ehlisunnnetde - İBADETLERİMİZ

Sual: İman etmenin, örtünmenin, namaz, oruç, zekât, hac gibi ibadetlerin Allah’a ne faydası var da emretti? İçki, kumar, faiz, zina, yalan, hırsızlık gibi günahların, Allah’a ne zararı var da yasakladı?
CEVAP
Kendisine fayda ve zararı olduğu için değil, bize fayda ve zararı olduğu için emir ve yasaklar koydu. Emir ve yasak koymakla, kullarını şereflendirdi. (Mektubat-ı Rabbani)

Hadis-i kudside buyuruluyor ki:
(Öncekileriniz, sonrakileriniz; küçükleriniz, büyükleriniz; dirileriniz, ölüleriniz; insan ve cinleriniz; en mütteki, itaatli birer kulum olsanız, büyüklüğüm artmaz. Aksine hepiniz, bana karşı duran, Peygamberlerimi aşağılayan birer düşmanım olsanız, ilahlığımdan bir şey eksilmez. Allahü teâlâ, sizden ganidir, Ona hiçbiriniz lazım değildir. Siz ise, var olmanız ve varlıkta kalabilmeniz için her şeyinizle, hep Ona muhtaçsınız.) [Müslim]

Birkaç âyet-i kerime meali:
(Salih amelin, ibadetin faydası, bunu yapanadır.) [Fussilet 46]

(Kim, [ibadet edip günahlardan] temizlenirse, faydası kendinedir.)[Fatır 18]

(Herkes, kendisi için cihad eder, faydası kendinedir.) [Ankebut 6]

(Rabbiniz size idrak kabiliyeti verdi. Hakkı görenin faydası kendine, kör olanın zararı kendinedir.) [Enam 104] (Burada kör olmak, İslamiyet’in bildirdiği gerçekleri görmeyip kâfir olmak demektir.)

(Kimse kimsenin günahının cezasını çekmez.) [İsra 15]

(Allah’ın benim ibadetime ihtiyacı yoktur, benim işlediğim günahlar da Ona zarar vermez) diyen kimse, ilaç kullanmayan hastaya benzer. Doktor ona, perhiz ve ilaç tavsiye ediyor, zehirli gıdayı yasak ediyor. Hasta ise, (Perhiz yapmazsam, zehirli gıdayı yersem veya ilaç kullanmazsam, doktora hiç zararı olmaz) diyerek, perhiz yapmasa, zehirli gıdayı yese veya ilaç kullanmasa, bunların doktora zararı olmaz; ama kendine zararı olur. Doktor, kendine faydası olduğu için değil, onun hastalıktan kurtulması için bunları tavsiye etmiştir. Doktorun tavsiyesine uyarsa şifa bulabilir, uymazsa ölüp gidebilir. İşte,(Allah’ın benim ibadetime ihtiyacı yoktur, benim işlediğim günahlar ona zarar vermez) diyerek, iman etmeyen, ibadetlerden kaçan, günahlara dalan kimse de, Cehenneme gider.

İmanlı ölen günahkârlar, er geç Cennete girer. Ancak ibadet etmeyen, günaha devam edenlerin, imanlı ölmeleri çok zordur. İbadetler imanı muhafaza eder. Günahlar imanın sönmesine yol açabilir. Bunun için, günahlardan sakınmalı ve ibadetleri bırakmamalıdır.

Sual: Bazı kimseler, "Allah’ın affı sonsuzdur, bizi de affeder" diyerek ibadet etmiyorlar. İbadet etmeyen Cehenneme gitmez mi?
CEVAP
İmanlı ölen günahkârlar, geç de olsa Cennete girer. Ancak ibadet etmeyen, günaha devam eden kimselerin imanlı ölmeleri çok zordur. İbadetler imanı muhafaza eder. Günahlar imanın sönmesine yol açabilir. Bunun için ibadetleri bırakmamalıdır.

Sual: "Allah acır, affeder" diyerek ibadet etmemek ve günah işlemek uygun mudur?
CEVAP
Şeyh Yahya Müniri hazretleri buyuruyor ki:
Allahü teâlâ, kerim, rahim olduğu gibi, azabı da şiddetlidir. Bu dünyada, çoklarına fakirlik ve sıkıntı veriyor. Çok kerim ve Razzak olduğu halde, çiftçilik sıkıntısı çekmeyene mahsul vermiyor. Herkesi yaşatan O olduğu halde, yiyip içmeyen kimseyi yaşatmıyor, ilaç kullanmayan hastaya şifa vermiyor.

Yaşamak ve mal sahibi olabilmek gibi dünya nimetlerinin hepsi için sebepler yaratmış, sebebine yapışmayana hiç acımayıp dünya nimetlerinden mahrum bırakmıştır. Ahiret nimetlerine kavuşmak da böyledir. Kâfirliği ve cahilliği, ruhu öldüren zehir yapmıştır. Tembellik de, ruhu hasta yapar. İlaç kullanılmazsa, ruh hastalanır, ölür. Tembelliğin ilacı da, namaz kılmaktır. Bir kimse, zehir yer ve (Allah rahimdir, rahmeti her şeyi kuşatmıştır, beni korur) derse, hastalanır, ölür. İshal olan müshil içerse, şeker hastası tatlı yerse, hastalık artar. O halde, Allahü teâlânın bildirdiği sebeplere yapışmamız gerekir.

Kaderin suçu yok
(Benim Cehenneme gideceğim alnıma yazılmışsa, yani kaderimde varsa, günah işler, Cehenneme giderim. İbadet yapmamın ne faydası olur, suç kaderimde değil mi?) diyenler çıkıyor.

Şunu iyi bilmeli ki, Allahü teâlâ kimseye zor ile günah işletmez. İnsan, kendi isteği ile günah işlemektedir. Allahü teâlâ, her insanın Cennete veya Cehenneme gideceğini ezelde biliyordu. Bu bilgisine kader [alın yazısı] denir. Ezeldeki takdir, bir emir değil, bir ilimdir.

Allahü teâlâ, ezeli ilmi ile, kullarının kendi istekleri ile yapacakları işleri bilir. Bilmesi ise, insanların ibadet etmesine veya günah işlemesine tesir etmez.

Mesela bir öğretmenin, bir talebesinin imtihanda kazanamayacağını önceden bilmesi, o talebenin imtihanını etkilemez. Talebe imtihanı kazanamayınca, (Sen benim kazanamayacağımı imtihana girmeden önce söylüyordun) diyerek suçu öğretmene yüklemesi doğru olmaz.

Takvimlere, bir yıl içinde güneşin ne zaman doğup, ne zaman batacağı hesaplanarak yazılmıştır. Güneş, takvimde bildirilen saatlerde doğup batar. Güneş, takvime öyle yazıldı diye mi, güneş o saatte doğup batıyor? Takvimlere yazılması, güneşin doğup batmasına hiç etki eder mi? Takvime öyle yazıldığı için güneş bu saatte battı veya doğdu denebilir mi? Suçu takvime bulmak akla uymaz. Levh-i mahfuz denilen kaderimiz, sanki takvime benzemektedir.

İşte Allahü teâlânın da ezeli ilmi ile, kulların kendi istekleri ile günah veya sevap işleyeceklerini bilmesi, kulların işlerine zorla bir müdahale değildir. Sevap da, günah da işleyen kendi arzusu ile işlemektedir. Zaten öyle olmasa idi, sevap işleyene mükafat, günah işleyene ceza verilmesi anlamsız olurdu. (İbadete lüzum yok, kaderimde ne var ise onu görürüm) diyen birine, Resulullah efendimiz, (İbadet et, herkese ezelde takdir edilmiş olanı yapmak kolay gelir) buyurdu. (Müslim)

Cennetliklerin ibadet yapması ve Cehennemliklerin isyan etmesi; genelde sağlıklı yaşaması ezelde takdir edilmiş olanın gerekli ilacı almasına; hastalanması takdir edilmiş olanın da, ilaç bulamamasına benzer. Hastalıktan ölmesi takdir edilmiş olana, ilaç almak nasip olmaz. Zengin olması takdir edilmiş olana, kazanç yolları açılır. Bunun gibi, ezelde Cennetlik olana iman ve ibadet etmesi nasip olur. Hadis-i şerifte, (Cennetlik olan, Cennete götürecek, Cehennemlik olan da, Cehenneme götürecek amel işler) buyuruldu. (Ebu Davud)

Cehennemlik kimse, (Herkesin Cennetlik veya Cehennemlik olduğu ezelde takdir edilmiş) der ve ibadet etmez. Bol mahsul alması takdir edilene ise, tarlasını sürmek, tohum ekmek nasip olur. Cennetlik olanın iman edip ibadet yapması, Cehennemliğin de, isyan edip kâfir olması böyledir.
Cennetlik ve Cehennemlik olmak, Allahü teâlânın iki hazinesi gibidir. Birinci hazinenin anahtarı, ibadet, ikincinin anahtarı, günahtır. Cennetlik olan, Allahü teâlâya itaat eder. Cehennemlik olan, hep günah işler. Herkes, Cennetlik veya Cehennemlik olduğunu, amelinden anlayabilir. Her izzet ve her nimet, Allahü teâlâya ihlas ile itaat ve ibadet etmekten hasıl olur. Her kötülük ve sıkıntı da, günah işlemekten hasıl olur. Herkese dert ve bela, günah yolundan, rahat ve huzur da, itaat yolundan gelir.

Allahü teâlânın âdeti böyledir. Bunu kimse, değiştiremez. Nefse kolay ve tatlı gelen şeyi iyilik, güç ve acı gelenleri de felaket sanmamalı.

İlim bulunan yerde
Ehl-i sünnet itikadını ve ilm-i halini öğrenmeyen ve çocuklarına öğretmeyenler, müslümanlıktan ayrılmak, küfür felaketine düşmek tehlikesindedir. Böyle kimselerin duaları zaten kabul olmaz ki, küfürden korunabilsinler. Hadis-i şerifte (İlim bulunan yerde müslümanlık vardır. İlim bulunmayan yerde müslümanlık kalmaz)buyuruldu.

Ölmemek için, yiyip, içmek gerektiği gibi, kâfirlere aldanmamak, dinden çıkmamak için de, dinini, imanını öğrenmek gerekir. Ecdadımız her zaman toplanırlar. İlmihal kitaplarını okurlar, dinlerini öğrenirlerdi. Ancak böyle müslüman kaldılar. İslamiyet’in zevkini aldılar. Bu saadet ışığını bizlere, doğru olarak ulaştırabildiler.

Bizim de müslüman kalmamız, yavrularımızı içimizdeki ve dışımızdaki kâfirlere kaptırmamamız için, birinci ve en lüzumlu çare, her şeyden önce Ehl-i sünnet âlimlerinin hazırladığı ilmihal kitaplarını okumak ve öğretmektir. Çocuğunun müslüman olmasını isteyen ana-baba, çocuğuna Kur'an-ı kerim öğretmelidir. Fırsat elde iken okuyalım, öğrenelim ve çocuklarımıza, sözümüzü dinleyenlere öğretelim!
Bir kimsenin iyi veya kötü olduğu yaptığı işlerden anlaşılır. Bir kimse, kötülüklerden kaçıyor, iyi işler yapıyorsa, o kişinin Cennete gitme ihtimali çoktur. Onun için iyi kimselerle beraber olmaya çalışmalıdır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Allahü teâlâ, bir kula hayır murad ettiği zaman, dinini kayıran kimseler yanında çalışmayı nasip eder. Şerri murad edilen kul da, dinini kayırmayan kötülerin yanında çalışır.) [Deylemi]

Sual: Allah’ın emirleri kaç türlüdür?
CEVAP
Allahü teâlânın emirleri iki türlüdür: Emr-i tekvini ve Emr-i teklifi veya Emr-i teşrii.
Emr-i tekvini, yaratmasını dilediği şeylere (Ol!) demesidir. Ol deyince, hemen var olur. Hiçbir kimse, bu şeyin var olmasına mani olamaz. Her şeyin yaratılması için, belli şeyleri sebep yapmıştır. Belli maddeleri, belli maddelerin yaratılmalarına sebep yaptığı gibi, insanın maddi ve manevi gücü, çeşitli enerjiler de, birçok şeylerin yaratılmalarına sebeptirler. Bir kuluna bir şey ihsan etmek, iyilik vermek isterse o kimseyi o şeyin sebebine kavuşturur. Sebep tesir ettiği zaman, O da dilerse, (Ol!) derse, o şey var olur. O dilemezse, hiçbir şey var olmaz. Hikmetini, yaratmasını sebeplerle örtmüş, gizlemiştir. Çok kimse, yalnız sebepleri görmekte sebepler arkasındaki hikmeti, Onun yaratmasını anlayamamaktadır. Bu anlayışsızlığı da, onun felaketine sebep olmaktadır.

Emr-i teklifi, insanlara, yapmaları veya sakınmaları için verdiği emirlerdir. Bu emirlerin yapılması, insanın iradesine, dilemesine bağlıdır. İnsanı iradesinde, dilemesinde serbest bırakmıştır. Fakat, insanın dilemiş olduğu şeyi yaratan, yine Odur. İnsan diledikten sonra, O da dilerse, yaratır. Dilemezse yaratmaz. Her şeyi yaratan, maddelere çeşitli tesirler, özellikler veren, yalnız Odur. Ondan başka yaratıcı yoktur. Ondan başkasında üluhiyyet sıfatı bulunduğuna inanmak, başkasını Ona şerik, ortak yapmak olur. Başkasını kendisine ortak yapanı, kıyamette hiç affetmeyeceğini, Ona sonsuz ve çok acı azaplar yapacağını bildirmiştir. İnsan, Onun emrini yapmak, iyilik yapmak dileyince, O da merhamet ederek diliyor ve yaratıyor. Kendisine inanmayanlar, karşı gelenler bir kötülük yapmak isteyince O da diliyor ve yaratıyor. Kendisine inananlar, yalvaranlar, bir kötülük yapmak isteyince, O merhamet ederek dilemiyor ve yaratmıyor. Bunun için düşmanlarının her istedikleri hasıl olduğundan daha da azıp kuduruyorlar.

Şunlara şaşılır
Hazret-i Ebu Zer, (Ya Resulallah, Musa aleyhisselama inen kitapta neler vardı?) diye sorunca, Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(İbret verici bilgiler var idi. Mesela biri şöyle: Şunlara şaşılır:
1- Ölümün geleceğine inanıp da [vurdumduymaz görünene, hiç ölmeyecekmiş gibi] sevinene,
2- Cehenneme inanıp da gülüp oynayana,
3- Kadere inanıp da [hadiseleri değiştirecekmiş gibi] telaşlanana,
4- Fani dünyanın kararsızlığını, vefasızlığını görüp de, ona bel bağlayana,
5- Kıyamete, hesaba inanıp da hayırlı işler yapmayana şaşılır.)[Beyheki]

Hazret-i Âdem’in öğüdü
Sual: Âdem aleyhisselamın oğullarına öğüdü varmış. Bunlar ne idi?
CEVAP
Âdem aleyhisselamın, oğlu Hazret-i Şit’e vasiyeti şöyle idi:
1- Çocuklarına söyle, tamahkâr olmasınlar, dünyaya bel bağlamasınlar. Ben dünyaya değil, Cennete bağlandım. Fakat Allahü teâlâ beni oradan çıkardı.

2- Çocukların, hanımlarının heva ve heveslerine uymasınlar. Ben annenizin sözüne uyup yasak meyveden yedim. Sonra pişman oldum.

3- Çocukların, yapacakları işlerin neticesine baksınlar. Ben yaptığım işin akıbetine bakmadığım için, malum musibete uğradım.

4- Çocuklarına söyle, kalblerine korku veren şeyi terk etsinler, şüpheli şeylerden kaçınsınlar. Ben yasak edilen meyveyi yerken kalbime korku düşmüştü.

5- Çocukların, işlerini istişare ile yapsın. Eğer ben, yasak meyve konusunda meleklerle istişare etseydim, musibete maruz kalmazdım.

Sual: Bir kimse, yaptığı ibadetlere güvense, mahzuru olur mu?
CEVAP
Bir kimsenin ameli, yani ibadeti ne kadar çok olursa olsun, ameline güvenmemeli, Allahü teâlânın ihsanını istemelidir! Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Hiçbir kişiyi ameli Cennete koyamaz.) [Buhari]

(Bir kimse, doğduğundan itibaren ölene kadar yere kapanıp Allah’a ibadet etse, kıyamette yine zelil olur.) [İ.Ahmed]

(Kıyamette üç kitab çıkartılır. Birinde o kimsenin güzel amelleri, diğerinde günahları, üçüncüsünde de Allah’ın verdiği nimetler yazılıdır. Hak teâlâ ona verdiği her nimeti sorar ve: "Ey nimet, değer ölçün kadar bu adamın güzel amellerinden al", buyurur. Nimet, kendi değeri kadar ameli almaya çalışır, fakat yetmez. Hak teâlâya der ki: "Bu adamın iyi amellerinden hakkımı alamadım." Geriye o adam, suçları ve aldığı nimetlerle kalır, güzel amelleri tükenmiş olur. Hak teâlâ bu kula ihsan ederse ona, "Ey kulum, senin iyi amellerini kat kat artırdım, suçlarını da affettim, nimetlerimi de sana bağışladım" buyurur.) [Bezzar]

Sual: Dedikoduya sebep olmamak için, kötülerden ibadeti gizlemek gerekir mi?
CEVAP
Fitneye, dedikoduya sebep olmamak için, kötü kimselerden ibadetini gizlemek iyi olur. Böyle kimselerin yanında açıktan ibadet yapmak emr-i maruf olmaz. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Bir zaman gelir ki, şimdi aranızda münafıkların gizlendiği [ibadet yapar göründüğü] gibi, o zaman da müminler gizlenir. [İbadetleri gizli yapar.]) [İbni Sünni]

Sual: Allahü teâlânın, bir kulundan razı olmasının alameti nedir?
CEVAP
Muhammed bin Alyan hazretleri buyurdu ki:
(Allahü teâlânın, bir kulundan razı olmasının alameti, ibadet yapmaktan lezzet alması ve günahlardan sakınmasıdır.)
Hadis-i şerifte de buyuruldu ki:
(Günahtan nefret eden ve ibadetten lezzet alan, hakiki mümindir.)[Taberani]

Sual: Cennet sevgisi veya Cehennem korkusu ile ibadet etmek uygun mudur?
CEVAP
Allahü teâlânın ibadet edilmeye layık tek ilah olduğu düşünülmelidir. Allahü teâlâ, Davud aleyhisselama vahyederek, sırf Cennet sevgisi veya Cehennem korkusu ile ibadet etmenin uygun olmadığını bildirip,(Eğer Cenneti ve ateşi yaratmasaydım, itaat edilmeye layık olmaz mıydım?) buyurmuştur. (Uhud-ül-kübrâ)

Sual: Her işte Allah rızasını düşünmek gerekir mi?
CEVAP
Müslümanın her işi, her hareketi her düşüncesi Allah rızası için olmalıdır! Her işte Allah rızası esas alınırsa, Allahü teâlâ o kimseyi sever. Sevdiğini de bol bol mükâfatlandırır. Hadis-i kudside buyuruldu ki:
(Benim için toplanan, benim için malını bol bol sarf eden ve benim için buluşan kimselere muhabbetim vacib oldu.) [Taberani]

Çocuğun ibadeti
Sual: Çocuğun işlediği günahlara ceza ve yaptığı ibadetlere sevab var mıdır?
CEVAP
Çocuğa hiçbir şey haram değildir, hiçbir ibadet de farz değildir. Ama yaptığı ibadetlerin sevablarına kavuşur. (Uyun-ül-besair)

.

Dine uymanın faydası

Sual: Bilmeden İslamiyet’e uygun yaşayan, dünyada faydasını görür mü?
CEVAP
Allahü teâlâ, kullarına çok acıdığı için, rahat ve saadet menbaı olan dinlerini gönderdi. Dinlerin sonuncusu İslam dinidir. Diğer dinler, kötü insanlar tarafından değiştirildi. Müslüman olsun, kâfir olsun, herhangi bir insan, bilerek veya bilmeyerek İslamiyet’e uygun yaşarsa, dünyada hiç sıkıntı çekmez. Rahat ve neşe içinde yaşar. Şimdi Avrupa’da ve Amerika’da İslamiyet’e uygun çalışan kâfirler böyledir. Fakat, kâfirlere ahirette hiç sevap ve mükafat verilmez. Böyle çalışan, eğer müslüman ise, ahirette de sonsuz saadete kavuşacaktır.

İslam ahlakı ile yaşamak
Ateist genç diyor ki:
Din insanları uyuşturur, tembel yapar, sağlıklı düşünemez, çalışmayı, ilerlemeyi engeller, binlerce yasak ve emirlerle insanı köle haline getirir. Kısaca yaşamı zindan eder. Hiçbir kayda ve şarta yani bir kurala bağlanmayan ise, huzur içinde yaşar.
CEVAP
Bu sözlerin hiçbir ilmi değeri yoktur. Kuralsız yaşamak insanlara mahsus değildir. Emir ve yasaksız toplum hayal edilemediği gibi, beraber yaşayan iki kişiye bile kurallar gerekir. Biri uyurken ötekinin gürültülü şekilde çalışması uygun olur mu? Kuralsız toplum olmaz. Kuralsız oyun bile olmaz. Yolda yürümekte bile kural gerekir. Trafikteki kurallar olmasa ne olur? Elbette kargaşa olur.

İnsanların, sağlam ve rahat, neşeli yaşamaları ve ahirette sonsuz mutluluğa kavuşmaları için Allahü teâlâ, insanlara gerekli bütün nimetleri yarattı. Bunlardan nasıl yararlanacağımızı, nasıl kullanacağımızı, Peygamberleri aracılığı ile gönderdiği kitaplarında bildirdi. Bu bilgilere Din denir.

İslamiyet’in koyduğu kurallar, sadece ahirette değil, dünyada da rahat içinde yaşamaya sebep olur. Bir ateist bile, İslam ahlakına uygun yaşarsa, dünyada rahat ve huzur içinde olur. Mesela, bir eczanede yüzlerce ilaç vardır. Her ilacın kutusunda tarifesi vardır. İlacı, tarifeye uygun kullanan, yararını, tarifeye uymayan zararını görür. Yeni bir makine, cihaz imal edilince, içine prospektüsü [tarifesi] konur. O cihazı yapan, aletin sağlıklı çalışabilmesi için nelere dikkat edilmesi gerektiğini bilir. İnsanları yoktan yaratan da, onun sağlıklı çalışabilmesi için ne yapması gerektiğini elbette bilir. Kur’an-ı kerimde,(Yaratan hiç bilmez mi?) buyuruluyor. (Mülk 14)

İşte İslam ahlakına uygun yaşayan insan, inanmasa bile Allah’ın yarattığı nimetlerden fayda görür. Branşında uzman olan bilim adamı, incelediği zaman İslamiyet’in o hususta bildirdiği kuralın faydalarını bulur. Yabancı bir bilim adamı diyor ki: “Namazdaki hareketler beden için çok faydalı jimnastik hareketleridir. Gün gelecek, [Bağnaz olmayan] doktorlar bunu reçetelerine yazacaklardır.”

Oruç, zekat, sadaka [yardımlaşma], sünnet olmak, temizlik, az yiyip az içmek, az uyumak, istişare, kanaat, tevekkül, sabır, kul hakkı, adalet için yazılıp çizilenleri çok kişi biliyor. Bunların tam ve en iyi şekli İslam ahlakında vardır. Bir ateist bile bunları uygulasa dünyada faydasını görür. Müslüman olarak uygularsa, o zaman kalbinde sevgiden hasıl olan Allah korkusu da olacağı için, hiç kimse olmasa bile, hiç kimse anlamasa bile, hiç kimse yakalayamasa bile, bu kurallar dışına çıkmaz, başkasına zarar vermez. Veriyorsa, sevgisinde, kusur var demektir. Bunun suçu da kurallarda değil, kendisindedir.

Kurallara uyabilmek için beden ve ruh sağlığı çok önemlidir. Rahat, huzur buna bağlıdır. Bunun önemi gün geçtikçe daha iyi anlaşılmaktadır. Halbuki bu 1400 küsur yıldır İslam ahlakının temeli olup, emir ve tavsiyelerin başında yer almaktadır. Bir hadis-i şerifte İslami bilgilerin beden ve ahlak bilgisi olarak ikiye ayrıldığı, bu ilimler içinde bedeni koruyan sağlık bilgisi ile ruhu koruyan din ahlak bilgisinin önemi bildirilmektedir. Demek ki her şeyden önce, ruhun ve bedenin zindeliğine çalışmak İslamiyet’in emridir. Hatta İslamiyet, beden bilgisini, din bilgisinden önce öğrenmeyi emrediyor. Çünkü, bütün iyilikler, bedenin sağlam olması ile yapılabilir. İslamiyet’te ruh temizliği esastır. Yalancı, hilekâr, insanları aldatan, haksızlık eden, insanlara yardım etmeyen, büyüklenen, yalnız kendi çıkarını düşünen bir kimse, ne kadar ibadet ederse etsin, hakiki bir Müslüman sayılmaz.

Mükemmel insan
Yukarıdaki yazımızda, bir ateistin bile, inanmadığı halde, İslam’ın güzel ahlakına uygun yaşadığında, dünyada rahata kavuşacağını bildirmiştik. Şimdi mükemmel insanı bildiriyoruz.

Mükemmel insan nasıl olur? Bazı vasıfları şöyledir:

Güler yüzlü, tatlı dilli, doğru sözlüdür. Kızmaz, kızsa da zararlı iş yapmaz. Büyüklenmez, son derece mütevazı, alçak gönüllüdür. Kendisine başvuran herkesi dinler ve imkan buldukça yardım eder. Vakarlı, kibar, ağır başlı, haysiyetlidir. Ailesini ve vatanını sever. Ana babasına, hocasına, âmirine karşı saygılıdır. Kumar oynamaz, uyuşturucu kullanmaz, sarhoş olmaz, yalan söylemez, hırsızlık, gasp yapmaz, kimsenin hakkına tecavüz etmez. Hiç kimsenin canına, malına, ırzına dokunmaz. Hasetçi değildir. Başkasının zararına sevinmez. Onlara karşı kin beslemez. Üç günden fazla dargın durmaz, küsmez. Yumuşaktır, fakat pasif değildir. Cömerttir, cimri değildir. Dedikodu etmez, suizanda bulunmaz. Sözünde durur kimseyle alay etmez, onlara zulmetmez. Hainlik etmez. Sahtekâr değildir. Fitne çıkarmaz, özür dileyeni affeder. Vaktini boş geçirmez. Lüzumsuz şeylerle uğraşmaz. Ancak faydalı şeylerle meşgul olur.

Yukarıdaki emir ve yasaklar sadece İslamiyet’te vardır. Müslüman, bu emir ve yasaklara uyduğu ölçüde mükemmel insandır. Tam uyabilirse mükemmelliği de tam olur. Allahü teâlânın evliya kulları böyledir. İslam dini kadar, açık ve mantıki hiçbir din yoktur. Bu dinin esasını anlayan, seven ve uygulayan bir kimse, dünya ve ahirette mutlu olur. Eğer bütün insanlar, İslam ahlakı üzere yaşasalar, dünyada ne kötülük, ne hile, ne savaş, ne şiddet ve ne de zulüm kalırdı. Bunun için, mükemmel bir insan olmaya gayret etmek lazımdır.

Yukarıdaki hususlar İslamiyet’in emirleridir. Yerimizin müsaadesi ölçüsünde birkaçını alalım. İyi insan, iyi ahlaklı insan demektir. Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Ahlakınızı güzelleştiriniz.) [İbni Lal]

(Sizin imanca en güzeliniz, ahlakça en güzel olanınızdır.) [Hakim]

(Ben güzel ahlakı bildirmek için gönderildim.) [Beyheki]

(Güzel ahlak, senden kesilen akrabanı ziyaret etmek, sana vermeyene vermek, sana zulmedeni affetmektir.) [Beyheki]

(Din, güzel ahlaktır.) [Deylemi]

(En faziletli mümin ahlakı en güzel olandır.) [Tirmizi]

(Yumuşak davran! Sertlikten sakın! Yumuşaklık insanı süsler, çirkinliği giderir.) [Müslim]

(En iyi kimse, huyu en güzel olandır.) [Buhari]

(Yumuşak huylu kimseye, dünya ve ahiret iyilikleri verilmiştir.)[Tirmizi]

(Halka kolaylık, yumuşaklık gösteren Müslümanın Cehenneme girmesi haramdır.) [İ. Ahmed]

Bir kimse Resulullah efendimizden nasihat istedi, (Kızma, sinirlenme) buyurdu. Birkaç kere sorunca, hepsine de (Kızma, sinirlenme) buyurdu. (Buhari)

Güzel ahlak hakkında İslam âlimleri buyuruyor ki:
Her binanın bir temeli vardır. İslam’ın temeli de güzel ahlaktır. Güzel ahlak; güler yüzlülük, cömertlik ve kimseyi üzmemek demektir. Güzel ahlakın en azı, meşakkatlere göğüs germek, yaptığı iyiliklerden karşılık beklememek, bütün insanlara karşı şefkatli olmaktır. Güzel ahlak, Yaratandan dolayı, yaratılanları hoş görüp, onların eziyetlerine sabırdır. Bir müslümana çatık kaşla bakmak haramdır. Güler yüzlü olmayan mümin sıfatlı değildir. Herkese karşı güler yüzlü olmalı. Kısacası Müslüman, hasreti çekilen insan demektir.

.

Gençlikte yapılan ibadetler

Sual: Gençlikte yapılan ibadetler, fazilet bakımından ihtiyarlıkta yapılandan farklı mıdır?
CEVAP
İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
(Gençlik çağı, nefsin kaynadığı, şehvetlerin oynadığı, insan ve cin şeytanlarının saldırdığı bir zamandır. Böyle bir çağda yapılan az bir amele, pek çok sevap verilir.

İhtiyarlıkta dünya şevkleri azalıp güç, kuvvet gidip, arzulara kavuşmak imkanı ve ümitleri kalmadığı zamanda, pişmanlıktan, ah etmekten başka bir şey olmaz.

Çok kimselere bu pişmanlık zamanı da, nasip olmaz. Bu pişmanlık da tevbe demektir ve yine büyük nimettir. Gençlik çağı, kazanç zamanıdır.

Mert olan, bu vaktin kıymetini bilip elden kaçırmaz. İhtiyarlık herkese nasip olmaz. Nasip olsa da rahat, elverişli vakit ele geçmez. Vakit de bulunsa, kuvvetsizlik, halsizlik zamanında, yarar iş yapılamaz. Bugün, güç, kuvvet yerinde iken, hangi özürle, hangi sebeple bugünün işi yarına bırakılabilir?

Peygamber efendimiz, (Yarın yaparım diyen, helak oldu, ziyan etti)buyurdu. Gençlik zamanında insanı üç din düşmanı olan nefs, şeytan ve kötü insanlar aldatmaya uğraşmaktadır. Bunlar karşısında, az bir ibadet pek kıymetli olur. İhtiyarlıkta yapılan, bundan kat kat fazla ibadetlerin bu kadar kıymeti olmaz.

Gençlikte, nefsin arzuları, insanı kapladığı gibi, ilim öğrenilecek, ibadet yapılacak en kârlı zaman da gençliktir.

Gençlikte, şehvetin, asabiyetin kapladığı anlarda, dinin bir emrini yerine getirmek, ihtiyarlıkta yapılan aynı ibadetten çok kıymetli olur.

[Hele başka maniler de araya katılırsa, bunları dinlemeyip, yapılan ibadetin sevabı o kadar çoktur ki, ancak Allahü teâlâ bilir].

Çünkü, maniler karşısında, ibadet yapma güçlüğü, sıkıntısı, o ibadetlerin, şanını, şerefini göklere çıkarır. Mani olmayarak, kolay yapılan ibadetler, aşağıda kalır. Bunun için insanların yüksekleri, meleklerin yükseklerinden daha üstün olmuştur. Çünkü insan, maniler arasında ibadet eder. Melekler ise, mani olmadan emre itaat ediyor.

Gençlik arzuları, Allah’ın düşmanı olan nefsin ve şeytanın sevdiği şeylerdir. Dine uygun şeyler ise, Allahü teâlânın sevdiği şeylerdir. Allah’ın düşmanlarını sevindirip, bütün nimetleri veren, hakiki sahibi gadaba getirmek, akıllı insanların yapacağı şey değildir. Allahü teâlâ, hepimizi nefse, şeytana ve din düşmanlarının sözlerine ve yazılarına aldanmaktan muhafaza buyursun.) [Müj. Mektublar]

Dünya işleri yarına bırakılır, bugün ahiret işleri yapılırsa, güzel olur. Fakat bunun aksi yapmak, çok çirkin olur. Gençlikte insanı, üç din düşmanı olan, nefs, şeytan ve kötü arkadaş aldatmaya çalışır. Bunlar karşısında, az bir ibadet pek kıymetli olur.

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Allah katında en sevgili olan, tevbe eden gençlerdir.) [R.Nasıhin]
(Tevbe eden bir gencin cenazesi kabristana getirilince, Allahü teâlâ, "Ey Melekler, bu kabristandan azabı kaldırın! Buraya tevbe eden bir genç getirildi. Onun olduğu yerdekilere azap etmeye haya ederim" buyurur ve bütün kabristandakilerden kırk gün, azap kalkar.) [R. Nasıhin]

Tevbe eden genç
Beni İsrail zamanında bir genç, kötü işler yapar, tevbe eder, tevbesinde durmazdı. Çok günah işlese de, çok tevbe ettiği için, tevfîk-i ilahi imdadına yetişti. Büyük bir günah işledikten sonra pişman oldu. Sahraya çıkıp yüzünü, gözünü topraklara sürerek dedi ki: "Ya ilahi, ne kadar tevbe ettiysem tevbemi bozdum. Beni günahtan korumazsan yine tevbemi bozar, ebedi felakete düçar olurum. O zaman halim nice olur?"
Şöyle bir ses duydu:
"Ey kulum, sen günahından vazgeçtiğin için, sana rahmetle muamele ediyorum. Tevbeni kabul edip, kötü amellerini lütuf ve keremimle affettim." [R. Nasıhin]

Allahü teâlâ, çok merhametli olup, kullarına çok acıdığı için, bir günde ibadete, yalnız beş vakit ayırmış, birkaç şeyi haram edip, çok şeyi mubah etmiş, izin vermiştir. O halde, gençlik zamanında, sıhhatin, gücün kuvvetin, malın ve rahatlığın bir arada iken, bu zamanı değerlendirmek gerekir. Sonsuz saadete kavuşturacak sebeplere yapışmalı, iyi işler yapmalı, bugünün işini yarına bırakmamalıdır. Ömrün en iyi zamanı olan gençlik günlerinde, işlerin en iyisi sahibin, yaratanın emirlerini yapmak, Ona ibadet etmek, İslamiyet’in yasak ettiği haramlardan sakınmaktır. Günde bir saat tutmayan bir zamanı, Allahü teâlânın emrini yapmak için ayırmamak, sayılamayacak kadar çok olan, mubahları bırakıp da, haram ve şüpheli olana uzanmak ne kadar kötüdür. (M.Rabbani)

Gençliğin kıymeti
Sual: Gençlikteki ibadetle ihtiyarlıktaki ibadet arasında fark var mıdır?
CEVAP
Evet çok fark vardır. Gençlikte ibadet daha kıymetlidir. İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Gençlikte, şehvetin, asabiyetin kapladığı anlarda, İslamiyet’in bir emrini yerine getirmek, ihtiyarlıkta yapılan aynı ibadetten çok üstün ve kıymetli olur. (3/35)

Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki:
Gençlik, ömrün en kıymetli zamanıdır. İnsanın sıhhatli, kuvvetli olduğu zamandır. Bu zaman, her gün geçiyor, azalıyor, ihtiyarlık yaklaşıyor. En şerefli, en lüzumlu iş olan, marifetullahı kazanmayı [Allahü teâlâyı tanımayı], hayâl olan ömrün sonuna bırakanlara yazıklar olsun. En şerefli olan zamanları, en zararlı, en kötü şey olan nefsin arzularına kavuşmak için sarf etmemeliyiz. Peygamber efendimiz, (Yarın yaparım diyenler, aldandı) buyurdu. (1/65)

Hadis-i şeriflerde de buyuruluyor ki:
(Allahü teâlâ, ibadet eden genci, meleklerine gösterip, ”Bakın bu genç, benim için şehvetini bırakıyor. O benim nazarımda kıymetli bir melek gibidir” buyurur.) [Deylemi]

(Bir genç, ilim ve ibadet içerisinde yetişir, olgunlaşırsa, Allahü teâlâ, Kıyamet günü ona yetmiş iki sıddık sevabı kadar sevap verir.) [Taberani]

(Cömert ve güzel ahlaklı bir genç, Allah katında kendisini ibadete vermiş cimri ve kötü huylu bir ihtiyardan daha üstündür.)[Deylemi]

(Allahü teâlâ, Kıyamette, şu yedi kişiyi, hiçbir gölgenin bulunmadığı günde, Arşın altında gölgelendirir. Yani onu kendi himayesine alır:
1- Adaletli hükümdar,
2- Rabbine ibadet ederek yetişen genç,
3- Gönlü [namaz için, ibadet için] mescitlere bağlı olan,
4- Allah için birbirini seven, o sevgi ile bir araya gelip, o sevgiyle birbirinden ayrılan iki kişi,
5- Güzel ve mevki sahibi bir kadın, davet edince, ben Allah’tan korkarım diye red eden,
6- Sağ elinin verdiğini sol eli bilmeyecek kadar sadakayı gizli veren,
7- Tenhada Allah’ı zikredip de gözleri yaşla dolan.) [Buhari, Müslim, Tirmizi, Nesai]

(Beş şey gelmeden önce beş şeyin kıymetini bil!
1- İhtiyarlıktan önce gençliğin,
2- Hastalıktan önce sağlığın,
3- Meşguliyetten önce boş vaktin,
4- Fakirlikten önce zenginliğin,
5- Ölümden önce hayatın kıymetini bil!) [Ebu Nuaym, Hakim]

İhtiyarlıkta ibadet
Sual: İmam-ı Rabbânî hazretleri, gençlikte yapılan ibadetlerin önemini anlatırken, (Gençliğin kıymetini bilip, elden kaçırmamalı. İhtiyarlık herkese nasip olmaz. Nasip olsa da, rahat, elverişli vakit ele geçmez. Vakit de bulunsa, kuvvetsizlik, hâlsizlik zamanında, faydalı iş yapılamaz) buyuruyor. Buradan, ibadetleri gençlikte yapmayıp, ihtiyarlığa bırakmanın da caiz olduğu anlaşılabilir mi?
CEVAP
Kesinlikle caiz olduğu anlaşılmaz. Burada bildirilen şudur:
(Gençlikte, nefsin arzuları, insanı kapladığı gibi, ilim öğrenilecek, ibadet yapılacak en kârlı zaman da gençliktir. Gençlikte, şehvetin kapladığı, kanın kaynadığı anlarda, dinin bir emrini yerine getirmek, ihtiyarlıkta yapılan aynı ibadetten çok kıymetli olur) buyuruluyor. Gençliği fırsat bilmeli, yapılacak iyi işleri yarına bırakmamalı deniyor. Yoksa farzı geciktirip de, (İhtiyarlayınca kaza edersin) denmiyor. İbadetler vaktinde yapılır. Zaruretsiz kazaya bırakmak haram olur. Geciktirdikçe günahlar katlanır. Farz namazı, özürsüz vaktinden sonra kılmak büyük günahtır. Bu günah, yalnız kaza edince affolmaz. Kaza ettikten sonra, ayrıca tevbe veya haccetmek de gerekir. Kaza edince yalnız namazı kılmamak günahı affolur. Kaza kılmadan tevbe edilince terk günahı affolmadığı gibi, tehir günahı da affolmaz, çünkü tevbenin kabul olması için günahı terk etmek şarttır. (Dürr-ül-muhtar)

Farz zaten tehir edilmez. Orada bildirilenler, nâfile ibadetlerdir. Haccın durumu biraz farklıdır. Hac kendisine farz ise, sonraki yıllara bırakması caiz değildir. O yıl gitmesi farzdır, gitmezse günah olur. Eğer sonraki yıllarda hacca giderse, geciktirme günahı affolur. Ama yine vaktinde yapma sevabına kavuşamaz. Farz olan oruç da böyledir. Bir hadis-i şerif:
(Ramazanda mazeretsiz bir gün oruç tutmayan, bunun yerine bütün yıl boyu oruç tutsa, Ramazandaki o bir günkü sevaba kavuşamaz.) [Tirmizî]

Her ibadeti zamanında yapmalı, yarına bırakmamalı. (Helekel-müsevvifun) hadis-i şerifi, (Tevbeyi ve iyi işleri sonraya bırakanlar helak oldu) demektir. (Mektubat-ı Rabbanî 1/133)

.

Dindeki emir ve yasakların hikmetleri

Sual: Bazıları "Allah’ın bizim ibadetimize ihtiyacı yoktur. İşlediğimiz günahların da ona zararı olmaz" diyorlar. Dinimizin emir ve yasaklarının hikmeti nedir?
CEVAP
İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Peygamberlerin bildirdikleri hükümler, hep rahmettir, iyiliktir. Yoksa, bu emirler, zındıkların sandıkları gibi, işkence değildir. Bunların sık sık söyledikleri (Kullarına zor ve yorucu şeyler emredip de bunları yaparsanız, Cennete girersiniz demek insaf mıdır, merhamet midir? Bir şey emretmemeli idi. Merhamet ve iyilik böyle olur) gibi lafları, ne kadar ahmakçadır. Bunlar, hiç düşünmüyor mu ki, iyilik edenlere, şükretmek yani, sevindiğini bildirmek, aklın istediği bir şeydir. Dinimizin hükümleri, bütün nimetleri, iyilikleri yaratan, gönderen, Allahü teâlâya karşı, şükrün nasıl yapılacağını göstermektedir. O halde dinimizin hükümleri, aklın istediği bir şeydir.

Bundan başka, dünyanın, hayatın düzeni, bu teklifleri, yapmakla olur. Allahü teâlâ, herkesi kendi başına bıraksaydı, kötülükten, karışıklıktan başka bir şey olmazdı. Allahü teâlânın haramları olmasaydı, nefsleri, keyfleri peşinde koşanlar, başkalarının mallarına, canlarına, ırzlarına saldırır, fenalıklar, karışıklıklar hasıl olur, saldıran da, karşısındakiler de, zarar görür, helak olurlardı. Ülkelerin mamurluğu, insanların rahatı, yani medeniyet olmaz, insanlık, canavarlık şeklini alırdı.

Dinden uzaklaşmak
[Bugün bile, Allahü teâlâyı inkâr eden, İslamiyet’i beğenmeyen, cahilliğin verdiği cesaret ve taşkınlıkla öğünen yabancıların, Allahü teâlânın emirlerinden çoğunu benimsedikleri göze çarpıyor. Bütün insanların, din ahlakından uzaklaştıkça, geçimsizlik, sefalet, işkence, sıkıntı ile kıvrandıkları görülüyor. Fen aletleri, medeni vasıtalar, akıllara hayret verecek şekilde, ilerlediği halde, dünyadaki huzursuzluğun, insanlıktaki sıkıntının azalmadığı, arttığı, ibretle görülüyor.]

Allahü teâlâ, her şeyin sebepsiz, şartsız, maliki, hepimizin sahibidir. Bütün insanlar, Onun kullarıdır. Kullarına verdiği her emri ve her şeyi istediği gibi kullanması, hep yerindedir ve faydalıdır. Bunda, zulüm olamaz. Memurlar âmirlere, kullar sahiplere emirlerin, işlerin sebebini soramaz. Akla uygun, bundan daha açık bir şey yoktur.

Bütün insanları Cehenneme koyup, sonsuz azap yapsaydı, kimin bir şey söylemeye hakkı olabilirdi? Çünkü, kendi yarattığı, yetiştirdiği mülkünü kullanıyor. Başkası yok ki, onun mülküne tecavüz olsun ve zulüm denilebilsin. Halbuki, insanların kullandığı, öğündükleri mallar, mülkler, hakikatte onların değil, hepsi, Onundur. Bizim bunlara el uzatmamız, karışmamız, hakikatte zulümdür. Allahü teâlâ, bu dünyanın düzeni için ve bazı faydalara yol açması için, bunları bize mülk kılmış ise de, hakikatte hepsi Onundur. O halde, bizim bunları, asıl sahibinin mubah ettiği, izin verdiği kadar kullanmamız yerinde olur. (1/266)

Bütün varlıkların hülasası, özü olan insan, eğlence için, oyun için, yiyip içmek, gezmek, yatmak keyif sürmek için yaratılmadı. Kulluk, vazifelerini yapmak için, Rabbine itaat, tevazu, kuvvetsizliğini, ihtiyacını göstermek, Ona sığınmak ve yalvarmak için yaratıldı. Muhammed aleyhisselamın bildirdiği ibadetlerin hepsi, insanlara faydalı şeylerdir. İnsanlara yaradığı için emredilmiştir. Yoksa, hiçbir ibadetin Allahü teâlâya faydası yoktur. Candan teşekkür ederek, minnet ile ibadet yapmalı, tam teslim olarak emirleri yapmaya ve yasaklardan kaçınmaya çalışmalıdır. Allahü teâlâ hiçbir şeye muhtaç olmadığı halde, kullarını, emir ve yasaklar vermekle şereflendirdi. Her şeye muhtaç olan, biz kulların, bu büyük ihsana, bol bol teşekkür etmemiz, bunun için de, emirleri yapmaya candan sarılmamız gerekir.(1/73)

Sözüne güvenilen zat
Sual: Doktorların ve bazı fen adamlarının haber verdikleri faydalı şeyler, tecrübeyle anlaşıldığı için bunlara inanılır diyen, ama ibadetlerin faydaları tecrübe edilmediği için inanmayanlara ne demeli?
CEVAP
İslâmiyet’in bildirdiği çok şeylerin faydaları da görülmekte, tecrübe edilmektedir. Ancak ibadetleri, faydalarından dolayı değil, Allahü teâlânın emri olduğu için yapmak gerekir.

Fen adamlarının, doktorların tecrübe ederek faydalı olduklarını anladıkları ve herkesin, bunlara inanarak kapıştıkları, çok para vererek satın aldıkları bazı teknik ve tıbbi ilaçların zararlı oldukları sonradan anlaşılıyor. Bu ilaçların isimleri listeler halinde Sağlık Bakanlığı tarafından eczanelere bildirilerek, satışları yasak ediliyor. Böyle ilaçların fabrikaları hükümetler tarafından kapatılıyor. Çok kıymet verilen bazı ilaçların zararlı olduklarının sonradan anlaşıldığı, günlük gazete haberleri haline geldiği görülüyor. Son senelerde çok kıymetli olduğu bildirilen birçok ilacın, kalb hastalığına ve kansere sebebiyet verdikleri ve bazı temizlik maddelerinin sağlığa olan zararları ilgililerce açıklanmıştır.

İlaçları tanımayan zeki bir gencin babası iyi bir doktor olsa ve babasının başarılarını yetkili çok kimseden işitse, bu genç hasta olsa, babasının kendisini çok sevdiğini de bilse, babası kendisine ilaç verse ve bunu içince hastalığının hemen geçeceğini, bunu çok tecrübe etmiş olduğunu bildirse, yapılacak iğneyle, canının yanacak olduğunu bilse bile, çocuğun babasına, (Bu ilacı ben tecrübe etmedim. Hastalığıma iyi geleceğini bilmiyorum. Senin sözünün doğru olduğuna inanamıyorum) diyebilir mi? Demez elbette. Derse, bu cevabı akla, tecrübeye uygun olur mu?

Akıllı, insaflı bir kimse, Resulullahın sözlerine dikkat ederse ve insanları irşad için uğraşmalarını ve herkesin hakkını korumaktaki titizliğini ve güzel ahlâkı yerleştirmek için lütufla, merhametle çalışmalarını bildiren haberleri incelerse, Onun ümmetine olan merhametinin, sevgisinin, babanın oğluna olandan kat kat fazla olduğunu açıkça görür. Onun şaşılacak işlerini ve Onun mübarek ağzından çıkan, Kur’an-ı kerimdeki şaşılacak haberleri ve dünyanın sonunda olacak şaşılacak şeyleri bildiren sözlerini anlayan kimse, Onun aklın üstünde bulunan yüksek derecelere erişmiş olduğunu ve aklın erişemeyeceği, anlayamayacağı şeyleri anlamış olduğunu hemen görür. Böylece, Onun söylediklerinin hep doğru olduğu meydana çıkar.

Kur’an-ı kerimde bulunan bilgileri öğrenip düşünen ve Onun hayatını inceleyen insaflı bir kişi, bu hakikati açıkça görür. Fen adamlarının bildirdikleri şeylerin bazılarının zamanla yanlış ve zararlı olduğu meydana çıkabilirse de, Kur’an-ı kerimin bildirdiklerinin her zaman doğru olduğu görülür.

Neden mekruhtur?
Sual: Namazda, oruçta veya başka bir ibadette, (Şunu yapmak mekruhtur) deniyor. Mekruh olmasının sebebi ve farzların, sünnetlerin hikmetleri niye açıklanmıyor?
CEVAP
Çok şeyin hikmeti bilinmez. Dinimiz, bir hüküm için, (Farzdır, vacibdir, sünnettir, haramdır, mekruhtur) demişse öyle kabul edilir. (Allahü teâlâ orucu, namazı niye farz kıldı? İkindinin farzı dört rekât da, akşamınki niye üç rekâttır? Kan içmeyi niçin haram kıldı? Namazda Sübhaneke ve Salli Bârikleri okumak niye sünnettir? Sünneti terk etmek niye mekruhtur?) gibi sualler sormak yanlıştır. Dinimiz neyi nasıl bildirmişse ona uyulur. Dinimiz, bazı hükümlerin sebebini bildirir, bildirmedikleri de çoktur. Dînî hükümleri hiç kimsenin sorgulamaya hakkı olmaz. Ne emredilmişse uyulur, ne yasaklanmışsa ondan sakınılır.

.

İbadetlerin kabul olma şartları

Sual: Namazın ve diğer ibadetlerin kabul olması için belli bir şart var mıdır?
CEVAP
Namazın ve bütün ibadetlerin kabul olmaları için, önce insanın düzgün itikada [yani ehl-i sünnet itikadına] sahip olması ve ibadetlerin sahih olmaları, sonra ihlas ile yapılmaları ve helale harama dikkat etmek şarttır.

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Haram cilbab [gömlek] ile kılınan namaz kabul olmaz.) [Bezzar]

(Üzerinde haramdan cilbab bulunan kimsenin ibadetlerini Allahü teâlâ kabul etmez.) [Bezzar]

(Yalnız bir lirası haramdan olan on lira ile alınmış elbise ile kılınan namaz kabul olmaz.) [İ. Ahmed]

Hazret-i Musa Tur’a giderken, yolda, namaz kılıp ağlayarak dua eden bir zata rastladı, münacâtında mezkur zatın affı için Cenab-ı Hakka niyaz ettiğinde, Cenab-ı Hak, (Ya Musa! Ben o zatın namazını ve duasını kabul etmem. Zira, üstüne giymiş olduğu elbisenin bedelinde haram vardır) buyurdu. (İslam Ahlakı)

Bir kimse kazancını kumardan elde etmeye çalışsa, zamanla kumar işinde mahareti artar. Marangoz, terzi gibi helal bir meslek edinmek isteyene de işleri kolaylaştırılır. Onun için daima helal kazanç yollarını aramalıdır.

Duanın kabul edilmesi için bazı şartlar vardır. Bunlardan biri haram lokmadan sakınmaktır.
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Haramdan sakının! Midesine haram lokma girenin kırk gün duası kabul olmaz.) [Taberani]

Sad bin Ebi Vakkas hazretleri dedi ki:
- Ya Resulallah, dua buyur da, Allahü teâlâ, benim her duamı kabul etsin!
Cevabında buyurdu ki:
- Duanızın kabul olması için helal lokma yiyiniz! Çok kimse vardır ki, yedikleri ve giydikleri haramdır. Sonra ellerini kaldırıp dua ederler. Böyle dua nasıl kabul olunur? [Şir’a]

Haramdan sevap beklemek
Haramdan sadaka verse, alan fakir de haramdan olduğunu bilerek, verene, Allah razı olsun dese veya Allah kabul etsin dese ve veren de, amin dese, ikisi de imanlarını kaybeder. Başka biri de âmin dese, o da kâfir olur. (Birgivi şerhi)

Haram olduğu bilinen belli mal ile cami veya başka hayır yaptırmak ve bunlara karşılık sevap beklemek küfürdür. (Redd-ül-muhtar)

Sual: İbadetlerimin kabul olmadığını sanıp gevşek davranmak uygun mudur?
CEVAP
İbadet yapmak kulluk vazifesidir. Bir kul ibadetlerinin kabul olmayacağını zannetse de ibadet yapmaya mecburdur. İbadet ederek, ibadetteki kusurlarına istigfar edip ağlamalıdır! Bu istigfar ve yalvarış belki ibadetlerin kabul olmasına sebep olur. İbadetler düzgün yapılınca, belki kibre, ucba sebep olur ve böylece kişi yine tehlikeye girer. Sonra ibadetlerin hepsi kabul olsa da, sayısız nimetlerin hangisinin şükrünü eda edebilir? İbadetlerine güvenmek de doğru değildir. İbadet kulun vazifesidir. Kul, vazifesinde gevşeklik göstermemelidir! (Hadika)

İsteksiz ibadet
Sual: Bazen içimizde ibadet isteği olduğu halde, bazen de farz namazları bile istemeden kıldığımız oluyor. Bu namazlar sahih oluyor mu?
CEVAP
Evet, namaz sahih olur. Her zaman, özellikle böyle zamanlarda, tevbe ve istigfar ederek Allahü teâlâya sığınmalı.

Sual: İmam-ı Rabbani hazretleri, 105. mektubunda, “(Kalblerinde hastalık vardır) mealindeki âyette bildirilen kalb hastalığına yakalanmış olanların hiçbir ibadeti fayda vermez, belki zarar verirbuyuruyor. Hasta iyi olmadıkça, gıda ona fayda vermez” diyor. Kalbdeki hastalık düzelinceye kadar ibadete ara vermek mi gerekiyor?
CEVAP
Bütün ibadetler, zikirler kalbdeki hastalığı tedavi içindir. Yani hastalığın ilacıdır. Hastalığım geçene kadar ilaç kullanmamalıyım denir mi hiç?

(Haram işleyenlerin ibadetleri kabul olmaz) buyuruluyor. Haramları terk edip ibadetlere sarılmak yerine, ibadetleri bırakıp haramlara dalmalı denir mi? Kabul olmaz demek ise, ibadetleri sahih olur, fakat sevapları çok azalır demektir. Bildirilen âyet-i kerimenin mealinin tamamı şöyledir:

(Onların kalblerinde maraz [nifak, haset hastalığı] vardır. Allah da,[İslam’ı güçlü kılmasıyla onların kin ve nifak] hastalıklarını artırdı.[İnanmadıkları halde inandık diyerek] yalan söylemeleri sebebiyle onlar için elim [çok şiddetli, ebedi] bir azap vardır.) [Bekara 10]

Âyet-i kerime münafıklar, yani kâfirler için inmiştir.

Kalbin en ağır hastalığı, Allah’tan başkasına bağlanmasıdır. Neye bağlanıyorsa yani her ne Allahü teâlâya bağlanmasına engel oluyorsa mabudu o olur. Aslında onun mabudu, tapındığı şey, kendi nefsidir.

Kalb, bu şekilde değil de, ibadetleri aksatmak, haramlara düşkünlük yüzünden hasta ise, tedavisine çalışmalı. Buna kendi iradesi gücü yetmeyebilir. Bunun en kestirme tedavisi, imam-ı Rabbani hazretleri gibi büyükleri çok sevmek, onların hürmetine yardım istemektir.

Kalb, bu bağlılıklardan kurtulmadıkça, insanın kurtulması çok güç olur.

Hastalık ne ise tedavi ona göre yapılır. Hastalık inkâr ise tedavisi imandır. Hastalık cimrilik ise tedavisi cömertliktir. Hastalık yalan ise, doğru söyleyerek bu hastalıktan kurtulmaya çalışmalıdır.

Sahih olmayan ibadet kabul olmaz
Sual: Kitaplarda okuyoruz, bir kişinin yüzünden hacca gidenlerin haccının kabul olduğu yazılıdır. Şimdi daha çok hacca giden var. Birinin olsun haccı kabul olmaz mı? Kabul olursa, artık bir gün önce haccı yapmanın ne mahzuru var da, bir gün sonra Arafat'a çıkılması tavsiye ediliyor?
CEVAP
Sahih olmakla kabul olmak farklıdır. Kabul olmanın birinci şartı, sahih olmaktır. Şartları yerine getirilmemişse, sahih olmaz. Sahih olmayan ibadet de kabul olmaz. Birkaç örnek verelim:
1- Ramazan orucumuzu başka aylarda tutarsak, bu ibadetimiz sahih olmaz. Sahih olmayınca da kabul olmaz.
2- Orucu güneş batmadan açsak, o ibadet sahih olmaz. Sahih olmayınca da kabul olmaz.
3- Namazlar, vakti girmeden kılınsa sahih olmaz. Sahih olmayınca da kabul olmaz.
4- Gusülsüz ve abdestsiz namaz kılınsa, sahih olmaz. Sahih olmayınca da kabul olmaz.
5- Hac, hac günlerinde yapılmasa, başka günde yapılsa sahih olmaz. Hatta Arefe günü, Arafat'a çıkılmasa, yine hac sahih olmaz. Sahih olmayınca da kabul olmaz.

Bir ibadet sahih olduğu halde, kabul olmayabilir. Buna da birkaç örnek verelim:
1- Ramazan orucu, şartlarına uygun olarak tutulsa, fakat iftar vakti, oruç şarapla açılsa, bu ibadet sahihtir; ancak kabul olmaz. Yani vaat edilen büyük sevaba kavuşamaz. Ahirette ona niye oruç tutmadın diye sorulmaz, niye içki içtin diye sorulur.
2- Kumar oynayanın, hırsızlık edenin, içki içenin, çıplak gezenin, şartlarına uygun olarak kıldığı namazlar sahihtir. Ancak haram işlediği için kabul olmaz. Yani vaat edilen büyük sevaba kavuşamaz. Ahirette ona niye namaz kılmadın diye sorulmaz, niye kumar oynadın, niye hırsızlık ettin, niye çıplak gezdin, niye içki içtin diye sorulur. Bu günahları işlese de, namazı yine asla terk etmemelidir.
3- Şartlarına uygun haccedilse; fakat hacıların paralarını çalsa, orada daha başka günahlar işlese haccı sahih olur; fakat kabul olmaz. Yani vaat edilen büyük sevaba kavuşamaz. Ahirette ona niye hacca gitmedin diye sorulmaz, niye hırsızlık ettin diye sorulur.

Yaşadığını din sanmak
Sual: Kırk yıldır ben abdest alırken ayaklarımı tek bir defa yıkarım. Fakat sitenizde üç kere yıkamak gerektiği yazılıdır. Eski köye yeni âdet gibi bu husus bana çok tuhaf geldi.
CEVAP
Ayaklar dâhil, her uzvu üç kere yıkamak sünnettir. Bu yeni çıkmış bir şey değildir. 1400 senedir böyledir. Büyüklerimiz, (Dine uygun yaşamazsan, yaşadığını din kabul edersin) buyuruyorlar. Kırk senedir yanlış yaşanınca, elbette yaşanılan yanlışlar din sanılır, doğru olanlar tuhaf gelir, yadırganır, eski köye yeni âdet sayılır. Eğer kendimiz yanlış yapıyorsak, bu yanlışı da aynada görüyorsak, suçu aynaya bulmamak gerekir.

Kırk yıldır açık gezen bayan kapansa, kapanmak ona tuhaf gelir, belki de çok sıkılır, kapanmaktan rahatsız olur, örtüsünü yırtmak ister. Eğer dine uygun yaşanırsa doğrular yadırganmaz. Tuhaf veya zor gelse de dinin emrine uymaya çalışmalıdır.

Abdestsiz namaz kılmak
Sual: Abdesti yokken, abdestim var diye abdestsiz namaz kılsa, gusülde veya abdestte bilmeden kuru yer kalsa, cünüpken unutup yıkanmasa, elbisem temiz diye, necasetli elbiseyle namaz kılsa, fakat bunların hiçbirini öğrenmeden ölse, bu namazları sahih olur mu?
CEVAP
Elbette, sahih olur. Allahü teâlâ kimseye yapamayacağı şeyi yüklemez. (Niye unuttun, niye bilemedin?) demez.

.

Günahkârın ibadeti

Sual: (Zani, zina ederken; içki içen, içkiyi içerken; hırsız, hırsızlık yaparken mümin değildir) hadis-i şerifi, günah işleyenlerin kâfir olacaklarını göstermiyor mu?
CEVAP
Hayır, kâfir olacaklarını göstermiyor. Âlimler, bunların kâmil mümin olmadıklarını gösterdiğini bildirdiler. Bunların imanları zayıftır, küfre düşmeleri kolay olur. (Fuhuş söz söyleyen, komşusu zararından emin olmayan, komşusu aç iken tok olan mümin değildir) hadis-i şerifleri de böyledir. (Şu günahı işleyen Cennete giremez, Cehennemliktir, mümin değildir) demek, (O günahtan tevbe edilmezse, af veya şefaate uğramazsa, günahının cezasını çekmeden Cennete giremez) demektir. Çünkü günah ile, imansızlık ayrı şeylerdir.

Günah ne kadar büyük olursa olsun, o günahı işleyen kâfir olmaz. Fakat hangi günah olursa olsun, günaha devam edenin kalbi kararır, küfre sürüklenir. Onun için her günahtan kaçmalıdır. İbadet yapmayan ve günah işleyen müslümana kâfir dememelidir.

İman vücuttaki baş gibidir
Ehl-i sünnet âlimlerinin açıklamaları olmadan hadis-i şeriflerden, âyet-i kerimelerden hüküm çıkarmak çok yanlış olur. Mesela, (Bir mümini kasten öldüren Cehennemdedir) meâlindeki âyet-i kerimeyi İslam âlimleri, (Bir mümini, mümin olduğu için öldüren Cehennemliktir)şeklinde açıklamışlardır.

(İman, kalb ile tasdik, dil ile ikrar ve azalarla ameldir) sözünün manası ise şudur:
İnsanda iman, vücuttaki baş gibi; el, kol gibi uzuvlar da ameller gibidir. Elsiz, kolsuz insan olursa da, başsız insan olmaz. Normal bir insan tarif edilirken, bütün azaları ile tarif edilir. İşte bunun gibi, kâmil mümin tarif edilirken, amel de dahil edilmiştir. Eli, ayağı kesik kimseye, (yaşayan ölü) dedikleri gibi, büyük günah işleyene de, kâmil mümin değil manasına “mümin değildir” buyurulmuştur. [İhya]

İmam-ı Rabbani hazretleri de buyuruyor ki:
İbadetler, imandan parça değildir. Fakat ibadetler, imanın kemalini artırır. İmam-ı a’zam hazretleri, “İman artmaz ve azalmaz” buyurdu. Çünkü iman, kalbin tasdiki, kabul etmesi, inanması demektir. İnanmanın azı, çoğu olmaz. Azalan ve çoğalan inanışa, iman denmez, zan ve vehim denir. Mümin büyük günah işlese de imanı gitmez, kâfir olmaz. (c.2, m.67)

İmanla ölen günahkâr müslüman, cezasını çektikten sonra Cennete gider. Ancak, bir kimse, (Cennete gitmek için amel şart değildir) diyerek ibadet etmezse, işlediği günahlar kalbini karartır ve imanı gidebilir.

Allahü teâlânın var ve bir olduğunu ve Peygamber efendimiz ile bildirdiği ahkamı tasdik eden bir mümin, bu ahkama uymakta kusur ederek günah işlerse elbette üzülür. Günah işlemekle kâfir olmaz. Allah’ı ve Peygamberi tanımayan ve yaptığı iyi işleri, Allah’ın emri olduğu için değil de, başka sebeple yapan bir kimse, Allah’a kul olmayı bile kabul etmiyor. Bu ikisine karşı Allahü teâlânın muamelesi, elbette bir olmaz. Çünkü biri suçlu ise de müslümandır. Diğeri iyi iş yapmış olsa da kâfirdir. (Hadika)

Sual: İbadeti terk eden imansız mıdır?
CEVAP
Mutezile ile bazı bid'at fırkaları, (Amel, imandan parçadır) demişlerse de, amel, imanın parçası değildir. Küfrün zıddı iman, günahın zıddı ise ibadettir. İmanı bırakan kâfir olur, ibadeti terk eden günahkâr olur. Amelsiz iman makbuldür, imansız amel ise makbul değildir. Kadınların muayyen hallerinde olduğu gibi, namaz, oruç gibi ibadetleri bırakmak caiz ve gerekirken imanı hiçbir zaman bırakmak caiz olmaz.

İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki:
Sapık fırkalar, (Onlar, iman edip salih amel işlediler) mealindeki Rad suresinin 29.âyet-i kerimesini delil gösterip, (Amel imanın parçasıdır) dediler. Halbuki bu ve benzeri âyetler, amelin, imanın içinde değil, dışında olduğunu gösterir. Eğer aksi olsaydı, (ve amilussalihat) sözü lüzumsuz tekrar edilmiş olurdu. Mutezile fırkasının, günah işleyenlerin ebedi Cehennemde kalacağını söylemesi yanlıştır. Çünkü hadis-i şerifte, (İkrar ettiği şeyi, inkâr etmeyen, kâfir olmaz) buyuruldu. Günah işleyen, tasdik ettiği imanın esaslarını inkâr etmiş olmaz. Ahirette yalnız imansızlara şefaat edilmez. Bu da, şefaat edilen günahkârların kâfir olmadığını gösterir. Hadis-i şerifte, (Büyük günah işleyenlere şefaat edeceğim)buyuruldu. Ebüdderda hazretleri, (Ya Resulallah, zina ve hırsızlık eden de, şefaate kavuşacak mıdır?) diye sual etti. Cevabında, (Evet zina ve hırsızlık edene de şefaat edeceğim) buyurdu. İman ile ölen herkes, er geç Cennete girer.

İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Günahı çok olan bir mümin, tevbe etmeden ölmüş ise, Allahü teâlâ dilerse, günahlarının hepsini affeder, dilerse günahları kadar azap eder; fakat sonunda yine Cennete koyar. Kurtulmayacak olan yalnız kâfirlerdir. Zerre kadar imanı olan kurtuluşa kavuşur. (Mektubat-ı Rabbani)

Sual: Haram yiyenin namazı ve diğer ibadetleri kabul olur mu? İçki içen kırk gün namaz kılmamalı mı?
CEVAP
Sahih olmakla kabul olmak ayrı şeydir. Her çeşit günahı işleyen kimsenin kıldığı namaz sahih olabilir; fakat kabul olmaz. Yani ahirette ona, “Niçin namaz kılmadın?” diye sual edilmez. Şartlarına uygun kılmışsa, namaz borcundan ve namaz kılmamak gibi büyük günahtan kurtulur. Fakat namazdan hasıl olacak büyük sevaba kavuşamaz. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Duanın kabul olması için helal ye! Bir lokma haram yiyenin, kırk gün ibadetleri kabul olmaz.) [Taberani]

(On dirhemlik elbisenin bir dirhemlik kısmı haram kazançtan gelse, o elbise ile kılınan namaz kabul olmaz.) [İ.Ahmed]

(Şarap içenin namazı kırk gün kabul olmaz.) [Hakim]

Sarhoş iken kılınan namazlar sahih olsa da, kabul olmaz, yani sevabı olmaz. Yani, işlediği günahlar, kazandığı sevapları alır götürür. Elinde sevabı kalmadığı için, sevap verilmez, sevabı olmaz deniyor. Yoksa sahih ve ihlaslı olan her ibadetin sevabı olur.

Tekrar edelim, (Namazı kabul olmaz) demek, namazı boşa gider demek değildir. Namaz borcundan kurtulur, fakat namaza ait büyük sevaptan mahrum kalır. Namaza devam ederse, günahları bırakması kolaylaşır. Şu halde içki içen de namaza devam etmelidir.

.

Gece ibadeti

Sual: Gece ibadeti sadece namaz kılmak mıdır?
CEVAP
Hayır, her çeşit ibadet gece ibadeti olur. Mesela, Kur’an-ı kerim okumak, ilim öğrenmek, kaza namazı kılmak, istigfar etmek, zikir çekmek, oruç tutmak için sahura kalkmak, kendisi veya başkaları için dua etmek niyetiyle, seher vakti uyanmak gibi şeyler, gece ibadetidir. Hangisi olursa olsun gece ibadetine gayret etmeli. Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Gece ibadet etmeyi ihmal etmeyin! Çünkü bu sizden önceki salihlerin âdetidir. Allahü teâlâya yakınlaştırır; kötülüklere, belalara mâni olur; günahlara kefarettir ve vücudu hastalıklardan korur.) [İbni Asakir]

(Gece bir müddet ilim öğrenmek, bütün gece ibadet etmekten sevabdır.) [Beyhekî]

(Yatsıdan sonra Âmenerresulü’yü okuyana gece ibadet etmiş sevabı verilir.) [Şir’a]

(Gece seher vaktinde yapılan dua kabul olur.) [Tirmizî]

(Seher vakti Allahü teâlâ buyurur ki: İstigfar eden yok mu, onu mağfiret edeyim. İsteyen yok mu, istediğini vereyim, duasını kabul edeyim.) [Müslim]

Gece namazı çok faziletlidir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Seherde kılınan iki rekât namaz, dünya ve içindekilerden daha kıymetlidir.) [Deylemî]

(Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece namazıdır.) [Müslim]

(Gündüz kaylule yaparak [biraz uyuyarak] teheccüde yardım edin!)[İbni Mace]

(Cennette öyle muazzam köşkler vardır ki, gece namazı kılanlara verilir.) [İbni Nasr]

(Gecenin sonunda kılınan iki rekât namaz, dünyadan ve dünyadakilerden hayırlıdır. Ümmetime zor gelmeseydi, teheccüdü farz kılardım.) [Müslim]

(Cebrail aleyhisselam, gece namazını o kadar çok tavsiye etti ki, pek az uyuyanların ümmetimin hayırlıları olduğunu anladım.)[Deylemî]

(Deve veya koyun sağımı kadar da olsa, gece namazı kılın!) [Ebu Nuaym]

(Müminin şerefi gece namazı kılmasındadır.) [Hatîb]

(Kış, müminin baharıdır. Gündüzleri kısadır, oruç tutar; geceleri uzundur, ibadet eder.) [Beyhekî]

(Gece namazı kılmaya devam edenin yüzü güzelleşir.) [İbni Mace]

(Gece namazı kılmak kalbi parlatır.) [M. Ç. Yâr-i Güzin]

(Herkes uyurken, gece namazı kılmak, müminin derecesini yükseltir.) [Hatîb]

Gündüz uyumak
Sual: Gece ibadeti yapmayanın gündüz uyuması uygun mudur?
CEVAP
Bir hastalığı yoksa, gece de yeterli uyumuşsa, gündüz uyumak uygun değildir. Gece ibadet edilse de, gündüz iki defa uyumak mekruhtur. Kaylule yapmak yeterlidir.

Yersiz gülene, acıkmadan yemek yiyene, gece ibadeti yapmadan uyuyana Allahü teâlâ buğzeder. (İhya)

.

En kıymetli ibadet

Sual: En kıymetli ibadet hangisidir?
CEVAP
Bir şeyin kıymetli olması, hâle, zaman ve kişinin durumuna da bağlıdır. Onun için (En kıymetli amel şudur) diye kesin bir şey söylenemez.

Peygamber efendimiz, En kıymetli ameli, soranların hallerine ve içinde bulunulan şartlara göre bildirmiştir. Mesela yiyeceklerin bol bulunduğu; fakat suyun bulunmadığı yerde, susuzluktan yanan kimseye bir bardak su vermek, fırın dolusu ekmek vermekten daha makbul olur. Vahşi hayvanların veya düşmanların saldırısına veya tehlikeli bir hastalığa maruz kalan kimsenin ölümden kurtulmasına sebep olmak, ona yapılacak diğer iyiliklerden daha üstün olabilir. Aşağıdaki hadis-i şerifler, bu durum göz önüne alınarak değerlendirilmelidir.

Cihadın önemi
Bir kimseyi ebedi felaketten kurtarıp, sonsuz nimetlere kavuşmasına sebep olmak ise hepsinden daha kıymetlidir. Bu bakımdan İslamiyet’in başlangıcında amellerin en kıymetlisi cihad idi. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Müşriklere karşı, mal, can ve dilinizle cihad ediniz!) [Hakim]

(Cihadı terk eden millet, mutlaka genel bir belaya maruz kalır.)[Taberani]

(Cihad etmeden veya cihad etmeyi düşünmeden ölen, münafık olarak ölür.) [Müslim]

(En faziletli cihad, canı, malı ile müşriklerle mücadeledir.) [Nesai]

(Fi-sebilillah cihad edin, böyle cihad, Cennet kapılarını açmaktır. Cihad edenin sıkıntıları gider.) [Hakim]

(Allahü teâlâ, [savaş aleti olan] bir ok yüzünden üç kişiyi Cennete koyar. Oku yapanı, atmak için ona vereni ve Allah yolunda o oku atanı.) [Hatib]

(En üstün amel, cihaddır. En üstün cihad, farzları ifa etmektir.)[Taberani]

(En üstün cihad, nefsle yapılandır.) [İbni Neccar]

(En üstün cihad, zalim hükümdara söylenen hak sözdür.)[Beyheki]

Emr-i marufun kıymeti
Emr-i maruf cihaddan daha önemlidir. Hadis-i şerifte buyuruluyor ki:
(Bütün ibadetlere verilen sevap, Allah yolunda savaşa [cihada]verilen sevaba göre, deniz yanında bir damla su gibidir. Savaşın sevabı da, emr-i maruf ve nehy-i anilmünker sevabı yanında denize göre, bir damla su gibidir.) [Deylemi]

İbni Âbidin hazretleri ise, (Fıkıh âliminin müslümanlara sağladığı faydanın sevabı, cihad sevabından daha çoktur) buyurmaktadır.(Redd-ül Muhtar)

[Kur'an-ı kerime, hadis-i şeriflere ve akla uygun şeylere "Maruf", bunlara uymayan şeylere de "Münker" denir. Müctehidlerin sözbirliği ile yasak edilen şeylere de "Münker" denir.]

Günümüzde en kıymetli amel, yayın yolu ile (Emr-i maruf) ve (Nehy-i münker) yapmaktır. Ehl-i sünnet itikadını yaymalı, gayrı müslimlere ve sapıklara gerekli cevap verilmelidir! Bu yol ile cihad edenler yardımda bulunanlar, cihad sevabına ortak olur. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Allah yolundaki bir mücahidi giydirip kuşatan veya onun çoluk çocuğunun ihtiyaçlarını gören harbe gitmiş gibi sevaba kavuşur.)[Hakim]

İlmin kıymeti
İslamiyet ilim dinidir. İlmin önemi büyüktür. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(İlim, öğrenmek amelden kıymetlidir.) [Hatib]

(İlim, İslam’ın hayatı, imanın direğidir.) [Ebuşşeyh]

(İlim, benim ve diğer Peygamberlerin mirasıdır. Bana mirasçı olan da, Cennette benimle beraber olur.) [Deylemi]

(En üstün ibadet, fıkıh öğrenmektir.) [Ebuşşeyh]

İbni Âbidin hazretleri de, (Fıkıh âliminin müslümanlara sağladığı faydanın sevabı, cihad sevabından daha çoktur) buyuruyor. (Redd-ül Muhtar)

Peygamber efendimiz, (En üstün amel, Allah’ı tanımaktır)buyurunca, (Ya Resulallah, biz amelden sorduk, siz ilimden bahsettiniz) dediler. Cevaben (İlimle yapılan az amel fayda verir, ilimsiz çok amel faydasızdır) buyurdu. (Deylemi)

(En üstün ihsan, hikmetli bir sözü öğrenip başkasına da öğretmektir.) [İbni Asakir]

(En üstün sadaka, ilim öğrenip öğretmektir.) [İbni Mace]

Namazın kıymeti
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(En kıymetli amel, vaktinin evvelinde kılınan namazdır.) [İ. Ahmed]

(Namaz, imanın direğidir.) [Deylemi]

(Allahü teâlâ buyurdu ki: "Namazlarını vaktinde doğru olarak eda eden kulumu, azap etmeden, hesap sormadan Cennete koyacağıma söz verdim") [Hakim]

(En üstün amel, vaktinin başında kılınan namazdır.) [İ. Ahmed]

(Amellerin en iyisi gece herkes uykuda iken namaz kılmaktır.)[Berika]

(En üstün namaz, Cuma günü cemaatle kılınan sabah namazıdır.)[Beyheki]

(En üstün amel, namazdan sonra [mümin] ana babaya iyiliktir.)[Müslim]

(En üstün amel, namazdan sonra zekattır.) [Taberani]

(En üstün nafile namaz, teheccüd namazıdır.) [Müslim]

Tefekkürün kıymeti
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Allah’ın yarattıkları hakkında bir saat tefekkür etmek, bir gece ibadet etmekten daha kıymetlidir.) [Ebuşşeyh]

(Allah’ın azameti, Cennet ve Cehennem hakkında bir an tefekkür, bir geceyi ibadetle geçirmekten daha kıymetlidir.) [Ebuşşeyh]

(Bir saat tefekkür, bir sene ibadetten kıymetlidir.) [Kimya-i Saadet]

İhlasın kıymeti
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Allahü teâlâ, ancak ihlaslı amelleri kabul eder.) [Nesai]

(İhlaslı amel, az da olsa kâfi gelir.) [Dare Kutni]

(Dünyada yalnız Allah için ihlasla yapılan şeyler kıymetlidir.)[Berika]

(İbadetlerin en kıymetlisi, hubb-i fillah, buğd-i fillahtır.) [Ebu Davud] (Yani sevdiklerini yalnız Allah için sevmek, buğzettiklerine de yalnız Allah için buğzetmektir.)

Allah’ı anmanın kıymeti
Zikrin, yani Allahı anmanın önemi büyüktür. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Amellerin en kıymetlisi, en temizi, derecenizi en fazla yükselten, altın ve gümüş vermekten daha kıymetlisi Allah’ı anmaktır.)[Beyheki]

(Allah’ın azabından kurtulmak için, Allah’ı anmak kadar kıymetli amel yoktur.) [Taberani]

(En üstün amel, imandır. En üstün iman, Allah’ı hep yanında bilmektir.) [Taberani]

(En üstün amel, zikirdir, en üstün zikir ise La ilahe illallahdemektir.) [Taberani]

(En üstün tesbih “Sübhânallahi velhamdülillâhi velâ ilâhe illallahü vallâhü ekber” dir.) [Müslim]

(Altın vermekten de üstün amel, Allah’ı anmaktır.) [Beyheki]

(En üstün amel, Allah’a hüsnü zandır.) [Begavi]

(Müminin en hayırlı zamanı, Allah’ı andığı zamandır.) [Deylemi]

(En hayırlı zikir, gizli yapılandır.) [Ahmed]

İyiliğin kıymeti
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Amellerin kıymetlisi, mümin kardeşini sevindirmek, onun borcunu ödemek veya ona yemek yedirmektir.) [İbni Adiy]

(En kıymetli amel, elinden ve dilinden kimsenin incinmemesidir.)[Taberani]

(Kim bir mümini ferahlandırır, sevindirirse, Allahü teâlâ onu kıyamette sevindirir.) [İbni Mübarek]

(En üstün amel, bir müminin aybını örtmek, borcunu ödemek, yemek yedirmek veya bir sıkıntısını gidermek suretiyle onu sevindirmektir.) [Taberani]

(En üstün amel, vermeyene vermek, zulmedeni affetmektir.)[Hakim]

(Amellerin en iyisi yemek yedirmektir) [Berika]

Diğer kıymetli ameller
Kıymetli amel çoktur. Bazılarını bildirelim. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Amellerin en hayırlısı, farzlardır, en kötüsü de bid'atlerdir.)[Beyheki]

(İbadetin kıymetlisi, zahmetli olanıdır.) [M. Felah]

(Amellerin kıymetlisi az da olsa devamlı yapılandır.) [Müslim]

(En üstün amel, helal kazançtır.) [İbni Lâl]

(Hac yolunda ölene, kıyamete kadar hac sevabı yazılır.) [Ebu Ya’la]

(Amellerin en iyisi selam vermeyi yaymaktır.) [Berika]

(En kıymetli amel, vaktinde kılınan namaz, sonra ana-babaya iyilik etmek, sonra da Allah yolunda cihaddır) [Berika]

(En üstün dua, af ve afiyet dilemektir.) [Tirmizi]

(En faziletli vakit, gecenin ikinci yarısıdır.) [Taberani]

(En üstün sadaka, sağlıklı, mala tamahı çok, zenginliği umup fakirlikten korkarken verilen sadakadır.) [Müslim]

(En üstün ibadet, duadır.) [Hakim]

(En üstün ibadet Kur'an okumaktır.) [İbni Kani]

(En üstün amel, sıkıntıya sabretmektir.) [Beyheki]

(En üstün amel, iyi niyetli olmaktır.) [Hakim]

(En üstün kazanç, el emeği ile kazanılandır.) [Ahmed]

(En iyi isim, Abdullah ve Abdurrahmandır.) [Müslim]

(En üstün söz, doğru olan sözdür.) [Buhari]

(En üstün yerler, camilerdir. En kötü yerler de, çarşı pazarlardır.)[Taberani]

(En üstün oruç, Davud’un orucudur. Bir gün tutar bir gün yerdi.)[Müslim]

(En üstün iman, kadere rızadır.) [Ebu Nuaym]

(En üstün huy, kimse zarar görmesin diye susmaktır.) [İbni Mübarek]

(En üstün amel, aç olan fakiri doyurmak, borcunu ödemek veya bir sıkıntısını gidermektir.) [Taberani]

(En üstün yemek, üstüne çok elin uzandığı yemektir.) [Taberani]

(En üstün söz, "Sübhanallahi ve bihamdihi" demektir.) [Müslim]

(En üstün ev, içinde yetime ikram edilen evdir.) [Beyheki]

(En iyi hazine saliha kadındır.) [Hakim]

(İşlerin en iyisi vasat [orta] olanıdır. Din ifrat ve tefrit arasındadır.)[Beyheki]
(En iyi tedavilerden biri hacamattır.) [Ebu Davud]

En üstün Müslümanlar
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(İmanı en üstün olan; sabırlı, cömert ve hoşgörülü olandır.)[Deylemi]

(En üstün mümin, Allah’ı çok anandır.) [Tirmizi]

(En üstün mümin, fakir diye değer verilmeyendir.) [Deylemi]

(En üstün mümin, görülünce Allah’ın hatırlandığı kişidir.) [Hakim]

(En üstün mümin, orada değilken aranıp sorulmayan, orada iken de, itibar görmeyendir.) [E.Nuaym]

(En üstün müminler, dinleri uğruna yurdunu terk eden gariplerdir.) [İbni Mace]

(En üstün mümin, az yiyip bedeni hafif olandır.) [Deylemi]

(En üstün mümin, çoluk çocuğuna faydalı olandır.) [Taberani]

(En üstün mümin, herkesin elinden dilinden selamette olduğu kişidir.) [Müslim]

(En iyi mümin, ömrü uzun, ameli güzel olandır.) [Tirmizi]

(En iyi mümin, kadın ve kızlarına karşı en iyi davranandır.)[Beyheki]

(En iyi mümin, hayrı umulan, şerrinden emin olunandır.) [Tirmizi]

(En hayırlınız, Kur’anı öğrenen ve öğretendir.) [Buhari]

(En iyiniz, kendisiyle kolay uyum sağlanandır.) [Beyheki]

(En iyiniz, borcunu en güzel şekilde ödeyendir.) [Nesai]

(En iyiniz, hanımlara en iyi davranandır.) [Tirmizi]

(Müminlerin en iyisi, kanaat eden, en kötüsü de aç gözlü olandır.)[Kudai]

(Kadınların iyisi namusunu koruyan, şehveti fazla olsa da, gözü dışarıda olmayan, kocasına kanaat edendir.) [Deylemi]

(En hayırlınız, çoluk çocuğuna karşı en hayırlı olandır. Ben çoluk çocuğuma en hayırlı olanınızım. Kadınlara ancak şerefli kimseler değer verir, şerefsizler hor görür.) [İbni Asakir]

(Kadınların en iyisi, çok doğuran, kendisini kocasına sevdiren, onunla hoş geçinen ve uyum içinde olandır, en kötüsü de, açılıp saçılan, böbürlenendir.) [Beyheki]

(En hayırlınız, ahlakı en güzel olanlardır.) [Buhari]

(En hayırlınız, en cömert olandır.) [Ebu Ya’la]

(En hayırlınız yemek yedirendir.) [Hakim]

(İnsanların en iyisi, insanlara en çok faydası dokunandır.) [Dare Kutni]

(Hırsızların en kötüsü namazından çalandır. Rükudan, secdeden çalar.) [Tadil-i erkana riayet etmez]) [Taberani]

(İnsanların en kötüsü, iki yüzlü olandır.) [Buhari]

(İnsanların en kötüsü, şerrinden korkulduğu için yanına varılamayan kimsedir.) [Buhari]

(İnsanların en iyisi, geç kızan, tez yatışandır. En kötüsü de, tez kızan, geç yatışandır.) [Tirmizi]

(Âlimlerin en iyisi merhametli olandır.) [E.Nuaym]

(Herkes hata eder. Hata edenlerin en iyisi tevbe edendir.) [Tirmizi]

(En hayırlınız, dünyası için ahiretini, ahireti için dünyasını terk etmeyendir.) [Hatib]

Baki kalacak salih ameller
Sual: Kehf suresinin 46. âyetinde bildirilen Allah’ın sevdiği ve baki kalacak salih ameller nelerdir?
CEVAP
Bu âyette bildirilen salih ameller, namaz, hac, oruç ve diğer bütün iyi iş ve hareketlerdir. Bir de Sübhânallahi velhamdülillâhi velâ ilâhe illallahü vallâhü ekber tesbihidir. Bu en kıymetli tesbihlerden biridir.

Salih amellerden birkaçı:
1- Namaz. Bunun da en kıymetlisi vaktinde kılmaktır. Bunun da daha kıymetlisi vaktinin evvelinde, yani vakti girer girmez geciktirmeden kılmaktır. Herkes uyurken namaz kılmak da çok kıymetlidir. Beş vakit namaz, en kıymetli ibadettir. Hadis-i şerifte (Namaz dinin direğidir)buyuruldu. Direksiz bina ayakta duramadığı gibi, namazsız insanın İslam binasını ayakta tutması da çok zordur. Namazın terk edilmesi de çok büyük günahtır.

2- Hac. Haccın da kıymetli olanı, hacc-ı mebrurdur. Yani günah işlemeden, şartlarına uygun yapılan, kabul olan hacdır. Hadis-i şerifte(Suyun kirleri temizlediği gibi, hac da günahları temizler)buyuruldu. [Taberani]

3- Ana-babaya iyilik. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Allah indinde en faziletli amel, vaktinde kılınan namazdan sonra ana-babaya iyiliktir.) [Müslim]

4- Cihad. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(En kıymetli amel cihaddır.) [Taberani]

(İnsanların en üstünü, canı ve malı ile Allah yolunda cihad edendir.) [İ. Ahmed]

5- Emr-i maruf. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Bütün ibadetlere verilen sevap, Allah yolunda savaşa verilen sevaba göre, deniz yanında bir damla su gibidir. Savaşın sevabı da, emr-i maruf ve nehy-i anilmünker sevabı yanında denize göre, bir damla su gibidir.) [Deylemi]

6- Allahü teâlâyı zikretmek, anmak. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(İnsanın derecesini en fazla yükselten, en kıymetli amel, altın ve gümüş vermekten daha kıymetlisi Allah’ı anmaktır.) [Beyheki]

7- Az da olsa, devamlı yapılan amel kıymetlidir. (Müslim)
Bütün bu ibadetleri yapabilmek için ilim ve ihlas şarttır. Bunlarsız ibadetlerin hiç kıymeti olmaz. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(İlimsiz çok amelin kıymeti olmaz.) [Deylemi]

(Allahü teâlâ, ancak ihlas ile yapılan ameli kabul eder.) [Nesai]

İlim ve ihlasın gereği olarak da, Allah dostlarını sevmek, Allah düşmanlarını da sevmemek gerekir. Hadis-i şerifte, (İbadetlerin en kıymetlisi, hubb-ı fillah, buğd-i fillahtır) buyuruldu. Yani sevdiklerini yalnız Allah için sevmek, buğzettiklerine yalnız Allah rızası için buğzetmektir. (Ebu Davud)

Bütün bu ibadetlerin sahih ve kabul olması için, doğru itikada sahip olmak şarttır. Yani Ehl-i sünnet itikadında olmayanın hiçbir ameli kabul olmaz. Ehl-i sünnetten başkası bid'at ehlidir. Bid'at ehlinin ibadetleri kabul olmaz. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Allahü teâlâ, bid'at sahibinin namazını, orucunu, zekatını, haccını, umresini, cihadını, farz ve nafile hiçbir ibadetlerini kabul etmez. Yağdan kıl çıkar gibi, müslümanlıktan kolayca çıkar.) [İbni Mace]

İlim maldan hayırlıdır
Sual: En iyi ibadet nedir?
CEVAP
Her zaman doğru iman sahibi olmaya, farzları yapıp haramlardan kaçmaya, tevbe edip farz borçlarını ödemeye çalışmalıdır! Bunları doğru yapabilmek de, ancak ilimle mümkündür. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Gece bir müddet ilim öğrenmek, bütün gece ibadet etmekten sevaptır.) [R. Nasıhin]

(Sabah-akşam ilimle meşgul olmak, cihaddan efdaldir.) [Deylemi]

(İlmi bir mesele öğrenmek, yüz rekat [nafile] namazdan daha kıymetlidir.) [İbni Abdilber]

Hazret-i Ali buyurdu ki:
(İlim, maldan hayırlıdır. Çünkü malı sen korursun, fakat ilim seni korur.
Mal sarf etmekle azalır, ilim sarf etmekle çoğalır.)

Hazret-i İbni Abbas buyurdu ki:
(Hazret-i Süleyman; mal, ilim ve hükümdarlık arasında muhayyer bırakıldı. O ilmi tercih etti ve bu sayede diğer ikisine de malik oldu.)

İmam-ı Gazali hazretleri buyurdu ki:
İnsanın diğer mahlukattan üstünlüğü ilmi iledir, güç ve kuvvetiyle değildir. Çünkü deve insandan kuvvetlidir. İrilik bakımından da değildir. Çünkü fil insandan çok iridir. Cesaret bakımından da değildir. Çünkü aslan insandan cesurdur. Çok yemesiyle de değildir. Çünkü mandanın karnı, insanın midesinden daha büyüktür. Şu halde ilim çok üstün bir vasıftır.

Yemek ve içmekten kesilen hasta, ölmeye mahkum olduğu gibi, ilim ve hikmetten mahrum kalb de ölüme mahkumdur. O halde, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarını okuyup, dinimizi doğru olarak öğrenmeliyiz.

En büyük ibadet
Sual: En büyük ibadet nedir?
CEVAP
En büyük ibadet, Allahü teâlânın rızasına kavuşturan iştir. Onun için Allah'ın rızası hangi ibadetlerde ise, onu aramalı. Âlimlerimiz, Ankebut suresinin 45. âyetini delil getirerek, (En büyük ibadet namazdır)buyurmuşlardır. Allah'ın kullarına iyilik etmenin de büyük ibadet olduğu bildirilmiştir. Onların hidayetlerine vesile olup, Cehennemden kurtulmalarına sebep olmak elbette büyük ibadettir. Bunlar Allah'ın rızasına kavuşturan amellerdir. O hâlde insanların hidayetine sebep olmak için dinin yayılmasına çalışmak, yani dine hizmet etmek en büyük ibadet oluyor. Dine hizmet eden, Allah’ın yolunda cihad eden kimsedir, yani Allah'ın askeridir.

Kur'an, tesbih ve sadaka
Sual: Kur'an okumak, zikir çekmek, sadaka vermek ve nafile oruç tutmak gibi ibadetlerin hangisi daha sevabdır?
CEVAP
Kur'an-ı kerim okumak, daha sevabdır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Namazda Kur’an okumak namaz dışında okumaktan daha faziletlidir. Namaz dışında Kur’an okumak, [Namazlardan sonra okunan] Sübhanallah, Elhamdülillah ve Allahü ekber söylemekten daha sevabdır. Bu tesbihleri söylemek, sadakadan, sadaka ise, nâfile oruçtan daha faziletlidir. Oruç ise Cehennem ateşine karşı kalkandır.) [Beyhekî]

.

Önemlinin de önemlisi

Sual: Önemli şeylerin daha önemlisi oluyor. Bu konuda bildirilenler nelerdir?
CEVAP
Peygamber efendimiz, bazı önemli şeyleri bildirip, daha önemlisini açıklamıştır. Bu konuda hadis-i şeriflerden bazıları şöyledir:
(Her şeyin bir yolu vardır. Cennetin yolu ilimdir.) [Deylemi]

(Her şeyin direği vardır. Dinin temel direği fıkıhtır.) [Beyheki]

(Her şeyin bir özü vardır. İmanın özü de namazdır.) [Beyheki]

(Her şeyin bir zekatı vardır. Vücudun zekatı ise oruçtur.) (İbni Mace)

(Her şeyin bir zekatı vardır. Evin zekatı ise, misafir odasıdır.) (A. Rifai)

(Her şeyin kapısı vardır. İbadetin kapısı da oruçtur.) [İbni Mübarek]

(Her şeyin temeli var. Dinin temeli de eshab-ı kiramı ve ehl-i beyti sevmektir.) [İbni Neccar]

(Her şeyin kaynağı vardır. Takvanın kaynağı, ariflerin kalbleridir.)[Taberani]

(Her şeyin esası vardır. İmanın esası da vera [takva]dır.) [Hatib]

(Her şeyin süsü vardır. Kur'an-ı kerimin süsü de güzel sestir.)[Hakim]

(Her şeyin dalı budağı vardır. İmanın dalı budağı da sabırdır.)[Hatib]

(Her şeyin cilası var. Kalbin cilası da Allah’ı anmaktır.) [Beyheki]

(Her şeyin cilası var. kalbin cilası da "Estagfirullah" demektir.)[Deylemi]

(Her şeyin kalbi var. Kur'anın kalbi Yasindir.) [Tirmizi]

(Her şeyin efendisi vardır. Oturmanın efendisi de kıbleye yönelmektir.) [Taberani]

(Her şeyin Allah ile arasında perde vardır. Ana baba duasında perde yoktur.) [Deylemi]

(Her şeyin bir afeti vardır. Ümmetimin afeti, paraya gönül vermektir.) [Deylemi]

(Her ümmetin fitnesi [imtihanı] vardır. Ümmetimin fitnesi paradır.)[Hakim]

(Her ümmetin seyahati vardır. Ümmetimin seyahati de cihaddır.)[Taberani]

(Her dinin özelliği vardır. Ümmetimin özelliği hayadır.) [İbni Mace]

(Her ağacın meyvesi vardır. Kalbin meyvesi de çocuktur.) [Bezzar]

(Her şeyin anahtarı vardır. Cennetin anahtarı namazdır.) [Deylemi]

(Her şeyin anahtarı vardır. Göklerin anahtarı "La ilahe illallah"sözüdür.) [Taberani]

(Her derdin şifası vardır. Kalbin şifası, Allahü teâlâyı anmaktır.)[Beyheki]

(Her derdin devası vardır. Yalnız ölüme çare yoktur.) [Taberani]

(Her şeyin bozucu bir afeti vardır. Bu dinin afeti ise kötü idarecilerdir.) [Haris]

(Her şeyin hakikati vardır. Kadere inanmayan imanın hakikatine erişmez.) [Nesai]

(Her şeyin direği vardır. Müminin direği de aklıdır, aklı kadar ibadet eder.) [İ. Gazali]

(İmanın alameti Ensarı sevmek, münafıklığın alameti Ensara buğz etmektir.) [Buhari]

Hikmet ehli de buyuruyor ki:
Her şeyin bir kıymeti vardır, insanın kıymeti ise, ilmi, ihsanı ve edebidir.
Her şeyin tohumu vardır. Düşmanlığın tohumu da şaka ve alaydır.
Her şeyin kestirme yolu vardır. Cennetin kestirme yolu da cihaddır.
Her şeyin pası vardır. Kalbin pası da tokluktur.
Her şeyin bir zekatı vardır, aklın zekatı da hüzün ve tefekkürdü

.

Ameller yedi türlüdür

Sual: Aynı günah veya sevap işlendiği duruma göre azalır veya çoğalır mı?
CEVAP
Evet. Bazı yer ve durumlarda, bazı gün ve aylarda farklılık gösterir. Mesela Cuma günü yapılan ibadetler de, günahlar da, iki kat yazılır. Hadis-i şerifte, (Sevaplar içinde Cuma günü ve gecesinde yapılandan daha kıymetlisi, günahlar içinde de Cuma günü ve gecesinde işlenilenden kötüsü yoktur) buyuruldu. Ramazan-ı şerif ayında bütün nafile ibadetlere verilen sevap, başka aylarda yapılan farzlar gibidir. Bu ayda yapılan bir farz, başka aylarda yapılan 70 farz gibidir.
Bunun gibi farklı durumlar hariç, amellerin durumu aynıdır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:

(Ameller, yedi türlüdür:
1- İkisinin karşılığı vaciptir.
2- İkisi misli misline karşılık görür.
3- Biri on misli sevaba kavuşturur.
4- Biri yedi yüz misli sevaba ulaştırır.
5- Birinin sevabını ise ancak Allahü teâlâ bilir.

Bunların izahı şöyledir:
1- İtikadı ve amelleri düzgün olana Cennet vacip olur. Müşrik olana Cehennem vacip olur.
2- Bir günah işleyene bir günah yazılır.
3- Bir iyilik işleyen on misli sevaba kavuşur.
4- Malını Allah yolunda harcayana yedi yüz misli sevap verilir.
5- Oruç tutanın sevabını ise Allah’tan başkası bilmez.) [Hakim]

.

İlim, amel, ihlas

Sual: Daha çok hangi ibadetleri yapmayı tavsiye edersiniz?
CEVAP
Bir kimse, Peygamber efendimiz aleyhisselama en hayırlı amelin ne olduğunu sual edip, (İlim) cevabını alınca tekrar sordu:
- Ya Resulallah, ben amelden sual ediyorum. Siz ilimden bahsediyorsunuz.
- Allahü teâlâ, hiç ilimsiz ameli kabul eder mi? (B. Arifin)

Yine Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(Bir müddet ilim mütalaa etmek, bütün geceyi ibadet ve namazlı geçirmekten efdaldir.) [Beyheki]

Şeytan, ihlas ve ibadeti çok olan bir âbidi kandırmak için insan kılığında, Âbidin evine gelerek dedi ki:
- Senin Cennetlik olduğunu öğrendim. İbadet ve ihlasın yedi bucağa yayılmıştır. Senden istifade edebilmek için bir müddet misafirin olmak istiyorum.

Âbid, [çok ibadet eden], şeytana bir oda verdi. Şeytan bir odaya çekilip yiyip içmeden ve uyumadan beş-on gün ibadet eder göründü. Âbid, hayret içinde dedi ki:
- Ey yabancı, aç, susuz ve uykusuz uzun müddet böyle nasıl ibadet edebiliyorsun?
- Çok günahkârdım. Tevbe ettim. İbadet kuvvetini tevbemden alıyorum.
- Aynı şeye kavuşabilmek için tevbe etmek şartı ile, hangi günahı tavsiye edersin?

Şeytanın tuzakları
Şeytan, bir adam öldürmesini söyledi. Âbid kabul etmedi. Zina teklifine de razı olmadı. Şarabı diğerlerine göre hafif gördüğü için, içip, sarhoş oldu. Şeytan, hemen âbidi kötü bir kadınla tanıştırdı. Âbid kadınla beraberken, kadının kardeşine haber verdi. Kardeşi sarhoşu döverken, âbid, kadının kardeşini bıçaklayıp öldürdü. Şeytan, hemen zaptiyeye haber verdi. Sarhoş suçüstü yakalanıp adalete teslim edildi. Neticede idama mahkum oldu.

Asılacağı sırada şeytan, kendisine secde ederse kurtaracağını söyledi. Âbid, elleri bağlı şekilde nasıl secde edeceğini sordu. Şeytan, (Gözlerinle olsa da yetişir) dedi. Âbid gözleriyle secde ederken idam edildi.

Menkıbedeki âbid, ilmi az olduğu için, günahı küçük görüp felakete maruz kalmış ve Allahü teâlâdan yardım isteyeceği yerde, şeytandan, medet bekleyerek imansız gitmiştir.

Bir kere Abdülkadir Geylani hazretleri çölde giderken, gaipten şöyle bir ses işitti: "Ey Abdülkadir! Ben senin Rabbinim! Sana haramları mubah, serbest kıldım.” Bunun üzerine Abdülkadir Geylani Euzü çekti. "Kovulmuş şeytandan Allahü teâlâya sığınırım. Sus ey melun!" diye bağırdı. Bunun üzerine aynı ses; "Ey Abdülkadir! Rabbinin izni ile çeşitli yerlerde bana aldanmayarak, şerrimden, kötülüğümden kurtuldun. Halbuki ben bu yolda yetmiş kişiyi yoldan çıkardım" dedi. Onun şeytan olduğunu nasıl anladığını sorduklarında; "Sana haramları helal ettim, sözünden anladım. Çünkü Allahü teâlâ böyle şeyleri emretmez" buyurdu.

İlimsiz amel sapıklıktır, amelsiz ilmin de vebali büyüktür. Hadis-i şerifde buyuruldu ki:
(İlmi ile amel etmeyen âlim, kıyamette en şiddetli azaba düçar olur.) [Beyheki]

Âlimler hariç, insanlar helak olmuştur. İlmiyle amel edenler hariç, âlimler de helak olmuştur. İhlas sahipleri hariç, ilmiyle amel eden âlimler de aldanmıştır. (Sehl bin Abdullah)

İhlas, her işte Allahü teâlanın rızasını gözetmek, kötülükleri gizlediği gibi, iyilikleri de gizlemek, övülünce sevinmemek, kötülenince üzülmemek, riyadan uzak olmaktır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(İhlas ile amel etmek, az da olsa yetişir.) [Hakim]

İmam-ı Rabbani hazretleri, (Ebedi saadete kavuşabilmek için ilim, amel ve ihlas muhakkak gerekir) buyurmaktadır.

Sual: Çok ibadet etmek için ne yapmak gerekir?
CEVAP
Allahü teâlâ, muhakkak çok ibadeti değil, ihlaslı ve az da olsa devamlı olan ibadetleri makbul saymaktadır. Kur'an-ı kerimde Cenab-ı Hak,(Salih amel) işleyenleri övüyor. Salih, yani ihlaslı ameli tavsiye ediyor. Hadis-i şeriflerde de buyuruldu ki:
(Amelin halis ise, azı da sana yeter.) [Deylemi]

(Allahü teâlâ, ancak ihlaslı olan ameli kabul eder.) [Nesai]

Demek ki ilim sahibi kimsenin, az da olsa ihlaslı amel etmesi kâfidir. Ancak devamlı olması da gerekir. Çünkü hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Allah indinde amellerin en kıymetlisi, az da olsa, devamlı olanıdır.) [Buhari]

İhlâs ne demektir?
Sual: İslam Ahlakı kitabında, (İhlâs, ibadetleri, Allah emrettiği için yapmaktır) deniyor. Zaten herkes, Allah emrettiği için yapmıyor mu?
CEVAP
O cümlenin devamında açıklanıyor. İhlâs, ibadetleri, sırf Allah rızası için, başka hiçbir menfaat düşünmeden, onun emri olduğu için yapmaktır. Başka bir menfaat düşünülünce ihlâsı zedeler. Mal, mevki, hürmet, şöhret kazanmak için yapılan ibadete riya karışmış olur. Böyle ibadete sevab verilmez. Günah olur, azap yapılır. Demek oluyor ki:
1- İbadetler, Allahü teâlâ emrettiği için yapılmalı,

2- Onun rızasından başka, maddi, manevi hiçbir menfaat gözetilmemeli,

3- Her ibadet severek, beğenerek yapılmalıdır.

Biri noksan olursa
Sual: (İslamiyet’e tam uyabilmek, ilim, amel ve ihlâsla olur) deniyor. Bunlardan biri noksan olursa niye uyulmuş olmuyor?
CEVAP
Üçünü ayrı ayrı açıklayalım: İlim, dinimizin emirlerini ve yasaklarını öğrenmektir. Amel, öğrendiklerini tatbik etmektir. İhlâs, bunları yalnız Allah rızası için yapmaktır. Bu üçünü yapan İslamiyet’e uymuş olur. İlim ve ihlâs var; fakat o ilimle amel etmiyorsa ne kıymeti olur? Mesela ilacın hastalığına şifa verdiğini biliyor; ama ilacı kullanmıyor. O ilacın ne faydası olur? Amel yoksa, ilmin o kimseye faydası olmaz. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Amelsiz âlim, mum gibidir, kendini yakar, insanları aydınlatır.)[Bezzar]

İlim ve amel var; fakat ihlâs yoksa yani Allah rızası için değilse, gösteriş içinse yine kıymeti olmaz. İhlâslı olması şarttır. İhlâssız amel sahte para gibidir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Allahü teâlâ, ancak ihlâsla yapılan ameli kabul eder.) [Dâre Kutnî]

İhlâs ve amel var; fakat ilim yoksa bid’at işler, hurafelere dalar, yaptığı amel işe yaramaz. Onun için, (Amelsiz ilim vebal, ilimsiz amel sapıklıktır) buyurulmuştur. İki hadis-i şerif meali şöyledir:
(Allahü teâlâ, ilimsiz ameli kabul etmez.) [B. Arifin]

(İlimle az amel faydalı olur, ilimsiz çok amel kıymetsizdir.)[Deylemi]

Şair de diyor ki:
İlimsiz ihlâssız Cennet bulunmaz.
Amelsiz ilimle âlim olunmaz.

Dinimize uymak için
Sual: Dinimize severek uymak için ne lazımdır?
CEVAP
İslamiyet’e severek uymak için ilmin yanında, bir de ihlâs lazımdır.İhlâs, işleri, ibadetleri, Allahü teâlâ emrettiği için yapmak, başka hiçbir menfaat düşünmemektir. Kalbde ihlâs hâsıl olması, kalbin zikretmesiyle, yani Allah ismini çok söylemesiyle olur.

Dünya düşüncesi hiç kalmazsa, kalb kendiliğinden zikretmeye başlar. Şişedeki su boşalınca, havanın şişeye kendiliğinden, hemen girmesi gibidir. İslamiyet’e uymak, kalbi kuvvetlendirdiği gibi, nefsi zayıflatır. Bu sebeple nefs, kalbin İslamiyet’e uymasını, mürşid-i kâmilin sohbetinde bulunmayı, kitaplarını okumayı istemez. Dinsiz, imansız olmasını ister. Akıllarına uymayıp, nefslerine uyan kimseler bunun için dinsiz olmaktadır. Nefs ölmez, fakat gücü kuvveti kalmayınca kalbi aldatamaz.

Nefs, bedene tatlı gelen şeylere düşkündür. Bunların iyi kötü, faydalı zararlı olduklarını düşünmez. İstekleri, İslamiyet’in emirlerine uygun olmaz. İslamiyet’in yasak ettiği şeyleri yapmak, nefsi kuvvetlendirir. Daha kötüsünü yaptırmak ister. Kötü, zararlı şeyleri, iyi gösterip, kalbi aldatır. Kalbe bunları yaptırarak, zevklerine kavuşmak için çalışır. Kalbin nefse aldanarak, kötü huylu olmaması için, dinimizin emir ve yasaklarına uyarak kalbi kuvvetlendirmek ve nefsi zayıflatmak lazımdır. Aklı kuvvetlendirmek, İslam bilgilerini okuyup, öğrenmekle olduğu gibi, kalbin kuvvetlenmesi, yani temizlenmesi de, dinimizin emir ve yasaklarına uymakla olur. (İslam Ahlakı)

İlim öğrenmeyip cahil kalmak çok kötüdür
Sual: Bir arkadaşa kitap verdim. (Namaz kılmıyorum, günah da işliyorum. Bilerek yapmamak daha büyük günah olur, ben dinimi öğrenmek istemiyorum) dedi. Böyle söylemek uygun olur mu?
CEVAP
Yapamam diye dinini öğrenmemek daha büyük günah olur. Dinini bilmeyenin dini yok demektir.

Evet, amel edilmeyen ilim vebaldir, fakat ilim öğrenmemek bundan daha kötüdür. Onun için, (Amelsiz ilim vebal, ilimsiz amel sapıklıktır) denmiştir. Bunun için, amel edemem diye düşünerek, kitap okumamak, ilim öğrenmemek, asla uygun değildir. Öğrenmesi farz olan şeyi öğrenmemek, ayrı bir günah olur. Bir hadis-i şerif meali:
(Aynı günahı işleyen âlime bir, cahile ise iki günah yazılır. Âlim, yalnız günahın cezasını; cahilse, hem günahın, hem de o meseleyi öğrenmemenin cezasını çeker.) [Deylemî]

O hâlde kitap okumayı, ilim öğrenmeyi ihmal etmemelidir. Dinini bilmeyen nasıl doğru Müslüman olur ki? İlimden kaçmanın hiçbir mazereti olmaz.

İlim öğrendikçe, büyük zatların yazılarını okudukça, kalbine feyz de gelir ve dine uyma isteği artar.

Çok bilmek
Sual: Cennete gitmek için çok okuyup çok şey bilmek yeterli midir?
CEVAP
Çok şey öğrenmek yeterli değildir. Şeytan da çok şey biliyordu. Cenneti Cehennemi de görmüştü, ama ihlâsı olmadığından kibirlenip Cehenneme gitti. İbadet az da olsa, bid’at karıştırmadan ihlâsla yapmak lazımdır.

İhlâslı olmak için
Sual: İhlâs elde etmenin en etkili yolu nedir?
CEVAP
İhlâsı elde etmenin en etkili yolu sohbettir. Sohbet, evliya zatların kitaplarını severek okumak, öğrendiklerine uygun yaşamak ve hiç konuşulmasa da beraber olmak demektir. Şâh-ı Nakşibend hazretlerine uzak yoldan bir tüccar gelir. İçeri girip oturur. Bakar ki, mübarek zat hiç konuşmuyor, sükût ediyor. İçinden, (Bu kadar uzak yoldan geldim, bir şeyler anlatsa da, istifade etsem) diye düşünür. O anda Şâh-ı Nakşibend hazretleri başını kaldırıp tüccara, (Bizim sükûtumuzdan istifade edemeyen, konuşmamızdan hiç istifade edemez) buyurur. Hâlbuki Şâh-ı Nakşibend hazretleri, o sükût ânında kalbinden orada olanlara feyz akıtıyormuş. Demek biz istifade ettiğimizi bilmesek de, sohbette çok nimete kavuşuruz.

.

Neşe ile ibadet yapmak için

Sual: Bedeni ve zihni yorgunluğu gidererek, daha rahat ibadet yapmak maksadıyla, mubah şeylerle uğraşmak caiz midir?
CEVAP
Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(İbadetleri takat getireceğiniz kadar yapınız. Neşe ile yapılan ibadetin kıymeti çok olur.) [Nesai]

Beden istirahat edince, ibadetler zevk ile yapılır. Beden ve zihin yorgun iken yapılan işten usanç hasıl olur. Yorgunluğu gidermek için, ara sıra mubah olan şeylerle, bedene neşe getirmelidir! Bu neşeyi hasıl etmek için, nefsin mubahlardaki arzularını, ihtiyaç olduğu kadar yerine getirmek gerekir. Böyle yapmak, İslamiyet’e uymak olur.

İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki:
(Çok ibadet yapınca, beden yorulur. Hareket etmek istemez. Bu zaman uyumakla veya salihlerin hayat hikayelerini okumakla yahut mubah olan eğlencelerle bedeni neşelendirmeli! Böyle yapmak,

.

İki kat sevap alanlar

Sual: Bir ibadeti yapınca herkes bir sevap alırken iki sevap alan kimseler de olur mu?
CEVAP
Evet vardır. Aynı ameli işleyen kimseden Eshab-ı kiram daha çok sevap alır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Yemin ederim ki, bir kimse, Uhud dağı kadar altın sadaka verse, eshabımdan birinin bir avuç kadar arpa sadakasının sevabına kavuşamaz.) [Buhari]

İhlası çok olanın aldığı sevap da çok olur. İki kat sevap alanlar çoktur. Bu konudaki hadis-i şeriflerden bazıları şöyledir:
(Şunlar amellerine karşılık iki sevap alırlar:
1- Resulullahın ezvâc-ı tahiratı [müslümanların anneleri olan temiz hanımları],
2- Ehl-i kitap [kitaplı kâfir] iken tevbe edip müslüman olanlar,
3- Köle olan, hem Allahü teâlânın hem de efendisinin hakkını ödediği için.) [Buhari]

(Akrabaya verilen sadakanın sevabı iki kat olarak verilir. Yani hem sadaka ve hem da sıla-i rahim sevabı kazandırır.) [Taberani]

(İkindi namazı, sizden önceki ümmetlere de farz idi, fakat onlar bunu terk ettiler. Bu namaza devam edene iki kat ecir vardır.)[Müslim, Nesai]

Cuma günü yapılan ibadetlere en az, iki kat sevap verilir. Cuma günü işlenen günahlar da, iki kat yazılır. (Riyad-ün-nasihın)

Her günahtan sonra, hemen tevbe etmek farzdır. Tevbeyi bir saat kadar geciktirince, günah iki kat olur. (Hak Sözün Vesikaları)

Resulullah efendimize verilecek sevaplar, diğer Peygamberlere verilecek sevaplardan kat kat fazladır. Makbul bir ibadet ve hayırlı bir iş işleyene verilen sevap kadar bunun hocasına da verilir. Hocasının hocasına dört misli, onun hocasına sekiz misli, onun da hocasına onaltı misli olmak üzere, Resulullaha kadar her hocaya talebesinin iki misli sevap verilir. Mesela, yirminci hocasına 524288 sevap verilir. Resulullaha, ümmetinin her iyi işi için sevap verilir. Muhammed aleyhisselama verilecek olan sevapların sayısı, bu hesaba göre düşünülürse, hepsinin miktarını Allahü teâlâdan başka kimse bilmez. Selefi salihinin, sonra gelenlerden daha efdal, daha üstün oldukları bildirildi. Sevap sayısı bakımından bu üstünlük meydandadır.(Herkese Lazım Olan İman)

(Bir hayrın yapılmasına yol gösteren onu yapan gibidir)mealindeki hadis-i şerife göre, sadakayı açıktan vermek, iyiliği açıkça yapmak iki kat sevap olur. Biri, sadaka sevabı, ikincisi ise, başkalarını teşvik etmek sevabıdır. Bir hadis-i şerif meali:
(Sadakayı gizli vermek, açıktan vermekten efdaldir. Ancak, örnek olmak için, teşvik etmek için açıktan verilen sadaka gizli sadakadan efdaldir.) [Deylemi]

Riya korkusu olursa sadakayı gizli vermek daha sevaptır. (Ya Resulallah, hangi sadaka daha faziletlidir?) diye sorulunca, (Az maldan gizli verilen sadaka) buyurup, (Eğer sadakayı açık verirseniz güzel olur, gizli verirseniz, sizin için daha hayırlıdır)mealindeki âyet-i kerimeyi okudu. (Taberani)

Bir iyiliğe çok sevab
Sual: S. Ebediyye’de, (Cuma günü yapılan ibadetlere, en az iki kat sevab verilir. Cuma günü işlenen günahlar da, iki kat yazılır)deniyor. Günahlar niye iki kat yazılıyor?
CEVAP
Bu, cuma gününün faziletindendir. Bir şeyin kıymeti ne kadar çoksa, ona saygısızlığın günahı o kadar büyük olur. Bir hadis-i şerif:
(Allah katında, cuma günü işlenen sevabdan daha kıymetlisi olmadığı gibi, o gün işlenen günahtan daha kötüsü yoktur.)[Cami-üs-sagir]

Sokakta günah işlemek günahtır, camide işlenirse daha çirkin olur. Hele Kâbe’de işlenirse daha büyük olur. İşlenen aynı günah, işleyene ve işlenen yere göre de değişir. Bir hadis-i şerif:
(Komşu kadına, arkadaş hanımına şehvetle bakmak, yabancı kadına bakmaktan on kat daha günahtır. Evli kadınlara bakmak, kızlara bakmaktan bin kat daha günahtır. Zina günahları da böyledir.) [Taberanî]

Demek ki aynı günah, yapılan yere ve şahıslara göre değişiyor. Bunun dışında ise, Cenab-ı Hak iyiliklere kat kat sevab verirken günahlara kat kat vermiyor, bir günahı bir günah olarak yazıyor. Dört hadis-i şerif:
(Müslümanın her iyiliği için, on katından yedi yüz katına kadar sevab yazılır. Her günahı için ise bir misli yazılır.) [Müslim]

(Her iyilik için on mislinden yedi yüze kadar sevab yazılır. Her kötülük ise, bir misli yazılır. Allah onu affederse hiç yazılmaz.)[Buhârî]

(Rabbiniz rahimdir. Bir iyilik yapmak isteyip de yapamayana, bir sevab yazar. Yapana on mislinden yedi yüz misli veya daha fazla sevab yazar. Kötülüğü isteyip de yapmayana bir sevab, yapana ise bir günah yazar, dilerse onu affeder.) [Taberanî]

(Allahü teâlâ buyuruyor ki: Bir iyilik yapmak isteyip de, yapamayan kuluma, bir sevab yazarım. Yaparsa on mislinden yedi yüz misline kadar sevab yazarım. Bir kötülük düşünüp de yapmayana bir şey yazmam. Yaparsa sadece bir günah yazarım.)[Buhârî]

Dört âyet-i kerime meali:
(Hasene ile [salih amelle] gelene, [en az] on kat sevab verilir. Seyyie ile [günahla] gelen de, misliyle cezalanır. Hiçbiri haksızlığa uğratılmaz.) [Enam 160]

(Hasene ile [salih amelle] gelene, ondan daha iyi bir mükâfat verilir. Seyyie ile [günahla] gelen de, sadece yaptığı kadar ceza görür.) [Kasas 84]

(Malını Allah yolunda harcayanın hâli, her başağında yüz tane bulunan yedi başaklı bir tohuma benzer. Allah dilediğine daha fazla da verir.) [Bekara 261]

(Allah, [kötülüğün cezasını adaletle verir] zerre kadar haksızlık etmez, zerre kadar iyiliğin sevabını da kat kat artırır ve ayrıca büyük mükâfat verir.) [Nisa 40]

Allahü teâlâ, sevabı kat kat vermekle ve günahları affetmekle kalmıyor. Günahlarını sevaba çevirdikleri de vardır. Bir âyet-i kerime meali de şöyledir:
(Tevbe edip iman eden ve salih amel işleyenlerin günahlarını sevablara çeviririm. Allah gafur-ür-rahimdir, çok affedici ve çok merhametlidir.) [Furkan 70]

.

İbadetlerin hikmetleri

Sual: Musa Carullah (Fıkıh kitapları yazılırken ibadetlerde, azabı ve sevabı esas tutarak İslamiyet'i sosyal bir din olmaktan mahrum bırakmışlar. Şu çok günah diyecek yerde, ibadetlerin faydalarını, hikmetlerini anlatsalardı, sevap ve azap yerine, akıl ve zekayı koysalardı, İslamiyet sosyal bir din olmaktan mahrum olmazdı) diyor. Bu sözde doğruluk payı yok mu?
CEVAP
Musa Carullah reformcudur, dini değiştirmek istiyor. Onun sözünün hiç önemi olmaz.

İbadetlerin dünyevi faydalarını, hikmetlerini, Allahü teâlâ kasten bildirmedi. O zaman faydasını anlayıp emri yapınca, Allah'ın emri için değil, o ibadetin faydası için yapılmış olur. Bu da ibadet olmaz.

Sadece ibadet değil, iman bile böyledir. İslam âlimleri imanı şöyle tarif ediyorlar:

İman, Muhammed aleyhisselamın, Peygamber olarak bildirdiği dini, akla, tecrübeye ve felsefeye uygun olup olmadığına bakmadan tasdik etmek yani kabul edip, beğenip, inanmaktır. Akla uygun olduğu için tasdik etmek, aklı tasdik etmek olur, Resulü tasdik etmek olmaz. Yahut Resulü ve aklı birlikte tasdik etmek olur ki, o zaman Peygambere itimat tam olmaz. Tam olmayınca, iman olmaz. Allahü teâlâ mealen buyuruyor ki:
(O muttakiler gayba [görmeden Resulümün bildirdiği her şeye] iman ederler.) [Bekara 3]

Allahü teâlânın Resulü de buyuruyor ki:
(Dini [dinin emir ve yasaklarını] aklı ile ölçenden daha zararlısı yoktur.) [Taberani]

Nazara yani göz değmesine inanmayan bir kimse, (Bugün fen, gözle görülemeyen şuaların iş yaptığını açıklıyor. Mesela bir kumanda ile TV’yi, radyoyu veya arabamızı açıp kapatabiliyoruz. Bunun için gözlerden çıkan şuanın zarar verebileceğine artık inanıyorum) dese bunun kıymeti olmaz. Çünkü bu insan dine değil, kumandadan çıkan şuaya inanıyor. Yahut şua ile birlikte Peygambere inanıyor. Yani fen kabul ettiği için, şuaların etkisini gözü ile gördüğü için inanıyor ki bu iman olmaz. Dinde bildirilen her şeyi, fen ispat edemese de, fayda veya zararını gözü ile görmese de, yine inanmak lazımdır. Hakiki iman gayba inanmaktır yani görmeden inanmaktır. Gördükten sonra artık o iman olmaz. Gördüğünü itiraf etmek olur.

İslamiyet'e uymaya, ibadet etmek denir. Müslümanlar, Allahü teâlâ emrettiği için, vazifeleri olduğu için ibadet eder. İslamiyet'in emirlerinde ve yasaklarında, kulların dünyaları ve ahiretleri için nice faydalar bulunmakla beraber, ibadet ederken, Allahü teâlânın emri olduğunu, kulluk vazifesi olduğunu niyet etmek, düşünmek lazımdır. Böyle düşünmeden yapılan iş, ibadet olmaz. Din ile ilişiği olmayan basit bir iş olur. Mesela, namaz kılan kimse, Allahü teâlânın emrini yerine getirmeyi ve kulluk vazifesini yapmayı niyet etmeyip, namazın bir jimnastik, beden terbiyesi olduğunu düşünerek kılarsa, namazı sahih olmaz. İbadet yapmış olmaz. Spor yapmış olur.

Oruç tutanın da, yalnız mideyi dinlendirmeyi, perhiz yapmayı düşünmesi, orucun sahih ve makbul olmamasına sebep olur. Muharebe eden, canını tehlikeye koyan bir Müslüman da, Allah’ın dinini kuvvetlendirmek, İslamiyet'i yeryüzüne yaymak ve İslam düşmanlarını kırmak için değil de, şan ve şeref, mal ve rütbe için dövüşürse, ibadet yapmış olmaz. Cihad sevabı kazanmaz. Ölürse şehit olmaz. Haram olduğu için değil de, bedenine zarar verdiği için alkollü içkileri bırakan adam sarhoşluk günahından kurtulamaz. Frengi, belsoğukluğu ve AIDS gibi hastalıklara yakalanmamak için, zinadan sakınan kimse de, İslamiyet'te, afif, temiz sayılmaz. Çünkü bunlar haram için tevbe etmemişlerdir.

İbadetleri âdetten ayırmak için, dünya menfaatlerini yani ibadetlerin ne gibi bize dünya faydası getireceğini düşünmemek şarttır. Allah için ve ahiret menfaati için yapılan şeyler, ibadet olur. Dünya menfaati için yapılan şeyler, âdet sayılır.

İbadet etmek, dünya menfaatleri üzerine kurulmaz. Üç ayet-i kerime meali:
(Ahiret için çalışanların kazançlarını arttırırız. Dünya menfaati için çalışanlara da, [sağlık, para,şöhret gibi] dünya nimetlerini veririz. Ama, ahirette bunların eline bir şey geçmez.) [Şura 20]

(Menfaatleri ve lezzetleri çabuk geçen, tükenen dünyayı isteyenlerden, dilediğimize, istediğimizi veririz. Ahiret menfaatleri için çalışan müminlerin mükafatları boldur.) [İsra 18,19]

(Yalnız dünya için yaşamak, eğlenmek isteyenlerin çalışmalarının karşılığını, hiçbir şey esirgemeden [sağlık, para, makam, şöhret gibi] bol bol veririz. Bunlara ahirette yalnız Cehennem ateşi vardır. Emekleri hep boşa gider. Yalnız dünya için yaptıkları işlerine, ahirette bir karşılık verilmez.) [Hud15, 16]

Üç hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Her iyilik, niyetine göre değerlendirilir.) [Buhari]
(Allah’tan başkası için kim ne işledi ise, karşılığını git ondan iste denilecektir.) [İbni Mace]

(Allahü teâlâ, ahiret için yapılan iyiliklere dünyada da mükafat verir. Fakat, yalnız dünya için yapılan işlere ahirette hiç mükafat vermez.) [Faideli Bilgiler]

Dinin emir ve yasaklarının ahiretteki faydalarıyla birlikte dünyadaki faydalarını, sosyal iyiliklerini de düşünmek yasak değildir. Hatta, bu faydaları, zamanın yeni bilgileri ile açıklayarak anlatmak, din adamlarının vazifesidir. Fakat, bu işin yeri, fıkıh kitapları değildir. Çünkü fıkıh ilmi, Müslümanlara dini vazifelerini öğretir. Usul-i fıkıh da, bu vazifelerin dört ana kaynaktan nasıl çıkarıldığını gösterir. İslamiyet üzerine yürütülecek sosyal düşüncelerin ise Müslümanlardan ziyade, din düşmanlarına karşı savunma silahı ve yarış aracı olarak hazırlanması gerekir. İslamiyet'in emir ve yasaklarının, dünyada olan faydalarını ve iyiliklerini Müslümanların da bilmesi elbette faydalıdır. Ancak, Müslümanların yalnız bilmekte kalması lazım olup, ibadetleri dünya faydaları üzerine bina etmek derecesine gelmemelidir. Böyle olursa, ibadetler bozulur. İslamiyet'in istediği vazifelerde dünya için ne kadar fayda bulunursa bulunsun, bunları yalnız Allahü teâlânın emri olduğu için ve ahirette, azaptan kurtulmak için yapmak lazımdır. Böyle niyet olunca, dünya faydalarının ayrıca düşünülmesi de, zarar vermez.Dinin emir ve yasaklarının dünyadaki faydaları, iyilikleri pek açık olmasına rağmen, Cennet ve Cehenneme inanan, dünya menfaatlerini hatırına bile getirmez. Ahiretteki sonsuz saadetler ve sonsuz felaketler karşısında dünyanın gelip geçici zevk ve acılarının zaten hiç değeri yoktur.

İnsanların, sağlam ve rahat, neşeli yaşamaları ve ahirette sonsuz mutluluğa kavuşmaları için Allahü teâlâ, insanlara gerekli bütün nimetleri yarattı. Bunlardan nasıl yararlanacağımızı, nasıl kullanacağımızı, Peygamberleri aracılığı ile gönderdiği kitaplarında bildirdi. Bu bilgilere Din denir.

İslamiyet’in koyduğu kurallar, sadece ahirette değil, dünyada da rahat içinde yaşamaya sebep olur. Bir ateist bile, İslam ahlakına uygun yaşarsa, dünyada rahat ve huzur içinde olur. Mesela, bir eczanede yüzlerce ilaç vardır. Her ilacın kutusunda tarifesi vardır. İlacı, tarifeye uygun kullanan, yararını, tarifeye uymayan zararını görür. Yeni bir makine, cihaz imal edilince, içine prospektüsü [tanıtım yazısı, tarifesi] konur. O cihazı yapan, aletin sağlıklı çalışabilmesi için nelere dikkat edilmesi gerektiğini bilir. İnsanları yoktan yaratan da, onun sağlıklı çalışabilmesi için ne yapması gerektiğini elbette bilir. Kur’an-ı kerimde,(Yaratan hiç bilmez mi?) buyuruluyor. (Mülk 14)

İşte İslam ahlakına uygun yaşayan insan, inanmasa bile Allah’ın yarattığı nimetlerden fayda görür. Branşında uzman olan bilim adamı, incelediği zaman İslamiyet’in o hususta bildirdiği kuralın faydalarını bulur. Yabancı bir bilim adamı diyor ki: (Namazdaki hareketler beden için çok faydalı jimnastik hareketleridir. Gün gelecek, doktorlar bunu reçetelerine yazacaklardır.)

Oruç, zekat, sadaka [yardımlaşma], sünnet olmak, temizlik, az yiyip az içmek, az uyumak, istişare, kanaat, tevekkül, sabır, kul hakkı, adalet için yazılıp çizilenleri çok kişi biliyor. Bunların tam ve en iyi şekli İslam ahlakında vardır. Bir ateist bile bunları uygulasa dünyada faydasını görür. Müslüman olarak uygularsa, o zaman kalbinde sevgiden hasıl olan Allah korkusu da olacağı için, hiç kimse olmasa bile, hiç kimse anlamasa bile, hiç kimse yakalayamasa bile, bu kurallar dışına çıkmaz, başkasına zarar vermez. Veriyorsa, sevgisinde, kusur var demektir. Bunun suçu da kurallarda değil, kendisindedir.

İbadet kul için dünyada ve ahirette fayda, haram da zarar demektir. Buna rağmen emir ve yasakları fayda ve zarar üzerine bina etmeye çalışmak, Allah’a ve Resulüne yani dine inanmamak hastalığından ileri gelmektedir. Zaten imtihan buradadır. Kim Allah için yapacak, kim nefsi için yapacak?

.

En faziletli şeyler

Sual: En faziletli şeyler nelerdir? Bu konuda hadis var mıdır?
CEVAP
Evet, çok hadis-i şerif vardır. Ancak, hadis-i şeriflerle amel etmek bizlere caiz değildir. Yanlış anlamaya sebep olabilir. Lüzumlu dini bilgiler, fıkıh kitaplarından öğrenilir.

Bir şeyin kıymetli olması, hâle, zamana ve kişinin durumuna da bağlıdır. Onun için, (En faziletli şey şudur) diye kesin bir şey söylenemez. Peygamber efendimiz, en faziletli şeyi, soranların hallerine ve içinde bulunulan şartlara göre bildirmiştir. Mesela yiyeceklerin bol bulunduğu; fakat suyun bulunmadığı yerde, susuzluktan yanan kimseye bir bardak su vermek, fırın dolusu ekmek vermekten daha makbul olur. Vahşi hayvanların veya düşmanların saldırısına veya tehlikeli bir hastalığa maruz kalan kimsenin, ölümden kurtulmasına sebep olmak, ona yapılacak diğer iyiliklerden daha kıymetlidir. Faziletli şeylerin bazıları, hadis-i şeriflerde şöyle bildiriliyor:
(En faziletli amel, imandır. En faziletli iman, Allah’ı hatırından çıkarmamaktır.) [Taberani]

(En faziletli amel, Allah için sevmek, Allah için buğz etmektir.) [İ. Ahmed]

(En faziletli amel, namazdan sonra, ana babaya iyilik etmektir.)[Müslim]

(En faziletli amel, namazdan sonra, zekâttır.) [Taberani]

(En faziletli amel, zikirdir. En faziletli zikir ise, La ilahe illallah demektir.) [Taberani]

(En faziletli amel, Allah’a hüsnü zandır.) [Begavi]

(En faziletli amel, helal kazançtır.) [İbni Lâl]

(En faziletli amel, selamlaşmayı yaymaktır.) [Berika]

(En faziletli amel, Kur’an okumaktır.) [İbni Kani]

(En faziletli amel, sıkıntıya sabretmektir.) [Tirmizi]

(En faziletli amel, iyi niyetli olmaktır.) [Hâkim]

(En faziletli amel, nefse zor gelendir.) [İ. Gazali]

(En faziletli amel, herkes uykudayken, gece namaz kılmaktır.) [C. Yolu]

(En faziletli amel, vaktinde kılınan namazdır.) [Ebu Davud]

(En faziletli amel, bir müminin ayıbını örtmek, karnını doyurmak veya bir ihtiyacını karşılamak suretiyle onu sevindirmektir.)[İsfehani]

(En faziletli amel, seni yoklamayanı yoklamak, seni mahrum edene vermek, sana kötü muamele edene af ile muamele etmektir.) [İ. Ahmed]

(En faziletli amel, aç olan fakiri doyurmak, borcunu ödemek veya bir sıkıntısını gidermektir.) [Taberani]

(En faziletli mümin, Allah’ı çok anandır.) [Tirmizi]

(En faziletli mümin, fakir diye değer verilmeyendir.) [Deylemi]

(En faziletli mümin, görülünce Allah’ın hatırlandığı kişidir.)[Hâkim]

(En faziletli mümin, yokken aranıp sorulmayan, hazırken itibar görmeyendir.) [Ebu Nuaym]

(En faziletli mümin, dini uğruna yurdunu terk eden garip kimsedir.) [İbni Mace]

(En faziletli mümin, az yiyip, bedeni hafif olandır.) [Deylemi]

(En faziletli mümin, çoluk çocuğuna faydalı olandır.) [Taberani]

(En faziletli mümin, herkesin, elinden, dilinden selamette olduğu kişidir.) [Müslim]

(En faziletli mümin, ömrü uzun, ameli güzel olandır.) [Tirmizi]

(En faziletli mümin, hanımına, en iyi, en lütufkâr davranandır.)[Tirmizi]

(En faziletli mümin, hayrı umulan, şerrinden emin olunandır.)[Tirmizi]

(En faziletli mümin, kanaat eden, en kötüsü de aç gözlü olandır.)[Kudai]

(En faziletli mümin, kendisiyle kolay uyum sağlanandır.) [Beyheki]

(En faziletli mümin, Kur’anı öğrenen ve öğretendir.) [Buhari]

(En faziletli mümin, borcunu en güzel şekilde ödeyendir.) [Nesai]

(En faziletli mümin, ahlakı en güzel olandır.) [Buhari]

(En faziletli mümin, yemek yedirendir.) [Hâkim]

(En faziletli mümin, geç kızıp, tez yatışandır. En kötüsü de, tez kızıp, geç yatışandır.) [Tirmizi]

(En faziletli mümin, dünyası için ahiretini, ahireti için dünyasını terk etmeyendir.) [Hatib]

(En faziletli mümin, sabırlı, cömert ve hoşgörülü olandır.)[Deylemi]

(En faziletli mümin, en akıllı olandır.) [İ. Gazali]

(En faziletli mümin, malıyla, canıyla Allah yolunda cihad edendir.)[Buhari]

(En faziletli mümin, hikmetli bir sözü öğrenip başkasına öğretendir.) [İbni Asakir]

(En faziletli sadaka, ilim öğrenip, başkasına da öğretmektir.) [İbni Mace]

(En faziletli sadaka, su vermektir.) [Nesai]

(En faziletli sadaka, aç bir canlıyı doyurmaktır.) [Beyheki]

(En faziletli sadaka, iki kişinin arasını bulmaktır.) [Taberani]

(En faziletli sadaka, dilini tutmaktır.) [Deylemi]

(En faziletli sadaka, gizli verilendir.) [Taberani]

(En faziletli sadaka, kin güden yakınına verilendir.) [Taberani]

(En faziletli sadaka, Allah rızası için arkadaşına hizmet etmektir.)[Adiy bin Hatem]

(En faziletli sadaka, ihtiyaçtan fazla olanını vermektir.) [Buhari]

(En faziletli sadaka, Ramazan ayında verilendir.) [Tirmizi]

(En faziletli cihad, Allah yolunda, nefsle yapılandır.) [Ebu Davud]

(En faziletli cihad, farzları ifa etmektir.) [İ. Ahmed]

(En faziletli cihad, canıyla, malıyla müşriklerle mücadeledir.)[Nesai]

(En faziletli kazanç, el emeğiyle kazanılandır.) [Ahmed]

(En faziletli sure, Fatiha’dır.) [Hâkim]

(En faziletli namaz, farzlardan sonra, teheccüd namazıdır.)[Müslim]

(En faziletli namaz, Cuma günü, cemaatle kılınan sabah namazıdır.) [Beyheki]

(En faziletli tesbih, “Sübhânallahi velhamdülillâhi velâ ilâhe illallahü vallâhü ekber” dir.) [Müslim]

(En faziletli ibadet, fıkıh öğrenmektir.) [Taberani, Ebu-ş-şeyh]

(En faziletli ibadet, duadır.) [Hâkim]

(En faziletli dua, Arefe günü yapılanıdır.) [Beyheki]

(En faziletli dua, af ve afiyet dilemektir.) [Tirmizi]

(En faziletli vakit, gecenin ikinci yarısıdır.) [Taberani]

(En faziletli isim, Abdullah ve Abdurrahman’dır.) [Müslim]

(En faziletli söz, doğru olan sözdür.) [Buhari]

(En faziletli yerler, camilerdir. En kötü yerler de, çarşı pazarlardır.)[Taberani]

(En faziletli oruç, Davud aleyhisselamın orucudur. O, bir gün tutar bir gün yerdi.) [Müslim]

(En faziletli iman, kadere rızadır.) [Ebu Nuaym]

(En faziletli huy, kimse zarar görmesin diye susmaktır.) [İbni Mübarek]

(En faziletli yemek, üstüne çok elin uzandığı yemektir.) [Taberani]

(En faziletli söz, “Sübhanallahi ve bihamdihi” demektir.) [Müslim]

(En faziletli ev, içinde yetime ikram edilen evdir.) [Beyheki]

(En faziletli hazine, saliha kadındır.) [Hâkim]

(En faziletli iş, vasat [orta] olanıdır.) [Beyheki]

(En faziletli arkadaş, Allah’ı anınca yardım eden, unutunca sana hatırlatandır.) [Hâkim]

(En faziletli arkadaş, sözleri ilminizi artıran, ameli de ahireti hatırlatandır.) [Hâkim]

(En faziletli kadın, namusunu koruyan, gözü dışarıda olmayandır.) [Deylemi]

(En faziletli kadın, kendisini kocasına sevdiren, onunla hoş geçinen ve uyum içinde olandır. En kötüsü de, açılıp saçılan, böbürlenendir.) [Beyheki]

Yedi sınıf insan
Sual: Kıyamette, Allah’ın himaye edeceği yedi sınıf insan kimlerdir?
CEVAP
Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Kendisinden başka himaye edenin bulunmadığı kıyamet günü, Allahü teâlâ, şu yedi sınıf insanı himaye eder:
1- Âdil idareci.
2- Allah’a ibadetle yetişen genç.
3- Namaz için gönlü camiye bağlı olan.
4- Arkadaşını Allah rızası için seven.
5- Güzel, zengin ve mevki sahibi bir kadın, kendisini davet edince, Allah’tan korkarak onu reddeden.
6- Sadakayı gizli [riyasız] veren.
7- Yalnızken Allah’ı anıp ağlayan.) [Buhari]

.

Dinde zorluk yoktur

Sual: Dinde zorluk yokken, Peygamber de, (Kolaylaştırın, güçleştirmeyin, müjdeleyin, nefret ettirmeyin) derken, ne diye, hep zorluk çıkarılıyor ki? Mesela, güneş doğunca da namaz kılınabildiği halde, ne diye sabahın köründe namaz kılmaya zorlanır? Gündüz iş arasında namaz kılmaya zorlamak doğru mudur? Akşam eve gelince veya işe gitmeden önce hepsi kılınsa ne zararı olur ki? “96 gramdan fazla altının varsa zekât vermen, her yıl bir ay aç durman, diş dolgun varsa izin veren mezhebi taklit etmen gerekir” gibi sözler, zorluk çıkarmaktan başka nedir ki? Zorla güzellik olur mu? Herkes kolayına geleni yapması daha uygun değil mi?
CEVAP
(Kolaylaştırın) sözü, dini kurallara aykırı olmadan, ruhsatlardan, izinlerden faydalanın demektir. Yoksa dini kural tanımayın demek değildir. (Dinde zorluk yok, kolaylık var) gibi sözleri art niyetli kimseler, silah olarak kullanıyorlar. Bu sözün doğrusu, (Allahü teâlânın bütün emirlerini yapmak kolaydır, zor bir şey emretmedi. Dini kuralların dışına çıkmadan, bazı emirlerde ruhsatlardan istifade edilir) demektir. Yoksa, (Kendimize güç gelen şeyleri, Allah affeder. Herkes kolayına geleni yapmalıdır. O, hepsini kabul eder) demek değildir. Sizin dedikleriniz kolaylık değil, bir kısmı dini hükümleri kabul etmemek, bir kısmı da dini değiştirmek olur. Her ibadetin vaktinde yapılması gerekir. İbadet yani kulluk, emredileni, emredildiği şekilde, emredildiği yer ve zamanda ve emredildiği kadar yapmaktır. Aklımıza uygun geleni veya bize kolay geleni yapmak yahut emirleri değiştirmek, kulluk değil; sahibine isyan etmek, Onun emirlerini beğenmemek olur.

Allahü teâlânın sevdiği ruhsat, kendi emirlerini yaparken, zaruret haline düşenler için, bildirmiş olduğu kolaylıkları yapmaktır. Yoksa, emirleri yapmaktan kurtulmak ve aklına, görüşüne göre kolaylık aramak caiz değildir. Zekât, oruç da dinin bildirdiği gibi yapılır. Kolaylık olsun diye kaldırılmaz.

Dinimizin emirlerine uymak
Sual: Dinin emrine uyularak yapılan bir iş, yanlış da olsa affoluyor mu? Mesela kıbleyi bilmesek, dinin emrine uyup araştırsak, sonra yanlış bir yöne dursak namaz sahih olur mu?
CEVAP
Evet, sahih olur. Dinin emrine uyularak yapılan iş, yanlış kabul edilmez, dinin emrine uyulduğu için doğru olur. Mesela kıbleyi bilmeyen, araştırmadan kılarsa, kıbleye rastlamış olsa bile, namazı kabul olmaz. Araştırıp kıbleden başka istikamete doğru kılsa da, namazı sahih olur, çünkü dinin emrine uyarak gerekli araştırmasını yapmıştır. Demek ki önemli olan, isabet ettirmek değil, dinin emrine uygun şekilde hareket etmektir. Birkaç örnek daha verelim:
1- Yiyecek ve içeceklerde şüphe edip yememek, vesvese olur. Haram veya necis olduğu kesin bilinmedikçe, temiz kabul edilir. Dinimizin emri, mutlaka helal veya temiz olanı bulmak değildir. Haram veya necis olduğu bilinmiyorsa yemek caiz olur. Bu kural bilinirse, dinin emrine uyulmuş ve rahat edilmiş olunur. Yiyip içtiğimiz gıdalar şüpheli olsa da, dinin emrine uyulduğu için temiz kabul edilir.

2- Elbiseye necaset bulaşsa, bu yer unutulsa veya bulunamasa, tahmin edilen yer yıkansa temiz olur. Namazdan sonra meydana çıksa, namazı iade etmek gerekmez. (S. Ebediyye) Burada da emredilen, mutlaka necis olan yeri temizlemek değil, emre uyarak tahmin ettiği yeri yıkamaktır.

3- Ramazan ayının bitip Şevval'in başlaması, yeni hilalin doğmasıyla değil, görülmesiyle anlaşılır. Mesela, Ramazan 29 çekse ve 29. günü hilal, gerçekte doğduğu halde, hava bulutlu olduğu için görülemese, Ramazanın 30. günü gerçekte bayram olsa da, o gün oruç tutulur. Hâlbuki bayram günü oruç tutmak haramdır, ama dinin emrine uyulunca, o gün oruç tutmak haram olmuyor, aksine farz oluyor.

Farzdan daha sevab olan nafile

Sual: Farzın yanında, sünnet veya nafile ibadet denizde damla bile değilken, sünnet olan selam vermek, neden farz olan selam almaktan daha çok sevab oluyor?
CEVAP
İbni Abidin hazretleri buyuruyor ki:
Bu, istisna olan birkaç husustan biridir. İstisnalar şöyledir:
1- Selam vermek sünnet, almak ise farzdır. Selam almak terk edilirse, düşmanlığa ve dargınlığa sebep olacağı için vacibdir. Vacib burada farz anlamındadır. Selam vermek, sevgiyi ilk göstermiş olması yönüyle daha faziletlidir. [Selam vermekle, selam alanın farz işlemesine de sebep olunuyor.]

2- Bir fakire sadaka vermek veya ondaki alacağını ona bağışlamak, nafile bir ibadettir; fakat borcunu ödeyemeyen fakire, ödemesi için mühlet vermek, alacağını isteyip onu zor duruma sokup üzeceği için vacibdir. [Vacib burada da, farz anlamındadır.] Buna rağmen, fakirdeki alacağını bağışlamak, mühlet verme farzından daha sevabdır.

3- Vakit girmeden abdest almak mendub, vakit girdikten sonra abdest almak farzdır. Buna rağmen, vakit girmeden abdest almak, vakit girdikten sonra abdest almaktan daha çok sevabdır. Vakit girmeden abdest almak, namazı beklemek içindir. Namazı beklemekse, namaz içinde olmak gibi sevabdır.

4- Seferde Ramazan orucunu tutmak, farz değil, sünnettir; fakat seferde oruç tutmak sünneti, mukimken oruç tutmak farzından daha sevabdır. Yolcunun Ramazanda oruç tutması, evinde oturandan daha meşakkatlidir. O halde onun orucu, sünnet olmakla beraber daha faziletlidir.

5- Cuma namazı için ezan okunduktan sonra, camiye gitmek farzdır. Ezandan önce gitmekse sünnettir. Bununla beraber, Cuma namazına erken gitmek, ezan okunduktan sonra gitmekten daha sevabdır.

6- Çok susamış veya çok acıkmış birine, gücü yetenin, ihtiyacı kadar su veya ekmek vermesi vacib yani farzdır; ama buna daha çok su veya daha çok ekmek vermek mendubdur. Bu mendubu işlemek, farzı işlemekten daha çok sevabdır; çünkü fazla vermenin faydası daha çoktur.

7- Bir kimseye bir kurban vacib olduğu halde, iki kurban kesmesi daha sevabdır.

Demek ki, bu istisna durumlarda nafilenin daha sevab olması, daha fazla faydası olması yönüyledir. (Redd-ül muhtar)

.

Ruhsat ve azimet

Sual: Ruhsatla ve zaruret halinde zayıf kaville amel etmek günah mıdır?
CEVAP
Günah değil caizdir. Bazen lazım da olabilir. Din kitaplarımızda şöyle bildiriliyor:
1- Kolaylıkları yapmak istemeyenin, nefsine muhalefet için, azimetleri bırakıp, ruhsatla amel etmesi iyi olur; ama bu, ruhsatları araştırmaya yol açmamalıdır. (Hadika)

2- Allahü teâlânın sevdiği ruhsat, emirleri yaparken, sıkıntıya düşenler için bildirilmiş olan kolaylıkları yapmaktır. (F. Bilgiler)

3- Şeytan ruhsatları yaptırmak istemez. Mesela, mest üzerine mesh ettirmez. Ruhsatla amel etmelidir. (Hüsn-üt-tenebbüh)

4- Gerektiğinde en kolay fetvaya uymalıdır. Allahü teâlâ, kolay olanların yapılmasını istiyor; çünkü insanın zayıf yaratıldığını bildiriyor ve (Allah, size kolaylık ister, zorluk, güçlük istemez) buyuruyor.(Mektubat-ı Rabbani 3/22)

5- Din adamlarının, cemaatin anlayamayacakları şeyleri söylemeleri, fitne olur. Herkese, anlayabileceği kadar söylemeli. Yapamayacakları ibadetleri emretmemeli. Zayıf kavil olsa bile, yapabileceklerini söylemelidir. (Berika)

6- İbni Abidin hazretleri, (Suyla toprak karıştırılınca, bu ikisinden biri temizse, meydana gelen çamur temiz olur. Fetva da böyledir. Bu fetvaya zayıf diyenler varsa da, harac olduğu zaman, zayıf kaville amel edilir) buyurdu. Bir ihtiyacı karşılamak için hazırlanan kolonya, ispirtolu ilaçlar ve boyalar, alkolle karıştırılan maddeleri temizse, karışımları da temiz olur. Bunun için, tentürdiyot ve kolonya, Hanefi’de temizdir. (İslam Ahlakı)

7- Başka mezhepteki bir imama uymanın sahih olması için, uyanın mezhebine göre, namazı bozan bir şeyin imamda bulunmaması gerekir. Esas kavil budur. İkinci kavle göre, imamın kendi mezhebine göre, namazı sahih olursa, uyanın mezhebine göre sahih olmasa da, buna uyması sahih olur. Bu ikinci kavil, her ne kadar zayıfsa da, harac olunca zayıf kavle uymak gerekir. (Hadika)

Bu hükümlere rağmen, ruhsata veya zayıf kavle uymayı, günah veya tembellik gibi göstermemeli.

Azimet ve ruhsat
Sual: Mizan-ül kübra’da, (Azimeti yapabilecek olanın, ruhsatla uğraşması, din ile oynamak olur) deniyor. Azimet ve ruhsat nedir? Din ile oynamak sayılan ruhsat hangisidir?
CEVAP
Bir işin yapılması için, bir kolay yol, bir de güç yol vardır. Kolay yola ruhsat, güç olana azimet yolu denir.

Azimet, haramlardan, mekruhlardan, şüphelilerden ve mübahların fazlasından sakınmaktır.

Ruhsat ise, yalnız haramlardan kaçınmaktır. Kuvvetli, hâli elverişli olanın, azimetle amel etmesi efdaldir. (Amellerin en faziletlisi, nefse en zor gelenidir) hadis-i şerifi, takip edilecek en doğru yolu göstermektedir. (Dıyâ-ül-kulûb)

(Allahü teâlâ, emrettiği şeyleri yapmanızı sevdiği gibi, izin verdiği şeyleri yapmanızı da sever) hadis-i şerifi, bazen ruhsat olanı yapmanın daha iyi olduğunu göstermektedir. Mesela seferdeki bir yolcu, orucu tutunca hastalanır veya ölürse günaha girer. Onun için Peygamber efendimiz buyuruyor ki:
(Seferde oruç tutmak, takvadan sayılmaz.) [Buharî]

(Seferde oruç tutmak, mukimken oruç yemek gibidir.) [Nesaî]

Tahrim sûresinde, (Allahü teâlânın helâl ettiklerini kendinize haram etmeyin!) mealindeki âyet-i kerime, (Ruhsat verilen şeyleri inkâr etmeyin! Bunları haram etmeyip de, terk eder, çekinirseniz iyi olur. Yapması ise, günah olmaz) demektir. (Kıyamet ve Âhiret)

Şeytan insana, Allahü teâlânın bildirdiği kolaylıkları yaptırmaz. Mesela mest üzerine mesh ettirmeyip ayaklarını yıkattırır. Bunun için ruhsatla amel etmelidir. (Hüsn-üt-tenebbüh)

Yani şeytan, zor işleri yaptırıp ibadetlerden bıkkınlık getirtmek ister. Mest de giyerek şeytana muhalefet edilmeli. Üç hadis-i şerif:
(Allahü teâlânın verdiği kolaylık ve ruhsatlardan faydalanın!)[Buharî]

(Allahü teâlâ, ruhsatla da amel edilmesini sever.) [Beyhekî]

(Ruhsatlardan faydalanmayan, Arafat Dağı kadar günah işlemiş olur.) [Taberanî]

İmam-ı Rabbanî hazretleri buyuruyor ki: İhtiyaç olunca, en kolay olan fetvayı vermek daha iyidir. Hattâ kendi mezhebine uygun olmasa da, başka mezhepteki kolay fetva söylenmelidir. Bekara sûresi, 185. âyetinde mealen, (Allahü teâlâ, size kolay olan şeyleri yaptırmak istiyor, güç olanı istemiyor) ve Nisa sûresi, 28. âyetinde mealen,(Allahü teâlâ, ibadetlerinizin hafif, kolay olmasını istiyor. İnsan zayıf, dayanıksız yaratıldı) buyuruldu. Müslümanları sıkıştırmak, onları incitmek haramdır. (3/22)

Görüldüğü gibi, ruhsatla amel etmek bazen daha iyi ise de, mesela bir Hanefî'nin eli kanıyor, nasıl olsa Şâfiî'de bozmaz diyerek abdest almazsa, bir Şâfiî de kadına dokunup, (Hanefî'de bozmaz) diyerek abdest almazsa din ile oynamak olur. Buna telfîk deniyor ki, haramdır. Mezhepsizler genelde böyle yapıyorlar.

Zayıf kaville amel
Sual: Din kitaplarında geçen (Denildi) ifadesi hep zayıf kavil midir? (Denildi) denilen kaville amel etmek caiz olur mu?
CEVAP
Evet, ihtiyaç olunca caiz olur. Denildi ifadesi, her zaman zayıf kavil için kullanılmaz. Başka yerlerde de kullanılır. Birkaç örnek verelim:
1- Miraç olayı sorulunca, Hazret-i Ebu Bekir, hiç tereddütsüz tasdik ettiği için, kendisine Sıddık denildi. Hazret-i Ali, (Sıddık adı ona gökten inmiştir) diye yemin etmiştir.

2- Hazret-i Ömer, bir münafığın kellesini uçurduğu için kendisineÖmer Faruk denildi.

3- Hazret-i Osman, Resulullah'ın iki kızıyla evlendiği için kendisineZinnureyn [iki nur sahibi] denildi.

4- Hazret-i Fâtıma’nın yüzü pek beyaz ve parlak olduğundan Zehradenildi.

5- Resulullah'tan başlayarak, Eshab-ı kirama ve Tabiîne ve kalbden kalbe akarak tâ zamanımıza kadar gelen feyzlere ihsan denirdi.Sonradan Tasavvuf denildi.

Şimdi zayıf kavil mânasında kullanılan denildi ifadesine örnekler verelim:
1- Yalnız cuma günü oruç tutmak müstehab olduğu gibi mekruh dadenildi. Zayıf da olsa mekruh denildiği için yalnız cuma günü bir ihtiyaçsız tutmamalı. Cuma ve cumartesi günü oruç tutmaya karar verir, cuma günü tutar, fakat cumartesi günü bir mazeret sebebiyle tutmazsa yalnız cuma günü tuttuğu oruç mekruh olmaz, müstehab olur.

2- Ödünç vermekte iki şahit vacibdir denildi. İki şahit yanında ödünç vermelidir. Bu, güvensizlik değildir. Dinin emrine uymaktır. İkisinden biri ölebilir. Alacaklı ölmüşse, borçlu parasını mirasçılarına getirip verse de, belki daha fazlaydı diyebilirler. Ama iki şahit varsa veya senet yazılmışsa böyle bir suizanna sebep olmazlar. Borçlu ölürse, mirasçılarına bunun şu kadar borcu var dense inandırmak zor olur. İkisi de ölmese, biri borcunu verse, öteki unutsa, yine bir huzursuzluk meydana çıkar. Tanıdığımız samimi ve salih iki arkadaştan biri, (Vallahi ben borcumu ödedim) diye yemin ediyor. Öteki de (Vallahi vermedi) diye yemin ediyor. Borcu ödeyince bir kâğıt alsaydı böyle anlaşmazlık meydana çıkmazdı. Dinin emrine uyulursa huzursuzluklar ve yanlışlıklar önlenir.

3- Vekil, elindeki zekâtı, zenginin emretmediği fakirlere verse, sonra zengin kabul ederse, caiz olur denildi. Demek ki bir zengin, (Zekâtımı şu fakirlere ver!) dese, vekil de başka fakirlere verse, zekât fakirlere verildiği ve zengin de buna razı olduğu, fakirlere verilen zekâtın geri istenmesi uygun olmadığı için zekât sahih oluyor. Demek ki, zayıf kavle uymak gerektiği yerler de oluyor.

4- Yolcu, her suyu ayakta içebilir denildi. Yolcu, genelde seferde rahat yer bulamadığı için, ayakta içmesinin mahzuru olmaz.

5- Bir kimsenin haram malları da kalsa, bunlar vârislere helâl olurdenildi. Vârislerin bunda suçu olmadığı ve günahı kazanana ait olduğu için vârislere helâl oluyor.

6- Ücretle, Kur’an öğretmek caiz olur denildi. Eğer ücretsiz öğreten olmazsa, Kur’an öğreten kimseler azalacağı ve Kur’anı çok kimsenin öğrenmesi için, öğretenin mesaisinin karşılığını alması caiz görülmüştür.

7- At eti ve sütü temizdir. Neslinin azalmaması için mekruh denildi. Demek ki, asıl sebep neslinin kesilmesidir. Neslinin kesilme durumu yoksa, at eti mekruh olmaz. Bazı Müslüman ülkelerde, domuz etinin değil de, haram olmayan at etinin yasak edilmesi çok mânidardır.

8- Müslüman olmayan kadınların yalnız saçlarına şehvetsiz bakmak caiz olur denildi. Bugün bütün dünyada bu durumdan sakınmak çok zordur. İhtiyaç olunca, bu kavle uymak caiz oluyor.

9- Yaradan, çıbandan çıkan renksiz su abdesti bozmaz denildi. Mesela çiçek ve egzamalı olanların bu kavle uymaları caiz olur.

10- İbadetlerde kalble birlikte, dille de niyet etmek caiz olur denildi. Vesveseli kimseler için bu kavil çok uygundur. Kalble ettiği niyetten tatmin olmayanların, dil ile de söylemeleri caiz oluyor.

Ruhsat ve azimetle amel etmek
Sual: Sitenizde her konuda ruhsatların esas alındığı, azimetle amel etmenin uygun görülmediği söyleniyor. Bu iddia, doğru mudur?
CEVAP
Hayır, doğru değildir. Önce ruhsat ve azimetin ne olduğunu bildirelim:
Azimet: Helâl olduğu belli olmayan şüpheli şeyleri yapmamak, haramlardan ve mekruhlardan her hâlükârda kaçmak, mübahların fazlasından sakınmak, her şeyin en ihtiyatlısını yapmaya çalışmak, izin verilen şeylerden uzak durmak demektir.

Ruhsat: Yalnız haramlardan kaçınmak, İslamiyet’in izin verdiği, caiz gördüğü işlerden sakınmamaktır.

İmam-ı Rabbânî hazretleri (Mektubat)’ında buyuruyor ki:
Vera sahipleri, ruhsat, izin verilen şeyleri yapmamış, herkese, azimet yolunu göstermiştir. (1/102)

İslamiyet’in izin verdiği ruhsatlardan kaçınıp, üstün gördüğüazimetlere sarılan âlimlere uymayı, sonsuz azaptan kurtulmaya vesile bilmelidir. (1/70)

Her şeyin sahibi olan Allahü teâlâ, mübah şeyleri yasak etmemişken, başkası, kendiliğinden nasıl karşı gelebilir? Çok yer vardır ki, bir şeyin daha iyisini yapmamak, yapmaktan daha iyi olur. Hadis-i şerifte,(Allahü teâlâ, azimetle iş yapmayı sevdiği gibi, ruhsatla yapmayı da sever) buyuruldu. (1/313)

İhtiyaç olunca, en kolay olan fetvayı vermek daha iyidir. Hattâ kendi mezhebine uygun olmasa da, başka mezhepteki kolay fetva söylenmelidir. Bekara sûresi, 185. âyetinde mealen, (Allahü teâlâ, size kolay olan şeyleri yaptırmak istiyor, güç olanı istemiyor) ve Nisa sûresi, 28. âyetinde mealen, (Allahü teâlâ, ibadetlerinizin hafif, kolay olmasını istiyor. İnsan zayıf, dayanıksız yaratıldı) buyuruldu. Müslümanları sıkıştırmak, onları incitmek haramdır. (3/22)

Diğer kitaplarımızdaki bilgiler de şöyledir:
Selef-i sâlihin âlimleri, kendileri azimetle amel eder, Müslümanlara da, ruhsatla hareket etmeleri için fetva verirlerdi. (F. Bilgiler kitabı)

Dört mezhebin her birinde, bir işin yapılması için, bir kolay yol, bir de güç yol vardır. Birinci yola (Ruhsat), ikincisine (Azimet) yolu denir. Kuvvetli, hâli elverişli olanın, azimetle amel etmesi efdaldir. Zayıf, hasta, sıkışık hâlde olanın ibadetlerinde, işlerinde azimet yolunu terk etmesi, ruhsat yoluyla yapması lazımdır. Kendi mezhebinin ruhsat yoluyla yapması da güç olursa, diğer üç mezhepten birini taklit ederek yapması caiz olur. (İslam Ahlakı)

Resulullah efendimiz, uzun günler orucunu bozmaz ve açlıktan mübarek karnına taş bağlardı. Mübarek ayakları şişinceye kadar geceleri, çok namaz kılardı. Mübarek zevceleri de, böyle çok ibadet yaparlardı. Fakat ümmetine çok merhamet ettiği için, onların böyle sıkıntı çekmelerini istemezdi. Ümmetine ruhsatla emreder, kendisi azimetle ibadet ederdi. (Kıyamet ve Âhiret)

Ruhsat, İslamiyet’in ibadetlerde tanıdığı, izin verdiği kolaylıklardır. İnsana kolay geleni yapmak, ruhsatla amel etmek olur. Zor geleni yapmaksa azimettir. Azimetle amel etmek, ruhsatla amel etmekten daha kıymetlidir. Bir insanın nefsi, kolaylıkları yapmak istemezse, bunun azimetleri bırakıp, ruhsatla amel etmesi efdal olur. Fakat ruhsatla amel etmek, ruhsatları araştırmaya yol açmamalıdır. (Dıyâ-ül-kulûb)

Faideli Bilgiler kitabında da deniyor ki:
(Selef-i sâlihinden çoğu, sıkıntılar çekti. Ağır ibadetler yaptı. Sen onlar gibi yapma! Sen, Kur’an-ı kerimde ve hadis-i şeriflerde açıkça bildirilmiş olan kolaylık yolunu tut! Selef-i sâlihin azimetle amel ederler. Müslümanlara da, ruhsatla hareket etmeleri için fetva verirlerdi. Şeytan insana, Allahü teâlânın bildirdiği kolaylıkları yaptırmaz. Mesela mest üzerine mesh ettirmeyip ayaklarını yıkattırır. Bunun için ruhsatla amel etmelidir.)

Yani şeytan, zor işleri yaptırıp ibadetlerden bıkkınlık getirtmek ister. Bunun için de her gün devamlı yaptığımız ibadetlerde, özellikle bıkkınlığa sebep olacak hususlarda, dinin bildirdiği kolaylıkları yaparak şeytana muhalefet etmelidir. Üç hadis-i şerif:
(Allahü teâlânın verdiği kolaylık ve ruhsatlardan faydalanın!)[Buhârî]

(Allahü teâlâ, ruhsatla da amel edilmesini sever.) [Beyhekî]

(Ruhsatlardan faydalanmayan, Arafat Dağı kadar günah işlemiş olur.) [Taberânî]

Dinin verdiği ruhsatlardan istifade etmeyip de, niye Arafat Dağı kadar günah işleyelim ki?

Diğer işlerde ise mümkün olduğu kadar azimetle hareket etmeye çalışmalı. Mesela sitemizde deniyor ki:
1- Müslüman ihtiyatlı hareket eder. Mesela, cuma günü oruç tutmak müstehabdır. Fakat mekruh diyen âlimler de olmuştur. O hâlde ihtiyatlı davranarak yalnız cuma günü oruç tutmamalı. Bir gün öncesi veya sonrasıyla tutmalıdır.

2- Çıplak yıkanmak mekruhtur. (Dar yerde caiz) diyen kitaplar da vardır. Dar yerde de, çıplak yıkanmamalı.

3- Teşehhütte parmak kaldırmaya Hanefî âlimleri, (Sünnettir), (Mekruhtur), (Haramdır) demiştir. O hâlde Hanefî’de, teşehhütte parmak kaldırılmamalı.

4- (Kadınların namazda ellerinin üstü avrettir) ve (Avret değildir) diyen âlimler vardır. Âlimlerin hepsine uymuş olmak için, kadınların ellerini örtecek kadar uzun kollu namazlık veya geniş başörtüsü ile elleri örtülü olarak kılmaları uygun olur.

5- Kadınların namazda ayaklarının avret olduğunu, açılırsa namazlarının sahih olmadığını bildiren âlimler olduğu gibi, (Mekruh olur) diyen âlimler de vardır. O hâlde kadınlar namazda ayaklarına çorap giymeli veya uzun etekle ayaklarını örterek kılmalı.

Demek ki, bir şeye caiz diyen âlimler olduğu gibi, mekruh diyen âlimler de olmuşsa, ihtiyatlı davranmalı, mecbur kalmadıkça o işi yapmamalıdır.

.

Sahih olması için

Sual: Yapılan bir ibadet sahih olmadığı halde, sonradan sahih olduğu veya sahih hale getirilebildiği durumlar olur mu?
CEVAP
Evet, bazı durumlarda olur. Birkaç örnek verelim:
1- Yaptığı bir ibadetin kendi mezhebine göre sahih olmadığını anlayan bir kimse, dört mezhepten birine göre şartlarını yerine getirdiğini anlarsa, ibadeti yaptıktan sonra da olsa, o mezhebi taklit ederse, yani bu ibadetimi şu mezhebe göre yaptım derse, geriye dönük olarak ibadeti sahih olur. Tekrar yapması gerekmez. Bu, Müslümanlar için bir rahmettir.

2- Başkasının hayvanını çalan veya gasp eden kimse, bunu kurban edemez; fakat gasp ettikten sonra da olsa, kıymetini öderse, yine geriye dönük olarak, kurban etmesi caiz olur.

3- Şarta bağlı bir adak adarken, o adağı yerine getirecek imkânı yoksa adak sahih olmaz, fakat şart yerine geldikten sonra imkânı olursa, adağını yaparsa mahzuru olmaz.

.

Kurtuluş için yedi geçit

Sual: Salih Müslüman olarak yaşayıp, imanla ölmek için, neler yapmalı?
CEVAP
Dinimizin emir ve yasaklarına riayet etmek gerekir. Şu yedi geçidi geçen, muradına kavuşur. Bu geçitler: 1- İlim, 2- Pişmanlık, 3- Eşkıya, 4- Bela, 5- Sebep, 6- İhlâs, 7- Şükür.

1- İlim geçidi: İlimsiz bir şey olmaz. İlim öğrenmek herkese farzdır. İlim, gerçek bir rehberdir. İlim başlara taçtır, herkes ona muhtaçtır. Doğru ibadet yapabilmek, hakkı bâtıldan ayırmak için, ilim öğrenmek şarttır. İlmi bugün bir kişiden öğrenemeyeceğine göre, gerçek İslâm âlimlerinin yazdıkları muteber eserleri okuyup öğrenmek gerekir. İlim ve âlimler çok kıymetlidir. Birkaç hadis-i şerif meali:
(Âlimle oturmak, yüzüne bakmak ibadettir.) [Hakim]

(Âlimin nefesi zikir ve tesbihtir.) [Deylemi]

(Allahü teâlâ cahilin bir günâhını affetmeden önce, âlimin kırk günâhını affeder.) [Ebu Nuaym, Hatib]

(Âlimin iki rekât namazı, cahilin bin rekâtından daha hayırlıdır.)[Şirazi]

(Âlimlerin uykusu ibadettir.) [İ. Gazali, İ. Rabbani, T. Kurtubi muhtasarı]

Âlim, yatarken sabah namazına kalkacağım, yarın şu faydalı işleri yapacağım diye niyet ederek uyur ve uykusu ibadet olur. Âlimin uykusu, cahilin ibadetinden hayırlıdır. Cahil, ibadet ediyorum diye bid’at işleyebilir, günaha ve küfre düşebilir. Hakkı söyleyeceğim diye fitneye sebep olabilir. Onun için (Cahille bal yeme, âlimle taş taşı)demişlerdir. İlmi ağaca benzetirsek, ibadet bu ağacın meyvesi gibidir. Ağaç olmadan meyve olmaz. Fakat meyvesiz ağacın az da olsa kıymeti vardır. Odun olarak istifade edilebilir. Bunun için ilmiyle âmil olmayan âlim, muma benzetilir. Başkalarını aydınlattığı halde, kendisini yakıp bitirir. Herkesin, tevhid ilminden doğru itikadı bilecek kadar öğrenmesi ve namaz oruç gibi ibadetler için lüzumlu ilimleri bilmesi farzdır. İlim geçidi, meşakkatlıysa da, hedefe ulaşabilmek için geçilmesi şarttır. İhlâssız ve ibadetsiz, bu geçit geçilemez. Bir hadis-i şerif meali:
(Âlimlere övünmek, cahillerle tartışıp onları susturmak, insanların takdirini kazanmak için ilim öğrenen, Cehenneme gider.) [Tirmizi]

Peygamber efendimiz, miraç gecesi Cehennemdekilerin çoğunun fakirler olduğunu görmüştü. Bu fakirlerin, mal para fakiri değil, ilim fakirleri [cahiller] oldukları bildirilmiştir. O halde, Allahü teâlânın emir ve yasakları öğrenilip, ilmiyle âmil olmaya çalışılırsa, Allah’ın izniyle, bu engel geçilmiş olur.

2- Pişmanlık geçidi
İlim geçidini geçenin, günahları için tevbe etmesi gerekir. Tevbe etmeyen, ibadetlerinde başarılı olamaz; çünkü günahların yükü, ağırlığı perişanlığa sebep olur. Her günah bir bağ, bir engeldir. Bu bağları koparıp, engelleri aşarak iyilik yapmak zordur. Günahlar kalbi karartarak, her türlü hayra mani olur. Hayra koşma arzusu olmayan, günahlarla bağlanmış demektir. Günahlara pişman olmak ve kendinde hakkı olanların rızalarını almak farzdır. Tevbe, gazab-ı ilahiden korkup, rıza-i ilahiye kavuşmak için, günah işlememeye azmetmektir. Tevbenin doğru olabilmesi için gerekli dört şart şudur:
1- Bir daha günah işlemeyeceğine, kesin karar vermek,
2- İşlediği günahlara tevbe etmek, 3- Tevbe ettiği günahı tekrar yapacak güçte olmak. Mesela, eşkıyalık yapıp da, felçli olanın, (Artık eşkıyalık yapmayacağım) demesi abes olur. İstese de yapamaz. 4-Tevbe, sırf Allah’ın rızasına kavuşmak ve gazabından kurtulmak için yapılmalı. Dünyevi gayelerle yapılan tevbe, makbul değildir. Mesela, insanların korkusundan dolayı tevbe etmiş olmamalı. Midesi ağrıdığı için içkiyi bırakan, içkiyi bırakmış sayılmaz. Tevbe, pişmanlıktır. Bir hadis-i şerifte, (Günahlara pişmanlık, tevbedir) buyuruldu. (Hâkim)

Tekrar günah işleme korkusu, tevbeye mani değildir. Günahlar üç kısımdır:
1- Kazası farz olan günahlar. Bunlar için tevbe edip, kaza etmeye çalışmalı.
2- İçki ve kumar gibi günahlar için, tevbe edip bir daha yapmamalı.
3- Kul haklarıyla ilgili günahlar. Bunlar; mal, can, namus ve gıybetle ilgili olabilir.

Bu pişmanlık geçidinin, aşılması güçtür, bir an önce geçilmezse daha büyük zararlara sebep olur. Gecikmesi çok tehlikelidir. Günahla kalb kararır, pişman olup tevbe etmedikçe kalb temizlenmez. Eğer günahlarımız bizi korkutmuyor, ibadet etmeye zaman ve zemin bulamayıp doğru yola gelemiyorsak, kalbimiz kararmış demektir. Hiçbir günahı küçük görmemeli. Her gün tevbe ve istigfar etmeli. Bir hadis-i şerifte, (Günahına tevbe eden, hiç günah işlememiş gibidir)buyuruldu. (Taberani)

Günahlarımızı teker teker düşünerek ağlamalıyız. Kırık kalble Allahü teâlâya dua etmeliyiz! Mesela, (Ey Rabbim, kaçak kulun, âciz kulun, günahkâr kulun, kapına geldi. Senden af ve mağfiret diliyor. Günahlarımı affet, ömrümün kalan kısmında sana isyan etmekten beni koru! Çünkü her şey senin kudretindedir) diye dua ve tevbe etmeli. Bu engeli de geçmek için, (Günah işlerken acizlik göstermediğin gibi, tevbede de acizlik gösterme!) kuralını unutmamalı.

3- Eşkıya geçidi
Bu geçitte, insanı soyup soğana çevirecek dört eşkıya bulunur. Bunlar; dünya [faydasız iş], kötü arkadaş, şeytan ve nefstir.

Birinci eşkıya dünyadır; yani faydasız şeyler ve haramlardır. Dünya geçicidir. Dünyada yapılan iyilikler, ahiret içindir. Sonsuz olanı, geçici olana tercih etmeli. Dünyanın faydasız şeylerinden yüz çevirip, Allah için olan işlerle meşgul olmalı, salihlerle beraber olmaya çalışmalı. Bir hadis-i şerif meali: (Âlimin sohbetinde bulunmak, bin rekât nafile namazdan üstündür.) [İ. Gazali]

Allah’a bağlanmak için, uzun emelden, imkânsız olan muratlardan, hayal peşine düşmekten, insanı meşgul edecek faydasız düşüncelerden de, uzak durmalı. Allah sevgisinden başka, her sevgiyi kalbden çıkarmalı. Allah sevgisine götürecek şeyleri sevmek, Allah sevgisindendir. Allahü teâlâ, dünyanın Allah için olmayan her şeyine düşmandır. Allah’ı seven, O’nun sevmediklerine düşman olur, haramlardan zevk almaz; çünkü haram, ateş gibidir, hatta ateşten daha yakıcıdır. Ahiret ateşinin şiddetini düşünen, haram ateşine elini uzatmaktan son derece kaçar. Zehirli necaset, süslü bir pasta haline getirilse, altın tabak içine konsa, bilen biri onun süsüne, cilasına aldanmaz; ama pastanın içinde ne olduğunu bilmeyen, onu yiyebilir. Hatta bu çok hoş görünen pastayı yemediği için arkadaşını ayıplar, onu aptallıkla suçlar. Alkolik olan da, içki içmeyeni böyle ayıplar.

İkinci eşkıya kötü arkadaştır ki, şeytandan ve nefisten daha zararlıdır. Bir hadis-i şerif meali:
(Kişinin dini, arkadaşının dini gibidir. Kiminle dostluk ettiğinize dikkat edin!) [Hâkim]

Kötü arkadaşı düzeltmek için, onunla düşüp kalkmaya çalışırsan, sen onun bir eğrisini düzeltmeye çalışırken, o senin on doğrunu bozar. Bir hadis-i şerifte, (Akıllı, diline sahip olur, zamanını iyi kullanır, işine yönelir ve en sağlam dostuna karşı da ihtiyatlı olur) buyuruldu.(Deylemi)

Tanımadıklardan zarar görmeyiz. Ne zarar görmüşsek, tanıdığımız kötülerden görmüşüzdür. Bunun için, kötü arkadaştan uzak durmalıdır.

Üçüncü eşkıya şeytandır. Şeytanın şerrinden kurtulabilmek için onun hilelerini bilmek gerekir. Nasıl ev sahibi uyanıkken eve hırsız giremezse, şeytan da uyanık olana hile yapamaz. İlim geçidini geçen, şeytanın yaptığı hileleri bilir, ona göre tedbirini alır.

Dördüncü eşkıya nefsimizdir. Nefis, o kadar ahmaktır ki, her istediği kendi zararınadır. Çok zararlı bir iç düşmandır. İçteki yaranın tedavisi zordur. Nefis, aynı zamanda, binek atımızdır. Nefis çok beslenirse azar, ele avuca sığmaz, azgın atın sürücüsünü yere attığı gibi yere vurur. Çok zayıflatmak da kötüdür. Onunla hayırlı işler yapılmaz. Gemle idare edecek kadar beslemeli.

4- Bela geçidi
İbadet ederken, gelecek şu belalara sabretmeli:
1- Rızık ve geçim derdi, gafilleri doğru ibadet etmekten alıkoyar. Her canlının rızkını, Allahü teâlâ verir. Sebeplere yapışarak, rızık için çalışmalı. Hem çalışmalı, hem de Allahü teâlâya tevekkül etmeli. Tevekkül, gerekli tedbirleri aldıktan sonra, neticeyi Allah’tan beklemektir. Rızık için tevekkül edenin, imanı kuvvetlidir. Bir hadis-i şerifte, (Eğer Allahü teâlâya hakkıyla tevekkül etseydiniz, sabah aç kalkıp, akşam tok dönen kuşlar gibi, sizin de rızkınızı verirdi)buyuruldu. (Tirmizi)

2- Kuruntu, huzurlu ibadet etmeyi önler. Bundan kurtulmanın çaresi, gerekli tedbirleri aldıktan sonra işin sonucunu Allah’a bırakmaktır; çünkü biz, bir şeyin sonucunun iyi mi, kötü mü olacağını bilemeyiz. Hayır sandığımız çok şey şerle sonuçlanabilir, şer sandığımız çok şey de hayırla sonuçlanabilir. Bir âbidin, şeytanı görmek için yaptığı dua, kabul olur. Şeytan buna, (Eğer 40 yıllık ömrün olmasaydı, şimdi seni öldürürdüm) der, gözden kaybolur. Âbid de, (Önce dünyadan murat alayım, 20 yıl hayatımı yaşarım, sonra tevbe ederim, nasıl olsa Allah tevbeleri kabul eder. Kalan 20 yılı da ibadetle geçiririm)diyerek ibadeti bırakır, sefahate dalıp felakete düşer. 20 yılı doldurmadan ölür. Tevbe etmeye fırsat kalmaz.

3- Belalar ibadet etmeyi engelleyebilir. Bir hastalık, bir bela gelince bağırıp çağırmak faydasızdır. Aksine zararlı olur. Bunun çaresi, Allah’ın takdirine razı olmaktır.

4- Belaların ve çekilen zahmetlerin getireceği perişanlıktan kurtulmanın çaresi sabretmektir. Sabırlı olmayan, başarılı olamaz. Dünya ve ahiret hayatını kazanmak isteyenin, açlığa, insanların kötülemesine ve çeşitli musibetlere sabretmesi gerekir. Allah’tan korkarak sabreden, sıkıntılardan kurtulur, muradına erer. Allahü teâlâ, Eyüp aleyhisselamı sabrından dolayı övmüştür. Bir anlık sabır, büyük hayırlara kavuşturur. Sabır, erişmek istenilen şeylerin anahtarıdır. Her hayra sabırla ulaşılır. Mukadder olan şey başa gelir, eğer sabredilirse ecri görülür. Sabredilmez, bağırılır, çağırılırsa, günaha girilir ve huzursuz olunur. Bir hadis-i kudside, (Kaza ve kaderime razı olmayan, belalara sabretmeyen, verdiğim nimetlere şükretmeyen, benden başka rab arasın!) buyuruldu. (Taberani)

Allahü teâlâ, sevdiklerini sıkıntılara maruz bırakır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(En şiddetli bela, Enbiya, evliya ve benzerlerine gelir.) [Tirmizi]

Allahü teâlânın gönderdiği bela ve sıkıntılara sabrederek göğüs germek, büyük nimettir. Sabredemeyen, felakete maruz kalır ve bu engelden geçemez.

5- Sebepler geçidi
Bu geçit, havf ve reca engelidir. Havf yani Allah korkusu, günah işlemeye engel olur. Nefsimiz, günah işlemeye meyyaldir. Korkmazsa, nefsi gemlemek mümkün olmaz. Salih bir zat, günah işlemek ister. Özel bir banyoya gider. Çok sıcak olan su, bu zatın elini yakar. Sıcakta fazla duramaz, bayılırken, kendini dışarı atar. Kendine gelince nefsine, (Şu sıcaklığa dayanamadın, Cehennem ateşine nasıl dayanırsın? Bunu bilerek Cehennemlik iş yapmak ahmaklıktır) der. Allah korkusu olmazsa nefis, ibadetlerindeki kusurları göremez, hatta ibadetiyle övünür. Bir zat, nefsine, (Salih gibi konuşur, münafık gibi iş yaparsın. Bu hâlinle, Cenneti nasıl istersin?) der.

Reca yani ümit, Allah’a ibadet etmeye sebep olur. İbadet nefse ağır gelir. Nefs, bu çektiklerinin karşılığının bire 10, bire 700, hatta daha fazla verileceğini bilirse, o zaman hayırlı işler pek ağır gelmez. Nimete kavuşmak için, sıkıntılara katlanır. İşin sonunda para alacağını ümit eden hamal, ağır yükleri yazın terleyerek, kışın üşüyerek seve seve götürür. Hasat zamanı ürün alacağını ümit eden çiftçi, bütün yıl, soğuk sıcak demeden çalışır. İşte nefse, Cennette hayal edilemeyen nimetlere kavuşmak için salih amel gerektiği anlatılırsa, ibadetler kolay gelir.

Bu geçidin, iki yanında tehlikeli iki yol vardır. Biri yeis [Allahü teâlânın rahmetinden ümidini kesme] yolu, diğeri de, güven [Allahü teâlânın azabından emin olma, korkmama] yoludur. Bu iki yol çok tehlikelidir. Bu yolda yürüyenler, uçuruma yuvarlanırlar. Orta yol ise havf ve reca[Allah’tan korkup, rahmetinden de ümidini kesmeme] yoludur. Bu yol, korkuyla karışık, sevgi ve ümit yoludur. İnsan, acizliğini düşünmeli, Allahü teâlânın azabının çok şiddetli olduğunu iyi bilmeli. Dünyada ilmine, ibadetine, soyuna ve hiç bir faziletine güvenmemeli. Allahü teâlâ, 80 bin yıl ibadet edip dünyada secde etmediği yer bırakmayan İblis’i, bir emrini yerine getirmediği için ebedi olarak kovdu. 80 bin yıllık ibadetini yüzüne çarptı. O halde, Allah’ın azabından emin olmayıp Ondan çok korkmalı.

Çok günahkâr da, Allah’tan ümit kesmemeli; çünkü Allah’ın rahmeti boldur. Eshab-ı kehfin köpeği bile, Cennete girecektir. Zâlimlerin şerrinden kaçıp, mağaraya giden müminlerin peşine düşen bir köpeğe, Rabbimiz böyle muamele ederse, ömrünü dine hizmet etmekle geçiren müminlere neler vermez? O halde günahım çok diye Allah’ın rahmetinden ümit kesmemeli, ibadetim çok diye de, kendini garanti Cennetlik bilmemeli.

6- İhlâs geçidi
İbadet çok olsa da, ihlâs yoksa boştur. İhlâs, yalnız Allah rızası için yapmaktır. Kabul olmayan çok amel kıymetsizdir. Az da olsa, ihlâslı ve devamlı amel makbuldür. Bir hadis-i şerif meali:
(Allahü teâlâ, ancak ihlâsla yapılan ameli kabul eder.) [Nesai]

Altın bir vazoyu bir liraya satmak ahmaklıktır. Bir hayra karşılık Rabbimizin vereceği sevablar karşısında, kulların onu övmesinin, milyarların yanında bir kuruş kadar değeri yoktur. Böyle bir kula, Allahü teâlâ, (Ey kulum, mutlak kudret sahibini bilirken, ibadetlerine karşılık, benim bilmem ve seni ödüllendirmem yetmezmiş gibi, başkalarının bilmesini ve seni övmelerini istemen vefasızlık değil mi? Kimin rızasını kazanmak için yapmışsan git, karşılıklarını onlardan al) derse halimiz nice olur?

Bütün insanlar bizi beğense, el üstünde tutsa; fakat Allahü teâlâ beğenmese ne kıymeti vardır? Tersine, bütün insanlar bizden nefret etse, Allahü teâlâ razı olsa ne zararı olur? Bununla beraber, Allahü teâlânın sevdiği, beğendiği kimseleri, diğer insanlar da sever. Hedefi yalnız Allah rızası olanlar, dünya ve ahirette rahat ederler. Riya gibi, ucub da ibadetleri yok eder. Ucba düşen, Allah’ın lütfunu düşünemez.(Bunu ben yaptım, ben olmasaydım bu olmazdı. Ben müdür olsam, bakan olsam, şöyle yapardım) demek ucub olur. Riya ile ucub, farkına varılmadan amellere girer, onları bozar.

Süfyan-ı Sevri hazretleri, bir hacıya misafir olur. Hacı, (Oğlum ikinci hacdan getirdiğim tabağı ver) der. Üstad, (Bu sözünle, yaptığın her iki haccı da ifsat ettin) diye buyurur.

Ne kadar kabul olmuş çok ibadet yapılsa da, yine kul kendi ibadetiyle Cennete giremez. Bir hadis-i şerifte, (Hiç kimse, kendi ameline karşılık, Cennete girmeye hak kazanamaz) buyuruldu.

Kulun kıymetli bir amelini götüren melekler, birinci göğe gelince, oradaki vazifeli melek, (Götürün bu ameli, sahibinin yüzüne çarpın. O gıybet ederdi, gıybet edenlerin ameli buradan geçmez) der. 2. gökteki melek, ihlâssız amelleri geçirmez. 3. kattaki melek, kibirlilerin amellerini geçirmez. 4. kattaki ucub edenlerinkini geçirmez. 5. kattaki hasetçilerinkini geçirmez. 6. kattaki merhametsizlerinkini geçirmez. 7. kattaki melek, riyakârların amelini geçirmez. Yedi kat göğü geçen amel bile, rıza-ı ilâhi kastedilmezse geri çevrilir. O halde her işte, ihlâsa çok önem vermeli! (Yarın: Şükür geçidi)

7- Şükür geçidi
Çok önemli altı engeli geçtik. Şimdi bu büyük nimetlere karşılık, Allahü teâlâya şükretmeli, Ona olan minnet borcumuzu ödemeye çalışmalıyız! Nimetler, şükredilirse devamlı olur. Şükredilmezse yok olur. Bir hadis-i şerifte, (Nimet, yabani bir kuştur. Uçup gitmemesi için, ayağını şükürle bağlayın) buyuruldu. Nimet iki kısımdır:
1- Dünyevi nimetler: Faydalı şeylere kavuşmak ve zararlı şeylerden korunmak.
2- Dînî nimetler: Hidayete ermek, küfür ve bid’atten korunmak.

Şükür, Allah’ın verdiği nimetleri yerinde sarf etmek, gizli açık Allah’a itaat edip günahlardan kaçınmaktır. Kişi, Rabbinin verdiği nimetleri günaha vasıta kılarsa, şükretmiş olmaz.

Bir hükümdar, bir hizmetçisine, çok değer verse, ona saray yaptırıp, emrine de hizmetçiler tahsis etse, (Bu nimetlere karşılık günde sadece bir saat hükümdara hizmet edeceksin, diğer saatlerde serbestsin) dese, hizmetçi bu bir saati, diğer hizmetçilerin elindeki, birkaç kuruşu almak için, yalvarmakla geçirse, hükümdar buna ne der? (Bu hizmetçi, yapılan ikramın değerini takdir edemeyecek kadar aşağı biri. Bunu kapımdan kovun) demez mi? İşte insanlar, nefislerine uydukları zaman, bu hizmetçinin durumuna düşerler. En büyük nimet, salih Müslüman olmaktır. Verilen bu nimetler elden çıkarsa, büyük felâket olur. Çünkü en acı ve en güç şey, sevildikten sonra itibardan düşmektir. Allahü teâlâ sana Müslümanlığı nasip ettiğine göre, Onun yanında itibar sahibisin. Bu nimetlerine şükretmezsen, itibardan düşer, kapısından kovulabilirsin. Bu nimetleri saymak mümkün mü? Nimet bollaştıkça şükrü zorlaşır.

Bir defa nefes alıp vermesek ölürüz. Bu hava nimetine günde kaç kere şükrediyoruz? Bedavadan elde ettiğimiz için, şükrü hatırlamayız bile. Rahat nefes alabilmenin kıymetini bilebilmek için astımlı mı olmak gerekir? Bir astımlı rahat nefes alabilmek için, görürken kör olan bir âmâ görebilmek için, konuşurken lal olan konuşabilmek için, kolları varken kopan, ayakları sağlamken felçli olan, duyarken sağır olan, tekrar eski nimetlerine kavuşabilmek için, bütün varlıklarını vermeye hazırdır. Bu nimetlere sahip olan insanların şükredebilmeleri için, bu nimetlerden yoksun olmaları mı gerekir? Akıl nimetini düşünelim, akılsızın hâlinden ibret almak ve Rabbimizin verdiği sayısız nimetlere, her an şükretmek gerekir. Bir kişi, akıllı ama âlim değilse, âlim ama ilmiyle amel etmezse, ilmiyle amel eder; ama ihlâslı değilse, ihlâslı; ama akıbetini düşünmezse, bunlara çok şaşılır.

.

Onda birini yapan kurtulur

Sual: (Dinin onda birini yapan kurtulur) anlamında bir hadis varmış. Yani on farzdan birini yapan ve on haramdan birinden kaçan kurtulacak mıdır?
CEVAP
O hadis-i şerifin meali şöyledir:
(Ey eshabım, siz öyle bir zamandasınız ki, dinin emir ve yasaklarının onda birine uymazsanız helak olur, Cehenneme gidersiniz. Öyle bir zaman gelecek ki, emir ve yasaklarının onda birine uyabilen, Cehennemden kurtulur.) [Tirmizi, Taberani]

Bir başka hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Siz öyle bir zamandasınız ki, âlimleri çok, hatipleri azdır. Bugün bildiğinin onda birini terk eden helak olur. Bir zaman gelecek ki, bilenler az konuşanlar çok olacaktır. O zamanda, dinin emir ve yasaklarının onda birine uyan kurtulacaktır.) [İ. Ahmed]

İmam-ı Türpüşti diyor ki:
Bu hadis-i şerif, emir olunanların hepsi için değildir; çünkü dinin aslında bildirildiği gibi öyle emirler vardır ki, müminlerden hiçbir fert onu terk edemez. Onu ihmal etmek için özür makbul olmaz. O farzlar muaf olamaz. Bu hadis-i şerif emr-i maruf ve nehy-i münker içindir. Yani, siz öyle bir zamandasınız ki, emr-i maruf ve nehy-i münkerden birini terk etseniz helak olursunuz; çünkü din kuvvetlenmiş, hak meydana çıkmıştır. Dinin yardımcıları çoktur. Hiçbiriniz mazur olmaz. Gevşeklik özür olmaz. Fakat, fitne fesat zamanında, hak gizli olur. O zaman böyle değildir.

Müslümanların kimsesiz kaldığı bir zamanda İslamiyet için, azıcık yardım etmek, binlerce altın vermiş gibi sevap olur. Hele dinsizlerin, Müslümanlarla alay edenlerin çoğaldığı, Müslüman evlatlarını dinden çıkaran propagandaların yayıldığı zamanda yapılan az bir ibadete, kat kat çok sevap verilir.

Büyük bir âlimin açıklaması da şöyledir:
Bu hadis-i şeriften maksat, imanı kurtarabilmektir. İmanı kurtarabilmek yani imanla ölmek için de iki şey lazımdır:
1- Doğru imana yani Ehl-i sünnet itikadına sahip olmak.
2- Salih amellere sarılmak. İman, muma benzer, ibadetler mum etrafındaki fener gibidir. Mum ile birlikte fener de, İslamiyet’tir. Olmazsa fener, mum çabuk söner. İmansız İslam olmaz, İslam olmayınca, iman da yoktur. Bunun için Kur’an-ı kerimde, (İman edip salih amel işleyenler) ifadesi geçmektedir. Demek ki imanı muhafaza edebilmek için, salih ibadetlere sarılmak şarttır. Salih ibadetlere sarılabilmek için de fıkhı iyi bilmek şarttır. Çünkü bilmeden yapılan ibadet boşa gider.

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Her şeyin dayandığı bir direk vardır. Dinin temel direği, fıkıh bilgisidir.) [Beyheki]

(Allah, iyilik etmek istediği kulunu fakih yapar.) [Buhari]

(Allah indinde en üstün kimse fakihtir.) [M.Zühdiyye] (Fakih = fıkhı bilen)

(İbadetlerin en kıymetlisi fıkhı öğrenmek ve öğretmektir.) [İbni Abdilberr]

(Âlimlerin en hayırlısı fıkıh âlimleridir.) [İ.Maverdi]

(Fıkhı bilmeden ibadet etmek, gece karanlıkta bina yapıp, gündüz yıkmak gibidir.) [Deylemi]

(Az fıkıh bilmek çok ibadetten iyidir. İhlâsla ibadet edene fıkhı öğrenmek nasip olur.) [Taberani]

Fıkıh bilmeden Allah’ın varlığını ispata çalışmakla iman kurtarılmaz. Küfre düşürücü söz ve hareketleri bilmeyen her zaman küfre düşer. Mesela Allah düşünür demek veya İslamiyet bir düşünce sistemidir demek, ilahi şuur demek küfürdür. Allahü teâlâ, (İman edip salih amel işleyenler hariç herkes zarardadır) buyurdu. (Asr suresi)

Kâmil iman sahibi olmak için
İmanın yenilenmesi, parlaması, yani kâmil imana sahip olmak için yapılacak işler vardır. Bu husustaki hadis-i şeriflerden birkaçı şöyle:

(Kimde şu 3 şey bulunursa, imanı kâmil hâle gelir: Allah rızası için yaptığı işlerde kınanmaktan korkmaz, riyadan kaçınır, biri dünyaya, diğeri ahirete ait iki işle karşılaştığı zaman, ahiret için olan işi, dünyalığa tercih eder.) [Deylemi]

(İmanın efdali Allah için sevmek, Allah için buğzetmek, diliyle de Allah’ı anmak, kendisine hoş geleni, başkasına da hoş görmek, istemediği bir şeyi başkası için de istememek, hayır konuşmak veya susmaktır.) [Taberani]

(Şartlarına riayet ederek namaz kılan imanlıdır.) [İ.Neccar]

(İmanın tadını bulmak isteyen, sevdiği kişiyi yalnız Allah için sevsin!) [Beyheki]

.

Beş katlı İslam binası

Sual: Bir sünneti işlerken mekruh işlemek zorunda kalan veya bir farzı işlerken haram işlemek zorunda kalan ne yapar?
CEVAP
Mekruh işlememek için sünnet, haram işlememek için farz tehir veya terk edilir. Çünkü günahtan kaçınmak, ibadet yapmaktan önce gelir. Bir hadis-i şerifte, (Çok az bir günahtan kaçınmak, bütün cin ve insanların [nâfile] ibadetleri toplamından daha iyidir) buyuruluyor. Her günah, Allahü teâlâya isyan olduğundan, büyüktür; fakat bazısı, bazısına göre küçük görünür. Bir küçük günahı yapmamak bütün cihanın nafile ibadetlerinden daha sevabdır, çünkü nafile ibadet yapmak farz değildir. Günahlardan kaçınmaksa farzdır. (Rıyad-un-nasıhin)

İbadetleri dinimizin bildirdiği şekilde yapmak, mesela beş katlı bir İslam binasına sahip olmak için, önce bir iman arsası gerekir. Sonra, sıra ile katları çıkmak gerekir. Bu katlar; Haramlardan kaçma katı, Farzları ifa katı, Vacipleri ifa katı, Mekruhlardan kaçma katı, Sünnetleri [ve nafileleri] ifa katıdır.

Arsa: Arsa yoksa bina kurulmaz. Bu arsa, doğru imandır. İman olmadan Müslümanlık olmaz. İslam binasının kurulacağı arsa, bataklıkta, oynak yerlerde olursa, üzerine emniyetli bina kurulamaz, yıkılır. Onun için imanın doğru olması şarttır. Yani küfür pisliklerinden temiz olması gerekir. Ehl-i sünnet olmayanın [bid'at ehli sapıkların] ibadetleri sahih olmaz. İman arsası olmayanın, haramlardan kaçması veya ibadet yapması bir şey ifade etmez. Kâfir içki içmese, kumar oynamasa, cami, çeşme yaptırsa, her ibadeti yapsa bir sevap kazanamaz. Bir bina yaparken ikinci katı yapmak için önce birinci katın yapılması şart olduğu gibi, İslam binasını kurarken de aynı sistem geçerlidir:

1- Haramlardan kaçma katı: Avret yerini açmadan necaseti temizlemek mümkün değilse namazı öyle kılar. Çünkü necaseti temizlemek emir, avret yerini açmak yasaktır.

2- Farzları ifa katı: Haramlardan kaçmadan farz katı inşa edilemez. Haram işleyerek, farz yapılmaz. Yani farzları sahih olsa da kabul olmaz. Cünüp kimse tenha yer bulamazsa, teyemmüm eder. Çünkü farz olan bir emri yapmak, bir haram işlemesine sebep olursa, haram işlememek için, o emir yapılmaz, tehir edilir. Zengin olan Hanefi bir kadının yanında mahremi olmadan hacca gitmesi haramdır. Farz olan tavafı da, erkeklere sürtünerek, yani haram işleyerek yapamaz.(Redd-ül-Muhtar)

3- Vacipleri ifa katı:Vacipleri de yapabilmek için haramlardan kaçmak gerekir.

4- Mekruhlardan kaçma katı:Mekruh işleyerek sünnet yapılmaz. Cemaat ile namaz kılınırken, sünnete başlamak mekruhtur. Mekruh işlememek için, sabahın sünneti bile terk edilir.

5- Sünnet ve nafileyi ifa katı: Camiye girince tehıyyet-ül-mescid namazı kılmak sünnettir. Eğer kerahet vakti ise bu sünnet olan namaz kılınmaz, mekruh olur. Vakit daralınca, ilk sünneti kılmak, farzın kazaya kalmasına sebep olursa, bu sünneti kılmak haram olur. Sabah camiye gelen, imam teşehhüdde ise, sünneti kılmadan imama uyar. Daha sonra da sünneti kılmaz. Sünneti kılınca, ikinci rekatın teşehhüdüne yetişme ihtimali varsa, dışarıda kılacak bir yer de yoksa direk arkasında sünneti kılar. Kamet okunduktan sonra, sabahın sünnetini kılacak cemaatten ayrı bir yer yoksa, cemaat içinde sünnete durulmaz.

Binanın taşıyıcı kolonları, zemin betonları, duvarları eksikken, beşinci katı yapmaya kalkmak mümkün olmaz. İkinci katı eksik veya yıkık olanın, beşinci katı yapmaya kalkması mümkün olmaz. İman arsası bataklıkta olan veya farzları ifa katı olmayan kimseye, (beşinci katın yıkıktır, sünnet ve nafile ile uğraş) demek, ne kadar çok yanlış olur. Duvar olmadan üstüne sıva yapılmaz. Sıva olmadan süsler yapılmaz. Duvar farzları yapmaktır. Sıva sünnetlerdir. Süsler ise nafile ve müstehap olanlardır.

İşte bu sebeplerden dolayı hadis-i şerifte buyuruluyor ki:
(Farz borcu varken, nafile kılan, boş yere zahmet çekmiş olur, kazasını ödemedikçe, nafile namazları kabul olmaz.) [Fütuhul gayb]

İhlas yoksa hepsi boştur
Her katı inşa için mutlaka İhlas lazımdır. Riyadan uzak, yapılan her iş, Allahü teâlânın rızasına uygun olmalıdır. Rızasına uygun olmayan bütün işler, iyi gibi görünse de makbul değildir. Başkalarının takdirlerini almak için veya dünya menfaati için, makam ve mevki için namaz kılan kimsenin ibadeti makbul olmaz. Mideme zarar veriyor diye içkiden kaçmak sevap olmaz.

İhlassız amel içi boş çekirdeğe benzer. Ahirette herkese, bunu niçin yaptın diye sorulacak. Cevabı Allah için olanlar kabul edilecek, diğerleri atılacaktır. Hadis-i şeriflerde de buyuruldu ki:

(Allahü teâlâ, ancak ihlasla yapılan ameli kabul eder.) [Dâre Kutni]

(İhlasla namazını kılıp, zekatını verenden Allah razı olur.) [İbni Mace]

(Kırk gün ihlasla ibadet edenin, kalbinden diline hikmet pınarı akar.) [Ebuşşeyh]

(Haramlardan kaçıp, ihlasla, La ilahe illallah diyen Cennete girer.)[Hatib, Bezzar]

(İhlas ile amel etmek, az da olsa yetişir.) [Hakim]

(İhlaslılara müjdeler olsun. Onlar fitne karanlıkları içinde, parlayan ışıklardır.) [E. Nuaym]

(İbadetine riya karıştırana [ihlası noksan olana] ahirette “git sevabını ondan iste” denir.) [İbni Mace]

Özgürlük ve istediğini yapmak

Sual: Allah ne diye namaz kıl, oruç tut, içki içme, zina etme gibi kurallar koymuş? Bu özgürlüğe, doğallığa aykırı değil mi?
CEVAP
Allahü teâlânın kural koymadığı mahlukları da var. Mesela aslan, geyik dağda özgürce gezip dolaşırlar. Özgürlük ve doğallıktan kasıt, hayvan gibi başı boş, serbest yaşamak olmasa gerek.

Önce sizi düşünelim. Küçük çocuğunuz, pis ve zararlı şeyleri yese,yeme o pistir, zararlıdır der misiniz? Ateşe uzansa, cızzz yakar oder misiniz? Yılana elini uzatsa, sakın dokunma sokar der misiniz? Kışın sokağa çıplak çıksa, üşürsün hırkanı giy de çık der misiniz? Derseniz, çocuk size baba benim özgürlüğüme karışma dese ne dersiniz? En azından ben babayım, çocuğumun iyiliğini düşünmem gerekir, onun için böyle söyledim dersiniz.

Evinizdeki eşyaları, rastgele hepsini üst üste bir odaya mı koydunuz, yoksa buzdolabını ve bulaşık makinesini mutfağa, çamaşır makinesini banyoya, karyolayı yatak odasına mı koydunuz? Hangi halde koyarsanız koyun, eşya sizindir kimse karışamaz.

Bu kâinat ve içindekiler de başı boş değildir. Hepsinin bir sahibi vardır. Siz nasıl çocuğunuza zarar gelmesini istemiyorsanız, her şeyin sahibi olan Allahü teâlâ da, kendi mülkü olan insana, o kişinin faydası için bazı emir ve yasaklar bildirmiştir. Evinizdeki eşyalar nasıl sahipsiz değilse, bu kâinat da sahipsiz değildir.

Arapça’da Abd, kul, köle demektir. Orta çağda bütün dünyada kölelik sistemi vardı. Köleler eşya gibi, hayvan gibi alınıp satılırdı. Sahibi de, köleye istediği işleri yaptırma yetkisine sahipti. Köle, şunu yaparım, şunu yapmam diyemezdi. Çünkü onun sahibi ne isterse öyle yapmak zorunda idi. Köle tam bir esir idi. İslamiyet köleliği kaldırmak için epey çareler koymuştur.

Bütün insanları da Allah yoktan yarattı. Yani bütün insanlar, Allah’ın kulu, kölesidir. Efendimiz Allah’tır. Hepimiz köleyiz. Köle köleliğini bilmeli, efendisi ne emrediyorsa onu yapmalıdır. Bu efendi, kölelik sistemindeki efendiden çok farklıdır. Bizi dünyaya getiren akıl veren; can veren, el kol, bacak, göz gibi organlar veren, rızık veren bir efendidir. Üstelik diğer köleler gibi kaçıp kurtulma imkanımız da yok.(Sözümü dinlersen ebedi olarak Cennet denilen bir yerde seni ağırlarım, sözümü dinlemezsen, ebedi olarak Cehennem denilen yerde sana azap ederim) diyor. Bunları da yapabilecek kuvvettedir.

Gerekirse dünyadaki efendileri dövebiliriz, öldürebiliriz, ama, bu efendiye hiç kimsenin gücü yetmez.

Dünyadaki efendiler, bizim iyiliğimizi, kötülüğümüzü tam bilemezler, başımıza gelecek işleri, düşüncelerimizi, arzularımızı bilemezler. Ama bu efendi, her şeyi bilir, her şeye gücü yeter. Üstelik çok merhametlidir. Her istediği şey bizim iyiliğimiz içindir. Bütün doktorlardan daha iyi sağlığımız için reçeteler verir. (İçki içme, uyuşturucu kullanma, zina ve hırsızlık etme, temiz ol, namaz kıl, oruç tut, zekat ver) diyorsa bizim bunda mutlaka bir faydamız vardır. İyilik edene teşekkür etmek insanlık icabıdır. Beden ve ruhumuzun, dünyada ve ahirette saadet ve felaketine sebep olacak şeyleri bildiren Efendiler efendisine teşekkür etmek insanlık vazifesi değil mi? İnkâr etmek nankörlük olmaz mı?

Bir doktor, hastasına ilaç verse, o da (İlacı kullanmazsam doktora hiç zararı olmaz) diyerek, ilaç kullanmasa, doktora zararı olmaz. Fakat kendine zararı olur. Doktor, kendine faydası olduğu için değil, hastalıktan kurtulması için, hastasına ilaç verdi. Doktorun tavsiyesine uyarsa, şifa bulur, uymazsa ölür gider. Bu işte doktorun hiç zararı olmaz. Bunun gibi, (Allah’ın benim ibadetime ihtiyacı yok) diyerek ibadetten kaçan da, Cehenneme gider.

Özgürce yaşamak hakkı
Sual: Bir arkadaş, (Tabiat ana, insanı özgür olarak doğurmuştur.“Şunu yapmak, şundan sakınmak gerekir” gibi, dini baskıların hepsi özgürlüğe zıt, tabiat kanunlarına aykırıdır. İnsan, tam özgür ve hoş görülü yaşamalı) diyor. İnsan özgür olarak mı doğmuştur, tam özgür olarak yaşaması mümkün müdür?
CEVAP
Arkadaşınız ya ateist veya onların etkisinde kalmış biridir.

Önce tabiat ana dediği şey nedir? Tabiat ana ne özgür, ne de esir bir şey doğuramaz.

İnsanları yaratan Allahü teâlâdır. Allah’ın emirlerine de dini baskıdenmez. O zaman yaratanı beğenmemek olur.

Tabiat kanunu da ne? Orman kanunu gibi bir şey mi? Tabiat bir kanun mu koymuş?

Şimdi sorulan suale onun anlayacağı şekilde cevap verelim:
İnsan, birçok yönden özgür değil, kadere mahkum olarak doğmuştur. Ne cinsiyetini [erkek-kız oluşunu], ne boyunu [uzun-kısa oluşunu], ne de akıllı-deli oluşunu kendisi tayin edemez. Kör, sağır, dilsiz, felçli, çolak, sakat olarak doğmasına engel olamaz.

Demek ki, insanın doğuşunda özgürlük yoktur. Doğuşunda yok da, hayatı boyunca özgürlük elinde midir? Kız ise, kendisini erkek yapabilir mi? Cüce ise boyunu uzatabilir mi? Hiç uyumadan ömür boyu uykusuz kalabilir mi, aç, susuz durabilir mi? Ehliyetsiz şoförlük, diplomasız hakimlik, doktorluk yapabilir mi? Kendi kendine vali, bakan olabilir mi?

Şu halde tam özgür yaşamak mümkün olmadığı gibi, başkasının hürriyetini engelleyen sınırsız özgürlük de zararlıdır. Özgürlük, her istediğini yapabilmek değildir. Suç işleyeni mahkum etmek, hürriyetlere engel olan birkaç anarşisti hapsetmek esaret değildir. Sadece başkasına değil, kendine de zararlı olmak özgürlük değildir. Mesela uyuşturucu maddeleri, vücuda zararlı olan şeyleri yasaklamak, özgürlüğe zıt olarak vasıflandırılamaz. Trafiğin düzgün olması için, kurallar koyarak, soldan gitmeyi yasaklamak özgürlüğe vurulan bir darbe değildir. Aslında özgürlüğü kolaylaştırıcı tedbirlerdir.

Suçluyu affetmeyip cezasını vermek, hürriyete aykırı değildir.

Kafesteki yılanı, halkın içine salmak, yılan için bir özgürlük sanılsa da, insanlık için bir felakettir. Bir caninin serbest bırakılması da, onun için özgürlük ise de, millet için hürriyet düşmanlığıdır. Netice olarak, her işte eşitlik ve tarafsızlık gibi, sınırsız özgürlük de hürriyet düşmanlığıdır.

Hoşgörü ne? TDK’nın sözlüğünde, (Her şeyi anlayışla karşılayarak, olabildiği kadar hoş görme durumu) deniyor. Dikkat edin, her şeydeniyor. Her şeyi hoş görmek ne kadar yanlıştır. Her şeyi hoş gören insan olur mu? TDK’nın sözlüğünü yazanlar da, her şeyi hoş asla görmez. Sınırsız hoşgörü olmaz.

TDK, özgürlüğü de şöyle tarif etmiş: (Herhangi bir kısıtlamaya, zorlamaya, bağlı olmaksızın düşünme veya davranma, herhangi bir şarta bağlı olmama durumu.)

Özgürlük, şöyle tarif edilse belki biraz daha az zararlı olurdu:Özgürlük, kendine ve başkalarına zarar vermemek şartı ile, dilediğini yapma hürriyeti.

Hayvan gibi başı boş olmayı istemek yanlıştır. Dinimiz, hürriyete de, hoşgörüye de, bir sınır koymuştur. Dünyada ve ahirette rahat yaşayabilmemiz için, “şunu yapmak, şundan sakınmak gerekir”gibi altın hükümleri vardır. Bunlara dini baskı demek çok yanlıştır. Mesela dinimiz, uyuşturucuları, alkollü içkileri, başkalarına zarar vermeyi yasaklamış, temiz olmayı, herkese iyilik etmeyi ve iyi insan olmayı emretmiştir. Bunları ihsan edip bildiren Allahü teâlâyı inkâr etmek nankörlük olmaz mı?

İstediğini yapmak
Sual: Dinimizde insan her istediğini yapma özgürlüğüne sahip değil midir?
CEVAP
Yapılabilenler ve yapılamayanlar var. Birkaç örnek verelim:
1– Her devletin kanunları, tüzükleri vardır. O ülkenin vatandaşları bunlara uymak zorundadır. Uymayan cezalara çarptırılır.

2– Her şirketin prensipleri farklıdır. O şirkette çalışan, peşinen bunları kabul etmiş demektir. Orada çalışmak istiyorsa, bunlara uymaktan başka çaresi yoktur. Ya uyacak, ya da istediği yere gidecek...

3– Trafiğin düzeni için trafik kuralları konulmuştur. Herkes istediği gibi gidemez, istediği gibi araç sollayamaz, kırmızı ışıkta geçip gidemez. Bu kurallara uymayan, ceza ödemek zorunda kalır. Bir kaza sonucu hayatından da olabilir.

4– İnsan istediğini yapabilseydi, dinlerin, peygamberlerin ve kitapların gönderilmesine lüzum olmazdı. Bu yüzden, insan, kul olarak yaratıcısının emir ve yasaklarına muhataptır. Bunu kabul etmeyen, istediğini yapabilen, sorumsuz mahlûkların yani hayvanların seviyesini tercih etmiş olur.

5– Eskiden tasavvufun da, prensipleri vardı. Bir mürşide tâbi olup olmamak serbestti; ama tâbi olduktan sonra her istediğini yapamazdı, o yolun edebine, prensiplerine, şartlarına uygun hareket ederdi. Mürşide talebe olan, o yolu veya o zatı temsil ediyor demekti. Her işiyle, kılık kıyafetiyle, oturup kalkmasıyla, konuşmasıyla, kısaca her şeyiyle buna dikkat etmek zorundaydı. Ya uyardı veya uymak istemezse çekip giderdi.

Demek ki, her istediğini yapmak doğru bir şey değildir. Herkes istediğini yaparsa, ne düzen, ne hak hukuk, ne de huzur kalır. İslam âlimleri, (Edep, haddini bilmektir) buyuruyorlar. Yani, kendi konumunu, yetkisini bilmektir; ben ne yapabilirim, ne konuşabilirim, ne yiyebilirim gibi, her hususta hakkını bilmektir. Bunun sınırını da, dinimiz bildirmektedir.

Özgürlük nedir?
Sual: (Özgürlük, hiçbir şarta bağlı olmadan istediğini yapabilmek) diye tarif ediliyor. Sonradan buna (başkalarına zarar vermemek şartıyla) ifadesi eklenmiştir. Dinimizdeki özgürlük, bu tarife uygun mudur?
CEVAP
Dinimizde başıboş bir serbestlik yoktur. İslamiyet’te özgürlük [hürriyet], sadece başkalarına değil, kendine ve kendi malına da zarar vermeden, dinimize aykırı olmadan dilediğini yapabilme serbestliğidir. Özgürlükte, kendi malına, hattâ kendi canına kıyma serbestliği varsa da, Müslüman, malını kırıp yakamaz, israf da edemez. Yani dinimizin emrine aykırı olarak malını harcama yetkisi yoktur. İslamiyet, insanın dünya ve âhirette mutlu yaşaması için gerekli kuralların bulunduğu hak dindir.

Özgürlüğü kısıtlamak
Sual: İçkinin bazı yerlerde içilmemesi, özgürlüğü kısıtlamak mı oluyor? Bazı yazar ve çizerlerin (Özgürlükler kısıtlandı) demelerinin mantıkî bir yönü var mıdır?
CEVAP
Özgürlüğün kısıtlandığını söyleyenler, ya özgürlüğün ne olduğunu bilmiyorlar veya kasıtlı konuşuyorlar. (Özgürlük, hiçbir kurala bağlı olmadan istediğini yapabilmektir) diyorlar. İnsaflı olanları ise,(Özgürlük, başkalarına zarar vermeden dilediğini yapabilmektir)diyor. Aklıselim sahipleri için bu tarif de eksiktir. Özgürlük, başıboşluk demek değildir. Özgürlük, sadece başkalarına değil, kendine ve kendi malına da zarar vermeden, kuralları çiğnemeden dilediğini yapabilme serbestliğidir.

Milletin zararına olan işlerde özgürlüğe izin vermek çok yanlış değil mi? Birkaç örnek verelim:
1- Bir şoförün, sarhoşken araç kullanarak veya kafası dumanlı olduğu için sol yola saparak gelen araçlarla çarpışması, kazalara sebep olması özgürlük müdür, millete zarar mıdır? Bu zararları önlemek millete hizmet midir, yoksa özgürlükleri kısıtlamak mıdır?

2- Bir arabayla son hızla giderek kaza yapmak özgürlük müdür, topluma zarar mıdır? Radarla hız kontrolü yaparak ceza vermek, hizmet midir, yoksa özgürlükleri kısıtlamak mıdır?

3- Sokaklara, caddelere pislemek, özgürlük müdür, topluma sıkıntı vermek midir? Bunu önlemek hizmet midir, yoksa özgürlükleri kısıtlamak mıdır?

4- Bir astımlının yanında sigara içip onu astım krizine sokmak özgürlük müdür, yoksa o şahsa eziyet midir? Bunu önleyici tedbir almak özgürlüğü kısıtlamak mıdır?

5- Sahte diplomalı bir doktorun, yanlış ameliyat yaparak hastalarını sakat bırakması veya ölümlerine sebep olması özgürlük müdür? Bunu önlemek özgürlüğü kısıtlamak mıdır?

6- Tuttuğu takım yenince veya bayram kutluyorum diyerek sokaklarda sağa sola silah atmak, bağırıp çağırmak veya başkalarının arabalarının camlarını kırmak, dükkânlara zarar vermek özgürlük müdür yoksa vatandaşa zarar mıdır? Polisin zararları önleme çalışması özgürlükleri kısıtlamak mıdır?

7- Geceleri sarhoş olup veya özgürlük uğruna komşunun duvarına vurup onu uykusundan uyandırmak veya kiracı olduğu evi kırıp dökmek özgürlük müdür?

Bir kimsenin özgürlüğü, başkasının özgürlüğünün başladığı yerde bitmelidir. Bitmezse anarşi olur. O hâlde özgürlükleri ihlal ve istismar etmemelidir.

Suç işleme özgürlüğü
Sual: 18 yaşından büyük olan kız ve erkeğin aynı evde kalmalarına karşı çıkmak, özgürlüğe müdahale değil mi? Dinimiz özgürlüğe müdahaleye karşı çıkmıyor mu?
CEVAP
Dinimizde büluğa ermiş bir kız, namahrem bir erkekle aynı evde beraber kalsa, zina etmeseler de, yine haram işlemiş olurlar. Hayatlarında günah kavramı olmayan ateistler veya diğer gayrimüslimler, kızla erkeğin aynı evde yaşamalarını uygun görebilirler, ama Müslüman olan, dinin emrine itiraz edemez.

Bu durum, özgürlük açısından da uygun değildir. Çünkü özgürlük, her istediğini yapmak demek değildir. (Özgürlük, başkasının özgürlüğünün başladığı yerde biter) kuralı önemlidir.

Başkalarına zarar veren özgürlük orada biter. Başkasına değil, sadece kendine zararlı olan bir şeye de, devlet mâni olmalıdır. Mesela her çeşit uyuşturucu madde kullanmak özgürlükse de, bunu devletin önlemesi gerekir. Bir kimsenin evini veya mallarını yakması özgürlüktür, ama malına veya evine zarar vereni önlemek özgürlüğe mâni sayılmaz. İntihar etmek özgürlüğüne de mâni olmak yanlış değildir. Araba kullananlar için yolun sağından gitmek özgürlük olduğu gibi solundan gitmek de özgürlüktür. Ama soldan giderse trafiği felce uğratır. Onun için, soldan gidene müdahale etmek, özgürlüğe mâni sayılmaz.

İslamiyet’in suç ve günah işleyenlere verdiği cezalar da, kişinin ve toplumun menfaati içindir. Kötülüklerin yaygınlaşmasını önlemek için cezalar emredilmiştir.

Önüne gelenle zina eden, frengi ve AIDS gibi hastalıklara yakalanır. Kendinin yakalanması özgürlükse de, başkalarına da bulaştırma özgürlüğüne mâni olmak gerekir. (AIDS bulaşırsa bana bulaşır, kime ne?) demek yanlıştır.

İşte kızların ve erkeklerin, karışık olarak evlerde kalması, bu bakımdan da uygun değildir. Fuhuş ve uyuşturucu gibi birçok kötülüklerin yayılmasına, terör örgütlerinin kızları kullanarak eleman toplamalarına ve başka birçok kötülüklere sebep olduğu tespit edilmiştir. Bu uygunsuz özgürlüklere mâni olmak, toplumun hürriyeti için zorunludur.

.

İbadet nedir?

Sual: İbadet ne demektir?
CEVAP
İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
İbadet, kulluk etmek, tapınmak, yani kendini aşağılamak, alçaltmak demektir. Bütün yükseklikler, iyilikler kendisinde bulunan, hiç bir noksanlığı olmayan ve her şey, var olmak için ve varlıkta kalabilmek için, Ona muhtaç olan ve kendisi hiçbir şey için, hiçbir şeye muhtaç olmayan ve herkese fayda ve zarar yalnız Ondan gelen ve Onun izni ve emri olmadıkça, hiçbir şeyin, hiçbir şeye zarar ve iyilik yapamayacağı, Ondan başka her şeyin önü ve sonu yokluk olup, hep var olana ancak ibadet olunur. İbadet, yalnız böyle birinin hakkıdır. Allahü teâlâdan başka, böyle biri yoktur ve olamaz.

Bu yüksek sıfatlar başkasında da var denirse, Ona, başkası denilemez. Başka olmak için, farklı olmak lazımdır. Böyle bir başkasını, Ondan farklı, ayrı düşünmek, ilahlık ve mabudluk şartları, bu ikincisinde noksan olur. İlahlık ve mabudluk hakkı olamaz. Çünkü, bunun, birinciden ayrı olması için, mabudluk sıfatlarından birinin, bunda bulunmaması lazımdır. Bunun için de, noksan olmuş olur. Bu ikincisinin, kemal sıfatlarını tamam kabul edip de, ayrılık olmak için, noksan sıfatlardan bir tanesini kendisinde bırakırsak, yine kendisi kusurlu olmuş olur. Mesela, her şey Ona muhtaç olmasa, muhtaç olmayanların ibadet etmesi niçin lazım olur? Eğer, bir işte, bir şeye muhtaç olursa, yine noksanlık olur. Eğer her şeye iyilik ve zarar Ondan olmasa, Ona ne lüzum olur. İbadete neden layık olur? Eğer, Onun izni, haberi olmadan, bir kimse, bir şeye iyilik ve zarar yapabilirse, Ona yine lüzum kalmaz. İbadet olunmaya hakkı olmaz. Bütün kâmil sıfatları kendinde toplayan, ancak bir olmak, ortağı bulunmamak lazımdır. İbadete hakkı olan, yalnız bir olmak lazımdır. O da bir olan, Allahü teâlâdır. (3/3)

Şartlarına uygun ibadet
Sual: Namazın, abdestin şartlarına uymayan bazıları, (Ben yapayım da, Allah kabul eder. Başkaları hiç kılmıyor ya...) diyor. Bu doğru mu, böyle ibadeti Allah kabul eder mi?
CEVAP
Hayır, doğru değildir. Çok yanlıştır. Gelişigüzel ibadet olmaz. Keyfimize, aklımıza göre yahut kolayımıza geldiği gibi ibadet yapamayız. Dinimizin bildirdiği şekilde ibadet etmelidir. Kulun vazifesi, kendi aklına değil, dinin emrine uymaktır. İbadet yani kulluk da, bu demektir. İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
İnsanlar, yokken sonradan yaratılmış, zayıf, muhtaç, ayıplı ve kusurludur. Allahü teâlâ ise, sonsuz olarak vardır. Ayıplardan, kusurlardan, uzaktır. Bütün üstünlüklerin sahibidir. İnsanların Allahü teâlâya, hiçbir bakımdan benzerlikleri, yakınlıkları yoktur. Böyle aşağı kullar, öyle bir yüce Allah’ın şanına yakışacak bir şükür yapabilir mi? Çünkü çok şey vardır ki, insanlar onları güzel ve kıymetli sanır. Fakat Allahü teâlâ, bunları kötülük bilir ve beğenmez. Saygı ve şükür sandığımız şeyler, beğenilmeyen, bayağı şeyler olabilir. Bunun içindir ki insanlar, kendi kusurlu akılları, kısa görüşleriyle, Allahü teâlâya karşı şükür, saygı olabilecek şeyleri bulamaz. Şükretmeye, saygı göstermeye yarayan vazifeler Allahü teâlâ tarafından bildirilmedikçe, övmek sanılan şeyler kötülemek olabilir.

İşte, insanların Allahü teâlâya karşı kalb, dil ve bedenle yapmaları ve inanmaları lazım olan şükür borcu, kulluk vazifeleri, Allahü teâlâ tarafından bildirilmiş ve Onun sevgili Peygamberi tarafından ortaya konmuştur. Allahü teâlânın gösterdiği ve emrettiği kulluk vazifelerine(İslamiyet) denir. Allahü teâlâya şükür, Onun Peygamberinin getirdiği yola uymakla olur. Bu yola uymayan, bunun dışında kalan hiçbir şükrü, hiçbir ibadeti, Allahü teâlâ kabul etmez, beğenmez. Çünkü insanların iyi, güzel sandıkları çok şey vardır ki, İslamiyet, bunları beğenmemekte, çirkin olduklarını bildirmektedir. (3/17)

Her Müslümanın kendisine lazım olan ilmihal bilgilerini, doğru yazılmış, nakli esas alan bir ilmihal kitabından öğrenmesi gerekir. Üç hadis-i şerif meali şöyledir:
(İlimden bir mesele öğrenmek, dünyadaki her şeyden kıymetlidir.)[Taberani]

(Bir kimse amel etmese de, ilimden bir mesele öğrenirse, bin rekât [nafile] namazdan efdal olur. Eğer öğrendiği ilimle amel eder veya bunu başkasına öğretirse hem bunun sevabını alır, hem de kıyamete kadar onunla amel edenlerin sevabını alır.) [Hatib]

(Bilerek yapılan az bir ibadet, bilmeyerek yapılan çok ibadetten daha iyidir.) [Şir’a]

Allah’a kulluk nedir?
Sual: Kâfirler ibadetle mükellef değildir. Ahirette onlara niye namaz kılmadınız, niye oruç tutmadınız diye sorulmayacaktır. Onlara niye inanmadınız diye sorulacaktır. Durum böyle iken ne diye Bekara suresinin 21. âyetinde (Ey insanlar Allah’a ibadet ediniz)buyuruluyor da, ey müminler denmiyor?
CEVAP
O âyetin meali şöyledir:
(Ey insanlar, sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize kulluk edin ki, Allah’ın azabından korunmuş olabilesiniz.) [Bekara 21]

Tibyan'da (Allah’ın varlığına, birliğine, inanmak suretiyle kulluk edin) diye açıklanıyor. Deliler ve çocuklar hariç, mükellef olan herkes bu emre muhatap deniyor. Âyetin sonundaki tettekun = Şirkten, küfürden ve günahlardan korunasınız diye açıklanıyor. Bu açıklamalar kâfirleri de, müminleri de kapsamaktadır. Yani (Allah’a kulluk ederseniz kurtulursunuz) buyuruluyor. Elbette buna kâfirler de müminler de dahildir. Kulluk için önce iman, sonra da ibadet gelir.

Kur’an-ı kerimdeki (Ey iman edenler iman edin) demek, (Beni tanıyın) demektir. (Beni tanıyın) demek ise, (Emir ve yasaklarıma uyun) demektir.

Cahillerin imanına İman-ı mecazi denir. Bu iman, bozulabilir ve yok olabilir. Hakikat ehlinin imanları bozulmaktan mahfuzdur. (Ey iman edenler iman edin) demek, (Ey, imanın suretini edinenler, ibadet ederek, hakiki imana kavuşun) demektir. Demek ki haramlardan kaçmayan, ibadetlerini yapmayan kimse Allah’ı tanımış olamaz ve hakiki imana kavuşamaz.

Başka bir âyet-i kerimede de mealen buyuruluyor ki:
(Ben cin ve insanları, ancak bana kulluk etmeleri [beni tanımaları]için yarattım.) [Zariyat 56]
Bu âyet-i kerimedeki (Kulluk etmeleri, ibadet etmeleri için) ifadesi, âlimler tarafından (beni tanımaları için) diye açıklanmıştır. Yani, Allahü teâlâyı tanımak, için yaratıldık. Allah’ı tanımak ise, emir ve yasaklarına uymak demektir.

Hadis-i kudside, (Tanınmak için her şeyi yarattım) buyuruyor. Yani(Onların beni tanımakla şereflenmesi için yarattım) buyuruyor. Yoksa, (Tanınayım da meşhur olayım) demek değildir.

Peygamber efendimiz, ilmin inceliklerini soran bedeviye buyurdu ki:
- Sen ilmin başını öğrendin mi?
- İlmin başı nedir ya Resulallah?
- İlmin başı, Allah’ı tanımaktır. Bu da Onun; misli, benzeri, zıddı, dengi, eşi olmadığını, vâhid, evvel, ahir, zâhir ve bâtın olduğunu bilmektir.

Tapmak ne demek?
Sual: Tapmak, tapınmak ne demektir? Allah’a tapmak ifadesi yanlış mıdır?
CEVAP
Yanlış değildir. Tapmak, tapınmak; ibadet etmek demektir. Tapmak ifadesi, Allaha da, putlara da, ibadet etmek anlamında da kullanılır. Mesela kimi puta tapar, kimi Allaha dendiği gibi, kimi Allaha ibadet eder kimi de puta denebilir.

İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
İster elimizle yapmış olalım, ister aklımız ve hayalimizle meydana getirelim, yaptığımız şeylerin hepsi, yaratıktır, yani Allahü teâlânın mahlûklarıdır. Hiçbirinin tapınmak için değerleri yoktur. Tapılmaya hakkı olan, yalnız Allahü teâlâdır. (2/9)

Üçüncü cild, 44. mektuptaki beyit ise şöyledir:

Allaha kulluk ederim, taptığım dergah bir,
Bir lahza ayrılmadım tevhidden, Allah bir!

Yaratana karşı vazifemiz
Sual: Yaratana karşı vazifemiz nedir?
CEVAP
Allahü teâlâya karşı vazifelerimiz şunlardır:
1- Bedenle yapacağımız işler: Namaz, oruç gibi ibadetleri yapmaktır
2- Ruhla yapacağımız vazife: Doğru itikad etmek etmektir.
3- Adaletle iş yapmak: Bu da, emaneti muhafaza, insanlara nasihat etmek ve İslâmiyet’i öğretmekle olur.

Salih ameller
Sual: Salih amelden kasıt nedir?
CEVAP
İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Salih amel, İslam’ın beş şartıdır. Bir kimse bunları hakkıyla, kusursuz yaparsa Cehennemden kurtulur. Çünkü bunlar insanı günahlardan korur. Nitekim Ankebut suresi, 45. âyetinde mealen, (Kusursuz kılınan bir namaz, insanı kötü işlerden korur) buyuruldu. Bir insana, İslam’ın beş şartını yerine getirmek nasip olursa, nimetlerin şükrünü yapmış olur. Şükrünü yapınca, Cehennem azabından kurtulmuş olur, çünkü Nisa suresi, 147. âyetinde mealen, (İman eder ve şükrederseniz, azap etmem) buyuruldu. (1/304)

İbadetten sevap beklenir
Sual: S. Ebediyye’de orucun Allah’ın emri olduğuna inanmak ve sevab bekleyerek tutmak lazım olduğu bildiriliyor. Oruç gibi, namaz için de, aynı şekilde sevab beklemek lazım mıdır?
CEVAP
Elbette sevab beklemek lazımdır. Zekât da öyle, hac da öyledir.

İbadet kim için yapılır?
Sual: Hanıma (Namaz kıl!) diyorum, (Kılarsam senin için kılmış olurum, onun da kıymeti olmaz) diyor. (Oruç tut!) diyorum, (Senin için tutamam) diyor. Bunları, ben dediğim için yapsa bir mahzuru olur mu?
CEVAP
Hanımınızın sözleri çok yanlıştır. Ona su iç deseniz, (Senin emrinle içmenin kıymeti olmaz) denir mi? Neticede ihtiyacımız olan su içilmiş oluyor. Peygamber efendimiz, (Namaz kılın, oruç tutun, haram işlemeyin) diyor. Biz o bildirdi diye yapınca, Allah rızası için olmaz mı? Hoca vaaz etse, (Namaz kılmamak çok büyük günahtır) dese, biz de hocanın etkisinde kalıp, namaz kılmaya başlasak, hoca için mi kılmış oluruz? Hoca, (Oruç tutmak çok sevab) dese, biz de tutsak, hoca için mi olur? Çünkü oruç tutarken, hiç kimse olmasa da, yiyip içmeyeceğiz. Bu, Allah rızası için tutuyoruz demektir. Kimsenin olmadığı yerde yiyip içiyorsak, zaten oruç tutmamış oluruz. Namaz kılarken, vaktine, farzına, vacibine, sünnetine dikkat edeceğiz. Bunların hepsi Allah içindir. Bizim namaz kılmamıza vesile olana da elbette sevab olur. Koca, karısına (İçki içme!) dese, kadın da içki içmese, günahtan korunmuş olur. Günahtan korunmaya kim sebep olursa olsun, bir mahzuru olmaz. Zamanla alışır, artık kendi arzusuyla yapmaya başlar.

İbadet yerine hayır yapmak
Sual: Bazı kimseler, (Namaz kılmak yerine, birkaç yetimi doyurmak yeter. Hacca gidene kadar bir talebe okutmak, daha çok sevabdır. Oruç tutmak yerine, birkaç fakiri doyurmak kâfi gelir) diyorlar. O zaman zenginler bu işi parayla yaparsa, fakirler ne yapsın?
CEVAP
Böyle söylemek dini değiştirmek ve dini yıkmak olur, yani büyük sapıklıktır. Dinin kanunlarını şahıslar mı belirliyor? Dinin sahibi ne bildirmişse, o emre ve yasağa riayet etmek gerekir.

Bir kimse dünyadaki bütün yetimleri, fakirleri doyursa, hepsine birer ev verse, bir vakit kazaya bıraktığı namazının günahını ödeyemez, tutmayıp bir gün kazaya bıraktığı orucun günahını karşılamaz. Dünyanın bütün talebelerini okutsa, bir vakit farz namazın veya bir gün farz orucun yahut haccın sevabına kavuşamaz. Nafile ibadetlerin farzların yanında denizde damla bile olmadığını İslam âlimleri bildirmektedir. Bir vakit namaz kılmamak veya bir gün Ramazan orucunu tutmamak haramdır. Bir haramdan kaçmanın sevabı, bütün insanların ibadetlerinin toplamından üstündür. Bir hadis-i şerifte, (Çok az bir günahtan kaçınmak, bütün cin ve insanların[nâfile] ibadetleri toplamından daha iyidir) buyuruluyor. Her günah, Allahü teâlâya isyan olduğundan, büyüktür; fakat bazısı, bazısına göre küçük görünür. Bir küçük günahı yapmamak bütün cihanın nafile ibadetlerinden daha sevabdır, çünkü nafile ibadet yapmak farz değildir. Günahlardan kaçınmaksa farzdır. (Rıyad-un-nasıhin)

.

Dinde temel sayılan 8 madde

Sual: Hâtim-i Esam hazretlerinin açıkladığı, dinde temel sayılan 8 madde nelerdir?
CEVAP
Şakîk-i Belhî hazretleri, talebesi Hâtim-i Esam hazretlerine sordu:
— Ne kadar zamandır benden ders alıyorsun?
— 33 senedir.

— Bu kadar zaman içinde benden neler öğrendin?
— Sekiz şey öğrendim.

— Çok üzüldüm, emeklerim boşa mı gitti?
— Hocam, siz sordunuz, ben de doğrusunu söyledim. Sekiz şey öğrendim.

— Peki, nedir bu sekiz şey?
— Birincisi: İnsanlara baktım. Sevdiği şeyler, onlarla mezara kadar arkadaşlık ediyor ve sonra onu yalnız bırakıp ayrılıyorlar. Onlarla beraber mezara girip, dert ortağı olmuyorlar. Bu hâli görünce,(Dünyada öyle bir dost seçmeliyim ki, mezara benimle gelsin, bana orada arkadaşlık etsin) diye düşündüm. Aradım, taradım, Allahü teâlâya yapılan ibadetlerden başka, böyle sadık bir sevgili bulamadım. Ben de ibadetlere sarıldım. Ne dersiniz?

— Çok doğru, çok güzel düşünmüşsün. Peki, ikincisi nedir?
— İkincisi: İnsanlara baktım, çok kimse, arzuları, nefsleri peşinde koşuyor. O zaman, (Allahü teâlâdan korkarak nefslerine uymayanlar, elbette Cennete gideceklerdir) mealindeki âyet-i kerimeyi hatırladım. Nefsimi düşman bilerek, ona aldanmamaya karar verdim ve arzularıma uymadım.

— Allah sana iyilikler versin, ne güzel yapmışsın. Üçüncüsü nedir?
— Üçüncüsü: İnsanlara baktım, herkes dünyalık toplama sıkıntısı içine girmiş. Sonra, (Dünya malından sarıldığınız, sakladığınız her şey, yanınızda kalmayacak, sizden ayrılacaktır! Ancak Allah rızası için yaptığınız iyilikler ve ibadetler sizinle beraber kalacaktır)mealindeki âyet-i kerimeyi düşündüm. Dünya için topladıklarımı Allah yolunda harcadım. Yani Allahü teâlâya ödünç verdim! Nasıl yapmışım?

— Ne güzel yapmışsın. Peki, dördüncüsü nedir?
— Dördüncüsü: İnsanlara baktım, başkalarını beğenmiyorlar, birbirlerine haset ediyorlar, birbirlerinin mevki, mal ve ilimlerine göz dikiyorlar. Bunu görünce, (Dünyadaki maddî manevî bütün rızıklarını aralarında taksim ettik) mealindeki âyet-i kerimeyi hatırladım. Herkesin ilim, mal, rütbe, evlat gibi rızıklarının dünya yaratılmadan önce ezelde taksim edildiğini, kimsenin elinde bir şey olmadığını ve çalışmayı, sebeplere yapışmayı emrettiğinden, Ona itaat etmiş olmak için çalışmak gerektiğini, hasedin zararlarını ve lüzumsuz olduğunu anladım. Allahü teâlânın ezelde yaptığı taksime razı oldum. Bütün Müslümanlarla iyi geçindim, herkesi sevdim ve herkes tarafından da sevildim.

— Ne iyi, ne güzel yapmışsın. Benden öğrendiklerinin beşincisi nedir?
— Beşincisi: İnsanlara baktım, çok kimse, insanlık şerefini, bir makam sahibi olmakta zannediyor ve makamıyla iftihar ediyor. Kimi, kıymet ve şerefi, çok mal ve evlatta görüp, bunlarla iftihar ediyor. Kimi de, malı, parayı Allahü teâlânın emrettiği yerlere değil de, insanların hoşuna gidecek, herkesi eğlendirecek yerlere sarf ediyor, insanlık şerefini bunda sanıyor. Bunu görünce, (En şerefliniz, en kıymetliniz, Allahü teâlâdan en çok korkandır) mealindeki âyet-i kerimeyi düşündüm. Bunların yanıldıklarını anladım ve takvaya sarıldım. Rabbimin af ve ihsanlarına kavuşmak için, Ondan korkarak, İslamiyet’in dışına çıkmadım.

— Ne güzel yapmışsın. Altıncısı nedir?
— Altıncısı: İnsanlar, birbirlerinin mallarına, mevkilerine ve ilimlerine göz dikiyor, parça parça ayrılıyorlar, birbirlerine düşmanlık ediyorlar. Bunları görünce, (Sizin düşmanınız şeytandır. Onu düşman bilin)mealindeki âyet-i kerimeyi hatırladım. Şeytanı ve onun yoldaşları olan sapıkları düşman bilip, sözlerine aldanmadım. Allahü teâlânın emirlerine itaat ettim. Kurtuluş yolunun, yalnız Ehl-i sünnet yolu olduğuna inandım. Müslümanları aldatmaya uğraşanları dinlemedim. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarından ayrılmadım.

— Ne güzel, ne iyi yapmışsın. Yedincisi nedir?
— Yedincisi: Kimi insanlar, para kazanmak için haram ve şüpheli şeylere dalıyorlar ve zillete, hakaretlere katlanıyorlar. Bunları görünce,(Allahü teâlâ tarafından rızkı gönderilmeyen yeryüzünde bir canlı yoktur) mealindeki âyet-i kerime hatırıma geldi. O canlılardan birinin kendim olduğumu bildim. Rızkımı göndereceğine söz verdiğine, elbette göndereceğine güvenerek, Onun emrettiği gibi çalıştım.

— Ne iyi yapmışsın. Sekizincisi nedir?
— Sekizincisi: Baktım, herkes bir şeye güveniyor. Kimi altına, mal ve mülküne, kimi sanatına ve kazancına, kimi makam ve rütbesine, kimi de kendi gibi bir insana güveniyor. Bunları görünce, (Allahü teâlâ, yalnız kendisine güvenenlerin her zaman imdadına yetişir)mealindeki âyet-i kerimeyi düşündüm. Her zaman ve her işimde yalnız Allahü teâlâya güvendim. O emrettiği için çalıştım, sebeplere yapıştım; fakat yalnız Ondan istedim. Yaptıklarımda bir eksiklik var mı?

— Yâ Hâtim, dini tam ve doğru anlamışsın. Senin gibi bu sekiz temel kaideye uyanlar, dinimize tam uymuş olurlar.

.

Şartsız söylenenler

Sual: Bazı hadislerde, (Şunu yapan cennete veya cehenneme gider) deniyor. Mesela, (Cömert cennete gider) veya (Savaşta ölen şehittir) denince, bunun bazı şartları yok mudur? Her cömert, cennete gider mi, savaşta ölen herkes şehit mi olur?
CEVAP
İmam-ı Rabbani hazretleri, (Şartsız bildirilen bir hüküm, şartlı olarak anlaşılır) buyuruyor. Şartsız söylenen şeylerin mutlaka bazı şartı bulunur. Birkaç örnek verelim:

1- Cömertlikle ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Cömertler cennete girer.) [Ebu-ş-şeyh]
Bu hadis-i şerif, şartsız bildirilmiştir.

Her cömert cennete girmez. (Şunu yapan cennete girer) denince bunun da bazı şartları olduğu anlaşılır. Birkaçı şöyledir:

a) Birinci şart, o kimsenin imanlı yani Müslüman olmasıdır. İmansızsa, o kimse cömert de olsa, savaşta da ölse, insanlığa, bütün dünyaya büyük hizmetleri dokunsa da cennete giremez.

b) İmanı var; fakat sevapları günahlarından çoksa, ancak o zaman cennete girer demektir.

c) İmanlı cömerdin cömertliği, birçok günahları affettirir, şefaate sebep olur. Bu bakımdan imanlı cömerdin günahları çeşitli sebeplerle affedilir, cennete layık olur demektir.

ç) Cömerdin ve her Müslümanın cennete girebilmesi için, Ehl-i sünnet itikadında olması yani bid’at ehli olmaması, farzları yapıp haramlardan sakınması gerekir.

Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Bid’at ehlinin hiçbir ibadeti kabul olmaz, yağdan kıl çıkar gibi, dinden çıkar.) [İbni Mace, Deylemi]

(Bid’at ehli, bid’atini Allah rızası için terk etmedikçe, hiçbir ameli kabul olmaz.) [Deylemi, İbni Neccar, Ebu Nasr, İbni Ebi Asım]

(Elbisesi haram olanın ibadetleri kabul olmaz.) [İ. Ahmed, Bezzar]

(Haram gömlekle kılınan namaz kabul olmaz.) [Bezzar]

(Bir lokma haram yiyenin, kırk günlük ibadeti kabul olmaz.)[Taberani, Deylemi]

Demek ki, bir kimse çok cömert olsa da, ibadetleri yapmıyor ve haramlardan kaçmıyorsa yahut bid’at ehliyse cennete girmesi kolay olmaz. Bu günahlar, zamanla insanı küfre sürükleyerek cehenneme sokar.

2- Cimrilikle ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Cimri, cennete girmez.) [Taberani]

Bu da şartsız bildirildiği için, bazı şartları vardır:

a) İmanı yoksa cennete girmez demektir.

b) İmanı var; fakat günahları sevablarından çoksa, günahlarının cezasını çekmeden cennete girmez demektir. Sevabları günahlarından çoksa, cennete girer.

c) İmanı var, günahı sevabından çoktur; fakat affa veya şefaate kavuşmazsa cehennemde cezasını çekecek demektir. Affa veya şefaate kavuşursa, hiç cehenneme girmeden cennete gider.

3- Şehitlikle ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Deniz savaşında şehit olanların, bütün günahları, hatta [gıybet, hakaret, gibi bütün] kul hakları da affolur.) [İbni Mace]

Ama her deniz savaşında ölen kimse şehit olmaz ve günahları da affolmaz. Affolmanın da şartları vardır. Birinci şart, o kimsenin imanlı yani Müslüman olmasıdır. İmansızsa, o kimse denizde boğulsa da, savaşta da ölse, insanlığa, bütün dünyaya büyük hizmetleri dokunsa da cennete giremez.

Hadis-i şeriflerin bir kısmı, diğerini açıklar. Bunu açıklayan bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Nice kendisine silah isabet edip ölen kimse vardır ki, şehit değildir. Nice döşeğinde yatarken ölen kimse de vardır ki, Allah katında sıddık ve şehittir.) [Ebu Nuaym, Ebu-ş-şeyh]

4- Ziynet takmakla ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Kadınlara altın takı helaldir.) [Taberani]

Bunun da bazı şartları vardır:

a) Yabancı erkeklere göstermeden takabilir demektir. Mesela burna hızma olarak takamaz.

b) Altın, gasp edilmiş veya çalınmış olmazsa takabilir demektir.

c) Âcil vermesi gereken borç varsa, önce borcunu ödemesi gerekir.

ç) Altın yüzük çok sıkı olup altına su geçirmezse, guslederken yüzüğü çıkarmak veya oynatmak gerekir. Böyle yapmazsa guslü sahih olmaz.

5- Tavşan eti yemekle ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Tavşan eti yenir.) [Buhari]

Tavşan eti yenir; fakat bunun da bazı şartları vardır:

a) Ada tavşanı besleyen kimse, bunu kesmeden, bir bacağını koparıp yiyemez.

b) Kesenin Müslüman veya Ehl-i kitap olması şarttır. Bunlardan başkası keserse yenmez. Mesela Budistin ve ateistin kestiği yenmez.

c) Kesenin Müslüman olması da yetmez. Besmeleyle kesmesi gerekir. Kasten Besmele terk edilirse, o et leş olur.

ç) Tavşan hastalıklıysa veya zehirliyse yine yenmez.

d) Çalınmış veya gasp edilmişse yenmez.

6- Gümüş yüzük takmakla ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Gümüş yüzük erkeklere de caizdir.) [Mevahib]

Şartsız söylendiğine göre, bunun da bazı şartları vardır:

a) Ağırlığı bir miskali [4,8 gramı] geçmemelidir. Demek ki, 10 gram ağırlığında bir şövalye yüzük takmak caiz olmaz. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Gümüş yüzük takabilirsin; fakat ağırlığı bir miskali geçmesin!)[Tirmizî]

b) Yüzük darsa, abdestte, gusülde çıkarmak veya oynatarak suyun altına girmesini sağlamak gerekir. Böyle yapılmazsa, dar yüzüğü takmak caiz olmaz.

Şartsız söylenen haberlerin şartlarının da olabileceğini bilmeyen cahiller, (Altından, gümüşten diş yaptırmak caiz dendiğine göre, kaplama diş gusle mani olmaz) diyerek, milleti cünüp gezdiriyorlar. Yüzüğün de, takma dişin de altını ıslatma şartı vardır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Abdest alırken, [altının ıslanması için] yüzüğü hareket ettirin!) [İbni Mace]

Altın kaplama protez dişin altına su geçmezse ve çıkarma imkânı varsa, çıkarıp altını ıslatmak gerekir. Buna imkân yoksa, (Gusülde ağzın içini yıkamak farz değildir) diyen Maliki veya Şafii mezhebini taklit etmek gerekir. Taklit ederken, o mezhebin farzlarına uymak ve müfsidlerinden [o ibadeti bozacak şeylerden] sakınmak gerekir.

7- Allah var demekle ilgili:

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Lâ ilâhe illallah diyen cennete girer.) [Bezzar]

Cennete girmenin birçok şartları vardır:

a) Birincisi, Amentü’de bildirilen, imanın altı şartına inanmaktır. Bunların birine bile inanmayan cennete giremez. Mesela bütün peygamberlere inansa, sadece âhir zaman peygamberi Muhammed aleyhisselama inanmasa, iman etmiş olmaz. İki hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Allah'tan başka ilah olmadığına Allah’ın bir olduğuna ve ortağı olmadığına, Muhammed’in Onun kulu ve Resulü olduğuna, keza cennet ve cehennemin hak olduğuna şehadet ederse, Allahü teâlâ onu cennetine koyar.) [Buhari, Müslim, Tirmizi]

(İman; Allah’a, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gününe, [yani kıyamete, cennete, cehenneme, hesaba, mizana],kadere, hayrın ve şerrin Allah’tan olduğuna, ölüme, öldükten sonra dirilmeye, inanmaktır. Allah’tan başka ilah olmadığına ve benim Onun kulu ve resulü olduğuma şehadet etmektir.) [Buhari, Müslim, Nesai]

b) İmanın altı şartını dille söylemek yetmez; kalble de tasdik etmek ve ihlâsla söylemek gerekir. Bir hadis-i şerif meali:
(İhlâsla, Lâ ilâhe illallah diyen Cennete girer. İhlâs, haramlardan sizi men etmesidir.) [Bezzar, Hatib]

c) Bid’at ehli olmaması gerekir. Yukarıdaki bütün şartlar olsa da, Ehl-i sünnet olmayan cennete giremez. İtikadında küfür yoksa, ancak o zaman cehennemde cezasını çektikten sonra cennete girer.

ç) Hubb-i fillah, buğd-i fillah üzere olmak gerekir. Allahın sevdiklerini sevmek, düşmanlarını sevmemek şarttır. Mesela Hazret-i Ömer’e düşmanlık etse, onun dayısı olan kâfir Ebu Cehili sevse, lâ ilahe illallah demesi onu cehennemden kurtaramaz.

d) Lâ ilahe illallah diyen kimse, namaz, oruç, zekât, hac gibi ibadetleri yapmıyor ve içki, faiz, kumar, hırsızlık, zina, katillik gibi günahlar içindeyse, böyle kimsenin de imanını muhafaza etmesi, dolayısıyla cennete girmesi çok zordur.

Demek ki sadece La ilahe illallah diyen Cennete girer diyerek, gayrimüslimleri de Cennete sokmaya çalışmak çok yanlış olur.

Şartsız bildirilenler
Sual: Şartsız bildirilen hadisler gibi, şartsız bildirilen âyetlerde de şartlar var mıdır?
CEVAP
Elbette vardır. Mezhepsizler, şartlarını bilmeden, âyetten anladıklarını söyleyip, (Kur'an böyle söylüyor) diyerek yanlış görüşlerini din gibi ortaya atıyorlar. Birkaç örnek verelim. Bir âyet-i kerime meali şöyledir:
(İnanmadıkları hâlde, “Allah'a ve âhiret gününe inandık” diyen insanlar vardır.) [Bekara 8]

Mezhepsizler, (Bakın Allah'a ve âhiret gününe inanmak yetiyor ki Kur’anda böyle bildiriliyor) diyorlar. Hâlbuki Peygamber efendimiz, mümin olmak için imanın altı şartına da inanmak gerektiğini bildirmiştir. Yalnız Allah'a ve âhirete inanan mümin olmaz. İmanın diğer şartlarına da inanması lazımdır. Bir başka âyet-i kerime meali şöyledir:
(Allah'a ve âhiret gününe inanıp yararlı iş yapanların ecirleri Rablerinin katındadır. Onlar için artık korku yoktur. Onlar üzülmeyeceklerdir.) [Bekara 62]

Burada Allah'a ve âhiret gününe imandan başka bir de yararlı işler bildirilmiştir. İmanın diğer şartlarına inanmayan kimse sadece bunları yapsa mümin olamaz, Cennete giremez. Bir başka âyet-i kerime meali şöyledir:
(Onlar gayba inanırlar.) [Bekara 3]

Demek ki gayba da inanmak şarttır. Bir başka âyet-i kerime meali de şöyledir:
(Onlar, sana indirilene, senden önceki kitaplara ve âhirete iman ederler.) [Bekara 4]

Burada da farklı olarak Kur'an-ı kerime ve diğer kitaplara iman bildiriliyor. Bunlara inanılmadan sadece Allah'a ve âhirete inanan mümin olmaz. Bir başka âyet-i kerime meali de şöyledir:
(Asıl iyilik; Allah’a, âhirete, meleklere, kitaplara, nebilere inanmaktır.) [Bekara 177]

Burada da diğerlerinden farklı olarak meleklere ve peygamberlere iman etmek gerektiği bildiriliyor. Bunlara inanmayan insan diğerlerine inansa da mümin olamaz. Yukarıda bildirilen şartlara inanılsa kadere inanılmasa yine mümin olamaz. Bir hadis-i şerif meali ise şöyledir:
(Kadere inanmak, iman esaslarındandır.) [Ebu Davud, Tirmizi]

Demek ki, bir âyete bakarak hüküm vermek çok yanlış oluyor. O konudaki başka âyetlere ve bu âyetleri açıklayan hadis-i şeriflere ve ayrıca hadis-i şerifleri açıklayan İslâm âlimlerinin bildirdiği hükümlere bakmak şarttır.

Şartsız bildirilen hadis-i şerifler gibi şartsız bildirilen âyet-i kerimelerde de bazı şartlar vardır. Bu şartları, hadis-i şeriflerden ve İslam âlimlerinin açıklamalarından öğrenmek gerekir.

.

Sevgi varsa kural işlemezmiş

Sual: (Günah denilen şeyler, bizi Tanrı’dan uzaklaştıran hareketlerdir. Sevgi ve aşkın olduğu yerde kurallar biter; çünkü gerçek sevgi, Tanrı demektir. Cennet ve Cehennem bu dünyadadır. Yunus Emre, “Yaratılanı hoş gördük Yaratandan ötürü. Ben dost cemalin görmüşem, huri cinanı neylerim” diyor. Cennet olsaydı, böyle der miydi? Mevlana da, “Helal haram ölene kadardır. İlahi aşkın sonu yoktur” diyor. Önemli olan, haram helal değil, ilahi aşktır. Sevgi olunca namaza, oruca ve diğer ibadetlere gerek yoktur) diyenler oluyor. Bu sözler küfür değil mi?
CEVAP
Evet, açıkça küfürdür. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Kâfirler, “Peygamber size, ölüp kemikleriniz çürüyüp toz toprak olduktan sonra, tekrar dirilerek kabirden kalkacaksınız diyor. Hiç böyle şey olur mu? Ne varsa, ancak bu dünyadadır. Cennet, Cehennem, hep buradadır. Bu dünya böyle gelmiş böyle gider. Öldükten sonra, bir daha dirilmek yoktur” dediler.) [Müminun 35–37]

(O azgınlar ve İblisin adamları, tepetaklak Cehenneme atılırlar.)[Şuara 94, 95]

Sevginin olduğu yerde, kurallar bitmez, aksine kurallara tam uyulur; çünkü sevmenin şartı, sevdiğine itaat etmek, Onun emir ve yasaklarına riayet etmektir. İtaat olmayınca, sevgiden söz edilemez. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruldu ki:
(Resulüm de ki: Allah’ı seviyorsanız, bana uyun.) [Âl-i İmran 31]

(Allah’a ve Resulüne itaat edin. İtaat etmezseniz [kâfir olursunuz],kâfirleri de elbette Allah sevmez.) [Âl-i İmran 32]

Yunus Emre, o sözüyle Cenneti inkâr etmiyor. Cenneti inkâr eden veya Cennetin lüzumsuzluğunu söyleyen kâfir olur. Yunus Emre, (Cennet sevgisi, huri sevgisi veya Cehennem korkusuyla değil, yalnız Allah rızası için ibadet etmeli, böyle olan, o nimetlere zaten kavuşur) demek istiyor.

Hazret-i Mevlana da, ölene kadar helal ve harama riayet etmek gerekir, dünya imtihanından başarıyla çıkmak yani imanla yaşayıp, imanla ölmek gerekir diyor. İlahi aşkın ise, sonsuz olduğunu söylüyor. Harama helale riayet etmeyin mi diyor? İlahi aşkın sonsuzluğunu bildiren zat, bu aşkın sahibinin, üç günlük dünyadaki emir ve yasaklarına uymayın der mi?

Peygamber efendimiz, Allahü teâlâyı sevmiyor muydu? O namaz kılmıyor muydu, oruç tutmuyor muydu? Helale, harama riayet etmiyor muydu?

Bir başkası da, (Yunus Emre, bir taraftan “Yaratılmışı hoş gördük yaratandan ötürü” diyerek hoşgörülüğünü sergilerken, bir taraftan da, “Beş vakit namaz kılmayan, bilin Müslüman olmadı, ol Cehenneme girse gerek” diyerek müsamahasızlık çukuruna düşmüştür. Sevgi ve hoşgörünün zirvesine çıkmak, kâfir Müslüman diye ayırmadan herkesi sevmek gerekir) diyor.

TDK’nin sözlüğünde hoşgörü kelimesi için, (Her şeyi anlayışla karşılayarak olabildiği kadar hoş görme durumu) deniyor. Dikkat edin, her şey deniyor. Her şeyi anlayışla karşılamak deniyor. Yine TDKsözlüğü, mezhebi geniş ifadesini tarif ederken, (Namus konusunda aşırı hoşgörülü davranan) diyor. Yani mezhebi genişlik, hoşgörülü olarak tasvip ediliyor.

Yunus Emre’yi kötüleyen kimseye göre, hoşgörü denilen şeyin bir sınırı yoktur. Ne kadar hoş görülürse, o kadar iyidir. Hâlbuki, sınırsız hürriyet gibi, sınırsız hoşgörü de, çok yanlıştır. Kötüler, katiller hoş görülür mü? Caniler ve suçlular hoş görülürse, toplumun nizamı nasıl sağlanır?

Müslüman, dinimizin izin verdiği ölçüde hoşgörülü olur. Bunun azı da, çoğu da zararlıdır. Yunus Emre’nin, (Yaratılmışı hoş gördük yaratandan ötürü) diyerek yetmiş iki millete, bir insan olarak aynı gözle bakması, dinimize aykırı değildir; çünkü dinimizde ırk üstünlüğü yoktur. Bir hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(İnsanlar [insan olarak] bir tarağın dişleri gibi eşittir.) [İbni Lal]

Bunun için kâfir de olsa, bir kimseden kendini üstün görmek caiz değildir; çünkü kâfir, Müslüman olup ebedi saadete kavuşabilir, Müslüman da, maazallah küfre düşüp Cehennemlik olabilir. Dinimizde, hubb-i fillah, buğd-i fillah var. Bir Müslümana kâfir diyenin kendisi kâfir olduğu gibi, kâfire de Müslüman diyerek onu seven kâfir olur.

Hazret-i Mevlana, (Gel, gel, her kim olursan ol gel, müşrik, Mecusi olsan veya puta tapsan da gel! Bizim dergâhımız ümitsizlik dergâhı değildir. Tevbeni yüz defa bozmuş olsan da gel) diyor. Bu söz, (Gel sana Müslümanlığı öğreteyim de, gerçeği gör. Kâfirsen iman et, günahkârsan tevbe et!) demektir. Yoksa, Allah için olmayan sevgi ve düşmanlığın hiç önemi yoktur.

Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(İmanın en sağlam temeli ve en kuvvetli alâmeti, hubb-i fillah, buğd-i fillahtır.) [Ebu Davud] (Hubb-i fillah Allah için sevmek, Buğd-i fillah Allah için düşmanlık etmek demektir.)

Hubb-i fillah, Allah için sevmek, Allah için dostluktur. Müslümanları sevip, onlara yardım ve hayır dua etmektir. Buğd-i fillah, Allah için sevmemek, Allah için düşmanlık etmek demektir. Dinimizi beğenmeyenleri, İslamiyet’e ve Müslümanlara düşmanlık edenleri sevmemek ve imana, hidayete kavuşmaları için dua etmektir. Resulullah efendimiz buyurdu ki:
(Cebrail aleyhisselam gibi ibadet etseniz, müminleri, Allah için sevmedikçe ve kâfirleri Allah için kötü bilmedikçe, hiç bir ibadetiniz, hayrat ve hasenatınız kabul olmaz!) [Ey Oğul İlmihali]

Allahü teâlâ, Musa aleyhisselama sordu:
— Ya Musa, benim için ne işledin?
— Ya Rabbi, senin için namaz kıldım, oruç tuttum, zekât verdim, zikrettim.
— Ya Musa, kıldığın namazlar, seni Cennete kavuşturacak yoldur, kulluk vazifendir. Oruçların, seni Cehennemden korur. Verdiğin zekâtlar, kıyamette, sana gölgelik olur. Zikirlerin de, o günün karanlığında, sana ışıktır. Bunların faydası sanadır. Benim için ne yaptın?
— Ya Rabbi, senin için ne yapmak gerekirdi?
— Sırf benim için dostlarımı sevip, düşmanlarıma düşmanlık ettin mi?

Musa aleyhisselam, Allahü teâlâ için yapılması gereken en kıymetli amelin, Hubb-i fillah ve Buğd-i fillah olduğunu anladı. (Mektubat-ı Masumiyye)

Cenab-ı Hak, İsa aleyhisselama da vahyetti ki:
(Eğer yerlerde ve göklerde bulunan bütün mahlûkların ibadetlerini yapsan, dostlarımı sevmedikçe ve düşmanlarıma düşmanlık etmedikçe, hiç faydası olmaz.) [K.Saadet]

.

Emir ve yasak Müslüman içindir

Sual: Dinin emir ve yasaklarına dinsizler de, uymazlarsa günah olur mu?
CEVAP
Hayır, onlara günah olmaz. Günah, Allahü teâlânın emirlerini yapmamak, yasak ettiklerinden sakınmamaktır. Emir ve yasaklar, Müslümanlara, yani imanı olanlaradır. İmanı olmayanlara, yani kâfirlere, emir ve yasaklara muhatap olmak, ibadet etmek şerefi verilmedi.

Kâfirlere, yalnız bir emir verilmiş, onlardan yalnız bir şey istenilmiştir. Bu bir emir, iman etmeleri, yani Müslüman olmalarıdır. Kâfirler, bu emri dinlemedikleri için, bir tek suç işlemiş oluyorlar. Fakat bu suç, en büyük suçtur. Bu suçun cezası, pek büyük, çok acı ve sonsuzdur. Dünyada böyle ceza olamaz. Bu sonsuz ceza, bunlara, ahirette, Cehennemde verilecektir.

.

İbadeti gizlemek

Sual: Nâfile ibadetleri teşvik için, farzlar gibi açıktan yapmak uygun olur mu?
CEVAP
Riya yani gösteriş korkusu yoksa, teşvik maksadıyla nâfile ibadetleri açıktan yapmak caiz olur. Riya tehlikesi varsa yahut riyaya yol açabilecekse, nâfile ibadetleri gizli yapmalıdır.

İslam âlimleri, (Bir hayrın yapılmasına yol gösteren, onu yapan gibidir) hadis-i şerifine göre, sadakayı açıktan vermenin, iyiliği açıkça yapmanın iki kat sevab olduğunu bildirmiştir. Biri, sadaka sevabı, ikincisi ise, başkalarını teşvik etmek sevabıdır. Bir hadis-i şerif:
(Sadakayı gizli vermek, açıktan vermekten efdaldir, ancak örnek olmak, teşvik etmek için açıktan verilen sadaka, gizli sadakadan efdaldir.) [Deylemî]

Riya endişesi olursa sadakayı gizli vermek daha sevabdır. (Yâ Resulallah, hangi sadaka daha faziletlidir?) diye sorulunca, (Az maldan gizli verilen sadaka) buyurup, (Eğer sadakayı açık verirseniz güzel olur, gizli verirseniz sizin için daha hayırlıdır)mealindeki âyeti okudu. (Taberanî)

İmam-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Farzlar yapılırken araya riya karışmaz. Nâfile ibadetlerde ise, gösteriş çok olur. Bunun için, zekâtı açıktan vermek gerekir. Nâfile olan sadakayı gizli vermeli ki, böylece kabul olma ihtimali fazla olur. (2/82)

Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Gizli sadaka daha iyidir.) [Bekara 271]

(Rabbinize yalvararak, gizli, sessiz dua edin!) [Araf 55]

(Rabbini içinden zikret!) [Araf 205]

Hadis-i şeriflerde de buyuruluyor ki:
(Allah’ı gizlice zikredin!) [İbni Mübarek]

(Hafaza meleklerinin işitmediği zikir, işittikleri zikirden 70 kat daha kıymetlidir.) [Beyhekî]

(Kıyamette, Allahü teâlânın himaye ettiği yedi kişiden biri, sağ elinin verdiğini sol eli bilmeyecek kadar sadakayı gizli verendir.)[Buhârî]

(Gizli verilen sadaka, Allah’ın gazabını söndürür.) [Beyhekî]

(Sadakayı gizli vermek, iyilik hazinesidir.) [Taberanî]

(En üstün sadaka, gizli verilendir.) [Taberanî]

(Gece kılınan namazın, gündüz kılınan namaza göre üstünlüğü, gizli verilen sadakanın, açıktan verilen sadakaya olan üstünlüğü gibidir.) [Taberanî]

(Farzlar hariç, evde kılınan namaz, mescidimde kılınandan üstündür.) [İ. Âbidin]

(Farzlar hariç, evde kılınan namaz daha hayırlıdır.) [Buhârî]

(Tenhada kılınan nâfile namazın sevabı, açıkta kılınandan 25 kat daha fazladır.) [İ. Ahmed]

(Kur’anı âşikâre okuyan, âşikâre sadaka veren gibi, gizli okuyan da gizli sadaka veren gibidir.) [Tirmizi]

.

Haramla helal çakışırsa

Sual: Farzla haram, sünnetle mekruh veya vacible mekruh çakışırsa ne yapmak gerekir?
CEVAP
Maddeler hâlinde bildirelim:
1- Farzla haram çakışınca, haram işlememek için, farz tehir edilir veya yerine göre terk edilir. Çünkü haramdan kaçmak, farzı yapmaktan önce gelir. Hadis-i şerifte, (Ufacık bir günahtan kaçınmak, bütün cin ve insanların [nafile] ibadetleri toplamından daha iyidir) buyuruldu. Her günah, Allahü teâlâya isyan olduğundan, büyüktür; fakat bazısı, bazısına göre küçük görünür. Bir küçük günahı yapmamak bütün cihanın nafile ibadetlerinden daha sevabdır, çünkü nafile ibadet yapmak farz değildir. Günahlardan kaçınmaksa farzdır. (Rıyad-un-nasıhin)

Haramdan kaçmanın sevabı, farzları yapmanın sevabından daha fazladır. Haram işleyerek farz yapılmaz. Farzla haram bir araya gelince, yani farzı işlerken haram işlemek mecburiyeti olunca, haram işlememek için farz tehir edilir. Birkaç örnek verelim:
a) Üstünde çok necaset bulunan kimsenin, avret yerini açmadan veya başka bir sebeple necaseti temizlemesi mümkün değilse, başka elbisesi de yoksa o hâliyle kılar, çıplak kılmaz. Sonra temiz elbise bulsa, o namazı iade eder.

Böyle güç durumlarda, necaseti temizlemenin farz olmadığı Malikî mezhebi taklit edilirse, mesele kalmaz.

Necaseti temizleme imkânı olsa, ama yanında yabancılar varsa, temizlemeden namazını kılar. Çünkü başkalarının yanında avret yerini açmak yasak, necaseti temizlemekse emirdir. Emirle yasak bir araya gelince yasaktan kaçılır, yani avret yeri açılmaz.

b) Zengin olan bir kadının, hacca gitmesi farzdır. Hacca yalnız gitmesiyse haramdır. Mahremi bulunmadığı müddetçe, haram işleyerek, yalnız başına hacca gidemez. Farzı tehir eder. Sonra da gidemezse, (Ben ölene kadar hacca gidemezsem, yerime vekil gönderilsin) diye vasiyet eder.

2- Vacible tahrimen mekruh çakışınca, vacib tehir veya terk edilir. İki örnek:
a) Secde-i tilavet vacibdir; fakat kerahat vaktinde yapılması caiz olmaz.

b) Secde-i sehv yapmak vacibdir. İkindi namazını kerahat vaktine bırakan kimse, ikindiyi kılarken secde-i sehvi gerektiren bir şey yapsa, mekruh vakit girdiği için secde-i sehv yapmaz. Tahrimen mekruh işlememek için vacib terk edilir.

3- Mekruhtan kaçmak, sünneti yapmaktan önce gelir. Mekruh işleyerek sünnet yapılmaz. Birkaç örnek verelim:
a) Cemaatle namaz kılmak sünnettir. Takkesiz namaz kılmak mekruhtur. Takkesi olmayan, cemaate uymaz. Takkeyi bulup yalnız kılması, takkesiz olarak cemaatle kılmaktan evladır.

b) Cemaatle namaz kılınırken, sünnete başlamak mekruhtur. Sabah namazının sünnetini kılmamış olan, sünneti kılınca cemaate yetişemeyeceğini anlarsa, sünneti kılmaz. Hemen imama uyar. Cemaate son oturuşta olsun yetişeceğini anlarsa, sünneti caminin dışında, giriş kısmındaki bölümde veya direk arkasında çabuk kılar. Böyle yer yoksa sünneti kılmaz, çünkü cemaatle kılınırken, nafile kılmak mekruhtur. Mekruh işlememek için sünnet terk edilir.

c) Aşûre günü oruç tutmak sünnettir. Ancak Yahudilere benzememek için, yalnız Aşure günü oruç tutmak mekruh olur. Muharrem ayının 9. ile 10. veya 10. ile 11. günleri birlikte tutulursa mekruh olmaz.

ç) Bir işe sünnet ve mekruh denmişse o işi yapmamak gerekir. Mesela, teşehhütte parmak kaldırmak hususunda, farklı rivayetlerde sünnet, mekruh, hatta haram bile denmiştir. O hâlde, sünnet veya mekruh denildiği için teşehhütte parmak kaldırılmamalıdır.

d) Sarık sarmak ve entari giymek, sünnet-i zevaiddir. Bunları giyip sokakta gezmek fitneye sebep olacaksa sokakta giyilmez, çünkü fitneye sebep olmak haramdır. Mekruhla sünnet çakışınca bile, sünnet terk edilirken, haramla sünnet çakışınca, haram işlememek için sünnet elbette terk edilir.

.

İşe giderken niyet

Sual: İşe giderken, nasıl niyet etmek gerekir?
CEVAP
İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki:
Her sabah şöyle niyet etmelidir:
(Kendimin ve ailemin rızkını kazanmak, onları kimseye muhtaç bırakmamak, Allahü teâlâya rahat ve temiz ibadet edebilmek, ahiret yolunda yürüyebilmek için işime gidiyorum.)

O gün, Müslümanlara iyilik, yardım ve nasihat, emr-i maruf, nehy-i münker yapmayı kalbinden geçirmelidir. Namazda kusur edenlere, günah işleyenlere, emr-i maruf yapmalıdır. Böyle niyet eden bir kimse, işini yaptığı müddetçe, hep sevab kazanır. Onun her işi, ibadet olur.(K.Saadet)

Sözümüzü kabul etmeyecekse, tartışmaya sebep olacaksa kimseye karışmamalı, emr-i maruf için uygun kimselere, doğru bir din kitabı, mesela bir İslam Ahlakı hediye etmelidir.

Bir öğrenci de, faydalı bir meslek sahibi olmak yani Müslümanlara ve dinimize hizmet etmek için okuyorum diye niyet ederse, okulunu bitirene kadar devamlı sevab kazanır. Namazını terk etmedikçe, derslerine çalışması da, ibadet olur.

Bir kimse, her işinde niyetini düzeltirse, görünüşte dünyalık olan işleri bile, ahiret işi olur, sevab kazanır. Fakat niyeti bozuk olursa, mesela gösteriş olsun diye ibadet ederse, ahiret için olan işleri de, dünyalık olur, sevab kazanmak yerine günaha girer.

İş ararken
Sual: Bir iş ararken nelere dikkat etmek gerekir?
CEVAP
Şunlara dikkat etmeli:
1- İşi namaza mâni olmamalı, rahat namaz kılabilmeli.
2- İş, tabiatımıza uygun olmalı, angarya gibi olmamalı.
3- Ücretinin de dolgun olması iyi olur.

.

Uykudaki sevab ve günah

Sual: Uykudayken de yazılan sevab ve günahlar var mıdır?
CEVAP
Evet, vardır. Üç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Oruçlunun susması tesbih, uykusu ibadettir.) [Deylemi]

(Abdestli olarak yatan, uykudayken, gündüz saim [oruçlu], gece kaim [gece uyanıp ibadet eden] gibi sevaba kavuşur.) [Deylemi]

(Âlimlerin uykusu ibadettir.) [İ. Gazali]

Ölü gibi yatan, Allahü teâlânın lutfüyle, uyurken de sevab kazanıyor. Uykuda insana günah yazılmaz; çünkü şuurlu olarak bir günah işlemiyor. Bir hadis-i şerif meali: (Şu üç kişiden kalem kaldırıldı:Uyuyan uyanana, çocuk büluğa erene ve deli olan iyileşinceye kadar.) [Ebu Davud]

Hâkim’in rivayetinde ise, üçüncü maddede, (Hasta, iyileşinceye kadar) ifadesi de bulunmaktadır.

Şartsız bildirilen bu hadis-i şerife bakınca, uyurken sevab da yazılmadığı anlaşılır; çünkü kalem kalktı deniyor. Ölenin defteri de kapanır, artık sevab günah yazılmaz; ama bunun da uyku gibi istisnaları vardır. İki hadis-i şerif meali şöyledir:
(Bir mümin ölünce amel defteri kapanır. Ancak şu üçü bundan müstesnadır: Sadaka-i cariye, faydalı ilim ve kendisine dua eden salih evlat bırakan.) [Buhari]

(Bir sünnet-i hasene çıkarana [iyi bir çığır açana], onun sevabı ve kıyamete kadar onunla amel edenlerin sevabı kadar sevab yazılır. Sünnet-i seyyie çıkarana [kötü bir çığır açana] da, onun günahı ve kıyamete kadar onu işleyenlerin günahı kadar günah yazılır.)[Müslim]

Uykuda sevab ve günah yazılanlar olduğu gibi, ölünce de sevab ve günahı devam edenler oluyor. Uyuyan da, çocuk, deli ve ölü gibi günah işlemiş olmaz; ancak gücü yeterken borcunu ödememişse, işlediği zulmün günahı uykudayken de yazılır; çünkü gücü yeterken borcunu ödememek zulümdür. Bir hadis-i şerifte, (Zenginin [ödeme imkânı olanın] borcunu ödemeyip, oyalaması zulümdür) buyuruldu. (Buhari)

Uyurken zulüm kalkmadığı gibi, eskiden işlediğimiz günahlar da silinmez. Günahlarımız, uyurken de, uyanıkken de devam eder. Malı olduğu halde, borcunu ödemeyi bir saat geciktiren, zalim ve asi olur. Namaz kılarken de, oruç tutarken de, uykuda da, yani her an lanet altında bulunur. Borç ödememek öyle bir günahtır ki, uykuda bile durmadan yazılır. (Bey’ ve şira risalesi şerhi)

Buradaki incelik: Uyuyan, uyurken günah işlediği için değil, daha önce borcunu, imkânı varken ödemediği için günah yazılıyor. Uykudayken yaptığı bir şey yazılmıyor, eski günahı devam ediyor.

.

Salih ameller

Sual: (Bir mürşid-i kâmilin yaptıkları ancak sâlih amel olur. Bunun için herkes sâlih amel işleyemez) diyenler var. Bu doğru mu?
CEVAP
Doğru değildir. İmam-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki:
Sâlih amel, İslam’ın beş şartıdır. İslam’ın bu beş temelini, bir kimse hakkıyla kusursuz yaparsa, Cehennemden kurtulur, çünkü bunlar, sâlih işler olup, insanı günahlardan ve çirkin şeyleri yapmaktan korur. Nitekim Ankebut suresi, 45. âyetinde mealen, (Kusursuz kılınan bir namaz, insanı kötü işleri işlemekten korur) buyuruldu. İslam’ın beş şartını yerine getirmek nasip olan kimse, nimetlerin şükrünü yapmış olur. Şükrü yapınca, Cehennem azabından kurtulmuş olur; çünkü Nisa sûresi, 147. âyetinde mealen, (İman edip şükrederseniz, azap etmem) buyuruldu. (1/304)

Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(İman edip sâlih ameller işleyenler için, mağfiret ve bol rızık vardır.) [Hac 50]

(İman edip sâlih amel işleyenlere, kesintisiz mükâfat vardır.)[İnşikak 25]

(İman edip sâlih ameller işleyenlere cennetler vardır.) [Tin 6]

(Allahü teâlâ, kâfirken tevbe ve iman edip sâlih amel işleyenlerin seyyiatını hasenata [günahlarını sevablara] çevirir.) [Furkan 70]

(İman edip sâlih amel işleyenler ve Rablerine güvenip huşu ve tevazu ile itaat edenler Cennet ehlidir. Onlar orada ebedî kalırlar.)[Hud 23]

(İman edip sâlih amel işleyenlerin [ibadetleri yapıp haramlardan kaçanların] yeri Firdevs cennetleridir.) [Kehf 107]

(Asra yemin olsun ki, insanlar ziyandadır, ancak iman edip sâlih amel işleyenler, hakkı ve sabrı tavsiye edenler müstesnadır.) [Asr 1-3]

(İman edip sâlih amel işleyenler, Cennet ehlidir ve orada ebedî kalırlar. Biz hiç kimseye gücünün üstünde bir şey teklif etmeyiz.)[Araf 42] Bu âyet-i kerime, istisnasız herkesin iman edip sâlih amel işleyebileceğini, sâlih amelin, insanın gücünün üstünde bir şey olmadığını bildiriyor. (Beydâvî)

Mürşid-i kâmil, tasavvufta olgunlaşmış, evliyalık mertebelerinin sonuna ulaşan ve başkalarını da bu yolda yetiştirebilen, sözü senet olan, icazetli âlim demektir. Böyle bir zatın ibadetiyle sıradan bir Müslümanın ibadeti aynı olmamakla beraber, sâlih ameli herkes işleyebilir, ama herkes mürşid-i kâmil olamaz. Hattâ her evliya da mürşid-i kâmil değildir.

Kâfirlerin ve bid’at ehlinin iyilikleri

Sual: Kur’anda, (Zerre kadar hayır işleyen sevabını, zerre kadar şer işleyen de cezasını görür) denirken, Müslüman-kâfir, salih-fâsık ayrımı yapılmıyor. Bu ayrımı yapmak gerekir mi?
CEVAP
Elbette, gerekir. Yapılan iyilik ve ibadetlere sevab alabilmek için, imanlı olmak şarttır, çünkü imansızın ameli makbul değildir. İmanın da düzgün yani Ehl-i sünnet itikadında olması şarttır. Bid’at ehli, âhirette, yaptığı ibadetlere, hayır hasenata sevab alamaz. Fâsık Müslümanlar yani itikadı Ehl-i sünnet olup da, günahkâr olanlar, kâfirler gibi değildir, ancak onların günahları sevablarından çok olursa onlar da zarara uğrayanlardan olurlar. Sevabları çok olursa Cennete giderler.

Türkiye’de oy kullanma yaşı 18’dir. Milletvekili seçilme yaşı 25'tir. Şimdi 17 yaşındaki bir gencin, (18 yaşındaki gençler, oy kullanıyorlar da, ben niçin oy kullanamıyorum. Bu ne adaletsizlik) demeye hakkı var mıdır? 20 yaşındaki bir gencin de, (25 yaşındakiler milletvekili adayı olurken, ben niye olamıyorum) demesi normal midir? Bir avukatın, (Bana niçin doktorluk yaptırmıyorlar?) demesi, bir doktorun da, (Bana niçin avukatlık yaptırmıyorlar. Böyle adalet olmaz) demesi normal midir? Birçok ülke, pasaportu olmayan kimseyi geri çeviriyor, ülkesine koymuyor. Pasaportsuz birinin, (Herkes gidiyor, beni niye koymuyorlar? Bu ne adaletsizlik) demesi elbette yanlıştır. İman pasaportu olmayan, ne iyilik yaparsa yapsın Cennete giremez. Dinin sahibi Allahü teâlâdır. Kuralı koyan Odur. Allahü teâlânın nimetleri, iyilikleri, her an insanların iyisine, kötüsüne, kâfir-Müslüman herkese gelmektedir. Herkese mal, evlat, rızık, selamet ve her iyiliği ayrım yapmadan göndermektedir. Çalışanın emeğini zayi etmiyor. Mal ve evlat sahibi çok kâfir vardır. Kâfirlere, yaptıkları iyiliklerin karşılığı sadece dünyada verilmektedir. Birkaç âyet-i kerime meali:
(Kâfirlerin faydalı işleri fırtınalı bir günde rüzgârın savurduğu küller gibidir. Âhirette o işlerin hiç faydası olmaz.) [İbrahim 18]

(De ki: En çok ziyana uğrayanlar, dünya hayatında iyi işler yaptıklarını sandıkları hâlde, çabaları boşa gidenlerdir. İşte onlar, Rablerinin âyetlerini ve Ona kavuşmayı [dirilmeyi, hesabı, ceza ve mükâfatı] inkâr eden, bu yüzden amelleri boşa giden kimselerdir. Onlar için, Kıyamet günü, hiçbir terazi tutmayız. [İyilikleriyle kötülüklerini ölçmeyiz, çünkü amelleri boşa gitmiştir, tartıya girecek makbul şeyleri kalmamıştır.]) [Kehf 103, 104, 105]

(Kâfirlerin iyi işleri engin çöllerde görünen seraba benzer. Susayan kimse onu uzaktan su sanır, ama yanına varınca, umduğunu bulamaz.) [Nur 39]

Bununla beraber, dünyada herkese iyilik etmiş, cömert kâfirle, herkese zulmetmiş bir kâfir aynı cezaya çarptırılmayacaktır. Cehennemin yedi tabaka olması da bunu göstermektedir. Bir münafıkla, bir mürtedle, dünyada iyilikleri görülen kâfirler aynı yerde azap görmeyecektir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Kıyamette en şiddetli azabı, zalim hükümdar görür.) [Ebu Nuaym]

Zalim değilse, cömertse, insanlara iyilik etmişse, zalime göre daha hafif azap görür. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Allahü teâlâ, Cehennem bekçisine, cömert kâfir için, “Bunu cömertliği derecesinde hafif yere koy” buyurur.) [Deylemi, Ebu-ş-şeyh]

Neticede herkes yaptığı iyiliğin de, kötülüğün de karşılığını görür.

Fâsık müslümanlar yani itikadı Ehl-i sünnet olup da, günah işleyen müslümanlar, kâfirler gibi değildir; ancak onların günahları sevablarından çok olursa onlar da zarara uğrayanlardan olur. Sevabları çok olursa, Cennete gider.

Ehl-i sünnet ve ihlâslı kimsenin işlediği sevablar ise çok değerlidir. Bir fâsık Uhud dağı kadar altın sadaka verse, salih müslümanın ihlâsla verdiği bir avuç arpadan değerli olamaz. Bid’at ehlinin ise hiçbir iyiliğine sevab verilmez.

Sıkıntıda ibadet

Sual: Sıkıntılı, hastalıklı hâlde ve güçlükler içinde namaz kılmak, oruç tutmak ve başka ibadetleri yapmak, rahat, sağlıklı ve kolay yapılan ibadetten daha mı kıymetlidir?
CEVAP
Evet, daha kıymetlidir. Mesela yazın sıcak ve uzun günlerde oruç tutmak, kışın kısa günlerde tutmaya göre daha sevab olur. Ancak, o sıkıntılı ortamın kendi elinde olmadan meydana gelmesi gerekir.

Fitne, fesat zamanında yapılan hizmetler de, çok kıymetlidir. Hele başka mâniler de araya girerse, bunları göğüsleyip yapılan ibadetin sevabı o kadar çoktur ki, ancak Allahü teâlâ bilir. Çünkü mâniler karşısında ibadeti yapmak güçlüğü, sıkıntısı, o ibadetlerin şanını, şerefini göklere çıkarır. Engelsiz kolay yapılan ibadetler, o kadar faziletli olmaz. Bir hadis-i şerif:
(Mümin, hastalanıp ibadet edemeyince, Allahü teâlâ, günahları yazan soldaki meleğe, “Onun günahlarını yazma” emrini verir. Sevabları yazan sağdaki meleğe de, “Ona sıhhatliyken yaptığı amellere verilen sevabların en güzelini yaz, ben onun durumunu bilirim ve onu bu hâle ben getirdim” buyurur.) [İbni Asakir]

Demek ki, elde olmadan gelen sıkıntılar içindeki ibadetin kıymeti çok fazla oluyor.

.

Çalışmak ibadet mi?

Sual: Çalışan personele namaz kıldırmamak için, (Çalışmak daha büyük ibadet) demek dine aykırı değil mi?
CEVAP
Elbette dine aykırıdır. Namazı hafife almak küfür olur. Namaz kılmadan, çok çalışılsa da ibadet edilmiş olmaz. Ancak namaz kılanın ibadeti makbuldür. İki hadis-i şerif meali şöyledir:
(Namaz kılmayanın ibadetleri kabul olmaz.) [Ebu Nuaym]

(Kasten [mazeretsiz] namaz kılmayanın diğer amellerini Allahü teâlâ kabul etmez. Tevbe edinceye kadar da Allah’ın himayesinden uzak olur.) [İsfehanî]

Görüldüğü gibi, namaz kılmayanın hiçbir iyiliği, çalışması, hattâ ibadetleri bile kabul olmaz. Kabul olmaz demek boşa gider demek değildir, namaz kılmamakla büyük günaha girdiği için bu işlerden kazandığı sevab, o büyük açığı kapatamaz demektir.

Bir kimse, beş vakit namazını kılar ve doğru niyet ederek çalışırsa, elbette onun her yaptığı iş ibadet olur. İmam-ı Gazalî hazretleri buyuruyor ki: Her sabah, (Kendimin ve ailemin rızkını kazanmak, onları kimseye muhtaç bırakmamak, Allahü teâlâya rahat ve temiz ibadet edebilmek, namazımı aksatmadan kılmak, âhiret yolunda yürüyebilmek için işime gidiyorum) diye niyet eden ve Müslümanlara iyilik, yardım ve nasihat etmeyi, emr-i maruf, nehy-i münker yapmayı kalbinden geçiren kimse, işini yaptığı müddetçe hep sevab kazanır. Böyle niyet edince, onun her işi, her çalışması ibadet olur. (K. Saadet)

.

İbadet ve Cennet

Sual: İslam Ahlakı kitabında, (Allahü teâlâ, ibadetleri, Cennete girmek için sebep yaptığını bildiriyor. Yani Cennet nimetlerini ibadetlere karşılık olarak yaratmıştır. Hadis-i şerifte “Hiç kimse Cennete, ibadeti sebebi ile girmez” buyuruldu. Karşılık başkadır, sebep olmak başkadır) deniyor. Burada bir çelişki yok mu?
CEVAP
Çelişki yoktur. İman etmeyeni ve ibadet etmeyeni de Cennetine koymaz. Cenneti ibadetlere karşılık yaratmıştır. Karşılık başkadır, sebep başkadır. Cennete, Allahü teâlânın lütfu ve ihsanı ile girilir. Lütuf ve ihsana kavuşmak için, imanlı olmak şart olduğu gibi, imanı korumak için ibadete de ihtiyaç vardır. İmanı olmayanlara bu lütfu yapmıyor.

Yurtdışına çıkmak için pasaport alsak, hac mevsimiyse hacca gidemeyiz, pasaportumuzu vize etmezler. Pasaportumuz var diye her ülkeye giremeyiz. Pasaportun vize şartı vardır. Ama pasaportu olmayan o ülkeye giremez. Pasaport oraya girmek için bir sebeptir, ama vizesi şarttır.

İşte imansız ve ibadetsiz kimse pasaportsuz kimseye benzer. Vize edecek bir şeyi yoktur.

Pasaportu olan ise eğer vizesi yapılırsa o ülkeye girer. Girmesinde bir sakınca yoksa vizeleri yapılıyor. İbadet eden kimsenin imanı düzgünse vizesi yapılıp Cennete giriyor. Bizim ibadetimiz var, çekilin, biz vizesiz gireriz diyemeyiz. Eğer imanı bozuksa bu ibadeti de işe yaramaz, pasaportu vize edilemez. Demek ki, pasaportu olan bile vizesiz Cennete giremiyor. Pasaportsuz ise hiç girilmez. Vize edilebilecek bir pasaporta sahip olmak gerekiyor.

İmanla ölen kurtulur
Sual: (İmanla öl, gerisine karışma) deniyor. O zaman günahlarımız ne olacak?
CEVAP
Bu söz hadis-i şeriftir. İmanla ölmek, Ehl-i sünnet itikadı üzerine ölmek demektir. Bid’at inanışla ölen, bu müjdeye kavuşamaz. Büyüklerimiz,(Doğru imanla ölene şefaat çoktur, onun için korku yoktur)buyuruyor. Ahirette şefaat çoktur. Peygamberler şefaat edecek, melekler, âlimler, salihler, şehidler, hacılar şefaat edecek, okunan Kur'an-ı kerim şefaat edecek. Daha çok, şefaatler olacaktır. Yeter ki doğru imanla ölmelidir. Tevbe edilen günahlar, zaten affedilir. Tevbe edilmeyen günahlar ne kadar büyük olursa olsun, şefaatle affolacaktır. Bir hadis-i şerif meali:
(Büyük günah işleyen her mümine şefaat edeceğim.) [Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai]

Görüldüğü gibi, imanla ölen şefaate kavuşur. Önemli olan düzgün imanla ölmektir. Garanti şefaat olacak diye, günah işlemeye devam edilmemeli, çünkü günahlar zamanla insanı küfre sokar. Küfre düşene de şefaat olmaz. İman ancak, günahlardan kaçıp ibadetleri yapmakla korunur.

.

Hem iç hem dış organ

Sual: İbadet yönüyle ağız, vücudun hem dışı, hem içi kabul edilir mi?
CEVAP
Evet kabul edildiği yerler vardır:
Oruçta: Ağız oruç için vücudun dışı kabul edilir. Ağza su almakla oruç bozulmuş olmaz, çünkü ağız, vücudun dışıdır. Dişimiz kanasa kanı yutsak, oruç bozulur. Çünkü ağız vücudun dışı kabul edilir.

Gusülde: Ağız vücudun dışı kabul edilir, ağız yıkanmazsa veya ağızda yıkanmadık yer kalırsa, Hanefî’de gusül sahih olmaz.

Abdestte: Vücudun içi kabul edilir. Yüzü yıkamak farz iken, ağzın içi yıkanmasa abdeste mani olmaz. Dişimiz kanasa, kan ağızdan dışarı çıkmazsa abdest bozulmaz, çünkü ağız, vücudun içi kabul edilir. Kanı yutarsak yine bozulmuş olmaz. Çünkü kan, vücudun içinden vücudun içine gidince abdest bozulmuş olmaz.

Böyle farklı hükümler oluyor. Mesela Kurban bayramı, oruç için dört gündür. Bu dört gün içinde oruç tutmak haramdır. Ama kurban kesmek için, Hanefî’de ilk üç gündür. Dördüncü günü kurban kesilmez.

.

Namaz şov değildir

Sual: Malum gazetelerden biri, belediye otobüsünün içinde namaz kılan şoförün resmini çekip, (Birilerine yaranmak için şov yapıyor)diye manşet atmış. Müslüman bir ülkede namaz kılana böyle hakaret nasıl yapılır?
CEVAP
Bu haber, namazın dindeki önemini bilmemekten kaynaklanmaktadır. Bazı cahiller de, (Yolda namaz mı kılınır? Akşam eve gidince kaza edersin) diyorlar. Namaz, zamanında yapılması gereken vakitli bir ibadettir. Acıkan kimseye, (Şimdi yeme, birkaç gün sonra hepsinin yerine daha çok yersin) demek ne kadar yersizse, (Namazlarını gece kaza edersin) demek bundan daha yersizdir.

Müslüman, işinden ve aşından olacağını bilse de namazını yine kılar. Bu yüzden işinden olan çok Müslüman olmuştur. Namazdan taviz verilmez. Çünkü namazın dindeki yeri çok büyüktür. Otobüsün içinde olur, dışında olur, yol ortasında olur, muhakkak kılması lazımdır. İslam âlimlerinin büyüklerinden Seyyid Abdülhakim Arvasî hazretlerinin, (Bir vakit namazım kazaya kalmaktansa Allah bin kere canımı alsın!)buyurması namazın önemini göstermektedir. Asırlardır Müslümanlar her yerde, her zaman namaz kıldılar. Bir art niyetleri mi vardı?(Birilerine yaranmak için şov yapıyor) diyor. Peki, o birileri kime yaranmak için namaz kılıyor? Elbette her Müslüman Allah rızası için namaz kılar. Allah'a inanmayanlar bunu anlayamaz. Sabah herkes uyurken o kalkıp namaz kılar. O saatte kime yaranacak? Buna nasıl şov denir?

Âşık olmayan aşktan anlamaz. Mecnun’a, (Leyla kara kuru bir kız. Niye onu seviyorsun?) demişler. (Siz, ona benim gözümle baksanız, yanarsınız) demiş. Namaz aşkı olmayan da, namazı şov zanneder.

Dinden imandan ve namazdan haberi olmayan kimsenin, (Her gün her yerde namaz mı kılınır? Kılanların bir art niyeti vardır) diye düşünmesi, ya cahilliktir veya din düşmanlığıdır.

.

Farz borcu varken

Sual: (Zekâtını vermeyen ve imkânı varken borçlarını ödemeyen kimsenin, yaptığı hayır hasenata sevab verilmez) deniyor. O zaman boşa gideceği için Kur’an da okumamak, zikir çekmemek, selam verip almamak mı gerekiyor?
CEVAP
Hayır, zekâtla o ibadetlerin alakası yoktur. Farz borcu olan, o cins ibadetin nâfilesini yapamıyor. Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i Ömer’e verdiği öğütte, (Allahü teâlâ, farz borçlarını ödemedikçe, o farzla ilgili nâfileleri kabul etmez) buyuruyor. Mesela zekât vermiyorsa, sadakaları ve para ile ilgili nâfile olan bütün hayır ve hasenatı kabul olmuyor. Bir hadis-i şerif:
(Borcu varken verilen sadaka kabul olmaz.) [Buharî] (Taksitli borçlar buna dâhil değildir.)

Zekât vermemek haram olduğu için haram işleyenlerin diğer ibadetleri sahih olursa da sevabları noksan olur. İki hadis-i şerif:
(Haram işleyenin, haram yiyenin ve haram elbise giyenin duası kabul olmaz.) [Tergib-üs-salât]

(Bir lokma haram yiyenin, kırk gün duası kabul olmaz.) [Taberanî]

Farz namaz borcu varken, bunları kaza etmeden kıldığı nâfile namazlara sevab verilmez. Dürret-ül fahire kitabındaki hadis-i şerifte,(Farz namaz borcu olanın, nâfile namazı kabul olmaz) buyuruluyor. Mesela bir kimse farz olan ramazan orucunu tutmayıp, hep nâfile oruç tutarsa veya ramazan ayları gelip geçtiği hâlde kazalarını ödemeyip nâfile oruç tutarsa, kazalarını ödemedikçe bunlara sevab verilmez. Başka bir hadis-i şerif de şöyledir:
(Ramazanda bir gün oruç tutmayan, onun yerine bütün yıl kaza orucu tutsa, o bir günkü sevaba kavuşamaz.) [Tirmizî]

Sadece geçen seneden kalma oruç borcu varsa, ramazana kadar nâfile oruç tutabilir. Kaza borcunu ödemeden bir ramazan geçerse, oruç kazalarını ödemeden nâfile oruçlarına sevab verilmez. Çünkü farzın önemi büyüktür. Önce farzları yapmaya çalışmalı. İki hadis-i şerif:
(En üstün cihad, farzları edadır.) [Taberanî]

(Herkes nâfileyle meşgulken, sen farzları yapmaya çalış!) [Miftah-ün-necat]

İmam-ı Rabbânî hazretleri de buyurdu ki: Nâfilelerin farzlar yanındaki değeri, okyanus yanında bir damla gibi bile değildir. (1/260)

Büyük zatlar, (Denizi bırakıp damlanın peşinde koşmak, ahmaklıktır) buyuruyor. Hangi farz olursa olsun önce kaza borçlarımızı ödemeye çalışmalıyız.

Allah’ın ahlakıyla ahlaklanmak

Sual: İyi bir Müslüman olmak için, Allah’ın ahlakıyla ahlaklanıp, rahmetimizin, gazabımızı aşması gerekiyormuş. Bu tâbir uygun mudur?
CEVAP
Evet, uygundur. İmam-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Sevgili kul olmak için Allahü teâlânın ahlakıyla ahlaklanmak gerekir. (Allahü teâlânın ahlakıyla ahlaklanın) hadis-i şerifini açıklarken Hâce Muhammed Parisa hazretleri, Tahkikat kitabında buyuruyor ki:
Allahü teâlânın bir sıfatı (Basir)’dir. Yani Allahü teâlâ her şeyi görür. Bir kimsenin kalb gözü açılır, kendi ayıplarını ve başkalarının iyi huylarını görürse, yani başkalarını kendinden üstün görürse ve Allahü teâlânın her an gördüğünü göz önünde bulundurarak hep Onun beğendiği şeyleri yaparsa, bu sıfatla huylanmış olur. Allahü teâlânın bir sıfatı da (Mümit)’tir. Yani öldürücü demektir. Bir kimse, sünnetlerin yerine yerleşmiş olan bid'atleri yok ederse, bu sıfatla sıfatlanmış olur. Bütün sıfatlar, bunlar gibidir. (1/107)

Her Müslüman, (Allahü teâlânın ahlakıyla huylanınız!) hadis-i şerifine uyarak Allahü teâlânın ahlakıyla ahlaklanmalıdır. Mesela, Allahü teâlânın sıfatlarından biri (Settar)’dır. Yani günahları örtücüdür. Müslüman da din kardeşinin ayıbını, kusurunu örtmelidir. Allahü teâlâ, kullarının günahlarını affedicidir. Müslümanlar da, birbirlerinin kusurlarını, kabahatlerini affetmelidir. Allahü teâlâ kerimdir, rahimdir. Yani lütfu, ihsanı boldur ve merhameti çoktur. Müslüman da cömert ve merhametli olmalıdır. Her güzel ahlak da böyledir. (S. Ebediyye – R. Nasıhin)

İmam-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki:
[Deylemî’nin rivayet ettiği] (Sabekat rahmeti alâ gadabî = Rahmetim gazabımı aştı) hadis-i kudsîsinde, rahmet sıfatının, gazap sıfatını aşması, müminlerin günahkârlarına karşı olan, gazap sıfatını aşması demektir. Yoksa rahmet sıfatının kâfirlere karşı olan, zatın gazabını aşması demek değildir. (1/266)

Müslümanın da, Müslüman kardeşine rahmeti yani merhameti, gazabından, nefretinden çok olmalı. Kâfirlere karşı ise, gazaplı olmalı. Çünkü Allahü teâlâ, Eshab-ı kiramı, (Kâfirlere karşı çok çetin, sert davranırlar) diye övüyor. (Feth 29)

İslam’a ve Müslümanlara düşmanlık edenlere, saldıranlara karşı sert olmalı. Bir âyet-i kerimede, (Kâfirlere karşı sert ol!) buyuruluyor. (Tevbe 73)

Bir hadis-i şerifte de, (Ümmetimin hayırlısı, demir gibi dayanıklı olanıdır) buyuruldu. (İslam Ahlakı)

Evet rahmetimiz gazabımızı geçmeli, ama bu sadece Müslümanlar için olmalı. Hainlerin ihanetine göz yummak da, ihanete ortak olmak olur.

Oruç tutmamak haramdır

Sual: Oruç tutmamak, namaz kılmamak ve zekât vermemek günah mıdır? Yoksa bunları yapmayan sadece sevabdan mı mahrum kalır?
CEVAP
Bunlar farzdır. Farzları yapmamak büyük günahtır. Farz, Allah'ın yapılmasını kesin olarak emrettiği ibadetlerdir.

Oruç için Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Ey iman edenler! Oruç, sizden önceki ümmetlere farz olduğu gibi sizin üzerinize de farzdır.) [Bekara183]

(Oruç size sayılı günler olarak yazıldı [farz kılındı], sizden her kim hasta yahut yolcu olursa, tutamadığı günler kadar diğer günlerde oruç tutar. İhtiyarlık veya iyileşme ümidi kalmamış hastalık gibi devamlı mazereti olup da oruç tutmaya gücü yetmeyene fidye gerekir. Fidye, bir fakir doyumu miktardır. Bunun dışında kim gönüllü bir hayır yaparsa, bu kendisi için daha iyidir. Eğer gerçekleri anlıyorsanız, her zorluğa rağmen oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır.) [Bekara 184]

Oruç hakkında iki hadis-i şerif:
(Allahü teâlâ, size Ramazan orucunu farz kıldı.) [Nesaî]

(Ufukta enine doğru yayılıp giden fecirde ise namaz kılmak helâl olur ve Ramazan’da yemek haram olur.) [Kurtubî]

Oruç, dinin en büyük farzlarından biri olup, yiyip içmeyi ve cimayı yasaklayan, nefse de ağır gelen bir ibadettir. Kötülüğü emreden nefsi, o kahreder. (Redd-ül-muhtar)
***
Namaz için Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Namaz müminler üzerine vakitleri belli bir farzdır.) [Nisa 103]
***
Zekât hakkında Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Altın ve gümüşü [malı, parayı] biriktirip Allah yolunda harcamayanlara [zekâtını vermeyenlere] çok acı azabı müjdele![Zekâtı verilmeyen mallar] paralar, Cehennem ateşinde kızdırılıp, sahiplerinin alınlarına, böğürlerine, sırtlarına [mühür basar gibi]basılacaktır. Bu kendiniz için biriktirdiğiniz servettir. Biriktirdiklerinizi [azabını] tadın denilecektir.) [Tevbe 34, 35]

İbni Mace’nin bildirdiği hadis-i şerifte, Peygamber efendimiz, (Zekâtı verilmeyen mallar, yılan olup sahibinin boynuna dolanır)buyurduktan sonra, şu mealdeki âyet-i kerimeyi okudu:
(Allah’ın ihsan ettiği mallarda cimrilik edenler [o malların zekâtını vermeyenler], iyi ettiklerini [zengin kalacaklarını] sanıyorlar. Hâlbuki kendilerine kötülük etmiş oluyorlar, o mallar Cehennemde, [yılan şeklinde] boyunlarına dolanacak [onları sokacak].) [Âl-i İmran 180]

Görüldüğü gibi farzı yapmayan, sadece sevabından mahrum kalmaz, ona ağır cezalar da verilir. Farzı yapan ise, büyük sevablara kavuşur

.

Haramlardan bazıları

Sual: Kolay anlamak için, haramları maddeler halinde bildirmeniz mümkün mü?
CEVAP
Haram olduğu, kitaplarda bildirilenlerden bazıları şunlardır:

1- Abdestte ve gusülde, lüzumundan fazla su kullanmak,
2- Adak etini zenginlerin yemesi,
3- Aksırıp elhamdülillah diyene, yerhamükellah dememek,
4- Alkollü içki içmek,
5- Allahtan başkasına eğilmek veya secde etmek,
6- Allahü teâlâdan gayri eşyaya yemin etmek,
7- Allahü teâlânın Rahman, Kuddüs ve Halık gibi isimlerini insanlara koymak,
8- Arkadaşının elini öpmek,
9- Avret yerini açmak ve başkasının avret yerine bakmak, [Erkeğin avret yeri göbekle diz arası, kadının avret yeri el ve yüz hariç her yeridir.]
10- Bakkala borç para verip, o para bitinceye kadar ondan mal satın almak,
11- Başı açık gezen kadına, yakınlarının razı olması,
12- Başkasının malını ondan izinsiz kullanıp yerine koymak,
13- Başlık parası almak,
14- Bayram günü oruç tutmak,
15- Besmelesiz kesilen ve kitapsız kâfirlerin kestiği hayvanı yemek,
16- Bidat sahiplerini sevmek ve saygı göstermek,
17- Bir günlük yiyeceği olanın dilenmesi ve bunu bilenin ona sadaka vermesi,
18- Bir Müslümanı yalan sözlerle övmek,
19- Bira, kımız ve kefir içmek,
20- Birine ücretsiz iş gördürmek,
21- Birinin malını şaka olarak alıp saklayarak onu üzmek,
22- Bulaşıcı hastalığın kesin bulaşacağına inanmak,
23- Büyüklerin giymeleri, yiyip içmeleri haram olan şeyleri çocuklara yaptırmak,
24- Camiye, necaset bulaştıracak olan deliyi ve küçük çocukları sokmak,
25- Canlı resmi yapmak,
26- Canlı resmini belden yukarıya asmak,
27- Cemaat arasında dolaşarak dilenmek ve buna sadaka vermek,
28- Cenazeye çiçek ve çelenk götürmek ve matem alametleri taşımak,
29- Cenazeyi camiye sokmak, [Namazını kılmak için de sokulmaz.]
30- Cuma ve bayram hutbelerini nutuk çeker gibi okumak,
31- Cünübün camiye girmesi, namaz kılması, Kur’an okuması, [Hayzlıya bunlar haram olduğu gibi, cima etmesi ve oruç tutması da haramdır.]
32- Çalgı çalmak ve dinlemek,
33- Deyyusluk etmek,
34- Din kardeşine üç günden çok dargın durmak,
35- Doyduktan sonra yiyip içmek,
36- Erkeğin altın yüzük takması,
37- Erkeğin hanımını çalışıp kazanmaya zorlaması,
38- Erkeğin ipek giymesi, altın ve gümüşü süs olarak takması
39- Erkeğin kadına ve kadının erkeğe benzemesi, Mesela erkeğin kolye takması,
40- Erkek hayvanın dişiye aşması için ücret almak,
41- Eshab-ı kiramdan herhangi birine sövmek,
42- Ezanı hoparlörle okumak,
43- Faiz alıp vermek,
44- Falcılığı öğrenmek ve falcılık yapmak,
45- Farz namazı, özürsüz kazaya bırakmak,
46- Farz ve haramlardan meşhur olanları, lüzumu kadar öğrenmemek,
47- Farzları terk etmek,
48- Fuhuş söz söylemek,
49- Gelinin, kapalı gelinlikle de olsa, yabancı erkeğe görünmesi,
50- Gıda almayıp ölmek,
51- Gıybet etmek ve dinlemek,
52- Gizli yamalı ve kusurlu malı yeni, sağlam diye satmak,
53- Hacılardan ayakbastı parası almak,
54- Hanımı bir defada üç talakla boşamak,
55- Hanımı dövmek, eziyet etmek, nafakasını tam vermemek,
56- Haram işlemeye başlarken besmele çekmek,
57- Haram yiyip içtikten sonra hamd etmek,
58- Haset etmek,
59- Hastalığı herkese söyleyip, halinden şikâyet etmek,
60- Hırsızlık ve gasp,
61- Hıyanet etmek,
62- Horoz ve diğer hayvanları dövüştürmek,
63- Hutbeye dünya sözü karıştırmak,
64- İbadetlere bid’at karıştırmak,
65- İcmaa muhalefet etmek,
66- İçi ve kursağı çıkarılmadan kaynar suda haşlanan tavuğu yemek,
67- İftira etmek,
68- İmamın namazda, ihtiyaçtan fazla yüksek sesle okuması,
69- İsraf etmek,
70- Kadına dübüründen yaklaşmak,
71- Kadının mahremsiz hacca veya sefere gitmesi,
72- Kadının, Kur’an, mevlid, ilahi okuyarak sesini yabancı erkeklere duyurması,
73- Kadınların kaşlarını inceltmesi,
74- Kadınların kesilen saçı ve diğer kılları erkeklere göstermesi,
75- Kadınların sokağa çıkarken güzel koku sürünmesi,
76- Kâfirlere ibadette benzemek, [Mekruh ve küfür olanları da vardır. Mesela kâfirler boyadığı için, onlara benzeme niyeti olmadan yumurta boyamak mekruhtur. Hristiyanlara benzemek niyetiyle olursa haram olur. Nevruz günü mecusilere benzemek niyetiyle olursa küfür olur.]
77- Kanuna uymayıp, cezaya, zarara sebep olarak fitneye yol açmak,
78- Karada, suda yaşayan haşeratı yemek,
79- Katillik,
80- Kendine nasihat verenlere kızmak,
81- Kendini tehlikeye düşürmek,
82- Kibirlenmek,
83- Kokmuş et yemek,
84- Köpek, kurt ve diğer yırtıcı hayvanları yemek,
85- Kumar oynamak,
86- Kur’an-ı kerimi abdestsiz tutmak,
87- Kur’an-ı kerimi Parayla okumak ve okutmak,
88- Kur’an-ı kerimi teganni ederek okumak ve dinlemek,
89- Kürtaj yapmak, çocuk düşürmek, [Zaruret varsa 120 güne kadar caiz olur.]
90- Makam sahipleri gelince, saygı için hayvan kesmek,
91- Malı olduğu halde, borcunu ödememek,
92- Mastürbasyon yapmak,
93- Mekke’deki evleri hac zamanında, hacılara ücretle kiraya vermek,
94- Metres tutmak, müta denilen geçici nikâh yapmak,
95- Muhtaç ana babadan izinsiz hacca gitmek,
96- Mübarek zatların resimlerini yükseğe asmak veya aşağı koymak,
97- Namaz kılarken yapması haram olan bir şeyi, hutbe dinlerken de yapmak,
98- Namazda Arapça’dan başka dille dua etmek,
99- Namazı özürsüz bozmak,
100- Namazları vakti girmeden önce kılmak, vaktinden sonraya bırakmak,
101- Ölünün avret yerine bakmak,
102- Ölünün bir yerini zaruretsiz kesmek, [Organ nakli caizdir.]
103- Pis, necis olan şeyleri yemek,
104- Rüşvet alıp vermek,
105- Sakalı bir tutamdan kısa yaparak sünneti değiştirmek,
106- Salih ana babanın haram olmayan emirlerini yapmamak,
107- Selam verenin selamını hemen almamak,
108- Sihir [büyü] yapmak yaptırmak,
109- Söz taşımak,
110- Suizan etmek, tecessüs etmek
111- Tesiri kesin olan ilaçları kullanmamak,
112- Uşur vermemek ve uşrunu vermediği mahsulü yemek,
113- Uyuşturucu kullanmak,
114- Vadesi gelmemiş çeki, senedi, iskonto yaparak ödemek, [Senet kırdırmak.]
115- Vücuda zarar veren şeyleri yiyip içmek,
116- Yabancı çocuğu kendi öz evladı olarak ilan etmek,
117- Yabancı erkeğin menisiyle tüp bebek sahibi olmak, taşıyıcı annelik,
118- Yalan söylemek, yalan yere yemin etmek, yalan olarak söz vermek,
119- Zekât ve sadakayı, malını haram yerlere harcayan kimselere vermek,
120- Zenginliğiyle veya makamıyla kendini başkalarından üstün görmek,
121- Zina, livata ve hayvana tecavüz.

.

Vacib olan işler

Sual: Vacib ne demektir, vacibler nelerdir?
CEVAP
Vacib, yapılması farz gibi kesin olan, fakat Kur’an-ı kerimdeki delili farz kadar açık olmayan emirlere denir. Vacibin hükmü farz gibidir. Vacibi terk etmek, tahrimen mekruhtur. İbadetlerdeki vaciblerden bazıları şunlardır:
1- Adağı yerine getirmek,
2- Başlanan nafile namazı tamamlamak,
3- Vitri kılmak ve kunut duasını okumak,
4- Namazda bir farzdan bir farza geçmek, mesela kıyamdan rükûa giderken ve secdeden kıyama kalkarken geçişi geciktirmemek,
5- Esselamü aleyküm ve rahmetullah diyerek namazdan çıkmak,
6- Farzların iki rekâtında ve diğer namazların her rekâtında Fatiha okumak,
7-Fâsid olan yani bozulan sünnet ve nafile namazları iade etmek,
8- İlk iki rekâtta Fatiha okumak,
9-Fatiha’yı zamm-ı sureden önce okumak,
10- Namazda son oturuşta Ettehıyyatü’yü okumak,
11- Namazda birinci oturuşta oturmak ve Ettehıyyatü’yü okuyunca beklemeyip kalkmak,
12- Bayram namazlarını kılmak ve kurban bayramında, Arefe günü sabah namazından, dördüncü günün ikindi namazına kadar, farzlardan sonra teşrik tekbirini okumak,
13- Cemaatle kılınan namazda imama tâbi olmak,
14- Namazda zamm-ı sure okumak,
15- Nisaba malik olan için fıtra vermek ve kurban kesmek,
16- Rükûda üç kere Sübhanallah diyecek kadar durmak,
17- İki secde arasında doğrulup oturunca, bir kere (Rabbiğfirlî)diyecek kadar durmak vacib olduğu gibi, rükûdan kıyama doğrulunca da, bu kadar durmak vacibdir. Eğer kavmede (Rabbena lekel hamd)denirse, hem sünnet işlenmiş olur, hem de vacib yerine gelmiş olur,
18- Gerektiğinde secde-i sehv yapmak,
19- Secdeleri birbiri arkasından yapmak,
20- Sesli okunacak yerde sesli, sessiz okunacak yerde sessiz okumak,
21- Tadil-i erkâna riayet etmek,
22- Tahrimen mekruhu terk etmek,
23- Tilavet secdesi yapmak.

Şart anlamındaki vacibler
Sual: Vacib kelimesinin şart, farz anlamına kullanıldığı yerler nelerdir?
CEVAP
Aşağıda, vacib diye geçen hükümler; farzdır, şarttır anlamında kullanılmıştır:
1- Allahü teâlânın, ihsan ettiği nimetlere şükretmek vacibdir. (Ahlak-ı alai)
2- Resulullahın peygamberliğini işitene iman etmek vacibdir.(Mevahib-i ledünniye)
3- Her asırda yaşayan her milletin, Resulullaha uyması vacibdir. (S. Ebediyye)
4- Semavi dinlerin âyet-i kerime veya hadis-i şerifle bildirilen ve nesh edilmeyen hükümleriyle amel etmek vacibdir. (Tefsir-i Mazheri)
5- Herkesin sanatının, mesleğinin ilmini öğrenmesi vacibdir. (Kimya-i Saadet)
6- Âyet ve hadislerle kesin olarak bildirildi ki, namaz kılmak vacibdir.(El-muvafakat)
7- Gıybetten sakınmak vacibdir. (Mekatib-i şerife m.85)
8- Hayzlı veya nifaslının, kan kesilince gusletmesi vacibdir. (Fetava-yı Hindiyye)
9- Düşman, İslam ülkesine saldırınca, herkesin savunması vacib olur.(El-ihtiyar)
10- Kabul edeceği umulan kimseye, emr-i maruf yapmak vacibdir.(Berika)
11- Emr-i marufu, yumuşak yapmak da vacibdir. (Berika)
12- Halife-i müsliminin seçip emrettiği ictihada göre amel etmek vacib olur.(Mecelle)
13- Avamın müctehidi taklit etmesi [bir mezhebe uyması], vacibdir.(Ez-Zehire lil Kurafi)
14- Bugün her Müslümanın, dört mezhepten birinde bulunması vacibdir. (Tahtavi)
15- Her müctehidin kendi ictihadına uyması vacibdir. (Mektubat-ı Masumiyye 2/36)
16- Nasslarda açıkça bildirilen emirlere uymak ve inanmak vacibdir.(Mektubat-ı Rabbani 2/36)
17- Rüşvet alanın, aldığı malı geri vermesi vacib olur. (Redd-ül Muhtar)
18- Müftünün müctehid olması vacibdir. Mutlak müctehid olmayan müftünün fetva vermesi haramdır. Bunun, sadece müctehidlerin fetvalarını nakletmesi caizdir. (Tuhfet-ül-arabi vel-acem)
19- Ana babaya hizmet etmek vacibdir. (Hadika)
20- Erkek olsun, kadın olsun, zi-rahmi mahrem akrabayı ziyaret vacibdir. (Berika)
21- Şafii’de, sünnet olmak vacibdir. (İslam Ahlakı)
22- Peygamberlerin mucize göstermeleri vacibdir. (Mektubat-ı Rabbani 3/86)
23- Bir mahallede salih kimse kalmayıp, fesat ve bid’at artınca, başka mahalleye göçüp yerleşmek veya böyle bir şehirden başka şehre hicret etmek vacib olur. (Kenz-i mahfi)
24- Hayvan keserken (Bismillahi) veya (Allahü ekber) demek vacibdir. (İbni Âbidîn)
25- Hanbeli mezhebinde sözünde durmak vacib, durmamak haram olur. (İslam Ahlakı)
26- Eshab-ı kiramın hepsinin salih ve adil olduğuna inanmak, hiçbirine dil uzatmamak, düşmanlık etmemek, bütün Müslümanlara vacibdir.(Mirat-i kâinat)
27- Sultan zalim de olsa, İslamiyet’e uygun emirlerine itaat vacibdir.(Faideli Bilgiler)
28- Resulullahın Ehl-i beytine ve hanımlarına saygı göstermek vacibdir. (Kurret-ül ayneyn)
29- Kâfirlerin ibadet olarak yaptıkları, kâfirlik alameti olan şeyleri tahkir etmek vacibdir. (Birgivi)
30- Allah’ın düşmanı olduğu için, kâfirlere (Buğd-i fillah) vacibdir.(Mektubat-ı Masumiyye 3/55)
31- Müslümana ilk vacib olan şey, ahkâm-ı İslamiyeye uymaktır. (El-münire)
32- Üzerinde Allah hakkı veya kul hakkı bulunanın, iki şahit yanında vasiyet yazması vacibdir. Üzerinde hak yoksa, vasiyet yazmak müstehab olur. (Cila-ül-kulub)
33- Borçları ödeyip, ölüme hazırlanmak ve ölüm hastalığında vasiyet yazmak vacibdir. (S. Ahiret)
34- Eshab-ı kirama uymak vacibdir. (Faideli Bilgiler) [Bu, müctehidler içindir.]
35- Kız ve oğlan çocuk, yedi yaşına gelince, namazı emretmek velisine vacib olur.(Ey Oğul İlmihali)
36- Dar-ül-harbde imana gelenin, Dar-ül-islama hicret etmesi vacib olur. (Redd-ül-muhtar)
37- Çocuğun, babasına hizmet etmesi vacibdir. (Hadika)
38- Zengin babanın, fakir çocuğunu evlendirmesi vacibdir. (Uyun-ül-besair)

Hadis-i şeriflerde de buyuruluyor ki:
(Helal kazanmak için sıkıntı çekenlere, Cennet vacib olur.) [R. Nasıhin]

(Allah’a şirk koşmadan ihlâsla ibadet edene, Cennet vacib olur. Allah’a şirk koşarak mülaki olana da, Cehennem vacib olur.)[Hâkim]

(Gurbetteyken ölen garip Müslümana, Cennet vacib olur) [E. Nuaym]

(Yalan yeminle, haksız olarak, birinin malını alana, Cehennem vacib olur.) [Bagavî]

(Ölürken kelime-i şehadeti söyleyene, Cennet vacib olur.)[Taberani]

(Beş vakit namazı doğru kılana, Cennet vacib olur.) [Taberani]

(Beş vakit namazı kırk gün cemaatle kılana, Cennet vacib olur.)[Ebu Ya’la]

(Bir yetimi, kendini kurtarana kadar bakıp büyütene, Cennet vacib olur.) [Taberani]

(Haşefe içeri girince, meni gelse de, gelmese de gusül vacib olur.) [Taberani]

(Köle, kadın, çocuk ve hasta hariç, Cuma namazı her Müslümana vacibdir.) [Hâkim]

(İmamla birlikte dört kişi olan köyde, Cuma kılmak vacibdir.)[Deylemi]

(Gaza vacibdir. Cenaze namazı da vacibdir.) [Ebu Ya’la]

(Ebu Bekir’i sevmek ve ona şükretmek vacibdir.) [Deylemi, Hatib, Münavi]

(Fıkıh öğrenmek, her Müslümana vacibdir.) [Hâkim]

(Aksırıp elhamdülillah diyen mümine, yerhamükellah demek vacib olur.) [Buhari]

(Kabrimi ziyaret edene, şefaatim vacib olur.) [Bezzar, Dare Kutni, Taberani, Kadı İyad]

(Bir mani yoksa emr-i maruf ve nehy-i münker vacibdir. Mani varsa susmak helaldir.) [Deylemi]

(İhlâsla, “Rabbim Allah, dinim İslam ve peygamberim Muhammed aleyhisselam” diyene, Cennet vacib olur.) [Hâkim]

İhanet etmek
Sual: İslam Ahlakı kitabında, (Fâsık, âlim olsa da imam yapılması mekruh olur, çünkü İslamiyet’e uymakta gevşek davranır. Buna ihanet etmek vacibdir) deniyor. (İhanet etmek vacibdir) ne demek oluyor?
CEVAP
İhanet kelimesinin birkaç manası vardır. İhanet, hainlik, haksızlık, kötülük anlamına geldiği gibi alçak ve hakir görmek, itibar etmemek, kıymet vermemek anlamına da gelir.

Fâsık insana, yani açıktan günah işleyene değer verip onu imamlığa geçirmemeli demektir. Ona değer vermemek vacibdir deniyor.

Müstehabın önemi

Sual: (Sağdan başlamak, teke riayet etmek müstehabdır) deniyor. Müstehab nedir? Mesela, abdestte yüzü sağdan sola doğru yıkamak müstehab mıdır?
CEVAP
Evet. (Allah sağdan başlamayı sever), (Suyu sağdan dağıtın!),(Sağ elle yiyip için, sağ elle alıp verin; çünkü şeytan, sol eliyle yiyip içer, sol eliyle alıp verir), (Karşınıza iki yol çıkarsa, sağdan yürüyün!) hadis-i şeriflerine uymalı. Bir şey karıştırırken, mesela çay, çorba, ayran gibi şeyleri, sağdan sola doğru karıştırılmalı. Otobüse binince sağ tarafa oturmalı. Bir şey alırken veya bir şey verirken teke riayet etmeli, 1, 3, 5, 7 gibi tek olmasına dikkat etmeli. Teke riayet etmek de sağdan başlamak gibi sünnet-i zevaiddir. Bunlar müstehabdır.

Müstehab demek, Resulullah'ın “sallallahü aleyhi ve sellem” ömründe birkaç kere yaptığı şeylerdir. Müstehabı işlemeyene günah olmaz. Ama müstehabı işleyene sevab çoktur. (İslâm Ahlâkı)

Bazen, müstehab deyince sünnet anlaşılır. (S. Ebediyye)

İmam-ı Rabbânî hazretleri, Mevlana Salih’e bahçeden birkaç karanfil getirmesini emretti. Onun, altı tane karanfil getirdiğini görünce buyurdu ki:
(Bizim en aşağı talebemiz, en azından (Allahü teâlâ tektir, teke riayet edeni sever) hadis-i şerifini bilir. Teke riayet müstehabdır. İnsanlar müstehabı ne zannediyorlar? Müstehab, Allahü teâlânın sevdiği şeydir. Eğer dünya ve âhireti Allahü teâlânın sevdiği bir şey için verseler, hiçbir şey vermemiş olurlar.)

Bu kadar kıymetli olan müstehaba, bazı örnekler bildirelim:

Abdesti bozulunca tekrar abdest almak ve mekruh vakit değilse, o abdestle iki rekât Sübha yani abdest için şükür namazı kılmak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Abdestten artan suyu, kıbleye karşı ayak üzere içmek müstehabdır.(İslam Ahlâkı)

Abdestten sonra çamaşırına biraz su serpmek müstehabdır. (Mızraklı İlmihâl)

Namaz kıldıktan sonra, abdestli iken, yeni namaz için bir daha abdest almak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Abdest alırken dişleri temizlemek sünnettir. Bunu misvakla yapmak müstehabdır.

Abdest alırken, dua okumak veya her uzvu yıkarken kelime-i şehadet getirmek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Abdestte üzerine su sıçratmamak, kıbleye karşı almak, kimseden yardım istememek, kalan sudan içmek, abdestten sonra kurulanmak, kelime-i şehadet getirmek, üç kere Kadr sûresini okumak ve iki rekat namaz kılmak müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Tuvalete özel pijama ile ve başı örtülü olarak girmek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Taharetlendikten sonra, arta kalan yaşlığı kurulamak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Kağıt oyunlarını oynadıktan sonra tekrar abdest almak müstehabdır.(Ebussuud Efendi Fetvaları)

Misafiri üç gün ağırlamak sünnet, daha fazlası ise müstehabdır. (S. Ebediyye)

Kabir ziyaret ederken, kıbleyi arkada bırakıp, meyyitin yüzüne karşı oturup selam vermek müstehabdır. (İhya)

Duaların sonunda hamd etmek müstehabdır. (Berîka)

Dua ederken avuçları açmak, iki el arası açık olmak, kolları göğüs hizasına kaldırmak, duadan sonra elleri yüze sürmek müstehabdır.(İslam Ahlâkı)

Duayı abdestli okumak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Bir yere toplanırken, oradan dağılırken, abdest alırken, abdestten sonra, kitap okurken, dînî sohbete ve önemli işlere başlarken salevat okumak müstehabdır. (Redd-ül-muhtar)

Kurban etinin üçte birini fakirlere vermek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Kendi mezhebinde mekruh değilse, başka mezheplerdeki farzları yapmak müstehabdır. Mesela Mâlikî veya Hanbelî olanın uyluklarını kapatması farz değil, ama Hanefî ve Şâfiî'de farzdır. Mâlikî ve Hanbelî olanın uyluklarını kapatması müstehab olur. (Redd-ül-muhtar)

Başka mezhebin farzlarına ve müfsidlerine uymak müstehabdır. Mesela Hanefîlerin yabancı kadına dokununca abdest almaları müstehab olur. (İbni Abidin)

Güzel giyinmek, güzel koku sürünmek müstehabdır. (Bahr)

Diğer üç mezhepte abdesti bozacak şey olunca, abdest almak müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Hayız bittikten sonra, gusletmeden vaty caiz ise de, gusletmek müstehabdır. (Dürr-ül muhtar)

Mevlid Kandili’nde, mevlidi Allah rızası için okumak, salevat-ı şerife getirmek, tatlı şeyler yedirip içirmek, hayrat ve hasenat yapmak, böylece, o gecenin şükrünü yerine getirmek müstehabdır. (Ni'met-ül kübrâ, Hadîka, M. Nasihat)

Yatsı namazını kış aylarında gecenin üçte birine kadar geciktirmek müstehabdır. Vitir namazını ise gece yarısından sonra kılmak müstehabdır. (Mektubat-ı Rabbânî)

Sabah namazını cemaatle kılarken her mevsimde ortalık aydınlanıncaya kadar beklemek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Son teşehhütte Rabbena’dan sonra, âyet ve hadislerde geçen duaları okumak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Rükû ve secde tesbihlerini 5, 7, 9 veya 11 kere söylemek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Kapalı yerdeyken deprem olursa, oradan dışarı kaçmak müstehabdır.(Bezzaziyye)

Son sünneti, farz ve ilk sünneti kıldığı yerden başka yerde kılmak müstehabdır. (İmdad-ül-fettah)

Yalnız kılanın, gece kıldığı farz veya nâfile namazlarında, sesli okuması müstehabdır.

Evvabin namazı kılmak müstehabdır. O vakitte 6 rekât kaza namazı kılan Evvabin namazı da kılmış olur. Çünkü müstehab ve sünnet, farzın yanında denizde damla bile değildir. (Mektubat-ı Rabbânî)

Öğlenin ve yatsının farzından sonra dört rekât ve akşamın farzından sonra altı rekât daha kılmak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Yatsının farzından önce 4 rekât namaz kılmak müstehabdır. (Dürr-ül muhtar, İhtiyar, Halebî)

Beş vakit namazdan sonra, hemen bir Âyet-el kürsi ve 99 tesbih ve bir tehlil okumak müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Şükür secdesi yapmak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Ölü yıkayacak kimsenin, önce gusletmesi müstehabdır. (S. Ebediyye)

Sünnete uygun okunan ezanı işitenin, oturuyorsa kalkması, yürüyorsa durması müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Çocuk için akika kesmek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Resulullah efendimiz için kurban kesmek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Kadınların, misvak yerine sakız çiğnemeleri müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

Yalan söyleyerek özür dileyeni affetmek müstehabdır. (İslam Ahlâkı)

İnsanlara müdara etmek müstehabdır. Yani, herkese karşı tatlı dilli, güler yüzlü olmalıdır. (İslam Ahlâkı)

Düğün davetine gitmek sünnet, başka ziyafetlere gitmek müstehabdır.(İslam Ahlâkı)

Mektupla [maille, mesajla] gelen selamı okuyunca hemen (ve aleyküm selam) demek farzdır. Bunu yazıp cevap olarak göndermek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Beyaz ve siyah giyinmek müstehabdır. (İbni Âbidin)

Vakit girdiği kesin anlaşılınca iftarı namazdan önce yapmak müstehabdır. (Tahtâvî)

Yatsı namazını kıldıktan sonra, ihtiyaç olmadıkça konuşmamak müstehabdır.

Cumartesi gününe gelse de, Arefe günü oruç tutmak müstehabdır.

Nimeti göstermek için, iyi ve kıymetli giyinmek müstehabdır. (Redd-ül-muhtar)

Allahü teâlânın ismini söyleyince, işitince, yazınca, celle celalüh, teâlâ gibi saygı sözlerinden birini söylemek, yazmak birincisinde vacib, tekrarında ise müstehabdır. Resulullah efendimizin ismini işitince salevat söylemek de böyledir. (Redd-ül-muhtar)

Eshab-ı kiramın isimlerini yazarken, okurken ve işitince, “radıyallahü anh” demek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Âlimlerin ismi geçince, “rahmetüllahi aleyh” demek müstehabdır.(Redd-ül-muhtar)

Hutbede, dört halifenin isimlerini söylemek müstehabdır. (S. Ebediyye)

Büyükler geldiği zaman, kalkarak karşılamak müstehabdır. (S. Ebediyye)

Salihlerin ve evliya zatların kabirlerinden bereketlenmek müstehabdır.(İhya-ül-ulum)

Üzerinde Allahü teâlânın hakkı veya kul hakkı bulunan kimsenin, iki şahit yanında vasiyet etmesi veya yazması vacibdir. Üzerinde hak bulunmayanın vasiyet etmesi müstehabdır. (S. Ebediyye)

Camiye sağ ayakla girmek, girince sağ tarafa oturmak müstehabdır. Ayakkabı, gömlek giyerken, başı tıraş ederken ve tararken, tırnak keserken, Müslümanın evine ve odasına girerken, sadaka verirken sağdan başlanır. Bunların zıddı olanları yaparken, mesela ayakkabı, çorap, elbise çıkarırken, Müslümanın evinden, odasından çıkarken, tuvalete girerken, sümkürürken, taharetlenirken soldan başlamak müstehabdır. Özürsüz bunların tersini yapmak, tenzihi mekruh olur. Sağ elle yiyip içmek, sağ elle kurban kesmek, sağ elle yazmak, çay, kahve, su gibi şeyler verirken sağdan başlamak müstehabdır. (S. Ebediyye)

İmam-ı Nevevî hazretleri buyuruyor ki: Mübarek, şerefli ve temiz işleri yaparken sağdan başlamak müstehabdır. Bunlara Sünen-i zevaid denir. Tekili Sünnet-i zaidedir. Ayakkabı, gömlek giyerken, saç tararken, misvak kullanırken, tırnak keserken, el, ayak yıkarken, mescide girerken, heladan çıkarken, sadaka verirken, yemek yerken, su içerken sağdan başlanır. Bunların zıddı olanları yaparken, mesela ayakkabı çıkarırken, taharetlenirken, sümkürürken soldan başlamak müstehabdır. Bunların tersini yapmak tenzihi mekruhtur. (Hadîka)

İmam-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Resulullah'ın âdet olarak yaptığı şeyleri yapmamak bid'at değildir. Bunları yapıp yapmamak, ülkelerin ve insanların âdetlerine bağlı olup, dînî hükümler değildir. Her ülkenin âdeti başka başkadır. Hattâ bir ülkenin âdeti zamanla değişir. Bununla beraber, âdete bağlı şeylerde de, Resulullah’a “sallallahü aleyhi ve sellem” uymak, dünya ve âhirette insana çok şey kazandırır ve çeşitli saadetlere yol açar. (1/231)

Gözyaşı ve Gece İbadeti

İbadetlerde Gözyaşı

Gece Namazı (Teheccüd Namazı)

Nafile Namazlar

Niçin İbadet Edilir?

İslam Dininde İbadetler