ehlisunnnetde - Ö SAPSAĞLAM*

“Dal nasıl, yaprak nasıl, ekin nasıl büyürse

Toprak nasıl uyanırsa bir incecik yağmurdan

Orda bir çocuk büyür yumak yumak bir nurdan,

Burda ben...”

Yavuz Bülent Bakiler, ne de güzel anlatmış şiirinde, çocukları ve çocukluğu. Toprak için yağmur ve bitki için güneş ne ise insan ve toplum için çocuk o dur. Çocuklar bir milletin var olmasının ve gelecekte hayatta kalmasının tek yoludur. Bir milletin istikbalini, çocuklarının bugününden ayrı düşünmek mümkün değildir. Ve bir millet ancak çocukları kadar mutlu, çocukları kadar umutlu, çocukları kadar sağlıklı olabilir.

Daha önceki yazılarımda defaten ifade ettiğim üzere ülkemizin en önemli meselesi ve bana göre en büyük milli projesi çocuklarını korumaktır. Bugün çocuklarımıza yönelik sistematik ve gayet planlı bir saldırı yürütülmektedir. Bunun kanıtı için sadece çocuklara yönelik medya içeriklerine bakmanız yeterli. Medya araçları ve medya içerikleriyle çocuklara şiddet, saldırganlık, zararlı alışkanlıklar, nefret, tüketim ve daha pek çok başka olumsuzluk enjekte edilmektedir. Ve her geçen gün daha çok sayıda çocuk bu sistematik ve planlı saldırıların mağduru olmaktadır. Bunun bilimsel kanıtı ve olayın geldiği noktayı görmeniz ve belki ürpermeniz için sizleri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından sonuçları paylaşılan: “Güvenlik Birimine Gelen veya Getirilen Çocuk İstatistikleri (2021)” araştırmasının sonuçlarını incelemeye davet ediyorum.

İlgili araştırma sonuçlarına göre: “Güvenlik birimlerine gelen veya getirilen çocukların karıştığı olay sayısı 2021 yılında, 2020 yılına göre %10,8 oranında artarak 499 bin 319 oldu. Bu olaylarda çocukların 207 bin 999'u mağdur olarak, 132 bin 943'ü suça sürüklenme sebebiyle (kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiasıyla), 70 bin 905'i bilgisine başvurma amacıyla, 67 bin 518'i kabahat işlediği iddiasıyla, 19 bin 277'si kayıp (hakkında kayıp müracaatı yapılıp daha sonra bulunan) olması sebebiyle, 677'si ise bu nedenlerin dışında kalan diğer nedenlerden dolayı güvenlik birimlerine geldi veya getirildi.

Güvenlik birimilerine gelen veya getirilen çocukların karıştığı olayların 132 bin 943'ü suça sürüklenme nedeni ile gerçekleşti. Bu çocukların %36,6'sına yaralama, %27,2'sine hırsızlık, %5,1'ine uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak, satmak veya satın almak, %4,3'üne tehdit, %3,8'ine ise cinsel suçlar suçları isnat edildi. (TÜİK, 2022; https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Guvenlik-Birimine-Gelen-veya-Getirilen-Cocuk-Istatistikleri-2021-45586&dil=1).”

Araştırma sonuçları oldukça çarpıcı ve üzücü. Buna göre; güvenlik birimlerine gelen veya getirilen çocukların, 207 bin 999'u mağdur olarak, 132 bin 943'ü suça sürüklenme sebebiyle (kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiasıyla) güvenlik birimlerine getirildi. Mağdur olma veya suça sürüklenme gerekçesiyle güvenlik birimlerine gelen/getirilen çocukların toplam sayısı 340 bin 942.

Bu durumun ne kadar ciddi ve tehlikeli olduğunu görmemiz açısından bazı Avrupa ülkelerinde 2021 yılında doğan çocuk sayısına birlikte göz atalım. Mesela İspanya’da 336 bin 247 çocuk, Hollanda’da 179 bin 441 çocuk, Macaristan’da 94 bin 003 çocuk, Avusturya’da 86 bin 078, Finlandiya’da 49 bin 594 çocuk doğmuş (Eurostat, 2022; https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tps00204/default/table). Yani Türkiye’de bir yılda suça sürüklenen çocuk sayısı pek çok ülkede bir yılda doğan çocuk sayısından daha fazla.

Millet olarak kaybettiğimiz en değerli şeyin çocuklarımız olduğunu fark edelim artık. Suça sürüklenmiş bir çocuğun zararlı alışkanlıklara daha yatkın olacağını, suç işleme eğiliminin daha yüksek olacağını, akademik başarısının ve olumlu gelecek beklentisinin daha düşük olacağını unutmayalım. Çocukları korumak sadece anne babaların değil hepimizin, ortak görevi ve sorumluluğudur. Çocukların yeri cezaevleri olmamalı.

Lütfen! Geleceğimize, çocuklarımıza birlikte sahip çıkalım.

Ebeveynlik Ehliyeti Bir Ütopya mı? Yoksa Bir Olasılık mı?

Otomobil, ruhu ve kalbi olmayan, duyguları veya kaygıları bulunmayan bir nesne. Peki, bu ruhsuz ve duygusuz nesneyi kullanmak için aradığımız yeterlilikler neler? Sağlık raporu, ehliyet sınavında başarılı olmak ve uygulamalı sınavda becerimizi kanıtlamak.

Peki, dünyanın en değerli varlığı olan insanı hayata hazırlamak, onu yetiştirmek ve büyütmek için ebeveynlerde bir yeterlilik arıyor muyuz? Ne yazık ki hayır. Sağlıklı ve reşit olan herkes istemesi halinde ebeveyn olabiliyor.

Allah insanı, eşref-i mahlukat olarak yani; yaratılmışların en şerefli ve üstünü diyerek tanımlıyor. Şayet bilirsek bu insana verilebilecek en yüce imtiyaz. Bu değerli varlığın özü ise çocuk ve her çocuk bir anadan doğup, bir ailede büyüyüp hayata karışıyor. Yaşamın ilk yıllarındaki deneyimler ise bireyin tüm yaşamını etkiliyor. Bu kritik dönemin sağlıklı (psikolojik ve fizyolojik açıdan) geçirilmemesi telafisi mümkün olmayan sorunlara yol açıyor.

Herkes çocuk sahibi olmalı mı?

Bu tartışma zaman zaman yapılıyor ve açıkçası ebeveyn olmak temel insan haklarından (üreme hakkı) biri ve kimsenin buna müdahale etme hakkı yok. Amacım bunu tartışmak değil. Kaldı ki bir insana sen ebeveyn olamazsın demenin pek çok olumsuzluğu söz konusu. Bununla birlikte daha makul ve faydalı başka bir yol mevcut.

Her anne baba adayının ebeveynlik yeterliliğini geliştirmek, bu konuda bilgi, beceri ve anlayış kazandırmak. Zira dünyanın, gelişme, öğrenme ve bozulma potansiyeli en yüksek varlığı olan, “çocukların,” büyüme, gelişme ve öğrenme süreci akışına bırakılamayacak kadar değerli.

Türk-İslam dünyasının ve batının önde gelen bilim insanları ilk çocukluk yıllarının önemini ve insan yaşamı üzerindeki etkisini ısrarla vurgulamaktadırlar. Gazali, çocuğu “içine girdiği kabın şeklini alan su” ya benzetmektedir. Bu güzel benzetmede su, saflığı, temizliği, yaşamı ve bereketi simgelerken, kap ise çocuğa şeklini veren çevreyi yani aileyi, okulu ve toplumu ifade etmektedir.

Ebeveynlik Ehliyeti Mümkün mü?

Bunun pek ala mümkün olduğunu düşünüyorum. Mesela lise ve üniversite düzeyindeki örgün ve yaygın öğretim kurumlarında verilecek çeşitli dersler ve uygulamalarla tüm anne baba adaylarına eğitimler verilebilir. Yine, evlenmek isteyen çiftler için çeşitli kurslar ve eğitim programları düzenlenebilir hatta küçük ev aletleri gibi hediyelerle çiftler desteklenebilir. Bir başka seçenek ise aile sağlığı merkezlerinde görevlendirilecek aile danışmanları ile ebeveynlere eğitim ve psikolojik destek sağlanabilir. Her ailenin bir doktoru olduğu gibi her ailenin destek alabileceği bir aile danışmanı olabilir.

Ebeveyn eğitimlerine yönelik dünyada ve ülkemizde uygulanan çok sayıda program ve bazı projeler mevcut. Geçtiğimiz günlerde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından tanıtımı gerçekleştirilen “Aile Okulu” projesi de bunlardan biri ve gayet güzel bir proje. Bununla birlikte ebeveyn eğitimleri gönüllülük esasına göre düzenlendiği için katılım ve fayda sınırlı kalıyor.

Gebelik, doğum, çocukların gelişim özellikleri, anne çocuk sağlığı, beslenme, çocuklarla iletişim, davranış sorunlarıyla baş etme, çocuklarla nitelikli zaman geçirme, milli ve manevi değerlerin öğretimi, oyun, aile içi iletişim, bilinçli medya kullanımı vb. birçok konuda eğitimler ve uygulamalar içeren “ulusal ebeveynlik programı”, çocuk, aile, toplum ve ülkemiz için çok önemli faydalar sağlayacaktır.

Dünya bilgi ve gayretle düzelir. Bu iyileşme ve düzelmeyi sağlayacak olanlar ise çocuklarını inançlı, mutlu, sağlıklı, bilgili ve merhametli bireyler olarak yetiştirecek ebeveynlerdir. Bir şey nerede kaybedilmişse ancak orada bulunabilir. Bugün toplumsal hayatta karşımıza çıkan ve hemen hemen herkesin mustarip olduğu sorunların kaynağı ailenin ve ebeveynliğin değişiminde gizlidir. Dolayısıyla bozulma nereden başlamışsa düzelme de oradan başlar.

Onlarca farklı tehdit ve olumsuz uyarana karşı adeta bir var olma mücadelesi veren aile kurumunu, ebeveynleri ve hepsinden daha çok korunması gereken çocuklarımızı korumak devletimizin en temel görevidir. Bu mücadele milletimizin var oluş mücadelesidir ve ebeveynlerden bağımsız bir zafer mümkün değildir.

Çocuk, yer yüzündeki en kıymetli cevherdir ve iyi bir sanatkarın ellerinde mücevhere dönüşür. Çocukları mücevhere dönüştürecek sır ebeveynlikte ve muallimlikte gizlidir. Bir kez daha hatırlatmak isterim ki;

"Ehline denk gelmeyen her şey ziyan olur,

Can da inci mercan da..."

İnsan, İmtihan ve Kurban

İnsan varoluşundan beridir sayısız imtihan ile sınandı. Fakat bu imtihanlardan çok azı Hz. İbrahim’in imtihanı kadar çetindi. Rabbinden bir evlat dileyince, tüm duaların muhatabı bu duaya cevap verdi ve ona güzel İsmail’i bağışladı. Bu güzel nimet, içinde en ağır imtihanı da saklıyordu. Ahdini yerine getirme vakti geldiğinde güzel evladına rüyasını anlattı ve dünyanın en muhteşem teslimiyetiyle karşılaştı. Henüz buluğ çağına yeni ermiş olan İsmail babasına “Ahdine uy ve sana emredileni yap. Muhakkak ki beni sabredenlerden bulacaksın” dedi. Yer ve gök ehli, dünyanın en muhteşem teslimiyetine şahit oldular.

Hz. İbrahim’in çetin imtihanı Kitab-ı Kerim’de şöyle anlatılır; Bunun üzerine kendisine akıllı ve iyi huylu bir erkek çocuğu olacağını müjdeledik. Çocuk, babasıyla beraber iş güç tutacak yaşa gelince babası ona, “Yavrucuğum” dedi. “Rüyamda seni kurban ettiğimi gördüm; düşün bakalım sen bu işe ne diyeceksin?” Dedi ki: “Babacığım! Sana buyurulanı yap; inşallah beni sabredenlerden biri olarak bulacaksın.” Her ikisi de (ilâhî buyruğa) teslim olunca ve babası onu yüzüstü yatırınca, “Ey İbrahim! diye ona seslendik; tamam, rüyanı gerçekleştirmiş oldun.” İşte iyileri biz böyle ödüllendiririz. Bu, kesinlikle apaçık bir imtihandı. Biz, (oğlunun canına) bedel olarak ona iri bir kurbanlık verdik (Saffât Suresi; 101, 102, 103, 104, 105, 106 ve 107. Ayetler).

Evet işte böyle başlar Kurban ve Kurban Bayramı. Bu güzel mirastan payımıza düşen, sadece bir parça et olmasa gerek. Evet Kurban Bayramı, insana samimiyeti ve teslimiyeti hatırlatan, yaşamın bir imtihan olduğunu anlatan ve toplumsal yaşamdaki yaraları sarıp sarmalayan bir müjdedir. Giderek yalnızlaşan, giderek bencilleşen ve samimiyetin yitirildiği bir cemiyette her dem yeniden açan bir umuttur, Kurban Bayramı.

Yoksul ile zenginin yakınlaştığı, merhametin pay pay yayıldığı, sessiz ve kimsesiz kapıların çalındığı zamandır, Kurban Bayramı. İnanan ve sorgulayan her insan için, umudun, yakınlaşmanın, ahdine sadakat göstermenin, samimiyetin ve teslimiyetin en güzel timsalidir Kurban Bayramı.

İnsan, yaşadıkça sınanır, yaşadıkça imtihan olur. Varlık ve yokluk, gençlik ve ihtiyarlık, sağlık ve hastalık hepsi özünde bir imtihandır. Bu imtihanların ardında ise ferahlık, kolaylık ve sonsuz saadet vardır. İnsan, kendisine verilen kısacık ömür sermayesini doğru şekilde kullandığında sonsuz saadete ve melekut alemine ulaşabilir. Ya da ziyan olup hüsrana uğrayabilir. Zira, Allah insana akıl vermiş bununla birlikte sorumlulukta yüklemiştir.

Hz. İbrahim’in samimiyetini ve Hz. İsmail’in teslimiyetini unutmadan eda edelim Kurban ibadetimizi ve bayramımızı. Böylesine samimi bir nazar ile bakalım hayata ve ahdimize. Bizi bir arada tutan, yaralarımıza şifa veren bu değerli günlerin kıymetini bilelim, yaşayalım ve yaşatalım.

Kurban Bayramınızı tebrik eder, dünya imtihanımızda kendim ve siz değerli kardeşlerim için muvaffakiyetler dilerim. Sağlık ve huzur içerisinde nice bayramlarımız olsun inşallah. Sözlerime Fuzuli’nin dizeleriyle son veriyorum;

“Yılda bir kurban keserler halk-ı âlem îyd için,

Dem be dem saat be saat men senin kurbanınam…”

(İnsanlar, yılda bir defa kurban keserler ibadet için,

Ben ise her an ve her saat senin için kurban olurum).

Ecel Vardır Gelir Bir Gün

Ölümsüz olmak, insan için önemli bir idealdi. Kimileri biyolojik olarak ölümsüzlüğün ardına düştü kimileri ise manen ölümsüzlüğü aradı. Çağlar boyunca var olan ve belki mahşere dek sürecek olan biyolojik ölümsüzlük arayışı insan için bir ütopyaydı aslında ve sonu hep hüsrandı. Bu arayış hala da bitmiş değil. Amerikan emperyalizminin sembol isimlerinden biri olan ünlü milyarder iş adamı David Rockefeller, dünyanın en zengin ve güçlü insanlarından biriydi. Kendince bir hesap yapmıştı ve öngörüsü 200 yıl yaşamaktı. Bu amaç için pek çok kez farklı organ nakilleri olduğuna dair haberler yayınlandı. Fakat tüm planlardan daha baskın ve yüce olan Kader-i İlahi onun planlarını bozdu ve 101 yaşında öldü.

Bu kısa hikâye insanın sonsuzluğa uzanmak, yaşamak ve belki ölmemek gayretinin küçük bir örneği aslında. Pek çok insan için uzun bir ömür sürmek önemli bir arzu. Bazı insanlar içinse dünya bir sürgün ve gurbetten ibaret. Aynı dünya ama herkes için farklı bir değer ve anlam ifade ediyor işte.

Her ne kadar bilim insanları ölümü durdurmak ve sonsuza dek var olmak için uğraşsa da Allah’ın kâinata yerleştirdiği oluş, bozuluş ve yok oluş döngüsü binlerce yıldır kusursuz biçimde tecelli ediyor. Sırası gelen, süresi dolan sessizce bırakıp gidiyor dünyayı. Kısa bir süreliğine dünya, artık kalanların dünyası oluyor. Sahi ne çok insan göçtü, terk eyledi vazgeçilmez dediğimiz, vazgeçemediğimiz dünyayı. Nasıl da vaz geçtiler, bırakıp gittiler.

Ilık bir Anadolu akşamında yürüdüğüm sokak, kırık pencerelerinden ve yıkık duvarlarından haykırıyor bu hakikati. Her ne kadar duymak ve görmek istemesem de her döndüğüm köşe aynı yere çıkıyor. Her boş ve metruk bina aynı hakikati bağırıyor. “Bu ihtişamlı evlerin sahipleri nerede?” “Bu güzel bahçeler neden sessiz?” Evet ecel vardır, gelir bir gün.

Madem ki ecel var, madem ki insan ölümlü madem ki dünya fani, o vakit bu hakikati her daim nazarda tutarak bakmak gerek. Ölümü ve ölümlü oluşumuzu her daim akılda tutarak ölçüp, tartmak, yaşamak gerek. Elimizdeki kısacık ömür sermayesini hayırlı işlerde, hayırlı yerlerde kullanmak gerek. Aksi halde kısacık ömrümüzün sonu hüsran olacak.

İnsanoğlunun hayatı yaz mevsiminde kar satan adamın hikayesine benzer. Kardan başka satacak bir şeyi olmayan adam şöyle bağırıyormuş; “Sermayesi erimekte olan kimseye merhametli olunuz” (En-Neyrizi, s. 136).

Evet ömür sermayemiz her gün, he saat, her dakika ve her saniye biraz daha eriyor, kayboluyor. İnsan kendisine bir lütuf olarak verilen bu değerli sermaye ile fazilet ve saadete de ulaşabilir rezalet ve kedere de müstahak olabilir. Öyleyse Allah’ın rızasını gözeterek, insanlara faydalı olmaya gayret ederek, kalp kırmadan, hak yemeden bu dünyadan göçüp gitmek gerek.

İnsan dünyadaki tercihleri ve yaşamı ile kendi cennetini ve cehennemini inşa etmektedir. Çünkü diğer tüm varlıklardan farklı olarak insana akıl ve seçme özgürlüğü verilmiştir. İnsan da bu yüzden hesaba çekilecek ve sorumlu tutulacaktır. Yani dünya yaşamı bir hazırlık yurdudur. Ne mutlu bu hakikati bilerek yaşayan ve ölenlere. Sözlerime üstat Erdem Bayazıt’ın dizeleriyle son veriyorum...

“Sonra eğildi sevgilinin yüzüne

Sürdü bulutlanmış gözlerini

O güzellikler ülkesine

Baktı baktı ve dedi:

-Hayatında güzeldin

Ölümünde güzelsin

Öldün

Bir daha ölmeyeceksin.”

Hayalimizdeki ve Hayatımızdaki Çocuklarımız

Birbirinden farklı gerekçelerle olsa da pek çok insan için önemli bir yaşam amacıdır, “çocuklarının olması”. Fıtratımızın bir sonucu olarak, varoluşsal bir gerekçeyle, belki psikolojik bir yakınlık ve bağ arayışıyla ya da daha mutlu olacağımız varsayımıyla çocuklarımızın olmasını isteriz. İnsanların evlenme isteğinin altında yatan en güçlü motivasyonlardan da biridir bu istek.

“Hayalimizdeki çocuk” metaforu, uzun süredir üzerinde düşündüğüm bir mevzu aslında. Okumaların, gözlemlerin, görüşmelerin ve deneyimlerin bir sonucu olduğunu da söyleyebilirim. Tüm bunların sonucu olarak herkesin zihninde, çocuklarına dair oluşturduğu bir “ideal çocuk profili” olduğunu düşünüyorum. Bunu Carl Rogers’ın “ideal benlik” ve “gerçek benlik” görüşüne de benzetebiliriz aslında.

Her insanın zihninde bir çocuğunun veya çocuklarının var olduğunu düşünüyorum. Bu çocuğun kişilik özellikleri, davranış özellikleri, beğeni ve ilgileri, yetenekleri hatta fiziksel özellikleri dahi belli. Zihnimizdeki bu çocuğu besler, büyütür ve yetiştiririz. Ve bir gün gerçek çocuklarımız olur. Hayatımızdaki, evimizdeki, gözümüzün önündeki çocuklarımız. Sonra, hayalimizdeki ve hayatımızdaki çocuklar arasında kıyasıya bir rekabet ve çekişme başlar.

Hayatımızdaki çocuklarımızı, hayalimizdeki çocuklarımızla kıyaslar bazen de yarıştırırız. Hayatımızdaki çocuklarımızı, hayalimizdeki çocukların kalıbına sokmaya, onlara benzetmeye, onlar gibi düşünmeye ve onlar gibi davranmaya zorlarız. Hayatımızdaki çocukları bu kalıba sokmaya çalışırken çoğunlukla onları örseler, kırar ve incitiriz. Hayatımızdaki çocuklarımız bazen bu kalıbın içinde kaybolup giderken bazen de bu kalıba sığmaz, kalıbın dışına taşarlar.

Haylimizdeki çocuklarımız, yaşamları boyunca referansları olur hayatımızdaki çocuklarımızın. Hayalimizdeki çocukları adeta bir ölçü aleti gibi tutarız hayatımızdaki çocuklarımızın üzerine. Bazen uzun, bazen kısa, bazen kilolu bazen zayıf, bazen zeki bazen yetersiz kalırlar hayatımızdaki çocuklarımız. Bazılarımız bir türlü kabullenemeyiz hayatımızdaki çocuklarımızı ve yaşamımız boyunca sürecek, kazananın olmayacağı bir çekişmenin fitilini ateşleriz.

Ebeveyn çocuk ilişkisinin bozan ve sağlıksız aile iletişiminde sıklıkla görülen eleştirme, kıyaslama, etiketleme ve eleştirme davranışlarının altında da çoğunlukla “hayalimizdeki çocuklar” metaforu yatar. Daha önce yazdığım “komşunun çocuğu” yazısında belirtiğim gibi bazı ebeveynler işi biraz daha büyütür ve çocuklarını başka çocuklarla da kıyaslamaya başlarlar.

Sürekli eleştirilen, etiketlenen, kabul görmeyen ve takdir edilmeyen bir çocukta zamanla değersizlik hissi oluşur ve sevilmediğini düşünmeye başlar. Kendini ebeveynlerine kapatarak yakınlık ve sevgi ihtiyacını başka kaynaklardan temin etmeye çalışır ki bu çoğunlukla çıkmaz bir sokağa girmek gibidir. Ve sonuçları her iki taraf içinde pek iç açıcı olmaz.

Ebeveynler olarak çocuklarımızı kabul etmek, onlara sevgi ve anlayışla yaklaşmak, bilgi, sabır ve merhametle olumlu özellikler kazandırmaya çalışmak en doğru yol. Ebeveynlik de bu yüzden var zaten. Yani bizim merhametimize, anlayışımıza ve rehberliğimize muhtaç yavrularımızı, azgın dalgalarla dolu bu dünya denizinde sahil-i selamete çıkarmak.

Unutmamak gerekir ki, biz çocuklarımızın sahibi değil, emanetçisiyiz. Onların, bizim ve tüm varlıklar aleminin sahibi Allah’tır. Bilinçli ve duyarlı ebeveynler olmak için çaba sarf edelim, çocuklarımızı hakkıyla yetiştirmek için gayret edelim ve Allah’ın yardımını dileyelim. Bu dünya bahçesinde bırakabileceğimiz en güzel eser bilgili ve donanımlı, milli ve manevi değerlere sahip, kendisi ve insanlar için faydalı işler yapan, evlatlarımız olacaktır.

Hakkıyla yaşanmamış bir çocukluğun telafisi mümkün değildir…

Yaşamdan eksilen samimiyet

Plastik çiçeklerin daha güzel göründüğü ve daha zahmetsiz olduğu fikrine inanmamızla başladı belki de her şey. Sonra güllerin rengini değiştirip, kokusunu çaldılar türlü bilim hileleriyle. Halbuki canlı çiçekler sadece koku değil, renk, umut, sevgi, yumuşaklık ve merhamet de katardı yaşama ve insana. Keşke kabul etmeseydik plastik çiçekleri, direnseydik kavruk çehremiz ve çileli sinemizle. En azından kutlu bir direnişimiz olurdu, çiçekler uğruna.

İşte ne olduysa bundan sonra oldu. Çiçekler usulca çekili verdi pencere kenarlarından, parklardan ve yaşamdan. Artık dikeni ve kokusu olmayan güller modaydı. Ve kimse yadırgamadı, güllerin çalınan kokusunu, mavi, turuncu, yeşil veya mor oluşunu.

Kimse çiçeklerin çalınan kokusuyla ilgilenmiyordu artık. Herkes çiçeklerin nasıl göründüğüyle ilgiliydi. Gösteri ve gösteriş toplumunda muteber olan görüntü değil miydi zaten? Nasıl olduğumuz değil, nasıl göründüğümüz önemliydi bu sahtelik çağında.

Güzel görünmek, mutlu görünmek, güçlü görünmek, bilgili görünmek, sosyal görünmek…Evet insanın görünen yüzü ve bir de görünmeyen tarafı var. Gerçekten göründüğü kadar mutlu, güçlü, bilgili veya sosyal miyiz? Yoksa kalabalık kitleler içerisindeki yalnız kişiler miyiz?

Üstat Nuri Pakdil; “Yapayalnız dolaşıyor bu çağın insanı, çünkü birlikte yürüyecek kadar güvenmiyor kimse birbirine” dizeleriyle anlatmıştı post modern insanın yalnızlığını. Merhum Şair Erdem Bayazıt ise;

“Bir gidip bir gelerek durmadan

Ay ışığını soluyan ey deniz ey o denizin dibi

Sonra büyüten yalnızlığını kanayan yalnızlığına kalbim gibi”

dizeleriyle anlatmıştı kalabalıklar içerisindeki yalnızlığını, yalnızlığımızı. Oysa bu niceliksel bir yalnızlık değildi. Pek çok insan gibi onlarda çok yakındı kalabalıklara ve insan yığınlarına.

Bu belki anlaşılamamak, belki paylaşamamak, belki güvenememek, belki de samimi bulmamakla ile ilgili bir yalnızlıktı. Tıpkı bugün ki yalnızlığımız gibi.

Sahi, etrafınızda her sıkıntınızı paylaşabileceğiniz, var gününüzde değil dar gününüzde, sadece sevinçte değil elem ve keder vaktinde yanınızda bulabileceğiniz kaç kişi var? Sözlerinden ve fiillerinden emin olduğunuz, gizli bir ajandası olmayan, çıkarsız ve beklentisiz, sadece Allah rızasını gözeterek sizi seven ve yanınızda olan kaç kişi var?

Pek çoklarımız bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar az sayıda samimi insana sahibiz. Bu ise yalnızlığı, beraberinden psiko-sosyal problemleri, depresyonu ve hatta intiharı getiriyor. Elbette diğer bazı değişkenlerde bu süreçte etkili ama yalnızlık çok önemli bir role sahip.

İnsan, sosyal bir varlık ve onun hem dünyevi hem de uhrevi mutluluğunda diğer insanlarla olan ilişkileri önemli bir role sahip. Hepimiz anlaşılmak istiyoruz, diğer insanlarla yakınlık kurmak, etkileşimde ve paylaşımda bulunmak istiyoruz. Bu ihtiyaç yeterince ve sağlıklı bir şekilde karşılanmadığında birey ve toplum için bazı olumsuzluklara yol açıyor.

Birbirinden emin olan, ilişki kurarken veya etkileşimde bulunurken herhangi bir çıkar ve beklenti içerisine girmeyen, samimi bir nazar ve duygu ile birbirine yaklaşan bir toplum ne ara asli değerlerini terk etti de bu hale geldi? Bizim inancımız ve değer sistemimiz bunu samimiyeti inancın bir gereği olarak görmüyor mu?

Allah-u Teala, insanın hem zatı ile olan ilişkilerinde ve kulluğunda hem de diğer insanlarla olan ilişkilerinde samimiyeti adeta bir önkoşul olarak görmüş ve pek çok ayette bunu vurgulamıştır.

Samimi bir kalp, samimi bir nazar ve samimi duygularla birbirimize yaklaşalım. Birbirimizden emin olalım, tıpkı mazimizdeki gibi…

Dijital Aile

Aile, bilinen en eski toplumsal kurum. Tüm medeniyetlerde bireyi yaşama hazırlama rolünü üstlenmiş, insanın ve toplumun hayata tutunma sürecindeki en büyük destekçisi. Ve tüm toplumlar için gelenek ile gelecek arasındaki bağı kuran bir köprü. İnanç, kültür ve değerlerin ilk öğreticisi, kuşaktan kuşağa aktarıcısı.

Aile, birey, toplum ve zaman arasında çift yönlü bir etkileşim söz konusudur. Yani aile, bir taraftan bireyi, toplumu ve zamanı değiştirirken diğer yandan da kendisi birey, toplum ve zaman tarafından değiştirilmektedir. Aile kurumunun zamana bağlı olarak değişimi her çağ ve kültürde önemli bir tartışma konusu olmuştur. Bu değişiminin iki boyutta gerçekleştiği söylenebilir. Bunlar aile kurumunun yapısal değişimi ve aile içerisindeki ilişkilerin değişimi şeklindedir. Bugün geldiğimiz noktada ailenin yapısal değişimini ve yeni aile formunu “dijital aile” olarak tanımlıyorum.

İsterseniz “dijital ailemizin” sıradan bir akşamına birlikte bakalım!

Anne her hafta büyük bir özenle takip ettiği ve 150. Bölümünü izlediği dizisini yine pür dikkat izliyordu. Baba izlediği maç sırasında hop oturup hop kalkıyor, adeta yerinde duramıyordu. Evin büyük çocuğu olan abla yeni TikTok videosunu çekiyor, evin küçük çocuğu ise tabletiyle oynadığı oyunda üst seviyeye çıkmak için daha fazla insan öldürmek için çabalıyordu…Bu tablo günümüzde dünyanın pek çok ülkesinde yaşanan sıradan bir akşamın özetiydi aslında. Belki içerikler ve karakterle farklı olabilir ama döngü pek çok aile için ne yazık ki ortak.

Araştırma sonuçlarına bakıldığında dijitalleşen aile belirgin biçimde görülebilir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan “Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması” sonuçlarına göre 2021 yılında hanelerin %92,0'ının evden internete erişim imkanına sahip olduğu aynı oranın 2020 yılında %90,7 olduğu görülmüştür. İnternet kullanım oranı 2021 yılında 16-74 yaş grubundaki bireylerde %82,6 olmuştur. Bu oran, bir önceki yıl %79,0'dı. İnternet kullanım oranı cinsiyete göre incelendiğinde; internet kullanımı erkeklerde %87,7 ve kadınlarda %77,5 olarak gerçekleşmiştir. 16-74 yaş grubundaki tüm bireylerin %80,5'inin, 2021 yılı ilk üç ayını kapsayan dönemde interneti düzenli olarak (hemen her gün veya haftada en az bir defa) kullandığı görülmüştür (TÜİK, 2021).

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan bir diğer araştırma olan “İstatistiklerle Aile” araştırması, ailenin yapısal değişimine dair çok önemli bilgiler vermektedir. İlgili araştırmaya göre; Türkiye'de 2008 yılında 4 kişi olan hane halkı ortalaması 2020 yılında 3,30 kişiye düştü. 2014 yılında %13,9 olan tek kişilik hane halklarının oranı 2020 yılında %17,9'a yükseldi. En çarpıcı sonuçlardan biri ise tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan ailelerin oranındaki artış. Zira sadece baba ve çocuklardan oluşan ailelerin oranı 2014 yılında %1,5 iken 2020 yılında %2,2’ ye ulaştı. Sadece anne ve çocuklardan oluşan ailelerin oranı ise 2014 yılında %6,1 iken 2020 yılında %7,5’e oldu (TÜİK, 2021).

Çocukların hayatı anlama ve öğrenme süreçlerinde aile kurumu, ilk çocukluk yılları ve ebeveynlerle olan etkileşimler çok önemlidir. Ebeveynler ve yetişkinler açısından ise aile, şehrin karmaşasından ve yorgunluğundan kaçıp sığınılan bir liman gibidir. İnsanın giderek yalnızlaştığı bu çağda aile, en güçlü sosyalleşme ortamıdır. Mutlu bir aile ortamı tüm aile bireylerinin psikososyal açıdan iyi oluşunu desteklemektedir.

Aile içerisindeki her bireyin farklı bir ekranla meşgul olduğu, aile bireylerinin birbiriyle olan iletişim ve etkileşimlerinin giderek azaldığı, ortak anıların ve birlikte geçirilen zamanların yitirildiği bir aile yaşamı birey ve toplum için ciddi riskler ve olumsuzluklar içermektedir. Böyle bir aile yaşamı hem sağlıklı değil hem de sürdürülebilir değil. Ailenin ve birlikte geçirilen zamanların gücüne inanalım ve ailemizi korumaya, onu yaşatmaya özen gösterelim…

.

Savruluş: İnsan-ı Kâmil Olmaktan Fenomen Olmaya

İnancımızda ve diğer bazı inanç ve düşünce sistemlerinde, insanın yaşamda ulaşabileceği en yüce mertebe ve en kutsal amaçlardan biri olarak görüldü; insan-ı kâmil olmak. İnsan-ı Kâmil; “Allah’ın her mertebedeki tecellilerine mazhar olan insan” anlamında kullanılan ve tasavvufla ilgili bir kavramdır.Mani mezhebinde ve Maniheizm’de İnsân-ı Kadîm, Mazdeizm’de Gayomart, Yahudi Kabala’sında Adam Kadmôn, Hint düşüncesinde Purusa veÇin düşüncesinde Chenjen (TDV İslam Ansiklopedisi, 2022) insan-ı kâmil kavramının diğer bazı din ve düşüncelerdeki karşılığı olan kavramlardır.

İnsan-ı Kâmil olabilmek için çöller, dağlar ve denizler aştı ilim erbapları, hazlarından ve dünyadan yüz çevirdiler. Bu yüce ideal, bir yaşam amacı olarak nesiller boyu aktarıldı bir kuşaktan bir diğerine. Anne babalar evlatlarına insan-ı kâmil olmalarını telkin ettiler, çağlar boyu.

Sanayileşme ve emeğin ücretli hale gelmesiyle birlikte insan-ı kâmil olma ideali yerini kariyer sahibi, unvan sahibi insan olmaya bıraktı. Anne babaların telkinleri de değişiverdi. Çocuklara istikamet olarak, en yüksek maaşı alacakları ve en çok saygı görecekleri meslekler gösterildi. Bir kamu kurumunda, iyi bir pozisyonda ve kadrolu olarak çalışmalıydı çocuklarımız. Akademisyen, mühendis, doktor, öğretmen olmalıydılar.

Ve bir değişim, önceki değişimlerin celladı oldu. Teknolojinin gelişmesi, internetin yaygınlaşması ve elektronik aletlerin daha kolay erişilebilir olmasıyla birlikte “sosyal medya” kavramı girdi hayatımıza. Amansız ve acımasız bir değişim süreci başladı. İnançlar, değerler, idealler, ilişkiler, alışkanlıklar, kısacası tüm yaşamımız değişiverdi hızlıca.

Bu değişimden “insan-ı kâmil olma” ideali de nasibini aldı ve yerini yeni veevrensel ideale bıraktı, “fenomen olmak”. Fenomen anne, fenomen baba, fenomen öğretmen, fenomen doktor, fenomen çiğ köfteci, fenomen kebapçı, simitçi, kahveci gazozcu, şinanay da yavrum hopa şinanay…

Fenomen olma ideali, popülerlik ve para ile daha tılsımlı ve cazibeli hale getirildi. Her yeni tanışmada, kanalına abone olunmasını ve sosyal medya hesaplarının takip edilmesini istemeye başladı insanlar. Çocuklar için yeni kariyer hedefi “fenomen olmak” veya “youtuber olmak”tı artık. Bu yüce amaç uğruna hiçbir değer ve norm tanımamaya başladı insanlar. En mahrem anlar bile ifşa edildi canlı yayınlarda. Gösteri dünyasında en iyi şovu yapan en çok “like” alır.

Her gün başka bir fenomenin paylaşımıyla irkildiğimiz ve bu nasıl olur diye düşündüğümüz zamanlardan geçiyoruz. İnsanlar beğeni ve takipçi almak, para kazanmak için ne yazık ki hiçbir değer ve normu dikkate almıyorlar. Bu gidişatın sürdürülebilir olduğunu düşünmüyorum. Çocuklar ve gençler bu amaç uğruna okulu ve yaşamı boş verip dijital dünyanın ıssız sokaklarına dalıyorlar. Anne babalar olarak çocuklarımıza yüce idealler ve beceriler kazandırmakla mükellefiz. Ve onların önüne doğru hedefleri koymakla da. Ne mutlu bu anlayışa sahip olan ve bunun için çaba sarf edenlere.

Kendini norm olarak görmek

Sizin de etrafınızda nasıl düşünmeniz, nasıl inanmanız ve nasıl yaşamanız gerektiği konusunda sürekli telkinde bulunan birileri olabilir. Bu konuda mahir bir milletiz ve hayli deneyime sahibiz. Bireysel veya toplumsal kavgaların/çatışmaların temelinde yatan nedenlerden biri de bu aslında. Bu sorunu, yazının başlığından da anlaşılacağı üzere “kendini norm olarak görmek” şeklinde tanımlıyorum.

Norm sözcüğü; “Yargılama ve değerlendirmenin kendisine göre yapıldığı ölçüt, uyulması gereken kural; düzgü” şeklinde tanımlanmaktadır (TDK, 2023). Kavramla ilgili tanımda şu kısım özellikle dikkat çekici; “Yargılama ve değerlendirmenin kendisine göre yapıldığı ölçüt”. İnsanın kendini ölçüt olarak alması ve diğer bireyleri/olayları bu ölçüte göre yargılaması.

Eşler arasındaki kavga ve çatışmalarda, ebeveyn-çocuk çatışmalarında, futbol taraftarları arasındaki kavgalarda, politik çatışmalarda veya diğer pek çok görüş ayrılıklarında, tartışmalarda ve kavgalarda aynı durum söz konusu. İnsanların düşüncelerini, inançlarını, değerlerini, siyasi tercihlerini ve yaşam alışkanlıklarını yani kendilerini merkeze alarak diğer insanları yargılaması.

Allah, kâinatı ve insanı yaratırken farklılık temelinde yaratmıştır. Bu yüzden insanlar, bitkiler, hayvanlar ve diğer varlıklar pek çok farklı özelliklere sahipler. Mesela kâinatta kaç tür çiçek vardır acaba? Yahut kaç tür ağaç? Dolayısıyla bu farklılıkları bir problem olarak gördüğümüzde ve diğer insanların düşünceleri, inanışları ve tercihleriyle bize benzemesini istediğimizde huzursuzluklar, çatışmalar ve ayrılıklar başlıyor. Öyleyse kâinatın özündeki bu farklılık vurgusunu idrak etmek gerek.

Oysa insanın yaşam yolculuğunda hep birileri ona ne olması gerektiğini söylüyor. Bunda bir sorun yok, zira her insanın bir rehbere/rehberlere ihtiyacı vardır. Sorun telkinin yerini dayatmaya ve zorlamaya bırakması. Oysa tüm varlıkların sahibi olan Allah; insanı yaratmış, türlü nimetlerle dünyada istihdam etmiş buna rağmen seçme hürriyetini elinden almamıştır. Hatta kendine inanmama ve reddetme hürriyeti de vermiştir, insana.

İlk önce ailemizde başlıyor bu telkinler ve dayatmalar. Sonra okulda, toplumda, iş yerinde ve daha pek çok farklı yerde, pek çok farklı insan bize nasıl yaşamamız gerektiğini söylüyor. Bazıları söylemekle kalmıyor, dikte ediyor, zorluyor. Kimileri de kendilerine benzemediğimiz için hakaret ediyor ve aşağılıyor. Modern toplumlarda sıklıkla karşımıza çıkan bu ikilem, modernin anlamını da sorgulatıyor. Sahi nedir modernite? Modern insanın vasıfları nelerdir?

Farklı düşünmemiz, farklı inanmamız ve farklı yaşamamız düşmanlık için bir sebep değil. Farklı futbol takımlarını yahut farklı siyasi partileri destekliyor olmamız düşman olduğumuz anlamına gelmez. Kıyafet tercihlerimiz, alışkanlıklarımız, hobilerimiz veya fobilerimiz farklı olabilir. Bu farklılıklarımız birbirimiz için birer tehdit unsuru değil. Biz toplumun terbiyecisi veya efendisi değiliz.

Sınırlarımızı bilmek ve diğer insanların bizden farklı olan özelliklerine saygı duymak zorundayız. Biz norm değiliz. İnsanın kendini norm olarak görmesi, tüm değerlendirmeleri ve yargılamaları buna göre yapması çok sakıncalı değil mi? Belki de norm hatalıdır. Belki de ölçüt olarak alınan yanlıştır. Belki de sorun diğer insanlarda değil bizdedir. Lütfen kendimizi norm olarak diğer insanlara dikte etmeyelim.

Suça sürüklenen çocuklarımız

Çocuk sözcüğünün yanında hep başka güzel sözcükler olmalı. Mesela; okula giden çocuklar, mutlu çocuklar, müreffeh çocuklar, güzel giyimli ve tok çocuklar, cesur çocuklar, özgüvenli çocuklar, merhametli çocuklar gibi. Çünkü çocuk berekettir, sevinçtir, umuttur, mutluluktur, sevgidir, merhamettir, gelecektir. Çocuk, insanın en saf ve güzel halidir.

Çocuklarımız, umudumuz, geleceğimiz yani en kıymetli hazinemiz. Yarınımızı şekillendirecek olanlar onlar. Eğitime, güvenliğe, sağlığa, politikaya ve ekonomiye onlar şekil verecek; yarının Türkiye’sinde onlar söz sahibi olacaklar. Bir ülkenin en değerli kaynağı nitelikli eğitim almış, çağın gerektirdiği becerilere, milli ve manevi değerlere sahip insan kaynağıdır.

Yıllardır çocukların yaşadıkları zorluklara ve onları kuşatan tehlikelere dikkat çekmeye çalışıyorum. Yine içim acıyarak, çocuklara dair büyük korkular ve endişeler içerisinde önemli bir konuya değinmek istiyorum. Türkiye İstatistik Kurumunun her yıl düzenli olarak yayınladığı bir araştırmanın sonuçlarından bahsedeceğim sizlere. “Güvenlik Birimine Gelen veya Getirilen Çocuk İstatistikleri” araştırmasından. İlgili araştırmanın sonuçları hayli can sıkıcı ne yazık ki. İsterseniz sonuçlara birlikte bakalım.

TÜİK (2023) tarafından açıklanan istatistiklere göre; güvenlik birimlerine gelen veya getirilen çocukların karıştığı olay sayısı 2022 yılında, 2021 yılına göre %20,5 oranında artarak 601 bin 754 oldu. Bu olaylarda çocukların 259 bin 106'sı mağdur olarak, 206 bin 853'ü suça sürüklenme sebebiyle (kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiasıyla), 100 bin 490'ı bilgisine başvurma amacıyla, 16 bin 499'u kayıp (hakkında kayıp müracaatı yapılıp daha sonra bulunan) olması sebebiyle, 12 bin 684'ü kabahat işlediği iddiasıyla, 6 bin 122'si diğer nedenlerden dolayı güvenlik birimlerine geldi veya getirildi.

Güvenlik birimine gelen veya getirilen çocukların karıştığı olayların 206 bin 853'ü suça sürüklenme nedeni ile gerçekleşti. Bu çocukların %37,8'ine yaralama, %25,2'sine hırsızlık, %4,5'ine uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak, satmak veya satın almak, %4,2'sine pasaport kanununa muhalefet suçu, %4,1'ine ise tehdit suçları isnat edildi. Güvenlik birimlerine mağdur olarak gelen 259 bin 106 çocuğun %89,8'ini suç mağduru, %10,1'ini takibi gereken olay mağduru çocuklar oluşturdu. Güvenlik birimlerine suç mağduru olarak gelen veya getirilen 232 bin 739 çocuğun %58,5'i yaralama, %13,7'si cinsel suçlar, %8,7'si aile düzenine karşı suçlar, %4,8'i tehdit, %14,3'ü bu nedenlerin dışında kalan diğer nedenlerden dolayı mağdur oldu.

Araştırma sonuçlarında belirtildiği gibi çocukların bir kısmı mağdur olanlardan diğer kısmı ise suç isnat edilen ve bu sebeple güvenlik birimlerine gelen veya getirilen çocuklardan oluşmaktadır. Yani henüz suçluluğu kanıtlanmamış veya ceza almamış çocuklar. Bununla birlikte güvenlik birimlerine gelen veya getirilen çocukların oranında önemli bir artış gözlenmektedir. Çocukların karıştığı olay sayısı 2022 yılında, 2021 yılına göre %20,5 oranında artmıştır.

Çocukların suça sürüklenmesinde; aile içinde şiddete, ihmal ve istismara maruz kalma, uygun yetişme ortamına sahip olmama, suç sicili olan aile bireylerinin bulunması, psikolojik ve ekonomik faktörler, eğitim eksikliği gibi nedenler etkili olmaktadır. Medyada bir diğer önemli etkendir. Özellikle dijital oyunlarda insan öldürerek başarı elde eden ve bu sanal dünyada şiddetin her türünü deneyimleyen çocukların şiddeti gerçek hayata taşımaları kaçınılmaz bir sondur. Çocuklarımız dijital oyunlarda insan öldürerek puan topluyorlar.

Yaşamın henüz erken yıllarında çocukların suça sürüklenmesi, bireysel ve toplumsal anlamda önemli riskler oluşturmaktadır. Suça sürüklenen çocukların gelecek yaşamlarında suç işleme eğilimleri daha da güçlenebilir. Bu durum çocukların, ekonomik, sosyal, akademik ve psikolojik anlamda olumsuz etkilenmelerine neden olabilir. Toplumsal anlamda ise insanlarda güvenlik endişesine, adli sorunlara ve toplumsal kargaşaya yol açabilir.

Çocuk suçluluğunu önlemek için elbette yapılacak çok fazla şey var ve bir an önce çocuklarımızı korumayı milli bir politikaya dönüştürmeliyiz. Türkiye’nin en acil önceliği çocuklarını ve gençlerini korumaktır. Bunun için; çocukların akademik, sosyal, ekonomik ve psikolojik anlamda desteklenmesi, çocuklar için uygun yetişme ortamı oluşturulması ve çocukların fırsat eşitliği açısından desteklenmesi, aile içi iletişimin güçlendirilmesi, medyadaki şiddetin önlenmesi ve diğer risk faktörleriyle mücadele edilmesi gerekir.

Gazali; “Çocuk içine girdiği kabın şeklini alan bir su gibidir” der. Alfieri ise “Suçu cemiyet hazırlar, fert işler” görüşünü savunur. Çocuk suçluluğunu önlemek için en etkili yöntem; çocukların içinde var oldukları aileyi, okulu, bahçeyi, medyayı yani dünyayı güzelleştirmek olsa gerek. Dilerim bu sorunun ehemmiyeti çok geç kalınmadan anlaşılır ve uygun politikalar kararlılıkla hayata geçirilir.

Çocuklar için ideal bir yaz tatili rehberi

Karneler alındı, bazı yüzlerde tebessüm, bazı yüzlerde hüzün belirdi. Kimi anne babaların gözü karnede ilk önce matematik notunu aradı. Ebeveynlerin az bir kısmı da öğretmenin davranışlarla ilgili değerlendirmelerini inceledi. Çocukların sadece akademik başarıları için değil iyi insan olma ideali için de teşvik edildiği dönemlerde önemli olan davranışlar. Ve nihayet çocukların büyük bir özlem ve hevesle bekledikleri yaz tatilleri başladı.

Peki çocuklar için ideal bir yaz tatili nasıl olmalıdır?

Araştırma sonuçları yaz tatilinin çocuklar için bazı olumsuz sonuçlarının da olabileceğini göstermektedir. Mesela 3588 çocuğun katılımıyla gerçekleştirilen beş yıllık boylamsal bir araştırma çocukların yaz tatilinde, okulların açık olduğu döneme göre daha fazla kilo aldıklarını göstermektedir (Moreno, Johnston ve Woehler, 2013). Dünya Sağlık Örgütü, beş yaş altı 41 milyondan fazla çocuğun ideal kilosundan daha yüksek kiloya sahip olduğunu belirtmektedir (WHO, 2016). Bugünün ve yakın geleceğin en önemli sağlık sorunlarından biri muhakkak ki çocukluk obezitesi olacaktır.

Yaz tatilinin çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerinden bir diğeri de tatil sürecinde çocuklarda yaşanan öğrenme kayıplarıdır. Araştırmalar yaz tatili sürecinde çocukların matematik başarılarında, heceleme ve okuma becerilerinde (Hayes, 2013; Paechter vd., 2015) gerilemeler olduğunu göstermektedir. Cooper vd., (1996), yaptıkları araştırmada yaz tatilinin çocukların öğrendikleri bilgilerin onda biri düzeyinde öğrenme kayıplarına yol açtığını belirtmektedir. Ülkemizde 9. sınıf öğrencisi 191 çocuğun katılımıyla yapılan bir araştırmanın sonucunda öğrencilerin yaz tatilinde matematik, edebiyat ve İngilizce derslerinde öğrenme kaybı yaşadıkları görülmüştür (Sezgin, Erdoğan ve Dağ, 2020).

Araştırmalar, okulların tatil olduğu dönemlerde çocukların ekran kullanım sürelerinin daha fazla olduğunu göstermektedir (Staiano, Broyles ve Katzmarzyk, 2015). Amerikan Pediatri Akademisi, çocukların iki yaşından önce ekran kullanmamasını, iki-beş yaş aralığında ise günde en fazla bir saat ekran kullanmasını uygun görmektedir. Oysa bugün çocuklar zamanlarının büyük bir bölümünü dijital oyunlarla geçirmektedirler. 2015 yılında dünya genelinde yaklaşık iki milyar dijital oyun kullanıcısı varken, bu rakamın 2024 yılına kadar 3,3 milyarın üzerine çıkması beklenmektedir (Statista, 2022). Ne yazık ki her geçen gün daha fazla çocuk internet oyun bağımlısı olmaktadır.

Çocukların elbette dinlenmeye, eğlenmeye, mutlu olmaya hakları var. Fakat bilinçli bir şekilde planlanmadığında ne yazık ki yaz tatili çocuklar için faydadan çok zarara yol açabilmektedir. Maksadım bu riske dikkat çekmek ve ebeveynler için bazı yapıcı önerilerde bulunmaktır.

· Çocuklar beslenme, uyku düzeni, özbakım becerileri gibi yaşam alışkanlıkları noktasında desteklenmelidir.

· Çocuklar zamanlarının büyük bölümünü ekran karşısında geçirmemelidirler. Ekran kullanımı için süre ve içerik yönünden mutlaka sınırlar ve kurallar belirlenmelidir.

· Lise ve üniversiteye giriş sınavlarında giderek önem kazanan okuduğunu anlama becerisini geliştirmek için düzenli okuma süreleri belirlenebilir hatta imkân dahilinde tüm aile bireyleri birlikte okuma etkinlikleri yapılabilir.

· Bilgi ve beceri eksiklerinin olduğu alanlarda ve derslerde çocuklar ebeveynleri tarafından desteklenebilir ve bu eksiklerini kapatmaları için çeşitli çalışmalar yapılabilir.

· Geleneksel, devinimli ve akranlarla oynanan oyunlar konusunda çocuklar desteklenebilir. Oyun terapisinin kurucularından Garry L. Landreth: “Kuşlar uçar, balıklar yüzer, çocuklar oynar” ifadesiyle, oyunun çocuklar için önemini ifade etmektedir.

· Çocukların güvenli ilişkilere, olumlu çocukluk anılarına ve pozitif deneyimlere sahip olmaları için aile üyeleriyle birlikte yapılan etkinlikler son derece önemlidir. Dolayısıyla tüm aile üyelerinin bir arada olduğu ortak etkinlikler planlanabilir.

· Çocuklarla birlikte müzeler, ormanlar, tabiat parkları ve doğal güzellikleri olan yerler ziyaret edilebilir.

· Çocuklar kültürel, sanatsal ve sportif etkinliklere katılımları noktasında teşvik edilebilir.

· Gelişim bir bütündür ve çocukların fiziksel, bilişsel veya dil gelişimleri kadar ahlaki gelişimleri de önemlidir. Çocuklar, ahlaki gelişimlerinin desteklenmesi, din ve maneviyata ilişkin bilgileri ve ibadetleri öğrenmeleri için Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından açılan yaz Kur’an kurslarına katılımları noktasında teşvik edilebilir.

Bu öneri listesini uzatmak mümkün fakat hepsinden önemlisi çocukların, çocukluk sevincini ve neşesini doyasıya yaşayacakları bir yaz tatili deneyimlerinin olmasıdır. Umarım tüm çocukların böyle bir imkânı olur. Umarım çocuklar yeniden çocuk olabilirler. Sevgili çocuklara ve değerli öğretmenlerimize güzel bir yaz tatili dilerim.

Ebeveynliğin yeni formu: Dijital ebeveynlik

Tüm canlı yavruları içerisinde bakımı ve zahmeti en fazla olan canlı yavrularının başında insan yavrusu geliyor. Mesela bir fil yavrusu dünyaya geldikten sonra yaklaşık 30 dakika içerisinde ayağa kalkıp yürüyebiliyor. Oysa bir bebeğin yürümeye başlaması yaklaşık bir buçuk yıl sürüyor. Belki de bu yüzden anne babanın hatırı aziz, çabası kıymetli.

Baş döndüren bir hızla değişen dünya, giderek takip etmenin zorlaştığı bir yer halini alıyor. Bu değişime en çok katkı yapan faktörlerin başında internet, medya ve teknoloji geliyor. Özellikle internet ve medya ortamları aracılığıyla hayatımıza sürekli yeni kavramlar ve olgular giriyor. Bu durum ebeveynlik için de geçerli. Mesela temel ebeveynlik stillerine baktığımızda orada da hızlı bir değişimin olduğunu görmek mümkün. Otoriter ebeveynlikle başlayan süreç, hoşgörülü ebeveynlik, demokratik ebeveynlik, helikopter ebeveynlik ve nihayetinde dijital ebeveynlik şeklinde devam ediyor.

Ebeveyn olmanın ve çocukları çevrenin olumsuz etkilerine karşı korumanın giderek zorlaştığı yadsınamaz bir gerçek. Bugün, özellikle çocukları dijital dünyanın tehlikelerine karşı korumak çok önemli bir zorunluluk halini almış durumda. Teknoloji, dijitalleşme ve medyanın olumlu ve olumsuz etkilerinin belirginleşmesiyle öne çıkan bir kavram olarak dijital ebeveynlik; “çocukların dijital ortamlardaki aktivitelerini anlamaya, desteklemeye ve düzenlemeye yönelik ebeveynlik stili ve uygulamaları” şeklinde tanımlanabilir (Benedetto ve Ingrassia, 2020; Mascheroni, Ponte ve Jorge, 2018; Yurdakul, Dönmez, Yaman ve Odabaşı, 2013).

Dijital ebeveyn; teknolojinin ve dijital dünyanın olumlu ve olumsuz özelliklerini bilen, risklerin ve fırsatların farkında olan, çocuğunun dijital dünyayla ilişkilerini ve etkileşimlerini düzenleyen/kontrol eden, bu konuda çocuklarına rehberlik eden ve yol gösteren kişidir. Günümüz çocuklarının zamanlarının büyük çoğunluğunu ekran karşısında ve dijital dünyada geçirdikleri dikkate alındığında dijital ebeveynliğin önemi daha iyi anlaşılmaktadır.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan, “Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması (2021)” sonuçlarına göre; internet kullanımı, 6-15 yaş grubundaki çocuklar için 2013 yılında %50,8 iken 2021 yılında %82,7 oldu. Düzenli internet kullanan çocukların %31,3'ü İnterneti sosyal medya için kullandığını belirtti. Çocuklar, sosyal medyayı hafta içi günde ortalama 2 saat 54 dakika, hafta sonu günde ortalama 2 saat 44 dakika kullandı. Cep telefonu/akıllı telefon kullandığını belirten 6-15 yaş grubundaki çocukların oranı, 2021 yılında %64,4 oldu. Ve düzenli olarak dijital oyun oynadığını belirten 6-15 yaş grubundaki çocukların %54,3'ü savaş oyunlarını oynadığını belirtti (TÜİK, 2021).

Araştırma sonuçlarına göre şiddet içeren oyunlar çocuklarda saldırganlık ve şiddet davranışlarına yol açmaktadır (Bluemke, Friedrich ve Zumbach, 2010; Fischer, Kastenmüller ve Greitemeyer, 2010). Dijital oyunlarla çok fazla meşgul olmak çocukların akademik başarılarının düşmesine neden olmaktadır (Anand, 2007). Etkileşimli özellikleriyle sosyal medya, gençleri, yasadışı uyuşturucuları ve diğer maddeleri kullanmaya teşvik etmektedir ve bu süreçte medya içeriklerindeki ünlüler ve reklamlar etkili olmaktadır (Nwafor vd., 2022). Araştırmalar, televizyon programlarında, filmlerde, müziklerde ve dergilerde çok fazla cinsel içerik bulunduğunu ve cinsel içeriklere maruz kalan çocukların cinsel ilişkiye daha erken yaşlarda başladıklarını göstermektedir (Collins vd., 2017).

Çocukları ve çocukluk masumiyetini yok eden dijital bataklığa çare arayan kimi ülkeler çocukların belirli yaşlardan önce sosyal medyayı kullanmaması, okullarda akıllı telefon ve akıllı saat gibi elektronik aletlerin kullanılmamasına yönelik kısıtlamalar getirmektedir. Bu süreçte en önemli aktör tartışmasız anne babalardır. Çocuklarına en yakın olan, onları en iyi tanıyan ve zamanının büyük bölümünde çocuklarla bir arada olan anne babalardır.

Değerli anneler babalar, lütfen çocuklarınızı içerik üreticilerinin merhametine bırakmayın. Önce siz bilinçlenin ve sonrasında çocuklarınızı bilinçlendirin. Her geçen gün çocukları biraz daha içine çeken ve yutan bu dijital bataklığa teslim olmayın, çocuklarınızı teslim etmeyin. Hayattaki bazı şeyleri telafi etmek için geçmişe dönmek gerekir, bu da henüz mümkün değildir. Çocuklarımıza yönelik ihmal ve hataların bedelinin çok ağır olacağını unutmayalım!

.

Sosyal Medyada Yükseltilen Linç ve Hınç Kültürü

Sosyal medya, geleneksel medyadan farklı olarak insanlara kendi medya içeriklerini üretme ve çok geniş kitlelere hızlıca yayma imkânı verdi. Yani Ademoğlunun en önemli zaaflarından olan para kazanma ve şöhret elde etme fırsatı sundu. Bununla birlikte sosyal medya bugün adeta bir değersizleşme ve değersizleştirme zeminine dönüşmüş durumdadır. Hiçbir değer ve normun tanınmadığı, sahte hesaplarla her türlü manipülasyonun yapıldığı, insanların veya kurumların sistematik bir şekilde itibarsızlaştırıldığı ve linç edildiği bir mecra halini almıştır. Sosyal medyada sistematik bir şekilde yükseltilen linç ve hınç duygusu giderek egemen olmaktadır.

Dünya genelinde; 5,31 milyar sosyal medya kullanıcısı, 4,95 milyar internet kullanıcısı ve 4,62 milyar aktif sosyal medya kullanıcısı, 2,56 milyar YouTube kullanıcısı bulunmaktadır. Türkiye, kişi başı 2 saat 59 dakika sosyal medya kullanım süresiyle dünya genelinde en yoğun sosyal medya kullanan 16. ülkedir (Wearesocial, 2022).

Sosyal medyada uygulanan sistematik linçte süreç şu şekilde işliyor. Öncelikle bireysel kullanıcılar politik, dini veya ideolojik yatkınlıkları üzerinden popüler hesaplara yöneliyor veya yönlendiriliyorlar. Kimin veya hangi kurumun linç edileceğine bu büyük hesaplar ve onları kullanan arka plandaki marjinal gruplar karar veriyor. İlk taşın atılmasıyla birlikte sistematik bir linç başlıyor. Herkesin hem kurban hem de mağdur olduğu bir süreç aslında.

İsmet Özel, Sebebi Telif isimli şiirinde linç psikolojisi ve kitlelerin yönlendirilmesi ve aldatılmasını şu dizelerle anlatır;

“Başkalarının aşkıyla başlıyor hayatımız

Ve devam ediyor başkalarının hınçlarıyla

Düşmanı gösteriyorlar, ona saldırıyoruz

Siz gidin artık

Düşman dağıldı dedikleri bir anda

Anlaşılıyor

Baştan beri bütün yenik düşenlerle

Aynı kışlaktaymışız.”

Baudrillard (2012) modern insanın sosyal ağlarda kurban edilişini ve çaresizliğini; “bu tekelleşmiş̧ küresel ağların içinde yüzen rehineleriz. Aynı zamanda hem kurban hem de suç̧ ortağı konumundayız. Egemenlik düzeninin en büyük kurnazlığıysa bu tekelin kimsenin denetiminin altında bulunmamasıdır” şeklinde ifade etmektedir. Ne acı ki bugün çoğu zaman kurban bazen de suç ortağıyız.

Sosyal medyada bilinçli ve sistematik olarak yükseltilen linç kültürünün bir diğer amacı da kendi normlarını, doğrularını ve ideolojilerini insanlara dayatmak ve bazen de hakikati perdelemektir. Kimi zaman sosyal ağlarda algılar olguların önüne geçmekte ve hakikat perdelenmektedir. Hakikati söyleyenler ise ifşa edilmekte, linç edilerek susturulmaktadır. Bu durum Maide Suresinin 54. ayetini hatırlattı bana; “Ey iman edenler! Sizden kim dininden dönerse bilsin ki Allah öyle bir kavim getirecektir ki Allah onları sever, onlar da Allah’ı severler; müminlere karşı alçak gönüllü, kâfirlere karşı vakarlıdırlar; Allah yolunda cihad ederler ve hiç kimsenin kınamasından korkmazlar. İşte bu Allah’ın dilediğine verdiği bir lütfudur. Allah’ın lütfu geniştir; O, her şeyi bilir.” Rabbimiz asırlar öncesinden adeta bugünü işaret etmekte ve inananların kınayıcıların kınamasından korkmadan hakikati söylemelerini buyurmaktadır.

Her ne kadar sosyal medya sanal bir ilişkiler ağını temsil etse de sosyal medyadaki linç ve hınç gerçek yaşama aktarılmakta insanların bazen can güvenliği, ruh sağlığı, aile bütünlüğü ve yaşamsal aktiviteleri tehlikeye girmektedir. Özellikle ergen ve genç bireylerde sosyal medya platformlarında maruz kaldıkları linç, etiketleme ve hınç sonrasında intihar eğilimi daha yoğun gözlenmektedir. Bu konuda ne yazık ki çok sayıda intihar yaşanmış ve hala da yaşanmaktadır.

Üzülerek söylemek isterim ki çok yakın bir gelecekte sanal alemde işlenen suçlar gerçek yaşamda işlenen suçlardan daha fazla olacaktır. Sosyal medyaya yönelik düzenlemeler hala eksik ve yetersizdir. Sosyal medyayı faydalı amaçlar için, temel insani değerleri gözeterek ve bilinçli bir şekilde kullananlardan olmak temennisiyle.

Sessiz istifa

Kamu kurumlarında veya özel sektöre ait kurumlarda son yıllarda dikkat çeken bir durum söz konusu. Henüz yeni göreve başlamış insanların işlerine dair bir heyecan duymaması, daha iyi bir kariyer için motivasyonunun ve isteğinin bulunmaması ve performansını en asgari düzeyde kullanarak işini yapmaya çalışması. Yani genç çalışanların adeta “ununu eleyip eleğini asmış” gibi davranması. Daha vahim olan ise henüz okul öncesi eğitim dönemindeki çocukların bile bu halde olmaları.

“Sessiz istifa (quiet quitting)” kavramı, ekonomist Mark Boldger tarafından 2009 yılında ortaya atılmış bir kavramdır. Tiktoker Zaid Khan’ın (@zaidlepplin) 2022 yılında “İşiniz, hayatınız değildir ve değeriniz üretkenliğinizle tanımlanamaz” şeklindeki açıklamasını içeren videoları sosyal medya platformlarında hızla yayılmış ve kavram bir anda çok büyük kitleler tarafından tartışılmaya başlanmıştır (Harter, 2023; Yıkılmaz, 2022).

“Sessiz istifa (quiet quitting)” kavramını; çalışanların bireysel gelişimleri ve çalıştıkları kurumun gelişimi için bir heyecan ve istek duymama, sorumluluk ve inisiyatif almaktan kaçınma, iş doyumunun düşük olması ve yaptığı işten keyif almama hali olarak ifade edebiliriz. Yani çalışanların görev tanımlarına uygun olarak yapması gereken zorunlu şeyleri yaptıkları ama bunun ötesine geçmedikleri bir isteksizlik, amaçsızlık ve motivasyonsuzluk hali olarak ifade edebiliriz. Çalışanların fiilen istifa etmedikleri ama potansiyellerinin de tamamını kullanmadıkları bir çalışma biçimi.

Araştırma sonuçları durumun vahametini ve ulaştığı noktayı daha iyi idrak etmemiz için önemli. Harter (2023) “sessiz istifa” edenlerin Amerikan işgücünün %50’sini oluşturduğunu, kendini çalıştıkları kuruma bağlı hissetmeyenlerin (kurumsal aidiyet) oranının ise %18’e yükseldiğini belirtmektedir. Aynı araştırma 35 yaş altı çalışanların kurumsal aidiyet ve bağlılık düzeylerinin 2022 yılında; 2019 yılına göre dört puan düştüğünü göstermektedir. Aynı dönemde aktif olarak işine karşı duygusal bir bağlılık ve aidiyet hissetmeyen çalışanların oranı %6 artmıştır.

Bugün pek çok resmi ve özel kuruluşta çalışan motivasyonsuzluğu, isteksizliği ve memnuniyetsizliği öne çıkmaktadır. Yani “sessiz istifacıların” oranı hızla yükselmektedir. Bu yazıyı yazma nedenim; deneyimlerimin, gözlemlerimin ve görüşmelerimin “sessiz istifa” kavramını doğrulamasıydı. Beni asıl düşündüren şey ise çocukların da benzer bir eğilime giriyor olması.

İnsanların “sessiz istifa” eğilimlerini destekleyen çok fazla şey olduğunu söylemek mümkün. Mesela; hayat pahalılığına karşı ücretlerin çalışanların beklentilerini karşılamaması, çalışma koşullarının düzenlenmesiyle ilgili normlardaki eksiklikler, işverenlerin olumsuz yaklaşımları, tüketim odaklı yaşam, yalnızlık vb. gibi nedenleri ilk başta söylemek mümkün.

Bununla birlikte kavramın doğmasında, yayılmasında ve geniş kitleler tarafından benimsenmesinde sosyal medyanın etkili olduğunu düşünüyorum. Sosyal medya ultra lüks yaşamları, zenginliği, konforu ve tüketimi hayli görünür kıldı. İnsanlar sosyal medya platformlarındaki reel veya kurgusal yaşamlara bakarak kendi işlerini ve yaşamlarını sorguluyorlar. Mesela; yedi yaşındaki Rus içerik üreticisi YouTube platformundan 2021 yılında 28 milyon dolar gelir elde etti (Forbes, 2021). Bugün pek çok çocuk bu gibi durumlar yüzünden YouTuber olmak istiyor. Bu ve benzeri nedenler mutsuz, memnuniyetsiz, amaçsız, motivasyonsuz ve isteksiz kitlelere sebep oluyor.

Bu olumsuz gidişatı önlemek, insanı ve toplumları çürüten bu döngüyü kırmak hala mümkün. Bunun yolları var elbette fakat bu konuyu gelecek yazılarımda ele alacağım inşallah. Şimdilik sözümüzü burada bir ayet ile tamam edelim. Yüce Allah şöyle buyuruyor; “İnsan ancak çabasının sonucunu elde eder. Ve çabasının karşılığı ileride mutlaka görülecektir” (Necm Suresi 39-40).

Yaşamda anlam bulmak

Aramak, insanın değişmez ve evrensel yazgısı. Allah, insanı yaratmış ve onun arayıp bulmasını dilemiştir. Adına dünya dediğimiz bu alemde varoluşumuzla birlikte başlar arayışımız. Arkadaşlarımızı, işimizi, eşimizi, ideallerimizi, yaşamın anlamını ve tüm bunların sahibini yani Yaratıcımızı arayışımız.

Yükselen yaşam standartları, konfor ve teknolojik gelişmelere rağmen giderek yalnızlaşan ve mutsuzlaşan bir insanlık ile karşı karşıyayız. Haz ve mutluluğu temel yaşam amacı olarak kutsallaştıran medeni batı, bugün haz düşkünü insanların eliyle geri dönüşü olmayan bir batışa ve tükenişe yuvarlanmakta, sosyal problemlerine çareler aramaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından 2022 yılında yayınlanan “Dünya Ruh Sağlığı Raporuna” göre; dünya genelinde 970 milyon insanın ruh sağlığı problemine sahip olduğu tahmin edilmektedir. Her yıl yaklaşık 700 binden fazla insan intihar nedeniyle hayatını kaybetmektedir (WHO, 2020; 2022).

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD, 2019); dünya genelinde antidepresan kullanımının sürekli arttığını belirtmektedir. Antidepresan kullanımının en yoğun olduğu 10 ülke sırasıyla; İzlanda, Kanada, Avustralya, İngiltere, Portekiz, İsveç, Belçika, Danimarka, Yeni Zelanda, Finlandiya şeklindedir (Her 1000 kişide günlük antidepresan kullanım dozu; 2000-2017 yılları için). Madde kullanımının, suç oranlarının, şiddet ve saldırganlığın arttığını gösteren çok sayıda benzer araştırma literatürde yer almaktadır.

Modern insanı, yalnızlığa, mutsuzluğa, depresyona ve intihara sevk eden şey nedir? Bugün neden daha fazla insan yaşamın anlamını sorgulamakta ve yaşamda bir anlam bulamamaktan yakınmaktadır. Belki de yaşamın anlamını yanlış bir yerde arıyoruz. Çünkü çaldığımız kapılarda, önümüze koyduğumuz hedeflerde bir anlam bulamıyor, eli boş, kalbi kırık ve mahzun bir şekilde geri dönüyoruz.

Logoterapinin kurucusu Viktor Emil Frankl, insanın yaşamda bir anlam bulmasının üç farklı yolla mümkün olduğunu belirtmiştir. Bunlar; 1- Bir şey üreterek veya bir iş yaparak, 2- Bir şeyi deneyimleyerek veya biriyle temas ederek, 3- Kaçınılmaz olan ıstıraba karşı doğru bir tavır alarak.

Yıldırım ve Uslu (2022) çok sayıda araştırmayı inceledikleri çalışmalarında yaşamda anlam bulma düzeyindeki artış̧ ile psikolojik iyi oluş̧ ve yaşam doyumu arasında pozitif yönde bir ilişki; stres anksiyete depresyon, umutsuzluk, intihar düşüncesi madde bağımlılığı ve ölüm korkusu arasında ise negatif yönde bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Yani yaşamda bir anlam bulan insanların ruh sağlığı göstergeleri daha iyi.

İnsan şayet bulmak ve görmek isterse, yaşamın hikmet ve fayda esasına göre ve bir anlam silsilesiyle yaratıldığını pekâlâ görebilir. Yaşamda bir anlam bulabilmek için, benim önerilerim de şu şekilde; 1-Yaşamın, insanın ve tüm evrenin sahibini bilmek ve tanımak, 2-Yaşamın ve insanın yaratılış amacını idrak etmek, 3-İnancımızın gereklerini yerine getirmek, 4-İnsanın kendisi, diğer insanlar ve canlılar için yarar sağlayacak yüksek ideallere sahip olması, 5-Gelişme ve öğrenme isteğini her daim canlı tutmak ve beslemek, 6-Üretme yeteneğini kullanmak ve eser ortaya koymak, 7-Faydalı ilim, faydalı dost ve faydalı meşguliyet edinmek, 8- Sahip olduğu şeylere şükretmek ve dünya malına karşı fazla hırs göstermemek, 9-İnsanlarla teması kesmemek ve sağlıklı ilişkiler kurmak, 10-Kendisine, diğer insanlara ve diğer canlılara merhametle muamele etmek, 11-Sadece bedenini değil, ruhunu da beslemek.

Yaşam; her insanda başka anlamlar bulan bir kavram. Allah, insana yaşamı tanıma, anlamlandırma ve gerçekleştirme yeteneği ve hürriyeti vermiştir. Dolayısıyla yaşamın anlamına dair evrensel bir tanım yapmak ve evrensel yaşam amaçları belirlemek çok zor. Kaldı ki biz burada norm/ölçüt değiliz. Dilerim yaşamda anlam bulanlardan ve yaşama anlam katanlardan oluruz.

İnsanın Özüne Yani Toprağa Yabancılaşması

“Âdem'den bu deme neslim getirdi

Bana türlü türlü meyve yedirdi

Her gün beni tepesinde götürdü

Benim sâdık yârim kara topraktır…”

Aşık Veysel, bu dizeleriyle anlatır toprağa duyduğu vefayı ve sevgiyi. Onun sâdık yâri kara topraktır. Yârenlerine hiç küsmeyen, incitmeyen, terk etmeyen; vefalı ve kara toprak.

İlk insan Hz. Âdem topraktan yaratıldı. Dolayısıyla insanın özü ve maddesi topraktır. Yüce Allah Kuran-ı Kerim’de bu durumu: “Andolsun biz insanı şekillenebilir özlü balçıktan, (şekil verilip) kurutulmuş çamurdan yarattık” (Hicr Suresi- 26. Ayet) şeklinde açıklamaktadır. Belki de bu yüzden insan toprağa yakınken ve toprakla meşgulken huzur bulur. Çünkü toprak ona aslını ve vuslatını hatırlatır.

İnsanın toprakla temasını, ilişkisini ve yakınlığını kesmek maksadıyla bilinçli ve planlı bir düşünceyle imar edilmiş şehirlerde; beton ve çelik kulelerde yaşayan modern insan, topraktan uzaklaştıkça mutluluğunu ve huzurunu kaybetmektedir. Daha önceki bir yazımda insanın bu yanılgısını anlatmak için şöyle demiştim; “Her şey plastik çiçeklerin daha güzel göründüğünü kabul etmekle başladı” demiştim. Sürekli betonlaşan, çeliğin ve plastiğin esaretine giren şehirler insanı boğmakta ve bunaltmaktadır.

Şehirleşmenin pençesinde can çekişen ve ruhsal problemlerine çareler arayan insan; topraktan uzaklaştıkça mutsuzlaşmakta ve yalnızlaşmaktadır. Nurettin Topçu, “Kültür ve Medeniyet” isimli kitabında bu durumu: “Toprağa gömülü gerçek varlığı bulmak için toprağı kazmağa lüzum yok; ona yaklaşmak, onunla baş başa kalmak bize yetiyor. Toprak şerden, düşmandan ve şüphelerden kurtarıyor. Ruh yaralarına şifa getiriyor; yalnızlıktan kurtarıp bütüne kavuşturuyor. Kalbi ile yaşayan her insanın vatanı topraktır” (Topçu, 2012). Ne kadar güzel bir cümle; “Kalbi ile yaşayan her insanın vatanı topraktır.”

İnsan özü ve ham maddesi olan toprakla bağını kesmeden, tekrar dönüşünün toprağa ve toprağın da sahibi olan Rabbine olacağını unutmadan bir hayat sürmeyi başarabilirse; hem dünyevi hem de uhrevi saadeti daha yüksek olacaktır. Bu ise farkındalık, şuur ve irade gerektiren bir süreçtir. Haz ve hırs sarmalından çıkıp, biraz dinginleşmek, biraz yavaşlamak ve kanaatkâr olmak gerek.

Her şey aslına rücu eder. İnsan da aslı olan toprağa mutlaka dönecektir. Unutturmak ve düşündürmemek üzere kurulu modern yaşam biçimi ve alışkanlıkları, insanı büyük bir yanılgıya sürüklemektedir. Adeta ölüm yokmuş ve insan sonsuza dek var olacakmış gibi yaşamak bedenimizde ve ruhumuzda telafisi mümkün olmayan yaralar açmaktadır. Bu deneyimi bizden önce yaşamış ve dünyaya armağan etmiş olan medeni batı, bugün bedeni ve ruhu hasta insanlarına çareler aramaktadır.

Toprağa düşen tohum onda can bulur. İnsan da öyledir. Topraktan yaratıldık, toprağa döneceğiz ve yine topraktan diriltileceğiz. Bu hususu Hz. Mevlâna ne kadar da güzel açıklar: “Buradan gidişi gördüğün gibi, tekrar gelişi de düşün. Güneş ve ay batmakla eskimezler ki, hangi dane vardır ki, toprağa ekilip de çıkmamıştır? Niçin insan denilen dane için kuşkuya düşüyorsun” (Yakıt’ tan aktaran Saruhan, 2006).

Aslımızdan ve özümüzden uzaklaşmadan ve dönüşümüzü unutmadan yaşayabilmek niyazıyla…

Kutsal çocuk sendromu

Allah, insanı varlıkların pek çoğundan daha üstün ve yetenekli olarak yaratmıştır. Kâinatın özü insan, insanın özü ise çocuktur. Merhum Sezai Karakoç: “Bir insanı al onu çöz çöz çocuk olsun” der. Bu kadim söz çocukluğun insan yaşamındaki izini ve etkisini ne de güzel anlatır.

Çocuklar, çocuklarımız; bakmaya doyamadığımız inci, mercanlarımız. Bin bir emekle, fedakarlıkla ve vazgeçişlerle hayata hazırladıklarımız…Kendimizden hep bir adım önde tuttuğumuz, kendimizden hep daha fazla düşündüğümüz çocuklarımız. Ve dünyanın en değerli varlığını hayata hazırlayan fedakâr, emektar ve cömert anne babalar…

Değişen, dönüşen ve giderek tuhaflaşan bir dünyada ebeveynliğin de değişmiş olması gayet normal. Bugün anne babaların ebeveynliğin daha çok araçsal kısmıyla ilgili olması bu değişimin göstergelerinden yalnızca biri. Günümüz ebeveynliğinde giderek belirginleşen bir başka durum ise bazı anne babaların kendi çocukları için diğer insanlardan, öğretmenlerden hatta diğer çocuklardan özel bir imtiyaz ve ayrıcalık talep etmesi. Bu durumu “Kutsal Çocuk Sendromu” olarak kavramsallaştırıyorum.

Yaklaşık 20 yıldır okullarla, öğretmenlerle, velilerle ve çocuklarla iç içe olan bir eğitimci olarak bu konuda o kadar çok deneyim, gözlem ve tanıklığa sahibim ki. Bazen bu kadar da olmaz diyorsunuz. Çocuklar elbette çok değerli ve onları korumak sadece anne babaların değil, tüm insanların ortak sorumluluğu.

Fakat kendi çocuğumuzu korumak ve ona birtakım kolaylıklar sağlamak isterken bunu diğer çocukların mağduriyetine yol açarak veya diğer çocukların temel haklarını ihlal ederek yapmamalıyız. Bazı anne babalar çocuklarının mutlu olmak için her şeyi yapma hakkı olduğuna inanıyor. Sınırsız, kuralsız ve normsuz bir aile ortamında yetişen çocuklar ne yazık ki diğer çocukların haklarını gasp ediyor ve kendileri de hayata uyum sağlayamıyor. Çünkü sınırlar ve kurallar hayatın her alanında var.

Bazen 30 bazen 40 kişilik bir sınıfta öğretmenden kendi çocuğuyla bire bir ilgilenmesini istemek, çocuğunun suratı asık diye bir sınıf fotoğrafını öğretmenden ertesi gün yeniden çekmesini istemek, hep kendi çocuğunun sınıf başkanı olmasını veya en ön sırada oturmasını beklemek, çocuğun hatalı davranışları karşısında öğretmeni ve diğer tüm çocukları suçlamak, çocuğunun ödev veya not kaygısıyla söylediği bir yalan üzerinden okulu basmak, çocukların arkadaşlarıyla olan çocukça meselelerini büyüterek veli kavgalarına dönüştürmek….Bu listeye onlarca madde eklenebilir. Haber siteleri bu tür içeriklerle hayli dolu. Özellikle alanda çalışan öğretmenler bilhassa orta ve üst sosyo-ekonomik çevrelerde çalışan öğretmenler bu yanlış tavırlardan hayli mağdurlar.

Tabi ki her çocuk eşsiz, kıymetli ve özeldir. Ama sadece sizin çocuğunuzun değil tüm çocukların yaşama, gelişme, korunma ve katılma gibi temel çocuk hakları vardır. Sadece kendi çocuğunun istek ve arzularını merkeze alarak bir sınıfı, bir grubu, bir toplumu veya ortak bir yaşam alanını dizayn etmeye kimsenin hakkı yok. Üstelik bu tür tavırların kendi çocuğunuz başta olmak üzere hiçbir çocuğa faydası da yok.

Çocuklarımızı sadece kendi istek ve hazları için yaşayan, doyumsuz ve memnuniyetsiz bireylere dönüştürmek yerine; onları diğer çocukların ve diğer canlıların haklarına saygı duyan, dürtü, istek ve arzularını kontrol edebilen, kurallara saygılı davranan ve sadece kendisinin değil diğer insanların da mutluluğunu önemseyen bireyler olarak yetiştirmek için gayret edelim.

Aşırı ekran kullanımı çocukları aptallaştırıyor

Bir hakaret ifadesi olarak değil, bilimsel kanıtları olan bir gerçekliği ifade etmek ve artık bir bağımlılık halini almış olan ekran kullanımının çocuklar üzerindeki etkilerine dikkat çekebilmek için bu başlığı kullandım. Çocukların ve ekranların olduğu her evde neredeyse en önemli problemin ekran kullanımı ve buna bağlı olarak ortaya çıkan sorunlar olduğunu biliyorum. Bugün adeta ekranların istilası altında can çekişen bir çocukluk ile karşı karşıyayız.

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütüne göre (OECD, 2007), beyin gelişiminin % 90’ı altı yaşına kadar tamamlanmaktadır. Yeni doğan döneminde bebeklerin beyin ağırlığının yaklaşık 333 gram olduğu, iki yaşında beyin ağırlığının ortalama 999 gram olduğu (Christakis, 2012) tahmin edilmektedir. İnsan beyninde yaklaşık 100 milyar nöron bulunmaktadır (Jensen, 2006). Nörofizyolojik öğrenme kuramında Donald Hebb, gerçek yaşam deneyimlerinin ve etkileşimlerinin beyinde bulunan nöronları hareket ettirerek snaptik bağlantıların oluşmasını sağladığını ve öğrenmenin bu yolla gerçekleştiğini belirtmektedir.

Çocukların öğrenmesinde gerçek yaşam deneyimleri ve duyusal deneyimler çok önemlidir. Bilişsel gelişim alanındaki çalışmalarıyla tanınan bazı kuramcıların (Bruner, 1973; Piaget, 1965) belirttiği üzere; çocuklar yaşamlarının ilk yıllarında daha çok duyusal deneyimler aracılığıyla öğrenirler. Oysa ekran karşısında geçirilen zamanlarda duyuların ve duyusal becerilerin kullanımı oldukça sınırlıdır. Yani çocukların daha pasif, uyaran farkındalığının daha sınırlı olduğu anlardır. Çocuklar ekran karşısındayken adeta bir illüzyonun içindedirler ve çevresinde olup bitenlerin çoğunlukla farkında değildirler.

Amerikan Pediatri Akademisi her ne kadar çocukların 24. aydan önce ekran kullanmamasını ve 2-5 yaş aralığında günde sadece bir saat ekran kullanmasını önerse de bunun pratikte karşılığının olmadığını biliyorum. Çocuklarda sürekli artan ekran kullanımının olumsuz sonuçları ne yazık ki yaşamın her alanında giderek belirginleşiyor. Şiddet, saldırganlık, alkol ve madde kullanımı, suç oranlarındaki artış hatta depresyon ve sonrasında intihar. Ekran kullanımının en önemli olumsuzluklarından biri de ne yazık ki çocukların beyin gelişimleri ve bilişsel becerileri üzerindeki olumsuz etkileri.

Ekran kullanım süresinin artması; çocukların beyinlerinde gri madde atrofisine (beyindeki gri madde alanlarında büzülme veya doku hacmi kaybı), (Weng 2012), beyaz cevher bütünlüğünün bozulmasına (beyin hücreleri arasında iletişim kaybına neden olmaktadır), (Lin, 2012), bilişsel işlev becerilerinde bozulmaya (Domingues‐Montanari, 2017; Dong ve Devito, 2012; Sapsağlam ve Birak 2023) neden olmaktadır. Amerikan Pediatri Akademisi (AAP, 2017) tarafından, yaşları 6 ay ile 2 yaş arasında olan 900 bebeğin katılımıyla yürütülen araştırma daha fazla ekrana maruz kalan çocukların, ifade edici dil becerilerinin ekrana daha az maruz kalan çocuklara göre daha geri olduğunu göstermiştir. Henüz yeni yayınlanan araştırmamız, ekran kullanım süresi fazla olan çocukların ekran kullanım süresi daha az olan çocuklara göre odaklanma, göz dalgınlığı, dış uyarıcılardan etkilenme, eşyalarının yerini unutma ve dikkat dağınıklığı problemlerini daha çok yaşadıklarını göstermektedir (Sapsağlam ve Birak, 2023). Kanada'da 500 bin çocuğu kapayan bir araştırmaya göre, günde iki saatten fazla ekran kullanımı, okul öncesi dönem çocuklarında Dikkat Eksikliği ve Hipekaktivite Bozukluğu (DEHB) görülme olasılığını yaklaşık sekiz kat artırmaktadır (Tamana, vd., 2019). Özetlemek gerekirse ekran kullanım süresinin artması bir taraftan beyin gelişimini geriletirken diğer yandan bilişsel işlevleri zayıflatmaktadır.

Yakın gelecekte muhtemelen, daha geç konuşmaya başlayan ve daha az konuşan, bilişsel becerileri daha düşük, çevresine sosyal ve duygusal karşılık veremeyen, dikkat ve odaklanma zorlukları yaşayan ve yaşam becerileri yetersiz çocuklarımızın sayısı hayli artacak. Bu yazı ile ebeveynlerinin merhametine, ilgisine ve gayretine muhtaç olan çocuklar adına tarihe bir not düşmek istedim. Çok geç olmadan bu gaflet uykusundan uyanabilmemiz dileğiyle.

İnsanın eşyalaşması ve mutsuzluğu üzerine

“Kapitalizmin armağanı “eşyalaşma”dır. Eşyalaşma; eserinin insana yabancı hale gelmesidir. “Eşyalaşma”nın hâkim olduğu dünya katı, insan dışı, değerleri ve kişileri yok eden bir dünya.” Merhum Cemil Meriç’in “Umrandan Uygarlığa” isimli eserindeki ifadelerinden…Eskimeyen, güncelliğini yitirmeyen ve adeta bugünkü ibretlik halimizi özetleyen sözler.

İnsanın asla tatmin edemediği ve sınır koyamadığı bir arzu; daha çok eşyaya ve daha çok mala sahip olma arzusu. Sadece bugün değil insanlık tarihi boyunca her çağda insanın aldanmasına ve aldatmasına sebep olmuş belalı bir düşünce. İnsanın bu yanılgısı ve zaafı Kuran-ı Kerimde pek çok ayette geçiyor. Mesela; “O (insan), aşırı derecede mal sevgisine kapılmıştır (Âdiyât Suresi, 8. Ayet). “Arkadan çekiştiren, ayıp kusur arayan, servet toplayan ve onu sayıp duran herkesin vay haline!” (Hümeze Suresi- 1-2. Ayet).

Frankfurt Okulu'nun eleştirel teorisine yaptığı katkılarla tanınan Herbert Marcuse, tüketim toplumu ve tüketim kültürünün, bireyleri tüketime dayalı yaşam biçimlerini “satın almaya” zorlayan “yanlış̧ ve sahte ihtiyaçlar” ürettiğini ileri sürmüştür. Gerçekten de bugün yaşamımızda temel ihtiyaçlar olarak gördüğümüz şeylerin ne kadarı gerçekten vazgeçilmez. Önce medya araçlarıyla ihtiyaçlarımız ve önceliklerimiz oluşturuluyor ve sonrasında bu ürünleri elde ederek daha mutlu, konforlu ve ayrıcalıklı olacağımız düşüncesine inandırılıyoruz. Tükettikçe, eşyalaştıkça mutsuzlaşan insan.

Erich Fromm’un insanın bu yanılgısına dair görüşleri şu şekilde: “Sınırsız tüketim, kendisini bu yeni ideale adayan ve bunu neredeyse bir din yapan yeni bir insan tipi üretmiştir. Artık modern toplumun insanı, cenneti her şeyin bulunduğu, kredi kartlarını limitsiz kullanabileceği ve hatta sadece her istediğini değil, komşusundan biraz daha fazlasını alabileceği devasa bir süpermarket olarak hayal etmekte. Artık insan kendi değerini sahip olduğu şeylerle ölçmekte. Ona göre kendisinin ne olduğu değil, neye sahip olduğu önemli artık (Fromm, 1997).”

Eşyalaştıkça mutsuzlaşan zavallı insan ve onu her daim sükût-u hayale uğratan “sahip olma” arzusu. Fromm’un ifadesiyle “olmak yerine sahip olmak.” “Olmak” düşüncesi insanlık tarihi boyunca pek çok medeniyet ve kültürde en önemli yaşam amaçlarından biriydi. Bu düşüncenin Antik Yunan’da; “Erdemli olmak”, Türk-İslam düşüncesinde; “İnsanı kâmil olmak”, kapitalizm sonrası tüketim toplumunda; “Sahip olmak” şeklinde tezahür ettiğini söyleyebiliriz.

İnsanın, ihtiyaçlarını ve hazlarını doyurmak için gayret etmesi, onun fıtri özelliklerinden biridir. Bunu yargılıyor değilim. Bunca uyaran ve daha çok tüketim için kışkırtan medya araçlarına karşı direnmenin kolay olmadığını kabul ediyorum. Kimseye kendisini soyutlayıp bir münzevi gibi yaşamasını da öğütlemiyorum. Kaldı ki bende bu şekilde yaşıyor değilim. Benim önerim ancak insanın itidal üzerine yaşaması yönündedir.

İnsanın varoluşunu ve yaşam amacını “daha çok eşyalaşmak” gibi basit bir düzeye indirgemesini; eşyalar, unvanlar, etiketler ve görüntüler üzerinden kendini takdim etmesini ve daha çok tüketerek daha mutlu olacağı düşüncesini sağlıklı bulmuyorum.

İnsan gerçek mutluluğu eşyada veya eşyalaşmakta değil ancak; eskimeyen, yok olmayan, bitip tükenmeyen, varlığı ezeli ve ebedi olan bir varlıkta bulabilir. Ra'd Suresi 28. ayette buyurulduğu üzere; “Bilesiniz ki gönüller ancak Allah’ı zikrederek huzura kavuşur.”

Yaşamdan Geriye Kalan

“İnsanoğlunun hayatı ve hayatının bitmesi, yaz mevsiminde kar satan adamın hikayesine benzer. Kardan başka satacak bir şeyi olmayan adam, pazarda şöyle bağırıyormuş; “sermayesi erimekte olan bu adama merhamet edin” (Neyrizi’nin Siyasetnamesi).

Bu kıssada erimekte olan kar ile insan ömrü anlatılmaktadır. Evet mütemadiyen erimekte; kıyamete ve sonsuzluk alemine doğru akıp gitmekte olan ömrümüz. Yaşam ve insan var edildiğinden beri tüm kâinat ve beşer aynı yöne yani kıyamete doğru akıyor. Her gün dünya genelinde yaklaşık 350 bin insan doğuyor ve 180 bin insan ölüyor (Worldometers, 2023).

Hz. Ömer, Ubeydullah b. Utbe’ye oğlunun taziyesi için yazdığı mektupta şunları söyler; “Biz ahiret kavmindeniz, bizi buraya; dünyaya yerleştirmişlerdir. Ölümlüyüz, ölülerin çocuklarıyız, ölülerin babalarıyız. Bir ölünün başka bir ölüye oğlunun ölümü için taziyede bulunması ne ilginç şey!” (Neyrizi’nin Siyasetnamesi).

Evet, ölümlüyüz, ölülerin çocuklarıyız, ölülerin anneleri, ölülerin babalarıyız.

Modernitenin asla hatırlamak istemediği; tüm dünyevi hazları ve mutlulukları acılaştıran, sonlandıran bir hakikat; ölüm. Sahi ölüm olmasaydı yaşam bu kadar anlamlı ve değerli olur muydu? Nitekim, kainattaki pek çok şey zıddı ile kaimdir. Misal gece ve gündüz gibi, yaşam ve ölüm gibi.

Viktor E. Frankl, “İnsanını Anlam Arayışı” isimli eserinde şunları söyler: “Yaşamda gerçekten bir anlam varsa, o halde ıstırapta da bir anlam olmalıdır. Istırap, kader ve ölüm gibi yaşamın alaşağı edilemez bir parçasıdır. Istırap ve ölüm olmadan insan yaşamı tam olamaz.”

Allahu Zülcelâl, Asr suresinin 1. ve 2. ayetlerinde, insanın dünya ve yaşam konusundaki aldanışını o kadar güzel ve çarpıcı bir şekilde anlatır ki: “Asra yemin ederim ki, insan gerçekten ziyandadır.” Evet, insan; yaşam, varoluş amacı ve kendisine verilen nimetler noktasında ne yazık ki her çağda aldandı ve hüsrana uğradı. Allah’ın bu kelamı geçmişi, bugünü ve yarını kuşatan bir gerçeklik değil mi?

Ne acı ki dünya kendini seveni aldatıyor, terk ediyor. Öyleyse dünyayı ve içindekileri sevmekte ölçülü olmak ve aldanmamak gerek. Sevgili Peygamberimiz bu noktada “Dünyada sanki bir garip veya bir yolcu gibi ol” mamızı tavsiye ediyor(Buhârî, Rikak 3).

Madem ki hayat kısa, ölüm kesin ve yaşam bir lütuftur; öyleyse bu değerli sermayeyi güzel bir yolda ve güzel amaçlar için sarf etmek gerek. Peki bir yaşamı değerli kılan nedir? Bu soruya evrensel bir cevap vermek hayli güç. Zira herkesin yaşama yüklediği anlam ve yaşam amaçları farklı olabilir.

Bizler dünyaya kalmak için değil, konup göçmek için geldik. O vakit buradaki sınırlı vaktimizi kendimiz ve diğer insanlar için bir faydaya ve kazanca dönüştürmek gerek. Belki ancak bu sayede insan hüsrana uğramaktan kurtulabilir. Zira, Allah insana iyiyi ve kötüyü, hayırlı olanı ve şerli olanı, ilmi ve cehaleti, faydayı ve zararı, cömertliği ve cimriliği, çalışkanlığı ve tembelliği, sevabı ve günahı seçme özgürlüğünü vermiştir. Bu ayrıcalık aynı zamanda insanın imtihanıdır. Dolayısıyla tercihlerimiz yaşamımızın istikametini belirlemektedir. Sözlerime Sultanü'ş Şuarâ (Şairlerin Sultanı) olarak bilinen Baki’nin dizeleriyle son veriyorum;

“Âvazeyi bu âleme Dâvud gibi sal

Bâki kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş”

.

Orada bir çocuk ölür burada insanlığımız

“Geldik, çağı gördük ve ürperdik!” Ne kadar güzel ifade etmiş merhum Sezai Karakoç üstadımız. Her gün biraz daha artan bir hayret ve ürpertiyle bakakaldığımız; modern çağı. Belki de en büyük sorunumuz bakakalmak, bunun ötesine geçmemek, söz ile de olsa insanın insana olan zulmüne bir tepki göstermemek. Bize dokunmayan yılan bin yaşasın sözünü bu kadar içselleştirmiş olmamız belki de daha tehlikeli başka bir yanılgı.

Babası tarafından öldürülen çocuk!

Annesi ve sevgilisi tarafından darp edilerek öldürülen çocuk!

Sokak köpeklerinin öldürdüğü çocuk!

Bu hafta içerisinde gazete manşetlerinde yer alan olaylara ait haber başlıklarından bazıları. Olaylar, mekanlar ve hikayeler değişse de mağdurlar aynı. Tüm hikayelerde en çok onlar; çocuklar mağdur oluyor. Çünkü çocukların merhamet dolu yürekleri ve küçük bedenleri insanın zulmüne karşı koyacak savunma mekanizmalarına henüz sahip değildir. Henüz biz yetişkinler kadar acımasız olmadıkları için kırılan, parçalanan, savrulan hep çocuklar oluyor.

“Birdenbire uyanır bir ana uykusundan,

Sapsarı bir korkuyla bakakalır nefessiz.

Orda, sabaha karşı bir çocuk ölür sessiz,

Burda ben...”

Yavuz Bülent Bakiler’in yukarıdaki dizelerinde ifade ettiği gibi, orada bir çocuk ölür burada bizim insanlığımız, umudumuz, geleceğimiz…Dünyanın neresine bakarsanız bakın, orada çocukların şiddete uğradığını, istismar edildiğini ve katledildiğini görebilirsiniz. Halbuki çocuklar bir milletin, bir toplumun ve dahi tüm insanlık aleminin umudu, geleceği, istikbalidir.

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisinin verilerine göre; 2008-2017 arasındaki on yıllık dönemde dünya genelinde 0 ila 14 yaş arası yaklaşık 205.153 çocuk cinayet sonucu hayatını kaybetmiştir. 2017 yılında küresel ölçekte 2-17 yaş arası yaklaşık 1 milyar çocuğun fiziksel, cinsel veya duygusal şiddet veya ihmale maruz kaldığı tahmin edilmektedir. Aynı araştırmaya göre beş yaşın altındaki yaklaşık 300 milyon çocuğun toplumsal şiddete maruz kaldığı düşünülmektedir (UNODC, 2019). Ülkemizdeki duruma bakacak olursak; güvenlik birimlerine gelen veya getirilen çocukların karıştığı olay sayısı 2021 yılında, 2020 yılına göre %10,8 oranında artarak 499 bin 319 oldu. Bu olaylar nedeniyle 208 bin çocuk mağdur oldu (TÜİK, 2021).

Türkiye’nin de taraf olduğu; “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme”, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 20 Kasım 1989 tarih ve 44/25 sayılı kararıyla kabul edilmiştir. Türkiye, sözleşme metnini 14 Eylül 1990 tarihinde imzalamış ve sözleşme ülkemizde 4 Mayıs 1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Çocuk Hakları Sözleşmesine göre tüm çocukların; “yaşama, gelişme, korunma ve katılma” hakları bulunmaktadır. Sözleşmeyi kabul eden devletler bu hakları korumak ve geliştirmekle yükümlüdür.

Devletimiz, çocuklarımızı korumak için elbette önemli gayretler ve çabalar ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, çocuklara yönelik suçların ve çocuk cinayetlerinin önlenmesi sadece devlet eliyle yürütülecek bir mücadele değildir. Evvela çocukların en yakınında olan anne babalar, aile bireyleri, akrabalar ve tüm insanlar çocukları korumak için ortak bir anlayış içinde olmalı ve birlikte mücadele etmelidir.

Çocuklar, henüz kendilerini koruyabilecek olgunluğa sahip değiller ve savunmasızlar. Daha önce yazmış olduğum bir makalemde ifade ettiğim üzere; “Bir çocuğun sığınabileceği en güvenli yer insanın merhamet dolu yüreğidir”. Sözlerimi “Yüreğimin Sızısı Çocuklar” isimli şiirimden dizelerle tamamlarken, çocukların insana verilmiş en kıymetli emanetlerden biri olduğunu ve çocukları koruma görevinin hepimizin ortak sorumluluğu olduğu hakikatini bir kez daha dikkatlerinize sunuyorum…

Ne minik ellerinden tutabildim,

Ne de gözyaşlarını silebildim,

Acına dair cümleler biriktirdim,

Sonra kifayetsiz cümlelerimi de sildim.

.

Yıkılmayan Şeylerde Var

“Ve dünya bir gözyaşı vadisi, bir vehim, bir rüya…”

Dünyayı ne kadar da güzel anlatmış Cemil Meriç. Adeta bir gözyaşı vadisi gibi şu günlerde güzel vatanım. Serazat kahkahalarımız yerini kedere ve gözyaşına bıraktı. Sadece toprağı değil, yüreklerimizi de binlerce parçaya böldü deprem. Can parelerimizi kaybettik, yuvalarımız yıkıldı. Lakin dünyanın en büyük felaketlerinden birini yaşamamıza rağmen yıkılmayan şeylerde oldu.

İnancımız yıkılmadı mesela. Yıkılmış binaların başında bekleyenler inançla beklediler sevdiklerini. Arayanlar inançla aradılar bulmak istediklerini. Ve enkazın altından çıkanlar Allahuekber nidalarıyla tutundular yeniden hayata. Öyle ya; bir Allahuekber nidasıyla başlamıştı yaşamak. Akıldan, kalpten ve zihinlerden asla silinmeyen bir fısıldayışla söylenmişti kulaklarımıza; Allahuekber. Asırların en büyük felaketine rağmen yıkılmadı İNANCIMIZ.

Canımızdan aziz bildiğimiz devletimiz yıkılmadı mesela. Tüm imkanlarını seferber etti, milleti için. Aynı anda 10 farklı şehirde yıkımlar oldu. Hiçbir ülkenin altından kalkamayacağı bir yüktü bu lakin aziz devletimiz yalnız ve çaresiz bırakmadı vatandaşını. En ücra köylerine kadar, helikopterle de olsa şefkat elini uzattı vatandaşına. Dünyanın en büyük felaketlerinden birine rağmen yıkılmadı DEVLETİMİZ.

Çilekeş, vefalı ve hüzünlü milletimiz yıkılmadı mesela. Kimse birbirine “neci” olduğunu sormadan atıldı görev için. Cenge gider gibi yalın ayak, ölüm kaygısından oldukça uzak bir atılışla. Ekmek yapan analar, ineğini satan, umre parasını bağışlayan nur yüzlü nineler ve dedeler, kumbaralarını bozduran çocuklar. İnsanlık tarihine geçecek namzette bir millet dayanışması. Bu felaket anında bir kez daha anladık ki hala Çanakkale savaşındaki ruh, inanç ve gayrete sahibiz ve yıkılmadı MİLLETİMİZ.

Kardeşliğimiz yıkılmadı mesela. Türkiye’nin dahi dünyanın dört bir yanından akın akın yiğitler sefer eylediler deprem şehirlerine. Hiç bilmedikleri, tanımadıkları canları kurtarmak, yaralarını sarmak, gözyaşlarını silmek için. Aynı ocakta büyümüş, aynı sofradan doymuş aynı anne babanın öz evladı gibi. Sadece aziz vatanımın güzel şehirlerinden değil, Azerbaycan’dan, Özbekistan’dan, Saraybosna’dan, Katar’dan, Pakistan’dan yetişti kardeşlerimiz. Şehirlerimiz yıkıldı lakin yıkılmadı KARDEŞLİĞİMİZ.

Bizi yaşatan ve diri tutan umudumuz yıkılmadı mesela. Çünkü biz biliyor ve inanıyoruz ki Müslüman için ölüm dahi bir son değildir. “Mezarlardan bile yükselen bir bahar vardır. Gün batsa ne olur; geceyi onaran bir mimar vardır.” Acımız ve imtihanımız çok büyük fakat ümitsiz değiliz. Paramparça olmuş binaların altından çıkan bebekler umudumuz olacak. Bakın alemlerin Rabbi ne diyor; “Size korku ve ümit duyguları içinde şimşeği gösteren ve yağmur dolu bulutları meydana getiren O’dur” (Ra’d, 12). Binalarımız yıkıldı ama dağlar misali; yıkılmadı UMUDUMUZ.

Memleketin hali harap, binaları ve şehirleri yıkılmış olsa da ümitsiz değiliz. Yıkılan şeylerimiz çoktur doğru lakin yıkılmayan şeylerimiz daha kıymetlidir. Bu zor günleri atlattığımızda ve yaralarımızı sardığımızda tüm dünya, aziz milletimizin emsalsiz dayanışmasını, ferasetini ve kardeşliğini yazacak. Al sancağımızın gölgesinde omuz omuza, kardeşçe ve huzur dolu günlerimiz olacak inşallah.

Dünyanın en büyük felaketlerinden birini yaşadık. Bu zor günümüzde gerek yurtiçinden gerekse yurt dışından afet bölgesine gelerek bir çakıl taşı dahi olsa kaldıran, bir bardak su veren, gözyaşı içerisinde dua eden her kim varsa bin yaşasın. Ekmek pişiren, ineğini satan, yorganını bağışlayan anaların, ninelerin nur yüzlü dedelerin hürmetle ellerinden öperim. Türkiye’miz bizim canımız. Böylesine büyük bir milletin ferdi olmayı nasip eyleyen Rabbime nihayetsiz şükürler olsun. Hayatını kaybeden kardeşlerimize rahmet, kederli yakınlarına sabır, yaralı olanlara şifalar dilerim. Allah güzel vatanımızı ve tüm kardeşlerimizi her türlü felaketten korusun…

Bize Bir İnsanlık Mektebi Lazım

“Bize bir insan mektebi lâzım. Bir mektep ki bizi kendi ruhumuza kavuştursun; her hareketimizin ahlâkî değeri olduğunu tanıtsın; her ferdimizi milletimizin tarihi içinde aratsın; vicdanlarımıza her an Allah'ın huzurunda yaşamayı öğretsin…”

Türk maarifine bir ömür adamış, milli ve millete ait bir mektep kurma ideali taşımış olan büyük muallim ve mütefekkir Nurettin Topçu, mektebi tanımlarken “insan mektebi” kavramını kullanır. Kuramlardan, formüllerden ve işlemlerden önce insan olmayı ve insan kalarak yaşamayı öğreten bir mektep. Maddenin tahakkümüne girmemiş, manayı aziz bilen bir mektep. Kendi tarihine ve mazisine hor bakmayan bir mektep.

Çocukların masumiyetini korumalarına yardımcı olan, onların sadece beyinlerini değil, kalplerini, şahsiyetlerini ve ruhlarını da geliştiren ve eğiten bir mektep. Sadece bilgi ve kavram değil, duygu, beceri ve ahlak öğreten bir mektep. Tüm dünya cemiyetlerinin vücutlarını saran ve kemiren post modern hastalıklardan çocuklarımızı ve gençlerimizi koruyan bir mektep.

Bugün dünyanın neresine bakarsanız bakın orada özellikle çocukların ve gençlerin büyük bir saldırı altında olduğunu görebilirsiniz. Sürekli artan çocuk suç oranları, madde ve alkol kullanımı, akran zorbalığı ve dijital oyun bağımlılığı. Medya araçlarıyla dayatılan değersizleşme akımları ve tüketim çılgınlığı. İsterseniz okullardan yansıyan ve bizi yaklaşmakta olan yıkıma dair uyaran birkaç haberin başlığına birlikte bakalım.

“12 yaşındaki öğrenci arkadaşını okulda öldürdü!”

“14 yaşındaki öğrenci öğretmenini bıçakladı!”

“Öğrenciler özel gereksinimli arkadaşlarını okulda darp ettiler!”

Bunlar okullarımızdan yansıyan haberlerden bazıları. Elbette okullarımızın tamamı bu şekilde olumsuzluklarla gündeme gelmiyor. Eğitim alanında yapılan devasa yatırımlar, projeler ve çok doğru işler var. Bunları yok saymıyorum ve haksızlık edemem. Fakat çocuklarımıza dair her defasında bu gidiş nereye? Diye sorgulatan olaylarla ve haberlerle karşılaşıyoruz. Sahi bu gidiş nereye?

Bugünkü mektep çocuklarımıza;

Yüce idealler verebiliyor mu?

Edep ve ahlak kazandırabiliyor mu?

İnsan olmanın belki daha önemlisi insan kalabilmenin anlam ve hikmetini anlatıyor mu?

Mektebin görevi sadece fen ve matematik öğretmek değildir. Türk maarifinin anayasası olarak kabul edilen 1739 sayılı kanunun 2. Maddesinde “Türk Milletinin bütün fertlerini; Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan bireyler olarak yetiştirmek” ifadesi yer almaktadır.

Aristo: “Kalbi eğitmeden aklı eğitmek eğitim değildir. Vicdan olmadan, bilgi sahibi olmak tehlikelidir” der. Yani çocuklara sadece bilgi boyutunda değil, değer, ahlak ve inanç boyutlarında da eğitim vermenin önemini vurgular. Üzülerek belirtmek isterim ki değer, inanç ve ahlaktan yoksun bilgi, bireye ve topluma fayda sağlamıyor. Aksine çok daha büyük zararlar veriyor. Amerikan başkanı Theodore Roosevelt’in sözünü hatırlayalım: “Hiç okula gitmeyen bir adam yük treninden çalabilir ama eğer üniversite eğitimi almışsa bütün demir yolunu çalabilir. Eğer bir insanı, sadece akıl yönünden eğitiyor, ahlak yönünden eğitmiyorsanız, toplumun başına yalnızca bir bela yetiştiriyorsunuz.”

Cemil Meriç: “İki yol var insanlık için: Kendi kendini imha veya gerçekten insanlaşmak” der. Dünyayı istila etmiş olan bu ahlaki çöküntü ve yozlaşmadan, bu şiddet sarmalından, merhametsizlik buhranından çıkmak “gerçekten insanlaşmak” ile mümkün olabilir. Mektebimiz çocuklara insan kalabilmenin yolunu ve faziletini öğretmeli. Ulu bir ağacın kökleriyle toprağına tutunması gibi milletine ve mukaddesatına bağlı kalmayı ve dallarıyla istikbale uzanabilmeyi öğretmeli. Yani evvela insan olabilmeyi ve insan kalabilmeyi öğretmeli.

Karne, tatil ve yeniden çocuk olmak

Uzun ve yorucu bir dönemin daha sonuna geldik. Milyonlarca öğrenci yarın karne alacak. Velilerde ve çocuklarda karneye dair bir merak ve heyecan yok gibi. Çünkü herkes e-okul uygulaması sayesinde karnesindeki notları biliyor zaten. Teknolojinin kolaylıkları ve konforu gibi duyguları ve manaları azaltan bir yanı da var elbet.

Her karne aldıklarında biraz daha büyümüş, çocukluk masumiyetinden ve çocukluk coşkusundan biraz daha uzaklaşmış olacak çocuklar. Sahi;

Neydi çocukluk sevinci?

Neydi çocukluk coşkusu?

Bugünkü çocukların hayatında eksik olan bir şey varsa ki bence var; o da çocuk olmaktır. Evet, bugünkü çocukların hayatında çocuk olmaya fırsat yok. Sınav stresiyle ve gelecek kaygısıyla kuşatılmış bir çocukluk var bugün adeta. Ortaokulda veya lisede öğrenim gören ve sınava hazırlanan çocukların pek çoğunun günlük rutini şu şekilde: Okul, okul sonrasında kurs/etüt merkezi veya özel ders, akşam 123456789 adet soru çözme, uyku, sabah henüz gün aydınlanmadan tekrar okula gitme…Birbirinin aynı olan ve mütemadiyen tekrar eden bu döngünün içinde bir şeye yer yok; “çocuk olmaya”.

Oysa, hakkıyla yaşanmamış bir çocukluğun bireyin yaşamındaki olumsuz etkileri tüm yaşamı boyunca sürüp gidiyor. Çocukluğun hakkıyla yaşanması, çocukluk sevinci veya çocukluk coşkusu; bunlarda ne? Diyebilirsiniz. Bunlar, insan denen varlığın gençlik, yetişkinlik ve yaşlılık döneminde dünyanın kahrına tahammül edebilmesini ve sorunlarla başa çıkabilmesini sağlayan bilgi, beceri, duygu, inanç ve değerleri öğrenmesini sağlayan olumlu çocukluk yaşantıları.

Özgüveni yüksek veya özgüveni düşük, dışa dönük veya içe dönük, atılgan veya çekingen, merhametli veya merhametsiz, sosyal becerileri güçlü veya sosyal becerileri zayıf, problem çözme becerileri yüksek veya problem çözme becerileri düşük bir insan oluşumuz üzerinde erken çocukluk yıllarının, bu kritik yıllarda geçirilen deneyimlerin, ebeveynlerin ve öğretmenlerin çok belirgin bir etkisi var.

İnsan yaşamın en değerli yıllarının beton binalar ve dört duvar arasında geçiyor olması, çocukluğun sınav kıskacında can çekişiyor olması beni hayli yaralayan ve üzen bir durum. Bu kadar uzun ders saatine de bu kadar fazla okul süresine de ihtiyaç olmadığını düşünüyorum. Tüm okul yaşamım boyunca ezberlemek zorunda kaldığım bilgilerin çok azı işime yaradı ve pek çoğunu bugüne kadar ki yaşamımda hiç kullanmadım. Büyük muallim ve mütefekkir Nurettin Topçu okulu eleştirirken; “diploma dışında bir şey vermeyen okul” der.

Okul bahçelerinde, 10 dakikalık kısacık teneffüslerde adeta devasa bir kafesten gökyüzüne salınan kuşlar misali sağa sola koşuşturan çocuklarla her karşılaşmamda yüreğim acıyor. Oyun terapisinin kurucusu Garry L. Landreth: “Kuşlar uçar, balıklar yüzer, çocuklar oynar” derken aslında çocuk için oyunun, özgürlüğün, hareketin anlamını, vazgeçilmezliğini anlatmıştı. Bugünkü haliyle okul dediğimiz kurum çocukların gelişimine, ilgilerine ve ihtiyaçlarına ne kadar uygun.

Bırakalım şu kısacık ara tatil, çocukların yeniden çocuk olmaları, çocukluk sevincini ve coşkusunu yaşamaları, kaygısızca sevinmeleri, dağların, denizin, güneşin ve yıldızların sırrını ve sahibini öğrenmeleri için bir fırsat olsun. Şu kısacık yaşamak yolculuğunda geri dönüp hatırlayacakları anıları ve sevinçleri olsun. Anne babalar olarak kendi hedeflerimizin ve hırslarımızın ağır vebalini çocuklarımızın zayıf ve güçsüz omuzlarına yüklemeyelim. Eksik bilgiler öğrenilir, düşük notlar yükselir.

Peki hakkıyla yaşanmamış bir çocukluk neyle ve nasıl telafi edilir?

Çocukların mutlu olamadığı bir çocukluğu, hangi kırık notla hangi çarpıcı cümle ile ve karnenin neresine yazalım?

Çocukları biraz rahat bırakalım ve yeniden çocuk olmaları için onlara daha fazla fırsat, daha fazla zaman verelim. Yaşam zaten ileriye doğru akıyor, yarın istesek de çocukluklarına geri dönemeyecekler…

Modern Dünyanın Kanaat Önderleri: Youtuberlar

Modern dünyanın en tesirli silahı; medya. Yaşamı, değerleri, alışkanlıkları ve ilişkileri şekillendiren; hayata yeni boyutlar kazandıran cihanşümul bir araç. Medya, insanlık tarihi boyunca başka hiçbir vasıtanın başaramadığı düzeyde bir yaygın etkiye sahip artık.

Medyanın yazılı (basılı), işitsel (radyo), görsel-işitsel (sinema-televizyon) ve yeni medya (dijital medya; sosyal medya) gibi farklı formları olmakla birlikte bugün en fazla tercih edilen formunun yeni medya (dijital medya) olduğunu söyleyebiliriz. Yeni medya, diğer medya türlerinden farklı olarak kullanıcılara kendi içeriklerini üretme, paylaşma ve bunlar üzerinden gelir elde etme olanağı verdi. Bu özellik yeni medyayı diğer tüm medya türlerinden daha işlevsel ve cazip hale getirdi. Andy Warhol’un, “Bir gün herkes 15 dakikalığına ünlü olacak” dediği zamanlardayız.

Yeni medyayla birlikte; Influencer, TikToker ve YouTuber gibi farklı kavramlarla tanışmış olduk. Üstelik bunlar, kimi çocuklar için idealize edilmiş bir meslek artık. Bu durumun farklı nedenleri var elbette fakat para kazanmak ve popüler olmak post modern insanın motivasyon kaynaklarının başında geliyor. Amerikan iş dünyası dergisi Forbes’a göre YouTube'dan en çok para kazanan ilk 10 YouTuber, 2021 yılında Youtube platformunda paylaştıkları içeriklerden 300 milyon dolar gelir elde etti.

Dünya genelinde; 5,31 milyar sosyal medya kullanıcısı, 4,95 milyar internet kullanıcısı ve 4,62 milyar aktif sosyal medya kullanıcısı, 2,56 milyar YouTube kullanıcısı mevcut (Wearesocial, 2022). Çocuklar tarafından en fazla tercih edilen sosyal medya platformu olan YouTube; kullanıcıların amatör videolarını paylaştıkları bir sosyal medya platformu olarak, 2005 yılında kuruldu.

Sosyal medya hesapları bugün adeta insanların kimliklerinin bir parçası olmuş durumda. Hatta bazılarının asıl kimlikleri. Popüler olmak veya fenomen olmak kimi çocuklar ve yetişkinler için temel yaşam amacı. Zira sosyal medya platformlarındaki takipçi sayınıza göre size bir değer atfediyor kimi çevreler. Buna göre reklam alıyor, para kazanıyor, kitap satıyor, buna göre konuşmacı oluyorsunuz. Hatta kimi bilimsel ve akademik etkinliklerde bile öncelikle fenomen kişiler tercih ediliyor. Belediyeler fenomen kişilerle etkinlik yapıyor. Yani takipçi sayınıza göre değer bulduğunuz bir toplum.

Peki takipçi sayısı bir kişinin; insani, ahlaki, akademik veya sosyal niteliklerinin tek göstergesi olabilir mi? Sadece takipçi sayısına bakarak insanlara değer atfetmek veya bir yetkinlik beklemek ne kadar doğru? Mesela en değerli bilim insanlarımızdan biri olan Prof. Dr. Aziz Sancar’ın resmi YouTube kanalının 2,75 bin abonesi var. Ama küfürleri ve skandallarıyla ünlü bir fenomenin YouTube kanalının 15 milyon abonesi var.

Medya, faydalı işler yapmak, iyilikleri paylaşmak, yaşamı kolaylaştırmak ve bilgiye erişimi desteklemek için çok fazla fırsatlar sunuyor. Medyanın her türü ve tüm içerikler kötüdür düşüncesini doğru bulmuyorum. Rezaleti, ahlaksızlığı, şiddeti ve diğer kötülükleri cazip gösteren ve bu tür paylaşımlarıyla öne çıkarılan, çocuklara model olarak sunulan YouTuber hesaplarını da onaylamıyorum.

İnsanlar her çağda yolunu aydınlatacak, kendisine ilham verecek öncüler aradılar. Bu öncüler kimi zaman filozoflar, kimi zaman bilgeler, kimi zaman da peygamberler oldu. Bugün ise yol göstericilik rolü YouTuberlara verilmiş durumda. Sosyal medyayı çocuklara, topluma ve insanlığa fayda üretmek için kullananlar var olsunlar. Fakat sosyal medyayı; argo, küfür, şiddet, ahlaksızlık, hazcılık ve tüketimi yaymak için kullananlar çok daha fazla. Peki bu rezalete kim dur diyecek?

Hollanda’da 16 yaşın altındaki kullanıcıların veri gizliliğini ihmal ettiği gerekçesiyle Tik Tok’a Avrupa'daki 64 bin ebeveyn adına 1,4 milyar Euro tutarında bir dava açıldığını hatırlatmak isterim. Bizim çocuklarımız daha mı değersiz?

Milletken kitle oluşumuz yani savruluşumuz

“Bir zamanlar biz de millet, hem nasıl milletmişiz” diyerek başladığı şiirini; “Biz neyiz seyreyle artık bir de fikr et neymişiz” diyerek sürdürür milli şairimiz Mehmet Akif Ersoy. Gurur ve hüzün duyguları arasında gidip gelen bir vatanseverin ıstırabı sinmiştir dizelerine. Ne acı bir talih ve ne kadar kesif bir savruluş; milletken kitle olmak. Ve şanlı bir tarihe hor ve hakir bakmak. Yerine sığ ve köksüz bir sahteliği kucaklamak.

Oysa bu iki kelime birbirine ne kadar yabancı, birbirine ne kadar el. İsterseniz her iki kelimenin de sözlük anlamlarına bakalım. Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlüğüne, göre millet: “Çoğunlukla aynı topraklar üzerinde yaşayan, aralarında dil, tarih, duygu, ülkü, gelenek ve görenek birliği olan insan topluluğu, ulus.” Kitle ise: “Bir yerde toplanmış, bir araya gelmiş insan topluluğu” (TDK, 2022) şeklinde tanımlanmaktadır.

Millet demek; inanç, vatan, tarih, ideal, kültür ve değerler demek. Oysa kitle bir yerde yani beton kaplı şehirlerde veya uydu kentlerde bir araya gelmiş insan topluluğu demek. Bakın ne kadar uzak bu iki kelime birbirinden. Millet demek kader birlikteliği yapmak demek; Malazgirt’te, İstanbul’da; Çanakkale’de. Millet demek; yüce ideallere sahip olmak ve bunlar uğruna yeri geldiğinde can vermek demek. Oysa kitle olmak için bunların hiçbiri gerekmemektedir. Aksine milletten topluma savruluşumuzun altında da bu istek yatmaktadır. Yani bizi bir arada tutan her neyse onu değersizleştirme, susturma, yok etme çabası.

Kitle; yani yönlendirilen, manipüle edilen, tüm gardı indirilen demek. Mana yerine maddeyle teskin edilen; fenomen olmak, şöhret olmak gibi yüce ideallere sarılan nisyan ile meşhur insanımız. Bugünkü hal-i pürmelalimiz (üzüntülü halimiz) bunların bir yansıması değil mi? Üstat İsmet Özel’in söylediği gibi;

“Şaşılacak bir dünyada yaşamaktı; öğrendik

Şimdi külçeler yüklüyüz şaşılacak bir biçimde

Külçeler yüklüyüz ve çıkmak istiyoruz yokuşu.”

Bugün hayata eleştirel bir nazarla baktığınızda nasıl kitleleştirildiğimizi görebilirsiniz. Tasarlanmış bir hayatın içinde yaşıyoruz. İnançları, değerleri, kelimeleri, duyguları, korkuları, alışkanlıkları hatta bedenleri dahi tasarlanmış insanlar kalabalığıyız. İlahi tasarımdan bahsetmiyorum çünkü orada insanın ve kainatın fıtratına aykırı bir durum yok. Fakat kendince ilahi tasarıma meydan okuyan ve onu bozmak için çabalayan hadsiz bir sahte tasarım benim anlatmak istediğim.

Bu büyük oyunun (ulus devletlerini ve kimliklerini yok etme) bir yansıması olarak bizlere armağan edilen yeni kavram “dünya vatandaşlığı” kavramı. Dünya vatandaşlığı yani; hiçbir mukaddesatı, mefkuresi, ortak ideali ve mazisi olmayan; yeni inanışlar, alışkanlıklar ve yaşayışlar kazandırmaya müsait; ikna edilmiş ve kanıksamış bireyler topluluğu. İnancından, kültüründen, değerlerinden, ailesinden koparılmış; köksüz ve bağsız, rüzgarların merhametine muhtaç bırakılmış kuru bir yaprak. Fiziksel görünümü, inancı, düşünceleri, duyguları ve alışkanlıkları tasarlanmış yeni insan. Modern insan!

Merhum mütefekkir Cemil Meriç, kültür ve değerleri milletlerin manevi vatanları olarak görür ve şöyle der; “İrfanımızı maziye bağlayan köprüleri berhava ettik. Her nesil, fetihlerini kendisiyle beraber mezara götürüyor.” Üstada göre kurtuluş ancak “şuurla” mümkündür. Yani görünenin ardındakini görmekle; ferasetle, gayretle, samimiyetle meydan okuyabilir, karşı koyabiliriz bu istilaya. Ve toprakların istila edilmesinden daha tehlikeli olan ise zihinlerin ve duyguların istila edilmesidir.

Sözlerime, belki üzerimize alınırız temennisiyle bir ayet ile son veriyorum. “Siz, insanlar için ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz. İyiliği emredersiniz, kötülükten alıkoyarsınız ve Allah’a inanırsınız. Ehl-i kitap da inanmış olsalardı elbette onlar için hayırlı olurdu; içlerinden inananlar da var, fakat çoğu yoldan çıkmıştır.” (Âl-i İmrân Suresi- 110. Ayet).

Medeni Dünya Uçsuz Bucaksız Bir Akıl Hastanesi Gibi

Kırılmış, incinmiş, örselenmiş ruhumuz. Bir nesneden diğerine çarpan, mütemadiyen hüsrana uğrayan, yenilgi yenilgi küçülen ruhumuz. Madde ve gösteriş çağında, pasla ve makyajla kaplanan ruhumuz. Hedonizm rüzgarlarının kopardığı ve uzak diyarlara savurduğu; zavallı ruhumuz.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından her yıl yayınlanan “Dünya Ruh Sağlığı Raporuna” göre; dünya genelinde her sekiz kişiden birinin ve 970 milyon insanın ruh sağlığı problemine sahip olduğu tahmin edilmektedir. Bu tahmine cinsiyet değişkeni açısından bakıldığında kadınların oranı %52,4; erkeklerin oranı %47,6’dır (WHO, 2022).

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), “İntihar Raporuna” göre; dünya genelinde her yıl yaklaşık 700 000'den fazla insan intihar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. İntihar, 15-29 yaş grubu bireyler arasında dördüncü sıradaki en sık karşılaşılan ölüm nedenidir (WHO, 2019).

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) verilerine göre dünya genelinde antidepresan kullanımı sıklığı da belirgin bir şekilde artmaktadır. Her 1000 kişide günlük antidepresan kullanım dozu 2020 yılı için; İzlanda 153,4; Portekiz 131; Avustralya 122,2; Kanada 122; İsveç 105,4; İspanya 86,9; Belçika 83,8; Finlandiya 81,5; Danimarka 80,7; Yunanistan 65,8 ve Türkiye 48,9 şeklindedir. Tüm ülkelerde yıllara bağlı olarak kullanım dozlarında artış söz konusudur. Mesela İzlanda için 2010 yılı verisi 101,3; Türkiye için 2010 yılı verisi 32,7 şeklindedir.

Türkiye İstatistik Kurumu (Tüik), “Yaşam Memnuniyeti Araştırması” sonuçlarına göre; Mutlu olduğunu beyan eden 18 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı, 2021 yılında %49,3 iken aynı oran 2011 yılında %62,1’di. Mutsuz olduğunu beyan eden bireylerin oranı 2021 yılında %16,6 iken aynı oran 2011 yılında %9,9’du.

Dünyanın kuzeyine veya güneyine, doğusuna veya batısına fark etmeksizin hangi yönüne bakarsanız bakın insanın giderek daha mutsuz ve daha yalnız olduğunu görebilirsiniz. Bu durumun pek çok nedeni var elbette. Mesela bunlardan biri tüm dünyayı etkisi altına alan Koronavirüs salgınıydı. Pandemiden önce 193 milyon kişinin majör depresif bozukluğa sahip olduğu düşünülürken; pandemiden sonra bu sayının 246 milyon kişiye ulaştığı tahmin edilmektedir (WHO, 2022).

Belki bazılarımıza göre bu durumun en önemli nedeni ekonomik buhranlar. Fakat araştırmalar bunu doğrulamıyor. Zira hem ruh sağlığı istatistikleri hem intihar istatistikleri hem de antidepresan kullanım istatistikleri en büyük sorunun ve yaygınlık oranının refah payı en yüksek olan ülkelerde olduğunu gösteriyor.

Bu yazıya ilhamını ve başlığını veren merhum Cemil Meriç üstadım şöyle der; “Medeni dünya uçsuz bucaksız bir hastane koğuşu, ortalığı yürek parçalayan iniltiler dolduruyor. Kapitalizmin armağanı “eşyalaşma”dır. “Eşyalaşma”nın hâkim olduğu dünya; katı, insan dışı, değerleri ve kişileri yok eden bir dünya”.

Benzer şekilde Frankfurt Okulu'nun Eleştirel Teorisi'ne yaptığı katkılarla bilinen Herbert Marcuse, tüketim kültürünün, insanları tüketim odaklı yaşamaya ve satın almaya zorladığını ve mütemadiyen “sahte ihtiyaçlar” ürettiğini söylemektedir.

Aristoteles, mutluluğun erdemli bir yaşam sürmekle mümkün olduğunu; Eric Fromm ise hırslardan arınmış bir kişiliğe sahip olmakla mutlu olunabileceğini belirtmektedir. Victor Frankl, modern insanın mutsuzluğunu yaşamındaki anlamsızlık ile açıklamaktadır. Farabi, dünya ve ahiret saadetinin sırrını erdemler ve güzel ahlakla açıklamıştır. Gazali, “Kimya-ı Saadet” (mutluluğun kimyası) isimli eserinde mutluluğun insanın Allah’ı bilmesi (marifetullah) ile mümkün olacağını belirtmiştir.

İnsanın eşyalaşarak ve hazlarının esiri olarak aradığı huzuru bulması mümkün değildir. Bize hayatı ve ölümü sevdirecek, en zor zamanlarda bile dayanma ve başa çıkma gücü verecek, içimizdeki umudu hep canlı tutacak bir anlam gerek. Belki de bunun sırrı şu ayette saklıdır; “Bilesiniz ki gönüller ancak Allah’ı zikrederek huzura kavuşur” (Ra’d / 28).

Anlat öğretmenim

Tüm kavramlardan, denklemlerden ve formüllerden önce, insan olmayı öğret, gül kokan çocuklara. Kır çiçeklerini koparmamayı, karıncayı incitmemeyi anlat Öğretmenim; küçük ve masum yavruma.

Başarılı olmanın tek yaşam gayesi olmadığını, sınav sonuçlarının değil şahsiyetin değerli olduğunu anlat Öğretmenim.

Kazanmak için her yolun mubah olmadığını öğret. Başkalarını aldatmayı ve yalan söylemeyi maharet bilmemesini anlat Öğretmenim.

Kırların, çiçeklerin, güneşin, ayın ve yıldızların sırrını ve sahibini öğret. Gökyüzünün ve denizin sonsuz maviliğinde hayaller kurmayı, düşlerinin ardına düşmeyi anlat Öğretmenim.

Zorlukların ve musibetlerin içindeki güzellikleri öğret. Gecenin en karanlık anının aydınlığa en yakın zaman olduğunu ve inananlar için umudun hep var olduğunu anlat Öğretmenim.

Herkesin vazgeçtiği, yüzünü çevirdiği bir anda kendine inanmayı ve özüne dönmeyi öğret. Başarmak için mükemmel olmaya gerek olmadığını, alın terini, cesareti ve mücadeleyi anlat öğretmenim.

Kabalığın, zorbalığın ve zalimliğin bir hüner olmadığını öğret. Mazluma el uzatmanın, paylaşmanın, merhametin ve yardımın insanı ne kadar güzelleştirdiğini anlat öğretmenim.

Yaşamın almak ve tüketmekten daha fazlası olduğunu öğret. Markaların ve etiketlerin değil, bilginin ve nezaketin insanı güzelleştirdiğini anlat Öğretmenim.

Ona saf ve günahsız halini korumasını, dünyanın bozan ve çürüten bir yer olduğunu öğret. Yaşamın sahip olmaktan daha fazlasını hak ettiğini, insan olmanın manasını anlat Öğretmenim.

İnsanı tutan ve koruyan şeyin dışarda, uzak yerlerde değil, kendi içinde olduğunu öğret. Hak ederek kazanmayı, Hakk’a inanarak yaşamayı ve yaşatmayı anlat Öğretmenim.

Bilmenin faziletini ve kitapların sakladığı sonsuz hazineleri keşfetmeyi öğret. Paranın ve gücün kutsandığı bir çağda bilginin ve öğrenmenin; öğrendikçe gelişmenin zarafetini anlat Öğretmenim.

İnsanların dışına ve kabına değil; ahlakına ve kalbine bakmasını öğret. Bedenin bir suret olduğunu, asıl güzelliğin ruhta bulunduğunu anlat Öğretmenim.

İdeolojilerin değil, bilginin, kalbinin ve aklının yolunu izlemesini öğret. İnsanları hor görmemeyi, kem söylememeyi ve incitmemeyi anlat Öğretmenim.

Kim olduğunu, neden var olduğunu, yaşamın ve yaşamanın gayesini öğret. Bir ağaç gibi kökleriyle toprağına, vatanına ve inancına bağlanmayı, dallarıyla geleceğe uzanmayı anlat Öğretmenim.

Bilgisini insanlar ve tüm dünya için nasıl faydaya dönüştüreceğini öğret. Kâinatın özündeki hikmet ve faydayı anlat Öğretmenim.

Şöhretin, gösterişin ve hazların davetkar cazibesine yenilmemeyi öğret. Samimi olanların, dürüst olanların, ahlaklı olanların, merhametli olanların ve inananların; er geç kazanacağını anlat Öğretmenim.

Onun henüz işlenmemiş cevherine, bir suret ve şuur nakşet. Yolculuğunu hatırlat ve insanın dünyada gece gündüz yürüyen bir yolcu olduğunu anlat Öğretmenim. Sevgiyle, merhametle ve özenle işle onun değerli ruhunu. Tüm sözlerden daha tesirli olanın Öğretmenin kendi davranışları olduğunu bilerek; anlat Öğretmenim. Sevgiyle, sabırla, merhametle, özenle…

Bu haftaki yazımın 24 Kasım Öğretmenler Gününe denk gelmesi güzel bir tevafuk oldu. Bu vesileyle ebedi aleme göçmüş tüm öğretmenlere rahmet, hayatta olanlara sağlık ve afiyet dilerim. Okutan, yazdıran, emek veren ve hakikati gösteren tüm öğretmenlerimin hürmetle ellerinden öperim.

Sözlerime Merhum münevver ve mütefekkir Nurettin Topçu’nun sözleriyle son vereyim; “Muallimin alçaltıldığı, mesleğinin hor görüldüğü milletler düşmüştür, alçalmıştır ve şüphe yok ki bedbahttır”.

Çocuğunuz Dijital Oyun Bağımlısı mı?

“Kuşlar uçar,

Balıklar yüzer,

Çocuklar oynar…”

Çocuk merkezli oyun terapisini kuramsallaştıran Garry Landreth, oyunun çocuklar için önemini bu sözlerle anlatır. Kuşlara uçma yeteneği verilmeseydi gökyüzü kuşlar için bir değer taşımazdı. Yüzme yetenekleri olmasaydı deniz balıklar için değersiz olurdu. Oyunlar olmasaydı, çocukluk yılları bu kadar öğretici olmazdı ve insana mutluluk vermezdi.

Oyun çocuklar için sadece bir eğlenme yolu değil aynı zamanda kavramları, bilgileri ve becerileri öğrenme yoludur. Üstelik en keyifli ve kalıcı öğrenme yoludur. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, oyunun her çocuk için bir hak olduğunu belirtmektedir (OHCR, 2016). Oyun aslında çocuğun en önemli uğraşıdır. Bir çocuğun doğumdan altı yaşına kadar ortalama 15.000 saatini oyun aktiviteleri ile geçirdiği tahmin edilmektedir (Schaefer, 1993).

Bununla birlikte çocukların oynadığı oyunlar son yıllarda hayli değişti. Günümüz çocuklarının oyun tercihlerinde artık dijital oyunlar öne çıkıyor. Sapsağlam (2018) tarafından yapılan araştırmada, çocukların yaşlarının büyümesiyle birlikte elektronik aletlerle oynanan oyunları daha fazla tercih ettikleri görülmüştür. Türkiye İstatistik Kurumu: “Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması (Tüik, 2021)” sonuçlarına göre; çocuklarda internet ve cep telefonu kullanımı geçmiş yıllara göre artmış, dijital oyun oynadığını belirten 6-15 yaş grubundaki çocukların %54,3'ünün savaş oyunlarını, %52’sinin macera/aksiyon oyunlarını, %41,8’inin strateji oyunlarını, %27,5’inin simülasyon oyunlarını ve %26,5’inin spor oyunlarını ve %19,1’inin rol yapma oyunlarını tercih ettikleri görülmüştür.

Dijital oyun sektörü verilerine göre; 2015 yılında dünya genelinde yaklaşık iki milyar dijital oyun kullanıcısı varken, bu rakamın 2024 yılına kadar 3,3 milyarın üzerine çıkması beklenmektedir (Statista, 2022b). Bununla birlikte her geçen gün daha fazla çocuk dijital oyunlar üzerindeki kontrol yeteneğini kaybetmekte ve oyun bağımlısı olmaktadır. Amerikan Psikiyatri Birliği (APA, 2013), Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı-5’te (DSM-5), dijital oyun bağımlılığı, internette oyun oynama bozukluğu olarak yer almış ve belirtileri şu şekilde ifade edilmiştir:

1. Video/internet oyunları üzerine aşırı kafa yormak.

2. Oyun oynamadığında kötü hissetmek/yoksunluk belirtileri göstermek.

3. Giderek artan sürelerde oyun oynamayı istemek.

4. Kendisini kısıtlamaya çalışsa da daha az oyun oynamayı becerememek.

5. Daha önceden severek yaptığı diğer işleri yapmayı istememek.

6. Okulda, iş yerinde ya da evde fazla oyun oynamaya bağlı olarak gelişen problemlerle karşılaşmasına rağmen oyun oynamayı sürdürmek.

7. Oyun oynama süresini gizlemek için yalan söylemek.

8. Kendini kötü hissettiğinde düzelmek için oyun oynamak.

9. Video/internet oyunlarına katılımdan dolayı önemli ilişki, iş, eğitim ya da kariyer fırsatlarını kaçırmak.

Kişi, yukarıda sıralanan tanı kriterlerinden beşini ya da daha fazlasını bir yıldır gösteriyorsa ve sosyal, akademik veya mesleki anlamda işlevselliğinde bozulma söz konusuysa, internet/oyun bağımlığı söz konusu olabilir. Özellikle belirtmek isterim ki çocuğa tanı koymak ebeveynin işi değildir ve bu konuda mutlaka bir uzmandan destek almak gerekir.

Değerli ebeveynler; çocuk eğitimi meşakkatli, fazlaca emek isteyen ve asla boşluk kabul etmeyen uzun soluklu bir süreçtir. Şayet çocuklarınızın hayatında boşluklar ve ihmaller oluşturursanız, bu boşlukları hiç arzu etmeyeceğiniz uğraşılar, alışkanlıklar, kişiler, medya karakterleri ve diğer art niyetli odaklar doldurur.

Lütfen çocuklarınıza daha çok zaman ayırın, onları daha çok dinleyin, ortak geçirilen zamanların sayısını, sıklığını ve niteliğini artırmaya çalışın. Onların arkadaşlarıyla ve doğayla daha fazla etkileşime girmesine imkan sağlayın. Çocuklarınız ekranlara bakarak değil, ağaçlara, kuşlara, gökyüzüne, denizlere ve dağlara bakarak büyüsünler. Çocuklarımız oyunlara ve nesneye bağımlı değil manaya ve yüce ideallere bağlı olsunlar.

İnsanı tutan şey nedir?

İnsanı diğer canlılardan üstün kılan şey, seçme hürriyetinin ve iradesinin bulunmasıdır. Günlük yaşamımızda, her an bir şeyleri seçer, bazı şeyleri yapmaktan da vazgeçeriz. Her tercih, içerisinde bir vazgeçiş taşır. Peki, yapacağımız ya da yapmaktan vazgeçtiğimiz şeyleri neye göre seçeriz?

Mesela yapmaktan çekindiğimiz şeylerden vazgeçerken, ilk baktığımız yer anayasa, kanunlar veya yönetmelikler midir? Yoksa inancımız, değerlerimiz veya ilkelerimiz midir? Bizi yanlış yapmaktan alıkoyan şey ceza almaktan kaçınma isteği midir? Yoksa içimizde olan; bizi tutan ve dizginleyen, inancımız ve değerlerimiz midir? Mesela ben, yapacağım bir şey hakkında bugüne kadar öncelikli olarak anayasaya veya kanunlara bakmadım hiç. İçimdeki anayasaya ve babayasaya (annem ve babamdan öğrendiğim, inanç ve değer yargılarıma) baktım ilkin.

Dünya nüfusu 7,9 milyar kişiyi geçmiş durumda. Mega kentlerde, milyonlarca insan bir arada yaşıyor artık. Mesela; Tokyo’da 37 milyon, Delhi’de 32 milyon, Shanghai’de 28 milyon, Kahire’de 21 milyon, İstanbul’da 15 milyon insan yaşıyor. Nüfus artışı, kırsal bölgelerden şehirlere göç, çarpık kentleşme, yoksulluk, medya ve diğer bazı sebepler devasa metropollerde yaşamı her geçen gün biraz daha zorlaştırıyor ve suç oranları artırıyor.

Adalet Bakanlığı istatistiklerine göre ülkemizde; 2012 yılında ceza mahkemelerine gelen dava sayısı 3,18 milyon iken, 2021 yılında %3,5' lik artış̧ oranı ile 3,29 milyon olmuştur. 2012 yılında hukuk mahkemelerine gelen dava sayısı 2,79 milyon iken, 2021 yılında %54,8' lik artış̧ oranı ile 4,33 milyon olmuştur. 2012 yılında idari yargı mahkemelerine gelen toplam dava sayısı 533 bin iken, 2021 yılında %9,8' lik artış̧ oranı ile 585 bin olmuştur.

Avrupa Birliğinde 2020 yılında cinayetlerde %3,5, kadın cinayetlerinde ise %9,9'luk artış yaşandı. Hırsızlıklar bir önceki yıla göre %13 arttı. Amerika’da 2021 yılında cinayet oranları bir önceki yıla göre %5 arttı. İstatistiklerden de anlaşıldığı üzere dünya giderek daha tekinsiz bir yer oluyor ve en iyi hukuk sistemine sahip olduğunu savunan ülkelerde bile suç oranları artıyor.

Dünya genelinde ve ülkemizde öğrenim düzeyinin artışına rağmen suç oranlarının artma eğiliminde olması bir çelişki değil mi? Aslında bu iki olgu arasında bir ters korelasyon olması gerekirdi. Oysa bugüne dek şiddet ve suçun kaynağı olarak hep eğitimsizliği gösterdik. Adalet sistemlerindeki ve yargılama süreçlerindeki iyileştirmelere, suçun önlenmesine ve suçla mücadeleye yönelik sayısız tedbir, teknoloji ve yeniliğe rağmen suç oranları yükselişini sürdürüyor.

İnsan temel olarak iki tür denetim sistemine sahiptir. Dışsal denetim sistemi (anayasa, kanunlar, kolluk kuvvetleri, aile vb.) ve içsel denetim sistemi (inanç, ahlak, değerler, ilkeler vb.). Modern hukuk, suçun önlenmesinde dışsal denetim sistemlerini güçlendirmeyi seçti. Fakat gelinen noktada bunun tek başına yetmediği açıkça görülüyor.

İnsana öyle bir denetim sistemi kazandırmalıyız ki, kimsenin olmadığı yerlerde, ceza veya ödül almayacağı zamanlarda bile ideal olanı yapabilmeli ve yanlış olandan uzak durabilmeli. Bu dışsal kontrol ve denetim sistemlerini önemsemeyelim demek değil. Doğru olan şey ikisini birlikte geliştirmek ve güçlendirmek.

Unutmamak gerekir ki, insana en yakın denetim sistemi, her an yanında olan inanç ve değer sistemi; yani kendi özdenetimidir. Erdem Bayazıt’ın: “Bizi tutan bir şey varsa o sensin” dediği şey tam olarak budur. Bu yüzden adalet sistemlerindeki reformlarla birlikte çocuklara temel insani değerlerin ve özdenetimin kazandırılması suçun önlenmesinde daha kalıcı ve etkili bir yoldur. Bu süreçte aile ve okul; ebeveynler ve öğretmenler çok önemlidir ve onlara büyük görevler düşmektedir.

Çocukları Ebeveynler mi Yoksa Ekranlar mı Büyütüyor?

Dünün çocukları daha çok yoksulluktan mağdur oldular. Bugün ki çocuklar ise yoksunluğun mağduru oluyorlar. Sevgiden, ilgiden, merhametten ve ebeveynlerinden yoksun çocuklar. Ve çocuklarının yaşamlarındaki yoksunluklarını daha çok harcayarak, imkanlarını çocuklarının başından aşağıya boca ederek telafi etmeye çalışan ebeveynler.

Dünyaya geldiği andan itibaren başlıyor, çocukların ekranla tanışıklığı. Bu tanışıklık kimsenin beklemediği bir hızla ilerliyor ve daha yaşamın ilk yıllarında bazı çocuklar için bağımlılığa dönüşüyor. Bugün neredeyse küresel bir sorun oldu, çocuklarda ekran kullanımı. Çocuk ve ekranın olduğu çoğu evde farklı sorunlar, krizler ve çatışmalar yaşanıyor.

Amerikan Pediatri Akademisine (2019) göre çocuklar 18.-24. aya kadar kesinlikle ekran kullanmamalı, iki-beş yaş aralığında ise günde en fazla bir saat ekran kullanmalıdır. Benzer şekilde Dünya Sağlık Örgütü (2019) bir yaşından önce hareketsiz, oturarak ekran kullanımının olmaması gerektiğini ve iki yaşından büyük çocuklarda günde en fazla bir saat hareketsiz ekran kullanımının olması gerektiğini belirtmektedir. Bu ideal olan. Peki gerçekte böyle mi? Ne yazık ki değil.

Türkiye İstatistik Kurumu, “Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırmasına” göre; 6-15 yaş arası çocuklarda internet kullanımı 2013 yılında %50,8 iken, 2021 yılında %82,7 olmuştur. 6-10 yaş grubu çocuklarda cep telefonu/akıllı telefon kullanımı 2013 yılında %11,0 iken, 2021 yılında %53,9 olmuştur.

Araştırmalar çocuklarda ekran kullanım sürelerinin arttığını göstermektedir. Ekran karşısında geçirilen sürenin artması çocukların; ebeveynleriyle geçirdikleri zamanın azalması, doğadan uzaklaşmaları, akranlarıyla oynadıkları geleneksel oyunların yerini dijital oyunlara bırakması demek.

Artık çocuklar dijital oyunlarda; insan öldürerek, banka soyarak, bitki ve hayvanları katlederek, şehirleri yok ederek, camilere ateş ederek, insanlara ve diğer canlılara işkence yaparak puan topluyorlar. Çocukların insan öldürerek puan toplamasını bir türlü kabullenemiyorum. Bu durum size de ürpertici gelmiyor mu? Dünyanın en masum ve merhametli varlığına; yani çocuklara, her türlü kötülüğü ve merhametsizliği öğreten bir araç halini aldı dijital oyunlar.

Üstelik sadece dijital oyunlarla değil diğer tüm medya türleri kullanılarak sistematik bir şekilde ele geçiriliyor çocukların tertemiz zihinleri ve merhamet dolu yürekleri. Çocuklar medya ortamlarında; şiddet ve saldırganlığa, erotik içeriklere, zararlı alışkanlıkları özendiren programlara, sağlıksız beslenmeyi teşvik eden reklamlara, inanç, kişilik ve cinsiyet gelişimlerini tehdit eden içeriklere, küfür ve argo içeren bir üsluba ve daha pek çok olumsuzluğa maruz kalmaktadırlar.

Herkesi sahte tavırlardan sıyrılmaya ve çocukları için, tüm çocuklar için mücadele etmeye ve bu mücadelede samimi olmaya davet ediyorum. Görmüyor musunuz? Her geçen gün biraz daha yabancılaşıyor çocuklarımız; inancına, kültürüne, değerlerine, ailesine, milletine ve devletine. Her geçen gün biraz daha uzaklaşıyor çocuklar yaşamdan ve insanlardan.

Bu mücadelenin nasıl olması gerektiğiyle ilgili güzel bir örnekte paylaşayım. Hollanda'da Piyasa Enformasyon Araştırma Vakfı, "Çocuk kullanıcıların veri gizliliği ve güvenliğini ihmal ettiği" iddiasıyla sosyal paylaşım sitesi Tik Tok’a 1,4 milyar euroluk dava açtı. Dava TikTok'un 16 yaşın altındaki kullanıcıların veri gizliliğini ihmal ettiği gerekçesiyle Avrupa'daki 64 bin ebeveyn adına açıldı (TRT, 2021).

Bizim çocuklarımız daha mı değersiz batının çocuklarından. Çocuklarımızı medya programlarının ve ekranların merhametine teslim edemeyiz. Tüm ilgili kurumlar ve ebeveynler “mış gibi” yapmaktan vazgeçip çocuklar için samimi bir tavır takınmalılar. Niteliksiz ve art niyetli medya içerikleri nedeniyle çok da uzak olmayan bir gelecekte savunacağımız ve koruyacağımız; çocuklarımız, kültürümüz, milletimiz ve bir ülkemiz kalmayacak, ne yazık ki…

Yaşamdan Eksilen Merhamet

İnsanın kalbinden ve zihninden söküp çıkarıldığında, onu dünyanın en zalim ve tehlikeli varlığına dönüştüren sözcük, “merhamet”. Merhametli insan, merhametli ebeveyn, merhametli öğretmen, merhametli…Yakınlık kuracağımız veya kurduğumuz insanlarda ilk aradığımız kişilik özelliklerinden biri. Bizi çeken ve kendine çağıran, varlığında huzur, yokluğunda endişe duyduğumuz bir şey “merhamet”.

Gün geçmiyor ki yaşadığımız bir olay sonrasında bu değerli sözcüğün önemini ve eksikliğini fark etmeyelim. Gün geçmiyor ki insanda ve yaşamda kaybolup gittiğini düşünmeyelim, hissetmeyelim.

Gazete manşetleri ve haber bültenleri annesine, babasına ve dahi öz evladına zulmeden, onların bedenine ve canına kasteden zalimlerin haberleriyle dolu. Coğrafyalar, dinler, kültürler değişse de insanın zulmü değişmiyor. Mütemadiyen zulmediyor insan; insana, hayvana, bitkiye ve nesneye. Ve her defasında dehşetiyle ruhumuzu ürpertiyor insan. Daha kötüsü olamaz dediğimiz ne varsa başka bir kötülüğe mağlup oluyor.

“Bir çocuğun kalbine yapılması gereken ilk aşı merhamet aşısıdır” der, Nurettin Topçu. Adeta tüm çağlara bakan, her çağda yeniden tazelenen bir nazar ve bilgelikle. İşte bakın medeni dünyanın bugününe. Adeta kim daha çok zulmedebilir diye kıyasıya bir yarışta doğudan ve batıdan, kuzeyden ve güneyden; sureti farklı, vahşeti aynı insanlar. Ve bu dehşet sarmalından her canlı kendi payını düşeni alıyor.

“Senden ümit kesmem kalbinde merhamet adlı bir çınar vardır” derken, insanın yüreğinde merhamet olduğu müddetçe onun iyilik halinin süreceğini ve ondan zarar gelmeyeceğini belirtir üstat Sezai Karakoç (Allah rahmet eylesin). İsmet Özel ise;

“Hiçbir insana yan bakışı olmayan kimdi

Kimdi yan gözle bakmadı kır çiçeklerine bile” dizeleriyle insanlık tarihi boyunca belki de bir daha karşılaşamayacağımız bir merhamet örneğini göstermek, duyumsatmak ve kanıksatmak ister, körleşmiş ve sağırlaşmış yüreklerimize.

İnsan şu uçsuz bucaksız kâinata biraz dikkatli bir nazarla baktığında Allah’ın rahmet ve merhametinin tüm canlıları kuşattığını görecektir. Yüce Allah’ın Kuran-ı Kerim’de en fazla vurguladığı özelliklerindendir; merhametli oluşu ve tüm canlılara merhametle muamele edişi. Nitekim A’raf suresi 151. Ayette: “Mûsâ, “Ey rabbim! Beni ve kardeşimi bağışla, bizi rahmetine garkeyle! Sen merhametlilerin en merhametlisisin” buyurulmaktadır. Yine bir Hadis-i Şerif’te Sevgili Peygamberimiz; "Siz yerdekilere merhamet edin ki göktekiler (Allah ve melekler) de size merhamet etsin" (Ebû Dâvûd, Edeb 58; Tirmizî, Birr 16) buyurmaktadır.

Medeni dünyanın içinde çırpınıp durduğu bu vahşet sarmalından çıkması “merhamet” değerini yeniden insana ve hayata egemen kılmasıyla mümkün olabilir. Bu ise büyük muallim ve mütefekkir Nurettin Topçu’nun söylediği üzere “her çocuğun kalbine merhamet aşısını yapmakla” mümkündür. Çünkü çocukların yüreğindeki merhamet onlarla birlikte büyüyecek ve hayata yeniden can verecektir.

Bir kez daha söylemek isterim ki; şayet insanın içini boşaltırsanız yani onun inancını, değerlerini, merhametini ve ahlakını bozar, bunları yok ederseniz, dünyanın en tehlikeli varlığını ortaya çıkarırmış olursunuz. Ve bu tehlikeli varlığı bir dışsal kontrol sistemi ile dizginlemeniz mümkün değildir.

Merhamet dolu bir aile ortamında büyüyen çocuklar; gördükleri, kanıksadıkları ve yaşadıkları bu merhameti hayata aktarırlar. Öyleyse her canlıya merhametle yaklaşarak çocuklar için iyi bir model olalım. Onlara, evde, okulda, medyada ve yaşamın her alanında sadece “başarılı insan” değil aynı zaman “merhametli insan” olmasının da önemli ve değerli olduğunu söyleyelim.

Çocukluğumun ve Çocuklarımın Bayramları

Gökdelenlerin gölgesinde kalmış bir şehrin kuytu bir köşesinde, gözdesine yaslandığım çınar ağacının tüm yaprakları tozla kaplıydı. Tozla kaplanmış diğer şeyler gibi. İdeallerimiz, sevinçlerimiz ve ruhumuz gibi, tozla kaplanmıştı bu şehirde ağaçlar ve çiçekler. Ve bu bahçede her bayram arifesinde yüreğime çöken hüzün aynıydı. Nerede o eski bayramlar diye başlayan ve henüz bitmeden neredeyi özleyen sözlerim. Değişen zaman ve bayramlar mıydı yoksa değişen insan mıydı?

Çocukluğumuzun en müstesna günleriydi bayramlar. Çocuk kalbimiz bayramın telaşıyla nasılda hızlı çarpar, gözümüz ha bire takvim yapraklarını sayardı. Büyüklerin vereceği bayram harçlıklarına dair hesaplar yapılır sonra bu hesaplar mütemadiyen bozulurdu. Çünkü tüm hesapları bozan, yoksulluk vardı. Gerçi mutlu olmak için çok büyük bahanelere ihtiyaç duyan çocuklar da değildik. Rengarenk cam şekerler, milyon baloncuklu gazozlar ve üstü bayram sabahında açılan baklava tepsileri ziyadesiyle yetiyordu mutlu olmamıza.

Yeni alınan ayakkabılarımı uyurken yastığımın yanına koymuşluğum var tıpkı sizin gibi, onlar gibi, diğerleri gibi. Günler çabucak geçsin ve bayram gelsin diye erkenden uyumuşluğum da gözlerimi açar açmaz parmak hesabıyla bayrama kaç gün kaldığını saymışlığım da var. Çok az şeyi olan çocukların en büyük mutluluklarından biriydi, bayramlar...

Havaya, suya, toprağa ve insanın ruhuna sinen merhamet nasıl da belirginleşirdi bayram sabahlarında. Küslerin barıştığı, herkesin birbiriyle kucaklaştığı, yaraların sarıldığı, var olanın paylaşıldığı, yoksula, darda olana, hasta ve yasta olana herkesin el uzattığı büyük bir aile buluşması gibiydi bayramlar. Her kapının çalındığı ve hayır dualarının alındığı bayramlarımız vardı. Sadece yaşayanların değil, göçüp gidenlerin dahi unutulmadığı, hayırla, duayla, Kuran’la anıldığı bayramlarımız.

Çocukluğumun bayramlarıyla vedalaşıp çocuklarımın ve post modern toplumdaki diğer çocukların bayramlarına baktığımda, zamanın değiştirici ve bazen de yok edici etkisini üzülerek müşahede ediyorum. Biraz öz eleştiri, bazen hüzün ama hala umut içerisindeyim. Onca telaş ve yoğunluk içerisinde bayramın yaklaştığının bile farkında değil çocuklarımız. Dersler, etütler, kurslar, ödevler, sınavlar…Tüm bu yoğunluğun içerisinde bayram kutlamak bir yana çocuk olmaya bile imkân yok.

Yeni bir kıyafet, ayakkabı veya bayram harçlığı da şimdiki çocukları pek cezbetmiyor. Çünkü bunların hepsinden fazlaca var hayatlarında. İstedikleri her şeye ulaşabiliyor, istedikleri kadar tüketebiliyorlar. Yaşamlarında yeterince olamayışımızı telafi etmek için başlarından aşağıya boca ettiğimiz olanaklar, bir noktadan sonra onları mutlu etme gücünü kaybediyor ve çocukları doyumsuz ve sadece tüketerek mutlu olmaya çalışan bireylere dönüştürüyor.

Çok katlı ama az insanlıklı binalarla dolu sitelerde, bayramı hatırlatma görevi de site yönetimlerine düşüyor. Neyse ki bir kutlama mesajını çok görmüyorlar. Her bayram büyük bir sevinçle aldığım ve elimde kalan rengârenk şekerler, çikolatalar. Kendi bireysel aleminde, korunaklı duvarlarının arasında yalnız ama mağrur, mutsuz ama güçlü görünmeye çalışan şehirlileriz. Bu yüzden bayramlar siteleri terk edeli hayli zaman oldu.

Bayramlarla yeniden tanış olmak ve çocuklarımıza bayram sevincini aşılamak hala mümkün. Şayet bunu yapabilirsek çocuklarımızın da yıllar sonra hatırlayacakları ve anlatacakları bayram hatıraları olacak. Ve onlarda aynı duyguları kendi çocuklarına miras bırakabilecekler. Böylelikle inancımız, kültürümüz ve değerlerimiz nesiller boyu yaşamaya devam edecek. Silkinmek, yeniden düşünmek ve bir şeyler yapmak hala mümkün. Lütfen çocuklarımızın sadece yaşam konforu, akademik başarısı ve kariyeriyle meşgul ebeveynler olmayalım. Onların ruhunu beslemek, mutlu bir çocukluk yaşamalarını sağlamak ve geçmişiyle bağını güçlendirmek için de çaba sarf edelim.

Öksüz ve yetimlerin unutulmadığı, dargınlıkların ve kırgınlıkların sonlandığı, sevincin ve acının paylaşıldığı bir Ramazan Bayramı dilerim. Rabbim tuttuğumuz oruçları kabul eylesin, günahlarımızı bağışlasın. Bizleri sağlıkla ve mutlulukla kutlayacağımız nice bayramlara ulaştırsın. Ramazan Bayramımız mübarek olsun…

Vesselam…

Dijital Aile

İsterseniz “dijital ailemizin” sıradan bir akşamına birlikte bakalım!

Ekran: Elektronik narkoz

Arabada, restoranda, alışveriş merkezlerinde ve hatta oyun parklarında telefon, tablet veya ekranı olan başka bir aletle meşgul olan çocuklar. Yaşadıkları dünyanın, çevresindeki insanların, etraflarında olup bitenlerin hatta kendilerinin bile farkında değiller. Defalarca geçtikleri yerlerden ilk kez geçiyor, tanıdıkları insanları ilk kez görüyor gibiler. Daha az acıkıyor, daha az konuşuyor, daha az koşuyor, daha az yaşama katılıyorlar. Gerçek dünyada sonuncu, sanal dünyada birinci çocuklar.

Anneler ve babalar meşgul etme ve kendilerine alan/zaman açma aracı olarak ekranın gücünü keşfedeli hayli zaman oldu. Ekran, adeta elektronik bir narkoz aleti gibi kullanılıyor. Anında çocuklar üzerinde tesirini gösteriyor ve o hareketli, kıpır kıpır, yerinde duramayan çocuklar bir anda heykele dönüşüveriyorlar.

Tuhaf bir şekilde herkes halinde memnun görünüyor. Dünyanın en iyi ebeveyni olduğunda hemfikir anneler babalar halinden memnun. Çocuklar sanal dünyanın sınırsız eğlencesinin tadını çıkarıyor. Dijital oyun sektörü her yıl ciro katlıyor. Medya ve internet platformlarının keyfine diyecek yok. Bu mutluluk tablosu bir yanılsamadan ibaret olabilir mi? Mağdurlarının bugün çocuklar, yarın ebeveynler, toplum ve tüm dünya olduğu bir aldatmaca belki de.

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), insan beyninin % 90’ının 0-6 yaş döneminde geliştiğini belirtmektedir. Nöro-Fizyolojik öğrenme kuramına göre insan beyni zengin uyaranlarla dolu bir çevrede gelişir ve çocukların yaşadıkları deneyimler onların beyinlerinde yeni sinapsların oluşmasını sağlar. Yani çocuklar duyularını ne kadar yoğun kullanır ve olumlu deneyimlere ne kadar fazla maruz kalırsalar beyin gelişimi ve öğrenmeleri o kadar olumlu etkilenir.

Bununla birlikte özellikle Koronavirüs sürecinde çocukların ekran kullanım süreleri oldukça arttı. Araştırma sonuçlarına göre hiç ekran kullanması gereken 24 aydan küçük bebekler bile ekran kullanıyorlar. Beş yaşından küçük çocuklar günlük ortalama üç saat ekran kullnıyorlar. Çocukların yaşları arttıkça ekran kullanım süreleri de artıyor. Ekran süresinin çocukların beyinleri üzerindeki etkileri ile ilgili literatürü inceleyen Dunckley (2014), elektronik aletlerin beyne baskı uyguladığını ve aşırı yüklendiği için beynin ön kısmının kapanmaya başladığını, bunun sonucunda çocukların sinirlilik, depresyon, öfke nöbetleri, zayıf göz teması, uykusuzluk, zayıf kısa süreli hafıza ve öğrenme güçlükleri gibi semptomlar gösterdiklerini belirtmektedir.

Fuchun vd., (2012) internet bağımlılığının ergenlerde duygusal işleme, yönetici dikkat, karar verme ve bilişsel kontrolü içeren beyin bölgelerinde yapısal ve işlevsel değişikliklere neden olduğunu tespit etmişlerdir. Kanada'da yapılan ve 500 bin çocuğun tarandığı bir araştırmaya göre, günde iki saatten fazla ekran kullanımı, okul öncesi dönem çocuklarında Dikkat Eksikliği ve Hipekaktivite Bozukluğu (DEHB) görülme olasılığını yaklaşık sekiz kat artırmaktadır (Tamana, vd., 2019). İnternet bağımlılığının ve aşırı düzeyde ekran kullanımının özellikle beyindeki beyaz ve gri maddenin azalmasına yol açtığını gösteren araştırmalar (Yuan vd, 2011) bulunmaktadır. Sinir ağlarından oluşan beyaz madde bilginin aktarımı, gri madde ise görme, işitme, hafıza ve karar verme gibi duyusal algılar üzerinde etkilidir.

Anne babalar basit bir gözlem yaparak, çocuklarının ekran karşısında ne kadar tepkisiz, dış dünyaya ve aile bireylerine karşı ilgisiz olduğunu görebilirler. Hatta çocuklar ekran kullanırken biyolojik ihtiyaçlarının (acıkma, susama, tuvalet ihtiyacı vb.) dahi farkında değiller. Ekran kullanımı sırasındaki sağlıksız beslenme, derslere karşı ilgisizlik, medya ortamlarında maruz kalınan zararlı içerikler, bozulan aile içi iletişim ve daha sayamadığımız onlarca olumsuzluk.

Sevgili anneler babalar, insan yavrusu bakımı en zor canlı yavrularından biridir ve anne baba olmak bu yüzden oldukça zor ve meşakkatlidir. Lütfen çocuklarımızı ekranların karşısında elektronik narkozla uyuşturmayalım. Çocuklar yürüyerek, koşarak, konuşarak, sorgulayarak, araştırarak, keşfederek ve yaşayarak öğrenirler. Lütfen onları saatlerce ekranlara maruz bırakmayalım. Ekran kullanmak her yaşta mümkün ve öğrenilebilir. Fakat sağlıklı ve mutlu geçirilmemiş bir çocukluğun telafisi mümkün değildir.

Vesselam…

.

Hazla Başlayan ve Hızla Tükenen İlişkiler

Güzelliğin on para etmez, bu bendeki aşk olmasa...

Aşık Veysel bu dizeleriyle anlatmıştı, suretin değil ruhun ve muhabbetin insanı güzelleştirdiğini, sevdirdiğini. Atilla İlhan ise “Ne kadınlar sevdim zaten yoktular” derken uzaktan da sevebilmenin olabilirliğini kanıtlamıştı.

Hangimiz sevmedik?

Sevdik ve sevildik... Gecenin karanlığında yazılar yazdık evlerin duvarlarına. Söylemeye utandığımız sözleri, kireçle boyanmış duvarlara emanet ettik. Gizliden, uzaktan ama zarar vermeden, kırmadan, incitmeden sevdik. Ve bağrımızda taşıdık yıllar boyu sevgimizi.

Peki ya şimdi!

İnsanın kabının muteber olduğu ve suretin sevildiği post modern toplumlarda sevgiler ve ilişkiler ne kadar sahici? Ne kadar kalıcı?

İnsan sevilmeyi, beğenilmeyi, ilgi görmeyi, ait olmayı ve saygı duyulmayı istiyor. Bu gayet normal ve fizyolojik ihtiyaçlarımızın sonucu. Hepimizin buna hakkı var. Fakat bu ihtiyaçlar doğru biçimde karşılanmadığında problemler ve tehlikeler ortaya çıkmaktadır.

İnsanlar, medya ortamlarında dayatılan güzellik kalıplarının içine girmek ve ideal görünüme sahip olmak için servetlerini harcıyor, sağlıklarını riske atıyorlar. Medya ortamlarında dayatılan bu güzellik algısının kurbanı olan genç kızlar kendi fiziksel görünümlerini yetersiz buluyor, olumlu benlik algılarını kaybediyor hatta depresyona giriyorlar (Sherlock & Wagstaff, 2019). Bunun bir yansıması olarak estetik cerrahisi en ihtişamlı devrini yaşıyor. Burun estetiği, göz altı çukurlarını düzeltme, elmacık kemiklerini belirginleştirme, dudak estetiği, kaş gerdirme diye uzuyor liste.

Sürekli yükselen evlenme yaşı, artan boşanma oranları, kadınlara yönelen şiddet ve kadın cinayetleri, tek bireyden oluşan aile sayısındaki artış ve diğer bazı istatistikler, beşerî ilişkilerimizin giderek kötüleştiğini ve insani ilişkilerimizde bir güven bunalımı yaşandığını göstermektedir.

Bu olumsuz durumun bireyin kendisi ile ilgili olan ve kendisi dışındaki faktörlerle ilgili olan nedenleri var fakat başka bir noktaya değinmek istiyorum. Giderek yaygınlaşan bir ilişki biçimi olarak hedonist (Haz odaklı) ilişki. Hedonist (Haz odaklı) ilişki biçimi sürdürülebilir ve kalıcı bir ilişki değildir. İnsanları ve toplumları tıbben ve ruhen çürütmekte, beşeri münasebetleri zehirlemekte ve yok etmektedir. Üstelik bu şekilde sadece hazların tatmini maksadıyla diğer insanlarla yakınlık kurmak inancımıza ve kültürümüze uygun değildir.

Gerçek bir iyi oluş için, insanın fizyolojik ve psikososyal ihtiyaçlarının karşılanması kadar manevi ihtiyaçlarının da karşılanması gerekir. İnsan ancak, kendini değerli ve güvende hissettiği, huzur bulduğu, saygı gördüğü bir ortamda, gerçekten mutlu olabilir. Sadece hazların tatmini ve suretin güzelliği üzerine kurulan, maddi çıkarların ve beklentilerin esas olduğu bir ilişki insana sadece elem ve hüzün verir.

Hedonist bir yaşam ve ilişki biçiminin egemen olduğu batı toplumlarında bugün, sosyal ve psikolojik sorunlara çözüm aranmaktadır. İnsanlarda giderek yaygınlaşan güvensizlik, beraberinde yalnızlığı, bencilliği ve bireyselliği getirmektedir. Neredeyse her iki evlilikten biri boşanma ile sonuçlanmakta, çok sayıda çocuk babasının kim olduğunu dahi bilmemektedir. Her geçen gün daha çok sayıda insan psikolojik desteğe ihtiyaç duymakta, antidepresan kullanmakta ve bazıları da intihar etmektedir. İnsan nefsini terbiye etmek, onun isteklerine gem vurmakla mükelleftir. Bunu başarabilirse nefsinin efendisi olur, başaramaz ise nefsinin kölesi olur.

Allah’ın rızasını ve sınırlarını gözeterek sevmek, sevmelerin en güzeli ve kalıcı olanıdır. Gençlik, güzellik, şöhret ve zenginlik gelip geçicidir. Sadece hazların ve çıkarların tatmini üzerine kurulan bir yakınlık ve ilişki, hazların tatmini ve çıkarların temini sonrasında kaybolup gitmeye ve yıkılmaya mahkumdur.

İnsanın bir kabı vardır bir de kalbi. İnsanın kabını güzel gösteren ve onu sevdiren ise kalbidir. Kalbimizi günü birlik ilişkiler ve tatmini mümkün olmayan hazlar peşinde koşarak yormayalım, üzmeyelim…

.

SEÇMECE ACILAR SEÇMECE SEVİNÇLER

“Bir insan acı duyarsa canlıdır. Başkasının acısını duyarsa insandır" der, Tolstoy. Öz acısını duymak istemsiz ve insanın karşı koyamadığı bir sonuçtur, çoğunlukla. Başkasının acısını duymak ise bundan çok farklıdır ve insanın dilemesi ile mümkündür.

Başkasının acısını duyabilmek. Bir yüreğin ıstırabına paydaş olabilmek, bir zorluğa omuz vermek. Yokluğu ve varlığı, acıyı ve sevinci, umudu ve endişeyi paylaşabilmek, ön yargıların, ideolojilerin, tüm ayrıştırıcı cümlelerin tahakkümünden sıyrılarak. Sadece insan olmanın gereğince, başkasının acısını duyabilmek.

Belki sadece başkasının değil başka canlıların da acısını duyabilmek. Yavrularını kaybetmiş bir köpeğin, kanadı kırılmış bir kuşun, dalları koparılmış bir ağacın da acısını duyabilmek. Yani her canlıya onu anlama çabasıyla bakabilmek, her canlının acısına ve sevincine ortak olabilmek.

Geçmişe ve geçmişteki insanın yaşamına hor bakan modern insan, geldiği noktada acıları ve sevinçleri seçerek alan bir varlığa dönüşmüştür. Tıpkı dijital operatörlerin seç-beğen-al tarifeleri gibi hayatın içerisindeki acıları ve sevinçleri seçerek almaktadır. Acıları ve sevinçleri seçme sürecinde ilk başvurduğu referans ise çoğunlukla kendi ideolojisidir.

Belki sizlerde hatırlayacaksınız, geçtiğimiz ay Esenyurt'ta, bir binanın bodrum katında çıkan yangın sonucu mülteci 4 çocuk hayatını kaybetmiş ve sosyal medyada yorum yapan bazı kullanıcılar çocukların sadece “Suriye” uyruklu olması nedeniyle bu acı olaya sevinmiştiler.

Yine tacize ve tecavüze uğrayan küçük çocukların yaşam biçimleri ve ailelerinin dünya görüşleri kendi ideolojilerine uygun olmadığı için çocuk tacizlerine ve tecavüzlerine sevinen insanların acımasız mesajları hala medya ortamlarında mevcut. Ölen, tacize ve tecavüze uğrayan çocuklardan, kadınlardan bahsediyorum. Ve bunlara dahi sevinecek kadar değersizleşmiş insanlardan.

Üzülerek söylemek isterim ki, şahit olduğum onlarca olayda insanların faili ayıplarken ve maktule üzülürken önce suçlunun veya mağdurun dünya görüşünü, ideolojisini, memleketini, etnik kökenini, inancını sorguladığını gördüm. Evet ideolojilere göre seçilen acılardan ve sevinçlerden bahsediyorum. Kendi siyasi görüşünden olan katilleri kutsayan, karşıt görüşten olup katledilen insanlara karşı sevinç kahkahaları atan “sözde insanlardan” bahsediyorum.

Odun kesmek için ormana giderken ağaçları ürkütmemek için baltasının ağzını bez ile saran Yunus Emre’yi yeterince anlamamış ve anlatamamış, çocukların yüreğine büyük muallim ve mütefekkir Nurettin Topçu’nun bahsettiği “merhamet aşısını” yapamamış bir mektep ne yazık ki insanın makineleşmesi ve merhametsizleşmesi karşısında bir panzehir üretememiştir. Ve ahlakıyla gayri Müslimlerin bile gıpta ettiği bir toplum, sahte ideolojilerle kırk parçaya bölünmüş, aklını, vicdanını ve duygularını bu sahte ideolojilere tutsak etmiştir.

Şeyh Galip insana;

“Hoşça bak zatına kim zübde-i âlemsin sen

Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen” (Kendine dikkatlice bir bak; sen âlemin özüsün. Sen varlıkların gözbebeği olan insansın) diye seslenir.

Allah, insana karşı büyük bir sevgi ve sonsuz bir merhamet duymaktadır. Bu yüzden insan için bir kâinat ve sayısız nimetler yaratmıştır. Yüce kitabımızda, “Andolsun biz Âdemoğluna şan, şeref ve nimetler verdik; onları karada ve denizde taşıdık, kendilerine güzel güzel rızıklar verdik ve onları yarattıklarımızın çoğundan üstün kıldık” (İsra / 70) buyurur.

Bize düşen insan olarak, diğer insanları ideoloji, etnik köken, inanç veya sosyo-ekonomik durum gibi hiçbir nedenle ayrıştırmamak, insanın acısına ve sevincine kayıtsız kalmamak ve birbirimizin farklılıklarına saygı duymaktır. İnsanın ağrısını da acısını da insan alır düsturunca, birbirimizin yarasına merhem olmak için çaba eyleyelim. Başkasının yangınına odun taşımak bizim ne inancımıza ne de kültürümüze uygun değildir. Asıl erdemin insan olmakta değil, insan kalmakta gizli olduğunu unutmayalım.

Vesselam…

BAŞKA DAĞLARDA AÇAN ÇİÇEKLER: MÜLTECİ ÇOCUKLAR

Çocuk sözcüğü, önüne aldığı sıfatlarla büyüyen, sevinen, mutluluk saçan, yaşayan ve yaşatan, dünyanın en masum ve müstesna varlığını anlatır. Mesela mutlu çocuk, güçlü çocuk, sevimli çocuk, heyecanlı çocuk, başarılı çocuk gibi. Keşke çocuk sözcüğünün önüne hep umut ve sevinç sözcükleri gelse. Çocuklar mağdur olmasa, yalnız ve çaresiz, aç ve açıkta kalmasa. Mesela mülteci çocuk, suçlu çocuk, öksüz çocuk, yetim çocuk gibi sözcükleri kullanmak zorunda kalmasak hiç.

Oysa bugün modernliğiyle mağrur vahşi batının yakıp yıktığı şehirlerden ve hatta ülkelerden, dünya bahçesine saçılan mülteci çocuklar var. Sayıları on milyonları bulan, acıları katrilyonlarla ifade edilemeyecek çocuklar. Annesini, babasını, akrabalarını, arkadaşlarını, okulunu, oyuncaklarını, umutlarını ve en mutlu anılarını ardında, enkazların altında bırakan, masum ve mağdur çocuklar. Bu savaşları başlatanlar çocuklar değildi fakat tüm savaşların mağdurları hep onlar oldu.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği [United Nations High Commissioner for Refugees] verilerine göre 2020 yılı sonu itibariyle çatışma, şiddet, insan hakları ihlalleri veya toplumsal olaylar nedeniyle 82,4 milyon insan yaşadığı ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Aynı araştırmaya göre dünya genelindeki mültecilerin 35 milyonunu (%42) çocuklar oluşturmaktadır.

Mültecilik, bir çocuk için aşılması zor bir travma, pek çok güçlükleri olan, yaşamlarını, gelişimlerini ve eğitimlerini tehdit eden bir süreç ve kötü bir deneyim demek. Bazı çocuklar bu zorlukları aşamadan ne yazık ki göç yolculuğunda hayatını kaybediyor. Başka bir ülkeye ulaşmayı başaranları ise sığındıkları ülkelerde pek çok dışlayıcı, insan onuruna yakışmayan muameleye maruz kalıyor.

Birleşmiş Milletler, Unicef ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kuruluşlar daha çok rapor hazırlamak ve sınırlı sayıda insanın yararlanabildiği göstermelik yardımlarla günü kotarmak peşindeler. Mesela, bu acının ve vahşetin sahiplerine yani kendi ülkelerinin yöneticilerine durun, yapmayın bile demiyorlar. Oysa bu acıyı ve bu haksızlığı bitirecek olanlar hemen yanı başlarında duruyor. Katillerle ve savaş baronlarıyla aynı salonlarda toplantılar yapıyor, aynı masada yemek yiyor ve aynı kasvetli havayı soluyorlar.

Belki de ölen çocukların Müslüman oluşu onları değersiz kılıyor. Bu yüzden savunmak, kurtarmak ve korumak için çaba göstermiyorlar. Dikkatli bir nazar, ölen, sürülen, göçe zorlanan çocukların İslam coğrafyasının evlatları olduğunu pekala görebilir. Din, dil, ırk, kültür veya başka bir gerekçe ile hiçbir insan, hiçbir çocuk mülteci olmamalı, evini, ülkesini terk etmeye zorlanmamalı.

Üstat Cemil Meriç’in ifade ettiği gibi “İnsan ağaçlar gibi boy atmalıydı kendi toprağında. Dallarını göğe uzatmalıydı.” Kendi toprağında, kendi ailesinde ve huzur dolu bir ortamda büyümeliydi çocuklar. Ölüm korkusunu taşımamalıydılar küçücük yüreklerinde. Yaşamak başka bir coğrafyada değil kendi topraklarında da sahip olabilecekleri temel bir hak olmalıydı. “Yaşamak” uğruna tel örgüleri, karlı dağları, eşkıyaları ve haydutları aşmak mecburiyetinde bırakılmamalıydı, çocuklar.

Oysa özgürlük, adalet ve refah vaat ederek ülkelerine gelenler, arkalarında parçalanmış hayatlar, enkaza dönmüş şehirler ve on yıllar boyu teskin edilemeyecek kavgalar, kaoslar bıraktılar. En temel insan hakkı olan “yaşamak” bile başka ülkelerde mümkündü artık. Çünkü vahşi Batı için insan hakkı ve müreffeh bir hayat sadece batılı insana özgü bir ayrıcalıktı.

Arif Nihat Asya’nın aşağıdaki dizelerinde söylediği gibi ağaçları, oyuncaklarını, anılarını bırakıp başka ülkelere gitti çocuklar, yaşamak uğruna…

“Ve çocuk gittikten sonra,

Böyle kalır mıydı ağaç?

Ne olurdu onun da

Bacakları olaydı,

BİR KURTULUŞ SAVAŞINDAN BAŞKA BİR KURTULUŞ SAVAŞINA

Türkiye, aziz vatanım, namusum, umudum, istikbalim…

Nice memleketler gezdim, lakin senden gayrısını sevemedim. Bir seni vatanım belledim, bir seni sevdim.

Senin mümbit topraklarında açtım gözlerimi, al sancağının gölgesinde soluklandım, buz gibi pınarlarınla söndürdüm içimin yangınlarını.

Fatiha’lar okudum, belki milyonlarca şehidine…

Anamın ak saçları gibi mübarek bildim, karlı dağlarını. Gözümü alamadım kızıl ufuklarından.

Güzel olanın seveni çok olur, isteyeni de. Güzel olanın dostu çok olur düşmanı da…

Güzel sevenin derdi çok olur, güzel sevenin hasmı çok olur. Bu yüzden bin yıldır senin dirliğini, birliğini, istikbalini yıkmak için uğraşır, “Kimi Hindu, kimi yamyam, kimi bilmem ne belâ...”

Türkiye’nin sadece son 100 yılına bakarsanız ne kadar çok kurtuluş mücadelesi verdiğimizi ve bu kurtuluş savaşlarının mütemadiyen devam ettiğini, bundan sonra da edeceğini idrak sahibi olan herkes pek ala anlar.

Çanakkale Savaşı, Kurtuluş Savaşı, Kıbrıs Harekâtı, Sağ-sol Olayları, Alevi-Sünni Kavgası, Askeri Darbeler, Hain terör örgütünün saldırıları, Gezi Parkı Ayaklanması, 15 Temmuz Fetö İsyanı ve şimdi de Ekonomik saldırılar.

Peki sizce bitti mi?

Ne yazık ki bitmedi ve bitmeyecekte. Ta ki biz yeniden cihana nizam-ı alem verene kadar, biz hasımlarımızdan daha güçlü, daha müreffeh ve daha şuurlu olana kadar.

Tüm bu saldırıları çok kolayca bitirmekte mümkün elbette. Mesela mabedimizden, bayrağımızdan, hürriyetimizden, kardeşliğimizden ve yüce ideallerimizden vazgeçer isek bu saldırılar çabucak biter.

Amma, biz canımızdan geçer, mabedimizden vazgeçmeyiz.

Canımızdan geçer, bayrağımızdan vazgeçmeyiz.

Canımızdan geçer, hürriyetimizden vazgeçmeyiz.

Canımızdan geçer, kardeşliğimizden vazgeçmeyiz.

Bugün dünyaya özgürlük, eşitlik, insan hakkı ve refah vadeden yamyamların, bir zamanlar işgal ettikleri Anadolu şehirlerindeki masum kadınların, doğmamış yavrularını süngülerinde sallandırdıklarını, ağzı süt kokan çocuklarımızı boğazladıklarını unuttunuz mu? Ben unutmadım ve asla unutmayacağım.

Son günlerde ülkemize yönelik saldırıların artmasının temel nedeni milli savunmada, sanayide, teknolojide, fende ve tıpta güçlenen, uluslararası siyasette oyun kuran ve güç kazanan, kıtalar ötesine, Asya’ya ve dahi Afrika’ya uzanan büyük Türkiye’yi engellemek, kendi iç meselelerine hapsetmektir.

Ülkemize yönelik ekonomik ve politik saldırıların geçtiğimiz haftalarda kurulan Türk Devletleri Teşkilatı ile de ilişkili olduğunu düşünüyorum. Zira bu yeni oluşum ülkemiz için çok önemli ekonomik ve stratejik fırsatlar vadediyor. Dolayısıyla kendilerini dünya düzeninin sahibi olarak görenler ülkemizin böylesine stratejik atılımlar yapmasını istemiyorlar.

Şayet şuurlu ve kararlı olursak bu oyunlarda bozulacak ve inşallah Türkiye’miz dünya üzerinde yeniden söz sahibi olacaktır. Zira bugün ülkemize dünyanın pek çok kıtasında ve ülkesinde büyük bir sevgi ve yakınlık söz konusudur. Ortadoğu, Asya, Afrika kıtasındaki pek çok ülke ve Avrupa kıtasındaki bazı ülkeler bizimle önemli anlaşmalar imzaladılar ve stratejik ortak olmak istiyorlar. İHA, SİHA gibi üstün teknoloji gerektiren çoğu stratejik silahımız pek çok ülke ordularının envanterlerine çoktan girdi.

Bugün, batılı ülkelerden medet umanlara merhum Aliya İzzetbegoviç’in şu sözlerini hatırlatmak isterim; “Bunu hiç unutma evlat. Batı hiçbir zaman medenî olmamıştır ve bugünkü refahı, devam edegelen sömürgeciliği; döktüğü kan, akıttığı gözyaşı ve çektirdiği acılar üzerine kuruludur.”

Sözlerime Arif Nihat Asya’nın dizeleriyle son verirken, ülkemin istikbaline güvendiğimi belirtmek istiyorum ve kahraman milletimize yüce saadetler diliyorum.

Ey şimdi süzgün, rüzgarlarda dalgalı;

Barışın güvercini, savaşın kartalı...

Yüksek yerlerde açan çiçeğim;

Senin altında doğdum,

Senin dibinde öleceğim.

Vesselam…

OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE DİN EĞİTİMİ OLUR mu?

Millî Eğitim Bakanlığı tarafından, geçtiğimiz haftalarda düzenlenen 20. Milli Eğitim Şurasında eğitime dair önemli kararlar alındı. Bu kararlardan en dikkat çekici olan ise "Okul öncesi eğitim programında çocuğun gelişim düzeyi dikkate alınarak din, ahlak ve değerler eğitimi yer almalıdır" önerisiydi. Bazılarına göre çok doğru ve geç kalınmış, bazılarına göre ise asla kabul edilemez bir karardı bu.

Din eğitimine karşı çıkanlar, okul öncesi dönem çocuğunun gelişimsel özelliklerinin dini eğitim için uygun olmadığını iddia ediyorlar. Bu iddianın gerekçesi ise Jean Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı. Bu kurama yönelik, bilimsel açıdan ciddi eleştiriler var ve kuramı eleştirenler “NeoPiagetian” olarak adlandırılıyorlar, üstelik sayıları da oldukça fazla. Bu kuramı referans alarak din eğitimine karşı çıkanların temel varsayımlarından biri olan “çocuklar somut işlemler döneminde” tezi de yanlış, çünkü kurama göre “2-7 yaş arası işlem öncesi dönem”. Yani kurama göre okul öncesi eğitim döneminde çocuklar somut işlemler dönemine henüz girmiyorlar. Bu kuramı referans alırsanız çocuklara 12 yaşından önce dini eğitim vermemeniz gerekir. Sahi, Avrupalılar Türkiye’de dini eğitimin olmamasına gerekçe gösterilen Jean Piaget’i neden keşfedemediler?

Okul öncesinde dini eğitime karşı çıkanlar eğitimle ilgili her tartışmada norm olarak gördükleri Amerika’ya, Avrupa’ya bakın demediler, bu kez. Çünkü Amerika’da ve Avrupa ülkelerinin neredeyse tamamında anaokullarında dini eğitim var ve bunu çok iyi biliyorlar. Bu ülkelerde doğrudan kiliselere ve diğer dini topluluklara bağlı anaokulları var. Hatta anaokullarının içinde ibadet ve ayin alanları, dini semboller, heykeller var. Dünya genelinde en çok kabul gören erken çocukluk yaklaşımı olan Montessori Yaklaşımının kuramcısı Maria Montessori, anaokullarında “çocukların kilisesi” dediği ve “atrium” olarak isimlendirdiği dini ibadet alanları oluşturmuştur. Montessori, Waldorf ve Reggio Emilia gibi erken çocukluk eğitimi yaklaşımlarında dini eğitim ve dini içerikler vardır (Erden, 2016; Kızılabdullah, 2021).

Din eğitimine karşı çıkanların bir diğer gerekçesi de “Allah bile insanı buluğ çağına ermeden dinden sorumlu tutmuyor” şeklinde. Doğru, Allah insanı buluğa erene kadar sorumlu tutmuyor ama “dini öğretmeyin / öğrenmeyin” demiyor ki. Bilakis, Yüce Allah; “Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun.” (Tahrim Suresi / 6) buyuruyor. Tam aksine eşlerinize ve çocuklarınıza dini anlatın ve öğretin diyor. Üstelik bir yaş sınırı da koymuyor.

Karşı çıkanların başka bir gerekçesi “dini kavramların soyut olduğu, dolayısıyla okul öncesi dönemde çocuklara öğretilmemesi gerektiği” şeklinde. Sanki okul öncesi eğitim kurumlarında çocuklara soyut bir şey öğretilmiyormuş, öğretilemiyormuş gibi. Eğer samimiyseniz okul öncesi eğitimde matematik de olmasın. Sayılar, semboller, basit matematik işlemleri ve hatta özel anaokullarında harfler, okuma, yazma dahi çocuklara öğretiliyor. Bunların hepsi soyut. Değer eğitimi yapılsın diyorlar, değerler de soyut kavramlar değil mi? Ahlaki ilkeler soyut değil mi? Sosyal normlar ve toplumsal kurallar soyut değil mi? Sanırım çocuk zihni sadece dine ait soyut kavramlara kapalı. Diğer soyut kavramların hepsine açık.

Çocuklarda üç yaşına kadar bilinçli bir dini tutum ve davranış görülmez. Üç yaşından itibaren anne ve babalarından üstün bir varlığın bulunduğunu idrak etmeye başlarlar (Ayten ve Ayten’den aktaran Çayır, 2012). Harms, dört yaş çocuklarının Allah tasavvurunda zorlanmayacağını ve bu yaşın dini dünyaya ilişkin ilgi bağlamında adeta “altın yaş” olduğunu belirtmektedir. Thun ise çocuklarda dokuz yaşına kadar şüphe duygusunun gelişmediğini ve bu durumun, çocuğun inanç sisteminin ve Allah’a inanmasının temelini oluşturduğunu belirtmektedir (Harms ve Thun’dan aktaran Vergote, 1966). Erken çocukluk eğitimi kurumlarının dünyadaki ilk örnekleri olan Sıbyan Mekteplerine çocukların dört yaşında başladıklarını ve bu okullarda da dini eğitim olduğunu da ayrıca belirtmek isterim.

Çocuklar Allah’ı, insanüstü yetenekleri olan, ölümsüz bir varlık olarak algılar ve antropomorfik (insan biçiminde) bir anlayışla tasavvur ederler (Barrett ve Richert, 2003). Çocukların Allah’ı nasıl algıladıklarının incelendiği araştırma sonuçlarına göre; Allah’ı insan biçiminde (Çayır, 2013), bir dev, üstün güçleri olan bir sihirbaz ve görünmeyen bir adam (Vianello, Tamminen ve Ratcliff, 1992), kendi ebeveynleri gibi ancak onlardan daha güçlü ve üstün bir varlık (Rizzuto, 1979) olarak algıladıkları görülmüştür. Yani çocuklar çok küçük yaşlardan itibaren Allah’ın farkındalar.

Dine yönelik algı ve tutumlar, küçük yaşlarda oluşmaya başladığından, olumlu bir dini gelişim için özellikle ilk yaşlarda affeden, merhamet eden, koruyan, yardım eden ve seven bir Tanrı anlayışına daha fazla yer verilmesi gerekmektedir (Çayır, 2013). Nitekim Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: “Kolaylaştırın zorlaştırmayın; müjdeleyin, nefret ettirmeyin!” (Buhârî, İlim, 11). Dini eğitimin duyu temelli ve somut deneyimlerle çocuklara verilmesi gerekir. Yüce Allah; “Sizi yaratan, size işitme duyusu, gözler ve kalpler veren O’dur” (Mülk, 23) ayetiyle de adeta bunu işaret etmektedir.

Mevcut araştırmalar ve dünyadaki uygulamalar ışığında okul öncesi eğitimde dini eğitiminin yapılabileceği gayet açıktır. Burada birkaç hususa dikkat çekmek isterim. Öncelikle dini eğitimin zorunlu olmaması gerektiğini düşünüyorum. Ayrıca dini eğitim, çocuğun gelişimsel özelliklerine, ilgilerine, öğrenme biçimlerine ve bilimsel yöntemlere uygun olmalıdır. Bu eğitimi verecek olan kişiler öncelikle çocuğun gelişim özelliklerini çok iyi bilmelidir. Buna ek olarak dini eğitimin içeriği çok iyi hazırlanmalı ve standartlar çok net biçimde belirlenmelidir.

Siz çocuğunuzun dini eğitim almamasını isteyebilirsiniz, evet buna hakkınız var. Fakat benim çocuğumun dini eğitim alma hakkına da saygı duymak zorundasınız. Ben veya siz, benim veya sizin istekleriniz toplum için norm olamaz. Devlet bu seçeneği en uygun biçimde vatandaşına sunar ve isteyen istifade eder.

İnanç, ahlak ve değerlerinden soyutlanmış bir insanı hiçbir önleyici tedbirle kontrol edemezsiniz. Bunun olmadığı en iyi yasal düzenlemelere sahip ülkelerdeki suç oranlarından anlaşılabilir. İnsanın bedenini ve ruhunu sömüren bu çağda, onu yaşamak ve faydalı olmak idealine ancak içsel bir motivasyonla yani bir inanç sistemi ile bağlayabilirsiniz. İlk değer ve inanç yargıları erken çocukluk döneminde kazanılır ve tüm yaşamı etkiler. Bu yüzden bu kritik dönem çocuklara inanç ve değer eğitimi vermek açısından oldukça önemlidir ve ihmal edilmemelidir.

.

İNSANIN NESNELERLE MUTLULUK ARAYIŞI

Daha güzel bir oyuncağım olsaydı daha mutlu bir çocuk olurdum…

Yeni bir telefonum olsaydı daha havalı bir genç olurdum…

Daha lüks bir arabam olsaydı daha çok itibar görürdüm…

Bir villada otursaydım çok daha huzurlu olurdum…

İnsanın doyumsuzluğunu daha güzel anlatan bir sözcük yoktur herhalde “daha” kelimesinden başka. “Daha”larla başlayan, uzayıp giden ve her defasında yerini boşluğa, mutsuzluğa ve doyumsuzluğa bırakan mutluluk arayışı. İnsanın sahiden mutlu olmasını sağlayan nesneler midir? Yoksa insanın mutlu veya mutsuz olmasının sırrı içinde bir yerlerde mi gizlidir?

Filozof ve sosyolog olan aynı zamanda Frankfurt Okulu'nun Eleştirel Teorisi'ne yaptığı katkılarla bilinen Herbert Marcuse, tüketim kültürünün, insanları tüketim odaklı yaşamaya ve satın almaya zorladığını ve mütemadiyen “sahte ihtiyaçlar” ürettiğini öne sürmektedir.

Küresel şirketlerin en can alıcı silahı olan medya ve reklamlar, insana tüketerek mutlu olabileceği ve hep bir şeylere ihtiyacı olduğu fikrini inancını empoze etmektedir. Reklamlarda, aldığı kıyafet sonrasında dünyanın en mutlu insanı olan kadınlar, arabasıyla herkese diz çöktüren erkekler, oyuncaklarıyla tüm engelleri ortadan kaldıran çocuklar ve daha pek çok kurgu, zihinlerimizi ve duygularımızı sessizce ele geçiriyor.

Ve bu zihinsel/duygusal istila henüz yaşamın ilk yıllarında başlıyor. İngiltere’de Ulusal Tüketici Konseyi tarafından yapılan bir araştırma, ortalama bir çocuğun 10 yaşına geldiğinde 400 farklı marka ismine aşina olduğunu göstermektedir (Mayo, 2005). Başka bir araştırmada ise üç yaş çocuklarının %69’unun McDonald’s markasının sembolü olan “Altın Kemerler” logosunu tanıdığı belirtilmektedir (Dammler ve Middelman, 2002).

Tüketim toplumunda ne yazık ki bireylere mutlu olmanın, popüler olmanın, dikkat çekici olmanın ve beğenilmenin markalı ürünlere sahip olmakta gizli olduğu kanıksatılmaktadır. Öyle ki, küresel bir kahve zincirinin bardağını adeta bir kimlik belgesi gibi taşıyan gençlerin fotoğraflarını sosyal medyada bolca görebilirsiniz. Medya, kapitalist sistemin en sinsi ve aldatıcı silahı olarak işlevini oldukça başarılı bir şekilde yerine getirmektedir.

Evet geldiğimiz noktada kapitalist düzen ve tüketim odaklı kültür insana mutlu olabilmesi için daha çok tüketmesi gerektiğini söylüyor. Buna karşın Farabi, Gazali, Aristo, Platon gibi pek çok düşünür mutluluğun sırrının metafizikte, gözle görülemeyen, elle tutulamayan şeylerde saklı olduğunu söylemiştir.

Geldiğimiz noktada “var olmak” kavramının “varlıklı olmak” kavramıyla, “olmak” kavramının ise Erich Fromm’un söylediği gibi “sahip olmak” kavramına tercih edildiği bir çağda yaşıyoruz. İnsanların etiketler üzerinden değer arayışı ve maddeyle mutluluğa ulaşma çabası her seferinde hüsranla sonuçlanacaktır.

Çünkü en pahalı, en güzel, en yeni olan nesneler zamanla değersizleşir, ucuzlaşır ve eskir. Öyleyse insanı ebedi saadete ulaştıracak olan şeyin özellikleri arasında bu malayani özelliklerin bulunmaması gerekir. Yani insan eskimeyen, değersizleşmeyen ve hep güzel kalan bir mana ile ancak ebedi saadete ulaşabilir.

Farabi, insanın madde üzerinden mutluluk arayışına yaptığı eleştiride, maddeyle gelen mutluluğun maddenin kaybolmasıyla yitip gideceğini belirtir. Halbuki Allah’ın zatı dışındaki her şey, insanın kendisi de yok olmaktadır, yok olacaktır. Dolayısıyla maddenin varlığıyla gelen mutluluk onun yokluğuyla kaybolur gider. Öyleyse kaybolmayacak yegâne mutluluk ve ebedi saadet ancak Allah’ı bilmek ve bulmakla mümkündür.

O’nu bulan neyi kaybetmiştir?

O’nu kaybeden neyi bulmuştur?

Henüz yaşamın ilk yıllarından başlayarak “insanın yaratılış amacını” ve “insanın tek amacının maddeyi / maddi olanı elde etmek olmadığını” çocuklarımıza öğretmeliyiz. Çocuklar geleceğin ve yaşamın nüvesidir. Çocuklarla birlikte büyür hayatın içindeki güzel ve çirkin olan her ne varsa. Bir ayetle sözlerime son veriyorum.

“Bilesiniz ki gönüller ancak Allah’ı zikrederek huzura kavuşur.” (Ra’d Suresi / 28. Ayet

Vesselam…

İNEK

Bizde seni kendi halinde yaşayan, kimselere zararı dokunmayan, tek amacı insanlar için et ve süt vermek olan masum bir hayvan olarak bilirdik. Meğerse gizli işler peşinde koşup, ozon tabakasını delmek ve insanlığın sonunu getirmek için uğraşırmışsın. Geç olsa da hakikati gördük ve senin gizli emellerini öğrendik, İnek!

Gün geçmiyor ki tuhaf bir haber gündemi meşgul etmesin. Medya araçlarıyla insanların algıları şekillendirilmesin. Kendilerini dünyanın sahibi ve düzenleyicisi olarak gören küreselcilerin yeni hedefleri inekleri yok etmek. Gerekçeleri ise ineklerin metan gazı çıkararak ozon tabakasına zarar vermeleri ve dünyanın sonunu getirecek olmaları.

Bu bir akıl tutulması mı yoksa bugüne kadar fark edilmemiş bilimsel bir hakikat mi birazdan öğreneceğiz. Şimdiden bu görüşün arkasına takılıp “ineklere ölüm”, “kahrolsun inek faşizmi” “ineksiz bir dünya” sloganları, modern başkentlerde dillendirilmeye başlandı bile. Zavallı inekler, başlarına geleceklerden habersiz kırlarda ve ovalarda otlamaya devam ediyorlar.

Bugüne kadar hayvan popülasyonunun yoğunluğu veya ineklerin çıkardığı gazlar nedeniyle ölen birilerini duymadım. Gaz sıkışması yüzünden patlayan bir ahır da bilmiyorum. Ama metropollerdeki hava kirliliğinin insan ölümlerinin sorumlusu olduğuna dair haberlere tüm haber kanallarından ulaşabilirsiniz.

Tuhaf olan başka bir çelişki ise bu tezleri ortaya atan insanların ozon tabakasına en fazla karbondioksit salınımını yapan ülkelerde yaşıyor olmaları ve kendi ülkelerinin dünyayı kirleten politikalarına karşı bir eleştiri getirmemeleri. Climate Trace isimli çevre örgütünün verilerine göre dünyaya en fazla karbondioksit salınımı yapan üç ülke sırasıyla Çin (% 26,16), Amerika (% 12,65) ve Hindistan (% 7,25). Aynı araştırmanın en fazla hava kirliliğine yol açan sektörlerle ilgili verilerine göre, en fazla kirliliğe yol açan üç sektör sırasıyla, Enerji (% 27,04), Üretim-İmalat (% 18,77) ve Ulaşım (% 14, 17) (https://www.climatetrace.org/inventory#sector).

EPA’ya (United States Environmental Protection Agency) göre ortalama bir binek araç (otomobil) yılda 4.6 ton karbondioksit yayıyor. Havaya tonlarca karbondioksit salan otomobiller, uçaklar, gemiler, fabrikalar, enerji santralleri, kömür madenleri, geri dönüşüm tesisleri ve arıtma tesisleri değil inekler küresel ısınmanın suçlusu öyle mi? Kusura bakmayın ama buna inanmıyoruz ve asıl niyetinizin ne olduğunu biliyoruz.

Nath (2011) araştırmasında Twigg (1979; 1986) tarafından öne sürülen görüşleri inceler. İnsanların besin tercihlerini yapısalcı bir şekilde analiz eden Twigg’e (1986) göre, cinsellikle kırmızı et tüketimi arasında bir bağlantı bulunmaktadır. Tüm kültürler için geçerli olmasa da et tüketimi ile erkeklik davranışları arasında bir ilişki bulunmaktadır (Twigg’den aktaran, Nat, 2011). İnekler üzerinden yürütülen bu algının asıl amacının insanların beslenme ve üreme sağlığını bozmak olduğunu düşünüyorum. Küreselcilerin dünya nüfusuna dair takıntılarını da biliyorsanız işin arka planını anlamış olursunuz.

Tek amaçları dünyanın daha temiz ve yaşanılır bir yer olmasını sağlamak olan sevgili iyi niyetli küreselcilere tavsiyem, şayet bu tavırlarında samimi iseler ineklerden önce dünyadaki araç sayısını, enerji tüketen elektronik alet sayısını, fabrika sayısını, nükleer santrallerin sayısını azaltsınlar. Allah’ın kâinatta var ettiği ekosistemi ve dengeyi bozmak için uğraşmasınlar.

Yazıma bir ayetle son vermek istiyorum. Yüce Rabbimiz Kuran-ı Kerim’de şöyle buyuruyor; “Sizin için hayvanlarda da alınacak ders vardır. Size onların karınlarında oluşan nesneden içiriyoruz; onlardan sağladığınız başka birçok fayda da var, onlardan yiyecek sağlıyorsunuz. Onların üzerinde ve gemilerde taşınıyorsunuz” (Mü'minûn Suresi- 21-22).

ÇOCUKSUZ DÜNYA PROJESİ

Annesi gül koklasa, ağzı gül kokan çocuk;

Ağaç içinde ağaç geliştiren tomurcuk...

İnsanlık zincirinin ebediyet halkası;

Çocukların kalbinde işler zaman rakkası...

Çocuğa, çocuklara böyle seslenmişti Üstat Necip Fazıl. Ve bu şiirdeki en çarpıcı vurgulardan biri üstadın çocukları “İnsanlık zincirinin ebediyet halkası”na benzetmesi olsa gerek. Evet çocuklar bir milletin ebediyete kadar var olabilmesinin tek yoludur.

Çiçekleri, kuşları ve kelebekleri olmayan bir orman ne kadar ormansa, çocuksuz bir yaşam da o kadar yaşamdır. Çocuklar yaşamın en masum, en pozitif ve neşeli yanıdır. Fakat birileri çocuklardan ciddi şekilde rahatsız ve bu rahatsızlıklarını aksiyona dönüştürerek “Çocuksuz Dünya Projesini” dolaşıma soktular.

İnternette basit bir arama yaptığınızda ülkemizde çok sayıda “çocuk kabul edilmeyen” otel, restoran ve dinlenme tesisinin olduğunu ve bunların sayısının hızla arttığını görebilirsiniz. Ne ara çocuklara bu denli düşman kesildiniz ve çocukların sesinden, neşesinden, gülücüklerinden rahatsız oldunuz. Çocuklar size hangi kötülüğü yaptı.

Az buçuk bizimde otellerde kalmışlığımız, restoranlara gitmişliğimiz var. Pek çok insan gibi. Fakat gittiğim hiçbir otelde, tatil köyünde yahut restoranda çocuklardan, çocuk gürültüsünden rahatsızlık duymadım. Bu teknik olarak da pek mümkün değil. Zira otellerde bangır bangır çalan müzikler yüzünden çocukların gürültülerini duymak çok zor.

Bu tür projelerle insana çocuksuz daha mutlu ve huzurlu olacağı, çocukların bireysel hazların ve zevklerin önündeki en büyük engel olduğu fikri kanıksatılmaya çalışılıyor. Öyle ya onlara göre insan sadece dünyada var olan ve hazları için yaşaması, tüketmesi gereken bir varlık. Bu tarz projeler insanın biyolojik olarak devamlılığını sonlandırma, dünya nüfusunu azaltma ve insanı yalnızlaştırma amacının dışa vurumu aslında. Üzücü olan ise bu yıkıcı, çürütücü ve aşırılık içeren söylemlerin destek buluyor olması. Adamlar bizim aklımızla alay ediyorlar.

Çocuklar, bir toplumun var olma sebebidir. Toplumlar manen ve biyolojik olarak yaşarlar ve ölürler. Manen bir toplumun ölmesi inanç, değer ve kültürünü gelecek kuşaklara aktaramaması ile olur. Toplumların biyolojik olarak ölmesi ise yeni doğan kişi sayısının ölen kişi sayısından az olması durumunda gerçekleşir. Bunun örneğini görmek isterseniz Avrupa kıtasına bakabilirsiniz.

Burada kastettiğim şey salt doğurganlığın artması değil elbette. Sağlıklı, mutlu, ahlaklı, gelişimsel ihtiyaçları karşılanan, iyi bir yetişme ve eğitim olanağı sağlayabileceğimiz çocuklar yetiştirmek. Çünkü çocuklar bir toplum için sadece biyolojik devamlılık sebebi değil aynı zamanda kültürün, değerlerin, inanç sisteminin, umudun ve mutluluğun devamlılığı demektir. Çocuklar tüm insanlar için geçmiş ve gelecek arasındaki köprüdür.

Dünyanın kaynaklarına sahip olmak ve onları kendi arzularına göre yönetmek isteyen zalimler, dünyanın en masum ve en çok korunmaya muhtaç varlıkları olan çocukları hedef alarak aslında ne kadar merhametsiz ne kadar çıkarcı ve değer tanımaz olduklarını da göstermiş oluyorlar.

Bu çürütücü ve yıkıcı projelere verilebilecek en güzel cevap, ailemize, çocuklarımıza, değerlerimize ve inancımıza sıkı sıkı sarılmaktır. İnsan sadece kendi için yaratılmamıştır. Çocuklar, hayvanlar, bitkiler ve dahi nesne insana emanettir. Ve bir insanın ardında bırakabileceği en güzel eseri hayırlı evlattır.

Vesselam…

İNSANIN NESNELERLE MUTLULUK ARAYIŞI

Daha güzel bir oyuncağım olsaydı daha mutlu bir çocuk olurdum…

Yeni bir telefonum olsaydı daha havalı bir genç olurdum…

Daha lüks bir arabam olsaydı daha çok itibar görürdüm…

Bir villada otursaydım çok daha huzurlu olurdum…

O’nu bulan neyi kaybetmiştir?

O’nu kaybeden neyi bulmuştur?

“Bilesiniz ki gönüller ancak Allah’ı zikrederek huzura kavuşur.” (Ra’d Suresi / 28. Ayet

Vesselam…

TTK9

Yazının başlığı size tuhaf gelmiş olabilir. Bu bir şeyin kodu, belki de bir şifre. Çoğu kişinin “TTK9” hakkında bir fikrinin olmaması da muhtemeldir. Fakat bazıları için “TTK9” oldukça tanıdık. İsterseniz önce “TTK9” un ne olduğunu açıklayayım.

Talim ve Terbiye Kurulu’nun (MEB) “9 nolu” kararı için “TTK9” ifadesi kullanılıyor. Peki bu karar hangi konu hakkında ve içeriğinde ne var?

Millî Eğitim Bakanlığı bünyesindeki okullarda çalışacak olan öğretmenlerin atamalarına esas olan alanların belirlenmesi görevi Talim ve Terbiye Kuruluna verilmiştir. Talim ve Terbiye Kurulu hakkındaki yönetmelikte kurulun görevleri açıklanırken 6/ğ bendinde “Öğretmenliğe atanacakların alanlara göre mezun olacakları yüksek öğretim programlarının belirlenmesi ile ilgili çalışmalar yapmak ve onaya sunmak,” ifadesi yer almaktadır.

Talim ve Terbiye Kurulu 20/02/2014 tarih ve 9 sayılı kararında okul öncesi öğretmenliği atama kontenjanlarına başvurabilecek alanları,

Okul Öncesi Öğretmenliği,

Ana Okulu Öğretmenliği,

Çocuk Gelişimi ve Okul Öncesi Eğitimi Öğretmenliği,

Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Öğretmenliği,

Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü,

Çocuk Gelişimi Bölümü,

Çocuk Sağlığı ve Gelişimi Bölümü,

olarak belirlemiştir. İlgili karara göre çocuk gelişimi ile ilgili bölümler okul öncesi öğretmeni olarak atanabiliyorken, okul öncesi öğretmenliği bölümü mezunlarının çocuk gelişimi öğretmenliğine başvuru hakkı bulunmamaktadır.

Diğer yandan 11/03/2020 tarihli Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) toplantısında “Çocuk Gelişimi, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Çocuk Sağlığı ve Gelişimi” gibi farklı isimlerdeki programlar “Çocuk Gelişimi” ismi altında birleştirilmiş ve “Çocuk Gelişimi” programının başka bir yükseköğretim programıyla eşdeğerliğinin bulunmadığı belirtilmiştir.

Yani Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK), Millî Eğitim Bakanlığı gibi düşünmüyor ve Türk yükseköğretimini düzenleyen/denetleyen kurum olarak “Çocuk Gelişimi” programının, “Okul Öncesi Öğretmenliği” veya başka bir lisans programıyla eşdeğer olmadığını belirtiyor.

“Çocuk Gelişimi” ve “Okul Öncesi Öğretmenliği” programlarını ders içerikleri açısından incelediğinizde de bir benzerlik görmeniz mümkün değil. Mesela, “Çocuk Gelişimi bölümündeki, Fizyoloji, Gelişimsel Psikopatoloji, Tıbbi Biyoloji, Biyoistatistik, Dil ve Konuşma Bozuklukları, Gelişimsel Değerlendirme ve Gözlem Teknikleri, Sağlık Kuruluşlarında Çocuk” vb. dersler Okul Öncesi Öğretmenliği bölümünde okutulmuyor.

Okul Öncesi Öğretmenliği bölümündeki, “Öğretmenlik Uygulaması, Karakter ve Değer Eğitimi, Türk Eğitim Tarihi, Sınıf Yönetimi, Okul Öncesi Eğitim Programları, Erken Çocuklukta Farklı Öğrenme Yaklaşımları, Okula Uyum ve Erken Okuryazarlık Eğitimi” gibi dersler de Çocuk Gelişimi bölümünde okutulmamaktadır.

ÖSYM verilerine göre 2019 yılında okul öncesi öğretmenliği alanından Öğretmenlik Alan Bilgisi Testine (ÖABT) giren aday sayısı 25.034 kişi. Her yıl bu sayıya binlerce yeni mezun aday daha ekleniyor. Bununla birlikte İstanbul Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi gibi üniversitelerin açık öğretim çocuk gelişimi programlarından da çok sayıda mezun bu gruba dahil oluyor.

Dolayısıyla Talim ve Terbiye Kurulunun 9’nolu kararı oldukça yüksek YKS puanlarıyla üniversitelerin örgün eğitim programlarına yerleşmiş, bu alanda eğitim almış, bilgi ve beceri edinmiş olan okul öncesi öğretmenliği lisans programı mezunlarının mağdur olmasına, öğretmen adaylarının atanamama problemlerinin daha da büyümesine ve yeni mağduriyetlere yol açmaktadır.

Kamu kurumları ve yöneticileri aldıkları kararlarla milyonlarca insanın hayatına tesir edebilmektedir. İnanıyor ve umuyorum ki Talim ve Terbiye Kurulu, okul öncesi öğretmen adaylarını yakından ilgilendiren bu kararı tekrar gözden geçirecek ve adaleti yeniden tesis edecektir.

Bir ülkenin eğitim sisteminin niteliği, öğretmenlerinin niteliği kadardır. Okul öncesi öğretmenliği önemli derecede uzmanlık ve alan bilgisi gerektiren bir meslektir ve dahi tüm öğretmenlik branşları içerisinde en hayati olanıdır. Çünkü okul öncesi öğretmenleri çocukların hayatına giren ilk öğretmenlerdir.

Yazıma büyük muallim ve mütefekkir Nurettin Topçu’nun sözleriyle son veriyorum. “Maarifi yapan da onu yıkan da muallimdir” …

Vesselam…

KOMŞUNUN ÇOCUĞU

Başımıza ne geldiyse, senin yüzünden geldi. Ebeveynlerimizle dargınlıklarımızın da kavgalarımızın da sebebi sendin. Keşke sende biraz bize benzeseydin, keşke daha sıradan bir insan olsaydın ve bu kadar mükemmel olasaydın. Sende bazı şeyleri başaramamış olsaydın ve her insan gibi senin de hataların olsaydı. Ama sen hep mükemmeldin, hatasızdın, başarılıydın, güzel ahlaklıydın.

Kaç çocuk vardır ki hayatının herhangi bir döneminde mükemmel komşu çocuğuyla kıyaslanmamış olsun. Bu yüzden eleştirilmemiş, etiketlenmemiş, kalbi kırılmamış olsun. Belki de o komşu çocuğu hiç yoktu, belki de sadece bir ütopyaydı. Fakat kalbi kırılan, okuldan kaçan, anne babasıyla ilişkileri bozulan çocuklar gerçekti.

Asla ulaşılamayan bir ütopyaydı “komşu çocuğu”. Bir erdemler abidesi, tüm ideal kişilik özelliklerine sahip, belki apartmanımızda, belki mahallemizde, belki de köyümüzde yaşayan komşu çocuğu. Anne babaların çocuklarının başarılarını, kişiliklerini, duygularını ve alışkanlıklarını kıyaslarken kendilerine referans noktası aldıkları dünyanın en mükemmel çocuğu.

Her anne baba adayının ve anne babaların zihinlerinde sahip olmak istedikleri ideal bir çocuk profili vardır. Her şeyden önce başarılı, erdemli, güzel ahlaklı, söz dinleyen…. Ve daha pek çok ilave özelliği olan bir ideal çocuk. Bir de anne babaların kendi öz çocukları vardır. Kendi kanından, kendi canından, kendi alışkanlıklarından var edilmiş dünyanın en masum varlığı.

Merakla, sevinçle, sabırla ve mutlulukla başlayan ebeveynlik sürecinde çocukların büyümesiyle krizler, bunalımlar ve çatışmalar yaşanır. Söz dinleyen, kuralları ihlal etmeyen, masumane beklentileri ve istekleri olan o insan yavrusu gitmiş yerine bambaşka bir çocuk gelmiştir. İşte bu noktada bazen çocukları motive etmek için bilerek bazen de bilmeyerek ve incitici bir şekilde komşunun çocuğu ile kıyaslar anne babalar. Ve kendi çocukları hep birkaç adım geridedir komşu çocuğundan.

Halbuki çocuklarını olduğu gibi kabul etseydi anne babalar, daha etkin dinleseydiler, başarısızlıklarından ziyade başardıklarına odaklansaydılar ve onu başka bir çocukla kıyaslamasaydılar sorunlar daha kolay çözülebilir, ev/okul ortamında daha az problem davranışla karşılaşılabilirdi.

Yargılamak, eleştirmek, tehdit etmek ve kıyaslamak ebeveyn çocuk ilişkisini bozan ve en sık yapılan hatalardır. Elbette çocuklarda eleştirilebilir ama bunu yaparken çocukların kişiliklerine ve benlik algılarına zarar vermeden yapmak gerekir. Aksi takdirde bu tür yanlış ebeveyn tutumları duygu ve davranış problemlerine yol açar. Kaldı ki ebeveyn tutumları çocukların duygu ve davranış problemlerinin en güçlü yordayıcılarından biridir.

Dolayısıyla çocuklarımıza dair beklentilerimizi daha gerçekçi, onların gelişim özelliklerine, ilgi ve yeteneklerine uygun şekilde oluşturmak, yanlış veya eksik yaptıklarında yeniden yapmaları için cesaretlendirmek ve onlar için iyi bir model olmaya gayret etmek anne babaların temel görevlerindendir.

Sürekli eleştirilen, yargılanan, başkalarıyla kıyaslanan ve takdir edilmeyen çocuklarda zamanla, kendini yetersiz görme, bir işe yaramadığını düşünme, içine kapanma, sosyal etkileşim ve sözel iletişimden kaçınma gibi duygu ve davranış problemleri görülebilir. Bu yüzden anne babalar komşunun çocuğunun insanüstü meziyetlerini sayıp dökmek yerine kendi çocuklarına odaklansınlar, onları cesaretlendirsinler ve onlara güvensinler.

Bir toplumda çocuklar mutsuz, yalnız ve öfkeli büyüyorsa o toplumun geleceğinde de mutsuzluk, yalnızlık, öfke ve şiddetin olması kaçınılmaz bir sondur. Ebeveynlik sadece çocukların karnını doyurmak ve onlara konforlu bir hayat sunmak değildir. Ebeveynlik aynı zamanda çocukların güzel ahlaklı, mutlu, özgüvenli, topluma ve tüm insanlığa faydalı bireyler olması için onlara rehberlik etmek, yolunu aydınlatmaktır. Ne mutlu bunu başarabilenlere…

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN BİR GELECEĞİ VAR MI?

Kimileri için henüz lise yıllarında, kimileri içinse eğitim fakültesini kazanınca başlayan bir hayaldi, öğretmen olmak. Sevinçle ve heyecanla başlayan fakat zamanla kaygıya ve hüzne dönüşen, gerçek olmaktan koşar adım uzaklaşan bir hayal.

Öğretmen olmayı isteyen ve atama bekleyen yüzbinlerce öğretmen adayı gerek sosyal medyada gerekse siyasiler aracılığıyla bu soruna dikkat çekmeye ve atama taleplerini ilgili kurumlara duyurmaya çalışıyorlar. Lise mezunu olanların, sonrasında eğitim fakültesi mezunu olmayan kişilerin bile öğretmen olarak atandığı (bu çok yanlış bir karardı) ülkemizde gelinen noktada artık eğitim fakültesi ve hatta bazıları yüksek lisans mezunu olan öğretmen adayları dahi atanamıyorlar.

Sorunun ciddiyetinin ve hangi boyuta ulaştığının daha net görülmesi için daha önceki bir yazımda paylaşmış olduğum istatistiki bilgileri tekrar hatırlatmak isterim. Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından yayınlanan istatistiklere göre 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Türkiye genelindeki üniversitelerin eğitim fakültelerine yeni kayıt olan öğrenci sayısı 43.747 kişi. Tüm sınıflar dahil eğitim gören toplam öğrenci sayısı ise 210.679 kişi (https://istatistik.yok.gov.tr).

Bir başka istatistiğe bakacak olursak, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından yapılan Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS 2020) öğretmenlik alan bilgisi testi (ÖABT) oturumuna 344.457 aday katılırken, 26.875 aday sınava başvurduğu halde ilgili oturuma katılmamış. Sınava başvuran toplam aday sayısı ise 371.332 kişi (https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2020/KPSS/LISANS/sayisalbilgiler22102020.pdf)

Son olarak Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) öğretmen atama istatistiklerine bakalım. Milli Eğitim Bakanlığı’nın son beş yıldaki öğretmen atama sayıları, 2016 yılı (49.311), 2017 yılı (23.496), 2018 yılı (25.577), 2019 yılı (41.379) ve 2020 yılı (40.925) kişi olarak gerçekleşmiş (https://www.mebpersonel.com/sozlesmeli-ogretmenler/yillara-gore-ogretmen-atama-sayilari-meb-resmi-verileri-2003-2020-h248185.html).

Bugün ki haliyle öğretmenlik mesleğinin sürdürülebilirliği mümkün görünmemektedir. Her geçen yıl atama bekleyen öğretmen adaylarının arasına yaklaşık 40.000 kişi eklenmektedir. Bununla birlikte Millî Eğitim Bakanlığı tarafından atanan öğretmen sayısı ise giderek azalmaktadır. Ve ne yazık ki bu soruna çözüm üretmesi gereken kurumlar sorunun daha fazla büyümesine yol açmaktadır. Nasıl mı?

Yüzbinlerce öğretmen adayı atama beklerken Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından hala yeni eğitim fakültelerinin açılmasına izin verilmekte (2018 yılında Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi kuruldu), mevcut bölümlere ise her yıl 50 ila 70 arasında yeni öğretmen adayı yerleştirilmektedir. 70 kişilik sınıflarda öğretmen eğitimi vermek nitelik açısından zaten uygun değil ama nitelik bu çağ için çok lüks bir kavram zaten. Tüm bunlar yetmiyormuş gibi birde açık öğretim lisans programlarına (mesela İstanbul Üniversitesi AUZEF Çocuk Gelişimi Programı gibi) on binlerce öğrenci alınmaktadır.

Diğer yandan Millî Eğitim Bakanlığı mevcut öğretmen adaylarına ve öğretmen olmak isteyen daha genç lise öğrencilerine gelecek 10-20 belki 30 yılda ne kadar öğretmen istihdam edebileceğine, hangi branşlarda daha çok veya daha az öğretmene ihtiyaç duyacağına dair bir bilgi veya yol haritası sunmamaktadır. Öğretmenlik mesleğinin saygınlığı için hiçbir şey yapmadığı gibi (“beyaz önlük” projesi dışında).

Üzülerek söylemek isterim ki Türk maarifinin ve Türk yüksek öğretiminin öğretmenlik mesleğinin bugünü ve yarını için bir stratejisi, bir yol haritası ve bir çözüm planı olmadığı açıkça görülmektedir. Bir taraftan gerçekten uzak, şişirilmiş kontenjanlarla eğitim fakülteleri doldurulurken, diğer yandan atama bekleyen yüzbinlerce öğretmen adayının arasına her yıl mütemadiyen on binlerce yeni öğretmen adayı eklenmektedir. Bu bilinçli, planlı ve sinsice bir kötülüktür. Hem siyaset kurumuna hem gençlere hem Türk maarifine.

Vesselam…

Tarihten bize kalan

Ardında sayısız eserler ve eşsiz bir medeniyet bıraktı Müslüman Türk Devletleri. Medreseler, camiler, köprüler, hanlar, saraylar ve daha nice eserler. Onlardan bize kalan sadece taş binalar ve eserler midir yoksa bunlara ruhunu ve ihtişamını veren manevi idealler ve yüksek hedefler midir?

Onlardan bize kalan en büyük miras yolunda can verilen, canandan geçilen manevi idealler ve yüksek vatan mefkuresi olsa gerek. Bunlar öylesine yüce idealler ki ardında kıtadan kıtaya sürüklemiş birleri, yüzleri, binleri, milyonları.

Mesela, Akıncıları, bugün uçakla dahi gitmekten imtina ettiğimiz ve nefsimize ağır gelen binlerce kilometre ötelerdeki topraklara götüren yüce ideal neydi?

Neresiydi uğrunda can verilen, canandan geçilen vatan toprakları?

İnancı, kültürü ve dili farklı olan ve yüreğinde en büyük nefreti taşıyanlara dahi “Başımızda kardinal külahı görmektense, Osmanlı sarığı görmeyi arzu ederiz” sözünü söyleten sır nerede gizliydi?

Erdemli olmak, inançlı, ahlaklı ve insanlık için faydalı bir ömür sürmek muradıyla yaşadı ecdadımız. Hüküm sürdüğü her toprak parçasında merhameti, iyiliği ve adaleti yücelttiler. Sadece insanları değil kuşları, atları, ağaçları ve tüm beşerî düşündüler ve bunlara hizmet ettiler. Bu yüzden yüzlerce yıl geçmesine rağmen hala özleniyor ve bekleniyorlar hüküm sürdükleri her coğrafyada. Yemen’de Kudüs’te, Sudan’da, Mekke’de, Bosna’da, Balkanlarda ve dahi pek çok vatan parçasında.

Düşüncem odur ki, tarihi binaları gezmek yerine tarihi binalara ruhunu ve ihtişamını veren kadim medeniyetimizin ideallerini anlamak ve bunları çocuklarımıza, bilhassa gençlerimize anlatmak çok daha muteberdir. Zira mazisiyle bağını koparmış, tarihinden ve kültüründen bihaber büyüyen çocuklar korkarım ki bu vahşi hazlar çağının rüzgarıyla yaprak misali sürüklenip başka kültürlerin tesiri altına girecekler ve kendi mukaddesatına hor bakacaklar.

Bugün bize düşen şanlı tarihimizi ve bu eşsiz tarihin müderrislerini, mimarlarını, hekimlerini, komutanlarını ve sultanlarını çocuklarımıza ve gelecek nesillere anlatmaktır. Bu noktada öncelikle anne babalar ve öğretmenler sonrasında okullar, üniversiteler ve nihayetinde bütün toplum mesuldür.

Halimiz bahçesinde gizli bir hazine olan fakat bundan bihaber yoksulluk içinde yaşayan bir insanın hali gibi. Üzerinden yüzlerce yıl geçmesine rağmen hala öğrenemediğimiz, anlayamadığımız ve ne yazık ki bazen de yanlış anladığımız tarihimiz, kültürümüz, medeniyetimiz. Ülkemizde ve diğer ülkelerde yaşanan toplumsal olaylara ve sorunlara bakınca Osmanlı Devleti’nin yüzlerce yıl dünyaya hükmetmesini sağlayan şeyin değeri çok daha iyi anlaşılıyor.

Şehit kanıyla vatan kılınmış bu aziz topraklarda yaşamış ve hüküm sürmüş ecdadımızdan bize kalan sadece binalar, taşlar ve duvarlar değil aynı zamanda yüce idealler ve büyük hedeflerdir.

Dileğim odur ki, nizamı alem için, mağdur ve mazlumların duası hürmetine Kader-i İlahi yeniden bu aziz millete adaleti ve merhametiyle dünyaya hükmetme bahtiyarlığını nasib eylesin. Dualarımız, inancımız ve beklentimiz bu yöndedir…

Kim bilir belki yarın, belki yarından da yakın…

Vesselam…

.

KÜÇÜLEN, PARÇALANAN ve DAĞILAN AİLEMİZ

İnsanlar, milletler, medeniyetler ve tüm devletler için yaşamın başladığı yer, aile. Tek bir aile, içinden onlarca farklı millet, toplum ve devlet çıkarmış, büyütmüş, kimini tarihe kimini toprağa gömmüş. Aile, tüm milletler için var olmanın, yaşamın ve mutluluğun kaynağı olduğu gibi bozulmanın, çürümenin ve yok olmanın da sebebidir. Bir toplumda aile kurumu ne kadar sağlıklı ve güçlüyse toplumda o nispette huzurludur.

Kentleşmenin artması, kadınların daha yoğun biçimde işgücüne katılımı, işyerinde geçirilen uzun çalışma süreleri, dijitalleşme, hedonist yaşam biçimi ve bireysel yaşamın artmasının bir sonucu olarak aile kurumu da değişti. Değişimin hem yapısal olarak hem de aile içi ilişkiler boyutunda olduğu söylenebilir. Araştırma sonuçları da ne yazık ki bu durumu doğruluyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından sonuçları açıklanan “İstatistiklerle Aile” araştırmasına göre; Türkiye'de 2008 yılında 4 kişi olan hane halkı ortalaması 2020 yılında 3,30 kişiye düştü. Hane halkı büyüklüğünün en yüksek olduğu iller, 5,75 kişi ile Şırnak, 5,25 kişi ile Şanlıurfa ve 5,16 kişi ile Hakkari olurken, hane halkı büyüklüğünün en düşük olduğu iller ise 2,61 kişi ile Çanakkale, 2,66 kişi ile Tunceli ve 2,68 kişi ile Eskişehir oldu (Tüik, 2021).

Aynı araştırmanın sonuçlarına göre, 2014 yılında %13,9 olan tek kişilik hane halklarının oranı 2020 yılında %17,9'a yükseldi. Eşlerden ve çocuklardan oluşan çekirdek ailelerin oranı 2014 yılında %45,7 iken 2010 yılında %42 oldu. En çarpıcı sonuçlardan biri ise tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan ailelerin oranındaki artış. Zira sadece baba ve çocuklardan oluşan ailelerin oranı 2014 yılında %1,5 iken 2020 yılında %2,2’ ye ulaştı. Sadece anne ve çocuklardan oluşan ailelerin oranı ise 2014 yılında %6,1 iken 2020 yılında %7,5’e oldu (Tüik, 2021).

Aile kurumunun gidişatına dair kaygılanmamız gereken başka bir durum ise artan boşanma oranları. “TÜİK Evlenme ve Boşanma İstatistikleri” ne göre evlenen çiftlerin sayısı 2010 yılında 582 bin 715 iken 2020 yılında 487 bin 270 oldu. Boşanan çiftlerin sayısı ise 2010 yılında 118 bin 568 iken 2020 yılında 135 bin 022 oldu. Yani 10 yıllık bir zaman periyodunda boşanan çiftlerin sayısı artarken evlenen çiftlerin sayısı önemli düzeyde azaldı (Tüik, 2021).

Dünyanın diğer ülkelerinde de benzer durumlar söz konusu. Avrupa Birliği resmi istatistik birimi olan EUROSTAT’a göre 2019 yılında AB'de yaklaşık 1,9 milyon evlilik ve 0,8 milyon boşanma gerçekleşti. Avrupa Birliği ülkelerindeki evlenme ve boşanma oranlarını yansıtan istatistiklere göre, AB'deki evlilik oranlarında yaklaşık %50 düşüş gerçekleşti (1964'te 1.000 kişi başına 8,0 olan kaba evlilik oranı 2019'da 4,3 oldu). Kaba boşanma oranı 1964'te 1000 kişi başına 0,8'den 2019'da 1,8'e yükselerek iki katından fazla artış gösterdi (Eurostat, 2021; https://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php?title=Marriage_and_divorce_statistics#Fewer_marriages.2C_more_divorces).

Amerika’da 2000 yılında 1000 kişi için 8,2 olan evlenme oranı 2019 yılında 6,1’e düştü. Japonya’da, Çin’de, Avustralya’da ve Güney Afrika’da, kısacası dünyanın doğusunda ve batısında, kuzeyinde ya da güneyinde durum çok farklı değil. Genel olarak evlilik yaşı yükseliyor, evlenme oranları düşüyor, boşanma oranları artıyor ve her geçen gün daha fazla çocuk anne babasından ayrı büyümek, daha fazla kadın ve erkek tek başına yaşamak mecburiyetinde kalıyor.

“Küçülen, parçalanan ve dağılan ailemiz” önemli ve bir an önce çözüm bulunması gereken bir gerçeklik olarak karşımızda duruyor. Şayet bu olumsuz gidişatın nedenlerini bilimsel olarak ortaya koyamaz ve çözüm reçeteleri üretemezsek “son kalemiz olan ailemiz” de elimizden kayıp gidecek. Ailenin yıkılması tüm toplumlar için sosyal problemler, huzursuzluk ve daha fazla yalnızlık demek. Sözlerime Peygamberimizin aile kurumuna verdiği önemi gösteren bir hadis ile son veriyorum; "Sizin en hayırlınız, ailesine karşı en hayırlı olanınızdır. Ben de aileme karşı en hayırlı olanınızım." (Tirmiz, Mencikıb, 63)

Vesselam…

KÜLTÜRÜMÜZÜN BİR GELECEĞİ VAR MI?

Bir fabrikanın üretim hattından çıkan parçalar misali giderek birbirine benzemeye başladı insan ve insana dair olan her ne varsa. Kıyafet tercihinden, beslenme biçimine, eğlence anlayışından üslubuna kadar pek çok şeyi benzer olan, aynı şeylerden hoşlanan ve aynı amaçlar için yaşayan yeni bir toplumun inşasıydı bu aslında. Ve bu cihanşümul amaç başarılı bir şekilde ilerlemeye her gün yeni taraftarlar bularak büyümeye devam ediyor.

Devletlerin varlığını sürdürmesi sadece ekonomik faktörlere değil aynı zamanda beşerî faktörlere de bağlıdır. Beşerî faktörlerle ilgili olan kısmı ise o toplumu oluşturan insanların, eğitimi, kültürü, yaşam doyumu ve refahı ile ilgilidir. Ulus devletler bugün adeta bir var olma ve var kalma mücadelesi vermektedir. Kime karşı? Kendilerine yeni bir dünya düzeni kurma görevi addetmiş küresel çetelere karşı. Zira bu küresel çetelerin öncelikli amaçlarından biri de ulusların binlerce yıllık medeniyetlerinin ürünü olan kültürü yok etmek. Bu amaç için medya, sanat, spor, teknoloji, psikoloji, moda, beslenme ve hatta çocukların oyuncaklarını bile etkili biçimde kullanıyorlar.

Bugün dünyanın herhangi bir ülkesinde ortaya çıkan ve aklı başında olan her insan için mantık sınırlarını aşan herhangi bir olay bir anda dünyanın tüm ülkelerine sirayet edebiliyor. Milyarlarca insan aynı markanın kıyafetlerini giyiyor, aynı tür besinler tüketiyor, anlamadığı bir dilde olsa bile aynı tür müzikler dinliyor. Milyonlarca insan aynı otomobil markasının arabalarını alma hayaliyle yaşıyor. Çocuklar bile oyuncaklarının markalı olmasını istiyor.

Medyanın her türünde ve her kanalında dayatılan bir güzellik algısı, beslenme alışkanlığı, konuşma biçimi var. Nasıl giyinmemiz, nasıl beslenmemiz, nasıl konuşmamız ve insanlarla ilişkilerimizin nasıl olması gerektiğine renkli ekranlar karar veriyor. Ve sokağa çıktığımızda, yaşama karıştığınızda, yerel olanın, yerli olanın giderek yok oluşuna üzülerek tanıklık ediyoruz.

Bu değişimi fark etmeniz için birkaç küçük örnek vermek isterim. Belki yirmi yıl öncesinde çocukların en çok tercih ettiği yemek döner, köfte veya pide iken bugün özellikle şehirde yaşayan çocukların öncelikli tercihi hamburger, pizza veya kovalarda satılan tavuk menüler olacaktır. Amerika'nın kenar mahallelerinde başka bir ifadeyle gettolarda doğan hip-hop müziği bugün Anadolu’nun köylerine kadar yayılmış durumda. Ülkemizin 81 vilayetinde insanlar aynı mağazalardan benzer kıyafetler alıyorlar ve ünlü bir markanın karton bardaktaki kahvesini spor müsabakasında kazanılmış bir kupa edasıyla taşıyorlar. Bu örnekler çoğaltılabilir ve bunları yazarken bir yargılama içerisinde değil, değişimi gösterme gayretindeyim.

Kültürel erozyonun etkileri bunlarla sınırlı değil ne yazık ki. Küçük yaşlardaki çocukların daha özgür bir yaşam özentisiyle evlerini terk etmeleri, sigara, alkol ve uyuşturucu madde kullanmaları, suça sürüklenmeleri gibi pek çok olumsuz sonuçları bulunmakta. İnanç ve değerlerinden, kültüründen, ailesinden ve mazisinden kopartılmış bir çocuk ve bir insan, tüm şer odakları için kullanılmaya ve yönlendirilmeye açık hale gelmektedir.

Peki bu kültürel bozulmanın çaresi ve çözümü nedir?

Düzelme, bozulmanın olduğu yerden başlar. Evvela aile kurumu ve anne babalar kültür aktarıcılığı rolünün bilincinde olmalı ve bunun için çaba sarf etmelidir. Sonra kültür aktaran bir kurum olarak okul bu görevi üstlenmelidir. Üniversiteler başta olmak üzere tüm kamu kurumları çağın gerektirdiği yöntemlerle kültürün gelecek nesillere aktarılmasına öncülük etmelidir. Ve nihayetinde tüm toplum kültürü yaşatma idealini benimsemelidir.

Üzücü olan ise bu çürümeyi engelleyecek olanların böyle bir çabasının olmaması hatta böyle bir sorumluluğunun olduğunun dahi farkında olmaması. Anne babalar çocukların yaşam konforunu artırmakla, okullar öğrencilerin matematik puanlarıyla, kamu kurumları ise medyada görünür olmakla, içi boş projelerle meşguller.

Bu manzara karşısında üzülerek bir kez daha soruyorum; “Kültürümüzün bir geleceği var mı?”

ÇOCUK OLMAK YERİNE ÇOCUKKEN ÖLDÜRÜLMEK

Filistin, Suriye, Yemen, Myanmar, Doğu Türkistan…

Yaşamlarının en güzel çağında çocukluk sevinçleri ellerinden alınmış, bombalarla ve işkencelerle minik bedenlerine kıyılmış çocukların ülkeleri. Hepsinin ortak noktası ise Müslüman olmaları, Müslüman oldukları için öldürülmeleri.

Modern başkentlerde vicdan sahibi insanların bireysel tepkileri dışında henüz ülke düzeyinde kayda değer bir tepki yok, Filistin’de öldürülen çocuklar için. Belki de Müslüman oldukları için Birleşmiş Milletlerin veya UNICEF’in görev alanlarına girmiyorlar. Belki de bu yüzden İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin masumların korunmasına dair belirlediği temel insan hakkına sahip değiller.

Filistin Enformasyon Bakanlığı'na göre, son 20 yılda İsrail'in Filistin’e yönelik saldırılarında 3.000'den fazla çocuk hayatını kaybetti (https://www.aa.com.tr/en/middle-east/palestinian-children-defenseless-in-face-of-israeli-attacks/2246060). Ve ne yazık ki her geçen gün başka çocukların isimleri ekleniyor bu vahşet listesine. Yaşları değişik, isimleri değişik ama kaderleri aynı çocuklar.

UNICEF'e göre, Suriye'de 10 yıldır devam eden ve “modern insan hakları savunucularının” görmezden geldiği savaş nedeniyle, 2011 ile 2020 yılları arasında yaklaşık 12 bin çocuk hayatını kaybetti, 1300'den fazla okul ve hastane saldırıya uğradı. Savaşın yol açtığı şiddet, şok ve travma nedeniyle psikolojik sorunlar yaşayan çocukların sayısı ise tam olarak bilinmiyor (https://www.unicef.org/media/88291/file/2021-HAC-Syrian-Arab-Republic.pdf ).

Dünyada ki en büyük insanlık dramlarından biri yine başka bir Müslüman ülkede, Yemen’de yaşanıyor. Save The Children isimli sivil toplum örgütüne göre Yemen’de yaklaşık 85.000 çocuk açlık ve salgın hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmiş olabilir (https://www.savethechildren.org.uk/blogs/2018/starvation-in-yemen-85000-children-may-have-died-of-hunger ). UNICEF’e göre Yemen’de 12 milyondan fazla çocuk insani yardıma ihtiyaç duyuyor ve 5 yaş altındaki 2,3 milyon çocuk yeterli düzeyde beslenemiyor ve 400.000 çocuk acil beslenme desteği sağlanamazsa ölebilir (https://www.unicef.org/emergencies/yemen-crisis).

Myanmar’da, 1 Şubat 2021’de başlayan askeri darbe sonrası 43 çocuk darbeci askerler tarafından öldürüldü. Yine Nisan 2015 ve Ekim 2018 tarihleri arasında yaşanan salgın hastalıklar, sürgünler, şiddet olayları ve yetersiz beslenme nedeniyle 84.700 çocuğun öldüğü tahmin edilmektedir (https://www.savethechildren.org.uk/blogs/2018/starvation-in-yemen-85000-children-may-have-died-of-hunger ).

Acının dinmediği Doğu Türkistan’da zalim Çin devleti on yıllardır sistematik biçimde bir soykırım yapmaktadır. On binlerce insan katledilmiş, milyonlarca insan esir kamplarında işkenceden geçirilmiştir. Olayın faili Çin kendi düşmanları olduğu için bazı batılı devletler zaman zaman ilgili görünse de öldürülenlerin Türk ve Müslüman olması nedeniyle kınama mesajlarının ya da sembolik yaptırımların ötesine geçen bir tepki henüz orada da yok. Doğu Türkistan İnsan Hakları İzleme Derneği’nin raporuna göre, 1964-1996 yılları arasında Doğu Türkistan'da Çin tarafından yapılan nükleer denemelerde hayatını kaybeden Doğu Türkistanlı sayısı 750.000’den fazla (https://umhd.org.tr/en//upload/Dokuman/opt-_the-genocide-in-the-shadowY-1-14CLUF9Q1RRZG2X50J40.pdf). Çin tarafından uygulanan yaptırımlar nedeniyle cezaevlerinde, esir kamplarında tutulan insanların ve öldürülen çocukların sayısı tam olarak bilinmiyor.

İkinci Dünya Savaşından sonra Avrupa’da yaşanan en büyük soykırım olarak kabul edilen Srebrenitza’da, Sırpların 8 bin 372 sivil vatandaşı katlettikleri soykırım için “Ne yaparsanız yapın, ama soykırımı unutmayın. Çünkü unutulan soykırım tekrarlanır” demişti merhum Aliya İzzetbegoviç. Evet bugün çoğunlukla Müslüman coğrafyalarda yaşanan soykırımların ve katliamların nedeni unuttuğumuz ya da bize unutturulan hakikatlerde gizli.

Tüm bu acı ve gözyaşının sebebini de çözümünü de Batılı ülkelerde değil paramparça olmuş, her biri başka bir yöne bakan, inancını ve değerlerini kaybetmiş Müslüman ülkelerde aramamız lazım. Zira kaybolan şeyleri kaybedilen yerde aramak gerekir. Müslüman ülkeler amasız ve lakinsiz bir araya gelmedikçe, bu zulme ortak ve kararlı bir tepki göstermedikçe Müslüman coğrafyalardaki kan ve gözyaşı dinmeyecek. Hiçbir çocuk ve hiçbir insan, inancı, etnik kimliği ya da başka bir nedenle öldürülmemeli. Allah’ın arzı geniş herkese yer de var, rızık da var…

TOPLUMSAL AYRIŞTIRMA ARACI OLARAK KUŞAK SINIFLAMALARI

Sistematik, planlı ve küresel boyutta bir kurgu olarak karşımızda duruyor, kuşak sınıflamaları. Her kuşağın diğer kuşağın üyelerini “ezik”, “demode”, “ilkel” ya da “çağ dışı” gördüğü bir toplumsal ayrışma zemini oluşturuluyor. Yakın zamanda çeşitli sosyal medya ortamlarında birbirine giren Y ve Z kuşağının üyeleri bu durumun en somut örneği. Zavallı çocuklar ve gençler gerçek adeta bir kutsalı savunur gibi savunuyorlar bu sanal metaforları.

Kuşaklar hakkındaki ilk çalışmalar ise Fransız filozof Auguste Comte tarafından yapılmıştır. Kuşak sınıflaması temel olarak, Sessiz Kuşak (1925-1945), Bebek Patlaması Kuşağı (1946-1964), X Kuşağı (1965-1979), Y Kuşağı (1980-1995), Z Kuşağı (1996-2010), Alfa Kuşağı (2010-2025), Beta Kuşağı, Gama Kuşağı, Delta Kuşağı… şeklinde yapılmaktadır. Yani sizde benim gibi 1980 ile 1995 yılları arasında doğmuşsanız “Y” kuşağında yer alıyorsunuz.

Peki! İnsanları bu şekilde “kuşaksal bir ayrışmaya” sokmanın hikmeti nedir?

Bunun birkaç nedeni olduğunu düşünüyorum. Böyle bir kuşak sınıflaması ile öncelikle toplumsal ve bireysel ayrışmanın zemini hazırlanıyor. Özellikle son yıllarda çocuklar ve gençlerde belirgin bir şekilde görülen bu kuşaksal aidiyet duygusu onları diğer kuşaklarla çatışmaya, ayrışmaya ve diğer kuşakların değer ve normlarını reddetmeye sürüklüyor. Öyle ki bazıları bunu adeta bir kutsal değer gibi içselleştiriyor ve savunuyor.

“Sen farklı bir kuşaksın, senden önceki kuşaklarla anlaşman, onlar gibi düşünmen, onların hoşlandığı şeylerden hoşlanman kısacası onlar gibi inanman ve yaşaman mümkün değil” fikrini benimseyen çocuklar ve gençler, anne babasına, kendisinden büyük aile bireylerine ve arkadaşlarına karşı otomatik bir isyan ve başkaldırı mekanizması geliştirerek kendisine yeni bir çatışma alanı oluşturuyor. Bu da beraberinde önyargıları, kavgaları ve ayrışmayı getiriyor.

Bu evrensel kurgunun bir diğer amacı ise küresel baronların servetlerini artırmaktır. Önce X, Y, Z vb. kuşaklar oluşturuluyor. Kitleler bu fikre alıştırıldıktan sonra her bir kuşağın nasıl giyinmesi, nasıl beslenmesi, nasıl görünmesi ve ne tür hobilerinin olması gerektiği söyleniyor. Üzerine yapıştırılan “kuşak etiketini” içselleştiren ve adeta kimliği gibi algılayan çocuklar ve gençler bu tavsiyelere göre yeni bir yaşam biçimi inşa ediyorlar. Öyle ki mesaj gönderirken herhangi bir duygu için kullanması gereken “emoji” bile tasarlanıyor sistemi kuranlar tarafından. Şayet söylediğimi abartılı buluyorsanız “Z Kuşağı, Y Kuşağının Favorisi Olan 'Gülerken Gözünden Yaş Gelen' Emojiden Nefret Ediyor” şeklindeki habere göz atabilirsiniz (https://www.webtekno.com/z-kusagi-gulerken-gozunden-yas-gelen-emojiden-nefret-ediyor-h106426.html).

Nesiller arasında çeşitli farklılıklar olduğunu kabul etmekle birlikte bunun bir ayrışma ve çatışma aracına dönüştürülmesini doğru bulmuyorum. Doğum yılı ve çevresel faktörleri temel alarak evrensel kuşak sınıflamaları yapmanın bilimsel ve gerçekçi olmadığını düşünüyorum. Kalıtım, çevre, zaman, gelişim özellikleri, ilgi ve yetenekler, sosyo-ekonomik özellikler, inanç ve kültür gibi pek çok farklı değişken etkilidir, kişilik gelişimi sürecinde.

Trzesniewski ve Donnellan (2017) tarafından yapılan araştırmanın sonuçları da kuşak sınıflamalarını yalanlıyor. İlgili araştırmada 1976 ile 2006 yılları arasında Amerika’daki liselerde eğitim alan 477.380 çocuğa ait anket verileri incelenmiş ve çocukların “bencillik, kendini geliştirme, bireycilik, özsaygı, kontrol odağı, umutsuzluk, mutluluk, yaşam doyumu, yalnızlık, anti sosyal davranış, çalışarak veya televizyon izleyerek geçirilen zaman, politik aktivite, dinin önemi ve sosyal statünün önemi” gibi özelliklerinde 30 yıllık bir süreçte çok düşük düzeyde bir değişim olduğu görülmüştür.

Kuşak sınıflamalarının toplumları küresel düzeyde değiştirme, dönüştürme ve nihayetinde tek tipleştirme projesi olduğunu düşünüyorum. Sözlerime merhum Mehmet Akif’in dizeleriyle son verirken, anne babaları ve ilgili kurumları bu küresel senaryoya karşı duyarlı olmaya davet ediyorum.

“Girmeden tefrika bir millete, düşman giremez;

Toplu vurdukça yürekler, onu top sindiremez.”

YALNIZLAR BAKANLIĞI

İnsanı, maddenin esaretine hapseden ve hazzın dipsiz kuyularına atan batılı ülkeler şimdilerde toplumsal sorunlarına çözüm bulmaya çalışıyorlar. Bunun en çarpıcı ve son örneklerinden biri ise yakın zamanda icat ettikleri “yalnızlar bakanlığı.” Önce İngiltere sonrasında Japonya yalnızlar bakanlığını kuran iki ülke oldu. Peki, neden böyle bir bakanlığa ihtiyaç duydular ve onları buna zorlayan şey neydi?

Önce maddenin ve maddiyatın bağımlısı yapıldı insan. Daha lüks, daha konforlu ve daha gösterişli bir yaşam oldukça cezbediciydi. Daha sonra haz odaklı yaşam sevdirildi, insana. Dünyaya bir kez geliyoruz öyleyse yeryüzündeki tüm hazları yaşamalıyız fikri, modern batının yeni inancıydı. Doyumsuz ve sadece bireyin kendi duygularının tatminini önceleyen vahşi bir yaşam biçimiydi bu. Ve bu çürütücü, yok edici haz arayışı tüm batı toplumlarına sirayet etti.

Maddenin boyunduruğuna ve hazzın esaretine sokulmuş toplumlar, önce aile kurumunu feda ettiler. Parçalanmış ailelerde anne babalarından mahrum büyüdü çocuklar ve çocukluk çağı biter bitmez ailesini terk etme fikri aşılandı genç kuşaklara. Bu özgürlüğün kapısını aralamaktı onlar için. Ailenin çöküşü, beraberinde hem biyolojik çöküşü hem de sosyal ilişkilerin tükenişini getirdi.

Milyonlarca insanı barındıran mega kentlerde, bir başına yaşanılan, sözüm ona modern bir toplum inşa ettiler. İçinde tek bireyin yaşayabildiği 20-25 metre kareden ibaret “kapsül evler” de bugün yalnızlar bakanlığını kuran Japonya’nın dünyaya armağanıydı. Haber bültenleri ölen ve cesedi aylar sonra bulunan, ölen fakat evlatları tarafından dahi sahiplenilmeyen ve defin işlemleri yapılmayan insanların ibretlik sonlarını aktardı, modern batı şehirlerinden.

Oysan insan, yaratılış fıtratı gereğince yaşamak için sadece havaya, suya ve besinlere değil diğer insanlara da ihtiyaç duyar. Konuşmak, paylaşmak, etkileşim içinde olmak ister. Bir ailesi, en gizli sırlarını dahi paylaşabileceği bir eşi, onu yaşama bağlayacak çocukları ve hayatın zorluklarına karşı güvenebileceği akrabaları ve dostları olsun ister. Aile içi bağların ve sosyal ilişkilerin, insanın yaşam doyumunu ve mutluluk düzeyini artırdığını kanıtlayan yüzlerce araştırma var.

Sadece kendisi için yaşaması, daha iyi yaşamak için de daha fazla para kazanması fikrine ek olarak haz odaklı yaşam alışkanlığı, özellikle batılı ülkeler olmak üzere, küresel ölçekte toplumsal ve sosyal sorunlara yol açtı. Öyle ki sadece Japonya’da bir yıllık süreçte intihar nedeniyle yaşanan ölümlerin sayısı, koronavirüsün yol açtığı ölümlerden daha fazla. Küresel ölçekte bakıldığında, toplumsal sorunların, intihar vakalarının, antidepresan kullanımlarının, refah ve eğitim düzeyi yüksek fakat sosyal ilişkileri ülkelerde daha yoğun olduğu görülebilir.

Son zamanlarda medyada sıkça görülen ve gençlere dönük “aileni terk et”, “akrabalarını terk et”, “arkadaşlarını terk et” şeklindeki mesajların arka planında çocukları ve gençleri her türlü istismara açık hale getirme ve toplumun temel dinamiklerini bozma fikrinin olduğu aşikâr. Kendi toplumlarını yok eden ve insanının içini boşaltan bu hayasız akının hedefi bin yıldır hiç değişmedi. İnançlarımızı, değerlerimizi, kültürümüzü, ailemizi ve çocuklarımızı elimizden aldıklarında onların her türlü sömürüsüne açık hale geleceğiz. İşte bu yüzden onların savaş halinde oldukları, yıkmaya ve bozmaya çalıştıkları bize ait olan her ne varsa ona sahip çıkalım. İnancımızı, değerlerimizi, kültürümüzü samimiyetle yaşayalım ve çocuklarımıza yaşatalım. Birbirimize sıkı sıkı sarılalım ve bu “modern yalnızlığa” yenik düşmeyelim. Bu konuda Peygamberimiz Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur: “Müminler, birbirlerini sevmede, birbirlerine merhamet ve şefkat göstermede, tıpkı bir organı rahatsızlandığında diğer organları da uykusuzluk ve yüksek ateşle bu acıyı paylaşan bir bedene benzer.” (B6011 Buhârî, Edeb, 27).

Vesselam…

ÇOCUKLARDA EKRAN BAĞIMLILIĞI ve ZARARLARI

Bugünün çocuklarını “modern çağın en masum ve en mağdurları” olarak tanımlamak abartı olmaz. Hiçbir sorumlulukları olmamasına rağmen savaşların, yoksulluğun, küresel ısınmanın en çok mağdur ettiği grup, çocuklar. Bugün neredeyse tüm dünyayı etkisi altına alan Koronavirüs salgınından en çok etkilenenler yine çocuklar oldu. Yetişkin hırsların ve kavgaların gölgesinde boy vermeye çalışan küçük fidanlar için her gün biraz daha zorlaşıyor çocuk olmak ve çocuk kalmak.

Unecso, tarafından açıklanan verilere göre Koronavirüs salgınının en yoğun olduğu dönemde dünya genelinde 193 ülkede okullar kısmen veya tamamen kapandı ve 1.596.842.024 öğrenci okuldan mahrum kaldı. Bu oran toplam öğrenci sayısının %91,2’sini oluşturuyor (World Health Organization [WHO], 2020). Okul, çocuğun umudu, neşesi, sosyalliğidir. Okulun kapanması çocukların arkadaşlarından, öğretmenlerinden, çocukluk sevincinden mahrum kalması demektir. Üstelik bu durumun yol açtığı öğrenme kayıplarının hangi düzeyde olduğu ise henüz bilinmiyor.

Koronavirüs salgını sürecinde çeşitli zorunluluklardan dolayı, uzaktan eğitime geçilmesi ve çocuklara yönelik kısıtlamalar, daha fazla ekran kullanımını getirdi. Salgın nedeniyle yakın geçmişte başlayan “Dijital Çocukluk Çağı” tüm dünyayı etkisi altına aldı. Araştırma sonuçlarına göre; 0-2 yaş aralığındaki çocukların %74’ü televizyon, %49’u akıllı telefon, %35’i tablet, %12’si masaüstü veya dizüstü bilgisayar, %9’u oyun konsolu kullanıyor. 9-11 yaş aralığında ise çocukların, %91’i televizyon, %78’i tablet, %73’ü masaüstü veya dizüstü bilgisayar, %68’i oyun konsolu, %67 si akıllı telefon kullanıyor (PEW, 2020). Çocukların sosyal medya farkındalığını ve kullanımını inceleyen bir araştırmaya göre henüz üç yaşındaki çocuklar, Youtube uygulamasını bilmekte ve kullanmaktadırlar (Sapsağlam, 2018).

Amerikan Pediatri Akademisine göre çocuklar 18-24. aya kadar ekran kullanmamalı, iki-beş yaş aralığında ise günde en fazla bir saat ekran kullanmalıdır (APA, 2019). Benzer şekilde Dünya Sağlık Örgütü bir yaşından önce hareketsiz ve oturarak ekran kullanımının olmaması, iki yaşından büyük çocuklarda ise günde en fazla bir saat hareketsiz ekran kullanım süresinin olması gerektiğini belirtmektedir (WHO, 2019).

Çocukların zamanlarının büyük bir bölümünü ekran karşısında geçirmeleri, obeziteye, depresyona, sağlıksız ve yetersiz beslenmeye, kaygı bozukluklarına, dikkat eksikliği ve hiperkaktivite bozukluğuna (Stiglic ve Viner, 2019), uyku problemlerine (Cespedes, vd., 2014) ve göz sağlığıyla ilgili problemlere (Ku, vd. 2019) yol açmaktadır. Kanada'da yapılan bir araştırmada, günde iki saatten fazla ekran kullanımının, okul öncesi dönem çocuklarında Dikkat Eksikliği ve Hipekaktivite Bozukluğu (DEHB) görülme olasılığını yaklaşık 8 kat artırdığı belirlenmiştir (Tamana, vd., 2019).

Dijital medya kullanımının ve elektronik aletlerin bu kadar yaygınlaştığı bir dünyada çocuklarımızı bunlardan tamamen soyutlamamız hem mümkün değil hem de gerçekçi değil. Kaldı ki bunu başarmak artık yetişkinlerin kendileri içinde kolay değil. Peki, o zaman ne yapmalıyız?

Çocuklar gelişimsel özellikleri gereği, meraklı, öğrenmeye aç ve hareketlidirler. Eğer çocukların bazı şeyleri yapmalarını istemiyorsak, onlara yaptıklarında onaylayacağımız ve kendilerinin de mutlu olacağı seçenekler sunmalıyız. Televizyon izleme, bilgisayarla oynama, tableti elinden bırak, evde koşma, gürültü yapma, soru sorma, sus konuşma…Bu türden bir ebeveynlik anlayışı hem anne baba hem de çocuklar için oldukça yıpratıcıdır.

Çocuklarımız için, doğayla ve insanla etkileşim halinde olacakları, yeteneklerini ve ilgilerini keşfedecekleri, yaşamı fark edecekleri, hareket edebilecekleri zamanlar ve ortamlar oluşturabiliriz. Çocuklarımızın ekran bağımlısı olmasına müsaade etmeyelim. Sadece bedenlerini ve beyinlerini değil, kalplerini ve ruhlarını da beslemeye gayret edelim. Tıpkı yaşam gibi eğitim de bir denge üzerine kurulmalıdır. Çocuk eğitimi sadece bilgi ve teknoloji değil, beceri, terbiye ve ahlak da içermelidir.

Vesselam…

BİR DEVRİN BATTIĞI YER: ÇANAKKALE

Cenk meydanında nice koç yiğid,

Din ve yurt için oldular şehid,

Ocağı tütsün, sönmesin ümid,

Şehidi mahzun etme Yarabbi!

Soyunu zebun etme Yarabbi!

Ziya Gökalp’in “Asker Duası” isimli şiirindeki bu duasına en gür seda ile âmin diyorum. Ne kutlu bir dua imiş ki geri çevrilmemiş ve Hak katında kabul olunmuş. Aziz şehitlerimizin emanetçileri olarak, onların uğrunda can feda ettikleri kutsalları çiğnetmedik ve çiğnetmeyeceğiz. Çanakkale, bir devrin battığı ve bir milletin yeniden doğduğu yerdir. Çanakkale, zalim için dünyadaki mahşerdir.

İnsanlık tarihindeki en kanlı savaşlardan biridir Çanakkale Savaşı. Dünyanın en güçlü orduları adeta vahşette yarışırcasına saldırdılar, yurdumuza ve ordumuza. Sekiz buçuk ay süren Çanakkale Savaşlarında iki taraftan toplam 945.500 insan savaştı. İngilizler 460.000 kişilik devasa bir ordu ile, Fransızlar 79.000 bin asker ile, biz ise 310.000 bin subay ve er ile savaşta yer aldık. Tüm varsayımlar onların lehineydi. Bizim ordumuzdan çok daha kalabalık, askeri teçhizat yönünden bizden çok daha üstündüler. Fakat ortaya çıkan sonuç beklenenden çok farklıydı. Savaş sonunda, İngilizler 155.000, Fransızlar 25.000 zayiat verirken, bizim kaybımız ise 186.000 civarındaydı. Başka bir araştırmada ise İtilaf kuvvetlerinin yaklaşık 180.000 asker, bizim ise 211.000 asker kaybımız olduğu belirtilmektedir (Aktaran, Eyicil, 2009).

Kutsalları uğruna toprağa düşmüş, gül bahçelerinden vazgeçip şehadete yürümüş çeyrek milyon şüheda ve geride kalan aziz hatıraları. Dün, bugün ve yarın daima onları rahmetle ve şükranla hatırlayacağız. Onların uğrunda can verdikleri idealleri ve kutsalları kanımızın son damlasına kadar savunacağız. Ve şehitler yurdu Anadolu’yu düşman çizmesine çiğnetmeyeceğiz.

Çanakkale Savaşı dünya savaş tarihi açısından benzersiz ve öngörülemez sonuçlar içermektedir. Orduları zafere ulaştıran şeyin yalnızca teçhizat ve sayısal üstünlük olmadığının, gerçek bir zafer için çok daha fazlasının gerektiğinin kanıtıdır. Zira henüz savaşın erken aşamalarında milletimize hazin bir akıbet tayin edilmişti. Ne var ki İslam’ın son ordusu iman dolu göğsünü bu hayasızca akına siper etti ve düşmana geçit vermedi.

Dünyanın egemen ve sömürgeci güçleri için derin bir hayal kırıklığı olan Çanakkale Savaşı, bizler için ise bir onur kaynağıdır. Çanakkale kahramanlık destanında ibret alınması gereken nice olay vardır. Bunlardan biri de Seyit Onbaşı’nın hikayesidir. Seyit Onbaşı’nın görevli olduğu bataryanın topları düşman ateşinden zarar görmüştü ve bataryadaki 4 toptan bir tek top sağlam kalmıştı. Bu topun da mermileri namlu ağzına götüren vinci arızalanmıştı. Bunun üzerine Seyit Onbaşı yaklaşık 275 kilogram ağırlığındaki top mermilerini sırtlayarak top kundağına yerleştirir. Seyit Onbaşı, üçüncü atışında İngiliz gemisi Ocean’a isabet ettirir. Atılan mermi geminin bacasından içeri girerek gemiye büyük hasar verir. Müstahkem Mevki Komutanı, Seyit Onbaşı’dan top mermisi sırtında iken fotoğrafının çekilmesini ister. Seyit Onbaşı ne kadar zorlansa da top mermisini kaldıramaz. Bunun üzerine Harp Mecmuası için ancak tahta bir mermi maketiyle bugün elimizde olan o fotoğraf çekilir (Taşkıran, 2009).

Seyit Onbaşı ve daha nice kahraman askerimizin insanüstü başarısının arkasında elbette Allah’ın yardımı vardır. Zira galip olan yalnızca O’dur ve Allah dilerse nice azlar çoklara, nice zayıflar güçlü olanlara galip gelirler. Çanakkale Savaşı milletimizin zalimlere karşı en büyük meydan okumalarından biridir. Ve ne mutlu bize ki bu meydan okumanın ardından kutlu bir zafer elde ettik. Kutsallarımızı, onurumuzu ve hürriyetimizi muhafaza ettik.

Çanakkale Savaşı, bu ülkenin tüm çocuklarına anlatmamız ve dahi yaşatmamız gereken bir kahramanlık destanıdır. Keşke ülkemin tüm çocukları Çanakkale’nin aziz hatırasını bizzat orada temaşa etse, hissetse. Zira bu topraklar çok büyük fedakarlıklarla yurt oldu, vatan oldu, devlet oldu. Çocuklarımız bunları bilsin ki milli ve manevi ideallerimize sıkı sıkı sarılsınlar.

Aziz şehitlerimizi bir kez daha rahmetle anıyor, onlar için Alemlerin Rabbinden, cennet makamlarının en yücelerini niyaz ediyorum. Aziz hatıralarına layık olabilmeyi murad ediyorum…

Vesselam…

DÜNDEN AZ YARINDAN ÇOK MUTLUYUZ

Tüm canlılar için ortak bir çaba “mutluluk” arayışı. Kuşlar bu yüzden bir kıtadan diğerine uçuyor, insanlar daha mutlu olmak için bir ülkeden bir başka bir ülkeye göç ediyor. Anne babalar daha mutlu çocuklar yetiştirdiklerini, okullar ise öğrencilerinin daha mutlu olduklarını iddia ediyor. Üniversiteler en nitelikli ve mutlu mezunları topluma kazandırdıklarını savunuyorlar. Gerçekten de insanlar geçmişe göre bugün daha mı mutlu?

Araştırmalar insanın geçmişe göre daha mutlu ama geleceğe göre daha mutsuz olduğunu gösteriyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından her yıl tekrarlanan “Yaşam Memnuniyeti Araştırması” çok ilginç sonuçlar içeriyor. Araştırmanın 2020 yılı sonuçlarına göre, mutlu olduğunu beyan eden 18 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı, 2019 yılında %52,4 iken 2020 yılında %48,2 (2011 yılında %62,1) oldu. Mutsuz olduğunu beyan eden bireylerin oranı ise 2019 yılında %13,1 iken 2020 yılında %14,5 (2011 yılında %9,9) oldu. Araştırmaya göre mutlu veya mutsuz kategorisinde yer almayanların oranı %37,3. Son on yılda mutlu olduğunu belirtenlerin oranında ciddi bir düşüş yaşanırken mutsuz olduğunu belirtenlerin oranı ise yükselmiş (TÜİK, 2020).

Araştırma bulguları cinsiyet değişkenine göre incelendiğinde, kadınların erkeklerden daha mutlu olduğu görülüyor. Mutlu olduğunu beyan eden erkeklerin oranı, 2019 yılında %47,6 iken 2020 yılında %43,2 oldu. Kadınlarda ise bu oran, 2019 yılında %57,0 iken 2020 yılında %53,1 oldu.

Araştırma bulguları medeni durum değişkenine göre incelendiğinde, evli bireylerin, evli olmayan bireylere göre daha mutlu olduğu görülüyor. Mutlu olduğunu belirten evli bireylerin oranı, 2020 yılında %51,7 iken evli olmayanlarda bu oran, %41,3. Bu sonuç bize evli olmanın insanın yaşam doyumunu artırdığını gösteriyor.

Araştırmanın en dikkat çekici bulgularından biri yaş gruplarına göre mutluluk düzeyi. Araştırma sonuçlarına göre; 65 ve üzeri yaş grubu, 2019 yılında %58,5, 2020 yılında ise %57,7 ile en yüksek mutluluk oranının görüldüğü yaş grubu oldu. En düşük mutluluk oranı ise 2019 yılında %48,7 ile 55-64 yaş grubunda görülürken 2020 yılında %45,4 ile 35-44 yaş grubunda gözlenmiş (https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yasam-Memnuniyeti-Arastirmasi-2020-37209).

İnsanın giderek mutsuzlaşması sadece bizim için değil tüm dünya için önemli bir sorun. Zira bugün Avrupa ülkeleri, Amerika ve Japonya gibi diğer gelişmiş ülkeler insanların giderek artan mutsuzluğuna çözüm bulmaya çalışıyorlar. Avrupa birliği ülkelerinin mutluluk düzeyi ortalaması %62. En mutsuz ülke %31 ile Litvanya, en mutlu ülkeler ise %76 ile Belçika, Hollanda ve Avusturya (https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/DDN-20191107-1). Amerika’da mutlu olmadığını belirtenlerin oranı 1990 yılında %8 iken 2018 yılında %13’e yükselmiş (https://www.washingtonpost.com/business/2019/03/22/americans-are-getting-more-miserable-theres-data-prove-it/).

Eğitimin, zenginliğin, konforun ve refahın giderek yükseldiği dünyada, mutluluğun küresel boyutta azalması oldukça manidar. Belki de mutlu olmak için başvurduğumuz yollar veya araçlar yanlış. Aristoteles, mutluluğun erdemli bir yaşam sürmekle mümkün olduğunu belirtirken, Eric Fromm ise hırslardan arınmış bir kişiliğe sahip olmakla mutlu olunabileceğini belirtmektedir. Victor Frankl, modern insanın mutsuzluğunu yaşamındaki anlamsızlık ile açıklamaktadır. Farabi, dünya ve ahiret saadetinin sırrını erdemler ve güzel ahlakla açıklamıştır. İmam Gazali, “Kimya-ı Saadet” (mutluluğun kimyası) isimli eserinde mutluluğun insanın Allah’ı bilmesi (marifetullah) ile mümkün olacağını belirtmiştir.

Araştırma sonuçları, kuramlar, yaşama dair gözlemlerimiz ve deneyimlerimiz insanın mutluluk arayışını yanlış bir zeminde sürdürdüğünü göstermekte. Madde ve haz üzerine kurulu yaşam döngüsünde ebedi saadete ulaşılması mümkün değildir. Öyleyse mutluluk arayışını daha baki ve manevi bir zeminde sürdürmek gerekir. Yüce Rabbimiz şöyle buyuruyor; “Bilesiniz ki gönüller ancak Allah’ı zikrederek huzura kavuşur” (Ra’d / 28).

.

İKİ MAĞARA: SEVR ve GARA

İnsanlık tarihini değiştiren olaylar sadece şatolarda, saraylarda değil bazen de mağaralarda yaşanır. Mağaralar bilirim, içinde cennetten bahçeler kurulmuştur, mağaralar bilirim içinde yiğitler alçakça vurulmuştur. Bugün size iki farklı mağaranın, tarihin akışını nasıl değiştirdiğini ve nasıl değiştireceğini yazacağım.

Müslümanların Medine’ye hicret etmesi üzerine Hz. Muhammed’in de oraya gidip Müslümanların başına geçmesinden endişelen müşrikler Peygamberimizi öldürme kararı aldılar. Kureyş’te bulunan her kabileden bir gencin katılacağı bir grup Hz. Muhammed’i öldürecekti. Bunu haber alan Peygamberimiz, bir plan yaparak Mekke’den ayrıldı. Yanında ise dünya ve ahiret yoldaşı ve dostların en güzeli, Hz. Ebu Bekir vardı. Müşriklerden kaçarak Sevr mağarasına sığındılar.

Masum ve mazlumların umudu, Allah’ın kutlu elçisi, soğuk ve ışıksız Sevr’in misafiri olmuştu. Sevr, nasılda mahcup, nasılda mağrurdu. Zira bir mağaranın payına düşebilecek en güzel yazgıydı, Muhammed’i misafir etmek. Gül kokusunu hapsetti soğuk duvarlarına ve en şerefli misafirini vermedi İslam’ın düşmanlarına. Hz. Ebu Bekir’in, onları takip edenlerin kendilerini bulacağından endişelendiği bir anda Hz. Muhammed ona korkmamasını, Allah’ın onlarla birlikte olduğunu ve kendilerine mutlaka yardım edeceğini söyledi. Allah’ı Teala, Kuran-ı Kerimde bu durumu şöyle anlatmaktadır; “Siz peygambere yardımcı olmasanız da önemli değil. Nitekim inkârcılar onu, iki kişiden biri olarak yurdundan çıkardıklarında Allah ona yardım etmişti: Hani onlar mağaradaydılar; arkadaşına "Tasalanma! Allah bizimle beraberdir" diyordu. Derken Allah ona kendi katından bir güven duygusu indirdi, sizin göremediğiniz askerlerle onu destekledi ve inkârcıların sözünü değersiz hale getirdi. Allah’ın sözü ise en yücedir. Çünkü Allah mutlak galiptir, hikmet sahibidir” (Tevbe / 40).

Resul-i Ekrem ve Hz. Ebu Bekir, Sevr mağarasında üç gece kaldılar ve Sevr, en kıymetli misafirlerini Allah düşmanlarına vermedi. Tarihin kırılma anlarından biriydi o mağarada yaşananlar. Bu yüzden sonsuza dek şerefle anılacak ve taşta olsa sevgi duyulacak bir mekân oldu, Sevr mağarası.

Ülkemiz için tarihin kırılma anlarından biri, henüz birkaç gün önce yaşandı. Bir mağarada 13 vatandaşımız hain terör örgütü PKK tarafından katledildi. Çocukları ve kadınları dahi haince katleden, alçaklıkta herhangi bir sınır tanımayan ve sonu yaklaşmakta olan bu katiller, canımızı yaktılar, hem de çok. Ve işte yine bir başka mağara Gara, tarihin seyrini değiştiriyor. Devletimiz masum vatandaşlarının, askerinin ve polisinin öcünü almak için intikam yeminleri ediyor. Ve kahraman ordumuz zaferlerle bilenmiş pusatını hainlerin kalbine saplıyor.

İnanıyor ve umuyorum ki, neredeyse 40 yıldır süren terörle mücadelemiz çok uzak olmayan bir gelecekte nihayete erecektir. En çok güvendikleri ve kendilerini güvende hissettikleri inlerine dahi girilen alçaklar yerle yeksan olacaklar. Rabbim İslam’ın son ordusuna yeni zaferler nasip edecek ve şehitlerimizin kanı, kederli ailelerin intikamı yerde kalmayacaktır.

Zamanın ve mekânın gerçek sahibi O’dur. O dilerse, soğuk ve ışıksız mağaralardan nice kuruluş ve kurtuluş müjdeleri yayılır. Sevr, içinde yeryüzünün incisini sakladı ve İslam’ın kuruluşunu müjdeledi, Gara, bağrındaki şehitlerimizle ve artık üzerinde dalgalanan al sancağımızla, ülkemizin hain terör örgütünden kurtuluşunu müjdelesin inşallah.

Şehitlerimize rahmet, kederli ailelerine sabırlar diliyorum. Peygamber efendimiz Sevr mağarasında, dostların en sadık ve güzel olanına “Üzülme, Allah bizimle beraberdir” demişti. İnanıyor ve güveniyoruz ki, Allah müminlerle, masum ve mazlumlarla beraberdir ve intikam alanların en hayırlısıdır. Rabbim kahraman güvenlik güçlerimizi, şehitlerimizin ve tüm masumların intikamına vesile eylesin.

TOPRAK İNSANI ÇAĞIRINCA

Topraktan var olmuştu insan ve ancak toprağa yakın durduğu müddetçe huzur bulabilirdi. Fakat aldandı, ölümsüzlüğe, gökdelenlere, beton kaplı şehirlere merak saldı. Toprakla arasına çelik kafesler, beton duvarlar ördü. Belki de ölümü hatırlattığı için uzaklaşmıştı topraktan. Fakat bir gün toprak, ansızın geri çağırdı insanı.

Tüm unvanlardan, yapaylıklardan ve ayrıcalıklardan arındıran, karşı konulamaz bir çağrıdır, ölüm. Her canlının, mutlak riayet edeceği sonsuzluk aleminin, alemlerin Rabbinin çağrısıdır bu. Her şey bir gün aslına rücu eder ve insanda öz yurduna yani kara toprağa döner, toprak onu geri çağırdığında.

İnsanlar geçip gidiyor gözlerimizin önünden, tıpkı denizlere akıp giden dereler, ırmaklar misali. Geriye suretler kalıyor. Suretlerde başka bir ölümlüye emanet. Oysa kısacık ömrüyle ölümsüzlüğe talip olmuştu insan. Heyhat, bu ne büyük bir yanılgı ve hüsrana uğramış bir ticaret. Kısacık dünya hayatı için vazgeçtiğimiz sonsuzluk alemi, işte çağırıyor bizi.

Modern şehirde ölümü unutturmak üzerine kurulmuştu tüm panayırlar. Daha fazla yaşamak formülü satışa çıkarılmıştı yetkili eczanelerde. Gün be gün çürüyen bedenlerini gerdirmekle meşguldü, insanlar. Zira insanın kabının değerli olduğu, kalbinin ise unutulduğu bir medeniyetti bu! Etiketler yapıştırılmıştı tüm mutlulukların üzerine. Fakat henüz satın alabilen olmamıştı, ölümsüzlüğü.

“İnsan dünyaya bir kere gelir, öyleyse tüm hazları sınırsızca yaşamalıdır”, ideası nakış nakış işleniyordu genç dimağlara. İnsanı ve insanlığı, maziyi ve atiyi çürüten bu zehirli sarmaşık bir heyula gibi dolaşıyordu şehirlerin üzerinde. Gazete ilanlarına, telefon mesajlarına sığdırılmıştı hüzün ve gözyaşı içermeyen taziyeler. Ölen ölür, kalan sağlar bizimdir.

Fakat ölüm, toprağın çağrısı tüm perdeleri yırtıp ansızın çıkagelir bir gün. Dünyanın geçici hevesleriyle efsunlanmış gözlerden geriye, pişmanlık dolu bakışlar kalır. İşte şurada hiç giyilmemiş kıyafetler, duvarda asılı kalmış hikayeler ve harcanamamış yığın yığın servetler. Sonra ötelerden kutlu bir ses yankılanır kulaklarımızda; “Asra yemin ederim ki; İnsan gerçekten ziyandadır. Ancak iman edip dünya ve ahiret için yararlı işler yapanlar, birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve sabrı tavsiye edenler başkadır” (Asr Suresi- 1-3. Ayet). Evet aldandık, bu dünya bakidir sandık. Dünya ve ahiret hayatını düzenleyen ölümü unuttuk, sıradanlaştırdık.

Geçen her gün, her ay ve her yıl bizi biraz daha yaklaştırıyor ölüme.

İnsan, gündüz ve gece mütemadiyen yürürken ve menzili de belli iken niçin varacağı yer için, ebedi yurdu için bir hazırlık yapmaz?

Bizler ölümün bir son değil tam aksine yeni bir başlangıç olduğunu biliriz ve buna iman ederiz. Öyleyse yaşamımızı da buna göre düzenlemek mecburiyetindeyiz. Zira insan sadece dünya için yaratılmamıştır. İnsana dünya hayatıyla sonsuz saadeti ve sonsuz eziyeti elde edebilme ayrıcalığı verilmiştir.

Görmek isteyen için yaşam ve ölüm, nice duyulası sırlar taşır. Lakin bu sırlar kalbi henüz katılaşmamış olanlara aşikâr olur. Dilerim çok geç olmadan yaşamın ve ölümün sırlarına vakıf olalım ve az bir karşılık için ebedi hayatımızı helak etmeyelim. Kalan ömrümüzün, geçen ömrümüzden daha hayırlı, daha sağlıklı ve huzurlu geçmesi niyazıyla…

ÖĞRETMEN ADAYI OLMAK ve ÖTESİNE GEÇEBİLMEK

Öğretmen, program, materyal ve fiziksel ortam, eğitimin en önemli bileşenleri. Eğitim sürecinde ve çocuk üzerinde en çok etkili olan faktör ise hiç tartışmasız öğretmen. Büyük muallim ve münevver Nurettin Topçu, bu husustaki görüşünü beyan ederken “Maarifi yapan da onu yıkan da muallimdir” diyerek öğretmeni eğitimin tüm bileşenlerinden daha yüksek bir mertebeye çıkarır ve öğretmenin önemine dikkat çekmek ister.

İnancımız ve kadim medeniyetimiz öğretmenlik mesleğini her daim yüceltmiş ve aziz bilmiştir. Dünyanın gelişmiş ve modern her ülkesinde de öğretmenlik mesleği önemli ve değerlidir. Zira milletlerin kalkınması, gelişmesi ve dahi özgürleşmesi mektepleri ve öğretmenleri sayesinde olur.

Milletlerin istikbalinde oldukça etkili ve belirleyici bir rolü olan öğretmenlik mesleğinin sağlıklı bir döngüye sahip olması ve sürdürülebilir olması elbette çok önemlidir. Zira öğretmenlerin bir kısmı emeklilik, sağlık sorunları, istifa ve diğer nedenlerle mesleklerinden ayrılırken diğer tarafta genç öğretmen adayları eğitim sistemine dahil olmak ve öğretmen olarak atanmak istemekteler. Dolayısıyla öğretmenlik mesleğinin bu iki boyutu arasında bir denge olması, öğretmenlik mesleğininim sürdürülebilirliği için çok önemlidir. Bu açıdan konuya bakıldığında ne yazık ki ciddi bazı problemler ve dengesizlikler söz konusu. Konuyu istatistikler ışığında ele almaya çalışacağım.

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından yayınlanan istatistiklere göre 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Türkiye genelindeki üniversitelerin eğitim fakültelerine yeni kayıt olan öğrenci sayısı 43.747 kişi. Tüm sınıflar dahil eğitim gören toplam öğrenci sayısı ise 210.679 kişi (https://istatistik.yok.gov.tr).

Son olarak Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) öğretmen atama istatistiklerine bakalım. Milli Eğitim Bakanlığı’nın son beş yıldaki öğretmen atama sayıları, 2016 yılı (49.311), 2017 yılı (23.496), 2018 yılı (25.577), 2019 yılı (41.379) ve 2020 yılı (40.925) kişi olarak gerçekleşmiş (https://www.mebpersonel.com/sozlesmeli-ogretmenler/yillara-gore-ogretmen-atama-sayilari-meb-resmi-verileri-2003-2020-h248185.html).

Bu üç farklı istatistiği birlikte değerlendirecek olursak, eğitim fakültelerine, Milli Eğitim Bakanlığının atadığı öğretmen sayısından daha fazla öğrencinin kayıt yaptırdığı, Milli Eğitim Bakanlığının atama yaptığı öğretmen sayısının yaklaşık dokuz katı kadar öğretmen adayının ise atama beklediği görülmektedir. Nüfus artış hızının yavaşlaması, bilişim teknolojilerinin yaygınlaşması, öğretmenlerin emeklilik yaşlarının yükselmesi gibi diğer değişkenlerin öğretmenlik mesleği döngüsünü nasıl etkilediği ise henüz bilinmemektedir. Gelecek on yıllarda daha az öğretmene ihtiyaç duyulacağı da bir gerçeklik olarak karşımızda durmaktadır.

Öğretmenlik mesleğinin sağlıklı bir döngüye ve sürdürülebilirliğe kavuşması için acil tedbirlerin alınması gerekliliği ilgili kurumların istatistiklerinden de anlaşılmaktadır. Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ve Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından eğitim fakültelerindeki ikinci öğretim programlarının kapatılması, eğitim fakültesi kontenjanlarının düşürülmesi ve formasyon uygulamasının kaldırılması gibi kimi tedbirler hayata geçirildi. Fakat bu olumlu adımlara ilaveten başka tedbirlere ihtiyaç olduğu da aşikâr. Zira okuyan-atama bekleyen ve atanan arasındaki uçurum giderek büyüyor.

Eğitim fakültesinde öğrenim gören ve mezun olup diplomasını alan her öğretmen adayı bir an önce atanmayı ve öğretmen olmayı istiyor. Devletimizin de bu isteği anlayışla karşıladığını ve azami sayıda öğretmen adayını sınıfına ve öğrencilerine kavuşturmak istediğini biliyorum. Hiç tanımadığı insanların çocuklarını kendi öz evlatları gibi sahiplenecek ve onların istikbalini aydınlatacak tüm öğretmen adaylarının tez vakitte öğrencilerine kavuşmasını dilerim…

YALNIZIZ-YALNIZSINIZ-YALNIZLAR

Ilık bir su gibidir içimde yalnızlığım,

Yalnızlığım, ruhumda uzak bir ses gibidir.

Her sabah ufuklardan mavi şarkılar gelir,

Ve her sabah ürperir içimde yalnızlığım…

Yalnızlığını bu dizelerle ifade etmişti, Fazıl Hüsnü Dağlarca. Belli ki o da kalabalıklar içinde yalnızdı fakat modern insanın yalnızlığından farklı olarak, seçilmiş bir yalnızlıktı onunki. Peki ya modern insanın kalabalık şehirlerdeki yalnızlığı da seçilmiş ve istenmiş bir yalnızlık mıydı?

Şehirli olmanın, çok katlı ve konforlu binalarda yaşamanın da bazı bedelleri var elbette. Üstelik bunlar sadece maddi bedeller değil. Mahşeri kalabalıklar içerisinde yalnız ve bir başına yaşama tutunmaya çalışmak bu bedellerin en ağırlarından biri. Yüzlerce insanın bulunduğu iş merkezlerinde çalışıp, binlerce insanın yaşadığı sitelerde ikamet ediyoruz ve ne yazık ki bir elin parmaklarını geçmiyor, sevinçlerimizi ve hüzünlerimizi paylaşabildiğimiz insanların sayısı.

İnsan, sosyal bir varlıktır ve olumlu bir ruh sağlığı için diğer insanlarla iletişim, etkileşim ve paylaşıma ihtiyaç duyar. Diğer insanlarla gerçekleştirdiğimiz sağlıklı etkileşimler öznel iyi oluşumuzu artırır, benlik saygımızı geliştirir ve psikolojik dayanıklılığımızı sağlamlaştırır. Yalnızlık ise olumsuz duyguları besler ve büyütür. Bu yüzden yerlerin ve göklerin Rabbi, insan için kendi türünden eşler, çocuklar ve akrabalar var etmiştir. Dolayısıyla insanın yalnız kalması, onun yaratılış fıtratına da uygun değil.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK-İstatistiklerle Aile, 2019) araştırma sonuçlarına göre ülkemizde tek kişiden oluşan ailelerin oranı 2014 yılında %13,9 iken aynı oran 2019 yılında %16,9’a yükselmiştir. Tek kişilik hane halkı oranının en yüksek olduğu il, 2019 yılında %26,4 ile Tunceli, en düşük olduğu il ise %9,4 ile Diyarbakır oldu (https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33730).

İnsanın giderek yalnızlaşması, sadece bizim değil gelişmiş batılı ülkeler başta olmak üzere tüm dünyanın sorunu. Amerika’da yalnız yaşayan insanların oranı son on yılda %10 artmış durumda. Yine Amerikalıların beşte ikisi diğer insanlarla olan sosyal etkileşimlerini anlamsız ve yetersiz bulurken, her beş kişiden biri ise kendini yalnız hissediyor. İnsanların giderek yalnızlaşmasının Amerikan ekonomisine yıllık 6,7 milyar dolar yük getirdiği tahmin ediliyor. Zira yalnızlık bazı kalp rahatsızlıkları ve pek çok psikolojik rahatsızlıkla ilişkili görülüyor (https://www.hrsa.gov/enews/past-issues/2019/january-17/loneliness-epidemic).

Avrupa kıtasında ki durum ise çok daha vahim. Örneğin İsveç’te yalnız yaşayan insanların oranı tüm hanelerin yarısı kadar ve Avrupa Birliği ülkelerinin genelinde bu oran tüm hanelerin yaklaşık üçte biri kadar. Almanya, İngiltere ve Fransa’da durum çok farklı değil (https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2018/02/02/isolation-is-rising-in-europe-can-loneliness-ministers-help-change-that/).

İnsanı ve toplumu giderek boğan bu modern yalnızlığın devası ise inanç ve kültür köklerimizde gizli. Zira bizler acıyı ve sevinci, varlığı ve yokluğu paylaşmayı kendisine şiar edinmiş, birbirini çıkarsız sevmiş bir milletin varisleriyiz. Aramızdaki bu kardeşlik hukukunu koruduğumuz müddetçe daha mutlu ve ruhen daha sağlıklı bir toplum olacağız. Birliğimizi ve dirliğimizi bozmak isteyenlerin fitnelerine kulak vermeyelim. Anadolu’nun mümbit topraklarında, farklılıklarımızı zenginlik olarak görelim ve kardeşlik hukuku içerisinde yaşamaya devam edelim.

Sanki bugünleri görürcesine kutlu Nebimiz Hz. Muhammed (sav) şöyle buyurmuştur: “İman etmedikçe cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmedikçe de iman etmiş olmazsınız. Size, yaptığınız takdirde birbirinizi seveceğiniz bir iş göstereyim mi? Aranızda selâmı yayın.” (M194 Müslim, Îmân, 93).

Birliğimizi ve dirliğimizi koruyarak, acıda ve sevinçte bir olduğumuz, mutlu ve huzurlu yarınlarımız olsun. Bizim var oluşumuzun, diğer insanların var oluşuna muhtaç olduğunu unutmadan, birbirimize kenetlenelim ve kardeşlik hukukumuzu her daim koruyalım.

YAPTIRIMLARLA YÜKSELEN TÜRKİYE

Dünya, mütemadiyen değişiyor. Zayıf ve güçsüzler büyüyüp güçlenirken, güçlü ve muktedir olanlar zayıf ve aciz düşer. Devletler için de geçerlidir bu kural. Medeniyetler tarihi bu anlamda ibretlik örneklerle doludur. Bu değişimi kabullenmek dünün efendileri için çok acı bir olgu. Onlar hala içi boş tehditlerle ve basın açıklamalarıyla dünyaya nizam verebileceklerini sanıyorlar. Halbuki o köprülerin altından çok sular aktı geçti!

Hızla değişen dünyada bugün, güç dengesi batıdan doğuya doğru kaymakta, dünya siyasetinde yeni aktörler ortaya çıkmakta ve dengeler değişmektedir. İşte Türkiye’ye uygulanan yaptırımları da bu değişen küresel güç dengesi üzerinden okumak gerekir. Türkiye, geride bıraktığı 20 yıllık süreçte ekonomik açıdan oldukça güçlenmiş, savunma sanayiinde çok büyük projeler geliştirmiş, kendi milli teknolojilerini kullanmaya başlamış ve dış politikada etki alanını hayli genişletmiştir.

Bu durumdan rahatsızlık duyan dünyanın sözde küresel aktörleri adeta birbirleriyle yarışa girdiler. Türkiye’ye kim daha çok yaptırım uygular yarışına. Bir yanda, hiçbir caydırıcılığı kalmamış ve kâğıt üzerinde kalmış bir örgüt olan Avrupa Birliği, diğer yanda kendisini hala dünyanın şerifi zanneden Amerika. Tabi birde sabırsızlıkla batılı efendilerinden gelecek yaptırım kararlarını bekleyen içimizdeki İrlandalılar.

Gerek Amerika gerekse Avrupa Birliği tarafından ülkemize yönelik açıklanan yaptırım kararları içi boş, ciddi anlamda bir kısıtlama içermeyen göstermelik kararlar. Çünkü onlarda kendisine vurulmuş prangaları söküp atan büyük ve güçlü Türkiye’yi yaptırımlarla durduramayacaklarının farkındalar. Kendi seçmenlerinin tepkisinden kurtulmak için bir propaganda aracı olarak kullanıyorlar yaptırım kararlarını. Zira Türkiye’nin başarıları batı dünyasındaki kimi odakları hayli rahatsız etmekte.

Ben yaptırım kararlarının ülkemiz için faydalı olduğunu düşünenlerdenim. Zira yakın tarihimiz çok sayıda yaptırım kararı ve tüm bu yaptırımlar sonrasında ortaya çıkan milli teknolojiler ve yenilikler ile dolu. Kısaca hatırlatmak isterim bazı yaptırım kararlarını;

1911-Osmanlı İmparatorluğu, İngiltere’ye iki zırhlı gemi siparişi verir. Gemilerin parası ödendiği halde gemiler verilmez.

1975-Yaklaşık 175 milyon dolar tutarında olan ve bedelinin büyük bir bölümü ödenmiş olan silahlar Amerika tarafından ülkemize verilmez.

2019-Türkiye proje ortağı ve aynı zamanda kimi parçalarının üreticisi olduğu F-35 savaş uçaklarını parasını ödediği halde uçakları hala alamamıştır (Kaynak: Target Dergisi, 4; 26-27, http://dergi.teknoparkistanbul.com.tr/target4/mobile/index.html#p=27)

“Kötü komşu insanı mal sahibi yapar” demiş atalarımız. Ülkemize sudan sebeplerle yaptırım uygulayan kötü komşularımıza gönülden teşekkür ederim. Şayet onlar bu yaptırımları uygulamamış ve Türkiye’nin istediği her teknolojiyi yahut savunma sistemini vermiş olsalardı, ASELSAN, TUSAŞ, BMC, ROKETSAN, STM, FNSS, HAVELSAN gibi Defence News Top 100 listesine (dünyada en fazla ciro yapan savunma sanayii şirketleri) giren şirketlerimiz, AKSUNGUR, ANKA, AKINCI, BAYRAKTAR gibi silahlı ve silahsız insansız hava araçlarımız, ATAK ve GÖKBEY gibi helikopterlerimiz, HÜRKUŞ ve TF-X gibi uçaklarımız, MİLGEM projesi kapsamında geliştirilen fırkateynlerimiz ve daha yüzlerce milli savunma sistemimiz olmayacaktı.

Anadolu’nun mümbit toprağıyla beslediği ve büyüttüğü imanlı, vatansever ve şuurlu evlatları her türlü güçlüğün üstesinden gelebilecek azim ve kararlılığa sahiptir. Yeter ki millet olarak birliğimizden, kardeşliğimizden ve ideallerimizden ödün vermeyelim. Sözlerimi merhum Mehmet Akif üstadın adeta bugünleri görerek yazdığı İstiklal Marşımızın şu dizeleriyle noktalamak isterim;

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış̧? Şaşarım!

Kükremiş̧ sel gibiyim; bendimi çiğner, aşarım;

Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

MAZİ ve ATİ ARASINDA

Mazi ve atinin kesiştiği bir günün sabahındayız. Akrep ve yelkovan hayli telaşlı. Gün doğarken yeni bir yılı müjdeleyecek takvimler. Aklımızda maziye dair pişmanlıklar ve yüreğimizde atiye dair umutlar olacak.

Gece yarısından sonra, bazılarımız için bir yıl daha geride kalırken kimileri için bir ömür geride kalmış olacak. Bir bebek yeni yılın ilk saatlerinde dünyaya gözlerini açacak ve kendi ecelinin geri sayımını başlatmış olacak. Gece gündüze, kış nevbahara, yaza ve sonbahara kavuşmak için telaşla akıp gidecek. Takvimler mütemadiyen bir yılı mazi başka bir yılı ati ilan edecek. Bir evde düğün, başka birinde doğum ve bir diğerinde ölüm telaşı yaşanacak. Ve bu ilahi döngü mahşere dek sürüp gidecek.

Değişen ve eskiyen nice şeylere karşın zaman hep diri ve taze. Allah’ın sonsuzluk hazinesinden ilahi bir dokunuşla almış, bu emsalsiz vasfını. Hanları, sarayları, nice beyleri ve sultanları mazide bırakan, yüreğimizi atiye dair umutla dolduran zaman. Eskiten ama eskimeyen, çürüten ama çürümeyen, zaman.

Bir yılın bittiği ve yeni bir yılın başladığı, mazi ve atinin kesiştiği bu zaman dilimi, insanın kendi muhasebesini yapması için en doğru vakit belki de. Zira insan maziden ibret almalı, atiye dair umut taşımalı ki hüsrana uğrayanlardan olmasın. Bu düşünceyle belki kendimize birkaç sual etmek gerek. Misal;

Geriye dönüp bakınca gördüklerimiz yüreğimize ferahlık mı yoksa azap mı veriyor?

Artık mazi olan zaman bizim için bir kazanç mı yoksa kayıp mı ifade ediyor?

Geçip giden zamanda baki kalacak bir amelimiz yahut eserimiz var mı?

Atiye dair beklentilerimiz ve hazırlığımız nedir?

Modern çağın insanı ve yaşamı tek tipleştirme ve sadece anı yaşamaya sevk etme çabasına karşın bizler, hareketin ve değişimin kâinatın özündeki ilahi nizam olduğunu bilerek yaşamalıyız. Ancak böyle bir anlayışla zamanın çürütücü ve yok edici etkisine karşı koyabiliriz. Gündelik hazların ve gündelik sevinçlerin ömrü, gün bitene kadardır.

Her ne kadar zaman evrensel bir benzerlik gösterse de zamanın ardında bıraktığı insan hikayeleri birbirine benzemiyor. Zira ölümlü dünyadan göçüp giden kimi insanlar muhabbeti ve ölümsüzlüğü kimileri ise nefreti ve öfkeyi miras bıraktılar. En güzel örneği kutlu nebimiz Hz. Muhammed ve onun öz amcası olan, Allah’ın lanetlediği Ebu Leheb değil mi? Bir yanda sevenleri, uğrunda canından dahi geçenleri, asırlar boyu kaybolmayan ve kaybolmayacak olan, diğer yanda sonsuza dek nefretle anılacak olan, iki insan portresi.

Takvimler varsın birbiri ardınca seneleri sayıp dursunlar. Bizler öyle uhrevi idealler ve cihanşümul amaçlar için yaşayalım ki geçip giden zamanın içinde kaybolmasın, sonsuza dek yaşasınlar.

Artık maziye karışacak olan 2020 yılı, ülkemiz ve tüm dünya için salgınlarla, doğal afetlerle ve zorluklarla geçti. Duamız ve dileğimiz odur ki salgınlar, doğal afetler ve savaşlarda mazide kalsın. Yılın son gününde, yeni yılınızı kalbi duygularımla tebrik eder, hayırla, sağlıkla ve huzurla yaşayacağınız bir ömür dilerim. Sözlerimi merhum Mehmet Akif’in dizeleriyle noktalamak isterim;

Dünya koşuyorken yolun üstünde yatılmaz;

Davranmayacak kimse bu meydana atılmaz.

Müstakbeli bul, sen de koşanlarla bir ol da;

Maziyi, fakat, yıkmaya kalkışma bu yolda.

Ahlâfa döner, korkarım, eslâfa hücumu:

Mazisi yıkık milletin atisi olur mu?

Vesselam…

Değersiz insan tasavvuru

İnsan emel ve ecel arasında sıkışmış, fani ve aciz bir varlıktır. İnsanı, yalnızca biyolojik özellikleri açısından değerlendirecek olursak, hayli önemsiz ve zayıf bir beşer olduğu aşikardır. İnsanı değerli kılan, bedeni yahut değil, inancı, değerleri ve amelleridir.

Değer kavramı, pek çokları için “piyasa değeri” çağrışımı uyandırıyor olabilir. Zira adına modern dediğimiz bu kölelik çağında pek çok şeylerin üzerine etiketler konmuş. Emperyalizmin amacı bu değil mi zaten. İnsanların, organlarının, duygularının, kaygılarının, sevinçlerinin ve hüzünlerinin alınıp satılabildiği evrensel bir dünya pazarı kurmak. Paranın ve maddenin kutsandığı bu kapital düzende küresel sermaye güçlerinin, bu cihanşümul emellerinde başarılı olduklarını kabul etmek gerekir.

İnsan, biyolojik özellikleri bakımından zayıf ve değersiz olsa da Allah'ı Zülcelal, onu ilmi ameli ve inancı hürmetine tüm yaratılmışlardan daha değerli ve üstün kılmıştır. Nitekim, Kuran-ı Kerimde: “Andolsun biz insanoğluna şan, şeref ve nimetler verdik; onları karada ve denizde taşıdık, kendilerine güzel güzel rızıklar verdik ve onları yarattıklarımızın çoğundan üstün kıldık” (İsra: 70) buyurmaktadır.

İnsanı diğer canlılardan üstün kılan inanç, irade ve akıl, değer ve amelleridir. İnanmak, içgüdüsel bir özellik olup, yaratılışta insana ilahi bir armağan olarak verilmiştir. Ne mutlu Rabbini bulanlara. Evet, insan inanç ve değer gibi içsel özellikleri sayesinde faydalı ve merhametli olur. Zira insan aynı zamanda yeryüzünün en merhametsiz ve tehlikeli varlığına dönüşebilme potansiyelini de taşımaktadır.

Dünyanın en tehlikeli varlığına dönüşebilen insanı, kanunların, kuralların ve kolluk kuvvetlerinin sınırlandıramadığı ortada. Cezaevleri tıklım tıklım ve dünyanın en modern adalet sistemine sahip olduğu sanılan ülkeler dahi suçu önlemekte acz içerindeler. Demek ki insanı tutacak, onu dizginleyecek daha etkili sistemlere ihtiyaç var. Zira bugün milyarları aşan dünya nüfusunun tamamını kolluk kuvvetleri ve kanunlar yoluyla denetlemek, kontrol altında tutmak mümkün değil.

Öyleyse başka bir çözüm bulmak lazım. İşte burada tek çaremiz her insanın kendisini denetleyeceği, dizginleyeceği, iyi olma noktasında kendisini zorlayacağı birincil bir değerlendirme sistemi inşa etmeliyiz. Yani insanın inanç ve değer sistemini güçlendirmeliyiz ki kanunlardan, kurallardan, sosyal normlardan ve kolluk kuvvetlerinden evvel kendi öz denetimini ve kontrolünü yapsın. Zira inançlarımız ve değerlerimiz bize “haddini bilme”, “ölçülü olma”, “aşırıya gitmeme” olanağı sağlar.

Bugün, medyada, ticarette, sosyal hayatta ve insan ilişkilerinde şahit olduğumuz değersizleşme, toplumları, ülkeleri ve tüm dünyayı tehdit etmektedir. Özellikle medya eliyle gerçekleştirilmeye çalışılan “inançsız ve değersiz insan tasavvuru” ile sadece arzuları, hazları ve bireysel istekleri için yaşayan, geçmişiyle bağlarını koparmış, yarına dair bir emel taşımayan, idealleri alınmış ve sadece anı yaşayan yeni bir insanlık inşa edilmek istenmektedir.

Manevi ve kutsal olanın ilkel, modern ve ahlaksız olanın medeni gösterilmeye çalışıldığı bu tüketim çağında, insanın iç alemini yani özünü güçlendirmek gerekmektedir. Bilhassa çocuklarımızı ve gençlerimizi manevi açıdan güçlendirmek, tüketmenin ve yok etmenin cazibesine karşı korumak mecburiyetindeyiz. Çünkü, çocuklar toplumun nüvesi, milletlerin geleceğidir.

Şeyh Gâlib'in;

“Hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen

Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen”

dizelerinde ifade ettiği gibi, insan kainatın özüdür. İnsan bozulursa toplum bozulur, toplum bozulursa tüm dünya bozulur.

Vesselam…

SINIRLARIN ÖTESİNDEKİ TÜRKİYE

Orta Avrupa'dan Balkanlara, Kuzey Afrika'dan Kafkasya'ya kadar uzanan bir coğrafyada, adaleti ve merhametiyle hüküm sürmüş bir cihan imparatorluğunun vârisleriyiz. Mazisiyle teselli bulmaya çalışan, kendi meselelerine hapsedilmiş bir millet iken bugün yeniden mazlumların ve mağdurların umudu, Türkiye olmuştur.

Kader-i İlahi, bir kez daha Müslüman ve muzaffer milletimize yeni fetihlerin kapısını aralamıştır. Büyük ve güçlü Türkiye'miz atalarından aldığı ilham ve güç ile Afrika'da, Avrupa'da, Asya'da, Ortadoğu'da ve dahi Kafkasya'da mazlumların hastalıklarına çare, yaralarına merhem, sofralarına aş, yuvalarına huzur olmaktadır. Nice fetihler yapmaktadır, kansız, savaşsız, acısız ve çıkarsız.

Türkiye özellikle son 20 yıllık süreçte KIZILAY, TİKA (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı), YTB (Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı), YUNUS EMRE ENSTİTÜSÜ ve TÜRKİYE MAARİF VAKFI gibi kuruluşlarıyla, sınırlarının çok ötesinde ve yüzlerce farklı ülkede çok sayıda proje ve çalışma yürütmektedir. Üstelik bu çalışmalar yürütülürken herhangi bir inanç veya milliyet ayrımı da yapılmamaktadır.

Yaptığım yurt dışı ziyaretlerinde bunlardan bazılarına bizatihi şahit oldum. Mesela Budapeşte'de bulunan Gül Baba türbesinin TİKA tarafından restore edilerek yeniden ziyarete açıldığını yine Yunus Emre Enstitüsü tarafından Mostar'da tarihi bir caminin restore edilerek yanında bir eğitim merkezinin açıldığını gördüm.

Ülkemizin yüz akı, milletimizin merhamet ve samimiyetinin sembolü olan bu kurumlarımızın yurt dışında çok farklı alanlarda faaliyetleri bulunmaktadır. Ecdadımızın hatırası olan tarihi eserlerin restore edilmesi, köprü, yol, hastane ve okul gibi yapıların inşası, insan kaynağının iyileştirilmesine yönelik eğitim faaliyetleri, hastaların tedavi edilmesi, ihtiyaç sahiplerine ekonomik kazanç elde edebilecekleri mesleklerin öğretimi, gıda, kıyafet ve yaşam malzemeleri desteği sağlanması ve daha onlarca farklı faaliyet yürütülmektedir.

Bu kurumlarımızın internet sitelerinde yapacağınız ufak bir araştırma ile söylediklerimin çok daha fazlasını görebilirsiniz. Ülkesini seven biri olarak bu çalışmalardan gurur duyuyor, emeği geçenlere tebriklerimi ve şükranlarımı iletiyorum.

Bir diğer taraftan şanlı ordumuz dünyanın dört bir yanında al sancağımızı yüceltmekte, mazlumlara umut, zalimlere korku vermektedir. Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri'nden sonra yurt dışında en aktif olan ikinci orduya sahip ülke konumundadır. Kahraman ordumuz, Suriye, Afganistan, Somali, Arnavutluk, Libya, Katar, Azerbaycan, Lübnan, Kosova, Kıbrıs, Bosna Hersek ve Irak'ta aktif görev yapmaktadır. Bu ülkelerin bazılarında ise askeri üslerimiz bulunmaktadır.

Türkiye, bugün adeta savaşların ve toprakların kaderini değiştiren ülke konumuna yükselmiştir. Suriye'de, Libya'da, en son Azerbaycan'da mazlumun tarafında olmuş ve zalimin oyununu yerle yeksan etmiştir. Ordumuz sahip olduğu savunma sanayisi, iman dolu yüreği, azmi ve cesaretiyle zalime korku, mazluma umut olmaktadır. Bizi silah ambargolarıyla, terör örgütleriyle yönetmeye çalışanlar Türkiye'nin uyanış ve dirilişini korku içerisinde izlemekteler. Ülkemize yönelik yurt içinde ve yurt dışında yürütülen tüm algı ve propaganda çalışmalarının temelinde bu korku ve endişe yatmaktadır.

Artık Türkiye, sınırlarını aşan, kendisine vurulmak istenen prangaları söküp atan büyük ve güçlü Türkiye'dir. Dünyanın pek çok farklı noktasında gönüller kazanmakta, milletlerin ve devletlerin teveccühüne nail olmaktadır. Bizi yeniden sınırların ötesine taşıyan, yeni seferler ve yeni zaferler nasib eden Rabbimize hamd ederiz. Bu kutlu davaya inanmış, çocuklar gibi şen akıncılarımızı her daim hayır ve dua ile yad ederiz. Devletimiz ve milletimiz var olsun.

.

ÇOCUKLARIN DİJİTAL AKRANLARI: YOUTEBERLAR

İnsan için ne büyük nimettir, arkadaşlarının olması. Yalnızlığımızı, sevinçlerimizi, hüzünlerimizi ve kaygılarımızı paylaştığımız arkadaşlarımız. Henüz masumiyet çağında, çıkarsız, beklentisiz ve samimi duygularla kurulan, çocukluk arkadaşlıkları ise en kalıcı olan arkadaşlıklardır. Bugün yaşamımızda olan ve hala güvenebildiğimiz insanların büyük çoğunluğu da çocukluk arkadaşlarımızdır. Üzerinden onlarca yıl geçmesine rağmen bitmeyen, yenilmeyen bir hikayedir, çocukluk arkadaşlıkları.

Çocukların henüz mutlu olduğu zamanlarda, öylesine kalabalıktı ki mahalleler, maçlar nöbetleşe oynanır, bir topun ardında 20 çocuk koşardı. Topu olan oyuncuları seçer, üç korner bir penaltı olurdu. Tartışmalar, atışmalar ve kavgalar çıkar, ama maçın sonunda herkes kazanırdı. Kızgınlıklar, kırgınlıklar ve ayrılıklar ise bir gece uykusu müddeti kadardı.

Peki ya bugünün çocukları!

Onlarda mutlu çocuklar çağındaki gibi çokça arkadaşa sahipler mi?

Yoksa beton kulelerin duvarları arasında, bir kamera açısı genişliğinde ve sanal bir arkadaşlık mıdır yaşadıkları?

Korkarım ki öyle. Bir elin parmaklarını geçmiyor, şimdi ki çocukların arkadaş sayısı. Bazıları için bu bile mümkün değil. Dijital çağın onlardan aldığı onlarca ve dahi yüzlerce güzel şeye karşın verdiği basit ve sahte mutluluklardan biri, “youteber”lar.

Çocuklar, özellikle Youtube gibi medya ortamlarında kendileri için dijital akranlar “youteber” ler seçiyor ve bunlarla özdeşim kuruyorlar. Corsaro'ya göre (2005) çocuklar Youtuberlarla kendilerini özdeşleştirmekte, onları kendilerine yakın hissetmekte ve onlardan etkilenmektedir. Sapsağlam (2018) tarafından yapılan araştırmaya göre henüz üç yaşındaki çocuklar, Youtube uygulamasını bilmekte ve kullanmaktalar. Çocukların yaşlarının artmasıyla birlikte diğer sosyal medya uygulamalarını bilme ve kullanma düzeyleri de artmaktadır. Aynı araştırmaya göre çocukların sosyal medya uygulamalarını öğrenme yolu ise, annelerinin telefonlarıdır.

Çocuklar gelişimsel özellikleri gereği, etrafındaki insanlarla özellikle de anne babalarıyla özdeşim kurarak kendi değer sistemlerini inşa ederler. Dolayısıyla çocukların etkileşim halinde olduğu modellerin sağlıklı ve olumlu olması, bu etkileşimden müspet olarak etkilenmelerini sağlar. Bu yüzden, medya ortamlarındaki karakterlerin veya youteberların kişilik özellikleri, duygusal ve davranışsal tepkileri ve üslupları çocuk için olumlu örnekler içermelidir.

Çocukları herhangi bir youteber hesabını takip eden anne babaların, bu takibin ardından çocuklarının dil ve konuşma alışkanlıklarında, iletişim becerilerinde, duygusal ve davranışsal tepkilerinde, ürün tercihlerinde, beslenme alışkanlıklarında ve uyku düzenlerinde çeşitli değişiklikler görmeleri çok yüksek bir olasılıktır. Ve ne yazık ki kimi çocuklar bu takip sürecinin derinleşmesine bağlı olarak gerçek dünyayla, aile üyeleriyle ve çevresiyle etkileşimini tamamen kaybedebilmektedir.

Sadece oyuncak ambalajlarını açıp tüketimi özendiren, henüz daha ilk çocukluk çağında olup makyaj yapan, argo konuşan ve hatta küfür eden youtuber videolarını sosyal medya ortamlarında kolaylıkla bulabilirsiniz. Çocuklarda kolayca erişebiliyor bu videolara. Masum ve günahsız yavrularımızı adeta medya içeriklerini oluşturan kişilerin merhametine terk ediyoruz.

Neil Postman, medya ve teknolojik araçların erişilebilirliğinin kolay olmasıyla nesiller arasındaki sınırların kaybolduğunu, medya içeriklerine çok fazla maruz kalan çocukların kendilerini koruyamayıp çocukluklarını yitirdiklerini ileri sürer. Postman, çocukların beslenme, giyim kuşam gibi temel isteklerindeki değişimde medyanın etkili olduğunu belirtir. Ona göre, çocuklar masumiyetlerini yitirmiş ve çocuklukları yok olmuştur. Oysa çocukların çocukluğa gereksinimi vardır (Postman, 1995).

Medyanın ve özelinde youteberların olumsuz etkilerine karşı çocukları korumak için ulusal değil küresel düzeyde, bireysel değil toplumsal düzeyde bir farkındalık ve sorumluluğa ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. Ve tabi ki en büyük görev çocukların en yakınındakilere yani anne babalara düşüyor. Lütfen, çocuklarımızın, yaşamlarına değer katacak doğru kişileri tanımasına aracılık edelim…

.

BATIK MEDENİYETİN ORTASINDA YEŞEREN GÜL BAHÇESİ: İSLAMİYET

“Maske yırtılmasa hâlâ bize afetti o yüz...

Medeniyet denilen kahbe, hakikat, yüzsüz.”

Mehmet Akif Ersoy üstadın, Batı medeniyetini ifşa ettiği bu dizeler hala geçerliliğini koruyor. Ahlaksızlığı, sömürgeciliği ve hazcılığı ile meşhur Batık Avrupa'nın sözde büyük devletleri Fransa ve Almanya, İslam'a ve Müslümanlara karşı adeta savaş açtılar.

Fransa, bir taraftan uğrunda canlarımızı feda etmekten asla tereddüt etmeyeceğimiz Peygamberimize hakaret içeren karikatürleri kamu binalarında sergilerken diğer yandan camilere baskın düzenliyor ve Müslüman kardeşlerimize karşı çeşitli yıldırma politikaları uyguluyor. Almanya ise benzer şekilde camilere baskınlar düzenliyor ve inanç özgürlüğünü kısıtlayıcı çeşitli uygulamalar yapıyor.

Batık Avrupa devletlerinin İslam'a ve Müslümanlara karşı duydukları bu öfke ve nefret neden kaynaklanıyor acaba?

Öfke ve nefretleri büyük bir korkunun ve hazin sonlarının dışa vurumu aslında. Zira, adeta sonsuz bir bataklığı andıran Avrupa medeniyetinin topraklarında yeşeren, çiçek veren nice gül bahçeleri var. Hayvani hazların peşinde koşmaktan ruhu çürümüş batı milletleri içerisinde dirilen ve çoğalan, bir iken bin olan nice Müslüman toplumlar var. Korkularının ve öfkelerinin sebebi, İslamiyet'in yükselişi ve ölmüş ruhlara yeniden ab-ı hayat oluşudur.

Kendilerini dünyanın en medeni, çağdaş ve hoşgörülü devletleri olarak pazarlayan bu efendiler, hazırladıkları evrensel sözleşmelere dahi bağlı değiller ve saygı göstermiyorlar. Zira, bugünlerde Peygamber Efendimize (sav) yönelik aşağılık ve gayri ciddi yaklaşımlar nedeniyle gündeme gelen Paris, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'nun Haziran 1948'de hazırladığı, İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin, kabul edildiği yerdir. Ve o bildirinin 18. Maddesi der ki; “Her şahsın fikir vicdan ve din hürriyetine hakkı vardır; bu hak, din veya kanaat değiştirmek hürriyetini, dinini veya kanaatini tek başına veya topluca, açık olarak veya özel surette, öğretim, tatbikat, ibadet ve ayinlerle izhar etmek hürriyetini gerektirir.”

İnsan hakları, din ve vicdan özgürlüğü, adalet, yaşama hakkı, düşünce özgürlüğü gibi kavramları sadece “batılı insana” reva gören, kimi zamanda dünyanın az gelişmiş ülkelerini karıştırmak ve göz dağı vermek için kullanan bu efendiler, konu Müslümanlar veya İslamiyet olunca evrensel metinleri, tüm değer ve normları görmezden geliyorlar. Şuurlu olanlar, gözü ve gönlü açık olanlar bu riyakâr yüzü örten maskenin her daim farkındaydı zaten.

Müslümanlara ve onların kutsallarına karşı takındıkları bu nefret yüklü tavrın bilimsel arka planına da bakmakta fayda var. Merkezi Washington'da bulunan Pew Research Center tarafından yapılan çeşitli araştırmalar göstermektedir ki İslamiyet, tüm dinler içerisinde en hızlı büyüyen din olacak. Dünya nüfusunun 2015-2060 yılları arasında %32 artacağı tahmin edilirken, Müslüman nüfusunun %70 düzeyinde artması bekleniyor. Aynı araştırmaya göre Müslüman sayısı 2015 yılında 1,8 milyar iken 2060 yılında yaklaşık 3 milyara ulaşacak (https://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/04/06/why-muslims-are-the-worlds-fastest-growing-religious-group/). Aynı kurum tarafından yapılan ve Avrupa kıtasındaki Müslüman nüfusa yönelik araştırmaya göre, Avrupa kıtasındaki Müslüman sayısı 2010 yılında 19,5 milyon, 2016 yılında ise 25,8 milyon kişi oldu. Araştırmada 2050 yılına gelindiğinde Avrupa kıtasındaki Müslüman nüfusunun 75,6 milyona ulaşması bekleniyor. Avrupa ülkeleri içerisinde en fazla Müslüman, Fransa (5,7 milyon kişi) ve Almanya'da (4,9 milyon kişi) yaşıyor (https://www.pewforum.org/2017/11/29/europes-growing-muslim-population/). Aynı durum Amerika içinde geçerli. Zira 2050 yılında Amerika'daki en kalabalık ikinci dini grubun 8,1 milyon kişi ile Müslümanlar olması bekleniyor (https://www.pewresearch.org/fact-tank/2016/01/06/a-new-estimate-of-the-u-s-muslim population/).

Dinimizin özünde umut vardır. Bu yüzden, mümin için ölüm dahi bir son değildir. Bilakis, baki aleme giriş kapısıdır. Bu noktayı nazarla hadiselere bakınca, bilhassa Batı Medeniyetinin başkentlerinde İslam'a ve Müslümanlara karşı takınılan bu olumsuz tavır, nice güzel muştularının habercisi hükmündedir. Bize düşen, inancımıza ve kutsallarımıza sahip çıkmak, dünya ve ahiret yurdu için daha çok gayret etmek ve modern çağın çürütücü zeminine teslim olmamaktır. Sadece bedenimizi değil ruhumuzu ve inancımızı da diri tutalım ve asla ümitsizliğe kapılmayalım…

UZAKTAN EĞİTİM UZAKTAN YAŞAMA DÖNÜŞMESİN

İnsanlık, tarih boyunca savaşlarla, doğal afetlerle ve salgınlarla mücadele etmek zorunda kaldı. Bugün yaşamış olduğumuz Koronavirüs salgını da insanlık tarihindeki en acı felaketlerden biri olarak tarihteki yerini alacak. Açıklanan son verilere göre salgın şimdiye kadar 216 ülkede görüldü, 29.155.581 kişiye hastalık tanısı kondu ve salgın nedeniyle 926.544 kişi yaşamını yitirdi (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019). Veriler, salgının ve yol açtığı felaketin ne kadar büyük olduğunu gösteriyor.

Bu süreçte hem bireysel olarak hem de toplumsal olarak gündelik yaşamız, ilişkilerimiz ve alışkanlıklarımız belirgin şekilde değişti. Her yaştan insan, salgının yol açtığı sorunları farklı şekillerde de yaşadı ve hala da yaşamaya devam ediyor. Salgın nedeniyle en çok mağdur olanlar ise hiç kuşkusuz çocuklar oldu. Arkadaşlarından, okullarından, öğretmenlerinden, oyunlarından kısacası çocukluk sevinçlerinden mahrum kaldılar.

Unecso, tarafından açıklanan verilere göre Koronavirüs salgını nedeniyle dünya genelinde 193 ülkede okullar kısmen veya tamamen kapandı ve 1.596.842.024 öğrenci okullarından mahrum kaldı. Bu oran toplam öğrenci sayısının %91,2'sini oluşturuyor (https://en.unesco.org/covid19/educationresponse). Bu süreçte ülkemiz dahil pek çok ülkede eğitim, bilişim teknolojileri vasıtasıyla ve uzaktan eğitim şeklinde gerçekleştirildi. Ve yeni eğitim öğretim yılının ilk dönemi de büyük oranda ve çoğu öğrenci için aynı şekilde devam edecek.

Eğitimin geleceğinin dijital okul olacağını çeşitli araştırma sonuçlarına dayalı olarak daha önceki bir yazımda paylaşmıştım. Koronavirüs salgını okulun dijitalleşme sürecini oldukça hızlandırdı. Kuvvetle muhtemel yakın bir gelecekte pek çok eğitimin uzaktan eğitim yoluyla alındığı yeni bir eğitim modelini hep birlikte deneyimleyeceğiz. Uzaktan eğitim anne babalar tarafından belki daha kolay, konforlu ve zahmetsiz görülebilir. Fakat beraberinde çocuklar açısından çeşitli olumsuzluklar taşıdığını da unutmamak gerekir ve bunlar için anne babaların gayretli ve duyarlı olması lazım.

Bugün ki çocukların teknolojiyle tanışıklıkları ne yazık ki çok erken yaşlarda başlıyor. Henüz bebeklik döneminden itibaren elektronik aletler vasıtasıyla video izleyen ve oyun oynayan çocuklar, anne babalarıyla, etrafındaki diğer insanlarla ve yaşamın gerçekliğiyle daha az etkileşime giriyor ve daha az iletişim kuruyorlar. Oysa çocukların duyularını, duygularını, yeteneklerini, ilgilerini fark edebilmeleri, gelecek yaşamlarında ihtiyaç duyacakları bilgi ve becerileri inşa edebilmeleri için yaşamın içinde, yaşamın gerçekliğinde olmaya ihtiyaçları var.

Korkarım ki uzaktan eğitim sürecinde sürekli bilgisayar, televizyon veya tablet karşısında olmaları, çocukların çevreleriyle olan etkileşimlerini biraz daha azaltacak. Uzaktan eğitim sürecinde anne babalara büyük bir sorumluluk düşüyor. Lütfen çocuklarımızı uzaktan eğitim sürecinde, derslerinden arta kalan zamanlarda parklara, oyun alanlarına, bahçelere, kısacası yaşamın içine dahil edelim. Çocuklarımızın ekran bağımlısı olmasına müsaade etmeyelim. Onlara oyun oynayacakları, kitap okuyacakları, spor yapacakları ortamlar ve zamanlar da oluşturalım.

Bunu yapmak zorundayız. Aksi takdirde her geçen gün sayıları binler nispetinde artan, bilgisayar ve oyun bağımlısı çocukların arasına sizin çocuğunuz veya çocuklarınızda dahil olacak. Güneşi, yıldızları, kuşları ve çiçekleri fark eden, bunlardaki ilahi sanatı idrak edebilen, sonsuz bir rahmet ve sanatla kendisine verilmiş kabiliyetleri geliştiren çocuklar istikbalde çok daha muvaffak ve mutmain olacaktır. Tıpkı yaşam gibi eğitim de bir denge üzerine kurulmalıdır. Çocukların eğitimi sadece bilgi ve teknoloji değil, beceri ve terbiye de ihtiva etmelidir.

Yeni eğitim-öğretim yılının hayırlı ve hayırlara vesile temenni ederim. Dünyanın en güzel varlıklarına, çocuklarımıza muvaffakiyetler ve sonsuz saadetler dilerim. Bu zor ve sıkıntılı günleri tez vakitte atlatmamız için, Allah'ın rahmet ve inayetini dua ederim…

AL BAYRAĞIN GÖLGESİNDE

Savaş bizi karlı dağlara götürdüğü gün

Kızıllığında ısındık;

Dağlardan çöllere düştüğümüz gün

Gölgene sığındık…

Arif Nihat Asya'nın “Bayrak” şiirinden hatırlamış olmalısınız bu dizeleri. Bizler, bayrağını evinin en korunaklı ve temiz yerinde saklayan, acısını ve sevincini bayrağıyla aşikâr eden ve bayrağına aşık bir milletiz. Bayrağımız, onurumuz, namusumuz, hürriyetimiz ve kutsalımızdır.

Ve bugün, yeni bir vaktin seherinde, karanlığın aydınlığa yenildiği, müjdelenmiş bir zamanda, bayrağımıza duyulan sevgi şehirleri, ülkeleri ve dahi kıtaları aşıyor. Sadece milletimiz değil tüm mazlumlar onun gölgesinde teskin ediyor, hüzünlü bağırlarını. Ortadoğu'da, Akdeniz'de, Afrika'da ve nihayet Kafkaslarda, al bayrağımızın gölgesinde huzur buluyor masum ve mazlumlar.

İsmini dahi bilmediğimiz ülkelerde, tanımadığımız, varlığından bihaber olduğumuz nice mazlumlar, al bayrağımızı tanıyor, biliyor. Kimine ekmek, kimine yuva, kimine göz, kimine hürriyet, kimine yaşamak sevinci vermiş, bu aziz vatanın evlatları. Toprakları, madenleri, sevdikleri ve hürriyetleri elinden alınmış ve bir daha yüzlerine bakılmamış nice kimsesizlerin kimsesi, çaresizlerin çaresi olmuş al sancağımız.

Evet, yeni bir çağ açılmak üzere. Bu kutlu muştunun sevinci dalga dalga yayılıyor cihana. Sevinenlerin ortak noktası masum ve mazlum olmaları. Üzülenler ise zalimler ve zorbalar. Zamanın nice hayırlara, dirilişlere gebe olduğunu gözü ve gönlü açık olanlar biliyor, duyuyor, hissediyor.

Vatanını çıkarsız ve beklentisiz bir şekilde seven, uğrunda canını dahi feda etmekten çekinmeyen milletimiz, bugün sevinç ve huzur içerisinde görmektedir ki, kahraman evlatları dünyanın pek çok farklı noktasında yüzünü ak etmekte, tarihten devraldığı büyük ideallerini yeniden diriltmektedir. Ürettiği milli teknolojiler ve silahlarla Türkiye'miz düne göre daha özgür, daha cesur ve muktedirdir.

Bilimde, fende, teknolojide, sağlıkta ve savunmada, kısacası her alanda büyük başarılar elde eden aziz Türkiye'mizin ve al bayrağımızın yükselişiyle zulüm kaleleri bir bir yıkılmakta, sömürmek, bölmek ve yok etmek üzerine oyun kuranların oyunları bozulmaktadır. Teni farklı, dili farklı, dini farklı nice mazlumlar al sancağımızın gölgesinde soluklanmakta, can bulmaktadır.

Azerbaycan'da, Libya'da, Somali'de, Filistin'de, Bosna'da, Sudan'da ve daha nice ülkelerde, insanlar bir elinde kendi bayraklarını tutarken, diğer ellerinde al sancağımızı tutmaktalar. Bir insan için kendi ülkesinin bayrağının yanına başka bir ülkenin bayrağını koyması kolay olmasa gerek. Ne mutlu bize ki bugün al sancağımıza olan muhabbet ve saygı kıtaları aşmaktadır.

Türkiye'mizin, bugün ki saygın ve güçlü konumuna ulaşmasında emeği ve gayreti olan herkese minnet ve şükranlarımı iletiyorum. Allah'ın müjdesini gerçekleştirecek olan millet bu millettir ve sancağı, al bayraktır. O al bayrak ki, rengini şehitlerin kanından, rüzgarını engin dağların nefesinden, onurunu mazisinden ve parlaklığını göklerden alır.

Millet olarak, aslımızı ve neslimizi koruyarak, bugünün ve yarının güçlü Türkiye'si için samimiyetle ve gayretle çalışmaya devam edelim. Zalime ve zulmüne asla rıza göstermeyelim. Allah'ın rızasını ve sınırlarını gözeterek yaşayalım ve yaşatalım. Tarafımız mazlumun tarafı, hakikatin yanı olsun.

.

Bir Çocuk Filmi ve Düşündürdükleri Üzerine

Tek dişi kalmış canavar, hayvanları dahi geride bırakan tutkularını ve hazlarını tatmin etmek için bu defa kurban olarak kız çocuklarını seçti. Korumasız, masum ve mağdur çocukları. Onlara özgürlük, özgüven ve cesaret gibi kavramlar altında ahlaksızlığı, hazcılığı ve değersizliği pazarlıyor. Bir taraftan çocukların ruhu ve kalbi öldürülürken diğer yandan hayvansı arzularla yaşayacakları anlar için gönüllü kurbanlar hazırlanıyor.

Bu hafta gündemimizde uzun süre yer aldı, bir yayın platformunda yayınlanacak olan ve çocuk karakterlerin rol aldığı film. Yayıncı kuruluş tarafından ilgili filme dair yapılan bilgi paylaşımında “11 yaşındaki Amy, twerk (Genellikle kadınların yaptığı, bir dans çeşidi. Cinsel tahrik edici bir tavırla yapılan bir danstır-Vikipedi) yapan bir dans grubuna hayran kalır. Onlara katılmak umuduyla dişiliğini keşfetmeye başlayarak aile geleneklerine meydan okur” ifadelerine yer verildi. Filmin afişinde ise cinselliği öne çıkaran kıyafetler giymiş ve dans eden dört kız çocuğu yer alıyor.

Türkiye'nin de taraf olduğu ve çoğu devlet tarafından tanınan Çocuk Hakları Sözleşmesinin 1. Maddesinde, “Bu sözleşme uyarınca çocuğa uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaşta reşit olma durumu hariç, onsekiz yaşına kadar her insan çocuk sayılır” ifadesi yer almaktadır. Yine sözleşmede çocukların korunması için gerekli önlemlerin alınması taraf devletlerin sorumluluğu olarak ifade edilmektedir.

Çocukların beden ve ruh sağlıklarının korunması, gelişimlerinin desteklenmesi, çocuklara eğitimde ve diğer alanlarda fırsat eşitliği sağlanması devletlerin asli görevidir. Bu noktadan hareketle, yöneticilerimizden temel beklentimiz çocuklarımızın zihnen, ruhen ve kalben bu dehşetengiz ve haya bilmez saldırılara karşı korunması için gerekli tedbirleri almalarıdır. Çocuklarımız medya araçları ve ortamları vasıtasıyla kendi ülkesinden, inanç sisteminden ve kültüründen uzaklaştırılmaktadır. Sosyolojik olarak etkilerini her geçen gün biraz daha derinden hissettiğimiz bozulmanın ve çürümenin en sadık ve maharetli hizmetkarları medya araçlarıdır.

İlgili filme dönecek olursak, kahramanımız Amy, Müslüman bir ailenin kızı olup, inancı, ailesi ve değer sistemi Amy'nin özgürlüğünün ve hayallerinin önündeki engel olarak gösterilmektedir. Bu filmi izleyen ve özellikle ergenlik çağındaki kızlar için evrensel bir davet taşıyan bu sinsi kurgunun nihai hedefi Müslüman çocuklar ve onların aile yapısıdır. Zira aile, Müslüman toplumların var olma sebebidir. Ailenin çöküşü, toplumun, ülkenin ve medeniyetlerin yok olma nedenidir.

Bu ahlaksız filmin (kurgunun) en sinsi amacı ve insanı derinden yaralayan kısmı ise henüz 11 yaşındaki bir çocuktan dişiliğini keşfetmesini, ailesine, kültürüne ve değer sistemine isyan etmesini istemektir. Oyun oynaması, çocukluk sevincini ve neşesini yaşaması gereken çocukları, hayvanları bile şaşırtacak bir acımasızlıkla kendi hazları için kurban eden çağdaş batı sineması. Aslında diğer tüm kavramları gibi sömürüye, kullanmaya ve değersizleştirmeye dönük bir sinema filmi. Bu seferki hedefleri ise çocukların küçük, narin ve korunmasız bedenleri.

Yaşadığımız bu çağ, hiçbir inanç, değer ve sınır tanımayan ve bunu çağdaşlık ve özgürlük olarak gören insanlarla dolu bir çağ. Dünyanın masum ve mazlumları için yüzlerce yıldır tuzak kuranlar bugün yeni ve daha etkili araçlar kullanarak kirli emelleri için durmadan çalışıyorlar. Bu tuzaklara karşı direnebilmemiz için bilhassa anne babalar bilgili, şuurlu ve uyanık olmak zorundadır. Nasıl ki kendimize ve çocuklarımıza aldığımız herhangi bir eşyayı bile seçerek, araştırarak alıyor isek çocuklarımızı özellikle medyanın bozucu ve çürütücü içeriklerine karşı korumalı, onlara kendi öz denetimlerini yapma becerisi kazandırmalı ve zararlı medya içeriklerinin çocuklarımızın zihinlerine, kalplerine ve dünyalarına girmesine izin vermemeliyiz.

.

OYUN BOZAN TÜRKİYE

Bin yıllık planları akamete uğratan, kirli tezgâhları boşa çıkaran, masum ve mazlum coğrafyalar üzerinde oynanan oyunları bozan, Oyun Bozan Türkiye. Suriye'de, Libya'da, Akdeniz'de, Ege'de ve hatta Afrika'da oynanan oyunları bir bir bozan, dünyanın güç odaklarının hileperest akıllarını alt eden Türkiye…

“Ardından kırk köpek havlamayan kurt, kurt sayılmaz” demiş atalarımız. Ne güzel de demişler ve dahi hakkı söylemişler. Bugün Türkiye'nin uygulamaya gayret ettiği insancıl ve hakperest politikaların, savaş ve sömürü düzenbazları üzerindeki etkisi tam da bu söze uyuyor. Ülkelerini yönetmekten aciz iken kendilerini hala dünyanın efendisi olarak gören Amerika, Fransa ve Almanya gibi ülkeler ve onların Ortadoğu'daki kurmalı oyuncakları Türkiye'nin haklı davası karşısında nasıl da tek ses ve yek vücut oldular.

Fakat farkında olmadıkları ve belki de yüzleşme cesareti bulamadıkları iki hakikat var. Birincisi sömürge efendileri artık eskisi kadar muktedir ve güçlü değiller, ikincisi bugün ki Türkiye ekonomik yaptırımlarla, medya gücüyle ve tehditle yönetilecek, hizaya sokulacak güçsüz ve aciz bir ülke değil. Uluslararası politikada her devlet gücü nispetinde söz söyleme ayrıcalığına sahiptir. Türkiye, dünya siyasetinde gücü ve caydırıcılığı artan, uyguladığı insancıl politikalarla etki alanını her geçen gün biraz daha genişleten, şanlı tarihinden devraldığı miras ve birikimle yeni hedeflere kararlı adımlarla yürüyen bir cihan devletidir.

Bu kutlu yürüyüş modern dünyanın eski sahiplerini fena halde ürkütmekte, canlarını sıkmakta ve oyunlarını bozmaktadır. Sahip oldukları ayrıcalıkları, sadece kendilerine hak gördükleri için imtiyazlarını paylaşmak istememektedirler. En son Almanya başbakanı Merkel'in tüm Avrupa Birliği ülkelerini Türkiye karşısında durmaya çağırması, korkularının ulaştığı noktayı göstermesi açısından oldukça anlamlı. Değil Avrupa Birliği, tüm dünya ülkeleri karşısında dursa da Türkiye, haklı davasından vazgeçmeyecek, kendisine vurulmak istenen prangalara teslim olmayacaktır. Batılı devlet adamları, inancı uğruna ve vatanı uğruna şehadete koşan bir milleti, ölüm ile korkutacaklarını sanmakla bizi hala tanıyamadıklarını belli ediyorlar.

Bugün ki Türkiye, kendi helikopterini, tankını, insansız hava araçlarını, füzelerini yapan, geliştirdiği milli teknolojilerle problemlerine çözüm üreten, ekonomik kalkınma hamleleriyle ve milli politikalarıyla faiz batağından kurtulan, Kızılay, Tika, Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı gibi kurumlarıyla dünyanın en uzak noktalarına merhamet, iyilik ve umut taşıyan güçlü ve müreffeh bir Türkiye'dir. Düne dair yargıları ve kanıksatılmış teslimiyetleri reddetmekte, zilen, sömürülen ve yok sayılan milletler için bir umut taşımaktadır.

Türkiye, kendi milletleri zenginlik içerisinde yaşarken sömürgeleştirdikleri toplumlara açlığı, yoksulluğu ve ölümü reva görenlerin oyunlarını bozmaktadır. Bilhassa Müslüman çocuklara savaşı ve ölümü dayatanların tuzaklarını yıkmaktadır. Hepsinden öte, kendilerini dünyanın sahibi olarak gören maddeperestlerin bozuk düzenlerini tehdit etmekte ve sömürülen, hakir görülen, vatanlarından sürülen tüm mazlum coğrafyalar için bir diriliş ateşi yakmaktadır. İşte bu yüzden Türkiye, batılı devletlerin hedefi olmaktadır. Suriye, Libya ve Yunanistan gibi ülkeler üzerinden çıkarılmak istenen kavganın asıl nedeni, Türkiye'nin önlenemeyen yükselişi ve kan, gözyaşı, sömürge ve zulüm devletlerinin yaklaşmakta olan kötü akıbetidir. İnanıyor ve murad ediyorum ki bu kutlu yürüyüşte Kader-i İlahi'de bizden yanadır…

Devletimiz daim milletimiz kaim olsun

.

İnsan, İhsan ve Kurban

Salgınlardan, hastalıklardan ve musibetlerden hayli yorulmuş yüreğimize, bir bahar yağmuru gibi yetişti yine Kurban Bayramı. Kıymetini bilenler için büyük bir nimet ve şükür sebebi elbette. Günlük yaşamın sahte telaşlarına ve modern çağın çürütücü yanılgılarına teslim olmadan idrak edeceğimiz bir bayram olmasını dilerim.

İnsan (Hz. İbrahim), ahdine karşı sadakat gösterince Rabbi 'de ona ihsanda bulundu ve kendisine bir müjde ve bağışlanma olarak gökten melekleri eliyle bir “kurban” indirdi. Dolayısıyla, büyük bir imtihanın müjdesi olarak, Rabbimiz katından indirilmiş bir ihsan olarak görmek gerek Kurban Bayramı'nı.

İnsanın, en büyük samimiyet ve teslimiyet göstergelerinden biri olarak asırlar boyu idrak ettiğimiz Kurban Bayramı, pek çok derin manaları ve “samimi bir kul olabilme” erdemini hatırlatır bizlere mütemadiyen. Daha başkaca şeylerde hatırlatır. Paylaşmayı hatırlatır. Sadece kurban etini değil, acıyı, kederi ve sevinci paylaşmayı. Empatinin sıradanlığına değil hem hal olmanın yüceliğine yöneltir, maddenin tozuna ve pasına bulanmış yüreğimizi. Modern çağın kutsadığı tek başına yaşama karşın aile olmanın ve bir arada olmanın en büyük saadetlerden biri olduğunu anlatır bize, Kurban Bayramı.

Sadakatin, bir Müslümanın en güzel faziletlerinden biri olduğunu haykırır, mananın sesine kapanmış kulaklarımıza. Sadece Müslümanlar için değil tüm insanlar için gerekli değil mi? Ahdine, Abdi'ne, eşine, işine, ekmeğine, ülkesine karşı sadakatle dolu olmalı insan. Kalabalıklar içerisindeki yalnızlığımızın sebebi, aradığımız sadakati bulamayışımız ve her defasında sükût-u hayale uğrayışımız değil mi?

Samimiyeti hatırlatır, Kurban Bayramı. Allah'a, inancına, ibadetine, işine, diğer insanlara ve tüm kâinata karşı samimi olmayı tavsiye eder. Bir babanın kendi canından daha değerli gördüğü evladından, Rabbi 'ne verdiği söze karşılık vazgeçebileceğini ve bu sayede en yüce samimiyet makamına ulaşabileceğini öğretir.

Ve en yüce teslimiyet göstergesidir, Kurban Bayramı. Bir çocuğun, babasının Rabbi ‘ne verdiği sözün yerini bulması için, kendi canından vazgeçmesi ve ölümden bile daha soğuk bıçağa başını uzatması, örneğine çok az rastlanabilecek emsalsiz bir samimiyet örneğidir.

Burada yazabildiklerimizin dışında daha başka anlamları da var elbette Kurban Bayramı'nın. Bayramlara dair belki de en önemli husus ise, çocukları bu derin manalara ortak etmektir. Zira, bugün sözde medeni batının tüm araçlarıyla bize saldırmasının altında, çocuklarımızı devşirebilmek ve kendi karanlık idealleri için kullanabilmek amacı bulunmaktadır. Buna izin vermeyeceğiz, zira çocuklarımız geçmişle gelecek arasındaki bağ gibidir. Onlar olmadan inancımızı, kültürümüzü ve medeniyetimizi gelecek kuşaklara aktarmamız da mümkün değildir. Bu yüzden çocukları bayramların coşkusuna, sevincine ve heyecanına ortak etmek için gayret edelim. Böylece, bayramlarımız, inancımız, değerlerimiz ve kültürümüzde çocuklarla birlikte büyüsün ve daim olsun.

Bu bayram, yaşadığımız salgın nedeniyle tedbirin ve temizliğin ön planda olacağı bir bayram olacak. Bayram neşesinin daim olması için lütfen sağlık kurallarına riayet edelim. Tüm dünyayı etkisi altına alan bu salgından ancak ortak bir bilinç ve sağduyu ile çıkabiliriz. Hepimiz payımıza düşen sorumluluklara azami derecede riayet edelim ki hem kendi sağlığımızı hem de sevdiklerimizin sağlığını tehlikeye atmayalım.

Paylaşımların sadece kurban eti ve tatlı ikramlarıyla sınırlı kalmadığı, acı, sevinç, göz yaşı ve umudun da paylaşıldığı ve sağlıkla eda edeceğimiz güzel bir Kurban Bayramı dilerim.

Vesselam…

Nurettin Topçu ve Milli Maarif İdeali

Nurettin Topçu, milletinin istikbalini kendi istikbalinden aziz bilen, ömrünü milli maarif idealine ve millet mektebine adamış bir düşünce ve eylem adamı, bir büyük muallim ve mütefekkir. Vatanına ve bayrağına sevdalı bir dava adamı…

Bugün eğitim alanında en fazla eksikliğini hissettiğimiz şey, bir fen veya matematik mektebinden ziyade bir insanlık mektebidir. İnsan olmanın onurunu, insan olmanın sorumluluğunu ve insan kalmanın erdemini öğretecek bir mektep. Giderek fen ve tekniğin esiri olan, nitelikten çok niceliğin önemsendiği, başarının yalnızca sınav puanlarıyla ölçüldüğü, milli ve manevi değerlerinden beslenmeyen ve bunları milletin çocuklarına aktaramayan bir maarif, bizim milli maarifimiz olamaz.

Nurettin Topçu'nun, milli bir maarif ideali vardı ve bu idealinden asla vazgeçmedi. Çünkü, milletinin kurtuluşunu milli maarifte ve milli mektepte görmekteydi. “En aşağı üç asırdan beri sarp kayalara çarpa çarpa harap olan maarif gemimiz, bugün kırık dökük bir tekne gibidir. Ancak büroya memur, eski tabiriyle kalem efendisi yetiştiriyor. Bugün talebelik artık ilim yolculuğu değil, diploma avcılığıdır”.

Nurettin Topçu'nun en çok eleştirdiği hususlardan biri de gelecek nesillere, terbiye, ahlak ve ideal aşılayamayan maarif sistemidir. Ona göre gelecek nesillerin kurtulması ancak milli ve manevi değerleri kendine amaç edinmiş bir milli maarif ile mümkündür. “Bugün artık kutsallaştırdığı uzvi yapının sakat sinirleriyle kıvranan nesli tedavi için, tam hastalığın bulunduğu yerden işe başlamak lazım geliyor. Uzviyetten ilme, ilimden felsefeye, felsefeden sanata ve ahlaka ve nihayet dine yükselmemiz lazımdır. Böyle adım adım yürüyüş, hasta hem de şaşkın bir nesli Allah'a götüren yolda, yeniden canlandırabilir. Bu iş bir maarif işidir ve bir neslin kurtuluşunu ancak maarifinin yükselmesinde aramak lazımdır”.

Topçu, maarifi, milletleri var eden müessese ve milletlerin üzerinde yükseldiği temel olarak görmektedir. “Millet ruhunu yapan maariftir. Maarifin düşmesi millet ruhunu yerlere serer. Maarife değer vermeyiş, millet ruhunun yıkılışını hazırlar. Maarif hangi yönde yürürse millet ruhu da onun arkasından gider. Şu hâlde millet, maarif demektir”.

Nurettin Topçu, milli maarif üzerinde oynanan oyunlara dikkat çekmektedir. İdeal olanın yerine pratik olanın benimsenmesinin olası sonuçlarını görmüş ve adeta onlarca yıl öncesinden bizleri uyarmıştır. Ne acıdır ki onun uyarıları karşılık bulmamış ve maarife dair tüm uyarıları bir bir gerçekleşmiştir. “Anadolu'nun ruhuna ve İslam'ın idealine aykırı olarak ruh ve ahlak temellerimizi derinlerinden sarsan Amerikan maarifi, şimdi bu memlekette yabancı asıldan olanların hummalı gayretleri ile vatana sokulmakta ve yurdun yarı münevverleri tarafından minnetle devşirilmektedir. Büyük halk kütlesi tarafından pratik değeri anlaşılan bu yeni maarif sistemi, ruhçuluk idealine memleketimizde son vererek bu vatanı yakın gelecekte kör ve sağır makinenin vatanı yapmak azmindedir”.

Ona göre millet olarak kurtuluşumuzun yolu yeni bir maarif inşa etmekten geçmektedir. Bu maarif muallimiyle, programıyla, kitabıyla ve binasıyla bizim olan, bize ait olan, bizim ideallerimizi taşıyan ve bizim istikbalimiz için uğraşan bir milli maarif olmalıdır. “Kendimiz için yepyeni bir maarif sistemi kurarak işe başlamak zorundayız. Bu maarifin ilk okulundan üniversitesine kadar bütün basamaklarında bin yıllık millet iradesiyle bin dört yüz yıllık millet karakteri yaşatılırsa bizim olacaktır”.

Ülkemiz, münevver ve muallimlerinin, kendi eğitim ve bilim tarihini kavrayamadan, mazisindeki köklü medreselerini ve eğitim kurumlarını anlamadan, Türkiye'nin eğitim alanındaki kurtuluşunu ve kalkınmasını başka milletlerin mekteplerini taklit etmekte araması oldukça hazin bir sondur. Bizi mazimizdeki ihtişamlı günlere kavuşturacak olan kendi özümüzden, kendi değerlerimizden inşa edilmiş ve bize ait olan bir “Millet Mektebi” dir.

Not: Alıntılar Nurettin Topçu'nun Türkiye'nin Maarif Davası isimli eserinden yapılmıştır.

Vesselam…

.

Sosyal Medya Reformu

Yaşamın sıcak nefesi ve merhametli eli, sokaklardan, marketlerden, parklardan ve bahçelerden hızla çekilmekte. Şehirler terk edilmiş, hayaletler ıssız sokaklarda volta atmakta. İnsanlar, kendileri için dizayn edilmiş sanal dünyalarında, başka yaşamları beğenmek yahut kötülemek, kendi ideolojilerini yüceltmek ve başka ideolojileri yermekle meşgul. İsimler sahte, fotoğraflar çalıntı, sözcükler en masum sevinçlerin celladı. Bir nefret kumpanyası ki oynayan da izleyen de mağdur.

İletişimin, sohbetin, ticaretin ve ilişkilerin sanal olduğu dijital bir çağdayız. İnternet ve sosyal medya kullanımının hızla yayılmasıyla adeta dijital bir dünyanın içinde yaşamaya başladık. Öyle ki, market alışverişinden mezarlık ziyaretine kadar yaşama dair pek çok işi internet tabanlı uygulamalar üzerinden yapmak mümkün.

Araştırma sonuçları internet ve sosyal medya kullanımının küresel yayılımının son derece hızlı olduğunu gösteriyor. Araştırma sonuçlarına göre 2020 yılı Nisan ayı itibariyle, dünya genelindeki aktif internet kullanıcısı 4, 57 milyar kişi. Aktif sosyal medya kullanıcısı ise 3, 81 milyar kişi (https://www.statista.com/statistics/617136/digital-population-worldwide/).

İnsan iletişiminin ve etkileşimin çok yoğun olduğu sosyal medya ortamlarının çok iyi yönetilmesi, çok güçlü normların ve kontrol mekanizmalarının tesis edilmesi, kullanıcıların mağdur olmaması ve bu platformların insanlık için bir fayda aracı olması açısından zorunluluktur. Müsbet manada kullanılırsa sosyal medya, hayırlı ve güzel işlerin çok kısa bir zaman diliminde ve kolaylıkla milyarlarca insana ulaşması için bir araçtır. Menfi manada kullanılması halinde ise her gün başka bir türüne şahit olduğumuz siber zorbalığın, algı operasyonlarının, kitle hareketlerinin, itibar suikastlarının zemini haline dönüşür.

Bugün neredeyse tüm ülkeler sosyal medya reformunu öncelemekte ve bu kontrolsüz gücü dizginlemek için çözüm yolları aramaktadır. Bu sorun dünyanın sadece doğusu ve batısıyla ilgili değil beynelmilel bir durumdur. Ne yazık ki sosyal medya platformlarını yönetenler adeta kasıtlı bir husumetle insanları provoke etmekte, insanların dikkat ve algılarını kendi istedikleri istikamete kanalize etmekte ve toplumsal çatışmalara zemin hazırlamaktadır.

Bugün neredeyse tüm sosyal medya uygulamalarında sahte bir profil oluşturup, terör videolarını, cinsel taciz görüntülerini, farklı inanç ve değerlere dair saldırı videolarını, husumet duyulan herhangi bir kişiye yönelik küfür, hakaret, aşağılama gibi eylemleri yapmak mümkün. Kaldı ki bunların farklı örneklerine her gün şahit oluyoruz.

Almanya, Avustralya, Çin ve Rusya gibi ülkeler sosyal medyaya yönelik bir takım yasal düzenlemeleri hayata geçirdiler ve pek çok ülkede bu duruma yönelik yasal düzenlemeler yapma hazırlığında. Mevcut duruma ülkemiz açısından bakacak olursak, bizdeki durumun da iç açıcı olmadığı ortada. İnsan kavramına dair tek yakınlığı sureti olan kimi yaratıklar her gün başka bir değeri, başka bir masumiyeti, başka bir kurumu veya kişiyi hedef almakta, gizli bir profilin ardından hakaretler yağdırmakta, yalanlar uydurmakta, nefret ve kötülük yaymakta. Bu duruma daha fazla seyirci kalınması halinde ülkemiz açısından telafisi mümkün olamayan durumlar ortaya çıkabilir. Bozma, bölme ve çürütme aygıtına dönüşen bu zemin bataklık olmaktan çıkarılmalıdır. Birkaç basit müdahale ile bunu yapmak mümkündür. Naçizane önerilerim şunlardır;

Tüm bireysel ve tüzel kişilere ait sosyal medya hesapları gerçek bir kişiye ait kimlik bilgisiyle açılabilmelidir.
Sosyal medya kullanıcılarının IP numarası profil bilgilerinde online görülebilmelidir.
Siber suçların tanımı ve bunların cezai müeyyidesi yeniden belirlenmelidir.
Paylaşılan olumsuz içeriklerden sadece bireysel kullanıcılar değil, sosyal medya platformları da sorumlu olmalıdır.

Ve tabi ki bilinçli medya kullanımı konusunda insanımızı eğitmemiz gerek. Zira bir şeyin iyi veya kötüye dönüşmesinin sebebi yine insandır. O vakit insanı iyi yetiştirelim, ona güzel hasletler kazandıralım ki onun elinden, dilinden, kalbinden ve zihninden çıkanlar da faydalı ve güzel olsun…

Vesselam…

Gül Bahçelerinden Vazgeçip Şehadete Koşanlar

Yaşamak arzusu, diğer tüm arzuların üstünde beşer için. Yaşamak uğruna değil mi bunca yorgunluğu insanın, kelebeğin, karıncanın ve güllerin. Fakat an gelir, zaman durur, yaşamak arzusu unutulur ve ölüme koşar Anadolu'nun kahraman evlatları. Bin bir zahmetle büyüttüğü gül bahçelerinden vazgeçip, kızıla boyanmış ölüme, şehadete, sonsuzluğa koşarlar. Din uğruna, vatan uğruna, bayrak uğruna iman dolu göğsünü siper eder, küfrün azgın hücumuna.

Anadolu'm, eşsiz yurdum, dünyanın tüm çiçekleri senin topraklarında açmak ister. Toprağın ki altında yatar binlerce kefensiz şüheda. Malazgirt'te, Çanakkale'de 15 Temmuz gecesinde, sen hüzünlenme diye gül bahçelerinden geçip yoluna can vermişler. Toprağında şehadete ermişler ta ki ezanların dinmesin, bayrağın inmesin, namusun çiğnenmesin diye. Kahramanlıklarıyla tarihe değil cihana dahi sığmamışlar.

Anadolu'm şiirim, türküm, yasım, mutluluğum, umudum. Çiçekler dahi sana göçmek, topraklarını yurt tutmak ister. İsimsiz binlerce meçhul askerden herhangi birinin mezarını süslemeyi diler. Ne büyük bir bahtiyarlık bir çiçek için şüheda mezarında süs olmak, onun toprağında var olmak. Bilirim tüm çiçeklerin hülyasıdır meçhul askerin toprağında dirilmek.

Ve sadece çiçekler dirilmez şüheda toprağında. Bir millet dirilir ve çağa nizam verir. Yarım kalmış türkülerini yeniden söylemeye başlar. Umudunu yitirmiş mazlumların umudu dirilir. Kafirlerin korkusu dirilir. Zalime karşı öfkemiz dirilir. Şehitlerin kutsal toprağından alır harcını, en çetin saldırıları püskürtecek iman cephesi ve onun duvarlarında söner küfrün azgın sesi.

Kara toprağa düşen her şüheda bize bir kez daha hatırlatır üzerine bastığımız toprağın hangi bedeller ödenerek yurt olduğunu, inandığımız değerler uğruna sayısız evladımızın kendi canından, sevdiklerinden ve geleceğinden vazgeçişini haykırır suratımıza. Evet, tarihe sığmayan, toprağa sığmayan, cihana sığmayan bir milletin evlatlarıyız ve onlardan aldığımız kutsal emanetleri layıkıyla taşımakla mükellefiz.

Göğsümüzün ve gözümüzün üzerini kapatmış madde tozundan arınmak için bu aziz vatanın bekası için daha azimli ve daha şuurlu olmak zorundayız. Zira Anadolu, dünyanın emperyalist güçleri için hala ele geçirilmesi gereken bir hazine konumundadır. Bu eşsiz hazineyi ele geçirmek için ellerinden geleni yapacaklar. Kurdukları terör örgütleri kimi zaman insanların inançlarını kimi zaman etnik kimliklerini bazen de siyasi ayrılıklarını kullanacak. Fakat kurdukları her tuzak milletimizin imanı, fedakarlığı ve ferasetiyle boşa çıkacaktır. Bunun en son örneği 15 Temmuz gecesinde ortaya konmuştur.

Vatan hainleri şayet 15 Temmuz gecesi başarılı olsaydılar bugün çok farklı bir Türkiye'yi konuşuyor olacaktık. Bugün gül bahçelerinde oturuyor, yıldızlı gökyüzünü izleyebiliyor isek bu bizim için kendi gül bahçesinden çıkıp gidenler sayesindedir. Biz karanlıkta kalmayalım diye gözlerini dünyaya kapatanlarındır.

Yaklaşık yüz yıldır bu topraklarda cereyan eden her türlü terör saldırısının, darbe girişiminin ve çatışmaların tek bir amacı vardır o da bizim tek bir millet olabilme, vatanını canı pahasına savunma ve kutsallarımız uğruna mücadele etme azmimizi ve kararlılığımızı yok etmektir. Bugün gündemimize sokulan her türlü ayrıştırıcı dili ve oyunu reddediyoruz. Bizler binlerce yıldır olduğu gibi bundan sonra da bu topraklarda açılarımızı, sevinçlerimizi ve ideallerimizi yaşayarak ve yaşatarak var olacağız inşallah.

Kutsallarımız ve değerlerimiz uğruna, bu aziz vatan uğruna, 15 Temmuz'da, Çanakkale Savaşı'nda, İstanbul'un Fethi'nde ve dahi Malazgirt Savaşı'nda şehadete ermiş tüm şühedaya rahmet diliyorum. Rabbim onlardan razı olsun ve şehadetlerini kabul buyursun. Onlardan devraldığımız aziz emanetleri ve ideallerini sonsuza dek taşıma gayretinde olacağız.

Vesselam…

Modern Dünyanın Çocuk İşçileri

Kalem tutması, uçurtma uçurması gereken küçük ve narin ellerin, kazma ve kürek tutması, motor yağına ve metal pasına bulanması ne acı. Bir evi geçindirmenin devasa ağırlığını küçük bir çocuğun henüz güçsüz ve zayıf omuzlarında taşıması ne kadar da hüzünlü. Evet küçük adam, burası modern dünya! Burada sadece çalışan ve para kazananlar hayatta kalabilir.

Oysa çocuklar, okullarda olmalı, çiçekli bahçelerde, yemyeşil ormanlarda özgürce koşmalı, eğlenmeli, öğrenmeli ve büyümeliydi. Fakat kimilerinin çocukluk sevinci, sanayi dükkanlarında, atölyelerde, fabrikalarda yok olup gitti. Onlar büyük ve acımasız dünyanın küçük çalışanları, çocuk işçiler. Modern dünyanın acımasız çarkları arasında sevinçlerini, hayallerini ve geleceklerini kaybeden küçük işçiler.

Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) tanımına göre “çocuk işçi; 15 yaşının altında olan, yaşamını kazanmak ve aile bütçesine katkıda bulunmak amacıyla çalışma yaşamına erken yaşta atılan çocuklar” şeklinde tanımlanmaktadır.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), tarafından sonuçları açıklanan “Çocuk İşgücü Anketi” ne göre 2019 yılı itibariyle ülkemizde 5-17 yaş grubunda yer alan çocuk nüfusu oranı 16 milyon 457 bin kişi. Aynı yaş grubunda yer alan çocuk işçi sayısı ise 720 bin kişi. Çocuk işçilerin dağılımı yaş gruplarına göre incelendiğinde 5-11 yaş grubunda yer alan çocuk işçi sayısı 32 bin, 12-14 yaş grubunda yer alan çocuk işçi sayısı 114 bin, 15-17 yaş grubunda yer alan çocuk işçi sayısı ise 574 bin (TÜİK, 2019). (http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33807).

Aynı araştırmada, çocukların %12,9'unun aşırı sıcak/soğuk ya da aşırı nemli/nemsiz bir ortamda çalıştığı, %10,8'inin kimyasal madde, toz duman veya zararlı gazlara maruz kaldığı, %10,1'inin zor duruş şekli veya harekete maruz kaldığı veya ağır yük taşıdığı, %10,0'ının ise gürültü veya şiddetli sarsıntıya maruz kaldığı belirtilmektedir.

Uluslararası Çalışma Örgütü'ne (ILO) göre 2016 yılında dünya genelinde 5-14 yaş grubunda yer alan çocuk işçi sayısı 114 milyon (ILO, 2019). Uluslararası Çalışma Örgütü'nün 2025 yılı hedeflerinden biri de dünya genelinde çocuk işçiliğinin bitirilmesidir. Mevcut durum ile hedefler arasında büyük bir uyumsuzluk olduğu açıkça görülmektedir. Ve ne yazık ki çocuk işçiliğinin daha uzun yıllar süreceğini tahmin etmek çok da zor değil. (https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_670554.pdf)

Behçet Necatigil, “Dünya Çocuk Yılında I” isimli şiirinde bu derin acıyı hissederek şöyle seslenmektedir;

Bütün çocuklar,

Yokluk bilmesinler.

Et, şeker, süt bulsunlar.

Giyimli, tok ve rahat,

Gitsinler okullara,

Sınıflarını geçsinler.

Para kazanmak dışında başka bir ideale sahip olmayan ve bu uğurda hiçbir değer tanımayan modern muhterisler için çocuk işçi çalıştırmak daha az gider, daha çok kazanç demek. Bu yüzden çocuk işçiler bazıları için tercih nedeni.

Nasıl ki çiçekler bahçelere, kuşlar gökyüzüne yaraşırsa, çocuklarda okullara, camilere, spor salonlarına ve laboratuvarlara yaraşırlar.

Demiri bile eriten koca bir şehir edasındaki fabrikaların sağır duvarları küçük bir çocuğun derin ıstırabıyla yıkılır mı hiç?

Maddenin ve metalin kutsandığı ve makineler orkestrasının tüm sesleri bastırdığı sözde modern çağda, çocuk işçilerin çığlıkları karanlık şehirlerde duyulur mu hiç?

Çocuklar bir ülkenin geleceğidir. Ortak bir anlayış ve mücadele ile çocuk işçiliğine engel olmak zorundayız. Çocuklar önce sağlıklı bir şekilde gelişimlerini tamamlamalı, eğitimlerini almalı ve sonrasında iş yaşamına atılmalıdır. Burada en büyük sorumluluk anne babalara düşmektedir. Lütfen çocuklarımızı erken yaşta çalışmaya teşvik etmeyelim, onları çocukluk sevincinden, hayallerinden ve geleceklerinden mahrum bırakmayalım.

Hakkıyla yaşanmamış bir çocukluğun sonu, travmalar, acılar ve mutsuzluktur.

.

Ömürden Geriye Kalan

Her canlıya verilmiş bir ömür ve her ömürden geriye kalan güzellikler ve çirkinlikler vardır. Bitki dahi dünyadan göçer iken ardında bir şeyler bırakır. Yaprak bırakır, koku bırakır, çiçek bırakır ve tohum bırakır.

Bilirsiniz ki: Huda'yı biten en ince nebat,

Döker de her sene milyonla canlı tohm-ı hayat,

Göçerse öyle göçer hilkatin baharından.

Yabani hardala mümkün mü olmamak hayran?

Üstat Mehmet Akif Ersoy, ne güzel ifade etmiş ki bu hali, bizim kelamımız hayli aciz kalır söylemek için bu beyanı.

Peki ya insan!

Tüm kâinatın en şerefli varlığı olarak ilahi bir imtiyaz verilen insanın ardında kalan nedir?

Yahut ardında bir şey bırakmamış bir ömür gerçekte yaşanmış mıdır?

Kâinatı ve hayatı sadece dünya ve onun maddi hazları için bir ikametgâh olarak gören batı medeniyeti, insanı bir haz makinesine dönüştürmek için, her cephede başka bir silah ile ve dahi günde yüzler adedince kalbimize, aklımıza ve duygularımıza saldırmaktadır. İnsanı tutan ve ona insan kalma gücü veren her ne varsa, misal inanç, değer, ahlak, edep ve kültür gibi bunları almakta yerine daha fazla kazanma ve daha fazla tüketme arzusu vermektedir.

Nitekim bu medeniyetin başkentlerinde henüz yakın geçmişte cereyan eden büyük salgın vakası sonrasında, insanlar huzurevlerinde toplu halde ölüme terk edilmiş bulundular. Zira onlar için değerli olan, güzel, kullanışlı ve cazibedar olan şeylerdir. Bu elim hadise ve daha birçok benzer vaka göstermektedir ki ürettikleri bu batıl ve zail medeniyet sadece başka milletleri değil belki daha fazla kendi cemiyetini vurmakta, helak etmektedir.

Bir yuva kurmayı, hayırlı ve salih evlatlar yetiştirmeyi kariyerin önündeki engel, dost ve arkadaş edinmeyi modası geçmiş bir alışkanlık, hayır ve hasenat yapmayı ise sosyal devletin görevi olarak gören bu modern çağ yaşamı, sadece kendisi için yaşayan, tek başına yaşayan ve hazlarının ardında koşan bir nesil var etme kavgasındadır. Bu yüzdendir ki bin yıldan daha fazla bir süredir bize millet olma, devlet olma ve ümmet olma feraseti veren inancımızla ve kültürümüzle harp halindedir.

Bitkinin dahi ardında tohum bırakarak göç ettiği bu fani alemden, insan olarak göçer iken ardımızda kalanlar neler acaba? Bu suali kendimize sormak mecburiyetindeyiz. Zira biz sadece bu zail dünya için değil baki bir alem için de yaratıldık. Nefsinin doymak bilmeyen arzularına ram olmuş bir insan sonsuzluğa talip olabilir mi?

Şu kısacık ömür sermayesi insana verilmiş bir emanet. Bu emaneti nasıl, nerede ve niçin harcadığımız ise imtihanımız olacak. Rabbimiz, “İnsanların hesaba çekilecekleri gün iyice yaklaştı; halbuki onlar gaflet içinde haktan yüz çevirmektedirler” (Enbiya Suresi- 1. Ayet) ayetinde olduğu gibi bizi uyarmakta ve bu gaflet halinden uyanmamızı istemektedir.

Bizler kısacık ömrüne devletler, hanlar, medreseler, destanlar ve sayısız eserler sığdırmış ölümsüz bir ecdadın varisleriyiz. Materyalist ve modernist batı medeniyetinin insana baktığı nazar ile kendimize bakar ve zatımızı sadece biyolojik bir varlık mertebesine indirgersek, kendi varlık sahamızı da bu fani alem ile sınırlamış oluruz. Oysa bizler ölürken dahi ardında ölümsüzlük nüvesini bırakmış bir inancın ve bir medeniyetin evlatlarıyız. Madem ki ölüm mutlak hakikat, o vakit gelene dek ardımızda güzel sözler, güzel işler, güzel eserler bırakma gayretinde olalım.

Vesselam…

.

Çocuklarla Birlikte Büyür Bayramlar

Bereketiyle, rahmetiyle ve muhabbetiyle hanelerimize, gönüllerimize misafir oldu Şehr-i Ramazan. Azlarımızı çok, muhabbetlerimiz bol eyledi. Şimdi veda zamanı ve payımıza yine özlemek ve beklemek düşecek. Bir bayram sabahında yolcu eder, kavuştuğumuzda yine bayram ederiz.

Gidişi de gelişi gibi rahmetle, bereketle ve muhabbetle süslüdür, Ramazan ayının. İşte geldi Ramazan Bayramı'mız. Bayramımız mübarek olsun. Gönüllerimiz muhabbet, hanelerimiz huzurla dolsun. Kavgalar bitsin, dertli olanlar deva, hastalar şifa bulsun.

Her geçen yıl bir öncekini özlediğimiz, tatil fırsatı olarak gördüğümüz, otellerde kutladığımız bayramlarımız. Elektronik maillerle, toplu mesajlarla, birkaç telefon görüşmesiyle idrak ettiğimiz bayramlarımız. Bu hüzünlü değişimin en menfi sonucu ise “bayram” kavramından, bayram sevincinden ve bayram kültüründen bihaber büyüyen çocuklarımız olacak.

Çocukluğumda yaşadığım bayramlar ve bugünün çocuklarının yaşadığı bayramlar birbirine o kadar yabancı ki. Benim çocukluğumda bayram, haftalar öncesinden başlayan bir coşku ve heyecandı. Bayram yemekleri, bayram tatlıları ve bayram alışverişi yapılan ve eş dost, akraba ziyaretleriyle katlanan bir sevincin adıydı, bayram. Her evin kapısını çaldığımız, her evden şeker aldığımız ve sonra şekerleri sayarak mutlu olduğumuz bir masumiyetti. Hiç bitmesini istemediğimiz bir zaman ve bugün bulamadığımız bir manaydı.

Bayramlara dair değişen ne oldu ve mana neden kayboldu?

Ulaşımın ve iletişimin kolaylaştığı bir çağda bayramları dahi sıradanlaştıran şey neydi?

Bu soruya dair herkesin farklı bir cevabı olabilir. Fakat, bu cevapların hiçbirinin haklılık payı olduğunu düşünmüyorum. İnsan istedikten sonra mutlaka imkân oluşturabilir. Aramak, yakınlaşmak, kucaklaşmak hepimiz için en doğru olan şey. Mazeret ararsanız, işiniz, yorgunluğunuz, yoğunluğunuz yahut ekonomik problemleriniz kurtarıcınız olabilir. Oysa çok sıradan ve önemsiz şeyler için ne çok telaş duyuyor ne çok zaman kaybediyoruz.

Bugünün anne babaları ve yetişkinleri olan bizler, bilinen ve gelecek olan bir günde yapayalnız ve mutsuz bir şekilde bayramlarımızı kutlamak istemiyor isek bugün çocuklarımıza bayram coşkusunu ve sevincini yaşatmalıyız. Yaşatalım ki onlarda inançlarının, değerlerinin ve kültürlerinin taşıyıcısı ve tamamlayıcısı olsunlar. Anne babaların görevi sadece çocukları beslemek ve büyütmek değildir. Aile aynı zamanda çocukların inanç ve değer sistemini inşa eden, milletlerin kültür ve geleneğini çocuklara aktaran sosyal bir kurum, bir okuldur. Aile geçmiş ve gelecek arasındaki köprüdür.

Korona virüsü yüzünden ilk kez bu kadar farklı bir Ramazan Bayramı kutlayacağız. Fakat bu zor günlerde geçecek ve yine sağlıklı ve neşeli günlerimize kavuşacağız. Bu defa zorunluluktan Ramazan Bayramı'nı yalnız kutlayacağız. Umarım bu durum bayramlarımızın kadrini ve kıymetini anlamamızı ve bu hususta kendi muhasebemizi yapmamızı sağlar.

Modern çağın, insanı değersizleştirme ve tek tipleştirme çabasına, inanç ve değerlerimize sarılarak ve bunları çocuklarımıza aşılayarak karşı koyabiliriz. Tıpkı insanlar gibi toplumlarda yaşar ve ölür. Milli ve manevi değerlerini çocuklarına ve gelecek nesillere aktaramayan, bunun için gayret göstermeyen her toplum esarete ve yok olmaya mahkumdur. Bu yüzden diyorum ki bayramlarımızı çocuklarımız bilsin ve yaşasınlar ki, bayram sevinçlerimiz fotoğraf çerçevelerinde asılı kalmasın.

Bu vesileyle, Ramazan Bayramı'nızı tebrik eder, oruçlarınızın ve ibadetlerinizin kabulünü Yüce Allah'tan niyaz ederim. Sağlıklı ve huzurlu günler dilerim…

Vesselam…

nsanın İbretlik Hikayesi: Sahip Olmak

Akıl ve düşünme yeteneği insana mahsus ve sadece ona verilmiş ilahi bir lütuf. İnsan, bu eşsiz ayrıcalık sayesinde tüm canlılar içerisinde en yüksek makama ulaştı ve sayısız nimete mazhar oldu. Bu öylesine değerli bir ayrıcalık ki, Allah, kutsal kitabındaki pek çok ayette “Hiç akıl etmez misiniz?” “Hiç düşünmez misiniz?” “Hiç ibret almaz mısınız?” der ve bu nimetin önemini hatırlatır bize.

İnsan, gözlerin korkudan dehşetle açılacağı o büyük buluşma anında, hesaba çekildiğinde ve tüm sırları aşikâr edildiğinde bu eşsiz nimetin önemini pek ala anlayacaktır. Evet düşüncelerimizden, tercihlerimizden, söz ve fiillerimizden mesul tutulacağız. Bu inananlar için bağlayıcılığı olan bir ahittir. Öyleyse seçtiğimiz, ardına düştüğümüz, uğrunda çaba sarf ettiğimiz şeylerin sadece dünyaya değil, ahirete bakan bir yüzünün de olması gerekir ki ziyana uğrayanlardan olmayalım.

Sosyolog ve aynı zamanda felsefeci olan Erich Fromm, insanın varoluşunu “sahip olmak” ile “olmak” diye iki ayrı başlıkta ele alır. Ona göre “insan hiçbir zaman yeterince şeye sahip olamayacaktır. Çünkü maddesel olan, elle tutulan aldatıcı ve geçicidir.”

Bu konuda Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: “Her ümmetin bir fitnesi (imtihan vesilesi) vardır, benim ümmetimin fitnesi ise maldır.” (Tirmizî, Zühd, 26).

Yine Kuran-ı Kerim'de Yüce Allah; “Nefsani arzulara, (özellikle) kadınlara, oğullara, yığın yığın biriktirilmiş altın ve gümüşe, soylu atlara, sağmal hayvanlara ve ekinlere düşkünlük insanlara çekici kılındı. İşte bunlar dünya hayatının geçici menfaatleridir. Halbuki varılacak güzel yer, Allah'ın katındadır” (Âl-i İmran Suresi- 14. Ayet) buyurmaktadır.

İnsanın sahip olma hikayesi, güzel kıyafetlere ve oyuncaklara sahip olmakla başlayıp, prestijli bir diplomaya, iyi bir kariyere, güzel bir mesleğe, dolgun bir maaşa, bir eşe, çocuklara, eve, arabaya, konforlu ve lüks bir yaşama, iyi bir statü ve saygınlığa ve nihayetinde birkaç metre beze sahip olmakla son buluyor. Hüzünlü, ibretlik ve düşündürücü bir akıbet. Üstat Necip Fazıl ne güzel anlatmış bu yanılgıyı;

Ticaretin tüm ziyan!” diye bir ses rüyada;

Mezarına birlikte girecek şeyi kazan!

Seni gözleyen eşya, bitpazarı dünyada,

Patiska kefen, çürük teneşir, isli kazan…

Sahip olmak arzusu elbette salt kötü bir duygu değil. Kötü ve zararlı olan “sahip olma” arzusunun kontrol edilememesi ve yaşam gayesi haline getirilmesidir. Böyle olduğu takdirde insana yaratılış gayesini unutturan ve onu iki cihanda da mutsuz eden bir yanılgıya dönüşmektedir. Bugün modern insanın hikayesine bu pencereden bakınca, ilkel insanın hikayesiyle ne kadar örtüştüğünü görmek mümkün. Ve korkarım insanın hikayesindeki bu benzerlik ve aldanış mahşere dek, her geçen gün biraz daha artan bir ivmeyle devam edecek.

Kaybolup giden, kabir kapısının ötesine geçmeyen şeylerin ardına düşen ve ömür sermayesini heba edenlerden olmayalım. Sadece maddeye değil aynı zamanda manaya da, sadece dünya malına değil, ahiret nimetlerine de sahip olmak için gayret edelim. Gayretimiz daim, akıbetimiz hayır olsun.

Vesselam…

.

Hayalimdeki Ülke: Türkiye

Çocukluk çağınızda gurbetçi bir akrabanız olmuşsa, aynı duyguları yaşamış olmamız kuvvetle muhtemeldir. Gurbetten sılaya dönüşte, kavuşma anından sonra çocuklar için en heyecanlı bölüm hediye valizlerinin açılma anı olurdu. Karınca kararınca ailedeki herkes için birkaç hediye çıkardı valizlerden. Seylan çayı ve mavi bandrollü sigaralar eşliğinde geceler boyu süren muhabbetlerin en mühim konularından biri de Alamanya devletinin vatandaşlarına sunduğu ayrıcalıklar olurdu.

Yaşımız biraz daha büyüyünce Amerikan filmleriyle tanıştık. Dünyanın süper gücü, vatandaşlarının başına bir şey geldiğinde tüm imkanlarını seferber ediyor, uluslararası operasyonlar düzenliyor ve ayrıcalıklı olduğunu hissettiriyordu tüm Amerikalılara. Bu tür hikayeler ve filmlerle büyüyen, dünyanın farklı coğrafyalarındaki milyonlarca insan Avrupa ve Amerika'da yaşama hayali kurdu. Refah, konfor, lüks yaşam ve ayrıcalıklı olma arzusuyla.

Bugün tüm dünyayı etkisi altına alan virüs salgını pek çok değişime sebep oldu ve olmaya da devam ediyor. İşte bu değişimlerden birisi de pek çokları için bir rüyanın sonuna, bir ütopyanın yıkılışına dairdi. Batının ışıltılı kuleleri bir bir çökerken, Asya ve Avrupa'nın kesiştiği topraklardan yükselen bir medeniyet tüm dünyanın dikkatini çekiyordu. Dünyanın en büyük haber kanalları bizim başarı hikayemizi haberleştiriyor ve batının süper güçlerinin acziyetini sorguluyor, kendi ülkelerinin neden Türkiye gibi olamadığına cevap arıyordu.

Çeyrek asır öncesinde batılı devletlerin yüz milyon dolarlık kredilerine muhtaç olan Türkiye, dünyanın süper güçlerine yardım gönderiyor, hasta olan vatandaşlarını hava ambulanslarıyla ülkesine taşıyordu. Bu alışılmamış durum pek çokları için bir travmaydı. Sadece batılılar için değil kimi sözde Türkiye vatandaşları içinde travmaydı. Sınır ötesi harekatta, depremde, ekonomik krizlerde ve en son virüs salgınında parçalanacağını, yıkılacağını umdukları Türkiye, dimdik ayaktaydı ve dünyanın en başarılı mücadelelerinden birini yürütüyordu.

Bu topraklara ve bu toprakların değerlerine bağlılığı sadece bir nüfus kaydından ibaret olan zavallılara hatırlatmak isterim ki her vatandaş gücünü ve saygınlığını devletinden alır. Türkiye'miz ne kadar güçlü ve itibarlı olursa vatandaşları olarak bizlerde o nispette itibar sahibi oluruz. Siyasi ideolojilerin vicdanı örtmesi ne ibretlik bir olay ki, insan kendi ülkesinin başarısından dahi rahatsızlık duyma noktasına gelebiliyor.

Binlerce yıllık medeniyetine yaraşır şekilde insanını yaşatma idealini benimsemiş olan devletimiz, bu salgın sürecinde tüm imkanlarını vatandaşları için seferber etmiştir. Sadece kendi sınırları içerisinde değil vatandaşının olduğu her coğrafyada var olmuş, yardımlarını vatandaşlarına ulaştırmıştır. On binlerce vatandaşını ülkesine, ailesine ve sevdiklerine kavuşturmuştur. Bu süreçte emek veren, riske giren, gam ve keder çeken her kim var ise dualarımız ve şükranlarımız onlar içindir.

Bugün ki Türkiye, bizim hayalini kurduğumuz güçlü ve saygın Türkiye'dir. Bugün ki Türkiye, yarın ki güzel günlerin muştulu haberlerini vermektedir. Bugün ki Türkiye, sırtını döndüğü kadim medeniyetiyle hasbihal etmekte, tarihten aldığı sorumluluğu idrak etmekte ve ecdadının taşıdığı ideallerle geleceğe yürümektedir. Bugün ki Türkiye, kendisine vurulan prangaları kabul etmemekte zincirleri kırıp atmaktadır.

Devletimiz var olduğu müddetçe bizlerde var olacağız. Devletimiz nispetinde itibarlı ve saygın olacağız. Bu anlayış ve kabul ile ülkemizin ve milletimizin geleceği için yılmadan, yorulmadan çalışacağız. Ülkemle ve siyasi görüşüne yahut etnik kökenine bakmaksızın ülkemin her bir ferdinin başarısıyla gurur duyuyorum. Tarihimizden ve ecdadımızdan devraldığımız ulvi mesuliyet ve ideallerle geleceğe umutla bakıyoruz ve yüreğimizde yarın ki Büyük Türkiye'nin heyecanını taşıyoruz.

Vesselam…

Eğitimin Geleceği: Dijital Okul

İlkokulum, birleştirilmiş sınıflı bir köy okuluydu. Yeşil renkli ve tüm duvarı kaplayan beton yazı tahtası, ahşap masa ve sıraları, demir döküm sobası ve duvarlarında yazı fişleri olan bir okul. Sınıftaki en gelişmiş ve teknoloji ürünü olan şey yanma ayarı yapabildiğimiz sobamızdı.

Bilgisayarla tanışıklığım sobaya göre daha yeni sayılır. Üniversite yıllarında bilgisayar laboratuvarında karşılaştık. Pek narindi, çok çabuk bozulur, az bulunur, dolayısıyla hassas korunurdu. Ders hocasının gözetimi altında açılıp kapatılır, mümkün mertebe sağı solu kurcalanmazdı. O vakitler bilgisayarı açıp kapatmak ve birde belge oluşturabilmek bilgisayar okur yazarı olmak için yeterliydi.

Aradan çok uzun yıllar geçti diyeceğim ama çok uzun zaman geçmedi fakat çok şey değişti. Bugün neredeyse yaşamın her alanında bilgisayarlar, dijital teknolojiler ve elektronik aletler egemen olmaya başladı. Sanki insanı, yaşamın dışına itmek, yaşamın merkezinde hep kendileri olmak istiyor gibi bir halleri var. Peki bu hızlı değişim eğitimi nasıl etkileyecek?

Bugün dünyaya gelen çocuklar neredeyse dijital bir dünyanın içine gözlerini açıyorlar. Henüz üç yaşındaki bir çocuk tabletiyle oyunlar oynuyor, videolar kaydediyor ve bunları sosyal medya uygulamalarında paylaşabiliyor. Bu durum kimi anne babalar için bir gurur vesilesi. “Onun yaptıklarını ben bile yapamıyorum yahu” diye başlıyorlar söze. Bu beceri listesini akıllı saat, telefon, oyun konsolu gibi elektronik aletlerin kullanımıyla uzatmak mümkün.

Dijital Okul

Günlük yaşam üzerindeki nüfuzunu giderek artıran elektronik aletler, eğitimi ve okulu da hızla değiştiriyor ve dönüştürüyor. Eğitimin geleceğinde, bugün alışık olduğumuzdan çok farklı bir okul ile karşılaşacağımızı tahmin etmek zor olmasa gerek. Tüm dünyayı etkisi altına alan korona virüs salgını ileride yaşanacak bu muhtemel değişimin çok daha erken başlamasını sağladı. Evet, eğitimin geleceğinde dijital okulun olduğunu çok net bir şekilde söyleyebiliriz.

Her Zaman ve Her Yerde Eğitim

Yarının okulunda yani dijital okulda, eğitim fiziki mekanlardan ve ortamlardan ziyade sanal sınıflarda gerçekleşecek. Öğretenin her zaman ve her yerden öğretebildiği, öğrenenin de her zaman ve her yerden öğrenebileceği yeni bir okul modeli. Zaman ve mekân engeli olmayan, sınırları ortadan kaldıran bir okul. Bunun örnek uygulamaları yıllar önce başladı bile.

Mesela Oxford Üniversitesi, Cambridge Üniversitesi, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) ve Harvard Üniversitesi gibi dünyanın en iyi üniversitelerinin derslerine dünyanın herhangi bir yerinden katılmak mümkün. Bugün Youtube için dünyanın en büyük dijital okulu desek abartmış olmayız.

Kitapsız Okul

Bizim için “kitapsız” sözcüğünün hoş olmayan bir anlamı vardır ve kullanmaktan kaçınırız fakat yarının okulu kitapsız, kağıtsız ve kırtasiyesiz olacak. Kitapların elektronik olduğu, yazma, çizme ve boyama işlerinin sanal uygulamalar üzerinden yapılacağı, fotokopi çekmenin, kenarları kalplerle ve çiçeklerle süslenmiş kompozisyonlar yazmanın mazi olacağı bir okul.

Bugün bahsettiğim bu değişim geleceğe dair bir öngörü olmakla birlikte bazı ülkeler için bu değişim kısmen gerçekleşti bile. Amerika'da 1985 yılında başlayan ve 1995 yılına kadar süren Apple Classrooms of Tomorrow (ACOT) isimli bir proje ile geleceğin okulu yıllar öncesinde kurgulandı bile.

Eğitimin geleceğinde “dijital okul” un olduğunu ifade ederken, dijital teknolojilerin çok sayıda olumsuz etkilerinin olduğu gerçeğini de hatırlatmak isterim. Millet olarak çocuklarımızı gerçek yaşamdan, inanç ve değerlerinden koparmadan kendi “milli dijital okulumuzu” kurabilirsek gerçek bir zafer elde etmiş oluruz.

Vesselam…

Milyonlarca Kahramanı Olan Bir Millet

Salgınlar, afetler ve savaşlar milletlerin karakterini ortaya çıkaran bir imtihan gibidir. Bu tür zorluklar karşısındaki dayanışması, bir milletin tarih sahnesindeki var oluşunu yahut yok oluşunu belirler. Milletimizin binlerce yıllık tarihi bunun emsalsiz örnekleriyle doludur. Tüm dünyayı saran bir virüs salgınıyla bunun son örneğine hep birlikte şahit oluyoruz.

Korona virüsü salgını, küresel boyutta bir tehdit halini aldı ve milyonlarca insanın hastalanmasına, on binlerce insanın ölümüne yol açtı. Çoğu ülkede ekonomik kriz baş gösterdi. Ülkelerdeki iktisadi faaliyetler neredeyse durma noktasına geldi. Milyonlarca insanın rüyasını süsleyen dünyanın süper güçleri vatandaşlarına ve sağlık çalışanlarına, maske, eldiven ve koruyucu kıyafet dahi temin edemediler. Ölmüş insanların bedenleri sokaklarda, parklarda kaldı günlerce. Dünyanın süper güçleri yine çalarken suçüstü yakalandılar. Fakat bu defa mazlum coğrafyalardan kıymetli cevherleri aşırırken değil, birbirlerinin maske ve eldivenlerini çalarken yakalandılar. Batı rüyası görenler için bu aslında bir rüyanın sonuydu.

Peki ya bizden dünyaya yansıyanlar nelerdi. Medeni batının metropollerinde yağmacılığa karşı işyerleri metal ve tahta zırhlarla giydirilirken benim güzel vatanım paylaşmak, yaraları sarmak, asla namerde minnet etmemek üzere kıldığı yemininin gereğini yapıyordu. Elinde olan olmayana veriyor, yaralar hep birlikte sarılıyordu. Bir millet sadece kendine değil dünyanın pek çok milletine yetiyordu. Evet bu süreçte biz bize yettik ve biz ne kadar asil ve merhametli bir millet olduğumuzu tüm dünyaya gösterdik. Dünyanın farklı coğrafyalarından 90 civarında ülke Türkiye'mizden yardım isterken aslında bir dirilişi ve güzel günleri de müjdeliyordu, görebilenler için.

Bu süreçte gazetelerden okuduğum, televizyon ekranlarından ve sosyal medyadan şahit olduğum kimi kahramanlar var ki gözyaşları içerisinde izledim onları. Anadolu'nun mübarek topraklarından sanki ölümsüzlüğe uzanıyordular ve ferasetleriyle bu zifiri karanlığın üzerine bir güneş gibi doğuyordular. Onlarla birlikte yüreğimdeki tüm hayal kırıklıkları, ruhumdaki yeis ve yılgınlık silindi gitti. Onlar bizim sayısız kahramanlarımızdan birkaçı. Evet, biz milyonlarca kahramanı olan büyük bir milletiz.

Bahsettiğim kahramanlardan biri, iki oğlunu ve damadını hain darbe girişiminde şehit veren Muzaffer Gülşen annemizde. Bir annenin vatanı için verebileceği her şeyi vermişti aslında. Fakat bu zor günlerde emekli maaşını da devletine bağışlamıştı. Virüs salgınıyla mücadele ederken kendisine virüs bulaşan ve yoğun bakıma götürülürken "Tüm bilimsel ilaçları üzerimde deneyebilirsiniz" diyen, Prof. Dr. Cemil Taşçıoğlu'nu tanıdık hep birlikte. Milletini bu salgından kurtarmak için aşı çalışmalarına başlayan ve kendi yaşamını tehlikeye atan Prof. Dr. Ercüment Ovalı gibi bilim adamları umudumuz oldu, bu kara günlerde. Milyonlarca aileye gıda ve ihtiyaç kolisi ulaştıran devlet yöneticileri, dışarı çıkamadığı için tarlasını süremeyen vatandaşın tarlasını süren kahraman Mehmetçikler, öğrencileri derslerden geri kalmasınlar diye evini sınıfa çeviren öğretmenler, kendi eşlerinden ve çocuklardan kopup cepheye koşar gibi hastaneye koşan sağlık çalışanları gördük. Gördük ve bu asil milletin bir ferdi olmaktan bir kez daha şeref duyduk.

Bu zor günlerin ardından zihnimizde ve yüreğimizde kalacak olanlar acılarımız ve milletimizin eşsiz kahramanlığı olacak. Ve bugün bir kez daha diyorum ki, Anadolu'nun iman pınarları aktıkça bu mümbit topraklarda hiçbir kötülük kök salamayacak ve hiçbir felaket bu aziz milleti yıkamayacaktır

Yarın Elbet Bizimdir

Büyük zahmetlerin ardında büyük rahmetler gizlidir. Her karanlık gece aydınlık bir sabahın, en soğuk kış, yemyeşil bir baharın müjdecisidir. Bir olunca her zorluğu aşar, olmazlara çare buluruz. Biz yiğit insanların yurdu, mümbit toprakların vatanı, Anadolu'yuz…

İçinden geçtiğimiz bu zor zamanların ardından güzel günler bizim olacak inşallah. Tüm dünyayı madden ve manen sarsan virüs salgını bittiğinde, yaşam yeniden normale döndüğünde, her alanda, büyük değişimlerin tanığı olacağız. İnsan ilişkileri, gündelik yaşam, ekonomi, sanayi, medya ve diğer tüm alanlar bu büyük değişimden kendi payına düşeni alacak.

Bu salgının ardından yeni bir dünya düzeni kurulacak. Dünün kimi küresel güçleri, bu yeni dünya düzeninde kendine yer bulamayacak ve kimi devletler de yeni dünya düzeninin baş aktörleri olacak. Çin'in yeni süper güç olacağı, dünya ticaretinin ve sanayisinin merkezinin, Batı'dan Doğuya kayacağı bu yeni dünya düzeninde, Ortadoğu, Avrupa ve Balkan coğrafyasının en ihtişamlı devleti ise Türkiye'miz olacak inşallah. Mazlumlara dost, zalimlere düşman, kimsesizlerin kimsesi, gariplerin öz yurdu, Türkiye.

Virüs salgını, yıllarca tüm yatırımını ordulara ve silahlara yapan, gücünü sömürü ve istiladan alan, batılı devletlerin, kurdukları medeniyetin zaaflarının ve zayıflıklarının ortaya çıkmasını sağladı. Amerika, İngiltere, Fransa ve Almanya gibi ülkeler, vatandaşları ve sağlık çalışanları için basit bir yüz maskesini, eldiveni ve koruyucu tulumu dahi temin edemediler. İnsanların cesetleri, parklarda, depolarda ve otoparklarda kaldı.

Buna karşın dünyanın en başarılı sağlık alt yapısına sahip şehir hastaneleriyle, iyi yetişmiş ve profesyonel, aynı zamanda fedakâr sağlık çalışanlarıyla, ihtiyaç duyulan tüm sağlık ekipman ve malzemelerini temin eden sanayisiyle, tüm bu bileşenlerin uyum ve koordinasyonunu sağlayan dinamik, merhametli, işini bilen ve hakkıyla yapan devlet yöneticileriyle Türkiye, bu süreci en başarılı yöneten ülkelerden biri olarak öne çıktı. Ve inanıyorum ki en az can kaybıyla bu zorluğun üstesinden geleceğiz.

Dünyanın, ağır bir imtihandan geçtiği bu zor günlerde, Türkiye, bir başarı hikayesi yazmaktadır. Bu süreçte, dünyanın farklı coğrafyalarından 104 ülke ve kuruluş ülkemizden yardım istemiştir. Bunlardan 34 farklı ülkenin ve kuruluşun isteğine olumlu yanıt verilmiş ve bu ülkelere tıbbi yardım malzemeleri gönderilmiştir. Bu durum, vatanına gönülden bağlı olan herkes için bir gurur vesilesi, doğmakta olan Büyük Türkiye'nin müjdecisidir.

Türkiye, hızla gelişen üretim alt yapısı, her alanda öne çıkan ar-ge yatırımları, sanayide ve savunmadaki milli teknolojileri ile daha müreffeh bir geleceğe adım adım ilerlemektedir. Ülkemiz coğrafi konumu açısından 1,5 milyar nüfusa ve trilyonlarca dolar büyüklüğündeki ekonomik pazarlara sadece birkaç saat uçuş mesafesinde bulunmaktadır. Bunun yanında son yıllardaki enerji yatırımlarıyla, dünyanın enerji koridorunun merkezinde yer almaktadır. Geçtiğimiz yıl 50 milyondan fazla turist ağırlayan ülkemiz dünyanın en büyük turizm merkezlerinden biri olmuştur.

İman etmiş bir kalpte asla ümitsizliğe yer yoktur. Çünkü biz bilir ve inanırız ki, müminin başına her ne gelmişse bunda bir hayır ve hikmet gizlidir. Yaşadığımız bu zorlukların ardından nice güzelliklere ve nimetlere kavuşacağız inşallah. Bugün, camların ardından temaşa ettiğimiz Nevbahar, sadece yaklaşmakta olan yaz mevsiminin değil, mazlum ve masumların acı ve gözyaşı içerisinde beklediği, avuçlarını doldurarak göğe yükselttiği bir duanın kabul olma, bir medeniyetin doğma vaktini müjdelemektedir.

Ülkemin ve milletimin çok daha güzel günler göreceğine dair umudumu her daim diri tutuyor, sözlerime üstat Necip Fazıl'ın dizeleriyle son veriyorum.

Mehmed'im, sevinin, başlar yüksekte!

Ölsek de sevinin, eve dönsek de!

Sanma bu tekerlek kalır tümsekte!

Yarın, elbet bizim, elbet bizimdir!

Gün doğmuş, gün batmış, ebed bizimdir!

Bir Salgın ve Hatırlattıkları Üzerine

İnsan, yaşadıkça sınanır ve her sınanışında “bundan daha kötüsü ne olabilir ki” der. Sonra yaşadığı zorluğun ardından bir rahmete ve kolaylığa erişir ve yaşadığı zorlukları unutur gider. Zira, hafıza-i beşer nisyan ile maluldür. Bu defa ki imtihan sadece bizim için değil tüm dünya için ortak ve oldukça zor bir sınav olacak gibi. Ama, inancımızla, birlik ve beraberliğimizle ve sağlık kurallarına riayet ederek bu musibeti de aşacağız inşallah.

Neredeyse dünyanın tamamına yayılan koronavirüs salgını, gündelik yaşamlarımız üzerinde önemli değişikliklere yol açtı ve daha pek çok şeyi de değiştirecek gibi. Çalışma, beslenme, alışveriş, spor ve diğer bazı alışkanlıklarımız değişti salgın sonrasında. Dünyanın en büyük online alışveriş şirketlerinden biri artan talebi karşılamak için yüz bin yeni çalışan istihdam edeceğini açıkladı. Camilerimizde ve diğer dinlere ait ibadethanelerde cemaatsiz ibadet, evden çalışma uygulaması, temassız ödemenin yaygınlaşması da yeni durumlardan bazıları.

Salgının üzerinden günler ve haftalar geçtikçe yeni alışkanlıklara, değişen algı ve inançlara şahit olacağız bu süreçte. Dualarımız, ülkemizin ve diğer ülkelerin bu salgını en az kayıpla atlatması için. Salgın hayatımızda önemli değişimlere yol açtı elbette ama önemsemediğimiz, farkında olmadığımız pek çok şeyin de kıymetini idrak etmemizi sağladı diye düşünüyorum.

Evvela, en modern silahlar ve ordular ile ve sınırsız hazineleri ile kendilerine yenilmezlik payesi verenler ve kendilerini dünyanın maliki görenler, alemlerin Rabbi olan Allah'ın, “Göklerin ve yerin askerleri yalnızca Allah'a aittir; O sonsuz güç ve hikmet sahibidir” (Fetih Suresi / 7. Ayet) ayetinde buyurduğu görünmez ordular karşısında acziyetleriyle belki kendilerini muhasebe ettiler ve haddi aştıklarını anladılar.

Adeta ölümü yok sayarcasına yaşarken, dünyanın farklı coğrafyalarından binlerce insanın ölümüne şahitlik ettik, üzülerek, korkarak ve kaygılanarak. Kuru bir yaprak misali toprağa düşerken insanlar, izleyenler için bunda bir ibret vesikası gizliydi ve kara toprak insanın dünyadaki son menziliydi. Evet ölüm vardı ve ansızın geliverirdi. Öyleyse, dünümüzü, bugünümüzü ve yarınımızı sorgulama vakti şimdi.

Evlerimize kapanınca, hürriyetin ne kadar değerli olduğunu, şehrin sokaklarına, parklarına kısacası insanların arasına karışmanın aslında ne büyük nimet olduğunu anladık. Hürriyet ki çağlar boyu uğrunda cenk etmiş bir milletin çocukları için ekmek gibi, su gibi aziz. Şimdi evlerimizdeki gönüllü esaretimizle, hürriyetin kıymetini daha iyi anlamış olduk.

Sağlığın aslında en büyük zenginlik olduğunu, sağlık olmadan yaşamında mümkün olmayacağını hatırladık yeniden. Zira, genç ve sağlıklıyken bu nimetin önemini idrak etmekte aldanır, insan. Zararlı alışkanlıkların diğer tüm hastalıklarda olduğu gibi bu salgında da bir risk olduğunu görmüş olduk. Dolayısıyla şayet böyle bir alışkanlığımız var ise bunu terk etmek için şimdi en uygun zaman.

Allah kâinat üzerinde bir nizam tesis etmiştir ve başımıza gelen musibetlerin çoğu bu nizama ve bilime uygun davranmamamızla ilgilidir. Bu salgın musibetinde de dinimizce yenilmemesi gereken hayvanların yenmesi ve eksik yapılan temizlik alışkanlıklarının önemli bir etken olduğu anlaşıldı. Dolayısıyla insan için dünya ve ahiret saadetinin kaynağı sırat-ı müstakim üzere olması ve haddini aşmamasıdır. Allah'ın helal rızıkları insan için ziyadesiyle fazla ve lezzetli değil mi?

Tüm dünyayı etkisi altına alan bu salgını, ortak bir akıl ve inançla, herkesin bilinçli ve sorumlu davranmasıyla yenebiliriz. Devletimiz ve ilgili kurumlar bu anlamda üzerine düşeni yapmakta ve tüm imkanlar vatandaşlarımız için seferber edilmektedir. Lütfen bizlerde sorumlu davranalım ve salgınla mücadele kurallarına uyalım. Allah yar ve yardımcımız olsun…

Ömrün Sonbaharında

Nasıl ki tabiatın mevsimleri, baharı, yazı, güzü ve kışı varsa insanın da mevsimleri vardır; çocukluk, ergenlik, olgunluk ve yaşlılık gibi. Bugün yaşlı olanlar dünün gençleriydi. Tıpkı bugünün gençlerinin yarının yaşlıları olacağı gibi. Dolayısıyla kimde gençlik var ise bilsin ki emanettir.

Hepimiz için hatta tüm insanlık için zor bir dönemden geçiyoruz. Çoğumuzun daha öncesinde bugün ki gibi bir yaşam deneyimi yok. Virüs salgını ile birlikte günlük rutinlerimiz, alışkanlıklarımız değişti ve değişmeye de devam ediyor. Ortaya çıkan bu durum hiç şüphesiz en çok yaşlı ve kimsesiz insanları etkiledi. Bazıları sınırlı iletişim ve haberleşme olanakları nedeniyle dünyada ne yaşandığının bile farkında değil belki de.

Salgının en fazla etkilediği kitle olan 65 yaş ve üzerine sokağa çıkma yasağı getirilmesiyle birlikte üzücü bazı olaylara şahit olduk. Şaka yaptığını zanneden, sosyal medya da beğeni ve takipçi kovalayan bazı gafiller, yaşlı insanlara yönelik hoş olmayan bazı işlere kalkıştılar. Üzülerek, öfkelenerek ve belki de göz yaşı içerisinde izledik videoları.

Bu videolardaki, büyüklerimize yönelik edep ve insanlık dışı tavırlardan sonra çoğu kişi kendisine muhtemelen şu suali sordu: Anadolu'nun imanlı, vatansever ve merhametli insanı ne ara bu kadar edepsiz, merhametsiz, saygısız bir surete bürünmüştü? Büyüklerine karşı beslediği sevgi, saygı ve merhametle dünyanın diğer gayri medenilerinden ayrılan bir millet ne ara büyüklerinin zaafları, acziyetleri ve müşkül durumlarını bir alay ve eğlence malzemesine dönüştürüvermişti.

Böyle birkaç kötü örneğe bakıp karamsarlığa kapılmayın lütfen. Zira Anadolu'nun inanç ve medeniyet pınarları, hala akmaktadır ve mümbit topraklarını en berrak sularıyla sulamaktadır. Ecdadımızın Anadolu topraklarına binlerce yıl öncesinde çaldığı iman ve ahlak mayası tutmuştur ve hala canlıdır. Elbette kötüler de olacak ki iyilerin kadri ve kıymeti bilinsin.

Bugün sözde medeni Avrupa'da yaşlı insanlar huzurevlerinde toplu halde ölüme terk edilirken, devlet yöneticileri bu salgınla birlikte yaşlı nüfustan kurtulma planları yaparken, bizler bereketin yaşlılarla birlikte olduğunu bilerek, büyüklerimize hürmet ve ilgide kusur etmeden, onların imdadına yetişerek bugünleri geride bırakacağız inşallah. Bu zor günleri daha az hasarla atlatmamızı sağlayacak şeylerden birisi de büyüklerimizin, ak saçlıların, ak sakallıların hayır duası olacak. Zira Allah yaşlıların duasına eşlik eder, onların niyazını geri çevirmez.

Rabbimiz Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurmaktadır: “Sizi güçsüz yaratan, güçsüzlüğün ardından kuvvet veren, kuvvetli halinizden sonra da güçsüzlüğe duçar eden, saç ve sakalınızı ağartan Allah'tır. O dilediğini yaratır. O hakkıyla bilendir, üstün kudret sahibidir” (Rum / 54). Evet bizlerde dün güçsüz ve aciz iken, bugün kudretli ve sağlıklıyız. Yarın ise zayıf ve düşkün olacağız. Bu hakikati unutmadan, her yaşlı insanda kendi akıbetimizi görerek hareket etmemiz lazım.

Bizim medeniyetimiz insanı yaşatmak üzerine kurulmuş bir medeniyettir. Bugün devletimizin tüm imkanları yaşlı, muhtaç ve mağdur insanlar için seferber edilmiş durumdadır. Çoğu şehirde yaşlı insanların günlük erzak ihtiyacı dahi temin edilip evlerine kadar götürülmektedir. Lütfen bizlerde büyüklerimizi kendi sağlığımız için bir tehditmiş gibi görmeyelim. Onlara saygıda, merhamette ve yardımda kusur etmeyelim. Zira onların bu ülke üzerinde, bu topraklar üzerinde, bugün sahip olduğumuz rahatlık ve konfor üzerinde sayısız emekleri var. Bu dünya bahçesinde bizi büyütenler onlar. Tüm büyüklerimin ellerinden öpüyor, sağlıklı günler diliyorum. Rabbim ülkemizi ve kardeşlerimizi her türlü musibetten, afetten ve salgından muhafaza etsin…

Vesselam…

Beton medeniyeti ve sürgündeki çiçekler

Şehir, gri renkli elbisesini giymiş ve gökdelenler şehrin boynundaki gerdanlık misali ışıl ışıl parlıyor. Güneş, gökyüzünü parsellemek telaşındaki gökdelenlerin arasından uzanmaya çalışıyor, şehrin karanlık sokaklarına. Güneşi gören bir evde oturmak, denizi seyretmek ve temiz havayı teneffüs etmek hatırı sayılır bir servete sahip olmayı gerektiriyor şimdilerde.

Çiçekler şehirden sürgün olalı hayli zaman olmuş. Su ve güneş istemeyen, açmayan ve solmayan plastik çiçekler yeni gözdesi, betonla kaplı şehirlerin. Bu yeni medeniyette ne toprağa ne de çamura yer yok. Oysa insanın özü çamurdan değil miydi?

Şehirler eski ve yeni şehir diye bölünmüş ve eski şehirlerde yıldızlar da eskimiş. Yeni şehirlerin sokakları ışıl ışıl tabelalarla süslü, asık suratlı elektrik direkleri geceyle harp halinde ve gökyüzünün bağrı delik deşik ediliyor mütemadiyen havai fişeklerle. Evlerden sokaklara taşmıyor annelerin ninnileri ve çocuklar bilmiyor dede korkut hikayelerini.

Ve çiçekler…

Sürgün edilmiş çiçekler, betonla kaplı şehirlerin sokaklarından, parklarından, evlerin bahçelerinden ve hatta pencere önlerinden. Kokusunu, zarafetini, hüznünü ve sevincini alıp yüce dağlara, yemyeşil ovalara, bozkırlara göç eylemişler. Kitaplara, fotoğraf çerçevelerine, eski İstanbul portrelerine emanet etmişler suretlerini. Bu sürgünlükte en üzücü olan ise çocukların, çiçeklerden bir haber büyüyecek olması. Çiçekleri tanımamış, çiçeklere dokunmamış, çiçekleri koklamamış bir çocuk büyüdüğünde eksikliğini hisseder mi çiçeklerin?

Oysa çiçekler, en çok çocukları severdi. Kendileri gibi masum ve günahsız, güzel ve narin çocukları. Çiçeklerin isimleri en çok kızlara yakışırdı. Gül, Nergis, Lale, Menekşe…

Ve artık çiçekler üzerine sözleşmiyor aşıklar. Sevdiğinin yolunu gözleyenler ıhlamurların çiçek açmasını beklemiyor. Kimseler saklamıyor artık kitapların arasında gül yapraklarını ve papatya yaprakları seviyor diye bitmiyor, kullan at ilişkiler çağında.

Şehirde kalan son çiçekler korulara, tabiat parklarına, korunaklı bahçelere ve hatta müzelere hapsedilmiş. Çiçekleri insandan korumak için özel tedbirler alınmış. Oysa, insanın merhametine emanet edilmişti tüm çiçekler ve tüm çocuklar. Modern insanın ne kalbinde ne de yaşamında yer yoktu artık bir çiçeğe.

Duvarlarla örülü dört yanımız, gökyüzü çelik kulelerle kuşatılmış ve çiçeklerin kaderine sürgünlük düşmüş. Beton medeniyeti, yaşayan ve nefes alan her şeye düşman, çiçeklere ve çocuklara da. Yavaş yavaş ölürken dört duvar arasında, mevsimlerden, çiçeklerden, rüzgârdan ve güneşten habersiz geçiyor günlerimiz.

Bin yıllık medeniyetin taş duvarlarına, kıyafetlerine, çinilerine ve hatta mezar taşlarına ilmek ilmek işlediği çiçekler silinmiş birer birer tüm zeminlerden ve tüm zihinlerden. Oysa biz en sevgilimizi gül ile anlatır, gül ile anardık. Şimdi güllerde üzgün, şimdi güllerde sürgün…

Şehadet ve Hürriyet

Kimileri ölmek için yaşar kimileri de yaşamak için ölür. Kimileri için ölüm bir sondur, kimileri için ise sonsuzluğa giden yoldur. Unutulmaktır ölünce insanın kaderi, bir millet ki asla unutmaz uğrunda can veren şehitleri…

Aydınlığına gözlerimi açtığım bu berrak sabahın, soframda bulduğum türlü türlü nimetlerin, güllerin dahi hülyasını süsleyen bu aziz memleketin ve içimi sonsuz bir sevinçle dolduran hürriyetin, bedelinin ne olduğunu çok iyi bilirim. Bilirim ki dünyanın en güzel bahçesi olan Anadolu'nun bedeli canla ve kanla ödenmiştir. Bu aziz vatanda yaşamanın bedeli şehitliktir. Faruk Nafiz Çamlıbel “Toprağından fazladır sende yatan adamlar” ve Mehmet Akif, “Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda”, dizeleriyle bu sarsıcı hakikati bizlere hatırlatmaktadır.

Bin yıldır hiçbir esareti kabul etmemiş bir millette pranga vurmaya çalışanlar belli ki tarihimizden habersizler. Bizler için “şehitlik” ölümlerin en güzeli, makamların en yücesidir. Dün kahraman ecdadımız, bugün biz ve yarın da neslimiz bu yüce makama erişmek, mabedimizi, vatanımızı ve hürriyetimizi çiğnetmemek için gerekirse bu uğurda şehadete koşacaktır.

Dünya döndükçe, takvimler ve tarihler eskidikçe yeryüzündeki zulüm çoğalmaktadır. Suriye'de, Filistin'de, Yemen'de, Doğu Türkistan'da, Myanmar'da, Afrika'da, milyonlarca insan savaşlar yüzünden, açlıktan ve hastalıklardan ölmekte, çocukların küçücük bedenleri bombalarla paramparça edilmektedir.

Kendisini insan haklarının savunucusu olarak ilan edenler, kapılarını çalan mültecilere bir yudum suyu çok görmekte ve dahi onları öldürmektedir. Biz biliriz ki “insan hakkı” kavramı sadece batılı insan için uydurulmuş ve kapsama alanı sadece Avrupa ve Amerika ile sınırlı bir kavramdır. Kendi milletleri dışındaki milletlerin fertleri bu kavramı hak etmemektedir.

Bizim askerlerimiz petrol yahut maden aramak, yeraltı kaynaklarını sömürmek için Suriye'de değildir. Kendi sınırlarını ve vatandaşlarını korumak, masum ve mazlumlar için sadece yaşayabilecekleri bir alan oluşturmak için oradadır. Ve askerlerimiz bu uğurda şehadet şerbetini içmişlerdir.

Şehitlik makamı ölümlü ve fani olan insanın erişebileceği en yüce makamdır. Allah'ı Teâlâ, kutsal kitabında şehitler için, “Allah yolunda öldürülenler için "ölüler" demeyin. Hayır, onlar diridirler, fakat siz bilemezsiniz” buyurmaktadır (Bakara 2/154). Şehitler, fani ve geçici bir dünya yaşamı karşılığında, sonsuzluk ve ebedi saadeti elde etmişlerdir. Allah onlardan razıdır, bizlerde onların duacısı, onların emanetçisiyiz.

Bizlere emanet olarak bıraktıkları aileleri kendi öz ailelerimizdir. Bizlere emanet olarak bıraktıkları sancak uğruna, minarelerden yankılanan ezan uğruna, kutsallarımız uğruna, hürriyetimiz uğruna günü gelince bizlerde cepheye koşacağız, ardımıza dahi bakmadan.

Anadolu, bizim vatanımız, ekmeğimiz, huzurumuz, namusumuz ve hürriyetimizdir. Milyonlarca şühedanın kanıyla ve şahadetiyle bu topraklar vatan olmuştur. Uğrunda nice yiğitler can vermiş, sevdiğinden, yavrusundan, kendinden vazgeçmiştir. İnancımıza, hürriyetimize ve vatanımıza göz dikenler olduğu, zalimler zulümlerini sürdürdüğü müddetçe mücadelemiz ve şehadetimiz devam edecektir. Bu hak ile batılın kavgasıdır, bin yıldır devam etmektedir ve mahşere dek sürecektir.

Biliyor ve inanıyoruz ki, galip olan yalnızca Allah'tır. Zulüm şahları günü gelince yerle yeksan olacaktır. Küçücük bedenleri bombalarla paramparça edilen çocukların ve zulmün karşısına bir anıt gibi dikilen şühedanın kanı, zulüm medeniyetlerini birer birer yıkacaktır. Bugün bize düşen kutsallarımıza, adalete, mazlumlara, hürriyetimize ve devletimize sahip çıkmaktır.

Bu vatan topraklarında tek bir ocak dahi tüttüğü müddetçe umudumuz vardır. Zulümle abat olanların sonunun berbat olacağını hep birlikte göreceğiz inşallah…

Ailesiz Toplum Projesi

İnsanlığın varoluşuyla aynı tarihe sahip ve ilk toplumsal kurum olan aile, birey için yaşamın başladığı yer ve ilk öğrenme merkezidir. Aileyi çocuğun ilk okulu ve anne babaları çocukların ilk öğretmenleri olarak tanımlayabiliriz. Dolayısıyla kurumsal olarak ailenin ve anne babaların, çocukların gelişimleri, kişilik özellikleri, inanç ve değer sistemleri ve akademik başarıları üzerinde çok fazla etkisi bulunmaktadır.

Modern çağ ile birlikte yaşanan hızlı değişim aile kurumunu da dönüştürmektedir. Ailenin zaman içerisindeki değişimine bakıldığında büyük ve kalabalık aileden, çekirdek aileye ve bugün tek ebeveynli aileye doğru bir geçiş söz konusudur. Ülkemizde tek ebeveynle büyüyen çocukların oranı yüzde 8,5 düzeyindedir (Türkiye Aile Araştırması [TÜİK], 2018).

Bugün, aile kurumu giderek küçülmekte, aile içi ilişkiler bozulmakta, boşanma oranları hızla artmaktadır. Bu olumsuz gelişmelerin bir kısmı sanayileşme, işgücüne katılım ve değersizleşmenin doğal sonucu iken bir kısmı ise planlanmış, amaçlı ve yıkıcı stratejiler sayesindedir. Zira bugün aile kurumunu yok etmek ve ortadan kaldırmak için küresel ölçekte çalışmalar, projeler yürütülmektedir. Kopya koyun ve kopya insan, taşıyıcı annelik, genetiğiyle oynanmış besinler ve cinsiyetsiz toplum projesi bu yıkıcı ve çürütücü projelere örnek gösterilebilir. Bunun yanında evliliğin ve çocuk sahibi olmanın özellikle kadınlar için kariyerin önündeki engel gibi gösterilmesi, medya yoluyla evliliğin çağdışı ve ilkel bir uygulama gibi sunulması ve cinselliğin kutsanması bu amacın diğer göstergeleridir.

Küresel ölçekte bakıldığında kötü gidişat daha net görülebilir. Bugün, geçmiş yıllara oranla daha fazla sayıda çocuk tek ebeveynle veya hiç ebeveyni olmadan büyümek zorunda kalmaktadır. Tek ebeveyn ile büyüyen çocukların oranı Güney Afrika'da yüzde 35, İngiltere'de yüzde 33, Kenya'da yüzde 31, Yeni Zelanda'da yüzde 24, Kanada'da yüzde 20, Hollanda'da yüzde 19 düzeyindedir. Ebeveyni olamadan büyüyen çocukların oranı ise Güney Afrika'da yüzde 33, Şili'de yüzde 9, İtalya ve Macaristan'da yüzde 5 düzeyindedir (World Family Map, 2017).

Amerika Nüfus Sayımı Bürosunun verilerine göre, 1960 ve 2016 yılları arasında, iki ebeveynli ailelerde yaşayan çocukların oranı yüzde 88'den yüzde 69'a düşmüştür. İki ebeveynli ailelerde yaşayan 50,7 milyon çocuğun 47,7 milyonu iki kez evlenmiş ebeveynle, üç milyonu da hiç evlenmemiş ebeveynlerle yaşamaktadır. Aynı dönemde, sadece anneleriyle birlikte yaşayan çocukların oranı neredeyse üç kat artarak yüzde 8'den yüzde 23'e, sadece babaları ile birlikte yaşayan çocukların oranı yüzde 1'den yüzde 4'e, herhangi bir ebeveyni ile yaşamayan çocukların oranı yüzde 3'ten yüzde 4'e, tek kişilik ailelerin oranı yüzde 13'ten yüzde 28'e yükselmiştir (United States Census Bureau, 2019).

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan Türkiye Aile Araştırması sonuçlarına göre; tek kişilik ailelerin oranı 2014 yılında yüzde 13,9 iken 2017 yılında yüzde 15,4'e, tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan ailelerin oranı yüzde 7,6'dan yüzde 8,5'e yükselmiştir. Çocuklu ailelerin oranı ise yüzde 45,7'den yüzde 43,5'e düşmüştür (TÜİK, 2019).

Bugün yaşanan kargaşaların, kavgaların, çatışmaların ve savaşların planlayıcıları ailesiz bir dünya kurma çabasındadırlar. Zira aile demek, daha fazla sayıda nitelikli çocuğun yetişmesi, sağlıklı nüfus artışı demek, inanç sistemleri ve insan arasındaki bağın sürmesi demek, kültür ve değerlerin gelecek nesillere aktarılması demek, daha mutlu olan ve uyuşturucu maddeye, alkole ve diğer uyarıcılara mesafeli insan demek, kendisi ve çocuklarının geleceği için kaygı duyan, çalışan, birikim yapan, daha az harcayan insan demek. İşte bu karanlık odakların istemedikleri de bu.

Türkiye'nin en büyük ve milli projelerinden biri de aile kurumunu ve çocuklarını korumaktır. Zira gelecek tasavvurumuzun ve ideallerimizin yolu buradan geçmektedir.

Dünya ve Ahiret Saadetinin Sırrı Gayrette Gizlidir

Dün geçmiş, bugün gerçek, yarın ise hayalden ibarettir. Düne dair pişmanlıkların, bugüne dair telaşların ve yarına dair kaygıların sahibidir, insan. Sonsuz istekleri, doymak bilmeyen arzuları ve her daim içinde taşıdığı kaybetme kaygısıyla yaşayan, aciz ve zavallı varlık.

Ne çok isteklerimiz var yarına dair. Öncelik sırası, nitelik ve nicelikleri farklı olsa da hepimizin ortak noktası, istemek. İstemek, kötü değil elbette. Allah, kuluna istemekte ve dilemekte bir sınır koymamış. Ve isteyene istediğini vereceğini müjdelemişken, bunu yadırgamak değil muradım. Bilirim bu haddimde değildir. Lakin tek başına istemek ile olmayacağını da bilirim.

İnsanın istemek yanında işlemek, yapmak ve gayret etmek ile ilgili de bir çabasının olması lazım. Bugünün insanına, dikkatli bir nazar ile bakınca, yorgun, bezmiş, gayretsiz, motivasyonsuz olduğunu görmek zor olmasa gerek. Hal böyle olunca istemek de bir anlam ifade etmiyor. Zira bir işi başa çıkarmanın, başarılı olmanın, dünya ve ahiret saadetinin sırrı gayret etmekte gizli.

İnsanın bir çabası olması gerek. Evvela iyi bir kul ve iyi bir insan olmak, rızkını temin edeceği bir işe sahip olmak, cehaletinden kurtulmak, ilim sahibi olmak, dünyasını ve ahiretini mamur etmek için, gayret etmek gerek. Bize düşen sebepler için çaba sarf etmek, çalışmak, gayret etmek, sonucunu ise Kadir-i Mutlak'a havale etmektir.

Üstelik sadece insan için değil, tüm canlılar için var olma ve mutlu olma sebebidir, gayret. Karınca içinde, kelebek içinde, bitki ve ağaç içinde geçerlidir bu ilahi ve evrensel kural. Birkaç günlük ömrüm var demeden uçmak için can atar, kelebek. Üç günlük dünya için değmez diye düşünseydi, hiç kanat çırpar mıydı? Gökyüzüne uzanmak için çabalar mıydı?

Evet, insan gayret etmeli. Lakin gayreti sadece dünya için değil, ebedi yurdu olan ahiret içinde olmalıdır. Bu durum, çoğumuzun yanıldığı bir pişmanlık sebebi olarak karşımızda durmakta. Çabalarımızın ve hayallerimizin çoğu kısacık dünya yaşamı için. Oysa, insan yaşam denen uykudan uyandığında yanında neler bulacağını neden düşünmez. Neden ebedi olarak kalacağı yurdu için bir hazırlık içerisine girmez. Ne yazık ki çoğumuz bunda yanılır ve dünyanın cazibesine aldanırız. Uyandığımızda çok geç olmaz inşallah.

Ruhumuzu saran bu kasvetli halden, yılgınlık ve yenilmişlik hissinden bir an önce kurtulmalıyız. İslam'da, ilimde, harpte, kültürde, medeniyette, kullukta ve insanlıkta öncü olmuş ecdadımızı örnek almamız lazım. Allah'ın kelamına kulak vermemiz lazım. Zira Rabbimiz, kutsal kitabında buyurmaktadır ki; “O halde bir işi bitirince hemen diğerine koyul” (İnşirah Suresi / 7. Ayet). Başka bir ayette ise “O gün kimi yüzler de mutludur. Yaptıklarından dolayı hoşnut olmuşlardır. Yüksek bir bahçededirler” (Gâşiye Suresi / 8-10. Ayetler) diyerek kullarını müjdelemektedir. Bu kutlu çağrıya kulak verenlere müjdeler olsun.

Hepimize ödünç olarak verilmiş şu kısacık ömür sermeyesini, doğru yerde kullanmakla mükellefiz. İnsan, kâinat meydanında sahipsiz ve başı boş olmadığını bilmeli. Her düşüncesinden, her tercihinden ve her davranışından sual olunacağını unutmamalı. Gayretini ve muhabbetini fani ve faydasız şeylere değil, altın ve gümüşün geçmeyeceği günden geçecek şeylere yöneltmeli. Dünya ve ahiret saadetinin sırrının gayrette gizli olduğunu unutmayalım.

Vesselam…

.

Bir Değersizleşme Zemini Olarak Sosyal Medya

Bugün milyarlarca insanın etkileşim halinde olduğu devasa bir ülke olarak betimlenebilir, sosyal medya. Algıların, olguların önüne geçtiği, kimi zaman hakikatin yalana yenildiği, sahte profillerle her türlü gayri ahlaki tavrın rahatlıkla sergilenebildiği bozucu, çürütücü ve yıkıcı bir mekân. Hepten kötü ve yanlış değil elbette, kullanıcıların amacına göre şekillenen, pek çok güzelliğinde sergilendiği, alıcı bulduğu bir ortam.

En son yayınlanan sosyal medya istatistiklerine göre dünya genlinde, 2019 yılında 4,47 milyar internet kullanıcısı, 3,72 milyar sosyal medya kullanıcısı, 5,15 milyar mobil telefon kullanıcısı ve 3,66 milyar mobil sosyal medya kullanıcısı bulunmaktadır. Aynı raporda dünya nüfusu 7,73 milyar olarak kabul edilmektedir. Bu sonuçlara göre dünya nüfusunun %58'i internet kullanıcısı, %48'i sosyal medya kullanıcısı, %67'si mobil telefon kullanıcısı ve %47'si mobil sosyal medya kullanıcısıdır (https://dijilopedi.com/2019-dunya-internet-kullanimi-ve-sosyal-medya-istatistikleri-4-ceyrek-raporu/).

Bugün sosyal medya, inançların, alışkanlıkların, kültürün, ilişkilerin kısacası yaşamın şekillendirildiği bir zemin haline gelmiştir. Yaşamın her alanı kendi payına düşeni almakta ve hızlı bir şekilde sosyal medyanın tesiri altına girmektedir. Milyarlarca mesaj ve ileti herhangi bir denetim ve kontrole tabi olmadan dolaşmakta ve algılar ustaca şekillendirilmektedir. İyi niyetle kullanıldığında çok büyük faydalara kötü niyetle kullanıldığında ise telafisi güç olumsuzluklara sebep olma potansiyeli olan bir zemin.

Sosyal medyanın faydalı ve zararlı olması, diğer her şeyde olduğu gibi insanın niyetine ve kullanım amacına bağlı elbette. Hepten kötü ve yanlışçı bir nazar ile yaklaşmıyorum sosyal medyaya. Acıların, çaresizliklerin, yoksulluğun, sevinçlerin, milli ve manevi duyguların paylaşıldığı, nice güzelliklerin çok kısa bir zaman diliminde milyonlarca insana ulaştığı bir zemin aynı zamanda. Örneğin, birkaç gün önce Ankara'da mendil satarak yaşamını sürdüren Hasan kardeşimizin sosyal medyada paylaşılan videosu çok kısa bir sürede çok büyük kitlelere ulaştı. Kimimiz için umut, kimimiz için gözyaşı kimimiz için ise utanç sebebi oldu Hasan kardeşimiz. Devasa sıkıntılarına, yaşadığı tüm zorluklara rağmen umudunu kaybetmemiş bir güzel adam gördü gözlerimiz, gönüllerimiz.

Buna karşın yorgun bedenleri sahile vurmuş çocukların ölümleriyle alay eden, kendi siyasi görüşüne veya yaşam biçimine uygun olmadığı için çocukların tecavüze uğramalarına sevinen, Allah'ın kitabı ve peygamberiyle, insanların kutsalları, kültürleri ve yaşam biçimleriyle alay eden, hakaret eden sözde insanlar da gördü gözlerimiz. Sosyal medyada yalanın hakikati yendiğine ve algıların olguların önüne geçtiğine çoğu kez üzülerek şahit olduk.

Sahte kimliklerle açılmış hesaplar kimi zaman yalan haberlerin yayılması için, kimi zaman itibar suikastları için kimi zaman ise bir algıyı yaymak için kullanılıyor. Şayet bu duruma bir çözüm bulunamazsa sosyal medyanın yakın gelecekte çok büyük toplumsal sorunlara yol açacağını düşünüyorum. Kaldı ki yakın tarihimizde yaşanan bazı olaylar bunun kanıtı. Hiçbir insan, başka bir insanın inanç, yaşam, kültür ve siyasi görüşünü hor ve hakir görme, bununla alay etme hakkına sahip değil. Şayet sosyal medyada kullanıcıları için gerçek kimlikleri ile hesap açma zorunluluğu söz konusu olsaydı bugün yaşanan çoğu sorun kendiliğinden ortadan kalkardı.

Sosyal medyayı bir değersizleşme zemini olarak kullanılmaktan çıkarmak mecburiyetindeyiz. Doğru bilgilerin ve haberlerin, iyiliklerin ve güzelliklerin, saygı, hoşgörü ve nezaketin özgürce dolaştığı buna karşın kötü niyetli paylaşımların, algı operasyonlarının, nefretin ve hakaretin giremediği bir yer olmalı sosyal medya. Bunun için yasal düzenlemeler yapılmalı elbette ama daha önemlisi bilinçli medya kullanımını öğrenmeli ve kul hakkı kavramını unutmamalıyız.

Vesselam…

Anadolu ve Kardeşlik Ruhu

Doğal afetlerin ve felaketlerin ardından yaşananlar milletlerin dirayetinin, cesaretinin ve kardeşliğinin göstergesidir aynı zamanda. İşte Elazığ'da yaşanan deprem ve sonrasında millet olarak gösterdiğimiz emsalsiz birlik ve kardeşlik örneği. Faylar kırıldı, binalar yıkıldı belki ama kardeşliğimiz ayakta kaldı. Milyonlarca insan gözünü, gönlünü, varını ve yoğunu, duasını ve kaygısını Elazığ'a çevirdi. Milyonlarca avuç yöneldi gökyüzüne ve en samimi isteyişle istedi gökyüzünün sahibinden. Kendisi için değil kardeşleri içindi duası, dileği, isteği.

Harcını Şeyh Edebali'nin, Yunus Emre'nin, Mevlana'nın kardığı, bin yıldır bozulmayan ve sapasağlam duran kardeşlik ruhumuz. Aslı sağlam, özü sağlam, ruhu sağlam bir kardeşlik ki tüm cihan seyre durur. Başına hangi musibet gelirse bu ruhla aşar, karanlık odalarda kurulan tuzakları aynı ruhla bozar. Evet bahsettiğim, her musibetle yeniden parlayan, yeniden dirilen kardeşlik ruhumuz, Anadolu kardeşliğidir. Bu ruh öldü diye sevinenler bir kez daha hüzne gark oldular.

Tüm algı oyunlarına, kurmaca tiyatrolara, sahte hesapların sahte mesajlarına, bozucu ve çürütücü çabalara karşın yıkılmayan dimdik ayakta duran ve inşallah mahşere dek yaşayacak olan kardeşliğimiz sayesinde tüm musibetleri aşacağız. Umudumuz bu aziz milletin her ferdinin, dünyaya gözünü açtığı ocağın üzerinde tüten imanı, şanlı ecdadından kalan medeniyeti ve kanından, atasından aldığı cesaretidir.

Bizleri diğer pek çok milletlerden ayıran bu eşsiz kardeşlik hukukunun kaynağı İslamiyet'tir. Zira kutsal kitabımızda, Hucurât suresinde Rabbimiz buyurmaktadır ki; “Müminler ancak kardeştirler, öyleyse iki kardeşinizin arasını düzeltin, Allah'a itaatsizlikten sakının ki rahmetine mazhar olasınız” (Hucurat, 10).

Rehberimiz Hz. Muhammed'den bize miras kalan kardeşlik hukukunu koruduğumuz müddetçe her musibetin ve zorluğun üstesinden gelmeye muvaffak olacağız. Peygamberimiz, Müslümanların kardeşleri ile olan diğer Müslümanlarla aralarındaki ilişkiyi anlatırken, parmaklarını birbirine geçirerek: “İşte böyle, müminler bir binanın tuğlaları gibi birbirlerine kenetlenmiş bir şekilde bağlıdırlar” buyurmuştur (Riyazü's-Salihin, I/220).

Nasıl ki binalardaki tuğlalar harç sayesinde bir ve sağlam durursa, milletlerde ortak inançları, kültürleri ve değerleri sayesinde bir arada durur ve birbirlerine destek olurlar. İnsanın insanla olan iletişim ve etkileşiminin hızla azaldığı bu makine çağında, kardeşliğimizi sürdürmeye, kardeşlik hukukumuzu korumaya ve gözetmeye devam etmeliyiz. Bunu başarabildiğimiz takdirde dünyanın her türlü zorluklarını ve felaketlerini aşacağımıza gönülden inanıyorum.

Şehitler yurdu Anadolu'mu, Rabbim her türlü musibetlerden ve felaketlerden korusun. Bundan sonraki süreçte bize düşen, kardeşlerimizin yaralarını hızla sarmak, deprem ve diğer felaketlere karşı hazırlıklarımızı gözden geçirmek, eksiklerimizi gidermek olmalıdır. Bir musibet, bin nasihatten iyidir. Başımıza gelen bu afetten çıkarmamız gereken dersler olduğunu düşünüyorum. Umudum odur ki yaşadığımız bu üzücü depremin ardından kamu kurumları, özel kuruluşlar, sivil toplum örgütleri, inşaat firmaları ve milletimizin her ferdi kendi payına düşen dersi almış olsun. Depremden en çok etkilenenler muhakkak çocuklar oldu. Onların ürkek ve kırılgan yüreklerini tamir ve tedavi etmek için özel bir çaba sarf etmemiz gerekecek.

Devletimiz ulu bir çınardır ve kökleriyle geçmişine, dallarıyla geleceğe uzanmaktadır. Bu zorlukları da aşacağız elbette ama ders çıkarmamız gereken hususları ihmal etmeden, samimiyetle üzerine eğilmekte, gelecekteki olası depremlere ve diğer felaketlere hazırlık yapmakta fayda var. İnsan kaderin yazgısından kaçamaz lakin tedbiri almakla mükellef olduğumuzu da bilmekte fayda var. Rabbim bir daha böyle acılar ve afetler yaşatmasın. Hepimize geçmiş olsun…

Vesselam…

Modern Dünyanın Sürgün Çocukları

Şehvet çağının en masum ve mağdurları onlar. Savaşlarda, çatışmalarda, iklim değişikliğinde, küresel ısınmada ve artan yoksullukta hiçbir sorumlulukları olmamasına karşın en büyük cezayı çeken, en ağır bedeli ödeyenler, yine onlar. Onlar madde çağının evsiz, okulsuz, bahçesiz çocukları, onlar modern dünyanın sürgün çocukları.

Birleşmiş̧ Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) tarafından hazırlanan raporlara göre, yaklaşık 28 milyon çocuk dünyanın farklı noktalarındaki çatışmalar nedeniyle evlerinden ve yurtlarından ayrılmak zorunda kaldı. Yalnızca 2018 yılında 15 bin çocuk yanlarında bir refakatçisi veya ebeveyni olmadan deniz yoluyla İtalya'ya ulaştı. UNICEF'in tahminlerine göre 2018 yılında 400'den fazla çocuk göç yolculuğu sırasında yaşamını yitirdi; binlerce çocuk da istismar, sömürü, kölelik ve bir yere kapatılma gibi olumsuzluklarla karşılaştı (https://www.unicef.org/turkey/basın-bültenleri/unicef-2018-yılında-göç-her-çocuk-için-güvenli-olsun).

Bugün dünya genelinde her sekiz göçmenden birinin çocuk olduğu kabul ediliyor. Avrupa Birliği ülkelerine 2017 yılı Kasım ayına kadar sığınma başvurusu yapan çocukların sayısı 161.000 ve bu sayı aynı yıl içerisinde yapılan toplam sığınma başvurularının üçte birini oluşturuyor. Üstelik göç sırasında bu çocukların 25.600'ünün yanında herhangi bir ebeveyni veya refakatçisi yoktu (https://austria.iom.int/en/migrant-children). Yanlarında ailesi olmadan kendi başına göç eden çocukların sayısı 2010 ve 2011 yıllarında 66.000 iken 2015 ve 2016 yıllarında yaklaşık 300.000 olmuştur.

Yetişkin bir insan için bile oldukça zor olan göç, ruhu, yüreği, bedeni küçük çocuklar için dayanılmaz bir ıstırap. Göçler sırasında çocukların bazıları boğularak veya geçirdikleri kazalar ve hastalıklar nedeniyle ölürken, bazıları da organ tüccarlarının ve fuhuş çetelerinin ağına düşüyor. Göçmen çocukların tamamında yetersiz beslenme, kilo kaybı, çeşitli bulaşıcı hastalıklar, kaygı bozuklukları ve psikolojik travmalar görülüyor. Göç yolculuğunun sonunda bu çocuklar hayatta kalmayı başarabilse dahi çok ağır şartlar ve zorluklarla mücadele etmeleri gerekiyor.

Sayıların büyüklüğü karşısında utanç duymamak, endişelenmemek elde değil. Bu olumsuz tablonun en dikkat çeken yanı ise sürgündeki çocukların büyük çoğunluğunun Müslüman ülkelerin çocukları olması. Dün Suriye'de, Yemen'de Myanmar'da öldürülen, sürgün edilen çocuklar bugün Uygur'dan sürgün edilirken muhtemelen yakın gelecekte Hindistan'dan sürgün edilecekler. Müslüman ülkelerin çocukları sistematik bir şekilde ya öldürülüyor yahut sürgün ediliyor.

Yaklaşık dört milyon Suriye vatandaşına kapılarını, sofrasını, yüreğini açan milletimiz, dünyanın en merhametli milleti olduğunu tüm cihana göstermiştir. Fakat bu büyük sorunu çözmek bizim tek başımıza başarabileceğimiz bir şey değil ne yazık ki. Üzerine adeta ölü toprağı serpilmiş, ruhu tozla ve kirle kaplanmış Müslüman milletler bir olmadıkça ülkeler değişse de savaşan, sürgün edilen, öldürülen yine Müslümanlar ve onların masum yavruları olacak.

Evlerinden, yurtlarından çıkarılan, okulları, hayalleri ve gelecekleri bombalanan çocuklar. Bir yandan umutları ve mutlulukları istila edilirken diğer taraftan ölüm vesikaları işleniyor modern dünyanın utanç dolu tarihine. Kimi bir dağ patikasında, kimi amansız dalgaların altında kimi de modern bir Avrupa kentinin karanlık sokaklarında can veriyor masum ve kimsesiz yavruların. Yaşamın kıyısına vuruyor küçük bedenleri. Bedenleri misali küçük, gazetelerde yazan ölüm haberleri. Merhamet diliyor bu çocuklar insanlığın gözlerinin içine bakarak. Oysa baktığı gözlerde en ufak bir merhamet belirtisi karşılaştığı yüzlerde hüzünden eser yok.

Ey modern dünyanın sürgün çocukları. Ey zalimler çağının masum, mağdur ve mazlum yavruları. Bilirim ve beklerim ki ahınız vuracak tüm zulüm şahlarını ve Rabbim hazırlayacak sizler için cennetinde en güzel yurtları…

.

Ailesi Yıkılınca Bir Millet

Daha büyük bir musibet aramasın, ailesi yıkılmış bir millet. Bundan daha çetin bir felaket beklemesin, ocakları sönmüş bir cemiyet. Bugün tüm silahlarıyla ailemizi parçalamak, ocağımızı söndürmek için uğraşanların tek bir gayesi var ki, bu milletin inancını ve ideallerini öğrendiği ocağını elinden almak ve bu kutlu ocağı söndürmektir.

Ailesi yıkılınca bir millet, kendi öz evlatlarını garbın kirli ideolojilerine, onun ahlaksız yaşam biçimine ve kirli emellerine kendi elleriyle teslim eder. Gözünden esirgediği, bin bir meşakkatle büyüttüğü ciğer pareleri kendilerine diken düşmanına gül oluverir. Atasından, töresinden, inancından ve değerlerinden uzaklaşıverir. Ruhunu ve kalbini besleyen duygu bağı kopar gider.

Ailesi yıkılınca bir millet, birbirine karşı muhabbet bağını kaybeder. Bu öyle bir bağdır ki insanın saadeti için olmazsa olmazdır. Bakınız batı toplumları bireycilik belasının yol açtığı intiharlarla, toplu katliamlarla tükenip gidiyor. Aile, konuşma, paylaşma, korunma ve güven duyma fırsatı verir tüm fertlerine. Modern toplumlardaki yalnızlık en belalı hastalıklardan biri değil mi?

Ailesi yıkılınca bir milletin, kültürü ve medeniyeti de yıkılır. Çünkü aile, milletin kültürünün ve değerlerinin milletin evlatlarına aktarıldığı ve öğretildiği yerdir. Yani aile bir medeniyet mektebidir. Kültürün ve medeniyetin çocuklara ve gençlere öğretilmesi ise milletlerin yaşaması ve özgür kalması demektir. Kendi kültür ve medeniyetini duymayan çocukların yüreği başka kültürlerin esareti altına girer.

Ailesi yıkılınca bir millet, hazan mevsiminde rüzgârın savurduğu yapraklar misali savrulur. Onun ve fertlerinin kaderi artık rüzgârın elindedir. Rüzgâr ne tarafa eserse yapraklarda o tarafa gitmek mecburiyetindedir. Aile, bizi besleyen kaynaktır. Aile bir olmanın, birlik olmanın, bir ideal, bir amaç, bir inanç taşımanın öğrenildiği ve öğretildiği yerdir.

Ailesi yıkılmış bir milletin çocukları, ecdadından getirdiği üstün yeteneklerini ve ideallerini yaşama ve yaşatma kabiliyetini kaybeder. Zira bozucu ve çürütücü modern dünya sahnesinde aile dışında çocuğa, taşıdığı ulvi ruhun ve mirasın değerini anlatacak başka bir kurum kalmamıştır. Okul derseniz, o çocukların kalbinden ziyade aklıyla meşgul. Bugün ki okulun bizzat kendisi, öz medeniyetine ve tarihine hor gözle bakmaktadır, kendi öz medeniyetine el olmuştur.

Ailesi yıkılınca bir milletin, masum yavruları da yıkılır, yok olur gider. Bunun kanıtlarını görmek isterseniz suça bulaşan, madde kullanan, intihar eden çocukların sayısındaki artışa bakmanız yeterli olur. Hayatının en güzel çağında daha ilk baharında solup gidiyor çiçeklerimiz, yavrularımız, ciğerparelerimiz. Yaşama, umuda, ideallerine ve Rabbine bağlı olması gereken çocuklar, maddenin ve hazların kölesi oluyor.

Ailesi yıkılmış, en önemli kurumu elinden alınmış bir milletin başkaca düşmana ihtiyacı bulunmamaktadır. Zira bozulma da düzelme de aileden başlar. Cemiyeti yapan da onu yıkanda ailedir. Derelerin, çayların, nehirlerin denizi beslediği gibi aile de toplumu ve milleti besler. Her fert aileden aldığı değer, terbiye ve ahlakla dahil olur milletine ve cemiyetine.

Ailesi çürümüş bir milletin büyük ideallere, büyük hedeflere sahip olması beklenemez. Çağlar açıp çağlar kapatmış, adaletiyle yüzlerce yıl cihana hükmetmiş şanlı ecdadımızı yetiştiren, onlara büyük idealler aşılayan, iman cevherini ve yüksek ahlak değerlerini veren ata ocakları, aileleriydi.

Milli şairimiz Mehmet Akif'in dediği gibi “Yurdumuzun üstünde tüten en son ocak” sönmeden umudumuz bakidir. Lakin bugün ailemiz büyük tehdit ve tehlike altındadır. Her türlü hile ve desise ile bu hayati kurum değersizleştirilmek ve yıkılmak istenmektedir. Zira düşmanlarımız çok iyi bilmektedirler ki aile yıkılırsa diğer yıkılışlar peşinden gelir.

Vesselam…

Önce Kavramlarımız Yenildi Sonra Biz

Yaşadığımız bozulma ve çürümenin nedenlerini sorgularken düne ve bugüne dair kavramlara ve bu kavramlardaki değişime bakmakta fayda var. Dün uğrunda hiç düşünmeden canımızı dahi seve seve feda ettiğimiz kavramlarımız bugün hayatımızda ne kadar anlama sahip. Mesela, kulluk, vatanseverlik, kardeşlik, dürüstlük, kültür, vefa, samimiyet gibi kavramlar davranışlarımız üzerinde ne kadar etkili?

Türk Dil Kurumuna göre kavram sözcüğünün anlamı “Bir nesnenin veya düşüncenin zihindeki soyut ve genel tasarımı, fehva (anlam)” (TDK, 2019) şeklinde tanımlanmış. Kavramlar, tıpkı beceriler ve değer yargıları gibi yaşamın ilk yıllarından itibaren kazanılmaya başlamaktadır. Kavramların edinilmesinde üç önemli kaynak vardır. Aile, okul ve toplum. İnsan sahip olduğu kavramları ve bu kavramların anlamını ekseriyetle bu üç kaynak üzerinden öğrenir.

İnsanın bir kavrama yüklediği mana, kararlarını, tercihlerini ve nihayetinde davranışlarını şekillendirir. Kavramlara yüklediğimiz anlamlar, yaşamımıza kılavuzluk eder. Mesela kulluk kavramı. Sadece insana ve meleklere verilmiş bir ayrıcalık olan kulluk, doğru kavramsallaştırıldığında ve kavrama doğru anlam yüklendiğinde insanın aczini anlamasının yanında arş-ı alaya yükselmesinin de yoludur. Lakin bugün, kariyere, paraya, şöhrete kul olmuş o kadar çok insan var ki. Kulluk kavramının anlamını ve hakikatini idrak edemeyince insan, bir yerine ona, yüze hatta bine kul olabilir.

Mesela vatanseverlik kavramı. Ekmeksiz ve susuz yaşamayı göze alan lakin vatansız yaşayamayan bir milletin çocukları ne oldu ki vatanın uzak bir köşesine memuriyet görevi çıkınca kendini sürgünde bildi. Cepheden cepheye, huduttan hududa koşan şanlı bir ecdadın varisleri ne ara vatan nöbetini tutmamak için türlü hilelere başvurur oldu. Oysa vatanımız “bedenimizin eczası, damarlarımızda dolaşan kan” (Erdem Beyazıt, Hicret Burcundan) değil miydi? Oysa kahraman ecdadımız vatan için kara toprağın bağrına gül bahçesine girer gibi girmemiş miydi?

Düğününde, yasında, savaşta ve barışta bir ve bir arada olan bir millet, kardeşlik hukukundan neden vazgeçti? Oysa kutlu nebi “Müslümanlar bir bedenin uzuvları gibidir” buyurarak, şu üç günlük dünya yurdundaki birliğimizi ve kardeşliğimizi ne güzel anlatmıştı. Bugün etnik kökeni, mezhebi, siyasi görüşü, tuttuğu takımı, memleketi yüzünden ayrışmış, birbirinden uzak duran ve birbirine kin besleyen, acılarını, sevinçlerini, kaygılarını ve kederlerini tek başına yaşayan mutsuz bir cemiyettir şahit olduğumuz.

Dürüstlük timsali bir millet bu aziz kavramı terk edip yerine köşeyi dönmek, işini bilmek, aradan sıvışmak, yolunu bulmak gibi kavramları taklit etmiştir. Bu öyle bir zihni anlayış ki girdiği her kalbe yalnızca kir, pas ve zehir bulaştırmaktadır. Köşeyi dönmek uğruna her türlü kutsal ayak altı edilmekte, yolunu bulmak isterken sıratı müstakimden sapılmaktadır. Oysa Müslüman ve Türk milletimizin en belirgin vasıflarından biriydi dürüst oluşu.

Bir milletin kavramlarına yüklediği anlam, o milletin tüm işlerinde ve ilişkilerinde kendini gösterir. Bugün yaşamda eksikliğini hissettiğimiz şeyleri değişen yahut hepten terk ettiğimiz kavramlarda aramak lazım belki de. Önce kavramlarımız değişiyor yahut değiştiriliyor, sonrasında bu değişim üzerinden yeni bir olgu ve anlayış inşa ediliyor.

Bizi biz yapan, bizi bir yapan, bizi bir arada tutan kavramlarımıza sıkı sıkıya sarılalım ve bu kavramlarımızı çocuklarımıza ve gençlerimize öğretelim ki sonumuz hüsran olmasın. Binlerce yıllık inanç, yaşam ve deneyimle ortaya çıkmış bu aziz kavramlarımızı az bir karşılık ve dünyalık için terk etmeyelim

Birazda Okulun Öğretemediklerini Konuşalım

İnsanın varoluşuyla birlikte başlayan eğitim ve öğretim süreci, okullarla birlikte kurumsal bir boyut kazandı. Okul, eğitim ve öğretimin planlı, programlı ve sistemli olarak yapıldığı yer olarak tanımlanabilir. Okulun varoluş sebebi ise çocukları ve gençleri yarına yani geleceğe hazırlamaktır.

Toplumsal bir kurum olan okul, bağlı olduğu toplumsal yaşamdaki değişimlerden nasibini aldı. Geçmişte okula dair temel beklenti, ahlaklı bir insan, yaşam becerilerine sahip bireyler ve şuurlu bir gençlik inşa etmesiydi. Aile kurumunun zayıflaması, bireyselleşmenin yaygınlaşması, kariyerin en önemli saygınlık normuna dönüşmesi ve paranın amaçsallaştırılmasıyla birlikte okula dair temel beklenti akademik başarı oldu.

Bugün, anne babaların ve hatta Millî Eğitim Bakanlığı'nın okullara dair temel başarı ölçütü, sınavlarda öğrencilere çözdürdüğü soru sayısı. Milli ve manevi değerleri önemsediği, çocukların sadece beyinlerini değil, kalplerini de eğittiği, toplumsal meselelere çözüm ürettiği için manşetlere konu olan, başarılı ilan edilen bir okul görmedik ne yazık ki. Üstelik bu okulların önünde kayıt kuyrukları da olmuyor.

Bugünün okullarına baktığımda, sınavlara boğulmuş, tüm enerjisini akademik başarıya harcayan, eğitimden vazgeçmiş ve öğretimi önceleyen kurumlar görüyorum. Anne babaların sınırsız istekleri altında ezilmiş, disiplin olaylarından bıkmış, kendi amaç ve yörüngesinden sapmış, iki arada bir derede kalmış, okul. Ne yazık ki bugün ki okul ideallerini, maziye ve atiye karşı sorumluluklarını unutmuş, günün geçerli kavramlarına yenik düşmüştür.

Size göre de hala okulun öğretemediklerini konuşma vakti gelmedi mi?

Mesela bugün ki okulun, çocuklara şuur ve ideal aktarmaya dair bir kaygısının olduğunu söyleyebilir miyiz?

Okulun, insan olmanın manevi yükümlülüklerinin öğretimine dair bir önceliği var mı?

Bugün ki okulun çocuklara değer ve ahlak öğretimine dair herhangi bir çabası bulunmakta mıdır?

Günümüz okulları, çocuklara temel yaşam becerilerini (öz bakım, nezaket, birlikte yaşama kültürü) öğretmek için hangi çalışmaları yapmaktadır?

Modern okul, 21. yüz yıl becerileri olarak kabul edilen, problem çözme, eleştirel düşünme, iletişim, işbirliği ve öz-yönetim gibi becerilerin ne kadarını çocuklara kazandırabilmektedir?

Bugün ki okul çocuklara başarılı insan olmanın yanında iyi insan, faydalı insan, inançlı insan ve mutlu insan olmanın da yollarını gösterebilmekte midir?

Aslına bakarsanız, yukarıda eksikliğini belirttiğim hususların hepsi, yönetmeliklerde ve öğretim programlarında var. Fakat gerçekte, pratikte yok. Bu yüzden de sınıfa, çocuğa ve dolayısıyla hayata yansıyan bir şey de yok. Bugün ki okulun ne maziye ne de atiye dair bir kaygısı yok. Bugün ki okulun temel kaygısı bugünü kurtarmaktır.

Bugün eksikliğini en çok hissettiğimiz şey, bir fen veya matematik okulundan ziyade bir insanlık mektebidir. İnsan olmanın onurunu, insan olmanın sorumluluğunu ve insan kalmanın doğruluğunu öğreten bir okul. Her geçen gün büyüyen toplumsal sorunları, aile felaketlerini, katliamları ve intiharları ancak böyle bir okul çözebilir.

Aile kurumu çökmüş bir toplumun, yabancı kültürlerin ve yaklaşımların hayranı olmuş, kendi öz kavramlarını yitirmiş, tarihini ve dilini öğretememiş bir okulun, çocuklarına ve gençlerine, yarına dair büyük idealler aşılayabilmesi mümkün değildir. Milletler okullarıyla yükselir, milletler okullarıyla batar.

Vesselam…

Çocuklara Adanmış Bir Ömür

Dünyanın en değerli cevherini işleyen, yani çocukları şekillendiren bir sanatkârdır öğretmen. İlmek ilmek işler yeryüzünün en saf ve kıymetli madenini. Umudu, sevgiyi, merhameti ve başarmayı nakşeder küçük dimağlara. Bir öğretmenin ellerinde hayat bulur, solmuş, kurumaya yüz tutmuş güller, laleler, dağ çiçekleri. Zayıf, kırılgan ve bakımsız fidanlar boy verir bir öğretmenin sevgisiyle, başını göğe kaldırıp bakar umutla geleceğe.

Karanlıkta kalanlar için bir ışık, yolunu kaybedenler için bir pusuladır öğretmen. Öğretmen olmak, kendinden vazgeçip bir hatta binlerce çocuğa adanmaktır. Bir meslek, bir geçim kapısının ötesinde bir vazgeçiştir. Masum ve mazlum yavruların hayatına şekil vermektir, elleriyle, sevgisiyle, yüreğiyle, merhametiyle. Öğretmen, merhamet timsalidir. Evinde öz be öz annesinden babasından şiddet gören yavruların dahi sığındığı bir limandır onun merhamet dolu yüreği.

İyiyi ve kötüyü, doğruyu ve yanlışı öğretendir. Sadece bilgi değil, beceri, anlayış ve kavrayış kazandırandır. Sadece okumayı değil, bilmeyi, inanmayı, sevmeyi ve merhamet etmeyi de öğretendir. Beton duvarların arasını sevgisiyle cennete çevirendir öğretmen. Kitaba, kâğıda ve sınıfa ruhunu verendir öğretmen. Bir taş parçası öğretmenin elinde dünyanın en ilginç materyali olur oluverir birden. Yolu dahi olmayan mezralardaki okullarda bir öğretmenin çabasıyla nice yollar açılır çocuk kalbinden umuda, hayale ve geleceğe dair.

Sadece ferdi değil, toplumu, milleti ve hatta dünyayı şekillendirendir öğretmen. Öğretmenlik mesleğini bir geçim kapısı ve sıradan bir iş gibi gösteren modernizm, öğretmenlik mesleğinin kutsiyetini idrak etmekten çok uzaktır. Öğretmenlik kutsal bir meslektir, öğretmenlik bir peygamber mesleğidir. Nitekim Resul-i Ekrem Efendimiz eşi Hz. Âişe'ye: “Allah beni sıkıntı verip zorlaştırıcı olarak göndermedi. Beni ancak kolaylaştırıcı bir öğretmen olarak gönderdi.” (Müslim, Talâk, 29) demiş ve kendisinin de bir öğretmen olduğunu ifade etmiştir.

Merhum Nurettin Topçu'nun deyimiyle öğretmen, “bugün geçim telaşına, anlatılması gereken ders içeriklerine, gereksiz evrak işlerine boğulmuş asli vazifelerinden uzaklaştırılmıştır”. Çocukların ruhunu, kimliğini ve kişiliğini şekillendirmesi gereken öğretmenler bilgi balyalarını çocukların beyinlerine istifleme mecburiyetinde bırakılmıştır. Oysa öğretmen bir ruhlar sanatkârı değil miydi?

Muallimin atının ayağından sıçrayan çamurdan dahi şeref duyan bir cihan sultanının torunlarının bugün okul bahçelerinde, dersliklerde, çocukların gözlerinin önünde öğretmenlere şiddet uygular hale gelmelerinden daha büyük bir çürüme olabilir mi? Öğretmenin değersiz olduğu bir toplum dilini, kültürünü, tarihini ve ideallerini yaşatabilir mi? Öğretmenin düşük görüldüğü bir millet yükselebilir mi?

Unutmamak gerekir ki, okula, sınıfa, kitaba, materyale ve hepsinin ötesinde çocuğa ruhunu veren, öğretmendir. Öğretmenlerinin nitelikli, öğretmenlerinin mutlu ve çalışkan olmadığı, öğretmenlerine değer vermeyen toplumların ileri gitmesi mümkün değildir. İmam Gazali'nin dediği gibi “öğretmen ve çocuk, çubuk ve gölgesi gibidir”.

Her yıl düzenlenen 24 Kasım Öğretmenler Günü programları kutlama programlarından ziyade öğretmenlerin sorunlarına, ihtiyaçlarına ve beklentilerine nasıl cevap verileceğine dair çözümlerin tartışıldığı günler olmalıdır. Öğretmenlerimiz ne kadar bilgili, kültürlü, merhametli, ahlaklı ve çalışkan olursalar fertlerimiz, toplumumuz ve milletimizde o nispette bilgili, kültürlü ve ahlaklı olur. Bugün yaşamda eksik olduğunu düşündüğümüz, özlemini duyduğumuz tüm güzel hasletlerimizi bulacağımız yer kaybettiğimiz yerdir. Orası ise, aile ve okuldur. Çünkü bir şey kaybedildiği yerde aranır. Aile kurumu ve okulu çökmüş bir millet ayakta duramaz…

Öğretmenlerimin ve öğretmenlerin günü kutlu olsun. Başta şehit öğretmenlerimiz olmak üzere ebedi âleme göç etmiş tüm öğretmenlerimize rahmet dilerim. Bir çocuğun ruhuna ve kalbine dokunabilmiş tüm öğretmenlere selam olsun...

Vesselam…

.

Sonra Dönüp Kalbime Baktım

Ölüm en büyük hakikat iken, adeta ölümsüzlük hissiyle yaşayan insanoğlu. Kabir kapısının ötesine geçemeyecek işlerle oyalanan zihnim. Ebedi saadetten uzak, dünya misali fani ve aldatıcı heveslerle meşgul olan kalbim. Ve kalbimin içindeki vadileri kaplamış, denizleri örtmüş, güneşi perdelemiş geçici heveslerim.

Zamanın telaşından, yetişmesi gereken işlerin koşuşturmacasından uzaklaşıp kalbime ve içindekilere bakmayalı ne kadar da çok zaman olmuş. Sahi sizde baktınız mı kalbinize? Mesela kalbimizde ne var, geçmişe, bugüne ve yarına dair. Evet bende dönüp kalbime baktım ve orada bir sürü afaki uğraş, dünyanın asla tamamlanmayacak işlerine dair abartılı kaygılar ve boş heveslerimi gördüm. Keşke daha sık bakabilsek kalbimize, zamanın aldatıcı süslerinden arınıp, ölümün en büyük hakikat olduğunu, dünyadaki mal ve heveslerin pek çoğunun kabir kapısının ötesine geçemeyeceğini aklımızdan ve kalbimizden hiç çıkarmasak.

Tıpkı uzun bir yolculuğa çıkan yolcunun valizini doldurması gibi tıka basa doldurmuşum kalbimi. Fakat valizimdeki şeylerin çoğu gideceğim yerde işime yaramayacak şeyler. Belli ki doğru bir hazırlık olmamış bu. Yanıma aldıklarım, valizime, kalbime doldurduklarımın çoğu yola dair. Oysa bu yolun bir sonu vardı ve benim hazırlığım birazda seyahatin bitip sonsuzluğun başlayacağı yerdeki yaşamım için olmalıydı. Meğerse yol telaşı diğer hazırlıkları unutturmuş kalbime. Zavallı zihnim ve kalbim, aldanmış, insanın ilk aldanışı gibi.

Sahi insan dünyada bir yolcuydu. Gece ve gündüz mütemadiyen yürüdüğümüz bu yolun bir başlangıç ve bitiş noktası ve bu yolculuğun sonunda ebedi kalış yurdu vardı. Oysa yola ve yolculuğa dair kaygılarımız, ebedi kalış yurdunu unutturmuştu. Bu aslında insanın en büyük aldanışıydı belki de. Zira tüm yolların ve yolculukların bittiği yer, varış noktası aynıydı ve yolculuğun nihayete ereceği yer kabir kapısıydı.

Kutlu nebi Hz. Muhammed (S.A.V.), kalp ile ilgili şöyle buyurmuştur, “Dikkat edin vücudun içinde bir et parçası vardır; o düzelirse bütün vücut düzelir, o bozulursa bütün vücut bozulur. Dikkat edin, o kalptir”. Yine Kuran-ı Kerim'de Rabbimiz, “O gün ne mal ne de evlat fayda verir. Ancak Allah'a selim bir kalp ile varan kimse müstesna” (Şuara, 88-89) ayeti ile kalbin ve içindekilerin önemini işaret etmektedir.

Kalbimizi dünyanın geçici arzularıyla, maddeye ve maddi olana dair aldatmacalarıyla ve habis duygularıyla doldurup hem amelimizi hem de emelimizi heba etmeyelim. Evet bugün dünya tüm şehvetiyle kalbimizi ele geçirmek için saldırıyor ama direnmek ve kalbimizin içine girecekleri seçmek bizim elimizde. Bu yüzden kalbimizin yani vücudumuzun en kıymetli organının içine girecek şeyleri daha dikkatli seçmek mecburiyetindeyiz. Zira kalp aynı zamanda en ölümcül hastalıkların ve manevi buhranların da evidir.

İnsanın ilk var edilen organı kalbidir. Bozulma da düzelme de kalpten başlar. Bize tertemiz ve güzel duygularla dolu olarak verilen kalbimizi korumakla mükellefiz. Kalbimizin biyolojik sağlığı kadar manevi sağlığı da önemlidir. Dünya malına aşırı düşkünlük, haz odaklı yaşam, kıskançlık, kin ve nefret gibi kötü düşünceler kalbin manevi sağlığını bozar. İnsanı mutsuz, doyumsuz ve yalnız bırakır.

Kalbimizin sesine daha sık kulak verelim. Kalbimizin içindekilere daha sık göz atalım. Kalbimizi dünyanın tozundan, kirinden ve metal çağının pasından arındırmak için gayret edelim. Zira insan kalbinde bulundurduklarından ve kalbinde biriktirdiklerinden mutlaka hesaba çekilecektir.

Vesselam…

Arayıp Bulamayanlar ve Bulup Yetinmeyenler

Her yeni eskir, her güzel çirkinleşir, her varoluş, bir yok oluşun nüvesidir. Malayani işlerle meşgulken, kısacık ömür sermayesi ansızın tükenir, söz uçar, yazı biter, mizan kurulur. İnsan, uyanır ömür uykusundan, kurtulur maddenin çelik zırhlı muhasarasından.

Postmodernizm sonrası toplumlara bakınca toplumun arayıp bulamayan ve bulup yetinmeyen insanlardan oluştuğunu görebiliriz. Bugün etrafıma baktığımda, bulup yetinmeyenlerin fazlaca olduğuna üzülerek şahitlik ediyorum. Zira insan huzuru aramakta değil bulmakta yakalayabilir ancak. Bu duruma bir örnek üzerinden bakacak olursak, kâinatta sayısını bilemeyeceğimiz kadar farklı renkte, kokuda ve güzellikte çiçek olsa gerek. Kendi bahçemizdeki çiçekleri görmek ve onların güzelliklerini keşfetmek yerine başka bahçeleri ve onların çiçeklerini hayal etmekle, onları aramakla geçiyor ömrümüz.

İnsanın zaaflarını bilen kapitalist sermaye sahipleri, bu en zayıf ve en doyumsuz yanımızdan yaklaşıyorlar bize. Modern insan, aldıkça mutlusun, harcadıkça huzurlusun, değiştirdikçe yenisin mesajını zerk ediyorlar zihnimize. Üstelik henüz masumiyet çağında, çocukluğumuzda başlıyor bu zihin ve duygu istilası. Bugün çocuklar dahi aldıkça, harcadıkça, tükettikçe mutlu olacaklarını düşünüyorlar.

Yılını doldurmadan değişen otomobiller, kullan at kıyafetler, günübirlik ilişkiler ve tüketerek mutlu olacağına inandırılmış bir insanlık. Kariyeri, işi, geliri, evi, kullandığı otomobili üzerinden saygınlık elde etmeye çalışan, en iyiye, en pahalı olana, en gösterişli olana sahip olma hırsıyla yaşayan, bu arayış ve kaygıların stresiyle boğulan, her elde edişiyle biraz daha kaybolan ve doyumsuzlaşan zavallı modern insan. Oysa dünya malına sahip olmak kadar onu korumakta insan için bir kaygı ve stres kaynağıdır.

Medya araçlarıyla dünyaya sunulan tüketim kültürü, maddi ve manevi olarak telafisi mümkün olmayan problemlere yol açıyor. Alışkanlıklarımız, kültürümüz ve kavramlarımız birer birer yıkılıyor. Oysa bizi güçlü kılan, ruhumuzu ve zihnimizi koruyan kavramlarımız vardır. Şükretmek, tamahkar olmamak, dünya malına karşı aşırı hırs göstermemek gibi mesela.

Bugün bize biçilen rol, modern köleler olarak efendilerimizin refahını sürdürmek, onların zenginliklerini artırmaktır. Zira yaşamımıza bakınca kaygılarımızın daha lüks bir arabaya, daha geniş bir eve, markalı kıyafetlere ve tüketim ürünlerine dair olduğunu çok net görebiliriz. Bize öğretilen şey, aldıkça ve tükettikçe mutlu olabilirsin öğretisi değil mi. Efendilerimiz için daha fazla çalışmalı, daha fazla satın almalı ve daha fazla tüketmeliyiz!

Varoluşunu tüketim üzerine kurgulayan, mutluluğunu satın almak üzerine inşa eden bir insan, ebedi saadete fani ve geçici dünya lezzetleriyle ulaşabilir mi? Kâinatın en değerli varlığı olan insanı, bu kısır döngüye hapsetmek ona ve kâinata zulmetmek değil mi?

Postmodernizm çağ ile birlikte ruhu, düşünceleri ve kalbi nesneler tarafından kuşatılmış olan insan, bu muhasarayı ancak kanaatkâr olmakla, şükretmekle ve nefsinin doyumsuz istek ve arzularına bir sınır koymakla yenebilir. Aksi takdirde insanın yeni ve pahalı olanın ardındaki yolculuğu onun hem dünyasını hem de ahiretini helak edecek.

İnsan varoluşunun hikmetine ermedikçe, dünyadaki yolculuğunun sadece tüketmek üzerine olmadığını idrak etmedikçe, modern kölelikten kurtulamayacak ve asla özgürleşemeyecektir. İnsan sadece bir emanetçi olduğunu, yer yüzünün, gök yüzünün ve bunlar arasındaki her şeyin gerçek sahibinin Allah olduğunu bilerek ve kendisine geçimlik olarak verilene şükrederek özgürleşebilir. Aksi takdirde modern köleler olarak yaşamaya devam edeceğiz.

Modern Çağda Çocuk Olmak

Aksakallı bilge her zaman yaptığı gibi soluklanmak için ulu çınarın altındaki ahşap banka oturmuştu. Parkta oynayan çocukları fark etti bir an. Öyle ya çocuk bu, yeryüzündeki en güzel ve dikkat çekici varlık, kalbinde merhamet olan herkes için masumane bir güzellik. Fakat bir tuhaflık sezdi, sessiz, neşesiz ve hareketsizdi çocuklar. Ellerindeki tabletler onları ağaçlardan, kuşlardan, çiçeklerden, rüzgârdan, oyuncaklardan kısacası yaşadıkları dünyadan soyutlamıştı adeta.

Bir an gözleri daldı ve zihninde bir sorunun cevabını aradı. Modern çağın çocukları mı daha mutluydu yoksa yokluk içinde fakat koşarak, gülerek, ağlayarak, oynayarak, mücadele ederek yaşamış geçmiş zamanın çocukları mı daha mutluydu? Tablete, telefona, elektronik oyuncaklara, güzel kıyafetlere sahip olmak mı yoksa tepelerin, ovaların, ağaçların, meyve bahçelerinin, bir köpeğin, tahta oyuncakların, eskitilmiş elbiselerin sahibi olmak mı daha çok mutlu ederdi çocukları.

Yorgun ama hala berrak ve merhamet yüklü bakışlarını göğe çevirip, betonlarla perdelenmiş gökyüzüne baktı, tıpkı daracık bir pencereden bakar gibi. Çocuklara dair hüznü biraz daha arttı. Güneşi, bulutları, yıldızları beton kafeslerle kuşatılmış çocuklar diye mırıldandı. Kerpiç evinin damında uyuduğu, yıldızları saymakla geçirdiği, Ay Dede sini şekilden şekle benzettiği, berrak gökyüzünü, kendisini ısıtmak için var olduğuna inandığı sıcacık güneşi ve parlak yıldızları sınırsızca temaşa ettiği, çocukluğu geldi aklına. Henüz gökyüzüne bakmanın, güneşi, ormanı, denizi görmenin bedava olduğu zamanlardı. Oysa bugün bunları görmek için hatırı sayılır bir servete sahip olmak lazımdı.

Gözleri tekrar çocukları aradı tel kafeslerle çevrili çocuk parkında. Anlamadığı başka bir detaydı bu aslında. Çocuklar için yapılmış bir alan neden tel örgülerle muhafaza edilmişti. Kim, hangi kötülük, hangi sapkın ruh musallat olabilirdi ki çocukluk masumiyetine. Allah'ın insana en güzel emaneti değil miydi çocuklar! Tel örgülerden, bariyerlerden, güvenlik görevlilerinden ve her türlü kötülükten uzak, çocukluğunu düşününce çocuklara dair hüznü bir kat daha arttı.

Başını çevirdi, bakışlarını tekrar çocuklara yöneltti. Ellerinde tutukları devasa cips paketlerini, gazlı içecekleri, çikolataları gördü. Bakışları donuklaştı, aklına kendi çocukluk çağındaki atıştırmalıklar geldi. Somun ekmeğin üzerine tereyağı ve salça sürerdi annesi. Bazen de yoğurt sürer ve bulabilirse üzerine şeker dökerdi. Herkesin yediğinin, giydiğinin, acıların ve sevinçlerin birbirine benzer olduğu günlerdi. Yokluğun, yoksulluğun olduğu ama paylaşmanın, kardeşliğin henüz ölmediği zamanlardı.

Derin düşüncelerden biran uzaklaştı ve güneşin batmak üzere olduğunu fark etti. Artık eve dönme zamanı gelmişti, aslında çocukluktan kalma bir alışkanlıktı bu. Annesi hava kararmadan evde ol diye sıkıca tembih ederdi. Biran çocuklar için kaygılandı zira onların eve dönmek gibi bir niyetlerinin olmadığını fark etti. Öyle ya anne babaları hala işteydiler ve eve dönmelerine daha zaman vardı. Şehirde yaşamanın ve konforunda bedeli vardı. Bu eğreti düzenin sürmesi için daha çok çalışmak, daha çok para kazanmak, sevdiklerine, ailesine ve çocuklarına daha az zaman ayırmak zorundaydı kariyer sahibi şehirliler.

Aksakallı bilgenin yüreği, bedeninden daha yorgundu. Makine ve beton çağının istila ettiği, elektronik aletlerin esaretine girmiş çocukluğa, gökyüzünden, topraktan, rüzgârdan bihaber çocuklara, kıyafet almakla, çocuklarını özel okullarda okutmakla, lüks evlerde bakıcılarla yaşatmakla mağrur anne babalara üzüldüğü için yorgundu yüreği. Özgürlüğünü, heyecanını, değerlerini ve inancını yitirmiş çocuklar için üzgündü. Biliyordu ki hakkıyla yaşanmamış bir çocukluk yaşanacak nice zorluklar, bunalımlar ve çöküşler demekti.

Vesselam…

.

Hazan ve Hüzün

Çocuk sesleriyle inleyen sokaklara, kuş cıvıltılarıyla başlayan sabahlara, yazın neşesine elveda. Şimdi hazan mevsimi, şimdi hüzün zamanı. Gönlümde birer emanet gibi taşıdığım hüzünlerimi ince belli bardaklara doldurup, kana kana içme vakti. İkindi yağmurlarının arasına karışıp gözyaşlarım için hürriyet diye bağırma vakti.

Şu küçücük yüreğimi tıka basa doldurduğum hüzünler için, esaretten özgürlüğe kanat çırpma zamanı. Yaprak ağaçtan ayrılsın şimdi ve biraz da ağaç yas tutsun kopup gidenlerin ardından. Daha öfkeli, daha aceleci ve mermer kadar soğuk şimdi rüzgârın eli. Fotoğraf albümlerini sandıktan çıkarma zamanı şimdi. Belli belirsiz bir hayalin avuntusuyla, bırakıp gidenleri hatırlama zamanı. Sahi, bırakıp gitti bir vakit yanımızda, canımızda duranlar, nefesimiz kadar yakın olanlar. Dünya, bırakıp gidenlerin değil kalıp teselli arayanların dünyası artık. Ey hüzün mevsimi, ey hazan, ey bağrında ayrılık taşıyan zaman. Islat yağmurlarınla kurumuş sinelerimizi ve hatırlat bize yeniden ebet ve ezeli.

Kuşlar telaşlı, göç vakti şimdi sıcak memleketlere. Üzülme, kuşlar gitse de ben talibim senin hüznüne ve senden gelen kedere. Umudu sensin metalle kaplanmış yüreğimin. Biliyorum, hazan rüzgârları fısıldayacak yeniden kulağıma gökten nağmeleri. Hatırla diyecek yeniden merhameti ve unutma nefisleri terbiye eden mevti.

Mavi düşlerine elveda sıcak yazın. Elveda berrak güneşe ve gökyüzüne. Şimdi hüzün bulutlarını giymeli yeniden gökyüzü, berrak ve pürüzsüz tenine. Gökyüzü yeniden arınmalı çıplaklığından ve ağlamalı geride kalan yazın ardından. Gökyüzü ağladığında taşlaşmış yüreklerimiz belki yeniden yeşerecek ve içindeki merhamet tohumu yeniden filizlenecek.

Umudu sensin ölümün çepeçevre kuşattığı çocukların. Bulutlarınla sakla çocukların evlerini, ölüm saçan bombalardan. Sakla çocukları ölüm kusan namlulardan. Gökkuşağının altından geçebilme umudu taşısın yeniden, savaşın çocukları. Dileklerini biliyorum aslında, biliyorum savaşlar bitsin diyeceklerini. Biliyorum annelerini ve babalarını isteyeceklerini. Biliyorum en sessiz duaların işitenini.

“Allah, hüzünlü her kalbi sever” demişti Kutlu Nebi. İrkildim ve dönüp kalbime baktım. Annesinin ak göğsünden süt emerken vurulan bebeklerin, bombalarla paramparça edilen küçücük bedenlerin ve sokakları mesken tutmuş gariplerin hüznünü aradım yüreğimde. Hüznünü aradım yüreğimde, şehirlerin karanlık sokaklarında kaybolup giden gençlerin, hüznünü aradım yitirilen değerlerin, hüznünü aradım sekiz harften ibaret merhametin. Sonra hazan rüzgarları bir ses getirdi çağlar ötesinden “Merhamet etmeyene merhamet edilmez”.

İnsan olmak değil

İnsan kalmak ayrıcalık şimdi.

Hayvan hayvana etmiyor,

İnsanın insana ettiğini.

Ey insan, merhamet etki,

Sende bulasın merhameti.

Allah, insanın kalbine önce merhameti yerleştirdi ve sonra kalbinde merhamet taşıyan insana çocukları, kadınları, hayvanları, ağaçları ve çiçekleri emanet etti. Yüreğimizdeki merhamet filizini soldurmayalım. Zulüm ile abat olunmaz, zulüm ile akıbeti berbat olur insanın. Birbirimize ve tüm canlılara merhamet edelim ki bizde merhamet görelim.

Ey hazan mevsimi hatırlat bize ölümü, hatırlat merhameti ve hatırlat yeniden insan olduğumuzu…

Vesselam…

Bedeni İçin Yaşayan Ruhunu Unutan Modern İnsan

Beden ve ruh, insanın iki yüzü. Biri dünyaya ait olan, diğeri ise yücelerden gelen ve Allah'a ait olan. Biri maddi ve ölümlü olan diğeri ise manevi ve ölümsüz olan. Bir arada ve bir denge üzerine inşa edilen ve bu dengeyi kendi eliyle yıkan insan!

Post-modern toplumlarda bir kabul ve prestij aracı olarak konumlandırılan insan bedeni ve bedeni üzerinden değer ve statü elde etmeye çalışan modern insan modeli. İnsanlık tarihi boyunca en şaşalı ve gösterişli çağını yaşıyor, insan bedeni. Şimdiye kadar görmediği değer, ilgi ve bakım sayesinde, beden ruh dengesinde öne geçmiş görünüyor.

Estetik ve güzellik pazarı milyarlarca liranın döndüğü bir sektör haline gelirken, televizyon programlarında ideal bir vücuda, güzel bir yüze ve dikkat çekici bir dış görünüşe sahip olmanın yolları anlatılıyor. Gazeteler, dergiler ve sosyal medya ortamları “mükemmel bedenin inşası” için sayfalarca dolusu röportaj ve fotoğraf yayınlıyor. Güzellik uzmanlarının milyonlarca takipçisi var ve en çok satan basılı yayınlar güzellik ve moda dergileri.

Kapitalizm ile birlikte, insan bedeni adeta bir ürün sergileme vitrinine dönüşmüş durumda. Ayakkabıdan, motosiklete, mobilyadan çikolataya kadar her ürün neredeyse güzel bir manken eşliğinde tanıtılıyor. Burada sorgulanması gereken asıl mesele ise kadının ve bedeninin metalaştırılması, ticarileştirilmesidir.

Geçmişte insanın kabından ziyade kabının içindeki ahlakı, adamlığı yani insanlığı değer görürken bugün kabına ve kılıfına göre değer atfediliyor insana. Güzel bir bedene sahip olmak iyi bir iş, iyi bir gelir, iyi bir eş ve mutlu bir yaşam için adeta bir ön koşul gibi dayatılıyor gencecik dimağlara.

Yanılan, aldanan ve hüsrana uğrayan insan, yine aldandı ve yanıldı. Maddi olan her şey gibi geçici, ölümlü ve zamana karşı yenilmeye mahkûm olan bedenine ne çok değer ve anlam yükledi. Oysa zaman, en güzel yüzü, en gösterişli bedeni ve en göz alıcı güzellikleri dahi yavaş yavaş eskitir ve öldürür.

Bedeni ve güzelliği üzerinden değer ve statü bulmaya çalışan insan, gençliğini ve güzelliğini kaybettiğinde gördüğü ilgi ve yakınlığı kaybeder, hayal kırıklığına ve hüsrana uğrar. Dolayısıyla etrafımızdaki insanlarla ve kendimizle ilişkimizi eskimeyecek, bozulmayacak ve baki kalacak şeyler üzerinden kurmamız gerekir.

İnsan, sağlıklı bir bedene sahip olmak, bakımlı ve temiz olmak için elbette gayret göstermeli. Fakat kendisine verilen güzellikleri bozarak, yaratılış fıtratına aykırı davranarak yahut topluma model olarak sunulan bedenlere bürünerek bir değer ve statü arayışına girerek kendi mutsuzluğunu satın almamalıdır. İnsan, sadece bedeni ve güzelliği ile değil ruhunu beslemek için de bir gayret içinde olmalıdır. Zira ruh insana verilmiş bir bedendir ve günü gelince sahibine geri dönecektir.

Rabbimiz insanın yaratılışına ve ruha dair şöyle buyurmaktadır; “Sonra ona düzgün bir şekil vermiş ve ruhundan ona üflemiş; sizi kulak, göz ve gönüllerle donatmıştır. Ne kadar da az şükrediyorsunuz!” (Secde suresi 9. Ayet). Yani insana verilen ruh, Allah'ın, ruhundan bir parçadır. Ruh, insan için çok değerli ve özenle koruması gereken bir emanettir. Peki, bu ulvi emaneti yeterince koruyabiliyor muyuz?

Bedenimiz ve dış görünüşümüz için harcadığımız zaman, emek ve paraya karşın ruhumuzun bakımı ve güzelleşmesi için ne yapıyoruz?

İnsan ancak ruhunun güzelliği, ahlakı ve imanı ile ebedi huzuru ve ölümsüzlüğü elde edebilir. Ölümsüzlüğü, ölümlü beden üzerinden aramak, sonu hüsran olan bir arayıştır.

Bir Okul Hayal Ediyorum

İlk ve en önemli dersi insanlık üzerine olan, sınavların, notların ve diplomaların önemli olmadığı, ahlaklı olmanın, iyi bir insan olmanın ve insan kalabilmenin öğretildiği bir okul hayal ediyorum.

Fabrikaya işçi, hastaneye doktor, adliyeye hâkim, okula öğretmen yetiştirme kaygısından kurtulmuş, milletine ve tüm cihana faydalı insan yetiştiren, milli ve manevi değerlerini ülkü edinmiş, kültürüne ve tarihine sahip çıkan bir okul hayal ediyorum.

Yüksek kariyeri değil yüksek ahlakı ve dürüst olayı önceleyen, ahlaklı olmanın, uyanık ve fırsatçı olmaktan daha değerli olduğunu öğreten, maddenin henüz mananın önüne geçmediği, sadece beyinlerin değil kalplerinde eğitildiği bir okul hayal ediyorum.

Yalnızca kuramların, formüllerin, tarihlerin ve hadiselerin ezberletilmediği, düşünmenin, sorgulamanın, eleştirmenin, fikir üretmenin de öğretildiği, yaşamla ve hakikatle bağını koparmamış, çocukların taşa ve toprağa dokunabildiği, koşup oynayabildiği, çocukların hep çocuk kalabildiği bir okul hayal ediyorum.

Çocukluk heyecanının ve öğrenme arzusunun soğuk duvarlarla çevrilmediği, ağaçların, kuşların, bulutların, güneşin ve rüzgârın da öğretmenlik yaptığı bir okul hayal ediyorum. Bu öyle bir okul olmalı ki tüm canlıların insana verilmiş bir emanet olduğunu, korunması ve özenle bakılması gerektiğini öğretsin.

Testlerin, sınavların, etütlerin boyunduruğu altına girmemiş, çocukluk hayallerinin ve heyecanın özgürce volta attığı, bahçesinde kedilerin, köpeklerin ve kuzuların gezindiği, ihata duvarlarıyla, tel örgülerle tutsak edilmemiş bir okul hayal ediyorum.

Tüm çocukların aynı sofranın etrafında toplandığı, ekmeğin, aşın ve tasanın bölüşüldüğü lakin gönüllerin bir olduğu, kardeşliği, vatandaşlığı, sırdaşlığı ve insanlığı öğreten bir okul hayal ediyorum.

Bilgisayar ve tablet ekranlarının egemen olmadığı, ip atlayan, saklambaç oynayan, kamıştan uçurtmaları ve cesur yürekleriyle gökyüzüne meydan okuyan çocukların, uçsuz bucaksız hayallerini yeşerten, filizlendiren fakat onları sükût-u hayale uğratmayan bir okul hayal ediyorum.

Metal çağının tozuna ve pasına yenilmemiş, rüzgârıyla zihinlerin ve kalplerin üzerindeki tozu uçuran, sadece beyni değil kalbi de doyuran ve onaran, çocuklara ve topluma geçici hevesler değil baki erdemler aşılayan bir okul hayal ediyorum.

Dehşetli şehvetiyle, bedenleri ve ruhları kuşatan madde ve maddiyat çağının tüketici ve yıkıcı etkisine karşı, çocukların beynini ve kalbini adeta çelik bir zırh misali kaplayan ve koruyan bir okul hayal ediyorum. Bu öyle bir zırhtır ki maddesi iman, ahlak ve tarih ile yoğrulmuş olsun.

Herkesin değil talip olanın, derdi olanın kendisine yer bulduğu, devam sınırlarının, mesai saatlerinin, ders notlarının hükümsüz olduğu, sadece soru çözmenin inceliklerini değil, helal ve haramı da öğreten bir okul hayal ediyorum.

Hepsinden öte insan kalabilmeyi, insan kalabilmek için mücadele etmeyi ve direnmeyi öğreten bir okul hayal ediyorum.

İnsan, hayal ettiği kadardır, hayal ettiği müddetçe vardır. Bugün bir okul hayal ettim, biliyorum şımarıkça ve cesurca kurulmuş bir hayaldi bu. Zira modern olmakla mağrur bu ilkel çağda, böyle bir okulun taliplisini bulmak kolay değil. Fakat biliyorum ki çoğumuz böyle bir okulun hayalini kuruyoruz ve bu okula duyacağımız özlem her geçen gün ve yılda biraz daha artacak.

.

…

.

Türkiye'nin Suça Sürüklenen Çocukları

Ebeveynlik Ehliyeti Bir Ütopya mı? Yoksa Bir Olasılık mı?

İnsan, İmtihan ve Kurban

Ecel Vardır Gelir Bir Gün

Hayalimizdeki ve Hayatımızdaki Çocuklarımız

Yaşamdan eksilen samimiyet

Dijital Aile

Savruluş: İnsan-ı Kâmil Olmaktan Fenomen Olmaya

Kendini norm olarak görmek

Suça sürüklenen çocuklarımız

Çocuklar için ideal bir yaz tatili rehberi

Ebeveynliğin yeni formu: Dijital ebeveynlik

Sosyal Medyada Yükseltilen Linç ve Hınç Kültürü

Sessiz istifa

Yaşamda anlam bulmak

İnsanın Özüne Yani Toprağa Yabancılaşması

Kutsal çocuk sendromu

Aşırı ekran kullanımı çocukları aptallaştırıyor

İnsanın eşyalaşması ve mutsuzluğu üzerine

Yaşamdan Geriye Kalan

Orada bir çocuk ölür burada insanlığımız

Yıkılmayan Şeylerde Var

Bize Bir İnsanlık Mektebi Lazım

Karne, tatil ve yeniden çocuk olmak

Modern Dünyanın Kanaat Önderleri: Youtuberlar

Milletken kitle oluşumuz yani savruluşumuz

Medeni Dünya Uçsuz Bucaksız Bir Akıl Hastanesi Gibi

Anlat öğretmenim

Çocuğunuz Dijital Oyun Bağımlısı mı?

İnsanı tutan şey nedir?

Çocukları Ebeveynler mi Yoksa Ekranlar mı Büyütüyor?

Yaşamdan Eksilen Merhamet

Çocukluğumun ve Çocuklarımın Bayramları

Dijital Aile

Ekran: Elektronik narkoz

Hazla Başlayan ve Hızla Tükenen İlişkiler

​SEÇMECE ACILAR SEÇMECE SEVİNÇLER

​BAŞKA DAĞLARDA AÇAN ÇİÇEKLER: MÜLTECİ ÇOCUKLAR

​BİR KURTULUŞ SAVAŞINDAN BAŞKA BİR KURTULUŞ SAVAŞINA

OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE DİN EĞİTİMİ OLUR mu?

​İNSANIN NESNELERLE MUTLULUK ARAYIŞI

​İNEK

ÇOCUKSUZ DÜNYA PROJESİ

​İNSANIN NESNELERLE MUTLULUK ARAYIŞI

TTK9

KOMŞUNUN ÇOCUĞU

​ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN BİR GELECEĞİ VAR MI?

​Tarihten bize kalan

​KÜÇÜLEN, PARÇALANAN ve DAĞILAN AİLEMİZ

​KÜLTÜRÜMÜZÜN BİR GELECEĞİ VAR MI?

ÇOCUK OLMAK YERİNE ÇOCUKKEN ÖLDÜRÜLMEK

TOPLUMSAL AYRIŞTIRMA ARACI OLARAK KUŞAK SINIFLAMALARI

YALNIZLAR BAKANLIĞI

​ÇOCUKLARDA EKRAN BAĞIMLILIĞI ve ZARARLARI

​BİR DEVRİN BATTIĞI YER: ÇANAKKALE

DÜNDEN AZ YARINDAN ÇOK MUTLUYUZ

​İKİ MAĞARA: SEVR ve GARA

TOPRAK İNSANI ÇAĞIRINCA

​ÖĞRETMEN ADAYI OLMAK ve ÖTESİNE GEÇEBİLMEK

​YALNIZIZ-YALNIZSINIZ-YALNIZLAR

YAPTIRIMLARLA YÜKSELEN TÜRKİYE

​MAZİ ve ATİ ARASINDA

Değersiz insan tasavvuru

SINIRLARIN ÖTESİNDEKİ TÜRKİYE

ÇOCUKLARIN DİJİTAL AKRANLARI: YOUTEBERLAR

BATIK MEDENİYETİN ORTASINDA YEŞEREN GÜL BAHÇESİ: İSLAMİYET

UZAKTAN EĞİTİM UZAKTAN YAŞAMA DÖNÜŞMESİN

AL BAYRAĞIN GÖLGESİNDE

Bir Çocuk Filmi ve Düşündürdükleri Üzerine

OYUN BOZAN TÜRKİYE

İnsan, İhsan ve Kurban

Nurettin Topçu ve Milli Maarif İdeali

Sosyal Medya Reformu

Gül Bahçelerinden Vazgeçip Şehadete Koşanlar

Modern Dünyanın Çocuk İşçileri

Ömürden Geriye Kalan

Çocuklarla Birlikte Büyür Bayramlar

nsanın İbretlik Hikayesi: Sahip Olmak

Hayalimdeki Ülke: Türkiye

Eğitimin Geleceği: Dijital Okul

SEÇMECE ACILAR SEÇMECE SEVİNÇLER

BAŞKA DAĞLARDA AÇAN ÇİÇEKLER: MÜLTECİ ÇOCUKLAR

BİR KURTULUŞ SAVAŞINDAN BAŞKA BİR KURTULUŞ SAVAŞINA

İNSANIN NESNELERLE MUTLULUK ARAYIŞI

İNEK

İNSANIN NESNELERLE MUTLULUK ARAYIŞI

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN BİR GELECEĞİ VAR MI?

Tarihten bize kalan

KÜÇÜLEN, PARÇALANAN ve DAĞILAN AİLEMİZ

KÜLTÜRÜMÜZÜN BİR GELECEĞİ VAR MI?

ÇOCUKLARDA EKRAN BAĞIMLILIĞI ve ZARARLARI

BİR DEVRİN BATTIĞI YER: ÇANAKKALE

İKİ MAĞARA: SEVR ve GARA

ÖĞRETMEN ADAYI OLMAK ve ÖTESİNE GEÇEBİLMEK

YALNIZIZ-YALNIZSINIZ-YALNIZLAR

MAZİ ve ATİ ARASINDA