Ana Sayfa
Alt Sayfa
MÜSLÜMAN NASIL OLUR
LİNKLER
İletişim
ANA BABA HAKKI
ANA BABA HAKKI-BALLI
ESB EVLAT HAKKI
FAYDALI SİTELER
KÜTÜPHANE
KUTSAL EMANETLER
NEDEN MÜSLÜMAN OLDULAR
DİİNİMİZİSLAM.COM RADYO
ESHABIN HEPSİ MÜÇDEHİDDİR
VAHDETİ VUCUD VE ARABİ
vahdeti vucud
MÜZİK AFETİ
MÜZİKSİZ İLAHİLER
DUALARLA AÇILAN MECLİS
HAK DİN İSLAM
FETRET EHLİ
TEMKİN VAKTİ
TÜRK-İSLAM ÜLKÜSÜ
S.AHMET ARVASİ
DİNDE ŞAHSİ GÖRÜŞ OLMAZ
SESLİ DİNLE
HAKİKAT KİTAPEVİ KİTAPLARI
TAM İLMİHAL
MEKTUBAT
FAİDELİ BİLGİLER
HAK SÖZÜN VESİKALARI
İSLAM AHLAKI
HERKESE LAZIM OLAN İMAN
ESHABI KİRAM*
KIYAMET AHİRET
KIYMETSİZ YAZILAR
CEVAP VEREMEDİ
İNG.CASUS İTİRAF
NAMAZ KİTABI
ŞEVAHİDİ NÜBÜVVE
MENAKIBI ÇİHARI GÜZİN
EVLİYALAR ANS.TEK
PADİŞAH ANNELERİ
ÖRENBAY
KAR HADDİ
C AHMET AKIŞIK
===SOHBETLER===
SOHBETİN ÖNEMİ
M.A.D SOHBET 2001
M.A.D SOHBET 2002
M.A.D SOHBET 2003
M.A.D SOHBET 2004
M.A.D SOHBET 2005
M.A.D.SOHBET 2006
M.A.D.SOHBET 2007
M.A.D.SOHBET 2008
M.A.D.SOHBET 2009
M.A.D.SOHBET 2010
M.A.D.SOHBET 2011
M.A.D.SOHBET 2012
M.A.D.SOHBET 2013
M.A.D.SOHBET 2014
SOHBET 2015
ünlü sohbet 2004-06
ünlü sohbet 2007-09
ünlü sohbet 2010-11
ünlü sohbet 2012-13
ünlü sohbet 2014-15
ÜNLÜ SOHBET 2015
ÜNLÜ SOHBET 2016
ÜNLÜ SOHBET 2017*
ÜNLÜ SOHBET 2018
ÜNLÜ SOHBET 2019
ÜNLÜ SOHBET 2020
ÜNLÜ SOHBET 2021
ÜNLÜ SOHBET 2022
ÜNLÜ SOHBET 2023
ÜNLÜ SOHBET 2024
O ÜNLÜ ÖZEL
6..--
6--
55
20**
2005
2006
2008
2009
2011
305
HİKMET EHLİ ZATLAR
YOLUMUZU AYDINLATANLAR VİDEO
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2001
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2002*
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2003*
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2004
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2005
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2006
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2007
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2008
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2009
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2010
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 11
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2012
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2013
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2014
YOLUMUZ AYDIN 2015
YOLUMUZ AYDIN 2016
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 17
YOLUMUZ AYDINL 2018
YOLUMUZ AYDIN 2019
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2020
YOLUMUZU AYDIN 2021
YOLUMUZU AYDIN 2022
YOLUMUZU AYDIN 2023
YOLUMUZ AYDIN 2024
video-sş barkçın
9.
VEHBİ TÜLEK GENEL
VEHBİ TÜLEK 2005
VEHBİ TÜLEK 2006
VEHBİ TÜLEK 2007
VEHBİ TÜLEK 2008
VEHBİ TÜLEK 2009
VEHBİ TÜLEK 2010
VEHBİ TÜLEK 2011
VEHBİ TÜLEK 2012
VEHBİ TÜLEK 2013
VEHBİ TÜLEK 2014
VEHBİ TÜLEK 2015
VEHBİ TÜLEK 2016
VEHBİ TÜLEK 2017
VEHBİ TÜLEK 2018
VEHBİ TÜLEK 2019
VEHBİ TÜLEK 2020
VEHBİ TÜLEK 2021
VEHBİ TÜLEK 2022
VEHBİ TÜLEK 2023
VEHBİ TÜLEK 2024
VT-OSMANLI
ET
M.ORUÇ 1994
M.ORUÇ 1995
M.ORUÇ 1996
M.ORUÇ 1997
M.ORUÇ 1998
M ORUÇ GB-1999
M ORUÇ GB 2000
M ORUÇ GB 2001
M ORUÇ GB 2002
M ORUÇ GB 2003
M ORUÇ GB 2004-05
G.BAHÇESİ 2006-07
G.BAHÇESİ 2008-10
M ORUÇ H SÖZLER
M ORUÇ HİKMETLER
M ORUÇ İMAN-EVLİLİK
M ORUÇ-İ AHLAKI
M ORUÇ-MEKTUBAT
D.DİYALOĞ M ORUÇ
N-
SALİM KÖKLÜ g
SALİM KÖKLÜ 1
SALİM KÖKLÜ 23
ÖZ
M.SAİD ARVAS 1
M.SAİD.ARVAS 2
.M.SAİD ARVAS 3
336
R AYVALLI GENEL
R.AYVALLI 11-12.
R AYVALLI 13-15
R.AYVALLI 15-16
R AYVALLI 17-18
R AYVALLI 19-20
R AYVALLI 21-24.
AA*
C AHMET AKIŞIK G
C AHMET AKIŞIK*
1**
HY-ESHABI KİRAM
HY-İMAN
HY-BESMELESİZ GENÇLİK
HY-EHLİSÜNNETYOLU
HY İNG.İSLAM DÜŞM
HY GENEL
HY-OSMANLI
HASAN YAVAŞ 15-16
HASAN YAVAŞ 17-21
HASAN YAVAŞ 22-24
306
AHMET DEMİRB 11-13
AHMET DEMİRB 14-15
AHMET DMİRBŞ 16-17
A DEMİRBAŞ 18-19
A DEMİRBAŞ 20-21
A DEMİRBAŞ 22-24
M-
5 A
H 1.ASIR ALİMLERİ-
H 2 ASIR ALİMLER *
H 3.ASIR ALİMLER*
H 4 ASIR ALİMLER-
H 5 ASIR ALİMLER**
H 6 ASIR ALİMLER
H 7 ASIR ALİMLER
H 8. ASIR ALİMLER
H 9. ASIR ALİMLERİ
H 10.ASIR ALİMLER
H 11.ASIR ALİMLERİ
H 12.ASIR ALİMLER
H 13 ASIR ALİMLERİ
ALİMLER ÖZEL 1
EVLİYALAR 1
EVLİYALAR 2
EVLİYALAR 3
H 5
===1.BÖLÜM===
EMRİ MAĞRUF
E-MAĞRUF-SÜNNETULLAH
FİTNE
CİHAD
CİHAD*F
CİHAD-R.MUHTAR
CİHAD-ENFALDE
CİHAD YKS
CİHAD-FECR
CİHAD-FİRASET
22-*
İSLAMİYET NEDİR
İSLAM NAKİL DİNİDİR
DİNİMİZİ DOĞRU BİLMEK
DİİNİMİZİN ÖZELLİKLERİ
AKLIN DİNDEKİ YERİ
AKLIN DİNDEKİ YERİ 2
AKIL-FECRNET
FELSEFE NEDİR
İLK İNSAN VAHŞİ DEĞİLDİ
HZ.İBRAHİMİN BABASI
HZ ADEM İLK PEYGAMBER
HIRSTIYANLIK 1
HIRISTIYANLIK 2
YAHUDİLİK
SEBATAYİZM
KEŞF
VEHBİ İLİM-İLHAM-
EHLİ KİTAP
EHLİ SÜNNET ...
EHLİ SÜNNET İ.HAKKI
*GIPTA EDİLENLER
222*
==2.BÖLÜM===
İLMİN ÖNEMİ 1
İLMİN ÖNEMİ 2
İLİM-R.AYVALLI
İLİM-İLİMSAATİ
İLİM-İHVANLAR
ALİMİN ÖNEMİ
ALİMİN KÖTÜSÜ
İSLAM İLERLEMEYİ EMREDER
DİNİMİZ VE FEN
İSLAM VE BİLİM
OSMANLIDA BİLİM
MÜSLÜM. GERİ KALIŞI
MATBAA GEÇ GELMEDİ
MÜSLÜMAN İLİM ÖNCÜLERİ
HER KİTAP OKUNMAZ
İSLAM MEDENİYETİ
VAKIF KÜLTÜRÜ
B.OSM.TARİHİ
B.OSM TARİHİ 2
ANSİKLÖPEDİLER
EVLİYALAR ANSİKLÖPEDİSİ
REHBER ANSİKLÖPEDİSİ
İSLAM TARİİHİ ANSİKLÖPEDİSİ
OSMANLI TARİHİ ANS.
33
===3.BÖLÜM===
İMAN NEDİR 1
iman nedir 2
HİDAYET
İTİKAT-M ORUÇ
İTİKAT CÜBBELİ
İMAN-FİRASETNET
TEVHİD-KELAM-FİRASET
KOCAKARI İMANI
MİRAC-AKLIN BİTTİĞİ YER
KELİMEİ TEVHİD
TEVHİD-HAZNEVİ
ESMA ÜL HÜSNA
-ALLAHA İMAN
ALLAHIN SIFATLARI
ALLAHI TANI-İLİM SAATİ
ALLAHIN YARATMASI
ALLAHA GÜVEN VE ISPAT
ALLAH SEVGİSİ
ALLAH SEVGİSİ-ŞİİR
ALLAH KORKUSU
ALLAH VE ADALET
ALLAHA ULAŞMAYI DİLEMEK
ALLAH GAYBI BİLİR BİLDİİRİR
A*.
HUBBU FİLLAH
-MELEKLERE İMAN
ŞEYTAN
KİTAPLARA İMAN
AHİRETE İMAN
AHİRETE İMAN*
AHİRET-İLMEDAVET
AHİRET-FİRASETNET
KABİR AZABI -ÖLÜM
KABİR ZİYARETİ
KABİR-İSLAMKALESİ
CENNET ŞU AN VAR
CENNET-CEHENNEM
CENNET-CEHENNEM 2
CENNET-FİRASET
CENNET-İLİMSAATİ
CENNET-FECR
CEHENNEM-FECR
CENNET-CEH-BİRİZBİZ
A.
KIYAMET ALAMETLERİ
KIYAMET ALAMETLERİ 2
K.ALEMETLERİ-ERRAHMAN
KIYAMET GÜNÜ
KIYAMET-FİRASET
KIYAMET-DERVİŞAN
KIYAMET ALAMETLERİ*
A...
HZ.İSA GELECEK 1A
HZ İSA GELECEK 1B
HZ İSA GELECEK 2
HZ İSA GELECEK 3
HZ MEHDİ GELECEK
HZ MEHDİ GELECEK 2
HZ.MEHDİ-TEBYANNET
MEHDİLİK KONUSU
MEHDİ TASLAKLARINA
DECCAL GELECEK
KAZA KADERE İMAN
KAZAYA RIZA
KADER-YÜMİT
KADER SAPIKLARI
KÜFR HALLERİ
ŞİRK VE KÜFR SÖZLER
ŞİRK-KÜFR SÖZLER 2
ŞEHİD OLMAK
GÜNAHKARIN DURUMU*
KELAM TARİHİ
CİNLER
RUH
MÜÇDEHİD OLMA ŞARTI
İTİKAT-NESEFİ
AKAİD-TAHAVİ
İTİKAT-SADAKAT
AKAİD-ENFALDE
AKAİD-HAKŞAİRİ.C
AKİDE-HALİS ECE
AKAİD-İSMAİLAĞA
AKAİD İHVAN
AKAİD-İHVAN-1*
AKAİD-İHVAN 2
AKAİD-BİRİZ BİZ
AKAİD-İLME DAVET
AKAİD-SÜNNETULLAH
AKAİD-guraba*
AKAİD-A KALKAN
AkAİD-İSLAMHAYAT
AKAİD-FİRASET
AKAİD-İNCE.M
NEZİH İTİKAT-İNCE M
İTİKAT-ES KALESİ
AKAİD-HAZNEVİ
TAFTAZANİ KELAM
AKAİD.İLİMİRFAN-
AMENTÜ-MEDİNE
ALLAHIN GÖRÜLMESİ
site-iman
4444
===4.BÖLÜM===
PEYGAMBERLERE İMAN
PEYGAMBERLERİN HAYATI
PEYGAMBERİMİZ
PEYGAMBRİMİZ 2
KAİNATIN EFENDİSİ 1
KAİNATIN EFENDİSİ 2
KAİNATIN EFENDİSİ 3
KAİNATIN EFENDİSİ 4
SEVGİLİ PEYGAMBERİM
PEYGAMBER HASLETLERİ
peygamberim 2
peygamberim 3
PEYG.TARİHİ-BALLI
RESULULLAHIN ÇOK EVLENMESİ
PEYGAMBERİN MUCİZELERİ
PEYGAMBERİMİZ HZ. MEHDİYİ ANLATIYOR
PEYGAMBERİMİİZİN HAYATI 1
PEYG.HAYATI SESLİ
peygamberimiz SES 2
PEYGAMBERİMİZE İFTİRA
hz.muhammed ont 1
hz.muhammad ont 2
rahmet peygamberi o.n.t
nebiler o.n.t.2
nebiler o.n.t.
HADİSİ ŞERİFLER
İSLAMIN DOĞUŞU
MEVLİD
M.MUSTAFA.C
KAİNATIN EFENDİSİ demek
HİCRET
KUTLU DOĞUM ALDATMACASI
NEBİİHAYAT-İHVANLAR
NEBİHAYAT-İİMREHBERİ
ZÜLKARNEYN ALEYH.
SİYERİ NEBİ-SADAKAT
NEBİ HAYAT-HALVETİ
NEBİMİZ-TAHAVİ
NEBİ-R AYVALLI
K.E.salih SURUÇ 1
K.E.salih SURUÇ 2
peygamber ahlakı -hakşairi
peygamberimiz-m.paksu
siyer
SİYER-MEDİNE
NEBİ-YÜMİT
HZ.AYŞE ANNEMİZİN YAŞI
PEYG TARİHİ- İLİMSAATİ*
ŞİİRLER
PEYGAMBERLER TARİHİ
555
===5.BÖLÜM===
KURAN OKU ÖĞREN
KURAN MUCİZESİ
kuran mucizeleri 2*
kuran mucizeleri-hakşaiiri
kuran mucizeleri 3
K.MUCİZE-DAMLALAR
KURAN -İLMEDAVET
ATEİST DİYORKİ 1
ATEİST diyorki 2
ATEİZM ELEŞTİRİSİ
ATEİSTLERE
SURELERİN FAZİLETİ
TA KENDİSİ - AYETİ
YALNIZ KURAN DİYENLER
K. RESULULLAH AÇIKLADI
MEAL-TEFSİR OKUMAK
KURANIN ÖZELLİKLERİ
kuranın özellikleri 2
KURAN bilgileri
KURAN BİLİM-ballı
KURANI HERKES ANLAYABİLİRMİ?
İLK MEAL BASIMI
MEAL OKUMAK-T
MEAL OKUMAK -G
M.Ş.EYGİ-MEAL
KURAN KİME İNDİ
KURAN VE TERCÜME
KURANDA MECAZLAR
kuranda tarih
KURAN-SORULAR
MEALCİLERE REDDİYE 1
MEAL SAVUNMALARI
KURAN İSLAMI SAFSATASI
KURAN -şenocak*
K.FAZİLETİ-SEVDEDE
K.BİLİM-SEVDEDE
K.BİLİM-DAMLALAR
K.BİLİM-İLME DAVET
KURAN-ENFALDE
YASİNİ ŞERİF
HAŞR-KURAN
YÜMİT-KURAN
MODERNİZM
İSL.DÜŞÜNCESİ DEMEK
KURAN-MEDİNEVEB
TEFSİR USULÜ
KURANA ABDETSİZ DOKUNULMAZ
***---
===6.BÖLÜM===
EHLİ SÜNNET İTİKADI 1
EHLİ SÜNNET 2
EHLİ SÜNNET İTİKADI 3
EHLİ SÜNNET-MEDİNEVEB
E-SÜNNET-SÜNNETULLAH
E.SÜNNET-FİRASET
E-SÜNNET-SEVDEDE
SÜNNET NEDİR
SÜNNETDE DELİLDİR
sünnetde delildir 2
sünnetde delildir 3
SÜNNET DELİLDİR-İSL.KALESİ
SÜNNET-sadabat
EHLİ SÜNNET-ihvan
7---
777*
==7.BÖLÜM==
BİDAT NEDİR
BİDAT-GURABA
KUT DOĞUM BİDATİ
DİNDE REFORM 1
DİNDE REFORM M.O 2
DİYANET RFORM 3
DİYANET REFORM 2
REFORMCULARA ALDANMA
TASAVVUF SİFİL
DİYALOĞ TUZAĞI
D.DİYALOĞ 1
D.DİYALOĞ 2
EYGİ-DİYALOĞ
DOĞRUYU BULMAK
DİN ADAMI BÖLÜCÜ OLMAZ
HOPARLÖR BİDATI
ATASÖZLERİNİ DOĞRU ANLA
19 CULUK
DİNİ TABİRLERİ BOZMAK
DİYALOĞ-ihvanlar-
M FELSEFE
S---
888
===8.BÖLÜM===-
EHLİ BEYT
ESHAB
ESHABI KİRAM
ESHABI KİRAM *
ESHABIN HAYATLARI
ESHAB-İHVANLAR
ESHAB-BİRİZ BİZ
HZ.EBUBEKİİR-FEDEK
HZ.MUAVİYE
HZ ALİ İNCE SÖZLERİ
MÜSLÜMANLARIN İKİ GÖZBEBEĞİ
EBU HUREYRE R.A.
İSLAMDA İLK FİTNE
HANIM SAHABİLER
NEVRUZ YALANI
HARİCİLER
HARİCİ-HAZNEVİ
ÖMER BİN ABDÜLAZİZ
GADİRİ HUM OLAYI
EBU ZER HZ.
999-
===9*.BÖLÜM===
VEHHABİYE REDDİYE ALİM
YOBAZ VE GENÇLİK
VEHHABİYE REDDİYE
VEHHABİLİK
VEHHABİLER HIRISTIYAN GİBİ İNANIYOR
VEHHABİLİĞE EHLİ SÜNNETİN CEVABI
VEHHABİLİĞİN BAŞLANGICI
VEHH- CEVAP-SADAKAT
VEHHABİ-İHVANLAR
vehhabi red-ihvan
VEHHABİ-İSL.KALESİ
TEVESSÜL-İSL-KALESİ
İBNİ SEBECİLİK
SELEFİLİK
GÜNAH İŞLEYEN KAFİR OLMAZ
RUH ÖLMEZ ÖLÜ İŞİTİR
ŞEFAAT VARDIR 1
şefat vardır 2
şefaat var 3
RESULULLAHI ÖĞMEK
KABİR ZİYERETİ
TÜRBE CAİZ
İNG.CASUSUNUN İTİRAFI
KANDİLLER UYDURMA DEĞİLDİR
MUCİZE KERAMET
MUCİZE KERAMET 2
mucize keramet 3
SEBEBPLERE YAPIŞMAK EMİRDİR
İNTİHAR ETMEK
HACILARA VERİLEN KİTAPLAR
TEVESSÜL-VESİLE
VESİLE-NAKŞNET
VESİLE-A.KALKAN
TEVESSÜL-İHVANLAR
KANDİL-İLİM SAATİ
RE ENKARNASYON YOK
BOZUK DİNLER
RECM VARDIR
DİNDE ZORLAMA YOK
MEZHEBE UYAN KAFİR DEĞİL
SAPITANLAR TR GG
ŞİRK NEDİR
BÖLÜCÜYE ALDANMA
EVLİYADAN YARDIM
KABİR-ÖLÜ-İSL.KALESİ
ŞEFAAT-İSL.KALESİ
İSTİĞASE-İSL.KALEİ
ŞİAYA CEVAP
ŞİAYA CEVAP-TAHAVİ
ŞİA-HAZNEVİ
ÖLÜLER İŞİTİR
ALİ ŞERİATİ
abduh
GASPIRALI İSMAİL
istiğase-darusselam
460
459
==10.BÖLÜM==
==REDDİYELER==
REDDİYELER
mezhepsizlere cevap
REDDİYELER-ihvan
SAPIKLARA REDDİYE
SABATAYCILIK
İBNİ TEYMİYYE-İHVAN
ŞİA-İHVANLAR
S.N.1
ZAMANİ
SN REDDİYE
SN3
İSLAMA SUKASTLER
MEZHEPSİLİK DİNSİZLİKTİR
SULTANA İSYAN
MEZHEPSİZLERİ TANI
İKBAL-ABDUH
İBNİ TÜFEYL
S.ULUDAĞ
N. YILDIZ
İBNİ TEYMİYYE
KANDEHLEVİ-KARDAVİ
İBNİ KAYYIM
SEYİD KUTUP
F.GÜLEN
BAYRAKLI-S.ATEŞ
HAMİDULAH
MEVDUDİ- CARULAH
SAPIKLIKLAR-İHVANLAR
MUSTAFA ÖZTÜRK
H.KARAMAN
***İKİ AKİF
M.İSYANOĞLU
SAPIKLAR-İHVANLAR.
A.HULİSİ ve sapıklar
REŞİT RIZA
SAPIKLAR-İNCE.M
BAYINDIR-ŞERİATİ
sapıtanlar
M.ESED
YAŞAR NURi
İSMAİL GASPIRALI
hadis inkarına cevap
tarihselcilere cevap
mealcilere cevap
İSLAM ANS.EFGANI
İ TEYMİYYE-ESK
VEHHABİYE RED-ESK
DİYALOĞ-ESK
M OKUYAN
290
999
DOST KAZANMA KİTABI
===11*.BÖLÜM===
TASAVVUF NEDİR
TASAVVUF NEDİR 2
TASAVVUFUN ÇIKIŞI
T-İLİMİRFAN
TASAVVUF-KONDERN
TASAVVUF-MEDİNE
TASAVVUF-HAZNEVİ
TASAVVUF DÜNYASI*
TASAVVUF-İNFO
TASAVVUF TAHAVİ
TASAVVUF SADABAT
TASAVUFLAMELİF-PDF
TASAVVUF-F.ATLASI
TASAVVUF-GİKEV
tasavvufi AHLAK
SOHBET-HİKAYELER
TASAVVUF-NAKŞ
TASAVVUF-DERVİŞAN*
TASAVVUF TERİMLERİ
TASAVVUF-SÜNNETULLAH
TASAVVUF BAHÇESİ
TASAVVUF-HALVETİ-
TASAVVUF-İHVANLAR
TASAVVUF-ihvan*
TASAVVUF REYHANGÜL
TASAVVUF-CANDAMLA
TASAVVUF-ŞENOCAK
TASAVVUF-HACETN.COM
TASAVVUF-SADAKAT
TASAVVUF-İSLAMHAYAT*
TASAVVUF-HALİSECE
TASAVVUF-İLİMSAATİ
TASAVVUF İHVAN
TASAVVUF-İNCE.M.
TASAVVUF-İNCE.M 2
TASAVVUF-İNCE.M.3
TASAVVUF* FİRASET
TASAVVUF-İSL.KALESİ
TASAVVUF-halveti
TASAVVUF BAHÇESİ
TASAVVUF.İHSAN
KALPLERİN KEŞFİ
TABAKATI KUBRA HŞ
yusuf hakiki-tasavvuf risalesi
YUNUS TASAVVUF
VESVESE-İ DAVET
KİBİR
TASAVVUF sorular mc
TASAVVUF BAHÇ-NFK
tasavvuf risalesi*
osmanlıda tasavvuf
somuncu baba
NAZARİYAT
121212-
1313-
==12*.BÖLÜM====
TARİKAT
TARİKATLAR VE OSMANLI
TARİKAT MELHEMLU
RABITA
RABITA-NAKŞ
RABITA-İHVANLAR
TEVEKKÜL
İNSANI KAMİL 1
İNSANI KAMİL 2
İNSANLIK ŞEREFİ
ZENGİNLİK-FAKİRLİK
FAZİLET MEDENİYETİ*
ŞEYTAN HİLELERİ 1
ŞEYTAN HİLELERİ 2
ŞEYTAN-ÖSELMİŞ
SIKINTILARIN SEBEBİ
NEFS
NEFS-REYHANG
REŞEHAT
İHLAS -NİMET
SABIR*
MESNEVİ
TAKVA*
SEVGİYE DAİR
TÖVBE*
TÖVBE-SÜNNETULLAH
TÖVBE fecir
AF-FECR
AF-İSRAF
TEFEKKÜR
GIYBET
EDEP HAYA
DÜNYA NEDİR*
ŞÜKÜR
HASET
KÖTÜ HUYLAR
GÜZEL AHLAK
AHLAK-ENFALDE
*İSLAM AHLAKI
AHLAK BİLGİLERİ
AHLAK BİLGİLERİ 2
AHLAK-İLİMREHBERİ
DİNİN RUHA ETKİSİ
kimyayı saadet-site
VESVESE
TASAVVUF-ES KALESİ
EVLİYAYI TANIMAK
ALİM VE EVLİYALAR
17-
131313-
==13* BÖLÜM==
ZİKİR
ZİKİR-NAKŞ
ZİKİR- İHVANLAR
GÜLDEN BÜLBÜLE
GÜLDEN BÜLBÜLE 2
GÜLDEN BÜLBÜLE 3
GÜLDEN BÜLBÜLE 4
TEVECCUH SOHBETİ
R.AYVALLI 2013-14
AŞK MAHFİYET
DEDE PAŞA -REYHANİ
ÖLÜM-KABİR AZABI
ÖLÜM-KABİR-BİRİZBİZ
ÖLÜM İHVANLAR
EFGANİ-ALBANİ
RUH-BİRİZBİZ
MARİFETNAME
GÜNAH-FECR
KISSADAN HİSSE
Ö.NASUHİ BİLMEZ
RİSALE-İNCE.M
TEFEKKÜR-İSLAMİHSAN
MÜSLÜMAN-ÖSELMİŞ
NEFS-İLİMİRFAN
İKTİSAT
KISSA-HİSSSE
SU
15-
141414
====14*.BÖLÜM===
İSLAM ALİMLERİ
İMAMI AZAM COM
SİLSİLEİ ALİYE
İMAMI AZAM İKİ YILI
İMAMI AZAM-İ.ŞENOCAK
İMAMI AZAMIN BÜYÜKLÜĞÜ
İMAMI AZAM-FIKIH
İMAMI AZAM HADİS
İMAMI AZAM PDF
İMAMI AZAM PDF 2
İMAMI MATURUDİ
İMAMI EŞARİ
MATURUDİ-EŞARİ
MEZHEP İMAMLARI
HADİS ALİMLERİ
HASAN HARAKANİ
BÜYÜK ALİMLER
H.HİLMİ IŞIK
ABDULKADİRİ GEYLANİ
EBU YUSUF
İBNİ MACE
BİYOĞRAFİLER
MEVLANA HZ
MEVLANA-SEMAZEN
FAHREDDİNİ RAZİ
S.ABDULHAKİM ARVASİ
MUSTAFA SABRİ HOCA
İSKİLİPLİ ATIF HOCA
ZAHİD EL KEVSERİ
DİĞER ALİMLERİMİZ
ŞAHI.B.NAKŞİBENDİ HZ
PİRİ REŞAHATI-ADAB
MİNAHI HALİDİYE
İMAMI RABBANİ HZ.
M.HALİDİ BAĞDADİ
HARİSİ MUHASİBİ
EMİR SULTAN-ŞİİR
İBNİKEMAL-BAKILANİ
M.İBNİ ARABİ
EBUSUUD-HADİMİ
AK ŞEMSEDDİN HZ
ÇANKIRI EVLİYALARI
ISLAH DE*
1515-
151515-
===15*.BÖLÜM=====
UYDURMA HADİS OLURMU
HADİS TARİHİ
HADİS ANS
HADİS USULÜ
1041 HADİS
RAMÜZ -99-70
HADİS-PDF
HADİS ARAMA
HADİS KİTAPLARI
İTTİFAK HADİSLERİ
kaynak hadisler ih
7 İMAM İTİFAK HADİSLER
uydurma sanılan hadisler
HADİS-ENFALDE
HADİS-İSLAMHAYAT
LULU MERCAN-İSLAMHAYAT
HADİS-HAKSANCAĞI
HADİS-DAMLALAR
HADİS-BALLICOM
RİYAZUS SALİHİN
S-HADİSLER-İHVANLAR
SAHHİ BUHARİ
İHYAİULUM
İMAMI GAZALİ
797
1616-
SI
===16*:BÖLÜM===
TÜRKLER VE MEZHEBİ
MEZHEPLER TARİHİ
MEZHEP. M.ORUÇ
MEZHEP DİĞER 1
MEZHEP DİĞER 2
MEZHEP-İLME DAVET
MEZHEP GENEL
MEZHEP 1
MEZHEP 2-DELİL
MEZHEP 3 LÜZUM
MEZHEP 4 MEZHEP
MEZHEP 5 NAKİL
MEZHEP 6
MEZHEP 7 TAKLİD
MEZHEP 8
MEZHEP 9 KİTAP
MEZHEP 10-TARİHSEL
MEZHEP 11 SİZLER
MEZHEP 12
MEZHEP 13
MEZHEP TAKLİDİ
MEZHEP MUHALİF
MEZHEP-DAMLALAR
MEZHEP-İLMEDAVET
MEZHEP-SEVDEDE
MEZHEP-İSL.KALESİ
1717-
80-
171717-
===17*.BÖLÜM===
BESMELE
VATAN SEVGİSİ İMANDAN
FIKIHIN ÖNEMİ
FIKIH USULÜ
FIKIH USULÜ 2
FIKIH USUL TARİHİ
EDİLEİ ŞERRİYE
İÇDİHAD
MÜÇDEHİD
müçdehid 1
İCMA-KIYAS
içdihad-KIRKINCI
SAKAL BİR TUTAMDIR
GAYRİMÜSLÜME BENZEMEK
NİYET-ARKADAŞ
EFALİ MÜKELLEFİN
FIKIH-ENFALDE
FIKIH-yusuf semmak
FIKIH-BALLI CIM
FIKIH-FİRASET
FIKIH-GURABA*
FIKIH-İHVANLAR
FIKIH USULÜ-
FIKIH-İLİMİRFAN
FIKIH-H.ECE
EMANET VE EHLİYET
EMANET VE EHLİYET *
MİRİ-MÜLK ARAZİ
MECELLE
SELAM VERMEK
fıkıh soruları
FERAİZ-İSKAT PROĞRAMI
RECM
CİN HAKKINDA
islammerkezi.com...
181818
19
1818--
===18 BÖLÜM===
KUTUBU SİTTE*
KUTUBU SİTTE İHAYAT
KUTUBU SİTTE BALLI
FETAVAİ HİNDİYYE
EBUSUUD FETVA
DURER
RUHUS-SALAT
MUCİZE-KERAMET
HAK-UKUBAT
MAKALELER-TAHAVİ
MAKALE DERYASI
310
1919**
191919**
===19 BÖLÜM===
İBADETLERİMİZ
SÜNNET YERİNE KAZA
SÜNNET YERİNE KAZA 2
ABDEST
ABDESTİN EDEPLERİ-K SİTTE-HŞ
ESB-ABDEST
ESB ADAK
ESB HOPARLÖR
ABDEST-İHVANLAR
ABDEST-BİRİZBİZ
ABDEST-SÜNNETULLAH
HAYZ-NİFAS
GÜSL-DİŞ DOLGUSU
DOLGUYA MUHALİFLER
İSTİKBALİ KIBLE
NAMAZIN ÖNEMİ
NAMAZIN KILINMASI
YOLCULUKDA NAMAZ
CUMA CEMAAT-ZUHR
SABAH NAMAZINA KALK
NAFİLE NAMAZLAR
TERAVİH-İTİKAF
NAMAZ-TAHAVİ
HASTALIKDA NAMAZ
HOPARLÖRLE NAMAZ
NAMAZDA VAKİT NİYET
NAMAZDA TADİLİ ERKAN
NAMAZ-İLİMSAATİ
NAMAZ-İHVANLAR*
NAMAZ-H.ECE
NAMAZ-ENFALDE
NAMAZ-FİRASTE
TEHARET
TEHARET-TAHAVİ
TAHARET-İHYA
TAHARET-ENFAL
TEHARET-FİRASET
SANDALYEDE NAMAZ
<
2020-
202020-
****20.BÖLÜM***
KAĞIT PARA İLE ZEKAT
ZEKAT
ZAKAT-TAHAVİ
ZEKAT-H.ECE
ZEKAT-İHVANLAR
ZEKAT-ENFALDE
ZEKAT-FİRASET
SB ZEKAT
O
ORUÇ
ORUÇ-TAHAVİ
ORUÇ-SÜNNETULLAH
ORUÇ-İHVANLAR
ORUÇ-GURABABL
ORUÇ-H.ECE
ORUÇ-FİRASET
ORUÇ-ERRAHMAN
ORUÇ-ENFALDE
RAMAZAN-FİRASET
K-
KURBAN
KURBAN-FİRASET
KURBAN-TAHAVİ
KURBAN-CANDAMLALARI
KURBAN-İHVANLAR
KURBAN-H.ECE*
ADAK
HAC-UMRE
ALIŞVERİŞ BİLGİLERİ
ALIMSATIM-HAZNEVİ
SİGARA HARAMMI
HAC-FİRASET
SARF
FAİZ-SİGORTA
FERAİZ-MİRAS
NELER YENİR
NELER KULLANILIR
TAKKE SARIK ÇARŞAF
NAZAR VARDIR
FAL-BÜYÜ
HARAC ZARURET
RESİM YAPMAK
LİAN KİTABI
212121-
21
2121
==21.BÖLÜM==
===DUA===
DUA ŞARTLARI
DUADA EL -KOMUT
365 GÜN DUA
DUA-İNCİMERCAN
DUA-İHVANLAR
DUA-REYHANG
DUA-İLİMSAATİ
DUA --SADAKAT
DUA-FECR
DUA-FİRASET
DUA-HAZNEVİ
DUA-İSLAMVEİHSAN
BAYRAM VE RAMAZAN
69
2222---
2222222
===22 BÖLÜM==
==AİLE BÖLÜMÜ==
EVLİLİK REHBERİ
KİMLERLE EVLENİLİR
EVLLİK VE AİLE NİKAH
NİKAH-İHVANLAR
TESETTÜR FARZDIR
EVLİLİK-SEVDEDE
HUZUR KAYN AİLE
AİLE-BALLICOM
KADIN-BİRİZBİZ
KADIN-SADABAT
AHVALÜ NİSA-İNCE.M
BABANIN KIZINA MEKTUBU
AİLE-FİRASET
KADIN AİLE-FİRASET
AİLE GENEL-FİRASET
YÜKSEK İSLAM AHLAKI
KADIN HAK VE HAYZ-FİRASET
AİLE-R AYVALLI
aile saadeti-ballı
AİLE-medine veb
kadının değeri
KADIN ŞAHİTLİK-MİRAS
s maraşlı genel
maraşlı hb genel
SEMA MARAŞLI DT
SEMA MARASLI 7
FATMA BARBAROS GENEL
EVLİLİK-İS HAYAT
LEKE TEMİZİĞİ
S MARAŞLI -F ATLASI
FU
nis*
202020
==23.BÖLÜM==
ÇOCUK EĞİTİMİ
ÇOCUK-FİRASET
ÇOCUK VE DİN-EVLATLIK
ÇOCUK-SADAKAT
ÇOCUK-BALLICOM
COCUK GELİŞİM
İZDİVAÇ VE MAHREMİYET
GÖRGÜ KURALLARI
İDERECİLİK BİLGİLERİ
TESETTÜR-TAHAVİ
80--
14-2
8--
===24-BÖLÜM====
EDEBİYAT KÖŞESİ
K.S.ÖREN
EDEBYAT-ENFALDE
SALİH BABA DİVANI
EDEBİYAT-H.ECE
NİYAZİ MISRİ
TÜRKÇENİN ÖNEMİ
TAM İLMİHAL ŞİİRLERİ
NECİP FAZIL ŞİİRLERİ
HÜDAİ DİVANI
DARÜL HARPTE BANKA
YT DİZİ
YT HATIRALAR
YK MTT
YK MTT 2
gö*
M***

****TARİH VE ÖNEMİ****
TARİH TANI
BATILILAŞMA İHANETİ
BİR DEVRİMİN ANATOMİSİ
TARİH OSMAN İHVAN
TARİHİ HAKİKATLER *
TARİHİ HAKİKATLER 1
TARİHİ HAKİKATLER 2
TÜRKLERİN İSLAMI KABULÜ
M*-
İS--
İSMAİL YAĞCİ*
İSMAİL YAĞCI 2001-02
İSMAİL YAĞCI 2003-04
İSMAİL YAĞCI 2005-06
İSMAİL YAĞCI 2007-09
İSMAİL YAĞCI 2010-12
601Ü
M 3
METİN ÖZER 1
METİN ÖZER 2
METİN ÖZER 3
İBRAHİM PAZAN 23
N*
M--*
A ŞİMŞİRGİL GENEL TÜM
AHMET ŞİMŞİRGİL
ŞİMŞİRGİL ESERLERİ
ŞİMŞİRGİL-İLMİ--PDF
ŞİMŞİRGİL-TARİH
PAZAR DİVANI-AŞ
CUMA DİVANI-AŞ
CUMA DİVANI 2017-18
CUMA DİVANI 2019
CUMA DİVANI 2020
CUMA DİVANI 2021-A
CUMA DİVANI 2021 B
CUMA DİVANI 2022*
CUMA DİVANI 2023
CUMA DİVANI 2024
ASR İHANETİ-ŞİMŞİRG
HZ MUHAMMED- A SİMŞİRGİL

Ş*
ZEY
==F.BOL===
F BOL PAZAR Y
FUAT BOL-CHP 1
FBOL M CHP 19-18
AKINCI CHP
CHP Yİ KONUŞ
FUAT BOL CHP 2023*
FUAT BOL-TARİH
F BOL M 19-18
F BOL 2022
F BOL 2022-2
F BOL 2022 D
FUAT BOL 2023*
fuat bol 2023 ekim
F 1
FU--
NE--
814
İH
ABDULHAMİD HAN
ABDULHAMİD DÜŞMANLIĞI
A.HAMİD-LOZAN-MUSUL
ABDULHAMİD OSM CNK
ABDULHAMİD HAN *
İSLAM TARİHİ-AŞ
İSLAM TARİH-MEDENİYET
TARİH-GENEL
TARİH SİTESİ.ORG*
TARİH VE MEDENİYET
TARİH- NUR DERGİSİ
İSLAM TARİHİ-ENFALDE
İSLAM TARİHİ- FİKİR ATLASI
TARİH-B-İSLAMCOM
TARİH İSLAM ANAHTARI
TARİH-TAHAVİ
MİMAR SİNAN
A.HAMİD NEDEN SESSİZ KALDI
TARİH -FİRASETNET
TARİH-HALİS ECE
TARİH-EMPOZE.HÜRREM
TARİH-BALLICOM
TÜRK DÜNYASI DERGİSİ
TARİH-SANALÜLKE
TARİH-İHVANLAR
TARİH-SADAKAT
TARİH-NAKŞ
TARİH-DAMLALAR
TARİHEYOLCULUK.ORG
TARİH YAZILARI
TARİH YAZILARI 2
TARİH YAZILARI 3
GEZİ NOTLARI
BİLİM TARİHİ
AB
===OSMANLI===
BİYOĞRAFİ NET
**RAMAZAN AK TARİH
R.AYVALLI-OSMANLI
OSMANLI NASIL YIKILDI
OSMANLI PADİŞAHLARI*
OSMANLIYI TANIMAK
OSMANLICANIN ÖNEMİ*
OSMANLI MEDRESELERİ
OSMANLIYA İFTİRA
OSMANLI 1*
OSMANLICA
OSMANLI 2**
OSMANLI KÜLÜBÜ*
OSMANLI-YÜMİT
OSMANLILAR.GEN.TR
BÜYÜK OSMANLI TARİHİ
OSMANLI HİKAYELERİ
OSMANLI HANEDANI
OSMANLI-ENFALDE
OSMANLI-HAKSANCAĞI
HZ OSMANIN ŞEHİD EDİLMESİ
OSMANLIDA İMAMLIK
OSMANLI İLİM-ENFAL
OSMANLI MEDENİYETİ-ENFAL
OSMANLICA SÖZLÜK
OSMANLI-enfal
SAKLI OSMANLI
İ.ANS BATILILAŞMA
BATININ İSLAMA BAKIŞI 1
ENDÜLÜSÜN FETHİ
SELÇUKLU TARİH
TARİH ENSTİTÜSÜ DER
TİMUR HAN
ARAP İHANETİ YALANI*
İSTANBUL VE FETİH
94 YILLIK TARTIŞMA
ARAPCA-İHVAN
DURSUN GÜRLEK GENEL
çanakkale-taha uğurlu
FAHREDDİN PAŞA
BATININ OYUNLARI
ALİ KEMAL TORUNU
GÜN TARİHİ
TÜRKTARİHİM.C

Hİ-
HİLMİ DEMİR GENEL
HİLMİ DEMİR 1
HİLMİ DEMİR 21-18
HALİL ÖNÜR
Y.BÜLENT BAKİLER
o.k
KEMAL KAYRA 21-23
KEMAL KAYRA 24
E.
E B EKİNCİ ŞAHS
EB EKİNCİ GEN
EB EKİNCİ GENEL YENİ
E.B.EKİNCİ 2008-
E.B.EKİNCİ 2009
E.B.EKİNCİ 2010
E.B.EKİNCİ 2011
E.B.EKİNCİ 2012
E.B.EKİNCİ 2013
E.B.EKİNCİ 2014
E.B.EKİNCİ 2015
E.B.EKİNCİ 2016
E.B.EKİNCİ 2017
E.B.EKİNCİ 2018
E.B.EKİNCİ 2019
E.B.EKİNCİ 2021
E.B.EKİNCİ 2022
E.B.EKİNCİ 2023
E B EKİNCİ 2024
KU--
TG-M.FATİH ORUÇ
M.N. ÖZFATURA GENEL TÜM
MN.ÖZFATURA-CHP
M.N.ÖZFATURA 2001
MNÖFATURA-OSMANLI
MNÖFATURA-TÜRKLER
MNÖ.FATURA-DİYALOĞ
MNÖ FATURA-TEFEKKÜR
MN ÖFATURA-SU
MN ÖFATURA-MADEN
MN.ÖFATURA-ERMENİ
M.M.ÖZF-2016
MN ÖZFATURA -GENÇLER
İ.ÖZFATURA 2014
İRFAN ÖZFATURA 2
İRFAN ÖZFATURA 3
İRFAN ÖZFATURA GENEL
S--
299
AKINCI 1
AKINCI 2
ÖMER N YILMAZ 1
İBRAHİM YAVUZ
ALTINBAŞ A
UFUK COSKUN 1
UFUK COŞKUN 2
KENAN ALPAY
sabri gültekin
misafir yazar
Y*
M YÜKSEL-GENEL
M.YÜKSEL 2013
M.YÜKSEL 2014
M.YÜKSEL 2015-
M.YÜKSEL 2016
KÜ-
KEMAL SUNAL FİLMLERİ ZARARLARI
TG-*KAZIM K.YÜCEL
TG-HASAN ULU
TG-HAKKI ASLAN
NASIL BATTI RILDI
NİMETULLAH
VAHDET YAZAR
AH**
Y-
FE
YUSUF KAPLAN-TIME
Y KAPLAN 2007-8
Y KAPLAN 2009-10
Y KAPLAN 2011-12
Y KAPLAN 2013-14
Y KAPLAN 15-16
Y KAPLAN 2017
YUSUF KAPLAN 2018
YUSUF KAPLAN 2019
YUSUF KAPLAN 2020
YUSUF KAPLAN 2021
YUSUF KAPLAN 2022
YUSUF KAPLAN 2023
YUSUF KAPLAN 2024
Y**
Y.BAHADIROĞLU 2012
YAVUZ BAHADIR 2013
YAVUZ BAHADIR 2014
YAVUZ BAHADIR 2015
YAVUZ BAHADIR-2016 A
YAVUZ BAHADIR-2017 A
YAVUZ BAHADIROĞLU 2017 A
Y.B.TIME TÜRK VE 2016 B
CE
22*
BELGELERGERÇEK TARİH GENEL
B.GERÇEKTARİH.C-1
B.GERÇEKTARİH.C 2
B.GERÇEKTARİH.C 3
BGERÇEKTARİH C 4
B.GERÇEKTARİH.C 5
B GERÇELTARİH C.6
B GERÇEKTARİH C.7
BG KONUŞUYOR
B G TARİH 1
B G TARİH 2
B G TARİH-DİYANET
BG T-HAFIZ
BGT VAHDETİN
BGT ŞALCI B
BGT CHP EKO
BGT KADIN
İNG DERVİŞ
ALİ ŞÜKRÜ CİNAYETİ
607
604
M.Ş.EYGİ 2005
M.Ş--EYGİ 16
M.Ş.EYGİ 19
M.Ş.EYGİ YD GENEL
4-2
M ***
M.ARMAĞAN 1997
M ARMAĞAN 2010
M ARMAĞAN 2011
M.ARMAĞAN 2012
M ARMAĞAN 2013
M.ARMAĞAN 2014
M.ARMAĞAN 2015
M ARMA 15-16 KİŞİ
M.ARMAĞAN Y-16
M.ARMAĞAN YŞ-17
M ARMA 2016 DT
M ARMA 2017-18 K
M ARMA 2021 MÜZEK
M ARMAĞAN-2022 AK
M ARMAĞAN 23- AKİT
M ARMAĞ İTTİFAK
EC
M *A
RAHİM ER GENEL
RAHİM ER 2014
RAHİM ER 2015
RAHİM ER 2016
RAHİM ER 2017
RAHİM ER 2018
RAHİM ER 2019
RAHİM ER 2020
RAHİM ER 21-22
RAHİM ER 2023
RAHİM ER 2024
RAHİ
324
EA
E.AFYONCU 2010
E. AFYONCU 2016
E AFYONCU 2017
E23 GENEL
NERDE KALDIK E A
HİSAR 23
HİSAR 22-20
HİSAR 20-19
293
FU-
TURGAY GÜLER SESLİ
FUAT UĞUR
KADİR MISIROĞLU
NUREDDİN TAŞKESEN
KÜBRA DEĞİRMEN
MEHMET CAN
MEHMET KUMAŞ
MESİH-Ş SİMAVİ
A.DOĞAN İLBAY
B ACUN
MUSTAFA UZUN*
AF ARI-ALİ ERYIL
Ö SAPSAĞLAM*
ALTAN ÇETİN*
F SARRAFOĞLU
R AKBAY
ISLAHDE-PDF
322
333
MEKTEBİDERVİŞ
MD-KUDÜS
MD-ZALİMLER 1
MD-ZALİMLER 2
MD-A GEYLANİ
MD-FUTUHULGAYB
MD ŞEFAAT HAKTIR
MD İMAMLARIMIZ
MD H İMAMLARI
MD REDDİYE
MD AŞEREİ MÜBEŞER
MD NEFS VE ŞEYTAN
MD TAS VE TAR
MD MÜRŞİD
MD A SİLSİLE
MD İZ BIRAKANLAR
MD İZ BIRAKANLAR 2
MD İZ BIRAKANLAR 3
MD İZ BIRAKALAR 4
MD KÜTÜBÜ SİTTE 1
MD KÜTÜBÜ SİTTE 2
MD KÜTÜBÜ SİTTE 3
MD KÜTÜBÜ SİTTE 4
MD KÜTÜBÜ SİTTE 5
MD KÜTÜBÜ SİTTE 6
MD KÜTÜBÜ SİTTE 7
MD KÜTÜBÜ SİTTE 8
MD KÜTÜBÜ SİTTE 9
MD KÜTÜBÜ SİTTE 10
MD KÜTÜBÜ SİTTE 11
MD KÜTÜBÜ SİTTE 12
MD KÜTÜBÜ SİTTE 13
MD KÜTÜBÜ SİTTE 14
MD KÜTÜBÜ SİTTE 15
MD KÜTÜBÜ SİTTE 16
MD KÜTÜBÜ SİTTE 17
MD KÜTÜBÜ SİTTE 18
317
292
252
329
ANAYASA
KÜLLİYAT-COŞAN
İNTERNET HUKUKU
arapçanın önemi
SSK KANUN
MEB KANUN
MEMURLAR KANUNU
DARULHARP
SADAKAT.NET
SAHİHİ BUHARİ NAMAZ
SAHİHİ BUHARİ
İ.ŞENOCAK-GENEL*
NECATİ AKSU NET
SABRİTANDAOĞAN
İSLAM KÜLTÜR.COM
YAZAROKU ESK
KIRKINCI.COM
ERRAHMAN DE
-ENFAL kavram
enfal 1
kavramlar
ARAPÇA ÖĞREN
YEZİDİLİK
BİLGELİK ÖYKÜLERİ
LÜGAT-BALLI
320
297
298
296
SAĞLIK ÖĞÜTLERİ
SAĞLIK 1
SAĞLIK 2
SAĞLIK 3 KAZA
SAĞLIK 4
BASARI SIRLARI
BESLENME
BİTKİ TEDAVİ-FİRASET
CEMAL ABİ İLE DEMİR GİBİ
ŞİFALI BİTKİLER
prostata çözüm
BİYOLOJİ SÖZLÜĞÜ
erdal yeşilada-SAĞLIK
294
316
304
DİYANET-İHVANLAR
MENKİBELER-İHVAN
MUHARREF D.-İHVANLAR
TESBİTLER-İHVAN
MENKİBE-İHVANLAR
KAVRAM-İHVANLAR
TV DEŞİFRE-İHVANLAR
GÜNDEM-İHVANLAR
MENKİBELER-NAKŞ
NASİHATLER-yusuf semmak
GENEL-NASİHAT.ORG
NASİHATLER 2 Y semmak
zikr nakş
nefs nakş
rabıta nakş
İBRAHİM KİRAS GENEL
İBRAHİM KİRAZ-
HAYDAR ORUÇ DİR-POS
İSMAİL YAŞA DİR POS
AHMET TAŞGETİREN
287
286
288
291
CEMİL KOÇAK 2011
CEMİL KOÇAK 2012
CEMİL KOÇAK 2013
CEMİL KOÇAK 2014
CEMİL KOÇAK 2015
CEMİL KOÇAK 2016
285
284
M.ŞÜKRÜ HANİ 2010
M ŞÜKRÜ HANİ 2011
M ŞÜKRÜ HANİ 2012
M ŞÜKRÜ HANİ 2013
M ŞÜKRÜ HANİ 2014
M ŞÜKRÜ HANİ 2015
M ŞÜKRÜ HANİ 2016
M ŞÜKRÜ HANİ 17-18
282
AYŞE HÜR TARAF 2008
AYŞE HÜR TARAF 2009
AYŞE HÜR TARAF 2010
AYŞE HÜR TARAF 2011
AYŞE HÜR TARAF 2012
AYŞE HÜR RAD 2013
AYŞE HÜR RAD 2014
AYŞE HÜR RAD 2015
AYŞE HÜR RAD 2016
281
=İHYAORG.KİTAPLIK=
4 İNCİL FARKLI
HADİS TARİHİ
ATEİZM ELEŞTİRİSİ*
280
277
TAMER KORKMAZ GENEL
İBRAHİM KARAGÜL GEN
YÜCEL KOÇ GENEL
İSMAİL KAPAN GEN
K**
NUH ALBAYRAK GEN
NUH ALBAY TÜRKİYE 9-14
NUH ALBAY ST 15-16
NUH ALBAY ST 17-18
NUH ALBAY ST 19-20
NUH ALBAY ST 21-22
NUH ALBAYRAK 2023
KA***
241
246
METİN HÜLAGU-G
M HÜLAGU 22-23
M HÜLAGU 21
M HÜLAGU 19-20
M HÜLAGÜ 18
mn
263
243
234
238
MURAT ÇETİN GENEL
MURAT ÇETİN DP
260
ÜZEYİR İLBAK DP
YUNUS EMRE ALTIN
ENES BAYRAK
HAZAR TÜRK
SESLİ MAKALE
TÜRK YÜZYILI RG
FİLİSTİNLİLER TOPRAK SATTIMI
İSMAİL ÖZ *
HAKAN ERDEM 2016
238-
240
F-BAKA-A İMR-NİSA
MAİD-ENAM-ARAF-ENFAL
TEVB-YNS-HUD-RAD-İB
HİC-NAHL-İSRA-KEHF-MRYM
TAHA-ENB-HAC-MÜMİNUN-NUR
FURK-ŞUARA-NEML-KAS-ANK
RUM-LKM-SEC-AHKF-MHMD
FTH-HUC-KHF-TUR-NECM-KMR
RHMN-VAKIA-HDD-MCDL-HŞR
MHTN-SAF-CUMA-MNFK-TEĞA-TLK
THRM-MÜLK-KLM-HKA-MARC-NUH
CİN-MÜZ-MÜD-KYM-İNS-MRS-NB
NZAT-ABS-TKVR-
232*
232
231
230
229
228
227
226
225
224
223
222
221
220
219
218
217
216
215
214
213
212
211
210
209
208
207
206
205
204
203
24-
2
5
4
3
7
1
202
ü7
13-
10
8
17--
14-
16--
6
ME
21-
12-
İRAN -GÜLDAĞI
VAHD VUCUD MUD
DOĞ-GÜN İS TARH 1-7
SELÇUK ŞİA
KADIZADELİLER
nesefi t
mesnevi anevi
ahmet kavas
pdf moğol-zengi
yazıcı-mesut
Z KEVSERİ
KAL-ÇAKIRGİL 24
PDF HADİS
pdf açık öğr-hadis
PDF İRAN
PDF MESNEVİ
pdf moğol istila
PDF DİNİ TERİM SÖZL
PDF Ö NESEFİ TEFSİR
PDF KİTAP 1
TASAVVUF E S
PDF EMİR SULTAN
PDF SUFİ-SİYASET
PDF İSLAM HUKUKU
PDF KONEVİ-FATİHA
PDF İBNİ ARABİ
PDF N TOPÇU
PDF HZ AYŞE
PDF ABD.İBN MESUD
PDF KURTUBİ
PDF SUFFE ASHABI
PDF HZ ÖMER S
PDF SUYUTİ-MEHDİ
PDF İLİMLER
PDF FAHREDDİN RAZİ
PDF HZ OSMAN
PDF HARİCİLİK
PDF VEHHABİ
PDF ESİ
PDF CENNET CEH
PDF ZAHİD KEVSERİ
PDF ŞABANI VELİ
PDF MİRAS HUKUKU
PDF MATURUDİ
PDF İBNİ HALDUN
PDF MSP
PDF İHV MÜSLİM
PDF HANEFİ M
PDF SELEFİ
PDF ABDULHAMİDİ SANİ
PDF M HALİDİ BAĞDADİ
PDF İ VE TERAKKİ
PDF E.B.EKİNCİ
PDF NECİP FAZIL
PDF AVRASYA ETÜD
PDF İMAM MATURUDİ
PDF KADIZADEL,LER
PDF EMRİ MAĞRUF
PDF CİHAD
PDF KAVRAMLAR 2
PDF KAVRAMLAR
PDF HZ FATIMA
pdf PEYGAMBERİMİZ
PDF AHMET YESEVİ
pdf istiklal m.
pdf anadoluluculuk
PDF-YSSELİM ROMANI
PDF HACI BAYRAM VELİ
PDF MEVLANA
PDF AHİLİK
PDF GAZALİ
pdf gazali 2
pdf batıniler
PDF NİYAZİ MISRİ
pdf bedreddin ayni
pdf pezdevi
pdf ibni hümam
pdf yunus emre
pdf 31 mart vakası
PDF KAYI 10
PDF ABDULHAMİD HAN
PDF BUHARİHANLIK
OSMANLI KÜLTÜRÜ PDF
pdf osmanlı kültürü
PDF OSM.EDENİETİ
pdf osmanlıda adalet
pdf milliyetçilik 1
pdf osm milliyetçilik 2
islamcılık zyt brn bl2
pdf islamcılık 1
-İSLAMCILIK ARŞİVİ
osmanlıda batıcılık pdf
PDF OSM BATICILIK
ÖZAK İRŞAD 1-2
ÖZAK İRŞAD 3
ÖZAK Z KULUP
PDF COŞAN 1-2
PDF TÜRKÇÜLÜK
OSMANLIDA TASAVVUF 1
PDF TASAVVUF 1
H K YILMAZ
PDF A SELÇUKLU
PDF SELÇUKLU
PD.YABANCI OKULLAR
PDF EMRE AYDI
A İSKENDERİ
CÜNEYDİ BAĞDAD PDF
EBU HANİFE ÖZEL SAYISI
EBU HANİFE PDF 1
İ H A DERGİ
PDF KATILIM
PDF MODERN
==DERGİLER==
YASİN OKUMAK
YORUM -dergileri
DÜZCE HABER
MİSAK DERGİSİ
elmalı tefsir enfal 1-9
elmalı tefsir enf 10-28
elmalı tefsir enf 30-38
elmalı tefsir enf 39-58
elmalı tefsir enf 59-86
elmalı tefsir enf 87-114
İMAN-is hayat
mesnevi-i hayat
ehli sünnet- i hayat
kıssa-is hayat
g isla.-is hayat
A-
ruhus salat-ince
nezih itikat-ince
evlilik-ince
hayzı nisa-ince
tas-zikr-rabt-ince
hakayık-ince
risale-ince
risale-ince 2(seytan-nefs)
nimeti islam-ince
sohbetler-ince 1
sohbetler-ince 2
hikayeler-ince
riyazüs salihin-sadakat
fıkıh-sadakat
fetevai hindiyye-sadakat
b islam ilmihali-sadakat
bir bilene soralım-sad
vehhabilere cev.-sadakat
fıkıh ans-sadakat
nurul izah-sadakat
kutubu sitte-sadakat
sahihi buhari-sadakat
evliyalar ans.-sadakat
R---
TEBLİĞ YÖNTEMLERİ
İBRAHİM KİRAZ
M.BARDAKÇI 1
ALPER TAN
TÜRKİYE -A.AKGÜL
ULUS İLİŞKİL M ORTAK
AHMET VAROL-DIŞ POL
DIŞ İŞL 2
DIŞ İŞL 3
DIŞ İŞL 4
DIŞ IŞL 5
dış 5 yeni
B.PAKMAN WORDPTRES.COM
SN-TEKHAFIZ
f-İTİRAFLAR
AGET 1-4
İİİ..GÖLGESİ
IŞIK-UFUK
SUKUT ÇIĞLIĞI
BAHARI SOLUK
Z.ALTIN DİLİ
ÖRNEK HRK.
BUH.AN.İNS
YİT.CEN.DOĞ
BABANIN BABASI
ozan arifin refe şiiri
KİTAP-SÜNNET-KADER
ABDULHAMİD HAN

ABDÜLHAMİD HAN Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı. İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar: Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi. Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur. Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur. Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı. Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız. Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar. Rabbim Başbakanımızı korusunu2026
Ehl-i sünnet kitaplarında uydurma hadis yoktur

Sual: Mezhepler üstü hareket eden zatlar, (Hadis uydurmak veya uydurma bir hadisi kitabına almak, ihmallik, gafillik, cahillik veya hainlikten ileri gelir) diyorlar. Şevkani, Sehavi, Aliyyülkari, Acluni, Kardavi, Elbani, Ebu Gudde gibi zatlar, kütüb-i sittedeki veya diğer hadis, tefsir ve fıkıh kitaplarında, birçok uydurma hadis tespit etmişlerdir. Bunlara nasıl cevap verilebilir?
CEVAP
Evet, hadis uydurmak veya uydurma bir hadisi kitabına almak, ihmallik, gafillik, cahillik veya hainlikten ileri gelir. Bu çok doğru bir tespittir; fakat uydurma bir söze, hadis demek ne kadar yanlış ve tehlikeliyse, hadis kitaplarındaki veya İslam âlimlerinin kitaplarındaki hadis-i şerifleri de inkâr etmek, o kadar yanlış ve tehlikelidir. Kıyamet alametlerini bildiren, her biri bir mucize olan hadis-i şeriflerden üçü şöyledir:
(Kur’andan başka, delil kabul etmem diyenler çıkacak.) [Ebu Davud]

(Hadisi bırak, Kur’ana bak diyerek beni yalanlayanlar çıkacak.)[Ebu Ya’la]

(Sonra gelenler, önceki âlimleri cahillikle suçlayacak.) [İ.Asakir]

Bazı kimseler, (Şevkani, Sehavi, Aliyyülkari, Acluni, Kardavi, Elbani gibi kimseler, gafil, cahil veya hain olmadıkları için, kitaplarına uydurma hadis almamışlardır. Bu hadis tenkitçilerinin kitabında bir tek uydurma hadis bulamazsınız) diyorlar. Peki hadis tenkitçileri dediğiniz kimseler, bu hadis-i şerifleri nerden aldılar? Hangi ravi ile konuşup yazdılar? Elbette Buhari, Müslim gibi hadis imamlarının kitaplarından aldılar.

Buhari’de, Kütüb-i sittede, diğer hadis, tefsir ve fıkıh kitaplarında uydurma hadis var denirse, bu büyük zatlar, ihmallik, gafillik, cahillik veya hainlikle suçlanmış olur. O mübarek zatlara bunlar nasıl yakıştırılabilir? Şevkani, Sehavi, Aliyyülkari, Acluni, Kardavi, Elbani gibi kimseler, uydurma hadisi kitaplarına almazsa, bunlardan çok daha büyük âlimler, nasıl kitaplarına uydurma hadis alabilirler? (Hadis uyduran, Cehennemdeki yerine hazırlansın) hadis-i şerifini kitaplarına geçirdikleri halde, nasıl olur da, bu cinayeti işleyebilirler?

Muhaddislerin, müfessirlerin ve diğer İslam âlimlerinin, Şevkani, Kardavi, Elbani ve benzerleri kadar Allah korkuları yok muydu? Cahil, gâfil veya hain mi idiler? İslam âlimi cahil olursa, kim âlim olur ki? Gafillik de öyledir. Onlar gafilse, biz nasıl müteyakkız [uyanık] oluruz? Bu büyük zatlar, nasıl töhmet altında bulundurulabilir? Sıradan bir Müslüman bile, Allah’tan korkar, uydurma bir söze hadis diyemez. Peki Resulullahın vekilleri olan, (Ümmetimin âlimleri, beni İsrail peygamberleri gibidir) diye övülen kimseler, nasıl olur da, böyle bir cinayet işleyebilirler? Nasıl olur da, böyle âlimler için, Allahü teâlâ,(Bilmiyorsanız âlimlere sorun) buyurur? Âlim, sadece mezhepsiz Şevkani, Kardavi ve Elbani gibi kimseler midir? Kütüb-i sitte sahipleri, âlim değil midir? Diğer muhaddisler, müfessirler ve fukaha âlim değil midir? Onlara bu büyük suç, nasıl isnat edilebilir?

Hadis kitaplarında uydurma hadis olmadığı gibi, İslam âlimlerinin tefsir, fıkıh ve tasavvuf kitaplarında da uydurma hadis yoktur. Müfessir, fakih, mutasavvuf demek, hâşâ hadis ilminde cahil demek değildir! Sadece aralarında iş bölümü yapmışlardır.

Mezhepsizler, mevdu hadisleri tanımak için bazı yollar belirlemişler, kendi akıllarına uymayan ve o kriterlere uyduramadıkları hadis-i şeriflere uydurma diyorlar. Bunlara verdikleri örnekler de, bid’at ehlinin uydurduğu, Ehl-i sünnet kaynaklarında bulunmayan, hadis âlimlerinin kitaplarına almadıkları sözler veya manasını anlayamadıkları sahih hadis-i şeriflerdir. Şimdi biri çıkıyor, (Bu hadisin ravilerinden biri fasık veya yalancıdır, onun için hadis uydurmadır) diyor. İslam âlimleri, bunu bilmiyorlar mıydı? O ravinin fâsık olduğunu bilmiyorlar denirse, onların bilmediğini, kendileri nereden öğrenmişler? Kendilerinden birkaç asır önce yaşamış bu âlimler, ravileri tanımıyorsa, ondan sonra gelenler, o ravileri nasıl tanıyor? Hadisler yeni mi çıktı? Raviler yeni mi çıktı? Naklettiği hadislerin ravileri arasında fâsıklar ve yalancılar olduğunu bilemiyordu diyerek cahillikle suçluyorlar. Hadis-i şerifte, mucize olarak bildirildiği gibi, sonra gelenler yani kendisini âlim zanneden cahiller, önceki âlimleri suçluyorlar.

Bir kimse, bir söz uydurup hadis dese veya sonradan uydurduğunu itiraf etse, yani bu söz hadis olma şartlarını taşımıyorsa, İslam âlimleri, zaten bunu kitaplarına almazlar. Lafzında, manasında, bozukluk olup olmadığını, Kur’an ve sünnete, akla aykırı olup olmadığını anlamak da, bizim değil, muhaddislerin, hadis ilminde müctehid olanların işidir.

Biz, İmam-ı Gazali hazretlerinin kitabından bir hadis-i şerif alıyoruz. Mezhepsizler, (Bunun Kur'ana uygun olup olmadığına bak) diyorlar. İmam-ı Gazali hazretleri, bir hadisin Kur'an-ı kerime aykırı olduğunu bilemiyorsa, hâşâ o kadar cahilse, biz nasıl bilelim? Yahut O, (Bu hadis Kur'an-ı kerime uygundur) diyorsa, biz nasıl o hadisin zıt olabileceğini düşünelim? Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Hadisimi Kur’anla karşılaştırın. Kur’ana uyarsa o söz benimdir, uymazsa benim değildir.) [Taberani]

Sapık veya cahil birisi bir söz uydurur, buna hadis der. Ehli olan hadis âlimi de, hadis ilminin şartlarının yanı sıra onu Kur’ana arz eder. Bu işi cahiller yapamaz elbette. Bu, hadis âlimlerinin, müctehitlerin, Ehl-i sünnet âlimlerinin işidir.

Şimdi bir hadisin uydurma olup olmadığını anlamak için, Şevkani, Kardavi, Elbani gibi mezhepsizlerin kitaplarına değil, ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında bulunup bulunmamasına bakılır. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında varsa o hadis sahihtir. Şevkani, Sehavi, Acluni gibi kimselerin, fıkıh, tefsir ve hadis kitaplarındaki hadislere mevdu [uydurma] demesiyle, o hadisler uydurma olmaz. Hâfız Iraki de,İhya’daki hadisleri incelemiş, bazılarına kaynak bulamamış, (Kaynağını bulamadım) demiş, mezhepsizler de, hemen yaygara kopararak (Bak kaynağı yok, bu uydurma hadis) diyorlar. İmam-ı Gazali hazretleri uydurma olsa, kitabına alır mı hiç? Keşifle söylenmiş hiçbir hadis-i şerif de yoktur. Evliya hadisleri keşifle söyler demek iftiradır. Kaynak verilmemesi, keşifle söylendiğini göstermez.

Muhaddisler, bir sözün hadis olması için, birçok şartlar koymuşlardır. Bu şartlara uymayanları kitaplarına almazlar. Ayrıca, her muhaddisin koyduğu şartlar, farklı olabilir. Bu bir ictihad meselesidir. Seyyid Abdülhakim Arvasi hazretleri buyuruyor ki:
(Usûl-i hadis ilminde müctehid olan bir âlim, bir hadisin mevdu olduğunu ispat edince, bu ilmin bütün âlimlerinin de, mevdu demesi lazım gelmez. Çünkü, mevdu diyen müctehid, bir hadisin sahih olması için, lüzum gördüğü şartları taşımayan bir hadis için, benim mezhebimin usulünün kaidelerine göre mevdudur der. Yoksa, “Peygamber efendimizin sözü değildir” demek istemez. Yani, hadis-i şerif denilen bu sözün hadis olması, bence anlaşılmamıştır demektir. Bu âlime göre, hadis olmaması, hakikatte hadis olmadığını göstermez. Hadis usulü ilminin başka bir müctehidi de, hadisin doğru olması için aradığı şartları bu sözde bulunca, hadistir, mevdu değildir diyebilir. O halde, Şevkani’nin, “bazı tefsirlerin hadisleri mevdudur” demesiyle mevdu olmaz. Mesela Şevkani’yi, hadis usulü ilminde müctehid tanısak bile, onun kaidelerince, hadis olduğu meydana çıkmamış olursa da, mevdu hadis olduğunu hangi cesaretle söyleyebilir. Din büyüklerine karşı, böyle sözlerde bulunmanın çirkinliği meydandadır. Dört mezhep arasında ayrılık bulunması, sözlerinin yanlış olacağını göstermediği gibi, hadisler için de, böyledir. Böyle şeyler, ictihad işi olduğundan, bir müctehidin mevdu demesiyle, hakikatte mevdu olması lazım gelmez.)

Demek ki, ictihad ictihadla nakzedilemediği gibi, hadis-i şerif de başka hadis-i şerifle nakzedilemez. Bir müctehid, imam-ı Şafii’nin veya imam-ı a’zamın ictihadı yanlıştır, zayıftır gibi bir şey söylemez. Söylese de, geçerli olmaz. Hadisler için de, durum aynıdır. Mesela imam-ı Nesai,Taberani’deki bir hadise uydurma diyemediği gibi, imam-ı Taberanide, Nesai’deki bir hadise mevdu demez. Mevdu dese de, ona göre mevdu olur. Mevdu halk arasında uydurma anlamında kullanılıyorsa da, hadis ilminde müctehid olan bir âlimin, bir hadise mevdu demesi, onun ictihadına göre, hadis olma şartlarını taşımıyor demektir. Diğer bir muhaddise göre de, mevdu olması gerekmez. Bir örnek verelim:

(İlim Çin’de de olsa alınız) hadis-i şerifi, istisnasız bütün mezhepsizlere göre uydurmadır. Halbuki hadis âlimlerinden imam-ıDeylemi, imam-ı Taberani, imam-ı Beyheki, imam-ı ibni Adiy, imam-ı ibni Abdilber gibi muhaddisler ve Hüccet-ül islam ünvanıyla meşhur olan imam-ı Gazali hazretleri sahih olduğunu bildirmektedir. Bu büyük imamların, naklettiği bu hadis-i şerife, nasıl uydurma denebilir ki? Diyelim ki bu hadis-i şerife, imam-ı Buhari mevdu dese, bu hadis uydurma olur mu? Ancak bu hadis, imam-ı Buhari’ye göre mevdu olur; fakat öteki âlimlere göre yine sahihtir.

Mezhepsizler, bir hadise uydurma deyince, onların sözleri delil oluyor da, mezhep imamlarının, İmam-ı Gazali hazretlerinin, İmam-ı Rabbani hazretlerinin, Abdülkadir-i Geylani hazretlerinin sözü, neden delil olmuyor? Mezhepsizlerin anladığı din oluyor da, bu büyüklerin anladığı neden din olmuyor? Mezhep imamlarımızdan, hadis âlimlerinden ve diğer İslam âlimlerinden öğrendiğimiz bilgilerle, onları sorgu suale nasıl çekeriz?

Din cahilleri, (Bir hadise, bir âlim uydurma demişse, o hadise bin âlim sahih dese de, o hadis artık, damgayı yemiştir, onunla amel etmeyi içime sindiremem) diyorlar. Bunlara soruyoruz: Siz namaz kılıyorsanız, imam arkasında Fatiha okuyor musunuz? Şafiilerin okuması farzdır, Hanefilerin de, okumaması vacibdir, okurlarsa tahrimen mekruh işlemiş olurlar. Mezhepsizler okuyoruz derlerse, Hanefi âlimlerine muhalefet etmiş olurlar, okumuyoruz diyorlarsa, o zaman Şafii âlimlerine muhalefet olur. Böyle namazı içlerine nasıl sindirebiliyorlar ki? Yahut bir kâfir, bir casus Müslüman görünüp, (Kur’anı değiştirdiler, çok âyeti çıkardılar veya eklediler) dese, şimdi bunlar, bu haine inanıp, Kur’an-ı kerimi de, içlerine sindiremeyecekler mi? Ona da mı, damgayı yemiş diyecekler? Acaba bunlar, casuslarının, yabancıların, misyonerlerin kurduğu sapık fırkaları içlerine nasıl sindiriyorlar?

İslamiyet’i yıkmak isteyen yabancıların maksatları, İslam âlimlerine olan itimadı, güveni temelinden sarsmaktır. Yerli gafiller de, bu hainlere alet oluyorlar. Bir âlimin kitabında, bir tek uydurma hadis olsa, diğer bildirdiği hadislere nasıl itimat edilebilir, onlara da, şüphe gözüyle bakılamaz mı? Burada gaflet veya cehalet gösteren, öteki hadislerde niye göstermesin ki? İşte böylece, bütün din kitapları töhmet altına girmiş olur. Hadisler, dinde senet olmaktan çıkınca, geriye sadece Kur’an-ı kerim kalır. Onu da, istedikleri gibi tevil ederek maksatlarına rahatça ulaşabilirler. Bu sebeplerden dolaylı, yabancıların ve onlara alet olan mezhepsizlerin oyununa gelmemelidir.

Ehl-i sünnet âlimlerinin hepsi icazetlidir. Günümüzdeki gibi diplomalı değildir. İcazetli olmayanlar zaten söz konusu olmaz. İcazetli bir âlimin kitabında, uydurma hadis var denirse, icazeti veren âlime suizan olur. Lâyık olmayan kimseye icazet verdin demek olur. Bu âlimler, uydurma hadisle sahih hadisi bilmeyecek kadar cahil değillerdi. Ravilerinin durumunu bilmeden, kılı kırk yarmadan kitaplarına hadis almazlardı. Kısacası Ehl-i sünnet âlimleri, âlim oldukları için kitaplarına uydurma hadis koymazlar.

Allahü teâlâ, bu mübarek zatlar vasıtasıyla, dinini korumuş ve yaymıştır. Bu zatlara saldırmak, onların kitaplarında uydurma hadis var demek, dinimizi yıkmaya çalışmak olur.
 

Farklı ictihad ve farklı hadisler

Sual: Farklı ictihad ve farklı hadisler var. Bu hususta açıklama yapar mısınız?
CEVAP
Allahü teâlâ (Resulüme uyun) buyuruyor. Resulü de, rahmet ve kolaylık olması için farklı hükümler bildirmiştir. Onun dindeki her sözü vahiydir. Ona uymak için, Onun vârisleri olan âlimlere uymak lazımdır. Bir hak mezhebe uyan âlimlere uymuş olur. İctihad seviyesine yükselen âlim, ictihad yapar. İctihadında yanılsa bile sevap alır. Hadis-i şerifte buyuruluyor ki: 
(Müctehid, ictihadında hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alır.) [Buhari]

Hatası bile sevap olan âlimlerin böyle farklı ictihadları Allahü teâlânın bir rahmetidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: 
(Âlimlerin farklı ictihadları rahmettir.) [Beyheki]

Farklı ictihadından dolayı bir âlim, öteki âlimin ictihadının yanlış olduğunu söylemez, söyleyemez. Çünkü Mecellede (İctihad ictihadla nakzedilemez) buyuruluyor. (Madde 16)

Farklı ictihadlar rahmet olduğu gibi, hadis-i şeriflerin farklı olması da rahmettir. Resulullah efendimiz, Müslümanlara rahmet olması için farklı hükümler bildirmiştir. Eğer tek hüküm olsaydı, mezhepler hasıl olmazdı. Kıyamete kadar, dünyanın her yerinde, her mevsimde, her şartta tek bir nizam olur, Müslümanların halleri, yaşamaları güçleşirdi. 

İmam-ı Şarani hazretleri, farklı ictihadların ve farklı hadis-i şeriflerin rahmet olduğunu bildirmek için koca bir kitap yazmıştır. KitabınaMizan ismini vermiştir. Bu kıymetli eserinde birbirine zıt görünen hadis-i şeriflerin hikmetlerini açıklamıştır. Peygamber efendimiz, bazı emirleri zata mahsus [kişiye özel] olarak bildirmiştir. Mesela, erkeklere ipek yasak olmasına rağmen, Hazret-i Zübeyr ve Hazret-i Abdurrahman için, ipek giymelerine izin vermişti ve bu izin yalnız bunlara mahsustu. Hazret-i Arfece’ye de, altın burun takmasına izin vermişti. Bu hüküm umuma şamil değildi. Bazı izin vermeler de, her ne kadar o şahsa ise de, herkes için geçerli idi. Bazıları da yalnız izin verilen şahsın durumunda olanlara mahsustu. Mesela hasta ise, secde edemeyene, ima ile kıl buyurmaları gibi. Bazılarına da zor işleri yapmasına izin verirlerdi, o da kuvveti yerinde olanlar içindi. Böylece birbirinden farklı birçok hadis-i şerif meydana çıkmıştır. İmam-ı Şarani, bunları teşdid ve tahfif olarak ayırmıştır. 

Farklı sahih hadis-i şeriflerden bazıları şöyledir:
(Kan aldırmak abdesti bozmaz.) [Beyheki] (Hanefi hariç, üç mezhepte böyledir.)

(Akar kan abdesti bozar.)
 [Beyheki, D. Kutni] (Hanefi’de böyledir.) 

(Burnu kanayan abdest alsın.) 
[Beyheki] (Hanefi’de böyledir.) 

(İmamın kıraati, cemaatin kıraatidir.) 
[Hatib] (Hanefi’de böyledir.)

(Fatihasız namaz olmaz.) 
[Buhari] (Şafiilerin ameli böyledir.)

(Zekerine dokunan erkeğin abdesti bozulur.) 
[Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Maliki’de böyledir.)

(Zekerine dokunan erkeğin abdesti bozulmaz.) [Ebu Davud,Tirmizi, Nesai] (Hanefi’de böyledir.)

(Fercine dokunan kadının abdesti bozulur.) Beyheki] (Şafii’de böyledir.)

(Abdestte, ağzı ve burnu yıkayın.)
 Beyheki] (Sadece Hanbeli’de farzdır.)

(Ağzı ve burnu yıkamak sünnettir.)
 [Müslim] (Hanbeli hariç diğer üç mezhepte sünnettir.)

(Deve eti yemek abdesti bozar.) 
[Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Hanbeli’de böyledir.) 

(Besmelesiz abdest olmaz.)
 [Ebu Davud, Tirmizi, Beyheki, Hakim] (Hanbeli’de böyledir.)

(Ateşte ısınmış bir şeyi yiyip içmek abdesti bozar.) 
[Müslim, Ebu Davud, İbni Mace, Tirmizi, Nesai] (Dört mezhebin ameli böyle değildir.)

(Denizin hayvanları helaldir.)
 [Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Hanefi hariç, 3 mezhepte böyledir.)
 
Salih âlimler tevazu sahibi idi

Salih âlim demek, kibirden uzak, ilim, ihlas ve tevazu sahibi insan demektir. İmam-ı Gazali hazretleri, her salih âlim gibi, tevazu sahibi idi. Hadiste birikiminin az olduğunu bildirmiş. Bunun yüzünden, (O hadis ilminde zayıftı, sahih ile uydurma hadisi birbirinden ayıramazdı. Onun eserlerine güvenilmez. Çünkü eserlerini bu uydurma hadisler üzerine bina etmiştir) demek caiz olmaz. Salih âlim, bid’at ehli gibi kibirli değildi. Herbiri bir tevazu abidesi idi. 

Mesela ikinci binin müceddidi İmam-ı Rabbani hazretleri birçok mektubunda, kendisini en aşağı köle, fakir, aciz birisi olarak bildirir. Hocasına bir mektubunda diyor ki:
(Bu köleniz gaflet uykusuna dalmıştır, yüzü siyahtır, kusurları çoktur, huysuzdur.) [m.9]
Şimdi biz (İmam-ı Rabbani gaflet uykusundadır, yüzü karadır, kusurları çok biridir) diyebilir miyiz? 

Yine İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Kusurlarım pek çok, iyi anlıyorum ki, sağ omzumdaki melek, yirmi seneden beri, yazacak bir iyilik bulamamıştır. Allahü teâlâ biliyor ki, bu sözü gösteriş olarak söylemiyorum. İçimden geleni söylüyorum. Yine iyi anlıyorum ki, Frenk kâfiri, kendimden kat kat daha iyidir. Yine iyi anlıyorum ki, hatalarla, kusurlarla çevrilmişim ve günahlarımın altında ezilmişim. Yaptığım ibadetleri, iyilikleri, sol omzumdaki melek yazsa, yeridir. Sol omzumdaki melek, hep yazmaktadır. Sağ omzumdaki ise işsiz, boş durmaktadır. Sağdaki amel defterim bomboştur. Soldaki ise, dolu ve simsiyah olmuş. Ümidim yalnız Allah’ın rahmetindedir. Ancak Onun mağfiretine sığınıyorum. (Allahümme mağfiretüke evsau min zünubi ve rahmetüke erca indi min ameli = Ya Rabbi, senin mağfiretin, benim günahlarımdan daha geniştir. Rahmetin ise amelimden daha ümit vericidir) duasını kendime tam uygun görüyorum. Şaşılacak şeydir ki, yüksek derecelerde, durmadan gelen feyzler, nimetler, bu kusurları görmeye yardım ediyorlar. Ayıpları görmek kuvvetini arttırıyorlar. Ucb [kendini beğenmek] yerine, aşağılık gösteriyorlar. Yüksek yerde, tevazu [aşağı gönüllülük] yolunu açıyorlar. Bu an içinde, hem vilayetin [evliyalığın] en yüksek derecesini ihsan ediyorlar, hem de, kendini kusurlu görmeyi sağlıyorlar. Ne kadar çok yükselirse, kendini o kadar çok aşağı görüyor. Çok yükselmek, kendini çok aşağı görmeye sebep oluyor. Yabancılar, buna ister inansın, ister inanmasınlar. (m.1/222) [Bid’at ehli, aynı zamanda, tasavvufa yabancı insan demektir.]

Şimdi biz, imam-ı Rabbani hazretleri hâşâ Frenk kâfirinden daha aşağıdır diyebilir miyiz? Tasavvuftan haberi olmayanlar bu inceliği anlayamazlar. İmam-ı Malik hazretleri, (Fıkıh öğrenmeyip, tasavvuf ile uğraşan, dinden çıkar, Zındık olur. Fıkıh öğrenip tasavvuftan haberi olmayan bid'at sahibi olur. Her ikisini edinen, hakikate varır) buyurdu.(Merec-ül-bahreyn)

İmam-ı Şafii
 hazretleri okuduğu bir şeyi kolay kolay unutmazdı. Buna rağmen (Benim hafızam zayıf) derdi. Belki imam-ı a’zama göre zayıf olduğunu söylüyordur, belki de Resulullah efendimize göre söylüyordur, niyetini bilemeyiz. Ama bizzat kendisi söyledi diye hafızası zayıftı diyemeyiz. Resulullah efendimiz bile, (Ben de beşerim, ben de yanılabilirim) buyuruyor. Hâşâ (O da yanılabildiği için ona güvenilmez) denir mi hiç? İmam-ı Gazali hazretlerinin Resulullah efendimizin söylediği bütün hadisleri bilmesine imkan yoktur, hatta Eshab-ı kiramdan da hepsini bilen yoktur. Bildiğim azdır demek, bütün hadisleri bilemem demektir, uydurma ile sahihi ayıramam demek değildir. 


.
Sevap olan bir şeye hata denmez

Hemen her yazımızda Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında uydurma hadis olmadığını naklediyoruz. Bu demek, hâşâ bir âlimi, hata yapmaz, masum, beşer üstü gibi görmek ve göstermek değildir. Peygamber de beşerdir. Beşer üstü göstermek hâşâ âlimleri melek veya ilah olarak bildirmek demektir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Hatasız kul olmaz. Yalnız Yahya peygamber hata etmemiştir.)[İbni Asakir] 

Âlim ictihadında yanılabilir mi? Elbette yanılır. Resulullah efendimiz bile ictihadında yanılmıştır. Bedir’de alınan esirlere yapılacak muamele hakkında, Sahabe-i kiramın reyleri [ictihadları] farklı olmuştu. Ömer-ül Faruk ve Sad bin Muaz esirleri öldürelim dedi. Diğer sahabiler ise, para karşılığı bırakalım demişlerdi. Server-i âlem de, serbest bırakalım reyini kabul buyurup salıverdiler. Sonra, şu âyet gelerek birinci reyin doğru olduğu bildirildi: 
(Savaşta alınan esirleri mal karşılığı olarak salıvermek, hiçbir Peygambere yakışmaz. Yer yüzünde onların çoğunu öldürmek, zayıflamalarına sebep olur. Siz dünya malını istiyorsunuz. Allahü teâlâ ise, sevap kazanmanızı, Cennete ve nimetlere kavuşmanızı istiyor. Allah tarafından önceden verilmiş bir hüküm olmasaydı, aldığınız fidyeden dolayı size mutlaka büyük bir azap dokunurdu.) [Enfal 67, 68] 

Bu âyetlerden sonra Resulullah efendimiz buyurdu ki: 
(Eğer azap geri çevrilmeseydi, Ömer bin Hattab ile Sad bin Muaz’dan başka kimse kurtulmazdı.) [Beydavi, Meâlim-üt-tenzil]

Eshab-ı kiramın ictihadı Peygamberimizden farklı olabilirdi. Fakat bu ahkam, Peygamber efendimiz zamanında hatalı ve şüpheli olamazdı. Çünkü, vahiy gelerek, yanlış olan ictihadlar, Allahü teâlâ tarafından hemen düzeltilir, hak ile bâtıl birbirinden hemen ayrılırdı. Ama âlimlerin hatalı ictihadlarının düzeltilmesine ihtiyaç yoktur. Çünkü farklı ictihad yanlış da olsa rahmettir. Mesela hadis-i şerifte, denizde yaşayan her hayvanın eti yenir. Ama imam-ı a’zam hazretleri ise, sadece balık ve balık şeklinde olanlar yenir diye ictihad etmiştir. Burada ya üç imamınki doğrudur veya imam-ı a’zamınki doğrudur. Bunu da ancak Allahü teâlâ bilir. Fakat müctehid olan başka âlimler, farklı bir ictihadda bulunabilirler. Ama imam-ı a’zamın ictihadı yanlış demezler. Çünkü ictihad ictihadla nakzedilemez. Sonra ictihadda yanılmak suç değildir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: 
(Âlim, ictihadında hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alır.)[Buhari]

Sevap olan bir şey için hata tabirini kullanmak caiz değildir. Böyle farklı ictihadlar da Allahü teâlânın bir rahmetidir. Bir hadis-i şerifte buyuruldu ki: 
(Âlimlerin farklı ictihadları rahmettir.)
 [Beyheki]

Rahmet ve sevap olan bir ictihad için, nasıl olur da imam-ı a’zamın veya imam-ı Gazali’nin hatası var diyebiliriz? İşte bunun için (Ehl-i sünnet âlimlerin kitaplarında hata yoktur, uydurma hadis olmaz) deniyor. Böyle söylemenin hâşâ onları peygamber ve ilah derecesine yükseltmekle ne alakası var? İctihadları hatalı, kitaplarında uydurma hadis var zannı ile Resulullahın vârislerine dil uzatmak caiz olmaz.

İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki: 
Önce itikadı düzeltmek yani, doğru yolun âlimlerinin, Kur'an-ı kerim ve hadis-i şeriflerden anladıklarına uygun olarak itikad etmek lazımdır. Çünkü, Kitap ve sünnetten bizim ve sizin anladıklarımızın hiç kıymeti yoktur. Ehl-i sünnet âlimlerinin anladıklarına uymak lazımdır. Bizim anladıklarımız, Ehl-i sünnet âlimlerinin anladıklarına uymuyor ise, hiç kıymeti olmaz. (1/157)
(Bilmiyorsanız âlimlere sorun)


.
Âlimlere olan itimadı sarsmak

Selman Rüşdi’nin Şeytan rivayetleri diye bildirdiği "Garanik olayı” gerçek midir, değil midir? Elbette bu olay, onun anlattığı gibi değildir. Ama işin gerçeğini de bilmek gerekir. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında bu olay var, ama onun anlattığı tarzda değildir. 

Garanik olayını bildiren Ehl-i sünnet âlimlerine, bu olayı bahane ederek (Resulullaha iftira edilmiş ve Kur'anı yaralamışlardır) denilemez.

Resulullaha en büyük iftirayı yapan ve Kur’an-ı kerimi yaralayan kimse, bırakın Ehl-i sünnet âlimi olmayı, Müslüman bile olamaz. Hâşâ Peygamber efendimizin vârisleri olan Ehl-i sünnet âlimleri Resulullah efendimize en büyük iftirayı yapabiliyorsa, Kur’an-ı kerimi yaralayabiliyorsa, artık onlara nasıl itimat edilir, ortada din diye bir şey kalır mı?

Biz hadis-i şeriflere ve hadis-i şerifleri bildiren âlimlere inanmayıp da kime inanacağız? 
Allahü teâlâ, (Bilmiyorsanız âlimlere sorun) buyurmuyor mu? Resulullah efendimiz, (Âlimler benim vârisimdir) buyurmuyor mu? Bu vârislere suizan etmenin büyük vebali vardır.

Şimdi Garanik olayı’nın iç yüzünü öğrenelim:
Ehl-i sünnet âlimlerinin en büyüklerinden biri olan, imam-ı Rabbanimüceddidi elfi sani Ahmed Faruki hazretleri faideli ilimler hazinesiMektubat’ında buyuruyor ki: 

(Çok kimsenin bildiği gibi, bir gün Seyyid-ül-beşer “aleyhi ve alâ âlihi ve eshabissalatü vesselam” Eshabı ile oturuyordu. Kureyşin ileri gelenleri ve kâfirlerin şefleri orada idiler. Seyyid-ül-beşer onlara(Necm) suresini okudu. Onların putlarını anlatan âyet-i kerimeye gelince, melun şeytan putları öven birkaç sözü, o Serverin sözüne ekledi. Dinleyenler, bunları da o Serverin sözü sandılar. Orada bulunan kâfirler, “Muhammed bizimle barış yaptı, putlarımızı övdü” dediler. Oradaki Müslümanlar da, buna şaşırıp kaldılar. O Server, (Ne oluyorsunuz?) diye sordu. Eshab-ı kiram, siz okurken bu sözler de araya karıştı dediler. Hemen Cebrail-i emin vahy getirdi. O sözleri şeytanın karıştırdığını, bütün Peygamberlerin sözlerine de karıştırmış olduğunu bildirdi. Allahü teâlâ, o sözleri âyet-i kerime arasından çıkardı. Kendi kelamını sapasağlam yaptı.) [m.273]

Bu olayın Kur’an-ı kerimi yaralamakla ne ilgisi vardır? Bu olayda Resulullaha iftira neresinde? Allahü teâlâ kitabına şeytanın sözünü sokar mı hiç? Şeytanın araya laf soktuğunu duymaması gayet normal. Allah bildirmedikçe her şeyden haberdar olamaz. Âişe validemize iftira ettiklerinde günlerce üzüldü. Âyet gelince Resulullah efendimiz gerçeği öğrendi. Resulullah gaybı bilir demek küfürdür. Gaybı ancak Allah bilir. Ama birçok gaybı Habibine elbette bildirmiştir. İmam-ı Rabbani hazretleri, bu olayı bildirdiği için en büyük iftirayı yapıp Kur’an-ı kerimi mi yaraladı? Evet denirse o zaman Allahü teâlâ elbette Resulullahın vârislerine yapılan bu çirkin iftiranın hesabını müfterilerden soracaktır.

Bid’at ehli şu bâtıl mantıkla hareket eder:

Memeli hayvanlar uçmaz
Yarasa memeli hayvandır
O halde yarasa da uçmaz.
Birinci önerme yanlış olduğu için netice de yanlış olmuştur.

Ehl-i sünnet âlimi uydurma hadis nakleder
Ebu Hanife Ehl-i sünnet âlimidir
O halde o da uydurma hadis nakleder.
Yine birinci önerme yanlış, netice de yanlış olmuştur.
 


.
Hadis uydurmanın cezası büyüktür

Resulullah efendimiz, hadis uyduran ve uydurma hadisi nakleden için ağır tehditlerde bulunmuştur. Mesela (Hadis uyduran Cehennemdeki yerine hazırlansın) hadis-i şerifi din kitaplarında var. Böyle bir hadis-i şerif olmasa bile, hangi İslam âlimi kitabına uydurma hadis alır? Mezhepsizler, (Uydurma hadisi kitabına almak, ya ihmallik, ya gafillik ya cahillik veya hainlikten ileri gelir) diyorlar. Gayet doğrudur. Peki Kütüb-i sittede, diğer hadis ve tefsir kitaplarında veya İhya’da uydurma hadis var denirse, bu büyük zatlar ihmallik, gafillik, cahillik veya hainlikle suçlanmış olmuyor mu? O mübarek zatlara bunlar nasıl yakıştırılabilir? Bir İslam âlimi uydurma hadisi kitabına alır mı hiç? Cahillik denirse hâşâ İslam âlimi cahil olursa kim âlim olur ki? Gafillik de öyle. Onlar gafil ise biz nasıl müteyakkız [uyanık] oluruz? 

Müctehid, bir hadis için uydurma diyebilir, bu da ancak kendisi için geçerlidir. Bir muhaddis, İhya’da uydurma hadis var dedi diye bizim de var dememiz caiz olmaz, bu haddini bilmemekten, cahillikten, hatta hainlikten ileri gelen bir söz olur. Kur'an-ı kerimde mealen, (Âlimlere sorun) buyuruluyor. Hadis-i şerifte ise, (Âlimler, Peygamberlerin vârisleridir)(Âlim, Allahü teâlânın güvendiği kimsedir)buyuruluyor. 

Allahü teâlânın güvendiği ve kendilerine sorun dediği âlimler kimdir? Kütüb-i sitte sahipleri veya Hüccet-ül İslam İmam-ı Gazali hazretleri bu âlimlere dahil değil mi? Resulullah efendimizin (Vârislerim) dediği âlimler bunlar değil ise kimlerdir? Abduh mu? Şevkani mi? Sehavi mi, Kardavi mi? Acluni mi? Mezhep imamları veya bir imam-ı Gazali, bir imam-ı Rabbani eğer Resulullahın vârisi değil ise, başka bir tane vâris gösterilemez. 

Mısırlı Suriyeli mezhepsizler çıkıp, (Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında uydurma hadis çoktur) diyorlar. 

Mezhepsizlerin sözleri delil oluyor da, mezhep imamlarının, imam-ı Gazalinin, imam-ı Rabbaninin sözü neden delil olmuyor? Mezhepsizlerin anladığı din oluyor da, bu büyüklerin anladığı neden din olmuyor? Onlardan öğrendiğimiz bilgilerle, onları mı sorgu suale çekeceğiz? 

Bu nasıl mantık, bu nasıl ilim, bu nasıl edep böyle? Din düşmanlarına alet olanlara, onların tuzaklarına düşenlere yazıklar olsun. 

Allah’ın güvendiği, Peygamberin vârisi olan âlimlere güvenmeyen, hâşâ onların yalan söyleyeceğini veya Kur'an-ı kerime aykırı uydurma hadis nakledebileceğini sanmak ne kadar yanlıştır.

Biz, imam-ı Gazali hazretlerinin kitabından bir hadis-i şerif alıyoruz. Mezhepsizler, (Bunun Kur'ana uygun olup olmadığına bak) diyorlar. Hâşâ imam-ı Gazali hazretleri bir hadisin Kur'an-ı kerime aykırı olduğunu bilemiyorsa, o kadar cahil ise, biz nasıl bilelim? Yahut O, (Bu hadis Kur'an-ı kerime uygundur) diyorsa, biz nasıl o hadisin zıt olabileceğini düşünelim? İslam âlimlerinin kitaplarında uydurma hadis olabileceğini düşünen cahillere ve sapıklara yazıklar olsun!

Acluni
 veya benzeri biri, bir hadise uydurma demişse, mezhepsizlere göre artık o hadis uydurmadır. Bir yazar da, İbni Mace’deki bir hadis-i şerif için, (Hintli Muhammed Abdürreşid en-Numâni, hadis imamlarının görüşünü bildiriyor, bu hadisin uydurma olduğunu söylüyor) diyor.(İlim Çin’de ise de alınız) hadis-i şerifi için, istisnasız bütün mezhepsizler uydurma diyor. Halbuki hadis âlimlerinden imam-ıDeylemi, imam-ı Taberani, imam-ı Beyheki, imam-ı ibni Adiy, imam-ı ibni Abdilber gibi hadis âlimleri ve Hüccet-ül islam ünvanı ile meşhur olan imam-ı Gazali hazretleri sahih olduğunu bildirmektedir. Bu büyük imamların naklettiği bu hadis-i şerife uydurma diyenin dili kurur. Peki imam-ı Süyuti, imam-ı Buhari gibi bir âlim bir hadise uydurma dese, bu hadis uydurma olur mu? Ancak o muhaddise göre uydurma olur, fakat öteki âlimlere göre yine sahihtir. 

Uydurma hadisi nakletmenin vebali
Sual:
 Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında niçin uydurma hadis yoktur?
CEVAP
Çünkü, hadis uydurmanın ve uydurulmuş hadisi nakletmenin vebalinin büyüklüğünü bildikleri için, Allahü teâlâdan çok korktukları için, tek kelime ile salih âlim oldukları için kitaplarına uydurma hadis almazlar.(Uydurma hadis)bu sözü Allah Resulü söyledi diye iftira etmektir. Sıradan bir müslümanın bile hayalinden dahi geçiremiyeceği bu iftirayı, bir ehl-i sünnet âlimi hiç yapabilir mi? Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Benden sonra gelecek kavim, size hadislerimi soracaklar. Kim kasten bana yalan isnat ederse, Cehennemdeki yerine hazırlansın!) [Ebu Nuaym]

(Benden duyduğunuz âyet ve hadisi tebliğ edin! Beni İsrail’den bildirdiklerimi de söyleyin! Yalnız bana bilerek yalan isnat eden Cehennemdeki yerine hazırlansın!)
 [Buhari]

(Benden bir şey nakleden hakkı, doğruyu söylesin! Söylemediğim şeyi, bana isnat eden gireceği ateşe hazırlansın!)
[İbni Mace, Hakim]

(İftiracıların en büyüğü, söylemediğim bir sözü, bana isnat edip nakledendir.)
 [Beyheki]

(Yalan bir sözü, hadis diye rivayet eden de yalancıdır.) 
[Müslim]

(Uydurma olduğunu bilerek, hadis diye rivayet eden, onu uyduran gibi Cehennemdeki yerine hazırlansın!) 
[Bezzar]

(Söylemediğimi hadis diye bildiren Cehennemdeki yerine hazırlansın!) 
[Ukayli]

(Söylemediğim sözü, hadis olarak bildiren veya Kur’anı kendi reyi 
[görüşü] ile tefsir eden, Cehennemde azap görecektir.)[Tirmizi]

Bu hadis-i şerifleri bilen bir âlimin kitabına uydurma hadis alması mümkün mü? Bırakın âlimi, herhangi bir müslüman, uydurma bir sözü hadis diye nakledebilir mi, Allah Resulüne bu iftirayı yapması, söylemesi mümkün mü? Mezhepsizlere, misyonerlere aldanmamalı, ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında uydurma hadis var zannetmemeli. Allahü teâlânın, dinini, soysuzlara karşı bu mübarek zatlar vasıtasıyla koruduğunu, yaydığını unutmamalı. 


.
Resulullahın vârislerine güvensizlik

Mezhepsizlik demek, Resulullah efendimizin vârisleri olan âlimlere düşmanlık demektir. Suizan ve iftira demektir. Hadis-i şerifte, (Âlim Allah’ın güvendiği kimsedir, Resulullahın vârisidir) buyuruluyor. 

Kendisine güvenilmeyip dil uzatılan Hadika’nın sahibi kimdir? 

Hadika’nın sahibi Abdülgani Nablusi hazretleridir. Fıkıh, tefsir, hadis ve tasavvufta çok derin âlim idi. Yüzden fazla değerli kitap yazdı. Hadika kitabı, imam-ı Birgivi’nin Tarikat-i Muhammediyye’sinin şerhidir. Allah’ın güvendiği ve Resulullahın vârisi olan böyle bir âlim, kitabına tetkik etmeden, rastgele bir hadis alır mı? İmam-ı Gazali hazretlerine yapılan gaflet ve ihmallik iftirası bu zata da yapılıyor. 

Mezhepsiz Şevkani, Beydavi tefsirinde uydurma hadis olduğunu söylüyor. Zahir ve bâtın ilimlerinde kâmil dört mezhebin inceliklerini iyi bilen, derin âlim, veliy-yi-kamil, ârif-i billah seyyid AbdülhakimArvasi hazretleri buyuruyor ki: Beydavi, tefsir ilminde, en büyük makama yükselmiştir. Her meslekte senettir. Her mezhepte önderdir. Her düşüncede rehberdir. Her fende mahir, her usulde bürhan, önceki ve sonraki âlimlere göre sağlam, kuvvetli ve yüksektir. Böyle derin bir âlimin tefsirinde mevdu hadis var demek, dinde derin bir uçurum açmaktır. Böyle sözleri söyleyenin dili, inananın kalbi, dinleyenin kulakları tutuşsa yeridir. Acaba, bu büyük ilim sahibi, mevdu hadisleri sahihlerinden ayıramaz mı idi? Yoksa, hadis uyduracak kadar ve böyle yapanlar için, Resulullahın bildirdiği ağır cezalara aldırış etmeyecek kadar Allah korkusu yok mu idi? Hadis ilminde müctehid bir âlim, bir âlimin sahih dediği bir hadise mevdu diyebilir. Bu, “Resulullah böyle söylemedi" demek değildir. Bu hadis benim usulüme göre hadis değil, uydurmadır; fakat başka müctehide göre sahih olabilir demektir. Farklı ictihadlar da aynen böyledir. Hadis-i şerifte,(Âlim ictihadında hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alır)buyuruldu. İctihad ictihadla nakzedilemez ve Ehl-i sünnet âliminin kitabında uydurma hadis var denilemez. 

Sual: Tarihte Hadis uyduranlar olduğuna göre âlimlerin kitaplarında uydurma hadis yok mudur?
CEVAP
Hadis uyduranlar olmuş ise de, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında asla uydurma hadis yoktur. Çünkü onların her biri, (Âlimler, Peygamberlerin vârisleridir) ve (Âlimler, Allah’ın güvendiği kimselerdir) gibi hadis-i şerifler ile övülen büyük insandır. Hadis uydurmanın ve uydurma hadisi nakletmenin vebalinin büyüklüğünü bilirler. (Söylemediğim sözü hadis diye bildiren Cehenneme gidecektir) hadis-i şerifini nakleden o âlimler, kitaplarına nasıl olur da uydurma hadis alabilirler?

Resulullahın vârislerine olan itimadı sarsmak için böyle iftira ediyorlar. Bir müctehid, başka bir müctehide hata ettin demez. Çünkü Mecelle’de (İctihad ictihadla nakzedilemez) buyuruluyor. (Madde 16)

Dört mezhepte birbirinden farklı hükümler vardır. Fakat hiçbiri, diğerini sapıklıkla, hata etmekle itham etmemiştir. Çünkü hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Âlimlerin farklı ictihadları rahmettir.) [Beyheki]

(Âlim ictihadında hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alır.)[Buhari]

Hanefi ve Hanbeli’de gusülde ağzın içini yıkamak farz iken, Maliki ve Şafii’de farz değildir. Bunun için mezhebin birine doğru, ötekine yanlış denemez. Her müctehidin bir hadisten hüküm çıkarması farklıdır. Bir müctehidin sahih dediği bir hadise, başka bir müctehid mevdu diyebilir.

Hadis ilminde müctehid bir âlim, bir hadise mevdu derse, diğer müctehidler buna sahih diyebilir. Çünkü mevdu diyen müctehid, bir hadisin sahih olması için lüzum gördüğü şartları taşımayan bir hadis için "Mezhebimin usulünün kaidelerine göre mevdudur" der. Yani bu sözün hadis olduğu bence anlaşılamamıştır, der. Yoksa "Bu söz, Peygamber efendimizin sözü değildir" demek istemez. Aynı hadis için başka bir müctehid sahihtir diyebilir. Sahih olduğunu söyleyen müctehid ötekine, "Peygamber efendimizin bu sözüne nasıl mevdu dersin?" demediği gibi öteki de, "Bu uydurma söze sen nasıl hadis diyebilirsin?" demez. Kur'an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Bu misalleri ancak âlim olanlar anlar.) [Ankebut 43]

(Bilmiyorsanız âlimlerden sorun!) [Nahl 43]

(Bunun hükmünü peygambere ve ülül-emre
 [âlimlere] sorsalardı, öğrenirlerdi.) [Nisa 83] [Âyet-i kerimede geçen ülül-emrin âlim demek olduğu tefsirlerde yazılıdır. Peygamber efendimiz de (Ülül-emr, fıkıh âlimleridir) buyurdu. (Darimi)]

(Allah’tan en çok korkan ancak âlimlerdir.)
 [Fatır 28] 
[Allah’tan korkmak büyük mertebedir. Peygamber efendimiz(Allah’tan en çok ben korkarım) buyurdu. (Buhari)]

(Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?)
 [Zümer 9]

Hadis-i şeriflerde ise buyuruldu ki:
(Âlimlere tabi olun! Çünkü onlar, dünya ve ahiretin ışıklarıdır.)[Deylemi]

(Âlimler olmasaydı, insanlar helak olurdu.) 
[İ. Maverdi]

(Bilmediklerinizi salih [âlim]lerden sorup öğrenin!) [Taberani]

Mezhebe uymanın lüzumu
Allahü teâlâ ve Resulü, âlimleri böyle överken, onların kitaplarında uydurma hadis olduğunu söylemek ne kadar çirkin iftira olur.(Uydurma hadis)bu sözü Allah Resulü söyledi diye iftira etmektir. Sıradan bir müslümanın bile hayalinden dahi geçiremiyeceği bu iftirayı, bir ehl-i sünnet âlimi hiç yapabilir mi? 

Eğer herkes Kur'an-ı kerimden hüküm çıkarabilseydi, hadis-i şeriflere, Eshab-ı kirama ve âlimlere ihtiyaç kalmazdı. Onun için Allahü teâlâ da, Peygamber efendimiz de âlimlere uymamızı emrediyor. İki hadis-i şerifin birbirine zıt gibi olduğunu gören, mezhebinin hükmüne uyar. Zaten müctehid olmayanın hadis-i şerifle amel etmesi, hüküm çıkarmaya kalkması caiz olmaz.

Her müslümanın dört hak mezhepten birine uyması gerekir. Uymayanın mülhid olacağını imam-ı Rabbani hazretleri Mebde ve Mead kitabında bildiriyor.

Dört mezhepten birine uymayan Ehl-i sünnetten ayrılır. Ehl-i sünnetten ayrılanın da sapık veya kâfir olacağı S. Ahmet Tahtavi hazretlerinin Dürr-ül-muhtar haşiyesinde yazılıdır. Abdülgani Nablüsi hazretleri de, (Bugün dört mezhepten başkasına uymak caiz değildir. Kur'an-ı kerimin manasını öğrenmek isteyen, Ehl-i sünnet âlimlerinin kelam, fıkıh ve ahlak kitaplarını okumalıdır!) buyuruyor.(Hadika)

Ne söyleyeceklerini bile şaşırdılar
Sual:
 Hadis düşmanları, (Bir hadise, bir âlim uydurma demişse, o hadise bin âlim sahih dese de, o hadis artık, damgayı yemiştir, onunla amel etmeyi içime sığdıramam) diyorlar. 
CEVAP
Düşmanlık veya sapıklıklarından ne yapacaklarını, ne söyleyeceklerini bile şaşırdılar. Ağızlarından çıkanı kulakları duymuyor. Bir kâfir, bir casus müslüman görünüp, din adamı görünüp, (Kur’anı değiştirdiler, çok âyeti çıkardılar veya eklediler) dese, şimdi bunlar bu haine inanıp, Kur’an-ı kerimi de içlerine sığdıramayacaklar mı? Ona da mı damgayı yemiştir diyecekler? Acaba bunlar, ingiliz casuslarının kurduğu Vehhabiliği, Yahudilerin ortaya çıkardığı Rafiziliği içlerine nasıl sindiriyorlar?

Bunlara soruyoruz, siz namaz kılıyorsanız, imam arkasında Fatiha okuyor musunuz? Şafiilerin okuması farzdır, Hanefilerin de okumaması vaciptir. Okursa tahrimen mekruh işlemiş olurlar. Mezhepsizler okuyoruz derlerse, Hanefi âlimlerine muhalefet etmiş olurlar, okumuyoruz diyorlarsa, o zaman Şafii âlimlerine muhalefet olur. Böyle namazı içlerine nasıl sindirebiliyorlar ki?

Hadis ilminde müctehid bir âlim, bazı âlimlerin sahih dediği bir hadise mevdu diyebilir. Müctehidin böyle demesi; “Bu hadisi, Peygamber efendimiz söylememiştir" anlamında değildir. Bu hadis benim usulüme göre hadis değil, uydurmadır [sahih değildir]; fakat başka müctehide göre hadis sahih olabilir demektir. Farklı ictihadlar da aynen böyledir. Bana göre doğrusu bu der; fakat farklı ictihadda bulunan müctehide söz söylemez. Birinin uydurma [sahih değildir] demeye yetkisi varsa, ötekinin de sahih demeye yetkisi vardır. Bunun için hiçbir Ehl-i sünnet âliminin kitabında uydurma hadis olmaz. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarına dil uzatmamalı ve onların kitaplarında uydurma hadis var sanmamalı, din cahili veya düşmanlarının oyunlarına gelmemelidir.

Sual: Uydurma hadis olmaz diyorsunuz. Unutmayın bizim iki katımız olan Hristiyan âlemi bile bir çok hadisin uydurma olduğunu söylüyor. Bu kadar insanları hiçe mi sayıyorsunuz?
CEVAP
Biz uydurma hadis olmaz demedik. Hakiki İslam âlimlerinin kitaplarında uydurma hadis olmaz dedik. Diğer yandan, İslamiyet’e inanmayan hristiyanların, Peygamberimize, Kur’an-ı kerime inanmayan hristiyanların, bazı hadisler hakkındaki sözlerinin ne önemi var? Sahih dedikleri hadis var mı ki? İkincisi Hristiyanlar, bizim iki katımız kadar değil. Öyle bile olsa ne önemi var? Hristiyanlardan sayıca fazla Çinli ile Japon var. Hepsi Budist. Bir sürü dinsiz insan da var. Hepsi Hristiyanların iki katından fazladır. Ama Kur'an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Yeryüzündeki insanların çoğuna uyarsan, seni Allah yolundan saptırırlar.) [Enam 116]

Sual: Çelişkili hadislere bir örnek vereyim. Kur’anda Allah kullarına yapamayacakları hiçbir işi vermeyeceğini söylüyor. Buna rağmen sizin hadislerinize göre ise; Hazret-i Muhammed miraca çıktığında Allah ile namaz hakkında bir pazarlığa giriyor. Ümmetim bu kadarını yapamaz 50 vakit namaz sayısını azalt demiyor mu? Hiç böyle şey olur mu?
CEVAP
Bekara suresinin sonunda buyuruluyor ki:
(Rabbimiz Bizden öncekilere yüklediğin gibi, bize de ağır yük yükleme. Rabbimiz, bize gücümüzün yetmeyeceği şeyi taşıtma.)[Bekara 286]

Bu âyet de gösteriyor ki önceki ümmetlere çok ağır yükler yüklenmişti, Peygamber efendimizin hürmetine bu ümmete kaldıramayacağı yükler verilmemiştir, dileseydi öteki ümmetlere yüklediği gibi bize de yüklerdi. Bu Resulullahın ümmetine Allahü teâlânın bir ihsanıdır. Sonra 50 vakit emretse yapılamaz mı idi? Beş vakte indirildiği halde her Müslüman kılabiliyor mu? Beş vakti severek kılan 50 vakti de kılabilirdi. Ama kolaylık olması için beşe indirilmiştir. Bu husus Buhari ve Müslim gibi İslam dininin en sahih iki hadis kitabında bildirilmektedir. Pazarlığa girmiyor, bu senin gibi hadis düşmanlarının bir iftirasıdır. Allah’a yalvarıyor istirham ediyor, rica ediyor niye pazarlık kelimesini kullanıyorsun?

Sizin hadisler diyorsun. Sen Müslüman değil misin, misyoner misin veya 19 cu musun? Sen hadislere inanmıyor musun? Kur’an-ı kerimde baştan sona kadar Resulüme uyun, Onun sözlerine tâbi olun buyuruluyor. Bir de niye Peygamber efendimiz demiyorsun da Hazret-i Muhammed diyorsun? Sen hangi dindensin?

Sual: Hazret-i Musa’nın akıl vermesi ile, Hazret-i Muhammed’in Allah’tan böyle bir teklifte bulunması normal olabilir mi hiç? Çelişki değil mi?
CEVAP
Namazlarda olsun namazlardan sonra olsun Allah’a dua etmiyor muyuz? Ya Rabbi kazadan beladan koru diye dua etmiyor muyuz? Şunu ver bunu ver demiyor muyuz? Peygamber efendimizin de istemesi normal değil mi? Musa aleyhisselam tecrübesine göre tavsiye ediyor. Önceki ümmetlere çok ağır yükler yüklendiğini biliyordu. Bunun çelişki neresindedir? Sonra bu hadis-i şerif İslam tarihinde en kıymetli iki hadis kitabında vardır. Bütün İslam âlimlerinin onayladığı iki kitap. Asırlardır gelen bütün İslam âlimleri, bütün mezhep imamları bunu onaylamıştır. Ancak yeni türediler ve misyonerlerin oyuncakları buna itiraz etmişlerdir. Bunda itiraz olunacak ne var ki? Buna itiraz etmek bütün İslam âlimlerini bir kalemde silip atmak demektir. Halbuki Allahü teâlâ (Bilmiyorsanız zikir ehline = âlimlere sorun) buyuruyor. (Âlimler çok kıymetli insanlar) buyuruyor. Kendi aklını âlimlerin ilminden ve aklından üstün mü biliyorsun?


.
Uydurma sanılan hadisler

Din düşmanları ve bid’at ehli çıkardıkları bazı sözlere hadis demişlerse de, Ehl-i sünnet âlimleri bu sözleri kitaplarına almamışlardır. Hiçbir İslam âliminin kitabında uydurma hadis yoktur. Kitabına uydurma hadis alan kimse zaten İslam âlimi denmez. İslam âlimleri, hadis uydurmanın ve uydurulmuş hadisi nakletmenin vebalinin büyüklüğünü bildikleri için, kitaplarına uydurma hadis almazlar. Çünkü hadis-i şerifte, (Benden duyduğunuz âyet ve hadisi tebliğ edin! Beni İsrail’den bildirdiklerimi de söyleyin! Yalnız bana bilerek yalan isnat eden, Cehennemdeki yerine hazırlansın!)buyuruluyor. (Buhari)

Bu âlimlerin kitaplarındaki hadis-i şeriflere uydurma demek büyük bir insafsızlık ve cehalettir. Hanefilere göre, deniz haşaratı yenmez, diğer üç mezhebe göre yenir. Hanefi, diğer üç mezhebe sizin ictihadınız yanlış diyemediği gibi, üç mezhep de, Hanefi’ye sizinki yanlış diyemez. Bir hadise bir âlim mevdu derken, öteki sahih diyebilir. Bu âlimler, birbirine dil uzatmaz. 

Seyyid Abdülhakim Arvasi hazretleri buyuruyor ki:
Hadis ilminde müctehid bir âlim, bazı âlimlerin sahih dediği bir hadise mevdu diyebilir. Müctehidin böyle demesi; “Bu hadisi, Resulullah söylememiştir" anlamında değildir. Bu hadis benim usulüme göre yani sahih olması için aradığım lüzumlu şartları taşımadığından hadis değil, uydurmadır; fakat başka müctehide göre hadis sahih olabilir demektir. Farklı ictihadlar da aynen böyledir. Bana göre yani elimdeki mevcut delillere göre doğrusu bu der; fakat farklı ictihadda bulunan müctehide söz söylemez. Bunun için hiçbir Ehl-i sünnet âliminin kitabında uydurma hadis olmaz. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarına dil uzatmamalı ve onların kitaplarında uydurma hadis var sanmamalıdır. 

Bir dergide, daha çok mezhepsizlerden şahit gösterilerek sahih olan bir çok hadise uydurma damgası basılıyor. Biz de muhaddisleri ve İslam âlimlerini delil göstererek onların sahih olduğunu ispat ediyoruz. Uydurma hadise sahih demek ne kadar tehlikeli ise, sahih olan hadise uydurma demek, Resulullahın mübarek sözünü yalanlamak olacağından en az onun kadar tehlikelidir. Bir de İslam âlimlerinin kitaplarından örnekler veriliyorsa, o âlime suizan edildiğinden ikinci bir tehlike meydana geliyor. Günümüzün mezhepsizleri Resulullahın vârisleri olan bu âlimleri küçük düşürmeye çalışıyorlar. 

Şimdi verilen kaynaklara bakalım:
Yusuf Kardavi bile delil olarak gösterilmiş. Halbuki bu zat, resmen benim mezhebim yok diyor. Çağdaş fetvalar kitabına bakalım: “İnce çoraba meshedilir” diyor. Dört mezhepte de mesh caiz olmaz. “Fitil kullanmak orucu bozmaz” diyor. Halbuki dört mezhepte de bozar. “Haşhaş, kenevir ve tütün ekmek haramdır. Çünkü bunlar kötü yerlerde kullanılıyor” diyor. Bunlardan afyon, tıpta çok kullanılır. İlaç olarak az miktarda kullanmak ise caizdir. Kötü yerlerde de kullanılıyor diye haşhaş ekmeye haram demek, şarap yapılıyor diye üzüm yetiştirmeyi yasaklamaya benzer“Hastaya Kur'an okumak, âyetleri muska şeklinde üstte taşımak haramdır” diyor. Daha başka sapıklıkları çoktur. Bu mezhepsiz nasıl kaynak olur ki? 

Kardavi
’den daha süper mezhepsiz olan Elbani de kaynak olarak gösteriliyor. O Elbani ki, İbni Teymiyeci, mezhepler üstü konuşan, telfîkı savunan biridir. Elbani’nin kitabını tercüme eden Ali Aslan, yanlış gördüğü bir yere şöyle bir not ilave etmiş: “Elbani’nin bu fetvası, dört mezhebe muhaliftir. Dört mezhebe göre de altın kadınlara helaldir, bilinsin” diyor. Böyle kimseler nasıl kaynak alınır ve kitapları niye tercüme edilir ki? 
(Dünya, ahiretin tarlasıdır) hadis-i şerifine de uydurma deniyor. Peygamber efendimizin mübarek ana babalarına kâfir demekten çekinmeyen Aliyyül Kâri, Zeydi bir mezhepsiz olan Şevkani, sahih hadislere uydurma demekle tanınan, Sehavi, Acluni ve Sagani şahit olarak gösterilmektedir. Halbuki imam-ı Münaviimam-ı Deylemi,Hakim-i Nişapuriimam-ı Gazali gibi büyük âlimler sahih olduğunu söylemişlerdir.

Yine Sehavi ve Acluni’nin yanı sıra, Derviş el Hut ile Elbani’yi ve ilim ehlince sahih hadislere mevdu diyen ibni Cevzi’yi şahit göstererek,(İlim Çin’de de olsa alınız) hadis-i şerifine de uydurma deniyor. Halbuki hadis âlimlerinden imam-ı Deylemiimam-ı Taberaniimam-ı Beyhekiimam-ı ibni Adiyimam-ı ibni Abdilber gibi hadis âlimleri ve Hüccet-ül islam ünvanı ile meşhur olan imam-ı Gazali hazretleri sahih olduğunu bildirmektedir. Bu büyük imamların naklettiği bu hadis-i şerife uydurma diyenin dili kurur. 

Yine Aliyyül Kâri, Acluni, Elbani, mezhepsizlerin piri ibni Teymiye’nin talebesi İbni Kayyimi şahit gösterilerek, (Kim, aşık olup, aşkını gizlese, iffetini muhafaza edip ölse, şehit olur) hadis-i şerifine uydurma deniyor. Halbuki hadis âlimlerinden Hakim-i Nişapuri veHatib-i Bağdadi, Hüccet-ül islam imam-ı Gazali ve Molla Camihazretleri bu hadis-i şerifin sahih olduğunu bildiriyor.

Yine Aliyyül Kâri, Acluni ve Sehavi’nin yanı sıra Zeydi Şevkani delil gösterilerek, (Âlimlerin mürekkebi, şehitlerin kanı ile tartılır, âlimlerin mürekkebi, ağır gelir) hadis-i şerifine uydurma damgası basılıyor. Halbuki hadis âlimlerinden ibni NeccarHatib-i Bağdadi,imam-ı Süyuti ve Şafii âlimlerinden imam-ı Rafii ve ikinci bin yılın müceddidi imam-ı Rabbani hazretleri gibi âlimler, bu hadisin sahih olduğunu bildirmektedir. 

Yine Aliyyül Kâri, ibni Kayyim ve Elbani ile birlikte imam-ı Süyuti’den naklen, (Fâsıkı, hayasızı gıybet etmek günah olmaz) hadis-i şerifine uydurma deniyor. Halbuki hadis imamlarından Haraiti, Ebu Nasr, Deylemi, ibni Asakir, ibni Ebiddünya, Beyheki gibi âlimler, sahih diyorlar. İmam-ı Süyuti muteber bir âlimdir, bu hadis-i şerif ancak ona göre mevdu olur, diğer âlimlere göre sahihtir. Başka âlimlerin sahih dediği bir hadise hemen uydurma damgasını vurmak çok yakışıksız bir harekettir.

Elbani şahit gösterilerek, (Eshabım gökteki yıldızlar gibidir. Hangisine uyarsanız hidayete erersiniz. Eshabımın ihtilafı [farklı ictihadları] sizin için rahmettir.) hadis-i şerifine uydurma diyebiliyorlar. Halbuki, hadis imamlarından İmam-ı Taberani, İmam-ı Beyheki, İmam-ı İbni Asakir, İmam-ı Hatib, İmam-ı Deylemi, İmam-ı Darimi, İmam-ı Münavi, İmam-ı İbni Adiy gibi âlimler nakletmiştir. Sekiz Muhaddise değil de Elbani’ye mi inanılıyor?

Yine Aliyyül Kâri, Sehavi, Zeydi Şevkani ve ibni Cevziyi göstererek,(Kadınlara itaat pişmanlıktır) hadis-i şerifine uydurma diyor. Halbuki hadis imamlarından HakimDeylemiİbni Lâlİbni Asakir gibi âlimler, uydurma olmadığını söylemişlerdir. 

Yine yalnız Elbani baykuşu gösterilip, (Hiç ölmeyecekmiş gibi dünya için, yarın ölecekmiş gibi de ahiret için çalışınız) hadis-i şerifine uydurma damgasını basılmıştır. Halbuki hadis âlimlerinden İbni Asakir sahih olduğunu bildirmiştir. Elbani’ye inanıyorlar da hadis âlimine inanmıyorlar. Bu da kıyamet alametlerinden olsa gerektir.

Yine Aliyyül Kâri, Elbani, Acluni, imam-ı Süyuti, Sagani ve Derviş şahit gösterilip, (Dünya sevgisi bütün hataların başıdır) hadis-i şerifine uydurma deniyor. Halbuki, imam-ı MünaviBeyhekiimam-ı Rabbani ve Kenzu’l-Ummal sahibi sahih olduğunu bildiriyor. 

Yine Sehavi ve Acluni’ye ilaveten ibni Arrak’ı da yanına alarak,(Zengine zengin olduğu için tevazu gösterenin dininin üçte ikisi gider) hadis-i şerifine uydurma diyor. Halbuki, Deylemiimam-ı Rabbani ve Urvet-ül-vüska, Kayyum-i rabbani Muhammed Masum-i Faruki Serhendi hazretleri sahih demektedir. 

Yine Aliyyül Kâri, Acluni, Sagani, Zeydi Şevkani ve Elbani’den naklen, Kur’an-ı kerimde, (Seni ancak âlemlere rahmet olarak gönderdim)mealindeki âyet-i kerimesi ile övülen Peygamber efendimiz için, (Eğer sen olmasaydın âlemleri yaratmazdım) kudsi hadisine, uydurma demeye çekinmiyorlar. Halbuki sahih olduğu Deylemi ve diğer hadis âlimlerince bildirilmektedir. 

Ayrıca, Marifetname’nin ön sözünde, Yusuf-i Nebhani hazretlerinin Envar-ı Muhammediyye kitabının 13. sayfasında ve imam-ı Rabbani hazretlerinin Mektubat’ının 122. mektubunda vardır. 

Mektubat-ı Rabbaninin 3.cildinde, (Sen olmasaydın Cenneti yaratmazdım), (O olmasaydı kâinatı yaratmaz, rububiyetimi izhar etmezdim) kudsi hadisleri de bildirilmektedir. 

Acluni, Sehavi, Derviş ve Elbani gibi netameli kimselerden birinin veya birkaçının uydurma dediği aşağıdaki hadis-i şeriflerin hangi kitaplarda bulunduğu sonlarında bildirilmiştir.
(Çok konuşan çok yanılır.) [Taberani, Askeri]

(Âlimlerin uykusu ibadettir.)
 [İ. Gazali, İmam-ı Rabbani, Tezkire-i Kurtubi muhtasarı]

(Vatan sevgisi imandandır.)
 [İmam-ı Rabbani, Hazret-i Mevlana Mesnevi]

(Bir saat tefekkür, bir sene ibadetten kıymetlidir.)
 [Ebuşşeyh, İ.Gazali]

(Ümmetimin âlimleri, İsrail oğullarının Peygamberleri gibidir)
[İmam-ı Yâfii, İmam-ı Rabbani, Abdülgani Nablusi]

(Allahü teâlâ buyurdu ki: "Ey dünya, bana hizmet edene hizmetçi ol! Sana hizmet edene de güçlük göster")
 [Ebu Nuaym, Muhammed Hadimi]

(Her şeyin bir anahtarı vardır, Cennetin anahtarı da yoksul ve fakirleri sevmektir.)
 [İbni Lâl, İ.Süyuti]

(Dünyayı terk etmek, sabırdan daha acıdır. Fisebilillah kılıç vurmaktan da zordur. Dünyayı terk edene, Allahü teâlâ şehit sevabı verir.) 
[Ebu Nasr, Deylemi]

(Dünya, ahiret adamlarına haram, ahiret de, dünya adamlarına haramdır. Dünya ve ahiret ise Ehlullaha haramdır.) 
[Deylemi]

(Sarıkla kılınan bir namaz, sarıksız kılınan 25 namazın derecesine bedeldir. Sarıklı kılınan bir Cuma namazı, ise sarıksız kılınan yetmiş Cuma namazına bedeldir.) 
[İ.Asakir] Şöyle bir rivayet de vardır: (Sarıkla kılınan iki rekat namaz sarıksız kılınan 70 rekat namazdan efdaldir.) [Ebu Nuaym, Deylemi]

Daha bunlar gibi, İslam âlimlerinin kitaplarında bulunan sayısız hadis-i şerife uydurma damgası vurulmuştur. Mezhepsizler, bir hadis-i şerifi tenkit ederken, bu hadis Kur’anın ruhuna aykırıdır derler. Yukarıda birçok uydurma denilen hadisleri yazdık. Bunların hangisi, hangi âyete aykırıdır? İctihad ictihadla yok edilemeyeceği gibi, bir âlimin sahih dediği hadise, yetkili başka bir âlim uydurma dese de o hadis uydurma sayılamaz. Hadis âlimleri tarafından bildirilen aşağıdaki hadislere de, aynı şahıslar şahit gösterilerek zayıf damgası vurulmak istenmiştir:
(Şu üç şey için Arabı sevin: Ben Arabım, Kur'an Arapça, Cennet dili de Arapçadır.) [Taberani, Beyheki, İbni Asakir, Ukayli, Hakim]

(İşlerin hayırlısı vasat 
[orta] olanıdır.) [Deylemi, Beyheki, İ.Gazali, İ.Süyuti, Hadika, Berika]

(Hikmetin başı Allah korkusudur.) 
[İ.Asakir, Beyheki, İ.Süyuti]

(Kişinin dini, dostunun dini gibidir, kiminle dostluk ettiğinize dikkat edin.) [Ebu Davud, Tirmizi, Hakim, Askeri, İ.Süyuti] 

(Müminin niyeti amelinden hayırlıdır.) 
[Taberani, Hatibi Bağdadi, Ziya el-Makdisi]

(Müminin firasetinden korkun, o Allah’ın nuru ile bakar.) 
[Buhari, Tirmizi, İ.Cerir, İ.Süyuti] 

Sual:
 Aşağıdaki hadislerin kaynağı nedir? Bir İslam âliminin kitabında uydurma hadis olmaz mı?
CEVAP
Kaynakları şöyle:
(Soğuktan sakının, çünkü kardeşiniz Ebüdderdanın ölüm sebebidir.)[Darekutni]

(Töhmetten, dedikoduya sebep olacak yerlerden sakının.) [İ.Münavi-İ.Gazali]

(Ekmeğe hürmet edin!) [Beyheki, Hakim]

(Toprak yemek her müslümana haramdır.) [Deylemi]

(Ya Rabbi, hükümdarı ve mahiyetindekileri ıslah eyle.) [İ.Münavi-İ. Gazali]

(Ben ilmin şehriyim, Ali de kapısıdır.) [Deylemi, Taberani]

(Sadaka vermekte acele edin, çünkü bela sadakayı geçemez.)[Beyheki]

(Din temizlik esası üzerine kurulmuştur.) [İ. Gazali]

(Bir saatlik tefekkür, bir senelik ibadetten hayırlıdır.) [Ebuşşeyh]

(Kalbler, iyilik edenleri sevecek kötülük edenlere de buğzedecek şekilde yaratılmıştır.) [Beyheki, Ebu Nuaym]

(Aşırı sevgi, kör ve sağır eder.) [İbni Mace]

(Dünya sevgisi bütün hataların başıdır.) [Beyheki]

(Ümmetimin kadınlarının hayırlısı yüzü güzel ve mehri az olandır.)[İbni Asakir]

(Dünya ahiretin tarlasıdır.) [Deylemi]

(Arabın seyyidi Ali’dir.) [Ebu Nuaym]

(Kadınlara itaat pişmanlıktır.) [Hakim, Deylemi, İbni Lal] 

(Cömerdin yemeği şifa, cimrinin yemeği hastalıktır.) [Deylemi, Hâkim, İbni Lâl, Dare Kutnî, Hatib]

(Müminin kalbi tatlıdır, tatlıyı sever.) [Beyheki]

(Kerim, gücü yettiği halde affedendir.) [Taberani]

(Eğer yoksul, yalan söylemiyorsa, onu reddeden iflah olmaz.) [Künuz-üd-dekaık]

(Mümine, Rabbine kavuşuncaya kadar rahat yoktur.) [Hatib, İbni Nasr]

(Ümmetim için en korktuğum şey, kadın ve içki fitnesidir.) [İ. Süyuti]

(Dostlara meclis dar gelmez.) [Hatib]

(Müslüman olarak öl, gerisine karışma!) [Deylemi]

(Hastalık ani gelir, fakat yavaş çıkar.) [Deylemi]

(Birinin müslüman olmasına sebep olan Cenneti hak eder.) [Taberani]

(Allahü teâlâ, bir zalime yardım edene o zalimi musallat eder.) [İbni Asakir]

(Gurbetteki garibe yardım eden Cenneti hak eder.) [Deylemi]

(Devamlı gece namazı kılanın yüzü güzelleşir.) [İbni Mace]

(Cimri, Cennete girmez.) [Taberani]

(Namaz dinin direğidir.) [Taberani, Beyheki]

İslam âlimlerinin sahih dediği hadis-i şeriflere, Aliyyül Kâri, mevdu dedi diye, o hadislerin mevdu olduğu iddia edilemez. Çok kitap tercüme ve şerh ederek yazıcılıkla geçinmiş olan Aliyyül Kâri, (El- Mevduat-ül-kübra) isimli kitabında, sahih hadislere mevdu demektedir. Fıkh-ı ekberi şerh ederken Peygamber efendimizin mübarek ana-babasına hakaret etmiş, tasavvuf büyüklerine de iftira atmıştır. Din büyüklerine çirkin itirazlarda da bulunmuş, imam-ı Şafii ve imam-ı Malik hazretlerinin ictihadlarına dil uzatmıştır. (Turub-ül-emâsil)

Hadis-i şerifte buyuruluyor ki:
(Kıyamete yakın ilim azalır, cehalet artar. İlmin azalması, âlimlerin azalması ile olur. Cahil din adamları, kendi görüşleri ile fetva verir, insanları doğru yoldan saptırırlar.) [Buhari]

Demek ki son zamanlarda, cahil ve sapık din adamları çoğalarak müslümanları aldatacaktır. Peygamber efendimizin, mucize olarak gelecekten haber veren birçok sözü vardır. Bunların çoğu çıktı. (Uydurma hadis çok, Kur’andan konuş) diyenlerin de çıkacağını bildirerek buyurdu ki: 
(Bir zaman gelir, beni tekzib eden çıkar. Kendisine benden bir hadis söylenince, “Resulullah böyle şey söylemez. Bunu bırak Kur’andan söyle” der.) [Ebu Ya’la] 

Eğer herkes Kur’an-ı kerimden hüküm çıkarabilseydi, hadis-i şeriflere, Eshab-ı kirama ve âlimlere ihtiyaç kalmazdı. Onun için Allahü teâlâ da, Peygamber efendimiz de, âlimlere uymamızı emrediyor. (Hadika)

İmam-ı Gazali
 gibi büyük âlimlerin kitaplarında uydurma hadis olduğunu söyleyen Acluni ve M. Şemseddin Sehavi ve Peygamber efendimizin ana-babasına kâfir diyen Aliyyül Kâri gibilerin sözlerine aldanarak, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarına dil uzatmamalı ve onların kitaplarında uydurma hadis var sanmamalı. Hiçbir Ehl-i sünnet âliminin kitabında uydurma hadis olmaz. 

Vatanı sevmek imandandır 
Sual:
 Vatan sevgisi imandandır hadisi uydurma mıdır?
CEVAP
Art niyetli kimseler İslam âlimlerine olan itimadı sarsmak için, iyi niyetli kimseler de buradaki maksadı anlamadıklarından dolayı böyle hadisleri uydurma sanıyorlar. Halbuki her dilde, çok zaman zarf söylenir, mazruf anlaşılır. Mazruf, zarfın içindeki demektir. Mesela soba yanıyor dediğimiz zaman, sobanın kendisi değil içindeki odun, kömür, gaz yanıyor demektir. Yoksa sobanın kendisi değildir. Bu sınıf tembel dendiği zaman, sınıftaki öğrencilerin tembel olduğu anlaşılır. Böyle örnekler Kur'an-ı kerimde de vardır: 

(Köy halkına sor) yerine, (vese’lil karye = köye sor) ifadesi kullanılmıştır. (Yusuf 82)

Zalim köylüler manasına (Karye-tiz-zalim = zalim köy) ifadesi kullanılmıştır. (Nisa 75)

Vatanını seven herkese mümin denmez. Fakat mümin vatanını sever. Yani, vatanını sevmek mümin olmanın alametlerindendir. 

(Temizlik imandandır)
 buyuruluyor. Yani müminin alametlerinden biri de temiz olmaktır. Fakat her temiz olana mümin denmez. Kâfirlerden de temiz olanlar çıkar. 

(Haya imandandır)
 buyuruluyor. Yani, imanlı olmanın alametlerinden biri de hayalı olmaktır. Fakat her hayalı olana mümin denmez. 

(Arabı sevmek imandandır)
 buyuruluyor. Her Arabı değil, Müslüman olan Arabı sevmek gerekir. Ebu Cehil de, Ebu Leheb de Arab idi. Halbuki bu Arabları seven kâfir olur. Vatan sevgisi de böyledir. Müslüman olan vatan sevilir. Vatanın Müslümanlığı, halkının Müslümanlığı demektir. Vatanını sevmek, taşını, toprağını değil, oradaki Müslümanları, yakınlarını, akrabalarını sevmek demektir. 

(Vatan sevgisi imandandır)
 hadis-i şerifi, İslâm âlimlerinin en büyüklerinden ve ikinci bin yılın müceddidi olan İmam-ı Rabbani hazretlerinin, Mektubat kitabının 155. mektubunda ve hümanistlerin bile sevdiği Evliyanın büyüklerinden Mevlana Celaleddin Rumi hazretlerinin Mesnevi’sinde vardır.

Sual:
 Aşağıdaki hadislere de uydurma deniyor. Bunlar hangi kitaplarda vardır?
CEVAP
Hiç biri uydurma değildir. Kaynakları karşılarına yazılmıştır.
(Yarın ölecekmiş gibi ahirete ve hiç ölmeyecekmiş gibi dünya işlerine çalışınız!) [İbni Asakir]

(Dünyanızı düzeltmeye çalışın! Yarın ölecekmiş gibi de ahiret için amel edin.) 
[Deylemi]

(Ahir zamanda bazı kimseler, mescitlerde dünyadan konuşacaklar, dünya kelamı söyleyecekler. Onlarla beraber olmayın!)
 [İbni Hibban]

(Kırk gün ihlasla Allah’a kulluk edenin, kalbinden diline hikmet pınarları akar.)
 [Ebu Nuaym, Ebuş-şeyh, İ. Gazali]

(Hayvanların otu yediği gibi, mescitte konuşmak da sevapları yer, yok eder.)
 [İ.Gazali]

(Ümmetimden iki sınıf iyi olursa, insanlar da iyi olur: Yöneticiler ve âlimler.) 
[İ.Gazali]

(Gülerek günah işleyen, ağlayarak Cehenneme gider.) 
[Ebu Nuaym] 

(Eğer benim bildiğimi bilseydiniz, az güler çok ağlardınız)
 hadis-i şerifi ise başta Buhari olmak üzere Kütüb-i sittede mevcuttur. Gülmek ve ağlamak konusunda Kur’an-ı kerimde de mealen buyuruluyor ki:(Az gülsünler, çok ağlasınlar!) [Tevbe 82]

Aşık olmak hadis-i şerifi
Sual:
 Aşık olup iffetini saklarken ölenin şehit olduğunu bildiren hadis-i şerife Aliyyül Kâri, Acluni, Elbani gibi zatlardan kaynak gösterilerek uydurma deniyor. Bu hadis hangi kitaplarda vardır?
CEVAP
Her gün dinin bir hükmü sorgulanmakta, İslam âlimlerine olan itimat yıkılmaya çalışılmaktadır. İslam âlimlerine itimat kalmayınca din yıkılmış demektir. O hadisleri bize bildirenler Eshab-ı kiramdır. Eshab-ı kiram töhmet altında kalınca, Kur’an-ı kerime de gölge düşürülmüş olur. Çünkü Kur’an-ı kerimi toplayan da onlardır. Kur’an-ı kerime bile ilave yapıldığını söyleyen bu kimselerin esas maksatları dini yıkmaktır. Bazı gafiller de bilmeden bu hainlere alet oluyorlar. Elbani süper mezhepsizdir. Aliyyül Kâri ise, Peygamber efendimizin mübarek ana-babasına kâfir diyen biri olup, birçok sahih hadise uydurma damgasını vurmakla meşhurdur. Acluni ise sahih hadislere uydurma demekle sabıkalıdır. Böyle kimselere kanıp da Ehl-i sünnet âlimlerine çamur atmaktan sakınmalıdır.

Bu hadis-i şerif birçok muteber kitaplarda bulunmaktadır. 
1- Hüccet-ül İslam imam-ı Gazali hazretlerinin İhya’sında. 

2-
 Evliyanın büyüklerinden derin âlim ve şeyh-ül-İslam Molla Camihazretlerinin Baharistan’ında. 

3-
 Fıkıh âlimlerinden Muhammed Rebhami hazretlerinin Riyad-ün nasıhin’inde. 

4-
 İbni Âbidin hazretleri Redd-ül -muhtar (Şehitler) babında bu hadis-i şerifi açıklamaktadır. 

5-
 Fıkıh, tefsir gibi ilimlerde mütehassıs olan muhaddis İmam-ı Süyutihazretleri, Camius-sagir isimli hadis kitabında bu hadis-i şerifi nakletmektedir. Ayrıca Feyzulkadir şerhinde de geçmektedir. Diğer muteber kitaplarda da bu hadis-i şerif vardır. 

İmam-ı Gazali hazretleri, bu hadis-i şerifi açıklarken, (Bu sıddıklar makamıdır) buyurmaktadır. Çünkü bir kimse, aşık olup, günah işlememek için sabrederse nefsini ıslah etmiş, yenmiş olur. Nefsini yenmek, düşmanı yenmekten daha büyük cihaddır. Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(İnanıp nefsini ıslah edene korku ve üzüntü yoktur.) [Enam 48]

(Nefsini temizleyen kurtuluşa ermiş, kötülükte bırakan, zarar etmiştir.) [Şems 8,9]

Âlimin yüzüne bakmak 
Sual:
 Öğrencilere okutturulan bir hadis kitabında “(Ali’nin yüzüne bakmak) hadisi uydurmadır” deniyor. Bu hadis, hangi âyete veya hangi hadise aykırıdır da böyle söylenmiştir? 
CEVAP
Hazret-i Ali, Eshab-ı kiramın en âlimlerinden biri idi. Âlimin yüzüne bakmak ise ibadettir. Hatta ana babaya, denize bile bakmak ibadettir. Bu konudaki birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Âlim ile oturmak, yüzüne bakmak ibadettir.) [Hâkim]

(Kâbe’ye, ana babanın yüzüne ve Mushaf’a bakmak ibadettir.)
[Ebu Davud]

(Üç şeye bakmak ibadettir: Ana babanın yüzüne, Mushaf’a ve denize bakmak.) [Ebu Nuaym]

(Şu beş şey ibadettendir: Az yiyip içmek, camide oturmak, Beytullaha bakmak, Mushaf’ı açıp okumadan bakmak ve salih âlimin yüzüne bakmak.)
 [Deylemi]

(Ali’nin güzel yüzüne bakmak ibadettir.) 
[Hâkim]

(Ali’nin yüzüne nazar etmek ibadettir.) [C.Y.Güzin]

Sahih hadislere uydurma demenin maksadı şudur:
Önce âlimlere olan itimadı sarsmak. Âlimlere, din kitaplarına güvenilmez hissini vermek. Sonra diğer hadis-i şeriflere de şüphe gözü ile baktırmayı sağlamak. Daha sonra bu hadis-i şerifleri nakleden Eshabı kirama suizanna sebep olmak. En sonunda da Kur’an-ı kerimi toplayan Eshab-ı kirama olan itimadı sarsmak ve böylece dinimizi içten yıkmaya çalışmaktır. 

Allahü teâlâ da, Peygamber efendimiz de (ÂIimlere uyun) buyuruyor. Salih âlimler, Resulullahın vârisleridir. Vârise dil uzatmak, miras bırakana dil uzatmak olur. 

Nefsimizle cihad
Sual: 
Nefsle mücadeleyi büyük cihad olarak bildiren hadis ile (İlim Çin’de de olsa alın) hadisi uydurma diyorlar. Bunlar hadis kitaplarında yok mudur? 
CEVAP 
Nefsimiz kâfirdir. Gıdası da haramlardır, ibadet etmek istemez, ilah olmak ister. Nefsi tanımayanlar, bunun şerrinden kurtulmayı cihad sanmazlar. Bir hadis-i şerif meali:
(Hak teâlâ buyurdu ki: Nefsine düşmanlık et, çünkü o benim düşmanımdır.) [M. Rabbani]

Nefsini yenmek çok zor ve büyük iştir. Nefsimizi günahlardan temizlemeye, emir ve yasaklara uymaya çalışmak Cihad-ı ekberolarak bildirilmiştir. Kalbin yani ruhun nefse aldanmaması, ona uymaması için, nefs ile yaptığı mücadele büyük cihad olur. İslamiyet her asırda geçerlidir.

(İlim Çin’de de olsa alın) hadis-i şerifi meşhurdur. Çünkü hadis âlimlerinden imam-ı Deylemi, imam-ı Taberani, imam-ı Beyheki, imam-ı İbni Adiy, imam-ı İbni Abdilber gibi hadis âlimleri ve hüccet-ül İslam unvanı ile meşhur olan imam-ı Gazali hazretleri sahih olduğunu bildirmektedir. Bu büyük imamların naklettiği bu hadis-i şerife uydurma demek, İslâm âlimlerine olan itimadı sarsmaya çalışmak demektir. Seyyid Abdülhakim efendi buyurdu ki: 
Hadis ilminde müctehid bir âlim, bazı âlimlerin sahih dediği bir hadise mevdu diyebilir. Müctehidin böyle demesi; “Bu hadisi, Resulullah söylememiştir" anlamında değildir. Bu hadis benim usulüme göre yani sahih olması için aradığım lüzumlu şartları taşımadığından hadis değil, uydurmadır; fakat başka müctehide göre hadis sahih olabilir demektir. Farklı ictihadlar da aynen böyledir. Bana göre yani elimdeki mevcut delillere göre doğrusu bu der; fakat farklı ictihadda bulunan müctehide söz söylemez. Bunun için hiçbir Ehl-i sünnet âliminin kitabında uydurma hadis olmaz.

Resulullah efendimiz, hadis uyduran ve uydurma hadisi nakleden için ağır tehditlerde bulunmuştur. Mesela (Hadis uyduran Cehennemdeki yerine hazırlansın) hadis-i şerifi din kitaplarında var. Böyle bir hadis-i şerif olmasa bile, hangi İslam âlimi kitabına uydurma hadis alır? Mezhepsizler, (Uydurma hadisi kitabına almak, ya ihmallik, ya gafillik ya cahillik veya hainlikten ileri gelir) diyorlar. Peki Kütüb-i sittede, diğer hadis ve tefsir kitaplarında veya İhya’da uydurma hadis var denirse, bu büyük zatlar ihmallik, gâfillik, cahillik veya hainlikle suçlanmış olmuyor mu? O mübarek zatlara bunlar nasıl yakıştırılabilir? Bir İslam âlimi uydurma hadisi kitabına alır mı hiç? Cahillik denirse hâşâ İslam âlimi cahil olursa kim âlim olur ki? Gafillik de öyle. Onlar gafil ise biz nasıl müteyakkız [uyanık] oluruz? 

Kur'an-ı kerimde, (Âlimlere sorun) buyuruluyor. Hadis-i şerifte ise,(Âlimler, Peygamberlerin vârisleridir), (Âlim, Allah’ın güvendiği kimsedir) buyuruluyor. Allahü teâlânın güvendiği ve kendilerine sorun dediği âlimler kimdir? Kütüb-i sitte sahipleri veya Hüccet-ül İslam İmam-ı Gazali bu âlimlere dahil değil mi? Resulullahın (Vârislerim)dediği âlimler bunlar değil ise kimlerdir? Abduh mu? Şevkani mi? Sehavi mi, Kardavi mi? Acluni mi? Mezhep imamları veya bir İmam-ı Gazali, bir İmam-ı Rabbani eğer Resulullahın vârisi değil ise, başka bir tane vâris gösterilemez. 

Mısırlı mezhepsizler, (Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında uydurma hadis çoktur) diyorlar. Mezhepsizlerin sözleri delil oluyor da, mezhep imamlarının, İmam-ı Gazalinin, İmam-ı Rabbaninin sözü neden delil olmuyor? Onlardan öğrendiğimiz bilgilerle, onları mı sorguya çekeceğiz? Bu nasıl mantık, bu nasıl ilim, bu nasıl edep böyle? 

Gıybet zinadan kötüdür
Sual
: Gıybetin zinadan kötü olduğunu bildiren hadise uydurma diyorlar. Bu hadis din kitaplarında yok mudur?
CEVAP
O hadis-i şerifin meali şöyledir: 
(Gıybetten sakının; çünkü gıybet zinadan daha şiddetlidir. Kişi zina edip tevbe eder de, [bir daha yapmazsa], Allahü teâlâ onun tevbesini kabul eder. Gıybet edilen, gıybet edeni affetmedikçe, affolmaz.) [İbni Ebid-Dünya, Deylemi, Taberani, Beyheki, Tergib ve Terhib, İ. Şarani, İ. Gazali]

İslam âlimlerinin kitaplarında bulunan hadis-i şeriflere itiraz edilmez, dil uzatılamaz. Ancak acaba açıklaması nasıldır, âlimlerimiz ne bildirmişlerdir diye sorulabilir. Bir âyet-i kerime meali de şöyledir:
(Fitne, katillikten daha kötüdür.) [Bekara 191]

Âyet-i kerimede fitnenin adam öldürmekten daha büyük günah olduğu bildiriliyor. Fitne nasıl olur da katillikten daha kötü denmediği gibi, gıybet nasıl olur da zinadan daha kötüdür denmez. Adam öldürmek bir suç ise, fitne bir çok suçlara sebep olabilir. Fitnenin, birçok anlamı vardır. Daha çok küfür, bozgunculuk, bölücülük, bela, imtihan gibi anlamlara gelir. Fitne, bir çok müslüman kanı dökülmesine veya bir müslüman ülkenin küffârın eline geçmesine sebep olabilir.

Bir kimse, nefsine, şeytana ve kötü arkadaşa uyup zina etmişse, sonra pişman olup bir daha yapmamışsa, Allahü teâlâ onun tevbesini kabul eder. Ama gıybet, söz taşımak, bir çok fitnelere sebep olabilir. Gıybete kolayca girildiği, zararının sınırı olmadığı için bu şiddetli bir ikazdır. 

Gıybet, Kur'an-ı kerimde, ölü kardeşinin etini yemeye benzetilmiştir. Bir âyet meali:
(Birbirinizin kusurunu araştırmayın, arkasından çekiştirmeyin, gıybet etmeyin. Kim ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır? Bu tiksindiricidir. O halde Allah'tan korkun.) [Hücurat 12]

Gıybet, söz taşımak ve diğer günahlardan kaçınmak, nefs ile cihad olup, cihad-ı ekber olarak bildirilmiştir. Gıybetin verdiği zararlar hakkında hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Miracda göğüslerinden asılarak azap edilenleri gördüm. “Bunlar, kaş göz işaretiyle alay ve gıybet edenlerdir” dendi. Nitekim Kur’anda, [mealen] şöyle buyuruluyor: (İnsanları arkadan çekiştirip, kaş göz ile alay edenlerin vay haline!) [Hümeze1] (Beyheki)

(Miracda, Cehennemde kokmuş leş yiyenlerin kim olduğunu sordum. 
“Bunlar, gıybet ederek insanların etlerini yiyenlerdir” dendi.)[I. Ahmed] 

(Gıybet ve kovuculuk, kişinin imanını zayıflatarak yok eder.)
[İsfehani] 

(Cehennemden en son çıkan, gıybetten tevbe edendir. Cehenneme ilk giren, gıybetten tevbe etmeden ölendir.)
[R.Nasıhin] 

(Gıybet, etmek leş yemekten daha kötüdür.) 
[İ.Hibban]

(Biri için söylenen kusur, onda varsa, gıybettir, yoksa iftira olur.)[Müslim]

(Kıyamette, bir kimse amel defterine bakar, 
"Şu ibadetleri yapmıştım. Bunlar yazılı değil" der. "Onlar, silindi, gıybet ettiklerinin defterlerine yazıldı" denir.) [İsfehani] 

(Gıybet edenin duası kabul olmaz.)
 [Şir’a]

(Gıybet eden Cehennemliktir.) [İsfehani] 

(Oruç, ateşe kalkandır. Gıybetle parçalanmadıkça korur.) [Buhari]

(Dört kişinin, çektikleri şiddetli azaptan, Cehennemdekiler rahatsız olur. Biri, ateşten bir tabut içindedir, ikincisi bağırsaklarını yerde sürür, üçüncüsü kan ve irin kusar, dördüncüsü kendi etini yer. İlki borçlu olarak öldü. İkincisi idrardan sakınmazdı. Üçüncüsü, müstehcen konuşurdu. Dördüncüsü, gıybet ve kovuculuk ederdi.) 
[Taberani] 

(Beş şey oruç ve abdestte hayır bırakmaz: Yalan, gıybet, söz taşıma, şehvetle harama bakmak, yalan yere yemin etmek.)
[Deylemi]

(Gıybet yapmayan Allahü teâlânın güvencesindedir.) 
[İbni Huzeyme]

(Gıybetini yaptığı kişi, gıybet edeni affetmedikçe, mağfiret olunmaz.) [Deylemi]

(Leş yemek, gıybet ederek, arkadaşının etini yemekten daha hafiftir.)
 [Ebuşşeyh]

Yeni defnedilen iki ölü için Resulullah efendimiz buyurdu ki: (Şimdi onların kabirleri ateşle dolduruldu, azap içindedir. Feryatlarını insan ve cinden başka her mahluk işitti. Eğer gizleyebilseydiniz, benim işittiklerimi siz de işitirdiniz. Bunlardan biri, idrardan sakınmazdı, öteki de, insan eti yerdi [gıybet ederdi].) [İ.Ahmed, İbni Cerir]

Resulullah gıybet edene, (Tevbe et, kardeşinin etini yedin) buyurdu. (Taberani, İbni Ebi Şeybe)

Suç işleyerek cezalandırılan birini gıybet edenlere, Resulullah efendimiz, (Şu eşeğin leşinden yiyin. Gıybet etmek, şu eşek leşini yemekten daha kötüdür) buyurdu. (İbni Hibban]

Netice: 
(Uydurma hadis)
bu sözü Allah Resulü söyledi diye iftira etmektir. Sıradan bir müslümanın bile hayalinden dahi geçiremiyeceği bu iftirayı, bir ehl-i sünnet âlimi hiç yapabilir mi? 

Resulullah efendimizin (Vârislerim) dediği, Allahü teâlânın güvendiğizatlara yani İslam âlimlerine karşı en azından edebi muhafaza etmeli, din düşmanlarına aldanıp suizan etmemeli. Allahü teâlânın, dinini, soysuzlara karşı bu mübarek zatlar vasıtasıyla muhafaza edip, yaydığını unutmamalı.

Müminin artığı şifadır 
Sual: S. Ebediyye kitabında kaynak verilmeden, (Müminin artığı şifadır) sözü için, (Hadistir, uydurma değildir) denmiş. Eğer uydurma değilse, kaynağı nedir? Bir de acaba niye kaynaksızdır?
CEVAP
Hiçbir İslam âliminin kitabında uydurma hadis olmaz; çünkü onlar, uydurma bir sözü hadis diye nakletmenin, yani Allah Resulüne iftira etmenin büyük vebalini bilir. Allah’tan korkar. Kaynağını yazmayabilirler. Kaynağının yazılmamış olması, uydurma olduğunu göstermez.

İslam âliminin kitabında uydurma hadis var demek, ona suizan olur. (Sen Allah’tan korkmadan, Resulullaha iftira edip, uydurma hadis yazmışsın) demek olur. Kaynağı bilinmese de, suizan edilmez; çünkü hadis-i şerifte, (Âlimler, Resulullah’ın vârisleridir) buyuruluyor. Vâris olan hiç yalan söyler mi? Uydurma hadisi kitabına alır mı?Kardavi’nin, Elbani’nin, Aliyy-ül-kari’nin, Acluni’nin ve benzerlerinin uydurma demelerine itibar edilmez. İkinci önemli bir husus da, yetkili bir âlim, bir muhaddis, bir hadis-i şerife mevdu dese, başka bir âlim, mevdu değil diyorsa, sadece diyen âlime göre mevdu olur, sahih diyene göre mevdu olmaz. Şimdiki mezhepsizlere göre, Elbani bir hadise uydurma demişse, bin tane âlim bu sahih dese de artık o uydurmadır.

(Müminin artığı şifadır) hadis-i şerifi, çeşitli din kitaplarında bulunmaktadır. Mesela, Ahmed Şihab-üd-din bin Hacer, (Fetava-i Kübra) kitabının, velime babında, Ebu Abdullah Muhammed bin Muhammed bin Muhammed el-Abderiyyi, (El-Medhal) kitabının, yeme adabı faslında bildirmişlerdir.


.
Hazret-i Ebu Hüreyre’nin çok hadis rivayet etmesi

Sual: Bir arkadaş, Nehcül-belaga şerhinden bir kaynak gösterip, Ebu Hüreyre’ye güvenilmeyeceğini söyledi. Ebu Hüreyre Sahabi değil mi?
CEVAP
Nehc-ül-belaga kitabını Bir Yahudi dönmesi olan Ali Mürteda'nın kardeşi, Radi isminde bir Şii'nin yazmış olduğunu, İslam âlimleri ittifakla bildirdiler. Zaten Şiiler bile, bunu inkâr etmiyorlar. 

Zahiri ilimlerdeki ve tasavvuf bilgilerindeki yüksek derecesiyle tanınmış olan büyük veli, seyyid Abdullah-i Dehlevi hazretleri,Mektubat kitabında, Nehc-ül-belaga kitabının muteber olmadığını bildirmektedir. (m. 61)

Nehc-ül-belaga kitabını Şiiler ve Mutezile olanlar şerh etmiştir. Mesela şerh edenlerden biri İbni Ebilhadid mutezilidir. Bu kitabı, mason Abduh da şerh etmiştir; fakat hiç bir Ehl-i sünnet âlimi muteber kabul etmemiştir.

Nasıl ki, Ehl-i sünnetin nakilleri bid’at fırkalarınca muteber sayılmazsa, onların nakilleri de, elbette Ehl-i sünnete göre muteber sayılmaz. O kitaptaki yazıların Ehl-i sünnete göre, hiçbir ilmi değeri yoktur.

Hazret-i Ebu Hüreyre (radıyallahü teâlâ anh), Eshab-ı kiramın büyüklerindendir. Eshab-ı kiramın, derece olarak, büyüğünün de, küçüğünün de Cennetlik olduğu, hadis-i şeriflerle ve âyet-i kerimelerle bildirilmiştir. Bir âyet-i kerime meali:
(Mekke’nin fethinden önce Allah için mal verip savaşanlar, daha sonra harcayıp savaşanlarla eşit değildir. Onların derecesi, sonradan Allah yolunda harcayan ve savaşanlardan daha yüksektir. Bununla beraber, Allah hepsine de en güzel olanı[Cenneti] vaat etmiştir.) [Hadid 10]

Allahü teâlâ, (Ve küllen vaadallahül hüsna [Hepsi için Hüsnayı [Cenneti] söz verdim.]) buyuruyor. Hepsi Cennetlik olan insanlar için, nasıl, muteber değildir denebilir ki? Bu, âyet-i kerimeyi inkâr olmaz mı?

Ehli bilir ki, hadis ravilerinde, adalet şartı aranır. Ama Eshab-ı kiram ravi ise, onda böyle bir şart aranmaz. Çünkü hepsinin adil olduğunda icma hasıl olmuştur. Eshab-ı kiramdan herhangi birine adil değil diyen, icmaya karşı gelmiş olur. İcma'ya karşı gelmek de küfürdür.

Hazret-i Ebu Hüreyre, Müslüman olduktan sonra, annesinin de Müslüman olmasını çok istiyor, bunun için çok uğraşıyordu; fakat bir türlü muvaffak olamıyordu. Bu hususta şöyle anlatmıştır: 
Resulullaha, annemin hidayete kavuşması için dua buyurun dedim. Resulullah, (Allah’ım, Ebu Hüreyre’nin annesine hidayet ver) diye dua buyurdu. Eve varınca annem, ya Eba Hüreyre, ben Müslüman oldum dedi ve kelime-i şehadeti söyledi. Ben sevincimden ağlayarak annemin Müslüman olduğunu müjdeledim. Dedim ki, ya Resulallah, annemi ve beni müminlerin sevmesi için, bizim de, müminleri sevmemiz için dua edin. Resulullah, (Allah’ım, şu kulunu ve annesini mümin kullarına, müminleri de onlara sevdir) buyurarak dua etti. Artık beni bilen ve gören her mümin sevdi. [Bu hadis-i şerif de gösteriyor ki, Ebu Hüreyre hazretlerini ancak mümin sever, ona ancak İbni Sebeci buğzeder.]

Eshab-ı kiramın en fakiri olduğu için, Eshab-ı Suffa arasına katıldı. Eshab-ı Suffa, Mescid-i Nebi’de kalır, hep ilimle meşgul olurdu. Hazret-i Ebu Hüreyre, Peygamber efendimizin hep huzurunda bulunduğu için, pek çok hadis-i şerif işitip rivayet etmiştir. Eshab-ı kiram arasında Abdullah bin Ömer’den sonra, en çok hadis bilen budur. 

Âişe validemize, Resulullahın söz ve hallerini en iyi bilenin kim olduğu sorulduğunda, buyurdu ki:
(Resulullahın hâl ve sözlerini, en iyi bilen Ebu Hüreyre’dir. Yemin ederim ki, Ebu Hüreyre, bütün vaktini Resulullahın huzurunda geçirmiştir.) 

Hazret-i Ebu Hüreyre, yıllarca, gece gündüz Resulullahın huzurundan ayrılmamış, bütün işini, gücünü bırakmış, hep Peygamber efendimizin buyurduklarını dinleyip, ezberlemiştir. Hatta günlerce aç kaldığı halde, dini öğrenme gayretiyle buna katlanmıştır. Bu sahabinin rivayet ettiği hadis-i şeriflere, istisnasız bütün hadis kitapları yer vermiştir. Hep abdestli bulunur, Resulullah, (Abdestli olan uzva [organa]Cehennem ateşi dokunmaz) buyurdu derdi. Bu büyük hadis âlimi asla kötülenemez. O, kötülenince, ahkam-ı şeriyyenin yarısı kötülenmiş olur. Çünkü, ahkam-ı şeriyyeyi bildiren üç bin hadis-i şerif vardır. Yani dinimizin üç bin hükmü, sünnet ile belli olmuştur. Bu üç bin hükmün yarısını haber veren Hazret-i Ebu Hüreyre’dir. Onu kötülemek, ahkam-ı şeriyyenin yarısını kötülemek olur. 

Savaşta ve barışta Resulullah efendimizin yanından ayrılmazdı. Hafızası çok kuvvetli olduğundan, çok hadis-i şerif ezberlemişti. Eshab-ı kiramdan ve Tabiinden 800’den fazla kimsenin, kendisinden hadis öğrendiği, Buhari’de yazılıdır. (Bilerek bana yalan isnat eden, Cehennemdeki yerine hazırlansın) hadisinin ravisidir. Hadis rivayet etmek istediğinde, bu hadisi zikrederdi. Sahabiler onun hadis rivayetindeki üstünlüğünü kabul edip, ondan hadis naklettiler. (Hakim Nişaburi, III, 513)

Ebu Hüreyre, sahabe ve muhaddislerce son derece güvenilir, yüce bir zattır. (Buhari)

O, benden daha hayırlı ve naklettiğini daha iyi bilendir. (Abdullah ibni Ömer)

O, bizim işitmediğimiz bir çok hadisi işitmiştir. (Hazret-i Talha) [H. Nişaburi, III, 511]

İmam-ı Şafii gibi büyük âlimler, (Ebu Hüreyre, kendi dönemindeki hadis ravileri içinde, hafızası en sağlam olanıdır) buyurdu. (İbni Hacer, el-İsabe fi Temyizis-Sahabe, IV, 205)

Çok hadis rivayet etmesinin sebeplerinden bazıları:
1- Peygamber efendimiz ile gece gündüz beraber olmuştur. (Çok hadis rivayet etmemin sebebi şudur: Muhacirler, alışverişle, ensar da, kendi mal ve mülkleriyle uğraşırken, ben Resulullahın meclislerindeydim) demiştir. (Buhari, Müslim) 

2- İlme çok tutkundu. Resulullah efendimiz, (İçinizden hanginiz elbisesini çıkarıp yere yayar? Bazı şeyler söyleyeceğim. Sonra elbisesini toplayıp, katlasın, sözlerimi hiç unutmaz) buyurunca, Paltosunu çıkarıp yaydı. Resulullah dua etti. Kendisi, (Paltomu giydikten sonra, işittiğim hiçbir şeyi unutmadım) dedi. (Buhari)

Hakim Nişaburi, şunu haber vermektedir: 
Bir zat, Zeyd bin Sabit’e bir mesele sordu. O da Ebu Hüreyre’ye gitmesini söyledi ve dedi ki: Bir gün ben, Ebu Hüreyre ve bir arkadaşla mescitte oturuyorduk. O sırada Resulullah geldi, yanımıza oturup,(Hepiniz Allah’tan bir dilekte bulunsun) buyurdu. Ben ve arkadaşım, Ebu Hüreyre’den önce dua ettik, Resulullah da, bizim duamıza âmin dedi. Sıra Ebu Hüreyre’ye gelince, (Ya Rabbi, senden iki arkadaşımın isteği ile unutulmayan bir ilim dilerim) dedi. Resulullah efendimiz bu duaya da âmin dedi. Biz de, (Ya Resulallah, biz de, Allah’tan, unutulmayan bir ilim isteriz) dedik. Bize, (Devsli genç [Ebu Hüreyre] sizden önce davrandı) buyurdu. (Müstedrek III, 508, Nesai, III, 440)

Kendisi anlatır:
(Ya Resulallah, kıyamette senin şefaatine nail olacak en mesut kişi kim?) dedim. Bana, (Ya Eba Hüreyre, senin hadislerime olan sevginin çokluğunu bildiğim için, böyle bir soruyu senden önce hiç kimsenin sormayacağını tahmin etmiştim. Kıyamette şefaatime nail olacak en mesut kişi, La ilahe illallah diyen Müslümandır) buyurdu. (Buhari)

3- Resulullah efendimizden naklettiği hadisleri halka öğretmeyi, ilmi gizlemenin günahından kurtulmak için, kendine vazife kabul ediyordu.(Buhari)

Sahabe içinde hadisi en iyi bilen, hadis alma ve rivayet etmede diğerlerinden daha üstün bir duruma gelmişti. İbni Ömer, onun cenaze namazında, (Resulullahın hadisini muhafaza eden) diyerek onu övmüştür. Ayrıca, (Ebu Hüreyre, Resulullahın sohbetine en fazla devam eden ve onun hadislerini en iyi ezberleyen zattır)derdi. (Tirmizi)

Yine kendisi anlatır:
Bekara 159, Al-i İmran 187. âyetleri olmasa idi, hiç hadis rivayet etmezdim. (Buhari)

Bu iki âyet-i kerimenin mealleri şöyledir:
(İndirdiğimiz açık delilleri ve hidayeti gizleyenler var ya, işte onlara hem Allah lanet eder, hem de bütün lanet ediciler lanet eder.) [Bekara 159]

(Allah, kendilerine kitap verilenlerden, “Onu mutlaka insanlara açıklayacaksınız, onu gizlemeyeceksiniz” diyerek söz almıştı. Onlar ise bunu kulak ardı ettiler, onu az bir dünyalığa değiştiler. Yaptıkları alışveriş ne kadar kötü!) [Al-i İmran 187] 

Üç hadis-i şerif meali:
(İlmini gizleyen, hazineyi gömüp, kimseye yardım etmeyene benzer.) [Taberani]

(İlmini gizleyene, denizdeki balıklardan, gökteki kuşlara kadar her şey lanet eder.) [Darimi]

(İlmini gizleyen kimseye, kıyamette ateşten gem vurulur.) [İbni Mace, Taberani]

İşte bu sebeplerden dolayı, Hazret-i Ebu Hüreyre, ilmini gizlemeyip, yaymıştır.


.
Hadis-i şeriflerin çeşitleri

Sual: Hadis-i şeriflerin çeşitleri nelerdir?
CEVAP
Hepsini maddeler halinde bildirelim: 

1- Hadis-i mürsel: Sahabe-i kiramın ismi söylenmeyip, Tabiinden birinin doğruca, (Resulullah aleyhisselam buyurdu ki) dediği hadis-i şerif. 

2- Hadis-i müsned: Resulullaha isnat eden Sahabînin ismi bildirilen hadis-i şeriflerdir.

3-
 Hadis-i müsned-i muttasıl: Resulullaha kadar, aradaki ravilerden hiçbiri noksan olmayan hadis-i şerif. 

4-
 Hadis-i müsned-i münkatı: Sahabîden başka, bir veya birkaç ravisi bildirilmeyen. 

5-
 Hadis-i mevsul: Sahabînin, (Resulullahtan işittim, böyle buyurdu) diyerek haber verdiği, hadis-i müsned-i muttasıl demektir. Bunlara,hadis-i merfu da denir. 

6-
 Hadis-i mütevatir: Birçok Sahabînin, Resulullahtan ve başka birçok kimsenin de, bunlardan işittiği ve çok kimselerin haber verdiği hadis-i şeriflerdir. Bunların, bir yalan üzerinde sözbirliği yapmalarına imkân olmaz. Bu hadis-i şeriflere inanmayan kâfir olur. 

7-
 Hadis-i meşhur: İlk zamanda bir kişi bildirmişken, ikinci asırda şöhret bulan hadis-i şeriflerdir. Yani bir kimsenin Resulullahtan, o kimseden de, çok kimselerin ve bunlardan da, başka kimselerin işittiği hadis-i şerif olup, son duyulan kimseye kadar, artık hep mütevatir olarak bildirilmiştir. Meşhur hadislere inanmayan da kâfir olur. (Redd-ül-muhtar s.176) 

8-
 Hadis-i mevkuf: Sahabîye kadar söyleyen hep bildirilip, Sahabînin, (Resulullahtan işittim) demeyip, (Resulullah böyle buyurmuş) dediği hadis-i şerif. 

9-
 Hadis-i sahih: Âdil ve hadis ilmini bilenden işitilen, müsned-i muttasıl, mütevatir ve meşhur hadis-i şerif.

10
Haber-i âhâd: Bir kimse tarafından söylenilen, müsned-i muttasıl hadis-i şerif. 

11-
 Hadis-i muallâk: Baştan bir veya birkaç ravisi veya hiçbir ravisi belli olmayan. 

12-
 Hadis-i kudsi: Manası Allahü teâlâdan, kelimeleri Resulullah tarafından olan.

13-
 Hadis-i kavi: Söyledikten sonra, bir âyet-i kerime okuduğu hadis-i şerif.

14-
 Hadis-i nâsih: Son zamanlarında söyledikleri hadis-i şerif. 

15-
 Hadis-i mensuh: İlk zamanda söyleyip, sonra değiştirilen hadis-i şerif.

16-
 Hadis-i âmm: Bütün insanlar için söylenmiş olan hadis-i şerif.

17-
 Hadis-i has: Bir kimse için söylenmiş hadis-i hadis-i şerif.

18-
 Hadis-i hasen: Bildirenler, sadık ve emin olup, fakat hafızası, anlayışı, sahih hadisleri bildirenler kadar kuvvetli olmayan kişilerin bildirdiği hadis-i şerif. 

19-
 Hadis-i maktu: Söyleyenler, Tabiin-i kirama kadar bilinip, Tabiinden rivayet olunan hadis-i şerif. 

20-
 Hadis-i şaz: Birinin, bir hadis âliminden işittim dediği hadis-i şerif.

21-
 Hadis-i garip: Yalnız bir kimsenin bildirdiği hadis-i sahihtir. Yahut aradakilerden birine, bir hadis âliminin muhalefet ettiği hadis-i şerif.

22-
 Hadis-i zayıf: Sahih ve hasen olmayandır. Ravilerden birinin hafızası, adaleti gevşek veya itikadında şüphe vardır. Bu hadise göre fazla ibadet yapılır; fakat ictihadda bunlara dayanılmaz. 

23-
 Hadis-i muhkem: Tevile muhtaç olmayan hadis-i şerif. 

24-
 Hadis-i müteşabih: Tevile muhtaç olan hadis-i şerif. 

25-
 Hadis-i munfasıl: Aradaki ravilerden, birden fazlası unutulmuş olan hadis-i şerif.

26-
 Hadis-i müstefid: Söyleyenleri üçten çok olan hadis. 

27-
 Hadis-i muddarib: Muhtelif yollardan, birbirine uymayan şekilde bildirilen.

28-
 Hadis-i merdud: Manası olmayan ve rivayet şartlarını taşımayan söz. 

29-
 Hadis-i müfteri: Müslüman görünen dinsizlerin uydurdukları söz.

30-
 Eser: Mevkuf ve maktu hadis veya dua bildiren merfu hadis. 

31-
 Hadis-i mevdu: Bir hadis âlimine göre, hadis olma şartlarını taşımayan hadis, sadece o âlime göre mevdu, yani uydurma olur. Hadis usulü ilminde müctehid olan bir âlim, bir hadisin sahih olması için, lüzum gördüğü şartları taşımayan bir hadis için, benim mezhebimin usulünün kaidelerine göre mevdudur der. Yoksa, (Peygamber efendimizin sözü değildir) demek istemez. Yani, hadis-i şerif denilen bu sözün hadis olması, bence anlaşılmamıştır demektir. Hadis usulü ilminin başka bir müctehidi de, hadisin doğru olması için aradığı şartları bu sözde bulunca, hadistir, mevdu değildir diyebilir. Dört mezhep arasında ayrılık bulunması, sözlerinin yanlış olacağını göstermediği gibi, hadisler için de, böyledir. Böyle şeyler, ictihad işi olduğundan, bir müctehidin mevdu demesiyle, hakikatte mevdu olması lazım gelmez.


.
 
İmam-ı a’zamın hadis bilgisi

Sual: İmam-ı azam için, (Ebu Hanife’nin hadis bilgisi zayıftır) deniyor. Bunların maksadı nedir?
CEVAP
Hadis ilmini bilmeyen, fıkıh ilmini nasıl bilir ki? Bunlar birbirine bağlı ilimlerdir. Fıkıh âlimi, diğer ilimlerle beraber, hadis-i şerifleri de iyi bilen zattır. Mevlana Muhammed Abdülcelil hazretleri buyuruyor ki:
“İmam-ı a’zam Ebu Hanife hazretleri vera ve takva sahibiydi, hadis nakledebilmesi için çok ağır şartlar koymuştu. Bundan dolayı az hadis rivayet etmesi, ancak onu övmeye sebeptir. Yüz binlerce suali, âyet-i kerimelerden ve hadis-i şeriflerden delil getirerek cevaplandırabilmek, bir benzeri, bir örneği olmadan, nevi şahsına münhasır, yeni bir mezhep ortaya koymak, İmam-ı a’zamın tefsir ve hadis ilimlerindeki ihtisasını açıkça göstermektedir.

İmam-ı Zehebi buyuruyor ki: İmam-ı a’zam hadis âlimiydi. Dört bin âlimden hadis öğrendi. Bunlardan üç yüzü Tâbiin’in hadis âlimiydi.

Şâfiî âlimlerinden İmam-ı Şârânî buyuruyor ki: İmam-ı a’zamın müsnedlerinden üçünü inceledim. Hepsi, Tâbiîn’in meşhur âlimlerinden rivayet edilmiştir.

Yine Şâfiî âlimlerinden İbni Hacer-i Mekkî hazretleri buyuruyor ki:
Büyük hadis âlimi Ameş, İmam-ı a’zamdan birçok mesele sordu. İmam-ı a’zam, suallerinin her biri için hadis-i şerifler okuyarak cevap verdi. Ameş, İmam-ı a’zamın hadis ilmindeki derin bilgisini görünce, (Ey fıkıh âlimleri! Sizler uzman tabip, biz hadis âlimleri ise eczacı gibiyiz. Hadisleri ve bunları rivayet edenleri biz söyleriz. Bizim söylediklerimizin mânâlarını siz anlarsınız) dedi. Yine Ubeydullah bin Amr, büyük hadis âlimi Ameş’in yanındaydı. Biri gelip, bir şey sordu. Ameş bunun cevabını düşünmeye başladı. O esnada, İmam-ı a’zam geldi. Ameş, bu suali İmam’a sorup cevabını istedi. İmam-ı a’zam, hemen cevap verdi. Ameş, bu cevaba hayran olup, (Yâ İmam! Bunu hangi hadisten çıkardın?) dedi. İmam-ı a’zam bir hadis-i şerif okudu. (Bunu senden işitmiştim) dedi.

Mezhepsizlerin Selef-i sâlihîne olan düşmanlıkları ve müctehid imamlara ve hele bunların en önde olanı, İmam-ı a’zam hazretlerine olan hasetleri, kalblerini kör ve vicdanlarını yok etmiş olacak ki, bu İslam âlimlerinin güzelliklerini, üstünlüklerini inkâr ediyorlar. Bu iftiraları, ancak din düşmanı olan mutaassıp kimseler söyleyebilir. Onların bu taassupları ise, İmam-ı a’zamın üstünlüğüne şahit olmaktadır, çünkü noksan olanların kötülemeleri, âlimlerin üstünlüğünü gösterir.” (Seyf-ül-mukallidin)


.
Hadis-i şeriflerin sayısı

Sual: Bazı art niyetli kimseler, (Peygamber 23 yılda bu kadar hadis söyleyemez) diyerek hadis-i şeriflerin uydurma olabileceğini söylüyorlar. 23 senede normalde kaç hadis-i şerif söylenebilir?
CEVAP
23 sene yaklaşık 198 bin saat eder. Bundan uyku için günde 8 saati de çıkaralım. Geriye yaklaşık 134 bin saat kalır. Ortalama her saatte [60 dakikada] bir hadisi-i şerif söylese, 134 bin hadis-i şerif eder. Kitaplardaki hadis-i şerifler, mükerrer olanlar çıkarılınca, 134 binden bile az olduğuna göre, hadis miktarının çok olmadığı görülür. (Oruç tut sıhhat bul) gibi kısa hadis-i şerifleri de katarsak, bir saatte bir hadis-i şerif söylense, 134 bin hadis ediyor. 4 hadis söylense 500 bin hadisi geçer. Resulullah efendimizin her sözü hadis-i şerifti. Ne söylemişse hepsini rivayet ettiler. 60 dakikada birkaç hadis-i şerif söylenmez diyen çıkmaz. Çıkarsa insaf sahibi olmadığı anlaşılır.

En meşhur hadis kitabı olan Buhari’de, mükerrer olanlar dâhil 7275 tane hadis vardır. Mükerrerlerin olması başka raviler tarafından da rivayet edilmesinden dolayıdır. İkinci meşhur hadis kitabı Müslim’de de, 7275 hadis vardır. Büyük kısmı birbirinin aynıdır. Hadis kitaplarında mükerrer hadis-i şerifler çok olduğu için hadis sayısı çok sanılmaktadır.

En çok hadis rivayet eden zatlar ve bildirdikleri hadis sayıları aşağıya çıkarılmıştır:

Abbas bin Abdülmuttalib: 35
Abdullah bin Mesud: 848
Abdullah bin Ömer: 2630
Adiy bin Hatim-i Tai: 66
Aişe validemiz: 2210
Ali bin Ebi Talib: 586
Ammar bin Yaser: 62
Bera bin Azib: 305
Câbir bin Abdullah: 1540
Ebu Bekr-i Sıddık: 42
Ebu Hureyre: 5374
Ebu Katâde: 170
Ebu Musa el-Eşari: 360
Ebu Said-i Hudri: 1170
Ebu Zer-i Gıfari: 281
Ebüdderda: 174
Enes bin Mâlik: 2230
Hafsa validemiz: 60
Huzeyfe bin Yemani: 100
Meymune validemiz: 46
Osman bin Affan: 146
Ömer bin Hattab: 500
Sa’d bin Ebi Vakkas: 270
Said bin Zeyd: 48
Selman-ı Farisi: 60
Übeyy bin Ka’b: 164
Ümmü Seleme validemiz: 378
Toplam :19855

Bunlardan başka da hadis rivayet edenler olmuşsa da, çok az olduğu için kitaplara geçmemiştir. Bir de, aynı hadis-i şerifi birçok kimse rivayet etmiştir; çünkü toplulukta konuşulunca herkes duymuştur. Yüz kişi duymuşsa yüzü de, bir hadis-i şerifi rivayet etmiştir.

(Hadisler çoktur) diyenlerin kötü niyetli oldukları kolayca anlaşılır.


.
Hadis-i kudsi

Sual: Hadis-i kudsî ne demektir?
CEVAP: Peygamber efendimizin, mânası da, kelimeleri de kendisinden olan sözlerine hadis denir. Mânâsı Allahü teâlâ tarafından bildirilip de, Peygamber efendimizin kendi kelimeleriyle bildirdiği sözlere ise hadis-i kudsî denir. Bunun için, hadis-i kudsîler nakledilirken, (Allahü teâlâ hadis-i kudsîde buyurdu ki…) denir. S. Ebediyye ve diğer kitaplarımızdaki hadis-i kudsîlerden bazıları şöyledir:
(Azamet ve kibriya bana mahsustur. Bu iki sıfatta, bana ortak olmak isteyenlere, çok acı azab ederim.)

(Ya Âdem! Muhammed aleyhisselamın ismiyle, her ne isteseydin kabul ederdim, Muhammed olmasaydı, seni yaratmazdım.)

(Ey Resulüm!
 Sen olmasaydın, hiçbir şeyi yaratmazdım.)

(Ey Resulüm! İbrahim Hâlilim 
[dostum] ise de, sen de Habibimsin[sevgilimsin].)

(Evliya bir zata düşmanlık eden, bana savaş açmış olur.)

(Bir kimse, farz ibadeti yapmakla bana yaklaştığı gibi, hiçbir şeyle yaklaşamaz.)

(Bir kulum bana yaklaşırsa 
[sevgime ve rızama kavuşursa], ona sesleri duyurur ve saklı şeyleri gösteririm.)

(Dostlarımı insanlar içinde gizlerim, onları kimse bilmez.)

(Yere ve göğe sığmam, fakat mümin kulumun kalbine sığarım.)

(Kaza ve kaderime razı olmayan, beğenmeyen ve gönderdiğim belalara sabretmeyen, benden başka Rab arasın! Yeryüzünde kulum olarak bulunmasın!)

(Rahmetim gadabımı aşmıştır. Hasta kulumun günahını affeyledim!)

(Oruç benim için tutulur. Onun karşılığını ben veririm!)

(Kulum, beni nasıl umarsa, onu öyle karşılarım. Öyle ise, benden hep iyilik bekleyin!)

(“La ilahe illallah” benim kale’mdir. Bunu okuyan, kaleme girmiş olur. Kaleme giren de, azabımdan kurtulur.)

(Ey Âdemoğlu! Ömrünü dünyayı toplamakla harcettin. Cenneti hiç istemedin.)

(Nefsini düşmanın bil! Çünkü o, bana düşmandır.)

(Ey kulum!
 Seni kendim için yarattım. Başka şeylerle oyalanma! Rızkına kefilim, kendini üzme!)

(Ey dünya! Bana hizmet edene hizmetçi ol! Sana hizmet edene güçlük göster!)

(Beni zikreden 
[hatırlayan] kulumla birlikteyim.)

(Ey Âdemoğlu! Beni sevmek istersen dünya sevgisini kalbinden çıkar, çünkü benim muhabbetimle dünya sevgisini bir kalbde asla cem etmem. Ey Âdemoğlu! Benim sevgimle beraber dünya sevgisini nasıl istersin! Öyle ise, benim sevgimi ve rızamı, dünyayı 
[dinin yasakladığı şeyleri] terk etmekte ara! Ey Âdemoğlu! Her işini benim emirlerime uygun olarak yap, ben de, senin kalbine muhabbetimi doldururum.)

(Bütün dinler içinde, İslamiyet’i seçtim. Bu din, cömertlik ile ve güzel huyla tamam olur. Bu dini, her gün, bu ikisiyle tamamlayın!)


.
Hadis-i şerifleri anlamak

Sual: S. Ebediyye’de bildirilen, (Bir zerrecik [yani çok az] bir günahtan kaçınmak, bütün cin ve insanların [nafile] ibadetleri toplamından daha iyidir) hadis-i şerifindeki ibadetlere farzlar dâhil midir?
CEVAP
Sık sık yazdığımız gibi, özellikle hüküm bildirilen hadis-i şeriflere, Ehl-i Sünnet âlimlerinin açıklaması olmadan mana vermek yanlış olur. Bir de şartsız bildirilen hadis-i şeriflerde, bazı şartların olduğu anlaşılır. Açıklanması gereken hadis-i şeriflerden birkaç örnek verelim:

Mümin değildir:

Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapan mümin değildir) ifadesi geçer. Bazıları, bu günahları işleyenler kâfirdir anlamında değildir. Kâmil yani olgun mümin değil demektir. Bu anlamdaki hadis-i şeriflerden birkaçının meali şöyledir:
(Komşusu açken tok yatan, mümin değildir.) [Buhari]

(Komşusu kötülüğünden emin olmayan kimse, mümin değildir.)
[Buhari]

(Malına veya çoluk çocuğuna zarar verir korkusuyla komşusuna kapısını kapatan, onunla görüşmeyi kesen, mümin değildir.)[Harâiti]

(Kendisi için sevdiği şeyi, komşusu veya arkadaşı için sevmeyen mümin değildir.) [Müslim]

(Fuhuş konuşan mümin değildir.) [Buhari]

(Belayı nimet, rahatı musibet saymayan, mümin değildir.)
[Taberani]

Kendisi için sevdiğini, kardeşi için sevmeyen mümin değildir.)
[Buhari]

(Zina eden, şarap içen ve hırsızlık eden o anda mümin değildir.)
[Buhari]

(Emanete riayet etmeyenin imanı yoktur.) 
[Taberani]

(Merhametli olmayanın imanı olmaz.) [Taberani]

Bizden değildir:

Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapan bizden değil) ifadesi geçer. Bunlardan bazıları, kâfir olur anlamında değildir. Günah olur anlamında olanlar da vardır. Bu anlamdaki hadis-i şeriflerden bazılarının meali şöyledir:
(Başkasının karısını, kızını ayartan bizden değildir.) [İ.Ahmed]

(Müslümana zarar veren, hile yapan, bizden değildir.) 
[Müslim]

(Bizi aldatan bizden değildir.) 
[Taberani]

(İlim öğrenmeyen bizden değildir.) 
[Deylemi]

(Bela gelince, üstünü başını yırtan, bağırıp çağıran bizden değildir.) 
[Buhari]

(Elinde varken ailesini sıkıntı içinde yaşatan bizden değildir.)
[Cami-us-sagir]

(Karşı cinse benzemeye çalışan bizden değildir.) 
[İ.Ahmed]

(Selamı almayan bizden değildir.) [ İ. Sünni]

(Hasetçi ve kovucu benden değildir.) 
[Taberani]

(Bizden değil) ifadesinin, (Sünnetime uymamış veya mekruh işlemiş olur) anlamındaki hadis-i şeriflerden birkaçı da şöyledir:
(Yılandan korkup öldürmeyen bizden değildir.) [Ebu Davud]

(Tırnaklarını kesmeyen bizden değildir.) 
[İ.Ahmed]

(Guslettikten sonra abdest alan bizden değildir.) 
[Ebu Davud]

(Evlenmeyen benden değildir.) [İbni Mace]

Cennete giremez:

Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapan Cennet’e girmez) ifadesi geçer. Bunlardan bazıları, kâfir olur anlamında değildir. Günah olur anlamında olanlar da vardır. Bu günahları işleyen Cennete hiç giremez demek değildir. İmanlı ise, affa veya şefaate kavuşursa Cennete girer. Sevabları günahlarından çoksa Cennete girer. Bunların hiçbiri de yoksa, günahlarının cezasını çektikten sonra Cennete girer demektir. Bu anlamdaki hadis-i şeriflerden bazılarının meali şöyledir:
(Yaptığı iyilikleri başa kakan cennete giremez.) 
[Tirmizi]

(Cimri Cennete giremez.) 
[Deylemi]

(Faiz yiyen Cennete giremez.) 
[Hâkim]

(Kölesine kötü davranan Cennete giremez.) [Tirmizi]

(Yetim malı yiyen, Cennete giremez) [Hâkim]

(Hayâsız Cennete giremez.) 
[Deylemi]

(Alkolik olan Cennete giremez.) 
[Hâkim]

(Erkeklere benzemeye çalışan kadın Cennete giremez.) 
[Nesai]

(Ana babasına asi olan Cennete giremez.) 
[Nesai]

(Fuhuş söyleyen Cennete giremez.) 
[Ebu Nuaym]

Cehenneme girmez:

Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapan Cehenneme girmez) ifadesi geçer. Böyle kimselerin Cehenneme girmemesi için birçok şartlar vardır. İlk şart, Müslüman olmasıdır. Müslüman olmayan muhakkak Cehenneme gider. İkinci şart, Ehl-i Sünnet itikadında olmasıdır. Bu itikadda olmayana bid’at ehli denir. Bid’at ehlinin de muhakkak Cehennem gideceği hadis-i şerifle bildirilmiştir. Üçüncü şart, sevablarının günahlarından çok olması yahut affa veya şefaate kavuşmasıdır. Bu anlamdaki hadis-i şeriflerden bazılarının meali şöyledir:
(La ilahe illallah, Muhammedün Resulullah diyen Cehenneme girmez.) [Müslim]

(Cömert, çok günah işlese de Cehenneme girmez.) 
[R. Nasıhin]

(İnsanlara kolaylık ve rıfk gösteren, Cehenneme girmez.) 
[Tirmizi]

(Ana-babasını razı eden mümin, ne yaparsa yapsın Cehenneme girmez.) 
[Şir’a]

(Beni rüyada gören, Cehenneme girmez.) 
[İbni Asakir]

Cehennemdedir:

Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapan Cehenneme gider) ifadesi geçer. Bunlardan bazıları, kâfir olur anlamında değildir. Günah olur anlamında olanlar da vardır. Bu günahları işleyen muhakkak Cehenneme gider demek değildir. İmanlı ve itikadı düzgünse, affa veya şefaate kavuşursa Cennete girer. Sevabları günahlarından çoksa Cennete girer. Bunların hiçbiri de yoksa, günahlarının cezasını çektikten sonra Cennete girer demektir. Bu anlamdaki hadis-i şeriflerden bazılarının meali şöyledir:
(Gıybet eden Cehennemdedir.) [İsfehani]

(Gülerek günah işleyen, ağlayarak Cehenneme gider.) [Ebu Nuaym]

(Rüşvet alan da, veren de Cehennemdedir.) 
[Taberani]

(Müslümanı aldatan Cehennemdedir.) 
[Taberani]

(Cebrail aleyhisselam, dedi ki: Ya Resulallah, senin ismin anılınca, sana salevat getirmeyen azabı hak eder, Cehenneme gider.) [İ. Ahmed]

(Allah rızasından başka bir niyetle ilim öğrenen, Cehenneme gider.) [Tirmizi]

(Gece kaim, gündüz saim olan cemaate gelmezse Cehenneme gider.) [Tirmizi]

(Cimri Cehenneme gider.) [Beyheki]

(Müslümana, üç günden fazla dargın duran, Cehenneme gider.)[Nesai]

Cennete girer:

Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapan Cennete girer) ifadesi geçer. Böyle kimselerin Cennete girebilmesi için de, Müslüman olması, itikadının düzgün olması, sevablarının günahlarından çok olması yahut affa veya şefaate kavuşması gibi bazı şartları vardır. Bu şartlar olmazsa, Cennete giremez. Bu anlamdaki hadis-i şeriflerden bazılarının meali şöyledir:
(Kibirden de uzak olduğu halde ölen Cennete girer.) [Tirmizi]

(Halktan bir şey istemeyeceğine söz verenin Cennete gireceğine kefilim.) 
[Nesai]

(Temiz olanlar, Cennete girer.) 
[Deylemi]

(İki kız evladına güzel muamele eden, mutlaka Cennete girer.)
[İbni Mace]

(Kocası razı olduğu halde ölen kadın Cennete girer.) 
[Tirmizi]

Bütün günahları affolur:

Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapanın bütün günahları affolur)ifadesi geçer. Bu hadis-i şeriflerde bildirilen bütün günahların affolması için de, Müslüman olması, itikadının düzgün olması gibi bazı şartları vardır. Bid’at ehli ise zaten ibadetleri kabul olmaz.

Bütün günahlardan kasıt, küçük günahlardır. Büyük günahların affedilmesi için ayrıca tevbe etmek, kul hakkı varsa, hak sahipleriyle helalleşmek gerekir. Namaz, oruç gibi, farz ibadetler terk edilmiş ise, hem tevbe istigfar etmek, hem de, bunları kaza etmek gerekir. Bunlar yapılmadan aşağıdaki işleri yapınca bunlar affolmaz. Bu anlamdaki hadis-i şeriflerden bazılarının meali şöyledir:
(Abdest alan bütün günahlardan temizlenmiş olur.) [Müslim]

(Arefe günü, bin İhlas okuyanın bütün günahları affolur.) [Ebu-ş-şeyh]

(Güzelce abdest alıp namazını cemaatle kılanın bütün günahları affolur.) [Müslim]

(Cuma günü gusledenin günahları affolur.) [Taberani]

(Cuma gecesi Yasin suresini okuyanın günahları affedilir.)[İsfehani]

(Her gün üç kere, Âdem aleyhisselama salevat getirenin yani “Salevatüllahi alâ Âdeme” diyenin bütün günahları affolur.)[Deylemi]

(İşrak vakti iki rekât namaz kılanın, bütün günahları affolur.) [İ. Ahmed]

(İki Müslüman, selamlaşıp müsafeha eder [tokalaşır] ve bir de bana salevat-ı şerife okursa, anadan yeni doğmuş gibi bütün günahları temizlenir.) [R. Nasıhin]

(Cuma günü sabah namazından önce, “Estagfirullâhel’azîm, ellezî lâ ilâhe illâ hüv el hayyel kayyûme ve etûbü ileyh” okuyanın, bütün günahları affolur.) [İbni Sünni]

(Her namazdan sonra 33 Sübhanallah, 33 Elhamdülillah, 33 Allahü ekber sonra, “Lâ ilâhe illallah vahdehu lâ-şerîke-leh lehül-mülkü ve lehül-hamdü ve hüve alâ külli şey’in kadîr” diyenin deniz köpüğü kadar günahı olsa da affedilir.) [Müslim]

Kabul olmaz:

Bazı hadis-i şeriflerde, (Yaptığı ibadet kabul olmaz) ifadesi geçer. Bunlardaki (Kabul olmaz) ifadesi, boşa gider, sahih olmaz demek değildir. O ibadet sahih olur, fakat bildirilen büyük sevablara kavuşamaz veya sevabı çok azalır demektir. Bu anlamdaki hadis-i şeriflerden bazılarının meali şöyledir:
(Haram cilbabla [gömlekle] kılınan namaz kabul olmaz.) [Bezzar]

(Bir lokma haram yiyenin, kırk gün ibadetleri kabul olmaz.)
[Taberani]

(Hanımının haklarını ifa etmeyenin; namazları, oruçları kabul olmaz.) 
[Mürşid-ün-nisa]

(Zekât vermeyenin namazı kabul olmaz.) 
[Taberani]

(Kendisini istemeyen cemaate imam olanın namazı kabul olmaz.)[Beyheki]

(Saçlarını deve hörgücü gibi yapan kadının namazı kabul olmaz.)
[Taberani]

(Şarap içenin namazı kırk gün kabul olmaz.) 
[Tirmizi, Hâkim, Nesai]

(Din kardeşinin avret yerine bakanın kırk gecelik namazı kabul olmaz.) 
[İ. Asakir]

(Kocası razı oluncaya kadar, kadının namazları ve diğer iyilikleri kabul olmaz.) 
[Taberani]

Hadika 
ve Berika’da (Bid’at ehlinin hiçbir ibadeti kabul olmaz)hadis-i şerifi açıklanırken, (İbadetleri sahih olur, fakat sevab verilmez) deniyor.

Bid’at ehlinin ibadetleri sahih olsa da kabul olmaz. Kabul olmaz demek, sahih olmaz demek değildir. Sahih olur, fakat sevabı olmaz demektir. (Redd-ül-muhtar)

Bir hadis-i şerifte de buyuruldu ki:
(Kadın kocasından izinsiz oruç tutamaz.) [Buhari, Müslim] Farz olan oruç için, kimseden izin alınmaz. Burada bildirilen de nafile oruçtur.

(Bir zerrecik bir günahtan kaçınmak, bütün cin ve insanların[nafile] ibadetleri toplamından daha iyidir) hadis-i şerifindeki ibadetlerden kasıt da, nafile ibadetlerdir, çünkü nafile ibadet yapmak farz değildir. Günahlardan kaçınmak ise, herkese farzdır. (S. Ebediyye)

Görüldüğü gibi, Kur’an-ı kerimin meali okuyup anladığına uymak nasıl yanlış olursa, hadis-i şeriflerden anladığına uymak da yanlış olur. Ehl-i Sünnet âlimlerinin açıklamasına uymak gerekir. İmam-ı Rabbanihazretleri buyurdu ki:
Hadislerle amel etmek, bize caiz olmaz. Mezhebimizin hükmüne aykırı görünen hadis-i şerifler, âlimlerin sözlerini reddetmek için delil ve senet olamaz. (1/ 312)

Muhammed Hadimi hazretleri buyuruyor ki:
Dindeki dört delil, müctehidler içindir. Bizim için delil, mezhebimizin bildirdiği hükümdür, çünkü bizler, âyet ve hadisten hüküm çıkaramayız. Mezhebin bir hükmü, âyete, hadise uymuyor gibi görünse de yanlış değildir, çünkü âyet ve hadis ictihad isteyebilir, başka bir âyet veya hadisle değişmiş olabilir veya bilmediğimiz bir tevili vardır. (Berika s. 94)

Müctehid olmayan din adamı, okuduğu hadisten kendi anladığına uyarak amel edemez. Müctehidlerin âyet-i kerime ve hadis-i şeriflerden anlayarak, verdikleri fetva ile amel etmesi gerekir. Takrirkitabında da böyle yazılıdır. (Kifâye)

Günahların affolması için
Sual: 
Taberanî’de (Çarşamba, perşembe, cuma günleri oruç tutup, cuma günü de az çok sadaka verenin, günahları affolur, anasından doğduğu gündeki gibi temiz olur) mealinde bir hadis var. Bu hadis sahih ise üç gün oruç tutup, biraz da sadaka verince günahların hepsi nasıl affolur ki?
CEVAP
(Sahih ise) denmez. İmam-ı Taberanî gibi büyük bir hadis-i şerif âliminin kitabında uydurma hadis bulunmaz. Biz sıradan bir Müslüman olarak hadis uydurmaktan korkarız da, o büyük zat korkmaz mı hiç?(Hadis uyduran Cehennemdeki yerine hazırlansın!) ve (Uydurma hadisi rivayet eden, onu uyduran gibi Cehennemdeki yerine hazırlansın!) meallerindeki hadis-i şerifleri her hadis âlimi bilir. Bunun için hiçbir hadis âlimi, hadis uydurmaz ve uydurulmuş bir sözü hadis diye kitabına almaz. Bunun için muteber bir kitaptaki hadis-i şerifi anlayamasak da, açıklayamasak da, uydurma demekten çok sakınmalıyız.

Hadis-i şeriflerde detay olmaz. Günahların affolması için bazı şartlar vardır. Birincisi, Müslüman olmaktır. Bir gayrimüslim oruç tutsa günahları affolmaz. İkincisi, Ehl-i sünnet itikadında olmak şarttır. Ehl-i sünnet olmayanların günahları oruç tutmakla affolmaz. Üçüncüsü, haram işleyenlerin, namaz kılmayanların günahları affolmaz. Ramazan orucunu tutmayıp, çarşamba, perşembe, cuma günleri nâfile oruç tutmakla günahlar affolmaz.

Bu üç maddenin üçü de olsa, nâfile oruçla, sadaka vermekle büyük günahlar değil, küçük günahlar affolur. Bunları bilmeden, hüküm vermeye kalkışmak çok yanlış olur.

Görünüşe aldanmak
Sual:
 (Kişinin namazı ve orucu sakın sizi aldatmasın! Onun parayla olan münasebetine bakın!) mealindeki hadisin açıklaması nasıldır? Sanki namaz kılanlar da yanlış iş yapabilir anlamı çıkmıyor mu?
CEVAP
Namaz doğru kılınsa da, yanlış kılınsa da görünüşte aynıdır. Oruç da öyledir. Peygamber efendimiz, görünüşe aldanmamak gerektiğini bildiriyor. İhlassız kılıyorsa elbette ondan kötülük beklenir. Ama doğru kılıyorsa, ondan kötülük beklenmez. Çünkü Kur'an-ı kerimde, doğru kılınan namazın, bütün kötülükleri muhakkak önlediği bildiriliyor. Doğru namaz kılan, kimseyi aldatmaz. Aldatabiliyorsa, namazı doğru kılmadığının alametidir. Onun için, bir kişinin namazı doğru kılıp kılmadığını bilemeyiz. Her namaz kılanı kusursuz kabul etmek, yanlışlığa sebep olur. Bunun için o kişinin alışverişine, paraya olan zaafına, para için göstereceği tepkiye bakmak gerekir. Alışverişte hile yapıyorsa, üç beş kuruş veya daha büyük meblağ için bizi satabiliyorsa, namazı doğru kılmadığını gösterir. Özellikle paraya olan ilgisi, kişinin iç yüzünü, nasıl biri olduğunu meydana çıkarır.


..



.
Hadis-i şerifleri inkâr

Sual: Misyonerlere aldanan bir genç, (Bir tek hadisin bile sahih olduğunu söylemek mümkün değildir. Çünkü ne hadisi söyleyen peygamberi, ne de, onu nakleden sahabeyi gördük, yanında değildik. Bu bakımdan bir hadisin doğru olduğunu söylemek yanlış olur. Mesela Buhari ve Müslim’in rivayet ettiği beş vaktin namazın farz oluşu ile ilgili hadis, diğerleri gibi uydurmadır. Eğer Muhammed Musa’dan üstün ise, onun tavsiyesine nasıl uyar?) diyor. Buna nasıl cevap verebiliriz?
CEVAP
Yukarıdaki iddiaları yapan maksatlı değilse, Peygamberi de, sahabeyi de, âlimleri de hakkıyla bilmiyor demektir. Tevatürden, icmadan, hadis ilminden haberi yoktur. Bilmediği bir şeyi, bir peygamber bir başkasına sorabilir. Bundan da haberi yok. Musa aleyhisselam ulül-azm, büyük bir resuldür. Buna rağmen, bilmediği ilimleri öğrenmek için, bir kimseden yardım istediği Kur’an-ı kerimde bildiriliyor. İşte âyet-i kerimeler:
(Bu arada ikisi [Hazret-i Musa ile arkadaşı], katımızdan kendisine bir rahmet verdiğimiz ve kendisine ilim öğrettiğimiz kullarımızdan birini buldular. Musa ona, sana öğretilen [gayblarla ilgili] ilimden, doğruyu bulmama yardım edecek bir bilgi öğretmen için sana tâbi olmak istiyorum, dedi. O, Sen benim yaptıklarıma dayanamazsın, esasını bilmediğin bir şeye nasıl dayanabilirsin?” dedi. Musa, inşallah, beni sabredici olarak bulursun dedi.) [Kehf 65 - 69]

Kitap sahibi bir peygamber, herhangi bir kimseden bilgi almak istediğine göre, Peygamber efendimizin Hazret-i Musa’nın tecrübesine istinaden yaptığı tavsiyesine uyması yadırganmamalıdır. Bu hadis-i şerif, Buhari ve Müslim gibi dinimizin en kıymetli iki hadis kitabında yer almaktadır. Bu iki kitaba inanılmazsa, din yıkılmış olur. Çünkü bu iki kitabın doğru olmasında İcma hasıl olmuştur. İcma, âlimlerin sözbirliğidir. Eğer İcma’ya inanılmazsa Kur’ana da inanılmaz. Ayrıca namazın nasıl kılınacağı, namazın farzları, vacibleri, mekruhları, sünnetleri, namazı bozanları Kur’an-ı kerimden anlamak mümkün değildir. Daha bir çok konunun hepsini Peygamber efendimiz açıklamıştır. Resulullah efendimizin açıklaması olmadan bunları bilmek mümkün değildir.

Medarik tefsirinde, Nisa suresinin (Müminlerin [itikad ve ameldeki]yolundan ayrılan Cehenneme gider) mealindeki 115. âyet bildirildikten sonra, (Kitab ve sünnetten ayrılmak gibi icmadan da ayrılmak caiz değildir) buyuruluyor. Beydavi’de, aynı âyetin tefsirinde (Bu âyet, icmadan ayrılmanın haram olduğunu göstermektedir) buyuruluyor.

İmam-ı Ahmed’in bildirdiği, (Ümmetim dalâlet üzerinde sözbirliği yapmaz) hadis-i şerifi de gösteriyor ki, Ehl-i sünnet âlimlerin söz birliği ile bildirdiklerinin hepsi doğrudur.

İbni Sebe diyor ki: Kur’anı toplayan Eshab, ona ilave ve çıkarma yaptı. Biz Kur’ana inanmayız. (Bu Kur’anı Allah indirdi korumasını o yapar) diye bir âyet uydurmuşlar.

Yok, biz İbni Sebe yahudisi gibi değiliz deniyorsa ve Kur’ana inanılıyorsa, Eshab-ı kiramın hepsinin Cennetlik olduğuna da inanmak gerekir. Onların rivayet ettikleri hadislerin de doğru olduğuna inanmak gerekir. Kur’anı bildirdikleri gibi hadisleri de onlar bildirdi. Bunlardan birini kötülemek, bir dediğine inanır, diğer dediğine inanmam demek, dini yıkmanın, İslamiyet’e inanmıyorum demenin kamufle edilmiş şeklidir. Hadis âlimlerini, yalancı, cahil ve din düşmanı bilmek ne kadar yanlıştır. Buhari ve Müslim gibi âlimlere uymak gerekir. Çünkü Kur’an-ı kerimde (Bilmiyorsanız zikir ehline [âlimlere] sorun)buyuruluyor. (Nahl 43)

Resule uymak
Sual: 
(Yalnız Kur'an var, Kur’andan başka kaynak yok) diyen sapık biri, (Kur’anda, “Resulümün bildirdiklerine uyun!” diye çok âyet vardır. Biz Resulün bildirdiklerini inkâr etmiyoruz. Ancak günümüze kadar, sağlıklı, uydurma olmayan bir hadis gelmediği için hadislere itibar etmiyoruz. Resulünün bütün sözleri değiştirildiği, uyulacak söz kalmadığı için yalnız Kur'an diyoruz) diyor. Allah, hadislerin böyle değişeceğini bilmiyor muydu da (Resulüme uyun!) buyurdu?
CEVAP
Hadis-i şeriflerin büyük kısmı sağlam kaynaklarla bize kadar gelmiştir. En ufak bir şüphe yoktur. Özellikle Kütüb-i sitte’deki hadis-i şerifler sağlamdır. Farzımuhal, (Yalnız Kur'an) diyen sapığın dediği gibi, bütün hadis-i şerifler uydurma olsa, böyle çirkin bir iddia, Allahü teâlâyı cahillikle suçlamak olmaz mı? Hâşâ Allah, hadislerin değiştirileceğini bilmiyor muydu? (Bilmiyordu) denemez. (Biliyordu) denirse, niye uydurma, yanlış, bozuk, bâtıl şeylere uyun emrini verdi?

Demek ki böyle şeylerin olmayacağını, Resulünün mübarek sözlerinin sağlam senetlerle geleceğini, değişmeyeceğini bildiği için, (Resulüme uyun!) buyurdu. Çünkü hadis-i şeriflere uyulmadan Resulullah’a uyulmuş olmaz.


.
Hadis-i şeriflerin yazılması

Sual: Bir genç, (Kütüb-i sitte ve daha bir çok hadis kitapları, hadisleri toplamışlar. Halbuki, Peygamber, (Benim hadislerimi yazmayın. Kim benden bir hadis yazmışsa, onu imha etsin) diye bildiriyor. Peki, âlimleriniz ne diye peygamberin bu sözüne uymamışlar da ciltlerle hadis kitapları yazmışlar?) diyor. Bunlara nasıl cevap vermeli?
CEVAP
Böyle sözler, hadislere inanmayan, (Peygamber postacı idi, Kur’anı getirmekle vazifesi bitti) diyen din düşmanlarının iddiasıdır. O kadar hadis âlimi geldi, fıkıh âlimi, tefsir âlimi geldi, hiç biri bunu bilmiyor muydu? İslam âlimleri din düşmanı mı idi de, Resulullahın sözlerine uymadılar? Böyle bir soruyu samimi bir Müslüman soramaz.

Bunlar, işlerine gelince hadisi delil gösterirler, gelmeyince de hepsi uydurma derler. Bunların en bariz hile ve taktiği, olmuş bir olayı bozarak, Bektaşi gibi bir kısmını alıp diğer kısmını almayarak yarım anlatırlar. Olmamış bir şeyi, iftira ve yanlış olduğu hemen bilineceği için pek anlatmazlar. Ama olmuş olayı değiştirerek, yarısını alıp yarısını gizleyerek anlatıp, müslümanların şüpheye düşmesine çalışırlar. Hainler bu taktikleriyle çok insanı da kandırmışlardır. Bunları iyi tanıyıp tuzaklarına düşmemeli.

Şu husus da iyi bilinmeli ki, Peygamber efendimiz bütün hadis-i şeriflerini en son günde, hepsini bir anda söylemedi. 23 sene boyunca söyledi. Çeşitli olaylara göre, şahıslara göre, şartlara göre söyledi. Rahmet olması için, aynı hususta farklı söylediği de olurdu. Bu yüzden hadis-i şeriflerin ne zaman ve niçin söylendikleri de önemlidir. Din 23 sene boyunca yaşanarak bildirildi. Bazı emir ve yasaklar zamanla farz veya haram oldu. Bir şey haram olmadan önceki durumları anlatan hadisleri yazıp, bak Resulullah böyle buyurdu demek dini içten yıkmaya çalışmaktır. Veya farz olmadan önceki durumları anlatıp, bak böyle yapılırdı, demek ki sonradan mezhepler bunu haram etmiş demek hainliktir. Ayrıca, farklı hadis-i şerifleri görünce, birbirine tenakuz zannetmemeli, onları bize bildiren ehl-i sünnet âlimlerine suizan etmemeli. Hadis âlimleri bunları hâşâ bilmiyor muydu?

İslam âlimlerinin kitaplarının bozuk olduğunu söyleyenin, aklından ve dininden şüphe olunur. Çünkü bu kimse, Resulullahı ve Eshab-ı kiramdan hiçbirini görmediğine göre ilmini nereden öğrendi? Bir şeyler öğrendi ise, İslam âlimlerinin kitaplarından öğrenmiştir. O âlimlerin kitaplarına bozuk derse, kendisi doğru yolu nereden bulmuştur?

İlk zamanlarda, ölenlerin çoğu müşrik olduğu için, kabir ziyareti yasak edilmişti. Daha sonra, müminler de ölünce, (Daha önce kabir ziyaretini yasaklamıştım, şimdi ziyaret edin) buyuruldu. Tesettür emri sonradan geldi, içki sonradan yasak edildi. Bunun gibi, daha önce Kur’an-ı kerim yeni inerken, âyetlerle hadislerin karışmaması için, hadis-i şeriflerin yazılması yasaklanmışsa da, daha sonra yazılması emredildi. Bunu istismar ediyorlar.

Diyanet İşlerinin, (Sahih-i Buhari muhtasarı tecrid sarih)tercümesinin önsözünde özetle deniyor ki:

İlmi talep etmek her Müslümana farz olduğu gibi, ilmi neşretmek de böyledir. Hadis-i şerifte de, hikmetin, müminin kaybolmuş malı olduğu, nerede bulursa, derhal alması gerektiği bildirilmiştir. Ayrıca,
(Burada olanlarınız, burada olmayanlara tebliğ etsinler! Belki de, kendilerinden daha anlayışlı birine tebliğ etmiş olabilirler. Sözlerimi işitip belledikten sonra, başkalarına aynen aktaranın Allahü teâlâ yüzünü ağartsın) [Ebu Davud, Tirmizi, İbni Mace, Darimi, İ. Ahmed] hadis-i şeriflerine uyan âlimler, dini yaymaya çok gayret göstermişlerdir.

Hazret-i Ebu Zer-i Gıfari’nin, (Kılıcı enseme dayasanız, Resulullahtan duyduğum bir sözü, başım kesilinceye kadar tebliğe vakit bulacağımı bilsem, o sözü muhakkak size yetiştiririm) sözleri, hadis ilmine verilen önemi göstermektedir. Kur’an ilk nazil olurken, âyetlerle karışmasın diye, (Kur’andan başka benden bir şey yazan onu imha etsin)buyurulmuştu. Daha sonra Kur’anı ezberleyenler çok olduğu için, hadis-i şeriflerin de yazılması emredildi.

Abdullah bin Amr bin As, her hadisi yazar, Resulullah efendimiz buna mani olmazdı. Hatta bazıları, (Sen her şeyi yazıyorsun. Ama Resulullah da insandır. Öfkeli iken de söz söyler) dediler. Durumu Resulullaha arz edince, mübarek parmağını ağzına götürüp, (Yaz! Allah’a yemin ederim ki, bu ağızdan hak sözden başkası çıkmaz)buyurdu. (Ebu Davud, Hakim)

Şu âyet-i kerime de aynı mealdedir:
(O, kendisine vahyedilenden başkasını söylemez.) [Necm 3,4]

Bir sahabi, hadis-i şerifleri ezberleyemediğini arz edince, Resulullah efendimiz, yazarak muhafaza etmesini isteyip, (Sağ elinden yardım iste) buyurdu. (Tirmizi)

Rafi bin Hadic hazretleri, (Sözlerinizi yazalım mı ya Resulallah?) diye sorunca, ona da (Evet yazın) buyurdu. (Rame hürmüzi)

Yine hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Hadislerimi senedi ile birlikte yazın. Eğer o hadis doğru ise ecirde ravi ile ortak olursunuz. Eğer yanlış ise, onun vebali isnat edilen ravinin üzerine olur.) [Hakim, Ebu Nuaym]

(Benden hadis yazana, o hadis devam ettikçe, sevap yazılmaya devam edilir.) [Hakim]

(Benden hadis bildirin. Ama bana yalan isnat eden Cehenneme hazırlansın.) [Müslim]

(Affolmak niyetiyle, 40 hadis yazana, Allahü teâlâ şehit mertebesi verir.) [İbni Cevzi]

(Geriye kırk hadis bırakarak ölen, Cennette arkadaşımdır.)[Deylemi]

(Hadisimi dinleyip hıfz eden ve ona tutunan, mahşerde Kur’anla haşrolur. Hadisime önem vermeyen de, Kur’anı hor görmüş olur. Kur’anı hor gören de, dünya ve ahirette hüsrana uğrar.) [Ebu Nuaym, Hatib]

(İlmi talep etmeye koşun. Sadık bir kimseden işitilecek bir hadis-i şerif, dünya ve dünya hazinelerinin hepsinden daha hayırlıdır.) [İ. Râfi’î]

(Kendine fayda veren iki hadis bile öğrenip, onları başkasına da öğreten ve onlardan faydalanan, altmış yıllık ibadetten daha fazla sevap alır.) [Deylemi]

(Allah’ım, hadislerimi ve sünnetimi başkalarına nakleden ve onları insanlara öğreten halifelerime rahmet eyle.) [Taberani]

(Bir sünneti ayakta tutmak veya bir bid’ati yok etmek için ümmetime bir hadis nakleden Cennettedir.) [Ebu Nuaym]

(Size ilim öğrenmek için bazı insanlar geldiği zaman “Resulullahın tavsiye ettiği ilmi öğrenmeye hoş geldiniz” deyin ve sorularını cevaplandırıp, problemlerini çözün.) [İbni Mace]

(Benden duyduklarınızı tebliğ edin. Beni İsrail’den bildirdiklerimi de anlatın. Yalnız bana, bilerek yalan isnat eden kimse Cehennemdeki yerine hazırlansın.) [Tirmizi]

(Benim hadisimi duyup da ezberleyene Allah rahmet etsin.)[Taberani] 

(Burada olanlar, olmayanlara sözlerimi tebliği etsin, duyursun.)[Buhari]

(İlmi yazı ile bağlayınız!) [Hakim]


.
Hadis-i şerif düşmanlarının hilesi

Sual: Kur’anda (Hadisler uydurmadır) diye bir âyet varmış. Böyle bir şey var mı?
CEVAP
Hadis, kadim [eski] kelimesinin zıddıdır, yani yeni demektir. Ayrıca sözve haber anlamına da gelir. Kur’an-ı kerimde geçen bütün hadis kelimeleri, söz ve haber anlamındadır. Deyim olarak, Resulullahtan rivayet edilen haberlere hadis denir. Hadis-i şerif, Resulullah efendimizin şerefli, mübarek sözleridir.

Dini yıkmak isteyenler, önce âlimlerden, mezheplerden başladılar, sonra da hadis-i şeriflere saldırdılar. Sahih de olsa hadis-i şerife düşmanlıklarını gizlemediler. Ama her Müslüman bilir ki, hadis-i şeriflere düşman olmak, (Resulüm vahiyden başka söylemez)buyuran Allahü teâlâya düşmanlıktır. Bu Allah düşmanları, (Yalnız Kur’an) yaftası altında, hadislerden başlayarak İslamiyet’i yıkmaya çalışıyorlar.

Allahü teâlâ, Resulüne uymayı, kendine uymak olarak bildirmekte ve Resulün emri ile kendi emrini ayıranlara kâfir demektedir. İşte âyet-i kerime mealleri:

(Resule itaat eden, Allah’a itaat etmiş olur.) [Nisa 80]

(Allah ve Resulüne itaat eden, en büyük kurtuluşa ermiştir.)[Ahzab 71]

(Peygamberin verdiğini alın, yasak ettiğinden sakının!) [Haşr 7] 

(Resulüm de ki: “Bana uyun ki, Allah da sizi sevsin!”) [Al-i İmran 31]

(Ona uyun ki, doğru yolu bulasınız!) [Araf 158]

Bu âyetlere rağmen, hadislere savaş açıldı. Mezhepsizler, kasten sözanlamındaki hadis kelimesini sanki hadis-i şerif gibi göstermeye çalışıyorlar. Uygunsuz bir söz ifadesini, uygunsuz bir hadis diye tercüme ediyorlar. Hadis kelimesini söz olarak tercüme etmeyip hadis olarak söylüyorlar, mesela (Kur’andan sonra hangi söze inanacaklar?) âyetini, (Hangi hadise inanacaklar) diye değiştiriyorlar.

Halbuki Kur’anda, hadis kelimesi bazen, Kur’an anlamında da kullanılıyor. O zaman hadis kelimesini, hadis-i şerif olarak göstermek, kendi aleyhlerine delildir. İşte âyet mealleri:

(Bu hadise [söze yani Kur’ana] inanmayanlar [helak olacakları için]arkalarından üzülerek neredeyse kendini harap edeceksin!) [Kehf 6]

(Allah, hadislerin [sözlerin] en güzelini bir kitap halinde indirdi.)[Zümer 23]

(Şimdi siz bu hadise mi [söze yani Kur’ana mı] şaşıyorsunuz?)[Necm 59]

(Âlemlerin Rabbi tarafından indirilen bu Kur’an-ı kerime ancak temiz olanlar dokunabilir. Siz bu hadisi mi [sözü mü yani Kur’anı mı] küçümsüyorsunuz?) [Vakıa 77-81]

Kur’an-ı kerimde lehv-el hadis, boş laf demektir. Bir âyet meali:

(İnsanlardan öylesi var ki, herhangi bir ilmi delile dayanmadan Allah yolundan saptırmak ve sonra da onunla alay etmek için boş lafı satın alır.) [Lokman 6] 

Hadis düşmanları, buradaki boş lafa, hadis eğlencesi veya uydurma hadis demişlerdir. Bu hileye, bu oyuna gelmemelidir.


.
Dinde dört delil vardır

Sual: Hadis düşmanları, (Hadisler dinde delil olsaydı, din eksik olurdu, çünkü hiçbir hadis âlimi, bildiği bütün hadisleri kitaplarına yazmamıştır. Mesela Müslim’de olan bir hadis, Buhârî’de olmayabilir. O zaman bu hadiste bildirilen hüküm dine girmemiş ve din de eksik kalmış olur)diyorlar. Böyle söylemeleri doğru mudur?
CEVAP
Hadis, Resulullah’ın vahye dayanan sözleridir. İslamiyet’in bir parçası değil tamamıdır, çünkü Peygamber efendimiz, Allahü teâlânın emri ile Kur’an-ı kerimi açıklayarak, İslamiyet’i tebliğ etmiştir. (Bu âyet-i kerime, bu hadis-i kudsî, bu da hadis-i şerif) diye bildirmiştir. Bunlar delil olmazsa, ortada din kalmaz. (Hadisler delil değildir) demek,(Kur’an delil olamaz) demektir, çünkü böyle söylemek, Kur’an-ı kerimin, (Resulüme itaat edin, onun bildirdiklerine uyun) emrini inkârdır. Yani İslamiyet’i yıkmanın başka bir yolu olur.

Müslim’deki bir hadis, Buhârî’de olmayabilir, Buhârî’deki bir hadis de, Müslim’de olmayabilir. Kütüb-i sittedeki diğer hadisler de böyledir. Birinde olup ötekinde olmayan hadisler, elbette olur. Hepsini bir hadis âliminin kitabına yazması gerekmez. Eshab-ı kiram bütün hadisleri bildirmiştir. Hadis kitapları, bir bütün olarak ele alınınca, dinde hiçbir eksik hükmün kalmadığı görülür. Kur’an-ı kerim, hadislerle açıklanarak, dinimizde eksik bırakılan mesele kalmamıştır. Namazın rekâtları, farzları, vacibleri, namazı bozan hususlar gibi çok şey, Kur’an-ı kerimin emrine uyularak, hadis-i şeriflerle bildirilmiştir. Hadis-i şerifleri delil saymamak, Kur’an-ı kerimi delil saymamak olur. Hadisler delil olmazsa, her şeyin hükmünü Kur’an-ı kerimde bulamayız.

Hadislerin delil olmasını inkâr edip, (Yalnız Kur’an delildir) diyenler kesinlikle samimi değildir, çünkü Allahü teâlâ, (Yalnız bana tâbi olun, yalnız bana itaat edin) buyurmuyor. (Resulüme de itaat edin)buyuruyor. Eğer hadisler, yani dinimiz eksik olsaydı, Allahü teâlâ,(Dininizi tamamladım) buyurmazdı. Hadislerin eksik olup olmadığını hâşâ Allahü teâlâ bilmez mi? Resulullah'a uymak gerektiğini bildiren birkaç ayet-i kerime meali:
(Resulümün verdiğini alın, yasakladığından sakının!) [Haşr 7]

(O Peygamber, güzel şeyleri helâl, çirkin şeyleri haram kılar.) [Araf 157] (Allahü teâlâ, haram kılma yetkisini Resulüne de vermiştir.)

(Allah ve Resulüne itaat eden Cennete, isyan eden Cehenneme gider.)
 [Nisa 13,14]

(Biz her Peygamberi, kendisine itaat edilsin diye gönderdik.)[Nisa 64]

(Kur’anı insanlara beyan edesin, açıklayasın diye sana indirdik.)[Nahl 44]

Buradaki beyan etmek, âyet-i kerimeleri başka kelimelerle ve başka şekilde anlatmak demektir. (Huccetullahi alel-âlemin)

Bu konudaki birkaç hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Cebrail aleyhisselam, Kur’anla beraber, onun açıklaması olan sünneti de getirdi.) [Darimi]

(Bana Kur’an-ı kerimin misli kadar daha hüküm verildi.) [İ. Ahmed]

(“Yalnız Kur’andaki helâl ve haramı kabul edin” diyenler çıkar. İyi bilin ki, Peygamberin haram kılması, Allah’ın haram kılması gibidir.) [Tirmizî]
 






24 Mart 2008 Pazartesi
Uydurma hadis meselesi
 

Sual: Mahmasani isimli yabancı bir yazar, Türkçe’ye çevrilen bir kitabında, Buhari’deki Acve hurması ile ilgili bir hadis için, (Buhari’deki bu hadis, ilme ve realiteye aykırıdır. İhmal, uydurma ve iftira yolu ile sünnete katılan binlerce benzerinden bu bir örnektir) diyor. Mezhepler üstü hareket eden zatlar, (Hadis uydurmak veya uydurma bir hadisi kitabına almak, ihmallik, gafillik, cahillik veya hainlikten ileri gelir) diyorlar. Şevkani, Sehavi, Aliyyülkari, Acluni, Kardavi, Elbani, Ebu Gudde gibi zatlar, kütüb-i sittedeki veya diğer hadis, tefsir ve fıkıh kitaplarında, birçok uydurma hadis tespit etmişlerdir. Bu hadisleri kitaplarına alan kimseler, muhaddis, müfessir yani İslam âlimi olduğuna göre ve (Hadis uyduran Cehennemdeki yerine hazırlansın) hadisini kitaplarına geçirdikleri halde, nasıl olur da, ihmallik, gaflet, cehalet veya ihanet sergileyebilirler?
CEVAP: Evet, hadis uydurmak veya uydurma bir hadisi kitabına almak, ihmallik, gafillik, cahillik veya hainlikten ileri gelir. Bu çok doğru bir tespittir. Fakat, uydurma bir söze, hadis demek ne kadar yanlış ve tehlikeli ise, hadis kitaplarındaki veya İslam âlimlerinin kitaplarındaki hadis-i şerifleri de inkâr etmek, o kadar yanlış ve tehlikelidir. Kıyamet alametlerini bildiren, her biri bir mucize olan hadis-i şeriflerden üçü şöyledir:
(Kur’andan başka, delil kabul etmem diyenler çıkacak.) [Ebu Davud]
(Hadisi bırak, Kur’ana bak diyerek beni yalanlayanlar çıkacak.) [Ebu Ya’la]
(Sonra gelenler, önceki âlimleri cahillikle suçlayacak.) [İ.Asakir]
Bazı kimseler, (Şevkani, Sehavi, Aliyyülkari, Acluni, Kardavi, Elbani gibi kimseler, gafil, cahil veya hain olmadıkları için, kitaplarına uydurma hadis almamışlardır. Bu hadis tenkitçilerinin kitabında bir tek uydurma hadis bulamazsınız) diyorlar. Peki hadis tenkitçileri dediğiniz kimseler, bu hadis-i şerifleri nereden aldılar? Hangi ravi ile konuşup yazdılar? Elbette Buhari, Müslim gibi hadis imamlarının kitaplarından aldılar. 
Buhari’de, Kütüb-i sittede, diğer hadis, tefsir ve fıkıh kitaplarında uydurma hadis var denirse, bu büyük zatlar, ihmallik, gafillik, cahillik veya hainlikle suçlanmış olur. O mübarek zatlara bunlar nasıl yakıştırılabilir? Şevkani, Sehavi, Aliyyülkari, Acluni, Kardavi, Elbani gibi kimseler, uydurma hadisi kitaplarına almazsa, bunlardan çok daha büyük âlimler, nasıl kitaplarına uydurma hadis alabilirler? (Hadis uyduran, Cehennemdeki yerine hazırlansın) hadis-i şerifini kitaplarına geçirdikleri halde, nasıl olur da, bu cinayeti işleyebilirler? (Devamı var)



Muhaddislerin, müfessirlerin ve diğer İslam âlimlerinin, Şevkani, Kardavi, Elbani ve benzerleri kadar Allah korkuları yok muydu? Cahil, gafil veya hain mi idiler? İslam âlimi cahil olursa, kim âlim olur ki? Gafillik de öyledir. Onlar gafil ise biz nasıl müteyakkız [uyanık] oluruz? Bu büyük zatlar, nasıl töhmet altında bulundurulabilir? Sıradan bir Müslüman bile, Allah’tan korkar, uydurma bir söze hadis diyemez. Peki Resulullahın vekilleri olan, (Ümmetimin âlimleri, benî İsrail peygamberleri gibidir) diye övülen kimseler, nasıl olur da, böyle bir cinayet işleyebilirler? Nasıl olur da, böyle âlimler için, Allahü teâlâ, (Bilmiyorsanız âlimlere sorun) buyurur? Âlim, sadece mezhepsiz Şevkani, Kardavi ve Elbani gibi kimseler midir? Kütüb-i sitte sahipleri, âlim değil midir? Diğer muhaddisler, müfessirler ve fukaha âlim değil midir? Onlara bu büyük suç, nasıl isnat edilebilir? 
Hadis kitaplarında uydurma hadis olmadığı gibi, İslam âlimlerinin tefsir, fıkıh ve tasavvuf kitaplarında da uydurma hadis yoktur. Müfessir, fakih, mutasavvıf demek, hâşâ hadis ilminde cahil demek değildir! Sadece aralarında iş bölümü yapmışlardır. 
Mezhepsizler, mevdu hadisleri tanımak için bazı yollar belirlemişler, kendi akıllarına uymayan ve o kriterlere uyduramadıkları hadis-i şeriflere uydurma diyorlar. Bunlara verdikleri örnekler de, bid’at ehlinin uydurduğu, Ehl-i sünnet kaynaklarında bulunmayan, hadis âlimlerinin kitaplarına almadıkları sözler veya manasını anlayamadıkları sahih hadis-i şeriflerdir. Şimdi biri çıkıyor, (Bu hadisin ravilerinden biri fasık veya yalancıdır, onun için hadis uydurmadır) diyor. İslam âlimleri, bunu bilmiyorlar mıydı? O ravinin fâsık olduğunu bilmiyorlar denirse, onların bilmediğini, kendileri nereden öğrenmişler? Kendilerinden birkaç asır önce yaşamış bu âlimler, ravileri tanımıyorsa, ondan sonra gelenler, o ravileri nasıl tanıyor? Hadisler yeni mi çıktı? Raviler yeni mi çıktı? Naklettiği hadislerin ravileri arasında fâsıklar ve yalancılar olduğunu bilemiyordu diyerek cahillikle suçluyorlar. Hadis-i şerifte, mucize olarak bildirildiği gibi, sonra gelenler yani kendisini âlim zanneden cahiller, önceki âlimleri suçluyorlar.
Biz, İmam-ı Gazali hazretlerinin kitabından bir hadis-i şerif alıyoruz. Mezhepsizler, (Bunun Kur’ana uygun olup olmadığına bak) diyorlar. İmam-ı Gazali hazretleri, bir hadisin Kur’an-ı kerime aykırı olduğunu bilemiyorsa, hâşâ o kadar cahil ise, biz nasıl bilelim? Yahut O, (Bu hadis Kur’an-ı kerime uygundur) diyorsa, biz nasıl o hadisin zıt olabileceğini düşünelim? 
Bir kimse, bir söz uydurup hadis dese veya sonradan uydurduğunu itiraf etse, yani bu söz hadis olma şartlarını taşımıyorsa, İslam âlimleri, zaten bunu kitaplarına almazlar. (Devamı var)


Bir hadis-i şerifin lafzında, manasında, bozukluk olup olmadığını, Kur’an ve sünnete, akla aykırı olup olmadığını anlamak, bizim değil, muhaddislerin, hadis ilminde müctehid olanların işidir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Hadisimi Kur’anla karşılaştırın. Kur’ana uyarsa o söz benim, uymazsa benim değildir.) [Taberani] 
Sapık veya cahil birisi bir söz uydurur, buna hadis der. Ehli olan hadis âlimi de, hadis ilminin şartlarının yanı sıra onu Kur’ana arz eder. Bu işi cahiller yapamaz elbette. Bu, hadis âlimlerinin, müctehitlerin, ehl-i sünnet âlimlerinin işidir. 
Şimdi bir hadisin uydurma olup olmadığını anlamak için, Şevkani, Kardavi, Elbani gibi mezhepsizlerin kitaplarına değil, ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında bulunup bulunmamasına bakılır. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında varsa o hadis sahihtir. Şevkani, Sehavi, Acluni gibi kimselerin, fıkıh, tefsir ve hadis kitaplarındaki hadislere mevdu [uydurma] demesiyle, o hadisler uydurma olmaz. Hafız Iraki de, İhya’daki hadisleri incelemiş, bazılarına kaynak bulamamış, (Kaynağını bulamadım) demiş, mezhepsizler de, hemen yaygara kopararak (Bak kaynağı yok, bu uydurma hadis) diyorlar. İmam-ı Gazali hazretleri, uydurma olsa, kitabına alır mı hiç? 
Muhaddisler, bir sözün hadis olması için, birçok şartlar koymuşlardır. Bu şartlara uymayanları kitaplarına almazlar. Ayrıca, her muhaddisin koyduğu şartlar, farklı olabilir. Bu bir ictihad meselesidir. Seyyid Abdülhakim Arvasi hazretleri buyuruyor ki:
Usûl-i hadis ilminde müctehid olan bir âlim, bir hadisin mevdu olduğunu ispat edince, bu ilmin bütün âlimlerinin de, mevdu demesi lazım gelmez. Çünkü, mevdu diyen müctehid, bir hadisin sahih olması için, lüzum gördüğü şartları taşımayan bir hadis için, benim mezhebimin usulünün kaidelerine göre mevdudur der. Yoksa, (Peygamber efendimizin sözü değildir) demek istemez. Yani, hadis-i şerif denilen bu sözün hadis olması, bence anlaşılmamıştır demektir. Bu âlime göre, hadis olmaması, hakikatte hadis olmadığını göstermez. Hadis usulü ilminin başka bir müctehidi de, hadisin doğru olması için aradığı şartları bu sözde bulunca, hadistir, mevdu değildir diyebilir. O halde, Şevkani’nin, (Bazı tefsirlerin hadisleri mevdudur) demesi ile mevdu olmaz. Mesela Şevkani’yi, hadis usulü ilminde müctehid tanısak bile, onun kaidelerince, hadis olduğu meydana çıkmamış olur ise de, mevdu hadis olduğunu hangi cesaretle söyleyebilir. Din büyüklerine karşı, böyle sözlerde bulunmanın çirkinliği meydandadır. Dört mezhep arasında ayrılık bulunması, sözlerinin yanlış olacağını göstermediği gibi, hadisler için de, böyledir. Böyle şeyler, ictihad işi olduğundan, bir müctehidin mevdu demesi ile, hakikatte mevdu olması lazım gelmez. (Devamı var)


Demek ki, ictihad ictihadla nakzedilemediği gibi, hadis-i şerif de başka hadis-i şerif ile nakzedilemez. Bir müctehid, İmam-ı Şafii’nin veya İmam-ı a’zamın ictihadı yanlıştır, zayıftır gibi bir şey söylemez. Söylese de, geçerli olmaz. Hadisler için de, durum aynıdır. Mesela imam-ı Nesai, Taberani’deki bir hadise uydurma diyemediği gibi, imam-ı Taberani de, Nesai’deki bir hadise mevdu demez. Mevdu dese de, ona göre mevdu olur. Mevdu halk arasında uydurma anlamında kullanılıyorsa da, hadis ilminde müctehid olan bir âlimin, bir hadise mevdu demesi, onun ictihadına göre, hadis olma şartlarını taşımıyor demektir. Diğer bir muhaddise göre de, mevdu olması gerekmez. 
Mezhepsizler, bir hadise uydurma deyince, onların sözleri delil oluyor da, mezhep imamlarının, İmam-ı Gazali hazretlerinin, İmam-ı Rabbani hazretlerinin, Abdülkadir-i Geylani hazretlerinin sözü, neden delil olmuyor? Mezhepsizlerin anladığı din oluyor da, bu büyüklerin anladığı neden din olmuyor? Mezhep imamlarımızdan, hadis âlimlerinden ve diğer İslam âlimlerinden öğrendiğimiz bilgilerle, onları sorgu suale nasıl çekeriz? 
Din cahilleri, (Bir hadise, bir âlim uydurma demişse, o hadise bin âlim sahih dese de, o hadis artık, damgayı yemiştir, onunla amel etmeyi içime sindiremem) diyorlar. Bunlara soruyoruz: Siz namaz kılıyorsanız, imam arkasında Fatiha okuyor musunuz? Şafiilerin okuması farzdır, Hanefilerin de, okumaması vacibdir, okurlarsa tahrimen mekruh işlemiş olurlar. Mezhepsizler okuyoruz derlerse, Hanefi âlimlerine muhalefet etmiş olurlar, okumuyoruz diyorlarsa, o zaman Şafii âlimlerine muhalefet olur. Böyle namazı içlerine nasıl sindirebiliyorlar ki? Yahut bir kâfir, bir casus Müslüman görünüp, (Kur’anı değiştirdiler, çok âyeti çıkardılar veya eklediler) dese, şimdi bunlar, bu haine inanıp, Kur’an-ı kerimi de, içlerine sindiremeyecekler mi? Ona da mı, damgayı yemiş diyecekler? Acaba bunlar, casuslarının, yabancıların, misyonerlerin kurduğu sapık fırkaları içlerine nasıl sindiriyorlar?

BÜTÜN GÜNAHLARI AFFOLUR
Sual: Hadis-i şeriflerde, bazı duaları okuyanın ve bazı ibadetleri yapanın bütün günahlarının affedileceği bildirilmiş. Bunlara büyük günahlar da, dâhil midir? 
CEVAP: Genelde, bütün günahlardan kasıt, küçük günahlardır. Büyük günahların affedilmesi için ayrıca tövbe etmek, kul hakkı varsa, hak sahipleri ile helalleşmek gerekir. Namaz, oruç gibi, farz ibadetler terk edilmiş ise, hem tövbe istiğfar etmek, hem de, bunları kaza etmek gerekir. 
Kadir gecesini ihya edenin, ramazan orucunu tutanın, haccı kabul olanın, günahları affedilirse de, namaz, oruç ve kul borçları ödenmiş olmaz. Bunları kaza ederek, borçtan kurtulması gerekir.




 
18 Mayıs 1999 Salı
Sünnete uymak
 

Sünnet-i seniyyeye uymak farzdır. Bu konudaki hadis-i şeriflerden birkaçı şöyledir:
(Resulün haram kılması, Allahın haram kılması gibidir.) 
(Yakında “Kur’andan başka uyulacak bir şey tanımam” diyenler çıkar.) 
(Bir zaman gelir, beni yalanlayanlar çıkar. Şöyle ki, bir hadis söylenince, “Resulullah böyle şey söylemez. Hadisi bırak, Kur’andan söyle” derler.) 
(Allahın kitabına, peygamberin sünnetine sarılan sapıtmaz.) 
(Sünnetimden yüz çeviren kimse, benden değildir.) 
(İhtilaflar çıkınca, sünnetime ve hulefa-i raşidinin sünnetine uyun!) 
Kur’an-ı kerimde, (İndirdiğimi [Kur’an-ı kerimi] insanlara beyan edesin!) buyuruluyor. (Nahl 44)
Beyan etmek, ayetleri, başka kelimelerle ve başka suretle anlatmak demektir. Âlimler de, ayetleri beyan edebilselerdi ve kapalı olanları açıklıyabilselerdi, Allahü teâlâ peygamberine, sadece (Sana vahyolunanları tebliğ et) derdi. Ayrıca beyan etmesini emretmezdi.

Hadis-i şerifler olmasaydı
Peygamber efendimize uymanın önemi anlaşılınca, Kur’an-ı kerimin açıklaması olan hadis-i şeriflere de uymanın gereği anlaşılır. Sünnet, yani hadis-i şerifler olmasaydı, namazların kaç rekat olduğu ve nasıl kılınacağı, zekât hesabı, orucun, haccın farzları, hukuk bilgileri bilinemezdi. Yani hiçbir kimse, bunları Kur’an-ı kerimden çıkaramazdı. Bunları peygamber efendimiz açıklamıştır. Sünneti müctehid âlimler açıklamış, böylece mezhepler meydana çıkmıştır.

(Bize yalnız Kur’andan söyle) diyen birine, İmran bin Husayn hazretleri, (Kur’an-ı kerimde, namazların kaç rekat olduğunu bulabilir misin) dedi. Hz. Ömer’e, farzların seferde kaç rekat kılınacağını Kur’an-ı kerimde bulamadık, dediklerinde, (Allahü teâlâ, bize, Muhammed aleyhisselamı gönderdi. Kur’an-ı kerimde bulamadığımızı, Resulullahtan gördüğümüz gibi yapıyoruz. O, seferde, dört rekat farzları iki rekat kılardı. Biz de, öyle yaparız) buyurdu. Sünneti kabul etmemek, Kur’an-ı kerimi inkâr etmek olur. Sünnete uymak, Kur’an-ı kerime uymaktan ayrı değildir. Peygamber efendimiz, Allahü teâlânın emirlerinden başka bir şey bildirmemiştir. Şu hâlde Kur’an-ı kerimi anlamak için, onun açıklaması olan hadis-i şeriflere ihtiyaç vardır. 

Kur’an-ı kerimdeki hükümleri doğru olarak Resulullah efendimiz açıklamıştır. Resulullaha uymak farzdır. 

Hadis-i şerifleri de anlamak için âlimlere ihtiyaç vardır. Peygamber efendimiz de, Kur’ana tâbi olmak isteyenin, bir âlime tâbi olmasını emrediyor. Âlim, hakkı bâtıldan ayıran ve bildikleri ile amel eden zattır. Hakiki âlimlerin sözleri senettir. Bunlar peygamberlerin vârisleri, vekilleridir. Bunlara uyanlar kurtulur. Kur’an-ı kerimde buyuruluyor ki:

(Bu misalleri ancak âlim olan kimseler anlar.) [Ankebut 43]
(Eğer bilmiyorsanız âlimlerden suâl ediniz!) [Nahl 43] 
(Hiç bilen kimselerle bilmeyenler bir olur mu?) [Zümer 9] 
(Allahtan en çok korkan ancak âlimlerdir.) [Fatır 28]
(Eğer bunun hükmünü peygambere ve ülül-emre [âlimlere] sorsalardı, öğrenirlerdi.) [Nisa 83] 
Allahın ipine sarılmak
Peygamber efendimiz, (Ülül-emr, fıkıh âlimleridir) buyurdu. Ahmed Tahtavî hazretleri, (Kur’an-ı kerimdeki, “Allahın ipine sarılın” emri, “Fıkıh âlimlerinin bildirdiklerine uyun!” demektir) buyurdu. 
Hadis-i şeriflerde ise buyuruldu ki:
(Âlimlere tâbi olun! Onlar, dünya ve ahiretin ışıklarıdır.) 
(Âlimler olmasaydı, insanlar helak olurdu.) 
(Bilmediklerinizi salih [âlim]lerden sorup öğrenin!) 
(Âlimin, insanlara üstünlüğü, peygamberin ümmetine üstünlüğü gibidir.) 
(Âlimlerin mürekkebi, şehitlerin kanı ile tartılır, âlimlerin mürekkebi ağır gelir.)
(Âlim, Allahü teâlânın güvendiği kimsedir.) 
(Âlimler, benim ve diğer peygamberlerin vârisleridir.) 
(Âlimler [ebedî saadet yolunu gösteren] birer kılavuzdur, rehberdir.)

 

 
10 Ocak 2000 Pazartesi
‘Bizden değil’ ne demek?
 

Mutezili itikadında birisi, salih bir Müslüman’a, (Bizi aldatan bizden değildir) hadis-i şerifini naklederek, (Müstear isim kullandın, bizi aldattın, küfre girdin) demiş. Müstear isim kullanan arkadaş da, (Elbette sizden değilim, yani mutezile değilim) demiş. 
Herkes hadis-i şerifleri kendi aklına göre açıklıyor. Hele mutezile fırkası, tamamen aklı esas alır, akıl ile Allah’ın varlığını ispat etmeye kalkar. Bu fırka mensupları, hep iman bilgileri üzerinde uğraştıkları için, fıkıh bilmezler. Neyin küfre sebep olup olmadığını da anlayamazlar. Günümüzde bu fırka mensupları kalmamıştır. Fakat o fırkanın metodunu kullananlar az da olsa vardır. 
Şimdi, bizden değil denilen hadis-i şerifleri İslâm âlimleri nasıl açıklıyor, onu görelim. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Büyüğünü saymayan, küçüğüne acımayan bizden değildir.) 
[Biz Müslümanlar, büyüklerimizi sayar, küçüklerimize acırız, acımayan bu güzel ahlaka sahip değildir. Fakat kâfir de değildir. ]
(Guslettikten sonra abdest alan bizden değildir.) 
[Gusletmekle abdest de alınmış olur. Ayrıca namaz abdesti almak mekruh olur. Burada bizden değil demek, bizim sünnetimize uymamış olur demektir.]
(Alışverişte hile yapan bizden değildir.)
[Müslüman kendi menfaati için, başka müslümanı kandırmaz. Kandırırsa haram işlemiş olur. Fakat haram işlemekle kâfir olmaz.]
(Bize silah çeken bizden değildir.) 
[Müslümanla dövüşmek, hatta savaş etmek küfür değildir. Eshab-ı kiram arasında savaşlar olmuştur. Timur Han, kendisi gibi Müslüman sultanlarla savaşmıştır. İki tarafa da kâfir denmez. Çünkü Kur’an-ı kerimde, (Eğer müminlerden iki grup birbirleriyle savaşırlarsa aralarını düzeltiniz) buyuruluyor. Hücurat 9]
(Soygun yapan bizden değildir.)
[Hırsızlık eden, gasbeden, soygun yapan haram işlemiş olursa da kâfir olmaz. Günah işleyen müslümana kâfir denmez. Mutezile kâfir diyor.]
(Korktuğu için yılan öldürmeyen bizden değildir.) 
[Zararlı hayvanları, suda boğmamak, ateşte yakmamak şartı ile öldürmek gerekir. Yılandan korktuğu için, onu öldürmeyen, dinimizin emrine uymamış olur, fakat yine müslümandır.]
(Verilen selamı almayan bizden değildir.) 
[Verilen selamı almayan, günah işlemiş olur, fakat yine müslümandır.]
(Irkçılık yapan bizden değildir.)
[Biz Müslümanlarda ırk üstünlüğü yoktur. Buna rağmen, iyi kimseler geldiği için Arabı severiz, Türkü severiz. Sevmemizin mahzuru olmaz. Fakat Müslüman bir Arabı, Müslüman Fransız’dan üstün tutamayız. Böyle bir ırkçılık yapmak dinimize aykırıdır. Hele Hıristiyan bir Türk, Müslüman Araptan üstündür demeyiz. Böyle söyleyen Müslümanlıktan çıkar. 
(Evlenmeyen bizden değildir.) 
[Evlenmeyen sünnete uymamış olur. Ama bir mazeretten dolayı evlenmeyen Müslümana kâfir denmez. Hatta hiç bir mazereti olmasa da yine evlenmeyen kâfir olmaz. Evlenmek sünnetine veya sakal sünnetine uymayana da kâfir denmez. (Müşriklere muhâlefet edip sakalınızı uzatınız!) ve (Bizden başkasına benzeyen bizden değildir.) hadisi şeriflerini okuyup, sakal bırakmayana, kâfir, müşrik dememelidir. Mubah olan âdetlerde kâfirlere benzemekte mahzur yoktur. İbâdetlerde değişiklik yapmak, kâfirlere veya bid’at ehline benzemek caiz olmaz. Çünkü, (İbadetleri bizim gibi yapmayan bizden değildir.) buyuruluyor. İbâdetleri değiştirmek haramdır, bid’attır. Beğenmediği için değiştirmek ise küfür olur.

 

 
06 Şubat 2000 Pazar
Son resul
 

Mezhepsiz türediler, her gün yeni bir yorum getirerek, 14 asırdır bozulmadan gelen dinimizi dört koldan bozmaya, yıkmaya çalışıyorlar. Hadis-i şerifleri inkâr için adeta birbirleri ile yarış ediyorlar. Hayzlı iken namaz kılınır, oruç tutulur diyorlar... Halbuki Kur’an-ı kerimde buyuruluyor ki: (O, [Muhammed aleyhisselam] Allahın resûlü ve nebilerin sonuncusudur.) [Azhab 40]
Hiç bir mezhepsizin uydurma diyemeyeceği şu sahih hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Nübüvvet ve risalet sona ermiştir. Benden sonra nebi de, resûl de yoktur.) [Tirmizî] 
(Nebiler benimle son buldu.) [Müslim]
(Benden sonra peygamber gelseydi, Ömer olurdu.) [Buhârî]
(Resûllerin ilki Âdem, sonuncusu Muhammeddir.) [Hâkim]
(Ben peygamberlerin efendisiyim, hepsinin sonuncusu ve şefaat edicilerin ilkiyim.) [Darimi]
(Diğer peygamberlere göre benim durumum şu misale benzer. Bir kimse, güzel bir ev yapar, fakat bir kerpici noksandır. Ziyarete gelen halk, evi beğenir. Yalnız “Şu boşluğa da bir kerpiç konsaydı” derler. İşte ben o kerpicim. “Hatem-ün-nebiyyin” yani peygamberlerin sonuncusu, tamamlayıcısıyım.) [Buhârî, Müslim]
Artık peygamber gelmeyeceği gibi, gelmesine de lüzum olmadığı, İslâm binasının tamamlandığı (Bugün size dininizi ikmal ettim, üzerinize nimetimi tamamladım ve sizin için din olarak İslâmı beğendim) âyet-i kerimesi ile bildirilmektedir. (Maide 3)
Allahü teâlâ böyle buyuruken yeni bir din, yeni bir peygamber aramaktaki maksat gizli değildir.
Mezhepsizler, kelime oyunu yapıyorlar, (Nebi gelmez ama resûl gelir) diyorlar. Halbuki sahih hadis-i şeriflerde yoruma gerek duyulmadan, Peygamber efendimizin hem nebi, hem de resûl olduğu ve artık nebi de resûl de gelmeyeceği açıkça bildiriliyor. Resûllerin [kitab gönderilenlerin] sayısının 313 ve nebilerin ise 124 bin olduğu söyleniyorsa da bu tam kesin değildir. Allahü teâlâ peygamberlerin hepsini bildirmemiştir. (Nisa164)
Yeni bir din getiren, kendisine kitap verilen Peygambere resûl dendiği gibi nebi de denir. Yani her resûl, nebidir. Her nebi, resûl değildir. Yeni din getirmeyip, önceki dine davet edenlere nebi denir. Fussilet suresinin (Resûlüm!) Sana söylenen, senden önceki resûllere söylenmiş olandan başka bir şey değildir.) mealindeki âyet-i kerimesi de, resûllere kitap verildiğini göstermektedir. Allahü telâlâ, dinini bildiren kitap göndermedikçe ceza vermiyor. İsra suresinin (Biz resûl göndermedikçe azap etmeyiz) mealindeki 15. âyet-i kerimesi de, resûlün kitap getiren peygamber olduğunu bildirmektedir.
Resûller için birkaç örnek: Hz. Muhammed resûl ve nebidir. (Ahzab 40), Hz. İbrahim resûl ve nebidir. (A. imran 84), Hz. Musa resûl ve nebidir. (Meryem 51), Hz. İsa resûl ve nebidir. (Nisa 157, A. imran 84),
Kitap gönderilmeyen peygamberlere nebi denir. İki örnek: Hz. Harun nebi idi. (Nisa 163), Hz. Yahya nebi idi (A. imran 39) Nebilik resûllük makamı içindedir, nebi gelmezse, resûl hiç gelmez. Sapıkların dediği gibi, resûllük nebilik makamı içinde değildir.

 

 
19 Kasım 2000 Pazar
Mushafı abdestsiz tutmak
 

Mezhepsizin biri çıkmış, herkesçe doğruluğu kabul edilen Kütüb-i sitte’deki hadislere dil uzatıyor. (Benden rivayet edilen hadisleri Kur’ana arz edin. Uyarsa alın, uymazsa, bırakın.) hadisine uyarak, (Buhari’deki veya Müslim’deki bir hadise bakarım, Kur’ana aykırı ise onun uydurma olduğunu anlarım) diyor.
İmam-ı Buhari, İmam-ı Müslim, Kur’ana bakmadan mı o hadisleri kitabına almışlar? Onlar uydurma olduğunu anlayamamışlar da sen nasıl anladın ki? Yoksa onlar Kuran-ı kerimi senin kadar bilmiyorlar mıydı? Bu tip mezhepsizler, âlimin dindeki ve Allah katındaki yerini bilmeyen cahillerdir.
Dinimizde âlimin kıymeti büyüktür: Kur’an-ı kerimde, (Bilmiyorsanız âlimlere sorun.) buyuruluyor. (Nahl 43) 
Hadis-i şerifte de, (Âlimler, peygamberlerin varisleridir) buyuruldu. (İbni Mace)
Bir başka mezhepsiz de, “(Elini göğsüne koy! Helal şeyde kalb sakin olur. Haram şeyde çarpıntı olur. Şüpheye düşersen yapma! Din adamları fetva verseler de yapma!) hadisine uyarak, hadis kitaplarındaki bir hadis, uydurma mı, değil mi, bu yolla bilirim ben” diyor. Senin kalbin var da, hadis âlimleri kalbsiz miydi? Onlar bu hadisi şerifi bilmiyorlar mıydı? Zaten sen bu hadis-i şerifi de onların kitaplarından aldın.
Bu mezhepsiz, bidat ehli sapıkların (Kur’ana abdestsiz ve cünüp dokunulabilir) sözlerini savunarak, (Ben Allah ve Resulü böyle söylüyor diyorum, Ehli sünnet Müslümanları ise, İmam-ı azam, İmam-ı Gazali böyle söylüyor diyorlar. Allahı ve Resulünü bırakıp da İmamı azam’a veya diğer imamlara uyanlara ne denir.) diyerek bir mezhebe uyan Müslümanlara hakaret ediyor. 
Açıkça (İmam-ı azam ve diğer imamlar Kur’anı, hadisi anlamıyorlar, ben anlıyorum) demek istiyor. 
Peygamber efendimiz, Bekara suresinin, (Hayzdan temizleninceye kadar kadınlarınıza yaklaşmayın.) mealindeki 222. âyeti ile, Vakıa suresinin, (Kur’an-ı kerime temiz olanlardan başkası dokunamaz.) mealindeki 79. âyet-i kerimesini açıklayarak buyuruyor ki:
(Kur’ana ancak hadesten [abdestsizlikten, cünüplükten, hayz ve nifastan] temiz olan el değdirebilir.) [Nesâî]
(Hayzlı ve cünüp olan, Kur’andan bir şey okuyamaz.) [Tirmizî]
(Cünüp ile hayzlıya mescide girmek helal olmaz.) [İbni Mace]
(Hayzlı kadın namaz kılamaz.) [Ebu Davud]
(Resulullah, cünüp olmadığı sürece Kur’an okuturdu.) [Tirmizî]
Bütün fıkıh kitaplarında da Kur’an-ı kerime cünüp ve abdestsiz iken dokunulamayacağı, cünüpken de okunamayacağı bildiriliyor. 
Cumhurun bu açık hükmüne rağmen, mezhepsizlerin sözüne kanarak, Allahın emrine, Resulullahın ve âlimlerin sözlerine aykırı olarak hayzlı ve nifaslı iken namaz kılan, Kur’ana cünüp dokunan veya cünüpken okuyanlara yazıklar olsun.

 

 
14 Şubat 2001 Çarşamba
Uydurma hadis olur mu?
 

Peygamber efendimizin varisleri, vekilleri olan âlimlere olan itimadı sarsmak için, İngilizler asırlardır, İslâm âlimlerinin kitaplarında uydurma hadis olabileceğini telkin etmeye çalışmışlar, bunda da oldukça başarı sağladıkları, birçok genci zehirledikleri anlaşılmaktadır.
Bir müctehid, başka bir müctehide hata ettin demez. Çünkü ictihad ictihadla nakzedilemez. 
Dört mezhepte birbirinden farklı hükümler vardır. Fakat hiçbiri, diğerini sapıklıkla, hata etmekle itham etmemiştir. Çünkü hadis-i şerifte (Âlimlerin farklı ictihadları, mezheblere ayrılmaları rahmettir.) buyuruluyor. Müctehid hata etse de sevap alır.
Hanefi ve Hanbeli’de gusülde ağzın içini yıkamak farz iken, Maliki ve Şafiî’de farz değildir. Bunun için mezhebin birine doğru, ötekine yanlış denemez. Her müctehidin bir hadisten hüküm çıkarması farklıdır. Bir müctehidin sahih dediği bir hadise, başka bir müctehid mevdu diyebilir.
Hadis ilminde müctehid bir âlim, bir hadise mevdu derse, diğer müctehidler buna sahih diyebilir. Çünkü mevdu diyen müctehid, bir hadisin sahih olması için lüzum gördüğü şartları taşımayan bir hadis için, “Mezhebimin usulünün kaidelerine göre mevdudur” der. Yani bu sözün hadis olduğu bence anlaşılamamıştır, der. Yoksa, “Bu söz, Peygamber efendimizin sözü değildir” demek istemez. Aynı hadis için başka bir müctehid, sahihtir diyebilir. Sahih olduğunu söyleyen müctehid ötekine, “Peygamber efendimizin bu sözüne nasıl mevdu dersin?” demediği gibi, öteki de, “Bu uydurma söze sen nasıl hadis diyebilirsin?” demez. Diyelim ki, İmam-ı Süyutî ve İmam-ı Zehebî gibi hadis âlimleri, İmam-ı a’zam ve İmam-ı Gazalî hazretlerinin sahih dediği bir hadise mevdu dese, o hadis, ancak bu iki zata göre mevdu sayılır. Hadisi bildiren imamlara göre yine sahihtir. Fakat Acluni, hadis imamlarının bildirdiği hadis-i şeriflere mevdu derse, o hadis mevdu olmaz. Peygamber efendimizin, mucize olarak gelecekten haber veren birçok hadis-i şerifleri vardır. Bunların çoğu çıktı. (Uydurma hadis çoktur, Kur’an okuyalım) diyenlerin de çıkacağını bildirerek, (Bir zaman gelir, beni yalanlayanlar çıkar. Benden bir hadis söylenince, “Resulullah böyle şey söylemez. Bunu bırak, Kur’andan söyle” der.) buyurdu. (Ebu Ya’la)
Herkes Kur’an-ı kerimden hüküm çıkarabilseydi, hadis-i şeriflere, Eshab-ı kirama ve âlimlere ihtiyaç kalmazdı. Onun için Allahü teâlâ da, Peygamber efendimiz de âlimlere uymamızı emrediyor. İmam-ı Rabbanî hazretleri, (Hadis-i şeriflerle amel etmek, bize caiz olmaz. Mezhebimizin hükmüne aykırı gibi görülen hadis-i şerifler, âlimlerin sözlerini reddetmek için delil olamaz.) buyurdu. [Müj. M. 312]
İmam-ı Gazalî gibi büyük âlimlerin kitaplarında uydurma hadis olduğunu söyleyen Acluni ve M. Şemseddin Sehavi ve Peygamber efendimizin ana-babasına kâfir diyen Aliyyül Kari gibilerin sözlerine aldanarak, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarına dil uzatmamalı ve onların kitaplarında uydurma hadis var sanmamalı. Hiçbir Ehl-i sünnet âliminin kitabında uydurma hadis olmaz. 
İslâm âlimleri, hadis uydurmanın ve uydurulmuş hadisi nakletmenin vebalinin büyüklüğünü bildikleri için, kitaplarına uydurma hadis almazlar. Çünkü hadis-i şerifte, (Benden duyduğunuz ayet ve hadisi tebliğ edin! Benî İsrail’den bildirdiklerimi de söyleyin! Yalnız bana bilerek yalan isnat eden cehennemdeki yerine hazırlansın!) buyuruluyor. (Buharî)

 

 
31 Mayıs 2001 Perşembe
Hadis-i şerifleri anlamak
 

Bazıları, bir hadis-i şerif görünce, aklı ile ölçüyor, böyle hadis olmaz diyorlar. İyi bilinmeli ki, hiçbir hadis kitabında, uydurma hadis olmaz. Çünkü onlar uydurma hadis nakletmenin vebalini çok iyi bilirlerdi. Hadis bir ilimdir. O hadiste kastedilen mana nedir? Bilmeden hemen uydurma demek, o hadis âlimine büyük bir iftira olur. Mesela, (Cimri çok ibâdet etse de, cennete girmez. Cömert, çok günah işlese de cehenneme girmez.) hadis-i şerifine bakan bir cahil, “demek namaza, oruca imana ihtiyaç yok, cömert olduk mu cennete gideriz” zannedebilir. Alimlerimiz bu hadis-i şerifi şöyle açıklıyor: Cömerdin imanı yoksa, ebedi olarak cehennemde kalır. İmanı varsa, sevapları fazla ise cennete girer. Cimri cennete girmez demek, hiç girmez demek değildir. (Cimri, günahının cezasını çekmedikçe Cennete giremez) demektir. Hatta sevabı günahından çok ise, cehenneme girmeden de cennete girer. Affa ve şefaate kavuşarak da cennete girebilir.
(Ana babasını razı eden, cehenneme girmez, inciten de cennete girmez.) hadis-i şerifi de böyledir. Ana babasını razı eden kimse imansız ise, yani kâfir ise asla cennete girmez. İmanlı olsa da, namaz kılmıyorsa, oruç tutmuyorsa, haramlardan kaçmıyorsa, o kişi ana babasını razı edince cennete hemen girebilir mi? Elbette giremez. Demek ki Müslümanda bulunması gereken şartlar varsa, o zaman cennete girer. Ana babasını inciten de cennete girmez demek, Müslüman ana babayı haklı olarak incitmek demektir. Bir baba, içki getirmediği için evladına incinse, o evlat cennete girmez mi? Elbette girer. Meşru işlerde ana babanın sözü dinlenir. Dine aykırı işlerde verilen emre uyulmaz. Dinimizin diğer emirlerine uyan Müslüman bir evlat, ana babasının meşru emirlerini dinlemese bile, günahını çektikten sonra cennete girer. (Cennete girmez) demek, günahının cezasını çekmeden veya şefaate kavuşmadan giremez demektir.
(Yetim malı yiyen, cennete giremez.) hadis-i şerifi de böyledir. Cezasını çekmeden cennete giremez demektir. Yoksa hiç girmez demek değildir. Bir müminin günahı sevabından çok ise, affa ve şefaate de uğramamışsa, günahının cezasını çektikten sonra cennete gider. İmanı olmayan kimsenin ise, ne yaparsa yapsın, hiçbir iyiliği onu cehennemden kurtaramaz.
(Komşusu aç iken tok yatan, mümin değildir.) hadis-i şerifindeki, (Mümin değil) ifadesi, kâfir demek değildir. Kâmil [olgun] mümin değil demektir. Bir Müslüman, komşusu aç yatarken o tok yatsa, belayı nimet değil de, bela saysa yine mümindir, geç de olsa, yine cennete girer. Hadis-i şerifler, böylelerinin iyi bir kimse olmadığını bildirmektedir.
(Yılandan korkup öldürmeyen bizden değildir.), (Evlenmek sünnettir; sünnetime uymayan benden değildir) hadis-i şeriflerindeki, (benden değil) ifadesi, kâfir anlamında değildir. Sünnetime uymamış olur demektir. Yılanı öldürmemek veya evlenmemek günah olmaz. Birçok evliya evlenmemiştir. Hatta âhir zamanda evlenmemek daha iyi olabilir.
(İki rekat kuşluk namazı, bir hac ve umreye bedeldir.) hadis-i şerifindeki hac ifadesi elbette nafile hac içindir. Kuşluk namazı nafiledir. Nâfile ibadet, farzın yanında denizde damla bile değildir. 
(Abdest alanın bütün günahları affolur.) hadis-i şerifinde, bütün günahlardan maksat, küçük günahlardır. Namaz kılmayan ve haram işleyenin günahları af olur mu? Büyük günahlar ve kul hakları ödenmedikçe af edilmez. Nafile ibâdetin sevabına kavuşabilmek için imanı doğru olmak, haramlardan kaçmak ve o işi ibâdet olarak yapmaya niyet etmek şarttır.

 
 
5 Ağustos 2001 Pazar
Uydurma hadis üzerine
 

Din düşmanları ve bid’at ehli çıkardıkları bazı sözlere hadis demişlerse de, Ehli sünnet âlimleri bu sözleri kitaplarına almamışlardır. Hiçbir İslam âliminin kitabında uydurma hadis yoktur. Kitabına uydurma hadis alan kimseye zaten İslam âlimi denmez. İslâm âlimleri, hadis uydurmanın ve uydurulmuş hadisi nakletmenin vebalinin büyüklüğünü bildikleri için, kitaplarına uydurma hadis almazlar. Çünkü hadis-i şerifte, (Benden duyduğunuz âyet ve hadisi tebliğ edin! Benî İsrailden bildirdiklerimi de söyleyin! Yalnız bana bilerek yalan isnat eden, cehennemdeki yerine hazırlansın!) buyuruluyor. (Buharî)
Bu âlimlerin kitaplarındaki hadis-i şeriflere uydurma demek büyük bir insafsızlık ve cehalettir. Hanefilere göre, deniz haşaratı yenmez, diğer üç mezhebe göre yenir. Hanefi, diğer üç mezhebe sizin ictihadınız yanlış diyemediği gibi, üç mezhep de, Hanefi’ye sizinki yanlış diyemez. Bir hadise bir âlim mevdu derken, öteki sahih diyebilir. Bu âlimler, birbirine dil uzatmaz. Seyyid Abdulhakim Arvasi hazretleri buyuruyor ki:
Hadis ilminde müctehid bir âlim, bazı âlimlerin sahih dediği bir hadise mevdu diyebilir. Müctehidin böyle demesi; “Bu hadis, Peygamber efendimizin sözü olamaz” anlamında değildir. Bu hadis benim usulüme göre hadis değildir, uydurmadır; fakat başka bir muhaddise göre sahih olabilir” demektir. Farklı ictihadlar da aynen böyledir. Bana göre doğrusu bu der; fakat farklı ictihadda bulunan müctehide dil uzatmaz. Çünkü hiçbir Ehl-i sünnet âliminin kitabında uydurma hadis olmaz. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarına dil uzatmamalı ve onların kitaplarında uydurma hadis var sanmamalıdır. 
Bir dergide, daha çok mezhepsizlerden şahit gösterilerek sahih olan birçok hadise uydurma damgası basılıyor. Biz de muhaddisleri ve İslam âlimlerini delil göstererek onların sahih olduğunu ispat ediyoruz. Uydurma hadise sahih demek ne kadar tehlikeli ise, sahih olan hadise uydurma demek, Resulullahın mübarek sözünü yalanlamak olacağından en az onun kadar tehlikelidir. Bir de İslâm âlimlerinin kitaplarından örnekler veriliyorsa, o âlime suizan edildiğinden ikinci bir tehlike meydana geliyor. Günümüzün mezhepsizleri Resulullahın varisleri olan bu âlimleri küçük düşürmeye çalışıyorlar. Şimdi verilen kaynaklara bakalım:
Mezhepsiz Yusuf Kardavi bile delil olarak gösterilmiş. Halbuki bu mezhepsiz, resmen benim mezhebim yok diyor. Çağdaş fetvalar kitabına bakalım: “İnce çoraba meshedilir” diyor. Dört mezhepte de mesh caiz olmaz. “Fitil kullanmak orucu bozmaz” diyor. Hâlbuki dört mezhebde de bozar. “Haşhaş, kenevir ve tütün ekmek haramdır. Çünkü bunlar kötü yerlerde kullanılıyor” diyor. Bunlardan afyon, tıbda çok kullanılır. İlaç olarak az miktarda kullanmak ise caizdir. Kötü yerlerde de kullanılıyor diye haşhaş ekmeye haram demek, şarap yapılıyor diye üzüm yetiştirmeyi yasaklamaya benzer. “Hastaya Kur’an okumak, âyetleri muska şeklinde üstte taşımak haramdır” diyor. Bu mezhepsiz nasıl kaynak olur ki? 
Kardavi’den daha “süper mezhepsiz” olan Elbani de kaynak olarak gösteriliyor. O Elbani ki, İbni Teymiyeci, mezhepler üstü konuşan, telfıkı savunan bir sapıktır. Elbani’nin kitabını tercüme eden Ali Aslan, yanlış gördüğü bir yere şöyle bir not ilâve etmiş: “Elbani’nin bu fetvası, dört mezhebe muhaliftir. Dört mezhebe göre de altın kadınlara helâldir, bilinsin.” diyor. Böyle kimseler nasıl kaynak ve kitapları niye tercüme edilir ki? (Devamı var)

 

 
06 Ağustos 2001 Pazartesi
Dünya, ahiretin tarlasıdır
 

(Dünya, ahiretin tarlasıdır) hadis-i şerifine de uydurma deniyor. Peygamber efendimizin mübarek ana babalarına kâfir demekten çekinmeyen Aliyyül Kari, Zeydi bir mezhepsiz olan Şevkani, sahih hadislere uydurma demekle tanınan, Sehavi, Acluni ve Sagani şahit olarak gösterilmektedir. Halbuki İmam-ı Münavi, İmam-ı Deylemî, Hâkim-i Nişapuri, İmam-ı Gazali gibi büyük âlimler sahih olduğunu söylemişlerdir.
Yine Sehavi ve Acluni’nin yanı sıra, Derviş el Hut ile süper mezhepsiz Elbani’yi ve ilim ehlince sahih hadislere mevdu diyen ibni Cevzi’yi şahit göstererek, (İlim Çin’de de olsa alınız) hadis-i şerifine de uydurma deniyor. Halbuki hadis âlimlerinden imam-ı Deylemî, imamı Taberânî, imam-ı Beyhekî, imam-ı ibni Adiy, imam-ı ibni Abdilber gibi hadis âlimleri ve hüccetül islam ünvanı ile meşhur olan imam-ı Gazali hazretleri sahih olduğunu bildirmektedir. Bu büyük imamların naklettiği bu hadis-i şerife uydurma diyenin dili kurur. 
Yine Aliyyülkari, Acluni, Elbani, mezhepsizlerin piri ibni Teymiyyenin talebesi İbni Kayyimi şahit gösterilerek, (Kim, âşık olup, aşkını gizlese, iffetini muhafaza edip ölse, şehit olur) hadis-i şerifine uydurma deniyor. Halbuki hadis âlimlerinden Hâkim-i Nişâpûrî ve Hatîb-İ Bağdâdî, Hüccetül islam İmam-ı Gazali ve Molla Câmi hazretleri bu hadisi şerifin sahih olduğunu bildiriyor.
Yine Aliyyülkari, Acluni ve Sehavi’nin yanı sıra Zeydi mezhepsizlerden Şevkani delil gösterilerek, (Âlimlerin mürekkebi, şehitlerin kanı ile tartılır, âlimlerin mürekkebi, ağır gelir) hadis-i şerifine uydurma damgası basılıyor. Halbuki hadis âlimlerinden ibni Neccar, Hatib-i Bağadi, İmam-ı Süyuti ve Şafii âlimlerinden imam-ı Rafii ve ikinci bin yılın müceddidi İmamı Rabbani hazretleri gibi âlimler, bu hadisin sahih olduğunu bildirmektedir. Yine Aliyyülkari, ibni Kayyim ve Elbani ile birlikte İmamı Süyuti’den naklen, (Fâsıkı, hayasızı gıybet etmek günah olmaz) hadis-i şerifine uydurma deniyor. Halbuki hadis imamlarından Haraiti, Ebu Nasr Deylemi, ibni Asakir, ibni Ebiddünya, Beyheki gibi âlimler, sahih diyorlar. İmam-ı Süyuti muteber bir âlimdir, bu hadis-i şerif ancak ona göre mevdu olur, diğer âlimlere göre sahihtir. Başka âlimlerin sahih dediği bir hadise hemen uydurma damgasını vurmak çok yakışıksız bir harekettir.
Sadece süper mezhepsiz Elbani’yi şahit göstererek, (Eshabım gökteki yıldızlar gibidir. Hangisine uyarsanız, doğru yolu bulursunuz.) hadis-i şerifine uydurma diyebiliyorlar. Halbuki, hadis imamlarından Beyhekî, Deylemi, Münâvî gibi âlimler sahih demiştir. 
Yine Aliyyülkari, Sehavi, Zeydi Şevkani ve ibni Cevziyi göstererek, (Kadınlara itaat pişmanlıktır.) hadis-i şerifine uydurma diyor. Halbuki hadis imamlarından Hâkim, Deylemî, İbni Lal, İbni Asakir gibi âlimler, uydurma olmadığını söylemişlerdir. Yine yalnız Elbani baykuşu gösterilip, (Hiç ölmeyecekmiş gibi dünya için, yarın ölecekmiş gibi de ahiret için çalışınız) hadis-i şerifine uydurma damgası basılmıştır. Halbuki hadis âlimlerinden İbni Asakir sahih olduğunu bildirmiştir. Elbani’ye inanıyorlar da hadis âlimine inanmıyorlar. Bu da kıyamet alametlerinden olsa gerektir.
Yine Aliyyülkari, Elbani, Acluni, İmam-ı Süyuti, Sagani ve Derviş şahit gösterilip, (Dünya sevgisi bütün hataların başıdır) hadis-i şerifine uydurma deniyor. Halbuki, İmâm-ı Münâvî, Beyhekî, İmam-ı Rabbani ve Kenzû’l-Ummal sahibi sahih olduğunu bildiriyor. Yine Sehavi ve Acluni’ye ilaveten ibni Arrak’ı da yanına alarak, (Zengine zengin olduğu için tevazu gösterenin dininin üçte ikisi gider) hadis-i şerifine uydurma diyor. Halbuki, Deylemî, İmamı Rabbani ve Urvet-ül-vüskâ, Kayyûm-i rabbânî Muhammed Mâsum-i Fârûkî Serhendî hazretleri sahih demektedir. (Devamı var)

 

 
07 Ağustos 2001 Salı
Sen olmasaydın âlemleri yaratmazdım
 

Yine Aliyyülkari, Acluni, Sagani, Zeydi Şevkani ve Elbani’den naklen, Kur’anı kerimde, (Seni ancak âlemlere rahmet olarak gönderdim) mealindeki âyet-i kerimesi ile övülen Peygamber efendimiz için, (Eğer sen olmasaydın âlemleri yaratmazdım) kudsi hadisine, uydurma demeye çekinmiyorlar. Halbuki sahih olduğu Deylemi ve diğer hadis âlimlerince bildirilmektedir. 
Âdem aleyhisselam, Arş’ta gördüğü nurun mahiyetini suâl etti. Hak teâlâ buyurdu ki:
(Bu nur, gökte Ahmed, yerde Muhammed denilen, zürriyetinden bir peygamberin nurudur. O olmasaydı, seni de, yer ve gökleri de yaratmazdım.) [Mevahibi ledünniyye]
Allahü teâlâ yine buyuruyor ki:
(Ya Âdem, Muhammed aleyhisselamın ismi ile her ne isteseydin, kabul ederdim. O olmasaydı, seni yaratmazdım.) [Hâkim]
(Ey Resulüm, İbrahim’i halil [dost], seni de habib [sevgili] edindim. Senden daha sevgili hiçbir şey yaratmadım. Senin, benim indimdeki yüksek derecenin bilinmesi için dünyayı ve dünya ehlini yarattım. Sen olmasaydın, kâinatı yaratmazdım.) [Mevahib- ledünniyye]
Hadis-i şeriflerde de buyuruluyor ki:
(Âdem aleyhisselam, ya Rabbi, Muhammed aleyhisselam hakkı için, Onun hürmetine beni affet diye duâ etti. Allahü teâlâ ise, [ne cevap vereceğini bildiği halde, cevabının da diğer insanların duyması için] “ya Âdem, onu henüz yaratmadım. Nereden bildin?” buyurdu. Âdem aleyhisselam da, Arş’ta “La ilahe illallah Muhammedün Resulullah” yazılı olduğunu gördüm. Anladım ki, şerefli isminin yanına ancak en çok sevdiğinin, en şerefli olanın ismini lâyık görürsün dedi. Allahü teâlâ buyurdu ki: 
“Ya Âdem doğru söyledin. O bana insanların en sevgilisidir. Onun hürmetine duâ ettiğin için seni affettim. Eğer Muhammed aleyhisselam olmasaydı, seni yaratmazdım”) [Taberânî]
(Allah, İbrahim’i halil edindiği gibi beni de halil edindi.) [Mevahibi ledünniyye]
Şu hâlde Peygamber efendimiz hem habibdir, hem halildir.
(Levlake...... lema halaktül eflake) yani, (Sen olmasaydın kâinatı yaratmazdım) kudsi hadisi, Marifetname’nin ön sözünde, Yusuf-i Nebhani hazretlerinin Envar-ı Muhammediyye kitabının 13. sayfasında ve İmam-ı Rabbanî hazretlerinin Mektubat’ının 122. mektubunda vardır. 
Mektubatın farisi haşiyesinde, bu hadisin Deylemî’nin Firdevsinde bulunduğu bildirilmektedir. Deylemî de, Buharî ve diğer muhaddisler gibi, meşhur ve muteber bir hadis âlimidir.
Mektubat-ı Rabbanînin 3. cildinde, (Sen olmasaydın Cenneti yaratmazdım), (O olmasaydı kâinatı yaratmaz, rububiyetimi izhar etmezdim) kudsi hadisleri de bildirilmektedir. 
Miracda Allahü teâlâ, peygamber efendimize, (Senden başka her şeyi senin için yarattım) buyurunca, Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem de, (Ben de senden başka her şeyi senin için terk ettim) dedi. (Mirat-i kainat) [Devamı var]


 
08 Ağustos 2001 Çarşamba
Çok konuşan çok yanılır
 

Acluni, Sehavi, Derviş ve Elbani gibi netameli kimselerden birinin veya birkaçının uydurma dediği aşağıdaki hadis-i şeriflerin hangi kitaplarda bulunduğu sonlarında bildirilmiştir.
(Çok konuşan çok yanılır.) [Taberânî, Askeri]
(Âlimlerin uykusu ibâdettir.) [İ. Gazali, İmamı Rabbani, Tezkire-i Kurtubî muhtasarı]
(Vatan sevgisi imandandır.) [İmam-ı Rabbani, Hz. Mevlana Mesnevi]
(Bir saat tefekkür, bir sene ibâdetten kıymetlidir.) [Ebuşşeyh, İ. Gazali]
(Ümmetimin âlimleri, İsrâil oğullarının Peygamberleri gibidir) [İmâm-ı Yâfiî, İmamı Rabbani, Abdülgani Nablusi]
(Allahü teâlâ buyurdu ki: “Ey dünya, bana hizmet edene hizmetçi ol! Sana hizmet edene de güçlük göster”) [Ebu Nuaym, Muhammed Hâdimi]
(Her şeyin bir anahtarı vardır, cennetin anahtarı da yoksul ve fakirleri sevmektir.) [İbni Lal, İ. Süyuti]
(Dünyayı terk etmek, sabırdan daha acıdır. Fisebilillah kılıç vurmaktan da zordur. Dünyayı terk edene, Allah şehid sevâbı verir.) [Ebu Nasr Deylemî]
(Dünya, ahiret adamlarına haram, ahiret de, dünya adamlarına haramdır. Dünya ve ahiret ise Ehlullaha haramdır.) [Deylemî]
Daha bunlar gibi, İslam âlimlerinin kitaplarında bulunan sayısız hadis-i şerife uydurma damgası vurulmuştur. Mezhepsizler, bir hadisi şerifi tenkit ederken, bu hadis Kur’anın ruhuna aykırıdır derler. Birkaç gündür uydurma denilen hadisleri yazdık. Bunların hangisi, hangi âyete aykırıdır? İlk gün yazdığımız gibi, ictihad ictihadla yok edilemeyeceği gibi, bir âlimin sahih dediği hadise, yetkili başka bir âlim uydurma dese de o hadis uydurma sayılamaz. Hadis âlimleri tarafından bildirilen aşağıdaki hadislere de, aynı şahıslar şahit gösterilerek zayıf damgası vurulmak istenmiştir:
(Şu üç şey için Arabı sevin: Ben arabım, Kur’an Arapça, cennet dili de Arapçadır.) [Taberani, Beyheki, İbni Asakir, Ukayli, Hâkim]
(İşlerin hayırlısı vasat [orta] olanıdır.) [Deylemî, Beyhekî, İ. Gazali, İ. Süyuti, Hadika, Berika]
(Hikmetin başı Allah korkusudur.) [İ. Asakir, Beyhekî, İ. Süyuti]
(Küçük cihaddan döndük, nefsle olan büyük cihada başladık.) [Deylemi, Beyhekî, Hatibi Bağdadi, İ. Gazalî, İ. Süyuti]
(Kişinin dini, dostunun dini gibidir, kiminle dostluk ettiğinize dikkat edin.) [Ebu Davud, Tirmizî, Hâkim, Askeri, İ. Süyuti] 
(Mü’minin niyeti amelinden hayırlıdır.) [Taberani, Hatîbi Bağdadi, Ziya el-Makdisi]
(Müminin firasetinden korkun, o Allahın nuru ile bakar) [Buhari,Tirmizi, İ. Cerir, İ. Süyuti] (Devamı var)

 

 
09 Ağustos 2001 Perşembe
Şifalı bitki, sebze ve meyveler
 

Kabak, nar, üzüm, bakla karpuz, mercimek, pirinç vs. hakkındaki hadisler hep uydurmadır) deniyor. Ancak bu kadar insafsızlık olur. Resulullah efendimiz sanki ömründe hiç meyve sebze görmemiş ve bunlar hakkında tek kelime etmemiştir. Bu konudaki sahih hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Kuru üzüm, safra açar, sinirleri kuvvetlendirir ve sıkıntıyı giderir.) [Ebu Nuaym, Deylemî]
(Kavun, karpuzda on özellik var: yemek, içmek, koku, meyve, çöğen, mesaneyi yıkar, karnı yıkar, iç hastalıklarına iyi gelir ve cildi temizler.) [Deylemî, İ. Rafii]
(Yemekten önce kavun karpuz yemek şifadır.) [İ. Asâkir]
(Zeytinyağı 70 derde devadır.) [Ebu Nuaym, Deylemî]
(Zeytin yağı basura da iyi gelir.) [Taberânî, Ebu Nuaym]
(Sarmısak yiyin ve onunla tedavi olun. Çünkü o, 70 derde devadır. Eğer bana melek gelmeseydi, elbette ben de yerdim.) [Deylemî]
(Kabak dimağı besler, aklı artırır.) [Deylemî, İ. Münavi]
(Kabak, baş ağrısına iyidir. Mercimeğe 70 Peygamber duâ etmiştir.) [Nesai, Müslim Taberânî, Deylemi, İ. Gazali]
Hz. Enes anlatır: (Resûlullahın çorba içinde kabakları bulup yediğini gördüğümden beri kabağı severim. [Buhari, Müslim, Muvatta, Ebu Davud,Tirmizi]
(Yemeklerin seyyidi [üstünü] et ve pirinçtir.) [Tirmizî, Hâkim, Ebu Nuaym]
(Acve hurması zehire karşı, küm’e mantarının suyu göze şifadır.) [Buhari, Tirmizî, Nesai, İbni Mace, İ. Ahmed, Deylemi, İ. Münavi]
(Lohusaya hurma yedirin. Çocuklar sakin olur. Hz. İsa’nın doğumunda Hz. Meryem hurma yedi. Daha iyisi olsa idi, Allah onu verirdi.) [Hatîb]
(Mantar suyu göze şifadır.) [Buhari, Müslim, Tirmizi, Nesai, İbni Mace, İ. Ahmed, İbni Meniy, Z. Makdisi]
(Çörek otu dertlere şifadır.) [İbni Sünni, Ebu Nuaym]
Hadis düşmanları, (Bir hadise, bir âlim uydurma demişse, o hadise bin âlim sahih dese de, o hadis artık, damgayı yemiştir, onunla amel etmeyi içime sığdıramam.) diyorlar. Bunlara soruyorum, siz namaz kılıyorsanız, imam arkasında Fatiha okuyor musunuz? Şafiilerin okuması farzdır, hanefilerin de okumaması vacibdir. Okursa tahrimen mekruh işlemiş olurlar. Mezhepsizler okuyoruz derlerse, Hanefi âlimlerine muhalefet etmiş olurlar, okumuyoruz diyorlarsa, o zaman Şafii âlimlerine muhalefet olur. Böyle namazı içlerine nasıl sindirebiliyorlar ki?
Hadis ilminde müctehid bir âlim, bazı âlimlerin sahih dediği bir hadise mevdu diyebilir. Müctehidin böyle demesi; “Bu hadis, Peygamber efendimizin sözü olamaz” anlamında değildir. Bu hadis benim usulüme göre hadis değil, uydurmadır; fakat başka müctehide göre sahih olabilir demektir. Farklı ictihadlar da aynen böyledir. Bana göre doğrusu bu der; fakat farklı ictihadda bulunan müctehide söz söylemez. Birinin uydurma demeye yetkisi varsa, ötekinin de sahih demeye yetkisi vardır. Bunun için hiçbir Ehl-i sünnet âliminin kitabında uydurma hadis olmaz. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarına dil uzatmamalı ve onların kitaplarında uydurma hadis var sanmamalıdır.


 

 
17 Mart 2003 Pazartesi
Din kitaplarında uydurma hadis olmaz
 

“Baidullah”ı savunan bir yazara (Hiçbir Ehli sünnet âlimin kitabında uydurma hadis yoktur, olmaz da) dediğim zaman, (Sana İhya’da uydurma hadis olduğunu ispat edeyim) diyerek bana bazı vesikalar gönderdi. Bunlara cevap vermeden önce, mevdu hadisin, ictihadın ne olduğuna bakalım. 
Hak olan dört mezhepteki Müctehidler, gerek kendi mezheplerinde ve gerekse başka mezheplerdeki bir ictihad için yanlış demezler. Deseler bile geçersiz olur. Bunlara birkaç örnek verelim: Hanefi mezhebinde görünen bazı mezhepsizler, Şafii’deki ictihadlara dil uzatıyorlar. Mesela diyorlar ki: “Meni pistir, deniz haşaratı yenmez, kan çıkmakla abdest bozulur, kadına dokunmakla abdest bozulmaz. Bunun gibi çok meselede Şafiiler, uydurma veya zayıf hadislere dayanarak bunların tersini söylüyor. Hatta kendinden olan piç kızı ile evlendirebiliyor.”
Şafii mezhebinde görünen bazı mezhepsizler de diyorlar ki: “İmam arkasında Fatiha okumak farzdır. Denizden çıkan her hayvan yenir. Ramazanda kasten yiyip içen için kefaret gerekmez. Zekat Kur’anda sekiz sınıfa verilir diyor. Hanefiler ise, uydurma veya zayıf hadisleri delil alarak, sadece fakir sınıfına zekat veriyorlar. İmam arkasında farz olan Fatiha okumayı günah sayıyorlar. Daha bunlar gibi birçok hususta zayıf hadislerle amel ediyorlar.”
Hiçbir mezhebe uymayıp, mezhepler üstü hareket eden Abduhcular, farklı ictihadları topluyorlar. “Bu konuda Hanefi haklı, şu konuda Malik isabet etmiştir, şu konuda Ahmed’in kavli zayıftır, çünkü dayandığı hadis zayıftır” diyorlar. Bunlar, mezhepsizlik için birer örnektir. Bir insan müctehid bile olsa, farklı ictihadı varsa, o ictihadı, başka müctehidin ictihadını iptal edemez. Çünkü dinimizde bir kaide vardır: İctihad ictihad ile nakzedilmez. (Mecelle m.16)
Hal böyle olunca, bir müctehid kalkıp da, imam-ı Şafinin veya İmam-ı a’zamın ictihadı yanlıştır, zayıftır gibi bir şey söylemez. Söylese de geçerli olmaz. Hadisler için de durum aynıdır. Mesela imam-ı Nesai, Taberani’deki bir hadise uydurma diyemediği gibi, İmam-ı Taberani de, Nesai’deki bir hadise uydurma demez. Dese de, o hadis diyene göre uydurma olur, öteki muhaddise göre uydurma olmaz. 
Mahmasani isimli yabancı bir yazar, Türkçe’ye çevrilen kitabında, Buharî’deki Acve hurması ile ilgili bir hadisi, uydurma olarak bildiriyor. Gerekçe de gösteriyor: (Çünkü ilme ve realiteye aykırıdır) diyor. Mahmasani, Buharî’deki bu hadis-i şerif için (İhmal, uydurma ve iftira yolu ile sünnete katılan binlerce benzerinden bu bir örnektir) diyor. İmam-ı Buharî’ye, ihmallik, uydurmak ve iftira etmek gibi suçlar isnat ediyor.
Piyasada mevduat kitapları var. Mesela Şevkani, Sehavi, Aliyyülkari, Acluni gibi kimseler, tefsir ve hadis kitaplarındaki hadislere uydurma demekle o hadisler uydurma olmaz. Hafız Iraki İhya’daki hadisleri incelemiş, bazılarına kaynak bulamamış, kaynağını bulamadım demiş, mezhepsizler “bak kaynağı yok, bu uydurma hadis” diyorlar. Mezhepsiz demek ilimden irfandan habersiz, kendini mutlak müctehid yerine koyan kimsedir. Yani aklı ve ilmi ermediği halde, her konuda fikir yürüten, bilir bilmez her şeye karışan bid’at ehlidir. Mezhepsizler içinde İbni Teymiye veya mason Abduh’u sevmeyen yok gibidir. Çünkü 30 yıldır bu işle meşgulüm. Abduh’u tenkit eden tek mezhepsiz görmedim. (Devamı var)


 
18 Mart 2003 Salı
Hadis uydurmanın cezası büyüktür
 

Resulullah efendimiz, hadis uyduran ve uydurma hadisi nakleden için ağır tehditlerde bulunmuştur. Mesela (Hadis uyduran cehennemdeki yerine hazırlansın) hadis-i şerifi din kitaplarında var. Böyle bir hadis-i şerif olmasa bile, hangi İslâm âlimi kitabına uydurma hadis alır? Mezhepsizler, (Uydurma hadisi kitabına almak, ya ihmallik, ya gafillik ya cahillik veya hainlikten ileri gelir) diyorlar. Gâyet doğrudur. Peki Kütüb-i sittede, diğer hadis ve tefsir kitaplarında veya İhya’da uydurma hadis var denirse, bu büyük zatlar ihmallik, gâfillik, cahillik veya hainlikle suçlanmış olmuyor mu? O mübarek zatlara bunlar nasıl yakıştırılabilir? Bir İslam âlimi uydurma hadisi kitabına alır mı hiç? Cahillik denirse hâşâ İslam âlimi cahil olursa kim âlim olur ki? Gafillik de öyle. Onlar gafil ise biz nasıl müteyakkız [uyanık] oluruz? Müctehid, bir hadis için uydurma diyebilir, bu da ancak kendisi için geçerlidir. Bir muhaddis, İhya’da uydurma hadis var dedi diye bizim de var dememiz caiz olmaz, bu haddini bilmemekten, cahillikten, hatta hainlikten ileri gelen bir söz olur. Kur’an-ı kerimde, (Âlimlere sorun) buyuruluyor. Hadis-i şerifte ise, (Âlimler, peygamberlerin varisleridir), (Âlim, Allahın güvendiği kimsedir) buyuruluyor. Allahın güvendiği ve kendilerine sorun dediği âlimler kimdir? Kütüb-i sitte sahipleri veya Hüccetül İslam İmam-ı Gazali hazretleri bu âlimlere dahil değil mi? Resulullah efendimizin (Varislerim) dediği âlimler bunlar değil ise kimlerdir? Abduh mu? Şevkani mi? Sehavi mi, Kardavi mi? Acluni mi? Mezhep imamları veya bir İmam-ı Gazali, bir İmam-ı Rabbani eğer Resulullahın varisi değil ise, başka bir tane varis gösterilemez. Mısırlı Suriyeli mezhepsizler çıkıp, (Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında uydurma hadis çoktur) diyorlar. Mezhepsizlerin sözleri delil oluyor da, mezhep imamlarının, İmam-ı Gazalinin, İmam-ı Rabbaninin sözü neden delil olmuyor? Mezhepsizlerin anladığı din oluyor da, bu büyüklerin anladığı neden din olmuyor? Onlardan öğrendiğimiz bilgilerle, onları mı sorgu suale çekeceğiz? Bu nasıl mantık, bu nasıl ilim, bu nasıl edep böyle? Din düşmanlarına alet olanlara, onların tuzaklarına düşenlere yazıklar olsun. 
Allahın güvendiği, peygamberin vârisi olan âlimlere güvenmeyen, hâşâ onların yalan söyleyeceğini veya Kur’an-ı kerime aykırı uydurma hadis nakledebileceğini sanmak ne kadar yanlıştır.
Biz, İmam-ı Gazalî hazretlerinin kitabından bir hadis-i şerif alıyoruz. Mezhepsizler, (Bunun Kur’ana uygun olup olmadığına bak) diyorlar. Hâşâ İmam-ı Gazalî hazretleri bir hadisin Kur’an-ı kerime aykırı olduğunu bilemiyorsa, o kadar cahil ise, biz nasıl bilelim? Yahut O, (Bu hadis Kur’an-ı kerime uygundur) diyorsa, biz nasıl o hadisin zıt olabileceğini düşünelim? İslâm âlimlerinin kitaplarında uydurma hadis olabileceğini düşünen cahillere ve sapıklara yazıklar olsun!
Acluni veya benzeri birisi, bir hadise uydurma demişse, mezhepsizlere göre artık o hadis uydurmadır. Bir yazar da, İbni Mace’deki bir hadis-i şerif için, (Hintli Muhammed Abdürreşid en-Numânî, hadis imamlarının görüşünü bildiriyor, bu hadisin uydurma olduğunu söylüyor) diyor. (İlim Çin’de ise de alınız) hadis-i şerifi için, istisnasız bütün mezhepsizler uydurma diyor. Halbuki hadis âlimlerinden İmam-ı Deylemî, İmam-ı Taberânî, İmam-ı Beyhekî, İmam-ı İbni Adiy, İmam-ı İbni Abdilber gibi hadis âlimleri ve hüccetül islam ünvanı ile meşhur olan imam-ı Gazali hazretleri sahih olduğunu bildirmektedir. Bu büyük imamların naklettiği bu hadis-i şerife uydurma diyenin dili kurur. Peki imam-ı Süyuti, imam-ı Buhari gibi bir âlim bir hadise uydurma dese, bu hadis uydurma olur mu? Ancak o muhaddise göre uydurma olur, fakat öteki âlimlere göre yine sahihtir. (Devamı var)

 

 
19 Mart 2003 Çarşamba
Resulullahın vârislerine güvensizlik
 

İslam âlimlerinin kitaplarındaki hadis-i şeriflere, şüphe ile bakan bir yazar, “Allah, el-Hadîka sahibine rahmet eylesin. Bir hadis üzerine hüküm bina etmeden önce sıhhat-zaaf durumunu açıklaması gerekirdi” diyor.
CEVAP: Otuz senelik tecrübem gösteriyor ki, buradaki Allah rahmet etsin ifadesi, bu cahilliğini, bu gafletini Allah affetsin demektir ki, yazıklar olsun anlamındadır. Çünkü senelerdir aynı nakaratı dinlerim. Mezhepsizler hep şöyle söylerler:
“Allah Gazali’ye rahmet etsin, kitabına uydurma hadis doldurmuştur. İbni Abidin’e Allah rahmet etsin ki, Ebu Hanife hakkındaki uydurma hadisleri kitabına almıştır. Allah Ebu Hanife’ye rahmet etsin, sahih hadisler varken, kıyası tercih etmiştir, ilk kıyas yapan şeytandır. Allah Sübki’ye rahmet etsin, ibni Teymiye gibi büyük dehayı tenkit etmek cüretini göstermiştir. Allah Hanefi fukahasına rahmet etsin ki, ictihad kapısını kapatarak ilerlemeyi durdurmuşlardır...”
Mezhepsiz demek, Resulullah efendimizin varisleri olan âlimlere düşmanlık demektir. Suizan ve iftira demektir. Hadis-i şerifte, (Âlim Allahın güvendiği kimsedir, Resulullahın vârisidir) buyuruluyor. Kendisine güvenilmeyip dil uzatılan Hadika’nın sahibi kimdir? 
CEVAP: Hadika’nın sahibi Abdülgani Nablusi hazretleridir. Fıkıh, tefsir, hadis ve tasavvufta çok derin âlim idi. Yüzden fazla değerli kitap yazdı. Hadika kitabı, İmam-ı Birgivi’nin Tarikat-i Muhammediyye’sinin şerhidir. Allahın güvendiği ve Resulullahın vârisi olan böyle bir âlim, kitabına tetkik etmeden, rastgele bir hadis alır mı? İmam-ı Gazali hazretlerine yapılan gaflet ve ihmallik iftirası bu zata da yapılıyor. Yazıklar olsun anlamında Allah rahmet etsin deniliyor. 
Başka bir yazar da diyor ki: Hadislerin tashih-taz’ifinin ictihadî olması doğrudur. Ancak bu sadece mütekaddimun ulema için geçerlidir. Fakat özellikle el-Hatîbu’l-Bağdâdî, İbni Abdilberr, İbni Asâkir, el-Beyhakî, el-Gazzâlî... gibi muahhar âlimlerin o ravinin rivâyetini eserinde zikretmiş olması, o rivâyetin ictihaden tashih edildiğine delil teşkil edemez. [Yani araştırmadan, ihmallik veya gafletle aldıklarını gösterir.]
Mezhepsiz Şevkani, Beydavi tefsirinde uydurma hadis olduğunu söylüyor. Zahir ve batın ilimlerinde kâmil dört mezhebin inceliklerini iyi bilen, derin âlim, veliy-yi-kâmil, ârif-i billah Seyyid Abdülhakim Arvasi hazretleri buyuruyor ki: Beydavi, tefsir ilminde, en büyük makama yükselmiştir. Her meslekte senettir. Her mezhebde önderdir. Her düşüncede rehberdir. Her fende mahir, her usulde bürhan, önceki ve sonraki âlimlere göre sağlam, kuvvetli ve yüksektir. Böyle derin bir âlimin tefsirinde mevdu hadis var demek, dinde derin bir uçurum açmaktır. Böyle sözleri söyleyenin dili, inananın kalbi, dinleyenin kulakları tutuşsa yeridir. Acaba, bu büyük ilim sahibi, mevdu hadisleri sahihlerinden ayıramaz mı idi? Yoksa, hadis uyduracak kadar ve böyle yapanlar için, Resulullahın bildirdiği ağır cezalara aldırış etmeyecek kadar Allah korkusu yok mu idi? Hadis ilminde müctehid bir âlim, bir âlimin sahih dediği bir hadise mevdu diyebilir. Bu, “Resulullah böyle söylemedi” demek değildir. Bu hadis benim usulüme göre hadis değil, uydurmadır; fakat başka müctehide göre sahih olabilir demektir. Farklı ictihadlar da aynen böyledir. Hadis-i şerifte, (Âlim ictihadında hata ederse bir, isabet ederse iki sevab alır) buyuruldu. İctihad ictihadla nakzedilemez ve Ehl-i sünnet âliminin kitabında uydurma hadis var denilemez. 
(Devamı var)

 

 
20 Mart 2003 Perşembe
Bid’at, sünnet ve farklı ictihad
 

Bid’at ehlini savunan yazar diyor ki: “Problem şurada: Mesela İmam-ı Rabbânî, namaza dururken niyeti dil ile söylemek bid’at der. Bid’ati hasene’yi kabul etmez. İmdi, dil ile niyet eden bid’at mi işlemiş oluyor? Bid’ati hasene diyen âlimler yanlış yolda mıdır?”
CEVAP: Farklı ictihadın rahmet olduğu unutulmuş. Âlimin birisi bir meseleye bid’at öteki caiz, hatta sünnet diyebilir. Fıkıhta böyle sayısız mesele vardır. Yani müctehidlerin farklı ictihadları çoktur. İmameyne göre sünnet, İmam-ı a’zama göre vacip olanlar var. Mesela bugünkü ikindi namazının başlama vakti İmameyne göre bildirilmiştir. İmam-ı a’zama göre o vakitte ikindi kılınsa, vakti girmediği için sahih olmaz. Bu mezhep içinde olduğu gibi mezhepler arasında da böyledir. Mesela kurban kesmek, Hanefî’de vacip, diğer üç mezhepte sünnettir. Bayram namazı kılmak da öyledir. Deniz haşaratı yediği için Şafiileri kötülemek caiz olur mu? Şafii’de sünnet olan şey, Hanefi’de bid’attir. Mesela her farzdan sonra âyetel kürsi okumak Şafii’de sünnet, Hanefi’de bid’attir. Farklı ictihadlardan dolayı âlimler suçlanmaz. 
Namazda niyetin kalb ile yapılması dört mezhepte de farzdır. Sadece dil ile yapılması hiçbir mezhepte caiz değildir, kalbin de hazır olması lazımdır. Kalb ile beraber dil ile söylemeye izin verilmiş, hatta müstehab olduğunu bildiren âlimler de olmuştur. Namazda parmak kaldırmak da böyledir. Bid’at ve sünnet diyen âlimler vardır. Bu durumda bizim gibi avam ne yapacaktır? Dinde eksik bir şey bırakılmamıştır, bu da bildirilmiştir. Tercih erbabı âlimlerin, müftabih kavil olarak bildirdiklerine uyarız. Yani onların seçtiği söze uyarız, mesele kalmaz. Sünnettir veya bid’attir denilen bir şeyi yapmamak lazım olduğu, Berika, Hadika ve İbni Abidin’de bildirilmektedir. Dinimizde çözülmemiş hiçbir mesele yoktur.
İslâm âlimleri, bid’ati, Bid’at-i hasene ve Bid’at-i seyyie diye ikiye ayırmışlar, mektep, kitap gibi sonradan yapılan şeylere Bid’at-i hasene demişlerdir. Hadika’da (Böyle bir bid’at, bir ibâdetin yapılmasına yardımcı olduğu için, dinimiz izin verir) buyuruldu. İmam-ı Rabbanî hazretleri ise, dinin izin verdiği böyle faydalı şeylere, bid’at kelimesini bulaştırmamak ve bunlara Sünnet-i hasene [iyi iş] demek gerektiğini bildirir. Sünnet, burada yol, iş demektir. Yolun, işin iyisi de, kötüsü de olur. Hadis-i şerifte, Sünnet-i hasene [iyi çığır] açanlar övülmekte, Sünnet-i seyyie [kötü çığır] açanlar ise kötülenmektedir. (Müslim)
İmam-ı Rabbani hazretleri, bid’at-i hasene’yi kabul etmiyor gibi göstermek yanlıştır. O sadece verilen ismi uygun bulmuyor. Mesela bid’at için pislik dense, iyi pislik, kötü pislik diye ayırmamalı diyor, madem yapılan iyi bir şey ise ona sünneti hasene=iyi iş demeli, bid’at kelimesini güzel işlere bulaştırmamalı buyuruyor. Dine aykırı bir şeymiş gibi, sanki bir problemmiş gibi bunu gündeme getirmek yanlıştır. “Baidullah”ın, mucizeleri inkâr ve tevili ile İmam-ı Rabbani hazretlerinin bid’at dediği şeyler mukayese kabul eder mi hiç? Ya Rabbi bizi bid’atten, bid’atçiden ve bid’at ehlini savunanların şerrinden muhafaza eyle!

 

 
1 Temmuz 2003 Salı
Hadis-i şerifleri açıklamak gerekir
 

Ümmetim 73 fırkaya ayrılacak, zındıklar hariç hepsi cennete gider) hadisi ile (Ümmetim 73 fırkaya ayrılacak, bunlardan yalnız biri cennete girecektir hadisi birbirine zıt değil midir?
CEVAP: Zıt değildir. İkisi de aynı şeyi ifade etmektedir. Cennete gider demek, doğrudan gider demek değildir ki. Cehennemde cezalarını çektikten sonra gidecek demektir. Ümmet kaç fırkaya ayrılırsa ayrılsın, bid’ati küfür olmayan yani zerre kadar imanı olan elbette cennete gidecektir. Bunun gibi açıklama gerektiren birçok hadis-i şerif vardır. Birkaç örnek verelim: 
(Din kardeşini ziyaret eden cennettedir.) [Taberâni], (Cömert, cennete gider.) [Ebuşşeyh], (Yatağa girince yüz kere “İhlas” okuyan cennete girer.) [Tirmizi]
Din kardeşini ziyaret etmekle, cömert olmakla ve ihlas okumakla diğer günahlarının cezasını çekmeden cennete mi gider? Açıklaması olması gerekir. Yani itikadı düzgün ise, sevapları günahlarından çok ise, yahut affa veya şefaate uğramışsa ancak o zaman din kardeşini ziyaret eden, cömert olan ve yüz ihlas okuyan cennete girer. Bir de iman şart. Ne kadar iyilik ederse etsin, insanlığa ne hizmeti yaparsa yapsın, hatta namaz kılsın Müslüman değilse cennete giremez. İki hadis-i şerif meali şöyledir:
(Cennete Müslüman olan girer.) [Buhari, Müslim], (Cebrail aleyhisselam, Allaha şirk [ortak] koşmadan ölen herkesin muhakkak Cennete gireceğini müjdeledi.) [Buhari]
Bu iki hadis-i şerifi bile açıklamak gerekir. Her Müslüman doğrudan cennete giremez. Günahlarının cezasını çektikten veya şefaate kavuştuktan sonra cennete girer. Bu bakımdan Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında aklımıza ters gelen bir hadis-i şerif görünce, bu uydurma demekten çok sakınmalı. Biz o hadisin uydurma olduğunu biliyoruz da o büyük âlimler bilemez mi? Onlardan öğrendiğimiz bilgilerle, onları mı sorguya çekeceğiz? Bu fen bilgisi değil ki, zamanla daha iyisi bulunmuş olsun. Muhaddis bir âlimin kitabındaki bir hadis-i şerife uydurma demek, o âlimi cahillikle suçlamak olur.
(Halktan bir şey istemeyeceğine söz verenin cennete gireceğine kefilim.) [Nesâi] (Çok günahkâr birisi günahlarının cezasını çekmeden veya şefaate kavuşmadan elbette cennete giremez.)
(Cennete temizler girer) [Deylemi] (Bir kâfir de temiz olabilir, imanı olmadan nasıl cennete girer. Sonra her temiz olan Müslüman da doğrudan cennete giremez.)
(Kibirden de uzak olduğu halde ölen Cennete girer.) [Tirmizi] (Diyelim ki bir canide kibir yok ama her kötülük var, bu adam doğrudan cennete girebilir mi? Demek ki bunları açıklamak gerekir.)
(İki kız evladına güzel muamele eden, mutlaka Cennete girer.) [İbni Mace] (Bu kimse, kibirli, hain, kul ve hak borçları varsa veya imanı yoksa nasıl cennete girer?)
(Kocası razı olduğu halde ölen kadın Cennete girer.) [Tirmizi] (Bir kadın her türlü melaneti yapsın, sırf kocası razıdır diye doğrudan cennete gidebilir mi? Burada kocaya itaatin önemi bildirilmektedir. Kocasını razı ederse, diğer işleri kolaylaşır demektir.)
İmam-ı Rabbani hazretleri (şartsız bildirilen bir hüküm şartlı olarak anlaşılır) buyuruyor. Mesela koyun eti yemek caizdir. Hüküm şartsız bildirilmiştir. Koyun eti caiz diye canlı bir koyunun bir budunu kesip yiyemeyiz. Ehl-i kitap hariç, gayrı müslim keserse veya kendiliğinden ölürse, leş olur, yenmez. Besmelesiz kesilirse de yenmez. Bu anlaşılınca bid’at fırkalarının hangi şartlar altında cennete gideceği anlaşılır.

 

 

 
3 Temmuz 2003 Perşembe
Sevap olan bir şeye hata denmez
 

Ehli sünnet âlimlerinin kitaplarında uydurma hadis olmaz demek, bir âlimi, hata yapmaz, masum, beşer üstü gibi görmek ve göstermek değil midir?
CEVAP: Asla değildir. Peygamber de beşerdir. Beşer üstü göstermek hâşâ âlimleri melek veya ilâh olarak bildirmek demektir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Hatasız kul olmaz. Yalnız Yahya peygamber hata etmemiştir.) [İ. Asâkir] 
Âlim ictihadında yanılabilir mi? Elbette yanılabilir. Resulullah efendimiz bile ictihadında yanılmıştır. Bedir’de alınan esirlere yapılacak muamele hakkında, Sahabe-i kiramın reyleri [ictihadları] farklı olmuştu. Ömer-ül Faruk ve Sad bin Muaz esirleri öldürelim dedi. Diğer sahabiler ise, para karşılığı bırakalım demişlerdi. Server-i âlem de, serbest bırakalım reyini kabul buyurup salıverdiler. Sonra, şu âyet gelerek birinci reyin doğru olduğu bildirildi: 
(Savaşta alınan esirleri mal karşılığı olarak salıvermek, hiçbir Peygambere yakışmaz. Yer yüzünde onların çoğunu öldürmek, zayıflamalarına sebep olur. Siz dünya malını istiyorsunuz. Allahü teâlâ ise, sevap kazanmanızı, Cennete ve nimetlere kavuşmanızı istiyor. Allah tarafından önceden verilmiş bir hüküm olmasaydı, aldığınız fidyeden dolayı size mutlaka büyük bir azap dokunurdu.) [Enfal 67, 68] 
Bu âyetlerden sonra Resulullah efendimiz buyurdu ki: 
(Eğer azap geri çevrilmeseydi, Ömer bin Hattab ile Sad bin Muaz’dan başka kimse kurtulmazdı.) [Beydavi, Meâlim-üt-tenzil]
Eshab-ı kiramın ictihadı Peygamberimizden farklı olabilirdi. Fakat bu ahkâm, Peygamberimiz zamanında hatalı ve şüpheli olamazdı. Çünkü, vahy gelerek, yanlış olan ictihadlar, Allahü teâlâ tarafından hemen düzeltilir, hak ile bâtıl birbirinden hemen ayrılırdı. Ama âlimlerin hatalı ictihadlarının düzeltilmesine ihtiyaç yoktur. Çünkü farklı ictihad yanlış da olsa rahmettir. Mesela hadis-i şerifte, denizde yaşayan her hayvanın eti yenir. Ama İmam-ı a’zam hazretleri ise, sadece balık ve balık şeklinde olanlar yenir diye ictihad etmiştir. Burada ya üç imamınki doğrudur veya İmam-ı a’zamınki doğrudur. Bunu da ancak Allahü teâlâ bilir. Fakat müctehid olan başka âlimler, farklı bir ictihadda bulunabilirler. Ama İmam-ı a’zamın ictihadı yanlış demezler. Çünkü ictihad ictihadla nakzedilemez. Sonra ictihadda yanılmak suç değildir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: 
(Âlim, ictihadında hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alır.) [Buhari]
Sevap olan bir şey için hata tabirini kullanmak caiz değildir. Böyle farklı ictihadlar da Allahü teâlânın bir rahmetidir. Bir hadis-i şerifte buyuruldu ki: 
(Âlimlerin farklı ictihadları rahmettir.) [Beyheki]
Rahmet ve sevap olan bir ictihad için, nasıl olur da İmam-ı a’zamın veya İmam-ı Gazali’nin hatası var diyebiliriz? İşte bunun için (Ehli sünnet âlimlerinin kitaplarında hata yoktur, uydurma hadis olmaz) deniyor. Böyle söylemenin hâşâ onları peygamber ve ilâh derecesine yükseltmekle ne alâkası var? İctihadları hatalı, kitaplarında uydurma hadis var zannı ile Resulullahın vârislerine dil uzatmak caiz olmaz.
İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Önce itikadı düzeltmek yani, doğru yolun âlimlerinin, Kur’an-ı kerim ve hadisi şeriflerden anladıklarına uygun olarak itikat etmek lazımdır. Çünkü, Kitap ve sünnetten bizim ve sizin anladıklarımızın hiç kıymeti yoktur. Ehl-i sünnet âlimlerinin anladıklarına uymak lazımdır. Bizim anladıklarımız, Ehl-i sünnet âlimlerinin anladıklarına uymuyor ise, hiç kıymeti olmaz. (1/157)

 
19 Şubat 2004 Perşembe
Hadis-i şeriflerle amel etmek
 

Herhangi bir hadisle amel etmemiz caiz midir?
CEVAP: Müctehid olmayan, herhangi bir hadisle amel edemez. Müctehidlerin âyet ve hadislerden çıkararak, verdikleri fetva ile amel etmesi gerekir. (Kifaye)
Rahmet olarak farklı bildirilen hadis-i şeriflerden on tanesinin meali şöyledir:
1- (Deve eti yemek abdesti bozar.) [Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] 
2- (Ateşte ısınmış şey abdesti bozar) [Müslim, Ebu Davud, İbni Mace, Tirmizi, Nesai] 
3- (Zekerine dokunan erkeğin abdesti bozulur.) [Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] 
4- (Fercine dokunan kadının abdesti bozulur.) [Beyheki] 
5- (Zekere dokunmak abdesti bozmaz. O da vücuttan parçadır.) [Ebu Davud, Tirmizi, Nesai]
6- (Kan aldırmak abdesti bozmaz.) [Beyheki] 
7- (Akar kan abdesti bozar.) [Beyheki, Dare Kutni] 
8- (Besmelesiz abdest olmaz.) [Ebu Davud, Tirmizi, Beyheki, Hakim]
9- (Deniz hayvanları helaldir.) [Ebu Davud, Tirmizi, Nesai]
10- (Fatihasız namaz olmaz.) [Buhari, Müslim] 
Birinci hadise göre, deve eti abdesti bozar. Halbuki Hanbeli hariç diğer üç mezhepte bozmaz.
İkinci hadise göre, ateşte pişirilen her şey, mesela çay içmek abdesti bozar. Halbuki hiçbir mezhepte bozmaz. Bu hadis-i şerif, Kütüb-i sitte’nin beşinde mevcuttur. Hiçbir hadis âlimi bu hadise uydurma dememiştir. Bunların açıklaması Mizan-ül-kübra kitabında vardır.
Üçüncü hadise göre, zekere dokunmak abdesti bozar. Hanefi’de bozmaz, 3 mezhepte bozar.
Dördüncü hadise göre, ferce dokunmak abdesti bozar. Şafii hariç, diğer 3 mezhepte bozmaz.
Beşinci hadise göre, zekere dokunmak abdesti bozmaz. Hanefi’de bozmaz, 3 mezhepte bozar.
Altıncı hadise göre, kan abdesti bozmaz. Hanefi’de bozar, diğer 3 mezhepte bozmaz.
Yedinci hadise göre, kan abdesti bozar. Hanefi hariç diğer 3 mezhepte bozmaz.
Sekizinci hadise göre, Besmelesiz abdest olmaz. Sadece Besmele Hanbeli’de farzdır.
Dokuzuncu hadise göre, denizden çıkan her hayvan yenir. Hanefi’de deniz haşaratı yenmez. 
Onuncu hadise göre, Fatiha okumak farzdır. Hanefi’de farz değil, diğer 3 mezhepte farzdır. 
Şafii’ye göre imam arkasında Fatiha okumak farz, Maliki’de, imam yavaş okurken müstehab, açıktan okurken, Fatiha okunmaz. Hanefi’de, imam arkasında Fatiha okumak mekruhtur.
İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki: Hadislerle amel etmek, bize caiz olmaz. Mezhebimizin hükmüne aykırı görünen hadis-i şerifler, âlimlerin sözlerini reddetmek için delil ve senet olamaz. Bir Hanefi’nin, imam arkasında Fatiha okuması ilhaddır. (1/ 312, Mebde ve Mead 31) 
M. Hadimi hazretleri buyuruyor ki: Dindeki dört delil, müctehidler içindir. Bizim için delil, mezhebimizin bildirdiği hükümdür. Çünkü bizler, âyet ve hadisten hüküm çıkaramayız. Mezhebin bir hükmü, âyete, hadise uymuyor gibi görünse de yanlış değildir. Çünkü âyet ve hadis ictihad isteyebilir, başka bir âyet veya hadisle değişmiş olabilir veya bilmediğimiz bir tevili vardır. (Berika s. 94)
Müctehid olmayanın dindeki bu hükümleri hadis-i şeriflerden anlaması mümkün olmaz. Bunun için, müctehid olmayan, hadis kitabı okursa, ya hadislerin uydurma olduğunu zanneder veya kendi aklına göre, yanlış bir hüküm çıkarır. Her ikisi de felaketine sebep olur. O halde bir Müslümana yapılacak en büyük bir kötülük, (Kütüb-i sitteyi al, hadisleri oku ve buradan dinini öğren) demektir. Zaten din düşmanları da altın kupa içinde zehir sunuyorlar, (Meal veya hadis okuyarak dinini öğren) diyorlar.

 
  
 
12 Ağustos 2004 Perşembe
Uydurma hadis meselesi
 

Sual: Uydurma hadis olmaz diyorsunuz. Unutmayın bizim iki katımız olan Hıristiyan âlemi bile birçok hadisin uydurma olduğunu söylüyor. Bu kadar insanları hiçe mi sayıyorsunuz?
CEVAP: Biz uydurma hadis olmaz demedik. Hakiki İslam âlimlerinin kitaplarında uydurma hadis olmaz dedik. Diğer yandan, İslamiyete inanmayan Hıristiyanların, bazı hadisler hakkındaki sözlerinin ne önemi var? Sahih dedikleri hadis var mı ki? İkincisi Hıristiyanlar, bizim iki katımız kadar değil. Öyle bile olsa ne önemi var? Hıristiyanlardan sayıca fazla Çinli ile Japon var. Hepsi Budist. Bir sürü dinsiz insan da var. Hepsi Hıristiyanların iki katından fazladır. Ama Kur'an-ı kerimde buyuruluyor ki:
(Yeryüzündeki insanların çoğuna uyarsan, seni Allah yolundan saptırırlar.) [Enam 116]
Sual: Çelişkili hadislere bir örnek vereyim. Kur'anda Allah kullarına yapamayacakları hiçbir işi vermeyeceğini söylüyor. Buna rağmen sizin hadislerinize göre ise; Hz. Muhammed Mirac'a çıktığında Allah ile namaz hakkında bir pazarlığa giriyor. Ümmetim bu kadarını yapamaz 50 vakit namaz sayısını azalt demiyor mu? Hiç böyle şey olur mu?
CEVAP: Bekara suresinin sonunda buyuruluyor ki:
(Rabbimiz, bizden öncekilere yüklediğin gibi, bize de ağır yük yükleme. Rabbimiz, bize gücümüzün yetmeyeceği şeyi taşıtma.) [Bekara 286]
Bu âyet de gösteriyor ki önceki ümmetlere çok ağır yükler yüklenmişti, Peygamber efendimizin hürmetine bu ümmete kaldıramayacağı yükler verilmemiştir, dileseydi öteki ümmetlere yüklediği gibi bize de yüklerdi. Bu Resulullahın ümmetine Allah'ın bir ihsanıdır. Sonra 50 vakit emretse yapılamaz mı idi? Beş vakte indirildiği halde her Müslüman kılabiliyor mu? Beş vakti severek kılan 50 vakti de kılabilirdi. Ama kolaylık olması için beşe indirilmiştir. Bu husus Buhari ve Müslim gibi İslam dininin en sahih iki hadis kitabında bildirilmektedir. Pazarlığa girmiyor, bu senin gibi hadis düşmanlarının bir iftirasıdır. Allah'a yalvarıyor istirham ediyor, rica ediyor. Niye pazarlık kelimesini kullanıyorsun?
Sizin hadisler diyorsun. Sen Müslüman değil misin, misyoner misin veya "19'cu" musun? Sen hadislere inanmıyor musun? Kur'an-ı kerimde baştan sona kadar Resulüme uyun onun sözlerine tâbi olun buyuruluyor. Bir de niye Peygamber efendimiz demiyorsun da Hz. Muhammed diyorsun? Sen hangi dindensin?
Sual: Hz. Musa'nın akıl vermesi ile, Hz. Muhammed'in Allah'tan böyle bir teklifte bulunması normal olabilir mi hiç? Çelişki değil mi?
CEVAP: Namazlarda olsun namazlardan sonra olsun Allah'a dua etmiyor muyuz? Ya Rabbi kazadan beladan koru diye dua etmiyor muyuz? Şunu ver bunu ver demiyor muyuz? Peygamber efendimizin de istemesi normal değil mi? Musa aleyhisselam tecrübesine göre tavsiye ediyor. Önceki ümmetlere çok ağır yükler yüklendiğini biliyordu. Bunun çelişki neresindedir? Sonra bu hadis-i şerif İslam tarihinde en kıymetli iki hadis kitabında vardır. Bütün İslam âlimlerinin onayladığı iki kitap. Asırlardır gelen bütün İslam âlimleri, bütün mezhep imamları bunu onaylamıştır. Ancak yeni türediler ve misyonerlerin oyuncakları buna itiraz etmişlerdir. Bunda itiraz olunacak ne var ki? Buna itiraz etmek bütün İslam âlimlerini bir kalemde silip atmak demektir. Halbuki Allahü teâlâ (Bilmiyorsanız zikir ehline=âlimlere sorun) buyuruyor. (Âlimler çok kıymetli insanlar) buyuruyor. Kendi aklını âlimlerin ilminden ve aklından üstün mü biliyorsun?

 

 
8 Eylül 2004 Çarşamba
Hadis-i şerifleri inkâr
 

Sual: Misyonerlere aldanan bir genç, “Bir tek hadisin bile sahih olduğunu söylemek mümkün değildir. Çünkü ne hadisi söyleyen peygamberi, ne de, onu nakleden sahabeyi gördük, yanında değildik. Bu bakımdan bir hadisin doğru olduğunu söylemek yanlış olur. Mesela Buhari ve Müslim’in rivayet ettiği beş vakit namazın farz oluşu ile ilgili hadis, diğerleri gibi uydurmadır. Eğer Muhammed Musa’dan üstün ise, onun tavsiyesine nasıl uyar?” diyor. Buna nasıl cevap verebiliriz?
CEVAP: Yukarıdaki iddiaları yapan maksatlı değilse, zır cahildir. Bu kimse, Peygamberi de, sahabeyi de, âlimleri de hakkıyla bilmiyor. Tevatürden, icmadan, hadis ilminden haberi yok. Bilmediği bir şeyi, bir peygamber bir başkasına sorabilir. Bundan da haberi yok. Musa aleyhisselam ülül azm, büyük bir resuldür. Buna rağmen, bilmediği ilimleri öğrenmek için, bir kimseden yardım istediği Kur’an-ı kerimde bildiriliyor. İşte âyet-i kerimeler:
(Bu arada ikisi [Hz. Musa ile arkadaşı], katımızdan kendisine bir rahmet verdiğimiz ve kendisine ilim öğrettiğimiz kullarımızdan birini buldular. Musa ona, sana öğretilen [gayblarla ilgili] ilimden, doğruyu bulmama yardım edecek bir bilgi öğretmen için sana tâbi olmak istiyorum, dedi. O, Sen benim yaptıklarıma dayanamazsın, esasını bilmediğin bir şeye nasıl dayanabilirsin?” dedi. Musa, inşallah, beni sabredici olarak bulursun dedi.) [Kehf 65 - 69]
Kitap sahibi bir peygamber, herhangi bir kimseden bilgi almak istediğine göre, Peygamber efendimizin Hz. Musa’nın tecrübesine istinaden yaptığı tavsiyesine uyması yadırganmamalıdır. Bu hadis-i şerif, Buhari ve Müslim gibi dinimizin en kıymetli iki hadis kitabında yer almaktadır. Bu iki kitaba inanılmazsa, din yıkılmış olur. Çünkü bu iki kitabın doğru olmasında İCMA hasıl olmuştur. İcma, âlimlerin sözbirliğidir. Eğer İcma’ya inanılmazsa Kur’ana da inanılmaz. Ayrıca namazın nasıl kılınacağı, namazın farzları, vacibleri, mekruhları, sünnetleri, namazı bozanları Kur’an-ı kerimden anlamak mümkün değildir. Daha birçok konunun hepsini Peygamber efendimiz açıklamıştır. Resulullah efendimizin açıklaması olmadan bunları bilmek mümkün değildir.
Medarik tefsirinde, Nisa suresinin (Müminlerin [itikad ve ameldeki] yolundan yarılan Cehenneme gider) mealindeki 115. âyet bildirildikten sonra, (Kitab ve sünnetten ayrılmak gibi icmadan da ayrılmak caiz değildir) buyuruluyor. Beydavi’de, aynı âyetin tefsirinde (Bu âyet, icmadan ayrılmanın haram olduğunu göstermektedir) buyuruluyor.

“Kur’anı Allah indirdi”
İmam-ı Ahmed’in bildirdiği, (Ümmetim dalâlet üzerinde sözbirliği yapmaz) hadis-i şerifi de gösteriyor ki, Ehl-i sünnet âlimlerin söz birliği ile bildirdiklerinin hepsi doğrudur. 
İbni Sebe diyor ki: Kur’anı toplayan Eshab, ona ilave ve çıkarma yaptı. Biz Kur’ana inanmayız. (Bu Kur’anı Allah indirdi korumasını o yapar) diye bir âyet uydurmuşlar. Yok, biz ibni Sebe Yahudisi gibi değiliz deyip, eğer Kur’ana inanılıyorsa, Eshab-ı kiramın hepsinin cennetlik olduğuna da inanmak gerekir. Onların rivayet ettikleri hadislerin de doğru olduğuna inanmak gerekir. Kur’anı bildirdikleri gibi hadisleri de onlar bildirdi. Bunlardan birisini kötülemek, bir dediğine inanır, diğer dediğine inanmam demek, dini yıkmanın, İslamiyet’e inanmıyorum demenin kamufle edilmiş şeklidir. Hadis âlimlerini, yalancı, cahil ve din düşmanı bilmek ne kadar yanlıştır. Buhari ve Müslim gibi âlimlere uymak gerekir. Çünkü Kur’an-ı kerimde (Bilmiyorsanız zikir ehline [âlimlere] sorun) buyuruluyor. (Nahl 43)

 
19 Haziran 2005 Pazar
Hadis-i şeriflerin yazılması
 

Sual: Bir genç, (Kütüb-i sitte ve daha birçok hadis kitapları hadisleri toplamışlar. Halbuki, Peygamber, (Benim hadislerimi yazmayın. Kim benden bir hadis yazmışsa, onu imha etsin) diye bildiriyor. Peki âlimleriniz ne diye peygamberin bu sözüne uymamışlar da ciltlerle hadis kitapları yazmışlar?) diyor. Bunlara nasıl cevap vermeli?
CEVAP: Böyle sözler, hadislere inanmayan, “Peygamber postacı idi, Kur’anı getirmekle vazifesi bitti” diyen din düşmanlarının iddiasıdır. O kadar hadis âlimi geldi, fıkıh âlimi, tefsir âlimi geldi, hiçbirisi bunu bilmiyor muydu? İslâm âlimleri din düşmanı mı idi de, Resulullahın sözlerine uymadılar? Böyle bir soruyu samimi bir Müslüman soramaz!
Bunlar, işlerine gelince hadisi delil gösterirler, gelmeyince de hepsi uydurma derler. Bunların en bariz hile ve taktiği, olmuş bir olayı bozarak, Bektaşi gibi bir kısmını alıp diğer kısmını almayarak yarım anlatırlar. Olmamış bir şeyi, iftira ve yanlış olduğu hemen bilineceği için pek anlatmazlar. Ama olmuş olayı değiştirerek, yarısını alıp yarısını gizleyerek anlatıp, Müslümanların şüpheye düşmesine çalışırlar. Hainler bu taktikleriyle çok insanı da kandırmışlardır. Bunları iyi tanıyıp tuzaklarına düşmemeli. 
Şu husus da iyi bilinmeli ki, Peygamber efendimiz bütün hadis-i şeriflerini en son günde, hepsini bir anda söylemedi. 23 sene boyunca söyledi. Çeşitli olaylara göre, şahıslara göre, şartlara göre söyledi. Rahmet olması için, aynı hususta farklı söylediği de olurdu. Bu yüzden hadis-i şeriflerin ne zaman ve niçin söylendikleri de önemlidir. Din 23 sene boyunca yaşanarak bildirildi. Bazı emir ve yasaklar zamanla farz veya haram oldu. Bir şey haram olmadan ki durumları anlatan hadisleri yazıp, bak Resulullah böyle buyurdu demek dini içten yıkmaya çalışmaktır. Veya farz olmadanki durumları anlatıp, bak böyle yapılırdı, demek ki sonradan mezhepler bunu haram etmiş demek hainliktir. Ayrıca, farklı hadis-i şerifleri görünce, birbirine tenakuz zannetmemeli, onları bize bildiren ehli sünnet âlimlerine suizan etmemeli. Hadis âlimleri bunları hâşâ bilmiyor muydu?

Doğru yolu nereden bulmuş?
İslam âlimlerinin kitaplarının bozuk olduğunu söyleyenin, aklından ve dininden şüphe olunur. Çünkü bu kimse, Resulullahı ve Eshab-ı kiramdan hiçbirini görmediğine göre ilmini nereden öğrendi? Bir şeyler öğrendi ise, İslam âlimlerinin kitaplarından öğrenmiştir. O âlimlerin kitaplarına bozuk derse, kendisi doğru yolu nereden bulmuştur? 
İlk zamanlarda, ölenlerin çoğu müşrik olduğu için, kabir ziyareti yasak edilmişti. Daha sonra, müminler de ölünce, (Daha önce kabir ziyaretini yasaklamıştım, şimdi ziyaret edin) buyuruldu. (İbni Mace) 
Tesettür emri sonradan geldi, içki sonradan yasak edildi. Bunun gibi, daha önce Kur’an-ı kerim yeni inerken, âyetlerle hadislerin karışmaması için, hadis-i şeriflerin yazılması yasaklanmışsa da, daha sonra yazılması emredildi. Bunu istismar ediyorlar. 
Yarınki yazımızda, Resulullah efendimizin hadislerinin yazılmasını emreden sözleri bildirilecektir.
-------------------------


 
20 Haziran 2005 Pazartesi
“Hadislerimi yazın!”
 

Diyanet İşlerinin, (Sahih-i Buharî muhtasarı tecrid sarih) tercümesinin önsözünde özetle deniyor ki: İlmi talep etmek her Müslümana farz olduğu gibi, ilmi neşretmek de böyledir. Hadis-i şerifte de, hikmetin, müminin kaybolmuş malı olduğu, nerede bulursa, derhal alması gerektiği bildirilmiştir. Ayrıca, (Burada olanlarınız, burada olmayanlara tebliğ etsinler! Belki de, kendilerinden daha anlayışlı birine tebliğ etmiş olabilirler. Sözlerimi işitip belledikten sonra, başkalarına aynen aktaranın Allah yüzünü ağartsın) [Ebu Davud, Tirmizi, İbni Mace, Darimi, İ. Ahmed] hadis-i şeriflerine uyan âlimler, dini yaymaya çok gayret göstermişlerdir. Hz. Ebu Zer-i Gıfari’nin, (Kılıcı enseme dayasanız, Resulullahtan duyduğum bir sözü, başım kesilinceye kadar tebliğe vakit bulacağımı bilsem, o sözü muhakkak size yetiştiririm) sözleri hadis ilmine verilen önemi göstermektedir. Kur’an ilk nazil olurken, âyetlerle karışmasın diye, (Kur’andan başka benden bir şey yazan onu imha etsin) buyurulmuştu. Daha sonra Kur’anı ezberleyenler çok olduğu için, hadis-i şeriflerin de yazılması emredildi. Abdullah bin Amr bin As, her hadisi yazar, Resulullah buna mani olmazdı. Hatta bazıları, (Sen her şeyi yazıyorsun. Ama Resulullah da insandır. Öfkeli iken de söz söyler) dediler. Durumu Resulullaha arz edince, mübarek parmağını ağzına götürüp, (Yaz! Allah’a yemin ederim ki, bu ağızdan hak sözden başkası çıkmaz) buyurdu. (Ebu Davud, Hakim)
Şu âyet de aynı mealdedir: (O, vahyedilenden başkasını söylemez.)[Necm3,4] Resulullah hadisleri zor ezberleyen sahabiye (Sağ elinden yardım iste, yani yaz) buyurdu. (Tirmizi)
(Sözlerinizi yazalım mı ya Resulallah?) diyen Rafi bin Hadic’e (Evet yazın) buyurdu. (R. Hürmüzi) Yine hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Hadislerimi senedi ile birlikte yazın. Eğer o hadis doğru ise ecirde ravi ile ortak olursunuz. Eğer yanlış ise, onun vebali isnat edilen ravinin üzerine olur.) [Hâkim, Ebu Nuaym]
(Benden hadis yazana, o hadis devam ettikçe, sevap yazılmaya devam edilir.)[Hâkim]
(Geriye kırk hadis bırakarak ölen, Cennette arkadaşımdır.) [Deylemi]
(Hadisimi hıfz edip ona tutunan, Kur’anla haşrolur. Hadisime önem vermeyen Kur’anı hor görmüş olur. Kur’anı hor gören de, dünya ve ahirette perişan olur.) [Ebu Nuaym, Hatib]
(İlmi talep etmeye koşun. Sadık bir kimseden işitilecek bir hadis-i şerif, dünya ve dünya hazinelerinin hepsinden daha hayırlıdır.) [İ. Râfi’î]
(Kendine fayda veren iki hadis bile öğrenip, onları başkasına da öğreten ve onlardan faydalanan, altmış yıllık ibadetten daha fazla sevap alır.) [Deylemi]

“Sözlerimi tebliğ edin!”
(Allah’ım, hadislerimi nakledip insanlara öğreten halifelerime rahmet eyle.)[Taberani]
(Bir sünneti ihya veya bir bid’ati yıkmak için bir hadis nakleden Cennettedir.)[Ebu Nuaym]
(Size ilim öğrenmek için bazı insanlar geldiği zaman “Resulullahın tavsiye ettiği ilmi öğrenmeye hoş geldiniz” deyin ve sorularını cevaplandırıp, problemlerini çözün.) [İbni Mace]
(Benden duyduklarınızı tebliğ edin. Benî İsrail’den bildirdiklerimi de anlatın. Yalnız bana, bilerek yalan isnat eden kimse Cehennemdeki yerine hazırlansın.)[Tirmizi]
(Burada olanlar, olmayanlara sözlerimi tebliğ etsin, duyursun.) [Buhari]
(İlmi yazı ile bağlayınız!) [Hakim]


 
21 Haziran 2005 Salı
Oyuna gelmemeli!
 

Sual: Kur’anda (Hadisler uydurmadır) diye bir âyet varmış. Böyle bir şey var mı?
Hadis, kadim [eski] kelimesinin zıttıdır, yani yeni demektir. Ayrıca söz ve haber anlamına da gelir. Kur’an-ı kerimde geçen bütün hadis kelimeleri, söz ve haber anlamındadır. Deyim olarak, Resulullahtan rivayet edilen haberlere hadis denir. Hadis-i şerif, Resulullah efendimizin şerefli, mübarek sözleridir. Dini yıkmak isteyenler, önce âlimlerden, mezheplerden başladılar, sonra da hadis-i şeriflere saldırdılar. Sahih de olsa hadis-i şerife düşmanlıklarını gizlemediler. Ama her Müslüman bilir ki, hadis-i şeriflere düşman olmak, (O, Resul vahiyden başka söylemez) buyuran Allah’a düşmanlıktır. Bu Allah düşmanları, (Yalnız Kur’an) yaftası altında, hadislerden başlayarak İslamiyet’i yıkmaya çalışıyorlar. Allahü teâlâ, Resulüne uymayı, kendine uymak olarak bildirmekte ve Resulün emri ile kendi emrini ayıranlara kâfir demektedir. İşte âyet-i kerime mealleri:
(Resule itaat eden, Allah’a itaat etmiş olur.) [Nisa 80] 
(Allah ve Resulüne itaat eden, en büyük kurtuluşa ermiştir.) [Ahzab 71]
(Peygamberin verdiğini alın, yasak ettiğinden sakının!) [Haşr 7] 
(Resulüm de ki: “Bana uyun ki, Allah da sizi sevsin!” ) [Al-i İmran 31]
(O, kendisine vahyedilenden başkasını söylemez.) [Necm 3,4] 
(Ona uyun ki, doğru yolu bulasınız!) [Araf 158] 
(De ki, “Allah’a ve Peygambere itaat edin! Eğer [uymayıp] yüz çevirirlerse, [kâfir olurlar] Elbette Allah kâfirleri sevmez.) [Âl-i İmran 32]
(Allah’ın yolu ile, resullerin yolunu farklı göstermek isteyenler kâfirdir.) 
[Nisa 150,151]
Bu âyetlere rağmen, hadislere savaş açıldı. Mezhepsizler, kasten söz anlamındaki hadis kelimesini sanki hadis-i şerif gibi göstermeye çalışıyorlar. Uygunsuz bir söz ifadesini, uygunsuz bir hadis diye tercüme ediyorlar. Hadis kelimesini söz olarak tercüme etmeyip hadis olarak söylüyorlar, mesela (Kur’andan sonra hangi söze inanacaklar?) âyetini, (Hangi hadise inanacaklar)diye değiştiriyorlar. Halbuki Kur’anda, hadis kelimesi bazen, Kur’an anlamında da kullanılıyor. O zaman hadis kelimesini, hadis-i şerif olarak göstermek, kendi aleyhlerine delildir. İşte âyet mealleri:
? “Lehv-el hadis”
(Bu hadise [söze yani Kur’ana] inanmayanlar[helak olacakları için] arkalarından üzülerek neredeyse kendini harap edeceksin!)[Kehf 6]
(Allah, hadislerin [sözlerin] en güzelini bir kitap halinde indirdi.) [Zümer 23]
(Şimdi siz bu hadise[söze, yani Kur’ana] mı şaşıyorsunuz?) [Necm 59]
(Âlemlerin Rabbi tarafından indirilen bu Kur’an-ı kerime ancak temiz olanlar dokunabilir. Siz bu hadisi mi [sözü mü yani Kur’anı mı] küçümsüyorsunuz?) [Vakıa 77-81]
Kur’an-ı kerimde lehv-el hadis, boş laf demektir. Bir âyet meali:
(İnsanlardan öylesi var ki, herhangi bir ilmî delile dayanmadan Allah yolundan saptırmak ve sonra da onunla alay etmek için boş lafı satın alır.) [Lokman 6] 
Hadis düşmanları, buradaki boş lafa, hadis eğlencesi veya uydurma hadis demişlerdir. Bu hileye, bu oyuna gelmemelidir.



 
18 Ağustos 2005 Perşembe
“Bizden değildir” ne demek?
 

Sual: Bazı hadislerde, (Şunu yapan bizden değildir veya benden değildir)deniyor. Böyle demek, (Müslüman değildir) demek midir? Aşağıdaki hadislerdekiler aynı anlamda mıdır?
CEVAP: Kimi küfür, kimi haram, kimi de mekruhtur. Muteber kitaplara göre açıklaması şöyledir:
1- (Emr-i maruf ve nehy-i münker yapmayan bizden değildir.) [Tirmizi] (Emr-i maruf farz-ı kifayedir. Bir yerde emr-i maruf yapılmazsa, gücü yeten herkes mesul olur. Yani haram işlemiş olur.)
2- (İbadetleri bizim gibi yapmayan, bizden değildir.) [Miftah-ül cenne] (İbadetleri sünnete aykırı yapmak bid’at olur. Bid’atin bir kısmı mekruh, bir kısmı haram, bir kısmı ise küfürdür.)
3- (Başkasının karısını, kızını ayartan bizden değildir.) [İ.Ahmed](Haramdır.)
4- (Yılandan korkup öldürmeyen bizden değildir.) [Ebu Davud] (Öldürme imkanı varken, yılandan korktuğu için, onu öldürmeyen, sünnete uymamış, mekruh işlemiş olur.)
5- (Irkçılık yapan bizden değildir.) [Ebu Davud] (Dinimizde ırkçılık yoktur. Bir ırkı sevmenin mahzuru olmaz. Hristiyan bir Türk, Müslüman Arap’tan üstündür denmez. Böyle demek küfürdür.)
6- (Tırnaklarını kesmeyen bizden değildir.) [İ.Ahmed](Sünnete uymamış, mekruh işlemiş olur.)
7- (Büyü yapan ve yaptıran ve bunlara inanan bizden değildir.) [Bezzar] (Büyü yapmak haramdır. (Büyücü, büyü ile istediğini elbette yapar, büyü muhakkak tesir eder) diye inanmak küfür olur. (Allahü teâlâ takdir etmişse, büyü tesir eder) demelidir.)
8- (Müslümana zarar veren, hile yapan, onu kandıran, bizden değildir.) [Müslim] (Haramdır.)
9- (Bela gelince, üstünü başını yırtan, bağırıp çağıran bizden değildir.) [Buhari] (Belaya isyan etmek, bağırıp çağırmak haramdır. Elde olmadan üzülmek, ağlamak caizdir.)
10- (İlim öğrenmeyen bizden değildir.) [Deylemi] (Farz-ı ayn olan ilmi öğrenmemek haramdır.)
11- (Elinde varken ailesini sıkıntı içinde yaşatan bizden değildir.)[Cami-us-sagir] (Haramdır.)
12- (Karşı cinse benzemeye çalışan bizden değildir.) [İ.Ahmed](Haram işlemiş olur.)
13- (Evlenmeyen benden değildir.) [İbni Mace](Mazeretsiz evlenmeyen sünnete uymamış olur. Ahir zamanda bir mazeretle evlenmemek sünnete aykırı değildir.)
14- (Selamı almayan bizden değildir.) [ İ.Sünni](Selamı almak farzdır. Almamak haramdır.)
15- (Guslettikten sonra abdest alan bizden değildir.) [Ebu Davud] (Gusleden abdest almış oluyor. Abdestini kullanmadan abdest üstüne abdest almak mekruhtur.)
16- (Bize silah çeken bizden değildir.) [Buhari, Müslim] (Müslüman’a Müslüman olduğu için silah çekip, onu öldürmek küfür olur. Fakat başka bir sebeple Müslüman ile dövüşmek, savaşmak küfür değildir. Eshab-ı kiram arasında savaşlar olmuştur. Timur Han, kendisi gibi Müslüman sultanlarla savaşmıştır. İki tarafa da kâfir denmez. Bir âyet meali şöyledir:(Eğer müminlerden iki grup birbirleriyle savaşırlarsa aralarını düzeltin.) [Hücurat 9] 
17- (Yahudi ve Hristiyanlara benzemeyin. Bizden başkasına benzeyen bizden değildir.) [Tirmizi] (Haram olmayan âdetlerde kâfirlere benzemek caizdir. Onlar gibi ceket, kravat, gömlek giymek caizdir. İtikat yönüyle onlara benzemek küfür olur. Mesela kutsal bilerek haç takmak, âyinlerine iştirak edip onlar gibi ibadet etmek küfür olur.)

 

 
28 Mart 2006 Salı
Müteşabih bir hadis
 

Sual: Din kitaplarında, (Musa aleyhisselam, Azrail aleyhisselamın gözünü çıkardı) mealinde bir hadisten bahsediyorlar. Hem melekler nurani varlıklardır gözleri çıkmaz, hem de, melekler de, Peygamberler de günah işlemez. Bu hadis hakkında âlimler neler bildirmiştir?
CEVAP: Evet, Peygamberler de, melekler de günah işlemezler. Sünen Nesai’de bu hadis-i şerifin, müteşabih hadislerden olduğu bildiriliyor. Müteşabih, görülen, anlaşılan, meşhur olan manayı vermeyip başka mana verilmesi gereken âyet ve hadis demektir. Yani bunların açık ve meşhur manalarını vermek, akla ve dine uygun olmazsa, meşhur olmayan mana vermek, yani tevil etmek gerekir. Mesela bir âyette mealen Resulullah efendimize buyuruluyor ki:
(Kanadını müminler için indir!) [Hicr 88]
Resulullahın kanadı mı var? Bu bir deyim, bir mecazdır. O halde bu âyetin anlamı şöyle olur:
(Ey Habibim, müminlere merhamet et, şefkat göster, onlara karşı tevazu sahibi ol!)
Böyle âyet ve hadis çoktur. Yukarıdaki hadis-i şerif de böyle müteşabih bir hadistir. Türkçe’de de buna benzer deyimler vardır. Mesela, (Ali, Veli’nin gözünden düştü) denince, gözüne çıkıp oradan aşağıya yuvarlandı demek değildir. Ali, Veli’nin yanındaki itibarını kaybetti demektir.
İmam-ı Nevevi, Müslim şerhinde buyuruyor ki: (Musa aleyhisselam, Azrail aleyhisselama münazarada üstün geldi) demektir. Mesela denir ki, (Falan, filanın gözünü çıkardı) demek, delil ile onu yendi, susturdu demektir. Bir hadis-i şerifte de, Musa aleyhisselamın, Âdem aleyhisselam ile münazara ettiği ve Âdem aleyhisselamın galip geldiği de bildiriliyor. 
Her milletin, zamana ve kendine mahsus deyimleri vardır. Deyimlerin o günkü manalarını bilmeden, suizan etmek doğru olmaz. Mesela eli kolu uzun Arapça’da cömert demek iken, Türkçe’de hırsız demektir. İbrahim aleyhisselamın eli kolu uzundu denince, hâşâ hırsız olduğu anlaşılmaz. Aksine çok cömert olduğu anlaşılır. Bir hadis okuyunca, hemen görünüşe göre mana vermek yanlış olur. Âlimlerin açıklamasına bakmak gerekir.

“Gemide olmak” ne demek
Sual: (İslam gemisi içinde bulunanlar yani gemiye alınan kurtulmuş sayılır. Çünkü gemiden atılacak olanı baştan gemiye hiç almazlar) deniyor. Gemide olmanın alameti nedir?
CEVAP: Gemi tabiri bir benzetmedir, Resulullah efendimizin vârisleri olan, mezhep imamlarımızın, ehl-i sünnet âlimlerinin yolunda olmayı, onlara tâbi olmayı, bu istikamet üzere devam etmeyi anlatmak için söylenmiştir. Gemide olmanın alameti, doğru imandır; yani Ehl-i sünnet âlimlerinin bildirdiği şekilde iman etmek ve onları çok sevmektir. Bu ikisi olan gemide demektir. Bu nimet güneş gibi, sıkıntılar ise yıldızlar gibidir. Güneş olunca yıldızların görünmediği gibi, bu nimet olunca da sıkıntılardan dolayı aşırı üzülmemek gerekir. Çünkü İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Kardeşim mir Muhibbullahın şerefli mektubu geldi. Sıkıntılardan dolayı ümitsiz olduğunu bildiriyor. Allah’tan ümit kesmek küfürdür. Ümitli olun! İki şey sizde varsa, hiç üzülmeyin! Biri, bu parlak dinin sahibine uymak “aleyhi ve ala alihissalatü vesselam”, ikincisi, dini öğrendiğiniz zatın büyüklüğüne inanmak ve onu sevmek. Allahü teâlâya sığının ve Ona yalvarın ki, bu iki büyük nimette gevşeklik olmasın. Bu ikisi olunca, başka şeylerin düzelmesi kolaydır. (3/13)

 

 
8 Ağustos 2006 Salı
“Hangi gök gölgeler?”
 

Sual: Yazılarınızda, âyet-i kerimelere ve hadis-i şeriflere şimdi hiç kimsenin mana veremeyeceğini, (Kur’anı kendi görüşüne göre açıklayan kâfir olur) hadis-i şerifini naklettiğiniz halde, hadis kitaplarından hadis nakledilmez demenize rağmen âyet ve hadis meali yazmanız yanlış değil mi?
CEVAP: Kitaplarda özetle deniyor ki:
Tefsir, murad-ı ilahiyi anlamak demektir. Kendiliğinden verdiği mana doğru olsa bile, meşru yoldan çıkarmadığı için, hata olur. Verdiği mana yanlış ise, kâfir olur. (Berika)
Hazret-i Ebu Bekr-i Sıddık, (Kur’anı kendi görüşümle tefsire kalkarsam, beni hangi toprak kabul eder, hangi gök gölgeler?) buyurdu. (Şira)
Hadis kitaplarından, hadis nakletmek için, hadis âlimlerinden icazet almış olmak gerekir. Hadis-i şeriflerin de sahih olup olmadığını bilmeden, sahih bir hadis-i şerifi bile söylemek günah olur. Böyle kimsenin hadis-i şerif okuması caiz olmaz. Hadis-i şerifte, (Bilmediği sözü hadis olarak söyleyen, Cehennemde azap görecektir) buyuruldu. Onun için âlim olmayan kimsenin hadis-i şerif okuyup anladığı ile amel etmesi caiz olmaz. (Berika)
Müctehid olmayan din adamı, okuduğu hadisten kendi anladığına uyarak amel edemez. Müctehidlerin âyet-i kerime ve hadis-i şeriflerden anlayarak, verdikleri fetva ile amel etmesi gerekir. Takrir kitabında da böyle yazılıdır. Böyle yapmazsa, vacibi terk etmiş olur. (Kifaye)
Biz yazılarımızda bu hususlara çok önem veriyoruz. Hiçbir hadis kitabından hadis alıp yazmıyoruz. Hiçbir âyet-i kerimeye kendi görüşümüze göre mana vermiyoruz.
İmam-ı Gazali, İmam-ı Rabbani, İmam-ı Şarani, İbni Abidin hazretleri gibi âlimlerin kitaplarındaki hadisleri açıklamaları ile birlikte alıyoruz. Mezhepsiz gençler, hadis kitaplarından alınmayan hadislere itibar etmedikleri için, biz de o hadisin hangi hadis kitabında olduğunu sonuna yazıyoruz. Yoksa hadis kitaplarından asla almıyoruz. Seadet-i Ebediyye kitabındaki hadisleri naklederken de, hadis kitaplarından kaynağını bularak yazıyoruz.
Âyet meallerini de yine Seadet-i Ebediyye’den, Mektubat-ı Rabbani’den, İhya’dan, Mizan’dan, Halebi’den, Redd-ül muhtar’dan, Hadika’dan, Berika’dan alıp yazıyoruz. Hiçbir âyete kendimiz mana vermiyoruz. Hazret-i Ebu Bekir efendimizin cesaret edemediği işe, biz nasıl cesaret edebiliriz? Hüsnü zan etmeli, (Bunlar âyetlere kendileri mana veriyor, hadisleri hadis kitaplarından alıyor) diye suizan ederek bizi suçlamamalı.
Kâfirlerin, çok Müslümanı (Dinini Kur’andan öğren, tek delil yalnız Kur’andır, Peygamber postacıydı, vazifesi bitti) zehirleriyle aldattığı, zehirlediği bir dönemde, (İbni Abidin) (Hadika) (Berika) (Mektubat-ı Rabbani) deyince, (Geç onları, bana âyetten hadisten söyle) diyenlerin cirit attığı bir dönemde, (Ruj hakkındaki bilgiyi hangi âyet ve hadiste bulabilirim) diye samimi olarak bilgi isteyen Müslümanlara, o büyük İslam âlimlerinin kitaplarından aldığımız yazıları, âyet-i kerime ve hadis-i şerif meallerini bildirmek bu bakımdan anormal karşılanmamalıdır.
Hem yukarıda böyle yapanlar için bildirilen azapları yazacağız, hem de inadına böyle yapacağız. Böyle şey olur mu? Bunun Müslümanlıkla ne alakası olur? Ancak dini yıkmak isteyenler böyle yapar. Onlar bile böyle yapmıyor, dinini yalnız Kur’andan öğren diyor, diğerlerini boş ver diyor. Bu işin mesuliyetini, böyle yapanlar için gerekli azapları bildirip, hem de aksinin yapılması hiç mümkün mü?

 

 
11 Ocak 2007 Perşembe
Şartsız söylenenler
 

Sual: Hadis-i şeriflerde, (Kalbinde zerre kadar kibir olan, Cennete giremez), (Söz taşıyan Cennete girmez), (Cimri Cennete giremez), (Gıybet eden Cehennemliktir), (Emanete riayet etmeyenin imanı yoktur), (Cömert Cennetliktir) deniyor. Kitaplardaki yazılarda da buna benzer ifadeler oluyor. Bunların bazı şartları yok mudur?
CEVAP: Şartsız söylenen şeylerin mutlaka birkaç şartı bulunur. 
(Cennete girmez) demenin bazı şartları vardır:
1- İmanı yoksa Cennete girmez demektir. 
2- İmanı var, fakat günahları sevaplarından çok ise, günahlarının cezasını çekmeden Cennete giremez demektir.
3- İmanı var, günahı sevabından çoktur. Fakat affa veya şefaate kavuşmazsa Cehennemde cezasını çekecek demektir. Affa veya şefaate kavuşursa, hiç Cehenneme girmeden, Cennete gider demektir.
(Şunu yapan Cennetliktir) denince bunun da bazı şartları olduğu anlaşılır:
1- Birinci şart o kimsenin imanlı olmasıdır. İmansız ise, cömert de olsa, insanlığa, bütün dünyaya büyük hizmetleri geçse de, Cennete giremez.
2- İmanı var, fakat sevapları günahlarından çok ise, ancak o zaman Cennete girer demektir. 
3- İmanlı cömerdin cömertliği, birçok günahları affettirir, şefaate sebep olur. Bu bakımdan cömerdin günahları affedilir, Cennete layık olur demektir.
(Şu ameli yapanın veya yapmayanın imanı yoktur) demek, kâmil imana sahip değil, imanı zayıftır demektir.
(Kuzu eti yenir) denirse bazı şartları var demektir. Bazıları şöyledir:
1- Kuzuyu kesmeden, canlı iken, bir bacağını kesip yemek caiz olmaz.
2- Kuzuyu kesenin Müslüman veya ehli kitap olması gerekir.
3- Müslüman olması yetmez. Besmele ile kesmesi gerekir. Kasten besmelesiz kesilirse yenmez.
4- Et hastalıklı ise veya zehirli ise yine yenmez. Kuzu çalınmış veya gasp edilmiş de olmamalı. Bunlar gibi bazı şartlar aranır.
(Kadınların altın veya gümüş yüzük takmaları caizdir) denince, yabancı erkeklere gösterebilir demek değildir. Yüzük çok sıkı olup altına su geçirmezse, guslederken yüzüğü çıkarmak veya oynatmak gerekir. 

Nikah tazelemek
(Camide toplu olarak nikah tazelemesi yapılınca, nikah sahih olur) denince bunun da bazı şartları var demektir:
1- Erkek, Müslüman kadınla evli olması gerekir. Dinsiz birisi ile evli ise nikah tazelenmiş olmaz.
2- Erkeğin, hanımından vekalet almış olması gerekir.
3- Nikah duasını okuması gerekir. Okurken de yanındaki iki kişinin duyması gerekir. O iki kişinin bunu tanımaları, bekâr mı, evli mi olduğunu da bilmeleri lazımdır. 
Buna benzer şartlar olmadan camide dua okumakla nikah sahih olmaz.

 

 
15 Ocak 2007 Pazartesi
Hadisi Kur’âna arz etmek!
 

Sual: (Hadisimi Kur’anla karşılaştırın. Kur’ana uyarsa o söz benimdir, uymazsa benim değildir) hadisi uydurmadır. Resulullahın sözünü Kur’ana arz etmek, Peygambere itimatsızlık olmaz mı? Sonra, Peygamber, (Misvak kullanın) demiştir. Kur’anda misvak geçmiyor diye, bunu uydurma mı sanacağız? Önüne gelen kimse, bu Kur’ana aykırı diyerek bütün hadislere uydurma der. O zaman hadislere itimat kalmaz. Bunları nakleden âlimlere itibar etmez. Bu hadisin uydurma olduğunu duyurmak gerekmez mi?
CEVAP: O hadis-i şerifi nakleden, İmam-ı Taberani’dir. Sizin bu düşündüklerinizi acaba İmam-ı Taberani hazretleri düşünemedi mi? İlmi ve dini hassasiyeti, sizin kadar yok muydu? Sapık veya cahil birisi bir söz uydurur, buna hadis der. Ehli olan hadis âlimi de, hadis ilminin şartlarının yanı sıra, onu Kur’ana arz eder. Bu işi cahiller yapamaz elbette. Hadis âlimlerinin, müctehidlerin, Ehl-i sünnet âlimlerinin işidir. Şimdi bir hadisin uydurma olup olmadığını anlamak için Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında bulunup bulunmamasına bakılır. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında varsa, o hadis sahihtir.

Hükümler kişiye göre değişir mi?
Sual: Fıkıhtan habersiz biri, (Dinin hükümleri, ibadetler, haram ve helaller kişiye veya bölgeye göre değişmez. Bir şey haram ise her yerde ve herkese haram, helal ise, her yerde, herkese helaldir) diyor. Bunların istisnası olmaz mı, herkesi aynı kalıba sokmak doğru mu?
CEVAP: Elbette her hükmün istisnaları olur. Birkaç örnek verelim:
1- İslam’ın farzı, zengine beş iken, fakire dört veya üçtür. Zekat vermek fakire farz değildir. Gücü yetmezse hacca gitmesi farz değildir. Abdestin farzı, sağlam insana dört iken, ayakları olmayana üçtür.
2- Namaz ve orucun hükümleri, ekvatordakiler ve kutuplardakiler için aynı değildir. Ekvatorda gündüz oruç tutulur, gece yiyip içilir. Ama kutuplarda gündüz bazen 6 ay bile gündüz olur. Altı ay insan aç duramaz. Namaz vakitleri de güneşe göre tayin edilmez. 
3- Sağlam bir insanın kıldığı namaz ile hasta, sakat olanın kıldığı namaz aynı olmaz. Ayakta durmak farz iken, ayakta duramayan oturarak kılar, oturarak da kılamayan yatarak kılar.
4- Yıkanınca hastalanacak kimse, gusletmek yerine teyemmüm eder.
5- Yolcuya, kadına, hastaya, esire, hapiste olana cuma namazı farz olmaz.
6- Ağzına, burnuna un tozu girenin orucu bozulur. Fakat un işinde çalışanın bundan sakınması zor olacağı için orucu bozulmaz. 
7- Savaşta, vatanını ve dinini muhafaza için düşman askerini öldürmek caiz iken, barışta kâfirin kalbini kırmak bile büyük günahtır. 
8- Bahse girmek, kumar oynamak haram iken, gayri müslim diyarında %100 kazanmak şartı ile oynamak caizdir. Nitekim Mekke henüz İslam ülkesi değil iken, Hazret-i Ebu Bekir, Resulullah efendimizin emrine uyarak, Übeyy ibni Halef ile bahse girmiş ve bahse konan yüz deveyi almıştır.
9- Domuzun alımı satımı şiddetli haram iken, gayri müslim ülkesine domuz ihracı caizdir.
10- Faiz alıp vermek büyük günahtır. Ama gayri müslim ülkelerde faiz almanın caiz olduğu Dürr-ül-muhtar, Redd-ül-muhtar, Mülteka, Mecmaul-enhür, Dürer ve Gurer, Kuduri, Cevhere, Vikaye, Fetavayı Hindiyye, Fethul-kadir, Ceride-i ilmiyye gibi birçok fıkıh kitabında yazılıdır.

 

 
27 Mart 2007 Salı
Hadis-i şerifleri inkâr etmek
 

Sual: Bazıları kesinlikle hiçbir hadisi kabul etmiyor, (yalnız Kur’an) diyor. Binlerce âlimin tasdik ederek bugüne kadar gelen hadisleri kabul etmeyen kâfir olmaz mı?
CEVAP: Onların Kur’ana inanıyorum demeleri yalandır. Çünkü Kur’an-ı kerimi de toplayan da, hadis-i şerifleri de bildirenler Eshab-ı kiramdır. Birine inanıp, öteki inkâr edilmez. Resulullah efendimiz, böyle kimselerin çıkacağını mucize olarak 14 asır önce bildirmiştir. Bunlardan bazıları şöyledir:
(Bazı kibirli kişiler çıkacak, “Allah Kuranda bildirilenden başka bir şeyi haram kılmadı” diyecek. Yemin ederim ki, benim de emrettiğim, yasakladığım, koyduğum hükümler vardır. Bunların sayısı Kur’andaki hükümlerden daha çoktur.) [Ebu Davud]
(Kur’andan başka delil kabul etmem diyenler çıkacak.) [Ebu Davud]
(Hadisi bırak, Kur’ana bak diyerek bana inanmayanlar çıkacak.) [Ebu Ya’la] 
(Yalnız Kur’andaki helal ve haramı kabul ederim diyenler çıkar. İyi bilin, Peygamberin haram kılması, Allah’ın haram kılması gibidir.) [Tirmizi, Darimi] 
(Cebrail aleyhisselam, Kur’an gibi, onun açıklaması olan sünneti de getirdi.) [Darimi]
(Bana, Kur’anın misli kadar daha hüküm verildi.) [İ. Ahmed]
(Sünnetimden yüz çeviren, benden değildir.) [Müslim]
(Bana uyan Cennete girer, isyan eden Cennete giremez.) [Buhari]
(Bize yalnız Kur’andan söyle) diyen birine, İmran bin Husayn hazretleri, (Ey ahmak! Mesela Kur’an-ı kerimde, namazların kaç rekat olduğunu bulabilir misin?) dedi. Hazret-i Ömer, farzların seferde kaç rekat kılınacağını Kur’anda bulamadık diyenlere, (Allahü teâlâ, bize, Resulullah efendimizi gönderdi. Kur’an-ı kerimde bulamadığımızı, Ondan gördüğümüz gibi yaparız. O, seferde, dört rekatlı farzları iki kılardı) buyurdu. (Mizan-ül-kübra)
? Kuru necaset bulaşmaz
Sual: Çocuklarımız bazen halımızın üstüne çiş yapıyorlar. İdrarları kuruyunca, abdest alıp yaş ayağımızla bu halılara bassak ayağımıza necaset bulaşmış olur mu?
CEVAP: Hayır necaset bulaşmaz. Abdülgani Nablüsi hazretleri buyuruyor ki:
Elbisenin bir yerine necaset bulaşsa, bulaşan yer unutulsa, zan edilen yer yıkansa, temizlendi kabul edilir. Yaş ayağı ile necis yerde yürüse, yer kuru ise, ayakları necis olmaz. Yer yaş olup ayakları kuru ise, ayakları ıslanırsa, necis olurlar. (Hadika)
? Haram parayı almak
Sual: Ben doktorum. Muayenehaneme, parası tamamen haram olan kimseler de geliyor. Mesela hırsızlar, sırf içki satanlar, fuhuşla para kazananlar geliyor. Bunlardan aldığım muayene ücretini kullanmamın bir sakıncası olur mu?
CEVAP: Siz işinizin karşılığını alıyorsunuz. Onların o parayı nereden kazandıkları veya hangi paradan verdikleri bizi ilgilendirmez. Bilmemiz, sormamız gerekmez. Yani aldığınız ücret haram olmaz.

 


 
 


 
 
 





 
27 Ekim 2010 Çarşamba
Hadis-i şerifleri anlamak
 

Sual: S. Ebediyye’de bildirilen, (Bir zerrecik [yani çok az] bir günahtan kaçınmak, bütün cin ve insanların ibadetleri toplamından daha iyidir) hadis-i şerifindeki ibadetlere, farzlar dâhil midir?
CEVAP: Sık sık yazdığımız gibi, özellikle hüküm bildirilen hadis-i şeriflere, Ehl-i Sünnet âlimlerinin açıklaması olmadan mânâ vermek yanlış olur. Bir de, şartsız bildirilen hadis-i şeriflerde, bazı şartların olduğu anlaşılır. Açıklanması gereken hadis-i şeriflere birkaç örnek verelim:
Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapan mümin değildir) ifadesi geçer. Bunlardan bazıları, bu günahları işleyenler kâfirdir demek değil, kâmil yani olgun mümin değil demektir. Bu anlamdaki bir hadis-i şerifin meali şöyledir: 
(Komşusu açken tok yatan, mümin değildir.) [Buhari]
Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapan bizden değil) ifadesi geçer. Bunlardan bazıları, bunları yapanlar kâfir olur anlamında değildir. (Günah olur) anlamında olanlar da vardır. Bu anlamdaki bir hadis-i şerifin meali şöyledir: 
(Selamı almayan bizden değildir.) [İ. Sünni] 
Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapan Cehenneme girmez) ifadesi geçer. Bu anlamdaki bir hadis-i şerifin meali şöyledir: 
(Cömert, çok günah işlese de Cehenneme girmez.) [R. Nasıhin]
Böyle bir kimsenin Cehenneme girmemesi için bazı şartları vardır:
İlk şart, Müslüman olmasıdır. Müslüman olmayan muhakkak sonsuz olarak Cehenneme gider. 
İkinci şart, Ehl-i Sünnet itikadında olmasıdır. Bu itikatta olmayana bid’at ehli denir. Bid’at ehli imanını kurtarsa bile, önce muhakkak Cehenneme gider. Ancak bozuk itikadının cezasını çektikten sonra, Cennete girer. 
Üçüncü şart, sevablarının günahlarından çok olması yahut affa veya şefaate kavuşmasıdır.
Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapan Cennete giremez) ifadesi geçer. Bunlardan bazıları da, (Kâfir olur) anlamında değildir. (Günah olur) anlamında olanlar da vardır. Bu anlamdaki bir hadis-i şerifin meali şöyledir: 
(Yaptığı iyilikleri başa kakan, Cennete giremez.) [Tirmizi] 
Bazı hadis-i şeriflerde de, (Şunu yapan Cehenneme gider) ifadesi geçer. Bunlardan bazıları da, (Kâfir olur) anlamında değildir. (Günah olur) anlamında olanlar da vardır. Bu anlamdaki bir hadis-i şerifin meali şöyledir: 
(Gıybet eden Cehennemdedir.) [İsfehani]
(Şunu yapan Cennete giremez) veya (Cehenneme girer) denilen hadis-i şeriflerde, böyle bir kimse, imanlı ve itikadı düzgünse, affa veya şefaate kavuşursa Cennete girer. Sevabları günahlarından çoksa Cennete girer. Bunların hiçbiri de yoksa, günahlarının cezasını çektikten sonra Cennete girer demektir. (Devamı var)



 
Hadis-i şerifleri anlamak -2-
 

Bazı hadis-i şeriflerde, (Şunu yapanın bütün günahları affolur) ifadesi geçer. Bu anlamdaki bir hadis-i şerifin meali şöyledir: 
(Abdest alan, bütün günahlardan temizlenmiş olur.) [Müslim]
Bu ifadedeki bütün günahlardan kasıt, küçük günahlardır. Büyük günahların affedilmesi için ayrıca tevbe etmek, kul hakkı varsa hak sahipleriyle helalleşmek gerekir. Namaz, oruç gibi farz ibadetler terk edilmişse, hem tevbe istiğfar etmek, hem de bunları kaza etmek gerekir. Bunlar yapılmadan, hadis-i şeriflerde bildirilen işleri yapınca bu günahlar affolmaz.
Bazı hadis-i şeriflerde de, (Yaptığı ibadet kabul olmaz) ifadesi geçer. Bu anlamdaki bir hadis-i şerifin meali şöyledir:
(Namaz kılmayanın ibadetleri kabul olmaz.) [Ebu Nuaym]
Burada (Kabul olmaz) demek, boşa gider, sahih [geçerli] olmaz demek değildir. O ibadet sahih olur, fakat bildirilen büyük sevablara kavuşamaz veya sevabı çok azalır demektir. 
Bir hadis-i şerifte de, (Kadın, kocasından izinsiz oruç tutamaz) buyuruldu. 
Burada bildirilen, nafile oruçtur. Farz oruç için, hiç kimseden izin almak gerekmez.
(Bir zerrecik bir günahtan kaçınmak, bütün cin ve insanların ibadetleri toplamından daha iyidir) hadis-i şerifindeki ibadetlerden kasıt da, nafile ibadetlerdir, çünkü nafile ibadet yapmak farz değildir. Günahlardan kaçınmak ise, herkese farzdır. (S. Ebediyye)
Görüldüğü gibi, Kur’an-ı kerimin mealini okuyup, kendi anladığına uymak nasıl yanlış olursa, hadis-i şeriflerden kendi anladığına uymak da yanlış olur. Ehl-i Sünnet âlimlerinin açıklamasına uymak gerekir. 
İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki:
Hadislerle amel etmek, bize caiz olmaz. Mezhebimizin hükmüne aykırı görünen hadis-i şerifler, Ehl-i Sünnet âlimlerinin sözlerini reddetmek için delil ve senet olamaz. (1/ 312)
Muhammed Hadimi hazretleri buyuruyor ki:
Dindeki dört delil, müctehidler içindir. Bizim için delil, mezhebimizin bildirdiği hükümdür, çünkü bizler, âyet ve hadisten hüküm çıkaramayız. Mezhebin bir hükmü, âyete, hadise uymuyor gibi görünse de yanlış değildir, çünkü âyet ve hadis ictihad isteyebilir, başka bir âyet veya hadisle değişmiş olabilir veya bilmediğimiz bir tevili vardır. (Berika)
Müctehid olmayan din adamı, okuduğu hadisten kendi anladığına uyarak amel edemez. Müctehidlerin âyet-i kerime ve hadis-i şeriflerden anlayarak, verdikleri fetva ile amel etmesi gerekir. Takrir kitabında da böyle yazılıdır. (Kifâye)




 

Hadis-i şerifleri inkâr

Sual: Misyonerlere aldanan bir genç, (Bir tek hadisin bile sahih olduğunu söylemek mümkün değildir. Çünkü ne hadisi söyleyen peygamberi, ne de, onu nakleden sahabeyi gördük, yanında değildik. Bu bakımdan bir hadisin doğru olduğunu söylemek yanlış olur. Mesela Buhari ve Müslim’in rivayet ettiği beş vaktin namazın farz oluşu ile ilgili hadis, diğerleri gibi uydurmadır. Eğer Muhammed Musa’dan üstün ise, onun tavsiyesine nasıl uyar?) diyor. Buna nasıl cevap verebiliriz?
CEVAP
Yukarıdaki iddiaları yapan maksatlı değilse, Peygamberi de, sahabeyi de, âlimleri de hakkıyla bilmiyor demektir. Tevatürden, icmadan, hadis ilminden haberi yoktur. Bilmediği bir şeyi, bir peygamber bir başkasına sorabilir. Bundan da haberi yok. Musa aleyhisselam ulül-azm, büyük bir resuldür. Buna rağmen, bilmediği ilimleri öğrenmek için, bir kimseden yardım istediği Kur’an-ı kerimde bildiriliyor. İşte âyet-i kerimeler:

(Bu arada ikisi [Hazret-i Musa ile arkadaşı], katımızdan kendisine bir rahmet verdiğimiz ve kendisine ilim öğrettiğimiz kullarımızdan birini buldular. Musa ona, sana öğretilen [gayblarla ilgili] ilimden, doğruyu bulmama yardım edecek bir bilgi öğretmen için sana tâbi olmak istiyorum, dedi. O, Sen benim yaptıklarıma dayanamazsın, esasını bilmediğin bir şeye nasıl dayanabilirsin?” dedi. Musa, inşallah, beni sabredici olarak bulursun dedi.) [Kehf 65 - 69]

Kitap sahibi bir peygamber, herhangi bir kimseden bilgi almak istediğine göre, Peygamber efendimizin Hazret-i Musa’nın tecrübesine istinaden yaptığı tavsiyesine uyması yadırganmamalıdır. Bu hadis-i şerif, Buhari ve Müslim gibi dinimizin en kıymetli iki hadis kitabında yer almaktadır. Bu iki kitaba inanılmazsa, din yıkılmış olur. Çünkü bu iki kitabın doğru olmasında İcma hasıl olmuştur. İcma, âlimlerin sözbirliğidir. Eğer İcma’ya inanılmazsa Kur’ana da inanılmaz. Ayrıca namazın nasıl kılınacağı, namazın farzları, vacibleri, mekruhları, sünnetleri, namazı bozanları Kur’an-ı kerimden anlamak mümkün değildir. Daha bir çok konunun hepsini Peygamber efendimiz açıklamıştır. Resulullah efendimizin açıklaması olmadan bunları bilmek mümkün değildir.

Medarik tefsirinde, Nisa suresinin (Müminlerin [itikad ve ameldeki]yolundan ayrılan Cehenneme gider) mealindeki 115. âyet bildirildikten sonra, (Kitab ve sünnetten ayrılmak gibi icmadan da ayrılmak caiz değildir) buyuruluyor. Beydavi’de, aynı âyetin tefsirinde (Bu âyet, icmadan ayrılmanın haram olduğunu göstermektedir) buyuruluyor.

İmam-ı Ahmed’in bildirdiği, (Ümmetim dalâlet üzerinde sözbirliği yapmaz) hadis-i şerifi de gösteriyor ki, Ehl-i sünnet âlimlerin söz birliği ile bildirdiklerinin hepsi doğrudur.

İbni Sebe diyor ki: Kur’anı toplayan Eshab, ona ilave ve çıkarma yaptı. Biz Kur’ana inanmayız. (Bu Kur’anı Allah indirdi korumasını o yapar) diye bir âyet uydurmuşlar.

Yok, biz İbni Sebe yahudisi gibi değiliz deniyorsa ve Kur’ana inanılıyorsa, Eshab-ı kiramın hepsinin Cennetlik olduğuna da inanmak gerekir. Onların rivayet ettikleri hadislerin de doğru olduğuna inanmak gerekir. Kur’anı bildirdikleri gibi hadisleri de onlar bildirdi. Bunlardan birisini kötülemek, bir dediğine inanır, diğer dediğine inanmam demek, dini yıkmanın, İslamiyet’e inanmıyorum demenin kamufle edilmiş şeklidir. Hadis âlimlerini, yalancı, cahil ve din düşmanı bilmek ne kadar yanlıştır. Buhari ve Müslim gibi âlimlere uymak gerekir. Çünkü Kur’an-ı kerimde (Bilmiyorsanız zikir ehline [âlimlere] sorun)buyuruluyor. (Nahl 43)
 
 
Hadis-i şeriflerin yazılması

Sual: Bir genç, (Kütüb-i sitte ve daha bir çok hadis kitapları, hadisleri toplamışlar. Halbuki, Peygamber, (Benim hadislerimi yazmayın. Kim benden bir hadis yazmışsa, onu imha etsin) diye bildiriyor. Peki, âlimleriniz ne diye peygamberin bu sözüne uymamışlar da ciltlerle hadis kitapları yazmışlar?) diyor. Bunlara nasıl cevap vermeli?
CEVAP
Böyle sözler, hadislere inanmayan, (Peygamber postacı idi, Kur’anı getirmekle vazifesi bitti) diyen din düşmanlarının iddiasıdır. O kadar hadis âlimi geldi, fıkıh âlimi, tefsir âlimi geldi, hiç birisi bunu bilmiyor muydu? İslam âlimleri din düşmanı mı idi de, Resulullahın sözlerine uymadılar? Böyle bir soruyu samimi bir Müslüman soramaz.

Bunlar, işlerine gelince hadisi delil gösterirler, gelmeyince de hepsi uydurma derler. Bunların en bariz hile ve taktiği, olmuş bir olayı bozarak, Bektaşi gibi bir kısmını alıp diğer kısmını almayarak yarım anlatırlar. Olmamış bir şeyi, iftira ve yanlış olduğu hemen bilineceği için pek anlatmazlar. Ama olmuş olayı değiştirerek, yarısını alıp yarısını gizleyerek anlatıp, müslümanların şüpheye düşmesine çalışırlar. Hainler bu taktikleriyle çok insanı da kandırmışlardır. Bunları iyi tanıyıp tuzaklarına düşmemeli.

Şu husus da iyi bilinmeli ki, Peygamber efendimiz bütün hadis-i şeriflerini en son günde, hepsini bir anda söylemedi. 23 sene boyunca söyledi. Çeşitli olaylara göre, şahıslara göre, şartlara göre söyledi. Rahmet olması için, aynı hususta farklı söylediği de olurdu. Bu yüzden hadis-i şeriflerin ne zaman ve niçin söylendikleri de önemlidir. Din 23 sene boyunca yaşanarak bildirildi. Bazı emir ve yasaklar zamanla farz veya haram oldu. Bir şey haram olmadan önceki durumları anlatan hadisleri yazıp, bak Resulullah böyle buyurdu demek dini içten yıkmaya çalışmaktır. Veya farz olmadan önceki durumları anlatıp, bak böyle yapılırdı, demek ki sonradan mezhepler bunu haram etmiş demek hainliktir. Ayrıca, farklı hadis-i şerifleri görünce, birbirine tenakuz zannetmemeli, onları bize bildiren ehl-i sünnet âlimlerine suizan etmemeli. Hadis âlimleri bunları hâşâ bilmiyor muydu?

İslam âlimlerinin kitaplarının bozuk olduğunu söyleyenin, aklından ve dininden şüphe olunur. Çünkü bu kimse, Resulullahı ve Eshab-ı kiramdan hiçbirini görmediğine göre ilmini nereden öğrendi? Bir şeyler öğrendi ise, İslam âlimlerinin kitaplarından öğrenmiştir. O âlimlerin kitaplarına bozuk derse, kendisi doğru yolu nereden bulmuştur?

İlk zamanlarda, ölenlerin çoğu müşrik olduğu için, kabir ziyareti yasak edilmişti. Daha sonra, müminler de ölünce, (Daha önce kabir ziyaretini yasaklamıştım, şimdi ziyaret edin) buyuruldu. Tesettür emri sonradan geldi, içki sonradan yasak edildi. Bunun gibi, daha önce Kur’an-ı kerim yeni inerken, âyetlerle hadislerin karışmaması için, hadis-i şeriflerin yazılması yasaklanmışsa da, daha sonra yazılması emredildi. Bunu istismar ediyorlar.

Diyanet İşlerinin, (Sahih-i Buhari muhtasarı tecrid sarih)tercümesinin önsözünde özetle deniyor ki:

İlmi talep etmek her Müslümana farz olduğu gibi, ilmi neşretmek de böyledir. Hadis-i şerifte de, hikmetin, müminin kaybolmuş malı olduğu, nerede bulursa, derhal alması gerektiği bildirilmiştir. Ayrıca,
(Burada olanlarınız, burada olmayanlara tebliğ etsinler! Belki de, kendilerinden daha anlayışlı birine tebliğ etmiş olabilirler. Sözlerimi işitip belledikten sonra, başkalarına aynen aktaranın Allahü teâlâ yüzünü ağartsın) [Ebu Davud, Tirmizi, İbni Mace, Darimi, İ. Ahmed] hadis-i şeriflerine uyan âlimler, dini yaymaya çok gayret göstermişlerdir.

Hazret-i Ebu Zer-i Gıfari’nin, (Kılıcı enseme dayasanız, Resulullahtan duyduğum bir sözü, başım kesilinceye kadar tebliğe vakit bulacağımı bilsem, o sözü muhakkak size yetiştiririm) sözleri, hadis ilmine verilen önemi göstermektedir. Kur’an ilk nazil olurken, âyetlerle karışmasın diye, (Kur’andan başka benden bir şey yazan onu imha etsin)buyurulmuştu. Daha sonra Kur’anı ezberleyenler çok olduğu için, hadis-i şeriflerin de yazılması emredildi.

Abdullah bin Amr bin As, her hadisi yazar, Resulullah efendimiz buna mani olmazdı. Hatta bazıları, (Sen her şeyi yazıyorsun. Ama Resulullah da insandır. Öfkeli iken de söz söyler) dediler. Durumu Resulullaha arz edince, mübarek parmağını ağzına götürüp, (Yaz! Allah’a yemin ederim ki, bu ağızdan hak sözden başkası çıkmaz)buyurdu. (Ebu Davud, Hakim)

Şu âyet-i kerime de aynı mealdedir:
(O, kendisine vahyedilenden başkasını söylemez.) [Necm 3,4]

Bir sahabi, hadis-i şerifleri ezberleyemediğini arz edince, Resulullah efendimiz, yazarak muhafaza etmesini isteyip, (Sağ elinden yardım iste) buyurdu. (Tirmizi)

Rafi bin Hadic hazretleri, (Sözlerinizi yazalım mı ya Resulallah?) diye sorunca, ona da (Evet yazın) buyurdu. (Rame hürmüzi)

Yine hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Hadislerimi senedi ile birlikte yazın. Eğer o hadis doğru ise ecirde ravi ile ortak olursunuz. Eğer yanlış ise, onun vebali isnat edilen ravinin üzerine olur.) [Hakim, Ebu Nuaym]

(Benden hadis yazana, o hadis devam ettikçe, sevap yazılmaya devam edilir.) [Hakim]

(Benden hadis bildirin. Ama bana yalan isnat eden Cehenneme hazırlansın.) [Müslim]

(Affolmak niyetiyle, 40 hadis yazana, Allahü teâlâ şehit mertebesi verir.) [İbni Cevzi]

(Geriye kırk hadis bırakarak ölen, Cennette arkadaşımdır.)[Deylemi]

(Hadisimi dinleyip hıfz eden ve ona tutunan, mahşerde Kur’anla haşrolur. Hadisime önem vermeyen de, Kur’anı hor görmüş olur. Kur’anı hor gören de, dünya ve ahirette hüsrana uğrar.)[Ebu Nuaym, Hatib]

(İlmi talep etmeye koşun. Sadık bir kimseden işitilecek bir hadis-i şerif, dünya ve dünya hazinelerinin hepsinden daha hayırlıdır.) [İ. Râfi’î]

(Kendine fayda veren iki hadis bile öğrenip, onları başkasına da öğreten ve onlardan faydalanan, altmış yıllık ibadetten daha fazla sevap alır.) [Deylemi]

(Allah’ım, hadislerimi ve sünnetimi başkalarına nakleden ve onları insanlara öğreten halifelerime rahmet eyle.) [Taberani]

(Bir sünneti ayakta tutmak veya bir bid’ati yok etmek için ümmetime bir hadis nakleden Cennettedir.) [Ebu Nuaym]

(Size ilim öğrenmek için bazı insanlar geldiği zaman “Resulullahın tavsiye ettiği ilmi öğrenmeye hoş geldiniz” deyin ve sorularını cevaplandırıp, problemlerini çözün.) [İbni Mace]

(Benden duyduklarınızı tebliğ edin. Beni İsrail’den bildirdiklerimi de anlatın. Yalnız bana, bilerek yalan isnat eden kimse Cehennemdeki yerine hazırlansın.) [Tirmizi]

(Benim hadisimi duyup da ezberleyene Allah rahmet etsin.)[Taberani] 

(Burada olanlar, olmayanlara sözlerimi tebliği etsin, duyursun.)[Buhari]

(İlmi yazı ile bağlayınız!) [Hakim]
 
 
Hadis-i şerif düşmanlarının hilesi

Sual: Kur’anda (Hadisler uydurmadır) diye bir âyet varmış. Böyle bir şey var mı?
CEVAP
Hadis, kadim [eski] kelimesinin zıddıdır, yani yeni demektir. Ayrıca sözve haber anlamına da gelir. Kur’an-ı kerimde geçen bütün hadis kelimeleri, söz ve haber anlamındadır. Deyim olarak, Resulullahtan rivayet edilen haberlere hadis denir. Hadis-i şerif, Resulullah efendimizin şerefli, mübarek sözleridir.

Dini yıkmak isteyenler, önce âlimlerden, mezheplerden başladılar, sonra da hadis-i şeriflere saldırdılar. Sahih de olsa hadis-i şerife düşmanlıklarını gizlemediler. Ama her Müslüman bilir ki, hadis-i şeriflere düşman olmak, (Resulüm vahiyden başka söylemez)buyuran Allahü teâlâya düşmanlıktır. Bu Allah düşmanları, (Yalnız Kur’an) yaftası altında, hadislerden başlayarak İslamiyet’i yıkmaya çalışıyorlar.

Allahü teâlâ, Resulüne uymayı, kendine uymak olarak bildirmekte ve Resulün emri ile kendi emrini ayıranlara kâfir demektedir. İşte âyet-i kerime mealleri:

(Resule itaat eden, Allah’a itaat etmiş olur.) [Nisa 80]

(Allah ve Resulüne itaat eden, en büyük kurtuluşa ermiştir.)[Ahzab 71]

(Peygamberin verdiğini alın, yasak ettiğinden sakının!) [Haşr 7] 

(Resulüm de ki: “Bana uyun ki, Allah da sizi sevsin!”) [Al-i İmran 31]

(O, kendisine vahyedilenden başkasını söylemez.) [Necm 3,4]

(Ona uyun ki, doğru yolu bulasınız!) [Araf 158]

(De ki, “Allah’a ve Peygambere itaat edin! Eğer [uymayıp] yüz çevirirlerse, [kâfir olurlar] Elbette Allah kâfirleri sevmez.) [Âl-i İmran 32]

(Allah’ın yolu ile, resullerin yolunu farklı göstermek isteyenler kâfirdir.) [Nisa 150,151]

Bu âyetlere rağmen, hadislere savaş açıldı. Mezhepsizler, kasten sözanlamındaki hadis kelimesini sanki hadis-i şerif gibi göstermeye çalışıyorlar. Uygunsuz bir söz ifadesini, uygunsuz bir hadis diye tercüme ediyorlar. Hadis kelimesini söz olarak tercüme etmeyip hadis olarak söylüyorlar, mesela (Kur’andan sonra hangi söze inanacaklar?) âyetini, (Hangi hadise inanacaklar) diye değiştiriyorlar.

Halbuki Kur’anda, hadis kelimesi bazen, Kur’an anlamında da kullanılıyor. O zaman hadis kelimesini, hadis-i şerif olarak göstermek, kendi aleyhlerine delildir. İşte âyet mealleri:

(Bu hadise [söze yani Kur’ana] inanmayanlar [helak olacakları için]arkalarından üzülerek neredeyse kendini harap edeceksin!)[Kehf 6]

(Allah, hadislerin [sözlerin] en güzelini bir kitap halinde indirdi.)[Zümer 23]

(Şimdi siz bu hadise mi [söze yani Kur’ana mı] şaşıyorsunuz?)[Necm 59]

(Âlemlerin Rabbi tarafından indirilen bu Kur’an-ı kerime ancak temiz olanlar dokunabilir. Siz bu hadisi mi [sözü mü yani Kur’anı mı] küçümsüyorsunuz?) [Vakıa 77-81]

Kur’an-ı kerimde lehv-el hadis, boş laf demektir. Bir âyet meali:

(İnsanlardan öylesi var ki, herhangi bir ilmi delile dayanmadan Allah yolundan saptırmak ve sonra da onunla alay etmek için boş lafı satın alır.) [Lokman 6] 

Hadis düşmanları, buradaki boş lafa, hadis eğlencesi veya uydurma hadis demişlerdir. Bu hileye, bu oyuna gelmemelidir.
 
 
Dinde dört delil vardır

Sual: Hadis inkârcıları, (Hadisler dinde delil olsaydı, din eksik olurdu; çünkü hiçbir hadis âlimi, bildiği bütün hadisleri kitaplarına yazmamıştır. Mesela Müslim’de olmayan bir hadisin, Buhari’de olacağına dair bir garanti yoktur. O zaman bu hadiste bildirilen hüküm dine girmemiş ve din de eksik kalmış olur) diyorlar. Buna nasıl cevap verilebilir?
CEVAP
Hadis demek, Resulullahın vahye dayanan sözleri demektir. İslamiyet’in bir parçası değil tamamı demektir; çünkü Peygamber efendimiz Kur’an-ı kerimi açıklayarak, İslamiyet’i bize bildirmiştir. (Şunlar âyet-i kerime, şunlar hadis-i kudsi, şunlar helaldir, şunlar haramdır) demiştir. Bunları da, Allahü teâlânın emriyle söylemiştir. Resulullahın bildirdikleri delil olmazsa, ortada din kalır mı?

(Hadisler yani Peygamber efendimizin bildirdikleri delil değildir) demek, Kur’an benim için delil olamaz demektir; çünkü böyle söylemek, Kur’an-ı kerimin, (Resulüme itaat edin, onun bildirdiklerine uyun)emrini inkâr etmek olur. Yani İslamiyet’i yıkmanın başka bir yolu olur.

Müslim’de olan bir hadis, Buhari’de olmayabilir, Buhari’de olan bir hadis de, Müslim’de olmayabilir. Kütüb-i sitedeki diğer hadisler de böyledir. Birinde olup ötekinde olmayan hadisler, elbette olur. Hepsini bir hadis âliminin kitabına yazması gerekmez. Eshab-ı kiram bütün hadisleri bildirmişlerdir. Hadis kitapları bir bütün olarak ele alınınca, dinde hiçbir eksik hükmün kalmadığı görülür.

Kur’an-ı kerim, hadis-i şeriflerle açıklanarak, dinimizde eksik bırakılan mesele kalmamıştır. Namazın rekâtları, farzları, vacibleri, namazı bozan hususlar gibi çok şey, Kur’an-ı kerimin emrine uyularak, hadis-i şeriflerle bildirilmiştir. Hadis-i şerifleri delil saymamak, Kur’an-ı kerimi delil saymamak olur. Hadis-i şerifler delil olmazsa, her şeyin hükmünü Kur’an-ı kerimde nasıl buluruz ki?

Hadislerin delil olmasını inkâr edip, (Yalnız Kur’an delildir) diyenler kesinlikle samimi değildir; çünkü Allahü teâlâ, (Yalnız bana tâbi olun, yalnız bana itaat edin) buyurmuyor. (Resulüme de itaat edin)buyuruyor. Eğer hadisler, yani dinimiz eksik olsaydı, Allahü teâlâ,(Dininizi tamamladım) buyurmazdı. Hadislerin eksik olup olmadığını hâşâ Allahü teâlâ bilmez mi? Peygamber efendimize uymak gerektiğini bildiren birkaç ayet-i kerime meali şöyledir:
(Resulümün verdiğini alın, yasakladığından da sakının!) [Haşr 7]

(O Peygamber, güzel şeyleri helal, çirkin şeyleri haram kılar.)
[Araf 157] (Allahü teâlâ, haram kılma yetkisini Resulüne de vermiştir.)

(Allah ve Resulüne itaat eden Cennete, isyan eden Cehenneme gider.)
 [Nisa 13,14]

(Biz her Peygamberi, kendisine itaat edilsin diye gönderdik.)[Nisa 64]

(Allah ile resullerinin emirlerini birbirinden ayırıp ikisi arasında bir yol tutmak isteyen kâfirdir.) [Nisa 150,151]

(Kur’anı insanlara beyan edesin, açıklayasın diye sana indirdik.)[Nahl 44]

Buradaki beyan etmek, âyet-i kerimeleri başka kelimelerle ve başka şekilde anlatmak demektir. (Huccetullahi alel-âlemin)

Bu konudaki birkaç hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Cebrail aleyhisselam, Kur’anla beraber, onun açıklaması olan sünneti de getirdi.) [Darimi]

(Bana Kur’an-ı kerimin misli kadar daha hüküm verildi.) [İ. Ahmed]

(“Yalnız Kur’andaki helal ve haramı kabul edin” diyenler çıkar. İyi bilin ki, Peygamberin haram kılması, Allah’ın haram kılması gibidir.) [Tirmizi, Darimi]
 
 
 

 

 
**************************


İlmin Muhafızı: İsnad

Yayınlanma Manşet

 

Ulema hem sahih bilginin nesiller boyu intikalini sağlamak, hem de insanların din adına diledikleri gibi konuşmalarının önüne geçmek için koruyucu usuller geliştirip uygulamıştır.

Bu usuller İslamî bilginin safiyetini muhafaza ettiği gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanan ihtilafların çözümlenmesinde de hakem rolü üstlenmişlerdir. Bunlar içerisinde inşası itibariyle müslümanlara ait olan ve İslam’ın erken yıllarından itibaren uygulanan “isnad” sistemi önemli bir yeri haizdir.

Peygamberlere karşı mücadele edenler, muvaffak olamayacaklarını anladıklarında suretâ müslüman olup, derin düşmanlıklarını münafık kimlikleriyle sürdürmüşlerdir. İslam’a inanmadıkları halde müslümanların içine şüphe düşürmek için günün başlangıcında inanan, sonunda inkâr eden(1) rolünü üstlenmişlerdir.

İdeolojik saplantı içerisinde olan insanlar isnad sistemin yokluğundan istifade ederek kendi yorumlarını Allah’a ya da peygamberlere dayandırarak kutsallaştırmışlardır. Bu durum zaman içerisinde önceki ümmetlerin kitapları gibi peygamberlerine ait sözlerin de zayi olmasına ya da batıl görüşlere karışıp değerini yitirmesine sebep olmuştur.

Kur’an-ı Kerim’e karşı da aynı yöntemi uygulamak isteyenler, “Korunan Kitap” karşısında başarısız olunca ayetleri te’vil ederek ve hadis uydurarak planlarını uygulamak istemişlerdir. Fakat isnad sistemi doğru ile yanlışın sentez yapılmasına engel olduğu gibi kaos ortamında üretilen anarşist bilgiye de meşruiyet imkanı vermemiştir.

“Kâle Rasulullâh” (Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem) buyurdu ki) diye hadis rivayet eden sahabe (radiyallahu anhum) ile şifahi olarak başlayan isnad, tedvin faaliyetleri ile birlikte sadırlardan satırlara aktarılmış ve böylece ilmin nesiller boyu intikalinde görev alan adil ve zabit raviler menkul bilginin güvenilir olmasını sağlayan unsur olarak temayüz etmiştir.

İsnad sisteminin mevcut yapısı içerisinde diledikleri hadisleri zayıf ya da mevzu olarak gösteremeyeceklerini anlayan bazı modernist müslümanlar “metin tenkidi” başlığı altında İslam’ın müteal değerlerini beşeri formlarda anlamlandırma ameliyesi içine girmişlerdir. Muhaddislerin hadis-i şeriflerin sahihlerini zayıflarından ayırma usulü olarak kullandıkları “metin tenkidi” günümüzde Batılılar’ın, özellikle Kitab-ı Mukaddes bağlamında geliştirdikleri yöntemle daha çok uyuşmaktadır. Ellerinde bulunan dini metinlerin beşer müdahalesine maruz kaldığı, hatta beşer eliyle oluşturulduğu gerçeği üzerine ibtina eden Batı tarzı “metin tenkidi” yöntemi en hafif bir değerlendirme ile isnad sisteminin koruma altına aldığı sahih hadisleri aşma amacına hizmet etmektedir.

İki Rükün

Ma’kulât ve menkulât olmak üzere iki rükün üzerine ibtina eden dinin en mühim rüknü şüphesizki menkulâttır. Menkulâtı temelinden sarsmak isteyenler isnad sisteminin İslam’ın ilk yıllarında olmadığını dolayısıyla isnadın “kadim metinlere” onları inandırıcı kılmak için sonradan eklendiğini iddia etmektedirler. Böylece bir çok haberin zayıf hatta asılsız olduğunu, dolayısıyla da onlardan hareketle yapılan ictihatların da mesnetsiz addedileceğini iddia etmişlerdir.

İSNAD

Hadis, sened ve metin olmak üzere iki ana unsurdan oluşur. Metnin kimler aracılığı ile ulaştığının belgesi mahiyetinde olan sened, birinin diğerinden alması ve nakletmesi şartıyla hadisi rivayet eden şahısların Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem)’ne kadar sıralanmasıdır. “Falan filandan, o da filandan rivayet etti.” şeklinde düzenli olarak ravilerin isimlerini vermeye ise isnad denir. Zamanla sened ve isnad birbirinin yerinde kullanılmıştır.
Hadisin metnine ulaşma yolu olan isnad, Nebevî bir hadis de olduğu gibi sahabe ya da tabiûn sözünü rivayet için de kullanılmıştır.
İsnadı dinden kabul eden ulema, Efendimiz’e bir ravî daha yakın olup senedi “alî” kılabilmek için aylarca süren seyahatlere çıkmıştır. Ahmed b. Hanbel “Âlî isnad”ın seleften tevarüs eden bir sünnet olduğunu söylerken, ölüm döşeğindeki Yahya b. Maîn’e ne arzuladığı sorulduğunda “boş bir ev ve alî isnad” şeklinde cevap vermiştir.(2)

İsnadın Önemi
“Bana Kur’an ve onunla birlikte benzeri verildi.” hadisinin de işaret ettiği gibi İslam’ın ikinci ana kaynağı olan hadisi şerifleri senedle rivayet etmek özellikle fitnenin ve tartışmaların baş gösterdiği yıllardan itibaren önem kazanmıştır.

İsnad, alimlere hadisin Allah Resulü’ne ait olup olmadığını kontrol edebilme imkanı vermiştir. Eğer isnad olmasaydı sahih hadis ya da haberleri uydurma rivayetlerden ayırmak imkansız olurdu. Bu yüzden isnad “medâr-ı ilmi hadis” (hadis ilminin esası) olarak kabul edilmiştir.

Hadisleri dinden kabul eden ulema onları kimden aldığına bakmış, bu noktada son derece seçici davranmıştır. Hassasiyetin boyutunu göstermesi açısından ayrıca önem arz eden İmam Malik’in konu ile alakalı ifadesi şu şekildedir: “Bu hadis ilmi dindir. Dininizi kimlerden aldığınıza dikkat ediniz. Şu direklerin dibinde “Kâle Resulullah (Allah Resulü ‘sallallahu aleyhi ve sellem’ buyurdu ki) diyen yetmiş zata mülaki oldum ki herhangi birine ‘Beytü’l-Mal’i teslim etseniz onu emîn sayabilirsiniz. Böyle iken onların hiçbirinden hadis almadım. Çünkü bu işin ehli değillerdi. Sonra memleketimize İbn Şihâb ez-Zührî gelince hepimiz kapısına koşup içtima olurduk.(3)”

İbrahim en-Nehaî muasırı olan alimlerin ilim aldıkları kişinin namaz kılması yanında haline ve tavrına da baktıklarını söylemektedir.(4)

Ulema dini anlamak ve Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem)’ne en yakın olanların Efendimiz’den yaptıkları rivayetle dinin esaslarını tefsir edebilmek için hadisin yanı sıra sahabe sözünü de esas kabul etmiş, güvenirliğini temin edebilmek için onu da senedle nakletmiştir. Sahabeyi en iyi bilenler olmaları hasebiyle tabiun ve onların tabilerinin sözlerini de aynı maksatla senedle birlikte rivayet etmişlerdir.

Ulema zamanla isnad halkasını genişletip, isnadı rivayet yoluyla gelen bütün disiplinlere uygulamıştır. Bir ayetin tefsiri, hadisin şerhi yanında edebiyat, fıkıh, usul, kelam gibi ilimlere ait ifadeleri de senedle rivayet etmiştir. Daha da ileri giderek ahmaklar ve gafiller; zekiler ve meşhurlar ile ilgili eğlendirici ve güldürücü haberleri de senedle nakletmiştir. Nitekim Hatib el-Bağdadî’nin “Kitabu’l-Buhalâ”sı, Ebu’l-Ferec b. el-Cevziyye’nin “Ahbâru’l-Ezkiyâ”sı gibi eserler bu usul esas alınarak telif edilmişlerdir.

Ulema isnadı, nakle dayalı ilimlerin kabul ya da reddi için ölçü olarak gördüğünden ilmi açıdan hiçbir kıymeti haiz olmayan akıl hastasının basit bir sözü için dahi iki üç satırlık sened yazmaktan imtina etmemiştir.

Ulema rivayete dayalı bir malumatın önemli önemsiz; kısa uzun olmasına bakmaksızın onu ancak senedle kabul etmiştir. Temel İslamî ilimlerle alakalı olmayan rivayet merkezli kitaplarda metinden daha uzun sened yer almasının arkaplanında bu hassasiyet vardır.

Rivayet tefsirlerinde bazen bir kelimenin izahı için her biri birkaç satırdan oluşan dört beş tane sened nakledilmiştir. İbn Cerîr et-Taberî Bakara Suresi’nin 36. ayetinde geçen “Hîn” kelimesinin anlamı ile alakalı 4 ayrı isnad zikretmektedir.(6)

Ulemaya Göre İsnad

Abdullah b. Mübarek “Bana göre isnad dindendir. Eğer isnad olmasaydı dileyen dilediği gibi konuşurdu. Fakat raviye ‘bunu sana kim rivayet etti?’ diye sorulduğunda susmak zorunda kalır.(7)”

İsnad sahih bilginin teselsülen intikalini temin eder. Dinden olmayanın dine girmesine engel olur. Bu yüzdendir ki İbn Mubarek isnadın dindeki yerini tesbit ederken: “Eğer isnad olmasaydı din elden giderdi.(8)” demektedir. Süfyan es-Sevrî de: “İsnad müminin silahıdır. Yanında silahı olmazsa ne ile savaşır?!(9)”
Ehl-i Sünnet dışı fırkaların etkinliklerini yitirmelerinde de isnadın önemli bir rolü olmuş, batıl te’villeri desteklemek için uydurulan hadislerin mevzu oldukları isnad yardımıyla ortaya konabilmiştir. Hadisenin bu boyutuna dikkat çeken İbn Mübarek, Ehl-i sünnetle bidatçilerin arasını isnadın ayırdığını söylemektedir.(10)

İslam Ümmeti ve İsnad
Allah Teala Müslümanları isnad sistemini ilk uygulayan millet olmaları özelliğiyle teşrif etmiş, yüceltmiştir. Müslümanlar isnadla sahih bilgiyi zayıftan ayırmış, menkulâtın kıymetini isnadla takdir etmişlerdir. İmam Şafii isnadsız hadis öğrenen kişiyi gece karanlığında odun toplayan, yaptığı odun demeti içerisinde haberi olmadan yılan taşıyan adama benzetmiştir.(11)

Hadis mecmuları Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem)’ne ulaşan rivayet zincirleri ile dolu iken(12) , Ehl-i Kitab’ın peygamberlerinden rivayet ettiği metinler içerisinde onlara kadar ulaşan sahih isnad yoktur. Onlar, isnadda peygamberlerinin ashabına ulaşamadıkları gibi ashabın tabilerine de ulaşamamışlardır. Ulaştıkları en yakın iki isim Şemun ve Pavlos’tur. Bu yüzden kendi medeni birikimlerini esas alarak ellerindeki muharref kitapları tashih etmeleri ya da gelenek içerisinde yeniden var olmaları mümkün olmamıştır.

Müslüman alimler dışında peygamberlerinin mirasını sahih bir şekilde koruyup sonraki kuşaklara aktaran başka bir ümmetin olmaması isnadın vahyin tahrif edilmesini önlemede ne derece büyük bir yeri haiz olduğunu göstermektedir.

Teracim Kitapları

Ulema, isnadda yer alan ravileri her açıdan inceleyen nakdu’r-rical (cerh ve ta’dil), tabakât, tarihu’r-ruvât, esmau’-ricâl, tezkire, el-esmâ ve’l-künâ gibi isimlerle bilinen ricâl (hadisle ilgili kişiler) kitaplar kaleme almıştır. Bunlardan bir kısmı İbn Esir’in “Usdu’l-Ğabe”si, İbn Hacer’in “el-İsabe fî Ma’rifeti’s-Sahabe”si gibi sahabi ravileri, el-Makdisî’nin (ö. 507/1113) “el-Cem’u Beyne Ricali’s-Sahihayn”ı gibi Buharî ve Müslim ricalini, İbn Hacer’in “Tehzibu’t-Tehzib”i gibi Kütüb-i Sitte ricalini, Muhammed b. Ahmed el-Bustî’nin (ö. 354/965) “Kitabu’s-Sikât”ı gibi sika (güvenilir) ravileri, ez-Zehebî’nin “el-Muğnî fi’z-Zuafâ”sı gibi farklı nedenlerden dolayı cerhedilen ve bu yüzden zayıf kabul edilen ravileri ihtiva etmektedir. Ulema bunlardan başka sadece ravilerin vefat tarihlerini içeren Vefayât adı altında da bir literatür oluşturmuştur. Böylece isnadda yer alan sika ya da mecruh ravileri doğru ve yanlışlarıyla ilmî araştırma yapacak kişilerin önüne koymuşlardır.

Bu kitapların pek çoğunda vefat tarihlerinin zikredilmesi araştırmacıya raviler arası irtibatı tesbit etmede önemli kolaylık sağlamaktadır. Hafs b. Ğıyas şöyle demektedir: “Bir şeyhi itham ettiğinizde onun yaşadığı yılları hesaplayın. Böylece yaşadığı yılların hadis rivayet ettiği kişinin ömrüne tekabül edip etmediğini ölçersiniz.(13)” Vefayât literatürü de ravilerin imamlarla karşılaşıp onlardan hadis dinleyip dinlemediklerini dolayısıyla da doğru söyleyip söylemediklerini kontrol imkanı vermektedir.

İsnaddaki Müşkiller

İsnadın muttasıl ya da munkatı olmasına göre ayrı ıstılahlar geliştiren ulema, isnaddaki bir illeti çözmek için mahallî imkanlar yeterli olmayınca kilometrelerce yol kat etmekten imtina etmemiştir.

Muhaddisler hadisteki müphem bir noktayı aydınlatmak için yoğun gayret sarf etmiş, müşkil bir hususu on yıl kadar zihinlerinde ilk günün canlılığıyla korumuşlardır. “Lükata”nın duyurulması ile ilgili Buharî’de geçen hadis-i şerif(14)  ravilerin bu noktadaki hassasiyeti ile alakalı bilgi vermektedir: Buhari’deki şekliyle Şu’be’nin Seleme’den, Onun Süveyd’den, Onun da Übeyy b. Ka’b’tan rivayet ettiği yüz dinar kıssasını Süveyd, İbn Ka’b’dan işitir ve Seleme’ye rivayet eder. Seleme’de Şu’be’ye bu parayı bulanın onu üç yıl ilan etmekle emr olunduğunu nakleder. Aradan on yıl kadar bir zaman geçtikten sonra Seleme ile Şu’be Mekke’de karşılaşır. Seleme Şu’be’ye: “Sana rivayet ettiğim kıssanın duyurma zamanıyla alakalı kısmını Süveyd’ten üç yıl mı yoksa bir mi olarak işittiğimi tam olarak bilemiyorum.” şeklinde tereddüdünü izhar eder.(15)

Bu ve benzeri hassasiyetler daha sonra kayda geçen isnadın şüpheye ihtimal vermeyecek ilmi bir ciddiyet içerisinde nasıl korunduğu ile alakalı önemli ip uçları vermektedir.

Rivayet Hassasiyeti

Alimler rivayetlerin yok olmasından endişe duydukları ve sonraki kuşakların onlara vâkıf olmalarını arzuladıklarından kendilerine ulaşan sahih zayıf, makbul, merdud her rivayeti nakletmişlerdir. Metinle birlikte isnadı da zikrederek, en az metin kadar isnad üzerinde de durmuşlardır. Zamanla kesbettikleri meleke sayesinde rivayet edilen hadisin muttasıl mı yoksa munkatı mı olduğunu anlayacak bir konuma gelmişlerdir.

İlerleyen yıllarda rivayetlerin sıhhat ya da zafiyetinin ölçüsü ile alakalı kitaplar telif edilip sabit kriterler belirlenmiştir. Sonraki dönem alimleri şifahî olarak uygulanan cerh-ta’dil sistemini kitabî esaslar çerçevesinde devam ettirmiştir.

Büyük Alimlerin Eserlerindeki Zayıf Hadisler

Allah Teala her makam için bir söz, her fen için hususi alimler takdir etmiştir. (16)  Farklı özellikleriyle temayüz eden her bir alime başkalarında bulunmayacak üstünlükler vermiştir. Muhaddislere metni bütün yönleriyle anlamadan, esrara vakıf olmadan hadis ezberleyip rivayet etme melekesi, fukahaya da hadis rivayetinde muhaddis kadar mahir olmadan fıkhî meseleleri tesbit etme yeteneği vermiştir. Bu yüzden her birini kendi varlık alanında değerlendirmek gerekir.(17)

Fukahanın senedsiz olarak rivayet ettiği hadisler ancak muhaddislerin tahkikiyle kabul edilir. Fakahetiyle maruf olmayan muhaddislerin sözleri de muteber addedilmez.

Büyük alimler “ilmi kudretlerine rağmen neden eserlerine zayıf hadis aldılar?”, “neden onları sened tenkidine tabi tutmadılar?”, şeklinde günümüzde çokça sorulan sorular yukarıdaki satırlar çerçevesinde cevaplanmalıdır.(18)  Onlar -mevcut vazife taksimi gereği- hadis olduğunu zannettikleri rivayetleri eserlerine almış, sened tenkitlerini ise muhaddislere havale etmişlerdir. Çünkü haberlerin rivayet keyfiyetini ayrıntılı bir şekilde incelemek muhaddislerin vazifesidir.
Ayrıca büyük alimlerin eserlerindeki zayıf hadisler terğib-terhib, siyer gibi helal-haram disiplini dışında kalan mevzularla sınırlıdır. Bu hususta Ahmed b. Hanbel başta olmak üzere bir çok müçtehit şöyle demektedir: “Helal-haram mevzuunda hadis rivayet ederken tavizsiz, fezail-i a’mal ve benzeri hususlarda ise mütesahil olduk.(19)”

Ali el-Karî de: “Günlerin en faziletlisi Arefe’dir. Arefe Cuma gününe tekabül ederse yetmiş hacdan daha faziletlidir.” anlamına gelen hadisi rivayet ettikten sonra “bu hadisin zayıf olması maksada zarar vermez. Çünkü zayıf hadis fezail-i a’malde muteberdir.” demektedir.

Ebeveyn-i Resul’ün diriltilmesi ile alakalı hadis de zayıf olmasına rağmen Suyutî, bunun rivayetinde tesahül caiz olan zayıf hadis kapsamına girdiğini bu yüzden onunla fetva verdiğini söylemektedir.(20)

Ulema zayıf hadis helal haram ya da akidevî hususlarla alakalı olması durumunda ise tesâhüle yanaşmamış aksine son derece titiz davranmıştır.(21)
Rivayetlerin bu yönünü gözardı edip İbn Cerîr et-Taberî gibi bazı alimlerin telifatını “hurafeler mecmuası” gibi ölçüsüz ithamlarla mahkum etme ameliyesi ilmi esaslara aykırıdır. Konunun farklılığına dikkat çeken Muhammed Zahid Kevserî şöyle demektedir: “İbn Cerîr’in rivayetinin değeri senedinin kıymetiyle aynıdır.(22)” Ebû Ğudde’ye göre Kevserî’nin bu ifadesi rivayete dayalı bütün eserler için geçerlidir. Senedi sahih olmayan hiçbir büyük imamın haberi kabul edilemeyeceği gibi isnadı sahih olan bir alimin rivayeti de reddedilemez.(23)

Öğrenci Muhaddis Münasebetine Dair Notlar

Ulema isnaddaki titizliği, ilmi emanet edecekleri haleflerinin yetişmelerinde de göstermiştir. Ders esnasında kimin, nasıl hadis dinlediğini, hangi öğrencilerin derse iştirak ettiğini, dersin kaç oturum sürdüğünü kayıt altına almıştır. Beyhaki’nin “es-Sünenu’l-Kübrâ”sının on ciltlik Haydarâbâd baskısında konu ile alakalı ilginç ayrıntılar vardır. İbn Salah’ın 757 mecliste tamamlanan takririyle ayrı bir değer kazanan es-Sünen’in sekizinci cildini Melik Eşref tarafından Dımaşk’ta inşa edilen Daru’l-Hadîsi’l-Eşrefiyye’de Ondan 90 mecliste tam 93 muhaddis dinlemiştir.

Eserde, ilim taliplerinin İbn Salah’tan sekizinci cildi dinlemelerinin kaç meclis devam ettiği, öğrencilerin nerelerde oturduğu, talebelerden hangilerinin kesintisiz derse iştirak ettiği, kimlerin dersi aksattığı, kimin bazı celselerde uyku ya da şekerleme yaparak dersi dinlediği, kimin konuştuğu, ya da bu süreçte rivayetleri yazdığı gibi hususlar belirtilmektedir.(24)

Bu tür vasıf ya da durumların kaydedilmesi derse atfedilen önemin yanında yeni yetişen muhaddislerin güvenilirliği ile alakalı önemli ayrıntılar da vermektedir.

Dipnotlar:

(1): Âl-i İmrân(3): 72.
(2): Ebû Amr Osman b. Abdirrahman İbn Salah, Mukaddimet-u İbn Salâh, Beyrut, 2004, 151.
(3): Ahmed Naim, Sahîh-i Buharî Muhtasarı ve Tecrîd-i Sarih Tercemesi ve Şerhi, Ankara, 1979, I, 72.
(4): Ebû Gudde, Lemahât, Dip not: 3, s. 140.
(5): Abdulfettâh Ebû Gudde, Safhatun Müşrigatun min Tarîh-i Semai’l-Hadîs-i inde’l-Muhaddisîn, (el-İsnâd-u mine’d-Dîn ile birlikte), Haleb, 1992, s. 95.
(6): Muhammed İbn Cerîr et-Taberî, Camiu’l-Beyân, Beyrut, 2005, I, 279-280.
(7): Nurettin Itr, Menhecu’n-Nakd fî Ulûmi’l-Hadis, Beyrut, 1997, s. 344; Hatib el-Bağdadî, Tarih-u Medineti’s-Selam, Bağdad, VI, 166.
(8): Itr, a.g.e., s. 345.
(9): Itr, a.g.e., s. 344; Ebû Gudde, Safhatun Müşrigatun, s. 95.
(10): Ebû Gudde, Lemahât, s. 142.
(11: Muhammed Abdulhayy el-Leknevî, el-Ecvibetü’l-Fadile, Beyrut, 2005, s. 22.
(12): Her nekadar bazı hadis mecmualarında aslı olmayan rivayetler olsa da ulema isnad sisteminin yardımıyla sahihleri zayıflardan ayırt etmişlerdir.
(13): Ebû Gudde, Lemahât, s. 143.
(14): Buharî, Lukata, 1.
(15): Kamil Miras, a.g.e., VII, 342.
(16): İnnellahe ceale likülli mekamin mekalen ve likülli fennin ricalen , el-Leknevî, a.g.e., s. 31.
(17): el-Leknevî, a.g.e., s. 31.
(18):Ulema mevzu olduğunu bildiği hiçbir hadisi rivayet etmemiştir.
(19): el-Leknevî, a.g.e., s. 36.
(20): el-Leknevî, a.g.e., s. 39.
(21): el-Leknevî, a.g.e., s. 40.
(22): Ebû Gudde, Safhatun Müşrigatun, s. 97.
(23): Ebû Gudde, Safhatun Müşrigatun, s. 97.
(24): Ebû Gudde, Safhatun Müşrigatun, s. 113 vd.


 *******************

"Dr.Murat Kaya" Makaleleri
Yazarın makale sayısı: 29
Gösterilen makaleler: 1 ile 15 arası
Tükenmeyen Dostluklara Doğru - Dr. Murat Kaya
Cenâb-ı Hak şöyle buyurur: “İnsanlar kıyamet gününü gördüklerinde (dünyada) sadece bir akşam vakti ya da kuşluk zamanı kadar kaldıklarını sanırlar.” (Nâziât, 46) “O gün insana, yapıp önden gönderdiği ve yapmayıp geri bıraktığı şeyler haber verilir. Artık insan, kendi kendinin şâhididir. İsterse özü.....
2012 - Ekim, Sayı: 320, Sayfa: 024
Pişmanlık Ateşiyle Yanmamak İçin - Dr. Murat Kaya
Dünyada ve âhirette insanoğlu için en acı azap, herhalde pişmanlık ateşiyle yanıp kavrulmaktır. Zamanında yapmadığı bir işin daha sonra ağır neticesiyle yüz yüze gelince hissettiği nedâmetin acısını bilmeyen yoktur. Telâfîsi ve geri dönüşü olmayan kayıpların pişmanlığı ise çok daha ağır olur. Bu tür acılar yaşamamak için istikbâli düşünmek ve ön.....
2012 - Ağustos, Sayı: 318, Sayfa: 026
Ashâb-ı Kirâm’ın Terâvîh’i Nasıldı? - Dr. Murat Kaya
Hz. Âişe (r. anhâ) şöyle anlatır: “Bir gece Rasûlullah (s.a.) Mescidde teravih namazı kıldı. İnsanlar da ona tâbî olarak namaz kıldı. İkinci gece yine kıldı, o gece ce­maat çoğaldı. Daha sonra üçüncü veya dördüncü gece cemaat toplandı, fakat Rasûlullah (s.a.) mescide çıkmadı. Sa­bah olunca: «–Gece toplandığınızı gör.....
2012 - Temmuz, Sayı: 317, Sayfa: 022
Es’ad Efendi Hazretlerinden:İlerlemenin Yolu Günahları Terketmek - Dr. Murat Kaya
Şuurlu müslümanların zihnini meşgul eden mühim sorulardan biri budur. Ne yapmalı da müslümanları güçlendirmeli ve ileri millet hâline getirmeli? İçine düştüğü sıkıntı ve zulümlerden kurtarmalı? Esaretten hürriyete kavuşturmalı? Tüm bunları kim yapacak ve nasıl yapacak? Uzun zamandır bu sorulara cevaplar aranmış, muhtelif teklifler sunu.....
2012 - Haziran, Sayı: 316, Sayfa: 026
Kötü Alimlerden Sakınmak - Dr. Murat Kaya
Âlim olmak başka, sâlih âlim olmak başkadır. Nice âlimler vardır ki nefislerinin ve şeytanın hilelerinden kurtulamamışlardır. İlmiyle şöhrete kavuşmak ve îtibar görmek isterler. Mal, mülk elde edip yüksek mevkilere gelmenin peşindedirler. Nefsinin bu tür arzularından kurtulamayan bir âlim ise insanlığa en zararlı varlık hâline gelir. R.....
2012 - Ocak, Sayı: 311, Sayfa: 044
Osmanlıda Ramazan Heyecânı - Dr. Murat Kaya
Osmanlı toplumunda, Ramazan gelmeden evvel bütün insanlarda tatlı bir telaş başlar ve hazırlıklar yapılırdı. Komşu ve akrabalar bir araya gelerek imece usûlüyle mevsimine göre erişteler, turşular, konserveler, reçeller yaparlardı. Birçok yörenin kendine has yemekleri iftar ve sahur sofralarını süsler. Bilhassa komşular birbirlerine yem.....
2011 - Ağustos, Sayı: 306, Sayfa: 021
Rasulullah'a Cennette Yakın Olmak İçin - Dr. Murat Kaya
Hz. Âdem’den îtibaren kıyâmete kadar gelecek bütün insanların bir araya toplandığını düşünün… Herkes, o zamana kadar hiç görmediği büyük bir korku, dehşet ve sıkıntı içinde… Sadece bir kişi var ki O’nun dua ve şefaati kabul ediliyor. Bütün insanlar, O kurtarıcının yanına varabilmek için bütün gücüyle gayret sarfediyor. Tıpkı deryanın ortasına dü.....
2011 - Temmuz, Sayı: 305, Sayfa: 052
Kurtuluş İhlas ve Sadâkattedir - Dr. Murat Kaya
İnsanoğlunun bütün gayreti kurtuluşa ermek içindir. Önce, dünyanın binbir meşakkatinden, sonra da âhiretin asıl büyük korkularından… Hem dünya işlerinde hem de âhirette kurtuluşun yolu ise doğruluk, sadâkat ve ihlâstır. Bir mütefekkir şöyle der: “Saçıma ak alevler düştü ve hayatta öğrendiğim şeylerin hülâsası şu idi ki sadâkat/ihlâs, d.....
2011 - Mayıs, Sayı: 303, Sayfa: 018
Kur’an’da Hata Arayanların Akibeti - Dr. Murat Kaya
17. asırdan beri Avrupalılar, kendi dinlerinin kitabındaki büyük farklılıkları görünce bundan rahatsız oldukları için bu psikoloji içinde Kur’ân üzerinde çalışmaya başladılar. Hattâ bazı müsteşrikler Kur’ân nüshaları üzerinde de benzeri bir çalışmanın yapılmasını üniversitelerine teklif ettiler. Münih Üniversitesi bu teklifi kabul etti ve.....
2010 - Haziran, Sayı: 292, Sayfa: 020
Öz Olarak İSLÂM - Dr. Murat Kaya
Dr. Murat Kaya “İnsanlığın Ebedi Yol Haritası İSLÂM” Kitabının hazırlık safhasını anlatıyor: Bilmeyenlere, az bilenlere, yanlış bilenlere, olumsuz düşüncelerle doldurulanlara doğru İslam Bilgisi... Altınoluk: Öncelikle böyle bir kitabın hazırlanmasındaki temel sâik nedir? Eseri, nasıl bir ihtiyaca binâen hazı.....
2009 - Temmuz, Sayı: 281, Sayfa: 014
Hadis-i Şeriflerin dilinden Kendine Zulmeden İnsanlar - Dr. Murat Kaya
İnsan, çoğu zaman kendine zulmeder. Ancak gaflet uykusundan uyanmazsa, bunun farkında olamaz. Bu tehlikeli durumu ifade etmek için pek çok atasözü ortaya çıkmıştır: Herkes ne ederse kendine eder. Zulmü kendi nefsinedir. Ağlatan gülmez. Ah alan onmaz. Ava giden avlanır. El için kuyu kaza.....
2009 - Mayis, Sayı: 279, Sayfa: 009
Sünnetlerin Derecesi - Dr. Murat Kaya
Sünnet-i Gayr-i Müekkede Nedir, Bize Ne Kazandırır? Cenâb-ı Hak, Kur’ân-ı Kerîm’de bizlere, Peygamber Efendimiz’in sünnetine tâbî olmayı ısrarla ve tekrar tekrar emretmektedir. Bu husustaki âyet-i kerîmeden ikisi şöyledir: “Kim Rasûl’e itaat ederse Allah’a itaat etmiş olur. Yüz çevirene gelince, seni onların başına bekçi g.....
2009 - Mart, Sayı: 277, Sayfa: 040
“Uydurma Hadisler” Kitabı Üzerine - Dr. Murat Kaya
Bazı insanların muhtelif sebeplerle hadis uydurdukları olmuştur. Kimi siyasî çekişmelerin ortasında kendi görüşünü doğru göstermek maksadıyla, kimi kabilecilik ve milliyetçilik gayretiyle, kimi İslâm’a zarar vermek emeliyle, kimi insanları hayra yönlendirme düşüncesiyle, kimi de câhilliği sebebiyle bilmeden bazı sözleri Peygamber (s.a.v) E.....
2008 - Ocak, Sayı: 263, Sayfa: 050
Mushaf’a Temiz Olarak Dokunmalı - Dr. Murat Kaya
Kur’ân-ı Kerîm, en son ve en yüce ilâhî kitaptır. Cenâb-ı Hakk’ın Kelâm sıfatının bir tecellîsidir. Pek çok âyet-i kerîmede Kur’ân-ı Kerîm’in, ulvî sıfatlarından bahsedilir. Zirâ Kur’ân’ın menşei Cenâb-ı Hak’tır. Âyet-i kerimede: “Rahmân (olan Allah), Kur’ân’ı öğrett.....
2007 - Aralik, Sayı: 262, Sayfa: 049
Hevâ ve Hevese Karşı Kur’an’ın Uyarıları - Dr. Murat Kaya
İnsanın nefsi, şeytanın da saptırmasıyla helâllerden ziyâde haramlara heves eder. Yasaklar ve çirkinlikler ona daha güzel ve câzip gelir. Nefis; ibadetlerin, hayr u hasenâtın meşakkatine, zorluklarına ve bedeline katlanmaktan hoşlanmaz. Kolayına gelen ve hoşuna giden zevk, eğlence, menfaat gibi şeylere yönelir. İşte buna nefsin hevâ ve hevesi de.....
2007 - Kasim, Sayı: 261, Sayfa: 007
1 2 Sonraki Sayfa >



 

 

Hadis Rivayeti 1

Prof. Dr. YAŞAR KANDEMİR Hocamızın ŞİFA-İ ŞERİF derslerinden Hadis rivayeti – 1. dersi.

 

 
Bookma

Hadis Rivayeti 2

Prof. Dr. YAŞAR KANDEMİR Hocamızın ŞİFA-İ ŞERİF derslerinden Hadis rivayeti 2. dersi.

 

 
Bookmark the permalink.rk the permalink.
 

Sünnet ve Hadisin Bağlayıcılığı Sorunu

rasulullahTarihî süreç içerisinde Hz.Peygamber’in sünnetinin bağlayıcılığı konusunda farklı yaklaşımlar olmuştur. Hz.Peygamber’in sünnetinin tamamının mı yoksa bazılarının mı mutlaka uyulması gerekli olduğu konusunda alimler arasında ihtilaf söz konusudur.

İlk asırlardan beri İslâm alimlerinin sünneti bağlayıcılık açısından bir sınıflandırmaya tabi tuttukları görülmektedir.
Örneğin, İbn Kuteybe (276/889) bağlayıcılık açısından sünneti üç bölüme ayırmış, ilk iki bölümde bağlayıcı olan sünnete örnekler verdikten sonra üçüncü bölümdeki sünnetlerin bağlayıcılık özelliğini taşımadığını, dolayısıyla terk edenin günaha girmesinin söz konusu olmadığını ifade etmiştir. O şöyle der: Bu tür sünnet bize edep maksadıyla sünnet kıldığı şeydir. Eğer bu sünneti işlersek, bundan dolayı sevap kazanmış oluruz, yok eğer terk ederesek bize herhangi bir günah yoktur.[1]

Yine o, Hz.Peygamber’in bütün yaptıklarını aynen taklit etmenin zorunlu olmadığını, dolayısıyla bir takım hususlarda Rasulullah’a uymak gerekmediğini de vurgulamıştır. Ona göre sünnet, yiyecek ve içecek şeylerde değil, ancak dini hususlarda söz konusudur. Eğer bir adam ömrü boyunca Hz.Peygamber yediği halde karpuzu hurma ile yemese, veya peygamber kabak sevdiği halde kabak yemese bu adam için sünneti terk etti denemez.[2]
XVIII. yüzyılın ünlü alimlerinden Şah Veliyyullah Dehlevî (1176/1762) meşhur eserinde Hz.Peygamber’in davranışlarını iki başlık altında toplamıştır. Bunlarda ilki Risaletin tebliği kategorisini oluşturan hadislerdir. Bunlar genel olarak bağlayıcı niteliktedir. İkinci kategoriye giren hadisler ise böyle değildir. Bunlar Hz.Peygamber’in beşer olarak ortaya koyduğu hususlar ile şahsî tecrübelerinden adet ve örften kaynaklanan ve dini bir amaç gütmeksizin yaptığı işlerden meydana gelmektedir. Bunlar bütün ümmeti bağlamaksızın, sadece o günün şartları gereği özel bir durum karşısında ortaya koyduğu çözümleri içermektedir.[3]

Sünneti bağlayıcılık açısından detaylı bir tasnife tabi tutan çağdaş yazarlardan Muhammed b. Tahir b. Aşur’dur. O, Hz.Peygamber’in sünnetini on iki kategoride mutalaa etmiştir. Şimdi bunları sırasıyla görelim.

1) Yasama (Teşrî)
Hz.Peygamber’in sünnetinin büyük bir çoğunluğu bu kısma dahildir. Çünkü Hz.Peygamber’in amacı insanlara uymaları gereken ahkamı (hükümleri) bildirmektir. Hz.Peygamber’in “Haccın nasıl yapılacağını benden öğrenin”, “Namazı ben nasıl kılıyorsam öyle kılın” sözleri bu kısma giren sünnetlerdir. Ahkam konusunda Hz.Peygamber’e uymak zorunludur.

2) Fetva (el-Fetvâ)
Dini konularda kendisine sorulan sorulara verdiği cevaplar bu kısma dahildir. Örneğin, Veda haccında gelip KURBAN kesmeden traş olduğunu veya şeytan taşlamadan kurban kestiğini söyleyenlere böyle yapmalarının hacca zarar vermeyeceğini söylemesi bu kısma örnek verilebilir. Hz.Peygamber’in verdiği fetvalar bağlayıcıdır.

3) Yargı (el-Kadâ)
İhtilaflı bir konuyla ilgili olarak iki hasım taraf arasında verdiği hükümler bu kısma girer. Habibe binti Sehl’in kocasından ayrılmak istemesi üzerine Hz.Peygamber’in, onun kocasından aldığı bahçeyi geri vermesi şartıyla ayrılmalarına hükmetmesi bu kısma örnektir.
Bu üç kategori de aslında yasama niteliğindedir. Zira yargı da fetva da teşrî hükümlerin uygulamasından ibarettir.

4) Devlet Başkanlığı (el-İmâra)
Hz.Peygamber’in bir devlet başkanı olarak yaptığı davranışlar bu kısmı oluşturur. “Harpte bir düşmanı öldüren, o düşman üzerindeki silah, mal ve techizatı alma hakkına sahip olur,”sözünü Hz.Peygamber devlet başkanı olarak söylediğinden, öldürülen düşmanın üzerindekini almak ancak devlet başkanı izin verdiği takdirde mümkündür. Devlet başkanı izin vermezse kimse düşmanın üzerindeki eşyayı alması caiz olmaz.

5) İyiye Güzele Teşvik (el-Hedy)
Bu bölümde Hz.Peygamber’e ait davranışlar mutlaka yerine getirilmesi zorunlu olmayıp, bunlar iyi ve güzele teşvik amacını taşımaktadır. Örneğin, Hz.Peygamber’in Ebu Zer’e söylediği “Köleleriniz ALLAH’ın sizin emrinize verdiği birer nimettir. Her kimin hizmetinde bulunan bir kardeşi varsa, ona yediğinden yedirsin, giydiğinden giydirsin” sözü en iyiye teşvik amacıyla söylenmiştir. Yoksa efendilerin kölelerine yediklerinin ve giydiklerin aynısından yedirip giydirmesi zorunlu değildir. Zorunlu olan kölenin (hizmetçi, işçi) insanca yaşanabilecek düzeyde gıda ve giyim ihtiyacının karşılanmasıdır.

6) Arabuluculuk (es-Sulh)
Bu yargıdan farklıdır. Burada yer alan hükümler sadece iki tarafı anlaştırmak amacıyla ve iki tarafın rızasına dayalı olmak şartıyla ortaya konan çözümleri içerir. Örneğin, Ka’b b. Malik, Abdullah b. Hadred’den alacağını istediği ve bu konuda tartıştıkları zaman, tartışmayı sona erdirmek için Hz.Pygamber’in Ka’b’a alacağının yarısından vazgeçmesini tavsiye etmesi bu kıma bir örnektir. Hz.Peygamber’in bu çözümüne bakarak bundan “alacaklı olan herkes borcunun yarısından vazgeçmek zorundadır” şeklinde genel bir hüküm çıkarmak mümkün değildir.

7) Fikir Danışanlara Yol Göstermesi (el-İşaratu ale’l-musteşîr)
Bunu bir örnekle açıklayalım. Hz.Ömer Allah rızası için cihatta kullanılmak üzere bir atı birine verir. Daha sonra at sakatlanır ve cihada elverişsiz hale geldiği için, adam atı satmak ister. Hz.Ömer adamın bu atı ucuza satacağını düşünerek satın almak ister. Bu hususta Hz.Peygamber’e danışır. Hz.Peygamber ise, “bir dirheme bile verse atı satın alma, zira sadakasından cayan, kusmuğunu yiyen köpek gibdir,” buyurur. Burada Hz.Peygamber’in bu alış-verişi yasaklaması haram olduğundan dolayı değil, hoş bir davranış olmamasındandır. Nitekim fakihler de bu tür alış-verişlerin geçerli olacağını kabul etmişlerdir.

8) Nasihat (en-Nasîha)
Fatıma bnt. Kays, Muaviye b. Ebî Sufyan ile Ebu Cehm’in kendisiyle evlenmek isteklerini söylediğinde, Hz.Peygamber “Ebu Cehm eli sopalı biridir, Muaviye ise cimri bir adamdır,” diyerek ona, her ikisiyle de evlenmenin uygun olmayacağını söylemiştir. Ancak onun bu sözünden, bu ikisiyle evlenmenin caiz olmadığı anlamı çıkarılamaz. Hz.Peygamber’in bu sözü sadece bir nasihatten ibarettir.

9) İnsanları En Mükemmel Olana Yönlendirme
(Talebu hamli’n-nufûs ale’l-ekmel)
Hz.Peygamber’in emir ve yasaklarının bir çoğu ashabını en mükemmele yönlendirme amacını taşır. Bu tür emir ve yasaklar bilhassa sahabe için emir niteliği taşıdığından, İslâm ümmetinin tamamının bu emir ve yasaklara muhatap olması söz konusu değildir. Zira bu tür emir ve yasaklar farz ya da haram derecesinde kabul edildiğinde ümmetin zor durumda kalması söz konusu olabilir. Örneğin, Berâ b. Azib’in rivayetine göre Hz.Peygamber’in ashabına “Hasta ziyaretini, cenazeyi takip etmeyi, aksırana yerhamukallah demeyi, selamı yaymayı, davete icabet etmeyi,” emretmesi bu kısma dahildir. Buradaki emirler farz niteliğinde kabul edilirse Müslümanları zora sokmak olur. Bu yüzden İslâm bilginleri de bu emirlerin farziyet ifade etmediği hükmünü vermişlerdir. Yine Hz.Peygamber’in “Sizden biriniz komşusunun (inşaat amacıyla) bir kalası sizin duvarınıza koymasına engel olmasın,” sözü de bu anlamdadır. Buradaki emir farz niteliğinde değildir. Dolayısıyla bu hadisten, bir kimsenin komşusuna bu izni vermesinin zorunlu olduğu sonucu çıkarılamaz.

10) Yüce Hakikatleri Telkin (Ta’lîmu’l-hakâiki’l-âliye)
Örneğin, Hz.Peygamber, sadakanın önem ve faziletini anlatmak için Ebu Zer’e “Uhud dağı kadar altınım olsa, üç dinar kalıncaya kadar onu sadaka olarak dağıtırdım,” demiş, Ebu Zer de bu sözü bütün ümmete şamil bir hüküm olarak kabul ettiğinden mal ve parayı biriktirmeyi yasaklamıştır. Hz.Osman da onun bu anlayışını yanlış bulduğundan ona itiraz etmiştir. Gerçekten de bu hadisten Ebu Zer’in istinbat ettiği hüküm çıkarılamaz.

11) Tehdit ve Azarlama (et-Te’dîb)
Hz.Peygamber’in tehdit ve ikaz kastıyla mubalağalı ifadeler içeren sözler söylediğine dair pek çok örnek vardır. Bunların zahiri manalarına bakmak yanlış olur. Örneğin, Peygamberimiz bir hadisinde cemaate gelmeyenlerin evlerini başlarına yakmak isteğini söylemiştir. Bunu gerçek anlamıyla düşünmek yanlış olur. Bu sözün söylenmesindeki amaç, cemaatle namaz kılma konusunda gevşek davranan müslümanları ikaz etmekten ibarettir.

12) Yaratılış İcabı ve Maddi İhtiyaçlar Gereği Olarak Yaptıkları
(et-Tecerrud ani’l-İrşâd)
Bu kısım, Hz.Peygamber’in bir beşer olarak yaptığı işleri, davranışları içerir. Bu davranışlardan amaç ne dini bir hüküm koymak, ne de Müslümanların kendisinin bu davranışlara uymasını istemektir. Nitekim fıkıh usulünde bir kaide olarak, Hz.Peygamber’in insan olarak yaratılış gereği ortaya koyduğu davranışların ümmeti bağlamayacağı kabul edilmiştir.
Yeme-içme tarzı, yediği içtiği yiyeceklerin cinsi, giyim-kuşam tarzı ve cinsi, yolda yürüyüşü, yolculukta hayvana bimesi, veda haccından dönüşünde “el-muhassab” mevkiinde konaklaması, sabah namazından sonra sağ tarafı üzerine uzanarak uyuması, Bedir harbinde İslâm ordusunun mevzilerinin belirlenmesi, hurma aşılama konusundaki tavsiyeleri bu kısma örnektir. Bu konular dini bir özellik taşımadığından ümmetin bu konularda Hz.Peygamber gibi davranması gerekmez.[4]

Hz.Peygamber’in sünnetinin azımsanamayacak bir bölümü teşrî (yasama) amaçlı olup, müslümanları bağlayıcı niteliktedir. Ancak bu, sünnetinin tamamen bağlayıcı olduğu anlamına gelmez. Nitekim verilen örnekler sünnetin tamamının bağlayıcı olmadığını açıkça ortaya koymaktadır. Dolayısıyla sünnete uymak, Hz.Peygamber’den gelen her şeyi, hiç bir ayırıma tabi tutmadan ve bağlayıcılık açısından hepsini aynı düzeyde görerek, harfi harfine ve adetâ robot gibi taklit etmek demek değildir. Bu tür bir yaklaşımı ciddi hiç bir İslâm aliminde görmek mümkün değildir. Bu nokta gerçekten önemlidir, zira özellikle günümüzde bir çok Müslüman, bağlaycılık açısından farklılıklar arzeden sünneti hiçbir ayırım yapmaksızın bir bütün olarak bağlayıcı kabul etmekte ve bu anlayıştan hareketle, Hz.Peygamber neyi yapmışsa, onu aynen taklid etmenin sünnet olduğuna inanmaktadır. Tabiatıyla bu tür bir sünnet anlayışı özellikle günlük hayatın çeşitli yönlerinde tezahür etmekte ve “sakal bıakmak, sarık sarmak, şalvar- veya Arapların giydiği elbise sevb- giymek, yerde yemek yemek, elle yemek yemek, yer minderleri kullanmak, camilerdeki halıları kaldırıp toprak zeminde namaz kılmayı teklif etmek v.b hususlar sünnet olarak kabul edilip, bu hususlar üzerinde bilhassa halk kesimlerinde ısrarla durulmaktadır.[5]

Yazar: Prof. Dr. Musa Bağcı

[1] İbn Kuteybe, Hadis Müdafası (Te’vilu Muhtelifi’l-Hadîs), Kayıhan Yay, İst, 1989, s. 308-312.
[2] İbn Kuteybe, a.g.e, s. 121.
[3] Şah Veliyyullah Dehlevî, Huccetu’l-lahi’l-Baliğa, Beyrut, 1990, I, 371-373.
[4] Muhammed b. Tahir b. Aşur, İslâm Hukuk Felsefesi, (Çev: Mehmet Erdoğan), İst, 1988, s. 47-65 ; Hayri Kırbaşoğlu, İslam Düşüncesinde Sünnet, s. 66-69.
[5] M.Hayri Kırbaşoğlu, İslâm Düşüncesinde Sünnet, s. 73.

 
Bookmark the permalink.

 

HADÎS İLMİ

Peygamber efendimizin mübarek sözleri, işleri ve hâllerine ait üç çeşit sünnetin söz ve yazı hâlinde nakledilmesi. Hadîs, sünnet kelimesiyle eş anlamda olup, lügatte “haber vermek” demektir. Hadîs-i şerîfleri öğreten ilme hadîs ilmi, bu ilimle meşgul olan âlimlere hadîs âlimleri, bu ilmin usûl ve metodlarını, hadîs-i şerîf çeşitlerini anlatan ilme de hadîs usûlü ilmi denir. Peygamber efendimizin sünnetinin önemini âyet-i kerîmeler bildirmektedir. (Bkz. Sünnet)

İslâmiyet’in doğuşu ve Medîne-i münevverede yeni bir İslâm devletinin kuruluşu, o zamana kadar bedevî hayâtı yaşayan ve sonra müslüman olan kabileleri, yeni bir hayat sistemine bağladı. Kur’ân-ı kerîmde; ibâdetler, münâkehât (evlenme), müfârekât (boşanma), bey’ ve şirâ (alış veriş bilgileri), kati, sirkat (hırsızlık), mîrâs ve daha bir çok mes’elelerde hükümler bildirildi. Ancak, Kurân-ı kerîmde bildirilen emirlerin nasıl yapılacağı Resûlullah efendimiz tarafından îzâh edildi. Meselâ, Kur’ân-ı kerîmde namazın muayyen (belirli) vakitlerde mü’minler üzerine yazılmış bir farz olduğu bildirilmişti. Sık sık da namaz kılmaları emrediliyordu. İslâm dîniyle ilk şereflenmiş olan Eshâb-ı kiram (r. anhüm), her ne kadar bu emirlerin zahirî (görünen) mânâsını anlamış iseler de, namazın nasıl kılınacağını bilmediklerinden; vakitlerini ve rek’atlerini öğrenmek için Peygamber efendimize sordular. Peygamber efendimiz de namaz vakitlerini, rek’atlerini ve nasıl kılınacağını açıklayıp; “Benim kıldığımı gördüğünüz gibi kılınız”buyurdular. Böylece âyet-i kerîmeler, hadîs-i şerîflerle tefsîr ve îzâh edilmiş (açıklanmış) oldu. Zîrâ Resûlullah efendimiz de, namazı Buhârî’deki hadîs-i şerîfde bildirildiğine göre; Cebrail aleyhisselâmın arkasında kılmak suretiyle öğrenmişti.

Eshâb-ı kiram (r. arihüm), Peygamber efendimizden duydukları herhangi bir sözü veya görmüş oldukları herhangi bir fiili (işi) aralarında müzâkere ederek (birbirlerine öğreterek) hayatlarını, bu söz ve fiilin ifâde ettiği mânâya tatbik ettiler. Canla başla Resûlullah efendimizin sünnetine sarıldılar. Eshâb-ı kiram (r. anhüm), gösterdikleri bu candan muhabbetle, hadîs ilminin doğmasına sebeb oldular ve bu ilmin ilk kaynağı olarak târihe geçtiler.

Resûlullah efendimiz, önceleri hadîs-i şerîflerin yazılmasını men ettiler. Bunun sebebi hikmeti, âyet-i kerîmelerle karıştırılması ihtimâli idi. Bu hususta Ebû Sa’îd-i Hudrî (r. anh) bildirdi ki, Resûlullah efendimiz önceleri; “Benden, Kur’ân-ı kerîmden başka bir şey yazmayınız. Her kim bir şey yazmışsa onu imha etsin” buyurdular. Ebû Sa’îd (r. anh) yine bildirdi ki: “Hadîs yazmak için Resûlullah’dan izin istedim. Bana izin vermediler.”

Resûlullah efendimiz daha sonraları hadîs-i şerîflerin yazılmasına müsâade buyurdular. Abdullah bin Amr’dan (r. anh) rivayet edilen hadîs-i şerîfde bildirildi ki: Abdullah bir Amr; “Yâ Resûlallah! Hadîs-i şerîfleri yazayım mı?” diye sorduğunda “Evet yaz!” buyurdular. “Yâ Resûlallah! Sizden her işittiğimi yazayım mı?” diye tekrar sorduğunda yine; “Evet yaz!” buyurdular. Tekrar; “Sizden hiddetli ve hoşnud hâlinizde de yazayım mı?” diye sordu. O zaman Resûlullah efendimiz; “Evet yaz! Çünkü ben bütün bu hâllerde ancak hakkı söylerim” buyurdular. Yine Ebû Hüreyre’den (r. anh) rivayet edilen bir hadîs-i şerîfte bildirildi ki: Bir zât, işittiği hadîsleri ezberleyemediğini söyleyerek, Resûlullah efendimize hafızasından şikâyet etti. O zaman Resûlullah efendimiz; “Hafızana elinle yardım et (vâni yaz!) buyurdular.

Mekke’nin fethi sırasında, Peygamber efendimiz müslümanlara bir hutbe îrâd etti. Orada bulunanlardan Yemenli Ebû Şah adındaki zât, hutbenin kendisi için yazılmasını istedi. Peygamber efendimiz de orada bulunanlardan birisine; “Hutbeyi Ebû Şâh’a yazınız” buyurdular.

Resûlullah efendimizin verdiği izin ile Eshâb-ı kiram (r. anhüm) hadîs-i şerîfleri yazmaya başladılar. Eshâb-ı kiramdan (r. anhüm) çok sayıda hadîs rivayet edenlere el-Müksirûn dendi. Bunların başında 5375 hadîs-i şerîfle Ebû Hüreyre (r. anh) gelmektedir. Sonra 2630 hadîs-i şerîfle Abdullah ibni Ömer, sonra 2296 hadîsle Enes bin Mâlik, sonra 2210 hadîsle hazret-i Âişe, sonra 1660 hadîs-i şerîfle Abdullah ibni Abbâs, sonra 1540 hadîsle Câbir bin Abdullah ve 1770 hadîs-i şerîfle Ebû Sa’îd-i Hudrî (r. anhüm) gelmektedir. Dört büyük halîfe ile diğer Eshâb-ı kirama da el-Mukıllûndendi.

Hadîs-i şerîflerin, asr-ı saâdetde Eshâb-ı kiram tarafından yazıldığını gösteren vesîkalardan bâzıları şunlardır: Peygamber efendimizin komşu devlet başkanlarına yazdırdığı mektuplar. Ebû Şah hadîsi, Sa’d bin Ubâde’nin toplayıp yazdığı sahîfeler, Abdullah bin Ebî Evfâ’nın bizzat eliyle yazıp talebesine okuttuğu hadîsler, Semüre bin Cündüb’ün yazdığı ve çocuklarına bıraktığı sahîfe, Câbîr bin Abdullah’ın sahîfesi, Abdullah bin Amr’ın es-Sahîfet-üs-Sâdıka adındaki sahîfesi ve Ebû Hüreyre’nin Hemmâm bin Münebbih yoluyla gelen sahîfesi.

Resûlullah efendimizin hicretin birinci yılında Muhacirlerle Ensâr arasındaki vazifeleri tesbit için yazdırdığı risaleler (Hukuk târihinde ilk yazılı anayasa kabul edilir), Abdullah bin Abbâs’ın Peygamber efendimizin sünnet ve sîretini yazdığı sahîfeler bunlardandır.

Eshâb-ı kiramdan sonra, Resûlullah efendimizin hadîs-i şerîflerini ezberleyip, yazmaya ve korumaya, Tabiîn denilen hayırlı nesil devam etti. Bunlar, Eshâb-ı kiramın talebeleri idiler. Hadîs-i şerîfde; “Ümmetimin en iyisi benim bulunduğum zamanda olanlardır. Onlardan sonra en iyisi onlardan sonra gelenlerdir. Onlardan sonra en iyisi daha sonra gelenlerdir...” buyrulmuştu. Hadîs-i şerîfler, Tabiîn tarafından sistemli bir şekilde toplanıp yazıldı. İslâmî ilimler ve bilhassa hadîs ilminde en meşhûrtâbiînler şunlardır: Mekke’de; Abdullah bin Abbâs’ın (r. anh) kölesi İkrime, Ata bin Ebî Rebâh, Medîne’de; Sa’îd bin Müseyyib, Süleyman bin Yesâr, İbn-i Şihâb Zührî, Urve bin Zübeyr, Kûfe’de; Alkame bin Kays, Basra’da; Hasen-i Basrî, Muhammed bin Şîrîn, Şam’da; Ömer bin Abdülazîz, Yemen’de; İbn-i Keysân, Vehb bin Münebbih (r. anhüm).

Hulefâ-i Râşidîn devrinde yazılı ve ezberde bulunan hadîs-i şerîfler, Kur’ân-ı kerîm gibi bir araya toplanmamıştı. Hadîs-i şerîflerin tedvin ve tasnif işi Emevîler devrinde, tabiînden halîfe Ömer bin Abdülazîz’in emri ile başladı. Adaletiyle meşhûr olan ve ikinci Ömer de denilen bu zât, Medîne valisi Ebû Bekr bin Muhammed bin Amn bin Hamza’ya; “Resûlullah efendimizin hadîs-i şerîflerini, sünnetlerini, Amra’nın rivayetlerini tetkîk edip yaz! Çünkü, ben bu ilim ehlinin gitmesinden ve ilmin zâyî (yok) olmasından korkuyorum” diye yazdı. Ömer bin Abdülazîz (r. aleyh) bu emri diğer valilere de gönderdi. Halîfenin bu emrine uyup, hadîs-i şerîfleri ilk defa toplayan zât, Muhammed bin Müslim bin Şihâb-üz-Zührî oldu. Zührî (r. aleyh) yazdığı ve topladığı bu hadîs mecmualarını çeşitli şehirlere gönderdi. Bir çok hadîs âlimleri ona gelip, ellerindeki mecmuaları kontrol ettiler ve hadîs rivayeti hususunda kendisinden izin istediler. Zührî (r. aleyh) hadîs ile ilgili bir çok eserler meydana getirdi. Kitap yığınları arasında görünmez oldu. Bu sebeble hanımının; “Zührî’yi kitap yığınları arasında görmektense, üç kumaya tahammül ederim” dediği Vefeyât’da bildirilmektedir.

Tabiînden başka zâtlar da, yazılan hadîs-i şerîflerin toplanması yâni tedvîniyle ilgili çalışmalar yaptılar. Tedvîn devrindeki mecmualar, çok defa belirli konular üzerinde idi. Meselâ namazla ilgili hadîsler, bir mecmuada; oruçla ilgili olanlar bir mecmuada toplandı. Sahîfelerden, mecmualar meydana geldi. Sonra bu isimsiz mecmualardan alınan hadîs-i şerîfler, bablar ve fasıllara ayrılmış kitaplar içinde toplandı. Bu kitapların meydana gelişi, ikinci hicrî asır ortalarında başladı. Tasnif adı verilen bu büyük hizmeti yapan muhaddisler (hadîs-i şerîf âlimleri) yetişti. Tabiînden sonra gelen bu mübarek nesle, Tebe-i tabiîn dendi.

Tebe-i tabiîn devri, hadîs tahammülü (toplama) ve rivayeti usûlünün en mükemmel hâle girdiği devir oldu. Bu devirde hadîsler, konularına göre bablara ayrılarak tasnife tâbi tutuldu. Hadîsleri ilk tasnif eden; Basra’da, Rebî’ İbni Sübeyh, Sa’îd ibni Ebî Arûbe, Yemende; Hâlid ibni Cemîl ve Ma’mer bin Râşid, Mekke-i mükerremede; İbn-i Cüreyc, Kûfe’de; Süfyân-ı Sevrî oldu. Bu devreye ait zamanımıza kadar gelen tasnîf edilmiş en mühim eser, İmâm-ı Mâlik bin Enes’in (r. anh) Muvatta’ı ve Ma’mer bin Râşid’in Câmii’dir.

Tasnîf devrinin çalışmaları üçüncü asırda mükemmel bir hâle geldi. Bu zamanda asırlar boyu âlimlere kaynaklık eden Kütüb-i sitte veMüsnedler meydana getirildi. Daha sonraki asırlarda, üçüncü asır sonundan yedinci asır ortasına kadar olan zaman içerisinde husûsî metodlarla hadîs eserleri yazıldı. Ebû Abdullah Nişâbûrî’nin el Müstedrek adlı eseri bunlardandır.

Hadîs âlimleri, hadîs ilminin usûl ve metodlarını koyarak yeni bir ilim olan Usûl-i hadîs ilmini meydana getirdiler. Hadîs râvîlerinde aranan şartlar, hadîs alma usûlleri, hadîs rivayeti ve şartları, hadîslerin taksîmi (çeşitleri), ayrı ayrı uzun tarifleri, izahları, tesbitleri, kitapları, her bir hadîsin şartları, kayıtları tesbit edildi. Hadîs-i şerîfler iki kısımda incelendi. Hadîsin asıl muhtevasına metin, bu metin kısmını sıra ile bir birine nakletmiş olan sözüne ve hâline güvenilir kimselerin (yâni râvîlerin) isimlerini ihtiva eden kısmına da isnâd adı verildi. İlâhî kaynaktan gelen bir metni ilk tebliğ edenden (Resûlullah efendimizden), en son ulaştığı kimseye kadar, aradaki bütün nakilleri sayarak ifâde etmek, İslâmiyet’ten önce hiç bir ümmette görülmemiştir. Bu derece doğru haber almak, Allahü teâlânın müslümanlara bahşettiği bir nîmet oldu. Hadîs usûlü sahasında ilk yazılan eser, Râmehürmüzî’nin El-Muhaddis-ül-fâsıl adlı eseridir.

Hadîs-i şerîflerdeki konulardan bâzıları şunlardır:

1-Allahü teâlânın kitabı olan Kur’ân-ı kerîme ve Peygamber efendimizin sünnetine yapışmak. 2-İslâm’ın beş şartı, zikirler ve ihsan, yâni kalb bilgileri. Tasavvuf, bu ihsanı elde etmek içindir. 3-Muâmelâttır. Nafaka için ticâret, san’at ve zirâat bilgileri ve sosyal haklar bunun içindedir. 4-İyi ahlâk bildirilmekte ve övülmektedir. 5-Köle âzâd etmek. 6-Fazîleti çok olan ameller ve Eshâb-ı kiramın üstünlükleri. 7-Peygamberimizin ve râvîlerin hayâtı. 8-Kıyâmete kadar olacak mühim işler. 9-Kıyâmet hâlleri, haşr, neşr, Cennet ve Cehennem. 10-Melekler, şeytan, tababet (doktorluk, tıb ilmi) gibi çeşitli ilimler.

Hadîs-i şerîflerin çeşitleri; Mahzen-ül-ulûm ve Eşi’at-ül-lemeât kitab larında şöyle bildirilmektedir:

1-Hadîs-i mürsel: Sahâbe-i kiramın (r. anhüm) ismi söylenmeyip, Tabiînden birinin, doğruca; “Resûl-i ekrem efendimiz buyurdu ki” dediği hadîs-i şerîflerdir.

2-Hadîs-i müsned: Peygamber efendimize isnâd eden Sahâbînin (r. anhüm) ismi bildirilen hadîs-i şerîflerdir. Müsned hadîsler, muttasıl veya münkatı’ olur.

3-Hadîs-i müsned-i muttasıl: Resûlullah efendimize kadar, isnadı muttasıl olan, yâni aradaki râvîlerden hiç biri noksan olmayan hadîs-i şerîflerdir.

4-Hadîs-i müsned-i münkatı’: Sahâbîden (r. anhüm) gayrı bir veya bir kaç râvîsi bildirilmeyen hadîs-i şerîflerdir.

5-Hadîs-i mevsûl: Sahâbînin (r. anhüm); “Resûlullah’tan işittim, böyle buyurdu” diyerek haber verdiği, hadîs-i müsned-i muttasıl demektir.Mevâhib-i ledünniyye ve Hadîs-i erbain tercümesinde böyle olan hadîs-i şerîflere, Hadîs-i merfû’denilmektedir.

6-Hadîs-i mütevâtir: Bir çok Sahâbînin, Resûl-i ekrem efendimizden ve başka bir çok kimsenin de bunlardan işittiği ve kitaba yazılıncaya kadar, böyle hep çok kimselerin haber verdiği hadîs-i şerîflerdir. Bunların bir yalan üzerinde söz birliği yapmalarına imkân yoktur. Mütevâtir olan hadîs-i şerîflere muhakkak inanmak ve yapmak lâzımdır. İnanmıyan kâfir olur.

7-Hadîs-i meşhûr: İlk zamanda bir kişi bildirmişken, ikinci asırda şöhret bulan hadîs-i şerîflerdir. Yâni bir kimsenin Peygamber efendimizden, o kimseden de, çok kimselerin ve bunlardan dahî, başka kimselerin işittiği hadîs-i şerîfler olup, son duyulan kimseye kadar, artık hep mütevâtir olarak bildirilmiştir. Meşhûr hadîslere inanmayan kâfir olur.

8-Hadîs-i mevkuf: Sahâbîye (r. anhüm) kadar söyleyen hep bildirilip, Sahâbî’nin, Resûl-i ekrem efendimizden “İşittim” demeyip, “böyle buyurmuş” dediği hadîs-i şerîflerdir.

9-Hadîs-i sahîh: Âdil ve hadîs ilmini bilen kimselerden işitilen, müsned-i muttasıl, mütevâtir ve meşhûr hadîslerdir.

10-Haber-i âhâd: Hep bir kimse tarafından söylenilen, müsned-i muttasıl hadîs-i şerîflerdir.

11-Hadîs-î mu’allak: Başdan bir veya bir kaç râvîsi veya hiç bir râvîsi belli olmayan hadîs-i şerîflerdir. Mürsel ve münkatı’ hadîsler de mu’allakdır. Baştan yalnız birinci râvîsi bildirilmeyen hadîse, Müdelles denir. Tedlîs mekruhtur.

12-Hadîs-i kudsî: Mânâsı, Allahü teâlâ tarafından, kelimeleri ise, Peygamber efendimiz tarafından olan hadîs-i şerîflerdir. Hadîs-i kudsîleri söylerken, Peygamber efendimizi sallallahü aleyhi ve sellem bir nur kaplardı ve hâlinden belli olurdu.

13-Hadîs-i kavî: Söyledikten sonra, bir âyet-i kerîme okuduğu hadîsdir.

14-Hadîs-i nâsih: Son zamanlarında söyledikleri hadîs-i şerîflerdir.

15-Hadîs-i mensûh: İlk zamanda söyleyip, sonra değiştirilen hadîslerdir.

16-Hadîs-i âm: Bütün insanlar için söylenmiş hadîs-i şerîflerdir.

17-Hadîs-i hâs: Bir kimse için söylenmiş hadîs-i şerîflerdir.

18-Hadîs-i hasen: Bildirenler, sâdık ve emîn olup, fakat hafızası, anla yışı, sahîh hadîsleri bildirenler kadar kuvvetli olmayan kişilerin bildirdiği hadîs-i şerîflerdir.

19-Hadîs-i maktu: Söyleyenleri, Tâbiîn-i kirama (r. aleyhim) kadar bilinip, Tabiînden rivayet olunan hadîs-i şerîflerdir.

20-Hadîs-i şaz: Bir kimsenin; “Bir hadîs âliminden işittim” dediği hadîs-i şerîflerdir. Kabul edilir, fakat sened, vesîka olamazlar. Âlim denilen kimse, meşhûr bir zât değilse, kabul olunmazlar.

21-Hadîs-i garîb: Yalnız bir kimsenin bildirdiği hadîs-i sahîhdir. Yâhud, aradakilerden birine, bir hadîs âliminin muhalefet ettiği hadîsdir.

22-Hadîs-i za’îf: Sahîh ve hasen olmayan hadîs-i şerîflerdir. Bildirenlerden birinin hafızası, adaleti gevşek olur veya îtikâdında şüphe bulunur. Zayıf hadîslere göre fazla ibâdet yapılır. Fakat ictihâdda bunlara dayanılmaz.

23-Hadîs-i muhkem: Te’vîle muhtaç olmayan hadîs-i şerîflerdir.

24-Hadîs-i müteşâbih: Te’vîle muhtaç olan hadîs-i şerîflerdir.

25-Hadîs-i munfasıl: Aradaki râvîlerden, birden ziyâdesi unutulmuş olan hadîs-i şerîflerdir.

26-Hadîs-i müstefiz-müstefîd: Söyleyenleri üçden çok olan hadîsdir.

27-Hadîs-i muddarib: Kitap yazanlara, muhtelif yollardan, birbirine uymayan şekilde bildirilen hadîs-i şerîflerdir.

28-Hadîs-i merdûd: Mânâsı olmayan ve rivayet şartlarını taşımayan sözdür.

29-Hadîs-i müfterâ: Müseylemet-ül-Kezzâb’ın ve ondan sonra gelen münafıkların, zındıkların, müslüman görünen dinsizlerin uydurma sözleridir. Ehl-i sünnet âlimleri, merdûd ve müfterâ hadîsleri aramış, bulmuş, ayırmışlardır. Din büyüklerinin kitaplarında, böyle sözlerden hiç biri yoktur.

30-Hadîs-i mevdu’: Mevdu’ kelimesinin, bir lügat mânâsı, bir de ıstılah (yâni her ilme mahsûs, ayrı bir) mânâsı vardır. Yâni, usûl-i hadîs ilminin verdiği mânâsı vardır. Lügatde mevdu’, bir yere sonradan konulmuş, uydurma demektir. Yâni, Server-i âlemin sallallahü aleyhi ve sellem mübarek ağzından çıkmayıp da, bir zındık, bir münafık, bir yalancı tarafından iftira olarak konulmuş ve hadîs denilmiştir. Bu ise iki yol ile anlaşılabilir. Birincisi: Hadîs-i şerîfin sahibi olan Resûlullah efendimizin; “Bu benim hadîsim değildir” yâni, bunu ben söylemedim, demesi iledir, ikincisi: Nübüvvetin ve risâletin başladığı günden beri, âhırete teşrif edinceye kadar, her gün, Resûlullah efendimizin yanında bulunup, her sözüne, her hâline, her huyuna, titizlikle dikkat ederek, yazılanlar arasında, bu mevdu’ hadîsin bulunmaması ile anlaşılır ki, bu yol ile de anlamak elbette mümkün değildir.

Usûl-i hadîs ilminde müctehid olan bir âlim, bir hadîsin mevdu’ olduğunu isbât edince, bu ilmin bütün âlimlerinin de, mevdu’demesi lâzım gelmez. Çünkü, mevdu’ diyen müctehid, bir hadîsin sahîh olması için lüzum gördüğü şartları taşımayan bir hadîs için; “Mezhebimin usûlünün kaidelerine göre, mevdû’dur” der. Yoksa, Server-i âlem efendimizin sözü değildir demek istemez. Yâni, “Hadîs-i şerîf denilen bu sözün hadîs olması, “Bence anlaşılmamıştır” demektir. Bu âlime göre hadîs olmaması, hakîkatte hadîs olmadığını göstermez. Hadîs usûlü ilminin başka bir müctehidi de, hadîsin doğru olması için aradığı şartları bu sözde bulunca; “Hadîsdir, mevdu’değildir” diyebilir.

Bir hadîsin mevdu’ olduğunu bildiren kimsenin, her şeyden önce, usûl-i hadîs ilminde müctehid olması lâzımdır. Böyle bir müctehid, usûl-i hadîs ilminin kaidelerine göre, bir hadîsin mevdu’ olduğunu isbât ederse, yalnız onun mezhebinde mevdu’ olur. Usûl-i hadîs ilminde müctehid olan başka âlimlerin mezheplerinde de mevdu’ olması lâzım gelmez. Bu âlimler (r. aleyhim), böyle hadîsleri, kitablarında, sahîh hadîs olarak yazar. Müslümanlar da, onu hadîs olarak tanır.

Büyük hadîs âlimleri: Hadîs âlimleri, çok yüksek insanlardır. Râvîleri ile beraber, yüz bin hadîs-i şerîfi ezber bilene hafız denir. Kur’ân-ı kerîmi ezberliyene hafız değil, kâri’ denir. Bugün, hadîs-i şerîfleri ezbere bilen bulunmadığı için, kâri’ yerine, yanlış olarak hafız deniyor. İki yüz bin hadîs-i şerîfi ezbere bilene şeyh-ul-hadîs denir. Üç yüz bin ezberleyene, huccet-ül-İslâm denir. Üç yüz binden daha çok hadîs-i şerîfi, râvîleri ile, senedleri ile birlikte ezber bilene hadîs imâmı, hadîs müctehidi ve hâkim denir. Bu gün böyle bir İslâm âlimi dünyâda yoktur. Hadîs ilimleri ehil olmıyanların elinde kalmıştır. Doğru oldukları, bütün İslâm âlimleri tarafından tasdik edilen hadîs kitaplarından altı tanesi, bütün dünyâda şöhret bulmuştur. Bu altı kitaba Kütüb-i sitte denir. Kütüb-i sitteyi yazan altı büyük âlimdir.

1-İmâm-ı Buhârî (r. aleyh): İsmi, Muhammed bin İsmail’dir. Kısaca (H) harfi ile gösterilir. Sahîh-i Buhârî adlı kitabında yedi bin iki yüz yetmiş beş hadîs-i şerîf vardır. Bunları, altı yüz bin hadîs arasından seçmiştir. Her hadîsi yazacağı zaman, gusl abdesti alıp, iki rek’at namaz kılar, istihare ederdi. Buhârî-yi şerîfi on altı senede yazmıştır. (Bkz. Buhârî).

2-İmâm-ı Ebü’l-Hüseyn Müslim Nîşâpûrî (r. aleyh): Kısaca (M) harfi ile gösterilir. Câmi’us-sahîh ismindeki kitabını üç yüz bin hadîs-i şerîfden seçmiştir. (Bkz. İmâm-ı Mâlik).

3-İmâm-ı Mâlik bin Enes: (Mâ) ile gösterilir. Muvatta’ ismindeki kitabı, ilk yazılan hadîs kitabıdır. Mevdû’ât-ül-ulûm’da diyor ki, bâzı âlimler, Kütüb-i sitte’yi sayarken, Muvatta’ yerine, İbn-i Mâce’nin Sünen kitabını söylemişlerdir.

4-İmâm-ı Tirmizî (r. aleyh): İsmi, İmâm-ı Muhammed bin Îsâ’dır. (T) harfi ile gösterilir. Câmi’us-sahîh adlı hadîs kitabı çok kıymetlidir.

5-Ebû Dâvûd Süleyman bin Eş’as Sicistânî: (D) harfi ile gösterilir. Sünen ismindeki kitabında, dört bin sekiz yüz hadîs-i şerîf vardır. Bunları, beş yüz bin hadîs arasından seçmiştir.

6-İmâm-ı Nesâî: Adı, Ebû Abdurrahmân Ahmed bin Ali’dir. (S) harfi ile gösterilir. Sünen-i kebîr ve Sünen-i sagîr adındaki hadîs kitapları çok kıymetlidir. Sünen-i sagîr, Kütüb-i sitte’dendir.

Mevdû’ât-ül’ulûm kitabında diyor ki, Sünen kelimesi, yalnız olarak söylenince dört âlimin kitâblarından biri anlaşılır. Bunlar; Ebû Dâvûd (D), Tirmizî (T), Nesâî (S) ve İbn-i Mâce’dir. İbn-i Mâce, kısa olarak (MC) harfleri ile gösterilmektedir (Rahmetullahi teâlâ aleyhim ecma’în). Bunlardan başkasının Sünen kitabı söylenirken, yazarının da adı birlikte söylenir. Meselâ, Sünen-i Dâre Kutnî (KTm) ve Sünen-i kebîr-i Beyhekî (Hek) denir.

Meşhûr ve çok kıymetli hadîs kitâblarından, İmâm-ı Ahmed bin Hanbel’in Müsned’i (HD) ve Ebû Ya’lâ Müsned’i (Ya’lâ) ve Abdullah Dârimî’ninMüsned’i (DR) ve Ahmed Bezzâr’ın Müsned’i (Z) ile gösterilir. Bu kitablara Mesânîd denir. Ayrıca İmâm-ı Suyûtî’nin Cami-üs-sagîr ve kebîr’i, Beyhekî’nin Müsned’i ve Hâkim’in Müstedrek’i, Taberânî’nin Mu’cem-ul-KebîrSagîr ve Evsatları meşhûrdur. Usûl-i hadîs ilmini bildiren İmâm-ı Nevevî’nin Takrîb’i ve bunun Suyûtî tarafından yapılan Tedrîb-ür Râvî şerhi, İbn-i Salâh’ın Ulûm-ül-hadîs’i, Kettânînin Risâlet-ül-müstatrafe’si çok meşhûrdur. Günümüzde hadîs kitaplarının yeni yeni fihristleri yapılmaktadır.

Bâzı hadîs-i şerîfler:

“Ümmetim yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır. Bunların yalnız biri Cennet’e girecek, ötekilerin hepsi Cehennem’e gidecektir.”

“Ümmetimin âlimleri, İsrâiloğullarının peygamberleri gibidir.”

“Hikmet (yâni ilim ve san’at) mü’minin kaybettiği malıdır. Nerede bulursa alsın.”

“İki gün aynı hâlde bulunan, (yâni her gün ilerlemeyen, bir şey öğrenmeyen) aldandı, ziyan etti.”

“Allahü teâlâ, sizin güzel suretlerinize, mallarınıza bakmaz. Kalblerinize ve amellerinize bakar.”

“Bir saat ilim öğrenmek veya öğretmek, sabaha kadar (nafile) ibâdet etmekten daha sevâbdır.”

“Bütün çocuklar müslümanlığa uygun ve elverişli olarak dünyâya gelir. Bunları, sonra anaları, babaları hıristiyan, yahûdî ve dinsiz yapar.”

“Herkes âhırette, dünyâda iken sevmiş olduğu kimselerle beraber bulunacaktır.”

“Eshâbını gökteki yıldızlar gibidir. Hangisine uyarsanız hidayete kavuşursunuz.”

“Bir zerrecik (yâni çok az) bir günahdan kaçınmak, bütün cin ve insanların ibâdetleri toplamından daha iyidir.”

İLİM ÂŞIKLARI

Eshâb-ı kiram gibi, Tabiîn ve Tebe-i tabiîn de (r. anhüm), islâm dîninin Kur’ân-ı kerîmden sonra ikinci esas kaynağı sayılan hadîs ilmi için çok çalıştılar. Hadîc-i şerîflerin toplanmasında, korunmasında ve sonraki nesillere ulaşmasında büyük hizmetler ettiler. Tedvin ve tasnif için uzun, yorucu seyahatlerde bulundular, önceleri hadîs-i şerîflerin menbaı (alınıp öğrenildiği yer) Medine-i münevvere idi. Eshâb-ı kiram (r. anhüm) burada bulunuyordu. Bu sebeble Medîne-i münevvereye Dâr-üs-sünne adı verilmişti. Mekke’nin fethi ve islâmiyet’in başka memleketlere yayılmasıyla, önceleri Medîne-i münevvereye hadîs öğrenmek için gelen ilim âşıkları, sonraları çeşitli memleketlere dağılan hidâyet yıldızlarından hadîs-i şerîf öğrenmek için seyâhetlerde bulundular. Başta Eshâb-ı kiram bu hizmete öncülük etti. Buhârî’nin bildirdiğine göre, Câbir bin Abdullah (r. anh), Abdullah bin Uneys’in elindeki bir tek hadîs-i şerîfi öğrenebilmek için bir aylık yol gitti ve onu öğrendi. Ebû Eyyûb da bir tek hadîs için, Mısır’da bulunan Ukbe bin Âmir’in (r. anh) yanına gitti. Abdullah bin Abbâs da (r. anh), hadîs-i şeni öğrenmek için uzun yolculuklarda bulundu. Eshâb-ı kiramdan sonra gelenler de, hadîs-i şerlileri, en küçük teferruatına kadar doğru bir şekilde öğrenebilmek için çalıştılar, ilim arama ve öğrenme faaliyetlerinin kıymeti arttı. Böylece ilk biyografik eserler meydana geldi.

 
 
 
 *(İkinci yazı)
Buharî'de Uydurma Hadîs Vardır Diyene

Sözüme selamla başlıyorum: "Allah'ın selamı, rahmeti ve bereketi sizin ve bütün mü'minlerin üzerine olsun..."

Sizi bir konuda uyarmama müsaade buyurmanızı rica ediyorum.

Bir yazınızı okudum, Buharî'de mevzu hadîs olduğunu iddia ediyorsunuz.

Doğrusu çok üzüldüm. Böyle bir iddiayı ilmi olan imanı olmayan müsteşrikler (oryantalist) yapabilir ama bir Ehl-i Sünnet Müslümanı yapamaz.

Çünkü Sahih-i Buharî'nin "Allah'ın Kitabı Kur'an-ı Kerim'den sonra kitapların en doğrusu" olduğu konusunda icmâ vardır.

Nâsirüddin Albanî'ye istinad ediyorsanız büyük bir sapma içindesiniz. Çünkü o ne icazetli bir alimdir, ne fakih, ne de icazetli muhaddis. Aleyhinde ulema, fukaha ve muhaddisler tarafından, bazıları birkaç ciltlik ilmî reddiyeler kaleme alınmış, hezeyanları kâmilen red ve cerh edilmiş, çürütülmüştür.

Buharî'yi tenkit edenler bozuk fırkaların mensuplarıdır. Bunlardan birinin "Buharî'de çıksa çıksa iki sahih hadîs çıkar" cümlesini okumuştum.

Sahih-i Buharî'nin, Allah'ın kitabından sonra kitapların en doğrusu olduğu her asırda yaşamış gerçekten âlim, takvalı, ihlaslı, hadîs ilminde mütebahhir (derya gibi) olan ulema, fukaha, müfessirler, muhaddisler tarafından tasdik edilmiştir.

Zamanımızda bazı bozuk ilahiyatçılar bu iftira ve hezeyanı, bazen açıkça, bazen sinsice tekrarlayıp duruyor.

Buharî'de mevzu hadîs var diyen bid'atçidir, müfteridir, yalancıdır, zâlimdir, insafsızdır.

Buharî'nin esahhü'l-kitab ba'de Kitabillah olduğunda ittifak vardır.

Biz Kur'an ve Sünnet yolunda olan Sünnî Müslümanların böyle itikad ve itimad etmemiz gerekir.

Buharî'de mevzu hadîs olduğunu söyleyen ilahiyatçılara ve yazarlara bakalım:

* Onların icazetleri yoktur.

* Onlar tabakat-i fukahanın en alt derecesi olan müftülük rütbesine bile sahip olmadıkları halde saçma sapan ictihadlar yapar, yine saçma sapan fetvalar verir.

* Onların çoğu dinde reform, dinde değişim, dinde yenilik taraftarıdır.

* Bunların bazısı namaz bile kılmaz.

* İtikadlarında bozukluklar vardır. Kimisi kaderi, kimisi şefaati inkar eder.

* Bozuk ilahiyatçılardan bazısı Kemalisttir, ilahî İslam dinini beşerî bir ideoloji olan Kemalizmle bağdaştırmak için gülünç ve iğrenç hokkabazlıklar ederler.

* Bazıları fıkıh ve Şeriat düşmanıdır.

* Bazıları Fazlurrahmancıdır. Nice kesin âyetin ve hadîsin hükümlerinin bu devirde geçerli olmadığı iddia ederler.

* Bazıları Diyalogçudur. Hahamlarla papazlarla can ciğer kuzu sarmasıdır.

Buharî'de mevzu hadîs bulunduğunu hiçbir icazetli Ehl-i Sünnet âlimi, fakihi, muhaddisi iddia etmemiştir.

BOP'çular, İslam Protestanlığı türetmek isteyenler, Siyonistlerin ve haçlıların direktifleri doğrultusunda cihadsız ve Şeriatsız yeni bir İslam hazırlığı içinde olanlar Sünneti yıkmak istiyor. Sünnet yıkılınca fıkıh ve Şeriat da sarsılmış olacaktır.

Bir de Feministler var. Onlardan büyük bir vilayette müftü yardımcısı bir hanım, bir seminerde Buharî'de geçen bir hadîs için "Peygambere söyletmişler" demişti...

Hadîs ayıklama işi de böylelerinin mârifetlerindendir.

Müslüman bir kardeşiniz olarak sizi uyarıyorum:

Buharî'yi tenkit etmekten, küçümsemekten vaz geçiniz.

İşin aslını, doğrusunu öğrenmek istiyorsanız icazetli İslam alimlerinden usûl-i hadîs dersleri alınız.

Kötü niyetli, nursuz reformculara uymayınız.

Ana caddeden ayrılmayınız, çıkmaz sokaklara, dar patikalara sapmayınız.

Yerli ve yabancı oryantalistlerin tuzaklarına düşmeyiniz.

 XXXXXXXXXXXXXXXXX


Hz. Ebû Hüreyre ve Hadîs Rivayeti

Prof. Dr. Osman Güner

 





Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh), Allah Resûlü’nden gece gündüz hiç ayrılmadı. O, bir zekâ ve hafıza kahramanıydı. Gecenin üçte birinde uyur, üçte birinde ibadet eder, evrâd ve ezkârını okur; kalan üçte birinde de hafızasındaki hadisleri unutmamak için tekrar ederdi. Aynı zamanda o, bir ilim adamı, bir fakih, bir hadis hafızı da olmuştu. Bir gün mescitte: “Allahım, bana hiç unutmayacağım bir ilim nasip eyle!” diye dua ederken Allah Resûlü duymuş ve mescidi ihtizaza getirecek şekilde: “Allahım, âmin!” demişti.
 


Hadîs ilmine az çok vukûfiyeti olan hemen herkes bilir ki, sahabe içerisinde Hz. Ebû Hüreyre, hadîs rivayeti konusunda müstesna bir yere sahiptir. Asıl adı Abdurrahman b. Sahr olduğu hâlde, kedileri çok sevdiği için Peygamber (s.a.s.) tarafından kendisine ‘Ebû Hüreyre’ (Kedicik Babası) künyesi verilmiş ve bu isimle meşhur olmuştur.1 Yemen’in Devs kabilesine mensup Ebû Hüreyre (r.a.), h. 7. yılda Medine’ye hicret etmiş ve o esnada Hayber Seferi’nde bulunan Allah Resûlü’nün (s.a.s.) yanına gelerek ashabı olma şerefine erişmiştir. Bu genel kanaatle birlikte onun, Tufeyl b. Amr ed-Devsî vasıtasıyla daha Yemen’de iken, hicretten önce Müslüman olduğuna dair rivayet de vardır.2 

Hz. Ebû Hüreyre, vefatına kadar Allah Resûlü’nün (s.a.s.) yanından hiç ayrılmamış, ömrünü O’nun hizmetine adamıştır. İlmini bizzat O’ndan almış, hemen her yerde O’na refakat etmiştir. Mescid-i Nebevî’nin kenarındaki Suffe’yi kendisine mekân edinmiş ve böylelikle paha biçilemeyecek bir ilim hazinesini bizzat Allah Resûlü’nden (s.a.s.) elde etme şerefine nail olmuştur. Hz. Peygamber’le (s.a.s.) ‘sohbeti’ dört yıl kadar sürmüş, bu zaman zarfında pek çok hadîs dinlemiş ve sünnet-i seniyyenin inceliklerine vakıf olmuştur. 

Ebû Hüreyre’nin (r.a.) hem kemmiyet hem de keyfiyet itibariyle hadîs ve sünnete olan bu vukûfiyeti, geçmişten günümüze Mu’tezile, Şia, Râfiziye ve Hâriciye gibi muhtelif mezhep mensuplarının dikkatini celbetmiş, genelde sahabeye karşı menfî bir tavır takınan bu mezhebî akımlar, Ebû Hüreyre’ye (r.a.) karşı daha saldırgan bir üslûp kullanmışlardır.3 Bu hücumlar, günümüzde farklı bir zemine taşınmış ve Batı’da İslâmî ilimlere ilgi duyan Oryantalistler, 18. yüzyıldan itibaren İslâm dünyasında, bilhassa hadîs, sünnet ve sahabe hakkında şüpheler uyandırmaya matuf çalışmalar yapmışlardır. Oryantalistler, İslâm’ın temelini sarsmayı hedefledikleri bu sinsi projeyle, tanınmış sahabilere yönelik akla hayale gelmedik iftiralar uydurmuşlar ve bilhassa en çok hadîs rivayet eden sahabi olması dolayısıyla adı hadîsle bütünleşmiş Ebû Hüreyre (r.a.) hakkında bilimsel dürüstlükle bağdaşmayan bir tezyif ve tahkir kampanyası başlatmışlardır.4 Oryantalistlerin bu çabası, maalesef sayıları az da olsa, bazı Müslüman yazarlar cephesinde de kabul görmüş ve bu sayede atılan şüphe tohumları Müslümanlar eliyle yeşertilmeye çalışılmıştır.

Bütün bu beyhude çabalar bir tarafa, Allah Resulü’ne (s.a.s.) hayatı boyunca dost ve sırdaş olmuş sahabe-i kirâm, hadîs ve sünnetin yüceliğini en güzel şekilde takdir edip onlara sımsıkı tutunmuş ve sünnete aykırı davranmaktan kesinlikle sakınmıştır. Bununla birlikte hadîslere yalan ve tahrifat karışması, bu konuda hataya düşme korkusu, onları hadîs rivayetinde daha ihtiyatlı davranmaya sevk etmiştir. Bundan dolayıdır ki, sahabe Kur’ân’dan sonra İslâm’ın en önemli teşrî kaynağı olarak gördükleri sünneti muhafaza etmek için her yolu denemiş ve hadîsleri rivayet ederken de itidalden ayrılmamıştır. Onlar hadîs rivayetini ‘ağır bir mesuliyet’ olarak telâkki ettiklerinden çok az hadîs rivayet etme yolunu bile tercih etmişlerdir. Nitekim Enes b. Mâlik, “Eğer hataya düşmekten korkmasaydım, sizlere Resûlüllah’tan (s.a.s.) duyduğum çok şey anlatırdım.”5 sözleriyle sahabenin bu konudaki hassasiyetine tercüman olmaktadır. İşte bu gibi sebeplerle birçok sahabi hadîs rivayetine sıcak bakmamış, ancak ihtiyaç duydukları ve mecbur kaldıkları durumlarda rivayet etmişlerdir.6 

Hz. Ebû Hüreyre’ye Yöneltilen İtirazlar

Hadîs rivayetini ağır bir mesuliyet olarak görüp ihtiyatı elden bırakmayan ve dolayısıyla bilinçli olarak az rivayeti tercih eden bazı sahabiler, Ebû Hüreyre’nin (r.a.) çok hadîs rivayet etmesine itiraz etmişlerdir. Kaynaklarda, Hz. Âişe ile Hz. Ömer’in, onun çok hadîs rivayet etmesine itirazda bulundukları zikredilmektedir.7 Ebû Hüreyre (r.a.) bu itirazlara, kendinden emin, makul ve ikna edici cevaplar vererek, çok hadîs rivayet etmesinin sebeplerini bütün şüpheleri izale edecek şekilde izah etmiştir. 

Rivayete göre, Hz. Âişe validemiz bir gün ona: ‘Ebû Hüreyre! Senin Peygamber’den naklettiğin söylenen şu hadîsler de nerden çıktı?! Bizim duyduklarımızı sen de duymadın mı? Bizim gördüklerimizi sen de görmedin mi?’ diye itiraz etmiş, o da buna: “Evet anacığım, senin bir kadın olarak ayna ve sürmedanlıkla meşguliyetin, Hz. Peygamber’le (s.a.s.) aranıza bir mania olarak girdiği hâlde, benim Efendimiz’le (s.a.s.) birlikteliğime hiçbir şey mâni olmadı.” diye karşılık vermiştir. Ebû Hüreyre’nin (r.a.) bu cevabı karşısında Hz. Âişe: ‘Belki de öyledir’ diye sükût etmiş ve bu konuda ona hak vermişti.8 Hz. Ebu Hüreyre haklıydı, zira Hz. Aişe Validemiz, Peygamberimiz’le (s.a.s.) çoğu kez hane-i saadette birlikte olduğu hâlde, Ebû Hüreyre (r.a.) O’nu çarşıda, pazarda, hazarda, seferde, hâsılı hemen her yerde takip ediyordu. Aişe Validemiz, Abdullah b. Ömer’e gelerek, ‘Ebû Hüreyre’nin rivayet ettiği hadîslerden reddettiklerin var mı?’ diye sormuş; o da: ‘Hayır, o cesaretli, bizse çekingen ve korkak davrandık.’ demiştir. O sırada orada bulunan ve konuşmaya şahit olan Ebû Hüreyre (r.a.) de: ‘Evet, ben ezberledim, onlar unuttular. Bunda benim ne kusurum var?’ diye haklılığını dile getirmiştir.9

Bununla birlikte Âişe Validemiz, Ebû Hüreyre’nin (r.a.) isteği üzerine rivayet ettiği hadîslere şahitlik de etmiştir. Nitekim Ebû Hüreyre’nin (r.a.), ‘Cenazeye tâbi olup arkasında namaz kılana bir kırât sevap vardır…’ hadîsine Abdullah b. Ömer (r.a.) itiraz edince, onu hemen Hz. Âişe’nin yanına götürmüş ve ona: ‘Ey mü'minlerin annesi, Allah aşkına söyle! Sen Hz. Peygamber’in (s.a.s.) şöyle buyurduğunu işittin mi…?’ diye sormuş, o da buna: ‘Evet, vallahi işittim’ diye şahitlik etmişti. Bunun üzerine Ebû Hüreyre (r.a.): ‘(Bakınız!) Bağda-bahçede ağaç dikmek ve çarşı-pazarda alış-veriş yapmak gibi meşguliyetler, (her ne kadar sizin Peygamber’le (s.a.s.) beraberliğinize engel olsa da) bunlar benim O’nunla birlikteliğime mâni olmadı. Ben O’ndan sadece açlığımı giderecek bir lokma ekmek karşılığında bana öğreteceği birkaç kelimeyi bellemek için hep fırsat kolladım.’ sözleriyle hadîse karşı nasıl bir iştiyak duyduğunu ifade etmiştir. O sırada Âişe Validemiz’in yanında bulunan İbn Ömer (r.a.): ‘Ey Ebû Hirr, (söylediklerin doğru!) sen Hz. Peygamber’le (s.a.s.) bizden daha çok birlikte olurdun. Dolayısıyla O’nun hadîslerini de bizden daha iyi bilirsin.’ diyerek ona güvendiğini açıkça belirtmiştir.10

İkinci İslâm hâlifesi Hz. Ömer (r.a.) de, bir dönem Hz. Peygamber’den (s.a.s.) çok hadîs rivayet edilmesini başkalarına yasakladığı gibi, Ebû Hüreyre’ye de yasaklamıştır. Zira o dönem içerisinde Hz. Ömer ve diğer sahabilerin içtihadı, rivayetlerin azaltılması yönünde olmuştur. Sebebi ise, rivayetin insanı hataya sevk edebileceği ve insanların Kur’ân’dan ziyade hadîslerle meşgul olabilecekleri endişesidir. Bununla birlikte Hz. Ömer, bu konuda Ebû Hüreyre’nin (r.a.) hassasiyet ve titizliğini anladıktan sonra, ona hadîs rivayeti konusunda izin vermiştir. Ebû Hüreyre (r.a.) bunu şöyle anlatır: “Ömer’e çokça hadîs rivayet ettiğim haberi ulaştığında beni çağırıp, ‘Falanın evinde, Resûlüllah’la (s.a.s.) birlikteydik ve sen yanımızdaydın değil mi?’ diye sordu. Ben de: ‘Evet (ben de oradaydım) ve bunu neden sorduğunu da biliyorum!’ dedim. Ömer: ‘Peki neden sordum?’ dedi. Ben de: ‘Allah Resûlü o gün, “Kim bile bile bana yalan isnat ederse, ateşteki yerine hazırlansın!” buyurmuştu’ dedim. Hz. Ömer: ‘(Madem bunu hatırlıyorsun) o hâlde git ve hadîs rivayet et!’ dedi.11

Ebû Hüreyre’nin (r.a.) İtirazlara Verdiği Cevap

Ebû Hüreyre (r.a.), çok hadîs rivayet ettiği için kendisine yöneltilen tenkitlere genellikle şu cevabı vermiştir: “Bazı kimseler: ‘Ebû Hüreyre çok (hadîs rivayet) ediyor’ deyip duruyorlar. Hâlbuki Ensar kardeşlerimiz tarlalarında ziraatla, muhâcir kardeşlerimiz de pazarda ticaretle meşgul olurken, (bu kardeşiniz) karın tokluğuna Hz. Peygamber’e (s.a.s.) hizmet ediyor onların görmediklerini görüyor, duymadıklarını duyuyordu.”12 “Allah’a yemin ederim ki, Allah’ın Kitabı’ndaki şu iki âyet olmasaydı, size hiçbir şey rivayet etmezdim”13 demiş ve şu âyetleri okumuştur: “Gerçekten indirdiğimiz açık delilleri ve doğru yolu, Kitap’ta insanlara açıkça gösterdikten sonra gizleyenler var ya, onlara hem Allah lânet eder, hem de lânetçiler lânet eder. Ancak tövbe edip durumlarını düzeltenler ve gerçeği açıkça ortaya koyanlar müstesnadır; zira ben onların tövbelerini kabul ederim. Tövbeleri en çok kabul edici ve günahları en çok bağışlayıcı benim.”14

Ashabın güzide simalarından Hz. Talha da Ebû Hüreyre’ye (r.a.) hakkını teslim etmiştir. Kendisine neden onun kadar çok hadîs rivâyet etmediği sorulduğunda şöyle demiştir: “Allah’a yemin olsun ki, onun, bizim Peygamber’den (s.a.s.) duymadıklarımızı duyduğundan asla şüphe etmem. Gerçek şu ki, bizler varlıklı kimselerdik; evimiz barkımız vardı. Peygamber’in (s.a.s.) yanına ancak sabah ya da akşamleyin gidebiliyorduk. Oysa Ebû Hüreyre, hiçbir şeyi olmayan fakir bir insandı. Kendisi Hz. Peygamber’in (s.a.s.) misafiri olarak Suffa’da kalır ve yanından hiç ayrılmazdı.”15

Görülüyor ki, Ebû Hüreyre (r.a.), arkadaşlarının çok hadîs rivayet ettiği şeklindeki tenkitlerine kendinden son derece emin cevaplar vermiş, onlar da bu cevaplara tekrar itirazda bulunmamışlar ve onun bu konudaki üstünlüğünü ve haklılığını itiraf etmişlerdir. Her şeyden önce sahabe arasında cereyan eden bu hâdiseler bize, Allah Resûlü’nün ashab-ı kirama emanet ettiği bu mukaddes mirasın, kılı kırk yararcasına itinalı bir şekilde ve liyakatli eller vasıtasıyla âdeta nazenin bir çiçek gibi nasıl korunduğunu ve sonraki nesillere nasıl ulaştırıldığını göstermektedir. Bu kutsal mirasa en küçük bir leke dahi bulaşmasına onların gönülleri razı değildi. Onlar her türlü fedakârlığa katlanabilirler ve sevdikleri her şeyden vazgeçebilirlerdi, lâkin üstlendikleri bu yüce misyonu en layıkıyla yerine getirme konusunda asla taviz vermezlerdi. Esasen onlar arasında yaşandığına işaret edilen söz konusu itirazlar ve tahkik çabaları, onların mesuliyetlerinin idrakinde olduklarını göstermektedir. 

Ebû Hüreyre’nin (r.a.) çok hadîs rivayet etmesinde hangi âmiller rol oynadı? 

Hiç şüphesiz, Ebû Hüreyre’nin (r.a.) diğer sahabilere nispetle Allah Resûlü’nden (s.a.s.) çok hadîs rivayet etmesinde önemli rol oynayan âmiller vardır. Bu âmiller bize, onun hem maddî hem de manevî olarak böylesi ağır bir sorumluluğu yüklenmeye hazır olduğunu ve Allah Resûlü’nün hadîslerini istikbale taşıma konusunda ne kadar kararlı olduğunu göstermektedir. Bunları şöyle açıklamak mümkündür:

1. Hz. Peygamber’le (s.a.s.) Sürekli Birlikte Olması

Ebû Hüreyre (r.a.), Medine’ye hicret ettiği andan itibaren Resûlü Ekrem’in (s.a.s.) yanından ayrılmamış; büyük bir iştiyakla ilâhî feyzinden istifade edip hadîslerini hıfzetme konusunda özel bir gayret göstermiştir. Diğer sahabiler çoğu kez günlük meşguliyetleriyle uğraşırken, o, Hz. Peygamber’i (s.a.s.) takip ederek onların bulunmadığı meclislerde bulunmuş, onların duymadığı hadîsleri ezberlemiş, ilmi gizlemeyip başkalarına tebliğ görevini16 layıkıyla yerine getirmiştir. Resûlüllah’a en yakın iki sahabiden Hz. Ebû Bekir’in Sunh denilen yerde oturduğu ve oradan Mescid-i Nebevî’ye gelip gittiği17, Hz. Ömer’in de ancak gün aşırı Mescid’e gelebildiği18 göz önüne alındığında, Allah Resûlü’yle (s.a.s.) mülâzemetin Ebu Hüreyre’ye ne büyük bir avantaj kazandırdığı anlaşılmaktadır. Yine Ömer (r.a.), rivayetleri tahkîk ederken, ‘çarşı-pazarda ticaretle uğraşmanın bazı hadîsleri kaçırmasına neden olduğunu’ bizzat ifade etmiştir.19 Abdullah b. Ömer, Talha ve Ebû Eyyüb el-Ensârî (r.anhum) gibi sahabiler de, Ebû Hüreyre’nin (r.a.) kendilerinden daha çok hadîs rivayet etmesinde, onun Hz. Peygamber’le (s.a.s.) olan beraberliğinin önemli rolü olduğunu belirtmişlerdir.20

2. Resûl-i Ekrem’in (s.a.s.) Husûsî Duasına Mazhar Olması

Resûl-i Ekrem’in (s.a.s.) duasına mazhariyet, Ebû Hüreyre’nin (r.a.) ilme olan iştiyakı dolayısıyla kazandığı manevî bir fazilettir. Rivayete göre, Ebû Hüreyre ve Zeyd b. Sâbit (r.a.) gibi sahabîlerin Mescid-i Nebevî’de dua ve zikirle meşgul oldukları bir esnada, Allah Resûlü (s.a.s.) gelip yanlarına oturmuş ve her birinden dua etmelerini istemişti. Hz. Zeyd ile diğer arkadaşlarının dualarına ‘âmîn’ dedikten sonra, Ebû Hüreyre’nin (r.a.): ‘Allah’ım Sen’den bu iki arkadaşımın istediklerini ve ayrıca unutulmayacak bir ilim vermeni istiyorum.’ şeklindeki duasına da ‘âmîn’ diye mukabele etmiştir. Diğerlerinin: ‘Ey Allah’ın Elçisi, biz de unutulmayacak ilim istiyoruz.’ demeleri üzerine, Ebû Hüreyre’yi (r.a.) kastederek, ‘Şu Devsli genç sizi geçti.’21 diyerek onun bu konudaki arzu ve iştiyakına işaret etmiştir. 

3. Hadîsleri Öğrenmeye Büyük Bir İştiyak Duyması

Ebû Hüreyre (r.a.), Resûl-i Ekrem’in (s.a.s.) ‘İman Yemenli, fıkıh Yemenli, hikmet Yemenlidir.’22 sözleriyle ilim ve kültür zenginliğine işaret ettiği Yemen şehrinin kültür havzasında yetişmiş, ilme ve öğrenmeye âşık bir zattı. İlme layık olduğu önem ve değeri verdiği içindir ki, yalnızca birkaç kelime öğrenebilmek maksadıyla günlerini Peygamber’e (s.a.s.) hizmetle geçirmiş, dünya nimetlerine iltifat etmemiştir. 

Hz. Ebû Hüreyre’nin bir gün: ‘Ey Allah’ın Elçisi, kıyamet gününde senin şefaatine en çok kim layık olacaktır?’ diye sorması üzerine, Resûl-i Ekrem (s.a.s.): “Ey Ebû Hüreyre! Hadîse karşı düşkünlüğünü bildiğim için senden önce hiç kimsenin bana böyle bir hadîsi sormayacağını tahmin etmiştim. Kıyamet gününde şefaatimle bahtiyar olacak en mutlu kimse, tüm kalbiyle veya içten içe ‘Allah’tan başka tanrı yoktur/Lâ ilâhe illallah’ diyen kişidir.”23 buyurarak onun hadîse olan iştiyakını takdirle karşılamıştır. 

Ebû Hüreyre (r.a.) kendini ilme o kadar adamıştı ki, onun hayatta tek bir arzusu vardı, o da ilim taleb etmek ve dinde derinleşmekti (tefakkuh). Bir gün Allah Resûlü (s.a.s.) ganimet taksim ederken, onun taksimata kayıtsız kaldığını görmüş ve: “Sen de arkadaşlarının benden istediği gibi ganimetten istemez misin?” diye sormuş, o da buna, ilme adanmış bir ruh hâliyle şöyle karşılık vermişti: “(Ey Allah’ın Elçisi) benim Sen’den istediğim tek bir şey var, o da Allah’ın sana öğrettiği ilimden bana da öğretmendir.”24 

Ebû Hüreyre (r.a.), ilme ve öğrenmeye karşı oldukça meraklı ve cesurdu. Öyle ki, başkalarının Hz. Peygamber’e (s.a.s.) sormaya cesaret edemedikleri şeyleri rahatlıkla sorar ve aldığı cevapları başkalarına ulaştırmak için muhafaza ederdi. Vahiy kâtiplerinden Übey b. Ka’b (r.a.) buna şöyle işaret etmiştir: “Ebû Hüreyre Peygamber (s.a.s.)’in karşısında oldukça cesaretliydi. Bizim soramadıklarımızı hiç çekinmeden ona sorardı.”25 Kendinden önce Müslüman olmuş sahabilere de sorar, onların ilminden de faydalanırdı. O, sonsuz bir ilim ve irfan hazinesiydi. Talebelerine kimi zaman şöyle derdi: “Ebû Hüreyre’nin daha ne (ilim dolu) keseleri var ki, onları henüz açmamıştır.” Ebû Saîd el-Hudrî (r.a.) da, onun hakkında: ‘Ebû Hüreyre âdeta ilim dolu bir kaptı’ demiştir.26 

Hz. Ebû Hüreyre: “Resûlüllah’tan iki kap dolusu ilim aldım. Bunlardan sadece birini aranızda yaydım. Diğerine gelince, eğer bunu aranızda yaymış olsaydım, şu gırtlağım kesilirdi.” diyerek gizli bir ilme sahip olduğunu da ifade etmiştir. Ebû Hüreyre’nin insanlara yaymadığı ilmin ahkâma ve âdâba dair olması ihtimal dâhilinde değildir. Zira bunu ümmetten alıkoyması risaletin tebliğine aykırı bir husustur. Tercih olunan kanaate göre, bunlar, kıyamet alametleri, ümmetin başına gelecek olan bazı fitneler ve yine onların başına geçecek zâlim idarecilerle alâkalı haberler olmalıdır. Ebû Hüreyre’nin (r.a.) bazen kinayeli olarak aktarmış olduğu haberler de bu kanaati güçlendirmektedir. Meselâ Allah Resûlü’nün (s.a.s.) “vukuu yaklaşan şerden dolayı vay Arap’ın hâline”27 sözü ile Ebû Hüreyre’nin “60 yılının başları ve yönetimin çocuklara geçtiği (günlerden) Allah’a sığınırım.”28 ifadeleri buna işaret etmektedir. O hâlde Ebû Hüreyre (r.a.), anlaşılmasında güçlük çekilen haberlerden dolayı Allah ve Resûlü yalanlanmasın diye ancak insanların anlayabilecekleri, akıllarının alabileceği ve istifade edebilecekleri şeyleri dile getirmeye özen göstermiştir. Bundan dolayı da bildiği her şeyi anlatmaktan çekinmiştir.29

4. Güçlü Bir Hafızaya Sahip Olması

Arap toplumunda yazı henüz gelişmemişken, bilgiyi muhafaza etmek maksadıyla hafızaya büyük önem verilirdi. Bu sebeple Araplar, tarihte hafızası en güçlü milletlerden biri sayılmıştır. Nitekim bir bedevînin, ‘kalbindeki bir harf, kitabındaki on harften daha değerlidir’ sözleri onların bu özelliğine işaret etmektedir.30 

Hz. Ebû Hüreyre de güçlü bir hafızaya sahipti. Ancak hadîsleri ezberleyebilmek için daha güçlü bir hafızaya sahip olmak gerektiğini bildiği için bir gün Hz. Peygamber’e (s.a.s.) hafızasından şikâyette bulunmuş, Hz. Peygamber (s.a.s.) de ona, elbisesini yere yaymasını ve konuşması bitinceye kadar öylece bırakmasını, sonra toplayıp sırtına tekrar giymesini tavsiye etmişti. Ebû Hüreyre (r.a.), Hz. Peygamber’in (s.a.s.) bu tavsiyesine uymuş ve o günden sonra duyduklarını bir daha unutmadığını ifade etmiştir.31 

Ancak Ebû Hüreyre’nin (r.a.) bütün duyduklarını mı, yoksa sadece o mecliste duyduklarını mı unutmadığı konusu ihtilâflıdır. Buharî şârihi İbn Hacer, onun söz konusu meclisten sonra duyduğu hiçbir şeyi unutmadığını söylerken, buna Zührî’nin rivayet ettiği ‘
فَوَالَّذِى بَعَثَهُ بِالْحَقِّ مَا نَسِيتُ شَيْئًا سَمِعْتُهُ مِنْهُ ’ 

(Onu hak üzere gönderene andolsun ki, bir daha ondan duyduğum hiç bir şeyi unutmadım)32 ifadesini delil gösterir.33 Hanefî alimlerinden Ebû Ca’fer et-Tahâvî ise, el-A’rec kanalıyla nakledilen ‘ فَوَالَّذِى بَعَثَ مُحَمَّدًا (ص) بِالْحَقِّ مَا نَسِيتُ مِنْ مَقَالَتِهِ تِلْكَ كَلِمَةً إِلَي يَوْمِي هَذَا ’ 
(Hz. Muhammed'i (s.a.s.) hak üzere gönderene andolsun ki, bu güne kadar onun söylediği o sözlerden tek bir kelime dahi unutmadım) ifadesini hakikate daha yakın görmüş ve bu görüşüne Ebû Hüreyre’nin (r.a.) unuttuğuna işaret eden bazı rivayetleri delil olarak göstermiştir.34 

Ebû Hüreyre (r.a.), Allah Resûlü’yle birlikte olduğu yıllarda hafızasının mükemmel olduğunu ve bundan büyük bir haz duyduğunu şöyle ifade eder: “Bu yıllar içinde Resûlullah’ın (s.a.s.) bana söylediklerini özümsemekten daha sevimli hiçbir şey yoktu.”35 Öğrencisi Ebû Sâlih onun hakkında: ‘Allah Resûlü’nün ashabı içerisinde hafızası en güçlü olanı Ebû Hüreyre idi.’ demiştir.36 İmâm-ı Şâfiî’ye göre de: ‘Ebû Hüreyre, kendi yaşadığı dönemdeki hadîs ravileri içerisinde hafızası en güçlü olanıdır.’37 

Medine’de bazen aralarında fikir ayrılığına düştükleri Mervân b. Hakem onun hafızasını denemiş ve sonunda hayranlığını ifade etmiştir. Mervân’ın kâtibi Ebû Zuayzia’nın anlattığına göre, kendisi onun isteği üzerine Ebû Hüreyre’yi (r.a.) çağırmış ve gelir gelmez Mervân ona rivayet ettiği hadîslerden sormaya başlamıştı. Bu esnada rivayet ettiği hadîsleri de perde arkasındaki kâtibine yazdırmıştı. Aradan bir yıl geçtikten sonra Mervân, Ebû Hüreyre’yi (r.a.) tekrar çağırmış ve bu kez daha önce yazdırdığı hadîsleri sormaya başlamıştı. Mervân’ın kâtibi, onun hadîslerde tek bir harf dahi değiştirmediğini belirtmiştir.38

Ebû Hüreyre (r.a.) hadîsleri yazmadığı için sık sık tekrar ederdi. O, ilimle meşgul olanlara zamanın nasıl verimli bir şekilde kullanılacağına dâir önemli bir tavsiyede bulunur ve der ki: “Ben geceyi üç kısma ayırırdım. Bir kısmında namaz kılar, bir kısmında uyur, diğer kısmında da Allah Resûlü’nün hadîslerini müzakere ederdim.”39 Bu durum, tabiî olarak onun hadîsleri daha iyi ezberlemesine önemli bir katkı sağlamıştır.

5. Ömrünü Hadîs İlmine Adaması 

Ebû Hüreyre (r.a.), uzun süren ömrünü hadîs tahammül ve rivayetine adamış, gecesini gündüzünü sırf hadîsleri öğrenme ve öğretmeye hasretmiştir. Sahabenin bir araya geldikleri cuma günlerinde Mescid-i Nebevî’nin bir kenarına çekilerek hadîs rivayet eder, pek çok insan da onu can kulağıyla dinlerdi. Bu aynı zamanda onun hadîste otorite olarak kabul edildiğinin de bir işaretidir. Ebû Hüreyre’den (r.a.) menkul hadîslerin böyle geniş bir kesime hitap etmesi dolayısıyladır ki, sahabe ve tâbiûndan 800 civarında ravi ondan hadîs rivayet etmiştir.40 

Ebû Hüreyre (r.a.) bütün mesaisini ilme harcarken, Hz. Peygamber’e (s.a.s.) daha yakın ve onunla daha fazla sohbet etmiş olan Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali (r.a.) gibi seçkin sahabiler, devletin idarî yapılanması ve fütuhât işleriyle uğraşmaktan hadîs rivayetine ayıracak zaman bulamamışlardır. Buna bakarak, sahabenin kendi aralarında belli bir iş bölümü yaptıklarını söyleyebiliriz. Nitekim Ebû Hüreyre (r.a.) gibi, Abdullah b. Ömer, Ebû Saîd el-Hudrî, Abdullah b. Mes’ûd (r.anhum) gibi sahabilerin isimleri daha ziyade ilmî sahada öne çıkarken; rivayetleri az olan Ebû Ubeyde b. Cerrâh, Hâlid b. el-Velîd (r.anhum) gibi sahabiler ise, askerî sahada vazife almışlar ve bu alanda saygınlık kazanmışlardır.41 Bu iş bölümü dolayısıyladır ki, Muaz b. Cebel, ilim öğrenmek isteyenlere Ebu’d-Derdâ, Selmân-ı Fârisî, İbn Mes’ûd ve Abdullah b. Selâm’ı (r.anhum) tavsiye etmiştir.42 

Hz. Ebû Hüreyre’nin çok hadîs rivayet etmesine rağmen, Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer gibi Allah Resûlü’nü (s.a.s.)yakından takip eden bazı büyük sahabilerin niçin daha az hadîs rivayet ettikleriyle ilgili bir soruya Bediüzzaman Hazretleri de şöyle bir cevap vermiştir: “Nasıl ki insan, bir ilâca muhtaç olsa, bir tabibe gider; hendese için mühendise gider, mühendisten nakleder; mes’ele-i şer’iyye, müftüden haber alınır ve hâkeza... Öyle de, Sahâbe içinde ehadîs-i Nebeviyyeyi gelecek asırlara ders vermek için, ulemâ-i Sahâbeden bir kısım, ona manen muvazzaf idiler. Bütün kuvvetleriyle ona çalışıyorlardı. Evet, Hazret-i Ebû Hüreyre bütün hayatını, hadîsin hıfzına vermiş; Hazret-i Ömer, siyaset âlemiyle ve hilâfet-i kübrâ ile meşgul imiş. Onun için, ehâdîsi ümmete ders vermek için, Ebu Hüreyre ve Enes ve Câbir gibi zâtlara itimad edip; ondan, rivayeti az ederdi.”43 

6. Uzun Ömürlü Olması

Ebû Hüreyre (r.a.), Hz. Peygamber’in (s.a.s.) vefatından sonra yaklaşık yarım asır kadar daha yaşamıştır. Onun yaşadığı bu yarım asırlık zaman diliminde, İslâmî fetihler sonrasında çeşitli kültür ve medeniyetlere ait unsurlar Müslümanlar arasına sızmış ve itikadî, felsefî ve siyasî problemlere çözüm yolları bulma lüzumu ortaya çıkmıştır. Şüphesiz insanlar bu problemlerin çözümünde Kur’ân ve hadîslerin hakemliğine müracaat etmişlerdir. Ancak bu konuda onlara, en çok o dönemde hayatta olan sahabiler yol gösterip yardımcı olmuştur. 

Genç yaşlarda Hz. Peygamber’i (s.a.s.) adım adım takip etmiş olan Ebû Hüreyre, Abdullah b. Ömer, Ebû Saîd el-Hudrî ve Hz. Âişe (r.ahum) gibi uzun ömürlü âlim ve fakîh sahabiler, bu devirde önemli vazifeler üstlenmişlerdir. Allah Resûlü’nün (s.a.s.) kutsal mirasını gelecek nesillere bu kıymetli şahsiyetler ulaştırmıştır. Dikkat edilirse, bu isimlerin sahabe içerisinde çok hadîs rivayetiyle tanınan şahıslar oldukları görülmektedir.

Netice

Hz. Ebû Hüreyre, h. 7. yılda Medine’ye gelip Hz. Peygamber’in (s.a.s.) sohbetiyle müşerref olduktan sonra, Mescid-i Nebevî’nin bir kenarında ilim ve irfanla meşgul olan Ashab-ı Suffa’ya katılmış ve Allah Resûlü’nün (s.a.s.) yanından bir an olsun ayrılmamıştır. Her nereye gitmişse O’nu (s.a.s.) takip etmiş, hizmetine amâde olmuştur. Gerektiğinde hane-i saadetlerinde bile O’na (s.a.s.) hizmetten geri kalmamıştır. Kâh bineğinin dizginlerini tutmuş, kâh taş taşımış, kâh su getirmiş ve böylelikle Efendimiz’in (s.a.s.) sevgisini kazanmıştı. Bu muhabbet, onun hadîslere karşı iştiyakını artırmış ve hadîse ulaşmak için her türlü fedakârlığı göze almıştır. 

Ebû Hüreyre (r.a.), Allah Resûlü’nün işaretiyle üstlendiği bu mukaddes vazifeyi layıkıyla yerine getirmiş ve muvaffakiyetle neticelendirmiştir. Allah Resulü’nün (s.a.s.) ‘gökteki yıldızlar’ diye vasıflandırdığı o kutlu insanlar arasında, hadîste önemli konuma sahip olması dolayısıyla Ebû Hüreyre’nin (r.a.) hususi bir yeri vardır. Resûlüllah’a (s.a.s.) olan bağlılığı ve hizmet aşkını, ömrünü hadîs ilmine adamasıyla göstermiştir. O, hayatını ortaya koyduğu bu hizmet anlayışıyla, ilimle uğraşan günümüz insanlarına da, gökteki yıldız misâli kılavuzluk etmiştir. İlim uğruna gecesini gündüzüne katmış, sıkıntı ve zorluklara sabırla tahammül göstermiştir. O, bu samimi gayretiyle Allah Resûlü’nün (s.a.s.) hususî teveccühüne ve duasına mazhar olmuş ve bu sayede unutulmayacak derya gibi bir ilime kavuşmuştur. 

Ebû Hüreyre’nin (r.a.), Allah Resûlü’nün (s.a.s.) hadîslerine karşı gösterdiği bu aşkın merak ve iştiyakı, bazı sahabilerin hayretini mûcip kılmış ve bu durum, bazen izahı gerektiren itirazların yöneltilmesine sebebiyet vermiştir. O, kendisine yöneltilen bu itirazlara kendinden son derece emin bir şekilde “sizler bağınızda bahçenizde, çarşı-pazarınızda dünyanızla meşgul olurken, bu fakîr karın tokluğuna Allah Resûlü’nün yanından hiç ayrılmamış, O’nu (s.a.s.) adım adım izlemeyi mukaddes bir vazife bilmiştir.” diye cevaplamıştır. Bu sözler, Ebû Hüreyre’nin (r.a.) üstlendiği bu hususî vazifeye olan sadakatini göstermesi bakımından oldukça mânidardır. Ruhu şâd, mekanı cennet olsun! Allah bizleri şefaatine nâil eylesin!

* Ondokuz Mayıs Üniv. İlahiyat Fak. Öğrt. Üyesi

oguner@yeniumit.com.tr

Dipnotlar

1. İbn Hacer, el-İsâbe, 7/202.
2. İbn Hacer, el-İsâbe, 3/287.
3. Bağdâdî, el-Fark beyne’l-Firâk, s.147.
4. Bkz. Osman Güner, Ebû Hureyre’ye Yönelik Eleştiriler, s.21-23.
5. Dârimî, Mukaddime 25.
6. İbn Kuteybe, Te’vîlu Muhtelifi’l-Hadîs, s.48. Saîd b. Zeyd, Allah Resûlü'nden 48 hadîs rivayet etmiştir.
7. İbn Kuteybe, Te’vîl, s.48.
8. İbn Hacer, el-İsâbe, 7/205; Zehebî, Siyerü A’lâmi’n-Nübelâ, 2/604.
9. Hâkim, el-Müstedrek, 3/510; ez-Zehebî, Siyer, 2/608.
10. Ahmed b. Hanbel, Müsned, 2/2-3; Hâkim, el-Müstedrek, 3/511.
11. İbn Kesîr, el-Bidâye, 7/107; Zehebî, Siyer, 2/603.
12. Buhârî, İ’tisâm 22; Müslim, Fedâilü’s-Sahâbe 159-60.
13. Buhârî, İlim 43; Hars 21; İbn Hanbel, 2/240.
14. Bakara sûresi, 2/159-160.
15. Buhârî, et-Târîhu’l-Kebîr, 6/133; Tirmizî, Menâkıb 47.
16. Bakara sûresi, 2/159; Buhârî, Hacc 131; Tirmizî, İlim 3.
17. Buhârî, Cenâiz 3; Megâzî 84.
18. Buhârî, İlim 25; İbn Hanbel, 1/33.
19. Buhârî, Büyû’ 9.
20. Tirmizî, Menâkıb 46.
21. İbn Hacer, el-İsâbe, 7/204.
22. Buhârî, Menâkıb 1; Meğâzî 74; Müslim, İmân 82,88-90.
23. Buhârî, İlim 33; Rikâk 51.
24. İbn Hacer, el-İsâbe, 7/203.
25. İbn Hacer, el-İsâbe, 7/202.
26. Zehebî, Siyer, 2/596.
27. Buhârî, Fiten 4.
28. İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, 1/261.
29. M. Accâc el-Hatîb, Ebû Hüreyre Râviyetü’l-İslâm, s.266.
30. İbn Abdilberr, Câmi’u Beyâni’l-İlm, s.87.
31. Buhârî, İlim 43; Tirmizî, Menâkıb 47.
32. Buhârî, et-Târîhu’l-Kebîr, 1/136-7.
33. İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, 1/260.
34. Tahâvî, Müşkilü’l-Âsâr, 2/182-3.
35. İbn Sa’d, et-Tabakâtu’l-Kübrâ, 4/b.2, 54.
36. Buhârî, et-Târîhu’l-Kebîr, 6/133.
37. İbn Hacer, İsâbe,7/ 202. 
38. Hâkim, el-Müstedrek, 3/510.
39. Dârimî, Mukaddime, 27.
40. İbn Hacer, İsâbe,7/202.
41. M. Accâc el-Hatîb, Ebû Hüreyre Râviyetü’l-İslâm, s.263.
42. Hâkim, Müstedrek, I/98.
43. Bediüzzaman Said Nursi, Mektubat, s.132.

Sahih ve Zayıf Hadisler: Çeşitleri ve Bilgi Değeri

Prof. Dr. Osman Güner

 

 

Hadis ve sünnet, dinin aslındandır. Öteden beri bu sahada söz sahibi âlimler bunu böyle kabul etmişlerdir. Kur'an ayetleri nasıl din ve dinin esası olarak telakki edilmişse, hadis ve sünnet de dindir, dindendir, dine aittir ve onun ayrılmaz bir esasıdır. Bu kabul, Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) döneminden itibaren sahabe, tabiîn, etbâu't-tâbiin, müctehid imamlar ve ilim sahibi pek çok kimseyi bu sahada eşsiz bir gayrete sevk etmiştir. Başta sahabe-i kirâm olmak üzere, hadis-i şeriflerin bozulmadan, aslına uygun bir şekilde sonraki nesillere aktarılması ve rivayeti için hem büyük bir titizlik gösterilmiş ve hem de sadece Müslümanlara mahsus bir rivayet usûlü ve hadis tenkit sistemi geliştirilmiştir. Daha sahabe zamanında temelleri atılan rivayet sistemine dair esaslar, sonraki dönemlerde daha da geliştirilerek bir hadis usûlü ilmi, bir rivayet metodolojisi haline getirilmiştir.

Hadis Tenkid İlminin Doğuşu

Hadis rivayet usûlüne dair ilk adımlar sahabe döneminden itibaren görülmeye başlar. Bu dönemde, Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Ali, Hz. Aişe, Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Selâm, Ubâde b. Sâmit ve Enes b. Mâlik gibi sahabilerin1 ehemmiyetine binaen hadis rivayetinde ihtiyatlı davrandıkları, az hadis rivayet ettikleri, hatalı rivayetleri düzelttikleri, hadisleri müzakere ederek tahkik ettikleri bilinir. Nitekim Resûlüllah'ın hadislerini yalana karşı ilk koruyan kişi2 olarak bilinen Hz. Ebû Bekir, hataya düşme endişesiyle kendisi hadis rivayetinde çekingen davranarak az hadis rivayet etmiştir. Ayrıca o, diğer sahabilerin de ihtiyatlı olmalarını sağlamak ve ihtilafa sebep teşkil edecek hadislerin rivayetinden kaçınmaları maksadıyla hadis rivayet eden kimselerden şahit de istemiştir.3

Hadis nakleden raviler hakkında daha sıkı araştırma yapması sebebiyle Hz. Ömer, hadiste ilk münekkid olarak bilinir. 4 O,"Bana yalan isnat eden, cehennemdeki yerine hazırlansın" (Buharî, ilim 38) hadisinin itabına maruz kalmamak için hadis rivayetinde sertliğe varan bir hassasiyet göstermiştir. Bu sebeple isti'zân (eve girmek için izin isteme) hadisini nakleden Ebû Musâ el-Eş'arî'den, ceninin diyeti konusundaki hadisi nakleden Muğire b. Şu'be'den ve mescidin genişletilmesi hususundaki rivayet için Übey b. Ka'b'tan şahit istemiştir. Ayrıca çok hadis rivayet eden bazı sahabileri de uyarmış ve az hadis rivayet etmelerini istemiştir.5Hz. Ömer'in bu tavrı, elbette hadis nakleden sahabileri itham etmek veya nebevî beyanları tebliğ görevini engellemek değildi. Onun asıl maksadı, Resûlüllah'a ait hadisleri rivayet etmenin zor ve mesuliyeti ağır bir iş olduğunu hatırlatmaktı. Keza bu hususta daha çok liyakatli olanların görev üstlenmesini sağlamak ve sonrakilerin de bu konuda işi daha sıkı tutmalarına öncülük etmekti.

Hadis rivayet usûlüne dair atılan ilk adımlar ve yaşanan ilk tecrübeler şeklinde okunabilecek bu sahabe hassasiyeti, ilerleyen dönemlerdeki daha sistemli ilmî gelişmelere öncülük etmiştir. Nitekim daha hicrî birinci asrın ilk yarısından itibaren, hadis rivayetinin güvencesi sayılan 'isnad' uygulaması başlamıştır. Tâbiînin büyüklerinden Muhammed b. Sîrîn'in (v.110) ifadesine göre, 'hadisleri nakledenler birbirlerine güvendikleri için ilk dönemlerde isnad sorulmazdı. Ne zaman ki, halife Hz. Osman'ın şehit edilmesiyle fitne hareketi baş gösterdi, işte o andan itibaren ravilere kimden hadis naklettikleri sorulmaya başlandı. Böylelikle hadisi nakletmeye ehliyetli sünnet ehlinden olanların rivayetleri kabul edilirken, bidat ehlinden olanların rivayetleri ise terk edildi.6 Bu itibari tarih, halifenin şehit edildiği h.35 yılına tekabül etmektedir. Bununla birlikte, İbn Abbas'ın (v.68) kendisine hadis rivayet eden Buşeyr b. Ka'b'a söylediği şu sözler de hadisin güvencesi olan isnad sisteminin oldukça erken dönemde başladığına işaret etmektedir: "Bizler vaktiyle, birinin 'Allah Resûlü şöyle buyurdu' dediğinde sözlerine kulak kesilirdik. Ne zaman ki insanlar doğru-yanlış ayrımı yapmadan nakletmeye başladılar, biz de o zaman sadece doğruluğunu bildiğimiz, tanıdığımız kimselerden hadis aldık."7

Hadisin garantisi ve güvencesi olarak tatbik edilen isnad sistemi, hadis ve sünneti Peygamber (sallallâhu aleyhi ve sellem)'e isnat edilecek her türlü yalan, iftira ve istismardan korumak maksadıyla h.40'lı yıllardan itibaren uygulanmaya başlamıştır. Hadis uydurmacılığına karşı geliştirilen bu yeni ilmî disiplin, hadis ilminin seyrine göre zamanla daha da tekâmül etmiştir. İsnad sistemi, h.1. asrın sonlarına doğru hadis ilmi içerisinde cerh-ta'dil gibi bir ilmin doğmasına ve devasa bir rical bilgisinin oluşumuna sebep olmuştur.8Hadisteki bu cerh-ta'dil ilmi sayesinde, her dönemde büyük hadis münekkitleri yetişmiştir. Bu ilimde sembol haline gelmiş âlimler arasında Urve b. Zübeyr (v.94), İbn Şihâb ez-Zührî (v.124), Şu'be b. Haccâc (v.160), Mâlik b. Enes (v.179), Abdurrahman b. Mehdî (v.198), Yahyâ b. Saîd el-Kattân (v.198), Yahyâ b. Maîn (v.233), Ali b. el-Medînî (v.234) ve Ahmed b. Hanbel (v.241) gibi büyük isimler yer alır. Sonraki asırlarda da "Ümmetimden her daim hakkı savunan bir taife bulunacak ve muhalifleri onlara asla zarar veremeyecektir" (Müslim, İmâre 170) hadisi gereğince, Allah'ın dinini, Resûlünün sünnetini koruyup kollayanlar hep olmuş ve seleflerinin çizdiği yoldan yürümeye devam etmişlerdir.

Bu hususta son sözü, İslamî tenkid zihniyeti ile Batı felsefesi tenkid düşüncesi arasında mukayeseli bir değerlendirme yapan merhum Ahmed Naim'e bırakmak isteriz. O der ki: "Hiç şüphesiz Yahudi ve Hıristiyan toplumlar, tarih boyunca dinlerine layıkıyla sahip çıkıp peygamberlerinden kendilerine aktarılan inanç ve ahkâma dair bilgileri muhafazada ihmal göstermişlerdir. Onlar, haberin kesintisiz bir ravi zinciriyle aktarımını da önemsememişlerdir. Bu gün Hz. Muhammed (sallallâhu aleyhi ve sellem) kadar hakkında sahih ve doğru bilgiler aktarılan bir başka şahıs daha gösterilemez. Bunun sebebi şudur: İslam ümmeti, yeryüzünde başka bir millete daha nasip olmayacak ölçüde kitaplarını, dinî metinlerini, Peygamberlerinin (sallallâhu aleyhi ve sellem) hayatını, söz ve fiillerini hiçbir değişikliğe uğramadan günümüze kadar on dört asır boyunca muhafaza etmiş; bundan sonra da etmeye devam edecektir. Hangi konuda aralarında bir ihtilaf çıksa, bunu çözecek merci, korunmuş Kitap ve Sünnettir. Bu dinî metinler, aynı zamanda başka kültürlerde benzeri olmayan tarihe mal olmuş en sağlam vesikalardır. Gerek din, gerekse İslamî konulara dair, hiç değilse İslam'ın doğuşu hakkında, bir eser yazmak istendiğinde, tarafsız kalmak kaydıyla İslam ve Müslümanların geçmişi hakkında hadiseleri olduğu gibi göstermekte hiçbir zorluk yaşanmaz."9

Sahih ve Zayıf Hadislerin Tasnifi

Hadis ve fıkhın büyük imamı Malik b. Enes'in (v.179), "Bu ilim (hadis) dindir, dininizi kimden aldığınıza dikkat ediniz"10 şeklindeki sözleri de gösteriyor ki, hadise dinin aslı-esası olarak bakan tabiîn ve etbâu't-tâbiîn dönemi muhaddisleri, ilk iki asır içerisinde hadislerin tedvin ve tasnifini bu nazarla gerçekleştirmişlerdir. Hadisin dindeki bu müstesna konumunu istismar etmek maksadıyla fitne dönemi sonrasında baş gösteren hadis uydurmacılığı, hadislerin sahihini sakiminden ayırmaya yönelik bir faaliyetin doğmasına sebep olmuştur. Hadisin sahihini sakiminden ayırma ve sadece sahih olanlarını tespit etme çabasının, hicrî 50'li yıllar gibi çok erken dönemlerden itibaren mevcut olduğu görülür.

'Sahih' terimi, h.2. asırda da kullanılmaya devam etmiş ve hadiste ilmî gelişmeler arttıkça sahih hadisleri araştırma çabası da önem kazanmıştır. Bununla birlikte sahih hadisin mahiyeti ve hangi şartları taşıması gerektiği hususu, ilk defa İmam Şâfiî (v.204) tarafından ele alınmıştır. O, er-Risâle adlı eserinde, hadisi rivayet eden kişinin dindar ve güvenilir olması, doğruluk vasfıyla tanınması, rivayet ettiği hadisi iyi bilmesi, manen rivayet ediliyorsa lafızlarda yapılan değişikliğin sebep olacağı mana kaymalarının farkına varması, hadisi mana ile rivayet edebilecek seviyede değilse lafzen rivayet etmesi gerektiğini söylemiştir. Ayrıca râvi hadisi ezberden rivayet ediyorsa hafızası sağlam, kitabından rivayet ediyorsa yazdığını iyi muhafaza etmelidir. Güvenilir râvilerin Peygamber'den (sallallâhu aleyhi ve sellem) rivayet ettiklerine de muhalefet etmemeli, işitmediği hadisleri naklederek tedlîs yapmamalı, hadis Resûl-i Ekrem'e veya ondan sonraki tabakalara kesintisiz biçimde ulaşmalıdır.11

İmâm Şâfiî ile birlikte belli bir keyfiyet kazanan 'sahîh' tabiri, ilerleyen dönemde daha da sistematik bir hüviyet kazanmıştır. Kelime manası itibariyle sahih, 'sıhhatli ve sağlam' demektir. Bir ıstılah olarak ise, "adâlet ve zabt sahibi râvilerin muttasıl bir isnadla rivayet ettikleri şâz ve muallel olmayan hadis" manasına gelir12. Hadisin sahihlik vasfını kazanmış olması, o hadisle amel edilebileceğini ve makbul bir hadis olduğunu kabul etmektir. Dolayısıyla bir hadisin sahih olabilmesi için hem senedi hem de metni itibariyle beş şartı taşımış olması gerekir. Bunlardan herhangi birisi bulunmayacak olursa, hadis sahih olma vasfını yitirmiş olur. İşte hadis âlimlerinin genel kabulüne mazhar olmuş bu sıhhat şartlarını şöyle izah edebiliriz:

1. Sahih bir hadisin ravileri 'âdil' raviler olmalıdır. Ravinin âdil olması, dinde istikamet sahibi, takva ve mürüvvet sahibi olması demektir. Böyle bir ravi, şirk, fısk ve bidat gibi adaletini zedeleyen günahlardan sakınmak zorundadır. Bu şartı taşımayan ravilerin rivayetleri, sahihlik özelliğini yitirmiş olur.

2. Sahih hadisin ravileri 'zâbıt' olmalıdır. 'Zabt' vasfı, ravinin ister şifahî isterse yazılı olsun, rivayet ettiği hadiste fazla hata yapmayacak derecede hâfız, dikkatli ve titiz olmasını sağlayan bir özelliktir. Bu şartla, rivayetinde aşırı hatası (galatı) ve gafleti olan ravilerin hadisleri sıhhat şartını kaybetmiş sayılır.

3. Sahih hadisin senedi 'muttasıl' olmalıdır. Senedin muttasıl olması demek, seneddeki her bir ravinin hadisi kendisinden naklettiği kimseyle hoca-talebe ilişkisi çerçevesinde bizzat görüşmesi ve hadisi bizzat ondan alması demektir. Böylelikle seneddeki raviler arasında olması muhtemel açık veya gizli bir inkıta (kesinti) ortaya çıkarılmış olur.

4. Sahih hadis 'şâzz' olmamalıdır. Hadiste 'şâzz' demek, güvenilir (sika) bir ravinin kendisinden daha güvenilir bir raviye muhalif rivayetidir ki, ravi bu rivayetiyle infirad etmiş, tek başına kalmıştır. Hadisin hem metni hem de senediyle alakalı bir kusur olan 'şâzz' vasfıyla muttasıf olan hadis sahihlik şartını yitirdiği için terk edilirken, güvenilir ravilerin rivayeti tercih edilmiş olur.

5. Sahih hadis 'muallel' de olmamalıdır. Hadisin muallel olması ise, metin veya senedinde zahiren anlaşılmayan gizli bir kusurun bulunması demektir. Bu gizli kusur (illet) hadisi zayıf duruma düşürmektedir. Gizli kusur, bu sahanın mütehassıs âlimlerince tespit edildiğinde, hadis sahihlik şartını yitirmiş olmaktadır.13

Bir hadisin sahih addedilebilmesi için asıl olan bu şartları tam olarak taşımasıdır. Ancak sıhhati etkileyen adâlet ve zabt vasıfları, her ravide aynı seviyede bulunmaz. Bazı raviler daha âdil ve daha hâfız oldukları halde, diğer bazıları da nispeten daha az âdil ve hâfız olabilirler. Bu şartlardaki azlık, onları zayıf hadis ravileri mertebesine düşürmese bile, daha aşağı bir seviyeye düşürebilir. Bu nedenle ne kadar hadis ravisi varsa, o kadar da birbirinden farklı adalet ve zabt dereceleri vardır. Dolayısıyla ravilerin bu farklı durumları, onların rivayet ettikleri hadislerin de birbirinden farklı sıhhat derecelerinde bulunması sonucunu doğurur.

Hadisler hakkında en önemli hususlardan birisi de, en sahih tariklerin (nakil yolunun, isnadın) tespit edilmesidir. En sahih tarik, hadisin Efendimiz'e kadar ulaşması konusunda bizim için bir garanti, bir güvence kaynağıdır. Bu hususta tanınmış hadis âlimlerinden İmam Buharî ve İmam Müslim'in sahih olarak tercih ettikleri ve ittifakla naklettikleri hadisler (müttefekun aleyh), bir tasnife göre en sahih hadisler olarak kabul edilmiştir. Çünkü muhaddisler, her iki musannifin sahih hadisleri seçerken sıhhat şartlarını en üst seviyede aradıkları görüşünde ittifak etmişlerdir. Bu sebeple sadece sahih hadisleri ihtiva etmeleri itibariyle Buharî ve Müslim'in kitapları, en güvenilir kitaplardır.14

Sahih hadisin de kısımları vardır. Tanınmış hadis âlimlerinden İbn Hacer el-Askalânî (v.852), 'makbul hadisler' başlığı altında hadisleri, 'sahih li zâtihi', 'sahih li ğayrihi', 'hasen li zâtihi' ve 'hasen li ğayrihi' olmak üzere dört kısma ayırır. Onun bu tasnifine göre, sıhhat şartlarından beşini de en üst seviyede taşıyan hadislere 'sahih li zâtihî' denilir. Eğer bazı kusurları sebebiyle bu seviyeye ulaşamadığı halde, isnadının çokluğu gibi mevcut kusuru giderecek hususiyetleri bulunursa, bunlar da 'sahih li ğayrihî' hadislerdir. Hasen hadisler ise, makbul hadislerden sayılmakla birlikte sahihin daha alt seviyesindedirler. Bunlar içerisinde, zabt yönünden kusurlu olmakla birlikte diğer sıhhat şartlarını taşıyan hadislere 'hasen li zâtihî' denilir. Zabtı güçlü olmaması sebebiyle zayıf bir ravinin başka bir isnatla desteklenmesi sonrasında hasen seviyesine yükselen hadise de 'hasen li ğayrihî' denir.15

Makbul hadisler içerisinde yer sahih hadisler, bilgi değeri açısından İslam âlimlerinin ittifakı ile dinde hüccet olan, ameli gerektiren veya amel edilmesi vacip olan hadislerdir. Hasen hadislere gelince, kuvvet itibariyle her ne kadar sahîh hadisler gibi olmasa da, dinî konularda delil olma (ihticâc) yönünden onlardan farksızdır. Hatta bazı âlimlere göre rivayet tarikleri fazla ise sahih bile sayılır. Nitekim İmam Tirmizî (v.279), Ebû Davûd (v.275) ve İbn Huzeyme (v.311), gibi hadis âlimleri, sahih hadisleri toplamak üzere tasnif ettikleri eserlerine hasen hadisleri de almakta bir mahsur görmemişlerdir. Esasen hasen hadis, rivayet tarikleri arttığı takdirde sıhhatine hükmedildiğinden, böylesine iki ya da daha fazla tarikten gelen bir hadisi hüccet saymakta bir beis yoktur. Nitekim başka bir tarikten muttasıl (kesintisiz) olarak nakledilen ve dolayısıyla kuvvet kazanmış mürsel bir hadis nasıl dini meselelerde delil kabul edilmişse, iki tarikten gelen hasen hadis de aynı şekilde hüccet kabul edilmiştir.16

Zayıf Hadis ve Bilgi Değeri

Makbul hadislerin yanında bir de 'makbul olmayan' hadisler vardır ki, bunlar da 'zayıf' hadislerdir. 'Zayıf' veya 'sakîm' hadis, sahihlik için gerekli şartlardan birini veya birkaçını taşımayan hadis demektir.17Dolayısıyla hadisi nakleden raviler arasında bir inkıta' (kesinti) varsa, adâlet ve zabt şartlarını taşımaması ve cerhi (tenkidi) gerektiren bir kusuru sebebiyle ravi zayıf duruma düşmüşse hadis zayıf diye nitelenir. Keza rivayet, şâzz ve illetli olursa, bu niteliklerinden ötürü de hadis zayıf diye anılır. Esasen hadisin zayıf sayılması, temelde iki sebebe dayanmaktadır; bunlardan biri senedindeki 'ittisal' (kesintisizlik) vasfını kaybetmiş olması, diğeri de 'cerhi' (tenkidi) gerektiren bir kusurunun olmasıdır.

Hadisin senedindeki 'inkıta' yani 'ittisal'in bozulması sebebiyle zayıf sayılan hadisler de çeşitli isimlerle anılmışlardır. İttisalin bozulması, ya isnaddan sahabinin düşmesiyle olur ki, buna mürsel hadis denir. Ya isnadın ortasından bir veya birkaç ravinin düşmesiyle olur ki, buna da munkatı' veya mu'dal hadis denir. Yahut da isnadın baş kısmından bazı raviler düşürülür ki, buna da muallak hadis denir. Bazen de iki ravi arasında gizli bir inkıta' bulunduğuna hükmedilir ki, buna da müdelles hadis adı verilir.18

Hadisi nakleden ravide 'cerhi' (tenkid ve ta'nı) gerektiren bir kusurun bulunması sebebiyle de hadisler çeşitli isimle almaktadır. Mesela ravinin zabtında (hafıza yeteneğinde) oluşan bir kusur sebebiyle zayıf hadisler farklı şekillerde isimlendirilmiştir. Rivayetlerinde aşırı yanılması (fuhş-u ğalat) ve gafleti olan ravinin naklettiği hadis 'münker' diye anılırken; vehim sahibi (yanlışı doğru zanneden) bir ravinin rivayetine de 'muallel' hadis denilmiştir. Zabt kusuru sebebiyle hadisin sened ve metninde hadisten olmayan ilaveler yaparak tağyir ve tebdile (değişikliğe) sebep olan ravinin rivayetine de 'müdrec' denilir. Ravilerin isimlerinde veya hadisin metninde takdim-tehir yaparak nakleden ravinin rivayetine de 'maklûb' hadis denilir. Ravinin karıştırması sebebiyle aykırı şekilde rivayet edilen sened ve metinlerden biri diğerine tercih edilemiyorsa, buna da 'muztarib' hadis denir. Hadisin sened ve metninde geçen bazı kelimelerin yazılışında harf veya noktalama değişikliği yapılmışsa bu da 'muharref' ve 'musahhaf' hadis sayılmıştır.19

Bir hadis rivayetindeki en ağır kusur, ravinin 'adâlet' vasfını yitirmiş olmasıdır. Bu durum, ya onun Peygamber'e (sallallâhu aleyhi ve sellem) yalan isnadında bulunması sebebiyle olmaktadır ki, bu takdirde rivayet edilen söze 'mevzû' denir. Bu tür sözlerin hadisler arasında zikredilmesi, gerçekte hadis olduklarından değil, şeklen hadis formuna uygun rivayet edilmesindendir. Esasen bunlar, Resûlüllah (sallallâhu aleyhi ve sellem) adına uydurulmuş sözlerdir. Bununla birlikte ravinin Peygamber'e (sallallâhu aleyhi ve sellem) yalan isnadı görülmemiş olsa da, normal konuşmalarında yalancı olarak bilinmesi sebebiyle de ravi yalancılıkla itham edilir ki, böyle bir ravinin rivayet ettiği hadise de 'metrûk' denilir.20

Mevzû ve metrûk rivayetler, bilgi değeri itibariyle dinde hüccet (delil) sayılmamıştır. Bunların dışındaki zayıf hadislerin bilgi değeri ve dinde hüccet olup olmaması konusunda, İslam âlimleri ihtilaf etmişlerdir. Buna göre: 1. Aralarında Yahyâ b. Maîn (v.233), Buhârî (v.256), Müslim (v.261) ve İbn Hazm (v.456) gibilerinin de bulunduğu bir grup âlim, zayıf hadislerle hiçbir şekilde amel edilmeyeceği, delil olamayacağı kanaatindedirler. 2. Ahmed b. Hanbel (v.241) ve Ebû Davûd (v.275) gibi âlimler ise, zayıf hadislerle her halükarda amel edilebileceğini belirtmişlerdir. Bunlara göre, delil olarak zayıf hadisten başka bir rivayet yoksa zayıf hadise uymak kendi kanaatiyle hüküm vermekten daha makbuldür. 3. Bazı âlimlere göre ise, ahkâma dair konularda olmamak kaydıyla, toplumu irşat ve amellerin faziletlerini açıklarken bazı şartları taşıması durumunda zayıf hadislerden istifade edilebilir.21 Onlar bu şartları şöyle açıklamışlardır:

a) Zayıf hadis yalancı, yalancılık ithamına maruz kalmış veya çok hata (fuhş-u ğalat) yapmakla tanınan bir ravinin tek başına rivayet ettiği ileri derecede bir zayıflık taşımamalıdır.

b) Zayıf hadis, Kur'an ve sünnetten çıkarılmış delillere dayalı bir hüküm ve kaidenin altına girmeli, yeni ve müstakil bir hüküm getirmemelidir.

c) Zayıf hadisle amel edilirken, onun kesin olarak Peygamber'e (sallallâhu aleyhi ve sellem) ait olduğuna dair bir kabulle değil, ihtiyatla kabul edilmelidir.22

Hanefî âlimleri, zayıf hadisle amel konusunda 'zayıf hadisin kıyas ve re'ye takdim edileceği' yönünde bir kanaate sahiptirler. Burada söz konusu edilen zayıf hadisin, zayıflığı çok hafif olduğu için daha sonra hasen diye isimlendirilmiş hadis olması kuvvetle muhtemeldir. Zira önceleri hadisler sadece sahih ve zayıf diye isimlendirilirken, daha sonra bazı sahih ve zayıf hadisler 'hasen' sınıfına dâhil edilmiştir. İşte Ebû Hanife'nin kıyasa takdim ettiği hadisler bunlar olmalıdır.23 Bununla birlikte Hanefîler ve Mâlikîler, sahabe ravisi düştüğü için zayıf sayılan 'mürsel' hadisi de delil saymışlardır. Onlara göre, mürsel hadisin ravisi, güvenilir kimselerden olur ve güvenilir kimselerden rivayet ettiği bilinirse, onun mürselleriyle amel etmekte hiçbir mahzur yoktur.24

Sonuç

Hadisler sıhhati itibariyle 'makbul' ve 'makbul olmayan' hadisler diye ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan makbul hadisler, bilgi değeri itibariyle ittifakla dinde hüccet sayılmıştır. Makbul olmayan zayıf hadisler ise, sıhhat şartlarından bazılarını taşımaması sebebiyle kusurlu görülen bir hadislerdir. Aşırı zayıflığı bulunmayan zayıf bir hadis, bazı şartları taşıması durumunda özellikle salih amellere teşvik ve haramlardan sakındırma hususunda delil kabul edilmiştir.

Günümüzde sadece 'sahih' olana hadis denilebileceği, 'zayıf' olanı hadis diye vasıflandırmanın doğru olmadığı anlayışı, hadis ve rivayet ilminin kaidelerini yok sayan veya en azından görmezden gelen bir yaklaşım tarzıdır. Böyle bir kanaat, zayıf hadisle mevzû hadisi birbirine karıştırmanın ve bir de zayıf hadislerin teknik bir kusurdan dolayı zayıf sayıldığı ve farklı mertebelerinin bulunduğunu dikkate almamanın bir neticesidir. O halde hangi hadislerle hangi şartlarda amel edilebileceği, belli bir ilmî birikim, ihtisaslaşma ve formasyonu gerektirmektedir. Bu keyfiyete sahip kimseler, zayıf hadislerle amel ederken başka bir takım delil ve karineleri de dikkate alarak hadis zayıf da olsa istifade etmeye çalışacaklardır. Öteden beri âlimlerin tercih ettikleri yaklaşım tarzı böyle olmuştur.

Dipnotlar

1. İbn Adiyy, el-Kâmil fi'd-duafâ, Beyrut, 1988, I/47-49.

2. Hâkim en-Nisâburî, el-Medhal ile's-süneni'l-kübrâ, Kuveyt, trz., s.174.

3. Muvatta, ferâiz 5.

4. İbn Hibbân el-Bustî, el-Mecrûhîn mine'l-muhaddisîn., Haleb, 1976, I/38.

5. Bkz. Emin Âşıkkutlu, Hadiste Ricâl Tenkidi, İstanbul, 1997, s.33.

6. Müslim, mukaddime 27.

7. Müslim, mukaddime 19.

8. İsnad sistemi hakkında daha ayrıntılı bilgi için bkz. Ayhan Tekineş, Geleneğin Altın Zinciri, Ensar Neş., İstanbul, 2006.

9. Ahmed Naim, Tecrid-i Sarîh Tercemesi, Mukaddime, Ankara, 1979, s.94.

10. İbn Abdülber en-Nemerî, el-İntiķâ fî fezâil, (nşr. A. Ebû Gudde), Beyrut, 1997, s. 46.

11. Muhammed b. İdris eş-Şâfiî, er-Risâle, nşr. Ahmed M. Şâkir, Kahire, 1979, s. 370-371.

12. Talat Koçyiğit, Hadis Istılahları, Ankara, 1985, s.383.

13. Ahmed Naim, Tecrid-i Sarih Tercemesi, Mukaddime, DİB Yay., Ankara, 1979, s.202-203.

14. İbnu's-Salâh, Ulûmu'l-Hadîs, Dımeşk, 1984, s.11.

15. İbn Hacer, Nüzhetü'n-Nazar fî Tavzîhi Nuhbeti'l-Fiker, Dımeşk, 1992, s.62.

16. Ahmed Naim, Mukaddime, s.246.

17. Celâleddin es-Suyûtî, Tedrîbu'r-Râvî fî Şerhi Takrîbi'n-Nevevî, Beyrut, 1985, I/144.

18. Nureddin Itr, Menhecü'n-Nakd fî Ulûmi'l-Hadîs, Beyrut, 2010, s.367-380.

19. Itr, a.e., s.423-447.

20. Itr, a.e., s.299-301.

21. Muhammed A. el-Leknevî, el-Ecvibetü'l-Fâdıle, Beyrut, 2005, s.50.

22. Cemâleddin el-Kâsımî, Kavâidü't-Tahdîs, Kahire, 1961, s.116.

23. Tahanevî, Kavâidu fî Ulûmi'l-Hadîs, Beyrut, 1984, s.108.

24. Suyûtî, Tedrîbu'r-Râvî, I/162.

V

Selçuklu Devri Muhaddisleri

Prof. Dr. Osman Güner

Türklerin İslâm'la müşerref olmaları ve Müslümanlarla ilk temasları, Hz. Ömer dönemine rastlar. Daha önce birbirlerini tanıyan bu milletler, Farslara karşı yapılan Nihavend Savaşı'yla birlikte daha yakın bir münasebet imkânına kavuşurlar (21/642). İlerleyen dönemlerde İslâm dünyasında iktidarın el değiştirip Abbasilere geçmesiyle yeni bir dönem başlar (132/750) ve bu yeni idare, Arap olmayan halklarla (mevaliyle) iyi münasebetler kurmaya itina gösterir. Bu yakınlaşma, h.131/m.751 yılında vuku bulan Talas Savaşı'nda Çinlilere karşı Türklerle Müslüman Arapların aynı saflarda yer almasıyla daha ileri bir seviyeye taşınır. M.751 tarihinden sonra Müslüman Araplarla Türkler arasındaki münasebetler, sürekli olumlu bir seyir takip eder ve neticede Türkler, bu dönemde İslâmiyet'i ve Müslümanları daha yakından tanıma fırsatı bulurlar. Daha da önemlisi, Abbasiler döneminde Türklerin hızlı bir şekilde İslâm'ı kabul ettikleri görülür ve Abbasi Devleti'nin çeşitli makamlarında ve bilhassa orduda önemli görevler üstlenirler. 

Sahabe asrından h.5. asra kadar bütün İslâmî ilimlerde olduğu gibi, hadîs ilminde de fevkalade önemli gelişmeler olmuş, h. 2. ve 3. asırlarda hadîsin her alanında büyük hadîs âlimleri yetişmiş, birbirinden muhteşem eserler telif etmişlerdir. İslâm'ın Arap Yarımadası'nın dışındaki farklı coğrafyalarda yayılmasıyla birlikte bu âlimler kervanına Müslüman Türklerin hâkimiyet kurduğu bölgelerdeki ulema da katılmıştır. H.431/m.1040 yılında Selçuklu Türklerinin kurmuş oldukları büyük cihan devleti sınırları içerisinde kalan bölgelerde de yaklaşık üç asır boyunca (431-718/1040-1318) hadîs ilmine hizmet etmiş pek çok muhaddis yetişmiş ve birbirinden kıymetli eserler telif etmişlerdir. Bu zaman zarfında Selçukluların hâkimiyet ve himayesi altında kalmış bulunan Maveraünnehir, Horasan, Hemedan, Sicistan, İran, Irak, Hicaz, Musul, Şam ve Anadolu topraklarındaki muhaddislerin ortaya koydukları ilmî çalışmalar, eğitim öğretim faaliyetleri, hadîs alanında geliştirdikleri metotlar ve tesis ettikleri müesseseler, onların da seleflerinin izinden gittiklerini ve bu alanda önemli katkılar sağladığını göstermektedir. Muhaddis âlimlerin bu faaliyetlerine geçmeden önce Selçukluların ilim ve ma'rifete yaptıkları müstesna hizmetlerine temas etmek isteriz.

Selçuklularda Medreseler ve İlmî Hayat

Abbâsîler döneminde İslâm medeniyetiyle kaynaşan Türkler, Selçuklu Devleti'nin himayesinde İslâm ilim ve kültür hayatına büyük bir canlılık kazandırmışlardır. Selçuklu sultanı Tuğrul Bey'in (455/1063) teşvikiyle İslâm dünyasının her tarafını câmi, medrese, kütüphane, hastane, imarethane, zâviye ve kervansaraylarla donatmışlardır. Nitekim medreseler, bir ilim yuvası olarak bu dönemde devlet eliyle teşkilâtlanmış, vakıfların desteğiyle eğitim-öğretim meccanen sürdürülmüş ve bu müesseseler sultanların ve vezirlerin hususi himayesine mazhar olmuştur. Hususiyle Selçuklu Sultanı Alparslan'ın (465/1072) veziri Nizâmülmük'ün (485/1092) marifetiyle önce Bağdat'ta, daha sonra da belli başlı ilim merkezlerinde kurulan Nizâmiye Medreseleri, İslâm mimarisine önemli yenilikler getirmesi, ilmin gelişmesi ve âlimlerin yetişmesine büyük katkılar sağlaması, medrese sisteminin yaygınlaşması ve daha teşkilâtlı bir hâle getirilmesi, idarenin ihtiyaç duyduğu devlet adamlarının yetiştirilmesi ve İslâm kültür mirasının korunması gibi önemli görevler üstlenmiştir.2

Selçukluların kurduğu bu medreseler, İslâm dünyasında ciddi bir tehlike hâline gelmiş bulunan Şii-İsmailî fikirlerin zararlı tesirlerine karşı Ehl-i Sünnet inancının korunması ve yayılmasını sağlamak, İslâm dünyasındaki fikrî kargaşa ve çatışmayı asgari düzeye indirmek gibi önemli bir fonksiyon da üstlenmiştir. Esasen Selçukluların tarih sahnesine çıktıkları 11. yüzyılın ilk çeyreğinde İslâm dünyası, Şiî yayılmacılığın baskısı altında kaldığı kritik bir dönemden geçiyordu. Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey 1055 senesinde Halife Kaim Biemrillah'ın daveti üzerine Bağdat'a girerek Şiî Büveyhilerin Irak'taki hâkimiyetine son vermiştir. Selçuklular, Fatımilerle ve diğer Batınî gruplarla bir taraftan askerî alandaki mücadeleyi sürdürürken, diğer taraftan da Nizâmiye Medreselerini yaygınlaştırmak suretiyle ilmî ve kültürel sahadaki hâkimiyeti tesis etmenin mücadelesini vermişlerdir. Nizamiye Medreseleri, toplumu ifsat eden, yıkıcı Şiî akımlara karşı Sünnî akideyi tahkim etmek ve dolayısıyla bâtıl mezheplerle mücadele edecek ilim adamları yetiştirmek gibi çok önemli bir vazifeyi ifa etmiştir.3

Selçuklu sultanları, beyleri ve hatunları, âlimlere, din adamlarına, şairlere ve sanatkârlara büyük saygı göstermişlerdir. Onlar için kurdukları müesseseler, takdim ettikleri ihsanlar ve yardımlar, ilme ve kültüre karşı ne derece düşkün olduklarını, âlime ne ölçüde hürmet ettiklerini açıkça göstermektedir. Tuğrul Bey ve Sultan Alparslan'ın âlimler ve din adamları karşısındaki mütevazı ve saygılı tavırları, onları fazlasıyla cesaretlendirmiştir. Nitekim Tuğrul Bey'in, "Kendime bir köşk yapıp da yanında bir cami inşa etmezsem, Allah'tan utanırım." demesi, bu saygının dayandığı imanı gösteren bir ifadedir. O fethettiği şehirlere giderken, ilk iş olarak âlimleri ve din adamlarını ziyaret eder, onlara hürmet gösterirdi. Bu hususta Sultan Melikşah (485/1092) ile büyük kelam âlimi İmamu'l-Haremeyn el-Cüveynî (478/1085) arasında geçen bir hâdise, devletin ve sultanın âlimlere ne derece yüksek bir mevki tayin ettiklerine güzel bir örnektir. Tarihî kayıtlarda geçtiğine göre, sultan bir Ramazan ayında hilâlin görülmesi üzerine bayram ilân eder. Fakat İmam Cüveynî, aksine ertesi gün Ramazan'ın devam ettiğine ve oruç tutulması gerektiğine dâir fetva verir. Sultan bu nazik durum karşısında İmamu'l-Haremeyn'i nezaketle saraya davet eder. Görüşme sırasında Cüveynî: "Sultana ait işlerde fermana itaat vazifemizdir; lâkin fetvaya taalluk eden meselelerde de Sultan'ın bize sorması lazımdır." der. Bunu haklı bulan sultan, onun isteğine uyar ve kararını tashih eder.4

Selçuklular ilme bu saygılı tavırlarıyla, ilim ve kültür hayatının gelişmesine büyük katkı sağlamışlardır. O devirde yetişen âlim, filozof, astronom, tabip, sanatkâr, edip ve şairler, Selçuklu sultanlarından himaye görmüşler ve onların vakfettikleri müesseselerde yetişme imkânı bulmuşlardır. Nitekim Sultan Alparslan kendisine tahsis edilen iradın bir kısmını fakirlere dağıtırken, onda birini de ilim adamlarına sarf etmiştir. Sultan Melikşah da, kurduğu medreseler ve diğer müesseselerin dışında, âlimlere sarf edilmek üzere yılda 300 bin dinar (altın) ödenek ayırmıştır. Sarayı ve etrafı âlim, tabip, şair ve filozoflarla çevrili Sultan Sencer de bir defasında beş gün içerisinde âlimler için 700 bin dinar (altın), 1000 elbise, pek çok at ve benzer eşya dağıtmıştır. Sultanlar, mezhep ve meşrep ayrımı yapmamış, hususen toplumu ifsat eden Bâtınîler ve müfrit Şiîler müstesna, âlimlere ve seyyitlere hep ihsanda bulunmuşlardır. Farklı din ve mezhep mensuplarına daima hoşgörü ve müsamaha ile yaklaşmışlardır.5 Selçuklu döneminde sergilenen bu anlayış, hem müspet ilimlerin hem de manevî ilimlerin revaç bulmasına ve bu sahalarda pek çok ilim adamının yetişmesine zemin hazırlamıştır.

Selçuklu Devri Muhaddisleri 

Büyük Selçukluların kuruluşundan en son Anadolu Selçuklularının hâkimiyetini yitirdikleri h. 8. (m.14.) asrın başlarına kadar geçen süre içerisinde, çok sayıda hadîs ravisi ve ulemanın yetiştiğini görmekteyiz. Selçuklu muhaddisleri hakkında yapılan bir ilmî araştırmanın neticesine bakıldığında, bu alanda eser yazmış 130 müellif hadîs âlimi ve ayrıca 234 hadîs ravisinin isimlerinin kaynaklarımızda kaydedildiği görülmektedir.6Selçuklular döneminde hadîsle alakalı çalışmalar hakkında genel bir kanaat oluşturması açısından eserleri günümüze kadar intikal etmiş bazı meşhur hadîs âlimlerini ve eserlerini hatırlatmak istiyoruz:

1) Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b.Hüseyn el-Hüsrevcirdî (458/1066): Nîsâbur'da doğdu, Beyhak'ta yetişti ve ilk tahsilini burada yaptı. Muhtelif hocalardan faydalanmak maksadıyla İsferâyin, Tûs, Hemedan, İsfahan, Rey, Nîsâbur, Bağdat, Kûfe ve Mekke gibi yerlere ilmî seyahatler (rihleler) yaptı. Hadîse karşı duyduğu iştiyak dolayısıyla, sadece onunla meşgul olmaya başladı. Hadîs ilminin en önemli meselelerini el-Hâkim en-Nîsâbûrî'den öğrendi ve hocaları içinde en çok ondan faydalandı.7 Beyhakî 406 (1015-16) yılından itibaren eserlerini telif etmeye başladı. Hadîs ilmindeki sağlam bilgisi ve güçlü hafızasıyla temayüz etti. Hadîslerde mevcut gizli kusurların tespiti ile birbirine zıtmış gibi görünen rivayetlerin uzlaştırmasında ve hadîslerin fıkhını kavramada devrinin otoritesi oldu. Hadîste olduğu gibi fıkıhta da bir mezhep imamı olabilecek yetkinlikte bir şahsiyetti. Mensubu bulunduğu Şafiî fıkhını kendi devrinde daha müdellel hâle getirdi ve bu alanda değerli eserler telif etti. Bu sebepledir ki İmâmü'l-Haremeyn el-Cüveynî, her Şafiî fakihinin İmam Şafiî'ye minnet borcu olduğunu, ancak mezhebini ve görüşlerini müdafaa etmek için Beyhakî'nin kaleme aldığı eserler sebebiyle İmam Şafiî'nin ona minnettar olması gerektiğini ifade etti. Keza İmam Zehebî de, "Beyhakî isteseydi, derin ilmî birikimi sayesinde müstakil bir mezhep kurabilirdi" demiştir.8

Beyhakî, tedristen ziyade tasnifle meşgul olmuş, hadîs ve fıkha dair emsalsiz eserler telif etmiştir. Hadîs alanında telif ettiği eserler arasında şunlar yer almaktadır:

a) es-Sünenü'l-kübrâ: Bu eser, diğer hadîs kitaplarında bulunmayan pek çok hadîsi, sahabe ve tabiîn kavlini, muhtelif rivayetleriyle birlikte ihtiva etmekte olup, fıkhın bablarına göre yapılan tertibinde Şafiî fıkhı ön plânda tutulmuştur.

b) Delâilü'n-nübüvve: Eser, sahih rivayetlere dayanarak Hz.Muhammed'in (sallallahu aleyhi ve sellem) diğer insanlardan farklı hususiyetlerini, peygamberliğini beyan eden özelliklerini ve mu'cizelerini ihtiva etmektedir.

c) Diğer eserleri arasında, Ma'rifetü's-sünen ve'l-âsâr, el-Medhal ile's-süneni'l-kübrâ, el-Câmiu'l-musannef fî şuabi'l-îmân, es-Sünenü's-suğrâ, Tahrîcu ahâdîsi'l-Ümm, Meâlimü's-sünen, el-Musannef fî fedâilü's-sahâbe ve et-Tergîb ve't-terhîb' gibi eserlerini sıralamak mümkündür.9

2) Hatîb Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî (463/1071): Bağdat yakınlarındaki bir kasabada dünyaya gelmiş, tanınmış hadîs hafızı ve tarihçidir. Küçük yaşlardan itibaren hadîs başta olmak üzere diğer İslâmî ilimlere ve tarih alanına, dil ve edebiyata ilgi duymuş, tanınmış şahsiyetlerin rivayet ettiği dinî ve edebî kitapların rivayet hakkını elde etmeye muvaffak olmuştur. el-Câmiu'l-Mansûrî'de hadîs okutmayı çok arzu eden el-Hatîb el-Bağdâdî, Halife Kâim-Biemrillâh'tan aldığı izinle talebelerine burada hadîs okutmuş, Nizamiye Medresesi yakınındaki evinde Târîhu Bağdâd'ını rivayet etmiş, ayrıca yazmayı düşündüğü kitaplarını da burada yazmaya başlamıştır. Eserlerinin birçoğunu da bu dönemde telif etmiştir. Vezir İbnü'l-Müslime'nin talebi ve halifenin de rızasıyla Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey hilâfet merkezine gelmiş ve halifeye destek olmuştur. Ancak Tuğrul Bey'in Bağdat'tan ayrılması üzerine Fatımîler şehri ele geçirip halifeyi de makamından indirmişlerdi (450/1059). Mezhebî taassupla Hatîb'e kin duyan Fâtımîler onu rahatsız etmeye başlamışlar, bunun üzerine o da, Dımeşk'e gitmek zorunda kalmıştı. O, burada da Şiî Fâtımîlerin ölüm tehditlerine maruz kalmıştır. Hatîb 462'de (1070) tekrar Bağdat'a dönmüş ve ölünceye kadar da el-Câmiu'l-Mansûrî'de ders okutmaya devam etmiştir.10

Sem'ânî, İbn Asâkir, İbn Hallikân, Zehebî ve Tâceddin es-Sübkî gibi birçok tabakat âlimi, Hatîb'in, yaşadığı devrin en büyük hadîs otoritesi olduğunu belirtmişlerdir. El-Hatîb el-Bağdâdî, usûl-i hadîsin ilk müelliflerinden sayılan Râmhürmüzî ile Hâkim en-Nîsâbûrî'den sonra el-Kifâye fî ilmi'r-rivâye'si ile bu alanın en muhtevalı eserini kaleme almıştır.11 Ricâlü'l-hadîs alanında da 7831 biyografiden oluşan Târîhu Bağdâd'ını yazarak önemli bir eseri daha hadîs sahasına kazandırmıştır. 

Kaynaklarda el-Hatîb el-Bağdâdî'ye nisbet edilen eserlerin sayısı 80-100 arasında değişmektedir. Hadîsle alâkalı olanlar arasında şunları sayabiliriz: 

a) el-Câmi' li ahlâki'r-râvî ve âdâbi's-sâmî: Müellifin bu eseri, hadîs öğrenim ve öğretimiyle ilgili 237 meseleye dâir 1924 rivayeti, senetleriyle birlikte ihtiva etmektedir.

b) Şerefu ashâbi'l-hadîs: Bu eser, Sünnet'i delil olarak kullanmayıp her şeyi akılla çözmek isteyen ve bundan dolayı muhaddislere saldırıp onlarla alay eden ehli hadîs muhaliflerine karşı yazılmıştır. (nşr. M.S. Hatiboğlu, Ankara 1971)

c) Nasîhatü ehli'l-hadîs: Eser, genç yaşta ilim tahsil etmeye, hadîs talebelerini sadece rivayetle kalmayıp hadîsin fıkhını da öğrenmeye, hadîsler üzerinde düşünmeye ve ilmi yazılı kaynaklardan değil bizzat hocadan okumaya teşvik etmektedir.

d) el-Kifâye fî ilmi'r-rivâye: Usûl-ü hadîsin ilk ve en önemli kaynaklarından biridir. Eser hadîs ilimlerini, hadîs ıstılahlarını ve usul meselelerini bilmeden hadîs rivayetine kalkışan kimseler için kaleme alınmış, daha önceki usul kitaplarında temas edilmeyen pek çok hadîs meselesi, Sünnet'in dindeki yeri, nasların tearuz ve tercihi gibi konular senetli rivayetler şeklinde kaydedilmiştir.

e) Takyîdü'l-ilm: On bâbtan meydana gelen eserde önce hadîslerin yazılmaması gerektiğine, ardından hadîslerin yazılmasında bir sakınca bulunmadığına dair rivayetler sıralanmış, Kur'ân ile hadîslerin birbirine karışması endişesinin ortadan kalkmasından sonra hadîsleri yazıyla tespit etmenin bir mahzuru bulunmadığı belirtilmiştir.

f) er-Rihle fî talebi'l-hadîs (Senetleriyle birlikte kaydedilen 81 rivayetin beş bölüm hâlinde incelendiği eserde hadîs tahsili için yapılan seyahatin önemi gibi hu­suslar ele alınmaktadır.12

3) Beğâvî, Ebû Muhammed Hüseyn b.Mesud (516/1122): Horasan'nın Bağsûr (Bağ) kasabasına nisbetle Beğâvî denmiştir. İbnu'l-Ferrâ diye meşhurdur. Horasan illerini dolaşıp devrin önemli hocalarından dersler almıştır. Begavî, hem şahsî hayatında hem de ilmî anlayışında selefin yolunu takip etmiştir. Şafiî mezhebine bağlı bir çevrede yetiştiği ve hattâ Şafiî fıkhına dair et-Tehzîb adlı önemli bir eser yazdığı hâlde mezhep taassubuna düşmemiştir. Kur'ân ve Sünnet kültürünün yaygınlaşmasına gayret ederek Müslümanları bu iki kaynağa sarılmaya çağırmıştır. Bu sebeple de kendisine 'Muhyissünne' ve 'Rüknüddin' lâkapları verilmiştir. Bütün çalışmalarını Sünnet üzerinde yoğunlaştırdığını belirten Begavî, hadîs metinleri üzerinde daha fazla durulmasını sağlamak için senedsiz hadîs nakli geleneğini başlatan ilk kişidir. Nitekim kendisinden sonra bilhassa halk için tertip ve tasnif edilen hadîs kitaplarında hadîs senedleri alınmamış, sahabeden olan râvi zikredilmekle yetinilmiştir.

Beğavî, gösterişten uzak, basit ve sade bir hayat yaşamıştı. Dünya malına tamah etmeyen, üstün ahlaki meziyetlere sahip, şahsiyetli ve karakterli bir kişiliğe sahipti. Hanımı vefat ettiğinde gözü tok olduğu için mirasından hiçbir şey almaya tenezzül etmemiştir. Var olanla yetinir, az şeye kanaat ederdi. Bir zamanlar yalnız kuru ekmek yediği için, halk tarafından kınanınca, zeytinyağını ekmeğine katık yapıp yemeye başlamıştır. İhlâs ve takvası eserlerine de yansımış ve samimiyeti sebebiyle eserleri hüsnü kabul görmüş, âlimler bu eserlere sahip olmak için adeta birbirleriyle yarışmışlardır.13

Hadîs, tefsir ve fıkha dair eserler telif etmiştir. Hadîse dair eserleri arasında şunları saymak mümkündür:

a) 'Mesâbîhu's-sünne: Müellif bu eserde, güvenilir hadîs kaynaklarından senetsiz olarak naklettiği hadîsleri önce konularına göre sıralamış, sonra da her babı kendi arasında sahih ve hasen hadîsler olmak üzere ikiye ayırmıştır. 4719 hadîsi ihtiva eden eser İslâm âleminde büyük bir itibar kazanmış ve üzerinde otuzdan fazla âlim tarafından şerh ve ta'lik yazılmıştır.

b) Şerhu's-sünne: Bu eserde, meşhur muhaddislerin eserlerinden seçilen hadîsler konularına göre tertip edildikten sonra az kullanılan kelimeler açıklanmış ve âlimlerin ihtilâf ettiği fıkhî problemler, hadîsten elde edilen hükümlerle şerhedilmiştir. 

c) el-Cem' beyne's-sahîhayn: Sahîh-i Buhârî ve Sahîh-i Müslim'deki hadîsler senetsiz olarak bir araya getirilmiştir.14

4) İbn Asâkir, Ebü'l-Kâsım Alî b.Hasen ed-Dımaşkî (571/1176): Dımaşk'ta doğmuştur. İbn Asâkir ilk bilgilerini ailesinden almıştır. Devrin önemli ilim merkezlerinden Horasan, İsfahan, Merv, Nîsâbur ve Herat gibi şehirlere ilmî seyahatler (rihleler) yapmıştır. Bu sırada Kitâbü'l-Ensâb müellifi Abdülkerîm es-Sem'ânî ile tanışmıştır. Horasan seyahatini tamamlayan İbn Asâkir Bağdat'ta iki yıl daha kaldıktan sonra Dımaşk'a dönmüş ve ömrünün geri kalan kısmını burada eserlerini yazıp öğrencilerini yetiştirmekle geçirmiştir. Tahsil ve ilmî seyahatlerinden da anlaşılacağı üzere İbn Asakir, farklı ilim dallarıyla da ilgilenmiş olmakla birlikte, hadîs ilmine verdiği değeri şu mısralarla açıkça ifade etmiştir:

"Dikkat ediniz! Hadîs ilmin en yücesidir ve en şereflisidir.
Bana göre en faydalı gün, hadîsle meşgul olduğum gündür.
Arkadaş! Sen ilmin hakikatine dâir bir şey görmek istersen, 
Hadîse karşı istekli ol ve onu bıkmadan insanlardan almaya bak!"15

Birçok defa kendisine yol arkadaşlığı yapmış olan Sem'anî, İbn Asakir'i, "Ebu'l-Kasım, hafız, sika, güvenilir, dindar, hayır ve hasenat sahibi birisidir. Ehlince maruf olan metin ve senetleri toplamış, ilim ve fazilet sahibi, çok okumuş ve ilim uğrunda çok seyahat etmiş, hadîsleri toplamaya muvaffak olmuş, ilimle iştigal eden yaşıtlarına nispetle çok üstün bir âlimdir." diye tanımlamaktadır.16 İbn Asâkir, hadîsleri anlama, ezberleme, rivayetlerdeki gizli kusurları (ilel) tanıma, sahih, garîb, ferd ve münker rivayetleri bilme konusunda dönemin önde gelen hadîs hafızlarından birisidir. Onun en önemli özelliği, faydalandığı eserleri birbirleriyle karşılaştırması ve lafızlarını tashih etmesidir. 

İbn Asâkir İslâm dünyasında tasnif ve telifinin çokluğu ile tanınmış bir şahsiyettir. Oğlu Kasım babasının altmış adet kitap yazdığını kaydetmektedir. Bunlar arasında hadîsle alâkalı olanlar şunlardır:

a) 'Târîhu medîneti Dımaşk: Müellifin en hacimli eseridir. El-Hatîb el-Bağdâdî'nin Târîhu Bağdâd'ı örnek alınarak yazılan kitap Dımaşk'a dâir en geniş kaynaktır; ayrıca Halep, Ba'lebek, Sayda gibi Suriye şehirlerinde yaşamış bazı önemli şahsiyetler hakkında da malumat ihtiva eder.

b) el-Erbaûn fi'1-hassi ile'l-cihâd: Müslümanları Haçlılara karşı savaşa teşvik gayesiyle derlenmiş cihadın faziletiyle ilgili kırk hadîsi ihtiva eder. 

c) Diğerleri ise Kitâbü'l-Erba'îne'l-büldâniyye ve el-Erba'ûne'l-ebdâl gibi eserlerdir.17

5) Ebu'l-Ferec İbnu'l-Cevzî, Cemâlüddîn Abdurrahmân b.Alî el-Bağdâdî (597/1201): Bağdat'ta doğdu. Soyu Hz. Ebû Bekir'e dayanmaktadır. Küçük yaştan itibaren amcasının himayesinde tarih, hadîs ve ahlâk ilimlerini okumuştur. Hocası İbnü'z-Zâgûnî'nin vefatından sonra onun yerine geçerek Mansûr Ca­mii'nde vaaz etmeye ve daha sonra halife ile vezirlerin yanı sıra fakihlerin de katıldığı meclislerde ilmî sohbetler yapmaya başlamıştır. Hac yolculuğunun dışında Bağdat'tan ayrılmamıştır. İbnü'l-Cevzî tarih, biyografi, hadîs, tefsir ve akaid alanlarında eser telif etmiş, aynı zamanda çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir. Fıkıhta Ahmed b. Hanbel'in mezhebini benimsemekle birlikte ona aynen uymak yerine, fıkhî hükümlerin delillerini araştırıp ona göre hareket etmeyi uygun görmüştür.

'Hâfızü'l-Irâk ve nâsırü's-sünne' lâkaplarıyla anılan İbnü'l-Cevzî, Selefî muhaddislerin uygulamalarını devam ettiren hocalarının yolundan gitmiş, hadîste ve vaazda devrinin imamı kabul edilerek, özellikle hadîs metinleriyle alâkalı bilgisi takdir edilmiş; ancak sahih hadîsleri belirlemede genellikle aşırılığa kaçtığı ileri sürülmüştür. Mevzû hadîsleri tespit etmek üzere telif ettiği el-Mevzûât adlı eserinde Sahîh-i Müslim'den de bir hadîse yer vermesi onun tenkit edilmesine sebep olmuştur. İbnü's-Salâh gibi muhaddisler İbnü'l-Cevzî'nin zayıf, hasen hattâ sahih hadîslere bile fazla araştırmadan 'mevzu' damgası vurduğunu, onun bu iş için gerekli temyiz ve tenkit kabiliyetine sahip olmadığını ileri sürmüştür.18

İbnu'l-Cevzî'nin, hadîsleri 'mevzu' olarak nitelendirmede yeterince tahkik etmeden aceleci bir tavır sergilediği hâlde vaaz ve irşada dâir eserlerinde aynı hassasiyeti göstermemiş olması ve sadece Bağdatlı hocalarla yetinerek hadîs tahsili için seyahate çıkmaması tenkide medar olan bir başka husustur. İbnu'l-Cevzî'nin hadîs sahasında telif ettikleri arasında, 'e1-Mevdûât (Eser, 1850 civarında haberi ihtiva etmiş ve fıkıh bablarına göre tenzim edilmiştir), Câmi'u'l-mesânîd ve'l-elkâb, et-Tahkik fî ehâdîsi't-Ta'lîk, Garîbü'l-hadîs, el-Müselselât' ve 'Manzume fi'1-hadîs' gibi eserler yer almaktadır.19

Netice

Selçuklu medeniyetinde, Tuğrul Bey, Alparslan ve Melikşah gibi ferasetli ve basiretli devlet adamları ve Nizamülmük gibi ilim âşığı vezirler sayesinde ilmin yayılmasını gerçekleştirmek ve Sünnî İslâm anlayışını tahkim etmek maksadıyla plânlı ve programlı müesseseler ve hususen hadîs ilmine tahsis edilmiş hadîs medreseleri (daru'l-hadîsler) inşa edilmiştir. Selçuklular devrinde kurulan bu medreseler sayesinde genelde müspet ve mânevî ilimler, özelde ise hadîs ilmi intişar etmiş ve hadîs sahasında mümtaz hadîs âlimleri yetişmiştir. Bu dönemin âlimleri arasında eserleri günümüze kadar ulaşmış olan muhaddislerin telif ettikleri o muhteşem eserler, bu medeniyetin ne kadar büyük olduğunu ve ilme-âlime ne ölçüde ehemmiyet verip baş tacı ettiğini gösteren önemli işaret taşlarıdır. Bu gün kendi kronik problemleriyle uğraşan günümüz İslâm dünyasının, Selçuklu medeniyetinin ortaya koyduğu bu ilmî ve kültürel tecrübeden ne denli istifade etmesi gerektiği ise izahtan varestedir.

*Ondokuz Mayıs Üniv. İlahiyat Fak. Öğretim Üyesi

oguner@yeniumit.com.tr

DİPNOTLAR

1. Bu makale, Çankırı'da yapılan Anadolu'da Hadîs Geleneği ve Dârü'l-Hadîsler Sempozyumu'nda (30 Nisan-01 Mayıs 2011) sunulan tebliğden faydalanılarak hazırlanmıştır.
2. Abdurrahman Acar, "Selçuklu Medreseleri ve İslâm Kültür ve Medeniyetine Kazandırdıkları", Uluslararası Türk Dünyasının İslâmiyete Katkıları Sempozyumu, Isparta 2007, s.355-362.
3. M. Asad Talas, Nizamiye Medresesi, (Çev. Sadık Cihan), Samsun, 2000, s.29, 63-64
4. Osman Turan, Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti, İstanbul, 1980, s.327-8.
5. Turan, a.e., s.329-30.
6. Nuri Topaloğlu, Selçuklu Devri Muhaddisleri, Ankara, 1988, 47-156.
7. Topaloğlu, "Beyhâkî Hayatı, Eserleri ve Şahsiyeti", DEÜİF Dergisi, İzmir, 1983, s.335.
8. Şemsüddin ez-Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, Beyrut, 1984, VXIII/168-169.
9. M.Yaşar Kandemir, "Beyhakî, Ahmed b.Hüseyn", TDV İslâm Ansiklopedisi 1992, s.59-60.
10. İbnü'l-Cevzî, el-Muntazam, Beyrut, 1992, XVI, 130.
11. Hüseyin Kahraman, "el-Hatîb el-Bağdâdî ve el-Kifâye'si", UÜİF Dergisi, Bursa, 1998,VII/479 vd.
12. Kandemir, "Hatîb el-Bağdâdî", TDV İslâm Ansiklopedisi, s.456-459.
13. Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, VIX/441.
14. Saffet Sancaklı, "Begavî ve Hadîs Sahasındaki Çalışmaları, Diyanet İlmi Dergi, Ankara, 1998, XXXIV/87 vd.; Mevlüt Güngör, "Beğâvî, Ferrâ", TDV İslâm Ansiklopedisi, s.340.
15. İbn Hallikan, Vefayâtü'l-A'yân, Kahire, 1948, II/ 472.
16. Zehebî, Tezkiratü'l-huffâz, Beyrut, 1955-58, IV/1330.
17. Eyüp Baş, "İbn Asâkir ve Târihu Dımeşk'i Üzerine", AÜİF Dergisi, Ankara, XXXIX/694.
18. İbn Salah, Ulûmu'l-hadîs, (nşr. Nureddin Itr), Dımeşk, 1986, s.99.
19. İbrahim Hatiboğlu, "İbnü'l-cevzî, Ebu'l-Ferec (Hadîs İlmindeki Yeri)", TDV İslâm Ansiklopedisi, s.550


XXXXXXXXXXXXX

YUSUF SEMMAK.COM

Hadîs münkirleri, Peygamberimizi postacı olarak kabul ederler: Allah’a hamd, Rasûlüne salât ve selâm olsun. Çağımızın en ciddi fitnelerinden birisi Hadîs inkârcılığıdır... Zira Sünnet ve Hadîslerin inkâr edilmesi, Peygamberle ve onun Ashâbıyla olan tüm bağların kopartılması anlamı taşımaktadır. Örneksiz, modelsiz, pratiği olmayan bir din algısının kabulü anlamına gelmektedir. Kur’ân’ın doğru anlaşılmasında Rasûlün pratik örnekliğinin yerine aklî ve fikrî yaklaşımları, kişisel anlayış ve tercihleri, hevâ ve hevesleri koymak demektir. Oysa Yüce Allah, bu uygulamaları ortadan kaldırıp, insanları vahye, kendi irâdesine ve murâdına çağırmak adına kendi içlerinden Peygamberler göndermiştir. O Peygamberler de insanlara Allah’tan gelenleri hem değiştirmeden ulaştırmışlar hem de kendilerinden bir şeyler katmadan Allah’ın emrettiği ve gösterdiği şekilde açıklamışlar, tebyîn etmişlerdir. Bu nedenle Allah’ın Kitâbının anlaşılmasında birinci kaynak yine Kitâbın kendisidir. Daha sonra ise Rasûlün açıklamaları ve Sünnetidir. Kur’ân ve Sünnet, et ile kemik ve ruh ile beden gibidir. Bu ikisini birbirinden ayırmak, -mânen- hayat damarlarını koparmaya benzer. Kitâbı arkaya atmak ne kadar yanlış ise, Sünnet-i Seniyye’yi elinin tersiyle itip arkaya atmak da o denli yanlış bir davranıştır! Peki, Hadîs inkârcılığı nedir?

 

HADÎS İNKÂRCILIĞI FİTNESİ!

Hadîs münkirleri, Peygamberimizi postacı olarak kabul ederler:

Allah’a hamd, Rasûlüne salât ve selâm olsun.

Çağımızın en ciddi fitnelerinden birisi Hadîs inkârcılığıdır... Zira Sünnet ve Hadîslerin inkâr edilmesi, Peygamberle ve onun Ashâbıyla olan tüm bağların kopartılması anlamı taşımaktadır. Örneksiz, modelsiz, pratiği olmayan bir din algısının kabulü anlamına gelmektedir. Kur’ân’ın doğru anlaşılmasında Rasûlün pratik örnekliğinin yerine aklî ve fikrî yaklaşımları, kişisel anlayış ve tercihleri, hevâ ve hevesleri koymak demektir. Oysa Yüce Allah, bu uygulamaları ortadan kaldırıp, insanları vahye, kendi irâdesine ve murâdına çağırmak adına kendi içlerinden Peygamberler göndermiştir. O Peygamberler de insanlara Allah’tan gelenleri hem değiştirmeden ulaştırmışlar hem de kendilerinden bir şeyler katmadan Allah’ın emrettiği ve gösterdiği şekilde açıklamışlar, tebyîn etmişlerdir. Bu nedenle Allah’ın Kitâbının anlaşılmasında birinci kaynak yine Kitâbın kendisidir. Daha sonra ise Rasûlün açıklamaları ve Sünnetidir. Kur’ân ve Sünnet, et ile kemik ve ruh ile beden gibidir. Bu ikisini birbirinden ayırmak, -mânen- hayat damarlarını koparmaya benzer. Kitâbı arkaya atmak ne kadar yanlış ise, Sünnet-i Seniyye’yi elinin tersiyle itip arkaya atmak da o denli yanlış bir davranıştır!

Peki, Hadîs inkârcılığı nedir?

Hadîs inkârcılığında gayr-i ilmî metod; zâhiren yani dış görünüşü itibariyle Kur'ân'a aykırı sanılan Hadîslerin "uydurma" olduğunu söylemektir. Hadîslere, ilimsizce olan bu yaklaşım tarzına, "Hadîs Meâlciliği" denmektedir. Hadîs inkârcıları, "Hadîs Usûlü" ilmini kabul etmezler. Usûl ilmini kabul etmedikleri içindir ki, pek çok Hadîsin Kur’ân'a aykırı olduğunu söylerler! Oysa o Hadîslerin, âlimler tarafından yapılmış meşru te'vîlleri (açıklamaları) bulunmaktadır. Hadîslere usulsüzce yaklaşanların yaptıkları, Peygambere ait olan sözleri -parçacı mantıkla- cımbızlayarak, onlara kendi anladıkları şekilde anlamlar vererek, onların Kur’ân'a aykırı olduğunu iddia etmekten ibârettir. Âdeta onlar, Peygamberimizin Hadîslerinin anlamları konusunda, Rasûlullah'ın niyetini okurcasına cür'etkâr davranmaktadırlar! Fakat Hadîs kitaplarında, o Hadîs'in altında yer alan, şerhlere bakmaya tenezzül dahi etmemektedirler. Zira onlara göre ilim; Kur'ân'ın metni üzerinden "zâhiricilik", meâli üzerinden de "meâlcilik" yapmaktan ibârettir! Onlar, ümmetin âlimlerinin ve tüm Ümmet-i Muhammed'in yolunu terk ederek, Kur’ân'ı kendi anlayışlarına uydurmaya çalışmaktadırlar! Bâtıl olan bu yolda Hadîs, Hadîs Usûlü, Tefsîr, Tefsîr Usûlü, Fıkıh, Fıkıh Usûlü, Akâid gibi ilimlerin hiçbir kıymeti yoktur! Onlar, "ilim sadece Kur’ân'dır" derler! Gerekçe olarak da, korunmuş tek kaynak olduğunu söylerler. Elbette ki, Kur’ân'ın metni korunmuştur. Peki, insanların akılları da korunmuş mudur? Zira o Kitâbı, kendi akıllarıyla yorumlamaktadırlar! Allah'ın Kelâmı olduğunda şüphe olmayan o mübârek Âyetlere, Allah'ın murâdına aykırı anlamlar yüklemek, o Kitâbın Âyetlerini tahrîf etmek/bozmak ve neticede de Allah'ın Âyetlerine iftirâ etmek değil midir?

Sormak lazımdır... Allah, gönderdiği Kitâbının pratiğini Peygamberinin şahsında göstermemiş midir? Göstermişse -ki Kur’ân bunu açıkça ifade ediyor ve o Peygambere uymayı da emrediyor- ; bu durumda o Peygamberin, Kur’ân'ın canlı pratiği olan Sünneti delil değil midir? "Peygamberin örnekliği, o günün insanları için delil idi; bugün itibariyle, onun Hadîslerine ve Sünnetine bâtıl şeylerin karışmış olma ihtimali vardır" deniliyorsa; deriz ki: Allah, o günün insanlarına ayrı, daha sonraki asrın insanlarına -hâşâ- kıyâmete kadar geçerli ayrı/başka bir din veya ayrı bir şerîat mı göndermiştir? Ya da Allah, Peygamberimiz döneminde farz kıldığı ve Ashâba öğrettiği dini, daha sonraki asırlarda korumaktan âciz mi kalmıştır! Yahut da Allah, Peygamberini göndererek ilk başlarda geçerli kıldığı dinin tamamlayıcı parçası olan Sünnet-i Seniyye’yi, -hâşâ- korumaktan âciz kaldıktan sonra, geçersiz kılarak, -el-Hakîm ismine zıt bir yaklaşım olarak- hikmetsiz bir iş mi yapmak zorunda kalmıştır? Hadîs münkirleri bu ve bunun gibi sorular üzerinde Allah için tefekkür etsinler!

Peygamberi sadece "Allah'ın Postacısı" olarak görenlere sorarız: Sahabe-i Kirâm da, sizin gibi, Rasûlullah'a sadece postacı gözüyle mi bakıyorlardı? "Evet" diyecek olursanız, bu durumda onların tüm hayatlarını, Rasûlün hayatına benzetme çabalarının anlamı ne idi, diye sorarız!

Ayrıca, Allah, neden postacı olarak bir insan gönderdi? Kitâbını, bir insan vasıtasıyla olmadan kullarına ulaştırmaktan âciz miydi? Ve bu Kitap, neden parça parça 23 yılda tamamlandı. Peygamberimiz, sadece bir postacı olsaydı, postacılık vazifesini yerine getirmekte acele etmesi gerekmez miydi? Allah niye bu kadar uzun bir zaman diliminde parça parça Âyetlerini indirerek, Peygamberine böylesi bir vazife yükledi? Bu vazife ne idi ki, böyle uzun sürdü? Bu süre içinde başka sorumlulukları mı vardı acaba?

Rabbimiz, İsrâ Sûresinin 95. Âyetinde, eğer kendilerine Peygamber gönderilenler melekler olsaydılar, o zaman onlara "melek peygamber" göndereceğini haber vermektedir: "De ki: Eğer yeryüzünde yerleşmiş yürüyen melekler olsaydı, Biz onlara gökten melek bir Peygamber gönderirdik."(İsrâ, 95)

İnsana, "insan peygamber" gönderilmesinin hikmeti nedir o zaman? ...

Rabbimiz şöyle buyurmuştur: "Nitekim aranızda size Âyetlerimizi okuyan, sizi tertemiz yapan, size Kitap ve Hikmeti öğreten, bilmediğiniz şeyleri size bildiren sizden bir Peygamber gönderdik."(Bakara, 151)

Bu Âyette, Peygamberimizin vazifeleri sayılıyor:

1- Allah'ın Âyetlerini okumak,

2- İnsanları tezkiye etmek (temizleyip arındırmak),

3- Onlara Kitâbı öğretmek,

4- Onlara Hikmeti öğretmek,

5- Onlara bilmedikleri şeyleri öğretmek.

Peygamberimizin bu vazifelerinin tamamına kısaca –getirdiği mektubu açıp okumadan sahibine teslim etmekle sorumlu bir postacının hali gibi- “Kur’ân'ı insanlara ulaştırıp, kenara çekilmek” anlamı vermeye kalkışmak ne kadar büyük bir cehâlettir?

Görüldüğü gibi; Âyetleri okumak ayrı bir görev, Kitâbı öğretmek ayrı bir görevdir. Bunun yanında Hikmeti öğretmek, insanların bilmedikleri şeyleri onlara bildirmek ve neticede de onları arındırmak ayrı görevlerdir. Bunların hepsini aynı anlama hamletmek nasıl mümkün olabilir?

Bu görevler; teblîğ, tebyîn, ta’lîm, terbiye, güzel örneklik, insanlara bilmediklerini ve anlamadıklarını bildirmek, gerektiği yerlerde onların sorularını cevaplamak ve bizzat kendisi de Kur’ân’a uyarak Kur’ân’ın pratiğinin nasıl olacağını fiilî Sünnetiyle göstermek sûretiyle İslâm’ı en güzel şekilde ikmâl etmektir. Rabbimiz, Kitâbını hak olarak Rasûlüne indirmiştir ki, o da insanlar arasında Allah’ın gösterdiği şekilde hükmetsin (Bkz: Nisâ, 105). Âyette geçen: “Allah’ın sana gösterdiği şekilde” kaydı çok önemlidir. Peygamberimiz bile Âyetlerin pratiğinde Allah’ın bildirdiği şekilde hareket ederken, bugün insanların Âyetlere keyfî anlamlar yükleyerek, indî görüşlerle hükümler çıkarmaları nasıl câiz olabilir? Bunu Rasûlullah bile yapamaz! Hatta bu konuda Peygamberimize uyarılar bile bulunmaktadır (Bkz: Mâide, 67; Hâkka, 44-47). Bu dinde mutlak hüküm sahibi sadece Allah Teâlâ’dır. Birilerinin bu din adına bilmeden konuşmaları ve ilim sahiplerinin uyarılarını önemsememeleri doğru değildir. Rabbimiz, Allah ve Rasûlüne uyan İslâm âlimlerinin sözlerine itaati emretmektedir (Bkz: Nisa, 59, 83; Nahl, 43; Enbiyâ, 7). 

Usûl ilminde bir kâide vardır:

İhtilâfu’l esmâ yedüllü alâ ihtilâfi’l-ma’nâ.

Yani “isimlerin farklı olması (yani farklı kelimeler kullanılmış olması), mananın da farklı olduğunu gösterir...” Bakara, 151’de Rasûlün vazifeleri adına beş ayrı şey sayılmıştır. Bunların hepsi biri diğerinden farklılık arz eden görevlerdi. Bunların hepsi aynı anlama gelir ki, o da Kur’ân’ı insanlara ulaştırmaktır, denemez.

“Bize Kur’ân yeter” diyenlere, Allah Rasûlünün teblîğ ettiği din yetmiyor mu?

"Bize Kur'ân yeter, başka kaynaklara ne gerek var?" diyerek Kur'ân'dan başka hiç ama hiç kitap okumayan, başka kaynak kabul etmeyen kimselerin zaman içinde ya meâlci ya zâhirici ya Sünnet ve Hadîs inkârcısı ya ictihâd ve mezheb inkârcısı ya da diğer 72 bid'at fırkalarının savundukları görüşlere uygun yollar tuttukları ve Nisâ, 115'de zikredilen "mü'minlerin yolundan başka yollara" girdikleri görülmüştür. Bu Âyete dikkat edin, bir kimsenin Allah'ın dosdoğru yolundan çıkıp başka yollara girmesinin asıl nedeni Peygambere karşı gelmektir. Peygambere karşı gelmekten maksat, onun Sünnetine, Hadîslerine, Hakk'ın katından gelip de hak üzere açıkladığı dine ve o dinin hükümlerine karşı gelmektir. Yoksa "Peygambere karşı gelmek" sadece ona "yüz yüze karşı çıkmak" değildir. O günün müşrikleri ve kâfirleri, Rasûlullahaleyhisselâm'a yüz yüze de karşı çıkarak, Peygamberimizin teblîğ ettiklerini, söylediklerini ve açıkladıklarını kabul etmiyorlardı. Fakat Peygamberimizin vefâtından sonra ona karşı gelmek, onun Sünnetini ve Hadîslerini kabul etmemek suretiyle gerçekleşmektedir. Yüce Rabbimizin bu ve benzeri Âyetleri sadece Peygamberimizin yaşadığı dönemle sınırlı ve Râsulün vefâtından sonrasına hitap etmiyor denilemeyeceğine göre bu hususta daha dikkatli olmak gerekmektedir. Zira Rabbimizin bu uyarısı, insanların dalâlete nasıl düşeceklerini ortaya koymaktadır. Ve dalâlet yolunu seçen o kimseleri de, hakkı görüp, İlâhî gerçekleri kabul etmedikleri sürece o yolda bırakacağını ve sonuçta da cehenneme atacağını haber vermektedir. Unutmayalım, Kur’ân hem lafzıyla hem de manasıyla Allah’ın Kelâmıdır. Lafzını alıp da manasını atmak Kur’ân’a iman etmek anlamına gelmez. Bu nedenle de Peygamberimizin risâlet görevlerinden birisi, insanlara kendilerine indirilenleri tebyîn etmektir, açıklamaktır (Bkz: Nahl, 44). Rabbimiz, hem Sünnetle hem de Kur’ân’ın Kur’ân’la tefsiri yöntemiyle Âyetlerini açıklamasaydı, herkes dilediği anlamı çıkarmaya kalkışırdı. Aynı asla (Kur’ân’a/vahye) iman iddiasına rağmen, ortaya çıkan farklı inançlara, farklı yaşam tarzlarına, farklı ahlâk öğretilerine –birbirlerinin zıddı olmalarına rağmen- Tevhîd ya da İslâm denilebilir miydi? Hüküm ve Hikmet sahibi Yüce Allah böyle bir şeyin olmasını dilemediği için, dinini bizzat Peygamberi vasıtasıyla açıklamalı ve uygulamalı olarak da kullarına gösterdi. Hz. Rasûl’ün ahlâkı Kur’ân’dır. O aleyhisselâm, - Allah’a ve âhirete iman eden, o günde necât ümidi taşıyan ve Allah’ı çokça zikredenler için- “Kur’ân’ın hayata nasıl aktarılacağı konusunda” ideal bir model ve en güzel örnektir (Bkz: Ahzâb, 21). Kur'ân, "güzel bir örnek" olarak bize takdîm ettiği Rasûlullah'a uymamızı, tâbi olmamızı ve kendisini örnek almamızı emretmektedir (Bkz: Âl-i İmrân, 31, 32). 

"Bize Kur'ân yeter" cümlesi, İslâm'da ilk büyük fitneyi çıkarak Hâricilerin "Hüküm ancak Allah'ındır" sözüne benzemektedir. Hz. Ali nasıl ki o kimselerin bu sözüne karşı: "Kendisiyle bâtıl kastedilen hak söz" dediyse; "Bize ancak Kur'ân yeter" diyenlerin sözü de Kur’ân’ın eksik ve yetersiz olmadığı noktasında doğru/hak söz olsa da, herkesin İslâm adına her meseleyi açık olarak bu Kitap’ta bulamayacağı gerçeğine nispetle de –söyleyenin niyeti açısından- yanlış/bâtıl bir sözdür. Evet, bu sözün zâhiri hak ama bâtını bâtıl olan bir sözdür. Kur’ân’da olmamak ile bulamamak ayrı şeyler olduğu gibi, Kur’ân’a aykırı olmak ile bir meseleyi Kur’ân’da açık olarak görememek de farklı şeylerdir. Zira Kur’ân-ı Kerîm, Allah’ın Kelâmıdır, Kadîm’dir, Mûcizu’l Beyân’dır, Cevâmiu’l Kelim’dir. Mûcizu’l Beyân; beyanı/açıklamaları i’câzlı, belîğ, benzerini getirmekte akılları âciz bırakan, mu’cize bir Kitap demektir. Cevâmiu’l Kelim ise; câmialı anlamlar içeren sözler demektir. Kur’ân’ın Âyetlerinde, zâhirinin altında çok derin anlamlar, hükümler, hikmetler ve incelikler bulunmaktadır. Âyetin sadece zâhirine ve meâline bakarak hüküm vermek asla doğru değildir. İlimsizce Âyetler üzerinde konuşmak İslâm dininde helâl ve haram belirlemeye yeltenmek anlamına gelmektedir. Bu da Allah’a iftirâ etmektir ki, Allah’a karşı yalan uyduranlar iflâh olmazlar (Bkz: Nahl, 116).

Hadîs inkârcılarına soruyoruz:

Yüce Allah, Ahzâb Sûresinin 21. Âyetinde Peygamberimizde güzel örnek olduğunu bildiriliyor. Yani her Müslümanın örnek alması gereken insan Hz. Muhammed aleyhisselâm’dır.

Diğer taraftan Kur’ân’da kâfirlerin ebedî azap yeri cehennemden bahsediliyor ve oradan sakınmamız emredilirken; iman edenlerin ebedî nimetler yurdu olan cennetlerden bahsediliyor ve orayı kazanmak için çalışmamız gerektiği söyleniyor.

Burada şöyle bir soru ortaya çıkıyor. Cenneti kazanmak için kimi örnek almamız gerekiyor?

Cevap ise: Kur’ân’ın haber verdiği gibi; Allah’ın Rasûlüdür.

O halde; cennetin yolu Peygamberi güzelce örnek almaktan geçiyor ise, Peygamberimizi nasıl örnek alacağız? Sorusunu soruyoruz…

Bu sorunun muhâtabı, Sünnet ve Hadîs inkârcılarıdır. Nitekim defalarca sorduğumuz halde cevap kaçamak bir üslupta: “Kur’ân’dadır” şeklindedir. Zaten bu insanlar savundukları her şey için “Kur’ân’da var” derlerken bir türlü açıkça o konuya dair Âyeti gösteremiyorlar!

Bu noktada Hadîs inkârcısına diyoruz ki: “Sen Kur’ân’ı bizden daha iyi biliyorsun(!). Buyur, Kur’ân-ı Kerîm’i; bize Peygamberin örnekliğinde cenneti kazanmamızı sağlayacak Âyetleri ve onun pratik örnekliğine dair tafsîlî Âyetleri göster, diyoruz. Göster ki, pratik olarak o Âyetlerle Rasûle uyabilelim.

Arkadaş, bir türlü Rasûlullah’ın örnekliğinin pratik ve tafsîlî misalleri olan Âyeti/Âyetleri bulamıyor. Sadece Peygambere itaat edilmesi, ona uyulması, onun örnek alınması vb. minvaldeki küllî Âyetlere rastlıyor. Peki, diyoruz ki bu örnek alma nasıl olacak? Peygambere uymanın çerçevesi nedir? O çerçeve nerededir? Peygamberimizin Sünnetini yok sayarak veya reddederek Peygamberin örnekliğine uyulabilir mi? Peygamberi örnek almayan kimse Kur’ân’a tâbi olduğunu nasıl iddia edebilir? Yani kısaca soruyoruz. Peygamberi nasıl örnek alacağız? Bunu bilmek zorundayız; çünkü Kur’ân bize bunu emrediyor.

Evet, Kur’ân bizleri, kendisinden sonra Peygambere itaat etmeye gönderiyor; Peygambere nasıl itaat edeceğiz? Peygambere itaat, yalnızca Kur’ân’a uymak ise, Rabbimiz neden kendisine itaatten sonra bir de ayrıca Peygambere itaati emretmektedir (Bkz: Nisâ, 59). Nisâ Sûresinin 59. Âyetinde Allah’a itaat emrinden sonra Rasûle itaat emri verilmektedir. Bu iki emir arasında atıf vâvı kullanılmıştır ki, atıf edatı muğâyerât iktiza eder. Yani Allah’a itaat Kur’ân’a uymak, Rasûle itaat ise onun Sünnetine uymaktır. Bu Âyette aynı şeyden yani sadece Kur’ân’a ittibâ etmekten bahsedilseydi, atıf vâvı ile ayrılan iki ayrı emir cümlesi gelmezdi. Âyetin devamında ise: “Ve sizden olan emir sahiplerine (âlimlere, Müslüman idarecilere)” buyrulmaktadır. Dikkat edilirse bu cümlede atıf vâvı kullanılmakla iktifa edilmiştir ve ayrıca “itaat edin” lafzı tekrar edilmemiştir. Bundan şu anlaşılmaktadır. Allah ve Rasûlüne itaat mutlaktır yani mutlaka itaat edilme zorunluluğu vardır. Âlimlere ve Müslüman idarecilere itaat ise mukayyeddir yani bu kimselere, Allah ve Rasûlüne uydukları, hakka tâbi oldukları, doğruyu söyledikleri ve adâletle hükmettikleri sürece itaat edilir. Mutlak anlamda, Hâlik’a isyan edilen bir hususta hiçbir mahlûka itaat yoktur.

Hadîs inkârcısı kimseler, Kur’ân’da her şeyin açıkça olduğunu söylemelerine rağmen –maatteessüf- kendilerine sorulan hiçbir soruya Âyetle cevap verememektedirler ve kimseyi ikna edememektedirler. O reddettikleri Hadîslerde, Hadîs inkârcılığının âhir zaman fitnelerinin büyüklerinden olacağı haber verilmektedir. Rasûlullah’ın sakındırdığı fitneden fazilet bekleme gafletinden uyanışın tez zamanda gerçekleşmesini dileriz.

Hadîs inkârcılarına cevabını ezberlemedikleri yani “ezber bozan” türden sorular yönelttiğinizde dünyanın doğusundaki Hadîs münkirleriyle dünyanın batısındaki Hadîs münkirlerinin verdiği cevaplar aynı olmamaktadır. Bu da davalarının bâtıl olduğunu ve esaslı bir temele dayanmadıklarını gösterir. Bir salât/namaz konusunda bile aralarında ittifak olmadığını görürsünüz. Sabah namazının farzını neden iki rek’at, akşam namazını neden üç rek’at, öğle, ikindi ve yatsı namazlarını ise neden dört rek’at kıldıklarını –eğer böyle kılıyorlarsa tabi- Kur’ân’a göre asla açıklayamamaktadırlar. Namazların rek’atlarının sayılarındaki farklılıkların olabileceğini kabul edip etmemeleri ayrı bir mevzudur. Namazın ıstılâhî anlamının yani şeklî kılınışının nasıl olduğu hususunu sadece Kur’ân zâhiriciliği ve meâlciliği i’tikâdıyla salt akılla açıklayabilmeleri ve bu konuda doğru/yanlış bir fikir üzerinde birleşmeleri bile mümkün değildir. O zaman sormak lazımdır. Kur’ân’da geçen kavramların içini nasıl ve neyle dolduruyorsunuz? Artı neden ve neye göre bunu yapıyorsunuz? Akla, anlayışa, kültüre, inanca, zekâya, mantığa, pozitif bilimlere, hevâ ve heveslere vs. değerlere göre denilirse, ki –hakikatte durum budur- o zaman bu din nasıl Allah’ın dini oluyor? Zira vahye bütün olarak teslim olmayan insanlar –bidâyetten beri- zaten bu değerler üzerine bir medeniyet inşa etmeye çalışmaktadırlar. Bunlar yetseydi, Yüce Rabbimizin vahiy göndererek kullarına yol göstermesine gerek olur muydu? Böyle olsaydı, “her akıllı kimse aşağı yukarı doğru yapar; Allah da zaten affedicidir, yanlışları affeder ve herkes cennete gider” şeklinde tutarsız bir mantık ve bâtıl inanç ortaya çıkmaz mıydı! İnsan, akıl girdabında felsefenin tuzaklarıyla boğuşurken kurtuluşun Allah’ın ipine (hablullah’a) tutunmak olduğunu hatırlamalıdır; gücünü boş yere tüketmemeli ve tükenmemelidir. Allah’ın Kitâbı, Allah’ın vahyi, Allah’ın dini insanlara uzatılmış kurtuluş ipidir. Her kim bu ipe yapışırsa kurtuluş bulur. Her kim de câzibeli fakat hakikatte tuzak olan iplerden medet umarsa ya da şeytanın ipiyle kuyuya inerse su ve selâmet beklerken, hayal kırıklığına uğrar.    

Kur’ân dışında inen vahiyler:

Bazıları, Kur’ân dışında vahiy olmadığını, Müslümanları bağlayıcı olanın sadece Kur’ân olduğunu, Hadîslerin ve Sünnetin nazar-ı itibara alınmaması gerektiğini söylüyorlar.

Bizzat Kur’ân bizlere kendisi dışında da vahiylerin olduğunu ifade etmektedir. Bu konuda Kur’ân’dan örnekler vermek istiyoruz. Daha doğrusu bu hatırlatmaları yaparken, diğer taraftan da Hadîs münkirlerine soru sormak istiyoruz. Böylece Allah’ın dininin tek kaynağının sadece Kur’ân-ı Kerîm olmadığı anlaşılsın.

İslâm’ın kaynağının yalnızca Kur’ân’dan ibâret olmadığına dair Kur’ânî deliler:

1- Kıblenin tayini:

“Kur’ân tek kaynaktır” diyen birisine cevâben yazdığımız:

“Tek Kaynak Kur’ân'dır” Diyen Birisine Verdiğimiz Cevaptır!” isimli yazımızda; Müslümanların Mescid-i Aksâ’ya doğru namaz kılmalarına dair Kur’ân’da bir Âyet bulunmamasına rağmen, Rasûlullah’ın ve tüm Ashâbın Medîne’ye hicretten sonra on altı ya da on yedi ay -toplamda ise Mekke dönemiyle birlikte yaklaşık 14 yıl- boyunca o yöne doğru namaz kıldıklarını, daha sonra ise Mescid-i Harâm’a dönerek namaz kılınmasını emreden Âyetlerin geldiğini ifade etmiştik. Bundan hareketle soruyoruz: Müslümanlar, Kur’ân’da Mescid-i Aksâ’ya dönmelerini emreden bir Âyet olmamasına rağmen nasıl oluyor da o yöne doğru namaz kılıyorlar? Bu durum Kur’ân-ı Kerîm’de yer almayan bazı hususlarda Peygambere itaat etmenin gerekli olduğunu ortaya koymuyor mu? Ayrıca, Peygamberimize Kur’ân dışında herhangi bir vahiy gelmiyor, diyenlere sorarız; o zaman Peygamberimize “kıble” ile ilgili İlâhî emir nasıl gelmişti? Ve bu emir neden Kur’ân’da yok?

2- Ezân ve cuma namazı:

Kur’ân, Cuma, 9’da: “Cuma günü namaz için çağrıda bulunulduğu vakit…” ve Mâide, 58’de:“Namaza çağırdığınızda (nidâ ettiğinizde)…”buyruklarında namaz için nidâ edildiği yani ezan okunduğunu onaylamış olmasına rağmen Kur’ân’ın hiçbir yerinde ezanın sözleri bulunmamaktadır. Bu konudaki açıklamalar bizlere Rasûlullah’ın Hadîsleriyle gelmiştir ve Sünnetiyle karar kılmıştır. Bu da, Kur’ân dışında da vahiy geldiğinin açık delilidir.

Ayrıca Kur’ân’da Cuma namazından ve onun farz olduğundan bahsedilmiş ama bu namazın hangi vakitte kılınacağından, edasının şartlarından ve mahiyetinden bahsedilmemiştir. Cuma namazı da Peygamberimizin öğrettiği bir şeydir. Tıpkı beş vakit namazın ve diğer ibâdetlerin vaktini, edasını, şartlarını, mahiyetini Peygamberimizin Sünnetinden ve Hadîslerinden öğrendiğimiz gibi.

3- Müslümanların Bedir savaşıyla alâkalı yalvarışlarına Rabbimizin cevabı:

Peygamberimize Kur’ân-ı Kerîm’den başka vahiyler geldiğine dair Kur’ân’dan sunduğumuz delil niteliğindeki Âyetlere devam edelim.

“Hani siz Rabbinizden imdat istiyordunuz da: ‘Muhakkak ben size birbiri ardınca bin melek ile yardım edeceğim’ diye duanıza karşılık vermişti.”(Enfâl, 9)

Müslümanların bu feryadına Yüce Allah’ın verdiği cevabın Kur’ân’ın herhangi bir yerinde olduğunu söyleyebilen var mıdır? Peki, ya Âyetteki bu buyruk ne oluyor? Rabbimiz, Müslümanların duasına yukarıdaki cümle ile karşılık verdiğini bildirmektedir.

Bu kadar açık delillere rağmen hâlâ insan nasıl olur da Peygambere Kur’ân’dan başka vahiy gelmemiştir, diyebilir. Bunu anlamak gerekten imkânsız!

4- Mekke’nin fethiyle ilgili müjde:

“Andolsun Allah, Râsûlüne gösterdiği rüyayı hak ile tasdîk etmiştir. Elbette –ve Allah’ın izniyle- Mescid-i Harâm’a korkusuzca, emniyetle, başlarınızı traş ettirmişler ve kısaltmışlar olarak gireceksiniz. Sizin bilmediğinizi bilip ondan önce yakın bir fetih nasip etmiştir.” (Fetih, 27)

Bu Âyette, Peygamberimize gösterilen bir rüyadan bahsedilmektedir. Bu rüyada Peygamberimiz, Mekke’ye gireceğini, giriş şeklinin nasıl olacağını, kâfirlerin kendilerini engelleyeceklerini, sonra antlaşma yapılacağını, bundan sonra iki yıl süreyle Müslümanlara umre yapma imkânı sağlanacağını ve nihâyet Mekke’nin fethinin yolunun açılacağını tek tek görmüştü. Bu rüya, Kur’ân’da bulunmadığına göre, bu durum, Peygamberimize Kur’ân dışında da vahiyler ve ilhâmlar geldiğinin açık delili değil midir?

5- Peygamberimizin Hz. Zeynep ile nikâhlanması:

“… Nihâyet Zeyd’in o kadın ile bir bağı kalmayınca Biz onu seninle evlendirdik…” (Ahzâb, 37)

Bu Âyet, câhiliyyedeki bâtıl bir inancı yıkmaktadır. Öteden beri evlatlık edinme uygulaması ve evlatlığın boşadığı kadınla evlenmenin yasak olduğu câhilî anlayışı süregelmekteydi. Bu uygulamaya göre evlatlığın boşadığı kadınla evlenmek yasaktı. Rabbimiz, bu geleneği ortadan kaldırmak adına, Peygamberimizi –evlat edinme konusunda yasaklayıcı hükmün gelmediği dönemde peygamberimizin kendisini evlat edindiği- Hz. Zeyd b. Hârise’nin boşadığı Hz. Zeynep ile evlenmesine hükmetti. Peki, Rabbimizin Peygamberimize verdiği bu emir Kur’ân’ın neresinde geçiyor?

6- Bedir savaşından önceki İlâhî müjde:

“Hani Allah size o iki tâifeden (Kureyş kervanı veya Kureyş ordusundan) birinin sizin olacağını va’dediyordu…” (Enfâl, 7)

Enfâl Sûresi Bedir savaşının sona ermesiyle ganimet mallarının taksîmi/dağıtımı meselesi ortaya çıkınca iner. Ve bu Sûrede Bedir savaşının tümü değerlendirilir.

Şimdi sorumuza gelelim: Bu sûrenin dışında Kur’ân’da, Rabbimizin bu vaadine dair bir Âyet var mıdır? Yüce Allah, Müslümanlara bu müjdeyi Bedir savaşından önce vermişti. Ya Kureyş kervanı sizin olacak ya da Kureyş ordusuna galip geleceksiniz demişti. Peki, bu vaad, bu sûre dışında nerede geçmektedir? Bu sûrede geçmesi, önceden verilen müjdenin sonradan hatırlatılmasından ibârettir. Bu da gösteriyor ki, Bedir savaşından önceki müjdeli vaad, Kur’ân dışında bir vahiy ile bildirilmiştir.

7- Peygamberimizin eşlerinden birine söylediği gizli söz:

“Hani Peygamber, eşlerinden birine gizli bir söz söylemişti de o eşi bunu haber verip Allah da ona bunu açıklayınca o da bu sözün bir kısmını bildirmiş, bir kısmından da vazgeçmişti. O bunu eşine haber verince: ‘Bunu sana kim haber verdi?’ dedi. O: ‘Her şeyi en iyi bilen, her şeyden haberdar olan bana haber verdi’ dedi.” (Tahrîm, 3)

Peygamberimiz, zevcelerinden birine gizli bir şey anlatır. Ama o zevcesi bu gizli şeyi başkalarına anlatır. Peygamberimiz bu sefer kendisine serzenişte bulunur ve gizli şeyi neden başkalarına anlattığını sorar. Zevcesi de hayret içinde ona sorar: “Ey Allah’ın Rasûlü, benim bu yaptığımı nerden öğrendiniz?” Hz. Peygamber de buyurur ki: “Bu bilgiyi bana her şeyi bilen ve her şeyden haberdar olan Allah vermiştir.”

Bu Âyet dışında Kur’ân’ın herhangi bir yerinde bu sırra dair bir Âyet var mıdır? Bu söz ne idi? Eşi bunu kime haber verdi? Rabbimiz, hâdiseyi Rasûlüne detaylarıyla bildirmiş, Peygamberimiz de, eşinin başkasına haber verdiklerinin bir kısmını söylemiş bir kısmını da bildirmemişti. Nerede bu gizli şeyin muhtevası?

8- Nadîroğulları kuşatmasında ağaç kesme izni:

Ben-i Nadîr kabilesinin anlaşmalara sâdık kalmamaları nedeniyle Peygamberimiz Ashâbıyla birlikte Medîne yakınlarındaki bu Yahûdî kabilesinin mahallelerine askerî harekât düzenler ve kuşatır. Kuşatma devam ederken Müslümanlar bahçelerdeki ağaçları keserler. Amaç hücumu kolaylaştırmak ve Nadîroğullarını savunmasız bırakmaktır. O esnada asıl amaçları bozgunculuk olanlar ise, yaygaraya ve fitneciliğe başlarlar. Müslümanlar dikili ağaçları kesiyorlar, meyveli ağaçlara zarar veriyorlar ve yeryüzünde fesâd çıkarıyorlar, diye.

Bu yaygaralara Rabbimiz cevap şöyle cevap vermiştir: “Herhangi bir hurma ağacını kesmeniz yahut onu kökleri üzere dikili bırakmanız hep Allah’ın izni ile olmuştur…” (Haşr, 5)

Şimdi soruyoruz: Rabbimizin Müslümanlara verdiği bu izin Kur’ân’ın neresinde geçmektedir?

9- Namaz nasıl kılınacak?

“Bir kulu namaz kılarken engelleyeni gördün mü?” (Alak, 9-10)

Bu Âyette “kul” diye bahsedilen kişi Peygamberimizdir. Ebû Hüreyre ve Abdullah İbn-i Abbâs radıyallahu anhüm’den rivâyet edilen Hadîslere göre, Peygamberimizi Harem-i Şerîf’te namaz kılarken engellemeye çalışan kişi Ebû Cehil’dir.

Âyetten anlaşılıyor ki, Allah Teâlâ, Peygamberimize risâlet verdikten sonra ona namaz kılmasını da öğretmiştir. Fakat namaz kılma şekli hakkında -korku namazı dışında- Kur’ân’ın hiçbir yerinde açıklama yoktur. Buradan da anlaşılıyor ki, Peygamberimize Kur’ân’da yazılı olan vahyin dışında da bazı talimatlar verilmiştir.

10- Abdest ne zaman farz kılındı? 

"Ey iman edenler, namaza kalkacağınız zaman yüzlerinizi ve dirseklere kadar ellerinizi yıkayın. Başlarınızı meshedin. Her iki topuğunuza kadar ayaklarınızı da (yıkayın). Eğer cünüp iseniz yıkanıp temizleniniz. Şayet hasta veya yolculukta iseniz yahut içinizden biri ayak yolundan gelirse ya da kadınlara yaklaşmış da su bulamazsanız o vakit tertemiz toprakla teyemmüm edin. Bununla yüzlerinize ve ellerinize (dirseklerinizle birlikte) sürün. Allah size güçlük çıkarmak istemez. Ama sizi iyice temizlemeyi ve üzerinizdeki nimetini tamamlamak ister. Tâ ki (bu nimetlerine) şükredesiniz." (Mâide, 6)

Mâide Sûresi, Hudeybiye anlaşmasından sonra Hicrî altıncı yılda ya da yedinci yılın başlarında nâzil olmuştur.

Yukarıda zikrettiğimiz Mâide, 6. Âyette abdest ve teyemmümden bahsedilmektedir. Bu Âyete "Teyemmüm Âyeti" denilmiştir. Teyemmüm Âyetlerinden biri de, Nisâ Sûresinin 43. Âyetidir. 

Bu Âyetin nüzûl sebebi olarak; Hz. Âişe vâlidemizden gelen Hadîs'e göre, Mustalıkoğulları gazâsından dönüş esnasında ordunun konakladığı yerde Hz. Âişe'nin gerdanlığını kaybettiği ve ordunun su bulamadığı bir sırada, namaz kılmak için Ashâbın nasıl abdest alacaklarını bilememeleri üzerine nâzil olduğu bildirilmektedir (Bkz: Buhârî, Tefsîr, 5. Sûre, Bâb: 3; Teyemmüm, 1). 

Âyet, bu durumlarda abdestin yerine geçmek üzere teyemmümü emretmektedir. Bu Âyetin baş tarafında abdestin farzları tesbît ediliyor olmasından dolayı "Abdest Âyeti" olarak biliniyor olsa da, Abdest, bu Âyet ile farz kılınmamıştır. Abdest, Mekke döneminin tâ başından itibaren namazın farz kılınmasıyla birlikte yani namazla beraber farz kılınmıştır. Peygamberimiz, Mi'râc da beş vakit namaz farz kılınmadan önce de sabah ve akşam ikişer rek'at halinde namaz kılardı. Namaz dinin direğidir ve Müslümanların namazsız bir dönemleri olmamıştır. Namaz kılmayı emreden Âyetlerin inmesi, namazın farz kılınmasından sonradır.

İslâm'ın hiçbir döneminde abdestsiz namaz kılınmadığına göre Mâide Sûresinin altıncı Âyeti doğrudan abdesti farz kılmak üzere inmemiştir. Bilindiği gibi Mekke döneminin başından itibaren abdest alınıp namaz kılındığına göre; abdestin farziyeti, Peygamberimizin vefâtına yaklaşık üç yıl kala sâbit olmamıştır. Öyle olsaydı, Rasûlullah'ın ve Ashâbının o zamana kadar abdestsiz namaz kıldığı iddia edilmiş olurdu. Öyle olmadığına göre, abdestin farziyeti Kur'ân dışında bir vahiy ile Peygamberimize emredilmiştir. Peygamberimiz de, Peygamberliğinin başından itibaren Allah'tan gelen abdest hakkındaki talimatları ümmetine de öğretmiştir. Hiç kimse abdestin farz olduğu zamanın, Hicrî yedinci yıl olduğunu ve bu tarihten önce Müslümanlara abdestin farz olmadığını yani abdestsiz namaz kılındığını söyleyemez. O halde, şu açığa çıkmaktadır ki, Peygamberimize Kur'ân dışında da vahiy gelmektedir.

Bütün bu delillere rağmen, bir kimse, - İmam Mevdûdî rahımehullâh’ın da dediği gibi- Kur’ân’ın tek kaynak olduğunu söyler, Sünnet ve Hadîslerin nazar-ı itibara alınmaması gerektiğini söylerse o kimse Kur’ân-ı Kerîm’in de inkârcısıdır.

Hadîslerin ve Sünnetin dinde bağlayıcılığına dair Kur'ân'dan o kadar çok delil getirilebilir ki; biz sözü kısa tutuyoruz. Kur'ân'dan getirdiğimiz delillerle şu açıklığa kavuşmuştur:

Peygamberimize Kur'ân dışında da emir ve talimatlar gelmiştir.

Bu delillerden sonra, kimse Rasûlullah'a Kur'ân'dan başka vahiy gelmemiştir, diyemez. Ya da Müslümanı sadece Kur'ân bağlar, iddiasında bulunamaz. Eğer bunları iddia ederse, bu sözler -yukarıda bazı delillerle belirttiğimiz gibi- Kur'ân'a da aykırıdır.

Kur'ân'ı kabul ettiğini söyleyenlere, Sünnetin ve Hadîslerin hücciyyetine (hüccetliğine, delil olduğuna) dair bizzat Allah'ın Kitâbından çok sayıda deliller getirebiliriz.

Kur'ân'da geçen Âyetlerin nasıl anlaşılacağına ve meselelerin hükümlerinin Kur'ân'a göre ne olduğuna dair sorulara/mevzulara yer verecek olursak bu konuda serdedilecek deliller tükenmez. 

Allah Sübhânehu ve Teâlâ şöyle buyurdu:

“Kim kendisine doğru yol apaçık belli olduktan sonra Peygambere karşı gelir, mü’minlerin yolundan başkasına uyup giderse, onu döndüğü o yolda bırakır ve cehenneme atarız. O ne kötü bir dönüş yeridir!”(Nisâ, 115)

Yusuf Semmak

Not: Kur'an'a aykırı olduğunu düşündüğü Hadislerden hareketle, bazı Hadisler hakkında sorular soran bir arkadaşa verdiğimiz cevaptır. Hadislere Şüpheci Yaklaşım: Bu hadislerin açıklamasının sorulmasının arka planında Hadislerin dinde delil olup olmadığına dair şüphe bulunmaktadır. Bu nedenle usûlen bu şüphenin giderilmesine yönelik cevap verilmesi gerekmektedir. Hadisler arasında da tıpkı Kur’an-ı Kerim’de olduğu gibi, müteşâbih, mecâz, garîb, mübhem, muğlak kelime ve beyanlar bulunmaktadır. Bu sebepten dolayı, Hadislerde aklımız almayan ya da Kur’an’a uygun olmadığını düşündüğümüz ifadeleri, yanlış kabul etmemiz doğru değildir. Hadislere yaklaşımımız şöyle olmalıdır. Bir kimse bize bir Hadis söylediği zaman; o Hadisin nerede geçtiğini yani kaynağını, o Hadisin senedi sağlam mı ve o Hadis hakkında muhaddisler hangi açıklamaları yapmışlardır, bu bilgilere ulaşmak gerekir. Hadislerin senedi sahih ise, o Hadis bizim için delildir. Senedi sahih olan Hadisleri kabul etmemekte ısrarcılık asla doğru değildir. Çok sayıda Hadis uydurulduğunu gerekçe göstermek de tutarlı değildir. Hadis alimleri zaten uydurulmuş sözleri, Peygamberimizin Hadislerinden ayırt edip, o sözlerin uydurma olduğunu açıklamışlardır. Hatta her dönemde muhaddisler halk arasında şöhret bulmuş ve "Hadis" zannedilen uydurma sözleri derledikleri “Uydurma Hadisler” isimli eserler yazmışlardır. Herhangi bir yerde hadis diye geçen bir sözü, ilmi olmayanların "Hadis" zannetmeleri, Peygamberimizin Hadislerinin dinde delil kabul edilemeyeceğine gerekçe teşkil etmez. Dediğimiz gibi, o uydurma sözlere “Hadis” bile denmez; uydurma sıfatıyla ifade edilir ve onlara itibar edilmez. Peygamberimizden günümüze kadar nakledilmiş Hadislerin senedleri vardır ve güvenilir bir şekilde günümüze kadar gelmişlerdir. Bu Hadislerin tamamının dereceleri; sened ve metin tenkidi yönüyle mahiyetleri erbabınca malumdur.

 

     Not: Kur'an'a aykırı olduğunu düşündüğü Hadislerden hareketle, bazı Hadisler hakkında sorular soran bir arkadaşa verdiğimiz cevaptır.

Hadislere Şüpheci Yaklaşım:

Bu hadislerin açıklamasının sorulmasının arka planında, Hadislerin dinde delil olup olmadığına dair şüphe bulunmaktadır. Bu nedenle usûlen bu şüphenin giderilmesine yönelik cevap verilmesi gerekmektedir. Hadisler arasında da tıpkı Kur’an-ı Kerim’de olduğu gibi, müteşâbih, mecâz, garîb, mübhem, muğlak kelime ve beyanlar bulunmaktadır. Bu sebepten dolayı, Hadislerde aklımız almayan ya da Kur’an’a uygun olmadığını düşündüğümüz ifadeleri, yanlış kabul etmemiz doğru değildir. Hadislere yaklaşımımız şöyle olmalıdır. Bir kimse bize bir Hadis söylediği zaman, o Hadisin nerede geçtiğini yani kaynağını, o Hadisin senedi sağlam mı ve o Hadis hakkında muhaddisler hangi açıklamaları yapmışlardır, bu bilgilere ulaşmak gerekir. Hadislerin senedi sahih ise, o Hadis bizim için delildir. Senedi sahih olan Hadisleri kabul etmemekte ısrarcılık asla doğru değildir. Çok sayıda Hadis uydurulduğunu gerekçe göstermek de tutarlı değildir. Hadis alimleri zaten uydurulmuş sözleri, Peygamberimizin Hadislerinden ayırt edip, o sözlerin uydurma olduğunu açıklamışlardır. Hatta her dönemde muhaddisler halk arasında şöhret bulmuş ve "Hadis" zannedilen uydurma sözleri derledikleri “Uydurma (mevzu) Hadisler” isimli eserler yazmışlardır. Herhangi bir yerde "Hadis" diye geçen bir sözü, ilmi olmayanların "Hadis" zannetmeleri, Peygamberimizin Hadislerinin dinde delil kabul edilemeyeceğine gerekçe teşkil etmez. Dediğimiz gibi, o uydurma sözlere “Hadis” bile denmez; uydurma sıfatıyla ifade edilir ve onlara itibar edilmez. Peygamberimizden günümüze kadar nakledilmiş Hadislerin senedleri vardır ve güvenilir bir şekilde günümüze kadar gelmişlerdir. Bu Hadislerin tamamının dereceleri; sened ve metin tenkidi yönüyle mahiyetleri erbabınca malumdur.

Kur’an, Peygambere İtaat Konusunda Ne Buyuruyor?

“O (Peygamber), hevâsından bir söz söylemez. O, (kendisine) bildirilen bir vahiyden başkası değildir.” (Necm: 3, 4)

”Peygamber size ne verdiyse onu alın, neyi yasak ettiyse de sakının.” (Haşr: 7)

“Eğer (gerçekten) mü’minler iseniz, Allah’a ve Rasûlüne itaat ediniz.” (Enfâl: 1)

“Peygambere itaat eden, Allah’a itaat etmiş olur.” (Nisâ: 80)

“Biz, gönderdiğimiz her bir peygamberi Allah’ın izniyle kendisine itaat edilsin diye gönderdik.” (Nisâ: 64)

Kur’an’da Peygambere itaati emreden çok sayıda Ayetler vardır. Bu Ayetlerde Peygamberimizin, kendi nefsinden konuşmadığı, konuştuğu her şeyin bir vahiy olduğu, Allah’la beraber Peygambere de itaat edilmesi gerektiği, Peygamberin emrettiklerinin yapılması, yasakladıklarından da sakınılması gerektiği, Peygambere itaatin, gerçekte Allah’a itaat olduğu bildirilmektedir.

Çok sayıdaki Ayette, Allah’a itaat ve Peygambere itaat ayrı ayrı zikredilmiştir. Peygamber, ancak vahiyle hareket ettiği ve her açıklaması Allah’tan olduğu için, ona itaat Allah’a itaat gibidir. Peygamberimiz hem Şâri’ (Allah’ın izniyle hüküm koyan) ve hem de Şârih (Kur’an’ı açıklayan, tefsir eden)’dir. Bizzat Kur’an bizlere, Peygamberimize uymayı emretmektedir. Kur’an açıklanırkenilk olarak Kur’an, kendisini tefsir eder. Yani Kur’an, kendi bütünlüğü içinde tefsir edildiğinde pek çok Ayetin açıklamasını açıkça Mushaf’ın içinde buluruz. Buna Tefsir Usûlü ilmindeKur’an’ın Kur’an’la Tefsiri denir. Bu tefsir türüne, İmam Şenkîtî’nin Edvâu’l Beyân’ını örnek verebiliriz. Kur’an, ikinci sırada Hadislerle tefsir edilir. Bu tefsire de İbn Kesir’in Tefsîru’l Kur’ani’l Azîm’ini örnek gösterebiliriz. Demek ki, vahiy hakkında söz söyleme yetkisi Allah ve Rasûlüne aittir. Peygambersiz bir din olamayacağı gibi, Peygamberin Hadisleri olmadan da Kur’an’ı tam olarak anlamak mümkün değildir. Örneğin namazın beş vakit olması bile Kur’an’da açıkça geçmez, işaretle zikredilir. Namazın nasıl kılınacağı da Kur’an’dan öğrenilemez. Bunlar ve buna benzer çok sayıda konularda Kur’an’ı Peygamberimiz açıklar. Bu konuya çok sayıda örnekler verebiliriz ama şimdilik bu kadarla yetiniyoruz.

Peygamberin Görevi Nedir?

Peygamberimizin iki tane görevi vardır; birisitebliğ (Ulaştırmak, bildirmek), diğeri ise tebyîn(açıklamak).

Kur’an’a başvuruyoruz: “Ey peygamber! Rabbinden sana indirileni tebliğ et. Eğer böyle yapmazsan, O’nun risâletini (elçiliğini) tebliğ etmemiş olursun. Allah seni insanlardan koruyacaktır. Şüphesiz Allah kâfirler topluluğuna hidâyet vermez.” (Mâide: 67) Bu Ayette Peygamberimizin tebliğ görevi bildiriliyor.

"(Biz o peygamberleri) apaçık belge (mucize)lerle ve kitaplarla (gönderdik). İnsanlara kendilerine ne indirildiğini açıklayasın ve onlar da iyice düşünsünler diye sana da bu Zikri (Kur'an'ı) indirdik." (Nahl: 44) Bu Ayette de, Efendimizin Kur’an’ı açıklama görevinin olduğu sarih şekilde bildirilmektedir…

Görüldüğü gibi, Ayetlerde Peygamberimizin görevinin Rabbinin kendisine vahyettiklerini insanlığa tebliğ edip ulaştırmak ve o hakikatleri açıklamak olduğu anlaşılmaktadır. Peygamberimiz sadece Allah’la O'nun kulları arasında bir postacı mesabesinde değildir. Postacı, getirdiği mektubu açmaz, okumaz ve açıklamadan sahibine teslim eder ve görevi biter. Peygamberimizi bu şekilde postacı gibi düşünenler nübüvvet gerçeğini ve bu İslam’ın hakikatini anlayamamışlardır! Allah’ın insanlara bir melek değil de kendileri gibi, yiyip içen, evlenen, çoluk çocuk sahibi olan, çarşılarda gezen bir insanı elçi olarak göndermesinin hikmeti de, insanlara örnek ve model olması hikmetine râci'dir.

“De ki: “Şayet yeryüzünde yerleşmiş yürüyen melekler olsaydı, Biz onlara gökten melek bir peygamber gönderirdik.” (İsrâ: 95)

Oysa Allah insanlara, kendisine uyacakları birinsan peygamber göndermiştir ki, onun hayatını kendilerine örnek alabilsinler.

“Andolsun ki sizin için, Allah’ı ve ahiret gününü ümit eden ve Allah’ı çokça anan kimseler için, Rasûlullah’ta güzel bir örnek vardır.” (Ahzâb: 21)

Peygamberimizi sözleri, fiilleri ve takrirleriyle yani tüm hayatıyla örnek almayanlar; bu Ayetleri okumuyorlar mı? Peygamberimizin Hadislerine uymadan onu nasıl örnek alacağız? Bize model olsun diye gönderilen Peygamberin Sünnetini öğrenmeden, sadece Kur’an’a uyma iddiasıyla, Peygamberimizin açıkladığı Kur’an’a nasıl ulaşacağız? Peygamberin Hadislerine ve Sünnetine tâbi olmayan birinin, Kur’an’a uyma iddiası tutarlı mıdır? O Kur’an, Peygambere itaati emrederken, o Ayetlerden nasıl yüz çevrilebilir?

Yoksa bazıları; Allah, Elçisine vahyettiği Hadislerikoruyamadı mı diyorlar? Bir takım insanlar, Rasûlullahın gönderiliş amaçlarından biri olan Kur'an'ı tefsir etme vazifesini inkâr mı ediyorlar? Allah’ın, elçisine, Kur’an’ın tefsiri olarak bildirdiklerinin gereksiz olduğunu kim iddia edebilir? Yoksa kimilerine göre, o Hadisler o dönemin Müslümanlarını bağlıyordu da, bugünün insanlığı için geçersiz midir? Yoksa bazı câhiller, Allah gönderdiği vahy-i gayr-i metluv (Hadisler)’i boş yere indirip gereksiz ve hikmetsiz bir iş mi yaptı diyorlar? Düşünsenize, bu fikirlerin hepsi, en hafif bir ifade biçimiyle, inançta şüphecilik değil midir? Allah’ın el-Kadîr, el-Hafîz sıfatları varken, O’nu, Hadisleri korumaktan acizlikle suçlamak; O’nun el-Hakîm sıfatı varken, O’nu, hikmetsiz ve anlamsız bir iş yapmakla itham etmek, apaçık şekilde küfür değil midir? Allah, dinini korumaktan aciz olabilir mi? Vahyettiği Hadisleri, gereksiz yere bildirmediğine ve onları korumaktan da aciz olmadığına göre, Peygamberimizin Hadisleri neden dinde delil olmuyor? O günün Müslümanlarını bağlayan o Hadisler, bugünün Müslümanlarını nasıl bağlamıyor! Böylesine tutarsız bir iddia olabilir mi? Bu iddiadan sonra bir kimse, Müslüman kalabilir mi?

Hadisleri, Çelişki Bulmak İçin Okumak:

Hadisleri okurken, çelişki arayanlar ya da Kur’an’a uygun olup olmadığını sorgulayanlar, henüz Hadislerin dindeki önemini kavrayamayan kimselerdir. Hadislere yaklaşım tarzımız, çelişki ve Kur’an’a aykırılık aramak yerine, Allah rızası için dinimizi güzelleştirip, takvâ sahibi bir mü’min olma gayesine matuf olmalıdır. Tabii ki, Hadislerin kritiğiyle alakalı kurallar vardır; bu esasları öğreten ilme Hadis Usûlü denir. Usûl, esasa mukaddemdir,diye bir kâide vardır. Yani usûl, esastan önce gelir. Esas amacı, bir hedefe ulaşmak olan kimse, o hedefe nasıl ulaşacağını belirler. Yani bir usûl ile o hedefe varır. Usûlsüz olan, amacına vâsıl olamaz. Bu nedenle Müslüman ecdad, usûlsüzlük vusulsüzlüktürdemişlerdir. İşte İslamî ilimlerin de yani Kur’an ve Hadis’in de usûlü bulunmaktadır. O usûl de, alimlerin Kur’an ve Hadislerden çıkardığı temel ilkelerdir. Vahiy, bu esaslar çerçevesinde anlaşılır. Hadisleri herkes kafasına göre yorumlayamaz.

Peki, bir söz, bize Hadis diye sunuldu diyelim, n’apmamız gerekiyor? Öncelikle o sözün kaynağını isteriz… O söz muteber bir Hadis aliminin eserinde geçiyor mu? Diyelim ki, o söz Hadis kitaplarında geçiyor; ilmi olmayanlar yani avam o Hadise teslim olur ve bu konuda “acaba?” şeklinde şüpheci yaklaşımlara girmez. Çünkü alimlere tâbi olmamızı Kur’an bize emrediyor. Avam, bir meselenin ilmî boyutunu tahkik etme imkânına sahip olmadığı için, meseleler hakkında, ilim ehlinin fetvalarıyla iktifa ederler. Araştırmacı bir Müslüman ise, o Hadis’in senedi sağlam mı onu araştırır. Zaten muhaddisler o Hadisin sened zincirini incelemiş ve ortaya koymuşlardır. İlim talebeleri ve araştırıcılar, Hadislerin senedlerinin sağlamlığına ya da kopukluğuna ve râvilerinin adalet, zabt, ilim, takvâ gibi terceme-i hallerine kolaylıkla ulaşacaklardır. Hadis tenkidi hem sened yönüyle olur, hem de metin yönüyle… Daha sonra da muhaddislerin, o Hadisin metni üzerindeki açıklamalarını okumalıdırlar. Hadisin uydurma olmadığını gördükten sonra ise o Hadisin ihtiva ettiği hükümlerle amel etmelidirler.

İlmî araştırma ile kuşkucu araştırmayı birbirinden ayırmak gerekir! Muhaddisler Hadisleri titizlikle incelemeden asla rivâyet etmezler. Bir Hadis hakkında ancak bir muhaddis ilmî söz söyleyebilir. Ümmet-i Muhammed’i, müctehidlerin fetvaları bağlayıcıdır. İlimsizce –sadece aklına dayanarak- Hadisleri eleştiren; “bu Hadis uydurma”, “bu Hadis Kur’an’a uyuyor” gibi pirincin içinden taş ayıklar gibi, hareket edenlerin sözleri kendilerini bile bağlamazken, başkaları onların sözlerini nasıl delil alsınlar?

Ayrıca Hadislerin Kur’an Ayetleri gibi muhkem ve müteşâbihleri vardır. Onun için bir kimsenin, aklının almadığı, kendi mantığına anlamsız ve çelişkili gibi gelen Hadisleri ilimsizce reddetmesi, bir yoruma dayansa dahi, büyük günahlardandır. Pek çok muhkem Hadis, normal şartlar altında açık ve anlaşılır durumdadır. Ama insanın, o normal şartları taşıyıp taşımadığına bakması gerekir. Hadis diye sağdan soldan, onun bunun kitabından, google’dan bir takım sözler getirip; “bu Hadis hakkında ne düşünüyorsun?” diye sormak, ilmî ve makul bir davranış değildir! Zaten bizzat temel kaynağından araştırma yapmamak da samimiyetsizliğin bir alâmetidir. Mesela; Hadis’in altında “müttaki”, “mültekâ”, “câmiu’s sağîr”, “müsned”, “muhtâru’l ehâdis”, “keşfu’l hafâ” gibi sayısız dipnotlar bulunmaktadır. Peki, bu yazılar neyi ifade ediyor? O kaynakları araştırıp, orada bu sözün geçip geçmediğini ve o kaynakların sağlam olup olmadığını tashih ettik mi? Hayır! O halde biz, o söz üzerinde nasıl konuşabiliriz. Hem de Peygamberimizin sözü hakkında… İnsanların sözü hakkında bile delilsiz konuşmak kul hakkı iken, kâinâtın seyyidi hakkında konuşmanın vebali nedir acaba? En kötüsü de, onun şefaatinden mahrum kalmak değil midir?

Bu nedenle önümüze bir Hadis ya da bir söz geldiğinde, bu söz nerede geçiyor demeliyiz. İnsan ne kadar bilse de, bilmedikleri daha çoktur. Hadisler konusunda da durum böyledir. Acizane İslam Akidesinden sonra uzun yıllar Hadis ilmiyle uğraştım, sayısız Hadisler biliyorum ama bilmediklerim, bildiklerimden kat kat daha fazladır. Sözün burasında Türkçe Kur’an isteyenlere de şunu hatırlatalım. Allah Teâlâ bizden anadilimiz dışında ikinci bir dil daha öğrenmemizi istiyor. Yani Türkçe ve Arapça, Kürtçe ve Arapça, İngilizce ve Arapça şeklinde… Bu nedenle gerek Ayetleri ve gerekse Hadisleri yorumlarken, asıl metni üzerinde mütalâa etmeliyiz. Arapça metnini bilmediğimiz bir Hadisi ele alıp ileri geri konuşmak zulümdür! Sen, o Hadis’in metnini bilmiyorsun ki, neden yorum yapıyorsun? Bir kişinin yaptığı tercümeyi esas alarak konuşuyorsun ve onun üslubuna göre kafanda anlamlar canlandırıyorsun! Bu tarz bir hareket şekli doğru olabilir mi? Arapça’yı öğrenmek kolay mı, diyenlere de, deriz ki. Bir çoğunuz, Michael Jackson’ın İngilizce şarkısını kelime kelime ezberleyebiliyor. Onun danslarını birebir taklit edebiliyor. İnsanlar, dünyada ve hasseten ahirette hiçbir faydası olmayacak olan sayısız şeyleri, zorluklarına rağmen öğrenebiliyorlar...

İsteyince neleri öğreniyor insanoğlu, değil mi? Herkes kendi hayatına baksın? Dünyada da ahirette de kendinize hiç faydası olmayan neler biliyorsunuz? Bütün bunların yanında Arapçayı öğrenmeye, Kuran’ı anlamaya, Hadisleri okumaya ve anlamaya mı zamanımız olmuyor? Buna kim inanır? Kendimiz bile inanmayız! Allah’ı kandıracağımızı mı düşünüyoruz! Dolayısıyla demek istediğimiz, Hadisleri okurken ve anlamaya çalışırken ya da sıhhatlerini araştırırken, asıl metni üzerinde durunuz… Çünkü o Hadisler Arapça olarak gelmiştir. Orijinalliği kaybolan hiçbir şey aslı gibi değildir. Ayet ve Hadisleri de orijinal metinlerinden anlamayı, hayatınızın en öncelikli ve en önemli işi sayınız! 

Hadisleri Kur’an’a Arz etmek; Uyuyorsa Almak, Uymuyorsa Atmak!

Bir kimsenin, Hadis diye bilinen ya da Hadis diye söylenen bir ibareyle karşılaşınca, o sözü, anladığı kadarıyla, Kur'an'a arz etmesi; kendi kafa yapısına göre, o söz, Kur'an'a uymuyorsa, reddetmesi, uyuyorsa, onu Hadis kabul etmesi... Bu davranış şeklinin, ne kadar korkunç olduğunu anlama basiretinden mahrum kimselerin olduğu bir dönemdeyiz, maalesef.

Hadis usûlü açısından bir Müslümanın, Hadislere bu yöntemle yaklaşması asla câiz değildir. Yani Müslüman, bir Hadis’le karşılaştığında onu Kur’an arz edecek, Kur’an’daki bazı Ayetleri o Hadis’e aykırı bulursa, Hadis’i atacak; aykırılık göremezse alacak! Böyle bir yöntem olabilir mi? Hadis’in ne maksatla söylendiğini bilmediğin için, sen, Kur’an’a aykırı sanıyorsan ne olacak? Ya da Hadis’te müteşâbih açıklamalar varsa, yorumu hiç de senin zannettiğin gibi değilse? Bu konuda bazı çevrelerin dört elle yapıştıkları mevzû bir hadis vardır. Sözde Peygamberimiz demiş ki: “Benden size bir Hadis geldiği zaman onu Kur’an’a arz edin; eğer Kur’an’da onun aslı varsa, onu alınız. Kur’an’da onun aslı yoksa terk ediniz.” Yani bir söz, Kur’an’a uyuyorsa alınız, uymuyorsa atınız demiş sanki! Bu söz tüm muhaddislerin ittifakıyla “Lâ asla lehu” yani “aslı olmayan” bir sözdür. Muhaddisler: “Bu sözü söyleyen kimse, Peygamberimize iftirâ etmiştir”, “Bu sözü söyleyen, yalancıdır” vb. üsluplarda çok sayıda açıklamalar yapmışlardır. Bir Hadis’in Kur’an’a uygunluğunu yani metin tenkidini sadece alimler yapar. İşin ilginç yanı, Hadisleri inkâr eden pek çok kimsenin az önceki mesnedsiz söze sığındıklarını ve uydurma bir söz ile sahîh Hadisleri reddetmeye çalıştıklarını görmekteyiz. Bu insanlara sorarız: Hani siz Hadisleri inkâr ediyordunuz? Hadisleri inkâr etmenin delili Hadisler olur mu? Bu sorumuzun dürüst cevabı şöyle olmalıdır: "Evet, ama bu zaten sahîh Hadis değil ki!.. Biz, Kur'an'ı -aklımıza öncelik vererek- kendi fikirlerimize göre yorumlama metodunu tercih ettiğimiz için, bizi Kur'an'dan sonra bağlayan İlâhî bir kaynak yoktur. Kur'an'dan sonra biz beğendiğimiz yoruma tâbi oluruz. Bu söz de, Hadîs olsun ya da olmasın bize göre doğrudur; bu nedenle bu sözle konuyu delillendirmeyi münasip buluyoruz..." Bu cevap ne kadar cevaptır; bunu, ilim, takvâ, adalet, insaf ve selîm akıl sahiplerine bırakıyoruz!

Düşünsenize, arkadaşımızın sorduğu soruda Hz. İbrahim’in seksen yaşında kendini sünnet etmesi sizce, Kur’an’a uyuyor mu? Bana göre uyuyor… Bazılarınıza göre belki uymuyor! Ama neden? Neresi uymuyor? Baltayla kesmesi mi acayip geldi? Peki, obalta kelimesinin orijinal lafzını okuyup ne anlama geldiğini okuyup araştırdıktan sonra mı bu kanaate vardınız? Yoksa, rastgele mi fikir yürütüyorsunuz? Bir de her sözü kendi şartları içinde değerlendirmek gerekmez mi? Ayetlerin ve Hadislerin söylendiği şartları incelemeden fikirler üretmek zulüm değil midir? Hele hele Arapça’yı bilmeden ve birebir –tashih ede ede- araştırma yapmadan mealler üzerinden konuşmak haksızlık değil midir sizce de? "Şu Hadis, Kur'an'a uymuyor" demenin tehlikesini artık anlamalıyız! Senin kafandaki Kur'an'a/Kur'an anlayışına uymuyorsa, sen bozuk anlayışını Sünnete göre tashîh et; Rasûlullah'ın açıkladığı ve Ashâb'ın yaşayıp bize naklettiği gibi anlayışa sahip ol! Çünkü unutmayalım ki, güzel sözü doğru anlamak da, doğru sözü yanlış anlamak da mümkündür. Anladığınız doğrular, yanlışlarınızı görmenize perde olmasın! 

Metinleriyle sayısız Hadisleri ezbere bilmeme rağmen, arkadaşımızın sorusunda geçen diğer iki Hadis’i ben sahih olarak bilmiyorum. Hadis, müttakide geçiyormuş. Soruyu soran arkadaşımız müttakinedir, biliyor mu acaba? Şunun için söylüyorum; soru soran kimse, sorduğu soru hakkında araştırma yapmakla mükelleftir. Aksi takdirde, cevap verilmezse şaşırmamalıdır! Ve bu ifadeler kişisel cevap değildir.

Gelelim, Hadislerin Kur’an’a Arz Edilmesi Meselesinin Arzına…

Kur’an’a götürdüğünüz bir Hadis muhkem Ayetlere zâhiren aykırı gibi gözükürken, aslında Ayet muhkem ama Hadis müteşâbih olabilir. Bu nedenle Hadislerde bağlayıcılık senedin sağlam olmasıdır. Bir Hadis’in senedi onun delilidir. Hadisleri ancak senedleriyle ispat edebilirsiniz. Anlasanız da, anlamasanız da muhaddislerin sahih hükmü verdiği Hadislere uymalısınız. O Hadisleri anlamaya çalışmalısınız. Aklınızın algılayamayacağı gaybî gerçeklerden bahsediyorsa iman etmelisiniz, ilmî meselelerden bahsediyorsa teslim olmalısınız. Müslümana düşen budur!

 Unutmayınız ki, sened ilmi, sadece Ümmet-i Muhammed’e lütfedilen İlâhî bir nimettir. Önceki ümmetlerde bu ilim olsaydı, Peygamberlerinin sözleri tahrifâta uğramazdı. Sened, bir sözün asırlar sonrasına bile sağlam şekilde nakledilmesini sağlar. Allah, Kur’an’ı kendi kudretiyle koruma altına alırken, Hadisleri de kullarının amelleriyle muhafaza etmektedir. Siz bu büyük iltifât-ı Rabbânî’den yüz çevirmemelisiniz!

Kur’an’a uygun olan Hadislerin kabul edilmesi meselesi de, gayr-i makul ve gayr-i ilmî’dir. Çünkü görünüşte Kur’an’a aykırı gözükmeyen sayısız hikmetli ve güzel sözler bulunmaktadır. Bu sözlerin başına “Peygamberimiz buyurdu” ilavesi getirildiğinde, bu sözler -size göre- Kur’an’a da aykırı değilse, bunları Hadis mi kabul edeceksiniz? Hadislerine bu yöntemle saldırılmasına Efendimiz razı olur mu sizce? Bu yöntemin iki mahzuru vardır: Birincisi; hikmetli ve güzel sözlerin Hadis olarak telakki edilmesi yani Hadis uydurulması tehlikesi. İkincisi de; Peygamberimizin söylemiş olduğu Sahih Hadislerin inkâr edilmesi tehlikesi. Bu yöntemle hareket eden bir kimsenin, bu iki vahim sonuçtan kurtulması mümkün değildir. Ya Hadis inkâr edecek, ya da Hadis uyduracak! Peygamberimizin Hadislerini ve Sünnetini, dolayısıyla da Risâleti ciddiye alan ve iman eden kimsenin bu maksatlı davranış şeklini savunması düşünülebilir mi? 

Bakınız, sözün burasında şunu hatırlatalım. Hadis uydurma sebeplerinden birisi de, iyi niyettir… Yani insanlar daha çok ibadet etsinler ve haramlardan uzak dursunlar amacına matuftur. Bazı dönemlerde, insanlar ibadetten gâfil olmuşlarsa, birileri çıkıp onları ibadete sevk etmek için Peygamber adına hadis uydurmuşlardır. Ya da haramlara dalmışlarsa o kötülükten sakındırmak için, hadisler uydurulmuştur.

Sözün burasında iki şey söylemek isteriz:

Birincisi; İslam toplumları Peygamberimize itaatin önemini kavrayan toplumlardır. Onların cahillerine bile, "Peygamber şöyle buyurdu" dendiği anda akar sular duruyor ve hemen o sözün gereğiyle amel ediyorlardı. Oysa siz, Sahih Hadislerle amel etme konusunda bile tereddüt ediyorsunuz.

İkincisi ise; bu uydurulan sözler görünüşte Kur’an’a aykırı değildir, ve bu sözler Kur’an’ın mefhumuna da uyuyor diye, sahih mi kabul edeceğiz? Oysa muhaddislere göre bu sözler uydurmadır! Onlar, bu sözlerin Peygambere ait olmadığını hem senedinin olmamasından, hem üslubundan ve hem de gramer hatalarından hemen anlarlar. Muhaddisler, Peygamberi o kadar iyi tanır ki, bu ifade biçimi Rasûlullah’a ait değil diyecek kadar onunla birliktedir. Siz, bir yakınınızın, sevdiğinizin neleri söyleyip neleri söylemeyeceğini ve söylediklerini ne şekilde söyleyip nasıl üslup kullanacağını bilirsiniz değil mi? En sevgilinin, en hayırlı maşuk’un sözlerini anlamaktan biz neden yabancılaştık peki? Hadis alimlerini de kendimiz gibi bilmeyelim, onlar en çok sevdikleri Peygamberimizin sözlerini, uydurmalardan hemen fark edecek bir dirâyete ve olgunluğa sahip idiler.

Uydurma Hadisleri Kabul Etmemek:

Öncelikle, şu konuda anlaşalım; eğer maksadınız uydurma hadislere tepki ise, "aramızda fikir ayrılığı yok" kabul edelim ve her türlü şeytani vesveseyi bir kenara bırakıp, Kur’an ve Sünnet’e sımsıkı sarılalım. Uydurma hadislere bu denli tepkili olmanız güzel. Uydurma hadislere karşı olma noktasında belki ben, sizden daha hassasımdır. Ama sadece uydurma hadislere! Sizin inkâr ederek "uydurma" damgası vurduğunuz Sahih Hadislere değil!

Birisi bir Hadis söylediği zaman, hemen ondan kaynak isteyelim… Senedi muttasıl mı, munkatı' mı araştıralım. O Hadisin anlamı, açıklaması nedir, muhaddislerin temel eserlerine ulaşıp okuyup anlamaya çalışalım… Zaten muhaddisler tüm rivâyetlerin sahih’ini, zayıf’ını ve uydurmasını ayıklamıştır ve kıyamete kadar da bu konularda yetişmiş alimler çalışmalara devam edeceklerdir. Ama hiçbir alim çıkıp da Buhâri’ye, Müslim’e karşı ileri geri konuşmaz. Ancak ilimden anlamayanlar, Kur’an ve Sünnet’ten haberi olmayanlar bunu yapar! Bu sözler, İmam Buhâri ve İmam Müslim'in, hâşâ, putlaştırıldığı ve sözlerine karşı gelinmediği şeklinde anlaşılmamalıdır. İslam uleması, asırlardan bugüne, bu iki Hadis kitabında uydurma Hadis olmadığı hususunda ittifak etmişlerdir. Bu nedenle de, bu iki esere "sahihayn" ismini vermişlerdir. Alimlerin bu konudaki ittifakı ortada iken, cahillerin kalkıp da İmam Buhâri aleyhinde atıp tutmasına cahillerden başka kim itibar edebilir ki? Bunu cahillerden başka kim yapabilir?

Bir Tartışma:

Küçük bir anımı anlatayım… Sözde ilmi olan ama Hadisleri dinde delil kabul etmeyen bir kişiyle konuşuyoruz. Bana, “Hadisler mütevâtir olmadığı için delil olmazlar” dedi. Ben de kendisine, “siz, Peygambersiz bir dine mi inanıyorsunuz?” dedim. O: ”Hayır, Peygamberin Sünneti delildir” dedi. “Neden?” dedim. “Çünkü Sünnet, günümüze kadar uygulanarak geldiği için mütevâtirdir” dedi. Ben de: Sünnetin, kavlî, fiilî ve takrîrî olmak üzere üçe ayrıldığını söyledim. “Peygamberin kavlî Sünneti ile fiilî Sünneti birbirine zıt mı? Yani Peygamber diliyle söylediğini ameliyle yalanlamış mıdır?” dedim. Bu noktayı hiç düşünmemiş olan bu şahıs şaşırıp kaldı ve başka bir konuya geçti. Dedi ki: “Hadislerin dinde bağlayıcı olduğuna Kur’an’dan delil getirir misin?” Ben de -yukarıda yazdığım- Nahl: 44’ü delil getirdim:“İnsanlara kendilerine ne indirildiğini açıklayasınve onlar da iyice düşünsünler diye sana da bu Zikri (Kur'an'ı) indirdik." (Nahl: 44)

Buradaki “açıklamak” ifadesinin anlamının“ulaştırmak” olduğunu iddia etti. “Ayetteki bu kelimeyi sizin gibi “ulaştırmak” şeklinde anlamış tek bir muteber müfessir getirin, sizden özür dileyeceğim” dedim. “Ayrıca dilediğiniz kadar da zaman veriyorum size” diye ilave ettim. Sustu, cevap vermedi. Hâlâ da cevap gelmedi! “Peki, siz bu durumda Peygamberimizi bir postacı olarak mı görüyorsunuz?” dedim. “Evet, Allah’ın postacısı olmak, küçük bir makam mıdır?” diye karşılık verdi. “İyi de, Allah, postacı olarak neden bir Peygamber seçsin; elçi göndermek dışında sayısız yöntemlerle de Kitabını bize ulaştırabilirdi?” deyince: “Bu konu çokuzayacak” dedi! İşlerine gelmeyince rahatsız oluyorlar. Peygambere itaat’den sadece Kur’an’a uymayı anlıyorlar. Peki, Allah’a itaat nedir, dediğimizde de yine aynı şeyi söylüyorlar… Peki, neden Allah, Kur’an’ında mükerreren hem Allah’a, hem de Rasûlüne uymamızı ayrı ayrı emrediyor dediğimiz de ise, bir anda sessizliği bürünüveriyorlar!

Tavsiye:

Size iki kitap tavsiyem olacak. İkisi de İslam alimlerine ait…

Birincisi; birbirine zıtmış gibi gözüken Hadislerin yorumlanması konusunda yazılmış İbn Kuteybe’ye ait olan Kayıhan Yayınlarından çıkmış ve Türkçe’ye “Hadis Müdâfaası” şeklinde tercüme edilmiş olan eser… Bu eserin ismi de aynı zamanda Hadis Usûlü ilminde müstakil bir konudur: Te’vîlü Muhtelefi’l Hadîs.

İkincisi; İmam Mevdûdi’nin Urduca’dan çevrilen “Sünnetin Anayasal Konumu” isimli eseri… Bu eserinde İmam Mevdûdi'nin, Hadisleri kabul etmeyen Dr. Abdülvedûd diye birisiyle mektuplaşmaları, sorulu cevaplı, itirazlı açıklamalı olarak akıcı bir üslupla kaleme alınmıştır. Bu eserde uydurma hadisler konusunu, Peygamberimizin şâri’ ve şârih olmasını, aklınıza gelen ya da gelmeyen pek çok meseleleri ikna edici ve delilli olarak bulabilirsiniz.

Size tavsiyem İslamî kaynakları okumadan ve yeterince bilgilenmeden hiçbir konuda yorum yapmayın. Hele de, uydurma hadislerden hareketle tüm Hadislere önyargılı olmayın! Dediğimiz gibi, her asırda Hadisçiler uydurma sözleri halka açıklayan eserler yazmaktadırlar. Zaten ilmen bu konuyu araştıran açısından, bu tür konularda asla bir karışıklık yoktur! Şahsen, benim için Hadisler, Kur’an’dan sonra en kıymetli hazinedirler. Onlar istikametinde yaşamak kişiyi takvâ’ya, takvâ da cennete ulaştırır. Peygamberimizin Hadislerine yani kavlî Sünnetine karşı gelerek, onun şefaat-i uzmâ’sına nail olmak mümkün değildir. Aklınızdaki soru işaretlerini gidermek için uydurma hadisler isimli kitaplar okuyup Hadis olmayan sözleri de öğrenebilirsiniz. Ama asıl yapmanız gereken şey; bir kez Kur’an’ı manasıyla okuyup bitirin, sonra bir cilt Hadis kitabı okuyun ve bu böyle devam etsin, tâ ki Hadis külliyatı bitene kadar…

Sonra da kafanıza takılan önceden not ettiğiniz Ayetlerin anlamlarını/tefsirlerini -seviyenize uygun- anlayabileceğiniz bir tefsir kitabından okuyun. Benim size kardeşâne –aklıma geldiği kadarıyla- söyleyebileceğim şeyler bunlardan ibarettir.

      Allah, kalbinize Sünnet sevgisini bahşetsin…

Yusuf Semmak



.

.

Uydurma Hadislerin Listesi Çıkarılsa da Herkes Bunları ...

www.islamdergisi.com/.../uydurma-hadislerin-listesi-cikarilsa-da-herkes-...

16 Tem 2013

Uydurma Hadislerin Listesi Çıkarılsa da Herkes Bunları Bilse Olmaz mı?


Bu sohbet “İmam-ı a’zam Ebu Hanife Hazretleri’ köşesinden” 
alıntıdır.

Sual: “Din kitaplarındaki uydurma hadislerin bir listesi çıkarılsa herkes bunları bilse daha iyi olmaz mı?”

Cevap: Abduhçular, Selefiyeciler, Rafiziler, 19’cular ve Müslüman maskeli misyonerler hep senelerdir din kitaplarında uydurma hadis olduğunu, bunun için hadislerin tamamının şüpheli olacağını ve hadisleri temelli bırakmak gerektiğini söylüyorlar.

Uydurma bir söze hadis demek ne kadar yanlış ve tehlikeli ise, hadis kitaplarındaki veya İslam âlimlerinin kitaplarındaki hadis-i şerifleri de inkâr etmek o kadar yanlış ve tehlikelidir. Kıyamet alametlerini bildiren her birisi bir mucize olan hadis-i şeriflerden üçü şöyledir: “Hadisi bırak, Kur’ana bak diyerek beni yalanlayanlar çıkacak.” (Ebu Ya’la)

Kur’andan başka delil kabul etmem diyenler çıkacak.” (Ebu Davud)

“Sonra gelenler, önceki âlimleri cahillikle suçlayacak.” (Asakir)

İhya’da ve hadis kitaplarında uydurma hadis var demek, o âlimleri cahillikle suçlamak olur. Bid’at ehlini savunanlar, kendilerine göre uydurma sandığı hadisleri nakleden Ehl-i sünnet âlimlerine saldırıyorlar, bu âlimler, sahih hadisle uydurma sözü ayıramayacak kadar cahillerdi demek istiyorlar. Resulullahın vârislerine böyle saldırıyorlar. Acluni’yi, Ebu Gudde’yi, Iraki’yi senet kabul ediyorlar da, imam-ı Gazali hazretlerini senet kabul edemiyorlar.

İmam-ı Gazali hazretleri kendisinden birkaç asır önce yaşamış ravileri tanımıyorsa, ondan sonra gelenler o ravileri nasıl tanıyor? Hadisler yeni mi çıktı? Raviler yeni mi çıktı? Naklettiği hadislerin ravileri arasında yalancılar olduğunu bilemiyordu diyerek cahillikle suçluyorlar.

Yani hadis-i şerifte mucize olarak bildirildiği gibi, sonra gelenler önceki âlimleri suçluyorlar.

İctihad ictihadla nakzedilemediği gibi, hadis-i şerif de başka hadis-i şerif ile nakzedilemez. Çünkü Resulullah efendimiz, insanların durumuna göre farklı hadisler bildirmiştir. Mesela şu hadis-i şerifler sahihtir:
“Ateşte ısınmış bir şeyi yemek abdesti bozar.” (Müslim, Tirmizi)

Deve eti yemek abdesti bozar.” (Müslim, Tirmizi)

(Besmele çekmeyenin abdesti yoktur.) (Hakim)

Bunların aksi de bildirilmiştir. Mezhepler de farklıdır. Bu konu diğer maddelerde genişçe izah edilmiştir.

Tekrar edelim, bir muhaddis, bir hadise mevdu demekle o hadis mevdu [uydurma] olmaz. O hadisi başka âlimler, başka muhaddisler bildirmişse onlara göre sahih olur. Bu hadisleri bildiren âlimler için, cahil demek, Cehenneme gidecek demek kıyamet alametlerindendir.

.



.Din Kitaplarında Uydurma Hadis Olmaz” Mı?

 EBUBEKİR SİFİL 2003 GAZETE YAZILARI MART 2003HENÜZ YORUM YAPILMADI

Muhammed Hamidullah hocaya rahmet dileği tarzındaki bir cümlem dolayısıyla, kendisinden “bir büyüğümüz” diye bahsettiğim bir yazar celallenmiş ve bu köşede Ocak ayından başlayıp Şubat’a sarkan bir dizi halinde ele aldığım görüşleri ileri sürmüştü. O yazılardan sonra internet üzerinden kendisiyle yazışmamız devam etti.

İlk yazıma cevabında “nasihate açık” olduğunu söylediği için “delilsiz-şahitsiz münazara yapmama” prensibimi askıya alarak kendisiyle yazışmayı sürdürmekte bir sakınca görmediğim bu yazar, bir süre sonra mecrası değişen münazarada benim söylemediğim şeyleri bana isnat etme ve kimi sözlerimi de çarpıtarak yorumlama yoluna gidince kendisiyle yazışmayı kestim. Ancak şu noktada da kendisini ikaz ettim: Bana gönderdiğiniz son yazıda şahsıma yönelttiğiniz çirkin iftira ve isnatları tashih etmeden neşrederseniz, hem mahkeme-i kübrada iki elim yakanızda olacak, hem de Milli Gazete’deki köşemden bu iftiralarınızı ifşa etmek zorunda kalacağım.

Son yazım üzerine 6 dosya halinde “cevap” gönderdiği halde kendisine mukabele etmenin –bir fayda hasıl etmek şöyle dursun–, gittikçe daha fazla günaha saplanmasına sebep olduğunu gördüğüm ve esasen artık kendisiyle yazışmayacağımı söylediğim için bu süreci tek taraflı sona erdirdim.

Bana “cevap” diye gönderdiği yazıları hiç değiştirmeden neşre başladığı için ben de gereğini yapacak ve –bana yazdıklarını burada teker teker zikrederek– iftiralarını ifşa edeceğim.

İlk yazısının serlevhası, yukarıdaki başlıkta tırnak içinde yer alan cümleden oluşuyor. Nitekim kendisiyle yazışmaya başladığımız sürecin ilk aşamasında, “25 senedir köşemde bid’at ehline meydan okuyorum. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında bir tane uydurma hadis bulabilene büyük mükâfatlar vaat ettim” demiş ve aynı “meydan okuyucu” tavrı bana karşı da sürdürmüştü. Kendisine verdiğim cevaplar duvara çarpıp geri döndüğü gibi, “kiminle dans ettiğini gör” dercesine ve nereden icabettiyse, bana, yazdıklarının … isimli hocaefendilerin tasdikinden geçtiğini, dolayısıyla benim tavrımın, sadece münferit olarak kendisini değil, bütün bir camiayı karşıma almak anlamına geldiğini söyledi. Eğer söylediği gibi bana yazdıkları gerçekten adları bende mahfuz zevatın tensibinden geçiyorsa, –kendisine de yazdığım gibi– burada münferit değil, kolektif bir hata ile karşı karşıya bulunuyoruz demektir.

Meselenin birbirine bağlı iki kırılma noktası var:

1) Hadis ve Kelam ilimlerinde yeterli birikime sahip olmayan, ancak akide hassasiyetine sahip büyük kitleler nazarında “Ehl-i Sünnet alimlerin kitaplarında uydurma hadis vardır” diyenin haksız, “yoktur” diyenin haklı konuma taşınması, bir-iki küçük manipülasyonla sağlanabilecek kadar kolay.

2) “Hadisler arasında uydurmalar vardır” diyenlerin, Sünnet/Hadis düşmanları olarak takdim edilmesi ve bunun büyük ölçüde refleksif bir tepkiyle kabul görmesi de öyle.

Ne yazık ki, İslamî bilinç üzerinde yürütülen çok boyutlu operasyonlar sonucunda kitlesel duyarlık, zedelene zedelene hassasiyeti son safhaya ulaşmış bir dokunun en küçük bir müdahalede sonucunda yaraya dönüşmesini andırır duruma geldi. İmajinatif ve kurgusal söylemlerin en doğru, haklı ve güçlü ilmî izahatı bile mahkûm edecek güce eriştiği bir ortamda tıpkı Kur’an ve Sünnet’in olduğu gibi Ehl-i Sünnet’in de içinin boşaltılması işten değil.

Cumartesi günü devam edelim.

Milli Gazete – 20 Mart 2003


ahmed nazif: Ehl-i sünnet kitaplarında uydurma hadis yoktur ...

ahmednazif.blogspot.com/.../ehl-i-sunnet-kitaplarnda-uydurma-hadis_9....

9 Eyl 2013 - Şevkani, Sehavi, Acluni gibi kimselerin, fıkıh, tefsir ve hadis kitaplarındaki hadislere mevdu 

Ehl-i sünnet kitaplarında uydurma hadis yoktur (?) -3

 
"Vatan sevgisi imandandır" hadis midir? 
Sual: Vatan sevgisi imandandır hadisi uydurma mıdır?
CEVAP

Art niyetli kimseler İslam âlimlerine olan itimadı sarsmak için, iyi niyetli kimseler de buradaki maksadı anlamadıklarından dolayı böyle hadisleri uydurma sanıyorlar...
(Vatan sevgisi imandandır) hadis-i şerifi, İslâm âlimlerinin en büyüklerinden ve ikinci bin yılın müceddidi olan İmam-ı Rabbani hazretlerinin, Mektubat kitabının 155. mektubunda ve hümanistlerin bile sevdiği Evliyanın büyüklerinden Mevlana Celaleddin Rumi hazretlerinin Mesnevi’sinde vardır.
bkz: http://www.mehmetalidemirbas.com/detay.asp?Aid=4375
bkz: http://www.dinimizislam.com/detay.asp?Aid=791
Açıklama için bkz: http://www.youtube.com/watch?v=l8R8VfkquQY

Cevabın Eleştirisi:
1. Mesnevi'de geçiyor iddiasına cevap için 
bkz: http://www.ebubekirsifil.com/index.php?sayfa=detay&amp;amp;amp;amp;amp;tur=gazete&amp;amp;amp;amp;amp;no=1300  
Mesnevi'yi biraz daha titiz bir şekilde inceleme imkânı bulduğum bugünlerde şunu tesbit edebildim: Mevlana bu eserinde bir yerde "vatan sevgisi" ifadesini kullanıyor. Orijinal ifade şöyle: "Hemçonîn hubbu'l-vatan bâşed dorost / To vatan beşnâs ey hâce nohost" (Böylece vatan sevgisi doğrudur / Ama efendi, sen önce vatanı bir tanı) [1]
2. Sahih , zayıf ve mevzu arasında ayrım yapmadan sırf ehl-i sünnet alimlerinin yazmış oldukları kitaplarda geçiyor olmasını kriter alarak hepsini sahih olarak kategorize eden bu anlayış kesinlikle dinin , ehl-i sünnet mezhebinin lehine değildir..Bunlar hadis diye kabul edilecekse bile sahih ile zayıfın arası ayrılmalı, farkı da vurgulanmalıdır..Mütevatir hadis ile zayıf veya mevzuyu aynı torbaya koyan bu yaklaşım ne Hanefi fıkhına ne de hadis ilmine uygun değildir. Hanefi fıkhının diğer fıkıh ekollerinden temel farkı zayıf hadis , ahad hadis konusundaki seçiciliği ve titizliği olduğu hatırlanırsa bu tutumu Hanefi fıkhı içinde herhangi bir yere oturtmak imkansızdır..Hadis konusunda en mütesahil ve müsamahalı olanlar bile sırf 
ehl-i sünnet alimlerinin yazmış oldukları kitaplarda geçiyor olmasını kriter alarak mevzu şüphesi taşıyan hadisleri aklama yoluna gitmemiştir..Eğer hadisin mevzu olmadığına dair kanaatleri varsa bunu hadisin şahitlerini göstererek , diğer tariklerini göstererek veya cerh edilen raviler hakkında tadil edilenlerin kanaatlerini vererek v.b. gibi hadis tenkidi usulleriyle dile getiriler..Burada yapılan toptancı bir savunma ehl-i sünnetin prensipleriyle ve mezhep ciddiyetiyle de bağdaşmaz..Bizler hadis ilminin incelikleriyle bu ilme katkısı geçen alimlerin çalışmalarıyla övünürken böylesi bir toptancılık hadis alimlerinin emeklerine de aykırıdır..Hem ilim yolundaki uğraşlar ve en doğrusunu bulmak için çaba ve gayretler ne zaman sona ermiş ve hangi alim bunu ilan etmiş ki bu ilmi bir noktada dondurma ve bize ulaşan her şeyi tashih etmeyle işin nihayete erdiğine karar kılınsın ?
3. Bunlara bu hadisin geçtiği bir hadis kaynağı söyleyin denilse hadis kaynağı söyleyemezler, bu hadisi tahric, tasdik, tashih ve tevsik eden bir hadisçi söyleyin (hadi meşhurlarından olmasın en az bilinenlerden olsun) denilse yine hık , mık edecekler..Ve sonuçta Hadis İmam-ı Rabbani'nin Mektubat'ında geçiyor ya yetmez mi deyip İmam Rabbani'yi de Mektubat'ını da bir sopa gibi kullanacaklar..Halbuki İmam Rabbani Mektubat'ında özellikle hadis ve fıkıh alanında iddialı bir tutum sergilememiş, ehl-i sünnet alimlerin hilafına kendinden bir içtihat ortaya koymamıştır..Bu alanlarda Müçtehit değil mukallit olduğunu göstermiştir.Yazıştığı kişileri ehl-i sünnetin fıkıh kitaplarına yönlendirmiştir..Bu hadisi de muhtemelen okuduğu bir kaynakta bulup almış ve Mektubat'da bundan faydalanmıştır..Manasının doğru olmasından hareketle hadisin aslının ve senedinin olup olmadığını sorgulama lüzumu hissetmemiştir..
4. iddia: Şimdi biri çıkıyor, (Bu hadisin ravilerinden biri fasık veya yalancıdır, onun için hadis uydurmadır) diyor. İslam âlimleri, bunu bilmiyorlar mıydı? O ravinin fasık olduğunu bilmiyorlar denirse, onların bilmediğini, kendileri nereden öğrenmişler? 
Cevap: İmam-ı Rabbani hadis , fıkıh alimi değildir..Böyle bir iddiada bulunmamıştır..

Mektubat'ından anlaşıldığı kadarıyla ; Başta bu iki disiplinin konusu olan hadis ilmi ise İmam Rabbani'nin uzman olduğu bir alan değildir..Hadis ilminin , senet tenkitinin , cerh ve tadilin , sıhhat sorgulamanın belli metotları vardır..O metotların dışına çıkamaz , çıkmamıştır..O da bizim gibi fıkıh ve hadis noktasında kitaplara bakar ve oradan gördüğünü nakleder..Fıkha ait bir meselde konuşacaksa fıkıh kitaplarına müracaat eder, kitap ismi vererek oradan alıntı yapar: 
Örnek1:Şurası bir gerçek ki, abdest alman suyun artığını içmek şifa­dır. Eğer biri sağlam bir inançla bunu senden isterse bu sudan ver. Nitekim Delhi'ye bu gidişimde fakirin başına böyle bir hadise gel­di. Arkadaşlardan biri zuhuratta, bu fakirin abdest suyunu içmesi gerektiğini, aksi takdirde başına büyük bir belanın geleceğini görmüş. Bu isteğini ne kadar geri çevirdiysem fayda etmedi ve ıs­rarla abdest suyumu istedi.Çaresiz fıkıh kitaplarına müracaat et­tim ve bundan bir çıkış yolu buldum. Şöyle ki, abdest alan kimse azalarım üçer defa yıkadıktan sonra ibadet niyeti olmadan dör­düncü kez kullanacağı su müstamel hükmünde olmaz. Bu çareye binaen ben de abdest alıp ibadet niyeti bulunmadan dördüncü de­fa kullandığım suyu içmesi için kendisine izin verdim.(Mektubat 1. cilt- 29.Mektub , Semerkand B.Y. ) ilgili kısım Hakikat Kitabevi Yayınında şöyle verilmektedir:...Böyle şey olmaz diye çok karşı geldi isem de faydası olmadı. Fıkh kitaplarına baktım. Kurtuluş yolunu şöyle buldum ki,..
5. iddia : Şimdi bir hadisin uydurma olup olmadığını anlamak için, Şevkani, Kardavi, Elbani gibi mezhepsizlerin kitaplarına değil, ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında bulunup bulunmamasına bakılır. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında varsa o hadis sahihtir. Şevkani, Sehavi, Acluni gibi kimselerin, fıkıh, tefsir ve hadis kitaplarındaki hadislere mevdu [uydurma] demesiyle, o hadisler uydurma olmaz. 
Cevap: Böyle bir gerekçeyle mevzu hadisin aklanamayacağını yukarıda söylemiştik..Bu gerekçe mevzu hadisler konusunda çalışma yapan , kitap yazan ehl-i sünnet hadisçilerinin de emeklerinin yok sayılması anlamına gelmektedir..Onlarda hadis tenkitine bir hobi olarak değil sorumluluk olarak bakmışlar..Ve kendilerinden önce yazılmış kitaplarda tespit ettikleri hadislerin sıhhatlerinde şüphe olanlar için ikaz işlevini görmüşlerdir.. "Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında varsa o hadis sahihtir." kuralı işleseydi hiç bir mevzu hadis mecmuasının kaleme alınmaması gerekirdi..Demek ki bu mantık bizi mevzu hadislerin araştırılması ve bunlarla ilgili kitapların yazılması fiilinin yanlışlığına götürmek 

istemektedir..Mevzu hadisler üzerinde çalışma yapanlar sadece Şevkani, Kardavi, Elbani" gibi “mezhepsizler” (?) değildir..Dolayısıyla bunlara yöneltilen eleştiriler aynı suçu işleyen! diğer ehl-i sünnet alimlerine de yöneltilmesi gerekir..Çünkü bunlarda kendilerinden önceki ehl-i sünnet alimlerinin kitaplarında gördükleri mevzu hadislere dikkat çekmişlerdir.Bunların arasında : İbn Tahir el-Makdisî (507/1114)' nin "Tezkira- tu'l-Mevdu'ât"ı, İbnu'l-Cevzî (597/1201) ve Sağânî (650/1252)'nin Mev­du'âtla ilgili eserleri, İbn Kayyim el-Cevziyye (751/1350)'nin “el- Menâru'l-Münif'i, Fîrûzâbâdî (817/1415)' nin "Hâtimetü Sifri's-Saâde"si, Semhûdî (911/1505)'nin "el-Ğummâz Ale'l-Lummâz'ı , Suyûtî (911/1505)'nin “el-Leâliu'l
-Masnû’â"sı, İbn Arrâk (963/1556)'ın "Tenzîhu'ş-Şerî'â"sı, Fettenî [Patanî'] (986/1578)'nin “Tezkiratu'l-Mevdu'ât"ı, Ali el-Kârî' (1014/ 1605)-nin "el-Esraru ’l-Merfû ’a" ve "el-Masnû"sı, Şevkânî (1250/1834)'nin "el-Fevâidu 'l-Mecmû'a" sı, Derviş el-Hût (1276/1859)'un "Esne'l-Metâlib"ı, Leknevî (1304/1886)'nin "el-Âsâru’l- Merfu'a"sı, Kâvûkçî (1305/1887)'nin "el-Lü'lü-u'l-Marsû"u, Ezherî (1325/1907)'nin "Tahziru'l-Müslimîn" gibi eserlerini zikredebiliriz. Yine halk dilinde meşhûr olan sözleri toplayan alfabetik hadis li­teratürlerinden Zerkeşî (794/1392)'nin "et-Tezkira fi Ehâdisi’l-Müşte- hira", Sehâvî (902/ 1496)'nin "el-Mekâsıdu'l-Hasene", Aclûnî (1162/1652)'nin "Keşfu'l-Hafâ" adlı eserlerini anmalıyız. Zayıf râvîleri toplayan ricâl kitapları arasında, Nesâî (303/915)'nin "Kitabü'd-Duafâ ve'l-Metrûkin"i, Ukaylî (323/935)' nin "Kitâbu'd-Duafâ el-Kebir"i, İbn Hıbbân (354/965)'ın “ed-Du'afâ ve'l- Metrûkîn'i, İbn Adî (365/975)'nin "el-Kâmil fi'd-Du'afâ"sı, Dârakutnî (385/995)'nin "ed-Du'afâ ve’l-Metrûkin'i, İbnu'l-Cevzî (597/1201)'nin aynı adlı kitabı, Zehebî (748/ 1347)'nin "el-Muğnî, Mizânu’l-İ'tidâl, ed- Du’afâ ve'l-Metrûkîn" gibi eserleri sayılabilir. Hedef tahtasına çıkarılacaksa , ayıplanacaksa hepsi birden ayıplanmalıdır.İçlerinden göze kestirileni mezhepsiz ,Vehhabi ,Zeydi diyerek karalamaya çalışmak resmin tümüne , vakaya aykırıdır. Hadis tenkiti işi sanki sadece "Şevkani, Kardavi, Elbani" gibi mezhepsiz olarak damgaladıkları kişilerin uğraşı alanıymış gibi verilmesi ehl-i sünnet hadisçilerine ve hadis ilminin iç dinamiklerine saygısızlıktır.Mevzu hadisleri tespit etme işi sadece Vehhabilerin , mezhepsizlerin işi değildir elbet..Ehl-i sünnet hadisçilerinden hadisin mevzu olanını sahih olanından ayıran alimler çıkmıştır..İbnül Cevzi'ye dudak bükmek , Aliyyül Kari'ye kara propaganda yapmak v.s. sorunu çözmüyor ..Ya imam Suyuti'ye ne diyeceksin ?Zehebi ye?Cerh ve tadil işinde emeği geçen bunca hadisçiye? İmam Abdül-Hayy Leknevî, Aliyyü'l-Karî hakkında; "Bü­tün eserleri, hicri 1000 yılının başlarında kendisinin "müceddid'lik derecesine eriştiren; konusunda nefis, nadir ve fay­dalı eserlerdir", demiştir. Böyle bir Hanefi alimi hakkında sırf mevzu hadise mevzu dediği içi davada bulunabilir mi?Herhalde böyle bir zahir aliminin Ebu Talib el Mekki'nin hadis alma kriterlerince hadis kabul etmesini beklememek gerekir..Çünkü bu alanın esas sahibi Ebu Talib el Mekki veya Muhyiddin-i Arabi , Hz. Mevlana değil Aliyyül Kariler, Acluniler, Suyutiler ve İbnül Cevzi gibileridir.Herhalde birisi bir hadisin aslı var mı yok mu diye araştırıyorsa Hafız Süyûtî'nin el-Leâli'l-Masnûa fi'l-Ehadîsi'l-Mevzûa kitabına veya onun kaynağı olan İbnül-Cevzî'nin el-Mevzûât'ı gibi kitaplara başvurur.İmam Rabbaninin kitabına ise tasavvufi bilgiler için müracaat eder..Konu hadis ise Tasavvuf eseri hadis kitabına başvurmalıdır.Hadis kitabını tasavvuf kitabının gerisine itmek , hadis ilmine ait esasları sufi meşrep alimlerden toplamak akıl karı bir işlem değildir , faydası da yoktur..
6. iddia:Muhaddisler, bir sözün hadis olması için, birçok şartlar koymuşlardır. Bu şartlara uymayanları kitaplarına almazlar. Ayrıca, her muhaddisin koyduğu şartlar, farklı olabilir. Bu bir ictihad meselesidir. Bu âlime göre, hadis olmaması, hakikatte hadis olmadığını göstermez. Hadis usulü ilminin başka bir müctehidi de, hadisin doğru olması için aradığı şartları bu sözde bulunca, hadistir, mevdu değildir diyebilir. O halde, Şevkani’nin, “bazı tefsirlerin hadisleri mevdudur” demesiyle mevdu olmaz. Mesela Şevkani’yi, hadis usulü ilminde müctehid tanısak bile, onun kaidelerince, hadis olduğu meydana çıkmamış olursa da, mevdu hadis olduğunu hangi cesaretle söyleyebilir. Din büyüklerine karşı, böyle sözlerde bulunmanın çirkinliği meydandadır.
Cevap: Şevkani hadiste müçtehit olduğu için söyler Tasavvuf veya Tefsir alimlerinin hepsi hadiste içtihat sahibi değildir..Herkes kendi alanında konuşabilir..Hadiste içtihat hakkı olmayanın mevzu hadisi halk arasında rağbet görüyor diye eserine alması fiili bir vaka olarak nasıl normal karşılanıyorsa hadis alanında donanımlı ve içtihat ehliyetine sahip alimin hadisinin mevzusunu sahihinden ayırması da öyle normaldir.Esas burada usûl ve fürû'da mutlak müçtehit olan Şevkani'nin değil böyle olmayanın sözüne müşteri çıkılmasına şaşırmalıdır. 
7. iddia:Ehl-i sünnet âliminin sözü dinde senet olduğu için, genelde hadis-i şeriflere kaynak vermezler. İcazetli âlim demek, kendisi kaynak, delil olan âlim demektir. Kitaplarına bir tek uydurma hadis yazmazlar. Keşifle söylenmiş hiçbir hadis yoktur. (Evliya hadisleri keşifle söyler) demek iftiradır. Kaynak verilmemesi, keşifle söylendiğini göstermez.
Cevap: Ehl-i sünnet alimi olduğuna göre , eleştiri üstü tutuması gereken (?)  Şeyh-i Ekber Muhyiddin ibn Arabi'yi hadisçiliğinde keşfe verdiği önem açısından ele alalım:
...Senet yoluyla sahîh bulunan bir hadis ile amel eden zahir ulemasının da, haklı olduğunu ve yerinde davrandığını söyleyen İbn Arabî'nin bu noktadaki çıkış noktası, "kişinin sahip bulunduğu "delil'dir. Yani ona göre zâhir ulemâsı kendi deliline; "Veli nebiler (el-Enbiyâ el-Evliya)" ifadesiyle tanımladığı keşf sahibi kişiler de, keşf yoluyla elde ettikleri delile göre davranmalıdır. Bu durumu, Şâfiî'ye mensup birisinin, Hanefî mezhebinin verdiği bir hükme aykırı olarak amel etmesinin caiz olmasına benzetmektedir. Çünkü ona göre hükümler farklı bile olsa, hem Şafii hem Hanefi mezhebinin içtihadları aynı şeriat’ın içindedir. 
Şimdi onun bu anlayış çerçevesinde, bilgi problemine nasıl yaklaştığını, kendi cümlelerinden izleyelim: "Şayet veli nebiler, Hz. Peygamber'in şeriatının ahkâmı ile ilgili bir şeyi, Cenâb-ı Hakk'ın kendilerine bildirmesi ve Hz. Peygamber’i müşahede ederek; Ahmed, Şafii, Malik ve Ebu Hanife'ye göre nakil yoluyla sahih olarak nakledilen bir hadise muhalif bir hükmü, Hz. Peygamber'in onlara haber vermesi gibi bir durum ortaya çıkarsa; nakil yoluyla sahih olan hadis ile verilen hüküm karşısında tevakkuf ederler, bu hükmün şeriata aykırı olduğunu ve bu hadisin de gerçekte sahih olmadığını bilirler. Bu bilgi nedeniyle, nakil yoluyla sahih olan bu hadise aykırı olan hükme göre amel etme, onlar için vacip olur.Bu durum, birisinde hadisin sıhhatine delil bulunduğu için ona göre davranan, diğerinde delil bulunmadığı için bu hadise aykırı bir içtihâdı benimseyen iki müçtehidin durumuna benzemektedir. Çünkü müctehidlerin her ikisinin de, kendi katlarında sabit olan bir hükme aykırı davranmaları haramdır. Bunların hepsi tek bir şeriat olmaktadır." (el-Fütûhât, III, 140,141; el-Fütûhât, XII, 339, 340 (Osman Yahyâ neşri)). Bu görüşleri ile İbn Arabî, keşif ehli velilerin, içtihâd sahibi âlimlerden farklı metotlara sahip olduklarını; keşif ehlinin, nakil yoluyla sabit haberlere göre hüküm veren zahir ulemasını hoş gördüğü gibi; onların da keşif ehlini hatalı görmemesi gerektiğini, çünkü her iki tara­lın da kendi katlarında sabit olan "delil"e göre amel ettiklerini, bunun doğal karşılanmışı gerektiğini, çünkü bunların hepsinin şeriatın içinde olduğunu söylemiş olmaktadır. Ancak ona göre velinin yaptığı iş, yeni bir şeriat ortaya koymak değil, Hz. Peygamber tarafından ortaya konulan şeriatın tebliğinden, tebşirinden ve onun adına yapılan inzârınden ibarettir. Bu konuyla ilgili birkaç cümlesini de nakledelim: 
"Veliler, 'De ki: Yolum budur. Basiretle Allah'a davet ediyorum. Ben de bana tabi olanlar da böyledir' ayetinde kastedilen kişilerdir. Onlar Peygamberlerin vârisleridir. İlahî haberi almada Peygamberlerle eşit durumdadırlar. Peygamberler kanun koymada onlardan farklıdır. (...) Veli müjdeleyici ve uyarıcı olabilir. Fakat hukûkî kural koyamaz, çünkü kanun koyucu (bir kurum) olan nübüvvet ve risalet, sona er­miştir. Hz. Peygamber'den sonra nebi ve rasül yoktur, demek; artık şeriat koyma işi sona ermiştir, hiçbir kanun koyucu da kalmamıştır demektir, bunu böyle bil!"(el-Fütuhat,IV.7.) Hz.Peygamber (s.a)'den gelen hadislerin velîler tarafından keşif yoluyla tashihinde ısrarlı olan ibn Arabi'nin şu cümleleri daha da açıktır:"Güvenilir râviler aracılığı ile ulaşan nice hadis vardır ki, gerçekte sahih değildir. Biz bu hadisi kesin bilgi ile değil, gâlib zan yoluyla kabul etmekteyiz. Hadisleri senetleriyle değerlendirenler, onları gâlib zan yoluyla kabul veya reddederler. Bizler ise, bu yöntemle sahih denilen bir hadisin, hakikatte sahih olmadığına basiret yoluyla vâkıf oluruz. Bunun aksi de olabilir. Yani bir hadis isnadında bir hadis uydurucusu veya müdellis bir râvi bulunması sebebiyle zayıf kabul edilir. Oysa bu hadis hakikatte sahihtir. Veliler bir hadisin sahih olduğu­nu, bu şekilde basiret yoluyla anlarlar."(el-Fütuhat,IV.7.) Nitekim eserinde kullandığı bazı hadislerin "keşfen sahîh" olduklarının altını özenle çizmiştir. 
Bunlardan birkaçını örneklememiz uygun olacaktır: "Keşfen sahih, Hz. Peygamber'den nakil yönünden sabit olmayan hadiste Allah (c.c)'ın şöyle buyurduğu vârit olmuştur" kaydını [ el-Fütûhât IV, 51. ] düşmüştür. Yine "Eğer sözlerinizde aşırılık, kalplerinizde fesat olmasaydı, benim gördüklerimi görür, işittiklerimi işitirdiniz." hadisinin baş tarafında: "Nakil ehline göre, râvisi saduk olduğu halde zayıf bulunduğu için, senedi sabit olmasa da, keşf ehline göre sahih olan nebevi bir hadiste Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur" cümlesine [el-Fütûhât V, 24,252. Benzer ifadeler için bkz: el-Fütûhât, III, 556; IV, 248. ] yer vermiştir. Düştüğü bu tür kayıtlardan anlaşıldığına göre İbn Arabî, keşif ve ilham yoluyla tashih metodunu yalnız zühd, ahlak ve fedâil hadislerine değil, ahkâm ve ibadetle ilgili hadislere de uygulamıştır.

(Tasavvuf Kültüründe Hadis , Muhittin Uysal)
İbni Arabi ve keşif , ilham ile bilgi edinme hakkında İmam Rabbani'nin kanaati:
...Bazı sûfilerin yanlış sözlerine aldanmaz ve kanmazlar. Bun­dan dolayı nusûsu bırakıp fusûsa ve fütûhât-ı medeniyyeyi bir tarafa bırakarak Fütûhât-ı Mekkiyye'ye iltifat etmezler. Hallerinin de­vamlı olması, durumlarının süreklilik arz etmesi buradan gelmek­tedir.( Fusûs ve Fütûhât-ı Mekkiyye, İbnü'l-Arabi'nin iki eseridir) (Mektubat 1. cild 243.Mektub, Semerkand) Çok kıymetli cevahir gibi olan fıkh bilgilerini, ceviz ve cam parçaları gibi değersiz olan vecd ve hâl ile, çocuklar gibi değişmezler. Tesavvufcuların, manasız sözlerine kıymet vermez, aldanmazlar. (Nass)ı bırakıp (Fuss)a bağlanmazlar. [Yani fıkh bilgilerini bırakıp, (Füsûs) kitabına bağlı kalmazlar.] Medînede olan fütûhâti bırakıp, (Fütûhât-i Mekkiyye)ye sarılmazlar. [Yâni çoğu Medîne-i münevverede gelmiş olan fıkh bilgilerini bırakıp da, Muhyiddîn-i Arabî hazretlerinin (Fütûhât-i Mekkiyye) adındaki kitabında yazılı fıkh bilgilerine uymıyan marifetlere sarılmazlar.] (Hakikat K.)
2.Örnek:Fütûhât-ı Mekkiyye müellifi, "Dört halifenin bilinen sıraya gö­re gelmelerinin sebebi ömür süreleridir" demiştir. Bu ifadede üs­tünlük hususunda dört halifenin de denk olduklarına dair bir işa­ret yoktur. Zira halifelik ile üstünlük konusu ayrı ayrı şeylerdir. Aynı şeyler olduğu kabul edilse bile, bu gibi konular onun şathiyatı kabilinden olup, bağlanılmayacak şeyler kabilindendir. Ehl-i sünnet ve'l-cemaat tarafından kabul görmüş bilgilere ters olan ke­şiflerinin çoğu, doğru olmaktan da uzaktır. Bu noktalarda kalbi hasta veya kör taklitçiden başkası onlara tabi olmaz. (Mektubat , 2.cilt, 266. Mektub, Semerkand)
Muhyiddîn-i Arabinin, (Hilafetlerin sırası, ömürlerinin sırasına göre idi) demesi de, müsâvî olmalarını göstermez. Çünkü halifelik başkadır, üstünlük başkadır. Bu sözü, üstünlük bakımından söyledi dersek, yine güvenilecek, şahit tutulacak bir söz olmayıp, onun hatalı sözlerinden biri olmuş olur. Onun, Ehl-i sünnet âlimlerinin sözlerine uymayan birkaç keşfi, buluşları, doğru değildir. Böyle sözlere ancak, ruhları hasta, kalpleri bozuk olan veya her şeyi körü körüne taklîd eden uyar.(Mektubat , 2.cilt,266. Mektub, Hakikat Y.)
İmam Rabbani'ye göre Ehl-i Sünnetin sağlam bulgu ve verileriyle çelişen keşfin ilmi değeri
Soru: Nefehât kitabında, dört veli dışında bütün velilerin ölümleriyle birlikte velayetlerinin alınacağı yazılıdır. Bu nasıl olu­yor?
Cevap: Buradaki velayetten maksat, tasarruf ve kerametleri­nin görülmesi olabilir. Yoksa ilahi yakınlık demek olan velayetin kendisinin alınacağı anlamına gelmez. Yine alınacak ifadesinden maksat, kerametlerinin çokça meydana gelmesinin alınacağıdır, yoksa asla kerameti görülmeyecek demek değildir. Bir de bu söz keşif yolu ile söylenmiş bir sözdür. Keşif noktasında hata payı yüksektir. Ne gördüğünü, ne anladığını kim bilebilir?(Mektubat , 2.cilt,256. Mektub, Semerkand)
Cevâb: Burada vilayet demek, Velinin tasarrufları, kerametleri demektir. Vilayetin kendisi alınır demek değildir. Vilayet, Allahü teâlâya yakınlık demektir. Kerametleri alınır demek de, çok keramet göstermez demektir. Keramet gösteremez demek değildir. Şunu da bildirelim ki, bu söz keşf yolu ile anlaşılan bir şeyi anlatmaktadır. Keşfde hata, çok olur. Ne görmüş, nasıl anlamıştır? (Mektubat , 2.cilt,256. Mektub, Hakikat Y.)
bkz: http://www.dinimizislam.com/detay.asp?Aid=3029
Sonuç:Muhyiddin Arabi hz.leri Ehl-i sünnet alimidir.Bunda ittifak var.."Ehl-i sünnet âliminin sözü dinde senet olduğu için, genelde hadis-i şeriflere kaynak vermezler. İcazetli âlim demek, kendisi kaynak, delil olan âlim demektir. Kitaplarına bir tek uydurma hadis yazmazlar. Keşifle söylenmiş hiçbir hadis yoktur." iddiası Muhyiddin-i Arabi için geçersizdir..Yine aynı şekilde Muhyiddin-i Arabinin hadislere yaklaşımı keşifle olduğu için ve keşiflerinde hata yaptığı İmam Rabbani tarafından dahi dile getirildiği için Onun keşifle aldığı hadislere sorgu sualsiz itibar edilemeyeceği de İmam Rabbani açısından sabittir..Öyleyse Muhyiddin-i Arabi örneğinde Ehl-i sünnet kitaplarında uydurma hadis yoktur , ve ehl-i sünnet alimleri keşifle hadis almaz bilgileri gerçeği yansıtmaz.Bu iddia örnek olarak aldığımız Şeyh-i ekber de bizzat İmam Rabbaninin ikazlarıyla çuvallamıştır.
Keşifle , rüyayla hadis alınmadığı iddiasına cevap:
Kronolojik sıralamayı takip etmek suretiyle 25 rüyayla ilgili nakillere kimlerin ve 

hangi bağlamda yer verdiğini görmek istediğimizde şu tabloyla karşılaşmaktayız:  a) Müslim (261/875): En güvenilir hadis kitaplarının ikincisinin musannifi olan Muslim Sahîh’in mukaddimesinde en-Nevevî’nin (676/1277) “isnad dindendir” başlığını koyduğu bölümde, Ebân b. Ebî Ayyâş’ı tanıtırken, onun kendisine sorulan her bir hadisi el-Hasan el-Basrî’den (110/728) rivayet ederek yalan söylediğini ortaya koyar. Ardından yalancılığını teyit babında Ali b. Mushir'den şunu nakleder: “Ben ve Hamza ez-Zeyyât, Ebân b. Ebî Ayyâş'tan bin kadar hadis dinledik.Daha sonra Ali'ye rastladığımda bana şöyle söyledi:"Rüyamda Hz. Peygamberi gördüm. Ebân'dan aldığımız hadisleri kendisine arz ettim. Bunlardan beş altı kadarını tanıdı."
26 .Bu rivayete göre, bin kadar hadisin sıhhat testi bizzat Hz. Peygambere yaptırılmaktadır.
27 b) el-Ukaylî (322/934): el-Ukaylî, zayıf ve metruk ravilerle ilgili Kitâbu’d-Duafâ ve’l Metrûkîn adlı eserinde, Abdullah b. Ziyâd b. Sem'ân el-Medînî'yi de tanıtır. Onun -yukarıdaki örnekte olduğu gibi- güvenilir birisi olmadığı sadedinde şunu da nakleder: el-Velîd b. Muslim anlatıyor: İbn Sem'ân'dan bir cüz yazdım. Bu cüz elimdeyken bir gece uyuya kaldım. Rüyada Hz. Peygamberi gördüm. Kendilerine "yâ Rasûlellah! Bunu İbn Sem'ân sizlerden bana rivayet etti, ne buyurursunuz?" Hz. Peygamber de şöyle buyurdu: "İbn Sem'ân'a söyle, Allah'tan korksun! Benim adıma yalan söylemesin."28 Görüldüğü gibi, el-Ukaylî, İbn Sem’ân’ın güvenilir biri olmadığını teyit için, durumunun Hz. Peygambere soruluşunu eserine almaktadır.29 c) et-Taberânî (360/971): es-Sulemî’nin (412/1021) et-Taberânî’den nakline göre, o şöyle demiştir: “Rasûlullah’ı rüyamda gördüm. Ona “müminler birbirlerine merhamet etmede bir beden gibidir...”30 hadisini sordum. O da eliyle üç defa işaret ederek bu hadisin sahih olduğunu söyledi.31.et-Taberânî’nin bir anekdotu olarak aktarılan bu rivayet kendi kitaplarında geçmemektedir. Bununla beraber, hadisin sıhhatinin Hz. Peygambere onaylatılmasına ilişkin örnekler içinde zikredilebecek durumdadır. d) el-Hatîb (463/1071): Öğrenilen ilimle amel edilmesine dair Kitâbu İktizâi’l-İlmi’l-Amel adlı eseri hazırlayan el-Hatîb, eserinde zikrettiği rivayetler arasında rüya yoluyla Hz. Peygamberden alınan şu hadisi nakleder: el-Velîd b. Sâlih vasıtasıyla ismini vermediği bir şahıstan: "Hz. Peygamberi rüyada gördüm. Bana şöyle buyurdu: İki günü eşit olan aldanmıştır. Yarını önceki günden şerli olan insan melundur. Nefsindeki noksanlığı fark etmeyen insan, nakısiyet içine sürüklenir. Nakısiyet içine sürüklenen insan için ölüm daha hayırlıdır."32 Yine bir diğer konulu çalışması olan ve hadisçileri övmek için hazırlamış olduğu Şerefu Ashâbi’l-Hadîs’inde “Salihlerin rüyalarında hadisçileri nimet ve ikram içinde görmeleri”33 diye bir bab açan el-Hatîb, burada vefat eden bir hadisçiyle ilgili olarak şunu nakleder: Havsere b. Muhammed el-Minkarî el-Basrî'den: Vefatından dört gün sonra Yezîd b. Hârûn elVâsıtî'yi rüyada gördüm. Kendisine Allah'ın ona nasıl bir muamelede bulunduğunu sordum. Şöyle dedi: (Allah’ın ona ihsan ettiği nimetleri ve bunun nedenlerini -ki bunlardan biri de hadisleri rivayette doğru sözlü olmasıdır- saydıktan sonra) Meleklerden birisi bana sordu: "Harîz b. Osman'dan (163/779) hiç hadis yazdın mı?" "Evet" dedim, "o hadiste sika birisiydi." Melek bana şöyle dedi: "O sikaydı ancak, Hz. Ali'ye kızıyordu. Bu sebeple Allah da ona buğzediyordu."34 Görüldüğü üzere, Harîz’in rivayet açısından güvenilir biri olduğu ancak, Hz. Ali’ye kızması nedeniyle Allah tarafından sevilmediği ortaya konulmaktadır.35 el-Hatîb, biyografi çalışması olan Târîhu Bağdâd’ında da Ali b. Âsım es-Sıddîkî’nin biyografisini verirken, onun rivayet ettiği “bir felakete uğrayana taziyeye gidene onun ecrinin bir misli verilir” devamı içinbkz: http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/301.pdf
*
Bu grup genelde mesaisini bir kısım  alimleri eleştirmeye ayırdığından bu gibi detaylara ayıracak vakitleri olmamasını anlayışla karşılayabiliriz..
İmam Rabbani fıkıhta mukallit olduğu gibi hadiste de mukalliddir:
Soru: Hadisle meşgul kimselerin her ayın belirli günlerinin yasak günler olduğunu söylüyorlar. Bu konuda hadis de nakledi­yorlar. Ne yapmamız gerekir?
Cevâb: Bu fakirin babası, Abdül-ehad buyurdu ki, şeyh Abdüllah ve şeyh Rahmetullah hadis âlimi idiler. Haremeynde, bu ikisine şeyhayn denirdi. Bir iş için, Hindistâna gelmişlerdi. Bu hadisi, (Buhâri) şârihlerinden Kermânî yazıyor. Fakat, zayıftır. Bu işte doğru hadis, (Günler, Allahın günleridir. Kullar da Allahın kullarıdır) dediler. Yine buyurdular ki, (Günlerin uğursuzluğu, âlemlere rahmet olan Muhammed aleyhisselâmın gelmesi ile bitmiştir. Uğursuz günler, eski ümmetlerde vardı). Bu fakirin anladığı da böyledir. Hiçbir günü başka günlerden üstün tutmam. Cuma ve Ramazan ve benzerleri günleri, islâmiyet üstün tutmuş olduğu için üstün biliriz.(Mektubat 2. cilt 256. Mektub )

“Keser döner sap döner , gün gelir hesap döner”
İmam Rabbani'ye göre :Bu fakirin anladığı da böyledir. Hiçbir günü başka günlerden üstün tutmam. Cuma ve Ramazan ve benzerleri günleri, islâmiyet üstün tutmuş olduğu için üstün biliriz.
Oysa Aynı neşriyat İmam Rabbani'ye bu konuda katılmamışa benzemektedir:
Sual: Mübarek gün ve gecelerin aslı yoktur, bunlar sonradan çıkmıştır deniyor, bu doğru mu?
CEVAP :Hayır, kesinlikle doğru değildir. Hepsini Peygamber efendimiz bildirilmiştir...
bkz: http://www.dinimizislam.com/detay.asp?Aid=3980
Değerlendirme: Burda da kendileri İmam Rabbaniyle ters düşmüş oluyorlar..Oysa Diğer yayınlarında Ehl-i sünnet alimlerinden herhangi biriyle hadis konusunda ters düşenleri mezhepsiz , art niyetli  v.s. gibi nitelendiriyorlardı.
İmam Rabbani fıkıhta mukalliddir:Kendinden fıkhi içtihad yapmaz.O da aynen biz mukallidler gibi fıkıh kitasblarına müracaat eder:
.. Süâl: Hanefî mezhebinde olan bir müslüman, namazda otururken, parmağı ile işaret eder mi? Cevâb: Yavrum! Şehâdet parmağı ile işaret etmenin câiz olduğunu bildiren hadis-i şerifler çoktur. Hanefi mezhebindeki âlimlerin bir kısmı da, böyle söylemiştir. Hanefi mezhebindeki kitaplar, çok dikkatle okunursa, parmak kaldırmanın caiz olduğunu bildiren haberler, (Üsûl bilgileri) değildir. Mezhebin (Zâhir haberleri) değildir. İmâm-ı Muhammed Şeybânî, (Peygamberimiz mubârek parmağı ile, işaret ederdi. Biz de, Onun gibi, parmağımızı kaldırır ve indiririz. İmâm-ı a'zam Ebu Hanîfe de böyle söyledi) diyor ise de, imam-ı Muhammedin böyle dediği, (Nevâdir) haberlerindendir. (Üsûl) haberlerinden değildir. 
(Fetâvâ-i garâib)de diyor ki, (Muhît) kitabında, (Sağ elin şehâdet parmağı ile işaret edileceğini imam-ı Muhammed (Üsûl) kitaplarında bildirmedi. Sonra gelen âlimler de, başka başka söyledi. İşâret edilmez diyenler oldu, işaret edilir diyenler de oldu. İmâm-ı Muhammed, Üsûl kitaplarından başka kitaplarında, Peygamber işaret ederdi diyor ve İmâm-ı a'zam da bunu haber verdi buyuruyor. İşâret etmek sünnettir denildiği gibi, müstehabdır diyenler de vardır) diyor. Fetâvâ-i garâibde bundan sonra diyor ki, doğrusu, işaret etmek haramdır..[Devamında İmam Rabbani Hanefi kitaplarından alıntılara devam eder] (292.Mektub)
İmam Rabbani'ye göre keşif
Görülüyor ki, tesavvuf yolcusunun, işin iç yüzüne varmadan önce, kendi keşf ve ilhâmına uymasa da, Ehl-i sünnet âlimlerine tabi olması lâzımdır . Âlimleri haklı, doğru, kendini yanlış bilmelidir. Çünkü âlimler, bilgilerini, Peygamberlerden almıştır. Bu bilgiler, vahy ile gelmiş olup sağlamdır. Yanlışlıktan, şaşırmaktan korunmuştur. Bu bilgilere uymayan kendi keşfi ve ilhâmı ise yanlıştır, bozuktur. Bunun için kendi keşfini, âlimlerin sözünün üstünde tutmak, vahy ile inmiş olan sağlam bilgilerin üstünde tutmak olur. Bu ise, sapıklığın tâ kendisidir ve zarâr, ziyândan başka birşey değildir. Kitaba ve sünnete, yâni Kur'an-ı kerime ve hadis-i şeriflere uygun îtikat lâzım olduğu gibi, müctehidlerin Kitap ve sünnetten çıkardıkları ahkâma, yâni islâmiyete uygun işleri yapmak da lâzımdır. Bu ahkâm, helâl, haram, farz, vâcib, sünnet, müstehab, mekruh ve şübheli olan işler demektir. Bu ahkâmı öğrenmek de lâzımdır...(286.Mektub)
102. Mektub: Fıkıh kitaplarından bu konuyu incelemem sonucunda şu husus ortaya çıktı (Semerkand)
Sonuç: İmam Rabbani hadis de ve fıkıhta müçtehit seviyesinde değildir ; böyle bir iddiası da yoktur..O da Mektubatında önemle vurguladığı gibi fıkıh ve hadis alimlerinin kitaplarına ve ilimlerine müracaat eder..Onun hadis ve fıkıh alanında ayrı bir şey söyleme iddiası olmadığı gibi böyle bir girişimi de yoktur..O nedenle sadece onun kitabını veya aynı şekilde Mevlana Hz.lerinin kitabını kaynak olarak göstermek yeterli olmaz..Bu hadis bu 2 büyük allameye göre belli bir bağlayıcığı vardır , onların yanlarında olan bir sebeple Hadis olarak isimlendirilmişlerdir  ve bizim için de bu hadisler bu alimlerin kitaplarında geçtiği için bir değeri vardır ancak son söz hadis ve fıkıh alimlerinindir..Hadisin ilmi olarak hadis değeri yoktur..
Madem öyle neden bu sözleri kitaplarında hadis olarak veriyorlar:
Bu soruyla muhatap olan Hz. Bediüzzaman şöyle cevap verir:
...Hata 76: Bir kitapta Mehdîye dair hadîslerin kâffesi zayıftır denilmiş.
Cevap: Hangi mesele var ki, bazı kitaplarda ona ilişilmesin? Hattâ İbn-i Cevzî gibi büyük bir muhaddis bazı sahih ehâdîsi mevzu dediğini, ulemalar taaccüple nakletmişler. Hem her zayıf veya mevzu hadîsin mânâsı yanlıştır demek değildir. Belki an'aneli sened ile hadîsiyeti kat'î değildir demektir. Yoksa mânâsı hak ve hakikat olabilir.
...Evet, fenn-i hadisin muhakkikleri, nakkadları o derece hadisle hususiyet peydâ etmişler ki, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâmın tarz-ı ifadesine ve üslûb-u âlisine ve suret-i ifadesine ünsiyet edip meleke kesb etmişler ki, yüz hadis içinde bir mevzuu görse, "Mevzudur" der. "Bu hadis olmaz ve Peygamberin sözü değildir" der, reddeder. Sarraf gibi, hadisin cevherini tanır, başka sözü ona iltibas edemez. Yalnız, İbn-i Cevzî gibi bazı muhakkikler, tenkitte ifrat edip, bazı ehâdis-i sahihaya da mevzu demişler. Fakat her mevzu şeyin mânâsı yanlıştır demek değildir; belki "Bu söz hadis değildir" demektir.
...İkinci vecih: "Mevzudur" mânâsı, "Bu rivayet an'aneli, senedli hadis değil" demektir. Yoksa mânâsı yanlıştır demek değildir. Madem ümmette, hususan ehl-i hakikat ve keşif ve bir kısım ehl-i hadis ve ehl-i içtihat kabul edip mânâlarının vukularını beklemişler. Elbette o rivayetlerin durûb-u emsal gibi umuma bakan hakikatleri vardır.
Bu yazılardan çıkarılan sonuçlara göre mevzu hadislerin kullanılmasının sebepleri:
a-Manası doğru olduğu zaman,
b-Darbı mesel gibi bir hakikati olduğu için
c-Hadis ilmi açısından hadis sayılmasa bile bir kısım ehli hakikat ve keşf bunları keşfen ve manen kabul ettiği için
8. Vatan sevgisi imandandır sözünü hadis olarak kabul etmemek "Art niyetli kimse" olmaya veya "İslam âlimlerine olan itimadı sarsmak için" çalışıldığına delil olamaz.Böylesine bir damgalamaya gidecek delil lazımdır.İddianın büyüklüğü delilin büyüklüğüyle orantılı olmalıdır.Dağ gibi iddiayı tüy gibi delille destekleyemezsin..İlginç tarafı mevzu hadisler için bile mesnet olarak gösterilen hadis kitabı varken bu söz için en zayıfından bir hadis kitabının ismini vermek bile mümkün değildir.Hadisi hangi sahabi rivayet etmiştir ?Senedindeki raviler kimlerdir ?.Sahabisi , senedi , nakledildiği hadis kitabı , tahric eden alimi , tasnif eden musannifi olmayan hadis!..Böyle bir söz için her nekadar İmam Rabbani'nin bunu hadis olarak zikretmesinde bir gerekçesi olsa da hadis usulüne göre aslı yoktur demekten başka yol yoktur..Böyle sözlere asılsızdır demek , uydurma demek art niyete işaret olamaz..Bir örnek verelim:İbnül Cevzi Mevduatına Beyhaki'den 260 hadis alır.Beyhaki gibi Şafii alimi olan Suyuti bu hadislerin neredeyse tamamının mevzu olduğu iddiasını reddeder.Ancak bir kaç hadiste o da İbnül Cevzi'ye muvafakat eder ve mevzu der.Bu duruma göre Beyhaki ehl-i sünnet alimi , İbnül Cevzi mezhepsiz ve art niyetli , Suyuti ise mezhepli ama Beyhaki kadar niyeti sağlam değil diye bir çıkarım yapılabilir mi?..Suyuti'nin İbnül Cevzi'ye muvafakat ettiği mevzu hadislerden biri: Sakif heyeti Hz.Peygamber'e geldiler ve iman artıp eksilir mi diye sordular.Hz.Peygamber şöyle cevapladı: “Hayır artması küfür azalması şirktir.”
Rûhu'l-beyân'da geçen "Men erâde en yenzura ilâ utekâillahi mine'n-nâr fe'l-yenzur ile'l-mütealimîn: Kim, Allah'ın ateşten azat ettiği kullara bakmak İsterse, İlim öğ­renenlere bahsin.[Rûh, 1,102.] Süyûtî (ö.911/1505)'ye göre hadis mevzudur. [Aclunî, II, 229.]
9.iddia: Resulullah efendimizin, (Hadis uyduran, Cehennemdeki yerine hazırlansın) hadis-i şerifini kitaplarına alan âlimler, uydurma hadis naklederek, hiç mi Cehennemden korkmuyorlar ve bu cinayeti nasıl işleyebiliyorlar? Böyle bir iftira nasıl yapılabiliyor?
Cevap:Bu iddia Bursevi'ye göre bile geçersizdir:...Fakat ne yazık ki çoğu zâhid ve sûfiler, mevzu hadisler karşısında ciddi bir tavır takınmamakla itham edilmişlerdir. Meselâ, dünya zevklerine Önem vermeyen değerli bir zahid olarak tanınan Meysere b. Abdirabbih vefat ettiği gün, cenazesine katılabilmek için Bağdat çarşıları tamamen kapanmıştır. Böyle bir zahid olmasına rağmen Meysere, hadis uydurmakla İtham edilmiştir. Vefat edeceği sırada "Rabbinden ümitvar ol" dedikleri zaman, "Nasıl olmam ki, Hz. Ali'nin faziletleri hakkında yetmiş hadis uydurdum" diye cevap vermiştir.[Süyutî, I, 283.] Süyûtî (ö.911/1505)'nin verdiği daha başka bilgilere göre Ebû Dâvûd en-Nehaî (ö.III/IX. asır) geceleri ibadet etmesi, gündüzleri de oruç tutmasıyla şöhret bulan bir zattı. Buna rağmen hadis uydururdu. Ebû Bişr, Ahmed b. Muhammed el-Fakîh el-Mervezî, za­manında sünneti en çok müdafaa eden, muhaliflere karşı amansız mücadele veren birisiydi. Böyle iken hadis uydurmaktan çekinmezdi. Yine Vehb b. Hafs (Ö.250/864), salihlerden bir zattı. Yirmi sene hiç kimseyle konuşmadan durmasına rağmen, hadis uydurmaktan da geri durmazdı. [Süyûtî, I, 283. ] Genellikle ta­savvuf çevreleri arasında görülen bu anlayış, Bursevî'de de görülmektedir. Bursevî, biraz önce naklettiğimiz sözlerinin yanısıra Rûhu'l-beyân'da mevzu hadisler konusundaki görüşlerini daha cesaretli bir tarzda gündeme getirmiş­tir. Bursevî'nin uydurma hadislerle ilgili olarak Rûhu'l-beyân'da söylediği sözler, konunun daha iyi anlaşılmasını kolaylaştıracağından oradaki cümleleri buraya olduğu gibi aktarmak niyetindeyiz. Bursevî, Tevbe Sûresi'nin sonun­da şöyle demektedir: "Bil ki, Keşşaf sahibi Zemahşerî (Ö.538/1143) ve ona uyarak büyük müfessirlerden Kadı el-Beyzâvî (6.685/1286) ile Ebü's-Suûd (Ö.982/1574) Efendi'nin sûre sonlarında zikrettikleri hadisler konusunda ulema bir hayli söz söylemiştir. Onlardan kimi, bu hadislerin eserlerde zikredilmesine taraftar olurken kimi de İmam Sağanı (6.650/1252) gibi, mevzu olduğu gerekçesiyle bunların tamamıyla nefyine kail olmuştur. Kadir olan Allah affetsin, bu fakir kulun gönlüne doğan şey ise şudur: Bu hadisler ya sahih, veya zayıf ya da mevzudurlar. Eğer bu hadisler gerçekten sahih iseler, bunda bir problem söz konusu değildir. Şayet isnadları zayıf ise, muhaddisler terğib ve terhibte ilgili konularda zayıf hadisle amel edilmesinde ittifak etmişlerdir. Nitekim Nevevi (ö.676/1277)'nin Ezkar'mda, Ali b. Burhaneddin el-Halebî (ö.1044/1634)'nin İnsanu'l-uyun'unda ve İbn Fahreddin er-Rumî'nin Esrâr-ı Muhammediyye'sinde böy­ledir. Eğer mevzu yani uydurma iseler, Hâkim (Ö.405/1014) ve daha başka­ları şunu zikretmişlerdir: Zahidlerden bir adam, Kur'an ve Kur'an süreleriyle ilgili olarak bazı hadisler uydurduğunda ona niçin böyle yaptığı sorulmuş, o da bu soruya şöyle cevap vermiştir: "Ben, halkın Kur'an'a olan bağlılıklarının azaldığını görünce onlan Kur'an okumaya teşvik etmek istedim."Ona Resûlullah (s.a.)'in "Kim bile bile bana yalan isnad ederse cehennemdeki yerine hazırlansın [Buhârî, enbiya 50; Müslim, mukaddime 2.] buyurduğu hatırlatıldığı zaman da "ama ben onun aleyhine değil, lehine yalan söyledim" demiştir. 
10.iddia: Uydurma bir hadisi kitabına almak, ihmal, gaflet, cehalet, dalalet veya ihanetten ileri geldiğine göre, hangi İslam âlimi, ihmalkâr, gâfil, cahil, sapık ve hain olabilir? Biz dini bunlardan öğrendik. Bu âlimleri böyle suçlamak, hangi Müslümana yakışır?
bkz: http://www.turkiyegazetesi.com.tr/m-ali-demirbas/575384.aspx
"el-Kalbu beytu'r-rab: Kalp, Rabb'in evidir." 
Tasavvufi kitaplarda ve sufi meşrep alimlerde büyük önem verilen ve kullanılan bu hadisin aslı yoktur.Sadece İbni Teymiyye'ye göre değil İbni Hacer ve Suyuti'ye göre de bu hadisin aslı yoktur.Futbol yorumculuğunda tabelaya bakarak yorum yapmak diye bir kavram vardır..Farzı muhal bu hadisi sadece İbni Teymiyye , İbnül Kayyim gibiler eleştirilirse bunların tassavvuf karşıtlığından girilip , Vehhani zihniyetin babaları olduğundan çıkılacağını tahmin etmek zor olmasa gerek..Oysa şimdi tabela diyor ki İbni Hacer ve Suyuti de aslı yoktur diyenler arasında..Diğer acı tarafı yazarın bu hadise asılsız diyenlerin bu hadisi kullanan tüm tasavvuf ehlini Uydurma bir hadisi kitabına aldığı için  ihmalkâr, gâfil, cahil, sapık ve hain olmakla suçladığını kurgulamış oluyor..Otoritesince kuralları tayin edilmiş Hadis usulü varken kendi kafandan yeni yeni usuller prtaya atınca böylesi kurgularda boğulmak ta kendin ettin kendin buldun “müslim hadisi”ne (müslüman sözüne) giriyor olmalı.
11.İddia: Hâfız Iraki de,İhya’daki hadisleri incelemiş, bazılarına kaynak bulamamış, (Kaynağını bulamadım) demiş, mezhepsizler de, hemen yaygara kopararak (Bak kaynağı yok, bu uydurma hadis) diyorlar. İmam-ı Gazali hazretleri uydurma olsa, kitabına alır mı hiç?
bkz: http://www.dinimizislam.com/detay.asp?Aid=776
Acaba kimmiş bu yaygarayı basan mezhepsizler..Aşağıda ismi geçenler olmasa gerek:
Nitekim Zehebî, "İhyâ'da hayr-ı kesir olmakla birlikte içinde bâtıl hadisler vardır" demiş, [Zehebî, Siyer, XIX, 339-340; Leknevî, Raf, s. 53 (Ebû Ğudde'nin dipnotu).] Süyûtî (ö.911/1505) de Mirkatu's-suûd ila Sünen-i Ebî Dâvûd adlı eserinde İhyâ'da zikredilen bir hadis vesilesiyle, "İhyâ'da aslı olmayan hadislerin varlığı gayet açıktır" diyerek aynı şeyi söy­lemiştir. [Kâsımî, s. 183.] Bundan dolayıdır ki hadis münekkitleri İhyâ'daki hadislerin tahrici üzerinde çalışmışlar, Gazâlî'nin büyüklüğüne bakarak İhyâ'daki zayıf ve uy­durma hadislere aldanılmaması konusunda okuyucuları uyarmışlardır.
Tenkit: İhya'daki hadislerden bazılarının aslı olmadığı kesindir..Bu hususa dikkat çekmek amacıyla "İhyâ'da hayr-ı kesir olmakla birlikte içinde bâtıl hadisler vardır" diyen Zehebi'yi mezhepsiz yaygaracı saymak mümkün müdür?Böylesi dikkat gerektiren konularda yapılan genellemelerle bu alimlerin incitildiği neden hesaba katılmıyor?İhya'nın aslı olmayan hadislerini koruma adına Zehebi ,Süyuti gibi kişilere dolaylı veya dolaysız saldırmak , saldırıyor konumuna düşmek midir hadis ve ehl-i sünnet savunuculuğu? İhyadaki asılsız hadislerin varlığına dikkat çekmek ve bunların bir kısmının mevzu olabileceğine inanmak kişiye hiç bir günah kazandırmaz.Çünkü hadis ilmi buna hükmeder,alimler de böyle der..Ama bu asılsız hadislere dikkat çektiği için Zehebi'ye dolaylı da olsa Mezhepsiz demek kişiye günah kazandırır..Nitekim Gazâlî'nin kendisi de bizzat hadis ilimleriyle fazla uğ­raşmadığını, bu ilimdeki ihatasının y eterli olmadığını itiraf etmiş, Kânûnu't-te'vîl adlı eserinde Bizâatî fî ilmi'l-hadis müzcât: Hadis ilmindeki ser­mayem azdır" demiştir.[Leknevî, Ecvibe, s. 118 (Ebû Ğudde'nin dipnotu).]Gazâlî İhyâ'daki hadislerin seçiminde kendinden önceki ulemânın, özel­likle en çok etkilendiği sûfilerden Ebû Tâlib el-Mekkî'nin Kûtu'l-kulûb adlı eserinden istifade etmiştir Dolayısıyla bu hadislerin sahih olduğu­na kanaat getirerek bunları bir hüsn-i zanna binâen nakletmiştir[Leknevî, Ecvibe, s 118 (Ebû Ğudde'nin dipnotu); Bilmen, II, 454] .(Dr Seyit Avcı - "Sufilerin Hadis Anlayışı" )
12.Hubbu'l-vatan mine'l-îman: Vatan sevgisi imandandır. [Rûh, II, 270, 427, VI, 81.] Sağânî (Ö.650/1252) hadise mevzu demiş, Sehâvî (Ö.902/1496) de hadise vâkıf olamadığını söylemiştir.[Sehâvî, s. 195; Aclunî, 1,413.]

.

MEVZÛ HADiS - Sevde

www.sevde.de/islam_Ans/M/M2/mevzu_hadis.htm
Hadis âlimlerinin istilahında Hz. Peygamber'in ağzından uydurulan ve ona iftira ... Kısaca mevzu h

.

MEVZÛ HADİS

 

Vaz'; iskât etmek, koymak, terketmek, iftirâ etmek, icâd etmek anlamında olup; Mevzû' ise, vaza mastarından ism-i mef'ûldur. Hz. Peygamber'in söylemediği bir sözü, yalan ve iftirâ ile ona nisbet etmek manasını taşıyan bir Usul'u Hadis terimi. Rasulullah (s.a.s), söylemediği halde çeşitli sebeblerle sahabe ve Tabiine izafe edilerek uydurulmuş sanatlı sözlerdir.

Mevzû hadisin değersiz ve ehemmiyetsiz olduğunu hesaba katarak, onun, bir şeyi yukarıdan aşağıya atmak manasına geldiğini söyleyen hadis âlimleri de vardır(İbnu'l-Arrâk, Tenzîhu'ş-Şerîa, Mısır 1375, I,5).

Hadis âlimlerinin istilahında Hz. Peygamber'in ağzından uydurulan ve ona iftira edilen söz manasında mecazî olarak kullanılan "mevzû" tabiri, "muhtelak" (= icad edilmiş) ve "masnû" (=uydurulmuş) kelimeleriyle de izah edilmektedir (İ6n Kesîr, İhtisarru Ulûmül-Hadis, Mısır 1951, s. 78).

Ashab-ı Kiram ve daha sonraki zevata aitmiş gibi gösterilen bir takım sözler de mevzû kelimesinin kapsamına girmektedir(el-Leknevî, Zaferul-Emânî' fi Muhtasari'l-Cürcânî, Laknav 1304; s.238-239). Yalnız mevzû kelimesi, mutlak olarak kullanıldığı zaman, Hz. Peygamber adına uydurulan sözleri ifade etmektedir. Başkaları hakkında uydurulnıuş sözler için de çoğu zaman "bu falan adına uydurulmuş" ifâdesi kullanılmaktadır (el-Leknevî, a.g.e., s. 238-239).

Kısaca mevzu hadis Hz. Peygamber (s.a.s)'in hadisi olmadığı halde kasıtlı olarak onun hadisi imiş gibi anlatılan söz olmaktadır. Allah Rasulü (s.a.s)'nin, söylemediği bir sözü ona nisbet etmek veya hadis uydurmak aşağıdaki hadis gereğince haram kılınmıştır. 'Her kim benim adıma yalan söylerse cehennemdeki yerine hazırlansın" (Buharî, İlm 38, Cenâiz 33, Enbiyâ 50, Edeb 109; Müslim Zühd 72; Ebü Dâvud, İlm 4; Tirmizî. Fiten 70, İlm 8, 13 Tefsir I, Menâkıb 19:, İbn Mâce, Mukaddime 4; Dârimî, Mukaddime 25, 46; Müsned, II/47, 83, 133, 150, 159, 171).

Hadis usulü kaynaklarında bu hadis lafzî mütevâtire misâl gösterilmektedir (İbn Salah, Ulûmul-hadis Nşr. Nureddin, t.y, Beyrut 1981 s.242). Mütevâtir, yalan üzerinde ittifak etmeleri aklen mümkün olmayan bir topluluğun, yine kendisi gibi bir topluluktan rivâyet ettiği haber demektir. Kettânî, bu hadisin mezkûr metni ile yetmiş beş sahabe tarafından rivâyet edildiğini, ravilerinin isimlerini de belirtmek suretiyle, açıklamaktadır. (Kettânî, Nazmu'l-Mütenâsir Min Hadîsi'l-Mütenâsir, Mısır t.y, s. 29). Aynı lafızlarıyla olmasa da, Rasulullah (s.a.s) adına yalan uydurmanın mutlak günah oluşu hakkında gelen hadislerin yüzden fazla sahabe kanalıyla rivayet edildiğini söyleyen alimler de bulunmaktadır (Kettânî, a.g.e., s.30).

Hadis böyle yüksek bir mertebede bulunmasına rağmen, haksız bir şekilde eleştirilmiş olduğu da görülmektedir: Her halde "idrâc" yoluyla Rasulullah (s.a.s) adına kasıtsız olarak, sevap için hadis uyduranlar bu "müteammiden" (kasıtlı olarak) kelimesini bununla kendilerine cevaz kapısı açmak maksadıyla hadise sokuşturmuşlardır. "Veyahut da ravilerin başkalarından hatayla, vehimle veya yanlış anlamayla yaptıkları rivayetlerde kendilerini günahtan kurtarmak için bu "kasıtlı olarak" (müteammiden) kelimesine dayanmak için uydurmuşlardır. Bu yüzden o raviler şu meşhur kaidelerini koymuşlardır. "Yalandan doğan sorumluluk, bunu kasıtlı yapanlar içindir" (Mahmud Ebu Reyye, Advâ' ale's-sünnetil muhammediye, Terc, Muharrem Tan (Muammedî Sünnetin Aydınlatılması), İstanbul 1988, s. 42).

Üzerinde durduğumuz hadis bu "müteammiden" lafzı ile mütevatir olmasına rağmen, bu kelimenin "mevzu" kabul edilmesi isabetsiz ve şâz olan bir görüştür.

İslâm'da her hangi bir günahı işleyenin manevî bir cezaya çarptırılması için, işlenen suçun kasıtlı olmasının şart olduğu bilinen bir husustur. Hata eseri olarak işlenen suçlarda sorumluluk kaldırılmıştır. Bu hadis de buna bir delildir.

Bir çok âyet-i kerîmede "Allah'a karşı yalan uyduran veya âyetlerini yalanlayandan daha zalim kim olabilir" buyurulmaktadır (el-En'âm 6/21, 93, 44, el-A'râf 7/37, Yûnus 10/17, Hûd 111/18), Kehf I8/15). Allah'a yalan uydurmak, iftira etmek de yalanı kasıtlı olarak söylemektir. Hata ve yanılmadan dolayı meydana gelen günahların, sorumluluk dışında kalacağı hadiste geçen "müteammiden" lafzı ile konulmuş değildir. Bu mesele yukarda söz konusu edilen ayetlerle açıklanmıştır. O halde Kur'an-ı Kerim'in kayıtladığı gibi Resulullah (s.a.s.)'ın da, yalanı "kasıtlı olarak" (müteammiden) lafzı ile kayıtlaması mümkün değildir. Hz. Peygamber (s.a.s.), bu durumu gayet belîğ bir ifade ile açıklamıştır.

Herhangi bir hadisi, yalan olduğunu bile bile rivayet etmek, delil olarak kullanmak da hadis uydurmak kadar günahdır. Rasulullah şöyle buyurur: "Her kim benden yalan olduğu bilinen bir hadis rivayet ederse, o kimse yalancılardan biridir" (Müslim, (Mukaddime) 1, 9 Nşr. M. Fuat Abdülbaki). Bir başka hadis de: "İleride bir takım deccâller ve yalancılar ortaya çıkacak; sizlere ne kendinizin ne de babanızın işittiği hadisler getireceklerdir. Onlardan şiddetle sakınınız, sizleri sapıtıp fitnelere düşürmesinler" (Müslim, (Mukaddime) N.ş.r. M. Fuat Abdülbaki 1/12) buyurarak ümmetini uyarmış ve temkinli bulunmalarını tavsiye etmiştir.

Hadis uydurma girişimlerinin başlangıcını Hz. Peygamber (s.a.s.)'in zamanına kadar çıkaranlar varsa da; çoğunluk, Hz. Osman (r.a.)'ın şehid edilmesini takib eden olaylar sonucu oluşan grupların, hadisin otoritesinden kendi görüşleri lehine yararlanmak istemelerine bağlamaktadır. Gerçekten Sahabe asrının sonu kabul edilen Büyük Tabiîler devri, çeşitli grup ve mezheplerin ortaya çıktığı, dikkatsiz ve samimiyetsiz hadis öğrencilerinin artmaya başladığı bir dönem olmuştur. Hadis uydurma girişimini ilk başlatanlar Şîa, Hadis uydurma hareketlerinin doğduğu çevre de Irak olmuştur (Sıbâî, Es-Sünne ve Mekânetühâ fi't-teşrii'l-İslamî, Beyrut 1985, s. 79).

Hiç şüphesiz, Allah Rasulü (s.a.s) adına, ancak gerçek anlamda mü'min olmayan, Allah'dan hakkıyla korkmayanlar hadis uydurmuşlardır. Gönüllerinde İslâmın yer etmediği şahıslar hiç çekinmeden meşrep, mezhep ve keyiflerine göre hadis üretmişlerdir. Bütün bu menfi durumlara rağmen, Sahabe, Tabiun ve sonraki devir muhadislerince uydurmalar sahih hadislerden tek tek ayıklanmıştır. Uydurulmuş hadisleri bir arada toplayan pek çok kitap da yazılmıştır.

Hadis Uydurma Sebepleri

1. Fırka, mezheb ve kabilesini savunma ihtiyâcı:

Hz. Osman (r.a)'ın şehid edilmesiyle birlikte ortaya çıkan muhtelif batıl fırkalar fikirlerini yayabilmek için, halkı davalarının doğruluğuna inandırmak ve böylece taraftarlarının sayısını artırmak durumunda idiler. Bu itibarla, ilk olarak Kur'an-ı Kerim'e, sonra da hadislere baş vurarak onlarda prensiplerini destekleyecek naslar aradıklarından şüphe edilemez (İbnü'l-Cevzî, E!-Mevzûât, Nşr. Abdurrahman Muhammed Osman, Medine 1983, s. 31). Muhtelif fırkalar, hadisleri iki şekilde tahrif etme yoluna gitmişlerdir:

a. İşlerine gelmeyen hadisleri, inkâr edip uydurma olduğunu iddia etmek.

b. Görüşlerine hadislerden destek bulmak için hadis uydurmak. Her grup hadisler karşısında bu tür tasarruflarda bulununca, hadis diye uydurulmuş sözlerin sayısında bir artış olmuştur.

2. İslâm Düşmanlığı: İslâm düşünce ve medeniyetinin kısa bir müddet zarfında benzeri görülmemiş hızla yayıldığı, hatta Bizans, Rum ve İran Sâsânî imparatorlukları olmak üzere bir çok devletleri etkisi altına aldığı bilinen bir husustur. İslâmın ortaya çıkmasıyla başlayan İslâm düşmanlığı, zındıklar tarafından, müslümanlara şevket ve devlet kazandıran İslâm'ı tahrif etme şeklini almıştır.

3. İslâm'a Hizmet Etmek Arzusu: Müslümanları iyi amellere teşvik etmek, kötülüklerden sakındırmak maksadıyla da hadisler uydurulmuştur. Özellikle amellerin faziletlerine dair hadisler bir takım cahil zahidler, dervişler ve safilerce uydurulmuştur. Bu tür uydurmaların, "kim falan gün şu kadar namaz kılar ve her rekatta şu sureleri bu kadar defa okursa, ona ahirette mükafat olarak... verilecektir" gibi genel bir formülü de bulunmaktadır. Halkı iyi işlere teşvik (terğib) ve kötü hareketlerden sakındırmak (terhib) maksadıyla hadis uydurulmâsına cevaz veren tek mezheb, bid'at fırkalarından Kerrâmiyye mezhebidir (Nevevî, Şerhu Müslim, Mısır 1349 I, s, 56).

4. Şahsî Çıkar Sağlama Düşüncesi: Şahsî çıkar sağlamak amacıyla, çeşitli siyasi grupların düşüncelerine uygun hadis uyduranlar yanında, piyasa hesaplarıyla bazı maddelerle ilgili olarak hadis uyduranlar da olmuştur. "Patlıcan her derde deva olacağı" bunlardan biridir. Ayrıca, halk arasında saygın bir bilgin kabul edilmek için verdiği fetvalarını, uydurma hadislerle destekleyenler de, bu çıkarcılar grubuna dâhildirler.

Hadis uydurmacıları, İslâm'ın yasak kıldığı bu işi yaparken, her zaman açık olmaya cesaret edememişlerdir. Her biri bir başka kisve ve bir başka yolla ihanetlerini gerçekleştirmişlerdir. Uydurmacılar başlıca; uydurmalarını sahih hadislere karıştırmak, uydurulan sözün başına muhaddislerce makbul olan bir sened eklemek, henüz elde edilememiş hadisleri rivâyet ediyormuş intibaı vermek için hadisin senedlerinden herhangi biri üzerinde değişiklik yapmak, iki hadisin sened ve metinlerini birbirine karıştırmak, rivâyette hata etmiş olduğunu daha sonra anlamış olmasına rağmen, itibarını kaybetmemek için hatada ısrar etmek gibi yanlış ve yasak yollara başvurmuşlardır.

Hadis uydurmacılarını bu uydurma hadisleri tanımak için Muhaddisler bazı alâmetler ve ipuçları tespit etmişlerdir. Uydurmacıları tanımak için başlıca yollar; uydurmacıların hadis uydurmuş olduklarını anlatarak itiraf etmeleri, hadis uyduranları duruma vâkıf olanların veya arkadaşlarının ihbâr etmesi, hadis ilmiyle meşgul olanların, hakkında hadis uydurulmuş olan konuları araştırmaları ve tesbitleridir. Uydurulmuş hadisleri de şu yollarla tanımak mümkündür: Hadisin lafız ve manâsındaki bozukluklar, hadisin güvenilir hadis kaynaklarında bulunmaması, Kur'an'a ve sahih sünnete muhâlif olması akla, his ve müşâhedeye ve tarihî olaylara aykırı olmasıyla tanınır.

Hadis uydurma hareketi bilhassa siyasi olayların hız kazandığı Cemel, Sıffin, Nehrevan gibi fitnenin kaynadığı dönemde çıkmaya başlamıştır. Hadislerin o güne kadar geniş çaplı bir yazıma tabi tutulmamış olması da hadis uydurmak isteyenlerin işine yaramıştır. Siyasi olaylar sebebiyle bloklara ayrılmış olan İslâm cemaati, tuttuğu tarafın lehinde hadis uyduranlarla karşı karşıya kalmıştır. Meselâ Sıffin olayında Hz. Ali tarafını tutanlar arasında bulunan aşırılar Hz. Ali'nin faziletiyle ilgili hadisler uydururken; Muaviye'nin kötülenmesiyle ilgili hadisler uydurmayı da ihmal etmemişlerdir. Buna karşılık karşı cephede yeralanlar. Muaviye'nin faziletiyle ilgili hadisler uydurmuşlardır (Suyûtî, el-Leâli'l-Masnûa, I, 323, 286).

İslâm aleminde bilhassa Irak bölgesi, o dönemde, hadis uydurma konusunda çok ileriye gitmiştir. İslâm aleminin her tarafında hadis uyduranlar bulunduğu halde Irak'ta bunu sanat ve alışkanlık haline getirenler olmuştur. Buna dayanan Hz. Aişe;

-Ey Iraklılar, Şamlılar sizden hayırlıdır. Allah Rasûlünün Ashabından kalabalık bir topluluk onlara gitti ve bize bildiğimiz şeyleri rivayet ettiler. Yine Rasûlullah'ın ashabından bir topluluk size vardı, ama siz bize bildiğimiz ve bilmediğimiz şeyler rivayet ettiniz, demiştir (İbn Asâkir, et-Tarihul-Kebir, I, 69).

Iraklılardan bir cemaat, kendilerine hadis rivayet etmesi için Abdullah b. Amr b. el-Âs'a geldiler. Abdullah onlara:

"Iraklılardan öyle bir kavim vardır ki yalan söylüyorlar. Yine yalan söylüyorlar ve maskaralık ediyorlar" demiştir (İbn Sa'd, et-Tabakât, IV, 267, 268).

Bunlar, bu hareketin ne derece tehlikeli boyutlara ulaştığının göstergesidir. İnsanları hadis uydurmaya sevk eden çeşitli sebepler vardır. Ayrıca bunlara yol açan grupların varlığı hadis uydurmaya en büyük nedendir. Bu gruplardan bir kaçı şunlardır:

1- Hariciler: Sıffin olayından etkilenerek ortaya çıkanların oluşturduğu bu grup, hakem olayına duydukları tepkinin neticesi, o gün ümmetin başında bulunanları tekfir ederek işe başlamışlardır. Her aşırılık gibi bunların aşırılığı da sert karşı tepkiyi doğurmakta gecikmemiş; toplu kıyımlara maruz kalmışlardır. Bu ortam onların hadis uydurmasına neden olmuştur. İbn Lehia, Haricilerden yaşlı bir adamın pişmanlıkla şöyle dediğini nakleder: "Bu hadisler dindir. Dininizi kimlerden (rivayet edip) aldığınıza dikkat ediniz. Biz (Hariciler) bir şey yapmayı arzu ettiğimiz zaman onunla ilgili olarak bir hadis uydururduk."

2- Kelâm münakaşaları: Kaderiyye, Mürcie, Müşebbihe, Cehmiyye gibi mezheb mensupları mezheblerini ön plana çıkarmak ve taraftar kazanmak için hadis uydurmuşlardır. Meselâ, imanın artıp eksilmesi tartışmaları esnasında Ahmed b. Muhammed b. Harb, "İman söz ve ameldir. Artar ve eksilir. Bunun dışında bir şey söyleyen bid'at ehlidir" sözünü uydurmuştur.

Muhalif taraftan buna cevap verilmekte gecikilmemiş; Muhammed b. Kasım et-Taylanî şu sözü hadis diye uydurmuştur: "Kim iman artar ve eksilir iddiasında bulunursa, bilsin ki imanın artması münafıklık, eksilmesi küfürdür. Bunu diyenler tevbe ederlerse ne âlâ, değilse boyunlarını kılıçla vurunuz",

Mücessimeden Ebnî's-Saâdât b. Mansûr, mezhebinin görünüşüne uygun olarak aşağıdaki sözü hadis diye uydurmuştur: "Cenabı Hak, Cuma geceleri yeryüzüne iner ve nurdan bir kürsi'nin üzerine oturur. Önünde bir levha, levhada rüyet, keyfiyet ve sureti kabul edenlerin isimleri vardır

3- Zındıklar: Müslüman görünerek İslamı temelden yıkmayı hedef alan zındıkların uydurdukları hadisler pek çoktur. Hammad b. Zeyd bunların uydurdukları sözlerin on dört bini aştığını söyler. Bunlarla ilgili olarak İbn Kutey'be şöyle der: "Hadislere üç yönden fesad ve kötülük karışmıştır. Bunlardan birisi de zındıklardır ki, çirkin ve olmayacak şeylerle hadis uydurdular. Bununla İslâmı kökünden sökmeği, değerini düşürmeyi hedeflediler" (İlm Kuteybe, Te'vilü Muhtelifil-Hadis. s. 355).

4- Kıssacılar: Bunlar güzel ve beğenilen şeyler anlatmaya hevesli kimselerdir. Sözlerine güç ve güzellik katmak için Rasulullah (s.a.s)'in hadislerinden yararlanmak istediler. istedikleri manada bir hadis bulamayınca uydurma yoluna gittiler. İbn Kuteybe şöyle der: "Kıssacılar eskiden beri, avamın yüzlerini kendilerine döndürünce, bildikleri bütün münker, garip ve yalan hadisleri dillerinden akıtırlar. Cahil halkın kıssacıların önünde oturması, onların anlattıklarının acayip ve akil ölçülerinin dışında olması veya kalbe keder verecek, gözden yas akıtacak şeyler olması sebebiyledir. Kıssacı Cenneti anlatırsa şöyle der: "Allah dostuna beyaz incilerden bir köşk hazırlar. Köşkte yetmiş bir tane bölüm, her bölümde yetmiş bin kubbe, her kubbede yetmiş bin... Sanki görüyormuş gibi anlatır. Sayının yetmiş olması gerekirmiş, fazla veya eksik olması caiz değilmiş gibi anlatılır" (İbn Kuteybe, Te'vilü Muhtelif'l-Hadis, s. 355).

5- Salih fakat cahil kişiler:Bunlar dindar ve ibadete düşkün kişilerdir. Ancak cahillikleri ve halkı dine teşvik etme arzuları onları hadis uydurmaya sevkedebilir. Niyetleri belki kötü değildir, ama yaptıkları çok kötüdür. Meysere b. Abdi bunlardan birisidir. Abdurrahman b. Mehdi kendisine;

"Şu sureyi okuyana şöyle şöyle sevap verilir diye rivayet edilen bu hadisler nereden geliyor" diye sormuştu. Meysere, "uydurdum" cevabını vermiştir.

İmam Müslim bunlar hakkında şu hükme varıyor: "Bile bile yalan söylemek istemedikleri halde, dillerinden gayri ihtiyari yalan çıkıveriyor" (Müslim, Mukaddime, 1, 18).

6- Özel maksatlarla hadis uydurmak: Hadis uydurma faktörlerinden birisi de, takvası az kişilerin hadisi özel maksatlarına alet etmeleridir. Bu özel maksat bir yerden bir menfaat sağlamak düşüncesi olabildiği gibi; kişinin kinini, öfkesini, aşırı sevgisini desteklemek, haklı çıkarmak arzusu da olabilir.

Abbası halifesi Mehdi, güvercin beslemeyi çok severdi. Bunu bilen Gıyas b. İbrahim isimli birisi, ona yaranmak için, "Yarış ancak ok, toynak ve kanatla olur'' sözünü hadis diye uy duruverdi .

Sa'd b. Tarif el-İskafi'in oğlunu hocası dövünce o, "Çocuklarınızın öğretmenleri sizlerin en serlilerinizdir" sözünü intikam duygusuyla uydurdu (Dr. Subhi es-Salih, Hadis ilimleri ve Hadis, Istılahları, terc. M. Yaşar Kandemir, Ankara 1981, s. 225-236).

Rasulullah (s.a.s) ''Kim bana söylemediğim halde söyle söyledi deyip yalan isnad ederse cehennemdeki yerine hazırlansın'' buyuruyor. Dini bid'at, yalan ve hurafeden korumak için iki ana kaynağın; Kur'an ve Sünnetin tebdil ve tahriften korunması gerekir. Kur'an Cenabı Hakkın muhafazasındadır. Sünneti korumak ise ümmetin görevidir. Bunun için alimler bu konuda çok titiz bir çalışma içine girmiş ve Allah'ın rahmet ve lütfunun eseri olarak rivayet ve isnad ile Sünnetin sağlamını sahtesinden ayırmışlardır. Bu konuda yazılan eserler yanında hadis diye uydurulan sözleri tesbit edecek kaideler konulmuştur. Bir sözün uydurma olduğunu anlayabilmek için şu ölçüler göz önünde bulundurulur:

1- Uyduran kimsenin itirafı: Önce Kaderiyye mezhebinde iken tevbe eden Ebu Reca ağlayarak su itirafta bulunmuştur. "Kadercilerin hiç birinden hadis rivayet etmeyiniz. Vallahi biz kader hakkında hadis uydurur ve bunu insanlar arasında yayardık. Bundan da sevap umardık. Artık hüküm Allah'ındır."

Zındıklığı sebebiyle Basra valisi Muhammed b. Süleyman tarafından idam ettirilen Abdül-Kerim b. Ebi'l Avca, asılmadan önce su itirafta bulunmuştur: "Sizin aranızda dört bin hadis uydurdum. Bunlarda helali haram, haramı da helal gibi gösterdim" (Muhammed ez-Zefzaf, et-Ta'rif bil Kur'an vel Hadis, Beyrut 1984, s. 263).

2- Haberin lafzında ve manasında bozukluk bulunması. Bu daha ziyade uydurulan sözde, fesahat ve belagatın en yüksek mertebesinde olan Rasulullah'ın ağzından çıkması mümkün olmayan kelime ve gramer hatalarının bulunmasıyla anlaşılır.

3- Bir çok insanın görmesi gereken bir olayı bir kişinin gördüğünü iddia etmesi: Rafizilerin, Rasulullah (s.a.s)'in kendinden sonra hilafete Hz. Ali'yi tayin ettiğini ve fakat Ashabın bunu gizlediklerini iddia etmeleri buna örnektir.

4- Kur'ana ve sahih sünnete aykırı olması: Cenabı Hak: "Kıyametin ne zaman kopacağım bilmek Allah'a mahsustur " (Lokman, 21 /34) buyurduğu halde, Rasulullah (s.a.s)'in "Dünyanın ömrü yedi bin senedir. Biz yedinci binin içinde bulunmaktayız" dediğini ileri sürmek gibi; ki, Kur'ana ve Rasulullahın kıyametin ne zaman kopacağım bilmediğini ifade eden sahih sünnetine aykırı olduğu için uydurma olduğu ortadadır.

5- Akla, his ve müşahedeye aykırı olması: Buna bir örnek olarak su uydurmayı gösterebiliriz: ''Nuh'un gemisi Kabe'yi yedi defa tavaf ederek Makamın arkasında iki rekat namaz kıldı" sözünün uydurma olduğu ortadadır.

6- Tarihi vukuata aykırı düşmesi: Ömer b. Musa isimli birisi Humus Camiinde Halid b. Ma'dana isnad ederek hadis uyduruyordu. Cemaat içinde bulunan Ufeyr b. Ma'dan,

-"Halid b. Ma'danla nerede ve ne zaman görüştünüz?" diye sordu. Ömer b. Mu'a,

-108 yılında Ermeniye gazasında görüştük, deyince Ufeyr:

-Allah'dan kork! Halid b. Ma'dan 104 yılında vefat etti. Sen ise onunla ölümünden dört sene sonra görüştüğünüzü iddia ediyorsun. Üstelik o hiç bir zaman Ermeniyyede savaşmamıştır (M. Yaşar Kandemir, Mevzd Hadisler, Ankara 1975, s. 176-184).

Mevzu (uydurma) hadisler üzerine yazılan pek çok eser vardır. Bunların en meşhurlarından bir kaçı şunlardır:

1- İbnu'l-Cevzi: Kitabü'l-Mevzuat mine'l-Ehadisi'l-Merfuat

2- Mecdüd-Din el-Firuz-Âbadi: Hatimetü Sifri's-Saade

3- Celalüd-Din es-Suyuti: el-Leal-Masnua fi'l-Ehadisi'l-Mevzda

4- İbnu Arrak el-Hicazi: Tenzihü'ş Şeriati'l-Merfüani'l-Ahbari'ş Şeriati'l-Mevzua

5- Ali b. Sultan el-Kari: el-Mevzdat

6- Muhammed b. Ali eş-Şevkani: el-Fevaidü 'l, Mecmua fi 'l-Ehadisi'l Mevzua

7- Ebü'l-Hasenat Abdu'l-Hayy el-Leknevi: el-Asaru'l-Merfda fi'l Abbari'l-Mevzua

8- M. Yaşar Kandemir: Mevzû Hadisler, Menşei. Tanıma Yoları Tenkidi.

Sabahattin YILDIZ

İsmail KAYA


.

Uydurma hadîs nasil anlasilir?

www.enfal.de/sun-uy.htm
demedigi gibi, öteki de, "B
Uydurma hadîs nasil anlasilir?
 
Peygamber efendimizin vârisleri, vekîlleri olan âlimlere olan i'timâdi sarsmak için, Ingilizler asirlardir, Islâm âlimlerinin kitaplarinda uydurma hadîs olabilecegini telkîn etmeye çalismislar, bunda da oldukça basari sagladiklari, bir çok genci zehirledikleri anlasilmaktadir.

Bir müctehid, baska bir müctehide hatâ ettin demez. (Ictihâd ictihâd'la nakzedilemez) [Mecelle m.16)

Dört mezhebde birbirinden farkli hükümler vardir. Fakat hiçbiri, digerini sapiklikla, hatâ etmekle ithâm etmemistir. Çünkü hadîs-i serîflerde buyuruluyor ki: (Âlimlerin farkli ictihâdlari, mezheblere ayrilmalari rahmettir.) [Beyhekî]

Hanefî ve Hanbelî'de gusülde agzin içini yikamak farz iken, Mâlikî ve Sâfiî'de farz degildir. Bunun için mezhebin birine dogru, ötekine yanlis denemez.

Her müctehidin bir hadîsten hüküm çikarmasi farklidir. Bir müctehidin sahîh dedigi bir hadîse, baska bir müctehid mevdû' diyebilir.

Muhaddis mevdu derse

Hadîs ilminde müctehid bir âlim, bir hadîse mevdû' derse, diger müctehidler buna sahîh diyebilir. Çünkü mevdû' diyen müctehid, bir hadîsin sahîh olmasi için lüzûm gördügü sartlari tasimiyan bir hadîs için, "Mezhebimin usûlünün kâidelerine göre mevdû'dur" der. Ya'nî bu sözün hadîs oldugu bence anlasilamamistir, der. Yoksa, "Bu söz, Peygamber efendimizin sözü degildir" demek istemez. Ayni hadîs için baska bir müctehid sahîhtir diyebilir. Sahîh oldugunu söyleyen müctehid ötekine, "Peygamber efendimizin bu sözüne nasil mevdû' dersin?" demedigi gibi, öteki de, "Bu uydurma söze sen nasil hadîs diyebilirsin?" demez. Diyelim ki, Süyûtî ve Zehebî gibi hadîs âlimleri, Imâm-i a'zâm ve Imâm-i Gazâlî hazretlerinin sahîh dedigi bir hadîse mevdû' dese, o hadîs, ancak bu iki zâta göre mevdû' sayilir. Hadisi bildiren imâmlara göre yine sahîhtir. Fakat Aclûnî, hadîs imâmlarinin bildirdigi hadîs-i serîflere mevdû derse, o hadîs mevdû olmaz.Peygamber efendimizin, mu'cize olarak gelecekten haber veren birçok hadîs-i serîfleri vardir. Bunlarin çogu çikti. (Uydurma hadîs çoktur, Kur'ân okuyalim) diyenlerin de çikacagini bildirerek buyurdu ki:

(Bir zaman gelir, beni tekzib edenler çikar. Söyle ki, kendisine benden bir hadîs söylenince, "Resûlullah böyle sey söylemez. Bunu birak, Kur'ândan söyle" der.) [Ebû Ya'lâ]

Eger herkes Kur'ân-i kerîmden hüküm çikarabilseydi, hadîs-i serîflere, Eshâb-i kirâma ve âlimlere ihtiyâç kalmazdi. Onun için Allahü teâlâ da, Peygamber efendimiz de âlimlere uymamizi emrediyor. Imâm-i Rabbânî hazretleri buyurdu ki:

(Hadîs-i serîflerle amel etmek, bize câiz olmaz. Mezhebimizin hükmüne aykiri gibi görülen hadîs-i serîfler, âlimlerin sözlerini reddetmek için delil ve senet olamaz.) [Müj.Mek. 312]

Muhammed Hadimî hazretleri buyuruyor ki:

(Dindeki dört delil, müctehidler içindir. Bizim için delil, mezhebimizin bildirdigi hükümdür.

Çünkü bizler, âyet ve hadîsten hüküm çikaramayiz. Mezhebin bir hükmü, âyete, hadîse uymuyor gibi görünse de yanlis degildir. Bunun için tefsîr ve hadîs okumamiz uygun olmaz.) [Berîka s.94]

Uydurma hadis nakli

Imâm-i Gazâlî gibi büyük âlimlerin kitaplarinda uydurma hadîs oldugunu söyleyen Aclûnî' ve M.Semseddin Sehâvî Peygamber efendimizin ana-babasina kâfir diyen Aliyyül kâri ve benzerlerinin sözlerine aldanarak, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarina dil uzatmak ve onlarin kitaplarinda uydurma hadîs var demekten sakinmalidir. Hiç bir Ehl-i sünnet âliminin kitabinda uydurma hadîs olmaz.

Islâm âlimleri, hadîs uydurmanin ve uydurulmus hadîsi nakletmenin vebâlinin büyüklügünü bildikleri için, Allahtan çok korktuklari için, tek kelime ile sâlih âlim olduklari için kitaplarina uydurma hadîs almazlar. Asagidaki hadîs-i serîfler hadîs âlimlerinin kitaplarindan alinmistir.

(Benden duydugunuz âyet ve hadisi teblig edin! Benî Isrâil'den bildirdiklerimi de söyleyin! Yalniz bana bilerek yalan isnat eden Cehennemdeki yerine hazirlansin!) [Buhârî]

(Iftirâcilarin en büyügü, söylemedigim bir sözü, bana isnat edip nakledendir.) [Beyhekî]

(Söylemedigim sözü, hadîs olarak bildiren veya Ku'âni kendi re'yi [görüsü] ile tefsîr eden, Cehennemde azâb görecektir.) [Tirmizî]

Bu hadîs-i serîfleri nakleden ve bilen bir âlim, nasil olur da kitabina uydurma hadîs alabilir? Yoksa uydurma hadîsi bilemiyecek kadar hâsâ câhil miydiler?

.

 


Bugün 385 ziyaretçi (937 klik) kişi burdaydı!


Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol