Bir Kere Daha Ramazanlaşırken

Gönüllerimizde hüzün ve zevki iç içe yaşadığımız bir dönemde; gözlerimizi yummuş, ruhlarımızla yeni bir gufran ayını süzüyoruz. Bu ışık ayının hem hülyâ hem de tahassür dolu ikliminde his ve hayâl dünyamızı hem bir ilkbahar hem de bir sonbahar gibi duyuyoruz.

Ramazanda her ses ve soluk derinlerden derin o rûhânî edâsıyla, dünyada yaşamak istediğimiz hemen bütün zevkleri ve gönüllerimizin iyilik düşüncesi adına beslediği bütün ümitleri en ulvî, en coşturucu bir üslupla söyler. Hemen her zaman, ramazanın nazlı günleri bir ışık yumağı gibi gelip her yanımızı sarar ve tedayi ettirdiği hülyâları, emelleri, sevinçleri, neş’eleri, ziyafetleri ve renk renk öteler buudlu televvünleriyle bize cennetlerden demet demet numûneler sunar.

Ramazanın başlamasıyla; düşüncelerin bir kere daha yenilendiği, duyguların zindeleştiği ve rahmetin her türlü dalga boyu ile gidip insanın ümit ve recâsıyla bütünleştiği, bütünleşip gönüllere sindiği.. evet; O’nun o sihirli günlerinde ve aydınlık gecelerinde, sanki insanın Allah’a kavuşmasına mani bütün engeller ortadan kalkıyor, bütün olumsuzluklar bertaraf ediliyor gibi, vuslata giden yollardaki tepeler dümdüz, düzlükler de pürüzsüz hale gelir...

Her zaman rahmete susamışlığını hisseden gönüllere ramazan, toprağın bağrına inen yağmur gibi, onların başlarından aşağıya boşalttığı his ve ma’nâ ile gönüllerin kurumaya yüz tutmuş bütün yamaçlarını sular, duyguların tâ derinliklerine iner ve insan benliğini yepyeni ma’nâların yemyeşil meşcereliği haline getirir. Öyleki bu mübarek zaman diliminin hayata aksettirdiği binbir televvünlü mübarek zaman parçalarının, ışıktan dakikaları gözlere, gönüllere saçtığı nurlar sayesinde bütün bütün uhrevîleşen ruhlar, artık ma’nâya ve ledünniyâta öyle bir uyanmış ve alışmış olurlar ki, bir daha da bu masmavi iklimden ayrılmak istemezler.

Ramazan, fecr-i kazibi, fecr-i sâdıkı ve tulûuyla tıpkı bir gün gibi doğar üzerimize.. daha ufukta emareleri belirir-belirmez, onun için ne tatlı ne sıcak ne heyecanlı bir hazırlık dönemi yaşarız. Günler ve haftalar önce, yiyecekler-içecekler olağanüstü ve ramazana mahsus bir cömertlikle akar mutfaklara.. akar da, günler öncesinde, değişik çağrışımlarla bizi hep O’nun rengârenk ikliminde dolaştırır...

... Ve nihayet; herkesin bunca sabırsızlıkla beklediği rahmet televvünlü, gufran buudlu mübarek ay gelir.. ve onun gelişiyle herkes kendini semâlara doğru uzayıp giden ışıktan bir helezonun merdivenlerinde bulur.. bulur ve gündüzleri ayrı bir derinlikte, geceleri de ayrı bir derinlikte O “mevcud u meçhul”e doğru seyreder durur. Sabaha uyanırken ayrı bir temkin, ayrı bir dikkat, ayrı bir disiplinle uyanır; akşamla kucaklaşırken de ayrı bir haz, ayrı bir büyü ve ayrı bir füsûnla buluşuruz...

Ramazanın nazlı geceleri, bütün ruhlara, gönüllere âdetâ taht kurmak üzere gelir; onda bakışlar derinleşir, muhabbetler tebessüme inkılâb eder. Sürekli iyilik duygusu soluklanır; hatta bir ölçüde bütün kötü duygular ve tutkular baskı altına alınır; derken herkes derecesine göre bir çeşit melekleşme yoluna girer. Gerçekten ramazanda insanlar, Allah’la o kadar irtibatlı, kullukta o kadar i’tinalı ve muamelelerinde o kadar ince, o kadar nazik bir hâl alırlar ki, bunu görüp sezmemek mümkün değildir.

Evet onlar, her halleriyle îman nimetinin lezzetlerini, İslâm ahlâkının büyülerini, ihsan şuurunun ledünnî hazlarını hem yaşar hem de yaşama istidadında olan bütün gönüllere duyururlar.. duyurur ve âdetâ hepimize semâvîliklerden bazı şeyler fısıldarlar.

Evet, bu doymuş ve itmi’nâna ulaşmış ruhlar, yaşanılan bu hayatın bir gün mutlaka, ebedî bir mutluluğa inkılâb edeceğini, burada, Allah’ın hoşnutluğu istikametinde gösterilen fedakârlıkların, katlanılan sıkıntıların, hatta bunların en önemsizlerinin bile, ötede değerlerüstü değerlere ulaşacağını bildiklerinden açlığı, susuzluğu, nefsin arzularına karşı savaşı ve cismanî arzularla yaka-paça olmayı derin bir ibadet neşvesi içinde yerine getirirler. Onların düşünce dünyalarında, iftarlar ibadetler gibi icra edilir ve âdetâ teravihlerle bitevîleşir; sahurlar teheccüdle iç içe girer ve Allah’a yakınlıktan bir hisse alır.. sokaklar cami yolcularıyla dolar-taşar.. ma’bedler Kâbe gibi tekbirlerle inler.. çarşı-pazar aynen ma’bed olur; ma’bed de gider Kâbe ile bitevîleşir.

Böylece, bütün bu fânî insanlar ebedî ve manevî birer varlık seviyesine; onların ibadet ruhuna göre programlanmış her davranışları da uhrevî birer merasim kıymetine ulaşır.

Ramazanda hemen her gece, bildiğimiz gecelerden çok daha derin ve ukbâ buudlu; gündüzler de o çarpıcı renkliliği ve temkiniyle âdetâ bir irade ve azim atmosferi olarak duyulur ve hissedilir. Oruçlu ruhlar, her gece ayrı bir visale hazırlanıyor gibi sımsıcak, olabildiğine heyecanlı, fevkalâde yumuşak ve şaşırtacak kadar naziktirler. Her sabah yeni bir güne uyanırken, yeni bir Arasat’a, yeni bir imtihana çağrılıyor gibi hem bir ürperti hem de ümitle uyanırlar. Yüzlerinde tevâzu ile vakârın, mahvîyet ile ciddiyetin, emniyet ile hüznün, olmak ile görünmenin karışımından meydana gelen hoş, latif, biraz da buruksu bir ma’nâ nümâyândır. Bunların her davranışında, Allah’a mensubiyetten gizli gizli sezilen bir itmi’nân ve olgunluk, hatta bir iftihar ve inşirah, Kur’ân çağlayanlarında yıkana yıkana bir safvet, bir arınmışlık, bir incelik ve bir zerafet hissedilir. Hemen hepsi de ışıktan, ma’nâdan yaratılmış gibi görülüp sezilseler bile, âdetâ gölgeleri andırır ve kat’iyyen kimseyi rahatsız etmezler. Rûhî saygı ve terbiye benliklerine öylesine işlemiştir ki, upuzun bir günü açlık, susuzluk ve arzularına başkaldırmanın cenderesinde geçirdikleri halde melekler kadar ince, rûhânîler kadar da, içtendirler. Korku-saygı, nizam-rahatlık, nezaket-ciddiyet karışımı bir ruh hâli onların en bariz yanlarından biridir. Allah’a karşı tavırlarında hep ürpertili, hep dengeli ve hep nazik, birbirlerine karşı da saygılı, tekellüfsüz ve yürektendirler.

Ramazanda, bütünüyle Allah’a yönelmiş her çizgisi bir büyü bu sihirli yüzlerin ve ma’nâ âlemlerinden bir kısım derinlikleri aksettiren bu sırlı gözlerin hemen hepsi de bir bilinmez âlemin ışıklarıyla pırıl pırıldır. Farklı dünyaların, farklı iklimlerin, farklı düşüncelerin yontup şekillendirdiği bu insanlar, saf olanı-akıllısı, mazbut yaşayanı-biraz dağınığı, uslusu-afacanı, herşeyi görüp bileni-hiçbir şeye aklı ermeyeni, milletine yararlı olma düşüncesiyle oturup kalkanı-hiçbir yararlı düşüncesi bulunmayanı, duyarlı olanı-alabildiğine duygusuzu, mutlu yaşayanı-saadet arayanı, hastalıklar içinde kıvrananı-sıhhatten sarhoş olanı, mağruru, kibirlisi-mütevazii ve muhlisiyle herkes, şaşırtacak şekilde onda birleşir; geceyi beraber duyar, imsaka beraber uyanır, ezanı beraber dinler, namazı beraber edâ eder, iftarı beraber açar ve ihtimal, her akşam oruçlu mü’min için müjdelenmiş bulunan iki sevinç, iki inşirahtan ikincisini de vicdan ve îmanlarında beraber duyar ve beraber yaşarlar.

Evet, topyekûn bütün müslümanlar, genci-ihtiyarı, kadını-erkeği, zengini-fakiri, sıhhatlisi-alîli, idare edeni-idare edileni, memuru ve esnafıyla ramazanın o eriten, yumuşatan, yoğurup şekillendiren sihirli ikliminde biraraya gelir.. ve gönüllere rikkat verecek bir saflık bir içtenlikle, ancak rûhânîlerin yaşayabileceği bir mutluluğu paylaşırlar. Hatta öyle ki, o, çoğu îtîbariyle talihsiz görünen fakir ve bedbaht yığınlar üzerinde bile inanılmayacak ölçüde müsbet tesirler bıraktığı müşahede edilir.

Herşeyi böyle kendi güzellikleriyle saran ramazan, öyle yumuşak, her zaman bahar gibi tüten teravihler o kadar tesirli, ramazana uyanmış ruhlar o kadar hisli, gökteki ışık kaynaklarından minarelerdeki mahyalara kadar üzerimize dökülen aydınlıklar o kadar duygulandırıcı ve her yanda ayrı bir güzellik armonisiyle gönüllerimize birşeyler fısıldayan Yaratıcı Kudret o kadar şefkatli ki, bütün bunları duyup hissedip te bunlara karşı alâkasız kalmak mümkün değildir.

Ramazanlardaki şeâir sanki, bizlerdeki bu duygu ve bu düşünceyi tutuşturmak için plânlanmış gibi, onda her ses ve soluk bir mızrap gibi gönül tellerinde değişik değişik iniltiler meydana getirir. Onda, minarelerin dili sayılan ezânlar, salâlar, temcitler insan gönlünü ibadete akord ediyormuş gibi, sık sık kulaklarımızda uğuldar durur ve ruhlarımızı bir şeye hazırlar. Evet, salâlar, temcitler, âdetâ, birer akord, birer deneme, birer kontrol mahiyetinde icra edilir.. ve bunlar sanki, uykudan henüz tam uyanmamış, ruhların, uyku mahmurluğu içindeki sözleri, gerçek söze ulaşma yolunda ilk mırıltıları ve ibadet konsantrasyonuna hazırlama ameliyeleri gibidirler. Sonra bütün minareler, kıvamını bulmuş gibi, mabedler konsantrasyona girmiş gibi birden gürler.. ve yükselen sesler gider gökteki soluklarla bütünleşir.. derken bu en içten nağmeler, dökülen şelâleler, fışkıran fevvareler gibi semanın enginliklerinde, arzın derinliklerinde bir velvele olur inler.. inler de, minarelerden yükselen, cami kubbelerinden taşan bu seslerin, her yanımızı sardığını, gidip benliğimizin derinliklerine ulaştığını, hem de sadece kulaklarımızla değil, bütün duygularımızla hisseder ve kendimizi bir ma’nâ ve şiir ikliminde sanırız.. sanırız da âdetâ hülyâlar âleminde seyahat ediyor gibi oluruz. Bu hülyâlı mavilikte, göklerin başımıza ramazan yağdırdığını, camilerin çevresindeki ışıkların ramazan yazdığını, insanların çehrelerinde ramazanın tüllendiğini, atmosferin buğu buğu ramazan koktuğunu duyar, büyülenir ve bu sihirli havanın tesiriyle rüyalarda olduğu gibi bütün bütün ruhun emrine girer; istediğimiz zaman göklerde uçar, istediğimiz zaman bir yere konar; istediğimiz âlemlerde dolaşır ve en mahrem yerlere gireriz. Mukayyetken âdetâ mutlak olur, mahdutken sınırsızlaşır, zerre iken güneşlere denk hale gelir ve hiç ender hiçken bütün bir varlık oluruz.

Ramazan, bilhassa sonsuza açık gönülleri öylesine büyüler ve onları öylesine tesir altına alır ki, hep onu duyar, onu düşünür ve onu düşlerler. Evet, sokaktaki insanların mûnîsleşen çehrelerinden, başı yazmalı analarımızın aydınlık nasiyelerine, bulunduğumuz yerlerin ramazanca aydınlatılmasından çarşı-pa-zardaki ampullerin ışığına, şadırvanların başındaki kandillerden camilerin içindeki avizelere ve minarelerdeki mahyalardan başımızın üstünde kanat açmış gibi duran semanın yıldızlarına kadar herşeyin ramazanlaştığını duyar ve yaşarız.

Hatta hatırlarım; elektriğin olmadığı, camilerin bile gaz lambalarıyla aydınlatılmaya çalışıldığı dönemde, imkânı olan aileler namaza giderken, o zamanlar oldukça yeni sayılan lüküs lambalarını da beraber götürürlerdi. Biz, onların böyle gürültüyle sokaktan geçtiğini duyunca, ramazanın, lüküs lambaların ışığı altında mahalle aralarında dolaştığını tahayyül ederdik.. tahayyül eder ve onu ruhlarımızda daha bir derince duyardık. O günlerde bile ramazanın böyle garip füsunlarla üzerimize boşalttığı ma’nâ, hülyâ ve şiiri düşündükçe bu mübarek ay hiç bitmesin isterdik.. isterdik ama, o bize rağmen uçar gider ve arkadan da binbir debdebe ile bayram gelirdi...



.Bayram

Ruhlar bir aylık ramazanla tam kıvamını bulur, derinleşir, meyvenin çiçeğe yatışı gibi, olgunlaşır ve yeni bir oluşum bekleyişine geçer; derken bayram ufukta bir güneş gibi beliriverir. Bayram, bütün bir ramazanın, hatta geçmiş bütün ramazanların özü, usaresi gibi bir duyguyla gelir. O, semaların en nurlu katmanlarından süzülmüş, meleklerin incelerden ince elleriyle örülmüş, sımsıcak, alabildiğine yumuşak bir tül gibi sarar benliğimizi.. ve kopup geldiği âlemlerin şefkat ve duyarlılığını ruhumuza işlercesine, bir anne gibi kucaklar hepimizi. Biz, bütünüyle onun, o da bütünüyle bizim olur.. ve gitmeyecek gibi okşar kâküllerimizi.. dönüp gelecekmiş gibi öper alınlarımızdan.. ve veda tavafı edasıyla uzaklaşır bizden.

Biz, bayramın bu ses ve soluklarını, bu şive ve bu nazını, meleklerle hemdem olmuş, peygamberlerle yaşamış olanlarımızın, gönüllere inşirah veren, dinlendiren, mutlu eden ve ebedî mutluluğa giden yolları açan sihirli uğultuları gibi duyarız.. duyar ve müslüman olarak yaratılmış bulunmanın hazlarıyla talihlerimize tebessümler yağdırırız.

Bayramı duyup dinlemek, ruhlarımızda her zaman kevser çağıltıları hissini uyarır. Gönüllerimizi onun yumuşaklardan yumuşak esintilerine çevirdiğimiz andan itibaren, tıpkı rüyalarda olduğu gibi, kendimizi, gidip tâ semalara kadar uzanan aydınlık bir geçmişin ışık kaynağının ortasında buluruz. Öyle ki atalarımızın arkada bıraktığı herşey, bizden kopup giden bütün değerler ve varlığımızı onlara borçlu bulunduğumuz bütün dinamikler yeniden bizim olur.. derken, AK ÇAĞIN o nazlı, hülyalı günleri bir kere daha ufkumuzda tüllenir.. bizimle münasebeti olan herşey, İsrafil’in diriltici soluklarını duymuş gibi dirilir.. ve atalarımızla beraber kendimizi sırlı bir haşr u neşr arasatında buluruz; buluruz da, eski günlere ait bütün zaman parçalarıyla beraber, geleceğin yaşanmaya açık zaman dilimlerini aynı anda iç içe duyar ve yaşarız. Hatta imanın aydınlık dünyasında, zikr ü fikr, tesbih u tehlillerin çağrıştırmasıyla henüz yaşamadığımız, görmediğimiz, hatta hatta tasavvur bile edemediğimiz ve dünyevî hayat normlarını aşan hatıralarla dolar-taşarız.. bugüne kadar henüz tanışmamış olduğumuz lezzetlerin, saadetlerin ak ikliminde dolaşır, bilhassa günümüzde, herkesin boğulup bunaldığı dünyanın karanlık tünellerinde, âdetâ Cennet yamaçlarında seyahat ediyor gibi, varolmanın, insan olmanın, mü’min olmanın en erişilmez zevklerini duyarız... Kulaklarımızda: “iman ma’nevi bir tû-ba-i cennet çekirdeğini taşıyor” hoş âvâzı, gönüllerimizde ebediyet arzusuyla meshur, tıpkı rüyalarda olduğu gibi, her gördüğümüz şeye ulaşmamız, her duyduğumuz nesneye sahip olmamız, her düşündüğümüz zevki kolayca elde etmemiz gibi, halden hale intikâl eder, şekilden şekile girer ve hazdan hazza uçarız.

Bayram, dost-düşman hemen herkese kendini en yumuşak şekilde kabul ettirir ve daha önceden plânlanmış bütün nizamları, intizamları, dizaynları bozar, ileriye-geriye atar, onların yerine kendi ahengini kurar. Evet, başka düşüncelere, başka ahenklere programlanmış bütün ruhlar, onun meltemlerini duyunca, Asâ-yı Mûsa ve Yed-i Beyzâ -Hz. Musa’nın asâsı ve ışık saçan eli- karşısında büyüsü bozulmuş sihirbazlar gibi, hemen gerçek kıbleye yönelir ve Firavun’a karşı dedikleri gibi “Fakdi mâ ente kâd - Artık nasıl hüküm vereceksen ver” derler.

Bayram bize, her zaman söylenmesi çok zor şeyler fısıldar, ruhlarımıza ifâdesi imkânsız ma’nâları duyurur.. ve daha ne gizli emellerimize su serperek onları birer filiz haline getirir.

Bayramdaki temcid, salâ, ezan ve gizli-açık her yanda duyulan evrâd u ezkâr kulaklarımıza âdetâ, gök kapılarının gıcırtılarını aksettirir; tebrikler, tes’îdler, el öpmeler, ziyaretler ise şanlı geçmişimizden köpürüp köpürüp gelen ruhu ve ma’nâyı andırır. Evet, öteler buudlu bu lâhûtî ses hevenkleri, bu mâzi renkli töre ve merasimler, sanki ruhlarımızın, anlatmak isteyip de anlatamadıkları sevinçlerini, neş’elerini veya hasretlerini ve hicranlarını söylüyor gibi gelir bize...

Bayram, hemen her zaman oldukça şümullü bir dil kullanır ve anlatılması gerekli olan her şeyi anlatır: İnsanın toprak gibi hiçliğini ve ayaklar altında oluşunu.. yağmurun toprağı kucakladığı gibi rahmetin de onu kucakladığını.. arı kovanından daha canlı, kuş yuvalarından daha yumuşak yuvalarımızın şefkatini.. ruhlarımızın ötelerle olan alâkalarını, emellerini.. kalblerimizin huzur ve itmi’nanını.. fert plânında insanın bir bilinmez noktadan başlayıp ve bir türlü bitmeyen sırlı yolculuğunu.. yolculuğun sevindiren veya ürperten son durağını.. toplum plânında milletimizin doğuşunu.. çağlar ve çağlar boyu mücadelesini.. kültür ve medeniyetini.. örf ve âdetini.. üslub ve şivesini, hem de senede bir iki defa ve toplumun bütün katmanlarına en beliğ bir dille anlatır.

Bu güzel dünyanın güzelliklere namzet çocukları olan bizler, kendi ruhlarımızın ifadesi olarak bayramlarda duyup dinlediklerimizi, coşup haykırdıklarımızı ve yaşayıp anladıklarımızı, evet, maziden bize miras kalan varlığımızın ruh ve ma’nâsını daha sağlam blokajlara oturtmalı, daha sağlam seralara alarak korumalı, geliştirmeli ve yaşatmalıyız. Zira bu bayramlar ve bayramlara ait ruh ve ma’nâların gönüllerimize sinmesi, bütün bir millete mâl olması, bunca his, bunca hayal, bunca düşünce ile bütünleşmesi için kimbilir ne kadar zamana ihtiyaç olmuş; uğrunda ne büyük gayretler gösterilmiş ve ne tahammülfersâ şeylere katlanılmıştır!? Bizim o geçmişten, o sa’y ve o gayretten haberimiz olmayabilir.. bayramları, iyi senarize edilmiş bir şehrâyinin, birkaç başarılı aktörle canlandırılması şeklinde seyredebiliriz.. oysa ki bayram, bütün bunları aşan bir temâşa zevki, bir televvün derinliği ile gelir. O, gökteki ilk aşılamadan sonra, yeryüzünde çağlar ve çağlar boyu sürüp gelen mukaddes bir hamileliğin en bereketli ürünüdür.

Bayram, hayatın içinde, fakat hayattan daha derin, daha güzel ve dünyada gerçekleşmesi imkânsız gibi görünen bir rüyayı canlandırır ve bir gâye-i hayali düşlemeye dair enteresan ipuçları verir.. gönüllere istedikleri, bekledikleri günleri va’d eder.. ve insan vicdanının gizli gizli arzu ettiği fakat bir türlü elde edemediği ebedî saadet ihtiyacına, kendine mahsus bir lisan kullanarak cevablar verir.

Biz hepimiz, bir ölçüde ümit ve endişenin çocukları sayılırız. Hemen hepimiz, ileride şimdikinden daha fazla mes’ud olacağımız mutlu günler bekler ve saadet sarayları hülyası ile yaşarız. Bu beklenti ve bu hülyaların gerçekleşmesini gösteren emareleri temaşa ettikçe ümitlenir, göremeyince de endişeye kapılırız.

Evet, bütün bir ömür boyu kulluk dünyamızda, Cennet’e doğru uzayan yollarda önümüzü kesen sıkıntı, meşakkat ve çeşit çeşit gailelerle; Cehennem’e çeken tünellerde pusu kurmuş bekleyen türlü türlü arzular, iştihalar ve şehvetlerle mücadele ede ede Cennet yamaçlarına ulaşacağımızı ümit ettiğimiz gibi, iyi bir imtihan verip hayatımızı “Hakk rızası” çizgisinde yaşayarak geçirdiğimiz veya geçireceğimiz ramazandan sonra da öteler adına önemli adımlar atmaya muvaffak olduğumuz mülahazasıyla, muvaffak eden Zat’a karşı içimizde rahmet buudlu bir kısım beklentilerin hasıl olması -sînelerimizde o beklentileri hasıl eden, niyetlerimizi dua yerinde kabul buyurup umduklarımızla bizleri şereflendirsin!- gayet normal ve hattâ Allah’a inanmış olmanın gereğidir.

Ramazan ve bayramlar, diğer gün ve aylardan farklı olarak sanki yağmur yüklü bulutlar gibi gelir.. eteklerindeki hayrât ve hasenât cevherlerini başımıza boşaltır.. günahlarımızı çer-çöp gibi önüne katar, gufran denizlerine sürükler ve bize tekrar ber tekrar:

“Mevlâ bizi affede Bayram o bayram olur

Cürm ü hatalar gide Bayram o bayram olur”

M.Lutfi Hazretleri

dedirtir. Hislerimizin sınırsızlığı, hülyalarımızın sonsuzluğu, sanki bekaya açık bu fani günleri ebedîleştirmenin büyülü formülüymüş gibi onların içine girince, bize sonsuzun sırlı kapılarını aralamış ve gönüllerimize ebediyyet duygusunu bir kere daha duyurmuş olur.

İnsan ne zaman, bayramı ve bayramla gelen sesi, soluğu dinlese, o günlere göre çok tekerrür eden o en güzel kelimelerden, en enfes ifadelerden, en ma’nâlı davranışlardan, hattâ o güne ait duygu ve düşüncelerden fışkıran en latif iksirleri içer; içer de, saadetlerin en erişilmezini elde eder.

Bayramlar o kadar büyülüdür ki, gelişi bütün bir yıl beklenir ve gidişindeki keder de ancak, böyle bir ikinci geliş ümidiyle hafifler; tasa iken sevinç olur, hüzün iken beklenen bir sürûra inkılâb eder.

Bayramlar, biraz da namazlarla bayramdırlar. İş gelip namaza dayanınca, bayram artık yeryüzü işi olmaktan çıkar, semavî bir ma’nâ ve te’sire ulaşır. Öyle ki o gün, Allah’a karşı vazife ve sorumluluklarını yerine getirmeye azmetmiş bütün ruhlar, camiye adımlarını atar-atmaz âdetâ vecde gelir, herbiri Allah’la münasebetine göre sonsuza yelken açar ve basiretlerine aralanan menfezlerden ukbâyı temâşa ediyor gibi olurlar. Gönüllerinin bütün rikkatiyle duyup hissettiklerinden lezzet alan bu insanlar, halleriyle, dilleriyle, davranışlarıyla saygı duydukları bir huzurun hakkını eda ediyor gibi ağlar, inler ve kıvranırlar.. söylemek için söz arar.. matlubu yakalamak için halden hale girer.. his ve heyecanını haykırmaya çalışır, dili kelimelerin yetmezliğine takılır, yutkunur yutkunur ve “lâ havle...” çekerler.

Hele bir de, minberde ve mihrapta aradığı sesi bulursa, sanki duyduğu, duyup yudumladığı şeylerle gençleşiyor, ebedîleşiyor, zaman ve mekân üstü bir keyfiyete ulaşıyor gibi olur. Sonra da Allah’ın gönlüne saldığı ezelî vaadlerle kanatlanmaya başlar. Bütün benliğini saran bu derinleşmenin vecd ü sekri içinde Cennet’e gidiyor gibi, Cennet ehline inkılâb ediyor gibi, yer yer Yaratan’ın karşısında ter döker, zaman zaman da beraatı elinde köprüyü aşmış gibi neş’eyle köpürür.. ve öyle bir büyüye kapılır, öyle bir istiğraka kendini salar ki, bir daha da uyanmak istemez.

Bayram Düşünceleri-2

Kurban Bayramı, Hz. İbrahim ve İsmâil’den günümüze kadar, hep bir kahramanlık, bir fedâkarlık, bir hasbîlik ve bir teslimiyet sembolü olagelmiştir. Kurban Bayramı, tıpkı orduların savaşa gidişi gibi gürül gürül tekbirlerle gelir ve bir velvele olur, her yanda yankılanır. Onda hem bir mûsiki ve şiir hem de muharebelerin bin tarraka ile gürleyen hakkı ilan sesleri içiçedir.

Kurban Bayramında evler-sokaklar, ma’bedler, dağlar, taşlar tekbirlerle lerzeye gelir inler. Minarelerden yükselen temcidler en bayıltıcı nağmelerle, dalga dalga tâ evlerimizin içine kadar gelip yayılırken, köy-kent, şehir-kasaba, ova-oba, koyun-kuzu meleyişleriyle sarsılır. O kutlu zaman diliminde hemen herkes, herşey ve her yer âdeta dile gelir ve konuşur. Arafat bir mahşer gibi kaynar ve köpürür, bir hesap meydanı gibi endişe ve ümit soluklar.. Müzdelife, Mîna yoldakilerin telaş ve tedarikiyle uğuldar.. Ka’be, sinesi hasretle yanan gufrana susamışların nabzı gibi atar.. ve bütün bu sesler, soluklar Hakk karşısında divan durmuş inleyen en mükerrem kulların çığlıkları gibi gider verâların kapılarına dayanır. Sanki ebediyet gamzeden bu seslerle, hislerimizin sınırsızlığını, hülyalarımızın sonsuzluğunu edâ ediyormuşuz gibi, duygularımızın bütün hazineleri açılır.. ve bütün mahrem hislerimiz bağı kopmuş tesbih taneleri gibi dörtbir yana saçılır. Her yanda köpürüp köpürüp Hakk katına yükselen bu sihirli sesleri duyup ve gönüllerimizde cennetler gibi esen şevk ü tarâbı yaşadıkça, aşktan, şevkten ve bayramın büyüsünden süzülmüş diriltici bir iksiri içiyor gibi oluruz.

İmana mazhariyetin, Hakk’a kulluğun, kullukta şuûrun gönüllerimizi yükseltmiş bulunduğu zirvelerden yürüdüğümüz yolu seyreder, kader kitabımızı okur “İşte kitap bu!” der ve talihimize tebessümler yağdırırız. Bu mazhariyet ve mevhibelerin tadı, lezzeti ruhlarımızı o kadar yumuşakça sarar ki, gözlerimiz şükranla açılır-kapanır, duygularımız baharlar gibi yeşerir.. derken ruhlarımıza gelip vâsıl olan ilham ve ruhlarımızdan ötelere yükselen inâyet kanatlı duâlar, münâcâtlar, sızlanışlar, âdetâ tabiatlarımızı aşan semâvî bir ma’nâ, bir hâl ve bir te’sire ulaşır. Öyle ki, her yeni saat, her yeni dakika, her yeni iş, her yeni imkan daha derince yaşanmaya, daha şuurluca değerlendirmeye layık birer kıymet alır; alır da, rûhânî zevklerle coşmuş vicdanlar “lûtfunu arttır Allahım!” der daha da mest olmak isterler.

Bayram günleri, din ve meşrû âdetlerin ferah-fezâ ikliminde ibadetlerle hazza ve rûhânî hazlarla ibadet neşvesine büründükçe, yepyeni bir varlığa erdiğimizi, ebedîleştiğimizi, sinelerimizin kevn ü mekanlar kadar genişlediğini ve şuurlarımızın ilâhî vâridatla aydınlandığını daha açık-seçik duyar.. ve maddiyatımızın bütün bütün çözüldüğünü, tamamen manevîleştiğimizi sanırız.. sanırız da, hep imanın gönüllerimize saldığı ezelî vaadlere doğru akarız.

Bayram günlerinde yaşadığımız dolu dolu duygularla çok defa kendimizi havada uçuyor veya neş’eli, ahenkli ve pürüzsüz bir yolla ruh iklimine doğru kayıyor gibi oluruz. Bazen gökyüzünde hiç kanat çırpmadan sağa-sola süzülen kuşlar gibi, bazen ağaçların başlarında ince ince salınan dallar gibi, bazen de rüzgârların dokunmasıyla yatıp kalkan, yatıp kalktıkça da, çevreye kokular salan çiçekler gibi incelir, zarifleşir ve şiirleşiriz.

Bazen bütün bütün rikkate gömülür ve duyduğumuz her tekbir, her tehlil, her uhrevî ses ve sözle kendimizi öyle bir ağlamaya salarız ki, tepeden tırnağa sırılsıklam oluruz. Bazen pür-neş’e kesilir ve kendimizi havâî fişeklere binmiş ışık ışık gökyüzünde dolaşıyor sanırız.. bazen de sihirli bir seccâde üzerinde yıldızlar arası seyahat ediyor gibi oluruz. Bazen koyun-kuzu meleyişiyle rikkate gelir, duygulanır ve bir kısım tuhaf hislerin te’siriyle içten içe mumlar gibi eririz.. bazen de bunları o kadar tabiî, yerli yerinde ve baş döndürücü bir ahenk içinde görürüz ki, “böylesinden daha mükemmeli olamaz” der kaderin sırlı nakışları karşısında büyüleniriz.

Bazen minarelerden yükselen temcidler, ezanlar, câmilerden taşıp dörtbir yanda yankılanan tekbirler, Kur’ân’lar ve bunların vicdanlarda meydana getirdiği aks-i sadâlar öyle şiirleşir, öyle insanların içine akar ve onları büyüler ki; zannediyorum gönül dünyamızda hiçbir zevk ne bu derinliğe ulaşabilir ne de bu müessiriyete. Hele bu ses ve bu sözlere bir fon müziği gibi seher yeli de karışıp esince heyecanlarımız tarif edilmez bir noktaya ulaşır, hislerimiz de bir tûfan halini alır.

Husûsiyle hacc esnasında hemen her yerin umûmî lisanı ve umûmî şîvesi olan “tekbir”ler ve “telbiye”lerle en gizli düşüncelerimizi, en muhterem kanaatlerimizi en yüksek bir âvâz ile ilân ederek ve en mahrem hislerimizi en yakıcı nağmelerle dile getirerek âdeta bir mahşer provası yaparız. Bu çok mûnis ve o kadar da ürperten tablolar karşısında, bu alabildiğine derin ve o kadar da fıtrî sözlerle hep ayrı ayrı yerlerde dolaşır, ayrı ayrı vazifeler yaparız ama, her zaman arkamız cehennemlere dönük, gözlerimiz cennetlerin tüllenen şafaklarıyla mest, kalplerimiz de ilâhî rıdvân avında olarak...

İşte bu duygularla bütün bütün hudutlarımızı aşarak, bitevî hodgâmlıklarımızdan sıyrılarak, tahtlarımızı kalb ve ruhun ufkuna kurar, dünyaya bakan yönleriyle beden ve cismâniyetin küllerini sağa-sola savurur ve vicdanın bir köşesinde muhâfaza ettiğimiz cennetten getirilmiş kıvılcımları bir kere daha tutuştu-rur.. ve o alev, o harâret, o ışık altında bu yeni varlığımızı yürekten selamlar, bahtımıza tebessümler yağdırırız.

.Kanlı Kâbus

Son hâdiselerin ağırlık ve boğuculuğu altında materyalist bir medeniyetin, İslâm’a, hilâle karşı ne denli kin, nefret ve intikam düşünceleri taşıdığını bir kere daha görüp yaşadık ve bir kere daha ürperip sarsıldık...

Evet, görüp-şahid olduk ki, biz ne kadar şirin görünürsek görünelim, kendimizi ona ne kadar yakın hissedersek edelim, Avrupa bize hep uzak kaldı.. uzak kalmaya dikkat etti ve hiçbir zaman bizim yanımızda olmayı düşünmedi.. bizimle münasebetlerinde hep iki yüzlü davrandı.. ezip geçmeye gücü yettiği zamanlarda kabadayıca hareketlerden geri kalmadı.. iktidarsız kaldığı dönemlerde, takiyyelerin en utandırıcılarını yaptı. İslâm dünyâsını hemen her zaman bir pazar ve panayır yeri olarak gördü ve öyle de davrandı. Gülerken ısırdı; ağlarken de merhametimizi istismar etti; fakat hiçbir zaman bu garibler dünyâsına karşı insânî hislerle yaklaşmayı düşünmedi; duygu ve düşüncelerimize karşı saygılı olmadı.

Batı, medeniyet ve insanlık adına ne kadar iddialı olursa olsun, biz onu, güçlü olduğu hemen her devirde gayet zâlim ve hunhar, zayıf düştüğü zamanlarda da başkalarının ayağını öpe-cek kadar zelîl ve sefîl olarak tanıdık. Evet, onun dış görünü-şüyle iç yapısı, gürültülü iddialarıyla insanlığa va’dettiği şeyler arasında hemen her zaman bir zıtlık olmuştur. O, yüksek teknoloji, san’at, ticaret ve maddî refahta ileri olduğu ölçüde, insânî değerler, ahlâk ve fazîlette hep gerilerin gerisinde kalmıştır. Onun, medeniyet ve demokrasi havârîliği sırf bir aldatmaca, dünyâ muvâzenesi adına gösterdiği gayretler ise göz boyamadan başka bir şey değildir. O, asırlar ve asırlar boyu menfaat düşüncesiyle oturmuş-kalkmış, hemen her zaman çıkarları uğrunda kan dökmüş-kan içmiş.. ve yine bu uğurda gelip-gelip bize toslamış.. girdiği her yerde kırkharâmîler gibi davranmış; çalmış-çırpmış, yağmada bulunmuş.. çalıp-çırptığı şeyleri paylaşmada, diğer gâsıplarla uzlaşamamışsa, kendi içinde boğuşmaya girmiş.. ve cihan harplerinde olduğu gibi yeryüzünü kan gölü haline getirmiş.. ve kan seylâplarıyla akla-hayâle gelmedik kan değirmenleri çevirmiştir.

Batılı nazarında medenî dünyâ, batıdan ve hıristiyan âleminden ibârettir. Başka milletler, husûsiyle de müslümanlar büyük çoğunluğu i’tibâriyle ya barbar ya da yarım medenîdirler. Bu bakımdan da, onları ezmek, asimile etmek; hizâya gelmezlerse tehcîr veya soykırımına tâbi tutmak gayet normaldir. Tarih, bu bağnazca tutumun misâlleriyle doludur. Bu bağnazca tutuma milletimizin mâruz kalması ise, diğer bütün milletlerin birkaç katına denk seviyededir. Zirâ batı, milletimizi İslâm dünyâsı üzerindeki emellerine mâni görmektedir. Evet, günü gelince uyanacak koskoca bir dünyânın, milletimizin liderliği etrafında toplanacağını düşündükçe o, hafakandan hafakana girmekte, asabîleşmekte, huysuzlaşmakta ve âdetâ bir deli gibi sağa-sola saldırmakta.

Batı, kendi içinde hıristiyanlığa karşı lâkayd kalsa da, İslâmiyetin bahismevzûu olduğu hemen her yerde, hatta Hz. Mesih’i kabul etmeyenler arasında bile, korkunç bir İslâm düşmanlığı gözlenmektedir. Daha İslâm’ın zuhûruyla dörtbir yana serpilen düşmanlık tohumları, haçlı hareketleriyle birer tûfân, birer felâket hâlini aldı. O günden bugüne papazların kin, nefret ve düşmanca gayretleriyle batılı insan, müslümanları birer gulyabâni, müslüman idarecileri de âdetâ birer Neron gibi görmeye başladı. Bu mevzûda anlatılan şeyler batılı yığınları o kadar te’sir altına aldı ki, değil sadece câhil kalabalıklar, papazlarla sürekli kavga içinde bulunan dinsizler, ilim adamları, araştırmacılar dahi, “İslâm” kelimesinin geçtiği her yerde, kinle, nefretle gerilip, düşmanlıkla gürlediler.

Akl-ı selîm ve müsbet düşünce karşısında hergün biraz daha kan kaybeden ve bütün bütün i’tibârını yitiren rûhânî sınıf, halkın içinde uyanan bu kin ve nefretlere sığınarak, İslâmiyet hakkındaki ebedî ve cibillî düşmanlıklarını devam ettirdiler. Bu-gün Avrupa ve Amerika’nın pekçok önemli ilim ve medeniyet merkezlerinde, İslâmiyetin yeryüzünden silinmesi ve herşeye rağmen hıristiyanlığın neşredilmesi emeliyle yanıp tutuşan binlerce mutaassıb, bağnaz İslâm düşmanını görüp - göstermek mümkündür. Bu taassub ve bağnazlık, Avrupa ve Amerika’nın bazı merkezlerinde sadece birer tasavvur ve düşünce olarak da kalmıyor.. sık sık matbûata da aksettiği gibi, bugün, İslâm dünyâsının en ücrâ yerlerine kadar sokulup misyonerlik faaliyetlerini sürdürenlerin hadd ü hesâbı yok.. ve yine bugün, İngiltere, Fransa ve Amerika’daki İslâm’ı karalama ve hıristiyanlığı neşretme cemiyetlerine ayrılan paralar, bizlere dehşet ve ürperti verecek mâhiyettedir. İnsan, bu uğurda sarfedilen dolar, sterlin, mark ve frankların korkunç mikdarını duydukça, kendini ortaçağın o en karanlık yıllarında Pierre Lermit’lerin çığlıklarıyla kükremiş haçlılar arasında sanıyor.

Evet, hep medenî geçinen bu insafsız dünyanın, İslâm hakkındaki tasavvur,düşünce ve kriterlerini duydukça insan, ister-istemez şu kanaate varıyor: Yeryüzünde İslâm’ın nûru parladıkça, hilâlin şevketi devam ettikçe ne haçlı kin ve nefreti yatışacağa benziyor ne de İslâm dünyâsı işgâlden kurtulacağa...

Öyle anlaşılıyor ki, araplar bütünüyle hıristiyanlaştırılacağı -bu hiçbir zaman olmayacaktır ve olmasın! - Türkler de Altay dağları ötesine sürüleceği güne kadar -Rabbim o günleri göstermesin!- batılıların baskı, boykot, ambargo ve işgâlleri -en yeni ve canlı misâlini körfez krizi münâsebetiyle yaşadık-devam edecek.. ve Rişâr’ların, Barbaros Frederik’lerin torunlarını, kan içmek üzere sık sık yamaçlarımızda görecek, tiksinecek ve ürpereceğiz...

Olanların delâletiyle olacaklar hakkında ihtimaller yürütüyor ve diyoruz ki; bundan sonra da batı, en kaba, en derin bir taassubla İslâmiyet ve müslümanlara düşman olduğunu fırsat buldukça gösterecek.. İslâm dünyâsının ümîd minberi, vahdet mihrâbı olan Türkiye’yi tekrar bertekrar sarsacak, kıskaca alacak, kan kusturacak ve ona huzûr vermeyecektir. Böyle yapacaktır; zirâ asırlık emellerine ulaşmanın yolu bundan geçiyor. Böyle yapacaktır; çünkü o, bu sayede ayakta kalabileceğine inanmaktadır. Bugün o, Türkiye’nin İslâm dünyâsı nazarındaki nüfûz ve i’tibârını, kendi geleceği adına tehlikeli bulduğundan, ne pahasına olursa olsun, Türk milletine karşı liderliğe giden yolları tıkama kararında.

Evet, dünyâda herşey ve herkes değişse de, batı, mağara ve dehlizlerde yaşadığı dönemdeki İslâm düşmanlığını bütün ürperticiliğiyle devam ettireceğe benzer...

Artık, böyle bir dünyâdan merhamet bekleyenler aldanmış ve ona şirin görünmek için kendi değerlerini, kendi mukaddeslerini tezyîf edenler ise, bindikleri dalı kesmiş olurlar. Onlarla bizim aramızdaki uçurumları doldurup hatt-ı muvâsalayı temin etmek imkânsızdır. Onlarla bizim aramızdaki mesâfe tamamen onlara ait olduğundan, o boşluğu doldurmaya bizim gücümüz yetmez. Zaten onlar da, aradaki bu boşluğun kapanmasından daha ziyâde, bütün bütün onlara iltihakımızı beklemekteler. Böyle bir isteğe cevab-ı sevâp vermek ise, ya bir hıyânet veya akılsızlıktır.

Şimdiye kadar açıktan açığa böyle bir talebe “evet” diyen çıkmadı. Ama, yığınlar dolaylı yollardan hep böyle bir yokolmaya doğru itildi. İçte ve dışta bir kısım gizli güçler, saf kitleleri hep ölüm çukurlarının çevrelerinde dolaştırdı ve onlara özleriyle varolma fırsatını vermediler...



.Târihî Devr-i Dâimler

Bir zamanlar, güneş bu ülkede doğar, rahmet bu ülkeye yağar, güller, çiçekler de bu ülkede açardı. Yıldızlar bu ülkeye göz kırpar, semâ bu ülkeye tebessüm eder ve öteler bu ülkeye bir başka bakardı. O zamanlar, bir baştan-bir başa dağlarımız bağ, bağlarımız da Cennet bahçeleri gibi büyülü ve rengârenkdi. Tekmîl ovalarımız-obalarımız, Hızır’la arkadaşlığa ermiş gibi hep canlı ve hep pırıl pırıldı.. oralarda bin râyiha ile eserdi esince rüzgâr.. ve sabâ her yerde misk ü anber sürünür gezerdi. Dost-düşman binbir iştiyakla yamaçlarımızda tenezzühe koşar.. ve Çin’den-maçinden kopup-gelen kervanların biri konar, biri kalkardı.

Gökdeki ihtişamla yerdeki güzelliklerin ufuk teşkîl ettiği bu dünyâda, ışık ve renk arası gelip-giden ruhlar, neş’eyle daldan dala uçuşan kuşlar gibi hep şen ve şakrak, gönüller de Firdevslere koşmanın heyecanıyla soluk - soluğa ve sımsıcakdı. Zaman zaman, Cennetlere açık bu sihirli dünyânın kapısında, tasavvurlarımız gidip gökler ötesi âlemlere dayanınca, sonsuzun güzellikleri gönüllerimizde nâra atmaya başlardı.

Bu yemyeşil iklimin bağı-bahçesi, gülü-çemeni hayatımız gibi nabızlarımızda atar ve dörtbir bucaktan ruhlarımıza akıp-gelen ma’nâlar, kulaklarımıza bir sihirli zemzeme fısıldar ve bizi sürprizlere açık yamaçlarda tenezzühe çağırırdı.

Gün gelip de dünyâmızı çepeçevre saran bu ışık, ülke sınırlarını aşıp nursuz ve ufuksuzları kuşatınca, hiç güneş bilmeyen bu karanlık dünyâ, bir baştan bir başa fecir rengine büründü ve gecekuşları gibi harabelerde tüneyen bahtsızların yüzleri gülmeye başladı.. derken gönüllere ezâ saksağan sesleri bir bir kısıldı.. harâbeleri okşayıp geçen ışık hüzmelerinden yarasaların gözleri kamaştı.. bütün canavarlar inlerine girip mürâkabeye daldı ve bütün yılanların zehirleri kursaklarına aktı. En karanlık düşüncelerin hüküm sürdüğü bu yerlerde, renk ve ışıktan Cennetlere yollar açıldı. Yer yer Firdevsî esintilerin çiçekleri okşayıp geçtiği, zaman zaman da dikenlerin güllere selâm durduğu yollar...

Gönüllerimizde îmân ve azim, dillerimizde aşk u şevk türküsü, dem o dem şahlanmış yürürken, birden bire bu muhteşem dünyâ öyle bir sarsıldı ki, altı üstüne gelmedik hiçbir şey kalmadı. Güneş sislere boğulup kayboldu.. renkler hüzünle inlemeye başladı.. yıldızların çehresini buz bağladı.. ay bu dehşetten sapsarı kesildi.

Artık, esen rüzgârlar gül kokusu taşımıyor.. kuşlar, kuşcuklar neş’eyle ötmüyor.. bülbüller hüzün mırıldanıyor.. akrepler kuyruklarını dikmiş nefretle dolaşıyor ve çalım satıyor.. yılanlar da ıslık ıslık yüreklere korku salıyordu. Evet, yeniden çemenler ağlamaya durmuş, yeniden goncalar zünnâr bağlamış ve yeniden böcekler ağıtla inliyordu.. yeniden sesler hıçkırığa dönmüş, yeniden sevinçler sînelerde boğulmuş ve her yanda çığlık çığlık yeisin, kederin nağmeleri duyuluyordu.. yeniden gök-yer birbirinden kopmuş ve arz başını almış karanlıklar içinde yüzüyor ve yeniden semâ belirsizleşip kaoslaşıyordu.. mesafeler merhametsiz ve gidip Kafdağına ulaşmış, emeller sarsık, irâdeler de felç olmuştu. Duygu ve düşünce tanımayan kaba ruhların üzerimize saldıkları zehirli oklar sînelerimizi delik-deşik etmiş ve gözlerimizi de kançanağına çevirmişti. Zayıf ruhlar sürekli sendeliyor, çelimsiz irâdeler sağda-solda geziyor ve oturmamış gönüller de tir-tir titriyordu.. akıl hayret ve şaşkınlık vâdilerinde tepetaklak, muhâkeme de cinnet derelerinde hayâle inci diziyordu. Dünyâ ve ukbâ saltanatının kapılarını açan sırlı anahtarları kaldırıp bir tarafa attığımız bu kapkara günlerde, altından hazinelerimize sırtımızı dönüyor ve gidip bakırcılar çarşısında cevher arıyorduk.

Bu sis ve duman içinde, kurnaz tilkiler arslan postuna bürünüp çalım satıyor, arslanlarsa gadr-ı hicranın demir pençesinde inim-inim inliyor ve çâresizlik hırıltılarıyla acz besteliyorlardı.. saksağanlar uğursuz sesleriyle - dayansın kulaklar - habire nutuklar çekiyor; bülbüller, çorap gibi yuvaları içinde yutkunup duruyorlardı. Her yanda sessiz sessiz ahlar yükseliyor ve her yanda çâresizlik tesellisi içinde az-buçuk canlılar dahi felç olup gidiyordu. Sabır fitneye yenik düşmüş, tevekkül ve Hakk’a i’timad sebepler karşısında nakavt olmuş.. vicdan en tâli’siz günlerini yaşıyordu.

Evet artık, ne Cibrîl’in dolaşdığı yerlerde hayat emâresi ne de Hızır’ın bıraktığı yemyeşil izlerden eser kalmamıştı. Düşünce ümîde inat gidip gidip karanlık iklimlerde dolaşıyor, ümit düşünceden habersiz ve ölüm solukluyordu.

Tam bu zifiri karanlık içinde, biz bitkin, irâdelerimiz de bîtâb yürürken, asırlar ötesinden Yüce Rehber’in sesi tın-tın bir kere daha duyuldu. Nağmeleri kor gibi yakıcı, haykırışları yaman, solukları da gürül gürüldü. O, yoldakilere “Gel gel” diyor, âvâz âvâz bir şafağı müjdeliyor ve geçmişin şanlı yamaçlarına doğru yollar vuruyordu. Sesden, sözden anlayan herkes O’na doğru koşuyor.. mesafeler O’na ve arkasındakilere selâm duruyor ve her yana âdetâ emniyet yağıyordu. Yeniden gökler ve yer izdivaca hazırlanıyor gibi elele ve yüzyüze gelmişti.. yeniden rûhânîlerle insanlar aynı safta birleşiyordu. Her sıkıntılı dönemde, varlığını başımızın üstünde bir güneş gibi hissettiğimiz Yüce Rehber-Allah gölgesini başımızdan eksik etmesin!- bizi bir kere daha vesâyâsı altına alıyor ve “ümmetî..!” deyip inliyordu.. vicdanlarımız da bu arş u ferşi çınlatan sese: “Sen’sizlik işimizi bitirdi.. mumumuz sönmek üzere; çerağın nerde?.” çığlıklarıyla mukabele ediyordu.

Artık, O bir güneş gibi hep başımızın üstünde dönüp duruyor; bizler de birer sızıntı gibi bağrımızı o ışık kaynağına açıyor, O’nunla bütünleşmek ve O’nda fânî olmak istiyorduk. O, gürül gürül bir çağlayan gibi gönüllerimize akıyor; bizler de kendimizi o ummana salıyor ve damlaya derya neşvesini duyuruyorduk. O, geçeceğimiz yollara ışık saçan güneşlere denk bir ışık kaynağı, bizler de o İlâhî meş’ale etrafında uçuşan birer pervâne.. O, dünyâ ve ukbâ mutluluğunu atının terkisine bağlamış bir Kutlu Yolcu, bizler de O’nun âzat-kabul etmez köleleri.. O hayatını karanlıklarla mücâdeleye adamış bir ışık insan, bizler de bu kavganın “hay-hûy”una dem tutan alkışcılar olmuşduk.. O’nunla dolup taşıyor, O’nu solukluyor, O’nu yudumluyor.. O’nun arkasından coşuyor, O’na intisâbın gururuyla şahlanıyor ve O’nun zaferleriyle şahlanıp kendimizden geçiyorduk. Evet, O’nun sayesinde bir kere daha kefeni gömlek yapıyor, bir kere daha ölüm çukurundan kurtuluyor ve bir kere daha tipiden-borandan yakayı sıyırıp bahara eriyorduk...

Aslında bu, ilk değildi; son da olmayacaktı. Dünyâ kuruldu kurulalı, kışları baharlar, geceleri de gündüzler ta’kip edip durmuştu. Biz ve zamanımız da bu “devr-i dâim”in dışında kalamazdık.. kalmadık da. Hatta eğer bizler, vefâsızlık edip sebepler plânında bir kenara çekilseydik, bir kısım vefâlı gönüller hatırına yine her yana nurlar yağacak ve ilkinde olduğu gibi yine ışık gelip karanlığı boğacaktı.

Şu anda yeryüzü, tekmîl yağmur duâsına hazırlanmış gibi, urbalar alt-üst olmuş, eller aşağıya doğru çevrilmiş.. gözler ümitle açılıp kapanıyor ve yanık sîneler, güftesiz bestelerle hafakanlar mırıldanıyor... üst-üste yığılıp yeryüzünü şefkatle seyreden rûhânîlerin gözleri damla damla.. bilfarz, bulutların suyu tükense bile, sebepler ötesi âlemlerden gelecek rahmet esintileri, yeryüzünü Cennetlere çevirecek ve herşey gibi bizim de hasret ateşlerimizi söndürecektir.

Hele bir fasıl daha geçsin; varsa vicdan u iz’anın, sen de göreceksin sabahın nurdan hançerini zulmetlerin bağrına sapladığı günü ve dörtbir yanın diriliş türküleriyle inlediğini.

Şimdi gel sen de dikenler içinde olsan bile, gül türküleri söyle! Çevrene yumuşatıcı nefeslerle birşeyler fısılda! Toparlan, gönlüne açıl ve gelip rûhunun üzerine çöreklenen rahatlık cadısını kov! Âh u enîne hasret seccadene koş ve iniltilerini gözyaşlarınla nefeslendir! Nefeslendir ki, bu âh u efgân ve bu mübârek damlalar, değil muvakkat karanlık ve dünyevî ateşleri, Cehennemin kıvılcımlarını dahi söndürüp, ateşin bağrında “berd u selâm”lara inkılâb edecektir. Çevrendeki sisden-dumandan endişe edip geri durma! Atmosferine çarpan şahaplarla sarsılma! Feleğin dölyatağında gerinen mutlu yarınları gör ve rüyâların Hirâ’sında, hülyâların Tûr’unda Sonsuz’dan gelen nefesleri duymaya çalış! Çalış ki, gönülleri pervâneliğe alıştıran dünkü renk ve ışık, eskisine denk bir tülleniş sath-ı mâiline girdi bile. Çalış ve çerağını, o ışıktan tutuştur; bir karanlık bucağı da sen aydınlat! Karanlığa sövmek değil, ışık yolunda bir mum yakmak ma’rifet..! Yarasaları yarasalarla başbaşa bırak! Akrebin kuyruğunu kırıp kendi ağzına sok ve hergün biraz daha ışığa doğru kayan şu tâli’li dünyâda bizlere rûhun bestelerinden birşeyler mırıldan!



.Enkaz Hayranlığı ve Biz

Mehlika Sultan’a âşık yedi genç
Kara sevdâlı birer âşıktı.
Bir hayâlet gibi dünya güzeli
Girdiğinden beri rü’yâlarına;
Hepsi meshûr, o muammâ güzeli
Gittiler görmeğe Kaf dağlarına.

Y.K.

Neslimiz, yaşadığı dönemi bir enkaz yığını halinde devraldı. Yıkılmadık ve sökülmedik hiç bir tarafı kalmamış bir enkaz halinde... Topyekün batı, bir sıkılmışlığa ve inançsızlığın sahnelendirdiği bunalmışlığa gidip dayanırken, böylesine ölüme atılışının önüne çıkacak da olmadı; olamazdı da.. Zira batı, bu yıkılış ve tükenişi bir gelişme ve keşif olarak alkışlıyor; eşya ve hadiselere artık değişik zaviyeden bakıyordu. Ona göre eski topluluk ve telakkiler bir tabu, bir peşin hüküm, bir hareketsizlik ve humûdet; ortada görülen herşey ise iki yüzlü bir cemiyetin gelenekleri... Bütün bir geçmişi boyunca omuzunda taşıdığı mukaddesleri üzerinden atan batılı, bir mahbesden kurtulmuş gibi, Andre Gide’nin dilinde “Dünya Nimetleri” ne kavuşuyor ve kendisini visale ermiş görüyordu: “Evet evet kapkara geçti, gençliğim; içim pişmanlıkla dolu. Toprağın tuzunu tadamıyorum. Ne de şu koca tuzlu denizinkini.. Ağzım kapalı kaldı ve ellerim meyvelere uzanamadı; çünkü dua etmek için birbirine kenetlenmişlerdi.” Zavallı batılı... Kendini meydana getiren mâzi’nin, örf’ün ve geleneklerin tahtına oturttuğu “dünya nimetlerinin cadılaşmasından başka ne gördü acaba! Koskoca bir sa’y-ı heder..”

Bu umumî geliş, gidiş ve dökülüşler karşısında, edebiyat, felsefe, estetik sahalarında neyin kalıp, neyin kalmıyacağını söyliyebilir miyiz? Neyin kayıplara karışacağını, hangi nev-zuhurların yarınımızı işgal edeceğini kestirebilir miyiz? Uydurduğumuz teselli edebiyatı, zihnimize karşı ayrı bir tenâkuz ve göz göre göre kendi kendimizi aldatma değil midir? İşte olup bitenler: “Harap iller, yıkılmış hânumanlar, zâirsiz bucaklar, kimsesiz çöller..” Teknik ve sanainin o iddialı inkılâbını müteakip, insanlığın kırılan gururunun, hırpalanan ruhunun asıl sebebini nede aramalı; onun arkada bıraktığı, bir mezbaha dehşetindeki şu manzara, pozitivist düşüncenin bir fetiş haline getirilmesinde aranmayıp da nerede aranmalı...

Beşeriyetin düşünce dünyasını istilâ eden bu davetsiz misafirler, daha doğrusu zorbalar, onu hortlak haline getirip kendi kendini katlettirdikten başka, bütün ümitlerini de alıp götürmüş ve yerine bir sürü buhran bırakmışlardır.

Yeni buhran dönemi, önümüzde bütün bir canlılığın külleştiğini, hayalimizde kurduğumuz sırça sarayların karanlığa gömüldüğünü ve geçmiş milletlerin kaderi olarak bildiğimiz bitme ve tükenmenin bizim için mukaddes olduğunu hissettirdi.

Şimdi Ninova’yı, Bâbil’i daha iyi anlıyor; Roma’yı, Atina’yı görüyor gibi oluyoruz. Artık tarih uçurumunda herkese yetecek kadar gediklerin bulunduğunu bir kere daha anladık. Doğrularımız yeniden değişmeye başladı. Putlar yine yıkılmaya yüz tuttu ve iliklerine kadar batılıyı bir korku sardı... Kendi kendini tanımama korkusu... Cihan harbi ürpertiye dâyelik yaptı ve onu batı için bir kâbus haline getirdi.

Hiroşima’nın mezar taşında kırılan medeniyet kâsesi, bütün bir Avrupa şehrâyinin’deki renkli lambaları söndüren yıldırım şerarelerine döndü. Bilmem ki Atlantis’in yerle bir edilişinde insanlık bu kadar endişe ve korkuya tutulmuş muydu?.. Evet, “Dünyada bir eşi olmayan Cihan harbi” görülmedik bir ürküntü hasıl etmişti. Medenî imkanlardan, fennin cadılığından, tekniğin merhametsizliğinden ürküyordu insanlık. Ve o kendini kitaplara verdi. Yıkılan dünyasını kitaplarla, kilise ve dualarla yeniden kurmağa çalışıyordu. Sözler hep eski kurucular ve koruyucular üzerine söyleniyor; şiir ve nesir şehitlerden ve kahramanlardan bahisler açıyordu. Çeşit çeşit felsefeler ve ayrı ayrı idealler, zeka ışığının bütün tayflarıyla, batılı ruhun bitiş ve tükenişini aydınlatarak renklerini her tarafa yayıyordu.

Bir kaçış ve arayış curcunası içinde bîçare batı, sığınak peşinde ve bir avuntu arkasında beyâbânı tepip durdu. Heyhat artık o kapana kısılmış bir fare gibi “herşeyi olduğu gibi kabul etme” felsefesiyle teselli olmaya çalışıyordu. Existansiyalizm türküleri söylüyor ve ona kurtarıcı bir simit gibi sarılıyordu. Ama, acaba halâskarı onun arzu ettiği kadar eksantirik olabilecek miydi? Askerî buhrana alıştı, iktisadîyi nasıl atlatacaktı?.. Yarını ne olacak ve bugünkülerden yarına ne kalacaktı? Değişen hayat ve hadiselere felsefe yetiştirebilecek miydi? Bütün bunlara aydınlık getirmeden batının belini doğrultması mümkün değildir.

Bizlere gelince, gaip kıt’aya göre kanarya adaları sekenesi. Dağların doruklarında kalmamıza rağmen, kendimzi batmışlara imrenme içinde bulduk. Medeniyet sefaletinin ayaklarımızın dibinde çukurlaşma ve derinleşmesine karşılık zirvelerde olan bizler, ona ve ufunetli çamuruna destanlar söylemeye durduk.

Keşke o kadarlıkla kalsaydık.. Kendini ateşe atan kelebekler gibi bir yalancı mum için uçup uçup gittik; gittik de geriye dönmeyi de düşünmedik.

Yaşadığımız devirde insanımız, hep böyle meçhuller arkasından koştu. Hep görünmedik, bilinmedik şeylere bel bağladı. Hayalden şatolarda, âşığına visal va’deden bir fettan’a, bir alufte’ye tutulmuştu. “Mehlike Sultan’a” âşık olmuştu.. Heyhât! Mâşuk diyarında, çoktan hazân esmiş, bağlar bozulmuş, kaynaklar kurumuş, sular kesilmiş; surlar yıkılmış, yollar perişan olmuştu.

Acaba onu sardırdığı bu dünyadan uzaklaştırmak mümkün olacak mıydı? Bunu şimdiden kestirmek çok zor... Ama neylersin ki kurtuluşumuz da yine ona bağlı.. Asırlardan beri hayal peşinde koşanlara, kendinden kaçanlara; yalnızlara ve öz-yurdunda gariplere...

Yine de şu binbir tomurcuğun diriliş soluduğu şu günlerde, yurduna küsüp gidenlerin yeniden yuvaya dönecekleri ümidini beslemekteyiz.



.Milletin Yolunu Kesen Kanlı Kâbus

Sen karanlık düşüncelerin esiri, ikide bir zamanın çıkmazına düşen ve elli def’a burnunu yerlere sürtmeden kendine gelmeyen içi geçmiş ruh.! Sürekli ufuksuz.! Bilinmezlere yelken açan sarhoş ve şaşkın kaptan.! Diyelim ki, bir-iki adım öteden habersiz yaşıyorsun-rakip tanımayan ve herkese tepeden bakan halinden utan!- Ayağının altında mağmalar gibi gürleyen ve çevreye dehşetler saçan, lavlar gibi köpürüp göklere yükselen şu kıyamet emarelerini de mi duymuyorsun?. Söyle bana Allah aşkına, yoksa sen gerçek bir kıyamet mi bekliyorsun! Son bir-iki asırlık kızıl kıyametlerle dahi kendine gelmediğine göre, pek uyanacağa benzemiyorsun!

Şimdi istersen uyu; çünkü bundan sonra kopacak kıyamet senin kıyametin olacaktır! Evet, yakın bir gelecekte sen, sırtında bir kambur gibi târihî mes’ûliyetlerin, derdest edilip tarihleşeceğin gayyaya götürülürken, senin ihmaline, senin iğfaline, senin hıyanetine uğramış, bütün ihmalzedelerin, bütün iğfalzedelerin, bütün hıyanetzedelerin kahredici bakışları, çıldırtan çığlıkları ve arş-ı adaleti ihtizaza getiren tazallümleriyle, ölüp ölüp dirilecek ve “keşke, ben de toprak olsaydım” deyip inleyeceksin..!

Bir mutlu gelecek adına her hâdise, tıpkı bir sihirli beyan, bize bunları anlatıyor.. sezebildiğimiz kadarıyla, vak’aların perde arkası böyle büyülü bir değişikliği haber veriyor.. daha şimdiden kulaklarımıza kadar gelip ulaşan tatlı bir mûsikî veya ürperten bir uğultu, bize, ayrı ayrı bu iki hâdiseden çok sesli bir şeyler mırıldanıyor: Bütün batı ve batı patentli medeniyetler, kâbuslu bir bekleyişten sonra, şimdilerde ürperten bir ölüm çukuruna, bir girdaba doğru kaymaya başladılar bile...

Sen, “çağdaşlık,” “çağ atlama” nakaratıyla kendi kendini avuta dur; kazanç, gelir dağılımı, refah, mutluluk, keyif, neş’e gibi gevezeliklerle teselli olmaya devam et; beraberlerinde bulunmayı şeref saydığın “çağdaş” dünyaların arş-ı nizamlarından kopup gelen sur sesi çoktan bir korkulu rüyâ gibi her yanı sardı...

Aslında senin, çağdaşlığın da çağı yakalaman da sadece bir züğürt tesellisi ve kendi kendini aldatma; senin icraatın sırf bir taklit ve başkalarına bakıp geviş getirme; idaren de, kurtları çobanlığa yükseltip, çobanları da sürüleştirmekten ibaret. Yakın tarihimiz itibariyle senin bu kabîl hataların, sayılamayacak kadar çok, ağıza alınamayacak kadar da utandırıcı olmuştur. Evet sen, dünden-bugüne bir kerecik olsun hatalarını aşamadın.. aksine “hatamı aşayım, onu zihinlerden sileyim” derken, ikinci bir hata işledin.. işte milletçe, son bir-bir buçuk asırlık sarsıntı, perişaniyet ve buhranlarımız da, senin sebebiyet verdiğin bu “hatalar fâsit dâire”sinin bir ürünü.. belli ara-lıklarla gece baskınların, kendi milletine karşı güç denemelerin, aşağılık duygusunun verdiği tuhaf bir ruh haletiyle, sıksık kendini isbatlama gayretlerin de onun ayrı bir buudu! Târihin hiçbir devrinde, hiçbir bahtsız millet, bu kadar çok felâketin, bu kadar dar bir zamana sıkıştırıldığını görmemiştir. Ey, kinin, nefretin, garazın, muhâkemesizliğin âzat kabul etmez kölesi! Ey, kendi târihinin sayfalarını kanla kirleten tarihin kanlı delisi, cinnetin de bir sınırı olmalı değil miydi!?

Evet, yirminci asra doğru gelinirken, bütün dünyada, farklı buudlarda ve gözle görülür şekilde ciddi bir değişiklik gözleniyordu.. ve bu kaçınılmazdı da. Ne var ki, aynı dönemde bizde, içtimâî, iktisâdî, siyâsî bünyenin yenilenmesi adına, zamanın hiçbir diliminde, târihin hiçbir çağında eşi-benzeri görülmemiş bir ihtilal humması yaşandı. Vâkıa, çokları tarafından hâlâ büyük bir hâdise, bir târihî başlangıç gibi gösterilmek istenen ve insanlığa çok yararlı olduğu vehmedilen Fransız İhtilali’nden bu yana, bütün dünyada olduğu gibi, ülkemizde de belli bir tempo ile devam edegelen bir yıkma, bir değiştirme, bir yeniden şekillendirme gayretleri vardı ama; asrımıza gelince bu hareket daha da hızlandı, daha da aşırılaştı ve milletimiz için âdetâ, bir kanlı kâbus hâlini aldı.

Ma’bed ve saray, kalblerden, kafalardan silinirse, insanlığın duyguda, düşüncede hürleşeceği ve böylece insânî değerlere uyanacağı vehmediliyordu.. hatta biz, bahtsız bir zaman diliminde bu dramın acı acı yaşandığını da gördük; gördük ama, umduklarımızdan hiçbirini elde edemedik.. elde etmek şöyle dursun, kaybettiklerimizin hadd u hesabı yok. Herşey alt-üst olduktan sonra, ma’bed ve saray otoritesinin vârisi olduğunu iddia eden bir sürü otorite heveslisi türedi: Millet, halk, devlet, parlamento, işçi, bürokrat ve yer yer kendini hissettirme çıkışları yapan askeriye bu mirasçılardan sadece bir kaçı... “Kuvvet hakta olmalı” yoksa, istibdâdı yıktık diyenler onu daha geniş bir zemine yaymış ve önü alınmaz hâle getirmiş olurlar. Bizde de öyle oldu; gidenler, milletin beklentilerini veremeden gittiler; gelenler de bir sürü şerlerle geldiler.. peygamberlerin sundukları mesajlarla doğup gelişmiş bulunan kollektif duygu ve davranış nizamını alt-üst eden yenilik hareketleri, ma’bed yerine apartmanı, Ma’bud’un marziyatı yerine de, ferdin hevâ ve hevesini, beden ve cismânî hazlarını yerleştirdi. Bu dönem itibariyle idi ki, Kur’ân’ın “eşref-i mahluk” diye tanıyıp tanıttığı insanoğlu, yiyen - içen-hazmeden -uyuyan- cinsî arzularını yaşayan ve ıtrahta bulunan sefil bir varlık durumuna düşürüldü.. ve yine bu dönemde, üzerinde kıymet ifade eden hiçbir çizgi ve târihî iz, geçmişe ait hiçbir hâtıra ve olgunluk emâresi bulunmayan bu alabildiğine şapşal ve ablak yüzlü düşüncenin elinde, eski değerlerin hepsi tapanlanıp1 gitti; yerlerine de hiçbir şey konamadı. Zaten inkârcı ve nihilist bir dünya görüşünün boşluk ve hevâî üslubundan, başka birşey de beklenemezdi...

Evet, diyebiliriz ki, bu sisli-dumanlı dönemde, ferdî, içtimâî pekçok şey va’dedilmiştir ama, bunlardan hiçbiri gerçekleştirilememiştir. Aksine, bütün millî, dinî ve târihî değerler yıkılmış ve onların yerini de ürperten bir mâzî hasreti ve içlerimizi endişe ile dolduran bir gelecek kuşkusu almıştır. Şimdi, sînelerimiz her tarafta, kanlı gözlerle kendi dünyasını ve kendi üslubunu arıyor.

 

1) Tapanlama: Ekilmiş tarlada, tohumun örtülmesi için toprağın düzlenmesi.



.Işık Evlerde Hayat

En derin ledünnî güzelliklere açık sâniyeler, rûhun isteklerini çoğaltarak ve inkişâf ettirerek geçen dakikalar, gönüllere genişlik salıp sonra da sonsuzlaşan saatler, çağımızda dünyanın en güzel, biraz da muhâtaralı yerleri olan “ışık evler”e çok yaraşır.

Her akşam, işinden, okulundan, dairesinden ayrılıp bir “vâhâ”ya koşuyor gibi, ışık evlere koşup gelenler, bu evlerin kendilerine has büyüleyici duygularına dalar, şurada-burada zihinlerine ilişen kötü duygu ve tutkulardan sıyrılır, başları cennetlere ulaşmış gibi derin bir huzûra ererler. Her akşam ve her vazîfe dönüşü, ışık evlerin müdâvimleri için, hayata yeniden dönüş ve kendilerini idrâk ediş demektir. Onlar, her yirmidört saatte bir kere yeni bir “ba’sü ba’de’l-mevt” görür, rûhlarındaki cennetlerde dolaşır ve renkli tali’lerine tebessüm eder, kendilerinden geçerler.

Biz hepimiz, ma’bedleşen bu ışık evlerin gölgesinde varolmanın, yaşamanın, ümitlenmenin, ölçülü bulunmanın ne demek olduğunu daha iyi anlar, kendimizce hayatı daha derinden kavrar ve varlığı daha farklı buluruz. Güya hergün onlara ulaşacağımız “âna” kadar birer kadavraymışız da, onlara ulaşınca, Kudret’ten İlâhî nefhalara ermiş gibi, dirilip başkalaşıp ötelere uyanıp ve birer ma’nâ insanı haline geldiğimizi hissederiz. Sanki onların içinde geçirdiğimiz her dakika, sonsuz zamandan bir parçaymış gibi, rûhlarımızda ebediyyet duygularını deşer ve gönüllerimize hayat üfler geçer; geçer de bu sihirli esintilerin, bu tılsımlı tesirlerin altında hayatı, daha bir başka hisseder ve daha bir başka yaşarız.

Bizler, çok defa bu sihirli muhîtte, hazların en erişilmezine, itmi’nân ve sükûnun en başdöndürücülerine erer, herşeyi bir aşk ü şevk neşvesi içinde tanır, duyar ve kendi kendimize: “Yoksa bu yaşadığımız hayat cennet hayatı mı?” diye mırıldanırız.

Ben şahsen, ışık çağından bu yana, varlığını Cibrîl’in emniyetle açılıp-kapanan kanatları altında sürdüre gelmiş, bu nûrdan evlerde akıp duran zamanları, onların husûsî şîvesini her zaman kanımda ve âsâbımda hissetmişimdir.

Bizler, sağımızda-solumuzda bizi tazyîk eden hâdiselerin dertle mırıldandığı, sînelerimizin isyanla sükût ettiği, zamanın, tıpkı meflûç bir insan gibi ayaklarımızın dibinden sürüm sürüm gelip geçtiği ve simsiyah yeislerin rûhlarımızı hırpaladığı hemen her zaman, Allah adının müzakeresiyle kanatlı bu mübârek evlere koşmuş; koşup sonsuzun sırlı kapılarını zorlamış ve Hakk’ı zikretmek maksadıyla meleklerin teşkîl ettiği bir korodaymışız gibi, gönüllerimizin aşk u hasretini mırıldanmış ve en galeyanlı hislerle coşmuşuzdur.

Bizler, vücûdumuzun, mâhiyetimizin hudutları bütün bütün eriyerek, sonsuzla aramızdaki engellerin yokolduğu, herşeyin sihirli bir açılış, bir içiçe akış ve bir buudlanışla sırlaştığı bu ışık evlerin hakkını verdiğimiz dakikalarda, rûhlarımızın metafizik güzelliklerle dolduğunu ve akıllarımıza hep ötelerin gösterildiğini hissetmişizdir.

Hepimiz, pekçok ev, apartman, yalı, köşk ve villa görmüşüzdür. Ama; bunların hiçbiri bana, her zaman, Hazreti Nûh’un tûfanlar içinde yol alan gemisine benzettiğim ve bir yeis-kasvet zemininden fışkırıp çıktıkları halde Cennet yamaçlarına açık olan bu evlerde duyup-tattığım doygun hissi vermemiştir. Öyle zannediyorum ki, dünyada, en tesirli zevkler, en başdöndürücü lezzetler, en canlı şiirler, en tatlı mûsikîler, ülfete, ünsiyete yenilseler de, her zaman sonsuza açık bu ışık evler, gönüllere bakan derinlikleri ve gözleri kamaştıran renkleriyle ebedlere kadar pâr pâr parıldayacak ve ülfetler karşısında renk atmayacaklardır.



.Müslümanca Yaşama (1)

Her beşerî sistem ve beşerî düşünce tarzı, ne kadar uzun ömürlü olursa olsun, zamanla eskir, bayatlar, câzibe ve güzelliğini yitirir ve bıkkınlık hasıl eder; ama, müslümanca yaşama ve müslümanca düşünce tarzı öyle değildir. İnsan onda, eğer ruhunu tam hazırlayabilmişse, alışılmış şekil ve formüllerin ötesinde, tıpkı baharlarda, tabiat kitabının çehresinde parıldayan bir güzellik ve câzibe ruhunu, çağlayanlarla fışkıran sonsuzluk düşüncesini, semaların mavi derinliklerinde tütüp duran ebediyyet duygusunu bulur ve başı cennetlere ulaşmış gibi olur.

Müslüman olarak doğup büyümek ve ruhuyla onun husûsî şivesini duyup tatmak bir tâli’ eseri ve bir bahtiyarlıktır. Onun yumuşak, aydın ve feyizli iklimini tanıma fırsatını bulamayanlar, bütün bir hayat boyu sevgilisinden mahrum kalmış birinin yalnızlığı içinde, “Bu sahra benim, şu sahra senin” der koşar.. “Dîde giryân, sîne püryân, akıl hayrân”, “Şirin” der sızlar, “Leylâ” der göz yaşı döker.. gözlerinin feri biter, dizlerinin dermanı tükenir; ama neticede, bir çuvaldız boyu dahi yol almadığını görür.. başı açık, ayağı yalın hayâlleri ile olduğu yerde saydığına muttali olur ve hasretle inler.

Bazen hiç bir şey bilmeden yola çıkıpta, belli bir süre sonra fıtrat ve tabiatın rehberliğinde kendi ham hayallerinden kurtularak, fıtrat yolu İslâm’la tanışanlar da çıkabilir ki, bir bakıma bunun da kendine göre bir güzellik ve bir câzibesi vardır. Hatta ülfet ve ünsiyet gölgesi henüz üzerlerine düşmemesi bakımından, böylelerinin müslümanlığında ayrı bir tad, ayrı bir tazelik ve ayrı bir tarâvet te olabilir. Ancak, böylesi çok ve yaygın değildir. Umumiyetle, ondan uzak yerlerde neş’et edenler, onu kendi özüyle, kendi şivesiyle bilemez ve kendi orjini, kendi hususiyetleri ile tanıyamazlar. Zaten başından bu yana belli yanlarıyla “âbâ emced” hep vicâhî intikal eden bir kültür başka türlü de olamazdı.

O, lâhûtî soluklarını duyurabildiği dünyanın ve o dünya insanının cenneti gibidir. Onu şuurlarıyla tartıp tanıyanlar, onda, başka hiç bir şeyde rast gelemeyecekleri hârikalar bulur ve hârikalar tanırlar. Bu şuurla onun ışıktan ikliminde dolaşanlar, geçtikleri her yerde yol boyu sihirli çeşmelerin aktığını görür.. suların, rüzgârların, dağların, ovaların dile gelip; onunla konuştuklarını duyar ve bütün şanlı geçmişi onun ruhuna sinmiş bir ses, bir mûsikî gibi hisseder.. geçen günleri, değişen renkleri, hiç geçmemiş, hiç değişmemiş gibi, onun aydınlık atmosferinde tekrar ber tekar yaşarlar.. ve âdeta her fâni ruh onda ölümsüzlüğün bir buudunu bulur ve ötelerdeki ebediyyetine menfezler açmış olur...

Şurada-burada serseri gezen ruhlar, ne zaman onun ünsiyet esintili sînesine dönseler, kendi kendilerine: İşte rüya ve hülyalarımızda aradığımız dünya (!) der, düşünce ve ihsaslarını onun baharlar gibi engin, canlı ve renkli iklimine salar, fâniliğe rağmen ölümsüzlüğe uyanırlar.

Onun yâkuttan havası, ışığı ve sihirli atmosferine girenler, çok defa: Neden insanların çoğu bu cennetâsâ dünyaya karşı lâkayd kalıyor? ve nasıl olur da insanlık, onun iliklerine kadar işleyen onun bu diriltici soluklarını duymuyor..? demeden kendilerini alamazlar. Evet, o, böyle derinden derine ruhun bütün ihtiyaçlarını söylerken, en derin, en hüzünlü bir ses olarak gaflet ve dalgınlıklarımızı delerken, nasıl oluyor da bu büyülü sese, bu coşturan soluğa karşı alâkasız kalabiliyoruz! Nasıl oluyor da hayatı, idrak ettiğimiz günden bu yana, onun gözümüzün önünde ördüğü, parlattığı, o hoş ve gönülleri hoplatan güzellikler şiirine karşı duyarsız olabiliyoruz!

Onun dünyasında herşey bir aşk büyüsü ile sihirli gibidir. Gündüzler, bu masmavi âlemin büyüsü içinde doğar, aydınlanır ve sînelere bir bir boyasını çalar, öyle gider.. geceler insanın derinliklerine matkaplar salıyor gibi en düşündürücü duygularla gelir, gönüllere bir avuç kor atar-geçer.. sabahlar insanı en tatlı ses, rayiha ve esintilerle kucaklar.. bağ ve bahçelerden yükselen çiçeklerin kokuları, damla damla sağdan soldan dökülüp gelen kuşların cıvıltıları ve yer yer gölgeler gibi bir belirip bir kaybolmaları.. zaman zaman gerçeklerin gölgelere karışması, vakit vakit de gölgelerin gerçekleşmesi, evet, bütün bunlar âdetâ bir hayret ve ürpertinin besteleri gibidirler.

Düşünce dünyasıyla bu seviyeyi yakalayabilenler, kendilerini cennet yamaçlarında seyr ve tenezzühe çıkmış gibi hisseder, gönüllerinde ebedî var olma ve aşkın nefeslerini duyar, sonsuzluk için yaratılmış olmanın hazları ile büyülenir giderler



.Müslümanca Yaşama (2)

Herşey doğar, olgunlaşır, devrini tamamlar ve yaprak yaprak solar-gider; ama, İslâmiyet, hep aynı tazelik içinde parlar-durur ve bir civan gibi gerilir, gülümser.. evet, o herzaman gençtir, kuvvetlidir, canlıdır ve bizim fâniliğimizi aşan bir üstünlüğü vardır. Ara-sıra bir kısım şiddetli rüzgârlarla sarsılıp sararmış gibi görünse de, gerçekten sarsılıp sararan onun kusurlu temsilcileri bizlerizdir. Yoksa onun ezelî âlemi, sürekli parıltılı, tılsımlı ve göz kamaştırıcıdır.

Onu gerçekten temsil edenlere gelince, onlar hep, derin bir vuslat hazzı içinde coşar ve güzelliğin, câzibenin en doyurucularının en ledünnîlerini birden ve kesintisiz yaşarlar. Her an ötelerden üstlerine dökülen ışıklarla, tıpkı bahar yağmuruna bağırlarını açmış çiçekler gibidirler. Onların çevrelerinde her an bir başka renk, bir başka ışık ve bir başka âhengin şarkıları duyulur. Sanki gönüllerinin bir yanına Itrî veya Dede oturmuş da onlara mâhurdan fasıllar söylüyor gibi, içlerinden bir kısım nağmelerin kopup geldiğini duyar.. bu sese ses katar ve kendilerinden geçerler.

İnancın bu masmavi dünyasında, gençlik ve sıhhat eriyip gitse, yaşlılık ve firak hissi poyraz gibi esmeye başlasa, her yandan ayrılık gonkları duyulsa; o içli günler sönüp yerlerini serin, karlı-buzlu hicrân geceleri alsa, her yandan ayak sesleri kesilip sessizlik konuşsa; zaman, mekân, renk ve ışığın birbirine boşalması bütün bütün esrarlaşsa, hayatın müslümancasıyla kanatlı bir ruh, muharebe meydanında hasımlarını bir bir yere sermiş ve sancağını düşmanın sînesine saplamış bir muharip gibi, imanından kaynaklanan “anilmerkez” bir güçle bütün bu menfî (olumsuz) yönleri en rahat şekilde savarak ruhundaki cenneti yaşayabilir. Hatta bir ölçüde bu seviyeyi yakalamış olanların ruh ve his dünyaları, hayatın hazanında daha da güç ve derinlik kazanır.. düşünce ve hülyaları daha da kanatlanır; sanki maddiyat ve cismaniyetden sıyrılarak ışık ve buhar haline gelmiş gibi semavileşir ve sonsuzlukla daha da içli-dışlı olurlar.

Hayatın bu son demlerinde, en çok sevdiğimiz şeylerden ve sevdiğimiz kimselerden ayrılışların, ruhlarımızı sarsarak, gönüllerimizi kırarak bizler de fânilik hissi ve ümitsizlik uyarmasına, uyarıp his dünyamızı karanlıklara boğmasına karşılık, sinelerimizden çığlık çığlık yükselen öteler arzusunun; ruhlarımıza kök salmış, “ba’sü ba’de’l-mevt” akidesiyle buluşup birleştiği nokta, öyle müthiş bir güç ve ümit kaynağıdır ki; insanın içinden kopup gelen ve bütün bir gönlü söyleyen hiçbir şiir, hiçbir mûsikî, bu kadar içli, bu kadar derin ve bu kadar güzel olamaz.

Bunlar, insan ruhuna hitap eden mahrem birer lisan; ifadeleri de, bildiğimiz muayyen kelimelerden ses ve söz almaz. Cümleleri, ötelerden akıp gelen mânâlardan örülmüş bu dil, gerçek ruh insanlarının ve ledûnnî zevk erbabının anlayabilecekleri, malzemesi fizikötesi sesler ve sözlerden alınmış bir ilhâm dili ve bir melek lisanıdır.

Bu dil ve bu beyanın dalgaları arasında, yer yer gönüllerimizi bir ümit, bir sihir ve bir sevda sarar, gözlerimiz, ukbânın mavi, parlak ve başımızı döndüren güzellikleriyle dolar, derken kulaklarımızda, aşkın ve güzelliğin çınlayan mûsikileri duyulmaya başlar...



.Kendi Derinlikleriyle İnsan-1

“Muhakkâr bir varlığım” diyorsun ey insan eğer bilsen.

M.Akif

İnsanın en önemli yanlarından biri, onun kendi kendinin şuurunda olması ve kendi kendini kontrol edebilmesi olsa gerek... Ne gariptir ki, çoğumuz itibariyle en fazla ihmal ettiğimiz husus da budur.

Evet, sık sık kendini kritiğe tabi tutan kaç insan gösterebilirsiniz? Kaç insan gösterebilirsiniz ki, zaafları-kabiliyetleri, boşlukları-güç kaynakları, kaybettikleri ve kazandıklarıyla her gün bir kere daha yeniden kendini keşfediyor ve kendi derinliklerinde dolaşıyor? Muvakkat bir hayret, geçici bir tecessüsle değil, hatta fenalıklarını deşeleyip kendini aşağılamak suretiyle de değil, belki, benliğini araştırma ve tanıma ihtiyacıyla, nefsini karşısındaki bir kanepeye oturtup, sonra da insaflı, hâzık ve rasyonel bir hekimin hastasını muayene etmesi gibi, onu gerçekci bir anlayışla ele alan kaç ferd gösterebilirsiniz.

Sokrates’in medresesinin alnına yazılı olduğu söylenen.. ve kendisinin de sık sık tekrar ettiği: “Ey insan kendini bil!” dünya kadar hikmete açık ilim yuvalarında bir bayrak gibi tüllendikten sonra, seyrini bizim tasavvuf mekteblerimizde sürdüren, sürdürürken de, lahut buudlu az bir değişiklikle:“Kendi benliğinin sırlarını kavrayan Rabbini de bilmiştir” şeklini alan bu ulu söz, bilmem kaç kadirşinas yorumcu ve kaç seviyeli temsilciye rastlamıştır..? Ben sayılarının çok fazla olacağına ihtimal veremiyorum.

Kendinden habersiz kendine yetmezlerin ve kendini keşfedememiş dar ufukların, başkalarını ve başka şeyleri bilmeleri imkânsız; onlar hakkındaki hükümleri de sathî ve tutarsızdır. Bir baştan bir başa küre-i arzın temaşası, dağların mehîb ve vakur konumları, nehirlerin ebediyyet duygusuyla inleyen çağıltıları, semanın hergün ayrı bir donanma gecesi gibi insanın rikkatine dokunan, onu büyüleyen en sehhâr, en baş döndürücü armonilerden daha sihirli ışık ve derinlikleri.. sonra bütün bu tenteneli perdeler arkasında sürekli bize ışıyıp duran ve vicdanlarımıza gamze çakan sonsuzluk televvünleri, gerçek ma’nâ ve değerlerini ancak insanın derûnundaki marifet prizmasından geçirilmek suretiyle elde edebilirler. Yoksa, levh-i mahfuz tezgâhında dokunmuş şu her biri birer mücessem lafız ve manidar kelimeler mecmuası olan topyekün varlığın bir ma’nâ ifade etmesi şöyle dursun onun kaosdan farkı kalmaz.

İnsan, dikkatleri üzerine çektiği günden bu yana, sathî ve derinden, kabaca ve hassasiyetle, kuş bakışı ve etraflıca pek çok defa ele alınmış, üzerinde durulmuş.. fizîkî ve rûhî, cismânî ve kalbî, hissî ve aklî yanlarıyla tekrar tekrar değerlendirilmiş önemler üstü öneme hâiz bir varlıktır. Ancak o, bazen, bal-kay-mak gibi şirin, bazen öğürtü hâsıl edecek kadar cıvık ve müteaffin.. bazen sonsuza açık ve âdetâ nâmütenâhî, bazen aptallığıyla sınırlı ve dapdaracık.. bazen tevazu ve mahviyetiyle sımsıcak, bazen kibir ve gururuyla takır takır ve yapayalnız.. bazen olabildiğine sinsi ve hâin, bazen alabildiğine açık, şeffaf ve emniyet buğulu.. bazen bencil ve ego yörüngeli, bazen diğergam, fedâkâr ve engin himmetli.. bazen vahşi, mütecâviz ve gaddar, bazen mûnis, hakperest ve merhametli.. bazen sahte, mürâî ve mütebasbıs, bazen yürekten, muhlis ve dobradop.. bazen basiretli, müdrik ve bakış zaviyesi sapasağlam, bazen de miyop, aptal ve şaklaban gibi birbirinden çok farklı ve birbirine zıt sıfatlarla karşımıza çıkar. Bütün bunlara rağmen o yine insandır.. ve bu farklılıkların, bu zıtlıkların temelde onun özüyle alâkası da yoktur. Temelde onun özüyle alâkası olmadığı gibi, bazılarının zannettiği şekilde onun iç güdüleriyle, korunma insiyakıyla ve üreme sevk-i tabiisiyle de hiç mi hiç alâkası yoktur.. ve aynı zamanda bunları, insanın, kendi kendini ne yapmak istiyorsa o olduğu (existansializm) düşüncesiyle irtibatlandırmak da kat’iyyen doğru değildir.

Ondaki bu televvün; daha yaratılırken herşey olmaya müsâit ve “a’lâ-yı illiyyîn” den “esfel-i sâfilîn”e kadar hem nâmütenâhî yükselmelere hem de korkunç alçalmalara açık hususî fıtratında.. ve mahiyetine hem ruhânîlik hem de nefsânîlik nüvelerinin yerleştirilmesinde; dolayısıyla da, insan tabiatının ezeliyet hedefli ve peygamber yörüngeli bir gayeye yönlendirilebilmesinde veya yönlendirilemeyişinde.. ruhundaki insânî cevherlerin idrak edilişinde veya edilemeyişinde.. özündeki potansiyel gücün sezilip değerlendirilmesinde veya değerlendirilemeyişinde.. ledünnî derinlikleri araştırılırken kalbin katmanlarına inilişinde veya inilemeyişinde.. iradenin hakkının verilişinde veya verilemeyişinde.. şuurun perde arkası sırlarının sezilişinde veya sezilemeyişinde.. hissin mâverâiliğe yönlendirilişinde veya yönlendirilemeyişinde.. vicdan mekanizmasının işleyiş keyfiyetinin bilinişinde veya bilinemeyişinde aranmalıdır.

Hayatlarını ruhun enginliklerinde, kalbin derinliklerinde ve her zaman vicdan eksenli sürdürebilenler, yer yer tabiatlarının bir yanındaki tümseklere, fıtratlarının çevresindeki dikenlere takılsalar da hep “a’lâ-yı illiyyîn”e doğru yürürler. Bütün ömürlerini beden ve cismaniyetin mahbesinde geçirenler ise, bir girdâbın etrafında dönüyor gibi, her an biraz daha gayyâlara gömülür ve hep “esfel-i sâfilîn” e doğru sürüklenirler.

İnsanı sadece aklıyla, şuuruyla, şuuraltıyla, hayvânî ihsaslarıyla veyâ içtimâî temayülleriyle ele alanlar, onun özüyle alâkalı hiçbir şey söyleyememiş, ciddî hiçbir şey ortaya koyamamışlardır. Bir şey söyleyip, bir şey ortaya koymak şöyle dursun, onu iyice mübhemleştirmiş, muğlaklaştırmış ve âdetâ bir ucûbe haline getirmişlerdir. Bu akl-ı evvellerin kimine göre o “düşünen hayvan”, kimine göre, hayatı, sindirim-dolaşım-ıtrâhâta göre programlanmış bir hayatzede, kimine göre de herşeyiyle cismânî hazlara göre plânlanmış, şuuru da, şuuraltı da “libido” mezbeleliği ve insanda öğürtü hissi uyaran cıvık bir varlık...

Oysa ki, mahiyetinde; aklında, şuurunda, şuuraltında, içtimâî temayüllerinde önemli birer yeri bulunan insan, bütün bunların verâsında, o ister, kader de yoluna su serperse, dünyada herşey aşılabilecek mahiyettedir.. ve zaman zaman aşmıştır da. Evet o, hem kendini hem de bütün cihanları aşabilecek bir iç dinamizme sahiptir. O, eğer cevherinde bulunan o sırlı, sihirli güç ve imkânları, bütün o güçlerin, o kuvvetlerin, o imkânların gerçek kaynağına yönlendirebilse kendini de aşar, fâniliği de aşar ve varlığın kokan, çürüyen, dağılan bütün değersiz parçalarına, değerler üstü ma’nâ ve mahiyet kazandırarak onları ebediyete namzet hale getirebilir.

Bugün, göklerdeki yıldırımları avuçlayıp insanlığın istifâdesine sunan, atomun, o küçüklerden küçük dünyasına girip, partiküller âlemine seyahat düzenleyen, milyonlarca sene ötelerdeki âlemlerle diyaloğa geçip, bu uzak mesafelerdeki varlıkları gören, işiten, hatta getirip gözler önüne seren.. duygularıyla, düşünceleriyle, tasavvurlarıyla, keşif ve icadlarıyla mesafeler üstü mesafeleri aşan insan, kendini hayvanî mer’alarda aramanın ve özündeki ma’nâ ve muhtevâyı anlayamamanın cezasını çekiyor. Onun bütün vahşeti, bencilliği, hak-hukuk tanımamazlığı, ihtirasları, nemelâzımcılığı, rahata düşkünlüğü, rehâvet zaafı bu inhirafında aranmalıdır.

Evet o, dünyaları aşan dehasına rağmen, kendini yanlış ma’nâlandırmanın, yanlış yorumlamanın kahrına uğramıştır.



.Kendi Derinlikleriyle İnsan-2

“Avalîm sende pinhandır, cihanlar sende matvîdir”

M.Akif

İnsanı bedeniyle ele alan ve ona cismaniyet buudlarıyla yaklaşan düşünce, protoplazmanın yaratılışından bu güne kadar bütün tekamül vak’alarını, sadece ve sadece biyolojik bir gelişme olarak görmüş, transformizm vadilerinde dolaşmış, evülüsyonla zifaf olmuş; dolayısiyla da insanoğlunu hayvan seviyesine indirmiş, onu hayvanlar arasında aramış ve antropolojiyi de bir ahır, bir tavla nizamnamesi haline getirmiştir.

Durum böyle olunca kendini hayvanlardan bir hayvan sayan insanın gâye-i hayâli ve kıymet idealleri, faide, keyif, eğlence, şahsî çıkar, daha doğrusu hayvânî bir mutluluk olacaktır. Dolayısiyla da bu fâideyi sağlayan faaliyet türü, bu keyfiyet ve bu neş’eyi temin eden teknoloji ve bu cismânî refaha hizmet eden imkânlar insanın değerler listesinin başına geçecek.. ve hemen herşeyin önünde, herşeye fâik bir hızla gelişecektir. Tabii böyle bir değerler nizamı, daha doğrusu bu değerler kargaşası içinde de ne seviyeli bir düşünce insanı, ne azîmli bir ilim adamı, ne de gayretli bir sanatkârın yetişmesi düşünülemez. Yetişenler de ya bir kısım şahıs ve kuruluşlara tabasbus ve dilencilikte bulunacaklar veya devlet kapısında asalak durumuna düşeceklerdir. Zannediyorum, yakın tarihimiz itibariyle durum hep böyle olmuştur.

Bugün, insanımızı kıvrım kıvrım kıvrandıran maddeci medeniyetin, bütün bunalımların kaynağı olduğu bedâhatini inkâr edecek kimse çıkmaz. İlmî vak’aları karanlık faraziyeler üzerine kuran.. fiziğin temellerini sisli-buğulu bir zemine bina eden, plastik sanatlar ve edebiyatta bize ait herşeyi yıkan ve herşeyin içine mutlaka bir parça hezeyan ve cıvıklık pompalayan.. bin seneden beri “bünyan-ı marsus” gibi devam edegelen bütün ictimaî müesseseleri temelinden sarsan.. idare ve politikayı korkunç bir yalan ve aldatma arenası haline getiren.. aileyi toplum bünyesinde bir kanser hücresi şekline dönüştüren.. evet, bütün bu buhranlar yumağı medeniyetin insanlığa keybettirdikleri, kazandırdıklarından daha fazla olduğu gibi, bir millet olarak biz de, ona yelken açtığımız günden beri, hiçbir zaman onun getirdikleriyle, götürdüklerinin yerini doldurmamız mümkün olamamıştır.

Blokajı tamamen madde olan medeniyet kılıklı bu uygarlık, insanlık için huzur ve itmi’nan temininden daha ziyade, sürekli hırs ve tamâı kamçılamış obur bir “daha yok mu?” sistemidir. Daha çok imkân, daha çok istihsal, daha çok kredi, daha çok kazanç, daha konforlu bir hayat, daha müreffeh bir yarın ve daha daha bir sürü şey... Doğrusu insan kendi özünü ma’nâlandıramayınca veya yorumlamada yanlışlığa düşünce, her şey kendisi için yaratılan bu muallâ varlık, böyle eşyanın mahkumu oluyor.

Faidelinin; güzele, iyiye, doğruya tercih edildiği bir dünyada yaşıyoruz.. ve zannediyorum, günümüzün talihsiz insanlarının ard arda gelen belalardan bir türlü bellerini doğrultamamalarının asıl sebebi de işte bu. Evet bugün, bilimi, tekniği, teknolojiyi olduğunun üstünde değerlerle tabûlaştıran, küstahlaştıran; buna karşılık, dini, ahlâkı, fazileti, estetiği, gereksiz ve lüzumsuz gibi gören gösteren akılsızlık, adeta çağın dehâsı sayılmakta. Öyle görülüyor ki, gerçek insânî değerleri alt-üst eden bu çarpık düşünceden kurtulacağımız güne kadar, milletçe yaşadığımız sarsıntılar da, bulantılar da devam edecek.

Keşke, gerçek insânî değerlere biraz daha erken uyanabilseydik!

Evet, tarihin katmanlarına altın, gümüş madenleri gibi sinmiş ve onun gerçek buudları sayılan ma’nâ ve ruh, bize, faidenin; çıkarın, keyfin, eğlencenin değerler silsilesinde yeri olmadığını, olsa bile, sıfırın bir kaç milim üstünde olduğunu göstermektedir.

Aslında insanı, diğer canlılardan ayıran en önemli hususlardan biri de işte budur. Evet, insanın dışındaki her varlık, kendi faidesi, kendi çıkarı ve kâinat dengesi arkasında koşturulur; ancak insandır ki, hem kendini hem de bütün varlığı ve cihanları aşan bir ma’nâ ve ruhu takip eder. Hayvanlarda din duygusu, ahlâk endişesi, fazilet mücadelesi, san’at gayreti yoktur. Kapıları sadece insan kalbine, insan duygularına açılan bu zümrütten sarayların biricik konuğu insandır. Evet o, din ile ikiz olarak doğmuş.. ahlâkla sarılıp sarmalanmış.. ömrünü fazilet takibine vakfetmiş ve kendini san’atla anlatmış tek canlıdır.. en ibtidâî vasıtalarla yapıp ortaya koyduğu basit eserlerden ifade ettikleri ma’nâ ve değerlerle gidip tâ sonsuzluğa ulaşan san’at harikalarına kadar her ses ve soluk, her renk ve çizgi, her şekil ve motif, onun fıtrat menşûrundan dökülen, onun derinliklerinden kopup gelen ona mahsus tayflardır.

Bugün, çoğumuz, kudretin mahkumu insiyaklarla meydana gelen örümcek ağına, bülbül yuvasına, arı peteğine, kunduz hendesesine, sivrisinek maharetine, yılan balıklarının uzun ve dolambaçlı seyahatine ve Sevk-i İlâhî ağında daha nelere nelere.. hayretlerle bakıyor ve dehşete düşüyoruz. Oysa ki, asıl hayret edilecek ve hayranlıkla alkışlanacak insandır. İnsanın öteler buudlu ufkudur, dehasıdır ve kendi kendini aşmasıdır.

Günümüzde çokları, kendilerini zirvelere çıkaracak olan gerçek insânî değerlere karşı kapalı olsalar da bu böyledir.. ve bunun tam anlaşılacağı güne kadar da kimbilir, küstahlaşan bilim, şımarıklaşan teknoloji ve faidenin dışında hiçbir değer kabul etmeyen medeniyet anlayışımızı daha ne ürpertici trajedilere sebebiyet verecek.. ve kandan, gözyaşından daha ne seylaplar meydana getirecek..!



.Yeni Yıllara Doğru

Günler gelip bahara dayandığında, binbir ışığa gebe yaşlı dünyâ son kez hamlini vaz’etmek için sancıyla kıvrım kıvrım, fakat aynı zamanda neş’eliydi. Ufukta yeni bir günün emâreleri tülleniyor, şafaklar ümitlere inci diziyor ve yıllardan beri ışığa hasret gönüller, sanki iki adım ötede kendilerini bekleyen bir kısım sürprizlerle karşılaşacakmış gibi pür dikkat ve belirsiz bir sevinç içindeydi...

Derken, duyguda, düşüncede, ilimde, san’atta doğumları doğumlar tâkip etti.. büyük-küçük, sesli-sessiz hamleler birbirine eklenip gitti.. ve bir baştan bir başa bu garipler dünyâsı yeni bir “ba’sü ba’del-mevt”le yeşerip Cennet yamaçlarına döndü.

İşte, Sızıntı da, bu velûd dönemin umûmî vâridatından sadece bir zerre, o kutlu devrenin dörtbir yanı velveleye veren gürül gürül sesinden sadece bir nağme ve binbir nağmeyle gerilmiş bir enstrümanın tellerinden sadece mütevâzi bir tel olarak bu çok sesli koroya iştirak etme ve bu umûmî baharda, dörtbir yanı saran çiçeklerden bir çiçek olma hülyâ ve rüyâlarıyla “Yâ Hayy!” deyip lütufları sonsuz Yaratan’dan hakk-ı hayat istedi.. hem de ismi gibi iddiasız, mahviyet içinde.. deryaya karışmaya hazır bir damla, güneşle bütünleşmeye namzet bir zerre ve binler-yüzbinler ışık kaynağından minik bir ışık kaynağı olma niyetiyle.

Binbir doğuma açık mübârek bir dönemin sath-ı mâilde bulunma bahtiyarlığına ermiş bizler, irâdî-gayrı irâdî, elimizde bu küçük mevkûte, kendimizi bir umûmî hizmet çağlayanı içinde bulduk -o çağlayanı varedip, bizlere de onun içinde hizmet imkânı veren Rahmet-i Sonsuz’a ruhlarımız fedâ olsun- bulduk ve bu büyük lütuf karşısında şükranla iki büklüm olduk... O gün bugün de biz onun sımsıcak kanatları altında.. o da nesillerin tertemiz sînelerine taht kurup, hep bir ümit, bir bekleyiş, bir arayış ve bir seziş heyecanıyla; kâh bir katre gibi buharlaşıp “çiy noktası”na ulaştı; sonra da rahmet damlaları halinde yeniden başaşağı toprağın bağrına indi ve kâh çağlayanlar gibi görünüp ümit mahrumu gönüllerin irâdelerine fer oldu...

Onun bu yumuşaklardan yumuşak zümrüt iklîminde tenezzühe açılabilen herkes, kuşkuların, tereddütlerin, vehimlerin ürpertici cehennemlerinden kurtulup, yakînin, itmi’nânın, huzûrun Cennetlerinde dolaşabildi ve alevler içinde “berd ü selâm”a erdi...

Biz çoğumuz, varlığı onun aydınlık iklîminde tanıyıp sevebildik.. eşyanın perde arkası hikmetlerine onun rehberliğinde adım adım yaklaşarak, sırların büyülü dünyâsıyla tanışabildik.. onun kanatları altında ve onun esrara açık satır ve sahifeleri arasında tabiat kitabının lâtif manzaralarına, bu manzaraların perde arkası öbür yanlarına ve öbür tarafın erişilmez hazlarına uyandık.. uyandık da, tanıyıp-bildiğimizi sandığımız bu sınırlı âlemde, kendimizi sınırsız âlemler içinde bulduk ve nâmütenâhîlere namzet olduğumuzu anladık...

Evet, nice gönül sahibi insanlar, onun ışıktan ve yumuşak dünyâsı içinde - tabîî iz’ân ve şuurları ölçüsünde- tâli’lerini düşüne düşüne, bu âlemin âhirete bakan öbür ucuna ulaştılar. Ulaştılar da, bağıyla-bahçesiyle, gülüyle-çiçeğiyle, havasıyla-iklîmiyle, rûhuyla-ma’nâsıyla, bu iki dünyâyı içiçe birden yaşamaya başladılar.

Şimdi, binler-yüzbinler onun sımsıcak harîminde ve ışıktan kanatları altında, şanlı milletimizin geçmişine ait en hisli, en tatlı günlerin rüyâlarını görüyor, varlığın bağrından kopup-gelen ilâhî bir şiir dinliyor.. yaşadığı aynı hayat içinde daha rengin, daha zengin bir başka hayatın varolduğunu seziyor ve onu idealize etmeye, yakalamaya çalışıyor.

Sızıntı; sürekli mesaj olabilmenin gereği, değişik şartlara göre, yer yer dalgalı ve buğulu görünümü, zaman zaman heyecanı ve mübhemleşen solukları yanında, her zaman ince, şefkatli, müsâmahakâr ve masmavi havasıyla bağrını hep gariplere açmış, yaralı gönüller için oturup inlemiş, küfre, ilhâda karşı çıkmış, bunu yaparken de kâfire-mülhide birşeyler anlatmayı düşlemiş.. sevincini kedere karıştırıp yaşamış.. itmi’nânı iniltilerle seslendirmiş.. kendi düşünce çizgisine göre duyup anlayanlara; onların seziş ve idraklerine, haz ve neş’elerine göre ışıklar,renkler ve seslerle hep yeni, canlı ve orijinal motifler arayışı içinde bulunmuş.. duyup, başkalarına da duyurabildiği; hissedip başkalarına da anlatmaya muvaffak olduğu başarı adına nesi varsa, okuyucusunun kerameti saymış; falso ve fiyaskolarını ise, muhtevaya omuz verenlerin -herzaman itiraflarıyla da destekleyebilecekleri- eksikliklerinde bilmiş.. kayda değer her hizmetini Hakk’ın inâyeti sayıp minnet ve şükranlarla soluklamış, her başarısızlığını tedbir ve temkin yetersizliğinde, Hakk’a tevekkül ve teslimiyet eksikliğinde görmüş nefis muhasebesinde bulunmuş.. durup-dinlenmeden, bir kerecik olsun ara vermeden sürdürdüğü bu mübârek maratonu, gıbta edilecek şekilde noktalamıştır.

Dünden bugüne varlık ve bekâsını her zaman Rahmet-i Sonsuz’a bağlamış bu minik kaynak, ilk defa neşir hayatına atılırken:

“Sıza sıza göl olur, 
Akar akar yol olur”

sloganıyla kendini duyurup tanıtmıştı. -Hak indindeki makbuliyetini bilemeyiz- Doğrusu o ki, o artık bugün yüzbinlerin sevgilisi haline gelmiştir.

Sızıntı; çıkış gâyesi ve çıkaranların rûhî hayatları itibâriyle, her zaman hakaret ve küfre kapalı kaldı. Kendi cephesinden gelen hakaret, tel’in ve tekfirlere cevap verme bayağılığına düşmedi. Böyle bir derekeye düşmek şöyle dursun, çıktığından bugüne bir kerecik bile tel’ine ve bedduâya “Âmin!” demedi. Tıpkı bir derviş olgunluk ve mahviyeti içinde “dövene elsiz, sövene dilsiz” kalmasını bildi. Vâkıa zaman zaman düşmanın gadri, dostun vefâsızlığı karşısında belki burkuldu, inledi. Ama, kat’iyyen bunlara takılıp kalmadı.. “Yâ Sabûr!” deyip yoluna devam etti...

Artık bugün o, inananlar arasında hep vifak arayan tatlılığı, kendi cephesinde kavgadan kaçan sûkut ve vakârı, dünyâ ve ukbâyı birden kucaklayan yumuşak ve âsûde iklîmiyle ençok sevilen, kabul edilen mevkûtelerin başında gelmektedir