ehlisunnnetde - **RAMAZAN AK TARİH

ABDULHAMİD HAN

ABDÜLHAMİD HAN Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı. İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar: Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi. Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur. Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur. Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı. Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız. Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar. Rabbim Başbakanımızı korusunu2026

ehlisunnnetde

Sıradaşı bir mühendis ve dâhi: El- Cezeri

İslam tarihinde bilginler çeşitli bilimsel alanlarda çalışmalar yaparak eserler verdiler. Onlardan biri de El Cezeri’dir. El Cezeri’nin 1181 tarihinde Cizre’de dünyaya geldiği bilinmektedir. Cezeri, yazmış olduğu ve 1205 tarihinde tamamladığı kitabının baş kısmında Artuklu Hanedanı’nın himayesinde olduğu söylemiştir. Yine yazdığı kitabından öğrenildiğine göre 1181 tarihinden itibaren 25 yıl Diyarbakır Sultanı Sukman Bin Artuk’un hizmetinde bulunduğunu ifade etmektedir. Tam adı Ebu’l İz İbni İsmail İbni Rezzaz El Cezeridir. Cezeri’nin çalışmalarının kendisinden sonraki dönemde ünlü Leonardo da Vinci’ye ilham kaynağı olduğu bilinmektedir.

Artuklu Hükümdarı Sukman Bin Artuk Cezeri’den bir kitap yazması yönünde bir istekte bulundu. Bunun üzerine Cezeri El- Camii Beyn el-İlm ve El Amel el Nafi-i fi Sınaat el Hiyel ( Makine Yapımında Yararlı Bilgiler ve Uygulamalar adlı bir eser kaleme aldı. Bu yapıt toplamda 6 kitaptan oluşur.

CEZERİ’NİN BAZI BULUŞLARI

El Cezeri, denge kavramından faydalanarak insan hayatında kullanışlı olan sıra dışı araçlar yaptı. Su ve mumdan istifade ederek çok hassas kefeler imal etti. Cezeri’nin ürettiği içine doldurulan sıvıları istenildiği ölçüde akıtabilen ibrikler Onun hava ve boşluktan istifade ederek düzenlediği araçların başında gelir. Cezeri bu aracından kitabında da bahseder.

Cezeri’nin üretmiş olduğu makinelerden biri de su çarkıyla çalışan makinedir. Bu makine modern mühendisliğin gelişmesine önemli katkıda bulundu. Adı geçen makine çift etki prensibinin uygulanması, dönme hareketinin ileri geri olarak da yapılabilmesi, emme borusunun bilinen ilk kullanılışı olmasından dolayı önemlidir. Bu araç, emme basma tulumbanın ve buhar makinesinin ilk örneği sayılabilir.

Cezeri’nin yaptığı çalışmalar sonucu ürettiği otomatlar da bulunmaktadır. Otomat kendiliğinden hareket etmeye başlayıp duran araç demektir. Daha önce Grekler tarafından bulunup kullanılan otomatlar Cezeri döneminde en gelişmiş şeklini aldı. Cezeri, eserinde çeşitli otomatlardan örnekler verdi. Su saatleri verilen örnekler arasındadır. Cezerini’nin en önemli aracı fil su saatidir. Bundan başka Cezeri değişik haznelerdeki suyun seviyesine göre ne zaman su dökeceğine, ne zaman meyve ve içecek sunacağına karar veren otomatik hizmetçi cihazını geliştirdi. Bazı makinelerinde hidro mekanik etkilerle dengeyi sağlama ve hareket ettirme sistemine yönelen Cezeri, bazı makinelerinde de şamandıra ve palanga arasındaki çarklar kullanarak karşılıklı olarak etiketleme sistemi kurmayı düşündü. (Cezeri’nin yaptığı eserlerinden biri de Artuklu Sarayına yapmış olduğu kapıdır. Bu kapı 4 metre yüksekliğinde, 1,5 metre genişliğinde dökme pirinçten yapılan iki kanadı bulunur. Kapının orta bölümü altıgen ve sekizgen yıldız motiflerinin olduğu kafes biçimindedir. Bu kafes sarılmış yapraklarla tezyin edilmiş ve kufi yazı ile çevrelenmiştir. Bu yazıda ‘’ Mülk Tek ve Kadir-i Mutlak Olan ALLAHINDIR. Yazmaktadır.

Robotik ve Sibernetik ilminin babası kabul edilen bu bilginin adı Baykar tarafından tasarlanıp üretilen Uçan Araba’ya Cezeriadı verildi. Umulur ki geleceğimiz olan gençlerimiz İslam bilginlerinin çalışmalarını eserlerini araştırıp öğrensin ve onlardan ilham alarak yeni eserler üretsin. Ramazanı Şerifiniz Mübarek Olsun. Selamlar.

Kaynakça:

Sadettin Ökten, Cezeri Dia Maddesi

Cuma Vural, Işık Doğudan Yükselir.

Hüseyin Gazi Topdemir- Yavuz Unat, Bilim Tarihi.

Osmanlı'da muvakithaneler ve saat kuleleri

Hicri 1444, Miladi 2023 yılında Ramazan Ayının ortasındayız. İçerisinde bin aydan daha hayırlı Kadir gecesini barından bu mübarek ayda müminler vakitlerini ibadetle geçirmeye gayret ederler. Bu ibadetlerin her birinin bir vakti vardır. Onun için vaktin tespitinin yapılması elzemdir. Dolayısıyla vakit kavramı ve vaktin ayarlanması Müslümanlar için çok önemlidir. Diyanet İşleri Başkanlığı, günümüz teknolojisiyle, son sistem araçlarla namaz ve oruç gibi ibadetlerin vakitlerini tespit etmektedir. Gelin şimdi Osmanlı Devleti döneminde vakitleri nasıl ayarlandığını öğrenmek için tarihe doğru bir yolculuğa çıkalım.

Fatih Sultan Mehmet Han İstanbul’u ilim ve kültür şehri yapmak istiyordu. Bunun için devrin birçok önemli âlimini İstanbul’a davet etti. Bunlardan birisi de elçilik görevi için İstanbul’a gelen dönemin ünlü matematikçisi ve astronomu Ali Kuşçudur. İlimperver Sultan Fatih Han, bu âlime büyük hürmet ve saygı besliyordu. Bu değerli âlimden İstanbul’da kalmasını istedi. Bunun üzerine elçilik görevinden sonra İstanbul’a gelip yerleşen Ali Kuşçu devrin Ayasofya Medreseleri Başmüderrislik görevine getirildi. Ali Kuşçu İstanbul’da vakitleri ayarlamada saat kavramının olmadığını fark etti. İstanbul insanını saatle tanıştırmak için çalışmalara başladı. Bunun için Güneş saatleri tasarladı. Tasarladığı bu güneş saatlerinin birini Sultanahmet Meydanına, diğerini Ayasofya Camii’nin bahçesine, öbürünü de Galata Kulesinin dibine yerleştirdi. Böylelikle İstanbul halkı vakti tespit etmede artık saatle tanıştı. Bu güneş saatlerinin örneklerine İstanbul’da bazı cami duvarında rastlamak mümkün. Örneğin Üsküdar meydanında bulunan Mihrimah Sultan Camii duvarında da bir güneş saati bugün hâlâ mevcuttur.

Namaz Vakitlerinin Tespiti- Muvakkithaneler

Osmanlı döneminde müminler namaz vakitlerini muvakkithaneler tespit ederdi. Bu muvakkithaneler genellikle camii köşelerinde kuruldu. İstanbul’da ilk muvakkithanenin Fatih Cami avlusunda tesis edildiği bilinmektedir. Bu muvakkithanelerde astronomi ve matematikle ilgili kitaplarında olduğu bir de kütüphane bulunmaktaydı. İstanbul’da bazı camilerin köşelerinde muvakkithaneler mevcuttu. Bunlardan bazıları; Ayasofya Muvakkithanesi Eminönü’nde bulunan Yeni Camii muvakkithanesi, Teşvikiye Camii muvakkithanesi, Osman Ağa Camii muvakkithanesi, Üsküdar Valide-i Cedid muvakkithanesidir. Muvakkithaneler 17. yüzyıldan sonra Osmanlı coğrafyasına yayıldı. Osmanlı Devleti’nin birçok şehrinde muvakkithaneler kuruldu. Sultan Abdülmecit Han döneminde mekanik saatlerin kullanılmasıyla birlikte vakit tespitinde muvakkithanelerden yararlanma azaldı.

Sultan Abdülhamid Han Ve Saat Kuleleri

Osmanlı insanı için vakitlerin tespitine çok dikkat ederdi. Sultan Abdülhamit han döneminde birçok şehirde saat kuleleri inşa edildi. Bu dönemde İstanbul Adana, Bilecik, Bursa Çorum, Çanakkale, İzmit, İzmir, Kastamonu, Tokat, Yozgat gibi şehirlerde meydanlara birer saat kulesi yapıldı. Sultan Abdülhamit Han’ın tahta çıkışının 25.yılı anısına birçok Osmanlı şehrinde yapılan bu saat kuleleri Osmanlı insanının saati öğrenme ihtiyacını önemli ölçüde giderdi. Sultan Abdülhamid han döneminde meydanlara inşa edilen saat kuleleriyle Osmanlı insanının saat kavramı hayatının bir parçası oldu. Selam ve dua ile.

.

TAKİYÜDDİN ER RASÎD VE İSTANBUL RASATHANESİ

Tarihimizde astronomi biliminde önemli bir gelişme de XVI. Yüzyılda İstanbul’da kurulan rasathanedir. Bu rasathanenin kurucusu Takiyyuddin adında bir bilgindir. Takiyuddin 1521 tarihinde Şam’da dünyaya geldi. Burada tahsil hayatına başlayan Takiyyuddin daha sonra öğrenimine Mısır’da devam etti. Aslen kendisi de Mısır’a yerleşmiş bir Türk ailenin oğludur. Öğrenimini tamamladıktan sonra Osmanlı payitahtı İstanbul’a gelen Takiyyüdin burada başmüneccimbaşılık görevinde bulundu. (Ünver, 1985, s, 3-4)

Aynı zamanda XVI. yüzyıl ünlü Osmanlı bilginlerinden biri olan Takıyyuddin matematik, astronomi, optik, fizik, mekanik ve tıp alanında çeşitli eserler yazdı. Ancak bu bilgin çalışmalarında daha çok Astronomi ilmine ağırlık verdi. Takiyyudin, gözlemleri sonucu elde ettiği verilere dayanarak çeşitli hesaplamalar yaptı. Bu hesaplamalar sayesinde yerin, ayın ve gezegenlerin hareketlerindeki düzensizlikleri bugünün değerlerine yakın ölçütlerle tespit etti.(Hüseyin Gazi Topdemir, DİA - Takiyyuddin Maddesi)

İstanbul’da İlk Rasathane

Takiyyuddin astronomiyle ilgili gözlem çalışmalarına devam ederken Osmanlı hükümdarı III. Murat’ın isteğiyle günümüzde Tophane diye bilinen semtte İstanbul rasathanesini kurdu. Devrin en iyi rasat (gözlem ) araçlarıyla donatılan bu rasathanede Duvar kadranı, Sekstant gibi önemli gözlem araçları kullanıldı. Bu rasathanede yapılan gözlem ve hesaplama teknikleri döneminin epey ilerisindedir. Takiyyuddin bu gözlemlerinde sinus teoremi, kosinus, tanjant, kotanjant gibi trigonometri anlamında en gelişmiş hesap tekniklerini kullandı. Aynı dönemin ünlü Batılı Astronomu olan Kopernik bu kavramlarından hiç bahsetmez. Bu çalışmaların yanında Takiyuddin teknik alanda da büyük başarılar gösterdi. Astronomik hesaplamalarda kullanılan saatler, masa ve cep saatleri onun geliştirdiği önemli teknik ürünlerdir. (Yakıt, 2000, s, 187 )

Büyük Fıkıh Alimi Ekmelüddin El Baberti

Anadolu’nun kadim şehri Bayburt, tarihi boyunca birçok değeri yetiştirdi. Bu büyük değerlerden birisi Bayburt Üniversitesi yerleşkesinin adını aldığı Hanefi İslam Fakihi Ekmeleddün El Baberti’dir. Bayburt, Arapça kaynaklarda Babert diye geçer. O dönemlerde ileri gelen devlet adamları ve alimler memleketlerine nispetle anılmaktadır. Ekmelüddin El Baberti 1310 tarihinde Bayburt’ta dünyaya geldi.

Bu Dünya’dan Bir Baberti Geçti

Baberti, ilk tahsiline Bayburt’ta bulunan Yakutiye medresesinde başladı. Buradaki tahsilinin ardından Halep’e ve oradan da 1339 tarihinden sonra Mısır’ın Kahire şehrine gitti. Baberti, devrin önemli âlimlerinden olan Ebu Hayyan el Endülüsi, Kıvamüddün El- Kaki, Şemsettin El İsfahani’den dersler aldı. Hadis, fıkıh, kelam ilimlerinde ve Arap dili edebiyatında eserler yazabilecek kadar bir bilgi birikimine sahip oldu. Hanefi fakihi ( fıkıh uzmanı) olan El Baberti Osmanlı Devleti başta gelmek üzere bütün İslam âleminde Hanefiliğin yalnızca bir fıkıh değil aynı zamanda bir düşünce olarak kabul edilmesinde etkin bir görev üstlendi. Devrin idarecileri Ekmelüddin El Baberti’ye kadılık yapması için tekliflerde bulundu. Ancak bu büyük fıkıh alimi belkide ilmin izzetiyle bu teklifleri reddetti. Bununla birlikte Baberti devrin idarecilerinden büyük saygı gördü. 1355 tarihinde Mısır’da bulunan Şeyhuniye medresesinde başmüderrislik görevine getirildi. Baberti vefat edene kadar buradaki vazifesine devam etti. 1384 yılında vefat etti. Baberti’nin cenazesinde Mısır Sultanı ve devletin ileri gelenleri hazır bulundu. Baberti görev yaptığı Hankâhın haziresine defnedildi. Bununla birlikte Baberti’nin kabrinin Bayburt’un Aşağıkırzı köyünde olduğuna da inanılmaktadır.

Baberti’nin İlmi Mirası

Baberti; Hacı Paşa, Ahmedi, Seyyid El Cürcani gibi devirlerinin önemli ilim adamlarını yetiştirmiştir. Bununla birlikte Osmanlı Devleti’nin ilk Şeyhülislamı olan Molla Fenari, Baberti’nin talebesidir. Baberti ilmi hayatı boyunca 40 civarında eser yazmıştır. İlim tarihinde böyle müstesna yere sahip olan böylesine kıymetli âlimin adının merkez yerleşkesine verilmesi Bayburt Üniversitesine büyük anlam kazandırmaktadır. Aradan geçen yaklaşık 7 asırdan sonra bu büyük İslam âliminin adı yine bir ilim yuvasında yaşatılmaktadır. Bir Bayburtlu olarak ifade etmek isterim ki kadim medeniyetimizin ve ilim tarihimizin önemli şahsiyetlerini araştırmalı, öğrenmeli ve genç nesillere de öğretmeliyiz. Selam ve saygılarımla...

Kaynakça: Dia, Bâberti Maddesi.

.

OSMANLI'DA BİR MATEMATİK DAHİSİ İSMAİL HAKKI GELENBEVİ

Osmanlı Devleti askeri başarıların yanında aynı zamanda bir ilim devletiydi. Bu devlet kuruluşundan tarih sahnesinde şanlı yer aldığı zamana kadar geçen 6 buçuk asırlık devrinde ilim insanlarına hep gereken hürmet ve değeri gösterdi. Bu yazımızda Osmanlı’nın yetiştirdiği önemli ilim insanlarından biri olan İsmail Hakkı Gelenbevi’den bahsedeceğim.

İsmail Hakkı 1730 tarihinde Manisa’nın Gelenbe kasabasında dünyaya geldi. Doğduğu yerle özdeşleşince bilinen tam adı İsmail Hakkı Gelenbevi oldu. Gelenbevi’nin ailesi de yörenin ünlü ilim erbablarındandır. Dedesi ve babası Gelenbe’de müftülük ve müderrislik yaptı. İsmail Hakkı ilk tahsile Gelenbe’de başladı. Gelenvebi çıkmış olduğu bu ilim yolunda adım adım ilerledi. Artık ilmi sahada Gelenbe kendisine dar gelince yolu Osmanlı Payitahtı İstanbul’a düştü. İstanbul’da Fatih Sultan Mehmet Hanın fethettiği bu kadim şehirde yine onun kurduğu Fatih Medreselerinde müderrislik yapan devrin önemli alimleri Yasıncızade Osman Efendi ve Ayaklı Kütüphane namıyla bilinen Müftüzade Mehmet Emin Efendi Gelenbevi’nin hocaları oldular. Gelenbevi Osmanlı’nın bu önemli alimlerden dersler aldı. Arapçayı, dini ilimleri Yasıncızade Osman Efendi’den; Matematik, Fizik, Kimya gibi akli ilimleri de Müftüzade’den öğrendi. Gelenbevi tahsilin ardından Zeyrek semtine yerleşti. Bu dönem Osmanlı’da I. Abdülhamid devridir. Bu dönemde askeriyede yenilikler oldu ve Mühendishane-i Bahri Hümayun kuruldu. Gelenvebi adı geçen yüksek mektepte Matematik hocası olarak görevlendirildi. Bu dönemde İstanbul’a gelen Fransız mühendis Bab-ı Âliye bir logaritma cetveli takdim etti. Kimsenin anlamadığını görünce alaycı bir tavırla İstanbul’da bu cetveli anlayacak yokmu? diye nida etti. Bunun üzerine bu yabancı mühendis cevabını alması için İsmail Hakkı Gelenbevi’ye gönderildi. Fransız mühendis bu ünlü matemetikçiyi görünce biraz da küçümseyici tavırla ‘’ Bu cetvellerin en kısa zamanda açıklamasını istiyorum’’ dedi ve gitti. Fransız ikinci defa geldiğinde Gelenbevi, müthiş bir vakarla işte cevabım budur diyerek hazırladığı bir risaleyi Fransız mühendise verdi. Fransalı mühendis bu duruma çok şaşırdı. Bu kadar kısa sürede bu eser nasıl yazılır diye hayretini gizleyemeyen mühendis Gelenbevi’nin ilmi ve zekası karşısında hayretler içerisinde kaldı. Bu müthiş cevaptan sonra Gelenvebi’ye samur bir kürk giydirildi. Bu arada Fransız mühendis Reisilkuttap Raşit Efendiye Gelenbevi için ‘’ Bu adam Avrupa’da olsaydı ağırlığınca altına ederdi’’ dedi.

Böylelikle Gelenvebi’nin ünü imparatorluk sınırları da aştı. Osmanlı Devleti’nde I. Abdülhamid devrinden sonra III. Selim dönemidir. Bu dönemde Kağıthanede bir bayram töreninde Humbaracılar atışlar yapar ancak bu atışlar başarısız oldular. Sultan I. Abdülhamid bu duruma çok üzüldü ve emir vererek atış hesaplarını doğru yapabilecek bir uzmanın bulunmasını istedi. Uzman olarak Gelenbevi bilindiği için hemen huzura getirildi. Devrin ünlü matemekçisi Gelenbevi yapılan açı hesaplarını riyazi hesaplarla düzelti ve böylelikle atışların tam isabetle yapılmasını sağladı. Sultan III. Selim bu başarısından dolayı İsmail Hakkı Gelenbevi’yi tebrik etti, ona birçok hediye ve ihsanlarda bulundu. Bununla birlikte İsmail Hakkı Gelenbevi’yi Mora-Yenişehir’e kadı olarak görevlendirdi. Gelenbevi Yenişehir’de bir kadılık vazifesinin birinci yılında devrin Osmanlı Şeyhülislamı Hamidi Zade Mustafa Efendi bir konudan dolayı kendisini tekdir eden bir yazı gönderdi. İlmin kadrü kıymetini çok iyi bilen Gelenbevi bu yazıdaki tekdirden dolayı çok üzüldü. Bu üzüntüyle beynine inme indi ve Ruhunu Rahmana teslim etti. (Hicri 1205/ M. 1791)

Osmanlı’nın en önemli Matemetik alimlerinden olan İsmail Hakkı Gelenbevi birçok eser kaleme almıştır. Gelenbevi Türkçe Belagat ve Gramer alanında 8, Mantık Felsefe alanında 10, Kelam alanında 11, Matematik ve Astronomi ve İlm-i Mikat alanında 7 eser olmak üzere toplam 36 eser yazmıştır. İsmail Hakkı Gelenbevi’nin mezarı görev yaptığı ve Hakkın Rahmetine kavuştuğu Yenişehir’de Bayraklı Camii kabristanındadır. Gelenbevi’nin adı talebe olarak geldiği, yıllarca hocalık yaptığı İstanul’un Fatih ilçesinde Gelenbevi Anadolu Lisesi’nde adı yaşamaktır. Ruhu Şad olsun Mekanı Cennet olsun. Rahmetle….

.

Uluğ Bey ve Semerkant Rasathanesi

Uluğ Bey ve Bilim

Rasathane, gökbilimiyle ilgili gözlemler yapan özel bina veya evlere denir. Rasathaneler, yani gözlemevleri bünyelerinde gökyüzü incelemeleri yapmaya yarayan alet ve edevat barındırır. İslam tarihinde rasathaneler genellikle devlet eliyle hükümdarlar tarafından kurulduğu bilinir. Bu rasathanelerden biri de Timurlu Devleti hükümdarı Uluğ Bey tarafından tesis edilen Semerkant Rasathanesidir. Tarihte hükümdarlığından çok bilim sahasındaki çalışmalarıyla tanınan Uluğ Bey özellikle astronomi ve matematik alanlarında çalışmalar yaptı. Bu bilimlere vakıf olan Uluğ Bey aynı zamanda Kuran-ı Kerimi 7 kıraatle okuyacak derecede Kıraat ilmine sahipti.

Semerkant Rasathanesinde Yapılan Çalışmalar

Semerkant Rasathanesinin inşası 1421 tarihinde tamamlandı. Bu rasathane uzun yıllar bilimin farklı dallarında yapılan araştırmaların merkezi oldu. Uluğ Bey, kurmuş olduğu bu rasathane ve medrese için devrin önemli bilim insanlarını araştırma ve incelemeler için Semerkant’a davet edip, onları rasathanede çalışmaya teşvik etti. Bu rasathanede Kadızade Rumi, Gıyaseddin Cemşid El Kaşi, Ali Kuşcu gibi devrin önemli bilim insanları araştırma, inceleme ve gözlemler yaptı. 1424-1436 tarihleri arasındaki 12 yıllık sürede Semerkant rasathanesinde icra edilen gözlemler daha sonra Uluğ Bey Zici adıyla bir eserde toplandı. Bu zicde 48 takımyıldızı bulunduğu yazıldı. Bu takımyıldızları içinde bulunan 1028 yıldızın konumları tespit edildi. Hazırlanan bu zic XVII. Yüzyıla kadar hazırlanmış olan astronomi kataloglarının en iyisidir denebilir. XVII. Yy’de Greenwich Rasathanesini kuran Flamsteed sabit yıldızlar katalogu hazırlanırken büyük ölçüde Uluğ Bey Zic’inden faydalandı. Semerkant Rasathanesinde yapılan gözlemler ve araştırmalar günümüz astronomi çalışmalarına öncü olma özelliğindedir. Yaklaşık tam 6 asır önce burada yapılan gözlemler ve hesaplar günümüz hesaplarına çok yakın bir durumdadır. Uluğ Bey, bu rasathanede daha önce Biruni tarafından yapılan 7,5 metrelik duvar kadranın yeni formunu yaptırdı. Uluğ Bey’in yaptırdığı bu duvar kadranı 40 metre çapında ve Ayasofya yüksekliğindedir. Uluğ Bey’in yaptırdığı bu duvar kadranı teleskoplar icat edilene kadar gözlemler için kullanılmaya devam etti. Uluğ Bey bundan başka bir başka önemli alet daha icat etti. Bu alet Sud-i fahri adı verilen bir Meridyen hesaplama aletidir.

Semerkant Rasathanesinde Kullanılan Âletler

Semerkant rasathanesinde kullanılan aletlerin çoğunluğu El Kaşi’nin 1416’da yazdığı Risale Der Şerhi Alat-ı Raşad eserinde anlattığı aletlerden oluşmaktaydı. Buna göre bu araç gereçler şunlardır;

1. El Fahri sekstantı

2. Çemberli Âlet

3. Ekvatoriyel Çember

4. Çift Çember

5. İki Bacaklı Alet

6. Azimut ve Yükseklik Ölçme Aleti

7. Sinüs ve ters sinüsü belirleme aleti

8. Küçük Çemberli Âlet

Semerkant Rasathesinin Akıbeti

Semerkant Rasathanesinin kurucusu Uluğ Bey çıkan taht kavgaları sonucunda 1449 tarihinde öldürüldü. Uluğ Bey’in öldürülmesiyle Semerkant’ta bilimsel çalışmalar yapılacak ortam kalmadığından Semerkant rasathanesinde araştırma ve gözlem çalışmaları tamamıyla durdu. Uluğ Bey’in öldürülmesinden sonra Semerkant Rasathanesi yıktırıldı. Semerkant Rasathanesinde gözlemler ve idarecilik yapan Ali Kuşçu daha sonra İstanbul’a geldi. Ali Kuşcu İstanbul’da gök bilimi gözlemleri yaptı. İstanbul’un enlem ve boylamını yeniden tespit eden Ali Kuşçu Osmanlı Devleti’nin ilk astronomi bilgini oldu. Ali Kuşçu’nun çalışmalarından ilham alan ve onun bilimsel mirasını devralan Takiyuddin 1575 tarihinde İstanbul’da ilk rasathaneyi kurdu. Bu bakımdan Semerkant Rasathanesi Osmanlı Devleti’nde yapılan gökbilimi çalışmalarının da temelini oluşturdu.

Kaynakça:

* İsmail Yakıt- Necdet Durak, İslam’da Bilim Tarihi, Isparta 2002.

* İslam Medeniyetinde Bilim Öncüleri, ed. Yavuz Selim Göl, Mana Yayınları, İstanbul, 2021.

6 Şubat’ta Kahramanmaraş merkezli ve 10 ilimizi etkileyen büyük afette hayatını kaybeden vatandaşlarımıza ALLAH’tan rahmet, yakınlarına sabırlar diliyorum. Yaralılarımıza da acil şifalar temenni ediyorum. Ülkemizin başı sağolsun..

FETİHLERİN BABASI SULTAN ALPARSLAN

Binlerce yıllık şanlı geçmişimizde tarihin asırlardır adını aynı saygıyla andığı Türk hükümdarları olmuştur. Kimi çağ açıp çağ kapatmış, kimi imparatorluklar kurup imparatorluklar yıkmış, kimi krallara taç giydirmiş, kimi koca kralların kendisinden eman dilendiği hükümdarlar olmuştur. İşte onlardan biri Anadolu’yu Türklere yurt yapan, Abbasi Halifesi tarafından Ebu’lFeth yani fetihlerin babası ünvanı verilen Sultan Muhammet Alparslan’dır.

Sultan Alparslan çeşitli kaynaklara göre 1030 veya 1032/1034 tarihinde dünyaya geldi. Alparslan, Selçuklu Devleti’nin kurucusu Selçuk Bey’in torunu olan Çağrı Bey’in oğludur. Alparslan babasının hastalandığı dönemde küçük yaşlardan itibaren askeri Karahanlı ve Gaznelilere karşı verilen mücadelede görev alarak başarılar sağladı. Büyük Selçuklu Devleti’nin hükümdarı olan amcası Tuğrul Bey’in tahtı bırakacak evladı olmamasından dolayı vermiş olduğu mücadeleyle 1064’de Selçuklu Devleti’nin hükümdarı oldu. 1064 tarihinden itibaren batı yönlerine doğru seferlere başladı. Tarihler 1071’i gösterdiğinde Sultan Alparslan Mısır üzerine bir sefere çıktı. Halep şehrini kuşatma altına aldı. Sultan sefer yolunda iken Bizans elçisi geldi ve Sultan Alparslan’a Bizans İmparatorunun Menbic, Malazgirt ve Ahlat’ın Bizans’a iade etmesini talep ettiğini, aksi halde kalabalık bir orduyla Selçuklular üzerine sefer yapılacağını bildirdi. Zaten Sultan Alparslan kalabalık bir Bizans ordusunun Anadolu’nun doğusuna doğru ilerlediği haberini almıştı. Bunun üzerine Sultan Mısır seferini yarıda keserek Anadolu’nun doğusuna yöneldi. Dönemin ünlü fakihi Ebu Nasır Muhammed savaşın bütün Müslümanların İslamın zaferi için dua ettiği Cuma günü yapılmasını tavsiye etti. Sultan Alparslan fakihin bu tavsiyesine riayet etti.

O KUTLU ÇAĞRI

26 Ağustos 1071 Cuma günü Malazgirt sahrasında Cuma namazı kılındı. Namazdan sonra Sultan Alplarslan askerlerinin karşısına beyaz bir elbiseyle çıkarak onlara şöyle seslendi; Ben, Müslümanların, İslam’ın zaferi için dua ettikleri bu saatlerde düşmanın üzerine atılmak istiyorum. Galip gelirsek arzu ettiğimiz sonuç gerçekleşmiş olur, yenilirsek şehid olarak cennete gideriz. Bugün burada ne emreden bir sultan ne de bir emir alan asker var; ben de içinizden biri olarak sizinle birlikte savaşacağım; benimle gelmek isteyenler peşime düşsünler, istemeyenler serbestçe geri dönebilirler.’’

HİLAL (TURAN) TAKTİĞİ

Sultan Alparslan liderliğinde Malazgirt sahrasında Selçuklu ordusunun tekbir sesleri, at kişnemeleri, nal sesleri çınlıyordu. Selçuklu ordusu üçe ayrıldı çünkü hilal (turan) taktiğini uygulayacaktı, çekiliyor gibi görünüyorlardı ancak Bizans ordusunu dört yandan kuşatıp çembere alıyorlardı. Evet bu Bizans ordusunun kıyamet idi. Malazgirt sahrasında kurulan bu Cenk meydanından Sultan Alparslan ve kutlu askerleri galip çıktı. Yapılan bu büyük savaşta Bizans ordusu mağlup oldu ve hatta Bizans Kralı Romanos Diogenes esir edildi. Bu zaferle artık Anadolu toprakları Türk yurdu olmaya başladı. Bizans ağır bir darbe aldığı için Türkler Anadolu içlerine girerek rahatlıkla fetihler yaptı. Marmara ve Ege kıyılarına kadar ilerlediler. Bu galibiyetle birlikte paha biçilemez Anadolu toprakları Türklere kıyamete kadar yaşayacak olan, milyonlarca şehit kanı ile sulanan bir vatan toprağı oluyordu.

RAHMET VE CENNET OLSUN Doğumun yıldönümünde Anadolu topraklarını bizlere yurt yapan Atamız EbulFeth Sultan Muhammet Alparslan Hanı rahmetle anıyorum. Ruhu şad Mekanı Cennet olsun….

.

ÇAĞLARI AŞAN DAHİ ALİ KUŞÇU

Fatih Sultan Mehmet Han İstanbul’u fethettikten sonra Osmanlı Devletinin Payitahtı yaptığı bu şehri İslam şehri olması için imar faaliyetlerine girişti. Bu şehirde İslam medeniyetine ve Türk kültürüne ait kurumlar tesis edilmeye başlandı. İlme, okumaya büyük önem veren cihan hükümdarı İstanbul’da dönemin en yüksek dereceli medresesini kurdu. Bu medreseye Sahn-ı Seman adı verildi. Fatih bütün bunları yaparken bir yandan da İstanbul’u bilim merkezi haline getirmek istiyordu. Bunun içinde o dönem dünyanın önemli ilim merkezlerinde yetişen ilim insanlarını, alimleri İstanbul’a davet etti. İlim adamlarına büyük rağbet gösteren Fatih Sultan Mehmet Hanın İstanbul’da kalması için teklifte bulunduğu önemli ilim insanlarından biri de Ali Kuşçu idi. Gelin şimdi kısaca devrinin önemli ilim insanı Ali Kuşçu’nun kısaca hayatını ve İstanbul’a geliş sürecine bakalım..

Asıl adı Alaettin Alidir. 15. Yy başlarında Semerkant’ta dünyaya geldiği bilinmektedir. Babası Timurlu devleti hükümdarı Uluğ Bey’in doğancıbaşısı olduğundan kendisine Kuşcu lakabı verildi. İlim erbablarına büyük hürmet eden Uluğ Bey Semerkant’ta bir rasathane tesis etti. Rasathane müdürlüğüne getirilen iki alimin de vazifeleri sırasında vefat etmeleri üzerine Uluğ bey bu rasathanede astronomi çalışmaları yapması için Ali Kuşçu’yu görevlendirdi. Ali Kuşcu devrin önemli Matematikçisi olmanın yanında aynı zamanda bir Astranomi bilgini idi. Ali Kuşçu buradaki vazifesinde yıllar önce başladığı gözlem çalışmalarını 1437’de Zic-i Gürgani adını verdiği çalışmayı tamamladı. Ali Kuşçu burada çalışmalarına devam ederken ilmi faaliyetleri himaye eden hükümdar Uluğ Bey 1449’da öldürüldü. Taht kavgaları yüzünden Semerkant’ta ilmi çalışma ortamının ortadan kalkmasıyla Ali Kuşçu Hacca gitme bahanesiyle ailesiyle beraber batıya hareket ederek Tebriz’e geldi. Bu geldiği ülkede ilim adamlarına büyük sevgi ve hürmet besleyen Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan vardı. İlim himaye edilen yere gider düsturu ile bu ünlü alim Tebriz’e yerleşti. Burada İlim meclislerinin aranan, beklenen alimi oldu.

Bu dönem Akkoyunlu Uzun Hasanla, Osmanlı Hükümdarı Fatih Sultan Mehmet arasında anlaşmazlıklar süregeldi. Bu sorunların çözümü için Uzun Hasan Osmanlı Sultanına bir elçilik heyeti göndermeye karar verdi. Uzun Hasan bu heyete bilgisine ve ilmine çok güvendiği Ali Kuşcu’nun da dahil olmasını istedi. Bu heyet Osmanlı ülkesine vardı. İlme, irfana, alime arife büyük hürmet besleyen Fatih Sultan Mehmet Han Ali Kuşçu’nun ilmi faaliyetlerinden haberdardır. Büyük Hükümdar, heyeti ve özellikle de Ali Kuşcu’yu Osmanlı Payitahtında büyük bir merasimle karşıladı. Cihan Padişahı bu Alime İstanbul’da kalmasını teklif etti. Ali Kuşcu da önce elçilik vazifesi bitirmesi gerektiğini ifade etti. Bu vazifeden sonra Ali Kuşçu devrin en kudretli hükümdarı Fatih Sultan Mehmet Hana verdiği sözü tutmak için ailesiyle birlikte Tebriz’den Osmanlı ülkesine doğru yola çıktı. İstanbul’a geldi. Ali Kuşçu İstanbul’da çok iyi karşılandı. Sultan Fatih 1473 Otlukbeli zaferinin ardından onu kurduğu Ayasofya Medresesi başmüderrisliğine getirdi. Bu dönemde Ali Kuşçu matematik cebir ve astronomi konularında çok ciddi eserler kaleme aldı ve hükümdara sundu.

İstanbulu bilim, sanat, kültürle mücehhez İslam Medeniyetinin başsehri olması için büyük çaba harcayan Sultan Mehmet Han bu şehirde devrin en yüksek dereceli Sahn- Seman Medresesini kurdu. Bu medresenin ders progamının hazırlanması görevi de Ali Kuşçu’ya verildi. Ali Kuşçu aynı zamanda bir astronomi alimi idi. Osmanlı’nın ilk astronomi alimidir. Bu sahada da çalışmalarına devam eden Ali Kuşçu İstanbul’un enlem ve boylamını yeniden tespit etti. Tarihler 1474’ü gösterdiğinde ilerlemiş yaşına rağmen ilimle meşgul olmaya devam eden Ali Kuşcu ilmi faaliyetler yapması için davet edildiği bu şehirde Hakk’ın Daveti ile şereflendi. 16 Aralık 1474’de bu dünyadan göçtü. Onun birkaç yılda payitahtta yaptığı çalışmalar attığı tohumlar Osmanlı ilim dünyasında filizlendi. Bu kıymetli bilgin kendisinden yüzyıllara miras olarak birçok güzide eser bıraktı. Bu değerli Alimin kabri Eyüp Sultan Camii haziresindedir. 90 yaşında Peygamberimizin ( sav) müjdesine layık olabilmek için binlerce kilometre yol gelerek surun dibinde rahmeti rahmana kavuşan Halit İbni Zeyd ( Eba Eyyubel Ensari) hazretlerine komşu oldu. Rahmetle…….

Gez dünyayı gör Konya'yı

Konya deyince akla ilk gelen Selçuklu Devleti’ne başşehirlik yapması ve Mevlâna Celaleddin Rumi Hazretleri’nin diyarı olmasıdır. Şehr-i Konya’ya Hazreti Mevlâna ayrı bir mana ve değer katar. Şehir, Mevlâna Hazretleriyle özdeşleşir.

Ölüm gününü düğün günü anlamında Seb-i Arus olarak adlandıran Mevlâna Hazretlerinin Hakka vuslatının 749. Yıldönümünde Konya’daydım. Mevlana Celaleddin Hazretleri’nin törenlerinin bitmesinden bir gün sonra gittiğimde türbenin her zamanki gibi ziyaretçilerin yoğun rağbetine uğradığına şahit oldum. Bu ziyaretin ardından Konya’nın meşhur Alaattin Tepesi’nde bulunan Sultan Kılıçaslan Camii’ne gittim. İkindi namazını eda ettikten sonra caminin yanında bulunan Kılıçarslan türbesini ziyaret ettim. Kılıçarslan türbesinde Selçuklu Devleti'nin önemli hükümdarlarının kabirleri bulunuyor. Burada Türkiye Selçuklu hükümdarları; Ruknettin Mesud, II. Kılıçarslan, I. Gıyaseddin Keyhüsrev, II. Ruknettin Süleyman, III. Kılıçarslan, I. Alaaddin Keykubat, II. Gıyaseddin Keyhüsrev, 4. Kılıçarslan, III. Gıyaseddin Keyhüsrev kabirleri yer alıyor.

ECDAD YADİGARI ESERLERİYLE KADİM BAŞŞEHİR

Konya, Selçuklu Devleti’ne baş şehir olma vasfından dolayı ayrı bir vakara sahip. Tarihi ve kültürel mirası ve tarihi eserlerinin bolca bulunduğu bu şehirde ecdad yadigarı bu tarihi eserlere gereken değer veriliyor ve bakımları titizlikle yapılıyor. Konya caddelerinde, sokaklarında dolaşırken kadim tarihin müstesna eserlerini görebilirsiniz. Şehirdeki eserlerde daha çok Selçuklu mimarisi hâkim. Bu eserler şehre Türk Müslüman kimliği mührünü vurmuş adeta. Eski Konya Stadyumu’nun olduğu yer bugün Konya Millet Bahçesi yapılmış. Burada Selçuklu mimarisiyle çeşitli yapılar inşa edilmiş. Ayrıca yürüyüş yolları, sosyal alanlar yapılmış. Bununla birlikte Millet Bahçesi’nde muazzam bir cami inşaatı devam ediyor. Millet Bahçesi içerisinde gençlerin vakit geçirip kitap okuyacakları kütüphaneler kurulmuş durumda. Şehrin, insanın içine işleyen soğuğunda bu kütüphanede ilimle meşgul olan gençlerin olduğunu görmek, ortamın sıcaklığına renk ve değer katmış. Kadim başşehir Konya’ya böylesine güzel eserler kazandıran Büyükşehir Belediyesi başta olmak üzere ilgili kurum ve idarecilerine teşekkür etmek gerek. Zira yaptıkları eserler takdire şayan.

GEÇMİŞİMİZDE İLME VERİLEN DEĞERİN İZLERİ

Konya, tarih ve kültür şehri olmakla birlikte aynı zamanda bir üniversite şehri olma özelliği de taşıyor. Tarihimizde meşhur Karatay Medresesi ve İnce Minareli Medrese de bu şehirde ziyaretçilerini bekliyor. Enfes mimarileriyle geçmişten bugüne ilme verilen değeri cismen gösteriyorlar. Ayrıca Türkiye'nin en büyük üniversitelerinden biri olan Selçuk Üniversitesi ve Necmettin Erbakan Üniversitesi’yle Konya Gıda Tarım Üniversitesi, Konya Teknik Üniversitesi gibi devlet üniversitelerinin yanında Karatay Üniversitesi gibi vakıf üniversiteleri de şehrin eğitim ve bilim faaliyetlerinde de öne çıkmasına katkı sağlıyor. Konya ziyaretimi bu düşüncelerle ifade ettikten sonra Mevlâna Hazretleri’ni de vuslatının 749. Yılında rahmetle ve hürmetle anıyorum.

Velhasıl Konya’yı görmeyenler gidip görmeli. Bir veya birkaç gün bu kadim şehirde vakit geçirmeli. Ne demişler: “Gez dünyayı gör Konya’yı.” Selam ve dua ile...

Gençlik Şühedanın İzinde

Tarihler 1914'ü gösterdiğinde Cihan devleti olan Osmanlı Devleti Birinci Cihan harbine girdi. Ruslar 1914’ün Kasım ayında Kafkas sınırında hudut karakollarımıza saldırılara başladı. Böylece 4 sene sürecek olan Birinci Dünya Savaşı'nın Osmanlı Devleti'nin Kafkas Cephesi açılmış oldu. 93 Harbinde Kars, Ruslara bırakılmak zorunda kalmıştı. Bu yüzden Ruslar Erzuruma doğru ilerlediler. Erzurum ilçelerini ele geçirip daha da batıya Erzurum'a doğru ilerlemeye çalıştılar. Ruslarla Köprüköy, Azap muharebeleri yapıldı. Bu muharebelerde Ruslara ciddi kayıplar verdirildi. Bu muharebelerden sonra Harbiye Nazırı, Başkomutan Vekili Enver Paşa Rusları bölgeden atmak için bir plan hazırladı. Bu plana göre Türk birlikleri ALLAHUEKBER Dağlarını aşarak Rusları Sarıkamış'tan kuşatacak ve Rus birliklerinin tren yolu bağlantısını kesecekti.

ÖNCE GÖZBEBEKLERİ DONDU

22 Aralık 1914 tarihinde Sarıkamış harekâtına başlandı. Bu harekat için içi tamamıyla kışlık giyecek ve teçhizat dolu üç gemi İstanbul'dan hareket etti. Cepheye ulaştırılmak için Trabzon limanına ulaşacak olan bu gemiler Zonguldak açıklarında Ruslar tarafından batırıldı. Bu yüzden cepheye kışlık giyecek ve lojistik destek gidemedi. Mehmetçiğin üzerinde kış şartlarına pek uygun olmayan kıyafetler vardı. Ancak Mehmetçik emir almıştı, aşması gerekiyordu ALLAHUEKBER dağlarını. Yürüdüler, yürüdüler, yürüdüler. Kar tipisinden göz gözü görmüyordu. Mehmetçik soğuğun etkisiyle donmamak için ateş yakıyor, uyumamaya çalışıyordu. Çünkü uykuya daldıkları an bir daha bu dünyaya uyanamayacaklardı. Askerimizin önce göz bebekleri donuyordu. Sabah olduğunda bile hâlâ gece zannediyorlardı.

İTTİHATÇILAR SARIKAMIŞ FACİASINI HALKTAN GİZLEDİ

İki hafta içerisinde on binlerce Mehmetçik ALLAHUEKBER dağlarında Allah Allah diyerek şehadete erdi. Dağların yüzüne Kardelen Çiçekleri gibi serpildiler. Zayiatımız çoktu. On binlerce Mehmetçiğin ALLAHUEKBER dağlarındaki şehadeti dönemin İttihatçı idaresi tarafından kamuoyundan saklandı. Milletimiz bu olayı çok daha sonra öğrendi. Öğrendikten sonra da Sarıkamış ALLAHUEKBER dağları necip milletimizin ne aklından çıktı ne de gönlünden. Sarıkamış şehitlerinin şehadetleri hep hüzünle anıldı. Her anıldığında Sarıkamış gözlerde yaş oldu.

HER YIL ŞEHİTLERİMİZ YÂD EDİLİYOR

2023 yılındayız. Sarıkamış Harekâtının üzerinden tam 108 yıl geçti. Tarih kavramında kısa sayılabilecek bir zaman dilimi. Sarıkamış Şehitleri özellikle 2000’li yılların başında büyük törenlerle anılmaya başladı. Gençlik ve Spor Bakanlığı her yıl binlerce genci Ecdadlarının şehadete erdiği Sarıkamış’a getiriyor ve onların aziz hatıralarını yâd etmek için çeşitli etkinlikler yapıyor.

BU SENE BİZ DE SARIKAMIŞ’TAYDIK

Gençlerin tarih şuurunu edinmeleri için vatan için mücadele eden, can veren şehitlerimizi anmak için Sarıkamış Şehitlerini anma yürüyüşü gerçekleştiriyor. Sarıkamış Harekâtının 108. yıldönümünde Sarıkamış’ta olmak ve Sarıkamış şehitlerini anmak bize de nasip oldu. 8 Ocak sabahı Sarıkamış ALLAHUEKBER dağları Kızılbükü mevkiinde Sarıkamış şehitlerini anma yürüyüşü için toplandık. Hava çok soğuktu. Bir nebze de olsa Mehmetçiğimizi anlamaya çalışıyordum. Gençlik ve Spor Bakanımızla Aile Bakanımızın katılımı ile Kızılbükü mevkiinden Tören alanına kadar bir kaç km'lik yolu yürümeye başladık. Aziz Şehitlerimizi bir nebze anlayabilmek, en azından onların yolunda olduğumuzu göstermek için binlerce gençle birlikte yürüdük. Ecdadın izinde bu yürüyüşümüz tören alanında son buldu. Vatanı canından aziz bilip soğuğa, kara, tipiye aldırmadan vatanını savunan ve şehadete yürüyen Aziz Şehitlerimizi rahmetle anıyorum. Ruhları şad, mekanları cennet olsun. Sarıkamış Harekâtının 108. yılında Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın tertip ettiği bu güzel organizasyonda başta Gençlik Spor Bakanımız Dr . Muharrem Kasapoğlu'na, Bakanlık Müşaviri İlhan Bey'e ve Sarıkamış şehitlerimizi anma programında emeği geçen herkese çok teşekkür ederim.

.

Milli Savunma Sanayii Öncüsü Nuri Killigil

Ülkemizde son yıllarda savunma sanayiinde büyük gelişme ve ilerleme sağlanıyor. Savunma Sanayiimizdeki yerlilik oranı yüzde 70’leri geçmekte, yerli ve milli imkanlarla birçok savunma sistemi üretilip geliştirilmektedir. Savunma sanayiindeki bu ivme ve başarılardan bahsederken ülkemizde milli savunma sanayii öncüsü bir ismi anmadan olmaz. Bu isim Nuri Killigil Paşa’dan başkası değil.

Nuri Paşa 1889 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Paşa, Osmanlı Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın kardeşidir. O da ağabeyi gibi askerlik mesleğini seçti. Trablusgarp Savaşında yüzbaşı rütbesiyle görev yaparak cephede yararlılıklar gösterdi. Birinci Dünya Savaşının son yılında Bakü’nün işgalden kurtarılması için Kafkas İslam Ordusu kuruldu ve Enver Paşa kardeşi Nuri Paşa’nın rütbesini yükselterek Kafkas İslam Ordusu kumandanı olarak tayin etti. Nuri Paşa önce Musul’a oradan da Gence şehrine ulaşarak Kafkas İslam Ordusu kumandanlığı görevine resmen başladı. Paşa, komutasındaki Kafkas İslam Ordusu birlikleriyle Gence şehrine girdi ve sonra işgalde olan Bakü’yü kurtarmak için harekete geçti. Türk birliklerinin hücumu 14 Eylülde başladı ve Kafkas İslam Ordusu birlikleri Bakü’yü düşman işgalinde kurtardı. Şehirde bulunan İngiliz ve Ermeniler bu şehri terkettiler. Nuri Paşa şehri işgalden kurtarınca Bakü Fatihi ünvanını aldı. Bu bakımdan Nuri Paşa’ya Azerbaycan tarihinde müstesna bir değer veriliyor ve hatırasına çok saygı duyuluyor...

KENDİ ÜRETİMİ SİLAHLAR

Nuri Paşa, savaş meydanlarında edindiği tecrübeyle Türk ordusunun mekanik eksikliğini gördü. Askeri birliklerin silahlarının yerli ve milli olması gerektiği düşüncesiyle milli savunma sanayiini kurmak için girişimlerde bulundu. Bu amaca yönelik olarak 1933 tarihinde İstanbul Zeytinburnunda kurduğu fabrikada tamamen kendi üretimi olan tüfek tabanca, uçak ve el bombalarını üretti. Nuri Bey burada ürettiği silah ve mühimmatı Mısır, Suriye, Filistin, Pakistan gibi dost ülkelere ihraç etti. Nuri Bey çalışmalarına süratle devam ederek tamamen kendi üretimi olan dönemin en iyi tabancalarından biri olan Nuri Killigil Tabancısını tasarladı ve üretti.

YERLİ VE MİLLİ SİLAHLARIMIZ RAHATSIZ ETTİ

Killigil soyadı verilen Nuri Paşa Zeytinburnun’daki kurduğu silah fabrikasını 1938 yılında Sütlüce’ye taşıdı. Nuri Paşa Sütlüce’de daha büyük bir fabrika ile silah ve mühimmat üretmeye devam etti. Bu dönemde Pakistan, Mısır, Suriye ve Filistin’den yüklü miktarda silah siparişi aldı. Nuri Paşa’nın yerli ve milli imkanlarla silah ve mühimmat üretmesi ve bazı Müslüman ülkelere satış yapması bu devletler üzerinde planları olan bazı çevreleri çok rahatsız etti. Nuri Paşa buna aldırış etmeden fabrikada üretimlere devam etti.

FABRİKADA BÜYÜK PATLAMA Nuri Bey adı geçen ülkelerin siparişlerini yetiştirmek için fabrikada işçileriyle üretimlerine devam ederken tarihler 2 Mart 1949’u gösterdiğinde fabrikada büyük bir yangın çıktı. Nuri Paşa yangın başladıktan hemen sonra fabrikaya geldi ve depodaki mühimmatın ateş almasını engellemek için fabrika içinde depoya yöneldi. Bu esnada itfaiye yangına var gücüyle müdahale ediyordu. Bir anda fabrikada çok büyük bir patlama meydana geldi. O kadar şiddetli bir patlama yaşanmıştı ki İstanbul’un bir çok semtinden patlama sesi duyulmuştu. Bu patlamada Nuri Paşa ve fabrika çalışanları feci şekilde vefat ettiler. Nuri Paşa’nın bedeni günlerce arandı. Nuri Paşa ve patlamada şehit olanların parçalanan bedenlerinden bulunan uzuvları bulunarak defnedildi. Bu dehşetli patlama dönem basınında haftalarca aylarca gazete manşetlerinden inmedi. Bu olay toplumda derin bir hüzne sebep oldu. Vatanın istiklali için cepheden cepheye koşan, mücadele eden Türkiye’de milli savunma sanayisini kurmak için büyük çaba harcayan milli savunma sanayiinin öncüsü Nuri Killigil Paşa’yı rahmetle anıyorum. Ruhu şad olsun...

--

.

Şakir Zümre Yarım Kalan Hikaye

Bugünkü yazımızda sizlere Cumhuriyet tarihinin ilk sanayicisi ve milli savunma sanayii öncülerinden biri olan Şakir Zümre'den bahsedeceğim. Şakir Zümre 1885 tarihinde Bulgaristan’ın Varna şehrinde dünyaya geldi. İlk öğrenimini Varna'da tamamlayan Zümre, lise öğrenimi için Cenevre'ye gitti. Burada lise öğreniminin ardından Cenevre Üniversitesi Hukuk Fakültesinde yüksek öğrenime başladı. Tarihler 1908 yılını gösterdiğinde Cenevre Üniversitesi Hukuk fakültesinden mezun oldu. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Bulgar Parlemento Milletvekilliği görevinde bulundu. Şakir Zümre İstiklal Mücadelesine büyük destek verdi ve kendisine İstiklâl Savaşı Madalyası verildi. Cumhuriyetin ilanından sonra Türkiye’ye yerleşti. 1930’da Haliç Kıyısında bulunan Karaağaç mevkiinde eski Tapa fabrikasının yerine Türkiye’nin askeri mühimmat üreten ilk özel fabrikayı kurdu. Türkiye Sanayi Harbiye ve Madeniye fabrikası adında kurulan bu fabrika, milli ve yerli üretim olarak Türk Ordusunun silah ve mühimmat ihtiyacını önemli ölçüde karşılanıyordu. Bu fabrikada 100-300- 500 kg uçak bombaları üretilmiştir. Bununla birlikte bu fabrikada yangın bombaları, el bombası, denizaltıları bombalarının üretimi yapılmıştır. Şakir Zümre bu fabrikası ile Türk askerinin silah ve mühimmat ihtiyacını karşıladığı gibi aynı zamanda çeşitli ülkelere 1.5 milyon dolar tutarında ihracatta da bulunmuştur.

MARSHALL YARDIMI DARBESİ

Şakir Zümre’nin fabrikası İkinci Dünya Savaşı'nın zor yıllarında Türk ordusunun silah ve mühimmat ihtiyacını karşılamak için üretimlerini son hızla devam etti. Bu dönemde savaş şartları dolayısıyla hammadde ve teknik eksikliklerden yoksun kalınıyordu. Bununla birlikte Zümre’nin fabrikasına en büyük darbe 1947 yılında Amerika'dan alınan Marshall yardımları ile oldu. Bu yardımlarla Amerika Türkiye’ye hibe olarak silah ve mühimmat gönderiyordu. Bu da yerli ve milli anlamda silah üretimine büyük sekte vurdu. 1950’de Türkiye’nin NATO’ya girişi ile birlikte Amerika, silah fabrikalarının kapatılmasını istedi. Silah alımı duran ve sipariş alamayan fabrika kapatılmak zorunda kaldı. Hükümetten de gerekli desteği alamayan Şakir Zümre, silah üreten bu fabrikasını soba üreten fabrika haline getirmek zorunda kaldı. Milli bayramlarda resmi geçit törenlerinde, milli ve yerli silahların sergileneceği yerde maalesef fabrika üretmiş olduğu sobaları sergilemek zorunda kaldı.

Şakir Zümre 1966 yılında vefat etti. Haliç kıyısında yer alan fabrikası 1970 yılında kapatıldı. Milli ve yerli silah ve mühimmat üreten milli savunma sanayi öncüsü Şakir Zümre'yi rahmetle anıyorum. Ruhu şad olsun.

.

ÇÖL KAPLANI FAHRETTİN PAŞA'NIN MEDİNE SAVUNMASI

Tarihimizde önemli olaylar vardır. Osmanlı tarihinde yaşanan olaylar arasında savunmalar önemli yer tutar. Savunma diyince ilk akla gelen 1601’de Tiryaki Hasan Paşa’nın Kanije Savunması, 1877-78 (93 Harbi) Osmanlı-Rus savaşında Gazi Osman Paşa’nın Plevne Savunması bunlara en güzel örnektir. Birinci Dünya Savaşında da Türk birlikleri çetin mücadeleler yaparak tarihe geçen savunmaları yaptı. Bunlardan biri Medine Savunmasıdır. Bu yazımda sizlere Çöl Kaplanı Fahrettin Türkkan Paşa’nın ve kahraman askerlerinin aylarca süren Medine Savunmasından bahsedeceğim.

402 YIL SONRA GELEN AYRILIK Fahrettin Paşa, Osmanlı ordusunda çeşitli görevlerde bulunduktan sonra 1916’da Hicaz Seferi Kuvvetleri komutanı olarak atandı.

1916 yılında Mekke Şerifi Hüseyin, Osmanlılara karşı İngilizlerle anlaştı. Osmanlı hem bölgede İngilizlerle hem de Şerif ve isyancı birliklerle savaşmak zorunda kaldı. 1918 yılında Mondros Ateşkes Antlaşmasıyla 402 yıl sonra Osmanlı birlikleri bölgeden çekilmeye başladı. Osmanlı bütün askerî birliklerine çekilme emri verilmişti. Emir, Fahrettin Paşa’ya da geldi. Gelen emre rağmen Hicaz Seferi Kuvvetler Komutanı Fahrettin Paşa bu emri yerine getirmedi; 72 gün daha Medine'yi savunmaya devam etti.

ÇEKİRGE İSTİLASININ SIRRI

Bu dönemde açlığın baş gösterdiği Medine olağanüstü bir şekilde çekirge istilası altına girdi. Fahrettin Paşa ortalığı kasıp kavuran açlığı engellemek için askerlerine çekirge yeme emrini verdi. Bu çekirge istilası Fahrettin Paşa ve açlıkla mücadele eden askerleri için adeta manevi bir lütuf oldu. Günler aylara döndü. Fahrettin Paşa İngiliz ve işbirlikçilerine karşı Medine’yi askerleriyle birlikte son mermisine, son fişengine kadar savunmaya devam etti. Paşa, savunmanın kritik hale geldiği dönemde İngilizler tarafından yağmalanır endişesiyle Medine’de kalan son Kutsal Emanetleri Hicaz Demiryolları treniyle İstanbul’a gönderdi.

BİR KAHRAMANIN GÖZYAŞLARI

Aylarca süren savunmanın son gününde Mescid-i Nebevi’de gözyaşları içinde kalan Fahrettin Paşa, 13 Ocak 1919 tarihinde askerlerinin cephanesinin ve yiyeceğinin bitmesi nedeniyle teslim olmak zorunda kaldı. İngilizler Fahrettin Paşa’yı esir aldı. Onu önce Mısır’a, daha sonra da Malta Adasına sürgün etti. Malta adasındaki esaretten 1921’de kurtulan Fahrettin Paşa Milli Mücadeleye katılmak ve destek vermek için Ankara’ya geldi. İstiklal mücadelesinde güney cephesinde görev aldı. İstiklal Mücadelesinden 14 yıl sonra Korgeneral ( Ferik) rütbesiyle ordudan emekli oldu. Fahrettin Paşa 22 Kasım 1948 tarihinde bir tren yolculuğu sırasında vefat etti. Vefatının yıl dönümünde Çöl Kaplanı Fahrettin Paşa’yı rahmetle anıyorum. Medine’yi can siperane savunan kahramanımızın ruhu şâd, mekânı cennet olsun.

Yapamaz Ertuğrul evladı sensiz

Can verir canânı veremez Türkler

Ebedi hadimü’l Harameyniniz

Ölsek de ravzanı ruhumuz bekler.....

( Medine Savunmasından görev yapan Mülazım İdris Sabih’in şiirinden)

.

İslam Düşünce Atlası'na dair

Dün akşam, İslam düşünce tarihi araştırmacılarının, tasarım uzmanlarının, yazılımcıların ve harita mühendislerinin çabalarıyla ilk üç cildi 2017’de yayınlanan düşünce tarihi yazımı projesi İslam Düşünce Atlası'nın ikinci edisyon tanıtım programı için Haliç Kongre Merkezi'ndeydik. Programa geniş bir katılım vardı. Millî Eğitim Bakanı Mahmut Özer, Eski Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez, Proje yürütücüsü Doç. Dr. İbrahim Halil Üçer, Konya Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Ercan Uslu, İslam Düşünce Atlası Projesi yazarları İhsan Fazlıoğlu, Tahsin Görgün, Nail Okuyucu da katılımcılar arasındaydı.

Bakan Özer heyecan verici buldu

Bakan Mahmut Özer, İslam Düşünce Atlası’nın çok heyecan verici bir proje olduğunu belirtti ve eğer kültürel kodlarla temas etmek istiyorsak, onları tekrar yorumlamak istiyorsak eğitimle temas etmemiz lazım diyerek bunun da en önemli yollarından birinin okullaşma oranları olduğunun altını çizdi. Ayrıca Bakan Bey İslam Düşünce Atlası’ndan 3 bin adet Milli Eğitim Bakanlığı için basıldığını da ifade etti. Amacının bakan yardımcılarına, genel müdürlere, daire başkanlarına, il müdürlerine, 922 ilçe müdürüne bu eseri göndermek, bir şekilde temas etmelerini sağlamak olduğunu söyledi.

Hafızamıza sahip çıkmalıyız

Eski Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez de eserde emeği geçenlere teşekkür ederek bir konuşma yaptı. Bir millete, bir medeniyete yapılabilecek en büyük kötülük, hafızasını elinden almaktır yahut hafızasını karıştırmaktır diyen Görmez, İslam Düşünce Atlası’nın aynı zamanda İslam aklının, düşünce mirasımızın yeniden resmini çekip önümüze koyması bakımından her türlü teşekkürü hak ettiğini vurguladı.

Muhteşem bir eser ortaya konmuş

İslam Düşünce Atlası, İlmî Etüdler Derneği'nde (İLEM) Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş.'nin destekleriyle, İbrahim Halil Üçer'in koordinatörlüğünde hazırlanan ve Türkiye’nin önde gelen İslam düşünce tarihi araştırmacılarına tasarım uzmanları, yazılımcılar ve harita mühendislerinin eşlik etmesiyle oluşmuş bir düşünce tarihi yazımı projesi. Bu atlasla kesintisiz, dinamik ve bütüncül bir İslam düşünce tarihi yazımı öneriliyor. Bu öneri içeriden bir bakışın eşlik ettiği yeni bir dönemlendirme, her döneme göre İslam düşünce tarihindeki bilimsel disiplinlerin gelişim ve dönüşümlerini ele alan kapsamlı yazılar, bilgin, şehir, kurum ve mimari eser maddeleriyle temellendirildi. Üç ciltlik bir kitabın ardından yaklaşık beş yıllık çalışma sonucunda da altı cilt olarak genişletildi. Bu yönüyle İslam Düşünce Atlası’nın amacı İslam kültürünün, çeşitli sebeplerle dağılmış ve ait olduğu bütüne nispeti yeniden inşa edilmeksizin gerçek anlamlarını keşfetmekten aciz kaldığımız parçalarını yeniden bir araya getirmek. Düşünce tarihimize dair unuttuğumuz ne varsa; ekollerin, metin geleneklerinin, kayıp yüzyılların, katmanlar halinde içe çekilmiş şehirlerin, inşa edici yolların, yabancılaştığımız mimari yapıların, hükmünü hâlâ sürdürdüğü halde yapay sınırlarla baskıladığımız coğrafi-kültürel havzaların, unutulmaya yüz tutmuş kurumların ve her türden anlam ve açıklama arayışımıza ancak parçalı bir biçimde eşlik eden kültürel hafızamızı inşa eden temel unsurların yeniden bir araya getirilmesi gelecekte de başarılı olmamız için çok önemli. Eğer bunu başarırsak -ki bu yönde İslam Düşünce Atlası çok değerli- sadece düşünce geleneğimizin gerçekten neye benzediğini göstermekle kalmayacak, “yeniden kurarken” bizi de kuracaktır.

Türklerde denizcilik

Türk tarihinin tartışılan konularından birisi de denizcilik konusudur. Türkler denizcilikte geri kalmıştır/kalmamıştır tartışmaları süre gelmektedir. Gelin denizcilik tarihimize doğru kısa bir yolculuğa çıkalım ve bu soruya cevap arayalım.

Türk denizcilik tarihi 1081 yılında 50 parça gemiden oluşan donanmayı kuran Çaka Beyle başladı. Çaka Bey, İlk Türk denizcisi olarak tarihe geçti. Selçuklular Anadolu fetihlerinde Bizans’ı kuşatmaya aldı ve kurdukları donanma ile Bizans’a üstünlük sağlamaya başladı. Selçuklu Devleti’nin meşhur hükümdarı Alaattin Keykubat Antalya yöresini fethetti ve Alaiye (Alanya) da tersane inşa etti.

Selçuklular’dan sonra Osmanlılar da daha ilk dönemlerinden itibaren denizciliğe büyük önem verdiler. Osmanlı hükümdarı Orhan Gazi, Mürsel Alp’i İzmit körfezinin güney kısmını fethetmekle görevlendirdi. Mürsel Alp kendisine tahsis edilen arazinin bir koyuna bir tersane inşa ederek gemi yapımına başladı. Böylelikle burada yani bugünkü Karamürsel’de ilk Osmanlı donanması kuruldu. İlk Osmanlı donanmasını kurma şerefine eren Mürsel Alp’e mertliğinden ve gözü pekliğinden dolayı Kara lakabı verildi. Bu ünlü Osmanlı denizcisinin adı medfun olduğu ilçede yaşamaktadır.( Karamürsel). Osmanlı Devleti’ne katılan ve denizcilikle meşhur olan Karasioğulları beyliğinin Osmanlı’ya katılmasının ardından Osmanlı sınırları deryalara ulaştı. 1354’de Gazi Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı levendleri Lapseki Çardak’a geldiler ve sallar yaparak karşı kıyıya geçip Rumeli’yi fethetmeye başladılar. Osmanlı beyliği devlet haline geldikten sonra Rumeli topraklarının fethinin ardından Gelibolu’da bir tersane inşa etti. Rumeli fetihlerinden tam bir asır sonra Fatih Sultan Mehmet Han İstanbul’u karadan olduğu gibi denizden de çektiri ve kadırgalarla kuşattı. Hatta gemileri karadan yürüttü. Fatih Sultan Mehmet Han fetihten sonraki yıllarda gemi inşası için Galata Tersanesi’ni kurdu. Büyük hükümdar Fatih döneminde Karadeniz bir Türk gölü oldu. Osmanlı ordusu karada olduğu gibi denizde de dünyanın en güçlü devletlerden biri haline geldi. Yavuz Sultan Selim döneminde donanmalar kurulmaya devam etti. Ondan sonra oğlu Kanuni Sultan Süleyman döneminde 1538 tarihinde Hızır Reis (Barbaros Hayrettin Paşa) komutasındaki Osmanlı Donanması Andrea Doria idaresindeki haçlı donanmasını Preveze’de bozguna uğrattı. Bu zaferle Karadeniz’den sonra Akdeniz de Türk gölü haline getirildi. Osmanlı’da Hızır Reis, Turgut Reis, Oruç Reis, Kemal Reis, Piri Reis gibi dünya denizcilik tarihine adlarını yazdıran ünlü Osmanlı denizcileri yetişti. Osmanlı donanması asırlarca bu gücünü korudu ancak daha sonraki dönemlerde Osmanlı denizciliği gerilemeye başladı.

Son dönem Osmanlı hükümdarlarından II. Mahmut döneminde Osmanlı Devleti’nin en büyük gemisi olan Mahmudiye inşa edildi. Bundan başka Sultan Abdülaziz han 1867 yılında çıktığı Avrupa seyahatinde İngiltere’de donanmanın resmi geçidinden çok etkilendi. Donanma gemileri için büyük harcamalar yaparak dünyanın 2. büyük donanmasını kurmayı başardı. Ancak yetişmiş eleman eksikliği yüzünden bu donanma istenen başarıyı sağlayamadı.

Türkler, Osmanlı döneminden sonra da denizciliğe önem vermeye devam ettiler. Türkiye son dönemde savunma sanayinde dışa bağımlılığı bitirmek için ve savunma sanayini yerli- milli hale getirecek projeleri hayata geçirdi. Denizcilik alanında da bu yerli-milli gemi üretme fikri kendini gösterdi. Milgem projesi milli imkanlarla gemiler inşa edilmeye başlandı. Bu projede millilik oranı yüzde 70’ler seviyesine geldi. Tersanelerimizde birçok savaş gemisi inşa edilerek Deniz Kuvvetlerimize teslim edildi. Bununla birlikte ülkemizin denizlerdeki önemli gücüne güç katacak TCG Anadolu gemisi üretildi. TCG Anadolu gemisi ilk seyrüseferine çıktı. Türk harp gemileri asırlar önce olduğu gibi yeniden Akdeniz’de dolaşmaktadır. Bununla birlikte ülkemizin gereksinimi için Akdeniz’de petrol ve doğalgaz kaynakları arayan, Fatih, Yavuz, Kanuni sondaj gemilerine refakat ederek Akdeniz’deki haklarımızı koruyup kollamaktadır. Türk Donanması tarihte olduğu gibi yine Akdeniz’in en güçlü donanması olmakla birlikte dünyanın da en güçlü donanmaları arasına girdi. Kahraman Denizcilerimize daha nice muvaffakiyetler dilerim..

Osmanlı pilotlarının Mısır seferi ve şehadetleri

Modern anlamda uçakla ilk uçuş 1903 tarihinde Wright kardeşlerin uçak üretip uçurmalarıyla başladı. İlk savaş uçağı ise 1911’de Trablusgarp savaşında İtalyanlar tarafından kullanıldı. Uçaklar bu savaştan sonra dünyada yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Osmanlı Devleti de havacılıkta öncü dünya devletleriyle aynı dönemde havacılıkla ilgilenmeye başladı. Bu dönemde pilotluk öğrenmeleri için yurtdışına öğrenciler gönderildi. Eğitimlerinden sonra Avrupa’dan yurda dönen Fesa ve Kenan Beyler Osmanlı’nın ilk pilotları oldular. Bundan sonra Yeşilköy’de tayyare makinist mektebi kuruldu ve buraya bir hava meydanı inşa edildi. Kurulan bu tesiste pilotlar yetişmeye devam etti. Aynı tarihlerde Balkan Savaşları yaşandı. Balkan Savaşlarında Osmanlı Devleti mağlup oldu.

Birinci Cihan Harbi’nin başladığı yıl olan 1914’te Osmanlı Devleti İttihat ve Terakki idaresi devletin bozulan prestijinin yeniden sağlanması için Osmanlı pilotlarına uçakla bir Mısır seferi yaptırma kararı aldı. Osmanlı’nın yetişmiş ilk pilotları bu hava seferi için çok istekliydiler. Bu göreve içlerinden Fethi ve Nuri Beyler seçildi. Fethi Bey’e rasıt olarak Sadık Bey refakat edecek, Nuri Bey’e de İsmail Hakkı Bey refakat edecekti. Bu pilotlarımızın uçacakları mesafe toplam 2500 km ve uçuş süresi 25 saat olarak planlandı. Uçakların Anadolu’da geçecekleri yol güzergah şehirleri belirlendi. Belirlenen şehirlerde uçakların olası tamiri ve acil durumlarda inmeleri için bütün hazırlıklar yapıldı. Pilotlarımızın uçuş güzergahı İstanbul’dan kalkarak şu şehirleri takip edecek şekildeydi; Eskişehir, Afyonkarahisar, Konya, Adana, Halep, Humus, Beyrut, Şam, Kudüs, El-Ariş, Port- Said, Kahire, İskenderiyye.

Mısır’a yapılan bu hava seferinde ilk olarak Fethi Bey’in idare ettiği Bleriout tipi uçak İstanbul’dan havalandı. Anadolu’da belirlenen güzergahı takip ederek aşılması zor görünen yüksekliği yaklaşık 4000 metreyi bulan Toros dağlarını aştı. Burada rota üzerinde uçuş devam ederken Fethi Bey’in uçağı bir sebeple Taberiye Gölü’ne düştü. Bu olay neticesinde pilot Fethi Bey ve rasıdı Sadık bey şehadete erdiler. Bununla birlikte bu hava seferinde Pilot Nuri Bey’in idaresindeki ikinci uçak da aynı rota üzerinde Yafa’ya kadar ulaştı. Ancak bu uçak Yafa’dan kalktıktan kısa bir süre sonra irtifa alamayarak denize düştü. Uçağın pilotu Nuri Bey bu olay neticesinde boğularak şehit oldu. Rasıdı İsmail Hakkı Bey kazadan yaralı olarak kurtuldu.

Bu kazalardan sonra Mısır seyahatine üçüncü uçak pilot Salim Bey idaresinde İstanbul’dan havalandı. Salim Bey’in rasıdı Kemal Bey’di. İstanbul’dan kalkan bu uçak tayin edilen rotayı takip ederek Mısır’a sağ salim ulaşmayı başardı. Osmanlı pilotları Mısır’da görkemli bir törenle karşılandı.

Birinci Dünya Savaşı başlarında yaşanan Mısır seferinde yaşanan bu kazalar yetişmiş ilk Osmanlı pilotlarının şehadetleri derin bir hüzne sebep oldu. Şehit olan Osmanlı pilotları Şam’da büyük bir törenle Selahattin Eyyubi türbe haziresine defnedildiler. Bununla birlikte son uçağın Mısır’a ulaşmasıyla da buruk da olsa bir gurur yaşandı.

Fethi Bey, Sadık Bey ve Nuri Bey Osmanlı Havacılığının ilk şehitleri olarak tarihe adlarını şanlı bir şekilde yazdırdılar. Şehit Pilotlarımız Fethi, Sadık ve Nuri Beyler’in hatırasını yaşatmak için 1916 tarihinde İstanbul Fatih semtinde bir abide yapıldı. Bu abide eski Fatih Belediye binasının (Günümüzde Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi binası) önüne dikildi. Parkın içerisinde bulunan bu abide şehit pilotlarımızın anısı için hâlâ ayaktadır. Şehit Pilotlarımızdan Fethi Bey’in adı 1934 yılında Muğla’nın Makri kazasına verildi ve ilçenin adı Fethiye oldu. Şehit Pilotlarımızın Ruhları Şad Mekanları Cennet olsun....

Tarihimizde uçmayı deneyen 4 Türk

İsmail Cevheri

İnsanoğlunun tarih boyunca uçma denemeleri yaptığı malumdur. Bugünkü yazıda tarihimizde uçmaya teşebbüs eden 4 Türk’ten bahsedeceğim. Tarih 1000’li yılların başıdır. Gazneliler döneminde Farab şehrinde dünyaya gelen Türk bilgini İsmail Cevheri birkaç eser yazdı. İsmail Cevheri bir gün Nişabur’da bulunan bir caminin damına çıktı. O sırada orada toplanan halka yazdığı sözlükten bahsetti ve ‘’Bu dünyada benden başka kimsenin yapmadığı şey yaptım. Ahiret için de kimsenin yapmadığı bir iş yapacağım’’ diyerek uçmaya çalıştı. İmam Cevheri kendini boşluğa bıraktı ve yere çakılarak vefat etti. Türk tarihinde uçmayı deneyen Türk olarak tarihe geçti.

Hezarfen Ahmet Çelebi

Hezarfen bin fenli manasına gelir. Ahmet Çelebi birçok fen ve ilimden anladığı için ona bu isim takılmış. Evliya Çelebi’nin Seyahatname adlı eserinde bahsedildiğine göre Hezarfen uçma deneylerini Okmeydanı’nda gerçekleştirdi. Denemelerini rüzgar şiddetli olduğu zamanlarda kartal kanatları ile yaptı. Böylece rüzgarın kaldırma kuvvetini denedi. Denemelerinin neticesinde rüzgarın uçuş için kaldırma kuvveti olarak yeteceği kanaatine vardı. Bundan sonra havanın rüzgarlı olduğu bir gün Galata Kulesi’nin tepesine çıktı lodosu da arkasına alan Hezarfen Kartal Kanatları ile uçarak boğazı geçmeyi başardı ve Üsküdar Doğancılar meydanına indi. Bu olayı Osmanlı Sultanı IV. Murad Topkapı Sarayında bulunan Sinan Paşa köşkünden izledi. Hezarfen Ahmet Çelebi uçarak gittiği boğazın karşı kıyısından kayıkla geri döndü. Padişah Hezarfen Ahmet Çelebi’ye 1 kese altın verdi ve dedi ki ‘’ Bu insan korkulacak bir adamdır. Her ne isterse elinden gelir böyle kimselerin bulunması caiz değil diyerek onu Cezayir’e sürgün etti. Hezarfen’den daha sonra hiçbir haber alınamadı ve sürgün edildiği Cezayir’de vefat etti.

Lagari Hasan Çelebi

Lagari Hasan Paşa hakkındaki bilgilere de Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinden ulaşılıyor. Evliya Çelebiye’ye göre 1633 yılında IV. Murat’ın kızı Kaya Sultan dünyaya gelmiş. Kaya sultanın doğumu münasebetiyle bir şenlik düzenlenmiş. Bu sırada yedi kollu bir fişek icat etmiş. Bu fişek 50 okka barut macunundan yapıldı. Lagari Hasan Çelebi Padişahın huzurunda bu fişeğe bindi ve yardımcıları fişeği ateşledi. Fişeğin ateşlenmesiyle Lagari fişekle 200 metre kadar yükseğe çıktı. Lagari Hasan, İstanbul halkının şaşkın bakışlarıyla havada 25-30 saniye kadar kaldı. Barutun bitmesiyle aşağı düşerken önceden hazırladığı ellerinde bulunan kartal kanatlarını açtı ve Topkapı Sarayında bulunan Sinan Paşa köşkü önünden denize süzülerek indi. Yüzerek kıyıya çıkan Lagari Padişahın huzuruna gitti ve ‘’ Padişahım, İsa nebi size selam etti ‘’ diyerek latife etti. Bu olaydan sonra Padişah Lagari Hasan Paşa’ya 1 kese altın vermiş ve onu maaşlı sipahi yazdırmış. Evliya Çelebinin ifade ettiğine göre de Padişah onu Kırım Hanı Selamet Giray’ın yanına göndermiş ve Lagari orada vefat etmiştir.

Bebekli Atıf Bey

Tarihimizde uçma girişiminde bulunanlardan biri de Bebekli Atıf’tır. Atıf Bey Bebek semtinde dünyaya geldi. Sultan Abdülaziz Han’ın tahta çıktığı günün ertesi günü uçma denemesinde bulundu. Teknik araçlara meraklı idi. Gürgen ağacı ve sactan bir basit bir uçak yaptı. Bebekli ahaliye de uçacağını iddia etti. 26 Haziran 1861’de Protestan kilisesinin bahçesinin setine çıktı. Atıf Bey yaptığı bu basit hava aracını kolları ve ayaklarıyla hareket ettirerek pervaneleri çevirmeye başladı ve kendisini boşluğa bıraktı. Atıf Bey Bebekli’lerin şaşkın bakışları arasında 10 metre kadar süzüldükten sonra yere çakıldı. Kollarından bacaklarından birçok yerinden yaralandı. Atıf’ın yardımına ilk koşanlar Protestan okulu öğretmenleriydi. Atıf tedavi edildi. Ahali bu kazadan dolayı Bebekli Atıf’tan yüz çevirdiler ve onunla ilgilenmediler. Bebekli Atıf’ın bu uçma denemesi de tarihimize uçuş denemelerinden biri olarak geçti.

İnsanımızın Merhamet Eli Kızılay Hilal-i Ahmer

Kızılay, ilk kez 11 Haziran 1868 tarihinde Sultan Abdülaziz döneminde Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti olarak kuruldu. Bu derneğin kurucuları Dr. Marko Paşa, Dr. Kırımlı Aziz Bey, Dr. Abdullah Bey ve Serdar-ı Ekrem Ömer Paşa’dır. 1877 tarihinde bu kuruluşun adı Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti oldu. Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti 1877-78 Osmanlı Rus Savaşından itibaren ülkemizin taraf olduğu savaşlarda cephe gerisinde seyyar ve sabit hastaneler kurdu. Yetiştirdiği gönüllü hemşirelerle on binlerce Mehmetçiğin yarasını sardı, derdine derman yarasına merhem oldu. Hilal-i Ahmer 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı, 1911 Trablusgarp Savaşı, Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadelede önemli bir rol üstlendi.

Kızılay, tarihimizin en büyük mücadelelerinden Çanakkale harbinde Kurtuluş Gemisi ile yaralı askerleri taşıdı, sabit ve seyyar hastaneler kurarak on binlerce Mehmetçiği tedavi etti. Kızlayın Çanakkale’de kurduğu en büyük hastane ve bölgede 4 büyük hastaneyi bünyesinde barındıran Ağadere Ağır Mecruhin Hastanesi oldu. 1915’te Çanakkale Cephesinde kuzey cephesinden gelen on binlerce yaralı askerimiz burada toplandı ve burada civar yerlere sevk edildi. Ağadere vadisi sargı yerleri ve Hilal-i Ahmer çayhanelerinin de kurulduğu yerdir. Çayhaneler cephede Arıburnu, Soğanlıdere ve Anafartalar bölgelerinde de kuruldu. Bunlar yaralı askerlerimize çay dağıtarak onların morallerini biraz olsun yükseltemeye çalıştı. Kızılay bu Çayhaneleri yaralı taşıyan gemilerde ve İstanbul’da yaralıların karşılandığı Sirkeci ve Haydarpaşa’da da kuruldu. Cepheden gelen yararlı askerlere çay ikramları yapıldı. Böylelikle Kızılay çayhaneleri cepheden gelen yaralı askerlerimizin bir nebze acılarını dindirmeye çalıştı.

Hilali Ahmer Cemiyeti Birinci Dünya Savaşından sonra İstiklal Mücadelesi yıllarında da askerlerimizin yaralarını sardı, askerlerimizin beslenme ve giyim ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılamaya çalıştı ve bununla birlikte milletimizin de bu zor zamanlarda destekçisi oldu.

1923 tarihinde Türkiye Hilal-i Ahmer Cemiyeti adı verilen bu kurumumuza 1935 tarihinde Türkiye Kızılay Cemiyeti adı verildi. Bu kadim yardım kuruluşumuzun adı 1947 tarihinde Türkiye Kızılay Derneği olarak değiştirildi.

Türk Kızılay, yurt içindeki faaliyetlerinin yanında yurt dışında da Müslüman nüfusun yoğun olduğu alanlarda temsilcilikler açarak din dil ırk mezhep ayrımı gözetmeksizin dünyanın neresinde bir mazlum, mağdur varsa onların yardımına koşan bir merhamet eli oldu. Türk insanının merhametini samimiyetini, yardımseverliğini dünyanın dört bir yanında temsil eden ve dünya mazlumlarıyla gönül köprüleri kurulmasına vesile olan Kızılay afetlerde en hızlı şekilde hareket etmekte ve bölgeye hareket ederek hemen faaliyetlerine başlamaktadır.

Türk Kızılay, savaş, deprem, yangın, sel, çığ, salgın gibi birçok afette hızlı bir afet şekilde intikal ederek afetzedelerin acil ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Bununla birlikte Kızılay seyyar ve sabit kan merkezleri ile vatandaşlarımızın acil kan ihtiyacını da sağlamaya çalışmaktadır. Kan bekleyen acil hastalarımıza can olmaya devam etmektedir.

Necip Milletimizin, kadim kültür ve medeniyetimizin değerlerini yaşatan, yapmış olduğu faaliyetlerle insanı yaşat ki devlet yaşasın düsturunu en iyi şekilde anlamlandıran insanımızın merhamet eli Kızılayımız 154. yaşında. Bir Kızılay gönüllüsü olarak Kızılayımızın 154. yaşını kutlarım, başkanlarından gönüllerine Kızılay’da emek veren bütün değerli Kızılaycılarımıza teşekkr ederek çalışmalarında başarılar diliyorum. Daha nice yıllara Necip Milletimizin Merhamet Eli Kızılay...

Sultan Abdülhamid Han İstibdatçı mıydı? Toprak Kaybetti mi?

Osmanlı Devleti’nin 34. hükümdarı 99. İslam halifesi Sultan Abdülhamid Han.

Osmanlı son döneminin en çok konuşulan, en çok tartışılan hükümdarı. Sultan Abdülmecid’in padişah olan ikinci oğlu. 1876 tarihinden 1909 tarihine 33 yıl gibi uzun bir sürede Osmanlı tahtında devleti idare etti. Günümüzde dahi en çok konuşulan hükümdarlardan. Bir siyasi, İttihatçıların ağzıyla konuşarak Abdülhamid Han’ı istibdatçılıkla itham etti. Tarihi hakikatlerin bir huyu vardır er ya da geç ama muhakkak gün yüzüne çıkar. Osmanlı Devletinde Sultan Abdülhamid gerçekten istibdat yani baskıcı bir rejim mi uyguladı ? Bunu tarihe havale edelim, bu konuda tarihi dinleyelim.

II. Abdülhamid han 1876 tarihinde hükümdar oldu. O, tahta geldiğinde Osmanlı Devleti’nde Kanun-ı Esasiyi ( I. Meşrutiyet) ilan etti. Artık Osmanlı hükümdarları yetkiyi meclisle paylaşmaya başladı. Abdülhamid han hükümdar olduğunda devlet birçok sorunla uğraşıyordu. Hükümdar olsa da ilk beş yıl devletin idaresini tam olarak eline alamadı. Devlet idaresine Mithat Paşa ve avanesi hakimdi. O dönem Abdülhamid han Rusya ile bir savaşa girmek istemiyordu. Ancak devlete hakim olan Mithat Paşa uyguladığı yanlış politikalarla devleti 93 harbi diye bilinen 1877-1878 Osmanlı Rus savaşına soktu. Bu savaş, Osmanlı için adeta bir felaket oldu. Hem Kafkaslarda, hem Balkanlarda savaşmak zorunda kaldı ve neticede mağlup oldu. Tarihe Ayastefanos Anlaşması olarak geçen anlaşmayı imzalamak zorunda kaldı. Osmanlı Balkanlarda ve Kafkaslarda topraklar kaybetti. Bu zor süreçte devreye giren Abdülhamid han uyguladığı ustaca manevra ile bu yıkım belgesini geçersiz kılarak Batılılara Berlin Anlaşmasını imzalattı ve devleti büyük bir yıkımdan kurtardı. Savaş şartlarında çoğunluğu gayrimüslüm mebuslardan oluşan meclisin aldığı kararlar devleti parçalanmaya götürecekti. II. Abdülhamid han tehlikeyi bertaraf etmek için Kanun-ı Esasi’nin kendisine tanıdığı yetki ile Meclisi süresiz olarak tatil etti. Sultan Abdülhamid idareye tam hakim olduktan sonra kendisinden önceki dönem borcu 300 milyon altın borcun ödenmesi için çalışmalara başladı ve 1881’de Düyun-u Umumiye yani Genel Borçlar idaresini kurdu. Böylelikle bir yandan borçları ödüyor diğer yandan da devlet sınırları içerisinde yoğun imar faaliyetlerinde bulunuyordu. Son dönemde çıkan sorunların kaynağında eğitimin olduğunu fark etti. Devrinde bugün bile farklı isimlerle devam eden eğitim müesseseleri kuruldu. Eğitim merkezden taşraya yayılma gösterdi. Her köyde, mahallede sıbyan mektebi, büyüklüklerine göre yerleşim yerlerinde rüştiyeler, idadiler, sultaniler ve çeşitli meslek okulları kuruldu. Yüksek öğretim olarak ta İstanbul Üniversitesi’nin temeli olan Darülfünun tesis olundu....

Batılı Devletler Şark meselesi adı altında Osmanlıyı parçalamak istediler. Bunun için Balkanlarda ve Kafkaslarda karışıklıklar çıkardılar. Doğuda bu amaca yönelik Ermeni çetecileri kullandılar. Birçok yerde Ermeni isyanları çıkarıldı. II. Abdülhamid han bu isyanları Hamidiye Alayları ile bastırmayı başardı. Bundan başka Siyonist Yahudiler Filistinde bir devlet kurmak için Sultan Abdülhamid Han’dan Filistin topraklarını istedi ancak Abdülhamid han buna kesinlikle izin vermedi. Bu olaylardan sonra Sultan Abdülhamid han hakkında kara propaganda başlatıldı. Batılı devletler Abdüklhamid han idaresinden istediklerini alamayınca onu Kızıl Sultan, İstibdatçı, gibi birçok ifade ve iftirayla itham ettiler. Hakkında birçok iftira atıldı. Onu evhamlı sanıyorlardı oysaki o gafil değildi. Abdülhamid han yapmış olduğu birçok kritik ve zeki hamleleri ile devleti 33 sene daha ayakta kalmasını sağladı. Abdülhamid Han’a istibdatçı diyenlere sormak lazım koca devleti ayakta tutmak için aldığı tedbirler mi istibdat?

Gelelim toprak kaybı meselesine. Dediğimiz gibi Sultan Abdülhamid han ilk beş yıl devlete tam hakim değildi. Devleti 93 harbine sokan Mithat Paşa ve avanesidir. Dolayısıyla toprak kayıplarına sebep olanlar onlardır Abdülhamid Han değil! Abdülhamid han döneminde tek savaş vardır. O da 1897 Osmanlı Yunan Savaşıdır. Bu savaş Osmanlı’nın kesin galibiyetiyle neticelendi. Sultan Abdülhamid Han döneminde Osmanlı devleti 4 milyon km2 ye yakın toprağa sahipti. 1908-1918 arası dönemde Osmanlı Devleti’ni idare eden İttihat Terakki idaresi kurmuş olduğu baskı ile Abdülhamid dönemini mumla arattı. Bu devirde devlet idaresinden bihaber kadroları olan İttihat Terakki yanlış politikalarla devleti birden çok savaşa soktu. (Trablusgarp, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı) Bu savaşlarda yüz binlerce genç şehit oldu. Balkanların kalan kısmı, Suriye, Filistin, Hicaz, Yemen, Mısır kaybedildi. Hâl böyle iken Mithat Paşa ve avanesinin ve son 9 yılda (1909-1918) İttihat ve Terakki idaresinin kaybettiği toprakları Abdülhamid kaybetti demek hangi tarihi vicdana, hangi mantığa sığar ? Bu tarihi hakikatlerden yoksun bir şekilde Abdülhamid hanın büyük oranda toprak kaybetti suçlamasını yapanlar ya tarihten bihaberler, ya da tarihi hakikatleri çarpıtacak kadar art niyetlidirler. Tarih belgedir, vesikadır, arşivdir. Tarih mefhumunda bunlar konuşur hezeyanlar değil....

Üstad Necip Fazıl Kısakürek’in ifadesiyle ‘’ Abdülhamidi anlamak herşeyi anlamak olacaktır’’ Sultan 2. Abdülhamid hanı ve vefatının yıl dönümünde Üstad Necip Fazıl Kısakürek’i rahmetle anıyorum. Selam ve dua ile....

Ayasofya Fatih Medresesi

İslam Devletleri çağlar boyunca birçok ilim müesseseleri kurdular. Selçuklu devleti de ilme, öğrenmeye hak ettiği değeri veren İslam devletlerinden biriydi. Selçukluların kurduğu bu ilim müesseselerinin başında medreseler gelmektedir. Ünlü Selçuklu veziri Nizamülmülk’ün Bağdat’ta kurduğu Nizamiye Medreseleri bu kurumun ilk büyük örnek oldu. Selçuklular Anadolu’da Yağıbasan, Kasımiye, Karatay medreseleri gibi birçok medrese inşa etti. Medrese geleneğini Selçuklular’dan sonra Osmanlılar devam ettirdi. Osmanlılar ilk medreseyi İznik’te kurdu. Bu medresede meşhur Horasan alimlerinden Davud-ı Kayseri ders verdi. 1326’da Bursa’nın fetholunmasıyla medreseler Bursa şehrinde yoğunlaşmaya başladı. Osmanlı fethettiği şehirleri mamur hale getirirken ilim yuvası olan medreseleri de kurmayı adet edindi. Bursa’dan sonra Edirne fethedildi ve burada da medreseler kuruldu. Tarihler 29 Mayıs 1453’ü gösterdiğinde Murad Han Oğlu Mehmet Han İstanbul’u fethetti. Fatih Sultan Mehmet Han İslam hukukunun gereği olarak kılıçla fethedilen bir yerin en büyük ibadethanesi kılıç hakkı olarak camiye tevdi olunur düsturu ile Ayasofya’yı Camii’ye çevirdi. İlme, öğrenmeye- öğretmeye büyük önem veren, çağ açıp çağ kapatan genç hükümdar fetihten hemen sonra Ayasofya’nın yan tarafında bulunan keşiş odalarını medreseler için tahsis etti. Bu tarihten sonra ise Ayasofya Camii Kebirin hemen bitişiğinde Ayasofya Medreselerini inşa ettirdi. Burası asırlarca ilim tahsil eden talebelerin, ilmi öğreten müderrislerin mekânı oldu. Medreselerin kapatılması ile de uzun yıllar âtıl durumda kaldı. Asırlarca ilim adamı yetiştiren bu kurumun metruk hali hoş bir görüntü arz etmiyordu. Ecdad yadigarı eserleri ihya etmeyi şiar edinen idarecilerimiz bu durumun üzerinde hassasiyetle durdu. Ayasofya Medreseleri tamir ve ihya edilerek yeniden asli hüviyetine kavuşturulması için çalışmalar başladı. Bu titiz çalışma aylarca devam etti. Nihayet yeniden ihya edilen Ayasofya Fatih Medresesi bir Cuma günü 15 Nisan 2022/ 14 Ramazan 1443 Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan tarafından ilmi çalışmaların yapılacağı bir merkez olarak açılışı yapıldı. Yeniden ihya edilip ilim ehlinin kullanımına sunulan Ayasofya Medresesi hayırlı olsun. Cenabı ALLAH ilim merkezlerinin ve oralarda ilim tahsil eden talebelerin sayılarını çoğaltsın. Selam ve dua ile....

Diğer Yazıları

.

Anadolu Efsanesi Trabzonspor

Tarihler 1967 yılını gösterdiğinde, Fatih Sultan Mehmet Han’ın fethettiği, Yavuz Sultan Selim’in yönettiği, Kanuni Sultan Süleyman’ın dünyaya geldiği Anadolu’nun kadim şehri Trabzon’da bir takım kuruldu. Aslında hikâye çok öncelerde başlamıştı. Cumhuriyetin ilk yıllarında Trabzon’un spor önderlerinden Hüseyin Avni Aker İstiklal Gazetesinde şöyle yazdı. ‘’ Trabzon şehri spor ibtilası geçiriyor. İstanbul’da dans ibtilası, Ankara’da ud, Trabzon’da futbol. Bunlar birer hastalık gibi yakaladıkları adamın yakasını bırakmıyorlar. Trabzon’da mahalle aralarında, ta Kavak Meydanına kadar ne kadar meydan, cami havlisi, bahçe varsa birkaç çocuk toplanmış! Gol diye bağırıyor. Hele şu hafta tatilinin işsiz bir sürü halkın Kavak Meydanına doğru toplanması bu ibtilayı azdırdı. Şimdi herkeste bir spor heyecanı var’’

Trabzonspor’a giden yolda İdmanocağı temel taşı oldu. İdmanocağı yerel ligde şampiyonluklar yaşadı. Üç kere üst üste Türkiye Amatör Şampiyonluğu kazanan İdmanocağı 1958’de düzenlenen Türkiye Amatör Şampiyonasında aynı puan ve averajda olduğu için kupayı Ankaragücü ile paylaştı. İdmanocağı şöhretini 1965’te Beşiktaş’ı Mithatpaşa stadında yenerek artırdı. İdmanocağı 21 Haziran 1966’da Martıspor ve Yıldızsporla birleşti, kendi isim ve renklerini koruyarak profesyonel kulüp olarak Türkiye 2. Ligine çıktı. İdmangücü ile İdmanocağı 2 Ağustos 1967’de uzun süren toplantıların ardından birleşmeyi kabul etti. Bordo Mavi Renklerle İdmanocağı, İdmangücü, Karadenizgücü ve Martıspor birleşti ve Trabzonspor efsanesi doğdu. Karadeniz fırtınası Trabzonspor Kulübü 1967- 1968 sezonunda İkinci Lige merhaba dedi.

Şampiyonluklar

Trabzonspor 1975-1976 sezonunda şampiyonluğu kazanarak kupayı Anadolu’ya taşıyan ilk takım oldu. Karadeniz fırtınası aynı yıl Cumhurbaşkanlığı ve başbakanlık kupalarını da almayı başardı. Bundan sonra Trabzonspor liglerde fırtına gibi eserek peş peşe şampiyon oldu. 1975-76,1976-77, 1978-79, 1979-80, 1980-1981, 1983-84 sezonlarında şampiyonluklar yaşadı. Bununla birlikte Trabzonspor 7 Cumhurbaşkanlığı, 5 Başbakanlık kupasını müzesine götürdü.

Türkiye liglerinde başarıdan başarıya koşan Karadeniz fırtınası Avrupa takımları karşısında ülkemizi en iyi şekilde temsil etti. Bordo mavililer Hüseyin Avni Aker stadında Barcelona, Liverpool, İnter, Aston Villa gibi Avrupa’nın dev takımları karşısında galip gelme başarısını gösterdi.

Bu başarıları sağlayan bordo mavili ekip ve Trabzonsporlular uzun yıllar şampiyonluğa hasret yaşadı. Ancak tarihler 2022 yılını gösterdiğinde bir şeyler değişti. Teknik Direktörlüğe Abdullah Avcı’nın getirilmesi ve sonrasında Trabzonspor’un önlenemez yükselişi ve galibiyetleri başladı. Bütün takım, bütün Trabzon şehri ve bordo mavili renklere gönül veren asil Trabzonspor taraftarıyla birlikte şampiyonluğa inandı. O sene bu sene dedi. Öylesine inandı ki şampiyonluğa. 38 yıllık bir hasretti Trabzon’un ve Trabzonsporluların şampiyonluk hasreti. Bu hasrete bu sene son verilmeliydi. Ligin bitimine dört hafta kalmıştı. Trabzonspor’un alacağı bir puan şampiyonluğuna yetecekti. Bordo mavili renklere gönül vermiş taraftarlar bu tarihi maç için ülkemizin birçok şehrinden ve hatta Avrupa şehirlerinden otomobillerle, otobüslerle uçaklarla Trabzon’a adeta akın etti. Akyazı Şenol Güneş Spor Kompleksi Medical Park Stadı tamamen dolmuş, Trabzon Meydan’da adım atacak yer kalmamıştı, on binlerce taraftar millet bahçesinde ve şehirde her sokak her caddede herkes maça kilitlendi. Zorlu geçen bir maçın ardından Trabzonspor aldığı bir puanla çok özlediği, çok beklediği şampiyonluğa kavuştu. Yüzbinlerce taraftar Trabzon’da, milyonlarca taraftar ülkemizin her yanında hasret kaldığı şampiyonluğu emsalsiz bir şekilde kutladı. Bu şampiyonluk coşkusu ülkemizin her şehrini ve Avrupa’daki şehirleri sardı. Dünyanın her yerinde yapılan kutlamalar Trabzonspor’un dünyaya mâl olmuş bir takım olduğunun ispatıdır. Trabzonspor’u ve emsalsiz taraftarını kutluyorum. Kuruluşundan bu yana Trabzon’a gönül ve emek veren Hüseyin Avni Aker, Ahmet Suat Özyazıcı, Özkan Sümer gibi efsaneleri rahmetle anıyorum. Süper lig tarihimizde 1112 dakika kalede gol yememe rekorunu elinde bulunduran hem kaleci olarak hem de teknik direktör olarak Trabzonspor’da büyük emekleri olan Şenol Güneş başta olmak üzere Trabzonspor tarihi boyunca bordo mavili formayı giyen bütün sporcuları saygı ve minnetle anıyorum. Hayata veda edenlerine ALLAH’tan rahmet, hayatta olanlarına da sağlık, sıhhat ve afiyetler diliyorum. Türkiye futbol tarihinde Anadolu kulüpleri içinde ilk ve son Şampiyon Trabzonspor….

.

Kültür şehri Kocaeli 12. Kitap Fuarı

Kocaeli, adını şehri fetheden büyük komutan Akçakoca’dan alan şehir. İstanbul’dan çok önce Osmanlılar tarafından 1337 tarihinde fethedilmiş kadim tarih kültür sanayi- ticaret şehri. Osmanlı’nın fethettiği bu şehrin idaresi Orhan Gazi’nin büyük oğlu Süleyman Paşa’ya bırakıldı. Gazi Süleyman Paşa şehrin ilk valisi oldu. Osmanlı bu şehrin her şeyiyle bir Türk şehri olması için çok sayıda eser yaptı. Camiler, medreseler, kervansaraylar, hanlar.. Osmanlı tarihinde ilk donanma komutanı olan büyük denizci Kara Mürsel Alp Kocaeli sınırları içinde adının verildiği ilçede metfun. Bu şehir Osmanlı Devleti’nin ilk tersanesinin kurulduğu yerdir. Kocaeli Osmanlı tarihinde önemli olaylara şahit oldu. Osmanlı ile Bizans arasında gerçekleşen Palekanon savaşı Kocaeli sınırları dahilinde yaşandı. İstanbul’un fethi hazırlıklarında fetih için gereken kereste Kocaeli’den temin edildi. İzmit körfezinin başlangıcında bulunan bu şehirde en gözde Osmanlı eserleri; şehrin ilk valisi Gazi Süleyman Paşa’nın babası Orhan Gazi adına inşa ettirdiği Orhan Camii, Mimar Sinan’ın eserlerinden biri olan Pertev Paşa Camii Külliyesi ( Yeni Cuma Camii), 16. yüzyılın ikinci yarısında İzmitli Mehmet Bey tarafından inşa edilen belli dönemlerde yaşanan depremlerle yıkılan ve yeniden yapılan Fevziye Camii, Sultan Abdülhamid Han’ın tahta çıkışının 25.yıl anısına yaptırılan şehrin simgelerinden tarihi saat kulesi ve İzmit Mutasarrıfı Selim Sırrı Paşa konağıdır. İzmit, Osmanlı ordularının ve hac kafilelerinin önemli uğrak yeri idi. Osmanlı hükümdarı Kanuni Sultan Süleyman Han iki İran seferinde İzmit’te konakladı. Bu şehir son dönem Osmanlı hükümdarlarının da gözdesi oldu. Osmanlı hükümdarları Sultan II. Mahmut, Sultan Abdülmecid, Sultan II. Abdülhamit ve IV. Mehmet Reşat payitaht İstanbul’dan bazen günübirlik ziyaret için bazen de birkaç günlüğüne kalmak için Kocaeli’ye gelirdi. Anadolu- Bağdat- Hicaz Demiryolları İzmit’ten geçerdi. Sultan Abdülhamit hanın emri ile şehrin içinden geçen tren yolunun her iki tarafına ağaçlar dikilmişti. Osmanlı’nın ilk sanayisi de bu şehirde kuruldu denebilir. Osmanlı’nın kumaş ve dokuma fabrikası Kocaeli sınırları içerisinde Hereke’deydi. Kocaeli konumu itibariyle Osmanlı’nın başkenti İstanbul için çok önem arz etmekteydi. 1920 yılında İngiliz-Yunan işgaline maruz kalan bu şehir 28 Haziran 1921’de Türk birlikleri tarafından kurtarılmıştır. Cumhuriyet döneminde de İzmit önemini korudu. Seka kağıt fabrikası burada kuruldu. Daha sonraki dönemde önemli sanayi kuruluşları Kocaeli sınırları dahilinde fabrikalar tesis etti. Ülkemizin büyük sanayi tesislerinin bulunması dolayısıyla da Kocaeli sanayii ile özdeşleşen bir şehir oldu. Çalışan, üreten ülke ekonomisine ihracat oranıyla büyük katkı sunan ve ülkemizin 10. büyükşehri olan Kocaeli, sanayi ve ticaret faaliyetlerinde olduğu kadar kültürel faaliyetlerle de adından söz ettirmekte. Uzun yıllardır devam eden kitap fuarları bunun en bariz göstergelerinden biri. Küresel Pandemi’den dolayı iki yıl ara verilen Kocaeli kitap fuarı yeniden düzenleniyor.

Bu yıl çok geniş kapsamlı olan 14-22 Mayıs tarihlerinde gerçekleşen 12. kitap fuarında 315 yayınevi, 40 sahaf, 70 STK, 380 yazar katılım sağlıyor, 123 söyleşi 550 imza programı yer alıyor. Bu kitap fuarında kitapseverler milyonlarca kitaba da erişiyor. Bununla birlikte Ülkemizin yetiştirdiği önemli değerlerden yazar, şair, fikir ve gönül insanı yapmış oldukları söyleşilerle, konferanslarla Kocaelili vatandaşların kültürel birikimlerine önemli katkılar sağlayarak güzel vakitler geçirmesine vesile oluyorlar.

Bu yıl 12.cisi düzenlenen Kocaeli kitap fuarında yüzlerce yazar ve yayınevi ile milyonlarca kitabı kitapseverlerle buluşturan Kocaeli Büyükşehir Belediyesine ve değerli Başkanı Tahir Büyükakın’a, kitap fuarını organize edenlere, emeği geçenlere ve kitap fuarına büyük teveccüh gösteren değerli kitapseverlere teşekkürler. İstanbul’dan sonra Anadolu’ya açılan tarih kültür, sanayi- ticaret şehri Kocaeli’den selamlarla. Tarihçi Yazar- Ramazan AKBAŞ

Osmanlı'da Ramazan gelenekleri

Osmanlı Medeniyeti bünyesinde birçok güzelliği barındırdı. Önemli günlerde çok çeşitli geleneklere sahipti. Osmanlı döneminde Ramazanlar bir başka ihya edilirdi. Camiler mahyalarla süslenir, tatlı bir telaşla ramazan hazırlıkları yapılırdı. Evler, camiler, sokaklar baştanbaşa temizlenirdi. Mübarek Ay’da birçok gelenek de kendini gösterirdi. Osmanlı medeniyeti şüphesiz insan odaklıydı. Tebaasının huzuru, refahı Osmanlı’nın en önem verdiği konulardan biriydi. Osmanlı’da halkın Ramazan’ı huzurlu ve rahat geçirmesi bütün tedbirler alınır, fiyatların artırılmaması için esnafa tenbihnameler gönderilirdi. Ayrıca bu tenbihnamelerde halkın 5 vakit namazı cemaatle kılmaları, mazereti olmayanların oruçlarını tutması istenir, teravih namazı saatinde dışarıda bazı mekanlarda oturanlara ceza verileceği belirtilirdi. Bununla birlikte satılacak ekmeğin numunesi padişaha gönderilir, onun onayı alındıktan sonra fırıncılara iletilirdi. Ekmeğin fiyatı da önceden belirlenir ve fırıncılara gönderilirdi.

Ramazan ayı geldiğinde başta Saray olmak üzere paşa konakları, zengin evlerinin kapıları ardına kadar açılır, sofralar kurulur, oruçlu olan herkes bu sofralara davet edilirdi. Her konakta tam bir ziyafet sofraları kurulurdu. Yemekler yenir, yemekten sonra, kahveler içilirdi. Misafirler evden uğurlanırken bir de onlara altın veya çeşitli hediyeler verilirdi. Misafirler yerler, içerler en güzel şekilde ağırlanırlar ve bir de üzerine harçlık alırlardı. Bundan maksat ev sahibi manen şunu ifade ederdi. Siz geldiniz, yemeğimi yediniz bana sevap kazandırdınız. Bana sevap kazandırırken dişleriniz yıprandı. Bunun için bu verilen yıpranma bedelidir. Bu bedelin adı diş kirasıdır.

Osmanlı’da Ramazanlar en latif bir şekilde payitaht İstanbul’da da ihya edilirdi. Başta Selatin Camileri olmak üzere bütün camiler mahyalarla süslenirdi. Bu gelenek Mescid-i Haramın Ramazan ve Hac dönemlerinde aydınlanması için yakılan kandillerden ilhamını alırdı. Ramazan ayında olunduğunu en güzel ifade eden temaşadır Mahya geleneği.

Ramazan ayında hayat camii merkezlidir. Teravihler kimi camilerde Enderun usulü kılınırdı. Aralarda ilahiler, kasideler okunurdu. Payitaht İstanbul’da teravih namazı sonrası büyük camilerin avlularında camiinden çıkan cemaate şerbet ikramı yapılması ramazan geleneklerinden biriydi. Buna güzel bir misal Eminönü meydanında bulunan ve Valide Sultan hayrı olan Yeni Camii’nde teravihten çıkan cemaate şerbet ikramı uzun yıllar devam eden Ramazan geleneğiydi. Yaza denk gelen ramazan gecelerinde soğuk şerbet, kışa denk gelen Ramazan gecelerinde ise sıcak şerbet ikram edilirdi. Bu şerbet attika balından yapılırdı. Attika ise Anzerdi. Yani ikram edilen şerbetler en kaliteli Anzer balından yapılırdı.

Ramazan’ın gelişi Osmanlı’da bir bayram gelmesi gibi bir mutluluk vesilesiydi. Bütün millet bu mübarek aya göre işlerini düzenlerlerdi. Mekteplerde ilim tahsil eden talebeler, Ramazan’ın son 15 günü tatile girerlerdi. Memurların mesai saatleri bu aya özel olarak düzenlenirdi.

Osmanlı’da Ramazanlarda gayrimüslimler de Müslüman komşularına ayıp olmasın diye ulu orta yerlerde yiyip içmezler, çocuklarına da dışarıda yiyip içmemelerini sıkı sıkıya tembihlerlerdi ve hatta tembihe uymayan çocuklarını cezalandırırlardı. Bununla birlikte davulculara emir verilir. Sahur vaktinde gayrimüslim mahallelerinde davul çalınmaması istenirdi.

Osmanlı’da Ramazan ayında Zimem defterleri satın alma geleneği yardımlaşmanın, dayanışmanın en güzel örneklerinden biridir. Zimem borç demektir. Osmanlı’da Ramazan ayında hali vakti yerinde olanlar mahalle bakkallarına gider, mahalle bakkalında veresiye borcu olanların borçlarını satın alırlardı. Ya defterin bir yaprağını ya bir kısmını ya da tamamını alırlar ve borcu olanları borçtan kurtarırlardı. Dinimiz İslam’ın hayır düsturu olan veren el alan eli, alan el veren eli görmüyordu.

Hülasa, Rahmet ve Bereket Ayı On bir ayın Sultanı. Kuran-ı Kerimin indirildiği, içerisinde bin aydan daha hayırlı olan Kadir Gecesini barındıran Ramazan Ayı Osmanlı’da böyle yaşanırdı. Ramazan-ı Şerifiniz Mübarek olsun. Selam ve dua ile

.

GEBZE KİTAP AÇIYOR- GÜÇ KALEMİN İÇİNDEDİR.

Gebze, İstanbul’un Anadolu’ya, Anadolu’nun İstanbul’a açılan kapısı. İstanbul’un fethinden yaklaşık bir asır önce Osmanlı’lar tarafından fethedilen önemli bir merkez. Osmanlı Tarihinde İstanbul’dan yola çıkan gerek hac kafilelerinin ve gerekse doğuya sefere giden orduların ilk büyük mola yeri. Fatih Sultan Mehmet Han’ın doğu seferlerine çıktığında dinlendiği ve hayata gözlerini yumduğu, Osmanlı’nın ünlü akıncılarından Malkoçoğlu Mehmet Bey’in türbesinin bulunduğu, Kartacalı komutan Hannibal’in mezarının olduğu, Osmanlı Hükümdarı Yavuz Sultan Selim Han’ın damadı Çoban Mustafa Paşa tarafından yaptırılan Gebze’nin önemli simgelerinden abidevi bir şaheser olan Mustafa Paşa Külliyesinin yer aldığı, kadim tarih, kültür ve ticaret şehridir Gebze. Ülkemizin bilimine önemli katkılar sunan Türkiye’nin en iyi 10 üniversitesinden biri Gebze Teknik Üniversitesiyle, Bilişim Vadisiyle, Tübitak Mam ile aynı zamanda bilimsel faaliyetlerin önemli bir merkezidir.

Türkiye’de bulunan sanayii tesislerinin yüzde 10’nu bu şehirde. Bundan dolayı büyük bir nüfus potansiyeline sahip. 400 bin merkez nüfuslu bir ilçe, bölgesiyle birlikte 850 bin nüfusa sahip olan günlük hareketli nüfusun 1 milyonu geçtiği bir şehirdir. Gebze, 90 bini geçkin bir öğrenci nüfusunu da barındırır. Çalışan, üreten ülke ekonomisine büyük katkı sunan bu şehirde son dönemde kültürel faaliyetlere de büyük bir önem verilmeye başlandı. Gebze Belediyesi hizmet binalarında mevcut olan konferans salonları ülkemizin yetiştirdiği önemli yazar, fikir adamı, sanatçıları ağırlayarak adeta sanayi ile anılan bu şehrin aynı zamanda bir kültür şehri olarak anılması için de birçok program icra edilmekte.

Bu yıl Gebze’de bir ilk gerçekleştirildi. Gebze Kitap Fuarı. 16 Nisan’da Gebze protokolünün ve vatandaşlarımızın büyük teveccüh ve katılımıyla, görkemli bir törenle Gebze kitap fuarı kitapseverlere kapılarını açtı. ‘’Güç Kalemin İçindedir’’ ve ‘’Gebze Kitap Açıyor’’ mottosu ile 100’ü aşkın yayınevi, yüzbinlerce kitap, 120 yazarın katılım gösterdiği Gebze Kitap fuarı Ülkemizin yetiştirdiği önemli değerlerden yazar, şair, fikir ve gönül insanı gerek konferans ve söyleşilerle ve gerek imza etkinlikleriyle kitap fuarına büyük bir anlam kattılar. Vermiş oldukları söyleşilerle, konferanslarla, okunan şiirlerle, naatlarla Gebzeli vatandaşların haz dolu akşamlar yaşamalarına vesile oldular. Bununla birlikte Gebze bölgesinde çeşitli alanlarda kaleme aldıkları eserler ile 101 yerel yazar kitap fuarında eserlerini okuyucularıyla buluşturma imkânı buldu. Kitap fuarında Bizim Yazarlarımız isimli standında her gün, her saat gelen ziyaretçilere eserlerini imzalayıp takdim ettiler.

Vatandaşlarımız Gebze kitap fuarına yoğun ilgi gösterdi. Gebze Kitap fuarı 150 binden fazla kitapseverin istifadesine sunuldu. İlme, irfana, okumaya ve bilgiye değer verenler, kitap dostları yediden yetmişe kitap fuarında buluştu.

Gebze’mizi kitap fuarıyla buluşturan, kültür ve medeniyet noktasında vatandaşlarımıza büyük katkılar sunan Gebze Belediye Başkanı Zinnur Büyükgöz’e, kitap fuarının mimarı Kültür ve Sosyal İşler Müdürü Carullah Recai Er Bey ve ekibine, bu güzel projede görev alan tüm belediye personeline, kitap fuarını şenlendiren 120 yazarımıza ve fuara büyük teveccüh gösteren kitapseverlere teşekkürü bir borç bilirim. İstanbul’un Anadolu’ya açılan kapısı Gebze’den selamlarla…

.

Gazi Süleyman Paşa ve 1915 Çanakkale Köprüsü

Tarih 1352 Osmanlı Cihan devletinin kuruluşunun üzerinden sadece bir yarım asır geçmişti. Osmanlılar yarım asırda Çanakkale boğazına kadar olan bölgeyi fetheyledi. Orhan Gazi’nin büyük oğlu Gazi Süleyman Paşa komutasında Osmanlı Ordusu leventleri Çanakkale deryasının sahiline ulaştılar. Ecebey, Gazi İlbey, Evrenos Bey gibi ünlü kumandanlarla birlikte bir gece Lapseki Çardak sahilinden hazırlamış olduğu sallarla binlerce Osmanlı askeri Rumeli kıtasına geçtiler. Yani Avrupa’ya ayak bastılar. Gelibolu’da Çimpi kalesine geldiler. Halk tarlada idi. Büyük bir deprem oldu. Bu deprem Osmanlı askerinin işini iyice kolaylaştırdı.

Osmanlı askerleri Anadolu kıyılarından sallarla fevc fevc Gelibolu’ya geçip Rumeli kıtasında fetih hareketlerine başladılar. Osmanlı büyük depremle yerle yeksan olan bölgeyi tamir ederek yeniden imar etti. Gazi Süleyman Paşa Rumeli fatihi olmuştu artık. Türk Cihan hakimiyeti mefkuresi ile Gaza ve Cihat ederek Kızılelma’ya doğru ilerliyordu. Fetih yapılan yerler şenleniyor, Osmanlı medeniyeti ile tanışıyordu.

Osmanlı buraya kadim yerleşme politikasını uyguladı. Buradaki halkı Karesi illerine gönderdi. Karesi ilindeki konar göçer Türkmenleri de bölgeye nakletti. Böylelikle bölge Türk kültürü ile tanışacak ve İslamlaşacaktı. Fetihler devam etti. Fetih bir yeri açmaktı. Yani bir yeri İslam’a açmak. Osmanlı’da fethedilen yerlerde ulu camilerde hutbeye kılıçla çıkılır. Bu gelenek asırlardır Bolayır’da devam etmektedir.

Gazi Süleyman Paşa, fetih hareketlerine devam ederek Keşan, Malkara, Tekirdağ taraflarına fetih hareketlerine girişti. Gazi Süleyman Paşa ava meraklı idi. Bir gün ava çıktı. Burada atından düştü ve hak vaki oldu. Tarihler 1359 yılını gösterirken Gazi Süleyman Paşa burada ömrünü tamamladı. Onu Bolayır’da bulunan türbesinin bulunduğu yere defnettiler.

Türk geleneğine göre atı da yanında defnedildi. Gazi Süleyman Paşa’nın vefatı babası Orhan Gazi’yi kedere hüzne boğdu. Oğlundan 3 yıl sonra 1362 tarihinde hakka yürüdü. 1326’da Bursa fethinin muştuna bir muştu daha eklenmişti. O muştu da Bursa’yı fetheden Orhan Gazi’nin Nilüfer Hatun’dan bir oğlu daha olmuştu. Adını Murad koydular. Osmanlı hükümdarlarının ilk muradı. Birinci Murad (Hüdavendigar) idi. Babasından sonra varis olarak Osmanlı tahtına geçti.

Gençti atikti cengaverdi, dindar bir Müslümandı. Gaza ve Cihat meydanında Babasından ve Ağabeyi Gazi Süleyman Paşa’dan aldığı bu vazifeyi hakkını teslim ederek yaptı. Abisinin bıraktığı fetih yürüyüşüne koyuldu. Bu yürüyüş öyle uzun ve öylesine meşakkatli idi. Bu yürüyüşün sonunda Muradı Hüdavendigar’ın Kosova sahrasında şehadeti vuku bulacaktı.

Rumeli’nin büyük kısmı büyük hükümdar büyük komutan Sultan 1. Murat Han devrinde fetholundu. Balkanlar bu dönemde İslam’la tanışıp haşır neşir oldu. Balkan şehirleri bir Anadolu şehirleri gibi bir kimliğe büründü...

Gazi Süleyman Paşa’nın Rumeli’ye geçişinden tam 563 sene sonra bu topraklar yine tarihi bir olaya şahitlik edecekti. 1

915 Martının Rumi takvime göre 5’inde Miladi Takvime göre 18.inde tarihin gördüğü en büyük birleşik düşman donanması Çanakkale önlerinde görüldü. Asırlar önce bu topraklara gelenlerin burayı Türk yurdu yapanların torunları burada yoğun ateş kusan devasa donanmalara ölüm kusan devasa güller sağanağına karşı imanla mücehhez göğüslerini siper ederek Çanakkale Geçilmez mührünü altın harflerle kazıdılar.

Yenilmez Armada denilen kibirli mağrur düşmanı Çanakkale’den geçirmediler. Düşman inatçı idi. Yüzyılların öfkesi ile bu yurdu işgal etmek için. Onun karşısında Mehmetçik daha inatçı idi. Ben burada canımı vereceğim ama şehadete koşacağım diyen ismini Peygamberinden alan Kahraman Mehmetçik burayı geçirtmem dedi. Mukaddesatımı namusumu düşmana kirletmem diyordu. 25 Nisan’dan sonra 8,5 ay kara savaşı sürdü. 8,5 ay karada olmak üzere 14 ay süren Çanakkale Cephesinde Mehmetçik büyük bir zafer kazandı.

Çanakkale Geçilmez Geçilmez Geçilmez...

Çanakkale zaferinin üzerinden 107 yıl geçti. Her yıl bu büyük zafer şehitlerimizin adına yaraşır şekilde görkemli törenlerle kutlanmakta. Şehitlerimiz rahmetle yad edilmekte. Tarihe şahitlik eden bu topraklara güzel bir gerdanlık yakışırdı. Atalarının sallarla geçtiği bu su yoluna bir köprü ne güzel yakışırdı. Zaferin 102. yılında bu büyük şaheserin temeli Ecdadın Rumeli’ye geçtiği fetheylediği Lapseki’de temeli atıldı.

Bu şaheser büyük bir emek ve özveriyle inşa edildi. Bu şaheserin açılışı yine 18 Mart zaferine yakışırdı. Bu büyük şaheser birkaç gün sonra açılacak. Bu şaheserin adı mı? 1915 Çanakkale Köprüsü. Milletimiz 1915 Çanakkale Köprüsüyle Ecdat yadigarı Çanakkale’de bir kıyıdan diğer kıyıya birkaç dakikada geçebilecek. Tarihten ilham alanlar geleceği inşa ederler ve ediyorlar. Bu bağlamda başta Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere 1915 Çanakkale Köprüsü’nün yapımında emeği geçen herkesten ALLAH razı olsun diyoruz ve teşekkür ediyoruz.

.

Osmanlı'ya Sadık bir Nefer Sudanlı Musa

Adriyatik’ten Kafkasya’ya, Viyana Kapılarından İran’a, Kırım’dan Sudan’a 3 kıta 7 denizde hüküm süren Osmanlı Devleti asırlarca dünyanın büyük kısmını idare etti. Bu koca çınar çok savaşlar gördü. 1914’te başlayan Birinci Cihan Harbi denilen savaş Osmanlı’nın son savaşı olacaktı ve bu savaştan sonra tarihteki şanlı yerini aldı. Bu savaşta Osmanlı Devleti 7 cephede birden mücadeleye girdi. Osmanlı’nın evladı cepheden cepheye koşturdu. Milyonlarca şehit verdi, yüzbinlerce gazi. Bu savaşta Mehmetçik kahramanlık destanları yazdı.

Bugün ben size bir Osmanlı askerinden, bir kahramandan Sudanlı Musa’dan bahsedeceğim. Sudanlı Musa Osmanlı Teşkilatı Mahsusa komutanı meşhur Eşref Sencer Kuşçubaşının askeridir ve onun sağ koludur. Birinci Dünya savaşı sıralarında Osmanlı’ya isyan etmeyen Yemene Şerif Hüseyin birliklerini dağıtsın diye 300 bin altın gönderilmesi kararlaştırıldı. Başkomutan Vekili ve Harbiye Nazırı Enver Paşa bu görevi Kuşçubaşı Eşref Bey’e verdi. 70 kişilik özel bir birlikle altınlarla birlikte yola çıktılar. İki kol halinde gittiler Medine’ye vardılar. Medine’de Çöl Kaplanı Fahrettin Paşa onları karşıladı. Biraz Medine’de kaldıktan sonra yola çıktılar. Kendilerine Hayber’e kadar Fahrettin Paşa’nın birlikleri refakat etti. Hayber’den sonra çöle girdiler. Eşref bey ve birliği burada İngilizlerin saldırısına uğradı. Bu saldırıda Eşref Bey esir düştü. O hengamede Eşref beyin sağ kolu Sudanlı Musa Bey ve yanında bir asker çöl bedevisi kıyafeti ile İngilizleri atlattı, Yemene 300 bin altını götürmeyi başardı ve Yemen Valisine altınları teslim etti. Musa Bey Yemende bir süre kaldıktan sonra vazifesini yapmış olmanın huzuru ile payitaht İstanbul’a döndü. Ancak içinde büyük bir hüzün vardı. Zira o çok sevdiği komutanı Eşref Bey’i dünya gözüyle bir daha göremeyecekti. İstanbul’a gelmişti ama acı günler devam ediyordu. Çünkü, asırlarca dünyanın en büyük devletine başkentlik ve hilafet merkezi olan kadim şehir İstanbul düşman çizmesi altındadır ve çok zor günler geçirmektedir. Sudanlı Musa işsizdir, parasızdır ve zor durumdadır. Musa bir gün Bayezid Camii çıkışı Ali Sait Paşayı gördü. Ali Sait Paşa Musa emeklilik dilekçesi ver ben de kabul edeyim der. Sudanlı Musa ben bu fakir milletten maaş alamam der ve bu teklifi kabul etmez. Ali Sait Paşa Musa’nın bir işi olması için uğraşır. Hamallar Kâhyasına giderek birkaç gün sonra Musa’yla beraber geleceklerini ona Karaköy Gümrüğü’nde Hamal kahyalığı teklif etmesini istedi. Birkaç gün sonra gittiklerinde Musa bu teklife de şu cevabı verdi. ‘’Kahyalığı yaşlı bir Müslümana verin. Varsa bir hamallık işi onu yaparım’’ diyerek teklifi kabul etmedi. Sudanlı Musa İstanbul’da bir gün Karaköy gümrüğünde gündüzleri hamallık yapar gece de Özbekler tekkesi üzerinden milli mücadele için Anadolu’ya yapılan silah sevkiyatını organize eder.

Musa Karaköy Gümrüğünde yük taşırken İngiliz işgal kuvvetleri komutanı Harington’un yanındaki İngiliz askerleri Musa’yı tanırlar. Harington’a ‘’ Bizi atlatıp Yemene 300 bin altın götüren işte buydu derler. İşgalci komutan Musa’ya yaklaşır, kendileriyle birlikte çalışırsa büyük miktarda altın vereceğini söyler. Osmanlı yiğidi Musa bu İngiliz komutana tokat gibi bir cevap verir ‘’Her teklif herkese yapılmaz, bu teklifiniz ancak beni rencide eder. Benim bir devletim var Devlet-i Osmanî, bir bayrağım var şu Ay Yıldızlı Al Bayrak ve bir de komutanım Kuşçubaşı Eşref Bey. Sizinle mücadelemiz daha bitmedi’ ’derve oradan uzaklaşır. Bu olaydan sonra Musa’nın hastalığı iyice ağırlaşır. Yakın çevresi bir sanatoryuma yatmasını teklif eder. Musa bunu kabul etmez. Üsküdar Özbekler tekkesine yerleşir. İstiklal Mücadelesinde bu Özbekler tekkesi tam bir üs vazifesi gördü. Musa’nın verem hastalığı burada iyice arttı. Burada dünyadaki son durağında Özbekler tekkesinde ruhunu rahmana teslim etti. Musa tekkenin haziresine defnedildi. Musa’dan geriye tahta bir bavul kalmıştır. Bu valiz açıldığında içinden bir adet Kur’an-ı Kerim, bir adet al bayrağımız, bir adet kefen bezi, bir Osmanlı haritası ve bir de komutanı Kuşçubaşı Eşref Bey’in soluk bir fotoğrafı çıkar. Ruhu Şad, Mekânı Cennet olsun….

.

Asım'ın neslinden Akif

Mehmet Akif, takvim Aralık 1873’ü gösterdiğinde İstanbul’un Fatih ilçesinin Karagümrük semtindeki Sarıgüzel Mahallesi’nde dünyaya gözlerini açtı. Babası Kosova’nın İpek kentinde doğan Arnavut kökenli Mehmet Tahir Efendi, annesi ise aslen Buharalı olan Emine Şerife Hanım’dır. Akif, küçük yaşlardan itibaren Fatih Camii medrese hocası olan babasının rahle-i tedrisinde eğitim gördü ve bu eğitimler esnasında babasından Arapça lisanı da öğrendi. İlk mektepten sonra 1885'te Fatih Rüştiyesi’nden mezun oldu. 1889 senesinde kısa yoldan meslek sahibi olabilmek için Mülkiye Baytar Mektebi’ne girdi. 1893’te buradan mezun oldu.

Mezun olduktan sonra memuriyet hayatına başladı. Halkalı Ziraat Mektebi’nde “Kitabet-i Resmiye” hocalığı yaptı. Bakanlıkta veteriner müfettiş yardımcılığı görevindeyken teftiş için Rumeli, Arnavutluk, Arabistan ve Anadolu’ya gitme imkânı buldu. Bu sayede halkla yakın temas halinde olan Akif, Kurtuluş Savaşı mücadelesinde belki de bölgeye hâkim olması ve halkı tanıması sayesinde büyük kitlelerle iletişime geçebildi.

İfade ettiğine göre, 93 Harbi’nden sonra başlayacak olan Akif, çeşitli memuriyetlerden sonra İttihat-Terakki Dönemi’nde Abbas Halim Paşa’nın desteğiyle Mısır ve Medine’ye iki ay sürecek bir seyahate çıktı. Aynı yıl başka bir görevle Berlin’e gitti.

1915 senesinde Osmanlı Devleti yedi cephede olduğu gibi Çanakkale Cehpesi’nde de büyük bir harbin içerisine girdi. Akif, bu esnada Almanya’da bulunduğu için buradaki büyük mücadeleyi basından takip etti. 1915 senesinin 18 Mart'ında düşman donanmasının Mehmetçiğin müthiş savunmasıyla boğazdan geçemediğini öğrenince büyük bir sevinç yaşadı ve “Korkma” adlı şiirini yazdı.

Korkma / Cehennem olsa gelen, göğsümüzde söndürürüz. / Bu yol ki Hak yoludur, dönme bilmeyiz, yürürüz.

MEHMET AKİF NECİD ÇÖLLERİNDE

Mehmet Akif Almanya’daki görevini tamamlayıp İstanbul’a döndükten sonra vazife gereği Neçid bölgesine gönderildi ve Teşkilat-ı Mahsusa'nın ünlü komutanı Kuşçubaşı Eşref Bey (Sencer) idaresindeki bir kafileye katıldı. Eşref Bey’in birliğinin vazifesi, Necid Bölgesi'ndeki Şerif Hüseyin’in başını çektiği isyanlara karşı aşiretlerle görüşüp onların savaş desteğini almaktı.

Mehmet Akif, Çanakkale'de devam eden Kara Savaşları’nı buradan takip etti. Bir gün Mehmetçiğin Çanakkale'de zafer kazandığı müjdesini haber aldı. 40 yıllık acı günlere şahit olan Mehmet Akif, bunca yıl sonra gelen zafer haberinden çok etkilendi ve Necid çöllerinde şükür secdelerini kapandı. Akif’in gözyaşları çöl toprağını ıslattı ve bu duygu yoğunluğunda Çanakkale Zaferi’ni kaleme almaya karar verdi. Çanakkale müdafaasını en iyi şekilde aktaran dizelerini birbiri ardına sıraladı ve “Çanakkale Şehitlerine” adlı muhteşem şiiri ortaya çıktı.

Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı'ndan sonra tarih sahnesindeki şanlı yerini bu şekilde aldıktan sonra Anadolu’da İstiklal mücadelesi başladı.

İSTİKAL MÜCADELESİ VE İSTİKLAL MARŞI

Mehmet Akif, Millî Mücadele’ye katılmak için Şubat 1920’de Balıkesir’e gitti ve burada Kuvâ-yi Milliyecilerle görüştü. Zağanos Paşa Camii’nde verdiği vaazlarla halkın İstiklal Mücadelesi’ne destek olmasını sağladı. 12 Nisan’da buradan yola çıkarak gizlice Geyve’ye ulaştı.

Birinci Meclis’in açılışından bir gün sonra yani 24 Nisan günü Ankara’ya vardı. Birinci Meclis’te Burdur milletvekili seçildi. O yıllarda İstiklal Mücadelesi’nin bir marşa ihtiyacı vardı. Bu marş için ülke genelinde bir yarışma düzenlendi. Yarışmada birinci olacak şiire para ödülü verilecekti. Yarışmaya 700'ün üzerinde şiir gönderildi. MehmetdAkif, para ödülünü kabul etmemek şartıyla İstiklal Savaşı’nı anlatan milli marşı, Ankara'da Tacettin Dergahı’nda yazarak komisyona gönderdi. Komisyon titiz bir çalışmayla Mehmet Akif’in şiirini 1. seçti. 12 Mart 1921'de Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki oturumda İstiklal Marşı’nın on kıtası da okundu ve ayakta alkışlandı.

Asırlardır bağımsızlığı şiar edinmiş bu asil millet, İstiklal Mücadelesi’ni kazanmış ve bu mücadelenin marşını yazmak Mehmet Akif Ersoy'a nasip olmuştur. Ersoy’un, marşı yazarken sarf ettiği şu ifade mücadelemizin yükünü gözler önüne sermektedir: “Allah bu millete bir daha İstiklal Marşı yazdırmasın.”

Mehmet Akif Ersoy, Cumhuriyet’in ilanından sonraki yıllarda Mısır'a gitmek mecburiyetinde kaldı. 1929-1936 senelerinde Mısır’ın Kahire şehrinde yaşayan Ersoy, burada talebe yetiştirdi.

Bir yanda eşinin ağır hastalığı, diğer yanda geçim derdi vardı. Hususiyetle İslam aleminin vaziyeti ıstırabını artırdı ve hastalandı. Eşinin vefatı sonrası ömrünün son demlerinde İstanbul'da geldi. Beyoğlu'ndaki Mısır Apartmanı’na yerleşti ve çok geçmeden bu apartmanda vefat etti. Cenazesi bir avuç genç tarafından kaldırıldı ve onların omuzlarında Edirnekapı Şehitliği’ndeki kabrine götürüldü. 63 yıl mücadele içinde geçen bu hayat, sıkıntılar içerisinde son bulup ebedi aleme yine doğduğu İstanbul'dan uğurlandı.

İstiklal Marşı’mızın kabulünün 101. yılında aziz şehitlerimizi ve bize İstiklal Marşı'nı armağan eden Mehmet Akif Ersoy'u rahmet ve minnetle anıyoruz. Ruhu şad olsun.

.

ÇANAKKALE

Çanakkale dendiğinde aklımıza şehitlik gelir. Savaşın yaşandığı Gelibolu yarımadasında Kilitbahir kalesinin sağ tarafında bir yazı dikkatinizi çeker.

“Dur yolcu bilmeden gelip bastığın bu toprak bir devrin battığı yerdir.”

İşte 1915’te vatanın kalbi Çanakkale’de atmıştır. Bugün 18 Mart. Bundan tam 107 yıl önce tarihin gördüğü en büyük düşman donanması Çanakkale Boğazı önlerine geldi. Milli Şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un ifadesi ile tam bir boğaz harbi yaşanacaktı. 18 Mart 1915 sabahı Çanakkale boğazı önünde 18 büyük zırhlı olmak üzere 100 parçadan oluşan dev düşman filosu Çanakkale önünde belirdi. Eminlerdi geçeceklerinden, hatta diyorlardı 5 çayını Marmara’da içeceğiz. Ama unuttukları bir şey vardı. O da Mehmetçiğin imanı, vatan sevgisi ve cesareti. Bu devasa bombardımanlara karşı savunacaktı vatanını, vatanın kapısı Çanakkale’den….

18 Mart 1915 bombardıman başladı. Mehmetçik, ateşten kasırgalara, ölüm kusan top güllesi sağanağına karşı iman dolu göğüsleri ile etten kemikten kale olmuştu. Dünyanın en büyük donanmasının gemilerinden atılan mermilere karşı duran Mehmetlerdi. Bu cebelleşme 7 saat sürdü. 7 saatin sonunda tabyalarda bulunan kahraman askerlerimiz Yenilmez Armada denilen kibirli düşman donanmasını Çanakkale boğazından geçirmedi. Düşman donanmasının 3 gemisini batırdı, 4 gemisi de ağır hasar almış vaziyette boğazdan çekilmek zorunda kaldı.

18 Mart 1915’te Kahraman Ecdadımız tarihe altın harflerle şunu yazıyordu ‘’Çanakkale Geçilmez’’…

Düşman 18 martta çekildi ancak 5 hafta sonra yeniden bu sefer kara savaşları için geldi. Ve Çanakkale’de 8,5 ay kara savaşları yaşandı.

Çanakkale’de metre kareye 6000 mermi düştü. Yine Çanakkale’de bir metre kareye birkaç asker bedeni düşmüştü.

Çanakkale, dünyanın en büyük ordularına ve donanmalarına geçit verilmeyen yerin adıdır.

Çanakkale, bu aziz milletin topyekûn mücadele ettiği yerin adıdır.

Çanakkale, Yahya Çavuşun 67 eri ile 2500 düşman askerine karşı 12 saat direndiği düşmana geçit vermediği yerin adıdır.

Çanakkale, üniversite ve lise son öğrencilerinin mekteplerini, sıralarını bırakıp cepheye gidip şehit oldukları yerin adıdır. O yıl birçok lise mezun vermemiştir.

18 Mart, kendilerine çok güvenen kibir abidesi, devasa gemileriyle birlikte hayallerinin Mehmetçik tarafından bir bir batırıldığı, boğazın serin sularına gönderdiği günün adıdır.

Çanakkale; Doğudan, Batıdan, Kuzeyden, Güneyden, Anadolu’nun her yanından Balkanlardan Kafkaslardan Ortadoğu’dan velhasıl 142 yerleşim yerinden şehitlerin olduğu Şehitten Kaledir.

Çanakkale büyük bir mücadelenin, imanın azmin, cesaretin adıdır.

Gelibolu yarımadası 250 bin bizden, 270 bin düşmandan yarım milyondan fazla insanın üzerinde mücadele ettiği, can verdiği, kan döktüğü şehit kanı ile mahsuldar kılınmış kutlu beldenin adı. Dünya üzerinde hiçbir yerde bu kadar küçük bir toprak parçasında, bu kadar çok insan mücadele etmemiştir. Çanakkale Geçilmez sözü burada tam ifadesini bulmuştur.

Düşman, Çanakkale’yi denizden, denizaltından, karadan, karanın altından geçmeye çalışmış anca Mehmetçiğimiz aylarca mücadele ederek ve on binlerce şehit vererek Çanakkale’yi geçilmez kılmıştır. Çanakkale Geçilmez mührünü tarihe yazdıran Kahraman Komutanlarımızın, Kahraman Mehmetçiğimizin ve Bütün Şehitlerimizin ruhları şad olsun. Çanakkale 18 Mart Deniz Zaferinin 107. Yılında Aziz Şehitlerimizi rahmetle anıyorum.

.

Bir Osmanlı Hükümdarı'nın Avrupa Seyahati

Osmanlı hükümdarları tarihte Avrupa ve Asya kıtalarında çok defa seferlere çıktı. Bu seferlerin çoğu meşakkatle geçti ama zaferle sonuçlandı. Büyük oranda fetihler yapıldığı için de sefer yapılan ülkeler yurtdışı sayılmadı. Osmanlı hükümdarı II. Mahmut’un vefatından sonra yerine büyük oğlu Sultan Abdülmecid geçti. 1839’dan 1861’e kadar Sultan Abdülmecid idare eder koca Osmanlı Devleti’ni. 1861’de onun da vefatı ile Osmanlı idaresinde ekber ve erşat kanununa göre ailenin en büyüğü olan Abdülaziz Osmanlı tahtına gelir. Sultan Aziz halk tarafından sevilirdi ve ona ikinci Yavuz Sultan Selim gözü ile bakılırdı. Pehlivandı, mütevazi ve şark görüşünde ve gelenekçiydi. Kendisinden çok ümit beklenen bir hükümdar oldu Osmanlı tarihinde diğer hükümdarların aksine savaş olmaksızın ilk yurtdışı seyahati yapan da Sultan Abdülaziz’in kendisi oldu. Önce 1864 tarihinde maiyetiyle birlikte Mısır’a gitti. Mısır seyahatinde Hidiv İsmail Paşa’nın misafiri oldular. Mısır’ın önemli şehirlerini ziyaret ettiler. Mısır halkı Osmanlı Sultanına çok büyük ilgi gösteriyordu. Mısır Hidvi İsmail Paşa Sultan Abdülaziz şerefine modern bir şekilde donatılmış ordusu bir resmi geçit töreni gerçekleştirdi. Bu resmi geçitte Mısır ordusunun durumu Sultan Abdülaziz’i çok müteessir etti. Bu öyle bir etkilenme idi ki İstanbul’a döner dönmez böyle muazzam ve modern bir ordu kurmak için harekete geçti. Şıneyder tüfekleri ile donatılmış 700 bin kişilik muazzam ordu kurdu. Bu ordunun resmi geçidinde ‘’ İsmail görsün Arslanlarımı’’ diyerek ordu ile övünüyordu. Tarihler 1867 yılını gösterirken Fransa’da Kral 3. Napolyon bir sergi düzenledi ve birçok ülke kralına ve Osmanlı Sultan’ı Abdülaziz’e de bir davet göndermişlerdi. Sultan Abdülaziz başlarda bu daveti kabul etmedi. Hiç olur şey mi Bir Osmanlı Sultanı ve İslam Halifesi gayrimüslim toprağına onları ayağına gider miydi? Dönemin en önemli devlet adamları mesabesindeki Âlî ve Fuat Paşa’lar bu davete gidilmesi gerektiğini devletin itibarını artıracağını ve birçok fayda sağlayacağı gibi gerekçelerle Sultan Aziz’i ikna etmeye çalıştılar.

Sultan Abdülaziz Avrupa’da

Sultan Abdülaziz gitmeye ikna oldu ve seyahat hazırlıkları başladı. Sultan ve maiyeti için 3 gemi hazırlandı. Sultan haftalarca sürecek bu seyahat için gemiye bütün erzakını ve aşçılarını da aldı. Hükümdara bu ziyarette büyük oğlu Yusuf İzzettin ve kendisinden sonra sırayla Osmanlı tahtına oturacak olan yeğenleri iki kardeş V. Murat ve II. Abdülhamid de eşlik edecekti. Ayrıca Sultanın maiyetinde önde gelen devlet adamları da bulunmaktaydı. Hazırlıkların ardından yola çıkıldı. Birkaç günlük gemi yolculuğunun ardından Fransa’ya varıldı. Paris sokakları ana baba günü idi. Herkes asırlarca tabiri caizse Adriyatik’ten Çin Seddine kadar güç sahibi olan Osmanlı Devleti’nin Sultanını görmek için birbiri ile yarışıyordu. Kral III. Napolyon Sultan Abdülaziz şerefine davetler verip şenlikler düzenliyordu. Bu seyahatte Sultanın yeğenlerinden V. Murat ortama çabuk ayak uydurmuştu. Ancak II. Abdülhamid hiç abisi gibi davranmıyordu. İbretle abisine bakarken Avrupa’nın nasıl bu kadar güçlendiğini gözlemliyor ve gördüğü gelişmeleri hafızasına nakşediyordu.

Manidar Soruya Manidar Cevap

Bu ziyarette düzenlenen yemekte Fransa Kralı III. Napolyon şaka ile karışık Osmanlı heyetine şöyle bir sual sorar “Efendim Girit Adasını Satsanız kaça satarsınız?” Bu manidar soruya Osmanlı heyetinde bulunan Hariciye Nazırı (Dışişleri Bakanı) Keçecizade Fuat Paşa aynı manidarlıkla ve öylesine zekice bir cevap verir der ki;

Haşmetmehap! Kâr istemezük yalnız aldığımız fiyata satarız’’ Fransa Kralı aldığı cevap karşısında sus pus olmuştu. Çünkü Osmanlı Girit Adasını tam 25 yılda fethetti ve bedeli çok ağır oldu!

Sultan Abdülaziz’in Donanma Sevdası

Fransa ziyaretinden sonra Sultan Abdülaziz Han, İngiliz Kraliçesi Victorya tarafından İngiltere’ye davet edildi. Osmanlı heyeti Fransa’dan İngiltere’ye geçti. Kraliçe Osmanlı Sultanını çok görkemli bir törenle karşıladı. Burada ziyaretler devam etti. Ziyaretin bir bölümünde İngiliz Donanması resmi geçit yaptı. İster gövde gösterisi diyin ister göz dağı bu resmi geçit Sultan Abdülaziz Han’ı çok şaşırttı ve imrendirdi. Öyle ki İstanbul’a döner dönmez büyük meblağlar harcamak suretiyle Osmanlı Devleti için büyük bir donanma kurmanın hazırlıklarına girişti. Birkaç yıl içinde dünyanın ikinci büyük donanmasını kurdu. Osmanlı heyeti İngiltere ziyaretinden sonra Avusturya’ya geçti. Buradaki ziyaretlerin de ardından trenle İstanbul’a döndüler. Şehzade Abdülhamit hastalandığı için bir süre tedavi gördü ve daha sonra İstanbul’a avdet etti.

Avrupa Seyahati Osmanlı’ya ne kattı?

Savaş olmaksızın bir Osmanlı Sultan’ının Avrupa seyahati Avrupa kamuoyunda büyük ses getirdi. Bu seyahat hem Avrupa’nın yüzyıllarca mücadele ettiği devrin en güçlü devletlerin başında gelen Osmanlı’nın hükümdarını yakından tanımasını sağladı, hem de Osmanlı hükümdar ve devlet adamlarının Avrupa’yı biraz da olsa tanımalarına fırsat verdi. Bu ziyaret Sultan Abdülaziz hanın dünyaya bakış açısını değiştirdi. Mimari, sanat, eğitim, ulaşım, sanayi gibi birçok alanda etkileri görüldü. Yine bu seyahat daha sonra Osmanlı tahtında 33 sene gibi uzun bir süre kalacak II. Abdülhamit hanın da Avrupa’daki gelişmeleri takip etmesini, Osmanlı hükümdarı olunca eğitim, sağlık, mimari, sanayi alanlarında yapacağı icraatlarının yönünü belirlemesini sağladı. Orada teknik ve sosyal gelişmeleri Osmanlı ülkesinde uygulamaya başladı….

10 Şubat 1918

Ahirete irtihalinin 104. yılında Sultan II. Abdülhamid Han’ı rahmetle anıyorum. Ruhu şad olsun Mekânı Cennet olsun. Fatiha

.

Osmanlı'nın Demiryolu projeleri

Tarih boyunca insanoğlu bir yerden başka bir yere gitmek için çeşitli vasıtalar keşfetti ve bunları geliştirdi. Çünkü ulaşım insan hayatında her zaman büyük bir önem arz etti. Ulaşım araçlarından biri olan demiryolunun önemi ise son iki yüzyılda kendisini gösterdi. Demiryolu ilk olarak 1830 senesinde İngiltere’de kullanılmaya başlandı. Avrupa Devletlerinde olduğu gibi Osmanlı da Demiryollarına büyük önem verdi. Osmanlı topraklarında ilk tren hattı Sultan Abdülmecid Devri’nde 1851’de İskenderiye-Kahire arasında inşa edildi. Anadolu topraklarına kurulan ilk demiryolu hattı ise 1856 senesinde inşasına başlanıp 10 yıl sonra işletmeye açılan 130 km’lik İzmir-Aydın demiryolu hattıdır. Sultan Abdülaziz dönemine gelindiğinde İstanbul’da yapılmak üzere bir demiryolu hattı projesi hazırlandı. Bu hat, Topkapı bölgesinden, o vakitler İstanbul’un uzak bir köyü olan Halkalı’ya kadar uzanmaktaydı. Bu proje devam ederken rayların Topkapı Sarayı bahçesinden geçmesi gerekti. Dönemin hükümdarı Sultan Abdülaziz’e müracaat edilerek bu hususta izin istendi. Demiryollarının faydasını çok iyi bilen Sultan Abdülaziz; “Memleketime demiryolu yapılsın da isterse sırtımdan geçsin.’’ emriyle projenin devam iznini buyurdu. Rumeli demiryollarının temeli bu dönemde atıldı. Aynı dönemde Devlet bütçesi nispetinde Anadolu’da da tren hattı yapımına başlandı. 99 km’lik Haydarpaşa-İzmit tren yolu hattı 1873’te hizmete açıldı. Bundan sonra demiryolu ağları inşa edilmeye devam etti. Rumeli Demiryolları’nın Sofya’ya kadar olan kısmı 1874 senesinde tamamlanarak işletmeye açıldı. Londra metrosundan sonra Dünya’daki ilk raylı sistem, 18 Ocak 1875 tarihinde İstanbul’un Beyoğlu ilçesinde Taksim Tüneli arasında inşa edildi. Bu hat 1910’da elektrikli sisteme geçti.

II. Abdülhamid Devri’nde Asrın Projesi

Osmanlı’nın demiryolu siyaseti Sultan Abdülaziz Devri’nden sonra da devam etti. Sultan II. Abdülhamid zamanında 1870 senesinde başlanıp 1888 senesinde biten hummalı bir çalışma ile Berlin, Paris, Viyana gibi şehirler “Rumeli Demiryolu Projesi” ile İstanbul’a bağlandı. Daha sonra ise demiryolunda çığır açacak büyük bir proje yürürlüğe girdi. Bu projenin adı “Hicaz Demiryolları Projesi” idi. İstanbul’u Şam’a, Kudüs’e ve Kutsal Topraklar’a ulaştıracak olan Hicaz Demiryolları Projesi için gereken meblağ 4 milyon lira idi. O dönemde Ziraat Bankası’ndan kredi alınması düşünüldü. Bununla birlikte Hicaz Demiryolları yapımı için bir bağış kampanyası düzenlendi. Sultan II. Abdülhamid 50 bin lira vererek bu bağış kampanyasını başlattı. İleri gelen devlet adamları da bu bağış kampanyasına imkanları ölçüsünde destek verdiler. Onları, hür iradesiyle birer maaşlarını bağışlayan memurlar izledi. Bundan sonra ise gencinden yaşlısına, küçüğünden büyüğüne birçok Osmanlı vatandaş tarafından bağış yapılmaya devam etti. Dünyanın dört bir yanındaki Müslümanlar da asrın projesine bağışlarıyla destek verdiler. Böylelikle Hicaz Demiryolları için gereken tutar büyük oranda toplanmış oldu.

1 Eylül 1900 tarihinde İstanbul’u Kutsal Topraklar’a ulaştıracak olan Hicaz Demiryolları Projesi’nin yapımına başlandı. Demiryolları inşaatı tam dokuz sene sürdü. İstanbul’dan sonra Anadolu topraklarını devam eden tren hattı Şam’a ulaştı. Şam’dan devam ederek Kudüs’e, oradan da Medine’ye ulaşacaktı. Tren hattı Medine’ye yaklaştığında Sultan Abdülhamid Han, Hz. Peygamberimiz’e (sav) saygısından ötürü çok gürültü çıkmaması için mühendislere rayların altına keçe döşenmesi talimatını verdi. Bununla birlikte Medine Tren İstasyonu’nu inşa eden ustabaşılara da “Çekiçlerinize keçe sarın” emrini verdi. Bu proje Osmanlı ve İslam dünyası için birçok açıdan çok önemliydi.

Nihayetinde Hicaz Demiryolları Projesi 1908’de hizmete açıldı. İttihat Terakki döneminde bu demiryolu hattı 1750 km’ye ulaştı ve sivil taşımacılık yapmaya başladı. Yine bu dönemde Müslümanlar Hac vazifelerini yapmak üzere Kutsal Topraklar’a ulaşmak için bu demiryolu hattından istifade ettiler. Hicaz Demiryolları, kuruluşundan 1913 senesine kadar 970 bin yolcu taşıdı.

Sonrasında ise Birinci Dünya Savaşı başladı. Haziran 1916’da Şerif Hüseyin, İngilizlerle anlaştı ve Osmanlı Devleti’ne karşı isyan hareketlerine girişti. Bu hareket, Hicaz Demiryolları’nın sonunu getirdi. 1918’de Hicaz’daki birçok yer İngilizler tarafından işgal edildiği sırada Hicaz Seferi Kuvvetler Komutanı Fahreddin Paşa, Medine’deki çapulculara ve İngiliz yaranlarına karşı müthiş bir savunmada bulundu. Paşa, teslim olmadan aylarca direndi. Bölgedeki durum iyice kötüleşince de Medine’de bulunan kutsal emanetleri, yüzlerce askerin korumasında olmak üzere Hicaz Demiryolu treniyle İstanbul’a gönderdi. Topkapı Sarayı’nda büyük bir ilgiyle ziyaret edilen kutsal emanetlerin son kısmı da Hicaz Demiryolları’nın son seferlerinden birinde İstanbul’a sağ salim ve eksiksiz ulaştırıldı.

Bir hayalim var. Gerçekleşir mi, bilinmez. 100 yıl önce olduğu gibi Müslümanların Kudüs, Hicaz, Mekke ve Medine’ye yüksek hızlı trenlerle varabilmesi... Günümüz şartlarında daha hızlı ve konforlu olan bu yolculuk çok güzel olmaz mı, ne dersiniz?

Selam ve dua ile…

.

OSMANLI'DA EKONOMİK SORUNLAR

Dünyada salgın şartlarının hüküm sürdüğü ve birçok ekonominin çöktüğü bu dönemde tarihte kurulan Türk devletlerinden en güçlüsü ve en uzun süre yaşayanı Osmanlı Devleti’nin kısaca ekonomi sorunları sürecini aktarmaya çalışacağız.

Yavuz’un hazine mührü

Osmanlı Devleti’nde ilk para Orhan Gazi döneminde basıldı. 1327 yılında Bursa’da basılan paranın adı akçedir. Orhan Gazi döneminde toprakların genişlemesiyle birlikte ekonomik faaliyetler hız kazandı. Devletin topraklarının genişlemesi ve gelirlerinin artması ile basılan paranın dönemlere göre değişim göstermesine sebep oldu. Fatih Sultan Mehmet Han döneminde Osmanlı parası altın olarak basılıyordu. Yavuz Sultan Selim döneminde Mısır seferi yapıldı, bu sefer Osmanlı Devleti’nin hazinesinin tamamen dolmasını sağladı. Bin deve yükü tutan bu meblağ Osmanlı hazinesini tabiri caizse abad etti. Yavuz Sultan Selim Han hazinenin kapısını kendi mührüyle mühürledi ve şöyle bir vasiyette bulundu:

‘’Benim altınla doldurduğum hazineyi torunlarımdan her kim doldurabilirse kendi mührü ile mühürlesin, dolduramazsa Hazine-i Hümayun benim mührümle mühürlensin.’’

Osmanlı sonuna kadar hazine hep Sultan Selim Han’ın mührü ile mühürlendi. Kanuni Sultan Süleyman devrinde Akdeniz Türk gölü oldu. Bu dönemde bütün ticaret sahalarının merkezinde bulunan Osmanlı Devleti büyük miktarda vergi geliri elde ediyordu. Daha sonra Avrupalı kâşifler Afrika kıtasının en güney ucu olan Ümit Burnu’nu buldu ve Avrupalı tüccarların ticaret rotası değişti. Böylelikle Akdeniz ticarette eski önemini yitirdi. Osmanlı Devletinin vergi gelirleri azalmaya başladı. Amerikan gümüşünün bol miktarda Osmanlı pazarına girmesi Osmanlı parasının alım gücünün azalmasına sebep oldu. Bu da enflasyon demekti.

Osmanlı döneminde enflasyon

Evet, Osmanlı Devleti’nde de enflasyon yaşandı. Bu enflasyon uzun yıllar Osmanlı devletinin sıkıntıya girmesine sebep oldu. Yapılan askeri harcamalar ve girişilen savaşlarda Osmanlı ordularının yenilgilerinin artması nedeniyle devlet ciddi bir ekonomik sıkıntıya maruz kaldı. Osmanlı parasında tahşiş yapma; yani kırpma yoluna gidildi. İçindeki bakır miktarı artınca paranın değeri düştü. Enflasyon çarşıda pazarda kendini gösterdi. Tahşiş yani kırpma II. Mahmut döneminde zirveye ulaştı. Gümüş kuruş çok değer kaybetti. Gümüş akçe en son 1834 tarihinde çıkarıldı. Bu dönemde altın sikke ve 20 kuruş değerindeki Mecidiye Osmanlı’nın temel parasıdır. Osmanlı Devleti 1853 tarihine gelindiğinde Kırım Savaşı’na girdi. Kırım Savaşı’nda ilk dış borç alındı. Bu borçların alınması ileriki yıllarda Osmanlı maliyesini bir hayli güç duruma düşürecekti. 1861 tarihinde Osmanlı tahtına gelen Sultan Abdülaziz Han, halk tarafından sevilen ve kendisinden çok ümitler beklenen bir hükümdar oldu.

Sultan Abdülaziz’in modern ordu fikri

Sultan Abdülaziz Han 1864’te Mısıra gitti. Mısırdaki resmigeçitte Mısır Hıdivi İsmail Paşa’nın ordusunun resmigeçidinden çok etkilendi ve Osmanlı ordusunu son sistem silahlarla donatma kararı aldı. Askeri harcamalar bir hayli artmıştı. 1867 Avrupa seyahatinde Kraliçe’nin daveti üzerine İngiltere’ye giden Sultan Abdülaziz burada İngiliz donanmasının resmigeçidinden ve İngiliz filosunun büyüklüğünden çok mütehassıs oldu. İstanbul’a döner dönmez büyük bir donanma oluşturmak için çalışmalara başladı.

Osmanlı Borçları

Devrinde alınan gemilerle Osmanlı donanması İngiliz donanmasından sonra dünyanın en büyük ikinci büyük donanması olma özelliği kazandı. Yine aynı devirde devletin çıkan isyanlarla uğraşması masraflarının bir hayli artmasıyla maliye çok büyük bir sıkıntıya girdi ve devlet 1875’te ekonomik iflasın eşiğine geldi. Devletin borcu 239 milyon altına dayandı. Sultan Abdülaziz döneminden sonra bu borç Sultan Abdülhamid hanın idaresine kaldı. Sultan Abdülhamid döneminde 1881 Muharrem kararnamesi ile Genel Borçlar idaresi kuruldu. (Düyun-ı Umumiye). Bu idare ile Osmanlı Devleti borçlarını ödemeye başladı. Sultan Abdülhamid Han devrinde hem devletin borçları ödeniyor hem de devlet bayındırlık, eğitim, sanayi, ulaşım vb gibi alanlarda büyük yatırımlar gerçekleştiriyordu. Sultan Abdülhamid devrinin sonuna doğru borcun büyük miktarı ödendi. Ancak 1909 yılında 31 Mart vakasıyla Sultan 2. Abdülhamid hanın tahttan indirilmesi Osmanlı için sonun başlangıcı oldu. İttihat ve Terakki döneminde girilen savaşlar ve en son Birinci Dünya Savaşına girilmesi Osmanlı Devleti’nin tarih sahnesinde yerini almasına neden oldu. Osmanlı borçları bakiyesi Osmanlı’dan sonra Türkiye Cumhuriyeti’ne miras kaldı. Lozan’da görüşülen ana başlıkların biri de Osmanlı borçları oldu. Bu borçlar taksitlendirildi ve borçların son taksiti 1984’te Turgut Özal döneminde ödendi.

1cc9c907-e4df-4ccb-9af5-b890d8d68a9e

İstanbul Rasathanesi’nin Akıbeti

Takiyyuddin, Tophane sırtlarında Osmanlı Sultanı III. Murat hanın isteği ile kurduğu rasathane maalesef o dönem dostluk kurduğu bazı devlet adamlarının arasındaki çekişmelere kurban gitti. Siyasi çekişmelerin yanısıra bir de dönemin Şeyhülİslam’ı Kadızade Ahmet Şemsettin Efendi bir fetva yayınladı. Bu fetvada ‘’Rasathaneler bulundukları ülkeleri felakete sürükler’’ ifadesi yer aldı. Yayınlanan bu fetvadan sonra Osmanlı Devleti’nin ilk rasathanesi olan İstanbul Rasathanesi 22 Ocak 1580 tarihinde içerisinde bulunan bütün alet edevatla birlikte tahrip edildi ((Hüseyin Gazi Topdemir, DİA Takiyyuddin Maddesi)

Rasathanesi’nin yıkılmasından derin hüzne bürünen Takiyuddin çekildiği köşesinde vefat etti. Rahmetle.

Bugün 643 ziyaretçi (1648 klik) kişi burdaydı!

Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?

Ücretsiz kaydol