sonu ve Revhâ vadisinin başlangıcıdır.
Revhâ’da, Peygamberimizin namaz kıldığı yerde yapılan Şerefür’ Revhâ Mescidi bulunmaktadır. Bu Mescid, Mekke’ye giderken, yolun sağına, Mekke’den gelirken de yolun soluna düşer.
Peygamberimiz, müşriklerle çarpışmak için Bedir’e giderken, Seyyâle Revhâ Şenûke ve Irkuz’zubya yolunu takip etmişti. Efendimiz, oradaki mescidin yerinde oturup savaş işini konuşmuştu.
Hz. Musâ, Revhâ vadisine yetmiş bin kişi ile uğramıştı. Yetmiş Peygamber gelip bu vadide namaz kılmıştır. Peygamberimizin ecdadından Mudar bin Nizar’ın kabri de buradadır.
Peygamber efendimiz, Revhâ vadisi hakkında “Bu vadi, Cennet vadilerindendir.”
“Mûsâ bin İmran’ı, bu vadide, kısa saçaklı aba içinde ihrama girmiş bir halde görür gibiyim!”
“Varlığım, kudret elinde bulunan Allaha yemin ederim ki: Meryem’in oğlu da, hac veya umre edici, ya da her ikisini birleştirici olarak muhakkak Fecc-i Revhâ’da telbiye edecektir!” buyurmuştur.
Peygamberimiz, Revhâ’da, deve üzerinde bir kafileye rastlayıp onlara selâm verdi.
- Siz, hangi kavimsiniz? diye sordu.
- Müslümanız! dediler.
Onlar da “Ya siz kimsiniz?” diye sordular.
- Allahın Resulüyüm, diye cevap verdiler.
Peygamberimizin rastladığı bu cemâat arasında deve üzerinde hevdeç içinde bir kadın ve yanında da küçük bir oğlu bulunuyordu. Kadın, oğlunun kolunu tutup hevdeçten dışarı çıkararak “Yâ Resûlallah! Bunun için de hac var mıdır?” diye sordu. Peygamberimiz “Evet! Sana da, ecir vardır!” buyurdu.
Peygamberimiz, Revhâdan hareket etti.
İkindi, akşam ve yatsı namazlarını Munsaraf’ta kıldı. Munsaraf, Mekke ile Bedir arasında bir yer olup aralarındaki uzaklık, kırk sekiz mildir. Revhâ vadisinin sonunda, dağ tarafında Mekke’ye giderken solda Gazâle Mescidi diye anılan Munsaraf Mescidi bulunmaktadır.
Efendimiz Munsaraf’tan ayrılıp sabah namazını Esâye’de kıldırdı. Esâye, Cuhfe yolu üzerinde bir yer olup Medine ile arasındaki uzaklık, yirmi beş fersahdır. Peygamberimiz, oradaki kuyunun yanında iki rekât namaz kılmış ve orada bir mescid yapılmıştır. Mescidin yanında evler ve Erâk ağaçları vardır.
Peygamberimiz, Esâye’den hareket edip üçüncü gün, Arc’da sabahladı. Arc, Mekke ile Medine arasında, hac yolu üzerinde bir yerdir. Peygamberimizin, içinde namaz kıldığı ve kuşluk uykusunu uyuduğu Arc Mescidi de burada bulunmaktadır.
Hz. Ebû Bekir, Medine’de, Peygamberimize “Benim yanımda bir deve var. Azığımızı onun üzerine yükleyelim.” demişti.
Peygamberimiz de “Öyle olsun!” buyurmuş, un ve sevık azığını Hz. Ebû Bekir’in devesine yüklettirmişti. Peygamberimizle Hz. Ebû Bekir’in yiyecekleri, böylece bir devede yüklü bulunuyordu.
Hz. Ebû Bekir’in hizmetini gören Ukbe, bu azık devesinin üzerine binmekte idi. Dinlenmek için Esâye’de konaklandığı ve Ukbe de deveyi çoktürdüğü sırada, uyuya kalmıştı. Deve, çöktüğü yerden kalkarak yularını Ukbe’nin elinden çekip almış, vadinin içine doğru gitmişti.
Hz. Ebu Bekir’in Resulullah efendimizin erzakının yüklü olduğu deveyi teslim ettiği Ukbe yolda mola vermişti. Uyanınca kalktı, yola devam etti. Devenin yolda gittiğini sanıyordu. Deveyi arıyor, soruyor, fakat, hiç kimseden bir haber alamıyor, işitemiyordu.
Efendimiz, Arc’da konakladığı ve konak yerinin önünde oturduğu sırada, Hz. Ebû Bekir geldi. Peygamberimizin bir yanına oturdu.
Hz. Âişe gelip o bir yanına oturdu. Hz. Esmâ geldi. Hz. Ebû Bekir’in yanına oturdu. Böyle, Hz. Âişe, Peygamberimizin yanında, Esmâ da, Hz. Ebû Bekir’in yanında oturduğu ve Hz. Ebû Bekir ise, uşağı Ukbe’nin gelmesini bekleyip durduğu bir sırada, öğleye doğru, Ukbe, yalnız başına, devesiz çıkıp gelince, Hz. Ebû Bekir, ona “Deven nerede?” diye sordu.
Ukbe “Dün gece, onu kaybettim, yitirdim!” dedi. “Sen, bir tek deveyi nasıl kaybedersin?” diye bağırıyordu. Peygamberimiz, gülümseyerek “Şu ihramlı kişiyi görüyor musunuz? Ne yapıyor bakınız?” buyurdu. Ukbe’ye kızmaktan, Hz. Ebû Bekir’i men etti.
Azık devesinin kaybolduğunu haber alınca, Eslemlerden Nadlalar, bir çanak içinde Hays yemeği getirip Peygamberimizin önüne koydular. Peygamberimiz “Gel ey Ebû Bekir! Allah, sana, nefîs ve tatlı bir yemek gönderdi!” buyurdu.
Hz. Ebû Bekir, Ukbe’ye hâlâ kızıp duruyordu. Peygamberimiz “Sâkin ol! Bu iş, ne sana, ne de, seninle birlikte bize aittir. Uşak, senin deveni, kaybetmemeye son derece gayret etti.” buyurdu.
Peygamberimiz, Peygamberimizin ev halkı ve Hz. Ebû Bekir, Peygamberimizin yanında bulunan herkes, o yemekten doyuncaya kadar yediler.
Aradan çok geçmemişti ki, halkın ardcılığını, sevk ediciliğini yapan Safvan bin Muattal, azık devesini getirip Peygamberimizin çadırının önünde çöktürdü.
Hz. Ebû Bekir’e “Bak eşyalarından bir şey gaybetmiş misin?” dedi. Hz. Ebû Bekir, varıp baktı. “Su içtiğimiz kabdan başka bir şey gaybetmemişiz.” dedi. Ukbe “İşte, kab, benim yanımdadır!” dedi. Hz. Ebû Bekir “Allah, sana, emâneti edâ ve teslim ettirdi!” dedi.
Allah’ın, Peygamberimize azık devesini gönderdiği sırada, Sa’d bin Ubâde ile oğlu Kays bin Sa’d bin Ubâde de, bir deveye yiyecek yükleyerek Peygamberimize teslim etmek üzere gelip çadırının kapısı önünde durdular. Sa’d bin Ubâde “Yâ Resûlallah! Yiyecek devenin uşakla birlikte kaybolduğunu işittik. İşte, şu yiyecek yüklü deve, onun yerinedir!” dedi.
Peygamberimiz “Allah, bize yiyecek yüklü devemizi gönderdi. Siz artık, yiyecek yüklü devenizi geri götürünüz. Allah, size, onu mübârek kılsın! Ey Ebû Sâbit! Medine’ye geldiğimiz günden beri bizi ağırlamak için yaptıkların yetmiyor mu?” buyurdu.
Hac yolculuğunda, Resulullah efendimiz Sa’d bin Ubâde’ye çok iyilik yaptığını bildirince, “Ya Resûlallah! Biz, İslâm nimetinden dolayı Allaha ve Resûlüne minnettarız! Vallahi, yâ Resûlallah! Mallarımızın içinden senin almış olduğun şeyler, bize bırakmış olduklarından daha sevgilidir!” dedi.
Peygamberimiz “Ey Ebû Sâbit! Doğru söylüyorsundur. Felâha ve kurtuluşa ermiş olduğunu müjdelerim! İyi ahlâk, yüce Allah’ın elindedir. Allah, iyi ahlâkı, kime bağışlamayı dilerse, ona bağışlar. Allah, sana, iyi ahlâkı bağışlamış bulunuyor.” buyurdu.
Sa’d bin Ubâde “Hamd olsun Allah’a ki O, bana, bunu yaptı.” dedi.
Sâbit bin Kays “Yâ Resûlallah! Sa’d’in ev halkı cahiliye çağında da kuraklık ve kıtlık yıllarında da bizim yediricilerimizdendi.” dedi.
Efendimiz “İnsanlar, bir takım mâdenler ve cevherlerdir. Onların, cahiliye çağında iyileri, İslâmiyet çağında da iyileridir.” buyurdu.
Peygamberimiz, Lahy-ı Cemel’e varınca, orada, ihram halinde bulunduğu halde, başındaki rahatsızlığından dolayı, tepesinden kan aldırdı. Lahy-ı Cemel, Mekke yolunda, Mekke ile Medine arasında, Sukya’ya yedi mil uzaklıkta bir yokuş, bir su kuyusudur.
Peygamberimizin, orada namaz kıldığı Lahy-ı Cemel Mescidi bulunmaktadır ki Talub’a bir mil uzaklıktadır. Talub, ağır sulu bir kuyudur. Arc’a, on bir mil, Sükya’ya ise yedi mil uzaklıktadır.
Sükya’dan önce, bir mil kadar uzaklıkta Anid, Kahha vadisi vardır ki Benî Gıfarlara aittir. Lahy-ı Cemel Mescidi, Sükya ile Ebvâ arasındadır.
Peygamberimiz, Lahy-ı Cemel’den hareket ederek Sükya’da konakladı.
Sükya, Fur’un büyük köylerinden olup Cuhfe’ye uzaklığı on dokuz veya yirmi dokuz mildir. Tihâme vadilerinin aşağısındadır.
Deniz sahiline yakınlığı bir gün, bir geceliktir. Birçok bostanları, akar suları bulunan bir yerdir.
Ondan fazla su kuyusu vardır. Bazıları, bol suludur. Orada, Peygamberimizin namaz kıldığı Sükya Mescidi bulunmaktadır. Sükya Mescidi, dağa doğrudur. Mescidin yanında tatlı bir su vardır.
Sükya’dan sonra üç mil uzaklıkta Ti’hin Medlece Mescidi olup Peygamberimizin, burada namaz kıldığı yere yapılmıştır.
Peygamberimiz, Sükya’dan hareket ederek dördüncü gün sabahleyin Ebvâ’ya vardı. Ebvâ’nın iki mil berisinde Peygamberimizin namaz kıldığı Remâde Mescidi bulunmaktadır.
Ebvâ, Medine’nin Fur’a bağlı köylerinden olup Ebvâ ile Cuhfe arası Medine tarafından yirmi üç mildir. Ebvâ’nın, Sükya’dan sonra Mekke’ye uzaklığı yirmi bir mildir. Ebvâ’da kuyular ve su havuzları vardır. Havuzlardan birisi köşk yakınındadır.
Ebvâ’nın ortasında, Peygamberimizin Mescidi bulunmaktadır. Peygamberimiz, Mekke’ye giderken, yolun solunda bulunan ve Ebvâ vadisine bakan bu mescidde namaz kılmıştır.
Peygamberimizin annesi Hz. Âmine de Medine’de medfun. Hz. Abdullâhın kabrini ziyaret edip dönerken yolda hastalanarak vefat etmiş ve buraya defnedilmiştir.
Ebvâ’ya beş milden biraz fazla uzaklıkta, Peygamberimizin namaz kıldığı mescidlerden Bîza Mescidi, sekiz mil uzaklıkta da Herşâ yokuşunun dibinde Efendimize ait mescid bulunmaktadır.
Peygamberimiz, Ebvâ’dan hareket ederek Teleâtülyemen’deki bir Semüre ağacının altında biraz oturdu ve oradaki mescidde namaz kıldı. Yolun sağında Selem ağaçları yanında taştan yapılmış kabirler üzerindeki bu mescidin yanında iki veya üç kabir bulunmaktadır.
Peygamberimiz, Cuma günü, Erâk yokuşundan Cuhfe üzerine indiği zaman oradaki mescidde namaz kıldı. Cuhfe’de, Peygamberimize ait iki mescid bulunmaktadır. İlki, Cuhfe’nin başlangıcında olan ve Gavres diye anılan mesciddir. Diğeri de iki işaret yanında bulunan ve Eimme Mescidi diye anılan mesciddir.
Cuhfe’nin eski ismi Mehyea’dır. Mekke’ye uzaklığı dört, Medine’ye uzaklığı altı merhaledir. Mısır ve Şamlıların mîkatı (İhrama girme yeri)dir.
Peygamberimiz, Cuma günü Cuhfe’de bir müddet konakladıktan sonra oradan ayrılarak Humm yakınında, yolun solunda bulunan mescidde durup namaz kıldı. Gadîr-i Humm’un, Cuhfe’ye uzaklığı iki veya üç mildir. Peygamberimizin Mescidi de üç mil uzaklıktadır. Mescid, yolun solunda ve suyun hizasında, Gadîr-i Humm ile su arasında bulunmaktadır.
Peygamberimiz, Ezrak vadisine uğradığı zaman “Bu, hangi vadidir?” diye sordu. “Ezrak vadisidir.” dediler. Peygamberimiz “Musâ’yı, (aleyhisselam) şehâdet parmaklarını kulaklarına koyup yüksek sesle Allah’a telbiye ederek bu vadiden geçişini görür gibiyimdir!” buyurdu.
Daha sonra, bir tepeye gelip kavuştukları zaman “Bu, hangi tepedir?” diye sordu. “Herşâ tepesidir!” dediler. Peygamberimiz “Yûnüs’ü, (aleyhisselam) yuları hurma lifinden olan kırmızı bir devenin üzerinde, sırtında yünden bir aba bulunduğu halde, buradan telbiye ederek geçtiğini görür gibiyimdir!” buyurdu. Herşâ, Mekke’ye giderken, Şam yolu ile Medine yolunun kavşağında bir tepedir.
Resulullah efendimiz, Cumartesi günü Kudeyd’e vardı. Kudeyd, Mekke yakınında bir yerin ismidir. Tübba’, Medine halkı ile çarpıştıktan sonra dönerken Kudeyd’de konaklamış, yel esmeğe başlayınca, adamlarına, çadırları yükselttirmiş ve bundan dolayı orası Kudeyd diye anılmıştır.
Kudeyd’den üç mil önce, yolun sağında, yüksekçe bir yerde, kireç harçla taştan yapılmış bir Mescid ve yine o kadar uzaklıkta Peygamberimizin, Mekke’den Medine’ye hicret edip gelirken Ümmü Mâbed’ül’Huzâiye’nin sütsüz koyunundan süt sağmış olduğu çadırının yeri ile cahiliye devrinde tapılan Menat putunun yeri de bulunmaktadır.
Kudeyd’de pek çok kuyu, Kudeyd’e üç mil uzaklıktaki Harre’nin yanındaki Huleys yokuşunda da Efendimize ait bir Mescid bulunmaktadır.
Huleys, Medine ile Mekke arasında bir kaledir. Huleys’in, Kudeyd’e uzaklığı sekiz milden biraz fazladır.
Huleys, bol ve tatlı sulu bir kaynak olup üzerinde pek çok hurma ağacı, su havuzları, su kanalları ve Peygamberimize aid Mescid bulunmaktadır.
Resulullah, Kudeyd’den ayrıldıktan sonra Müşellel Mescidinde durup namaz kıldı. Müşellel, deniz tarafından Kudeyd’e inilen bir dağdır. Efendimiz, Müşellel’den sonra Lefet’in dibindeki Mescidde namaz kıldı. Lefet, Mekke ile Medine arasında, Herşâ tepesine yakın bir vadidir.
Peygamberimiz, Pazar günü Usfan’a vardı.
“Ey Ebû Bekir! Bu, hangi vadidir?” diye sordu. Hz. Ebû Bekir “Usfan vadisidir.” dedi. Peygamberimiz; Hud peygamberin de Salih peygamberin de bellerini aba tutunmuş, belden yukarılarını alacalı kumaşla bürümüş, genç, kırmızı ve yularları hurma lifinden dişi deve üzerinde oldukları halde Beyt-i Atîk’i tavaf ve ziyaret için buradan telbiye ederek geçmiş olduklarını haber vermiştir.
Usfan, Mekke ile Medine arasında büyük bir kariye olup Mekke’ye uzaklığı iki merhale veya otuz altı mildir. Tihâme sınırıdır. Cuhfe ile Mekke arasında su ihtiyacı karşılanan yerlerdendir. Hurmalık ve ekinlikleri vardır.
Peygamberimiz, Usfan’dan hareket ederek Gamîm’e geldiği zaman, hacca yaya gidenler, Peygamberimizin huzuruna çıkıp, önünde saf saf dizildiler. Yaya yürümekten çok yorulduklarını bildirdiler.
Peygamberimiz “Hızlı yürümekten yararlanınız!” buyurdu. Öyle yapınca, rahatladılar.
Resulullah efendimiz, Pazartesi günü uğradığı Merruzzahran’dan, akşama kadar ayrılıp gitmedi. Güneş batınca, akşam namazını kılmadan oradan hareket etti. Zahran, Mekke’nin yakınında bir vadi, Merre de onun yanında bir köydür. Merruzzahran, her ikisinin müşterek ismidir.
Merruzzahran’da birçok su kaynakları ve hurma bahçeleri vardır. Merruzzahran, Eslem, Hüzeyl ve Gadıraların yurdu idi. Merruzzahran vadisiyle Mekke arası on yedi mildir. Merruzzahran vadisinde Fetih Mescidi diye tanınan bir Mescid bulunmaktadır ki, Efendimiz, onun içinde namaz kılmıştır.
Peygamberimiz, uğradığı yerlerde Müslümanlara imam olup namaz kıldırmış ve namaz kıldırdığı yerlere Mescidler yapılmıştır. Peygamberimiz, Merrüzzahran’dan ayrılıp Serif’e geldiği zaman, güneş battı. Serif’in, Mekke’ye uzaklığı 6-12 mil kadardır. Merruzzahran’a uzaklığı, yedi mildir. Orada, Serif Mescidi ile Hz. Meymune’nin kabri bulunmaktadır.
Serif’e geldikleri sırada, Hz. Âişe, kadınlık hali gördü. Ağlamağa başladı. Peygamberimiz, ona “Seni, ağlatan nedir?” diye sordu. Hz. Âişe durumunu anlattı.
Peygamberimiz “Bu, Allah’ın, Âdem kızlarına yazdığı bir şeydir. Sen, hacıların yaptığını yap! Yalnız, temizlenmedikçe, Beytullâh’ı tavaf etme!” buyurdu.
Peygamberimiz, nihâyet Seniyyeteyn arasına (İki yokuş arasındaki yola) gelip kavuştu. Zîtuvâ vâdisi, Seniyyeteyn arası, Kedâ ve Küda arası diye tanınır. Zîtuvâ vâdisi, Muallâ’daki kabristan yokuşu ile Hadrâ yokuşu arasındaki vadi olup Muhacir kabirlerine kadar iner. Peygamberimiz, geceyi orada, Zîtuvâ vadisinde geçirdi.
Sabah namazını, orada, sarp bir tepe üzerinde, bir Semüre ağacının altında kıldı. Efendimizin namaz kıldığı yer, Zîtuvâdaki Mescidin yapıldığı yer değildir. Fakat, bundan biraz aşağıdaki sarp tepe üzerindedir.
Peygamberimiz, sabahleyin guslettikten sonra, devesi Kusvâ’ya binip Mekke’ye, gündüz, kaba kuşluk vaktinde, Hacun üzerindeki, Mekke’nin yukarı tarafına düşen Kedâ’dan, yokuştan girdi.
Zâten, Peygamberimiz, Mekke’ye girerken, yukarı tarafından girer, Mekke’den çıkarken de aşağı tarafından Küde’den çıkardı.
Peygamberimiz, Kâbe’nin Benî Şeybe kapısına kadar ilerledi. Beytullâh’ı görünce, Kusvâ’nın yularını sol eliyle tutup ellerini kaldırdı ve:
“Ey Allahım! Şu Beyt’in şerefini, yüceliğini, heybetini, geçerliğini, sürümünü artır! Ona, hac ve umre ile tâzimde bulunanların da şereflerini, heybetlerini, tâzimlerini ve iyiliklerini artır!” diyerek duâ etti.
Devesini, Beytullâhın kapısında çöktürdü.
Kâinatın efendisi, ridasının bir ucunu, sağ koltuğunun altından alıp sol omzunun üzerine atmış ve sağ kolunu açmış olduğu halde, Beytullâh’a girdi. Doğruca Hacer’ül’esved rüknüne vardı. Onu, istilam etti.
İstilam, Hacerülesved’e elle dokunmak, yahud onu öpmek demektir.
İstilam ederken, Efendimizin gözleri yaşla doldu: “Bismillâhi vallâhü ekber! İmânen billâhi ve tasdîkan bimâ câe bihî Muhammedün Sallallâhü aleyhi vesellem. Bir rivayette de “Allâhümme îmânen Rabbike ve tasdîkan bikitâbike ve vefâ en biahdike ve ittibâen ve Sünneti Nebiyyike ve habîbike Sallallâhü aleyhi vesellem” diyerek Hacerülesved köşesinden tavafa başladı.
Tavafın ilk üç devresinde adımlarını kısaltıp omuzlarını silkelemek suretiyle hızlı ve çalımlı yürüdü. Yemen ve Hacerülesved köşesine geldikçe “Rabbenâ âtinâ fiddünyâ haseneten ve fil’âhireti haseneten vekınâ azâbennâr “ (Bakare: 201) âyetini okumakta idi.
Resulullah efendimiz “Yemen köşesine yetmiş melek vazifelendirilmiştir.
Kim “Allahümme innî es’elükel afve vel âfiyete fiddünyâ vel’âhire. Rabbenâ âtinâ fiddünyâ haseneten ve fil’âhireti haseneten vekınâ azâbennâr. Ve edğılnel cennete me al ebrâr yâ Azîzu yâ Rahman yâ Rabbel âlemîn” Ey Allahım! Dünya ve ahirette senden af ve âfiyet dilerim. Ey Rabbimiz! Bize dünyada hasene ver. Âhirette de, hasene ver. Bizi, Cehennem azâbından koru! Derse, melekler “Âmîn! “ derler, buyurmuştur.
Resulullah, tavafın kalan dört devresini de, ağır ağır yürüyerek yaptı.
Peygamberimiz, tavafın bu bölümünü tamamlayınca, Hacerülesved’i öptü.
Ellerini, onun üzerine koyduktan sonra yüzüne sürdü. Halkın arasından güçlükle geçip Makam-ı İbrâhim’e erişti.
Makam-ı İbrâhim’in arkasında, Makam’ı, Kendisiyle Beytullâh arasına alarak iki rekât namaz kıldı. Efendimiz, bu namazda İhlâs sûresiyle Kâfirûn sûresini okudu.
Bundan sonra, sesini, halka işittirecek derecede yükselterek “İbrâhim’in Makamını namazgâh edininiz! (Bakare: 158) meâlli âyeti okudu.
Sonra, dönüp Hacerülesved’i tekrar istilâm etti.
Hz. Ömer’e “Ey Ömer! Sen, güçlü adamsın. Hacerülesved’e erişmek için, omuz vurma! İnsanları, zaifleri, rahatsız etme! Kendin de, rahatsız olma!
Eğer, tenhâ bulursan, onu, İstilâm et! Olmazsa, uzaktan el sürüp öpme işâreti yap ve Kelime-i tevhid oku, tekbir getir, geç!” buyurdu.
Abdurrahman bin Avf’a da, “Ey Ebû Muhammed! Hacerülesved rüknünde nasıl istilâm yaptın?” diye sordu.
Abdurrahman bin Avf “Her defasında, istilâm yaptım, bıraktım!” dedi.
Efendimiz “İsâbet etmişsin!” buyurdu.
Resulullah efendimiz, tavaftan sonra, Kâbe’nin Benî Mahzum kapısından çıkıp Safa tepeciğine gitti.
Oraya yaklaşınca “Şüphe yok ki, Safâ ile Merve, Allahın Şeâirinden, Allah’a ibâdete vesîle olan nişânelerdendir,” meâlindeki âyeti okudu. “Allahın, başladığından, başlıyorum!” buyurdu.
Sa’y etmeye, Safâ’dan başladı. Onun üzerine çıktı. Beytullâhı görünce kıbleye yöneldi. Beytullâh’a bakarak, Allah’ı tevhîd ve tekbir etti.
Üç kerre “Bir olan Allah’tan başka ilâh yoktur. O’nun eşi, ortağı yoktur. Mülk, Onundur. Hamd, Ona mahsustur. Diriltir, öldürür. Hem O, her şeye kadirdir. Allah’tan başka ilâh yoktur. Allah, va’dini yerine getirdi. Kuluna, yardım etti. Toplanmış olan bütün kabileleri, yalnız başına bozguna uğrattı!” dedi.
Efendimiz, tekrar Allahı tekbir ve Ona hamd ettikten sonra, duâ etti. Duâda söylediklerini de, üç kerre tekrarladı.
Sonra, Safâ tepeciğinden, Merve tepeciğine doğru yürüyerek indi. Peygamber efendimiz, arkada, Müslümanlar da, önde oldukları halde, Safâ ile Merve arasında Sa’y yapmağa başladı.
Peygamberimiz, Sa’y hızlı yapıyordu. Bu hızlanışı, Sa’y vadisinin ortasına gelince, yapıyor, ortayı geçince, tabiî yürüyüşüne devam ediyordu.
Müslümanlara da “Ey insanlar! Şüphe yok ki: Yüce Allah, Sa’yı, size vâcib kıldı. Sa’y, yapınız!” buyuruyordu.
Peygamber efendimizin, Sa’y vadisi içinde: “Rabbiğfir verham ve entel eazzül’ekrem=Yâ Rab! Beni magfiret eyle! Bana rahmet et! En azîz, en kerîm Sensin!” diyerek duâ ettiği de, bildirilmiştir.
Peygamber efendimiz, Merve tepeciğine ulaşıp çıktığı zaman, Safâ tepeciğinde yaptıklarını, Merve tepeciğinde de aynen yaptı.
Peygamber efendimizin Vedâ Haccında üç tavafı olup Kudum tavafı olan ilkini yaya olarak yapmıştır. İkincisi, Kurban günü yaptığı farz olan tavaftır. Üçüncüsü de Vedâ tavafıdır.
Hayvan üzerinde olarak yaptığı tavaf, ikinci veya üçüncü tavafı veya her ikisi de olabilir, denildi.
Sa’ye gelince, bunu da, Peygamber efendimiz, önce yürüyerek yapmış, sonra da, hayvan üzerinde tamamlamıştır.
Peygamber efendimiz, Safâ’dan Merve’ye yedi kerre gidiş-gelişle Sa’y’ını Merve’de tamamladı.
Peygamber efendimiz, Eshabına “Kimin yanında kurbanı varsa o, ihram üzere kalsın! Sizden hanginizin yanında kurban yoksa, hemen ihramdan çıksın ve haccını, umreye çevirsin!” buyurdu.
Bunun üzerine, Sürâka bin Mâlik, ayağa kalkarak “Yâ Resûlallah! Bu iş, bizim bu yılımıza mı mahsustur, yoksa, temelli sürüp gidecek midir?” diye sordu.
Efendimiz, parmaklarını birbirine kenetleyerek iki, üç kerre “Umre, hacca dahil olmuştur! Kıyâmete kadar temelli sürüp gidecektir.” buyurdu.
Peygamber efendimiz, yanında kurban getirdiği için, ihramdan çıkmadı.
Ebtah’ta, Peygamber efendimiz için kırmızı deriden çadır kuruldu.
Resulullah efendimiz, Mekke’de bulunduğu müddetçe, orada kaldı. Oraya geldi, gitti.
Ebtah, Mekke dışında, Mekke ile Mina arasında, iki tarafa hemen hemen eşit uzaklıkta bir yerdir.
Peygamber efendimizin amcası Ebû Talib’in kızı Hz. Ümmihânî “Yâ Resûlallah! Mekke evleri içinde konaklasanız olmaz mı?” dedi.
Peygamber efendimiz, kabul etmedi.
Medine’ye dönünceye kadar Ebtah’a gelip gitti. Ne bir eve indi, ne de bir evin çatısı altında gölgelendi.
Peygamber efendimiz, Pazar, Pazartesi, Salı ve Çarşamba günleri Ebtah’ta oturdu.
Eshabdan Ebû Cühayfe; Peygamber efendimizin, o günlerden birinde Ebtah’taki kırmızı deri çadırından öğle sıcağında abdest almağa çıktığını ve Bilâl-i Habeşî’nin, Peygamber efendimizin abdest suyunu dökerken, o suyun kardan daha soğuk ve miskten daha güzel kokulu bulduğunu, Bilâl-i Habeşî tarafından ezan okunduktan sonra Kıble tarafına bir baston dikildiğini ve Peygamber efendimizin, ona doğru yönelerek öğle namazını iki rekât kıldırdığını, ikindi namazını da, yine, onun gibi iki rekât kıldırmış olduğunu bildirir.
Peygamber efendimiz, Terviye gününden bir gün önce, öğle namazından sonra bir hutbe irad buyurdu.
Efendimiz, Hacerülesved rüknü ile Makam-ı İbrahim arasında ayakta dikilerek yaptığı vaazda “Sizden, öğle namazını Mina’da kılmağa gücü yetebilen, öyle yapsın!” buyurdu.
Peygamber efendimiz, Kâbe’ye alacalı Yemen kumaşından örtü örttürdü.
Peygamber efendimiz, daha önce, Hz. Ali’yi Necran’a göndermişti.
Hz. Ali, Yemen’den, Peygamber efendimize aid zekât develeriyle Mekke’ye geldi. Hz. Fâtıma’yı, ihramdan çıkanlar arasında buldu.
Hz. Fâtıma, boyalı elbise giymiş ve sürme çekmişti. Hz. Ali, sebebini sorduğunda, Hz. Fâtıma “Bunu, bana babam emretti.” dedi.
Hz. Ali, Peygamber efendimizin yanına gitti. Hz. Fâtıma’nın yaptıklarını haber verince, Peygamber efendimiz “Doğru söylemiş. Sen, hacca niyetlenirken ne dedin?” diye sordu.
Hz. Ali “Ey Allahım! Resûlün, neye niyetlendiyse, ben de, ona niyet ettim! dedim.” dedi. Peygamber efendimiz, “Benim yanımda kurbanım var. Sen de, ihramdan çıkma!” buyurdu. Efendimiz, Mekke’de dört gün; Pazar, Pazartesi, Salı ve Çarşamba günleri kaldı.
Beşinci (Perşembe) Terviye günü, Peygamber efendimiz, Beytullâh’ı yedi kerre tavaftan sonra, güneş batıya eğildiği sırada, hayvanına bindi. Ebtah’tan, Müslümanlarla birlikte Mina’ya doğru hareket etti.
Mina’da, Dârül’imâre’nin bulunduğu yere indi. Hz. Âişe “Yâ Resûlallah! Mina’da, senin için bir gölgelik yapalım mı?” diye sordu. Peygamber efendimiz “Hayır! Mina, önce gelenin, deve çökertme yeridir.” buyurdu. Hz. Âişe’nin isteğini kabul etmedi.
Peygamber efendimiz, öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarını Mina’da kıldı.
Geceyi, Cuma gecesini Mina’da geçirdi. Mina, Mekke’ye bir fersah uzaklıkta, iki mil uzunluğunda, Harem dahilinde ve Meşâirdendir, Cemre ibadeti için belirlenmiş mübârek bir yerdir.
Efendimiz, sabah namazını da Mina’da kıldı. Güneş doğuncaya kadar bekledi. Nemire’de, Kendisine kıldan bir çadır kurulmasını emretti.
Mina’da güneş doğduğu zaman, Peygamber efendimiz, hayvanına bindi. Zilhiccenin dokuzuncu Cuma günü, sabahleyin, umûmî yolun sağındaki Dabb yolunu tutup Arafât’a doğru hareket etti. Dabb yolu, Müzdelife’den Arafat’a giden kısa yol olup Musâ aleyhisselâmın yoludur.
Mina’dan Arafat’a giderken, Eshabın kimi telbiye ediyor, kimisi de tekbir getiriyordu. Kureyşîler, kendilerinin cahiliye çağında yaptıkları gibi, Peygamber efendimizin de Müzdelife’deki Meş’ar-ı Haram’da duracağında şüphe etmiyorlar Müzdelife’yi geçmez, orada vakfe yapar sanıyorlardı.
Nevfel bin Muaviyetüd’di’lî, Peygamber efendimizin yanı başında gidiyordu.
“Yâ Resûlallah! Kavmin, Cem’de (Müzdelife’de) vakfe yapacaksın sanıyordur?” dedi. Peygamber efendimiz “Ben, Peygamberliğim bildirilmeden önce de, onlara aykırı olarak Arafat’ta vakfe yapmışımdır.” buyurdu. Müzdelife’yi geçip gitti.
Müzdelife; Mina’ya bir fersah uzaklıkta, Arafat dönüşünde hacıların yattıkları ve akşam namazını geciktirip yatsı namazı ile cem ederek, birleştirerek kıldıkları mübârek bir yerdir.
Buraya, Müzdelife denilmesi, Arafat ile Mina arasında hacıların, Allah’a yakınlaşma yeri, yahut Arafattan dönüşte Mina’ya yaklaşıldığı, yahut hacılar ona gecenin bir kısmında gelip toplandıkları, ya da orası pek ziyade süpürülüp temizlenmiş olduğu içindir.
Müzdelife, hem Haremdendir hem de, Meş’ardandır (Hac ibadeti için belirlenmiş yerlerdendir.) Müzdelife Mescidi ile Arafat Mescidi arasındaki uzaklık üç mildir.
Arafat, hacıların Vakfe yeridir. Arafat’ın Mekke’ye uzaklığı, on iki mildir. Arafat’a, Arafat denilmesi, Hz. Âdem ile Hz. Havva’nın burada buluşup tanıştıkları veya Cebrail aleyhisselâm, Hz. İbrahim’e burada hac amellerini öğretip “Arafte=anladın mı?” diye sorduğu, Onun da, “Evet! Anladım.” diye cevap verdiği Yahut, Arafat’ın mukaddes bir yer olduğu, güzel bir koku ile kokulanıp tanıtıldığı, ya da halk, burada durup günahlarını itiraf ettikleri içindir.
Arafat’ın hududu: Batn-ı Urene üzerinde yükselen dağdan Vesîk’a doğru uzanan Arafat dağlarına ve bu dağların Arafat vadisi ile birleştiği yere kadar olan sâhadır. Arafat, hem Harem dışıdır, hem de, Meş’ardır (Hacc ibadetleri için belirlenmiş yerdir)
Nemire, Arafat’ın doğusunda harap bir köydür.
Urene, Arafatla Meş’ar-ı Haram arasındadır. Harem dışıdır. Meş’ar değildir.
Allahü teâlâ, Kâbe’yi yıkmağa gelen Fil sâhibi Habeşli Ebrehe’yi ve ordusunu Ebâbil kuşları ile helâk edince; bütün Araplar, Kureyşîlere ve Mekkelilere karşı büyük bir saygı beslemeğe başladılar:
“Onlar, Allah’ın ev halkıdırlar. Allah, onları koruyup düşmanlarını yok etti.” diyerek Harem’e, Meş’ar-ı Haram’a ve Şehr-i Haram’a saygılarını artırdılar.
Kureyşîler ve Mekkeliler, Arapların, kendilerine böyle saygı gösterdiklerini görünce “Biz, Allah’ın ev halkıyız. Allah’ın Halîl’i İbrahim’in oğullarıyız. Beyt-i Haram’ın Mütevellileri ve Harem sâkinleriyiz. Araplar içinde bizim sahip bulunduğumuz hak ve mevki gibi hak ve mevki sahibi kimse yoktur! Araplar, bizi tanıdıkları gibi, hiçbir kimseyi tanımazlar!” dediler.
Bir takım bid’atlar ihdas edip aralarında uygulamağa başladılar.
“Siz, Harem dışında kalan hiçbir şeye, Hareme hürmet ettiğiniz gibi, hürmet etmeyiniz. Eğer siz, böyle yaparsanız Araplar, sizin Hareminizi hafife alırlar. Onlar, Hareme hürmet ettikleri gibi, Harem dışındaki yerlere de hürmet etmektedirler.” dediler.
Resulullah efendimiz, Arafat’taki hutbesinde;
“Ey insanlar! Bu, hangi gündür?” diye sordu. “Allah ve Resûlü, daha iyi bilir!” dediler. “Bu ayınız, hangi aydır?” diye sordu. “Allah ve Resûlü, daha iyi bilir!” dediler. Efendimiz “Bu beldeniz, hangi beldedir?” diye sordu. “Allah ve Resûlü, daha iyi bilir!” dediler.
Peygamber efendimiz “Gününüz, haram ve dokunulmaz bir gündür! Ayınız, haram ve dokunulmaz bir aydır! Beldeniz, haram ve dokunulmaz bir beldedir!
Ey insanlar! İşte, kanlarınız ve mallarınız da yüce Rabbinize kavuşuncaya kadar, bu gününüzde, bu ayınızda, bu beldenizde olduğu gibi, birbirinize haram ve dokunulmazdır!
Haberiniz olsun ki; ben, önceden gidip Havuz başında sizi bekleyeceğim. Başka ümmetlere karşı, sizin çokluğunuzla övüneceğim. Sakın, çok günah işleyip beni mahcub etmeyiniz! Benden görmüş, benden işitmiş, benden sormuş olduğunuz şeylerde, bana isnad ederek yalan uyuran kimse, Cehennemdeki yerine hazırlansın!
Haberiniz olsun ki; ben, bir takım erkek, kadın insanları kurtaracağım. Kurtarmak isteyeceğim diğer bir takım insanlara gelince, onlar hakkında bana galebe çalınacak. “Yâ Rabbi! Bunlar da, benim Sahabîlerimdir” diyeceğim.
Peygamber efendimiz “Sizler, muhakkak, Rabbinize kavuşacaksınız. Amellerinizden, işlediklerinizden sorguya çekileceksiniz!” buyurdu.
Sonra Allah’ın bildirdiklerini “Teblîğ ettim mi?” diye sordu. Sonra, elini semâya kaldırdıp devam etti:
“Ey Allahım! Bunlara, teblîğde bulunduğuma, şâhid ol! Ey Allahım! Bunlara teblîğde bulunduğuma şâhid ol!
Kimin, yanında emânet varsa, onu, hemen sahibine teslim
etsin.
İyi biliniz ki; üç şey, Mü’min ve Müslümanların kalblerine kin ve kıskançlık sokmaz:
1. Allaha ihlâslı olarak amel etmek,
2. Emir sahiplerine nasihatta bulunmak,
3. Müslümanların cemâatına ki onlar duâ ederlerse, duâları müstecab ve arkalarındakilere de şâmildir itikad ve salih amelde tabi olmak.
İyi biliniz ki; cahiliyet devrine ait her şey, ayaklarımın altına konulmuş, hükümsüz sayılmıştır. Bu cümleden olarak cahiliyet devrinin bütün kan davaları kaldırılmış, hükümsüz sayılmıştır.
Kaldırdığım, hükümsüz saydığım, ilk kan davası da, bize ait kan davalarından İbn-i Rebîa bin Hâris bin Abdulmuttalib’in kan dâvasıdır. Cahiliyet devrinde olan bütün fâizler de kaldırılmış, hükümsüz sayılmıştır. Kaldırdığım, hükümsüz saydığım ilk fâiz, bizim, yâni amcam Abbas bin Abdulmuttalib’in fâiz alacağıdır.
Resulullah efendimiz Veda hutbesine şöyle devam etti:
Ey insanlar! Şeytan, muhakkak ki; şu toprağınızda kendisine tapılmaktan, temelli olarak ümidini kesmiştir.
Fakat, siz, bunun dışındaki ufak tefek işlerinizde, ona itâat edecek olursanız, bu, onu hoşlandıracaktır. Dininiz üzerinde, ondan sakınınız!
Ey insanlar! O Nesi’ denilen ay geriletme işi, ancak, küfürde bir artma sebebidir ki, onunla, kâfirler şaşırtılır. Onlar bunu, bir yıl helâl, bir yıl da haram sayarlar ki Allah’ın haram kıldığına, sayıca uydursunlar da Allah’ın haram ettiğini helâl kılsınlar!
Şüphe yok ki; zaman, Allah’ın, gökleri ve yeri yarattığı gündekine benzeyen şekline, eski haline dönmüştür. Allah katında, ayların sayısı on ikidir.
Bunlardan, dördü haram aylardır ki üçü, birbiri ardınca gelir: Zilkade, zilhicce ve muharrem. Bir de ikinci cümad ile şaban arasındaki Mudar’ın ayı receptir.
Ey insanlar! Kadınlar hakkında, Allah’tan korkunuz!
Çünki siz, onları, ancak Allahın emâneti olarak aldınız ve kendiler ile evlenmeyi de Allah’ın emir ve müsâadesiyle helâl edindiniz.
Ey insanlar! Şüphe yok ki; sizin, kadınlarınız üzerinde hakkınız vardır.
Onların da sizin üzerinizde hakkı vardır.
Sizin, onlar üzerindeki hakkınız; döşeğinize, hiç kimseye sizden başkasına ayak bastırmamaları, fuhuş irtikâp etmemeleri istemediğiniz kimseyi, izniniz olmadıkça, evlerinize sokmamalarıdır.
Eğer onlar, bunun aksini yaparlarsa Allah, size, onları, yatakta yalnız bırakmanıza izin vermiştir.
Kendilerini, fazla incitmeyecek derecede terbiye edebilirsiniz de...
Eğer, uysallık ederler size boyun eğerlerse onların, üzerinizdeki hakkı; mâruf vechile, yâni memleket âdet ve geleneğine göre, kendilerinin bütün yiyecek ve giyeceklerini sağlamaktır.
Kadınlar hakkında hayırlı olmanızı tavsiye ederim. Çünki onlar, yanınızda zaifdirler. Emânettirler. Kendileri için bir şeye malik değildirler.
Ey insanlar! Size teblîğ etmiş olduğum sözlerimi aklınızda iyice tutunuz!
Ben, size öyle bir şey bıraktım ki; ona sımsıkı sarılırsanız, hiçbir zaman sapmazsınız. O, Allah’ın Kitabıdır. Allahın Peygamberinin Sünnetidir.
Ey insanlar! Sözümü iyi dinleyiniz ve aklınızda iyice tutunuz.
Müslüman, Müslümanın kardeşidir ve böylece, bütün Müslümanlar, kardeştirler. Kişiye, kardeşinin malı kendisi, onu, gönlünden koparak vermiş olmadıkca helâl olmaz. Kendinize zulüm ve yazık etmeyiniz!” buyurdu.
Resulullah efendimiz, veda hutbesi esnasında tekrar sordu: “Allah aşkına teblîğ ettim mi?”
Müslümanlar “Allah için, evet!” dediler.
Peygamber efendimiz “Ey Allahım! Şahid ol!” diyerek Allahı şahit tuttu.
“Sakın, benden sonra, cahiliyet haline dönmeyiniz ve birbirinizin boynunu vurmayınız!
Ey insanlar! Rabbiniz bir, babanız birdir. Hepiniz, Âdem’in soyundansınız. Âdem de topraktandır. Allah katında sizin en şerefliniz, en müttaki olanınız, Allah’ın emirlerini en çok yerine getiren, yasaklarından da en çok sakınanınızdır. Arabın, Arap olmayana üstünlüğü, ancak takvâ iledir.” buyurdu ve:
“Teblîğ ettim mi?” diye tekrar sordu.
“Evet!” dediler.
“Sizden, burada bulunanlar, bunları, bulunmayanlara da, teblîğ edip ulaştırsın.
Ey insanlar! Şüphe yok ki: Allah, her hak sahibine hakkını vermiştir. Vâris için, vasiyete gerek yoktur. Çocuk, kimin döşeğinde doğmuşsa, ona aittir. Zâni için, mahrumluk vardır.
Kendisini, babasından başkasına nisbet eden kişi veya efendisinden başkasına nisbet eden köle, Allahın, meleklerin ve bütün insanların lânetine uğrasın! Allah, öylelerinin, ne tövbe ve nafilesini, ne de fidye ve farizasını kabul eder. Kölelerinize karşı iyi davranınız.
Kölelerinize iyi bakınız: Onlara, kendi yediklerinizden yediriniz! Kendi giydiklerinizden de, giydiriniz!
Onlar, bir suç işlerler de kendilerini bağışlamak istemezseniz, onlara zulüm ve işkence yapmayınız!
Ey insanlar! Size, âzası kesik bir köle de, âmir tayin edilecek olsa, onu, dinleyiniz ve kendisine itâat ediniz!” buyurdu.
‘Size, ben, sorulacağım. Benim hakkımda ne söyleyeceksiniz?’ diye sordu. Müslümanlar: “Allah tarafından getirdiklerini bize teblîğ ettin. Peygamberlik vazifeni yerine getirdin. Bizi, öğütledin!” diyerek şehâdette bulunacağız! dediler.
Bunun üzerine, Peygamber efendimiz, şehâdet parmağını kaldırıp halka işaret ederek,
“Allahım! şâhid ol!
Allahım! şâhid ol!
Allahım! şâhid ol!
Vesselâmü aleyküm ve rahmetullâhi ve berekâtüh, Allahın selâmı, rahmet ve bereketleri üzerinize olsun!” buyurarak hutbesini sona erdirdi.
Peygamber efendimiz, Hutbesini sona erdirdiği sırada, Bilâl-i Habeşî, öğle ezanını okumağa başladı.
Peygamber efendimiz, susup ezanı dinledi. Ezan bitince, devesini çöktürdü. Bilâl-i Habeşî, kamet getirdi.
Peygamber efendimiz, önce, öğle namazını kıldırdı. Arkasından da, kamet getirildi ikindi namazını kıldırdı. Bir ezan, iki kametle, iki vaktin namazını birleştirdi. İkisinin arasında başka namaz kılmadı.
Peygamber efendimiz, namazdan sonra Kusvâ’ya binip Cebelürrahme’nin dibindeki Vakfe yerine vardı. Kusvâ’nın göğsünü, kayalara çevirdi. Kayaların toplu bulunduğu yeri, önüne aldı ve Kıble’ye döndü. Güneş, batıp sarılığı azıcık gidinceye kadar Vakfe yaptı.
Müslümanlara da, Arafat’ta Vakfe yapmalarını eliyle işaret etti. Arafat’ta uzakça bir yerde bulunanlara da, haber göndererek “Meşâirinizin (Allaha ibadete vesile olan ibadet yerlerinizin) üzerinde bulununuz! Çünki siz, babanız İbrahim’in mîrasından bir mîras üzerinde bulunuyorsunuz!
İşte, burası, Arafat’tır ve o, Vakfe yeridir. Arafat’ın her tarafı, Vakfe yeridir! Lebbeyk Allahümme lebbeyk...” diyerek telbiye etti ve hayır, ancak, Âhiret hayrıdır.” Buyurdu.
Peygamber efendimiz, ellerini, göğüs hizasında ve omuzlarına yakın kaldırdı. Avuçları semaya doğru açıktı.
Kusvâ, başını eğince, yuları düştü. Peygamber efendimiz, devesinin yularını bir eliyle tutup diğer elini kaldırarak duâlarının efdal ve üstünü, en çok yaptığı ve kendisinden önceki Peygamberlerin de duâsı olan şu duâ ile duâya başladı:
“Allah’tan başka ilâh yoktur. O, birdir, eşi, ortağı yoktur. Mülk, O’nundur. Hamd, Ona mahsustur. Hayır, yalnız O’nun Elindedir. O, diriltir, öldürür. O, her şeye kaadirdir. Allah, şu gerçeğe şehâdet eyledi ki: Allah’tan başka ilâh yok, ancak, O, var! Bütün Meleklerle ilim uluları da adl ve hakkaniyetle durarak şâhit ki: Allah’tan başka ilâh yok, ancak, Azîz ve Hakîm olan O, var!
Ben de, bu gerçeğe şâhid olanlardanım yâ Rab!
Ey Allahım! Senin buyurduğun gibi, bizim söylediğimizden daha üstün olarak Sana hamd olsun!
Ey Allahım! Benim namazım, ibâdetim, diriliğim, ölümüm, senin içindir.
Dönüşüm, Sanadır. Mîrasım da ey Rabbim! Sana âittir.
Ey Allahım! Kabir âzabından, kalbin vesvesesinden, işlerin dağınıklığından sana sığınırım!
Ey Allahım! Rüzgârların getirdiği âfetin şerrinden sana sığınırım!
Resulullah efendimiz, dinimizi bizzat yaşayarak, göstererek ümmetine öğretti. Dinimizde önemli bir yeri olan duayı da söz ile hareket ile göstererek, nasıl dua edeceğimizi öğretti. Arafat’taki bizlere örnek teşkil eden duası şöyle idi:
Ey Allahım! Göğsüme genişlik ver, işimi kolaylaştır!
Ey Allahım! Göğüslere vesvese veren Şeytan’dan, işlerin karışıklığından, kabir fitnesinin şerrinden, gecenin getirdiği şeylerin şerrinden, gündüzün getirdiği şeylerin şerrinden, korkunç rüzgârların getirdiği âfetlerin şerrinden, zamanın nöbet nöbet gelen mihnet ve belâlarının şerrinden Sana sığınırım!
Ey Allahım! Sağlığın, hastalığa çevrilmesinden, birden bire gelip çatacak azâbından ve bütün gazabından sana sığınırım!
Ey Allahım! Beni, hidayetine ulaştır! Geçmişimi, geleceğimi bağışla!
Ey baş vurulacakların en hayırlısı, kendisinden istenilenlerin en keremlisi, en vergilisi,
Ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allah! Yaratıklarına ve Beyt’inin hacılarına verdiklerinin en üstününü şu akşam üzeri bana ver!
Ey Allahım! Sen, sözümü işitiyor, yerimi görüyor, gizli, açık neyim varsa, biliyorsun. İşlerimden, hiç biri sana gizli değildir.
Ben, çâresizim, yoksulum. Senden yardım ve emân diliyorum.
Korkuyorum. Kusurlarımı itiraf ediyorum. Bir çâresiz, senden nasıl isterse, ben de öyle istiyorum. Zelil bir günahkâr, sana nasıl yalvarırsa, ben de öyle yalvarıyorum. Senin yüce huzurunda boynunu bükmüş, senin için gözlerinden yaşlar boşanan, Senin uğrunda bütün varlığını zelil eden, senin için burnunu topraklara sürten bir kulun sana nasıl duâ ederse, ben de öyle duâ ediyorum.
Ey Rabbim! Duâmı kabul buyurmaktan beni mahrum kılma! Bana Rauf ve Rahîm ol ey istenilenlerin en hayırlısı ve verenlerin en Keremlisi! İlâhî! Sana karşı kim, kendisini övebilir? Ben, ancak, kendimi kınarım.
İlâhî! Dilim, mâsiyetlerle tutulmuş, benim, sana vesîle kılacak ne işe yarar bir amelim, ne de emelden başka bir şefâatcım var!
İlâhî! Biliyorum ki kusurlarım yüzünden, ne huzurunda mevkiim, ne de senden özür dilemeye yüzüm kalmıştır. Fakat, sen keremlilerin en keremlisisin! İlâhî! Ben, rahmetine yetişebilmeğe ehliyetli değilsem, rahmetin bana yetişebilir. Çünki, senin rahmetin, her şeyi kuşatacak derecelerde geniştir. Ben de, o şeylerdenim. İlâhî! Benim kusurum ne kadar büyük olsa da, senin affının yanında küçük kalır. Sen, onları, bana bağışlayıver ey kerem sâhibi Allah!
İlâhî! Sen, kerem sahibi Allah’sın! Ben ise, âciz bir kulum. Ben, günah ve kusur işler durursam, sen de bağışlar durursun!
İlâhî! Sen, ancak, sana itâatli olanlara rahmet ve merhamet edeceksen, günahkârlar, kime sığınacaklar?!.
Resulullah efendimizin bizlere nasıl dua edileceğini gösteren Arafat’taki duasının devamı şöyle:
İlâhî! Bile bile tâatından uzaklaştım, sana karşı, günah sayılacak yana yöneldim. Senin şânın, her türlü eksik ve noksan sıfatlardan uzaktır. Benim üzerimde Senin delilin, af ve keremin büyüktür. Bana karşı, Senin delilin sâbittir. Benim ise, sana karşı hiçbir delilim yoktur. Ben, Sana her an muhtacım. Senin ise bana hiç ihtiyacın yok! Sen, ancak, Yaratanım olarak beni bağışlarsın!
Ey duâcıların duâlarını kabul edenlerin en hayırlısı ve ey ümid bağlayanların en üstünü! İslâmiyet ve Muhammed aleyhisselâm üzerindeki himâyen hürmetine Sana yöneliyorum. Benim bütün suçlarımı bağışla!
Beni, şu durduğum yerden, bütün hâcetlerimi yerine getirmiş, dileklerimi ihsan buyurmuş, temennilerimi gerçekleştirmiş olarak döndür! İlâhî! Bana öğrettiğin duâ ile Sana duâ ediyorum. Bana öğretip verdiğin ümitten beni mahrum etme!
İlâhî! Karşında huşû ve huzû ile eğilen, kusurlarını itiraf ederek sana sığınan, gözyaşları akıtarak tövbe, haksız davranışlarının bağışlanması ve af edilmesi için yalvaran, umduğuna ermeyi ancak senden bekleyen, bütün kusurlarına rağmen Vakfesinde ihsanından ümidini kesmeyen bu kuluna akşam üzeri ne yapacaksın?
Ey bütün canlıların sığınağı ve bütün Mü’minlerin yardımcısı ve koruyucusu! İyilik edenler, Senin rahmetinle kurtulurlar, kötülük edenler de kendi günahlar ile helâk olurlar.
Ey Allahım! Senin huzuruna çıktık. Umutlarımız sende, dileklerimiz, senin yanındadır. Senin ihsanını diler, rahmetini umarız. Azâbından da korkarız.
Kusurlarımızın bütün ağırlığıyla yine sana kaçıp sığındık. Senin Beyt-i Haram’ını ziyaret kasdinde bulunduk. Ey istekçilerin ihtiyaçlarının Sahip ve Mâliki olan Allah! Ey susup duranların içlerinden geçirdiklerini bilen Allah! Ey yardım beklenecek başka Rab bulunmayan Allah! Ey kendisinin üstünde korkulacak başka bir yaratıcı bulunmayan Allah!
Ey dilekler çoğaldıkça, cömertliği, keremi artan, ihtiyaçlar çoğaldıkça, fazl-u ihsanı artan Allah! Ey Allahım! Sen, her misafiri kondurup ağırlarsın. Bizler de senin misafirleriniz. Bizleri, Cennetine kondurup ağırla!
Ey Allahım! Her kafileye bahşiş, her isteyene atıyye verilir. Her ziyaretçiye ikram edilir. Her sevap umucuya sevap verilir. Senin katındaki mükâfattan her mükâfat dileyene, mükâfat, Senin katındaki rahmetten her rahmet dileyene rahmet, Sana yakın olmayı özleyen her özleyiciye yakınlık ihsan olunur. Senin af yollarını her arayan da af ve mağfiret buyurulur. Bizler, topluca Senin Beyt-i Haram’ına geldik. Şu mübârek yerlerde hazır bulunduk. Ümidimiz, yüce katındaki sevap ve mükâfata nâil olmaktır.
Ümidimizi boşa çıkarma Allahım!”
Resulullah efendimiz, Arafat’ta akşam üzeri, ümmetinin bağışlanması ve rahmete nail olması için Allah’a pek çok yalvardı.
Cenab-ı Hak, Peygamber efendimize “Ey habibim, birbirlerine zulüm ve haksızlık edenler hâriç olmak üzere ümmetini bağışladım. Zalimden, mazlumun hakkını alacağım!” buyurdu.
Efendimiz “Yâ Rab! Sen, istersen, uğradığı zulümden dolayı mazluma Cennet verip zalimi de bağışlamaya kaadirsin!” dedi.
Arefe akşamı, Peygamber efendimizin bu duâsı kabul buyrulmadı.
Efendimiz “Ey insanlar! Yüce Allah, bugün, size in’am ve ihsanda bulunup aranızdaki haklar hariç olmak üzere sizleri, bağışladı. İyilerinize, diledikleri şeyleri verdi. Besmele ile Müzdelife’ye gidiniz!” buyurdu.
Sonra, İslâm dininin kemâle erdiğini ve ilâhî nimetin tamamlandığını bildiren âyet indi:
“... Artık, bugün, kâfirler, dininizden umudlarını kestiler. Onlardan korkmayınız. Ancak, benden korkunuz! Bugün, sizin dininizi kemâle erdirdim. Üzerinizdeki nimetimi tamamladım ve İslâmiyeti size din olarak seçip kabul ettim... (Mâide: 3) meâlindeki âyet, Peygamber efendimize Cuma günü, Arafat’ta akşam üzeri nazil oldu.
Peygamber efendimiz, buyurdu ki, Yüce Allah, Arefe günü, akşam üzeri Meleklere “Şu kullarıma bakınız! Toz toprak içinde uzak yollardan bana geldiler. Onlar, rahmetimi umuyor, azâbımdan korkuyorlar. Halbuki, beni görmüş değillerdir. Acabâ, görmüş olsalar, ne yaparlardı?”
Cübeyr bin Mut’im anlatır: “Arefe günü, devemi yitirmiş ve onu arayarak Arafat’a kadar gitmiştim. Peygamber efendimizi, Arafat’ta Vakfe yaparken, görünce, kendi kendime,
“Vallahi, O, imtiyazlı sınıftandır. O’nun, burada ne işi var ?!. Ne diye Vakfe’yi, Müzdelife’de imtiyazlı kimselerle birlikte yapmıyor da burada halk ile birlikte yapıyor?” demiştim.
Peygamber efendimiz, Arafat’ta bulunduğu sırada, yanına Necid halkından bazı kimseler gelerek “Yâ Resûlallah! Hac nasıldır? Nasıl tamam olur?” diye sordular.
Peygamber efendimiz “Hac, Arafa’dır. Arefe günüdür. Arefe günü haccıdır. Arafat günüdür. Kim, Arafat’a gelirse o, haccı tamamlamış, hacca yetişmiş olur. Mina günleri üçtür. Acele edip orada iki gün kalan kimseye günah yoktur. Geciken kimseye de günah yoktur.” buyurdu.
Peygamber efendimizin bu buyruğu, bir Münâdî tarafından da halka teblîğ edildi.
Bir adam, Arafat’ta Peygamber efendimizle vakfe yaparken, birdenbire hayvanından düştü. Boynu kırılıp hemen öldü.
Peygamber efendimiz “Onu, yıkayınız ve iki elbise içine kefenleyiniz. Kefene, koku saçmayınız. Başını ve yüzünü de örtmeyiniz. Çünki, Allah, onu, kıyâmet gününde Telbiye eder bir halde diriltecektir.” buyurdu.
Arafat’ta, Müslümanlardan kimi telbiye etmekte, kimisi de tekbir getirmekte idi. Cahiliye devrinde hacılar, erkeklerin başlarına sardıkları sarık gibi, güneşte, dağların başında sarık gibi bulunduğu sırada Arafat’tan dönerlerdi.
Kureyşîler, Peygamber efendimizi de öyle yapacak sanıyorlardı. Fakat, Peygamber efendimiz, böyle yapmamış, dönüşü, güneşin batmasına bırakmıştı. Çünki, Arafat Vakfesinde Cebrail aleyhisselâm gelip Hz. İbrahim aleyhisselâmı, akşam namazı kılınmadan acele yola çıkarmıştı.
Misver bin Mahreme’nin bildirdiğine göre; Peygamber efendimiz, Arafat’taki bir hitabesinde, Allah’a hamd-ü senâda bulunduktan sonra şöyle buyurmuştu: “Mâlûmunuz olsun ki, putlara tapan cahiliye halkı, güneş, batmadan önce, adamların yüzlerinde sarıkları gibi olduğu zaman, Arafat’tan dağılırlardı. Biz, güneş batmadıkça, Arafat’tan dağılmayacağız!”
Güneş, tamamiyle battıktan sonra, Peygamber efendimiz, terkisinde Üsâme bin Zeyd olduğu halde, Arafat’tan, Müzdelife’ye doğru hareket etti.
Peygamber efendimizin gidişi; hızlı gidişle ağır gidiş arası bir gidişti. Meydan buldukça, hayvanını hızlandırmakta ağır gitmek istediği zaman, Kusvâ’nın yularını, başı, semerin altındaki deriye çarpacak derecede kasmakta, kum tepeciklerinden birine geldikçe de düzlüğe çıkıncaya kadar, dizginini gevşetmekte idi.
Halk da, sağdan, soldan akın edip giderlerken sağa sola çarpıyorlardı. Peygamber efendimiz, bir ara onların, hayvanlarını koşturmağa başladıklarını gördü. Arka tarafında bazı kimselerin de develerini bağıra bağıra azarladıklarını işitti. Onlara, kamçısıyla işaret ederek
“Ey insanlar! Sakin ve ağır başlı olmanızı size tavsiye ederim! Acele etmeyiniz! Develeri, atları sürüp hızlandırmak, tâat ve iyilik değildir!” buyurdu.
Bunu halka ilân ettirince, Müzdelife’ye varılıp konaklanıncaya kadar ne insanların, ne de hayvanlarının ayaklarının yerden yükseldiği görüldü.
-----------
Peygamber efendimizin vasıflarını öğrenerek Küfe’den kalkıp gelen Abdullâhül Yeşkürî anlatır:
Onu, Mina’da aradım. Bana “O, Arafat’tadır!” denildi. Arafat’a kadar gittim. Arafat yolunda durdum. Kendisini görünce, sıfatlariyle tanıdım. Önünde giden bir adam “Resûlullah’ın yolundan çekil!” dedi.
Resûlullah “Bırak adamı,
bakalım ne hâceti var?” buyurdu.
Sıkışa sıkışa yanına kadar sokuldum. Hayvanının yularını tuttum.
“Yâ Resûlallah! Sana, iki şey soracağım: Beni, Cehennemden kurtaracak, Cennete sokacak şey nedir? Beni, Cennete yaklaştıracak, Cehennemden de uzaklaştıracak ameli bana bildir?” dedim.
Kâinatın efendisi, semâya baktıktan sonra, başını, önüne eğdi. Sonra da, bana yüzünü döndürüp,
‘Eğer, sen, meseleyi büyütmez, uzatmaz, kısa kesersen, benim söyleyeceklerimi, aklında iyice tut: Allaha, hiçbir şeyi eş, ortak koşmaksızın ibâdet et. Farz olan beş vakit namazı kıl! Farz olan zekâtı ver! Beytullâh’ı haccet!
Ramazan orucunu tut! Halkın, sana yapmasını istemediğin şeyi, sen de onlara yapma! buyurdu.’
Peygamber efendimiz, Müzdelife yolunun solunda Me’zeman iki dağ yolu arasında Müzdelife yakınında bulunan Şı’b’a, Emevî Halifelerinin konakladıkları dağ yoluna gelince, hayvanını çöktürdükten sonra oradaki büyük bir kayanın arkasına siperlenerek, küçük abdest suyunu döktü. Peygamber efendimiz, abdest aldı. Üsâme “Yâ Resûlallah! Namaz kılacak mısınız?” diye sordu.
Peygamber efendimiz “Namaz, ileride kılınacak!” buyurdu.
Hayvanına binip Müzdelife’ye gelince, herkes, hayvanlarını konak yerlerine çöktürdüler.
Müzdelife’de bir ezan okundu. Kamet getirildi.
Peygamber efendimiz, bir ezan ve iki kametle önce akşamı, arkasından da yatsıyı birleştirerek akşamı üç, yatsıyı da iki rekât olarak kıldırdı.
“Akşamla yatsıdan ibaret olan bu iki namaz, ancak şu yerde belli vakitlerinden değiştirilmiştir. Sakın, halk, yatsı girmedikçe, Müzdelife’ye gelmeye çalışmasın!” buyurdu.
Peygamber efendimiz, Müzdelife’de, Kuzah dağı yakınında konaklamıştı.
Kuzah, Müzdelife’de, İmam konak yerinin sağında, ötedenberi üzerinde ateş yakıla gelen ve Kureyşîlerin Vakfe yeri olan bir dağ tepesidir.
Peygamber efendimiz, fecir doğuncaya kadar Müzdelife’de yattı. Sabah namazını, bir ezan ve bir kaametle alaca karanlıkta kıldırdı.
“Sabah namazının vakti (Şafağın sökmesine işaretle) şu saattir!” buyurdu.
Sonra, Kusvâ’ya binerek Meş’ar-il Haram’a geldi. Kuzah dağının üzerinde durdu. “İşte Kuzah! O, Vakfe yeridir. Müzdelife’nin her yeri, Vakfe yeridir.” buyurdu.
Kıble’ye yöneldi. Allaha hamd-ü senâ ve duâ etti.
Tekbir getirdi. Tehlil ve Tevhid okudu.
Ortalık iyice aydınlanıncaya kadar Vakfe’den ayrılmadı.
“Lebbeyk Allahümme lebbeyk...” diyerek Telbiyeye devam etti.
Yüce Allah, Peygamber efendimizin Arafat’ta “Sen, istersen, uğradığı zulümden dolayı mazluma Cennet verip zalimi de, yarlığamağa kaadirsin!” diyerek yaptığı duâsına o akşam icâbet buyurmamıştı.
Peygamber efendimiz, ertesi günü Müzdelife sabahında bu husustaki duâsını tekrarladı. Biraz sonra, Peygamber efendimiz gülümsedi.
Eshabdan bazıları yâni Hz. Ebû Bekir ile Hz. Ömer “Ya Resûlallah! Babam, anam sana fedâ olsun! Sen, bu saatte, şurada hiç gülmezdin. Seni güldüren, nedir? Allah, seni hep güldürsün!” dediler.
Peygamber efendimiz “Yüce Allah, iyi olanlarınızı magfiret etti. İyilerinizin, iyi olmayanlar hakkındaki şefaatını kabul buyurdu. İnen İlâhî rahmet, onları da, içine aldı. Sonra, yeryüzüne dağıldı. Tövbe edip dilini ve elini günahtan koruyan ve sakınan herkesin üzerine düştü.
Şeytan’la askerleri ise, Arafat dağlarının üzerinde, Allah, onlara bakalım ne yapacak? diye gözlüyorlardı. Yüce Allahın, benim duâmı kabul buyurduğunu ve ümmetimi magfiret ettiğini öğrenince, Şeytan, başına toprak saçtı. “Biz, zâten, uzun zamandan beri, onlar hakkında korku duyuyorduk.
Nihayet, rahmet ve mağfiret gelip onları bürüdü! Eyvah! Mahvolduk!” diye çığlıklar kopardılar. Dağıldılar. Onun yaptığı feryada güldüm.
Şeytan’ın, Bedir günü dışında hiçbir gün, Arefe gününde olduğu kadar, Allahın rahmetini indirip büyük günahlardan geçtiğini görünce, zelîl, hayırdan uzak, hor ve hakîr, öfkeli bir duruma düştüğü görülmemiştir.” buyurdu.
“Şeytan, Bedir günü, ne görmüştü?” diye soruldu.
Peygamber efendimiz “Cebrail’in, çarpışmak için melekleri sıraladığını görmüştü!” buyurdu.
Urve bin Mudarris’üt’Tâî, halkın, Peygamber efendimizle birlikte yaptığı Arafat Vakfesine yetişememiş, Arafat’a ancak Peygamber efendimiz ve Eshabı, Müzdelife’de bulunduğu sırada, geceleyin varabilmiş, orada Vakfesini yaptıktan sonra Müzdelife’ye dönmüştü.
Urve bin Mudarris anlatır:
Kâinatın efendisini, Müzdelife’de Vakfe yaptığı sırada gördüm.
“Kim, şu namazımızı, şurada bizimle birlikte kılar ve bundan önce de, Arafat’ta geceleyin veya gündüzün Vakfe yapmış bulunursa, o, haccını tamamlamıştır. Müzdelife’den dönüş yapılıncaya kadar hac Âmiri ile halka yetişebilen kişi, hacca yetişmiştir. Hac Âmiri ile halka, burada yetişemeyen kişi ise, hacca yetişmiş olmaz!” buyurdu.
Namaza çıktığı sırada Efendimizin yanına vardım.
“Yâ Resûlallah! Ben, Tayyi’in iki dağından geliyorum. Hayvanımı da kendimi de yormuş bulunuyorum. Vallahî, üzerinde Vakfe’ye durmadığım bir tepe bırakmadım. Benim için hac olmuş mudur?” dedim.
Kâinatın efendisi “Müzdelife’de sabahleyin şu namazda bizimle birlikte bulunan sabah namazını, burada bizimle birlikte kılan şu namazda bize yetişen şu Vakfe yerinde bizimle birlikte Vakfe ve bizimle birlikte dönüş yapan bundan önce de Arafat’a gidip geceleyin veya gündüzün Vakfe yapmış oradan dönmüş bulunan kişi haccını tamamlamış, ihramdan çıkma devresine girmiş olur.” buyurdu.
Peygamber efendimizin zevcesi Hz. Sevde, kalabalık olmadan, geceleyin Mina’ya dönmek için Peygamber efendimizden izin istedi.
Peygamber efendimiz de ona ve izin isteyen sair zaiflere, kadınlara ve çocuklara izin verdi.
Benî Hâşim zaiflerine, geceleyin Müzdelife’den hemen derlenip Mina’ya dönmelerini güneş doğmadıkça, Akabe Cemresini atmamalarını emir buyurdu.
İbn-i Abbas da Peygamber efendimizin, Müzdelife’den Mina’ya geceleyin alaca karanlıkta yolladığı aile halkının zaifleri arasında bulunuyordu.
Müşrikler, güneş doğmadıkça, Müzdelife’den Mina’ya dönmezler ve “Ey Sebîr dağı! Haydi güneşin ışığıyla parılda!” derlerdi.
Peygamber efendimiz “Kureyşîler, İbrahim aleyhisselâmın ahdine karşı aykırı davrandılar. Cahiliye halkı, güneş, doğduktan sonra, adamların yüzlerinde sarıkları gibi olduğu zaman, Meş’ar-ı Haram’dan, Müzdelife’den dağılır, dönerlerdi. Biz ise güneş doğmadan, Müzdelife’den dağılacak, döneceğiz. Kurbanımız da puta tapanlarınkine aykırıdır!” buyurdu.
Peygamber efendimiz, Fadl bin Abbas’ı terkisine alarak güneş doğmadan Müzdelife’den hareket etti.
Fadl bin Abbas; güzel saçlı, ak benizli ve yakışıklı bir gençti. Peygamber efendimiz giderken yanından kaç kadın koşarak geçtiler.
Fadl bin Abbas, onlara bakmağa başladı. Peygamber efendimiz, elini, Fadl’ın yüzüne tuttu. Fadl, yüzünü, öbür tarafa çevirerek yine bakmak istedi.
Peygamber efendimiz de elini öbür tarafa çevirip Fadl’ın yüzünü kapadı. Fadl ise, yüzünü, yine öbür tarafa çevirerek bakmaktan geri durmadı. Fadl bin Abbas, bir Bedevînin terkisindeki güzel kızını da, görünce, dayanamayıp ona da bakmağa başladı.
Peygamber efendimiz, Fadl’ın yüzünü, kızdan başka tarafa çevirdi. Fadl, kıza tekrar baktı. Peygamber efendimiz de yine oun yüzünü kızdan başka yana çevirdi.
O sırada, güzel ve genç bir kadın da “Yâ Resûlallah! Babam çok yaşlı ve hayvan üzerinde duramayacak bir durumda iken, Allahın farz kıldığı hac ile mükellef bulunuyordur. Ben, onun tarafından hac edersem, câiz ve o, haccını edâ etmiş, yerine getirmiş olur mu?” diye sordu.
Peygamber efendimiz “Evet! Olur. Babanın yerine haccet!” buyurdu. Gözlerini, kadına diken Fadl’ın yüzünü, boynunu da, tutup başka yana çevirdi.
“Kardeşimin oğlu! Bugün, kişinin, kulağına, gözüne ve diline sâhip olup da yarlığanacağı bir gündür!” buyurdu.
Peygamber efendimizin, Fadl’ın boynunu tutup yüzünü başka tarafa çevirdiğini görünce, Hz. Abbas “Yâ Resûlallah! Amcanın oğlunun yüzünü ne için çevirdin?” diye sordu.
Peygamber efendimiz “Bir delikanlı ve bir genç kız gördüm de aralarına Şeytanın girmeyeceğinden emîn olamadım!” buyurdu.
Peygamber efendimiz, orta bir gidişle yola devam etti. Halk, sağdan, soldan akın akın gidiyor ve Peygamber efendimiz, onlara dönüp “Sükûneti, ey insanlar! Sükûneti muhâfaza ediniz!” buyuruyor “Lebbeyk Allahümme lebbeyk...” diyerek Telbiye etmekten geri durmuyordu.
Nihâyet, Muhassir vâdisine erişti. Vadiye girince “Cemre’de atılacak ufak taşları toplayınız!” buyurdu. Cemreleri, fiske taşı gibi küçücük taşları parmak arasına alarak taşlamalarını da emretti. “Bilmiyorum. Belki de, bu yılımdan sonra sizinle bir daha buluşamam! Sizi, bir daha göremem!” buyurdu.
İnsanın, fiske taşını, nasıl atacağını da eliyle işaret ederek gösterdi. Peygamber efendimiz, kendisinin atacağı taşları, Müzdelife’den toplatıp Akabe Cemresine taşıdı.
Kâbe’yi yıkmak için gelen Eshab-ı Fil, bu vadiye inince, meşhur Fil, yorulup çökmüş, olanca zorlamalara rağmen ileri gitmemişti. Eshab-ı Fil de, burada Allahın gazabına uğramış ve helâk olmuşlardı.
Peygamber efendimiz, Muhassir vadisinde hayvanını hızlıca sürüp Büyük Cemre’ye, Akabe Cemresine çıkan orta yolu tuttu. Ağacın yanındaki Cemre’ye vardı.
Cemre’nin, ateş közü, koru, küçük çakıl taşları ve daha başka mânâları varsa da, burada, hac amellerinden Cemre ve Cemrelerin atıldığı yer mânâsına olup İlk Cemre, Orta Cemre ve Akabe Cemresi diye anılan üç Cemre’de taşlamayı yani küçük çakıl taşlarını belli zamanda bu belli yerlerde ve belli sayıda atmayı ifâde eder.
Cemrelerin üçü de, Mina’dadır. Akabe Cemresi, Büyük Cemre, Kurban kesme günü taşlanır. Burası, Mina’nın sonundadır. İlk ve Orta Cemreler ise, Hayf Mescidinin yukarısındadır.
Cemre taşları, Allah’ı zikri tesbit etmek, belirlemek yedi Tekbirin sayısını unutmamak için teşri’ kılınmıştır. Namazın sonunda okunan Tesbihlerin sayısını unutmamak için parmakların boğumlarına başvurulması da, böyledir.
İbrahim aleyhisselâm, Kâbe’nin duvarlarını yükseltip “Ey Rabbimiz! İbâdet edeceğimiz yerleri, hac amellerini bize göster, öğret!” diye duâ ettiği zaman Cebrail aleyhisselâm geldi. “Kâbe’yi, tavaf et!” dedi.
Hz. İbrahim ile Hz. İsmâil, Kâbe’yi, yedi kere tavaf ve Hacerülesed’i İstilâm ettiler. Makam-ı İbrâhim arkasında iki rekât namaz kıldılar. Cebrâil aleyhisselâm, Safâ ve Merve’den başlayarak bütün hac ibadetlerini ve yerlerini gösterdi. Safâ ile Merve için “İşte bu, Şeâir’dendir.” dedi.
O sırada Şeytan, Safâ yanında koşmağa başladı. Hz. İbrahim de yarışmağa başladı. Sonra, Cebrail aleyhisselâm, İbrahim aleyhisselâmı alıp Mina’ya götürdü. “Burası, Mina’dır. Halkın, hayvanlarını çöktürdüğü yerdir.” dedi.
Akabe Cemresine uğradıkları zaman, Şeytan, Akabe Cemresinin yanında Hz. İbrahim’e göründü. Cebrail aleyhisselâm “Tekbir getir! Ve taş at ona” dedi.
Hz. İbrahim, küçük çakıllardan, ona yedi taş attı. Şeytan, kayboldu. Bundan sonra, Şeytan, Orta, İkinci Cemre’nin yanında tekrar göründü. Cebrail aleyhisselâm, İbrahim aleyhisselâm’a “Tekbir getir! Taş at ona!” dedi. Hz. İbrahim, Şeytan’a, küçük çakıllardan yedi taş attı. Şeytan, kayboldu.
Şeytan, üçüncü, son ve aşağı Cemrenin yanında tekrar göründü. Cebrail, Hz. İbrahim’e “Tekbir getir! Taş at ona!” dedi. Hz. İbrahim, ona, fiske taşları gibi yedi taş daha attı. Şeytan, yine kayboldu.
Cebrail aleyhisselâm, Hz. İbrahim’i Müzdelife’ye götürdü. “Burası, Meş’ar-ı Haram’dır.” dedi. Daha sonra, onu, Arafat’a kadar götürdü.
Böylece, ona hac amellerini ve yerlerini öğretip üç kerre “Sana gösterdiğim şeyleri hac ibadetlerini ve yerlerini iyice öğrendin mi?” diye sordu. Hz. İbrahim “Evet!” dedi.
Bunun üzerine, Hz. İbrahim’e, insanlara haccı ilân etmesi emrolundu. Hz. İbrahim “Ne diyerek îlân edeyim?” diye sordu. Cebrail aleyhisselâm “Üç kere Ey insanlar! Rabbinizin dâvetine icâbet ediniz de!” dedi.
Hz. İbrahim “Yâ Rab! Sesim, buradan insanlara ulaşmaz ki?” dedi. Yüce Allah “Sen, seslenip îlân et! Sesini, insanlara ulaştırmak, bana düşer.” buyurdu.
Bunun üzerine, Hz. İbrahim, Makam-ı İbrahim diye anılan taşın üzerine çıktı.
Makam-ı İbrahim, o kadar yükseldi ki, dağlardan daha yüksek ve uzun oldu!
O zaman, bütün yeryüzü, dağları, ovaları, karaları, denizleri, insanları, cinleri, Hz. İbrahim’in sesini onlara duyuracak şekilde derlenip toparlandı.
Hz. İbrahim, şehâdet parmaklarının uçlarını kulaklarının içine tıkadı. Yüzünü, kuzeye, güneye, doğuya, batıya çevirerek ve kuzeyden başlayarak;
“Ey insanlar! Beyt-i Atîk’i, haccetmeniz size farz kılındı! Rabbinizin dâvetine icabet ediniz!” diyerek seslenince, yedi kat yerlerin altındakiler, doğu ile batı arasındakiler ve bütün yeryüzündekiler “Lebbeyk Allahümme lebbeyk...” diyerek tekrar tekrar icabet ettiklerini bildirdiler.
O zaman, Hz. İbrahim’in dâvetine bir kere icâbet etmiş olanlara bir kere, iki kere icâbet etmiş olanlara iki kere, üç kere icâbet etmiş olanlara da, üç kere ilââhirihi haccetmek nasîb olur.” denilmiştir.
Süleyman bin Amr’ın annesi anlatır:
Bir kadın, oğlunu yanına alıp Resûlullah’a getirdi. “Yâ Resûlallah! Şu oğlum, aklını kaybetti. Allah’a, bunun için duâ et de, iyileşsin!” dedi.
Kadın, geniş ağızlı, taştan bir bardak içinde su getirdi.
Resûlullah, onun içinde elini soktu. Sonra duâ etti.
“Götür bu su ile onu yıka. Yüce Allah’tan da şifâ dile!” buyurdu.
Kadına “Şu oğlum için, ondan azıcık bana da bağışlasan!” deyip ordan parmaklarımla biraz aldım.
Onunla, oğlumun başının, yüzünün yarısını meshedip sığadım.
Oğlum, insanların en iyisi oldu.
Bundan sonra, kadına, oğlunun ne yaptığını, nasıl olduğunu sordum.
Kadın “İyice kurtuldu, bir şeyi kalmadı!” dedi.
Peygamberimiz, Müslümanlara hac amellerini anlatmağa devam etti. Küçük taşlarının baş ve şehadet parmakları arasına alınarak atılacağını gösterdi.
“Ey insanlar! Hac amellerinizi, nasıl yapacağınızı benden öğreniniz ve onları, ezberleyiniz. Bilmiyorum, belki de bu yılımdan sonra bir daha hac edemem!
Dinde, taşkınlıktan sakınınız. Çünki, sizden öncekileri helâk eden, ancak, dindeki taşkınlıkları idi!” buyurdu.
Peygamberimizin Akabe Cemresini taşlaması, Kurban kesme günü, güneşin doğuşundan sonra idi. Peygamberimiz, Mina vadisinin ortasına, aşağıdan yukarıya doğru durdu. Beytullâh’ı, soluna, Mina’yı da sağına aldı.
Büyük Cemre’ye yöneldi. Akabe Cemresini atıncaya kadar Telbiye’yi kesmedi. Akabe Cemresine birer birer yedi tane küçük taşı attı ve her taşı atarken de “Allahü ekber!” diyerek Tekbir getirdi.
Peygamberimiz, küçük fiske taşlarını, baş ve şehâdet parmağı arasına alıp birer birer atarken, halk ta, Cemre taşlarını atmağa ve birbirleri üzerine yığılmağa başlamışlardı.
O sırada, Peygamberimizin terkisindeki Fadl bin Abbas halkın, attıkları taşlar, Peygamberimize değmesin, onu yaralamasın diye siper oluyordu.
Peygamberimiz “Ey insanlar! Birbirinizi öldürmeyiniz! Sizler, Cemre taşları atacağınız zaman, fiske taşları gibi küçüklerini, parmaklarınızın arasında atınız!” buyurdu.
Kudâme bin Abdullâh der ki “Kâinatın efendisi, devesinin üzerinde Cemreleri atarken gördüm.
Ne vurma, ne yanından kovma, ne de “Savul, geri çekil!” deme vardı.”
Peygamberimiz, yedi taşı attıktan sonra orada durmayıp geri döndü.
Peygamberimiz, Cemreleri atmakta olduğu sırada, bir adam gelip “Yâ Resûlallah! Yüce Allah katında cihadın hangisi daha sevgili, daha makbuldür?” diye sordu.
Peygamberimiz, sustu. Cevap vermedi. İlerledi.
Adam, üçüncü Cemrede, Peygamberimizin önünü kesti.
“Yâ Resûlallah! Yüce Allah katında cihadın hangisi daha sevgili, daha makbuldür?” diye tekrar sordu.
Peygamberimiz “Zâlim bir âmire karşı hak sözünü söylemendir!” buyurdu.
Peygamberimiz Akabe Cemresine yedi taş attıktan sonra Mina’ya döndü. Kıble’nin sağ tarafına işaret ederek “Muhacirler, oraya insin!” Kıblenin sol tarafına işaret ederek “Ensar, oraya insin! Sâir Halk da onların çevrelerine insinler!” buyurdu.
Böylece, Muhacirler, Mescidin önüne, Ensar da arkasına indiler. 9 Zilhicce Arefe günü, Cuma gününe rastladığına göre 10 Zilhicce Nahr (Kurban) günü de, Cumartesi gününe rastlamış bulunuyordu.
Peygamberimiz, Nahr (Kurban) günü devesi Adbâ’nın (Kusvâ’nın) üzerinde bulunduğu halde Cemrelerin arasına varıp durdu.
Bilâl-i Habeşî ile Üsâme bin Zeyd, Peygamberimizin yanında bulunuyor, Bilâl-i Habeşî, devenin yularını tutuyor, Üsâme de, ihramını, Peygamberimizin başının üzerine kaldırarak Peygamberimizi, güneşin hararetinden koruyordu.
Yine, Amr bin Hârice, Peygamberimizin devesinin boyun kökünün önünde dikilmiş duruyor, devenin gevişinden süzülen köpükler, Amr bin Hârice’nin iki omuzu arasına dökülüyordu.
Peygamberimiz, Allah’a hamd-ü senâdan sonra, halka uzun bir hutbe îrad buyudu. Yüce Allah, halkın kulaklarına, Mina’daki konak yerlerinden bile, Peygamberimizin hutbesini dinleyebilecek bir kabiliyet ve hassâsiyet vermişti.
Peygamberimiz, hutbesinde şöyle buyurdu:
“Ey insanlar! Sözlerimi, iyi dinleyiniz ve onları, aklınızda tutunuz! Bilmiyorum, ben, belki de, bu yılımdan sonra, şurada sizinle bir daha buluşamayacağım.
Ey insanlar; biliyor musunuz bu gün, hangi gündür?” diye sordu. “Allah ve Resûlü, daha iyi bilir!” dediler. Sustular. Peygamberimiz de, sustu.
Peygamberimizin, o güne, kendi isminden başka bir isim vereceğini sandılar.
Peygamberimiz “Kurban günü, değil midir?” diye sordu. “Evet! Kurban günüdür.” dediler.
Peygamberimiz “Doğru söylediniz! En büyük hac günüdür!” buyurdu. “Biliyor musunuz? Bu ay, hangi aydır?” diye sordu. “Allah ve Resûlü, daha iyi bilir!” dediler. Sustular. Peygamberimiz de sustu.
Peygamberimizin, o aya, kendi isminden başka bir isim vereceğini sandılar.
Peygamberimiz “Zilhicce değil midir?” diye sordu. “Evet! Zilhiccedir!” dediler.
Peygamberimiz “Doğru söylediniz!” buyurdu. “Biliyor musunuz burası, hangi beldedir?” diye sordu. “Allah ve Resûlü, daha iyi bilir!” dediler. Sustular.
Peygamberimiz de, sustu.
Peygamberimizin bu beldeye, kendi isminden başka bir isim vereceğini sandılar. Peygamberimiz “Belde-i Haram, değil midir?” diye sordu. “Evet! Meş’ar-ı Haramdır!” dediler.
Peygamberimiz “Doğru söylediniz!” buyurdu.
Resulullah efendimiz Mina’daki hutbesinde sordu: “Haramlıkta, en büyük olan hangi gündür?” diye sordu. “Bu günümüzdür!” dediler.
Peygamberimiz: “Haramlıkta, en büyük olan hangi aydır?” diye sordu. “Bu ayımızdır!” dediler. Peygamberimiz “Haramlıkta, en büyük olan, hangi beldedir?” diye sordu. “Bu beldemizdir!” dediler.
Bunun üzerine, Peygamberimiz: “Rabbinize kavuşacağınız güne kadar kanlarınız, mallarınız, ırz ve namuslarınız da, bu şehir içinde, bu ayda bu günün haram ve dokunulmazlığı gibi, birbirinize haramdır. Allah, size, bunları haram kılmıştır!” buyurdu.
Arkasınrdan: “Tebliğ ettim mi?” diye sordu. “Evet!” dediler. Peygamberimiz: “Allahım! Şahid ol!” dedi.
“Muhakkak ki, sizler, Rabbinize kavuşacaksınız. O da, sizleri, amellerinizden sorguya çekecektir!” buyurdu. “Tebliğ ettim mi?” diye tekrar sordu. “Evet!” dediler. Peygamberimiz: “Allahım! Şahid ol!” dedi.
Burada bulunan, bulunmayana tebliğ etsin! Olabilir ki, burada bulunan kimse, bunları, daha iyi anlar bir kimseye tebliğ etmiş bulunur.
Sadaka ve zekat almak, kendime de, ev halkıma da, helal değildir.” buyurdu ve devesinin omuzundan bir tüy koparıp “Buna eşit veya bu ağırlıkta bir şey bile olsa!
Ey insanlar! Muhakkak ki: Şeytan, şu toprağınızda, kendisine tapılmaktan umudunu kesmiş bulunuyordur. Fakat, siz, bunun dışındaki ufak tefek işlerinizde ona uyacak olursanız, bu, onu hoşlandırır.
Müslüman, Müslümanın kardeşidir ve böylece, bütün Müslümanlar, kardeştirler. Müslüman kişiye, kardeşinin kanı da, malı da, helal olmaz. Meğer ki, malını, kendisi gönlünden koparak vermiş olsun.
Suçlu, kendi suçundan başkası ile suçlanamaz.
Baba, oğlunun suçu üzerine, oğlu da, babasının suçu üzerine suçlanamaz!
Dikkat ediniz! Siz, şu dört şeyi kat’iyyen işlemeyeceksiniz:
1. Allaha, hiçbir şeyi eş ve ortak tumayacaksınız!
2. Allahın haram ve dokunulmaz kıldığı canı, haksız yere öldürmeyeceksiniz!
3. Zina etmeyeceksiniz!
4. Hırsızlık yapmayacaksınız!
Ben, size, sizi doğru yoldan saptırmayacak şeyi, Allahın Kitabını bırakmış bulunuyorum.
Tebliğ ettim mi?” buyurdu.
“Evet!” dediler.
Peygamberimiz “Şahid ol, Ya Rabbi!” dedikten sonra döndü.
Kainatın efendisi, Mina hutbesinden sonra, kurban kesme yerine gitti. “Burası, kurban kesme yeridir. Mina’nın her tarafı, kurban kesme yeridir. Kurbanınızı, konakladığınız yerlerde kesiniz! Mekke’nin her tarafı kurban kesme yeridir.” buyurdu.
Peygamberimiz, ömür yıllarının sayısı kadar kendi eli ile altmış üç deve kestikten sonra bıçağı, Hz. Ali’ye verdi. Geri kalanını da, Hz. Ali kesti.
Efendimiz, her devenin etinden birer parça alınmasını emretti. Bunlar, bir çömleğe konularak pişirildi. Peygamberimizle Hz. Ali, develerin etinden yediler, etin suyundan da, içtiler.
Peygamberimiz, Hz. Ali’ye, develerin etlerini, derilerini ve çullarını fakirlere dağıtmasını emretti.
“Kelle ve ayaklarını, kasap ücreti olarak verme!” buyurdu. Bunlardan, hiçbir şey verilmedi.
Peygamberimiz, kurbanını kesince, Berber çağırdı. Çağırdığı berber, Mamer bin Abdullah idi. Mamer bin Abdullah der ki: “Kainatın efendisi, Mina’da, kurbanını kestiği zaman, kendisini tıraş etmemi emretti. Ustura bıçağını alıp başucuna dikildim.
Yüzüme baktı ve bana: “Ey Mamer! Allahın resulü, kulağının yumuşağından itibaren başını, elinde usturan olduğu halde, sana teslim etti.” buyurdu.
“Vallahi, ya Resûlallah! Hiç şüphesiz, bu vazife bana Allah tarafından ihsan buyrulan bir nimettir!” dedim.
Kainatın efendisi de: “Evet! Öyledir!” buyurdu. Sonra, Resûlullahın başını tıraş ettim.”
Resulullahın eshabı, Peygamberimizin kesilen saçından almak için hazırlanmışlardı. Peygamberimiz, eli ile sağ tarafına işaret ederek “Şurayı, al!” buyurdu. Berber, Peygamberimizin başının sağ tarafının saçını kesti. Efendimiz, Ebû Talhat-ül Ensari’yi çağırdı. Kesilen saçları, ona verdi.
Sonra, berbere, sol tarafını uzattı “Tıraş et!” buyurdu. Berber, orayı da, tıraş edince, Peygamberimiz, Ebû Talha’ya, sol tarafının kesilen saçını da verip “Halk arasında bölüştür!” buyurdu.
Peygamberimiz, başını tıraş ettirdiği zaman, saçından ilk alan, Ebû Talha oldu. Sahabiler, Peygamberimizin kesilen saçını yere düşürmemek için, çevresini sarmışlar saçının bir tek telini bile ellerinin içinden başka yere düşürmemişlerdi.
Resulullah efendimizin, alnının üstündeki saçı tıraş edildiği zaman, Halid bin Velid: “Ya Resûlallah! Alnının saçını bana ver! Hiç kimseyi, bu hususta bana tercih etme. Anam, babam sana feda olsun!” diyerek yalvardı.
Saçlar, kendisine verilince, Halid bin Velid, onu, gözlerine sürdü ve Kalensüvesinin (Külahının) önüne yerleştirdi. Bu sayede, onun, karşılaşıp da, yenilgiye uğratmadığı bir topluluk yoktu. Nitekim, Halid bin Velid: “Ben, onu, hangi tarafa yönelttimse, orası, feth olundu!” demiştir.
Hz. Ebû Bekir; Uhud’da, Hendek’te, Hudeybiye’de ve karşılaştıkları savaş yerlerinde onun yaptıklarına, bir de, şimdiki haline bakıp şaşmakta idi.
Peygamberimizin kesilen saçından, zevcelerine de, herkesin payı kadar düştü. Peygamberimiz, bıyık ve yanaklarından kesilen kılların, kesilen tırnaklarının yere gömülmesini emr etti. Müslümanlardan bir kısmı, tıraş oldular. Bir kısımları da, saçlarını kestirdiler.
Peygamberimiz, tıraş olduktan sonra güzel koku süründü. Gömleğini giyip halk ile oturdu. Halk, kendisine, hac amelleri hakkında sorular sormağa başladılar.
O gün, hac amellerinin takdim veya tehiriyle ilgili hiçbir soru sorulmadı ki, Peygamberimiz: “Yapınız! Sakınca yok!” buyurmuş olmasın.
Peygamberimiz “Kadınlara, tıraş değil, ancak, saçlarından kırpmak vardır!” buyurdu. Kadınların, başlarını tıraş ettirmelerini yasakladı. Peygamberimiz, Kurban bayramının birinci günü güneşin zevalinden öğle vaktinden önce hayvanına binerek ifaza tavafını yapmak üzere Beytullaha gitti.
Müslümanlara da, ifaza tavafına gitmelerini emretti. Peygamberimiz, ifaza tavafını yaptıktan sonra öğle namazını kıldı. Zemzem kuyusundan Zemzem çekip hacılara içirme hizmetinde bulunan Abdulmuttalip oğullarının yanına vardı.
“Ey Abdulmuttalip oğulları! Kovalarla su çekiniz! Eğer, hizmetiniz hususunda halkın üşüşüp size galebe çalmayacağından emin olsaydım, ben de, sizinle birlikte kovalarla Zemzem suyu çekerdim. Bana, bir kova su uzatınız!” buyurdu.
Abdulmuttalip oğulları, Peygamberimize, hemen bir kova Zemzem sundular. Peygamberimiz, ondan içti. Başına da, döktü. Sonra, kendisi, devesinin üzerinde, Üsame bin Zeyd, terkisinde olduğu, Muhacir ve Ensar Sahabileri de, yanında bulunduğu halde, üzüm şerbeti içmeğe gitti. Hz. Abbas ile İbn-i Abbas, bir kab içinde üzüm şerbeti sundular. Peygamberimiz, ondan içti ve artanını da, Üsame’ye verip içirdi: “Pek güzel yapmışsınız. Hep böyle yapınız!” buyurdu.
Peygamberimiz, o gün, akşama doğru Mina’ya döndü. Teşrik günleri gecelerini Mina’da geçirdi. Mina gecelerinde Beytullah’ı ziyaret etmekten de geri durmadı.
Peygamberimiz, Mina’da geçirilmesi gereken gecelerin Mina dışında geçirilmesini yasakladı. Ancak, hayvan güdücülerinin Mina dışında gecelemelerine Cemrelerini de bir gün atıp bir gün bırakarak hayvanların başında kalmalarına izin verdi.
Buna göre; hayvan güdücüleri, Kurban kesme günü taşlarını atacaklar, o günden sonraki iki günün taşlamasını da bir araya getirerek o iki günün birinde, yani iki günün birincisinde birini, Mina’dan ayrılma gününde de, ikincisini yapabileceklerdi.
Hz. Abbas, hacıların Zemzem suyu ihtiyaçlarını karşılama hizmeti dolayısıyle Mina gecelerinde Mekke’de kalmak üzre Peygamberimizden izin istemişti. Peygamberimiz, ona da izin verdi. Hz. Abbas’dan başkasına izin vermedi.
Peygamberimiz, kurban gününü takip eden birinci ve ikinci Teşrik günlerinde, güneş batıya doğru eğildiği zaman yürüyerek Mina Mescidinden sonraki ilk Cemre’nin yanına vardı.
Oraya, birer birer yedi tane fiske taşı attı ve her birini atarken Allahü Ekber! diyerek Tekbir getirdi. Sonra, biraz ileri gidip Kıbleye yöneldi. Ellerini kaldırarak dua etti ve ayakta duruşunu uzattı.
Sonra, İkinci Cemre’nin yanına vardı. Oraya da birer birer yedi tane fiske taşı attı ve her birini atarken Tekbir getirdikten sonra vadiyi takip eden sol tarafa inip durdu. Kıble’ye döndü. Ellerini kaldırarak dua etti.
Bundan sonra, Akabe yanındaki Üçüncü Cemre’ye vardı. Oraya da, birer birer yedi tane fiske taşı attı ve her birini atarken Tekbir getirdi. Orada durmadı. Geri döndü.
Beni Tücib kabilesi halkından bir cemaat Mina’da Peygamberimizle buluştular. “Biz, Ebza oğullarıyız!” dediler. Peygamberimiz “Sizinle birlikte bana gelmiş olan genç ne yapıyor?” diye sordu.
“Ya Resûlallah! Allahın verdiği rızka, onun kadar kanaatkâr ve razı olanını görmemişizdir! İnsanlar, dünyayı aralarında bölüşecek olsalar, o genç, ona göz ucuyla bile bakmaz!” dediler.
Peygamberimiz “Allaha hamd eder, onun, hep o hal üzere ölüp gitmesini dilerim.” buyurdu. Peygamberimiz, bu gencin dileği üzerine “Ey Allahım! Onu affeyle! Rahmetinle koru! Onun kalbine de, zenginlik ver!” diyerek dua etmişti.
Tücib oğullarının bildirdiklerine göre o genç, aralarında en iyi bir halde, dünyadan çekingen, Allahın, kendine verdiği rızka en razı bir kul olarak yaşamakta devam etmiş, Peygamberimizin vefatı üzerine Yemen halkının İslamiyetten döndükleri sırada ise, Tücib oğulları içinde kalkıp onlara Allahı ve İslamiyeti anmaktan geri durmamış, onun sayesinde kavminden hiçbir kimse İslamiyetten dönmemiştir.
Resulullah efendimiz, Mina’daki ilk hutbesini 10 zilhicce Kurban günü irad buyurmuştu. İkinci hutbesini ise, Kurban kellelerinin yenildiği Teşrik günlerinin ortasında ve arasında irad buyurdu.
Teşrık günleri, Kurban gününden sonraki üç gündür. Bunlar: Zilhiccenin on birinci, on ikinci ve on üçüncü günleri olup ilkine, yani Kurban gününün ertesi olan, zilhiccenin on birinci gününe halk, o gün Mina’da yerleştikleri için Yevmülkarr (Yerleşme günü)
İkinci gününe Nefrül’evvel, Üçüncü gününe de Nefrüssani denir. Bu günlerde hacılar, bir hac amelini daha yerine getirmek üzere Mina’dan Mekke’ye topluca sökün edip gittikleri için Nefr günü denilmiştir.
Peygamberimiz “Yüce Allah katında günlerin en büyüğü Kurban günüdür. Sonra, Yevmülkarr’dır. Sonra da, Yevmünnefr’dir.” buyurmuştur.
Peygamberimiz; zilhiccenin on ikinci günü, Teşrik günlerinin ortasına rastlayan Pazartesi günü, kuşluk vaktinde Kusva’nın semerlenmesini emr etti. Üzerine binip Cemreler arasına gitti ve orada durdu.
Müslümanlardan, Allahın dilediği kadarı da, orada toplandı. Kasva’nın yularını, Ebû Hurretürrakkaşi’nin amcası tutuyor, halkı, Peygamberimizin yanından uzaklaştırıyordu.
Halkın kimisi oturmakta, kimisi de, ayakta idi. Hz. Ali, Peygamberimizin hutbesini halka ulaştırmak için, önünde duruyordu. O sırada, Haris bin Amr, Peygamberimizin yanına yaklaşıp “Ya Resûlallah! Babam, anam, sana feda olsun! Benim için, Allah’tan mağfiret dile!” diye rica etti. Peygamberimiz “Allah, sizi magfiret etsin!” buyurdu. Peygamberimiz, Allah’a hamd-ü senada bulunduktan sonra
“Bugün, hangi gündür?” diye sordu. “Allah ve Resûlü, daha iyi bilir!” dediler.
Peygamberimiz “Teşrik günlerinin ortası değil midir?” buyurdu.
“Ey insanlar! Biliyor musunuz siz hangi aydasınız? Hangi gündesiniz? Hangi beldedesiniz?” diye sordu. “Haram olan ayda, Haram olan günde, Haram olan beldedeyiz!” dediler.
Peygamberimiz:
“İşte, kanlarınız, mallarınız ve ırzlarınız da Rabbinize kavuşacağınız güne kadar şu ayınızda, şu beldenizde şu gününüzün haramlığı gibi, birbirinize haramdır!
Beni iyi dinleyiniz! Dikkat ediniz! Sakın, zulüm yapmayınız!
Müslüman bir kimsenin malı; kendisi gönlünden koparak vermiş olmadıkça başkasına helal olmaz!
Kâinatın efendisi, Mina’da ikinci hutbesine şöyle devam etti: Biliniz ki; cahiliyet çağına ait bütün kan, mal davaları ve övülmeye vesile olan şeyler, kıyamet gününe kadar, şu ayaklarımın altındadır, hükümsüzdür. Kaldırdığım ilk kan davası da, Rebia bin Haris bin Abdulmuttalib’in oğlunun davasıdır. Haberiniz olsun ki: Cahiliyet çağına ait bütün faiz alacakları kaldırılmıştır. Yüce Allah, ilk olarak, Abbas bin Abdulmuttalib’in faiz alacağını kaldırmağa hüküm etmiştir. Ana paralarınız sizindir. Ne bundan fazlasını isteyip zulüm ve haksızlık ediniz, ne de, hakkınızdan aşağı alıp mazlum duruma düşünüz!
Biliniz ki; zaman, Allahın, göklerle yeri yarattığı gündekine benzeyen şekline, eski haline dönmüştür!” buyurdu. Sonra, “Aslında ayların sayısı, Allah katında, Allahın Kitabında, ta gökleri ve yeri yarattığı günden beri on iki aydır. Onlardan dördü, haram olanlardır. İşte bu, en doğru hesaptır. O haram aylarda kendinize zulmetmeyiniz.” (Tevbe: 36) mealindeki ayeti okudu. Hutbesine şöyle devam buyurdu: “Dikkat ediniz: Benden sonra, kâfirlik devrine dönmeyiniz. Birbirinizin boynunu vurmayınız!
Haberiniz olsun ki; şeytan, kendisine tapılmaktan umudunu kesmiştir. Fakat o, sizi kandırıp azdırmak için aranızda bulunacaktır. Kadınlar hakkında yüce Allah’tan korkunuz. Onlar, sizin yanınızda zaifdirler. Kendileri için hiçbir şeye malik değildirler. Onların, sizin üzerinizde hakkı, sizin de, onların üzerinde hakkınız vardır. Sizin, onlar üzerindeki hakkınız; döşeğinize, sizden başkasına ayak bastırmamaları, istemediğiniz kimsenin, evlerinize girmesine izin vermemeleridir.
Eğer, şerlerinden, serkeşliklerinden yılarsanız, onları, önce öğütleyiniz. Vaz geçmezlerse, kendilerini, yatakta yalnız bırakınız. Yine kâr etmezse, fazla incitmeyecek şekilde terbiye ediniz!
Onların, sizin üzerinizdeki hakkı da, kendilerinin maruf vechile, memleket âdet ve geleneğine göre yiyeceklerini, giyeceklerini sağlamaktır. Siz, onları, ancak, Allahın bir emaneti olarak aldınız ve kendileriyle evlenmeyi de, yüce Allahın müsaadesi ile helal edindiniz.
Kimin yanında bir emanet varsa, onu, emanet edene teslim etsin! Tebliğ ettim mi? Tebliğ ettim mi? Tebliğ ettim mi? Bunları, burada bulunan, bulunmayana ulaştırsın. Olabilir ki, ulaştırılan, işitenden daha çok yararlanır.
Ey insanlar! Dikkat ediniz! Sizin Rabbiniz bir, babanız da birdir. Şunu da, iyi biliniz ki: Arap, Arap olmayana, Arap olmayan, Arap olana, beyaz, karaya, kara da, beyaza takva hasletinden başka bir şeyle üstün tutulamaz!” buyurdu.
Peygamberimiz “Tebliğ ettim mi? Tebliğ ettim mi?” diye tekrar tekrar sorduktan ve tebliğatına, yüce Allahı da, “Allahım! Şahid ol!” diyerek tekrar tekrar şahit tuttuktan ve bunları, burada bulunanların, bulunmayanlara ulaştırmalarını tembih buyurduktan sonra halk ile vedalaşınca, halk “Bu, Veda haccıdır!” dediler.
Resulullah efendimiz, zilhiccenin on üçüncü günü olan Salı günü üçüncü gün Cemresini atıp öğleden sonra Mina’dan Muhassab’a, Ebtah’a hareket etti. Peygamberimizin azadlısı Ebû Rafi’, Peygamberimiz ve ev halkının yiyecekleri ve eşyaları üzerine memur bulunuyordu.
Peygamberimiz, emretmediği halde, Ebû Rafi’, Allahdan olacak ki, kendiliğinden gidip Ebtah’da, yani Muhassab’da Peygamberimizin çadırını kurmuştu.
Orası, Mekke’den çıkışa en elverişli, kolay bir yerdi. Peygamberimiz gelip oraya indi. Muhassab, Mina ile Mekke arasında ve Mina’ya, Mekke’den daha yakın olan ve Cemre taşları toplanan taşlık bir yerdir.
Buraya, Beni Kinanelerin Hayf’ı da, denir. Burada, Kureyşilerle Kinane oğulları: Haşim ve Muttalip oğullarından kız almamak, onlara kız vermemek, onlarla alış veriş yapmamak üzere küfr üzerine andlaşmışlardı.
Bu boykot, Haşim oğulları ile Muttalib oğullarının, Peygamberimizi onlara boyun eğdirmesine kadar sürecekti.
Peygamberimiz, Hayf’da bulunduğu sırada, ayağa kalkıp Müslümanlara hitaben şöyle buyurdu: “Allah, yüzünü aydınlatsın, neşelendirsin o kişinin ki, sözlerimi ezberler, sonra da, onu, işitmemiş olanlara ulaştırır.
Olabilir ki, onu, anlayan, anlamayana taşır. Olabilir ki, onu anlayan, kendisinden daha iyi anlayana taşır.
İyi biliniz ki: Üç şey, Mü’min ve Müslümanların kalblerine kin ve kıskançlık sokmaz:
1. Allah’a ihlas üzere amel etmek,
2. Müslüman olan Amirlere nasihat ve itaatta bulunmak,
3. Müslümanların cemaatine ki, onlar dua ederlerse duaları müstecab ve arkalarındakilere de şamildir itikad ve salih amelde tabi olmak.”
Peygamberimiz; öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarını Muhassab’da kıldıktan ve gecenin başlangıcında yatıp biraz dinlendikten sonra kalktı.
Hz. Aişe, Medine’den gelirken Serif’de namazsız hale gelmişti. Muhassab’da bulunulduğu gece “Ya Resûlallah! Halk, umre ve hac ile dönüyor, ben ise, yalnız hac ile dönüyorum!” dedi. Peygamberimiz “Sen, Mekke’ye geldiğimiz gecelerde tavaf yapmamış mıydın?” diye sordu.
Hz. Aişe “Hayır!” dedi. Peygamberimiz “Öyle ise, kardeşinle Ten’im’e git de, umreye niyetlen. Ey Abdurrahman! Bunu, götür de, Ten’im’den umre yaptır! Tavaflarınızdan boşaldıktan sonra, sizi, şurada beklerim!” buyurdu.
Abdurrahman bin Ebi Bekr, Hz. Aişe’yi, devesinin terkisine bindirip Ten’im’e götürdü. Hz. Aişe, orada, umreye niyetlendi.
Muhassab’da bulunduğu sırada dönüp Peygamberimizin yanına geldiler.
Müslümanlar, Muhassab’dan her tarafa dağılıp gitmeğe yeltenince, Peygamberimiz “Sakın, son varacağı yer, Beytullah olmadıkca, hiçbir kimse, bir yere gitmesin!” buyurdu. Yalnız namazsız halde bulunan kadına müsaade etti.
Peygamberimiz, 14 zilhicce Çarşamba günü sabah namazından önce, Beytullahı tavaf için gidileceğini Eshabına ilan etti. Hayvanına bindi.
Beytullah’a gidip Veda tavafı yaptı. Birisi, Mekke’de oturmak için Peygamberimize sormuştu. Peygamberimiz “Mekke, kalma ve oturma yeri değildir. Muhacir’in hac ibadetlerini yerine getirdikten sonra, Mekke’de kalacağı müddet, üç gecedir!” buyurdu.
Sa’d bin Ebi Vakkas, Veda haccında Peygamberimizle birlikte bulunuyordu. Öyle bir hastalığa ağrıya tutuldu ki, ondan, ancak ölmekle kurtulabileceğini sanıyordu. Peygamberimiz, onun ziyaretine gitti. Sa’d bin Ebi Vakkas, Peygamberimizi görünce, ağladı.
“Ya Resûlallah! Hicret edip çıkmış bulunduğum bir yerde öleceğim!” dedi.
Peygamberimiz “Hayır! İnşaallah, ölmeyeceksin!” buyurdu. Elini, onun alnına koydu. Yüzünü, göğsünü ve karnını sığadı. Sa’d bin Ebi Vakkas, Peygamberimizin elinin serinliğini kalbinde hemen hissetti. Bu serinliği ve ferahlığı, kalbinde, hayatı boyunca hep his etti durdu.
Peygamberimiz, Sa’d bin Ebi Vakkas’a “Sen, kalbinden hasta bir adamsın. Sakiflerin kardeşi Haris bin Kelede, doktorluk yapan bir kimsedir. Medine’nin Acve hurmasından yedi tane alıp onları çekirdekleri ile birlikte ezerek macun yapsın. Sonra da, onu, sana içirsin!” buyurdu.
Sa’d bin Ebi Vakkas “Ya Resûlallah! Hicret edip ayrılmış bulunduğum bir yerde, ben de Sa’d bin Havle’nin öldüğü gibi, öleceğim diye korkuyorum. Benim şifa bulmam için Allaha dua et! İnsan, hicret edip ayrılmış bulunduğu bir yerde ölmeyi istemez değil mi?” dedi.
Peygamberimiz “Evet!” buyurdu. “Allahım! Sa’d’e şifa ver!” diyerek dua etti.
Sa’d bin Ebi Vakkas “Ya Resûlallah! Arkadaşlarım, buradan gidecekler de ben hicret edip çıkmış olduğum bir yurtta, ölüp onlardan geride mi kalacağım?” dedi.
Peygamberimiz “Hayır! Sen, geride kalmayacaksın!
Allahın rızasını umduğu, dereceni artıracak ve yükseltecek daha bir takım ameller işleyeceksin! Umarım ki, sen, ölmeyip geri kalacak, çok yaşayacaksın. Müslüman topluluklarına yararın, başkalarına ise, zararın dokunacaktır.” buyurdu.
“Allahım! Sa’d’e şifa ver ve onun hicretini tamamla! Allahım! Eshabımın hicretlerini tamamla. Onları, izleri sıra geri çevirme!” diyerek yalvardı.
Sa’d bin Ebi Vakkas hazretleri , hastalığı ağır gördüğü için, Resulullaha sordu: “Ben ise, servet sahibiyimdir. Pek çok servetim vardır. Bir kızımdan başka varisim de, yoktur. Servetimin tümünü tasadduk edip yoksullara dağıtayım mı?” diye sordu.
Peygamberimiz “Hayır!” buyurdu.
Sa’d bin Ebi Vakkas “Üçte ikisini tasadduk edeyim mi?” diye sordu.
Peygamberimiz “Hayır!” buyurdu.
Sa’d bin Ebi Vakkas “Üçte birini?” diye sordu.
Peygamberimiz “Üçte bir, eh, üçte bir de, epeyce şeydir.
Senin, varislerini zengin bırakman, onları aç bırakıp halka avuç açtırmandan hayırlıdır!
Muhakkak ki, sen, Allahın hoşnudluğunu arayarak yapacağın bir tasaddukla da ecir ve sevaba erersin!
Servetinden harcadığın şey, senin için sadaka olur.
Aileni geçindirmen, senin için sadaka olur. Ev halkını geçindirmen, senin için sadaka olur.
Hatta, kadınının ağzına verdiğin lokmada bile sana ecir vardır!” buyurdu.
Peygamberimiz Haris bin Kelede’ye “Sa’d’i hurmalarla tedavi et!
Vallahi, ben, onun, bununla iyileşeceğini umuyorum.” buyurdu.
“Yanında şu Acve hurmalarından biraz var mı?” diye sordu.
Haris bin Kelede “Evet!” dedi.
Sa’d bin Ebi Vakkas için hurmayı sütle karıştırıp pişirdi. Onu, tereyağı ile bollaştırdıktan sonra Sa’d bin Ebi Vakkas’a içirince, Sa’d bin Ebi Vakkas, bağından boşanır gibi hastalığından kurtuluverdi.
(Sa’d bin Ebi Vakkas, hicretin 55. yılına kadar yaşadı. Her yıl, servetinin zekatını verirdi.
Vefat ettiği zaman, varislerine iki yüz elli bin dirhem bırakmıştı.)
Peygamberimiz ve Müslümanlar, Veda tavafını yaptıktan sonra hep birlikte Medine yolunu tuttular.
Peygamberimiz, hac dönüşü Cuhfe mevkiinde, Gadir-i Hum vadisinde konakladı. Hum, Mekke ile Medine arasında bir sudur. Yahut, oradaki meşeliğin ismidir.
Orada bir de, göl bulunmaktadır ki, suyu zehirli olduğu için, doğan çocuklar, oradan başka bir yere göçmezlerse, zarar görürlür.
Gadir-i Humm’un, Cuhfe’ye uzaklığı iki mil veya üç mildir. Gadir-i Humm’da, su başında bulunulduğu sırada, Müslümanlar, namaza çağırıldı.
Oradaki iki ağacın altları süpürülüp temizlendi. Semüre ağacının üzerine bir elbise gerilerek güneşin sıcağından korunmak üzere Peygamberimiz için gölgelik yapıldı. Efendimiz, orada öğle namazını kıldı.
Resulullah efendimiz, Müslümanlara hitap etmek üzre ayağa kalktı. Allaha hamd-ü senada bulundu. O gün, Kıyamet gününe kadar olup bitecek şeyleri haber verdi. Va’z ve nasihatte bulundu:
“Ey insanlar! Haberiniz olsunki, ben de ancak bir insanımdır. Çok sürmez, yüce Rabbimin Elçisi, bana gelecek ve ben de onun davetine icabet edeceğim. Ben, size iki ağır emanet bırakıyorum. Onların birincisi; yüce Allahın Kitabıdır ki Onun içinde hidayet ve Nur vardır. Yüce Allahın Kitabını tutunuz ve ona sımsıkı sarılınız!
İkincisi de; Ehl-i Beyt’imdir. Ehl-i Beyt’im hakkında, size, Allahı hatırlatırım! Ehl-i Beyt’im hakkında, size, Allahı hatırlatırım! Ehl-i Beyt’im hakkında, size, Allahı hatırlatırım!” Sonra,
“Ey insanlar! Siz, ne üzerine şehadet edersiniz?” diye sordu.
“Allah’tan başka ilah bulunmadığına şehadet ederiz!” dediler. Peygamberimiz “Sonra?” diye sordu. “Muhammed aleyhisselamın da Allahın kulu ve Resûlü olduğuna şehadet ederiz!” dediler.
Peygamberimiz “Sizin Veliniz kimdir? diye sordu. “Bizim Velilerimiz, Allah ve Allahın Resûlüdür!” dediler. Peygamberimiz “Ey insanlar! Benim, Mü’minlere öz nefislerinden önce geldiğimi biliyorsunuz değil mi?” diye sordu. “Evet! Ya Resûlallah!” dediler.
Peygmaberimiz “Benim, Mü’minlere öz nefislerinden önce geldiğimi biliyorsunuz değil mi?” diye tekrar sordu. “Evet!” dediler.
Bunun üzerine, Peygamberimiz, Hz. Ali’nin elinden tutup “Ben, kimin Mevlası (efendisi) isem, Ali de, onun Mevlasıdır! Allahım! O’na dost olana, dost ol! Düşman olana, düşman ol! O’na yardım edene, yardım et!” diyerek Allah’a yalvardı.
Hz. Ömer, Hz. Ali ile karşılaşınca:
“Ey Ebû Talib’in oğlu! Ne mutlu sana!
Sen, sabahladığında da, akşamladığında da, erkek, kadın bütün Mü’minlerin Mevlasısındır!” diyerek O’nu kutladı.
Resulullah efendimiz, Zülhuleyfe’ye gelip Muarres’te konakladı.
Zaten, Peygamberimiz, Medine’den Mekke’ye giderken Şecere yolunu tutar Şecere Mescidinde namaz kılardı.
Mekke’den dönüp Medine’ye girerken de Şecere Mescidinden daha aşağıda bulunan ve Medine’ye yakın olan Muarres yoluyla girerdi.
Geceyi, vadinin ortasındaki Zülhuleyfe’de geçirir sabah namazını kılar, sabahleyin Medine’ye hareket ederdi.
Peygamberimize “Sen, mübarek bir vadidesin!” buyrulmuştu. Muarres, Medine’ye altı mildir. Peygamberimiz; hacdan veya umreden, ya da bir gazadan dönerken, yüksek bir yere, bir dağ eteğine veya bir bayıra çıktıkça, üç kerre tekbir getirir, sonra da:
“Bir olan Allah’tan başka ilah yoktur. O’nun eşi, ortağı yoktur.
Mülk, O’nundur.
Hamd, O’na mahsustur.
Diriltir, öldürür. O, hiç
ölmeyen diridir.
Hayır, yalnız O’nun elindedir.
O, her şeye kaadirdir.
Biz, dönenleriz. Tövbe edenleriz. Secde edenleriz. İbadet edenleriz. Rabbimize hamd edenleriz.
Yüce Allah, vaadini yerine getirdi. Kuluna, yardım etti. Toplanmış olan kabileleri tek başına bozguna uğratıp dağıttı!” diyerek dua eder ve bunu, Medine’ye girinceye kadar tekrarlar, dururdu...
Peygamberimiz, Muarres yoluyla bu dönüşünde de böyle yaptı.
Medine’yi, görünce, üç kere tekbir getirip duasını tekrarladı.
Peygamberimiz, ev halkının yanına geceleyin ansızın girmezdi. Ya akşam üzeri, ya da, sabahleyin girmeyi adet edinmişti.
Peygamberimiz, Medine’ye girince, devesini, mescidin kapısında çöktürdükten sonra mescide girdi. İki rekat namaz kılıp evine döndü.
Böylece, Resulullah efendimiz, Mekke’de 10 gün kalıp, Veda haccını ve Veda tavafı tamamlayarak Medine’ye döndü. Veda haccından sonra Eshab-ı kiram geldikleri yerlere gidip; Resulullah’ın bildirdiği ve emrettiği şeyleri oralarda anlattılar.
Gerçekten de bu Veda hutbesi oldu. Bunu Hz. Ebu bekir anlamıştı. Veda hutbesinin okunduğu gün, Maide suresinin; “Bugün, dininizi sizin için ikmal eyledim...” ayet-i kerimesi nazil olunca, hazret-i Ebu Bekir ağlamaya başladı. Eshab-ı kiram, ağlamasının sebebini sorunca; “Bu ayet-i kerime, Resulullah’ın vefatının yakın olduğuna delalet ediyor. Onun için ağlıyorum” buyurdu.
Resulullah efendimiz, az kelimelerle çok şey anlatırdı. Yüz binden ziyade hadis-i şerifi, O’nun “Cevami-ül kelim” olduğunu göstermekterdir. Bunlardan bazıları:
“İki haris doymazlar: Biri ilim isteyen, biri de dünya isteyen.”
“Cehaletten daha şiddetli fakirlik yoktur; akıldan daha kıymetli mal yoktur; Ucub yani kendini beğenme ve kibirden daha şiddetli vahşet yoktur.”
“Günah unutulmaz. Hayır ve iyilik eskimez yani zayi olmaz. Dindar kimse ölmez. O halde sen dilediğin gibi ol!”
Netice olarak şu demektir ki: Günah her ne kadar mağfiret olunursa da günah işleyenle işlemeyen bir değildir. İyilik de öyle bir şeydir ki, asla fena bulup gitmez. Her halükarda faydası bakidir. Dindar olan kimse ise “Mü’minler ölmez” hadis-i şerifi uyarınca ölmez. Mü’minin ölümü sadece dünyasını değiştirmektir. Böylece bunlar bilindikten sonra her kişi hangisini seçerse öyle olsun!..
“Hiçbir şeyin cem olması, toplanması hilimle (yumuşaklıkla) ilmin cem olması kadar güzel değildir.”
“Dünyada garip yahut yolcu gibi ol ve kendini kabir ehlinden bil.”
Bundan çıkan mana kısaca şudur: Dünyanın son bulacağı muhakkak olduğundan akıllı olan kimseye yaraşan, böyle bir harabe menzili vatan bilip orada yerleşmeye çalışmamak, ilerde gelecek nesneyi hemen gelmiş bilip ona göre amel etmektir.
“Gizli sadaka vermek Allah’ın gazab ateşini söndürür ve akrabayı ziyarete gitmek ömrü uzatır.”
“Günahkarın suçunu bağışlamak elbette kişinin izzetini arttırır. Alçak gönüllü olmak muhakkak kişinin mertebesini yüceltir. Sadaka vermekle asla mal eksilmez.”
“Alışverişinde en ziyan etmiş kimse odur ki, başkasının dünyası için kendi ahiretini harab eder.”
“Mü’min kardeşinin belaya uğramasına sevinç duyma ki, Allah o beladan ona afiyet ihsan edip seni o belaya müptela kılar.”
Bir kimsenin felaketine sevinmek, Hak teala hazretlerine hoş gelmez; kişiye belanın yetişmesine sebep olur.
Bir hadis-i şerifte de buyurulmuştur ki:
“Bir kimse mü’min kardeşini bir günahından dolayı ayıplasa, o günahı kendi işlemedikçe vefat etmez.”
Hiç kimseyi ayıplamak caiz değildir. Allah, o kınadığı şeyi kişinin kendi başına getirir. Elleri kınarken kendisi de o kötülüğe müptela olur.
Peygamber efendimiz, gayet açık, kolay anlaşılır bir şekilde Arabi lisanının her lehçesi ile konuşurdu. Çeşitli yerlerden gelip soranlara onların lügati ile cevap verirdi.
İşitenler hayran olurlardı. Bunlara; “Allahü teala beni çok güzel yetiştirirdi” buyururdu. Belagatlarını gösteren özelliklerinden biri de şu idi: Her kavmin üslubuna göre onlarla sohbet edip beliğ konuşan her kişiye kendi lugatince hitap ve cevap buyururlardı.
Şehir halkına hitabı nazik, yumuşaklık üzere olurdu, çöl halkına (bedevilere) çok açık ve keskin söz söylerdi. Sözü kendilerine ne üslup üzere sevk etseler o üslub üzere cevap verirdi. Hadis-i şeriflerin her biri Peygamber efendimizin fesahat ve belağatlarına delalet eder. Bu kadar yüce ve büyük manaları, bu denli kısa söz, bu derece güzel tabirle ifade etmek fasihlerden kimseye müyesser olmamıştır.
Bir kimse bunlardan herhangi birini iş ve hareket düsturu etse en büyük saadete yetişeceği kesindir. Bazı alimler dediler ki: “Muhammed aleyhisselam, İslam dininin dört temelini, dört hadisle bildirmiştir.
Bu hadisler şunlardır:
“Ameller niyyete göre değerlendirilir” “Helal meydandadır, haram meydandadır”, “Davacının şahid göstermesi ve davalının yemin etmesi lazımdır”, “Bir kimse, kendine istediğini, din kardeşi için de istemedikçe, imanı kamil olmaz.”
Bu dört hadisten birincisi, ibadet; ikincisi, alış-veriş; üçüncüsü, adalet işleri, dördüncüsü de adab ve ahlak bilgilerinin temelidir.”
Beyan olunmadık hiçbir şey kalmamıştır. Helali terk edip harama meyleden sırf nefsine hakim olamadığından bunu eder; yoksa bilmediğinden değil. Bütün davaların dayandığı şey şahitle yemindir. Bu hadis-i şerifte Resulullah efendimiz bunların her birinin yerini bildirip her türlü delil ve şahitle davasını isbat külfeti davacıya, yemin ise inkar eden kişiye lazımdır, demişlerdir.
Hakiki mü’min o kimsedir ki, kendisi için neyi severse bir mü’mine de onu sever. Kendisinin nasıl olmasını isterse mü’min kardeşinin de öyle olmasını ister. Yoksa kendisine menfaat hasıl olup başkalarına mazarrat yetişmesine istemek kamil iman işareti değildir.
“Dilini ve şehvetini haramdan saklayanı Hak tealanın Cennete koyacağına ben kefil olurum.”
Haram yemekten ve içmekten, meşru olmayan söz söylemekten sakınan; ister erkek olsun, ister kadın olsun, zina fiilinden uzak kalan kimse kefilim demektir.
Arap edebiyatçılarından her edip, ne kadar üstün olsa, ancak kendi kabilesinin kelime ve tabirlerini zaptedip kendi üslubu üzere sözünü icra ederdi. Ama Resulullah efendimize her ne türlü söz arz olunsa onun lugati ve üslubu üzere sözünü sevk ederdi.
Beni Nehd kabilesinden bazı kimseler Resulullahın şerefli huzurlarına gelip kıtlıktan şikayet ettiler. Sözlerini hayli belagatli bir tarzda söylemişlerdi. Resulullah efendimiz de onlara dua ettiğinde bunların lugatleri ve üslupları üzere öyle belagat gösterdi ki, hayran kaldılar. Onların sözcüsü Tuhfe bin Rühm ve sözleri de şu idi:
“Ya Resulallah! Biz sana, ceviz ağacından yapılmış deve semerleri üzerinde geldik. Öyle bir halde ki, develerimiz bizi düşürürdü. Yani çok uzak bir yerden türlü mihnet ve meşakkatle geldik. Kıtlık ve kuraklık belasından öyle olduk ki, her gördüğümüz buluttan yağmur umarız. Ekinlerimiz meydana gelmez, yaban otlarını biçeriz. Yenmesi kabil olmayan yabani ağaçların meyvesini toplarız. İhtiyacımızın şiddetinden suyu olmayan buluttan yağmur umarız. Sularımız kurudu, otlarımızın kökü kurudu ve ağaçlarımızın yaprağı döküldü, dalları kurudu.” dediler ve efendimizden dua istediler.
Resulullah efendimiz de dua edip öğüt vererek buyurdular ki:
“Ya Rab! Sen bu taifenin davarlarının sütlerini ziyade eyle. Çobanlarını otlu ve sulu yerlere gönder. Az sularını çok eyle. Mallarını ve çocuklarını ziyade kıl. Namaz kılan bir kimse selamet bulucu olur. Zekat veren bir kimse ihsan edici olur. Şehadet kelimesi getiren bir kimse temiz kalbli olur. Ey Beni Nehd! Müslümanlara lazım olan zekat ve sadaka neyse size de o lazım olsun. O derece sizden ne affolunsun, ne de size ziyade kılınsın. Zekat men olunmasın. Hayatta olundukça doğru yoldan ve doğruluktan sapılmasın. Namazdan geri kalınmasın.”
Bu duadan sonra kendilerine bir mektup verdi. Mektubun ifadesi de son derece veciz ve beliğdi. Mektubun meali şudur:
‘Rahman ve Rahim olan Allah’ ın adıyle... Allah’ın resulü Muhammed’den Zeyd oğlu Beni Nehd’e: Selam, Allah’a ve onun size gönderdiği Resulüne iman edenlerin üzerine olsun.
Ey Beni Nehd! Zekat hususunda davarlarınızın ne çok yaşlısı, ne zayıfı ve hastası, ne de kuvvetli ve seçkin olanı, ancak orta hallisi alınsın. Davarlarınıza mer’alarda kimse dokunmasın; davarlarınızı mer’aya gitmekten kimse men etmesin. Ağaçlarınızı kimse kesmesin. Siz ahdinizi bozmadıkça hal bunun üzerine kalsın. Bu mektubun içindekilere ikrar ve tasdik eden kimseye Hak teala hazretlerinden ahd ve zimmet olsun. Zekattan kısan ve kaçınan kimseye cezası ziyade takdir olunsun.’
Enes bin Malik hazretleri buyurdu ki: “Hak teala hazretleri hiçbir peygamber göndermemiştir ki, onun yüzü ve sesi güzel olmasın. Ta sizin peygamberiniz Fahr-i âlem hazretlerini gönderinceye kadar böyle olmuştur. O’nu da gönderdiğinde güzel yüzlü ve güzel sesli olarak gönderdi.”
Hazret-i Ali de şöyle buyurdu: “Başka kimselerin sesinin yetişmediği yere Resulullah efendimizin sesi yetişirdi.”
Hazret-i Aişe buyurdu ki: “Resulullah efendimiz bir Cuma günü minber üzerine çıkıp oturdu ve halka ‘Oturun’ diye hitap etti. Abdullah bin Revaha, o sırada Beni Temim kabilesi arasında bulunuyordu. Resulullah efendimizin sesini ta oradan işitti, o da oturdu.”
Abdurrahman bin Muaz hazretleri buyurdu ki: “Resulullah efendimiz Mina’da bize hutbe buyurdu. Hak teala hazretleri kulaklarımızı açtı. O kadar ki, biz, kendi menzillerimizde iken ne buyurduğunu işitir olduk.”
Ümmü Hani buyurdu ki: “Uzakta, Arişte olduğumuz halde, Resulullah efendimizin gece içinde Kabe’nin yanında Kur’an okuduğunu işitirdik. “
Ariş, gölgesinde oturulmak için yapılan eve denir. Hayme benzeri ağaçtan çatma eve de ariş denir. Kadınların bindiği kubbeli mahfeye de böyle derler. Murad hangisi olursa olsun neticesi şudur ki: Resulullah Efendimiz Kabe’nin yakınında Kur’an okuduğu zaman onun sesini çok uzakta olan kendi menzilimden işitirdim, demektir.
Resulullah efendimizin ağlamaları da gülmeleri gibi itidal üzere idi. Kendilerinden kahkaha ile gülmek vaki olmadığı gibi yüksek sesle ağlamak da olmazdı. Ama mübarek gözlerinden yaş akardı, mübarek sinesinin coşkunluğu işitilirdi.
Ağlamaları bazı ölülere merhametinden vaki olduğu gibi ümmeti hakkında korkusundan dolayı da vaki olurdu. Ayrıca Hak teala hazretlerinin korkusundan, Kur’an-ı kerimi işittiği zaman ve bazen de gece namazı kılarken ağlardı. Fahr-i âlem hazretlerinin ağlamasına bunlar sebep olurdu
Peygamber efendimiz, oğlu İbrahim küçük yaşta vefat edince, çok üzülüp sessizce ağladı. Sonra da, sessizce, bağırıp çağırmadan ağlamanın, dinimizce bir mahzuru olmadığını bildirdi. Hatta Peygamber efendimiz Allah korkusu ile ağlamağı tavsiye ederdi. Nitekim hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
“Allah’ı anarken, Allah korkusu ile ağlayana, kıyamette azab edilmez.”, “Allah korkusu ile ağlıyan göze, Cehennem ateşi haramdır.”, “Kıyamette herkes ağlayacaktır. Ancak dünyada Allah korkusu ile, bir damlacık gözyaşı dökenler ağlamayacaktır.”, “Cenab-ı Hak, yemin ile buyuruyor ki: “Dünyada benden korkarak ağlayan hiçbir göz yoktur ki, onu Cennette ebedi güldürmüş olmayayım!”
Resulullah efendimizin gülmesinin de itidal üzere olduğunu hazret-i Aişe validemiz şöyle bildirmiştir: “Ben Resulullah efendimizin gülmeğe itibar edip tam olarak güldüğünü görmedim. Sadece tebessüm ederlerdi.”
İbn-i Ebi Hale buyurdu ki:
“Resulullah efendimizin en fazla gülmesi tebessüm şeklinde idi. Gülerken mübarek dişleri habbü’l-ğamam gibi görünürdü.”
(Habbü’l-ğamam, buluttan tane tane düşen çiğ damlası veya dolu tanesidir, mübarek dişlerini ona benzetmiştir.)
İbn-i Hacer buyurdu ki: “Bütün hadis-i şeriflerden açıkça anlaşılan şudur ki: Peygamber efendimizin çok görülen hali tebessüm idi. Az olarak güldüğü de görülmüştür. Kahkaha ile gülmenin mekruh olması, en çok görülen hal olmasında veya çok kuvvetli görülmesindedir. Zira böyle gülmek vakarı giderir.
İbn-i Battal “Resulullah efendimizden uyulması gereken nesne o fiilidir ki, ona devam eylemiştir”, diye buyurdu.
Yani gülme hususunda Resulullah efendimizden en çok görülen tebessüm olunca mü’min olana da yaraşan, gülecek olduğu zaman tebessüm etmek ve aşırı derecede gülmemektir. Arada sırada beşeriyet icabı acayip bir şeyin idrakinden zaruri olarak çok veya kuvvetli gülmek vaki olursa bir şey lazım gelmez. Uygun olmayan bunun çok vaki olmasındadır.
Ebu Hüreyre’nin bildirdiği hadis-i şerifte, Fahr-i Alem efendimiz:
“Çok gülme! Zira çok gülmek kalbi öldürür”, diye buyurmuştur.
Ebu Hüreyre hazretleri buyurdu ki:
“Resulullah efendimiz güldükleri zaman nuru duvarların üzerine ışık saçardı.”
Peygamber efendimizin, Cebrail aleyhisselam geldiğinde ta o halet kendilerinden gidinceye kadar tebessüm ettikleri görülmezdi.
Tebessüm etmek, güleryüzlü olmak çok iyidir. Fakat kahkaha ile gülmek hoş değildir. Ayet-i kerimede, “Az gülüp, çok ağlasınlar!” [Tevbe 82] buyuruldu.
Hadis-i şeriflerde de çok gülmenin zararları şöyle bildirildi:
“Gafletinden habersiz gafile şaşılır. Şu kişiye de şaşılır ki, ölüm onun peşinde iken, o dünyanın peşinde koşar. Rabbinin kendinden razı olup olmadığını bilmeden kahkaha ile gülene de şaşılır.”
“Gülerek günah işleyen, ağlayarak Cehenneme gider.”
“Eğer benim gördüğümü siz görseydiniz, az güler çok ağlardınız”
Peygamber efendimiz, Hz. Mikail’in gülmeyişinin sebebini Hz. Cebrail’e sual edince, “Cehennem yaratıldığından beri hiç gülmemiştir” cevabını verdi.
Peygamber efendimizin mübarek elinin vasfı hakkında çok kimseler şöyle bildirmişlerdir: Parmakları iri idi. Bilekten dirseğe varıncaya kadar kolları etlice idi. Avuçlarının içi genişti. Cabir bin Semüre’nin yanağını Resul-i ekrem efendimiz mübarek eliyle okşamıştı. Cabir dedi ki:
Fahr-i Alem efendimizin mübarek elinin hoşluğunu ve güzel kokusunu şöyle buldum ki, sanki cüvene-i attar’dan çıkmıştı.
(Cüvene-i attar, attarların içine hoş kokulu nesneler koydukları kutuya derler.)
Vail bin Hucr buyurdu ki:
- Vallahi ben Resulullah efendimizle musafaha ederdim yahut mübarek bedeninin cildi benim cildime değerdi. Öyle ki, mübarek cildi güzel kokusu cihetinden miskten daha güzel ve hoş kokulu idi.
İbn-i Şeddad şöyle bildirmiştir:
- Resulullah efendimizin mübarek elini elime aldım. İpekten yumuşaktı.
Bir gün Mekke’de iken Sa’d bin Ebi Vakkas hazretleri hasta oldu. Resulullah efendimiz onu görmeye gitti. Sa’d bu ziyareti şöyle anlatır:
Mübarek elini alnımın üstüne koydu ve yüzünü, göğsümü karnımı mesh eyledi. Ta bu saate gelinceye kadar mübarek elinin verdiği hazzı hissederim. Bu halet benden hiç zail olmadı.
Enes bin Malik hazretleri şöyle dedi:
- Ben ipekten ve atlastan bir nesneye asla dokunmadım ki, Resulullah efendimizin avcunun içinden daha yumuşak olsun.
Ebu Zeydü’l-Ensari hazretleri buyurdu ki:
- Resulullah efendimiz mübarek eliyle başımı ve sakalımı sığadı ve “Allahım, onu güzelleştir” diye buyurdu. Yüz yıldan fazla ömür sürdü. Sakalında beyaz yoktu, yüzü de aydınlık ve açıktı.
Ebu Hureyre hazretleri, Peygamber efendimizi anlatırken:
Sanki gümüşten yapılmış gibi ak idi. Mübarek sakalı ne kısacık, ne de çok sarkmış idi. Tam itidal üzere idi. Mübarek karnı dümdüzdü. Mübarek omuz başının kemikleri iri idi, demiştir.
İmam-ı Ahmed Muhriş-i Ka’bi’den rivayet etmiştir ki:
- Resulullah efendimiz umre yaparken mübarek arkasına baktım, sanki eritilip kalıba dökülmüş gümüştendi.
İmam-ı Buhari’nin rivayetinde: “Baidü ma beyne’l-menkibeyn” denilmiştir. Manası “Mübarek göğsü yassı idi” demektir. İbn-i Sa’d’ın naklinde Ebu Hüreyre’den rivayet edilmiştir ki: “Ruhabu’s-Sadr” diye buyurmuştur. Yani: “Mabarek sinesi genişti” demektir.
Peygamber efendimizin mübarek, muazzam ve mükerrem şerefli kalbinin vasfı hakkında nice hadisler ve haberler gelmiştir. Kalb, yürek denilen et parçasında bulunan bir kuvvettir. Elektriğin aküde, pilde bulunması gibidir. Rûh [can] ise, bedenin her yerinde bulunur. Kalb diye isimlendirilmesinin sebebi bazı hallerde tekallüb eder (halden hale döner) olmasındandır. Nitekim islam büyükleri şöyle bildirmişler:
“İnsan ancak ünsünden ötürü insan diye isimlendirildi. İnsan kelimesi ‘üns’ten alınmıştır. Kalb de ancak bir halden bir hale tekallüb edip döndüğü için kalb kelimesi ile isimlendirildi.”
Fahr-i Alem efendimiz hadis-i şerifte:
“İnsanın kalbi, sahraya atılmış bir kuş tüyü gibidir. Onu yel her yöne döndürür”, diye buyurmuştur.”
Hak teala hazretleri, kişinin ahlakını kalbinin sırlarına alamet kılmıştır. Kalbinde Allah’ın sırrından eser bulunan kişinin ahlakı güzel olur. Hak tealanın bütün yaratıkları ile ahlak güzelliği üzre dirlik eder.
Bunun gibi Hak teala, bütün yaratıkları içinde Peygamber efendimizin şerefli cisimlerine bazı sıfatlar tahsis etmiştir ki, bunlar, güzel ahlakına delil olmuştur. Onun çok öğülen ahlakını, mukaddes kalbinde olan ilahi esrara alamet kılmıştır. Resulullah efendimizin şerefli kalbi bütün kalblerin en ganisi olduğu için Hak teala ona haber vermiş ve o Allah’ın nazar yeri olmuştur.
Peygamber efendimizin şerefli kalbi, Mi’rac gecesinden evvel diğer peygamberlerin kalbleri derecesinde idi. Mübarek göğsü daralırdı. Sonradan şerefli kalbine genişlik verilir, Hakk’ın ve halkın muamelesine tahammül ve takat yetiştirir oldu. Nitekim bu husus: “Elem neşrah leke-Biz senin göğsünü açıp genişletmedik mi?” suresinin tefsirinde beyan buyurulmuştur.
Sahih hadiste bildirildi ki, Cebrail aleyhisselam, Resulullahın şerefli kalbini yarıp içinden bir parça donmuş kan çıkarıp:
“Şeytanın senden nasibi olan işte budur”, demiştir.
Ondan sonra Cebrail aleyhisselam Peygamber efendimizin kalbini bir altın leğen içinde Zemzem suyu ile yıkamıştır. Tekrar şerefli kalbini yerine koyup yarasını kapatmıştır.
Bazı hadis-i şeriflerde de mübarek kalbi yarılıp su ve kar ile yıkandığı bildirilmiştir. Kalbinin yarılması bir defa da Resulullah efendimize çocukluk devrinde vaki olmuştur.
Peygamberlik zamanından önce mucize vaki olmasını alimler mümkün görmüşlerdir. Bu türlü hallere irhasat derler. Hususiyle Peygamber efendimiz hakkında çok vaki olmuştur.
Fahr-i Alem efendimizi insan ve cinne nübüvvetle vazifelendirildiği vakit bütün ıstırap ve gamlar şerefli kalbinden çıkarılıp risalet için gerekli olan şeylerin toplamını kaplaması için onda genişlik hasıl oldu. Bundan sonra daralmaktan ve ıstıraptan kurtulup sevinç ve gam zamanlarında aynı hal üzere kaldı. Daima göğsü inşirah (genişlik) bulup nübüvvet ve risalet vazifelerinin yerine getirilmesi ile meşgul oldu.
Kalb, akıl ve marifet (Allahı tanıma) yeridir. Şeytanın bozmak istediği asıl kalbdir. Önce sadra, göğse gelir. Zira sadır, kalbin hisarıdır. Şeytan, bozuk fikirler, gam, keder, hırs ve tama ile onu doldursa kalb daralır, taat ve ibadetin lezzetini bulamaz olur.
Ama bunlar önceden çıkarılıp hisara yol bulamayınca emniyet hasıl olur; kalbin daralması ve sıkışması olmaz. Sadır inşirah (genişlik) bulmuş olur. Böylece kulluğun haklarını yerine getirmeye kalkmak kolaylaşmış olur. İşte şerh-i sadrın tam olarak açık manası, Hak tealaın insanın sinesinde olan bozuk fikir ve hatıraları çıkarıp yerine hayra teşvik edici duyguları getirmesidir.
Resulullah efendimize “Elem neşrah leke sadreke” diye buyurdu ki, manası: “Ya Muhammed, biz senin sadrını şerh etmedik mi? Gerçekten biz senin sadrını temizledik”, demektir. O halde Hak teala, Fahr-i Kainat efendimizden talep vaki olmadan onun sinesini temizlemiştir. Ama Musa aleyhisselamın talebinden sonra bu temizlik vaki olmuştur. Aynı zamanda Peygamber efendimizin vasfında “Ve siracen münira” buyurup onu nurlu çıraya teşbih etmiştir ki, diğerleri nuru ondan alırlar.
Şerh-i sadır mertebesi nura kabiliyet (nuru kabul edicilik) mertebesidir. Böylece Muhammed Mustafa sallallahü aleyhi ve sellem hazretleri ile Musa aleyhisselam hazretleri arasında olan farka nazar olunsun.
Dukak hazretleri der ki:”Musa aleyhisselam mürid ve talib (isteyici) idi. Bunun için “Rabbi eşrahli sadri Ey Rabbim, benim göğsümü genişlet”, diye buyurdu.
Hazret-i Resulullah efendimiz ise murad ve matlub (istenen) idi. Bunun için kendilerine “Elem neşrah leke sadreke, Biz senin göğsünü genişletmedik mi?” buyuruldu.
Avamın kalbi, hem nefse, hem his uzuvlarına bağlıdır. His uzvları ne ile meşgûl olursa, kalb ona bağlanır. İnsan güzel bir şeyi görünce, güzel bir ses duyunca, tatlı birşey alınca, kalb bunlara bağlanır. İnsan, çok defa hakiki güzelliği anlayamaz.
Ancak, Resûlullahın varisi, Allahın sevgili kullarını da anlar. Allahü tealayı çok sevdiği için, Allahın sevdiğini de çok sever. Fakat, sevebilmek kolay birşey değildir. Nefsin sevdiklerini, kalbin sevdiği hakiki güzellikler sanarak aldananlar çok olmuş, felakete sürüklenmişlerdir.
Resulullah efendimizin mübarek saçlarının vasfı hakkında hazret-i Enes bin Malik’e soruldu:
- Resulullah efendimizin mübarek saçları nasıldı?
Hz. Enes şöyle cevap verdi:
- İki nevi arasında idi. Çok kıvırcık değildi, çok düz de değildi. İkisi arasında ve orta derecede idi. Uzunlukta ve kısalıkta görünüşü kulakları ile omzunun üstünün ortasında idi, dedi.
İbn-i Abbas hazretleri: “Fahr-i Alem efendimiz mübarek saçlarını alnının üstüne salıverirdi. Sonradan mübarek saçlarını ayırır oldu”, demiştir.
Alimler buyurmuşlardır ki: “Saçı iki tarafa ayırmak Fahr-i Kainat efendimiz sünnetidir. Zira sonradan böyle eder olmuştu. Alnının üstüne salıvermek de caizdir, iki yana ayırmak da caizdir. Ama ayırmak daha üstündür.”
Hazret-i Aişe-i Sıddıka validemiz buyurdu ki: “Peygamber Efendimizin cümme’den yukarı ve vefre’den aşağı bir saçı vardı.”
Cümme diye omuz başlarına yetişen saça derler. Vefre diye de kulak yumuşağına yetişen saça derler. Velhasıl Hazret-i Aişe’nin rivayeti üzre Resulullah efendimizin mübarek saçının uzunluğu o kadardı ki, mübarek kulaklarının yumuşağından aşağı inmişti, ama omuzlarına varmamıştı. İkisinin ortasında idi.
Kadı Iyaz hazretleri buyurdu ki: “Bu zikrolunan rivayetlerin bağdaştırılması şöyle olur: Mübarek kulakları tarafında olan saçları kulaklarının yumuşağına gelecek kadardı. Arkasında olan saçları ise omuzlarına yetişirdi.”
Şöyle de buyurmuşlardır: “Bazı rivayette kulağına kadar inmişti bazı rivayette omzuna kadar inmişti demelerinin sebebi şudur ki, bir zamanda öyle idi başka bir zamanda ise böyle idi demektir. Rivayetler hep doğrudur. Peygamber efendimiz mübarek saçlarını bazan uzatırdı, ta omuz başlarına kadar inerdi. Bazan da keserlerdi, mübarek kulaklarının yumuşağına, yahut ortalarına kadar gelirdi.
Ümmü Hani buyurmuştur ki: “Fahr-i Alem efendimiz bir zaman Mekke’de bize gelmişti. O vakit dört gadiresi vardı.”
Gadire’nin manası saç bölüğü demektir. Yani mübarek saçlarını dört bölük edip sarkıtmıştı, demektir.
Özetlemek gerekirse; Peygamber efendimizin mubarek saçları ve sakalının kılı çok kıvırcık ve çok düz değil, yaradılışta ondüle idi. Mubarek saçları uzundu. Önceleri kakül bırakırdı, sonradan ikiye ayırır oldu. Mubarek saçlarını ba’zan uzatır, ba’zan da keser, kısaltırdı
Erkeklerin başı kazımaları veya saçları uzatıp, tarayıp ikiye ayırmaları sünnettir. Duruma, adete, zamana göre hareket etmelidir. Saçları bükmek, örmek mekrûhtur.
Resulullah efendimizin mübarek sakalının vasfı hakkında Hz. Enes şöyle bildirir:
Peygamber efendimizin mübarek sakalında çok az beyazlık vardı. Mübarek başında ve mübarek sakalında beyaz kıl, on yedi yahut on sekiz taneden fazla değildi.
Hz. Ebu Bekir Sıddık bir gün:
- Ağardın, ya Resulallah, dedi.
Resulullah efendimiz de:
- Beni Hud, Vakıa, Mürselat, Amme yetesaelune ve İze’ş-şemsü küvviret (Nebe’ ve Tekvir) sureleri ağarttı, buyurdu.
Yani bu surelerde cennet ve cehennem halleri çok zikrolunmuştur. Ümmetimin hali nice olur diye gam ve üzüntüyle saç ve sakalımı ağarttım, buyurdu.
Amr bin Şuayb buyurdu ki: “Resulullah efendimiz mübarek sakalının eninden ve boyundan alırdı. Tirmizi hazretlerinin bildirdiği hadis-i şerifte, Peygamber efendimiz “Bıyığını almayan, kısatmayan kimse bizden değildir”, diye buyurmuştur. Başka bir hadis-i şerifte de “Sakallarınızı çok eyleyin ve bıyıklarınızı iyice kesin”, diye buyurulmuştur.
İbn-i Abdül-Hakim buyurdu ki “Bıyığı iyice kesmeli ve sakalı kesmemeli. Bıyığı iyice kesmeden murad kazımak değildir.” buyurmuştur.
İmam-ı Nevevi hazretleri, “Bıyık kesmekte uygun olan şudur ki, dudağın kenarı görnünceye kadar kesmeli, ta dibinden kesmemeli”, demiştir.
Alimler bıyığın üstünü kırkıp iki yanından uçlarını sarkıtmayı kerih görmüşlerdir. İbn-i Ömer şöyle anlatır:
Resulullah efendimize Mecusi topluluğu anlatıldı. Bunun üzerine Resulullah efendimiz: “Onlar bıyıklarının ucunu uzatırlar ve sakallarını tıraş ederler. O halde siz onlara muhalefet edin”, diye buyurdu.
Ebu Ümame:” Ya Resulallah! Kitap ehli sakallarını kırkarlar ve bıyıklarını uzatırlar, deyince, Resulullah efendimiz;
- Siz bıyıklarınızın ucunu kırkın ve sakallarınızı çoğaltın, diye buyurdu.
Alimlerin bildirdiklerine göre, bıyıkları kırkarak, kaşlar kadar kısaltmak sünnettir. Sakalı çenedeki ile birlikte bir tutam uzatmak ve bundan fazlasını kesmek sünnettir.
Sakalı bir tutam uzatmak ve bir tutamdan fazlasını kesmek sünnettir. Sakalı bir tutamdan kısa bırakmak da, sünnete uygun değildir. Sünnete uymak niyeti ile kısa sakal bırakmak bid’at olur. Haram olur. Sakal bırakmak sünneti zevaiddir. Emri maruf için, nafaka temini için, fitne çıkmasını önlemek için, sakalı büsbütün tıraş etmek caiz ve lâzım olur. Bunlar, sünneti terk etmek için özür olur, fakat, bid’at işlemek için özür olmazlar.
Abdullah bin Abbas, Peygamberimizin gece namazında şu mealde dua ettiğini bildirir:
“Allah’ım! Hamd, sana mahsustur. Göklerle yerin Nur’u sensin! Hamd, sana mahsustur. Gökleri ve yeri görüp gözeten yalnız sensin!
Hamd, sana mahsustur. Göklerin, yerin ve içlerinde olanların Rabbi yalnız sensin! Hakk, sensin! Senin va’din haktır, sözün haktır, sana kavuşmak, haktır. Cennet, haktır, Cehennem, haktır, Kıyamet, haktır.
Allah’ım! Ben, yalnız sana teslim oldum. Yalnız sana îman ettim. Yalnız sana tevekkül edip güvendim.Yalnız sana tövbe ve rücu ettim. Hasmıma karşı delil getirme gücümü yalnız senden aldım. Hakkı tanımayanlara karşı aramızda seni hakem yaptım.
Sen, benim gerek önceden yapmış olduğum, gerek sonradan işleyeceğim, gerek izlediğim, gerek açıkladığım bütün günahlarımı, kusurlarımı bağışla! İlerleten, ancak sensin! Gerileten de, ancak sensin! Sen, benim İlahımsın. Senden başka İlah ve Hak Mabud yoktur!”
Hz. Ali’nin bildirdiğine göre: Peygamberimiz, namazlarda zaman zaman şu mealde dua ederdi:
“Şüphesiz ki, benim namazım, ibadetlerim, yaşayışım, ölüşüm, eşi, ortağı bulunmayan âlemlerin Rabbi Allah içindir. Ben, zaten bununla da, emir olunmuşumdur. Ben, halis Müslümanlardanım. Allah’ım! Melik Sensin! Senden başka ilah ve mabud yoktur! Sen, benim Rabbimsin! Ben de, senin kulunum. Ben, nefsime zulm ettim. Günahımı itiraf ediyorum.
Sen, bütün günah ve kusurlarımı bağışla. Çünkü, günahları senden başka bağışlayacak yoktur. Ahlakın en güzeline erişmek için bana yol göster. Çünkü, en güzel ahlakı bana gösterecek ancak Sensin!
Kötü ahlakı benden uzak tut! Çünkü, kötü ahlakı benden uzak tutacak ancak Sensin! Ya Rab! İşte Senin davetine tekrar tekrar icabet ediyorum. Bütün hayırlar, Senin Kudret elindedir. Şerler, sana varamaz. Benim varlığım, seninledir. Varlığımın sonu da, sana varıp ulaşacaktır. Sen, her türlü eksikliklerden münezzehsin, yücesin. Ben, senden mağfiret diler, sana tövbe ederim.
Allah’ım! Ancak sana secde ettim ve yalnız sana iman ettim, sana teslim oldum. Yüzüm, kendisini yaratıp şekillendiren, gözünü, kulağını yaratan Allah’a secde etti. Suret vericilerin en güzeli olan Allah pek yücedir! Allah’ım! evvel ve ahir, gizli ve açık işlediğim bütün günahları ve geçimde gereksiz veya sana taat dışında olarak yaptığım israf mahiyetindeki bütün harcamalarımı ve senin, benden daha iyi bildiğin kusurlarımı bana bağışla! İlerleten, ancak sensin! Gerileten de ancak sensin! Senden başka hiçbir İlah yoktur!”
Hazret-i Aişe validemiz anlatır: Resul aleyhisselamın yanında uyuyordum. Gece uyanıp Resul aleyhisselamı, döşeğinde bulamayınca, ellerimi uzattım. Ellerim, dikilmiş bulunan ayaklarının altına değdi. Kendisi, secdede idi :
“Allahümme innî euzü bi rızake min sahatik ve bi muafatike min ukubetik ve euzü bike minke la uhsî senaen aleyk Ente kema esneyte ala nefsik.
Allah’ım! Senin gazabından rızana, azabından afvına sığınırım!
Senden, yine Sana sığınırım! Ben, sana layık olan senaları sayıp bitiremem! Sen, kendini sena ettiğin gibisindir! diyordu.
Yine bir gece, Resul aleyhisselamı bulamadım. Aradıktan sonra , bir de ne göreyim: Kendisi, rüku veya secdede “Sübhaneke ve bihamdike la ilahe illa ente!” diyerek tesbih ve tevhid edip duruyordu!
Babam, anam, sana feda olsun! Sen, bu haldesin! Ben ise, başka haldeyim, dedim.”
Ebu Hüreyre hazretleri der ki “Resul aleyhisselam, namaz başlangıçlarında azıcık susmuş gibi dururdu.
“Ya Resulallah! Anam, babam sana feda olsun! Susuşunuzun sebebi nedir?” diye sordum.
“Allah’ım beni, günahlarımdan doğu ile batı arasını açtığın kadar uzak tut!
Allah’ım! Beyaz kumaş, kirden, pastan temizlendiği gibi, beni de, günahlardan öylece temizle! Allah’ım! Geçmiş günahlarımı da, su ile, karla, dolu ile yıka!” derim buyurdu.
Hz. Ali’nin bildirdiğine göre: Resul aleyhisselam, Vitir namazını Mufassal surelerden dokuzu ile kılardı.
Birinci rekatta Tekasür, Kadr, Zilzal surelerini;
İkinci rekatta Asr, Nasr ve Kevser surelerini,
Üçüncü rekatta da: Kafirun, Tebbet ve İhlas surelerini okurdu.
Hz. Aişe’nin bildirdiğine göre: Peygamberimizin, birinci rekatta Ala,
İkinci rekatta Kafirun,
Üçüncü rekatta İhlas, Felak ve Nas surelerini okuduğu da, olurdu.
Peygamberimiz, Vitr’in sonunda da:
“Allahümme innî euzü bi rızake min sahatike ve bi muafatike min ukubetike ve euzü bike minke la uhsî senaen aleyke ente kema esneyte ala nefsike = Allah’ım! Senin gazabından rızana, azabından affına sığınırım. Senden, yine Sana sığınırım. Ben, sana layık olan senaları sayıp bitiremem. Sen, kendini sena ettiğin gibisindir!” derdi.
Hz. Ömer’in, Hz. Ali’nin, Hz. Osman’ın, Übeyy b. Ka’b’ın ve Abdullah bin Mes’ud Kunutta şu duanın okunduğunu rivayet ettiler:
“Allahümme inna nestaînüke ve nestağfirüke ve nestehdîke ve nü’minü bike ve netubü ileyke ve netevekkelü aleyke ve nüsnî aleykelhayre küllehu neşkürüke vela nekfürüke ve nahleu ve netrükü men yefcürüke. Allahümme iyyake nabüdü ve leke nusallî ve nescüdü ve ileyke nes’a ve nahfidü nercu rahmeteke ve nahşa azabeke inne azabeke bilküffari mülhık = Allah’ım! Senden yardım dileriz. Senden af dileriz. Senden hidayet dileriz! Sana îman ederiz. Sana tövbe ederiz. Sana güveniriz. Bütün hayırlardan dolayı Sana hamdü sena ederiz. Sana şükrederiz. Nankörlük etmeyiz. Sana isyan edenleri hal’ ve terk ederiz. Allah’ım biz, yalnız sana ibadet ve kulluk ederiz. Sana namaz kılar ve secde ederiz. Sana doğru koşarız. Senin rahmetini dileriz. Senin azabından korkarız. Muhakkak ki, senin azabın kafirlere ulaşır.”
Hz. Hasan buyurdu ki: “Ceddim Resul aleyhisselam, bana, Vitir namazının Kunutunda söyleyeyim diye şu kelimeleri öğretti.” demiştir:
“Allahümmehdinî fîmen hedeyte ve afinî fîmen afeyte ve tevellenî fîmen tevelleyte ve barikî fîma atayte ve kınî şerre ma kazayte fe inneke takzî vela yukza aleyke innehu la yezillü men valeyte Tebarekte ve tealeyte = Allah’ım! Hidayet ettiğin kimseler içinde bana da hidayet et! Dertten azad ettiğin kimseler içinde beni de azad et! Sevdiğin kimseler içinde beni de sev! Yapacağın bağışlarını bana devamlı kıl ve gittikçe artır! Hükmettiğin şerden de beni koru! Çünkü, ancak, sen hüküm verirsin. Senin hakkında ise, hüküm verilemez! Senin sevdiğin, zelîl ve hakîr olmaz. Sen, Mübareksin, sen yücesin!”
Abdullah bin Abbas ile Muhammed bin Ali de bu Kunut duasını, Peygamberimizin Hayf’da sabah namazında ve gece Vitrinde okuduğunu bildirmişlerdir.
Peygamberimiz, Vitirden selam verip ayrılırken de, üç kerre:
“Sübhanallahil’melikil’kuddus!” der, üçüncüsünde sesini yükseltirdi.
Sevban der ki “Resul aleyhisselam, namazdan çıktığı zaman üç kerre “Estağfirullah” diyerek istiğfar eder “Allahümme entesselamü ve minkesselamü tebarekte ya zelcelali vel’ikram = Allah’ım! Selam, Sensin! Selamet de ancak, Sendendir. Sen, mübareksin ey Celal ve İkram Sahibi!” derdi.”
Mugîre bin Şube de “Peygamber aleyhisselam, son selamdan sonra,
“La ilahe illallahü vahdehu la şerîke leh, lehülmülkü ve lehülhamdü ve hüve ala külli şey’in kadîr, derdi demiştir.
Habbab bin Erett, bir gece, sabaha kadar Peygamberimizle beraber kaldı. Fecir doğarken, namazdan selam verince, Peygamberimizin yanına vararak “Ya Resulallah! Babam, anam, sana feda olsun! Vallahi, bu gece, öyle bir namaz kıldınız ki, böyle namaz kıldığınızı hiç görmemiştim!?” dedi.
Peygamberimiz “Evet! Bu namaz, Rağbet ve Korku namazıdır (Duanın kabulü ve korkulan bir şeyin def’i için kılınan bir namaz.) Ben, Azîz ve Celîl olan Rabbimden, üç şey diledim.
Rabbim, dileğimden ikisini bana ihsan buyurdu, birini ise kabul buyurmadı.
1- Azîz ve Celîl olan Rabbimdan, bizden önceki milletlerin helak edildikleri şeyle bizim de helak edilmememizi dilemiştim.
2- Azîz ve Celîl olan Rabbimden, yabancımız bulunan bir düşmanın bize galebe çalmamasını dilemiştim.
3- Rabbimden, ümmetimin tefrikaya düşmemelerini dilemiştim. Rabbim, bu dileğimi kabul buyurmadı.” buyurdu. Peygamberimiz. “Benden sonra müslümanlar arasında çok ayrılık olacaktır. O zamanlarda yaşıyanlar benim yoluma ve Hulefâ-i râşidînin (dört halifemin) yoluna yapışsın! Sonradan meydana çıkan, moda olan şeylerden kaçınsın! Çünkü, dinde yenilik, reform yapmak doğru yoldan çıkmaktır. Benden sonra, dinde yapılacak değişikliklerin hepsi dinsizlikdir” buyurdu. Resulullahın ve Eshabının yolunu en iyi şekilde tespit edip bizlere ulaştıran Ehli sünnet alimleri olmuştur.
Abdullah bin Amr der ki, Resul aleyhisselam, bana “Ey Abdullah! Sakın, sen, filan gibi olma! O, geceleyin kalkıp namaz kılardı da, şimdi gece namazını bıraktı!” buyurdu. Peygamberimiz “Farz namazlardan sonra, namazların efdal ve üstünü, gece namazıdır. Kim, geceleyin uyanır ve zevcesini de uyandırarak iki rekat namaz kılarlarsa, kendileri, yüce Allah’ı çok zikr eden erkekler ve kadınlar zümresinden yazılır ve sayılırlar!” buyurmuştur.
Ebu Zer-i Gıfarî buyurdu ki “Peygamber aleyhisselam şu (İn tüazzibhüm fe innehüm ibadük. Ve in tağfirlehüm fe inneke entel’azîzülhakîm = Eğer, kendilerine azab edersen, şüphe yok ki, onlar, senin kullarındır. Onları, bağışlarsan, kudretiyle her şeye üstün gelen Azîz, hikmetile her yaptığını yerli yerince yapan Hakîm Sensin Sen! (Maide: 118)” ayetini bir gece sabaha kadar tekrarladı durdu.
Sabaha çıkınca “Ya Resulallah! Sabaha kadar rükuda ve secdede hep bu ayeti okumağa devam ettiniz?” dedim. Resul aleyhisselam “Yüce Allah’tan Ümmetime şefaat dileğinde bulundum. Yüce Allah, bu dileğimi bana ihsan buyurdu. Allah’a şerik koşmayan kimseler, inşaallah bu şefaate nail olacaktır!” buyurdu.”
Peygamber efendimiz birgün, hazret-i Abbas’a sordu:
- Ey Abbas, sana bir ihsanda bulunayım mı? Sana, akrabalık hakkını ödeyip faydalı olayım mı?
- Evet ya Resulallah!
- Ben sana birşey öğreteyim ki, onu işlediğin vakit Allahü teâlâ, senin günahının evvelini ve ahirini, yenisi ve eskisini, kasıtlısını ve kasıtsızını, küçüğünü büyüğünü, gizlisi ve açığını bağışlasın!
- Ya Resulallah öğreteceğin bu şey nedir?
- Dört rek’atli namaz kıl! Her rek’atte, sübhanekeden sonra on defa,(Sübhanallahi velhamdülillahi vela ilahe illallahü vallahü ekber) dersin. Fatiha’dan sonra bir zammı sure okuyup ayakta iken onbeş defa, (Sübhanallahi velhamdülillahi vela ilahe illallahü vallahü ekber) dersin! Rüku’a eğilince bunu on defa söylersin! Rüku’dan kalktığında ayakta olduğun halde, bunu on defa söylersin! Sonra secdeye varır, orada on defa söylersin! Secdeden kalkıp oturduğunda on defa söylersin! Tekrar secdeye vardığında on defa söylersin! Sonra ikinci rek’ata kalkarsın! Birinci rek’attaki gibi dört rek’atı da kılarsın! Bu her rek’atta yetmişbeş, dört rek’atta üçyüz eder. Artık senin günahların Alic’in (yürümekle dört gecede katedilen kumluk bir yer) kumlarının sayısı kadar da olsa, Allahü teala seni bağışlar. Bunu her gün bir defa kılmaya gücün yeterse kıl!
- Ya Resulallah, bunu her gün yapmağa kimin gücü yeter!
- Her gün kılmaya gücün yetmezse, her Cum’a bir defa kıl! Her Cum’a kılamazsan, ayda bir defa kıl! Ayda bir defa kılamazsan senede bir defa kıl! Senede bir defa kılamazsan ömründe bir defa olsun kıl!
Peygamberimiz “Beni, nasıl namaz kılar gördünüzse, siz de, öylece kılınız!” buyurmuştur.
Peygamberimiz, Mü’minler için, yalnız namaz hususunda değil, her hususta da, uyulacak en güzel örnektir.
Bu gerçek, Kur’an-ı kerimde şöyle açıklanır:
“And olsun ki: Resul’de sizin için, Allah’ı ve Ahiret gününü ummakta olanlar için, Allah’ı çok zikr edenler için, güzel bir imtisal nümunesi vardır.”
Peygamberimiz, her gece, Kur’an-ı kerim okur ve hatmetmenin faziletini anlatırdı.”Kur’an-ı kerîmi hatmeden kimseye altmışbin melek hayır dua eder. Hatim duası yapılan yerde bulunan, ganîmet dağılırken bulunan kimse gibidir. Hatme başlanan yerde bulunan, cihad eden kimse gibidir. İkisinde de bulunan, iki sevaba da kavuşur ve şeytanı rezîl eder,” buyururdu.
Cebrail aleyhisselam, ramazan ayında her gece iner, Kur’an-ı kerim’i Peygamberimizle mukabele ederdi.
Saîd bin Hişam anlatır: Hazret-i Aişe’ye “Ey Mü’minlerin Annesi! Resul aleyhisselamın gece namazını bana haber ver?” dedim.
Sen, “Ey esvabına bürünen Resulüm! Gecenin birazı haric olmak üzre, kalk! Gecenin yarısı miktarınca, yahud ondan birazını eksilt. Yahud, o yarının üzerine ilave edip artır. Kur’an-ı kerimi de, açık açık, tane tane oku! (Müzzemmil: 1-4) ayetlerini okumuyor musun?” dedi.
“Evet! Okuyorum.” dedim.
İşte, Resul aleyhisselam gece namazını böyle kılardı.
Müslümanlar da, ayakları şişinceye kadar namazda dururlardı.
Yüce Allah, Müzzemmil suresinin son ayetini indirinceye kadar böyle, on iki ay devam etti.
Sonra “... O Allah, bunu (Saatlerin miktarını) sizin sayamayacağınızı bildiği için, size karşı ruhsat tarafına döndü. Artık, Kur’andan, kolay geleni okuyunuz... (Müzzemmil: 20) hükmünü indirince, gece namazı, resulullahın ümmetine nafile oldu, dedi.
Gece namazı Resulullaha farz idi. Peygamberimiz, gece namazını yaşlanıp ayakta duramadığı zamanda da, oturarak kılmağa devam etmiştir.
Peygamberimiz, Kıyamda ayakları şişinceye kadar gece namazına devam edince “Ya Resulallah! Bu zahmete neye katlanıyorsun? Allah, senin geçmişteki ve gelecekteki günahlarını bağışladı ya?” denilirdi de, Resul aleyhisselam “Ben, şükredici bir kul da mı, olmayayım?” buyururdu.
Hz. Aişe der ki “Resul aleyhisselam, namaz kıldığı zaman, ayakları şişip yarılıncaya kadar ayakta dikilirdi.
“Ya Resulallah! Senin geçmişteki ve gelecekteki günahların bağışlanmış bulunduğu halde, niçin böyle yapıyorsun?” diye sordum.
“Ey Aişe, ben, şükredici bir kul olmayayım mı?” buyurdu
Peygamber efendimiz bir hizmetçisine;
- Bir dileğin var mı? diye sordu.
O da;
- Var, ya Resulallah, dedi.
- Dileğin nedir? diye sorunca hizmetçi dedi ki:
- Kıyamet günü bana şefaat etmenizdir.
Peygamberimiz;
- Bunu istemen için sana kim yol gösterdi? diye sordu. O da,
- Rabmin gösterdi, dedi. Bunun üzerine Peygamberimiz;
- Tamam, ancak, sen de çok secdeler, namazlarla bana yardım etmelisin, buyurdu.
Dünya ve dünyalıklar, hakikatte gelip geçici, değersiz şeyler olduğundan, Hak teâlâ, Habibini, dünya ve geçici dünya malı biriktirme ve düşüncesinden koruyup, ona mal sıkıntısı, zenginlik derdi vermediği herkesin malumudur. Resul-i Ekrem’in malik olduğu malı kısaca şöyle:
Babası Abdullah vefat edince, beş deve ve bir sürü koyun miras kalmıştı. Sekiz yaşına gelinceye kadar develeri dedesi Abdülmuttalib’in yanında idi. O vefat edince yirmibeş yaşına kadar amcası Ebu Talib’in yanında kaldı. Evlenip, kırk yaşında peygamberliği bildirilince, hanımı Hadice-i Kübra hazretleri bütün malını Resulullah’a vermişti. Sonra Hazret-i Ebu Bekir de bütün malını vermişti. Bütün bunları islamiyetin yayılmasında kullandı.
Medine’ye hicretten sonra, gazaya başladıklarında, bizzat ve vasıtalı olarak yapılan gazaların ganimet mallarının beşte biri, ayrıca hicretin yedinci yılında Hayber’in fethinde Fedek çiftliğinin yıllık mahsulünün yarısı, Cenab-ı Hak’ın emriyle kendisinin mülkü idi.
Yalnız geçim hususuna gayet az şey ayırıp, diğerini fukaraya sadaka ederdi. Çoğu zaman borçla geçinirdi. Hatta vefat ettiği zaman, çelik zırhları otuz kile arpa karşılığında bir Yahudide rehin idi.
Elbiseleri için bildirildi ki, çeşitli ve ayrı zamanlarda biri beyaz, biri siyah elbise ve birkaç beyaz fitilli takkeleri var idi. Bazan üstüne tülbent sarar, bazan tülbentsiz yalnız onu giyer, bazan da takkesiz tülbent kullanırdı.
Mübarek saçları çok olduğundan bazan başı açık ve yalın ayak hastaların hatırını sormaya giderdi. Bir kulaklı başlıkları var idi ki, harb zamanında onu giyerdi. Tülbendinin boyu yedi arşın olup, başına sarar, arkalarına bir karış kadar taylasan uzatırdı.
Ekseriya beyaz ve yeşil renkli elbiseyi tercih eder, giyerdi. Kırmızı ve siyah da giydiği olmuştur. Harplerde, Cumalarda, bayramlarda ve elçiler geldiğinde giyecek, yakalı elbise ve ridaları ve ayrı ayrı zamanlarda birkaç kaftanı vardı. Biri yeşil sündüs idi. Dışına sündüs, yani pamuklu gibi bir kumaş kaplanmış kürk, mıhyer ve yün gibi bazı şeyleri giymiştir.
Velhasıl bazan dikilmiş giyer, bazan ehram gibi bir örtü kuşanırdı. Hep aynı ve bir çeşit elbiseye bağlı değildi. Giymek için ne bulursa giyerdi. Dünyayı sevmemek için de, çoğu zaman yamalı ve eski, modası geçmiş elbiseler giyerdi.
Dikilmiş elbiselerinin yeni, yani kol ağzı dar ve bileklerine kadar, boyu topuk kemiklerinin üstüne kadar idi. Elbise üzerine sarmak için deriden bir kuşağı vardı. Uzunluğu dört arşın bir karış bir ridası vardı. İki sarı, iki siyah mestleri olup, mübarek ayakkabıları, Arap adeti üzere üstü nalin gibi tasmalı deriden olup, altı, kat kat deri idi.
Resulullahın iki gümüş yüzüğü vardı. Birinin üstünde “Muhammedün Resulullah” kazınmış olup, üç satır idi. Aşağıdan yukarı okunup, Muhammed aşağıda, Resul ortada, Allah lafzı ta’zimen yukarıda idi. Yazısı diğer mühürler gibi tersten yazılmış olmayıp, basıldıkta doğru yazı olurdu. Bu da mucizelerinden biridir.
Ev eşyasına gelince: Hurma lifi dolmuş deriden bir döşeği, iki kişi örtünecek kadar kıldan örülmüş battaniyesi, dört ağaç çanağı, kuyu kovası şeklinde deriden bir su kabı, sakal boyayacak bir bakır tası, gusül için tunçtan büyük bir kabı, içine ayna, tarak, makas, misvak, sürmedan, şişe ve başa sürecek yağ bulunan yağ kabı sığacak kadar büyüklükte bir kutusu, dört halkalı bir çanağı, ağaçtan sa’ ve müd denilen iki ölçeği, tüylü bir örtüsü, ayakları saç ağacından bir divanı var idi.
Harb aletlerinden, ayrı ayrı zamanlarda dokuz kılıcı, yedi zırhı, altı yayı, saf deriden okluğu, üç kalkanı, dört könderi, bir büyük bir küçük harbeleri, iki miğferi, bir çadırı, bir çevganı, bir tane elde tutulan kısa bastonu var idi.
Önceleri Hazret-i Aişe’nin kapısının perdesi olup siyah mıhyerden olan dört köşe ve büyük Ikab adlı bir sancağı, beyaz bir kaç bayrağı var idi. Birinin üzerine Kelime-i şehadet yazılmış idi.
Hayvanlardan yirmibeş atı beş tane katırı olup, biri beyaz idi. İsmi Düldül idi. Daha sonraları Hazret-i Ali bazan ona binerdi. İki veya üç tane eşeği var idi. Birinin ismi Ya’fur idi. Binmek için dört dişi devesi olup, birinin ismi Adba idi.
Vahiy geldiğinde ondan başkası taşıyamazdı. Bunlardan başka Medine etrafında otlayan yirmi sağılır devesi var idi. Her gün onlardan iki büyük kırba dolusu süt gelirdi. Hanımlarının ve kendisinin yiyeceği o idi.
Eshabdan Mescid-i şerifde olup bekar ve fakir Eshab-ı soffaya da ondan verirlerdi. Ayrıca yüz tane koyunu, yedi veya altı tane keçisi, bir tane beyaz horozu var idi.
Hayatı boyunca çeşitli zamanlarda toplam kırküç köle ve onbir cariyesi olmuş, bunlardan kimini satın aldığı gibi hemen, kimini bir zaman sonra azad etmiş, kimini azad ettikten sonra, kendi rızaları ile kalmışlardır.
İçlerinden biri Zeyd bin Harise idi. Azad etti, evlendirdi, hatta oğul edindi. Biri de Sevban olup, satın alıp hemen azad etti, o ise, Resulullah vefat edinceye kadar yanından ayrılmadı.
Resulullah efendimiz vefat ettiği zaman, iki Bürd-i Yemeni elbise, bir izar-i Ummani, iki Sahari elbise, bir kenarlı rida, bir Yemen kabası, pamuktan dokunmuş ve dikilmiş bir elbise, bir beyaz kilim, bir kenarı işaretli siyah kilim, bir büyük gece çadırı örtüsü, üç takke ve iki kulaklı başlık bulundu. Bunlardan başka altın, gümüş ve diğer şeylerden bir nesne yoktu..
Vefatından sonra imana gelen bir Yahudinin görmesi için, içinde vefat ettiği mübarek elbisesini Mescid-i şerife getirdiklerinde gördü ki, yedi yerinde hurma lifiyle dikişler vardı.
Resulullaha bir yerden birkaç altın geldi. Emr-i şerifleri ile fukaraya taksim olundu. İçinden altı, yedi, sekiz veya dokuz tanesini Hazret-i Aişe’ye saklaması için vermişti.
Vefatı sırasında hatırına geldi, Rabbine dünyayı terk etmiş ve dünya bağlarından kesilmiş varmak niyeti ile: “Ey Aişe, o altınları ne yaptın?” buyurdu. Bendedir dedi. “Fukaraya dağıt” buyurdu.
Sonra hastalığın şiddetinden kendinden geçti. Kendine gelince, “Dağıttın mı?” buyurdu. “Henüz hayır” dedi. “Şimdi dağıt” buyurdu.
Tekrar kendinden geçti. Kendine gelince, yine sordu. Hazret-i Aişe’nin, o dehşetli zamanda bu işe eli değmediğinden, “henüz dağıtmadım” dedi.
Resulullah altınları alıp, mübarek elleri ile sayıp: “Muhammed Rabbine kavuştukta, bunlar yanında olmamalı” deyip, Hazret-i Ali’ye verdi ve bunları hemen dağıt buyurdu. O da dağıtıp geldi, haber verdi. “Şimdi rahatladım” buyurdu.
Resulullaha tazim hallerinden biri de, şerefli cenablarını, diğer insanlar katında hakaret, aşağılık sıfatlarından sayılan sıfatlarla anlatmaktan sakınmaktır.
O halde, Resulullah fakir idi dememek gerektir. Bazı alimler de, Resulullah hakkında zühd kelimesini caiz görmüyorlar.
Bazı alimler, “Resulullah mal bakımından hiç fakir değildi. Hali fukara hali gibi değildi. Belki Allah’a karşı insanların en zengini, ihtiyaçsızı idi. Dünyalığı kendine ve ev halkına yetecek derecede idi” demişlerdir.
Resulullah’ın: “Ya Rabbi, beni miskin olarak dirilt” demesinden murad, kalb bakımından olandır. Bu kusuru çok fakir derim ki, hal böyle iken, Resulullah fakir idi, yahud zahid idi diyecek yerde, mesela dünyayı terk etmiş idi, yahud kanaat sahibi idi dense münasib olur.
Resulullah efendimizin bazı zevaid sünnetleri: Peygamber efendimiz, döşeğinde uyumak istediği zaman, sağ yanının üzerine yatar, sağ elini, sağ yanağının altına koyar, sonra da:
“Allahım! Kendimi, sana teslim ettim. Yüzümü, sana çevirdim. İşimi, sana ısmarladım. Ben, senin azabından korkar, rahmetini umarım. Senin rahmetinden başka sığınalacak yok, senin azabından başka korunulacak yoktur.
Ancak, senin rahmetine sığınılır ve ancak, senin rahmetinle kurtulunur.
Ben, senin indirmiş olduğun kitabına ve göndermiş olduğun Peygamberine inandım.
Ey Rabbim! Yanımı, senin isminle yere koydum. Eğer, ruhumu tutar, alıkorsan, ona, rahmetinle muamele et! Eğer, onu, salarsan, salih kullarını koruduğun gibi, onu da, koru!
Allahım! Ben, senin isminle ölür, senin isminle dirilirim. Bize yediren, içiren, her ihtiyacımızı karşılayıp gideren, bizi barındıran, sığındıran Allaha hamd olsun! Nice kişiler var ki, kendilerinin ne ihtiyaçlarını karşılayanları var, ne de barındıranları! Allahım! Kullarını, huzurunda topladığın günde azabından, beni, koru!” diyerek dua eder, uykudan uyanıp kalkarken de:
“Hamd olsun O Allaha ki, bizi, öldükten sonra diriltti. Kıyamet günü, dönüşümüz de O’na olacaktır.” derdi.
Peygamber efendimiz, yatağına girdiği zaman:
“Göklerin ve yerin Rabbi, her şeyin Rabbi olan, tohumu ve çekirdeği çatlatıp çimlendiren, Tevrat’ı, İncil’i ve Kur’an’ı indiren Allahım! Ben, her kötülük sahibinin kötülüğünden sana sığınırım! Çünkü, onu, perçeminden tutan sensin!
Allahım! Evvel, sensin! Senden önce olan hiçbir şey yoktur! Ahir, sensin! Senden sonra olan hiçbir şey yoktur! Zahir, sensin! Senden başka hiçbir şey yoktur!”
Uykudan uyandığı zaman da: “Başka ilah yok, ancak, sen varsın! Seni, tesbih ve tenzih ederim. Allahım! Günahlarımı, yarlığamanı ve rahmetini dilerim.
Allahım! İlmimi artır! Bana doğru yolu gösterdikten sonra, kalbimi kaydırma! Yüce katından, bana bir rahmet de ihsan buyur! Çünkü, bağışı, en çok olan, sensin sen!” diyerek dua ettiği de, olurdu.
Bera’ bin Azib anlatır: Kainatın efendisi, bana “Yatacak yerine varacağın zaman, namaz için abdest aldığın gibi, abdest al! Sonra, sağ yanının üzerine yat ve sonra “Allahım! Kendimi, sana teslim ettim. Yüzümü, sana çevirdim. Ben, senin azabından korkar, rahmetini umarım. Senden, senin rahmetinden başka sığınılacak yok, senin azabından korunulacak, yok! Ancak, senin rahmetine sığınılır ve ancak, senin rahmetinle kurtulunur. Ben, senin indirmiş olduğun kitabına ve göndermiş olduğun Peygamberine inandım!” de!
O gece ölürsen, İslam fıtratı üzere ölürsün. Kim, bunu söyler de, o gece ölürse, İslam fıtratı üzere ölür!” buyurdu.
Peygamber efendimiz “Sizden biriniz, geceleyin döşeğinden kalktıktan sonra ona dönüp yatacağı zaman, onu, üç kerre çırpsın. Çünkü, kendisinden sonra neler olduğunu, nelerin gelip yatak üzerinde yerini aldığını bilemez.
Döşeğine yatmak istediği zaman, sağ yanının üzerine yatsın. Yattığı, yanını döşeğe koyduğu zaman da “Allahım! Seni, tesbih ve tenzih ederim.
Ya Rab! Yanımı, döşeğe senin isminle koydum. Senin isminle de kaldırırım. Eğer, ruhumu tutar, alıkorsan, ona rahmet ve mağfiret ihsan buyur. Eğer, geri salarsan, salih kullarını koruduğun gibi, onu koru!
Uyandığı zaman da “Hamd olsun Allaha ki, beni, cesedimde afiyetli kıldı, ruhumu, bana geri çevirdi ve zikri için bana izin verdi” desin.” buyurmuştur.
Peygamber efendimiz, yüzükoyun yatan bir adama rastlayınca “İşte, bu, Allahın hiç sevmediği bir yatıştır!” buyurdu.
Şerid bin Süveyd’in bildirdiğine göre: Peygamber efendimiz, yüzünün üzerine yatmış, uyuyan bir kimse görüp ona, ayağının ucu ile dokundu ve “Bu, yüce Allahın en sevmediği bir uyumadır!” buyurdu.
Uyuyan zat, Eshab-ı Suffa’dan Abdullah bin Tahfe olup demiştir ki: “Ben, seher vakti Mescidde karnımın, yüzümün üzerine yatmış, uyurken, birisi, bana, ayağı ile dokundu.
-Kim bu, diye sordu.
- Ben, Abdullah bin Tahfe’yim, dedim.
Bir de, ne göreyim? Kainatın efendisi imiş!
- Bu, yüce Allahın, en sevmediği bir yatıştır! buyurdu.”
Peygamber efendimiz, abdestsiz durmazdı.
Resulullah efendimizin, tuvalet ihtiyacını gördükten sonra, abdest almadığı görülmemiştir.
Hanzala bin Hızyem “Peygamber efendimiza gittim de, kendisini bağdaş kurup oturmuş gördüm.” demiştir.
Cabir bin Semüre de, Peygamber efendimizin, sabah namazını kıldığı zaman, güneş doğuncaya kadar namazgahında bağdaş kurup oturduğunu bildirir.
Peygamber efendimizin hiçbir zaman, ayaklarını, meclisinde bulunanların önüne doğru uzattığı görülmemiştir.
Şerid bin Süveyd der ki “Kainatın efendisi, bana uğramıştı. O sırada, ben, şöylece, sol elimi arkama koymuş, elimin yarı avucu üzerine dayanmış bir halde oturuyordum. Kainatın efendisi “Sen, gazaba uğrayanların oturuşu ile mi oturuyorsun?!” buyurdu.” Gazaba uğrayanlar, Yahudilerdir.
Kayle bint-i Mahreme anlatır: “Peygamber efendimizı, Kurfusa otururken gördüm. Peygamber efendimizı, böyle, huşu içinde oturur gördüm”
Kurfusa: Kalçalar, yere konulmak, dizler, dikilip karna yapıştırılmak ve eller, bacaklar üzerinde bağlanmak suretiyle oturuluş biçimine denir.
Peygamber efendimizin yemek yerken oturması da çok sadeydi. Ne kapalı kapılar ardına çekilir, ne perdeler arkasında dikilir, ne de, kendisinin önüne tabaklarla yemekler taşınırdı.
Peygamber efendimiz, toprak, üzerinde oturur, yemeğini de yerde yerdi. “Ben, kulun oturduğu gibi oturur, kulun yediği gibi yerim. Ben, ancak, bir kulum! Sünnetimden yüz çeviren, benden değildir!” buyururdu.
Peygamber efendimiz, Mekke’nin yukarı taraflarında bir yere dayanmış olarak, yemek yediği sırada, Cebrail aleyhisselam gelip “Ya Muhammed! Krallar böyle yemek yer?!” deyince, Peygamber efendimiz, yere oturuvermiştir.
Peygamber efendimize, bir gün, Cebrail aleyhisselamla birlikte bir melek gelmişti ki, daha önce o, hiç gelmemişti.
Melek, Peygamber efendimize “Rabbin, sana selam ediyor ve seni, ya bir Peygamber-Sultanlık veya bir Peygamber-Kulluk arasında serbest kılıyor; bunlardan birisini seçmekte serbest bırakıyor. “İstersen, senin için, Peygamber-Sultan, istersen Peygamber-Kul olma var!” buyuruyor.” dedi.
Cebrail aleyhisselam “Tevazu’ göster!” diye işaret edince, Peygamber efendimiz “Peygamber-Kul olayım!” cevabını vermiştir. Bundan sonra, Peygamber efendimiz, ne ayak üzerinde, ne de, bir yere dayanarak, yaslanarak yemek yememiştir.
Ebu Cuhayfe anlatır: Kainatın efendisi “Ben, bir şeye dayandığım halde, yemek yemem.” buyurdu. Dayanmak, üç türlüdür: Bir yanı üzerine dayanmak, bağdaş kurmak, ellerden birine dayanıp diğeriyle yemek yemek.
Bu üçüncü dayanma biçimi, yerilmiş, kınanmıştır.
Yemek, ortaya konulduğu zaman, Peygamber efendimiz: “Allahümme barik lena fima rezaktena vekına azabennar. Bismillah!” diyerek dua ettikten sonra yemeğe başlardı.
Hz. Aişe validemiz bildirir: Kainatın efendisi “Sizden biriniz, yemek yiyeceği zaman, Bismillah! desin, yüce Allah’ın ismini ansın.
Yemeğe başlamadan önce, bunu söylemeyi unutursa, “Yemeğin evveli ve ahiri için Bismillah!” desin.” buyurdu.
Ümeyye bin Mahşi’nin bildirdiğine göre adamın biri, besmele çekmeksizin yemek yiyor, Peygamber efendimiz de oturmuş, ona bakıyordu.
Yemeğin sonunda bir tek lokma kaldığı ve onu da, kaldırıp ağzına götürdüğü sırada, adam “Yemeğin evveli ve ahiri için Bismillah!” dedi.
Peygamber efendimiz, güldü. Sonra da “Şeytan, onunla birlikte yemeye devam ediyordu.
Adam, yüce Allah’ın ismini anınca, şeytan, karnında, bir şey bırakmayıp kustu!” buyurdu.
Peygamber efendimiz; abdest ve gusülde, ayakkabısını giymekte ve taranmakta, mümkün oldukça, hep sağdan başlamayı sever, bir şey alacağı zaman, sağ eli ile alır, bir şey vereceği zaman, sağ eli ile verir ve başlayacağı her işe sağdan başlardı.
“Sizden biriniz, ayakkabısını giyeceği zaman, giymeğe sağdan başlasın!
Ayakkabısını çıkaracağı zaman da, çıkarmağa soldan başlasın!
Ayakkabı giyilirken, sağ ayak, ayakların evveli, ayakkabı çıkarılırken de sağ ayak, ayakların ahiri olsun!” buyururdu.
Abdullah bin Ömer’in bildirdiğine göre: Peygamber efendimiz “Sizden biriniz, yemek yiyeceği zaman, sağ eli ile yesin. Bir şey içeceği zaman da, yine sağ eli ile içsin. Çünkü, şeytan, sol eli ile yer ve sol eli ile içer!” buyurmuştur.
Seleme bin Ekva’ın, babasından bildirdiğine göre: Peygamber efendimiz, Eşca’ kabilesinden Büsr bin Raiyül’ir diye anılan bir adamın yanında, sol eli ile yemek yediğini görünce, ona “Sağ elinle ye!” buyurdu.
Adam “Buna gücüm yetmiyor, sağ elimle yiyemiyorum!” diyerek yalan söyledi.
Peygamber efendimiz “Gücün yetemesin! Bunu, sağ eli ile yemekten, ancak, kibr ve gururu men etmektedir!” buyurdu.
Bundan sonra, adam, bir daha elini ağzına kaldıramaz oldu!
Peygamber efendimiz “Aziz ve Celil olan Allah, yenilecek bir şeyi yeyip veya içilecek bir şeyi içip de, bundan dolayı kendisine hamd eden kulundan, muhakkak razı olur!” buyururdu.
Ebu Said-ül Hudri der ki, Peygamber efendimiz, yeyip içtiği zaman, şöyle dua ederdi:
“Elhamdü lillahillezi at’amena ve sekana ve caalna Müslimin=Bize yediren, içiren ve bizi Müslümanlar zümresinden kılan Allah’a hamd olsun.”
Ebu Ümamet-ül Bahili’nin bildirdiğine göre: Peygamber efendimiz, yemeğini yeyip sofra kaldırılacağı sırada şöyle de, dua ederdi:
“Elhamdü lillahi kesiren tayyiben mübareken fihi gayre mekfiyyin vela müveddain vela müstağnen anhu Rabbena=Hamd, Allah’a mahsustur. Ey Rabbimiz! Biz, sana pek çok, her pürüzden pak, içi feyzü bereket dolu, red ve terk olunmayan, kendisinden müstağni kalınmayan hamd ile hamd ederiz!”
“Elhamdü lillahillezi kefana ve ervana gayre mekfiyyin vela mekfurin=Bize yeterince yediren, içiren, bizi red etmeyen ve nankörlerden kılmayan Allah’a hamd ederiz.”
Ebu Hüreyre’nin bildirdiğine göre: Peygamber efendimiz, yemekten sonra ellerini yıkardı.
Peygamber efendimiz dünyaya ve dünyadaki şeylere ehemmiyet vermezdi.
Abdullah bin Mes’ud anlatır: Kainatın efendisi, bir hasırın üzerinde yatıp uyumuş ve hasır, böğründe iz yapmıştı.
Uyanınca, böğrünü oğuşturdum.
“Babam, anam, sana feda olsun ya Resulallah! Keşki bize bildirseydin de, hasırın üzerine, ondan koruyacak senin için bir şey serseydik?” dedim.
“Sana, yumuşak bir döşek edinsek?” dedik.
Kainatın efendisi: “Dünyaya aid şeyler, benim neme gerek?
Benim, dünya ile olan misalim, halim, bir ağacın altında biraz gölgelendikten sonra onu bırakarak yoluna devam eden bir süvarinin misali, hali gibidir!” buyurdu.
Ebu Ümamet-ül Bahili’nin bildirdiğine göre: Peygamber efendimiz “Aziz ve Celil olan Rabbim, bana Mekke vadisini altın yapmayı teklif buyurdu.
“Hayır! Ya Rab! Ben, bir gün tok olayım, bir gün de aç olayım. Aç olduğum zaman, sana niyazda bulunayım ve seni zikr edeyim.
Tok olduğum zaman da, sana hamd edeyim, şükredeyim! dedim.” buyurmuştur.
Hz. Aişe validemiz anlatır: Peygamber efendimizin Medine’ye gelişinden vefatına kadar ev halkı, üç gece ard arda buğday ekmeğinden karınlarını doyurmamıştır.
Peygamber efendimizin ve ev halkının, çoğu zaman, yedikleri arpa ekmeği ile hurmadan ibaret olup bunlar da fazla derecede değildi.
Resulullah efendimiz, vefatından önce, zırh gömleğini, ev halkının ekmekliği için Ebu Şahma adındaki Yahudiden aldığı bir vesk veya otuz sa’ arpa karşılığında terhin etmiş bulunuyordu.
Hz. Aişe validemiz “Muhammed aleyhisselamı, hak din ve Kitapla Peygamber gönderen Allah’a yemin ederek söylerim ki: Yüce Allah’ın, Peygamber gönderdiği zamandan ruhunu kabz ettiği zamana kadar, kendisi, ne bir elek görmüş, ne de, elekle elenmiş undan yapılan ekmek yemiştir!” demiş; “Öyle ise, arpayı nasıl yerdiniz?” diye sorulunca da “Kepeğini (Üf!) diyerek üflerdik!
Kainatın efendisi vefat edinceye kadar ne kendisi ne de, ev halkı ard arda iki gün arpa ekmeğinden karınlarını doyurmamıştır!
Vallahi, Kainatın efendisinin evinde kırk gece beklerdik de, ne kandil, ne de, bir ateş yanardı!
Aylar, gelir geçerdi de, Resul Aleyhisselamın evlerinden herhangi birinde ateş yanmaz, duman tüttüğü görülmezdi!
İki ay gelir geçerdi de Muhammed aleyhisselamın ev halkı için ne bir ekmek yapılır, ne de bir çömlekte, tencerede yemek pişerdi!
Biz, Esvedeyn’e, yani hurmaya ve suya doyup kandığımız zaman, Kainatın efendisi, vefat etti.
Peygamber efendimizın, bir günde, karnında iki çeşid yemek bir araya gelmemiş kendisi, karnını hurmadan doyurduğu zaman, ekmekten doyurmamış, ekmekten doyurduğu zaman da, hurmadan doyurmamıştır! İşte, beni ağlatan da budur!” demiştir.
Enes bin Malik de “Peygamber efendimizin, Allah’a kavuşuncaya kadar, ne hıvan üzerinde bir şey yediğini, ne halis buğday unundan yapılmış yufka ekmek, ne de, kızartılmış kuzu kebabı gördüğünü bilmiyorum!” demiştir.
Hıvan: Yemek yeneceği sırada üzerine yemek konulan iskemle, Masa gibi şeye denir.
Ebu Hüreyre hazretleri, Peygamber efendimizin “Allah’ım! Ev halkımı, Muhammed’in ev halkını ölmeyecek kadar rızıklandır! Muhammed’in ev halkının rızkını, ölmeyecek kadar kıl!” diyerek dua ettiğini bildirmiştir.
Resulullah efendimiz, yiyeceği şeyi sofra üzerinde yerdi. Sofra, yolcu için hazırlanan azık olup yol azığı çok kere yuvarlak deri içinde taşındığından, yiyeceğin adı, deri kaba çevrilmiş ve ona sofra denilmiştir.
Resulullah efendimiz, şunu yapın bunu yapın demezdi. Mevcut ne varsa onu yerdi. Hz. Aişe validemiz anlatır: Peygamber efendimiz, bana gelir “Yanında yiyecek var mı?” diye sorardı. “Hayır!” derdim. Bunun üzerine “Öyle ise ben oruçluyum!” buyururdu.
Kainatın efendisi, yine bir gün, bize gelmişti. “Ya Resulallah! Bize bir hediye geldi.” dedim. “Nedir o?” diye sordu. “Hays’dır!” dedim. “Ama, ben, oruçlu olarak sabahladım.” buyurdu. Hays; hurma, yağ ve keş karıştırılarak yapılan yemektir.
Peygamber efendimiz; helvayı ve balı ekmek tiridini, hurma tiridini sebze yemeklerini severdi. Efendimize süt getirilip sunulduğu zaman “Sütte iki bereket vardır.” buyururdu.
Abdullah bin Abbas anlatır: Ben ve Halid bin Velid, Kainatın efendisi ile birlikte Teyzem Meymune bint-i Haris’in evine vardık. Ümmü Hufeyd, Kainatın efendisine tere yağı ve süt hediye etmişti.
Teyzem “Hediye edilen sütten size vereyim mi?” diye sordu. Kainatın efendisi “Olur!” buyurdu. Teyzem gitti. Bir kabla süt getirdi.
Kainatın efendisi, alıp ondan içti. Ben, resulullahın sağında idim. Halid bin Velid, solunda bulunuyordu. Efendimiz, sütten artanını bana verip “Sen, iç! İstersen, tercihen Halid’e ikram et!” buyurdu.
“Ben, senin artığını içmekte, hiçbir zaman, hiçbir kimseyi, kendime tercih etmem!” dedim.
Bunun üzerine, Resulullah efendimiz,”Allah’ın, bir yiyecek yedirdiği kimse “Allahümme barik lena fihi ve at’amna hayran minhü - Allah’ım! Sen, bu yemekte bizim için bereket ihsan et! Bize, ondan daha hayırlısını da, yedir!” desin!
Süt içen kimse de “Allahümme barik lena fihi ve zidna minhü - Allah’ım! Sen, bu sütte bizim için bereket ihsan et ve ondan, bize ihsanını artır!” desin! Çünkü, yiyeceğin, içeceğin yerini sütten başka bir şey tutmaz.” buyurdu.
Medineli Müslümanlar, hurmalarının ilk çıkanını, turfandasını gördükleri zaman, onu, Peygamber efendimize getirirler; Resulullah efendimiz de eline alıp bereket duası yaptıktan sonra, gördüğü çocuklardan en küçüğünü çağırır, ona verirdi. “Bir evde hurma bulunmazsa, o evin halkı açtır.” buyururdu.
Enes bin Malik’in bildirdiğine göre: Peygamber efendimiz, kabak yemeğini severdi. İçinde kabak bulunan bir yemek getirildiği zaman Peygamber efendimizin önüne doğru itilirdi. Resulullah efendimiz “Koyunun en lezzetli eti, sırt eti” olduğunu bildirirdi.
Ümmü Eyyub’a “Resul aleyhisselam, evinizde yedi ay oturdu. Kainatın efendisinin en sevdiği yemek hangisi idi?” diye soruldu.
Ümmü Eyyub “O’nun, kendisi için ne bir yemeğin yapılmasını emrettiğini gördüm, ne de sevmediği bir yemeği yerdiğini gördüm. Kendisine, herise, keşkek yapar, hoşuna gittiğini görürdük de, bu yemek, beş günde, altı günde, on günde bir hazırlanırdı.” dedi.
Ebu Musa’l’Eş’ari’den de “Kainatın efendisinin, tavuk eti yediğini gördüm.” dediği bildirilmiştir.
Peygamber efendimiz, yemeğin dibinde kalanını yemeyi sever. “Her kim, bir çanakta, kapta yemek yedikten sonra onu sıyırırsa, o, onun için istiğfar eder!” buyururdu.
Peygamber efendimiz, yeşil hurma ile birlikte kavun yer yeşil hurma ile birlikte hıyar yerdi. “Bunun sıcaklığını, onun soğukluğu ile, onun soğukluğunu da, bunun sıcaklığı ile keser, tadil ederiz!” buyururdu.
Peygamber efendimizin, şöyle buyurdukları da bildirilir: “Ey Ebuzer! Et pişirdiğin zaman, onun suyunu çoğalt da, komşularını gözet, ondan, onlara da paylaştır.”
“Komşusu aç olduğu halde karnını doyuran kimse, kamil mü’min değildir!”
“Allah’a ibadet ediniz! Yemek yediriniz! Selamı yayınız ki, Cennetlere giresiniz!”
“Bir kişinin yemeği, iki kişiye yeter. Üç kişinin yemeği, dört kişiye yeter. Dört kişinin yemeği, sekiz kişiye yeter!”
Esma bint-i Ebi Bekr, pişen yemeğin kaynaması ve dumanı geçinceye kadar örtülü bulundurulmasını tavsiye eder ve Kainatın efendisinin “O, en büyük berekettir!” buyurduğunu işittim, derdi.
Resulullah efendimiz, Mekke’nin fethinde Amcası Ebu Talib’in kızı Hz. Ümm-i Hani’nin evine varmıştı. Ona “Yanınızda, yiyecek bir şey var mı?” diye sordu. Hz. Ümm-i Hani “Hayır! Yalnız, kurumuş ekmek kırıntıları ve Sirke var! Fakat, bunları, sana sunmağa haya ederim!” dedi.
Peygamber efendimiz “Onları, getir. Suyun içine ufala. Tuz da, getir!” buyurdu. Sirkeyi, onun üzerine döküp yedikten sonra yüce Allah’a şükretti.
“Ey Ümm-i Hani! Sirke, ne güzel katıktır! Sirkesi bulunan bir ev, katıktan mahrum sayılmaz!” buyurdu.
“İçeceklerin hangisi daha lezzetlidir?” diye sorulduğu zaman, Peygamber efendimiz “Tatlı ve serin sudur!” buyurmuştur.
Peygamber efendimiz, Büyutüssukya’dan getirilen tatlı sudan içerdi. Büyutüssukya’daki su, Medine’ye iki günlük yerde idi.
Peygamber efendimiz “Sizden biriniz, bir şey yerken sağ eli ile yesin. Bir şey içerken de sağ eli ile içsin. Çünkü, Şeytan, sol eli ile yer, sol eli ile içer!”
“Sizden biriniz, bir şey içerken, kabın içine solumasın!” buyurmuş, yenileceklerin ve içileceklerin içine solunmasını yasakladığı gibi altın ve gümüş kapların içinde yiyip içmeyi de kesin olarak yasaklamıştır.
Peygamber efendimiz, su içerken, bir bardak suda iki üç kere nefes alır ve “Bu, daha yararlı ve daha kandırıcıdır.” buyurmuştur.
“Sizden biriniz, bir şey içeceği zaman, bir solukta içmesin.”
“Develer gibi, bir solukta içmeyiniz! İki veya üç solukta içiniz! Sonra, içeceğiniz zaman “Bismillah!” ve ağzınızı su kabından kaldırdığınız zaman da “Elhamdülillah!” deyiniz!” buyurmuştur.
Nevfel bin Muaviye “Kainatın efendisi, bir şey içerken üç kerre nefes alırdı. Evvelinde yüce Allah’ın ismini anar, Besmele çeker, sonunda da, Elhamdülillah diyerek hamd ederdi.” demiştir.
Hz. Aişe’nin bildirdiğine göre, Peygamber efendimiz, kendisi için kırba içinde sabahleyin kurulan şırayı akşamleyin içerdi. Akşamleyin kurulan şırayı da, sabahleyin içerdi.
Yemekten önce ve yemekten sonra el yıkamak ve sağ el ile yemek ve sağ el ile içmek Resulullahın adetiydi. Yemekten evvel, önce gençler, yemekten sonra, önce yaşlılar el yıkardı.
Tabağın kenarından yemek, kendi önünden yemek, sağ ayağı dikip, sol ayak üstüne oturmak Resulullahın sünnettir. Çok sıcak şey yememeli ve koklamamalıdır. Yerken hiç konuşmamayı Peygamber efendimiz uygun görmezdi. Ateşe tapanların adetidir. Neş’eli konuşmalıdır. Tuz ile başlamak ve bitirmek Resulullahın sünnetidir ve şifadır.
Yeme ve içme bilgisini öğrenmek, ibadet bilgisini öğrenmekten önce gelir. İslamiyette, önce çıkan bid’atten biri, doyuncaya kadar yemektir. Her gün et yemek, kalbe sıkıntı verir. Melekler sevmez. Eti az yemek ise ahlakı bozar. Sofra, yani yaygı üstünde yemek ve bunu yere sermek hoş olur. Sofra, deriden olurdu. Bitkisel yemek çok iyidir. Nebati yemek bulunmayan sofra akılsız ihtiyara benzetilmiştir.
Resulullahın torunlarından İmam-ı Ca’fer-i Sadık , “Malının ve evladının çok olmasını isteyen bitkisel yemeği çok yisin!.” buyurmuştur. Önce sofraya oturmalı, yemeyi sonra getirmelidir. Peygamberimiz, “Ben kulum. Kullar gibi, yere oturup yerim” buyurdu.
Acıkmadan yememeli, çok yememelidir, doymadan kalkmalı, şaşacak şey olmadan gülmemeli. Peygamber efendimiz, “İyiliklerin başı açlıktır. Kötülüklerin başı tokluktur” buyurdu. Yemeğin tadı, açlığın çokluğu kadar artar. Tokluk, unutkanlık yapar. Kalbi kör eder, alkollü içkiler gibi, kanı bozar. Açlık, aklı temizler, kalbi parlatır.
Fasıklarla, kötü kimselerle birlikte yememelidir. Kaynar yemekleri, örtülü olarak soğutmalıdır. Resulullah efendimiz ,”Sağ el ile yiyiniz. Sağ el ile içiniz” buyurdu. Peygamberimiz, ekmeyi sağ eli ile alır, sonra karpuzu sol eli ile yerdi. Ekmeği bir eli ile değil, iki eli ile koparmalıdır.
Lokma küçük olmalı ve iyi çiğnenmelidir. Sağına, soluna, havaya bakmamalı, lokmasına ve önüne bakmalıdır. Ağzını çok açmamalıdır. Sofrada elini, üstüne, başına sürmemelidir. Öksüreceği ve aksıracağı zaman, başını geriye çevirmelidir.
Çağırılmayan sofraya oturmamalıdır. Sofrada herkesten çok yememelidir. Karnı doyunca, bunu günah işlemekte kullanmamak için dua etmelidir. Bunun kıyametteki hesabını düşünmelidir. İbadet yapmaya kuvvetlenmek niyeti ile yemelidir. Aç iken de, yavaş yavaş yimelidir. Önce büyükler başlamalıdır. Üçten çok “ye” diyerek, kimseye sıkıntı vermemelidir. Birlikte yediği zaman, misafirleri doymadan, yemekten elini çekmemelidir.
Resulullah efendimiz az yer ve çok yememek üzerinde çok dururdu. “İnsan kalbi, tarladaki ekin gibidir. Yemek, yağmur gibidir. Fazla su, ekini kuruttuğu gibi, fazla gıda kalbi öldürür. “Çok yiyeni, çok içeni Allahü teala sevmez buyururdu.
Resulullah, midenin üçte biri yemeklere, üçte biri içeceklere ayrılmasını tavsiye buyururdu. Üçte biri hava payı, yani boş olması en aşağı derecedir. En iyi derece, az yemek ve az uyumaktır. Çok yemek, hastalıkların başı, az yemek ilaçların başıdır. Bir kişilik yemek, iki kişiye yetişir. Misafir, ev sahibinden tuz ile ekmekten başka şey beklememelidir. Ev sahibi, misafire lokma uzatmalıdır. Eline su dökmelidir.
Halife Harun Reşid, misafirinin eline ibrikle su dökerdi. Misafirin sevdiği şeyi, ağzına vermelidir. Temiz yere düşürdüğünü alıp ona vermelidir. Kirlendi ise, kediye ve başka hayvanlara bırakmalıdır. Böyle evin bereketi artar. Torunlarına bile ulaşır. Yere düşenler toplanmazsa şeytan yer. Kapta kalanı sıyırıp, yemek sünnettir. Hoşaf, ayran gibi şey artığına su koyup, çalkalayıp içmek çok sevaptır. Tabakta, bardakta artık bırakmak caizdir. Resulullah, müminin artığını yemesini severdi.
Yemekten sonra dişleri misvak ile kürdanla temizlemek Resulullahın sünnettir. Temizliktir. Temizlik imanı kuvvetlendirir. Yemekten sonra ev sahibine, bereket, rahmet ve mağfiret ile dua edilir. Sonra, gitmeye izin istenir. Yemeğe davet edilir.
Yemekte korkunç ve iğrenç şeyler söylememelidir. Ölümden, hastalıktan bahsetmemelidir. Sofraya gelen yemeklere bakmamalıdır. Bir lokmayı yutmadan önce, ikinciyi eline almamalıdır. Yemek arasında, birşey için, hatta namaz için, sofradan kalkmamalıdır. Namazı önce kılmalıdır.
Eğer, hazırlanmış yemekler soğuyacak veya bozulacak ise ve namaz vakti, yemekten sonra kılmaya elverişli ise, namazdan önce yemelidir. Yemek kaldırıldıktan sonra, sofradan kalkmalıdır. Yol üstünde, ayakta, yürürken yememelidir.
Ağzında, elinde et, yemek kokusu varken yatmamalıdır. Çocukların elini de yıkamalıdır. Tok iken yatmamalıdır. Gıda maddelerini, lüzumu kadar ölçerek almalı, ölçüsüz, çok almamalıdır. İsraf olur. Yiyecek ve içecek kapları, kapaklı olmalıdır. Nehirden, havuzdan eğilip, ağız ile içmemelidir. İbrik, desti ağzından da içmemelidir. Fincanın, bardağın kırık yerinden içmemelidir.
Yazın, serin içmelidir. Resulullah serin şerbet içmesini severdi. Zemzem ayakta içilebilir. Yolcu, her suyu ayakta içebilir denildi. Aç karna su içmemelidir. Suyu yavaş yavaş emerek içmelidir.
Resulullah efendimiz keşkek yemeğini severdi. Herise, yani keşkek pişirmesini, Peygamber efendimize, Cebrail aleyhisselam öğretti. Herise, insanı çok kuvvetlendirir. Bütün Peygamberler arpa ekmeği yemiştir. Resulullah kabak tatlısını ve mercimek çorbasını, av etini ve koyun etini severdi. Koyunun kol ve göğüs ve kürek tarafını severdi. Oğlağın kürek etini çok severdi. Oğlak etinin hazmı kolaydır. Herkes için uygundur.
Erkek hayvan eti, dişiden ve esmer et beyazdan daha kolay hazm olur. Hazmının kolaylığı ve lezzeti bakımından koyunun eti, ineğin sütü daha iyidir. Av etlerinin en iyisi geyik etidir. Tavşan eti helaldir. Peygamberimiz yemiştir. İdrar söker, fazlası uykusuzluk yapar. Herkes için uygundur. Kuş, piliç eti herkes için iyidir. Kümes hayvanlarından eti en iyi olanı tavuktur.
Peygamberimiz, “Sirke, ne güzel yiyecektir” buyurdu. Sirke, en faydalı yemektir. Hurma da yemektir. Yani ekmek ile yenir. Üzüm, hem yemektir, hem de meyvedir. Üzümü ekmekle yemek sünnettir. Hurmayı tek yemek sünnettir.
Kuru üzüm, ceviz, badem yemek sünnettir. Balda şifa vardır. Yetmiş Peygamber bala bereket ile dua etmiştir. Resulullah, hurmayı çok severdi. Hurma ile kavun, karpuzu birlikte yerdi. Kavun, karpuz böbrekleri temizler, baş ağrısını giderir. Solucan düşürür. Gözlere kuvvet verir. Resulullah serin şerbetleri çok severdi. Pilav yerken salevat-i şerife okumalıdır.
Peygamber efendimiz, baklayı kabuğu ile yemeyi medhetti. Habbetüssevda, yani çörek otu derdlere devadır buyurdu. Cevizi peynirle yemek şifadır. Bunları yalnız yemek zarardır. Bir şey ile beraber yemelidir. Üzüm çekirdeği zararlıdır. Efendimiz, üzüm salkımını sol eline alır, üzümü sağ el ile yerdi. Ayva, kalbden sıkıntıyı giderir. Her kavun, karpuz ve narda bir damla Cennet suyu vardır. Bir narı yalnız yimeli, bir damlası boş yere gitmemelidir. Nar, çarpıntıya iyidir. Mideyi kuvvetlendirir. Et kısmı ile birlikte sıkılıp içilirse, safra söker, pekliği giderir. İncir, kalbe ferahlık verir. Kuluncu, sindirim organı sancılarını giderir.
Yeşil hıyarı tuz ile yemek, cevzi hurma ile bal ile yemek Resulullahın sünnettir. Peygamberimiz, patlıcanı medhetti ve zeytin yağlı yapınız buyurdu. Semizotunu da medh buyurdu. Kereviz, unutkanlığı giderir. İdrar söker. Kan ve süt yapar. Kara ciğeri temizler. Harşef, yani enginar, safra taşını eritir, kanı temizler, damar sertliğine iyi gelir. Ter kokusunu da giderir.
Bir memlekete gelenin, önce biraz çiğ soğan yemesi sıhhate iyidir. Soğan, mikroplara karşı koyma gücünü arttırır. Soğandan sonra kereviz yinirse, fena kokusunu giderir. Sedef otu yemekle de kokusu gider denildi. Resulullahın son yediği yemeğin içinde soğan vardı. “Soğan ve sarmısağı pişmiş olarak yiyiniz”, buyururdu. Bunların kokusundan melekler incinir. Turup, idrar söker. Hazmı kolaylaştırır.
Hz. Hüseyin anlatır: Peygamber efendimizın ev içindeki meşgalesini babamdan sordum. Babam şöyle anlattı:
Peygamber efendimiz, evine girişinden itibaren vaktini; Allah’a ibadete, ev halkının işlerine ve kendi şahsi işlerine ait olmak üzere üçe ayırmıştı.
Şahsına ayırdığı vakti de, kendisiyle insanlar arasında bölüştürmüştü. O vakitte, yanına insanlardan ancak seçkin sahabileri girerdi. Halka, dini meseleleri, onlar aracılığı ile tebliğ eder, halkı ilgilendiren hiçbir şeyi yanında tutmaz, biriktirmezdi.
Peygamber efendimizın, ümmetine ait vakti, fazilet sahiplerine, dindeki üstünlük derecelerine göre bölüştürüp kendilerini ona göre huzuruna çağırmak adeti idi. Onlardan kimisi bir hacetli, kimisi iki hacetli, kimisi de daha çok hacetli idi.
Peygamber efendimiz, onların dini hacetleriyle meşgul olur, sorularına gereken cevapları verir, sonra da “Bunları, burada bulunan, burada bulunmayanlara tebliğ etsin! Bana kendisi gelip hacetini arz edemeyen kimsenin hacetini siz bana arz ediniz. Muhakkak ki, hacetini arz edemeyenin hacetini arz eden kimsenin ayaklarını Kıyamet gününde Allah, Sırat üzerinde sabit kılar!” buyururdu.
Peygamber efendimizın yanında bundan başka bir şey anılmaz, dile getirilmezdi. Zaten, kendisi de, hiç kimseden, bundan başkasını kabul etmezdi.
Peygamber efendimizın huzuruna girenler, talib olarak girerler, en büyük ilim zevkini tatmış ve onlara delalet edici oldukları halde, çıkarlardı!.
Hz. Hüseyin babasından, Peygamber efendimizın, evinden çıkışında ne yaptığını sordu. Bunları da şöyle anlattı:
Kainatın efendisi, dışarıda konuşmazdı. Ancak, konuşması, Müslümanlara yararlı olacak, onları, birbirlerine ısındıracak, aralarındaki tefrikayı, soğukluğu kaldıracak ise, konuşurdu.
Her kavmin yüksek hasletli kişisine ikram eder ve onu, kavminin üzerine Vali yapardı. Halkı, sakındırır ve onlardan da, sakınırdı. Hiçbir kimseden güler yüzünü ve güzel huyunu esirgemezdi.
Eshabını göremese, arar, halka, aralarında olan bitenleri sorardı. İyiliği över kötülüğü ise, yerer ve zaifletirdi. Kendisinin her işi, itidal üzere idi, ihtilafsızdı. Gaflete düşerler endişesiyle, Müslümanları uyarmaktan geri durmazdı. Her hali mutad idi.
|
