ABDULHAMİD HAN

ABDÜLHAMİD HAN Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı. İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar: Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi. Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur. Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur. Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı. Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız. Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar. Rabbim Başbakanımızı korusunu2026

ehlisunnnetde

YOBAZ NEDİR - ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

.Sual: Yobaz ne demektir?

  CEVAP :
    Yobaz, bütün hakîkatler kendisine gösterildiği hâlde, kabûl etmeyen, kendi indî ve hatâlı görüşünde körü körüne ısrar ve inat eden kaba, câhil kimse demektir.
    Her mesleğin, her ideolojinin yobazı olur. Meselâ din yobazı, fen yobazı, devrim yobazı, evrim yobazı, siyâset yobazı, laiklik yobazı gibi çeşitli yobazlar vardır.
    Yobazların en zararlısı, mal, para, makâm elde etmek için yabancı ideolojilerin, dinde reformcuların ve mezhepsizlerin propagandalarını yaparak, milletin îmânını, ahlâkını bozan, satılmış, din, fen ve siyâset yobazlarıdır. Bu yobazlardan bazılarına birer misâl verelim:

1- Câhil yobaz: Din ve dünya bilgilerinden mahrûm olanlardır. Bunlar, bölücülük yaptıkları gibi, din düşmanlarına çabuk aldanıp, zararlı yollara kolayca sürüklenebilir. Osmanlı târihini kana boyayan Patrona Halil, Kabakçı Mustafa, mehdîyim diyen Celâlî gibi kimseler bu yobazlardandır.
2- Din yobazı: İlimleri biraz varsa da, sinsi maksatlarına, mala, mevkiyekavuşmak için, bilmediklerini veya bildiklerinin tersini söylerler ve yaparlar.İslâmiyetin dışına çıkarlar. Kötülükte, dîni yıkmakta, câhillere örnek olur, rehberlik ederler.

Dinde büyük yara açtılar
      Dînimizde büyük yaralar açan İbni Sebe, Şeyh Bedreddîn, [İbniTeymiyye] vehhâbîlik fitnesini ortaya çıkaran Necdli Abdülvehhâb oğlu, Kahire müftüsü mason Abduh ile çömezi Reşîd Rıza, Hindistan’da İngilizlerin, İslâmiyete hücûmlarına vâsıta olan Ahmed Kâdıyânî ve yeni türeyen mezhebsizler [Seyyid Kutub, Mevdudi, Hamidullah] hep bu yobazlardandır. Bunlar, müslümanların din duygularını sömürerek, dînimizi içerden yıkmaya çalışmışlardır.
    3- Fen yobazı: Gençlerin îmânlarını bozmak, bunları dinden,İslâmiyetten ayırmak için, uydurdukları şeyleri fen bilgisi, tıb bilgisi, ilericilik olarak anlatıp, “din kitapları bu bilgilere uymadığı için yanlıştır, bunların gösterdiği yolda yaşamak gericiliktir” derler.

       4- Devrim yobazı: Devrim deyimi, Batı dillerindeki revolutiondeyiminin çift anlamını taşımakta ve hem dönüşme, hem de zorla değiştirme, [ihtilâl] anlamlarındadır. Diyalektik maddeciliğe göre, evrim ve devrim birbirine kökten bağlıdır. Devrim, evrimin zorunlu sonucudur. Devrimci yobazlara göre, bütün dünya, dinden uzaklaşarak mutlaka komünist olacaktır.

5- Evrim yobazı: Kimi ilk insanın bir hücreden, kimi maymundan, son olarak da ayıdan geldiğini ileri sürenler çıktı. Bilimsel olarak, bunların (Maymun veya ayı dölü) olmadıkları isbat edildiği hâlde, kabûl etmez, kendi yanlış görüşünde körü körüne inat edip, maymun dölü olduğunda ısrar eder.

6- Siyâset yobazı: Kendisi iktidarda olmadığı müddetçe, diğer partilerin hepsi demokrasi düşmanıdır, ülke ise baştanbaşa sefâlet ve karanlık içindedir. Muhalifleri iyi bir şey yapsa da desteklemez. Onun vazîfesi iyiye köstek olmaktır. Seçimi kaybetse de, zafer yine onundur.

      7- Laiklik yobazı: Önce laiklik nedir? Laikliğin ne olduğunu yetkili bir ağızdan, Anayasa hukuku profesörü Ali Fuat Başgil’den öğrenelim:

     Ord. Prof. Başgil diyor ki :
     (Laiklik, Batı hukukunda, din ile devletin ayrılması, devletin din, dinin de devlet işlerine karışmaması, dînin ma’nevî hayatın nizâmı olarak hüküm sürmesidir. Laikliğe bağlı olarak üç türlü devlet sistemi vardır:
      1- Laik olan devlet sisteminde: Din ve devlet birbirinden ayrılır ve biri diğerine karşı muhtar (autonome) bir vaziyet alır. Devlet din bezirgânlığı yapmadığı gibi, din düşmanı da kesilmez. Böylece laiklik en iyi bir itidâl ve muvazene sistemidir. Din hürriyeti, ancak laik bir devlette gün görüp yaşayabilir.
    2- Dine bağlı devlet sisteminde: Bu sistemde, bir zamanlar Batı’da olduğu gibi, din görevlileri memurlaşır, birtakım hurâfe ve taassuba kapılabilir.
     3- Devlete bağlı din sisteminde: Diyânet siyâsete kurban edilir. İktidar, din adamlarına hâkim olur. Dînî kurumları onlar kurup, onlar kapatır. Maaşını, mükâfât ve cezâsını onlar verir. Din adamları memurlaştırılarak emir kulu hâline sokulur. Hiçbir muhtariyet ve salâhiyeti kalmaz. Dinsizlik, din ve din adamları ile alay etmek moda hâline gelir.)

  Laiklik birinci maddede bildirildiği gibidir. Fakat laiklik yobazları, üçüncü maddedeki sistemi uygulamaya çalışırlar. Din yobazları dine düşmanlık etmekte, laiklik yobazları da laikliğe düşmanlık etmektedir.
       Ne yobazı olursa olsun, yobazlık aşırılıktır. İslâmiyet aşırılıktan uzak orta yoldur.


    * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

    * AYRICA, BAKINIZ :  Laiklik Nedir ?

*

************

GENÇLERİ HAYATA HAZIRLAMA SEMİNERİ

11 Mart 2013 bekir.ozer

[İHLAS VAKFI YURTLARINDAN MEZUN OLAN GENÇLERİ HAYATA HAZIRLAMA SEMİNERİ]

[30 HAZİRAN 2008 PAZARTESİ, Sâat: 19.30 – 20.30 Bahçelievler]

Prof. Dr. Ramazan Ayvallı

M. Ü. İlahiyat Fakültesi Öğr. Üyesi

Uzaktan-Yakından Teşrîf Eden Kıymetli Misâfirler,

Değerli Eğitimci Meslektaşlarım,

İstikbâlimizin Ümîdi Sevgili Gençler!

Her şeyi yoktan var eden, varlıkta durduran, bizlere ve bütün canlılara rızıklarını ve muhtaç oldukları her şeyi veren Allahü teâlâ?ya ?hamd ü senâ?; geçmiş ve gelecek bütün mahlûkâtın en üstünü, iki cihânın güneşi, dünyâ ve âhıretin Efendisi, Allahü teâlânın en sevgili kulu, Sevgili Peygamberimiz Hazret-i Muhammed aleyhisselâma; temiz ?Ehl-i Beyt?ine ve şerefli ?Eshâb?ına; onları sevenlere ve izlerinde gidenlere ?salât ü selâm?la sözlerime başlamak istiyorum.

Bu ?hamdele? ve ?salvele? vazîfelerinden sonra, ?İnsanlara teşekkür etmeyen, Allah?a da şükretmemiş olur? hadîs-i şerîfi gereğince, bir teşekkür vecîbemizi de îfâ etmemiz gerekir:

Böyle güzel, lüzûmlu ve faydalı bir toplantıyı düzenledikleri için, başta İhlâs Vakfı Mütevellî Hey?et Başkanı saygıdeğer Mehmed Okyay bey ve yardımcıları olmak üzere, bu organizasyonda emeği geçen herkese kalpten teşekkür ediyorum.

Kıymetli Kardeşlerim!

Sizlere, candan bir ?Hoş Geldiniz? dedikten sonra, kısa bir mukaddime yapacağım. Sözlerimin hemen başında, evvelâ şunu ifâde edeyim ki:

1- Geleceğimizin te?mînâtı olan yavrularımızı, ciğerpârelerimizi, çocuklarımızı, torunlarımızı ve gençlerimizi,millî, ma?nevî ve kültürel değerlerimize uygun olarak yetiştirmek, anne-baba, dede-nene, eğitimci, resmî, askerî ve sivil kuruluşlar, medya ve topyekûn toplum olarak hepimizin görevidir.

Bildiğimiz üzere, bizim mukaddes dînimiz, şanlı târihimiz, yüksek kültür ve medeniyetimizde; kıymetli örf, âdet ve an?anelerimizde eğitimden maksat “İYİ İNSAN”, orijinal ismiyle söylemek gerekirse “İNSÂN-I KÂMİL” meydâna getirmek ve bu insanı da cemiyete faydalı hâle getirmektir.

Zâten İslâm dîninde de, çocuk ve genç terbiyesinden, eğitiminden maksat, çocukların ve gençlerin, Allahü teâlânın râzı olduğu, kulların beğendiği, âilesine, cemiyetine, milletine, vatanına, devletine ve insanlığa faydalı birer insan olarak yetiştirilmesidir.

Bunların tahakkuku için, çocuk ve gençler, çeşitli güzel vasıflarla donatılmalıdır. ?Ağaç yaşken eğilir? ve ?Demir tavında dövülür? gibi ata sözlerimiz meşhûrdur. Her şey zamanında yapılmalıdır. Bu konudaki bir hadîs-i şerîf meâli şöyledir:

?Çocukken öğrenilen şey, taş üzerine kazınan nakış gibi kalıcıdır. Yaşlandıktan sonra öğrenmeye kalkması ise, su üzerine yazı yazmaya benzer.? [Hatîb Bağdâdî]

Bu bakımdan çocuklarımıza ve gençlerimize ilkönce, Kur?ân-ı kerîmi, Peygamber Efendimizi, dîn-i İslâmı ve İslâm Büyüklerini, cihâna örnek olmuş şerefli atalarımız Osmanlıların, Türklerin yüksek seciye ve ahlâkını, bütün millî ve ma?nevî değerlerimizi, târihimizi, târihî şahsiyetlerimizi, kültürümüzü ve medeniyetimizi öğretmeliyiz.

Bu mühim işi, daha sonraya bırakmamalıyız. ?Heleke?l-müsevvifûn: Sonra yaparım diyenler helâk oldular?hadîs-i şerîfi, ?Hayırlı işlerinizi hemen yapın; yarına bırakmayın? demektir.

2- Herkesçe bilindiği gibi, mahlûkâtın, yaratıkların en üstünü olan ?insan?ların diğer varlıklardan imtiyâzlı ve üstün olmaları, kuvvetle, vücut iriliğiyle, çok yemekle, yiğitlikle değil, îmân, ilim, ahlâk, edep, terbiye ve takvâya sâhip olmaları iledir.

“Şerefü””””””””l-insâni bil-ilmi vel-edeb, lâ bil-mâli ve””””””””n-neseb: İnsanın şerefi ilim ve edebledir. Mâl ve neseble değildir” kelâm-ı kibârı, konuyu ne güzel özetlemektedir?

Yine “İlim rütbesi, rütbelerin en yükseğidir” hadîs-i şerîfi, ilim rütbesinin durumunu yeteri kadar ifâdeye kâfî olsa gerektir.

Söz buraya gelmişken, mühim bir husûsu daha ifâde edelim:

Tarihte “Câhiliye Devri” denilen bir dönem vardır. Bu dönemde, Arabistan Yarımadası?nda, insanlar putlara tapıyor, fıçılarla içki içiyor, sabâhlara kadar kumar oynuyorlardı. Yine o devirde kuvvetli olan haklı sayılıyor, kadınlar bir ticâret eşyâsı gibi alınıp-satılıyor, kız çocukları diri-diri toprağa gömülüyorlardı. Elbette bunlardan râhatsız olan, memnûn olmayan akl-ı selîm sâhibi insanlar -az da olsa- mevcûttu ve bunlar Cenâb-ı Hakk?a tazarru ve niyâzda bulunuyor, bu karanlık gecenin bitmesi için âdetâ can-hırâş bir şekilde yalvarıyorlardı.

Hazret-i Ömer Efendimizin: “Biz, en zelîl bir kavim idik; Allahü teâlâ, bizi İslâmiyyetle azîz eyledi” sözü ne kadar mânidârdır.

Yine Hz. Ömer””””””””in (r.a.): “Câhiliye döneminde yaptığımız iki iş vardır ki, birine hâlâ gülerim; diğerine de hâlâ ağlarım” sözü de çok önemlidir. Bilindiği gibi bu iki şeyle kasdettiği, yolda tapınmak için yanlarına aldıkları putu, kıtlık olunca parçalayıp yemeleri ve kız çocuğunu diri diri toprağa gömmesi hususlarıdır.

Tabîî ki dünyânın diğer kıtalarında, bütün Avrupa, Afrika ve Asya?da da durum bundan farklı değildi.

Değerli Misâfirler!

3- Bilindiği üzere, ilk emri, “Oku” diye başlayan İslâm dîninde ilme büyük ehemmiyet verilmiştir. İlim mevzûunda, ilmin temîn edeceği yüksek dereceler husûsunda, Kur””””””””ân-ı kerîmde müteaddid âyet-i celîleler ve Peygamber Efendimizin birçok hadîs-i şerîfleri vardır. Neden?

Çünkü, şüphesiz ki kâmil bir îmân, tâm bir tâat ve ibâdet, Allahü teâlâya ve Resûl-i Ekremine bi-hakkın itâat ve ittibâ, iyiliği emretme ve kötülükten nehyetme, cihâd, i””””””””lâ-yı kelimetullah için yapılacak çalışmalar, İslâmı en iyi şekilde teblîğ, Allah yoluna da””””””””vet ve sâir hizmetler, lâyıkı vechile, ancak ilim, irfân ve hikmetle yapılabilir.

Kur””””””””ân-ı kerîmde en çok geçen kelime, ?Allah? lafz-ı celâlidir. Bu kelime, değişik şekillerde 2.697 defageçmektedir.

Kökü “alime” olan ?ilim? kelimesinden müştak (türemiş) olan kelimeler de, Kur””””””””ân-ı kerîmde pekçok defa zikredilmiştir. Mu””””””””cemlerden, fihristlerden yaptığımız bir araştırmaya göre, bu kelimelerin sayısı toplam olarak 676(altıyüz yetmişaltı)dır ki, ?Allah? kelimesinden sonra, Kur””””””””ân-ı kerîmde en sık geçen kelimelerden biri olduğunda şüphe yoktur.

Peygamberimiz, ilmin önemi ve âlimin fazîleti üzerinde o kadar durmuştur ki, iki sınıf dışındaki insanlarda âdetâ hayır olmadığını söylemiştir. Bu iki hayırlı sınıf ise, âlim (ilim adamı) ve müteallim(talebe, öğrenci)dir. [4 sınıftan biri olma, 5. gruptan olmama tavsiyesi]

4- İmâm-ı Gazâlî âlimlerin, velîlerin, mürşidlerin, rehberlerin, eğitimcilerin derece ve mertebesini ne kadar vecîz bir şekilde ifâde etmektedir.

Buyuruyor ki:

“İlim adamları olmasaydı, insanlar hayvanlar gibi olurdu. Çünkü âlimler insanları, öğretim vâsıtasıyla barbarlıktan çıkarıp insanlık seviyesine yükseltirler.”

Müslümanlar içinde, terbiye ve aydınlatma işiyle görevli husûsî muallimlerin bulunması gerekir. Büyük İslâm âlimi İmâm-ı Gazâlî (r. aleyh), her şehirde, akâid konusunda ortaya çıkacak tereddütleri gidermek için bir İslâm âliminin bulunmasının farz-ı kifâye olduğunu belirtmektedir. İşte İslâm nazarında öğretmen yetiştirilmesi, her türlü ihtiyaçtan önce gelmektedir.

Bilinmeyen konuların mutlakâ ilim ehline sorulması, Kur””””””””ân-ı Kerîm””””””””de geçen bir emirdir.

İlmin ayakta durması ulemânın varlığına bağlıdır. Dünyâ durdukça, ilim adamlarına olan ihtiyaç devâm edecektir.

Muallimler de eğitim ve öğretimin temel ihtiyâcıdır. Bir eğitim ve öğretimde, öğretmenin bilgisi, şahsî özellikleri ve öğretim metodlarına vukûfiyeti, birbirinden ayrılmaz bir bütün olup pedagojik esâslara göre çok önemlidir.

Kıymetli Dinleyiciler!

5- Son Peygamber olan Hazret-i Muhammed””””””””in (sallallahü aleyhi ve sellem), 23 sene gibi çok kısa zaman zarfında, 150 bin mübârek insan, güzîde sahâbe, “hayırlı bir ümmet” meydana getirmesi, onların da 50 sene gibi yine çok kısa bir zaman diliminde, gâyet mahdût imkânlarla, Endülüs””””””””ten Çin””””””””e kadar olan geniş coğrafî bölgeleri fethedip oralara ilim, irfân, ahlâk, fazîlet, medeniyet, adâlet, hakkâniyet, insan hakları, nûr ve hidâyet götürmeleri konusu ciddiyetle incelenmesi gereken bir konudur.

Bu çalışmaların bereketiyle meydâna gelen Karahanlılar, Timuroğulları, Babüroğulları, Gazneliler, Selçuklular ve Osmanlılar dillere destân olan devletlerdir.

Şüphesiz ki, Peygamberimizi, belirli kişilere veya özel bir sınıfa ders veren klasik bir eğitimci olarak düşünemeyiz.

O, Sahâbe-i Kirâm””””””””ı yani ilk müslümanları nasıl eğitmiştir? diye bir soru sorulacak olursa, tabîî ki evvelâ Kur?ân-ı Kerîm ile eğitmiştir cevâbını veririz. Zâten Hz. Âişe vâlidemiz de, Peygamberimizin ahlâkının, Kur?ân-ı Kerîm ahlâkından ibâret olduğunu ifâde etmiyor mu?

Muhterem Misâfirler! Bunları [bu 5 maddeyi] belirttikten sonra, gelelim bazı önemli konulara: [Bunları madde madde sizlere takdîm etmeye çalışacağım]

6- ALLAHÜ TEÂLÂYI SEVMENİN VE O?NA ŞÜKRETMENİN LÜZÛMU

Allahü teâlâyı sevmek için sebepler pek çoktur:

Evvelâ, müslümân olarak dünyaya gelmek. Yani, müslümân bir ana-babanın evlâdı olarak dünyaya gelmek, bütün ömrümüzce, Allahü teâlayı sevmek, Allahü teâlaya şükür ve hamd etmek için, tek başına en büyük sebeptir. Meselâ, Hıristiyan ana-babadan dünyaya gelmiş olsaydık, artık müslümânlık yolunu bulmak, bizim için, çok zor veya imkânsız olabilirdi.

Müslümânlığı sevmiş, elinden geldiği kadar müslümânlık yolunda yürümeye gayret etmiş bir âilenin çocuğu olmak da ayrı bir tâlihdir. İsmi müslümân ismi olup da, müslümânlık îcâplarını yapmayan hattâ müslümânlığı hor gören, nice sözde müslümânlar var.

Akıl ve iz?ân sâhibi olmak, iyi ve kötüyü anlayabilecek bir tahsîl ve anlayış seviyesinde bulunmak da Allahü teâlânın en büyük nimetlerindendir.

Bundan başka, insan haklarını tanıyan bir devletin ve hükümetin ferdi olarak yaşamak, sıhhatte olmak, başkalarına muhtâç olacak derecede fakîr olmamak vesâire gibi onlarca, yüzlerce, hattâ binlerce nimet, hep Allahü teâlânın lutuf ve ihsânıdır.

Çok cüz?î bir kısmını saydığımız bu nimetlerden mahrûm olan milyonlarca müslümânın, milyonlarca insanın bulunduğunu düşünürsek, Allahü teâlâyı nasıl sevip, şükretmemiz lâzım geldiği kolayca anlaşılır.

Değerli Kardeşlerim!

7- Bütün kâinâtı, canlı-cansız her varlığı, en mükemmel bir nizâm ve intizâm üzere yaratan ve onları her ân varlıkta durduran Allahü teâlâ, şu uçsuz-bucaksız olarak gördüğümüz koca ?kâinât?ta, sâdece ?dünya?nın insanlarla meskûn olmasını irâde etmiş, ?ilk insan? olarak ?Hz. Adem?i bu dünyaya göndermiş ve onu aynı zamanda ?ilk Peygamber? kılmıştır. Yüce Allah, insanlara muhtâc oldukları her türlü ni?meti de lutfetmiştir. Bu ni?metler sayılamıyacak kadar çoktur. [Bu konuda 2 âyet-i kerîme vardır.]

SÂHİP OLDUĞUMUZ NİMETLER VE BUNLARIN KIYMETİNİ BİLMEK

[YÜZMİLYONLARCA KİŞİDEN DAHA ŞANSLIYIZ]

Şimdi bir düşünelim. Zâten bir takvîm yaprağının arkasındaki şu cümleler de bizleri ciddî olarak düşündürmektedir:

?Eğer bu sabah sağ olarak uyanmış iseniz, dün ölen 330 bin insandan daha şanslısınız.

Eğer bu sabah hastalıklı değil de sağlıklı uyanmış iseniz, şu anda hasta olan 1 milyar insandan daha şanslısınız.

Bir harp tehlikesi ile, işkence görmek ihtimali ile, sağ kalma korkusu ile ve büyük tehlike ile karşı karşıya değilseniz, 500 milyon insandan daha iyisiniz.

Kilerinizde veya buzdolabınızda yiyeceğiniz, üzerinizde elbiseniz ve başınızı sokup uyuyabileceğiniz bir eviniz varsa, dünyadaki 3 milyar insandan daha zenginsiniz.

Cebinizde veya bankada paranız varsa, dünyânın en imtiyâzlı olan 1 milyar insanı arasındasınız.

Eğer birşeyler okuyabiliyorsanız, bu demektir ki, okuma-yazma bilmeyen 2 milyar insandan biri değilsiniz.

Anneniz-babanız sağ ise ve boşanmamışlarsa, eşiniz ve çocuklarınızla mes?ûd bir âile iseniz, siz bu dünyadaki nâdir insanlardan birisiniz.

O hâlde ne duruyorsunuz, hâlinize şükredin!?

Şüphesiz ki Cenâb-ı Hak, yarattığı şu mükemmel âlemle, kendi varlığını belli ettiği gibi, kullarına çok merhamet ve şefkat ettiği, acıdığı için, var olduğunu ayrıca ?Peygamber?leri vâsıtasıyla da bildirmiştir.

Ama maalesef günümüzde, şu ilim ve teknoloji asrında bile, ?Göklerdeki muazzam âlemleri, dünyâda gördüğümüz her eseri, dünyânın dönüşünü, gece ve gündüz hâdiselerini, mevsimleri ve herşeyi meydâna getiren tabîat kuvvetidir, tabîat kânunudur? diyerek Allahü teâlâyı inkâr eden kimseler hâlâ bulunmaktadır. İnkârcıların bu sözlerini normal bir aklın, hattâ basît bir anlayışın dahî kabûl etmesi mümkün değildir. Bunlara sormak lâzımdır ki:

?Bu muazzam eserlerin sâhibi yok mudur? İnsanların meydâna getirdikleri en ufak bir eserin, insan şuûr ve zekâsının bir mahsûlü olduğunu kabul ediyorsunuz da, bu, akılları durduran muazzam eserler, kendi kendine meydana gelmiş olabilir mi? Bu eserlerdeki intizâmı ve dengeyi, şuûrsuz ve donuk tabîat mı meydâna getirmiştir??

8- Bir babanın veya annenin evlâdına olan şefkat ve merhametinden daha çok kullarına merhamet eden Yüce Rabbimiz, insanları çirkinliklerden, bozukluklardan, kötülüklerden, sapıklıklardan, zulmetten, küfürden, dalâletten, karanlıklardan, ahlâksızlıklardan kurtarmak için, onlara ?dîn? göndermiştir.

Umûmî bir tarîf yapmak gerekirse ?İslâm dîni?, Allahü teâlânın, Cebrâîl ismindeki melek vasıtasıyle, Sevgili Peygamberi Muhammed aleyhisselâma gönderdiği, insanların, dünyâda ve âhirette râhat ve mes””””””””ûd olmalarını sağlıyan usûl ve kâidelerdir.

İslâm âlimlerinin buyurdukları gibi, bütün üstünlükler, faydalı şeyler, İslâmiyetin içindedir. Eski semâvî dînlerin görünür-görünmez bütün iyilikleri, bütün güzellikleri İslâmiyetin içinde toplanmıştır. Bütün seâdetler, muvaffakıyetler ondadır. Yanılmayan, şaşırmayan akılların kabul edeceği esâslardan ve ahlâktan ibârettir.

İslâmiyet, insanların hem rûhî, hem de maddî refâhını en mükemmel şekilde te””””””””min edecek prensipler getirmiştir. İnsan hak ve vazîfelerini en geniş şekilde düzenlemiştir. İnsanların yardımlaşmalarını, birbirlerine hizmet etmelerini ehemmiyetle istemektedir. Kendi idâresi altında bulunan insanların, evlâdın, âilenin ve milletlerin haklarını ve idârelerini öğretmekte; dirilere, geçmişlere, geleceklere karşı bir takım hak ve mes””””””””ûliyetler yüklemektedir. Seâdet-i dâreyn ya””””””””ni dünyâ ve âhıret seâdeti İslâmiyette toplanmıştır.

Burada netîce olarak söylemek gerekirse, İslâm dîni, ahlâkı ve medeniyeti doğru bir şekilde öğrenilir ve öğretilirse, ona uygun yaşanırsa, bütün fertler, âileler, cemiyetler, hattâ tüm insanlık râhat eder, huzûr ve sükûn içerisinde, emniyet ve âsâyîş üzere yaşarlar.

Kıymetli Kardeşlerim!

9- Şüphesiz ki, her yerde bir rehbere ihtiyaç vardır. Bir çırağın berber olması için, bir çocuğun terzi olması için birer ustaya ihtiyaçları vardır. Okuyup-yazabilmek, ilim sâhibi olabilmek için öğretmene, hocaya ihtiyaç vardır.

Hattâ hayvanlar da, her şeyi annelerinden öğrenirler.

Yollarda da yol levhalarına, muhtelif işâretlere, haritalara, krokilere, polislere ihtiyaç vardır. Havada ve denizlerde kazasız yol alabilmek için pusulaya gerek vardır.

Bir terim olarak ?REHBER?: ?Yol gösteren, kılavuz; bir kimseye veya bir topluluğa iyi ile kötüyü görmesinde ve doğru yolu bulmasında yardımcı olan, insanı Allahü teâlânın rızâsına kavuşturmaya çalışan, ilim ve ahlâk sunan zât? ma?nâsındadır. (?Mürşid? terimi de, bu ma?nâda kullanılmaktadır.)

Büyük âlim ve velîlerimizden İmâm-ı Rabbânî (kuddise sirruh):

?Allahü teâlânın Sevgili Peygamberi Muhammed aleyhisselâm; insanların rehberi, her bakımdan en güzeli, en iyisi ve en üstünüdür? buyurmuştur.

Yine büyük âlim İmâm-ı Gazâlî (rahmetullahi aleyh): ?Allahü teâlâyı tanımaya çalışmak, bunun için, İslâm ahlâkını bilen ve Cenâb-ı Hakk””””””””a kavuşturma yolunu gösteren bir rehber aramak ve ona uymak, İslâmiyet””””””””in emirlerindendir? buyurmaktadır.

?Allahü teâlâ, bir kulunu severse, âhirete yarar işler, iyi, güzel ameller yaptırır. Allahü teâlâdan hidâyet olmazsa, yüzlerce kitâb okusa, nasîhat dinlese yola gelmez. Yanî terbiye kabûl etmeyen kimseye nasîhat vermek, öküze tecvîd okutmaya benzer.? (İ. Gazali)

Gavsü?s-sekaleyn, gavs-ı a?zam lakablarıyla anılan Abdülkâdir-i Geylânî (kuddise sirruh) ise: ?İnsanlara rehberlik eden kimsede şu hasletler bulunmazsa, o rehberlik yapamaz. Kusurları örtücü ve bağışlayıcı olması, şefkatli ve yumuşak olması, doğru sözlü ve iyilik yapıcı olması, iyiliği emredip kötülükten men edici olması, misâfirperver ve geceleri insanlar uyurken ibâdet edici olması, âlim ve cesûr olması lâzımdır? buyurmuştur.

10- Bunları belirttikten sonra, burada, yine altını çizerek ifâde edelim ki: Herkesçe bilindiği gibi, bütün ?Peygamberler Tarihi?ni incelediğimizde ve son Peygamber olan Hazret-i Muhammed(s.a.s.)””””””””in hadîs-i şerîflerini okuduğumuzda, hepsinin gâyelerinin, yüksek ahlâklı iyi insanlar, âileler ve cemiyetler meydâna getirmek olduğunu görüyoruz.

Zâten, tekrâren belirtelim ki, bizim dînimizde, târihimizde, kültür ve medeniyetimizde eğitimden maksat ?iyi fert?, ?iyi âile?, ?iyi cemiyet? meydâna getirmek, özetle söylemek gerekirse “iyi insan”[orijinal ismiyle de “insân-ı kâmil”] meydâna getirmektir. [Medeniyetin tarifi ve İslâmın özeti]

Allahü teâlâ, insanların îmân etmelerini, kardeşçe yaşamalarını, sevişmelerini, birbirlerine yardımcı olmalarını istemiş ve bunları emretmiştir. İnanan insanların da kardeş olduklarını i?lân etmiştir.

Kıymetli Dinleyiciler!

11- Şimdi de, günümüzde bütün dünyanın başını ağrıtan anarşi ve terör münâsebetiyle birkaç kelime söylemek istiyoruz:

Gelmiş-geçmiş bulunan bütün Peygamberlerin getirdikleri ahkâm-ı dîniyyede dînin, nefsin (cânın), aklın, neslin (ırzın, nâmûsun), mâlın ve benzeri değerlerin korunması öngörülmüştür. Allahü teâlâ ve Peygamberleri, emir ve yasaklarında, bunları koruma altına almışlardır.

Halbuki bugün bütün dünyâda, bu sayılanlar da dâhil olmak üzere, bütün insan hakları ciddî bir şekilde ihlâl edilmektedir.

İNSANLARIN İÇİNE DÜŞTÜKLERİ BUHRÂNLARIN SEBEPLERİ

Günümüzde görülen, bütün dünyâdaki insanların içine düştükleri buhrânların, bunalımların en önemli sebebi, şüphe yok ki, insanların rûh ve madde dengesini kuramamaları, ulvî yaratılış gâyelerini unutmaları, fıtrat-ı selîmelerine uygun hareket edememeleridir. Yanî akl-ı selîmin îcâplarına göre hareket etmeyip, nefislerinin, süflî duygularının esîri olmaları, kemâle götüren yollardan ayrılmalarıdır.

Bugün insanlığın çok bunaldığı, çözmekte sıkıntıya düştüğü her şeyin çözüm ve çâresi, aslında bizim yüksek kültür ve medeniyetimizde, özellikle mukaddes dînimiz İslâmiyette vardır. Bugün çok perişan hâlde olan insanlığın kurtuluşu için, bizim bu yüksek kültür ve medeniyetimizden istifâde edilmelidir.

Mukaddes dînimizde adam öldürmek, yaralamak, malını almak, çalmak şöyle dursun, kalp kırmak bile büyük günâhlardan sayılmıştır.

Onun için Yunus Emre (rahmetullahi aleyh):

?Eğer bir gönül yıktınsa bu kıldığın namaz değil;

Yetmişiki millet dahî elin yüzün yumaz değil ? demektedir.

Peşînen ifâde edelim ki, câna, mâla, ırza hücûm etmek, aslâ İslâmiyetin tasvîp ettiği işler değildir. İslâmiyette, adâlet karşısında herkes eşittir. Sultan-tebea farkı gözetilmez.

Gerek bütün Peygamberler, gerekse Peygamberimizin vârisi durumunda olan, ?Ulemâ? ve ?Evliyâ? denilen, Allahü tealânın sevdiği kullar, hayâtları boyunca, insanları pek çok rûhî olgunluklara eriştirmek için çalışmışlardır.

ELE GEÇEN Nİ?METLERİ İNSANLARA HİZMETTE KULLANMAK

12- Ele geçen mevkı, makam, akademik kariyer, mâlî imkân (para-pul, mal-mülk, servet ü sâmân) gibi bütün ni?metler insanlara, millete-memlekete, vatana, devlete, müslümanlara, İslâmiyete hizmette kullanılmalıdır. Bu durum, hem o ni?metlerin kendisine verilmesinin sebebi, hem de imtihânı kazanmasının şartlarından biridir. Kendisine verilen ni?metlerle başkalarına hizmet ederse, insanlara iyilik yaparsa, onların ihtiyaçları için harcarsa, hem elindeki o ni?metler kendisinde kalır, hem de nimetleri arttırılır, ayrıca kendisine yeni nimetler verilir.

Nitekim Peygamber Efendimiz, hadîs-i şeriflerinde buyurmuşlardır ki:

?Allahü teâlâ, bazılarına dünyâda çok ni?met vermiştir. Bunları, kullarına faydalı olmak için yaratmıştır. Bu ni?metleri, Allahü teâlânın kullarına ulaştırırlarsa, ni?metleri azalmaz; ulaştırmazlarsa, Allahü teâlâ da, ni?metlerini bunlardan alır, başkalarına verir.? [Taberânî]

?Allahü teâlâ, bazılarını, halkın ihtiyaçlarını karşılamak, onlara yardımcı olmak için yaratmıştır. İhtiyaç sâhipleri bunlara başvurur. Bunlar için âhirette azâp korkusu olmaz.? [Taberânî]

?Duâsının kabûl, kederinin yok olmasını isteyen, darda kalanı ferâhlandırsın!? [İbn-i Ebi?d-dünyâ]

?Kim, arkadaşının ihtiyâcını görürse, Allah da onun ihtiyâcını karşılar.? [Taberânî]

?Bir müslümânın sıkıntısını giderene, Allahü teâlâ iki nûr verir. Bu iki nûrla Sırât?ta o kadar çok kimse aydınlanır ki sayısını ancak Allah bilir.? [Taberânî]

?Müslümân kardeşini sevindirmek mağfirete sebep olur.? [Taberânî]

İNSANLARIN EN İYİLERİ

Hadîs-i şeriflerde buyuruldu ki:

?İnsanların en iyisi, insanlara iyilik edendir.? [İmâm Ahmed]

?Arkadaşın iyisi arkadaşına, komşunun iyisi ise komşusuna iyilik edendir.? [Tirmizî]

?En iyiniz, kendisinden hep iyilik beklenen ve kötülük etmeyeceğinden emîn olunandır.? [Tirmizî]

[İmâm-ı Gazâlî?nin insanları 3?e taksîmi: Gıda – Devâ ? Dert]

LÂYIK OLANA DA, OLMAYANA DA İYİLİK EDİLEBİLİR

Peygamber Efendimizin, insanlara ne kadar güzel tavsiyeleri var:

?Lâyık olana da, olmayana da iyilik et. Eğer lâyık olana iyilik edersen ne iyi. Eğer o kimse iyiliğe lâyık değilse, sen, iyilik ehlinden olursun.? [İbnü?n-Neccâr]

Atalarımız da:

?İyiliği yap denize at, bilmezse balık, elbette takdîr eder Hâlık? demişlerdir.

?Her iyilik sadakadır.? [Tirmizî]

?Hayra vesîle olan, hayrı işlemiş gibidir. Allahü teâlâ, sıkıntıya düşene yardım edeni sever.? [İbnü?n-Neccâr]

?Amellerin en faziletlisi, bir mü?minin aybını örtmek, karnını doyurmak ve bir ihtiyâcını karşılamak sûretiyle onu sevindirmektir.? [Taberânî]

?Kalbler, kendine ihsân edene sevgi, kötülük edene de nefret duyacak şekilde yaratılmıştır.? [Ebû Nuaym]

Konuşmamıza, Sevgili Peygamberimizin iki hadîs-i şerîfleriyle devâm etmek istiyoruz:

Bir hadîs-i şerîfte: ?İnsanların hayırlısı (en iyisi), insanlara faydalı olandır? buyurulmuştur.

Diğer bir hadîs-i şerîfte ise şöyle buyurulmaktadır: ?Bir kavmin (topluluğun) efendisi, onlara hizmet edendir.?

İNSANLARA FAYDALI OLMA VE ONLARI SEVİNDİRMENİN ÖNEMİ

İnsanlara herhangi bir şekilde hizmet etmek, onlara faydalı olmak ve yine herhangi bir sûretle onları sevindirmek, mukaddes dînimiz İslâmiyette büyük sevâp kazanmaya vesîledir.

Nitekim Peygamber Efendimiz buyurmuşlardır ki:

?Farzlardan sonra en kıymetli amel, müslümân kardeşini sevindirmektir.? [Taberânî]

?Allahü teâlânın en sevdiği iş, elbise vererek veya doyurarak yahut başka bir ihtiyâcını karşılayarak, bir mü?mini sevindirmektir.? [Taberânî]

Bu konuda Sevgili Peygamberimizin başka müjdeleri de vardır:

?Dîn kardeşinin bir işini yapana binlerce melek duâ eder. O işi yapmaya giderken, her adımı için bir günâhı affolur ve kendisine kıyâmette ni?metler verilir.? [İbn-i Mâce]

?Dîn kardeşinin bir işini yapmak için gidenin, her adımında 70 günâhı affedilir ve 70 sevâb verilir. O iş bitene kadar, böyle devâm eder. İşi yapılınca, bütün günâhları affedilir. O işi yaparken ölürse, sorgusuz, hesâpsız Cennet?e gider.? [İbn-i Ebi?d-dünyâ]

?Bir kimse, dîn kardeşinin râhata kavuşması veya sıkıntıdan kurtulması için hükûmet adamlarına gidip uğraşırsa, kıyâmette sırât köprüsünden, çok kişinin ayaklarının kaydığı zaman, Allah, onun sür?atle geçmesi için yardım eder.? [Taberânî]

Kıymetli dinleyiciler!

Konuşmamızın sonunda özet olarak söyliyecek olursak, hiç şüphe yok ki, milletleri ayakta tutan, millî ve ma?nevî değerlerdir. Bu değerler, milletlerin birlik, beraberlik ve toplumsal dayanışma içerisinde yaşamalarını ve millî kimlikleriyle târih sahnesinde de yer almalarını sağlamaktadır. Milletler, söz konusu kıymetleri, değerleri, büyüklerini gelecek nesillere, kuşaklara aktardıkları nisbette (oranda) varlıklarını sürdürürler.

Tarih, bize millî ve ma?nevî değerlerine sahip çıkmayan ve başka milletleri körü körüne taklît edip millî şahsiyetlerini kaybedenlerin, dünyâ coğrafyasından silinip gittiklerini göstermektedir.

Bu yüzden, bir toplumu içten yıkmak isteyenler, onların inanç, ahlâk ve millî değerlerini yok etmeyi ilk hedef olarak seçmektedirler.

Bu i?tibârla, özellikle genç kuşakları, bu değerler çerçevesinde eğitmek ve yetiştirmek oldukça önemlidir. Çünkü esefle görüyoruz ki, gençlerin dînî, millî ve ahlâkî değerlerden uzaklaşmaları, örf ve âdetlerimize uymayan davranışları benimsemelerine, zararlı akım ve alışkanlıkların tuzaklarına düşmelerine yol açmaktadır.

Bizim millî kültürümüz, yüce dînimizle âdetâ bütünleşmiş ve yine mukaddes dînimizin güzel ahlâkî prensipleriyle yoğrulmuştur. Sevgi, saygı ve fedâkârlığın geliştirilmesinde, toplum hayâtımızın âhenkli ve sağlam bir şekilde devâm ettirilmesinde, gençlerimizin ve çocuklarımızın yetiştirilmesinde, ma?nevî değerlerimizin ve millî kültürümüzün katkısı çok büyüktür.

Bu bakımdan geleceğimizin te?mînâtı olan gençlerimizi, millî, ma?nevî ve kültürel değerlere uygun yetiştirmek, anne-baba, dede-nene, eğitimci, resmî, askerî ve sivil kuruluşlar, medya ve topyekûn toplum olarak hepimizin görevidir.

GENÇLİĞİMİZİ BEKLEYEN TEHLİKELER VE ALINMASI GEREKLİ BAZI TEDBÎRLER?

15 Mart 2013 bekir.ozer

[KIBRIS?TA VERİLEN KONFERANS]

[30 Mart 2007 / 11 Rebîu?l-evvel 1427 Cuma Sâat: 14.30 ? 16.30]

Prof. Dr. Ramazan Ayvallı

M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Öğr. Üyesi

Uzaktan yakından teşrîf eden Kıymetli Dinleyiciler,

İstikbâlimizin Ümîdi Sevgili Gençler!

Konferansımıza başlamadan önce, 2 vecîbenin îfâsını lüzûmlu görüyorum:

Birincisi, bir teşekkürün yerine getirilmesi:

Bu mübârek Cuma günü?nde ve kudsî Mevlid Kandili?nde, YAVRU VATAN KIBRIS?ımızda, siz değerli dinleyicilerle bir arada bulunmamızı sağladıkları için, Doğu Akdeniz Üniversitesi Öğrenci Konseyi Başkan ve Üyelerine, bu organizasyonda emeği geçen bütün kardeşlerimize, konferans için gerekli izinleri veren, salonu tahsis eden yetkililere, şahsım adına, ayrıca bu seyâhatte bana refâkat eden değerli eğitimci dostumAyhan Özbek ve kıymetli komşum İş adamı İhsan Çerkeşli adına en kalbî şükrânlarımızı sunuyoruz.

İkincisi, bir tebrîkte bulunmak istiyoruz:

Hicretten 53 sene önce, Rebî””ül-evvel ayının 12. gecesinde, Pazartesi günü sabaha karşı (bu sene 30 Mart 2007 Cumayı Cumartesiye bağlıyan bu gece), Mekke-i mükerreme””de, çok önemli, hem de dünyâ çapında mühim bir hâdise meydâna geldi.

Bu olay, o kadar önemli bir olaydı ki, o gece, birçok ülkede, çok geniş coğrâfî bölgelerde bunun birçok işâret ve alâmetleri de zuhûr etmişti.

Meselâ Îrân?da Kisrâ?nın sarayı sallandı ve ondan 14 burç yıkıldı;

Bazı insanların mukaddes saydıkları Sâve gölü kurudu;

Uzun yıllardan beri kuru bir vâdî olan Semâve vâdîsi sularla dolup taştı;

10 asır boyunca hiç söndürülmeyen Mecûsîlerin ateşi o gece söndü;

Ka?be-i muazzama ve etrâfındaki 360 put (Lât, Menât, Uzzâ, Hübel putları da dâhil olmak üzere) yüzüstü yerlere serildi.

Niçin? Çünkü o gece, geçmiş ve gelecek bütün mahlûkâtın en üstünü, iki cihânın güneşi, dünyâ ve âhıretin efendisi, Allahü teâlânın en sevgili kulu, Sevgili Peygamberimiz Hazret-i Muhammed aleyhisselâm doğdu.

Tarihçiler, o gece ve günün, mîlâdî yıl ile 571 senesinin 20 Nisan?ına rastladığını bildirmişlerdir. Bu bakımdan,yarından sonra Pazar günü başlıyacak olan Nisan ayı, târihin en önemli dönüm noktasının bulunduğu bir aydır. ?Kutlu Doğum Haftası? münâsebetiyle, İstanbul?da ve Almanya?nın muhtelif şehirlerinde âcizâne konferanslarımız olacaktır.

İşte biz bugün, öyle kıymetli bir gün ve gecede olduğumuz için, idrâkiyle şereflendiğimiz mübârek Mevlid Kandilinizi (Mevlid gecenizi ve gününüzü) cândan tebrîk eder, sıhhat ve âfiyet içerisinde ve sevdiklerinizle birlikte, nicelerine kavuşmanızı yüce Allah?tan dileriz.

Bu Mevlid-i Nebevî?nin, yavru vatan Kıbrıs?ımıza, azîz vatanımız Türkiye?ye, bütün Türk âlemine ve tüm İslâm âlemine nice hayırlar getirmesini, yine yüce Rabbimizden dileriz.

Önemine binâen, konuşmamızın hemen başında belirtelim ki:

Milletleri ayakta tutan, hiç şüphe yok ki sâhip oldukları millî ve manevî değerlerdir. Bu değerler, milletlerin birlik, beraberlik ve toplumsal dayanışma içerisinde yaşamalarını ve millî kimlikleriyle târih sahnesinde yer almalarını sağlamaktadır. Milletler, söz konusu kıymetleri, gelecek nesillere aktardıkları oranda varlıklarını sürdürürler.

Târih, bize millî ve manevî değerlerine sahip çıkmayan ve başka milletleri körü körüne taklit edip millî şahsiyetlerini kaybedenlerin, dünyâ coğrafyasından silinip gittiklerini göstermektedir.

Bu yüzden, bir toplumu içten yıkmak isteyenler; inanç, ahlâk ve millî değerlerini yok etmeyi ilk hedef olarak seçmektedirler.

Bakınız bunu isbât için hemen önemli bir nakil yapalım: İngilizlerin Osmanlıdaki câsûsu Hempher?in hâtırâtının 45. sayfasında şu i?tirâf yapılmaktadır:

?800 yıllık Endülüs?ü şarâba alıştırarak, aralarına fitne sokarak, dînî ve millî inançlarından kopararak yıktık. Osmanlıyı ve diğer İslâm ülkelerini de aynı metotla yıkacağız!..?

Değerli Dinleyiciler!

Bugünkü mevzûumuz, ?Gençliğimizi Bekleyen Tehlikeler ve Alınması Gerekli Bazı Tedbîrler? olduğuna göre, önce ?GENC?in kim olduğunu tesbit edelim:

Bir insana, 30 yaşına kadar ?GENÇ?, 50 yaşına kadar ?yetişkin?, 70 yaşına kadar ?ihtiyâr?, 70?den sonra ise ?pîr-i fânî? denilmektedir. Demek ki dünyâ hayâtı, böyle 4 basamak hâlinde ele alınıyor.

İnsanın bütün hayâtı da zâten 4 safhalı: 1- ?Anne karnındaki hayâtı?, 2- ?Dünyâ hayâtı?, 3- ?Kabir hayâtı?, 4- ?Âhıret hayâtı?.

Bir şiirde gençliğin ehemmiyeti şöyle ifâde edilmektedir:

?İki şey vardır ki, bunların hasreti,

Kimler olursa olsun, yakar herkesi.

Göz kan ağlasa, haklarını ödeyemez,

Birisi gençlik, biri de, dîn kardeşi!?

Ama diğer bir şiirde de gençliğin çabuk geçtiği şu şekilde belirtilmiştir:

?Geçti gençlik, tatlı bir rü””yâ gibi, ey çeşmim zâr! (Ey gözüm ağla)

Beni mecnûn etti girye (göz yaşı), meskenim olsun mezâr!?

Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

?Beş şey gelmeden önce beş şeyin kıymetini biliniz: Ölmeden önce hayâtın, hastalıktan önce sıhhatin, dünyâda iken âhireti kazanmanın, ihtiyârlıktan önce gençliğin, fakîrlikten önce zenginliğin kıymetini biliniz.? [Hâkim]

?Allah katında en sevgili olanlar, tövbe eden gençlerdir.? [Riyâdu?n-Nâsıhîn]

?Tövbe eden bir gencin cenâzesi bir kabristâna getirilince, Allahü teâlâ: “Ey Melekler, bu kabristândan azâbı kaldırın. Buraya tövbe eden bir genç getirildi. Onun olduğu yerdekilere azâp etmeye hayâ ederim” buyurur ve bütün kabristândakilerden kırk gün azâp kalkar.? [Riyâdu?n-Nâsıhîn]

Kıymetli Misâfirler!

Diyanet İşleri Eski Başkanı Mehmed Nuri Yılmaz, uyuşturucu madde bağımlılığının, okulların çevresinde tezgâh kuran örgütler aracılığıyla gençlerimize yöneldiğini söylemiştir. Yılmaz, anarşi âfetinin kökünü kazımaya uğraşan toplumumuzun yakasının, bu defa bir başka yıkıcıya kaptırmaktan korunması gerektiği uyarısında bulunmuştur.

Yılmaz, “Anarşi yolu ile maksatlarına ulaşamayacağını anlayan bazı kirli eller, namluyu bu defa başka yönlere çevirme yolunu tutmuşlardır. Geleceğimizin temînâtı olan gençlerimizi, uyuşturucu maddelere ve alkole alıştırarak, onları rûhen ve bedenen çökertmek için kirli eller tarafından çalışmalar yapılmaktadır” diye konuşmuştur.

Şu anda uyuşturucu ve alkolizmi, emperyalist güçler ve mafya, hedeflerine ulaşmak için kullanmaktadır.

Fransa?da çıkan L?Express ve İngiltere?de neşredilen The Economist dergilerinde açıklanan rapora göre:

?Dünya mafyası güçlü ve görünmez bir devlettir. Bunların kasasına, günde 3 milyar dolar girmektedir.Mafyanın sadece Rusya teşkîlâtına ait 550 banka ve 40 bin ticârî firması bulunuyor… Dünyada uyuşturucu kullananların sayısı 200 milyondur. Türkiye Doğu ile Batı arasında bir köprüdür…?

Azîz Dinleyiciler!

Şurası bir gerçektir ki, bir millet, başka bir milletin toprağını istilâ ettiğinde, bunun belli bir zaman sonra, er veya geç geri alınabildiği, ama fikirleri millî ve mânevî değerleri bozulan fert ve cemiyetlerin, kişi ve milletlerin düzelmelerinin, kendilerini toparlamalarının çok zor bir iş olduğu görülmüştür.

Bunun gerek tarihte, gerek yakın zamanlarda pek çok misâllerini görmek mümkündür. Fransa, işgâl ettiği Afrika ülkelerinden, İngiltere de sömürge yaptığı Hindistan?dan askerî güç olarak çıkmışlardır. Ama, maalesef kültürel yönden tesirleri daha devâm etmektedir.

Benliğinden, millî ve ahlâkî faziletlerinden, örf ve an?anelerinden uzaklaşarak, ruhsuz, köksüz ve inançsız yetişen nesiller, aşağılık kompleksi içinde sapık fikir ve yabancı ideolojilerin esîri olmaya mahkûmdurlar.

Köklü, sağlam, millî ve manevî değerlerle teçhiz edilen (donatılan) âilelere dayanan milletler, her türlü felâketlere karşı göğüs gererler. Sağlam temellere dayanmayan âile ve topluluklar, en küçük bir zorlama karşısında dağılırlar.

Türk milletinin tarihi boyunca her sahada kazandığı zafer ve başarılarda, Türk âilesinin çok büyük payı vardır. Türk âile yapısı, her türlü kötülük ve tuzaklardan korunmalı, millî ve manevî yapısı kuvvetlendirilerek sağlıklı bir şekilde devâmı sağlanmalıdır.

Sevgili Gençler!

Burada şu noktayı da önemle vurgulamak istiyorum:

Değişim üzerine seri konferanslar veren, bu konuda birçok kitâbı olan araştırmacı yazar Pat Mesiti, âile üzerine bakınız ne diyor:

“Değişimden korunacak şeyler de var; bunlardan biri âilenin yapısıdır. Bugün, bazı kimseler âile fertlerinin görev ve sorumluluklarını yeniden yorumlamak ve âile kavramını yeniden tanımlamak istiyorlar. Âile fertlerinin rollerini değiştirmek ve yeniden tanımlamakla âilenin birliğini ve gücünü yıkmak eş anlamlıdır. Böyle bir davranış, toplumun yapısı bakımından çok tehlikelidir. Çünkü âileyi parçalamak, toplumu parçalamak demektir?”

TOPLUMUN TEMELİ ÂİLEDİR

Demek ki toplumun temeli âile, âilenin temeli ise sadâkat, iffet, hayâ, karşılıklı sevgi ve anlayış gibi manevî değerlerdir.

Mukaddes dînimiz İslâmiyette ve tarih boyunca kültür ve medeniyetimizde de, kadın ve âileye çok büyük önem verilmiştir. Âilenin temelinin çok sağlam olarak atılması gerektiği vurgulanmıştır.

Âile, ne kadar sağlam olursa, toplum o derece güçlü temeller üzerine kurulmuş olur. Şu bir gerçektir ki, bir milleti yıkmak isteyen iç ve dış düşmanlar, ilk tahrîbâtlarına âileden başlarlar.

Alkol, uyuşturucu, kumar ve fuhşun en büyük tahrîbâtı (yıkımı), âile ve nesiller üzerindedir. Âilenin zayıfladığı, zedelendiği, vazifelerini yapamadığı zamanlarda gayr-i meşrû serbest münâsebetler artmakta, beden ve ruh sağlığı bozuk nesiller toplumu işgal etmektedir. Bu sebeple, T. C. Anayasası, âilenin, annenin ve çocuğun korunmasında devleti vazîfeli kılmıştır.

Peygamberler Tarihini incelediğimizde de, hepsinin gayelerinin, yüksek ahlâklı iyi insanlar, iyi aileler ve iyi cemiyetler meydana getirmek olduğunu görüyoruz. Zâten bizim dinimizde, tarihimizde, kültür ve medeniyetimizde eğitimden maksat da “iyi insan“, orijinal ismiyle söylemek gerekirse “insân-ı kâmil“meydana getirmektir.

Bütün Peygamberler ve onların vârisleri olan İslâm âlimleri ve Evliyâ-yı kirâm, hep gıda gibi, bütün insanlara lâzım olan fertler, âileler ve cemiyetler teşkil etmek için uğraşmışlardır.

Sevgili Dinleyiciler!

Bunları sizlere arzettikten sonra, konuşmamızın burasında şunu da ifâde edelim ki:

İşte bundan dolayı, bugünkü konuşmamız ağırlıklı olarak, cemiyetin temel taşı olan âile ve onun meyvesi, istikbâlimizin temînâtı ve âtîdeki ümîdimiz olan gençlerimiz, yavrularımız, çocuklarımız ve torunlarımızla, yanî körpe dimağlarla alâkalı olacaktır.

İnsanlar cemiyet halinde yaşamak mecbûriyetindedirler. Bu cemiyetin en küçük birimi âiledir. Bu bakımdan âile, toplumun temel taşıdır.

Bilindiği üzere âile, insanların doğup büyüdüğü, yetişip geliştiği ve terbiye gördüğü topluluktur. Bu yuva, topluluğun küçük-büyük fertlerinin olgunlaştığı, bir hayât okuludur. Âile içerisinde her ferd, birbirinin bilgi ve tecrübesinden faydalanır. Bu faydalanma bir ömür boyu devam eder.

Çocuklar, Allahü teâlâya inanmayı, Peygamber sevgisini, büyüklere hürmeti, vatan-millet aşkını, ?Ezân? ve ?Bayrak?a saygıyı, gelenek ve göreneklerini hep âilede öğrenirler.

Çocuklara ve gençlere ne kadar hizmet versek azdır. Zira azîz vatanımız, asîl milletimiz ve ebed-müddet devletimiz sağlam bir şekilde onların omuzlarında yükselecektir.

Mukaddes dînimiz İslâmiyete göre her insan, elinin altında bulundurduğu kimselerin her türlü hak ve hukûkundan, eğitim ve öğretiminden, terbiyesinden sorumludur. Ebeveynin evlâdı üzerindeki eğitiminin önemi hakkında Allah””ın Resûlü Sevgili Peygamberimiz:

“Her doğan çocuk İslâm fıtratı üzere doğar. Bundan sonra anası, babası onu Yahûdi veya Nasrânî yahut ta Mecûsî yaparlar. Nitekim behîme (hayvân), derli toplu bir behîme olarak doğurulur. Siz, kusursuz doğan bu hayvan yavrularının içinde kulağı, dudağı, burnu, ayağı kesik olanını hiç görüyor musunuz? “ (Müslim) buyurmuştur.

Hadîsi rivâyet eden Ebû Hureyre (radıyallahü anh), devâmla: “İsterseniz şu âyeti okuyunuz” dedi: “O halde sen yüzünü bir muvahhid olarak dîne, Allah””ın o fıtratına çevir ki, insanları bunun üzerine yaratmıştır…” (Rûm, 30)

Zikredilen âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîf, insanın fıtraten temiz ve saf olduğunu, ahlâkın en güzeli olan İslâm””ı kabûle kâbiliyet ve istidâtlı bulunduğunu ortaya koyar. Ancak, insana verilen yanlış bir eğitim, onu kötü ahlâk sahibi ve inançsız bir insan durumuna getirir. Bu sebeple çevrenin ve ebeveynin çocuk üzerindeki te””dîb ve terbiyesi tartışılmayacak kadar önemlidir.

Allahü teâlâ, insanı fıtraten temiz yarattığı halde, onun fıtratına uygun edebi verme işini babaya havâle etmiştir. Babanın evlâda en güzel ve kalıcı hediyesi, onu iyi terbiye etmesidir. Bırakacağı en iyi mîrâs da güzel bir terbiyedir. Terbiye edilmiş sâlih bir evlâd, baba için, ölümünden sonra da hayırlı amellerin yazılmasına sebep olur. [Bu konuda bazı hadîs-i şerîfler de var.]

?Pedagoji?, yâni çocuk ve gençlerin terbiye edilmeleri, İslâm dîninde çok kıymetli bir ilimdir. ?Terbiye=eğitim?, çocuğun iyi yetenek (kâbiliyet, istidât) ve eğilimlerini geliştirme ve kötülerini silme işine denmektedir. Eğitim, sistemli olarak çocuğu etkileme ve iyi alışkanlıklar vermekle mümkündür. Etkileme ve iyi alışkanlıkların verilmesine ne kadar erken başlanırsa, sonuç o kadar mükemmel olur.

Ferdin fıtratında olan, doğuştan getirdiklerine ?tabîat?, sonradan kazandıklarına ?kültür? diyecek olursak, ?terbiye?yi daha vecîz bir ifâdeyle; ?yeni nesillere, doğuştan getirdikleri kapasitelerini inkişâf ettirme, geliştirme ve onlara terakkî eden, ilerleyen insanlık kültürünü de aktarma faâliyetidir? diyebiliriz.

Çocuklar altı yaşlarına kadar kişilik özelliklerini de âileden alırlar. Bu sebeple âilenin düzenli olması çok önemlidir. Âile hayâtının düzenli olması, çocukların şahsiyetli ve güzel karakterli olarak yetişmesini sağlar.

?Ağaç yaşken eğilir? ve ?Demir tavında dövülür? gibi ata sözlerimiz meşhûrdur. Her şey zamanında yapılmalıdır. Bu konudaki bir hadîs-i şerîf meâli şöyledir:

?Çocukken öğrenilen şey, taş üzerine kazılan nakış gibi kalıcıdır. Yaşlandıktan sonra öğrenmeye kalkması ise, su üzerine yazı yazmaya benzer.? [Hatîb Bağdâdî]

Bu bakımdan çocuklarımıza ilkönce, Kur?ân-ı kerîmi, Peygamber Efendimizi, İslâm Büyüklerini ve dîn-i İslâmı, Türkün yüksek seciye ve ahlâkını, bütün millî ve ma?nevî değerlerimizi, târihimizi, târihî şahsiyetlerimizi, kültürümüzü ve medeniyetimizi öğretmeliyiz. Daha sonraya bırakmamalıyız. ?Heleke?l-müsevvifûn? hadîs-i şerîfi, ?Sonra yaparım diyenler helâk oldular (Hayırlı işlerinizi hemen yapın. Yarına bırakmayın)? demektir.

Demek ki, terbiyenin, eğitimin gâyesi, iyi bir insan yetiştirmek ve bu insanı cemiyete faydalı hâle getirmektir.

İslâm dîninde çocuk ve genç terbiyesinden, eğitiminden maksat, çocukların ve gençlerin, Allahü teâlânın râzı olduğu, kulların beğendiği, devletine, vatanına, milletine, âilesine, cemiyete ve insanlığa faydalı birer insan olarak yetişmesidir. Bunların tahakkuku için, çocuk ve gençler, çeşitli güzel vasıflarla donatılmalıdır.

Kıymetli Kardeşlerim!

GENÇLİĞİN PROBLEMLERİ VE ALINABİLECEK BAZI TEDBÎRLER

En büyük İslâm âlim ve velîlerinden olan İmâm-ı Rabbânî (rahmetullahi aleyh) ?gençliğin kıymetini bilmelidir? buyuruyor.

İfâdeleri şöyledir:

?Gençlik çağı, nefsin kaynadığı, şehvetlerin oynadığı, insan ve cin şeytânlarının saldırdığı bir zamandır. Böyle bir çağda yapılan az bir ibâdete, pek çok sevâp verilir. İhtiyârlıkta dünyâ zevkleri azalıp güç-kuvvet gidip, arzûlara kavuşmak imkânı ve ümitleri kalmadığı zamanda, pişmânlıktan, âh etmekten başka bir şey olmaz. Çok kimselere bu pişmânlık zamânı da nasip olmaz. Bu pişmânlık da tövbe demektir ve yine büyük ni?mettir.

Gençlik çağı, kazanç zamanıdır. Mert olan bu vaktin kıymetini bilip, elden kaçırmaz. İhtiyârlık, herkese nasip olmaz. Nasip olsa da râhat, elverişli vakit ele geçmez. Vakit de bulunsa, kuvvetsizlik, hâlsizlik zamanında, yarar iş yapılamaz. Bugün, güç kuvvet yerinde iken, hangi özürle, hangi sebeple, bugünün işi yarına bırakılabilir?

Sevgili Peygamberimiz, ?Yarın yaparım diyen helâk oldu, ziyân etti? buyurdu. Gençlik zamanında insanı, üç dîn düşmânı olan nefis, şeytân ve kötü insanlar aldatmaya uğraşırlar. Bunlar karşısında, az bir ibâdet pek kıymetli olur. İhtiyârlıkta yapılan, bundan kat kat fazla ibâdetlerin bu kadar kıymeti olmaz.

Gençlikte, nefsin arzuları, insanı kapladığı gibi, ilim öğrenilecek, ibâdet yapılacak en kârlı zaman da gençliktir. Gençlikte, şehvetin, asabiyetin kapladığı anlarda dînin bir emrini yerine getirmek, ihtiyârlıkta yapılan aynı ibâdetten çok üstün ve kıymetli olur. Hele başka mâniler de araya girerse, bunları dinlemeyip yapılan ibâdetin sevâbı o kadar çoktur ki, ancak Allahü teâlâ bilir.

Çünkü, mâniler karşısında ibâdet yapma güçlüğü, sıkıntısı, o ibâdetlerin, şânını, şerefini göklere çıkarır. Mâni (engel) olmayarak, kolay yapılan ibâdetler, aşağıda kalır.

Bunun içindir ki, insanların yüksekleri, meleklerin yükseklerinden daha üstün olmuştur. Çünkü insan, mâniler (engeller) arasında ibâdet ediyor. Melekler ise, mâni olmadan emre itâat ediyorlar.

Harp zamanında askerin kıymeti artar ve muhârebede ufak bir hizmetleri, sulh zamanındaki büyük gayretlerinden daha kıymetli olur.

Gençlik arzuları, Allahü teâlânın düşmânı olan nefsin ve şeytânın sevdiği şeylerdir. Dîne uygun şeyler ise, Allahü teâlânın sevdiği şeylerdir. Allahü teâlânın düşmânlarını sevindirip, bütün ni?metleri veren, hakîkî sâhibi gazaba getirmek, akıllı insanların yapacağı şey değildir.?

İslâm âlimleri, insanların yaratılış gâyesi hakkında buyuruyorlar ki:

?İnsanlar ve cinnîler, mukaddes kitâbımız Kur””ân-ı Kerîm?de de (Zâriyât, 56) belirtildiği üzere, Allahü teâlâya ibâdet, kulluk etmek için yaratılmışlardır. Sonsuz saâdete kavuşmak için, yaratılış gâyesine dikkat etmelidir.Bu dünyânın nimetleri geçicidir. Dünyâ ebedî kalınacak bir yer değildir, âhirete gitmek için bir binek gibidir. Sevinç yeri değil, ayrılık yeridir. Akıllı olan kimse, bu fânî dünyâya düşkün olmaz, kulluk vazîfesini hakkıyla yapar.

Değerli Kardeşlerim!

GENÇLİKTE YAPILACAK BAZI GÖREVLER

Büyük âlim ve velîlerden ve İmâm-ı Rabbânî?nin oğullarından Muhammed Ma?sûm Fârûkî (rahmetullahi aleyh) gençliğin, ömrün en kıymetli zamanı olduğunu belirtiyor ve şöyle buyuruyor:

?Gençlik, ömrün en kıymetli zamanıdır. İnsanın sıhhatli, kuvvetli olduğu zamandır. Bu zaman, her gün geçiyor, azalıyor, ihtiyârlık yaklaşıyor. Yazıklar olsun ki, en şerefli, en lüzûmlu iş olan, ma?rifetullahı kazanmayı, hayâl olan ömrün sonuna bırakıyoruz. En şerefli olan zamanları, en zararlı, en kötü şey olan nefsin arzularına kavuşmak için sarf ediyoruz. Peygamber Efendimiz, ?Yarın yaparım diyenler, helâk oldular, aldandılar? buyurdu.

Allahü teâlâ, insanları ve cinnîleri niçin yarattı?

?Ma?rifetullah?a ve Allahü teâlânın rızâsına, sevgisine kavuşmak için yarattı.

[Ma?rifetullah, Allahın zâtını ve sıfatlarını tanımak demektir. Ya?nî Allah?ın Zâtını tanımak, anlaşılamıyacağını anlamaktır. O?nun Sıfatlarını tanımak ise, mahlûkların sıfatlarına benzemediklerini anlamaktır.]

Nefislerimizin arzuları peşinde koşan biz ahmaklar, ne zaman aklımızı başımıza toplayacağız? Ne zamana kadar bu ni?metten mahrûm kalacağız?

?..Nefsi ve şeytânı sevindirmeğe ve Allahü teâlânın rızâsından mahrûm kalmaya daha ne kadar devâm edeceğiz?

Dünyâ lezzetleri nefsin arzularıdır. İnsanın, Allahü teâlânın ma?rifetine kavuşmasına mâni olan en kuvvetli düşmânı da nefsinin arzûlarıdır. Bu arzûlar bitmez ve tükenmez. Hepsi de çok zararlıdır. ?Maksûdun, ma?bûdundur? sözü meşhurdur. ?Nefislerinin arzûlarını ilâh edinenleri görmedin mi?? âyet-i kerîmesi, bu sözümüzün vesîkasıdır.? [C. 1, M. 65]

Muhterem Dinleyiciler!

Peygamber Efendimiz; “Bütün çocuklar, müslümanlığa uygun ve elverişli olarak dünyaya gelirler. Bunları, sonra anaları-babaları, yahûdî veya hıristiyân yâhûd mecûsî yaparlar” buyurarak, müslümanlığın yerleştirilmesinde en mühim işin, çocukların ve gençlerin iyi terbiye edilmesi olduğunu bildiriyor. O halde her müslümanın birinci vazîfesi, evlâdına dînini, îmânını, Peygamberini ve kitâbını (Kur””ân-ı Kerîm””i) öğretmektir.

Seyyid Abdülhakîm Arvâsî (rahmetullahi aleyh) buyurmuştur ki: Evlât büyük bir nimettir. Ni?metin kıymeti bilinmezse, elden gider. Bunun için pedagoji yani çocuk terbiyesi, İslâm dîninde çok kıymetli bir ilimdir.

İmâm-ı Gazâlî (rahmetullahi aleyh) de şöyle buyurmaktadır: Çocuğun terbiyesine çok dikkat etmelidir. Onun kötü arkadaşlarla düşüp kalkmasına mani olmalıdır. Kötü arkadaş, çocuğun edeb ve terbiyesini bozar.

Kıymetli Misâfirler!

MANEVÎ DEĞERLERİMİZE VE MİLLÎ KÜLTÜRÜMÜZE SÂHİP ÇIKMALIYIZ

Geleceğimizin teminâtı olan gençlerimizi, millî, manevî ve kültürel değerlerimize uygun yetiştirmek, anne-baba, dede-nene, eğitimci, resmî ve sivil kuruluşlar ve topyekûn toplum olarak hepimizin görevidir.

Özellikle genç kuşakları, bu değerler çerçevesinde eğitmek ve yetiştirmek oldukça önemlidir. Çünkü esefle görüyoruz ki, gençlerin dînî ve ahlâkî değerlerden uzaklaşmaları, örf ve âdetlerimize uymayan davranışları benimsemelerine, zararlı akım ve alışkanlıkların tuzaklarına düşmelerine yol açmaktadır.

Bizim millî kültürümüz, yüce dînimizle âdetâ bütünleşmiş ve yine güzel dînimizin prensipleriyle yoğrulmuştur. Sevgi, saygı ve fedâkârlığın geliştirilmesinde, toplum hayâtımızın âhenkli ve sağlam bir şekilde devâm ettirilmesinde, gençlerimizin ve çocuklarımızın yetiştirilmesinde, manevî değerlerimizin ve millî kültürümüzün katkısı çok büyüktür.

İNSANLAR İYİLİK YAPMAYA VE YÜKSELMEYE ELVERİŞLİ OLARAK DOĞARLAR

Ali bin Emrullah?ın (rahmetullahi aleyh) naklettiğine göre:

?İslâm âlimlerinin çoğuna göre: insanlar iyiliğe, yükselmeğe elverişli olarak doğarlar. Sonra nefsin kötü arzûları ve güzel ahlâkı öğrenmemek ve kötü arkadaşlarla düşüp kalkmak, kötü huyları meydana getirir.?

İslâm ahlâkına göre huylar, güzel ve çirkin olmak üzere iki kısma ayrılır. ?Güzel huylara, dînin ve aklın beğendiği huylar?a, ?ahlâk-ı hasene? veya ?ahlâk-ı hamîde? denilir. ?Kötü ahlâka, dînin ve aklın beğenmediği huylar?a da ?ahlâk-ı zemîme? veya ?ahlâk-ı seyyie? yahut ta ?ahlâk-ı kabîha? denilir.

Meselâ edep, hayâ, cömertlik, tevâzu (alçak gönüllü olmak), ikrâm gibi huylar güzel; kibir, haset (kıskançlık), kin, düşmanlık, cimrilik, sefîhlik gibi huylar da çirkindir.

Alexis Carrel gibi bazı batılı bilim adamları, ?İnsan Denen Meçhul? adıyle kitap yazmak suretiyle, insanı bir muammâ olarak gösteriyorlarsa da, insanı, -temel kaynaklarımızda zikredilen sıfatlarıyla- ta?rîf etmek mümkündür:

İnsan, madde ve ma?nâ (yani beden ve rûh) olmak üzere iki unsurdan meydâna gelen, “Allah””ın yeryüzündeki halîfesi” kılınan (Bakara, 30), a””lâ-yı illiyyîn””e çıkmaya namzed yapılan (Âl-i İmrân, 139; Mutaffifîn, 18-19), eşref-i mahlûkât olarak (İsrâ, 70), ahsen-i takvîm üzere yaratılan (Tîn, 4), mükerrem (İsrâ, 70) bir varlıktır.

Fakat nefsinin esîri olduğu zaman, esfel-i sâfilîn””e (Tîn, 5) yuvarlanmaya, hayvanlardan aşağı bir derekeye düşmeye mahkûm (A?râf, 179; Furkân, 44) bir yaratıktır.

Demek ki insan oğlu, ne melekler gibi sırf nûrânî bir varlık, ne de hayvanlar gibi sadece bir maddî varlıktır. İnsan, meleklerden üstün seviyeye çıkabilen, kendisine, muhtaç olduğu bütün ni?metler ihsân edilen (Lokman, 20; Nahil, 18), âhirette bunlardan hesâba çekilecek olan (Tekâsür, , belli bir yaratılış gâyesiyle bu dünyâya gönderilen, yanî Allahü teâlâyı tanımak ve ibâdet etmekle mükellef (Zâriyât, 56) bir kuldur.

Kâinâttaki her şey insan için, insan da Allah için yaratılmıştır.

Değerli Gençler!

Bugün erkek olsun, kadın olsun, gençler için birçok tuzak vardır. Bakın bazılarını sizlere zikredelim:

BİRİNCİ MİSÂL: MİSYONERLİK FAALİYETLERİ

JANDARMA EKİPLERİ “ÇOCUKLARIMIZ ÜZERİNDE MİSYONERLİK FAALİYETİ YÜRÜTÜLÜYOR” İHBARI ÜZERİNE İSTANBUL SİLİVRİ VE TAKSİM””DE BİR EVLE BİR OFİSE BASKIN YAPTI.

BİLGİSAYAR DOSYALARININ ŞİFRELERİ KIRILINCA MİSYONERLE- RİN GÖRÜŞME YAPTIKLARI KİŞİLERİ FİŞLEDİĞİ ORTAYA ÇIKTI. FİŞLENENLERİN SAYISI ŞİMDİLİK 5 BİN 500 CİVARINDA.

SABAH – http://www.haberx.com/n/297789/istavroz-harekati.htm

JANDARMA ””İSTAVROZ OPERASYONU”” YAPTI

Silivri ve Taksim””de alt katı kreş üst katı ibadethane şeklindeki bir ofis ile bir eve baskın yapıldı. 59 kişinin ifadesine başvurulurken, 2 kişi gözaltına alındı.

İstanbul İl Jandarma Komutanlığı ekiplerinin düzenlediği “İstavroz” operasyonu kapsamında, misyonerlik faaliyetinde bulunan H.T. ve T.T. adlı kişiler gözaltına alındı. 2 kişi tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılırken, soruşturma kapsamında şu ana kadar 59 kişinin ifadesi alındı.

Jandarma ekipleri, gelen ihbarlar doğrultusunda Silivri ve Taksim””de bir ev ile bir ofise baskın düzenledi. Alt katı kreş, üst katı ise ibadethane şeklinde düzenlenen ofise yapılan baskında özel olarak şifrelenmiş bilgisayar dosyaları ve elektronik kayıt cihazlarına ulaşıldı. Şifresi kırılıp açılan ilk dosyalarda misyonerlik faaliyetinde bulunanların şimdiye kadar görüştükleri kişiler hakkında çok ayrıntılı renkli fişleme yapıldığı belirlendi.

CİNSEL İLİŞKİ GÖREVİ

Misyonerlik faaliyetinde bulunanların ulaştıkları kişileri ikna etmek için para, iş, eğitim gibi vaatlerde bulundukları, gençleri etkilemek için de 17-18 yaşındaki kızları cinsel ilişkide bulunmak için görevlendirdikleri tespit edildi.

SABAH, fişlenen isimlerle görüştü. Mustafa Coşkun: Beni aradılar. İncil tanıtma derneği mi öyle bir isim söylediler. Hatta Sivaslı olduğumu öğrenince arayan bizim oradan bir köy ismi verdi. ””Hemşeriyiz”” dediler.

A.T. ( Kadın, özel bir şirkette çalışıyor): Geçen yıl bir İncil siparişi vermiştim. İncil””i merak ediyordum, bedava da olunca bir sakınca görmedim. Daha sonra beni sürekli aramaya, toplantılarına çağırmaya başladılar.

Şikâyetçi Fatih Köse: Temelinde, Müslüman Türk toplumunun kitlesel olarak Hıristiyanlaştırmaya yönelik bir çalışma yapılıyordu.

İKİNCİ MİSÂL: İNSAN TİCARETİ, BİLHÂSSA KADIN TİCARETİ

?National Geographic? dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, insan ticareti, yaşadığımız yüzyılın en büyük problemlerinden biri haline geldi. Günümüzde dünyanın her tarafında alınıp satılan, esîr edilen, şiddet gören, sırtından para kazanılan 27 milyon insan bulunuyor ve bu rakamın çoğunluğunu da genç kız ve kadınlar teşkil ediyor. En çok, 16 ilâ 24 yaş arasındaki kadın ve kızlar risk altında bulunuyor.

ÜÇÜNCÜ MİSÂL: UYUŞTURUCU MADDE VE ALKOL KULLANIMI

Yapılan iki araştırma biz babaları, dedeleri ve eğitimcileri kara kara düşündürmektedir. Bunlar, milleti ve memleketi seven herkesi de endişeye sevkedecek neticelerdir.

Önce, ?Ulusal? TV?lerden birinde, 20.02.2005 tarihinde yayınlanan ?haber?i ele alalım:

ERGENLİK ÇAĞINDAKİ ÖĞRENCİLER ARASINDA YAPILAN BİR ARAŞTIRMA

?Ergenler Arasında Suç İşleme Riski? konulu bu araştırma, ?Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği? tarafından, ?Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi?nin ?Çocuk ve Ergen Madde Bağımlılığı Araştırma ve Tedavi Merkezi? (ÇEMATEM) uzmanlarından Doç. Dr. Kültegin Ögel?in koordinatörlüğünde, İstanbul?da 15-18 yaş grubundaki 3 bin 500 öğrenci arasında gerçekleştirildi.

İstanbul?da, ergenlik çağındaki öğrenciler arasında yapılan bu araştırma, ilk suç işleme yaşının ağırlıklı olarak 13-15 olduğunu, suç işleyenlerin 1/5?inin de ?ilk suçlarını 7-9 yaşları arasında işlediğini? ortaya çıkardı.

Yine araştırmaya göre, ilk suç işleme yaşı ağırlıklı olarak (yüzde 42.6) 13-15 yaş arasında gerçekleşirken, suç işleyen öğrencilerin yüzde 20?si de ?ilk suçlarını işlediklerinde 7-9 yaşları arasında olduklarını? bildirdi.

Katılımcı öğrencilerin yüzde 10.8?i de, ?polisle en az bir kere başlarının belâya girdiğini? kaydetti. Öğrencilerin yarıdan fazlası (yüzde 59.1) ?sadece bir kez?, yüzde 23?ü ?2-3 kez?, yüzde 4.4?ü ?4-5 kez?, yüzde 13.5?i ise ?5 defadan fazla polisle başının belâya girdiğini? ifâde etti.

ERKEKLERDE SUÇ İŞLEME ORANI

?Hayâtı boyunca en az bir kere bir şeyler çalan? öğrencilerin oranı yüzde 8.6 çıkarken, bu gençlerin yüzde 41?i ?bir kez?, yüzde 29.3?ü ?2-3 kez?, yüzde 9?u ?4-5? kez, yüzde 20.7?si de ?5?den fazla kez bir şeyler çaldığını? belirtti.

Öğrencilerin yüzde 3?ü ?en az bir kez nezârethânede kaldığını? ifâde ederken, suç işleyen öğrencilerin yüzde 6.7?sinin anne ya da babasının da herhangi bir suç nedeniyle en az bir kere cezâevine girdiği ortaya çıktı.

Erkeklerde ?herhangi bir suç işleme? oranı, kızlara göre 2.6 kat, ?polisle başı belâya girme? oranı 4 kat, ?bir şey çalma? oranı 3 kat, ?ıslâhevinde kalma? oranı da yaklaşık 6.5 kat fazla çıktı.

ZARARLI MADDE SUÇU TETİKLİYOR

Araştırma verilerine göre, zararlı madde kullananlarda, ?polisle başı belâya girme? oranının, kullanmayanlara göre 5.43, suç işleme oranının 4.35, herhangi bir şey çalma oranının 2.69, cezâevi ya da ıslâhevinde kalma oranının da 13.81 kat fazla olduğu tespit edildi.

SAĞLIK BAKANLIĞI””NIN TÜYLER ÜRPERTEN ARAŞTIRMASI

Gelelim bundan 4-5 sene önce, Sağlık Bakanlığı””nın 7 büyük ilimizde bulunan lise ve dengi okullarda yaptırdığı araştırmanın sonuçlarına; bunlar gerçekten tüyler ürpetici.

Gençleri para kazanmak uğruna zehirlemekten kaçınmayan uyuşturucu tacirleri, kendileri için en uygun pazar olarak okulları görmekteler. Türkiye””de uyuşturucu madde ve alkol kullanımı, lise ve dengi okulları tehdit edici boyutlarda.

Sağlık Bakanlığının 7 büyük ilimizde liseler ve dengi okullarda yaptığı araştırma, tehlikenin düşündürücü boyutlarda olduğunu gösterdi. Sadece Sağlık, Milli Eğitim ve İç İşleri Bakanlıkları değil, bütün devlet kademelerinin, hükûmetin, vakıfların, sivil toplum kuruluşlarının ve Medya?nın bu meseleye el atması lâzımdır.

Lise çağındaki öğrencilerimizin yüzde 71.8””i uyuşturucu kullanmış, yüzde 16.5””i ise bağımlı. Gençlerin yüzde 53””ü esrar, yüzde 10””u eroin, yüzde 8.8””i ise kokain ile tanışmış.

Öğrencilerin yüzde 8.5””i esrarı, yüzde 4””ü eroini, yüzde 4””ü de kokaini sürekli olarak kullanıyor.

Bir korkunç sonuç da 9-12 yaş arasında ortaya çıktı?

Bu yaş grubundaki çocukların yüzde 35””i uhu, bally, tiner gibi yapıştırıcı ve uçucu madde kullanmış. Bunların halen yüzde 6””sı ise bu maddelerin bağımlısı?

Araştırmalar neticesinde ortaya çıkan bir başka gerçek de uhu, bally, tiner gibi yapıştırıcı ve uçucu madde kullanımının 9-12 yaş grubunda daha fazla görülmesi. Yetkililer bu duruma bu maddelerin, diğer uyuşturucu maddelere göre daha ucuz ve kolay temin edilmesinden kaynaklandığını ifade ederek, bu maddeleri deneyenlerin sayısının yüzde 35, bu maddeleri devamlı kullananların sayısının ise yüzde 6 olduğunu belirttiler.

Yetkililer araştırmalarda, ülkemizde 23 milyon insanın sigara tiryakisi olduğunu belirtirken, yaklaşık 20 milyon insanın da alkol dostu, 5 milyon insanın ise alkol bağımlısı olduğuna işaret etti.

Başta okul çağında okuyan çocuklar olmak üzere ülkemizde her geçen yıl, bir önceki yıla göre daha fazla gencimizin içki ve uyuşturucu maddeler ile tanıştığı ya da kullandığına yetkililer tarafından dikkat çekiliyor.

Uyuşturucu başta olmak üzere, alkol kullanmaya alışan kimselerin, günlük uyuşturucu ve alkol ihtiyaçlarını giderebilecek parayı bulmak için hırsızlık, gasp, soygun, dolandırıcılık ve fuhuş yapabildiklerini ifade eden yetkililer, “özellikle uyuşturucu çok para gerektiren bir kullanımdır. Bağımlı olanların çoğu maalesef aynı zamanda satıcıdırlar. Kendilerinin ihtiyacı olan parayı bulabilmek için, yeni kullanıcıları, gençleri hatta ve hatta kendi arkadaşlarını bu batağın içine çekmekten çekinmezler. Ülkemizde bu illetlerin kullanımı, batı toplumlarındaki kadar olmasa bile, giderek korkunç bir şekilde büyümekte” demişlerdir.

YEŞİLAY?IN 2006 RAPORU?NA GÖRE ÜLKEMİZİN DURUMU

Gazetelerde her gün, uyuşturucu ve alkolle ilgili olarak onlarca haber çıkmaktadır. ?Ölüyorum, bu illetten beni kurtarın!?, ?Çok sevilen bir kişi idim. Ama şimdi benden kaçıyorlar!? diye feryatlar duyuluyor. Günümüzde, birçok kız-erkek genç yavrumuzun uyuşturucu ve alkol bataklığında olduğu herkesçe ma?lûmdur.

Okul önlerini kendilerine mesken edinen bir kısım çetelerin, öğrencilerden haraç alma yanında sigara ve uyuşturucu da pazarladıkları, yine zaman zaman gazetelerde çıkan haberlerdendir.

Sağlık Bakanlığı?nın [1995 yılında] 7 ildeki Liselerde yaptırdığı araştırmada, Öğrencilerin:

% 53?ü Esrarı denemiş; % 22?si arasıra kullanıyor; % 8,5?i devamlı kullanıyor.

% 10?u Eroini denemiş; % 4?ü devamlı kullanıyor.

% 8.5?i Kokaini denemiş; % 4?ü devamlı kullanıyor.

% 35?i Yapıştırıcı ve uçucu maddeyi denemiş; % 6?sı devamlı kullanıyor.

% 4?ü Sürekli Morfin kullanıyor.

Yeşilay?ın Raporunda: ?Kitle imhâ silâhları, (NBC) yani Nükleer?Biyolojik?Kimyevî (Gaz) olarak bilinir. Aslında gerçek kitle imhâ silâhları uyuşturucu, alkol, sigara, kumar, AİDS, şiddet, fuhuş, cinsel tâciz ve tecâvüz, kapkaç, müstehcen yayınlar, cinsel sapıklık ve her türlü kötü alışkanlıklardır? denilerek, azîz vatanımızı râhatsız ve huzûrsuz eden çok önemli noktalara parmak basılmaktadır.

Yine bu raporda, tarihin bütün devirlerindeki tabîî âfetlerin tahrîbâtının bile (ya?nî deprem, volkan patlaması, kasırga, sel baskınları, patolojik salgınlar, vebâ ve diğer salgınların), şu andaki uyuşturucu, alkol, sigara ve diğer kötü alışkanlıkların yaptığı tahrîbâtın yanında son derece küçük kaldığı ifâde edilmiştir.

Yeşilay, Sağlık Bakanlığı, Türk Eğitim Sendikası gibi muhtelif kuruluşların yaptırdıkları araştırmalara göre,Ülkemizde Sigaraya başlama yaşı 10, Alkole başlama yaşı 11, Uyuşturucuya başlama yaşı ise 12 olarak tesbît edilmiştir.

Yabancı Ülkelerde: Bliss Dergisi?ne göre AB?de Alkol kullanan ve fuhuş yapanlar: 13 yaş altı: % 16; 14 yaş altı: % 22; 15-17 yaş altı ise: % 48?dir.

Türkiye?de 1930 yılında, kişi başına düşen alkol: 1 litre; sigara: 10 paket iken,

2004 yılında, kişi başına düşen alkol: 20 litre; sigara ise: 3 kilogram olmuştur.

?Türk Eğitim Sendikası?nın 2005 yılında, 40 ilde 9?17 yaş arasındaki 13.430 öğrenci üzerinde yaptırdığı ankette sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımında ciddî artışlar görülüyor: Gençlerin % 16?sı sigara, % 11?i alkol, % 2,9?u uyuşturucu kullanıyor. [Uyuşturucu bağımlılığına düşenlerin yüzde 66?sı ?Tiner? ve ?Yapıştırıcı madde? ile bağımlı oluyor.] Halbuki 2004 yılında, gençlerin % 13?ü sigara, % 7?si alkol, % 1,29?u uyuşturucu kullanıyordu.

Sağlık Bakanlığı?nın 45 ilde yaptırdığı araştırmada ise: Sigara kullanan: % 15,7; Alkol kullanan: % 23,6; Uyuşturucu kullanan: % 2,56 nisbetinde çıkmıştır.

Okul önlerinde özenti ile başlayan sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımının yaz tatillerinde arttığına dikkati çeken bazı psikologlar, bu tür alışkanlıklara, problemli âilelerin çocuklarında daha fazla rastlandığını belirtmektedirler.

Bağımlı, alkolik ve suçlu çocukları cemiyete kazandırmak zorundayız. Tabîî ki kötü alışkanlıklarla mücâdelede Devlet?in ve Hükûmet?in yanında gönüllü erler de lâzımdır. Bu ülkeyi, bu milleti, bu devleti seven bütün Basın-Yayın Kuruluşları (Medya), Sivil Toplum Kuruluşları da bu çalışmaya katılmak zorundadırlar.

T.C. Anayasa?sının 58. maddesi; ?Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehâletten korumak için tedbirler alır? hükmünü âmirdir. Bu kesin hükme rağmen, maalesef günümüze kadar, adı geçen suçları tamâmen önleyici tedbîrler alınamamıştır.

Bunları belirttikten sonra, Yeşilay?ın Raporu?nda yer alan 3 slogan cümleyi zikrederek esâs konumuza girelim:

?Çirkin ve zararlı alışkanlıklarla mücâdele edecek kadar medenî cesârete sâhip olamayan topluluklar; o çirkinlikler içinde yok olmaya mahkûmdurlar.?

?Toplumda kötülüklerle mücâdeleyi şiâr edinen insanlar ve kurumlar, devletin ve ülkenin hakîkî, gerçek dostlarıdırlar.?

?Dünyâ yüzünde hiçbir hukûk ve mantık, bir başkasının hayâtına kast ederek para kazanmayı meşrû sayamaz.?

?Türkiye Yeşilay Cemiyeti? tarafından ?aylar süren bir araştırma neticesinde hazırlandığı? belirtilen 16 sayfa ve 27 madde olan ?2006 Yılı Raporu?nda çok önemli hususlara temas edilmektedir. Bu mühim rapordan bazı iktibâslar yapacağız.

Aslında kötü alışkanlıklar, bütün dünyâ gençliğini tehdîd eden birer felâkettir. Her yıl ABD?de 20 bin kişi, AB?de 10 bin kişi uyuşturucu komasından ölmektedir. Güzel Ülkemizdeki kötü alışkanlıklar, ABD ve AB seviyesinde değilse de; maalesef Türkiye?deki kötü alışkanlık artış hızı dünyâ standartlarının üstündedir.

Resmî istatistiklere göre; 1980-1992 arası 12 yılda uyuşturucu kullanımı % 500 artmış bulunmaktadır.

2005 yılında İstanbul?da yapılan bir araştırmada, son 3 yılda Liseli öğrencilerde: Eroin kullanımı, % 100; Ecstasy kullanımı ise % 300 artmıştır.

MİLLETLERİ MİLLÎ VE MANEVÎ DEĞERLER AYAKTA TUTAR

Senelerce önce, ?Türkiye Yeşilay Cemiyeti? eski başkanı, Em. Alb. merhûm Salâhaddîn Kaptanağası,ülkemizde alkol, sigara ve uyuşturucu yüzünden, yılda en az 350 kişinin [şimdi bu sayının kaça çıktığını tesbit için yeni istatistiklere ihtiyaç var] hayatını kaybettiğine işaret ederek, “Kanunlar işletilmeli, Anayasa””nın kesin hükümleri gereği, Milli Eğitim başta olmak üzere, ülkemizin neresinde eğitim veren kurum ve kuruluş varsa, hepsi uyuşturucuyla mücâdele konusunda kendisini görevli saymalı? demişti.

Yine Diyânet İşleri Eski Başkanı Mehmed Nuri Yılmaz da, uyuşturucu madde bağımlılığının, okulların çevresinde tezgâh kuran teşkîlâtlar, örgütler aracılığıyla gençlerimize yöneldiğini ifâde etmişti. Hattâ Mehmet Nuri Yılmaz, anarşi âfetinin kökünü kazımaya uğraşan milletimizin, toplumumuzun yakasının, bu defa bir başka yıkıcıya kaptırılmaktan korunması gerektiği uyarısında bulunmuştu. Yılmaz, gazetelerde de yer alan o konuşmasında: ?Anarşi yolu ile maksatlarına ulaşamıyacağını anlayan bazı kirli eller, namluyu bu defa başka yönlere çevirme yolunu tutmuşlardır. Geleceğimizin teminâtı olan gençlerimizi, uyuşturucu maddelere ve alkole alıştırarak, onları rûhen ve bedenen çökertmek için, kirli eller tarafından çalışmalar yapılmaktadır” demişti.

Peki, iki ayrı müessesenin eski başkanlarının sözleri, şimdi nereden hatırınıza geldi? diyebilirsiniz. Yakın denilebilecek bir zamanda, 30.06.2005 tarihinde, bir İnternet sitesinde, ?Uyuşturucu kâbûsu dünyayı sardı?başlığıyla bir haber çıkmıştı. Merkezi Stockholm?de bulunan ?Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Bürosu?nun yayınladığı yıllık ?uyuşturucu raporu?, ?küresel yasadışı uyuşturucu ticaret hacmi?ni gözler önüne seriyordu.

Stockholm kaynaklı bu ?Rapor?da, uyuşturucu ticâretinin, dünyânın 18?inci büyük ekonomisi olduğuna işâret edildi ve gelirin, ülkelerin yüzde 88?inin gayr-i sâfî yurtiçi hâsılalarından fazla olduğu belirtildi.

?Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Bürosu?, ilk kez dünyadaki yasadışı uyuşturucu pazarının hacmine ilişkin bir tahmîn açıkladı. Bu raporda, gerçekten korkunç rakamlar var.

Şöyle ki, adı geçen ?Büro?nun hazırladığı raporda; 2003?te küresel uyuşturucu ticâretinde, 321 milyar dolar hâsılât yapıldığı belirtildi. Söz konusu rakamın, dünya gayr-i sâfî hâsılasının yüzde 0.9?una eşit ya da ülkelerin yüzde 88?inin gayr-i sâfî yurtiçi hâsılalarından fazla olduğuna dikkat çekildi.

Uyuşturucu ticâretinin, dünyânın 18?inci büyük ekonomisi olduğuna işâret edilen raporda, küresel uyuşturucu pazarından elde edilen hâsılâtın, 214 milyar dolarlık bölümünün sokak satışlarından geldiği bildirildi.

Raporda, kuzey Amerika?nın yüzde 44 ile en büyük uyuşturucu alıcısı olduğu, bunu yüzde 33 ile Avrupa?nın izlediği ifâde edildi. Afrika?nın ise yüzde 4 ile en son sırada yer aldığı kaydedildi.

2003 ve 2004 rakamlarının değerlendirildiği BM raporunda, dünyada 200 milyon kişinin, yılda en az bir kere uyuşturucu kullandığı belirtildi.

Rapor ayrıca uyuşturucu kullananların sayısının 2004?te, bir yıl önceye göre 15 milyon arttığını da ortaya koydu.

Bu istatistiki bilgileri kısaca özetledikten sonra ifâde edelim ki, herkesçe bilindiği gibi, ?Peygamberler Tarihi?ni incelediğimizde, hepsinin gayelerinin, yüksek ahlâklı iyi insanlar, âileler ve cemiyetler meydana getirmek olduğunu görüyoruz. Zâten bizim dînimizde, târihimizde, kültür ve medeniyetimizde eğitimden maksat da “iyi insan”, orijinal ismiyle söylemek gerekirse “insân-ı kâmil” meydâna getirmektir.

Aslında Hazret-i Adem””den itibâren gelmiş-geçmiş bulunan 6 ?Ülü””l-azim? peygamber, 313 ?Resûl?, 124 binden ziyâde ?Nebî?nin eğitimdeki hedefleri aynıdır. 100””ü küçük 4””ü büyük kitap olmak üzere, bu peygamberlerden bazılarına gönderilen 104 kitaptaki hedef de, altını çizerek ifâde edelim ki, insanların dünyâda huzûr ve sükûn içerisinde yaşamaları, âhirette de ebedi saâdete kavuşmalarıdır.

Şunu önemle ifâde edelim ki, bütün Ülü?l-azim Peygamberler, Resûller ve Nebîler (aleyhimüsselâm), insanlığı kendileri gibi birer mahlûk olan varlıklara tapınma karanlığından kurtararak, bütün varlıkların yaratanı ve hakîkî sâhibi olan Allahü teâlâya ibâdet etmenin şeref ve üstünlüğüne çağırmışlardır.

İnsanların, zaman zaman içine düştükleri birtakım vahîm yanlışlık ve bayağı işler, her zaman ve her mekânda, Allahü teâlânın gönderdiği Peygamberler (aleyhimüsselâm) ve hak dinler vâsıtasıyla düzeltilmiş, îmân ve ibâdette hak olan Ma?bûd?a (Allah?a) yönelmeleri emredilmiştir.

Burada hemen büyük İslâm âlimi İmâm Gazâlî””nin bir sözünü hatırlıyoruz. Buyuruyor ki: “İnsanlar üç gruptur. Birinci grup gıdâ gibidir, herkese her zaman lâzımdır. İkinci grup devâ (ilaç) gibidir, bazı insanlara bazen lâzım olur. Üçüncü grup ise illet (maraz, dert, hastalık) gibidir, herkes ondan kaçar, ama o, insanlara bulaşır.”

Bütün peygamberler ve onların vârisleri olan İslâm âlimleri ve evliyâ-yı kirâm, hep gıdâ gibi, bütün insanlara lâzım olan fertler, âileler ve cemiyetler teşkil etmek için uğraşmışlardır.

Son peygamber olan Hazret-i Muhammed””in (sallallahü aleyhi ve sellem), 150 bin mübârek insan, güzîde sahâbe, “hayırlı ümmet” meydâna getirmesi, onların da 50 sene gibi çok kısa zaman zarfında gâyet mahdût imkânlarla Endülüs””ten Çin””e kadar olan geniş coğrafî bölgeleri fethedip oralara ilim, irfân, ahlâk, fazîlet, adâlet, medeniyet, nûr ve hidâyet götürmeleri konusu ciddiyetle incelenmesi gereken bir konudur.

EĞİTİMDE ANA-BABA VE ÖĞRETMENİN ÖNEMİ

Eğitim kelimesinin, eski literatürümüzdeki adı ?Terbiye?dir. ?Terbiye? ise: ?Kişiyi, yavaş yavaş, rûhen ve bedenen yetiştirmek, olgunlaştırmak? şeklinde tarif edilmektedir. ?Terbiye?nin ?edeblendirme, cezâlarını verme? şeklinde ikinci bir manâsı daha varsa da bu anlam, bugünkü konumuz değildir.

Terbiyenin tarifinden sonra, Sevgili Peygamberimizin konuyla ilgili çok önemli bir hadîs-i şerîfini zikretmek yerinde olacaktır:

“Bütün çocuklar, fıtrat üzere (ya?nî müslümanlığa uygun ve elverişli olarak) dünyaya gelirler. Sonra bunları, anaları-babaları, yahûdî veya hıristiyân yâhûd mecûsî yaparlar.”

Burada, müslümanlığın yerleştirilmesinde en mühim işin, çocukların ve gençlerin iyi terbiye edilmesi olduğunu görüyoruz. Yine bundan anlaşılıyor ki, bir çocuğa Yahûdîlik telkîn edilirse, Yahûdî olabilir. Hıristiyanlık ta?lîm edilirse, Hıristiyan olabilir. Mecûsîlik aşılanırsa, Mecûsî (ateşperest) olabilir. Ama İslâmiyet öğretilirse, temiz fıtratı devâm eder.

Dârul-Fünûn müderrislerinden (İstanbul Üniversitesi eski profesörlerinden) Seyyid Abdülhakîm Arvâsî (rahmetullahi aleyh) buyuruyor ki:

Evlât büyük nimettir. Ni?metin kıymeti bilinmezse, elden gider. Bunun için pedagoji yani çocuk terbiyesi, İslâm dîninde çok kıymetli bir ilimdir. O halde her müslümanın birinci vazîfesi, evlâdına dînini, îmânını, Peygamberini ve kitâbını (Kur””ân-ı Kerîm””i) öğretmektir.

Büyük âlim İmâm-ı Gazâlî de bir noktaya dikkat çekmektedir:

Çocuğun terbiyesine çok dikkat etmelidir. Onun kötü arkadaşlarla düşüp kalkmasına mâni olmalıdır. Kötü arkadaş, çocuğun edeb ve terbiyesini bozar.

ARKADAŞLA İLGİLİ BAZI ATASÖZLERİ

Bildiğimiz gibi, arkadaşla ilgili çok güzel atasözlerimiz vardır:

?Misçinin yanında duran mis kokar; isçinin yanında duran is kokar.?

?Arkadaşını söyle bana, kim olduğunu söyliyeyim sana.?

?Her kuş kendi cinsiyle uçar: Güvercin güvercinle; karga karga ile.?

?Üzüm üzüme baka baka kararır.?

?Kıratın yanında duran, ya huyundan ya suyundan alır.?

?Körle yatan şaşı kalkar.?

?Kötü arkadaş, zehirli yılandan daha beterdir. Çünkü yılan sâdece canını alır; ama kötü arkadaş, hem canını, hem de îmânını alır.?

Edeb, te””dîb kelimelerinin terbiye (eğitim) ve talîm (öğretim) kelimeleriyle çok yakın alâkası vardır. Eğer bir insan, edebli bir insan haline getirilebilirse, eğitimde istenilen maksada, arzû edilen hedefe kavuşulmuş demektir. Bu bakımdan, önemine binâen burada birazcık edepten bahsetmek gerekir.

Şunu da önemle ifâde edelim ki, son Peygamber olan sevgili Peygamberimiz, kendisini bir muallim (eğitimci) olarak tanıtmış, eğitimcilik vasfını, gönderiliş sebepleri arasında zikretmiş, hayatı boyunca bunu tatbik etmiş ve muvaffakiyeti târihen sâbit, başarısı dost-düşman herkes tarafından kabul edilmiş bir eğitimcidir. Onun bu başarılarından istifâde etmek lâzımdır.

O, 23 senede, 150 bin mübârek insan, güzîde sahâbe meydâna getirmiştir. Onlar da, elli sene gibi çok kısa zaman zarfında, gâyet mahdût imkânlarla, Endülüs””ten Çin””e kadar olan geniş coğrafî bölgeleri fethedip oralara ilim, irfân, ahlâk, fazîlet, medeniyet, adâlet, hakkâniyet, insanlık, insan hakları, nûr ve hidâyeti, tek kelimeyle söylemek gerekirse, Allahü teâlânın mukaddes dîni İslâmiyyet?i götürmüşlerdir.

Dost-düşman herkesçe bilindiği gibi, Peygamberimizin ve O?nun izinden giden âlim ve velîlerin, nasıl kâmil cemiyetler meydâna getirdikleri açıkca ortadadır. Burada Karahanlılar, Gazneliler, Timuroğulları, Babürlüler, Selçuklular ve Osmanlıları misâl olarak zikredebiliriz.

İşte bütün bunlardan anlaşılıyor ki, eğitimde işin esâsı, hem kendisine faydalı, hem de âilesine, milletine, vatanına ve devletine faydalı unsurlar meydâna getirmektir. İşte Millî Eğitimimizdeki ana hedef de bu olmalıdır.

PEYGAMBER EFENDİMİZ BİZLER İÇİN HER HUSÛSTA EN GÜZEL ÖRNEKTİR

En son hak dîn olan İslâmiyette emredilen îmân, ibâdet ve ahlâk esâslarıyla insanlar, mânen ve maddeten yükselmeye, üstünlük ve şeref sâhibi olmaya, dünyâ ve âhiret saâdetlerine kavuşmaya dâvet edilmişlerdir. Başta Peygamber Efendimiz, Hulefâ-i Râşidîn ve diğer Sahâbe-i Kirâm olmak üzere, kurulan bütün İslâm devletleri, husûsen Selçuklular ve Osmanlılar, bunun için çok büyük gayretler sarfetmişlerdir.

İnsanların Allahü teâlâya karşı, kalple inanmaları ve bedenle yapmaları lâzım olan şükür borçları, kulluk vazîfeleri, Allahü teâlâ ve O?nun sevgili Peygamberi tarafından bildirilmiştir. Allahü teâlâya şükür, O?nun Peygamberinin getirdiği yola uymakla olur. Bu yola uymayan, bunun dışında kalan hiçbir şükrü, hiçbir ibâdeti, Allahü teâlâ kabul etmez, beğenmez. Çünkü insanların iyi, güzel sandıkları çok şey vardır ki, İslâmiyet bunları beğenmemekte, çirkin olduklarını bildirmektedir.

Son Peygamber olan sevgili Peygamberimiz, kendisini bir muallim (eğitimci) olarak tanıtmış, eğitimcilik vasfını, gönderiliş sebepleri arasında zikretmiş, hayatı boyunca bunu tatbik etmiş ve muvaffakiyeti târihen sâbit, başarısı dost-düşman herkes tarafından kabul edilmiş bir eğitimcidir. Onun bu başarılarından istifâde etmek lâzımdır.

Zulmetler, zulümler ve vahşetler altında inim-inim inleyen insanlara, kurtarıcı olarak Sevgili Peygamberimizin lutfedilmesi, dünyânın en önemli hâdisesidir.

Allahü teâlâ, bir insanda bulunabilecek, görünür görünmez bütün iyilikleri, bütün üstünlükleri, bütün güzellikleri, o ?üsve-i hasene? olan ?Habîb?inde toplamıştır.

O?nun hiçbir hareketinde, hiçbir işinde, hiçbir sözünde, hiçbir zaman, hiçbir çirkinlik, hiçbir kusur görülmemiştir. O, her zamanda, her memlekette yani dünyâ yaratıldığı günden kıyâmet kopuncaya kadar, gelmiş ve gelecek bütün varlıkların, her bakımdan en üstünüdür. Hiçbir kimse, hiçbir bakımdan, O?nun üstünde değildir. Peygamber Efendimiz, bizler için, her husûsta, eğitimde de en güzel örnektir. (Ahzâb, 21) Eğer bu husus iyi anlaşılacak olursa, dînî ve dünyevî işlerimizde, kimi örnek almamız gerektiği açıkça ortaya çıkar.

O, güzel huyu, yumuşaklığı, afvı, sabrı, ihsânı ve ikrâmıyla herkesi hayrân bırakmış, O?nu görenler ve sözlerini işitenler, seve seve müslüman olmuşlardır. O, 23 senede, 150 bin mübârek sahâbe meydâna getirmiştir. Peygamberimizin ve O?nun izinden giden âlim ve velîlerin, nasıl kâmil cemiyetler meydâna getirdikleri açıkça ortadadır. Burada Sahâbe-i kirâm, Karahanlılar, Gazneliler, Timuroğulları, Babürlüler, Selçuklular ve Osmanlıları zikredebiliriz.

HAYIRLI BİR ÜMMET MEYDÂNA GELMESİ

Son Peygamber olan Hazret-i Muhammed””in (sallallahü aleyhi ve sellem), 150 bin mübârek insan, güzîde sahâbe, “hayırlı bir ümmet” meydana getirmesi, onların da 50 sene gibi çok kısa zaman zarfında gâyet mahdût imkânlarla Endülüs””ten Çin””e kadar olan geniş coğrafî bölgeleri fethedip oralara ilim, irfân, ahlâk, fazilet, adâlet, medeniyet, nûr ve hidâyet götürmeleri konusu ciddiyetle incelenmesi gereken bir konudur.

Aslında, Hazret-i Âdem””den itibaren gelmiş-geçmiş bulunan 6 Ülü””l-azim Peygamber, 313 Resûl, 124 binden ziyâde Nebî?nin eğitimdeki hedefleri aynıdır. 100””ü küçük 4””ü büyük kitap olmak üzere, bu Peygamberlerden bazılarına gönderilen 104 kitaptaki hedef de, altını çizerek ifâde edelim ki, insanların dünyâda huzûr ve sükûn içerisinde yaşamaları, âhirette de ebedî saâdete kavuşmalarıdır.

MİLLÎ VE MANEVÎ DEĞERLERE SÂHİP ÇIKMAK LÂZIM

Yüce Allah, dinî ve ahlâkî prensiplere sâhip çıkarak, kimlik ve şahsiyetimizi korumamızı emretmiş ve şöyle buyurmuştur: “İşte bu (dîn), benim dosdoğru yolumdur; artık ona uyun. Başka yollara uymayın; yoksa o yollar, sizi parça parça edip, doğru yoldan (Allah?ın yolundan) ayırır. İşte bunları, sakınasınız diye Allah size emreder.” (En””âm, 6 / 153)

Sevgili Peygamberimiz de (aleyhisselâm), bizleri ahlâkî çöküntüye sebep olabilecek, birlik ve beraberliğimizi bozacak başka milletlerin örf ve âdetlerini benimsemekten sakındırmıştır.

Ma?lûmdur ki hayırlı işlerin birincisi ve en önemlisi, çoluk-çocuğuna İslâmiyet””i öğretmektir. Her müslümanın bu birinci görevi hemen yapması, yarınlara bırakmaması gerekir. İslâmiyet, ahlâk ve ilme en büyük kıymeti verip, câhilliği ve ahlâksızlığı reddeder. Onun için her anne ve baba, çocuğuna ilmî, ahlâkî, millî ve dînî görevlerini öğretmelidir. Öğretmezlerse, âhirette mes?ûl olurlar. Çünkü, her çocuk sevmeyi, sevilmeyi, saygıyı burada öğrenir. Disiplin ve düzenli hayâta burada alışır.

Çocuklar küçük olsun, büyük olsun anne ve babalarına itâat ve hürmette kusûr etmemelidirler. Hayâtın çeşitli zorlukları içinde onları büyütüp, her sıkıntıya katlanan anne ve babalar, her bakımdan hürmet ve itâate lâyıktırlar. Kur?ân-ı kerîmde meâlen; ?Allahü teâlâya ibâdet ediniz? buyurulduktan sonra, ?Anne-babaya iyilik ediniz? (Bakara sûresi, 83) diye emredilmiştir. Yine onlara ?Öf!” demek bile (İsrâ sûresi, 23) yasaklanmıştır.

Âile fertleri, toplumun en küçük yapı taşlarıdır. Nasıl bir binânın temel taşları yerinden oynatıldığında bu binânın ayakta kalması mümkün değilse, âilenin temel taşları da yerinden oynatıldığında, o âilenin ayakta kalması mümkün olmaz. Ayakta kalsa bile esâs fonksiyonlarını yerine getirmesi mümkün değildir.

Anne ve baba, kız ve erkek çocuklarını devâmlı gözetmeli, bilhâssa onları kötü arkadaştan korumak için çok gayret göstermelidir. Kötü arkadaş, çocuğun en büyük düşmânıdır.

Burada şunu belirtelim ki, Batı””nın bâtıl inanışlarını, moda ve ahlâksızlıklarını taklit etmek, medeniyet değil, milletin bünyesinde tahrîbât yapmaktır.

Bizim millî kültürümüz, yüce dînimizle âdetâ bütünleşmiş ve yine güzel dînimizin prensipleriyle yoğrulmuştur. Sevgi, saygı ve fedâkârlığın geliştirilmesinde, toplum hayâtımızın âhenkli ve sağlam bir şekilde devâm ettirilmesinde, gençlerimizin ve çocuklarımızın yetiştirilmesinde, manevî değerlerimizin ve millî kültürümüzün katkısı çok büyüktür.

Özellikle genç kuşakları, bu değerler çerçevesinde eğitmek ve yetiştirmek oldukça önemlidir. Çünkü gençlerin dînî ve ahlâkî değerlerden uzaklaşmaları, örf ve âdetlerimize uymayan davranışları benimsemelerine, zararlı akım ve alışkanlıkların tuzaklarına düşmelerine yol açmaktadır.

Bugün, toplumumuzda, bazı eğlencelerde, aklı ve sağlığı tehdit eden içki içmek, uyuşturucu kullanmak, âile bütçesini sarsan kumar ve isrâf boyutundaki harcamalar, âdet hâline gelmiştir. Bunları dînî ve millî değerlerimizle bağdaştırmak aslâ mümkün değildir. Ayrıca millî ve manevî değerlerimize ters düşen bu tür eğlence ve âdetler, kültürel tahrîbâta da yol açmakta, bizleri millî kimliğimizden de uzaklaştırmaktadır.

Bunun için kültürel mirâsımızdan, dinî anlayış ve heyecânımızdan kaynaklanan değerlerimizi yaşatmaya gayret etmeli, bu değerlerimizi genç kuşaklara aktarmaya çalışmalıyız. Dînî ve millî değerlerimizle çelişen başka kültürlerin örf ve âdetlerini de körü körüne taklit ve özentiden kaçınmalıyız.

Gerek erkek, gerek bayan, ahlâkî değerlere ne kadar sâhip çıkarlarsa, âile müessesesine ne kadar önem verirlerse ve bunu yaşatmaya çalışırlarsa, fuhuştan, zinâdan, bütün gayr-i meşrû ilişkilerden ne kadar uzak dururlarsa, o kadar sağlam bir âile yapısı kurulur ve cemiyet de o derece sağlam olur. Tabîî ki millet de son derece sağlam olur; bu milletin teşkîl ettiği devlet de o derece uzun ömürlü olur.

SAÂDET NEDİR?

Dünyâdaki bütün insanlar mes?ût olmak isterler. Fakat mes?ût olan pek azdır, çünkü saâdetin ne olduğunu bilen azdır. Saâdet denilince yalnız dünyâdaki râhatlık hâtıra gelmemelidir. Asıl saâdet, ebedî olan âhiret saâdetidir. Âhiret saâdetine kavuşabilmek için de Allahü teâlânın ve son Peygamberinin emirlerine uymak yegâne çâredir; bundan başka çâre yoktur.

Her yıl 1-8 Mart arası ?Yeşilay Haftası? olarak kutlanır. Yeşilay Haftasının 1-8 Mart arası kutlanmasının sebebi,Yeşilay Cemiyetinin 5 Mart 1920 tarihinde kurulmuş olmasıdır. Kuruluşun itici sebebi nedir biliyor musunuz?

O tarihte, İstanbul işgal altındadır. İşgal kuvvetleri, vapurlar dolusu alkollü içki ve uyuşturucu maddeleri getirerek gençlere bedava olarak dağıtırlar. Bu tehlike karşısında işte bazı Türk aydınları, alkol ve uyuşturucu ile mücâdele için bu cemiyeti kurarlar.

Türkiye?de 30 milyon sigara tiryakisi, 25 milyon alkol kullanan (bunun 7 milyonu alkolik), 6 milyon ilaç müptelâsı vardır. Uyuşturucu kullananların gerçek sayısı bilinmemektedir.

Bunun için kültürel mîrâsımızdan, dînî anlayış ve heyecânımızdan kaynaklanan değerlerimizi yaşatmaya gayret etmeli, bu değerlerimizi genç kuşaklara aktarmaya çalışmalıyız. Dînî ve millî değerlerimizle çelişen başka kültürlerin örf ve âdetlerini, körü körüne taklit ve özentiden kaçınmalıyız.

Bu vesîleyle ifâde edelim ki, Müslümanlar, başka milletlerdeki her çeşit fen vâsıtalarını araştırır, öğrenir ve yaparlar. Fakat onların bozuk dinlerini, kötü, çirkin huylarını, âdetlerini almaz, taklit etmezler.

İslâm dîni, müslümanların tembel, miskîn oturmalarına izin vermez. Müslümanların her türlü fen kollarında çalışarak ilerlemelerini, başka dînden olanların fende buldukları yenilikleri, onlardan öğrenmelerini, bunları kendilerinin de yapmalarını emreder. Zirâat, ticâret, tıp (doktorluk), kimyâ ve harp sanâyiinde herkesten ileride olmalarını emreder.

İslâm âlimleri, insanların yaratılış gâyesi hakkında buyuruyorlar ki: Mukaddes kitâbımız Kur””ân-ı Kerîm?de de (Zâriyât, 56) belirtildiği üzere, insanlar ve cinnîler, Allahü teâlâya ibâdet, kulluk etmek için yaratılmışlardır. Sonsuz saâdete kavuşmak için yaratılış gâyesine dikkat etmelidir. Bu dünyânın nimetleri geçicidir. Dünyâ ebedî kalınacak bir yer değildir, âhirete gitmek için bir binek gibidir. Sevinç yeri değil, ayrılık yeridir. Akıllı olan bu fânî dünyâya düşkün olmaz, kulluk vazîfesini hakkıyla yapar.

?Her ni?met, bir külfet karşılığıdır? sözünü hepimiz biliriz. Bize ihsân buyurulan îmân nîmetinin şükrünü yapabilmek için, îmânın kıymetini, fazîletini ve ne büyük bir cevher olduğunu başka insanlara da anlatmak, duyurmak lâzımdır. İnsanlar ebedî ateşte yanmasın düşüncesinde olmak lâzımdır. Zâten ?emr-i ma?rûf? da bu demektir.

Târihteki bütün harplerin temelinde de bu düşünce vardır. ?Lâ ilâhe illallâh, Muhammedün Resûlullah?kelimesini söylemek-söylememek. Bu mübârek kelimeyi söyleyenler kurtulmuşlar, söyletmek için çalışarak ölenler şehîd olmuş, ebedî Cennet?e gitmişler, söylememekte direnenler ise Cehennem?e gitmişlerdir.

[Burada, Hazret-i Ebûbekir ( r.a.) ile Ebû Cehil?in mukâyesesi yapılabilir.]

İmâm-ı Rabbânî hazretleri, en kıymetli kitaplardan biri olan Mektûbât?ında buyuruyor ki: ?Hâfız, imâm da, aklını-fikrini dînin yayılmasına vermiştir. Zâten her müslümânın böyle olması lâzımdır.? ( 1. cild, 213. mektub)

Hazret-i Ebûbekir(r.a.)?in müslüman olur olmaz söylediği ilk söz de şudur: Yâ Resûlallah, benim 6 arkadaşım daha var; yüksek huzûrunuza onları da getirebilir miyim?

Allahü teâlânın, bir kulunu sevip-sevmediği, o kişinin işinden belli olur. Allahü teâlânın, bir kulunu sevmediğinin alâmeti, onun ?mâ lâ ya?nî? ile (ya?nî dinine de, dünyâsına da faydalı olmayan işlerle) vakit geçirmesidir. Allahü teâlânın bir kulunu sevdiğinin alâmeti ise, onun ilimle, bilhâssa fıkıh ilmi ile meşgul olmasıdır. Bir hadîs-i şerîfte: ?Allah, kime hayır murâd ederse, onu dînde fakîh kılar? buyurulmuştur.

Bir şâir de: ?Âyînesi iştir kişinin, lâfa bakılmaz,

Şahsın görünür rütbe-i aklı, eserinde? demiştir.

[Allahü teâlâ, hepimize akla, vicdâna, ahlâka, dîne uygun hareketler nasip edip nefse, şeytâna ve dîn düşmânlarının sözlerine ve yazılarına aldanmaktan bizleri muhâfaza buyursun!]

Bunları kaydettikten sonra da belirtelim ki, bazı âlimlerin güzel ve kötü ahlâkla ilgili önemli sözleri vardır:

?Ahlâk-ı hasenenin (güzel ahlâkın) on alâmeti vardır:

Çok îtirâz etmemek. Adâlet sâhibi olmak. Kendini beğenmemek. İnsanların ayıplarını örtmek. Müslüman kardeşinin kusurunu görünce hüsn-i zân etmek (onu iyiye yorumlamak). Başkasından gelen eziyet ve sıkıntılara katlanmak. Nefsine zulmetmemek. Kendi ayıplarına bakıp başkalarının ayıplarını araştırmamak. Herkese karşı güler yüzlü, yumuşak ve tatlı sözlü olmak.? (Yûsuf bin Esbat)

?Ahlâk-ı hasenenin alâmeti, insanlardan gelen sıkıntı ve eziyetlere katlanmaktır.? (Abdülhakîm Arvâsî)

?İnsana dünyâda ve âhirette zarar veren her şey, ahlâk-ı zemîmeden (kötü ahlâktan) meydana gelmektedir. Zararların, kötülüklerin başı kötü huylu olmaktır.? (Ali bin Emrullah)

?Ahlâk-ı zemîme kalbi, rûhu hasta eder. Hastalığın artması, kalbin, rûhun ölümüne sebep olur. En kötü huy, küfür yâni îmânsızlıktır.? (İmâm-ı Rabbânî)

?Kendinde kötü ahlâk bulunan kimse, buna yakalanmasının sebebini araştırmalı, bu sebebi yok etmeye, bunun zıddını yapmaya çalışmalıdır. Çünkü, insanın alıştığı şeyden kurtulması zordur. Kötü şeyler nefse tatlı gelir.? (Hâdimî)

İNSANLARA İYİ VE GÜZEL, KÖTÜ VE ÇİRKİN HER ŞEY PEYGAMBERLER VÂSITASIYLA ÖĞRETİLMİŞTİR

Kâinâtı en mükemmel bir nizâm ve intizâm üzere yaratan Allah, yaratıkları içinde, insanı en güzel bir kıvâmda kılmıştır (Tîn, 4). Diğer yaratıkları da onun istifâdesine vermiştir. Böylece insanı, âlem için hâkim duruma getirerek, onu muhâtab ve mükellef kılmıştır.

Peygamberleri vasıtasıyla onlara saâdet yollarını göstermiş, iyi ve güzeli, kötü ve çirkini öğretmiştir.

Her şeyi mükemmel olarak yaratan yüce Allah, insanlara da kendileri için en doğru olan yaşayış ve hareket yollarını bildirmiştir. Dolayısıyla Allah””ın bize öğrettiği edep ve ahlâk, değişmeyen en güzel ve doğru ahlâktır.

Bu ahlâkı en güzel şekilde yaşayan da Hz. Peygamber?dir (s.a.s.): “Gerçekten sen, çok büyük bir ahlâk üzeresin” (Kalem, 5) âyeti ile Allah””ın iltifâtına mazhar olan Sevgili Peygamberimiz, kendi hakkında “Ben, ahlâkın güzelliklerini tamamlamak için gönderildim” (Muvattâ) buyurmuş ve Kur””ân””dan ibâret olan güzel ahlâkını, hayâtında yaptığı tatbîkâtı ve tavsiyeleri ile ümmetine teblîğ etmiştir. “Onun şahsında Allah””ı ve Âhiret gününü umanlar ve Allah””ı çokça hatırlayanlar için güzel edeb ve ahlâk nümûneleri vardır ” (Ahzâb, 21) âyet-i kerîmesi onun ?üsve-i hasene?[ nümûne-i imtisâl=en güzel örnek] olduğunu ne güzel ifâde etmektedir?

Her konuda olduğu gibi, güzel ahlâk konusunda da örneğimiz olan Hz. Peygamber (s.a.s.), ahlâkça insanların en güzeli idi. Peygamber efendimiz, güzel ahlâkı ta?rîf ederken şöyle buyurmuştur:

“İyilik güzel ahlâktır; fenâlık da, kalbin yatışmadığı ve halkın duymasını hoş görmediğin şeydir.”

“İnsanların en hayırlısı, ahlâkça en güzel olanıdır.”

“Kıyâmet günü, müminin mîzânında, güzel ahlâktan daha ağır bir şey bulunmaz ve her hâlde Allah, çirkin ve kötü sözlü kimseyi sevmez. ”

“İmânı en olgun kimseler, en güzel ahlâklılardır. En hayırlılarınız, kadınlarına hayırlı olanlardır.”

“Bir mümin, güzel ahlâkıyla, gece ibâdet eden, gündüz oruç tutan kimselerin derecelerine erişir.”

“Güzel ahlâk, güler yüz, hayırlı işlerde el açıklığı, bir de kimseye eziyet etmemektir” buyuran Hz. Peygamber (s.a.s.), Ebû Hureyre””nin (r.a.) bir sorusu üzerine, Allah””tan korkmanın ve güzel ahlâklı olmanın Cennet””e girmeye sebep olacağını, güzel ahlâklı bir insana Cennet””in yukarı kısmında bir ev (köşk) verileceğini, ona (Peygamber””e) en sevgili olan kimsenin ve Kıyâmet””te onun meclisine en yakın olacak insanın ahlâkı güzel olan kişi olacağını bildirmiştir.

Her eğiticinin, bu emirleri, önce şahsında tatbik etmesi, daha sonra da terbiyesi altında bulundurduğu kişileri bu güzel ahlâkla ahlâklandırmaya çalışması gerekir. “Ey inananlar, nefsinizi ve ehlinizi, tutuşturucusu taşlar ve insanlar olan ve kâfirler için hazırlanmış bulunan Cehennem ateşinden koruyunuz…” (Tahrîm, 6) buyuran Cenâb-ı Allah, hem nefsimizi, hem de elimiz altında yetiştirmekle mükellef bulunduğumuz çoluk-çocuğumuzu, Allah ve Peygamberi””nin râzî olduğu güzel ahlâk ile ahlâklandırmak sûretiyle Cehennem azâbından korumamız gerektiğini ifâde etmiştir.

Ebû Hüreyre (radıyallahü anh), Allah Resûlü””nün şöyle buyurduğunu nakletmiştir:

“Müslümanın müslüman üzerindeki hakkı altıdır: Ona rastladığın zaman selâm ver, seni yemeğe da?vet ederse icâbet et. Senden öğüt isterse öğüt ver. Aksırır da Allah””a hamd ederse “yerhamükellah” (Allah sana merhamet etsin) de. Hastalanırsa kendisini ziyâret et. Ölürse cenâzesinde hâzır bulun.” (Buhârî, Müslim)

“Velî olmak için ahlâk-ı İlâhiyye ile ahlâklanmalıdır” demişlerdir. Bu sıfatlar evliyâda meydana gelir. Fakat bu benzerlik yalnız isimdedir ve uygunluk, sıfatların topluluğundadır. Yoksa sıfatların husûsiyetlerinde berâber olunmaz. (İmâm-ı Rabbânî)

?Allahü teâlânın sıfatlarına ve isimlerine uygun sıfatlarla sıfatlanmak; Allahü teâlânın ahlâkı ile ahlâklanmak? ?Ahlâk-ı İlâhiyye? diye adlandırılmaktadır.

Bazı misâller vermek gerekirse, Allahü teâlânın bir ismi “Melik”tir. Bu, her şeye hâkim, gâlib demektir. Talebe tasavvuf yolunda ilerlerken, kendi nefsine hâkim, gâlib olur ve başkalarının kalblerine tesir etmeğe başlarsa, ahlâk-ı İlâhiyye ile ahlâklanmış olur.

Allahü teâlânın bir ismi de ?Semî””?dir. Yâni işiticidir. Talebe, doğru sözü herkesten kabul eder ve gizli hakîkatleri, can kulağı ile duyarsa, bu sıfatla huylanmış olur.

Bir sıfatı da “Basîr”dir. Yâni Allahü teâlâ herşeyi görür. Talebenin kalb gözü açılır ve firâset ışığı ile kendi ayıblarını ve başkalarının iyi huylarını görürse yâni başkalarını kendisinden daha üstün görürse ve Allahü teâlânın her an gördüğünü göz önünde bulundurarak, hep Allahü teâlânın beğendiği şeyleri yaparsa, bu sıfatla huylanmış olur.

Bir sıfatı da “Muhyî”dir. Yâni Allahü teâlâ dirilticidir. Talebe unutulmuş sünnetleri canlandırır, meydana çıkarırsa, bu sıfatla sıfatlanmış olur.

Bir sıfatı da “Mümît” öldürücü demektir. Talebe, sünnetlerin yerine yerleşmiş olan bid””atleri, dînde sonradan çıkarılıp dîn diye yapılan şeyleri men eder, yok ederse, bu sıfatla sıfatlanmış olur. Bütün sıfatlar bunlar gibidir.(Hâce Muhammed Pârisâ)

?ÂDÂB-I MUÂŞERET?İN ÖNEMİ VE DÎNİMİZDEKİ YERİ

Bildiğimiz gibi, ?âdâb?: ?Edebler, güzel huylar, iyi haller ve davranışlar; her konuda haddini bilip sınırı aşmamak? demektir. Müfredi (tekili) ?edeb?tir. Sözlük anlamı itibâriyle, ?birini ziyâfete da?vet etme?mânâsını ifade eden ?edep?, ?İslâm””ın güzel saydığı söz ve davranışlar?dır. Bu itibarla ?edep?, ?insanların kendisine da?vet olundukları bilumum hayır, zarâfet, usluluk ve güzel ahlâk? demektir.

Seyyid Şerîf Cürcânî, (et-Ta?rîfât) adlı eserinde ?edeb?i, “bütün hatâ türlerinden, kendisiyle korunulan şeyi bilmekten ibârettir” diye ta?rîf etmektedir.

Genel olarak ?âdâb?: ?ahlâk, terbiye ve nezâket kuralları? manasında kullanılır. En güzel ve hiçbir zaman eskimeyecek olan âdâb ve ahlâk, Kur””ân-ı kerîmde öğretilen ve Hz. Peygamber(s.a.s.)””in sünneti ile tatbîk edilip yaşanan âdâbtır.

?Edeb?, insanlara karşı bütün davranış ve muâmelelerinde, terbiyeli ve ahlâklı olmaktır; güzel hallere ve huylara sâhib olma ve utanılacak hareketlerden sakınma, her hususta haddini bilip, sınırı gözetme hâlidir; ayrıca namazda müstehab ve mendûp olan şeylerdir.

Selâm vermek, güler yüz göstermek, tırnak kesmek, sakal bırakmak gibi nice İslâmî edebler vardır ki, bunlar Sevgili Peygamberimizin birer sünneti olduğu gibi, daha önce geçen peygamberlerin de sünnetidir.

?Edeb?, insanı ayıplanma ve kötülenme sebeplerinden koruyan nefsin köklü bir kuvvetidir. “Nefs edebi” ve“ders edebi” olmak üzere ikiye ayrılan edeb””in birincisi acelecilik ve sinirlilik gibi doğuştan olan edeb, ikincisi ise daha sonra elde edilen ve “mekârim-i ahlâk”* (güzel ahlâk) olarak da isimlendirilen edebtir .

Ayrıca münâzara-mübâhase ilmini içine alan bir ?edeb? türü daha vardır ki, âlimler bunu “edeb-i bahs” diye isimlendirirler. ?Edeb?in bu türü, ilmî münazaralarda, tarafların birbirlerine karşı gösterecekleri ahlâkî kâideleri ihtivâ etmektedir. Yakın zamanlara kadar medreselerde bir ilim dalı olarak okutulagelmiştir.

Âdâb, fıkhî terim olarak ele alındığında ””sünnet-i gayr-i müekkede”” hükmündedir. Onun için bu davranışta bulunana sevâp yazılır, yapmayana ise günâh yoktur. O yüzden ?âdâb? nâfile, müstehap, mendûb, tatavvu””ve fazîlet kavramlarıyla da eş anlamda kullanılır.

Âdâb kâideleri, Peygamber Efendimiz tarafından tavsiye ve teşvîk edildiği için, yapılan bu davranışa ?müstehab? adı verilir. Yapıldığında bir sevâp kazanmak söz konusu olduğundan, buna ?mendûb? denir. Yapılırken bir zorunluluk olmadan yapıldığı için de buna ?tatavvu””? adı verilmiştir.

Fıkhî bir terim olarak, farz ve sünnetlerden sonra ibâdetlerin âdâbı anlamında kullanıldığı da bilinmektedir. Meselâ abdestin farz ve sünnetleri sayıldıktan sonra “Âdâbu””l-vudû”, namaz için “Âdâbu””s-salât” terimleri kullanılmıştır.

Büyük âlim ve velî İmâm-ı Rabbânî, namazın sünnet ve edeplerinden birini gözetmek ve tenzîhî bir mekrûhtan sakınmak; zikir ve tefekkürden üstündür buyurmaktadır.

Yine İmâm-ı Rabbânî?nin naklettiğine göre, İmâm-ı A””zam Ebû Hanîfe hazretleri, namaz abdestinin edeblerinden bir edebi terk ettiği için kırk senelik namazını kazâ etmiş, yeniden kılmıştır.

?Düzgün, güzel ve pürüzsüz söz söyleyen ve yazan, edebiyatçı?ya ?edîb? denildiği gibi, bu kelime ?Güzel hasletleri kendinde toplayan, haddini bilen? kimse manâsında da kullanılmaktadır.

Bir de ?muâşeret? terimi vardır ki, insanların birbirleriyle görüşmelerinde ve işlerinde karşılıklı uymaları gereken usûl, kâideler demektir; ?âdâb-ı muâşeret? şeklinde bir tamlama hâlinde çok kullanılır.

Bu konuda, İslâm âlimlerinin çok güzel sözleri vardır:

?En büyük edeb, ilâhî hududu muhâfaza etmek, gözetmek, Allahü teâlânın emirlerine uymak, yasaklarından sakınmaktır.? (Abdülhakîm-i Arvâsî)

?İnsanlar edebe ilimden çok daha fazla muhtacdır.? (Abdullah bin Menâzil)

?Kul için güzel edebden daha iyi mertebe görmedim. Çünkü aklın hayâtı edebdir. İnsan edeb ile dünyâ ve âhirette yüksek derecelere kavuşur.? (Ebû Osman Hîrî)

?Edebi gözetmek, zikirden üstündür. Edebi gözetmeyen Hakk””a kavuşamaz.? (İmâm-ı Rabbânî)

?Din büyüklerinin yolu baştan sona edebdir.? (İmâm-ı Rabbânî)

?Bir kimsenin edebli olması, iyi kalblilik ve akıllılık alâmetidir.? (Sırrîy-i Sekatî)

?Âdâba riâyetsiz hizmetin faydası yoktur.? (Muhammed Ma””sûm Fârûkî)

?Allahü teâlâya karşı edeb, O””nun emirlerini yerine getirmekle olur. Avâmın, halkın edebi, dînin emirlerine uymak; havâssın, seçilmişlerin edebi, dînin emirlerine uymakla berâber kalbi zikir (Allahü teâlâyı anmak) nûru ile aydınlatmak, gönülden Allahü teâlâdan başka her şeyi çıkarmaktır.? (İmâm-ı Gazâli)

?Âdemoğlunun edebden nasîbi yok ise insan değildir. Âdemoğlu ile hayvan arasındaki fark budur. Gözünü aç ve gör ki, Allahü teâlânın bütün kelâmının mânâsı, âyet âyet edebden ibârettir.? (Şems-i Tebrîzî)

İlim meclislerinde aradım, kıldım taleb,

İlim geride kaldı, ille edeb, ille edeb.

Edeb bir tâc imiş nûr-i Hudâ””dan

Giy ol tâcı, emîn ol her belâdan (Yûnus Emre)

1821 Rum isyânının baş planlayıcısı olduğu için, Sultan İkinci Mahmûd Han zamânında Fener Patrikhanesinin kapısında asılan Patrik Gregoryos?un, Rus Çarı Aleksandr?a yazdığı (İstanbul?da senelerce Rus sefîrliği yapan İgnatiyef?in hâtıraları arasında neşredilen) bir mektup, bizler için çok ibret vericidir:

?Türkleri maddeten ezmek ve yıkmak gayr-i mümkindir. Çünkü Türkler, Müslüman oldukları için, çok sabırlı ve mukâvemetli insanlardır. Gâyet mağrûrdurlar ve izzet-i îmân sâhibidirler. Bu hasletleri, dinlerine bağlılıklarından, kadere rızâ göstermelerinden, ananelerinin kuvvetinden, pâdişâhlarına (devlet adamlarına, kumandanlarına, büyüklerine) olan itâat duygularından gelmektedir.

Türkler, zekîdirler ve kendilerini müsbet yolda sevk u idâre edecek reîslere sâhip oldukları müddetçe de çalışkandırlar. Gâyet kanâatkârdırlar. Onların bu meziyetleri, hattâ kahramanlık ve şecâat duyguları da an?anelerine olan merbûtiyetlerinden (bağlılıklarından), ahlâklarının salâbetinden (sağlamlığından) gelmektedir.

Türklerde evvelâ itâat duygusunu kırmak ve mânevî râbıtalarını (bağlarını) kesr etmek (parçalamak), dînî metânetlerini (sağlamlığını) zaafa uğratmak (zayıflatmak) îcâb eder. Bunun da en kısa yolu, an?anât-ı milliyye ve mâneviyyelerine (millî ve mânevî geleneklerine) uymayan hâricî fikirler ve hareketlere alıştırmaktır.

Mâneviyâtları sarsıldığı gün, Türklerin kendilerinden şeklen çok kudretli kalabalık ve zâhiren hâkim kuvvetler önünde zafere götüren asıl kudretleri sarsılacak ve maddî vâsıtaların üstünlüğü ile yıkmak mümkün olabilecektir. Bu sebeple Osmanlı Devletini tasfiye için, mücerred olarak, harp meydanlarındaki zaferler kâfî değildir. Hattâ, sâdece bu yolda yürümek, Türklerin haysiyet ve vakârını tahrîk edeceğinden, hakîkatlerine nüfûz edebilmelerine sebep olabilir.

Yapılacak olan iş, Türklere bir şey hissettirmeden, bünyelerindeki tahrîbi tamamlamaktır.?

8 haçlı seferinde, asîl milletimizi yok edemeyen güçler, bakın hangi taktikleri uygulamaktadırlar:

Ders kitaplarında ezberletilecek kadar mühim olan bu mektupta ibret alınacak çok şey varsa da, gördüğünüz gibi, şu iki husus bilhassa önemlidir:

1)Türklerin mâneviyâtının ve dîninin yıkılması için, Türkleri yabancı fikir ve âdetlere alıştırmak,

2)Türklere hissettirmeden bünyelerindeki tahrîbâtı tamamlamaktır.

Görüldüğü gibi, Türklerin muvaffakiyet sebepleri arasında, devlet ve millet birliği, müslüman olmaları, güzel ahlâk sâhibi bulunmaları, an?anelerine bağlılıkları gibi bâzı mühim hususlar sayılmış, ancak ve ancak mâneviyatları sarsıldığı, dînî metânetleri zaafa uğratıldığı zaman, yâni kültürlerinden ayrıldıkları zaman, Türklerin mağlûb edilebilecekleri ve Osmanlı Devletinin yıkılabileceği açıkça zikredilmiştir.

Batılılar bu şekilde, bir taraftan, aydınlar vâsıtasıyla, bilhassa İslâm ülkelerini, kültürlerine yabancılaştırma politikasını güderken, diğer taraftan da o ülkelerde eğitim yuvaları açmak sûretiyle etkili bir faâliyet başlattılar.

Nitekim Lozan Barışı sırasında Avrupalı delegelerin Türk delegeleriyle yaptıkları en çetin münakaşa, bu yabancı okullar mevzuunda oldu. Kânûnî devrinden beri verilen kapitülasyonların kaldırılması hususunda o kadar direnmedikleri halde, yabancı okullar mevzuunda çok ısrar ettiler ve isteklerini aldılar.

Türkiye?de okul açan yabancılar (Amerikalı, İngiliz, Fransız, Alman, İtalyan vb.) kendi kültürlerine sırt çevirmiş bir milletin evlatlarını daha kolay etki altına alabileceklerini çok iyi biliyorlardı.

İNSANLARA HİZMET ETMENİN ÖNEMİ?

11 Mart 2013 bekir.ozer

[İHLAS VAKFI YURTLARINDAN MEZUN OLAN GENÇ İŞ ADAMLARINA KONUŞMA]

[Bahçelievler Yurdu: 17.01.2009 Cumartesi, Sâat 19.30 – 20.00]

Prof. Dr. Ramazan Ayvallı

M. Ü. İlahiyat Fakültesi Öğr. Üyesi

Kıymetli Kardeşlerim, Değerli Ağabeyler!

-Selâmla ilgili hadîs-i şerîf,

-Besmeleyle ilgili hadîs-i şerîf,

-Teşekkürle ilgili hadîs-i şerîf,

-Hamdeleyle ilgili Ebussuûd Efendi?nin açıklaması,

-İyilik etmekle ilgili İmâm-ı Gazâlî?nin açıklaması

1- Bütün kâinâtı, canlı-cansız her varlığı, en mükemmel bir nizâm ve intizâm üzere yaratan ve onları her ân varlıkta durduran Allahü teâlâ, şu uçsuz-bucaksız olarak gördüğümüz koca ?kâinât?ta, sâdece ?dünya?nın insanlarla meskûn olmasını irâde etmiş, ?ilk insan? olarak ?Hz. Adem?i bu dünyaya göndermiş ve onu aynı zamanda ?ilk Peygamber? kılmıştır.

[Binâenaleyh: 1- İnsanlık hayâtı, sâdece bu dünyâda var; diğer gezeğenlerde yok.

2- Bütün insanların atası maymun değil, insandır; beşeriyet Hazret-i Âdem?le eşi Hazret-i Havvâ?dan türemiştir.

3- Yine, insanlık vahşet üzere değil, medeniyet üzere başlamıştır. Çünkü ilk insan, Allah?ın seçilmiş bir Peygamberidir. Yontma taş devri, cilâlı taş devri gibi şeyler birer tahmînden ibârettir, hayâl mahsûlüdür.]

YÜCE ALLAH, ÂLEMDE İNSANLARI HÂKİM KILMIŞTIR

?İlk Peygamber? Âdem aleyhisselâmdan başlayarak, ?son Peygamber? olan Sevgili Peygamberimize gelinceye kadar her asırda, dünyânın her tarafındaki insanlar arasından en iyi, en üstün olarak seçtiği bir zâta (Peygambere), ?melek?le [?Cebrâîl? aleyhisselâm?la] haber göndererek, kendi varlığını, isimlerini ve sıfatlarını bildirmiştir.

Yüce Allah, insanlara muhtâc oldukları her türlü ni?meti de lutfetmiştir. Bu ni?metler sayılamıyacak kadar çoktur. [Bu konuda 2 âyet-i kerîme vardır.]

Bütün Peygamberleri vâsıtasıyla, onlara saâdet yollarını göstermiş, iyi ve güzel, kötü ve çirkin her şeyi öğretmiştir. Bu ?Peygamber?leriyle, insanların dünyâda ve âhirette râhat etmeleri, huzûr içerisinde, iyi bir şekilde yaşamaları için, emirlerini ve yasaklarını, yanî ne yapmaları ve nelerden sakınmaları lâzım olduğunu açıklamıştır.

Bu Peygamberlerin hepsinin hedefi, ?insân-ı kâmil? yani ?iyi ferd?, ?iyi âile?, ?iyi cemiyet? yanî güzel ahlâklı insanlar meydâna getirmek olmuştur.

Peygamberler, Yüce Allah tarafından seçilip beşeriyete gönderilmiş çok kıymetli insanlardır. Ümmetlerini, Cenâb-ı Hakk?a çağırmak, sapık, yanlış yoldan, doğru yola, saâdet yoluna çekmek için gönderilmişlerdir. Onların Allâhü teâlâdan getirdikleri her haber doğrudur, yanlışlık ihtimâli yoktur. Dâvetlerini kabûl edenlere, ?Cennet?i müjdelemişler, inanmayanları ?Cehennem? azâbı ile korkutmuşlardır:

?(Îmân edenleri Cennetle) müjdeleyici, (küfredenleri de Cehennemle) korkutucu olarak Peygamberler gönderdik ki, bu Peygamberlerin gelişinden sonra insanların (yarın) kıyâmette: (Bizi îmâna çağıran olmadı)diye Allâh?a bir huccet ve özürleri olmasın. Allah azîzdir, hükmünde hikmet sâhibidir.? (Nisâ sûresi, 165)

Peygamberler hakkında, Kur?ân-ı kerîm?de birçok âyet-i kerîme vardır: (Nisâ sûresi, 150-151, 165), (Mâide sûresi, 99), (İsrâ sûresi, 15) gibi.

2- Bugün sizlere, bu ?Giriş?ten sonra bir nebze, ?İnsanlara Hizmet Etmenin Önemi?nden bahsetmeye çalışacağım. Çünkü ?İnsanların hayırlısı, insanlara faydalı olandır? ve ?Bir topluluğun efendisi, onlara hizmet edendir? hadîs-i şerîfleri, bizim için her zaman, her platformda geçerli, ölmez düstûrlarımızdandır.

Önemine binâen, hemen konuşmamızın başında ifâde edelim ki:

Allahü teâlâ, insanların îmân etmelerini, kardeşçe yaşamalarını, sevişmelerini, birbirlerine yardımcı olmalarını istemiş ve bunları emretmiştir. İnanan insanların da kardeş olduklarını i?lân etmiştir.

İster ?Ülü”l-azim?, ister ?Resûl? ve isterse ?Nebî? olsun bütün Peygamberlerin eğitimdeki hedefleri aynıdır.Bu Peygamberlerden bazılarına gönderilen 104 kitaptaki hedef de, altını çizerek ifâde edelim ki, insanların dünyâda huzûr ve sükûn içerisinde yaşamaları, âhirette de ebedî saâdete kavuşmalarıdır.

Peygamberlerin vârisleri olan İslâm âlimleri ve Evliyâ-yı kirâm da, hep gıdâ gibi, bütün insanlara lâzım olan iyi fertler, âileler ve cemiyetler teşkîl etmek için uğraşmışlardır.

3- Şimdi de, esâs konumuza girmeden önce, bir mukaddime yapmak istiyorum:

Bildiğiniz gibi, 31 Aralık Çarşamba günü, mîlâdî 2008 senesinin son günü idi; 01 Ocak 2009 Perşembe günü, yeni bir mîlâdî seneye daha kavuştuk. Ayrıca 28 Aralık 2008 Pazar günü, Hicrî-kamerî takvîme göre 30 Zilhicce 1429 idi; 29 Aralık 2008 Pazartesi günü de, 01 Muharrem 1430 idi; ya?nî yeni bir Hicrî-kamerî seneyi de idrâkle şereflendik.

Böylece, koskoca bir seneyi geride bıraktık. Bilindiği gibi bir ?Sene (=Yıl)?: 4 mevsim, 12 ay, 52 hafta, 365 gün ve 8.760 sâattir. Bir ?Gün? ise: 24 Sâat, 1.440 Dakîka, 86.400 Sâniye?dir.

[Bir mîlâdî yılın kaç sâat, kaç dakika, kaç sâniye ettiğini bulmak için, yukarıdaki rakamları 365?le çarpmak lâzım. Hicrî-kamerî senenin hesaplanmasında ise, senenin 354 gün olduğunu nazar-ı dikkate almak gerekiyor.]

Görüldüğü gibi, bir mîlâdî yılı tamâmlamakla, -eğer boşa geçirilmişse- ömrümüzden uzun bir zaman dilimini [yanî tâm 8.760 sâati] kaybetmiş olmaktayız.

Zamanın kıymeti, bana gelen bir mailde, şöyle çok vecîz bir tarzda ifâde edilmektedir:

?Bir senenin değerini anlamak için sınıfta kalmış bir öğrenciye sor.

Bir ayın değerini anlamak için, 8 aylık bir bebek doğuran anneye sor.

Bir haftanın değerini anlamak için, haftalık dergi çıkaran bir çilekeşe sor,

Bir saatin değerini anlamak için, kavuşmayı bekleyen sevgililere sor.

Bir dakikanın değerini anlamak için, treni kaçıran yolcuya sor.

Bir sâniyenin değerini anlamak için, bir kazayı önleyemeyen sürücüye sor.

Bir sâniyenin yüzde birinin değerini anlamak için olimpiyatlarda gümüş madalya kazanan koşucuya sor.?

Değerli Kardeşlerim!

İlk insan ve ilk Peygamber olan Âdem aleyhisselâma, Allahü teâlâ tarafından vahyedilen sahîfelerde [10 Suhuf?ta], dîn ve dünyâya âit bilgiler mevcuttu. Zamân ve takvîm bilgileri de, ilk defâ bu sahîfelerden öğrenilmiştir.

Bilindiği gibi ?zamân?ı; ?sene?, ?mevsim?, ?ay?, ?hafta?, ?gün? ve ?sâat? gibi sâbit bölümlere ayıran, dînî-millî gün ve bayramları gösteren cetvellere ?Takvîm? denir.

Her milletin ve cemiyetin kendisine esâs kabûl ettiği bir takvîmi olduğu gibi, birçok milletin müştereken kullandıkları takvîmler de vardır.

Takvîmin esâsı târih, yâni senedir. Târihler ?Hicrî (Kamerî, Şemsî)?, ?Rûmî?, ?Mâlî?, ?Mîlâdî? gibi isimler alırlar. Takvîm için mühim bir hâdise, ?târih başı? olarak ele alınır. Hıristiyânlıkta bu başlangıç, Îsâ aleyhisselâmın doğumu zannedilen târihtir. Doğduğu yıla sıfır, ondan öncesine ?mîlâttan önce?, sonrasına da?mîlâttan sonra? denmiştir.

ŞEMSÎ VE KAMERÎ YIL BAŞLANGIÇI NEYE GÖRE OLDU?

Azîz Kardeşlerim!

Bilindiği gibi, mîlâdî 571 senesinde 20 Nisan?a rastlayan, Rebiul-evvel ayının onikinci günü Pazartesi sabâhı, Mekke-i mükerreme?de doğan Peygamber Efendimiz Muhammed aleyhisselâma, kırk yaşında iken, Cebrâilaleyhisselâm gelerek, Peygamber olduğunu bildirdi. 622 yılında Mekke?den Medîne-i münevvere?ye hicret etti.

20 Eylül Pazartesi günü, Medîne?nin Kubâ köyüne geldi. Bu târih, müslümanların ?Hicrî Şemsî? yılbaşı oldu. O yılın Muharrem ayının birinci günü de, ?Hicrî Kamerî? yılbaşı oldu. O yılın Muharrem ayının birinci gecesi müslümanların kamerî yılbaşı gecesidir; Muharrem ayının birinci günü de, (Kamerî) yıl başı oldu.

Kur”ân-ı kerîmde [Tevbe, 36] kıymet verilen dört aydan biri Receb ayı, diğerleri de Zilkade, Zilhicce ve Muharrem aylarıdır.

Demek ki Muharrem ayı, İslâmî senenin 1. ayı; Muharrem ayının 1. gecesi, müslümanların yılbaşı gecesi; Muharrem ayının 1. günü de müslümanların yeni yılının, yâni hicrî yılın 1. günüdür.

4- Şimdi esâs konumuza gelecek olursak:

Peygamber Efendimiz bir hadis-i şeriflerinde buyurmuşlardır ki:

“İnsanların arasına karışan, onların ezâ ve cefâsına katlanan mü”min, insanların arasına girmeyen ve onların baskılarına katlanmayan mü”minden daha fazîletlidir.” (Suyûtî, el-Câmiu”s-Sağîr, II, 282)

İslâm”da aslolan, insanlardan uzaklaşmak değil, onlarla kaynaşmaktır. Zaten mutasavvıfların istedikleri ?uzlet?de, temelli insanlardan uzak kalmak değil, nefsi terbiye edip tekrâr insanların arasına dönmektir. [Mektûbât-ı şerîfede ?geri döndürülmüş Evliyâ? terimi vardır. Yüksek derecelere çıkarıldıktan sonra, insanların istifâdesi için, halk arasına gönderilmişlerdir.]

Kişinin uzlete çekilmesinden maksat; günâhtan ve günâha sebep olacak şeylerden sakınmaktır. Uzlete çekilen kişinin, Şeytân”ın kendisine vesvese vermemesi için, itikâda âit bilgileri ve ibâdetinin makbûl olması için de farzları edâya yarayan ilimleri bilmesi gerekir.

Bilindiği üzere, tasavvuftaki ?UZLET? terimi [aralarında ince farklar olmakla beraber, “Vahdet, halvet ve inzivâ”terimleri de aynı manâda kullanılırlar], insanlarla beraber olmaktan kaçınmak, bir kenâra çekilip onlardan ayrı yaşamak anlamındadır. Bunun zıddı da “İhtilât ve hıltât”dır. İmâm Şâfiî ve Ahmed b. Hanbel; ihtilâtın yanî insanlar arasına karışmanın müstehap olduğunu söylemişlerdir.

İmâm Kuşeyrî, Risalesi”nde; esâs uzletin insanlardan uzak olmak değil, günâhlardan ayrı olmak olduğuna işâret etmiş ve şöyle demiştir: “Hakîkatte uzlet, kötü huylardan ayrılmaktır. Uzletin tesîri, vatandan (yerinden) ayrılmada değil, kötü vasıfları değiştirmede aranmalıdır.?

Mutasavvıflar; “Uzlete çekilene lâyık olan; insanlardan uzak kalmaktan maksadının, onların şerrinden uzak olmak değil, kendi şerrinden insanların selâmette olmalarına inanmasıdır” derler. [(Süleyman Uludağ, Kuşeyrî Risâlesi, s. 240). Şâmil İslâm Ansiklopedisi]

5- Kıymetli Arkadaşlar!

[Bizler bir müddet kâfirlerle, fâsıklarla, bid?at ehliyle görüşmiyelim dedik; ama onları başkaları kaptılar; bozuk i?tikâd, bozuk fikirler aşıladılar. İnsanlara doğru yolu göstermemiz lâzım. Onları, vatana, millete, memlekete, devlete, dîne, Ehl-i Sünnete faydalı unsurlar hâline getirmemiz gerekiyor.

İnsanların, halkın arasına girmeliyiz. İnşâallah bizlerden insanlara herhangi bir zarar gelmez; bilakis birçok fayda hâsıl olur. Çünkü bir hadîs-i şerîfte, ?Müslümân, elinden ve dilinden diğer müslümânların sâlim oldukları kimsedir? şeklinde bir ta?rîf vardır.

Daha çok insanla tanışırsak, daha çok muhîte girersek, daha çok kitap, dergi, takvîm, CD veririz, daha çok İnternet sitesi reklamı yaparız. Onlardan şahsımız için bir şey istemiyoruz. Bizler onlara en büyük iyiliği yapmaya gittiğimizi bilmeliyiz.

Onlara doğru i?tikâdı telkîn ederiz; bid?atleri öğretiriz. Namazlarını doğru bir şekilde kılmalarını, oruçlarını sahîh bir şekilde tutmalarını, zekâtlarını, sadaka-ı fıtırlarını fıkıh kitaplarına uygun şekilde vermelerini, kurbanlarını İlmihâl kitaplarına uygun şekilde kesmelerini, haclarını uygun şekilde yapmalarını sağlarız.

Büyüklerimiz bizlere her şeyi öğrettiler; bizim insanlardan alacağımız bir şey yok, bilakis onlara vereceğimiz çok şey var.]

Yukarıda İnternet sitesi deyince hâtırladık:

[dinimizislam.com Sitemizden Haberler (1 Ocak 2009)

1- Sitemizin toplam ziyaretçi sayısı 30 milyonu geçmiş olup, günlük ziyaretçi sayısı, ortalama 17 bine çıkmıştır.(Google Analytics)

2- Sitemizin tamamı, Pdf ve Folio formatında hazırlanarak her ay güncellenmektedir. 1 Ocak 2009 tarihi itibariyle güncel şekli, bu adresten indirilebilir: www.dinimizislam.com/sitedownload

3- Silsile-i aliyye büyüklerinin isimleri, kabirlerinin yerleri ve kabir fotoğrafları, ilahilerle birlikte video şeklinde konmuştur:

Silsile-i aliyye büyükleri (Video)

4- Merhum Hocamız Hüseyin Hilmi Işık Efendi ile ilgili bir suale, Osman Ünlü Hoca?nın TGRT-FM?de verdiği cevap da sitemize konmuştur: Sesli cevabı dinlemek için tıklayınız.

5- Sesli yayınlardaki Kur?an-ı kerim bölümünde, 547. sayfaya ait ses dosyasındaki teknik hata ile Sesli Elif-bâbölümündeki birkaç hata düzeltildi.]

6- Bunları bir mukaddime olmak üzere arzettikten sonra, ifâde edelim ki, Cenâb-ı Hak, mahlûkâtı içerisinde insanları kendisine muhâtap yapmıştır:

Yüce Allah, bütün yaratıkları içinde, insanı en güzel bir kıvâmda kılmış, eşref-i mahlûkât yapmış ve diğer yaratıkları da onun istifâdesine vermiştir. Binâenaleyh dünyadaki bütün hayvanlar, bitkiler ve cansızları; yer altı ve yer üstündeki; denizler, göller, nehirler ve semâvâttaki her şeyi, insan oğlunun emrine ve hizmetine vermiştir. İnsanı, âlemde hâkim duruma getirerek, onu kendisine muhâtab kabûl etmiş ve mükellef yapmıştır.

Allahü teâlânın, bütün mahlûkâtına, özellikle insanlara olan merhameti, ihsânı, ni?metleri o kadar çoktur ki, bu ancak ?sonsuz? kelimesiyle ifâde edilebilir. Bilindiği üzere, dünyadaki bütün insanlara, kullarına çok acıdığı için, ?Rahmân? sıfatının gereği olarak iyi, güzel ve faydalı şeyleri yaratıp, dostunu-düşmanını ayırmadan, herkese göndermektedir.

Bilindiği gibi, Allahü teâlânın, Hazret-i Âdem?den i?tibâren, insanları ebedî saâdete kavuşturmak için, muhtelif asırlarda, çeşitli coğrafî bölgelere, pek çok ?Peygamber? göndermesi, bunlardan bazılarına da, ?Kitap?lar ve ?Sahîfe?ler indirmesi, kullarına gönderdiği ni?metlerinin en büyüğüdür.

Kullarının dünyâda râhat, huzûr içinde, kardeşçe yaşamaları, âhirette de sonsuz saâdete, bitmez-tükenmez ni?metlere kavuşmaları için, yapılması lâzım olan iyilikleri ve sakınılması lâzım olan kötülükleri, Peygamberlerine bildirmiş, bunları bildiren birçok ?Kitap? (yüz suhuf ve dört büyük kitap) da göndermiştir. Bu kitaplardan yalnız Kur”ân-ı Kerîm bozulmamış, diğerleri maalesef kötü kimseler tarafından değiştirilmiştir.

Muhakkak ki Cenâb-ı Hakk?ın kullarına olan ni?metlerinin en büyüğü, ?Peygamber?ler ve ?Kitap?lar göndererek onlara sırât-ı müstakîmi, doğru yolu, rızâ-i İlâhî?ye ve Cennet?e götüren yolu, ebedî saâdet yolunu göstermesidir. Bütün Peygamberler, hep aynı îmân ve i?tikâd esâslarını bildirmişler, hepsi de insanları ebedî kurtuluşa dâvet etmişlerdir.

İster ?Ülü?l-azm Peygamber?ler [ya?nî Hz. Âdem, Hz. Nûh, Hz. İbrâhîm, Hz. Mûsâ, Hz. Îsâ ve Hz. Muhammed(aleyhimüsselâm)], ister ?Resûl?ler, isterse ?Nebî?ler olsun; Peygamberlik vazifelerini görmekte, Peygamberlik üstünlüklerini taşımakta, hepsi müsâvîdir, eşittir. Fakat Peygamberlerin, birbirleri üzerinde, şerefleri, üstünlükleri vardır. ?Ülü?l-azm olan Peygamber?ler, böyle olmayanlardan ve ?Resûl?ler de, ?Nebî?lerden daha üstündürler.

7- Ümmetlerinin çok olması, gönderildikleri memleketlerin büyük olması, ilim ve ma?rifetlerinin çok yerlere yayılması, mu?cizelerinin daha çok ve devâmlı olması ve kendileri için ayrı kıymetler ve ihsânlar bulunması gibi üstünlükler bakımından, âhir zaman Peygamberi Muhammed aleyhisselâm, bütün Peygamberlerden daha üstündür.

Bir insanda bulunabilecek, görünür-görünmez bütün iyilikler, üstünlükler ve güzellikler, dünyâ ve âhiretin Efendisi, insanların ve cinnîlerin Peygamberi olan Resûl-i Ekrem Muhammed aleyhisselâm?da toplanmıştır. Mahlûkların yaratılmasına sebep olan ve Âdemoğullarının en üstünü, en şereflisi, en kıymetlisi bulunanMuhammed aleyhisselâm, ?Habîbullah?tır. Onun Habîbullah (Allahü teâlânın en çok sevdiği kimse) olduğunu, büyüklüğünü ve üstünlüğünü gösteren şeyler sayılamıyacak kadar çoktur.

İki cihân saâdetine kavuşmak, ancak ve yalnız, dünyâ ve âhıretin Efendisi olan Muhammed aleyhisselâma tâbi” olmaya bağlıdır. Ona tâbi” olmak için, îmân etmek ve onun getirdiği ahkâm-ı İslâmiyyeyi öğrenmek ve yapmak lâzımdır.

Yine Muhammed aleyhisselâm?a tâm ve kusûrsuz tâbi” olabilmek için, onu tâm ve kusûrsuz sevmek lâzımdır. Bunun alâmeti de, onun dostlarını dost, düşmanlarını düşman bilmek, onu beğenmeyenleri sevmemektir. Tabîî ki sevgi ve nefret kalpte olur. Dînimizin gereği, zâhiren onlara da iyi davranmak, tatlı dilli ve güler yüzlü olmak lâzımdır.

Sevgili Peygamberimiz Hazret-i Muhammed aleyhisselâm, ?Ben, iyi huyları tamâmlamak, yerleştirmek için gönderildim? buyurmuştur.

“O?nun şahsında, Allah”ı ve Âhiret gününü umanlar ve Allah”ı çokça hâtırlayanlar için güzel edeb ve ahlâk nümûneleri vardır” (Ahzâb, 21) âyet-i kerîmesi, Muhammed aleyhisselâmın ?üsve-i hasene? [nümûne-i imtisâl = en güzel örnek] olduğunu ne güzel ifâde etmektedir?

?Peygamberlerin sonuncusu? olan Muhammed aleyhisselâmın dîni bütün dînleri nesh etmiş, ya?nî yürürlükten kaldırmıştır. O?nun kitâbı, geçmiş kitapların en iyisidir. O?nun getirdiği dîn olan ?İslâm? da kıyâmete kadar bâkî kalacaktır; kimse tarafından değiştirilemiyecektir.

Sevgili Peygamberimizin, 150 bin mübârek insan, güzîde sahâbe, “hayırlı bir ümmet” meydâna getirmesi, onların da 50 sene gibi çok kısa zaman zarfında gâyet mahdûd imkânlarla Endülüs”ten Çin”e kadar olan geniş coğrafî bölgeleri fethedip oralara ilim, irfân, ahlâk, fazîlet, medeniyet, adâlet, nûr ve hidâyet götürmeleri ciddiyetle incelenmesi gereken bir konudur.

8- Kıymetli Dinleyiciler!

Bakınız, günümüzde bütün dünyanın başını ağrıtan anarşi ve terör belâsı var. Bütün devletler bununla baş edemiyor. Bu konuda da birkaç kelime söylemek istiyoruz:

Halbuki bugün bütün dünyâda, bu sayılanlar da dâhil olmak üzere, bütün insan hakları ciddî bir şekilde ihlâl edilmektedir. [Kafkaslar, Balkanlar, Ortadoğu, Afganistân, Irâk, Lübnân, Filistîn, Gazze?..gibi birçok yer misâl olarak zikredilebilir.]

Mukaddes dînimizde adam öldürmek, yaralamak, malını almak, çalmak şöyle dursun, kalp kırmak bile büyük günâhlardandır.

Onun için Yunus Emre (rahmetullahi aleyh):

?Eğer bir gönül yıktınsa bu kıldığın namaz değil;

Yetmişiki millet dahî elin yüzün yumaz değil ? demektedir.

9- Muhterem Ağabeyler!

Peygamber Efendimizin torunlarından, ?Sultân-ı Evliyâ?, ?Gavs-i a?zam?, ?gavsü?s-sekaleyn? lakablarıyla anılan ve ?Sofiyye-i aliyye? denilen Evliyânın en büyüklerinden olan SEYYİD ABDÜLKADİR-İ GEYLÂNÎ hazretleri [Gunyetü?t-tâlibîn isimli kitâbında] buyuruyor ki:

?Muhammed aleyhisselâmın ümmeti, başka Peygamberlerin ümmetlerinden daha üstündür. [Cenâb-ı Hakk?a çok şükürler olsun ki, bizlere bu şerefi lutfetmiştir.]

Bu ümmetin de en üstünleri, O?na îmân ederek mübârek yüzünü görmekle şereflenen Eshâb-ı kirâmdır ki, hepsi O?na tâbi olmuş, O?nun için harp etmiş, O?nun uğruna canlarını, mallarını fedâ etmişlerdir. O?nun emrini yapmak, birinci vazifeleri olmuş, her şeyde O?nun yardımcısı olmuşlardır.

[Seyyid Abdülhakîm Efendi hazretlerinin buyurdukları gibi, Allahü teâlâ, bir kuluna îmân vermişse, daha ne vermemiştir ki; maâzallah îmân vermemişse ne vermiştir ki?

Bakın Sahâbe-i kirâm için, Allahü teâlâ ne buyuruyor:

??????? ?????? ??????? ?????????? ????????? ??????????? ?????????????? ???????????? ???? ?????????? ????????????????????? ?????? ????? ?????? ?????????? ??????? ??????? ?????? ????????? ?????????????? ?????????????? ????????????? ?

?Siz, insanlar için, [insanların iyiliği için] ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz; [ümmetlerin en hayırlısı olmak üzere yaratıldınız.] İyiliği, doğruluğu emreder; kötülükten, fenalıktan meneder ve Allah”a inanırsınız. Ehl-i kitap da inansaydı, elbette bu, kendileri için daha hayırlı, çok iyi olurdu. (Gerçi) içlerinde îmân edenler var; (fakat) çoğu fâsıklardır, yoldan çıkmışlardır.? (Âl-i İmrân sûresi, 110)]

Bu Eshâbın da en üstünleri Hudeybiye?de, Resûlullah?a bîat edip, O?nun için ölmeye hâzır olduklarına söz veren kahramânlardır ki bunlar, 1.400 kişi idi.

Bunların da en üstünleri, Bedir muhârebesinde bulunanlardır ki, bunlar 313 kişi idi.

Bunların da en üstünleri, ilk müslümân olan kırk kişidir ki, kırkıncısı Hz. Ömer?dir; bunların otuzdördü erkek, altısı kadındır.

[Hadîs-i şerîfte: ?İslâm garîb olarak başladı; garîb olarak avdet edecektir. Garîblere müjdeler olsun?buyurulmuştur. El-hamdü lillah şimdi bizler bu garîblerden olmuşuz. Yüce Rabbimiz, bizleri ezelde seçmiş.İmâm-ı Rabbânî hazretleri, ?istesem, kıyâmete kadar bana tâbi olacakların isimlerini, memleketlerini söyliyebilirim? buyuruyor.]

Bunların da en üstünleri ?Aşere-i mübeşşere?, yani Cennete girecekleri ismen müjdelenen on kişidir. Bunlar, Ebû Bekir, Ömer, Osmân, Alî, Talha, Zübeyr bin Avvâm, Abdurrahmân bin Avf, Sa?d ibn-i Ebî Vakkâs, Saîd bin Zeyd, Ebû Ubeyde bin Cerrâh (radıyallahü anhüm) hazretleridir.

Bunların da en üstünleri ?Hulefâ-i Râşidîn? yani dört halife olup, bunların da en üstünü Hz. Ebû Bekir, sonra Hz. Ömer, ondan sonra Hz. Osmân, ondan sonra da Hz. Alî?dir.?

Azîz Ağabeyler!

Bu ümmetin en büyük âlimlerinden olan ve Ehl-i Sünnetin reîsi İmâm-ı A?zam Ebû Hanîfe hazretleri de, ?el-Fıkhu?l-Ekber? isimli kitâbında buyuruyor ki:

?Peygamberlerden sonra insanların en fazîletlisi, Hazret-i Ebû Bekr es-Sıddîk, sonra Hazret-i Ömer el-Fârûk, sonra Hazret-i Osmân-ı Zü?n-Nûreyn, daha sonra Hazret-i Alî el-Murtazâ?dır. (Allahü teâlâ hepsinden razı olsun.) Onlar doğruluk üzere ibâdet eden, doğruluktan ayrılmayan kimselerdir. Bir müslümanın, onların hepsine sevgi ve saygı duyması gerekir. [Her Müslüman,] Hazret-i Peygamber?in ashâbının hepsini, sadece hayırla anar. [Onların hiçbirine aslâ küfür ve lânet etmediği gibi, hakâret edici ve kötüleyici söz de söylemez.]?

Sahâbe-i kirâmın en büyükleri olan ?Hulefâ-i Râşidîn (Râşid Halîfeler)= Dört Büyük Halîfe?, Peygamber Efendimizin vefâtından sonra, sırasıyla halîfe olan ?ilk dört halîfe?ye yanî Hz. Ebû Bekr, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali?ye verilen isimdir. Dört büyük halîfenin üstünlük sırası, halîfelik sırasına göredir.

SAHÂBE-İ KİRÂMI MEDHEDEN ÜÇ ÂYET-İ KERÎME

Allahü teâlâ, Kur?ân-ı kerîmde meâlen buyuruyor ki:

1- ?(İslâmda) birinci dereceyi kazanan Muhâcirler (Mekke-i mükerreme?den Medîne-i münevvereye hicret eden Sahâbîler) ve Ensâr (Muhâcirlere yardım eden Medineli Müslümanlar) ile güzellikle onlara tâbi olanlardan Allah râzî olmuştur; onlar da, Allah?dan râzî olmuşlardır. Allah, bunlar için, içinde ebedî, temelli kalacakları, altlarından ırmaklar akan Cennetler hazırladı. İşte bu, en büyük bahtiyârlık(kurtuluş)tur.?(Tevbe sûresi, 100 )

2- ?Siz, insanlar için çıkarılmış, en hayırlı bir ümmetsiniz…? (Âl-i İmrân sûresi, 110 ) Ya?nî Sahâbe-i kirâm, Peygamberlerden sonra, bütün insanların en iyileridirler.

3- ?Sana, Allahü teâlâ ve sana tâbi? olan mü?minler yetişir.?( Enfâl sûresi, 64 )

İslâmın ilk zamânlarında Sahâbe-i kirâm çok az idi. Fakat, Allahü teâlâ?nın yanında dereceleri pek yüksek olduğundan, Sevgili Peygamberine hitâben, ?dîni yaymakta onlar sana kâfîdirler? buyurdu.

Sahâbe-i kirâmı medheden başka âyet-i kerîmeler de vardır. Eğer bu ilkler olmasaydı, ikinciler, üçüncüler olmazdı. Onun için, bunların kıymetini çok iyi takdîr etmemiz lâzım.

ESHÂB-I KİRÂMIN BÜYÜKLÜĞÜNÜ BİLDİREN 5 HADÎS-İ ŞERÎF

Sevgili Peygamberimiz buyurmuşlardır ki:

1 – ?Zamân(asır)lar ahâlîsinin en hayırlısı (en iyisi), benim asrımın ahâlîsidir. [Ya?nî Sahâbe-i kirâmın hepsidir.] Ondan sonra ikinci asrın, ondan sonra üçüncü asrın mü?minleridir.?

2- ?Eshâbımın herbiri gökteki yıldızlar gibidir. Hangisine uyarsanız, hidâyete kavuşursunuz.? Ya?nî hangisinin sözü ile hareket ederseniz, doğru yolda yürürsünüz. Denizlerde, çöllerde, yıldızlarla ve pusulalarla cihet bulunduğu, yol alındığı gibi, bunların sözleriyle hareket edenler de, doğru yolda giderler.

3- ?Eshâbımın hiçbirine dil uzatmayınız. Onların şânlarına yakışmayan bir şey söylemeyiniz! Nefsim elinde olan Allahü teâlâya yemîn ederim ki, sizin biriniz Uhud dağı kadar altın sadaka verse, Eshâbımdan birinin bir müd (875 gr.) arpası kadar sevâb alamaz.?

Bu hadîs-i şerîf, Eshâb-ı kirâmın kalblerinin ne kadar temiz olduğunu göstermektedir. Çünkü, sadaka vermek ibâdettir. İbâdetlerin sevâbı niyyetin temizliğine göredir.

4- ?Eshâbıma dil uzatmakta Allahü teâlâdan korkunuz! Benden sonra onları kötü niyyetlerinize hedef tutmayınız! Nefsinize uyup, kin bağlamayınız! Onları sevenler, beni sevdikleri için severler. Onları sevmiyenler, beni sevmedikleri için sevmezler. Onlara elle, dille eziyyet edenler, gücendirenler, Allahü teâlâya eziyyet etmiş olurlar ki, bunun da muâhazesi, ibret cezâsı gecikmez, verilir.?

5 ? ?Beni gören veyâ beni görenleri gören bir müslümânı Cehennem ateşi yakmaz.?

Eshâb-ı kirâmın büyüklüğünü, derecelerinin yüksekliğini bildiren hadîs-i şerîfler pek çok olup birçok kitapta yazılıdır. Biz sadece ?zikr-i cüz? irâde-i kül= parçayı zikredip bütünü kasdetme? kâidesine göre hareket ettik.

.

EĞİTİM VE GENÇLİK?

13 Mart 2013 bekir.ozer

[YURT İDÂRECİ VE EĞİTİMCİLERİNİN YAZ SEMİNER PROGRAMI (5-7 TEMMUZ)]

[ 07.07.2005 ( Sâat : 21.15 – 22.00 ) ]

Prof. Dr. Ramazan Ayvallı

M.Ü.İlâhiyât Fakültesi Öğr. Üyesi

Muhterem Büyüklerim, Kıymetli Ağabeylerim,

Değerli Kardeşlerim, Sevgili gençler!

Konuşmamın hemen başında belirteyim ki:

10 Haziran Cuma günü, İlk ve Orta dereceli Okulların, kendi akademik takvimlerine göre de Üniversitelerin tatile girmeleri dolayısıyla, bugün, hayâtî ehemmiyeti hâiz bulunan, çok önemli bir konu olan ?EĞİTİM VE GENÇLİK? konusunu ele almak istiyorum.

Fakat esâs konumuza girmeden önce, bazı zarûretlerden dolayı, ilmî değerlendirmelerde kullanılan, temel taşı mesâbesinde olan birkaç önemli tesbîti sizlere sunmakta fayda görüyorum:

1- Şu uçsuz-bucaksız olarak gördüğümüz koca ?kâinât?ı yaratan yüce Allah, sâdece ?dünyâ?nın insanlarla meskûn olmasını irâde etmiştir.

Binâen aleyh, insanlık hayâtı sadece bu dünyada olup başka bir gezeğende beşerî hayât yoktur.

2- Cenâb-ı Hak, ?Hz. Âdem?i, ?ilk insan? olarak bu dünyaya göndermiş ve onu aynı zamanda ?ilk Peygamber?kılmıştır.

Dolayısıyla insanlık hayâtı vahşet üzere değil, medeniyet üzere başlamıştır. Yontma taş devri, cilâlı taş devri, tunç devri gibi taksimler hayâl mahsûlüdür, uydurmadır.

3- Ne yazık ki, 1-2 hafta önce, İstanbul?da büyük bir ilçe Belediyesi?nin tertiplediği sözde bilim(!) fuarında, insanların maymundan geldikleri iddiâ edilmiştir. Fuara gelen gençler, sergilenen bu safsataya hayret etmişlerdir.

Bakın burada bir makaleye temâs edeceğim:

[Türk medyasında bir ilk gerçekleşti. Bir gazete, genel yayın yönetmeninin ağzından dinini açıkladı… Yılın 11 ayı, okuyucusunun dinini aşağılayıp Ramazan ayında dînî kitap dağıtan Türk medyasında, ilk defa bir gazete, bu konuda tavrını açıkça ortaya koymuş oldu. İsmet Berkan, bu tavrıyla, sadece gazetesinin dinini açıklamakla kalmadı, aynı zamanda herhangi bir dine mensup insanlara karşı tahammülsüzlüğünü de ortaya koydu…

İşte Berkan””ın çok tartışılacak yazısı…

YARADILIŞ MASALLARI RADİKAL””E DE SIZMAYI BAŞARDI İsmet Berkan

İnsan bir hafta tatil yapıp döndükten sonra ilk yazısını kendi gazetesini şikâyete ve okuyuculardan özür dilemeye ayırır mı? Demek kaderde bu da varmış!

Dün sabah, her sabah olduğu gibi, Radikal””i, bayiimden, parasını verip satın aldım ve okumak üzere masaya kuruldum. Aynen sizin gibi, benim için de güne Radikal””le başlamak büyük bir zevk.

Çoğu zaman, gazetede ne olduğunu elbette bir gün öncesinden biliyorum ama olsun, yine de sabah okuyucularla birlikte gazeteyi okumaya başlamak yine de çok zevkli.

Ama tatilde olduğum zamanlar, o gün telefonda yazı işleri müdürümüz Yeşim Denizel veya yazı işleri müdür yardımcımız Erdal Güven””le gazetenin manşeti veya diğer bazı haberleri hakkında konuşmuş olsak bile, gazetenin yapımında bir katkım olmadığı için, sabahları gazeteyi elime daha bir heyecanla alıyorum, onu da itiraf edeyim.

İşte dün sabah o heyecanlı günlerden biriydi; çünkü bir gün önce gazeteyle hiç konuşamamıştım ve Türkiye gündeminden de hayli uzak kalmıştım son birkaç gündür.

Birinci sayfaya hızla göz gezdirip iç sayfaları taramaya başladım. Arkalara doğru bir sayfada gördüğüm bir tam sayfa ilanda ise durdum kaldım. O ilan, tatil dönüşü günümü karartmaya ve bir haftalık dinlenmenin bütün etkilerini bir anda silmeye yetti.

İlan, Harun Yahya takma adını kullanan ve kamuoyunda daha çok ””Adnan Hoca”” diye bilinen Adnan Oktar adlı kişinin yazdığı birtakım kitapların tanıtımı için verilmişti.

Ben bu kitapların bazılarının İstanbul””un şık semtlerinde iyi giyimli genç kız ve erkekler tarafından, yoldan geçenlere ücretsiz dağıtıldığına da tanık olmuştum geçmişte. Kitapların hiçbirini okumadım, okumama gerek de yok; ama bir-iki tanesine geçmişte ””maruz kaldım.”” Yani, bir-iki arkadaşım şimdi adını hatırlayamadığım bir Adnan Hoca kitabından bazı bölümleri bana okudular. Hayır, kitaptan etkilenmiş değillerdi, tam tersine kitapla dalga geçiyorlardı!

[ Ciddiyetsizliği gördünüz mü arkadaşlar? Okuma ve inceleme tenezzülünde bile bulunmuyor. Câhiliye dönemindeki kâfirler de, bu Kur””ân?ı dinlemeyin ve dinletmeyin demiyorlar mıydı? ]

Ben, bu arada, konumuza ışık tutan bir şiir okuyayım:

[ Hak teâlâ, ilmi çok yerde övdü, Kur””ân?da,

Resûlün, ilmi emreden sözleri, meydânda.
İslâmın en büyük düşmanıdır, bil, cehâlet,
Çünkü, cehil mikrobunun hastalığı felâket!
Cehâlet olan yerden, dîn gider dedi, Nebî,
Dîni seven, o hâlde ilmi, fenni sevmeli!
Cennet, kılınç gölgesinde, demedi mi hadîs,
Atom gücü, jet uçuşuna bu emir, pek vecîz!
İslâmın zilletine cehildir, bütün illet!
Ey derd-i cehâlet, sana düşmekle, bu millet!
Bir hâle getirdin ki, ne dîn kaldı, ne nâmûs,
Ey sîne-i islâma çöken, kapkara kâbûs.
Ey, biricik düşman, seni öldürmeli evvel,
Sensin, bize kâfirleri, üstün kılan el!
Ey, millet, uyan cehline kurban gidiyorsun!
İslâm geriliktir, diye bir damga yiyorsun!
Allah?dan utan, bâri bırak, dîni elinden,
Gir, leş gibi, topraklara kendin, gireceksen!
Lâkin bu sözüm de, te””sîr etmez ki câhile,
Allah?dan utanmak da, olur elbet, ilim ile. ]

Yine yanlış hatırlamıyorsam bana okunan o bölümde Evrim Teorisi, teoriyi ortaya atan Charles Darwin””in Türk düşmanı olması delil gösterilerek çürütülmeye çalışılıyordu.

Evet, Harun Yahya ya da Adnan Hoca””nın Radikal””e nasılsa sızmayı başarmış olan ilanında da tanıtılan kitaplarının çoğu, hatta ilandakilerin neredeyse tamamı Evrim Teorisi””nin yanlışlığı üzerine.

Burada tekrar etmeme gerek var mı bilmiyorum ama bütün semâvî dînlerin fanatiklerini bir araya getiren yegâne ortak nokta şu:

İnsanlar ve evrendeki diğer canlılar, evrim yoluyla bugün oldukları hale gelmediler, onlar Tanrı tarafından bugün oldukları gibi yaratıldılar!

[ Halbuki bakınız Allahü teâlâ ne buyuruyor:

?Ey insanlar! Doğrusu biz sizi (sizleri), bir erkekle bir dişiden(bir kadından) yarattık. Ve birbirinizle tanışanız diye (tanışmanız için, birbirinizi tanımanız için) sizi, kavimlere, milletlere ve kabîlelere ayırdık. [Sizi milletler ve kabîleler hâline koyduk ki birbirinizi kolayca tanıyasınız.] Muhakkak ki (şüphesiz, haberiniz olsun ki), Allah yanında (katında), en şerefliniz (en üstününüz, en üstün olanınız, en değerliniz, en değerli olanınız), O””ndan en çok korkanınızdır (en takvâlınızdır, O””na karşı gelmekten en çok sakınanınızdır, günâhlardan en çok korunanınızdır.) Şüphesiz (muhakkak ki), Allah bilendir, her şeyden haberdâr olandır (haberdârdır, haber alandır).? [Hucurât(49):13]

?Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten (kişiden, nefes alan candan) yaratan ve ondan da eşini yaratan ve ikisinden birçok erkekler ve kadınlar meydana getiren (üretip yayan) Rabbinizden (Rabb””inize hürmetsizlikten, karşı gelmekten) sakının. Adını kullanarak birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah””tan ve akrabalık (bağlarını kırmak)tan (akrabalık haklarına riâyetsizlikten de) sakının. Şüphesiz Allah sizin (üzerinizde gözcü, gözetici, gözetleyicidir;) hepinizi görüp gözetmektedir.? [Nisâ(4):1]

?Allah size, kendinizden, kendi nefislerinizden, kendi cinsinizden eşler yarattı; eşlerinizden de sizin için oğullar ve torunlar yarattı ve sizi temiz, hoş hoş, helâl ve güzel gıdâlarla rızıklandırdı, güzel rızıklarla besledi. Onlar hâla bâtıla inanıp Allah””ın nimetine nankörlük mü ediyorlar?? [Nahil(16):72]

?Sizi bir tek nefisten, candan (Âdem””den) yaratan, ondan da yanında huzur, sükûnet bulsun, ısınsın diye, gönlünün huzura kavuşacağı eşini (Havva””yı) yaratan O””dur. Eşine yaklaşınca, eşi ile (birleşince), eşi hafif bir yük yüklendi (hamile kaldı); bu halde onu bir müddet taşıdı. Hamileliği ağırlaşınca, karı-koca, ikisi birden Rableri olan Allah””a: yemin ederiz ki, andolsun ki bize, sâlih, kusursuz, iyi, güzel bir çocuk verirsen muhakkak, kesinlikle şükredenlerden oluruz, olacağız, diye duâ ettiler yalvardılar.? [A?râf(7):189]

?Sizin için, kaynaşmanız için, size, nefislerinizden, içinizden, kendi (cinsi)nizden, kendileriyle huzura kavuşacağınız, sâkinleşeceğiniz, kendilerine ısınırsınız diye eşler yaratıp aranızda muhabbet, sevgi ve rahmet, merhamet, acıma peydâ etmesi, var etmesi de O””nun (varlığının) âyetlerinden, delîllerinden, belgelerindendir. Doğrusu bunda, iyi düşünen, düşünecek bir kavim, toplum, millet için nice ibretler, dersler vardır.? [Rûm(30):21]

?Biz, ibret alasınız diye her şeyi çift çift yaratmışızdır. [Her şeyden de çift çift (erkek-dişi) yarattık ki, düşünesiniz, düşünüp öğüt alasınız; umulur ki, iyice düşünürsünüz.]? [Zâriyât(51):49]

Bendeniz, çoğu kişi öyle olmadığımı düşünse bile, aslında laiklik konusunda çok ama çok hassas bir kişiyim. Başkalarından veya Türkiye””deki laikçilerden farkım, Türkiye””de laikliğin başörtüsüne veya Kuran kurslarına serbestlik tanınmasıyla değil, dinsel dogmaların bilimin yerine geçirilmesiyle tehlikeye düşeceğini biliyorum.

Evrim Teorisi””nin yerine yaradılışı okul kitaplarına sokmaya çalışmak, dinsel dogmaların eğitime sızmasına izin vermek demektir. (Yaradılışçıların son kalesi ””akıllı tasarım”” adı verilen şey ama şimdi o konuya girmenin çok sırası değil, belki ileride ona da girerim.)

Birilerinin Evrim Teorisi””ni yerden yere vurmasına bir itirazım yok, ben onlarla mücadelemi aynı zeminde, yani yazı yazarak ve tartışarak sürdürürüm ve onların görüşlerinin eğitim sistemine sızmaması için elimden geleni yaparım.

Bu arada o görüşlerin Radikal””e sızmaması için de elimden geleni yaparım. Yaradılışı savunan makalelerin gazetemde yayımlanmasına izin vermem; o makaleleri başka gazeteler isterlerse yayımlayabilirler; ben o fikirlerin yayılmasına aracılık edemem, etmem. Aynı şekilde, normal şartlarda Adnan Hoca””nın kitaplarının ilanlarını da basmam, basamam. Ama önceki gün ne olduysa olmuş, bu ilan bir biçimde Radikal””e sızmış.

İşte bu sebeple okuyucularımıza, özellikle de dün hassasiyet gösterip bize telefon ve fakslar yağdıran, elektronik posta kutularımızı dolduran okuyucularımıza özür borçluyum. Bu ilanı basmamalıydık. ]

4- Allahü teâlânın, kullarına, râzı olduğu yolu göstermek için, çeşitli kavimlere, zaman zaman peygamberler gönderdiği, akl-ı selîm sâhibi herkes tarafından kabûl edilecek olan çok açık bir husûstur.

Muhammed aleyhisselâmı, son peygamber olarak bütün insanlara ve cinnîlere göndermiştir. O, her zamanda, her memlekette yani dünyâ yaratıldığı günden kıyâmet kopuncaya kadar, gelmiş ve gelecek bütün varlıkların, her bakımdan en üstünüdür. Hiçbir kimse, hiçbir bakımdan, onun üstünde değildir.

5- Allahü teâlâ, insanların îmân etmelerini, kardeşçe yaşamalarını, sevişmelerini, birbirlerine yardımcı olmalarını istemiş ve emretmiştir.

Bunu sağlamak için, Hz. Âdem?den sonra da muhtelif asırlarda, çeşitli coğrafî bölgelere ?Hz. Nûh?, ?Hz. İbrâhîm?, ?Hz. Mûsâ?, ?Hz. Îsâ? ve ?Hz. Muhammed? (aleyhimüs-selâm) gibi birçok ?Peygamber? göndermiş, bazılarına ?Kitap? ve ?Suhuf? ta vermiştir.

[Bildiğimiz gibi, bu peygamberlerden 6?sına ?Ülü?l-azm?, 313?üne ?Resûl?, 124 binden ziyâdesine de ?Nebî?denilmektedir.]

Bunların hepsi de, aynı îmân esâslarını teblîğ etmiş, ?iyi ferd?, ?iyi âile?, ?iyi cemiyet? meydâna getirmeyi hedeflemişlerdir.

100?ü küçük, 4?ü büyük toplam 104 kitâbın hedefi de, ?insân-ı kâmil? meydâna getirmektir.

6- Bunları ifâde ettikten sonra, şimdi de Peygamberimizin birkaç hadîs-i şerîfini nakledebiliriz:

a) “Ben sizin için bir baba gibiyim; bilmediklerinizi öğretiyor, sizi terbiye ediyorum.” (Ebû Dâvûd, Nesâî)

b) “Ben bir muallim olarak gönderildim.” (İbn-i Mâce)

c) “Ben güzel ahlâkı tamâmlamak için gönderildim.”

d) “Benim ve sizin benzeriniz, ateş yakan ve ateşine pervâne ve çekirgeler düşmeya başlayınca, onları men etmeye çalışan kimse gibidir. Ben sizi ateşe düşmekten korumak için eteklerinizden tutuyorum; halbuki siz benim elimden kurtulmaya çalışıyorsunuz.” (Müslim)

e) “Allah””ın, benimle gönderdiği hidâyet ve ilim, bol yağmura benzer ki, o yağmurun isâbet ettiği yerin bir kısmı, suyu içen kuvvetli bir toprak olup bol ot bitirir.

Bir kısmı da su içmeyen katı yer olup suyu biriktirir ve muhafaza eder de, Allahü teâlâ o su ile insanları faydalandırır; insanlar ondan içerler, hayvanlarını sularlar ve onunla ekerler biçerler.

Yine o yağmur öyle bir yere isabet eder ki orası düz ve kaypaktır; ne su tutar, ne de ot bitirir.

İşte bu, Allah””ın dînini anlayan ve Allahü teâlânın benimle gönderdiği hidâyet ve ilimden faydalanan ve onları bilip (öğrenip) başkalarına da öğreten kimse ile buna kulak asmayan, benim getirdiğim hidâyeti kabûl etmeyen kimsenin benzeridir.“(Buhârî, Müslim)

Görüldüğü gibi, bu hadîs-i şerîfte, insanlar, toprak misâli ile anlatılıyor:

Üç grup toprak olduğu gibi, üç grup da insan vardır:

Suyu içine alıp bolca ot yetiştiren toprak, yağmurdan hem kendisi istifâde eden, hem de başkalarını faydalandıran topraktır.

Suyu içine almayan, ama üzerinde tutan toprak, kendisi faydalanamıyorsa da, hiç olmazsa başkalarının istifâdesine sebeb oluyor.

Ama, suyu tutmayan, ot da bitirmeyen toprağın, kendisine de, başkalarına da faydası olmaz.

Bütün bunlardan anlaşılıyor ki, eğitimde işin esâsı, hem kendisine faydalı, hem de âilesine, milletine, vatanına ve devletine faydalı bir unsur meydana getirmektir.

İşte millî eğitimimizdeki ana hedef de bu olmalıdır.

7- Şüphesiz ki, eğitimciler için nümûne-i imtisâl yanî örnek insan, ideal eğitimci, bundan 14 asır evvel, tek başına teblîğâta başlayarak 23 sene gibi çok kısa zaman zarfında, târihin bir benzerini görmediği ve kıyâmete kadar da göremeyeceği 150.000 kâmil insânın meydana gelmesine vesîle olan, asr-ı saâdetin mimârı sevgili Peygamberimizdir.

Peygamber efendimize itâat ve ittibâ etme yanî uyma konusunda, Kur?ân-ı Kerîm””de birçok âyet-i kerîme vardır.

Misâl olmak üzere, bunlardan bazılarını, Kur?ân-ı Kerîm””deki sûre sıralarına göre şöyle zikredebiliriz.

a) “De ki: Allah””ı seviyorsanız, bana uyunuz ki, Allah da, sizi sevsin ve günâhlarınızı bağışlasın.” (Âl-i İmrân:31)

b) “Allah””a ve âhiret gününe inanıyorsanız, herhangi bir şeyde ihtilâfa düştüğünüzde, onu Allah””a ve Resûlüne arz ediniz.” (Nisâ:59)

c) “Hayır, Rabbine yemin ederim ki, onlar, aralarında çıkan o karışık işlerde, seni hakem kılmadıkça ve hem de verdiğin hükümden dolayı, hiçbir sıkıntı duymaksızın teslîm olmadıkça, îmân etmiş olmazlar.” (Nisâ:65)

d) “Bir kimse, Peygamber””e itâat ederse, Allah””a itâat etmiş demektir.” (Nisâ: 80)

e) “Peygamber””in emrine muhâlefet edenler, fitneye ve can yakıcı azâba uğramaktan korksunlar.” (Nûr:63)

f) “Allah””tan ve kıyâmet gününden korkan sizler için, Peygamber ne güzel örnektir.” (Ahzâb:21)

g) “Ey kadınlar! Evlerinizde okunan Kur?ân””ı ve hikmeti hâtırlayınız:” (Ahzâb: 34)

h) “Muhakkak sen, doğru yola, Allah yoluna kılavuzlarsın…” (Şûrâ: 52-53)

i) “Peygamber””in size getirdiklerini alınız (tutunuz), yasak ettiği şeylerden sakınınız.” (Haşr: 7)

Az evvel zikrettiğimiz Ahzâb suresinin 21. Âyet-i Kerîmesinde de ifâde buyurulduğu üzere, Peygamber efendimiz, bizler için, her husûsta, en güzel örnek olduğuna göre, eğitimde de güzel bir örnektir. Zira Peygamberimizin ve O?nun izinden giden âlim ve velîlerin, nasıl kâmil cemiyetler meydâna getirdikleri açıkca ortadadır. Burada Karahanlılar, Gazneliler, Timuroğulları, Babürlüler, Selçuklular ve Osmanlıları zikredebiliriz.

Zâten Allahü teâlâ, bir insanda bulunabilecek, görünür görünmez bütün iyilikleri, bütün üstünlükleri, bütün güzellikleri habîbinde toplamıştır. O, güzel huyu, yumuşaklığı, afvı, sabrı, ihsânı ve ikrâmıyla herkesi hayrân bırakmış, onu görenler ve sözlerini işitenler, seve seve müslüman olmuşlardır. Onun hiçbir hareketinde, hiçbir işinde, hiçbir sözünde, hiçbir zaman, hiçbir çirkinlik, hiçbir kusur görülmemiştir. İşte bu husus, iyi anlaşılacak olursa, dînî ve dünyevî işlerimizde, kimi örnek almamız gerektiği açıkca ortaya çıkar.

Bütün peygamberlerde bulunması vâcib olan 7 sıfattan biri olan ?fetânet? sıfatı gereğince, Peygamber efendimizin aklı o kadar çoktu ki, Arabistan yarımadasında, sert ve inatçı insanlar arasında gelip çok güzel idâre ederek ve cefâlarına sabrederek onları yumuşaklığa ve itâate getirdiğini, çoğunun dînlerini bırakıp müslüman olduklarını ve dîn-i İslâm yolunda, kendi kavimlerine, akrabâlarına, hattâ babalarına ve oğullarına karşı harbettiklerini, onun yolunda yurtlarını ve mallarını fedâ edip kanlarını akıttıklarını, dost ve düşmân herkes bilmekte ve söylemektedir.

Sevgili Peygamberimiz, Ebû Cehil””e 23 defa İslâmiyeti teblîğ etmiştir.

Resulullah efendimizin eğitim metodu ortaya konulduğunda, bizim için çok önemli ölçüler meydana çıkacaktır.

Biz de, Peygamberimiz ve Sahâbe-yi kirâm gibi, marûz kalacağımız çeşitli sıkıntılara ve eziyetlere sabretmeliyiz.

8- Kınalızâde Ali Efendi?nin ?Ahlâk-ı Alâî?sinde ifâde ettiğine göre, ?insan? denen şerefli varlık, zâten ?medenî? olarak yaratılmıştır. Yanî insanlar topluluk hâlinde, yardımlaşarak yaşayan, kibâr, nâzik, terbiyeli, görgülü kimselerdir.

Hayvanlarla insanlar arasında çok büyük farklar vardır. Meselâ hayvanlar medenî yaratılmamışlardır; şehirlerde birlikte yaşamağa mecbûr değildirler.

İnsanlar, nâzik, zayıf yaratıldıkları için, pişmemiş yemek yiyemezler. Gıdâ, elbise ve binânın kendileri için hazırlanması lâzımdır. Yâni san””atlara ihtiyâçları vardır.

Bunun için de araştırmak, düşünmek, tedkîk etmek (incelemek), tecrübe yapmak (denemek) ve çalışmak lâzımdır.

Fen ve san””at, insanlığa yaratılış îcâbı lâzımdır. Bütün insanlığın ortak malı olan ilim ve fenden, bilim ve teknolojiden, bugün herkesin istifâde etme hakkı vardır.

9- Doğu?dan ve Batı?dan pek çok ilim, fikir, siyâset, ticâret, san?at ve iş adamının medhettiği Hz. Muhammed (aleyhis-selâm): ?İlim Çin?de de olsa, alınız? ve ?Hikmet, mü?minin yitiğidir; nerede bulursa onu almaya herkesten daha çok lâyıktır? sözleriyle, müslümanları, dünyanın neresinde bulunursa bulunsun, hattâ o gün için Arabistan yarımadasına en uzak ve inanmıyan insanların bulunduğu Çin gibi bir memlekette de olsa, oradaherhangi bir ilim, irfân, ahlâk, fazîlet, medeniyet, hikmet, fen ve teknoloji varsa, onları almaya teşvîk etmiştir.

10- ?Medeniyet?: ?Ta?mîr-i bilâd ve terfîh-i ıbâd? yanî ?beldeleri îmâr edip, kulları, insanları refâha, râhat ve huzûra kavuşturmak? şeklinde tarif edilmektedir.

Demek ki ?medeniyet?; memleketleri îmâr etmek, binâlar, yollar, fabrikalar, çeşitli âlât u edevât v.s. yaparak memleketleri kalkındırmak, fenni ve her çeşit gelirleri, bütün insanların, yanî ferd, âile, cemiyet ve milletlerin hürriyetleri, râhat ve huzûr içinde yaşamaları için kullanmak demektir.

Şu hâlde medeniyet, bütün insanları rûh, düşünce ve beden bakımlarından râhat yaşatmaktır.

Görüldüğü gibi medeniyet, yalnız ilim ve fen demek değildir. İlim ve fen, medeniyyet için, ancak birer âlet, birer vasıtadır.

11- Büyük âlim İmâm-ı Rabbânî (rahmetullâhi aleyh) de bu konuda demektedir ki:

İlimde, fende çok ileri olan milletlere, fen vâsıtalarını ne yolda kullandıklarını incelemeden, ?medenî? demek doğru değildir, hattâ büyük gaflettir ve pek yanlıştır.

[Cengiz ve Hülâgû?nun zulümleri,

Komünist ihtilâlinden sonra 63 milyon insanın öldürülmesi,

Amerika?daki Kızılderililerin (70 milyon insanın) öldürülmesi,

Hiroşima ve Nagazaki?ye atılan bombalar,

Yahûdîlerin yakılması v.s.

ve 2. Cihan harplerinde milyonların ölmesi,

Sırpların, Boşnak kardeşlerimize yaptıkları zulümlerin belgeleri hâlâ ortaya çıkıyor.

Bütün dünyâ târihi vahşetle dolu.

Ama bizim tarihimiz şan ve şereflerle; adâlet, hakkâniyet ve insanlık örnekleriyle; ahlâk, fazilet ve medeniyet misâlleriyle doludur. ]

Bir milletin fabrikaları, motorlu vâsıtaları, gemi, tayyâre, atom cihazlarının çok olması, gözleri kamaştıran yeni buluşların artması, onların medeniyetini ve medenî olduklarını göstermez.

Bunları medeniyet sanmak, her silâhlıyı mücâhid, gâzî sanmaya benzer. Evet, mücâhid olmak için en yeni harp vâsıtalarına mâlik olmak lâzımdır; fakat, bunlara mâlik olan, eşkıyâlık da yapabilir.

[ KOMÜNİSTLİK VE KOMÜNİSTLERDE DİN DÜŞMANLIĞI

Sosyal adalet, çok eskiden beri düşünülen ve bütün dinler, rejimler, ictimâ””î mezheplerce ileri sürülen ve gerçekleştirilmesi vaat edilen bir husustur. Bir topluluğun düzenli ve âhenkli olması ve fertler, zümreler arasında nefret ve düşmanlık bulunmaması, ancak sosyal adaletin varlığı ile mümkindir.

Sosyal adalet, herkesin, çalışması, bilgi ve kâbiliyyeti ve gördüğü iş nisbetinde ve derecesinde hakkını alması; hiç kimsenin ezilip sömürülmemesi demektir. Sosyal adalet, en küçük bir iş görene de, hayat hakkı tanımaktadır. Çalışan herkesin asgarî bir geçim şartına erişmesi, sosyal adaletin ilk şartıdır.

Sosyal adalet, sosyal eşitlik demek değildir. Herkesin aynı gelire sahip olması adalet değil, adaletsizlik olur. Bir sınıfta, çalışan çalışmayan, bilen bilmeyen bütün öğrencilerin sınıf geçmesi gibi. Mutlak eşitlik, ne tabiatta, ne toplulukta, hiçbir yerde yoktur.

Hukuktaki eşitlik, aynı durum ve şartlar içinde bulunan herkesin aynı muâmeleye tâbi tutulması mânasındadır. Sosyal bakımdan, hele iktisad cihetinden tam bir eşitlik aramak ve istemek, hem gereksiz, hem imkânsızdır. Çünkü, adalet kavramı ile bağdaştırılamaz. Mes””ele, çalışmak ve kazanmak imkânını herkese aynı şekilde vermektir. Mevcûdu kelle hesabı, eşit şekilde paylaştırmak demek değildir. Herkesin çalışmasının karşılığını görmesi, hakkını elde edebilmesi davâsıdır.

Sosyal adalet, millî gelirin en uygun şekilde taksîmini sağlar, istismârı, sömürücülüğü ortadan kaldırır. Sermâyenin çok küçük ve belirli bir zümre elinde toplanmasını önler. Herkese kendi ölçüsünde hayat hakkı verir. Sınıf ve zümreleri arasında düşmanlık bulunmıyan bir topluluk meydana getirir. Böyle bir toplulukta vatandaşlar, hâl ve istikbâl bakımından kendilerini emniyyette hissederler.

Sosyal adalet, milliyetçi görüşle ve liberalist tarafı biraz daha fazla olan karma bir ekonomi ile gerçekleştirilebilir.

Milliyetcilik, bir milleti yükseltmek arzusudur. Milliyetcilik demek, mensûb olduğu milleti sevmek, onun ilerlemesi için, çalışmak, millî değerleri, kurumları, dîni ve gelenekleri korumak ve devam ettirmek demektir. Sosyal adaleti en iyi, en verimli olarak sağlayan kuvvet, islâm dînidir. Müslümanlar birbirlerinin kardeş olduklarına inanırlar. Kardeş gibi sevişirler. Müslüman olmayanların dahî mallarına, canlarına, ırzlarına saldırmazlar. İslâm dîni, insanların sevişmelerini, yardımlaşmalarını sağlar. Bölücülüğü önler. Çalışmağı, helâl para kazanmağı emreder. Her çalışan insana hakkını verir. Herkesin mülkünü korur. Her müslüman, kazancına râzı olmakta, rahat ve huzur ile yaşamaktadır. Kimse kimsenin malına, mülküne dokunmaz. Sosyal adaleti anlıyanların ve bu davâlarında samîmî olanların, islâm dînine saygı göstermeleri ve yardım etmeleri Îcap eder.

Sosyalizm, sosyal adalet demek değildir. İsmleri benziyorsa da, birbirinden başka, büsbütün ayrıdırlar. Îman ile küfür gibidirler. Yâni, birinin bulunduğu yerde, öteki bulunamaz.

Sosyalizm, ferdî mülkiyyet düşmanlığı, bütün istihsâl vâsıtalarının ve ticâretin devletleştirilmesi, diktatör idarenin kurulması, din düşmanlığı, bütün çalışanların işçi, ırgad hâline sokulması, din, tarih, millet, vatan ve devlet düşüncelerinin yok edilmesidir. Ferdin ölmiyecek kadar kabûl edilen, çok az yiyecek, giyecek ve ev eşyasından ve bir iki odadan başka, bütün gelir ve kazançları elinden alınır. Böylece, insanlar, her çeşit teşebbüs, rekâbet, buluş, inanış ve inkişaftan mahrum bırakılır. Bütün kâbiliyyetleri ve şahsiyyetleri söndürülür. Zâlim, merhametsiz olan tek bir merkezden, sıkı bir baskı ve işkence ile idare edilen bir esîr, bir robot hâlinde, gücü gidinceye kadar çalıştırılır.

Sosyalizm, kızıl ve sarı emperyalizmin diktatörlüklerine maske ve âlet olmuştur. Sosyalizmi belirten yukarıdaki işlerden bir veya birkaçı gevşek yapılır veya hiç yapılmazsa, buna (Nasyonal sosyalizm) denir. Hepsi, işkence ile, kıyasıya yapılınca (İhtilâlci sosyalizm) veya (Komünizm) denir. Sosyalizm ve komünizm kelimeleri, inkâr felsefesinin adı ve soy adı gibidirler. Her ikisi de, insanı madde ile nefsin arzularına taptırmaktadır. Allahü teâlâdan ve kendi ruhlarından, vicdanlarından habersiz bırakarak, hayvan gibi boğaz tokluğuna yaşatmaktadır. İdâreci, diktacı azınlık ise, kudurmuş köpekler gibi, millete ve birbirlerine saldırmakta, kendilerini ve milleti sinsice, kahbece öldürmektedirler. Rusyada ve Çinde, milyonlarca insan öldürdüler.

Komünizm gaddar ve barbar olduğu kadar, sinsi, aldatıcı ve bulaşıcıdır. Kurnaz metodlarla usanmadan, yılmadan şeytan inadı ile çalışır. Muhtelif kılıklara büründüğü gibi, hedef tuttuğu muhîtinde, zayıf ve kopması kolay olan cihetlerinden de istifâde etmesini bilir. Izdırâb ve sefâletleri istismar ederek, kışkırtıcı üslûbu ile ictimâ””î nizâmı bozarak sınıf kavgasına yol açar. Örümcek ağı gibi câsûsluk ve propaganda şebekeleri kurar. Aşağı karakterli, düşük kaliteli soysuz insanları para ile kolayca kızıl ağına düşürür. Sonra, ölüm ile tehdîd ederek bunlara her kötülüğü yaptırır. Onlardan son derece istifâde etmesiyle, hedefini içinden çürütüp, yıkmakta şeytanî ince sanata vâkıftır.

Bir kere onun korkunç pençesinin altına düşmüş bir memleket için kurtuluş çâresi yoktur. Kanser hastalığı ferd hayatı için ne kadar korkunç ve tehlikeli ise, komünizm de, bir memleket, bir millet için, o kadar tehlikeli siyâsî bir felakettir.

Komünizmi, hürriyet çatısı altında demokrasi temeline dayanan, istikbâli ve mukadderâtı tamamen halk irâdesine bağlı, onun reyi ile iş başına gelip giden, hür dünyaca alışılmış, ehlî ve humaniter istikâmetli, siyâsî partiler gibi zannedip aldanmamalıdır. Güzel ve parlak sözlerine kanıp, kocaman yılanın zehirli dişlerine kendisini kaptırmış, zavallı bir kurbağanın âkıbetine düşmemelidir.

Saf zümreye ?Cennet Bahçesi? olarak uzaktan parlak göstermek istedikleri şey, propaganda kılıfı ile örtülmüş, milyonlarca mâsum insanların kemikleriyle dolu, cinâyet kuyusudur.

Hür dünya sathında kızıl sihirbazların dökmekte oldukları, propaganda esrâr dozlarını tadayım derken, fazla kaçırıp sarhoş olanlar ve sarhoşluk illüzyonunun, hayâllerinin te””sîri altında, komünizme aşk ilân edenler, ayıldıktan sonra, nedâmet ve pişmanlıkla geri dönmüşlerdir.

1952 yılında tanınmış İtalyan komünist liderlerinden Masentso, yıkıcı faaliyetinden dolayı İtalyan mahkemeleri tarafından üç yıl ağır habs cezâsına mahkûm edilmişti. Masentso mevkûf bulunduğu habshânesinden ?komünizm Cenneti?ne kavuşmuş olan Çekoslovakyaya kaçmaya muvaffak olmuştu. Kısa bir zaman oralarda kaldıktan sonra, Masentso, içerisinde bulunduğu rü””yâsının ortasında çabucak ayılıverdi. Acı ve sert hakîkatleri, bütün çıplaklığı ile farketti. Bundan duymuş olduğu nedâmet ve pişmanlığını bir müddet saklamak istemiş ise de, hür Avusturyaya kaçıp oradan da, haklı olarak çarptırılmış olduğu üç yıl ağır habs cezâsını çekebilmek için, İtalyaya gönderilmesini istemiş ve demiştir ki, Cennet zannettiğimiz komünist memleketlerde yaşamaktan ise, İtalyan habshâneleri daha rahat, daha iyidir. Buna benzer, aynı nedâmet ve pişmanlık ile o kızıl cinâyet kuyusundan kaçan, hür dünyada isimleri tanınmış Kravçenkolar, Zaharovlar, Kasyanovaların sayısı çoktur. İkinci cihan harbinin yırtıp açmış olduğu demir perde kısmından istifâde ederek batıya kaçan ve muhtelif hür memleketlere sığınan, ekseriyyeti köylü ve işçi zevallıların sayısı birbuçuk milyona yakın olduğu, bilinen bir hakîkattir. O hâlde, şu sapık solcular, ?Cennet? olarak göstermek istedikleri kızıl diyârdan kaçan bu bahtsız insanların inlemelerini nasıl îzâh edebilirler?

Yutmaya hedef tuttuğu, memleketlerin işçilerine fabrikalar ve diğer sanayi işletmeleri, köylüye bol bol arazi, memlekette ise, sulh, hürriyet ve refâh vaat eden maskeli koca kızıl yılan, bakın Rus halkına, Kafkasyaya, Türkistâna, Ukraynaya, Letonyaya, Litvanyaya, Estonyaya ve diğer peyklerine neler bahş etti? İşçilere ve köylülere vaat edilen fabrikaların, arazinin yerine, devamlı karlar ile örtülü, sıfırın altında elli derece soğuğu ile süslenmiş bütün boş Sibiryayı, alışılmamış bu derece soğuğun altında aç karnı ile oradaki vahşî ormanlarda ağaç keserek serbest ölme şansını, vaat edilen hürriyetlerin yerine de, elleri kelepçeli, ağızları mühürlü esaret; refâhın yerine ise, ağlıyan sefâlet, perişânlık ve açlık. Memleketleri ise, utanç duvarları ile çevrilmiş, demir perdeler ile kapatılmış birer esaret kampı yapmıştır. 1927 yılından 1939 yılına kadar, hürriyet, sulh ve refâhlar vaat edilen, sâdece Rusyada onyedi milyon mâsum insan yok edilmiştir. Bunlar hikâye değildir. Hakîkatın tâ kendisidir.

İhtilâl ve iç harp başlamadan önce, RUSYA””da hemen hemen ânî denecek şekilde bir sürü Sosyalist parti peydâ oldu. İşçi Demokrat, Köylü Demokrat, Bolşevik, Menşevik, Sağ ve Sol Liberaller, Kadet Partisi bu meyandaydı. Her biri ayrı ayrı fikirler ile propagandaları ile ortaya çıkmışlardı. Küçük, büyük topluluklardan faydalanarak, konuşuyorlar, nutklar çekiyorlardı. Köylerde, fabrikalarda, küçük tezgâhlarda, meydanlarda, hattâ sokaklarda, bu faaliyet eksik olmuyordu. Bu partiler, binbir vaat ile süsledikleri programlarını, parlak sözlerle halka sunuyorlar, işsiz insanlarla berâber, hâlleri iyi olanları da kandırıp peşlerine takıyorlardı. Bu kaynaşma aylarca devam etti. Devamlı yapılan konuşmalar ve gürültü, halkı şaşırtmıştı. İnsanların kafaları, eğriyi doğruyu anlıyamaz hâle geldi. Âdetâ, halk şu””ûrsuz, sarhoş olmuştu.

Partilerin en kuvvetlisi, en çok vaatte bulunanı, Bolşevik Komünist Partisi idi. Bunlar yalnız işçilere ve köylülere hitâb ediyorlardı. Çalıştıkları yerlerin sahiplerinin yerlerine geçeceklerini, işletmelere, topraklara müsâvî şartlarla hissedar olacaklarını, zenginlere kul olmanın kalkacağını, zenginlerin oturdukları apartmanlarda oturacaklarını, caddeleri o zenginlerin süpürüp temizliyeceklerini, köylülerin toprak sahibi yapılacağını, çiftlik sahiplerinin topraklarının ırgad köylüye dağıtılacağını söylüyorlardı.

Bolşevik ve işçi partilerinin müşterek olan propagandaları, zenginlere kul olmanın, hizmet etmenin kalkacağı şeklindeki konuşmalardı. Kurtuluş gününün gelmekte olduğu haber veriliyordu.

Bu sosyalist, komünist partiler, işçi ve köylünün hakkını korumak, onları yüksek hayata ulaştırmak için çalıştıklarını durmadan tekrarlıyorlardı. Eğer işçi ve köylüler peşlerinden gelirlerse, kurtarıcı olmanın şerefini paylaşacaklardı.

-Ey işçiler ve köylüler! Burjuvaların, kapitalistlerin, ağaların, bütün sömürücülerin pençelerinden kurtulmak istiyorsanız, oylarınızı komünist partisine veriniz ve onun etrâfında toplanınız, diyorlardı.

Bilhâssa, câhil köylü ve işçiler, kendileri için iyi ve kötü olan tarafları seçemiyorlar. Daha ziyâde yalanlara kapılıyorlardı. Bugünkü Rus emekçisinin sefâlet ve felaketi, maalesef, o devredeki gafletin, akılsızlığın netîcesi olmuştur.

İhtilâlin başlangıcında, komünist idarecileri, bir kısım karaktersiz insanları, kudurmuş köpek gibi etrâfa saldırtarak, herşeyi kırıp yıktırdı. Suçsuz insanları, sorgusuz suâlsiz boğazlattı. Komünistlerin başındakilerin ekserîsi yahudi idi. Bunlar, intikam hırsı ile RUS halkını birbirine düşürmekte büyük gayret gösterdiler. LENİN (1342 [m. 1924] de öldü) ve Trocki, (Stalin tarafından kovuldu. 1358 [m. 1940] de Meksikada öldürüldü), Karl Marxın (1300 [m. 1883] de öldü) izinde, komünizm ideâlinin bayrağı altında, katliâm politikasını yürüttüler. Yaptıkları cinâyetler, vicdanlı insanların kabûl edemiyeceği, hattâ inanamıyacağı müdhiş bir manzara gösteriyordu. Önce, sınıflar birbirlerine düşman yapıldı. Sonra, Rusyanın her tarafında dost-düşman karıştı. Kimin kiminle olduğu anlaşılmaz hâle geldi. Bu sûretle, kardeş kavgası ve iç harp başladı. Bu harp, babayı oğula, kardeşi kardeşe karşı savaştırdı. Rusyanın her tarafı, kana bulandı. İç harp, senelerce devam etti. Milyonlarca insan öldü. Memleketin her tarafı yakılıp yıkıldı. Bütün işler durdu. İşsizlik, sefâlet, hastalık, milleti kırıp geçirdi.

Hâlbuki ihtilâlden önce, komünistler bütün Rusyanın patronu olmak, zâlim idareyi kurmak, diktatörlüğü yerleştirmek maksadı ile köylüye ve işçilere o kadar çok şey vaat ettiler ki, onlar câhil kafalarıyla Cennet hayatına kavuşacaklarını sanmışlardı. Seneler geçtikten sonra, işçi ve köylüler, hiçbir şey elde edemediklerini, aldatıldıklarını, tuzağa düştüklerini, tepeden tırnağa kadar soyulduklarını anlamakta gecikmediler. Fakat, iş işten geçmişti. Artık diktatör idare, bunları birbirleriyle derdleşmekten bile men ediyor, arada bir kütleler hâlinde katliâmlar tertib ediyordu.

Sovyet Rusya Cumhurbaşkanı K. Vocoshilov, 1934?de Rusya?da verilen bir ziyâfette, Amerikan Sefîri William C. Bulitt?e şu hâdiseyi anlatmıştı:

?1919 yılında, teslim oldukları takdîrde hiçbir zarar vermemeyi vaat ederek, Kiev?de on bin Çar subayını eşleri ile birlikte teslim olmaya iknâ etmiştim. Sözüme inanarak teslim oldular. On bin subayın hepsini erkek çocuklarıyla birlikte idam ettirdim. Karıları ile kızlarını ise, Rus ordusu tarafından kullanılmak üzere, umûmhânelere gönderdim.?

Sonra da, zevallı kadınların, maruz kaldıkları korkunç muâmeleye üç aydan fazla dayanamıyarak can verdiklerini sözlerine ilâve etmiştir.

1335 [m. 1917] ihtilâlinin hemen akabinde, Çar Nikola ve beşikteki çocukları ile berâber, bütün âile efrâdı, Bracki Ormanlarında katledilmişlerdir. 1917 yılından 1947 yılına kadar komünist Rusyada hükm süren kanlı ihtilâlin netîcesi katledilen, açlıktan ve sefâletten ölen insanların sayısı 63 milyon 301 bin kişidir.

Aşağıda buna dâir vereceğimiz rakamlar, vesikalar, kan ve kemik üzerine kurulan dinsiz bir rejimin girdiği ülkelere neler getirebileceğini açıkça ortaya koymaktadır.

Bu vesikalar, çok esaslı kaynaklardandır. Veyl uyanmıyanlara….

YIKILAN İBÂDET YERLERİ

Türkistânda 14 bin câmi ve mescid, Kafkasya ve Kırımda 8 bin, Tataristânda ve Baş Kırdistânda 4 bin câmi, mescid yıkılmış ve tahrîb edilmiştir. Yalnız Buhârâ vilâyetinde 360 câmi, mescid yıktırılmıştır. Bir medrese bırakılmıştır ki, o da, din aleyhdarlığı müzesi olarak kullanılmaktadır. Semerkand vilâyetinde de, aynı şekilde bırakılan Uluğ Bey medresesi, din aleyhdarlığı müzesi olarak kullanılmaktadır. Semerkanddaki iki kilise de, basketbol, voleybol salonu olarak kullanılmaktadır.

KATLEDİLEN DİN ADAMLARI

Müslüman din âlimleri olarak katledilenlerin miktârı 270 binin üzerindedir. Bir kısmı da, Sibiryada sıfırın altında 65 derece soğuğun hükm sürdüğü kamplara sürgün edilmişlerdir. Dindâr olanlardan ise, yalnız Türkistânda üç milyonun üstünde bir kütle, dînî inançlarından dolayı, şehit edilmişlerdir.

Ruslar, 1979 senesinin son ayında, Efganistâna girince, hemen köylere saldırdılar. Yiyecekleri, giyecekleri, ev ve zînet eşyalarını yağma ettiler. Kadın, çocuk ayırmaksızın, rastladıkları müslümanları öldürdüler. Tanklarla Kunday şehrine girince, büyük câmii top ateşine tutarak, yüzlerce müslümanı, namaz kılarken şehit ettiler.

Komünistlerin feci bir şekilde yürüttükleri dinsizleştirme siyâsetine, devrimlere muhâlefet edenlerin imhâsına veyahut Sibirya kamplarına sürülmesine dâir verdiğimiz şu rakamlar, beşeriyyet için ibret dersi alınması gereken vahşet sahnesidir.

DÎNÎ KİTÂPLAR ve ÂBİDELERİN İMHÂSI

Türk milletinin islâmı kabûlünden sonra, dînî âbidelerle süsleyip, islâm mi””mârisi ile şarkın birer pırlantısı hâline getirdiği Buhârâ, Semerkand, Kakant, Kazan, Hayve, Ufa, Bakü, Taşkent, Bahçeserây, Derbend, Timirhan, Kaşgâr, Almasta, Tirmi v. s. şehirlerinde mevcut milyonlarca Kur””an-ı kerim ve Hadis kitapları başta olmak üzere, bütün dînî eserleri toplayıp, komünistler, bunları vicdansızca ve hayâsızca yakmışlar, sokaklarda yırtarak, ayaklar altında çiğnemişlerdir. Diğer taraftan halkın elinde bulunan dînî, millî ve tarihi kitapların hükûmete teslim edilmesini emretmişler ve müsâdere ettikleri bu kıymetli eserleri de aynı şekilde imhâ etmişlerdir. Bu arada, bazı müslümanlar, ölümü göze alarak, ellerinde bulunan kitapları bu kâtil sürüsüne, sapıklara teslim etmeyip, sandıklara doldurarak yere gömmüşlerdir. Bu hareketler esnâsında, kitapları teslim etmek istemiyen binlerce dindâr, şehit edilmiştir.

DİN ALEYHİNDE YAPILAN BASKI VE PROPAGANDALAR

Dîne indirilen bu ağır darbe ve din adamlarının katledilmeleri netîcesinde milyonlarca mâsum insan cesedlerinin üzerine kurulan Allahsız komünizm devletinin din aleyhindeki belli başlı baskı ve propagandaları şunlardır:

1 – Mekteplerde din dersi okutulması men edilmiştir.

2 – Bütün ibâdethânelerde ibâdetler yasak edilmiştir.

3 – Devlet işlerinde din adamları yok edilmiştir.

4 – Evlerde dînî terbiye verilmesi kat””iyyetle men edilmiştir.

5 – Gazete, mecmû””a ve radyolar ile din aleyhinde neşriyat yapılmakta, uydurma temsîller verilmektedir.

6 – Allahü teâlânın (hâşâ) yok olduğu, mukaddes kitapların, uydurma, hurâfe olduğu telkîn edilmektedir.

7 – Komünist partisinin kolları olan ?Allahsızlar Cemiyeti? ve ?Genç Allahsızlar Derneği? nâmı altında teşekküllerle, şehir ve köylerde konferanslar verilip, din ile, Allah ile, Peygamberler ile alay edilmekte, din düşmanlığı aşılamak için, gece kursları tertîb etmektedirler.

8 – Tiyatro, sinema v. s. eğlence yerlerinde, Allah, Din, Kur””an ve Peygamberler, din adamları, dâimâ alay mevzû””u edilmekte, böylelikle, genç ve körpe dimâgları zehirlemektedirler.

9 – Müslümanların başlıca dînî farîzelerinden olan namaz, oruç, hac, zekât, kat””iyyetle men edilmiş olup, kelime-i şehâdet getirmek, Allah kelâmını söylemek dahî büyük bir suç teşkîl etmektedir. Ve bu şekilde asîlâne hareketlerinden dolayı dâimâ gizli polisin tâkibâtına uğrayan dindârlar, ekseriyâ ?Batıl inançları yaymak?, ?Devlet aleyhdarlığı yapmak?, ?Rejime, devrimlere karşı gelmek? gibi ithâmlara mâruz kalmakta, ölüm kamplarına götürülmektedirler.

ÖLÜLERE SAYGISIZLIK

1 – Cenâze namazı kılmak, ölüleri yıkamak, tamamen yasak edilmiştir.

2 – Ölen insan, doğrudan doğruya bir çukura atılır, üzerine kireç serpilerek toprağı örtülürdü.

3 – Şehirlerdeki mezarlardan çıkarılan insan kemikleri ve yıkılan ibâdet yerlerinin molozları ile şehrin çukur yerleri doldurulmuştur.

4 – Köylerdeki mezarlardan çıkarılan insan kemikleri ise, tarlalarda gübre olarak kullanılmıştır.

Muhterem okuyucu! Komünistler, bütün bu işkence, katliâm, sürgün ve baskılara rağmen, insan denilen varlıktaki, o ilâhî sevgiyi körletememişlerdir. O mukaddes bağı koparamamışlardır. Bugün komünist rejimin altında bulunan 140 milyon müslüman din kardeşimizden, bu sistemli çalışmalara, işkencelere rağmen kendi emellerine âlet edebildikleri, dinsiz yaptıkları soysuzların miktârı yüzde 5””i geçemez. Demek ki, fıtrî olan dîni, îmanı hiçbir maddî kuvvet ezemiyecektir. Mahkûm edilebilir, fakat yok edilemez. Müslüman, canını verir. Fakat, dînini, nâmusunu, aslâ vermez.

Bunu 1986 Efgan fâciasında Ruslar da iyi anladı. Yüzbinlerce kızıl askerle, füze ve tayyârelerle saldırarak, köylüleri, kadınları öldürdüler. Müslüman çocuklarını dinsiz yapmak için Moskovaya götürdüler. Câmileri, mektepleri, evleri, gıdâ maddelerini yaktılar. 1979 dan bugüne [1986 ya] kadar akıttıkları müslüman kanı bir milyonu geçti. Fakat müslüman mücâhidler, binlerle şehit verip, dinsizlere esîr olmadı. Ruslar, bu vahşetlerini İslâm milletlerinden saklamak için, Rusyada din hürriyeti olduğunu, İslâm ilimlerinin ve ibâdetlerin serbest olduğunu anlatan kitaplar hazırlayıp, İslâm memleketlerinde parasız dağıttılar. Bu kitaplardan, Rusyadaki müslümanların haberleri bile olmadı. Çünkü bunlar, yalnız dış memleketlere gönderildi. Rusyada dağıtılması yasaktı. Komünizme hiyânet etmek olurdu. Bu kitaplardan 1986?da, Cezâirde halka dağıtılanlardan bir kısmı elimize geçti. Ekstra kâğıda basılmış, parlak ciltli. Devlet tarafından ofsetle basılmış, arabî kitaplar. Üzerlerinde 1400 hicrî tarihi ve Taşkend yazılı. İçlerinde, sarık ve cübbe giydirilmiş, dinsiz birkaç komünistin resimleri, müftî, imam ve din idaresi reîsi gibi isimlerle teşhîr ediliyordu. Efganistânda, müslümanlara yapılan Rus zulmü ile zıd bir komünist propagandası. Öyle kurnazca hazırlanmış ki, İslâm dînini ve komünizmin iç yüzünü bilmeyen, bu hîleye ve yalanlara çabuk aldanır. Azılı İslâm düşmanlarını dost sanarak, sonsuz felakete sürüklenir.

İster sosyalizm, ister cumhûriyyet densin, ister demokrat ismi verilsin, hattâ isterse kralcılık kürküne bürünsün, istediği kadar yaldızlı, yalan propagandalar yapsın, komünizm her yerde ve her ânda kendisini belli eden hürriyet düşmanı bir rejimdir. Dinsiz, merhametsiz, zâlim bir azınlık diktatörlüğüdür. Bunun için İslâmiyetin amansız düşmanıdır.

Rusyanın adı, ?Sovyet Sosyalist Cumhuriyyetleri? idi. Bu isimde komünizmin bir harfi dahî geçmiyor. Komünist Doğu Almanyanın adı: ?Demokratik Almanya Cumhuriyeti? idi. Yugoslavyanın adı: ?Federal Halk Cumhuriyyet?, Kızıl Çin, Bulgaristanın, Macaristanın, Polonyanın, hulâsa komünist her devletin adı, bir başka cumhûriyyet idi.

Çok şükür, komünizm, Kızıl Çinin dışındaki ülkelerde yıkıldı. Komünizm, dünya insanlığı için o kadar tehlikeli bir mâna ifâde etmekte ve içine düşenler bu rejimden öylesine nefret duymakta idiler ki, bizzat komünistler dahî, bu isimden kaçınmakta ve kendi devlet ünvanlarına, hür devletlerin adlarını takıştırarak, kamufle, setretmek ihtiyacını duymakta idiler.

Komünizm, üzerine hangi kürkü giyerse giysin, bir parça aralanınca altından kızıllığı, vahşeti derhâl beliren bir rejimdir. Komünizmi, böyle ilk bakışta belirten damgası nedir? İsmi, demokrat da, kralcı da, cumhûriyyetci de, halkçı da olsa, komünizm ilk bakışta nasıl anlaşılır?

İşâret edelim:

Komünizmin tek ve mümeyyiz vasfı ?Devletçilik? ve ?Din düşmanlığı?dır. Her şeyin ve her işin devletleştirildiği, müslümanlara gerici, yobaz denildiği, komünist olmıyanlara faşist damgası basıldığı bir ülke, ismi ne olursa olsun, komünist bir ülkedir. Bir memleket devletçilikten ne kadar uzaklaşır, Allaha ve Peygambere saygı gösterirse, o memleket komünizmden o kadar uzaklaşmış demektir. Devletçilik ve din düşmanlığı, komünizmin gerçek ismidir.

Aşırı devletçiliği getirmek ve mekteplerden din derslerini kaldırmak istiyenlerin gayeleri memlekete komünizmi yerleştirmektir. Komünizmin ilmî adı: Her şeyin devletleştirilmesi, kollektivite ve din düşmanlığıdır. Her şey devletleştirildikten sonra ?Allahsızlar Cemiyeti? kurulur ki, böyle bir Cemiyeti kurmak, birkaç saatlik iştir.

Dünya komünist teşkilâtı, hür memleketlere komünizmi sokabilmek ve yerleştirebilmek için, önceden satın almış oldukları yoldaşlarına 18 direktif vermektedir. Bunlardan on madde aynen şöyledir:

1 – Memleketinizde komünist veya sosyalist partilerin kurulmasını teşvîk ediniz. Bunlar mevcut ise, kendileri ile işbirliği yapınız.

2 – Halkınızı mümkün olduğu kadar çok sınıf ve zümrelere bölünüz.

3 – İşçi ve işverenler arasında dâimî anlaşmazlık çıkarınız.

4 – Komünist rejimi kuruncaya kadar mücâdele ediniz ve uğraşınız. Komünist rejim kökleşinceye kadar yurdunuzda böyle bir tehlikenin olmadığına herkesi inandırınız. Sizin niyet ve maksadınızı fark edip yüzünüze vurmak istiyenleri vehimli ve jurnalci olmakla suçlandırınız.

5 – Mezhep ve tarîkat kavgalarını körükleyiniz. Gizli, açık din düşmanlığı yapınız.

6 – Halkın çok sevdiği kahramanları, kendinize bayrak yapıp, onları tarafınızdanmış gibi gösteriniz.

7 – Roman, şiir, yazı ve karikatür ile de, sistemli olarak, işçi ve köylünün sefâlet içinde olduklarını, mübâlagalı olarak yayınız.

8 – Hür memleketlere karşı muhâlif tavır alıp, Batı düşmanlığını yayınız.

9 – Sendikaları, gençlik derneklerini ve sanat kuruluşlarını elde ediniz.

10 – Sürekli huzursuzluk kaynakları arayıp bularak, bunları devam ettirmeye çalışacaksınız.

Komünizm felaketine yakalanmamak için, onun bu on tohumunu en küçük fırsatlardan faydalanarak, zararsız hâle getirmelidir.

Komünizme karşı elele birleşmek, teşkilâtlanmak, parçalamasına göz yummamak lâzımdır. Komünistlere selâm vermekle, yüzlerine gülmekle, kitap, gazete ve dergilerini almakla, vitrinlerde teşhîr etmekle, satmakla, dergi ve gazetelerini ilânlarla beslemekle, onun satırı bilenmektedir.

Çar da, sinsi Rus komünistlerini sarayına dâvet eder, iltifâtlarda bulunur, sofrasına alır, fikirlerini dinlerdi. Amma ihtilâl olunca, o dostlar, Çarı, Çariçeyi, çocuklarını, torunlarını, kundaktakilere kadar boğazladılar.

Komünizmde anlayış, vefâ, insanlık, merhamet, îman ve insaf yoktur. Rusların 1980 senesinde Efganistân köylerine havadan yaptıkları hücûmlar, komünist vahşetinin, barbarlığının yeni ve korkunç bir vesikasıdır.

Komünist, Allahla, vicdanla, ahlâkla berâber olanların düşmanıdır. O, bu gibi insânî duyguları, hastalık, budalalık, rejimine ve prensiplerine hiyânet saydı! Parolası, (Parçala, sonra yut) oldu.

Komünizmin şerrinden korunmak için formül tektir:

Ona kendi usûlleriyle, yâni kuvvetle saldırmak, suratına tükürmek, yumruğu tepesinden eksiltmemek ve onu böylece, nâmuslu insanlardan ayırmak, kızıl lekeli suratiyle yalnız ve ortada bırakmaktır.

Rus ihtilâli elliiki milyon insan boğazlamıştır ki, bunun kırk milyonu tarım ve fabrika emekçileridir. (Toprak dağıtacağım, işletmelere ortak edeceğim) diye gelmiş, fakir köylünün birkaç dönüm tarlasını, yoksul işçinin kulübesini de ellerinden almış, dîni, îmanı olanları, Allah diyenleri öldürmüştür.

Kızıl ihtilâl, işçi iktidârı nâmı altında, işçileri yiyen doymaz bir canavardır! O, öyle bir katliâm ve yağmadır ki, bu katliâmı ve yağmayı yapanlar dahî, katliâm ve yağmadan kurtulamazlar.

Cana, mala, ırza, dîne, îmana karşı başlıyan kin, insanlığa karşı beslenen sadizme çevrildi ve başlarındaki bir avuç zâlimin plânları hesabına çalışmaya başladı. O zaman nasıl aldatıldıkları anlaşıldı. Amma iş işten geçmiş oldu.

Gizli komünist partisi tüzüğünün dördüncü maddesi aynen şöyledir:

(Komünist Partisi, Emperyalizmin yerli uşaklarının, toprak, fabrika, binâ sahiplerinin, esnaf ve tüccar burjuvalarının, bütün dindârların, onların ruhban ve ülemâsının, çalışan ve emekliye ayrılmış bütün subay, polis ve memurun, hülâsa ihtilâl safları dışında kalanların barışmaz düşmanıdır. )

Leninin ihtilâl parolası da şudur:

(Aktif elemanları, en kısa zamanda mümkün olduğu kadar çok öldürün ki, bize az iş kalsın).

Görülüyor ki, boğazlanması gerekenler dışında, yüzde yüz selâmette kalanlar, sâdece kendileridir, kızıl yöneticilerdir.

Lenine göre, (Kızıl iktidârın yaşaması için, kızıl ihtilâlin devamı şarttır). Sonu gelmez işçi katliâmlarının, rejim temizliklerinin sebebi budur. Kızıl Çinde, komünist diktatör Maonun emri ile, beher temizlemede üçyüzbin emekçi kurşunlandı. Bu cinâyetler, din düşmanı, Allaha, kıyâmet gününe inanmıyan bir zümre tarafından yapıldı.

Rusya bugün ne seviyeye gelmiştir? Halkının mutluluk derecesi nedir? gibi mühim soruların cevapları verilmeden (Adamlar fezâda geziyor) diye kesip atmak ve zâlim bir azınlığın lüks, şâhâne, zevkli, safâlı hayatlarına imrenmek, dar görüşlülük olur. Bir zamanlar, Mısır?daki ehramlar da, devrinin şâheseriydi. Müstebid bir azınlığın, kaprislerini tatmin için, milyonlarca insanın kan ve cesedleri üzerine kurulan, aç ve perîşan bırakılan işçinin, emekçinin elinden alınan paralarla yapılan eserleri, fabrikaları, füzeleri, toplum saadetinin hedefi olarak gösterebilir miyiz? Vâsıtaları, hayatın gayesi gibi göstermek, hayatın kendisine ihânet olur.

1990 senesi başlarında, Sovyetler Birliği dağıldı. Doğu Almanya, Batı Almanya ile birleşti.

Bazı yazarlar ve bazı kimseler, acaba yazdıklarının veya söylediklerinin yüzde birini, hasretini çektikleri komünistlikte ağızlarına alabilirler mi?

Gençler! Saf gönülleriniz, temiz ruhlarınız, bu yaşlarınızda, böyle hayâlî yarınların büyüsüne kapılmaya gayet müsâiddir. Fakat, sonra pişman olursunuz!..

İnsanları komünizm felaketinden korumak için tek çâre, onun şerbetli zehirlerine, yaldızlı pisliklerine aldanmamaktır. Bunun için de, insanların kuvvetli bir îman, sağlam bir tevekkül ve gönül rahatlığı, adalet ve hürriyet içinde bulunmaları lâzımdır. Bu da, insanın, ilâhî, sarsılmaz, değişmez, güvenilir bir kitaba uyarak, ahlâkını ve niyetlerini temizlemesi ile hâsıl olur. Bu temizlik, her türlü, kayırıcı veya ezici düşüncelerden uzak olan islâmiyetle sağlanabilir. İnsanları, komünist canavarının pençesine düşmekten koruyacak kuvvetli kalkan olan sosyal adalet, islâmiyette tam olarak mevcuttur. Komünistliği yıkmak, İslâma hizmet etmekle olur. Müslümanlık ile komünistlik bir arada bulunamaz. Devletin idaresini gasb ederek, müslüman bir milletin başına geçen bazı diktatörlerin, devletlerine (Sosyalist İslâm Cumhuriyyeti) gibi isimler koydukları görülmektedir. Bu ismlerdeki (Sosyalist) kelimesi, müslüman olmıyanların, yâni komünistlerin ismidir. Bu kelimenin yanına islâm kelimesini ilâve etmeleri, müslümanları aldatmak için uydurulmuş tuzaklardan biridir. Çünkü, islâmiyet ve sosyalizm birlikte bulunamaz. Müslüman, sosyalist olamaz. Bunun içindir ki, komünist barbarları, ele geçirdikleri islâm memleketlerindeki insanları komünist yapabilmek için, herşeyden önce, büyük bir önemle İslâmiyete saldırıyor. Komünistlerdeki din düşmanlığı bundan ileri geliyor.

Her millette bulunabilen tektük soysuz, dinsiz, ahlâksız, alçak kimseler aldanır, kandırılır, komünist olabilir. Bunlar, kızıl ve sarı merkezlerin çevirdiği fırıldaklarla, bir komünist ihtilâli hazırlayabilir. Böyle bir karanlık ve kanlı ihtilâlin patlamasından ve yayılmasından milleti korumak, gençlere din bilgisi, İslâm ahlâkı vermekle olur. Her baba, çocuklarına Kur””an-ı kerim okutmalı, din dersine göndermeli, abdest, gusül abdesti almasını, namaz kılmasını, oruç tutmasını, helâl ve haramları öğretmeli ve yaptırmalıdır. Böyle müslüman olarak yetişen bir kimseyi, komünistler aldatamaz. İşte Rus ve Çin engizisyonu, vahşeti altında inliyen milyonlarla müslüman meydanda! Her çeşit baskıya, işkenceye, azâba ve ölüme katlanıyor, fakat komünist olmıyorlar. Ölüyorlar veya kaçıp kurtuluyorlar.

Müslümanları aldatamıyacaklarını, İslâm memleketlerinde ihtilâl yapamıyacaklarını anlıyan komünist zâlimleri, İslâm memleketlerini ele geçirmek için, ağır sanayi, harp gücü üzerinde çalışıyor. Atom silâhları, roket, füze, yeni tayyâreler, jetler, kimyâ maddeleri ile saldırmaya, müslümanları dünyadan kaldırmaya hazırlanıyorlar. O hâlde, yer yüzündeki bütün müslümanlar, el ele vermeli, mezhep ayrılıklarını ortadan kaldırmalı, tek kurtuluş yolu olan Ehl-i sünnet mezhebinde birleşmelidir. Bütün güçleri ile, yeni silâhları yapmaya, komünistlerden üstün olmaya çalışmalıdırlar.

Îmanda birlik, ahlâkta birlik, adalette birlik hâsıl olunca ve yeni silâhlar yapılınca, komünist baskını korkusu olmaz.

Denizlerin kaptanı Cousteau, Avrupanın meşhûr fikir adamı Roger Garaudy?nin 1982 senesinde açtığı yoldan, rotasını İslâm?dan yana çevirdi. Bale dünyasının meşhûr ismi Bejart da adımlarını İslâm dünyasına doğru attı.

8 Nisan 1983 günü, Bingazi?nin Karyünes Üniversitesi?nin konferans salonunda, büyük bir ilim adamı, büyük bir yazar yani Roger Garaudy, ?Evet, bugün ben müslümanım. Niçin İslâmı seçtiniz, diyorsunuz. İslâmı seçmekle çağı seçtim? diyordu.

70 yaşındaki Roger Garaudy ki, yıllarca Fransada komünist sistemin ateşli savunucusu olmuştu. Üniversiteden siyâset kürsîlerine kadar Fransızlara ve Batı dünyasına hep Marksizmi anlatmış, insanların kurtuluşunu yalnız bir sistemde bulmuştu. Çağımızda Fransız komünistlerinin en büyük ?Ruh mimârı? durumunda idi. Nerede komünistlerin düzenlediği bir miting, konferans ve seminer var, orada Garaudy vardı. Katolik ve hıristiyanlığa karşı, düşüncesiyle, kalemiyle, hitâbetiyle büyük bir mücâdele veriyordu.

Bir gün, Batının sanat, edebiyat ve siyâset çevrelerinde bir bomba patladı. ?Roger Garaudy İslâmı seçti!?Haber ajanslarının telekslerinde dünyaya ulaşan bu haberle, Kremlin müdhiş sarsıldı. Çünkü Kremlin, Fransadaki komünistlerin en büyük akıl hocasını gayb etmişti. Garaudy yakından tanınan bir bilim adamı idi. Son yıllarda Marksizm onun kaleminden yayılıyordu.

Fakat, şimdi o büyük adam, hakîkati anladı ve bütün dünyaya şunları söyledi:

?İslâm, çağları arkasında sürükleyen bir dindir. Diğer dinler ise, çağların arkasında sürüklendi. Yâni, İslâm dışındaki bütün dinler zamana uyduruldu. Reforma tâbi tutuldu. Mukaddes kitaplar zamana göre tahrif edildi. Kur””an-ı kerim ise, indirildiği günden beri hep zamana hükm etti. O, zamanı değil, zaman onu izledi. Zaman yaşlandıkca o gençleşti. Bu, çağlar üstü bir olaydır. Bugüne kadar, bunca savaşların bıraktığı korkunç, sosyal, siyâsî ve ekonomik sarsıntılardan daha büyük bir olaydır. İslâm, materyalizme de, pozitivistlerin görüşüne de, ekzistansiyalistlere de hâkimdir. Fakat bunlardan hiçbiri, İslâma hâkim değildir.

İslâmın büyük Peygamberi, ?Yarın ölecekmiş gibi âhirete, hiç ölmeyecekmiş gibi, dünyaya çalışın!? derken, her şeyi anlatmıştır. İslâm hem maddeye, hem de mânaya hükm etmiştir. Öyle ise, bunların ikisi birbirinden koparılamaz. Nasıl koparılabilir ki, İslâm, ?İlm Çinde de olsa gidip bulunuz? , ?İlm ve fen müminin gayb olmuş malıdır, ara ve bul? diyor. İlmin ve çalışmanın burada sınırı yoktur. İslâm, dünyayı sarsan bu iki olaya sınır koymadığına göre, dünyayı sarsmıştır.

İnsanı, mahlûkların efdali ve en şereflisi olarak bildirirken, onun sömürülemeyeceğini anlatmıştır. İsrâfı, gösterişi ve lüksü yasaklayan, kazancı alın terindeki damlacıklarda arayan, biriken sermâyeyi fakire ölçülü ve ahlâk hükmleri içinde aktaran, fâizi, tembelliğe sebep olduğu için yasaklayan ve gayrimeşrû”” serveti böylece imhâ eden bir sistemler manzûmesidir. İslâm, halîfe ile kölenin aynı hakka sahip olmasını mecbûr kılmıştır. Deve olayı vardır ki, bu kralların kılıçlarından daha keskin bir olaydır. Hz. Ömer ile kölesi bir şehirden bir şehre giderken deveye sıra ile binerler. Zaman zaman, devenin yularını halîfe çeker, zaman zaman da köle… İşte adalet ve hukukta İslâmın devrimidir bu.

Marksizm ile kapitalizmin ikisi de, insanı sömüren sistemlerdir. İslâm bunlara karşı, insana prestijini iâde eden bir semavî dindir?.

12- Şurası bilinmesi gereken bir gerçektir ki, İslâmiyet; ?medenî insan? ve ?medeniyyet sâhibi toplum?meydâna gelmesi için, insanlara lâzım olan îmân ve ibâdetleri; iş, ahlâk ve cemiyet hayâtında uyulması gereken her şeyi bildirmiştir.

Bunlar; Allahü teâlânın bildirdikleri, Hz. Peygamber Muhammed aleyhisselâmın öğrettikleri, Eshâb-ı kirâmın naklettikleri ve İslâm âlimlerinin açıkladıklarıdır.

İnsanlığın bugün bunaldığı, çözmekte sıkıntıya düştüğü her şeyin çözüm ve çâresi, aslında bunların içinde vardır.

O hâlde, insanlığın kurtuluşu için bunlardan istifâde etmeye çalışmak lâzımdır.

Dünya büyük bir gemi, bütün insanlar da onun yolcuları gibidir. Bu gemiyi hepimizin korumaya çalışması lâzımdır.

13- Sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (aleyhis-salâtü ves-selâm):

a) ?İnsanların hayırlısı, insanlara faydalı olandır?,

b) ?Bir kavmin efendisi, ona hizmet edendir?,

c) ?Büyüklerimize hürmet etmeyen, küçüklerimize de şefkat etmeyen bizden değildir?,

d) ?Merhamet etmeyene merhamet olunmaz? ve

e) ?İslâmiyet, Allah?ın emirlerine ta?zîmde bulunmak, yaratılmışlara şefkat etmektir? buyurarak, insanları her mahlûka karşı şefkat ve merhamet etmeye, dâimâ hayır işlemeye, insanlara da faydalı olmaya yöneltmiştir.

14- Fransız Marcel A. Boisard isimli bir ilim adamı, ?L?Humanisma de l?Islam? adlı eserinde şöyle demektedir:

?Bu kitap, müslümanlara sevimli görünmek için yazılmamıştır. Târihte ilk defâ insana sosyal, rûhî, siyâsî, ahlâkî, hukûkî değerlerini en iyi şekilde veren, bu anlayışla büyük bir medeniyet ve eşsiz bir kültür meydana getiren İslâmı ve hümanizmini hakîkî cephesi ile ortaya koymak için yazılmıştır.?

İnsanlık, insana kıymet ve değer vermeyi İslâmiyetten öğrenmiştir.

Başka kültürlerde insana acımasızca davranılırken, ona en âdil muâmele tarzını İslâmiyet getirmiştir.

Sevgili Peygamberimiz, kişilerin sonsuz saâdete kavuşmaları için, kendilerine İslâmiyeti teklif ederken, insanlar arasında herhangi bir fark gözetmemiştir.

Fakat tekliften sonra, muhâtapların dereceleri farklı olmuştur. Şöyle ki, Hazret-i Ebûbekir ve Hz. Ömer gibi zâtlar îmânla şereflenip yükselirken, Ebû Cehil?ler ve Ebû Leheb?ler îmâna kavuşma saâdetinden mahrum olarak alçalmışlardır.

Kıymetli Dinleyiciler!

Söz buraya gelmişken net bir şekilde belirtelim ki, bugün insanlık, mukaddes dînimiz İslâmiyet?e ne kadar muhtaçtır?

15- İslâmiyet, başkasına zarar vermek şöyle dursun, bir insanın kalbini kırmaktan bile çok şiddetle men etmiştir.

Nitekim Peygamber Efendimiz; ?Bir müminin kalbini kırmak, yetmiş defâ Kâbe?yi yıkmaktan daha şiddetlidir? buyurmaktadır.

İslâmiyet, İslâm devletinin vatandaşı olan gayr-i müslimlere de adâletle muâmeleyi emreder; onlara da zulüm ve haksızlığı yasaklar.

Sevgili Peygamberimiz; ?Kim bir zimmîye (gayr-i müslim vatandaşa) zulmeder veya taşıyamayacağı yükü yüklerse; ben, o kimsenin hasmıyım? buyurur.

İslâmî ilimlerden tasavvufun konusu da, insanları bu rûh olgunluğuna kavuşturmaktır. ?Evliyâ? denilen, Allahü tealânın sevdiği kullar, insanları bu ve daha pek çok rûhî olgunluklara eriştirmek için çalışmışlardır.

Meşhur tasavvuf şâiri Yûnus Emre, ?hepimiz Allahü telânın kuluyuz, o hâlde birbirimizi sevmemiz ve birbirimizi hoş görmemiz lâzım? der ve bunu şöyle ifâde eder: ?Yaratılanı hoş gördük, Yaratan?dan ötürü?

Hele nazargâh-ı İlâhî olan gönül yıkmaktan şiddetle sakındırır:

?Bir kez gönül yıktınsa, bu kıldığın namaz değil,

Yetmiş iki millet dahi, elin yüzün yumaz değil.?

[ YÛNUS EMRE:

On üçüncü yüzyıl tasavvuf şâiridir. Bâzı kayıtlardan ve şiirlerinden 1240 yıllarında doğduğu, 80 sene civârında yaşadığı, Bolu?lu olduğu, Eskişehir-Sarıköy?de (Bugünkü ismi Yûnus Emre) vefât ettiği ve buraya defnedildiği anlaşılmaktadır. Yûnus Emre?nin kabrinin Karaman gibi başka şehirlerde olduğu da rivâyet edilmektedir.

Hayâtı ve kimliği hakkında, fazlaca kesin mâlumât yoktur. Yûnus Emre, Hacı Bektaş-ı Velî hazretleri zamânında yaşamış, onunla sohbet etmiştir. Taptuk Emre?nin talebesidir. Otuz seneden fazla onun hizmetinde bulunmuş ve ondan feyz almıştır. Hattâ bâzı kaynaklar, Taptuk Emre?nin kızını, Yûnus Emre?ye verdiğini hem talebesi, hem de dâmâdı olduğunu kaydederler.

Bâzıları, Yûnus Emre?nin tahsil görmediğini, ümmî olduğunu iddiâ etmekteyse de, şiirlerinden Arapçayı, Farsçayı, İslâm ilimlerini, İslâm târihini, kısaca zamânının bütün ilimlerini iyi bildiği ve bir ?Hak âşığı? olduğu anlaşılmaktadır.

Yûnus Emre?de günübirlik konulara rastlamayız; geçim endişesi, âile sıkıntısı, evlât acısı, yakınlarının şahsî ve âilevî meselelerine hemen hemen hiç yer vermez. O, insanlığın umûmî kader çizgisi üzerinde durmuştur. Bunlar: Kabir, ömrün geçişi, ölüm, vahdet-i vücut, dünyâlık, Allahü teâlâya îmân ve yalvarma, dînî esaslar, insanın yalnızlığı, aşk ve mâverâ, nasihatlar ve hayâtın gâyesi gibi insanlığa has meselelerdir.

Yûnus Emre?den başka bu ismi kullanan birkaç şâir daha görülmüştür. Bunlardan bilinenlerden ikisi, ?Aşık Yûnus? ve ?Derviş Yûnus?tur. Bunların şiirleri de yanlışlıkla Yûnus Emre?ye mâl edilmiştir.

Yûnus Emre, Taptuk Emre?nin hizmetinde bulunurken mânevî âleminde bir ilerleme olmadığını zannederek, üzüntüsünden dağlara, kırlara düştü. Bir gün, yolculuğunda iki kişiye rastgeldi. Onlarla arkadaş oldu. Her öğün bunlardan biri duâ eder, duâlarının bereketiyle bir sofra yemek gelirdi. Duâ sırası Yûnus Emre?ye geldi. O da duâ etti.

Duâda ?Yâ Rabbî, benim yüzümü kara çıkarma. Arkadaşlarım kimin hürmetine duâ ettiyse, onun hürmetine duâmı kabul et!? dedi. Duâ bitince iki sofra yemek geldi. Arkadaşları, ?Kimin yüzü suyu hürmetine duâ ettin?? diye sordular. Yûnus Emre; ?Önce siz söyleyin.? dedi. Arkadaşları da;

?Biz Taptuk Emre?nin kapısında hizmet eden Yûnus?un hürmetine diye duâ ettik!? dediler. Bunun üzerine Yûnus Emre durumunu anlayıp, tekrar Taptuk Emre?nin yanına döndü ve hizmetine devâm etti.

Senelerce hocasına dağdan odun taşıdı. Getirdiği odunlar gerilmiş ip gibi düzgündü. Hocası; ?Ey Yûnus, bu ne iştir? Hiç eğri odun görmedim.? buyurunca; ?Efendim, bu kapıya eğri odun yakışmaz.? cevâbını verdi.

Ankara-Eskişehir demiryolunun kenarında bulunan türbesi 1948?de yolun genişletilmesi için kaldırılmak istendi. Fakat bir türlü bu işte muvaffak olunamamıştı. Hatta bir defâsında döşenen rayların sökülüp sekiz metre geriye atıldığı görüldü. Bunun üzerine Yûnus Emre için bir türbe yapılıp bedeninin oraya nakline karar verildi. Yûnus Emre?nin yeni kabri eskisinden 100 m kadar ilerideki bir tepecikte yapıldı. Yeni kabrine taşıyacak beş kişilik heyet, kimseye haber vermeden ve hiçbir merâsim yapmadan çalışacaktı. Karar verildiği üzere hareket edildi. Yalnız ertesi gün Yûnus Emre?nin çevresine dâvetsiz, îlânsız 30.000?den fazla insanın toplandığı görüldü.

Yûnus Emre?nin kabri îtinâ ile açıldı. Bedeni 700 seneden beri hiç bozulmamış bir halde, bir eli yüzünde, bir eli kalbinin üstünde, rahat bir şekilde uzanmış yatıyor görüldü. Mübârek bedeni oradan alındı, tabuta kondu ve kalabalığın elleri üzerinde 100 metrelik mesâfe tam üç saatte kat edildi. Yeni mezarına defnedildi.

Şiirleri asırlar boyunca zevkle ve hayranlıkla okunmuş, yalnız bizde değil birçok ülkede de alâka uyandırmış bulunan müstesnâ bir şahsiyettir.

Anadolu halkı tarafından Yûnus Emre öylesine sevilmiştir ki, bu sevgi, saygı ve hayranlık zenginliği için bir başka misâl göstermek zordur. O her bakımdan milletimizi birbirine bağlayan mânevî ibrişim olmuştur. Onda, toplumumuzun iç yapısındaki aynı hisler, duygular ve değer yargıları vardır. Onu unutturmayan sebep budur. Yûnus Emre?nin Dîvân?ının bulunmadığı, ilâhîlerinin okunmadığı ev yok gibidir.

Yûnus Emre şiirlerini arûzla ve daha çok hece vezniyle yazmıştır. Şiirleri açık, derin mânâlı, samimî ve heyecanlıdır. İlâhî aşk, varlık, yokluk, hayat, ölüm meseleleri ve bunlara bağlı olarak, dünyânın fâniliği gibi meseleleri şiirlerinde en güzel şekilde anlatmıştır.

İslâm dîninde üzerinde durmaktan çekinilen meseleler karşısında Yûnus Emre, her dilin söyleyemeyeceği bir kolaylıkla terennüm etmiştir. Meselâ, Yaratıcıyı güllerde koklayan bir insan hazzıyle söylediği sâde, basit fakat söylenilmesi güç mısralar, Allah için olan, sevgi dolu bir inanışın terennümüdür:

Salınır Tûbâ dalları

Kur?ân okur hem dilleri

Cennet bağının gülleri

Kokar Allah deyü deyü

Her yerde, her seste, her renkte Allah?ın varlığını bulan şâir, bu dilsiz varlıklardaki ?gizli dil?in hayranıdır:

Altındandır direkleri

Gümüştendir yaprakları

Uzadıkça budakları

Biter Allah deyü deyü

mısralarıyla bize önce bulutsuz bir günün ışıklarıyla aydınlanmış bir ağaç gösterir. Biz bu altın tablo karşısında hayran hayran bakınırken, o ağacın dış güzelliğinden iç güzelliğine akarak, budaklarının uzayışındaki sırrı anlatır. Varlıkların her zerresinde Yaratıcıyı aramakla uğraşır.

Bütün Allah âşıkları gibi sevgilisine kavuşamama endişesini taşır:

Murâdıma, maksûduma ermezsem

Hayıf bana, yazık bana, vah bana

Kadir Mevlâm cemâlini görmezsem

Hayıf bana, yazık bana, vah bana

diye feryat edişi bundandır.

Allah?tan uzak kaldıkça, kalabalıklar içinde dahi kimsesiz olan insanın sonsuz garipliğini, şiir dolu Türkçe bir söyleyiş hâline getirmek için Yûnus?un şöyle bir düşüncesi yeter:

Acep şu yerde var m?ola

Şöyle garip bencileyin

Bağrı başlı gözü yaşlı

Şöyle garip bencileyin

Bir garip ölmüş diyeler

Üç günden sonra duyalar

Soğuk su ile yuyalar

Şöyle garip bencileyin

Yûnus Emre:

Bâd-ı Sabâya sorsunlar

Cânân illeri kandadur

Görenler haber versinler

Cânân illeri kandadur

diye diyâr diyâr aradığı Allah sevgisine erdiğinde ve O?na yaklaştığını anlayınca:

Canlar canını buldum

Bu canım yağma olsun

Ballar balını buldum

Kovanım yağma olsun

diyerek sevincini coşkun bir şevkle dile getirmiştir.

Onun, hiçbir yapmacığa sapmadan, bir sanat kaygısına düşmeden söylediği sâde, külfetsiz, fakat güzel şiirlerine bütün tasavvuf edebiyatında benzer şiirler bulmak kolay değildir.

Yûnus?un şiirlerinde, İslâmî bir duyuş ve düşünüş sistemi olan tasavvuf ilmi hâkimdir. Fakat geri kalan her şey dil, vezin, nazım şekli hemen hemen tamâmıyla millîdir. Şiirleri, tasavvufî olduğu için yanlış mânâlara bile çekilmiştir. Yûnus Emre, böyle şiirleri için diyor ki:

Yûnus bir söz söyledi

Hiç bir söze benzemez

Câhillerin içinde

Örter mânâ yüzünü

Çok incelikler sezilen Yûnus Emre?nin şiirleri okundukça, insana yeniden ve tekrar tekrar okuma hevesi verir. Çünkü tatlı bir söyleyiş, ferahlık verici bir anlam ve kolay anlaşılır nasihatları vardır. Temas ettikleri konular hemen hemen her insanı ilgilendirir. Yûnus Emre?nin şiirlerinin çoğu atasözü hâlini almıştır. Meselâ dünyâ fâniliği hakkında milletin ağzında çok yaygın olan mısraları böyledir:

Mal sâhibi, mülk sâhibi

Hani bunun ilk sâhibi

Mal da yalan, mülk de yalan

Var biraz da sen oyalan

Birçok şiirinde gönül kırmamaya dikkat edilmesini dile getirmiştir:

Durma kazan, ye, yedir

Bir gönül ele getir

Yüz kâbe?den yegrektir

Bir gönül ziyâreti

İslâm âlimlerine uyulmasını tavsiye eden başka bir şiiri de şöyle:

Bu yol gâyet uzaktır

Dünyâ ona tuzaktır

Bu tuzağa uğrayan

Komaya kılavuzun

İlimden, okumaktan maksadın hakkı bilmek olduğunu da şöyle anlatır:

Okumaktan maksat ne

Kişi hakkı bilmektir

Çün okudun bilmezsin

Bu nasıl okumaktır

İlim, ilim bilmektir

İlim kendin bilmektir

Sen kendini bilmezsen

Bu nice okumaktır

Verenin-alanın yalnız Allahü teâlâ olduğunu, takdire rızâ gösterilmesini de şöyle anlatır:

Ne varlığa sevinirim

Ne yokluğa yerinirim

Aşk ile avunurum

Bana seni gerek seni

Çok konuşmayı da şu şekilde özetlemiştir:

Az lâf erin yüküdür, çok lâf hayvan yüküdür

Yûnus Emre?de aşk, gerçek insanlık yoludur

?Bu dünyâda öldür beni, varıp orda ölmeyeyim, birden aşksız olmayayım? diye niyâzda bulunur.

Velhâsıl çileli yoldan geçmedikçe Allahü teâlâya kavuşamayacağını anlamıştır. Çünkü huzura çıkış ve bağışlanmada kesin bir emniyet yok, onda ümit ve korku birlikte yürüyor. Ayrıca kitap, peygamber, Kâbe gibi îmân bilgileri şiirlerinde büyük bir yer tutuyor. Hepsinin başında Ehl-i sünnet inancına uygun bir peygamber îmânı, Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem sevgisi vardır.

?Allahü teâlâ, âlemi Muhammed aleyhisselâmın aşkına yaratmıştır. Hadîs-i kudsîyi şiirleştirirken:

Araya araya bulsam izini

İzinin tozuna sürsem yüzümü

Hak nasip etse görsem yüzünü

Yâ Muhammed canım arzular seni

gibi samîmî deyişlerinin yanında; salevât-ı şerîfenin mânâ ve âhenk bakımından Türkçemizde karşılığı olan ?Adı güzel kendi güzel Muhammed? gibi veciz anlatımlar vardır. ?Güzel Kâbetullah? da kıblegâhımız için söylenmiş nefis bir şiirdir.

Muhtevâ yönünden, Yûnus Emre?nin şiirleri, âhenk, mânâ, mecaz, duygu, düşünce zenginliği ile yüklüdür. Bir kitap dolduracak derinliği ve genişliği olan fikirleri kolaylıkla birkaç mısrada söylemek Yûnus Emre?de görülür:

Ete kemiğe büründüm

Yûnus diye göründüm

gibi.

Yûnus Emre, şiirlerinde duran, oturan, tasarlayan değil de, dâimâ düşünen, gezen, konuşan, seyreden çalışan hareketli bir insan olarak görünmektedir. Yûnus Emre yepyeni bir mecaz örgüsü kurmuştur. Bu yoldaki bilgilerini, hislerini, müşahhas eşyâ ve tabiata âit unsurlarla canlı bir hâle koymuştur. Bu teşbih, istiare ve tasvir unsurlarını herkesin çok iyi tanıdığı, hemen gözönüne getireceği bahçe, ev vâsıtalarından, onlara âit isim ve sıfatlardan seçmiştir. Tarla, ekin, ağaç, çiçek, meşe, çadır, yağ, balık, arı, kova…? gibi yalnız tabiatı bir vâsıta olarak kullanır. Yeşil dünyâsı, sembol ve ibretlerle doludur.

Büyük mutasavvuflardan Niyâzî Mısrî, Yûnus Emre?nin ünlü şahsiyeti üstünde sekiz ay düşünüp çalıştıktan, hattâ rüyâsında görerek, onunla konuştuktan sonra şiirini tefsir edebildiğini söylemiştir.

Allah katında bir ermiş kul olan Yûnus Emre?yi milletimiz, menkıbelerin kucağında gerçek bir hayat ile yaşatmıştır. Hayâtının her dönemine âit menkıbeleriyle edebiyat târihinin boşlukları doldurulmuştur.

Yûnus Emre, 3000 kadar şiir söylemiş, bunlar bir Dîvân hâlinde toplanmıştır. Molla Kasım, eline geçen bu Dîvân?ı bir su kenarında okur. Dîne uygun bulmadıklarını yırtıp yırtıp suya atar. Böylece 2000 kadarını imhâ etmiştir ki, şu beyitle karşılaşır:

Derviş Yûnus bu sözü eğri büğrü söyleme

Seni sigâya çeken bir Molla Kâsım gelir.

Bu beyti okur okumaz Yûnus?un kerâmet ehli erenlerden olduğunu anlar. Dîvân?ı öpüp başına koyar. Fakat ne çâre ki elde 1000 şiir kalmıştır.

Nazar eyle ilerü

Pazar eyle götürü

Yaradılanı hoş görür

Yaradandan ötürü

İlim meclislerinde aradım kıldım talep

İlim geride kaldı ille edep, ille edep

Ana rahminden geldik pazara

Bir kefen aldık döndük mezara

Yûnus Emre; Peygamber efendimizle bütün yakınlarının, Dört Halifenin, Hazret-i Peygamberin soyundan gelenlerin, bütün İslâm âlimlerinin ezelî âşıkıdır. Hiçbir bâtıl cereyana kapılmadığı gibi, onlar karşısında ahlâkî nizâmı, din sevgisini ve gerçek tasavvufu koruyan kültür ve sanat seddi olmuştur. Sâdece azap korkusuyla değil, ihlâsla, Allah rızâsı için ibâdet yapmayı şiirlerinde işlemiştir. Yûnus Emre için ?dervişlik? herkese faydalı olmak ülküsüdür. Tembelliği, tufeylî ve faydasız olmayı kınamıştır. Dâimâ hakikate, yâni Allah sevgisine kavuşmaya çalışmış:

Şerîat, tarîkat yoldur varana

Hakîkat, mârifet ondan içerü

diye hakîkî tasavvufu terennüm etmiştir.

?Yaradılmışı hoş gör yaradandan ötürü? diyen Yûnus Emre, bütün insanlar, hattâ bütün canlı ve cansızlar Allahü teâlânın yaratığı ve mazharı olduklarına göre, soy, millet, renk, mevki ve refah farkı gözetmeksizin onları sevmek gerekir. Tasavvufun ve İslâmın bu yüce ilmini Yûnus Emre çok işlemiş, bu yüzden bütün çağlara ve milletlere hitap eden bir lisan hâline gelmiştir.

1408 yılında Osmanlı Türklerine esir düşen ve Anadolu?da 20 yıl kadar kalmış olan Transilvanyalı Mülbacher isimli Avusturyalı bir yabancı, Yûnus Emre?ye âit şiirleri, ilâhîleri duymuş ve öğrenmiştir. Memleketine döndüğünde Yûnus Emre?nin şahsiyetinde İslâmı anlatmış, kitaplar yayınlamış, yazılar yazmıştır. Bundan sonra da Batı ülkelerinde Yûnus ismi çok yaygınlaşmıştır.

Eserleri:

Yûnus Emre?nin bilinen iki eseri vardır:

1. er-Risâletü?n-Nushiyye: Mesnevî şeklinde, ?Fâilâtün Fâilâtün Fâilün? vezniyle yazılmış tasavvufî, ahlâkî, dînî bir eserdir.

2. Dîvân: Yûnus Emre Dîvânının birçok yazma nüshaları vardır. Fakat bu Dîvân?daki bütün şiirlerin Yûnus Emre?nin olduğu söylenemez. Yûnus tarzında söylenen daha sonraki şâirlerin şiirleri de karışmıştır. Taş basması nüshaları da vardır.

Yûnus Emre?nin şiirlerinden:

DOLAP

Benim adım dertli dolap

Suyum akar yalap yalap

Böyle emreylemiş Çalap

Derdim vardır inilerim

Ben bir dağın ağacıyım

Ne tatlıyım ne acıyım

Ben Mevlâya duâcıyım

Derdim vardır inilerim

Beni bir dağda buldular

Kolum kanadım yoldular

Dolaba lâyık gördüler

Derdim vardır inilerim

Dağdan kestiler hezenim

Bozuldu türlü düzenim

Ben bir usanmaz ozanım

Derdim vardır inilerim

Şol dülgerler beni yondu

Her âzâm yerine kondu

Bu iniltim Hak?tan geldi

Derdim vardır inilerim

Suyum alçaktan çekerim

Dönüp yükseğe dökerim

Görün beni neler çekerim

Derdim vardır inilerim

Yûnus bunda gelen gülmez

Kişi murâdına ermez

Bu fânide kimse kalmaz

Derdim vardır inilerim

***

Dağlar ile taşlar ile

Çağırayım Mevlâm seni

Seherlerde kuşlar ile

Çağırayım Mevlâm seni

Su dibinde mâhiyle

Sahralarda âhû ile

Abdal olup yâhû ile

Çağırayım Mevlâm seni

Gökyüzünde Îsâ ile

Tûr Dağında Mûsâ ile

Elindeki asâ ile

Çağırayım Mevlâm seni

Yûnus okur diller ile

Ol kumru bülbüller ile

Hakk?ı seven kullar ile

Çağırayım Mevlâm seni

***

Canlar canını buldum

Bu canım yağma olsun

Assı ziyândan geçtim

Dükkanım yağma olsun

Ben benliğimden geçtim

Gözüm hicâbına açtım

Dost vaslına eriştim

Gümânım yağma olsun

İkilikten usandım

Birlik hanına kandım

Dürd-i şarabın içtim

Dermânım yağma olsun

Varlık çün sefer kıldı

Dost ondan bize geldi

Virân gönül nur doldu

Cihânım yağma olsun

Yûnus ne hoş demişsin

Bal ü şeker yemişsin

Ballar balını buldum

Kovanım yağma olsun

***

Aşk îmândır bize gönül cemaat

Dost yüzü kıbledir, dâimdir salât

Dost yüzün göricek şirk yağmalandı

Onunçun kapuda kaldı şeriat

Kimsenin dînine hilaf demeyiz

Dîn tamam olunca doğar muhabbet

Yûnus öyle esridi ol kapıda

Diler ki olmaya ebedî azad

***

Kılalım seyrân, edelim Cevlân

Mest olup hayran şeyh eşiğinde

Nice bir ülfet, edelim uzlet

Çekelim halvet şeyh eşiğinde

Bıraktım ârı, istedim yârı

Kestim zünnârı şeyh eşiğinde

Aldım himmeti, geçtim zulmeti

Buldum hayâtı şeyh eşiğinde

Yûnus?um elhak Didar?a müştak

Eriştim aşka şeyh eşiğinde

***

Bilirim seni, yalan dünyâsın

Evliyâları alan dünyâsın

Kaçan kurtulsa, kuş kurtulaydı

Şâhin kanadın kıran dünyâsın

Sevdiğim aldın, beni ağlattın

Dönüp yüzüme gülen dünyâsın

Süleymân tahtın sen vîrân kıldın

Masumlar boynunu buran dünyâsın

***

Severim ben seni cândan içerü

Yolum vardır bu erkândan içerü

Şerîat, tarîkat yoldur varana

Hakîkat, mârifet andan içeri

Beni bende demen bende değilim

Bir ben vardır bende, benden içerü

Süleymân kuş dilin bilür dediler

Süleymân var Süleymândan içerü

Tecelliden nasib erdi kimine

Kiminin maksudu bundan içerü

Senin aşkın beni benden aluptur

Ne şirin derd bu dermandan içerü

Miskin Yûnus gözü tuş oldu sana

Kapunda bir kuldur senden içerü ]

16- Peygamber Efendimizden îtibâren, bütün müslüman devlet adamları, milletlere bu gözle bakmışlar ve onlara ?Vedîatullah? (Allahü teâlânın kendilerine birer emâneti) olarak muâmele etmişlerdir.

Yakında (29 Mayıs 2005 ? 21 Rebîu?l-âhır 1426 Pazar günü) İstanbul?u fethinin 552. sene-i devriyesini kutladığımız Fâtih Sultan Mehmed?in, İstanbul?un fethi sırasında, gayr-i müslimlere gösterdiği iyi muâmeleyi, bugün Avrupalılar bile övmektedir.

İslâmiyette, adâlet karşısında herkes eşittir. Sultan-tebea farkı gözetilmez. Hattâ Fâtih Sultan Mehmed ile bir Yahûdî, kâdî huzûrunda, yanyana muhâkeme edilmişlerdir.

17- Bir de, önemine binâen, şunu belirtelim ki, Müslümanlar, kendi üzerlerine gelinmedikçe, kimsenin üzerine gitmemişlerdir. Harpleri; dinsizlerin yaptıkları gibi insanları öldürmek, beldeleri tahrîb etmek için değil; ancak insanlığı, insanlığına kavuşturacak olan i?lây-ı kelimetullah (Allahü teâlânın ism-i şerîfini yüceltmek, İslâmı yaymak) için yapmışlardır.

Müslümanların bütün gazâlarında, harpten önce yaptıkları 3 teklîf meydândadır…..

Seriye kumandalarına verilen 8 maddelik ta?lîmât da ortadadır…..

Bunlar, bundan 14 asır önce söylenmiş ve yapılmıştır.

18- İslâm Târihi, İslâm dîninin târihi, Hazret-i Muhammed(aleyhisselâm)?ın doğumu esâs alınırsa, mîlâdî571; Allahü teâlâdan ilk vahyin gelmesi, yâni Peygamberliğinin kendisine bildirilmesi başlangıç kabul edilirse 610; insanları İslâmiyete açıkça dâvet etmesi düşünülürse 613 senesinde başlar.

İslâm Devleti?nin temelinin atılmasına sebep olan Hicret de; İslâm târihinin en mühim hâdiselerinden biri olup, İslâm takvîminin başlangıcıdır. Hicret târihi ise mîlâdî 622?dir.

[Din olarak İslâmiyetin Peygamberimiz Hazret-i Muhammed?e, O?nun tarafından da insanlara bildirilmesi, 23 hicrî senede tamâmlanmıştır. Peygamber Efendimize 610 yılında Mekke?de Hirâ Mağarası?nda gelen ilk vahiyle bildirilen âyet-i kerîmeler, Kur?ân-ı kerîmin İkra? (Alak) sûresinin ilk beş âyetidir.

Bu sûrede meâlen; ?(Ey Muhammed,) yaratıcı Rabbi?nin (Allah?ın) adı ile oku! O, insanı pıhtılaşmış kandan yarattı. Oku, Rabbin (Allah) büyük kerem (iyilik) sâhibidir. O, kalemle öğretir, (insana bilmediklerini öğretir)? buyuruldu.

En son gelen de Nasr sûresidir. Bu sûrede de meâlen;

?Allah?ın yardımı ve zafer günü gelip insanların, Allah?ın dînine akın akın girdiklerini görünce, Rabbini överek tesbîh et! O?ndan af dile! Çünkü O, tövbeleri dâimâ kabul eder? buyurulmaktadır.

Bu ilk ve son gelen âyetler arasında, 23 seneye yakın zamanda bildirilen ve Kur?ân-ı kerîmde mevcut bulunan bütün âyet-i kerîmeler ile İslâmiyet insanlara dünyâ ve âhiret nizâmı olarak bildirilmiş, geçmiş ümmetlerden ve gelecekteki olacaklardan çeşitli bilgiler ve misâller verilerek bütün insanlardan, dünyâ hayâtlarında, İslâmiyete tâbi olmaları istenmiştir.

Peygamber Efendimizin son haclarında, deve üstünde 124.000 kadar sahâbîye hitâben buyurdukları sözler de,?Vedâ Hutbesi? ismiyle meşhûr olmuştur.

Bu hutbe ile de İslâmiyet topluca ve öz şekliyle insanlara son bir kere daha teblîğ edilmiş ve ona uymaları istenmiştir.

BÖYLECE İSLÂMİYETİN GELMESİYLE, BÜTÜN DİNLER YÜRÜRLÜKTEN KALKMIŞ, KIYÂMETE KADAR GELECEK İNSANLARA, ALLAHÜ TEÂLÂNIN YANINDA MAKBÛL OLAN YEGÂNE DÎNİN İSLÂMİYET OLDUĞU BİLDİRİLMİŞTİR.]

Değerli Dinleyiciler!

19- Yirmi (20) sene gibi çok kısa bir zamanda, Arabistan halkını, dünyâda bir benzeri görülmemiş üstünlüklere, yüksekliklere ve medeniyete kavuşturan İslâmiyet, 30 (otuz) sene gibi çok kısa bir zamanda da Mezopotamya, Îrân ve Hindistân içlerine, Anadolu?ya, Mısır ve Kuzey Afrika?ya, Kıbrıs?a kadar yayılarakbüyük İslâm devletlerinin kurulmasına sebep oldu.

Daha sonraki asırlarda Afrika içlerine, İspanya?ya, Avrupa içlerine götürülen İslâm dîni ve medeniyeti, gittiği her yerde insanlara adâlet ve emniyet, huzûr ve saâdet dağıttığı gibi, ilmin ve tekniğin en son mahsûllerini de bol bol saçtı.

Şehirler i?mâr edildi, yollar açıldı, hastahâneler, üniversiteler, hânlar, hamâmlar, çeşitli vakıf eserleriyle beldeler i?mâr edildi, güzelleştirildi. İnsanların hayât seviyeleri yükseltildi.

Hicâz başta olmak üzere Halep, Şâm, Bağdâd, Kâhire, Trablusgarp, Gırnata, Konya, Bursa, İstanbul, Edirne, Belgrad, Sofya, doğuda Mâverâünnehir şehirleri, Horasân, Buhârâ, Semerkand ve Haydarâbâd, Delhî gibi Hind şehirleri, İslâm medeniyet ve san?atından en çok nasiplenen şehirler oldu.

Kubbelerin hâkim olduğu bir mi?mârî tarzıyla yapılmış câmiler, medreseler, sarâylar, sosyal tesisler ile süslenen bu şehirler, yetiştirdikleri ilim ve fen adamlarıyla insanlığa ışık saçtılar.

Bu, öyle yüksek ve nimetlerini her yere bol bol saçan öyle cömert bir medeniyet oldu ki, bugün Müslümanların elinde olmayan şehirlerde, dinsizlerin yaptıkları olanca tahribâta rağmen, hâlâ haşmetleriyle ayakta durmaktadırlar.

Ayrıca müslümanların matematik, astronomi, kimya, tıb, botanik, coğrafya gibi ilim dallarında gösterdiklerimahâret ve buluşları, Avrupa rönesansının ve bugünkü dünyâ ilim ve tekniğinin temeli oldu.

Müslüman âlimlerin göz ameliyatından çiçek aşısına, matematik kâidelerinden astronomi hesaplarına, kan deverânından eczâcılığa kadar her sâhada ulaştıkları yüksek seviye, İslâm medeniyetini süsleyen kıymetli mücevherler gibidir.

Edebiyât, mi?mârî, tezhîp, hat, çinicilik, hattâtlık, oymacılık, kakmacılık sâhalarında ortaya konulan mümtâz eserler, bugün de bütün dünyânın hayrânlık ve takdîrlerini toplamaktadır.

20- Şunu net bir şekilde ifâde edelim ki, bütün İslâm devletleri, mensubu oldukları İslâm dînine ve onun güzel ahlâkına, iyilik, çalışkanlık, adâlet gibi emirlerine sarıldıkları müddetçe, çağlarının zirvesine çıkmış ve diğer milletlere üstün ve örnek olmuşlardır.

21- Bilindiği üzere, Osmanlı Türkleri de, 15, 16 ve 17. asırlarda, siyâsî sâhada olduğu gibi, medeniyet seviyesi, ictimâî, yani, sosyal nizâmı ve ahlâkî üstünlüğü ile dünyâda en ileri seviyede bulunuyordu.

Dünyanın en mühim ticâret yolları, önemli ülkeler, şehirler ve denizler, Osmanlı hâkimiyeti altındaydı.

Hattâ iki saatlik bir savaş sonunda bir devleti bütünüyle idâreleri altına alabilecek bir güce sâhiplerdi. Karşılarında rakîb olabilecek bir kuvvet yoktu.

Ama buna rağmen kimseye zulmetmemiş, haksızlık yapmamış, insanların can, mal ve ırz emniyetlerine halel getirmemiştir.

Fakat 17. asrın başlarından itibâren, Avrupa devletlerinin elde etmeye başladıkları üstünlük karşısında, Osmanlı devletinin kara ve denizlerdeki başarısızlıkları, devlet adamlarının dikkatini çekti.

Osmanlı pâdişâhları, devlet ve ülkelerinin kaybettiği üstünlüğü tekrâr kazanmak gâyesiyle, batının ilim ve tekniğini Türkiye””ye aktarmak için her türlü imkânı seferber ettiler.

Bizim tarihimizde, ?Batılılaşma? hareketleri önemli bir yer tutar. Batı””nın ilimde, fende, tecrübede, san?atta, imâr ve refâh vâsıtalarında bulduklarını öğrenmek, yapmak ve bunlardan istifâdeye çalışmak, bizim literatürümüzde, ?Batılılaşma? diye anılmıştır.

Vaktiyle, nasıl, Batılılar, Müslümanların kurdukları Endülüs Emevî Devleti?ndeki yüksek ilim ve teknolojiden istifâde ettilerse; yeri ve zamanı geldi, biz de Batı?dan istifâde ettik.

Şimdi onlar da, bizim iyi ve güzel müesseselerimizden istifâde edebilirler. Bunlardan biri meselâ vakıf müessesesidir.

BU MÜHİM TESBİTLERİ İFÂDE ETTİKTEN SONRA, ŞİMDİ ESÂS KONUMUZA GELELİM ve vaktimizin müsâadesi nisbetinde, ?EĞİTİM VE GENÇLİK? üzerinde, bir nebze durmaya çalışalım:

Bir mukaddime olmak üzere, biraz ?Eğitim? kelimesinden bahsetmek yerinde olacaktır. Ancak eğitim kelimesinin, eski literatürümüzdeki adı ?Terbiye?dir.

TERBİYE: ?Kişiyi, yavaş yavaş, rûhen ve bedenen yetiştirmek, olgunlaştırmak? demektir.

Peygamber Efendimiz; “Bütün çocuklar, müslümanlığa uygun ve elverişli olarak dünyaya gelirler. Bunları, sonra anaları, babaları, yahûdî veya hıristiyân yâhûd mecûsî yaparlar“ buyurarak, müslümanlığın yerleştirilmesinde en mühim işin, çocukların ve gençlerin iyi terbiye edilmesi olduğunu bildiriyor. O halde her müslümanın birinci vazîfesi, evlâdına dînini, îmânını, Peygamberini ve kitâbını (Kur””ân-ı Kerîm””i) öğretmektir.

[Tahrîm suresinin 6. Âyet-i kerîmesine dikkat etmelidir:……..]

Evlât büyük nimettir. Ni?metin kıymeti bilinmezse, elden gider. Bunun için pedagoji yani çocuk terbiyesi, İslâm dîninde çok kıymetli bir ilimdir. (Seyyid Abdülhakîm Arvâsî)

Çocuğun terbiyesine çok dikkat etmelidir. Onun kötü arkadaşlarla düşüp kalkmasına mani olmalıdır. Kötü arkadaş, çocuğun edeb ve terbiyesini bozar. (İmâm-ı Gazâlî)

[Arkadaşla ilgili çok güzel atasözlerimiz var:……………..]

Allahü teâlâ, bir kulunu severse, âhirete yarar işler, iyi, güzel ameller yaptırır. Allahü teâlâdan hidâyet olmazsa, yüzlerce kitâb okusa, nasîhat dinlese yola gelmez. Yanî terbiye kabûl etmeyen kimseye nasîhat vermek, öküze tecvîd okutmaya benzer. (İ. Gazali)

Terbiyenin edeblendirme, cezâlarını verme şeklinde 2. bir manâsı da vardır; bu, bugünkü konumuzla alâkalı olmadığından şimdi, burada mevzu bahis edilmiyecektir.

Edeb, te””dîb kelimelerinin terbiye, eğitim kelimeleriyle çok yakın alâkası vardır. Eğer bir insan, edebli bir insan haline getirilebilirse, eğitimde istenilen maksada, arzû edilen hedefe kavuşulmuş demektir. Bu bakımdan, önemine binâen birazcık edepten bahsetmek gerekir.

Burada, tekrâren ve altını çizerek şunu ifade edelim ki:

Dînimizde, târihimizde, kültür ve medeniyetimizde eğitimden maksat “iyi insan”, orijinal ismiyle söylemek gerekirse “insân-ı kâmil” meydâna getirmektir.

Burada, hemen İmâm-ı Gazâlî””nin bir sözünü hâtırlıyoruz.

Buyuruyor ki:

“İnsanlar üç gruptur:

Birinci grup, gıdâ gibidir; herkese her zaman lâzımdır.

İkinci grup, devâ (ilâç gibidir); bazı insanlara bazen lâzım olur.

Üçüncü grup ise, illet (maraz, derd, hastalık) gibidir; herkes ondan kaçar, ama o, insanlara bulaşır.”

Burada, insanların, birinci gruptan olmaları yani herkese lâzım olan gıdâ gibi olmaları esâstır. İşte, bizim târih ve medeniyetimiz boyunca, eğitimimizin ana hedefi bu olmuştur.

Zâten Peygamberler târihini incelediğimizde de, hepsinin gayesinin yüksek ahlâklı, iyi insanlar meydana getirmek olduğunu görüyoruz.

Son Peygamber olan Hazret-i Muhammed(s.a.v.)””in hadîs-i şerîflerini okuduğumuzda, bazı temel taşlarını görüyoruz.

Onlara geçmeden evvel, şunu da önemle ifâde edelim ki, sevgili Peygamberimiz, kendisini bir muallim (eğitimci) olarak tanıtmış, eğitimcilik vasfını, gönderiliş sebepleri arasında zikretmiş, hayatı boyunca bunu tatbik etmiş ve muvaffakiyeti tarihen sabit, başarısı dost-düşman herkes tarafından kabul edilmiş bir eğitimcidir.

O, 23 senede, 150 bin mübârek insan, güzîde sahâbe meydâna getirmiştir. Onlar da, elli sene gibi çok kısa zaman zarfında, gâyet mahdût imkânlarla, Endülüs””ten Çin””e kadar olan geniş coğrafî bölgeleri fethedip oralara ilim, irfân, ahlâk, fazîlet, adâlet, medeniyet, nûr ve hidâyeti, tek kelimeyle söylemek gerekirse, Allahü teâlânın mukaddes dîni İslâmiyyet?i götürmüşlerdir.

Kur””ân-ı Kerîm tefsîrleri, Hadîs-i şerîf şerhleri, Siyer, İslâm Târihi ve Genel Tarihle ilgili eserler, Resûlullah””ın da?vet ve teblîği ile ilgili kaynaklar tetkik edilip oradaki esâslar tesbît edilerek; Genel Eğitim ve Öğretim metoduyla ilgili kitaplar, Psikoloji ve Sosyoloji ile ilgili çalışmalar, Dîn Eğitimi, Dîn Psikolojisi, Dîn Sosyolojisi ve Dînler Târihi ile ilgili araştırmalarla mukâyese edildiği takdîrde, Peygamberimizin eğitim metodlarının isâbetliliği daha açık ve seçik bir tarzda ortaya çıkacaktır.

Çünkü O””nun eğitimi, Kur””ân-ı Kerîm””de yer alan esâslara dayanmaktadır. Bu esâsları, 23 sene zarfında, barışta ve savaşta, sıkıntı ve mutluluk anlarında, dînî, ictimâî, ahlâkî ve siyâsî yönden tedrîce riâyet ederek hayâta, içinde bulunduğu topluma ve çevresindekilere uygulamıştır.

Takdîr edileceği üzere, insanları, bağlı bulundukları dînlerinden, eski örf, âdet ve geleneklerinden bir anda çevirmek kolay bir iş değildir. İşte sevgili Peygamberimiz, bozuk inançları ve alışkanlıkları söküp atmada tedrîce riâyet etmiş, bu tedrîci inanç, ibâdet ve hükümlerin hepsinde uygulanmıştır. O, getirdiği İlâhî teblîğlerin, bütün insanlığa anlatılması ve bunların ebediyete kadar geçerli olduğunu ispatlamak için canla başla çalışıyordu. Bu esasların başında, Kelime-i tevhîd geliyordu. Bunun da ma?nâsı: Allah””tan başka, ibâdete hakkıyla lâyık bir ilâhın olmadığı ve Muhammed””in O””nun kulu ve resûlü olduğuna dâir iki temel konuyu ihtivâ ediyordu.Tevhîd inancı, insanlığın dünyâya gelişinden itibâren gelmiş-geçmiş bütün peygamberlerin teblîğ ettikleri temel inançtır.

Pozitivizm, pragmatizm, naturalizm, idealizm, nihilizm gibi cereyanların eğitim teorileri de vardır. Ama bu ve benzeri eğitim teorileri, başarıları ispatlanmış eğitim esâsları değildir.

İşte bu noktada, Resûlullah””ın eğitiminin önemi ortaya çıkmaktadır. Zâten ehemmiyeti bugün tesbît edilmiş olan pedagojik esâsların hepsi, O””nun eğitiminde yer almaktadır.

Peygamberimizin eğitiminde, muallim(öğretmen), eğitimin temel unsuru olup İslâm esâslarını öğretmek üzere çeşitli kabîlelere muhtelif öğretmenler gönderilmiştir.

Burada, zaman zaman sayıları 70””e kadar varan ?Ashâb-ı suffe??yi hatırlamalıyız. Onlar bazan kabilelere öğretmen olarak gitmişler, gerektiğinde de harplere mücâhit olarak katılmışlardır.

İmâm-ı Gazâlî âlimlerin, eğitimcilerin derece ve mertebesini ne kadar vecîz bir şekilde ifâde etmektedir.Buyuruyor ki: “İlim adamları olmasaydı, insanlar hayvanlar gibi olurdu. Çünkü âlimler insanları, öğretim vâsıtasıyla barbarlıktan çıkarıp insanlık seviyesine yükseltirler.”

Hazret-i Ömer efendimizin: “Biz, en zelîl bir kavim idik; Allahü teâlâ, bizi İslâmiyyetle azîz eyledi” sözü ne kadar manidârdır.

Yine Hz. Ömer””in (r.a.): “Câhiliye döneminde yaptığımız iki iş vardır ki, birine hâlâ gülerim; diğerine de hâlâ ağlarım” sözü de çok önemlidir. Bilindiği gibi bu iki şeyle kasdettiği, yolda tapınmak için yanlarına aldıkları putu, kıtlık olunca parçalayıp yemeleri ve kız çocuğunu diri diri toprağa gömmesi hususlarıdır.

Peygamberimiz, ilmin önemi ve âlimin fazîleti üzerinde o kadar durmuştur ki, iki sınıf dışındaki insanlarda âdetâ hayır olmadığını söylemiştir. Bu iki hayırlı sınıf ise, âlim (ilim adamı) ve öğrencidir.

Bilinmeyen konuların mutlakâ ilim ehline sorulması Kur””ân-ı Kerîm””de geçen bir emirdir. Müslümanlar içinde, terbiye ve aydınlatma işiyle görevli husûsî muallimlerin bulunması gerekir. Büyük İslâm âlimi İmâm Gazâlî (r.aleyh), her şehirde, akâid konusunda ortaya çıkacak tereddütleri gidermek için bir İslâm âliminin bulunmasının farz-ı kifâye olduğunu belirtmektedir. İşte İslâm nazarında öğretmen yetiştirilmesi, her türlü ihtiyaçtan önce gelmektedir.

Burada, Ashâb-ı Suffe””yi tekrâr hatırlamamızda fayda vardır.

İlmin ayakta durması ulemânın varlığına bağlıdır. Dünyâ durdukça, ilim adamlarına olan ihtiyaç devâm edecektir. Muallimler de eğitim ve öğretimin temel ihtiyâcıdır.

Bir eğitim ve öğretimde, öğretmenin bilgisi, şahsî özellikleri ve öğretim metodlarına vukûfiyeti, birbirinden ayrılmaz bir bütün olup pedagojik esâslara göre çok önemlidir.

Şüphesiz ki, Peygamberimizi, belirli kişilere veya özel bir sınıfa ders veren klasik bir eğitimci olarak kabûl edemeyiz. Sizlerin işi de, sınıfta ders vermek gibi değildir.

O, Sahâbe-i Kirâm””ı yani ilk müslümanları nasıl eğitmiştir? diye bir soru sorulacak olursa, tabîî ki evvelâ Kur?ân-ı Kerîm ile eğitmiştir cevâbını veririz. Zâten Hz. Âişe vâlidemiz de, Peygamberimizin ahlâkının, Kur?ân-ı Kerîm ahlâkından ibâret olduğunu ifâde etmiyor mu?

Şu hâlde, Peygamber Efendimizin eğitiminin hedeflerini, ana hatlarıyla tesbît etmemizde fayda vardır.

Bunları maddeler halinde şöyle sıralayabiliriz:

1–İyi insan yetiştirmek, insanın hayrına olan herşeyi teşvîk etmek,

2-İbâdet duygusunu geliştirmek, insanın aklını ve rûhunu eğitmek ve düşünceyi geliştirmek.

İbâdet duygusunu geliştirmek derken, insanın yaratıcısını bilmesi, yaratıcının Rablığı ve yaratılanın kulluğu esâsına dayalı bir münâsebetin kurulmasını kasdediyoruz. Bütün peygamberler, insanlara ilk önce bunu öğretmeyi hedef almışlardır. İslâm eğitimin en yüce hedefi, Allah?ı tanıtmaktır. İsmâîl Hakkı Bursevî””nin “Kenz-i mahfî” isimli eserinde zikrettiği bir hadîs-i kudsîde: “Ben, gizli bir hazîneydim, bilinmeyi arzu ettim; bunun üzerine mahlûkâtı yarattım” buyurulmuştur. Kur?ân-ı Kerîmde Zâriyât sûresinin 56. Âyet-i Kerîmesinde de: “Ben, cinnîleri ve insanları, (ancak beni bilsinler, tanısınlar) bana ibâdet etsinler diye yarattım” buyurulmaktadır.

Yine insanın, yaratıklar arasındaki yerini ve hayâttaki ferdî sorumluluğunu bilmesi, yaratılış hikmetini idrâk etmesi, hiç ölmeyecekmiş gibi dünyâ için, yarın ölecekmiş gibi de âhiret için çalışma düşüncesini yerleştirmek, bu hedefler arasında gelmektedir.

3-Hikmet ve ilim öğretmek,

4-İnsanların, kanun nazarında eşitliğini kavratmak (sevgili Peygamberimiz, kızım Fâtıma da hırsızlık yapsa, elini kestiririm buyurmakla bunu ne güzel ifâde ediyorlar), mü””minlerin kardeşlik ve işbirliği duygularını yerleştirmek,

5-Takvâyı yerleştirmek, ahlâkî şahsiyeti geliştirmek ve Kur?ân-ı Kerîm ölçüleri içinde ferdin bozuk davranışlarını değiştirmek ve iyi yönde geliştirmek,

6-Adâleti kavratmak

(Merhûm Devlet Arşivleri Genel Müdürü ve İ. Ü. Edebiyat Fakültesi profesörlerinden Prof. Dr. İsmet Miroğlu, bir Çocuk Dergisi””ne yazdığı bir makalesinde, Venedik””li hıristiyan bir tâcirin, Konya kâdısına, Konya””lı bir tâcir aleyhine açtığı davâda, kâdı efendinin, hıristiyan tâcirin lehine hüküm verdiğini anlatmıştır.

Dost-düşman herkes tarafından bilindiği gibi, koca Osmanlı pâdişâhı da, mahkemede kâdı efendinin huzurunda, diğer suçlular gibi titrerdi. Fâtih?le bir Yahûdî, ayakta, beraberce eşit şartlar altında muhâkeme olunmuşlardır.

Yine Fâtihin, kendi yaptırdığı medresede bir oda istemesi üzerine, onu öğretim üyelerini imtihân etmeleri, aslında çok önemli bir göstergedir.)

7-İnsanları, aşırılıklardan korumak,

8-Ferdleri, maddî hayâtın gerektirdiği şekilde eğitmek,

9–İslâmı yaşayacak ve yaşatacak bir nesil hazırlamak.

Bütün bu hedeflere baktığımızda, “müslüman insan”ın yetiştirilmesi için gerekli olan hedefler olduğunu görüyoruz. İşte bu ölçüler, aslında Kur?ân-ı Kerîm””in ve onun tefsîri ve uygulaması olan Sünnet?in ölçüleri olup yukarıda zikredilen hedefe yöneltmede, İslâmî eğitimin canlı örneği ise, sevgili Peygamberimizdir.

Hz. Muhammed (s.a.v.), eğitim ve öğretim metodunu, ilk defa, İslâmın altın nesli ve ilk nesil olan Sahâbe-i Kirâm üzerinde uygulamış ve ortaya “hayırlı bir ümmet” çıkmıştır. Bu bahtiyâr topluluğun meydâna getirilmesinde kullanılan metodları bilmek zarûrîdir.

Önemine binâen şunu da ifâde etmeliyiz ki, eğitim sâhasında hizmet verenlerin, eğitimle ilgili yeterli metod bilgisine de sâhip olmaları gerekir.

Sevgili Peygamberimizin eğitim metodunda, üzerinde durabileceğimiz çok önemli 6-7 nokta vardır. Bunlar bizim çalışmalarımızda, eğitimimizde gözününe alacağımız çok önemli noktalardan olmalıdır.

Bunları maddeler halinde sıralayalım:

1-Konuşma yerinin ve zamanının seçimi; söz, hareket ve bakışlarıyla dinleyicileri kontrol altına alma, gerekirse muhataplara soru sorarak, yemîn ederek onların dikkatlerini toplamak,

2-Muhâtapların seviyesine uygun konuşmak (Dâru””l-Fünûn müderrislerinden Seyyid Abdülhakîm efendi, konuşmada esâs olanın, karşıdakinin anlaması olduğunu ifâde etmişlerdir.)

3-Âdetâ yaşarcasına, hâdiseyi o anda yaşıyormuş gibi, (sevgili Peygamberimizin Mu””te muhârebesini anlatması, âdetâ yaşıyorcasına olmuştur) samîmî olarak ve edebe riâyet ederek anlatmak,

4-Akıcı, kısa ve özlü konuşmak, âdetâ kelimeler sayılacak şekilde, gerektiğinde 2-3 defa tekrâr ederek ve mümkünse irticâlen konuşmak,

5-Konuşma esnâsında ses tonunu, jest ve mimikleri iyi ayarlamak,

6-Dolaylı anlatım yaparak, muhâtapları mahcûp etmemek,

7-Heyecânları kontrol ve i””tirâzlara karşı i””tidâlli olmak.

ŞİMDİ DE BİR NEBZE, ?GENÇLİĞİN ÖNEMİ VE BU DEVREDE YAPILACAK GÖREVLER?DEN BAHSEDELİM.

Ama evvelâ ?genc?i bir ta?rîf edelim:

Bir insana, 30 yaşına kadar ?genç?, 50 yaşına kadar ?yetişkin?, 70 yaşına kadar ?ihtiyâr?, 70?den sonra ise ?pîr-i fânî? denilmektedir. Demek ki dünyâ hayâtı, böyle 4 basamak hâlinde ele alınıyor.

İnsanın bütün hayâtı da 4 safhalı:

1- ?Anne karnındaki hayâtı?, 2- ?Dünyâ hayâtı?, 3- ?Kabir hayâtı?, 4- ?Âhıret hayâtı?.

Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

?Beş şey gelmeden önce beş şeyin kıymetini biliniz: Ölmeden önce hayâtın, hastalıktan önce sıhhatin, dünyâda iken âhireti kazanmanın, ihtiyârlıktan önce gençliğin, fakîrlikten önce zenginliğin kıymetini biliniz.? [Hâkim]

?Allah katında en sevgili olan, tövbe eden gençlerdir.? [Riyâdu?n-Nâsıhîn]

?İki şey vardır ki, bunların hasreti,

Kimler olursa olsun, yakar herkesi.

Göz kan ağlasa, haklarını ödeyemez,

Birisi gençlik, biri de, dîn kardeşi!?

?Geçti gençlik, tatlı bir rü””yâ gibi, ey çeşmim zâr! (Ey gözüm ağla)

Beni mecnûn etti girye (göz yaşı), meskenim olsun mezâr!?

En büyük İslâm âlim ve velîlerinden olan İmâm-ı Rabbânî hazretleri ?gençliğin kıymetini bilmelidir? buyuruyor.

İfâdeleri şöyledir:

?Gençlik çağı, nefsin kaynadığı, şehvetlerin oynadığı, insan ve cin şeytânlarının saldırdığı bir zamandır. Böyle bir çağda yapılan az bir ibâdete, pek çok sevâp verilir. İhtiyârlıkta dünyâ zevkleri azalıp güç-kuvvet gidip, arzûlara kavuşmak imkânı ve ümitleri kalmadığı zamanda, pişmânlıktan, âh etmekten başka bir şey olmaz. Çok kimselere bu pişmânlık zamânı da, nasip olmaz. Bu pişmânlık da tövbe demektir ve yine büyük ni?mettir.

Gençlik çağı, kazanç zamanıdır. Mert olan bu vaktin kıymetini bilip, elden kaçırmaz. İhtiyârlık, herkese nasip olmaz. Nasip olsa da râhat, elverişli, vakit ele geçmez. Vakit de bulunsa, kuvvetsizlik, hâlsizlik zamanında, yarar iş yapılamaz. Bugün, güç kuvvet yerinde iken, hangi özürle, hangi sebeple, bugünün işi yarına bırakılabilir?

Sevgili Peygamberimiz, ?Yarın yaparım diyen, helâk oldu, ziyân etti? buyurdu. Gençlik zamanında insanı, üç dîn düşmânı olan, nefis, şeytân ve kötü insanlar aldatmaya uğraşırlar. Bunlar karşısında, az bir ibâdet pek kıymetli olur. İhtiyârlıkta yapılan, bundan kat kat fazla ibâdetlerin bu kadar kıymeti olmaz.

Harp zamanında askerin kıymeti artar ve muhârebede ufak bir hizmetleri, sulh zamanındaki büyük gayretlerinden daha kıymetli olur.

[Allahü teâlâ, hepimize akla, vicdâna, dîne uygun hareketler nasip edip nefse, şeytâna ve dîn düşmânlarının sözlerine ve yazılarına aldanmaktan bizleri muhâfaza buyursun!]

İslâm âlimleri, insanların yaratılış gâyesi hakkında buyuruyorlar ki:

?İnsanlar ve cinnîler, mukaddes kitâbımız Kur””ân-ı Kerîm?de de(Zâriyât:56) belirtildiği üzere, Allahü teâlâya ibâdet, kulluk etmek için yaratılmışlardır. Sonsuz saâdete kavuşmak için yaratılış gâyesine dikkat etmelidir.Bu dünyânın nimetleri geçicidir. Dünyâ ebedî kalınacak bir yer değildir, âhirete gitmek için bir binek gibidir. Sevinç yeri değil, ayrılık yeridir. Akıllı olan bu fânî dünyâya düşkün olmaz, kulluk vazîfesini hakkıyla yapar.

?MÜKEMMEL İNSAN NASIL OLUR?? SORUSUNA ÂLİMLER ŞÖYLE CEVAP VERMİŞLERDİR.

MÜKEMMEL İNSANIN BAZI VASIFLARI ŞÖYLEDİR:

Güler yüzlü, tatlı dilli, doğru sözlüdür. Vara yoğa kızmaz; kızsa da zararlı iş yapmaz. Büyüklenmez, son derece mütevâzı, alçak gönüllüdür. Kendisine başvuran herkesi dinler ve imkân buldukça yardım eder. Vakârlı, kibâr, ağır başlı, haysiyetlidir. Âilesini ve vatanını sever. Ana-babasına, hocasına, âmirine karşı saygılıdır. Kumar oynamaz, uyuşturucu kullanmaz, sarhoş olmaz, yalan söylemez, hırsızlık, gasp yapmaz, kimsenin hakkına tecâvüz etmez.

Hiç kimsenin canına, malına, ırzına dokunmaz. Hasetçi değildir. Başkasının zararına sevinmez. Onlara karşı kin beslemez. Üç günden fazla dargın durmaz, küsmez.

Yumuşaktır, fakat pasif değildir. Cömerttir, cimri değildir. Dedikodu etmez, sû-i zanda bulunmaz. Sözünde durur, kimseyle alay etmez, onlara zulmetmez. Hâinlik etmez. Sahtekâr değildir. Fitne çıkarmaz, özür dileyeni affeder. Vaktini boş geçirmez. Lüzûmsuz şeylerle uğraşmaz. Ancak faydalı şeylerle meşgûl olur…

Yukarıdaki emir ve yasaklar sadece İslâmiyet?te vardır. Müslüman, bu emir ve yasaklara uyduğu ölçüde mükemmel insandır. Tam uyabilirse mükemmelliği de tam olur. Allahın evliyâ kulları böyledir.

İslâm dîni kadar, açık ve mantıkî hiçbir dîn yoktur. Bu dînin esâsını anlayan, seven ve uygulayan bir kimse, dünyâ ve âhirette mutlu olur.

Eğer bütün insanlar, İslâm ahlâkı üzere yaşasalar, dünyâda ne kötülük, ne hîle, ne savaş, ne şiddet, ne de zulüm kalırdı. Bunun için, mükemmel bir insan olmaya gayret etmek lazımdır.

Aslında, yukarıdaki husûslar İslâmiyet?in emirleridir. Vaktimizin müsâadesi ölçüsünde birkaçını alalım. İyi insan, iyi ahlâklı insan demektir.

Hadîs-i şerîflerde buyuruluyor ki:

?Dîn, güzel ahlâktır.? [Deylemî]

?Ben, güzel ahlâkı bildirmek için gönderildim.? [Beyhakî]

?Sizin îmânca en güzeliniz, ahlâkça en güzel olanınızdır.? [Hâkim]

?En iyi kimse, huyu en güzel olandır.? [Buhârî]

?En fazîletli mü?min, ahlâkı en güzel olandır.? [Tirmizî]

?Ahlâkınızı güzelleştiriniz.? [İbn-i Lâl]

?Güzel ahlâk, senden kesilen akrabânı ziyâret etmek, sana vermeyene vermek, sana zulmedeni affetmektir.? [Beyhakî]

?Mallarınızla herkesi memnûn edemezsiniz. Güler yüz ve tatlı dil ile, güzel ahlâkla memnun etmeye çalışınız!? [Hâkim]

?Yumuşak davran! Sertlikten sakın! Yumuşaklık insanı süsler, çirkinliği giderir.? [Müslim]

?Yumuşak huylu kimseye, dünyâ ve âhiret iyilikleri verilmiştir.? [Tirmizî]

?Halka kolaylık, yumuşaklık gösteren müslümanın Cehenneme girmesi harâmdır.? [İ. Ahmed]

Bir kimse Resulullah?tan nasîhat isteyince ?Kızma, sinirlenme? buyurdu. Birkaç kere sordu, hepsinde de ?Kızma, sinirlenme? buyurdu. (Buhârî)

Güzel ahlâk hakkında İslâm âlimleri buyuruyorlar ki:

Her binânın bir temeli vardır. İslâmın temeli de güzel ahlâktır. Güzel ahlâk; güler yüzlülük, cömertlik ve kimseyi üzmemek demektir. Güzel ahlâkın en azı, meşakkatlere göğüs germek, yaptığı iyiliklerden karşılık beklememek, bütün insanlara karşı şefkatli olmaktır. Güzel ahlâk, Yaratandan dolayı, yaratılanları hoş görüp, onların eziyetlerine sabırdır. Bir müslümana çatık kaşla bakmak harâmdır. Güler yüzlü olmayan, mü?min sıfatlı değildir. Herkese karşı güler yüzlü olmalı. Kısacası müslüman, hasreti çekilen insân demektir.

Büyük âlim ve velîlerden Muhammed Ma?sûm hazretleri de gençliğin, ömrün en kıymetli zamanı olduğunubelirtiyor. O da şöyle buyuruyor:

?Gençlik, ömrün en kıymetli zamanıdır. İnsanın sıhhatli, kuvvetli olduğu zamandır. Bu zaman, her gün geçiyor, azalıyor, ihtiyârlık yaklaşıyor. Yazıklar olsun ki, en şerefli, en lüzûmlu iş olan, ma?rifetullahı kazanmayı, hayâl olan ömrün sonuna bırakıyoruz. En şerefli olan zamanlarını, en zararlı, en kötü şey olan nefsin arzularına kavuşmak için sarf ediyoruz. Peygamber Efendimiz, ?Yarın yaparım diyenler, helâk oldular, aldandılar? buyurdu. Allahü teâlâ, insanları ve cinnîleri niçin yarattı?

?Ma?rifetullah?a ve Allahü teâlânın rızâsına, sevgisine kavuşmak için yarattı.

[Ma?rifetullah, Allahın zâtını ve sıfatlarını tanımak demektir. Zâtını tanımak, anlaşılmayacağını anlamaktır.Sıfatlarını tanımak ise, mahlûkların sıfatlarına benzemediklerini anlamaktır.]

Nefislerimizin arzuları peşinde koşan biz ahmaklar, ne zaman aklımızı başımıza toplayacağız? Ne zamana kadar bu ni?metten mahrûm kalacağız? Nefsi ve şeytânı sevindirmeğe ve Allahü teâlânın rızâsından mahrûm kalmaya daha ne kadar devâm edeceğiz?

Dünyâ lezzetleri nefsin arzularıdır. İnsanın, Allahü teâlânın ma?rifetine kavuşmasına mâni olan en kuvvetli düşmân da nefsin arzûlarıdır. Bu arzûlar bitmez ve tükenmez. Hepsi de çok zararlıdır. ?Maksûdun, ma?bûdundur? sözü meşhurdur. ?Nefislerinin arzûlarını ilâh edinenleri görmedin mi?? âyet-i kerîmesi, bu sözümün vesîkasıdır.? [C. 1, M. 65]

İslâm âlimleri buyuruyorlar ki:

Şu üç kimsenin hâline şaşılır:

1- Ölüm kendisini yakalamak üzere olduğu hâlde, o dünyâlık peşindedir.

2- Gaflete dalıp, kendini unuttuğu hâlde, unutulmamış olup, hesâba çekilecektir.

3- Kendisinden, Rabbinin râzı olup, olmadığını bilmediği hâlde, râhatça güler.

Ölümden şüphen varsa, yatıp uyuma. Uyumak zorunda kaldığın gibi, ölüme de mahkûmsun. Dirilmekten de şüphen varsa, hiç uyanma. Uykudan uyandığın gibi, öldükten sonra da dirileceksin. Her gün uyuyup uyandığımız için, bu enteresan hâdise, bize artık normal bir iş gibi geliyor.

Dünya deniz gibidir. Çok kimse boğulmuştur. Gemin takvâ, yükün îmân, hâlin tevekkül olursa kurtulursun.

Nasîhat ederken kendini unutma! Muma benzeme. Mum başkasını aydınlatırken kendisini yakıp eritir. Horoz senden daha akıllı olmasın! O, her sabâh zikrederken, sen uykuda olma. [Bu nasihati, Hazret-i Lokmân Hakîm, oğluna yapmaktadır.]

Allahü teâlânın, bir kulunu sevip-sevmediği, o kişinin işinden belli olur. Zira bir şâir:

?Âyînesi iştir kişinin, lâfa bakılmaz,

Şahsın görünür rütbe-i aklı, eserinde? demiştir.

Allahü teâlânın, bir kulunu sevmediğinin alâmeti, onun ?mâ lâ ya?nî? ile (ya?nî dinine de, dünyâsına da faydalı olmayan işlerle) vakit geçirmesidir. Allahü teâlânın bir kulunu sevdiğinin alâmeti ise, onun ilimle, bilhâssa fıkıh ilmi ile meşgul olmasıdır. Bir hadîs-i şerîfte: ?Allah, kime hayır murâd ederse, onu dînde fakîh kılar? buyurulmuştur.

Büyük âlimlerin nasîhatleri devâm ediyor:

İlimler çoktur, fakat ömür kısadır. O hâlde önce dinde zarûrî lâzım olan ilimleri öğren! Allahü teâlâ, iyilik murat ettiği kullarını iyilikte, felâket murat ettiği kullarını felâkette kullanır. Müslüman için en büyük felâket, Ehl-i Sünnet i?tikâdına sâhip olmamak, olunca da bu ni?metin kıymetini bilmemek olur.

Hep üzüntülü olma, kalbini dertli kılma. İnsanların elinde olana tamah etmekten sakın. Kazâya râzı ol ve Allahü teâlânın sana verdiği rızka kanâat et.

Dünya hiçtir, hiç ile uğraşan da hiçtir. Tövbeyi yarına bırakma, ölüm ansızın gelip yakalar.

Allah, bir kuluna imân vermiş ise, ne vermemiştir. İmân vermedi ise, ne verdi? Her namazı ?bu son namazım? diye kıl.

Şu 3 şeye sarıl, bunlara mâni olan her şeyi terk et:

1- Namazları vaktinde kıl, 2- Harâmlardan sakın 3- Helâl kazanç edin. Allahü teâlânın yasak ettiği şeylerde zerre kadar iyilik yoktur.

Dünyâ hayâtı hayâldir. İnsanların çoğu hayâl peşinde koşuyor. Ne ahmaklıktır hayâl peşinde koşmak… Dünyâ geçici ve kısadır. Dünyâ hayâtı ise azın azıdır. Bunun da çoğu gitti, azı kaldı.

Allahü teâlâdan ümit kesmek küfürdür. Onun için Rabbimizin mağfiretinden dâimâ ümitli olacağız. Hepimizin günâhı çok, tövbemiz de bozuk. Tövbenin kabûl olabilmesi için, şartlarına uygun olması lâzım. Bizler, tövbemizi unutuyoruz. ?Yüz kere tövbeni bozsan, yine de ümidini kesme? buyuruluyor.

[Burada, Hazret-i Mevlânâ?nın sözünü hâtırlıyalım.]

İşte bu, bizler için büyük müjdedir.

Hastalıklar, mü?minlere, îmânı olanlara, Allahü teâlânın bir ihsânıdır. Cenâb-ı Hak?tan kuluna gelen her şey, o kul için hayırlıdır. Her ne gelirse yahşidir (güzeldir). Zira dostun bahşıdır. Allahü teâlâ, kullarına kötülük yapmaz, zulmetmez. İnsanlar kendi kendilerine kazdıkları kuyuya düşüyorlar. Allahü teâlâ Rahîm?dir; ama aynı zamanda O?nun azâbı da çok şiddetlidir.

Rahmet, karşılıksızdır, azâp ise isyânın karşılığıdır, cezâsıdır. Azâba ma?rûz kalmamak için itâat şart. İtâat ettin mi korkma. Sevgi ise itâat demektir. Sevginin derecesi de itâatteki sür?at ile ölçülür.?

Her ni?met, bir külfet karşılığıdır? sözünü hepimiz biliriz.

Bize ihsân buyurulan îmân nîmetinin şükrünü yapabilmek için, îmânın kıymetini, fazîletini ve ne büyük bir cevher olduğunu başka insanlara da anlatmak, duyurmak lâzımdır. İnsanlar ebedî ateşte yanmasın düşüncesinde olmak lâzımdır. Zâten ?emr-i ma?rûf? da bu demektir.

Bütün harplerin temelinde de bu düşünce vardır. ?Lâ ilâhe illallâh, Muhammedün Resûlullah? kelimesini söylemek-söylememek. Bu mübârek kelimeyi söyleyenler kurtulmuşlar, söyletmek için çalışarak ölenler şehîd olmuş, ebedî Cennet?e gitmişler, söylememekte direnenler ise Cehennem?e gitmişlerdir.

[Hazret-i Ebûbekir ( r.a.) ile Ebû Cehil?in mukâyesesi]

İmâm-ı Rabbânî hazretleri, en kıymetli kitaplardan biri olan Mektûbât?ında buyuruyor ki: ?Hâfız, imâm da, aklını-fikrini dînin yayılmasına vermiştir. Zâten her müslümânın böyle olması lâzımdır.? ( 1. cild, 213. mektub)

[Hazret-i Ebûbekir(r.a.)?in müslüman olur olmaz söylediği söz]

Bir büyük zât, oğluna nasihatında diyor ki:

?Evvelâ, her şeyden önce, Ehl-i Sünnet i?tikâdı üzere ol. Her şeyden çok, Peygamber Efendimizi sev. Peygamber Efendimizi kendinden, anandan, babandan ve kardeşlerinden daha çok sevmezsen, hakîkî müslüman olamazsın. Özellikle ?Peygamberimizi sev? diyor. Çünkü şimdilerde ?sâdece Allah?ı sev?, ?sâdece Kur””ân-ı Kerîmi oku? diye aşılayıp, Peygamber Efendimizi aradan çıkarmak istiyenler var, maâzallâh.

Bir hadîs-i şerîfte: ?Herhangi birinize ben, ana-babasından, evlâdından ve bütün insanlardan daha sevimli olmadıkça, o kişi kâmil mü?min olamaz? [Buhârî] buyurulmaktadır.

Bizler, canımız, rûhumuz, her şeyimiz, bütün kâinât kendisinin hâtırına yaratılan Sevgili Peygamberimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) efendimizi anlatmak ve sevdirmek için var olmalıyız, bunun için hizmet vermeliyiz.

[Bursa?daki Câmi?de suâl soran iki kişinin sözleri?]

Hadîs-i şerîfde: ?Kişi sevdiği ile berâberdir? buyuruluyor. Bu dünyâda kimi seversek, âhırette onunla beraber olacağız.

Allahü teâlânın sevdiklerini sevmek, sevmediklerini sevmemek, îmânın alâmeti ve temelidir.

İslâm âlimleri buyuruyorlar ki:

?İnsan, seveceği kimseyi iyi seçmeli, ona göre sevmeli.?

Bunun için, her gün Ehl-i Sünnet âlimlerinin, evliyânın, Allahü teâlânın dostlarının kitaplarındaki sözlerinden, menkıbelerinden, hayâtlarından bazı kesitleri okumalıyız.

Velhâsıl Ehl-i Sünnet âlimlerini, İslâm büyüklerini sevmek, anlatmak ve sevdirmek bizim en önemli şiârımız olmalıdır. Gayretimiz bunun için ve bu hizmetin devâmı için olmalıdır

GÜZEL AHLÂKIN DÎNDEKİ YERİ ?

13 Mart 2013 bekir.ozer

[İHLAS VAKFININ 17-18 KASIM 2005 TARİHLERİNDE TERTİPLEDİĞİ ?YURT MÜDÜRLERİ VE KOORDİNATÖRLERİ? TOPLANTISI]

[ 17. 11. 2005 Saat: 17.30 ? 18.10 ]

Prof. Dr. Ramazan Ayvallı

M.Ü.İlâhiyât Fakültesi Öğr. Üyesi

Önce, ?İHLAS VAKFI?NIN DEĞERLİ YURT MÜDÜRLERİ VE KIYMETLİ KOORDİNATÖRLERİ? için, böyle güzel bir seminer tertipleyip, bendenize de, sizlere hitap etme fırsatı verdiklerinden dolayı, başta İhlâs Vakfı Mütevellî Hey?et Başkanı Mehmet Okyay ağabey olmak üzere, bu organizasyonda emeği geçen diğer bütün yetkililere en kalbî şükranlarımı sunmak istiyorum.

Konumuz, günümüz şartlarında çok önemli olan ? GÜZEL AHLÂKIN DÎNDEKİ YERİ ? konusudur.

Esâs konumuza girmeden önce, ilmî değerlendirmelerimizde bize yardımcı olması için, temel taşı mesâbesinde olan birkaç önemli tesbiti sizlere sunmakta fayda görüyorum:

1- Şu uçsuz-bucaksız olarak gördüğümüz koca ?kâinât?ı yaratan yüce Allah, SÂDECE ?DÜNYA?NIN İNSANLARLA MESKÛN OLMASINI İRÂDE ETMİŞ, ?ilk insan? olarak ?Hz. Adem?i bu dünyaya göndermiş ve onu aynı zamanda ?ilk Peygamber? kılmıştır.

Dünyadaki bütün hayvanlar, bitkiler, cansızlar; yer altı ve yer üstünde; denizler, göller, nehirler ve semâvâtta ne varsa, HEPSİ İNSAN OĞLUNUN EMRİNE MUSAHHAR KILINMIŞ, onun hizmetine verilmiştir. Allahü teâlâ, insanlara muhtâc oldukları her türlü ni?meti lutfetmiştir. Bu ni?metler sayılamıyacak kadar çoktur. [2 âyet-i kerîme var.] Bu nimetler arasında aklın yeri çok önemlidir.

Konuşmamızın hemen başında belirtelim ki, İSLÂMİYET, AKLA ÇOK ÖNEM VEREN BİR DÎNDİR. Akıllı kimselerin fazîleti hakkında hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

?Akıllı kimse kurtuluşa ermiştir.? (Buhârî)

?Aklı olan kimse îmân eder.? (Beyhakî)

?Aklı olmayanın dîni de yoktur.? (Ebu?ş-şeyh)

?Allah indinde en kıymetliniz, akılca en üstün olanınızdır.? [İmâm Gazâlî]

?Kişi, ilmi ve aklı sâyesinde kurtulur.? [Deylemî]

?İnsanların yaptıkları hayırların mükâfâtı, akılları nisbetinde verilir.? [Ebuşşeyh]

?Akıllı, nefsini hesâba çeken ve ölümden sonrası için amel edendir.? [Tirmizî]

?Akıllı, Allahtan en çok korkan, O?nun emir ve yasaklarına en güzel uyandır.? [İbn-i Muhber]

Aklın anlayamadığı veya yanlış anladığı çok şey vardır ki, bunları ancak ?Peygamber?ler bildirir. Çünkü akıl bir ölçü âletidir; ama her işte ve hele dînî işlerde akla güvenilemez. Zîrâ akıl, göz gibidir; İslâmiyet bilgileri de ışık gibidir. Gözümüz, maddeleri, cisimleri karanlıkta göremez. Allahü teâlâ, gözümüzden faydalanmamız için, güneşi, ışığı yaratmıştır. Güneşin ve çeşitli ışık kaynaklarının nûru olmasaydı, gözümüz işe yaramazdı. Tehlikeli cisimlerden, zararlı yerlerden kaçamaz, faydalı şeyleri bulamazdık.

?Peygamber?, ilaçların tesîrlerini iyi bilen uzman bir tabip gibidir. ?Peygambere lüzûm yoktur? demek, ?tabîbe lüzûm yok? demekten daha yanlıştır. Peygamberin bildirdiği teklîfler, Allahü teâlâdan gelen vahiyler olduğu için, hepsi doğrudur ve tamâmı faydalıdır.

Binâen aleyh dîn işleri, akıl üzerine kurulamaz. Çünkü akıl, bir kararda kalmaz. Akıl, insanlar arasında da eşit olarak bulunmaz. En yüksek akıl ile en aşağı akıl arasında binlerce derece vardır. Herkesin aklı, birbirine uymadığı gibi, hattâ aynı kişinin, selîm olmayan aklı da, bazen doğruyu bulur, bazen de yanılır ve yanılması daha çok olur. En akıllı denilen kimse bile, sadece dîn işlerinde değil, uzman olduğu dünyâ işlerinde de çok hatâ eder. Çok yanılan bir akla nasıl güvenilebilir? Devâmlı, sonsuz olan âhiret işlerinde, nasıl olur da, akla uyulur?

Akıl, insandan insana değiştiği için, bazı insanlar dünyâ işlerinde isâbet ettiği hâlde, bazıları yanılabilir. Şu halde ?Aklın yolu birdir? demek te yanlıştır. Aklın belli bir sâhası vardır. Bunun dışındakileri ölçmeye, anlamaya gücü yetmez. Onun için akıl, Allahü teâlâya âit bilgilerde ve dînî konularda ölçü olamaz.

AKLI AZ, GÖRÜŞÜ KISA OLAN KİŞİYE ?AHMAK? DENİLİR. Sırrî Sekatî?nin de (kuddise sirruh) bir ahmak tarîfi vardır: ?Bir kimsenin ahmak olduğuna alâmet, kendi aybını bırakıp, başkasının aybıyla uğraşmasıdır.?

Seyyid Abdülhakîm Arvâsî (rahmetullahi aleyh) de: ?Bile bile hatâda ısrâr eden ahmaktır? buyurmuştur.

Hadîs-i şerîfte: ?Akıllı kimse, nefsine uymaz ve ibâdet yapar. Ahmak olan nefsine uyar, sonra Allah””ın rahmetini bekler? buyurulmuştur. (Berîka)

Büyük âlim ve velî İmâm-ı Rabbânî buyuruyor ki: ?Dünyâyı ele geçirmek için âhireti vermek ve insanlara yaranmak için Allahü teâlâyı bırakmak ahmaklıktır? , ?Mahlûkâtın, yaratılmışların en ahmağı nefistir. Çünkü dâimâ kendi aleyhine, zararına olan şeyleri ister.?

Hazret-i Îsâ aleyhisselâm da: ?Anadan doğma körlerin görmesini sağlamak, hattâ ölüleri diriltmek bana zor gelmedi. Fakat, ahmak olana, doğru sözü anlatamadım? buyurmuştur.

Hazret-i Ömer(radıyallahü anh)?in şu tavsiyesi de çok câlib-i dikkattir: ?Ahmakla arkadaşlık etmekten kaçın. Çünkü, ekseriyâ sana iyilik yapayım derken, zararı dokunur.?

Büyük İmâm Ca””fer-i Sâdık hazretleri: ?Ahmaklar arasında bulunan horlanır, âlimler arasında bulunan hürmet görür? buyurmuştur.

Hadîs-i şerîfte de buyurulmuştur ki: ?Ahmağa verilecek en güzel cevap sükûttur.? (İbn-i Hibbân)

Hazret-i Ali (radıyallahü anh) efendimiz, dirilmeye inanmayan bir ateiste:

?Biz inanıyoruz. Diyelim ki senin dediğin gibi tekrar dirilmek olmasaydı, inanıp ibâdet etmekle bizim hiç zararımız olmazdı. Bizim inancımız doğru ise -ki kesinlikle öyledir- sen sonsuz olarak ateşte yanacaksın? buyurmuştur.

Ateist ölünce, kendi inancına göre, yok olacak. İslâmiyet?e göre ise, o Cehennem?de sonsuz azâp görecektir. İnanan da, sonsuz ni?metler içinde yaşayacaktır. Aklı, bilgisi olan bir insan, bu ikisinden elbette, ikincisini yanî îmânı seçer.

Sonsuz azapta kalmak, bir ihtimâl bile olsa, bunu hangi akıl kabul eder? Halbuki, âhiret hayâtı, bir ihtimâl değil, apaçık bir gerçektir. 6 ?Ülü?l-azm? peygamber, 313 ?Resûl? ve 124.000?den fazla ?Nebî? âhiret hayâtının varlığını bildiriyorlar. 100?ü küçük, 4?ü büyük olmak üzere 104 semâvî kitapta da şeksiz-şüphesiz bir tarzda Cennet ve Cehennem?in mevcûdiyeti bildirilmiştir.

O hâlde azıcık aklı ve ilmi olanın, Allah?a, Kitâba, Peygambere ve âhirete inanması gerekir. İnanmamak, ahmaklık olur.

Başına gelecek işlerden dolayı bir tedbîr almayan, istikbâlini düşünmeyen kimseye akıllı denir mi? Hz. Ali?nin buyurduğu gibi, ihtiyâtlı, tedbîrli olmak mı akıl kârıdır, yoksa sonsuz tehlikeyi göze almak mı?

2- ALLAHÜ TEÂLÂ, İNSANLARIN ÎMÂN ETMELERİNİ, KARDEŞÇE YAŞAMALARINI, SEVİŞMELERİNİ, BİRBİRLERİNE YARDIMCI OLMALARINI İSTEMİŞ VE EMRETMİŞTİR. Bunu sağlamak için, ilk Peygamber Hz. Adem?den sonra da muhtelif asırlarda, çeşitli coğrafî bölgelere ?Hz. Nûh?, ?Hz. İbrâhîm?, ?Hz. Mûsâ?, ?Hz. Îsâ? ve ?Hz. Muhammed? (aleyhimüsselâm) gibi birçok ?Peygamber? göndermiş, bazılarına ?Kitap? ve ?Suhuf? ta vermiştir. [ Bu peygamberlerden 6?sına ?Ülü?l-azm?, 313?üne ?Resûl?, 124 binden ziyâdesine de ?Nebî? denilmektedir. ]

BU PEYGAMBERLERİN VE KİTAPLARIN GÖNDERİLMESİ, BUNLARLA SIRÂT-I MÜSTAKÎMİN, DOĞRU YOLUN, RIZÂ-İ İLÂHÎ?YE VE CENNET?E GÖTÜREN YOLUN GÖSTERİLMİŞ OLMASI, ŞÜPHESİZ Kİ, YÜCE ALLAH?IN, KULLARINA OLAN NİMETLERİNİN EN BÜYÜĞÜDÜR.

Son Peygamber Hz. Muhammed aleyhisselâmdan önceki bütün peygamberler, belli zaman dilimlerine gönderilmişler, onların ahkâm-ı şer?iyyelerinin (dînlerinin) geçerlilik müddeti belli zamanlarda bitmiş;GETİRDİĞİ HÜKÜMLER, KIYÂMETE KADAR GEÇERLİ OLAN BİR TEK HZ. MUHAMMED ALEYHİSSELÂM KALMIŞTIR.

Şüphesiz ki, bu Pegamberlerin hepsi, aynı îmân esâslarını [Âmentü esâsları diye bildiğimiz umdeleri] teblîğ ederek, ?iyi ferd?, ?iyi âile?, ?iyi cemiyet? meydâna getirmeyi hedeflemişlerdir.

Zikrettiğimiz kitapların hedefi de, ?insân-ı kâmil? meydâna getirmektir.

3- Doğu?dan ve Batı?dan pek çok ilim, fikir, siyâset, ticâret, sanat ve iş adamının medhettiği Hz. Muhammed aleyhisselâm: ?İlim Çin?de de olsa, alınız? ve ?Hikmet, mü?minin yitiğidir; nerede bulursa onu almaya herkesten daha çok lâyıktır? sözleriyle, müslümanları, dünyanın neresinde bulunursa bulunsun, hattâ o gün için Arabistan yarımadasına en uzak ve inanmıyan insanların bulunduğu Çin gibi bir memlekette de olsa,herhangi bir ilim, irfân, ahlâk, fazîlet, medeniyet, hikmet, fen ve teknoloji varsa, onları almaya teşvîk etmiştir.

4- Yine Hz. Peygamber aleyhisselâm:

a) ?İnsanların hayırlısı, insanlara faydalı olandır?,

b) ?Bir kavmin efendisi, ona hizmet edendir?,

c) ?Büyüklerimize hürmet etmeyen, küçüklerimize de şefkat etmeyen bizden değildir?,

d) ?Merhamet etmeyene merhamet olunmaz? ve

e) ?İslâmiyet, Allah?ın emirlerine ta?zîmde bulunmak, yaratılmışlara şefkat etmektir? buyurarak, insanlarıHER MAHLÛKA KARŞI ŞEFKAT VE MERHAMET ETMEYE, BÜYÜKLERE KARŞI SAYGI GÖSTERMEYE, İNSANLARA HİZMET ETMEYE VE FAYDALI OLMAYA, DÂİMÂ HAYIR İŞLEMEYE YÖNELTMİŞTİR.

Marcel A. Boisard isimli bir Fransız, ?L?Humanisma de l?Islam? adlı eserinde şöyle demektedir:

?Bu kitap, müslümanlara sevimli görünmek için yazılmamıştır. Târihte ilk defâ insana sosyal, rûhî, siyâsî, ahlâkî, hukûkî değerlerini en iyi şekilde veren, bu anlayışla büyük bir medeniyet ve eşsiz bir kültür meydana getiren İslâmı ve hümanizmini hakîkî cephesi ile ortaya koymak için yazılmıştır.?

İnsanlık, insana kıymet ve değer vermeyi İslâmiyet?ten öğrenmiştir.

Başka kültürlerde insana acımasızca davranılırken, ona en âdil muâmele tarzını İslâmiyet getirmiştir.Sevgili Peygamberimiz, kişilerin sonsuz saâdete kavuşmaları için, kendilerine İslâmiyeti teklif ederken, insanlar arasında bir fark gözetmemiştir.

Fakat tekliften sonra dereceleri farklı olmuştur. Meselâ Hazret-i Ebûbekir ve Hz. Ömer gibi zâtlar teklîfleri kabûl edip îmânla şereflenerek yükselirken, Ebû Cehil?ler ve Ebû Leheb?ler îmâna kavuşma saâdetinden mahrum olarak alçalmışlardır.

İSLÂMİYET, BAŞKASINA ZARAR VERMEK ŞÖYLE DURSUN, KALBİNİ KIRMAKTAN BİLE ÇOK ŞİDDETLE MEN ETMİŞTİR. Nitekim Peygamber Efendimiz; ?Bir müminin kalbini kırmak, yetmiş defâ Kâbe?yi yıkmaktan daha şiddetlidir? buyurmaktadır.

[Son zamanlarda, Amerika, Endonezya, İngiltere, Fransa gibi muhtelif ülkelerde, çeşitli târihlerde meydâna gelen saldırılar sebebiyle, İslâmiyete ve Müslümanlara çok yüklenmektedirler. Bunlar, İslâmiyetin tasvip ettiği işler değildir ki.]

Müslümanlar, tarih boyunca, kendi üzerlerine gelinmedikçe, kimsenin üzerine gitmediler. Harpleri; insanlığı, insanlığına kavuşturacak olan i?lây-ı kelimetullah (yanî Allahü teâlânın ism-i şerîfini yüceltmek, İslâmı yaymak) için yaptılar.

İslâmiyet, İslâm devletinin vatandaşı olan gayr-i müslime de adâletle muâmeleyi emreder; zulüm ve haksızlığı yasaklar. Sevgili Peygamberimiz; ?Kim zimmîye (gayr-i müslim vatandaşa) zulmeder veya taşıyamayacağı bir yükü yüklerse, ben o kimsenin hasmıyım? buyurur.

Meşhur tasavvuf şâiri Yûnus Emre, hep Allahü telânın kulu olduğumuzu, o hâlde birbirimizi sevmeyi hoş görmemizi tavsiye eder: ?Yaratılanı hoş gördük, Yaratan?dan ötürü? der.

Hele nazargâh-ı İlâhî olan gönül yıkmaktan ise:

?Bir kez gönül yıktınsa, bu kıldığın namaz değil,

Yetmiş iki millet dahi, elin yüzün yumaz değil?

diyerek şiddetle sakındırır.

Peygamber Efendimizden itibâren, bütün müslüman devlet adamları, milletlere bu gözle bakmışlar ve onlara ?Vedîatullah? (Allahü teâlânın kendilerine bir emâneti) olarak muâmele etmişlerdir.

Fâtih Sultan Mehmed?in, İstanbul?un fethi sırasında, gayr-i müslimlere gösterdiği iyi muâmeleyi, bugün Avrupalılar bile övmektedir.

İslâmiyette, adâlet karşısında herkes eşittir. Sultan-tebea farkı gözetilmez. Bursa?da Padişahla çoban, kâdî efendinin huzurunda, eşit şartlarda, ayakta muhâkeme olmuşlardır. Hattâ Fâtih Sultan Mehmed ile bir Yahûdî, hâkim huzûrunda, yanyana muhâkeme edilmişlerdir.

5- Şimdi, bir-iki husûsu daha, yine bir mukaddime olmak üzere belirtmek istiyorum:

Orta Asya?dan asırlarca evvel Avrupa?ya gelen Türklerin, orada kurdukları devletler, günümüz insanları tarafından bilinmektedir.

Özellikle söylemek gerekirse, tâ kuruluş yıllarından itibâren, önemli bir kısmı Avrupa kıtasında bulunan Osmanlı Devleti ile onun devâmı olan Türkiye Cumhûriyeti Devleti, bugüne kadar kendilerini Avrupa?dan birer parça olarak görmüşlerdir.

Zâten 50?li yıllarda NATO?ya, 70?li yıllarda Gümrük Birliği?ne de girmiş, yarım asırdan fazla bir zamandan beri, Avrupa ile âdetâ kader birliği yapmış bulunuyoruz.

Bilindiği üzere, Osmanlı Türkleri, 15, 16 ve 17. asırlarda, siyâsî sâhada olduğu gibi, medeniyet seviyesi, ictimâî, yani, sosyal nizâmı ve ahlâkî üstünlüğü ile de dünyâda en ileri seviyede bulunuyordu.

Onlar, mensubu oldukları İslâm dînine ve onun güzel ahlâkına, iyilik, çalışkanlık, adâlet gibi emirlerine sarıldıkları müddetçe, çağının zirvesine çıkmış ve diğer milletlere üstün ve örnek olmuşlardır.

Dünyanın en mühim ticâret yolları, önemli ülkeler, şehirler ve denizler, Osmanlı hâkimiyeti altındaydı. İki saatlik bir savaş sonunda bir devleti bütünüyle idâreleri altına alabilecek bir güce sâhiplerdi. Karşılarında rakîb olabilecek bir kuvvet yoktu.

Bu sebeple Osmanlı Devleti, hâkim bir vaziyette seyrine devâm ediyor, onu daha yeni hamleler ve teknik buluşlar yapmaya sevk edecek itici sebepler görülmüyordu.

Ama 17. asrın başlarında, Avrupa devletlerinin elde etmeye başladıkları üstünlük karşısında, Osmanlı devletinin kara ve denizdeki başarısızlıkları, devlet adamlarının dikkatini çekti.

Osmanlı pâdişâhları, ülkelerinin kaybettiği üstünlüğü tekrâr kazanmak gâyesiyle, batının ilim ve tekniğini Türkiye””ye aktarmak için her türlü imkânı seferber ettiler.

?Batılılaşma? adı verilen bu hareketin esâsı, İkinci Mahmûd devri sonuna kadar, sâdece askerî ve teknik sâhada ilerlemek ve bunun için Batı?nın lüzumlu olan ilminden istifâde etmekti.

Bu gâye ile gerekli bütün teşebbüsler yapıldı. Ancak bu çalışmalar, daha çok Avrupalı subay ve uzmanların kontrolünde oluyordu. Oysa yeni kurulan mektepleri, askerî ve teknik müesseseleri devâm ettirebilmek ve bunlardan büyük ölçüde faydalanabilmek için kendi insanını yetiştirmek lâzımdı. Bunun için, ilk defa olarak, 1827””de Paris””e öğrenci gönderildi ve sonraki yıllarda da bu uygulama devâm etti.

Vaktiyle, nasıl, Batılılar, Endülüs Emevî Devleti?ndeki yüksek ilim ve teknolojiden istifâde ettilerse; yeri ve zamanı geldi, biz de Batı?dan istifâde ettik.

Şimdi onlar, ahlâkî yönden tefessüh etmiş bugünkü perişan hâllerinde, bizim iyi ve güzel pek çok müessesemizden istifâde edebilirler.

6- Burada münâsebet düşmüşken, şunu da belirtelim ki, Kınalızâde Ali Efendi?nin ?Ahlâk-ı Alâî?sinde ifâde ettiğine göre, insan denen varlık ?medenî? olarak yaratılmıştır. Yanî insanlar topluluk hâlinde, yardımlaşarak yaşayan, kibâr, nâzik, terbiyeli, görgülü kimselerdir.

Hayvanlarla insanlar arasında çok büyük farklar vardır. Meselâ hayvanlar medenî yaratılmamışlardır; şehirlerde birlikte yaşamağa mecbûr değildirler.

İnsanlar, nâzik, zayıf yaratıldıkları için, pişmemiş yemek yiyemezler. Gıdâ, elbise ve binânın kendileri için hazırlanması lâzımdır. Yâni san””atlara ihtiyâçları vardır.

Bunun için de araştırmak, düşünmek, tedkîk etmek (incelemek), tecrübe yapmak (denemek) ve çalışmak lâzımdır.

Fen ve san””at, insanlığa yaratılış îcâbı lâzımdır. Bütün insanlığın ortak malı olan ilim ve fenden, bilim ve teknolojiden, bugün herkesin istifâde etme hakkı vardır.

7- ?Medeniyet?: ?Ta?mîr-i bilâd ve terfîh-i ıbâd? yanî ?beldeleri îmâr edip, kulları, insanları refâha, râhat ve huzûra kavuşturmak? şeklinde ta?rîf edilmektedir.

DEMEK Kİ ?MEDENİYET?; MEMLEKETLERİ ÎMÂR ETMEK, BİNÂLAR, YOLLAR, FABRİKALAR, ÇEŞİTLİ ÂLÂT U EDEVÂT V.S. YAPARAK MEMLEKETLERİ KALKINDIRMAK, FENNİ VE HER ÇEŞİT GELİRLERİ, BÜTÜN İNSANLARIN, YANÎ FERD, ÂİLE, CEMİYET VE MİLLETLERİN HÜRRİYETLERİ, RÂHAT VE HUZÛR İÇİNDE YAŞAMALARI İÇİN KULLANMAK DEMEKTİR.

Şu hâlde medeniyet, bütün insanları rûh, düşünce ve beden bakımlarından râhat yaşatmaktır.

[ Görüldüğü gibi medeniyet, yalnız ilim ve fen demek değildir. İlim ve fen, medeniyyet için, ancak birer âlet, birer vasıtadır.

Büyük âlim İmâm-ı Rabbânî (rahmetullahi aleyh) de bu konuda demektedir ki: İlimde, fende çok ileri olan milletlerin, fen vâsıtalarını ne yolda kullandıklarını incelemeden, onlara ?medenî? demek doğru değildir, hattâ büyük gaflettir ve pek yanlıştır.

Bir milletin fabrikaları, motorlu vâsıtaları, gemi, tayyâre ve atom cihazlarının çok olması, gözleri kamaştıran yeni buluşların artması, onların medeniyetini ve medenî olduklarını göstermez.

Bunları medeniyet sanmak, her silâhlıyı mücâhid, gâzi sanmaya benzer. Evet, mücâhid olmak için en yeni harp vâsıtalarına mâlik olmak lâzımdır; fakat, bunlara mâlik olan, eşkıyâlık da yapabilir. ]

Burada çok önemli bir tesbîti daha sunalım:

İslâmiyet; ?medenî insan? ve ?medeniyyet sâhibi toplum? meydâna gelmesi için, insanlara lâzım olan îmân ve ibâdetleri; iş, ahlâk ve cemiyet hayâtında uyulması gereken her şeyi bildirmiştir.

Bunlar; Allahü teâlânın bildirdikleri, Hz. Peygamber Muhammed aleyhisselâmın öğrettikleri, Eshâb-ı kirâmın naklettikleri ve İslâm âlimlerinin açıkladıklarıdır.

İnsanlığın bugün bunaldığı, çözmekte sıkıntıya düştüğü her şeyin çözüm ve çâresi, aslında bunların içinde vardır. O hâlde, bugün çok perişan hâlde olan insanlığın kurtuluşu için, bunlardan istifâde etmeye çalışmak lâzımdır. Zîrâ dünya büyük bir gemi, bütün insanlar da onun yolcuları gibidir. Bu gemiyi hepimizin korumaya çalışması lâzımdır.

BU MÜHİM TESBİTLERİ İFÂDE ETTİKTEN SONRA, ŞİMDİ ESÂS KONUMUZA GELELİM ve vaktimizin müsâadesi nisbetinde, ?GÜZEL AHLÂKIN DÎNİMİZDEKİ YERİ? üzerinde bir nebze durmaya çalışalım:

Hepimizin bildiği gibi ?AHLÂK?: ?Hulk?un çokluk şekli olup ?insanda yerleşmiş huylar? demektir. Fransızcada: ?éthique? ve ? morale? kelimeleriyle ifâde edilmektedir. [Alm. Moral, Sitten, İng. Morality, ethics.]

?Ahlâk?: ?İnsanda istemeden, kendini zorlamadan meydana gelen meleke, yani yerleşmiş huy, seciye, tabiat? şeklinde de tarif edilmektedir. İnsanın sözleri, hareketleri ve davranışları, ahlâkına bağlı olarak meydana gelir.

Kötü huylardan uzaklaşıp, güzel huylar edinme yollarını öğreten bir ilim dalı var; buna ?Ahlâk İlmi?denilmektedir. Demek ki, kötü huylardan kurtulup, iyi huylu olma yollarından bahseden ?Ahlâk ilmi?, İslâmiyette sekiz yüksek dînî ilimden biridir.

Ali bin Emrullah?ın (rahmetullahi aleyh) ifâde ettiğine göre:

?Ahlâk ilmi, çok şerefli, pek kıymetli, en lüzumlu bir ilimdir. Çünkü rûhun kötülükleri bu ilim ile temizlenebilir. Rûhun iyi huyları, sıhhati, kuvveti bununla kolayca elde edilir. Kuvvetli rûhlar, ahlâk ilmi sâyesinde güzel ahlâk sâhibi olur. Kirlenmiş, hasta rûhlar da, bu ilim yardımı ile temizlenir, iyi ahlâka kavuşur.?

İnsanlar, iyiliğe, güzelliğe ve yükselmeye elverişli olarak doğarlar. Hiç kimsenin huyu yaratılışındaki gibi kalmaz. İyi veya kötü yönde değişir. Böyle olmasaydı, Peygamberlerin gönderilmesine lüzum kalmazdı. Halbuki onlar insanları hep iyiye, doğruya çağırmışlardır. Peygamber efendimiz, ?Ahlâkınızı iyileştiriniz?buyurmuştur. İlim adamları çocuklarını terbiye etmişlerdir.

Allahü teala, Âdem aleyhisselâmdan itibâren, Peygamberleri vâsıtasıyla kullarına emirlerini ve yasaklarını, beğendiği ve beğenmediği işleri bildirdi. İnsanlar, peygamberlere tâbi olup, emirlere uydukları müddetçe, huzûrlu ve râhat bir hayât yaşadılar, birbirlerini sevip saydılar. Emirlere ve yasaklara uymadıkları vakit, huzûrsuz oldular, râhatları bozuldu, ahlâksızlık ve haksızlık, cemiyeti sardı. İnançsızlığın ve ahlâksızlığın umumi bir hâl alması, cemiyetlerin yıkılmasına ve helâkine sebep oldu. Nûh ve Lût kavimlerinin ve daha pekçok milletlerin helâki bu yüzden oldu.

İyi ve güzel ahlâkın temeli, İlâhî vahye dayanan dîndir. Ancak dîne dayanan ahlâk müessesesi insanların rûhlarını tatmîn eder, huzûra kavuşturur ve maddî-manevî yükselmelerini sağlar. Filozofların bir kısmı,ahlâk müesseselerini hazza, zevke, nefse, maddî bir menfaate dayandırmak istemişlerdir. Halbuki bunların hiç biri ahlâk için kâfî bir dayanak ve insana huzûr kaynağı olmamaktadır.

İnsanlığın doğru yolu bulması, ahlâken yükselmesi, dolayısıyle dünyâda ve âhirette huzûra kavuşmaları için, son Peygamber olarak Muhammed aleyhisselâm gönderildi. O, ?İyi huyları tamamlamak, yerleştirmek için gönderildim? buyurdu. Böylece İslâmiyet, insanlığa temelinde Allah sevgisi, Allah korkusu ve her yaptığını, kimseden dünyevî bir menfaat beklemeden ihlâs, yalnız Allah için yapma, nefsi kontrol etme ve ona hâkim olma esâsları bulunan en yüksek ahlâk kâidelerini (kurallarını) sundu. Et-ta?zîmü li-emrillah veş-şefekatü ala halkıllah, yani Allahü teâlânın emrine hürmet, saygı ve yarattıklarına merhamet, bu kaidelerin en önemlilerinden biridir. Müslümanların ahlâk üzerindeki titizliği, İslâm dîninin kısa zamanda sür?atle yayılmasına sebep olmuştur. Müslümanlar her gittikleri yere adâlet ve güzel ahlâkı da götürmüşlerdir. İslâm dîni baştan başa ahlâk ve fazilet dînidir.

Ali bin Emrullah?ın (rahmetullahi aleyh) naklettiğine göre:

?İslâm âlimlerinin çoğuna göre insanlar iyiliğe, yükselmeğe elverişli olarak doğar. Sonra nefsin kötü arzûları ve güzel ahlâkı öğrenmemek ve kötü arkadaşlarla düşüp kalkmak, kötü huyları meydana getirir.?

?Güzel huylara, dînin ve aklın beğendiği huylar?a, ?Ahlâk-ı Hasene? denilir.

Ahlâk-ı hasenenin on alâmeti vardır:

?Çok îtirâz etmemek. Adâlet sâhibi olmak. Kendini beğenmemek. İnsanların ayıplarını örtmek. Müslüman kardeşinin kusurunu görünce hüsn-i zân etmek (onu iyiye yorumlamak ve hakkında iyi düşünmek). Başkasından gelen eziyet ve sıkıntılara katlanmak. Nefsine (kendine) zulmetmemek. Kendi ayıplarına bakıp başkalarının ayıplarını araştırmamak. Herkese karşı güler yüzlü, yumuşak ve tatlı sözlü olmak.? (Yûsuf bin Esbat)

?Ahlâk-ı hasenenin alâmeti, insanlardan gelen sıkıntı ve eziyete katlanmaktır.? (Abdülhakîm Arvâsî)

?Kötü ahlâka, dînin ve aklın beğenmediği huylar?a da ?Ahlâk-ı Zemîme? denilir.

?İnsana dünyâda ve âhirette zarar veren her şey, ahlâk-ı zemîmeden meydana gelmektedir. Zararların, kötülüklerin başı kötü huylu olmaktır.? (Ali bin Emrullah)

?Ahlâk-ı zemîme kalbi, rûhu hasta eder. Hastalığın artması, kalbin, rûhun ölümüne sebeb olur. En kötü huy, küfür yâni îmânsızlıktır.? (İmâm-ı Rabbânî)

?Kendinde ahlâk-ı zemîme bulunan kimse, buna yakalanmasının sebebini araştırmalı, bu sebebi yok etmeye, bunun zıddını yapmaya çalışmalıdır. Çünkü, insanın alıştığı şeyden kurtulması zordur. Kötü şeyler nefse tatlı gelir.? (Hâdimî)

?Allahü teâlânın sıfatlarına ve isimlerine uygun sıfatlarla sıfatlanmak; Allahü teâlânın ahlâkı ile ahlâklanmak? ?Ahlâk-ı İlâhiyye? diye adlandırılmaktadır.

“Velî olmak için ahlâk-ı ilâhiyye ile ahlâklanmalıdır” demişlerdir. Bu sıfatlar evliyâda meydana gelir. Fakat bu benzerlik yalnız isimdedir ve uygunluk sıfatların topluluğundadır. Yoksa sıfatların husûsiyetlerinde berâber olunmaz. (İmâm-ı Rabbânî)

Allahü teâlânın bir ismi “Melik”tir. Bu, her şeye hâkim, gâlib demektir. Talebe tasavvuf yolunda ilerlerken, kendi nefsine hâkim, gâlib olur ve başkalarının kalblerine tesir etmeğe başlarsa, ahlâk-ı İlâhiyye ile ahlâklanmış olur.

Allahü teâlânın bir ismi de ?Semî””?dir. Yâni işiticidir. Talebe, doğru sözü herkesten kabul eder ve gizli hakîkatleri, can kulağı ile duyarsa, bu sıfatla huylanmış olur.

Bir sıfatı da “Muhyî”dir. Yâni Allahü teâlâ dirilticidir. Talebe unutulmuş sünnetleri canlandırır, meydana çıkarırsa, bu sıfatla sıfatlanmış olur.

AHLÂK

İslâm ahlâkına göre huylar, güzel ve çirkin olmak üzere iki kısma ayrılır. Güzel huylara ?ahlâk-ı hasene? veya ?ahlâk-ı hamide?, kötü huylara da ?ahlâk-ı kabîha? veya ?ahlâk-ı zemîme? denir. Edep, hayâ, cömertlik, tevâzu (alçak gönüllü olmak), ikrâm gibi huylar güzel; kibir, haset (kıskançlık), kin, düşmanlık, cimrilik, sefîhlik gibi huylar da çirkindir.

İslâm âlimleri, güzel ahlâkı; ?Güler yüzlü olmak, insanların kalbini kırmamak, kimseyle münakaşa etmemek, müslümanlara su-i zan (kötü zan)da bulunmamak, cömert olmak ve dîne hizmet? diye tarif etmişlerdir. Güzel ahlâka sahip olmak için, kötü huyları teşhis etmek lazımdır. Bir kimse, bu teşhisi ya kendi yapar, yahud bir âlimin, rehberin bildirmesi ile anlar. İnsan kendi kusurlarını zor anlar. Güvendiği arkadaşına sorarak kusurunu öğrenir. Sadık olan dost, onu tehlikelerden koruyan kimsedir.

Düşmanlarının kendisine karşı kullandıkları kelimeler de, insana ayıplarını tanıtmaya yarar. Çünkü düşman, insanın ayıplarını arayıp, yüzüne çarpar. Arkadaşlar ise, insanın ayıplarını pek görmezler.

Birisi İbrahim Edhem hazretlerine, ayıbını, kusurunu bildirmesi için yalvarınca; ?Seni dost edindim. Her halin, hareketlerin bana güzel görünüyor. Ayıbını başkalarına sor.? dedi. Başkasında bir ayıp görünce, bunu kendînde aramak, kendînde bulursa, bundan kurtulmaya çalışmak lazımdır. ?Mü?min mü?minin aynasıdır.? hadis-i şerifinin manası budur. Yani, başkasının ayıplarında, kendi ayıplarını görür.

İsa aleyhisselama, bu güzel ahlâkını kimden öğrendin dediklerinde; ?Bir kimseden öğrenmedim. İnsanlara baktım. Hoşuma gitmeyen şeylerden sakındım ve beğendiklerimi yaptım.? buyurdu.

Hazret-i Lokman Hakim?e; ?Edebi kimden öğrendin?? dediklerinde; ?Edebsizden!? dedi.

Selef-i salihinin, Eshab-ı kiramın ve velilerin hayat hikayelerini okumak da iyi ahlâklı olmaya sebep olur.

Kendinde kötü huy bulunan kimse, buna yakalanmasının sebebini araştırmalı, bu sebebi yok etmeğe, zıddını yapmağa çalışmalıdır. Kötü huydan kurtulmak, bunun zıddını yapmak için çok uğraşmak lazımdır. Çünkü, insanın alıştığı şeyden kurtulması güçtür. Kötü şeyler nefse tatlı gelir.

İnsanın kötü şey yapınca, peşinden, nefse güç gelen şey yapmayı adet edînmesi de faydalı ilaçtır. Mesela, bir kötülük yaparsam, şu kadar sadaka vereceğim veya oruç tutacağım diye yemin etmelidir. Nefis bunları yapmamak için, onlara sebep olan kötü adeti yapmaz. Kötü huyların zararını okumak ve dînlemek, kötü kimselerden uzak durup, iyi kimselerle arkadaşlık etmek de çok faydalıdır.

Ahlâk ile ilgili hadis-i şeriflerde Peygamber efendimiz buyurdu ki:

?Allahü teala indinde kulların en sevgilisi, ahlâkça en güzel olanıdır.?

?Sıcak su buzu erittiği gibi, iyi huy da hataları eritir. Sirke balı bozduğu gibi, kötü huy da hasenatı (iyilikleri) mahv eder, giderir.?

?İyi huylu olan, dünya ve ahiret seadetlerine kavuşur.?

?Bir kulun ibadetleri çok olsa da, kötü huyu, onu Cehennem?e götürür.?

?Allah katında kötü huydan büyük günah yoktur.? (Çünkü kötü huyun sahibi, bunda günah olduğunu bilmez. Tövbe etmez. İşledikçe, günahı kat kat artar.)

?Güzel ahlâk; senden kesilen akrabanı ziyaret etmek, sana vermeyene vermek, sana zulmedeni affetmektir.?

?İçinizde en sevdiğim kimse, huyu en güzel olanınızdır.?

?Bir kimse tövbe ederse, tövbesini Allahü teala kabul eder. Kötü ahlâklı kimsenin tövbesi ise makbul olmaz. Zira bir günahtan tövbe ederse, kötü ahlâkı sebebiyle, daha büyük bir günah işler.?

İslâm âlimleri ahlâk ilmine çok önem vermişlerdir. Ahlâk ilmi, İslâmi ilimler arasında başlıbaşına bir ilimdir. Kur?an-ı kerimde, hadis-i şeriflerde ve İslâm âlimleri yazdıkları eserlerinde, insanların Allahü tealaya karşı, birbirlerine hatta hayvanlara ve cansızlara karşı nasıl davranacaklarını geniş olarak bildirmişlerdir. İslâm âlimleri ahlâka dair çeşitli kitaplar yazmışlardır. Haris el-Muhasibi?nin ?Er-Riaye li Hukukıllah?ı, Ebu Talib-i Mekki?nin ?Kûtul-Kulub?u, Maverdi?nin ?Edeb-üd-Dünya ved-Dîn?i, İmam-ı Gazali?nin ?İhyâ?sı, Celaleddîn-i Devvâni?nin ?Ahlâk-ı Celâlî?si, Hüseyin Vâiz-i Kâşifî?nin ?Ahlâk-ı Muhsinî?si, Kınalızade Ali Efendînin ?Ahlâk-ı Alâî?si bunlardandır. İslâm âlimlerinin ahlâk kitaplarını inceleyen Avrupalılar ve diğer milletler hayran kalmışlar, bunları tercüme ederek, kendi milletlerinin de faydalanmalarını temin etmişlerdir.

İNSANIN ŞEREFLİ OLMASININ SEBEPLERİ

Gayet net bir şekilde söyleyelim ki, İNSANIN DİĞER VARLIKLARDAN DAHA MÜMTÂZ (SEÇKİN) OLMASI ÎMÂN, TAKVÂ, İLİM, EDEP VE AHLÂK İLEDİR. ?İnsanın şerefi ilim ve edepledir; mâl ve neseple değildir? kelâm-ı kibârı ( büyüklerin sözü ) ne kadar mânidârdır. Bundan dolayı, en son ve en mükemmel dîn olan mukaddes dînimiz İslâmiyette, ilme, âlime, kitâba, okumaya çok büyük önem verilmiştir.

Maddî yönden, ta?rîf edilemiyecek derecede gelişmelere sahne olan çağımız, ne hazindir ki, insanoğlunun en bunalımlı, huzursuz, ruh ve mana bakımından iflas ettiği bir çağ olma özelliğini taşımaktadır. Asrımızda, akla, hayale gelmeyen suçlar işlenmekte, insanlar canavarca birbirlerini boğazlamakta, bir kısmı da güya dertlerden kurtulmak için intihar etmektedir. Halbuki intihar hakikatte bir kurtuluş reçetesi değildir.

Alexis Carrel gibi bazı bilim adamları, ?İnsan Denen Meçhul? adıyle kitap yazmak suretiyle insanı bir muamma olarak gösteriyorlarsa da, insanı, -temel kaynaklarımızda zikredilen sıfatlarıyla- ta?rîf etmek mümkündür: İnsan, madde ve mana (yani beden ve ruh) olmak üzere iki unsurdan meydana gelen, “Allah””ın yeryüzündeki halifesi” kılınan (Bakara:30), a””lâ-yı illiyyîn””e çıkmaya namzed yapılan (Al-i İmran:139, Mutaffifin:18-19),eşref-i mahlukat olarak (İsra:70), ahsen-i takvim üzere yaratılan (Tin:4), mükerrem (İsra:70) bir varlıktır. Fakat nefsinin esiri olduğu zaman, esfel-i sâfilîn””e (Tin:5) yuvarlanmaya, hayvanlardan aşağı bir derekeye düşmeye mahkum (A?raf:179, Furkan:44) bir yaratıktır. Ne melekler gibi sırf nurani bir varlık, ne de hayvanlar gibi sadece bir maddi varlıktır. İnsan, meleklerden üstün seviyeye çıkabilen, kendisine, muhtaç olduğu bütün ni?metler ihsan edilen (Lokman:20, Nahil:18), ahirette bunlardan hesaba çekilecek olan (Tekasür:8), belli bir yaratılış gayesiyle bu dünyaya gönderilen, yani Allahü tealayı tanımak ve ibadet etmekle mükellef (Zariyat:56) bir kuldur.

Bu açıklamalara bağlı olarak denilebilir ki:

İnsanların içine düştükleri buhranların, bunalımların en önemli sebebi, insanın ruh ve madde dengesini kuramaması, ulvi yaratılış gayesini unutması, fıtrat-ı selimesine uygun hareket edememesidir. Yani akl-ı selimin icaplarına göre hareket etmeyip, nefsinin, süfli duygularının esiri olması, kemale götüren yollardan ayrılmasıdır.

Bugün milli ve manevi değerlerden mahrum, mazisine, tarihine, kültürel değerlerine yabancı olan gençler arasında içki, kumar ve uyuşturucu alışkanlığı bir salgın ve moda haline gelmiştir. Bu illetler, milletimizin yükselmesini ve memleketimizin ilerlemesini istemeyen düşman güçlerin yaymaya çalıştıkları anarşi ve terörden daha tehlikeli bir hastalıktır. Bu hastalıklar, yetkililerin ifadeleriyle, gençleri ahlaksızlık, iffetsizlik, fuhşun bütün nevileri, terör, silah ve uyuşturucu kaçakçılığı gibi kötülüklere de itmektedir.

Bir babanın veya annenin evladına olan şefkat ve merhametinden daha çok kullarına merhamet eden Yüce Rabbimiz, insanları çirkinliklerden, bozukluklardan, kötülüklerden, sapıklıklardan, zulmetten, küfürden, dalaletten, karanlıklardan, ahlaksızlıklardan kurtarmak için, onlara ?din? göndermiştir. Umumi bir ta?rîf yapmak gerekirse ?İslam dini?, Allahü tealanın, Cebrail ismindeki melek vasıtası ile Sevgili Peygamberi Muhammed aleyhisselam?a gönderdiği, insanların, dünyada ve ahirette rahat ve mes””ud olmalarını sağlıyan usul ve kaidelerdir. İslam alimlerinin buyurdukları gibi, bütün üstünlükler, faydalı şeyler, İslamiyetin içindedir. Eski semavi dinlerin görünür-görünmez bütün iyilikleri, bütün güzellikleri İslamiyetin içinde toplanmıştır. Bütün seadetler, muvaffakıyetler ondadır.Yanılmayan, şaşırmayan akılların kabul edeceği esaslardan ve ahlaktan ibarettir.

İslamiyet, insanların hem ruhi, hem de maddi refahını en mükemmel şekilde te””min edecek prensipler getirmiştir. İnsan hak ve vazifelerini en geniş şekilde düzenlemiştir. İnsanların yardımlaşmalarını, birbirlerine hizmet etmelerini ehemmiyetle istemekdedir. Kendi idaresi altında bulunan insanların, evladın, ailenin ve milletlerin haklarını ve idarelerini öğretmekte; dirilere, geçmişlere, geleceklere karşı bir takım hak ve mes””uliyetler yüklemektedir. Seadet-i dareyn ya””ni dünya ve ahıret seadeti İslamiyette toplanmıştır.

Netice olarak söylemek gerekirse, İslam dini, ahlakı ve medeniyeti doğru bir şekilde öğrenilir ve öğretilirse, ona uygun yaşanırsa, bütün fertler, aileler, cemiyetler, hatta tüm insanlık rahat eder, huzur ve sükun içerisinde, emniyet ve asayiş üzere yaşarlar.

ŞİMDİ DE, AHLÂKLA YAKIN ALÂKASI OLAN DİĞER BİR TERİM (ÂDÂB) ÜZERİNDE DURALIM:

Bildiğimiz gibi, ÂDÂB: Edebler, güzel huylar, iyi haller ve davranışlar; her konuda haddini bilip sınırı aşmamak demektir. Müfredi (tekili) ?edeb?dir.

?ÂDÂB?: ?Edeb?””in çoğuludur; ahlâk, terbiye ve nezâket kuralları demektir. En güzel ve hiçbir zaman eskimeyecek olan edeb ve ahlâk, Kur””ân-ı kerîmde öğretilen ve Hz. Peygamber(s.a.s.)””in sünneti ile tatbîk edilip yaşanan âdâbtır.

?Edeb?, insanlara karşı bütün davranış ve muâmelelerinde, terbiyeli ve ahlâklı olmaktır. Selâm vermek, güler yüz göstermek, tırnak kesmek, sakal bırakmak gibi nice İslâmî edebler vardır ki, bunlar Hz. Peygamber””in birer sünneti olduğu gibi, daha önce geçen peygamberlerin de sünnetidir.

Sözlük ma?nâsı itibâriyle, ?birini ziyâfete da?vet etme? mânâsını ifade eden ?edep?, ?İslâm””ın güzel saydığı söz ve davranışlar?dır. Bu itibarla ?edep?, ?insanların kendisine da?vet olundukları bilumum hayır, zerâfet, usluluk ve güzel ahlâk? demektir.

Seyyid Şerîf Cürcânî, (et-Ta?rîfât) adlı eserinde ?edeb?i, “bütün hatâ türlerinden, kendisiyle korunulan şeyi bilmekten ibârettir” diye ta?rîf etmektedir.

?Edeb?, insanı ayıplanma ve kötülenme sebeplerinden koruyan nefsin köklü bir kuvvetidir. “Nefs edebi” ve“ders edebi” olmak üzere ikiye ayrılan edeb””in birincisi acelecilik ve sinirlilik gibi doğuştan olan edeb, ikincisi ise daha sonra elde edilen ve “mekârim-i ahlâk”* (güzel ahlâk) olarak da isimlendirilen edebtir .

Ayrıca münâzara-mübâhase ilmini içine alan bir ?edeb? türü daha vardır ki, âlimler bunu “edeb-i bahs” diye isimlendirirler. ?Edeb?in bu türü, ilmî münazaralarda, tarafların birbirlerine karşı gösterecekleri ahlâkî kaideleri ihtiva etmektedir. Yakın zamanlara kadar medreselerde bir ilim dalı olarak okutulagelmiştir.

Fıkıh ıstılâhına göre ise ?edeb?, “Hz. Peygamber(s.a.s.)””in sünnetine uygun olarak yapılan hareketlerdir.”

Daha geniş ifadesiyle, Allah””ın ve Peygamber””in emir ve yasaklarına uygun biçimde hareket etmektir.

Âdâb, fıkhî terim olarak ele alındığında ””sünnet-i gayr-i müekkede”” hükmündedir. Onun için bu davranışta bulunana sevâp yazılır, yapmayana ise günâh yoktur. O yüzden âdâb bazen ?nâfile?, bazen ?müstehap?, bazen ?mendûb?, bazen de ?tatavvu””? ve ?fazîlet? kavramlarıyla eş anlamda kullanılır.

Âdâb kâideleri, Hz. Peygamber (s.a.s.) tarafından tavsiye ve teşvîk edildiği için, yapılan bu davranışa ?müstehab? adı verilir. Yapıldığında bir sevâp kazanmak söz konusu olduğundan, buna ?mendûb? denir. Yapılırken bir zorunluluk olmadan yapıldığı için buna ?tatavvu””? adı verilmiştir.

Fıkhî bir terim olarak, farz ve sünnetlerden sonra ibâdetlerin âdâbı anlamında kullanıldığı bilinmektedir. Meselâ abdestin farz ve sünnetleri sayıldıktan sonra “Âdâbu””l-vudû”, namaz için “Âdâbu””s-salât” terimleri kullanılmıştır.

EDEB: 1. Güzel hallere ve huylara sâhib olma ve utanılacak hareketlerden sakınma, her hususta haddini bilip, sınırı gözetme hâli. 2. Namazda müstehab ve mendûp olan şeyler.

Namazın sünnet ve edeblerinden birini gözetmek ve tenzîhî bir mekruhtan sakınmak; zikir ve tefekkürden üstündür. (İmâm-ı Rabbânî) İmâm-ı A””zam Ebû Hanîfe hazretleri namaz abdestinin edeblerinden bir edebi terk ettiği için kırk senelik namazını kazâ etmiş, yeniden kılmıştır. (İmâm-ı Rabbânî)

EDÎB: 1. Güzel hasletleri kendinde toplayan, haddini bilen. 2. Düzgün, güzel ve pürüzsüz söz söyleyen ve yazan, edebiyatçı.

MUÂŞERET: İnsanların birbirleriyle görüşmelerinde ve işlerinde karşılıklı uymaları gereken usûller, kurallar.

En büyük edeb, ilâhî hududu muhâfaza etmek, gözetmek, Allahü teâlânın emirlerine uymak, yasaklarından sakınmaktır. (Abdülhakîm-i Arvâsî)

İnsanlar edebe ilimden çok daha fazla muhtacdır. (Abdullah bin Menâzil)

Kul için güzel edebden daha iyi mertebe görmedim. Çünkü aklın hayâtı edebdir. İnsan edeb ile dünyâ ve âhirette yüksek derecelere kavuşur. (Ebû Osman Hîrî)

Edebi gözetmek, zikirden üstündür. Edebi gözetmeyen Hakk””a kavuşamaz. (İmâm-ı Rabbânî)

Din büyüklerinin yolu baştan sona edebdir. (İmâm-ı Rabbânî)

Bir kimsenin edebli olması, iyi kalblilik ve akıllılık alâmetidir. (Sırrîy-i Sekatî)

Âdâba riâyetsiz hizmetin faydası yoktur. (Muhammed Ma””sûm Fârûkî)

Allahü teâlâya karşı edeb, O””nun emirlerini yerine getirmekle olur. Avâmın, halkın edebi, dînin emirlerine uymak; havâssın, seçilmişlerin edebi, dînin emirlerine uymakla berâber kalbi zikir (Allahü teâlâyı anmak) nûru ile aydınlatmak, gönülden Allahü teâlâdan başka her şeyi çıkarmaktır. (İmâm-ı Gazâli)

Âdemoğlunun edebden nasîbi yok ise insan değildir. Âdemoğlu ile hayvan arasındaki fark budur. Gözünü aç ve gör ki, Allahü teâlânın bütün kelâmının mânâsı, âyet âyet edebden ibârettir. (Şems-i Tebrîzî)

Edeb ehli edebden hâlî olmaz,

Edebsiz ilim öğrenen âlim olmaz.

(M.Sıddîk bin Saîd)

İlim meclislerinde aradım, kıldım taleb,

İlim geride kaldı, ille edeb, ille edeb.

Edeb bir tâc imiş nûr-i Hudâ””dan

Giy ol tâcı, emîn ol her belâdan

(Yûnus Emre)

Burada biraz da, ?İnsanın şerefi ilim ve edebledir; mal ve neseble değildir? kelâm-ı kibârında mevzûbahis edilen ?edeb? ve onunla eşanlamlı olan diğer bazı kelimelerden bahsetmek istiyoruz. EDEB, ÂR, HAYÂ, IRZ, NÂMÛS, UTANMA GİBİ KELİMELER BİRBİRLERİYLE YAKINDAN ALÂKALIDIR.

?Utanma? manâsına gelen ?ÂR? kelimesinin karşılığı olarak, kitaplarımızda ?Hayâ? terimi kullanılır. Sözlüklere baktığımızda, ?Hayâ? kelimesinin karşılığında da ?utanma, âr, nâmûs? tabirlerinin kullanıldıklarını görürüz.

?HAYÂ? ise, ?çirkin şeylerden sıkılma veya edebe uymayan bir şeyin meydana gelmesinden dolayı kalpte meydana gelen râhatsızlık? şeklinde ta?rîf edilir. Eğer kalp selîm olmaktan çıkmış, îmândan mahrûm olmuş, dumûra uğramış veya ölmüşse, kişi, hayâsızca işler işlediğinde herhangi bir sıkılma meydâna gelmez.

Çünkü hadîs-i şerîflerde: ?Hayâ îmândandır. Îmânı olan Cennet””tedir. Fuhuş kötülüktür. Kötüler Cehennem””dedir? (Buhârî ), ?Hayâ ile îmân, berâberdirler. Biri gidince, diğeri onu tâkib eder? (Nisâbü?l-Ahbâr) buyurulmuştur.

Süleymân bin Cezâ?nın, ?Huccetü?l-İslâm İlmihâli?nde anlattığına göre, Cebrâil aleyhisselâm; akıl, hayâ ve îmânı Âdem aleyhisselâma getirdi ve dedi ki:

“Yâ Âdem! Allahü teâlâ hazretleri sana selâm etti, getirdiğim şu üç hediyenin birini kabûl etsin buyurdu.”

Âdem aleyhisselâm aklı kabûl eyledi.

Cebrâil aleyhisselâm, îmân ile hayâya, “Siz gidin” deyince, îmân dedi ki: “Allahü teâlâ bana, akıl nerede ise, sen de orada ol diye emreyledi.” Ondan sonra, hayâ da aynı şekilde, Allahü teâlâ tarafından böyle emrolunduğunu beyân ederek, her ikisi de akıl ile berâber Âdem aleyhisselâmda kaldılar. Allahü teâlâ, kime akıl verirse, hayâ ile îmân da onunla berâberdir. Aklı olmayanın ne hayâsı, ne de îmânı vardır.

Onun için Hazret-i Ebû Bekr (radıyallahü anh): ?Hayâsız insan, halk içinde çıplak oturan kimse gibidir? buyurmuştur.

Zeyd bin Sâbit (radıyallahü anh): ?Allahü teâlâdan hayâ etmeyen kimse, insanlardan da hayâ etmez? buyurmuş, Ebû Süleymân-ı Dârânî (k.s.) de: ?Kul hayâ sâhibi olduğu zaman, hayır ve iyi işlere yapışır. Hayâ kalbe yerleştiğinde, nefsin arzû ve istekleri ondan uzaklaşır? demiştir.

?Âfetlerin evveli cehâlet, bilgisizlik, sonra nefsin arzû ve isteklerine meyletmek, sonra da hayâyı terk etmektir? diyen Sehl-i Tüsterî (k.s.) ne güzel söylemiştir.

Muhammed Hâdimî (rahmetullahi aleyh), hayâyı üç kısma ayırmaktadır: ?Hayânın en kıymetlisi, Allahü teâlâdan utanmaktır. Ondan sonra Resûlullah””tan (sallallahü aleyhi ve sellem) hayâdır. Daha sonrainsanlardan hayâ etmek gelir.?

?İFFET?in tarîfinde de, ?İnsan rûhundaki yapıcı kuvvetin, yâni şehvetin iyiye kullanılmasından ortaya çıkan huy; nefsi kötü isteklerinden men etmek; âr, nâmus, hayâ duygusu? karşılıklarını buluyoruz.

Günümüzde çok muhtâç olduğumuz ?İffet? hakkında; Abdurrahmân bin Abdullah bin Nasr (r. aleyh): ?kişiyi her türlü rezillikten koruyan bir haslettir. El, ayak ve diğer âzâyı her türlü zarardan korur. Bu haslet, güzel ahlâkın en üstünüdür. Âzânın iffetli olması demek; meselâ gözün harama bakmaması ve kendisine yasak olan şeyleri terk etmesidir? demiştir.

Hadîs-i şerîflerde: ?Allahü teâlâ hayâ, hilim ve iffet sâhiplerini sever. Fuhuş (çirkin) söyleyenleri ve sarkıntılık yaparak dilenenleri sevmez?, ?İffet sâhibi olunuz. Çirkin şeyler yapmayınız. Kadınlarınızı da, afîf (iffetli) yapınız?, ?İffet sâhibi olursanız, kadınlarınız da afîf (iffetli) olur? buyurulmuştur.

Kur””ân-ı kerîmde de meâlen buyuruluyor ki:

?Sizin sadakalarınız, fî sebîlillah (Allah yolunda) cihâd eden, ilim tahsîl eden ve ibâdet gibi hayırlı bir işle meşgûl olan ve yeryüzünde ticâret ve san””at gibi bir işle meşgûl olmaya müsâit (elverişli) vakitleri olmayan fakirler içindir. Onlar dilenmekten çekindikleri için, cahiller onları zengin zannederler. Ey Resûlüm! Sen onları sîmâlarından tanırsın. Onlar, iffetlerinden dolayı insanları râhatsız edip sadaka istemezler. Malınızdan, bunlara infâk (sarf) ederseniz, muhakkak Allahü teâlâ verdiğinizi ve niçin verdiğinizi bilir…? (Bakara sûresi, 273-274)

?Irz, edeb, âr, hayâ? karşılığında kullanılan ?NÂMÛS? kelimesinin önemine bakın ki, Peygamber Efendimize vahiy getiren ve dört büyük melekten biri olan Cebrâîl aleyhisselâma, ?Nâmûs-ı Ekber?; İslâmiyete, İslâm dînine de ?Nâmus-ı İlâhî ? ve ?Nâmus-ı Rabbânî ? denilmektedir .

Sevgili Peygamberimiz bir hadîs-i şerîfinde : ?Kadın, beş vakit namazını kıldığı, nâmûsunu koruduğu ve kocasına itâat ettiği zaman, Cennet””e istediği kapıdan girer? buyurmuştur.

Aşağıdaki sözlerde de konunun önemi vurgulanmaktadır:

?Mîdesini, nâmûsunu ve iffetini korumak kadar fazîletli ibâdet yoktur.? (Muhammed Bâkır)

?Ramazan ayı, İslâm dîninin nâmûsudur. Âşikâre oruç yiyen, bu aya hürmet etmemiş olur. Bu aya hürmet etmiyen, İslâmiyet””in nâmûs perdesini yırtmış olur.? (Seyyid Abdülhakîm)

Kâinâtı en mükemmel bir düzen ve intizâm üzere yaratan Allah, yaratıkları içinde, insanı en güzel bir kıvâmda kılmıştır. (et-Tîn, 95 / 4) Yukarıda da işâret ettiğimiz gibi, diğer yaratıkları da onun istifâdesine vermiştir. Böylece insanı, âlem için hâkim duruma getirerek, onu muhâtab ve mükellef kılmıştır.

Peygamberleri vasıtasıyla saâdet yollarını göstermiş, iyi ve güzeli, kötü ve çirkini öğretmiştir.

Her şeyi mükemmel olarak yaratan Allah, insanlara da kendileri için en doğru olan yaşayış ve hareket yollarını bildirmiştir. Dolayısıyla Allah””ın bize öğrettiği edeb ve ahlâk, değişmeyen en güzel ve doğru ahlâktır.

Bu ahlâkı en güzel şekilde yaşayan da Hz. Peygamberdir (s.a.s.): “Gerçekten sen, çok büyük bir ahlâk üzeresin” (Kalem, 68 / 5) âyeti ile Allah””ın iltifâtına mazhar olan Hz. Peygamber, kendi hakkında “Ben, ahlâkın güzelliklerini tamamlamak için gönderildim” (Muvattâ, Hüsnü””l-Hulk, buyurmuş ve Kur””ân””dan ibâret olan güzel ahlâkını, hayâtında yaptığı tatbîkâtı ve tavsiyeleri ile ümmetine teblîğ etmiştir. “Onun şahsında Allah””ı ve Âhiret gününü umanlar ve Allah””ı çokça hatırlayanlar için güzel edeb ve ahlâk nümûneleri vardır. “(Ahzâb, 33 / 21).

HER KONUDA OLDUĞU GİBİ, GÜZEL AHLÂK KONUSUNDA DA ÖRNEĞİMİZ OLAN HZ. PEYGAMBER (S.A.S.), AHLÂKÇA İNSANLARIN EN GÜZELİ İDİ. PEYGAMBERİMİZ GÜZEL AHLÂKI TA?RÎF EDERKEN ŞÖYLE BUYURMUŞTUR:

“İyilik güzel ahlâktır; fenâlık da, kalbin yatışmadığı ve halkın duymasını hoş görmediğin şeydir.”

“İnsanların en hayırlısı, ahlâkça en güzel olanıdır.”

“Kıyâmet günü, müminin mîzânında, güzel ahlâktan daha ağır bir şey bulunmaz ve her hâlde Allah, çirkin ve kötü sözlü kimseyi sevmez. ”

“İmânı en olgun kimseler, en güzel ahlâklılardır. En hayırlılarınız, kadınlarına hayırlı olanlardır.”

“Bir mümin, güzel ahlâkıyla, gece ibâdet eden, gündüz oruç tutan kimselerin derecelerine erişir.”

“Güzel ahlâk, güler yüz, hayırlı işlerde el açıklığı, bir de kimseye eziyet etmemektir” buyuran Hz. Peygamber (s.a.s.), Ebû Hureyre””nin (r.a.) bir sorusu üzerine, Allah””tan korkmanın ve güzel ahlâklı olmanın Cennet””e girmeye sebep olacağını, güzel ahlâklı bir insana Cennet””in yukarı kısmında bir ev (köşk) verileceğini, Peygamber””e en sevgili olan kimsenin ve Kıyâmet””te onun meclisine en yakın olacak insanın ahlâkı güzel olan kişi olacağını bildirmiştir. (Riyazu””s-Sâlihîn, 1/49-54).

Muhaddisler, Hz. Peygamber””in bizzât yaşadığı ve ümmetine tavsiye ettiği edeb ve ahlâk kâidelerini ihtivâ eden hadîsleri, tasnîf ettikleri hadîs kitaplarında “Kitâbu””l-Edeb”, “Bâbu””l-Edeb” gibi başlıklar altında toplamışlardır. (bk. Buhârî Edeb; Müslim Edeb, Muvattâ Hulk…)

Buna ilâveten İmâm Buhârî, “El-Edebu””l- Müfred” isimli kitâbını, Hz. Peygamber””in (s.a.s.) ahlâkî yaşayış ve emirleri ile ilgili hadîslerini derleyerek meydâna getirmiştir.

Rivâyetlerle sâbit olan edeb ve güzel ahlâk hakkındaki Peygamberî emirler, bütün ümmeti ilgilendirdiği için, edeb verme ve terbiye etme konumunda olan her kişinin, bu emirleri, önce şahsında tatbik etmesi, daha sonra da terbiyesi altında bulundurduğu kişileri bu güzel ahlâk ile ahlâklandırmaya çalışması gerekir. “Ey inananlar, nefsinizi ve ehlinizi, tutuşturucusu taşlar ve insanlar olan ve kâfirler için hazırlanmış bulunan Cehennem ateşinden koruyunuz” (Tahrîm, 66 / 6) buyuran Cenâb-ı Allah, hem nefsimizi, hem de elimiz altında yetiştirmekle mükellef bulunduğumuz çoluk-çocuğumuzu, Allah ve Peygamberi””nin râzî olduğu güzel ahlâk ile ahlâklandırmak sûretiyle Cehennem azâbından korumamız gerektiğini ifâde etmiştir.

Her insan, elinin altında bulundurduğu kimselerin her türlü hak ve hukûkundan, eğitim ve öğretiminden, terbiyesinden sorumludur. (Tecrîd-i Sarih trc., Hadîs no: 487)

Ebeveynin evlâd üzerindeki eğitiminin önemi hakkında Allah””ın Resûlü:

“Her doğan çocuk İslâm fıtratı üzere doğar. Bundan sonra anası, babası onu Yahûdi veya Nasrânî yahut ta Mecûsî yaparlar. Nitekim behîme, derli toplu bir behîme olarak doğurulur. Siz, kusursuz doğan bu hayvan yavrularının içinde kulağı, dudağı, burnu, ayağı, kesik olanını hiç görüyor musunuz? “ buyurmuştur. (Müslim, Kader, 25)

Hadîsi rivâyet eden Ebû Hureyre, devâmla: “İsterseniz şu âyeti okuyunuz” dedi: “O halde sen yüzünü bir muvahhid olarak dîne, Allah””ın o fıtratına çevir ki, insanları bunun üzerine yaratmıştır…” (er-Rûm, 30/30)

Zikredilen âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîf, insanın fıtraten temiz ve saf olduğunu, ahlâkın en güzeli olan İslâm””ı kabûle kâbiliyet ve istidâtlı bulunduğunu ortaya koyar. Ancak, insana verilen yanlış bir eğitim, onu kötü ahlâk sahibi ve inançsız bir insan durumuna getirir. Bu nedenle çevrenin ve ebeveynin çocuk üzerindeki te””dib ve terbiyesi tartışılmayacak kadar önemlidir. (Müslim, Kader, 22) Allah, insanı fıtraten temiz yarattığı halde, onun fıtratına uygun edebi verme işini babaya havâle etmiştir. Babanın evlâda en güzel ve kalıcı hediyesi, onu iyi terbiye etmesidir. Terbiye edilmiş sâlih bir evlâd, ölümünden sonra da baba için hayırlı amellerin yazılmasına sebep olur.

Ebû Hüreyre, Allah Resûlü””nün şöyle dediğini nakletmiştir:

BU HADÎSTE YER ALAN EDEBLER:

1) Rastladığı zaman din kardeşine selâm vermek. İslâm âlimlerinin çoğuna göre selâm vermek sünnet, almak ise farzdır. Başka hadîslerde selâmın yaygınlaştırılması ve bunun toplumda karşılıklı sevgi ve muhabbetin artmasına sebep olacağı bildirilmiştir.

2) Da?vete icâbet etmek. Bu da?vet düğün, sünnet cemiyeti ve benzerlerini kapsamına alır. Düğün davetine “velîme” denir ki, buna icâbet vâcibtir. Çünkü hadîste “Her kim velîme da?vetine icâbet etmezse, Allah””a ve Resûlü””ne isyân etmiş olur.” (el-Askalâni, Bülûğu””l-Merâm Trc. A. Davudoğlu, IV, 315) buyurulmaktadır. Diğer da?vetlere icâbet mendûptur. Çünkü onlar hakkında, velîmede olduğu gibi tahdîd yoktur.

3) Öğüt isteyene öğüt vermek. İstemeden nasîhatta bulunmak mendûptur. Çünkü hayra ve iyiliğe delâlettir.

4) Aksırır da “elhamdülillah” derse, bunu işiten “yerhamükellah” der. Hadîste: “Biriniz aksıracağı zaman hemen iki avucunu yüzüne koysun ve bunlarla sesini kıssın.” (Ebû Davûd, Edeb, 90) buyurulur. Aksırık tekerrür ederse, üç defaya kadar “yerhamükellah” (teşmit) da tekrarlanır. Aksırık insan için bir ni?mettir.

5) Hasta ziyâreti yapmak. Hasta ziyâretini farz-ı kifâye sayanlar varsa da, İslâm âlimlerinin büyük çoğunluğuna göre mendûptur. Bunda hastayı tanımakla tanımamak ve hısım olmakla olmamak aynıdır. Hz. Peygamber (s.a.s.), müslüman hastalar yanında gayr-ı müslim hizmetkârını ve İslâmiyetle şereflenmemiş olan amcası Ebû Tâlib””i ölüm döşeğinde ziyâret etmiştir. Hizmetçi, bu ziyâret bereketiyle İslâm””a girmiştir.

6) Cenâzede bulunmak. Cenâze tanıdık olsun veya olmasın, hâzır bulunmaya çalışmak gerekir.

Ebu Hüreyre””den rivâyet edilen başka bir hadîs şöyledir:

“Kendinizden aşağı olana bakın. Sizden daha üstün olana bakmayın. Çünkü bu türlü hareket, Allah””ın size olan ni?metini küçümsememeniz için daha uygundur.”

İnsanoğlu genellikle, kendisinden üstün bir kimse görünce, onun gibi olmak ister ve Allah””ın kendisine verdiği ni?metleri küçümser. Ötekine yetişmek için bu ni?metlerin artmasını diler. Fakat dünya işlerinde kendisinden aşağı olanların durumuna bakarsa, elindeki ni?metin kadrini bilir ve şükreder. Başka bir hadîste “Biriniz mal ve yaratılış(hilkat)ça kendinden üstün birini gördü mü, kendinden aşağı olana bakıversin.” (Buhârî, Rikâk, 30; Müslim, Zühd, 8; Tirmizî, Libas, 38)

Nevvâs b. Sem””ân (r.a.) Allah Resûlü””ne birr ve ism””in anlamını sormuş, o, şu cevabı vermiştir: “Birr, ahlâk güzelliğidir. İsm ise, kalbini râhatsız eden ve başkalarının bilmesini istemediğin şeylerdir.”

Güzel ahlâk şu hadîste ta?rîf edilir: “Güzel ahlâk, güler yüzlü olmak ve eziyet etmemektir.” (el-Askalânî, a.g.e., IV, 321)

İbn Mes””ûd (r.a.) Allah Resûlü””nün şöyle dediğini nakletmiştir:

“Eğer bir yerde üç kişi iseniz, kalabalığa karışmadıkça, ikiniz ötekini bırakarak gizli bir şey konuşmasın. Çünkü bu, onu üzer.” (Müslim, Selâm, 26, 27, 28; İbn Mâce, Edeb, 50).

İbn Ömer, Resûlullah””ın şöyle dediğini nakleder:

“Bir kimse, birini yerinden kaldırarak oraya kendisi oturamaz. Lâkin açılın ve genişleyin. “,

“Bir kimse yerinden kalkar da sonra o yere dönerse, orası için başkasından daha fazla hak sahibidir.”(Müslim Edeb, 21; Ebû Dâvûd, Edeb, 28-139).

İsrâftan sakınma ve ni?metin kadrini bilme ile ilgili bir hadîs şöyledir: “Birinizin lokması yemekte yere düşerse, üzerindeki bulaşığı gidersin ve yesin, onu şeytâna bırakmasın.”

SELÂMLAŞMADA ÂDÂB:

Ebû Hüreyre””den, Allah Resûlü şöyle buyurmuştur: “Küçük büyüğe, yürüyen oturana ve sayıları az olanlar çok olanlara selâm versin. “ (Buhârî, İsti””zân, 4-7; Müslim, Selâm, 1, Edeb, 46; İbn Hanbel, III, 444)

Hz. Câbir(r.a.)””den: “Yaya giden iki kişi karşılaştıklarında, hangisi önce selâm verirse, o daha fazla ecir kazanır” hadîsi rivâyet edilmektedir.

Ahlâk, ?hulk, huluk? kelimesinin çoğuludur ve Arapça bir kelimedir. Huy, tabiat mânasında kullanılır. İnsanın yaradılışından gelen ve cemiyet içinde yaşanarak kazanılan iyi ve güzel huylar, Kur””ân-ı Kerîm ve Sünnet””te sınırları çizilen, insanların iyiliğini ve mutluluğunu hedef alan kâidelerin hayâta geçirilmesiyle kazanılan iyi ve güzel davranışların bütünü. Zıddı, ahlâksızlıktır.

Her toplumun kendi sosyal yapısına göre ahlâk anlayışı vardır. Bir topluma göre ahlâkî bir davranış kabul edilen bir fiil, bir başka topluma göre ahlâksızlık olarak kabul edilebilir. İslâm dışı toplumlarda flört ve zinâ gibi fiiller, normal bir olay kabul edildiği halde, İslâmî toplumlarda bu durum, Allah””ın emri ile harâm kılınmış, en büyük ahlâksızlıktır. Öyleyse müslüman toplumumuza göre ahlâk ve ahlâksızlığın ölçüsünü Allah””ın yasakladığı ve yasaklamadığı fiiller olarak kabûl ederiz.

ÂYET VE HADÎSLER IŞIĞINDA ÂDÂB-I MUÂŞERETTEN ÖRNEKLER:

= Herkese karşı tatlı dilli, güler yüzlü, açık kalbli olmak. Allah, iyi huylu, güler yüzlü kimseyi sever.

= Herkes ile güzel görüşmek, halka eziyet vermekten sakınmak. “Müslüman, diğer müslümanların elinden ve dilinden emîn olduğu kişidir.”

= Kötülüğe karşı iyilikte bulunmak ve halkın eziyetlerine karşı sabırlı olmak. Allah katında sıddîkların mertebelerine erişmek için zulmedeni affetmek, irtibâtı kesenle irtibât kurmak, esirgeyene esirgemeden vermek gerekir.

= Küskünlüğe, dargınlığa, düşmanlığa son vermek. Müslümanın müslümanla üç günden fazla dargın durması helâl değildir.

= Dargın iki müslümanın arasını bulmaya çalışmak. Yalan söylemenin câiz olduğu yerlerden biri, dargınların barışmalarını sağlamak için söylenen yalandır. Bu da sadaka vermek kadar hayırlı bir iştir.

= İnsanların kusurlarını araştırmamak, bilakis bu kusurları örtmeye çalışmak. Başkasının kusurunu arayan, önce kendi kusurunu görmelidir. Başkasının kusurunu örten bir müslümanın kusurunu da Allah örter ve onu affeder.

= Dostlar birbirlerini arkalarından müdafaa etmelidir, haklarındaki yanlış fikirleri düzeltmelidirler. Kardeşine yardımda bulunana Allah da yardım eder.

= İnsanlara karşı kötü zan ve töhmette bulunmamak, nefret uyandırmamak, dedikodu yapmamak. Bu sözlerin konuşulduğu yerleri terketmek.

= Her insanla, kapasite ve mevkilerine göre konuşmak. Câhille ilmî konuşma yapılamayacağı gibi, âlimle de câhille konuşulduğu gibi konuşulmaz. İnsanlara akıllarına göre hitap edilmelidir.

= Büyüklere hürmet ve saygı; küçüklere, düşkünlere şefkat ve merhamet; özellikle aile arasındaki fertlere iyi muamele etmek İslâm””ın esaslarındandır. Allah ana babaya saygısızlık bir tarafa “öf” demeyi dahi yasaklamıştır. Başkasına merhamet etmeyene merhamet olunmaz.

= Herkes hakkında hayır dilemek ve, yardımda bulunmak müslüman kardeşliğinin bir özelliğidir. Ancak bu yardımlaşma kötülükte değil, iyilikte olmalıdır. Mümin kendisi için arzu ettiği güzel şeyleri Müslüman kardeşi için de arzu etmelidir. Kendini kötülüklerden koruduğu gibi etrafındakileri de korumaya çalışmalıdır.

= Selâm, müslümanlar arasında sevgi bağlarının kurulmasında önemli bir araçtır. Selâm vermek sünnet, almak ise farzdır. Peygamberimiz (s.a.s.) selâmı yaymamızı, tanısak da tanımasak da her müslümana selâm vermemiz gerektiğini bununla da imanımız olgunluğa erdiği için Cennet””e gireceğimizi müjdelemiştir. Bu nedenle gençler ihtiyarlara, binek üzerinde olanlar yürüyenlere, yürüyenler oturanlara, arkadan gelenler önden gidenlere, bir kişi çok kişiye selâm vermelidir. Selâma daha güzel bir şekil de karşılık vermek gerekir. “es-Selâmü aleykum” diyene “ve aleykümü””s-selâm ve rahmetullâhi ve berekâtüh” denmelidir. Verilen selâmı alma durumunda olmayana selâm vermek mekruhtur. Yemek yiyene, namaz kılana, Kur””ân okuyana, hutbe dinleyene selâm verilmemelidir. Kâfirlere selâm verilmez. Açıktan açığa Allah””ın emrini çiğneyen ve bu hâlinde ısrârlı olana da selâm verilmez. Topluma verilen selâma bir kişi karşılık verirse, diğerlerinin selâm alma sorumluluğu kalkar. Selâm getiren birinden selâmı almak, mektupta yazılı selâma ya mektupla ya da o anda sözle karşılık vermek gerekir. Eve girerken ev halkına selâm verildiği gibi ayrılırken de selâm vererek ayrılmak fazîletli bir iştir. Boş bir yere girilirken de “es- selâmü aleynâ ve alâ ibâdillahi””s-sâlihîn” diyerek selâm verilir. Selâm, müminin mümine yaptığı hayırlı bir duadır. “Allah””ın selâmı, rahmeti ve bereketi üzerine olsun”mânasına gelen selâmlaşmanın yerini basit kelimeler tutmaz.

= Karşılaşan iki müslüman birbirlerinin ellerini tutarak müsafaha* eder, Peygamber””e (s.a.s.) salavât okur, hal hatır sorarlar. Bu durumda olan kişiler henüz birbirlerinden ayrılmadan Allah onlara mağfiret eder.

= Aksırana karşı hayır dua etmek. Aksıran kişi “elhamdülillah” der, yanındaki müslüman “yerhamükellah” yani“Allah sana merhamet etsin” diye dua eder, aksıran kişi de “yehdîna ve yehdîkumullah ” yani Allah bizi de sizleri de hidâyete dâim kılsın” diye karşı duada bulunur. Buna “teşmît” denir.

Müddessir sûresi 4. âyetinde “Giydiklerini temizle. Kötü şeylerden sakın” şeklinde temizlik emredilmektedir. Giydiklerini temizlemek kalbi, ahlâkı ve ameli temizlemeden kinâye olarak kullanılmaktadır. Elbiseyi giyen şahsın ve onun dokunduğu her şeyin temizliği Kur””an ahlâkına uymanın gerektirdiği bir temizliktir. Her türlü nefsânî arzulara, şeytânî hileler ve alışkanlıklara mârûz kalan bir ortamda Kur””an””ın öngördüğü temizliğe dikkat etmek ve onu gerçekleştirmek insana büyük bir izzet kazandıracağından maddî ve manevî yönden temiz olmayan kimselerin kirlerine bulaşmadan ayrılmak mümin için önemli bir davranıştır. Bâtıl inanışları, kötü âdet ve alışkanlıkları câhiliyyet halkının daldığı ve insanı lekeleyen ve âhirette sorumlu tutacak her türlü bâtılı terketmek Kur””an ahlâkının istediği muaşeret edeplerindendir.

Gönlün temiz tutulması da Kur””an-ı Kerim””de emredilmiştir. “Bilmediğin şeyin ardına düşme; doğrusu, kulak göz ve kalb bunların hepsi o şeyden sorumludur” (el-İsrâ, 17/36) buyrulması bunun açık delillerindendir.

= Müslüman gittiği meclise temiz elbiseyle gitmelidir. Yaşlı ve bilgili kimselerden üstte oturmamalı, kendine söz düşmedikçe konuşmamalı, söylenilen faydalı şeyleri dinlemelidir. Sonradan gelenlere yer vermeli, birbirlerine karşı güler yüzlü, tatlı sözlü olmalıdır. Meclisten ayrılırken arkadaşlarından izin alarak ve selâm vererek ayrılmalıdır.

“Ey inananlar, toplantılarda size ””yer açın”” denince yer açın ki Allah da size genişlik versin. ””Kalkın”” dendiği zaman da hemen kalkın ki Allah içinizde inanmış olanları ve kendilerine ilim verilenleri derecelerle yükseltsin. Allah, işlediklerinizden haberdardır” (el-Mücadele, 59/11) buyrularak bir toplum kuralı belirtilmiş olmaktadır. Bu kural cemiyet ve cemaat muaşeretindendir.

= Müslümanlar uygun zamanlarda mümin kardeşlerini, büyüklerini ve yakın akrabalarını ziyaret etmeli, onların gönüllerini hoş etmeye çalışmalıdır. Ancak ziyâretin, çok uzun ve usandırıcı olmamasına özen göstermelidir. Ziyârete gelenlere imkân nisbetinde ikram etmelidir. Allah””a ve âhirete inanan, misâfirine izzet ve ikramda bulunmalıdır.

= Müslüman, din kardeşinin davetine icabet eder, ziyâretinde bulunur. Böylece aralarında muhabbet artmış olur. Peygamber (s.a.s.), “Sizden birinizi kardeşi düğün yemeğine veya benzer bir ziyâfete davet edince icabet etsin” buyurmuştur. Ancak bu tür yerlerde Allah””ın yasakladığı içki ve benzeri şeyler bulunuyorsa oraya gitmemelidir. Kötülükleri engelleyeceğine kanaat getirirse, gidebilir. Merâsimler külfetten ve gösterişten uzak olmalıdır.

= Müslümanlar, din kardeşleri yanlarına geldiklerinde, hürmet olsun diye ayağa kalkabilirler.Âlim zatların ellerini öpmek câizdir. Ancak dünyalık bir menfaat elde etmek için el öpmek, boyun bükmek, hele hele dalkavukluk yapmak asla doğru değildir. Büyüklerin huzurunda yerlere kadar eğilmek ve yeri öpmek haramdır.

= Müslümanlıkta komşuluğun büyük ehemmiyeti vardır. Komşu haklarına son derece riayet etmeli, onlara zarar verecek her türlü hareketlerden kaçınmalıdır. Kötülüklerinden, komşusu emin olmayan kimse gerçek mümin olamaz.

= Hastaları ziyârette bulunmak, onların afiyetlerine dua etmek dinî bir görevdir. Hz. Peygamber (s.a.s.) bir hadîsinde: “Beş şey vardır ki, kardeşine karşı müslümana vazife olur. Bunlar da, verilen selâmı iâde, aksırana hayır dua, davete icâbet, hastayı ziyâret ve cenazeleri mezara kadar takip etmektir” buyurmuştur. Müslümanlar, vefat eden din kardeşlerinin cenazelerini kabirlerine kadar üzüntülü ve düşünceli götürür kabre defnederler, haklarında rahmetle duada bulunurlar. İmkân buldukça müslümanın cenaze namazını da kılmalıdır. Kabirlerini ziyâret ederek haklarında hayır duada bulunmak bir vefa borcudur. Ancak kabir ziyâretleri İslâmî ölçüler içerisinde olmalı, aşırı ta””zim hareketlerinden sakınmalıdır. Kabir ziyâreti insana ölümü ve geleceğini hatırlatır, uyanmaya vesile olur.

= Evlere ve odalara girerken usule riayet etmek gerekir. Cahiliye devrinde evlere hücum edilircesine girilirdi. Ziyâretçi eve girer ve girdikten sonra da ””girdim”” diye seslenirdi. Çok defa, ev sahibinin ailesiyle onları başkasının görmesi doğru olmayan hâlde, kadın veya erkeğin avret yerlerinin açık olduğu olurdu. Bu hâl, üzüntü verip gönülleri yaraladığı gibi, evleri emniyet ve huzurdan yoksun bırakırdı. Ayrıca gözler, tahrik edici yerlere takıldığı zaman, nefisleri bu şekilde fitneye sürüklerdi.

İşte bu sebepten dolayı Allah, Müslümanları, yüksek bir âdâb-ı muaşeretle terbiye etmiştir. Evlere girmeden izin isteme âdâbı ve ev halkına güven verip onlardan kuşkuyu gidermek için girmezden evvel selâm verme âdâbını getirmiştir.

“Ey inananlar, kendi evlerinizden başka evlere, izin alıp halkına selâm vermeden girmeyiniz. Herhalde bunun, sizin için daha iyi olduğunu düşünüp anlarsınız.” “Eğer orda kimseyi bulamazsanız size izin verilinceye kadar içeri girmeyin. Bu sizin için daha iyidir…” (en-Nur, 24/27-28).

Aynı şekilde erginlik çağına erişmemiş çocuklarla hizmetçilerin başkalarının odalarına girerken izin almaları yolunda eğitilmeleriyle bunların girmesinin ancak hangi vakitlerde olabileceği de belirtilmiştir:

“…Sizden henüz erginlik çağına erişmemiş çocuklar üç vakitte sizden izin istesinler. Sabah namazından önce, öğlenden sonra elbisenizi çıkarıp yatacağınız vakit ve yatsı namazından sonra. Bunlar, sizin üstünüzün açılabileceği üç vakittir. Bunun dışında ne size ne de onlara bir günah yoktur. “ (en-Nur, 24/58).

İşte böylece İslâm, gerek başkaları için gerek ev halkı için çiğnenmesi asla doğru olmayan özel bir dokunulmazlık koymuştur. İslâm””da devletin temeli aile olduğundan, insanlar evlerinde yabancı kimselerin anî baskınlarına maruz bırakılmaz. Ancak ev sahiplerinden izin isteyip, onların müsâadesi alındıktan sonra girilebilir.

= Müslümanın davranışları yumuşak ve yavaş olmalıdır. Bu muaşeret kuralı için Kur””an-ı Kerim””de tavsiye ve emir buyrulan açık ve anlaşılır şu âyet ne güzeldir:

“İnsanları küçümseyip yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme. Zira Allah, kendini beğenip övünen kimseyi sevmez. Yürüyüşünde mutedil ol, sesini de kıs. Çünkü seslerin en çirkini eşeklerin sesidir.”(Lokman, 31/18-19).

= Müslüman doğru sözlü olmalıdır. Kur””an-ı Kerim, Müminlerin doğru ve dikkatli konuşmasını, söyleyecekleri sözü ölçülü ve bu sözün nereye varacağını düşünerek söylemelerini emretmekte ve onları sâlih amele yol açan güzel söz söylemeye yönlendirmektedir. Çünkü Allah, doğruların, doğru sözlülerin yardımcısıdır. Doğru sözlülerin hareketlerini hatadan korumayı, işlerini düzeltip yoluna koymayı kendilerine bir mükâfat olarak vâdetmiştir. Bu güzel davranışı yerine getiren müminin hatalarını Allah””u Teâlâ””nın bağışlaması ne engin bir rahmettir. İnsanoğlunu da ancak Allah””ın bu bağış ve rahmeti kurtarabilir:

“Ey inananlar, Allah””tan korkun ve doğru söz söyleyin ki Allah işlerinizi düzeltsin ve günahlarınızı bağışlasın. Kim Allah””a ve Resûlüne itaat ederse büyük bir başarıya erişmiş olur.” (elAhzab, 33/71)

= Müslüman israf etmemelidir. İsrâf, herhangi bir şeyi gereğinden fazla kullanmak demektir. “…Yeyin, için fakat israf etmeyin, Allah israf edenleri sevmez.” (el-A””raf, 7/31) buyurulmaktadır. Yine “…Allah, israfçı ve yalancı kişiyi hidâyete erdirmez.” (el-Mü””min, 40/28) düsturu yer almaktadır. En””am Sûresi 141. âyeti de yine bu hükmü beyan etmektedir: “..İsraf etmeyin, çünkü Allah israf edenleri sevmez.”

İnsan iyilik yaparken de isrâf yapmamalıdır. “…Onlar infak ettikleri zaman bile israf etmezler.” (el-Furkan, 25/67)

Ayrıca kusurları bağışlamak, her işi güzel bir niyetle ve saf bir kalb ile yapmak, işlerinde doğruluktan ayrılmayıp dirayet ve akıl dairesi içinde yürütmek, büyüklerin dine uygun emirlerine itaat etmek, halkın itimadını ve güvenini kazanmak, her işte aşırı gitmemek, münasip kişilerle güzel bir sûrette görüşüp konuşmak, kendisine emânet edilen sırlara ve eşyaya hainlik etmemek, zulümden uzaklaşarak insafla hareket etmek, insanlara karşı mütevâzî olmak, sözünde durarak ahdine vefa göstermek, ihtiyaç sahiplerine karşı cömertçe davranmak, insanlar hakkında daima iyi zan beslemek, lüzumsuz ve kalb kırıcı sözlerden sakınmak, her yaptığı işi hakkâniyet ölçüleri içinde yapmak, kızgınlık ve şiddetten sakınarak yumuşak huylu olmak, namusu, haysiyeti ve mukaddes değerleri korumak, daima hayır ve iyilik yolunu tutmak, dostluğa önem vermek, hakkına razı olmak, vaktini boşa geçirmeden çalışmak, korkaklığı terkederek yiğit ve cesur olmak, yapılan iyiliklere karşı teşekkür etmek, şehevî duygularına hakim olmak her türlü belâ ve musîbetlere sabretmek, bir işte azim ve sebat sahibi olmak, günahlardan kaçınmak, herkesin mertebesini bilip hakkında ona göre muamele etmek, kanaat sahibi olmak, şaka ve nüktelerinde bile ahlâk dışı olmamak, başkalarını kötülemekten kaçınmak, kendini yüksek görmemek, içi başka dışı başka olmamak, insanlığa ve inançlarına uygun olan her şeyi yapmak, bu işi yapmadan evvel o işin ehli ile istişâre””de bulunmak, yaptığı iyilikleri başa kakmamak, ağır başlı ve vakur olmak, koğuculuk yapmamak gibi güzel meziyetler insanlar arasında saygınlık ve muhabbet doğurur. Bunlara riayet etmek İslâm””ın ortaya koyduğu muaşeret âdâbındandır.

İNSANLIK NİÇİN SON PEYGAMBER MUHAMMED ALEYHİSSELÂMA MUHTAÇTIR?

Burada ifâde edelim ki, bütün insanlığın buhrân, bunalım, huzûrsuzluk ve kaos içerisinde bulunduğu günümüzde, biz müslümanlar için, kâinâtın Efendisi Muhammed aleyhisselâmı, lâyıkı vechile beşeriyete tanıtmak bir insanlık, müslümânlık ve vefâ borcudur.

Târih boyunca, hayâtı, en ince teferruâtıyla ortaya konulan yegâne zât olan Hazret-i Peygambere, insânlığın ne kadar muhtâç olduğunu ifâde için, dünyâ çapında meşhûr bazı kimselerin, O?nunla ilgili ve İslâm Dîni hakkındaki bazı sözlerini okumak çok faydalı olacaktır. Ancak bu makâlemizde yerimiz müsâid olmadığı için, onu inşâallah başka bir makâlemizde ele alalım.

Bir insanda bulunabilecek, görünür-görünmez bütün iyilikler, üstünlükler ve güzellikler kendisinde toplanmış olan, dünyâ ve âhiretin Efendisi, insanların ve cinnîlerin Peygamberi olan Resûl-i Ekrem Muhammed aleyhisselâm?ı gündemde, akıllarda ve fikirlerde, hâtırlarda ve gönüllerde tutmak, bütün insanlara tanıtmak ve sevdirmeye çalışmak çok şerefli bir iştir.

Bilindiği üzere, O?nun çalışmalarıyla, Cenâb-ı Hakk?ın da lutfuyla, târîhte ?Câhiliye dönemi? diye anılan zulmetli, karanlık devre bitmiş, bir ?asr-ı saâdet? meydâna gelmiştir. Dünyâda, bu asrın bir benzeri, bugüne kadar görülmemiş, kıyâmete kadar da görülemiyecektir.

Şüphesiz ki, Allahü teâlâ, yarattığı şu mükemmel âlemle, kendi varlığını belli ettiği gibi, kullarına çok acıdığı için, var olduğunu ayrıca ?Peygamber?leri vâsıtasıyla da bildirmiştir. Dünyâya gönderilen ilk insan Âdem aleyhisselâmdan başlayarak, Sevgili Peygamberimize gelinceye kadar her asırda, dünyânın her tarafındakiinsanlar arasından en iyi, en üstün olarak seçtiği bir zâta(Peygambere), ?melek?le haber göndererek, kendi varlığını, isimlerini ve sıfatlarını bildirmiştir. Bu ?Peygamber?lerle, insanların dünyâda ve âhirette râhat etmeleri, huzûr içerisinde, iyi bir şekilde yaşamaları için, emirlerini ve yasaklarını, yanî ne yapmaları ve nelerden sakınmaları lâzım olduğunu açıklamıştır.

Peygamberler, Yüce Allah tarafından seçilip beşeriyete gönderilmiş insanlardır. Ümmetlerini, Cenâb-ı Hakk?a çağırmak, sapık, yanlış yoldan, doğru yola, saâdet yoluna çekmek için gönderilmişlerdir. Dâvetlerini kabûl edenlere, ?Cennet?i müjdelemişler, inanmayanları ?Cehennem? azâbı ile korkutmuşlardır. Onların Allâhü teâlâdan getirdikleri her haber doğrudur, yanlışlık ihtimâli yoktur.

Peygamberler hakkında, Kur?ân-ı kerîm?de bazı âyet-i kerîmelerde meâlen buyuruluyor ki:

?(Îmân edenleri Cennetle) müjdeleyici, (küfredenleri de Cehennemle) korkutucu olarak peygamberler gönderdik ki, bu peygamberlerin gelişinden sonra insanların (yarın) kıyâmette: (Bizi îmâna çağıran olmadı)diye Allâh?a bir huccet ve özürleri olmasın. Allah azîzdir, hükmünde hikmet sâhibidir.? (Nisâ sûresi, 165)

Demek ki Peygamberler, insanlara hem müjde vermek, hem de onları korkutmak için gönderilmişlerdir. Böylece, insanların Allahü teâlâya özür, bahâne ileri sürmeleri önlenmiştir.

?…Peygamberler göndermedikçe azap yapmayız.? (İsrâ sûresi,15)

?Peygamberin, üzerinizdeki (vazîfesi) ancak ilâhî emirleri teblîğdir. Allâh, açıkladığınız ve gizlediğiniz(sözlerle hareketlerinizin) hepsini bilir.? (Mâide sûresi, 99)

?Allâh?ı ve resûllerini inkâr eden kâfirler, Allâhü teâlânın emirleriyle Peygamberlerinin emirlerini birbirinden ayırmak istiyorlar. ?Bir kısmına inanırız; bir kısmına inanmayız? diyorlar. Îmân ile küfür arasında bir yol açmak istiyorlar. Onlar(ın hepsi) hakîkaten kâfirdirler. Kâfirlere, çok acı azâbları(Cehennem azâbını) hazırladık.? (Nisâ sûresi, 150-151)

Sözlerimize, son devir ulemâsının büyüklerinden ve Sevgili Peygamberimizin torunlarından olan Seyyid Abdülhakîm Arvâsî?nin (rahmetullahi aleyh) bir sözüyle devâm edelim:

?Her Peygamber, kendi zamânında, kendi mekânında, kendi kavminin hepsinden, her bakımdan üstündür. Muhammed aleyhisselâm ise, her zamânda, her memlekette, yanî dünyâ yaratıldığı günden, kıyâmet kopuncaya kadar, gelmiş ve gelecek, bütün varlıkların, her bakımdan en üstünüdür. Hiç kimse, hiçbir bakımdan O?nun üstünde değildir. Bu güç bir şey değildir. Dilediğini yapan, her istediğini yaratan, O?nu böyle yaratmıştır. Hiçbir insanın O?nu medhedecek gücü yoktur. Hiçbir insanın, O?nu tenkîd edecek iktidârı yoktur.?

Eski Peygamberlerin kitâpları ve sözleri zamanla değiştirilmiş, eski dînler unutulmuştur. Yüce Allah, insanlara acıdığı için, kullarına son bir Peygamber ve yeni bir dîn (İslâmiyet) göndermiştir. Bu dîni (İslâmı) kıyâmete kadar koruyacağını, bozulmamış olarak her yere yayacağını müjdelemiştir.

Peygamberlerin sonuncusu, Muhammed aleyhisselâmdır. O?nun dîni, bütün dînleri nesh etmiş, yürürlükten kaldırmıştır. O?nun kitâbı, geçmiş kitâpların en iyisidir. O?nun getirdiği dîn, kıyâmete kadar bâkî kalacaktır. Kimse tarafından değiştirilemeyecektir.

SON PEYGAMBER MUHAMMED ALEYHİSSELÂM HAKKINDA BAZI BATILILARIN SÖZLERİ

Tarihimizde Karahanlılar, Gazneliler, Timuroğulları, Babürlüler, Selçuklular ve Osmanlılar, bütün insanlığa çok hayırlı hizmetler yapmış ve çok yüksek medeniyetler sergilemişlerdir. Bu medeniyetlerin temelleri, tâ Sevgili Peygamberimizin ?Hicret-i Nebeviye?lerinden sonra Medîne-i münevverede kurdukları İslâm devletine dayanır.

Bu yüksek medeniyetlerin temellerini atan Sevgili Peygamberimiz, dost-düşmân herkesin dikkatlerini çekmiş, pek çok kimse, imkânları nisbetinde o zâtı tedkîk etmiş, incelemelerinin sonucunda bazı değerlendirmeler yapmışlardır.

Biz, burada, onlardan sadece 4 tanesinin sözlerini ele almak istiyoruz:

Dünyaca tanınmış büyük Fransız edîbi ve devlet adamı Alphonse Lamartine (21 Ekim 1790 – 28 Şubat 1869), ?Histoire de Turquie = Türkiye Tarihi? adlı eserinde Muhammed aleyhisselâm için şöyle diyor:

?Hz. Muhammed (aleyhisselâm) bir yalancı peygamber miydi? O?nun eserlerini ve târîhini inceledikten sonra bunu düşünemeyiz. Çünkü yalancı peygamberlik, iki yüzlülüktür. İki yüzlülükte inandırma kuvveti yoktur; nasıl ki, yalanda da doğruluğun kudreti bulunmaz.

Mekanikte bir cisim atıldığı zaman onun varabileceği yer, fırlatma gücü ile orantılıdır. Bir manevî ilhâmın gücü de, onun meydana getirdiği eser ile orantılıdır. Bu kadar çok şey taşıyan, bu kadar uzaklara kadar yayılan ve bu kadar uzun zaman aynı kudrette devâm eden bir ?fikir? yani İslâmiyet yalan olamaz. Bunun çok samîmî ve çok inandırıcı olması gerekir. O?nun hayâtı, uğraşmaları, memleketinin hurâfelerine ve putlarına karhamânca saldırıp onları parçalaması, puta tapan çoğunluğun hiddetlerine karşı koymak ataklığı, kendine saldırdıkları hâlde, 13 sene Mekke?de buna dayanması, hemşehrileri arasında türlü hâdiseler çıkartmak ve kendini âdetâ kurbân yerine koymak gibi hâllere tahammül etmesi, Medîne?ye hicreti, durmadan yaptığı teşvîkler ve verdiği vaazlar, çok üstün düşmân kuvvetleriyle yaptığı savaşlar, kazanacağına olan itimâdı, en büyük felâket zamanında bile duyduğu insân üstü güvence, zaferde bile gösterdiği sabır ve tevekkül, sözlerini kabûl ettirme hırsı, sonsuz ibâdeti, Allâh?la mukaddes konuşmaları, ölümü, ölümünden sonra da devâm eden şân ve şerefi, zaferleri O?nun hiçbir zamân, yalancı bir peygamber olmadığını, tâm aksine büyük bir îmâna sâhip bulunduğunu gösterir.

Filozof, hatîp, peygamber, kânûn koyucu, cenkçi, insân düşüncelerini etkileyici, yeni îmân esâsları koyan ve yirmi büyük dünya imparatorluğu ile bir büyük İslâm devleti kuran kişi: İşte Muhammed (sallallahü aleyhi ve sellem) budur! İnsanların büyüklüğünü ölçmek için kullandıkları bütün mikyâslarla ölçülsün; acabâ O?ndan daha büyük bir şahıs var mıdır? Olamaz!?

Yine târihe, dünyanın en büyük askerî dehâlarından biri, aynı zamanda kıymetli bir devlet adamı olarak geçen Fransız İmparatoru Napoléon Bonaparte (15 Ağustos 1769 – 5 Mayıs 1821), ?Bonaparte et İslâm? isimli kitapta belirtildiğine göre şöyle diyor:

?Allah?ın varlığını ve birliğini, Mûsâ kendi milletine, Îsâ Romalılara, fakat Muhammed (aleyhisselâm) bütün eski dünyâya bildirdi. Arabistan tamâmiyle putperest olmuştu. Îsâ?dan altı asır sonra Muhammed (aleyhisselâm) kendisinden evvel gelmiş olan İbrâhîm, İsmâîl, Mûsâ ve Îsâ?nın (aleyhimüsselâm) Allah?ını Araplara tanıttı.

Arapların yanına sokulan Aryenler, hakîkî İsâ dînini bozarak onlara ?Allâh, Allâh?ın oğlu, Rûhu?l-kudüs? gibi, üçlü, kimsenin anlayamayacağı akîdeleri [teslîs akîdesini] yaymaya çalışıyor, şarkın sulh ve huzûrunu tamâmen bozuyorlardı. Muhammed (aleyhisselâm) onlara doğru yolu gösterdi. Araplara, yalnız bir tek Allâh olduğunu, O?nun babasının da, oğlunun da bulunmadığını, böyle birkaç Allâh?a tapmanın, puta tapmaktan kalan saçma bir âdet olduğunu anlattı.?

Hindistan?ı İngiliz sömürgesi olmaktan kurtaran Hint?li lider Mahatma Gandhi (1869 – 30 Ocak 1948) ,İslâm dînini, Kur?ân-ı kerîmi ve Peygamberimizi inceledikten sonra şunları söylemiştir:

?İslâm dîni yalancı bir dîn değildir. Hintlilerin bu dîni saygı ile incelemelerini isterim. Onlar da İslâmiyeti benim gibi seveceklerdir. Ben, İslâm dîninin Peygamberinin ve O?nun yakınında bulunanların nasıl hayât sürdüklerini bildiren kitapları okudum. Bunlar beni o kadar ilgilendirdi ki, kitaplar bittiği zaman bunlardan daha fazla olmamasına üzüldüm.

Ben şu kanâate vardım ki, İslâmiyetin sür?atle yayılması, kılıç yüzünden olmamıştır. Aksine her şeyden evvel sâdeliği, mantıkî olması ve Peygamberinin büyük tevâzuu (alçak gönüllülüğü), sözünü dâimâ tutması, yakınlarına ve müslümân olan herkese karşı sonsuz bağlılığı yüzünden, İslâm dîni birçok insan tarafından seve seve kabûl edilmiştir.?

Dünyânın tanıdığı en büyük ilim adamlarından biri olan İskoçya?lı Thomas Carlyle ( diyor ki:

?Hz. Muhammed (aleyhisselâm) gelmeden evvel Arapların bulundukları yerlere kocaman bir ateş parçası sıçramış olsaydı, kuru kum üzerinde kaybolup gidecek ve hiç iz bırakmayacaktı. Fakat Muhammed aleyhisselâm gelince, bu kuru kum dolu çöl, sanki bir barut fıçısına döndü. Delhi?den Granada?ya kadar her taraf birdenbire semâya yükselen alevler hâline geldi. Bu büyük zât sanki bir şimşekti. O?nun etrafındaki bütün insanlar, O?ndan ateş alan parlayıcı maddeler hâline dönüştüler.?

Şimdi de ?İNSANLARIN EN İYİLERİ? hakkında, Sevgili Peygamberimizin buyurdukları bazı hadîs-i şerîflerini zikretmek istiyoruz:

?İnsanların hayırlısı (en iyisi), insanlara faydalı olandır.?

?Bir kavmin( topluluğun) efendisi, onlara hizmet edendir.?

?İnsanların en iyisi, insanlara iyilik edendir.? [İmâm Ahmed]

?Arkadaşın iyisi arkadaşına, komşunun iyisi ise komşusuna iyilik edendir.? [Tirmizî]

?En iyiniz, kendisinden hep iyilik beklenen ve kötülük etmeyeceğinden emîn olunandır.? [Tirmizî]

LÂYIK OLANA DA, OLMAYANA DA İYİLİK EDİLEBİLİR

Peygamber Efendimizin, insanlara ne kadar güzel tavsiyeleri var:

?Lâyık olana da, olmayana da iyilik et. Eğer lâyık olana iyilik edersen ne iyi. Eğer o kimse iyiliğe lâyık değilse, sen, iyilik ehlinden olursun.? [İbnü?n-Neccâr]

Atalarımız da: ?İyiliği yap denize at, bilmezse balık, elbette takdîr eder Hâlık? demişlerdir.

İNSANLARI SEVİNDİRMELİ

İnsanlara herhangi bir şekilde hizmet etmek, onlara faydalı olmak ve yine herhangi bir suretle onları sevindirmek, mukaddes dînimiz İslâmiyette büyük sevâp kazanmaya vesiledir.

Nitekim Peygamber Efendimiz buyurmuşlardır ki:

?Farzlardan sonra en kıymetli amel, müslüman kardeşini sevindirmektir.? [Taberânî]

?Allahü teâlânın en sevdiği iş, elbise vererek veya doyurarak yahut başka bir ihtiyâcını karşılayarak, bir mü?mini sevindirmektir.? [Taberânî]

Bu konuda Sevgili Peygamberimizin başka müjdeleri de vardır:

?Dîn kardeşinin bir işini yapana binlerce melek duâ eder. O işi yapmaya giderken, her adımı için bir günahı affolur ve kendisine kıyâmette ni?metler verilir.? [İbn-i Mâce]

?Bir kimse, dîn kardeşinin râhata kavuşması veya sıkıntıdan kurtulması için hükümet adamlarına gidip uğraşırsa, kıyâmette sırât köprüsünden, çok kişinin ayaklarının kaydığı zaman, Allah, onun sür?atle geçmesi için yardım eder.? [Taberânî]

?Her iyilik sadakadır.? [Tirmizî]

?Hayra vesile olan, hayrı işlemiş gibidir. Allahü teâlâ, sıkıntıya düşene yardım edeni sever.? [İbnü?n-Neccâr]

?Amellerin en faziletlisi, bir müminin aybını örtmek, karnını doyurmak ve bir ihtiyacını karşılamak suretiyle onu sevindirmektir.? [Taberânî]

?Kalbler, kendîne ihsân edene sevgi, kötülük edene de nefret duyacak şekilde yaratılmıştır.? [Ebu Nuaym]

ELE GEÇEN Nİ?METLERİ İNSANLARA HİZMETTE KULLANMALI

Ele geçen mevkı, makam, akademik kariyer, mâlî imkân (para-pul, mal-mülk, servet ü sâmân) gibi bütün ni?metler insanlara, millete-memlekete, vatana, devlete, müslümanlara, İslâmiyete hizmette kullanılmalıdır. Bu durum, hem o ni?metlerin kendisine verilmesinin sebebi, hem de imtihânı kazanmasının şartlarından biridir. Nimet sâhibi, kendisine verilen ni?metlerle başkalarına hizmet ederse, insanlara iyilik yaparsa, onların ihtiyaçları için harcarsa, hem elindeki o ni?metler kendisinde kalır, hem de nimetleri arttırılır, kendisine yeni nimetler verilir.

Nitekim Peygamber Efendimiz, hadîs-i şerîflerinde buyurmuşlardır ki:

?Allahü teâlâ, bazılarına dünyada çok ni?met vermiştir. Bunları, kullarına faydalı olmak için yaratmıştır. Bu ni?metleri, Allahü teâlânın kullarına ulaştırırlarsa, ni?metleri azalmaz; ulaştırmazlarsa, Allahü teâlâ da, ni?metlerini bunlardan alır, başkalarına verir.? [Taberânî]

?Allahü teâlâ, bazılarını, halkın ihtiyaçlarını karşılamak, onlara yardımcı olmak için yaratmıştır. İhtiyaç sahipleri bunlara başvurur. Bunlar için âhirette azâp korkusu olmaz.? [Taberânî]

?Duâsının kabûl, kederinin yok olmasını isteyen, darda kalanı ferâhlandırsın!? [İbn-i Ebi?d-dünyâ]

?Kim, arkadaşının ihtiyâcını görürse, Allah da onun ihtiyâcını karşılar.? [Taberânî]

?Bir müslümanın sıkıntısını giderene, Allahü teâlâ iki nûr verir. Bu iki nûrla Sırât?ta o kadar çok kimse aydınlanır ki, sayısını ancak Allah bilir.? [Taberânî]

?Müslüman kardeşini sevindirmek mağfirete sebep olur.? [Taberânî]

ARKADAŞLIKTA GÜZEL AHLÂK

Arkadaşlık ya””ni bir kimseyle arkadaş olabilmek, güzle huyun meyvesidir. İnsanlarla dostluk kuramamak, onlarla iyi münasebette bulunmamak ise, kötü huyun neticesidir. Güzel ahlâk, insanların birbirini sevmesini, kötü ahlâk ise insanlar arasında düşmanlığı icabettirir. Bu sebeple güzel ahlâkın dînimizde çok önemli bir yeri vardır. Hadis-i şerifde:

(İnsanları Cennete sokan Allah korkusu ve güzel ahlâktır) buyuruldu.

Güzel huy, insanın süsü, zinetidir. Bir insanda bulunması gereken en güzel şey, güzel ahlâk sahibi olmaktadır. Peygamber efendimiz:

(İnsanlara verilen en güzel şey, güzel ahlâktır) buyurmuşlardır.

Herkes kendisini, güzel huylu zanneder ve kendîne göre güzel huyun, ahlâkın bir tarifini de yapar. Halbuki, güzel ahlâk, herkese göre değişen bir şey değildir. Elbette bunun da bir ölçüsü vardır. Peygamber efendimiz:

(Güzel ahlâk, gelmeyene gitmek, kötülük edeni bağışlamak, vermeyene vermektir) buyurarak, güzel ahlâkın ta””rifini yapmışlardır.

Peygamber efendimizin buyurduğu şekilde hareket eden, ahlâkını güzelleştiren ve iman ile ölen bir kimseyi Cehennem ateşi yakmaz, ya””ni bu kimse Cehenneme girmez. Nitekim hadis-i şerifte:

(Ahlâkı güzel olanı Cehennem ateşi yakmaz) buyurulmuştur.

Başka bir hadis-i şerifte:

(Bana en yakın olanınız, ahlâkça en güzel olan ve etrafındakilerle hoş geçinenlerdir. Bunları herkes sever, bunlar da herkesi sever) buyurulmuştur.

Peygamber efendimiz mü””minin vasfını bildirirken de:

(Mü””min, ünsiyet eder ve kendisiyle ünsiyet edilir. Yani, sevilip kendisiyle iyi geçinilir. İyi geçinmeyen ve kendisiyle geçinilmeyen kimsede hayır yoktur) buyurmuştur.

Resulullah efendimiz, arkadaşlık, dostluk hakkında da:

(Allah için dost olan iki arkadaş, buluştukları zaman, biri diğerini yıkayan iki el gibi, biri diğerinden istifade eder) buyurmuşlardır.

Peygamber efendimiz, Allah için dost, arkadaş edînme hakkında ve onları ziyaret hususunda da:

(Allah için dost olan kimseyi, Allahü teala, onu Cennette hiç bir ameli ile ulaşamıyacağı yüksek dereceye yükseltir.)

(Birbirini Allah için seven iki kişinin Allah katında en sevimlisi, arkadaşını daha çok sevendir.)

(Kıyamet günü Arş””ın etrafında, yüzleri ayın ondördü gibi parlayan insanlar için kürsüler kurulur. Herkes feryat ve figan ederken onlar sakindir. Herkes korku ve dehşet içinde iken onlar üzülmezler. Onlar, Allah için birbirini seven kimselerdir.)

(Arş””ın etrafında nurdan kürsüler vardır. Burada nur gibi parlayan insanlar bulunur. Peygamberler ve şehidler bunlara gıpta ederler. Bu kimseler, Allah için birbirini seven, Allah için buluşan, Allah için birbirini ziyaret edenlerdir.)

(Allahü teala buyurur ki: Benim için birbirini ziyaret eden benim sevgimi kazanmıştır. Benim için birbirini sevenler benim sevgime mazhar olmuştur. Benim için verenler, benim sevgimi hak etmiştir. Benim için birbirine yardım erenler, muhabbetimi kazanmıştır) buyurmuşlardır.

Cenab-ı Hak, İsa aleyhisselama vahyederek:

(Eğer yer ve gökte bulunan bütün mahlukatın ibadetlerini yapsan, dostlarımı sevmedikçe ve düşmanlarıma düşmanlık etmedikçe, hiç faidesi olmaz) buyurmuştur.

Allahü teala Musa aleyhisselama da vahyederek:

(Kendine dost ara! Herhangi bir arkadaşın, seni benim sevgime teşvik etmezse, o senin düşmanındır)buyurmuştur.

Davud aleyhisselama da:

(Kendine dost ara! Beni sevmekte sana uymayanlarla arkadaşlık etme! Çünkü onlar senin düşmanındır, kalbini karartır ve seni benden uzaklaştırmaya çalışır) buyurmuştur.

Peygamber efendimiz:

(Allah katında en sevgiliniz, ülfet edip, kendisiyle ülfet edilendir. Yani kendisiyle iyi geçinilendir. En kötünüz de koğuculuk eden, dostları birbirinden ayıranınızdır) buyurmuşlardır.

İyilerle arkadaşlık çok mühimdir. Hadis-i şerifte:

(Kişi sevdiği ile beraberdir) buyurulmuştur. İnsan dünyada kiminle beraberse, ahirette de onunla beraber olacaktır. Hazret-i Ali:

(Dost edinin! Onlar sizin için dünya ve ahiret sermayesidir) buyurdu.

Arkadaş seçerken de çok dikkatli olmak lazımdır. Zira atalarımız:

(Kiminle gezdiğini söyle, senin kim olduğunu söyleyeyim) demişlerdir. Ancak ortak vasıfları olanlar birbirleriyle arkadaşlık yaparlar. Bir iyi ile bir kötü arkadaş olamaz. Eğer arkadaşlığa devam ederlerse ya kötü iyi olur veya iyi kötü olur. Eğer kötü kötülüğünde, iyi de iyiliğinde diretirse arkadaşlıkları uzun sürmez. Bu bakımdan arkadaş seçerken şunlara dikkat etmelidir:

1-Arkadaş akıllı olmalıdır. Akıllı olmayana ahmak denir. Hazret-i Ali:

(Ahmak ve cahil ile arkadaşlık etme! Ondan kendîni koru! Nice ahmaklar var ki, arkadaş oldukları akıllı kimseleri helak ederler. Kişi arkadaşı ile ölçülür. Kalbler buluştuğu zaman birinin diğerine te””siri vardır) buyurmuştur.

Ahmak insan, iyilik yapacağım derken kötülük yapar. Onun için atalarımız:

(Ahmak dost, akıllı düşmandan kötüdür) demişlerdir. Akıllı kimse, İslâm ahlâkı ile süslenmiş kimsedir. Hakikatı kabul eden kimsedir.

2-Arkadaş güzel ahlâklı olmalıdır. Güzel ahlâklı olmayan kimsede hayır yoktur. Hadis-i şerifte:

(Güzel ahlâklı olan mutlu olur) buyurulmuştur.

Güzel ahlâkın en azı, meşakkatlere göğüs germek, yaptığı iyiliklerden karşılık beklememek, bütün insanlara karşı şefkatli olmaktır.

3-Arkadaş, fasık olmamalıdır. Fasık, açıktan günah işleyen kimsedir. Allahü tealadan korkan kimse, büyük günahlarda ısrar etmez. Allahü tealadan korkmayana ise i””timat olunmaz.

4-Arkadaş edîneceğimiz kimse, bid””at sahibi olmamalıdır. Bid””at ehliyle arkadaşlık, gayr-i müslimlerle arkadaşlık etmekten daha kötüdür. İnanışı bozuk kimselerden uzak durmalıdır. İmam-ı Rabbani hazretleri:

(Bid””at sahibine kıymet veren, İslâmiyyeti yıkmaya yardım etmiş olur) buyurmuştur.

5-Seçmek istediğimiz arkadaş dünyaya düşkün olmamalıdır.

Ancak sevgili dînleyiciler, İlk önce bu saydığımız vasıflara kendimiz sahip olmalıyız. Ondan sonra da arkadaşımızda aramalıyız. Dünyanın faidesiz şeyleri peşinde koşan kimselerle arkadaşlık öldürücü zehirdir. İnsanın tabiatı, beraber yaşadığı insanlara uymaya meyyaldir. Hazret-i Ali:

(Kendilerinden haya edilen kimselerle arkadaşlık etmek suretiyle amellerinizi güzelleştiriniz!) buyurmuştur. Dîn büyüklerinden ba””zıları:

“Dost, arkadaş edîneceğin kimseye, onun mühim zannettiği bazı şeyler söyle! Bir bahane ile onu kızdır! Sonra buna bir adam gönder! Ona senden sual etsin! Şayet senin iyiliğini söyler ve sırrını gizlerse, o kimsenin sadık olduğu anlaşılır. Onunla dostluk kurabilirsin! Kerem sahibi insanlarla aran açılsa bile, yine iyiliğini söyler ve kötülüğünü gizler. Kötü insanla dostluğun sona erince, iyiliğini gizler ve aleyhinde konuşurlar” buyurmuşlardır.

Fudayl bin İyad hazretleri de:

(Ahirette salihlerle beraber olmayı istiyorsun ama, buna karşılık ne amel işledîn? Gazabını Allah için yendîn mi? Sana gelmeyen akrabana gittin mi? Arkadaşının hangi kusurlarını bağışladın? Allah için hangi yakınından uzaklaştın ve Allah için kime yaklaştın?) buyurmuştur.

İmam-ı Mücahid hazretleri:

(Allah için arkadaşlık edenler, bir araya geldikleri zaman birbirlerine güleryüz gösterirlerse, sonbahar yaprakları gibi günahları dökülür) buyurmuştur.

Yine Fudayl bin İyad hazretleri:

(Kişinin dostunun, arkadaşının yüzüne şefkat ve sevgi ile bakması ibadettir) buyurmuştur.

Âlimlerden bir zat da dua ederken:

(Ya Rabbi, günahlarımı biliyorsun. Sana karşı kusurlarım çoktur. Fakat seni seven salih kimseleri seviyorum. Onların hürmetine beni affet!) diye dua etmiştir.

Demek ki salihleri sevmek, onlarla arkadaş olmak çok büyük bir nimettir. Bunun için daima salihlerle beraber olmaya çalışmalıdır.

Arkadaşlık, dostluk çok mühimdir. Bu sebeple herkesle arkadaş olmak uygun değildir. Hadis-i şerifte:

(Kişinin dîni arkadaşının dîni gibidir. O halde kiminle arkadaşlık edeceğinize çok dikkat edin) buyuruldu.

Şeytan, insana, kötü arkadaşı vasıtası ile günah işletir. Akıllı, ilim sahibi, iyi ahlâklı, doğru sözlü, cömert olan, fasık olmayan kimselerle arkadaş olmalıdır.

Herkesle iyi geçinmeli, çok kimselerle dost olmaya çalışmalıdır. Hadis-i şeriflerde:

(Çok dostunuz olsun! Çünkü Rabbiniz haya sahibidir, kerimdir. Kıyamette dostları arasında, dîn kardeşlerinin içinde bulunan kuluna azap etmekten haya eder.)

(Çok tanıdığınız olsun! Çünkü kıyamette her biri için şefaat vardır.)

(Allah yolunda bir dîn kardeşi edînene, Allahü teala Cennette bir derece verir) buyurulmuştur.

Kişi, dünyada da, ahirette de sevdikleri ile beraber olur. Onun için iyilerle arkadaşlık etmeye çalışmalıdır. Allahü teala çoğu zaman, bir sevgili kulunun kalbinde, bir kimseye muhabbet görür de, onun hürmetine bu kimseye merhamet ederek sevdiği kullar arasına dahil eder.

İyi arkadaşlar bulunca, bunların kıymetini bilmeli, edeblerine dikkat etmelidir. Ona saygılı davranmalı, canını ve malını kendi canından ve malından üstün tutmalıdır. Ayıbını, kusurunu görmemeli ve hiç kimseye söylememeli, hatta unutmalıdır. Tekliflerini reddetmemeli, tartışmaya girişmemeli, asla kalbini kırmamalı, arkadaşının aleyhinde konuşan olursa susturmalı, alınacağı sözleri yüzüne karşı veya arkasından söylememelidir. Emr-i ma””rufu gerektirecek hususlar varsa yalnızken söylemelidir. Sen bunu bilmiyorsun der gibi değil de, umumi şekilde söylemelidir. Su””i zan etmemeli, yaptığı uygunsuz şeyleri dalgınlığına, unutkanlığına havale ederek ma””zur görmelidir. Sevdiklerini sevmeli, sevmediklerinden, düşmanlarından uzak durmalıdır. Ona karşı alçak gönüllü ve tevazu sahibi olmalıdır. Babasının, sülalesinin, çocuklarının memleketinin isimlerini öğrenip unutmamaya çalışmalıdır. Böyle şeyler sevgiyi kuvvetlendirir. Alakasız gibi durmak, sen nereliydîn, adın neydi gibi sözler uygun değildir. Sevgide ve nefrette aşırı gitmemelidir. Hadis-i şerifte:

(Sevdiğini aşırı sevme, olur ki bir gün sevmediğin kimse olur) buyurulmuştur.

Arkadaşa karşı daima güleryüzlü, tatlı dilli, açık gönüllü, açık elli, sabırlı ve kibirsiz olmalıdır. Her özrünü kabul etmelidir. Hediye sevgiyi arttırdığı için az da olsa hediye vermelidir. Külfet olacak kadar ve utandırıcak kadar kıymetli hediye vermemelidir. Hazret-i Ali:

(Arkadaşların en kötüsü, sana tekellüf eden, kendisinin idare edilmesine seni mecbur kılan, seni özür dilemeye zorlayıcı işlere iten kimsedir) buyurmuştur. Hadis-i şerifte de:

(Ben ve ümmetimin salihleri tekellüften uzağız) buyurulmuştur.

Tekellüf yapılınca, yani hazırda olanı vermeyip çarşıdan masraf ederek pahalı ve kıymetli şeyler alınınca, arkadaş bir daha masraf ettirmemek için gelmeyebilir. Gelmeyince de soğukluk başlar. Onun için hazırda ne varsa vermeli, külfete girmemelidir.

Arkadaşın evine oturmaya gidildiği zaman bir mazeret göstererek içeri almazsa, mazeretini kabul edip hiç üzülmeden geri dönülmelidir. Çünkü mazereti kabul etmek güzel ahlâktan ileri gelir. Hadis-i şerifte:

(Kişi güzel ahlâkı sebebiyle, gündüzleri oruç tutanın, geceleri namaz kılanın sevabına kavuşur) buyuruldu.

Arkadaş üç çeşittir:

Birincisi gıda gibidir, devamlı ihtiyacımız olur.

İkincisi ilaç gibidir, bazan ihtiyaç hissedilir.

Üçüncüsü ise, hastalık gibidir, istemediğimiz halde o bizi bulur. Geçinmek icab eder, şerrinden kurtulmak için idare edilir.

Bu sebeple, bize her zaman lazım olan hakiki dostun, gerçek arkadaşın hakkına riayet etmeliyiz. İki arkadaş iki ele benzer. Biri diğerini nasıl yıkayıp temizler, nasıl ki el, ayak ve bütün uzuvlarımız bize yük olmayıp, bir hususta yardımcı ise, biz de arkadaşımıza yük değil, yardımcı olmaya çalışmalıyız! Karşılık beklemeden yardımına koşmalıyız! Daima onu kendimize tercih etmeliyiz!

İki hadîs-i şerîfle konuşmamıza devam edelim:

?Cehennemlik biri, Cennetlik birine rastlayınca ona: ?Beni tanıdın mı?? der.

O da: ?Sen kimsin?? der.

?Benden abdest suyu istemiştin, ben de onu sana hediye etmiştim? der.

Cennetlik olan, ona şefâat eder.

Yine Cehennemlik biri Cennetlik olana: ?Beni tanıdın mı?? diye sorar.

O da: ?Sen kimsin?? der.

?Bana bir iş söylemiştin, ben de o işini yapmıştım? diye cevap verir.

Bunun üzerine ona şefâat eder ve şefâati kabul edilir.? [İbn-i Mâce]
?Fakire verilen bir lokma, sahibine beş şeyi müjdeler:

1- Bir tane iken beni çoğalttın.

2- Küçük idim, büyüttün.

3- Düşman iken, beni dost ettin.

4- Fânî ( yok olmak üzere) iken, beni sonsuz kalıcı ettin.

5- Bugüne kadar sen beni muhâfaza ettin, artık ben seni muhâfaza ederim.? [Miftâhu?l-Cenne]

HERKESE KARŞI İYİLİKTE BULUNMAK

Müslüman, Allahü tealanın yarattığı her kula karşı, şefkatle yaklaşır. Kur””an-ı kerimde, Peygamber efendimizin güzel ahlâkı anlatılırken, insanlara karşı şefkatli olduğu bildirilmekte ve;

(Eğer sen onlara şefkatle yaklaşmasaydın, etrafında kimse kalmazdı) buyurularak, Resulullah efendimiz övülmektedir.

Peygamber efendimize, Peygamber olduğu bildirildiği ve insanları Hak dîne da””vet etmesi emredildiği zaman, etrafında iman eden hiç kimse yoktu. O günkü insanlar, kız çocuklarını diri diri toprağa gömüyor, her türlü ahlâksızlığı çekinmeden rahatlıkla yapıyor ve kendi elleri ile yaptıkları putlara tapıyorlardı. Resulullah efendimiz, bu insanlara şefkatle yaklaştı, sabırla Allahü tealanın emirlerini anlatmaya gayret ettiler. Ve neticede, Peygamberlerden sonra insanların en üstünleri olan Eshab-ı kiram çıktı. Her türlü kötülüğü çekinmeden yapan ve kendi elleri ile yaptıkları putlara tapan o insanların içinden, işte bu seçilmiş ve daha sonra gelecek olan âlim ve evliyanın çok çok üstünde bulunan insanlar meydana gelmiştir. Bütün bunlar, Resulullah efendimizin şefkat, merhamet ve sabırlarının daha doğrusu güzel ahlâklarının bir neticesidir. Peygamber efendimiz, puta tapan ve her türlü kötülüğü çekinmeden yapan bu insanlara, bunlar kötüdür, bunlardan hayır gelmez, bunlar adam olmazlar dememiş ve onlardan yüz çevirmemişlerdir. Zaten öyle olsaydı, bu insanların hiç birisi olmaz ve İslâmiyet de bizlere kadar ulaşamayabilirdi. Peygamber efendimizden bu şefkati, bu merhameti, bu sabrı ve bütünüyle bu güzel ahlâkı gören ilk müslümanlar ve onlardan da bu güzel hasletleri gören daha sonraki müslümanlar, hep insanlara bu şekilde yaklaşmışlardır. Eğer insanlara bu şekilde yaklaşılmazsa, onlara bir şeyi sevdirmek ve dolayısı ile anlatmak imkansız gibidir, hatta mümkün değildir. İslâm tarihi kitapları okunursa, Resulullah efendimizin ve Onun yolunda giden müslümanların bu güzel hallerini görmek mümkün olmaktadır.

Meselâ, Halife Hazret-i Ömer zamanında, bir ticâret kervanı gelip, gece Medîne””nin dışında konaklamıştı.Kervandakiler yorgun oldukları için hemen uyuyuvermişlerdi. Bu sırada, hazret-i Ömer, gece şehri dolaşmaya çıkmıştı ve şehri dolaşırken, Medîne dışında konaklamış olan kervanı da gördü. Hazret-i Ömer, hemen Abdurrahmân bin Avf hazretlerinin evine gidip, onu uyandırdı ve:

-Bu gece bir kervan gelmiş. Bunlar müslüman değil fakat, bize sığınmışlar. Eşyâları da çok ve kıymetlidir. Yabancıların ve oradan geçecek olan yolcuların bunlara zarar vermesinden ve mallarını soymasından korkuyorum. Gel, beraberce bu kervanın başında nöbet tutalım ve onları gelecek olan herhangi bir zarardan koruyalım, dedi. Abdurrahmân bin Avf hazretleri de:

-Çok iyi olur ve çok güzel düşünmüşsün, hemen geliyorum, dedi.

Böylece sabaha kadar nöbetleşe bu kervanı beklediler. Sabah namazı vakti gelince de mescide gittiler. Fakat o kervandakilerden bir genç, o ara uyanmıştı. Sabaha kadar kendi başlarında nöbet tutan bu iki insanı takip edip, arkalarından gitti ve onların kim olduklarını soruşturdu. Sabaha kadar kendilerini bekliyen iki kişinin halîfe hazret-i Ömer ile arkadaşı olduğunu öğrendi ve hemen kervanın yanına gelip:

-Arkadaşlar! Sabaha kadar iki müslüman bizi bekledi, eşyalarımızın çalınmasına mâni oldu, haberiniz var mı? diye sordu. Onlar ise:

-Müslümanların başka işi yok da bizi mi koruyacaklar. Üstelik bizim hıristiyan olduğumuzu biliyorlar, diye cevap verdiler. Bunun üzerine o genç, arkadaşlarına:

-Hem bizi sabaha kadar kimin koruduğunu da biliyor musunuz? diye tekrar sordu. Bu sefer kervandakiler, biraz hayret biraz da merakla:

-Kimmiş? diye sordular. O genç de:

-Müslümanların Halifesi Ömer, diye cevap verdi. Gencin bu cevabı üzerine kervandakiler:

-Sen yanlış görmüş olabilirsin zira Halifenin gecenin bu vaktinde burada işi ne? Hem O, gece vakti, sarayında kuş tüyü yataklarda yatıyordur, diye cevap verdiler. Bunun üzerine genç:

-Sizin gibi önce ben de inanamamıştım, deyince, kervandakiler:

-Peki sonra nasıl inandın? diye sordular. Genç de:

-Sabaha kadar başımızda nöbet tuttuktan sonra, ortalık aydınlanınca, buradan ayrıldılar. Ben de merak edip arkalarından gittim. Camiye girdiler. Yolda karşılaştığım birisine bunların kim olduğunu sordum. O da “Halifemiz Ömer” diye cevap verdi, diye gördüklerini ve işittiklerini anlattı.

Karşılıklı olarak geçen bu konuşmalardan sonra, kervandakiler, derin bir sessizliğe büründü. Kimsenin konuşacak, birşey söyliyecek hali kalmamıştı.

Uzun süren bir sessizlikten sonra, içlerinden biri sessizliği bozdu ve:

-Daha ne duruyoruz? Bu hal İslâmiyetin gerçek dîn olduğuna delil olarak yetmez mi? dedi.

Diğerleri de bu söze katıldılar. Roma ve İran ordularını perişân eden, adâleti ile dillere destan olan hazret-i Ömerin, bu merhamet ve şefkatini görerek, İslâmiyetin hak dîn olduğunu anladılar ve seve seve hepsi müslüman oldular.

Zaten tarihe bakıldığında, açık olarak görülür ki, müslüman olanların çoğu, dînimizin emrettiği güzel ahlâk sayesinde müslüman olmuşlardır. Çünkü dînimiz, müslüman olsun veya olmasın herkese iyilik yapmayı, merhamet etmeyi, acımayı emretmektedir.

Mezheb imamlarından İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri de, herkese iyilik yapar, sıkıntıda olanları sıkıntıdan kurtarırdı.

Birgün yolda giderken, birisi O””nu görünce yolunu değiştirdi. İmâm-ı a””zam hazretleri hemen arkasından gidip:

-Beni görünce, niçin yolunu değiştirdîn? diye sordu. O kimse de:

-Efendim size onbin akçe borcum var. Uzun zamandır durumum müsâit olmadığı için ödeyemedim. Sizi görünce utandım, onun için yolumu değiştirdim, diye cevap verdi. Bunun üzerine Ebu Hanife hazretleri:

-Sübhânallah, ben o parayı sana hediye etmiştim. Seni sıkıntıya soktuğum için, bana hakkını helâl et! buyurdu.

İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri bir defasında da, iş ortağına bir elbiseyi gösterip:

-Bu elbisenin kusûru var, satarken müşteriye bu kusuru söyle ve daha ucuza sat! dedi.

Fakat iş ortağı elbiseyi satarken, kusûrunu söylemeyi unutur. Daha sonra yaptığı hatayı hatırlar ise de, kumaşı sattığı kimseyi tanımadığı için durumu düzeltemez.

İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri bu durumdan haberdar olunca, iş ortağına:

-O maldan aldığımız doksan bin akçeyi sadaka olarak dağıt. Çünkü o elbisenin parası diğer paralara da karıştı, buyurmuştur.

Yine İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri fakir kimselere mal satarken aldığı fiyattan satar veya öylece sadaka olarak verirdi.

Birgün ihtiyar bir kadın gelip İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretlerine :

-Ben fakir bir kimseyim. Bu elbiseyi bana maliyetine satar mısın? dedi. İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri de:

-Dört dirhem ver al götür! diye cevap verdi.

Elbisenin mâliyetinin çok daha fazla olduğunu zanneden kadıncağız:

-Ben yaşlı olduğum için benimle alay mı ediyorsun, dedi. İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri:

-Hayır, elbisenin alış fiyatı bu kadardır, buyurdu.

Bir defasında da bir kimse, bir malı satmak için İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretlerine geldi. İmâm-ı a””zam hazretleri:

-Bunu kaça satarsın? diye sordu. O da:

-Yüz akçeye satarım, dedi. İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri:

-Hayır, bu malın fiyatı, bundan fazladır, cevabını verdi. O kimse de:

-O zaman ikiyüz akçe olsun, dedi. İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri:

-Bu da azdır, cevabı verdi. Bunun üzerine o şahıs:

-Üçyüz akçe olsun, dedi. İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri:

-Bundan da fazla eder, cevabını verdi. O kimse:

-O zaman dörtyüz akçe olsun, dedi. Bunun üzerine İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri:

-Tamam bu fiyata alırım. Çünkü bunun fiyatı bundan az değildir, cevabını verdi.

Zira İmâm-ı a””zam Ebu hanife hazretleri malı alırken, satarken kul hakkına çok dikkat eder, birinin hakkının geçmesinden çok korkardı.

İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretlerinin bir komşusu vardı. Her gece içki içer eve içkili gelirdi. Gece bağırır çağırır, komşularını rahatsız ederdi. Birgün görevliler, onu o hâlde görünce yakalayıp hapse attılar.

Ertesi gün komşusunun sesi gelmeyince İmâm-ı a””zam hazretleri talebelerine:

-Bu gece komşumuzun sesi gelmedi, acaba hasta mıdır? diye sordu. Talebeleri:

-Onu hapse attılar, dediler. İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri bunu öğrenince talebesinin birini yanına alıp, vâlinin yanına gitti. Vâli kendisini görünce ayağa kalkıp hürmet etti ve:

-Efendim bir emriniz mi vardı, hemen yerine getirelim, dedi.

İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri:

-Bizim bir komşumuz vardı. Suçlu olduğu için hapse atılmış. Onu bırakmanız mümkün müdür? Bir daha suç işlemiyecek, dedi. Vâli de:

-Emriniz başımızın üzerinedir, hemen serbest bırakalım, dedi.

Sonra İmâm-ı a””zam Ebû Hanîfe hazretleri, o gencin evine gidip:

-Biz seni unutmayız! Dînimizde komşu hakkı önemlidir, belki ihtiyâcın olur, şu bir kese parayı da sana hediye ediyoruz, dedi.

Genç çok utandı. Tevbe edip bir daha içki içmedi. İmâm-ı a””zam hazretlerinin talebelerinden olup, fıkıh ilminde âlim oldu.

İslâm âlimlerinin büyüklerinden olan Ma””rûf-i Kerhî hazretleri, birgün talebeleriyle hurmalıkta oturuyordu. Bu esnada Dicle nehrinden bir kayık geliyordu. Kayıktaki birkaç genç, içip içip nâralar atıyorlardı. Bu hoş olmayan manzara karşısında talebeleri:

-Efendim, duâ edîn de Allahü teâlâ bu kendîni bilmezleri nehirde boğsun, insanlar da böyle zararlı kimselerden kurtulsunlar, dediler. Bunun üzerine Ma””rûf-i Kerhî hazretleri, kayıktakiler için:

-Yâ Rabbî! Sen bu kullarını dünyada neşelendirdiğin gibi âhırette de neşelendir, diye dua etti.

Talebeler bu duâya bir ma””nâ veremediler. Kendisine:

-Efendim, böyle duâ etmenizin hikmetini anlayamadık, diye arzettiler. Ma””rûf-i Kerhî hazretleri:

-Bekleyiniz söylediklerimizin sırrı birazdan ortaya çıkar, buyurdu.

Talebeler dikkatle kayıktakileri takip etmeye başladılar. Kayıktakiler, kıyıya çıkınca, Ma””rûf-i Kerhî hazretlerini gördüler. Birden ne yapacaklarını şaşırdılar. Daha O, kendilerine birşey söylemeden, ellerindeki sazı kırdılar, içkileri attılar. Huzûruna gelip tevbe ettiler.

Ma””rûf-i Kerhî hazretleri talebelerine dönüp:

-Gördüğünüz gibi, herkesin istediği oldu. Ne onlar boğuldu. Ne de kimse onlardan rahatsız oldu, buyurdu.

Görüldüğü gibi bütün dîn büyükleri, herkese iyilikle muamele etmişlerdir. Bu ve benzeri misalleri çoğaltmamız mümkündür. Zaten dînimiz de, müslüman olarak bizlerin böyle olmasını emretmektedir. Bu sebeple bizlerin de, öncelikle güzel dînimizi doğru olarak öğrenmemiz ve buna göre hareket etmemiz lazımdır.

MÜSAMAHA, HOŞGÖRÜ

Dînimiz, müslüman olsun gayr-i müslim olsun her insana, hayvanlar dahil bütün varlıklara karşı iyi davranmayı emreder ve zulmetmeyi, işkence yapmayı yasak eder. İslâmiyyeti kabul eden her müslümanın böyle olmasını öğütler. Yaratılanları, onları yaratandan ötür hoşgörmemizi, kusur ve kabahatlarını yüzlerine vurmamamızı, değil onlara sıkıntı vermek, onlardan gelen sıkıntılara sabretmemizi emreder. İslâmiyettin bu ölçüleri ile hallenen ecdadımız, sahip oldukları bu güzel ahlâk ile herkese örnek olmuşlar ve hep, bu düstur ile hareket etmişler, bütün mahlukata karşı mermametle muamele etmişlerdir. Bunun içindir ki, ilk hayvan hastanelerini kuran, hayvanlara yuva, barınak yapan, hayvanları korumak için vakıflar kuran müslümanlar olmuşlardır.

Hayvanlara bile bu kadar merhametli davranan müslümanlar, ayrı dînden olan insanlara zulüm etmelerini, onlara kötülük yapmalarını beklemek mümkün müdür? Elbette değildir. Zaten olamaz da.

Bu sebeple müslümanlar, 1400 senedir, başka dînden olan insanlarla iç içe yaşayabilmişler ve onlara asla zulmetmemişlerdir. Hatta onlardan gelen sıkıntılara da sabırla karşılık vermişlerdir. Müslümanlarla iç içe, beraberce yaşıyan gayr-i müslimler, müslümanların kendilerine zarar verebileceklerini hatırlarına bile getirmemişler, rahat bir şekilde asırlarca dînlerinin icabını yerine getirmişlerdir.

Eskiden beri gayri müslimlerin müslüman olmaları için hiç bir zorlama olmamıştır. Olması da zaten mümkün değildir. Çünkü, Kur””ân-ı kerîmde Bekara sûresinin 256.cı âyet-i kerimesinde meâlen:

(Dînde zorlama yoktur) buyurulmuştur.

Bunun için bir gayri müslime zorla dînini değiştireceksin, müslüman olacaksın denilmemiştir. Zaten zorla herhangi bir kimsenin müslüman olması, müslüman yapılması da mümkün değildir. Kim isterse, severek, isteyerek müslüman olur.

Ancak müslümanlar, tatlı, yumuşak sözler, güzel ahlâk ve iyi hareketlerle, gayr-i müslimlerin müslüman olmalarına sebep olurlar. Müslümanların arasında yaşıyan gayr-i müslimler, İslâm devletlerinin himâyesi, koruması altında yaşamışlar. Vergilerini verip, müslümanların bütün hak ve hürriyetlerine mâlik olmuşlar ve kendi dînlerinin îcâblarını serbestçe yerine getirmişlerdir.

Tarih boyunca müslümanların, gayri müslimlere gösterdiği güzel muamelelerden, müstesna davranışlardan, kayıtlara geçmiş çok çeşitli örnekler sunmak mümkündür. Kayıtlara geçmiyen güzel hal ve davranışlar ise, sayılamıyacak kadar çoktur. Kayıtlara geçmiş ve kitaplara intikal etmiş olan Resûlullah efendimizin gayri müslimlere verdiği emân, günümüzün kalbi katılaşmış insanlarına da ışık tutmaktadır. Sevgili Peygamberimizin gayr-i müslimlere verdikleri eman metninde şöyle buyurulmaktadır:

“Eğer hıristiyan bir rahip, papaz veya bir seyyâh turist, bir yerde ibâdet için inzivaya çekilmiş ise, kendim, dostlarım, arkadaşlarım ve bütün milletimle berâber onlardan her türlü teklîfleri kaldırdım.

Onlar benim himâyem, korumam altındadır. Ben onları, başka hıristiyanlarla yaptığımız sözleşmeler gereğince, ödemeye borçlu oldukları bütün vergilerden affettim. Haraç vermesinler veya canları istediği kadar versinler. Onlara cebretmeyin, zor kullanmayın.

Bunların manastırlarının, kiliselerinin hiçbir tarafını yıkmayın. Bunların kiliselerinden mal alınıp müslüman mescidleri için kullanılmasın.

Her kim buna uymazsa Allahü teâlânın ve Resûlünün kelâmını dînlememiş ve günâha girmiş olur. Ticâret yapmayan ve ancak ibâdet ile meşgûl olan kimselerden, her nerede olurlarsa olsunlar vergi almayın. Denizde ve karada, doğuda ve batıda, onların borçlarını ben saklarım. Onlar benim himâyem altındadır. Ben onlara “emân” verdim.

Cizye, varlık vergisi almak gerekirse, ne kadar zengin olurlarsa olsunlar, ne kadar malları ve mülkleri bulunursa bulunsun, yılda oniki dirhemden daha fazla vergi almayın. Onlara zahmet, meşakkat teklîf olunmaz.

Kendileriyle bir müzâkere yapmak îcâb ederse, ancak merhamet, iyilik ve şefkat ile hareket edilecektir. Onları, dâimâ merhamet ve şefkat kanatları altında himâye edîniz!

Nerede olursa olsun, bir müslüman erkekle evli olan hıristiyan kadınlara, kötü mu””âmele etmeyin. Onların kendi kiliselerine gidip, kendi dînlerine göre ibâdet etmelerine mâni”” olmayın.

Her kim ki, Allahü teâlânın bu emrine ita””at etmez ve bunun tersine hareket ederse, Allahü teâlânın ve Peygamberinin emirlerine isyân etmiş sayılacaktır.”

Görüldüğü gibi, kâinatın efendisi, sevgili Peygamberimiz başka dînden olan kimselere son derecede merhamet ve şefkatle mu””âmele edilmesini emretmektedir. Zaten islâmiyetin kısa zamanda dört kıtaya birden yayılmasına sebep de, bu şefkat ve merhamet değil midir!..

Müslümanların, gayr-i müslimlere gösterdiği müsamehanın, hoşgörünün bir örneğini de, bugünkü Suryenin başşehri olan Şam””ın, müslümanlar tarafından fethedilmesinde görmekteyiz.

Şam””ın fethinde, Halid bin Velid hazretleri, kendisine bağlı kuvvetlerle beraber, çarpışarak şehrin bir tarafından içeri girdi. Kılıçla fethedilen yerlerde, o şehrin en büyük ibadethanesi Camiye çevriliyordu. Eğer sulh yoluyla şehir teslim olmuş ise, o zaman, o şahirde bulunan ibadethanelere dokunulmuyordu. Bu sebeple Halid bin Velid hazretleri, şehre çarpışarak girdiği için, şehrin en büyük ibadethanesine doğru ilerliyordu. Fakat bu arada, Şam””a, Ebû Ubeyde bin Cerrah hazretlerinin kumandasındaki bir kısım asker de, savaşmadan başka bir kapıdan girmekte idiler. Her iki komutan da, şehrin en büyük ibadethanesi olan bir kiliseye doğru ilerlediler ve kilisenin içinde iki komutan da karşı karşıya geldiler. Halid bin Velid hazretleri, şehre çarpışarak girdiği için kilisenin cami yapılmasını istiyordu. Fakat Ebu Ubeyde bin Cerrah hazretleri, şehre çarpışmadan girdiğini söyliyerek, kilisenin ancak yarısının cami yapılabileceğini söyledi. O meşhur Bizans generallerini karşısında titreten Halid bin Velid hazretleri, bu karara karşı en ufak bir tepki bile göstermedi ve peki dedi. Ayrıca Ebû Ubeyde bin Cerrah hazretlerine teşekkür etti.

Bu hâdiseden sonra, kilisenin yarısı camiye çevrildi. Melik bin Mervan zamanına kadar bu hal böyle devam etti daha sonra kilisenin tamamı camiye çevirildi.

Yıllar sonra, adâletiyle meşhur olan Ömer bin Abdülaziz hazretleri halife oldu. Hıristiyanların ileri gelenleri bir araya gelereke:

-Müslümanların yeni halifesi çok âdil birisidir. Gidip hâlimizi ona bildirelim dediler.

Sonra hep beraber halifenin huzurana vardılar. Halife isteklerini dînledi. Bunlara şöyle cevap verdi:

-Bu iş mahkemelik bir iştir. Ben sizi kadıya göndereyim. O sizi dînler, doğrusu neyse ona karar verir. Siz hiç endişe etmeyin.

Kadı, kendilerini baştan sona dikkatlice dînledi. Sıra karara gelmişti. Hıristiyanlar merakla çıkacak kararı bekliyorlardı. Kadı kararını açıkladı:

-Caminin yarısı size tekrar kilise haline getirmeniz için iâde edilecektir!

Mahkemede ne karar verileceğini merak eden müslümanlar da vardı. Kadının bu kararı üzerine onlar söz istediler:

-Efendim kararınıza itirazımız yoktur. Zaten olamaz da. Ancak, malumunuz dînimize göre, kullanılmayan ibâdethaneler dava edilmesi halinde kapatılır. Başka maksatlar için kullanılır. Şam””da ve başka şehirlerde kullanılmayan çok kilise var. O zaman biz de davacıyız. Kullanılmayan bütün kiliselerin kapatılmasını talep ediyoruz.

Hıristiyanlar bu beklenmedik gelişme karşısında ne yapacaklarını şaşırdılar. Kendi aralarında ne yapacaklarını görüştüler. Neticede şu karara vardılar:

-Biz davamızdan vazgeçiyoruz. Siz de kiliseleri kapatma davanızdan vazgeçin.

Bu şekilde iki taraf da anlaşmış oldu. Yıllardır süren dava iki tarafın da memnun olduğu bir kararla neticeye bağlandı.

Hazret-i Ömer de, Kudüs fethedilince, Kudüs halkına “Emân” verdi. Bu emânda, gayri müslimlere geniş ibâdet hürriyeti verilmektedir. Çünkü, dînimiz gayri müslimlere de iyi davranmamızı, onlara zulüm yapmamamızı emretmektedir. Hatta gayri müslim hakkından, müslüman hakkından daha çok sakınılmasını emretmektedir.

Hazret-i Ömer””in bu emânı da şöyledir:

“İşbu mektup, müslümanların emîri Ömer-ül-Fârûk””un, Kudüs halkına verdiği emân mektûbudur ki, onların varlıkları, hayâtları, kiliseleri, çocukları, hastaları, sağlam olanları ile diğer bütün milletler için yazılmıştır. Şöyle ki:

Müslümanlar onların kiliselerine zorla girmeyecek, kiliseleri yakıp yıkmayacak, kiliselerin herhangi bir yerini tahrip etmeyecek, mallarından az bir şey bile olsa almayacak, dînlerini ve ibâdet tarzlarını değiştirmeleri ve islâm dînine girmeleri için kendilerine karşı hiçbir zorlama yapılmayacak.

Hiçbir hıristiyan en ufak bir zarar bile görmeyecek. Eğer kendiliklerinden memleketten çıkıp gitmek isterlerse, varacakları yere kadar canları, malları ve ırzları üzerine, emân verilecektir.

Eğer burada kalmak isterlerse, tamâmen te””mînât altında olacaklar. Yalnız Kudüs halkı kadar cizye, gelir vergisi vereceklerdir.

Eğer hıristiyan halkından ba””zıları, âile ve malları ile beraber çıkıp gitmek isterlerse ve kiliselerini ve ibâdet yerlerini boşaltırlarsa, varacakları yere kadar canları, kiliseleri, yol masrafları ve malları üzerine emân verilecektir. Yerli olmayanlar, ister burada otursunlar, isterlerse gitsinler, ekin biçme zamanına kadar, onlardan hiçbir vergi alınmayacaktır.”

Evet hazret-i Ömerin Kudüs halkına verdiği eman böyle idi.

Kudüs””ün müslüman askerler tarafından fethinden bir müddet sonra da , papazlar, halife hazret-i Ömer””i kiliseye davet ettiler. Hazret-i Ömer, da””veti kabul edip Kiliseye gitti ve görüşme uzayınca vakit girdiği için namaz kılmak istedi ve:

-Papaz efendi, bana bir yer gösterin de namazımı kılayım dedi. Papaz:

-Efendim, buyurun burada kılabilirsiniz, bizim için bir mâni yoktur dediyse de hazret-i Ömer, gösterilen yerde namaz kılmak istemed. Bunun üzerine papaz:

-Sizin burada namaz kılmanıza mâni olan şey nedir? diye sordu. Hazret-i Ömer de:

-Benim halkım, namaz kıldığım yeri cami yapmak ister. Burada namaz kılınca siz, kilisenizin mescide çevirilme tehlikesi ile karşı karşıya kalırsınız. Bunun için bana başka bir yer gösterin, cevabını verdi.

Kilisenin dışında müsait bir yer gösterdiler. Hazret-i Ömer namazını orada kıldı. Daha sonra, burası mescid haline getirildi. İsmine de Ömer Mescidi denildi.

İşte müslümanlar, gayri müslimlere bu kadar geniş ibâdet hürriyeti verirlerdi. İbâdetlerine mâni olmadıkları gibi, ibâdetlerine mâni olacak şeyleri de ortadan kaldırırlardı. Onlara da rahat ibâdet etme imkânı sağlarlardı.

Müslümanlar, gayri müslimlere ibâdet hürriyeti sağladığı gibi, müslümanların malını, canı namusunu nasıl koruyorsa gayri müslimlerin mal ve can emniyetini de aynen sağlarlardı. Bunun için gayri müslimler, müslümanlar arasında asırlarca, rahat, korkusuz bir şekilde yaşamışlar.

Netice olarak, bu ve benzeri misalleri çoğaltmak mümkündür. Çünkü İslâm tarihinde bu ve benzeri hadiseler sayılamıyacak kadar çoktur. Mühim olan bu benzeri hadiselerden ibret almak ve onara yaşamaya çalışmaktır.

ORTA YOLDA BULUNMAK

Her iyi huyun zıddı, karşılığı olan sayısız kötü huy vardır. Çünki iyilik demek, tam orta yol demekdir. Bunun sağında veya solunda olmak, iyilikden ayrılmak olur. Zira Hak olan, doğru olan yol birdir. Sapık, bozuk yollar ise, çokdur. Doğru olan Hak yola kavuşdukdan sonra, orada kalmak, oradan hiç çıkmamak da çok zordur. Hûd sûresinin:

(Emrolunduğun doğru yolda bulun!) buyurulan 113.cü ayet-i kerimesi nazil olduğu zamân, Resûlullah efendimiz:

(Hûd sûresi, sakalıma ak düşürdü) buyurmuşlardır. Ayet-i kerîmede emrolunan istikâmeti yerine getirebilmek için, Peygamberler, Âlimler, Evliya ve Sıddîklar şaşkına dönmüşlerdir. Bu korku sebebiyle Resulullah efendimizin mübarek sakalına ak düşmüşdür. Doğru yolda bulunabilmek çok güç olduğu için:

(Sırat köprüsü, kıldan ince, kılıncdan keskindir) buyurulmuştur. Her namazda okuduğumuz Fatiha suresinde:

(Doğru yola kavuşdurmasını Allahü teâlâdan dileyiniz!) buyurulmaktadır. Bu sebeple Mü?minin, İslâm âlimlerinin kitaplarında bildirdikleri doru olan, hak yola sarılması lazımdır. Zira Kıyâmet günü, Sırat köprüsünden geçebilmek için, dünyâda iken, doğru olan hak yolda bulunmak gerekir. İslâm âlimleri;

“Peygamber efendimiz, kıyâmetteki ni?metlerden ve azâblardan her ne haber verdi ise, onların hepsi, insanın bu dünyâda kazandığı huyların, ahlâkın ve amellerin sûretleridir. Oradaki görünüşleridir. Ahlâkda ve amelde doğru yolda bulunmanın, oradaki sûreti, görünüşü de, sırat köprüsüdür” buyurmuşlardır.

Dünyâda iken doğru olan hak yolda bulunanlar, islâmiyyetden ayrılmıyanlar, kıyamet günü sırat köprüsünü, çabuk geçecek ve Cennet ni””metlerine, iyi amellerin bahçelerine kavuşacaklardır. Burada, dîn yoluna uymakda gevşek davrananlar, orada sırat köprüsünü düşe kalka geçeceklerdir. İslâmiyyetin gösterdiği doğru i?tikâddan ve amellerden ayrılanlar, sağa, sola sapanlar, sıratdan geçemeyip Cehennem ateşine düşeceklerdir.

Orta yol deyince, iki şey anlaşılır: Birisi, herkesin anladığı gibi, birşeyin tam ortasıdır. İkincisi, izâfî, takdîrî orta olmakdır. Ya””nî belli birşeyin ortasıdır. Ahlâk bilgisinde kullanılan, bu ikinci ortadır. Bunun için, iyi huy, herkese göre farklı olur. Hattâ, zamâna ve mahalle göre de değişir. Birinde güzel olan bir huy, başkasında iyi olmıyabilir. Bir zamânda iyi denilen bir huy, başka zamânda iyi olmıyabilir. O hâlde iyi huy, tam ortada olmak değil, ortalamada olmakdır. Kötü huy da, bu ortalamanın iki tarafına ayrılmakdır.

(İşlerin en iyisi, onların ortasıdır) hadîs-i şerîfi de bunu bildirmektedir. Bundan dolayı, her iyi huya karşı, iki kötü huy bulunur.

İyi huyların hepsi, ortalama miktârda olanlardır. Her iyi huyun aşırı veyâ az olması, birer kötü huy olur.

İnsanda bulunması lâzım olan güzel ahlâkdan, ba?zısı vardır ki, ne kadar çok olursa, iyiliği de o kadar artar zannolunur. Hâlbuki öyle değildir. Her iyi huyun bir sınırı vardır. O sınırı aşınca, iyilik gider, kötülük olur. İyi huyun az olması, kötülük olacağı ise, kolay anlaşılır. Şecâ?at ya””ni karhramanlık ve sehâvet ya””ni cömertlik bunlara birer misâldir. Bu iki iyi huyun ya””ni Şecaat ve Cömertliğin aşırı, fazla olanları tehevvür ya””ni atılganlık ve isrâfdır. Câhiller, hele, İslâm ahlâkını bilmiyenler, isrâf eden kemseyi, çok cömerd sanır ve överler. Tehevvür edenlere de, çok cesûr, kahraman derler.

İnsanda bulunması lâzım olan güzel ahlâkdan, huylardan ba?zısı da vardır ki, az olunca iyi zannolunur. Tevâzu? böyledir. Tevazı, insanda kibrin bulunmaması demekdir. Bunun noksan olması ise, tezellüldür. Tezellülü, tevâzu?dan ayırmak ise güçtür. Hattâ çok kimse, dilencinin zilletini, âlimin tevâzu?u ile karışdırır. Çünki, kibrsizlik dilencide daha çokdur. Bu sebeple dilenci, tevazu sahibi sanılır. Halbuki dilencideki tevazu değil tezellüldür ya””ni zillettir ve kötü bir huydur.

Demek ki her şeyin orta miktarda olanı kıymetlidir. Aşırı olan her hareket ve söz, orta yol olan hak yoldan ayrılmak olur. Cömertlik güzel bir huydur. Fakat bunun aşırısı insanı israfa sürükler. Cömertliğin az olması da insanı cimri yapar. Tevazu sahibi olmak, güzel huylardandır. Fakat bunun aşırı olması, tezellül olur. Ya””ni insanı zillete, aşağılanmaya sürükler. Tevazuun azlığı ise insanı kibre, kendisini beğenmeye götürür. Bu sebeple her işin orta miktarda olanını yapmak lazımdır. Tabii bunları yapabilmek için de, dînimizi, İslâm âlimlerinin kitaplarından doğru olarak öğrenmemiz şarttır

Günümüz Gençliğinin Temel Problemleri ve Dİnimizin Ortaya Koyduğu Çözüm Yolları

Yrd. Doç. Durmuş Tatlılıoğlu

Giriş

Günümüz gençliğinin temel problemleri demek, bir bakıma içtimaî problemlerin tamamı demektir. Her türlü sosyal problemin çözümünde ilk temel noktadan başlanır. O da, gençlerin durumunu, problemlerini tespit etmek ve çözüm yolları göstermekten geçer. Toplumun varlığında sağlam bir gelişme ancak, gençliğin her türlü problemleri çözüldüğü zaman gerçekleşir. Bu sebeple, bir toplumun gününü ve bilhassa geleceğini yok etmenin en kestirme ve tesirli yolu, gençliği dejenere etmektir.

Sosyolojide şöyle bir kural vardır. İçtimaî bir hâdisenin sebebi, yine başka bir içtimai hâdisedir. Günümüz gençliğinin problemlerinin sebebi içinde yaşadığı toplumdur. Sevgili Peygamberimiz (s.a.s) de, çocuklarımıza karşı görevlerimizi şöyle vurgulamaktadır: "Çocuklarınıza güzel davranıp iyilikte ve ikramda bulununuz, onları en güzel şekilde terbiye ediniz." (İbn Mace, "Edeb", 2/368)

Toplumdaki büyükler gençlere karşı vazifelerini yapıyor mu? Aile çocuğuna karşı vazifelerini yerine getiriyor mu? Öğretmen ve okul fonksiyonu istendiği ölçüde icra ediyor mu? Gencin içinde yaşadığı çevre, onun maddi ve manevi yönden yetişmesine uygun mu? Devlet, gençlerine ne kadar sahip çıkıyor? Gençliği yetiştirmede benimsenen ölçüler ve eğitim düsturları, onların yetişebilmesi için hangi seviyede? Bütün bu sorular, bir ülkenin bugününü ve yarınını tayinde en önemli sorulardır.

Gençlik

Milli Eğitim Bakanlığı gençliği şöyle tarif etmektedir: Gençlik, büluğa erme neticesinde, biyolojik ve psikolojik bakımdan çocukluğun sonu ile, toplum hayatında sorumluluk alma dönemi olan 12-24 arasında kalan yaş gurubudur (DPT Raporu, 1983, 13) Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nın tarifine göre "Genç, 15 ile 25 yaşları arasında, öğrenim gören, hayatını kazanmak için çalışmayan ve ayrı bir konutu bulunmayan kişidir." (Yörükoğlu 1986, 3)

Gençlik, bilhassa günümüz toplumlarında veya modern dünyada kendine bakış açısı itibariyle, çocukluk ile erişkinliği bağlayan bir köprüdür. Genç için çocukluk dönemi geride kalmıştır, fakat genç henüz yetişkin toplumda belli bir noktaya ulaşmış değildir. Bu yüzden gençlik çağı bir belirsizlik ve arayışlar devresidir. Bu çağ, hayat için bir yön ve hedefin arandığı, meslek ve ailevi rollerin üstlenilmesi için gerekli kişilik özelliklerinin kazanıldığı, ferdin daha müstakil ve problemli bir kimse olarak hareket etmeye başladığı bir hazırlanma dönemidir.

Gençliğin Problemleri

Bilimsel çalışmaların sonuçları itibariyle gençlik dönemin en başta gelen psikolojik özelliklerinden bazıları şunlardır: Kişilik bunalımı, isyankârlık, hayatta gaye edinme, sorumluluk duygusunun gelişmesi, hayattan tatmin arama, macera ve hareket isteği. (Doğan 1985, 170)

Gençlik çağı, bağımsızlık ve topluma karışma çağıdır. Genç evden kopar, çevreye yönelir. Yaşıtlarıyla kaynaşma imkânı bulacağı faaliyetlere yönelir. Hepsinin benzer çabalar içinde olması, buna karşılık mizaç ve o ana kadarki yetişme farklılıkları, gençlerde gruplaşmalara yol açar. (Komisyon 1986, 9) Bazı gençlerde tedirginlik, kuruntulu olma, zor beğenme, çabuk tepki gösterme, kararsızlık, bencillik, savurganlık ve dağınıklığın artması, süse ve giyime düşkünlük, dilin değişmesi, müzik zevkinin başkalaşması vb. olarak ortaya çıkan davranış değiştirme görülmektedir. (Çetin, 170)

Gencin, kim olduğunu, neye inanıp değer verdiğini, hayattan ne elde etmeyi beklediğini değerlendirmesi konusunda da bir kimlik kazanma problemi vardır. Gençler, mücerret düşünme özellik ve kabiliyetlerini kullanarak, ana-baba ve yakın çevrenin davranışlarını ve beklentilerini yeniden değerlendirmeye başlarlar.

Gençlik döneminde kişilik gelişiminin en belirgin görüntüleri, fikrî, zihnî, hissî sahalarda ve gencin fizyolojik ve içtimaî münasebetlerinde ortaya çıkmaktadır. Genç bu geçiş döneminde hayallerin, tutkuların, idealizmin ve akran gruplarının, değerler sisteminin etkisi de söz konusudur Genç, zgürlük ve özgür davranma arayışı içindedir. Topluma kendini ispatlamak durumundadır. Yeniliğe ve ileriye doğru yaptığı atılım ve girişimlerin engellenmemesini bekler ve bunun için mücadele eder. (Şener 1977, 35)

Gençler için bir diğer problem sahası, meslek ve eş seçimidir. Aşırı hayalcilik, refah hastalığı, özenti, kimlik bunalımı ve kendini tanımama, idealsizlik ve lâkaytlık, bencillik, ahlâki ve manevi değerlerin azalması, uyuşturucular, fanatizm ve kötü alışkanlıkların kazanılması, zararlı yayınlar ve terör odaklarının varlığı, ailenin bozulması ve güvensizlik, işsizlik ve gelecek kaygısı, başkaları ile ilişki kuramama... gibi durumlar, günümüz gençliğinin temel problemleri olarak görülmektedir.

Ülkemizde son yıllarda içtimaî ve kültürel değişmeler yaşandı. Değişen toplum düzeni içinde farklı rol beklentileri ve bu değişime paralel biçimde değişime zorlanan gençler ruhî bir gerilim ortamında kimlik arayışlarını sürdürmek durumunda kalmaktadırlar. Yaşı gereği değer yargıları hızla değişen genç, içinde yaşadığı toplumun değerlerinin de hızla değişmesi karşısında bunalıp bocalamakta, ya hiçbir değere inanmayan, idealden yoksun, günübirlik uğraşlar ve maddi zevklerle oyalanan, kendine ve çevresine yabancılaşan bir tip haline gelmekte, ya da aşırı ideolojik bağnazlığa düşmektedir.

Gençleri Etkileyen Faktörler

Aile, arkadaş grubu, okul ve eğitim, çevre ve kitle iletişim araçları, gençleri etkiyen faktörlerden bazılarıdır.

Aile, çocuğa ilk bilgilerin verildiği yerdir. Ailenin sağlam olması gerekir. Sağlam aileden sağlam nesiller, sağlam nesillerden sağlam milletler, sağlam milletlerden sağlam devletler meydana gelir. Avrupa'da gençliğin en büyük problemi ailenin zayıf oluşudur. Aile çocuklarına sevgi göstermelidir ki, sonra çocuklar da onlara saygı göstersin. Sevgisiz yetişen çocuklar problemli olmaktadır.

Ailenin dini bilgisi bakımından önemi büyüktür. Çocuk ilk dini bilgileri, dua ve ibadet şekillerini aile ocağında öğrenir. Genç aile ocağından birini kendine örnek seçer ve onu taklit eder. Aile fertleri çocuğa doğru bilgi vermeli ve onu topluma kazandırmak için camiye alıştırmalıdır.

Çocukların gençlik çağındaki aşırılıkları, isyanları, kendi başına birey olmaya çalışırken çevrelerine verdikleri zararları en aza indirmenin ve problemleri çözmenin yolu, ailede sevgi ve güven ortamını temin etmekten geçer. Böyle bir ortam da küçük yaştan itibaren aile fertleri arasında kurulan iletişime ve çocuklarına verilen eğitime bağlı olarak gelişir. Çocuklarını doğru ve sağlam bir inanca sahip olarak güzel bir ahlâkla yetiştirebilmek için ailelerin en baştan itibaren çocuklarıyla doğru bir iletişlim kurmaları gerekmektedir

Ailenin çocuklarına karşı sorumlulukları şunlardır: Doğduğunda manâsı güzel bir isim koymak, ekonomik güçleri oranında besleyip büyütmek, onlara iyi bir terbiye vermek, kendilerine bu konuda örnek olmak, dinî bilgileri öğretmek, hayatlarını kazanacakları yolları göstermek, telkinle ve örnek olmakla onları ibadete alıştırmak ve evlendirmektir.

Arkadaş grubu, yaklaşık olarak aynı yaştaki kişilerden oluşur. Gençler, arkadaşlarıyla birlikte olmayı tercih ederler. Arkadaşlar, tutum ve davranışları ile birbirlerini etkilerler. "Üzüm üzüme baka baka kararır" atasözünde olduğu gibi, insan arkadaşlarından etkilenir. "Bana arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim" sözü ile de, iyi arkadaş seçilmesinin önemi vurgulanmıştır.

Okul ve eğitim: Gençler okulda hem kendilerini eğitmekle görevli yaşlılarla etkileşir, hem de kendi yaşında veya daha küçük kişilerle etkileşim içinde olur. Okul ferde eğitim verir ve onu topluma hazırlar. Gençler model aldıkları kişileri okulda seçerler. Meslekler de bu dönemde seçilmeye başlar.

Eğitim, kişinin davranışlarında onun yaşantısı yoluyla ve bir maksada bağlı olarak istenilen değişmeyi meydana getirme sürecidir. Eğitim, eğitmek ve yetiştirmek anlamına gelir. İbn-i Sina, eğitimi, taş üzerine nakışlar yapmaya, Gazali ise, yabani ısırgan otlarını ayıklayan bir bahçıvanın faaliyetine benzetmektedir.

Günümüz gençliğinin problemlerine dinimizin ortaya koyduğu çözüm yolları içinde en önemlilerinden biri de eğitimdir. Dinimiz İslâm, ilme, eğitim ve öğretime büyük önem vermiştir. İlim öğrenmede kadın erkek ayrımı gözetmemiştir. Eğitimde fırsat eşitliği önemlidir. Peygamberimiz (s.a.s.), insanlara hem maddi hem de manevi ilimlerin verilmesini tavsiye etmiştir. Sadece dini ilimler taassuba, sadece pozitif ilimler şüpheye götürür. Eğitimde kafa ve kalp bütünlüğü sağlanmalıdır. Kafasında çağının en son bilgileri olmalı, kalbinde de imanı bulunmalıdır.

Gazali'ye göre terbiye bir ilim işidir. Terbiyenin nihaî gayesi olan iyi insan yetiştirme işi, ilim sayesinde gerçekleşebilir. Ancak teori alanındaki bir ilim, pratiğe uygulanmadığı sürece bir değer ve manâ ifade etmez. Gazali, İslâm'ın ahlâk ve eğitim konusundaki beraberlik prensibini de benimsemektedir. O, Ey Oğul isimli pedagojik bilgilere yer verdiği eserinde şunları söyler: "Ey oğul, oğluna ve kızına küçükken ahlâk öğret. Ancak küçük iken öğretmelisin, büyüdüğü zaman zor olur. Ailenin ve çocuklarının suçlarını gördüğün zaman bağışla." (Gazalî 1986, 16) Gazalî, görüldüğü gibi, çocukken terbiyenin önemine ve hoşgörüye dikkatleri çekmektedir.

Dinimize göre eğitimin gayesi, mükemmel insan yetiştirme ve faziletli toplum oluşturmaktır. Hz. Ali (r.a.), "çocuklarınızı kendi zamanınıza göre değil, onların yaşayacakları zamana göre yetiştiriniz" sözleri ile, ileriye dönük eğitimin verilmesini tavsiye etmiştir. Milletimizin dinî, ahlâkî, insanî ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, toplumunu seven ve daima yükseltmeye çalışan yurttaşlar yetiştirmek gerekir

Kitle haberleşme araçları basın, radyo, televizyon, sinema, bilgisayar, internet gibi araçlardır. Günümüzde gençler üzerinde bunların çok büyük etkisi vardır. Kitap, dergi, gazete gibi araçlar, bilgi aktarmakla kalmaz, aynı zamanda yön verirler.

Gençlik Problemleri ve Dinimizin Ortaya Koyduğu Çözüm Yolları

Bilimsel araştırmaların sonuçlarına göre toplumda en çok görülen, günümüz gençliğinin temel problemleri ve dinimiz İslâm'ın ortaya koyduğu çözüm yollarından bazıları şunlardır:

Alkol ve Uyuşturucu Kullanmak

İslâm hukukunda ahkâmın üzerine oturduğu esaslar veya gözettiği hedefler, dini, aklı, nefsi, nesli ve malı korumaktır. Dinimizin çok değer verdiği ve korumaya çalıştığı akla zarar veren alışkanlıkların başında alkol ve uyuşturucu gelmektedir. Alkollü içkiler hem ferdî hem de içtimaî bir problemdir. Bunları kullanan fertlerin yanında ve çevresinde bulunanlar olumsuz etkilenir.

Kur'ân-ı Kerim'de "Ey iman edenler! Şarap, kumar, dikili taşalar, fal ve şans okları birer şeytan işi pisliktir. Bunlardan uzak durursanız kurtuluşa erersiniz. Şeytan, içki ve kumar yoluyla ancak aranıza düşmanlık ve kin sokmak, sizi Allah'ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık bunlardan vazgeçtiniz değil mi?" (Maide/5, 90-91) buyururken, Peygamberimiz de (s.a.s.), alkolle ilgili olarak, sarhoşluk veren her maddenin, ayrıca çoğu sarhoşluk veren maddenin azının da haram ve içkinin her kötülüğün anahtarı olduğunu beyan buyurmuştur. (İbn Mace, "Edeb", 2:1119)

Alkol ve uyuşturucu madde bağımlısı olan kişiler aklını sağlıklı kullanamaz, karar verme ve muhakeme yeteneğini kaybeder. İnsanın psikolojini bozar, onu kavgacı yapar ve kendine, canına ve malana zarar verir hale getirir. Bilhassa alkolikler, aileleri için muzır hale gelirler. İçki, ailelerin parçalanmasına da yol açar. İnsanı geçimsiz, kavgacı, saldırgan, suça, kaza yapmaya ve cinayet işlemeye uygun hale getirir. Dolayısıyla gençler, alkol ve uyuşturucudan katiyen uzak durmalı, Allah'ın emir ve yasaklarını gözetmelidir. Her hususta olduğu gibi bu hususta da helâl dairesi geniştir, harama girmeye gerek yoktur.

..XXXXXXXXXXXXXXXXXXX

TEKST ve KONTEKST ÇERÇEVESİNDE DİN-SANAT İLİŞKİSİNE BİR BAKIŞ: –VAHHÂBÎLİK ÖRNEĞİ– Hüsnü Ezber BODUR Giriş Bugün Suudi Arabistan’ın resmî mezhebi olarak Hanbeli-İbn Teymiyye çizgisinde gelişen Vahhabilik Hareketi, 1744 yılında Muhammed b. Abdulvahab’ın Necid bölgesinde güçlü olan Al-Suud kabilesinin lideri Muhammed b. Suud ile kurduğu ittifak sonucu doğmuştur. Vahhabilik dini tecrübenin inanç, pratik ve ahlâkî tanımlamalar gibi ifade şekillerine karşı bir itiraz ve protesto hareketi olarak doğmuştur. İklim dâhil coğrafi şartlar, tabakalaşma sistemi, sosyokültürel, siyasi ve ekonomik şartların oluşturduğu zihniyet dünyasının teşekkülünde dinin önemli bir girdi olduğu bilinmektedir. Dünyaya karşı takınılan tutum ve davranışta dünya görüşü stokundan elde edilen değerler oldukça etkilidir. Bu çerçevede gerek dinin aslına dönme gerekse dini metinlerin lafzına yapılan vurguyla bağlamından koparılan ya da kontekstten ba- ğımsız geliştirilen din anlayışı katı, sert ve haşin yapılı Haricilerin yaşadıkları Necid bölgesinin bedevi-göçebe kabileleri arasında yayılmıştır. Hakikati yalnızca kendilerinin temsil ettiğine inanan ve diğerlerini Müslüman olarak görmeyen Vahhabiler, tarihi süreçte oluşan davranış örüntülerini ya da kültürel unsurları bu arada da sanatsal faaliyetlerin tümünü din dışı saymış, tebaası olduğu Osmanlı Devleti’ne karşı cihat ilan etmiştir. Osmanlıda mabetlerin kubbeleriyle, çeşitli süslemeleriyle, minareleriyle ihtişama büründüğünü ve sadelikten uzaklaştığını ileri süren Vahhabilerin moral-ahlaki algı ve tanımlamaları ışığında tüm sanat eserlerine karşı olmuşlardır. Bu bildiride din-sanat ilişkisinde dinî prensiplerin zaman ve toplumu dikkate alan bağlamlarıyla etkileşimi çerçevesinde gelişmesi ele  Prof. Dr., Kahramanmaraş Sütçü İmam Ü. İlahiyat Fakültesi, hebodur@ksu.edu.tr 162 İSLÂM ve SANAT alınacaktır. Ayrıca Osmanlı İmparatorluğu’nun toprakları içerisinde Doğu Anadolu’da yaşayan ve Muhammed bin Abdulvahhab’la aynı tarihte doğan Erzurumlu İbrahim Hakkı (1703) hazretlerinin din algısı karşılaştırmalı olarak analiz edilecektir. Âlim, mutasavvıf ve entelektüel kimliğiyle temayüz eden İbrahim Hakkı’nın sanata verdiği değer ve önem göz önünde bulundurulduğunda kültürel birikimin ve değerlerin dinî düşünce üzerindeki etkisi görülecektir. Dinî düşünce, bir yandan dinin kurumsallaşması sürecinde temel girdi olan dinî metinlerle, yani tekstlerle, diğer taraftan sosyo-tarihi bağlamlarla ya da kontekstlerle etkileşim sonucu gelişme gösterir. Dini algı, anlayış ve kurumsallaşmalar, zamanla ve tarihle kayıtlı olmayan dinî değerlerin tarihi sosyal bağlamlarda görünürlük kazanmasıyla somutlaşır. Bu yüzden dinlerin değişmeyen özlerinin yeni kontekstlerde vücut bulması ya da dinî yapıdan beslenen dindarın, aktörün dindarlaş- ması, dinî algısı ve anlayışı sosyo-kültürel çevrelerinden etkilenerek meydana gelmektedir. Farklı sosyal kültürel bağlamlarda kurumsallaşan ve şekillenen dinî yapı; akide, ibadet, ahlak ve sosyal organizasyonlar biçiminde gö- rünürlük kazanır. Bu sosyal tezahürleri bakımından toplumsal işleyiş kurallarına göre seyreden dinin, temel kurucu özelliklerine ya da dinî tecrübenin ifade şekillerine zaman zaman itirazlar ve ikazlar meydana gelebilir. Bu yüzden İslâm toplum tarihi çerçevesinde, ana dinî gelenek içerisinde, dinî tipolojide sekt denilen İslâmî literatürdeki adıyla fırka tipi oluşumlar hiç eksik olmamıştır. Erken İslâm döneminde Haricilik olarak bilinen sekt tipinin karakteristiklerini bünyesinde taşıyan dinî oluşumlar, günümüze kadar farklı coğrafya ve zaman diliminde kazandığı değişik formlarla varlığını sürdürmüştür. Bu cümleden alarak bugün Suudi Arabistan’ın sınırları içerisinde Orta Arabistan’daki Necid bölgesinde 18. yüzyılda Muhammed b. Abdulvahhab (1703-1792) tarafından başlatılan ve ismine izafeten Vahhabilik denen hareketin çıkış yeri de coğrafi bakımdan Haricilikle ortaktır. Aslında daha Peygamberimizin sağlığında ortaya çıkan yalancı peygamber Müseylemetü’l Kezzab’ın, Hacer-i Esved’i rehin alan Karmatilerin, Vahhabilik doktrini çerçevesinde üçüncü Vahhabi-Suudi devletini kuran Abdulaziz b. Suud tarafından 20. yüzyılın başlarında göçebe kabilelerin vahalarda yerleşik hayata geçirilmesi projesiyle oluşturulan ve radikal tutumlarıyla tanınan fanatik İhvan Birlikleri’nin (Mısır’daki İhvan-ı Müslimin ile ilgili değil) ve 1979 ‘da Kâbe baskını olarak bilinen eylemi gerçekleştiren el-Uteybi’nin Necid bölgesinde yaşayan göçebe Din–Sanat İlişkisine Bir Bakış: Vahhâbîlik Örneği 163 Arap kabileler arasından çıkması dikkatlerin bu bölgeye çekilmesine neden olmuştur. Vahhabiliğin Sosyo-Tarihi Arka Planı Vahhabilik hareketi; Necd Bölgesinin Uyeyne kasabasında Hanbeli geleneğe bağlı bir aile çevresinde yetişmiş ve bilahare Hicaz Bölgesi dâhil Arabistan yarımadasının çeşitli yerlerinde dolaşan Muhammed Bin Abdulvahhab’ın Necid Bölgesinin başkenti konumundaki vaha şehri Deri’yyenin emiri olan Muhammed Bin Suud(ö.1765) ile 1744’deki ittifak neticesinde başlamıştır. Böylece İbn Suud’un Vahhabi doktrininin yayılmasını desteklemesine karşılık dinî lider de emirin siyasi yayılmacılığını dinî meşruiyet temeline oturtmuş oluyordu. Vahhabilik, Vahhabiliği benimsememiş tüm Müslümanlara karşı cihat yapılmasını meşrulaştırarak Suudi devletinin genişlemesi için ideolojik bir destek sağlamıştır. Suud ailesine mensup olan idareciler, bu antlaşmanın hükmü gereği dinî meş- ruluktan yararlanırken, Vahhabiliğin yayılması uğruna, tüm askeri ve siyasi araçları seferber etmiştir1 . Hanbeli mezhebinin hâkim olduğu Necid bölgesinde, ilk tahsiline Hanbeli ekole mensup bir imam olan babasının yanında başlayan ve bilahere Hint alt kıtasında ıslahat hareketini başlatmış Şeyh Veliyullah Dehlevi’nin de hocası olmuş Medine’de Hanbelî âlimden dersler alan İbn-i Abdulvahhab, siyasi bir birlik oluşturma yönündeki niyetini hocası dâhil herkese izhar etmekten geri durmamıştır. Aslında görüş- leri, ilk planda Hanbeli gelenekten farklı olarak algılandığında pek itibar görmemişti. Hanbeli mezhebi temsilcileriyle Vahhabiliğin doktrini arasındaki çatışma 19. yy.a kadar devam etmiştir. Çünkü kavram ve görüş- lerinin fıkıh ilminden ziyade kişisel temelli olduğundan dolayı zamanındaki Müslümanların çoğunu müşrik olarak tanımlayıp bunlara karşı cihat yapmayı öneriyordu.2 Vahhabilik, her ne kadar bir ihya ve ıslahat hareketi kapsamında görülüp tanımlansa da Osmanlı Devletine karşı ilk Müslüman ayaklanması sıfatıyla siyasi kimliği hep ön planda olmuştur. Bugün Suudi Arabistan’ın din anlayışına temel teşkil eden Vahhabilik akımı; genel toplumun moral değerleriyle çatışmacı ilişkiye girip 1 Guido Steinberg, “Saudi Arabia”, İslâm in the World Today: A Handbook of Politics, Religion, Culture and Society,(eds. W. Ende, U Stein Bach), Cornell University Press, Ithaca, NY, 2010, s.521 2 Shivan Mahendrarajah, “Saudi Arabia, Wahhabism and tehe Taliban of Afghanistan: ‘Puritanical Reform’ as a ‘Revolutionary War’ Program”, Small Wars ve Insurgencies, 26(3), http://dx.doi.org/10.1080/09592318.2014.9828883 (ET. 24/03/2015), s. 391. 164 İSLÂM ve SANAT dışlayıcı üyelik politikasıyla kendilerinden olmayanları düşman görerek hakikati yalnızca kendilerinin temsil ettiğine inanması, partikülaristik eğilimleriyle hedeflerine ulaşmak için tüm kaynakları seferber etmesi, Kur’an’ın lafzi (literal) yorumuna dayalı olarak tüm faaliyetlerini meş- ruluk temeline oturtabilmelerine imkân sağlayacak fikhi ve kelami söylem geliştirmesi gibi karakteristikleriyle temayüz etmiştir. Bir sekt ya da fırka tipi yapılanmanın örneği olarak ortaya çıkan Vahhabiliğin doğu- şunda, dinî ıslahat amacı gibi tamamen dinî olan faktörlerin yanında, sosyal ve tarihi şartların da önemli rol oynadığı göz ardı edilmemelidir.3 Bu hareketin doğduğu yer olan Necid bölgesindeki nüfusun yüzde seksenini göçebe Arap kabileleri oluşturmaktadır. Rubülhali Çölü ile Hicaz arasında yer alan, çetin çöl şartlarının hüküm sürdüğü Necid bölgesindeki nüfusun yüzde seksenini göçebe Arap kabileleri oluşturmaktadır. Geniş ve o kadar ıssız olan bu coğrafya, yer yer rastlanan vahalar dışında, ne verimli topraklara ne de tarım yapmaya uygun iklime sahip değildi. Çöllerde göçebe yaşayış biçimini, büyük İslâm düşünürü ve sosyologu İbn Haldun(1332-1406)un asabiyet teorisine göre, sosyal bağlılık duygusu oluşturuyordu. Diğer taraftan nesil ve neseplerinin karışmamasına özen gösteren göçebe Arap kabileleri sürekli birbirleriyle mücadele halinde olduklarından geçimliklerini büyük oranda ganimete dayandırıyorlardı.4 Bu yarı çöllük bölgede bir vaha şehri olan Der’iyye’de Suud ailesi, civar kabileler üzerinde bir sülale yönetimi olarak hâkimiyetini pekiştirmek istiyordu. Bu bölge kültürel olarak bir yandan göçebe kültürü diğer yandan da Hicaz bölgesinin kozmopolit kültürünün etkisi altında olduğundan İbn Abdulvahhab’ın çağrısı Muhammed b. Suud’un nezdinde olumlu yankı bulmuştur. Hem birbirleriyle hem yerleşik kasaba sakinleriyle savaş halinde olan Necid’in yoksulluk içerisindeki bedevi (göçebe) halkı, Vahhabilik esasları dâhilinde nispeten varlıklı ve yerleşik hayatın nimetlerinden yararlanan Hicaz’a doğru, buradaki insanların yaşayışlarının İslâm dışı olduğu iddiasıyla, mobilize edilecektir. Yine İbn Haldun’a referansla bu mücadelenin temelinde göçebe bedevilerle hadari denilen şehirlilerin din anlayışlarıyla yaşama biçimlerinin birbirinden farklı oluşu da yatmaktadır.5 Suudilerin elinde Vahhabi yayılmacılığında bu dinî kültürel 3 Hüsnü Ezber Bodur, “Sekt (Fırka) Tipi Dini Organizasyonun Örneği Olarak Haricilik Hareketine Sosyolojik Bir bakış”, KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 10, 2007, s. 25-53. 4 İbrahim Erol Kozak, İbn Haldun’a Göre İnsan-Toplum-İktisat, Pınar Yay, İstanbul, 1984, S.58-61. 5 Taha Akyol, “Hangi İslâm”, Hürriyet, 8 Ekim 2014. Din–Sanat İlişkisine Bir Bakış: Vahhâbîlik Örneği 165 farklılıklar önemli bir motivasyon kaynağı olmuştur. Bu duruma 1803 yılında Vahhabilerin Hicaz’a girip mukaddes bilinen yerleri tahrip etmeleri, bu arada Hz. Peygamber’in kabrini de yıkmak istemelerini ancak hacıların yoğun tepkileri karşısında bu eylemlerini gerçekleştiremediklerini örnek olarak verebiliriz. Aslında İbn Abdulvahhab’ın anti modernist ıslahatçı faaliyetlerine benzer gelişmelerin Hicaz bölgesinde İngilizler ve Fransızlar tarafından el altından desteklendiği bilinmektedir. Bu bakımdan Osmanlı devletini parçalayıp bölgede hâkimiyet tesis etmeye çalışan İngilizlerin ve Fransızların türlü oyunlarla dini ihya hareketleri başlığı altında toplayabileceğimiz oluşumları destekledikleri, bu meyanda da özellikle İngilizlerin tahrikiyle Vahhabiliğin kurulduğunu ve Osmanlı devletine onarılması mümkün olmayacak zarar verdiğini belirtelim.6 Biraz evvel belirttiğimiz gibi Muhammed bin Abdulvahhab’ın başlattığı hareket, aslında siyasal bir amaca matuftu. Nitekim VahhabiSuudi ittifakında İbn Abdulvahhab’ın kendilerinden olmayanların mallarının ve kanlarının helal olmasını ilan etmesi, birbiri ardınca kurulacak devletlerin teşekkülünde önemli siyasi motivasyon kaynağı olmuş- tur. Ancak bunun teolojik meşruiyet zırhıyla korunan bir dini ihya hareketi olarak gösterilmeye çalışıldığı anlaşılmaktadır. Her şeyden evvel bir dinî liderin burada, İbn Abdulavahhab’ın fikirlerini ve görüşlerini doğru anlayabilmemiz için elbette yazdıklarına ve yapıp ettiklerine bakarız. Ancak bu gerekli şartın yeterli olabilmesi yani doğru bir metodun takip edilebilmesi için bu görüşlerin hangi tarihi toplumsal şartlarda meydana getirildiğine de bakmamız gerekecektir. Bu bakımdan İbn Abdulvahhab’ın görüşlerinin hangi sosyo-kültürel ve siyasal bağlamlarda meydana getirildiği konusu da en az birincisi kadar önemlidir. Tam da bu sosyolojik muhayyile çerçevesinde daha ilk elden İbn Abdulavahhab’ın din algısı ve anlayışının, dinî sosyalleşmesinin gerçekleştiği yer olan ailesinde ve çevresinde egemen olan geleneksel fıkhi ve kelami öğ- retiler doğrultusunda oluştuğu söylenebilir. Muhammed b.Abdulvahhab Orta Arabistan’ın Necd bölgesinde küçük bir yerleşim yerinin emiri olan Muhammed bin Suud’a programını anlatıp, onunla ittifak kurmak istemişti. İbnSuud’un böyle bir birleşme neticesinde civar kabilelerden elde ettiği gelirlerinde bir azalmanın olabileceği endişesini dile getirmesine karşılık İbn Abdulvahhab, kendilerinden olmayanlara yani müşrik olarak gördükleri kişi veya 6 Yusuf Kaplan, “İslâm Dünyasının Umutlarını Söndürmenin Bedelini Ödeyebilecek misiniz?”, Yeni Şafak, 17 Mart 2014. 166 İSLÂM ve SANAT gruplara karşı girişecekleri savaş neticesinde mevcut gelirlerinden kat kat fazla ganimet elde edeceğini belirttikten sonra, Emir’in ikna olmasıyla Vahhabi-Suudi ittifakı 1744 yılında gerçekleşmiştir.7 Böyle bir birleşmenin temelinde, Necd bölgesinin başkenti konumundaki Der’iyye’nin yönetimini elinde bulunduran Suud ailesinin gelir kaynaklarından biri olan köle ticaretinin kârlılığının azalması ve bu açığı kapatmak üzere ganimete dayalı gelirlerin artırılması yolunda güçlü bir siyasi yapıya sahip olma düşüncesi de yatabilir. Burada İbn Abdulvahhab, bir yandan herhangi bir dinî anlayışın varlığını sürdürebilmesini asabiyet ve siyasal güçle ilişkilendiren büyük sosyolog İbn Haldun’un nazariyesine uygun olarak görüşlerinin hayatiyet bulabilmesi için siyasi desteğe ve Suud ailesinin nesep asabiyetine ihtiyaç duymuş, diğer yandan siyasi güç ve birliğin temini ve gelişiminde Muhammed bin Suud’un yayılmacı faaliyetlerine dinî bir meşruiyet alanı açmıştır. Ancak Emir ile Şeyh arasındaki bu ittifakın meydana gelmesinde dinî ıslahat programı- nın hayatiyete geçirilmesi düşüncesi, ikincisine göre, müteakip gelişmelere8 bakarak biraz gölgede kalmışa benzemektedir. Muhammed bin Abdulvahhab tarafından tevhid ve şirk kavramları etrafında oluşturulan Vahhabilik doktrini; Hanbeli ekole bağlı, İbn Teymiyeci ve selefi çizgide biraz da Hariciliğin etkisi altında ortaya çıkmıştır. Vahhabiler Selefu’s-salihinin İslâmî anlayışına dönmeyi, Kur’ân- ı Kerim’in literal tefsirini benimsemeyi, taklidi reddedip bidatlara karşı çıkmayı tasavvuf büyüklerine tazimi ve onların mezarlarına ziyareti şirk olarak görmeleri, Camilere kubbe ve minare inşa edilmesini ve süslenmesini bidat olarak değerlendirip bunları yapanlara karşı cihadın gerekliliğini vurgulamışlardır. İbn Abdulvahhab’a göre İslâm coğrafyasında bir yandan kendi ittifakları içerisinde yer alan Müslümanlar, diğer yandan müşrikler ve gayr-i müslimler vardı. Kendileri dışında kalan Şia ve ehl-i Sünnet müşrik kategorisinde değerlendirilmiştir.9 Şüphesiz Vahhabi doktrini yakından tetkik edildiğinde, mücadele edilmesi gereken, mal ve canlarının helal olduğu baş düşmanın idaresi altında bulundukları Osmanlı Devleti olduğu görülür. Bu yüzden siyasal temelli eylemlerini Osmanlı’ya karşı yönlendirmede acele etmişlerdir. 7 Ayman S. Al-Yassini, SaudiArabia: The Kingdom of Islam, Religion and Society: Asiaandthe Middle East, (Ed. C. Calderola), Munchen, DEU: Walter de Gruyfer, 2011, s. 61-64. 8 Konuyla ilgili bir analiz için bkz., Kozak, a.g.e., s. 209-222. 9 Ergün Yıldırım, “İman ve Küfür Temelinde Siyaset Yapmak”, Yeni Şafak, 28/12/2004. Din–Sanat İlişkisine Bir Bakış: Vahhâbîlik Örneği 167 İbn Abdulvahhab’ın Nisa suresi 36. Âyette, “Allah’a ibadet edin ve O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın. Ana babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yakın arkadaşa, yolcuya, ellerinizin altında bulunanlara iyi davranın; Allah kendini beğenen ve daima böbürlenip duran kimseyi sevmez” mealindeki İlahi buyruğa referansla yalnızca Allah’a kulluk etmeyi ve O’na hiçbir şeyi şirk koşmamayı doktrinin temeli yapmıştır. Elbette İslâm olmanın temel şartı olan tevhidle, bağışlanmayacak günah kategorisinde zikredilen şirke bulaşmamanın Ehl-i sünnet olarak bilinen ana İslâmî gelenekte üzerinde titizlikle durulan temel meselelerden olduğunu belirtmeye gerek yoktur. Bu yüzden her uygulamayı ve davranışı kendi kültürel kodlarına göre okuyan kendi anlayışıyla uyuşmadığı gerekçesiyle ötekileştiren İbn Abdulvahhab’ın ıslahat projesinde aşırılıktan başka yeni bir şey yoktur. Nitekim bu âyette Allah’a kulluğun ve O’na ortak koşmamanın şartı olarak Elmalılı Hamdi Yazır’ın tefsirinde, hatta uzak komşuluk kapsamına gayri Müslimlerin de dâhil edildiği, On ahlâkî emirin yerine getirilmesi vurgulanmaktadır.10 Ehl-i sünnet çizgisi bütün toplumsal kesimleri kuşatıcılığı ve kültürel birikimiyle, tarihi toplumsal şartlarda biçimlenen yüzleriyle dinamik karakterli ve mutedil bir İslâm yorumudur. Osmanlıyı kâfir görüp cihat ilan eden ve kuruluşundan kısa zaman sonra Arap yarımadasında adını duyuran Vahhabiler kendi aralarında iktidar mücadelesine girip birbirleriyle çatışacaklardır. Nitekim 1870’li yıllarda Suud ailesi içerisindeki iç savaş neticesinde bu sefer birbirlerini kâfirlikle suçlamışlardır. 20. yüzyılın başında Üçüncü Suud devletinin kurucusu Abdülaziz b. Suud, yayılmacı politikasını sürdürebilmek için geniş bedevi kabileleri yönetimi altına almak istemişti. Her bir bedevi grubun birbirinin siyasal ve ekonomik hâkimiyetini kontrol altına alma girişimi daha önceki Suudi devletlerinin bedevi kabileleri üzerinde egemenlik tesis edememelerinden kaynaklandığını anlayan İbn Suud, oluşturacağı siyasi yapıyı güçlendirmek için bedevilerin yerleşik hayata geçirilmesiyle bunlardan yararlanma yoluna gitmiştir. 1911 ve 1912 yıllarında göçebe yaşama biçimini terk edip vahalarda tarıma dayalı ekonomik faaliyette bulunmak üzere yerleşik hayata geçmeye ikna edilen bedeviler, Hz. Peygamberin Mekke’den Medine’ye hicretini zihinlerde canlı tutmak üzere, ‘hicer’ denilen bu yeni yerleşim birimlerinde kendilerinin dışındakilere karşı cihadı vurgulayan Vahhabilik esaslarına göre eğitilmişlerdir.11 10 Ayetin tefsiri için bkz. Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Cilt:3, Azim Yayınları, İstanbul. 11 Steinberg, a.g.m., s. 522. 168 İSLÂM ve SANAT Necid bölgesinde Vahhabi hocaların eğittikleri ‘mutavva’ olarak isimlendirilen din eğitmenleri sınıfının mensupları, İbn Suud’un savaş- çıları olan İhvan Birlikleri’ni Necid’in dini-siyasal şartlarını benimsemeleri doğrultusunda yetiştirmişlerdir. Abdulaziz b. Suud’un bütün bu bölgeleri yeni kurduğu devletle mümkün olduğu kadar hızlı ve sorunsuz olarak entegre etmeyi amaçladığı açıkça görülmektedir. İbn Suud bölge halkını Vahhabileştirme sürecinde hem mutavvaya hem ihvana güveniyordu. Şiilikteki klerik denen din adamları sınıfına benzer Vahhabi din eğitmenleri ve ihvan birlikleri bölgede Şiiler tarafından çeşitli münasebetle icra edilen dinî aktiviteleri ve kutlamaları yasaklamış, herkesi Vahhabi olmaya mecbur etmişlerdir. Hicaz bölgesinde de benzer şekilde Vahhabi yaşama biçimini bölge halkına empoze etme amacına yönelik olarak Peygamberimizinki dâhil birçok sahabenin doğduğu evler yerle bir edilmiş, Mekke ve Medine’de mukaddes sayılan birçok yer tahrip edilmiştir. İbn Suud, bu duruma içerleyen bazı hacıların boykotu neticesinde gelirlerinde bir azalma yaşanacağı endişesiyle bunları, kontrol altına alma politikasının bir parçası olarak Necid’e geri göndermek istemiştir. Neticede İbn Suud, aldığı bütün tedbirlere rağmen İhvan’ın isyanını önleyememiş ve üzerlerine asker göndererek isyanı bastırmıştır. İbn Suud’u kâfir olmakla suçlayan, ancak dedesinin İbn Suud tarafından asılmasının intikamını almak üzere İhvan Birliklerine mensup bazı militanları örgütleyen El-Uteybi 1979 da Kâbe Baskını olarak bilinen kanlı eylemi yapmıştır.12 Vahhabi ulema ya da Şiilikteki gibi bağımsız ‘klerik’ din adamı grubu, siyasal alan dâhil, sosyal hayatın tüm yüzlerini düzenleme iddiasında bulunmuş, böylece İbn Suud’un temsil ettiği siyasi yapıyla çatış- macı ilişkiye girmiştir. Suud Ailesi tarafından tercih edilen ulus-devlet modelindeki siyasal yapısallaşma, bu modelin işleyişi ile ilgili modernist çabalar, iç ve dış şartlara dayalı olarak inişli çıkışlı seyir izlese de, Vahhabilik tarafından hep eleştirilmiştir. Geleneksel Vahhabi düşüncesine sıkı sıkıya bağlı ve müstakil bir sınıf olarak toplumsal hayatta etkin olmaya çalışan ulema sınıfı, teknolojik gelişmeleri şeytan icadı olarak gö- rüp bunları hayata geçirmek isteyen yönetimi ahlâkî gevşeklik ve dejenerasyonla suçlayarak bu etkinlikleri bidat kapsamında değerlendirmiş- tir. Vahhabilik, İslâm ve Sanat Din ve toplumsal kurumlar arasında karşılıklı etkileşim ilişkisinin varlığı sosyolojik araştırmaların ulaştığı önemli sonuçlardan biridir. Bu 12 Jon Armajani, Modern İslâmist Movements,:History, Religion and Politics, Wiley-Blackwell,Hoboken, NJ, 2011, s.136. Din–Sanat İlişkisine Bir Bakış: Vahhâbîlik Örneği 169 bağlamda dinî inanç, kurum ve değerlerle çeşitli sanat kolları ve sanatsal aktiviteler arasında da bir ilişkiden söz edilebilir. Din ve sanat arasındaki ilişkileri konu edinen literatüre bakıldığında; bir yandan dinin sanatı ve sanatçıyı desteklediği bir yandan çeşitli sanat kollarını ya da bü- tünüyle sanatsal faaliyetlere iyi gözle bakmadığı görülür. Bir başka araş- tırmacı grubu da dinle sanatsal faaliyetler arasında nötr bir ilişki oldu- ğunu, hatta dinin sanattan etkilendiğini ileri sürmektedir. Konu, İslâm sanatı ve estetiği bakımından ele alındığında, dünyayı ve hayatı güzelleştirmeyi hedef edinmiş İslâmiyet’in sanatı desteklediği ve tarihi sü- reçte göz alıcı eserlerin üretilmesinde ciddi katkı sağladığı söylenebilir.13 Dinin, bir topluluğun yaşama biçiminden sanatına kadar sosyal hayatın tüm alanlarında etkili olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca her hangi bir dinî geleneğin, bağlılarının gündelik tutum ve davranışlarını, bilerek ya da bilmeyerek, daha çok farkında olmadan tanzim ettiği de genellikle kabul edilmektedir. Bir toplumun veya topluluğun yaşama stilini, dü- şünce sistemini ve sanatını belirleyen kültürün en önemli girdisini dinî inanç ve değerler oluşturmaktadır. Tam da bu konuyla ilgili olarak Diyanet işleri Başkanlığı’nın 29 Kasım-01 Aralık 2010 tarihleri arasında dü- zenlediği 6. Dini Yayınlar Kongresi: İslâm-Sanat-Estetik konulu ilmî toplantının din-sanat ilişkisi konusunu gündeme taşıması bakımından takdire şayandır. İslâm, Sanat ve Estetik temalı, Diyanet Aylık Dergi, Sayı 275, Kasım 2013, dergide İslâm’ın sanata ve estetiğe yaklaşımı ele alınmıştır. Din ve sanat ilişkisini iyi analiz edebilmek için dini meydana getiren unsurlarla çeşitli sanat kolları arasındaki ilişkilere bakmak gerekir. Din kurumu; inanç, doktrin ya da akide, ibadet, pratik veya ritü- ellerle sembollerden oluşur. Dini dünya görüşü ve tutum, davranış ve motivasyon kaynağı olarak dini ‘ethos’, dinin merkezinde yer alır. Akide, amel ve semboller, dindarlığın daha somut ifade şekilleri olarak soyut dünya görüşü ve ethos bir yandan güçlendirilir, diğer yandan da müşahhas hale getirilir. Bazı gruplar bu unsurlardan bir kısmını, mesela dinî mistik tecrübeye göre inancı ya da imana göre ameli daha fazla önemseyebilir. Bunlardan herhangi birisinin yorumundaki farklılıklar da grup içerisinde çatışmaya yol açabilir.14 Aynı dinî metinler sosyo-tarihi ve kül- 13 Turan Koç, “The Vision of Islamic Art and Aesthetics”, Akademik Araştırmalar Dergisi, Sayı: 56, 2013, s. 2. 14 Keith Roberts, Religion in Sociological Perspective, Wadsworth Publishing, New York, 1990, s.93 170 İSLÂM ve SANAT türel bağlamlara göre, eğitim, ekonomik gelişmişlik düzeyi, bilgi, analitik yaklaşım, formal kurumsal yapılar gibi unsurların etkisiyle çok çeşitli yorum ve anlayışlarla tezahür ederler. Yukarıdaki analizlerden anlaşılacağı üzere Vahhabilik İbn Abdul Vahhab’ın geleneksel olarak çeşitli kelam okulları tarafından geliştirilen tevhid doktrinine vurgusu ve bu teoriyi coğrafi olarak bütünleşmiş olarak siyasi yapının teşekkülünde tatbik ettiği ve yöntem olarak ikonaklastizm (tasvir kırıcılık) faaliyetleriyle bunun fiiliyata döküldüğü bir akım olarak görülebilir. Bu ikonaklastik tutum ve tavırlar etrafında ki gelişmeler 16. Yüzyılda Avupa’da hayli güçlü olan reform hareketinin Kalvinci kanadıyla bazı ortak temalar bulunarak mukayese edilmek istenmiştir. Belki de neo-oryantalist bir bakış açısıyla tesiriyle dinî metinlerin zahiri anlamına göre hüküm çıkarıp tarihi birikiminden arındırmaya çalışmak İslâmî anlayışı ruhundan uzaklaştırma ve metalaştırma anlamı taşımaktadır. Hem İbn Abdulvahab’ın başlattığı Vahhabilik hem de John Calvin (1509- 1564)‘in reformasyon hareketi içerisinde geliştirdiği Kalvinizm arasında zorlamalı da olsa bazı ortak noktalar bulunmaya çalışılmaktadır. Teorik olarak ikonaklaslık temelinde her iki reformcunun taraftarları bilahare bu teorileri yer yer fiiliyata geçirmişlerdir. İslâmî püritanlar olarak tasvir edilen Vahhabiler öze dönüş, ahlâkî gevşekliğe karşı sert tedbirler, tevhid ve şirk kavramlarını iman-küfür meselesine indirgeyip katı ve dışlayıcı tutumlarıyla İslâm’ın doğuşundaki kavram ve kurumlara referansla bağlılarını harekete geçirmişlerdir. Bu durumda İbn Abdulvahab’ın dönemindeki İslâmî yaşayışı cahiliye ile isimlendirmesi, yine 20. yüzyılın başında İbn Suud olarak bilinen Abdulaziz b. Suudu’un göçebe kabileleri yerleşik hayata geçirme teşebbüsünde oluşturulan zirai yerleşim bölgelerine ‘hicret’ sözcüğünün çoğulu olan ‘hücer’ demesi gibi İslâm’ın ilk dönemlerine atıfla harekete dinamizm kazandırılmak istenmiştir. Dolayısıyla Asr-ı Saadet İslâmı’nı yeniden diriltme adına ilk dönemden itibaren meydana gelen gelişmeleri, yani düşünce ve sanatsal anlamında kültürel birikimi, tarihi sosyal bağlamı yok saymışlardır. Bu süreçte oluşan imaj ve tasvirleri birer şirk objeleri olarak değerlendirip her türlü sanatsal faaliyetlere karşı çıkmışlardır. Bidatlara karşı çıkan ve İslâm dünyasında dinî ve ahlâkî gevşeklik yanında oluşan tüm kültürel objelerden İslâm’ın ayıklanması savunması ve bağımsız içtihada dayalı din anlayışını ikame etmesi15 gibi yaklaşımlar Vahhabiliğin modernist bir İslâm yorumu olarak ifade edilmesine de neden olmuştur. Ancak yü- 15 Hayrettin Karaman, “Selefiler(2)”, Yeni Şafak, 15 Şubat 2013. Din–Sanat İlişkisine Bir Bakış: Vahhâbîlik Örneği 171 zeysel düzeyde Kur’an ve hadis okumalarıyla kendi anlayışları doğrultusunda tepkici, dışlayıcı ve reddiyeci tutumlarıyla16 ve şirk konusundaki ağır ithamlarıyla temayüz etmiş bir hareketi Kalvenizmle karşılaştırıp bazı ortak söylem ya da ifadelerle modernist olarak gösterme girişimi neo-oryantalist yaklaşımın dümen suyuna girme anlamına gelebilir. Vahhabiler, Suudi devleti formunda içeride büyümeye devam ederken 1802 yılına kadar pek dikkat çekmemiştir. Ancak Vahhabi-Suudi devletinin 1802 yılında Kerbela’ya saldırıp birçok şiiyi katletmeleri ve bu arada Hz. Hüseyin’in türbesini tahrip etmeleri ve akabinde Hicaz’a saldırmaları üzerine Osmanlı Devleti harekete geçmiştir. Vahhabilerin Hicaz’ı ele geçirmeleri, Hz. Ebu Bekir’in, Hz. Ali’nin ve Hz. Peygamber’in eşi Hz. Hatice’nin mezarlarını tahrip edip, üzerindeki kubbeleri yıkma girişimleri hatta Hz. Peygamber’in mezarındaki hazineyi yağ- malamaları tüm Müslümanların tepkisini çekmiştir. Böylece türbelerin, mezarların, anıtların ve tarihi kıymete haiz abidelerin şirk ve putperestlik objesi olarak sayılıp tahrip edilmeleri ve yağmalanmaları, Vahhabilerce bir iman esası olarak sayılmıştır. Bu cümleden olarak Orta Afganistan’ın Bamyan bölgesinde sarp kayalara oyularak yapılan iki buda heykelinin Taliban tarafından Nisan 2001 yılında yok edilmesinde Vahhabi etkisinden söz edilmiştir.17 Sırp canileri tarafından Bosna’da yaşanan dramatik katliamlar ve buradaki Osmanlı eserlerinin sistematik olarak yok edilmeleri, tüm dünyanın gözleri önünde cereyan etmiştir. Savaş sonrasında VahhabiSuudi devletinin finansörlüğünde birçok Caminin aslına uygun olarak onarılması yerine, bunların yıkılıp yerine betonarme Camilerin inşa edilmesi üzüntüyü daha da artırmıştır. Yakın zamana kadar Mekke ve Medine’de, İslâm birliğinin sağlanması ve sürdürülmesinde hayli fonksiyonel olmuş Osmanlı eserlerinin bilinçli olarak yok edilmesi de Vahhabi zihniyetinin bir başka tezahürü olarak görülebilir. Sri Lanka’nın başkenti Colombo’nun merkezinde bulunan, içindeki resim ve tablolarla meşhur olmuş tarihi ‘Dewatabaha’ Camii’ne 2015 yılı başında yaptığım bir ziyaret esnasında, restorasyon çalışması adı altında çerçeveli figüratif tabloların yerinden sökülerek atılmak üzere bir köşede biriktirilmelerine üzülerek şahit oldum. Bu süreçte yüzeysel bir soruşturma ve gözlem neticesinde bunun Vahhabi zihniyetiyle ilişkili olduğu kanaatine vardım. Bu kültürel değerleri birer taş yığını ya da tahta parçaları olarak görmemek lazımdır. İslâmî bilincin ve anlayışın canlı kalmasında 16 Ergün Yıldırım, “Selefiliği IŞİD’e ve Vehhabiliğe İndirgeme Sorunu”, Yeni Şafak, 5 Ekim 2014. 17 Mahendrarajah, a.g.m., s. 391-392. 172 İSLÂM ve SANAT hayli fonksiyonel olan bu tarihi eserler aslında zihniyet dünyalarının ve dünya görüşlerinin somut ifadeleridir. Toplumsal yapıların varlıklarını sağlıklı sürdürebilmeleri, dinî değerlerin tekrar edilmesiyle canlılığının korunmasına ve bireylere sürekli hatırlatılmasına bağlıdır. Bu tarihi miras görsel olarak güzelliği yansıtmasıyla dinî duygu, düşünce ve aksiyon birliğinin canlı kalmasında etkili olmaktadır. Dinin sanat etkinliklerini yönlendirmede ve sınırlandırmada bü- yük bir rol oynadığı bilinmektedir. Aslında vahye dayalı dinler plastik sanatlara karşı zaman zaman büyük boyutlara varan sınırlamalar ve kı- sıtlamalar getirmiştir. Buna göre resim sanatı ve heykelcilik gibi sanat dallarına karşı ciddi bir kısıtlama getirilmiştir. Ancak İslâm dininin resim sanatını yasakladığına dair Kur’an-ı Kerim’de kesin bir yargının olmadığını söyleyen bazı din âlimleri de vardır. Bazı hadislerde tasviri yasaklayan hükümlere rastlanmaktadır. Ancak bu tür sanatsal faaliyetlerin puta tapıcılığın yaygın olduğu dönemde ihtida edecekler üzerinde olumsuz etkiye sahip olabileceği düşünülerek yasaklandığı şeklinde yorumlar da vardır18 İslâm âlimleri bazı âyet ve hadislere atıfta bulunarak İslâm sanat ve estetiği konusunda yeni yorumlar getirmişlerdir. Bu cümleden olarak “ Yarattığı her şeyi en güzel bir biçimde yaratmıştır” (Secde,32/77) âyeti ve Hz. Peygamber’in “ Allah güzeldir(cemil), güzelliği (cemal) sever” hadisi ilk bakışta referans olarak başvurulan nasslar olmuştur. Allah’ın cemal sıfatının tüm yaratılmışlar üzerinde tecelli ettiğinden hareketle, eş- refi mahlûkat olan ve en güzel biçimde yaratılan insanın fıtratında gü- zellik, sanat ve estetik içkin olarak yer almaktadır. Bu bakımdan sanatı, insanın bu fıtri özelliğinin vahy çerçevesinde dışa vurması olarak görebiliriz. Ancak bu potansiyel yeteneğin, bir anlamda içinde yaşanılan sosyo-tarihi ve kültürel ortamlarla etkileşimci ilişki içerisinde ortaya çıktığını da belirtmekte yarar vardır. İslâm sanat ve estetiğini ‘ihsan’ kavramıyla ilişkilendiren Turan Koç’un19 analizlerine burada dikkat çekmek isterim. İslâm’da ihsan ve takva kavramları Cibril hadisinde Allah’ı görüyormuşçasına O’na kullukta bulunmak şeklinde tanımlanmıştır. Bu hadiste iman, İslâm ve ihsan boyutundan üçüncüsü takvayı, fikri hayatı güzel olanı yapmayı ve salih amel dünyayı kapsama mamur hale getirmeye işaret eder. Buna göre duygu, düşünüş ve davranış bütünlüğünün insanın iç dünyasında 18 Şerafeddin Turan, Türk Kültür Tarihi, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2000, s.269- 270. 19 Turan Koç, İslâm Estetiği, İSAM, İstanbul, 2009, s. 51-57. Din–Sanat İlişkisine Bir Bakış: Vahhâbîlik Örneği 173 oluşturacağı motivasyonun etkinliği ve genişliği bağlamındaki bir soyutluğun gündelik hayata yansıtılması ve bir ölçüt olarak hayata yön vermesi veciz biçimde dile getirilmektedir. Grana’daki El-Hamra Sarayı’nı ve Kurtub’daki Ulu Camii ziyaret eden Murad Hoffman, bu yapı- ların yansıttığı manevî-ruhsal atmosferin Müslüman olmasındaki etkilerini belirtmiştir. İslâm sanatını eşsizliğin, sonsuzluğun, cazibenin ve ruhsal dinginliğin yeni sığınma yeri olarak gören Hoffman, Batılı birçok sanatsal tarzın ustalıklı ve görkemli olmasına karşın bu maneviyatı veremediği gerekçesiyle eleştirmiştir.20 Bu yüzden Vahhabi zihniyetle dolaylı da olsa bağlantılı olduğu anlaşılan El-Kaide gibi marjinal örgüt mensuplarının sanat eserlerine saldırmalarına ve top yekûn sanata karşı olduklarını beyan etmelerine bakarak İslâm’ın güzellikten incelikten zarafetten uzak sanki terörü ve şiddeti onaylayan bir dinmiş gibi yansıtılması son derece yanlıştır. Bugün İslâm dünyasında akl-ı selim dindar Müslüman çoğunluk bu tür eylemleri yapanları kültür ve medeniyet düşmanı olarak ilan etmiş ve bunları İslâm’dan bihaber caniler olarak vasıflandırmışlardır. İslâm sanat ve estetiğini anlamakla İslâm’ı anlamak arasında yakın ilişki vardır.21 Kur’an-ı Kerim’de resim hatta heykel gibi tasvir sanatları dâhil her türlü sanatsal faaliyetlerin icrasını yasaklayan herhangi bir ifade bulunmamaktadır.22 Hatta Hz. Süleyman’ın sarayı için yaptırdıkları arasında heykeller de vardır ve şükretmeyi gerektirecek nimetler arasında gösterilmiştir.(Sebe,34/13)23 Hz. Süleyman kıssasında İslâmî estetik anlayışı açık bir şekilde görülmektedir.24 Şüphesiz bunların birer tapınma objesi ya da puta tapıcılığı çağrıştırması durumunda İslâm, buna karşı çıkmaktadır. Allah-ü Teâlâ tüm yarattıklarını birer âyet birer işaret olarak göstermiş ve bunlar üzerinde düşünmeyi ve bunlardaki ahenk intizam ve düzeni görmeyi insanlara tavsiye etmiştir. İslâm’ın sanatın simgesel ve pedagojik boyutuyla ilgili verdiği önemin örneği olarak Kâbe’yi buradaki Hace’rül-Esved’i ve Makam-ı İb- 20 Murad Wilfried Hofmann, Mekke’ye Yolculuk, (Çev. K. İbrahim), Çağrı Yay., İstanbul, 2010, s. 45. 21 Koç, a.g.m., s. 3. 22 Aziz Doğanay, “İslâm Sanatının Teşekkülü”, Diyanet Aylık Dergi, Sayı:275, Kasım 2013, s. 8-10. 23 Kur’an’da Hz. Süleyman kıssasının estetiği ile ilgili olarak bkz. Valerie Gonzalez, Beauty and Islam: Aesthetics in Islamic Art and Architecture, I. B. Tauris, London, 2001. 24 James Noyes, Politics of Iconaclasm: Religion, Violence and the Culture of Image-Breaking in Christianity and Islam, I.B. Tauris, London, 2013. 174 İSLÂM ve SANAT rahim’i verebiliriz. Ali İmran 96-97 âyetlerinde “ Doğrusu insanlara mabet için ilk kurulan ev Mekke’de olandır. Âlemlere uğur, bereket ve hidâyet kaynağı olarak kurulmuştur. O’nda açık açık deliller, İbrahim’in makamı vardır. Ona giren güvene erer.” İfadesinden böyle bir anlayışı çıkarabiliriz. Burada İbrahim kıssasında alınabilecek hisse bakımından Makam-ı İbrahim’in pedagojik boyutu üzerinde durabiliriz. Buna göre, fenomonolojik din teorisyenlerinin toplumsal yapının son derece kırılgan olduğunu bu yüzden dini dünya görüşünün toplumda canlı tutulması gereğini vurgulayan tespitlerine referansla bu tür eserlerin dinî bağların kopmamasında hayli fonksiyonel olduklarını söyleyebiliriz. Mezkûr âyette bunun bir mucize olarak belirtilmesi, bu tür sembollerin bir yönüyle toplumsal düzen, istikrar ve entegrasyonda önemli bir fonksiyon icra etmelerinden dolayı olabilir Bazı somutluklardan uzak durmayı salık veren Kur’ânî kıssalarda, tevhidi mesajın tutum ve davranışlarda yansıtılması ve bunun hayatın her alanıyla ilgili yol gösterici olarak sürekli hatırda tutulmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır. Burada bazı rivâyetlere dayanarak mucizenin Kâbe’nin yapı- mında bu taşın Hz. İbrahim tarafından iskele olarak kullanılması ve hatta yapım boyunca taşın yükselmesi ve ayağının izinin taşın üzerine çıktığı şeklinde tecelli ettiği ifade edilmektedir. Oysa esas mesajın ya da kıssadan hissenin sembollerin toplumsal entegrasyonda oynayacağı role dikkat çekmek olduğu da düşünülebilir. Böylece Hz. İbrahim’in ayak izinin taş oymacılığı sanatıyla ilgili olarak yapıldığını, görünürden yola çı- karak görünmeyenle bağ kurma fonksiyonu icra ettiği söylenebilir. O halde bu tür sanatsal eserlerin varlıkları itibariyle değil, form ve içerik bakımından Tevhid ve Tenzih gibi İslâmî düşüncenin esas prensiplerini ihlal etmesi ve antropomorfizmi çağrıştırması, kutsala saygısızlık ve müstehcenlik içermesi durumunda yasaklanmış olabileceğini söylemek mümkündür. Osmanlı Devleti’nin sınırları içerisinde yer alan iki farklı bölgede aynı zaman dilimi içerisinde yaşamış, hatta aynı tarihte doğan Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleriyle Muhammed Bin Abdulvahab’ı sanata bakış yönüyle karşılaştırdığımızda Anadolu Müslümanlığı ile Necid coğrafyasının büyük ölçüde etkili olduğu İslâmî anlayışın sanata bakışları hakkında bilgi sahibi olabiliriz. Anadolu’nun doğusunda ticaret yollarının kavşağı olan Erzurum’da medeni bir çevrede yetişen ve “marifetname” isimli eseriyle de üne kavuşan İbrahim Hakkı Hazretleri, tevhit prensibine sıkı sıkıya bağlı olarak ve bunu edebi bir dille ve belagatlı bir biçimde ortaya koyan Müslüman bir mütefekkir ve münevver tipin temsilcisidir. Mutasavvıf ve âlim olan, duygu ve düşüncesiyle hep iyiliği ve güzelliği gözetmiş İbrahim Hakkı’nın hayatında müzik ve sanatın Din–Sanat İlişkisine Bir Bakış: Vahhâbîlik Örneği 175 önemli bir yeri vardır. Çünkü O, İslâm’ın imanı, estetik bir yaşama tarzının tezahürü olarak gördüğünün bilincindedir.25 Edip ve şair olan İbrahim Hakkı’da şiirlerin yansıttığı güzellik duygusu ve estetik anlayışı; iman, ahlak, sanat ve düşüncenin birbirleriyle bağımlılık ilişkisi içinde tevhidi oluşturmaktadır. İbrahim Hakkı Hazretleri tamamen kendisinin tasarladığı bir mühendislik harikası olarak, gündüz ve gecenin eşit olduğu nevruz gününde güneş ışınlarının Hocasının mezar taşının başucunu aydınlatmasına vesile olarak ince sanat ve estetik zevkini gözler önüne sermiştir.26 İbrahim Hakkı Hazretlerinin iyiliği ve güzelliği amaçlayan ya da Kur’ani ifadeyle ihsanı vurgulayan faaliyetlerine karşılık Vahhabi uleması, daha yakın zamanda dünyanın düz olduğunu iddia etmiş, yuvarlak olduğunu belirtenlerin iman-küfür skalasında ikinci konumda oldu- ğunu söylemişlerdir. İbrahim Hakkı iki asır önce dünyanın yuvarlak olduğunu belirtmiş hatta terekesi arasında tahta bir dünya küresi de yer almıştır. Medeniyet tarihçisi Toynbee modernite karşısında Osmanlı- dan iki tür tepkinin doğduğunu belirtmiştir.27 Bunlardan İstanbul’un Batı’yı tüm kurumlarıyla taklit eden ‘herodian’ tiple bunun karşısında geleneğe sıkı sıkıya bağlı “zealot” tipin temsilcisi olarak da İbn Abdulvahhab ve takipçilerini göstermektedir. Bu tasnife göre Vahhabilerin her türlü sanatsal faaliyetleri bidat olarak görüp din dışı sayan bir anlayışı temsil ettiği görülmektedir. Erzurumlu İbrahim Hakkı, Osmanlı kültür ve medeniyet tecrü- besinden istifade ile yeni bir münevver-mütefekkir tipinin temsilcisidir. Bu tipin oluşturucu öğeleri arasında âlimliği, mutasavvıflığı, bilgeliği ve entelektüelliği sayabiliriz. Âlimlik ve tasavvufi derinliğin sonucu olarak erdem, ahlâkî yetkinlik, irfan ve hikmet gibi değerlerden oluşan bilgeentelektüel şahsiyetler oluşmaktadır. Böylece doğrularını argümanlarıyla her ortamda savunma ya da ‘haksızlık karşısında susmama’ anlamında entelektüel aydın tipi, bağımsız değişken değil İslâmî-tasavvufî anlayışın oluşturduğu bir hayat telakkisinin sonucu olarak doğmakta ve Anadolu Müslümanlığını ilim irfan ve hikmetle donatmaktadır. Ayrıca bu mütefekkir tipin herhangi bir mezhebin, tarikatın, ekolün sözcülü- 25 İslâm estetiğinin anlam ve form arasındaki mükemmel uyumu hakkında bkz. Koç, a.g.m., s. 9. 26 Erzurumlu İbrahim Hakkı, Marifetname, Sadeleştirme: C. Durmuş-K. Kara, Erkam Yayınları, İstanbul, 2011, s. 40. 27 Erol Güngör, İslâmın Bugünkü Meseleleri, Ötüken, İstanbul, 1987, s. 23-31. 176 İSLÂM ve SANAT ğünü ve savunuculuğunu yapma yerine, hakikati her bağlamda ve platformda arayıcılığı ile çatışma potansiyelinden çok birliğe, düzene ve intizama katkı sağladığını söyleyebiliriz. İbn Teymiyeci çizgideki Vahhabi hareketi sufiliği, ahlâkî çöküntünün müsebbibi olarak görmüş, tasavvufun mü’minleri şirke götürdü- ğüne inanmıştır. Aslında tarihin derinliklerinden süzülerek gelen ve şirke karşı olan tasavvufi birikimin reddedilmesi, İslâmî düşünceyi besleyen önemli damarlardan birinin kesilmesi anlamına gelir. Bu durumda İslâmî düşüncede katılık, hoşgörüsüzlük egemen olmaya başlar. Dindarlığın dinî pratiklerin tavizsiz icrasına indirilmesiyle kuru yavan ve sığlaştırılmış bir İslâmî anlayışın ortaya çıkması kaçınılmazdır. Dindarlık ibadetlerin icrası ile ahlâkî ‘yapıp etme’ ve ‘olma’ süreçlerini kapsar. Bu unsurlardan biri ihmal edildiği zaman dindarlıkta da bir yozlaşmanın başlayacağına kuşku yoktur. Ahlaki aksiyonlar gündelik tavır ve hareketlerimize yön verirken moral gelişme erdem ve şuur gibi “olma” sü- reçleri de insan-ı kâmile doğru giden yolculukta mü’minin yol göstericileri olarak fonksiyon görür. Her an bir işte olan Allah’ın ruhundan üflenerek beslenen insan hayatında üst benlik olarak ifade edilen vicdanın sesiyle de ilişkili olarak etrafımızdaki dünya yeniden inşa edilir, düzenlenir ve geliştirilir. Bu sosyal ve fiziki inşa sürecinde sanatsal faaliyetler bir yandan ruha dinginlik ve derinlik verirken diğer yandan kalp ve akıl üzerinde somut etki ve katkıda bulunur.28 Selçuklu- Osmanlı geleneğinden süzülerek gelmiş tasavvufi eğilimin geniş bir gönül zenginliği oluşturduğu, eşyaya ve olaylara derinlikli bakabilme gücü ve melekesi kazandırdığı böylece toplumsal istikrarın sağlanmasında önemli katkı sağladığı söylenebilir. Bu bakımdan sanat eserleri kültür ve medeniyet birikiminin ortak zevklerinin yansıması olarak toplumsal entegrasyonda önemli bir kaynak olabilir. Yani sanat etkinlikleri iyiye ve güzele doğru yönelişte bir vasıta olarak kullanılırken kültürel mirasın da gelecek nesillere aktarılmasında önemli rol oynayabilir. Anadolu Müslümanlığına özgü tasavvufi ruh, güzelliğin ve zarafetin kalıcılığını sağlamak bakımından Türk toplum tarihinde önemli fonksiyonlar icra etmiştir. Bu bakımdan sanatsal faaliyetlerin toplumsal yapının gelişmesine katkıda bulunmasına karşılık sistemsel bütüne yeni katılan yeni aktörlerin toplumsal entegrasyona yardımcı olacağı düşü- nülebilir. Tam da bu noktada benim dinî moral-sermaye dediğim yeni bir sermaye türünün hayatiyete geçirilmesi biraz evvel belirttiğim aktörlerin artırılmasına yönelik olumlu sonuçlar verebilir. Bu sermaye 28 Hoffman, a.g.e., s. 46. Din–Sanat İlişkisine Bir Bakış: Vahhâbîlik Örneği 177 türü, dinî aksiyonları ve ritüalistik faaliyetleri birer ödev olarak görmeden ziyade Allah’a kulluğun nişanesi olarak bilgiye beceriye, güven ve dayanışma bağlamında ulaşmaya yol açar. Bunun da gelişebilmesi bedevi dindarlığından ziyade medeni ve şehirli dindarlığa geçmekle mümkün olabilir.29 Kendi kültürel geçmişimizde ortak değerler bütününe referansla yerine göre moderniteyle uzlaşabilen yerine göre de eleştirebilen ve buna kendi milli kimliğini kazandıran Mehmet Akifler, Hasan Basri Çantaylar, Elmalılı Hamdi Yazırlar, Ömer Nasuhi Bilmenler şehir dindarlığının temsilcileri olarak görülebilir. Hatta Akif’in kızına, resim konusuna30 hayli mesafeli durmuş bir toplumda resim dersleri almasını sağlaması, sanatın kültür ve medeniyet inşasındaki rolü ve önemini göstermesi bakımından dikkate şayandır. İslâm’ın estetik anlayışı ve tarihsel süreçte üretilen kültür ve sanat varlıkları üzerinde etkili olduğuna şüphe yoktur. Bu toplumda İslâmî anlayışın denetiminde hem sanatsal faaliyetlerin icrasında hem üretiminde fonksiyon, nitelik ve güzellik göz önünde bulundurularak güzel sanatlarla zanaatın bir füzyon halinde birleştirilmesi Ahilik kültürü çerçevesinde somutlaştırılmıştır.31 29 Bkz. Mehmet Altan, Kent Dindarlığı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2011. 30 Taha Akyol, Akif’i anmak, Hürriyet, 29.12.2004. 31 Koç, a.g.m., s. 11. 178 İSLÂM ve SANAT KAYNAKLAR Ayman S. Al-Yassini, SaudiArabia: The Kingdom of Islam, Religion and Society: Asiaand the Middle East, (ed. C. Calderola), Munchen, DEU: Walter de Gruyfer, 2011. Aziz Doğanay, “İslâm Sanatının Teşekkülü”, Diyanet Aylık Dergi, Sayı:275, Kasım 2013. David Commins, Wahhabi Mission and Saudi Arabia London: I.B.Tauris, 2006. Elmalı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, cilt: 6, Azim Yayınları, İstanbul. Ergün Yıldırım, “Selefiliği IŞİD’e ve Vehhabiliğe İndirgeme Sorunu”, Yeni Şafak, 05/10/2014. Ergün Yıldırım, ”İman ve Küfür Temelinde Siyaset Yapmak”, Yeni Şafak, 28/12/2014. Erol Güngör, İslâmın Bu Günkü Meseleleri, Ötüken Yay., İstanbul, 1987. Erzurumlu İbrahim Hakkı, Marifetname, Sadeleştirme: C. Durmuş- K. Kara, Erkam Yayınları, İstanbul, 2011. Guido Steinberg, “SaudiArabia”, Ende,W.&Steinbach,U.(eds.). Islam in the World Today: A Handbook of Politics, Religion,Culture and Society, Cornell University Press, Ithaca,NY, 2010. Hayrettin Karaman, “Selefiler(2)”, Yeni Şafak, 15/02/2013. Hüsnü Ezber Bodur, “Sekt (fırka) Tipi Dini Organizasyonun Örneği Olarak Haricilik Hareketine Sosyolojik Bir Bakış”, KSU İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:10, 2007. İbrahim Erol Kozak, İbn Haldun’a Göre İnsan-Toplum-İktisat, Pınar Yayınları, İstanbul, 1984. James Noyes, Politics of Iconoclasm: Religion, Violence and the Gulture of Image-Breaking in Christianity and Islam, I.B.Tauris, London, 2013. Jon Armajani, Modern İslâmist Movements,:History, Religion and Politics, WileyKeith Roberts, Regilion in Sociological Perspective, Wadsworth Publishing, New York, 1990. Mehmet Altan, Kent Dindarlığı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2011. Din–Sanat İlişkisine Bir Bakış: Vahhâbîlik Örneği 179 Murad Wilfricd Hofmann, Mekke’ye Yolculuk, (Çev. K. İbrahim), Çağrı Yayınları, İstanbul, 2010. Shivan Mahendrarajah, “Saudi Arabia, Wahhabism and tehe Taliban of Afghanistan ‘Puritanical Reform’ as a ‘Revolutionary War’ Program”, Small Wars ve Insurgencies, 26(3), http://dx.doi.org/10.1080/09592318.2014.9828883(ET.25/03/2015) Simon Mabon, Saudi Arabia and Iran: Soft Power Rivalry in the Middle East, I.B.Tauris, London, 2013. Şerafettin Turan, Türk Kültür Tarihi, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2000. Taha Akyol, “Hangi İslâm”, Hürriyet, 08/10/2014. Taha Akyol, Akif’i anmak, Hürriyet, 29/12/2014. Turan Koç, The Vision of Islamic Art and Aesthetics, Akademik araş- tırmalar Dergisi, Sayı: 56, 2013, pp. 1-16. Turan Koç, İslâm Estetiği, İSAM, İstanbul, 2009. Valerie Gonzalez, Beauty and Islam: Aesthetics in Islamic Art and Architecture, I. B. Tauris, London, 2001. Yusuf Kaplan, “İslâm Dünyasının Umutlarını Söndürmenin Bedelini Ödeyebilecek misiniz?”, Yeni Şafak, 17/02/2014.

.

Bugün 310 ziyaretçi (763 klik) kişi burdaydı!