Belgelerle Gerçek Tarih sitesine atılan iftiralara cevap – 4 (Atatürk’e Gazilik ve Müşirlik Verilmesi Meselesi)

*

Bu aralar kitap çalışmalarıma yoğunlaştığım için 2023’te web sitemde yazı paylaşmamaya karar vermiştim. Fakat bazı nâdanların iftira attıklarını haber aldığım zaman da kendimi tutamıyorum doğrusu. Eğer vermem lazım gelen cevabın kaynakları ve tafsilatı (şimdi olduğu gibi) hatırımda ise hemen bir yazı paylaşmak pek bir sıkıntıya yol açmıyor. Fakat cevap hatırımda değilse, şu anda dağınık halde bulunan binlerce bilgi fişimi karıştırmam icab ediyor. Işte vakit darlığı sebebiyle maalesef buna fırsat bulamıyorum.

Şimdiye kadar 3 iftiraya cevap verdim. Biri bir cahilin yazısına, ikisi ise “çarpıtan” manasında kullandığım “manipülatör” lakaplı birinin videolarına. Malum olduğu üzere cevap verdiğim kişilerin isimlerini belirtmek yerine onların karakterlerine uygun bir lakap kullanıyorum. Bu yazımda da öyle olacak.

Bu sefer yine bay “manipülatör”ün bir iftirasına cevap vereceğim. Daha evvelki programlarda web sitemin ismini açıkça zikrettiği halde son videosunda bundan kaçınmış olmasını manidar buldum… Elbette bunda, aldığı belgeli cevaplarla bütün palavralarının ifşa olmasının da payı var. Ama ne yaparsa yapsın, bütün yalanları er ya da geç ifşa olmaya mahkumdur.

Bay manipülatör son videosunda; ” M. Kemal Atatürk’e Mareşallik rütbesi ve Gazilik unvanını Millet mi verdi? ” başlıklı yazıma kendince cevap vermiş… Ama her zaman olduğu gibi yine tarihi gerçekleri çarpıtıp izleyicisini aldatmaktan ileri gidememiş. 10 dakikalık bir mevzuyu 1 saate sığdıramamış… Yalanları sürekli tekrar ede ede ekran başındakilerin beyinlerini uyuşturup, dikkatlerini dağıtıp zokayı yutturma stratejisini esas tutmuş anlaşılan. Hiç alakasız ayrıntıları defalarca ve uzun uzun okuyarak insanların beynini uyuşturuyor ve o arada bir katakulliyle meselenin bam telini gözlerden kaçırıyor.

Birazdan bunları göreceğiz…

Ancak mevzuyu anlayabilmek için evvela yukarıda linkini verdiğim makalenin okunması elzemdir. Okuduysanız, başlayabiliriz;

Yazımda, M. Kemal’e, Sakarya Zaferi’nden sonra 19 Eylül 1921’de Büyük Millet Meclisi’nin özgür iradesiyle ve isteyerek verdiği ileri sürülen Gazilik unvanı ve Müşirlik yani Mareşallik rütbesinin aslında 13 Nisan 1921’de yani o tarihten “5 ay evvel” henüz daha ortada kayda değer bir zafer olmadığı bir hengamda Ismet Inönü’nün marifetiyle verilmek istendiğini belgelerle ortaya koymuştum.

Bay manipülatöre göre ise Inönü, “Gazi” unvanı verdirmek istemiş fakat işin içinde “müşirlik” rütbesi yokmuş. Sanki bir yalanımı bulmuş gibi bu hususu birkaç defa “yumuşak yumuşak” vurgulayarak dillendirdi…

YALAN!

Ekrana yansıtılan ve benim de kullandığım belgede açıkça; “müşirlik ve gazilik teklifi” ifadesi yer almaktadır.[1]

Tekrar buraya alıyorum:

*

[1] Kırmızı renkle işaretlenen yer… Ismet Inönü’nün Fevzi Paşa’ya gönderdiği yazı: “Binaenaleyh müşirlik ve gazilik teklifini vakit geçirmeksizin derhal (aceleye bak sen) dermeyan ve hal etmek muvafık ve lazım olduğu…”

***

Bay manipülatör bu belgeyi ekrana yansıttığı halde sadece ilk telgrafı okumakla iktifa ederek aşağıda yer alan Ismet Inönü’ye ait “müşirlik ve gazilik teklifi“nin geçtiği yazıyı atlayıp gözlerden kaçırmıştır.

Bir insan dalavere yaparken hiç mi yüzü kızarmaz diyerek yanaklarına dikkatle baktım fakat suratına ne sürdüyse, daha doğrusu ne boca ettiyse artık, belli olmuyordu. Sanırım evvela “Filli Boya” ile badanalayıp iyice sıvamış… Yetmemiş, geniş ağızlı mala ile kireç harcını basmış da basmış. Adeta Frankenştayn gibi bir şey olmuş… Böyle bir maskenin ardındaki suratın kızarıp kızarmadığını görebilmem elbette mümkün değildi. Bir erkek olarak buna neden ihtiyaç duyduğunu inanın ben de anlamış değilim…

Neyse geçelim…

Bay manipülatörün üzerinde durduğu ikinci husus ise, bu teklifin “Aslıhanlar Meydan Muharebesi”nin kazanılması üzerine yapıldığıdır. Meselenin özünü kısaca izah etmek gerekirse Ismet Inönü, Refet Paşa tarafından müjdelenen zafer üzerine söz konusu teklifi yapmış ve fakat ortada Refet Paşa’nın haber verdiği gibi bir zafer olmadığı anlaşıldığından bu teklifin uygulanmasından vazgeçilmişmiş.

Halbuki Ismet Inönü, aradan günler geçmesine rağmen, yukarıdaki yazısında da görüldüğü üzere; “Vaziyetin tespit olunduğunu… Bu devrenin muzafferiyetle kapandığını” belirtip teklifinde ısrar etmekteydi. Eğer Fevzi Paşa direnmeyip bahsi geçen teklifi kabul etseydi, M. Kemal daha o tarihte Gazi ve Mareşal olacaktı. Kimse de ondan bunları geri alamayacaktı. Zafer olmasa bile bir şekilde kılıfına uydurulacaktı.

Yazımla alakalı olan kısım bundan ibarettir… Yani Sakarya Zaferi’nden 5 ay öncesine ait bir meseleydi… Ve bunun yalan olduğunu az evvel belgesiyle ispatlamış olduk.

***

Yalnız bay manipülatör mevzuyu kökünden halletmek için Anıtkabir’e giderek Atasının huzurunda ant içmişe benziyor… Hızını alamayıp Sakarya Zaferi sonrası günlere rastlayan gazi unvanı ile müşirlik rütbesine dair tartışmaları da iyice çarpıtıp kendince konuya son noktayı koymak istemiş…

Elimiz değmişken bizimle alakalı olmayan bu kısmı da açıklığa kavuşturup ortaya atılan kuyruklu yalanların ifşasına devam edelim.

Gazeteci Emin Çölaşan’ın dedesi ve M. Kemal döneminde Adalet bakanlığı yapmış olan Manisa milletvekili Refik Şevket Ince’nin anlattığına bakılırsa:

“M. Kemal Paşa’ya Gazi ve Müşir rütbelerinin verilmesinin Müdafaa-i Hukuk Grubu tarafından reddedilmesi üzerine Fevzi (Çakmak) ve Ismet (Inönü) Paşalar istifaya kalkmışlar.”

Refik Şevket Bey’in 1982 senesinde Milliyet gazetesinde tefrika edilen günlüklerinde bu hadise şöyle anlatılır:

“16 Eylül 1921. Bugün cuma. M. Kemal Paşa cepheden Ankara’ya geldi. Bu gelişin sebebi pek malum değil, fakat dünkü gizli oturumda (yani 15 Eylül’de) kendisi için teklif edilen müşirlik ve gazilik rütbelerinin reddedilmesi, onun kalbinde gücenme yaratmış olması, belki bu gelişe neden sayılabilir. Nitekim M. Kemal Paşa ile görüşenlerin hepsi, perşembe günkü redden dolayı gücendiğini ve darıldığını söylüyorlar. Ben bu gücenmeleri Paşa’nın büyüklüğü ile hiç muvafık (uygun) bulmadım. Eğer rivayet doğru ise Fevzi ve Ismet paşalar da buna ait verdikleri takririn reddini hakaret telakki ederek istifa edeceklermiş… Ben, düşman ordusunun takibi ile mükellef ve fevkalade vatanperver tanınmış bu iki zatın bu şekilde kafa tutmasını da beğenmedim. Daha doğrusu küçüklük buldum. Mesele Meclis için had ve elemli bir şekil almıştır. Akşam üzeri Mudafaa-i Milliye’de bir Heyet-i Vekile Içtimaı yaptık. Orada saatlerce bu uyuşmazlığın giderilmesini düşündük. Ben, bu dava için tükettiğimiz nefeslere acıyor ve Meclis ile paşalar arasında ihtilaf var diye meydana çıkan şu küçük meseleyi düşündükçe vicdanen ağlıyorum. Nihayet münasip bir yol bulduk. Yarın gizli oturumda müşirlik ve gazilik meselelerinin suret-i kabulü tesbit edilecek, Meclis’e dargın olduğunu söyleyen M. Kemal Paşa’ya bu kararlaştırılmış şekil bildirilecek ve o da pazartesi günü Meclis’e gelerek umumi beyanatta bulunacak. Meclis’i idare edemeyen reis Adnan Adıvar, Hasan Fehmi Ataç beylerin ve bilhassa Adnan’ın çıkardığı bu keyfiyet inşallah arızasız biter de düşmanın imha edildiğine intizar ettiğimiz şu dakikada yeni ve dahili uyuşmazlık karşısında kalmayız.”[2]

Bay manipülatör, Refik Şevket Ince’nin anlatımlarının tamamen uydurma olduğunu ve; hiçbir “belge” ile doğrulanmadığını söylüyor.

Dikkat! Buradaki dalavereyi farketmediyseniz zokayı afiyetle yuttunuz demektir.

Dikkat edilirse; hiçbir “kaynak” ile değil de, “belge” ile doğrulanmadığını söylüyor. Bu ilmî, bilimsel bir yaklaşım değildir. Zira böylelikle Tarih metodolojisine (usulüne) aykırı olarak belgeler haricindeki bütün kaynakları devre dışı bırakmış oluyor. Halbuki o döneme ait başka kaynakların varlığından bal gibi de haberdar. Ancak işi gücü manipülasyon yapmak olduğundan bu gibi laf cambazlıklarına tenezzül ederek çerçeveyi daraltıyor.

Bu birinci zokayı belirttikten sonra devam edelim…

Bay manipülatöre göre, Refik Şevket Ince yalan söylemektedir. Zira Ince’nin belirttiği gibi 15 Eylül 1921 günü Büyük Millet Meclisi’nde gizli bir celse gerçekleşmemiştir. Doğru, “elimizeki mevcut Meclis tutanaklarına” göre 15 Eylül’de bir içtima yoktu. O günden evvel 13 Eylül, sonra ise 29 Eylül günü toplanılmıştı…

Fakat elimizdeki kaynaklara bakıldığında Meclis zabıtlarının yok edildiği veya yayınlanmadığı anlaşılmaktadır.

15 Eylül’de teklif edildiği söylenen takririn (önergenin) reddedilmesi üzerine Meclis-Ordu gerginliğine bir son vermek adına Ibrahim Süreyya Bey‘in hazırladığı bir takrir Meclis’in 19 Eylül günlü aleni celsesinde sunulmuştur.[3] Ibrahim Süreyya Bey’in oğlu tarafından babasını anlatmak niyetiyle yazılan bir kitapta, Refik Şevket Ince’nin sözleri doğrulanmakta ve hadisenin nasıl cereyan ettiği şöyle anlatılmaktadır:

“15 Eylül 1921 günkü gizli oturumda M. Kemal Paşaya Mü­şirlik rütbesinin verilmesine dair teklif reddedildi. Bu olaya M. Kemal’in gönlü kırıktı. Ankara’ya geldiğinde M. Kemal Paşa’yı görenler onun dargın ve üzgün olduğunu fark ettiler. Bu arada bir başka söylenti, Ankara üzerinde fırtına koparmaktaydı: Fevzi ve Ismet paşalar da Başkomutana Müşirlik rütbesinin çok görülmesinden üzüntü içindeydiler ve bu kararı protesto için görevlerinden istifaya niyetlidirler. Bunu Meclis’e kafa tutma olarak yorumlayan muhalif çevreyle, M. Kemal yanlıları neredeyse birbirine girmek üzereydi. Milli Savunma Bakanlığı’nda bir hükümet toplantısı yapıldı. Adalet Bakanı olan Refik Şevket (Ince) uyuşmazlığı gi­dermek için saatlerce dil döktü. Meclis ile paşalar arasında ihtilaf olduğu söylentileri dalga dalga yayılıyordu. Durumu ‘bir bardak suda fırtına yaratmak’ diye niteleyen Adalet Bakanı Refik Şevket, hükü­mete bir teklifte bulundu. Ertesi sabah Meclis bir gizli toplantı daha yapmalı, Başkomutan ve Meclis Reisi M. Kemal Paşa’ya hem Müşirlik rütbesi hem de Gazilik unvanı verilmelidir. Refik Şevket, bir önceki oturuma başkanlık eden Dr. Adnan’ın (Adıvar) durumu idare edemeyişine kızmıştı ve yeni oturumda Dr. Adnan’ın başkanlığını istemiyordu. Ancak teklif kabul edilmedi. Meclis’in aynı konuyu yeniden mü­zakere edip oylamayacağını yakın arkadaşı Refik Şevket’ten öğrenen Ibrahim Süreyya, derhal harekete geçti ve şu teklifi kaleme aldı:

‘Büyük Millet Meclisi Riyaset-i Celilesi’ne, Mücadele-i Hüdapesendanesiyle vatanın halâskârı ve zafer-i ahirin âmili olan Reis-i muhteremimiz Başkumandan M. Kemal Paşa Hazretlerine milletin alamet-i şükranı olmak üzere müstahak oldukları Gazilik unvanının ita ve rütbe-i muasırı tevcihini ve işbu teklifimizin bugünkü ruznameye ithâl edilerek zirdeki madde-i kanuniyenin kabulünü arz ve teklif ederiz.’ (…)

Teklifini, Saruhan mebusu olarak kendisi imza ettikten sonra, başladı arkadaşlarını bir bir dolaşmaya. Aralarında Yunus Nadi, Mazhar Müfit, Muhittin Baha, Dr. Fikret, Refik Şevket de olmak üzere 62 kişinin imzasını topladı.”[4]

*

[4] no’lu dipnotta bahsi geçen kitabın kapağı ve ilgili sayfaları…

***

*

[3] no’lu dipnot ile ilgili… Ibrahim Süreyya Yiğit’in takririni gösteren Meclis tutanağı…

***

Gördüğünüz gibi Ibrahim Süreyya Bey ile ilgili kitapta yer alan bilgiler ile Refik Şevket Ince’nin anlattıkları arasında tam bir mutabakat söz konusudur. Gerçi bu kitap tam bir hatırat değildir, Ibrahim Süreyya Bey’in oğlu tarafından tespit edilen kaynaklarla yazılmıştır fakat aynı zamanda Ibrahim Süreyya Bey’in tuttuğu notlar da kullanılmıştır. Kitabın kaynakçasında Refik Şevket Bey’in bahsi edilen günlüklerini görmekteyiz. Dolayısıyla onun anlattıkları, eldeki notlarla uyum içinde görülmüş olmalı ki, bu kaynağa itibar edilmiştir.

Kaldı ki, o yıllarda Sağlık ve Eğitim bakanlığı yapmış olan Dr. Rıza Nur’un aşağıdaki sözleri de bu iki anlatıyı doğrulamaktadır:

“Sakarya harbi bitince iki mühim şey olmuştu. M. Kemal hareket etmeden evvel, Meclis’ten kendisine ‘gazi’ ünvanı ve ‘mareşal’ ünvanı verilmesini istedi. Herkes: ‘Canım bu adama ne oluyor? Ne istiyor? Bunları ne yapacak?’ diyordu. Ve yine: ‘Galiba padişah olmak peşindedir. Şimdiden padişah gibi tuğrasına El-Gazî yazmak için bu ünvanı istiyor.’ diyorlardı. Şu adam müthiş bir yaratıktır. Ve nutkunda: ‘Meclis bana Gazi ünvanını verdi’ diyor. Hâlbuki böyle bir şey kimsenin aklına gelmemişti. Kendi istedi. Meclis ise ‘Olmaz’ dedi. Kıyamet koptu. Nihayet tehdit altında ve kendi adamlarını kullanarak ‘Gazi’ ünvanını aldı.”[5]

Gördüğünüz gibi, zikri geçen üç kitapta da bu mevzuda benzer ifadeler kullanılmaktadır. Üstelik Ibrahim Süreyya Bey M. Kemal’e olan yakınlığı ile bilinir.

Dahası, Meclis teklif etmediği halde M. Kemal’in gazilik ve müşirlik talebinde bulunduğuna dair o döneme ait belge niteliği taşıyan bir bildiriye bile sahibiz. Meşhur “Kurtlar Vadisi” dizisinde adı sıkça telaffuz edilen Teşkilat-ı Mahsusa üyelerinden Kuşçubaşı Eşref‘in, kurucusu olduğu “Anadolu Osmanlı Ihtilal Komitesi” adına 1923 senesinde dağıtılan bir bildiride M. Kemal’den şöyle bahsedilmekteydi;

“…düşman Ankara kapılarında iken gazi’lik ve müşirlik peşinde koşan…”[6] (Derginin transkripsiyonunda “koşan” yazıyorsa da orijinal metinde; “gazilik ve müşirlik dilenciliği edip…” ifadesi geçmektedir.)

*

[6] no’lu dipnotta sözü edilen bildiri ve yayınlandığı “Yakın Tarihimiz” dergisinin ilgili sayısının kapağı ve sayfaları…

***

M. Kemal aleyhtarı bir bildiride dahi olsa, o tarihte Gazi unvanı ile müşirlik rütbesiyle alakalı bir tenkidin yapılmış olması, bu mevzu etrafında birtakım tartışmaların yaşanmış olduğunu açıkça göstermektedir.

Burada akla ilk gelen sual; Neden “gizli” celsede bahsi edilen unvan ve rütbenin verilmesine taraftar olmayanlar bulunurken, “açık” celsede tam tersi olmuştur? Aslında bu sualin cevabı yukarıdaki hatıratlarda mevcut; “tehditler sonrasında Ordu ile Meclis arasında gerginlik olmasın” mülahazası… Başka bir sebep ise “açık” celselerin kamuoyuna aksettiği ve müspet-menfi tesirleri olduğu bilindiği için dışarıya karşı “birlik-beraberlik” mesajının verilmesi, gerekli görülmüştür.

Mesela Meclis’in yetkilerini M. Kemal’e devreden ve 3 aylık müddetlerle sınırlandırılan “Başkumandanlık Kanununun” uzatılması meselesinde de aynı yol izlenmiştir. Gizli celsede sözü edilen kanunun uzatılmasına karşı olan ve red oyu veren milletvekili sayısı 12 iken, açık celsede ittifakla kabul edilmiştir.[7]

Zira oylama öncesinde Meclis’te söz alan Trabzon Milletvekili Hüsrev Gerede, milletvekillerinin gizli celsede istedikleri gibi oy kullanmalarını ancak aleni yani açık celsede herkesin kabul oyu vermesi gerektiğini söylemiştir.[8]

*

[7] ve [8] no’lu dipnotlarda bahsedilen Meclis görüşmesinin tutanağı…

***

Peki Meclis tutanakları sansürlenebilir mi? Bu sualin cevabı maalesef; “Evet”tir. Zaten Büyük Millet Meclisi’nin Başkatibi Recep Peker idi. Kendisinin faşist kafalı olduğu bilinir.[9]

Recep Peker’in Başkatip olarak sahip olduğu güç ve otorite hakkında bir fikir vermesi bakımından, ilk Meclis’in genç katiplerinden olup daha sonraki senelerde Atatürkçü Düşünce Derneği’nin kuruculuğunu yapacak olan Ordinaryüs Prof. Hıfzı Velded Velidedeoğlu’nun şu müşahedesi nakle değer:

“Biz bürodakiler için Meclis’te iki büyük kişi vardı. Reis Paşa (M. Kemal) ve Başkatip Recep Bey. Bunların ikisi de askerdi. Aralarında rütbece büyük mesafe vardı: Biri (kurmay) paşa, öbürü kurmay binbaşı; ama ikisi de rütbe işareti taşımazdı. Biz memurlar için aralarındaki fark sanki kıl payı gibiydi. Hatta Recep Bey’den daha çok çekinirdi.[10]

Yine Velidedeoğlu’nun konumuzla ilgili verdiği mühim bir ayrıntı ise şudur:

“Ilk Meclis’teki görüşmelerin bir de suyun altında, hiç görülmeyen bir yönü vardır. Bunlar, gizli tutanaklardaki görüşmelerdir. Böyle gizli görüşmelerin tutanaklanını Meclis’in zabıt katipleri değil, milletvekillerinin kendileri yazarlardı.”[11]

Kemalist Velidedeoğlu’na göre gizli celse zabıtlarına sansür uygulanmıştır. Hatta şu somut misali bile verir:

“Cumartesi günü Meclis’in yaptığı gizli oturumda, Başkanvekili Dr. Adnan (Adıvar), Veliaht Şehzade Abdülmecit Efendi’den Meclis Başkanlığı’na bir mektup geldiğini, bunun üzerine yapılacak görüşmelerin gizli oturumda olmasını oya koydu ve bu öneri Meclis Genel Kurulu’nca kabul edilerek gizli oturuma başlandı. Abdülmecit Efendi’den gelen mektup okundu. Ne yazık ki, milletvekillerinin yazdığı Gizli Tutanak Dergisi’nde yalnızca ‘Şehzade Abdülmecit Efendi’nin mektubu okundu’ tümcesi var, mektubun metni yok.”[12]

*

[12] no’lu dipnotta nakledilen Velidedeoğlu’na ait kitabın kapağı ve ilgili sayfası…

***

Milli Mücadele tarihimizin kırılma noktalarından birini teşkil eden, önce kahraman sonra hain ilan edilen Çerkez Ethem ile ilgili tartışmaların yaşandığı 30 Aralık 1920 tarihli gizli celse zabıtlarının da garip bir şekilde “eksik” olduğunu görüyoruz.[13]

*

[13] no’lu dipnotta sözü edilen Gizli Celse tutanağının ilk ve devam etmesi gereken son sayfası. Resmi tutanağa düşülen not: “Zabtın sonu bulunamamıştır.”

***

Yine Milli Mücadele tarihimizin en tartışmalı konularının başında gelen; yunan saldırısı üzerine Meclis’in Ankara’dan Kayseri’ye “nakledilmesi” meselesinin görüşüldüğü 23 Temmuz 1921 tarihli gizli celse zabıtları da ne hikmetse “eksik”tir.[14]

[14] no’lu dipnotta sözü edilen Gizli Celse tutanağının ilk ve devam etmesi gereken son sayfası. Resmi tutanağa düşülen not: “Içtimanın sonu olduğu anlaşılıyor fakat temin edilememiştir.”

***

Bir misal daha: 5 Temmuz 1920 tarihli Gizli Celse Zabıtları’nın başı ve sonu eksiktir. Zaptın sonuna şu not düşülmüştür: “Asıl zabıtta ve tebyizinde (temize çekilmesinde) hafi (gizli) celsenin başlangıcı ve bitimi noksan bırakılmış olduğundan ikmali mümkün olamamıştır.”[15]

Münakaşalara sebep olmuş böyle mühim konuların görüşüldüğü içtimalara ait zabıtlar niçin tuhaf bir şekilde ortadan kaybolup eksik yayınlanmıştır? Bunun sebebini “tabii ki” bilemiyoruz…

Sansürün nasıl gerçekleştiğine dair olayın şahidinden bir misal verelim… Meclis’te yaptığı açıklamalarla M. Kemal’i kızdıran Gümüşhane Milletvekili Kadirbeyoğlu Zeki Bey’in sözleri Meclis tutanaklarından çıkarılmıştır. Nasıl mı? Şöyle;

Zeki Bey mecliste yaptığı bir konuşmadan sonra M. Kemal’in adamları tarafından “görüşmek” bahanesiyle bir odaya çağırılır ve fakat kapı arkadan kilitlenir. M. Kemal’den özür dilemesi ve sözlerini Meclis tutanağından çıkartması istenir. “Zabıttan (tutanaklardan) bir kelime değil bir harf bile çıkamaz.” diyerek bu hadsizlerin teklifini reddeden ve kendini korumak gayesiyle silahına davranan Zeki Bey, hadisenin devamını şöyle anlatır: “Öyle çıkardılar ki, bir de o yanı geçtiler.”[16]

*

[16] no’lu dipnotta nakledilen Kadirbeyoğlu Zeki Bey’e ait hatıratın ilgili sayfası…

***

Bir içtimada aleyhte olan kısımları sansürleyen zihniyet, aleyhte olan bir içtimayı da tamamen sansürlemekten çekinmez.

Nitekim M. Kemal’in Sivas’ta Amerikan heyetiyle yaptığı görüşmenin tutanakları bile aradan geçen 104 seneye rağmen hala yayınlanmamıştır. Türk-Amerikan ilişkilerini inceleyen Prof. Dr. Fahir Armaoğlu’ndan dinleyelim:

“Tabii, Sivas Kongresi’nin en önemli olayı, General James Harbord‘ın 22 Eylül 1919 günü Sivas’ta Atatürk ve birkaç arkadaşı ile yaptığı ve 2-3 saat sürdüğü anlaşılan görüşmelerdir. Her iki taraf arasındaki mutabakat dolayısıyla, bugüne kadar bu görüşmelerin içeriği hiçbir şekilde açıklanmadığından görüşmelerde nelerin tartışıldığı bugün dahi bilinmemektedir.”[17]

M. Kemal, değil Meclis tutanaklarını, eğer zararı kârından fazla olmasaydı Meclis’i bile tamamen yok edecekti.

Ismet Inönü “Hatıraları”nda, M. Kemal’in “birkaç defa” Meclis’i kapatmayı düşündüğünü yazar.

M. Kemal’in sağ kolu Inönü; “Gayet iyi hatırladığıma göre, Atatürk muharebeler esnasında, Meclis ile beraber çalışmanın artık mümkün olmayacağı kanaatine varmış ve ümidini kaybetmiş duruma birkaç defa gelmişti. Bunlardan birini anlatacağım…” dedikten sonra şöyle devam eder:

“Ben böyle bir zamanda, Atatürk’ten bir telgraf aldığımı bilirim:

‘Artık Meclis ile beraber çalışmamız mümkün olmayacak, Meclisin faaliyetine nihayet verdikten sonra orduda ve memlekette hasıl olacak vaziyet hakkında mütalaan nedir?’ Benden bunu soruyordu.

Kendisine cevap verdim:

‘Bu kadar emek çekilmiştir. Bizim kudretimiz -ben daima bu kanaatte idim- karşımızda bulunan Yunan ordusunu ve Yunan devletini bugünkü mahrumiyetler içinde bile mağlup etmeye yeter. Bunu tecrübe etmeden hiçbir şey yapamayız. Bütün imkânları kullanacağız ve yapacağız. Orduya bu kanaati anlatabiliriz. Orduda subayların geçimlerinden ve askerin iaşesinden dolayı çok sıkıntı vardır. Eğer bir karar verecekseniz, ordunun maaşı ve iaşesi için bir hazırlık yapmak lazımdır. Maaş için muvakkat, diğeri için daha esaslı tedbirler düşünmeliyiz. Bunu temin ederseniz orduyu muhafaza etmek ve düşündüğümüz taarruzu yapmak mümkün olur. Yalnız bilmek gerekir ki, şimdiye kadar bir Millet Meclisi’ne dayanılarak millet namına muharebe etmenin bu mücadelede bize çok itimat veren tarafı vardır. Şimdiye kadar buna dayanarak bu mücadeleye devam edebildik.Istanbul hükümeti, padişah, bunların hepsi düşman elindedir. Meclis dağıtılırsa millet namına, milletin kararı ile mücadele ediyoruz tezi, elimizden gitmiş olacaktır. (Yani elimizdeki koz gider demek istiyor. Meclis onlar için bir paravan, bir tiyatro! : Kadir Çandarlıoğlu). Bunu tamir etmek lazımdır.’

Benim mütalaam bundan ibaretti. Atatürk’ün 1922 Martında meclisi dağıtmak istediğini bildiren ve mütalaamı soran telgrafına verdiğim cevabın sonunda dedim ki:

‘Ne karar verirsiniz, bunu tayin edemiyorum. Bunu tayin etmek benim için mümkün değildir. Şartları siz biliyorsunuz. Biz vereceğiniz kararı tatbik ederiz. Mülahazalarım bundan ibarettir.’

Cevap geldi. Hallolunmuştur, çalışmaya devam ediyoruz, diyordu. Bu bir.

Ondan sonra bir defa da Atatürk Ankara’da bizi toplamıştı. Yine Meclis’te çalışmak artık mümkün olmuyor, bir çare bulamıyoruz, tarzında şikâyette bulundu ve meseleyi aramızda uzun boylu konuştuktan sonra, Meclis’i devam ettirebilmek için çare bulmamız lazımdır, kanaatine varmıştık.

Şimdi, üçüncü defa oluyor.”[18]

*

Gördüğünüz gibi, M. Kemal birkaç defa Meclis’i kapatmayı düşünmüş, fakat Inönü’nün, o halde; “ordunun maaşı ve iaşesi için bir hazırlık yapmak lazımdır” demesi üzerine geri adım atmıştır. Zira Meclis sayesinde halktan vergi toplayabiliyorlardı.

Meclis yoksa, para da yoktu… Madem Meclis yok edilemedi, o halde Meclis’in zararlı tutanakları neden yok edilemesin…

*

TBMM’nin web sitesinde yer alan Gizli Celse Zabıtları ile ilgili ilginç bir ayrıntı: “Yayımlanmasına Karar Verilen Kapalı Oturum Tutanakları…” Bu muğlak ifadeden ne anlamalıyız? Bu umum belirten bir ifade mi, yoksa belirli bir zaman aralığı mı kastedilmektedir? Yani 1920-1934 arasına ait olup yayınlanMAmasına karar verilen gizli celse tutanaklarının mevcut olduğunu mu anlamalıyız, yoksa henüz resmi olarak da yayınlanmamış olan 1934 sonrasını mı?

***

Kemalist rejimin “Resmi Tarih”e uygun düşecek şekilde servis ettiği resmi Meclis tutanaklarına göre 15 Eylül 1921’de bir gizli celse yoktur fakat bunun sansürlendiğini gösteren delillere bir yenisini daha ilave edebiliriz.

13 Eylül 1921 tarihli gizli celse tutanağının sonu “eksik”tir.[19]

*

[19] no’lu dipnotta zikri geçen Meclis zaptının ilk ve devam etmesi gereken son sayfası… Resmi tutanağa düşülen not: “Maalesef devamı yok.”

***

Peki neden? Bize göre eksik olmasının sebebi, 15 Eylül günü reddedilen gazilik ve müşirlikle ilgili tutanakların yok edilmesi sırasında bir önceki 13 Eylül günü gerçekleşen oturuma ait zabıtların sonunun da yanlışlıkla arada kaynamasıdır. Bu ihtimal göz ardı edilemez.

Gelelim manipülatörün delil olarak sunduğu Hüsrev Gerede’nin hatıralarına… Onun; “Meclis minnet ve şükran duygularıyla M. Kemal’i mareşal yaptı ve Gazi unvanı verdi” şeklindeki sözleri bir ironi veya [8] no’lu dipnotta belgelediğimiz üzere mevcut menfi havayı dağıtmaya matuf bir yandaşlık gösterisi değilse, gizli celsede reddedildikten sonra Ordu-Meclis arasındaki gerginliğin tırmanmasından endişe eden milletvekillerinin, zoraki verdikleri takririn okunduğu 19 Eylül gününün bir tasviri olsa gerektir.

Gerçekler bu şekilde olduğu halde, utanmadan delilleri yok saymaya, gözlerden kaçırıp gizlemeye ne hakkınız var?

Ama kime ne anlatıyoruz?

Yoksa bir insanda ar, haya, edep;

Neye yarar, suratına tükürmek!

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi, Harp Tarihi Vesikaları Dergisi, Yıl 15, Aralık 1966, Sayı 58, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1966, 1322 sayılı ve 16.04.1337 (1921) tarihli telgraf.

[2] “Atatürk’ün Adalet, Menderes’in Savunma Bakanı Refik Şevket Ince’nin Günlüğü”, (Düzenleyen: Ilhami Soysal), Milliyet Gazetesi, 30 Ekim 1982.

[3] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cild 12, Içtima 79, sayfa 263. (19 Eylül 1921)

[4] Nuyan Yiğit, Atatürk’le Otuz Yıl – Ibrahim Süreyya Yiğit’in Öyküsu, Remzi Kitabevi, 3. Baskı, Istanbul 2006, sayfa 196-197.

[5] Dr. Rıza Nur, Hayat ve Hatıratım, Altındağ Yayınları, Istanbul 1967, cild 3, sayfa 863-864.

[6] “Anadolu, Osmanlı Ihtilal Komitesi”, Yakın Tarihimiz Dergisi, cild 3, sayı 16, 14 Haziran 1962, sayfa 87-88.

[7] TBMM Gizli Celse Zabıtları, Devre 1, Cild 2, Içtima 102, sayfa 428, dipnot 1. (31 Ekim 1921)

[8] TBMM Gizli Celse Zabıtları, Devre 1, Cild 2, Içtima 102, sayfa 427-428. (31 Ekim 1921)

[9] Hasan Rıza Soyak, Atatürk’ten Hatıralar, Yapı Kredi Yayınları, 6. Baskı, Istanbul 2010, sayfa 61-62.

[10] Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, Ilk Meclis ve Milli Mücadele’de Anadolu, Çağdaş Yayınları, Istanbul 1990, sayfa 41-42.

[11] Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, Ilk Meclis ve Milli Mücadele’de Anadolu, Çağdaş Yayınları, Istanbul 1990, sayfa 40.

Ayrıca bakınız; Mahmut Soydan, Ankaralının Defteri – Milli Mücadele Günlüğü, (Yayına Hazırlayan: Oğuzhan Murat Öztürk), Tün Kitap, Ankara 2020, sayfa 84.

[12] Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, Ilk Meclis ve Milli Mücadele’de Anadolu, Çağdaş Yayınları, Istanbul 1990, sayfa 118.

[13] TBMM Gizli Celse Zabıtları, Devre 1, Cild 1, Içtima 126. (30 Aralık 1920)

[14] TBMM Gizli Celse Zabıtları, Devre 1, Cild 2, Içtima 54. (23 Temmuz 1921)

[15] TBMM Gizli Celse Zabıtları, Devre 1, Cild 1, Içtima 28. (5 Temmuz 1920). Zaptın makaslanmasından evvel konuşan kişinin muhaliflerden Mehmet Şükrü Bey olduğu görülüyor. Bakınız; Süha Ünsal, Ikazcı Mehmet Şükrü – Milli Mücadele’den Cumhuriyet’e, Dipnot Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2011, sayfa 124.

[16] Kadirbeyoğlu Zeki Bey’in Hatıraları, (Hazırlayan: Ömer Faruk Lermioğlu), Sebil Yayınevi, Istanbul 2007, sayfa 203-204.

[17] Fahir Armaoğlu, Türk Amerikan Ilişkileri 1919-1997, Kronik Kitap, 2. Baskı, Istanbul 2019, sayfa 29.

[18] Ismet Inönü, Hatıralar, (Yayına Hazırlayan: Sabahattin Selek), Bilgi Yayınevi, 3. Baskı, Istanbul 2009, sayfa 377-378.

[19] TBMM Gizli Celse Zabıtları, Devre 1, Cild 2, Içtima 75. (13 Eylül 1921)

.

Belgelerle Gerçek Tarih sitesine atılan iftiralara cevap – 3 (Rahip Frew ve Mustafa Sagir Meselesi)

*

***

“Belgelerle Gerçek Tarih sitesine atılan iftiralara cevap” başlıklı serimizin ikinci bölümünde, manipülasyonlarından dolayı kendisine “manipülatör” ismini layık gördüğümüz ve bütün manipülasyon, yalan, iftira ve hezeyanlarını ifşa ettiğimiz “tarih çarpıtıcısı”nın, yeni bir videosu yayınlanmış…

Fakat cevap vermekten aciz kaldığı için olsa gerek, ortaya koyduğumuz delilleri yalanlamak bir yana, temas bile edememiştir. Insanları karalaya karalaya vicdanı kararan bu manipülatörün cevap vermek yerine “izi kalır” ümidiyle içinde debelendiği lağım çukurundan bir avuç pislik daha alıp son bir çırpınışla üzerimize fırlatmaya çalışması, ancak kendi aynasının daha da kirlenmesine ve dolayısıyla acınacak halini görüp “gerçek”lerle yüzleşmesine mani olmaktan başka bir netice doğurmayacaktır.

Neymiş efendim, Web sitemin “hosting”i yani online hizmet sağlayıcısı “Amerika”daymış… Kendi videolarını yayınladığı “Youtube” kanalı sanki Ankara/Keçiören veya Istanbul/Zeytinburnu merkezliydi. Işte maalesef böyle basit, böyle ucuz insanlarla muhatap olmak mecburiyetinde kalıyoruz.

Bay manipülatör yine M. Kemal Atatürk’ün Ingiliz Istihbaratı ile gizli ilişkisi deşifre oldu[1] başlıklı yazımda yer alan ve fakat bu sefer başka bir bilgiye daha kendince cevap vermeye çalışmış, lakin yüzüne gözüne bulaştırmıştır. Mevzu, M. Kemal‘in Samsun’a çıkmadan evvel Ingiliz Gizli Servis elemanı Rahip Frew ile Istanbul’da gerçekleşen görüşmelerine dair kaynaklarıyla verdiğim malumattır.

Manipülatöre göre; “M. Kemal’in Rahip Frew ile görüşmesi gizli değildi, zaten Milli Mücadele döneminde Rahip Frew’a gönderilmek üzere bir mektup kaleme almış ve bu mektubu Nutuk’ta yayınlamıştır.”

Ne var ki Nutuk 1927’de yayınlandı, yani yaşanan hadiselerden 8 sene sonra. Daha da garibi, bu mektup Milli Mücadele döneminde Heyet-i Temsiliye toplantısında gündeme gelmiş ve fakat yayınlanması ertelenmişti. Bay manipülatör, söz konusu mektubun yayınlanmayıp ertelenmesini; “Rahip Frew’un hain ilan edilen Said Molla ile arasında gerçekleşen mektuplaşmaları da ifşa ettiğinden dolayı, o mektupları ele geçiren Istanbul’daki Türk istihbaratçıların, işgal kuvvetleri tarafından soruşturulmaması, yani onların güvenlikleri için Cumhuriyet kuruluncaya, teşkilat sağlamlaştırılıncaya kadar yayınlanmaması gerekiyordu” şeklinde gerekçelendirip geçiştiriyor.

Burada bay manipülatörün “Heyet-i Temsiliye tutanağı”na bile “ilave” yapmaktan çekinmediğini görüyoruz. Heyet-i Temsiliye tutanağına göre yayınlanmamasının sebebi; “vatan hainlerini ‘kuşkulandırmamak’ ve mektupları ele geçiren Istanbul’daki Türk istihbaratçıların işgal kuvvetleri tarafından soruşturulmalarına sebep olmamak”tı.

“Vatan hainlerinin kuşkulanmamasını” bir yana bırakırsak, o sırada Istanbul işgal altında olduğundan dolayı Heyet-i Temsiliye’nin aldığı “erteleme” kararının son derece haklı bir gerekçeye dayandığını kabul edebiliriz. Fakat bu durumda bile mektubun ilk olarak işgalin sona ermesiyle yani 1923 senesinin sonuna doğru yayınlanması icab ederdi. Zira ingilizler güle oynaya gitmiş ve Istanbul’da Türk istihbaratçılarına yönelik söz konusu tehdit ortadan kalkmıştı. Lakin öyle olmadı ve bahsi edilen mektuplar ancak 1927’de yani “muhalifler tasfiye edildikten sonra” yayınlandı. Işte manipülatör bey bu mantıksızlığı gözlerden kaçırmak için olsa gerek; “Cumhuriyet kurulup teşkilat sağlamlaşıncaya kadar” kısmını göz göre göre uydurup ilave etmiştir. Ertelemenin gerçek sebebi “dış” unsurlar iken, manipüle ederek “iç” unsurları, yani Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarını da aynı kefeye koymuştur. Böylelikle; “M.Kemal-Rahip Frew görüşmesi gizli değildi, zaten yayınlanmıştı” iddiası güme gitmiş oldu. Çünkü her şey olup bittikten ve “Tek Adam” rejimi kurulduktan sonra yayınlanmasının artık fazla bir anlamı kalmamıştı.

Ayrıca bay manipülatörün iddia ettiği gibi; “Heyet-i Temsiliye üyeleri biliyordu, öyleyse gizli değildi” demek de yanlıştır. Zira Heyet-i Temsiliye’nin Sivas Kongresi’nde seçilen yeni üyelerle birlikte 16 kişilik dar bir kadrodan oluştuğu biliniyor.[2] Başka bir kaynağa göre; “Toplantılara her ne kadar 19 kişinin katıldığı anlaşılıyorsa da bunların hepsi bütün toplantılarda bulunmuş değillerdir. En çok 10 kişilik bir çoğunluk olmaktadır.”[3] Üstelik bu dar kadronun neredeyse tamamı M. Kemal’e sadık adamlar tarafından oluşuyordu. Dahası, heyetin Istanbul’daki M. Kemal-Rahip Frew görüşmesinin “bütün muhtevası” hakkında bilgi sahibi olduklarına dair herhangi bir kayıt bulunmuyor. Ayrıca Ankara’da kaleme alınan mektup başka, Istanbul’daki görüşmeler başkadır. Karıştırmayalım…

Bu bahiste son olarak şunu da ifade edelim ki, Türk istihbaratçıları, Rahip Frew-Said Molla arasında gerçekleştiği iddia edilen mektupları ele geçirdikten sonra, tercüme edip Amerikalılara sızdırmışlardı.[4] Bu faaliyetin Heyet-i Temsiliye tarafından alınan “erteleme” kararıyla çeliştiği ortadadır. Böylelikle gerekçe olarak öne sürülen sebep de ortadan kalkmış oluyor.

Bu bahsi geçelim…

Manipülatör bey videonun devamında, Sultan Vahideddin ile Damat Ferid Paşa’nın Ingiliz Muhipleri Cemiyeti’ne üye olduklarını söyledikten sonra şöyle kükrüyor:

“M. Kemal, Rahip Frew ile görüştü diye ona ‘ajan’ diyorsun da, Rahip Frew’un başkanı olduğu Ingiliz Muhipler Cemiyeti’nde Sultan Vahideddin’in ‘üye’ sıfatıyla ne işi var? Görüşmek ajanlıksa, Sultan Vahideddin’in yaptığı ‘ajanlık kerre ajanlık’ değil mi?”

Evvela bahsi geçen yazımızda M. Kemal’in “ajan” olduğunu söylemedik. Zaten kanunen de böyle bir iddiada bulunmak mümkün değildir… Bu bana atılmış bariz bir “iftira”dır. Bunu atan da açık bir “müfteri”dir. Bu bir.

Iki; “Atatürk Araştırma Merkezi” tarafından yayınlanan ve dolayısıyla da resmi bir yayın olan “Ingiliz Muhipler Cemiyeti” adlı kitapta bile, Sultan Vahideddin ile Damat Ferid Paşa’nın bu cemiyete resmen üye olduklarının “ispatlanamadığı” yazmaktadır.[5]

Hodri Meydan!

Eğer bay manipülatör, Sultan Vahideddin’in Ingiliz Muhipler Cemiyeti’ne resmen üye olduğunu belgelerse, necip Müslüman Türk Milleti’nden özür dilemeye hazırım. Fakat belgeleyemediği takdirde, kendisi çıkıp Türk Milleti’nin huzurunda Sultan Vahideddin’nin ruhaniyetinden özür dileyecek midir?

Göreceğiz…

Bay manipülatörün attığı iftiranın aksine, Sultan Vahideddin, adı geçen cemiyetin üyesi değildi, fakat M. Kemal’in fikir babaları arasında yer alan Dr. Abdullah Cevdet hem Ingiliz Muhipler Cemiyeti’nin kurucularındandı, hem de bir “Ingiliz ajanı”ydı.[6] Buna rağmen M. Kemal’in Çankaya köşküne misafir edilerek ağırlanan bu ajanın “dinsizlik” propagandası yapan bir kitabı “devlet matbaası”nda basılmıştı. Şimdi bay manipülatöre biz soralım; “ajan kerre ajan”dan daha da ajan olan bu herifi misafir edip ağırlayan ve “dinsizlik” ile ilgili kitabını devlet matbaasında bastırıp müslüman çocuklara okutan bir kimseye “ne” denir?

Geçelim…

Bay manipülatör akabinde başka bir konuya atlıyor ve Milli Mücadele’ye maddi destek vermek süsüyle Ankara’ya geldiği bilinen Ingiliz casusu Hintli Mustafa Sagir hakkında; “M. Kemal’e suikast düzenleyen bir Ingiliz ajanıydı” demek suretiyle yeni bir hezeyanda daha bulunuyor.

Külliyen yalan!

Evet, gerçi Mustafa Sagir bir ingiliz casusuydu, fakat ne M. Kemal’e suikast düzenlemiştir, ne düzenlemeye teşebbüs etmiştir, ne de teşebbüs etmek gibi bir niyeti izhar etmiştir.

Ancak bay manipülatör, TV ekranında kemalist Sabahattin Özel’in “Casustur Casus” adlı eserini kaynak gösteriyor. Halbuki adı geçen kitapta yer alan “mahkeme tutanakları”na bakıldığında, Mustafa Sagir’in suikast için gelmediği, esas gayesinin istihbarat toplamak olduğu, suikast planının Ingiliz resmi makamları tarafından değil, Albay Nelson’un “kendi fikri” olduğu ve bunun için kendi cebinden 2.000 liradan fazla para harcadığı, açıkça görülür. Mahkeme tutanaklarından aynen naklediyorum:

“Mustafa Sagir: Esasen efendim bu, Nelson’un yanlışlığıdır. Kendisini suikast için uzman zannediyor. Bunun için Albay Nelson’un Istanbul’a gelmesi bir hataydı. Kurmay diye göndermişlerdi.

Mahkeme: Demek ki, o adamı bu suikast için gönderdiler?

M. Sagir: Bu suikast yalnız onun yanlış bir fikridir. Bu hususta çok zahmet çekti. Kendi cebinden 2.000 liradan fazla para harcadı. Bu şey kabil değildi. Onu üç adam kandırdı. Bunlar Sirkeci’de toplanıyorlardı. Ferit oranın üyesindendir. Hiçbir zaman gitmedi. Papaz Frew da üyesindendir. Ikinci olarak ben suikast adamı değilim. Ingiltere’nin, Almanya’nın en büyük diplomalarına sahibim. Bu iş için küçük bir adam gerekir. Örneğin bir arabacı, hizmetçi… Bendeniz ise arabacılık yapmadım. Parayla böyle bir adam bulmak bildiğiniz gibi zordur. Şimdiye kadar bulunmadı. Esasen bendeniz Albay Nelson’u çok iyi tanıyorum. Birçok kere ona söyledim ki, bu hatadır, fena bir şeydir. Lord Simsak mektep arkadaşımdır. Fahri yüzbaşıdır. Bunun hatalı bir şey olduğunu çok sefer ona da söyledim. Bunlar bunu kendileri yapıyorlar. Ingiltere Hükümeti’nin haberi yoktur. Yalnız Savaş Bakanı bilir. Dışişleri bilmez.

Mahkeme: Bu suikasti Savaş ve Dışişleri Bakanları biliyor, değil mi?

M. Sagir: Yalnız Savaş Bakanı bilir, Dışişleri Bakanı bilmez. Ikinci olarak böyle şeyleri yapmak bir yıl önce kabildi. Şimdi kabil değildir. Çünkü M. Kemal Paşa nispeten o kadar ünlü bir adam değildi. Şimdi durum başkadır. Sonra M. Kemal Paşa’yı öldürmekle bir şey çıkmaz. Çünkü bir bireydir, bir kişidir. Bütün millete suikast yapmalı. (“Eğer bir hareketi kökünden imha etmek istiyorsanız” manasında söylüyor: Kadir Çandarlıoğlu). Başka adam M. Kemal Paşa’nın ruh ve yerini alabilir.”[7]

*

[7] no’lu dipnotta bahsi edilen mahkeme tutanaklarını havi kitabın ilgili sayfası… (Iş Bankası Yayınları, 2021)

***

Yukarıdaki ifadelerin yer aldığı sayfalar, TV ekranına yansıdı ama buna rağmen bay manipülatör; “M. Kemal’e suikast düzenleyen Ingiliz ajanıydı” diyerek yalan söylemekten sıkılmadı. Bu kitabın gerek 2009’da “Derlem Yayınları”, gerekse 2021’de “Iş Bankası Yayınları” arasında çıkan baskılarını, karşılaştırmalı olarak okudum. Her iki kitapta yer alan bu ifadeler gayet açıktır. Nitekim mahkemenin idam kararı da “suikast”ten değil, “casusluk”tan dolayı verilmiş ve şu şekilde zapta geçmiştir:

“Hintli Mustafa Sagir’in filhakika 10 yaşından beri mahza Ingilizler hesabına casusluk yapmak üzere suret-i mahsusada yetiştirildiği ve birçok yerlerde Ingiliz nam ve menfaatine casusluk eylediği ve ahiren de yine Londra Hariciye Nezareti’nin muvafakati ve Ingilizlerin Istanbul’da gizli örgüte memur ettikleri Miralay Nelson’un riyasetiyle Istanbul’a gelerek mahza Anadolu’nun temin-i itimadı (itimadını kazanmak) kastıyla Istanbul’da Anadolu’ca tanınmış bazı zevattan mürekkep Türk ve Hint Muhadenet Cemiyeti namıyla bir cemiyet teşkil ederek ve zahiren bu cemiyetin itimatname ve vesikasını hamilen kendisine Hint Hilafet Komitesi murahhası süsü vererek Ankara’ya geldiği ve Ankara’da kimyevi bir terkip ve gizli bir yazı ile yazılmış mektuplar ile Ingilizlere Anadolu hakkında mütemadiyen malumat vererek casusluk ettiği gerek merkumun silsile-i itirafatından, gerekse hükümetçe derdest edilen gizli mektuplar müessasından anlaşılmış olmakla, merkumun mücrimince idamına…”[8]

*

[8] no’lu dipnotta bahsi geçen mahkeme tutanaklarını ihtiva eden kitabın kapağı ve ilgili sayfaları… Kararda suikastla ilgili tek bir kelime bile geçmemektedir… (Derlem Yayınları, 2009)

***

[8] no’lu dipnotta bahsi geçen mahkeme tutanaklarını ihtiva eden kitabın kapağı ve ilgili sayfaları… Kararda suikastla ilgili tek bir kelime bile geçmemektedir… (Iş Bankası Yayınları, 2021)

***

Gördüğünüz gibi, bay manipülatörün kaynak verdiği kitapta, iddiasının aksini gösteren mahkeme tutanağı ve idam kararı yer almaktadır. Kararda suikastla ilgili tek bir kelime bile geçmemektedir. Maalesef bu zihniyet, Milleti 100 senedir haşa “keriz” yerine koymaktan utanmadı, utanmıyor.

Ingilizlerin M. Kemal’e suikast tertip etmesi şöyle dursun, başkaları tarafından planlanan suikastleri bile derhal Türk makamlarına ihbar ettikleri belgelenmiştir.

Mesela 14 Ağustos 1935 günü, Ingiltere Dışişleri Bakanı Samuel Hoare, “derhal çekilecek” kayıtlı bir telgrafla, Türkiye’deki Ingiliz Büyükelçisi Percy Loraine’e gönderdiği talimatta özetle şöyle diyordu:

“Türkiye Cumhurbaşkanına suikast düzenlemek amacıyla bir grup Türk ve Kürt teröristin 30 Temmuz’da deniz yoluyla Beyrut’tan hareket ettiği haber alındı. Bu bilgiyi Türk Hükümetine iletmenizi rica ederim.”[9]

*

[9] no’lu dipnotta metni özetlenen telgraf…

***

Ertesi gün Ingiltere Büyükelçisi Percy Loraine tarafından Ingiltere Dışişleri Bakanı Samuel Hoare’a gönderilen cevapta ise özetle şu bilgi veriliyordu:

“Türkiye Cumhurbaşkanına suikast düzenlemek amacıyla bir grup teröristin Beyrut’tan yola çıktığını bizzat Içişleri Bakanına haber verdim. Şükrü Kaya bu dostça bildirimden dolayı çok teşekkür etti.”[10]

*

[10] no’lu dipnotta metni özetlenen telgraf…

***

Bay manipülatör, ortaya attığı bütün bu yalanların yeterli gelmediğini düşünmüş olmalı ki, M. Kemal’in “hiç aldanmadığı” ve adeta “insanüstü” bir varlık olduğu intibaını vermek için mealen; “Ankara’da herkes Mustafa Sagir’in Hindistan’dan büyük miktarda para yardımı sağlayacağını zannederek bir ‘kahraman’ gibi coşkuyla karşılarken, M. Kemal onun casus olduğunu hemen anlamıştı…” diyor.

Tam bir palavra…

Mustafa Sagir’i Ankara’ya gönderen Ingilizler zaten onun ifşa olması için ellerinden gelen her şeyi yapmışlardı…. Bunun sebebinin ise Ankara hareketi ile onu maddi olarak destekleyen Hindistan’ın arasını açmak olduğu anlaşılıyor.[11]

Türk istihbaratçılarının, Istanbul’a giriş çıkışları ve Ingiliz elçilik binasının çevresini kolaçan ettikleri bilindiği halde, onu rıhtımda meşhur Ingiliz istihbaratçısı Yüzbaşı Bennett hiçbir tedbir alma ihtiyacı dahi hissetmeden, adeta herkese ilan edercesine alenen karşılamış ve ingiliz elçilik binasına götürmüştü.[12]

Nitekim Mustafa Sagir bu hareketin yanlışlığını şöyle ifade etmişti:

“Azizim yüzbaşı, çok yanlış hareket ettiniz. Bu hatanın beni tehlikeye koyması ihtimali pek fazladır. Istanbul’a gelişimden önce bana görevim hakkında küçük bir imada bulunulmuş olsaydı, çok başka şekilde hareket ederdim. Yapacağım işin (casusluk: Kadir Çandarlıoğlu) önemi layıkıyla anlaşılmamıştır. Bu bence en büyük tedbirsizliktir. Önce göz göre göre elçiliğe yerleşmezdim. (…) Anadolu’ya geçecek bir adamın Ingiliz elçiliğinde kalması doğru mudur?”[13]

Zaten Istanbul’da faaliyetlerine başlayıp Türklerin arasına girdikten sonra, bir Ingiliz ajanı olduğundan şüphe edilmişti.[14] Hatta bir ara Istanbul’da tutuklandığında, bir an evvel kurtulmak maksadıyla Türk Merkez Komutanı’na, General Harington ve Albay Nelson’la samimi dostluğu olduğunu söylemiş, bunun üzerine serbest bırakılıp nöbetçi subayın emriyle refakatine verilen bir Türk muhafızı tarafından Ingiliz elçiliğine teslim edilmişti. Ayrıca kendisiyle beraber tutuklanan Türk arkadaşlarını da serbest bıraktırmıştı. Bu gelişmelerden sonra, Mustafa Sagir’i Ankara’ya göndermek için çalışmalarda bulunan Aziz bey haklı olarak ondan şüphelenmişti.[15] Aynı Aziz bey, Mustafa Sagir’in kurduğu cemiyetin başına getirilmiş ve kaleme alınan cemiyet nizamnamesini M. Kemal’e göndermişti.[16] Mustafa Sagir’in Anadolu’ya geçmek üzereyken Yunanistan’da tekrar tutuklanması üzerine ingilizlerce ikinci kez kurtarıldığı bilinmektedir.[17]

Bütün bunlar dikkat çeken ve kendisini ele veren gelişmelerdi. Nitekim Mustafa Sagir’in henüz Ankara’ya gidip M. Kemal ile görüşmesinden evvel Istanbul’da ifşa olduğunu Türk istihbaratçısı Hüsamettin Ertürk’ün, “Iki Devrin Perde Arkası” adlı hatıralarından öğreniyoruz.[18]

*

[18] no’lu dipnotta sözü edilen Hüsamettin Ertürk’e ait hatıraların ilgili sayfası…

***

Ankara’ya geldiğinde ise gerek gazeteci Yunus Nadi ve gerekse Fevzi Çakmak Paşa daha ilk görüşmelerinde onun ingiliz ajanı olduğundan şüphelenmişlerdi. Aynı şekilde Adnan Adıvar’ın kafasında da soru işaretleri belirmişti.[19]

Çünkü Mustafa Sagir kamuoyunu aldatmak için bir yem olarak sahaya sürülmüştür. Buna dair yukarıda serdettiğimiz delillere bir yenisini daha ilave etmek gerekirse, Ingilizler tarafından -sahte Türk isimleri kullanılarak da olsa- kendisine gönderilen mektuplar zikredilebilir. Mustafa Sagir’i ifşa etmek niyeti, mektupların mantıkla bağdaşmayan muhtevasında bile sırıtıyor. Sanki daha evvel Istanbul’da kararlaştırılmamış gibi, ondan; “M. Kemal’in ne zaman, hangi saatte ve kiminle otomobile bindiği”[20] vs. nevinden malumat göndermesi talep ediliyordu. Bütün bunların Mustafa Sagir’in ifşa olmasını temine matuf ve itinayla düşünülmüş hamleler olduğu açıktır. Dikkat edilirse sadece “bilgi toplaması” isteniyordu. Halbuki ingilizlerin Ankara’da casusları vardı. Meclis’in gizli görüşmeleri bile Ingiltere’ye raporlanıyordu. Böyle basit bir işi onlar da pekala başarabilirdi. Fakat Ingilizler Mustafa Sagir’i harcadı. Hakikaten Birinci Inönü “zaferi”nden sonra toplanan Londra Konferansı’nda, esirlerin mübadelesi yani karşılıklı olarak serbest bırakılması meselesi gündeme geldiğinde, Mustafa Sagir’in iade talebi şöyle dursun, ismi bile zikredilmemiştir.[21]

Geçelim…

Bay manipülatör söz konusu yayınında, Sultan Vahideddin’in Rahip Frew’a “nişan” verdiğini de söylüyor. Tabii ki verecekti, çünkü M. Kemal’in Nutuk’ta da ifade ettiği gibi Ingiliz Muhipler Cemiyeti’nin; “iki cephesi” vardı… Biri “aleni ve medeni”, diğeri ise “hafi” yani gizli cephesiydi.[22] Işte M. Kemal’e göre “asıl zararlı” faaliyetler bu “ikinci cephenin gizli kolu” tarafından idare edilmekteydi. Sultan Vahideddin’in istihbarat ağı mı vardı ki gizli teşebbüslerden haberdar olsun? Istanbul işgal altında ve Sultan Vahideddin, eli kolu bağlanmış bir vaziyette Istanbul’un banliyö hududlarından öteye söz ve hüküm dahi geçiremiyordu.[23] Bütün teşkilat M. Kemal’e bağlıydı. Sultan Vahideddin bu cemiyetin ikinci cephesi olan “gizli” faaliyetlerini değil, birinci yani “aleni ve medeni” cephesinin insanlara hizmet eden teşebbüslerini gördüğü için ona nişan vermişti. Hakikaten M. Kemal bile Nutuk’ta, Rahip Frew’u; “insaniyete hadim (hizmetkar) adalete hizmetkar bir zât-ı faziletkâr” olarak tanımış olduğunu ifade eder.[24]

Işte bu, Rahip Frew’un emri altındaki cemiyetin, Sultan Vahideddin tarafından “zahirde” görülen ve takdirle karşılanan “aleni ve medeni” cephesiydi. Bu yüzden de mazur görülebilir. Fakat aynı mazeret maalesef M. Kemal için geçerli değildir. Neden? Hani bay manipülatörün Mustafa Sagir meselesinde coşkuyla vurguladığı üzere, M. Kemal onun casus olduğunu bir bakışta “şıp” diye anlayıvermişti ya… Işte o yüzden. Dolayısıyla kemalist mantıkla hareket edildiğinde, böyle “insanüstü” bir varlığın (!) “aldanması” söz konusu olamazdı. O halde Rahip Frew meselesinde mecburen; “içyüzünü bilerek, isteyerek böyle söyledi” demekten başka bir seçenekleri kalmıyor. Ya yutkunup, “Atamız aldandı” diyecekler, ya da “ihaneti gördüğü halde onu methetti” diyenlerin bu iddialarını sineye çekecekler!.. Bu kadar net.

Son olarak manipülatörün karşısında oturan şakşakçının, pardon moderatörün cehaletine cevap verip yazımızı noktalayalım. Moderatöre göre biz; “Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ‘kurucu kökenlerine’ yönelik bir saldırıda” bulunuyormuşuz…

Herkesçe malum olduğu üzere, Türkiye Cumhuriyeti resmen 1923‘te kuruldu.

Kurulduktan sonra bakın neler oldu:

• 1924: Halifelik, medreseler ve Şer‘iyye ve Evkaf Vekaleti kaldırıldı.
• 1924: Içki yasağı kaldırıldı.
• 1925: Tekke, zaviye ve türbeler kapatıldı.
• 1926: Kur’an ve Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimizin sünnet-i seniyyesine dayanan Islami kanunlar yerine, bayrağında haç olan Isviçre’nin “Medeni Kanunu” alındı.
• 1928: Cumhurbaşkanı ve milletvekillerinin “Vallahi” diyerek “Allah adına” yemin etmeleri yasaklandı.
• 1928: “Devletin dini Islam’dır” ibaresi Anayasa’dan çıkarıldı.
• 1928: Harf Inkılabıyla 1000 yıllık yazımız yasaklandı.
• 1932: “Allahu Ekber” diyerek Ezan-ı Muhammedi okumak yasaklandı.
• 1933: Okullarda okutulan din dersleri kaldırıldı.
• 1934: Ayasofya kapatıldı.
• 1937: Laiklik Anayasa’ya girdi.

Bay moderatör! 1923’te resmen kurulan Cumhuriyet’in “kurucu kökenlerine” sahip çıkmaya var mısın?

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Bahse konu olan yazım:

https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/12/10/m-kemal-ataturkun-ingiliz-istihbarati-ile-gizli-iliskisi-desifre-oldu/

[2] Cemil Hakan Korkmaz, Heyet-i Temsiliye, Profil Yayıncılık, Istanbul 2015, sayfa 78-79.

[3] Heyet-i Temsiliye Tutanakları, (Hazırlayan: Uluğ Iğdemir), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1975, sayfa IX.

[4] Orhan Duru, Amerikan Gizli Belgeleriyle Türkiye’nin Kurtuluş Yılları, Iş Bankası Yayınları, 6. Baskı, Istanbul 2011, sayfa 47 ve devamı.

[5] Cengiz Dönmez, Ingiliz Muhipler Cemiyeti, Atatürk Araştırma Merkezi, 2. Baskı, Ankara 2008, sayfa 75.

[6] Cengiz Dönmez, Ingiliz Muhipler Cemiyeti, Atatürk Araştırma Merkezi, 2. Baskı, Ankara 2008, sayfa 78, 85.

Bu konuyla ilgili tafsilat için bakınız;

https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2022/08/12/m-kemal-diyanete-neden-baski-yapti-inkilaplarin-arkasindaki-ingiliz-ajani-kimdi-ataturk-ve-din-7/

[7] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 320. Sabahattin Özel, Casustur Casus, Iş Bankası Yayınları, Istanbul 2021, sayfa 329.

[8] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 392-393. Sabahattin Özel, Casustur Casus, Iş Bankası Yayınları, Istanbul 2021, sayfa 404-405.

[9] Foreign Office 371/19041/E.4965’ten naklen; Bilal N. Şimşir, Ingiliz Belgelerinde Atatürk, cild 8, (1934-1939), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2006, sayfa 205.

[10] Foreign Office 371/19041/E.5073’ten naklen; Bilal N. Şimşir, Ingiliz Belgelerinde Atatürk, cild 8, (1934-1939), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2006, sayfa 205-206.

[11] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 422.

[12] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 54-55.

[13] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 64.

[14] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 120.

[15] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 139-141, 149.

[16] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 234-235.

[17] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 153-154.

[18] (Hüsamettin Ertürk’ün Hatıraları), Iki Devrin Perde Arkası, (Yayına Hazırlayan: Samih Nafiz Tansu), Sebil Yayınevi, Istanbul 1996, sayfa 251.

[19] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 186-187.

[20] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 204.

[21] Sabahattin Özel, Casustur Casus, Derlem Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 411.

[22] M. Kemal Atatürk, Nutuk, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, Milli Eğitim Basımevi, 9. Baskı, Istanbul 1969, cild 1, sayfa 7.

[23] Tarık Mümtaz Göztepe, Mütareke Günleri, (Yayına Hazırlayan: H. Afşın Günaydın), Cümle Yayınları, Ankara 2017, sayfa 296, 374, 440, 548.

Ayrıca bakınız;

Murat Bardakçı, Şahbaba, Inkılap Kitabevi, Istanbul 2006, sayfa 176.

[24] M. Kemal Atatürk, Nutuk, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, Milli Eğitim Basımevi, 9. Baskı, Istanbul 1969, cild 1, sayfa 301-302.

.

CHP Dönemi’nde Kurulan Eroin Fabrikaları…

*

***

Kemal Kılıçdaroğlu son günlerde sık sık uyuşturucudan bahseder oldu. Anlaşılan CHP Tek Parti döneminde “ilaç üretmek” bahanesiyle kurulan ve birinin yönetim kurulu başkanı koltuğunda CHP’li milletvekilinin de oturduğu 3 eroin fabrikasından habersiz.

O halde hemen başlayalım.

Istanbul’da ilk eroin fabrikası 1926’da Taksim Gezisi’nin Divan Oteli, Taşkışla cihetindeki kısımda kuruldu. Ikincisi 1929’da Eyüp, Bahariye semtinde, üçüncüsü ise Aralık 1929’da Kuzguncuk’ta kuruldu.

Halbuki 1925 Cenevre sözleşmesinden sonra eroin ilaç statüsünden çıkmış ve birkaç ülke haricinde bütün dünyada yasaklanmıştı. Buna rağmen Türkiye’de “ilaç” olarak kabul ediliyordu.

15.12.1928’de çıkarılan “Uyuşturucu Maddeler Hakkındaki Kanun” bile eroin imalatını yasaklamıyor, sadece birtakım düzenlemelere tâbi tutuyordu.

*

M. Kemal döneminde çıkarılan 15.12.1928 tarih ve 1369 sayılı Uyuşturucu Maddeler Hakkındaki Kanun…

***

Kanun açıkça narkotik maddelerin imalatını ve ticaretini düzenliyor ve satış, ithal ve ihracını Sağlık Bakanlığı’nın denetimine bırakıyordu.

Üstelik kanuna göre ilaçlarda 20 mg.’dan fazla “Diasetil morfin” yani eroin ve 10 mg’dan fazla kokainin denetimi öngörülüyordu. Bu miktarların altındakiler ise kanun kapsamında değildi. Kanuna göre ham ve tıbbi afyon, eroin, kokain ve esrar alım satımında eczacılar yetkiliydi. Eczacılar da belirsiz “tıbbi ihtiyaç” kavramı çerçevesinde üreticilerden ve ecza depolarından aldıkları uyuşturucuları, kaydını tutarak satabiliyorlardı. Uyuşturucu madde imalatçıları bu maddeleri yurtdışına ihraç edebiliyorlar, yurtiçinde ise sadece eczanelere satış yapabiliyorlardı. Şaka gibi ama kaçakçılık için üretim yapan fabrikaların ceza kanununa göre yargılanması için 3 defa yakalanması gerekiyordu.

Fabrikalar da bu kanuni boşluk içinde kolay yolu bulmuştu. Üretimi ve ihracatı denetlemesi gereken Sağlık Bakanlığı’nın yetkililerine her ay düzenli olarak verilen 25 liralık rüşvet, kontrolün kağıt üzerinde kalmasını sağlıyordu.

Bu yasal boşluklar ve denetimsizlik sayesinde Istanbul, hepsi de yasal izinle çalışan ve ayda 3 ton morfin-eroin ve benzeri afyon türevlerini imal edebilecek kapasiteye sahip fabrikalarla “eroinin başkenti” haline geldi.

Bu kapasitenin sadece yarısı kullanıldığında elde edilen eroin 15 milyon “tıbbi doz” demekti.

*

***

Eroin sokağa gelene kadar yapılan katkılar da düşünüldüğünde iyimser bir tahminle bu 1 milyon eroin bağımlısının bir aylık ihtiyacını rahatlıkla karşılayabilecek miktara eşitti. Fabrikalar resmi piyasada morfini 240 lira, saf eroini 400 lira kilo fiyatıyla satıyorlardı.

Fakat tıbbi kullanımı hemen hemen hiç olmayan eroin için yasal talep yoktu. Halbuki fabrikalar tam kapasite çalışarak üretime ve ihracata devam ediyordu. Zira yeraltında fiyat en iyi ihtimalle 2-3’e katlanıyordu. Yasadışı yapılan satışlarla birlikte Istanbul’daki tam kapasiteyle çalışan 3 fabrikanın ayda 2 ton morfin ve eroin ihraç ettiği ve yıllık cirosunun en az 10-15 milyon lira civarında olduğu tahmin ediliyordu.

Sadece Kuzguncuk’taki fabrikanın aylık geliri 500 bin liraydı. 1930-1931 yıllarına ait bu rakamlar tüketici fiyatlarındaki artışla düzeltildiğinde 2002 yılı fiyatlarıyla 3 fabrikanın yıllık cirosu 60-90 trilyon lira, sadece Kuzguncuk’taki fabrikanın aylık cirosu 2.8 trilyon liraydı.

Bu kârın büyüklüğünü kavrayabilmek için bir kıyas yapacak olursak, 1929 itibariyle Türkiye’de bulunan 27 sanayi şirketinin toplam sermayeleri 10 milyon liraydı ve bu sermayeyle toplam 2 milyon lira kâr elde ediyorlardı. Bu rakamlarla karşılaştırıldığında eroin fabrikalarının ciro ve kârı müthiş boyutlara ulaştığı kolayca anlaşılır. Bu ciro Türkiye’nin 1930 yılındaki 1 milyar 580 milyon liralık Gayri Safi Milli Hasılası’nın yüzde 1’i büyüklüğünde bir rakamdı. Ve cironun neredeyse tamamı kârdan oluşuyordu.

Istanbul’daki fabrikalar yasal boşlukların ortaya çıkardığı fırsatlar ve sahip oldukları parasal güç dışında, dönemin güçlü sermaye gruplarıyla birlikte hareket eden politikacıların gücünü arkasına almıştı. CHP’nin ileri gelenleri, milletvekilleri, bakanlar, gazeteciler ve eroinin uluslararası ticaretine hakim sermaye grupları iç içe çalışıyordu.

Daha da vahimi, Kuzguncuk’taki eroin fabrikasının yönetim kurulu başkanı, TBMM Başkan Vekili, CHP milletvekili ve daha sonraki yıllarda başbakan olacak olan HASAN SAKA idi.

Eroin fabrikalarında çalışan işçiler koklamaya mecbur oldukları eroinin bağımlısı oluyor ve sonunda Akıl hastanesine düşüyorlardı. Hastanenin başhekimi Mazhar Osman, 1934’de yayınlanan “Keyf Veren Zehirler” adlı eserinde bu hastalardan bahseder.

*

***

Fabrikaların üretimi işçilerden başlayarak kolayca piyasa yapmış, eroin artık tramvay duraklarında, kahvelerde satılır hale gelmişti. Yarım gramlık paketler tütüncülerde, çok düşük bir fiyatla 25 kuruştan satılmak üzere dağıtılıyordu.

Istanbul “eroin cenneti” haline gelmişti. Bağımlılar arasında hamallar, şoförler, esnaf dışında tiyatro oyuncuları, aktrisler hatta gazete mubabirleri vardı. 1928’den itibaren eroin bağımlılığı bütün Istanbul’a yayılmaya başladı. 1930’da ise hastanelere tedavi için yapılan başvurular çığ gibi artıyordu.

Istanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği şefi Dr. Fahrettin Kerim’in 1933’te yayınlanan “Heroin Iptilası ve Müşahedeler” adlı çalışmasında, hastaların tedavi süreçleri anlatılır. Bu hastalar arasında lise talebeleri de bulunuyordu.

28 Ekim 1932 tarihli Cumhuriyet gazetesinden öğrendiğimize göre, Cumhuriyet muhabirinin, “ortalığı niye velveleye veriyorsun” mealinde sözler sarfetmesi üzerine; “Ne mi var? Ne mi oluyoruz?” diye çıkışan Dr. Fahrettin Kerim;

“Akıl kliniğine başvuranların dörtte biri heroin kurbanlarıdır. Istanbul’da heroin satan, heroin satmakla geçinen 20 kahve var. 15 yaşını henüz doldurmuş kundura boyacısı, küfeci, şoför muavini var” diyerek bu zehire dikkat çekmeye çalışıyordu. Sonunda bu fabrikalar ABD’nin yoğun baskıları neticesinde kapatılmıştır.

*

28 Ekim 1932 tarihli Cumhuriyet gazetesinin ilgili haberi…

***

Eğer Kemal Kılıçdaroğlu, Milleti eroinman yapanları arıyorsa, başında bulunduğu partisinin tarihine bakması yeterlidir; orada onları kıskıvrak yakalayacaktır.

.

İlk kez yayınlanan belgelerle M.Kemal’in cenaze töreniyle ilgili bilinmeyenler…

*

***

1)

M.Kemal’in tabutu Yorgi isimli bir yunan, rum tarafından yapıldı… Katafalkı ise yahudi asıllı bir Alman mimar olan Bruno Taut’un eseriydi.

***

*

2)

Tabutunun kulpları ise Garbis Güreğyan adlı bir ermeni tarafından hazırlandı…

***

*

3)

Cenaze çelenkleri Sapuncakis adında yine bir yunan ruma yaptırılmış… Üstelik astronomik fiyatla: 11.500 TL. O dönem memur maaşı ortalama 40 TL idi…

***

*

4)

Yabancı ülkelerden gelen davetliler de vardı. Bunların bir kısmı Ankara Palas oteline yerleştirildiler. Buna dair faturalardan biri: 7243 TL…

***

*

5)

Pera Palas oteline yerleştirilen bir kısım yabancıların faturası ise 10200 TL tutmuştu…

***

*

6)

Yunan general Metaksas için hususi trene yataklı vagon bağlandığını gösteren fatura…

***

*

7)

Yunan subay ve erler İnşaat usta okuluna yerleştirildi. Bunların bütün masrafları, sigara tablası ve tükürük hokkasına varıncaya kadar Devletimiz tarafından karşılandı…

***

*

8)

Fransız subay ve erler de bir okula yerleştirilmiş olup şarabından hindisine kadar envai çeşit izzeti ikramda bulunuldu…

***

*

9)

Yabancı heyetlerin ve gazetecilerin yurtdışı telefon konuşmalarına dair faturalar…

Belgelerle Gerçek Tarih sitesine atılan iftiralara cevap – 2

KASIM 13, 2022 3 YORUM

Belgelerle Gerçek Tarih sitesine atılan iftiralara cevap – 2

*

***

Bu gece sosyal medya hesabıma gelen bir özel mesajda, 2012 senesinde paylaştığım; “M. Kemal Atatürk’ün Ingiliz Istihbaratı ile gizli ilişkisi deşifre oldu” başlıklı yazımın bir kaynağına, özel bir TV kanalında cevap verildiği yazıyordu.

Tam da; “Hele şükür! TV’de çıktığına göre nitelikli ve tarih usulüne uygun ilmî bir cevaptır herhalde” diye musmutlu olmak üzereyken sevincim kursağımda kaldı, iyi mi… Zira cevap verdiğini zanneden sözde tarihçi yazarın, mevzuları sürekli çarpıttığı ilim erbabına malumdur.

Işte bu sebeple yazı boyunca ona “çarpıtan” manasında “manipülatör” diyeceğim… Yine bu tayfadan birine cevap olarak yazdığım bir yazıda “Neron” ismini takmıştım. Bir başka kemalist daha var, ona da ileride yazacağım yazılarda “Ziyaa” adıyla hitap edeceğim.

Neyse hemen cevabını verelim. Cevap derken yanlış anlaşılmasın. Ortada cevap verilmesi gereken makul ve ciddiye alınabilecek bir itham yok. Maalesef “laf olsun torba dolsun, zokayı nasıl olsa yuttururum” kabilinden ve kelimenin tam manasıyla “boş” bir manipülasyonlar silsilesi söz konusudur. Biz burada yalnızca manipülasyonlara yani çarpıtmalara cevap vermekle iktifa edeceğiz. Yalnız yayını seyretmeyenlerin yazıyı anlamaları biraz zor olabilir. Lakin çok gerekli bir mevzu da değil açıkçası, çünkü tam bir deli saçması yayındı. Bu cevabı ise hem yayını seyreden cahil kemalistlerin nasıl aldatıldıklarını göstermek ve hem de “sükut ikrardan gelir” denilmemesi için paylaşıyorum.

Konu, bahsi geçen yazımdaki şu bilgidir:

“Stanford Shaw’un Türk Tarih Kurumu tarafından Ingilizce basılan 6 ciltlik eserinin birinci cildinde, M. Kemal’in, Osmanlı Savaş Bakanlığı’nda Ingiliz Kontrol Subayı olarak görev yapan ve aynı zamanda Ingiliz Istihbaratının (M.İ.6) Istanbul’daki başı olan J. G. Bennett’e, -sıkı durun- şu çarpıcı planı önerdiği yazmaktadır:

‘Ingiliz kontrolü altında bir Türk ordusu kurmak.’

Evet, yanlış okumadınız… M. Kemal Atatürk, ‘Ingiliz kontrolü altında bir Türk ordusu kurmak’ istiyor.

Ingilizcesi aynen şöyle:

‘…to whom he suggested the idea to organize a Turkish army under British officers…’

Bu bilginin kaynağını ise yazımda şöyle vermiştim:

“Stanford Shaw, From Empire to Republic, The Turkish War of National Liberation, cild 1, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2000, sayfa 358, 359.”

Shaw’dan naklettiğim kaynaklar: “J.G. Bennett, Mustafa Kemal, Contemporary Review no 122 (November 1922), sayfa 590 – 594; J.G. Bennett, Witness: The Story of a Search, Hodder, London 1962, sayfa 22 – 112.”

Yani kaynağımız M. Kemal’in kurduğu ve dolayısıyla da “kemalistlerin” kendi kurumları olan “Türk Tarih Kurumu” tarafından ingilizce basılan bir kitaptır.

Fakat ismi lazım olmayan malum manipülatöre göre bu yazıyla M. Kemal’e “iftira” atmışım.

Allah Allah, “acaba yanlış bir alıntı mı yaptım” diye düşünürken, bay manipülatörün söz konusu kitapta böyle bir bilginin yer aldığını kabul edivermesiyle kısa bir şaşkınlık yaşadım. “Ya hu daha karpuz kesecektik, neden hemen itiraf etti ki” diye mırıldanıyordum ki daha da ileri giderek Stanford Shaw’un saygın ve Türklerin “Ermeni Soykırımı” yapmadıklarını savunan çok önemli bir akademisyen, üstelik Atatürkçülerin sevip saydığı değerli bir bilim adamı olarak görüldüğünü söyledi.

Şu vicdansızlığa, şu çarpıtmaya, şu utanmazlığa bakar mısınız?

Kitabın yazarı “saygın” fakat o kitaptan noktasına-virgülüne dokunmadan olduğu gibi “alıntı” yapan ben ise “iftiracı” oluyorum! Neyse geçelim.

Manipülatör bey daha sonra Stanford Shaw’un verdiği bilginin kaynaklarını kurcalamaya başlıyor. Birinci kaynak şudur: J.G. Bennett, “Mustafa Kemal”, Contemporary Review no 122 (November 1922), sayfa 590 – 594.

Yani M. Kemal ile görüşen ingiliz istihbaratçı Bennett’in Kasım 1922’de yayınlanan makalesi. Nitekim yazımın kaynaklar kısmında bunu da belirtmiştim. Bu kaynağa birazdan tekrar döneceğiz, ancak evvela çok kısa bir ara verelim.

Shaw’un konuyla ilgili “üçüncü” kaynağı ise dönemin Türk istihbaratçısı Hüsamettin Ertürk’ün “Iki Devrin Perde Arkası” adlı kitabıdır. Yalnız kitabın sayfa numaraları olarak “259-425” arası gösterilmiştir. Manipülatör bey, bir sayfa değil de 100 küsur sayfanın referans olarak gösterilmiş olmasına sitem ediyor ve mealen: “100 küsur sayfa okudum fakat bu bilgiyi bulamadım, gözlerim kızardı” diyerek hayıflanıyor. Fakat bunu ben değil, Stanford Shaw veriyor. Kaldı ki, Stanford Shaw o dipnota latince “passim” ifadesini de eklemiştir. Passim, akademik bir terimdir ve yazarın verdiği birinci kaynağı doğrulayan, kuvvetlendiren ve destekleyen karinelere atıf yapmak için kullanılır. Karinelerin çokluğundan dolayı belirli bir sayfa yerine kitabın konuyla ilgili bölümüne yönlendirme yapılır. Bir nevi “okuma tavsiyesi” de denilebilir.

Eğer bay manipülatör, kemalist uyduruk tarihin dar kalıplarından sıyrılıp, akademik dünyaya açılmış olsaydı, “passim”in ne demek olduğunu bilirdi. Dolayısıyla 100 küsur sayfayı tek tek okumak mecburiyetinde kalmaz ve o melül melül bakan gözleri de kızarmazdı.

Neyse… Bu gibi zikre bile değmez ayrıntılarla sanki “esasa dair” kelam ediyormuş gibi ve Komiser Kolombo edasıyla bir müddet daha algı oluşturup caka satan bu manipülatör, nihayet seyircisinin tava geldiğine hükmederek sadede geliyor ve sözü Bennett’in Kasım 1922’de yazmış olduğu ve yukarıda da bahsi edilen makaleye getiriyor.

Manipülatör bey, makalenin esas meselesine geçmeden evvel, tıpkı Istiklal Mahkemesi heyetinin şapka ile ilgili kitabından dolayı astığı Iskilipli Atıf hocanın “geçmişini” kurcalayıp vereceği haksız hükme “dolgu malzemesi” topladığı gibi, Bennett’in makalesindeki konuyla alakasız olan yani M. Kemal’in gençlik yıllarına ait bilgilerin maddi hatalarına dikkat çekiyor. Yazarı seyircinin gözünde kafi derecede itibarsızlaştırdığına kanaat getirdikten sonra da, Bennett’in;

“M. Kemal ile ilk kez 1919’un başlarında tanıştım” sözünü naklediyor. Devamında lafı, yine Bennett’in; “M. Kemal’in 1919 yılının Nisan’ıyla Haziran’ı arasında Ferit Paşa ile pek çok görüşmesi olmuştur” sözüne getirip; “Haziranda nasıl görüşmüş olabilir, M. Kemal Haziran’da Istanbul’da değil ki” diyor.

Yine Bennett’in makalesinden okumaya devam ediyor:

“Ben kendisini bu görüşmelerden sonra Şişli’deki evinde sık sık ziyaret eder, geleceği için umutlarını arkadaşlarına anlatışını dinlerdim.”

Manipülatör bey hemen araya girerek kendi yorumunu ekliyor:

“Atatürk’ü Şişli’de bulabilmek için herhalde büyük çaba harcamıştır. Çünkü Haziran 1919’da Atatürk Şişli’de değil, Anadolu’da.”

Halbuki M. Kemal’in “Nutuk” adlı kitabında bile düzinecilerce hata bulunmaktadır ama her ne hikmetse ona laf etmiyor. Devam edelim…

Manipülatör bey; “işte Stanford Shaw’un kitabında geçen ve dezenformasyoncuların yapışıp yaydıkları cümleye geliyoruz” dedikten sonra Bennett’in makalesinden M. Kemal’in bahsi geçen teklifini şu şekilde naklediyor:

“O sıralar, Ferit Paşa’ya ve Istanbul’daki Britanya yetkililerine, uzlaşıcı bir politikanın erdemlerini ısrarla anlatıyordu. Barış Antlaşması’nda Türkiye’nin Trakya ve Istanbul’u elinde bulundurması koşuluyla, General Denikin’le uyum içinde bolşeviklere karşı bir Türk ordusunu yönetmeyi öneriyordu.”

Söz yine manipülatörde:

“Evet işte Stanford Shaw’un, Atatürk’ün Ingiliz istihbaratçı Bennett’e; Ingiliz subaylarının komutası altında bir Türk ordusu örgütlemeyi önerdi cümlesinin kaynağı bu!” diyerek bana atmış olduğu “iftirayı” afiyetle yemiş oldu.

Bennett’in makalesinde geçen paragrafı tekrar ve kesintisiz nakledeyim:

“M. Kemal’in 1919 yılının Nisan’ıyla Haziran’ı arasında Ferit Paşa ile pek çok görüşmesi olmuştur. Ben kendisini, bu görüşmelerden sonra Şişli’deki evinde sık sık ziyaret eder, geleceği için umutlarını arkadaşlarına anlatışını dinlerdim. O sıralar, Ferit Paşa’ya ve Istanbul’daki Britanya yetkililerine, uzlaşıcı bir politikanın erdemlerini ısrarla anlatıyordu. Barış Antlaşması’nda Türkiye’nin Trakya ve Istanbul’u elinde bulundurması koşuluyla, General Denikin’le uyum içinde bolşeviklere karşı bir Türk ordusunu yönetmeyi öneriyordu.”

Inanılır gibi değil… Bennett yazmış, Stanford Shaw ondan alıntılamış, ben de Stanford Shaw’dan alıntılıyorum ama “iftiracı” oluyorum. Böyle bir mantık olabilir mi? Buna artık manipülatörlük denmez, bu bildiğiniz “terminatörlük”tür; bütün tarih usulünü, mantık kaidelerini yakıp yıkıyor, yerle yeksan ediyor…

Bay manipülatörün bir yorumunu daha nakledeceğim, ancak evvela bu yazıyı ayakta okuyorsanız lütfen yere düşmeyecek şekilde sağlam bir koltuğa yapışın.

Hazır mısınız?

Öyleyse gelsin yılın yorumu:

“Peki burada Bennett; ‘bana önerdi’ diyor mu? ‘Bana, benim şahsıma böyle bir öneride bulundu’ diyor mu, demiyor. Yani böyle bir önerisi vardı ama kendisinin şahsına değil.”

Bundan daha iyi manipülatörlük olabilir mi bilmiyorum… Makaleye göre M. Kemal Ferit Paşa’ya ve ingiliz yetkililerine söz konusu teklifi yaptı, burası kesin. Ayrıca arkadaşlarıyla birlikte evinde yaptığı görüşmelerde Ingiliz istihbaratçı Bennett de bulunuyordu, bu da kesin… Peki Bennett bu bilgiyi kimden aldı? M. Kemal evinde bu tekliften Bennett’e bahsetmiş olmasaydı, bunları nereden bilecekti? Aynı anda hem Ferit Paşa ve hem de ingiliz yetkililer mi Bennett’e haber verdiler? Farzedelim ki Bennett’e teklif etmedi… Ne değişirdi? Bennett zaten bir vasıtaydı, karar verme mevkiinde bulunmuyor ve aldığı bilgileri üstlerine iletiyordu. Neymiş efendim, Bennett o sırada Ingiliz Kontrol Subayı imiş, istihbarata sonra geçmiş imiş. Kontrol subayı olduğunu biz de yazdık ancak bu onun istihbarat toplamadığını ve ona müracaat edilmediğini göstermez. M. Kemal de Sofya’da Ataşemiliter yani askeri elçi iken 1913 ve 1914 yıllarında Bulgar ordusu hakkında topladığı istihbaratları Genelkurmaya raporluyordu. Bu manipülatörler, laf cambazlıklarıyla meseleyi çarpıtabileceklerini zannediyorlar. Işte kemalistlerin sözde “tarihçi” diye dinledikleri zevatın hal-i pürmelali budur.

Lakin manipülatöre bütün bu manipülasyonlar kafi gelmemiş olacak ki, Bennett’in 1962 senesinde yayınlanan ve yazımda da kaynağını verdiğim “Witness” adlı hatıratıyla 1922’de kaleme almış olduğu makale arasında bir karşılaştırma yapmak ihtiyacını hissediyor ve mealen diyor ki;

“1962’de yayınlanan hatıratta, 1922 senesinde yazmış olduğu makaledeki iddiaya yer vermiyor.”

Ne olmuş yer vermemişse?

Peki M. Kemal, bugün artık belgesi elimizde bulunan “Ingiliz vizesi”yle Samsun’a gittiğini Nutuk’ta söylüyor mu? Söylemiyor.

17 Kasım 1918 tarihinde, Istanbul’da kendi parasıyla çıkardığı “Minber” gazetesinde yayınlanan mülakatında yer alan aşağıdaki sözleri Nutuk’ta geçiyor mu:

“Ingilizlerin Osmanlı milletinin hürriyetine ve devletimizin bağımsızlığına riayette gösterecekleri hürmet ve insaniyet karşısında yalnız benim değil, bütün Osmanlı milletinin Ingilizlerden daha hayırhah (iyiliksever) bir dost olamayacağı kanaatiyle etkilenmeleri pek tabiidir.”

Geçmiyor…

Bu misalleri çoğaltabiliriz. Dolayısıyla bu gerekçenin hiçbir kıymeti harbiyesi yoktur.

Geçelim…

Bay manipülatör, Bennett’in 1922’de yazmış olduğu makaleyi yalanlamak için 1962’de kaleme aldığı hatıratı kullanmaya devam ediyor. Işte tam da burada bir ikiyüzlülüğünü daha ortaya koyalım.

Hatırlayın, az yukarıda makalenin kıymetini düşürmek için Bennett’in M. Kemal ile “Haziran” ayında görüştüğüne dair iddiasına;

“Haziran’da nasıl görüşmüş olabilir, M. Kemal Haziran’da Istanbul’da değil ki” diye verip veriştiriyordu.

Fakaaat Bennett’in 1962’de yayınlanan hatıratında geçen şu cümleyi hiçbir itiraz serdetmeden naklediyor:

“8 Haziran’da, ilginç bir tesadüf eseri yirmi ikinci doğum günümde bir Türk subay odama gelip, M. Kemal ve heyeti için vize istedi.”

Aynı bilgi hatasından dolayı makaleyi yerden yere vuran bu manipülatör, neden hatıratta geçen hataya itiraz etmedi? Neden kıymetini düşürmeye yeltenmedi? Çünkü onu kullanacak. Işte kemalist Resmi Tarih de zaten bu sakat zihniyetle inşa edildi.

Yazıyı daha fazla şişirmemek için burada kısa kesiyorum.

Bay manipülatör, Nezih Uzel’in 1972’de Bennett ile yaptığı mülakattan da bazı nakillerde bulunuyor. Malum, Bennett Samsun’a gitmesi için M. Kemal’e vize vermişti ve biz bu belgeyi sitemizde paylaşmıştık. Işte Bennett söz konusu mülakatında vizeyi vermeden çok önce de M. Kemal ile görüştüğünü itiraf ediyor. Fakat bay manipülatör bunu TV ekranında okumasına rağmen, sanki bu sahneye şahit olmuş gibi hiçbir delil göstermeden; “sadece uzaktan selamlaştılar” diyerek geçiştiriyor.

Manipülatör manipülasyona doymuyor ve mevzu halüsinasyona doğru gidiyor… En sonunda 1922’de yayınlanan makalenin Bennett’e ait olmadığını da yumurtladı, iyi mi… Manipülatöre göre bahsi edilen makale Gerald H. Fitzmaurice adlı bir diplomat tarafından kaleme alınmış. Bilmeyenler için söyleyeyim, Fitzmaurice, Birinci Dünya Harbi’nden evvel Ingiltere’nin Türkiye Büyükelçiliği’nde baştercüman olarak çalışan bir diplomattı. Peki makalenin ona ait olduğuna dair kaynak nedir? Kaynak maynak yok! Bay manipülatör; “bu benim iddiam” diyor. Kaynak yok, delil yok, ispat hiç yok… Sadece iddia… Kerameti kendinden menkul. Bizim kaynaklı, delilli yazımıza burun kıvıran manipülatör, bir “iddia”yla kitlemi kitlerim diyor anlaşılan…

Halbuki söz konusu makalenin altında Bennett’in ismi var. Ona ait olduğuna dair delillerden birisi de, Bennett’in hem makalede, hem de 40 sene sonra yazdığı hatıratında, bu hadiselerden bahsederken yanlış olarak “Haziran” ayını vermiş olmasıdır. Işte bu hata her iki yayının da zayıf hafızalı ve “bir” kişinin kaleminden çıkmış olduğunu gösteren en bariz delildir. Bu bir.

Iki; Eğer 1922’de yayınlanan makalede yer alan bilgiler yalan olsaydı, M. Kemal derhal tekzip ederdi. Halbuki yalanlamadı.

Üç; Bennett 1962’de “kendi” hayatını, 1922’de yazdığı makalede ise “M. Kemal”i anlatıyor. Kendi hayatını anlattığı kitapta, M. Kemal ile ilgili, üstelik 40 sene evvel kaleme almış olduğu makalenin tafsilatına girmesi beklenemez ve bu gayet tabiidir.

Netice olarak bay manipülatörün bize “iftiracı” demesi bir iftiradır. Kendisi de müfteridir. Zira alıntı yaptığım kitap ve o kitabın verdiği kaynak da bu görüşmeleri ve teklifi doğruluyor. Bizzat okudu.

Kemalist manipülatörlerin devri artık kapanmıştır. Bütün yalanlarınızı o kızarmaz suratlarınıza tek tek çarpmaya devam edeceğiz. Daha yeni başladık.

.

Belgelerle Gerçek Tarih sitesine atılan iftiralara cevap – 1

*

Bugün Twitter hesabıma gelen bir özel mesajdan, daha evvel paylaştığım; “M. Kemal Atatürk Sabetayist miydi?” başlıklı yazıma[1] cevap verildiğini öğrendim. Mevzu M. Kemal’in Kudüs Kamenitz Oteli’nde bir yahudi ile görüşmesiyle alakalıdır.

Ciddi bir cevap olduğuna ve dolayısıyla da bu mevzuda yeni araştırmalar yapma hevesimi tahrik edeceğine öyle sevindim ki anlatamam. Fakat bir de ne göreyim… Tam bir cehalet mahsulü olduğunu anlamakta gecikmeyip derin bir hayal kırıklığına uğradım.

Cevap verdiğini zanneden cahil arkadaş, kaynak olarak kullandığım ve New York’da yayınlanan “Forward” gazetesinin; “When Kemal Ataturk Recited Shema Yisrael” başlıklı yazısını kabul etmiyor. Iyi, etmesin. Fakat daha da garibi, Türk Tarih Kurumu Genel Müdürü Uluğ Iğdemir’in “Türk Tarih Kurumu Yayınları” arasında çıkan “Atatürk’ün Yaşamı” adlı kitabını da, “çelişkili” olduğu gerekçesiyle reddediyor. Halbuki kendilerine ait ve bol bol kullandıkları bir kaynaktır… Neymiş efendim, kitapta çelişkiler varmış ve tarihler yanlışmış… Kemalistlerin hangi kitabında çelişki ve yanlışlar yok ki… M. Kemal’in “Nutuk” adlı kitabı bile düzinecilerce hata ihtiva etmektedir. Mesela, M. Kemal’e göre Istanbul’daki Osmanlı Meclis-i Mebusanı 19 Ocak 1920‘de açılmıştır. Halbuki Meclis’in açılışı 12 Ocak 1920‘de gerçekleşmiştir.[2] Ne yani, verdiği tarih hatalı diye Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nın açılmadığını mı iddia edeceğiz?

Bu cahil arkadaş son olarak şu suali soruyor; “M. Kemal’in ya da yakın arkadaşlarının hatıralarında bu görüşmeye dair neden bir bilgiye rastlamıyoruz?”

Okumazsan rastlayamazsın tabii… Sanki olsa kabul edecekti. Ancak biz yine de bilgilendirmekten kaçınmayalım. Milli Mücadele döneminin başından beri M. Kemal’in yanında olan ve Soyadı kanunu çıktığında “Yiğit” soyadını bizzat ondan alan Ibrahim Süreyya Bey ile ilgili bir kitapta bu mevzudan bahsedilir. M. Kemal ile 1909’da tanışan ve o sırada “Yenice” (Vardar Yenice’si/Bulgaristan) kaymakamı olan Ibrahim Süreyya Yiğit’in oğlu tarafından kaleme alınan kitapta, tanışma hikayesi şöyle anlatılır:

“Bak Ibrahim Süreyya Bey… Ben Erkanı Harbiye’den 1905’te mezun olduktan sonra, kurmay yüzbaşı olarak Şam’daki Beşinci Ordu’nun Süvari Birliği’ne tayin edildim. Suriye’den Filistin’e gidiş-gelişlerim oldu. Kudüs’te bir Yahudi eğitimci ile tanıştım, adı Eliezer Ben Yehuda idi. Ibranice lisanını ve yazısını ihya etmeye adamıştı kendini. Hem tarih hem de lisan üzerine ihtisas yapmış bir adamdı bu Yehuda. Onunla konuşurken gördüm ki, kutu sisteminde bir yazı olan Ibrani harflerini yaymak istiyor… Kendisine, ‘Unutulmuş ve yaygın olmayan bir yazı sistemini tarihin derinliklerinden bugüne çıkartmaya niçin uğraşıyorsunuz?’ diye sordum ve, ‘Latin harflerine geçin, daha çok ülke ve milletler tarafından anlaşılır olursunuz, ’ dedim. Adam bana, ‘Siz niye kargacık burgacık Arap harflerini terk etmiyorsunuz?’ deyiverdi, bu suale cevap veremedim…”[3]

Ayrıca yine aynı kitaba göre, M. Kemal harf inkılabını hayata geçirdiği günlerde bu yahudinin oğlunu Türkiye’ye davet etmiştir.[4]

*

[3] no’lu dipnotta bahsi geçen kitabın ilgili sayfaları…

***

[4] no’lu dipnotta bahsi geçen kitabın ilgili sayfası…

***

Gördüğünüz gibi, M. Kemal Kudüs’te bir yahudi ile görüştüğünü en yakın dostlarından birine anlatmış… Tarihi mühim değil… Bu hususta karışıklıklar olabilir, fakat görüşmenin gerçekleştiği sabittir. Peki beni “yalancılık” ile itham eden bu cahil arkadaş şimdi özür dileyecek mi? Bekleyip göreceğiz. Hatalarım yok mudur? Elbette olabilir… Bunlara dikkat çekenlere gerçekten minnettar olurum ama iftira atmayacaksınız!

Kaldı ki, M. Kemal’in Sabetayist, yani Yahudi dönmesi olduğunu söylemedim. Paylaştığım yazının başlığı bile: “M. Kemal Atatürk Sabetayist miydi?” şeklinde bir “soru”dan ibaretti. Ardından da bu hususla ilgili sadece bir iddiaya yer verdim. Eğer bir şey hakkında hüküm verecek olsaydım, bunu açıkça söyler ve ilgili kaynak ve belgeleri ortaya koyardım.

Son olarak şu hatırlatmayı da yapayım: Bu konuyla bağlantılı olarak bana yüklü bir meblağ karşılığında onlarca belgeden oluşan kalın bir dosya teklif edildi. Lakin muhtevasından emin olmadığım için sadece birkaç örnek verilmesini rica ettim. Bunun üzerine 19 sayfalık döküman verildi. Enteresan bilgiler ihtiva ettiğini inkar edemem ancak şu anda paylaşmak için hem yetersiz, hem de yersizdir. Zaten şartlar da müsait değil.

Demem o ki, bu mevzuda fazla ahkam kesmeyin, rezil rüsva olursunuz sonra.

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Konuyla ilgili yazım: https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/06/26/m-kemal-ataturk-sabetayist-miydi/

[2] M. Kemal’in “Nutuk”ndaki hatalar için bakınız; https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2020/11/13/m-kemal-ataturkun-nutukunda-hatalar-eklemeler-cikarmalar/

[3] Nuyan Yiğit, Atatürk’le Otuz Yıl – Ibrahim Süreyya Yiğit’in Öyküsu, Remzi Kitabevi, 3. Baskı, Istanbul 2006, sayfa 20-21.

[4] Nuyan Yiğit, Atatürk’le Otuz Yıl – Ibrahim Süreyya Yiğit’in Öyküsu, Remzi Kitabevi, 3. Baskı, Istanbul 2006, sayfa 264.

.

Şeriat Hükümleri ve Hikmetleri – KISAS (Katilin Hükmü) (Ingilizce)

*

***

“Belgelerle Gerçek Tarih” adlı web sitemde yer alan Islam ve Osmanlı Medeniyeti’ne dair makaleleri Ingilizce, Almanca ve Fransızca’ya tercüme etme kararı almıştım.

Bu proje kapsamında 4. ingilizce yazımızı paylaştık.

Yazıyı okumak ve yorum yapmak için aşağıdaki bağlantıya tıklayabilirsiniz. Yorum yapıp paylaşmayı unutmayın. Böylelikle sitenin büyümesine ve Medeniyetimizin bütün dünya tarafından tanınmasına katkıda bulunun ve hatta insanların hidayetine vesile olun.

https://historicalreconstruction.wordpress.com/2022/10/20/islamic-law-and-its-wisdom-retaliation-qisas/

Atatürk Mason localarını kapattı mı? – 2

*

Daha evvel bu konuda iki yazı paylaşmış olmamıza rağmen hala birtakım yalanların ısrarla devam ettirildiğini görüyoruz.

Kemalistlere göre M. Kemal mason localarını kapatmış ve dönemin Cumhuriyet gazetesi de bunu “Türkiye Mason Locaları bir emirle kapatıldı” başlığıyla okuyucularına duyurmuştur. Kemalistlerin iddialarına mesnet teşkil eden haberin ilgili kısmını hemen buraya alalım:

“Iç Işleri Bakanlığınca verilen emir üzerine Türkiye Mason localarının faaliyetine nihayet verilmiştir.”[1]

*

Kemalistlerin [1] no’lu dipnotta bahsi edilen ve 14 Ekim 1935 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’nde yer alan delilleri: “Türkiye Mason Locaları bir emirle kapatıldı…”

***

Cumhuriyet gazetesinin “kapatıldığını” duyurduğu haber 14 Ekim 1935 tarihini taşır. Halbuki Cumhuriyet gazetesi bu ilanı ertesi gün neşrettiği “Mason Locaları niçin kapandı?” başlıklı haberinde “Dahili Müsteşarı ve Emniyeti Umumiye Müdürü Iç Bakanlığın tamim gönderdiğinden haberdar olmadıklarını söylüyorlar” diyerek düzeltmiştir:

“Iç Işleri Bakanlığının bütün ilbaylıklara birer tamim göndererek Mason Localarında yapılacak toplantıları yasak ettiğine dair çıkarılan haberler üzerine Dahiliye Müsteşarı Vehbi ile görüştüm. Müsteşar böyle bir meseleden haberdar olmadığını söyledi. Emniyet Umum Müdür muavini Behçet de aynı şeyi tekrar etti. Bu dakikaya kadar Ankara Emniyet Müdürlüğüne de bu yolda bir emir verilmemiştir. Ancak Ankaradaki Locanın kendi kendini feshe karar verdiği, bu kararını da tatbik ettiği bildiriliyor. Esasen Parti programında beynelmilelci maksadlarla cemiyet yapılamayacağı gibi kökü yurd dışında olan cemiyetler kurmanın yasak edileceği de kayıdlıdır. Türk Yükselme Cemiyetinin fesih kararını hangi esbabı mucibe ile verdiğini burada şimdilik tahkik etmek kabil olamadı.”[2]

*

[2] no’lu dipnot ile ilgili… Cumhuriyet Gazetesi’nin, 14 Ekim 1935’te yayınladıkları haberin “yanlış olduğuna” dair bir gün sonra 15 Ekim’de yaptıkları düzeltme…

***

Gördüğünüz gibi kemalistler, aynı gazete tarafından tekzip edilmiş bir haberi kaynak olarak kullanmaktadırlar.

Bu haberlerden iki ay sonra çıkan başka bir haberde, kendilerini fesheden masonların M. Kemal’in kurduğu Halkevine üye olarak kaydedildikleri açıklanır…

“Sabık (eski) masonlar Dün Halkevine aza kaydedildiler. Şereflerine bir de ziyafet verildi” başlıklı haber şöyleydi:

“Dün gece Beyoğlu Halkevi meraklı ve güzel bir toplantıya sahne olmuştur. Türk masonlarının dağılmağa karar vererek mallarını Halkevlerine vermeleri üzerine Beyoğlu Halkevi de sabık masonlara bir çay ziyafeti vermiş ve toplantıda bulunan sabık masonları Halkevine aza (üye) kaydetmiştir.”[3]

(Evvela haberin gazetede yer alan sayfası, sonra da küpürü verilecektir)

*

[3] no’lu dipnotta sözü edilen haber…

***

M. Kemal’e ait olduğu bilinen “Ulus” gazetesinin verdiği “Masonlar halkevine yazılıyorlar” başlıklı haberde ise şunlar yazar:

“Türkye masonluk teşkilatının kendi kendini lağvederek aynı gaye için çalışan halkevlerine iltihaka verdikleri karar üzerine Beyoğlu masonlarından yetmiş iki kişi Beyoğlu halkevine yazılmışlar ve eski binalarında da Beyoğlu halkevine bağlı olmak üzere bir içtimai yardım şubesi kurmuşlardır.”[4]

*

[4] no’lu dipnotta metni verilen haberin küpürü…

***

“Son Posta” gazetesinin “Mason Teşkilatından Kalan Emlak” başlıklı haberinde masonların Halkevine bağışladıkları mallar hakkında şu tafsilat verilir:

“Kendi kendini fesheden Mason teşekkülünün gayri menkul ve menkul emval ve emlakinin Halkevlerine devir ve teslimi muameleleri devam etmektedir. Bu işle Masonların teşkil ettiği tasfiye komisyonu meşgul olmaktadır. Beyoğlu’nda Karlman pasajı karşısındaki sokağın içindeki bina Beyoğlu Halkevinin şimdi işgal ettiği binanın daha iki yıllık konturato müddeti vardır. Bu müddet zarfında Masonlardan alınan binadan başka suretle istifade edilecek, sonra Halkevi bu binaya taşınacaktır. Masonlardan 70 kişilik bir grup Halkevinin sosyal yardım şubesine aza olarak kaydolunmuşlar ve Halkevinde çalışmaya başlamışlardır. Kadıköy’deki Mason binasının bir miktar borcu olduğu anlaşılmıştır. Bu semt Mason locasının bir miktar parası da vardır. Borç bu para ile kapatılacak, bina ile artan para da Kadıköy Halkevine teslim edilecektir.”[5]

*

[5] no’lu dipnotta sözü edilen haber…

***

Kaldı ki Masonlar, devletin resmî haber ajansı olan “Anadolu Ajansı”nda şu beyannameyi neşretmişlerdi:

“Mes’ul ve maruf (sorumlu ve herkesçe bilinen) imzalar altında Ajansımıza verilmiştir: Türk Mason Cemiyeti memleketimizin sosyal tekamülünü ve günden güne artan muazzam terakkilerini dikkate alarak ve Türkiye Cumhuriyetinde hakim olan demokratik ve cidden laik prensiplerin tatbikatından doğan iyilikleri müşahede ederek faaliyetine, bu hususta ‘hiç bir kanun olmaksızın’ nihayet vermeyi ve bütün mallarını memleketimizin sosyal ve kültürel kalkınmasına çalışan Halk Evlerine teberruu muvafık (bağışlamayı uygun) görmüştür.”[6]

*

[6] no’lu dipnotta bahsi geçen beyanname…

***

Gördüğünüz gibi mevzu gayet açık… Mason Locaları bir kanunla kapatılmamıştır… Tam tersine kendi kendilerini feshetmişler ve faaliyetlerini M. Kemal’in kurduğu “Halkevleri”nde devam ettirmişlerdir. Zira M. Kemal masonlara karşı değildi… Öyle olsaydı masonları Devlet idaresinden de uzaklaştırırdı. Mason localarını “zararlı oldukları” gerekçesiyle kapatan birinin, masonları da mahkeme huzuruna çıkarttırması icab etmez miydi? Fakat o tam aksini yaptı… Masonları Devlet yönetimine yerleştirdi. Mesela M. Kemal’in değişmez Içişleri Bakanı ve CHP Milletvekili Şükrü Kaya masondu.[7] Ayrıca M. Kemal döneminde Içişleri, Dışişleri, Eğitim ve Savunma Bakanlığı gibi mühim Bakanlıklara masonlar getirilmişti.[8]

*

[7] no’lu dipnot ile ilgili… M. Kemal’in değişmez Içişleri Bakanı ve CHP Milletvekili Şükrü Kaya’nın masonluk belgesi…

***

*

[8] no’lu dipnot ile ilgili… M. Kemal döneminde mason Bakanların listesi…

***

Mesele bununla da kalmadı… Masonluk kendi kendini feshettikten sonra bile Türkçü Cevat Rıfat Atilhan tarafından basılan ve yahudilerle masonlar aleyhinde bilgiler ihtiva eden “Yahudilik ve Masonluk” isimli kitap, 8.6.1936 tarih ve “K. Atatürk” imzalı bir kararnameyle toplattırılmıştır.[9]

*

[9] no’lu dipnotta sözü edilen kararname…

***

Umarım bu mevzu hakkında devam ettirilen yalanlara artık nihayet verilir.

*

Daha evvel paylaştığımız yazılar için bakınız;

https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2013/09/21/ataturk-mason-localarini-kapatti-mi/

https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/05/13/m-kemal-ataturk-mason-mu-ataturk-mason-localarini-kapatti-mi/

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Cumhuriyet Gazetesi, 14 Ekim 1935.

[2] Cumhuriyet Gazetesi, 15 Ekim 1935.

[3] Haber Gazetesi, 15 Aralık 1935.

[4] Ulus Gazetesi, 19 Aralık 1935.

[5] Son Posta Gazetesi, 19 Aralık 1935.

[6] Anadolu Ajansı, 9 Kasım 1935’te bu beyannameyi basına geçmiş ve ertesi gün gazetelerde neşrolunmuştur. Bizim kullandığımız kaynak; Ulus Gazetesi, 10 Kasım 1935. Aynı gün Kurun ve Son Posta gazeteleri de bu haberi okuyucularına duyurmuştur.

Fakat neredeyse bütün ciddi kaynaklarda bu haber hatalı olarak 10 Ekim 1935 olarak yer almaktadır. Mesela Mason üstadı Tamer Ayan’a göre şöyledir: Anadolu Ajansı, 10 Ekim 1935. Bakınız; Tamer Ayan, Atatürk ve Masonluk, Yurt Kitap Yayın, Istanbul 2008, sayfa 232. Buradaki karışıklığın sebebi ay isimlerinden ileri gelmiş olsa gerektir. Zira o sırada Ekim ayına “Birinci Teşrin/Ilkteşrin”, Kasım ayına ise “Ikinci Teşrin/Sonteşrin” deniliyordu. Takvim’de yapılan inkılaptan sonra eski ay isimleri unutulmuş ve bu da karışıklıklara yol açmıştır.

[7] Şükrü Kaya’nın masonluk belgesi için bakınız; Mason Dergisi “Tesviye”, Yıl 2, Sayı 11, Nisan 1994, sayfa 19-21.

Şükrü Kaya’nın masonluğu belgeyle sabit olduğu halde kemalist yazar Osman Selim Kocahanoğlu, bunun “dedikodu”dan ibaret olduğunu söyleyerek kemalistlerin belgeleri nasıl hiçe saydıklarına dair güzel bir numune, bir örnek vermiştir. Bakınız; Osman Selim Kocahanoğlu, Menemen ve Kubilay Olayı – Cumhuriyetin En Zor Devrimi: Şapka, Temel Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2018, sayfa 346.

[8] Mason Bakanların listesi için bakınız; Mason Dergisi “Tesviye”, Yıl 17, Sayı 78, Haziran 2009, sayfa 57.

[9] Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30.18.1.2/65.49.11. (8 Haziran 1936)

.

Kim Yunan Dostu? Kadir Mısıroğlu mu yoksa M. Kemal mi?

*

Hiç yorum yapmadan kıyaslayalım…

1 – M. Kemal’in yunan hakkındaki sözleri:

“Asil Yunan Milleti”[1]

M. Kemal bir rum meyhanesinde ise şöyle demişti:

“Çocuklar!.. Isimlerinizin Kosta, Yorgi, Anastas vesaire olması sizi bizden uzaklaştırmaz. Çünkü sizinle ortak taraflarımız var. (…) Bizim oyunlarımızın, sizin oyunlarınız, sizin zevklerinizle bizim zevklerimiz arasında benzerlik, hatta kardeşlik vardır. Bizim zeybeğimiz neyse, sizin kasabınız (kasabiko: Yunan dansı) da o değil midir? Ben zeybeği oynadığım kadar kasabınızı da oynarım ve aynı zevki duyarım.”[2]

*

***

1 – Kadir Mısıroğlu’nun yunan hakkındaki sözleri:

“Bu ekalliyet her cihetten hain ve nankördü.”[3]

***

*

2 – M. Kemal’in yunan odrusu hakkındaki sözleri:

“Pek çok ordu gördüm. Ama gördüğüm pek çok ordu arasında sizin ordunuzun en üstün ordu olduğunu düşünüyorum. Yunan ordusunun mertliğini ve dayanma gücünü takdir ettim. Yaptıklarının ve çektiklerinin yanı sıra gelip bize Küçük Asya’nın kalbinde saldırması büyük bir başarıydı. Kötü yönetim nedeniyle ordunun dağılması ve yenilmesi başka bir mesele, beni ilgilendirmiyor. Ordunuz takdirimi ve hayranlığımı kazandı.”[4]

*

***

*

2 – Kadir Mısıroğlu’nun yunan ordusu hakkındaki sözleri:

“Irz düşmanı, hırsız, çocuk ve kadın demeden kesen canavar yunan palikaryası.”[5]

*

***

Karar okuyucunun…

.

**********

.

KAYNAKLAR:
.

[1] Cumhuriyet Gazetesi, 15 Ocak 1933. Bilal N. Şimşir, Atatürk ve Yabancı Devlet Başkanları, cild 4, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2001, sayfa 397-398. (29 Ekim 1931) Bu hususta daha fazla malumat için bakınız; https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2021/12/17/ataturk-yunan-dostlugu-1-asil-yunan-milleti/

[2] Ersal Yavi, Efeler – Kökenleri, Eylemleri, Töreleri, Dansları, Giysileri, Aydın Valiliği Özel Idaresi Yayını, Aydın 1991, sayfa 61.

Ayrıca bakınız; Tahsin Öztin, Mustafa Kemal’den Atatürk’e Anılar, Hür Yayınları, Istanbul 1981, sayfa 107.

[3] Kadir Mısıroğlu, Yunan Mezalimi (Türk’ün Siyah Kitabı), Sebil Yayınevi, Istanbul 1975, (1. Baskı 1966), sayfa 288.

[4] P. Zannas, Arhio tis P.S. Delta, Eleftherios K. Venizelos, Imerologio-Anamniseis-Martiries-Alilografia. Ekdosis Er mis, Atina 2002, sayfa 170, 171. Aktaran; Damla Demirözü, Savaştan Barışa Giden Yol, Iletişim Yayınları, Istanbul 2007, sayfa 165.

[5] Kadir Mısıroğlu, Yunan Mezalimi (Türk’ün Siyah Kitabı), Sebil Yayınevi, Istanbul 1975, (1. Baskı 1966), sayfa 43.

.

CHP Dönemi’nde Tutuklanan Kadın Gazeteci…

*

Ne zaman muhafazakar kesime hakaret eden bir kadın tutuklansa, hemen laiklerin zıplamaya başladıklarına şahit olursunuz. Sanki bu ülkede;

Şapka yüzünden Şalcı Bacı lakaplı bir kadını asmamışlar,

Sanki “Allahu Ekber” diye Ezan okuyanları hapse atmamışlar,

Sanki darbe yapmamışlar,

Sanki Bakan ve Başbakan asmamışlar.

CHP bunlarla da yetinmedi; Kaleme aldığı iddia edilen bir yazıdan dolayı yani bir gazeteciyi, hatta kadın bir gazeteciyi, üstelik çocuk sahibi bir kadın gazeteciyi hapse attırdı. Daha acısını söyleyelim mi? Bu kadın aynı zamanda hamileydi. Doğurmak için müsaade istemişse de verilmemiş ve çocuğunu hapishanede dünyaya getirmek mecburiyetinde bırakılmıştı. 35 yaşındaki asker kocası ise bu acıya daha fazla dayanamayarak intihar etmiştir. Bu anlattıklarım masal değil, gerçektir. Belgelerle ve kemalist kaynaklarla ispatlayacağız… Fakat evvela meseleyi daha iyi kavrayabilmek için 1946 seçimlerine gitmemiz gerekecek.

*

Seçim sandıkları bile CHP bayraklarıyla süslenmişti…

***

“Açık oy, gizli tasnif”[1] yani oyların açıktan verilip, gizli sayılması usulü ile yapılan ve tarihe “Hileli seçim”[2] olarak geçen 1946 seçimlerine ne gibi hileler karıştırıldığını Mareşal Fevzi Çakmak’ın Meclis kürsüsünde yaptığı konuşmasından dinleyelim:

“Maksadım cihandaki demokrasi terakkiyatına uyarak bizde de milli hakimiyetin bihakkın tesisi idi. Milletin bu muhabbetini çekemiyen bazı müstebit (diktatör) artıklarından gördüğüm tezyif, tahkir, hatta tahditlere rağmen milletin hukukunu kanunen müdafaaya karar verdim. Seçimler başladı, Istanbul’da evvela müşahitlerim sandık başlarından koğuldu, bazıları dövüldü. Edilen şikayet üzerine tekrar vazifelerine döndüler. Bazı müşahitler sandıkların kaçırıldığını, birçokları seçim zabıtlarının, değiştirildiğini bildirdiler. Bunu resmen protesto ettim. Seçimden sonra bir hafta kadar Istanbul’da kaldım. Istanbul’dan Bursa, Izmit, Bolu gibi civar vilayetlerden gelenlerle görüştüm. Hasıl ettiğim kanaat şudur: Zor ve hile ile seçimlere fesat karıştırılmıştır. Bunu örtmek için gazeteler susturulmuştur. Ayrıca adaylığımı koymuş olan Izmir’den aldığım telgraf, Ankara’dan mutemetlerden gelen haberler de bu kanaatimi kuvvetlendirmiştir. Ankara’ya gelirken gerek yollarda, gerek bu şehirlerde temas ettiğim yüz bine yakın vatandaş: Seçimlerde hakkımız çiğnendi, hakkımızı isteriz; feryatlariyle şikayette bulundular.”[3]

*

Mareşal Fevzi Çakmak’ın [3] no’lu dipnotta metni verilen Meclis konuşmasının tutanağı…

***

Yani 1946’da “Vaziyet ve manzara-i umumiye” böyle idi… Işte şimdi asıl mevzuya geçebiliriz… Tabii adetimiz olduğu üzere yine bir kemalist tarihçiyi yani Mahmut Goloğlu’nu konuşturacağız:

“Cumhuriyet Halk Partisi gazetelere karşı ayaklanmış, Ismet Inönü’nün istemesi ve sıkıyönetim komutanlığının yasaklaması ile Istanbul gazeteleri susmuş, ve seçim yolsuzlukları hakkında bir şey yazamaz olmuşlardı ama sıkıyönetim komutanlığının yetkisi, içinde Istanbul’un da bulunduğu sadece altı ili kapsamına alıyordu. Sıkıyönetim komutanlığının yetki sınırı içine girmeyen illerdeki ve özellikle Ankara ile Izmir’deki gazeteler seçimler hakkında dilediklerini yazıyorlardı. Mesela Ankara’da çıkan iktidarın yayın organı Ulus gazetesi, seçimlerden yakınan ve yolsuzluk iddialarında bulunan DP’lilere ateş püskürüyordu. Buna karşılık Izmir’de, Bursa’da ve öteki illerde halk seçim yolsuzluklarını protesto etmenin heyecanı içindeydi. Birçok yerde mitingler düzenleniyor ve seçimlerin sahteliği iddia ediliyordu. Bu sırada Izmir’de yayımlanan Demokrat Parti yanlısı Izmir gazetesinin 28.7.1946 günkü sayısında ‘Nesebi Gayri Sahih Çocuk’ adlı bir yazı çıktı. Nesebi gayrı sahih çocuk demek, soyu yani babası belli olmayan çocuk demekti. Bu başlıkla yayımlanan yazıda, Büyük Millet Meclisi, seçimdeki oyların kimlere verildiğinin belli olmaması yani hileli olması bakımından, nesebi gayri sahih çocuğa benzetilmek istenmişti. Bu yazıyı Izmir DP Başkanı Dr. Ekrem Hayri Üstündağ’ın oğlu Bülent Üstündağ yazmıştı ama kendisi askerlik görevini yapmakta olduğundan eşi Müçteba’nın imzası ile yayımlamıştı. Yazının yayımlanması üzerine savcılık harekete geçti. Müçteba Üstündağ tutuklandı ve sekiz ay ağır hapse mahkum edildi. Küçük bir çocuğun annesi, birine de gebe olan Müçteba Üstündağ cezasını çekmeye başladı. Eşi Bülent Üstündağ’ın yazıyı kendisinin yazdığı yolundaki itiraf ve iddiaları dinlenmedi. Müçteba Üstündağ, doğum için bile tahliye müsaadesi alamadı ve ikinci çocuğunu hapishanede doğurdu. Eşini kurtarmak için kendinin suçluluğunu iddia eden Bülent Üstündağ, dayanılmaz yürek acıları içindeydi. Ve bu acılara dayanamayan 35 yaşındaki Bülent Üstündağ, birinci çocuğu yanında olarak eşini ve ikinci çocuğunu hapishanede ziyaretten sonra evinde tabanca ile kendisini öldürdü. Bütün Izmir mateme büründü.”[4]

*

Mahmut Goloğlu’nun [4] no’lu dipnotta sözü edilen kitabının ilgili sayfası…

***

Diktatör CHP’nin yayın organı Ulus gazetesi “Bülent Üstündağ kendini öldürdü” başlığıyla verdiği haberde, “…dün sekiz aya mahkum olan Müçteba Uraz’ın zevcidir (kocasıdır)”[5] diye yazmaktan utanmadı…

*

[5] dipnotta verilen haberin küpürü…

***

Kemalist tarihçi Prof. Dr. Şerafettin Turan ise bu hususta şunları yazar:

“Izmir gazetesinde çıkan ‘Nesebi Sahih Olmayan Çocuk’ (Kimin olduğu bilinmeyen çocuk) başlıklı yazı nedeniyle açılan davada yazı işleri sorumlusu Müçteba Üstündağ tutuklanmış, 8 ay hapse mahkum olmuş ve hapishanede doğum yapmıştı. Bunun üzerine yazının gerçek sahibi olan, ancak askerlik yaptığı için başlangıçta ortaya çıkmayan eşi Bülent Üstündağ intihar etmişti!”[6]

*

Prof. Dr. Şerafettin Turan’ın [6] no’lu dipnotta bahsi edilen kitabının ilgili sayfası…

***

Yukarıda kaynak gösterdiğimiz her iki yazar da kemalisttir. Şerafettin Turan ise tam bir kemalist yobazdır. Takipçilerimiz hatırlayacaktır, daha evvel paylaştığımız “M. Kemal Atatürk Trablusgarp’a Neden gitti?” başlıklı yazımızda ona aynı suali soran genel sekreteri Hikmet Bayur’un aldığı cevabı şöyle nakletmiştik: “Orduda ve akranım olan subaylar arasında maddi ve manevi sıramı muhafaza etmek için buna mecburdum, esasen Istanbul’da beni fiilen işsiz bırakıyorlardı.”[7]

Yani M. Kemal “Vatan savunması” için değil, “rütbe” kapmak için Trablusgarp’a gittiğini itiraf ederken, bu kemalist yobaz tarihçi ise onun bu sözünü nakledip bakın nasıl yorumlamış:

“Aslında bu psikoloji, başta Enver Bey olmak üzere Trablusgarp savunmasında görev almaya giden öteki genç subaylar için de geçerliydi. Onlar da bu savaşta ün kazanmak ve ülke için düşündüklerini yapacak mevkilere yükselmek emelinde idiler.”[8]

Gördünüz mü?

M. Kemal’in inanılmaz itirafına kılıf bulamayınca, Enver’in ve diğer subayların aynı sebepten dolayı Trablusgarp’a gittikleri iftirasını atıyor. Iftira diyorum çünkü buna dair hiçbir kaynak zikretmiyor; niyet okuyor.

Atasına toz kondurmamak için diğerlerine çamur atmaktan utanmıyor. Işte bu, kemalist yobazlığın dibidir. Böyle bir yobaz bile CHP döneminde çocuk sahibi ve hatta hamile bir kadın gazetecinin hapse atıldığını itiraf etmek mecburiyetinde kalmıştır.

Kaldı ki bununla ilgili bir arşiv belgesi bile verebiliriz. Izmir Valisi Nihad Şenman imzalı 5/10/(1)946 tarih ve Em.I/2127 sayılı şifrede şöyle deniyordu:

“Izmir Gazetesi’nde çıkan ‘Nesebi gayrisahih çocuklar’ başlıklı yazıdan ötürü, gazetenin imtiyaz sahibi Müçteba Üstündağ ile umumi neşriyat müdürü Ali Kürşad’ın da 4/10/(1)946 gününde tevkif edildikleri arz.”[9]

*

[9] no’lu dipnot ile ilgili… Kadın gazeteci Müçteba’nın hapse atıldığına dair arşiv belgesi…

***

*

“Nesebi sahih olmayan çocuk” başlıklı yazı…

***

Işte CHP’nin “altın yılları…”

“Kadın hakları” diye bağırıp çağıranlar nerede? Bir ses verseler de samimiyetlerini görebilsek…

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Ilber Ortaylı, Türkiye’nin Yakın Tarihi, Timaş Yayınları, Istanbul 2010, sayfa 93.

[2] Bir CHP Milletvekiline göre 1950 seçiminde; “uğradığımız hezimetin başlıca sebebi bence 1946 seçimlerinde kullandığımız baskı metodlarıdır. O zaman demokrasi prensiplerine gereği gibi riayet etseydik başımıza bu felaket gelmezdi.” Nakleden; Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Politikada 45 Yıl, Bilgi Yayınevi, Ankara 1968, sayfa 192.

[3] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 8, Cild 1, Içtima 8, 26 Ağustos 1946, sayfa 154-155.

[4] Mahmut Goloğlu, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 4 (1946-1950) – Demokrasiye Geçiş, Iş Bankası Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2021, sayfa 76-77.

Abdi Ipekçi’nin yardımcısı gazeteci Turhan Aytul, Müçteba hanımın “idam istemiyle” yargılandığını yazar. Bakınız; Turhan Aytul, “Türkiye’de Gürültülü Günler”, Milliyet Gazetesi, 19 Eylül 1979.

[5] Ulus Gazetesi, 11 Kasım 1946. (CHP’nin gazetesi)

[6] Şerafettin Turan, Türk Devrim Tarihi, cild 4, Birinci Bölüm, Bilgi Yayınevi, 3. Baskı, Ankara 1999, sayfa 232.

[7] Kaynak için bakınız; https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2021/06/20/m-kemal-ataturk-trablusgarpa-neden-gitti/

[8] Şerafettin Turan, Kendine Özgü Bir Yaşam ve Kişilik M. Kemal Atatürk, Bilgi Yayınevi, 3. Baskı, Ankara 2017, sayfa 111.

[9] Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30.1.0.0/65.403.1.

.

Dr. Nihat Reşat Belger Ingiliz Ajanı mıydı? Atatürk’ü o mu Zehirledi?

*

***

Rıfat N. Bali’nin kaleme aldığı “Satvet Lütfi Tozan” biyografisinde M. Kemal’in hekimleri arasında yer alan Dr. Nihat Reşat Belger’in “A.H. 206” kod adlı Ingiliz ajanı olduğu iddia ediliyor.[1]

Bu bilgiyi öğrenen bazı kemalistler, yeni bir “komplo teorisi” ortaya atmakta gecikmedi… Onlara göre M. Kemal’i bu ingiliz ajanı zehirlemiştir. Tamam da… Mesele o kadar da basit değil… Peki delil? Kemalistlere göre delile melile gerek yok, onun bir “ingiliz ajanı” olması kafi.

Fakat söz konusu kaynakta Nihat Reşat’ın “double agent” yani “çift ​​taraflı ajan” mı olduğu, M. Kemal’in temsilcisi olarak mı vazife aldığı, yoksa gerçekten sadece Ingiliz çıkarları için mi çalıştığı hususunda en ufak bir malumata rastlanmaz. Halbuki onun M.Kemal’in bilgisi dahilinde Ingiliz devlet adamları hatta üst düzey Istihbarat elemanlarıyla irtibat kurduğunu biliyoruz. Birazdan bunun belgelerini vereceğim.

Her ne kadar meslektaşı Dr. Veli Behçet Kurdoğlu onun hakkında; “Haris, namussuz bir adamdır. I.Dünya harbinde düşmanların Çanakkale siperlerine attıkları bozguncu beyannameleri Türkçe’ye tercüme etmiş ve öylece basılmıştır. Vatan hainidir.”[2] demiş olsa da, Dr. Kurdoğlu’nun kendisi de bir masondu.[3] Hürriyet Locası’na bağlıydı. Ne demişler; tencere dibin kara, seninki benden kara…

Mason Dr. Kurdoğlu böyle diyor lakin Dr. Nihat Reşat’ın Milli Mücadele’ye büyük hizmetler sağladığına dair elimizde çok sayıda bilgi ve belge mevcuttur.

Hizmetlerinin sadece küçük bir kısmının anlatıldığı bir makaleden naklediyorum:

“Osmanlı aleyhine yapılan propagandaları engellemek için Itilaf Devletleri’nin Yunan işgali ile ilgili raporunu ve aynı zamanda Yunanlıların Izmir ve çevresinde yaptıkları mezalimi anlatan “Izmir’de Rumlar: Vahşet ve Zulümlerine Dair Yeni Deliller” başlıklı kitabını yayınlamıştır. Fransızca olarak beş bin adet basılan bu kitabı barış konferansı delegelerine, gazetecilere, Ingiltere ve Fransa Millet Meclislerine ve Senatolarına dağıtmıştır. (…) Lozan sonrasında Türkiye’ye dönen Belger burada eski görevine dönmesi mümkün olmayınca tekrar Paris’e dönerek hekimlik yapmış ve eğitimine devam etmiştir. 1936 yılında kendi deyimiyle Atatürk onu hatırlayıncaya kadar Paris’te kalmıştır. 1936 yılında Atatürk’ün çağrısıyla Türkiye’ye dönmüştür.”[4]

*

Dr. Nihat Reşat’ın [4] no’lu dipnotta sözü edilen Fransızca eserinin kapağı ve “Içindekiler” kısmı…

***

Dahası, kemalist Prof. Sina Akşin’in “Istanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele” adlı eserinin ikinci cildinde, Dr. Nihat Reşat’ın da aralarında bulunduğu bir grubun; “Batı’daki devlet adamlarını, yüksek memurları ve kanaat önderlerini Türkiye lehine etkilemek için yoğun bir faaliyet” sürdürdükleri belirtilir.[5]

Prof. Gotthard Jaescke ise bu hususta biraz daha tafsilata girer:

“Bununla birlikte Ahmet Rıza, Ahmet Rüstem (Bilinski), Galip Kemali (Söylemezoğlu), Hüseyin Ragıp (Baydur), Cami (Baykurt) (Izmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti), Dr. Nihat Reşat (Belger) ve başkalarının Avrupa’da ve özellikle Fransa ve Italya’da, Türkiye’nin hemen hemen yalnızlığa terkedildiği bir zamanda, Rumlarla Ermenilerin türlü propaganda yazılarına karşı gösterdikleri direnişin etkisi küçümsenmemelidir.”[6]

Tarihçi Prof. M.Tayyib Gökbilgin’in bu mevzuya dair yazdıklarını da alalım:

“Ekim (1919) ortasında Avrupa’dan yurda dönen Doktor Nihat Reşad Bey Darülfünun salonunda, Avrupa’da aleyhimizde yapılan propagandalar hakkında bir konferans vermişti. Bütün harp yıllarını Paris’te geçiren ve mütarekeden beri bizim hakkımızda söylenenleri, propagandaları ve bunların neticelerini iyice bilen hatip, Fransız milletinin bütün husumetinin Almanya ve Avusturya’ya münhasır bulunduğunu, Türklerden bahsolunduğu vakit, bizi Alman ve Avusturyalılar tarafından iğfal edilmiş gibi telakki ettiklerini izah etmiş”tir.[7] Bu olumlu kanaatin oluşmasında hiç şüphesiz onun da payı vardı.

Istanbul’daki Ingiliz işgal gücü genel karargahınca, 22 Kasım 1921’de hazırlanan ve kemalist Prof. Dr. Salahi Sonyel tarafından nakledilen; “Ulusçu Ordu’nun Istanbul ve Batı Avrupa’dan sağladığı yardım” başlıklı uzunca bir raporda, Dr. Nihat Reşat’ın Milli Mücadele’ye silah ve mühimmat gönderme faaliyetlerinden de bahsedilir:

“Paris’teki Türk kuruluna bağlı bulunan Nihat Reşat, 27 Ekim’de, Istanbul’daki Fransız Yüksek Komiserliği aracılığıyla, Faik Sabri’den Ulusal Savunma Bakanlığı’na bir öneri gönderiyordu. Bu öneriye göre, çok sayıda süngülü silah ve her silah için 1000’er mermi, Inebolu’da Ulusçulara teslim edilebilecekti.”[8]

Şimdi de kemalist diplomat Bilal Şimşir’in konunun kahramanıyla ilgili ifadelerini görelim:

“Savaş yıllarında Ankara’nın adeta yarı resmi temsilcisi gibi çalışmıştı. Kendisine çeşitli özel görevler de verilmişti. Büyük Zafer’den hemen sonra, Mudanya Mütarekesi arifesinde de özel görevle Londra’ya yollanmıştı. Ingiliz devlet adamları, siyasi partiler ileri gelenleri ile görüşmeler yapmıştı. Resmi sıfatı yoktu; ama kendisine Ankara Hükümetinin Londra Temsilcisi gözüyle bakanlar vardı.”[9]

Yani bir nevi Ankara Hükümeti’nin “Londra ve aynı zamanda Paris Istihbarat Bürosu Şefi”ydi diyebiliriz. Bundan dolayı olsa gerek Istanbul Hükümeti’nin temsilcisi Reşit Paşa, kendisine Mayıs 1921’de müracaat eden Ingiltere Dışişleri Bakanı Lord Curzon’a, Ankara ile irtibatını Dr. Nihat Reşat üzerinden kurmasını tavsiye edecektir.[10]

Ulaşabildiğimiz Ingiliz belgelerinde Nihat Reşat hakkında daha ziyade menfi yani “olumsuz” değerlendirmeler göze çarpar.

Mesela Ingiliz Istihbarat Subayı Yüzbaşı Bennet’e göre Nihad Reşat, “Hırslı biridir, Dışişleri Bakanı olmaya heveslidir. Eğlenmekten ve ilgi odağı olmaktan hoşlanır”dı.”[11]

Istanbul’daki Ingiliz Yüksek Komiseri Amiral De Robeck’ten Ingiliz Dışişleri Bakanı Lord Curzon’a gönderilen 14 Temmuz 1920 tarihli bir şifre telgrafta ise; “Ahmet Rüstem ve Nihat Reşat’ın Paris’te bulunduklarının öğrenildiği ve bu iki milliyetçinin faaliyetlerinin izlenmesi” gerektiği bildiriliyordu.[12]

*

[12] no’lu dipnotta bahsettiğimiz Ingiliz Belgesi…

***

Hatta Ingilizler Mayıs 1921’de Ankara Hükümetinin Londra’da “yarı resmî temsilcisi” olarak gördükleri Dr. Nihat Reşat’ın “sınırdışı edilmesini” bile gündemlerine almışlardı.[13]

Ancak daha sonra başka bir siyasetin takip edilmesi gerektiğine karar verdikleri anlaşılıyor. Nitekim Ingiltere Dışişleri Bakanı Lord Curzon’un, Nisan 1922’de kaleme alınan bir Ingiliz belgesinin sayfa kenarına, “Onu (Dr. Nihat Reşat’ı) ölmeyecek kadar ayakta tutacak ve vakit vakit gerekli reçeteyi vereceğim” şeklinde not düştüğü aktarılmaktadır.[14]

Nihad Reşat bir ay sonra 24 Mayıs 1922’de Londra’da Avam Kamarası üyeleriyle görüşme imkanı bulacaktır.[15] 25 Eylül 1922 tarihli bir ingiliz belgesinde ise Nihat Reşat ile görüşüldüğü, onun verdiği bilgiye göre M. Kemal’in ingilizlerle anlaşmaya hazır olduğu ve çok güvendikleri için Aubrey Herbert ile görüşmek istediği yazar.[16] Aubrey Herbert, hani şu meşhur Ingiliz casusu Tapınakçı Aubrey Herbert… “Nereden” tanıyor da ona bu kadar çok güveniyor diye merak edip sormaktan kendimi alamıyorum doğrusu…

*

[16] no’lu dipnotta temas edilen Ingiliz Belgesi… M. Kemal Tapınakçı Aubrey Herbert ile görüşmek istiyor… Belgenin tercümesi:

“Mendl bugün Nihat Reşat ile yaptığı bir görüşmenin sonunda, Reşat’ın konuyla ilgili nihai kanaatinin M. Kemal’in konferans tarafından kendisine sunulan şartları ve fırsatları kabul edeceği yönünde olduğunu beyan etti. Müttefik kuvvetlerin elde ettiği zaferin neticesinde konferansta sunulan şartların ve tüm başarının Bouillon tarafından Fransa’nın çabalarıyla gerçekleşmiş gibi Fransa’ya ithaf edilmesini göz önüne aldığında, kendisi Bouillon’un varlığı ve Kemal ile ortaklığını Ingiliz çıkarları için en büyük tehlike olarak görüyor. Reşat, tarafımızdan M.Kemal’e güvenilir bir elçi göndermeyi değerlendirmemiz gerektiğini belirtip, ayrıca sizinle şahsen görüşmek için Londra’ya geçmeyi öneriyor. Kendisiyle yapmış olduğum tüm bu görüşmeden yaptığım çıkarım, Reşat’ın teklifini kabul edip kendisiyle görüşmenizin önem arz eden bir gereklilik olduğudur. Reşat’ın Kemal ile görüşmesi için önerdiği elçi Türklerce de kabul edilebilecek biri olan, Türk tarafının kendisine güvendiği Aubrey Herbert’tir. Bouillon’un Ingiliz politikasına karşı tutumunu ve Kemal’i etki altında bırakmasını engellemek adına bulunabileceğim bir tavsiye de Kemal ile görüşmesi için Istanbul’a Bouillon oraya varmadan önce birini göndermemizdir, Türk karşıtı olmasıyla bilinen sayın Ryan gibi değil ama mesela sayın Henderson gibi biri olabilir.”

***

Bu mesajdan dört gün sonra 29 Eylül 1922’de Lord Curzon Londra’da Dr. Nihat Reşat ile görüşür ve Kabine’nin bakanlarını bu temastan haberdar eder. Lord Curzon, Ingiliz Bakanlarla kendi evinde yaptığı toplantıda, Nihat Reşat’ın “Ingiltere dostu ve Türkiye’nin Londra Büyükelçisi olmak emelinde” olduğunu söyler.[17]

Ve takriben iki hafta sonra Mudanya Mütarekesi imzalanır… Dr. Nihat Reşat aynı zamanda Lozan’a giden Türk Heyeti’nin “Katipleri” arasında “Paris Basın Temsilcisi” olarak da yer almıştır.[18]

Ancak bütün bu temaslar, yukarıda verilen belgelerde de görüldüğü üzere, M. Kemal’in bilgisi dahilindeydi. Zaten Nihat Reşat’ı o vazifelere gönderen bizzat M. Kemal idi. Nitekim kemalist Prof. Tarık Zafer Tunaya’nın Paris Büyükelçiliği Arşivi’nde bulunan bir belgeden naklettiğine göre, Rahip Fru’nun (Frew) Istanbul’da ingiliz gizli haberalma örgütünün yöneticisi olduğu Dr. Nihat Reşat Bey’e bildirilmiş ve; “Rahip Fru’ya karşı, bu hususda tavsiyesi vechile (üzerine) hareket ediyor gibi” görünmesi tembih edilmişti.[19]

*

[19] no’lu dipnotta nakledilen belge…

***

Bu mevzuda yazılacak daha çok şey olmasına rağmen henüz şartlar buna müsait değildir. O günler de gelecek inşaallah… Bu yazıyı sadece bir çerçeve, bir taslak, bir fragman olarak kabul edin.

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] The National Archives, HS 5/827, 15 Ağustos 1944 tarih 2002/44/18 sayılı belgeden nakleden: Rıfat N. Bali, Satvet Lütfi Tozan – Büyük Bir Maceraperest, Koleksiyoner, Hayırsever, Libra Kitap, Istanbul 2016, sayfa 344.

[2] Şeref Etker, “Türk Hekimleri Biyografisi / Veli Behçet Kurtoğlu Notları”, Kebikeç Dergisi, sayı 12, 2001, sayfa 289.

[3] Ilhami Soysal, Dünyada ve Türkiye’de Masonluk ve Masonlar, Der Yayınları, Istanbul 1988, sayfa 30.

[4] Neslihan Bolat Bozaslan, “Atatürk’ün Doktoru Nihat Reşat Belger”, Diyalektolog Dergisi, sayı 23, Bahar 2020, sayfa 92-93.

[5] Sina Akşin, Istanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, cild 2 / (Son Meşrutiyet 1919-1920), Iş Bankası Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2004, sayfa 414.

[6] Gotthard Jaescke, Kurtuluş Savaşı Ile Ilgili Ingiliz Belgeleri, (Tercüme eden: Cemal Köprülü), Türk Tarih Kurumu, 2. Baskı, Ankara 1991, sayfa 166.

[7] M.Tayyip Gökbilgin, Milli Mücadele Başlarken – Mondros Mütarekesi’nden Büyük Millet Meclisi’nin Açılmasına, Kronik Yayınları, Tek Cild, Ikinci Kitap, Istanbul 2019, sayfa 92-93.

[8] Salahi Sonyel, Kurtuluş Savaşı Günlerinde Ingiliz Istihbarat Servisi’nin Türkiye’deki Eylemleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1995, sayfa 226.

[9] Bilal N. Şimşir, Lozan Günlüğü, Bilgi Yayınevi, 2. Baskı, Ankara 2012, sayfa 115.

[10] Ömer Kürkçüoğlu, Mondros’tan Musul’a Türk-Ingiliz Ilişkileri, Imaj Kitabevi, Ankara 2006, sayfa 211.

[11] Bülent Özdemir-Cihat Göktepe, Fişlenen Cumhuriyet – Ingiliz Istihbaratı Peşimizde, Yitik Hazine Yayınları, Izmir 2014, sayfa 168-169. Buna mukabil başka bir belgede müspet bir portre çizilir; “Çekici bir kişiliği vardır; vazih, kısa ve akıcı biçimde konuşur; tıp doktorudur. Paris’te on dört yıl doktorluk yapmıştır. Anglo-Sakson sosyal sisteminin büyük hayranıdır. Zeki ve yetenekli, içten bir devrimcidir. Fransa’da birçok çevrelerde iyi bilinir, Türkiye’de büyük etkisi vardır. Fransızcası pek iyi, Ingilizcesi yeterlidir.” Bakınız; FO 371/6467/E 3034: BMM delegasyonu hakkında notlar, Londra, Savoy Oteli, gizli, 1.3.1921’den nakleden; Salahi Sonyel, Kurtuluş Savaşı Günlerinde Ingiliz Istihbarat Servisi’nin Türkiye’deki Eylemleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1995, sayfa 154.

[12] Bilal N. Şimşir, Ingiliz Belgelerinde Atatürk, cild 2, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1975, sayfa 213.

[13] Bilal N. Şimşir, Malta Sürgünleri, Bilgi Yayınevi, 2. Baskı, Ankara 1985, sayfa 374.

[14] FO 7862/E 4132, Lord Curzon’un derkenarından nakleden; Salahi Sonyel, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politikası, cild 2, Türk Tarih Kurumu, 2. Baskı, Ankara 1991, sayfa 228.

[15] Gotthard Jaescke, Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi – Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, Türk Tarih Kurumu, 2. Baskı, Ankara 1989, sayfa 181.

[16] Bilal N. Şimşir, Ingiliz Belgelerinde Atatürk, cild 4, Türk Tarih Kurumu, 2. Baskı, Ankara 2000, sayfa 547. Aubrey Herbert hakkında daha fazla malumat için bakınız; https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2015/11/20/m-kemal-ataturk-tapinakci-miydi-kemalist-turkiyeyi-tapinakcilar-mi-kurdu/

[17] Bilal N. Şimşir, Ingiliz Belgelerinde Atatürk, cild 4, Türk Tarih Kurumu, 2. Baskı, Ankara 2000, sayfa 596. Lozan Konferansı’ndan 5 hafta evvel Ingiltere Dışişleri Bakanlığı yetkililerinden Tyrell de Ankara Hükümeti temsilcisi Dr. Nihat Reşat’la bir görüşme yapmıştır. Bu bilginin verildiği kaynakta onun “Ingiliz yanlısı” olduğu yazar. Bakınız; Salahi Sonyel, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politikası, cild 2, Türk Tarih Kurumu, 2. Baskı, Ankara 1991, sayfa 294.

[18] Bilal N. Şimşir, Lozan Günlüğü, Bilgi Yayınevi, 2. Baskı, Ankara 2012, sayfa 14, 92. Buna ilave olarak, 23 Haziran 1923 tarihli bir arşiv belgesinde, Dr. Nihat Reşat’tan “Anadolu Ajansı’nın Lozan Muhabiri” olarak söz edilmektedir. Bakınız; Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30.10.0.0/218.474.2.

Ayrıca daha evvel de 21 Şubat 1921 ile 12 Mart 1921 tarihleri arasında toplanan Londra Konferansı’na da katılmış ve Ankara Hükümeti adına Fransızca çok tesirli bir konuşma yapmıştı. Bakınız; Selahattin Tansel, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, cild 4, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı, Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Yayınları, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1974, sayfa 38, 41, 44.

[19] Paris Büyükelçiliği Arşivi, D.370’den nakleden: Tarık Zafer Tunaya, Türkiye’de Siyasal Partiler, cild 2 – Mütareke Dönemi 1918-1922, Hürriyet Vakfı Yayınları, Genişletilmiş 2. Baskı, Istanbul 1986, sayfa 482, 490.

.

M. Kemal Diyanet’e Neden Baskı Yaptı? Inkılapların Arkasındaki Ingiliz Ajanı Kimdi? Atatürk ve Din-7

M. Kemal Diyanet’e Neden Baskı Yaptı? Inkılapların Arkasındaki Ingiliz Ajanı Kimdi? Atatürk ve Din-7

*

***

Önceki bölümlerde Diyanet ile Kemalist rejim arasındaki çatışmaya temas etmiştik. Bu bölümde ise bunun ideolojik-felsefi-siyasi arka planını göstermeye çalışacağız. Fakat hemen belirtelim ki, iddialarımızı ispat etmek için esasen sadece 3-4 muteber kaynağı ortaya koymak kafi geleceği halde, kemalist muhataplarımızın cehaleti bizi onlarca kaynaktan delil getirmeye ve akıl-mantık dışı itirazlarını da hesaba katarak hiçbir tevile mecal bırakmayacak açıklıkta uzun iktibaslar (alıntılar) ve ilave izahlar yapmaya mecbur bırakmakta ve bu da haliyle yazılarımızın hacmini şişirmektedir. Ancak yazının tamamını “normal” insanların da okuması faydadan hali değildir.

Bu mevzulara yabancı olan okuyucuların meseleyi kolayca anlayabilecekleri bir şekilde özetlemek adına Dr. Bahar Arslan’ın “Sedat Simavi Ödülleri” kapsamında “Türkiye Gazeteciler Cemiyeti” tarafından verilen “Sosyal Bilimler Ödülü”ne layık görülmüş olan “II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e: Iki Devrim; Iki Süreç: Tarihsel, Ideolojik ve Olgusal Bir Karşılaştırma” adlı eserinden birkaç pasaj nakletmenin faydalı olacacağı kanaatindeyiz:

“Anılan süreçte pozitivist felsefenin bilimi ve bilim mantığını yeni bir inanç alanı olarak temellendirmesi, II. Meşrutiyet döneminde pozitivizmle bağ kuran radikal batılılaşmacı kanadın buradan hareket ederek kendi düşünce evrenlerini bilimin gücüne olan katışıksız inançla beslemelerine neden olmuştu. Bu yaklaşım doğal olarak onları biyolojik materyalizme ve sosyal Darvinizme ulaştırmıştı. (…) Özetle radikal batılılaşma yanlıları pozitivizm meselesini Batı uygarlığının maddi ve zihni koşullarının alınmasında bir anahtar olarak görmüşlerdi. (…) Pozitivist yaklaşımın II. Meşrutiyet döneminde özellikle Ittihat ve Terakki içinde yaygınlaşmasının önemli etkenlerden bir tanesi de biyolojik materyalizm olarak nitelendirebileceğimiz maddeci dünya görüşünün bu dönemin bazı fikir adamları tarafından benimsenmiş olmasıydı. Başta Beşir Fuad, Ahmed Şuayb, Abdullah Cevdet ve Baha Tevfik ile Suphi Ethem olmak üzere Darvinist öğretinin ışığında gelişen Osmanlı biyolojik materyalizmini bu doğrultuda en çok etkileyen düşünce ise Alman düşünür Ludwig Büchner’in felsefesiydi. (…) Batıda pozitivist felsefe ve düşünce kendine uygun bir siyaset teorisi üretirken hem Ittihat ve Terakki döneminde hem de Cumhuriyet süresince dönemin aydınları kendi siyasal tercihlerine uygun düştüğü için pozitivizmin değişik kollarıyla ilişki kurulabilmiştir. Dolayısıyla II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet pozitivizmi felsefi bir derinlikten yoksundur. Bunun en temel nedenlerinden bir tanesi pozitivizme açıklayıcı bir misyon olarak değil, kurtarıcı bir misyon olarak yaklaşılmasıdır. Her iki dönemde de dinden ve geleneksel bağlardan boşalan kutsallığın bilimde aranmasıyla birlikte bilim adeta seküler bir inanç sistemi olarak toplumsal politikalara referans alanı oluşturmuştur. Aynı paralellikte her iki yapısal dönüşüm bilim meselesini, bir bilgi ve epistemoloji sorunsalı olarak değerlendirmekten çok toplumun geriliklerden kurtulmasının reçetesi olarak görmüşlerdir. (…) Bunun yanında pozitivist felsefeye karşı Batı dünyasında geliştirilen felsefi eleştirilerle bağ kurmaktan çekinen II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet aydınları toplumsal ve siyasal yaşamda gözlemlenen bir gerilimi sürekli hale getirmişlerdir. Ayrıca pozitivizmin Kıta Avrupası’nda eleştirel bir dökümünün yapıldığı yeni felsefi yaklaşımlara karşı hep mesafeli bir duruş sergilenmiştir. Nitekim, 1930’larda özellikle Almanya’da Frankfurt Okulu’nun sarsıcı modernite ve pozitivizm eleştirileri şeklinde beliren yeni Kantçılık ya da yeni Hegelcilik gibi yeni felsefi yaklaşımlar bu dönemin fikir yapısında herhangi bir etki yaratmamıştır.”[1]

Birazdan “ingiliz ajanı”na geleceğiz fakat evvela meselenin daha iyi anlaşılması için birkaç iktibas daha yapmamız icab ediyor…

Bu aralar muhalif saflarda arz-ı endam eden Prof. Mustafa Öztürk’ün konuyla ilgili yazdıkları da mühimdir:

“…Cumhuriyet dönemi, devletçi elit kadronun din ve dini alana çok soğuk, mesafeli ve reddedici bir tavır takınmayı resmi ideoloji olarak benimsediği ve Türkiye’yi Islam dünyasının merkezinden ihraç etmeyi hedeflediği ve bu hedefini büyük ölçüde gerçekleştirdiği bir dönem olarak da tebarüz eder. Yine bu dönem Islami ilim ve kültür geleneğinden kopuşu da ifade eder. (…) Diğer taraftan Türkiye Cumhuriyeti, Batıdaki modernleşme tecrübesinin aksine, kendi iç dinamiklerinden, kendi tarihi ve geleneğiyle hesaplaşma süreçlerinden geçerek yaşanan bir tecrübe olmaktan öte, başka bir tarihi kendi tarihi gibi sanma ve kendi tarihsel geçmişine dönüp bakmama gibi tuhaf, kendi özüne büsbütün yabancı ve dolayısıyla başkasına öykünmeci bir zihniyetin ürünü olarak vücut bulmuştur. Bu sebeple de sürekli ideolojik ve dayatmacı olmuştur. Bunun bir uzantısı ve yansıması olarak Cumhuriyet Türkiye’sinin kendini ‘modern’ olarak tanımlayan kesiminin talihsizliği, Batı’daki gibi kültürel bir derinliği bulunmadığı, entelektüel bir özeleştiri sürecini de yaşamadığı halde, modernizmin dışsal tezahürlerini benimsemesiyle, sözgelimi Batılılar gibi giyinmek, Batı müziği dinlemek, Batı insanına özgü bir tatil ve tüketim kültürü geliştirmekle Batılılaştığını sanması olmuştur. (…) Türkiye’de laikliğin din karşıtlığı zeminine oturan bir laikçilik ideolojisine dönüşmesi de dinin gerilik ve gericilikle özdeş bir karşıt ideoloji olduğu algısıyla ilgilidir. Bu algı ise esas itibariyle 18. yüzyıl Fransız materyalizmi ile 19. yüzyıl Alman popüler materyalizminin pek de anlamlı olmayan telifinden müteşekkil Aydınlanmacı bilimcilik ideolojisinin Cumhuriyet’i kuran irade nezdinde hüsnü kabul görmesinden mütevellittir. Çünkü Aydınlanmacı, materyalist ve pozitivist düşüncede dinin modern toplumda yeri olmadığına inanılmış ve bu inanç Cumhuriyet’in kurucu kadrosu tarafından da benimsenmiştir. Sonuçta Kemalist elit zümresi Müslüman Türk insanının dünyasında Islam’ın işgal ettiği yerin önemini takdir edememiştir.”[2]

Görüldüğü gibi her iki akademisyen de Batı’nın kendi ihtiyaçlarından doğan pozitivist felsefenin kemalistler tarafından Türkiye’nin sosyolojisine uygun olup olmadığına bakılmaksızın sadece dinin yerine ikame etmek gayesiyle alındığını ve meseleye “ilmi” değil; “ideolojik” yaklaşıldığını yazmaktadırlar. Değişen şartlar Batı’yı yeni arayışlara sevk ve mevcudu da tenkid ve terk etmeye iterken, kemalistler ilk olarak Diyanet Işleri Başkanlığı üzerinden halkı kendi ideolojilerini kabule “ikna” etme yolunu seçmiş ve fakat Diyanet eliyle de olsa halkın bu dayatmaları tepkiyle karşılaması, ayrıca Diyanet yetkililerin de tam bir iş birliğine yanaşmaması neticesinde vasıtayı (bilimi); gaye (ideoloji) olarak görmekte ısrar etmiş, gereken öz eleştiriyi yapmaktan kaçınmış ve kolluk kuvvetleri aracılığıyla şiddetini arttırmıştır. M. Kemal’in ölümünden yıllar sonra geçilen çok partili hayatta ise Meclis’e akseden maşeri vicdanı darbelerle boğma yolunu tercih etmiştir.

Gelişime ve yeniliğe açık olan bilimi ideolojiye dönüştürüp dogmalaştıran kemalist zihniyet aslında Batı’yı hiç anlamamıştır. Siyaset Bilimci Prof. Dr. Şerif Mardin‘in ifadesiyle; “Jön Türkler siyasi fikir boşluklarını iki şekilde kapatmaya çalışmışlardır. Bir yandan kendi devirlerinde Avrupa’da tartışılmakta olan fikirlerin ‘popülarize’ edilmiş şekillerinin etkisi altında kalmışlar ve büyük teorisyenlerle halk arasında aracı rolünü oynayan ikinci derecede düşünürlerin görüşlerini kendi fikirlerine intikal ettirmişlerdir.”[3]

Türk Tarih Kurumu eski başkanlarından Prof. Dr. Ali Birinci’nin koyduğu teşhis çok daha nettir: “Bize kalırsa Osmanlı aydınlarında yeni teşekkül eden materyalist görüşleri Batı’dan aktarılan pozitif ilimlerin bir ürünü veya tezahürü olarak görmek daha yerinde olur. (…) Gelişmeyi bir bakıma yeni bilgilerin hazımsızlığı da sayabiliriz. Hiç değilse o gün için şuurlu bir tercih sözkonusu değildi ve karşılaşılan ilk materyalist kitapların büyüsüne kapılma hadisesinden bahsetmek gerekir. (…) Yıkılış devrinin kabusu içinde düşünmeye çalışan aydınlarımız, her şeyden önce soğukkanlı düşünemeyecek kadar ürkütücü ve sürekli, adeta cehennemî hadiseler arasında yaşamak zorunda kalmışlar ve uzun boylu düşünme zamanı bulamamışlar ve hep aceleci olmuşlardır. Bunun için de karşılaştıkları Batı medeniyeti karşısında, pahalı ve bol çeşitli oyuncak mağazasında şaşırıp kalmış bir kapıcı çocuğu manzarası sergilemişler ve tıpkı onun gibi her gördüklerinden istemişlerdir, hem de bir seçim yapmadan.”[4]

Filozof Ord. Prof. Hilmi Ziya Ülken bu hususta biraz daha tafsilata girer: “Batıcıların bir kısmı da, ‘Jön Türk’ler arasında doğan ‘kuvvetli ve üstün olan her şey Batı’dadır’ şeklindeki hayranlık duygusundan ilham alıyordu. Aynı hayranlık Tanzimatçılarda da vardı. Şu farkla ki, onlar, geçmişten gelen birçok şeyi değiştirmemeye karar vermişlerdi. Halbuki bu yeni batıcılar hayranlığın sonuna kadar giderek radikal bir değişme istiyorlardı. Doğu’dan gelen her şeyi ‘geri’, Batı’dan gelecek herşeyi ‘ileri’ buluyorlardı. Adeta ilericilik ve gericilik kelimelerini icat ettiler. Geleneğe bağlanmak isteyenleri gericilikle itham ettiler. Donmuş kaidelere bağlananlar ve fanatikler için bu ithamlar doğru olsa bile, geçmişteki herşeyin inkarına gittikleri için batıcılığı tehlikeli bir zemine sürüklediler. Bu hareketin başında Içtihad dergisi ve onun sahibi Abdullah Cevdet görülüyor. Celal Nuri, Kılıçzade Hakkı, Ali Kâmi gibi yazı arkadaşları, Abdullah Cevdet’in bu mücadelesine katılıyorlardı. Fakat Içtihad yazarlarında tam bir fikir birliği aramak doğru değildir. Mesela Rıza Tevfik “batıcılık” fikirlerini benimsemekle birlikte, halk edebiyatına inişi, Iran şiirinden faydalanışıyla hatta tasavvuf zevki ve Islam felsefesine ilgisiyle arkadaşlarından ayrılıyordu.”[5]

Yrd. Doç. Dr. Ilhami Günay ise “Başlangıcından Bugüne Kur’an’ın Türkçe Tefsir ve Tercümesi” adlı eserinde bu ifsad kadrosunun “Kur’an Kültürü”ne kırık not verir:

“Pozitivizmin anılan etkisi, bazı Osmanlı mütefekkirlerini medeniyet krizine düşürmüş ve kendi değerlerini inkara götürmüştür. Mesela bunlardan pozitivizmi Türkiye’de yayan Beşir Fuad, Kur’an-ı Kerim’i yalnızca Fransızca tercümesinden okuyacak kadar kendi kültür dünyasından kopmuştur. Ondan daha şedid durumda olan Abdullah Cevdet, Celal Nuri Ileri ve Kılıçzade Hakkı gibi isimler, Islam aleyhinde yayınlar yapmışlar ve dine, batıl inançlar gözüyle bakmışlardır.”[6]

Prof. Şerif Mardin Ittihat ve Terakki Cemiyeti’nin fikri kökleri hakkında şunları yazar: “Cemiyetin fikri kökleri arandığında Askeri Tıbbiye’de XIX. yüzyıl biyolojik materyalizminin etkisini görürüz. Askeri Tıbbiye öğrencileri, kendilerine okutulan derslerin icabı olarak, hayatı, Allah’ın iradesinin bir ürünü olmaktan çok biyolojik ve fizyolojik süreçlerin bir sonucu olarak görüyorlardı.”[7]

Buraya kadar okuduklarımızdan öğrendiğimize göre fikir üretmek yerine basit bir taklitçilikle iktifa eden “Içtihad Dergisi” sahibi Dr. Abdullah Cevdet radikal batıcılığın başını çekmektedir. Derginin yazarları arasında kendilerine yer bulan Celal Nuri ve Kılıçzade Hakkı da dikkati çekenler arasındadır. O halde evvela Dr. Abdullah Cevdet’i tanıyalım…

*

*

Ingiliz Muhibbi Dr. Abdullah Cevdet…

*

*

1869’da Arapgir’de doğan Abdullah Cevdet Kürt kökenlidir. Prof. Şükrü Hanioğlu onun ingiliz hayranlığı hakkında “akademik bir üslup” ile şunları yazar:

“Abdullah Cevdet’in, Boutmy’nin Ingiltere ve Ingilizleri aşırı derecede yücelten kitabını da çevirmesi kendisinin ‘Cihanın en büyük kavmi’ olarak tanımladığı Ingiltere’ye karşı normalin üzerinde bir ilgi duyduğunu anlatmaktadır.[8]

Ingilizlere karşı “normalin üzerinde” bir alakanın “kibarca” ne manaya gelebileceği sanırım izaha muhtaç olmayacak açıklıktadır. Fakat her ne kadar Prof. Hanioğlu “koruma güdüsü”yle böyle yazmayı uygun görmüş olsa da, yazar Aclan Sayılgan, “Türkiye’de Sol Hareketler” adlı eserinde onun kadar nazik davranmaz ve doğrudan; “Ingiliz ajanı olduğu bilinmektedir.”[9] der.

Hakikaten Milli Mücadele döneminde “Ingiliz Muhipler (Sevenler) Cemiyeti”nin üyesi olduğu kayıtlara geçmiştir. Yalnızca üyesi değil, aynı zamanda kurucularındandır.[10] Cemiyetin beyannamesini kaleme alan da o idi! Abdullah Cevdet ve yedi arkadaşının imzasıyla yayınlanan ilk beyanname taslağında şunlar yazıyordu:

“Ingiliz kavm-i necibi (üstün ırkı) hakkındaki muhabettini izhar ve cemiyetin maksadına iştirak etmek arzusunda bulunanlar cemiyete dahil olabilirler. Yalnız harb-i meş’uma ve esna-yı harbde irtikab olunan fecaiye sebeb olanlar kabul olunmaz.”[11]

28 Temmuz 1927 tarihli Cumhuriyet gazetesinde çıkan “Aslını Ele Geçirdiğimiz Bir Vesika-i Hıyanet: Ingiliz Mandasına Istinaden Vatanı Idare Etmek Isteyen Ingiliz Muhiblerinin Beyannamesini Neşrediyoruz” başlıklı bir haberde, altında Abdullah Cevdet’in de imzası bulunan beyannamenin metnine yer verilmiştir.[12]

Cemiyetin ideolojisi bile Abdullah Cevdet’in katkılarıyla oluşturulmuştur ve buna rağmen M. Kemal tarafından Çankaya’ya davet edilmişti.[13]

*

[12] no’lu dipnotta bahsedilen Ingiliz Muhiplerinin Beyannamesi ve Abdullah Cevdet’in imzası…

***

[13] no’lu dipnot ile ilgili… Ingiliz mandacısı Dr. Abdullah Cevdet’in kendi kaleminden Çankaya Köşkü’nde nasıl ağırlandığını Içtihad’da anlattığı “Gazi’nin Köşkünde” başlıklı yazısı… Hani mandacılar vatan hainiydi?…

***

Halbuki A. Cevdet Milli Mücadele taraftarlarını ingilizlere gammazlamıştı. Onun gammazlaması neticesinde meşhur “Bekirağa Bölüğü”ne tıkılan Zekeriya Sertel bu ihaneti bakın nasıl ifşa ediyor:

“Aynı binada bulunduğumuz için aramızda iyi komşuluk ilişkileri vardı. Biz arkadaşlarla salonda toplu bir halde yeni kurulacak örgütün biçimini kararlaştırmak üzere hareketli bir tartışmaya dalmıştık. Birden kapı açıldı. Abdullah Cevdet’in küçük kızı babasının elinden kurtularak salona daldı. Babası da onun arkasından içeri girdi ve bizi toplantı halinde buldu. Yirmi dört saat sonra hepimiz Ingiliz polisi tarafından tutulup ”Bekirağa Bölüğü”ne atıldık. Belli ki, Mütareke’de lngiltere’nin ajanlığını kabul etmek alçaklığına düşen ve lngilizler tarafından himaye edilen Abdullah Cevdet, efendilerine yaranmak için bu toplantıyı haber vermişti. Kendisine saygı duyduğum bu adam bana böyle bir oyun oynamıştı. ‘Bekirağa Bölüğü’nden kurtulup eve döndüğüm zaman kendisiyle merdivenlerde karşılaştım. Sanki hiçbir şey olmamış gibi beni güleryüzle selamlamak istedi. Yüzüne tükürdüm:
-Yaptığın alçaklıktan utan, dedim.
Fakat onda utanacak yüz yoktu. Meşhur Türk edibi Süleyman Nazif onun için, yüzünün çopurluğunu ima ederek, “Cenabı Hak hayayı onun yüzünden tırnakla kazımıştır,” demişti. Kendisini savunmaya bile lüzum görmeden çekilip gitti. Çünkü suçu meydandaydı.”[14]

Bezmi Nusret Kaygusuz onun için; “Siması çok çirkindi. Gençliğinde çektiği çiçek hastalığı yüzünü delik deşik etmişti. Aynı zamanda pek hasis ve paraya düşkün idi..”[15] diye yazar.

Yalçın Küçük’e göre; “Abdullah Cevdet’in yaşamında tek değişmeyen çizgi, Ingiliz politika, ve çıkarlarını savunmaktır.”[16]

Küçük haksız sayılmaz, zira A. Cevdet; “Çanakkale Harbi için ne dersiniz?” diye soranlara: “medeniyete karşı mukavemetimize diyecek yoktur”[17] cevabını vermiş… Ingilizlerin Çanakkale’yi geçip “medeniyet” getirmesini isteyen bir zihniyetten ne beklenebilir?

Prof. Şükrü Hanioğlu’na göre onun Ingiliz hayranlığı çok daha eskilere dayanır.

Prof. Dr. Halil Inalcık’ın alanında “en iyi eser”[18] dediği ve Abdullah Cevdet’i ve dönemini konu alan Prof. Dr. Hanioğlu’na ait “Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi” adlı kitapta, onun Ingiltere’nin özellikle Ermeni olayları sebebiyle Osmanlı Imparatorluğu’na karşı takındığı sert tutumu Sultan II. Abdülhamid’e bağlayarak, Jön Türklerde oluşabilecek bir Ingiliz aleyhtarlığının önüne geçme çabalarından bahsedilir.

Abdullah Cevdet, 15 Mart 1898’de kaleme aldığı bir yazıda Ingiliz dostluğu için Sultan II. Abdülhamid’in yok edilmesinin lüzumundan şöyle söz eder:

“…Ingiltere devleti, dünyanın en medeni olan ve en namuskarane idare edilen hükümeti olduğundan eski dostluk ve ittihadı teklif edemiyorlar. Ingiltere’nin dostluğunu kazanmak için en kısa tarik (yol) Abdülhamid’i yolun ortasından kaldırmakdır…”[19]

*

*

Kürtçü Dr. Abdullah Cevdet…

*

*

Ortadoğu uzmanı araştırmacı yazar Suat Parlar’ın “Türkler ve Kürtler” adlı tuğla kalınlığındaki eserinde Abdullah Cevdet’i bir Kürt Milliyetçisi olarak da görürüz:

“Abdullah Cevdet mütareke döneminde ise Kürt bağımsızlığından yana tavır alıyordu. Abdullah Cevdet’in yakın ilişkiler kurduğu Ingiliz temsilcilerinden yardım gören ‘Kürt Teali Cemiyeti’ yayın organlarında ayrılık düşüncesini işleyen yazılar yazıyordu. Jin dergisinin 1. Sayısında Cevdet:

Kürdler, böyle bir asrın böyle bir kıyametinde uyumak mümkün müdür?
Ey Kürt uyan! Diye bağırmaya lüzum görmem. Zira Kürdler uykuda hala, uykuda iseler çoktan ölmüşler demektir. Kürt uyanıkdır ve kendisini asırlardan beri uykuya davet etmiş ve uykuya dalmış Hüdavendleri de uyandıracaktır, diyordu. (…) Aynı dönemde ‘Içtihad’da Kürt milliyetçiliğine dair yazılar yer alıyordu. (…) Bu arada Ingilizlerin desteklediği Bahailiğin (Kürdistan gazetesi Kahire’de destekli Bahai yayınevinde basılıyordu) Abdullah Cevdet tarafından ön plana çıkarıldığını görüyoruz.”[20]

Yalçın Küçük’ün bu hususta verdiği malumat şöyledir: “Kariyerinde milliyetçi, en azından Kürd milliyetçisi bir dönem var. Osmanlı Kürd Taavvun ve Terakki Klübü’nün eylemli üyelerinden oluyor ve bir ara yazılarını ‘Bir Kürd’ biçiminde imzalıyor.”[21]

Abdullah Cevdet’in Türkçüler ile arası açıktı. Hatta Ziya Gökalp’a “deli” dediği bile iddia edilir.[22]

Gökalp’ın:

“Vatan ne Türkiye’dir Türklere, ne Türkistan
Vatan büyük ve müebbed bir ülkedir: Turan!”

Beyitinin bir kelimesini değiştirerek benimsemeye razı oluyordu:

“Vatan ne Türkiye’dir Türkler’e, ne Türkistan
Vatan büyük ve müebbed bir ülkedir: Irfan!”

Bu bilgiyi nakleden Peyami Safa şunu da ekliyor:

Içtihad’ın (Cevdet’in dergisi) davası ne Irfan, ne Turandı.[23]

*

*

Dr. Abdullah Cevdet ve Siyonizm…

*

*

“Abdullah Cevdet Siyonizm’i de ilgiyle izliyordu. Jön Türk yayın organlarından Içtihad’da ilk kez Siyonizm konusunda bir makale yayınlanıyordu. Max Nordau’nun yazısının yayın tarihi 1905 Temmuz’udur. (…) Bu arada Jön Türklerin bir iktidar alternatifi olarak belirmeleri üzerine Siyonistler onlarla ittifak kararı alıyorlar ve Avrupa’da ilk ilişki kurdukları isim ise Abdullah Cevdet oluyordu. Ingiliz ajanı, Siyonist Vambery Jön Türkler arasındaki faaliyetlerine devam ediyordu.”[24]

Prof. Dr. Ilber Ortaylı’ya göre de; “Dr. Abdullah Cevdet Yahudiliğin ve Siyonist hareketin sempatizanıdır.”[25]

Hakikaten Modern Siyonizm’in kurucusu Theodor Herzl’in hatıralarında Abdullah Cevdet ile yapılan görüşmelerden bahsedilir.[26] Herzl’e ait hatıraların Osmanlı Türkiyesi’yle ilgili kısımlarını Israil Büyükelçiliği’nin baskısına rağmen Türkçe’ye tercüme ederek “Siyonizm ve Türkiye” adıyla yayınlayan rahmetli Doç. Dr. Yaşar Kutluay başka bir eser üzerinde çalıştığı sırada şaibeli bir tekne kazasında vefat etmişti.[27]

Herzl’in ingilizce neşredilen hatıralarının konumuzla ilgili sayfalarını buraya alıyorum:

*

[26] dipnotta bahsedilen Herzl-Cevdet görüşmesinin geçtiği sayfalar…

***

16 ve 17 Şubat 1903 günlerinde Viyana’da gerçekleşen görüşmeyi Herzl hatıralarına şöyle kaydetmiş:

“Mısır’daki Osmanlı temsilcisi komiserin ve Mısır’ın mukavemetinin ‘Rüşvet Metodu’ ile ortadan kaldırılması fikri bugün Dr. Abdullah Cevdet Bey ile yaptığımız konuşmanın sonucudur. Bu yeni tanıdık, enteresan bir adam. Cevdet, Neue Freie Presse’in edebiyat sayfasında yayınlanan bir şiiri dolayısıyla bana teşekküre geldi ve bir randevu istedi. Kendisini davet ettim ve konuşmamız dönüp dolaşıp benim projeye intikal etti. Dr. Abdullah Cevdet, kendisini bir Jön Türk ve Yahudiler’in dostu olarak takdim etti. Ikinci konuşmamızda aklıma Sultana yazacağım mektupları ona tercüme ettirmek düşüncesi geldi. O da uygun gördü. Bu iş için Istanbul’dan telgrafla gelmesini istediğim Badi Efendi’ye bir telgraf daha çekerek gelmemesini bildirdim. Cevdet üç gün çalışarak Sultana mektubu ve Imtiyaz mukavelesi metnini tercüme etti. Kendisine şükran nişanesi olarak bir çift mücevherli kol düğmesi hediye ettim. O bunları kabul etmek istemedi ve verdiğim ‘Altneuland’ın (Herzl’in eseri) kendisini daha çok memnun ettiğini söyledi. Sonra söze başladı: Istanbul’da doğrudan doğruya Nazırlar (Bakanlar) ile konuşabilecek bir adamın var mıdır? Kendisinin arası Dahiliye Nazırı Memduh Paşa ile çok iyidir. Bir konudan diğerine atlayarak bu çiçek bozuğu yüzlü, kara gözlü adam bana bir sürü şeyden bahsetti. (…) Sonra Cevdet’in nazırlar (Bakanlar) için biçtiği fiyatı Istanbuldakilerle mukayese edince doğrusu ucuz buluyordum. Abdullah Cevdet ise bir meslektaş olarak benim üzerime yüklenen ağırlığı takdir ettiğini, kendisinin para almasa dahi sırf hakikat aşkı ile çalışacağını, 2000 değil 1500 hatta 1000 altının bile kifayet edeceğini söylüyordu. Her ne ise bu adam bütün davranışları ile üzerimde iyi bir tesir bırakıyor. (…) Bugün Türkiye ataşemiliteri Şükrü Paşa’yı gördüm. Genç ve kadın tabiatlı bir Paşazade, 28 yaşında, ama Harbiye Nazırının oğlu olduğu için mevkii yüksek, zengin ve tembel. Zannederim onun alakasını temin ettim, babasına yazacağına söz verdi. Abdullah Cevdet oğlu ağzından babasına mektubu hazırlayacak ve Şükrü Bey de onu temize çekerek babasına gönderecek. Aslı gürcü olan Yüzbaşı Vasfi Bey dün beni görmeye geldi. Vasfi, askeri tahsilini bir Prusya subayı olarak Kolonya’da (Almanya’nın “Köln” şehrinde olmalıdır: Kadir Çandarlıoğlu) yapmış. Nükteli konuşan bir adam, bana gülerek ‘arkadaş Cevdet Bey’in sus payı aldığını’ söyledi.”[28]

*

[28] dipnot ile ilgili… Herzl’in Türkçe’ye tercüme edilen hatıralarında A. Cevdet ile gerçekleştirilen görüşmenin geçtiği sayfalar…

***

Görüldüğü gibi Abdullah Cevdet Viyana’da, Israil Devleti’nin kurucu babası olarak kabul edilen Theodor Herzl ile buluşuyor ve ona Yahudilerin Filistin’e yerleşmelerini sağlamak adına Osmanlı idarecilerine verilecek rüşvetlere dair bir plan takdim ediyordu. Üstelik Yüzbaşı Vasfi’nin ifadesiyle “sus payı” alıyordu.

Dinler Tarihi Profesörü Hikmet Tanyu, “Tarih Boyunca Yahudiler ve Türkler” isimli eserinin birinci cildinde Sultan II. Abdülhamid Han’ı devirmek isteyen iç ve dış güçlere temas ederken; “Siyonist Başkanı Theodor Herzl’den rüşvet alan, onunla mason parolasıyla anlaştığı Herzl’in hatıralarıyla da sabit olan Abdullah Cevdet gibi birçok karışık insan ortak rolde idiler” demekte, aynı eserin ikinci cildinde ise şunları eklemekten kendini alamamaktadır;

“1913 (1903 olacak: Kadir Çandarlıoğlu) Mason ve siyonist Theodor Herzl’le iş birliği yapan ve onun hatıratında adı geçen Abdullah Cevdet, Içtihat dergisiyle ve “riyasız ve çıplak hakikat” düsturuyla, ilim ve hakikat namına (!) Islam dini ve milliyet düşmanlığına girişiyor.”[29]

Gerçekten de Dr. Abdullah Cevdet masondu ve “Ziyayı Şark Locası”na üye idi.[30]

A. Cevdet Theodor Herzl’in 15 Şubat 1903 günü kendisi için imzaladığı bir fotoğrafını Cumhuriyet döneminde çıkardığı Içtihad dergisinin 300. sayısının kapağına taşır ve görüştüğünü itiraf eder.

*

Herzl’in bir esere, fotoğrafa yoksa bir karta mı yazıldığı belli olmayan imzalı bir takdimi:

“Meinem Freunde Abdullah Djevdet Bey zur Erinnerung Th. Herzl, 15.2.1903″… (Arkadaşım Abdullah Cevdet Bey anısına)

***

Osmanlı Arşivi’nde Abdullah Cevdet’in ingilizlerle olan ilişkisine dair bir hayli ilginç belgeler göze çarpıyor. Herzl ile yaptığı görüşmeden sadece 3 ay sonra 28 Mayıs 1903 tarihli bir belgede onun Londra’ya geçtiği kaydedilmiştir. Belgede; “Abdullah Cevdet’in Londra seyahatinin amacının bir Ingiliz kadınıyla evlenebilme imkanını denemek olduğu…” yazmaktadır. Aynı seneye ait bir başka belgede ise; “Viyana Sefaret-i Seniyyesi Tabibi Abdullah Cevdet Bey’in izinsiz olarak Paris ve oradan Londra’ya gittiği Paris ve Londra sefaretleri işaratından anlaşıldığından ve kendisinin bir Ingiliz kadını ile izdivac edeceğinden bahsile lede’l-arz memuriyyette ibkası mukteza-yı irade-i seniyyeden olduğu” belirtilmektedir.[31]

Şu tuhaflığa bakın ki, bir başka Sultan II. Abdülhamid Han düşmanı Ali Suavi de bir Ingiliz kadınına alaka göstermiş, hatta onunla evlenmişti.[32] Tesadüfün de böylesi!

Peki Ingiliz ajanı ve Vatan haini idiyse neden idam edilmedi? Bu sualin cevabını ateist Aziz Nesin şöyle veriyor:

“Devrimler konusunda Atatürk’e esin kaynağı olduğu düşüncesinde ben Şerif Mardin’e katılıyorum. Öyle sanırım, hatta inanırım ki, M. Kemal’in Abdullah Cevdet’i yurt haini ilan etmemesinin, O’nu özgür bırakmasının bir nedeni budur.”[33]

Yani Aziz Nesin’in kanaatine göre ingiliz ajanlığı yapan Abdullah Cevdet’in “Vatan haini” ilan edilmemesinin sebebi, inkılapçı M. Kemal’in ilham kaynağı olmasındandı. Aziz Nesin buradaki sözlerini başka bir yazısında biraz daha açar:

“Atatürk’ün Devrimleri’ denilen, karışımlı (müdahaleli) toplumsal değişimlerin birçoğunun temelinde Abdullah Cevdet’in ileri sürdüğü yenilik düşünceleri vardır. Ama bunu kimse açıklamamış, sonradan başkaları da araştırmamıştır bu konuyu ne yazık ki… (…) Abdullah Cevdet, Türkiye’de bir, hatta iki aydın kuşağının yetişmesine çalışmış bir hocadır. Cumhuriyetin kurucuları, hiç değilse benimseyicileri ve savunucuları onun öğrencileridir. (…) Çağdaşlaşmamıza engel olarak Islamlığı görüyor, ama toplumsal baskı yüzünden açıkça açıklayamadığı için de tanrısızlığı, dinsizliği savunan kitapları, yazıları çeviriyordu.”[34]

Aziz Nesin kısaca şunu demek istiyor; Vatan haini de olsanız, ingiliz ajanlığı da yapsanız mühim değil… Yeter ki Islam düşmanlığı yapın… Zaten M. Kemal de sırf bu yüzden onu vatan haini ilan etmemişti.

*

*

Ingiliz Muhibbi Dr. Abdullah Cevdet’in Islam Düşmanlığı…

*

*

Dr. Bahar Arslan dönemin radikal batıcıları arasında Abdullah Cevdet’in yerini şöyle tespit eder:

“II. Meşrutiyet döneminde radikal batılılaşma yanlısı düşünürlerden bir diğeri, Abdullah Cevdet‘tir. Ittihat ve Terakki’nin kurucu önder kadrosu içinde de yer alan Arapkirli Abdullah Cevdet, hem bir siyasal aktör hem de bir düşünür (taklitçi: Kadir Çandarlıoğlu) olarak pozitivist değerlerin geç dönem Osmanlı eğitim sistemine ve fikir dünyasına tanıtılmasında öncü bir rol oynamıştır. (…) Abdullah Cevdet’in bu düşüncelerle şekillendirdiği ve gerek II. Meşrutiyet gerekse Cumhuriyet dönemine içerdiği yazılar ve görüşlerle büyük bir etki yaptığı bilinen Içtihad Dergisi‘nin yazı kadrosunda Celal Nuri, Mehmet Zeki, Rıza Tevfik, Cenap Sahabettin, Kılıçzade Hakkı, Abdülhak Hamit, Yusuf Ziya, Süleyman Nazif, Parvus Efendi, Haydar Rifat, Mithat Cemal gibi dönemin fikir adamları yer almaktaydı.”[35]

Prof. Dr. Halil Inalcık ile Günsel Renda’nın yayına hazırladıkları “Osmanlı Uygarlığı” adlı kitapta Abdullah Cevdet’ten “ateist” olarak bahsedilmekte ve dini-milli değerleri reddettiği şöyle ifade edilmektedir:

“Meşrutiyet sonrası akımlar arasında dini ve milli değerleri reddederek, hümanist, pozitivist bir görüşle Batı medeniyetini benimseyenler de zikredilmelidir. Bunlar arasında Abdullah Cevdet, Baha Tevfik, Tevfik Fikret gibi isimler sayılabilir.”[36]

Abdullah Cevdet yakın arkadaşı Ishak Sükuti’ye yazdığı 21 Aralık 1897 tarihli mektubunda Alfieri’nin kitabındaki Islamiyet eleştirilerini aynen çevirememekten dert yanar:

“Alfieri’nin De la Tyrannie unvanlı eser-i meşhurunu tercüme etdim. 3-4 aydan beri uğraşıyorum. Dün tercüme reside-i hadd-i hitam oldu. Bakalım nasıl basılacak. Cemiyet kendi hesabına basdırmak içün imlasının bazı Muhammediyete dokunan yerlerinin ta’dil ve tayyını (değiştirip çıkarılmasını) isteyecekdir. Buna benim gönlüm razı olmaz. Bunun içün reyin (fikrin) nedir?….”[37]

Sosyolog Prof. Niyazi Berkes’in aşağıdaki ifadelerinden onun Islam aleyhinde daha başka eserler de neşrettiği anlaşılmaktadır:

“Hollandalı oryantalist Dozy’nin Islam tarihi adlı eserini çevirerek yayımladı. Bu olay, dinciler arasında büyük bir köpürüşe yol açtı; hükümetin bu kitabı toplatması zorunlu oldu; basında uzun süren bir Doktor Dozy tartışması başladı. Abdullah Cevdet daha da aşırı bir öneride bulunarak Şeyhülislamlık’ın, Italyan Islam tarihçisi (aslında düşmanı: Kadir Çandarlıoğlu) Leone Caetani’nin Annali dell’Islam adlı Katolik Hıristiyan gözüyle yazıldığı bilinen büyük eserini çevirtmesini istedi.”[38]

*

Ingiliz mandacısı ve Ingiliz Muhipler Cemiyeti’nin kurucularından Abdullah Cevdet’in tercüme ettiği dinsiz Jean Meslier’in “Sağduyu, Tanrısızlığın Ilmihali” isimli bu kitap M. Kemal Atatürk’ün talimatıyla “Milli Eğitim Bakanlığı” tarafından “Aklı Selim” adıyla “Devlet Matbaası”nda basıldı…

Aklı Selim’in 1928’de Arap harfleriyle yapılan ilk basımının, M. Kemal’e sunulan nüshasının ithaf sayfası: “En büyük acizden en büyük iktidara. 29/12/1928 Dr. Abdullah Cevdet”. Kitabın orijinali Çankaya Kitaplığında, 146 numarayla kayıtlı bulunmaktadır...

***

Şeyhülislamlık’a Islam aleyhine yazıldığı bilinen bir eseri çevirtmesini teklif eden halet-i ruhiyeyi sadece “Islam düşmanlığı” ile izah etmek güçtür. Bunlar narsistik kişilik bozukluğu belirtileridir. Nitekim Ord. Prof. Hilmi Ziya Ülken onun hakkında; “Umumi kanaate aykırı düşünceden hoşlanırdı. Orijinal olma merakı ile paradoksa kadar gitmesi bazı fikirlerini aşırı bir şekilde ifade ederken düştüğü çelişmeler, şiddetli tepkilere sebep olmuştur” dedikten sonra babası Dr. Ziya Bey’in Abdullah Cevdet ile olan bir hatırasını nakleder. Yukarıda koyduğumuz teşhisin ne kadar yerinde olduğunu gösteren bu hatıra şöyledir:

“Ittihat ve Terakkiyi kuranların sınıfından olan babam Dr. Ziya, 1896’da Londra’da tahsil ederken A.Cevdet oraya gelmiş, omnibusla gezdikleri sırada babam büyük binaları tanıtmaya çalışırken, birdenbire ‘Şimdi ne düşünüyorum biliyor musun? Elimde bir bomba olsa da şu koca şehri havaya uçursam’ demiş. Hangi nefret ve hayranlığın kompleksi onu böyle garip şekilde ifadeye götürmüştür?”[39]

Abdullah Cevdet’in Batılı “teorilere” olan teslimiyetinin derecesini göstermesi bakımından Içtihad’da yazdığı şu satırlar dikkat çekicidir: “Darvin nazariyesinin (“nazariye” adı üstünde “teori” : Kadir Çandarlıoğlu) okutulmasını küfür sayan bir ülke hala Ortaçağlarda yaşıyor demektir. Böyle bir ülkenin 20. yüzyıl dünyasında yaşama hakkı yoktur. Sarıklı, sarıksız, ezilmek istemeyen her kafa artık bunu anlamalıdır.”[40]

Prof. Şerif Mardin, “Le Bon’un teorilerinin, gerçekte, biyolojiden çok bizzat Le Bon’un muhayyilesine (hayal gücüne) dayandığını -kendi devrindeki birçok kimseler gibi- Abdullah Cevdet keşfedememişti” dedikten sonra bu “bilimsel saf”lığın sebeplerini kitabında zikreder.[41]

Prof. Dr. Tarık Zafer Tunaya; “Garpçı” (Batıcı) terimle adlandırılmış olan fikir cereyanı mensuplarının en fazla “Içtihat” dergisinden umumi efkara hitap ettiklerini belirtir ve ekler:

“Cereyanın mensupları arasında Içtihat Başyazarı Dr. Abdullah Cevdet, Celal Nuri, Kılıçzade Hakkı bilhassa zikredilebilir.”[42]

“Cumhuriyet Dönemi Aydınlarının Islam’a Bakışı”nı inceleyen Akademisyen Ilahiyatçı Ahmet Ishak Demir 2004 senesinde neşredilen çok kıymetli eserinde bu kadronun din hakkındaki görüşlerini kendi eserlerinden yaptığı alıntılarla ortaya koyar.

Celal Nuri ve Abdullah Cevdet’e göre Dinler; “insanların uydurması”dır.[43]

“Azadamard” adlı bir ermeni gazetesine verdiği mülakatta, “düşündüğüm gibi serbest yazamıyorum” diye yakınan Kılıçzade Hakkı, araştırmalarının kendisinde hasıl ettiği kanaati şöyle açıklar (Sadeleştiriyorum) :

“Mitoloji devirlerinden dinsizliğin resmen mevzubahis olduğu tarihe kadar tesis ve teşkil edilmiş bütün dinler ve mezhepler siyasi menfaat elde etmeye yöneliktir.”[44]

Daha nasıl “serbest” yazmak istiyordu acaba?

*

Kılıçzade Hakkı’nın [44] no’lu dipnotta temas edilen yazısı…

***

Burada bütün dinleri red ve Peygamberlere hakaret ettiği hiçbir itiraza mahal bırakmayacak şekilde ortadadır.

Gustav Le Bon’dan naklen Celal Nuri’nin “Hatemü’l-Enbiya” kitabında şu heyezana yer verilir: “Hiç şüphesiz mabudları (ilahları) yaratan insandır, fakat bunlar yaratılır yaratılmaz insanları taht-ı tabiiyetlerine alırlar.”[45]

Bu fesat kadrosunun yazılarında Islam’ın Peygamber tarafından kurulduğu yani ilahi olmadığı vurgulanır.

Mesela Celal Nuri şöyle der; “Islamiyet, devlet ve şeriat esaslarını içerdiği haliyle tek bir insanın eseridir ve onun ismi Muhammed b. Abdulllah b. Abdülmuttalib’dir.”[46]

A. Cevdet’e göre de Islam, Allah’ın değil; Peygamberin kurduğu bir dindir.[47]

Kılıçzade Hakkı, sistemini kurmadaki başarısında Peygamberin şahsi kabiliyetlerinden ziyade zaman ve çevrenin tesiri olduğunu söyler.[48]

A.Cevdet Batı’nın “her şeyinin” olduğu gibi alınması gerektiğine inanır: “Bir ikinci medeniyet yoktur; medeniyet Avrupa medeniyetidir, bunu gülü ile dikeni ile isticnas etmek mecburidir.”[49]

Bu konuda Abdullah Cevdet’ten daha “ılımlı” olduğu söylenen Celal Nuri’nin şu sözleri ise aslında gayet açıktır:

“Nevi itibariyle bu Inkılap ‘kısmi’ değil, ‘külli’dir. Yani yalnız bazı Asya hususiyetlerini bırakmak suretile Batı medeniyetine geçmiyoruz. Programımız bila kaydu şart (kayıtsız şartsız) o medeniyete iştirak etmektir.”[50]

*

Celal Nuri’nin [50] no’lu dipnotta bahsi edilen kitabının kapağı ve ilgili sayfası…

***

Dr. Hasan Gümüşoğlu’nun “Modernizm’in Inanç Hayatına Etkileri ve Jön Türklük” isimli eserinde A. Cevdet’in faaliyetleri ve neticeleri hakkında şu yorumda bulunulur:

“Islam düşmanlığının neticelerine dair Abdullah Cevdet’in çok açık olarak gördüğümüz Islami değerlere karşı şüphe uyandıran ve hafife alan anlayışın, zaman zaman tekrarlandığını dikkate aldığımızda Jön Türk hareketinin, müslüman toplumunun inançlarının bozulmasında öncü rolünü oynadığını söyleyebiliriz.”[51]

*

*

Ingiliz Muhibbi ve Islam Düşmanı Dr. Abdullah Cevdet ve fesat kadrosunun Atatürk Inkılaplarına Etkisi…

*

*

Bu konuda evvela Prof. Dr. Halil Inalcık’ın fikrini alalım:

“Şu açık bir gerçektir ki, Batıcı laik okullarda yetişen M. Kemal ve onunla beraber yürüyen aydın subaylar, bu dönemde tartışılan fikirleri hayata geçirmek için, ihtilalin ön safında yer almışlardır. Bu dönemde, Batı’nın pozitif ilimleriyle ve pozitivizmle tanışan tıbbiyeli bir aydınlar grubu, aşırı bir Batılılaşma akımını bir fikir hareketi olarak gündeme getirmişlerdir. Tıbbiye gibi öteki laik ve Batıcı birer irfan (!) merkezi olan askeri okullar, değişim, ihtilal isteyen yeni bir kuşak yetiştirmiştir. Bu kuşağın bir temsilcisi olan Atatürk, birçok fikrini bu kaynaktan almış ve onları uygulama alanına koymaya çalışmıştır. Bu aydınlanma çağının (!) önde gelen ismi Dr. Abdullah Cevdet’ti. Garpçılar adını alan grupta, Kılıçzade Hakkı gibi ileri gidenler ve Celal Nuri gibi daha ziyade Avrupa emperyalizmini hedef alan ılımlı bir grup ortaya çıktı. Kuşkusuz, Garpçılık hareketi, Atatürkçülük ve bugünkü gelişmeleri anlamak bakımından son derece önemlidir. (…) Garpçılara göre, bu dünya öteki dünyadan daha önemlidir. Bu dünya, öteki dünyaya hazırlık için bir geçit değildir. 1908’den önce Abdülhamid döneminde, Il. Meşrutiyet (1908) ve Balkan Savaşı’ndan (1912) sonra ve nihayet 1923’te Cumhuriyet’in ilanını izleyen dönemde, Islam ve çağdaşlaşma hakkında gittikçe daha aşırı fikir akımları ve ayrılıklar ortaya çıkmıştır. Ittihad ve Terakki Hükümeti, dine karşı aşırı görüşleri dolayısıyla I. Dünya Savaşı sırasında Garpçılar’ın yayın organı olan Içtihad’ı kapattı. 1918-1922 arasında Garpçılar’ın etkisi çok sınırlı kaldı. Ulema, Garpçılar’ın Hz. Peygamber’i ve Islamiyet’i hedef alan düşüncelerine karşı şiddetli bir tepki göstermekteydi. Öyle ki, Mekke Şerifı Hüseyin, isyan hareketini haklı göstermek için Içtihad dergisinin Islam’a karşı tutumunu ileri sürecektir. Onlara göre din, bireyin bir vicdan işidir. Ş. Hanioğlu’na göre, Garpçılar’ın fikir ve tasarıları, Atatürk’ün din ve toplum üzerindeki Cumhuriyet dönemi siyasetine yön vermiştir. Garpçılar’ın aşırı kanadında bulunan Kılıçzade Hakkı’nın “Garplılaşma Planı: Atatürk tarafından TBMM’den geçirilen (Hangi TBMM? “dayatılan”: Kadir Çandarlıoğlu) kanunlarla Cumhuriyet’e mal edilmiştir (Kılıçzade’nin kendisi TBMM’nin bir üyesiydi). Kılıçzade, Atatürk’ten önce Latin alfabesinin alınmasını, kılık-kıyafette Batılı insan gibi giyinilmesini, fes yerine şapkanın kabulünü, tesettürün bırakılmasını, medreselerin kaldırılmasını önermiştir. Aşırı Garpçı fıkirlerin organı olan Içtihad dergisi, 1932’de Hüseyin Cahid’in (Abdullah Cevdet olacak: Kadir Çandarlıoğlu) ölümü ile kesin olarak kapanmıştır.”[52]

Prof. Halil Inalcık’tan yaptığımız iktibas sadece meselenin genel çerçevesi hakkında bir fikir vermekten ibarettir. Şayet tafsilatına girecek olursak birçok hatalı bilgiler ihtiva ettiğini söyleyebiliriz. Mesela “pozitivizmle tanışan tıbbiyeli bir aydınlar grubu aşırı bir Batılılaşma akımını bir fikir hareketi olarak gündeme getirmişlerdir” denilmektedir. Halbuki sosyal ilimler, “Mülkiye ve Hukuk mektepleri” kanalıyla Osmanlı’ya girmiştir. Ittihat ve Terakki’nin kuruluşunda ise daha ziyade “Tıbbiyeli” Ibrahim Temo’nun yazdıkları esas alınır. Oysa “Mülkiyeli” Ali Münif onu; “bütün mesaiyi Tıbbiyelere inhisar ettirerek Mülkiye ve Harbiyelilerin faaliyetlerinden bahsetmemek” ile itham ediyordu.[53] Prof. Inalcık, Abdullah Cevdet için “aydınlanma çağının önde gelen ismi” der, halbuki “taklit çağının” önde gelen ismi olmalıydı. Zira bir fikir üretmiyor, doğrudan batıdan alıyordu. Ayrıca “Garpçılar’ın fikir ve tasarıları” demek yerine; “Batı’dan kopyaladıkları fikirler” denilmesi daha isabetli bir yorum olurdu… Yani yaptığımız alıntılarda bu kabilden hatalar mevcuttur fakat biz “genel çerçeveyi” vermek istediğimizden dolayı bunların üzerinde durmuyoruz.

“Türk Islam Kültürüne Dair” adlı kitabında ABD’li Frank W. Creel’in “Abdullah Cevdet: A Father of Kemalism” yani “Abdullah Cevdet: Kemalizmin Babası” başlıklı makalesine atıfta bulunan Prof. Dr. Ercüment Kuran söz konusu çalışmada varılan neticeyi şöyle aktarır:

“Atatürkçülük konusunu inceleyen Amerikalı Frank W. Creel, Abdullah Cevdet’in Ulu Önder (Atatürk!) üzerindeki tesirlerini belirtir ve şu hükme varır: ‘Bizim Atatürk’ün söyledikleri ve yaptıklarıyla Cevdet’in yazdıklarını karşılaştırmamıza dayanarak hiç olmazsa şimdilik, birçok bakımdan Atatürk’e en fazla tesir edenler arasında Cevdet’in bulunduğu sonucuna varılabilir.”[54]

Eğitim Bilimci Prof. Dr. Mustafa Gündüz, “Osmanlı Mirası Cumhuriyet’in Inşası / Modernleşme, Eğitim, Kültür ve Aydınlar”, isimli eserinde M. Kemal’in çıkarttığı “Tevhid-i Tedrisat” kanununun arkasında da Abdullah Cevdet’in olduğunu ifade eder: “Abdullah Cevdet de radikal seküler düşüncelere sahiptir. Eğitimde Tevhid-i tedrisatın ilk savunucularındandır. (…) Farklı modernleşme fikirleriyle M. Kemal’i etkilemiştir.”[55]

Prof. Şerif Mardin laiklik ilkesinin benimsenmesinde de Abdullah Cevdet’in etkisinden bahseder:

“Gene laikleşme politikasının ilk sağlam temellerini Içtihad’da (ve daha önce imzasız olarak Osmanlı’da çıkan yazılarda) görmek mümkündür. Genel olarak, Jön Türk dergilerinden farklı olarak Içtihad’da Atatürk devrimlerinin öncülüğünü yaptığı sayılan birçok tema’ya rastlanır. (…) Dikkate değer bir nokta, Dr. Abdullah Cevdet’in bütün “materyalizm”ine rağmen “maneviyatın beslenmesi”ne temel bir değer vermiş olmasıdır. Fakat tıpkı Atatürk’te olduğu gibi bu besleyici unsurlar dinin dışında aranmaktadır.”[56]

Bernard Lewis’ten de bir nakil;

“Abdullah Cevdet 1911’de ‘medeniyet Avrupa medeniyetidir’ diye yazmıştı. M. Kemal tamamen aynı kanıdaydı.”[57]

Ittihat Terakki Cemiyeti’nin kurucularından Ibrahim Temo, Abdullah Cevdet ile kendisinin ileri sürdüğü tezlerin pek çoğunun daha sonra “rehakâr bir otoriter kuvvet” olarak tanımladığı M. Kemal tarafından gerçekleştirildiğini, belirtmektedir.[58]

Prof. Dr. M. Şükrü Hanioğlu’na göre de A.Cevdet’in ideali M. Kemal tarafından gerçekleştirilmiştir:

“Dinin arka plana geçtiği bir Türk toplumu düşüncesi Abdullah Cevdet’in ‘utopia’sının önemli parçalarından birisidir. ‘Batılılaşma’ tezleriyle birlikte bu ‘utopia’ 1923 sonrası Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi ideolojisi ile büyük bir benzerlik göstermektedir.”[59]

Nitekim Ingiliz muhibbi ve Islam düşmanı Dr. A. Cevdet çıkardığı Içtihad dergisinin CHP ile “kardaş ve emeldaş” olduğunu söyleyerek bu gerçeği kabul eder:

“…Şimdiye kadar hiçbir fırka-i siyasiyeye (siyasi partiye) mâlolmamış olduğumu söylemekde haklısın. Prensibleri itibarıyla olsun kendisine mâlolabileceğim herhangi bir fırka şimdiye kadar gördün mü? Bizim müdir fikirlerimiz işte meydandadır… Işte başı büyük meşalemiz olan Halk fırkasının umdeleri (CHP’nin ilkeleri) işte ‘Içtihad’ın müdir fikirleri! Bunların ne kadar kardaş ve emeldaş oldukları meydanda. Içtihad ve sahibi ve Halk fırkası yekdiğerlerinin malı olmaları bir netice-i tabiiye ve mantıkiye değil mi?.. Halk Fırkası (CHP) hükümeti lâakal (en az) otuz seneden beri geceli gündüzlü gördüğümüz tatlı rüyaların çoğunu aynıyla vaki’ kılan tek hükümetdir…”[60]

Bu bahiste son olarak kemalist tarihçi Prof. Dr. Şerafettin Turan’ın yorumuna yer verelim:

“Atatürk’ün Abdullah Cevdet’ten özellikle laiklik anlayışı yönünden etkilendiği söylenebilir. Büyük ölçüde bir hoşgörünün egemen olduğu Osmanlı dünyasında din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılmasının gerektiği ilk önce Jön Türkler tarafından dile getirilmişti. Olguculuk (pozitivizm) akımının Türkiye’ye girmesine öncülük eden Ahmet Rıza, hoşgörünün yeterli olmadığını belirterek devletin yaşaması ve güçlenmesi için tam anlamıyla laik bir eğitimi (une solide instruction laique) zorunlu görüyordu. Dr. Abdullah Cevdet ise şeriat düzeni yerine laik bir düzenin alınmasını savunmakta laiklik kavramına tam içeriğini veren kişi olmuştu. Ona göre Islamiyet siyasal alana, devlet yönetimine karışmamalı ve düşünmeyi sağlamak için de içtihat kapılarını açmalı idi. Bu nedenle adını Içtihat koyduğu dergisinde 1912’de yayımladığı “Pek Uyanık Bir Uyku” başlıklı yazıda (sayı 89, 1912) geleceğin laik Türkiyesinin bir panoramasını çizmeye çalışmıştı: Medrese ve tekkelerin kapatıldığı, fesin kaldırıldığı, edebiyat ve fen kurumlarının çoğaldığı, bütün yasaların toplumun gereksinmelerine göre yeniden düzenlendiği ve çok evliliğe son verilerek tek kadınla evlenmenin zorunlu kılındığı bir Türkiye! Abdullah Cevdet’in düşlediği bu ülke kuşkusuz, Atatürk’ün gerçekleştirmeye çalıştığı Yeni Türkiye idi.“[61]

Görüldüğü üzere Prof. Turan, geleceğin laik Türkiyesinin bir panoraması olduğunu söylediği “Pek Uyanık Bir Uyku” başlıklı yazının A. Cevdet’e ait olduğunu ifade ediyor.

Prof. Hanioğlu ise bu meseleye şöyle bir yorum getiriyor: “Gerçi elimizde Abdullah Cevdet’e atfedilen, ancak kuşkusuz onun da aynı görüşleri paylaşmasına karşılık Kılıçzade Hakkı Bey tarafından gerçekleştirilen ve Atatürk devrimleri adını verdiğimiz değişimlerin büyük çoğunluğunu içeren bir plan dahi bulunmaktadır ve bu plan oldukça radikal tedbirlere değinmektedir.“[62]

*

[62] no’lu dipnotta bahsi edilen ve 1912’de Içtihad dergisinde “Timsal-i Emel” müstearıyla neşredilen “Pek Uyanık Bir Uyku” başlıklı yazı…

Öne çıkan maddeler:

Fes atılacak (madde 3), Tekke ve Zaviyeler kapatılacak (madde 6), “…medreseler ilga edilecek yerine “College de France” tertibinde bir “Ulum-u Edebiye Medresesi” yapılacağı gibi Fatih Medresesi yerine ise “Ecole Polytecnic” tarzında diğer bir Medrese-i Âliye vücuda getirilecektir.” Sarık ve cübbe halka yasaklanıp yalnız alimlere serbest olacak. (madde 7), hutbeler Türkçe okunacak (madde 12) vs… Bu listeye A.Cevdet’in Latin harfleri ve laik kanunların getirilmesi gibi teklifleri ilave edilebilir…

***

M. Kemal Nutuk’ta, Cumhuriyet’in ilanından aylar önce 16/17 Ocak 1923’te Istanbul’dan gelen gazetecilerle Izmit’te yaptığı bir mülakatta isim vermeden “gazeteci muhatabı”nın kendisine “hükümetin dini olacak mı?” diye sorduğunu ve fakat o sırada henüz şartlar oluşmadığı için serbest konuşmanın mahsurlu olacağı düşüncesiyle “hükümetin dini olamaz” diyemeyip meseleyi kapatmak istediğini anlatır. Işte o suali soran gazeteci, Celal Nuri Ileri’ye ait “Ileri” gazetesinin muhabiri olarak orada bulunan Kılıçzade Hakkı idi. Celal Nuri’nin kardeşi Suphi Nuri ise o sırada içilmesi kanunen yasak olan alkolün serbest bırkalıp bırakılmayacağını öğrenmek istemişti.[63] Tam bir fesat kadrosu…

Işte M. Kemal’in etrafındaki heriflerin neredeyse tamamı böyle din düşmanıydı. Mesele bununla da bitmedi… Tam da “Devlet’in dini Islam’dır” ibaresinin Anayasa’dan çıkarıldığı 1928 senesinde (takriben 2 ay sonra) Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu tarafından “Atatürk bizden reform bekliyor” denilerek Ilahiyat Fakültesi profesörlerinin önüne konulan “Dini Islah Beyannamesi”nin basında çıkıp da bir hayli tepkilere sebep olduğu sırada Hindistan’daki bir ingiliz casusunun “Islam Cemiyeti Başkanı” sıfatıyla Dr. Abdullah Cevdet’in “Içtihad Evi”ne geldiği ve “Dini reform” hakkında görüşme yaptığı tespit edilmiştir.

Basına Ilahiyat Fakültesi profesörlerine ait bir proje olarak lanse edilen “1928 Dini Islah Beyannamesi”nin öne çıkan maddelerine göre tıpkı kiliselerde olduğu gibi camilere sıralar konulacak, ayakkabılarla girilecek ve ibadet dili (Namaz, Ezan, Hutbenin tamamı vs.) Türkçe olacaktır.[64]

Profesörlerden Şerafeddin Yaltkaya hadisenin aslını Osman Ergin’e şöyle anlatmış:

— Terbiye Müderrisi Ismail Hakkı (Baltacıoğlu), müderrisler toplantısında bir kaç kere Atatürk bizden bir şeyler bekliyor hatta istiyor diyor ve beklenen şeyi de kısmen anlatıyordu. Bunları son bir defa daha bahis mevzuu ettiği zaman,
— Pekala! Önce bir komisyon bu meseleleri bir rapor halinde tespit etsin de onun üzerinde konuşalım denildi. Bir kaç gün sonra yine toplandığımız zaman elimize hazırlanmış olan raporun birer sureti verildi. Münderecatına muttali olunca bilhassa namazın şeklinin değiştirilmek istendiğini gördüm.”[65]

*

[64] no’lu dipnotta zikri geçen “1928 Dini Islah Beyannamesi (Layihası) basına böyle aksetmişti: “Ilahiyat Fakültesi’nde Hazırlanan Layiha Etrafında…”

***

Beyannameyi kaleme alan Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu kendi projesi ile ingiliz casusu ve A. Cevdet’in üzerinde çalıştıkları projenin iki ayrı proje olduğunu ve fakat “birbirine benzediğini” kabul eder:

“Bizim anket yaptığımız günlerde Hindistan’daki Islam Cemiyeti’nin başkanı Istanbul’a geliyor. Dr. Abdullah Cevdet ile Cağaloğlu’ndaki Ictihat Evinde buluşuyorlar. Dini reforma konusu üzerinde görüşüyorlar. Bu görüşme gazetelere aksediyor. Onların reforma konusu ile bizim reforma konusu birbirine benziyor. Yapılan incelemede bu Hindistanlı adamın Ingiliz casusu olduğu anlaşılıyor. Öyle sanıyorum ki yapılan araştırmalar anket konusundaki benzerliğin bir tesadüften başka bir şey olmadığını kesin olarak ortaya koymuştur.”[66]

“mu acaba?” diye sormak ve yeniden araştırmak gerekir. Birbirine benzeyen iki projenin aynı sene ve hatta aynı günlerde farklı yerlerde basına aksetmesi bunun bir “tesadüf” olamayacağını gösterir. Söz konusu beyannamenin hakikaten Baltacıoğlu’na ait olduğu şüphelidir. Yoksa bu proje ona da mı bir Ingiliz casusu veya resmi makamlar vasıtasıyla ulaştırılmıştır? Her ne kadar o bundan bir sene evvel benzer bir projeden bahsetmişse de, bu, hasıl olan şüpheyi izaleye kafi gelmez… Araştırılmalıdır.

Öyle olmasa bile tam da “Devlet’in dini Islam’dır” ibaresinin Anayasa’dan çıkarıldığı bir hengamda basına yansıması, Ingilizlerin projesiyle benzerlik göstermesi ve 1932’de M. Kemal tarafından kısmen hayata geçirilmiş olması, üzerinde derinlemesine düşünülmesi gereken bir konudur.

Netice olarak mason Dr. Abdullah Cevdet hem Ingiliz ajanıydı, hem siyonistlerle ilişkisi vardı ve hem de Türkiye’de Islam’ı yıkmak adına yapılması gereken inkılapları sahibi olduğu ve ilk 9 sayısını Isviçre’nin Cenevre kentinde çıkardığı “Içtihad Dergisi”nde ilan ediyordu.

Inkılapları M. Kemal düşünüp bulmuş değildi… Önüne konulmuştu. Son tahlilde “Atatürk Inkılabı” olarak bilinen hareket ayrılıkçı Kürt milliyetçilerine prim kazandırıp Kürt vatandaşlarımızı devlete düşman etmiş, halkı dar ağacında sallandırmış, Turancılara eziyet etmiş, Alevilere baskı uygulamış ve toplumu kamplaştırıp bölmüş, koskoca bir Millet’in Tarih, Din ve Kültürü ile bağlarını koparıp atmış ve yerine ise ingiliz ve siyonizm muhibbi Dr. Abdullah Cevdet ve fesat kadrosunun Batı’nın ikinci derecede düşünürlerinin görüşlerinden alıp oluşturdukları bir düzen koymuştur. Zorla, baskıyla, dayatmayla…

Ameliyat masasında küçük bir organ nakli için bile “doku ve kan uyumu” şart iken, Lozan masasına yatırılan bu koca Millet’e “Kültür nakli” yapan kemalist devrimbazlar “ruh uyumunu” hiç dikkate almadılar.

Netice;

Komplikasyon ve koma!

Milli ve yerli ruh üfürülsün ki uyansın!

Yeter artık uyuduğu…

Şafak söküyor!

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Bahar Arslan, II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e: Iki Devrim; Iki Süreç: Tarihsel, Ideolojik ve Olgusal Bir Karşılaştırma, Islık Yayınları, Istanbul 2016, sayfa 151-152, 178-179.

[2] Mustafa Öztürk, Cumhuriyet Türkiyesi’nde Meal ve Tefsir’in Serencamı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2013, sayfa 7-9.

[3] Şerif Mardin, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, Iletişim Yayınları, 5. Baskı, Istanbul 1994, sayfa 22-23.

[4] Ali Birinci, Tarih Uğrunda / Matbuat Aleminde Birkaç Adım, Dergah Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2017, sayfa 70.

[5] Hilmi Ziya Ülken, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yayınları, 3. Baskı, Istanbul 1992, sayfa 207.

[6] Ilhami Günay, Başlangıcından Bugüne Kur’an’ın Türkçe Tefsir ve Tercümesi, Ensar Neşriyat, Istanbul 2016, sayfa 456.

[7] Şerif Mardin, Türk Modernleşmesi, Iletişim Yayınları, Istanbul 1991, sayfa 99-100.

[8] M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, Istanbul 1981, sayfa 233.

[9] Aclan Sayılgan, Türkiye’de Sol Hareketler, Doğu Kütüphanesi, 5. Baskı, Istanbul 2009, sayfa 29, dipnot 40.

[10] Cengiz Dönmez, Ingiliz Muhipler Cemiyeti, Atatürk Araştırma Merkezi, 2. Baskı, Ankara 2008, sayfa 78, 85.

[11] Türk Inkılap Tarihi Enstitüsü Arşivi, 39-14192’den nakleden; M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, Istanbul 1981, sayfa 296, 303-305.

[12] Cumhuriyet Gazetesi, 28 Temmuz 1927.

Manda için kendisine yöneltilen bir soruya Abdullah Cevdet şu cevabı veriyordu: “…Biz intihab (seçim yapma) değil, kabul mevki’indeyiz ve benim ümidim Ingiliz yardımına ma’tufdur…” Bakınız; “Doktor Abdullah Cevdet Bey’le Mülakat”, Peyam, 25 Teşrinisânî 1919-1 Rebiy’ülevvel 1338, sayfa 2’den nakleden; M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, Istanbul 1981, sayfa 296.

[13] Bu ideoloji, “Biricik kurtuluş yolu olarak Anadolu’da Ingiliz manda ve himayesinin gerekliliğini savunmak ve bunu gerçekleştirmeye çalışmak” olarak belirlenmiştir. Bakınız; Cengiz Dönmez, Ingiliz Muhipler Cemiyeti, Atatürk Araştırma Merkezi, 2. Baskı, Ankara 2008, sayfa 85.

Ingiliz mandacısı ve Ingiliz Muhipler Cemiyeti’nin kurucularından Abdullah Cevdet’in M. Kemal ile bir görüşmesi hakkında malumat için bakınız; Abdullah Cevdet, “Gazi’nin Köşkünde”, Içtihad, no. 194, 15 Kanun-i evvel 1925, sayfa 3813-3816.

[14] Zekeriya Sertel, Hatırladıklarım, Remzi Kitabevi, 5. Baskı, Istanbul 2001, sayfa 75-76.

[15] Bezmi Nusret Kaygusuz, Bir Roman Gibi, Izmir 1955, sayfa 68’den nakleden; Yalçın Küçük, Aydın Üzerine Tezler – 3 (1830-1980), Tekin Yayınevi, Istanbul 1985, sayfa 263.

Yusuf Ziya Ortaç’a göre de Abdullah Cevdet “hasis”liği ile meşhurdu. Bakınız; Yusuf Ziya Ortaç, Bizim Yokuş, Istanbul 1966, sayfa 36 ve 39’dan nakleden; Yalçın Küçük, Aydın Üzerine Tezler – 3 (1830-1980), Tekin Yayınevi, Istanbul 1985, sayfa 264. Şair Eşref Bey’in A. Cevdet’i “zengin dilenci” diyerek tenkid ettiği 30 Haziran 1905 tarihli mektubundan: “Paris’e giderken ağladı, sızladı ‘bir param yoktur’ dedi, beni aldattı. Şimdi katiyyen tahkik ettim ki bankada yirmi beş bin frangı vardır. Bunun vâkıf-ı sadıkı, şahidi âdil-i olanların en birincisi Mithat Paşazade Ali Haydar Bey’dir.” Bakınız; Eşref / Bütün Eserleri, (Yayına Hazırlayanlar: Prof. Dr. Ömer Faruk Huyugüzel – Dr. Şerife Çağın), Dergah Yayınları, Istanbul 2006, sayfa 531. Ayrıca bakınız; Ahmed Bedevi Kuran, Inkılap Tarihimiz ve Jön Türkler, Tan Matbaası, Istanbul 1945, sayfa 214.

[16] Yalçın Küçük, Aydın Üzerine Tezler – 3 (1830-1980), Tekin Yayınevi, Istanbul 1985, sayfa 258.

[17] Falih Rıfkı Atay, Eski Saat, Akşam Matbaası, Istanbul 1933, sayfa 73.

[18] Prof. Dr. Halil Inalcık: “II. Meşrutiyet devrindeki bu fikir ve siyaset hareketleri üzerinde en iyi eser, Prof. Şükrü Hanioğlu’nun Jön Türklük ve Abdullah Cevdet üzerine, II. Meşrutiyet üzerine kitabıdır.”

Bakınız; Halil Inalcık Kitabı / Tarihçilerin Kutbu, (Söyleşi: Emine Çaykara), Iş Bankası Yayınları, 7. Baskı, Istanbul 2007, sayfa 292.

Ancak Türk Tarih Kurumu eski başkanlarından Prof. Dr. Ali Birinci de eserin kıymetini teslim ve takdir etmekle beraber maddi hata, yanlış yorum ve eksiklerine bir makaleyle dikkat çekmiştir. Bakınız;

Tarih ve Toplum Dergisi, sayı 40, Nisan 1987, sayfa 58-63. Ayrıca bakınız; Ali Birinci, Tarih Uğrunda / Matbuat Aleminde Birkaç Adım, Dergah Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2017, sayfa 68-86.

[19] [Abdullah Cevdet], “Ingiliz Efkârı”, Osmanlı, No. 8, 15 Mart 1898-24 Şevval 1315, sayfa 2’den nakleden; M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, Istanbul 1981, sayfa 233.

[20] “Içtihad dergisindeki yazılar için bakınız; Kamran Ali Bedirhan, “Kürtler: Tarihi ve Içtimai Tedkikat”, Içtihad no: 130, 14 Teşrin-i Sani 1918; Kamran Ali Bedirhan, “Kürdistan’ın Hazain-i Tabiisi” Içtihad, no: 133, 5 Kanun-i Evvel 1918. Abdullah Cevdet ‘âdem-i merkeziyet’ konusuyla da teorik açıdan çok, etnik nedenlerle ilgileniyordu.” Bakınız; Suat Parlar, Türkler ve Kürtler / Ortadoğu’da Iktidar ve Isyan Gelenekleri, Bağdat Yayınları, Istanbul 2005, sayfa, 507-509. Hanioğlu konuyla ilgili şunları yazar: “Bahai örgütlerinin ise Abdullah Cevdet’in sıkı ilişkilerde bulunduğu Ingilizlerle bağlar içinde bulundukları görülmektedir.” Bakınız; M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, Istanbul 1981, sayfa 301, dipnot 54.

[21] Yalçın Küçük, Aydın Üzerine Tezler – 3 (1830-1980), Tekin Yayınevi, Istanbul 1985, sayfa, 265.

[22] Cumhuriyet Gazetesi, 21 Haziran 1931.

[23] Peyami Safa, Türk Inkılabına Bakışlar, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010, sayfa 20-21.

[24] Suat Parlar, Türkler ve Kürtler / Ortadoğu’da Iktidar ve Isyan Gelenekleri, Bağdat Yayınları, Istanbul 2005, sayfa, 512. Ayrıca bakınız; M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, Istanbul 1981, sayfa 174.

[25] Ilber Ortaylı, Batılılaşma Yolunda, Merkez Kitaplar, Istanbul 2007, sayfa 212.

[26] The Complete Diaries of Theodor Herzl, cild 4, (Yayına Hazırlayan: Raphael Patai, Tercüme eden: Harry Zohn), Herzl Press and Thomas Yoseloff, New York ve Londra 1960, sayfa 1417-1419.

[27] Ümmügülsüm Şentürk, TDV Islam Ansiklopedisi, (Gözden Geçirilmiş 3. Baskı) EK cild 2, Ankara 2019, sayfa 97-98; https://islamansiklopedisi.org.tr/kutluay-yasar

[28] Yaşar Kutluay, Siyonizm ve Türkiye, Bilge Karınca Yayınları, 3. Baskı, Istanbul 2017, sayfa 291-293.

[29] Hikmet Tanyu, Tarih Boyunca Yahudiler ve Türkler, cild 1, Elips Kitap, Ankara 2005, sayfa 375-376 ve cild 2, sayfa 5.

[30] Ilhami Soysal, Dünyada ve Türkiye’de Masonluk ve Masonlar, Der Yayınları, Istanbul 1988, sayfa 274.

[31] Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, HR.SYS. 1790/22. (M-28-05-1903) Ayrıca bakınız; Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, BEO. 2082/156122. (H-06-03-1321)

[32] Enver Ziya Karal, Osmanlı Tarihi, cild 8, Türk Tarih Kurumu, 6. Baskı, Ankara 2007, sayfa 500. (1. Baskı: 1962)

[33] Aziz Nesin, Çatalca, 22 Ağustos 1984 tarihli mektuptan nakleden; Yalçın Küçük, Aydın Üzerine Tezler – 3 (1830-1980), Tekin Yayınevi, Istanbul 1985, sayfa 268.

[34] Aziz Nesin, Birlikte Yaşadıklarım Birlikte Öldüklerim, Nesin Yayınevi, Istanbul 2006, sayfa 3-6.

[35] Bahar Arslan, II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e: Iki Devrim; Iki Süreç: Tarihsel, Ideolojik ve Olgusal Bir Karşılaştırma, Islık Yayınları, Istanbul 2016, sayfa 156-158.

[36] M. Orhan Okay, “Osmanlı Devleti’nin Yenileşme Döneminde Türk Edebiyatı”, Osmanlı Uygarlığı, cild 2 içinde, (Yayına Hazırlayanlar: Halil Inalcık-Günsel Renda), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2004, sayfa 592, 594.

[37] M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı Ittihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük (1889-1902), Iletişim Yayınları, Istanbul 1985, sayfa 46-47, dipnot 153.

[38] Niyazi Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş), Yapı Kredi Yayınları, 18. Baskı, Istanbul 2012, sayfa 441. Berkes’in burada bahsettiği eserin yasaklandığına dair Osmanlı Arşiv’inde bulunan bir belgede şunlar yazar:

“Hz. Peygamberin hayatı ile ile ilgili olarak Danimarkalı Dozy tarafından kaleme alınan ve ancak bir takım iftiralarla dolu bulunan eserin Dr. Abdullah Cevdet tarafından Osmanlıcaya çevrilip neşredildiği bu neşriyatın derdest toplanarak intişarının men’i gerektiği…” Bakınız;

Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, DH.MKT. 2776/68. (H-3-03-1327)

[39] Hilmi Ziya Ülken, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yayınları, 3. Baskı, Istanbul 1992, sayfa 207, dipnot 294.

[40] Niyazi Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş), Yapı Kredi Yayınları, 18. Baskı, Istanbul 2012, sayfa 412.

[41] Şerif Mardin, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, Iletişim Yayınları, 5. Baskı, Istanbul 1994, sayfa 239-240.

[42] Tarık Zafer Tunaya, Ikinci Meşrutiyet’in ilanı 1908, Örgün Yayınevi, Istanbul 2008, sayfa 73.

[43] Celal Nuri, Hatemü’l-Enbiya, Istanbul 1332, sayfa 224 ve Abdullah Cevdet, Funun ve Felsefe, Istanbul 1912, sayfa 156’dan nakleden; Ahmet Ishak Demir, Cumhuriyet Dönemi Aydınlarının Islam’a Bakışı, Ensar Neşriyat, Istanbul 2004, sayfa 104-105.

[44] Kılıçzade Hakkı, “Azadamard Gazetesi Ser Muharrirliğine”, Içtihad, sayı 70, 4 Temmuz 1329, sayfa 1539.

[45] Gustav Le Bon’dan naklen; Celal Nuri, Hatemü’l-Enbiya, Istanbul 1332, sayfa 86.

[46] Celal Nuri, Hatemü’l-Enbiya, Istanbul 1332, sayfa 69’dan nakleden; Ahmet Ishak Demir, Cumhuriyet Dönemi Aydınlarının Islam’a Bakışı, Ensar Neşriyat, Istanbul 2004, sayfa 113.

[47] Abdullah Cevdet, Funun ve Felsefe, Istanbul 1912, sayfa 156’dan nakleden; Ahmet Ishak Demir, Cumhuriyet Dönemi Aydınlarının Islam’a Bakışı, Ensar Neşriyat, Istanbul 2004, sayfa 113.

[48] Kılıçzade Hakkı, “Hatemü’l-Enbiya ve Celal Nuri Bey”, Hürriyet-i Fikriyye, sayı 8, 27 Mart 1330, sayfa 5’den nakleden; Ahmet Ishak Demir, Cumhuriyet Dönemi Aydınlarının Islam’a Bakışı, Ensar Neşriyat, Istanbul 2004, sayfa 114.

[49] Içtihad dergisinin 89 sayılı nüshasından nakleden; Bernard Lewis, Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Tercüme eden: Prof. Dr. Metin Kıratlı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, 5. Baskı, Ankara 1993, (Birinci Baskı 1970), sayfa 235.

[50] Celal Nuri, Türk Inkılabı, Ahmed Kamil Matbaası, Istanbul 1926, sayfa 86.

[51] Hasan Gümüşoğlu, Modernizm’in Inanç Hayatına Etkileri ve Jön Türklük, Kayıhan Yayınları, Istanbul 2012, sayfa 139.

[52] Halil Inalcık, Atatürk ve Demokratik Türkiye, Kırmızı Yayınları, 5. Baskı, Istanbul 2016, sayfa 58-60.

[53] Ali Birinci, Tarih Uğrunda / Matbuat Aleminde Birkaç Adım, Dergah Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2017, sayfa 69-70, 126-127.

[54] Ercüment Kuran, Türk Islam Kültürüne Dair, Ocak Yayınları, Ankara 2000, sayfa 141.

Creel’in çalışması için bakınız; Frank W. Creel, “Abdullah Cevdet: A Father of Kemalism” Journal of Turkish Studies, cild 4, (1980), sayfa 9-26.

[55] Mustafa Gündüz, Osmanlı Mirası Cumhuriyet’in Inşası / Modernleşme, Eğitim, Kültür ve Aydınlar, Lotus Yayınevi, Ankara 2010, sayfa 69. Prof. Gündüz eserinde kaynak vermez fakat Abdullah Cevdet’in Tevhid-i Tedrisat ile ilgili yazısının kaynağı şudur: Abdullah Cevdet, “Kıvam-ı Akvam”, Içtihad, sayı 90-91, 23 Kanun-i sani 1329, sayfa 2016-2021.

[56] Şerif Mardin, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, Iletişim Yayınları, 5. Baskı, Istanbul 1994, sayfa 228.

[57] Bernard Lewis, Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Tercüme eden Prof. Dr. Metin Kıratlı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, 5. Baskı, Ankara 1993, (Birinci Baskı 1970), sayfa 267.

[58] Ibrahim Temo, Atatürkü N’için Severim?, 1937, sayfa 8’den nakleden; M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, Istanbul 1981, sayfa 387.

[59] M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, Istanbul 1981, sayfa 341.

[60] Abdullah Cevdet, “Kılıçzade Hakkı Bey Biraderimize Açık Cevap”, Içtihad, no. 183, 1 Temmuz 1925, sayfa 3640.

[61] Şerafettin Turan, Kendine Özgü Bir Yaşam ve Kişilik M. Kemal Atatürk, Bilgi Yayınevi, 3. Baskı, Ankara 2017, sayfa 78-79.

[62] Kılıçzade Hakkı, “Pek Uyanık Bir Uyku”, Içtihad, no.55, 21 Şubat 1328, sayfa 1226-1228; Içtihad, no. 57, 7 Mart 1329, sayfa 1261-1264.

“Plan Kılıçzade Hakkı Bey tarafından yapılmış ve Kılıçzade Hakkı, Itikadat-ı Batılaya ilan-ı Harb, Ikbal Kütübhanesi, Dersaadet 1332, sayfa 62-82 arasında sansürce yapılan değişiklikler dışında ‘Içtihad’da yayınlandığı şekilde neşredilmiştir. Planın düşüncelerindeki benzerlikler nedeniyle genellikle Abdullah Cevdet’e atfedildiği görülmektedir.” Bakınız; M. Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, Istanbul 1981, sayfa 367, 375. Peyami Safa kitabında bu listeyi, “Garpçıların (Batıcıların) Programı” başlığı altında verir. Bakınız; Peyami Safa, Türk Inkılabına Bakışlar, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010, sayfa 39-42.

[63] M. Kemal Atatürk, Nutuk, cild 2, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, Milli Eğitim Basımevi, 9. Baskı, Istanbul 1969, sayfa 715-716.

Atatürk’ün Bütün Eserleri, cild 14, (1922-1923), Kaynak Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2007, sayfa 288. “Suphi Nuri Bey: ‘Efendim, alkollü içkilere müsaade edilirse, hazineye on sekiz milyon lira kadar gelir tahmin ediyorlar. Bu hususta ne düşünülüyor?” Ancak M. Kemal suali geçiştirmiştir. Bakınız; Atatürk’ün Bütün Eserleri, cild 14, (1922-1923), Kaynak Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2007, sayfa 275.

[64] Vakit Gazetesi, 20 Haziran 1928.

[65] Osman Ergin, Türk Maarif Tarihi, cild 5, Eser Matbaası, Istanbul 1977, sayfa 1958-1964.

[66] Haldun Özen, “Baltacıoğlu’nun ‘Hayatım’ Adlı Tefrikası Hakkında Ek Bilgiler”, Kebikeç Dergisi, Yıl 5, Sayı 9, 2000, sayfa 12.

.