 |
|
|
 |
|
| ABDULHAMİD HAN |
ABDÜLHAMİD HAN
Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı.
İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar:
Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi.
Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur.
Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur.
Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı.
Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız.
Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar.
Rabbim Başbakanımızı korusunu2026 |
|
|
|
|
 |
Protestanlaştırma ya da genleri dönüştürme d/evrimi
Yusuf Kaplan
4/02/2011 Cuma
Önceki gün “rejim-yanlıları”nın protestoculara saldırtılmasıyla birlikte Mısır''daki olaylar, yeni ve tehlikeli bir sürece girdi: Ayaklanmaların iç savaşa dönüştürülmesi süreci bu.
İç-savaş ya da iç-kargaşa, halk ayaklanmasının halkın iradesinin ülkenin idaresine vaziyet etmesini mümkün kılacak yolları tıkamak için düşünülen senaryolardan biriydi. Bu senaryonun yalnızca zorba Baas rejimi tarafından düşünüldüğünü düşünmek safdillik olur. Böyle bir senaryonun, Amerika''dan ve İsrail''den habersiz geliştirilebileceğini düşünmek biraz zor gibi geliyor bana.
Son yaşanan gelişmeler, Mısır''daki halk ayaklanmasının kanlı bir şekilde bastırılma ihtimalinin az da olsa var olduğunu gösteriyor. Eğer bu ihtimal gerçekleşecek olursa, işte o zaman, Ortadoğu''yu çok acı, hüzünlü ve kederli bir geleceğin bekleyeceğini söyleyebiliriz.
Peki, halk ayaklanmasının, bir “devrim”e dönüşmesi mümkün mü?
Bence, bu ayaklanmaların gerçek anlamda bir devrim olma ihtimali çok zayıf. Mısır''da ya da diğer Arap ülkelerinde gerçek anlamda devrim ancak “İslâmî bir devrim” olduğunda sözkonusu olabilir. Çünkü Mısır''da da, Arap dünyasında da mevcut otarşik, monarşik veya totaliter rejimler, varlıklarını İslâm''a, İslâmî bir hayat ve dünya tasavvurunun hâkim kılınmasına geçit vermemelerine borçlular.
Bu durum, bu ülkelerdeki otoriter, totaliter elitlerin tercihinden ziyade, bizzat Batılıların dayattığı bir statüko''dur: İster Suudlusu olsun, ister daha katı laikçisi olsun, bu ülkelerdeki lokal elitler, halklarının iradeleriyle “lider” olmuş değiller; aksine, bizzat Batılı güçlerin mevcut statükoyu, yani vaziyeti idare etmeleri için bu ülkelerin başına dikilmiş “uydu elitler”dir. Kendi ülkelerinin ya da kendi halkalarının çıkarlarını ve geleceklerini değil, güçlerini kendilerine borçlu oldukları Batılı güçlerin küresel ve bölgesel çıkarlarını korumak, kollamak ve yaygınlaştırmakla yükümlüler.
Buradan gelmek istediğim ve görmekte zorlandığımız asıl yakıcı mesele şu: Tunus''ta başlayan, Mısır''da doruk noktasına ulaşan ve diğer ülkelere de hızla yayılma istidadı gösteren “halk ayaklanmaları”nı tetikleyen şey ne?
Özgürlükler talebi mi? Bu ülkelerin halklarının totaliter rejimlerin pençesinde inim inim inlemeleri ve “artık yeter” demeleri mi?
Evet, protestocular baskıcı, totaliter rejimlerden kurtulmak istiyorlar… O yüzden ayaklanıyorlar…
Peki, bu bir “devrim” mi? Devrim olarak görülebilir mi bu?
Bence ortada bir devrim filan yok; devrim olacağı filan da. Totaliter rejimleri devirmek az bir şey değil elbette. Bu firavun rejimleri devrilse bile, bunların yerine ne gelebileceği, nasıl bir yönetim anlayışının, varoluş, yaşayış ve bakış biçiminin getirilebileceği de belli: En pespayesinden yoz, taklitçi, soysuz, soyguncu ve ayartıcı bir liberal kültür yerleştirilecek bu ülkelere.
Sonuçta değişen bir şey olmayacak: Yolsuzluklar, yoksunluklar ve yoksulluklar yine devam edecek. Özelde Arap, genelde İslâm dünyası Latinamerikalılaştırılacak: Toplumsal yapılar, yine en alttakiler ve en üsttekiler şeklinde varlığını sürdürecek. Tek değişecek şey, ayartıcı postmodern vulger / pespaye, dekadans popüler kültür ve tüketim alışkanlıklarının yaygınlaştırılacak olması.
Zaten bu halk ayaklanmalarını tetikleyen şey, gerçekte bu ayartıcı, bütün değerleri çözücü, kültürel bağları koparıcı, kültürel genleri dönüştürücü postmodern popüler, vulger, tüketim kültürünün küreselleşme sürecinde Arap ve İslâm dünyasında da “derinlemesine” yaygınlaşmış olmasıdır.
Yani bize devrim gibi görünen veya sunulan şey, aslında tamamlanmakta olan bu kültürel çözülmenin, dekadansın, sefih sekülerleşme biçimlerinin evrimini tamamlama sürecine girmesidir.
Batılıların 1989''dan sonra başlattıkları İslâm''ı Protestanlaşma / sekülerleştirme projesi, postmodern, dekadant popüler kültür formları ve tüketim biçimleriyle İslâm dünyasının kültürel genlerini değiştirmesine, değim yerindeyse “deri değiştirmesine” yol açtı: İslâm, küresel ölçekte şeytanlaştırılırken, İslâmî söylemler etkinliğini, câzibesini yitirdi.
İslâm, bugüne kadar İslâm dünyasının tek vazgeçilmeziydi. Öyle anlaşılıyor ki, İslâm vazgeçilebilir bir şey olarak görülmeye başlandı. İslâmî değerlerin değersizleştirilmesi, Müslüman toplumların köksüzleştirilmesi, çözülmesi sürecinin bir hayli sonuç aldığı gözleniyor. En güçlü olduğu yerlerden biri olan Mısır da bile İslâmî söylem sahipleri, söylemlerine sahip çıkmıyorlarsa, orada devrim değil, genlerin bozulmasına yol açan kültürel bir evrim yaşanıyor demektir.
Sanıyorum, tanık olduğumuz şey, devrim değil, işte bu kültürel evrim''dir.NETropolitan çağ ve "devrim"in simülatifleşmesi: Hoşçakal devrim! Hoşgeldin dine karşı din!
Yusuf Kaplan
14/02/2011 Pazartesi
Mısır''da tanık olduğumuz şey devrim değil; "devrim"in bitişi… "Devrim"in, devrim olgusunun bizatihî kendisinin hayatımızda çekilişi… sona erişi… sırra kadem basışı…
Artık devrim bitti: Bundan böyle, hiçbir yerde o bildik "devrim"ler olmayacak.
Benzerine tanık olmadığımız bir çağın tam ortasına fırlatıldığımızı "görebiliyor" muyuz acaba? Göremiyoruz; zira, gören, göz değil artık; biz değiliz: Gören de, göster/il/en de, gösterge de GÖRÜNTÜ artık: Medyatik görüntü…
Bizim gördüğümüzü sandığımız şey, televizyon ekranından yansıyan görüntü''den ibaret: Ayartıcı, baştan çıkarıcı; gerçeği de (devrim olgusunun kendisini de, devrim''le birlikte gelmesi beklenen şeyi de), bizatihî yaşanan, vukû bulan gerçekliği de (şu an gerçekte Tahrir Meydanı''nda ve Mısır diğer kentlerinde gerçekleşe/meye/n hâdiseyi, bu hâdisenin dile getir/eme/diği, dillendir/eme/diği başkaldırıyı da) yutan bir "gösteri", tanık olduğumuz şey: Bizi, televizyon ekranına kilitlenen bütün izleyicileri de SANKİ Tahrir Meydanı''na müdâhil ediyorMUŞ GİBİ yapan ama hiçbir dahlimizin, müdahalemizin sözkonusu olmadığı ayartıcı, yanılsatıcı, yanıltıcı bir "gösteri".
Üstelik de bu gösteri, yalnızca bizim, ekran''ın başındaki biz dik/izleyicilerin izlediği bir gösteri de değil: Çift yönlü bir gösteri var karşımızda: Tahrir Meydanı''ndaki dev ekranlardan gösteri yapan göstericiler de kendilerini dik/izliyorlar! Onlar da yaptıkları eylemin ekrandan sunulan, bütün dünyanın kendilerini izleyen görüntü''sünün yansıttığı "gösteri"yi izliyorlar!
Böylelikle, ekran / aygıt, ekrandan yansıyan görüntü ve gösteri özneleşirken; Tahrir Meydanı''ndaki göstericiler de dâhil, herkes, dik/izleyiciye dönüşen bütün izleyiciler, nesneleşiyor / şeyleşiyor.
Evet, Mısır''da (muhtemelen bütün Ortadoğu''da) hayat, hatta hiçbir şey, eskisi gibi olmayacak: Peki ne olacak, nasıl bir şey vukû bulacak o zaman?
İki seçenek var ortada: Ya Mısır''da da, Ortadoğu''da da her şey, "dünyadaki gibi" olacak artık: Mısır ve Ortadoğu, "dünya"yla (neo-pagan, neo-seküler, vulger postmodern dünya''yla ve kültürle) bütünleşecek! Mısır da, Ortadoğu da, küresel kapitalist ve neo-seküler dünya''ya yöneltilmesi beklenen İslâmî itiraz''a itiraz edilecek! Böylelikle bu kez "kapitalist-seküler dünya"yla bütünleşmek için can atacak olan içeri''den yöneltilecek nevzuhûr bir itiraz zuhûr edecek.
Ya da İslâmî itiraz, kendisine -dışarı''dan ve içeri''den- yöneltilmeye çalışılan çift yönlü itirazı, derinlerden gelen dip dalgayla püskürtecek ve dikkate değer bir iddia ortaya koyacak.
Sonuçta, bu iki seçenekten hangisi daha belirgin bir şekilde gerçeğe dönüşecek olursa olsun, her iki durumda da karşımıza çıkacak manzara şu olacak galiba: Rahmetli, aziz şehid Ali Şeriati''nin çeyrek asır önce öngördüğü ve uyardığı; kurt adam Kissenger''ın İslâm dünyasının geleceğini şekillendirecek bir proje olarak Batılı hegemonlara önerdiği bir başka süreç yaşanmaya başlanacak Müslüman toplumlarda önümüzdeki dönemde: Dine karşı din karşıtlığı ve karşılaşması gerçek olacak.
Özetle… Netropolitan devrim''in gerçekleştiği yeni bir çağa "doğuyoruz"; ama bu çağ, her çağ gibi kendine özgü ağlarıyla bizi (gerçeği ve gerçekliğimizi) "boğuyor": Tanık olduğumuz devrim, el-Cezire''nin Mısır''daki hâdiseyi yayınlamış, dünyaya duyurmuş olması değil. Asıl devrim, bir televizyon olarak el-Cezire''nin orada hâzır ve nâzır olması; yaşanan hâdiseyi, (gerçeği ve gerçekliğiyle) görüntü''ye; meydandakilerin de kendilerini dikizleyebildikleri gerçeği / devrimi buharlaştıran ayartıcı bir gösteri''ye dönüştürmesidir.
Bu durum, bildik siyasî totaliterliklerin sonunu getirecek; bu kesin. Ama bu kez bizi her şeyi simülatifleştiren (sığlaştıran ve buharlaştıran) medyatik / netropolitan bir totaliterliğin, kuşatmanın ağlarına bağlayacak, bağımlı kılacak…
Netropolitan / medyatik hayat ve gerçeklik, Müslüman toplumların Batılıların güdümündeki siyasî totaliterliklerden kurtulmalarına yol açacak; ama bu kez, sömürgeci Batılıların yanısıra, bir de birbirleriyle uğraşmalarına neden olacak.
O yüzden Müslüman toplumların iki şeyi iyi tanımaları ve hazırlıklı olmaları gerekiyor: Hem içinde yaşadıkları dünyayı, hem de oluşmakta olan kendi yeni dünyalarını.Küresel kriz ve Türkiye"nin yolu
Yusuf Kaplan
18/02/2011 Cuma
Tarihte eşine az rastlanır bir belirsizlik sürecinden geçiyor bütün insanlık… Belirsizlik süreci, adı üstünde bir bunalım durumu''nun varlığına işaret ediyor: Küre ölçekli bir bunalımdan sözediyoruz: Bir medeniyet bunalımı bu. Batı uygarlığının yaşadığı, her bakımdan küreselleştiği, dünya üzerinde hükümfermâ olduğu için de bütün insanlığa yaşattığı küresel bir medeniyet krizi.
Bir medeniyet krizi, öncelikli olarak entelektüel / fikrî krizdir: Varlığa, kâinâta ve insana dâir geliştirilen kavramların anlamsızlaşması, işleyemez hâle gelmesi ve bu nedenle de küre ölçekli bir belirsizlik, bir kriz yaşanmasına yol açmasıdır.
Tarih felsefecileri, şu ân küre ölçeğinde -bir asırdan fazla bir süredir- yaşadığımız küresel medeniyet krizinin Avrupa''da 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren başladığını söylüyorlar: 18. yüzyılda sistemleşen ve sitemleştiği için de kaçınılmaz olarak opaque''leşen / donan Avrupa Aydınlanması, bir yüzyıl sonra köklü bir karşı-aydınlanma hareketi üretti: Daha aydınlanma çağında Rousseau başta olmak üzere pek çok düşünür Aydınlanma''nın kaskatı rasyonalizminin insanı, hayatı ve tabiatı yok eden bir sürecin temellerini attığını fark etmiş ve tabiatı sığınmıştı.
Rousseau''nun bir sığınağı vardı hiç olmazsa… Ama “demir kafes” metaforuyla özetlediği modernliğin “anlam krizi” ve “özgürlük kaybı” gibi iki esaslı varoluşsal kriz ürettiğini söyleyen Weber''in sığınağı da, sığınacağı bir yer de yoktu.
Bergson üzerinden Fransız düşüncesi; Husserl, Nietzsche, Simmel ve Frankfurt Okulu üzerinden Alman düşüncesi modern akılcılığın, aklamacılık''la sonuçlandığını haykıracaklardı.
Modernliğin yol açtığı varoluşsal / felsefî krize radikal eleştiri sanattan gelecekti: Bütün romantik şairler, müzisyenler ve art arda patlak veren ekspresyonizm, empresyonizm ve post''ları, kübizm, dadacılık ve sürrealizm gibi sanat akımları, tiyatrodan romana, şiirden müziğe ve resme kadar modernliğin vaatlerini gerçekleştirememesine karşı büyük bir savaş başlattılar.
Bu sanatçıların eleştirileri modern paradigma içinden bir modernlik eleştirisiydi; o yüzden paradigma dışı bir öneri ve arayış sözkonusu olmamıştı.
Modernliğin şeklini ve ruhunu verdiği ve sonuçta ruhu/nu yok ettiği Batı uygarlığının antik Yunan''dan Hıristiyanlık''a kadar bütün güzergâhlarının köklü ve esaslı bir soykütüğünü çıkaran Nietzsche, Batı uygarlığının temel paradigmalarını birer birer yıkmıştı: Geriye postmodernlerin ayıklamaktan, unsurlarına ayırmaktan başka yapacakları başkaca bir şey olmayan bir enkaz temzili/kçi/liği işi kalmıştı yalnızca.
Batı uygarlığının Avrupa tecrübesinin yaşadığı felsefî kriz, ardından sosyo-ekonomik, siyasî, askerî sonuçlarını da doğurmakta gecikmedi: 300 yıllık Westfalya düzeni iki büyük dünya savaşından sonra çöktü: Avrupa, tarihi yapan bir aktör olarak tarihten çekildi.
Bu arada, Batı uygarlığının felsefî bakımdan da, siyasî bakımdan da, kültürel bakımdan da en büyük rakibi olarak gördüğü İslâm medeniyeti de nihayet “tarihten uzaklaştırılmıştı”.
Bu sürecin sonuçlarını bir yüzyıldan bu yana hepimiz yaşıyoruz: Avrupa''nın “tarihten çekilişi”nden sonra, Batı uygarlığı, eksen değiştirerek Amerikan tecrübesi ile ürettiği, ekonomik demokratikleşmenin ve rasyonalleşmenin ürünü neo-liberalizmle yaşadığı ve bütün dünyaya yaşattığı medeniyet krizini aşamadı ama krizi erteledi: Ve bu arada krizin bütün görünümlerini, ayartıcı bir şekilde örterek bastırdı.
İşte şu ân bastırılan veya üzeri örtülen köklü, medeniyet krizinin varoluşsal sorunlarının gerçek boyutlarda suyüzüne çıkmaya başladığı bir belirsizlik sürecinin tam ortasına “düşmüş” durumdayız.
Amerikan tecrübesinin aslâ esaslı bir medeniyet fikri sunamayacağının çarpıcı ve ürpertici örneklerine tanık oluyoruz şu ân küre ölçeğinde: Sadece kendi küresel çıkarlarını ve güvenliğini eksene alan bir tecrübenin insanlığa bir medeniyet tecrübesi örneği veya modeli sunmasını beklemek elbette olacak iş değil: O yüzden Soğuk Savaş''ın bitirilmesinden sonraki süreçte vaatlerinin tersini gerçekleştiren insanlığın geleceği açısından ürpertici sonuçlarına hep birlikte tanık olduğumuz fobik bir tecrübe bu: Bir yandan demokrasi, insan hakları, özgürlükler vadeden ama öte yandan da otokrat, monarşik ve totaliter rejimlerle iş tutarak hükümranlığını sürdürmeye, “silahlı, kaba güce” dayalı bir düzen / barış kurmaya çalışan bir Yeni Roma var karşımızda. Yani kendi sonunu hazırlayan “azman” ama ayartıcı yollara başvuran “vahşî bir güç”ten sözediyoruz.
Görüldüğü gibi, belirsiz, belirsiz olduğu için de tehlikeli ve karmaşık bir süreçle karşı karşıyayız.
Peki, bu noktada, Türkiye ne yapıyor, ne yapabilir? Batılılardan devşirdiği ve kendisinin de devşirilmesinden başka bir şey vaat etmeyen bir modeli mi sunacak dünyaya; yoksa tam da şu ân dünyanın ihtiyaç hissettiği kendi medeniyet modelini geliştirme çabası içine mi girecek?Vurulan, “Yeni Türkiye"
Yusuf Kaplan
25/03/2011 Cuma
Libya''nın vurulmasından sonra Suriye''nin de birdenbire karışmasıyla birlikte, Arap dünyasındaki halk ayaklanmaları, yeni bir sürece girdi. Her şey, Batılılar için de, Arap dünyası için de, Türkiye için de bir hayli karışacağa benziyor.
Libya''nın vurulması ve Suriye''nin karıştırılması, "halk ayaklanmaları"yla önü açılıyor gibi görünen Türkiye''yi vurmayı ve yeni Türkiye''nin önünü tıkamayı amaçlıyor. Hedefte, orta ve uzun vadede, Ortadoğu''yu, Balkanları ve Kafkasları yeniden barışın, dayanışmanın, ortak birlikteliklerin hâkim olacağı bölgesel ve küresel güç hâline getirmeye doğru emin adımlarla ilerlediği gözlenen yeni Türkiye''nin gelişinin durdurulması çabası var.
Batılılar, otoriter rejimlerin hâlâ varlığını sürdürebildiği dünyanın tek bölgesi olan Arap âleminin, yakın bir gelecekte büyük patlamalara, dönüşümlere, gerçek anlamda İslâmî meydan okumalara sahne olabileceğinden ürküyorlardı sürekli olarak. Onun için "halk ayaklanmaları" çeyrek asırlık bir hazırlık sürecinde hazırlandı.
Türkiye''nin nasıl vurulmaya, durdurulmaya çalışıldığına biraz geriye giderek bakalım…
Son çeyrek asırdan bu yana İslâm dünyasında iki kampsalı proje uygulanmaya konuldu: Bir yandan, İslâmî hareketler, sistematik olarak "siyasal İslâm", "fundamentalist İslâm", "terörist İslâm/cılar" gibi yaftalamalarla hedef tahtasına yatırıldı; terörize edilerek marjinalleştirilmeye, Müslüman kitlelerin İslâmcılarla arasına mesafe koymaları sağlanmaya çalışıldı.
Öte yandan da, Müslüman toplumlar ve İslâm, köklü bir sekülerleştirme sürecine tabi tutuldu: İslâm''ın yalnızca bireysel bir inanç meselesi olduğu anlayışı kitlelere enjekte edildi; eğitim sisteminden sosyal, siyasî ve kültürel düzenlemelere kadar bütün kurumlar tepeden tırnağa köklü bir sekülerleştirme işleminden geçirildi.
Böyle bir şeye küresel sistemin şiddetle ihtiyacı vardı: Çünkü küresel seküler-kapitalist sisteme tek güçlü itiraz İslâm dünyasından geliyordu: Japonya u/yutulmuştu; Çin aynı sürece girdirilmişti.
İşte bu iki stratejide de mesafe alındığına karar verildiği için "düğmeye basıldı". Diktatör rejimlerini hâlâ kontrol eden ordularla anlaşıldı: Ayaklanan halka ateş açmayacaklardı.
İşte Libya''da bunu yapamadılar. Kaddafi gibi "manyak" bir adam, Libya''yı, tıpkı Saddam gibi, ateşe sürükledi; ama bu arada Batılıların tezgâhları da, niyetleri de biraz daha günyüzüne çıkmış oldu.
Ortadoğu''da Batılıların çıkarlarını alt üst edecek "devrimler" olacak ve Batılılar da buna göz yumacaklar! Buna inanıyor muyuz hâlâ! O zaman, Batılıları hiç tanımıyoruz demektir: Batılıların, sömürgecilik sürecinde, yüzmilyonlarca insanı zincirlere vurarak kıta kıta dolaştırdıklarını ve katlettiklerini; dünyanın haritalarını yeniden çizdiklerini; enerji kaynaklarını parselleyerek kontrol ettiklerini; bir yandan demokrasi, insan hakları ve özgürlükler nutukları atarak, öte yandan da, şimdiye kadar diktatör Arap rejimleriyle ilişkilerinin zedelenmemesi için her yolu denemekte hiçbir sakınca görmediklerini bilmiyoruz demektir!
Özetle, "halk ayaklanmaları", Batılıların "biriktirdikleri" enerjinin kontrollü bir şekilde patlatılmasının sonucudur. Libya''nın vahşice vurulmasının nedeni, kontrolü elden bırakmaya hiç de niyetli olmadıklarının göstergesidir. Hem Libya''nın vurulması, hem de Suriye''nin birdenbire süratle karış/tırıl/ması, "yeni Türkiye"ye "haddini bil" dersi vermeyi amaçlıyor! "Sen kimsin, Ortadoğu''yu dizayn etmek kimin işi?" demek istiyorlar.
Ama "halk ayaklanmaları", bugün olmasa bile yarın, halkların, iradelerine ve ülkelerine sahip çıkmalarıyla sonuçlanacak. Ve çok değil, 15-20 yıl içinde yeni bir Ortadoğu kurulacak ve burada kilit rolü "Yeni Türkiye" oynayacak.
Batılılar, bölgenin kaynaklarını vicdansızca sömürmekten, halkların özgürlüklerini insafsızca ayaklar altına aldırtmaktan başka bir şey yapmadılar. O yüzden, gittikçe büyüyen ve güçlenen bir Türkiye''nin öncülüğünde, bölge, makus talihini yenecek!
Özetle, Batılıların bölgeye doğrudan müdâhale etmeyi sürdürmekte ısrar etmelerinin nedeni, yeni Türkiye''nin gelişini durdurmayı amaçlıyor. Fakat başaramayacaklar! Çünkü yaşanan tarih, yaşanan haksızlıklar ve kurulan sömürü düzeni, ilelebet gitmeyecektir. Çünkü Allah, hiçbir zaman zâlimlerin yaptıklarını yanlarına kâr bırakmamıştır! O yüzden geliyor yeni Türkiye zaten!
Ama zorlu, sancılı ve büyük riskler almayı gerektiren bir süreç var önümüzde! Olsun; çünkü biz hep zor olana talip olmadık mı tarih boyunca? Çökertilen bir medeniyetin toparlanması elbette ki kolay değil ve elbette ki, bedel ödemeyi gerektiriyor!Cağaloğlu"nu öldürmek, entelektüel hayatı öldürmek demek
Yusuf Kaplan
27/03/2011 Pazar
Bir zamanların Bâbıâlî''si: Cağaloğlu. Yaklaşık iki yüzyıldan bu yana, Türkiye''nin kültür hayatının, düşünce hayatının, matbuat hayatının kalbinin attığı yer.
Bu yazıyı, Tarih ve Düşünce dergisinin bürosunda/n yazıyorum. Tarih ve Düşünce dergisi, tarih yayıncılığına, medeniyet perspektifi ekseninde yeni bir soluk getirmişti. Derginin editörü Fatih Can Bey, inanılmaz çalışkan, üretken bir arkadaşımız: Kafasında proje üstüne proje uçuşan biri. Dergiyi zor şartlarda aksatmadan ve seviyesini, kalitesini düşürmeden 3-4 yıl çıkarttı; ama nitelikli yayıncılığın uğradığı kadere o da maruz kaldı: Kapandı. Fatih Bey, her şeye rağmen ofisi kapatmamak için direniyor. İlk fırsatta, dergiyi çıkarma hayalleri kuruyor. Umarım, pek çok tarih, düşünce ve medeniyet dergisine kaynaklık ve öncülük eden Tarih ve Düşünce dergisi yeniden yayın hayatına atılır.
Aslında Cağaloğlu''nu kötü günler bekliyor. Tıpkı Tarih ve Düşünce dergisinin kaderine benzer bir kader bekliyor Cağaloğlu''nu. Bu yazıyı burada yazmamın nedeni de Tarih ve Düşünce dergisinin kaderiyle Cağaloğlu''nun kaderinin, örtüşmesi, en azından bazı paralellikler arzetmesi.
Bina''nın karşısında Abdullah Cevdet''in İctihad dergisinin bürosu var: Kimler geçmedi ki oradan… Bu bölge, yayıncıların yoğunlaştığı bir bölge… Tanzimat''ın başladığı tarihlerden itibaren hem dergi ve gazete yayıncılığının, hem de kitap yayıncılığının merkezi, kalbi, atan yüreğiydi yaklaşık 150 yıl boyunca. Ahmet Mithat Efendi''lerden Muallim Naci''lere, Namık Kemal''lerden Peyami Safa''lara, Necip Fazıl''lardan Sezai Karakoç''lara kadar Türkiye''de modernleşme sürecinde düşünce ve sanat hayatına damgasını vuran bütün öncü kişilerin adeta resm-i geçit yaptıkları bir mekân Cağaloğlu. Türkiye''de benzeri olmayan bir yer. İstiklâl Caddesi, son çeyrek asırda Cağaloğlu''na "rakip" olarak çıktı; ama Cağaloğlu''nun canlılığı ve sıcaklığı, sadeliği ve derinliği, samimiyeti ve ruhu İstiklâl Caddesi''nde yok, ne yazık ki.
Düşünsenize… Mehmet Varış, Kitabevi''nde Türkiye''nin yazarlarının, düşünürlerinin pek çoğunu ağırlamış, derin sohbetlere dalınmış… Çaylar demlenmiş, yeniden demlenmiş… Bütün dünyanın entelektüel coğrafyalarında gezintiye çıkılmış. Yine İz''de İlhan Kutluer, Mehmet Kahraman, Türkiye''nin en seçkin yazarlarına, genç kuşaklarına yeni ufuklar çizmişler… Yeni kitaplarının haritalarını belirlemişler…
Yazarlar Birliği, fokur fokur kaynıyor… Her bir odada bir kurs… Bakın, Ali Ural, belli ki yazarlık atölyesinden çıkmış… Murat Çebi, genç sinema meraklılarına heyecanlı heyecanlı ders veriyor… Sinemadan, ebru''ya, müzik''ten çeşitli kurslara, konferanslara kadar Türkiye''nin kültürel ve entelektüel kalbine dönüşmüş Yazarlar Birliği… Durmadan atıyor kalp; çarpıyor yürek: Gençler bir odadan diğerine koşuşturup duruyorlar… Ve gelsin çaylar… Hemen Hüsamettin Arslan, Ekrem Ayyıldız''la bir köşede kaynatıyorlar sohbetin kazanını… Bir başka köşede Asım Gültekin''in Cafcaf ekibi yeni sayının hazırlıklarını yapıyorlar… Genç, parlak arkadaşlarla…
Biraz aşağıda Timaş''ta Leyla İpekçi, yeni kitabı Ateş ve Bahçe üzerine konuşacak. Yetişebilirsem orada almayı düşünüyorum soluğu…
Ankara Yokuşu''nda Beyan''da Ali Kemal Temizer, mutat Cumartesi çiğ köfte "partisi" eşliğinde koyu bir sohbetin közünü karıyor… Abdurrahman Arslan''dan Ali Bulaç''a kadar herkes orada…
Ve Üretmen Han… Üstad Sezai Karakoç, yüzünü görmek, fikirlerinden birkaç cümlecik de olsa bir şeyler kapmak için sırada bekleyen genç arkadaşlara gruplar hâlinde dünyanın ve bölgemizin entelektüel ve sanatsal haritasını çıkarıyor… Elleriyle çizdiği kavislere, sesi, herkesin pürdikkat kesildiği nefesi ve yüreği eşlik ediyor…
İşte bütün bunlar, artık tarih olmak üzere… İnanılır gibi değil… Türkiye''nin düşünce hayatının, sanat hayatının, kültür hayatının kalbi durmak üzere…
Kim, haklı evvel, hangi akla hizmetle ve hangi cesaretle Cağaloğlu''nu bitirebilir? Ama Cağaloğlu bitmek üzere… Yayınevlerinin, dergilerin ofislerini, binalarını tüccar kılıklı "pespaye turizmciler" işgal etmeye başladılar birer birer… Binalar satın alınıyor ve otel yapılıyor… Kime? Turistlere… Gerçekten inanılır gibi değil!
Cağaloğlu, İstanbul''un kültür parkı yapılmak yerine, otoparkların, turistik otellerin işgali altında şu ân… Kültür kaleleri birer birer yıkılıyor; hotel kuleleri dikiliyor…
Bu cinayete dur demek zorundayız… Bizim entelektüel hafızamızın, kültürel hafızamızın bu kadar pespaye gerekçelerle yerle bir edilmesine izin vermemeliyiz…
Kültür Bakanlığı, hükümet ve ilgili kurumlar bu cinayeti derhal durdurmalılar… Yoksa Türkiye''nin kalbi duracak…Yeni Türkiye”nin “yeni dünya”sı (1)Yusuf Kaplan
28/03/2011 Pazartesi
“Yeni Türkiye”den sözedip duruyoruz… İyi de, ne bu “Yeni Türkiye”, nasıl bir “şey”? Ayrıca başka bazı yazarlar da “yeni Türkiye”den sözediyorlar. Aynı şeyden mi sözediyoruz, peki?
Büyük ölçüde, hayır. Diğer yazarların sözünü ettiği “yeni Türkiye” ile benim sözünü ettiğim “yeni Türkiye” arasından bazı paralellikler var sadece; hepsi bu.
Açıkçası, bendeniz, biraz daha derin nefes alarak, bir tarih felsefesi okuması yaparak, medeniyet perspektifi ekseninden bakıyorum hâdiseye. Diğer yazarların “yeni Türkiye” tasvirleri, -henüz pek tarif yok ortada- çoklukla konjonktürel. Konkjontürel''den kastettiğim, neo-liberal duyarlıklar ya da perspektifler.
Neo-liberal perspektiflerle bakılarak “yeni” diye adlandırılan Türkiye''nin “yeni”liğinin bir hayli su götürür olduğunu söylemeliyim öncelikle. Sözgelişi, bu yaklaşımlara göre, “yeni Türkiye”, daha özgür olacak, neo-liberal küresel dünya''yla (yani insanlığı büyük felâketlere sürüklediği apaşikâr ortada olan küresel sistem''le) bütünleşen bir Türkiye olacak. Vesaire…
Peki, neo-liberal, dolayısıyla hâkim küresel söylemler üzerinden tasvir ve umut edilen yeni Türkiye''nin neresi yeni? Konjonktürlere, dolayısıyla hâkim küresel sisteme meşrûiyet kazandıracak bir Türkiye''nin neresi yeni olabilir ki? Yeni bir şey söyleyemeyen, söyleyeceği yeni esaslı şeyler ol/a/mayan, sadece hâkim küresel sisteme eklemlenme katsayısını geliştiren, artıran Türkiye''nin eskisinden daha “sorunlu” olduğunu söylersem, şaşırmayın lütfen: Küresel sisteme entegre olan sözümona “yeni Türkiye”, eskisinden daha “sorunludur”: Çünkü bu durumda, Türkiye''nin hem gerçekten söyleyebileceği yeni sözleri, dillendireceği yeni iddiaları bizzat kendi eliyle berhava etmesi sözkonusudur; hem de hiçbir meşrûiyeti kalmayan, üstüne üstlük de bilfiil olmasa bile bilkuvve (yani entelektüel olarak, felsefî olarak) çöken, zorba küresel sisteme meşrûiyet kazandırması sözkonusudur, küresel sisteme eklemlenen sözümona “yeni” Türkiye denen “nesne”nin; özneleşme imkânlarını kendi eliyle yok etmeye kalktığı için “nesneleşen” Türkiye''nin.
Oysa benim âcizâne sözünü ettiğim “yeni Türkiye”, çöken, vaatlerini bizzat kendi yapıp ettikleriyle bitiren eski dünyanın, dolayısıyla Batı uygarlığının, dünyayı yalnızca felâketlerin, çatışmaların, hukuksuzlukların, yeni sömürü biçimlerinin eşiğine sürüklediği için bittiğini gören ve ilan eden; ve buna mukabil, daha âdil, daha erdemli, daha vicdanlı, daha hakkaniyetli yeni bir dünyanın kurulabileceği fikrini dillendiren ve bunun da ancak esaslı bir medeniyet fikrini ve iddiasını hayata geçirme yolculuğuna soyunmakla mümkün olduğunu idrak eden bir Türkiye''dir.
Hayal mi görüyorum? Hayal dünyasında mı yaşıyorum? Henüz yayımlanmamış bir kitabı, ilkel ve iğrenç bir şekilde toplattıran, yok eden bir Türkiye''de yaşadığımı unutuyormuşum gibi, nereden çıkarıyorum bütün bunları?
Evet, bunlar aslâ kabul edilemeyecek, onaylanmayacak acı gerçekler. Bunlara isyan ediyorum. Kınıyorum bu ilkellikleri. Onun için “yeni Türkiye”den sözedebiliyorum. Eski Türkiye”nin kalıntısı bu ilkellikleri, sözünü ettiğim “yeni Türkiye”yle aşabiliriz ancak.
Bunlar, bizim açmazlarımız ve bu biz bu açmazları kolaylıkla aşabilecek durumdayız aslında. O yüzden bu yasak hükümetin bakanlarını bile rahatsız etmiştir: Bülent Arınç, Hayati Yazıcı gibi bakanlar, bu duruma kendilerince isyan etmişlerdir.
Ayrıca genel olarak Ergenekon soruşturması dolayısıyla tedirgin olan bir kitle vardır; telefon dinlemeleri, fişlemeler, şunlar bunlar, toplumun ciddi bir kesimini fena halde rahatsız edecek boyutlar kazanmıştır. Tutukluluk süreleri, bu insanları ve ailelerini haksız yere perişan etmektedir…
Bütün bunlar kabul edilemez şeylerdir. Ama bunlar, eski Türkiye''nin zihin yapısının ve kurumlarının kalıntılarıdır. Ve biz bunları aşabilmek için “yeni Türkiye”den sözediyoruz.
“Yeni Türkiye” bunları aşacaktır; yeter ki, takoz konulmasın önüne. Tuzaklar, şark kurnazlıkları, yalan haberlerle tıkanmasın önü “yeni Türkiye”nin.
Ve bunlar, “yeni Türkiye”nin taşıdığı potansiyeller açısından, kolaylıkla aşabileceği sorunlardır.
“Yeni Türkiye”, yeni bir dünyanın nasıl kurulabileceğinin ipuçlarını sunabilecek tarihî derinliğe, tecrübeye, özgüvene sahip bir kıtadır aslında. Bin yıl sadece İslâm dünyasının değil, dünyanın en çalkantılı, en bunalımlı bölgelerini yönetmiş, büyük sorunlarını nasıl aşabileceğini göstermiş bir dünya aktörünün tarihî bilincine ve misyonuna sahip çıkmasından sözediyoruz.
“Yeni Türkiye”, Balkanlarda, Kafkaslarda ve Ortadoğu''da -şu hâliyle bile- adaletin, vicdanın, erdemin, zekânın, tarihî derinliğe sahip olmanın ne demek olduğunu bütün dünyaya göstermiştir.
Bu yürüyüşün barış, adalet, kardeşlik ve dayanışma ilkeleri çerçevesinde kuşatıcı bir medeniyet fikriyle hayata geçirileceği günler yakındır ve o yüzden Türkiye, içeriden ve dışarıdan saçma sapan sorunlarla kuşatılmaya çalışılmaktadır.
“Yeni Türkiye”nin dünyaya nasıl yeni bir dünya sunabileceğini Cuma günkü yazıda ayrıntılı olarak göstermeye çalışacağım…Yeni Türkiye"nin "yeni dünya"sı (2)
Yusuf Kaplan
1/04/2011 Cuma
Bir kere, şunu bilelim: Eski dünya, çöktü artık. Eski dünya dediğim, neo-liberal, neo-seküler küresel kapitalist sistem. Yani Batı uygarlığı. Burada Batı uygarlığına veya başkalarına karşı herhangi bir önyargım, hatta düşmanlığım olduğu için -mesela- Batı uygarlığı''nın "çöküş"ünden sözediyor filan değilim. Neden başkalarına, başka medeniyetlere ve kültürlere karşı önyargılı, hatta düşmanca bir tutum içinde olayım kiı İnsanın insanca yaşabileceği bir dünyanın izini sürüyorum ben. Tek kaygım bu. Bugünden geriye ve geleceğe dönük yaptığım tarih felsefesi okumaları, medeniyetlerin vaatlerine, dayanaklarına ve pratiklerine ilişkin yaptığım yolculuklar, "Yeni Türkiye"''nin, dünyanın yarını ve geleceği olduğunu söylüyor bana. Şu ân büyük bir kaosun, belirsizliklerin ve hukuksuzlukların tam ortasından geçen dünyanın yeni bir dünyaya, yaşanabilir, insanca bir dünyaya dönüşebilme sürecinde medeniyet iddialarıyla kuşanan yarının Türkiye''sinin sandığımızdan da etkin, aktif ve belirleyici roller oynayacağını görüyorum. Yarının dünyasının başat kurucu aktörlerinden biri, en görünen, en başta gelen aktörü, "yarın" ve "gelecek" demek olan Yeni Türkiye olacak… Batı uygarlığının insanlığa insanca yaşabileceği bir dünya sunamadığını; bu gerçeğin, birinci sınıf Batılı düşünürlerce de ta Nietzsche''den, Husserl''den, Heidegger''den itibaren haykırıldığını hatırlatmak istiyorum. Batı uygarlığı, bir yandan, gerçekten de bütün insanlığın birikimi üzerine oturan bir uygarlık. Bu açından Batı uygarlığıyla karşılaştırılabilecek, boy ölçüşebilecek başka bir medeniyet yok. Ama öte yandan da, temellük ettiği, üzerine oturduğu insanlığın bilim, düşünce ve sanat birikimini, -insanlığın birikimine kendi dar bakış açısıyla yaklaştığı için- karşılaştığı, temasa geçtiği, tanıdığı medeniyetleri tanınamayacak kadar kendine benzeten, biçimbozumuna uğratan, içini boşaltan, tarumâr eden ve ruhunu yok eden tek uygarlık tecrübesidir insanlık tarihinde. Başka medeniyetlerin, hem varolma, hem de kendileri olarak, kendi dinamikleri çerçevesinde insanlığın varoluş ve hakikat yolculuğuna katkıda bulunma imkânlarını yok eden tek uygarlık tecrübesidir Batı uygarlığı: O yüzden bazı düşünürler -sözgelişi Mestroviç- Batı uygarlığı tecrübesini "uygar barbarlık" olarak tarif eder/ler. Batı uygarlığı hakkında özneleştirircesine konuşuyor olmamızın nedeni, bugün Batı uygarlığının hem başka medeniyetlere hayat hakkı tanımaması, hem de hâlâ özgürlüklerden, hak''tan hukuk''tan sözetme hakkını kendinde görebiliyor olmasıdır. Bu, ikiyüzlü bir tutumdur. Ama asıl yakıcı sorun, insanlığın birikimi üzerine oturmasına ve bütün dünyanın kullandığı temel siyasî, kültürel, ekonomik ve entelektüel kavramları ve kurumları geliştiren bir uygarlık olmasına rağmen, Batı uygarlığının, -insanın varlığını salt bu dünyaya, ben''e ve bedensel''e endeksleyerek ufkunu ve varoluş alanını daralttığı için- vaatleriyle yaptıklarının örtüşmüyor olmasıdır. Yani seküler/kapitalist Batı uygarlığı projesi, insana insanca bir dünya kurabilmesi açısından imkânsız ve kendisiyle çelişen bir projedir: Hem aydınlıktan ve uygarlıktan sözetmesi; hem de, felsefî olarak insanlığı karanlığın ve türlü barbarlık biçimlerinin, çatışmaların ve işgallerin eşiğine sürüklemesi… Hem insan onurundan, özgürlüğünden ve haklarından sözetmesi; hem de, dünya ölçeğinde insanın onurunu hiçe sayan, insanın özgürlüğünü ve haklarını ayaklar altına alan eylemlere -sömürgecilikten totaliter rejimleri desteklemesine kadar- insanlıkdışı işlere imza atmış olması… Batı uygarlığı, dün''dür artık. Günlerini sayıyor. Baudrillard''ın dediği gibi ömrünü uzatmaya çalışıyor sadece, türlü tuhaf hormonlama ve klonlama yöntemleriyle… Ama aşırı şişen bir balonu andırdığı için balona dokundurulacak bir iğneyle patlayacak kadar da zayıf temellere sahip: Şu ân Arap dünyasında yaşanan, dalga dalga yayılan, sürgit derinleşen halk ayaklanmaları bunun bir göstergesidir. Bir de bu ayaklanmaların, gerçek anlamda İslâmî iddiaların dillendirildiği başkaldırılar olduğunu düşünün… O zaman Batı uygarlığının ve çocuklarının hâlini tahayyül bile etmek istemezdiniz herhalde. Dünyayı kan gölüne çevirirlerdi. Hoş, zaten çevirmediler mi ki, çevirmiyorlar mı kiı Bunun nedenleri ve kökenleri üzerinde kafa yormak zorundayız. Batı uygarlığı, başka medeniyetlerle, dolayısıyla farklılıklarla bütün taraflar için verimli olabilecek, zenginleştirecek ve varedecek yaratıcı karşılaşma, buluşma, beslenme biçimleri geliştirebilmiş midirı Başka medeniyetler ve dolayısıyla ötekiyle karşılaşma biçimi nasıl gerçekleşmiştirı Ve neden geleceğin dünyası, derin tarihî tecrübesiyle, özgüveniyle, sergilediği vicdan, ahlâk ve adalet ilkeleriyle insanlığın son kıtası olduğunu fark ettiği andan itibaren Yeni Türkiye''nin öncülük edeceği bir dünya olacak acabaı Bu yakıcı soruların izini sürerek devam edeceğiz bu tartışmaya… SONYeni Türkiye"nin "yeni dünya"sı (3)
Yusuf Kaplan
4/04/2011 Pazartesi
Hem yeni bir Türkiye''nin ve yeni bir dünyanın gelişinden, hem de yeni dünyanın kurulmasında Türkiye''nin belirleyici ve başat bir rol oynayacağından sözediyorum.
Önce, şu "yeni" "eski" sözcüklerini normatif düzlemde, değer yükleyerek kullanmadığımı hatırlatmak istiyorum: Bu eski-yeni kavramları, modernliğin zihnimize kazıdığı, entelektüel melekelerimizi körleştiren, o yüzden de çöp tenekesine rahatlıkla göndermemiz gereken kavramlar.
"Yeni" bir dünyadan sözederken, "eski" / Batılı dünyanın, bize artık dişe dokunur, sadra şifa bir şey söyleyemeyecek hâle geldiğini ve çöktüğünü; (cins düşünür Nietzsche''nin "söyleyebileceğimiz tek yeni şey, yeni bir şey söyleyemeyeceğimiz gerçeğidir", tespitini zihnimizin bir köşesine kazıyarak) yeni bir dünya arayışının âciliyet kazandığını söylemiş oluyorum.
20. yüzyıl, insanlığın "kayıp" yüzyılıdır: İki anlamda: Birincisi şu: 20. yüzyıl, insanlığa esas itibariyle bir şey kazandırmadı: Elbette ki, 20. yüzyılda gerçekleştirilen teknolojik "ilerleme", bütün insanlık tarihinin toplamında gerçekleştirilen teknolojik gelişmeden fazla oldu. Bu, gerçek. Ama gerçek bundan ibaret değil. Bu, gerçeğin sadece görünen yüzü, yüzeyi.
İkincisi de şu: Gerçeğin görünmeyen yönünde, derûnunda, daha yakıcı bir gerçek gizli: Bu teknolojik gelişme, insanın ve insanlığın hayatında niteliksel bir sıçramaya yol açmadı; aksine, hayatı da, anlamı da, değerleri de anlamsızlaştırdı; hatta imha etti.
Değerden, ahlâktan arındırılan bilimin ve dolayısıyla teknolojinin bizatihî kendisi değer ve amaç hâline geldi. Adorno ve Horkheimer''ların özenle dikkat çektikleri Batı uygarlığının temel açmazı ve insanlığı kendisiyle birlikte büyük bir felâketin eşiğine sürükleyen "araçsal akıl", Aydınlanma''nın aklı''nı yerle bir etti: Araçları, özellikle de bilim ve teknoloji üzerinden güç devşirilen araçları kontrol etme güdüsünü amaç hâline getirdi (bilimi ve teknolojiyi yegâne değer üreticisi katına yükseltti), dolayısıyla "akıl tutulması"yla sonuçlandı.
Adorno ve Horkheimer''ın çözümlemeleri, buraya kadar bir anlam ifade ediyordu: Ama asıl sorunun nereden kaynaklandığını ve nasıl hâl yoluna konulabileceğini söyleyemiyorlardı bize. Çünkü ayaklarını bastıkları zemin kaygandı, o yüzden patinaj yapıyorlardı sadece: Arşimet noktaları, zihni, aklı ve ruhu yok eden kör bir noktaya kilitliydi çünkü: Aydınlanma projesinin ateşli savunucuları oldukları için, kendilerini "Aydınlanma aklının hapishanesi"ne tıkadıklarını göremiyorlardı.
Oysa Alman düşünce geleneğinin hakîkî çocuğu, 20. yüzyılın bu en büyük düşünürü Heidegger, "aklın, düşünmeyi ve düşünceyi öldürdüğünü" söylüyordu.
20. yüzyıl, insanlık için işte bu anlamda tastamam kayıp bir yüzyıldı: "Uygarlık" fikri üzerine kurulduğu söylenen Batı modernitesi, atomlara, parça''ya ve niceliğe dayandığı için, 20. yüzyıla gelindiğinde, medeniyet fikrini yok etmişti. (Bu arada, "medeniyet" eleştirilerinin, aslında modernlik eleştirileri olduğunu hatırlatmış olayım). Çünkü medeniyet fikri, akıl gibi, bilim gibi, birey gibi, ulus gibi atomlara / parçalara dayanamayacak kadar bütüncül bir fikirdi; bir kozmos tasavvuruydu. O yüzden uygarlık anlamında sivilizasyon, bir medeniyet fikri değildi; medeniyet fikrinin karikatürüydü yalnızca.
Batı uygarlığı, modernlikle birlikte Tanrı, İnsan ve Kâinât''tan oluşan büyük varlık zincirine dayanan medeniyet fikrine ulaşabilmek şöyle dursun, büyük varlık zincirini yerle bir ederek, insanı tanrısal konuma yerleştirdi; Tanrı fikrini yok etti; insanı, kıtaları ve tabiatı sömürgeleştirdi; insanlığı ontolojik güvensizlik sorununun, büyük bir metafizik ve varoluşsal felâketin eşiğine fırlattı.
Böylelikle hem medeniyet fikrini yok etti, hem de mevcut medeniyetlerin hepsini ya tarihten sildi, ya da fosilleştirerek tarih dışına itti: Sonuç, büyük dünya savaşları, işgaller, haksızlıklar, belirsizlikler ve küresel kaos oldu.
20. yüzyıldan devraldığımız bu küresel medeniyet krizi, insanlığı yeni arayışlara, yeni bir medeniyet fikri arayışına icbar ediyor. İşte Yeni Türkiye''nin insanlığa sunacağı "yeni dünya"sı, dün olduğu gibi yarın da adaleti, erdemi, vicdanı, insanlık kardeşliğini, hakkaniyeti eksene alan esaslı bir medeniyet fikrini harekete ve hayata geçiren bir dünya olacak.
Böylesi bir medeniyet fikrini dünyaya neden Çin, Hindistan, Rusya, Latin Amerika, İran veya Mısır değil de, Türkiye sunabilir? Ve nasıl?
Şunu söylemekle yetineyim yalnızca: Son bin yıldır esaslı bir medeniyet fikrine sahip olduğumuz için dünya tarihini şekillendiren üç-dört "millet"ten biri biziz. İngilizler, Almanlar dünkü iddialarına ve rüyalarına bugün nasıl sahip çıkıyorlarsa, biz de medeniyet iddialarımıza ve rüyalarımıza sahip çıktığımız ândan itibaren yeni dünyanın kurulmasında başat rol oynamaya başlayacağız.
Braudel''in "tarihin kayıp çocukları" olarak tarif ettiği "Türkler", insanlığın kayıp yüzyılının son demlerinde küllerinden doğarak köklü bir oluş, varoluş ve tarihî yürüyüş yolculuğuna hazırlanıyor… Cuma günü devam ediyoruz…Yeni Türkiye”nin “yeni dünya”sı (4)
Yusuf Kaplan
8/04/2011 Cuma
Medeniyet fikrine yeniden sahip çıkabilen “Yeni Türkiye”nin yeni dünyanın kurulmasında, belirleyici, başat roller oynayacağına ilişkin son üç yazıda söylediklerim, benim de beklemediğim ölçüde yoğun ilgi gördü. Kimileri, söylediklerimin “hayalimin sınır tanımadığını” söyleyerek beni “ayaklarımı yere basmaya” davet ederken; kimileri de -özellikle de yurtdışından, münhasıran da Japonya''dan Amerika''ya kadar bir şekilde hâkim küresel sistemin üretildiği atmosferi iyi tanıyan, iliklerine kadar soluyan okuyucularsa-, geliştirdiğim fikirlerin ve öne sürdüğüm öngörülerin zihin açıcılığına ve kışkırtıcılığına vurgu yapıyorlar.
Önce şunu söylemeliyim galiba: Ben gazeteci filan değilim; bir gazetede yazıyorum ama gazetecinin günübirlik, dar ve geçici bakışaçılarıyla bakmıyorum hâdiselere ve olgulara.
Ruhun Tarihini Yazıyorum, Hakikat Ruhunun…
Söylediklerim, söylemeye çalıştıklarım, “normalleştirilen”, sığlaştırılan kişilerin “çılgınca” diye adlandıracakları bir “ütopya”nın uzantısı: Ruh''un tarihini yazıyorum, ben...
Bir “çılgın adam”, belki de ilk defa, hakikat olarak ete kemiğe bürünen (pagan Batılar gibi kendi hakikatlerini dünyaya dayatmak yerine, ne pahasına olursa olsun, hakikatin bizatihî kendisinin izini süren; o yüzden de) insanlık ve hakikat düşmanlarınca yok edilmeye çalışan ruhun, hakikatin ruhunun tarihini hatırlatıyor…
İnsana ne olduğunu hatırlatacak büyük bir ütopyanın, insanlık çapında esaslı, derûnî bir medeniyet fikrinin, bir insanlık ideasının, bir hakikat tasavvurunun, bir varoluş yolculuğunun kilometre taşlarının sabırla döşenmesine… Hakikatin hakikatinin yitirildiği hakikatinin yegâne hakikat katına yüksel/til/diği, bütün değerleri, anlamları, hakikatleri çözücü ve çürütücü seküler-liberal perspektifin ve kavrayışın tek ve nihâî yaklaşım olarak adeta amentü derecesinde, sorgusuz sualsiz mutlaklaştırıldığı totalleştirici, ruhu yok edici bir vasatta, en derin, en dip, en kalıcı, en köklü dalga''nın bastırılmasına, bu hakikat ruhunun köksaldığı, besleyip büyüttüğü dip dalga''nın aslında delişmen bir ruhla yeniden suyüzüne çıkmasının ân meselesi olduğuna dikkat çekiyorum…
Hakikatin, tıpkı güneş gibi, balçıkla sıvanamayacağı, yok edilemeyeceği, bilakis, hakikatin, en fazla unutulduğunun, bastırıldığının, yok edildiğinin sanıldığı ânlarda, şafağının attığına, şu ân, şu belirsizlik ve kaos ortamında, tam da hakikatin o olgunlaşan, çilesini dolduran erleri ve erenleri vasıtasıyla insanlığın ve bütün varlığın önünü aydınlatacak bir coşkuyla, bir olgunlaşmayla, “vakit tamam oldu, şimdi hayata ve her şeye inşirah verici, kanatlandırıcı bir ruh üfleme zamanı artık” diyerek yola revân olmaya hazırlandığı, dip dalganın fokur fokur kaynayan kaynağının oluş ve varoluş yollarını sonuna kadar açmaya ramak kaldığı bir diriliş zamanının… İsrafil''in varedici, hayat bahşedici sûra üflemesinin ân meselesi olduğu gerçeğinin… İbrahim''in bütün sahte putları yerle bir etmeye, ateşi, ilâhî iradenin, yeniden, “serin ol ey ateş” diyerek bahçeye çevirmeye hazırlandığı ruhun ve de insanlığı gemisine yükleyecek Nuh''un zamanının… Zulmün bütün ayartıcılığıyla insanı ve hakikati yok etmeye seferber olduğu fırtınalı kış mevsiminin, adeta Kâinâtın Övüncü''nden aldığı ilhamla, bahara dönüşerek meyveye durduğu, baharın yüce ışıklarını yeryüzüne saçacağı bir gündönümü, bir tarihdönümü ânının gelişini… haber veriyorum.
Hakikat Güneşi Olarak Yeni Türkiye
İşte burada bir hakikat güneşine ihtiyaç var, zulmün, ayartıcı Ebû Cehiller kılığına bürünen virüslerinin şifrelerini çözecek ve bu nâr ortamına hakikatin nûrunun ışıklarını armağan edecek bir Hakikat Güneşi''ne…
İşte bu hakikat güneşi, Yeni Türkiye olacak… Neye dayanarak söylüyorum bunu? Elbette ki, insanlık ölçeğinde yaşanan gerçeklere… Ancak derin nefes alındığında, medeniyetler tarihinde esaslı bir tarih felsefesi yolculuğuna çıkıldığında görülebilecek şaşmaz gerçeklere…
Hangi şaşmaz gerçekler bunlar peki, görmeye çalışalım o zaman, hep birlikte…
Nedir ki Tarih, Ruhun Serüveninden Başka?
Tarihe hep maddî görüngüler ve neden-sonuç ilişkileri açısından baktık bugüne dek. Oysa tarih, “ruh''un serüveni”dir bence: Varoluş mekânı derûnî, görünmeyen dip dalgalardır. O yüzden tarih, dalga-kırma ve dalga-kurma hareketidir aslında. Şaşamaz gerçekler dediğim benim, ruhun gerçekleştirdiği Nuhvârî, İsrafilvârî, İbrahimvârî ve Efendimizvârî yolculuklardır, bilgece yolculuklar…
Biz “Türkler”in tarihi, Müslüman olduğumuz zamandan bu yana, esas itibariyle bu ruhun serüvenleridir gerçekte: Birinci medeniyet krizini, bizim su katılmamış, arı-duru, tertemiz ruhumuzun gerçekleştirdiği akınlarla, ruh atılımlarıyla aştık: Selçuklu''nun, Horasan erleri, erenleri ve pirleri öncülüğünde tarihte gerçekleştirdiği ruh sıçramasıyla Anadolu kıtasına ektiği maya, Haçlıları ve Moğolları püskürttü, Avrupa''nın içlerine kadar götürdü yürüyüşünü: Ortadoğu''ya, Kafkaslara ve Avrupa''nın içlerine kadar adalet, vicdan, erdem, hak, hukuk ve hakikat mayasının tohumlarını ekti: Benzersiz bir darü''s-selam, bir dârü''l-İslâm kıtasına dönüştürdü ulaştığı dünyayı.
.4 asırdan bu yana Avrupa, tarihi durdurdu: Kendi yıkıcı, her şeyi yok edici, dolayısıyla sahte “hakikat”inin bütün dünyaya kan kusturduğu, başka dünyaların kökünü kuruttuğu saldırıyla Çin''in, Hind''in, Rus''un, Afrika''nın, Amerika Kıtalarının ruhunu yok etti. İslâm dünyasının ruhunu da fena halde yaraladı, örseledi. İslâm dünyasının kalbi, ruh eri, ruh “cengâver”i “Türkiye”yi de durdurdu bir süreliğine.
Bütün İslâm dünyasını sömürgeleştirerek kimyasını bozdu: Kölemenleştirdi; köle ruhu ekti vücuduna. Ama “Türkiye”ye yapamadı bunu. Türkiye, teslim bayrağı çekmedi; köleleşmedi; “oyundan çekildiğini” ilân etti; ama bir süreliğine sadece.
Yeni Türkiye''nin Dünyaya Ruf Üfleyen Ruhu
Şimdi, oyuna yeniden girmeye başladı Türkiye: Ruhu, tarihî serüvenine yeniden başlamaya hazırlanıyor: Dünyanın dört bir tarafındaki Türk okulları, dünyanın dört bir tarafında “akın”a çıkan TİKA''lar, başka hiçbir ülkenin, ulusun yapamadığı bir ruh tohumu ekiyor insanlığa. Bu okullar ve TİKA''nın yolculukları, henüz yolculuğun başlangıç noktasındalar; o yüzden tatmin etmeyebilir bizim asil ruhumuzu; tökezleyebilirler; tökezletilebilirler… Ama ruhun serüveni çoktan başladı artık…
Ve en önemlisi de Türkiye''nin dış politikada ortaya koyduğu, dürüstlük, karşılıklı güven, erdem, vicdan, adalet ve hakkaniyet ilkeleriyle gerçekleştirdiği yolculuk, ruhun çilesini doldurduğunun ve harekete geçmek üzere olduğunun habercisi, Yeni Türkiye''nin insanlık çapındaki medeniyet rüyasının müjdecisi bir yolculuk…
Bu mudur? Elbette ki, değil''dir. Bu, yalnızca aysbergin görünen “burnu”dur… Vaziyeti çok önceden çakan Batılılar, o yüzden, 25 yıldır pişirdikleri “Arap halkları ayaklanması” numarasını devreye girdirerek Türkiye''nin burnunu şimdiden sürtmek istiyorlar…
Başarabilirler mi? Bilmiyorum. Ama bir şeyi biliyorum: Dip dalga''nın yeniden harekete geçirdiği ruhun serüveninin tarihi, tertemiz tarihi, geleceğin nasıl şekil alacağını tarif ediyor bize…
Şöyle ki: İnsanlığın her bakımdan kalbi olan bu ülkenin medeniyet ruhuyla donanan insanları, hiçbir zaman kendi hakikatlerini dayatma kaygısı içinde olmadılar dünyaya. Aksine, hakikatin izini sürdüler, hep: Hakikat ruhunun izini, hakikatlice hem de. Yeni Türkiye''nin bu ruhu yeniden kuşanmaya hazırladığını sezinliyorum.
Arif olan anlar bunu ancak… Tarif ortada; ama anlaşılan o ki, tarife arif aranıyor şimdi…
.Devlet, devletliğini bilmeli artık!
Yusuf Kaplan
11/04/2011 Pazartesi
Devlet, niçin vardır? Ne işe yarar, devlet? “Millet”i “adam etmek” için mi vardır? Ya kendisi “adam olamamışsa”, ne olacak o zaman, ne yapacağız?
Bu soruları, ana okullarında çocuklarımıza yabancı öğretmenler tarafından İngilizce öğretmek üzere 40 bin (!) öğretmen getirtmek için kolları sıvayan devletimizin milleti “eğitme” bakanlığının bu ürpertici girişimi için soruyorum.
Milleti “eğitme, adam etme” bakanlığı, henüz bebeklikten çocukluğa yeni geçmek üzere olan çocuklarımızı, “İngiliz” öğretmenlerin nezâretinde “yabancı dil nezârethânesi”ne tıkacak, pedagojik açıdan da, psiko-kültürel ve psiko-sosyal açıdan da son derece sakıncalı, hatta tehlikeli bu girişim, medyada ne yazık ki, gereken yeri bulamadı.
Seküler, dolayısıyla metamorfoz yemiş, Batı kültürünün posasına bile mal bulmuş mağribi gibi sarılıveren çevrelerin sesine ve duyarlıklarına yer veren medyamızın bu haberi geçiştirmesini bir yere kadar (bir “tutarlılık” olarak) anlıyorum. Ama bu ülkenin kültürünün, medeniyetinin, tarihî birikiminin, kimliğinin hiçe sayıldığını söyleyerek yayın yapan “yerli” medyasının, bu haberi gözardı etmesini anlayamıyorum.
* * *
Bu ülkenin gerçeklerine oryantalist gözlüklerle bakan kimi çevreler, Türkiye''de “aşırı güçlü” (!) bir devlet geleneği olduğundan yakınırlar ve “vesayetçi, buyurgan” devlet olgusunun kökeninde bu geleneğin olduğunu söylerler.
Doğru mu, bu gözlemler? Hayır, değil. Bizde devlet, özellikle de İslâmîleşme sürecinden sonra, “astığı astık, kestiği kestik”, buyurgan, başına buyruk, zorba bir araç değildir. Elbette ki, her yerde olduğu gibi, bizim tarihimizde de, devletin, devlet ricalinin zorbalaştığı zamanlar var, hem de çok var belki de. Ama bizde devlet, esas itibariyle, “ana”dır; “baba” değil, rahmetli Kemal Tahir''in deyişiyle.
Türkiye''nin, medeniyet değiştirmeye soyunduğumuz, Toynbee''nin deyişiyle “entelektüel ve spiritüel dinamiklerimizi” dinamitlemeye başladığımız Batılılaşma sürecinden itibaren, devlet, güç / iktidar / çıkar kaynağına dönüşmüş; toplumu dönüştürecek “mühendislik projeleri”ni uygulayacak, toplumu “adam edecek”, “ele geçirilmesi gereken” bir araç konumuna yükseltilmiştir.
Oysa bizde, bizim tarihî tecrübemizde devlet, huzuru, sükûnu, saadeti sağlayan bir “hakem”dir; bir hâdim''dir, halkının hizmetçisidir aslında. O yüzden, Osmanlı''nın payitahtının adı “Dersaadet”tir. O yüzden, Kanuni, “halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi / olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi” derken, “devlet”i, huzurun, saadetin, sıhhatin, barışın, her şeyden önce de kişinin iç barışının, huzurunun, sükûnunun ve saadetinin metaforu olarak kullanmıştır.
En eski kaynaklarımızdan Kutadgu Bilig, dört temel ilke üzerine inşa edilmiş bir şaheserdir: “Doğruluk”, “saadet”, “akıl” ve “kanaat”. Bu ilkelerin karşılıkları da gerçekten ufuk ve zihin açıcıdır: “Doğruluk”, padişahı; “saadet”, devlet''i / vezir''i; “akıl”, vezirin birinci oğlunu; “kanaat” de vezirin ikinci oğlunu, kardeş''i sembolize eder.
* * *
Sözü daha fazla uzatmaya gerek yok: Bu ülkenin en temel sorunu, eğitimdir. Eğitim sistemi, bu ülkenin insanını sistemli olarak sekülerleştirmeyi; bu ülkenin medeniyet ruhunu, iddialarını, rüyalarını, dinamiklerini yok etmeyi, Batılıların karikatürü bir insan, bir toplum tipi icat etmeyi amaçlayan ancak sömürgecilerin uygulayabileceği yabancılaştırıcı, bu toplumun “devlet”ini / saadetini / huzurunu / dünyasını yerle bir edici metamorfoz yemiş bir eğitim sistemidir.
Örneğin, bir felsefe bölümünün müfredatına bakın: Baştan sona kadar Batı felsefesi tarihi! Bir iki saatlik, göstermelik, boş geçen, dalga geçilen bir İslâm felsefesi dersi vardır yalnızca. Hepsi bu!
Dünyanın sömürgeleştirilemeyen tek ülkesinin, devleti marifetiyle, kendi kendini sömürgeleştirmesinden başka nedir bu, gerçekten?
Tıpkı İngilizler gibi, Almanlar gibi, Fransızlar gibi öncelikli olarak kendi medeniyet iddialarını, düşünce ufuklarını, sanat tahayyüllerini, hayat tasavvurlarını kendi çocuklarına öğretmesi gereken bir eğitim sisteminin sistemli olarak kendi dinamiklerini dinamitlediği, kendi insanını yabancıların karikatürü hâline getirdiği yetmiyormuş gibi, şimdi de kundaktan henüz çıkmış çocuklarını yabancıların rehberliğinde yabancı dille yetiştirmeye kalkışıyor!
Millî Eğitim Bakanlığı, körpe çocuklarımıza yabancı öğretmenler rehberliğinde yabancı dil öğretme sevdasına soyunmak yerine, orta öğretimde, üniversitede yabancı dilin “d”sini öğrenemeden mezun olan milyonlarca genç yetiştirmeyi nasıl başarıyoruz, sorusu üzerinde derin derin düşünmeli. Hiç olmazsa bunu yapmalı.
Devlet, devletliğini bilmeli! “Milleti adam etme” hastalığına, zorbalığına son vermeli, kendisi adam olmalı önce!Çağ hapishanesi”nin zincirlerini kırabilmenin yolu: Ümmîleşmek
Yusuf Kaplan
15/04/2011 Cuma
“Durun kalabalıklar, bu cadde çıkmaz sokak” diye haykırıyordu ya şâir; aynen onun gibi, “Ey insanlık! Tarihte hiçbir dönemde yaşanmayan bir semantik intiharla karşı karşıyasınız; algı kapılarınız kilitli ve çağ hapishanesine kapatılmış durumdasınız! Görün; kendinize gelin ve kırın bu zincirleri artık” diye haykırmak geliyor içimden.
İyi de, diyor, muhataplarım, “semantik intihar ne?”, “algı kapılarının kilitlenmesi, çağ hapishanesine kapatılmak ne demek?”
İnsanlık tarihinde, tek bir zeitgeist / zamanın ruhu algısı, bütün insanlığın zeitgeist''ı katına yüksel/til/miş durumda: Hiçleştirici bir tektipleşme, körleşme, yoksullaşma, çölleşme, aynîleşme yaşanıyor: Çinli, Hintli, müslüman kendi zamanında yaşamıyor artık; Afrikalının bir zamanı yok; Latin Amerikalı''nın adı bile yok: Ne Latin, ne Amerika''lı!
İnsanlığın algılama, duyma, düşünme, yaşama biçimi, yalnızca seküler / Batılı zeitgeist''a ayarlı: Başkası, başkaları yok artık: Başkaları, çoktan başkalaştı. Ölümcül bir metamorfoz yedi bütün insanlık! Bütün insanlığın farklı bakış açıları, farklılıkları, kendine özgülükleri yerle bir oldu. Gerçek anlamda fark da, farklılık da kalmadı: Herkes birbirinin kopyesi gibi: İnsanlık, tek bir insan tipinin, klonuna dönüştü âdeta.
Hiç kimse, hiçbir şeyi kendine göre algılayamıyor; KENDİ yok çünkü: Tam da cins adam Zizek''in dediği gibi, seküler zeitgeist, “her şeyin özünü yok etti”; herkese kendi gözlüğünü giydirdi: O yüzden, tıpkı Baudrillard gibi “gerçekliğin çölüne hoşgeldiniz!” diye haykırıyoruz biz de.
Hiç kimse, kendi kavramsal sistemleriyle konuşamıyor artık: Dil''i, seküler zeitgeist''ın algılama, kavrama, duyma ve düşünme biçimleri tarafından teslim alınarak etkisiz hâle getirildi; dilsizleşti. Sözgelişi, bir profesör, Kartezyen metodolojiye göre tasavvufu anlayabileceğine inanıyor, şeksiz şüphesiz: Koskoca profesör bile, nasıl bir semantik intiharla karşı karşıya olduğunu göremeyecek kadar algı kapılarını kilitletmiş kendi hakikatine; ama farkında bile değil bunun! Kartezyen metodolojiyle tasavvufu yalnızca anlaşılamaz hâle getireceğini göremeyecek kadar körleşmiş algı biçimleri!
Tek bir zeitgeist''ın bütün insanlığın zeitgeist''ı hâline gelmesi, “pornografi”nin tek gerçek katına yüksel/til/mesine yol açıyor: Yani bütün mesafeleri / farklılıkları ortadan kaldırıyor ve her şeyi tek bir algılama biçimine kilitleyerek, çağ hapishanesine kapatıyor insanlığı; ayartarak üstelik de. Kartezyen metodolojiyle tasavvufu anlayacağını sanan adam, “pornografi”nin kurbanı olduğunu göremeyecek kadar kendinden geçmiş durumda!
İşte semantik intihar bu! Tek bir anlamın ve anlama biçiminin, bütün diğer anlamları anlamsızlaştırması ve biçimbozumuna uğratması! Mevcut seküler zeitgeist''ı üreten Batılıların, bütün insanlığı kendilerine benzetmeleri, klonlamaları, kendi karikatürleri hâline getirmeleri!
Bunu Batılılar yapmıyor aslında. Algı kapılarımız kilitlendiği, körleştiği, çağ hapishanesine kapatıldığımız için, biz, bizzat kendimiz yapıyoruz!
Peki, tek bir zeitgeist''ın her şeyimizi dümdüz eden, bizi bizden eden, bizi kendi çölüne mahkûm ve mahpus eden, çağ zincirlerinin ağlarını ve bağlarını nasıl kıracağız, öyleyse?
Tıpkı, Efendimiz gibi ümmîleşerek, elbette: Yani, çağının ve bütün çağların tanığı olarak, zihnimizi körleştiren “asrın idrakini İslâm''a söyletme” marazîliğinin ve zihin savrulmasının farkına vararak, İslâm''ın idrakini çağa söyleyebileceğimiz bir ontolojik düzleme çıkarak.
Bediüzzaman Hazretlerinin kışkırtıcı, zihin açıcı bir şekilde ima ve işaret ettiği gibi, İslâm''la ve Hz. Peygamber''le bugüne kadar kurduğumuz epistemolojik / ilme''l-yakîn ilişkiyi, ontolojik / ayne''l-yakîn ve hakka''l-yakîn bir ilişkiye dönüştürerek. Tıpkı Efendimiz''in vahiyle kurduğu ontolojik ilişki gibi… Efendimizin şahid, mübeşşir ve nezir sıfatlarıyla kuşanarak, çağın ağlarından ve bağlarından arınma yolculuğuna soyunarak, öncelikle.
Bütün insanlığın, kendini hatırlayabilmesinin, kapanan algı kapılarını sonuna kadar açabilmesinin yolu, Hz. Peygamber''in ontolojik konumunu anlayabilmesinden ve Hz. Peygamber''le ontolojik ilişkiye geçebilmesinden geçiyor. Ancak o zaman, çağın zeitgeist''ına teslim olmak yerine çağın zeitgeist''ını teslim alabiliriz ve kendimize gelebiliriz. Sadece Müslümanlar olarak değil, bütün farklılıklarıyla bütün insanlık olarak.
Yakıcı soru şu burada: İyi de, Hz. Peygamber''le ontolojik ilişkiye nasıl geçeceğiz, peki?Divanyolu"ndan Bâb-ı âli"ye bir "yol" gider (mi?)
Yusuf Kaplan
15/05/2011 Pazar
Tanpınar, üstadı Yahya Kemal''in mekânların ruhu''na nasıl derinlemesine nüfûz ettiğini hayretâmiz bir dille ve ustalıkla anlatır bir denemesinde: Bâbıâli''de ya da ustasının "Türk İstanbul" diye tarif ettiği Boğaziçi''nde tarihin yapıldığı, edebiyatın yazıldığı, sanatın ve hayatın ruhunun teneffüs edildiği mekânları, Yahya Kemal''in sanatçı hassasiyeti, şair rikkati ve düşünür dikkatiyle nasıl kendinden geçerek, gürül gürül akan bir ırmak gibi coşarak, taşarak, adeta o mekânlarda o an yaşıyormuşçasına capcanlı bir dille, o mekânlarla, o mekânlarda yaşayan insanlarla ve yaşanan olaylarla hemhâl olarak tasvir ettiğini aynı duyarlıkla, coşkuyla ve dikkatle anlatır bize.
Savrulan, sarsılan ve sarsan bir adamdır Yahya Kemal: Medeniyetin çökmesi, medeniyetimizin gökkubbesinin çatırdamasıyla bütün çağdaşları gibi önce derin bir savrulma yaşar: Ortaöğretimde Grekçe''nin, Latince''nin zorunlu olmasını savunacak kadar savrulur kıyıya. Kıyıda, anafora tutulur: Bir süre sürüklenir öylece…
Ve kıyıdan esen sert rüzgârlar, onu Paris''e atar: Paris, Tanzimat''tan itibaren sanatçılarımızın, ideologlarımızın, entelijansiyamızın demirlediği son limandır o vakitler: O da herkes gibi Paris''te demirler: Ama Paris, önce büyüler bu büyük şairi, sonra da fenâ hâlde silkeler ve kendine getirir: Sorel''le tanışması, Sorel''in Avrupa tarihinin kuruluşunun hikâyesini sarsıcı bir dille anlatması, Fransız ruhunun izlerini sürmesi, Yahya Kemal''i ters köşeye yatırır: Türkiye''deyken Grek ve Latin kültürü hayranı olan Yahya Kemal, Latin kültürünün çağdaş yurdu Paris''te kendi medeniyet ruhunun ve yurdunun izlerini sürmeye başlar: Mesafe, mesele sahibi kılar ustayı Paris''te: Kendine gelir; eve döner "beyaz bir gemi"yle, Paris''te gördüğü medeniyet rüyasının ufuklarını ve umutlarını içinde büyüterek Boğaziçi''nde alır soluğu…
Artık görmeye başlamıştır gözleri, gönlüyle ve ruhuyla… Gördüğü manzara karşısında yıkılır o dev cüsseli adam: Mütareke yıllarında elinde mendillerle karış karış dolaşır İstanbul''u, hüngür hüngür ağlayarak: Gördüğü manzara, İstanbul''dan dünyaya ruh üfleyen gökkubbenin çöküşüdür… Sarsılır… Yere yığılır dev adam, çöken bir gökkubbe gibi … Ama bilir ki, her çöküş, yeni bir başlangıcın, yeni bir dirilişin doğumunun habercisidir aslında…
Ayağa kalkar asil bir medeniyetin çocuğu olarak: Gökyüzüne açar ellerini… Sonra Divanyolu''nu mesken tutar… Divanyolu''nda dindirir içinde esen fırtınaları… Bir Süleymaniye''ye bakar, bir Eyüp Sultan''a… Bir Sultanahmet''te alır soluğu, bir Topkapı''da… Itrî''nin tekbiriyle uyanır her sabah… Sinan''ın taşa ruh üfleyen şiiriyle şakır bir bülbül gibi her akşam… Piyerloti tepesinden Haliç''i, Boğaziçi''ni, Üsküdar''ı seyre dalar… Ve oradan Mekke''yi, Medine''yi, Üsküp''ü, Kudüs''ü, Saraybosna''yı, Horasan''ı içine alan bir medeniyet gökkubbesi çizer gökyüzüne… Sinan''ın gökkubbesini Tac Mahal''in, Bağdat''ın, Şam''ın, Sana''nın, Kurtuba''nın gökkubbeleriyle buluşturur, Itrî''nin tekbiri, Bâkî''nin şiiri eşliğinde kozmik bir raksla ruh üfler hepimize, şiiriyle ve serüveniyle…
İşte bu nedenledir ki, İstanbul''da ete kemiğe bürünen ve bütün medeniyet coğrafyamıza ruh üfleyen gökkubbemizin inşa ediliş sürecini ve serüvenini en iyi o anlatmıştır: Fethe katılan 25 yaşındaki yağız delikanlının, 75 yaşına gelinceye kadar adım adım gökkubbenin inşasına, Müslüman bir şehrin kuruluşuna nasıl tanık olduğunu sarsıcı bir dille tasvir eder usta.
Medeniyet gökkubbemizin harcının karıldığı, temellerinin atıldığı, şarkılarının bestelendiği kâinâtın merkezi tarihî yarımadanın özü ve özeti Babıâli''nin çocukları Sezai Karakoçlar, Beşir Ayvazoğulları, İlhan Kutluerler, Mehmet Varışlar, Emine Eroğlular, Mehmet Kahramanlar, Mehmet Nuri Yardımlar, Ali Urallar, M. Fatih Canlar, Cezmi Arslanlar, öksüzler şimdi…
Öksüzler; çünkü Divanyolu''ndan Babıali''ye bir yol gitmiyor: Yeni Itrîler, yeni Sinanlar, yeni Bâkîler, yeni Fatih''ler yetiştirecek "mekânlar" / imkânlar birer birer yok oluyor, yok ediliyor, rantiyecilere peşkeş çekiliyor…
Nasıl Londra''yı Londra yapan West End''se, Paris''i Paris yapan Latin Quarter''sa, New York''u New York yapan Broadway''se, İstanbul''u İstanbul yapan da Fatih''ten Süleymaniye''ye, Sultanahmet''ten Eyüp Sultan''a açılan bütün yolların kavşak noktası olan Divanyolu''ndan Babıâli''ye uzanan ve İstanbul''a, oradan da Kudüs''e, Bosna''ya, San''a''ya, Herat''a, Delhi''ye ruh üfleyen medeniyet gökkubbemizin yeri, yurdu, kaynağı, pınarı, ırmağı ve kalbi, tarihî yarımada''dır.
Divanyolu''nun atardamarını, Babıâli''nin beynini, Eyüp Sultan''ın kalbini, Süleymaniye ve Sultanahmet''in ruhunu oluşturduğu kâinâtın merkezi tarihî yarımada''yı, yeniden bilge kişilerin, gönül, ruh ve zihin erlerinin, tarih yapan öncülerin yurdu, mekânı hâline getiremediğimiz sürece, Yahya Kemal''in gördüğü rüyaları gerçeğe dönüştürebilmemiz, onun izinden giden, yepyeni koridorlar açan Sezai Karakoç''un gördüğü medeniyet rüyamızı hayata geçirebilmemiz muhaldir. Yalnızca İstanbul''un ve Türkiye''nin değil, dünyanın kurtuluşu, tarihî yarımadada karış karış nakşedilen asil şifrelerimizin oluşturduğu medeniyet gökkubbemizin herkese ve her yere yeniden ruh üfleyebilmesine bağlıdır.
Divanyolu''ndan Babıâli''ye bir "yol" gider, diyebildiğimiz zaman, savruluş serüvenimizi savuşturduğumuza, sarsıntıları aştığımıza ve insanlığa yeniden sarsıcı sözler söyleyebilecek kıvama ulaştığımıza hükmedebileceğiz vesselâm.Irkçılık fitnesi"nden yeniden “dârü"s-selâm”a...
Yusuf Kaplan
20/05/2011 Cuma
Oturduğumuz sitede büyük bir inşaat başlatıldı. İnşaatta çalışan işçilerin hepsi Kürt; bir tane bile Türk yok!
Bu durum, bir Müslüman Türk olarak, açıkçası çok zoruma gitti, kanıma dokundu. Türkiye''nin her yerinde böyle bu. Bir Müslüman olarak kabul etmiyorum bunu; bu ülkeyi bu hâle getirenleri şiddetle protesto ediyorum.
İnşaatta çalışanların hepsinin Kürt olması yetmiyormuş gibi, bir de aralarında Kürtçe konuşuyor olmaları problem oldu sitede: Bazı laik, ulusalcı, asker emeklisi ailelerin kokona eşleri, aralarında Kürtçe konuştukları için bir dolu hakaret etti bu “zavallı” insanlara. Bir Müslüman Türk olarak benim sigortalar attı ve yemedikleri zılgıt kalmadı benden tabiî.
Şimdi inşaat işçileriyle dost olduk, kardeş olduk. Bir işçi bir gün, öğle vakti, “evde abdest alabilir miyim?” diye sordu ıkına sıkına: “Buyur kardeşim, ne demek; sözümü olur” diyerek içeri aldım. Abdestini aldı.
“Nerede kılacaksın namazı?” diye sorduğumda, “dışarıda bir kâğıt serer kılarım” dedi arkadaş ve ben mahfoldum tabiî. “Olur mu öyle şey? Gel beraber kılalım”, deyince, sarmaş-dolaş olduk ikimiz de. Ve “ne olacak bu hâlimiz; bu Türk-Kürt fitnesi de, nereden çıktı” diye oturup ağlaştık bir süre.
Şimdi, bu arkadaşlara çay veriyorum, su veriyorum, sigara veriyorum, pasta, kurabiye ikram ediyorum her gün. Onlar da bana üzüm veriyorlar. İki gözüm benim! Aramızda inanılmaz bir muhabbet oluştu: Çoklukla Türkçe konuşmaya başladılar üstelik de. Bu arada cemaat de arttı, kendiliğinden. Ve “rahatsızlık veriyoruz size Hocam” diye nasıl da hassas, çekinerek, medenîce -evet medenîlik bu!- hareket ediyorlar, öyle, anlatamam.
Site sâkinleri, özellikle de, ulusalcı, laik vatandaşlar, aramızdaki muhabbetin nereden kaynaklandığını bir türlü bilemedikleri için, bu muhabbeti şaşkınlıkla izliyorlar, uzaktan.
Bu arada işçi arkadaşların işlerini severek yapmaya başlamaları nedeniyle verimin de arttığını söyledi, başlarındaki arkadaş.
***
The Venture of Islam başlıklı üç ciltlik öncü kitabının ilk cildinde, şöyle bir gözlem yapar Marshall Hodgson: İslâm, tevhid''e dayanan bir din. Tevhid, yani her şeye total bir yaklaşımla yaklaşan İslâm, beklenildiği gibi, felsefî olarak totalleştirmeyle, siyasî olarak da totalitarizmle sonuçlanmıyor. Aksine, bütün farklılıklara yer verebiliyor, varoluş alanı açabiliyor ve bütün etnik farklılıkları [Batı''da, özellikle de Amerika''da olduğu gibi eritmeden] kendileri olarak ve kendileri kalarak yaşamalarını sağlayabilecek bir “müşterek vasat” sunabiliyor. Öyle ki, bütün farklı dinler, diller, felsefeler İslâm''ın sunduğu bu “müşterek vasat”ta kendilerini ifade edebilecek vasıtalar, imkânlar geliştirebiliyorlar.
***
Hodgson''ın sözünü ettiği model, “Medine modeli”; kurucusu da, Kerem Sahibi, lemlere Rahmet Olarak Gönderilen Efendimiz (asv)dir. Efendimiz, Medine''de, yatay (zâhirî / dış) ve dikey (bâtınî / iç) gerçeklik düzlemlerinin aynı anda işlediği, birbirini beslediği, birbirini şekillendirdiği, dikey eksenin yatay eksene sürekli ruh üflediği bir “şehir / medine” modeli geliştirmişti.
Ali Bulaç, bu modeli, postmodern terimlere indirgeyerek -farkında olmadan- sekülerleştirmiş ve içini boşaltmıştı. “Medine modeli”, bir mekân''dan ziyade bir “insan inşası” modeliydi. Din''in hayat bulduğu, hayat olduğu ve herkese hayat sunduğu, herkesi kendileştirici / özgürleştirici bir mahal ve hâl hâli ve yeriydi medine. Siyasî / fenomenolojik bir mekân olmaktan önce, akîdevî / ontolojik bir “ev”di.
Medine, dârü''l-İslâm''ın herkese hayat ve ruh bahşettiği bir “dârü''s-selâm”dı. Orada, yalnızca Müslümanlar değil, gayr-ı Müslimler de kendi hayatlarını barış, huzur, adalet, hak ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde yaşama imkânlarına, mekânlarına (mahallerine ve hâl''lerine) mâliktiler. Böyle bir model, tarihte, yalnızca Müslümanlar tarafından gerçekleştirilmiştir ve o yüzden İngiliz kökenli Muhammed Marmaduke Pickthall, yalnızca bu modelin “cihanşümûl insanlık kardeşliği” pratiği üretmeyi başardığını söyleyecektir (gelecek hafta Külliyat Yayınları''ndan yayımlanacak İslâm Medeniyetinin Dinamikleri başlıklı kitabında).
***
Daha önce de söyledim: “Kürt sorunu”nun yegâne çözüm yolu, İslâm kardeşliğidir. Gerek bizzat yaşadığım hâdise, gerekse Hodgson''dan ve Pickthall''den aktardığım gözlemler, bu gerçeği bir kez daha teyit ediyor.
Türkiye, çok tehlikeli bir sürecin eşiğinden geçiyor: İnsanların dilleri, dinleri, inançları ve düşüncelerinden ötürü ötekileştirildiği, bin küsûr yıl İslâm kardeşliğinin özgürleştirici, kendileştirici, bütün farklılıklara hayat ve ruh üfleyerek kendi dünyalarını ve hayatlarını kurucu “dârü''s-selâm” fikrinden, bu fikrin dayandığı medeniyet iddialarından uzaklaşmanın; herkesi tektipleştirici, farklılıklara hayat hakkı tanımadığı için bölücü, parçalayıcı, her türlü şiddet biçimlerinin tohumlarını eken seküler ulus modelinin yıkıcı, bizi birbirimize düşürücü sonuçlarını yaşıyor.
Seküler ulus devlet ve toplum modeli, farklılıklar arasındaki bütünlüğü, vatandaşlık bilinci üzerinden tesis etmeye çalışır. Ama vatandaşlık bilinci, seküler, ruhsuz bir şey; insanları ruhsuzlaştıran, makinalaştıran, hukukun kölesi kılan bir mekanizma. -Bizim sitede olduğu gibi- laik, ulusalcı vatandaşların Kürt kökenli işçi kardeşlerimin Kürtçe konuşmalarına bile tahammül edememeleri, inşaat işçilerinin sadece Kürtlerden oluşmasından tedirginlik duymamaları, sekülerleşmenin ufku daraltmasından, ruhu, vicdanı ve kalbi yok etmesinden kaynaklanıyor.Necip Fazıl, neyimiz olur? Nazım Hikmet, kimin kuludur?
Yusuf Kaplan
27/05/2011 Cuma
Türkiye''nin yaşadığı tarihî tecrübeyi, dünyada pek az ülke yaşadı: Avrupalıların bütün kıtaları sömürgeleştirdikleri, kıran kırana birbirleriyle boğuştukları bir zaman diliminde, biz, dünyanın en sorunlu ve dünya tarihinin yapıldığı üç kıtanın kesiştiği bir havzada, etnik farklılıkların birbirleriyle boğuşması şöyle dursun, farklı dinlere, kültürlere, medeniyetlere mensup toplulukları ilk kez gerçek anlamda küresel bir sulh ve cihanşümûl kardeşlik düzeni kurarak barış, adalet ve hakkaniyet ilkeleri içinde aynı müşterek vasat''ta yaşatmayı başaran asil ve aziz bir medeniyet kurduk.
20. yüzyılın başlarında bu medeniyet -nihayet- durdurulduğunda, Batılıların sömürgeleştirme girişimlerine karşı direndik. Elimizde kalan "Anadolu kıtası büyüklüğündeki" "toprak parçası"nı sömürgecilere çiğnetmedik.
Ama bu toprak parçasına, tam bin yıl süren bir oluş, varoluş ve fikir çilesi çekerek ektiğimiz "maya"yı, "ruh-köklerimiz"i, bizzat kendi ellerimizle tarihe gömme gafletinde bulunduk!
20. yüzyıl, bir yönüyle, tam bir kayıp yüzyıl oldu bizim için, o yüzden: 20. yüzyılda dünya tarihinin yapılmasında, şekillenmesinde hiçbir rolümüz olmadı.
Ama 20. yüzyıl, bir yönüyle de, kaybettiklerimizi neden ve nasıl kaybettiğimizi hatırlayış yüzyılı oldu: Yeniden silkinip kendimize gelme, toparlanma konusunda yorucu ama öğretici bir performans ortaya koyduk.
Anadolu coğrafyasına hapsolan bu ülkenin çocukları, bizi tarihe gömmeye çalışan sömürgecilerin ve sömürge/ci kafalıların hesaplarını alt üst etmeyi başardı. 21. yüzyıla merdiven dayadığımızda, insanlığa insanlığını hatırlatacak ruh-köklerimizi yeniden hatırladığımızı, yitirdiğimiz medeniyet rüyalarımızı ve rotamızı, iddialarımızı ve ruhumuzu taze bir ruhla ve silkinişle yeniden hayata geçirecek uzun bir yola çıkmaya hüküm giydiğimizi dünya-âleme ilan etmeye muvaffak olduk, çok şükür.
Bediüzzaman, Osmanlı''dan Cumhuriyet''e sarkan süreçte, bu ülkenin asil çocuklarına kanatlandırıcı bir ruh üflemişti. Cumhuriyet sürecinde ise, "durun kalabalıklar, bu cadde çıkmaz sokak" diyerek haykıran üstad Necip Fazıl, yeni bir hakikat çağının gelişini müjdelemişti bize.
Fatih Sultan''la, Necip Fazıl''ın oynadıkları tarihî rolleri, birbirine benzetirim, her zaman: Nasıl Fatih Sultan, asil bir medeniyetin bayrağını göndere çekmişse, aynı şekilde, Necip Fazıl da, bu asil medeniyetin yeniden ayağa kalması, insanlığın önüne taptaze koridorlar açması sürecinde surda büyük bir gedik açmış, insanlığın büyük bir varoluş ve hakikat bunalımının eşiğinden geçtiği bir zaman diliminde, dünyaya yeniden adaletin, hakkaniyetin ve sulhün hâkim olacağı medeniyet ruhunun, iddialarının ve rüyasının tohumlarını ekmişti, bu ülkenin tarihe girmeye, tarihte yürümeye, tarihin akışını değiştirmeye susayan asil çocuklarına.
Necip Fazıl, bize, "biz"i hatırlatan bir öncüydü. Ezel-ebed aşkının yolunu gösteren bir hakikat yolcusuydu. Bizi silkeleyip kendimize getirmişti. Geleceğimizi ellerimize tutuşturan, yeni bir çağın habercisi, hazırlayıcısı yeni bir fatihti o: Geleceği fetheden, geleceğimizi işaret eden, geleceğimizin yapı taşlarını döşeyen, ruh-köklerini, tohumlarını toprağa eken, bize esaslı, eskimez, pörsümez, her dâim taptaze bir ruh üfleyen, bedel ödemekten kaçınmayan bir medeniyet ve hakikat savaşçısıydı.
Hakikate susamış bir aşk adamıydı; ruh adamıydı üstad Necip Fazıl: Yokoluş çukuruna yuvarlandığımız karabasan iklimini, bir yeniden-doğuş, bir diriliş, bir varoluş iklimine dönüştürmeyi başaran devrimci bir dervişti.
Öncülerin öncüsüydü: Necip Fazıl olmasaydı, Sezai Karakoç olur muydu? Sezai Karakoç olmasaydı, biz, bugün burada olabilir miydik? Hepimiz onun ektiği tohumların filizleriyiz. Bugün bir medeniyet ufkundan, ruhundan, yolculuğundan sözedebiliyorsak, bunu, Necip Fazıl''ın sarsılmaz yürüyüşüne, çağlayanı andıran "ses"ine, coşkusuna, heyecanına, koşusuna, sözün özü sanatına, fikrine ve aksiyonuna borçluyuz.
Fakat borcumuzu hakkıyla ödeyebiliyor muyuz acaba?
Nerede Necip Fazıl filmleri? Nerede Necip Fazıl''ın düşüncesini, sanatını, aksiyonunu tartışan, geleceğe taşıyan çaplı düşünürler, sanatçılar, şairler, gönül, ruh ve eylem erleri, nerede?
Necip Fazıl''la Nazım Hikmet''i aynı yere, aynı kareye yerleştiren yersiz yurtsuzlar, mankurtlar, metamorfoz yemiş mirasyedilerden geçilmiyor ortalık!
Necip Fazıl, hangi asil medeniyet ve hakikat rüyaları görüyordu; Nazım Hikmet, bu asil rüyanın neresine düşüyordu acaba? Biri putkırıcı, çağ açıcı bir hakikat yolcusu; diğeri bu yolun önüne çakıl taşları döşeyen kırk haramîlerin önünü açan, onlara methiyeler dizen bir harabatî… Nasıl olur da, bir harabatiyle bir hakikat yolcusu aynı karenin içine yerleştirilebilirdi?
Sahi, Necip Fazıl bizim neyimiz olur? Nazım Hikmet kimin kuludur?
Bir hakikat yolcusunun mirası ancak bu kadar paçavraya çevrilebilirdi vesselâm!Fetih hakikate, işgal zulme götürür
Yusuf Kaplan
30/05/2011 Pazartesi
"Fetih" ile "işgal" kavramları aynı anlama mı sahip? Aksine, neredeyse zıt anlamlara sahip.
Fetih, gerek sözlük anlamı, gerek terminolojik anlamı, gerekse tarihî tecrübede gün ışığına çıkan anlamı bakımından da, fütûhat, yani "açılım" demek.
Fetih, açmak; işgal ise örtmek''tir: Müminlerin fetihleri açar; gerçeği, hakikatin gün ışığına çıkarır. Kâfirlerin işgalleri örter; gerçeğin, hakikatin üstünü setreder.
Fetih, öncelikli olarak kalplerin fethidir; gerçeğin "fethi"dir; hakkın ve adaletin, hakkaniyetin ve hakikatin önünün açılması fetihle mümkün olur. İstanbul''un fethi, bunun en muazzam göstergelerinden biridir: İstanbul''un fethiyle, İstanbul, hem bütün dinlere, inançlara, kültürlere açılmış; hepsine ev sahipliği yaparak, kucak açmıştır.
Ama kâfirlerin işgali, gerçeklerin, hakikatin üstünü örten bir zulüm eylemidir: O yüzden Kurtuba''nın işgaliyle, sadece Müslümanlara değil, Katolik olmayan Hıristiyanlara da, Yahudilere de zulmedilmiş, hayat hakkı bile tanınmamıştır.
* * *
Ne ki, Türkiye''nin metamorfoz yemiş, Batı kültürünün posasıyla beslenmekten başka bir marifeti ve derinliği olmayan sözümona Türk entelijansiyası, bu iki kavramı çok rahatça eş anlamlıymış gibi kullanabiliyor! O yüzden rahatlıkla "İstanbul''un fethi"ni, bir işgal olarak görebiliyor. Pes doğrusu!
Oysa gerçek Türk entelijansiyasının, fethi de, İstanbul''un fethinin anlamını da, tarihî önemini de çok iyi kavraması onun varoluş şartlarından biridir: İstanbul''un fethinin ne anlama geldiğini bilmeyen, nasıl bir hâdise olduğunu idrak edemeyen bir entelijansiya, Türk entelijansiyası olabilir mi?
Hele de son yıllarda sıkça gözlemlendiği gibi, İstanbul''un fethi konusunda ileri geri lafazanlıklar yapıldığına, güya "fethe ne gerek vardı canım; koskoca Bizans''ı tarihten silmişiz!" türünden sözümona "hümanistçe!" zırvalamalara tanık olabiliyoruz!
* * *
Bunun iki temel nedeni olabilir: Birincisi, cehâlet; ikincisi de, kötü niyet. Cehâlet üzerinde durmak bile gerekmiyor: Türk entelijansiyası, bu ülkenin entelektüel birikimiyle, ruh-kökleriyle o kadar ilgisiz ki, bu ilgisizlik, kaçınılmaz olarak bilinçli bilgisizliğe dönüşüyor.
Bir de kötü niyet olarak nitelediğim "bilinçli düşmanlık" var: Bu bilinçli düşmanlığın en masumu, İstanbul''u, Bizans''la, Bizans öncesi pagan İstanbul''la özdeşleştirmek; Osmanlı''yı, Osmanlı tecrübesini ve Osmanlı İstanbul''unu bastırmak, yok saymak!
Bu son söylediklerim, pek çok kişiye abartılı gibi gelebilir. Kesinlikle değil. Ben İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti projesinde, Osmanlı İstanbul''unun nasıl bastırılmaya, yok sayılmaya ve neredeyse bütün projelerde Bizans''ın, pagan İstanbul''un nasıl öne çıkarılmaya çalışıldığına bizzat şâhit oldum, gözlerimle! Ve İstanbul''un Müslüman kimliğini, Osmanlı birikimini bastırmak için inanılmaz çaba gösteren "Bizans''ın çocukları"na karşı kıran kırana mücadele ettim!
* * *
Tam bu noktada, fetih ruhu''nun yitirilmesinin nasıl zulme dönüştürülebildiğine dâir ibretlik bir örnek vermek istiyorum.
Türkiye''de, yalnızca 350 aileden oluşan "İstanbul dükalığı"ndan şikâyet ederiz. 350 kişilik metamorfoz yemiş, bu ülkenin medeniyet birikimini, hafızasını, tecrübesini yok etmek için onyıllardır mücadele eden "şebeke", sadece ekonomiye değil, Türkiye''nin kültür hayatına da hâkimdir. İşte bu şebeke, sinemadan müziğe, görsel sanatlarından sahne sanatlarına kadar bütün kültür ve sanat hayatının sekülerleştirilmesi, İslâm''dan arındırılması, temizlenmesi için elinden geleni ardına koymayan, bu ülkenin gerçek iktidarını oluşturan ve bütün medya kurumlarından büyük sanat ve kültür kuruluşlarına kadar neredeyse hepsine hâkim olduğu için ülkenin kültür, sanat ve düşünce hayatına çeki düzen veren yegâne güçtür.
Omurgasını sözümona "solcu" "tatlısu frengileri"nin, nâm-ı diğer "Beyaz Türkler"in oluşturduğu bu şebeke, son yıllarda kaşarlanmış sağcı ve "dinci" sözümona "kültür adamları"nı da ayartarak Türkiye''nin medyasına, kültür hayatına, sanat hayatına -devlete bağlı olan ve olmayan- "arpalıklar" üzerinden çeki düzen veriyor.
Tek putları, para ve "güç" bunların. O yüzden her türlü hırsızlık, yolsuzluk ve komisyonculuk numaraları, vakayı adiyeden bunlar için. Yine o yüzden, önlerindeki en önemli engel, hakîkî, dürüst Müslümanlar.
İşte bu şebeke, İstanbul, fetih gibi konular gündeme geldiğinde, fethi işgal''le özdeşleştirmekten; İstanbul''un kültür, sanat ve düşünce hayatını da İslâm''dan, Osmanlı medeniyetinin en gelişkin örneklerini verdiği sanat, estetik, düşünce birikiminden arındırmaktan, temizlemekten çekinmiyor.
İstanbul''un asıl kurtuluşu, bizim düşüncede, sanatta, estetikte, edebiyatta büyük atılımlar yapmamızın önünde tam anlamıyla takoz vazifesi gören, Batılıların gönüllü kültür acentalığını yapan bu şebekeden, bu şebekenin tahakkümünden, işgalinden, zulmünden ve faşizminden İstanbul''u ve İstanbulluları kurtarmaktan geçiyor.İki şair, Goethe ve Schiller: Anavatan"
Yusuf Kaplan
27/06/2011 Pazartesi
Weimar / Almanya. Avrupa''yı Avrupa yapan ruh ne; ve nerede gizli bu ruh acabaıAlmanya''nın şehirlerinde dolaşırken; şehirlerinin sokaklarında gezinirken; düşünürlerin, sanatçıların, öndegelen devlet adamlarının yaşadıkları mekânlarda, yattıkları mezarlarda, yaptıkları işlerde, bıraktıkları eserlerde zihnen, rûhen ve bedenen yolculuk yaparken ve nihayet verdiğim seminerlerde keşif yolculuklarına çıkarken ve nefesim yettiğince, dilim döndüğünce, ruhumdan, gönlümden, zihnimden kopup gelen sesle ve nefesle ete-kemiğe bürünen fikirler elverdiği ölçüde muhataplarımı da hasbe''l-kader türlü keşif yolculuklarına çıkarırken peşimi bırakmayan ve peşini bırakmadan izini sürdüğüm soru bu/ydu.
İslâm dünyasını da, Batı dünyasını da yeterince tanıyabilecek kadar "gezdim". İslâm dünyasında Halep''ten Şam''a, Beyrut''tan Amman''a, Mekke''ye ve Medine''ye, Trablus''tan Afrika''nın içlerine, Timbukta''ya ve Kırım''a kadar yaptığım yolculuklarda bu şehirlere ruh veren şeyleri de, bu şehirleri yaşadığımız çağda derin bir hüzne boğan şeyleri de sizlerle çokça paylaştım burada.
Avrupa''da İspanya''da, İtalya''da, Hollanda''da, İngiltere''de ya da Fransa''da, zikrettiğim bu ülkelerin şehirlerinde dolaşırken değil de, yalnızca Almanya''da, Almanya''nın şehirlerinde dolaşırken zihnimi meşgul eden bir soru bu.
Elbette ki, boşuna değil böyle olması: Avrupa, Almanya demek çünkü. Almanya''nın dışındaki Avrupa, esas itibariyle, yalnızca teferruattan ibaret. Tarihi boyunca Avrupa''yı kuranlar ve yıkanlar, tarihe girdirenler ve tarihin dışına itenler hep Almanlar olmuş çünkü. O yüzden Avrupa ruhu diye bir şeyden sözedeceksek, bu ruhu, başka bir yerde değil, Almanya''da ve Almanlarda aramak gerekiyor.
Peki, Alman ruhu, nerede gizli, öyleyseı Hiç kuşkunuz olmasın ki, Weimar''da ve hinterlandında.
***
Turist rehberi kitaplarla gittiğiniz herhangi bir yerin ruhunu yakalamaya kalkışmamanızı öneririm: Turist rehberi kitapların kendileri ruhsuz çünkü: Kupkuru. Abartı dolu, fazlasıyla plastik, dolayısıyla ayartıcı. O yüzden bir şehre giderken, eğer o şehirle gerçekten iletişime geçmek, konuşmak, dolayısıyla o şehrin size konuşmasını istiyorsanız, turist rehberi kitapları derhal çöpe atın, derim.
Bu yüzden, bilgisayarımda, üç-dört turist rehberi kitap vardı; önce biraz gözden geçirdim otelde; sonra bir daha açıp bakmadım bile yüzlerine. Weimar''a girdiğimizde, en azından yol, sokak, anıt, isim, cisim konusunda "yol göstersin" diye bulabildiğim en iyi turist rehberi kitabını almak zorunda kaldım; ama berbattı gerçekten.
Kitaba değil, şehre bakın, şehrin görünmeyen ruhunun izini sürün, eğer şehrin sizinle konuşmasını, şehri ve kendinizi keşfetmek istiyorsanız!
***
Weimar''a girdiğimizde arkadaşlara, "Almanya, burası!" dedim, "siz, Berlin''de, Almanya''da yaşadığınızı zannediyorsunuz! Oysa Almanya, burası!" Arkadaşlar da, "Hocam, biz de sizi bunun için getirdik ya buraya!" diye karşılık verdiler, elbette.
Weimar, şiir-şehir gerçekten de. "Avrupa kültürünün merkezi" diye tarif ediyor bir turist rehberi kitap! Tabiî ki, zırvalıyor. Şöyle demesi gerekiyordu: Avrupa''nın ruhu, dolayısıyla Almanya''nın ruhu burada gizli: Hegel''den Schopenhauer''a, Goethe''den Schiller''e ve Nietzsche''ye kadar Almanya''nın ruhunu kuran adamlar hep burada soluk alıp vermiş. Şehri dolaşmaya başladığımızda Weimar''a klasik ruhunu kazandıranlardan birinin, klasik müziğin öncülerinden Liszt''in ve ruhunun her yerde gezindiğini gördük.
Alman ruhu, Liszt''in müziğinde mi gizliydiı Elbette ki, hayır! Wagner''in, Bach''ın, Beethoven''ın, Mozart''ın yanında Liszt''in sözü edilebilir miydi?
Şehrin sokaklarında dolaşırken, Alman ruhunun asıl kurucularını, şehrin tam merkezinde bir heykelde gördük: Goethe''yle Schiller''in heykeliydi bu.
Bir müzik festivali dolayısıyla şehrin bütün sokaklarından klasik müzik sesleri yankılanıyordu: Weimar halkı, Weimar''ın sokaklarındaki korolara, gruplara, solo''lara eşlik ediyordu büyük iştiyakla ve şevkle. Goethe ile Schiller''in gözleri, Weimar halkının üzerindeydi. "En yüksek sanat, müzik değil, şiirdir" diyen Goethe, Weimar halkına ne söylüyordu, bunu kestirmek pek kolay değil; ama heykeli yakından incelediğimizde, Alman ruhunun nerede gizli olduğunu yakînen gördük. Heykel''in kaidesine alt alta aynen şunu kazmışlardı Almanlar: "İki Şair, Goethe ve Schiller: Anavatan".
Bizim "anavatanımız" Yunus ile Mevlânâ''nın ellerine su dökebilir miydi Goethe de, Schiller de, bunu tartışmak bile saçma. Ama tam bu noktada, hepinizi tedirgin edecek o soruyu sormadan edemeyeceğim: İyi de, biz, Yunus''un ve Mevlânâ''nın bizim anavatanımız olduğunun ne kadar farkındayız, ne kadar şuurundayız acaba?Asimilasyon paradoksu
Yusuf Kaplan
3/07/2011 Pazar
Berlin''de dolaşırken, Yahudilere ait okulların ve kurumların, çok sıkı koruma altına alındığını, hatta bu kurumların önünden yayaların geçişinin bile engellendiğini görünce, şaşırdım: "Nedir bu arkadaşlar? Yahudilere karşı bir saldırı, şiddet, terör eylemi tehlikesi mi var ki, Almanlar işi bu kadar sıkıya alıyorlar acaba?" diye sorduğumda aldığım cevap, Avrupa''nın geleceğine ilişkin bazı tahminlerde bulunmamı da kolaylaştırdı.
Yahudilerin bu kadar sıkı koruma altına alınmaları, 2001''de ABD''de İkiz Kuleler''e yapılan saldırılardan sonra hızlanmış. Müslümanlar tarafından Yahudilere karşı "terör eylemleri" olabileceği gerekçesiyle alınıyormuş bu sıkı güvenlik önlemleri!
Arkadaşlara, "peki, Müslümanlar adına birileri gerçekten Yahudileri tehdit etti mi, şimdiye kadar?" diye sorduğumda, "hayır", cevabı alınca şaşkınlığım ve merakım daha da arttı. Çünkü Almanya''da da bütün diğer belli başlı Avrupa ülkelerinde de açıkça saldırıya uğrayanlar, evleri cayır cayır yakılanlar Müslümanlar oysa!
"Peki, meselâ Almanlar, bu konuda Müslümanları korumayı, Müslümanların yaşadıkları bölgelerde çeşitli güvenlik önlemleri almayı ihmal etmiyorlardır, herhalde?" diye sorduğumda, aldığım cevap, "Aksine. Müslümanlar, aslında daha önceleri burada Yahudilerin yaşadığı dışlayıcı, ötekileştirici, şeytanlaştırıcı muamelelere maruz kalıyorlar", şeklinde oldu.
Dahası, Almanya''da sadece ırkçı, aşırı sağcı ve muhafazakâr çevrelerin değil, sosyal demokratların bile, Müslümanlara, özellikle de Türklere karşı Alman toplumunda nefret tohumları ekecek söylemler ve eylemler içinde olduklarını anlattılar arkadaşlar: Alman sosyal demokratların (SDP''nin) üst düzey yöneticilerinden ve bakanlarından Thilo Sarrazin "Deuchland schafft sich ab" başlıklı bir kitap yazmış iki yıl önce; kitapta sosyal demokrat bakan, Türkleri hedef tahtasına yatırmış, "Türkler, Almanya''daki sisteme karşı en son pes edenler, asimile olmaya en çok direnenler" diyormuş.
Bu kitap, Almanya''da Türklerin şamar oğlanı çevrilmesinde kilit rol oynamış. Almanya''da kimse çıkıp da Türkleri şamar oğlanına çeviren bu sosyal demokrat bakana "ne yapıyorsun sen?" demeye bile cesaret edemiyormuş…
Aynı bakan, Yahudilerle ilgili de bir laf etmiş ve iki hafta içinde bakanlıktan da, partisinden de istifa ettirilmiş. Üstelik Yahudilerle ilgili söylediği şey "Basklarda ve Yahudilerde belli bir gen var", sözünden ibaret; bir hakaret ya da Türklere yapıldığı gibi, Yahudileri şamar oğlanına çevirme gibi bir durum da sözkonusu değilmiş…
Anlaşılan 11 Eylül hâdisesi sadece Amerika''yı değil, Avrupa''yı ve Almanya''yı da fenâ hâlde vurmuş. İşin içine bir de küresel ekonomik kriz girince, Almanlar, çareyi Yahudilere yaklaşmakta bulmuşlar.
Birkaç yıldan bu yana Avrupa''nın dengelerini sarsan, Avrupa Birliği''ndeki (AB) zayıf ülkelerin ekonomilerini iflasın eşiğine getiren küresel ekonomik krizden sonra, Almanya''nın hem dünyadaki Yahudi güç odaklarıyla, hem de İsrail devletiyle ilişkilerini sıklaştırdığı dikkatlerden kaçıyor: Gün geçmiyor ki, bir Alman bakan, devlet adamı İsrail''e gitmesin! Knesset''te konuşma yapmasın! Ağlama Duvarı''nda ağlamasın!
Almanların Yahudilerle ve İsrail devletiyle ilişkilerini yakından izlemekte yarar olduğunu hatırlatarak konuyu asimilasyon meselesine getirmek istiyorum.
Almanlar, Türklerin, entegre olmalarını değil, resmen ve fiilen asimile olmalarını istiyorlar; özelde Türklerle, genelde ise Müslümanlarla ilgili olarak geliştirdikleri stratejilerin merkezinde asimile edici politikalar yer alıyor.
Özetle, Türklerden ve diğer Müslüman azınlıklardan, kendi dinleriyle, kültürleriyle ve geldikleri ülkelerle bağlarını nihâî olarak koparmalarını istiyorlar, hem Almanlar, hem de bütün Avrupalılar.
Ama gerek Almanlar, gerekse bütün Avrupa ülkeleri, meselâ Türkiye''deki Alman ve Avrupa kökenli vatandaşlarının Türkiye''de asimile olmalarına şiddetle kaşı çıkıyorlar. Sözgelişi Almanya''daki Türklere, önce Almanca öğrenin, sonra da "Almanlaşın" diyorlar açık ve örtük şekillerde. Fakat meselâ Türkiye''de yaşayan hatta Alanya''yı Almanya''ya çeviren Almanların bırakınız asimile olmalarını, tam tersine Alanya''yı asimile etmelerinde hiçbir sakınca görmüyorlar. Aynı şey İngilizler için de geçerli. İngilizlerin yoğun olarak yaşadıkları Bodrum''da para birimi TL değil, İngiliz sterlini artık!
Almanlara da, bütün Avrupalılara da, "bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu!", diyorum yalnızca.Batılı değerler, evrensel değil, taşralı
Yusuf Kaplan
4/07/2011 Pazartesi
Almanya üzerinden Avrupa''ya dâir yazdığım yazılar, okuyucudan yoğun ilgi gördü: Yoğun e-mail trafiğine cevap verebilmem imkânsız/dı; o yüzden okuyuculardan özür dileyerek, e-maillerde tartışılan sorunları bu yazıda vuzuha kavuşturmaya çalışacağım.
Bu arada, bazı okuyucular, Almanya yazılarını kitaplaştırmamı talep ediyorlar. Ancak 5 ciltlik Fütûhât-ı Medeniyye kitabını yayımlamadan, başka bir kitap yayımlamayı düşünmüyorum.
* * *
Batı uygarlığı, postmodern süreçle birlikte, sonun/un başlangıcını yaşıyor: Bilimin felsefenin yerini aldığı bir aralıkta, insan, düşünme yetilerini yitirecekti elbette.
Dünyanın kullandığı siyasî, ekonomik ve kültürel kavramları / kurumları Batı uygarlığının geliştirdiğini söylemek bile gerekmiyor: Şu ân bütün dünyada kapitalizm, yegâne ekonomik modeldir; demokrasi, yegâne siyasî model durumundadır; popüler kültür, yegâne belirleyici kültürel formdur.
Meselenin püf noktası şurası: Batılı uygarlığının geliştirdiği bu modellerin ortak paydası, sekülerizm''dir.
Ernest Gellner, modernlikle birlikte iki sekülerizm çağının yaşandığından sözeder: Birinci sekülerizm çağı, modern sürece denk gelir ve “dinin dünyadan uzaklaştırılması” sonucunu doğurmuştur. İkinci sekülerizm çağı ise, modern-sonrası sürece denk gelir ve bu kez “dünyevî olan''ın dinselleştirilmesi”ne yol açmıştır.
Bu iki sekülerizm çağının insanlığı getirdiği nokta, dinin hayattan uzaklaştırılmasıdır: Dinin hayattan uzaklaştırılması, kaçınılmaz olarak insanın da sonu demektir.
* * *
Şöyle ki: Modernlikle birlikte Batı uygarlığının yegâne kurucu dayanağı katına yükselen sekülerizm, insanın ufkunu ve muhayyilesini sadece bu dünyaya ve kendi üstüne kapatır: İnsanı taşralılaştırır, miyoplaştırır, insanın varoluş serüvenini yalnızca insanla, üstelik de içgüdülerinin teslim aldığı insanaltı bir varlıkla sınırlar. Sekülerizm, görünüşte, insanı merkez/e alır; ama gerçekte, insanı Tanrı''dan, Tabiat''tan ve Kâinât''tan kopardığı, taşralılaştırdığı, ufkunu daralttığı, muhayyilesini tarumar ettiği için, insanın da yok olmasını önleyemez.
İnsanın varoluş serüvenini sadece burayla ve şimdiyle, sadece kendiyle sınırlayan bir uygarlığın, yapacağı tek şey, elbette ki, insanın yön ve anlam kaybı nedeniyle yaşadığı ontolojik güvensizlik duygusunu aşabilmesi için, epistemolojik güvenlik alanlarını genişletmek olacaktı: Yani, eşyaya, dünyaya, tabiata, insanlara hâkim olmasını sağlayacak araçları, teknolojiyi geliştirerek sahte bir güven temin etmek...
Böyle bir dünyaya “hükümran” olan insan, ekonomide de, siyasette de, kültürde yalnızca benmerkezci ve gücü, güç üreten araçları kutsayan bir varoluş biçimi sunabilecekti insanlığa. Buysa insanın yokolması, insanlığın sırra kadem basması, hayatta zorbalığın hükümran ve hükümdar olması anlamına gelecekti.
* * *
Kapitalizm, ekonomik gücü ele geçirerek gerçekleştirilen zorbalığın adıdır; medyaokrasi çağında, demokrasi, Nietzsche''nin deyişiyle, kitlelerin gücü elinde bulunduran azınlıklar tarafından rıza''ya zorlanarak “sürüleştirilmesi”; popüler kültür ise, içgüdülerinin, ertelenemez hazlarının ve arzularının sömürülerek ayartılması ve tefessüh etmesidir insanın.
Ama bu sahte, miyoplaştırıcı, egosantrik, gücü kutsayan, her türlü barbarlık / tahakküm biçimlerini mutlaklaştıran seküler uygarlık sisteminin bir gün fenâ hâlde çatırdaması, kaotik ve katastrofik bir dünya üretmesi önlemeyecekti, elbette ki.
Modernliğin dünyaya hâkim kılınmasının yegâne vasıtası, “uygarlaştırma misyonu”ydu. Postmodern / küresel süreçte Batılıların dünya üzerindeki hegemonyalarını meşrûlaştırma yöntemi ise daha ayartıcı: Bir yandan demokrasi''den, insan hakları''ndan, özgürlükler''den sözediyorlar; öte yandan da, bu söylemlere sığınarak, Batı dışındaki toplumların kendi kaderlerini kendilerinin tayin etmelerini, kendi kaynaklarını kendilerinin kullanmalarını, kendi dünyalarını kendilerinin şekillendirmelerini imkânsızlaştıracak her türlü saldırıyı ve işgali gerçekleştirmekte hiçbir sakınca görmüyorlar.
“Demokrasi”, “özgürlükler” ve “insan hakları” gibi Batılı değerler, insanın ufkunu genişleten, tabiatla bütünleşmesini gerçekleştiren, Tanrı fikrine ulaşmasını sağlayan evrensel değerler değil, sadece Batılıların dünya üzerindeki hegemonyalarını pekiştiren, herkesi Batılı değerler doğrultusunda eritmeye, kendilerine boyun eğdirmeye çalışan, başka değerlere, dünyalara hayat hakkı tanımayan taşralı değerlerdir.Kültür"ü yok edemediğimiz sürece insanı varedemeyiz
Yusuf Kaplan
10/07/2011 Pazar
Temel soruları sormuyoruz, soramıyoruz artık: Kültür''ün kurbanlarıyız çünkü.
Kültür, gerçekte, insanın insana, tabiata ve hayata saldırısıdır: İnsanın ve hayatın olmadığı, varolamadığı; insanın hayatı bütün görünür görünmez boyutlarıyla duyamadığı, duyumsayamadığı; hayatın renklerini, kokularını, dokularını, katmanlarını, medcezirlerini, tadlarını, ruhunu hissedemediği, yaşayamadığı, soluyamadığı zamanların, yokoluş zamanlarının, insanın insanlığını yitirmeye ramak kaldığı kaotik ve katastrofik zamanların nevzuhûr çocuğudur kültür.
Kültür, sanıldığının aksine, insanı vareden bir "şey" değil, insanı da, insanın insanlığını da yok eden bir şeydir: İnsanın varolamadığı yerde zuhûr eder kültür.
Kültür, yalnız/ca insanın yapıp ettikleridir. Tabiî bir şey değil, tabiata karşı bir şeydir. O yüzden gayr-ı tabiîdir; insanı da gayr-ı tabiîleştirir kaçınılmaz olarak.
Kültür, yalnızca tabiata ve insana değil, hayata da karşıdır: Kültürün girdiği yerde/n hayat çekilir; orada hayat biter. Kültürün şekillendirdiği bir yerde, hayat, hayatiyetini yitirir ve ölür zamanla; bayatlar, ruhsuzlaşır ve mekanikleşir: Böylelikle plastik, gösteri, görünen, yapaylık, ayartı ve nicelik hükmünü ve hükümranlığını ilan eder orada.
* * *
Oysa, önceleri, kadim zamanlarda, tabiatla hayatın ve insanın barışık olduğu, "kardeşlik" tesis ettiği anlarda, "kültür" tabiatın bir parçasıydı, bizatihî tabiatın bir işi ve işleviydi. "Kültür", "ek-mek" demekti; hayat vermek, hayat üflemek demekti hayata. Bizzat tabiatın işiydi hayat ve ruh üflemek insana.
Ama modernlikle birlikte, yalnızca insan değil, kültür de tabiattan koptu; kültür de, insan da, varlıklarını tabiata karşı konumlandırdılar.
İnsanın kendisini tabiata karşı konumlandırması, aslında kendisini kendisine karşı konumlandırması, kendisini, adeta cehennem ateşinin ortasına fırlatıvermesi anlamına geliyordu; ama insan, ne yaptığını bilmiyordu; nasıl bir cinayet işlediğinin farkında bile değildi.
Çünkü, insanın bizatihî kendisi tabiatın bir parçasıdır: Zübde-i âlem ya da mikrokozmos''tur insan.
* * *
Rönesans, tabiatın keşfiyle başlamıştı: Rönesans ressamları, Toscana''da, resmin odak noktasını, kilise ikonlarından tabiata kaydırdıkları zaman, "özgürlüğün" adı ve adresi olarak gördükleri tabiatı, dolayısıyla insanın Kilise''nin tasallutu altındaki beşerî özelliklerini ve özgürlüklerini "keşfetmişlerdi".
Rönesans sanatçısının tabiatı keşfi, büyük bir ontolojik bunalımın ürünü olduğu için, rönesansın çocuğu modern insan, tabiatı da, insanı da bir "bütün"ün "parça"sı olarak keşfetme imkânlarından yoksundu: O yüzden, rönesans insanının tabiatı keşfi, insanın, tabiatın bir parçası olarak kendini keşfiyle sonuçlanmadı kaçınılmaz olarak.
İnsan, tabiatı ve bizzat kendisini kontrol ve kolonize edecek bir iş yapmıştı: Tabiatın parçası olduğunu bir türlü hatırlayamadı ve çok geçmeden, önce tabiatı, sonra da hakikati ve bizatihî insanın kendisini tahrip edecek bir yolculuğa soyundu: Tabiata "saldırdı".
Aç kurt gibi tabiata saldıran insan, hem tabiatı dize getirdi; hem de tabiatın imkânlarını kullanarak bilim ve teknolojiyi -tarihten eşi görülmemiş çapta, azmanlıkta ve sapkınlıkta- geliştirdi: Artık insan tabiata hâkim olmuştu: Tabiata hâkim olarak zamanla dünyaya ve bütün kıtalara hâkim olacaktı. Görünüşe bakılırsa, artık kendi ayakları üzerinde durabiliyordu: Böylelikle yaşadığı ontolojik güvensizlik duygusunu, tabiata ve insana hâkim olmasını sağlayan araçları, güç üreten araçları geliştirerek yani epistemolojik güvenlik alanlarını genişleterek aşabilecekti, sanal olarak da olsa.
İşte kültür buydu: İnsanın her şeyi, tabiatı, insanı bile dize getirerek kontrol etmesi ama kendi kontrolünü de yitirmesi, bu arada da!
* * *
Sömürgecilikle birlikte Batılılar, sömürgeleştirdikleri ülkelere tam anlamıyla bir kültürel intihar yaşattılar; bunu biliyoruz elbette.
Ama bilemediğimiz ya da göremediğimiz şey, daha da vahim: Doğumundan ölümüne, aldığı nefesten tabiatın devr-i dâimine kadar hayatın/ın varlığını idame ettirmesinde hiçbir esaslı rolü olmayan insan, tabiatın parçası olduğunu unutmakla tabiata karşı geliştirdiği çifte saldırıyla kendini de, tabiatı da, hayatı da öldürmüştü, adına kültür denen kendi icadı nevzuhûr canavarla!
O yüzden kültürü "yok edemediğimiz" sürece insanı da, hayatı da, tabiatı da "varedemeyiz", diyorum.
Kültür"ün dilde ve şehirde işlediği cinayet
Yusuf Kaplan
11/07/2011 Pazartesi
Şehri, insan olarak veya insanı, şehir olarak düşündünüz mü hiç? İnsanı tabiata, hayata ve diğer insanlara yabancılaştıran kültür''ün icadı modern insanın, böyle bir şeyi düşünebilmesi mümkün mü?
Şehri insan olarak düşünen pek çok düşünür, sanatçı ve bilge var. Alemlere rahmet olarak gönderilen peygamberimiz Efendimiz (sav), şehri insan olarak, insanı da şehir olarak görüyordu: Efendimiz, kendisini "ilmin şehri" olarak tarif etmiş, Hz. Ali''yi de bu "şehrin kapısı" olarak işaretlemişti.
* * *
Şehir / medine ile city (urb/an place) / kent, aynı "şeyler" değil. Bu, "ilim" ve "bilim" sözcükleri için de geçerli. Geçenlerde bir televizyon kanalında -kültür''ün çocuğu- bir "kentbilimci"nin "medine / şehir" ile "city / kent" sözcüklerini, dahası "ilim"le "bilim" sözcüklerini ayırmanın "saçma" olduğunu söyleyince, duyduklarıma inanamadım.
Medeniyet dilimizi katleden öztürkçecilerin işlediği cinayetlerin meyvelerini devşiriyoruz gördüğünüz gibi! Latince ve Grekçe gibi Batı uygarlığını kuran dillerin ana kavramları bütün Avrupa dillerinde ortaktır; bu kavramları, Avrupa dillerinden atın bakalım, "dil" diye bir şey kalır mı ortada ve ne yaparlar adama?
Arapça, Farsça, hatta Fransızca, Latince, Grekçe tutmuş, Türkçeleştirilmiş, Türkçe''nin sentaksına uyarlanmış kelimeleri / kavramları Türkçe''den atmak demek, Türkiye''yi tastamam bir zihnî çöle çevirmek demektir: Oysa bu, bir toplumun varolma ve düşünme imkânlarının yegâne vasıtası olan dilin köklerinin kurutulmasıyla, ruhsuzlaştırılmasıyla, semantik intihara maruz kılınmasıyla sonuçlanan bir cinayettir. Hiç kimse, bir toplumun medeniyet dilini yok ederek, o toplumu, düşünme yetilerini yitiren ilkel yaratıklara dönüştürme hakkını kendinde göremez! Çünkü bu, bir totalitarizm biçimidir.
"Medine", "din" ve "medeniyet" sözcükleri arasında etimolojik, semantik ve tarihî bakımdan kopmaz bağlar olduğunu düşünmeniz bile, Türkiye''de dilin, İslâmî anlam haritalarından arındırılması adına nasıl köklerinin kurutulduğunu, çölleştirildiğini, ruhsuzlaştırıldığını, yok edildiğini idrak edebilmeniz için kâfidir.
* * *
Son Paris seyahatimde, Meridian Hotel''in 25. katında bir oda vermişti görevli. "25. kat mı? Gerçekten mi? Olamaz!" diye ürküntüyle karışık insiyakî bir tepki verdiğimi hatırlıyorum.
Odanın, Constantin Guys''un tablolarıyla donatıldığını görünce, "şaka mı bu; böyle bir çelişkiyi dünyada arasam bulamam!" diye sevincimden pencereye koşmuştum hemencecik: Paris, 25. kattan çok berbat görünüyordu: Eyfel''in gecenin karanlığında Paris''in üzerine çöken hayaleti hâkimdi kente.
Sabahleyin, gündüz gözüyle bir kez daha baktığımda Paris''e, sadece taş yığınını ve silikleşen ama yine de kente hükmeden Eyfel''in çelikten, korkuluğu andıran hayaletini görünce, "Baudelaire, haklıymış Constantin Guys''un tablolarını bu kadar yüceltmekte" dedim kendi kendime.
Constantin Guys, kim miydi? İkinci sınıf bir ressamdı; "kötü sanat"ın ünü Paris''i çok çok aşan temsilcilerinden biri.
İşte büyük şair Baudelaire, modern kent topoğrafyası ve kent hayatı üzerine bütün modern şehircilik araştırmalarına hâlâ ilham kaynağı olmayı sürdüren, 1845 yılında yazdığı "Modern Hayatın Ressamı" başlıklı önemli makalesinde, modern kentin hayatı ve insanı nasıl öldürdüğünü enfes bir şekilde anlatırken, hayata değen, hayatı göremediğimiz katmanlarıyla, renkleriyle, canlılığıyla, ritmiyle resmeden ender ressamlardan biri olarak gördüğü Constantin Guys''un tablolarına sığınıyordu.
"Hayata, insana ve tabiata saldırının en ürpertici örneklerinden biri bu bina olmalı", demiştim, Meridian Hotel''i dışarından, uzaktan gördüğümde. Hotel''in 25. katına çıkıp da, "Constantin Guys''un, hayatı öldürenlere meydan okuduğu tablolarının böylesine ruhsuz bir otel''in odasında ne işi var?" diye sormadan edemedim kendi kendime.
Şehir, insanca ve insanla "konuşabildiği" zaman, insan da şehrin dilinden anlar, şehirce ve şehirle konuşmaya başlar.
Dil''in bizim klasik edebiyatımızda "gönül" anlamına geldiğini düşünecek olursak, kültür''ün, insanı ve şehri nasıl öldürdüğünü, hem bizim dilimizi yoksullaştıran ve ruhsuzlaştıran çölleşmenin, hem de Paris örneğinde insanı hayattan ve şehirden uzaklaştıran taşlaşmanın insanı da taşlaştıran yegâne kaynak olduğunu görmekte zorlanmayız.
"Dil"lerini yitiren insanlar, elbette "şehir" kurmayacaklardı/r. İnsanın ve tabiatın bir yansıması ve "ruh kardeşi" olması gereken "şehri", insana ve tabiata saldırıya dönüştüren kültür''se elbette sadece büyük varoluşsal paradoksların eşiğine fırlatacaktı/r insanı.
Kültür, şehir ve dil meselelerini tartışmaya devam edeceğiz.Bu zulüm bitmeli, karanlık sona ermeli artık!
Yusuf Kaplan
15/07/2011 Cuma
İbn Sina, henüz 10 yaşına basmadan ezberliyor, bütün varlıkların Rahmet ve Hayat Kaynağı, ana-varoluş-kaynağımız Cömert Kur''ân''ı. Gazalî de, İbn Arabî de, Mevlânâ da hâkezâ! Bense, 50 yaşına merdiven dayamış bir adam olarak -içimde esen fırtınayı dindiremediğim için- bu saatten sonra ezberlemeye kalkışıyorum! Zihnim bir açıldı, ruhum öyle genişledi ki, anlatamam! Bunu “bana” / “biz”e reva görenlere, söyleyecek söz bulamıyorum!
Daha da vahimi: Bu ülkede, çocuklarımıza 15 yaşına kadar Kur''ân eğitimi resmen ve alenen, cebren ve hile ile yasak!
Olacak iş değil: İnsanlığa söylediğimiz bütün esaslı sözlerin, ortaya koyduğumuz bütün köklü sanat, düşünce ve hayat eserlerinin, hakikat ve hayat sunan aziz ve leziz yemişlerin yegâne kaynağı yasak bu ülkenin “yetim”, “sahipsiz” ve “mazlum” çocuklarına!
***
Bizim dünyaya düşüncede, sanatta insanlığa ruh üfleyecek, hayat bahşedecek, kalıcı, köklü, kanatlandırıcı sözler söyleyemediğimiz tek zaman dilimi, içinden geçtiğimiz şu yok oluş mevsimi yalnızca!
Bu nasıl bir savruluştur, nasıl bir travmadır, nasıl bir metamorfozdur, nasıl bir başaşağı yuvarlanıştır ki, bir türlü kendimize gelemiyor, asıl meselemizin varoluş meselesi olduğunu göremiyoruz.
Son iki asır, çok zor/lu bir imtihan oldu bizim için: Hiçbir alanda yokuz: Büyük düşünürler çıkaramıyoruz: İnsanlığa büyük düşünce, sanat ve ilim adamları armağan edemiyoruz artık.
Gökkubemiz çöktü, hakikat sarayımız yerle bir oldu: O yüzden kaygan zeminlerde patinaj yapmaktan başka bir şey yapamıyoruz.
Yeniden toparlanmaya, bütün insanlığa, bütün varlığa yeniden hayat ve ruh üfleyebileceğimiz uzun, bedeli ödenmiş, köklü, kucaklayıcı bir hakikat yolculuğuna, bir oluş, varoluş ve fikir çilesine soyunmaya ihtiyacımız var.
Bunun için önce kendimize gelmek, kendimiz olmak, kendimizi bulmak zorundayız. Ardından da Mevlânâ''nın -hep söylediğim- pergel metaforunda enfes bir şekilde özetlendiği gibi bütün dünyalara açılmak, insanlığın birikimini vahyin kanatlandırıcı ışığıyla yeniden harmanlayarak insanlığa esaslı bir ruh üflemek zorundayız.
Ama bu çok zor artık. En azından şimdilik: Çünkü eğitim sistemimiz, yabancılaşmış, aşağılık komplesiyle malul, özgüveni gelişmemiş marazî kişilikler yetiştiriyor. Sömürgeleştirilmiş bir eğitim sisteminden bile berbat: Sözgelişi, bir felsefe bölümünde yalnızca Batı felsefesi öğretiliyor! Üstelik de, bizzat Batılı düşünürlerin (örneğin Nietzsche''nin, Husserl''in, Wittgenstein''ın, Heidegger''in) Socrates''ten itibaren bittiğini, düşünceyi / düşünmeyi öldürdüğünü söyledikleri, insanlığı -Heidegger''in deyişiyle- “varoluşsal bir felâket”in eşiğine sürükleyen bir Batı felsefesi öğretiliyor çocuklarımıza!
Ey millet! Ey hükümet! Ey devlet!
Çocuklarımızı kaybediyoruz! Çocuklarımız, ellerimizin altından kayıp gidiyor bu berbat, yoz, taklitçi, asalak eğitim sistemi, medya ve kültür rejiminin metamorfozlaştırıcı, mankurtlaştırıcı, makinalaştırıcı, ruhsuzlaştırıcı marifetleriyle!
***
Tek bir nedeni var bunun: Bu ülkede Kur''ân okumamız, Kur''ân tahsil etmemiz, Kur''ân''ı bütün ilim, irfan ve hikmet gayretlerimizin, bilim, düşünce, sanat ve felsefe çabalarımızın merkezine yerleştirebilmemiz yasak olduğu için!
Büyük eserler, ancak köklü, eskimez, pörsümez anakaynak''lardan kaynaklandığı zaman ortaya konabilir.
Mevlânâ''yı, Yunus''u, Itrî''yi, İbn Sina''yı, İbn Arabî''yi büyük yapan, beslendikleri kaynağın büyük kaynak olmasıdır. Aynı şekilde, Descartes''ı, Kant''ı, Bach''ları, Mahler''leri, Wagner''leri, Joyce''ları, Dostoyevski,''leri, Tarkovsky''leri de büyük yapan, büyük, köklü, aslî, kurucu kaynaklardan kana kana içmesini bilebilmiş olmalarıdır.
***
Diyanet İşleri Başkanı Sayın Mehmet Görmez, isyan etmiş adeta: Artık bu Kur''ân kurslarının 12-15 yaşına kadar yasaklanması uygulamasına derhal son verilmelidir.
Kur''ân, yeniden hayatımızın, düşüncemizin, sanatımızın merkezine yerleşmediği sürece dünyaya hiçbir zaman esaslı şeyler söyleyemeyiz.
Kur''ân''dan beslenen İslâm düşünce, tasavvuf ve hayat tasavvurunun, bizatihî Kur''ân''ın tam merkezinden yola çıkılarak sinemada dünyaya nasıl esaslı, özgün, kanatlandırıcı bir dil ve dünya armağan etmemizi mümkün kıldığını, Semih Kaplanoğlu, Bir Yusuf Üçlemesi''yle bütün dünyaya gösterdi!
Ama Kur''ân eğitiminin 15 yaşına kadar çocuklarımıza yasaklanabildiği bir ülkede yaşıyoruz. Yazıklar olsun bize!
O yüzden, ruhumuzu karartan, zihnimizi körelten bu yüzkarası yasak ve zulüm sona ermeli artık.Metamorfoz yemek, böyle bir şey olsa gerek
Yusuf Kaplan
17/07/2011 Pazar
İnsanın varolabilmesini istiyorsak kültürü yok etmemiz şart, dedim ve öyle anlaşılıyor ki, fincancı katırlarını ürküttüm.
"Nasıl yani? Kültür üretemeyişimiz değil mi, asıl sorun? " diye soruyor bazı okuyucular.
Bazı okuyucularsa, "zaten kültürde bir varlık gösteremiyoruz, kültürel alan işgal altında; hâl böyleyken, kültürü yok etmekten sözetmek ne demek şimdi?" diye soruyorlar ve Gündüz Vassaf''ın geçenlerde Radikal''de yayımlanan bir yazısında "başörtüsü özgürlüğü aldatmacası"ndan bahisle, "müzik konserlerinde, başörtülü göremediğini" söylediğini; bazı muhafazakâr yazarlarınsa, Vassaf''a, "hayır efendim, konser salonlarında başörtülüler artıyor, sizin dünyadan haberiniz yok", mealinde cevaplar yetiştirmeye çalıştıklarını hatırlatıyorlar.
* * *
Yazıyı burada kestim ve Vassaf''ın yazısını bulup baktım hemen.
Gündüz Vassaf, yakın zamanlara kadar "Türk Foucault''su" nitelemesini hak etmiştir, zaman zaman cins bir adam tipi sergiler hâlâ; ama son kertede "arafta yuvarlanan" biridir; kültürle ilişkisi hem "pornografik"tir; hem de "paganca"dır. Ve bu toprağın kültürel kodlarıyla, genleriyle ilişkisi arızalıdır. O yüzden de bu toprağın yaralı bilinçli çocuklarının hallerini algılayabilecek kadar algı kapıları açık değildir bu topraklara.
Bu satırları, Vassaf''ın, "Türk İslâm sentezi, Bach, Metallica" yazısını okumadan önce yazmıştım. Yazıyı okuyunca, Vassaf''ın, kendisine ilişkin yazdıklarımın çok gerisinde kaldığını gördüm ve üzüldüm açıkçası.
* * *
Her şeyden önce çok kötü bir başlık atmış Gündüz Vassaf yazısına. Yazının başlığı, yaptığı analizlerin "sığ"lığını ele vermeye yetiyor kendiliğinden.
12 Eylül''den sonra Türkiye''de Türk-İslâm sentezinin hâkim kılındığını söylüyor. Böylelikle Doğu Perinçek''le aynı yere düşmüş oluyor. Bu kadar basit mi, Türkiye''nin yaşadığı sosyo-kültürel dönüşüm?
Ardından başörtüsünü özgürlükle özdeşleştirenler bulunduğunu; burjuva yaşantısına özenen, tüketim çılgınlığına, albenili modalara kendilerini kaptıran, "sokaklarda, parklarda, deniz kıyılarında erkek arkadaşlarıyla el ele dolaşan, öpüşen" başörtülülerin bu davranışlarının "çağdaş diye sunulan bir yaşantının ifadesi" olduğunu belirtiyor ama bunun aldatıcı olduğunu söylüyor.
Bunu da, 39. İstanbul Müzik Festivali''nde ve Aya İrini''deki bir klasik müzik konserinde tek bir başörtülü göremediğini söyleyerek ispatlamaya kalkışıyor.
Sonra da, "Batı kültürünü içselleştirmeden, sanatta, yerelden evrensele ulaşılamayacağı" şeklinde, hilkat garibesi bir fikir ortaya atıyor. Ve bu banal fikrini adeta Batı kültürü adına bir "tehdit"le bitiriyor: "Küreselleşen dünyada hepimizi kucaklayacak evrensel değerlere siperlerinden tavır alarak yarına yerellikle direnenlerin aşırı tahammülsüzlükleri, tarihte geçici olduklarının öfkeli bilincinden kaynaklanıyor." (!)
* * *
Soru şu burada: Sahi, "siz" kimsiniz? "Evrensellik" ne demek? Küreselleşmeyle birlikte, başka kültürlere hayat ve varolma alanı bırakmayan, başka kültürleri yutan ve -Vassaf''ın "sevinerek" çöktüğünü söylediği- kapitalizmden ne kadar bağımsızdır o "evrensel / küresel" kültür? "Yerel" kim ve ne demek "yerel"? Metallica, evrensel mi şimdi? Güldürmeyin Allahaşkına!
Handel, Bach "evrensel" de; Itrî, Merâğî, Dede, Tanbûrî "yerel" mi şimdi? Bu durumda, Yunus, Mevlânâ, İbn Arabî "yerel"; Goethe, Schiller, Kant, Heidegger "evrensel" mi olmuş oluyor, yani?!
Vassaf''ın zihni bir hayli karışık, görüldüğü gibi.
* * *
Feyerabend, "Batı uygarlığı dünya üzerindeki hâkimiyetini iki şeye borçlu: Silah ve reklam" demişti.
Dünyanın halkları, "evrensel değerler" adına Batılıların silah gücünün altında inim inim inlerken; dünyanın metamorfoz yemiş entelektüelleri de, kendi yaratıcı, kurucu ve öncü düşünürlerinden, sanatçılarından habersiz oldukları, bu öncü kişilerin bir kıymeti harbiyeleri olmadığı zehabına kapıldıkları için Batılıların epistemolojik işgaline maruzlar.
Onları -yine Batı''dan- kurtaracak iki formülü, yarım asır önce, Levi-Strauss, "insanlığın sorunu, tektipleştirilen kültürün tasallutuna karşı kültürlerin çeşitliliğinin kurtarılması" çağrısıyla; yüzyıl önce ise Nietzsche, "dekadant görünümler kazanan bütün değerlerin [Batılı değerlerin yani] değersizleştirilmesi" şeklindeki başkaldırısıyla ortaya atmıştı.Kürt sorunu: Kendimizi inkârın yol açtığı intihar
Yusuf Kaplan
18/07/2011 Pazartesi
Bir “sorun”u tanımlamadan, o sorunun zuhûr etmesine yol açan nedenleri, süreçleri, güzergâhları belirlemeden, o sorunu hâl yoluna koyabilmek mümkün mü?
Oysa Kürt sorununda tam da böyle hareket ediyoruz: O yüzden, hem -sonuç itibariyle- bir arpa boyu yol alamıyoruz, hem de sorunu bütün boyutlarıyla tarif edemediğimiz için, sorunun çözümü konusunda attığımız her adımın bir süre sonra geri teptiğini ve meseleyi daha da içinden çıkılmaz hâle getirdiğini görüyoruz, büyük bir şaşkınlıkla.
Önce, sürgit kangrene dönüşen, kontrolden çıkma emareleri gösteren bu hayatî meselenin görünür görünmez bütün boyutlarıyla Tasvir, Teşhis, Tarif ve Tahlil edilmesi; sonra da, sorunun nasıl çözülebileceğine ilişkin Tekliflerin yapılması gerekiyor. Birkaç yazıda ben bu 5 T sürecini izleyerek meseleye derinlemesine bakmak istiyorum.
* * *
Kürt sorunu, Türk/iye sorunu''ndan bağımsız değil: Türkiye, ne olduğuna, ne olacağına, nereye doğru yürüdüğüne veya yürümesi gerektiğine sarahatle karar verebilmiş değil henüz.
Osmanlı''nın son döneminde başlayan, Cumhuriyet''le kesin bir dönemece giren modernleşme / sekülerleşme / Batılılaşma süreci, Türkiye''nin, tarih yapmasını, tarihin akışını yönlendiren bir dünya aktörü katına yükselmesini mümkün kılan köklü medeniyet iddialarını bizzat kendi elleriyle yok etmesiyle sonuçlandı.
Bir ontolojik kırılma ve epistemolojik kopuş / savruluş yaşamaya başladık: Böylelikle, tarih yapan bir aktörden, tarihte tatil yapan bir figürana dönüşüverdik.
* * *
Oysa bir dünya aktörünün öyle ilk yediği “dayak”tan sonra dünya tarihinden çekilmesi mümkün mü/ydü? Batılılar, bugüne kadar, bunun aslâ mümkün olmadığına inandıklarını gösteren bir fobiyle veya dikkatle yaklaştılar bize. Ve bizim “büyümemizi”; ufkumuzu, hayallerimizi, rüyalarımızı büyütmemizi; yani medeniyet iddialarımıza yeniden sahip çıkmamızı önleyecek ve bizi “bağlayacak” şekilde ilişkiler kurdular bizimle.
Benzer tecrübeleri Almanlar da, Fransızlar da, İngilizler de yaşadılar fakat bunların hiç biri, bizim gibi, tarihî iddialarından ve rollerinden vazgeçmedi.
* * *
Bir medeniyetin çocukları, yok olmanın eşiğine gelmiş olabilirler. Ama ölüm-kalım savaşının eşiğine sürüklendiniz diye, sizi yok etmeye gelenlerin yapacaklarını (sekülerleşme / batılılaşma projesini) kendi ellerinizle hayata geçirmeye soyunarak teslim bayrağı çekmeniz, o büyük medeniyet iddialarınızı terk etmeniz olacak iş midir?
Böylelikle, medeniyet ufkunu yitirip de, bütün farklı dinlere, etnisitelere, dillere, kültürlere hayat hakkı tanıyan insanlığın yegâne medeniyet tecrübesinin geliştirildiği bu Osmanlı medeniyet toprağında bu medeniyetin çocuklarını ulus / etnisite eksenli bir ufuk daralmasına mahkûm ettiğimiz andan itibaren uyguladığımız bütün sekülerleştirici / bölücü projelerle bu toprakların insanlarını, bin yıldır birbirine kenetleyen, ayakta tutan derin yapıları birer birer yıktık ve bugün yaşadığımız Kürt meselesi de dâhil, bütün ufuk ve zihin daralması sorunlarının tohumlarını kendi ellerimizle ektik.* * *
Sonuçta, bu büyük inkâr''la kendimizi kendi ellerimizle intiharın eşiğine sürüklediğimizi göremeyecek kadar algılama, kavrama ve görme yetilerimizi yitirdik: Kürt sorununun işte bu medeniyet iddiasının terk edilmesinin kaçınılmaz sonucu olduğunu, çözümünün de “imparatorluk” bakiyesi bir toplumda tutması aslâ mümkün olmayacak, zamanla büyük kültürel çatlamalara, sosyal çatırdamalara, siyasî çatışmalara yol açacak, bize, bu topraklara yabancı, medeniyet iddiamıza taban tabana ters, sekülerleştirici / bölücü ulus / etnisite ilkelliğine dayanmayan, aksine, bütün farklılıklara hayat hakkı tanıyan medeniyet fikrinin yeniden hayata ve harekete geçirilmesinden geçtiğini göremeyecek kadar metamorfoz yedik: Yani bizi ayağa kaldıracak, bölgemizde ve dünyada yeniden tarih yapmamızı mümkün kılacak, adalet, ahlâk, hakkaniyet ve barış ilkeleri üzerinden yükselen Osmanlı medeniyet misyonunu yok ederek, kendimizi inkâr etmiş, kendi ellerimizle kendi ayağımıza kurşun sıkmış, kendi bindiğimiz dalı kesmiş, böylelikle kendimizi intiharın eşiğine sürüklemiş olduk.
İşte Kürt sorunu bizim kendimizi inkârın sürüklediği bizzat kendi ellerimizle gerçekleştirdiğimiz bir intihardır.
Kürt sorunu, Türkiye''nin ontolojik sorununun bir parçasıdır: O yüzden siyasî, ekonomik ve etnik yollarla ne anlaşılabilir, ne de çözülebilir.Seküler kent: Saatli bomba
Yusuf Kaplan
14/08/2011 Pazar
Londra bir haftadır yanıyor. Yangın yerine dönüştü Londra''nın yanısıra bir zamanlar güneş batmayan imparatorluğun Kraliçesinin şimdilerde üzerinden duman gitmeyen ülkesinin Birmingham ve Manchester gibi diğer büyük kentleri de.
Londra''nın yanması normal. Yangın yeri''nin, yani sömürgeciliğin harcının karıldığı, sermayesinin sayıldığı, saatli bombasının kurulduğu bir yerin sonunda gerçekten yanmasından, kendini ve kentini yakmasından daha normal ne olabilirdi ki? Yanmaması anormal olurdu.
***
Önce, seküler kentin nasıl tanımlandığına bakmakta yarar var: Harvard''ın teoloji profesörlerinden Harvey Cox, Secularization and Urbanization in Theological Perspective altbaşlığının yer aldığı The Secular City başlıklı kitabında, seküler kenti iki açıdan tanımlıyor: Sosyal oluşumu ve Kültürel stili açısından. Bir kentin sosyal oluşumunun, o kentin içeriğini (content), kültürel stilinin de bağlamını (context) verdiğini söylüyor Cox.
Ve seküler kent''in sosyal oluşumu açısından iki temel özelliğinden sözediyor: Anonimliği ve mobilitesi / hareketliliği.
Anonimlik de, hareketlilik de gelmiş geçmiş bütün medeniyetlerin büyük şehirlerinde şu ya da bu şekillerde de olsa gözlenebilecek iki özellik. Ama anonimliğin de, hareketliliğin de sadece modern çağın kendine ve kentine bakan bir yüzü var: İki anlamıyla da “yüzsüzlüğü”.
Birincisi, kimliksizliği. İkincisi, kişiliksizliği. Kimliksiz olduğu için kişiliksiz, kişiliksiz olduğu için de kimliksiz. Özünü yitirdiği için kimliksiz, sözünü yitirdiği için kişiliksiz.
O yüzden seküler kentin bize söyleyecek bir şeyi yok: Bitkisel hayatta, can çekişiyor yatakta çünkü. Bizim kendisini görmemizi ve dinlememizi istiyor bizden. Ama biz bizde miyiz sahiden?
Kadim medeniyetlerde de şehirlerin yüzleri vardı; ama Çin''den Hind''e, Mâverâünnehir''den Mısır''a, Afrika''dan Latin Amerika''ya kadar bütün kadim medeniyetlerin şehirlerinin hiç birinin, “yüzsüzlük” gibi, yani yüzünü, kimliğini, ruhunu yitirmesi gibi şehri bitkisel hayat yaşamaya sürükleyen varoluş sorunları yoktu.
Modern / seküler kentin temel sorunu, varoluş sorunu. Metafizik düzeninin ve düzeneğinin çökmesinden sözediyorum seküler kentin. O yüzden anonimlik, seküler kentin insanını hiçkimse''leştirirken; mobilite, hiç''leştiriyor. Burada ortaya çıkan insan tipi de -sosyolojik, kültürel ve felsefî anlamlarda- “piç”leşmiş bir insan tipi oluyor: Hele de hızın ve hazzın insanı zıvanadan çıkardığı postmodern durumda karşımıza çıkan başat insan ve toplum tipi bu. (Baudrillard, postmodern toplumun, “bastardize” / “piçleşmiş” olmasından sözediyordu; unutmayalım).
***
Harvey Cox, seküler kentin kültürel stilinin de “pragmatizm” ve “profanlık / dindışılık” olarak adlandırdığı iki özelliğinden sözediyor. Ve pragmatizme Kennedy''yi, profanlığa da Albert Camus''yü örnek veriyor. Bu iki kültürel özellik yalnızca modernliğin kendine ve kentine özgü.
Harvey Cox, bön ve berbat bir adam: Seküler kentin yukarıda aktardığım ve tartıştığım sosyal ve kültürel iki özelliğine ilişkin söyledikleri dışında bir şey söylemiyor kitabında: Bir yandan sekülerliğin insanın ruhunu öldürdüğünden sözediyor ama öte yandan da sekülerliğin kaynağının İncil olduğunu; sekülerliğin insanın önünde “tehlikeli bir virüs” değil, “büyük bir fırsat” olduğunu filan söylüyor.
İşte şehri öldüren, şehrin asil bir öze, nefis bir söze sahip olmasını önleyen hâlet-i ruhiye, bu teslim bayrağı çekme, hazım kapasitesini geliştirme hâlet-i ruhiyesi.
Oysa hazım kapasiteniz ne kadar yüksekse, zihninizi hadım ve kabız etme hünerleriniz de o kadar yükselir.
***
Londra, seküler kent''in en tipik örneklerinden biri. Sekülerizmin ürettiği şizofreniyi, para ile papaz''ı yer değiştirecek şekillerde kullanacak kadar yaşayan bir yangın yeri Londra. Ya papazların parala/mala/rı vuracaktı insanı ve hayatı; ya paranın papazları; yahut da papazın da, paranın da papaz ettikleri, beş paralık ettikleri, insan yerine bile koymadıkları büyük para''nın ve büyük papaz''ın kurbanları.
Yangı yeri, yanmayacak da neresi yanacaktı ki? O yüzden Londra da, Paris de, İstanbul da, New York da, Kahire de, Tokyo da, Şanghay da, Şam da yanacak. “Papaz”ın ve para''nın “oyunlar”ını fark edemedikleri sürece saatli bombaya dönüşen bu yorgun ve öfkeli kentler yanacak ve her şeyimizi de yakıp yıkıp yağmalayacaklar!İnsanlığın son adası: Anadolu kıtası, bir kez daha
Yusuf Kaplan
15/08/2011 Pazartesi
Türk insanı Anadolu yarımadasına hapsedildi bir yüzyıl: İnsanlık tarihinin yapılmasında kilit roller oynayan bütün medeniyetlerin üzerine oturan, bu medeniyetlerin ve kültürlerin hepsine de hayat ve varoluş hakkı tanıyan, hepsinden de kendi paradigmatik ilkeleri çerçevesinde yararlanmasını bilen, insanlık tarihinin benzersiz tecrübelerinden birine imza atan, insanlığın yegâne adalet ve hakkaniyet, sulh ve selâmet, kardeşlik ve barış medeniyetini yeşerten, insanlığa armağan eden bu güzelim tecrübenin çocukları, Anadolu yarımadasına hapsedildi son yüz, yüzeli yıl boyunca ama bu çocuklar sanki hiçbir şeyi yutmamışlar ve unutmamışlarcasına Anadolu yarımadasını insanlığın son adasına çevirecek, yüz ağartıcı, insanlık adına, bütün varlık adına, börtü böcek, dağ taş, akan su, uçan kuş adına hepimizi umutlandıracak bir asalet ve şahsiyet, adalet ve hakkaniyet, kardeşlik ve bilgelik örneği sunuyorlar bütün dünyaya.
Sömürgecilik çağlarında gücünün, azametinin zirve noktasında olmasına rağmen -bugün sefil ve sefih Türklerin çektikleri dizilerde bile playboy olarak resmedilen, aşağılanan- Osmanlı''nın çocukları Kanunîler, Yavuzlar, Fatihler, sömürgeciliği, insanların mallarını, tabiatlarını yağmalamayı, insanları zincirlere vurup diyar diyar dolaştırmayı düşünmediler. İsteselerdi yapabilirlerdi. Balkanlarda, Kafkaslarda ve Avrupa''nın içlerinde sadece Müslüman nüfus varolmuş olurdu. Ama onlar böylesine aşağılayıcı bir şeyi akıllarının köşesinden bile geçirmediler.
Onlar hep fethi düşündüler. İşgali değil fethi. İşgal yıkan bir şeydir, fetih yapan, yol açan, gönüllerin yolunu, yapı taşlarını döşeyen bir lütuf.
Onlar sömürgecilik hırsıyla yanıp tutuşmadılar. Hep şehadet aşkıyla ve ateşiyle yanıp tutuştular.
***
İngilizler, 1601 yılında, Hollandalılar 1603 yılında, Fransızlar 1604 yılında aç kurtlar gibi Hind''in hazinelerini keşfedebilmek, bir an önce bu hazinelere üşüşebilmek için Doğu Hindistan Kumpanya''larını kurdular.
Art arda, vahşî sürüler hâlinde çullandılar Hind''e, Çin''e, Endonezya''ya, Sumatra''ya kadar Uzak Asya''ya… Ve Afrika''nın balta girmemiş ormanlarına bu vahşî Batılılar girdiler uygarlığın göstergesi silahlarıyla… Girdiler ve parsellediler Afrika''yı İngiliz Afrikası, Fransız Afrikası, Alman Afrikası, İspanyol Afirkası, Belçika Afrikası diyerek… Aşağılık adamlar.
Sonra da hayvan gibi çullandılar Afrikalı masum insanların tabiî zenginliklerinin üzerine… Yaktılar, yıktılar ve yağmaladılar.
“İnsanlığın kanını emdiler. İnsanlığın kökünü kazımakta ne kadar mahir olduklarını bütün insanlığa gösterdiler…” diyordu Thomas Paine.
***
Batılılar, uygarlık adına, “barbarlara uygarlık götürme” yalanıyla Afrika''da, Latin Amerika''da, Asya''da, dünyanın dört bir köşesinde en barbar cinayetleri işlerken, insanlığın tabiî, tarihî, kültürel kaynaklarını, zenginliklerini, birikimini talan ederken, yağmalarken, insanlığın köküne kibrit suyu çakarken; biz, insanlığın son adası olduğumuzu gösteriyorduk bütün fetih meşalesiyle gittiğimiz, ulaştığımız coğrafyalarda: İnsanlığa, adaletin, barışın, kardeşliğin, erdemin, vicdanın, yüksek ahlâk ve seciyenin, Allah korkusunun, Allah''a kul olma yüceliğine erişerek insanın insana kul olmasının önüne devâsâ setlerin nasıl çekileceğini bütün ayak bastığımız topraklarda gösterdik.
Biz insanlığa medeniyeti götürdük, bize barbar dediler. Batılılar, uygarlık adına insanlık tarihinin en büyük barbarlık terörüne imza attılar ama uygar diyorlar kendilerine.
***
Fakat artık yolun sonuna gelindi: İnsanlığın son adası, Anadolu kıtası, Somali''deki, Eritre''deki, Kenya''daki, Sudan''daki, Mogadişu''daki velhasıl bütün Afrika''daki insanların yardımına koştu. Sadece Anadolu kıtası koştu Afrika''nın masum ve mazlum insanlarının imdadına.
Geçinemeyen, bir çift ekmeğe, bir tas çorbaya bile muhtaç, “bidon kafalı”, şerefli, gönlü bol, yüce, aziz Anadolu insanı, Afrika''ya koştu, Afrikalı çocukların kalplerinin durmasına yüreği dayanmadı ve bağrına taş basarak Afrika''nın umudunu aydınlatacak büyük bir insanlık sınavını, büyük bir ahlâk ve erdemle verdi.
Anadolu insanının bu âlicenaplığından, bu yüceliğinden, bu azizliğinden rahatsız olan, “ne işimiz var bizim elin Afrika''larında filan?” diyen tuhaf yaratıklar var Türkiye''de: Adına solcu / laik denen ve Türkiye''de hâlâ bütün kavşakları tutan yavşaklar bunlar. Yuh be size! Ne biçim solcusunuz siz? Dünyada var mı türünüz, bir benzeriniz?
Unutmayın, dün olduğu gibi, bugün de Anadolu insanı, hapsolduğu bu coğrafyadan çoktan kurtulduğunu ve insanlığın son adası, tek kıtası olduğunu bütün dünyaya gösteriyor.Suriye"den önce İran durdurulmalı
Yusuf Kaplan
19/08/2011 Cuma
Türkiye, içeriden ve dışarından kıskaca alınarak kuşatılıyor. İçeride barış ve huzur mevsimi Ramazan''ı zehir eden stalinist, dinsiz, kitapsız, kutsalsız, vicdansız, kuralsız, kukla PKK''ya binlerce kez lanet olsun. Dışarıda, yanıbaşımızda, Suriye''de sahur vaktinde vicdansızca kendi insanlarını bombalayan sosyalist-totaliter Baas rejiminin son artığı Beşşar Esed''e ve terör şebekesine de binlerce kez lanet olsun. Suriye''deki katliamın arkasındaki pers ruhlu aktör İran''a da binlerce kez lanet olsun.
Evet, Türkiye kuşatılıyor yeniden, içeriden ve dışarıdan. Bu kuşatmayı yarmalı Türkiye. Başbakan Erdoğan Afrika''daki açlık sorunu dolayısıyla Somali''ye yapacağı ziyareti daha fazla ciddiye almalı şimdi.
***
Kuşatma psikolojisiyle hareket ettiğim için Türkiye''nin kuşatıldığını söylüyor değilim. Fiîlî kuşatmadan sözediyorum. Kaldı ki, bu kuşatmanın tarihi bir hayli uzundur; Türkiye''nin Batılılaşma / sekülerleşme projesi, Türkiye''nin içeriden ve dışarından durdurulması anlamında bir kuşatmaydı. Biz bu zokayı yuttuk uzunca bir süre. Ama bu tezgâh tutmadı; son çeyrek asırda toparlanmaya başladık: Son birkaç yıldır tam sonuç almaya başlamıştı ki, bir anda her şey alt üst oldu.
***
Türkiye''de güçlü bir tarih bilinci olmadığı için, biz "dayağı yemeden kendimize gelemiyoruz". Ama o zaman da iş işten çoktan geçmiş oluyor.
Batılılaşma, Batılılaşmanın hayata geçiriliş şekli olan sekülerleşme bir felâkettir. Bir köleleşme biçimidir. Bir yokoluş macerasıdır. Sekülerleşmenin bir felâket olduğunu anlayabilmemiz için 1956 yılından 2006 yılına kadar Türkiye''deki toplam boşanan insan sayısı 50 yılda 60 bin kişiyken, sadece son 5 yılda 50 bin kişi olarak gerçekleşmesi mi gerekiyordu? Dünyevîleşmek, tefessüh etmek, bencilleşmek, bananecilleşmek, benişimibilirimcileşmek demek olan sekülerleşmenin bir felâket, bir soysuzlaşma, bir yolsuzluk katlayıcısı, bir cinayet kaynağı olduğunu anlayabilmemiz için Türkiye''de de ille de Batı''daki cinayetleri aratmayacak ürperticilikte cinayetlerin işlenmesi mi gerekiyordu?
***
Evet "dayak yediğimiz zaman" kendimize geliyoruz ama iş işten geçmiş oluyor. Bunun son örneği, Arap Baharı denen tezgâh. Arap Baharı denen numaranın, daha ilk günlerden itibaren, medeniyet iddiasıyla donanarak yeniden tarihin yapılmasında kilit rol oynayacak "yeni Türkiye"nin önünü tıkamaya dönük bir tezgâh olduğunu yazdım. Ama kimselere anlatamadım. Ta ki, Suriye''deki felâket gelinceye kadar.
Bir insanın söylediklerinin felâket''le doğrulanması, felâket bir şey gerçekten! Ama yaptığımız şey, yaşadığımız felâketin nasıl bir şey olduğuna dikkat çekmek zaten.
Arap Baharı denen tezgâhta Türkiye''nin model alındığını söyleyen iktidara yakın çevreler, Arap Baharı denen şeyin asıl hedefinin Türkiye''yi kuşatmak, Türkiye''nin önünü tıkamak, Türkiye''nin başlattığı ve olağanüstü ilgi uyandıran yürüyüşü durdurmak olduğunu kesinlikle anlayamıyorlar.
***
Suriye''deki katliamın arkasında İran var. İran, durun dese, durdurulacak ve duracak katliam. Hama''da vurulan Türkiye''dir. Türkiye''deki beyinsizler anlayamıyor olabilirler ama Başbakan''ın bu konudaki feraseti her türlü takdirin üzerindedir. Anlaşılan, ille de dayak yememiz gerekiyor!
Bölgesel ve küresel gücü artan, sahici bir medeniyet fikrini dünyaya sunabilecek tek ülke olan Türkiye vuruluyor hem Hama da, hem de PKK teröristlerince.
İran, çok tehlikeli bir oyun oynuyor. Suriye''yi karıştırarak Türkiye''yi arkadan vurmakla Türkiye''nin büyümesini, önünün açılmasını istemeyen Amerika''yla ve İsrail''le aynı yerde konuşlanmış oluyor, Persleşen, vicdansızlaşan ve yüzlerce masum Suriyelinin katledilmesini "seyreden" (?) İran.
Birileri İran''ı durdurmalı artık. Suriye''yi değil, İran''ı. Suriye''yi ve bölgeyi karıştırarak, sömürgecilere bir kez daha peşkeş çekecek tehlikeli bir bölgesel savaşın tohumlarını ekiyor İran. O yüzden durdurulmalı.
Bir Türkiye''nin yaptığına bakın, bir de İran''ın yaptığına: Türkiye, İran da, Suriye de vurulmasın diye göğüs göğüse çarpıştı Batılılarla; ama İran ilk ele geçirdiği fırsatta vuruyor Türkiye''yi arkadan, Suriye''den.
İran''ın şu an tek derdi Türkiye''nin toparlanıp büyümemesi. Aynı dert Amerika''nın da, Avrupa''nın da, İsrail''in ve -sıkı durun- Türkiye''deki laikçi, ulusalcı, Kemalist ve Sabetaycıların da derdi değil mi?İran ne işe yarar?
Yusuf Kaplan
21/08/2011 Pazar
Suriye üzerinden İran üzerine söylediklerime oldukça farklı tepkiler aldım. Bugüne kadar İran konusunda düşündüklerimin çoğunu yazmadım. Bu konuda her zaman basiret, feraset ve hassasiyeti önceledim. Bu fikirlerimi konferanslarımıza, sohbetlerimize katılan insanlar biliyor.
Fakat Suriye''deki masum insanların katlediliş biçimlerine, (tıpkı Filistin''de, Lübnan''da, Bosna''da, Afrika''da vs. olduğu gibi) yüreğim daha fazla dayanamadı ve (yine diğer yerlerde olduğu gibi) patladım tabiî olarak: Hem salt ulusal stratejik çıkarlarını önceleyerek Baasçı-totaliter Esed rejimine sonuna kadar destek verdiği, hem de işlediği cinayetleri seyrettiği için İran''ı da lanetledim. Bu lanetleme faslı yanlıştı. Rahatsız olan herkesten özür diliyorum. Biz de insanız ve yanılabiliriz, vesselam. Ama İran konusundaki fikirlerimin arkasındayım.
* * *
Bu arada, birileri bana “savrulduğumu” filan söylemeye kalkıştı! İşte bunu kabul edemem! Bu ülkede duruşundan kuşku duyulamayacak, önüne dünyanın serveti de yığılsa, hanlar, hamamlar, saraylar da konulsa, durduğu yeri aslâ terk etmeyecek birkaç kişiden biriyim ben. Bilen iyi biliyor bunu zaten. Bilmeyen de bilmiş olsun.
* * *
İran meselesine gelince... Benim için, merhum Humeyni''den sonra devrim bitmiştir. Herhangi bir Müslüman ulus-devletten farkı kalmamıştır İran''ın. Bu bir.
İkincisi, ben İran''ın vurulmasından filan sözetmedim. İran''ın, Suriye''deki katliamın sürmesindeki rolünden ötürü, durdurulmasını istedim. Hepsi bu.
Üçüncüsü, İran''ın ABD-İsrail tarafından Türkiye üzerinden füze kalkanıyla çevrelenmesini, başka silahlarla vurulmasını en sert dille kınamaktan çekinmem.
Dördüncüsü, İran''la Türkiye''nin açık veya örtük türlü işbirliği projeleri geliştirmelerini, birbirlerine ayakbağı olacak tehlikeli işlere kalkışmamalarını beklerim. Özellikle Davutoğlu''nun Türk hâriciyesine çağ atlattığı son 6-7 yıldan bu yana Türkiye''nin İran''a ve Suriye''ye Batı''dan yöneltilen saldırıları nasıl göğüslediğini bilmeyen yok. Ama İran''ın aynı duyarlığı gösterdiğini ben görmedim; gören bilen varsa söylesin.
Beşincisi, Batı ittifakının ve kurumlarının fiilen bir parçası olmasına rağmen, Türkiye''nin ABD''ye, AB''ye, İsrail''e yaşattığı hayal kırıklıkları, vurduğu “darbeler”, İran''ın hiçbir zaman yapamadığı somut büyük işlerdir.
Altıncısı, İran''ın küresel sisteme darbe vurmak gibi bir niyeti var mı gerçekten? Yoksa retorikten mi ibaret “çıkardığı ses”?
* * *
Yedincisi ve püf noktası: İran, ne işe yarıyor acaba?
İran''ın küresel sisteme meydan okuyan bir aktör olduğu iddiası çok su götürür bir mitten ibarettir. Dikkatle izlenmesi gereken iki büyük “iş görüyor” İran: Birincisi, küresel sisteme “meydan okuyormuş gibi yaparak” hem sadece kendi ulusal-bölgesel çıkarlarını pekiştirmeye bakıyor; hem de küresel sistemin bölgeye derinlemesine -askerî, stratejik ve jeo-politik olarak- yerleşmesine (bilerek veya bilmeyerek) zemin hazırlıyor.
Sadece şu sorunun cevabını verebilelim yeter: Küresel sistemin çanına ot tıkayacak tek bir küresel projesi var mı İran''ın? Ama Türkiye''nin var: D-8 Projesi. Bu projenin öldüğünü düşünenlere şaşarım: Bu proje, resmen olmasa bile son 6-7 yıldır fiilen adım adım uygulanıyor. İran sadece boş laf ederken, Türkiye, sistem içinden ama arkadan dolanarak önümüzdeki 40-50 yıl içinde bölgeyi yeniden ayağa kaldıracak bir medeniyet projesinin yapıtaşlarını döşüyor, sessiz ve derinden.
İkincisi de, çok fazla farkedemediğimiz bir şey: Küresel aktörler, İslâm dünyasının uzun vadede yeniden toparlanabilmesinin zeminini oluşturan (İslâm dünyasını 400-500 sene kasıp kavuran kargaşaya, dağınıklığa, kaosa ilk kez muhkem bir Ehl-i Sünnet omurgası inşa ederek son veren) Osmanlı tecrübesiyle 600 küsur yıl önce gerçekleştirdiğimiz akîdevî, entelektüel ve sosyo-jeo-politik bütünleşmeyi / pax''ı tam ortadan yarma projelerinde İran''ı fena hâlde ayartıcı şekillerde kullanıyorlar: Bu nedenle Şii hattı''nın güç ve hâkimiyet alanını genişletme konusunda son 25 yıldan bu yana geliştirilen bütün projeler, -Irak''tan Özbekistan''a kadar- başarıya ulaşmış durumdadır.
Ve ne hikmetse, küresel sisteme “başkaldıran” İran, ABD''nin (ve İsrail''in) girdiği bütün savaşlardan en kazançlı çıkan -İngilizlerden sonraki- ikinci ülkedir. Neden acaba?
İran sorunu
Yusuf Kaplan
22/08/2011 Pazartesi
İran''ın Ankara Büyükelçiliği de tıpkı "komünist partisi gibi", tıpkı İsrail büyükelçiliği, tıpkı Amerikan büyükelçiliği gibi çalışıyor anlaşılan: Anında cevap yetiştiriyor ve kendi bildiklerini, ezberlerini, sloganlarını bozuk plak gibi tekrarlamaktan geri durmuyor.
İran''ın Ankara Büyükelçiliği, son iki yazıda İran''ın Suriye''de ve bölgede uyguladığı politikalara ilişkin yönelttiğim eleştirilerin hiç birine cevap verme zahmetine katlanmadan, yazdıklarımın "asılsız ve düzmece" olduğunu söyleyerek tam komünist partisi gibi, tam İsrail büyükelçiliği gibi, tam Amerikan büyükelçiliği gibi kibirli, ezberci, slogancı, bildiğim bildik, çaldığım düdük''çü gibi hareket ettiğini gösteriyor.
İran Büyükelçili''ğinin bu tavrı ve bu tavırla söyledikleri benim İran yazılarında söylediklerimi doğruluyor. İran Büyükelçiliğinden gelen yazıda benim İran hakkında yazdığım yazıları "kin ve nefret duyguları"yla yazdığımı söylemiş. "Kin ve nefret duyguları"yla yazan bir adam ertesi gün "lanetlemek yanlıştı" deyip de müslümanca bir duyarlılıkta, çekinmeden özür diler mi?
İran''ın Ankara Büyükelçiliği, üstelik de bunu bakın nasıl bir kibirle ve körlükle telaffuz ediyor: "Anlaşılan makale sahibi, İslâm dininde, o da halkı Müslüman olan bir ülkeye hem de mübarek Ramazan ayı gibi kutsal bir ayda telin etmenin kınanmış ve reddedilmiş olduğunu bilmemektedir."
İran''ın İslâmî kaygıları nasıl da işine geldiği zaman ve işine geldiği şekilde öne çıkardığını gösteren bir çelişki var burada. Benim Suriye''de haftalardır, ne haftaları aylardır, üstelik de Ramazan ayında daha da hunharca ve vahşice boyutlar kazanarak masum insanların, çocukların, sahurlarda, camilerin önünde katledilmelerinden ötürü İran''ın burada oynadığı belirleyici role, Esed rejimine kayıtsız şartsız destek vermesine, bu cinayetlerin önlenmesi konusunda kılını bile kıpırdatmamasına, aksine suç ortağı olmasına ilişkin tek bir kelime etmiyor büyükelçilik yazısı.
Oysa biz / bendeniz, rahmetli Beheçti''yi ve İran''ın kremasını şehit eden Amerikan vahşeti karşısında günlerce az gözyaşı dökmedik. Mezhepçilik filan gözümüzü körleştirmedi yani.
Ama Esed rejimi, Suriye İhvanı''nın liderlik kadrosunu İran''ın desteğiyle temizliyor, İran''ın kılı kıpırdamıyor. Neden acaba? İRAN, KÜRESEL SİSTEME MÜSLÜMAN HAREKETLERİN LİDERLERİNİ KIRDIRARAK MI MEYDAN OKUYOR? "Hizbullah" kılıklı "canavar" olarak adlandırılan aşağılık adamların Suriye''de kan kusturdukları söyleniyor bizzat tanık olan gözlemciler tarafından.
Tekrar soruyorum: İran, küresel sisteme, Afganistan''dan Irak''a, Lübnan''a ve Filistin''e kadar hoşuna gitmeyen İslâmî hareketlerin liderlik kadrosunun katledilmesine -en azından- göz yumarak mı meydan okuyor? Böyle bir İran''ı şiddetle kınarım ben. ("lanetlerim" değil; çünkü akîdevî açından tehlikeli lanetleme).
İran, Suriye''deki Müslüman katliamından, İhvan liderliğinin temizlenmesinden birinci derece sorumludur, suç ortağıdır, İslâm dünyasına hesap vermek zorundadır ve ben İran''ın bu işlenen cinayetlerdeki rolünü hazmedemem, sorarım, sorgularım. Sünnî olduğum için değil, Müslüman olduğum için.
Bakın yarın, yani 50-60 yıl sonra bu bölgeden Amerika, Avrupa çekilecek. İsrail, tehdit ve tehlike unsuru olmaktan çıkacak. Müslümanlara kalacak bu coğrafya. Eğer bu kafayla gidersek, İran''ın veya Türkiye''nin veya Suud''un cinayetlere göz yummasına göz yumarsak işimiz çok zorlaşır. Hele de İslâmî iddialarla yola çıkan ülkelerin kendi varoluş ilkelerini çiğnediklerini hatırlatmayı, uyarmayı (ki Suriye''deki cinayet''te İran''ın rolü İran''ı kınamayı gerektirecek kadar ürpertici ve ciddîdir; İhvan''ın güç belâ oluşan liderlik kadrosu temizleniyor; İran''ı burada kınarım ben ve bunu) Amerika''nın ekmeğine yağ sürmek olarak niteleyenlerin de ruhsuzluğuna, beyinsizliğine şaşarım, acırım sadece.
Görüldüğü gibi önümüzde bir İran sorunu beliriyor besbelli: Başta İran''ın kendisi olmak üzere bütün Müslüman entelijansiyanın bu mesele üzerinde kafa yormaları boyunlarının borcudur, vesselam.Sen 3. kelebek olmaya bak, kanadını aşk ateşinde yak!
Yusuf Kaplan
26/08/2011 Cuma
Ey oğul, sürüler hâlinde saldırıyor baykuşlar, biliyorum; ama sen bir kelebeksin, bembeyaz rüyaların çocuğu… O usta acem yönetmen mecid mecîdî''nin “cennetin çocukları”ndaki çocuklar kadar saf ve temiz. Arı, duru ve diri. Nur yüzlü ninelerin, pırlanta ruhlu dedelerin ve tertemiz bebelerin rüyalarının izini sür sen…
Yürü, ne duruyorsun hâlâ… Takılma çakıl taşlarına…
Baykuş için bidayette vicdan olmadığı için, nihayette cinayet vardır yalnızca…
Baykuş için bidayette adalet olmadığı için nihayette felâket vardır yalnızca…
Baykuş için bidayette hayat olmadığı için nihayette ölüm vardır yalnızca…
Baykuş, kimsesize, garibe vurur… 33 dereceden mason, Siyonist uşağı, İngiliz, Suud ve Amerikan ajanı yapar Kraliçe''nin verdiği İngiliz pasaportunu reddeden senin gibi bir adamı bile! Yolunu bulur böylece…
Baykuş, kördür ve şaşıdır: Görmez: Göremez, çünkü vicdanı yoktur baykuşun… Vicdanı olsaydı bu kadar körleşir miydi kalbi? Öldürülen bebeğe bu kadar sessiz kalabilir miydi? Öldürülen ve sonra da mezarının başında dans edilen âlimi öldürmekle âlemi öldürdüklerini, bunun Alîm''in gücüne gideceğini, Kahhar ismini davet edeceğini nereden bilsin/di çakal? Alim katledildi, kelebeğin bir kanadı kırıldı. “Sırplardan bile canî bunlar” diyor, şahit; sen de şahitsin buna, duydun artık; oturma öyle kös kös, kanatlarını aç ve uç Rabbe. Sığın. Ve Yakar O''na, nasıl bu kadar vakar sırra kadem basabiliyor, insanların adalet yüreği yerle bir olabiliyor Yarab, diye… Nasıl bu kadar ruhsuzlaşabiliyor ve öldürebiliyorlar hayatı yine? Nasıl?
Elbette ki, baykuşlar için başkaları cehennemdir.
Sen melekût âleminin nezih ve nefis yemişlerinin izini süren öz çocuğusun… İzsürücüsün… Vadideki çakallara takılma… Aldırma baykuşlara… Çakıl taşlarına… Sen yoldaki işaretlere bak… Gittiğin her yere bir damla bal bırak… Bir kâse süt, bir sepet incir koy, bir sepet de yumurta ve zeytin. Ve sonra ey oğul, koyul Sina''ya… Kanatlan Musa''nın yurduna.
Musa''nın asasına kon… Kolu kanadı, kırık kanadı ol Musa''nın… Asası ol… Vur denize, yarılsın yol olsun… sinekleri, böcekleri, bön ve berbat mahlukları yutsun yok etsin. Yer gök, bütün mahlûkat yıkansın, arınsın, dirilsin; her tarafta çiçekler, güller ve laleler açsın yeniden.
***
Sen eleğimsağmaya ve erguvana ve peygamber çiçeğine ve güle ve lâleye konmaya bak…
Güle kon ve bülbülün güle olan aşkına katıl, âşık ol: Nasıl inlediğini dinle bülbülün gülün aşkından; nasıl dinlediğini belle gülün, belle ve seyreyle ve sen de gir devreye, dansetmeye: Sevgilinin sevgilisine beslediği aşkın şifrelerini çöz: Pergellerini aç, kanat çırp güle de bülbüle de, gülün ve bülbülün sahibine de.
Anka''sın sen, andavallara aldırma.
Baykuş, köledir, köle ruhludur. Sen efendi (seyyid) ol ki, ey oğul; kanatlarını ufuklara, kutup''lara açabilesin: Yoldaki işaretlerin izini sürebilesin.
Baykuş, adi''dir; sen ali ol ki, ey oğul; ilmin kapısının kilidine talip olabilesin.
Baykuş dişlidir; diş biler, düşman beller her gördüğünü. Sen çileye talip ol ki, ey oğul, dişler kanadının bir çırpışıyla kırılsın, dökülsün, kendine ve dile gelsin, ehl-i dile ve bir gönüle girsin.
Baykuş, mütekebbirdir; sen müteşekkir ol ki, ey oğul, bir kanadın var ve uçabiliyorsun; zaman zaman kanadını yaralıyor olabilir çakallar. Aldırma sen baykuşlara… Baykuştur, vazifesini yapacak.
“Gerçek dostlar yıldızlara benzer, karanlık çökünce ilk onlar gözükürler”, ey oğul, yaz bunu bir kenara ve bir armağan olarak gönder yusuf''a. Kanatlan ve mısır''a kon, buğday tanesi ol.
***
Bu dünyanın insanları, bir mumun alevi önündeki üç kelebek gibidir, ey oğul.
Birinci kelebek yaklaşır ve der ki: “Ben aşkı biliyorum.”
İkinci kelebek kanatlarıyla birazcık aleve dokunur ve der ki: “Ben aşk ateşinin nasıl yaktığını biliyorum.”
Üçüncü kelebek kendini alevin kalbine atar ve alev alev yanar.
Hakiki aşkın ne olduğunu o bilir sadece.
İşte ey oğul, sen üçüncü kelebek olmaya bak ve kanadını aşk ateşinde yak!
“Canınla süpür cananın kapısını”, ey oğul.
“Nefesini yürümek için sakla, ihtiyacın olacak.”
“Sadece âşık olmayanlar, kendi yansımalarını görürler” her yerde ve zulmü görmezler, göremezler de kendilerine de başkalarına da zulmederler, unutma bu sözü ey oğul. Aldırma baykuşların sürüler gibi saldırmasına; sen kanat çırpmaya bak ufuklara. Ötelere, ötelerin ötesine.İnsan öldükçe çoğalır, ey oğul!
Yusuf Kaplan
28/08/2011 Pazar
Bil ki, ey oğul, bugünün en fazla mazlum edebiyatı yapanları, yarının en büyük zâlimleri olurlar.
Bugünün en fazla mağdur edebiyatı yapanları da, yarının en büyük mağdur edicileri.
Peki nedir bunun hücceti, bilir misin sen?
* * *
Ey oğul, bil ki, bunun yegâne hücceti, insanın kendidir ve kendindedir. İnsanın kendinde olması, kendi olmasıyla yani kendini bilmesiyle kâimdir: Kendini bildikçe, bilebildikçe, kendine gelir insan. İnsanın kendini bilmesi, kendini “sahip” olarak görmesiyle değil, kendi sahibini görebilmesiyle gerçekleşir. Yüce Yaratıcı insanı arzda halife kılarak yüceltti, insana, Sahibinin kim olduğunu öğretti ama insan arza sahip / efendi olmaya, arzdaki her şeye hükmetmeye yeltendi.
Sonuç: herkesi ve her şeyi kendine köleleştirdi ilkin; sonra da köleleştirdiği her şeyin kölesi oldu.
Oysa arzda halife kılınan insandan istenen şey, arza ve arzdaki her şeye sahip olması değildi; kendine sahip olması''ydı; kişinin kendine sahip olması demek, kişinin kendinde olması demekti; kişinin kendinde olması ise, “olmak”la olacak bir şeydi; ama insan, “olamadı” çoklukla; olamadığı için de insan olamadı.
“Olmak”, ancak kul olmakla, kul olduğunun farkına varabilmekle olabilecek bir şeydi. Ama insan, sahip olmakla insan olabileceğini zannetti. Sahip oldukça, kendini de, insanı da insanlığından etti ve dünyayı insana dar etti; insan dünyayı, yegâne dâr / yer / yâr edindikçe, kendine zindan etti.
En yüksek oluş ve varoluş makamı, kulluk makamıdır, ey oğul: Efendimiz önce kul, sonra elçiydi, unutma bunu.
* * *
Ey oğul, olmaya bak sen; sahip olmaya değil. Sen olamazsın, kendine sahip olmadıkça.
Ey oğul, ancak sen oldukça, senden uzaklaşır sana yaklaşırsın. Senden uzaklaştıkça Rabbine yaklaşırsın. Ve Rabbinden uzaklaştıkça (yani Rabblik taslamaya kalkışmadıkça) da, sana yaklaşırsın.
O hâlde sen, sen ol ve sana yaklaş, sen sen olmak için de Rabbinden uzaklaş. O''nun misli yoktur çünkü.
Yine sen, sen ol ve senden uzaklaş, sen sen olmak için de Rabbine yaklaş. Mazhargâh-ı ilâhisin sen çünkü.
Buradaki hikmeti iyi idrak et, ey oğul. İnsan, izzet sahibi oldukça misilsizleşir ve olur. İnsan, izzetini yitirdikçe herkesten biri olur, herkes gibi olur ve ölür.
* * *
Ölmeden önce ölmediği için ölür insan. “Ölmeden öncü ölünüz”, yüce emri, ölmeden önce ölümü fark ediniz, nefsinizi öldürünüz, olma zevkine eriniz ve ölümsüzlüğü tadınız, demektir.
Olma''nın yolu, ölmek''ten geçer. Ölme''nin yolu da olmak''tan, ey oğul; sahip olmaktan değil, bunu iyi bil. Olan insan, ölümü bilir. Sahip olan insansa öldürmeyi sadece.
İnsan oldukça ölür; öldükçe olur, dirilir ve çoğalır. Oysa insan sahip oldukça öldürür; öldürdükçe daha çok sahip olma güdüsü geliştirir.
İzzet sahibi insan, olmaya bakar, olgunlaşmaya; sahip olmaya değil: Oldukça, olgunlaştıkça da kendine, kendi içine akar bakışı ve önünde eşsiz bucaksız kapılar açar akışı.
İzzetini yitiren insansa, insana ve her şeye sahip olmaya can atar ve her şeyin canını yakar.
* * *
İnsan, olmak kaygı''sını yitirip de, sahip olma''yı varoluş kaygısı katına yükselttikçe, kendisini de, kendisi dışındaki her şeyi de yok olmanın eşiğine sürükler, böylelikle hem kendisi alçalır, hem de herkesi alçaltır.
Şimdi bildin mi, ey oğul, insan neden mazlum edebiyatı, mağdur edebiyatı yapar? Sahip olmak istediği için. Hazza, paraya, iktidara konmak, sahip olmak istediği için. Mazlum edebiyatı yapan insan, zulmü ortadan kaldırmak yerine en büyük zulüm araçlarını hayata ve kendi hayatına daha fazla yerleştirme kavgası verir: Kendisi hazza, paraya, iktidara sahip oldukça, zulmün ortadan kalkacağını, özgürleşeceğini, bağımsızlaşacağını sanır ama fena hâlde yanılır. Zulmü ortadan kaldırmak yerine, zulmü çoğaltan araçlara sahip olma yoluna saptığı için, yolunu sapıtır ve bu araçlara sahip olduğunda mazlumken maruz kaldığı zulümden daha fazla zulüm yapar. Kendi mağduriyetinden daha fazla mağdur eder.
Ey oğul, mazlum, edebiyat yapmaz; mazlum zulmü ortadan kaldırmaya bakar. Ama dünyadaki zulmü yok etmenin yolunun, kendi dünyasındaki firavunu, nemrutu, zâlimi yok etmekten geçtiğini iyi bilir ve önce kendinden başlar İbrahimliğe, putkırıcılığa.
Ey oğul, şunu iyi bil, ki, kendi içlerindeki firavunları, nemrutları ve zâlimleri yok edemeyenler, İbrahimleşip dünyanın zulmünü yok edemezler.Türkiye-İran-Mısır Paktı-1: İslâm düşüncesi olarak İran sineması
Yusuf Kaplan
29/08/2011 Pazartesi
Bu üç ülke, bugün üç ayrı ulus-devlet. O yüzden üçü de tarih dışında. Tarih yapamıyorlar, tarihte tatil yapıyorlar yalnızca.
Bütün bu tür varoluşsal sorunlara rağmen, bölgemizin ve dünyanın geleceği bu üç "aktör"ün esaslı bir medeniyet fikri çerçevesinde, durdurulan dünya ve İslâm tarihini yeniden başlatabilme iradesi, cesareti, ufku, birikimi ve bilgeliği geliştirebilmelerine bağlı olarak şekillenecek.
Çin, Hindistan veya Rusya''nın gelişi değil; Türkiye, İran ve Mısır''ın gelişleri dünyanın kaderini ve yeni kurulacak dünyanın parametrelerini belirleyecek. Çin, Hindistan ve Rusya, seküler-kapitalist paradigmanın dışında ve ötesinde güçlü ve esaslı bir medeniyet fikriyle gelmiyorlar; aksine kendi medeniyet birikimlerini, dinamiklerini seküler-kapitalist paradigma tarafından dinamitleyerek geliyorlar: Yok olmaya geliyorlar.
Bunun somut, göstergebilimsel göstergesi Şanghay''la Şikago arasındaki symbiotik ilişkidir: Şanghay, Şikago''nun karikatürüdür. Seküler-kapitalist uygarlığa teslim olarak ve dolayısıyla metamorfoz yiyerek gelenlerin, ekonomik bakımdan ne kadar güçlü olurlarsa olsunlar, asıl güçlerini fark edemediklerini, hatta yok ettiklerini, güçlendiklerini ama asıl güçlerini yitirdiklerini göremediklerini görüyoruz.
* * *
Fakat hâkim küresel seküler-kapitalist paradigmaya meydan okuma potansiyeli ve dinamikleri sadece İslâm dünyasında mevcut: Özellikle de Türkiye, İran ve Mısır''da. Burada İran''ı ulus-devlet de olsa kısmen dışta tutuyorum: İran, diğer iki ülkeye göre kendi kaderini kendi ellerine almış, kendine bir yol, rota ve iddia belirlemiş durumda ve tarihî tecrübesiyle bir sürekliliği ifade ediyor bu yolculuğu.
İranlıların sinemada devrim yapmalarını sağlayan şey işte bu süreklilik dinamiğidir. Marksist kökenli sinemacılar bile, İran''ın güçlü felsefe, sanat, hikmet geleneğini eksene alarak film yapıyorlar ve ortaya İslâm düşüncesinin, sanatının, hayatının film diliyle yeniden-söze döküldüğü, yeniden-ifadesini bulduğu -kelimenin tam anlamıyla- İslâmî bir film dili çıkıyor.
Bu film dili, İslâm düşüncesinin yaşadığı sorunların hem neler olduğunu, hem de nasıl çözümlenebileceğini gösteren "sıçrama"nın ipuçlarını gösteren son derece özgün bir dil.
"Çağdaş İslâm düşüncesi" diye bir şeyden sözederiz ama böyle bir düşüncenin varlığından sözetmek ne kadar mümkün, tartışılabilir bu.
Ama -Kiyarüstemi gibi Marksist kökenli yönetmenler de dâhil- İran filmlerinin, İslâm düşüncesinin, estetiğinin film diliyle imajinatif bir şekilde nasıl yeniden-üretilebileceğinin çarpıcı ipuçlarını taşıdığını görüyoruz: Teşbih-tenzih spektrumunda, izleyici, yönetmen ve oyuncuyu aynı yerde buluşturan, üçünün de sadece bir keşf çabası değil, aynı zamanda çift yönlü işleyen bir mükâşefe çabası içinde olmalarını sağlayan, böylelikle sinema üzerinden gerçekliğin / hakikatin hem epistemolojik / ilme''l-yakîn, hem fenomenolojik / ayne''l-yakîn, hem de ontolojik / hakk''al-yakîn boyutlarını yani aklı, gözü ve kalbi aynı anda harekete geçiren tek sinemadır, değil yalnızca; tek söz, düşünce ve eylem alanıdır İran sineması.
İran sineması, işte burada sadece sinemada değil, düşüncede de yaşadığımız tıkanmayı nasıl aşabileceğimizi enfes bir şekilde gösteriyor bize: İyi de kim görüyor bunu? Dinin ideolojikleştirilerek sekülerleştiren ve ideolojiyi putlaştıran bir kafa bunu göremez elbette.
* * *
İran''ın sinemada yaptığı şeyin hem başka alanlara taşınması, hem de Türkiye ve Mısır''da yaşanması gerekiyor. Bunun için de bu üç ülkenin birbirlerini gözbebekleri gibi koruyup kollamaları gerekiyor. Pazar gününün gazetelerinde Emir Tahiri adlı istihbarat örgütlerinin kullandığı bilinen bir adamın Türkiye ile İran''ı birbirine düşürmeye hizmet eden New York Post gibi uyduruk bir gazete mahreçli bir haberi dolaşımdaydı. Bu tür haberlere karşı müteyakkız olmak gerekiyor.
Ama insanların katledilmeleri konusunda, İran''ın Suriye''ye arka çıkması aslâ anlaşılır ve affedilir bir şey değil. (İran''ın Suriye''ye ihtiyacı yok. Suriye''nin İran''a ihtiyacı var.) Son olarak İran Cumhurbaşkanı Ahmedinecad''ın Suriye yönetimine bu konuda önemli uyarılarda bulunması iyi bir haber ama yeterli değil.Bu üç ülke arasında bir pakt öneriyorum: Üçünün de öne çıkan özelliklerini diğerleriyle yaratıcı şekillerde nasıl paylaşabilecekleri, sinerji oluşturabilecekleri, (sinemada yapılan şeyi, düşünce hayatına, dış politikaya nasıl uyarlayabilecekleri) meseleleri üzerinde kafa, gönül ve ruh birliği ile düşünmeye davet ediyorum.
Sonraki yazıda Türkiye''nin imkânları üzerinden bu pakt fikrini tartışacağım.Türkiye-İran-Mısır Paktı-2: Varoluş Temeli
Yusuf Kaplan
2/09/2011 Cuma
İlk yazıyı yazdıktan sonra, üstad Sezai Karakoç''un metinlerine baktım: Hem bu fikirlerin öncüsü olduğu için kadirşinaslık göreviyle, hem de beslenmek kaygısıyla… Üstad, Farklar''da, Ortadoğu''yu “dünyanın”, Türkiye''yi de “Ortadoğu''nun şahdamarı” diye tarif ediyor: Şahdamarın, yeniden canlandığında, dünyaya nasıl bir hayat ve ruh fışkırması yaşatacağını söylemek bile gerekmiyor.
Bu yazıda, üstadın Sütun kitabından, pakt faslında yazacaklarıma bir çerçeve, bir temel sunması açısından yaklaşık 50 yıl önce -yine bir gazete için- yazılmasına rağmen, hâlâ taptazeliğini, esinleyiciliğini koruyan “Ortadoğulu” (s.272-274) başlıklı yazısını olduğu gibi alıntılıyorum. Sonraki yazıda “şahdamar”ın serencamını Türkiye''den başlayarak “konuşmaya” devam edeceğiz. Buyurunuz efendim, bir büyük düşünür, tarih felsefecisi, şair ve estetin metnine:
***“Ortadoğu insanı, zekâsı, hayal edişi, düşünüşü, duyuşuyla öbür ülkelerin insanından ayrılır.
Zekâsı terkip edici bir zekâdır, tahlil edici bir zekâ değil. Bunun için, daha çok aksiyonda, eser verişte, inşa işinde kendini ortaya kor. Tahlilde, karşılaştırmada, değerlendirmede, kritikte zayıftır. Yaptığını tahlil ede ede yapmaz. Hatta hemen hemen yaptığını hiç tahlil etmez. Yaptığının tahlilini yabancılara bırakır.
Ortadoğulunun zekâsı sezgiye yakın bir zekâdır.
Ortadoğulunun zekâsı derindedir. Ancak şoklarla dışarı vurur. Vecdle en büyük kullanış oranına yükselir.
Zekâ, hayale batıktır Ortadoğu''da. Ortadoğulunun zekâsı, şair zekâsıdır daha çok. Büyük savaşlarda yenilmeyen, açıldıkça açılan bir zekâdır. Fakat, alelâde bir haydutun tuzağına da kolaylıkla düşüverir.
Gören bir zekâ olmaktan çok, gösteren bir zekâdır. Görülmesi güç bir zekâdır Ortadoğulunun zekâsı.
Duygusu bir duyarlıktır. Duyarlığında yas rengi vardır. Sevinci masumluğa bitişiktir. Üzüntüsü mazlûmluğa.
Savaştan yıkılmaz, gurbetten yıkılır Ortadoğulu. En çok gurbete gidecek tarzda ayarlı, gurbetten de ne çok örselenecek bir duyuşu vardır Ortadoğulunun.
Hayali, zekâdan ve duygu dünyasından çok, metafizik korkularla ruhtan gelir. Ortadoğulu bir vizyon adamıdır. Hayalleri bir rüya gibidir. Akmayan, fakat kirlenmeyen bir kan rengi vardır hayallerinin.
Bir düş gibi uzar ve dağılır Ortadoğulunun hayalleri. Bir hayli şuuraltı yüklüdürler…
Ortadoğu insanının kanına Arabın kattığı, düşünce ululuğu; Acemin kattığı duygu yeniliği; Türkün kattığı da, davranış üstünlüğüdür.
Osmanlıların o kadar mütevazi imkân ve malzemeyle o kadar büyük bir imparatorluk ve medeniyet kurmalarını bu zekâ, hayal ve duyuş özellikleriyle açıklayabiliriz ancak. Ama yıkılıştaki ucuzluğu da yine aynı özelliklerin Avrupalılarınkinden çok farklı olmasında aramak şartıyla.
Bu demektir ki, en umutsuz olduğu sanılan bir anda, Ortadoğulu kendisini yağdan kıl çekercesine bitişin içinden sıyırabilir ve yepyeni bir kuruluşa gidebilir. Ve yine bu demektir ki, Ortadoğulu için en iyi durumda bile birdenbire başlayan ve bir türlü durdurulamayan bir yıkılış ve bir çöküntü olabilir.
Bütün bunlardan da önemli olan, Ortadoğulunun ruhudur. Hiçbir insan topluluğu Ortadoğulu kadar ruh, zekâ, hayal ve duyuş melekeleriyle yakından alakadar değildir. Adetâ, Ortadoğulunun esasta sadece ruhu vardır ve bu ruh yerine göre zekâ, yerine göre duyuş, yerine göre hayal olmaktadır. Ortadoğulu hayal ettiği zaman adetâ ruhu vücuttan çıkmakta, ötelere gitmekte ve ötelerde dolaşmaktadır. Düşüncesi de ruhun kendini ifşa edişi gibidir. Duyuşu da ruhun ağlayışıdır, gülüşüdür.
Bütün peygamberlerin yurdudur Ortadoğu. Büyük vizyonların iklimidir. Sürekli bir mucize toprağı gibidir. Onun doğumu insanlığın doğumu, onun ölümü insanlığın ölümüdür.
İmanın en yücesi ve en köklüsü de, inkârların en şiddetlisi de bu topraklarda görüldü. Ruh, müsbet gelişmede de, menfî gelişmede de en büyük çizgisini bu topraklarda çekti. Öbür bölgeler, Ortadoğuluya göre ruhça hadım edilmişçesine fakirdir. Ortadoğuluysa ruhça zengindir. İflâs ettiği zaman bile. Zenginliği de eşsiz, iflâsı da.
Biz en kötü çağına çattık Ortadoğu''nun dense yeridir. Çünkü şimdi biz Ortadoğu''yu kendi elimizle Ortadoğusuzlaştırıyoruz. Onun ruhunu Avrupalının ruhu gibi hadımlaştırıyoruz. Onun için, şu yukarıda çizdiğimiz Ortadoğulu tablosunu batılaşmış aydınlar arasında bulmak güçleşmiştir. Ama halkın arasında belli belirsiz, daha doğrusu derinlerde aynı tablo yaşamaktadır. Yeter ki, o tabloyu bulup ortaya koyabilsin insan.”Türkiye-İran-Mısır Paktı-3: Dipdalganın altın vuruş fışkırması
Yusuf Kaplan
4/09/2011 Pazar
Cumhuriyet tarihinin en önemli Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu''nun İsrail''in “lâ yüs''el” politikalarına, haydutluklarına, estirdiği terör havasına “dur!” diyen açıklamaları, Türkiye''nin, kurulmakta olan yeni dünyanın kaptan köşküne yerleşeceğini sarahatle ortaya koyan uzun, zorlu ve soylu yolculuğunun miladı, başlangıç noktası olarak nitelendirilebilecek çapta önemli bir altın vuruş''tur.
Üstad Sezai Karakoç''un “dünyanın şahdamarı” olarak tarif ettiği Ortadoğu, “Yeni Türkiye”nin “yelkenler fora!” diyerek yeniden tarihe girmeye hazırlandığını dünya âleme gösterdi. Batılı başkentlerde alarm zilleri çalmaya başladı. Ama sus-puslar Batılılar: Ayakta duracak mecalleri kalmadı çünkü!
* * *
Yeni bir dünya kuruluyor ve altın vuruş''u, bu kez, Batılılar değil, bu coğrafyanın emniyetinden, selâmetinden, geleceğinden birinci derecede sorumlu olan biz yapıyoruz yeniden. Peygamberler yurdu, insanlığın atan kalbi, taşan yüreği, coşan vicdanı, merkezinde “temiz belde”nin / “beldetün tayyibetün”ün köksaldığı, korumasını Yüce Rabbimiz''in bize tevdi ettiği bu kutlu coğrafya, artık öksüz değil; artık kimsesiz değil; artık sahipsiz değil...
Gönül, ruh ve beyin uçbeyi Erol Göka''nın deyişiyle, “artık onlar geldi, vakit tamam oldu”: Şimdi tarihî yürüyüş, tarihin yürüyüşü, tarihte yürüyüş başlayabilir: Gülbanklar vurabilir: Dağın binlerce yıldır bağrında gözü gibi sakladığı, gözbebeği gibi koruyup kolladığı, bizi beklediği, bizi yeniden tanık olmaya çağırdığı “yüce çağrı”ya kulak kabartılabilir: “Güneş”, önümüzü aydınlatabilir: Gölgeler, önümüzü kesen “gölgeler”, Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül''ün deyişiyle, “yok hükmündedir,” denilerek yola revan olunabilir yeniden...
“Çöl” aşılabilir artık: Çünkü Sakarya''nın, Fırat''ın, Dicle''nin, Kızılırmak''ın herkese ruh üfleyen, can veren, mayası ilâhî rahmetle yoğrulan toprağının suyu, Nil''in sularını kabartabilir; şahdamarın bir vücudun bütün damarlarını hayata geçirmesi, canlandırması, deverân ettirmesi gibi, Nil''den Ganj''a, Volga''dan Tuna''ya kadar insanlığa ve bütün varlığa hayat bahşeden kutlu suyu, Doğu Akdeniz''de buluşturup Kızıldeniz''den Hint Okyanusu''na, Cebelitarık''tan Atlas Okyanusu''na ulaştırabilir: Somali''nin, Mali''nin, Fildişi Sahili''nin açlık orucuna yatan çocuklarının susuzluğunu giderebilir: Latin Amerika''nın kirlenen, bulanıklaşan sularına dipdiri, taptaze gökarmağanı suyuyla tâze can katabilir: Avrupa''nın, Amerika''nın, Uzak Asya''nın köreltilen, manevî susuzluğa mahkûm edilen çocuklarına, Anadolu topraklarından fışkıran gökekini kutlu, leziz ve aziz suyu armağan edilebilir artık.
* * *
Kardeşlerim! Bu gelen, insanlığın son adası Anadolu kıtası''na gökarmağanı dip dalganın su yüzüne vurmasıdır.
Kardeşlerim! Bu gelen, durdurulan, önüne türlü setler çekilen, kurutulmaya çalışılan, kurutulduğu sanılan dip dalganın yeryüzüne fışkırmasıdır.
Kardeşlerim! Bu gelen, bu kutlu dipdalganın, Asya''nın, Afrika''nın, bütün dünya kıtalarının kurutulan, çölleştirilen, ruhsuzlaştırılan topraklarına cansuyu, özsuyu, hayatsuyu sunmasıdır.
Tarihin gündönümü anındayız! Tarih bizi bekliyordu: Bizi çağırıyordu: Bizi özlemişti. Çünkü biz, hiçbir zaman “hâkimü''l-harameyn” zilleti yaşamayan, yalnızca “hâdimü''l-harameyn” aşkıyla, izzetiyle yanıp tutuşan yüce gönüllerdik sadece: Çünkü biz, kendimizi, insanlığa, yalnızca hakkın hakikatini, hakkın bahşettiği erdem, ahlâk, cesaret, metanet, adalet ve fütûhat hakikatini hatırlatmakla yükümlü kılmış alperenlerdik. Çünkü biz, keşfedilmemiş kıtaları / hakikatleri keşfetmekle, bu hakikatleri insanlığa ulaştırmakla yükümlü, uçbeyleri, hakikat erleri akıncılardık.
* * *
Batılılar gibi yakıp yıkmaya değil, ebed-müddet felsefesini, hakikat meş''alesini, insanlığın burçlarına yeniden dikmeye, insanlığa yeniden Türk''ün erdemini, vicdanını, yüce merhamet ve asaletini; Acem''in engin muhayyile, zengin şiir ve ruh dünyasını; Arab''ın ilim coşkusunu, “kitap şavkı”nı ve hakikat aşkını; Kürd''ün şecaatini, teslimiyetini ve kutlu aşk çilesini; Hind''in engin, dingin ve derin sükûnetini yeniden insanlığın ufku katına yükseltmeye geliyoruz.
Biz geliyoruz kardeşlerim, biz! Bizim gelmemiz, Ortadoğu şahdamarının ana can damarları demek olan Türkiye''nin, İran''ın ve Mısır''ın yeniden toparlanması, yeniden ayağa kalkması, bu coğrafyayı cehenneme çeviren, kanını emen, kaynaklarını sömüren, her fırsatta aç kurtlar gibi bütün kutsallarımıza saldıran ikiyüzlü Batılıların bu coğrafyayı kirleten ayaklarını buradan kesmeleriyle mümkün çünkü.
Hazırlanın! Yemişlerinizi hazırlayın, gökazıklarınızı altın vuruş için hazırlıklı hâle getirin, biz geliyoruz artık: Geri dönüşü olmayacak şekilde, “Vira Bismillah!” dedik çünkü!Türklerin sığlığı, Zizek"in çığlığı: Osmanlı modeli
Yusuf Kaplan
2/10/2011 Pazar
Radikal, çağın yaşayan en cins düşünürlerinden Slavoj Zizek''le nefis bir konuşma yayımladı dün. Röportajı yapan Kaya Genç''in sorduğu sorular da yerinde ve çok güzel. Röportaj devam ediyor... Kaya Genç''i bu güzel röportajından ötürü kutlarım. İyi iş çıkarmış gerçekten.
* * *
Bugüne kadar genellikle Batı Avrupa -özellikle de Fransa ve Almanya- kökenli düşünürler, söyledikleriyle, bütün dünyada bir fırtına estiriyor, bir heyecan dalgası yayıyorlardı. Çağdaş düşünce dünyasında Batı Avrupa hâkimiyetini kıran ilk ciddiye alınması gereken düşünürlerden biri, Zizek.
O yüzden "merkez"den / Avrupa''nın merkezinden değil de, kıyı''dan konuşuyor olması, bu tür bir "mesafe"den ötürü, Zizek''in bazı şeyleri daha iyi görmesine, daha çarpıcı gözlemlerde bulunmasına imkân tanıyor.
* * *
Burada yalnızca coğrafî mesafeden değil; entelektüel mesafeden de sözediyorum: Çağdaş Batı düşüncesinin iki "zıt" kutbunu oluşturan analitik felsefenin de, Kıta Avrupası felsefesinin de gittikleri tek "yer": Kant. Batı düşüncesinin sorunlarını en derinlemesine tartışan Nietzsche ve şakirdi Heidegger de dâhil, herkes Kant''a ve neo-Kantçılara gidiyor.
İşte Zizek, bu anlamda, Batı düşüncesinin cârî entelektüel merkezinin dışından, kıyı''dan bakıyor her şeye ve herkesi ters köşe yapacak çıkışlar yapabiliyor: Bu anlamda "merkez"i sarsıyor zaman zaman.
Zizek''in bir düşünür olarak düşüncesinin dört temel sütunu var: Lacan''cı psikanaliz, Hegelci felsefe, Marksist ideoloji teorisi ve Hıristiyan teolojisi.
Marksizm''den gelen biri; ama Radikal''deki röportajda da -her ne kadar bir "komünist ütopya hayali"nden sözetse de- Marksizm''in artık kesinkes bittiğini söyleyecek kadar miyoplaşma tuzağından kendisini kurtarabilmiş bir düşünür Zizek.
Zizek, Kartezyen özne''nin yeniden-keşfinden sözediyor olsa da, düşüncesinin güzergâhlarına bakıldığında, "eklektik" bir düşünür aslında.
Zizek''in en dikkat çekici yanı, Batı uygarlığını yeniden ayağa kaldıracak kaynaklardan birinin "din" olduğunu söylemesi. (Röportajda, kiliseye yönelttiği sert eleştiriler, bu gerçeği gözardı etmemize yol açmamalı). Bu nedenle, -Külliyat''ın yayın programında olan- Beyond Secular Reason / Seküler Aklın Ötesi başlıklı enfes kitabın yazarı, teolog-düşünür John Milbank''la ortaklaşa kitap yazması oldukça anlamlı.
(Türkiye''de sıkı bir teolog-düşünürle, sıkı bir Marksist-düşünür''ün bırakınız ortaklaşa kitap yazabilmesini, adam gibi oturup konuşabilmesini, tartışabilmesini neden tahayyül bile edemiyorsunuz acaba? Sığlığın, miyopluğun, öncelikle entelektüel hayatta tavan yapmasından, "sıkı" denebilecek çapta düşünürlerin olmamasından ötürü, değil mi?).
* * *
Türkiye''nin islamofobik entelijansiyasını ters köşeye yatıracak çarpıcı gözlemlerde bulunuyor Zizek, Radikal röportajında.
Yalnızca Marksizm''in değil, neo-liberalizmin de bittiğini söylüyor. Ardından Avrupa''daki hoşgörüsüzlüğün dünyayı yeni bir apartheid / ırkçılık tehlikesinin eşiğine sürükleyeceğini söylüyor ve sözü İslâm''a ve Osmanlı''ya getirerek şu çarpıcı gözlemlerde bulunuyor:
İslam her zaman hoşgörülü bir din oldu; 18 ve 19. yy''da İstanbul''a gelen Avrupalı gezginler, buradaki dini hoşgörüden şaşkına dönmüşlerdi. İslam''ın ve özellikle de Osmanlı''nın özgün anlamıyla hoşgörüye sahip olmak anlamında çok gerilere giden bir tarihi var. Eğer çokkültürlülük konusunda bir şey öğrenmek istiyorsak, bu yüzden sizin tarihinize bakmamız gerektiğinin çok açık olduğunu söylüyorum. [...] Türkiye, nasıl böyle hoşgörüsüz bir toplum haline geldi? 20. yüzyılın başında Avrupa''ya baktınız! Mustafa Kemal Atatürk ve Jön Türkler Batı''yı taklit edip modern bir ulus devlet olmayı istediklerinde, Türkiye hoşgörüsüzlükle tanıştı. [...] Batı toplumlarının daha hoşgörülü olduğu görüşü [...] büyük bir yalandan ibaret."
Röportajın sonraki bölümünde, Zizek''in "Avrupa, Osmanlı veya Avusturya imparatorluğunun şeklini almalı" dediği duyuruluyor.
Benzer gözlemleri, bu sütunda, "geleceğin dünyasının modeli, Osmanlı modeli olabilir" tespitiyle Toynbee''nin de yaptığını hatırlatmıştım.
Yorum yok: Sadece şunu söylüyorum: Bizim, dünyanın geleceğinin şekillenmesinde anahtar bir rolümüz olacağını, bunun için gerekli tarihî derinliğe, medeniyet tecrübesine yeterince sahip olduğumuzu ille de Batılı düşünürlerin mi söylemesi gerekiyor bize? Bunları biz söylediğimizde, neden herkes burun kıvırıyor acaba? Bu ne aşağılık kompleksi, ne sığlık böyle!
Felâketi görebiliyor musunuz?
Yusuf Kaplan
3/10/2011 Pazartesi
İki gündür Radikal gazetesinde, çağımızın en cins düşünürlerden Slavoj Zizek röportajı yayımlanıyor: Zizek''in söylediklerini okuyunca "şaşkına döndüm": Sanki bir Müslüman düşünür konuşuyormuş gibi, bir Sezai Karakoç, bir Cemil Meriç, bir Bediüzzaman konuşuyormuş gibi hissettim.
Zizek, "Avrupa''nın geleceğinin, Osmanlı modelinde gizli olduğunu" söylüyor. Kürt sorununun, ancak Osmanlı modeliyle (kültürel ve siyasî özerklik''le) çözülebileceğini söylüyor. Avrupa''daki, -özellikle Balkanlar''daki- sorunların Osmanlı modeliyle hâl yoluna konabileceğini söylüyor.
Özgürlüklerin yurdu diye "tapındığımız" Avrupa''ya, "gerçek çokkültürlülüğü Osmanlı''nın öğretebileceğini" söylüyor. Avrupa''nın dünyayı "tehlikeli bir ırkçılığın (dolayısıyla çatışmaların) eşiğine sürüklediğini" söylüyor.
Osmanlı''nın "kendiliğinden veya yozlaştığı için değil, büyük güçlerin marifetiyle" çökertildiğini, bu nedenle dünyanın iki büyük dünya savaşını yaşamaya mahkûm olduğunu söylüyor.
Neo-liberalizmin, bittiğini, insanlığı felâketlerin eşiğine sürüklediğini söylüyor. Keşmir sorunuyla ancak bir Müslüman düşünürün gösterebileceği bir duyarlıkla ilgileniyor. (Sahi, Türkiye''de hangi sol-seküler entelektüel''in gündemine girebilmiştir Keşmir sorunu?)
Zizek''in Yahudilerle ilgili söyledikleri de ezber bozucu cinsten. Körkütük Yahudi düşmanlığına karşı çıkıyor ama Norveç''teki katilin de, Amerika''daki neo-con''cuların da, hem Yahudi karşıtı olduklarını, hem de Müslümanlara karşı Yahudilerin güçlenmesini her bakımdan desteklediklerini, söylüyor.
Daha ne desin adam! Türkiye''de bir laik, solcu entelektüelin bunların bir kısmını bile söylemesi neden hayal bile edilemez acaba?
* * *
Dünyada çelişkilerin en yoğun yaşandığı ama kimsenin kılının kıpırdamadığı tek ülke biziz, galiba! Üstelik de, en temel, varoluş sorunlarımızla ilgili çelişkiler bunlar.
Zizek''in söylediklerini okuduğunuzda, bu çelişkileri daha net görebiliyorsunuz.
En büyük çelişki, Türkiye''nin ne''liğiyle, nereden gelip nereye gittiğiyle, kısacası kimliğimizle ilgili.
Düşünsenize: Dünya tarihinin yapılmasında kilit oynamışız. Ama kendimize ilişkin algımız, sadece Cumhuriyet Türkiye''sinden ibaret!
Ürpertici bir algı körleşmesi, ufuk daralması, içe kapanma, zihnî sığlaşma, kendinden -tarihinden, kültüründen, değerlerinden- nefret, körkütük bir Batıperestlik, bilimperestlik, akılperestlik, Türk entelijansiyasının neden bir entelijansiya olamayacağını, Türkiye''de neden bir entelijansiya olmadığını gösteren temel varoluşsal sorunlarımız ve çelişkilerimiz.
Daha da kötüsü, bir kültürel şizofreni yaşamasına, bu ülkenin entelektüel, kültürel, sanatsal birikimiyle ilişkisi sıfır olmasına rağmen, Türkiye''nin metamorfoz yemiş, dekadanat entelijansiyası, hem hâlâ bu ülkenin kültür, sanat, düşünce hayatına çeki düzen verebilecek konumunu sürdürüyor, hem de cehaletini, yaşadığı zihin körleşmesini, dünyaya verebileceği özgün hiçbir şeyi olmadığını bile göremeyecek bir zihnî sefalet yaşıyor ama burnundan kıl bile aldırmıyor!
Oysa tarihin akışını değiştirmiş bir ülkenin, İbn Sina''dan Farabi''ye, Mevlânâ''dan Yunus''a, Mimar Sinan''dan Dede Efendi''ye kadar insanlık tarihinin düşünce, sanat ve kültür hayatında büyük atılımlara öncülük etmiş bir "ülke"nin çocuklarının, bir yandan yaşadığı entelektüel sefaleti görememesi, öte yandan da hâlâ o ülkede köşe başlarını tutuyor, ülkenin kültürüne, sanatına, düşünce hayatına, medyasına yön verebiliyor olması, bir ülkenin başına gelebilecek en büyük felâkettir.
Bir Batılı entelektüel / sanatçı, düşüncesini / sanatını Aristo üzerinden, Descartes üzerinden, Kant üzerinden, Nietzsche üzerinden kuruyor: Bizim entelektüelimiz, -solcusu, seküleri, milliyetçisi, İslâmcısı da dâhil-, İbn Sina''nın, İbn Haldun''un, İbn Arabi''nin, Molla Sadra''nın, Firdevsî''nin, Sinan''ın, Levnî''nin bırakınız neler söylediğini ve bize bugün neler söyleyebileceğini bilebilmeyi, bu düşünürlerin, sanatçıların adlarını bile telaffuz edecek durumda değil!
Bir ülkenin başına gelebilecek bundan daha büyük bir felâket olabilir mi?
Bu pespaye, köşe dönmeci, dekadant medya rejiminden ve sömürge zihniyetiyle işleyen, hâlâ çocuklarımıza Batıperestlik, bilimperestlik, akılperestlik indokrine eden, çocuklarımızın tarih bilinçlerini, ben-idraklerini yok eden, zihinlerini ve özgüvenlerini yerle bir eden, kompleksli, şizofren kişilikler imal eden eğitim sisteminden kurtulamadığımız sürece, işimiz zor.
Vaziyet böyle gittiği sürece, daha nice Zizek''ler bize kim olduğumuzu anlatmaya daha çok devam ederler; biz de aval aval bakarız sadeceEmanet bize İstanbul, Efendimiz"in emaneti!
Yusuf Kaplan
7/10/2011 Cuma
Yahya Kemal, İstanbul''da hükümsüren, İstanbul''un insanına ve her şeyine sinen ruhu nasıl ektiğimizi, yeşerttiğimizi uzun uzadıya anlattıktan sonra, Maurice Barres''in, İstanbul''u, "bazı semtlerinde ruh eser bu şehrin" diye tasvir ettiğini aktarır.
***
Bizim İstanbul''da billurlaşan medeniyetimiz, Tanpınar''ın deyişiyle, "abes''e / saçma''ya varacak kadar" Müslüman merhametinin, şefkatinin, dikkatinin, hassasiyetinin, hoşgörüsünün, sevgisinin, aşkının, inceliğinin, nezafetinin, nezaketinin ve nefasetinin doruk noktasına ulaştığı bir "büyük insan"dı/r aslında.
Bizde "medeniyet", "toplum" ve "insan" "inşa etmek", deyim yerindeyse, bir "küfür" telâkki edilmiştir adeta. Çünkü her varlık, Yaratıcı''sından ötürü yücedir; O''nun isimlerinin mazhargâhı ve tecellîgâhıdır bizim inancımızda.
O yüzden, varlığa, tabiata ve insana müdahale etmeyiz biz: Varlığın kendisini ifşâ etmesine müsaade edebilir, bunun vasat''ını hazırlayabiliriz sadece.
O yüzden, İstanbul, bir "medine"dir bizim için: Efendimiz''in (sav) bizzat kendisidir: Efendimiz, kendisini "ilmin medinesi" olarak tarif ederken, bize "şehre / medine''ye" neden, nasıl ve niçin gözümüz gibi bakmamız (hem hikmet nazarıyla, hem de hikmetin hazinelerini, mücevherlerini, sırlarını bize ifşa eden bir hakikat nazarıyla nazar etmemiz) gerektiğini de emretmiş oluyordu.
***
İnsan, içinde hakikati "gizleyen" ve ifşa eden bir "beden"dir. Şehir de, hem âlem''in yansıması hem de yansıtıcısı ve keşfettiricisi olması gereken alâmetlerin ve ilimlerin beden''i / yer''i / mahall''idir. Tıpkı Efendimiz''in bizzat kendisi gibi.
Bu nedenle, Müslümanların "yetiştirdikleri", yeşerttikleri, yemiş vermesi, meyveye durması için ruh tohumları ektikleri şehirler de hakikatin hem aynası, hem de kaynağı olarak telâkki ediliyordu.
O yüzden, medeniyet, tıpkı hakikatin insanda hulâsa edilmesi gibi, medine''de / şehirde hulâsa edilmiş, özetlenmiştir. İşte bu çaba, İstanbul''da zirve noktasına ulaşmıştır.
***
O yüzden, şehirle konuşabilmelidir insan: Nitekim konuşuyordu da. Bu hakikati, sanırım Yahya Kemal''in şakirdi Tanpınar, enfes bir şekilde şöyle telâffuz etmişti:
İstanbul''un bütün semtlerinde, "ağaç, su, taş, geniş ilhamlı bir ruh gibi konuşur. Bizim asıl peyzajlarımız [İstanbul''un dört bir tarafında yeşeren, yetiştirilen semtlerimizin, camilerinin, medreselerinin, türbelerinin, çeşmelerinin, mezarlıklarının teşkil ettiği] bu köşelerdir. İstanbul halkı onları yaşarken yapmıştır. Kâinâta ruhlarındaki birlik çerçevesinden bakan insanların eseridir [bunlar]. Pek az yerde sanat ve mimari, gündelik hayata bu kadar yakından karışır."
***
Dünyanın en güzel şehirlerini de, en güzel insanlarını da biz "yetiştirdik": Özene bezene, üstelik de. Bir gül yetiştirir gibi, her sabah koklayarak, her vakit sulayarak yeşertiyor, yetiştiriyorduk biz şehri de, insanı da. Bu aziz toprakların merhamet yüklü, rahmânî nefese ve vakte ayarlı aziz insanları için, şehir de, şehrin her bir köşesi de, tıpkı insanlar gibi "emanet şuuruyla", üzerinde titrediğimiz, Rasim Özdenören Ağabey''in romanında olduğu gibi, adeta bir gül yetiştiren adam gibi, hatta gül yetiştiren adam yetiştirir gibi yetiştirdiğimiz bize emanet edilen varlıklardı.
Biz bu topraklarda, sadece kâmil insanın, erdemli insanın mayasını karmamıştık. Bizim emanet, ubudiyet ve hilâfet şiarımız ve şuurumuz, yalnızca insana ruh üfleyen bir hayat armağan etmemize imkân tanımıyordu. Dağa, taşa, toprağa, yaprağa, denize, kuşa ve ağaca da ruh üflememize ve onlardan ruh devşirmemize de imkân tanıyor, yüce şiarlarımızın verdiği şuuru şiire durduruyordu.
***
Şimdi, şuursuz adamlar, kapitalizmin gökdelenperestleri, bize emanet edilen İstanbul''un bedenine, ruhuna, siluetine kastediyorlar. Doğrudan Efendimiz''de tecellî eden, Efendimiz''in emriyle fethedilen bu aziz şehrin dokusunu, bedenini, ruhunu katletmeye kalkışıyorlar!
Emanete, Efendimiz''in emanetine gözbebekleri gibi bakması beklenen insanlar, bu emanete, bu şehre ihanet ediyorlar!
İstanbul''un siluetini, ruhunu, dokusunu, bedenini yerle bir edecek, yok edecek gökdelenler inşa edilmesine, Haliç''e, Boğaz''a bön ve berbat köprüler inşa edilmesine izin veren, göz yuman insanlara, yöneticilere, yönetimlere isyan etmeliyiz.
Sayın Başbakan Erdoğan! Efendimiz''in emaneti İstanbul''un emaneti size emanet! Lütfen bu emanete hıyanet edenlere derslerini en ağır şekilde verin!
Bu çığlığımı duyun! Yoksa, yarın, mahşer günü, bu cinayetin sorumlusu olarak ilk önce sizi şikâyet edeceğim Efendimiz''e!Sosyal bilim ne/resi, Şerif Mardin nereye "düş-er"?
Yusuf Kaplan
14/10/2011 Cuma
Soru/n şu aslında: Gerçek miyiz, gölge mi? Sormamız gereken yakıcı soru bu. Ama kimse sormadı bu soruyu bu ülkede: Gölge oldukları halde, gerçekmiş gibi hareket eden (biz) gölgelerin, böyle bir soruyu sorabilmeleri mümkün mü/ydü? Değil/di elbette.
O yüzden, hep -öncelikle kendimizi- "aldatıcı", ayartıcı, sahte / "pseudo" soru/n/larla günümüzü gün etmekle meşgulüz yalnızca -ve ünümüze ün katmakla, bu arada da.
"Ben giderim o gider, arkamdan tin tin eder": Ne bu? Gölge. Peki, gerçek ne? Şu: "O gider ben giderim, arkasından tin tin ederim." "Ben" bir gölgeyim. Gerçek o: Batı. Ben değilim. Çünkü ben, ben''de değilim, bir "bende"yim, gölgede''yim.
Biz, bir "ben" olamadık, ben''e, ben-idraki''ne kavuşamadık bir türlü. "Bende" / "kul", "köle" olduk sadece. Yakup Kadri''nin -kahramanına- dedi/rtti/ği gibi: "Mim konulan has ve vefakâr bende"leriz biz. Gölgeleriz. Kendimiz değiliz, kendimizde de; daha da kötüsü, bunun bilincinde de. Batı''nın gölgeleriyiz, bendeleri sadece.
"Gölge etme başka ihsan istemem senden" diyebilecek durumda da değiliz artık. Gölge biziz çünkü.
***
Metamorfoz yemiş, kendi-kendini sömürgeleştirmeyi marifet bilmiş, yaşadığı "bende"lik hâlinin ne olduğunu bir türlü bilememiş şu "bendeler" ve "gölgeler" ülkesinde, her şeye rağmen, her zaman önemsedim Şerif Mardin''i. Her yerde, derslerimde, konferanslarımda, yeri geldiğinde, en azından "Batı''daki sosyal bilim"in hakkını veren "birinci sınıf" bir sosyal teorisyen olarak gördüm ve gösterdim. Hilmi Yavuz''un çokça ve zekice kafa patlattığı, Orhan Koçak''ın deyişiyle "zihinsizleştirilmiş zihin" hastalığıyla malul bir entelijansiyanın hükümfermâ olduğu bir "bendeler" ülkesinde Şerif Mardin''i hep ayrı bir yere yerleştirdim.
Ama artık Şerif Mardin/ler/in, "gölge" mi, "gerçek" mi, olduklarını sormalarının zamanı geldi.
***
Şerif Mardin''in bize ne söylediği değil, "nereden" konuştuğu sorusu önemli.
Şerif Mardin, bu toprakların çocuğu mu? Burada konuşuyor da; buradan mı konuşuyor acaba? Bu toprakların hamurunu, mayasını, gökkubbesini, dipdalgasını, anlam haritalarını, kök-paradigmalarını içselleştirmeden, bu ülkede, bu ülkenin sosyal, kültürel, zihnî anlam haritalarını, Raymond Williams''ın deyişiyle, "duygu yapıları"nı kavramadan, bu ülke ve insanı için esaslı şeyler söyleyebilmek mümkün mü?
Oysa bu gerçeği ıskalayarak, belli çevreleri yönlendirici, eyleme kışkırtıcı keskin kestirimlerde bulunmak, -en azından- söylemsel şiddet değil midir?
***
Yaptığı sosyal bilim, nedir, Şerif Mardin''in? Sosyal vektörleri, kültürel koordinatları, entelektüel dayanakları, kalkış noktaları, kısacası zihin setleri nereye aittir? Ne''yin ve nere''nin "yapı"larını hikâye eder ve nakleder bu sosyal bilim bize?
Temel kavramları, metodolojisi, konuları Batıda, Batılı toplumların "sosyal ve kültürel mekânı"nda, "habitus"unda geliştirilen bir sosyal bilimle, Türkiye''yi veya başka bir yeri, başka yerlemleri, bağları, bağlamları, sorunları anlayabilmek, yerinde sorular sorabilmek, nereye kadar mümkündür? Böyle bir sosyal bilimci, bu ülkede "gölge" midir, "gerçek" mi? "Sözcü" müdür, "gözlemci" mi?
***
Sosyal bilimlerin zihni/yet kaynakları, mahiyeti, kavramları, metodolojileri üzerinde esaslı sorular sormak, artık "gölgeleri oynamak" "bende"liğini terk etmek, "ben"i bulmak zorundayız.
Michel de Certeau, sosyal bilimin, patolojik olduğunu söyler. Gerekçesi, Batı''da modernlikle birlikte, ölüm saplantısının her şeye sirayet etmesidir: Her gelen''in, her yeni''nin mevcut olanı yıkması, yok etmesi, yerinden etmesi: de Certeau, buna, "ölümün zaferi" der. Ve Batı''da sosyal bilimin "dışlayıcılık", "hâkimiyet kurma" itkileriyle kurulduğuna dikkat çeker (The Writing of History, 1988: 4-5).
Oysa başka toplumlarda durum çok daha farklıdır. Örneğin Louis Durmont, Le Civilization indienne et nous (1964) başlıklı kitabında, "Hintlilerde, yeni''nin eski''yi yok etmediğini, yeni ile eskinin birlikte varolduklarını" söyler (s.31-35).
Şerif Mardin, "ölüm" / yok etme, dışlayıcılık, hâkimiyet kurma patolojisini eksene alan bir sosyal bilimle, Ali Bulaç''ın dediği gibi, "Batı''nın süren hegemonyasını teminat altına almaktan" başka bir şey yapmadığını düşünmüş müdür hiç, merak ediyorum gerçekten.
Sonraki yazıda tartışmak üzere şunu söylüyorum: Tıpkı Peygamberimiz gibi ancak ümmîleşerek, yani sırasıyla çağdan kurtularak, çağa girerek ve çağı aşma kaygısı güderek -tefakkuh, tefekkür, tezekkür ve teakkul yaparak- bir mesafe katedebiliriz her alanda, vesselam....
.Çağ körleşmesini aşabilmenin anahtarı: Ümmîleşmek
Yusuf Kaplan
16/10/2011 Pazar
Çağrımızın kendi çağını kurabilmesinin, dolayısıyla bizi çağın dışına iten, duyma, düşünme ve varolma biçimlerimizi belirleyen çağ körleşmesini aşabilmemizin yolunun ümmîleşmek''ten geçtiğini, ümmîleşme''nin de üç aşamalı bir oluş, varoluş ve varkılış: Ya da çağdan kurtulma, çağa girme ve çağı aşma: Veya ön alma, ön açma ve öne koyulma... yolculuğu olduğunu söylemiştim: Tıpkı Efendimiz''in yaptığı gibi.
Peygamberimiz''in âlemlere rahmet olarak gönderildiği zikredilir kitabımızda, sarahatle. (Efendimiz''in (sav) âlemlere rahmet olarak gönderilmesinin ne anlam ifade ettiğini ayrıca konu edineceğim başka bir yazıda). Burada şu kadarını söyleyeyim: Efendimiz''in âlemlere rahmet olarak gönderilmesi, sırasıyla, oluş / çağdan kurtulmak / ön almak yani mekke süreci; varoluş / çağa girmek / ön açmak / yani medine süreci ve nihayet varkılış / çağı aşmak / öne koyulmak yani medeniyet süreci olarak tarif ettiğim üç temel yolculuk, iki âyette "şahit", "mübeşşir" ve "nezîr" olarak zikredilir.
* * *
Ümmet, "her şeyin anası" demektir. "Her mü''min, tek başına bir ümmet"tir. Dolayısıyla "ümmet", "öncü" demektir. Kitabımızda, Efendimiz''de ete kemiğe bürünen, tecessüm eden, tebeddün eden "ümmet", dolayısıyla ümmîleşme süreci, bütün müminleri teşmil edecek şekilde Bakara sûresinde 143. ayet-i celîlede "ümmeten vasatan", Al-i İmran sûresinde 110. âyet-i kerîmede "hayra ümmetin" ifadeleriyle tasvir edilir.
"Ümmeten vasatan" ifadesi, zannedilegeldiği gibi, "orta ümmet" demek değildir; "merkez ümmet" demektir. Ayette bu mânâ sadedinde, "bu ümmet"in insanlık için "adalet nümûnesi" ve "hak/ikat şahitleri" olmasından ve daha da önemlisi, Efendimiz''in buna "şahitlik" ("vasat"lık ve vasıta''lık) edeceğinden sözedilmesi oldukça çarpıcıdır.
Al-i İmran 110''daki "hayra ümmetin" ifadesini anlayabilmek için 104. âyete bakmamız gerekiyor. Elmalılı''nın orijinal tefsirinden aktarıyorum: "Hem sizden müteşekkil, önde gider, hayra davet eder, maruf ile emir ve münkerden nehyeyler bir ümmet olsun, işte onlardır o felahı bulacaklar."
Elmalılı''ya göre: Maruf, mukteza-yı İslâm olan tâatullah; münker, mukteza-yı İslâm''a muhalif olan ma''siyetullah demektir. Maruf ve münker''in mi''yarı / ölçüsü ve ölçücüsü, hablullah''tır.
Hablullah / Allah''ın ipi, Ebi Saidi Hudrî (ra)''den mervî bir hadis''te "Sema''dan Arz''a indirilmiş hablullah, kitabullah''tır" şeklinde vuzûha kavuşturulur.
* * *
Çağrımızın kendi çağını kurabilmesi için, Kitab''a ve Sünnet''e gitmemiz gerekiyor. Yakıcı soru şu burada: İçinde bulunduğumuz çağın, çağrımızın çağrısıyla şekillendirilmediği, yani duyuş, düşünüş ve varoluş biçimlerimizin hâkim çağın duyuş, düşünüş ve varoluş biçimleri tarafından şekillendirildiği bir çağda, Kitab''a ve Sünnet''e gidebilmemiz mümkün mü?
Önce, çağın ağlarından ve bağlarından arınamadığımız; ardından, çağın içine giremediğimiz ve nihayet, çağın içine girdikten sonra çağı aşacak bir yerde / konumda bulun/a/madığımız sürece mümkün değil.
Çağın ağlarından ve bağlarından arınamadığımız için olamıyoruz / ön alamıyoruz; ön alamadığımız için de çağın içine girip varolamıyoruz / ön açamıyoruz; ön açamadığımız için de hakikati varkılacak / çağı aşacak ölçekte bir yolculuğa çıkacak şekilde öne koyulamıyor, insanlığa öncülük yapamıyoruz.
Çağın ağlarından ve bağlarından kurtulabilmemiz, yani ön alabilmemiz için tâatullah makamını geçmemiz; çağın içine girebilmemiz ve ön açabilmemiz için "ma''siyetullah sürecini başarıyla aşabiliyor olmamız; öne koyulabilmemiz, öncülüğe soyunmayı hakedebilmemiz için de hablullah''a sarılmamız şart.
Başka bir deyişle, bütün zamanları seferber edebilmemiz, bütün zamanları kendi çocuğumuz kılabilmemiz ve bütün zamanların çocuğu olabilmemiz gerekiyor.
* * *
Şu ân çağrımızın kurduğu bir çağda yaşamadığımız için, bu üç yolculuğu yapamıyoruz; o yüzden semantik bir intihar''la kaşı karşıyayız: Semantik intihar, yola çıkamamak, nasıl bir yolculuğa çıkılacağını bilememek ve yolculuğun nasıl gerçekleştirileceğini idrak edememek demektir.
Peki, semantik intiharı nasıl önleyebiliriz? Kalkış noktası ile varış noktasını buluşturarak. İyi de, çağ körleşmesi yaşadığımız bir zaman diliminde, bir kalkış noktası ve varış noktası fikri var mı zihnimizde ve hayatımızda? Ne yazık ki yok. O hâlde, çağrımızın kendi çağını nasıl kurabileceği meselesi üzerinden yaptığımız fikrî yolculuğu bu iki nokta üzerinden sürdürmemiz gerekiyor... O da yarına artık...
Kalkış noktası neresi, varış noktası nereye düşer?
Yusuf Kaplan
17/10/2011 Pazartesi
Bizim Müslümanlıkla kurduğumuz ilişki, epistemolojik, sadece bilgilenmeye dayalı bir ilişkidir; üstelik de kuru bilgilere ve ruhsuz bilgilenme biçimlerine... Çağrımızın kurmadığı bir çağda mahkûm olduğumuz zihnî kaymanın, savrulmanın çokça belirleyici olduğu; çağın hâkim duyuş, düşünüş ve varoluş biçimlerinin şekillendirdiği; her şeyi/mizi tersyüz edici; her türlü kullanıma elverişli, sadece kullanım değerine sahip; dolayısıyla, aslî değil, arızî bir ilişki bu.
O yüzden sahici değil. O yüzden sorunlu. O yüzden kaygan zeminlerde patinaj yapıyoruz sürekli olarak: Arızî bir ilişki olduğu için de, sürgit arıza üretiyor, önleyemediğimiz arızaların taarruzlarına maruz bırakıyor bizi.
O yüzden heyecanlandırmıyor. O yüzden hayatî bir önem arzetmiyor. O yüzden, kolaylıkla vazgeçilebilir''dir.
Çünkü esaslı bir oluş, varoluş ve fikir çilesine dayanmıyor Müslümanlıkla kurduğumuz ilişki. Bedeli ödenmiş, hak edilmiş muhkem bir irtibat değil. O yüzden bu kurduğumuz "olsa da olur, olmasa da" türünden ilişki biçimi, bizi de, İslâm''ın kendisini ve İslâm algımızı da zapturapt altına alıyor; teslim alıyor.
* * *
Çağrımızın çağrısının çağımızı olmasa bile, bizim algımızı, idrak biçimlerimizi belirleyemediği bir zaman diliminde, biz, istediğimiz kadar Kur''ân ve Sünnet''e gidelim diye çırpınalım; aslâ muvaffak olamayacağımızı bile idrak edebilmiş değiliz hâlâ.
Önümüzde devâsa bariyerler var oysa: Zihnî bariyerler öncelikle. Aşmamız gereken ama aşamadığımız için üzerimizden silindir gibi geçen yok edici bariyerler bunlar.
Kur''ân''a ve Sünnet''e bihakkın gidebilmemiz için, bu bariyerleri aşmak zorundayız. Bunun ilk ve temel adımı, bir kalkış noktası fikri ile bir varış noktası fikrine sahip olabilmektir.
Kalkış noktası, "burası"dır; içinde yaşadığımız çağ. Varış noktası ise "orası" yani Kur''ân ve Sünnet. Biz zihnimizi tarumar eden, İslâm algımızı şekillendiren çağ körleşmesinden ötürü, kalkış noktası ve varış noktası fikrine sarahatle sahip olamıyoruz bir türlü. Çünkü içinde yaşadığımız çağ, sadece Batı uygarlığının çağrısının (zaman-mekân algısının; Tanrı''yı, eşyayı, insanı ve dünyayı kavrayış biçimlerinin) belirlediği ve kendisi dışındaki bütün çağrıları devre dışı bırakarak, hepsine kısa devre yaptırdığı bir çağdır.
* * *
İşte semantik intihar olarak adlandırdığım fenomeni doğuran şey bu: Biz mevcut algılama biçimlerini, duyuş, düşünüş ve varoluş biçimlerini terk edemediğimiz sürece, varış noktasına sağlıklı bir şekilde gidebilmemiz imkânsızdır; zordur değil, imkânsızdır.
Ayaklarımızı bulunduğumuz yere bizim algılama biçimlerimizle, duyuş, düşünüş ve varoluş biçimlerimizle sağlam bir şekilde basamadığımız bir yerden çıktığımız yolculuk, bizi kendisine benzetmeden, kendi rengine boyamadan varış noktasına götürebilir mi?
Eğer kalkış noktasından, yani buradan, bu çağın ağlarından ve bağlarından, idrak biçimlerinden yola çıkarak Kur''ân''a ve Sünnet''e gitmeye kalkışırsak, burayı, buranın duyuş, düşünüş ve varoluş biçimlerini ve kalıplarını Kur''ân ve Sünnet algımıza giydirmekten başka bir şey yapmış olmayız.
* * *
O hâlde, varış noktasının (yani çağrımızın) kalkış noktamızı (yani burayı, çağı) şekillendirebilmesi gerekir. Bunu ancak Efendimiz''le yapabiliriz. Efendimiz''in yaptığı gibi yapabiliriz: Ümmîleşmek olarak tarif ettiğim, önce, çağın ağlarından ve bağlarından, bağlamlarından ve kavramlarından kurtulma; ondan sonra, çağa girme ameliyesine soyunduğumuz zaman, kalkış noktası''nın önümüze çıkardığı bariyerleri aşabilmemiz mümkün olabilir.
Başka bir deyişle, İslâm''la, Kur''ân''la, dolayısıyla Efendimiz''le kurduğumuz epistemolojik ilişkiyi, -çağımızda yalnızca Bediüzzaman''ın sahabe risalesinde enfes bir şekilde dikkat çektiği gibi- ontolojik irtibata dönüştürebildiğimiz; yani "peygamberimizle" çağdaşlaşabildiğimiz ve "peygamberimizi" çağdaşımız kılabildiğimiz zaman, çağ körleşmesinden kurtulabilir, varış noktasıyla kalkış noktasını buluşturabiliriz. İşte o zaman, çağrımızın çağını kurma sürecinde bir mesafe katedebiliriz.PKK üzerinden Türkiye vuruluyor
Yusuf Kaplan
21/10/2011 Cuma
Hakkari Çukurca''da Cumhurbaşkanı Gül''ün ziyaretinin hemen ardından sekiz koldan düzenlenen bir operasyonla 24 askerimizin şehit edilmesi, bugüne kadar maruz kaldığımız herhangi bir terör hâdisesinden her bakımdan farklı bir durumla karşı karşıya kaldığımızı gösteriyor.
Çukurca''daki son hâdise, bir terör hâdisesi değildir: Türkiye''nin son 3-4 yıldan bu yana gerçekleştirdiği bölgesel ve küresel yükseliş trendini durdurmak amacıyla başlatılan, adı konulmamış, çok aktörlü, çok faktörlü bir "savaş"tır.
***
Türkiye, sadece içeride/n terörle vurulmak istenmiyor; aynı zamanda, dışarıda/n, başlattığı açılımların hesabı da soruluyor Türkiye''den. Temel hedef, Türkiye''ye "ders vermek"tir; Türkiye''nin parlayan yıldızını söndürmektir. Son seçimlerden bu yana tırmanan ve kontrolden çıktığı gözlenen, adı konulmamış bir savaşı andıran "terör hâdiseleri"yle, Türkiye''ye, "sen kim oluyorsun da, bölgeyi yeniden dizayn edecek bölgesel ve küresel güç olmaya kalkışıyorsun?" demek istiyorlar.
Bunu aslâ unutmamak gerekiyor: Artık karşımızda tanıyabileceğimiz, tanımlayabileceğimiz bir örgüt yok: Türkiye''nin estirdiği bölgesel barış ve kardeşlik havasını bulandırmaya, Türkiye''nin bu süreçte üstlendiği "küresel rol"ü yok etmeye, böylesi bir rolü oynamaya kalkışmasından ötürü Türkiye''yi cezalandırmaya çalışan birkaç aktörün işin içinde olduğu Türkiye''ye karşı başlatılan küresel ölçekli bir savaş var karşımızda. Bazı Batılı ülkelerle, onların bekçisi İsrail''in bölgeyi diktatörlüklere mahkûm ederek bölge üzerinde kurdukları hegemonyayı sona erdirmekle sonuçlanacağını çok iyi bildikleri Türkiye''nin başlattığı çok yönlü açılım stratejilerini ve atılım politikalarını etkisiz hâle getirmeye dönük bir savaştır bu.
***
Artık PKK terör örgütü, bildiğimiz terör örgütü değildir: Sözkonusu aktörlerin taşeron olarak kullandıkları, Türkiye''yle "tavşan kaç tazı tut" oyunu oynamaya son derece müsait bir "oyuncak"tır, "maşa"dır; tek kelimeyle istenildiği zaman Türkiye''yi vurmak, Türkiye''nin bölgesel ve küresel yürüyüşünü durdurmak için manipüle edilen, kullanılan bir "silah"tır artık.
Bu gerçeği, öncelikle BDP''lilerin, bölge halkının ve tabiî Türkiye''deki bütün çevrelerin görebilmesi gerekiyor artık. BDP, PKK üzerinden Türkiye''ye karşı yürütülen bir örtük savaşla karşı karşıya olduğumuzu görmüyor olamaz.
Bu mesele, "Kürt meselesi" olmaktan çıkmıştır. Türkiye''nin derin devletinin 1990''lı yıllardan itibaren bölgede estirdiği terör havası, bölge insanına yaptığı işkenceler, zulümler artık geride kalmıştır. Türkiye''deki bütün çevreler, sivil ve askerî aktörler, "dün" / geçmişte yapılanların, son derece ilkel, son derece barbar ve Türkiye''yi büyük bir felâketin eşiğine sürükleyen, bu ülkeye yakışmayan, bu ülkenin geçmişinde benzerlerine pek rastlanmayan bir cinayet olduğu gerçeğini görmüş durumdalar ve bu tür cinayetlerin bir daha tekrarlanmaması konusunda da gerekli fiîlî adımları atmaktan geri durmuyorlar.
***
Bütün bunlara rağmen, terör olaylarının hızla artması, Türkiye''nin yürüyüşünü durdurmaya dönük adı konulmamış bir savaşta Türkiye''nin büyümesinden, artan gücünden kaygı duyan, çıkarlarının alt üst olacağını düşünen küresel egemenler tarafından PKK''nın taşeron olarak kullanıldığı gerçeğini BDP''lilere gösteriyor olmalı artık.
Türkiye''nin bu noktada, Irak ve İran''la ilişkilerini artırması, istihbarî, askerî ve siyasî alanlarda yakın işbirliği projeleri geliştirmesi gerekiyor. Bu arada, Türkiye ile İran arasındaki ilişkileri bozmaya dönük bütün girişimlere karşı da müteyakkız olunması şart. İran''la geliştirilecek istihbarî, askerî ve stratejik işbirliği projeleri, PKK''nın Suriye tarafından kullanılması girişimlerini de minimize ederek etkisiz hâle getirecektir.
Özetle, PKK terörünü aşan, Türkiye''nin bölgede artan ve belirleyici rolünü engellemeye dönük adı konulmamış bir savaşla karşı karşıyayız. Türkiye''deki bütün tarafların, bu gerçeği görerek hareket etmeleri, hem PKK terörünün bitirilmesi, hem de Türkiye''nin artan bölgesel ve küresel rolünü sürdürebilmesi açısından hayatî önem arzediyor.Yeni kızıl elmamız: Medeniyet fikri
Yusuf Kaplan
21/11/2011 Pazartesi
İstanbul Türk Ocakları, ocağın 100. yıldönümü dolayısıyla Ali Emîrî Kültür Merkezi''nde “Ziya Gökalp''ten Erol Güngör''e Milliyetçilik, Kültür, Medeniyet” başlıklı bir sempozyum düzenledi pazar günü.
Sempozyum iki oturum hâlinde düzenlendi. Başkanlığını Ali Akyıldız''ın yaptığı ilk oturumda Süleyman Seyfi Öğün, İsmail Yakıt, İsmail Taş, Yıldız Akdoğan birer tebliğ sundular. Başkanlığını Musa Taşdelen''in yaptığı ikinci oturumda ise Tahsin Görgün, Mehmet Bayraktar, Uğur Dolgun''un yanısıra bendeniz birer konuşma yaptık.
* * *
Sempozyumun açı/lı/ş konuşmasını TBMM Başkanımız Cemil Çiçek yaptı. Açıkçası salondaki herkesin göğsünü kabartan, “beklenmeyen” nefis bir konuşma oldu Cemil Bey''in konuşması. “Beklenmeyen” diyorum; zira bu tür “resmî açı/lı/ş konuşmaları” gelenlikle rutin konuşmalar olarak kalır. Fakat Cemil Bey, Ziya Gökalp''ten Erol Güngör''e kurucu figürlerin kurucu fikirlerinin önemine dikkat çekti ve “Türkiye''nin çaplı adamların ufuk ve çığır açan fikirlerinin kanatları altında sıçrama yapabileceği” gerçeğinin altını çizdi.
Sayın Çiçek, sempozyumun üst başlığında ifade edilen “Büyük Türkiye hedefinin hepimizin ortak hedefi olduğunu, bu hedefi gerçekleştirebilmek için insanlık çapında düşünen, insanlığın sorunlarıyla hemhal olan bizi sarsacak, bize zihinsel türbülans yaşatacak yerli, öncü, önaçıcı düşünürler yetiştirmemiz gerektiğini” vurguladı.
Gerekçe olarak da, “hâlâ ülkemizde de, dünyada da anaakım yaratan biz değiliz; Batılılar” dedi ve bu fikrini şöyle açıkladı: “Kullandığımız kavramlar bize ait değil. Bize ait bir ''dilimiz'', entelektüel dünyamız yok: Hâlâ Batılıların kavramlarıyla konuşuyoruz. Batılılar hâlâ zihinlerimizin efendisi. Bu duruma artık son vermek zorundayız. Artık taklitten tahkike, tüketen kültürden üreten kültüre geçmek, dünyaya esaslı şeyler söyleyecek bir sürece girmek, bunun için de insanlığa köklü bir medeniyet fikri sunabilecek bir ikinci yenilenme dönemini başlatmak zorundayız.”
Doğrusunu söylemek gerekirse, Cemil Bey, hepimizi şaşırttı ve burada anabaşlıklar hâlinde özetlediğim 20 dakikayı aşkın, entelektüel derinliği olan, geleceğin dünyasının bizim kimlik ve medeniyet kodlarımızla inşa edileceği medeniyet fikri çerçevesinde kurulabileceğine dikkat çekmesi salondaki herkesi sevindirdi, gönendirdi.Genelde bu tür sempozyumlardaki protokol konuşmalarını yazmam; hatta çoğu zaman hiç zikretmem bile. Ama Cemil Bey''in sempozyumu ciddiye alıp, iyi hazırlanmış, nefis bir konuşma yapması herkesi umutlandırdı.
* * *
Bence Türkiye''nin en imajinatif sosyal ve kültürel teorisyeni Süleyman Seyfi Öğün, sempozyumun en nefis konuşmalarından birini yaptı. Süleyman Bey, “etno-mania” olarak adlandırdığı soy-sop ve kan ırkçılığının, biyolojizmin tehlikelerine, bu tür bir ırkçılığın anavatanı olan Avrupa''nın aslâ “medeniyet” olarak adlandırılamayacağına dikkat çekerek, “Türk” kavramının derinliklerine doğru derin ve nefes kesici bir yolculuk yaptırdı salondaki herkese.
“Türk” kavramının hiç olmadığı kadar fakirleştirildiğine ve kötürümleştirildiğine dikkat çeken Öğün, “Türk” kavramının kucaklayıcı, insanlığın en derin insanî özelliklerini tarihsel ve kültürel olarak gerçekleştiren, ete kemiğe büründüren benzersiz bir kavram olduğunu vurguladı. İnsanın insanlığını ve kendini bulabileceği bu kavramın nasıl oluştuğuna, kaynağının ne olduğuna ancak örtük şekilde dikkat değinebildi, sürenin azlığından ötürü sanırım.
* * *
Türkiye''nin en parlak genç düşünürlerinden Tahsin Görgün ise hayatın siyaset etrafında teşekkül ettirildiği bir dünyanın siyaseti metafizikleştirerek putlaştırdığına, bunun da zorunlu olarak köklü metafizik sorunlar yaşanmasına yol açtığına dikkat çeken nefis bir konuşma yaptı. Tahsin Görgün''ün düşünce tarihinin kurucu figürlerine yaptığı atıflarla zenginleştirdiği metni yayımlandığında daha iyi anlaşılabilecek ve üzerinde düşünülecek kışkırtıcı bir metindi.
(Bu arada -yeri gelmişken- Tahsin Görgün''ün bütün kitaplarını Külliyat Yayınları tarafından önümüzdeki ay yayımlayacağımızı hatırlatmış olayım).
* * *
Yazıyı, ocak başkanı Cezmi Bayram''ın yaptığı konuşmada dikkat çektiği önemli bir noktayı hatırlatarak noktalayayım. Cezmi Bey, dünyanın yeni bir kaos ve arayış sürecine girdiğini, bu süreçte, bizim dünyaya söyleyeceğimiz çok esaslı şeyler olduğunu vurgulayarak, sempozyumun düzenleniş gerekçesi ve özeti olarak nitelendirilebilecek cümleyi şöyle kurdu: “Yeni kızıl elmamız, dünyaya adalete, sevgiye, barışa, kardeşliğe dayalı yeni bir medeniyet tasavvuru sunmak olmalıdır. Bunun için çaplı, küresel düşünen, insanlığın sorunlarına cevap arayan öncü düşünürlere ihtiyacımız var.”
Bakmasını bilmeyenler, göremediklerini de göremezler
Yusuf Kaplan
2/12/2011 Cuma
Bakmak ve görmek: Bütün mesele, bu iki sözcükte gizli. Asıl mesele/miz, "görebilmek" elbette. "Gör/ebil/mek"ten kastım, çıplak gözle yapılan eylem değil; bilakis bir şey''in yüzünü, yüzeyini görmekten ziyâde, bir şeyin özünü anlamak, idrak etmek, o şeyin özüne, künhüne vâkıf olmak.
Göremediğimiz gerçek şu: Göz, gör/e/mez: "Çıplak göz, kördür" çünkü. Bu sözün, hayatını, merkezinde görüntünün / görselliğin yer aldığı bir "iş"e, resim sanatı tarihine vakfetmiş bir sanat tarihçisine, Ernst Gombrich''e ait olması hiç şaşırtmamalı bizi. Göz, sanıldığı gibi "görebilme" organı değil; "gizleme", "örtme" organıdır aslında.
Göz, nesneleri görür: Mânâları değil. Bir "şey"in dış yüzünü gösterir bize; iç yüzünü değil. "Gör/ebil/mek", bir şeyin iç yüzü görülebildiğinde, bilinebildiğinde, idrak edilebildiğinde, mânâya vasıl olunduğunda gerçekleşir.
***
O yüzden, mânâları "görebilmek" için, nesneleri görmek yeterli değildir: Çünkü göz, görüneni değil, görünmeyeni görebildiğinde "görür"; görünmeyenin izini sürdüğünde görmemizi, bir şeyin iç yüzüne vâkıf olabilmemizi sağlar.
Kendisini anlamadığını düşünen âşığın maşuğuna, hiddetle, "gözlerimin içine iyi bak!" derken kastettiği şey, maşuğundan, gördüklerini değil, göremediklerini görmesini istemesidir.
Çünkü insan, gördüklerini terk etmediği sürece, mânâ kapıları açılmaz ve "göremez." İnsan, görünenleri tek ettiği, aştığı ölçüde görünmeyene açılır ve "görme / idrak" yetisine ulaşır.
Demek ki, görebilmenin yolu, bakabilmekten, bakmasını bilebilmekten geçiyor. Bakmasını bilmeyenler, nasıl görebilsinler ki?
***
Bütün mesele şu kısacık diyalogla özetlenebilir:
-Ben hiçbir şey göremiyorum.
-Oradan bakarsan tabiî ki göremezsin. Buradan baksana!
***
Bura/sı ve ora/sı… Burada/n ve orada/n…
Burada mısınız, orada mı? Buradan mı bakıyorsunuz, oradan mı? Yoksa siz burada değil misiniz? Nerede/n/siniz? Peki, nasıl geldiniz -pardon, nasıl düştünüz- buraya?
***
Soru şu: Gören, bir şeyin iç yüzünü gösteren şey, "göz" mü, "kalp" mi?
Aşık, kendisini anlamayan maşuğuna, "Kalpsizsin sen! Gözünü kör etmiş bu para, makam, mevki vs senin!" diye çıkışırken, "kalb"in, bir şeyin iç yüzünü görebilme "yeti"si olduğuna dikkat çeker.
Demek ki neymiş? "Görmek", bir organ''ın marifeti değil, bir "yeti"nin marifetiymiş.
İnsanın bir şeyin gerçek mahiyetini, iç yüzünü görebilmesi için, "akleden bir kalb"e ihtiyacı var, o yüzden.
Kalbiniz varsa, görürsünüz. Kalpsizseniz, kalbinizi yitirmişseniz, görme yetinizi de yitirirsiniz.
***
Kalbiniz başka bir yerdeyse, gönlünüzü başka bir şeye kaptırmışsanız, gördüğünüz şey, sizin için yanıp tutuşan aşığınız değildir; hele de aşığınızın varoluş çilesi hiç değildir.
O hâlde, görebilmek, bir şeyin iç yüzüne vâkıf olabilmek, bakmasını bilebilmekle ve kendinizi baktığınız şeye vakfedebilmenizle, verebilmenizle doğrudan irtibatlı bir şeydir.
Bedenen buradasınız ama ruhen veya zihnen burada ve buralı değilseniz, burada, gözünüzün önünde olup biteni göremezsiniz -bile. Kalbiniz, başka bir yerdeyse, gönlünüzü başka bir şeye kaptırmışsanız, önünüzü bile göremezsiniz elbette.
***
Görmek, yer''le irtibatlı bir eylemdir: Durduğunuz / baktığınız yer, gördüğünüz şeyi belirler: Nereden bakıyorsanız, oradan görüneni görürsünüz.
Burada yaşıyorsunuz ama burada olup bitenlere, buradan ve buranın değil de, oradan ve ora''nın yani başkalarının bakışlarıyla, bakış açılarıyla bakıyorsanız, burada olup biten hiçbir şeyi göremezsiniz: Çarpık görürsünüz ve çarpıtırsınız her şeyi.
Başka bir deyişle, bedenen buradasınız ama zihnen ve kalben burada değilsinseniz, buradaki hiçbir şeyi göremediğiniz gibi, gördüğünüz her şeyi de çarpık görürsünüz.
İşte Türkiye''deki entelijansiyanın her şeyi çarpık görmesinin, hiçbir şeyi tam olarak görememesinin ve zorunlu olarak da çarpıtmasının nedeni burada gizlidir: Bedenen burada ama zihnen, ruhen ve kalben başka bir yerde olduğu için burada da, dünyada da olup biteni göremediğini bile göremiyor.
İngilizler, "AB-ABD-Yahudi gücü"nün çöküşü ve Türkiye"nin kuşatılması
Yusuf Kaplan
4/12/2011 Pazar
ABD''deki "Yahudi lobisi"nin en etkin "sözcü"lerinden ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden''ın Türkiye''ye yaptığı "ânî" ziyareti, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül''ün İngiltere ziyaretiyle birlikte değerlendirmek gerekiyor. Aksi takdirde, Biden''ın Türkiye ziyaretini de, Gül''ün İngiltere ziyaretini de, daha önemlisi de Ortadoğu''da önümüzdeki süreçte neler olabileceğini de anlamakta zorlanırız.
* * *
Cumhurbaşkanı Gül''ün, İngiltere''nin biraz "abartarak" önem verdiğini gösterdiği İngiltere ziyareti, en azından bölgemizin geleceğinin şekillendirilmesinde Amerika''dan da, İsrail''den de daha etkin ve belirleyici roller üstlenmeye başlayan İngiltere''nin bölgede son çeyrek asırda artan gücünün ürünü bir ziyaret/ti.
Her şeyden önce, İngilizler, şu ân gelinen noktada, bölgede, Amerika''dan da, İsrail''den de güçlü konumdalar.
İkincisi ve İngilizlerin bölgede sürgit daha etkin olmasını sağlayan bir başka gerçek de, İngilizlerin hem bölgenin temel tarihî gerçeklerini Amerikalılardan da, İsrail''den de, kısmense Avrupa''dan da daha iyi biliyor olmaları, hem de daha önemlisi de, bölgenin, deyim yerindeyse, "Arap saçına dönmesinde" yaklaşık iki asırdan bu yana İngiliz hegemonyasının birinci derecede belirleyici roller oynamasıdır.
* * *
Şunu demek istiyorum: Amerikan gücü çöküyor. Amerikan gücünün çökmesi, aslında özelde İsrail''in, genelde ise Amerika''nın finansal, stratejik ve entelektüel sermayesini borçlu olduğu "Yahudi gücü"nün çökmesi anlamına geliyor.
ABD, özellikle İkinci Sanayi Devrimi''nden sonra Batı uygarlığının kurucu ve koruyucu aktörü rolünü oynamaya başlamıştı. Tıpkı Osmanlı''nın İslâm medeniyetinin yeniden-kurucu ve her dâim-koruyucu rolünü üstlenmesi gibi bir "şey"di Amerika''nın üstlendiği "şey".
Osmanlı durdurulduktan sonradır ki, ABD, Batı uygarlığının yeniden-kurucu ve geçici-koruyucu rolünü üstlenmeye başlayabilmişti.
Tarih felsefesi açısından bakıldığına, ABD, benzeri olmayan, temelsiz, dayanaksız ve dayanıksız bir tecrübeydi: Tarihi, hafızası, entelektüel sermayesi, dolayısıyla hangi açından bakarsanız bakın, derinliği olmayan yapay ve "yapma" / icat edilmiş bir tecrübeydi.
Dolayısıyla Amerikan tecrübesinin kısa sürede kısa devre yapması ve Batı uygarlığının ömrünü kısaltması kaçınılmazdı.
* * *
Amerika''yı kuranlar, İngilizlerle Yahudilerdi. Zamanla Yahudiler, her bakımdan Amerika''yı içeriden ele geçirmeye başlayınca, İngilizler, yaklaşık 75-100 yıl "geri çekilmek" zorunda kaldılar.
Ama hiçbir zaman tam olarak geri çekilmediler, pes etmediler. Tarihî tecrübeleri, pragmatizmleri, "ikiyüzlülükleri", son 25 yıldan bu yana Amerika''daki, dolayısıyla dünyadaki "Yahudi gücü"ne darbe vurmaya sürükledi İngiltere''yi.
Gelinen nokta, İngilizlerin dünyadaki, özellikle de Amerika''daki "Yahudi gücü"ne darbe vurmayı başardıklarını gösteriyor. İsrail''in bölgedeki hızla azalan gücünün gerisinde de; Arap dünyasında, bir yandan, İsrail''in gücünü azaltacak ama öte yandan da, gelecekte daha güçlü gelebilecek İslâmî bir geleceğin bulanıklaştırılmasında ve dönüştürülmesinde de İngilizler belirleyici roller oynuyorlar.
Türkiye''yi, seküler tecrübesini, İslâm dünyasına ihraç etmeye sürükleyerek sahici bir İslâmî gelecek istikbalini felce uğratmak istiyor İngilizler. Türkiye''de uygulanan İslâm''ın ve İslâmî kesimlerin sekülerleştirilmesi ve dönüştürülmesi projesini, Arap dünyasına da uygulamayı hedefliyorlar.
* * *
Böylelikle, İngilizler, bir taşla üç kuş birden vurmayı amaçlıyorlar: Birincisi, orta ve uzun vadede, Avrupa ve Amerika''yı güç bakımından gerileterek, Batı ittifakının itici gücü hâline gelmek istiyorlar.
İkincisi, "Yahudi gücü"nün İngilizlerin yükselen gücünü engellemesini engellemek istiyorlar. Üçüncüsü, Batı uygarlığının yaşadığı ve bütün dünyaya yaşattığı küresel medeniyet buhranının, ancak Türkiye''nin başını çekeceği, İran ve Mısır triad''ının oluşturacakları İslâmî bir sıçrama ile aşılabileceği gerçeğini geçersiz kılmak istiyorlar.
Bunun için, Arap dünyası, bir süre daha istikrarsızlıklara mahkûm edilecek; Arap isyanları sonrasında kurulacak seküler / "yumuşak güdümlü" düzenlerle, İslâm''ın, küresel-kapitalist zorbalığa itiraz etmesine itiraz edecek geçici bir durum "yaratılacak".
Türkiye''nin bir medeniyet fikriyle uzun bir yolculuğa soyunabileceğini çok iyi fark eden İngilizler, Amerikan ve Yahudi gücünü kışkırtarak Türkiye''nin bölgedeki artan gücünü kırmayı, bunun için de Türkiye''nin hem İran''la arasını açmayı, hem de bölgeye derinlemesine açılma imkânlarını ortadan kaldırmayı, tek kelimeyle, Türkiye''yi kuşatmayı, yegâne stratejileri olarak benimsemiş durumdalar.
O yüzden, "İngilizlere dikkat!", diyorum.Türkçe"nin dini, Kutadgubilig"in "üstdil"i
Yusuf Kaplan
11/12/2011 Pazar
Yeri geldikçe hatırlattığım bir diyalog var: Bilge adam Socrates, öğrencisine, "üzerinde düşünülmeyen hayat, yaşanmaya değmez" der. Öğrencisi de, üstadına, tastamam Socrates''in öğrencisine yaraşır bir şekilde, şöyle karşılık verir: "Yaşanılmayan hayat, üzerinde düşünmeye değmez."
Bizim yaşadığımız hayat, üzerinde düşünülmüş ve üzerinde düşünülmeyi hak eden bir hayat mı? Ya da şöyle soralım: Düşünüyor muyuz, düşünebiliyor muyuz gerçekten? Üzerinde düşünülecek kanatlandırıcılığa sahip bir hayatımız var mı ki, düşünelim.
Yaşa/n/madan, düşünülebilir mi? Ya da: Düşünmeden, yaşanılabilir mi?
* * *
Yaşadığımız -ya da içinde, esen rüzgârlara göre, oraya buraya doğru sürüklendiğimiz- hayat, bizim hayatımız mı? Değil elbette: Ödünç bir hayat bizimkisi. Hatta çalma, çırpma, aparma dolayısıyla yoz ve yozlaştırıcı bir hayat.
Başkalarının hayatını yaşıyoruz; kendi hayatımızı değil. Kendi hayatımızın ne olduğunu bilmiyoruz bile: Gerçek değiliz; gölgeyiz, o yüzden. Başkalarının gölgesi. Bir kendi''miz, bir ben-idraki''miz olmadığı için, gölgelere sığınıyoruz gerçek diye.
Eğer kendimiz olsaydık, kendimizde olurduk; gölgelerle avunmaz, gölgeleri gerçek sanmazdık. Gölgeleri gerçek sandığımız, yani bir yanılsama yaşadığımız içindir ki, düşünme yetilerimizi de yitirmiş durumdayız.
Bu ülke, gölgeye mahkûm edildi: Gölgelerin gölgesine üstelik de: Türkiye''de yaşanan modernleşme / Batılılaşma tecrübesiyle, bizim medeniyet dinamiklerimiz ve "dil"imiz büyük bir yıkıma ve tahribata uğratıldı. Adına semantik intihar dediğim "dil"e yapılan bu müdahaleyle, medeniyet gökkubbemizin dünyası, bu dünyanın kurucu kavramları, kaynakları, ruhu sekülerleştirilerek içeriksizleştirildi; medeniyet kökleriyle, ruhuyla ve haritalarıyla irtibatı kopartıldı. Hayatın, dolayısıyla medeniyet dünyamızın menbaı demek olan "dil"e yapılan bu tahripkâr semantik saldırı, düşünce dilimizi de, sanat dilimizi de, hayat dilimizi de yoksullaştırdı, hatta çölleştirdi.
Hayatımızı gölgelere sığınarak, tekin olmayan limanlarda sığıntı bir hayata mahkûm olarak yaşamaya çalışmamız, Türkçe''nin "din"ini yitirmesiyle sonuçlandı: "Türkçe''nin" hayat menbaı, pınarı, kaynağı kurudu, kurutuldu.
* * *
Her dilin bir dini vardır: Dil''in bağıdır dini; pınarı, kaynağı ve menbaı: Dil, dinine bağlandıkça bağrına basar hayatı ve insanı. Sular, diriltir ve canlandırır toprağı: Yeni, taze yemişler vermeye durdurur hayat ağacını.
Ancak toprağın meyveye durabilmesi, hayat ağacının hava alıp verebilmesine bağlıdır: Toprak, soluk alıp verdikçe göğe açılır ve suya gebe bırakır bulutları.
Dinini, yani bağını, bağlarını ve bağlanmasını yitiren dil, çözülür, çürür: Hayatiyetini yitirir; insanı da, hayatını da çürütür.
Din, medeniyetin hayat kaynağıdır; dil ise, hayatiyet pınarı. Hayatiyetini yitiren din, dilini de, dile gelme biçimlerini ve yollarını da yitirir.
Başka bir deyişle, medeniyetin hayatını sürdürmesini sağlayan şey, dilidir. Hayatını sürdüren bir medeniyette dil, hayatın kendisi olur zamanla: Üslûbu, tarzı, usûlü hem "vasat"a / "ev"e dönüşür, hem de vasıta / "el" olarak dönüştürür her şeyi.
Kurduğu hayat sürdüğü sürece dil, aslîleşir, asilleşir, asıl''la bütünleşir, medeniyet hâline gelir: Asliyetini (asliyet / asalet, özgünlük demektir) yitiren "dil", dolayısıyla hayat, özgünlüğünü de, özgürlüğünü de, hayatiyetini de yitirir.Üzerinde düşünülebilen hayat, semantik intihara geçit vermeyecek, aksine, başka dünyalarla kurduğu irtibatı, o dünyalardan da beslenmesini sağlayabilecek "semantik müdahale" imkânları ve enstrümanları sunar o medeniyetin çocuklarına.
Özetle, üzerinde düşünülerek bir "dil"e kavuşan ve kendine özgü bir "dil"e dönüşen hayatın hayatiyetini sürdürebilmesi, hayat hâline gelen bu "dil"in, medeniyetin hayatını sürdürebilmesini sağlayabilecek bir üstdil''e, yani o hayat üzerinde yeniden düşünülmesini imkân dâhiline girdirebilecek bir kurucu-dil''e sahip olmasıyla mümkün olabilir ancak.
İşte Teoman Duralı Hoca, 10. yaşına basan Kutadgubilig''le, Türkçe''nin "din"ine / hayatına hayat kazandıracak bir düşünce dili, dolayısıyla bir medeniyet dili, kısacası bir üstdil kurma sürecinde Türkiye''de önemli bir koridor açtı. Teoman Hoca, Türkiye''nin tek imajinatif düşünce dergisi Kutadgubilig''le "dil"imizi yok olmanın eşiğine, bizi de oraya buraya sürükleyen yok edici dalga''yı kıracak kıratta ve çapta umut ve ufuk vadeden, yarın, yarının yine burada olacağını haber veren bir dalga kurma yolculuğuna hazırlanıyor. Bu yolculuğa kayıtsız kalmak, gölgelere mahkûm olmakla özdeştir, diyorum.
Bu yazıda Türkçe''nin dini''nin serüvenini özetlemeye çalıştım. Yarınki yazıda, Kutadgubilig dergisiyle Teoman Hoca''nın açtığı koridoru göstermeye çalışacağım.Usûl"süz vusûl, asıl"sız fasıl olmaz
Yusuf Kaplan
12/12/2011 Pazartesi
Düşünce, dergilerde filizlenir, dergilerle yeşerir. Düşüncenin hayatiyet kaynağıdır dergiler. Eğer bir yerde, güçlü dergiler varsa, orada, güçlü düşüncelerin, düşünce ve sanat geleneklerinin; zengin, engin, zevkli hayat üslûplarının varlığından sözedilebilir. Güçlü dergilerin olmadığı yerde, köklü düşünce akımları da, güçlü sanat atılımları da, kanatlandırıcı, derinlikli hayat tasavvurları da filizlenemez, yeşeremez, köksalamaz.
Dergiler, düşünce, sanat ve hayat kıvılcımları çakarlar dünyamız/d/a: Bu kıvılcımlar, zamanla, aleve dönüşür, türlü akımlara kaynaklık ederler.
Dergiler, yalnızca büyük akımların değil, çağ açan, ufuk açan, çığır açan büyük adamların da yetiştikleri yegâne mekteplerdir.
Büyük adamların önünü açan ve büyük adamların önayak olduğu öncü akımlara öncülük eden dergiler, zamanla, bir ülkenin düşünce ve sanat hayatında tarihin akışını değiştirecek dalgalara dönüşür: Böylelikle mevcut dalgalar kırılır, yeni dalgalar kurulur.
* * *
Türkiye''de, bir dalga-kırma ve dalga-kurma fikri yok! Yok; çünkü yaşayan ve yaşatan bir medeniyet fikrinden yoksun Türkiye. Oysa ister yalnızca yatay düzlemde, “tek-boyut”ta varolan sivilizasyon / uygarlık''larda olsun, isterse yatay ve dikey düzlemleri aynı anda hareket geçiren medeniyet''lerde olsun, bütünlük / medeniyet fikrinin varolduğu her yerde, düşüncede de, sanatta da, hayatın her alanında da bir dalga-kırma ve dalga-kurma fikri her zaman vardır.
Medeniyet fikrinin varolabilmesi, hayatın kaynağı, vasatı ve vasıtası demek olan “dil”in varlığını koruyabiliyor ve hayata hayatiyet kazandıracak vasıtaların yeni vasatlar inşa etmesini mümkün kılacak üstdil''leri her dâim geliştirebiliyor olmasına bağlıdır.
Din ya da -dindışı bir uygarlıkta- yaratıcı fikir, insanlara hayat sunacak bir dünyayı dile getirir, dile döker. Hayat hâline gelen, norm hâlini alan bu “dil”in, hayatiyetini sürdürmesi için, mevcut hayat-dünya tasavvuru üzerinde “kafa yoran”, onu her dâim yenileyen, yaşatan bir hayatiyet kaynağına ihtiyacı vardır: İşte bu hayatiyet kaynağı, üstdil''dir.
* * *
Hayatın kaynağı olan “dil”, asıl''ı / norm''ları; hayatiyetin kaynağı olan form ise, usûl''ü / form''ları oluşturur. Formları yaşamayan, yaşatılamayan bir “toplum”un normlarının da yaşamadığına, hayat sunamadığına hükmedebiliriz.
Örnek: Mimarisi de, mimari ve mekân tasavvuru da yok olan; hat sanatı da, hayatımızdaki yeri de yerle bir olan; müzik dünyası ve müzik idrâki de, hâssaları husûsiyetleri ve hassasiyetleri de sırra kadem basan; şiir dünyası da, şiir muhayyilesi de şuursuz savruluşlarla iğdiş edilen; yine -çağdaş bir form''da- sinemada, aslî dinamiklerini nasıl hayata geçirebileceğini bile bilemeyen bir toplumun hayat damarları da, hayatiyet kaynakları da kurumuş demektir. Dünyaya verebilecek bir şeyi kalmamış, söyleyecek sözü de, bu sözü nasıl söyleyebileceğini de “unutmuş” demektir.
Hülâsâ, formlarınız yaşıyorsa, normlarınız da yaşıyor ve siz bu dünyada bir varlık gösterebiliyorsunuz ve dünyaya sunulacak esaslı bir sözün ve özün sahibisiniz demektir.
Yani, usûl varsa, asl''ın da varlığından sözedilebilir. Usulsüz vusûl olmaz çünkü. (Burada sözünü ettiğim usûl''ün Kartezyen “metod”la bir ilgisi yok elbette).
* * *
Ancak usûl / üstdil, boşlukta, kendiliğinden oluşmaz. Bize usûl''ü verecek şey, asıl''dır, yani hayatın kaynağını teşkil eden “dil”dir. Asil / özgün hayatları olmayan toplumların, “dil”leri de yok demektir. O yüzden “konuşamazlar”, var olamazlar ve hiçbir alanda varlık gösteremezler. Nasıl konuşmaları ve varolmaları gerektiğini de, eşyayı nasıl görmeleri ve varkılmaları gerektiğini de bilemezler: Yokturlar çünkü.
Bütünlük / medeniyet fikrini, asıl / norm tasavvurunu yitirdikleri için, bir fasıl (yeni bir dönem) açamaz, yeni bir süreç başlatamaz, yeni bir dalga kuramazlar. Bunun yolu, yeni üstdiller / formlar / usûller geliştirebilecek bir yerde durabiliyor olmaktan geçer çünkü.
* * *
Türkiye''de dalga-kıracak ve dalga-kuracak, çaplı ve asırlık dergiler yok. Dahası, tam bir dergi çöplüğünü ve mezarlığını andırıyor Türkiye.
İşte bu yoklar ve yoksunluklar ortamında, dalga-kırma ve dalga-kurma yolculuğumuzda, dolayısıyla bir üstdil, bir düşünce dili ve birikimi geliştirme çabamızda, Ezel Erverdi''nin maddî-manevî desteğiyle Dergâh Yayınları''nın yayımladığı Kutadgubilig''in ve derginin her şeyi Teoman Duralı Hoca''nın çok özel ve önaçıcı bir yeri var. Bu yeri, yerli yerine yerleştirecek yerim kalmadı; Cuma günkü yazıya artık...Teoman Duralı ve Kutadgubilig koridoru
Yusuf Kaplan
16/12/2011 Cuma
İnsanın varoluş macerası, tenzih ve teşbih spektrumlarında gidip gelen muhkem bir mecra, emin bir liman arayışı yolculuğu aslında. Tenzih düzlemini, aşkın / rûhânî olan''a, iç dünya''ya; Teşbih düzlemini ise, içkin / dünyevî ya da cismânî olan''a, dış dünya''ya açılan iki "ufuk" olarak tarif edebiliriz.
Pagan Batı uygarlık tecrübesi, salt teşbîhî / yatay düzlem üzerinde/n hayatı anlamlandırmaya ve kurmaya çalışıyor. Tek yöntemi: Yok edicilik: Tanrı''nın, tabiatın ve insanın yok ediliş serüveni.
Çin, Hint, Japon "hikmet gelenekleri", salt tenzîhî / dikey düzlem üzerinde/n hayatı anlamlandırmaya çalıştığı için geldiğimiz noktada teşbîhî düzlemi, yani bu dünyayı ihmal etti. Sonuçta, pagan Batılıların imha saldırılarını püskürtecek bir varoluş alanı inşa edemedi ve kolaylıkla u/yutuldu.
***
İslâm''ın özü ise, tenzîhî düzlemle teşbîhî düzlemi birbirinin mütemmim cüzü olarak konumlandırır. Böylelikle yatay ve dikey eksenleri aynı ânda hayata ve harekete geçirir; birinin diğerini etkisizleştirmesine izin vermez. Deyim yerindeyse, pergelin sâbit ayağını, tenzîhî düzleme / dikey eksene sabitler, diğer ayağıyla teşbîhî düzlemde / yatay eksende alabildiğine geniş bir yolculuğa çıkarır insanı. Böylelikle vahdetten kesrete, kesretten vahdete yolculuk yapabilmek imkân dâhiline girer. İnsanlık tarihinde, bu çok katmanlı diyalojik varoluş yolculuğu, yalnızca İslâm''ın özünün söze dökülmesiyle mümkün olabilmiştir
***
O yüzden, iki asırdır içinden geçtiğimiz köklü, felsefî bunalımlar çağında, insanlık, İslâm''ın bu çok yönlü işleyen "diyalojik konuşma"sına, yatay ve dikey eksenleri buluşturan bu kavrayıcı, kanatlandırıcı, kucaklayıcı, herkese hayat ve ruh üfleyici söze, bu sözün köksaldığı derûnî öz''e gebe. Bu gerçeği Nietzsche''den Baudrillard''a kadar bütün çaplı düşünürler, kendilerine özgü şekillerde çarpıcı bir dille dile getirdiler.
Peki, biz Müslümanlar, bu gerçeği ne kadar fark edebilmiş durumdayız acaba?
***
İşte çağın yaşadığı varoluşsal bunalımın ve bunun yol açtığı çağ körleşmesinin farkına varan, bu zihnî hercümercin fikrî kaynakları, nedenleri ve nasıl aşılabileceği meselesi üzerinde derinlemesine kafa yoran sayılı cins adamdan biri, Teoman Duralı Hoca.
Teoman Hoca, yaşadığımız küresel buhranın izini, öncelikli olarak Batı uygarlığının kuruluş ve varoluş serüvenini derinlemesine tahlil ederek sürmeye çalıştı Çağdaş Küresel Medeniyet başlıklı çığır açıcı ve henüz aşılamayan başyapıtıyla. Ardından bu yolculuğuna, -Divan dergisiyle birlikte- geleceğimizin entelektüel tarihinin yapıtaşlarını döşeyen öncü bir dergiyle, Kutadgubilig dergisiyle yeni bir mecra, yepyeni bir boyut kazandırdı.
Altı ayda bir yayımlanan ve şu ân 20.sayısına ulaşarak 10. yılını geride bırakan Kutadgubilig dergisiyle, Meşrûtiyet''ten bu yana düşünce hayatımızda yeni bir medeniyet sıçramasının fikrî temellerini atan yepyeni bir koridor açtı.
***
Teoman Hoca, yaptığı işin farkında olduğunu gösteren bir 10. yıl değerlendirmesi yapıyor derginin 20. sayısında: Tam 470 küsur sayfalık ve Gazâlî özel sayısı olarak hazırlanan bu son sayıda, bir yandan, Kutadgubilig''in düşünce hayatımızda bir koridor açıp açmadığı sorusunu sorarken, öte yandan da, böylesi bir koridorun tam bir bunalım çağı çocuğu olan Gazâlî-benzeri bir yeniden-toparlanma ile açılabileceğini gösteriyor.
Kutadgubilig, hem Teoman Hoca''nın "Felsefe-Bilim Geleneğimizin Nirengî Noktası: Ebûhamit Gazâlî" başlıklı yazısıyla, hem de Sadık Türker''in "Gazzâlî''nin Üçüncü Dünya''sı: Bilim-Siyâsî ve Metafizik Boyutlarıyla" ve "Gazzâlî Felsefesi Üzerine Bazı Tespitler: Psikoloji, Salt Akıl ve Metafizik" başlıklı yazıları ve yanısıra da Mohd Zaidi bin İsmail''in İngilizce ve Türkçe olarak yayımlanan "Adalet Ahlâkı: Kur''ân''ın Tasvirinden Gazâlî''nin Tefsirine" başlıklı makalesiyle, içinden geçtiğimiz felsefî / zihnî bunalımın nasıl aşılabileceğini gösteren bir tefekkür çabasının kapılarını aralıyor.
***
Kutadgubilig dergisi, düşünce hayatımızda bir kilometre taşı: Sadece felsefeyle yetinmeyip, medeniyetin sütunlarını oluşturan ilim, irfan ve hikmet kulvarlarının hepsinde de, bir yandan bizim medeniyetimizin düşünce pınarlarından kana kana içen, öte yandan da başka medeniyetlerin derin sularında da kulaç atan benzersiz ve doyumsuz bir tefekkür yolculuğu yapıyor. Böylesine öncü, önaçıcı ve geleceğimizin yapı taşlarını döşeyen bir dergiye daha fazla sahip çıkmak zorundayız. (tel: 0212-526 99 41 / üç hat)
Başta Teoman Hoca olmak üzere, dergiyi yayımlayan Dergâh Yayınları''nın maddî-manevî "baba"sı Ezel Erverdi''yi, edeb ve edebî "baba"sı Mustafa Kutlu ile ilmî ve fikrî "baba"sı İsmail Kara''yı yürekten kutluyorum. Ve nice 10 yıllara diyorum…
İnsanın ölümü: Ölümün öldürülmesi
Yusuf Kaplan
18/12/2011 Pazar
Medya “bulundu”, mertlik bozuldu: Savaşlar, meydanlarda kazanılmıyor artık; medyalarda ve medyalarla veriliyor ve kazanılıyor: İnsanlar, açıkça, mertçe savaşmıyorlar; “alçakça”, yüzsüzce, yüzlerini, kendilerini gizleyerek savaşıyorlar: Bir bilgisayar butonuna basarak, hiç beklemediğimiz bir ânda, beklemediğiniz bir yönden üzerimize her ân bombalar yağdırılabilir artık.
Acısız ölüm zamanlarındayız. Acı çekmeden ölüm... acıma''dan öldürme zamanlarında... En temel insanî duyguların ve duyarlıkların ölmesinin başlangıç noktasıdır, acının ölümü. Çünkü acının ölümü, kaçınılmaz olarak, beraberinde acımanın ölümünü de, acı ve acıma duygusunun yitirilmesini de getirir. Ölümün öldürülmesi demektir bu.
İnsanı öldüren, yok eden şey, insanın bilfiil öldürülmesi ya da hayatın bitirilmesi değil, ölümün öldürülmesidir.
Çağımız, ölümün öldürüldüğü bir çağdır, hatta tek çağdır. O yüzden, çağımızı, ölü-sevicilik çağı, çağımızın insanını da ölü-sevici olarak adlandırabiliriz rahatlıkla.
* * *
Acının, sanallaşarak / sanallaştırılarak bilgisayar marifetiyle yok edilmesiyle birlikte, insan, gerçeklik duygusunu yitirir. İnsanın gerçeklik duygusunu yitirmesi, zamanla, bütün insanî özelliklerini, duygularını, duyarlıklarını, duyargalarını yitirmesiyle sonuçlanır. Böylelikle gerçek, sanallaşır ve buharlaşır. Bu da, zamanla, insanın kendisinin sanallaşması ve buharlaşması sonucunu doğurur: İnsan, açı çekme ve acı duyma duygusunu da, acıma duysunu da yitirdiği ândan itibaren biter çünkü.
* * *
İçinde yaşadığımız çağı ne kadar anlayabiliyoruz; insanlar, nasıl bir dünyada yaşadıklarının ne kadar farkındalar acaba?
Asıl can alıcı soru şu: İnsanlar, yaşıyorlar mı gerçekten; yoksa hayatı ve hayatın hakikatini; hakikati ve hakikatin hayatını yok etmek için birbirleriyle kıyasıya yarışıyorlar mı, hatta savaşıyorlar mı?
Bugün insan, insanlığından her geçen gün biraz daha uzaklaşıyor: Uzaklaşıyor; çünkü içinde yaşadığımız çağın ve bu çağın insanının etrafında döndüğü tek gerçek, ölü-sevicilik gerçeği.Sinema, televizyon, bilgisayar, internet gibi sanal, hayalî, kurmaca gerçeklikler üzerinde/n işleyen medyalar, gerçeğin değil, sanal''ın hükümrân olduğu bir dünyanın eşiğine fırlatıyor bizi: Medya/lar, gerçeği, fizik gerçekliği öldürerek, bizi sanal âleme mahkûm ve mahpus ediyor. Hayattan, dolayısıyla gerçekten uzaklaştırıyor. Hayata dokunamıyoruz, değemiyoruz bile. Hayatı öldürüyoruz. Acıyı, acıma duygusunu öldürmekle, hayat gerçeğinin yegâne hatırlatıcısı ölümü öldürüyoruz.
Ölümü öldürmekle, şiddeti dirilttiğimizi; şiddeti, dünyanın kralı ilan ettiğimizi fark edebiliyor muyuz?
Sonuçta, hepimiz, ölü-sevicilere dönüşüyoruz; ama ölümü öldürdüğümüz için, bu yakıcı, yıkıcı ve yok edici gerçeği göremiyoruz, bile.
* * *
İçinde yaşadığımız çağı, en iyi, bu çağın düşünürleri üzerinden anlayabiliriz. Çağın cins düşünürlerinden Heidegger, çağın sorunun “varoluşa varoluşsal saldırı” sorunu olduğunu söylemişti. “Kamera, izleyiciye yöneltilmiş bir silahtır” derken, söylediği şey buydu. Ya da Paul Virilio, “film çekmekle, silah çekmek aynı şeylerdir” derken bunu söylüyordu.
Çağdaş düşünürlerin, çağın, içine düştüğü varoluş bunalımı konusundaki tespitleri elbette ki doğru. Ama bu bunalımın nereden kaynaklandığı ve nasıl aşılabileceği konusunda bize söyleyebilecekleri pek bir şey yok: Bizi, postmodern izafileşmenin ve nihilizmin, dolayısıyla kötülüğün, -beden üzerinden, araçlar üzerinden, arzular üzerinden- her şeyi mübahlaştıran “anything goes / her şey gider” ayartıcılığının tuzağına sürüklemekten başka.
* * *
İnsan, duyargalarını, Rahman''ın engin rahmetine de açabilen, şeytan''ın ayartıcı iğvalarına da kapatabilen bir varlık.
Büyük, kurucu düşünür İbn Sînâ, “varlık, iyi''dir; yokluk, kötü''dür” demişti. Ve insanın insanca yaşayabileceği hakikatin ne ve nerede olduğuna bu dört kelimelik özlü cümleyle enfes bir şekilde dikkat çekmişti.
İbn Arabî Hazretleri''nin, “iyilik varlıktadır, kötülük yokluktadır” sözünü ilk okuduğumda, beynimin zonkladığını, ruhumda fırtınalar estiğini, önümde derin, uçsuz bucaksız bir hakikat koridoru açıldığını, sürgit “işte bu, işte bütün mesele bu” diyerek engin bir tefekkür yolculuğuna çıktığımı, sayfalar dolusu şeyler yazdığımı bugün gibi hatırlıyorum.
Marifet, varlıkta gizli: Varolma kaygısında ve kavgasında değil, Vareden''le “bir olma”, Varlık''ın hakikatini, veçhelerini keşfe çıkabilme yolculuğunda... Yok etmek, marifet değil. Marifet, varlığı, nasılsa, nasıl yaratılmışsa öylece seyre dalabilme, Vareden''in hakikat tecellîlerini temâşâ edebilme seyrüseferine, doyumsuz yolculuğuna koyulabilmekte yani.Bana diş geçirebilirsiniz artık (!)
Yusuf Kaplan
19/12/2011 Pazartesi
Bütün/lük fikrinin parçalanarak yitirildiği, parça''nın fetişleştirilerek kral tahtına yerleştirildiği "pornografik" / ayartıcı bir çağda yaşıyoruz. Oysa bu, hayatı anlamsızlaştırmaktan ve anlama, kavrama, hikmet sahibi olma yetilerimizi kötürümleştirmekten başka bir işe yaramıyor. Böylelikle bir olguyu, bir durumu, bir bütün olarak algılayabilmemiz de, anlayabilmemiz de güçleşiyor.
Bütün/lük fikri, bir "şey"in, bütün yönleriyle kavranabilmesinin yegâne şartıdır. Bir şeyin özünü, kökünü, aslını idrak edebilmek, görebilmek, bütünlük fikrine sahip olabilmekle mümkündür: Bir şeyin özü kavranmadan, hiçbir yüzü kavranamaz çünkü.
* * *
Parça-bütün ilişkisi, kesret-vahdet ilişkisidir aslında. Bütün varsa, parça da vardır zaten ve ancak bütünün varolduğu yerde, parça, rolünü "oynayabilir" hakikaten. Bütün yoksa, parça da ne yapacağını bilemez; hem yok olur, hem de yok eder: Artık orada anarşi ve kaos hükümsürer.
Bütün''ün hâkim olduğu yerde, parça da sükûn hâlindedir; bütün de. Parça''nın hâkim olduğu yerde ise, ne bütün, sükûn yüzü görebilir; ne de parça, günyüzü.
Bütün''ün / vahdet''in hâkim olduğu yerde, her parça''nın kendine özgü bir yeri vardır. Parça''nın hâkim olduğu yerde ise, her parça, yerini ve rolünü şaşırır, her şeyi parçalar, paramparça eder, paçavraya çevirir ve yutar.
Tevhid''e ulaşıldığı zaman teşekkül eden vahdet, bütün kesretlere / parçalara hakkıyla hayat ve varolma hakkı tanır. Ancak bütün''ün hâkim olduğu yerde, zaman zaman, bütün''ün de parçaları yutması sözkonusu olabilir. Tıpkı her türlü totaliterizm biçiminde gözlendiği gibi. Bütün''ün parçaları yutma temayülü göstermesi, aslında parça psikozuyla hareket etmesinden kaynaklanır. Ve tabiî, parça''nın hükümranlığı, bütün''ün hükümranlığından daha zâlimâne ve daha dayanılmazdır.
* * *
Bugün Batı uygarlığının bütün dünyada hâkim olmasına rağmen, başka kültürlere, dinlere, medeniyetlere hayat hakkı tanımama güdüsüyle hareket etmesinin, kontrol ve kolonize edici bir davranış / saldırı biçimi geliştirmesinin başlıca nedeni, bütün fikrini yitirmiş olması, yani hayatı fizik gerçekliğe / tek boyuta indirgemesi, başka boyutları yoksayması, kısacası, parça psikozoyla hareket etmesidir.
İslâm''ın özü, tevhid''dir. Yalnızca tevhid''in bütün yönleriyle idrak ve tatbik edilebildiği bir ortamda "parça"lara, yani diğer dinlere, kültürlere, medeniyetlere hakkıyla hayat ve varoluş hakkı tanınabilir. Bu gerçeği, Marshall Hodgson, enfes bir şekilde ortaya koymuştu, The Venture of Islam başlıklı henüz aşılamayan üç ciltlik başyapıtında. Şöyle demişti Hodgson: "İslâm, tarihte hiçbir medeniyetin başaramadığı şeyi başarmıştır: Total /tevhidçi bir din olmasına rağmen totalleştirici eğilimler kazanmamıştır; aksine, bütün farklılıkları, ötekileştirmeden ve farklılıklarını korumalarını mümkün kılabilecek bir zemin hazırlayarak yaşatmasını bilmiştir."
* * *
Modernlik, parça''nın hükümranlığı olduğu için, ruh''la beden''i, fizik''le fizikötesi''ni, hayat''la ölüm''ü, bu dünya ile öte dünya''yı birbirinden ayırmıştır.
Bu nedenle, modern tıp, insanı, sadece bedenden ibaret bir "makina" olarak görür, bir nesne derekesine indirger: Ve şeyleştirir. Dolayısıyla modern tıbbın tedavi anlayışı, parça''nın bütün''le; bir uzvun, organizma''nın bütünüyle; dahası, beden''in ruh''la ilişkisine dayanmaz. O yüzden, modern doktora, -tıp bu kadar gelişmesine rağmen-, hasta dayanmaz! Modern tıbbın kendisinin esaslı bir tedaviye ihtiyacı vardır, aslında.
Diş, insanın bir parçasıdır. En iyi diş tedavisi, diş''e, canlı bir varlığın ayrılmaz bir parçası olarak "bakmak"tır. Diş hastalarına böyle "bakan" diş doktorları var mı, hâlâ?
Var, elbette. Adıyla mütenasip Duygu Hastanesi''nin diş doktorlarından Yaren Keski Hanım böyle biri: Hikmetten nasibini almış bir hekim.
* * *
Dişlerimle 4-5 yıldır sorunluydum: Öndişlerim "göçmüştü": Bu, bütün bedenimi, konuşmamı, işimi-gücümü, hatta iletişimimi olumsuz yönde etkiliyordu. Buna rağmen, "yaptırmamakta" direniyordum. Görüntü''ye direndiğim için.
Ama daha fazla direnemedim ve sevgili kardeşim Yusuf Ziya Cömert''in ısrarı ve baskısı sonucunda, 4 ay süren zorlu bir maraton sürecinde, direncim kırıldı, dişlerim "yapıldı". İyi mi oldu, kötü mü oldu, bilmiyorum. Ama şunu biliyorum: Bana diş geçirebilirsiniz artık!
* * *
Bu 4 aylık maratonu özenle takip eden doktor Yaren Keski Hanım''a, sempatik ve yetenekli yardımcısı Gamze Kırışak''a, hastanenin sahibi, değerli dost, İsmail Sezer Bey''e ve tabiî Yusuf Ziya kardeşime çok teşekkür ediyorum. Hiç şüphesiz ki, en çok teşekkürü, bu süreçte her zaman yanımda olan eşim hak ekiyor.Âlim, ârif, hakîm: Seyyaliyet, sey/ya/riyet, devamiyet
Yusuf Kaplan
23/12/2011 Cuma
Bütün medeniyetler, öncü kuşakların, çileli, zorlu, yorucu buluş, oluş ve varoluş yolculuklarının eseridir. Bizim medeniyetimizin öncü kuşakları, âlim, ârif ve hakîm''den oluşuyordu.
limm, ilim yolculuğunun yapıtaşlarını döşüyordu. lim''inulaştığı bulguları da dikkate alan ârif, marifet ve fikir yolculuğunun hamurunu karıyordu. Hakîm - tasavvufu eksene alarak konuşacak olursak- hayatımızın iç ve dış dünyalarının hikmet duvarlarını örüyor; âlim ve ârif''in gerçekleştirdiği buluş ve oluş/um/ların neticesinde, hakikat sarayının inşasına katkıda bulunuyordu.
Sonuçta bu üç "kurucu figür", Yaratıcı''nın eşyada, âlemde ve -küçük âlem- insanda tezahür ve tecellî eden hakikatinin izdüşümlerinin g/izlerini araştırıyor, derinliklerinde hiç bitmeyen bir kendini keşif, eşyayı keşif, kâinâtı keşif ve nihayet Yaratıcı''yı keşif yolculuğu yapıyordu.
***
Bu üç figür, bu önaçıcı yolculukları yaparken, kendilerinin veya ağlarına bağlandıkları "ideoloji"lerin, meşreplerin, yönelimlerin doğruluğunu ispatlama / dayatma kaygısı ile hareket etmiyorlardı: Hakikatin bütün insanlığa önaçacak koridorlarının keşfedilmesine önayak oluyorlardı, kendi meşreplerince, kendi "meslek"lerince -gerçekleştirdikleri seyr-ü sülûkları çerçevesinde.
lim, ârif ve hakîm figürlerinden oluşan Müslüman öncü kuşakların temel gâyesi, hakkıyla kul olabilmek, Yaratıcı''nın bütün insanları mükellef kıldığı "halifelik" yükümlülüğünü mükemmel mânâda yerine getirebilmekti. Dolayısıyla Müslüman öncü kuşaklar, tıpkı diğer bütün Müslüman fertler ve topluluklar gibi, aynı hedefe kilitlenmişlerdi: Allah''ın rızasını kazanmak. Bunun yolu da, Allah''a hakkıyla kul olabilmekten geçiyordu ve kulluk peygamberler için bile peygamberlikten önce gelen en yüce mertebeydi. İnsan, hakkıyla kul olabildiği ölçüde, kula kulluktan da, dünyaya kulluktan da, araçlara (bilime, teknolojiye, arzulara, egoya, hırslara) kulluktan da kurtulabiliyordu ancak.
***
O yüzden, âlim''in, ârif''in ve hakîm''in ilgileri ve ulaştıkları bilgileri hayata geçirme enstrümanları ne kadar farklı olursa olsun, hepsi hakikati keşif noktasına doğru -kendi meşreplerince ve "meslek"lerince- yol alıyordu. O yüzden, bir fizikçi de, bir fakih de, bir matematikçi, de bir felsefeci de, işine, çalışmasına, kitabına önce âlemleri yaratan Rabb''e -verdiği akıl, fikir, irade nimetlerinden ötürü- hamdederek başlıyordu. O yüzden âlim''le ârif arasında, ârif''le hakîm arasında çok yönlü, çok katmanlı bir seyyaliyet / akışkanlık, sey/ya/riyet / bakışkanlık ve devamiyet / çalışkanlık ve süreklilik hükümsürüyordu: Hem zihnî, hem hissî, hem de coğrafî düzlemlerde.
***
Âlimm, buluş''un adamıydı: Çıkılacak yolculukta izlenecek"yol"un ("dünya"nın) gerçeklerinin mahiyetini belirlemek ve yolculuğun haritasını çıkarmakla meşgul oluyordu: lim''in eşya''nın, âlem''in ve insanın hakikatlerini keşif süreci, hakikatin hayat bulmasıyla sonuçlanıyordu: "mekke süreci".
Ârif, bulunuş''unn, dolayısıyla oluş''un adamıydı.Hakikatle buluşan insan için, hakikatin hayat olmasının hamurunu karıyordu. lim''in keşfettiği hakikatlere, bütün açılardan bakıyor, inceliyor, rötuş yapıyor ve insanlara ruh üfleyecek bir hayatın temellerini atıyordu: "medine süreci".
Hakîm ise, varoluş''un ve varkılış''ın adamıydı: Hakikatin herkese ve her şeye hayat sunmasını sağlıyordu, tıpkı bir mimar, bir mûsikişinas, bir hattat, bir şâir gibi... Medine sürecinde ekilen medeniyet tohumlarının meyvelerini topluyor ve sunuyordu herkese.
***
Âlim''in yaptığı iş, esas itibariyle bir tafsil işiydi: Eşyanın, âlem''in ve insanın oluşturucu zâhirî ve bâtınî unsurlarını ayrıştırıyor, belirliyordu. rif, bu unsurları terkip ediyor; hakîm ise, tevhîd ediyordu.
Âlim, şiarları belirliyordu: Sünnet-i seniyye''deki"kavl" / Söz aşaması: İlme''l-yakîn mertebesi. rif, bu şiarları şuura dönüştürüyordu: Sünnet-i seniyye''deki fiil aşaması: Ayne''l-yakîn mertebesi. Hakîm ise, şuura dönüşen şiarları, meyve verdirecek doyumsuz bir şiire durdurma yolculuğuna çıkıyordu: Sünnet-i seniyye''deki ikrar / hâl aşaması: Hakk''al-yakîn mertebesi.
Âlim, hem Vâcibu''l Vücûd / Yaratıcı ile mevcud /yaratılan arasındaki; hem de hakikatle insanlar arasındaki seyyâleti sağlıyordu.
Ârif, hem Vâcibu''l-Vücûd ile mevcud arasındaki irtibatın; hem de hakikatin insanlar arasında tesis ettiği rabıtanın hakikatini, tezahürlerini, tecellîlerini seyredalıyordu.
Hakîm ise, bu çift yönlü işleyen hakikat yolculuğunu hem yaşanan, hem de yaşatan devamiyetini sağlıyordu, inşa edilen hakikat sarayının insanlara hayat ve ruh sunmasını mümkün kılacak bir tabir, bir imar ve bir ma''mur etme yolcuğu yaparakAvrupa"nın korkulu rüyası: Türklerin varolma iradesi
Yusuf Kaplan
25/12/2011 Pazar
Duisburg / Almanya
İçeri bir anda, pattadanak bir adam girdi ve "Millî piyango! Millî piyango! Kaçırmayın" diye seslendi içeriye ve bir iki dakika sonra çıktı gitti.
* * *
Çarşamba gününden bu yana Almanya''nın çeşitli kentlerinde ve Essen Üniversitesi''nde bir dizi konferans vermek üzere Almanya''dayım. Almanya seyahatim boyunca bana rehberlik eden, Essen Üniversitesi''nde doktora yapan Yılmaz Gümüş kardeşime, "Yılmaz, bu adam, yazıyı değiştirtti bana. Sabah yazdığım yazıyı göndermeyeceğim. Yeni bir yazı çıktı şimdi" diyorum.
* * *
Burası, Saraykapı Simit Sarayı. Duisburg şehrinin Marxloh bölgesinde Türklerin yoğunlukta olduğu Weseler Strasse''deki Türk işletmelerinden biri. Saraykapı Simit Sarayı''nın sağ yanıbaşında Egemen Market var. Egemen Market''in yanında da Millî Görüş''ün bölge merkezi. Tam karşısında ise Elizi & Poem isimli devâsâ bir gelinlik ve kadın giysileri mağazası, onun yanıbaşında Öz Urfa Kebap Salonu, karşısında ise, Saraykapı Simit Sarayı''nın sol yanıbaşında Şafak Pazarı adlı bir başka meyve-sebze marketi sıralanıyor.
Duvarda küçük Türkçe bir afiş dikkatimi çekiyor. Yaklaşıp okuyorum: "Yılbaşı Özel" başlığıyla Türkiye''den arabesk-eurobesk şarkıcı-türkücü (sanatçı değil elbette) ile Almanya''daki lokal Türk müzik gruplarının Almanya''nın çeşitli şehirlerinde vereceği konserlerin duyurusu bu.
* * *
Şu ân simit sarayındayız. Dışarıdan, cadde üzerinde sıralanan meyve-sebze marketlerinden marketçilerin sesleri geliyor: Caddeden geçen müşterilere sesleniyorlar.
İçeride Türkler var çoğunlukla. Tek tük Alman''a da ilişiyor gözlerim. Türkiye''den bir radyodaki müzik yayını Simit Sarayı''nın içini kaplıyor. Anne-babalarıyla, kardeşleriyle, eşleriyle gelen aileler veya arkadaşlarıyla içeri dalıveren Türk gençleri her biri dörder veya altışar kişilik masaların etrafında derin, neşeli ve sıcak sohbetlere dalıyorlar.
İnsanların yüzlerine ve gözlerinin içine bakmaya çalışıyorum kimseyi rahatsız etmemeye özen göstererek: Tedirgin, karamsar, morali, asabı bozuk yüzler var mı diye biraz daha derinden bakıyorum insanlara... Pek göremiyorum. Simit Sarayı''nın sahibesi başörtülü bir hanım. Müşterilerle, hemen hemen herkesle kırk yıllık dostmuş, arkadaşmış gibi yakından ilgileniyor. Espriler yapıyor. Müşteriler de aynı şekilde dostane ve sıcak tavırlarla karşılık veriyorlar.
Burası Türkiye değil: Almanya''daki Türkiye. Tastamam Türkiye havası esiyor Duisburg''ta. Yılmaz kardeşim, Duisburg''taki Türklerin oranının % 40 civarında olduğunu söylüyor.
Burası bir getto mu? Hayır. Bence değil. Burada doktora yapan bir Türk arkadaşın hocasının yaptığı yerinde kavramlaştırmayla "etnik koloni". İlk kez, Ömer Lütfi Barkan''ın "derviş kolonizarötler" tanımlamasına sıcak bakasım geliyor.
* * *
Kafanızda oluşacak soru şu muhtemelen: Bu, Türklerin kendi içine kapanmaları, hatta Almanya''yı, Almanya''nın bir şehrini kendilerine benzetmeleri değil mi? Almanlar, buna tepki göstermesinler de, ne yapsınlar?
Açıkçası bu soru, ilk bakışta, makul bir soru gibi geliyor insana. Ama bir dakika. Bir de Türkiye''de Almanların yoğun olarak yaşadıkları bir şehri, tastamam Almanya''ya dönüştürülen Alanya''yı hatırlayalım tam burada. Türkiye''ye hiçbir şekilde entegre olmayan, Türkçe bilmeyen, bilmek de istemeyen, Alanya''yı Almanya''ya çeviren Alanya''daki Almanlardan bir kez olsun şikâyet edildiğine, , ırkçı saldırılara maruz kaldığına dair tek bir olaya, tek bir habere rastladınız mı Türkiye''de, Türk medyasında?
Sorulması gereken soru şu aslında: Alanya''daki Almanlar, Alanya''yı tastamam Almanya''ya çevirdikleri hâlde, herhangi bir ırkçı saldırıyla karşılaşmamalarına rağmen, Almanya''da kültürel kimliklerini koruma mücadelesi veren Almanya''daki Türkler, Türkiyeliler neden ürkütücü ırkçı saldırıların, cinayetlerin, cayır cayır yakılma terörünün kurbanı oluyorlar acaba?
* * *
Türkler, bütün zorluklara, baskılara, itilip kakmalara ve ciddî bir asilimasyon, kültürel şizofreni sorunu yaşamalarına rağmen yine de destansı bir varoluş mücadelesi ortaya koyuyorlar. Böylesi bir varoluş iradesini maalesef diğer müslüman azınlıkların verebildiklerini söyleyebilmek pek mümkün değil. Alman ırkçılarının da, görünüşte sağduyulu Almanların veya Alman hükümetinin de Türklere karşı ötekileştirici tavırlar geliştirmelerinin, ırkçı saldırıların bir türlü bitmemesinin gerisinde yatan tek itici güç, bizim burada şaşırtıcı bir varolma ve direnme iradesi geliştirmemizdir.
İşte Avrupa''nın korkulu rüyası, Avrupa''daki Türklerin (tıpkı Türkiye''nin bölgesel ve küresel ölçekte gösterdiği gibi bir) varolma iradesi ortaya koymalarıdır.Üstadın ödülü
Yusuf Kaplan
30/12/2011 Cuma
Üstad Sezai Karakoç''a Cumhurbaşkanlığı tarafından “devlet onur ödülü” verileceği haberini, Almanya''dayken, Cumhurbaşkanlığı''ndan aradıklarında öğrendim. Ödül töreni gününden bir gün önce dönecektim Türkiye''ye. Telefondaki kişiye, “Sezai Bey, törene katılmayacağına göre, benim katılmamın ne anlamı olabilir ki?” dedim. “Nasıl bu kadar emin olabiliyorsunuz ki?” diye sordu telefondaki ses.
Birkaç saniye düşündükten sonra şöyle cevap verdim telefondaki ses''e: “Nazik davetiniz için teşekkür ederim; ama çağrısını kuran bir çağlayanın, çağını da kurması için sürgit yolda olan, çağın ağlarını aşmak için ân be ân yol alan, çağın bağlarını kırmak için gün be gün yılmadan, usanmadan yol açan bir küheylânın ödülünü verebilecek bir kimse veya kurum tanımıyorum bu dünyada.O yüzden, Sezai Bey''in törene geleceğini sanmıyorum.”
***
Üstadın Çankaya''daki ödül töreni davetine icabet etmesi, çok absürd kaçardı; böyle bir şey, zihnimizdeki, gönlümüzdeki, dünyamızdaki Sezai Karakoç anıtını yıkardı: Çünkü Sezai Karakoç, Türkiye''den çok daha fazla bir “şey”di: Sezai Karakoç, ille de Ankara''ya bir şey almak için gidecek idiyse, Hacı Bayram Velî''den el almak için giderdi sadece.
Elbette ki, Sezai Karakoç, pek çok şairden, düşünürden, öncüden daha fazla bu ülkenin şairi, bu ülkenin mütefekkiri, bu ülkenin oluş, varoluş ve diriliş çilesinin öncü eriydi. “Anadolu kıtası” büyüklüğündeki medeniyet coğrafyamızın özetlendiği derin topraklarında köksalan bereketli tohumları, bu tohumları vareden hava, su, rüzgâr ve fırtınanın kozmik dansının kanatlandırıcı diriliş ruhu, derin ve silinmez izler bırakmıştı üstadın şiirinde, düşüncesinde ve hayatında.
Pek az şairin, düşünürün, öncünün nasipdâr ve nasibyâb olabildiği, kana kana, doya doya içebildiği “doyumsuz su”yu tadabilmiş; bu “su”yun taşıdığı, taşırdığı, vecd yaşattığı diriltici ruhu iliklerine kadar hissedebilmiş, soluyabilmiş; bu hakikat özsuyu''nu hayatına, sanatına, fikriyatına nakşedebilmiş, nebevî soluğun mirasçısıydı Sezai Karakoç.
***
Sezai Karakoç, İstanbul''un olduğu kadar Şam''ın da, Bağdat''ın da, Kahire''nin de, Fas''ın da, Kurtuba''nın da, Herat''ın da, Kudüs''ün de, Yemen''in de ve hepsinden önemlisi de cömert Mekke''nin ve nursaçan Medine''nin de şairi ve düşünürü, öncü ve önaçıcı eriydi.
İstanbul''un, Dıyar-ı bekir''in, Erzurum''um, Urfa''nın, Mardin''in, Bursa''nın, Edirne''nin ve Van''ın olduğu kadar İslâm medeniyetinin öksüz, yetim ve kimsesiz şehirlerinin de bir gün diriliş ruhuyla donanacağı zamanların kıyamet aşılarını hazırlıyor, yapıtaşlarını döşüyor, hamurunu karıyor, insanlığa yeniden hakikat medeniyetinin diriltici bir ruh üfleyeceği hakikat gökkubbesinin sarayını örüyordu usta bir mimar, yılmaz bir gönül, ruh ve zihin fatihi, sarsılmaz bir muştunun mütevazi ama delişmen, alçakgönüllü ama üretken, her ân hicrete hazır, her an doğuma gebe, her zaman akabe ruhuna sadık, her an dağın çağrısına kulak kesilen, her zaman firavunlara, nemrutlara, bütün zalimlere meydan okuyan bir Musa, bir İbrahim, bir Rahmet peygamberi çağrısına çağırabilecek incelikli ve çileli bir dile sahip çağdaş bir sahabe/ydi.
***
Sezai Karakoç''a, Sezai Karakoçlara bu dünyada ödül vermek kimin haddine! Elbette ki, teşekkürler Gül''e; “kendisinin fikrî oluşumunda büyük role sahip olduğunu” söylediği Sezai Bey''e kadirşinaslık göstererek ödül veren Cumhurbaşkanı Gül''e.
Sezai Karakoç''a çeyrek asırdır mevta muamelesi yapıldı. Ama onun yüce şiarları özümseyen şuurunun şiiri, sarsılmaz duruşunun dili, yerle gök arasında hakikat kıvılcımı çaktıran engin ve öncü medeniyet fikri, bu dünyada ödüllendirilemeyecek kadar kutlu bir çilenin, bir diriliş ve varoluş çilesinin eseri. O yüzden, üstada, Nobel filan bile verseler, onu da elinin tersiyle iter, böylesine derin nefes alan, hepimize derin bir ruh üfleyen diriliş eri ve önderi.
Bu dünyada üstadın ödülü, olsa olsa, mevta muamelesi yapılan medeniyet fikrinin, bütün kuşakların kalbinde, beyninde, zihninde, yüreğinde nice güller, nice çiçekler açtırması, ektiği tohumların kuşaklar ve kuşaklar boyunca meyveye durmasıdır. Gerisi hikâyedir, elbette |
| Bugün 179 ziyaretçi (637 klik) kişi burdaydı! |
|
 |
|
|
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Osmanlı Ruhu"nun yeniden doğuşu küllerinden
Yusuf Kaplan
16/10/2009 Cuma
19. yüzyıl, Avrupa''da imparatorlukların çökmeye, ulus-devletlerin köksalmaya başladığı bir milliyetçilikler çağı''ydı: O yüzden romantizm, politikada olduğu kadar, düşüncede de, sanatta da başat akım''dı.
Öte yandan, 19. yüzyıl, pozitivizm''in, tabiat bilimlerinden sosyal bilimlere önce sirayet ettiği, sonra da tartışılmaya başlandığı bir karmaşıklıklar, bunalımlar, kaoslar ve yeni arayışlar çağıydı aynı zamanda.
Bu nedenle, 19. yüzyılın sonlarıyla 20. yüzyılın başları, öncelikle sanatın bütün türlerinde ortaya çıkan modernizm''in, modernliğin vaatlerini gerçekleştirememesine karşı bir başkaldırı başlattığı, modern zihin kalıplarının derinlemesine sorgulandığı, “yeni''nin şoku”nun hayatın her alanına nüfûz ettiği, Batı uygarlığının felsefî olarak kendi içine ve üstüne kapandığı, “dil oyunları”nın, eleştiri ruhunun damgasını vurduğu bir aralık''tı.
Sanatta, monolojik perspektif kırılmıştı: Bu, tanrılaştırılan insanın, hem insan/lığ/a, hem de yaşadığı dünyaya / tabiata ontolojik saldırı''sına gösterilen bir tepkiydi: Faustyen insan, yitirdiği ruhunu, bilinçaltı dünyasına dalarak aramaya koyulacaktı: Avrupa''da tam bir nihilizm ve yabancılaşma, sosyal kaos ve kültürel çözülme köksalıyordu.
Batı''da Kafkaesk “metamorfoz”, Ionesco''cu ve Beckett''çi “saçma”, Camus''cü “yabancılaşma” sanata, gündelik hayata, ulusal ve küresel siyasete sirayet etmekte gecikmeyecekti: Sonunda, benmerkezci reflekslerinden kurtulamayan Avrupalı ulus-devletler, ürpertici iki büyük dünya savaşıyla Avrupa''yı tarihin yapılmasında kilit rol oynayan bir aktör olmaktan uzaklaştırmayı başardılar! Avrupa, gücünün zirvesindeyken tarihten çekiliyordu! Tıpkı Büyük İskender''in Hind''e kadar uzanan Helen İmparatorluğu, tıpkı “dünya''yı, Roma olarak” görecek kadar büyüyen Roma İmparatorluğu gibi.
Osmanlı, milliyetçilikler çağı''nın hem romantik milliyetçilerinin, hem de pozitivist ulusalcılarının, medeniyet ufkunu yitirmelerinin kurbanı oldu: Bu biraz da kaçınılmazdı; çünkü milliyetçilik çağı, siyasî, iktisadî ve entelektüel devrimlerle çağın zeitgeist''ı / zamanın ruhu hâline gelmişti.
Sonunda Faustyen ruh, (hem Avrupa''da, hem de bizde) sahibini de yok eden Frankensteinvârî bir hayalete dönüşmüştü: Avrupa''ya, sömürgecilikler ve emperyalizmlerle dünya üzerinde hâkimiyet kurdurtan siyasî, iktisadî ve entelektüel yaratıcı güç, aynı zamanda, Avrupa''yı yıkacak dinamiği de taşıyordu bünyesinde. Kısaca seküler-kapitalizm diye tanımladığım bu bencil, benmerkezci, kibirli ruh, ruhunu da, bedenini de yok eden bir hayalete dönüşecekti.
Batı''yı “uygar”, Batı-dışı dünyayı da “barbar” olarak tanımlayan ve aşırı şişen bu abartılı-özgüven duygusu, Avrupa''nın gözünü karartmaya, ruhunu yok etmeye yetmişti çünkü.
Bu arada modern dünya tarihinin yapılmasında kilit rol oynayan Osmanlı medeniyeti de, gözü kararan, ruhu sırra kadem basan Avrupa''nın iki asır süren saldırısına dayanamadı ve “durduruldu” (Toynbee).
Ama Osmanlı bitmemiş, bitirilememişti/r: Bugün küresel sorunların merkezinde Balkanlar, Kafkaslar ve Ortadoğu''dan oluşan Osmanlı coğrafyası vardır: Bu coğrafyanın alacağı şekil, dünyanın alacağı şekli de belirleyecektir.
İşte Türkiye''nin gerçekleştirdiği açılımlar, Türkiye''deki elitokrasinin -nihayet!- yeni bir dünyanın kurulmasını, merkezinde Türkiye''nin bulunduğu Osmanlı coğrafyasının alacağı şeklin belirleyeceğini idrak etmeye başladığının göstergesidir.
Osmanlı coğrafyası, lime lime edilerek parçalanmıştı: Bu coğrafyayı yeniden toparlayacak güç, yeni kurulmakta olan dünyanın da motoru olacaktır: Bu güç, Avrupa ve ABD değil, Türkiye olabilir yalnızca.
Bunun yolu, Türkiye''nin, medeniyet ufkuna yeniden sahip çıkmasından geçiyor: Bu ufuk, önce Karadeniz İşbirliği Projesi, sonra da D-8 projesi ile ete kemiğe büründürülmüştür. Türkiye, bütün farklılıklara hayat hakkı tanıyan, adalet, hakkaniyet, barış, hürriyet, dayanışma ve kardeşlik ilkelerini hayata geçirmemizi, Pax Ottomana düzen/eğ/i kurmamızı sağlayan Osmanlı ruhu ve misyonuyla donanarak, önce komşularıyla stratejik, iktisadî ve kültürel, sonra da askerî ve siyasî olarak bütünleşmeye doğru gidecek bir yolculuğa çıkarsa, yeni bir dünyanın kurulmasında yeniden kurucu rol üstlenebilir.
Küllerinden yeniden doğmakta olan Osmanlı medeniyet ruhunun dirilişi, daha âdil bir dünyanın / darüsselâm''ın yeniden gelişinin yegâne garantisidir.
O yüzden D-8 ıskalanmamalı, canlandırılmalı ve söyleyeceği esaslı hiçbir şey olmayan Yaşar Kemal''lerden ziyade, bize esaslı bir medeniyet ufku ve kanatlandırıcı bir diriliş ruhu armağan eden Sezai Karakoç''un kapısı çalınmalıdır!Avrupa"yı yanlış anla[t]mak: Kasten mi, değil mi?”
Yusuf Kaplan
13/02/2012 Pazartesi
Yazının başlığı, Zaman yazarı Joost Lagendijk''e ait. Başlığa -paranteze alarak- eklediğim “t” harfi bana ait yalnızca.
Lagendijk''in yazısı, Türk entelijansiyasının -bir kısmının- Avrupa''yı yanlış anladığı önkabulü üzerine kurgulanmış. Lagendijk, bunun, Türkiye''de gayet yaygın olduğunu söylediği Avrupa''ya karşı takınılan “aşk ve nefret” tavrının bir sonucu olduğunu söylüyor.
Lagendijk''in Türkiye''de Avrupa''ya karşı bir aşk ve/veya nefret tavrının hâkim olduğu tespiti doğru. Ama eksik: Bu iki tavır da platoniktir aslında: Avrupa''ya karşı yakınılan platonik aşk tavrının, Avrupa''da da, Türkiye''de de gerçek bir karşılığının olduğu pek söylenemez: Zira Türk entelijansiyasının bir bölüğünün Avrupa''ya karşı takındığı platonik aşk, -nominalist olduğu için- doğası gereği, “maşuk”u / Avrupa''yı pek fazla heyecanlandırmaz (!) Ama Avrupa''ya karşı takınılan platonik nefret tavrı, platonik de olsa, Avrupa''yı fazlasıyla rahatsız etmeye, sinirlendirmeye kâfidir.
* * *
Lagendijk, Türkiye''de bazı kesimlerin Avrupa''yı Türkiye''ye yanlış tanıttığını düşünüyor ve bunun kasten olup olmadığını merak ediyor.
Lagendijk, yazısını, Avrupa''yı “doğru” anladığını düşündüğü Kemal Derviş''le, “yanlış” anladığını düşündüğü Başbakan Erdoğan''ın başdanışmanı İbrahim Kalın''ın -Today''s Zaman''da yayımlanan bir yazısında dile getirdiği- fikirleri üzerinden kuruyor.
* * *
Kemal Derviş''in bir panelde yaptığı Avrupa değerlendirmesiyle, “pek çok kişinin Türkiye''nin önde gelen entelektüellerinden biri olarak gördüğünü kanıtladı[ğını]” söylüyor Lagendijk.
Her şeyden önce, Lagendijk''in dediği gibi, bırakınız “Türkiye''nin önde gelen entelektüellerinden biri olmasını”, gerçekten “entelektüel” biri mi, Kemal Derviş? Eğer Kemal Derviş, entelektüel biri ise, “entelektüel” ne veya kim acaba?
* * *
Lagendijk, Kemal Derviş''i, “meseleleri doğru perspektife oturtan” biri olarak niteliyor. Ve bu “önyargı”sını da Derviş''in bir panelde dile getirdiği şu görüşlerine dayandırıyor, temelde: “''Türkiye güçlü ve etkili, çünkü Avrupa ailesinin bir parçası ve Avrupa ile zaten entegre olmuş durumda. AB boyutu olmaksızın Türkiye diğer bir Ortadoğu ülkesinden ibaret kalacaktır ve etkisi zayıflayacaktır.'' Derviş için AB cazip bir model olmayı sürdürüyor: ''AB''nin başarısı etkileyici. Bir barış bölgesi ve çok uluslu bir karar alma mekanizması, kuvvetli sosyal politikalar eşliğinde bir piyasa ekonomisi yarattı.''”
Lagendijk, Kemal Derviş''in, bu gözlemleriyle “küresel bir Avrupa vizyonuna sahip” (!) bir entelektüel (!) olduğunu söylüyor.
* * *
Ardından, Türkiye''de herkesin bu küresel Avrupa vizyonuna sahip olmadığını, Başbakan''ın başdanışmanı İbrahim Kalın''ın Today''s Zaman gazetesinde yayımlanan bir yazısından şu fikirleri aktararak örneklediğini zannediyor: “Kalın''a göre, Avrupa''yla ilgili sorun, mevcut ekonomik krizin çok ötesine gidiyor. Kıta artık herkes için özgürlük, rasyonalite ve eşitlik öngören standartlarını hayata geçirmeye muktedir değil. [...] Avrupa''da çok kültürlülük ve göçe dair tartışma tümüyle aşırı sağın hâkimiyeti altında.”
Lagendijk, Kalın''ın bu görüşlerinin, “detaylara takılıp büyük resmi görememenin tipik bir örneği olduğunu” söylüyor. Ve ardından bir tür “uyarı”yla karışık “ilginç” bir yorumla şöyle bitiriyor yazısını: “Bunlar 21. asrın yeni küresel zorlukları. Avrupa''yı cımbızla çekip özel tetkike tabi tutmak bugünlerde rağbet görüyor olabilir, fakat Kalın gibi insanların eleştirilerinde daha dikkatli ve odaklı olması, bu tür genelleyici söylemlere yüz vermemesi gerektiği kanaatindeyim. Yoksa Kalın, AKP''nin tasarladığı, AB''den uzaklaşmak doğrultusunda bir siyasî adımın entelektüel zeminini mi hazırlıyor?”
* * *
Lagendijk''in atladığı nokta şu: Derviş''in görüşleri, Türkiye''yi, Avrupa uygarlığının bir parçası olarak gören Türkiye''deki Batıcı-liberal entelijansiyanın görüşleri. Kalın''ın görüşleri ise, Türkiye''nin kendine özgü bir medeniyet tecrübesine, tarihî derinliğe ve kültürel zenginliğe sahip, dünyaya orta ve uzun vadede -Batılılaşma süreciyle birlikte yitirdiği- medeniyet fikrini ve iddialarını zamanla yeniden sunabilecek bir Türkiye tasavvurunun yansıması olan görüşler.
Lagendijk gibi kişilere şunu hatırlatmak isterim: Önümüzdeki süreçte, Avrupa ve Amerika, Türkiye''nin yönünü tayin eden aktörler olma konumundan çıka/rıla/cak, dünyanın başka havzaları gibi karşılıklı özne-özne ilişkisine dayalı ilişkiler kurulabilecek aktörler olarak görülecek yalnızca. Türkiye, Batılılaşma sürecinde -Kemal Derviş gibi figürlerin marifetleriyle- Avrupa uygarlığının bir parçası kılınarak figüran rolü oynadı ve tarihte tatil yaptı sadece. Ama artık bu hikâye bitti. Türkiye, dün olduğu gibi yarın da yeniden tarih yapacak, dünyaya, yepyeni bir medeniyet fikri sunacak esaslı bir varoluş yolculuğuna hazırlanıyor.Neyin kavgasını verdiğimizin farkında mıyız acaba?
Yusuf Kaplan
17/02/2012 Cuma
Dünyadan el etek çektiğim, hedefe kilitlendiğim bir sırada, bu ülkenin müslümanlarının, galibi yalnızca "şeytan/lar" olacak kirli bir "iktidar savaşı"nda, sorumsuzca hareket ettiklerini görünce, sarsıldım.
Bu ülkenin en âkil insanları bile, hem "fitne" uyarısında bulunuyor, hem de "madem külfetler paylaşıldı, nimetler de paylaşılsın!" çağrıları yapabiliyorlar! Dahası, tarafların, bizimle alay edercesine pozisyonlarını terk etmemekte ısrar etmeleri, kimseyi dinlemeye niyetli olmamaları, ürkütücüdür.
***
Düşünebiliyor musunuz? Daha doğru düzgün nefes alabilecek durumda bile değiliz ama "iktidar kavgası"na tutuşuyoruz! Kavurucu "kış mevsimi"nde başımıza gelebilecek -helâket sebebi olmaya yetecek- en büyük felâket bu!
Oysa "iktidar"ın kendisi fitnedir / imtihandır. Akil adamların, insanlara, "aman gözünüzü iktidar hırsı bürümesin!" diye çağrıda bulunmaları gerekirken, "madem külfetler paylaşıldı, iktidar da paylaşılsın" çağrısında bulunmaları, farkında olmadan daha büyük "fitne"lere davetiye çıkarmaktır ve bu, nerelere savrulabileceğimizin ürpertici bir habercisidir.
Felâket tellallığı mı yapıyorum? Ne münasebet! Asıl felâkete dikkat çekiyorum. Mesele, görünüşte, "MİT-Yargı-Emniyet" kavgasıdır; ama gerçekte, Müslümanların, her tür iktidar biçimiyle, sekülerizmle, dünyevîleşme hırsıyla ve ihtirasıyla imtihanıdır; dahası, küresel düzenbazların tuzağına düşmeleridir. Üstelik de hiçbir mesele, İslâmî bir çerçevede halledilmemişken; bizim bu ülkeye ve bu dünyaya Müslümanlar olarak ne/ler sunabileceğimiz meselesi, hatta temel varoluş sorunlarımız üzerinde dikkate değer hiçbir -zihnî- çaba ortaya konul/a/mamışken.
***
Bu tür zor zamanlarda, ısrarla ve yılmadan hakikatin izini sürmek, iki çapraz ateş arasında kalmak demek! Hiç umurumda değil, feraset ve basiret kılıcını kuşanmış biri olarak. Zira Hakikat, bu tür bedeller ödenebildiği, yalakalıklara prim verilmediği zaman yüzünü gösterebilir ve hak edilebilir ancak!
Adımlarımızı birkaç adım sonrasını düşünerek atmak ve asıl hedefe, -Hakikat''e- kilitlenmek zorundayız çünkü.
***
Görmüyor musunuz? İslâm dünyası, sömürgecilerin bıraktığı sorunlarla boğuşuyor hâlâ. Ve sömürgecilerin, topraklarımızdan defolup gitmeleri, yakındır… Bütün katmerlenmiş, dağ gibi yığılmış, devâsâ sorunlarıyla birlikte bize kalacak bu coğrafya!
Fakat görünen o ki, hiçbir şeye hazır/lıklı değiliz! Üstelik de, küresel zorbalık düzeninin çarklarını nasıl daha iyi işletebiliriz''in kavgasını veriyoruz!
***
Örneğin Zaman''ın, TRT Haber''in son günlerde İran''la ilgili yaptığı yayınlar, Siyonistlerin, zorba küresel şebekeler''in yayınlarından farksız ve bu durum beni ürkütüyor bir Müslüman olarak. (Bu soruna bir yazar dikkat çekmiş yalnızca: Gazeteciler sitesinden Cenk Açık).
Bunu, İran''ın, sözümona "yüksek stratejik çıkarları" adına, Suriye''deki Müslüman katliamını engellemesi mümkünken seyretmesini Müslümanca bir duyarlıkla, şiddetle eleştirmiş ve Türkiye''deki (İran sempatizanı samîmî Müslümanların dışındaki) besleme, beyinsiz İrancı şebekelerin (İngiliz kraliçesinin verdiği pasaportu reddeden -muhtemelen- tek Türk olmama rağmen bana "İngiliz ajanlığı", "Siyonist uşaklığı", ABD-İngiltere-İsrail uydusu "Suud rejiminin maşası" iftiraları atacak kadar "sapıttıkları" için muhatap bile almadığım, Allah''a havale ettiğim) gayr-ı İslâmî pespaye, insafsız ve izansız saldırılarını göze alarak yapmış vicdan ve karakter sahibi Müslüman bir yazar olarak söylüyorum.
Yine başta STV olmak üzere, iktidar yanlısı bütün televizyonların ve gazetelerin Ergenekon soruşturması dolayımında kurdukları dil, laikçi primitiflerin ürpertici, pravdavârî dilinden farksızdır. Suçu ispatlanmamış bir insan, suçu ispatlanana kadar (aslâ "canavar" olarak sunulamaz) masumdur ve haklarını sonuna kadar gözetmek boynumuzun borcudur. Oysa yapılan habercilik, İslâm''ın yüce adalet fikrine ve ahlâk anlayışına taban tabana terstir.
***
Müslüman grupların, hareketlerin, cemaatlerin sömürgecilik sonrası döneme ilişkin ciddî bir hazırlıkları yok. Hâlâ küresel sistemin projelerini uygulamakla meşguller ve bunun kavgasını veriyorlar, üstüne üstlük de!
Tıkanan küresel sistemin, "insanlığın önündeki tek seçenek" (Baudrillard) olarak gördüğü İslâm''ın yeniden tarih yapacak bir aktör konumuna gelebilmesini önlemek amacıyla çok yönlü operasyonları devreye girdirdiği ve yeni bir dünyanın kurulması sürecinde, derin tarihî tecrübemizi esaslı bir medeniyet fikriyle harekete geçirebileceğimizin küçük de olsa ipuçlarını sunabildiğimiz için bütün dünyanın bize baktığı bir zaman diliminde, Müslümanların meselesi, küresel sistemin çarklarını daha iyi döndürecek bir "iktidar kavgası" vermek olabilir mi?
Neyin kavgasını verdiğimizin farkında mıyız acaba?
Küresel sistem çökerken, Türkiye, nereye sürükleniyor?
Yusuf Kaplan
20/02/2012 Pazartesi
Türkiye''de, ilk bakışta, AK Parti-Cemaat arasında yaşanan gerilim, gerçekte, bizim üzerimizden dünyanın geleceğinin nasıl şekillendirilebileceğiyle ilgili hayatî bir dönemece / makas değişimine işaret ediyor. Fakat bu dönemecin işaretlerini derinlemesine ve bütün çıplaklığıyla okuyabilecek cesarete, karaktere ve ufka sahip bir entelijansiyası yok Türkiye''nin, ne yazık ki.
O hâlde, biraz derin nefes alarak zihin açıcı bir tarih felsefesi yapmamız gerekiyor.
* * *
Bölgemiz, sömürgecilerin bıraktığı sorunlarla boğuşuyor hâlâ. Yani tarihe girebilmiş değiliz henüz: Tarihi başkaları yapıyor; üstelik de bizim üzerimizden!
Sömürgecilik bitti; ama sömürgeciler gitmedi: Paradoks şu burada: Bir yandan sömürgeciliğin safralarını belli belirsiz üzerimizden atmaya çalışıyoruz ama öte yandan da safra temizleme operasyonunu hâlâ yeni-sömürgecilerin zihin coğrafyalarında, yeni-sömürgecilerin kültür kodlarıyla ve siyaset enstrümanlarıyla vesaire gerçekleştirmeye çalışıyoruz!
Gelmek istediğim hayatî nokta şurası: Osmanlı pax''ı / düzeni, bilfiil çöktü ama bilkuvve yaşıyor. Amerikan pax''ı ya da daha genel anlamda Batı ittifakı, bilkuvve çöktü ama bilfiil devam ediyor; zorla, zoraki olarak yaşatılmaya çalışılıyor. İşte bizim sığ -kemalist, liberal ve İslâmcı- entelijansiyamızın göremediği yakıcı gerçek bu.
* * *
Küresel sistemin lordlarının ürkmelerine, kâbuslar görmelerine ve uykularının kaçmasına yol açan asıl hayatî mesele de bu aslında: Bölgenin ve dolayısıyla dünyanın içinden geçtiği küresel krizi, barışa, sulhe, herkesin hukukunun korunmasına, haklarının en âdil şekilde garanti altına alınmasına imkân tanıyan bir Osmanlı pax''ı, böylesi bir pax''a dayanan bir medeniyet fikri çözebilir ancak. Bunu Batılılar bizden daha iyi görebilecek bir tarih bilincine sahip oldukları için, bizi hep "neo-Osmanlıcılık" fobisiyle korkutuyorlar! Biz de bu zokayı yutuyoruz, maalesef!
* * *
İşte AK Parti-Cemaat geriliminin gerisinde yatan ama Ak Parti''yi de, Cemaat''i de çok çok aşan asıl yakıcı sorun burada gizlidir.
Şunu demek istiyorum: Küresel sistem her bakımdan çökmüş durumdadır. Bölgenin ve dolayısıyla dünyanın yeni bir küresel düzene ihtiyacı vardır ve böylesi bir düzeni dünyaya sunabilecek tek aktör, -dış politikasında geliştirdiği vizyonla bunun ipuçlarını sunan- Türkiye''dir yalnızca.
O yüzden, Batı ittifakı, dünya üzerinde kurduğu hegemonyayı devam ettirebilmek için Türkiye''ye -hiç olmadığı kadar- muhtaçtır.
Bu nedenle, Türkiye, bundan sonraki süreçte, hem Amerika''nın Türkiye''siz hiçbir şey yapamayacağını; hem de bölgenin geleceğinin anahtarlarının Türkiye''nin "elinde" olduğunu gösterebilecek bir yolculuğa soyunmalıdır.
* * *
Cemaat''in de benzer kaygılara sahip olduğundan kuşku bile duymak istemiyorum. Ama girdiği ilişkiler ve ittifaklar, Cemaat''in kuşatılmasına ve yönlendirilmesine yol açabilecek nitelikte ve dolayısıyla Cemaat''in müslümanca bir hassasiyetle uyarılmasını gerektirecek bir görünüm arzediyor. İçeride de bu tür ittifakların Cemaat''in kuşatılmasına ve yönlendirilmesine yol açabilecek boyutlar kazandığını gözlemliyor, Cemaat -ve Türkiye- adına kaygılanıyorum: Liberallerle (örneğin Taraf gazetesiyle, örneğin Hasan Cemal, Cengiz Çandar, Şahin Alpay gibi son kertede küresel liberal düzenin değirmenine su taşıyan, "kaygısız" ve "yer/l/i olmayan" "tip"lerle) kurduğu ilişkiler, Cemaat''in ne denli kaygan zeminlerde yol aldığını göstermeye yetiyor olsa gerek.
Türkiye, tam da küresel sisteme çomak sokma imkânını yakalamışken, küresel sistemin çarklarını işletecek bir yere doğru itiliyor Türkiye''nin "gizli" iktidarı tarafından; ve bu yakıcı gerçeği göremeyecek kadar "iktidar sarhoşu"yuz.
Türkiye''deki Ergenekon operasyonu, Türkiye''nin safralarından kurtulması için çok hayatî bir operasyon. Bu kesin. Ama Türkiye''nin tarihî yürüyüşünü sakatlayacak başka türden "yeni bir ergenoken şebekesi" oluşturulmadığından ve "biz"im de bu süreçte "kullanılmadığımızdan" ne kadar eminiz acaba?
* * *
AK Parti-Cemaat gerilimi, sanıldığı kadar basit ve yalnızca Türkiye''nin iç sorunlarıyla sınırlı bir gerilim değil. Bu gerçeği görelim artık.
O hâlde, üzerinde kafa patlatmamız gereken asıl yakıcı soru şu: Ömrünü bizim üzerimizden uzatma manevraları yapan küresel sistemin her bakımdan çöktüğü ve Türkiye''nin, -Osmanlı düzeni''nin kazandırdığı tarihî bilinç ve derinlikle- taze bir medeniyet fikrini dünyaya sunabilecek bir konuma bilkuvve ulaştığı bir zaman diliminde, bu konumu, kuvveden fiile geçirmemizi imkânsızlaştıracak bir yere sürüklendiğimizi görebiliyor muyuz acaba?Din dersleri kaldırılmadığı sürece, ayağa kalkamayız
Yusuf Kaplan
24/02/2012 Cuma
Dünyanın en kapalı toplumu biziz. Üstelik de, sadece dünyaya kapalı değiliz; kendimize de -kendi varoluşsal dinamiklerimize, tarihî derinliğimize, medeniyet iddialarımıza ve ruhumuza da- kapalıyız. Çift kapanma hâli yaşayan bizden başka toplum yok dünyada.
Çift kişilikler üreten bir kültürel şizofreni hâli pürmelâli yaşadığımızı söylüyoruz ama sorun, bundan da vahim aslında: Bizim yaşadığımız macera, kültürel şizofreninin de ötesinde bir mecra''sını yitirme hâdisesi, bir kültürel intihardır: Bediüzzaman''dan Kemal Tahir''e, Ahmet Hamdi Tanpınar''dan Sezai Karakoç''a, Nurettin Topçu''dan Cemil Meriç''e, Oğuz Atay''dan Rasim Özdenören''e ve Mustafa Kutlu''ya kadar bütün çağdaş sanatçılarımızın, düşünürlerimizin eserlerine damgasını vuran anatema, bu kültürel intihar tema''sıdır o yüzden.
***; dünya tarihinin akışını değiştiren esaslı bir medeniyet tecrübesi geliştiren bu coğrafyanın insanlarının temel varoluş dinamiklerinin yerle bir edilişinin derinlikli bir dille hikâyesini anlatır ve bu yokoluş sürecinden nasıl çıkabileceğimizin varoluşsal silkiniş, toparlanış ve yeniden yola koyuluş haritasını sunar bize.
Kemal Tahir, tarihî çözülmenin ve savrulmanın bizi nerelere fırlattığının melankolik hikâyesini anlatır. Tanpınar ve Atay, kültürel intiharın bizi hayatımızdan nasıl uzaklaştırdığının, hayatiyet damarlarımızı nasıl kuruttuğunun egzistansiyal macerasının, biri tarihî ve kültürel bir derinlikle, diğeri ironik ve parodik bir ürpertiyle tablosunu çıkarır.
Sezai Karakoç, medeniyet iddialarımızı yitirişimizin, bastığımız toprakların ayağımızın altından hem fizikî, hem de metaforik olarak kayışının bizi kaygan zeminlerde patinaj yapmaya nasıl mahkûm ettiğini tasvir eder, bir diriliş umudu aşısı yaparak ve silkiniş ateşi yakarak.
Rasim Özdenören, yaşadığımız çözülmenin, çarpılmanın, yokoluşun metafizik dehlizlerine kadar götürür bizi ve hastaların, ışık kaynağına ulaşmalarını sağlayacak kanatlandırıcı, ruh üfleyici bir işaret fişeği, bir varoluş şifresi yerleştirir güle hasret yüreklerimize.
Nurettin Topçu, varoluş iradesini yitiren bir toplumun kendine gelişini, toparlanışını mümkün kılacak bir irade davasını nasıl güdebileceğinin zihnî yol haritasını sunar bize.
Mustafa Kutlu''nun hikâyesi, aslında yokoluşun bütün enlemlerini ve boylamlarını tecrübe eden bu ülkenin insanlarının nasıl yeniden derin nefes alarak hayat bulabileceğinin yapı taşlarını döşer hayatımızın bütün bölmelerine.
Cemil Meriç''se, hem hayatıyla, hem de eseriyle, yaşadığımız kültürel intihar faciasına atılmış diriltici k/öz''ün lavları bile sükûnete erdiren bir varoluş nefesi gibidir sanki.
***
Bugün bu ülkede, “din dersi” gibi bir fenomenin varlığı ve bunun tartışmasının yapılıyor olması, bu ülke insanın, ruh derilerinin bile nasıl acımasızca yüzüldüğünü, nasıl bir yokoluş macerasına sürüklendiğini sözkonusu eden sanatçıların ve düşünürlerin neden yalnızca bu ülkeden, hem içine, hem de dışına kapatılan dünyanın tek ülkesinden çıkabileceğinin tipik bir göstergesidir sadece.
Bu ülkede, “din dersi” gibi bir dersin varlığının ürpertici bir zihin kaymasına işaret ettiği tartışma konusu bile edil/e/miyorsa, bu ülke dünyanın en büyük ekonomik gücü hâline gelse bile, yine kendine gelemez, demektir.
Hıristiyanlık, sadece bir kategori olabilir ama İslâm, kategorilerden bir kategori değildir: Bütün kategorilerin kaynağı, şemsiyesi; hayatın her alanını kuşatan ve ışıtan yegâne gökkubbesi''dir. O yüzden, “din dersi”, “din eğitimi” gibi nitelemeler yanlıştır ve zihin kaymasının işaretidir. Yine İmam Hatip Liseleri de, din eğitimi veren kurumlar değildir.
***
Bu ülkenin sorunu, “din dersleri”nin zorunlu veya sorunlu olması sorunu değildir. Bu ülkenin temel sorunu, hayatın her alanını kuşatan dinin bütün derslerden, müfredat programından çıkarılması sorunudur.
Bu ülkede din dersleri kaldırılmadığı ve bütün eğitim sistemi, dinin sunduğu düşünce, sanat ve hayat tasavvuru ekseninde çocuklarımıza bir medeniyet fikri, ruhu ve iddiası kazandıracak, çocuklarımızın bu fikri her bakımdan özümseyecekleri, bütün yönleriyle kıran kırana tartışacakları bir niteliğe ve kimliğe kavuşturulamadığı sürece, bu ülke, dünyanın en güçlü ülkesi hâline bile gelse, kendine gelemeyecek, dünyaya Müslüman bir ülke olarak bilimde, sanatta ve düşüncede özgün şeyler veremeyecek, sadece Batılıların ikinci sınıf karikatürü olarak asalakça yaşamaya ve salakça yapay kavgalarla boğuşmaya devam edecek ve asla tarih yapacak bir özne konumuna yükselemeyecektir. Nokt
.Arşimet noktasını yitirmiş bir eğitim sistemiyle nereye gidebiliriz ki?
Yusuf Kaplan
30/03/2012 Cuma
Türk entelijansiyası ve elitokrasisi, eğitim sorununu, ''kademeli eğitim'' veya ''zorunlu eğitim'' yapay karşıtlığı ekseninde tartışmakla, eğitimin bütün yönleriyle tartışılması imkânını kaçırdığını göremeyecek kadar acınası bir tavır ve entelektüel bir sefalet örneği sergiliyor.
Oysa asıl yapılması gereken tartışma, mevcut eğitim sistemini, yani seküler eğitim anlayışını, dayandığı felsefî temelleri silbaştan tartışmaya açmakla başlamalı/ydı. Ama burası Türkiye ve burada seküler eğitim sistemini tartışmaya kalkışmak, putlaştırılan ve aslâ sorgulanamaz dogma katına yükseltilen tabulara karşı savaşmayı göze almak, her şeyi dışarıdan bekleyen ''asalak'' sol-seküler-liberal çevreleri çağ körleşmesinin eşiğine fırlatan seküler hurafelerle ve ne olup bittiğini kavrayacak entelektüel derinlikten yoksun ''salak'' sığ-sağcı maslahatçılarla adeta yeldeğirmenlerine karşı savaşmak demek!
Seküler Eğitim Sistemi, Batı''da Bile Kıyasıya Tartışılırken...
Biz, burada, seküler / kapitalist Batı uygarlığının değerlerini yüceltmeye, hatta dogmalaştırarak tabulaştırmaya devam ededuralım; bizim putlaştırdığımız ve tabulaştırdığımız bu seküler / modern değerler, en az bir yüzyıldan bu yana Batı''da düşüncede, sanatın bütün alanlarında ve bizatihî akademide kıyasıya tartışılıyor.
Seküler Batı uygarlığı, Nietzsche''den bu yana düşünce alanında; Nietzsche''nin de çocuğu olduğu ve ''rasyonalist'' / indirgemeci Aydınlanma düşüncesinin pabucunu -daha bir yüzyıl geçmeden- dama atan ''romantik çağ''dan itibaren resim, şiir, müzik, roman, film ve tiyatro gibi bütün sanat türlerinde verilen çaplı eserlerle kıyasıya eleştiriliyor ve aşılmaya çalışılıyor...
Nietzsche''nin ''ahlâkımız, felsefemiz dekadansın (çözülmenin, çürümenin, bayağılaşmanın) formları hâline geldi'' diyerek isyan bayrağı çektiği ve Batı uygarlığının neredeyse anaakım bütün düşünürleri ve sanatçıları, bu seküler uygarlığın, insanı büyük bir ''anlam krizi''nin ve ''özgürlük kaybı''nın eğişine fırlatmaktan; varlıkla ve tabiatla irtibatını kopararak insanın hem varlığa ve tabiata yabancılaşmasına yol açmaktan, hem de varlığı, tabiatı ve bizatihî kendi beşerî tabiatını ve ruhunu yokolmanın eşiğine sürüklemekten başka bir şey yapamadığını tartışırlarken; bizde, bizim metamorfoz yemiş entelijansiyamız, ne kadar çağdışı ve ne kadar zihin-körleşmesi malulü olduğunu gösteren bir Batı-perestlikle ve seküler hurafeleri tabulaştırma paganizmiyle gerçekten acınası bir hâl ve bu acınası hâlini farkedemeyecek kadar da hem Garp-zâde, hem de Garp-zede bir şizofrenik görünüm sergilemeye devam ediyor!
Garpzâde ve Garpzede Şizofrenlerin Cinayetleri!
Bizatihî insanın kendisinin ''yokolduğu'', türlü izafileşme ve hiçleşme biçimlerinin eşiğine sürüklendiği, yalnızca arzularını, araçları, fetişlerini, medyaokratik / medya-politik ikonları ve söylemleri putlaştırarak yaşayabildiği neo-seküler ve neo-pagan bir uygarlığın eğitim anlayışını burada tartışmasız ve tabulaştırarak dayatmaya kalkışmak, tam anlamıyla entelektüel kölelik veya çağ körleşmesi değilse, nedir?
(Benim gibi uzunca bir süre Batı''da yaşamış olanların çok iyi bilebilecekleri gibi) sınıflarda öğretmenlere ve akranlarına karşı terör havası estiren, yalnızca ''küçük canavarlar'', insanaltı tuhaf yaratıklar yetiştiren, tefessüh etmiş Batılı seküler eğitim anlayışını, (Garp-zâdelik ve Garp-zedelik şizofrenisiyle yaşadıklarını bile göremeyenlerin) ''çağdaş pedagoji, bunu gerektiriyor!'' diyerek, bu toplumun kültürel zekâsıyla ve tarihî derinliğiyle dalga geçen Sabancı, Koç, Boğaziçi vesaire gibi üniversitelerin ''seküler havariler''i, bu ülkede nasıl bir cinayet işlediklerini görebiliyorlar mı acaba?
Lenin ve Mao, ''Salak'' Mıydı Peki?
Lenin bile, Sovyet devriminin toplumda köksalabilmesi için, Sovyet toplumunun tarihî gelişimini, sosyal dinamiklerini ve kültürel farklılıklarını dikkate alarak ve Marksizm''in temel öncüllerini tepe taklak ederek (işçi sınıfına değil, köylü sınıfına dayalı) Marksist bir devrim gerçekleştirirken; yine Mao, -bütün taşkınlıklarına ve aşırılıklarına rağmen- Çin kültür devriminin, Batılı ekonomi ve politika disiplinlerinin, insanı bir nesne''ye indirgeyen ''ruhsuzluğunun'' ancak Konfüçyüs''ün güçlü iradecilik geleneğini harekete geçirerek aşılabileceği ve bu Batılı bilimlerin ancak Çin ahlâk geleneği ve değerleri ekseninde benimsenebileceği kaygısıyla hareket ederken; bizim seküler Garpzâdelerimiz ve Garpzedelerimiz neden Batıdaki her şeyi olduğu gibi alıp aktarma ilkelliğine, kolaycılığına ve asalaklığına başvurmayı bir marifet sanıyorlar acaba? Bu nasıl bir yenilgi psikolojisidir; bu nasıl bir Arşimet noktasını yitirme ve pergelini şaşırma hâlidir, ben anlamakta zorlanıyorum gerçekten!
Pedagoji Dediğiniz Şey Nedir Ki?
Sahi, ''pedagoji'' denen bilim dalı, nasıl bir şeydir ve hangi temeller ve ilkeler üzerinde/n işliyor acaba? İnsanı, bir bütün olarak kavrayamayan, yalnızca bedensel ve duygusal özellikleri açısından anlamaya çalışan, insanın varlık''la ve bilgi''yle irtibatını koparan, esrarengiz rûhî dünyasını kavrayabilecek derûnîlikten yoksun ve varoluşsal ''niçin?'' sorusunu yoksayarak, yalnızca daha fazla üretmeyi, daha fazla tüketmeyi, amaçları hiçe sayarak araçları daha fazla etkin kullanmayı eksene alan, böylelikle esas itibariyle yalnızca ''nasıl?'' sorusunu sormakla yetinen ve insanı, ''mekanik bir nesne''ye indirgeyen bir bilim dalını dogmalaştırmakla ve tabulaştırmakla kendi zihnimizi dondurduğumuzu ve kendi geleceğimizi kendi ellerimizle durdurduğumuzu görebiliyor muyuz acaba?
Bitiş''e Doğru Gidiş Mi?
Sinema tartışmasında sorduğum o hayatî soru burada da geçerli: Türkiye''deki eğitim sisteminin bir Arşimet noktası var mı? Eğitim sistemimiz, bizim medeniyet ilkelerimize, dinamiklerimize, iddialarımıza ve ruhumuza dayanan bir eğitim sistemi midir; yoksa, seküler Batı uygarlığının kötü bir taklidine ve karikatürüne dayalı bir eğitim sistemi mi?
İyi de, biz, Arşimet noktasını yitirmiş, pergelini şaşırmış bir eğitim sistemiyle ne tür kuşaklar yetiştireceğimizi ve nereye doğru sürüklendiğimizi görebiliyor muyuz acaba?
Bu gidiş, gidiş midir; bitiş mi? Başka bir ifadeyle, bu gidiş, bitişe doğru bir gidiş mi?Arap baharı”, asıl hedefi şimdi vurmaya başladı!
Yusuf Kaplan
6/04/2012 Cuma
Her şeyin iç içe geçtiği, karşılıklı bağımlılıkların her bakımdan arttığı postmodern bir dünyada, içeride veya dışarıda yaşananları anlayabilmek sürgit zorlaşıyor.
Algılama ve kavrama biçimlerinin, medyaların ürettiği ayartıcı / icat edilen imajlar üzerinden gerçekleştirilebildiği bir dünyada, bildiğimiz anlamda siyaset de “medyatikleşerek” buharlaşıyor: Sadece “üretilen” imajlar üzerinden gerçekleştirilen bir tür “büyücülük”e, ayartıcı ve yapay söylemler / gündemler icadı''na dönüşüyor siyaset.
Sonuçta, bir ülke içinde yaşanan orta veya büyük ölçekli bir iç sorunu, bölgesel ve küresel sorunlardan bağımsız düşünmek, o sorunu kavrayabilmeyi bile güçleştiriyor.
* * *
Mesela, Suriye sorunu, Türkiye''nin dış politikasını ilgilendiren bir sorun olmaktan çıkıyor ve bir şekilde Türkiye''deki Kürt sorununun kazanabileceği -henüz kestiremediğimiz- muhtemel yeni boyutların tohumunu (=fitilini) barındırıyor bünyesinde: Bizim Esed yönetimine karşı muhalif grupları “örgütlememiz”, PKK sorununun azmanlaşmasına, Kürt sorununun önceden kestiremediğimiz bambaşka niteliklere bürünmesine yol açma tehlikesi taşıyor.
Aynı şekilde, hem Suriye sorunu, hem de NATO''nun füze kalkanının, İsrail lehine, İran aleyhine çalışacak şekilde konuşlandırıldığı apaçık gerçeği, İran''la ilişkilerimizin bıçak sırtında seyretmesine, İran''ın “gaza basması”yla Türkiye''de doğalgazın büyük oranlarda zamlanmasına ve ardından başka kalemlerde bir zam furyasının sökün etmesine yol açıyor.
Görüldüğü gibi iç ve dış sorunların iç içe geçtiği, bu arada medya üzerinden ayartıcı propaganda savaşlarının sahnelendiği bir dünyada aslında ne olup bittiğini kavrayabilmek, daha önemlisi de bu tür sorunların nasıl hâl yoluna konulabileceğini kestirebilmek oldukça zorlaşıyor.
* * *
Kavramakta zorlandığımız büyük ölçekli sorunların başında “Arap baharı” denen “ayartıcı sorun” geliyor: Arap baharı, görünüşte, Arap dünyasındaki diktatörlüklerin ortadan kaldırılması ve Arap dünyasına “demokratik rejimler”in yerleştirilmesi (!) için başlatılan bir hâdise.
Ama gerçekte durum göründüğü gibi mi acaba? Eğer durum gerçekten göründüğü gibi ise, bu “Arap baharı” denen hızlandırılmış tarih rüzgârı Amerikan-İngiliz-İsrail uydusu Suud rejimi başta olmak üzere petro-dolar şeyhliklere neden uğramadı, -uğramıyor ve uğramayacak acaba?
Eğer bu sorunun cevabını verebilirsek, İslâm dünyasındaki ülkelerin, kendi geleceklerine kendilerinin karar verebilmelerinin en az yarım asırdan bu yana neden engellendiği, neden diktatörlüklere mahkûm edildiği ve neden “Arap baharı” denen rüzgârın asıl esmesi gereken ülkelerde esmediği daha iyi kavranabilir.
* * *
O hâlde asıl yakıcı mesele şu: “Arap baharı”, İslâm dünyasında, halkların iradesinin önünü açmayı değil, aksine, halkların iradesini daha tabiî şekillerde açma girişimlerinin önünü tıkamayı hedefleyen bir projedir: Bu proje, Tunus''ta bir işçinin kendisini yakmasıyla başlamamıştır: Tarihî hâdiseleri, bu kadar küçük ve münferit olaylarla izah etmeye kalkışanlar, hepimizin zekâsıyla alay ediyorlar.
“Arap baharı”, Arap dünyasının, yakın bir gelecekte kontrolden çıkmasını önlemeye ve Arap dünyasını küresel aktörlerin çıkarları doğrultusunda şekillendirmeye dönük küresel bir projedir.
Küresel aktörlerin “Arap baharı” projesiyle uzun vadede asıl hedefledikleri şey ise, Türkiye''nin başını çekeceği, İran ve Mısır''ın ortaklaşa gerçekleştireceği projelerle İslâm dünyasının bütünleşerek kendi kaderini kendisinin belirleyebilmesini önlemektir. Bu nedenle, şu ân, Mısır, “hadım edildi”; İran''la Türkiye''nin arası da sürekli olarak açılmaya çalışılıyor.
* * *
Burada asıl hedefi gözden kaçırıyoruz: Asıl hedef, Türkiye''nin de hadım edilmesidir: Türkiye, Suriye''ye saldırtılmaya veya Suriye muhalefeti bizim tarafımızdan silahlı veya silahsız yollarla örgütlendirilmeye zorlanarak Türkiye, içinden çıkamayacağı bir “kuyu”nun içine itilmeye çalışılıyor.
Sözün özü: “Arap baharı” projesinin nihâî hedefi İslâm dünyasını toparlayabilecek bir Türkiye''nin doğuşunun önlenmesidir: Türkiye''nin, içinden çıkamayacağı -füze kalkanı, Suriye''ye saldırtılması, İran''la iplerin kopartılması, Kürt sorununun kontrolden çıkacak yeni bir sürece girdirilmesi gibi- iç ve dış sorunlarla kuşatılması ve bölgeyi -orta ve uzun vadede- toparlayabilecek bir güç olma potansiyellerinin yok edilmesidir.
Türkiye, küresel aktörler tarafından “dolmuşa bindirildiğini” görebiliyor mu acaba?
* * *
ADEM ÖZKÖSE VE HAMİT COŞKUN''UN DURUMU KAYGILANDIRIYOR!
Bu arada yaklaşık bir ay oldu ve Suriye''de esrarengiz bir şekilde kaybolan genç gazeteci arkadaşlarımız Adem Özköse ile Hamit Coşkun''un nerede ve ne hâlde oldukları konusunda henüz net bir cevap alabilmiş değiliz.
Açıkçası bu “belirsizlik” hâli insanı kaygılandırıyor. Başbakan Erdoğan''dan CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu''na, Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç''tan Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu''na kadar ülkenin belli başlı siyasîleri bu meseleye kayıtsız kalamayacaklarını açıkladılar ama bu konuda somut bir gelişme yaşanmış değil henüz.
* * *
Türkiye, birkaç ay önce, İran yönetiminin elinde -casusluk yaptığı gerekçesiyle- rehin tutulan bir İngiliz gazetecinin serbest bıraktırılmasına ve İngiliz yetkililere bizzat teslim edilmesine aracılık etmişti.
Benzer bir girişimin üçüncü ülkeler aracılığıyla Adem ile Hamit için de yapılması için neden bir arayış içinde olmuyor hükümet anlayabilmiş değilim: İran, Rusya veya Çin''in diplomatik misyon temsilcilikleri aracılığıyla bu gencecik kardeşlerimizin Türkiye''ye teslim edilmeleri konusunda benzer bir girişimde bulunulması hiç de zor olmasa gerek diye düşünüyorum.
* * *
Adem ve Hamit''in esrarengiz bir şekilde “kaybolmaları”nın üzerinden tam bir ay geçti. Casusluk filan değil yalnızca gazetecilik yapan, Suriye''deki masum insanların katledilmelerini, Suriye''de yaşananları bizzat yerinde/n takip ederek Türk ve dünya kamuoyuna duyurmak için kendilerini iç savaşın ortasına atmaktan çekinmeyen bu kardeşlerimizin artık Türkiye''ye teslim edilmeleri konusunda yapılması gerekenleri daha fazla geciktirmeden yapması gerekiyor Türkiye''nin.
Başbakan Erdoğan''ın ve Dışişleri Bakanı Davutoğlu''nun, bu kardeşlerimizin zorba bir rejimin kendi halkına karşı estirdiği terör havasının ortasında kimsesiz olmadıklarını görmek istiyoruz. Bir İngiliz''e yaptığımızı neden bizim iki gencecik kardeşimize, vatandaşımıza yapamıyoruz anlayabilmiş değilim.
Yetkilileri bu konuda biraz daha duyarlı olmaya ve daha sonuç getirici yollara başvurmaya davet ediyorum. Süre uzadıkça kaygımız daha fazla artıyor çünkü.Psişe bozukluğu, yama/n/ma patolojisi ve "ümmîleşme" yolculuğuYusuf Kaplan
7/05/2012 Pazartesi
Birileri, ''abdestli kapitalizm''den sözetmeye başladı yeniden! Yeniden, diyorum; zira ''abdestli kapitalizm'' nitelemesi, yeni değil: Bu nitelemeyle, daha önceleri, rahmetli Ali Şeriatî''nin kitaplarında karşılaşmıştık.
Ali Şeriatî, çağ körleşmesinin bizi oraya buraya fırlattığı anafor ortamında zihnî gelişimimizde büyük katkıları olan bir düşünür, elbette ki. Ancak Şeriatî''nin fikrî yapısının oluşumunda Marksizm, sosyalizm ve Sartre''cı varoluşçuluk gibi dönemin moda akımlarının derin izleri vardı.
* * *
''Abdestli kapitalizm'' nitelemesi, bir zihin savrulmasının işareti ve İslâm''ı, kapitalizm''in görünürdeki karşıtına -sosyalizm''e- yamama patolojisinin ürünü.
''İslâm modernizmi''; ''İslâm sosyalizmi'', ''İslâm liberalizmi'' gibi patolojik yamama girişimlerinin yanısıra, son dönemlerde de, İslâm''ı, -Medine vesikası, Bediüzzaman örneklerinde gözlediğimiz- ''demokrasi, özgürlükler, insan hakları'' gibi postmodern söylemlere yamama çabalarına tanık oluyoruz...
* * *
Müslümanların İslâm''ın sahici, özgün dilini yakalayamama ve oraya-buraya yamanma patolojisinin iki nedeni var: Çağı tam olarak kavrayamayışımız ve İslâm''ı bir bütün olarak idrak edemeyişimiz. Bunların gerisinde ise psişe''mizin bozulmuş olması gizli.
Eğer asıl sorunumuzun psişe bozukluğu olduğu yakıcı gerçeğini kavrayabilirsek, hem çağı anlama, hem de İslâm''ı ''neyse o'' olarak idrak etme sürecinde bir mesafe katetmeye başlayacağız.
* * *
Peki, psişe bozukluğu ne? Ve nasıl zuhûr etti? Psişe bozukluğu, kısaca, kendimize olan güveni yitirmemizdir. Psişe bozukluğu, iki farklı şekilde tezahür ediyor -hâlâ: Savunma psikolojisi ve yenilgi psikolojisi.
Modernliğin geliştirdiği -zamanla sömürgecilik ve emperyalizm deneyimleriyle bütün medeniyetleri yok edecek ya da hadım edecek fiîlî bir saldırıya dönüşen- meydan okuma, bütün dünyayı, bu arada İslâm medeniyetini de dize getirdi: Batı dışındaki dünyanın insanlarının psişe''lerini tarumâr etti, zihinlerini körleştirdi.
İşte bu saldırı, bütün medeniyetlerin çocuklarını, önce savunma psikolojileri, sonra da yenilgi psikolojileri geliştirmeye itti. Bu iki süreç, İslâm dünyasında, hem kitleler arasında, hem de daha çok da entelijansiya katında derin zihnî savrulmalara ve çatlaklara yol açtı.
* * *
İslâm dünyasında savunma psikolojisine sığınanlar, İslâm''la irtibatlarını görünürde sürdürme kaygısı ile hareket eden entelijansiyaydı; ama gerçekte, bunların zihinleri, Batılı zihin kalıplarıyla işliyordu. İslâm''ı can havliyle savunurken bile, zihinlerinin öznesi, İslâm değil, Batı''ydı.
''İslâm da akıl dinidir; İslâm terakkiye mani değildir; İslâm da medeniyettir; Batı uygarlığı, rönesans''ını İslâm medeniyetine borçludur'' vesaire gibi söylemlerle, İslâm''ı savunuyormuş gibi görünüyorlardı; ama gerçekte Batı uygarlığını -tersinden- özneleştiriyorlar ve İslâm''ı -zihin- dünyalarından sildiklerini bile göremiyorlardı. İslâm, yaşayan, yaşanan ve yaşatan bir gerçek değil; hâkim Batı uygarlığına yamanan bir gölge gerçeklik/ti.
Yenilgi psikolojisine sığınan entelijansiya ise, zaten İslâm''dan büsbütün umudu kesmiş; zamanla, varlık nedenlerini İslâm''a karşı konumlandırmıştı: Bunlar, İslâm dünyasının seküler, sosyalist, liberal entelijansiyası/ydı.
* * *
Şaşırtıcı ama hâlâ bir türlü fark edemediğimiz asıl yakıcı yönelim, yenilgi psikolojisiyle hareket edenlerin doğrudan İslâm''a karşı hareket etmeleri değil; aksine, İslâm''ı savunuyormuş gibi hareket eden ama zihinleri Batılı zihin setleriyle işleyen, her dönemin moda akımlarına, söylemlerine, ideolojilerine İslâm''ı yamamaya çalışan savunma psikolojisi sahiplerinin benimsedikleri yönelim/ler/di.
''İslâm''da şu da var; bu da var; İslâm aslında şu değil, bu değil'' diyerek hareket eden bu müslümanların, ''şu''ları ve ''bu''ları, İslâm''ın hakikatleri değil; aksine İslâm''ı genelgeçer ve günübirlik söylemlere yamamaya sürükleyen modern, sosyalist, liberal, postmodern söylemlerin bizatihî kendileri.
* * *
''Abdestli kapitalizm'' söyleminin öznesi, ne İslâm''dır, ne de kapitalizm; bu nitelemede görünmeyen bir özne gizli: Sosyalizm.
''Abdestli kapitalizm''e lanet okuduğunu söyleyerek ''adalet'', ''emek'', ''eşitlik'' sloganları atanlar, traji-komik bir psişe bozukluğuyla malul olduklarını farkedemeyecek kadar İslâm''ı sosyalizm''e yamadıklarını, sosyalizmi özneleştirerek İslâm''ı nesneleştirdiklerini, İslâm''ı, olmayan bir sosyalizmin gölgesi / yaması derekesine düşürdüklerini görebiliyorlar mı, diye sormak istiyorum; ama bu psişe bozukluğuyla ''çok zor'' diyorum.
Peki, bu durumda, ne yapmak gerekiyor? Önce çağı bihakkın anlamak ve ardından çağın ağlarından ve bağlarından kurtulacak, İslâmî bir dil, oluş ve varoluş zeminine ulaşmamızı sağlayacak bir ümmîleşme yolculuğuna soyunmak...Hakikatsiz insan, insansız hakikat
Yusuf Kaplan
18/05/2012 Cuma
İmal-i fikirle iştigal eden bir yazarın, fikrinin –varsa fikriyâtının– bir kıymet ifade edebilmesi, hayatı, varlığı ve hakikati bir bütün olarak mesele edinebiliyor olmasında gizli: Hakikati hiçe sayan, hayatı ıskalayan, insanı gözardı eden bir fikrin –çaba''nın veya sanat''ın- ömrü, değeri ve anlamı, ıskalama, hiçe sayma ve gözardı etme eylemiyle doğru orantılıdır.
O yüzden, hakikati, bu bütün ışığında düşünemediğimiz zaman, "pis bir gerçek", onca emekle, çabayla, çileyle, göz nuruyla geliştirilen o "güzelim teori"yi bir anda yerle bir edebilir. Felsefe tarihinin, esas itibariyle, fikirler mezarlığı olmasının sebebi biraz da bu: Hakikatin izini sürememek: Hakikati, hayattan ve insandan bağımsız bir şeymiş gibi düşünmek…
Oysa hakikat, hayatla mukayyettir; hayat da hakikatle: Öyleyse, nerede, hayat hakikatten ve insandan kopuyor, sahtenin, sığlığın, ayartının peşinden koşuyorsa, bilin ki, orada, hayat için de, hakikat için de, insan için de "cenaze töreni" yapılıyor, demektir.
***
Günümüzde, hakikatin ve hayatın mezarı kazılıyor sürgit: İnsanlar, kendi hakikatleriyle de, hayatın can yakıcı hakikatleriyle de yüzleşmekten kaçıyorlar ve medyaların sahte dünyasına sığınıyorlar.
Oysa medyatik evren, hayatı ve hakikati de, hayatın hakikatini ve hakikatin hayatını da bir ânda tuzla buz eden, ıskartaya çıkaran, anlamsızlaştıran; anlamsızlığı, anlamsızlıkla birlikte gelen sahteliği ve ayartıyı hükümran kılan; böylelikle, insanın zihnini ve kalbini, vicdanını ve algılama biçimlerini, zevklerini ve düşünme yetilerini bitiren, özgürlüğünü yerle bir eden, insanı ontolojik evsizliğe mahkûm eden "pornografi"yi, "pornografik sürgün"ü hayatın ve hakikatin kendisi olarak takdim eden yeni paganların ve yeni barbarların istilâ ettiği sahte bir evrendir.
***
İşte tam da hayatın bittiği, hakikatin hayatımızdan çekilip gittiği bir zaman diliminde, hem hakikatin, hem de hayatın izini sürmek, imal-i fikir eden insanların boyunlarının borcu…
Yazı, hayata değmiyorsa; fikir, hayattan beslenmiyor, hayata taze bir ruh üflemiyorsa, sahtedir; sahici değildir. Hayat, ancak kişiyi, Hayy olan Yaratıcı''ya, Yaratıcı''nın hayat lûtfettiği âleme, âlemin ruhu olan insana ulaştırabildiği ölçüde sürdürebilir hayatiyetini ve hakikatini.
Yazı, yazı''dan fışkıran fikir, hayata bir tohum ekebilmeli ki, hayat/tan taze filizler yeşertebilsin: Hakikat, hayatın bu tohumların meyvelerinden yüzünü göstererek bize göz kırpabilsin: Bizi, sonsuz, doyumsuz yolculuklara çıkarabilsin.
***
Zaman zaman, "devam edeceğim" dediğim hâlde yaz/a/madığım yazılar oluyor. Bunun başlıca nedeni, okuyuculardan gelen itirazlar: Örneğin bir şehrin insana nasıl hayat bahşeden bir şehrâyin menbaı olduğunu yazacağım: Okuyucu, itiraz ediyor söylediklerime: "Hayır" diyor, "aslında benim yaşadığım tecrübe, söylediklerinizin tersinin geçerli olduğunu gösteriyor; yaşadığım, bir acıdan ibaret çünkü. Katlanılması zor bir acıdan."
İşte o zaman, duruyorum orada: Artık yakînen biliyorum ki, yazacaklarım, bu okuyucunun acısını katmerlendirecek: İşte o zaman, sonraki yazıyı yazmaktan vazgeçiyorum.
Yazıyı, neden yaz/a/madığımı sonraki yazışmalarımızda itiraf ettiğim okuyucu, bu kez, "lutfen yazın yazınızı; okuyucuya verdiğiniz sözü tutun" diyor, demesine de, benim vicdanım, yazıyı yazmama elvermiyor, hep o okuyucunun acısına kilitleniyor ve yazamıyorum.
Çünkü "hakikat, hayatı, dolayısıyla insanı ıskalıyorsa, o hakikat, hakikat değil; tahkik et hakikat zannettiklerini", diyerek kendimle, yazdıklarımla hesaplaşıyorum.
Aslolan insandır çünkü: İnsan yoksa, ıskalanıyorsa, hiçe sayılıyorsa, gözardı ediliyorsa, orada hayat da, hakikat de anlamsızlaşmış; anlamsız, hakikat olmuş; "anlamsız hakikat" de hayat hâline gelmiş demektir.
***
Bu satırları yazdım ve bir ânda, "acaba bu sütunda haksızlık yaptığım kişiler de oldu mu?" diye bir soru işareti beliriverdi zihnimde: Eğer olduysa, onlardan helallik diliyorum.
Yazı ve yazıyla gelen fikir, sanat ve sanatla üretilen dünya, sınır tanımıyorsa; insanı, hayatı ve hakikati ıskalıyorsa; sahteliğe, soytarılığa ve ayartıya prim veriyorsa; o yazı da, o fikir de, o sanat da olmaz olsun, diyorum.
Not-1: Sanat tartışmasında, Dücane Cündioğlu ile beni birbirimize düşürmeye çalışanlar olduğunu gözlemliyorum. Buna fırsat vermemek için son yazıları yumuşattım: Dücane, benim kardeşim çünkü. Esas itibariyle, aynı "yer"de olduğumuzu düşünüyorum. Farklılıklarımız olacak; bu da doğal. Ayrıca bu yazılarda, izaha muhtaç bazı "problemli" söylemleri tartışırken, aslında doğrudan Dücane''nin söylediklerini değil, –özenle vurguladığım gibi- Türk entelijansiyasının genel tutumunu tartıştım. Aksi takdirde isim verirdim. Kaygım, hakikat; gerisi teferruat: O yüzden bu notu düşüyorum.
Not-2: Bu yazı, aslında, bir İHH yazısıdır; İHH''nın olağanüstü, sınır-ötesi çabalarını anlamlandırmak, başarılarını kutlamak için kaleme alınmıştır.
Yeni-paganizm ve yeni-barbarlık çağına hoş geldiniz!
Yusuf Kaplan
20/05/2012 Pazar
Bundan yaklaşık 10 yıl önce bu sütunda, ''Tekno-paganizm: ''Öküz''e B/akan T/ren'' başlıklı, biri numarasız, 9''u numaralı tam 10 yazı yazmıştım. Ve tabiî bir taraftan, bazı ''tren''lerin taarruzlarına maruz kalırken; öte taraftan da, bu yazılardan ötürü Yazarlar Birliği''nin ''yılın fikir yazarı'' ödülünü filan almıştım!
İşin ödül-mödül faslı önemli değil. Asıl önemli olan, hasbelkader söylediklerimin ömrü, anlamı ve bulduğu karşılık: Bugün yeni-paganizmin, hem kıtalar dolaştığını, her yere ulaştığını, herkese bulaştığını, dâhilî ve hâricî, zâhirî ve bâtınî bütün sınırları aştığını, sınır-tanımazlaştığını görüyorum; hem de artık belli başlı sosyal bilimciler tarafından da kabullenildiğini ve kullanılmaya başlandığını...
Ayrıca paganlaşmayla barbarlaşma arasında kurduğum semantik ilişki de artık bir gerçeğe dönüştü: Nerede bir paganlaşma emaresi görülüyorsa, orada hemen bir barbarlaşma temayülü beliriveriyor.
Bunun en son ve en ürpertici örneği, futbol paganizmi ve barbarlığı biçiminde karşımıza çıktı: Takımın biri şampiyon olmuş; şampiyonluğu kaptıran diğeri, diğer takımın taraftarları / paganları ve barbarları kontrolden çıkmış, sapıtmış, memleketin dört bir köşesini ateşe vererek terör havası estirmiş; önüne gelen insana, binaya, arabaya saldırmaya başlamış, öküz gibi, deli dana gibi!
Nedir bu peki? Elbette ki, paganlaşmanın ve barbarlaşmanın yeni bir yüzle hortlaması ve zıvanadan çıkması.
* * *
İnsan, mabud''suz da, mabed''siz de yapamıyor; hakîkîsini yitirdiği zaman sahtesini icat ediyor.
Paganizm, kökeni Grekler''e kadar giden, Batı uygarlık tecrübelerinin bütününü özetleyen, doğrudan bir putperestlik biçimi.
Kadim medeniyetlerde rastladığımız, yıldızlara, aya, güneşe, tabiata vesaire tapınma biçimleri, aslında Batı uygarlığındaki paganizm biçimleriyle kıyaslandığında oldukça masumane ve dolaylı paganizm biçimleri: Çünkü orada ay, yıldızlar, güneş vesaire, bir ölçüde, ilâhî gücün sembolleri ve dolayısıyla beşerüstü, ilâhî bir güç arayışının ''vasıtaları''...
* * *
Paganizm, modernlikle birlikte yepyeni bir evreye girdi: Tanrı fikri yitirilince, insan tanrılaştırıldı: İnsanın aklı, yetileri, hayalleri, yapıp ettikleri...
İşte örnekleri: Marksist edebiyat teorisyeni ve eleştirmeni, Terry Eagleton, romanın yükselişe geçişiyle birlikte, edebiyat''ın din katına yükseltildiğini, dahası, dinin dilini kullanmaya başladığını söylemişti.
Hegel, ''gazetenin modern insanın sabah ibadeti'' olduğunu ilan etmişti.
Saint-Simon, sanayi devriminin mimarları mühendisleri, ''sanayi devriminin papazları'' olarak tarif etmişti.
Film teorisyeni, David Bordwell, devâsâ ilk film salonlarını ''seküler katedraller'' olarak ilan etmişti.
Film yıldızları, müzik starları, futbolcular, ayartıcılıklarıyla, entrikalarıyla, kıskançlıklarıyla, hayat tarzlarıyla, seküler mabetleriyle Greklerin tanrılarını aratmıyorlardı.
* * *
Son yarım asırda futbol, artan bir hızla yeni bir paganizm ve barbarlaşma biçimine dönüştü.
Futbol paganizminde iki çelişik olguyla aynı anda karşılaşıyoruz: Birincisi, başkaldırı; ikincisi, yeni bir arınma / tapınma ihtiyacı.
Başkaldırı: kapitalizme; kurulu düzene; hayattaki haksızlıklara, gündelik hayatta yenilen siyasî, sosyal ve ekonomik ''kazıklar''a...
Arınma / tapınma da, ''örtük'' kapitalist düzeneklerle gerçekleşiyor yine: Örneğin futbol oyunu, belirgin kurallarıyla, sahada herkesin eşit olmasıyla, suç işleyenin anında cezalandırılmasıyla vesaire futbol seyircisine alternatif bir toplum modeli sunuyor. Temposu yüksek bir drama sahneleniyor stadyumda ve herkes tarafından yaşanıyor bu drama: Hem statta, hem de televizyon ekranında. Seyircinin hayatında karşılığı olmayan ama seyirciyi, stadyumda ve ekranda oyun alanındaki sahte putların sahneledikleri performansla arındıran, boşaltan, ayartan ''örtük'' kapitalist mekanizmalarla işletilen ve seküler bir tapınmaya / arınmaya dönüşen bir drama var karşımızda.
Bir de oyun bitince başlayan başka bir drama var, trajediye dönüşen: Stattan boşalan seyirci, statta yaşanan seküler boşalmayla / arınmayla yetinmiyor; bağırmaya-çağırmaya, vurmaya-kırmaya, önüne gelen her şeye saldırmaya başlıyor! Bu da yeni barbarlık biçimi.
Burada iki tür barbarlaşmayla karşılaşıyoruz: Birincisi, anlattığım bu fizîkî / fiîlî barbarlaşma. İkincisi ise dilin barbarlaşması: Fanatik, içeride yaşadığı dramanın sahte coşkusuyla konuşma yetilerini yitiriyor: Anlamsız sözcüklerden oluşan yeni bir Esperanto dili kuruyor: Bağırıp-çağırıyor yalnızca. Ne dediği önemli değil.
Muhtemelen, yeni-paganizm ve yeni-barbarlık çağına hoş geldiniz, diyor belki de!Ümmîleşme süreci-1: Zihnî, fiîlî ve rûhî arınma hâl"i
Yusuf Kaplan
21/05/2012 Pazartesi
Şunu söylüyorum yıllardır: Çağı kavrayamadığımız sürece İslâm''ı; Hz. Peygamber''i ''kavrayamadığımız'' sürece ise, İslâm''ı da, çağı da kavrayabilmemiz çok zor.
* * *
Amacımız: Kur''ân''a ve Sünnet''e gitmek. Bu açık. Bunu biliyoruz. Ama bizi Kur''ân''a ve Sünnet''e götürecek bütün yollar kapalı. Bunu ne kadar anlayabiliyoruz acaba?
Batı uygarlığının her yerde, bütün küre ölçeğinde hâkim olduğu ve istisnasız bütün insanlığın algılama, duyma, düşünme ve yaşama biçimlerini belirlediği bir çağ körleşmesinin yaşandığı, bizi ağlarına ve bağlarına mahkûm ettiği bir vasat''ta, doğrudan Kur''ân''a ve Sünnet''e gidebilir miyiz? Kesinlikle, hayır!
* * *
İnsanlık tarihinde yaşanmamış bir sorun yaşanıyor bütün dünya ölçeğinde: Sadece Müslümanlar değil, Batı dışındaki bütün dünya, insanlık tarihinde, ilk kez bir fetret dönemi yaşıyor.
Burada -özür dileyerek- çok hayatî bir şeye dikkat çektiğimi hatırlatmak istiyorum: Bütün insanlık, yalnızca Batılı seküler algılama, duyma, düşünme ve yaşama biçimleriyle hayatını idame ettirmeye çalışıyor: İnsanlığın başına gelebilecek en büyük ''felâket ve helâket'' budur. Nietzsche''yi isyan ettiren ve çıldırtan şey, tam da buydu işte!
Bu yakıcı gerçeği, en iyi gören, iliklerine kadar hisseden ve ümmîleşme yolculuğunda insanlığın yüzakı bir fikir, oluş ve varoluş çilesi ortaya koyan tek yetkin mütefekkir, Bediüzzaman''dır. Bediüzzaman''ı bu düzlemde kavrayamadığımız sürece ümmîleşme yolculuğumuzda, nebevî dilin ve varoluş hâllerinin hayatımıza nasıl ışık tutabileceğini idrak edebilme sürecinde dikkate değer bir mesafe katedemeyeceğimizi, ne yazık ki, fark edebilmiş bile değiliz henüz.
* * *
İnsanlığın nasıl bir fetret / ''yokoluş'' süreciyle karşı karşıya kaldığına biraz yakından bakalım...
Batı uygarlığının geliştirdiği seküler-kapitalist meydan okuma, bütün diğer medeniyetleri, dinleri, felsefeleri, varoluş biçimlerini ya fiilen yok etti; ya da hadım ederek fosilleştirdi: Batı uygarlığı, bütün medeniyetlerin birikimlerine ulaştı, onları elindeki bütün gelişmiş imkânları kullanarak kendi seküler bakış açısına göre silbaştan tarif, tasnif -ve dolayısıyla tahrif- etti: Seküler algılama, kavrama ve düşünme biçimleri ve perspektifleri üzerinden gerçekleştirilen bu kodlama ve formatlama işlemiyle diğer medeniyetleri ''ne ise o'' olarak idrak edebilmemizi imkânsızlaştırdı.
Bu, bütün diğer medeniyetlerin anlaşılamaması, dondurulması, yolculuklarının durdurulması anlamına geliyor: Bir yandan bütün insanlığın birikimine ulaşabilecek durumdayız; ama öte yandan da insanlığın birikimine ''ne ise o'' olarak nüfûz edemeyecek ürpertici bir hâldeyiz.
İşte bu, insanlığın başına gelebilecek yalnızca en büyük felâket değil, en büyük helâkettir aynı zamanda. İnsanlığın, çağın seküler ağlarına hapsedilmesi, algı kapılarının kapanmasıyla, kendi bakış açılarını ve yaklaşım biçimlerini yitirmesiyle, tastamam bir çağ körleşmesi ve semantik intihar yaşamasıyla sonuçlandı, kaçınılmaz olarak.
* * *
Peki, bütün insanlığın sürüklendiği bu çıkmaz sokaktan çıkışının bir yolu yok mu? Var elbette: Ümmîleşme süreci.
Dikkatinizi çekerim: Sadece Müslümanların değil, bütün insanlığın karşı karşıya kaldığı fetret döneminden / yokoluş sürecinden, felâket ve helâket anaforundan, semantik intihar ya da çağ körleşmesinden çıkış yolunun ümmîleşme süreci olduğunu söylüyorum.
O hâlde, ümmîleşme süreci ne?
Şimdilik şu kadarını söylemekle yetiniyorum: Ümmîleşme süreci, tıpkı Efendimiz''in (sav) yaptığı gibi, hangi zaman diliminde yaşıyor olursak olalım, yaşadığımız çağın ağlarından ve bağlarından kurtulmayı öngören çok katmanlı bir arınma sürecidir: Biliş /ilim, oluş / irfan, varoluş / hikmet süreci. (Burada hikmet''i felsefedeki anlamıyla değil, tasavvuftaki anlamıyla kullandığımı hatırlatmak isterim).
Başka bir ifadeyle, ümmîleşmeyi, zihnî arınma, fiilî / amelî arınma ve rûhî arınma süreçleri -ya da ''hâl''leri- olarak da ''görebiliriz''. (Benim medeniyet fikrinden kastettiğim ''şey'', tam da bu işte).
Hasıl-ı kelâm: Bütün insanlığın, varlığını / insanlığını sürdürebilmesi için ''âlemlere rahmet olarak gönderilen'' Efendimiz''e (sav) -yakından b/akmaya- ihtiyacı var: Sadece O''nu anlamaya değil; O''nunla birlikte olabilmeye: Yani, O''nunla, dolaylı (yalnızca kuru bilgilenmeye dayalı epistemolojik olarak ilgilenmeye) değil, doğrudan / ontolojik irtibata, dolayısıyla doğurgan bir rabıtaya geçmeye...
Bu mesele üzerinde uzunca bir süre, tefekkür ve tezekkür etmeye devam edeceğiz...
.Ümmîleşme süreci-2: Kavramların "yer/sizliğ/i"
Yusuf Kaplan
25/05/2012 Cuma
Ümmîleşme sürecinde ''halletmemiz'' gereken hayatî, "varoluşsal" bir mesele var: Kavramlar meselesi...
Evet, kavram/lar, ne işe yarar? Kavramlarla neyi, nereye kadar halledebiliriz? Kavramlar, bizim eşyayı, hakikati ve hayatı bir bütün olarak idrak etme yolculuğumuzda bizi nereye kadar götürebilir; hatta bizi nereye götürür acaba? Salt kavramlarla yapılacak yolculuk, aslında büsbütün yanlış bir yolculuk, hatta ''yoldan çıkma'' biçimi olmasın sakın?
* * *
Kavramlar, hakikati resmeder sadece, indirger: Bir tablo sunar bize: İyi de, bu tablo, hakikatin neresine düşer? Hakikati nereye kadar ihata edebilir acaba? Hakikat, kavramın indirgediği, sınırladığı, soyutladığı şey midir? Olabilir mi böyle bir şey?
Asla! Olamaz. Nedir bu peki, o hâlde? En fazla, hakikatin bir refleksiyonudur; yansıması, tecellîsi, izdüşümü: O anki ve oradaki tecellîsi / izdüşümü. Ama ''resmeden''in çapı / kemâli, bu tecellîden bizi başka bir menzile, daha yüksek bir mertebeye taşıyabilecek kıvamdaysa, işte o zaman, kavramlarla resmedilen tablo, hakikat yolculuğumuzun -sonraki safhalarının- önünü açabilir: İzini sürmeye başlayabiliriz hakikatin dalga dalga, sayha sayha, o andan itibaren, ''bu tablo''dan çıkarak...
* * *
Kavramların yaptığı şey, isimlendirmektir. Sonraki aşama, isimleri tavsif edebilmekse, kavramlarla isimlendirme bir ''iş görüyor'' diyebiliriz. Mesela, isimlendirdiğimiz "varlık", "Tanrı" olsun: Düşünme, dolayısıyla varoluş yolculuğunda mesafe katetme, asıl bundan sonra başlar: "Celâl ve Cemâl Sahibi Yüce Yaratıcı", diye tavsif edebildiğimiz zaman, kavramlarla başlayan yolculuğun, bir mesafe katetmemize imkan tanıdığını ''görebiliriz''.
Ümmîleşme sürecinde kavramların nereye kadar "işimize yarayacağı"na dâir daha çarpıcı bir örnek verelim: Mesela bilgi teorisinden sözettiğimizi varsayalım: Müslümanların bilgi teorisi nedir acaba? İzini süreceğimiz soru bu olsun...
Önce şu farkı iyi farkedebilmeliyiz: "Bilgi" sözcüğü, bizi ümmîleşme sürecinde hiç bir yere götürmez. Ama ''ilim'' sözcüğü üzerinden bir yere gidebiliriz. Bunun yolu, ilim tasavvurunu, âlem tasavvuruyla irtibatlayarak inkişaf ettirebilmektir. Çünkü âlem tasavvurundan bağımsız bir ilim tasavvuru düşünemez Müslüman...
* * *
Peki, âlem tasavvuru nedir bizim için? Üç temel "şeydir": Ulûhiyet, nübüvvet ve uhreviyet hakikatleridir.
Şimdi, metamorfoz yiyen, çağ körleşmesiyle malul, semantik intiharın eşiğindeki bir kafa, şöyle soracak burada: Ne alaka?
Müslümanlar, âlem tasavvurlarını, Yaratıcı tasavvurundan, Yaratıcı''nın yarattığı hakikatlerin izini nasıl süreceğimizden ve bu yolculuğu nasıl yapacağımızdan mesul bir peygamber tasavvurundan ve nihayet, âlem sürecinin bu dünya aşamasında yaşanan hayatın ne anlam ifade ettiğinden bağımsız düşündükleri zaman, aslâ müslümanca bir âlem tasavvuruna da, ilim / bilgi tasavvuruna da, sanat tasavvuruna da, dünya tasavvuruna da ulaşamazlar; ve ne yazık ki, ulaşamayacaklarını da bilmiyorlar! Alaka bu, işte!
* * *
İşte ümmîleşme süreci, tam da böylesi çok katmanlı bir varoluşsal yolculuğun gerçekleştirilmesi çağrısı ve çabasıdır.
Kavramlar, yol açar; yola işaret eder yalnızca; fakat yolculuğun kendisine dönüştüğü an, araçsallaşırlar (yani "her şey" / ''zât" katına yükselirler) ve yolculuğu hem anlamsızlaştırır, tıkar ve dondururlar; hem de kaçınılmaz olarak ruhsuzlaştırır ve bitirirler.
Dolayısıyla bilgi, varlıktan, varlığın bütününden, bütün görünür-görünmez, geçmiş-gelecek varlıklar âleminden koparıldığı zaman, varlığı da bilinemez kılar ve bitirir; bilgilenme sürecini de, oluş ve varoluş süreçlerini de.
* * *
O hâlde, ne salt kavramla, ne de kavramsız... Ama aslolan süreç''tir, hâl''dir, seyr ve sülûk hâlinde olmaktır. Kavramlara indirgenen bir yolculuk, yolu da şaşır/t/ır sonuçta.
Amaç, tevhid''e ulaşılmasıdır: Önce, tenzih / aşkınlaşma / soyutlama, dolayısıyla nisbî, izafî varlıklar olarak insanın ve bütün mevcûdâtın Vâcibü''l-Vücud''a, yani Yaratıcı''ya nisbet''le yer''inin tarifi ve tayini, böylelikle ilâhî ve beşerî mesafe''nin ve tenasüb''ün tesisi (selbî sıfatların idraki / mekke süreci); sonra, teşbih / içkinleştirme / somutlaştırma, dolayısıyla insanın Yaratıcı''ya intisab''ının gereklerinin yerine getirilmesi ve O''nunla münasebet''lerinin hayata geçirilmesi (sübûtî sıfatların tesisi / medine süreci)...
Özetle... Dil varsa, kavram da olacak elbette. Ama ''bu iş'' salt kavramla olmayacak: Kavramlar, yol feneri vazifesi görebilirler ama yolculuğun kendisi olamazlar. Batılıların çuvalladıkları yer burası... Entelektüellerin bizi getirip tık/a/dıkları çıkmaz sokak da: O yüzden yapılan şey, bize etki etmiyor, ruh üflemiyor ve harekete geçirmiyor bizi...Ümmîleşme süreci-3: Üç fütûhât-ı safâ /"mustafa"
Yusuf Kaplan
27/05/2012 Pazar
Din gitti. Düşünce bitti. Sanat, kitsch''leşti. Sahne''de sadece bilim arz-ı endam ediyor şimdi: Bilim de görünüşte hayatımızı kolaylaştıran ama gerçekte hakikati, vicdanı, duyarlıklarımızı buharlaştıran, bizi -kapitalist mekanizmalarla- ayartarak hazlarımıza, fetişlerimize ve sanal dünyaya hapseden "sevimli" bir canavarın önüne itiverdi: Teknoloji tanrısı.
* * *
İnsan bu kadar ruhsuzlaşmamış; kendine, dünyaya, tabiata bu kadar yabancılaşmamış, duyarsızlaşmamıştı. İnsanın bilinci bu kadar yok olmamış, bilinçaltı, Felix Guattari''nin deyişiyle bu kadar "mekanik bir bilinçatı"na dönüşmemişti!
İnsanın yeniden insanlaşması gerekiyor: Masumiyetine ve asliyetine, hakikatine ve fıtratına, saflığına ve hayata dönmesi...
Peki, nasıl yapacağız bunu? Tıpkı Efendimiz gibi, bütün zamanları sefer edebilmemizi, bütün zamanları kendi çocuğumuz kılabilmemizi ve bütün zamanların çocuğu olabilmemizi sağlayabilecek, bizzat Efendimiz''de tahakkuk eden ve Efendimiz''in hayatta tahakkuk ettirdiği üç aşamalı bir saflaşma fütûhatına çıkarak... Önce içimize, sonra dışımıza ve bütün varlığa taze, diriltici, hayat bahşedici, derin bir ruh üfleyerek...
* * *
Alemlere rahmet olarak gönderilen Peygamberimiz Efendimiz''in (sav), neden "Mustafa" olarak isimlendirildiğini hiç düşündük mü?
"Mustafa" kelimesi, "saf/a" kelimesinden türemiştir ve "her şeyin özü, özeti ve kökeni" demektir. "Safâ" kelimesi ise tasavvuf literatüründe, cismânî, nefsanî ve beşerî kirlerden, bulanıklıklardan arınmak; saflaşmak, arı-durulaşmak, temizlenmek ve aşkınlaşmak anlamına geliyor.
* * *
Bediüzzaman Hazretleri, Efendimiz''in, bütün varlığı, bozulmamış fıtratıyla "yakalamamızı" sağlayabilecek bir hakikate sahip olduğunu ve bu hakikati, verâset-i risâlet yoluyla "bize" de armağan ettiğini hatırlatır. Bu hakikat, varlığı saf, bozulmamış hâline kavuşturma hakikatidir. Bediüzzaman, bunu, varlığı "tasaffî ettirme" / saflaştırma imkânı olarak adlandırır ve her şeyi, kirlerinden arındırmak, asliyetine, fıtrî saflığına kavuşturmak olarak izah eder.
Efendimiz''in bu nurlandırıcı, arındırıcı ve diriltici "varlığı saflaştıma" hakikatinin kâinât''ı, iç karartıcı bir mâtemhâneden "mescid-i zikir ve şükür" hâline inkılab ettirdiğine; aralarında dengesizliğin, düşmanlığın hükümfermâ olduğu mevcûdât''ı birbirine "dost" ve "kardeş" kıldığına; cenâze''yi andıran ölü cemâdât''ı "ünsiyetli" ve "hayattar" varlıklara dönüştürdüğüne dikkat çeker.
* * *
Tasavvuf deryamız, Efendimiz''de özetlenen üç tür safâ fütuhatı''ndan bahseder. Birincisi, "safâ-i ilmî"; ikincisi, "safâ-i hâlî"; üçüncüsü de, "safâ-i ittısâlî".
Fethullah Gülen Hocaefendi, daha önce de çağımızın tasavvuf klasiği olarak zikrettiğim, Kalbin Zümrüt Tepeleri''nde bu üç "safâ" fütûhatını enfes bir şekilde, lezîz bir dille şöyle özetler: "Safâ, kaynakların en arı, en duru ve en bereketlisinden akıp, insanın gönül havzasına ulaştıktan sonra muhatabın, hâl ve zamanın gereklerine göre, semavî fakat arzî yeni bir dalga boyu ile yolları ve yoldakileri aydınlatarak yolcuları yürütüp, yolları da yürünür hâle getirmesi, sâlikin ruhunda hâsıl ettiği safvetle onu ulûhiyet hakikatine yönlendirip ruhunu münacatın sonsuz zevkleriyle şahlandırması ve gönlünü de sürekli aşk u şevk ve vuslat tutkusuyla coşturması..."
* * *
Birinci safâ fütûhâtı, yılmak yorulmak nedir demeden bütün zorluklara göğüs gerebilecek bir fikir, oluş ve varoluş çilesi çekebilmeyi zorunlu kılar. Bu fütûhât, Hocaefendi''nin ifadeleriyle söylersem, kişiye, "hakîkî hedefini ilham eder... basîretine nur, iradesine fer, ruhuna aşk u şevk... göklerötesi âlemlere ulaşma iştiyakı" kazandırır.
"Kalbin, Hak mehâbeti ve hakikat aşkıyla açılıp kapanmasıyla" gerçekleştirilen ikinci safâ fütûhâtı, zâhirî ve bâtınî, görünür ve görünmez, dış ve iç dünyalarda bütün insanlığın ve varlığın varoluşsal sorunlarıyla hem bilkuvve, hem de bilfiil hemhâl, hemdert ve hemdost olabilecek bir varoluş düzlemine çıkabilmeyi gerektirir.
Üçüncü safâ fütûhâtı''nda gerçekleştirilecek "varoluş" düzlemine, ancak içinde yaşanılan zamanın ve mekânın sınırlarını ve sınırlamalarını; katı, donmuş, ezber hâline getirilmiş algılama ve duyma biçimlerini, insanın önünde devâsâ duvarlar ören zihin setlerini ve zihniyet yapılarını aşabilecek ölçekte derin nefes alınabildiği, bütün insanlığa ve varlığa derin nefes üfleyebilecek bir kendinden geçme, nefsinden geçme, ayartıcı dünyevî ilgilerden el etek çekme saflığına ve aşkınlığına erişilebildiği zaman ulaşılabilir yalnızca.Bizantinizm ve seküler teslisi: Kapitalizm, tüketim ve sekülerleşme
Yusuf Kaplan
22/06/2012 Cuma
Modern Batı uygarlığı, dünya üzerinde hâkimiyet kuran ilk din-dışı tecrübedir: Pagan geleneğin, küre ölçeğinde egemenlik kurduğu ilk girişim.
Batı uygarlığının, dolayısıyla modernleşme / sekülerleşme biçimlerinin, insanın "özgürleşme" çabası olduğu yönünde -oldukça yaygın- bir yanılgı var: Oysa bu, büyük bir yanılsama.
* * *
Modern Batı uygarlığının insanın özgürleşme çabası olmadığı, Batılı düşünürlerce de açıkça dillendirilen bir gerçektir. Bu konuda çok şey yazdım; o yüzden iki örnekle yetineceğim.
William McNeill, Avrupa Tarihinin Oluşumu başlıklı önemli kitabında, Avrupa tarihinin "özgürlükler tarihi" olduğu fikrinin, "icat edilmiş bir efsane" olduğunu söyler ve bu gerçeği, çeşitli açılardan tartışarak bütün boyutlarıyla gözler önüne serer.
Fernand Braudel de, Uygarlıkların Grameri başlıklı kitabında, Avrupa''da "özgürlükler" olarak algılanan olgunun, "imtiyazların paylaşılması" olduğunu hatırlatarak ezberlerimizi alt üst eder.
* * *
Avrupa''da modernlikle birlikte, "insanın özgürleşmesi" olarak yaşanan süreç, Avrupalı insanın, Kilise''nin tasallutundan özgürleşmesi, bağımsızlaşması, kurtulması sürecidir: Özgür iradesini, Kilise''nin ipoteğinden kurtarma mücadelesi.
Peki, sonuç ne? İnsanın özgürlüğüne kavuşması mı? Görünüşte, evet; gerçekte ise, hayır.
Modern insan, kendisini, kilisenin tasallutundan kurtardı; ama bu kez, kendini ve aklını putlaştırdı. Aklıyla her şeyi açıklayabileceğini ve çözebileceğini zannetti. Sonuçta, Tanrı fikrini kaybetti: Kendi tanrılığını ilan etti: Ve tabiatı da, insanı da, kıtaları da kontrol ve kolonize ederek bütün medeniyetleri, bütün insanlık tecrübelerini yok etti.
* * *
Bunun neresi özgürleşme? İnsanlığın, medeniyet tecrübeleri yoluyla geliştirdiği birikimlerin, gerçekleştirdiği yolculukların bitirilmesini, insanın özgürleşmesi olarak görmek, insanın da bitirildiğini görememek demek aslında!
Ta yarım asır önce, Batı''nın vicdan sahibi düşünürlerinin, sözgelişi, Levi-Strauss''un, Batı uygarlığının gerçekleştirdiği saldırı nedeniyle, "kurtarılması gereken kültürlerin çeşitliliğidir" diye haykırmaları da, insanın özgürleşmesi değil, bitirilmesi olgusunun, insanlığın en temel gerçeği olduğunu görmemize yetmiyor mu?
* * *
Bildiğimiz dünya, artık bitti: Batı uygarlığı, bir asırdır yaşadığı felsefî krizi atlatamadı ve fiilen çöküş sürecine girdi. 2008 yılında patlak veren, küreselleşen ve sonunda Avrupa''da derinlemesine köksalan ekonomik kriz, bu çöküş sürecinin önemli göstergelerinden biri.
Batılılar, nihâî çöküşün önüne geçmek için, Soğuk Savaş sonrası süreçte benim Bizantinizm olarak tanımladığım yeni bir din icat ettiler: Bizantinizm, önce de belirttiğim gibi, görünüşte hiçbir dinin, felsefenin, gücün doğrudan düşman olarak konumlandırılmaması; yapılacak mücadelenin dolaylı yollarla, ayartıcı şekillerde sürdürülmesidir: Sözgelişi, küresel sistemin önünde rakip olarak görülen bütün "aktörler"in Yeni Roma Amerika''nın Bizantinizm dini içinde eritilmesi, direnç noktalarının kırılması ve böylelikle küresel sisteme entegre edilerek itiraz imkânlarının yok edilmesidir. Tıpkı Konstantin''in, Hıristiyanlığı, pagan Bizans egemenliği içinde eriterek Bizans hükümranlığına boyun eğdirmesi gibi.
* * *
Yeni dünya dini Bizantinizm de, seküler bir teslis / üçleme stratejisi üzerinden işletiliyor: Birinci strateji, Batı-dışı dünyanın hızla kapitalistleştirilmesi stratejisidir: Çin, Hindistan, Rusya, Brezilya, Türkiye gibi ülkelerin kapitalistleştirilmesi, rekabete dayanan kapitalist sisteme, "hayat öpücüğü" sunacak, böylelikle, kapitalist küresel sistem, Batı uygarlığının ömrünü -ve hegemonyasını- bir süreliğine de olsa uzatacak.
İkinci strateji, kapitalistleşen ülkelerin, kaçınılmaz olarak tüketim toplumlarına evrilmeleridir.
Üçüncü strateji ise, tüketim toplumlarına dönüşen Batı-dışı toplumların hızla ve hazla sekülerleşmeleridir. Batı-dışı medeniyet havzalarının toplumları ne kadar hızla kapitalistleşirler ve tüketim toplumlarına dönüşürlerse, o kadar hazla sekülerleşecekler ve böylelikle kendilerini de, medeniyet iddialarını da yitirecekler.
* * *
Yeni dünya dini, Bizantinizm, önce Doğu / Sosyalist Avrupa''yı kendisine boyun eğdirdi; sonra renkli devrimlerle Balkanları ve Kafkasları hizaya getirdi; şimdi de Arap Baharı''yla İslâm dünyasını dize getirmeye çalışıyor.
Tunus veya Libya değil, Mısır, bu açıdan önemli bir "işaret taşı": Mısır''da yapılan seçimlerde Müslüman Kardeşler''in adayının başkan seçilmesi üzerine, "ülkeye hükmeden konsey"in devlet başkanının yetkilerini iptal etmesi, yaşananların -bizim açımızdan- bir "gerçek şakası" olduğunu göstermeye yetmiyor mu?
Bu tartışmaya, Pazar günü, kaldığım yerden devam edeceğim.
Kapana kıstırılıyoruz... Aman dikkat!
Yusuf Kaplan
24/06/2012 Pazar
Türkiye, son onyıldan bu yana, belki de ilk kez, hem yörüngesini buldu; hem de yörünge tayin edebilecek bir yol buldu kendisine, belli belirsiz.
Ama "gemi" yaklaşık iki yıldır su almaya başladı. "Gemi"nin nereden ve nasıl su almaya başladığını henüz fark edebildiğimiz söylenemez.
* * *
Şunu iyi bilelim: Dünyanın yörüngesini yitirdiği, belirsizlikler denizinde bir oraya bir buraya doğru sürüklendiği bir zaman diliminde, dünyaya şimdiye kadar şu ya da bu şekilde çeki düzen veren güçler, bırakınız Türkiye''nin yörünge tayin edebilecek bir konuma gelmesini, yörüngesini bulmasına bile tahammül edemeyeceklerini gösterdiler her fırsatta.
Osmanlı devleti, son döneminde bile, özelde Avrupa''da, genelde ise dünyada "denge devleti"ydi: Avrupa''yı kana bulayacak, dünyayı içinden çıkılmaz felâketlerin eşiğine sürükleyecek girişimlerin hepsinde, tam anlamıyla dengeyi sağlayan bir rol oynuyordu: Özellikle de Abdülhamid döneminde...
Ne zaman ki, Osmanlı durduruldu; işte o zaman, dünyanın dengesi de bozuldu: Avrupalılar, Osmanlı engelini aştıklarında, hayallerine ulaşacaklarını düşlüyorlardı.
Peki, ne oldu? Tam tersi oldu. Birinci paylaşım savaşı, Avrupalıların hayallerinin, gerçeğe dönüşmesini değil, İkinci paylaşım savaşının tohumlarını atarak hayalete dönüşmesini sağlamayı başardılar! Sonrası? Sonrası, malum!
* * *
Ama bütün bu süreçte, bizce, bizim entelijansiyamızca malum olmayan, kavranamayan yakıcı bir gerçek var. O da şu: Batılılar, Ortadoğu''ya yerleşmek istiyorlardı. Niçin? Ortadoğu''daki zengin doğal gaz ve petrol yataklarını kontrol etmek için.
Fakat yalnızca bunun için değil. İslâm medeniyetinin en son temsilcisi, en sofistike kavram ve kurumlarının üreticisi Osmanlı''yı durdurmak ve dünya üzerinde kesinkes egemenlik kurmak için.
Batılıların çok iyi bildiği, bizim metamorfoz yemiş, yenilgi psikolojisiyle malul entelijansiyamızın bir asırdır kavrayamadığı dehşetengiz bir gerçek var: Osmanlı durdurulamadığı, dolayısıyla İslâm medeniyeti bir aktör olarak tarihten uzaklaştırılamadığı sürece, Batılıların dünya üzerinde kesinkes hegemonya kurabilmeleri im-kân-sız-dı.
* * *
Osmanlı durduruldu; ama bitirilemedi: Şu an etrafımızın ateş çemberiyle çevrili olmasının temel nedeni, Osmanlının bitirilemediğinin, yeniden ama yeni bir ruhla, yenilenerek dirilebileceğinin Batılılar tarafından fark edilmiş olmasıdır.
O yüzden, Batılılar, Osmanlı-sonrasında bölgeye, "parçala, böl, yönlendir" stratejisiyle çeki düzen vermeye çalıştılar. Ve bölge ülkelerinde, sömürgecilik döneminden kalan sorunların ve sınırla/mala/rın köksalmasını sağlamaya çalıştılar: Ancak bu sorunlar da, sınırla/mala/r da yapaydır, icat edilmiştir, dayatılmıştır: Tıpkı diktatörlükler gibi!Bir anda bütün Arap dünyasını kasıp kavuran halk ayaklanmalarının Batılılar tarafından rehin alınmaya çalışılıyor olması, Batılıların kurdukları düzenin ne denli yapay ve icat edilmiş olduğu gerçeğini görmemizi engellememeli.
Bunun en çarpıcı göstergesi, Başbakan Erdoğan''ın "one minute" çıkışıdır! Başlangıçta, Arap ayaklanmalarından Erdoğan''a gösterilen ilgi ve sevgi seli, Suriye meselesiyle sönüverdi.
* * *
Türkiye, iki yıl öncesine kadar izlediği politikalarla küresel sisteme çomak sokmuştu. Suriye politikası, bir anda her şeyi alt üst etmeye yetti.
Türkiye, Suriye meselesinde hassas olmalı ama aslâ taraf olmamalı/ydı. Çünkü Suriye, Türkiye''nin Ortadoğu''ya açılmasını mümkün kılan en önemli koridordur. Suriye meselesinde taraf olduğumuz zaman, bu bizim sadece Ortadoğu''ya açılan kapımızı kapatmakla kalmayacak, aynı zamanda, bizim içeride zaten boğuştuğumuz PKK sorununu da kontrolden çıkaracaktır. Nitekim bu süreç çoktan başladı bile!
Suriye meselesi, yalnızca bir Suriye meselesi değildir; uluslararası güç dengelerini harekete geçiren ve değiştirme potansiyeli taşıyan küresel bir meseledir. Rusya, Çin ve İran''ın açıkça Suriye''nin yanında pozisyon almaları, Suriye meselesinin küresel bir mesele olduğunu göstermeye yetmiyor mu?
Özetle... Türkiye, kapana kıstırılmak üzeredir: Suriye''nin bir uçağımızı düşürmesi, bizi Suriye''ye karşı savaş ilan etmeye sürüklememelidir. İstenen şey Türkiye''nin savaşa sürüklenmesi zaten. Türkiye''nin Suriye''yle savaşa girmesi, Türkiye''yi bitirir. Bu savaşta, Amerika Türkiye''nin yanında yer almayacaktır. Kaldı ki, Amerika, Türkiye''nin Suriye''yle savaşa girmesini ve bütün seçeneklerini kendi eliyle bitirmesini istiyor.
Sonuç olarak, Türkiye''nin Suriye''ye savaş ilan etmesi, bölgeye savaş ilan etmesi anlamına gelecek ve öyle de sunulacaktır. Türkiye''nin böyle bir savaşa girmesi, Türkiye''nin en az 50 yıl geriye gitmesi demektir... Türkiye kapana kıstırılmaya çalışılıyor... Aman dikkat! diyorum.
Neo-Osmanlıcılık ve artçı sarsıntıları...
Yusuf Kaplan
25/06/2012 Pazartesi
Dünkü yazımda, Osmanlı''nın bitmediğini, bitirilemediğini, durdurulduğunu; yaşadığımız bölgesel sorunların nedenlerinin burada gizli olduğunu söylemiştim.
Türkiye''deki metamorfoz yemiş entelijansiyanın anlamakta zorlandığı çarpıcı gerçek şu: Neo-Osmanlıcılık projesi, bizim zavallı entelijansiyamızın zannettiği gibi, Osmanlı''yı diriltme projesi değil, Osmanlı''nın diriltilmesini önleme projesidir.
Amerikalılar -veya Avrupalılar-, niçin Osmanlı''yı diriltmek istesinler ki? Tarihî gerçeklerin de açıkça gösterdiği üzere, Batılıların önündeki en büyük engeli diriltmek, Batılılar açısından kendi ayaklarına kurşun sıkmaktan başka nedir ki?
* * *
Amerikalıların neo-Osmanlıcılık projesiyle yapmak istedikleri iki temel şey var: Birincisi, Amerikalılar, Osmanlı medeniyet fikrini diriltmeyi değil, rehin almayı, büsbütün bitirmeyi hedefliyorlar. Yani, Amerikalıların neo-Osmanlıcılık projesi, Osmanlı medeniyet fikrini bizim elimizden almayı ve işlerini görünceye kadar -bizi de kullanarak- yok etmeyi amaçlayan tehlikeli bir projedir.
İkincisi de, Osmanlı medeniyet fikrini bizim sahiplenmemizin önüne geçmek ve bunun için de bölgenin ve hatta kürenin sorunlarını çözebilecek tek medeniyet tecrübesinin şifrelerini kullanarak küre üzerindeki hâkimiyetlerini garantiye almak.
* * *
Peki, nedir bu Osmanlı medeniyet fikri?
Kısaca şudur: Her şeyden önce, Abdülhamid döneminde kristalize olan bir İslâm birliği fikridir.
İkincisi, ulus-devletlerin çöktüğü bir zaman diliminde, adem-i merkeziyetçi, yerinden yönetimci, herkese hak, hukuk, adalet sunmayı hedefleyen, orta ve uzun vadede bölgedeki bütün etnik çatışmaları, medeniyet fikri çerçevesinde halledebilecek ve siyasî, ekonomik ve kültürel sınırların anlamsızlaştığı küresel bir zaman diliminde herkesin kendince söz sahibi olabileceği ulus-ötesi, sınır-ötesi, etnisite-ötesi, sömürgecilik-ötesi ve herkesi kendi olarak kucaklayıcı bir yanıyla en lokal, bir yanıyla en global tek insanî, evrensel çıkış yoludur.
* * *
Bu gerçeği, Batılı tarih felsefecileri ve düşünürler de, sayıları çok az da olsa Türkiye''nin yetkin tarihçileri de görmüştür. Sözgelişi, çağımızın Braudel''le birlikte iki büyük tarih felsefecisinden biri olarak kabul edilen Toynbee''nin dün, günümüzün yaşayan parlak düşünürlerinden Zizek''in bugün, açıkça telaffuz ettikleri gerçek budur.
Yine Türkiye''de Osmanlı tarihi, özellikle de iktisat sistemi konusunda dünya çapındaki en muazzam çalışmanın sahibi Mehmet Genç Hoca''nın özenle vurguladığı gerçek de, dünyanın sorunlarını çözebilecek yegâne medeniyet fikrinin Osmanlı medeniyet fikri olduğu gerçeğidir.
* * *
Bu sözünü ettiğim şey, hayal değildir. Her şeyden önce, bu bölge homojen, birbirine bitişik bir bölgedir.
İkincisi, yaşanan köklü medeniyet krizinin yol açtığı büyük sorunlara rağmen, Osmanlı coğrafyası, hâlâ farklılıkları barındırabilen, farklılıkları -bütün nevzuhûr sorunlara rağmen- gettolaştırmadan bir arada yaşatabilen tek coğrafyadır.
Üçüncüsü, dünya tarihi, burada olmasa bile, buradan yapılıyor hâlâ: Amerikalılar ve Avrupalılar, günümüzde, tarihi yapan tek büyük aktör olmalarını, büyük ölçüde Osmanlı''nın durdurulmuş olmasına ve dolayısıyla Osmanlı coğrafyasına hâkim olmalarına borçlular.
Bu fikrin hayata geçmesini engelleyen temel sorunlar, icat edilmiş sorunlardır: Meselâ diktatörlükler ve yol açtığı travmatik, nevzuhûr sorunlar gibi!
* * *
Belirsizlikler denizinde yüzen bir dünyada, son on yıllık süreçte, Türkiye, Osmanlı medeniyet tecrübesinin, dünyanın yörüngesini tayin edebilecek tarihî derinliğin, kolektif hafızanın ve siyasî tecrübenin yalnızca kendisinde ve kendisine ait olduğunu fark etti ve bu muazzam tecrübeyi yavaş yavaş harekete geçirmeye niyetli olduğunu gösterdi.
İşte o zaman, birdenbire önümüz kesildi; etrafımız ateş çemberiyle çevrildi.
Dolayısıyla Türkiye''ye, kendi başına bir medeniyet fikri geliştirmeye kalkışmasının faturasının pahalıya patlayacağı hatırlatıldı ve Amerikalıların geliştirdikleri, Osmanlı medeniyet fikrini bitirmeyi amaçlayan neo-Osmanlıcılık fikri dayatıldı.
Türkiye, kendi medeniyet fikrini kısa, orta ve uzun vadeli stratejilerle adım adım hayata geçirmek yerine, Amerikalıların neo-Osmanlıcılık fikrini benimser gibi hareket etmeye başlayınca, "gemi" delindi ve su almaya başladı...
Biz, Amerikalıların ne yapmak istediklerini fark edinceye ve kendi yolumuzu kendimiz tayin edinceye kadar "gemi" su almaya, artçı depremler art arda gelmeye devam edecek...
Küresel sistemle birlikte mi, küresel sisteme rağmen mi?
Yusuf Kaplan
29/06/2012 Cuma
CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, dün Tarafsız Bölge''de şunları söylemiş aynen: ''Eğer sizin dış politikada yaptıklarınız... blöf üzerine inşa edildiyse, bu sınandıysa... karizmanız çizilmiş demektir.'' (!)
Sınayan ve karizmayı çizen kim? ABD mi? Kemal Bey, sâkin ama ''derinden gidiyor'' anlaşılan! İşimiz sanıldığından da zor gerçekten!
* * *
Modern tarihimiz, bu toprakların insanlarının tarihsizleştirilme tarihi''dir: Tarihî ufkumuzun, derinliğimizin, tarihte yaptığımız -herkesi varedici- yolculuğun bitirilmesi, mecra''mızın yitirilmesi macera''sı...
İşte tam bu noktada, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu''nun geliştirdiği dış politika fikri, modern tarihimizde önemli bir aşamadır: Genelde Erdoğan hükümetleriyle, özelde ise Davutoğlu''yla birlikte, Türkiye, ilk kez, tarih yapan merkez/î bir coğrafya ve insanlık tarihinin yapıldığı coğrafyanın merkez üssü olduğunu hatırladı. Ve yalnızca Batı''ya bağımlı bir ''uydu aktör'' olmaktan kurtulmaya çalıştı; hem bizim medeniyet coğrafyamıza, hem de birbirinden farklı dünyalara açıldı.
Böylelikle Türkiye, bakışını, ufkumuzu daraltan, boğan, tarihî yolculuğumuzun önünü tıkayan cendere''den kurtararak, bir ufuk genişlemesi gerçekleştirdi. Bu, küresel aktörlerin rahatını bozdu, oyunlarını -tersyüz etmese bile- açık etti. İşte bu süreçte, Türkiye, hem yörüngesini buldu; hem de dünyaya yeni bir yörünge bulduracak bir yolculuğa soyundu.
* * *
İşte ne olduysa, bundan sonra oldu: Batılılar, Türkiye''ye, aslâ yeniden ''merkez ülke'' olamayacağını, ''oyun kuramayacağını'', ancak kurulan oyunda rol alabileceğini hatırlattılar açıkça: Türkiye, dört bir taraftan kuşatılmaya, kapana kıstırılmaya başlandı, yeniden...
Yeniden, diyorum; çünkü Türkiye''nin modern tarihi, aynı zamanda bir ''kuşatılma/lar tarihi''dir: İçeriden teslim alınması, tarihî iddialarından vazgeçirilmesi, tarih dışına sürülmesi, tarihte süründürülmesi, burnunun sürtülmesi tarihi: Nesneleştirilmesi...
Modern tarihte, tarih-yapan hiçbir ülke, bizim kadar içeriden teslim alın/a/mamıştır. İşte Erdoğan hükümetinin yapmaya çalıştığı şey, bu içeriden teslim alınmanın, ancak dışarıdan, arkadan dolanarak geçersiz kılınabileceğini ve dize getirilebileceğini fark etmiş olmasıdır.
* * *
Zira yalnızca içeriden gerçekleştirilen yarma harekâtları, hep hüsranla sonuçlanmıştı: Menderes, Türkiye''ye, yitirdiği rotasını buldurduğu için ''sallandırılmıştı''. Özal, Türkiye''nin dip dalgasını harekete geçirmeye kalkıştığı ve oradan -ilk D-8 Projesi- Karadeniz İşbirliği Projesi''ni hayata geçirdiği ân, -Türkiye''nin alan genişletmesinden en fazla rahatsız olan- İngilizler tarafından önce ipi çekilmiş, sonra da, henüz bilinmeyen yöntemlerle öldürülmüştü.
Erbakan, Cumhuriyet tarihinin -küresel sisteme karşı- en büyük projesini, D-8''i gerçekleştirmiş ama siyasî hayatı bitirilmişti.
* * *
İşte Erdoğan hükümetleri, bütün bu tarihî gerçeklerden ders alarak işe koyuldu. -Tartışılabilir de olsa- bir medeniyet perspektifi geliştirdi; ama ''küresel aktörlerle birlikte hareket edeceğini'' ilan etti!
Oysa Türkiye''nin içine sürüklendiği açmaz tam da burada gizli: Hem içeriden, hem de dışarıdan iki ayrı yarma harekâtı gerçekleştiremediğimiz sürece, Türkiye''nin, içeriden de, dışarıdan da kuşatılmaktan kurtulamayacağını kavrayamamasında!
Türkiye''nin işi elbette ki çok zor: Hem içeride/n ''dışarıya çalışan'', bu toplumun varoluş nedenine kasteden -başını ''İstanbul dükalığı''nın çektiği- ''azınlık şebekesi''nin oyunlarını püskürtebilmek, hem de Türkiye''nin tarih yapacak bir yolculuğa soyunmaması ve attığı her adımın kısa devre yapması için her fırsatı (=meselâ, Suriye tarafından uçağımızın düşürülmesi fırsatını) iyi değerlendiren, bizi savaşa sürüklemek için can atan küresel sistemin -bize dost gibi görünen, İngilizler gibi- aktörleriyle ''birlikte yol almak'' o kadar kolay değil, nihayetinde!
* * *
Yakıcı soru şu burada: Türkiye''nin, küresel sistemle birlikte hareket ettiğini söyleyenler, Türkiye''yi, ayartıcı bir çıkmaz sokağın eşiğine sürüklediklerini görebiliyorlar mı? Küresel sistemin aktörleri, hem kendileriyle birlikte hareket edip, hem de, kendi yürüyüşlerini gerçekleştirmeye kalkışanlara ''nasıl'' bakar, ne yapar acaba?
Bu süreç, çok tehlikeli ve bunu görebilmek pek o kadar da kolay değil. Çünkü Türkiye''nin, bir yandan, dışarıdan dolanarak içerideki laikçi / Batı uydusu yapıyı etkisizleştirmesi; öte yandan da, küresel sisteme kalıcı bir darbe vurabilmesi mümkün olabilir ancak.
Eğer Türkiye, ''küresel sistemle hareket etme'' açmazının, kendi imkânlarını yine kendi eliyle berhava ettiğini hâlâ göremezse, henüz hayal bile edemediğimiz büyük sorunların, ''kapıda'' olduğunu hatırlatmak isterim...
Tarihle vals: İnsan yürüdü; tarihi, korku bürüdü
Yusuf Kaplan
1/07/2012 Pazar
Bugün neredeyse bildiğimiz her şeyi, özellikle de bizim -farklında bile olmadan içselleştirdiğimiz- bütün bilme biçimlerimizi tek bir çağa borçlu olduğumuzu düşündünüz mü hiç? Evet handiyse bütün bildiklerimizi ve bildiklerimizi bilme biçimlerimizi de, -dünyayı geçtik-, kendimize dâir bildiklerimizi ve kendimizi bilme biçimlerimize de büyük ölçüde 18. yüzyıla borçluyuz: Aydınlanma çağı''na.
Aydınlanma çağı, modernliğin kurulduğu çağdı. Bir önceki yüzyılda, Descartes, şüpheyi sistematize etmiş, akıl çağı''nın temellerini atmış, bir yüzyıl sonrasındaysa Descartes''ın girişimi, Aydınlanma çağı''na evrilmiş ve bütün bunlar, Avrupa''nın, -kısmen Roma İmparatorluğu tecrübesi dışında- tarihte dünyanın kaderini, seyrüseferini değiştirecek, tarihi yerinden edecek, tarihi evsizleştirecek, ontolojik şiddete maruz bırakacak tarihî bir yolculuk başlatmasının fitilini ateşlemişti: Modernlik kuruluyordu artık... Yalnızca Avrupa''da değil, dünya ölçeğinde de derinlemesine köksalıyordu...
* * *
İşte 18. yüzyıl, sadece Avrupalıların değil, bütün dünyanın zihin haritasının entelektüel gen ''topografya''sını çıkarmakla meşguldü harıl harıl.
Her şey yeniden tanımlanıyordu. Her şey silbaştan elden ve gözden geçiriliyor, yeniden tasnif ve tarif ediliyordu: Geçmiş ile gelecek, yer ile gök, insan ile Tanrı, her şey, Descartes''ın cogito''sunun (''bilen insanın varolabileceği'' mottosunun) merceği altına yatırılıyor ve merceğin altında tam bir metamorfoz yiyerek bambaşka bir şeye dönüştürülüyordu.
Dönemin ressamları, sanatçıları, zihin haritacıları, ortaya çıkan bu yeni durumu coşkuyla kutluyorlar, insan zekâsının ve dehâsının, muhayyilesinin ve dünyasının sınırlarını zorluyorlardı...
* * *
Tanık olunan şey, tarihin doğuşuydu aslında: Tarihin gelişi. Tarih, artık insanların avuçları kadar yakındı insanlara, hatta avuçlarının içindeydi -Aydınlanmacıların.
Bütün medeniyet atılımlarında gözlemlediğimiz heyecan, coşku, günışıması, gözkamaşması ve yılmaz keşif coşkusu, aslında tek bir şeyin eseriydi: Hareket''in... Hareket keşfedilmişti.
Daha doğrusu, hareket ve hız kontrol altına alınmıştı... Daha sonraları, postmodern zamanlara geldiğimizde, buna, haz''ın da kontrol altına alınması ve ayartıcı şekillerde kolonize edilmesi eşlik edecekti...
Dünya sâbit değildi artık: Hareket hâlindeydi... Hızla ''ilerliyordu''... Dünyanın hareket yasalarını keşfeden modern insan, yerinde duramıyordu bu yüzden. Oryantalist söyleme damgasını vuran, oryantalist muhayyileyi uykusuz gecelere mahkûm eden ''Doğu''nun hazinelerine ulaşma hayali'', bir rüya değildi; gerçeğe dönüşmek üzereydi...Yeni bir dünya kuruluyor ve şöyle bir algı kırılması yaşanıyordu sanki: O zamana kadar, tarih insana yürümüştü. Yürüyen tarihti hep.
Oysa o zamandan itibaren, bu kez, insan, görünüşte yalnızca tarihe yürümekle kalmamış, aynı zamanda tarihin üzerine yürümeye soyunmuştu.
İnsanın modern zamanlara kadar kendine yürüyen tarihe, modern insan, gerçekte, tarihe doğru yürüyerek değil, tarihin üzerine üzerine yürüyerek karşılık verecekti!
İşte bu tarihin durması, demekti: Böylelikle tarih duracak, bu kez, insana yol verecekti: İnsan, hem tarihi durduracak, hem de dumura uğratacaktı: İnsan, hareketi keşfetmiş, dünyayı harekete geçirmişti ama bu kez tarihi belli bir noktaya sâbitlemişti.
Hareketi, donma''ya dönüştüren zihin haritası, nasıl bir zihin haritasıydı acaba? İşte size üzerinde düşünmeye değer bir soru.
Bu sorun''la modern tarih boyunca ilk kez karşılaşmıyorduk: Postmodern zamanlara girince, hız, haz''la birlikte insanı da, dünyayı da, hayatı da ve tabiî tarihi de önüne katarak bir belirsizliğin eşiğine doğru sürükleyerek sanallaştıracak ve kontrolsüz hareketin nasıl insanı kontrolden çıkaracağını, geçmiş ve gelecek zaman duygusunu iptal ederek insanlığı ve hayatı genişletilmiş tek bir zamana, geniş zaman''a ''hapsederek'' bir bitiş noktasının eşiğine nasıl getirip bırakıvereceğini daha sonra görecektik, hayatımızın her alanında ve ânında üstelik de!
Sonuçta, bir top gibi oynamaya başladı tarihle modern insan. Topaç gibi çevirmeye tarihi. İstediği şekilde evirip çevirerek istediği şekle girdirmeye...
* * *
İnsanın hareketi, gerçekten de tarihi de harekete geçirebilmiş miydi peki? Modern insan, deyim yerindeyse, ''tavuk gibi yoldu'' tarihi; paçavraya çevirdi; kelimenin tam anlamıyla, ''anasından emdiğini burnundan getirdi'' tarihin.
Tarihi, kazdı; kazdıkça kazdı ve harabeye dönüştürdü: Delik deşik etmediği, tastamam enkaza çevirmediği hiçbir bölmesini bırakmadı insanlık tarihinin.
Modern insan, tarihi kazmakla tarihi kazanmadı; kaybetti aslında: Dokunulmamış hiçbir tarih bırakmadı çünkü: Batılıların kazmalarının delmediği, oymadığı, soymadığı, soyup soğana çevirmediği tek bir tarih dilimi bile kalmamıştı insanlık tarihinde.
Avrupalılar, kendi Aydınlanma çağlarını yaşıyorlardı: O yüzden insanlık tarihinde karanlık kalan hiçbir tarihî bölme bırakmaya niyetli değillerdi.
İyi de, Batılılar, insanlık tarihine yaptıkları bu yolculuklarla insanlığın tarihini mi keşfediyorlardı, kendilerini mi? Elbette ki, kendilerini keşfediyorlardı. Kendi gerçekleştirdikleri tarihî yolculuğu meşrûlaştırmaya, kendilerinin başkalarından ne denli üstün olduklarını -başkalarına değil, her şeyden önce ve öte- kendilerine ispat etmeye çalışıyorlardı.
* * *
Peki, sonuç ne? Görünüşe bakılırsa, insanlık tarihinin bütün birikimlerine ulaşabilecek durumdayız. Peki, gerçekte de durum böyle mi acaba?
Batılılar, insanlık tarihinde gerçekleştirdikleri bu tarihî ve entelektüel arkeolojinin, insanlığın medeniyet birikimlerinin hepsini işte tarihin keşfedildiği ve yeniden-kurgulandığı çağ olarak dikkat çektiğim 18. yüzyılın Aydınlanmacı / Avrupacı perspektifleriyle silbaştan -kendilerine göre- tanımladılar ve daha da kötüsü, tarihin -evet, bizim tarihimizin bile!- nasıl tanımlanabileceğinin, okunabileceğinin, anlaşılabileceğinin ve yorumlanabileceğinin perspektiflerini de sundular bize!
Aslında bu, insanlık tarihinin hem tersyüz edilmesi, içeriğinin boşaltılması, ruhunun çalışnması; hem de ''neyse o olarak'' anlaşılamaz hâle getirilmesi ve bitirilmesi demekti.
* * *
Bu gözlemlerimi bir de kendiniz kendi üzerinizde sınayın, isterseniz: Tarihi, dönemlere nasıl ayırıyorsunuz? Eskiçağ, Ortaçağ ve Yeniçağ olarak, değil mi? Kendi tarihinizi, kendi ülkenizin tarihini, tarihî yolculuğunuzu neye göre, nasıl ve niçin öyle tasnif ediyor, tarif ediyor ve dönemlendiriyorsunuz acaba?
''-Pardon, anlamadım?''
''Geçmiş olsun, ruhunuza el-fatiha, o hâlde!''
* * *
Tam bu noktada, şu tedirgin edici soruyu sorun kendinize ve kafanızı ellerinizin arasına alarak derin derin düşünün bakalım işin içinden çıkabilecek misiniz: Bilen misiniz, bilinen mi?
''Pardon, vals''inizi berbat mı ettim?''
Ne güzel eğlenip gidiyorduk, diyorsunuz değil mi? ''Ne diye ağzımızın tadını kaçırıyorsunuz, sayın yusuf kaplan?
''İyi de, vals''inizi berbat edenin ben olduğumdan emin misiniz gerçekten?'3. Dünya Savaşı: Sünnî omurganın çökertilmesi...
Yusuf Kaplan
6/07/2012 Cuma
Birinci Dünya Savaşı''nın birincil amacı, Osmanlı''yı tarihten silmekti. Sonunda, İngilizler, bu amaçlarına ulaşmayı başardılar.
Ama hesap edemedikleri başka faktörler girdi devreye daha sonra: İkinci Büyük Savaş patlak verdi: İkinci Dünya Savaşı, hem Avrupa-içi güç dengelerini, hem de dünyanın güç dengelerini alt üst eden bir savaş oldu. Bu savaş''ın kazananı olmadı: Herkes kaybetti. Kazanan, Atlantik-ötesinin yükselen gücü, İngilizlerin kuzeni Amerika''ydı.
***
Bugün, dünya sistemi üç güç etrafında temerküz ediyor: Dünya sisteminin, kaba gücü''nü, Amerikalılar; para gücü''nü Yahudiler, beyin gücü''nü ise -hâlâ- İngilizler oluşturuyor. Genel manzara böyle.
Ancak dünya sisteminin lordları Yahudilerdir: Amerika, sistemin kaba gücüne sahipmiş gibi görünüyor; ama bu kaba güç (silah sanayii, bilişim sektörü, medya endüstrisi, akademi ve kültür dünyası) Amerika''da Yahudilerin kontrolündedir. Ayrıca sistemin beyin gücü konusunda Yahudilerle İngilizler (=İskoçlar) arasında yaklaşık çeyrek asırdan bu yana büyük ve örtük bir savaş yaşanıyor hem Amerika''da, hem de dünya genelinde.
Dünyanın karşı karşıya kaldığı büyük ölçekli siyasî, askerî, stratejik ve ekonomik savaşların asıl nedeni, İngilizlerin -bir zamanlar Amerika''yı / dünya gücünü kurarken birlikte hareket ettikleri- Yahudilerin, İngilizleri dünya sisteminin merkezinden uzaklaştırma girişimlerine karşı verdikleri, “geliyoruz, yok olmadık” mücadelesidir.
İngilizlerin asıl rakibi Almanya''dır; o yüzden, Almanlar, Yahudilerle ilişkileri derinleştirdiler: 2008''den bu yana neredeyse her ay bir Alman bakanın, İsrail parlamentosu Knesset''te arz-ı endam etmesi sizce de anlamlı değil mi?
Dünya sistemi içinde İngilizlerin önünü tıkayan Yahudilere karşı çeyrek asırdır sürdürdükleri “gizli savaş”, İngiltere''de Thatcher döneminden itibaren örtülü olarak sürdürülen bir savaştır ve 2008 ekonomik kriziyle birlikte zirve noktasına ulaşmıştır.
***
Türkiye, son yıllarda, Yahudilere karşı, -özellikle İsrail üzerinden- ilan edilmemiş bir savaşın eşiğine sürüklendi. Kim tarafından? İngilizler tarafından.
İsrail''e karşı, ölçüsü iyi ayarlanmamış ve doğrudan sürdürülen “mücadele”, İngilizlerin stratejik alanlarını alabildiğine açan ve Türkiye''nin önünü tıkayan, elini kolunu bağlayan, bütün imkânlarını buharlaştıran ve bizi de sonu nereye varacağı belli olmayan bir çıkmaz sokağın eşiğine sürükleyen geri tepecek, faturası bize pahalıya patlayacak büyük bir “tuzak”tır.
***
İngilizler, bu süreçte iki büyük stratejik hedefin izini sürüyorlar: Birincisi, Yahudileri - başka aktörleri de kullanarak- her bakımdan dize getirmek. İkincisi, Türkiye-İran karşıtlığı üzerinden Şii-Sünnî çatışmasının zeminini oluşturmak ve Türkiye''yi çıkmaz bir sokağın eşiğine sürüklemek.
Sadece şu veri bile bu iki gözlemimi doğrulamak için yeterlidir, sanırım: Son çeyrek asırda Amerikalıların Balkanlar, Kafkaslar ve Ortadoğu''da girdiği bütün savaşlardan iki ülke kazançlı çıkıyor sürekli olarak: İngiltere ve İran!
***
Türkiye, şu hâliyle “oyun kurucu” olabilir mi? Hayır! “Hadım edilmiş” bir ülke, oyun kurucu olamaz. Kendimizi kandırmanın âlemi yok. Biz, ayaklarımızı yere sağlam basabildiğimiz bir yer''de bile yaşamıyoruz ki hâlâ.
Türkiye, kendi terimlerimle söylersem, dalga-kurucu bir ülke değil, dalga-kırıcı bir ülke olabilir şu aşamada. Dalga-kırabildiği, akıntıya-karşı durabildiği ölçüde, dalga-kuracak geniş bir hareket alanı açma imkânına kavuşabilir ancak.
Dalga-kurmak, ipleri ellerinde bulunduran küresel aktörlerin işidir. Türkiye''nin kendi ipleri bile kendi ellerinde mi acaba? Türkiye, bu soruya cevap verebilecek durumda bile değilken, Türkiye''nin dalga-kurma''ya soyunması, sipsivri ortada kalmasıyla sonuçlanabilir.
***
Zaman gazetesinin İran aleyhindeki -ümmet bilincini gözardı eden- yayını beni tedirgin etse de, Fethullah Gülen Hocaefendi''nin bu bağlamda takındığı tutumun, daha ferasetli ve basiretli bir tutum olduğunu düşünüyorum. Türkiye, Yahudileri karşısına almak yerine, daha zekice, daha büyük ölçekli küresel ittifaklara giderek Yahudilerin gücünü kırmanın yollarını araştırmalı.
Özenle altını çiziyorum: Türkiye''de ipler hâlâ bu ülkenin çocuklarının elinde değilken, Türkiye''nin - ateşe körükle gitmeye kalkışması, bunu da İngilizlerin gazına gelerek yapmaya çalışması, hem Türkiye''yi büyük felâketlerin eşiğine sürükler; hem de bin yıldır bizim kurduğumuz ve koruduğumuz Sünnî Omurga''nın tam ortadan yarılmasına ve dolayısıyla İslâm dünyasını, büyük bir felaketin eşiğine sürüklemesine yol açar.
Unutmayalım: Batılılar, Birinci Dünya Savaşı''nı bizi tarihten silmek için çıkardılar. Üçüncü Dünya Savaşı''nı da bizim tarihî bir rol oynamaya kalkışmamızı önlemek için çıkaracaklar… O yüzden, -özür dilerim ama- “bütün kavşakları tutmuş yavşaklar” olarak tarif ettiğim İngilizlerin -bizi savaşa sürükleme- dolduruşlarına gelmeden, geleceğimizi kendi elimize alacak basiretli, ferasetli, üzerinde derinlemesine kafa patlatılmış kısa, orta ve uzun vadeli projeler geliştirmenin yollarını araştırmalıyız, diyorumEmanet bize İstanbul, Efendimiz"in emaneti!
Yusuf Kaplan
8/07/2012 Pazar
Yahya Kemal, İstanbul''da hükümsüren, İstanbul''un insanına ve her şeyine sinen ruhu nasıl ektiğimizi, yeşerttiğimizi uzun uzadıya anlattıktan sonra, Maurice Barres''in, İstanbul''u, "bazı semtlerinde ruh eser bu şehrin" diye tasvir ettiğini aktarır.
* * *
Bizim İstanbul''da billurlaşan medeniyetimiz, Tanpınar''ın deyişiyle, "abes''e / saçma''ya varacak kadar" Müslüman merhametinin, şefkatinin, dikkatinin, hassasiyetinin, hoşgörüsünün, sevgisinin, aşkının, inceliğinin, nezafetinin, nezaketinin ve nefasetinin doruk noktasına ulaştığı bir "büyük insan"dı/r aslında.
Bizde "medeniyet", "toplum" ve "insan" "inşa etmek", deyim yerindeyse, bir "küfür" telâkki edilmiştir adeta. Çünkü her varlık, Yaratıcı''sından ötürü yücedir; O''nun isimlerinin mazhargâhı ve tecellîgâhıdır bizim inancımızda.
O yüzden, varlığa, tabiata ve insana müdahale etmeyiz biz: Varlığın kendisini ifşâ etmesine müsaade edebilir, bunun vasat''ını hazırlayabiliriz sadece.
O yüzden, İstanbul, bir "medine"dir bizim için: Efendimiz''in (sav) bizzat kendisidir: Efendimiz, kendisini "ilmin medinesi" olarak tarif ederken, bize "şehre / medine''ye" neden, nasıl ve niçin gözümüz gibi bakmamız (hem hikmet nazarıyla, hem de hikmetin hazinelerini, mücevherlerini, sırlarını bize ifşa eden bir hakikat nazarıyla nazar etmemiz) gerektiğini de emretmiş oluyordu.
* * *
İnsan, içinde hakikati "gizleyen" ve ifşa eden bir "beden"dir. Şehir de, hem âlem''in yansıması hem de yansıtıcısı ve keşfettiricisi olması gereken alâmetlerin ve ilimlerin beden''i / yer''i / mahall''idir. Tıpkı Efendimiz''in bizzat kendisi gibi.
Bu nedenle, Müslümanların yeşerttikleri, yemiş vermesi, meyveye durması için ruh tohumları ektikleri şehirler de hakikatin hem aynası, hem de kaynağı olarak telâkki ediliyordu.
O yüzden, medeniyet, tıpkı hakikatin insanda hulâsa edilmesi gibi, medine''de / şehirde hulâsa edilmiş, özetlenmiştir. İşte bu çaba, İstanbul''da zirve noktasına ulaşmıştır.
* * *
O yüzden, şehirle konuşabilmelidir insan: Nitekim konuşuyordu da. Bu hakikati, Yahya Kemal''in şakirdi Tanpınar, enfes bir şekilde şöyle telâffuz etmişti:
İstanbul''un bütün semtlerinde, "ağaç, su, taş, geniş ilhamlı bir ruh gibi konuşur. Bizim asıl peyzajlarımız [İstanbul''un semtleri, camileri, medreseleri, türbeleri, çeşmeleri ve mezarlıklarından oluşan] bu köşelerdir. İstanbul halkı onları yaşarken yapmıştır. Kâinâta ruhlarındaki birlik çerçevesinden bakan insanların eseridir [bunlar]. Pek az yerde sanat ve mimari, gündelik hayata bu kadar yakından karışır."
* * *
Dünyanın en güzel şehirlerini de, en güzel insanlarını da biz "yetiştirdik": Özene bezene, üstelik de. Bir gül yetiştirir gibi, her sabah koklayarak, her vakit sulayarak yeşertiyor, yetiştiriyorduk biz şehri de, insanı da. Bu aziz toprakların merhamet yüklü, rahmânî nefese ve vakte ayarlı aziz insanları için, şehir de, şehrin her bir köşesi de, tıpkı insanlar gibi "emanet şuuruyla", üzerinde titrediğimiz, Rasim Özdenören Ağabey''in romanında olduğu gibi, adeta bir gül yetiştiren adam gibi, hatta gül yetiştiren adam yetiştirir gibi yetiştirdiğimiz bize emanet edilen varlıklardı.
Biz bu topraklarda, sadece kâmil insanın, erdemli insanın mayasını karmamıştık. Bizim emanet, ubudiyet ve hilâfet şiarımız ve şuurumuz, yalnızca insana ruh üfleyen bir hayat armağan etmemize imkân tanımıyordu. Dağa, taşa, toprağa, yaprağa, denize, kuşa ve ağaca da ruh üflememize ve onlardan ruh devşirmemize de imkân tanıyor, yüce şiarlarımızın verdiği şuuru şiire durduruyordu.
* * *
Şimdi, şuursuz adamlar, kapitalizmin gökdelenperestleri, bize emanet edilen İstanbul''un bedenine, ruhuna, siluetine kastediyorlar. Doğrudan Efendimiz''de tecellî eden, Efendimiz''in emriyle fethedilen bu aziz şehrin dokusunu, bedenini, ruhunu katletmeye kalkışıyorlar!
Emanete, Efendimiz''in emanetine gözbebekleri gibi bakması beklenen insanlar, bu emanete, bu şehre ihanet ediyorlar!
İstanbul''un siluetini, ruhunu, dokusunu, bedenini yerle bir edecek, yok edecek gökdelenler dikilmesine, Haliç''e, Boğaz''a bön ve berbat köprüler inşa edilmesine izin veren, göz yuman insanlara, yöneticilere, yönetimlere isyan etmeliyiz.
Sayın Başbakan Erdoğan! Efendimiz''in "emaneti" İstanbul, size emanet! Lütfen bu çığlığımı duyun!
NOT: Müslüman şehir ve mimari fikri/miz etrafında yazacağım bir dizi yazıya "giriş" oluşturması bakımından geçen yıl burada yayımlanan bu yazıyı küçük değişikliklerle- yeniden yayımlıyorum.-YK.
.Farz-ı ayn: Ölçü ve öncelik
Yusuf Kaplan
13/07/2012 Cuma
İnsan, ölçü müdür ve ölçü koyabilecek bir varlık mıdır? İnsan, ölçü olarak görüldüğü ve ölçü koyabilecek konuma yerleştirildiği zaman, kendini ölçü olarak koyuyor yalnızca. Ve bütün ölçüleri yitiriyor, yıkıyor, yok ediyor; sonuçta ölçüsüzlük, yegâne ölçü katına yükseliyor.
İnsanın ölçü olarak konumlandırılması, insanın, kendine, dünyaya, hayata, varlığa, hakikate ve en önemlisi de Tanrı''ya dâir temel varoluşsal sorunları hâlâ kavrayamadığını, kendini bile bilemediğini gösterir: Kendini bilemeyen bir varlığın ölçü olarak konumlandırılması, ölçü koymaya, öncelik belirlemeye kalkışması, bütün ölçülerin ve önceliklerin altüst olmasıyla sonuçlanır; bu kaçınılmazdır.
***
Oysa insan, ne ölçü''dür, ne de ölçü-koyucu''dur. İnsan, ölçü koyan değil, ölçüleri koruyan bir varlıktır: Ölçü, hakikat; ölçüleri koyansa Hak''tır.
İnsana düşen, ölçüleri bulmak ve özenle korumaktır: İnsan, hakikatin izini sürebildiği ölçüde, ölçü''yü bulur, ölçülü bir varlık olur.
İnsan''ın ölçü''yü bulabilmesinin ve ölçülü davranabilmesinin öncelikli şartı, kendi hakikatini bilebilmesidir. İnsanın kendi hakikatini bilebilmesi, ölçü''yü bulabilmesinin ve öncelikleri belirleyebilmesinin imkânlarını sonuna kadar açar.
***
Çağımızın temel sorunu, yalnızca ölçülerin ve önceliklerin yitirilmesi değil, aynı zamanda, ölçü ve öncelik fikirlerinin de yitirilmesidir: Semantik intihar.
İşte bu yüzden, çağdaş insan, ağdaş insandır: Fetişlerinin, saplantılarının, tutkularının, arzularının ağlarına bağdaş kurmuş bir ağdaştır çağdaş insan.
İnsanı, ölçü ve ölçü-koyan varlık olarak tanımlamak, insana değer vermek değil, insanın değerini sıfıra irca etmek demektir.
Modern tarih, insanın yegâne ölçü ve ölçü-koyucu olarak konumlandırıldığı ama son kertede insanın da insanlığını yitirmekten kurtulamadığı, bütün ölçüleri, öncelikleri ya kendine "yonttuğu" ya da yerle bir ettiği bir tarih olmuştur.
***
Burada asıl çarpıcı nokta şurası: İnsan, kendini ölçü olarak konumlandırmakla, gerçekten de kendi mi ölçü oluyor yoksa yaşadığı zaman diliminde hükümfermâ olan anlayışlar, zihin setleri ve davranış kalıpları mı? Başka bir deyişle, insan ölçü olarak konumlandırıldığında, "konuşan", insan mıdır; yoksa içinde yaşadığı çağa hâkim olan zeitgeist mı (zamanın ruhu mu)? Zamanın ruhu denen şey, insanın konuşmasına mı yoksa konuşlandırılmasına mı yarıyor acaba?
Şu gerçek gün ışığına çıkmış olmalı onca acı tecrübeden sonra: İnsan, kendini ölçü olarak konumlandırdığı andan itibaren, çağın öncelikleri tarafından yönlendirilmekten kurtulamıyor. Böylelikle zamanı, tarihi ve hâkim zihin setlerini ölçü olarak konumlandırıyor insan. Buysa ölçülerin ve önceliklerin yerle bir olması, insanınsa, çağın sürekli değişen ağlarına mahkûm olması sonucunu doğuruyor.
***
Modernlik, önce insanı her şeyin ölçüsü ve ölçütü olarak belirlemişti. Ardından sırasıyla akıl, bilim, teknoloji ve duygu dünyası her şeyin ölçüsü ve ölçütü katına yükseltildi.
Yani insan değil, araçlar; akıl değil, -özellikle de güç üreten araçları kontrol etmeyi kutsayan- araçsal akıl, yegâne ölçü ve ölçüt yapıldı ve Horkheimer gibi cins düşünürlerin "akıl tutulması" olarak tarif ettikleri bir sapmaya mahkûm oldu bütün insanlık.
***
Gelmek istediğim yakıcı nokta şurası: Yeni bir dünya önerisinde bulunurken, önerilen dünyanın eğitim fikrini tartışırken, ölçülerin ve önceliklerin özenle belirlenmesi şarttır.
Müslümanların bugün dünyaya esaslı şeyler söyleyememelerinin de, bu dünyada müslümanca bir hayat-dünya kuramamalarının da temel nedeni, farz-ı ayn olan (=varoluşun ölçüsünü, önceliklerini ve gereklerini sunan) hakikatleri ve aslî ilimleri bir kenara itmeleri, olmak yerine bilmeyi öncelemeleridir.
Sadece Müslüman toplumların değil bütün insanlığın her alanda karşı karşıya kaldığı temel sorunların gerisinde, yaratılış hakikatini ıskalaması, varlığı ve hakikati bir bütün olarak kavrayamaması, arızî olan''ı aslî olan katına yükseltmesi yatıyor: İnsanlık, olmak yerine bilmeyi, varolmak yerine sahip olmayı öncelediği için şirazesi kaymıştır.
Hangi dine mensup olursak olalım, hangi düşünce sistemini kabul ediyor olursak olalım, yaratılış / varoluş sorunlarını gözardı etmemiz, insanı, insanlığı ve hayatı gözardı etmemizle sonuçlanacaktır.
Yeni bir dünya tasavvuru önerirken de, münbit bir eğitim fikri geliştirirken de, ölçümüz ve önceliğimiz insanın ve varlığın yaratılış / varoluş hakikati olmadığı sürece, insan, ölçülerini ve önceliklerini yitirmekten, dünyayı cehenneme, eğitimi de kaosa dönüştürmekten kurtulamayacaktır17 yıl önce "sivil darbe" uyarısı
Yusuf Kaplan
6/08/2012 Pazartesi
Bugün bu sütunda 17 yıl önce Suat Filmer müstear imzasıyla Londra''dan yazdığım "Dış kaynaklı sivil darbe" başlıklı yazımı sizinle paylaşmak istiyorum. Yazıyı hatırlatan, Adana''dan Ömer Genç isimli dişçi okuyucuma teşekkür ediyorum.
* * *
Batılı ülkeler, Türkiye''de yapılan genel seçimleri yakından izlediler. Batılı ülkelerin siyasetçileri Türkiye''deki seçimler konusunda şimdiye kadar bir açıklama yapmadılar. Ancak Batılı ülkelerin yöneticilerinin söyleyebileceği şeyleri Batılı medya söyledi ve seçim sonuçlarının Batı''da tam bir şok etkisi yaptığını duyurarak Türkiye''ye vaziyet eden kişi, kurum ve güç odaklarını uyardı. Batılı medyanın tutumu, Türkiye''nin Batılıların güdümündeki dünya sistemi ile bütünleşmeye çalıştığı şu günlerde ülkemizin geleceğinin belirlenmesi açısından son derece önem taşıyor. İngiliz (dolayısıyla Batı) medyasının seçimlere bakışı, Türkiye''de yaşananların arkaplanını izlemek bakımından hayati ipuçları sunuyor önümüze.
İngiliz basınında Türkiye''deki seçimleri konu edinen haberlerde, RP''nin seçimlerden birinci parti olarak çıkması üzerinde özellikle duruldu ve "Türkiye''nin 70 yıllık laik siyasi geleneğinin tehlikede ve Ordunun da alarmda olduğunu" öne süren haberler yayınlandı. Türkiye''nin Gümrük Birliği''ne (GB) alınmasından önce başlayan Batılıların yaşadığı şok süreci, seçim sonuçlarından sonra yeni bir boyut kazanmışa benziyor.
Türkiye''de "Hayali bir Batılı toplum yaratmak" amacıyla girişilen çabalardan sonra Türkiye''nin gerçek yörüngesinden çıkmasına rağmen son 20-30 yıldan bu yana yaşanan ve son yıllarda ise iyice belirginleşmeye başlayan Türkiye''deki İslamileşme yönelimi, Batılı ülkelerin, Türkiye ile yakından ilgilenmelerine ve çıkarlarının tehlikeye girmesine yol açacak İslamileşme çabalarını önlemek amacıyla Türkiye''ye çeşitli şekillerde baskı yapmalarına yol açıyor.
Bu baskının en son ve en çarpıcı örneklerine, Türkiye''deki seçimlerin sonuçları konusunda Batılı medyada yer alan haber ve yorum yazılarında rastlandı. Batılı ülkelerin Türkiye''deki bazı önemli güç odaklarına ne denli yoğun baskılarda bulunduklarını, 24 Aralık seçimleriyle ilgili olarak İngiliz medyasında yer alan haber ve yorumlardan bazı pasajlar aktararak göstermek istiyorum.
"Ordu alarmda" kışkırtması
The Independent gazetesinin haberinin başlığı: "İslamcı RP Seçimlerden Zaferle Çıktı"; altbaşlık: "RP''nin Seçim Zaferi, Laik Sistemi Sarsarken, Ordu Alarmda". The Times gazetesinin haberinin altbaşlığı: "Laik Rejim Tehlikede". The Daily Telegraph gazetesi: "RP''nin seçimlerden galip çıkması, Türkiye''deki 73 yıllık laik rejimin geleceğini tehlikeye soktu". Independent gazetesinde, "RP''nin seçimlerden zaferle çıkmasının orduyu kaygılandırdığı" öne sürüldü. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hakkı Karadayı''nın seçimlerden bir kaç gün önce "Türk ordusu, Atatürk milliyetçiliğinin bekçisidir... TSK, çağdaş, ilerici, laik bir dünya görüşüne sahiptir ve Türkiye''deki gerici güçlere karşıdır" dediği hatırlatıldı ve "Türkiye''yi önümüzdeki günlerde istikrarsız ve karanlık bir gelecek bekliyor" iddiasına yer verildi. Burada seçimlerden bir gün önce BBC World Service''in her saat başı yayınladığı haberlerin çoğunda kullandığı benzer bir habere daha dikkatinizi çekmek istiyorum. BBC''nin haberinde, "Türkiye''deki seçimlerden RP''nin zaferle çıkması halinde Türkiye''de ordunun darbe yapması bekleniyor" denildi.
Batılılar baskı yapıyorlar
İngiltere''deki tüm gazeteler, Türkiye''nin Batıyla kurduğu resmi ilişkilerin devam edebilmesi için RP''nin koalisyona ortak olmaması gerektiğini ve böyle bir durumun Türkiye''nin Batı''yla olan ilişkilerini tehlikeye sokacağını öne süren iddialara yer verdiler. Independent gazetesinin haberinde "DYP ile Anap, meclis aritmetiğinde ortaya çıkan durum nedeniyle sol partilerden biriyle koalisyon kurmak zorundadırlar" denilerek, "Türkiye''de ordunun sözkonusu partilere böylesi bir formül üzerinde anlaşmaları için gizli baskı yaptığı" belirtildi.
Daily Telegraph gazetesinin haberinde ise "Türkiye''deki bazı çevreler, RP''nin Türkiye''deki sistemi değiştirmeye kalkışması halinde, kapıda bekleyen askerlerin olaya müdahale edeceğinden kuşku duymuyorlar" şeklindeki iddialara yer verildi. Ayrıca Independent''ın haberinde başörtülü öğrenciler için "türbanlı militanlar", Daily Telegraph gazetesinde ise İstanbul belediye başkanı Tayyip Erdoğan için, "şeriatı getirmek isteyen militan başkan" ifadelerinin kullanıldığını anımsatmak yararlı olabilir.
Türkiye''de her on yılda bir tekrarlanan askeri darbe, 90''lı yıllarda yapılmadı. Ancak Batılıların baskısıyla, askeri darbe yerine sivil bir darbe yapılmak üzere. Duyurulur.YAZARLAR
İslâmcılık: Nominalizm ile eklektisizm arasında
Yusuf Kaplan
10/08/2012 Cuma
İslâmcılık hareketiyle ilgili ''okumalarımız'', arızî ''okuma''ların ötesine geçemiyor: Kimi çevreler, İslâmcılığı, salt siyasî bir projeye indirgerken, kimi çevreler sosyolojik bir cendereye hapsediyor, kimi çevrelerse meşruiyeti kendinden menkul post-strüktüralist akademik çözümlerle kilitliyor.
İslâmcıların içinden gelenler de, İslâmcılığa İslâmcılığın dışından bakanlar da, aslında aynı zihin kalıbı üzerinden İslâmcılığı okuduklarını, ne yazık ki, göremiyorlar.
Peki, nedir bu aynı zihin kalıbı? Nominalizmdir: Nominalizm, İslâm''ın, esas itibariyle ontolojik / bütüncül olan hakikatinin, ontik / parçalı derekeye indirgenmesi; normlar (yani aslî dinamikler üzerinden) değil, formlar (şekiller, sosyo-politik ve kültürel görünümler, yani arızî dinamit''ler) üzerinden anlaşılmaya çalışılmasıdır.
* * *
İslâmcılığın bittiğini söyleyenler de, İslâmcılığı siyasî, sosyal, kültürel veya entelektüel bir form''a indirgeyerek İslâmcılığın bitmediğini söyleyenler de, tek şeyi mutlaklaştırıyorlar: Form''u. Aracı. Ve kaçınılmaz olarak da, araçsallaştırmayı.
Araçsallaştırma, araç olan, dolayısıyla arızî olan, dolayısıyla gerçeğin yalnızca bir yüzünü -üstelik de silik bir şekilde- temsil edebilen arızî bir durumun aslîleştirilmesi, aslî olan katına yükseltilmesi ve sonuçta aslî olan''ın bitirilmesidir.
Sözgelişi, modern Batı uygarlığı kurulurken, insan, akıl, bilim gibi hep arızî / kısmî gerçeklikler, aslî olan katına yükseltilmişti. O yüzden, bu paganist zihin yapısının ürettiği dünyanın bizi getirdiği noktada, kaçınılmaz olarak, ''insanın ölümü''nü, akıl-dışının, duygu dünyasının, ayartıcı arzuların ve hazların hükümranlığını, yalnızca güç üreten ve hakikatin üstünü daha bir örten bilimin ve teknolojinin putlaştırılmasını, neo-paganizm biçimlerinin egemenliğini yaşıyoruz sadece.
* * *
Benzer bir ontolojik tehlike, Müslümanları da bekliyor: İslâm''ı siyasal''a, sosyolojik''e, entellektüalizm''e, akademizm''e indirgeyerek gerçekleştirilen bütün arızî anlama ve aidiyet kurma çabaları, İslâm''ın tanınamaz hâle gelmesiyle, marazî bir olguya dönüşmesiyle, diğer ideolojilerden farksız, sadece dünyevî güç, çıkar, kariyer, mülk, benlik inşası kaygısı güden beşerî bir ideolojiye indirgenmesiyle, daha da kötüsü, kısa devre yaptığı çoktan anlaşılan sığ ve ayartıcı seküler ideolojilerle yarışma ve çatışma içine girmesi normalleşen beşerî bir güç, iktidar, pozisyon kazanma aracına dönüşmesiyle ve dolayısıyla İslâm''ı bitirmekle sonuçlanabilir.
Özetle söylemek gerekirse, İslâm''ın siyasal''a ya da bir ideolojiye indirgenmesi, kaçınılmaz olarak, güç ve iktidar sorununu temel meselesi olarak belirleyen siyasal''ın, İslâm''ı sekülerleştirmesinin ve ruhsuzlaştırmasının, İslâmî varoluş imkânlarını buharlaşmasının önüne geçilemeyebilir.
* * *
Yine İslâmcılık yanlıları ile karşıtlarının zihin yapılarının ve zihniyet dünyalarının buluştuğu bir diğer ortak nokta da, reaksiyoner bir yer''den İslâmcılığa bakıyor olmaları: Oysa, reaksiyonerliğin kendisi, bir yer değil, bir yersizlik, yurtsuzluk ve evsizleşme hâlidir.
Reaksiyon, sisteme karşı çıkarken bile, mevcut ve hâkim ''yer''den, kâh modern habitus''un / ''vasat''ın, kâh postmodern habitus''un içinden kalkarak İslâm''a bakmaktır. Reaksiyoner''in ayağını bastığı bir yeri yoktur: Buradan İslâm''a bakıldığında görülen şey, İslâm değil, buranın zihin kalıplarının ve zihniyet dünyasının İslâm''a yansıtılması; bura''nın İslâm''ı kendi içinde yutması, dondurması''dır.
* * *
Reaksiyonerliğin iki hâli var: Eylem ve zihin hâlleri. Reaksiyonerliğin eylem hâli, ancak sömürgeleştirilmiş, bağımsızlığı elinden alınmış insanların coğrafyalarında direnişin adıdır ve bu sağlıklıdır: Tecavüzcüye direnmeyen adam, insanlığın tecavüze uğramasının yollarını açtığı için tecavüzcüden daha az suçlu değildir çünkü.
Reaksiyoner zihin hâli ise tehlikelidir: Reaksiyoner, kendisi, bir ''aksiyon'' / söz sahibi değildir; başkalarının aksiyonlarını / söylediklerini tekrarlar durur. Tersinden ama.
Sözgelişi Batı''ya karşı çıkar; ama kendisine yeni bir alan açmadan, kendi alanına geçmeden, Batılıların belirlediği alanda konuşur. O yüzden özne değildir; olamaz. O yüzden, bu hâliyle söylediği her söz, içinden konuştuğu alanın varoluş ve egemenlik alanını daha fazla genişletir.
Bu bir açmaz. Bu açmazı nasıl aşarız? Reaksiyondan aksiyona geçip özneleşme imkânını yakalayarak. Ve ardından, direnişi dirilişe dönüştürerek... Dirilişten varoluşa geçerek...
* * *
İslâmî bir idrakin ve vasat''ın içinden bakılamadığı sürece, nominalizm açmazını aşma yolu olarak başvurulan tek yol ve yöntem, eklektizm ve yamanma psikolojisi oluyor. Eklektisizm için, Mete Tunçay''ın Sorokin çevrisinde önerdiği karşılık oldukça imajinatif bir karşılık: Devşirmecilik.
Kâh modernlikten, kâh postmodernlikten, kâh liberalizmden, kâh sosyalizmden devşirmecilik yaparak yaptığımız şey, İslâm''ın ve güç belâ inşa etmeye çalıştığımız İslâmî vasat''ın ve zihin dünyasının mevcut ideolojiler veya siyasî konjonktürler tarafından devşirilmesi ve dönüştürülmesi olarak zuhûr ediyor.
* * *
İslâmcılık, şu âna kadarki görünümüyle, varedici bir yolculuktan çok, modernliğin ve postmodernliğin ürettiği habitus''lar ve zihin dünyaları üzerinden varkılınan bir çaba oldu. Başka bir ifadeyle, İslâmcılık, tarihin akışını sağlayan, sürükleyici bir özne olamadı, olmazdı da; başkaları tarafından yapılan tarihin içinden üretilen zihin kalıpları ve zihniyet dünyası tarafından sürüklendiğini bile fark edemedi. O yüzden, nesne oldu büyük ölçüde.
* * *
Oysa bir bütün olarak, topyekûn bir varoluş yolculuğu olarak alındığında, İslâmcılık, bu kendisizliğin fark edildiği ve geçmişten geleceğe uzanan çok katmanlı bir kendi arayışının gerçekleştirildiği sahici bir yolculuktur.Şunu söyleyebiliriz: İslâmcılık olmasaydı, Müslüman toplumlar, İslâm''la yeniden ilişki kuramazlardı; ya çarpık bir ilişki kurarlardı ya da İslâm''ı büsbütün yok sayarlardı. 1950''lere, hatta 1970''lere kadar yaşadığımız ''yokoluş süreci'' bunun göstergesi.
İslâm dünyasında sömürgecilerden kurtuluş, direniş süreci -tam olmasa da- bitti. Diriliş ve varoluş süreçlerine hazırlanmamız gerekiyor.
Bunun yolu kuşatıcı bir medeniyet fikri geliştirmekten geçiyor: İslâm''ı dar bir alana, mesela politizm''e, sosyolojizm''e veya entellektüalizm''e hapsetmek, İslâm''ı bitirir, hem de bizim elimizle!
İslâmcılık, henüz başlamadı. Yeni başlıyor... 21. yüzyıl, İslâm''ın belirleyeceği bir yüzyıl, 22. yüzyıl ise İslâm''ın yüzyılı olabilir. Eğer dikkat çektiğim zihnî açmazlarımızı fark edip aşabilirsek...
İslâmcılığın, neden ve nasıl asıl şimdi başladığını Pazar günkü yazıda tartışacağım...Yenildik biz", dediğimiz zaman, yenildik
Yusuf Kaplan
12/08/2012 Pazar
Dünyanın sorunu, modernliğin, postmodernliğin veya küreselleşmenin insanlığın önündeki barikatlar olduğunu kavrayamama ve böylelikle insanlığın binlerce yıllık bilgelik, peygamberlik ve düşünce yolculuklarını yaşanmamış saymaya kalkışma sorunudur. İnsanlığın, insanlığını ve varlığını sürdürebilmesinin yegâne şartı, hakikati yok eden, insanı ve hayatı yok olmanın eşiğine sürükleyen modernliğin veya postmodernliğin dışına çıkabilmesidir.
Israrla arızî sosyolojik ya da siyasî perspektiflerden ve analizlerden geri durmaya çalışıyorum. O yüzden yukarıda kurduğum cümleleri, liberalizm üzerinden kurmadım mesela. Çünkü liberalizm, bir sonuçtur; dolayısıyla aslî bir kaynak değil, arızî bir ''kelaynak''tır; bir başlangıç veya kalkış noktası değil, bir sonraki noktadır. Ya da bir ''ana'' ya da ''baba'' değil; modernliğin ekonomi-politiğinin bir çocuğu veya sonucu. Neo-liberalizm ise, postmoderliğin.
* * *
Hiçbir şeyin izini, ''anasız-babasız'' süremeyiz: ''Anasız-babasız'' bir dünya kurulamaz çünkü; aksine onca zorlukla, çileyle kurulan dünyalar da soysuzlaşmaktan ötürü yıkılır, yıkılmıştır.
Bize liberalizmin, ''tarihin sonu'' (Batı uygarlığının aşılamazlığının, ''zafer''inin göstergesi) olduğunu söyleyenler, bize, ''anasız-babasız'' bir dünya öneriyorlar aslında: Köksüz bir dünya. Köksüz olduğu için de körkütük, zihnimizi kötürümleştirici, ruhumuzu köleleştirici bir imkânsız hülyâ.
Modernliği tartışmadan liberalizmi; postmodernllği gözardı ederek neo-liberalizmi tartışmaya kalkışmak, bizi siyasî, zihnî barikatlara ve sahte, simülatif, seküler ''tarikatlara'' mahkûm etmek demek sonuçta.
* * *
Müslüman toplumların ''anasız-babasız'' olduğu söylendi on yıllar boyunca. Müslüman toplumlar da bu zokayı yuttular, teslim bayrağı çektiler ve yere yattılar boylu boyunca: Kendilerini, köklerini, kök-paradigmalarını önce inkâr ettiler, sonra da terk. Ve özgüvenlerini, kendilerine güvenlerini yitirdiler.
''Yenildik biz'' dediler: Aslında Müslümanlar yenilmemişlerdi; çok ağır, yok edici bir saldırıya uğradıkları için, bir açıdan geri-çekilmişler; bir başka açıdan da geri-çekilmeye icbar edilmişlerdi.
Meseleyi, yenmek-yenilmek üzerinden algılamaya başladığımız andan itibaren yenildik biz aslında. Müslüman toplumlar, yenildiklerini söyledikleri andan itibaren yenildiler.
* * *
Teorik olarak, eğer Müslümanlar varsa, nefes alıp veriyorlarsa, yenilgi-menilgi yoktur orada. Hele de ayağımızı bastığımız bu toprak, ''toparlanın, gitmiyoruz'' diyebilen, bedel ödemesini bilen, fikir, oluş ve varoluş çilesi çekebilen asil insanlar çıkarmışsa, yenilgi-filan yoktur ortada.
Ama pratikte, Müslüman olduğunu söyleyip de Müslümanlığın kendisine ve bu dünyaya ne söylediğini bilemeyen, Müslüman olmanın bedelini ödeyemeyen, fikir, oluş ve varoluş çilesi çekmek nedir bilemeyen insanlar varsa, yenilgi vardır; ve asıl yenilgi oradadır.
Biz, medeniyet coğrafyamızı yitirdiğimiz zaman yenilmedik; zihin ve ruh coğrafyamızı yitirdiğimiz zaman yenildik. Asıl, zihnimizi ve ruhumuzu yitirdiğimiz zaman, ''yenildik biz'' dedik. Ve ''yenildik biz'', dediğimiz an, yenildik asıl.
İşte o zaman, ''anasız-babasız'' yani köksüz, soysuz ve soytarı olduğumuzu da ilan etmiş ve böylelikle, kendi intihar biletimizi kendimiz kesmiş olduk.
* * *
Türkiye''de Batıcılar, ''yenildik biz'' dediler, teslim bayrağı çektiler ve gözlerini kendilerini yendiğini söyledikleri Batılılara diktiler!
Türkçüler ''yenildik biz'' dediler, geri çekildiler. Ama meydandan da çekildiler: Nereye gittiler, bilinmiyor...
İslâmcılar da ''yenildik biz'' dediler; ama teslim bayrağı da çekmediler, geri de çekilmediler; ''yenilgi yenilgi büyüyen bir zafer vardır'' dediler ve aslâ pes etmediler.
Önce direndiler; sömürgecilere karşı destansı bir direniş savaşı verdiler. Sonra dirildiler, toprağa diriliş tohumları ektiler. Şimdi ise varoluş yolculuğuna hazırlanıyorlar... Ama...
* * *
Döküldüler elbette. Düştüler. Nice düşüklükleri normalmiş diye düşünecek bile oldular. Yolsuzluluğun, ahlâksızlığın, hırsızlığın tam ortasına düştüler. Çoğu sınavı yitirmeye ramak kaldı. Bir kısmı, belki de çoğu ''asılsızdır, aslı yoktur'' diye bir diploma aldı.
İslâmcılar, başkalarına değil, kendilerine, nefslerine yenildiler; kendi ilkelerini çiğnedikleri, kendilerini vareden kökleri ve ruhu unuttukları için. Ki, asıl yenilgi budur. Yenilginin büyüğü bu; ürküteni, korkutanı, insanı tir tir titreteni; ya da tir tir titretmesi gerekeni.
Ama bunların hepsi, bir fikir, oluş ve varoluş çilesi aslında. Hakikat ucuz değil: Bedelsiz ve tersiz, çilesiz ve yüreksiz, fikirsiz ve şükürsüz elde edilemez.
Önümüzdeki tek engel biziz; kendimiz; dizginleyemediğimiz nefsimiz: Kendimizi aşabildiğimiz zaman aşabiliriz bütün yenilgileri...Paganlaşma, etnik "barbarlaşma" ve İslâmcılık
Yusuf Kaplan
24/08/2012 Cuma
Yazının sonunda söyleyeceğim şeyi, başında söylüyorum: Türkiye''de yaşanan terör hâdiseleri de, bölgemizde yaşanan pagan ve barbar nitelikler kazanan mezhebî, kabîlevî ve etnik çatışmalar da, aslında yeni bir doğum sancısının habercileridir. Yeter ki, bakmasını bilelim. Bakmasını bilemeyenler, başkalarının bakışlarına râm, oyunlarına “yem” olmaktan kurtulamazlar.
Dünyanın etnik bakımdan, kültürel bakımdan ve sosyolojik bakımdan en karmaşık bölgesini tam beş asır barış ve kardeşlik yurdu hâline getiren bir medeniyetin kurucuları, koruyucuları ve çocukları olduğumuzu yeniden hatırlayabilir ve ona göre geleceğimizi kendi ellerimize alacak güçlü ve çok boyutlu bir ittihad-ı islâm fikri üzerinden yeniden esaslı bir medeniyet yolculuğuna soyunabilirsek, bu kaos ve kargaşa ortamının, tıpkı Selçuklu döneminde olduğu gibi, yeni bir medeniyet ufkunun ve şafağının atması için önümüze konulan bir imkân ve imtihan vesilesi olduğunu kavramakta zorlanmayız.
Bu imtihanı ya kazanacağız ve yeni bir dünyanın kurulmasına öncülük edeceğiz; ya da kaybedeceğiz ve tarih bitecek…
***
Cins sosyal teorisyenlerden Peter Gay, iki ciltlik zihin açıcı Enlightenment / Aydınlanma kitabında, sekülerleşme sürecini, “modern paganizmin yükselişi” olarak tarif eder.
Paganizm, tek kelimeyle, putperestlik demek. Bir şeyin paganlaştırılması, o şeyin putlaştırılması anlamına gelir. Meselâ kariyerin ve paranın, iktidarın ve politikanın, arzuların ve hazların, bilimin ve aklın, devletin ve etnisitenin, cinselliğin, egonun ve futbolun kutsanması, paganlaştırılması ile sonuçlanır.
***
Modernliğin, bir paganizm biçimi olarak görülmesinin en temel nedeni, Tanrı fikrinin yitirilmesi, giderek “Tanrı''nın öldürülmesi” ve insanın tanrılaştırılmasıdır. İnsanın tanrılaştırılması, ontolojik güvensizlik duygusu (yön ve anlam krizi) yaşanmasına yol açmış; modern insan, bu ontolojik güvensizlik duygusunu aşabilmek için epistemolojik güvenlik alanlarını alabildiğine genişletmiştir.
Epistemolojik güvenlik alanlarının genişletilmesi, her tür kontrol ve kolonizasyon biçimini kaçınılmaz olarak kışkırtmıştır. Modern insan, Descartes''ın “buyruğu”na uyarak, “doğanın efendisi ve hâkimi” olmuş; böylelikle, güç üreten araçları (bilimi, teknolojiyi) ele geçirme, dolayısıyla dünyaya, kıtalara ve kültürlere hâkim olma kavgası vermiş ve bunu başarmıştır!
Peki, sonuç ne? Sonuç, “insanın ölümü” (Foucault), “varlığa varoluşsal saldırı” (Heidegger), gezegenin delik deşik edilmesi ve sözümona demokrasi, özgürlükler ve hukuk çağında, dünyanın, savaşlarla, cinayetlerle, işgallerle cehenneme çevrilmesi.
***
Paganlaşma''nın dölyatağı sekülerleşmedir. Ernest Gellner, modernliğin başlangıcından günümüze gelinceye kadar iki tür sekülerleşme biçiminin geliştiğine dikkat çeker. Kendi terimlerimle ifade edecek olursam, birinci sekülerleşme süreci, modernlikle birlikte başlamıştır ve “din''in dünyadan uzaklaştırılması”yla sonuçlanmıştır.
İşte modern paganizmin kaynağı, Gellner''in sözünü ettiği birinci sekülerleşme sürecidir. Birinci sekülerleşme sürecinde, modern insan, önce insanı, sonra da kendi dışındakileri ve geliştirdiği her şeyi putlaştırmıştır. Doğa, insan iradesi, akıl, birey, devlet, siyaset, estetik, bilim ve teknoloji''nin putlaştırılması önlenememiştir.
Dünyevî, beşerî, bedenî, dolayısıyla arızî bir şeyin kutsanması, aslî olan katına yükseltilmesi, kişinin veya toplumun hayatında merkezî bir yere veya konuma yerleştirilmesi, kaçınılmaz olarak paganlaşmanın tohumlarını eker.
Paganlaşma, kaçınılmaz olarak, her tür barbarlaşma biçiminin ve şiddetin kaynağıdır. Paganlaşma azmanlaştıkça, barbarlaşma da azar, kontrolden çıkar ve insan vahşîleşmekten kurtulamaz.
Bu sürecin sonu, barbarlaşmayla ve savaş vahşetiyle sonuçlanmıştır: Birinci ve İkinci paylaşım savaşları, paganlaşmanın ve barbarlaşmanın azmanlaşan insanı ne tür felâketlerin eşiğine sürükleyebileceğini göstermiştir; sadece Batılılara değil, bütün insanlığa.
***
İkinci sekülerleşme süreci, postmodern süreçte karşımıza çıkar. Gellner, bu süreci, “dünyevî olanın dinselleştirilmesi” olarak tarif eder.
Bu, modern paganizmin yerini, neo-paganizmin alması anlamına gelir: Medya, kültür, eğlence, spor, futbol endüstrisi vs. aracılığıyla din-dışı kutsallıkların icat edilmesi.
***
Şu an Türkiye, barış ve kardeşlik ortamı bayramı bile kan gölüne çeviren bir paganlaşma ve barbarlaşma sorunuyla boğuşuyor aslında.
Kürt meselesi, kültürel, sosyal ve siyasî haklar meselesini çoktan aşmış, etnik kimlik meselesine indirgenerek paganlaştırılmıştır. Kürt etnik kimliğinin paganlaşmasını sağlayan, kışkırtan, meşrûlaştıran şey, tam da pagan/laştırılan Türk kimliğidir, Türkiye''nin, Türk kimliğinin Türk etnisitesi üzerinden tanımlanması, dolayısıyla paganlaştırılmasıdır.
Bir imparatorluk bakiyesi, 30''a yakın etnik kimliğin sıkıştırıldığı bir ülkede seküler ulus kimliği üzerinden bir toplumun bir arada yaşatılabileceğini düşünmek, tam bir entelektüel körleşme örneği ve dolayısıyla cinayettir.
Türkiye''de hayalî, bizim tarihimizde karşılığı olmayan seküler bir ulus-devlet icat edilerek, önce Türkiye''nin kimliği Türk etnisitesi üzerinden tanımlanmış ve Türkiye, etnik kimlikler üzerinden paganlaşma, barbarlaşma ve parçalanma sürecinin eşiğine fırlatılmıştır.Eğer Türkiye, bu toplumun yegâne ortak ve üst kimliği İslâmî kimlik, kolektif hafıza, tarihî ve sosyo-kültürel tecrübe üzerinden kendisini yeniden tanımlayamaz ve inşa edemezse, önümüzdeki çeyrek asırda, Türkiye''nin etnik kimlikler balkanlaşması / parçalanması yaşamasının önlenebilmesi mümkün olabilir mi?
***
Sosyalizmin ve milliyetçiliklerin bittiği, globalleşmeye karşı lokal kimliklerin kışkırtıldığı postmodern bir zaman diliminde önümüzde tek seçenek var: Zaten homojen bir coğrafî nitelik arzeden bölgemizin, tarihî ve kültürel derinliğini harekete geçirerek kısa, orta ve uzun vadeli projelerle İslâmî bir bütünleşme, bir medeniyet fikri etrafında yeniden toparlanma sürecine girmesi…
150-200 yıldır yaşadığımız paganlaşma biçimleri, bu ülkenin bütün sorunlarını patlatmak üzere… İslâmî bütünleşme, kısa ve orta vadede çok zor; küresel güçler buna izin vermeyecektir. Ama uzun vadede, bölgenin, dün olduğu gibi yarın da bütün farklılıklara hayat hakkı tanıyabilecek tek seçeneği, küresel güçlerin buradan her bakımdan uzaklaştırılacağı ve ortak bir geleceğin müştereken inşa edileceği, çok yönlü bütünleşme sürecidir.
***
Bölge halklarının kendi geleceklerini dün olduğu gibi yarın da kendilerinin belirleyebilmeleri için, modernleşme ve sömürgecilik süreçlerinde içine sürüklendikleri siyasî yıkımları, zihnî savrulmaları, kültürel çözülmeleri, mezhebî, etnik ve kabîlevî paganlaşma biçimlerini aşmalarını mümkün kılacak çok yönlü, herkese, bütün farklılıklara hayat hakkı tanıyan, ittihad-ı İslâm fikrini epistemolojik ve ontolojik olarak her alanda hayata geçirmeyi mümkün kılacak, esaslı bir medeniyet fikri etrafında toplanmalarından başka çıkar yol gözükmüyor.
***
Salt siyasî çözümler, salt ekonomik çözümler, salt ulus ve kabîle devletleri cenderesinden önerilen çözümler, çözüm değil, ölüm getirecek, kan getirecek, kaos getirecek, bölgenin sömürgeciler tarafından yeniden paramparça edilmesiyle sonuçlanacaktır.
***
Biraz derin nefes alarak, esaslı bir tarh felsefesi yapmaya, bölgenin sorunlarını bir bütün olarak ve en dibine, köküne, kökenine giderek mercek altına almaya ihtiyacımız var.
Önce, şu tespiti yapmak zorundayız: Bölge, 200 yıldır, büyük bir medeniyet buhranı yaşıyor: Batı modernliğinin seküler-kapitalist meydan okuması, bölgenin Osmanlı medeniyet tecrübesi ile inşa edilen temel yapılarını çökertti; siyasî, kültürel ve zihnî sömürgeleşme biçimlerini kışkırttı ve meşrûlaştırdı; bölge halklarını birbirine düşman kılacak kadar absürt ve yapay sorunlar icat etti. Sonuçta, bölge halkları, kendilerine olan güvenlerini yitirdiler.
***
İkinci olarak, bugünkü sorunlar, tarihten gelen sorunlardan ziyade, sömürgecilerin icat ettiği ve ne yazık ki, gerçeğe dönüştürdüğü yapay, sahte sorunlardır. Bölge ülkelerinin kaderleri, bölge halklarının elinde değil hâlâ. İpler başkalarının elinde ve biz kuklaları, palyaçoları ve figüranları oynuyoruz hâlâ! Sömürgeciler, yapay coğrafî sınırları çizmekle yetinmediler; aynı zamanda, önceden siyasî olarak sömürgeleştirdikleri bölgenin insanlarını, bu kez kültürel olarak, zihnî olarak sömürgeleştirdiler: Sömürgeciler gittiler ama yerlerine, hem diktatörleri, hem de sosyalizm gibi, milliyetçilik gibi seküler ideolojileri diktiler.
***
Üçüncü olarak, şu ân, yeni bir evreye giriyor bölge: Bölgeden sömürgeciler, önümüzdeki çeyrek asırda çekilip gidecekler ve bölge ilk kez bağımsızlığına kavuşma imkânına kavuşacak. Batılıların, diktatörlüklerle, güdümlü-kabîle devletçikleriyle kontrol altında tuttukları dünyanın son ve tek bölgesi burası. Ama artık sona gelindi. Sona gelindi gelinmesine de, Batılılar, bölgeyi kendi istedikleri şekilde dizayn etmeden bölgeden çekilmek istemiyorlar, istemeyecekler de.
Onun için, etnik, mezhebî, kabîlevî kimlikler kışkırtılacak, bölge tam anlamıyla içinden çıkılması zor bir kaosun ve felâketin eşiğine sürüklenecek. Ayrıca çok yönlü bir sekülerleşme süreci başlatılacak; İslâm''ın Protestanlaştırılması süreci hızlandırılacak…
Bu etnik, mezhebî ve kabîlevî kimlikleri, paganlaşma biçimlerini önleyebilecek tek imkân, bölgeyi kısa, orta ve uzun vadeli projelerle yeniden her anlamda İttihad-ı İslâm etrafında bütünleştirecek bir medeniyet fikridir.
***
Siyasî, kültürel, ekonomik ve entelektüel anlamda ittihad-ı İslâm fikrinin hayata geçirilmesini mümkün kılacak ortam da, fikrî birikim de mevcut aslında. Bu kaos ortamının bölgeyi daha fazla parçalamaktan ve küresel kapitalist güçlere peşkeş çekmekten başka bir işe yaramadığı bölgenin bütün halkları, entelektüelleri, siyasetçileri tarafından net bir şekilde görülmüştür ve bu görüş, yüksek bir sesle, daha geleceğe dönük ufuklar çizerek yeniden dillendirilmelidir.
***
İslâmcılığın en güçlü, en köklü ve en kalıcı projesi, ittihad-ı İslâm projesidir. Afgânî''den Akif''e, Said Halim Paşa''dan Cevdet Paşa''ya kadar bu konuda geliştirilen külliyat ve fikriyat yenilenmeli ve bölgenin gündemine yeniden getirilmelidir.
Sadece Bediüzzaman''ın Hutbe-i Şamiye''si, bölgenin ittihad-ı İslâm fikri etrafında yeni bir medeniyet sıçramasının hayata geçirilmesini mümkün kılacak teorik ve pratik bir yol haritası sunmaya tek başına yetecek bir metindir.
Yine Sezai Karakoç''un medeniyet fikri, bölgeyi toparlayacak, ayağa kaldıracak bir diriliş ve varoluş fikrinin ufkunu sunmaya yetecek çapta, kalibrede ve derinliktedir.
***
Özetle… Yaşanan kaos, yeni bir doğum sancısının habercisi, sömürgecilerin korkulu rüyası olacak müşterek bir geleceğin işaret fişeğidir. Bunu görelim.
Süreç, çok zor ve zorlu geçecek elbette. Ama kolay elde edilen bir şeyin, elden kolay kayıp gideceğini gözardı edemeyiz. Zora talip olmalıyız; uzun bir yolculuğa, insanlığa barış, kardeşlik ve adalet ruhu ve nefesi üfleyebilecek kadar uzun muhkem bir yolculuğa soyunmalıyız.
İşte o zaman, zor''un oyunu nasıl bozacağını, bu bölgede/n yeni bir dünyanın nasıl kurulabileceğini görebileceğiz. Yeter ki biz soğuk kanlılığımızı yitirmeyelim ve ipleri artık kendi elimize alabilelim… Sosyalizm gibi, milliyetçilik gibi Batılı seküler ve pagan ideolojiler, bölgenin tarihini ve gelişini durdurmaktan ve bölgeyi Batılılara peşkeş çekmekten başka bir işe yaramamıştır.
Kudüs Kriterlerini, Şam Kriterlerini, Saraybosna Kriterlerini, İstanbul Kriterlerini yeniden yol haritamız olarak belirlediğimiz zaman yeni bir dünyanın kurulması “ân meselesi” olacaktır.
Yaşadığımız modern ve postmodern süreç, paganizmin türlü versiyonlarıyla, insanlığı nasıl bir tıkanmanın, barbarlaşma biçimlerinin eşiğini sürüklediğini gösteren ürpertici ama o ölçüde de öğretici bir süreç oldu.
İşte bugün (yaklaşık 200 yıldır) yaşadıklarımız, bugün bizi bir yol ayırımın eşiğine getirip bıraktı: Ya “yola çıkmaya hüküm giyeceğiz”; ya da yolumuzu kesenlere boyun eğmeye devam ederek ölümümüzü ve insanlığın ölümünü bekleyeceğiz! Unutmayalım: Dün olduğu gibi, yarın da insanlığın ölümü de, yeniden-doğumu da bizim elimizde, bize bağlı!
***
Eğer biz “yola çıkmaya hüküm giymezsek”, Kürt meselesinin kardeş kavgasına dönüşmesi de, küresel güçlerin bölgemizdeki güçlerini kullanarak bölgeyi lime lime etnik, mezhebî, kabîlevî dilimlere bölerek cehenneme çevirmeleri de kolay kolay önlenemez.
Bu nedenle, İslâmcılık meselesi üzerinde soğukkanlı, öz-eleştirel ve önümüzü görecek, zihnimizi ve ufkumuzu açacak şekilde yeniden ve ciddiyetle düşünmek zorundayız vesselam.
SON
Siyah bayram, kara leke!
Yusuf Kaplan
20/08/2012 Pazartesi
Tek bir mümini bile rencide edebileceği korkusuyla İslâmcılık yazılarını bayramda yazmaMaya karar vermiştim. Ama gece 02.00''de, Zaman gazetesinin bayramın birinci günkü nüshasını internetten gözden geçirip, İslâmcılık''la ilgili milyonlarca müslümanı rencide edecek, kalbini kıracak, boynunu bükecek 3-4 yazı okudum ve ağzımın tadı fena halde kaçtı…
Bayramın birinci gününde, ortada fol yok, yumurta yokken, Müslümanları rencide edecek meşum bir işe Müslümanlar nasıl imza atabilirler havsalam almıyor!
Gayretullah''a dokunacak işler bunlar! Böyle bir günde, masum, suçsuz, kimsesiz Müslümanların dünyasını nasıl karartır, âh''larını nasıl alabiliriz! Fesübhanallah!
***
Mümtazer Türköne, şu bayram gününde, -özür dilerim ama- gerçekten feraset ve basiret yoksunu bir yazı kaleme almış: "Kökü Dışarıda Bir İdeoloji" başlıklı ürpertici bir yazı yazmış. Bilal Sambur''un "İslâm, İslamizmden Ayrılmalı" yazısının da ondan geri kalır yanı yok!
Kökü dışarıda bir fitne projesinin ayak sesleri olmasın bunlar sakın?
Türköne''nin ve Sambur''un "ruhsuz", duyarsız yazılarını okuyunca, bir Müslüman olarak ben utandım…
Evet, nasıl olur da, Müslüman kimlikli yazarlar, "İslâmcılar, en büyük felâkettir" der ve yedi düvelin dört bir taraftan üzerimize çullandıkları bir yokoluş mevsiminde İslâm''ın izzetini, şerefini ve varlığını koruyabilmek için inanılmaz bedeller ödeyen Abdülhamid Han''ların, Akiflerin, Said Halim Paşaların, Mustafa Sabri Efendilerin, İskilipli Atıfların, Elmalılıların, Bediüzzamanların, İhvan-ı Müslimînlerin, Cemaat-İslâmîlerin, rahmetli Seyyid Kutupların, rahmetli Ali Şeriatilerin, İkbal''lerin, Malik bin Nebilerin, Sezai Karakoç''ların içinde yer aldıkları bir hareketi, nasıl kökü dışarıda bir hareket olarak görebilir? Üstelik de şu bayram gününde böyle bir vicdansızlığı, insafsızlığı, basiretsizliği nasıl yapabilir?
İslâmcılığı lanetlemek adına söylenenler, Oliver Roy''ların, Gilles Kepel''lerin, Graham Fuller''ların, bilumum İslâm düşmanı, İslamofobi öncüsü neo-con çetelerin söylemleriyle tamtamına örtüşüyor!
***
Bütün bunları Fethullah Gülen Hocaefendi gördüğünde, yüreği kan ağlamayacak mı sanıyorsunuz?
Hocam size sesleniyorum: Lütfen feryadımı duyun: Bilmeden büyük bir fitnenin tohumları ekiliyor! Müslümanların gazetesinde, bayramın ilk günü hem de!
Bunlar gayretullaha dokunacak işlerdir Hocam! Hiç kimsenin yapamadığı onca güzelim işlere, hizmete halel getirecek bir cinayettir bu yapılanlar!
Benim yüreğim dayanmıyor, şu bayram gününde, milyonlarca masum müslümanın kalbinin kırılmasına, boyunlarının bir kez daha bükülmesine!
Hocam, bu cinayeti ancak siz durdurabilirsiniz! Yüreği, en küçük haksızlığa bile isyan eden sizin gibi bir öncü, bir önaçıcı bu cinayete dur diyebilir!
Müslümanların bayramını zehir edilmiştir! Bu yayınlarla gayretullaha dokunacak bir yanlış yapılmış, Müslümanlara ilk kez siyah bir bayram hediye (!) edilmiş, Müslümanlar arasındaki ilişkilere leke sürülmüştür!
Lütfen durdurun bu basiretsizlik örneğini Hocam!
Yoksa Abdülhamid Han''ın kemikleri sızlayacak mezarında! Akif, dört dönecek! Mustafa Sabri Efendi, Elmalılı, İskilipli Atıf, Bediüzzaman ve daha nice öncü, nice âlim isyan edecek mezarlarından bize!
Müslümanların birbirlerine karşı şefkate, merhamete, kardeşliğe en fazla ihtiyaç duyduğu bir günde, bir zaman diliminde, inanamıyorum bütün bunların olabildiğine!
Bu fitne ateşini siz durdurmazsanız kimse durduramaz Hocam! Kulaklarını çekin, basiretsiz ve ferasetsiz sorumluların!
***
"Birbirinizi sevmedikçe bihakkın iman etmiş olamazsınız!" buyuruyor Fahr-i Kâinât Efendimiz! Bir gayr-i Müslime gösterdiğimiz sempatiyi, Müslümanlardan esirgemek, Efendimizin ne kadar gücüne gider, söylemek bile gerekmiyor!
Şu bayram gününde olacak iş mi bunlar! Hay Allah!
Allah, bizi ıslah etsin! Kalplerimizi birbirimize açsın! Vesselam!
Not: Bayramdan sonra bu meseleler üzerine derinlemesine gitmek, boynumuza borç oldu artık!
.İslâm"ı bertaraf etmenin yolu, İslâmcılığı bertaraf etmek (1)
Yusuf Kaplan
26/08/2012 Pazar
İslâm''ın, Batılılar için, ne anlam ifade ettiğinin farkında mıyız, gerçekten? Eğer bu sorunun cevabını bihakkın verebilirsek, İslâmcılığın, öncelikle Batı''da, sonra da derece derece İslâm dünyasında, neden şeytanlaştırılma, lanetlenme ya da devre dışı bırakma kaygısıyla hedef tahtasına yatırıldığını da bihakkın idrak edebiliriz.
İslâmcılığın eleştirilemezliğinden filan sözetmiyorum. Öyle şey mi olur? Bırakınız İslâmcılığı, adam inanmıyorsa, karşı çıkıyorsa, İslâm''ı bile, istediği gibi eleştirebilir. Kimse, kimsenin zihnine pranga vuramaz. İsteyen inanır, istemeyen inanmaz. Ayrıca, hiç kimse de, hiç kimseye neden böyle inanıyorsun, neden benim inandığım gibi inanmıyorsun, diyemez.
***
İslâm''ın, Müslümanlar için ne anlam ifade ettiği, sorusu da önemli bir soru. Ama bu başka bir yazının konusu. Burada yazının başında sorduğum sorunun izini sürmek niyetindeyim öncelikle. Evet, İslâm, Batılılar için ne anlam ifade ediyor?
Öncelikle şunu: İslâm, Batılar tarafından, şu ân dünyada, diğer dinler ve medeniyetler arasında, Batı uygarlığına karşı geliştirilebilecek muhtemel medeniyet meydan okumasının tek adı ve adresi olarak görülüyor.
Batılılar, İslâm''ın, gerek kaynaklarının muhkemliğini; gerek Müslümanların tarihî tecrübelerinin derinliğini, çapını ve kuşatıcılığını; gerekse bugün insanlığın en temel varoluşsal sorununu çözebilmiş, yani farklı kültürlerin, dinlerin, felsefelerin ve etnisitelerin farklılıklarını koruyarak hepsine yaşama ve varolma hakkı sunabilmiş tek medeniyet tecrübesinin İslâm medeniyet tecrübesi olduğunu bildikleri için, İslâm medeniyeti, Osmanlı''nın durdurulmasından sonra fiilen tarihten çekilmiş olmasına rağmen, bu üç temel gerekçeden ötürü, İslâm''ın, Batı uygarlığına “alternatif” olabilecek tek niteliksel kaynak olduğunu düşünüyorlar; bu yakıcı gerçeği, bizden, bizim metamorfoz yemiş entelijansiyamızdan daha iyi biliyorlar.
***
İkincisi, Batılılar, İslâm''ın dışında, Batı uygarlığına “karşı”, gerçek anlamda bir medeniyet meydan okuması geliştirebilecek başka bir aktör, bir “güç”, bir medeniyet kaynağı olmadığını da çok iyi biliyorlar.
(Japonya, Çin, Hindistan ve Rusya''nın kapitalist Batı uygarlığına karşı medeniyet meydan okuması geliştiremeyecek kadar nasıl fosilleştirildiklerini, kapitalistleştirilerek nasıl u/yutulduklarını ayrıca yazacağım).
***
Bu nedenle, İslâm''ı, “alternatif” bir medeniyet sunabilecek, Batı uygarlığının önündeki tek “tehdit” olarak görüyor Batılılar. Soğuk Savaş''ın bitirilmesinin nedeni buydu: Fas''tan Malezya''ya kadar, İslâm dünyasında yerleştirilen diktatörlükler çatırdamaya, sosyalist, ulusçu vesair ideolojiler anlamsızlaşmaya başlamıştı ve İslâmcılık, İslâm dünyasının en güçlü sosyal, kültürel ve entelektüel söylemi ve “eylem”i olmaya doğru hızla ilerliyordu.
Bu nedenle, İslâmcılık üzerinden İslâm''ın yükselişinin durdurulması gerekiyordu. Henüz “primitif” özellikler arzetmesine, esaslı hiçbir proje sun/a/mamasına rağmen, İslâmcılığın, İslâm dünyasında tabandan tavana doğru gerçekleştirdiği bu yürüyüş, durdurulmalıydı.
İslâmcılığın bu önlenemeyen yürüyüşü, durdurulmadığı takdirde, sular seller gibi, bütün Batı-güdümlü diktatörlükleri, şeyhlikleri önüne katıp, sonuçta, 1648 Westfalya Düzeni''yle kurulan Batılı seküler-kapitalist küresel sistemin sonunun başlangıcını hazırlayabilirdi.
İslâmcılığın, bir medeniyet meydan okuması filan yoktu. Ama ikinci aşama, eşyanın tabiatı icabı, medeniyet meydan okuması olacak, İslâm''ın, yeniden tarih yapacak, tarihin akışında rol alacak -Braudel''yen anlamda- anahtar bir “dünya-tarihsel” aktöre dönüşmesi önlenemeyecekti.
***
İşte tam bu noktada, Soğuk Savaş bitirildi. Dönemin NATO Genel Sekreteri Willy Cleas, ABD Başkanı Ronald Reagan ve İngiltere''nin “demir leydi”si Margaret Thatcher, Brüksel''de vesaire adeta yeni bir “Yalta Konferansları” dizisi düzenleyerek, “İslâm''ın, küresel sitemin önündeki en büyük tehdit olduğuna” hükmettiler ve bunu açıkça deklare ettiler.
Sonrasında, Bernard Lewis, Samuel Huntington ve diğer neo-concu İslamofobik stratejistler sahne aldılar ve İslamofobi''nin akademik ve entelektüel temellerini döşediler, özene bezene!
Adına Yeni Dünya Düzeni denen şeyin, bu düzeni hayata geçirmek üzere alınan çok yönlü kararların, tek hedefi vardı: İslâm''ın yükselişini durdurmak. Eğer İslâm''ın yükselişi durdurul/a/mazsa, bu, küresel kapitalist Batı uygarlığının çöküşünün başlangıcı olabilirdi.
***
İslâm''ın yükselişini durdurabilmenin tek yolu vardı: Bu yükselişin aktörünü, yani İslâmcılığı durdurmak, bertaraf etmek… O yüzden, İslâm değil, İslâmcılık hedef tahtasına yatırıldı…
Hedef saptırmak için de, “İslâm''ın aslında barış demek olduğu” vurgulandı ve simülatif, sahte, konformist, hormonlu, “dilsiz”, ruhu çalınmış, köle ruhlu ılımlı bir İslâm icat edilerek İslâm dünyasına pazarlandı.
Peki, bu süreçte, ne oldu, ne tür projeler, nasıl uygulamaya kondu ve bu projeler nasıl algılandı dünyada ve İslâm dünyasında?
Yarınki yazıda bu sorunun izini süreceğim…Bir tefekkür yolculuğu olarak İslâmcılık
Yusuf Kaplan
27/08/2012 Pazartesi
Hayrettin Karaman Hoca''nın ''İslâmcılığın muhtevası üzerinde yoğunlaşılması'' uyarısı yerindedir. Yine Ali Bulaç, İslâmcılığın imkânları ve vaatleri üzerinde doludizgin yazmaya devam ediyor. Yasin Aktay''ın, Cumartesi günkü yazısı, İslâmcılık algısı, söylemi ve dili üzerine -Murat Güzel ve Aliye Çınar''ın Star''daki yazılarından sonra- yazılmış en güzel yazılardan biriydi.
Ömer Lekesiz''in yazıları, İslâmcılık tartışmasına bir ruh kattı. Ahmet Turan Alkan''ın ahlâk fikrini hatırlatması, iyi bir katkıydı.
Bu arada Zaman gazetesinde, dingin yazı, engin fikir diliyle, Türk basınında özgün bir yere sahip Ahmet Selim''in, İslâmcılık eleştirilerini nezih üslûbuyla tartışması, Mevlânâ''nın da, İmam-ı Rabbanî Hazretleri''nin de ''İslâmcı'' olarak görülmesi gerektiğini vurgulayarak, İslâmcılık kavramının zedelenmemesine dikkat çekmesi önemliydi.
* * *
Bütün bu tartışmaları zikretmemin bir nedeni var elbette: İslâmcılık, İslâm''ın anlaşılması ve yaşanması sürecinde bir tefekkür çabasıdır öncelikle. Bu tespitimin, ''İslâmcılık, entelektüel bir çaba değildir'' şeklinde bir tepkiyle karşılanacağını, (zihin konforuna sahip olma -elbette ki, haksız ve tutarsız- ithamına maruz kalan biri olarak) biliyorum.
Oysa ''fikrî çaba'' ile ''entelektüel çaba'' aynı şeyler değildir. Benzerlikleri vardır ama bambaşka şeylerdir. Entelektüel çaba, zihinle sınırlıdır ve hayatla irtibatı zayıf, soyut bir çabadır çoklukla.
İkincisi, entelektüel çaba, yalnızca ''akıl''la gerçekleştirilir. Çağdaş Batı düşüncesi bile, özellikle Kıta Avrupa''sı felsefesi, artık salt akılla düşünce üretilemeyeceğini, aslında aklın düşünmeyi öldüren bir ''aygıt'' olduğunu itiraf etmiştir. Meselâ Heidegger, bu düşünürlerin başında gelir. Hatta Heidegger, düşünmeyi salt akla indirgeme çabasının öncüsü Socrates''le birlikte düşüncenin bittiğini bile söylemiştir. Bu nedenle, felsefenin bitişinin çoktan ilan edildiği bir çağda yaşıyor olduğumuzu unutmayalım.
* * *
Fikrî çaba ile entelektüel çaba''nın aynı şeylermiş gibi algılanması, İslâmî kesimlerde de çok yaygın bir yanılsamadır ve bu, köklü bir algılama sorununun yaşandığını gösterir. Ayrıca bu, bizim de, dünyaya, eşyaya, insana, hayata yalnızca Batılı kategorik / parçalı algılama biçimleriyle baktığımızın, çağın ağlarının ve bağlamlarının dışına çıkamadığımızın, yıkıcı bir çağ körleşmesi yaşadığımızın ama bunun henüz farkına bile varamadığımızın çarpıcı bir göstergesidir.
Düşünce, elbette ki, kategorilerle, tasnif, tefrik ve terkiplerle geliştirilir. Ama düşüncenin salt kategorilere, hayatınsa salt kategorik varolma biçimlerine indirgenmesi, düşünceyi de, düşünme faaliyetini de, hayatı da bitirir; bitirmiştir de nitekim.
* * *
Oysa gerçekte müslümanın dünyasındaki fikrî çaba, hayatın ayrılmaz bir parçasıdır. Dün gerçek buydu, bugün böyle değilse, yarın böyle olmalıdır ve olacaktır da: Çünkü fikriyattan yoksun bir hayat, sığ, derinliksiz ve ufuksuz; tatbikattan yoksun bir hayatsa, yoksul, meyvesiz ve ruhsuzdur.
Bu nedenle, hâl ilmi olan fıkıh''ın tarifi, bir tefekkür tarifidir aslında: İmam-ı Azam''ın, fıkh''ı, ''kişinin lehinde ve aleyhindeki şeyleri fehmetme / anlama çabası'' olarak tarif etmesi, tefakkuh''la tefekkür, fikriyat''la tatbikat arasında kategorik bir ayırımın olamayacağının apaçık bir işaretidir.
İkinci olarak, tefekkür, Kitabımızın sarih ifadeyle, ''akleden kalb''in işidir. İslâm tefekkür hayatının öncüleri, Gazalî, Cürcânî, İbn Arabî gibi âlim, arif ve hakîm şahsiyetlerin tefekkür tarifleri ve tatbikatları da Kitabımızla paralel bir seyir izler: Tefekkür, öncelikle ''kalb''in fiilidir: Kalpsiz hayat düşünülebilir mi?
İşte bu nedenle, âlim, ârif ve hakîm şahsiyetleri hayatın tam kalbinden bakarlar dünyaya, eşyaya ve hayata.
Oysa entelektüel, hayatın kıyısına itilmiş, hayattan kendisini soyutlamış biridir; böyle bir figürün, kendi başına bir ''figür'' olmanın ötesinde, hayata katabileceği bir derinlikten, bir ruhtan sözetmek ne kadar mümkündür, çalkantılı modern tarihe bakın, göreceksiniz.
* * *
Yüksek / asil düşünce, hayatı derinlemesine yaşayan ve tam kalbinden yakalayan düşüncedir: Eğer kategorik / parçalı zihin dünyasından kurtularak düşünebilirsek, en ''soyut'' düşünce''nin aslında en ''somut''tan / en derûnî tecrübeden yola çıkılarak geliştirildiğini görmekte zorlanmayız.
Zâhirle bâtın, âfak''la enfüs arasında sürekli bir gidiş-geliş yolculuğu yapanlar, bu tür bir ''gerilim hattı''nda -Sezai Karakoç''un deyişiyle ''metafizik ürperti''yle- seyahat edenler, hayatımıza ruh üfleyen en derûnî ama en sade fikirlerin temellerini atabilmişlerdir: İbn Arabî, Yunus, Konfüçyüs, Mimar Sinan, Mevlânâ, hatta İmam İbn Teymiyye böyle biridir; yine Kierkegaard, Tao, Nietzsche, Gazalî, Bergson, Bediüzzaman gibi düşünürler, hayatı, kategorik / parçalı değil, bütüncül olarak kavrayan düşünürler oldukları için çağ aşan ve çağ açan önaçıcı şahsiyetler olabilmişlerdir.
* * *
İslâmcılığı, salt ideolojik / siyasî bir söyleme indirgeme çabası, İslâm''ın yükselişe geçişini önlemek amacıyla Batılıların son çeyrek asırda icat ettikleri ve dayattıkları, reddedilmesi gereken tehlikeli bir ''proje''dir. Gerçekte İslâmcılık, bütüncül bir tefekkür ve varoluş yolculuğu olarak doğmuştur ve bu özelliğini önümüzdeki süreçte yeniden kazanacaktır.
Özetle... İslâmcılık, bizim hem İslâm''la, hem dünyayla, hem de Batıyla nasıl ilişki kurduğumuzu ve aslında bu ilişkinin nasıl olması gerektiğini gösteren çok yönlü, bütüncül bir tefekkür, idrak ve varoluş yolculuğudur.
* * *
İslâmcılık, sunulmaya çalışıldığı -ve kısmen de olsa gözlendiği- gibi daraltıcı, ''boğucu'' ve dışlayıcı değil, tıpkı İslâm''ın kendisi gibi, tıpkı bütün dinlere, medeniyetlere ve düşüncelere kapılarını açan, varolmalarını, yaşamalarını, kendi meyvelerini yeşertmelerini sağlayan tarihteki engin tecrübesi ve yansıması gibi, bütün peygamberî birikimi yeniden özümseyen, bütün sahici bilgelik, derinlikli düşünce, sanat ve hayat geleneklerine açık, onlarla teması teşvik edici, en iğreti ve yıkıcı sonuçlarını modernlikten sonraki süreçte gördüğümüz parçalı ve her şeyi parçalayıcı, savunma ya da yenilgi psikolojilerine prim vermeyen, bu psişe bozukluklarını aşabilecek, sözünü ettiğim anlamda hayatla tefekkürü birbirinden ayırmayan güçlü, köklü, bütüncül, herkesin, her geleneğin, her düşüncenin beslenebileceği derinlikte bir tefekkür ve varoluş yolculuğuna dönüşmeli, bunun yapı taşlarını döşeme, koridorlarını açma, yolculuğuna çıkma mücadelesi ve mücahedesi içinde olmalıdır.
İslâmcılık, zaten bu sürece çoktan girmiş durumdadır: Sadece Sezai Karakoç, Nurettin Topçu, Cemil Meriç, İsmet Özel, Nuri Pakdil, Rasim Özdenören''in, onların yetiştirdiği kuşakların, yeni düşünür, sanatçı örneklerinin varlığı ve ürünleri -bu ülkede- bile geleceğin gelmekte olduğunu gören gözlere göstermeye yeter, diye düşünüyorum...
* * *
Hayalî bir şeyden, ham hayal bir şeyden sözetmiyorum, gördüğünüz gibi. Ali Bulaç''ın bugünkü Zaman gazetesindeki yazısında da söylediği gibi, bugün, yüzyıl öncesine göre daha avantajlı durumdayız: Zaman zaman düşsek de, kendi ilkelerimizi hiçe sayacak ucuzculuklara ve ayartılara kapılsak da, bugün, düne göre, her bakımdan daha iyi bir yerdeyiz: Kaynaklarımızla doğrudan irtibat kurmaya, dünyayla ve kendimizle yüzleşmeye, hesaplaşmaya, özeleştirel düşünme biçimleri geliştirmeye çoktan başladık. Türkiye''de de, İslâm dünyasında da -henüz tanımasak da, değerlerini bilmesek de, gerekli değeri ve önemi veremesek de- yeni bir düşünür tipi yetişti.
Bu isimleri, burada teker teker saymamama gerek yok; önceki yazılarda yeri geldikçe çokça zikrettim ayrıca... Yukarıda zikrettiğim öncüler bile çok şey söylüyor olsa gerek...
Yine bugünkü Zaman gazetesinde Ahmet Turan Alkan''ın enfes bir şekilde özetlediği, bütün insanlık tarihine açılma, kendi tarih idrakimizi, gelecek tasavvurumuzu ve medeniyet fikrimizi geliştirme yönünde, henüz işin başında olsak da, emin adımlarla yürüyebileceğimiz tarihî ve zihnî, fikrî ve varoluşsal bir yolculuğa çıkabilecek muhkem bir zemine kavuşmak üzereyiz...
* * *
Hayal gördüğümü söyleyecekler, söyleyecek bir şeyleri olmayan, kendilerine güvenleri kalmayan, her şeyin bittiğini zanneden, her şeyi hâlâ Batı''dan bekleyen vurgun yemiş, metamorfoz yemiş, çağ körleşmesiyle malul, ödünç dünyalarda, ödünç akıllarla, ödünç dillerle, kötürüm zihinlerle sonsuza dek yaşayabileceğini vehmeden acınası insancıklardır sadece...
Kaldı ki, içinden geçtiğimiz ve insanı, hayatı ve hakikati paçavraya çeviren, ezip geçen kaotik ve katastrofik neo-liberal süreç; insanı estetize yöntemlerle ayartmasını iyi bilen, hakikati topyekûn anlamsızlaştıran ve hayatımızdan silen postmodern simülatif süreç; artık sığ bile olsa ses getiremeyecek, heyecan üretemeyecek siyasî düşünce akımları bile geliştiremeyecek kadar bencilleşen, vulgerleşen, bayağılaşan, bakış açılarımızı iptal eden, en temel insanî ve varoluşsal değerlerimizi imha eden, Japon, Çin, Hint ve Rus ruhunu kapitalizmle ''boğan'' küresel, kapitalist, seküler ve neo-pagan süreç, aslında İslâmcılığın, bu anlamda çok yönlü tefekkür ve varoluş yolculuğuna gebe olduğunu bütün çıplaklığıyla gözler önüne seren münbit bir süreçtir.
Yeter ki, gören gözlere, akleden kalbe, işiten kulaklara, insanlığın, varlığın ve eşyanın, hakikati çağıran, hakikate çağıran örtük sesine, derûnî çığlığına ve isyanına pergellerimizi ve duyargalarımızı açmasını bilelim, vesselam...
Not: Bugün yazacağımı söylediğim yazıyı, sonraki günlerde yazacağımı hatırlatmak isterim.Dünyanın "dilsizleşmesi", kaos ve Türkiye"nin "taşıt"lıktan "şoför"lüğe geçişi (1)Yusuf Kaplan
5/10/2012 Cuma
İnziva hayatına dalıp gitmiştim ki, Kongre, yolumu kesti... Başbakan"ın performansı, spektaküler"di. Ali Saydam, ironik bir dille çok iyi tasvir etmiş bu "resmi".
İpekyolu Festivali için Amerika"ya yola çıkma hazırlıkları yaparken, Türkiye-Suriye sınırında Akçakale"de gergin saatler yaşandığı haberleri geldi…
GAZETECİLER VE STRATEJİSTLERİN AYARTICI "SONUÇ"LARI
Kongre"de olduğu gibi, Akçakale"deki gergin saatler için de gazeteleri ve televizyonları taradım hızla.
Vardığım sonuç şu: Gazeteciler, ayrıntı"yı, "hikâye bu!" diyerek bizi simülasyon"a / "ayartı"ya; stratejistlerse dayatılan küresel gündemin gerçekliğini, "gerçek bu!" diyerek asimilasyona / yanılgıya mahkûm ediyorlar: Son resme, sonuçlara, hâkim gündemlere ve söylemlere odaklandıkları için resmin bütününü, arkaplanı göremiyorlar.
Türkiye, önemli ve zorlu bir dönemeçten geçiyor ve bu aktörler, hükümeti de, kamuoyunu da yanlış yönlendiriyorlar: PKK ve Suriye sorunu, bunun örnekleri.
NEDENLERLE SONUÇLARI KARIŞTIRMAMAK İÇİN…
Oysa Türkiye"nin derin nefes alabilen, her türlü iktidar biçimine mesafeli durabilen ama vicdanı ve insafı da elden bırakmayan ve ülkenin önünü açabilecek insanlara ihtiyacı var.
Nietzsche, modernliğin temel açmazının "nedenlerle sonuçları birbirine karıştırmak" olduğuna dikkat çekmişti.
Gazetecilerin günü kurtaran simülatif / ayartıcı ayrıntıları da, stratejistlerin gündemi kurtaran asimilatif / yanıltıcı gerçeklikleri de, sadece SONUÇ.
MAYINLI ARAZİDEKİ ENGELLİ KOŞU
Ortaya çıkan manzara, ne olup bittiğini görebilmemizi zorlaştıran, zihnî melekelerimizi körleştiren, ufkumuzu daraltan ayartıcı pornografik bir algılama biçimi üretiyor yalnızca.
Bu "zihinsizleştirilmiş zihin"lerle ve "iliştirilmiş beyin"lerle 200 yıldır düştüğümüz "çukur"dan nasıl çıkabilir ve sâlimen yol alabiliriz ki?
Başbakan Erdoğan"ın -aslında rahmetli Özal"a ait- "uzun ince bir yolculuk" sözü, durumu iyi özetliyor: Türkiye, "çukur"dan çıktı ama mayınlı araziye girdi: Engelli bir koşu uzanıyor önünde: Yolculuğun ilk safhası, hatta "son"un başlangıcı bu: Engellerle ve engebelerle dolu, zorlu bir koşu yine de…
BATI"NIN SÖZÜ BİTTİ: KAOSLARA HAZIRLIKLI OLALIM
Öte yandan, dünya, bir krizden ötekine sürüklenip duruyor: Batı hâkimiyeti sürüyor ama Batı uygarlığının söyleyeceği söz kalmadı, bitti.
Wallerstein, bu gerçeği, çeyrek asırdır bir "belirsizlikler çağının eşiğinden geçtiğimizi" söyleyerek dile getirmişti.
Dünyayı yeni kaoslar, yeni türbülanslar bekliyor: Bizim merkezinde yer aldığımız ve tarihin yapılmasında yeniden kilit rol oynayacağı açıkça -yalnızca Batılılar tarafından- görülen medeniyet coğrafyamız, yeni kaosların eşiğine sürüklenmeye hazırlanıyor. Önce bu gerçeği görelim ve hazırlıklı olalım.
TARİH BURADA YAPILACAK…
Dün, tarih burada yapılmıştı: Merkezinde 7 asır bizim olduğumuz bir tarihti bu. Son üç asırdan bu yana, tarih burada yapılmıyor ama BURADAN yapılıyor: Batı ittifakı, dünya üzerindeki hâkimiyetini burada kurduğu hâkimiyet üzerinden (yani "biz"i durdurmayı başarabildiği için) sağlıyor.
Ama artık tarih yeniden BURADA yapılacak ve bu noktada biz yeniden anahtar rol oynayacağız. Bu gerçeği, Batılılar gördükleri için buradalar: O yüzden Türkiye"yi kuşatıyorlar. Bu gerçeği, biz de görelim ve kuşatmayı nasıl yarabileceğimiz meselesi üzerinde kafa patlatalım lûtfen.
Bunun için dünyanın neo-liberal düzene mahkûm edilip -örneğin Çin gibi- medeniyet iddialarına sahip olabilecek aktörlerin hadım edilerek nasıl "dilsizleştirildiğini" görebilmemiz gerekiyor.
TÜRKİYE"NİN KUŞATILMASI
"Dilsizleştirilen" dünyada, her şeye rağmen "dil"ini koruma, yani medeniyet iddialarını iyi-kötü dillendirme kaygısı güden sadece biz varız. AK Parti Kongresi"nde sergilenen manzara, "geliyoruz"un bir ön-provası"dır.
PKK ve Suriye sorunu, bizzat Batılı "dostlarımız" (!) tarafından Türkiye"nin yürüyüşünü durdurmak ve Türkiye"yi kuşatmak için azdırılmıştır. Suriye ve Irak gibi ülkeler, taşeron burada. Gazeteciler ve stratejistler bu yakıcı gerçeği görebilmemizi zorlaştırıyorlar!
Bir başka göremediğimiz şey, İran"ın da Türkiye"nin kuşatılması için kışkırtıldığı gerçeği: Son 25 yıldır yaşanan hâdiseler sonrasında, -hem de İran-karşıtı söylemlerle- İran"ın önünün açıldığını, İran"ın, uzun vadede sünnî omurga"yı çökertmek için "kullanıldığını", asıl büyük savaşa, Brzezinski"nin "İslâm"a karşı İslâm savaşı" stratejisinin hayata geçirilmesine hazırlık yapıldığını ne kadar görebiliyoruz acaba?
Bu kazı çabasını, 20. yüzyılın en büyük düşünürlerinden Wittgenstein"ın "taşıt mısınız, şoför mü?" kışkırtıcı sorusu üzerinden sürmeye çalışacağım Pazar ve Pazartesi günleri.Dünyanın "dilsizleşmesi", kaos ve Türkiye"nin "taşıt"lıktan "şoför"lüğe geçişi (2)
Yusuf Kaplan
7/10/2012 Pazar
Batı ittifakında ve hâkimiyetinde, tarihî bir kırılma yaşanıyor: 1648''te kurulan Westfalya Avrupa ulus-devletler düzeni, ikinci paylaşım savaşıyla birlikte fiilen çöktü.
Batı ittifakı, Yalta''da sosyalizm-kapitalizm detantı / yumuşama''sı üzerinden bir nefes borusu açmaya çalıştı: Soğuk Savaş detantı, Berlin Duvarı''nın yıkılmasıyla dağıldı: Küreselleşme düzeniyle birlikte ''yumuşama'', ''yumuşatma''ya evrildi. Doğu Bloku devrildi; dünyanın neo-liberal düzenle ayartıcı yöntemlerle dize getirilmesi projesi devreye girdirildi.
DÜNYANIN DİLSİZLEŞMESİ
Yeni-kapitalist sistem, dünyayı dilsizleştirdi: Soğuk savaş döneminde ekonomi-politik model ihracı, yerini, ekonomi-kültür modeline terk edince, bütün dünya, hızla tüketim toplumunun dilini konuşmaya, yolunu tutmaya doğru koşmaya başladı.
Çin, Hindistan, Rusya gibi, hatta Türkiye gibi medeniyet iddiasına sahip olabilecek aktörlerin dilsizleştirdi.
Artık bütün dünya, neo-liberal kapitalizmin dilini konuşmaya başladı. Neo-liberalizmin ekonomi-kültür dili, medya, müzik, spor, eğlence dünyası üzerinden postmodern "her şey mübah" mottosu ile neo-pagan, tekno-pagan New Age seküler dininin ayartıcı ''ilâhî''lerini söylemeye başladı hızla, hazla ve ekstatik bir ayartıyla.
TÜRKİYE''NİN TARİHÎ VE KÜLTÜREL DERİNLİĞİ
Başka ''millet''lerde olmayan iki zıt ama birbirini besleyen ve vareden özelliğimiz var: Kabına sığmazlık ve derûnî sükûnet.
Kabına sığmazlık, ortaya koyduğumuz tarihî derinlikten geliyor. Derûnî sükûnet özelliğimiz ise, omurgasını tasavvufun oluşturduğu kültürel derinliğimizden.
Asya''nın içlerinden Avrupa''nın içlerine kadar gerçekleştirdiğimiz yürüyüş, özellikle de Müslüman olduğumuzdan sonraki süreçte, coğrafî-askerî bir yürüyüş değildi. Bir medeniyet yürüyüşüydü.
Bizim bu kabına sığmaz tarihî derinliği üreten medeniyet yürüyüşümüz olmasaydı, Haçlılar püskürtülemeyebilir, İslâm medeniyetinin yaşadığı birinci büyük medeniyet krizini aşmakta çok zorlanabilirdik.
WITTGENSTEIN: ''TAŞIT'' MISINIZ, ''ŞOFÖR'' MÜ?
Bu fetret döneminde nereden nereye doğru yol aldığımızı ve yeniden ''DİL''imize / medeniyet iddialarımıza nasıl kavuşabileceğimizi, dil felsefesinin öncü ve cins ismi Wittgenstein''ın ''taşıt mısınız, şoför mü?'' sorusu üzerinden panoramik olarak gözden geçirebiliriz şimdi.
Türkiye''nin temel sorunu, varoluşsaldır: Tarihimizde ilk defa fetret tecrübesi yaşamamıza yol açan, kendimizle de dünya''yla da ilişkilerimizi tersyüz eden ikinci büyük medeniyet krizinin sonucunda yitirdiği yönünü ve yörüngesini nasıl bulabileceği ve nasıl yeniden yörünge oluşturabileceği meselesidir.
''TAŞIT''LIKTAN YENİDEN ''ŞOFÖRLÜĞE''...
Türkiye, Tanzimat''a kadar ''şoför''dü: Yörünge ve yön tayin edici bir dünya-tarihsel aktördü. Karlofça ve Pasarofça''dan (1699-1700''lerden) itibaren, "taşıt" sallanmaya başladı: Türkiye önünü göremez hâle geldi. Yönünü yitirmeye, yörüngesini kaybetmeye başladı. Tanzimat''la birlikte şoförlükten uzaklaştırıldı; ''muavin'' mahalline sürüldü.
II. Abdülhamit döneminde, yeniden direksiyona geçti. Abdülhamit''ten sonra Türkiye, düvel-i muazzama''nın topyekûn üzerine yürümesini müteakip ''zincirleme kaza''yla her şeyini kaybetti.
NATO''YA RAĞMEN ROTA...
Cumhuriyet dönemiyle birlikte, yalnızca Batılıların taşıt''ını taşımaya mahkûm kılındı. Türkiye, bütün medeniyet iddialarını terk ettiğini deklare etti ve böylelikle BİLFİİL yok edilmekten kurtulmuş oldu; BİKUVVE varlığını korudu.
Menderes''ten Erdoğan''a kadar yaşadığımız süreçte, Türkiye, yeniden ''muavin'' mahallini kaptı: Türkiye''nin sarp kayalıklarını, dar geçitlerini, ıssız ovalarını, hâlâ Sakarya ile Kızılırmak''ın beslediği topraklarını ve insanlarını bilemeyen ''yabancı şoför''ü dolandırdı, yordu, hatta zaman zaman şaşkına çevirdi.
Bunun tercümesi şu: Menderes, Türkiye''nin rayından çıkan rotasını yeniden rayına oturtmaya çalıştı. Batılıları, şaşkına çevirecek zekice işlere imza attı: Türkiye, önce NATO''ya girdi ve böylelikle Batılıların Türkiye''yi yok edecek bütün oyunları ıskartaya çıkartıldı ve püskürtüldü.
* * *
Dünya tarihinin şekillenmesinde kısa ve ortada vadede, İngilizler, Almanya, Yahudiler, Çin, Rusya, Hindistan ve Japonya; orta ve uzun vadede İngilizler, Almanlar ve Türkiye, belirleyici roller oynayacak.
ABDULLAH GÜL, YENİDEN ADAY OLURSA...
Türkiye''deki Ergenekon operasyonuyla, Türkiye, urlarını temizliyor: Bu süreç, Baykal''ın, Erbakan''ın ve Kıvrıkoğlu''nun fedakârlıkları (''kötü adam'' rolü oynamaları) sayesinde başarıldı. Kılıçdaroğlu ve Bahçeli''nin verdikleri ve verecekleri açık veya örtük destekle nihayete erdirilecek.
Ancak Türkiye, özellikle cumhurbaşkanlığı seçimleri dolayısıyla tehlikeli bir gerilim hattına ve mayınlı araziye girmiş durumdadır.
Bu durumda, Abdullah Gül''ün ikinci kez cumhurbaşkanlığına aday olmayacağını açıkça beyan etmemesi, Türkiye''yi, henüz sonuçlarını kestiremeyeceğimiz büyük bir gerilimin ve krizin eşiğine sürükler. Sayın Gül, ya ikinci kez aday olmayacağını ilan etmeli, ya da buna ikna edilmelidir.
Aksi takdirde, bu mayınlı arazi, bütün kazanımlarımızı sekteye uğratabilir. Türkiye''nin ''şoför'' olma, yörünge oluşturma imkânlarını suya düşürebilir.
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxHocaefendi'yle görüşme, sorunlar ve sorular…
Yusuf Kaplan
12/10/2012 Cuma
PENNSYLVANIA-NEW YORK
ABD seyahatimizin en önemli programı, Fethullah Gülen Hocaefendi ziyareti. Yorucu bir yolculuktan sonra Houston'dan Pennsylvania'ya ulaşıyoruz, akşama doğru.
Hava soğuk ve rüzgârlı… Bizi, Hocaefendi'ye götürecek araçla, şiddetli yağmur eşliğinde yol alıyoruz… Dışarıda göz gözü görmüyor… Yaklaşık üç saat sonra akşamın ilerleyen ve kararan saatlerinde, Hocaefendi'nin kaldığı "çiftliğe" varıyoruz.
Odasına alındığımızda Hocaefendi, koltuğuna oturmuyor; "aranızda en yaşlı kimse o otursun" diyor. Kendisi, yan tarafta bir koltuğa ilişiyor: Arkasındaki duvarda, "Ya Hayy"el-Kayyûm" yazan bir tablo var.
HÜZÜN VE TEVAZU
"Hoşgeldiniz, yoruldunuz, şeref verdiniz," diyor. Sonra, bir süre, derin bir sessizlik çöküyor odaya. Yüzünde hüzün var; derin bir hüzün. Gözleri, göz kapakları şişmiş ağlamaktan. Ellerini, tıpkı namazda olduğu gibi, birbirine kavuşturarak önüne bakıyor.
Hepimiz, onun konuşmasını, söze onun başlamasını bekliyoruz. Tevazusu, hem herkesi rahatlatıyor, hem de geriyor açıkçası.
İSTİŞARE VE KİBİR
Ve tane tane konuşmaya başlıyor. İlk kurduğu cümleler, "Müslümanların meşveretle, istişareyle halledemeyeceği hiçbir mesele yok. Müslümanlar, meşvereti yitirdikleri zaman, dünyaları çöktü," şeklinde oluyor.
Sonra, kibir"den, kibrin insanları nasıl derin uçurumların eşiğine sürüklediğinden bahsediyor.
KÜRT MESELESİ VE ÖTESİ
Daha sonra, sorulan çeşitli sorular üzerine şunları söylüyor:
"Devlet büyüklerimizin sırtında çok büyük bir yük var. Türkiye, pek çok konuda büyük mesafeler katetti. Allah, büyüklerimizin yükünü hafifletsin, onlara yardımını esirgemesin."
Suriye"de bir süre yanında kaldığı ünlü Kürt âlim Ramazan el-Bûtî"ye referansla, Kürt meselesi ve dolayısıyla hükümetle ilişkiler konusunda şunları söylüyor:
"5 yıl önce, Kürt meselesi konusunda bölge halkıyla bütünleşmeyi, hemdert olmayı, insanlarımızın gönüllerini fethetmeyi sağlayacak bir öneride bulunduk hükümetimize. Bu öneriler dikkate alınmış olsaydı, mesele, Allah-u a"lem, bu noktalara gelmeyebilirdi."
"GÖNÜLLERİ FETHETME ZAMANI"
"Zaman, kırıp-dökme, yakıp-yıkma zamanı değil. Bir Mevlânâ, bir Yunus, bir Yesevî gibi gönülleri fethetme zamanı. Husûmetleri, nefretleri kaşıma, celbetme zamanı değil. Ateşe körükle gitmemek lazım. Meselelere ve insanlara sevgiyle, şefkatle, hizmet aşkı ve şevkiyle yaklaşılmalı," diyor.
Bu yaklaşımı benimsedikleri için fedakâr Anadolu çocuklarının dünyanın dört bir tarafında Türk okullarını açabildiklerini hatırlatıyor. Ve dünyayla ilişkileri de bu çerçevede kurmak gerektiğine dikkat çekiyor.
Hocaefendi, ABD"de Türkiye için yapılan lobi faaliyetlerine ve önemine de özellikle vurgu yapıyor.
HOCAEFENDİ, 28 ŞUBAT"TAN SONRA ABD"DE YARGILANMIŞ
Ayrıca ilk defa kendisiyle ilgili özel bir hâdiseyi naklediyor: Hocaefendi, 28 Şubat"tan sonra Amerika"da yargılanmış.
Savcı"nın karşısına çıkarken biraz tedirginmiş. Ama savcının kendisine bizzat bir bardak su vermesinden, oldukça nâzik davranmasından ve kapıya kadar uğurlamasından sonra tedirginliği gitmiş, rahatlamış.
Bunlar, Hocaefendi'yle görüşmemizde bizzat kendisinin söyledikleri. Hocaefendi"yle özel olarak görüş/türül/ebilseydim, o ortamda sorulamayacak bazı hayatî sorularım ve cemaatin gidişâtına ilişkin bazı gözlemlerim olacaktı.
CEVAP BEKLEYEN SORULAR…
Soracağım sorular kısaca şunlardı:
1-Özelde ABD"nin, genelde küresel sistemin, İslâm dünyasında yaklaşık çeyrek asırdır uyguladığı İslâm"ın protestanlaştırılması, İslâmî söylemlerin ve hareketlerin küresel sisteme -itiraz etmeyecek şekilde- entegre edilerek "ehlileştirilmesi" konusunda ne düşünüyordu Hocaefendi?
2-"Ilımlı İslâm" olarak da adlandırılan İslâm"ın protestanlaştırılması projesinin, İslâm"ı -tıpkı Hıristiyanlık gibi- hayattan uzaklaştırarak bireysel bir inanç meselesine indirgeyeceği tehlikesini öngörüyor muydu?
3-Gayr-i müslimlerle kurulan diyalog, iletişim ve ilişkiler, Müslüman cemaatler de kurulabiliyor muydu? Cemaat, İslâmî cemaatlerle istişarelerde bulunuyor muydu? Cemaatin hükümetle ilişkilerinin seyri konusunda neler düşünüyordu?
4-Cemaatin bir medeniyet fikri var mıydı? İttihad-ı İslâm konusunda bir girişimleri sözkonusu muydu?
5-Cemaatin, İslâmî ilim, irfan ve hikmet geleneğini özümsemiş ve dünyanın düşünce birikimini de iyi tanıyan bir öncü kuşak yetiştirme çabası var mı/ydı?
5-Cemaat, neden çaplı yazarlar, düşünürler, edebiyatçılar, sanatçılar yetiştiremiyordu?
6-Cemaatin küre ölçekli eğitim faaliyetleri her türlü takdirin üstündeydi. Ama cemaatin, dünyaya sunulabilecek imajinatif bir İslâmî eğitim modeli geliştirme çabası var mıydı?
7-Bu kadar büyüyen bir oluşumun, küresel güçler tarafından kontrol edilmesine karşı ne tür önlemler alınıyor/du acaba?
8-Risalelerin sadeleştirilmesi konusunda ne düşünüyordu? Bu konuda Bediüzzaman"ın yaşayan talebelerinin yazdıkları mektubun kendisine iletilmesinin engellenmesini nasıl izah ediyordu?
9-Cemaatin, fazlasıyla siyasileştiği yönündeki eleştirileri nasıl değerlendiriyor/du?
10-Zaman gazetesinde, İslâmcılık karşıtı, genellemeci, şirazesiz, bazı İslâmî kesinleri rencide eden ağır yazıların yayımlanması konusunda ne düşünüyordu?xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
Sırrın üç mertebesi
Yusuf Kaplan
11/11/2012 Pazar
Bugün yazı yazacak durumda değilim. Özür dilerim. Sizi, İbn Arabî Hazretleri"nin sırrın üç mertebesi konusundaki izahatlarıyla başbaşa bırakıyorum. Sindire sindire okumanızı öneririm. Alıntılar, Fütûhât-ı Mekkiyye"nin (Litera Yayıncılık / çev. Ekrem Demirli) 9. cildinin 193-195. sayfalarından yapılmıştır.
"BİLGİ"NİN SIRRI
"Bilginin sırrı, diğer isimleri değil, "Allah" ismini bilenlerin hakikatidir. "Allah" ismini bilmenin sırrı, kendisine aidiyeti yönünden bir hakikatin hükmüyle zıtları birleştirmektir. Aynı şey, kendisine nispet edilen zıddı bulunan her şey için geçerlidir. Bu sır, ancak içinde onu bulanın ve kendisiyle nitelenenin anlayabileceği bir sırdır. Böylelikle kendisi hakkında verdiği bir hükmün (gereği olan durumun) zıddıyla kendisi hakkında hüküm verir. İkinci hükmü de, zıddının hükmüyle -yoksa başka bir nispet veya izafet yönünden değil- verir. Bu nedenle, Allah (zıtlara göre hüküm vermeyi) bilginin sırrı yapmıştır."
"Bilgi, delilden meydana gelen bütün bilgilerdir. Çünkü bilgi (ilm), alamet kelimesinden türetilmiştir. Bu nedenle, eşyayı bilmek Allah"a izafe edilmiştir. Çünkü Allah, kendisini bilmiş, böylelikle de âlemi bilmiştir. Öyleyse Allah, âlemin varlığına delil ve alâmettir. Aynı şekilde, âlem de, kendisini bilirken Allah"a alâmettir. Bu durum, Hz. Peygamber"in "kendini bilen Rabbini bilir" hadisinde dile getirildi. Böylelikle Peygamber, senin O"na bir delilin olduğunu belirtmiştir ve bu sayede O"nu bilirsin. Aynı şekilde, O"nun zâtı, O"nun senin hakkındaki delilindir. Binaenaleyh Allah seni bilmiş ve bu sayede seni yaratmıştır. Bu, sadece Allah"ı bilebilenlerin anlayabileceği bilginin gizli sırrıdır."
HAL SIRRI
"Hak, kulun gözü, kulağı ve bilgisi olunca, Hakk"ı O"nunla bilirsin, Hakk"ı kendisine delil ve alamet yaparsın. İşte bu da, hâl sırrıdır. Hz. İsa, topraktan inşa ettiği sûrete bu sırdan üflemiş, o da kuş olmuştu. Hz. İbrahim"in kuşları çağırması, bu bilgi sırrıyla gerçekleşmiş, onlar da "koşarak" gelmişlerdi. Çünkü "benim iznimle" sözünde âmil olan şey, "üfler" sözüdür. Öyleyse o, hâl sırrıdır. […] Bilgi sırrı, hâl sırrından yetkindir. Çünkü bilgi sırrı Allah"a aittir ve İbrahim"de ortaya çıkan oydu. Çünkü İbrahim, kuşları çağırmaya bir şey eklememiş, (sözgelişi) "üfleme" zikretmemişti. Öyleyse onun sözü "bir şeyi irade ettiğimizde ona sözümüz ol olur, o da olur" idi. Hâl sırrı ise ancak yaratıkların niteliklerinden olabilir. Öyleyse bilgi sırrı, daha tam ve hükmü daha yaygındır. Binaenaleyh hâl, bilginin bildiklerinden birisi ve onun kapsamı altında bulunanlardandır. […] Öyleyse üstünlük ancak bilgiye ait olabilir."
HAKİKAT SIRRI
"Hakikat sırrı ise, bilginin bilenin zatına ilave bir durum olmadığını bilmekten ibarettir. O, eşyayı zatıyla -yoksa zatından farklı veya ona ilave bir (bilgiyle) değil- bilir. O halde hakikat sırrı, hakikatin (veya zatın) ve hükmün farklı olduğunu verir. Hâl sırrı ise karıştırır ve hâl sırrıyla konuşan kimse "Ben Allah"ım (Ene"llah)", "kendimi tenzih ederim (Sübhânî)", "ben istediğimim, istediğim de bendir" der. Bilgi sırrı ise bilen ile bilgi ile bileni ayırt eder. Binaenaleyh bilgi"nin sırrıyla bilirsin ki, Hakk, senin duyman, görmen, elin ve ayağındır. Bununla birlikte onların her biri işlevini yerine getirir ve eksiktir. Sen ise O"nun aynı değilsin. Hâl sırrıyla ise, Hakk, hâl yönünden senin duyman -aynı zamanda bütün güçlerin- olmuşsa, duyman âlemdeki tüm duyulanlara işler. Hakikat sırrıyla ise, var olanların ancak Allah"a ait olduğunu ve hâlin bir etkisinin olmadığını öğrenirsin. Hakikat böyle bir şeyi kabul etmez. Çünkü sebep, kendisi var olsa bile, (varlığı kendisine bağlı olmayan bir şey anlamında) bir hâldir, dolayısıyla etkisi sâbit değildir.".Kemalizm ve oportünizm
Yusuf Kaplan
12/11/2012 Pazartesi
Soru şu: Kemalizm ve -temel projesi- Türk laikleşmesi, gerçekten bir "çağdaşlaşma" projesi midir; yoksa tam anlamıyla bir ağdaşlama ve "çağ körleşmesi" mi?
Türk entelijansiyası, bu soruyu tartışabilecek zihnî olgunluğa, düzeye ve özgürlüğe ulaşabilmiş değil henüz.
BİR OPORTÜNİZM BİÇİMİ VE TAHAKKÜM ARACI OLARAK ATATÜRKÇÜLÜK
Öncelikle, Kemalizm"i, Atatürkçülük"ten ayırmak gerekiyor. Bütün anakronik ve sığ yanlarına rağmen, Kemalizm, Atatürkçülük"ten daha dikkate değer bir ideolojidir.
Atatürkçülük, ideoloji formunda da olsa Kemalizm gibi bir fikriyat olamamış, aksine, tam bir oportünizm ve tahakküm biçimine dönüştürülmüştür.
Atatürkçülük, ülke içindeki bazı güç ve çıkar çevrelerinin güçlerini ve çıkarlarını pekiştirmek için -örneğin 28 Şubat gibi- icat edilen kritik zamanlar"da (=çıkarları tehlikeye düştüğü durumlarda) başvurdukları bir baskı ve tahakküm aracı, bir paravana ve sömürü aygıtı olarak kullanılıyor -hâlâ.
Ayrıca Mustafa Kemal"e en büyük zararı Atatürk karşıtları değil, Atatürk"ü kutsayarak dokunulmazlaştıranlar ve kendi çıkarlarını pekiştirmek için kullananlar veriyor. Bu gerçek çok iyi bilinmesine rağmen, neden örtbas ediliyor acaba?
KEMALİZM"İN POZİTİVİST İLKELERİ VE VAATLERİ
Kemalizm, Mustafa Kemal"in her fırsatta dile getirdiği gibi, "bilim" ve "akıl"ın tek rehber olduğunu vaz"eder. Bizzat Mustafa Kemal"in Nutuk"unda ve başka vesilelerle yaptığı açıklamalarda, din"in, âyetlerin vs. hurafe olduğu ve toplumu geri bıraktırdığı iddia edilir. (Devâsâ İslâm medeniyet tecrübesini üreten şeyin İslâm"ın bizatihî kendisi olduğu hep gözardı edilir).
Kemalistler, Mustafa Kemal"in bu ve benzeri -daha da pagan özellikler arzeden bazı sözlerinden de yola çıkarak- Kemalizm"in bir çağdaşlaşma projesi olduğunu, çağdaşlaşmanın ancak Avrupa uygarlığının benimsenmesiyle mümkün olabileceğini söylerler.
Ve Kemalizm"in, Türkiye"de bir "Türk aydınlanması" hareketi başlattığını öne sürerler.
AKIL VE BİLİMİN SEFALETİ VE FELAKETLERİ
Oysa bu, daha 19. yüzyıl bitmeden Avrupa"da bile çoktan tarihin çöp sepetini boylamış, tam anlamıyla üçüncü sınıf bir pozitivizm anlayışıdır.
Başta Nietzsche olmak üzere, Husserl ve Heidegger gibi büyük düşünürler, Kartezyen felsefenin mantıkî sonuçlarına götürülmesinin ürünü olarak ortaya çıkan pozitivizm"in sadece Avrupa"yı değil, bütün dünyayı büyük felâketlerin eşiğine sürükleyeceğini söylemişlerdi. Art arda yaşanan iki büyük dünya savaşı, bu büyük düşünürlerin öngörülerini doğruladı.
Nietzsche, pozitivizm"in dölyatağı akıl ve bilim üzerinden kurulan modernliğin, Tanrı fikrini öldüren, "bizi" "Tanrı"nın katilleri" yapan ve düşünme melekelerimizi donduran "laik bir din"e dönüştüğünü göstermiş ve modernliğe en büyük ilk darbeyi vurmuştu.
Husserl, modernliğin, Avrupa bilimlerini büyük bir krizin eşiğine sürüklediğini tartışmıştı uzun uzadıya.
Heidegger ise, akıl"ın, düşünme"nin aracı olmak şöyle dursun, bilim"le birlikte, düşünmeyi imkânsızlaştıran "teknolojik bir canavar" ürettiğini gözler önüne sermişti.
GÖKKUBBEMİZ ÇÖKERTİLDİ BİZİM
Türkiye"de Kemalizm"in bir "Türk aydınlanması" olduğu fikri, tastamam bir hurafeden ve illüzyondan ibarettir.
Batı"daki Aydınlanma fikri bizzat Batı"da çoktan aşılmasına rağmen şu soruyu yine de sormadan edemiyor insan: Kemalizm"in sözümona "Türk aydınlanması", Türkiye"de neden bir Kant, bir Rousseau, bir Voltaire yetiştiremedi peki?
Tanzimat"la başlayan, Kemalizm"de kristalleşen Türk modernleşmesi / laikleşmesi projesiyle birlikte, tam da Batılıların istedikleri ama kendilerinin bizzat yapamadıkları şeyler bizzat bizim elitlerimizin marifetleriyle gerçekleştirilmiştir: Bizim hayat-dünyamız yıkılmış, gökkubbemiz çökertilmiş, tarihî yürüyüşümüz durdurulmuştur.
Bu toplum, Müslüman olduğu zamandan bu yana ilk defa, medeniyet iddialarını, dilini, tarih bilincini, ben-idrakini yitirmiş, tarih yapan bir aktörden, tarihte tatil yapan bir figürana dönüşmüştür.
Soru şu: Eğer Batılıların projelerini biz burada kendi elimizle uygulamaya koyacak idiysek, Batılılara karşı neden bağımsızlık savaşı verdik ki? Tarihî iddialarını, medeniyet ufkunu, kendi dünyasını yitiren bir toplumun verdiği savaş, ne/y/den bağımsızlaşmayı amaçlayan bir savaştı acaba?
OPORTÜNİZMİN BU KADARI!
Peki, dünyamızı ve gökkubbemizi çökerten, medeniyet iddialarımızı ve varoluş dinamiklerimizi dinamitleyen bu yakıcı gerçekler ortada iken, sözümona İslâmî çevrelere mensup -üstelik de muhalif geçinen- bazı yeni yetme yazarların, henüz bu gerçeklerle yüzleşilmemişken, bu konuda daha zırnık kadar mesafe alınmamışken, vicdanları sızlamadan ebedî şeflere rahmet okumaya kalkışmaları neyin ifadesidir öyleyse?
Elbette ki, oportünizmdir. Konformizmdir. "Fırsat bu fırsat" diyerek başka yerlere atlama şark kurnazlığıdır. Pes doğrusu!Türkiye"nin bağımsızlaşması ve "darbe tamtamları"
Yusuf Kaplan
16/11/2012 Cuma
2008 ekonomik krizi, derinleşerek bütün AB ülkelerine yayılırken, Türkiye, bu krizden etkilenmedi bile.
Aksine Türkiye"nin hemen her alanda gözle görülür mesafeler katetmesi, küresel güçlerin pek hoşuna gitmedi, gitmiyor, gitmeyecek de.
Bunun en ilginç göstergelerinden biri, küresel güçlerin kontrolündeki kredi değerlendirme kuruluşlarının Türkiye"nin kredi notunu artırmamak için yıllardır "takla" atıp durmalarıydı.
TÜRKİYE"NİN BAĞIMSIZ HAREKET
ETMESİ BATILILARI ÜRKÜTTÜ!
Ama en önemli gösterge, Türkiye"nin, özellikle dış politikada geliştirdiği atılımı müteakip, son iki yıldır, Türkiye"nin küresel güçler tarafından cezalandırılması oldu.
Türkiye"nin Washington"a ve Brüksel"e rağmen bağımsız politikalar izlemesi, Ortadoğu"da, Balkanlarda, Kafkaslarda ortak bakanlar kurulu toplantıları yapacak, vizeleri teker teker kaldıracak, bölgede en etkin "güç" olacak bağımsız politikalar, projeler geliştirmesi, Washington"ın da, Brüksel"in de nevrinin dönmesine, tepesinin atmasına yetti.
Ve Türkiye, içeride PPK şiddeti, dışarıda da Suriye sorunu üzerinden kuşatıldı; köşeye sıkıştırıldı.
Suriye sorununun Doha"da en yakın müttefikimiz (!) gibi görünen İngilizlerin oyunlarıyla başka bir mecraya girmesi, Türkiye"nin bölgeden etkisini kırma, yürüyüşünü durdurma projesidir.
Dış politikada Türkiye"nin "en büyük hatası", dürüst hareket ediyor ve "açık oynuyor" olması/ydı; Batılılar gibi "kaçak güreşmemesi"ydi. Ve kendine özgü bir vizyon geliştirerek Balkanlarla, Kafkaslarla ve Ortadoğu"yla belli belirsiz bir medeniyet fikri ve ufku çerçevesinde bölgenin kaderini bölge ülkelerinin belirlemesini sağlamaya çalışmasıydı.
İşte bu, Batılı küresel güçlerin hoşuna gitmedi, fena hâlde rahatsız etti küresel güçleri.
TÜRKİYE"NİN, "ORTAK GELECEK
İNŞASI" ÇAĞRISI
Tabii bu Batılılar açısından affedilemeyecek bir hataydı.
Türkiye"nin dar ve boğucu ulusal sınırların ötesine taşan bölgesel projeler geliştirmesinin, bölgeyi birlikte hareket etmeye çağırmasının, kısacası sömürgeci küresel güçlerden bağımsızlaşmasının bedelini şimdi içeride PKK, dışarıda Suriye üzerinden ödetiyorlar bize.
Bu açık, şeffaf ve dürüst tutum, kısa vadede bizim aleyhimize işliyor gibi gözüküyor; ama orta ve uzun vadede, Türkiye"nin bölgedeki, hatta küre ölçeğindeki saygınlığını da, etkinliğini de artıracaktır bu.
PKK terörünün yeniden horlatılması, Türkiye"nin, ilk defa bölgeye derinlemesine nüfûz etmesinden sonra sözkonusu oldu.
Türkiye"nin bölgeye ortak bir tarih, ortak bir kültür ve ortak bir irade zemini üzerinden nüfûz etmesi, aslında, bölge ülkelerinin Batılıların güdümündeki diktatörlüklerden kurtulmalarını, halklarının iradelerini dikkate almalarını ve bölgenin geleceğini bölge ülkelerinin belirleyeceği, Batılılardan her bakımdan bağımsızlaşmalarını sağlayacak ortak bir gelecek inşa etme çağrısıydı.
DARBE LOBİSİ İŞBAŞINDA
İşte Türkiye"nin bu çağrısı ve bu konuda ortaya koyduğu çaba, hem küresel güçleri fenâ hâlde tedirgin etmeye yetti; hem de Türkiye"deki sömürge kafalı entelijansiyanın yeniden darbe tamtamları çalmalarına neden oldu.
Türkiye"deki liberal, solcu, üstelik de Marksist cinsinden solcu entelijansiyanın her bakımdan Batı"ya bağımlı olduklarını, Türkiye"nin Batı"nın yörüngesinden çıkmasının sadece Batılıları değil, bu sömürgeci sözümona "yerli" entelijansiyayı da rahatsız ettiğini, o yüzden darbe tamtamlarına soyunduklarını söylüyorum açık açık.
Yıllardır söyleyip duruyorum: Türkiye"nin entelijansiyası yok; Türkiye"nin entelijansiyası Batılıların gönüllü acentalığını yapan sömürge kafalı ve küresel şebekelerle birlikte hareket eden kişilerdir diye.
Marksisti de, liberali de, sömürgeci küresel Batılı düzenin dümensuyunda gidiyor Türkiye"de. Ve Türkiye"nin kendi kaderini kendi tarihî derinliği, kültürel zenginliği çerçevesinde kendisinin tayin etmesini, bölgeye yeni bir medeniyet fikri ve ufku önermesini, bütün eksikliklerine, arızalarına rağmen bu medeniyet fikrinin adım adım hayata geçirilmesini bir türlü hazmedemiyor Türkiye"nin sömürge kafalı entelijansiyası.
O yüzden darbe tamtamları yapmaya başladılar yine ve yeniden. Yuh yani.
TÜRKİYE, URLARINDAN
TEMİZLENMEDİĞİ SÜRECE…
Şu gerçeği görelim artık: Türkiye"de gerçek iktidar, siyasî iktidar değil. Türkiye"de gerçek ama görünmeyen iktidar başta 350 kişilik aileden oluşan ve bu ülkede küresel sistemin çıkarlarını korumaktan başka bir görevi olmayan İstanbul Dükalığı olmak üzere, Türkiye"nin medyasına, kültür hayatına, finans-kapitaline çeki düzen verecek kadar güçlü, (bu gücü, Batılı küresel sistemin çıkarlarını temsil etmelerinden ve korumalarından alan) küçük bir azınlık şebekesidir.
Ergenekon operasyonu, İstanbul dükalığına ve onların kültür, medya ve sanat dünyasındaki "hempalarına", Türkiye"nin Batı"dan her bakımdan bağımsızlaşmasına ve kendi yörüngesini oluşturmasına karşı vargücüyle savaşan bu azınlık şebekesine karşı yapıldığı zaman Türkiye urlarından temizlenebilir ve gerçek Ergenekon operasyonunu yapmış olabilir.
Aksi takdirde, Türkiye"de darbe tamtamları her zaman çalacak; bu milletin belini kıracak; bağımsız, yörünge oluşturacak tarihî bir yürüyüşe soyunmasının önüne her zaman ket vuracak, takoz olacaktır.Almanya"da Nietzsche"nin "hakikat yolculuğu"nun izini sürerken…
Yusuf Kaplan
23/11/2012 Cuma
LEIPZIG / ALMANYA.
"Nietzsche" ve "hakikat" sözcükleri yan yana gelebilir mi? Türkiye"de yaşıyorsanız gel-e-mez elbette! Zira Nietzsche"nin "çöl büyüyor artık" dediği yer, sanki Avrupa değil de, Türkiye!
Sığlığa prim vermeyeceksek, fikrin namusunu koruyacaksak, Türkiye"de her bakımdan büyüyen çölleşmeye, kuraklaşmaya, zihin veya çağ körleşmesine bir darbe vurmak, son vermek zorundayız.
"AVRUPA: ÖLÜLER EVİ"
Soru şu, o hâlde: Nietzsche, "hakikat"le savaşan biri tabii ki; ama hangi "hakikat"le?
Elbette ki, 2.500 yıldan bu yana, insanlığı, her bakımdan dekadansla dansın eşiğine getirip bırakan ve Avrupa"yı -üstadın deyişiyle- "gülünç bir zafer yaşayan ölüler evi"ne dönüştüren, Socrates-sonrası Grek metafiziğinde temelleri atılan, modernlikle birlikte, Tanrı"yı da, Tanrı fikrini de yok eden sahte, ayartıcı, "bizi" "Tanrı"nın katilleri" yapan, "her şeyi tekbiçimciliğe / aynîleşmeye" mahkûm eden ve "çölü büyüten", hakikati öldüren, hayatı bitiren bu ölümcül "hakikat"le.
Nietzsche"nin, bizzat gözler önüne sermek için binbir çileyi göze alarak, tam 11 yıl aklî dengesini yitirmiş bir vaziyette yaşamak gibi büyük bir bedel ödeyerek savaştığı ve sonunda çökertmeyi başardığı, bizzat kendisinin, "Batı toplumu hasta düşmüştür; içini kuşatarak yiyip bitiren kangren yüzünden kansız kalmış bir hastanın solgun yüzünü andırmaktadır" diye tarif ettiği, "Batı uygarlığının hastalıklı hakikatiyle".
BÜYÜK DÜŞÜNÜRÜN İBADETİ: FİKRİ
Hangi medeniyetin çocukları olurlarsa olsunlar, büyük düşünürlerin buluştukları ortak bir nokta var: Oluş, varoluş ve fikir çilesi çekmeleri. İnsanlığın ve varlığın sorunlarını, kendi sorunları bellemeleri. Yüreklerini yangın yerine çevirmeleri.
Büyük düşünürler, sadece fikir geliştirmekle iştigal etmezler. "İnsanın zikri neyse, fikri de odur" ilkesi özellikle büyük düşünürler için geçerlidir.
İnsanın "zikri", fikrinin dölyatağıdır. Yaşadıklarını -ama bütün insanlığın yaşadıklarını- iliklerine kadar hissederek yazarlar büyük düşünürler.
Hayatı ıskalamazlar. Hayatın en görünmeyen, fark edilemeyen noktasından kavrarlar hayatı da, insanı da, hakikati de.
Fikirlerinin temeli, hayatta çektikleri oluş ve varoluş çilesi biçiminde ortaya çıkan "zikir"leridir: Fikir, büyük düşünürlerin ibadetidir: "Zikir"lerinin kutlu meyvesi.
BÜYÜK DÜŞÜNÜRÜN "DOĞUM"U: RUH ATILIMI
İşte doğum, düşünürün hâl hâlinde yaşadığı, gün ışığına çıkarmak için oluş ve varoluş sancısıyla besleyip büyüttüğü, yeşerttiği, büyük bir özenle, titizlikle içinde, iç dünyasında kemal noktasına eriştirdiği "zikir"le fikrin medcezirinden sonra gerçekleşir.
Büyük bir ruh atılımıyla yani.
"Zikriniz" ne kadar samîmî ise, fikriniz de o kadar derinden kavrayıcı ve sarsıcı olur. "Zikrinizin" içtenliği, katışıksızlığı, arı-duruluğu, hayatı, insanı ve eşyayı saf hâliyle, bozulmamış hâliyle, yaratılış ruhunu yakalamanızı sağlayacak öz nitelikleriyle idrak edebilmenizi mümkün kılar.
BÜYÜK DÜŞÜNÜR, BAŞKALARININ HAYATINI DA YAŞAR
Zikrinin içtenliğinin çapı gereği, hayatı, hakikati ve insanı saf hâliyle yakalayabilmesini mümkün kılan çilesinin, ıstırabının, oluş ve varoluş sancısının derinliği, büyük düşünürün, duyargalarını duyulamayan, işitilemeyen, idrak edilemeyen ve bastırılan bütün "ses"lere sonuna kadar açar ve başka insanlarda görülmeyen doğum sancılarının yaşanmasına yol açar.
O yüzden büyük düşünürün kendi hayatı yoktur: Büyük düşünür, başkalarının hayatını da yaşar.
Bu nedenle, hayatı, başka insanlardan daha derinlemesine, daha duyarak, daha duyumsayarak, iliklerine kadar hissederek yaşamasına rağmen büyük düşünür, kendi hayatını başka insanların hayatına ulayarak yaşamasını bilen kişidir. Kendini "unutan", başkalarına "bakan" bir hakikat eri.
Aslında şunu demek istiyorum: Büyük düşünür, başkalarının hayatını da yaşadığı için hayatı ve hakikati ya da kolaylıkla kavranamayan hayatın hakikatini de, hakikatin hayatını da bir bütün olarak idrak edebilecek algı kapıları, duyargaları, dolayısıyla zikri, herkesten daha fazla eşyanın, insanın ve hayatın hakikatine açıktır; işte bu yüzden bütün insanlığın ve varlığın yükünü omuzlarında taşır.
PEYGAMBERLERDEN "SÜT EMEN" ÇİLEKEŞ İNSANLAR
Burada büyük düşünürün zikri ve fikri bahsinde söylediklerim, büyük Alman düşünürü Nietzsche"nin portresini çizmek için yaptığım ama bizim az çok yakından bildiğimiz medeniyetimizin eşsiz insan modeli kâmil insan"ın tarifidir biraz da: Arifin tarifi.
Nietzsche dolayımında kurduğum cümleler, büyük sanatçılar için de geçerli tabii ki. Tıpkı büyük düşünürler gibi, büyük sanatçılar da, hayatın, eşyanın ve hakikatin bizim gibi sıradan insanlar tarafından görülemeyen, duyulamayan ve yaşanamayan bölmelerinde gezinirler, derin nefes alıp verirler. Hayatı, bir bütün olarak duyarlar ve yaşarlar.
Hayatı, hakikati ve eşyayı bütünlüklü olarak idrak edebilmenin olmazsa olmaz şartı, bu bütünlüğün izini sürebilmekten geçer çünkü.
Büyük sanatçılar da, büyük düşünürler de, insan-ı kâmiller de, veliler de, velilerin "süt kardeşleri" "deli"ler de, Allah"ın rahmetinin genişliğinin bir göstergesi olarak gönderdiği peygamberlerin izinden giderler çünkü: Sıradan insanlar gibi, tutkularının, hazlarının, fetişlerinin peşinden değil.
Sıradan insanlar gibi, kör bir tutkuya, insanın zihnini ve ruhunu körleştiren, kötürümleştiren sığ bir hazza, fetişe kapaklanmazlar.
Bu tekil ve tüketici tutkuların, hazların ve fetişlerin kölesi olmazlar; aksine bu duyguların insanları nasıl köleleştirdiğini, körleştirdiğini, parça"ya mahkûm ettiğini, insanların hakikati bir bütün olarak idrak edebilmelerini engellediğini bihakkın idrak ettikleri için, bütün bu tekil, parçalayıcı ve algı kapılarını hayata da, eşyaya da, hakikate de kapatan ayartıcı duyguların ötesine geçerek yaşarlar ve hayatı, hakikati ve eşyayı bir bütün olarak idrak ederek seyre dalarlar.
Tıpkı Nietzsche gibi.
NIETZSCHE VE PARÇA İLE BÜTÜN"ÜN MEDCEZİRİ
Peki, bizim ateist olarak bildiğimiz Nietzsche, bir ârif midir, bir insan-ı kâmil örneği mi? Hiç şüpheniz olmasın ki, evet.
Peygamberlerde en kâmil örneğini gördüğümüz bütün"de parça"nın izdüşümlerini, parçada bütün"ün tohumlarını, özünü idrak edebilme yeteneği, bu eşsiz, leziz medceziri "görebilme" kabiliyeti, tıpkı diğer büyük sanatçılar ve düşünürler gibi, Nietzsche"de de bütün derinliğiyle, çarpıcılığıyla ve sarsıcılığıyla gözlemlenebilir.
Heidegger"in deyişiyle ontolojik / bütüncül olan ile ontik / parça arasında ya da Bediüzzaman"ın terimleriyle, vahidiyet ile ehadiyet arasında gerçekleşen medcezir, Nietzsche"de de aynen mevcuttur bütün derinliğiyle ve katışıksızlığıyla.
NIETZSCHE"NİN MAHZUNİYET VE MASUMİYET"İ
"Çocuksu ruh"un iki temel özelliği, mahzuniyet ile masumiyet, Nietzsche"de de bütün boyutlarıyla gözlemleyebileceğimiz varedici, kanatlandırıcı iki temel hassasiyet ve hususiyettir.
Büyük düşünürler, bizim gibi sıradan bir hayat yaşamazlar. Hüzün ve saflık, tıpkı Nietzsche"de gördüğümüz gibi, en küçük parça"da bile "büyük hakikat"in izini görebilme kabiliyeti ve istidadı kazandırır bu insanlara ve ayrıksılaştırır bu kişileri.
O yüzden, Nietzsche"de muazzam bir iffet, neş"e ve vecd hâli vardır ve bunu Türkiye"de kadri kıymeti yeterince bilinmeyen özgün fikir adamlarımızdan Senail Özkan enfes bir şekilde anlatır.
İşte bu hâl, onun oluş, varoluş ve fikir çilesiyle gerçekleştirdiği hakikatin izini sürme yolculuğunda bütün derinliğiyle kendini ele veren saf, arı duru bir hâldir. Nietzsche"nin çağ körleşmesine meydan okuyan derinlikli "hakikat yolculuğu", "kudret iradesi", "üst insan" gibi kilit kavramlarda özellikle kendini ele verir.
Bu kavramlar, Türkiye"de ve kısmen de olsa dünyada son derece yanlış anlaşılmış, bir put kırıcı düşünür olan Nietzsche"yi, sanki "güç" teorisyeniymiş gibi sunabilecek kadar çarpıtılabilmiştir.
Heidegger"in, Blanchot"un, Deleuze"ün, Senail Özkan"ın ve Ahmet İnam Hoca"nın Nietzsche okumaları, bu açıdan oldukça zihin açıcıdır.
Ayrıca Muhammed İkbal"in derinlikli Nietzsche ilgisi de oldukça dikkat çekicidir. Sonraki yazılarda bu büyük putkırıcı düşünürün düşüncesinin temel dinamikleriyle tasavvuf düşüncesi arasında nasıl ilginç paralellikler olduğunu hem kendi metinlerinden, hem de yukarıda sözünü ettiğim yazarların ve düşünürlerin okumalarından yola çıkarak göstermeye çalışacağımı hatırlatmakta yarar görüyorum.
KOMÜNİSTLER, NIETZSCHE"Yİ NİÇİN YASAKLAR?!
Bu yazıyı, Nietzsche"nin doğduğu kentten, Leipzig"ten yazıyorum. TRT Türk"ün en özgün programlarından Kentler ve Gölgeler için Serhat Akinan ve Julientaylan Aksoy"la birlikte Leipzig"te Nietzsche"nin izini süren bir belgesel çekiyoruz. Yarın Röcken"e ve öldüğü kente, Weimar"a, geçeceğiz.
(Projenin hayata geçmesinde her süreçte destek veren TRT Türk Genel Yayın Yönetmen"i Ümit Sezgin"e, Aylin Durmaz"a ve gazeteden çalışma arkadaşımız Yonca Çetin Aydın"a burada teşekkür etmek isterim).
Şimdilik şu kadarını söyleyerek bitireyim yazıyı: Türkiye"de Nietzsche kadar çarpıtılan ve özellikle de sosyalist ve ateist çevrelerce sığ söylemlere malzeme yapılarak harcanan ikinci bir düşünür yok herhalde.
Oysa komünist dönemde, Doğu Almanya"da, Leipzig"de, -üstelik de Leipzig Üniversitesi"nde (!)- Nietzsche"nin bütün eserlerinin yasaklandığını söyleyeyim ben; siz de, Türkiye"deki entelijansiyanın traji-komik hâllerinin ve içi boş hayallerinin boyutlarını tahayyül edin artık.
Komünistleri ürküten şey, Nietzsche"nin büyük bir putkırıcı olması mı acaba?Cündioğlu, bizi nereden ve nereye "çağırıyor"?
Yusuf Kaplan
25/11/2012 Pazar
Dücane Cündioğlu, parlak bir zihin. Bizim kuşağımızın en imajinatif düşünürlerinden biri.
Mimarlık, sanat ve sinema kitaplarını kendim yazmış gibi sevindim ve ayakta alkışlıyorum.
Bu yazıda, Dücane Cündioğlu kardeşimin yazdıklarını ve söylediklerini nezih ve düzeyli bir dille tartışacağım. Eleştiriyi nimet olarak bilen biri olarak yapacağım bunu. Yazacaklarım, önünü kesmeye matuf şeyler değil elbette; (öyle şey olur mu?); aksine hasbelkader önünü açmaya dönük şeyler -olacak.
Zira sonuçta hepimiz, ''hakikat sarayı''nın inşasına hasbelkader katkıda bulunmaya çalışan fânî insanlarız.
YOL ALABİLMEK İÇİN…
Bugün, burada değil, demiştim ve eklemiştim: Ama dün, buradaydı; yarın da burada olabilir, eğer biz yine ve yeniden burada olabilirsek…
Nietzsche ile bu kadar haşir-neşir olmamın nedenlerinden biri burada / bu tespitte gizli.
Nietzsche, yaşarken, yaşadığı çağ''da değildi esas itibariyle: Elbette ki, yaşadığı çağın çocuğuydu; çağını, çağının sorunlarını iliklerine kadar soluyor, yaşıyordu. Ama asıl sorunu, çağının sorunlarını, hayranlık uyandıracak, saygı duyulacak çapta derinlemesine bir kazı yaparak köklerine irca etme, sözgelişi Tanrı''nın bile ''öldürülmesine'' yol açacak, hakikatin üstünün örtülmesine neden olacak kadar yıkıcı ve yok edici sorunların nereden kaynaklandığını gösterme kaygısı güdüyor, bunun mücadelesini veriyordu yılmadan, usanmadan, yeldeğirmenlerine karşı savaşarak.
O yüzden yol alabilmişti Nietzsche: O yüzden, çağının nasıl bir ağ''a, insanların algı kapılarını kapatan, zihinlerini donduran, ruhlarını mumyalaştıran, önlerini tıkayan nasıl bir çıkmaz sokağa dönüştüğünü çok iyi görebiliyordu: ''Çöl büyüyor'' diyordu, diyebiliyordu. Çölün ortasında, vaha/sı/nın izini sürüyordu, sürebiliyordu, bu nedenle.
O yüzden, ''ben yeni putlar dikmiyorum; bütün putları deviriyorum'' diyordu, diyebiliyordu.
BUGÜNÜN PUTLARI KÜÇÜK AMA YIKIMLARI DAHA BÜYÜK
Çağımız tastamam bir putlar galerisini andırıyor: Pagan bir çağ bizim çağımız.
Önceden büyük putlar vardı. İnsanlar bu putlarla zaman zaman başetme mücadelesi verebiliyorlardı: Özellikle de peygamberlerin tarihe müdahale ettikleri devirlerde, zaman dilimlerinde.
Şimdi de putlar var: Bugünün putları küçük; ama yaptıkları yıkım, büyük putlarınkinden daha büyük. Ayartı sınır tanımıyor çünkü. Neo-pagan veya tekno-pagan çağımızın temel paradoksu bu, bana kalırsa.
Önceki zamanların büyük putları, hakikati yok ediyorlardı. Çağımızın putları ise, yalnızca hakikati yok etmekle kalmıyorlar; aynı zamanda hakikatin yok edildiği hakikatinin de yok edilmesi -ya da unutmayı unutma- ontolojik felâketinin ve helâketinin ortasına fırlatıyorlar bütün insanlığı.
Bugün, burada değilse, biz hem kendimiz değiliz, hem de kendimizde değiliz, demektir. Burada değiliz demektir. ''Bura'', bize ne kadar yakınsa, ne kadar ''buradaysak'', ''buralı'' olmuşsak, o kadar kendimizden uzağız, uzaktayız ve uzaklaşmaktayız, demektir. Kendimizden; yani Hakk''ın hakikatinin hakikatinden.
ZİHNEN VE KALBEN, LİSANEN VE BEDENEN HİCRET
O hâlde, buradan hicret edemediğimiz, bura''yı zihnen ve kalben, lisanen ve bedenen terk edemediğimiz sürece, bura, bizi bura''ya bağlar, bura''nın ağlarına bağımlı ve köle kılar.
Çağımızda, bura''nın ağlarından ve bağlarından zihnen ve kalben, lisanen ve bedenen uzaklaşmasını, arınabilmesini, dolayısıyla ümmîleşebilmeyi başarabilmiş üç büyük şahsiyete dikkatinizi çekeceğim: Bediüzzaman, Nietzsche ve Sezai Karakoç.
ARİFANE TEFEKKÜR VE TASVİRÎ DÜŞÜNME
Bu üç düşünürün düşünme biçimlerinin tam da bu nedenle örtüştüğünü söylersem şaşırmayın: Üçü de çağın ağlarından ve bağlarından arınmayı başardıkları için, performatif / arifane düşünüyorlardı; mimetik veya representatif (tasvîrî) değil.
Kendi medeniyetimizin diliyle sürdüreyim tartışmayı: Tasvîrî düşünme, bir düşünme hâli değil; gerçekte bura''nın ağlarına düşme, başkalarının düşündüklerini düşünme, tekrarcı duruma düşme hâl-i pür melâlidir: Bu hâl, hakîkî değil, ''sahte''dir: Düşünmenin karikatürü; bihakkın düşünememenin trajedisi!
Arifane veya ''tarifî'' tefekkür tarzı ise, çağın ağlarının ve bağlarının, kavramlarının ve bağlamlarının ötesine taşarak çağın putlaştırdığı bütün zihin yapılarını teker teker yıkma (mekke yani dalga-kırma süreci), her şeyi yeniden yapma kıyamı''dır (medine yani dalga-kurma süreci).
Bu düşünürlerin üçü de burada yaşıyor/du elbette ama her defasında bura''yı aşmasını, bura''dan başka yerlere, başka çağlara taşmasını, başka çağrılara ulaşmasını, dolayısıyla kendi çağlarını kuracak çağrılarını burayla buluşturmasını biliyorlar/dı. Üçünün de özgün bir varış noktası ve kalkış noktası fikri var/dı.
Mesela Nietzsche, çağının sorunlarını tartışırken, her zaman çağının ağlarını ve prangalarını kıracak bir yerde durdu ve her dâim kendine özgü o özgün yeri korudu ve oradan konuştu.
VARIŞ NOKTASI NE/RESİ, KALKIŞ NOKTASI NEREYE DÜŞER?
Dücane Cündioğlu, ne''yi, nerede/n konuşuyor, nereye ''çağırıyor'' bizi; bir varış noktası ve kalkış noktası fikri var mı, diye sormasını isterim kendisine.
İkinci olarak, tasavvuf üzerinde her türlü takdirin üzerinde mesai sarfetmesine rağmen, düşünme biçimi, kategorik, -hatta imaginasyona dayalı meselelerde bile- analitik ve kavramsal. Şeriatla tarikati ve hakikati kategorik olarak birbirinden ayırması, bu düşünme tarzının bir sonucu.
Oysa şeriat olmadan tarikat da olmaz; marifete de, hakikate de ulaşılmaz. Bunların hepsi birbirini vareden, birbirinin önünü açan kopmaz bir irtibat hâlindedir birbirleriyle. İbn Arabi Hazretleri''nde bile, söz, şeriata geldiğinde, akan sular durur. Bütün metinleri, bunun somut kanıtıdır.
Cündioğlu, sıklıkla âriften bahsetmesine rağmen tasvîrî, -yani başkalarının, yani Batı uygarlığının yapıp ettiklerini, ürünlerini- konuşuyor çoklukla; kendisi konuşmuyor; orada konuşlanıyor, ora''dan bakıyor her şeye temelde. Ora''dan bakınca göreceği şey de, göstereceği şey de yine ora''sı (yani bura''ya da hâkim olan ora''sı) değil mi?
Cündioğlu, ora''dan bakmakla, ora''nın hükümranlığını ve bura''nın sürgününü daha da uzatmış olmuyor mu?
Resim sanatı ve film sanatı üzerinden söylediklerinde bunu rahatlıkla görebiliriz sanıyorum. Sanat ve estetik meseleleri sözkonusu olduğunda çoklukla modernliğin içinde/n, felsefî (ve sosyo-politik) meseleler sözkonusu olduğundaysa postmodernliğin içinde/n konuşlanarak konuşuyor. Bu durumda konuşan kendisi değil, kendisini konuşturan modernlik ve postmodernlik oluyor.
Sanat sözkonusu olduğunda, modernliği; felsefe (dolayısıyla sosyal ve siyasal) sözkonusu olduğunda (özellikle de ayartıcı parça''nın pençesinde ''kıvranarak'') postmodernliği meşrûlaştırmış ve yeniden üretmiş oluyor burada.
Oysa, bu, ''bura''nın burada olmasını, bugün''ün burada olmasını sürgit ertelemekten, belki de büsbütün iptal etmekten başka bir şeyle sonuçlanmayabilir! Acizane hatırlatmış olayım.
ASIL SORUN: EPİSTEMOLOJİK OLAN''IN ONTOLOJİKLEŞTİRİLMESİ
Burada esaslı bir sorun var: Sevgili Dücane''nin bir varış noktası ve bir kalkış noktası fikrinin olmaması. O yüzden buradan (modernliğin ve postmodernliğin içinden) konuşuyor ve burayı konuşuyor büyük ölçüde.
O yüzden olsa gerek, İslâm medeniyetini ''söz'' medeniyetine; Batı uygarlığını ''göz'' medeniyetine indirgeyebiliyor.
Burada sadece şu kadarını söyleyeyim: Meselâ İslâm tefekkür biçimlerinden sadece biri olan ''nazar'' da, ''nazariye'' de Dücane''nin çok iyi bildiği gibi, gözle, görmeyle ilgilidir; Batı uygarlığının düşünme biçimlerinden biri olan ''idea'' da. Kaldı ki, ''göz medeniyeti'' olarak görülen Batı uygarlığı, esas itibariyle ''sözmerkezci''dir / logosantrik''tir. İlginç bir paradoks değil mi? Oysa aslolan göz de, söz de değil; hâl''dir, hâl hâli. Hâl, yer''le ilgili bir ''şey''dir.
Batı uygarlığı''nda, başından itibaren Grek heykel sanatından, Bizans / Hıristiyan / Ortaçağ ikon-eksenli resim sanatına ve modern süreçteki antroposantrik / insanı, Tanrı''nın yerine yerleştiren perspektif eksenli resim sanatına kadar, görselliğin hâkim olmasının nedeni, Batı uygarlığının Greklerden itibaren ontolojik güvensizlik sorunu yaşamaları ve ontolojik güvensizlik sorununu (aracı, form''u, -burada resim sanatını veya görselliği- amaç, norm hâline getirerek) epistemolojik güvenlik alanlarını genişletme çabası içine girip aşmaktan başka seçenekleri olmadığının bilincine varmalarıdır.
İyi de, aşabilmişler midir peki? Elbette ki, hayır. Aşamamamışlardır ve başaşağı yuvarlanmışlardır, dadacılık, kübizm, konstrüktivizm, sürrealizm ve soyut sanat''ın sarih bir şekilde gösterdiği gibi. Meselenin püf noktası burada gizlidir.
Yine bu nedenle, Dücane''nin, ''yerleşik kültür''ü mekân duygusunun, göçebe kültür''ü ise zaman duygusunun gelişmiş olmasıyla özdeşleştirerek izah etmesi de indirgemeci, bir hayli problemli ve üstelik de anakronik bir yaklaşımdır.
ONTOLOJİ ARAYIŞI
Bu iki sorunsalda da asıl mesele şu oysa: İslâm''ın gözle, görüntüyle, görsellikle ilişkisi de, zaman''la ve mekânla ilişkisi de, ontolojiktir, hâl üzerinden işler; Batı uygarlığınınki ise epistemolojiktir; mahal üzerinden işler. Bu nedenle, Batı uygarlığı, mahal''i / vasıta''yı / araç''ı hâl / vasat / amaç katına yükseltmekten kurtulamaz genellikle.
Batı uygarlığı, ontolojisini yitirmiştir çünkü: O yüzden görselleyerek, gösterme, kontrol ve kolonize etme kaygısı güderek, somutlaştırarak bir ontoloji kurmaya çalışmaktadır: Batı uygarlığında yaşanan türlü türbülanslar veya dönüşümler nedeniyle, Batı uygarlığı bu sorunu, epistemolojik olanı ve alanı ontolojikleştirerek, (kısacası form''u norm hâline getirerek ve insanlığı araçsal akla mahkûm ederek yani araçlara / formlara bir zât''lık / ''öz'' niteliği bahşederek) aşabileceğini sanmıştır.
Ama yanılmış ve hepimizi de yanıltmıştır. Nietzsche de, Husserl de, Heidegger de bunu ve bunun için haykırmıyor mu varlığa ve varoluşsal saldırıdan sözeder/ler/ken?
Zira bu, olmayacak duaya âmin demek gibi bir şeydir; o yüzden, gelinen nokta itibariyle Batı uygarlığı, kendisini de, insanlığı da epistemolojik ve ontolojik olandan ve alandan da uzaklaştırarak pornografik / ayartıcı algılama ve varoluş biçimlerine kapatmış ve her şeyin önünü tıkamış, varlığın, hayatın ve hakikatin yönünü yitirmesine yol açmıştır.
Dolayısıyla bu yolculuğun varacağı yer, kaçınılmaz olarak türlü tuhaf nihilizm biçimleri ve Michel Henry''nin dikkat çektiği gibi uygar barbarlaşma biçimlerdir.
Bu meseleye Nietzsche, neredeyse bütün bir hayatını vakfetmiş ve bu nihilist geleceğin insanlığı sürükleyeceği, dekadans, dekadanla dans, kaygan zeminlerde patinaj yapma felâketine olanca gücüyle dikkat çekmiştir. Mesele budur genel hatlarıyla.
BÜTÜNLÜK FİKRİ OLMADAN NEREYE?
Elbette söyleyeceklerim bunlardan ibaret değil. Ama bu tartışmayı şöyle toparlayalım isterseniz: Nereden ve ne/re/ye nasıl baktığımızı, nereye gittiğimizi, insanları nereye sürüklediğimizi hatırlatmak her şeyden önce fikir namusunun -ve kardeşliğimizin- bize yüklediği bir yükümlülük.
Bütün''ü, bütünlük fikrini yitirdik biz. Bütün insanlık. İnsanlığın asıl sorunu, can alıcı sorunu, bizi çağ körleşmesine mahkûm eden, semantik intiharın eşiğine fırlatan, ne olup bittiğini bir bütün olarak idrak edebilmemizi imkânsızlaştıran en yıkıcı ve can yakıcı sorunu, bu metafizik felâket sorunu.
Bütün fikriyle donanarak, bütünlüklü, iyi işlenmiş, üzerinde derinlemesine kafa patlatılmış kozmolojik bir tasavvur ekseninde olup bitenlere bakamazsak, ayrıntının zihni körleştiren, kalbi uyuşturan, ruhu mumyalayan pornografisinin ayartısına mahkûm etme tehlikesinden insanları da, kendimizi de kurtarmakta zorlanırız.
Öncelikle muhkem bir şekilde ''yer''imizi belirleyelim, nerede/n konuştuğumuzu bilelim; ki, ne''yi, nereyi, nereden konuştuğumuzu, dolayısıyla ne''yi, nereyi meşrûlaştırdığımızı ve bu yersiz-yurtsuz yer''in bizi nereye sürükleyebileceğini görebilelim.
''BAYILTMAK'' MI, AYILTMAK MI?
Fikir, bütün ile parça''nın, ontolojik ile ontik olan''ın, vahidiyet ile ehadiyetin karşılıklı olarak birbirlerine bakmalarını, birbirlerine akmalarını mümkün kılan, birbirlerinin varoluşlarını ve varoluş alanlarını genişleten ve teminat altına alan medcezir irtibatı üzerinden geliştirilebilir.
Ama bütün''ü ıskalayarak ayrıntı ya da salt parçalar üzerinde/n ayartıcı ve ''bayıltıcı'' cümleler kurmak (postmodern duyarlıklarla nefes alıp veren ama gerçekte, zihni, çağın ağlarıyla örülü ''ölü kişiler''e) çok hoş gelebilir. Ama bu, her şeyi paramparça etmekle sonuçlanabilir.
Oysa bizim ''ayartmaya'' ve ''bayıltmaya'', ayartılmaya ve bayıltılmaya değil, ayılmaya ve -ne kadar mümkünse- ayıltmaya, zihinleri çağın ağlarına ve bağlarına karşı diri tutmaya ihtiyacımız var asıl; öyle değil mi?
Durduğumuz yer yoksa ya da silikleşmişse, söyleyeceklerimiz sadece bura''nın, bugün burada (dolayısıyla bütün dünyada) 500 küsur yıldır hâkim olan Batılı paradigmayı meşrûlaştırmaktan ve bizim üzerimizden yeniden üretmekten başka bir şeyle sonuçlanmaz.
''NEREYE GİDİYORSUNUZ BÖYLE?'' DEMEYECEKSEK…
Oysa bizim muhkem bir yerde durarak, burayı ora''nın rengine boyayan bizzat kendisi çölleşen ora''yla hesaplaşmamız, ora''nın insanlığı nasıl bir varoluşsal yokoluş felâketinin eşiğine sürüklediğini gösterme çabası içinde olmamız daha esaslı, insanlık için daha hayırhah bir çaba değil midir?
Bizi bekleyen asıl iş, insanlığa, ''nereye gidiyorsunuz böyle?'' diye sormak değil midir?
Eğer insanlığı ayartıcı yöntemlerle yokoluş felâketinin eşiğine getirip bırakan bu varoluşsal çıkmaza biz dikkat çekmezsek ve buradan nereye gidilebileceğine ilişkin insanlığı çağın ağlarından ve bağlarından arındırabilecek bir hakikat yolculuğuna biz çağırmazsak, kim yapacak bunu?
Yaptığımız işin, aslında Batı uygarlığının korunaklı alanlarını -üstelik de burada, bambaşka bir medeniyet iddiasını dillendirmesi gereken bir medeniyetin çocukları eliyle- genişletmekten başka bir şey olmadığını göremiyorsak, neyi görebiliyoruz ki, o zaman?
İnsanlığa, ''nereye gidiyorsunuz böyle?'' diyemeyeceksek, ne diyeceğiz ki? Nereyi işaret edeceğiz ki? Çağrımızınm çağını kurmasını nasıl sağlayabileceğiz ki?
Çölde, sürekli çölleşen bir yerde bile vahanın izini biz süremeyeceksek bu işi kim yapacak ki?
Muhkem bir yerde durarak, bütün insanlığın sorunlarını sorunlarımız belleyebilecek muazzam bir yolculuğa çıkarak, çölü vahaya dönüştürecek hakikatin çocukları burada olmayacaksa, yarın burada olabilir mi?
Düşünmesi bile insanın tüylerini diken diken ediyor, öyle değil mi?
O hâlde, insanları nereden ve ne/re/ye çağırdığımızı iyi düşünelim diyorum, vesselâm.
***
Şunu bir kez daha söylemekte yarar görüyorum: Dücane Cündioğlu, modernliği, postmodernliği, dolayısıyla Batı uygarlığını, sanatını pek fazla tartışmasa ve dolayısıyla tartışmalı alanlardan kaçınsa da, öncü, çığır ve ufuk açıcı metinler ve en önemlisi de bir düşünme biçimi çabası ortaya koydu. Kendisini kutluyorum. Yazdıklarım, önünü kesmeye değil, aksine, kardeşâne bir dille ve düzeyli bir üslupla önünü açmaya dönük şeylerdir. Bunu söylemem bile gerekmiyor. Buraya kadar yaptığım tartışma, bunu yeterince göstermeye yetiyor sanırım.
***
Not-1: Murat Menteş''in ''Rahmetli Atatürk'' başlıklı yazısı dolayımında yazdığım yazıdaki ifadeleri çok da haz alarak yazmadığımı, sevgili Murat''ın kendisinin de söylediği gibi, ''kaç kez yazıp silerek'' yazdığımı hatırlatmak isterim. Ben sevimsizliği göze alarak, bu ikinci Said dönemime pek de uymayan ifadeler kullanarak da olsa, yazılması gerekeni dürüstçe yazdım. Ben acizane yanlış gördüğüm bir şeyi, hayatî bir şeyi göstermeye ve hatırlatmaya çalıştım. Umarım fazla kırmamışdır kendisini. Ama o yazı ne olursa olsun, mutlaka yazılmalı, kayıt düşülmeliydi. Kul hakkıyla yaşayabilecek biri değilim; o yüzden bu notu düşme gereği hissettim.
***
Not-2: Sağda solda, ''ümmîleşme'', ''Hz. Peygamberle çağdaş olma'' gibi kavramları Mustafa İslamoğlu''ndan ''aşırdığıma'' dair tuhaf iddialar dolaşıp duruyor. Bu fikirler bana aittir. İnternetten yapılacak bir arama-tarama, kimin kimden neyi aldığını gösterir. İleri-geri konuşmadan önce biraz düşünmeli ve araştırmalı insan, öyle değil mi? Ben, bana ait olmayan tek bir sözcüğü bile bana aitmiş gibi kullanmadım şimdiye kadar. Bu konuda son derece duyarlıyım. İslamoğlu''ndan veya başka bir arkadaştan böyle bir şeyi ödünç alsaydım belirtirdim mutlaka.
.Fildişi kule"den Anadolu"nun umut dolu yollarına...
Yusuf Kaplan
2/12/2012 Pazar
Bir zamanlar Anadolu, mahzuniyetin yeşerttiği masumiyetin yürek coğrafyasıydı; yürekli insanlar coğrafyası. Hakikatin bayrağının Moğol saldırıları ve Haçlı sürüleri tarafından yere düşürülme girişimlerinin büyük bir inanç hamlesiyle püskürtüldüğü, büyük dervişlerin ve ermişlerin, yılmaz akıncıların ve alperenlerin el ve gönül birliği ederek hakikatin bayrağını Anadolu coğrafyasının güneyinden kuzeyine ve batısına üç yönde muhkem bir şekilde burçlara diktikleri, Avrupalı Haçlıları dize getirerek Avrupa"nın içlerine kadar götürebildikleri Hak âşığı inanmış öncüler, önaçıcı kâmil insanlar topoğrafyası.
ANADOLU, RUHUNU YİTİRMEMEK İÇİN DİRENİYOR
Asya"nın içlerinden kopup gelen akıncıların ve alperenlerin, hakikat erlerinin ve gönül erenlerinin birlikte mayasını kardıkları ruh atılımının varoluşun yatay ve dikey düzlemlerinde kabına sığmaz bir cesaretle tarihî derinliğin, derûnî bir sükûnetle irfanî derinliğin destansı ve bu topraklara ruh üfleyen şiirini yazdıkları medeniyet yolculuğunun merkez üssü.
Kurak ovalarda, kıraç dağlarda insanlığın susuzluğunu giderecek muazzam bir hakikat şarkısı besteleyen bir mânâ iklimi.
***
Şimdi, Anadolu, kışın en dondurucu soğuğunu, gecenin en korkutucu zifirî karanlığını yaşıyor iliklerine kadar. Puslu, sisli bir hava var. Göz görü görmüyor.
Öyle anlaşılıyor ki, Anadolu, masumiyetini de, mahzuniyetini de yitirmenin korkusunu, ürküntüsünü duyuyor her nefes alış-verişinde. Ama bu topraklara üflenen ruh, bütün ruhsuzlaşma girişimlerini püskürtebilecek kadar çileyle, ızdırapla hayat bulduğu için, canlılığını, diriliğini, diriltici nefesini hiçbir zaman yitirmemekte ısrarlı ve kararlı görünüyor.
ANADAN-YARDAN ÜMİT KESİLEBİLİR AMA ANADOLU"DAN ASLA!
Son iki ay boyunca, uzunca bir süredir kapandığım "mağaram"dan, kendimi hapsettiğim "fildişi kulem"den çıkarak, Anadolu topraklarında kanatlandırıcı, umut dolu bir yolculuğa çıktım. Anadolu"nun ruh mayası öylesine derin karılmış ki, çakalların, baykuşların ve haydutların bütün saldırılarını püskürtebileceğinden hâlâ son derece emin Anadolu. Bir gün yeniden ayağa kalkacağı, insanlığa hakikatin kalplere inşirah veren diriltici nefesini üfleyebileceği günlere hazırlanıyor yeniden alttan alta.
Yaralarını sarmakla, yaralanan bilincini onarmakla, yeni bir medeniyet hamlesinin yol haritalarını, güzergâhlarını hazırlamakla meşgul harıl harıl.
O yüzden, anadan-yârdan ümit kesilebilir ama Anadolu"dan ümit kesilmez, diyebiliyorum. Anadolu, yeni doğumlara, daha esaslı, daha büyük, daha incelikli ve uzun soluklu yeniden doğuşlara gebe çünkü.
ANKARA"DA ÜÇ "DURAK": ADAM, TOBB VE BİLKENT
Ankara"dan başladı bu seferki Anadolu yolculuğum. Mardin"e, Urfa"ya ve Van"a kadar uzandı. Ardından Bursa"ya ve Sakarya"ya ulaştı. Yeniden Ankara"ya uğradı, iki kez daha. Sonrasında yine Bursa var. Kayseri"de soluklanmak var. Ve Maraş"ta bu yolculuğa -umarım artık- ara vermek haliyle.
***
Ankara"da TOBB Üniversitesi"nde bir konferansla bu yolculuğun açılışını yaptım. TOBB"da beklemediğim kadar heyecanlı ve birikimli genç arkadaşlarla tanıştım.
***
Amerika öncesi Ankara konferanslar dizisinin ikincisini ADAM"da verdim. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi"nin YÖK tarafından Amerika"dan büyük vaatlerle getirilen rektör yardımcısı iktisat profesörü Mehmet Bulut"un öncülük ettiği Ankara Düşünce ve Araştırma Derneği ADAM"da.
Mehmet Bulut, bir akademisyenin ötesinde esaslı projelere sahip bir fikir adamı. Gönlübol, vefakâr, mütevazi bir öncü. ADAM"da hem parlak bir öncü kuşak yetiştiriyor; hem de hakemli güzel, nezih bir fikir dergisi çıkarıyor. Bu ülke, YÖK, Mehmet Bulut Hoca"nın kıymetini bilmeli, diyorum.
***
Ankara"da son olarak Bilkent Üniversitesi"nde Medeniyet Topluluğu"yla buluştum. Medeniyet Topluluğu"nun öncüsü Ali Burak kardeşim ne kadar mütevazi öyle. Ve ne kadar toplayıcı, toparlayıcı ve örgütleyici liderlik yeteneklerine sahip biri! Sevindim.
Kankası Ömer Salha, sıkı bir entelektüel. 20 yaşında henüz! Havaalanından üniversiteye giderken, üniversiteden akşam havaalanına gelirken nefes bırakmadı bende. Sordu, sorguladı ve bütün sorunlarımızın üzerinden geçti neredeyse. Bilkent Medeniyet Topluluğu"ndaki arkadaşlara, çıktıkları yolculukta muvaffakiyetler diliyorum.
SAKARYA"NIN FİKİR ZİYAFETLERİ GÜRÜL GÜRÜL
Sakarya"da İlim ve Hikmet Vakfı"nda her yıl mutat hâle gelen son konferansımı verdim bu ay. Vakfın her şeyi Mehmet Tokkan kardeşim, her zaman olduğu gibi, güzel bir misafirperverlik örneği gösterdi. Sakarya"ya akşam girdiğimizde İstanbul"da yoğun yağan yağmur seyrekleşmişti.
Sakarya"da İlim ve Hikmet Vakfı, kendi çapında mütevazi ve hayatî hizmetler yapıyor: İnsan yetiştiriyor. Kardeşlik bağlarını pekiştiriyor. Türkiye"nin sorunlarına, meselâ başörtüsü meselesine karşı yıllardır her hafta sonu duyarlı protestolar ve programlar gerçekleştiriyor. Çocuklarımıza sahip çıkıyor.
***
Sakarya"da akşam sevgili Habip Balcı kardeşim, konferanstan sonra aldı beni inanılmaz bir yere götürdü: Fikir Kulübü Kıraathanesi"ne. O gece, leziz Türk kahveleri eşliğinde Türkiye"nin neredeyse sorunlar haritasını çıkardık kaç saat! Sevgili Ulaş eksikti sadece! Sakarya"ya yolunuz düşerse bu fikir kulübüne mutlaka uğramadan etmeyin derim. Değecek, göreceksiniz.
Mardin"de üniversitede düzenlenen Ortadoğu Sempozyumu"na yerim kalmadı. İzlenimlerimi gelecek hafta sizlerle paylaşacağım.Medrese ve tekke olmadan asla!
Yusuf Kaplan
3/12/2012 Pazartesi
Türkiye''de, kendi ülkesine, insanlarına, kültürüne oryantalist gözlüklerle ve şaşı bakan, hâlâ zihnî körleşme ve sömürgeleşme yaşadığından haberi bile olmayan ama her şeye bu ''hastalıklı'' hâliyle çeki düzen vermeye kalkışmaktan geri durmayan ''hilkat garibesi'' bir entelijansiya var: Türü yok bu entelijansiyanın dünyada. Türünün ilk ve son örneği burada! Yalnızca burada!
TÜRK ENTELİJANSİYASI: UFUK, UMUT VE RUH KAYNAĞI MI?
Oysa ''entelijansiya'', bir ülkenin, bir toplumun öncü koludur. Ufkudur. Umududur. Ruhudur.
Fikir, oluş ve varoluş çilesiyle gerçekleştirilen, herkese hayat bahşeden, piyasa''yı ve siyasa''yı elinin tersiyle itmesini bilen, derinlikli ve varedici yolculuğun, kısacası fikir ve sanat, ruh ve hayat atılımının temel-koyucu, büyük bir ''kıskançlıkla'' / özenle ve duyarlıkla temelleri-koruyucu temel kaynağı.
Ancak Türkiye''nin böyle bir entelijansiyası, böylesine hayat bahşeden, umut veren, farklı medeniyetlerin -Gadamer''in deyişiyle- ''ufuklarını buluşturabilecek'' çapta bir entelektüel ve kültürel kaynağı yok. Çoktan kurumuş, donmuş, mumyalaşmış durumda.
O yüzden ''kelaynağı'' andıran bu tuhaf ''kaynak'', ayartıcı kaygan zeminlerde patinaj yapmakla, sürgit yalpalamakla ve ''kaytarmakla'' meşgul yalnızca.
KENDİ DE YOK, KENDİ OLMADIĞINDAN HABERİ DE!
Türkiye''deki entelijansiya, bu ülkenin ve insanlarının meselelerini mesele edinen, varoluşsal sorunlarıyla hemdert ve hemhâl olan bir entelijansiya değil, ne yazık ki.
Bu ülkenin entelijansiyası, ''burada'', ama burada değil; bu ülkenin insana ruh üfleyen, insanı aziz kılan, yücelten, her fırsatta tutup kaldıran ve kanatlandıran asil hayat damarlarından beslenmiyor, beslenemiyor. Bu ülkede yaşıyor ama bu ülkenin ruh kaynaklarından, insanı ve hayatı derinlemesine kavrayan düşünce, sanat ve hayat menbalarından içemiyor doya doya: Haberi de, bilgisi de yok bütün bu hayat, ruh ve fikir kaynaklarından!
''Kendi''nden bîhaber çünkü bu ülkenin entelijansiyası. Bir ''kendi'' yok çünkü. Ayağını muhkem bir şekilde basabileceği bir ''yer''den mahrum olduğunu da, bu muhkem yeri yerle bir ettiğini de bilmiyor (?) çünkü. Arşimet noktasını yitirmiş çünkü. Pergelini şaşırmış, gulyabanîleri andırıyor çünkü.
Kendi olamayan, yersiz-yurtsuz yaşayan, ''ruhsuzluğunu'' fark edemeyen ve bunu da marifet sanan, insanını, ayaklarıyla bastığı toprağı her fırsatta ''taşlayan'', aşağılayan ve yoksayan bir entelijansiya, başka kültürlerle, dünyalarla, ufuklarla yaratıcı ve ruh üfleyici bir buluşma, besleyici ve zihin açıcı bir ''konuşma'', önaçıcı ve varedici bir sıçrama gerçekleştirebilir mi?
YABANCI VE YABANCILAŞTIRICI
Burada bir yabancı gibi yaşıyor bu ülkenin entelijansiyası. Burayı kendine yabancılaştırıcı, ''kendinden'' uzaklaştırıcı; hayat ve ruh üfleyecek aziz ve leziz kaynaklarından koparıcı; buranın ruhunu yaralayıcı, zihnini paralayıcı, paralize edici, felçleştirici; buranın hayatını parçalayıcı, varoluş yolculuğunu sekteye uğratıcı; burayı çölleştirici, kaynaklarını kurutucu başka dünyaların, ithal dünyaların, burada hiçbir karşılığı olmayan ve olmayacak, buraya hiçbir hayrı dokunmayan ve dokunmayacak, sadece buranın ve kendi sürgününü sürgit uzatacak içi-boş hülyaların, ruhsuz hayallerin, anlamsız düşlerin peşinde sürükleniyor sürüne sürüne -hâlâ!
Beslendiği kaynaklar, gördüğü rüyalar, izini sürdüğü hayatlar, banal ve bayat, dayanaksız, dayanaksız olduğu için de dayanıksız; burada bir hayatı ve karşılığı yok; köklü, gürül gürül akan, herkesi sulayan bir kaynaktan ve ırmaktan yoksun.
O yüzden bütün bunlar, onun sadece gönüllü acentalık yapmasına yol açıyor. İstese de, istemese de, fark etse de, fark edemese de, yaptığı şey, yalnızca ''acentalık''tan ibaret!
Buysa, burayı da, kendini de kendi elleriyle içeriden, içten içe bitirmesine, yok etmesine neden oluyor. Buranın da, kendi''nin de kendine gelmesini, toparlanmasını, dünyaya, insanlığa hakikatin hayat bahşeden sesini ve sözünü, ruhunu ve neşve''sini sunma imkânlarını iptal etmesini, bitirmesini ve yok etmesini sağlıyor sadece.
TEK MARİFETİ YIKMAK, YAPMAK DEĞİL!
Böyle yapmakla, bu ülkenin entelijansiyası, kendi ölümünün yapı taşlarını döşüyor, kendi ''mezar''ını kazıyor aslında. Buranın çölleşmesinin, kuraklaşmasının tohumlarını ekiyor aynı zamanda.
Said Halim Paşa''nın deyişiyle, tek becerebildiği şey, yıkmak bu entelijansiyanın. Tanzimat''tan bu yana! Yapmak değil, yıkmak.
O yüzden siz modernleşme tarihimiz boyunca, bu sarsak ve savruk entelijansiyanın dünya çapında bir şey yaptığına tanık oldunuz mu hiç? Dünyaya bir fikir veya sanat akımı, bir bilim ya da ruh atılımı armağan ettiğini duydunuz mu?
Hâl böyle olunca, böylesi bir entelijansiyanın yapabileceği ''en iyi'' şey, siyasa''nın ve piyasa''nın kapıkulluğunu yapmak olacak/tı elbette.
Ülke içindeki siyasa''nın ve piyasanın değil yalnızca. Küresel siyasa''nın ve piyasa''nın kapıkulluğunu yapmak, çarklarını çalıştırmak, paslanan, kirlenen ve insanlığı da kirleten insansız, insafsız ve ruhsuz düzenlerine ve düzeneklerine su taşımak…
Ama gelin görün ki, ülkenin kültür hayatına da, medya hayatına da, sanat hayatına da, hatta -kaynaksız ve dayanaksız olduğu için- düşünemeyen, sürekli olarak yalpalayıp duran, sürgit düşen, düştükçe yerlerde sürünen sözümona düşünce hayatına da bu sarsak ve savruk entelijansiya çeki düzen veriyor. Hâlâ!
TEOMAN HOCA GİBİ BİR DÜŞÜNÜRE SALDIRMAK HA!
Bütün bunları şunun için yazdım: Türkiye''nin en yetenekli ve parlak felsefecilerinden, en derinlikli ve çaplı düşünürlerinden Kırklareli Üniversitesi''nin dekanlarından Teoman Duralı Hoca, Türkiye''deki eğitim sisteminin ''medrese gibi'', liselerin de ''İHL''ler gibi'' olması gerektiğini söylemiş.
Ve, ''vay, sen misin bunu söyleyen!'' diye medyadaki vandallar ve barbarlar saldırıya geçmişler hemen! Türkiye''nin beyni sulanan, zihni körleşen, zihnî sömürgecilik yaşadığını ve yaptığını, bu yüzden de aslında küresel siyasa''nın ve piyasa''nın ''sözcü''lüğünü ve ''gözcü''lüğünü yapmaktan başka bir şey yapamadığını bile farkedemeyen, yersiz-''yurt''suz medya organları, Teoman Hoca''yı linç etmeye kalkışmışlar!
Gazeteleri-mazeteleri takip etmediğim için, Teoman Hoca''ya yapılan bu vandallıktan -Alev Erkilet ve Tahsin Görgün''le Mardin''de düzenlenen ''Ortadoğu Sempozyumu''ndan dönerken- bir öğrenci arkadaşın, ''Hocam, Teoman Hoca''yı hedef tahtasına yatırmışlar!'' şeklindeki mesajından sonra haberdar oldum.
Ahmet Dağ kardeşim, daha sonra, konuyla ilgili haberlerin bir dökümünü geçti. Yapılan şey, habercilik filan değil/di. Düpedüz, bir linç girişimi/ydi.
MEDYADAKİ VANDALLIĞIN FELSEFÎ KAYNAĞI
Vandallığın, ahmaklığın ve akıl tutulmasının bu kadarına da pes doğrusu!
Kime, neye ve niçin saldırdığını biliyor mu bu ''hastalıklı'' kişiler acaba?
İki anlamda bir hastalıklılık durumu var burada: Birincisi, medyanın kendisiyle, doğasıyla, diliyle; ikincisi de, bizim entelijansiyamızın medyada da hükmünü icra eden marazî zihniyet dünyasıyla ilgili iki patolojik vaka.
Medyadaki patolojiyi başka bir yazıda tartışmak istiyorum. Burada sadece şu kadarını söylemekle yetineyim: Medya, Batılı insanın ''tanrısallaşma'' sürecinde yaşadığı ontolojik güvensizlik sorununu aşmak için epistemolojik güvenlik alanlarını genişletmekte, insanın yaşadığı bu varoluşsal sorunu bastırmakta inanılmaz etkili ve ayartıcı bir rol oynuyor.
Bu durum, Batılı insanın hâkim olma, kontrol ve kolonize etme güçlerini ve güdülerini kamçılamaya yarıyor çünkü.
Bu yüzden, medyanın dili, çatışmaya dayalı bir dil. Dünyada da, Türkiye''de de bu çatışma dili geçerli.
Medyanın dilindeki ''çatışmacılık'', Batı uygarlığının doğasında mündemiç çatışmacı ruh''un yansıması. Batı uygarlığının Batılı toplumlara yaşattığı ontolojik güvensizlik sorunu, sözkonusu çatışmanın kaynağını oluşturur.
Bizim iletişim araştırmalarının pirlerinden Roger Silverstone, bu ontolojik evsizlik sorununun bastırılmasında televizyonun nasıl epistemolojik güvenlik alanlarını genişletici, teskin edici ve ayartıcı bir işlev gördüğünü, Television and Everyday Life başlıklı öncü çalışmasında bütün yönleriyle gözler önüne serer.
''YANDAŞ''LAR DA, ''YOLDAŞLAR'' DA AYNI ZİHNİN ÜRÜNÜ!
Batı medyasında gözlenen ''çatışma'', daha felsefî / ontolojik temelleri olan bir çatışma; Türk medyasındaki ''çatışma'' ise daha siyasî veya ideolojik temellere sahip bir ''kapışma''.
İşte bu nedenle, Türk entelijansiyası, yanısıra da siyasa''nın ve piyasa''nın kapıkulu gibi çalışan Türk medyası, medyayı -tam da Heidegger''in dikkat çektiği anlamda- ''izleyiciye yöneltilen [ilkel] bir silah'' gibi kullanmakta bir sorun görmüyor.
Türk medyasının zihin yapısı aynı şekilde işlediği için, bu vandallık, istisnasız bütün medyanın kanına da, ruhuna da işlemiş durumda: ''Yandaş''ı da, ''yoldaş''ı da bu hastalıklı zihin hâlinin kurbanı, ne yazık ki.
Biri, sözgelişi, Ergenekon soruşturmaları nedeniyle, henüz suçu ispatlanmamış sanıkları ''canavar'' diye resmederken; diğeri, Teoman Hoca örneğinde gördüğümüz üzere, ne olduğunu, niçin söylendiğini bilmediği aslında yakıcı bir ''mesele''den ötürü, Teoman Duralı gibi bir düşünürü bile linç etmeye kalkışmaktan çekinmiyor!
MEDRESENİN ÇÖKMESİ: MEDENİYETİN ÇÖKMESİ
Türkiye''deki -özellikle zihin-özürlü entelijansiya tarafından- çarpık anlaşılan konulardan biri medrese konusu. O yüzden bu kadar çarpık anlaşılan, çarpıtılan ve inanılmaz (örneğin, ''vay! örümcek kafalılar, ortaçağ özlemcileri sizi! türünden ''pornografik'') fobiler geliştirilen medrese meselesini biraz yakından irdelemek istiyorum.
Medrese, yaklaşık bin küsur yıl İslâm medeniyetinin temellerini atan bir eğitim kurumunun adı. Ve İslâm medeniyetinin geliştirdiği, medeniyeti yeşerten, filizlendiren ve geliştirerek yeni ufuklara eriştiren özgün bir eğitim modeli.
Bugün medrese''nin -özellikle de Türkiye''de- yaşamıyor -hatta izlerinin bile silinmiş- olmasının nedeni, İslâm medeniyetinin çökmesidir. Türkiye''nin dışında İslâm dünyasında medrese -şu ya da bu şekilde de olsa- varlığını sürdürüyor ama hiçbir yaratıcı atılıma, öncü açılıma öncülük edebilecek, önayak olabilecek, kaynaklık yapabilecek bir niteliğe sahip değil.
Medeniyetin çökmesi, medresenin de çökmesini beraberinde getirdi kaçınılmaz olarak. Ya da tersi daha doğru galiba: Medresenin çökmesi, medeniyetin temellerini sarstı ve çökmesiyle sonuçlandı.
.Asıl yakıcı mesele şu, burada: Müslüman toplumlar, medreseye yeniden diriltici bir ruh üfleyemezlerse, yeniden esaslı bir medeniyet hamlesi gerçekleştiremezler.
CEMAATLER, NEDEN İSLÂMÎ BİR EĞİTİM MODELİ GELİŞTİRMİYORLAR?
Medrese çökmeseydi, İslâm medeniyeti de çökmezdi kolay kolay. Medrese neden çöktü, nasıl çözüldü, sorusu apayrı bir tartışmanın konusu. Bu tartışmayı başka bir yazıda konu edinmek isterim.
Burada sorulması gereken soru şu öncelikle: Türkiye''de bunca cemaat, yığınla özel okul, kolej, üniversite vesaire açıyor. Ama İslâmî bir eğitim modelinin ne olduğu, nasıl geliştirilebileceği, medrese''ye yeniden nasıl yaratıcı bir ruh üfleyerek hayat ve hayatiyet kazandırabileceği yakıcı meselesi üzerinde neden kafa patlatmıyor hiç biri?
İşte size can yakıcı bir soru/n.
***
Teoman Duralı Hoca''nın dikkat çekmek istediği asıl mesele, bu mesele oysa. Hoca, bu meseleyi kendisinin kurduğu, başında bulunduğu Türkiye''nin en düzeyli düşünce dergilerinden Kutadgubilig''te yazdığı bir makalede enine boyuna tartışıyor/du. Okuyucular, Hoca''nın bu yazısını bulup okumalı mutlaka.
MEDRESE RUHU VE UFKU, BATI''DA YAŞIYOR!
Şimdi sıkı durun: Bugün Türkiye''de de, İslâm dünyasında da medrese ölü ama medresenin ruhu Batı''da yaşıyor aslında. Bir komplekse sahip olduğum için ''medrese''nin Batı''da yaşadığını söylüyor değilim elbette ki. Ama Türkiye''deki entelijansiyanın ve uzantısı kapıkulu medyanın ezberini bozacak bir gerçeğe dikkat çekmek istiyorum burada.
Bugün medrese ruhu, bir şekilde, Batı''daki en yüksek eğitim kurumlarının da başvurduğu ve yaşattığı bir eğitim biçimi ve ruhu.
Medrese''de yüksek fikir, alanında zirve''yi temsil eden âlimin dizinin dibine oturarak geliştirilir.
Bir meseleye yoğunlaşan ''talebe'', o meselede zirve noktayı temsil eden âlimin izini sürer ve örneğin Kurtuba''da yaşayan bu ''talebe'', sözkonusu zirve âlim Bağdat''ta, Kahire''de, Basra''da ya da Tus''da bile olsa o âlimi bulur ve onun rahle-i tedrisinden geçer.
Tabii bunun için, bir dolu imtihanı aşması, zorunlu icazetleri alması zarûrîdir.
HABITUS, KÜLTÜREL EKOLOJİ YA DA MUHİT
Ayrıca Lapidus''un -İletişim Yayınları''ndan ne yazık ki nedendir bilinmez yalnızca birinci cildi yayımlanan- İslâm Toplumları Tarihi başlıklı özgün çalışmasında da enfes bir şekilde gösterdiği gibi, talebe-hoca ilişkisi, yalnızca bir bilgi alma ve bilgi aktarma ilişkisi değil; kendi terimlerimle ifade edecek olursam, bir geleneği tevarüs etme (öğrenme ve alma), temellük etme (özümseme ve kendine maletme) ve temessül etme (başkalarına sunma) ilişkisidir.
Başka bir deyişle, zirve bir âlimin dizinin dibine oturan parlak bir talebe, medresede, sadece ilim tahsil etmez; o ilmi vareden ruh âlemini, hayat iklimini, zihin, davranış ve yaşayış biçimlerini de tahsil, tevarüs, temellük ve temessül eder.
Medrese, ille de Bourdieu''nun ünlü terimini kullanmam gerekirse, tastamam bir habitus''tur: Bir kültürel ekoloji kaynağıdır. Talebenin, bir medeniyetin hayatının ve hakikatinin, hassasiyet ve dikkatlerinin, idrak ve varoluş biçimlerinin geliştirdiği ve yaydığı havayı da, bu havanın ürettiği ritimleri de öğrendiği, soluduğu, duyduğu ve başkalarına da duyurma coşkusu ve heyecanıyla dolduğu bir habitus, bir ilim, irfan ve hikmet muhit''idir.
Medresede, talebe, ilim öğrenmez sadece. Karakterini, kişiliğini, duyarlıklarını da tahkim eder. Bir geleneği yaşar ve yaşatacak bir ruhla, idealle ve vecdle dolar ve kendini aşar.
MEDRESE MODELİ VE POSTSTRUCTURALISM
Bu mesele, Marshall Hodgson''ın üç ciltlik devâsâ çalışması The Venture of Islam başlıklı öncü kitapta da gözlenen ve özenle hatırlatılan bir noktadır: Doktora öğrencisi, ilgilendiği alanda özgün olabilecek bir çalışmakla mükelleftir. Bunun için özgün bir çalışma ortaya koyabilmek amacıyla ilgilendiği alanda en yetkin hocayı bulmaya çalışır ve gider onun ''dizinin dibine'' oturur.
Ayrıca medresede hem multi-disipliner, hem de inter-disipliner bir eğitim modeli, geçişken ve disiplinlerin birbirini karşılıklı olarak besleyen imajinatif bir eğitim programı geliştirilmiştir.
İşte bu medrese modeli, bugün Batı''da özellikle de Amerika''da doktora programlarında bir şekilde uygulanan ya da uygulanmaya çalışılan bir modeldir. Lapidus, biraz önce zikrettiğim çalışmasında bu meseleyi etraflıca anlatır. Böyle bir şeyin olması doğaldır. Çünkü Batı''daki -modern Batı''yı kuran- Paris, Oxford, Padua, Bologna, Palermo, Marburg üniversitelerinin modeli, Bağdat, Kurtuba, Ezher ve Mağrip''teki medrese modelidir.
Batı''da medresedeki eğitim modeli, ancak poststructuralism''den sonra tam anlamıyla kavranabilmiş ve geliştirilerek uygulanabilmiştir.
CHICAGO ÜNİVERSİTESİ VE MEDRESE MODELİ
Size medrese modelinin daha somut olarak anlaşılması açısından sadece bir üniversiteyi anlatacağım burada kısaca: Chicago Üniversitesi''ni.
Chicago Üniversitesi''ne ilk kez gittiğimde, gördüklerim beni şaşırtmadı. Kampüs''te pek fazla öğrenci göremeyince biraz şaşırmıştım başlangıçta ve ''burası nasıl bir üniversite böyle?'' diye sormuştum beraberimdeki -Cicago''da doktora yapan- arkadaşa. Ama arkadaş, ''burası esas itibariyle, doktora öğrenimi veren bir üniversite'' diye sorumu cevaplayınca, ''resim'' oturmuştu zihnimde.
Üniversite, sanki yüzlerce yıllık bir üniversiteymiş gibi bir görünüme sahip/ti: Kampüs''ün merkezinde, eğitim binalarının orta yerinde, üç Hıristiyanlık anlayışını temsilen üç büyük kilise, bir havra ve bir de Arapların -Kral Fahd''ın- yaptırdığı şirin ama görece büyükçe bir cami var/dı!
Geçen hafta Bilkent Üniversitesi''ndeydim; güç belâ büyükçe ama ''çadırvârî bir yer'' yaptırmış rektörlük ''cami'' niyetine!
Mesele budur!
Türkiye''de olsa, sarsak ve savruk laik entelijansiya, ''üç kilise, bir havra ve bir cami''nin üniversitede, üstelik de tam orta yerinde ne işi var, burası ibadethane mi?'' diye adamı sigaya çeker ukala ukala, öyle değil mi?
Ama Batılıların böyle ''karın ağrıları'' ve ''dertleri'' yok! Yok; çünkü kendi dünyalarında yaşıyorlar. Uygarlık sürüyor. Sürdüğü için de varlıklarını da sürdürebiliyorlar.
Biz ise, bizim medeniyetimizin temellerini atan, fikir, sanat ve hayat atılımının kaynağını oluşturan medrese ya da tekke deyince ''deli dana''lar gibi saldırıyoruz!
Oysa kurucu kaynaklarını yitiren bir toplum, yarı yolda kalmaktan ve başkalarına kul-köle olmaktan kurtulamaz. İşte bizim entelijansiyamızın hâl-i pür melâli bunun en çarpıcı örneği.
***
Chicago Üniversitesi''nde büyük adamlar yetişmiş, pek çok alanda ''Chicago okulu'' olarak anılan akımlar filizlenmiştir. Şerif Mardin''in ''merkez-çevre'' kavramlaştırmasını ödünç aldığı Edward Shils''ten, sosyolojik düşünce geleneğinin parlak çağdaş isimlerinden Robert Nisbet''e, şehir sosyolojisinin ve antropolojisinin kurucusu James Park''a ve arkadaşlarına, İslâm medeniyeti üzerine yapılmış en yetkin ve henüz aşılamayan Marshall Hodgson''ın biraz önce zikrettiğim çalışmasına kadar pek çok öncü atılımın ve ismin yetiştiği yerdir Chicago Üniversitesi.
Ve yukarıda anlattığım medrese sisteminin en gelişkin şekilde ''uyarlandığı'' ve ''uygulandığı'' yerlerden biridir aynı zamanda. Hem eğitim biçimi ve felsefesi, hem de kültürel ekolojisi ya da habitus''u açısından.
MEDRESE-TEKKE ÇATIŞMASI BİR HURAFEDEN İBARETTİR!
Burada mutlaka dikkat çekilmesi gereken bir başka önemli mesele de medrese ile tekke arasında varolduğu zannedilen ayrışma ya da çatışma konusudur. Medrese ile tekke arasında çatışma olduğu iddiası modern zihnin iğdiş ettiği zihinlerin ürettikleri boş bir hurafeden başka bir şey değildir.
Zira medrese ile tekke, İslâm medeniyetinin biri ilim kapısına, diğeri irfan kapısına açılan iki ayrı kutbunu ve ufkunu temsil eder.
Medrese, hakikat sarayının yapı taşlarını döşemekle, temelini ve zeminini muhkemleştirmekle yükümlü sayar kendini; tekke ise hakikat sarayının semaya yönelen ufkunu, hayallerini ve rüyalarını gerçeğe dönüştürme yolculuğuyla mükellef olduğunun bilinciyle nefes alır ve ruh üfler herkese.
Tarihte medrese ile tekke omuz omuza yürümüş, İslâm medeniyetinin hakikatini insanlığın ufkuna birlikte taşıma mücahedesi ve mücadelesi içinde olmuştur. İşte bu ruhtur ki, Fatih''e, Fatih medreselerini kurarken, karşısına tekkeyi de kurdurma şuuru vermiştir.
Tarihte yaşanan medrese-tekke gerilimi, aslî değil, arızî ve sonuç itibariyle de aslında münbit, besleyici, birbirlerini varoluşa kışkırtıcı bir gerilimdir.
YENİ GAZALî''LER, İBN ARABî''LER VE ITRÎ''LER OLMADAN ASLA!
Sonuç olarak, bizim tarihte geliştirdiğimiz eğitim modeli, esas itibariyle medrese ve tekke modelidir.
Müslüman toplumlar, eğer yeniden toparlanacaklarsa ve tarihe tarihi yapacak bir aktör olarak gireceklerse, bunun öncelikli yolunun, ''entelektüel'' tipinden değil, âlim, ârif ve hakîm şahsiyetlerinin, yeni Gazâlî''lerin, İbn Sina''ların, Mevlânâ''ların, İbn Arabî''lerin, İbn Teymiye''lerin, Ebu Hanife''lerin, Itrî''lerin, Şeyh Galiplerin, Bediüzzaman''ların yetiştirilmesinden geçtiğini iyi bilmeliler.
Ve Teoman Duralı gibi, Türkiye''nin en parlak düşünürlerinden birine olur olmaz, körkütük saldırıya geçmeden önce, ''Teoman Hoca gibi biri ne demiş acaba?'' diyerek söylediklerine kulak kesilmekten bir de.
Başka türlü bir arpa bile yol alamayacağımızı, yalnızca bu ülkenin enerjisini su gibi harcamış olacağımızı, sürgünümüzü uzatacağımızı iyi bilelim, aklımızı başımıza devşirelim, kendimize gelelim; sözün özü, ''evimiz''e dönelim önce, ''kendi''mize, diyorum.Yeni-sömürgecilik ve Arap sonbaharı
Yusuf Kaplan
10/12/2012 Pazartesi
Çağın ağlarına öylesine bağlanmış durumdayız ki, ne olup bittiğini anlamakta zorlanıyoruz. Oysa çağı anlayamadığımız sürece, bu çağın içinde yaşanan hiçbir şeyi bihakkın anlayamayız.
Tek bir çağ var artık: Seküler-kapitalist çağ bu. Felsefî / kültürel olarak seküler; ekonomik olarak kapitalist bir ağ aslında.
Başka çağlar yok: Seküler-kapitalist Batı uygarlığının ürettiği ve hükmettiği çağ, başka çağları da, başka çağrıları da sürgün etti bu dünyadan.
ARAP BAHARI (MI?)
Arap dünyasında halk ayaklanmaları başladığında, Batılılar, Batı medyası üzerinden Arap dünyasında yaşananları "Arap baharı" diye adlandırdıkları zaman "eyvah!" demiştim; "tastamam bir ayartılma durumu ile karşı karşıyayız! Neredeyse iki asırdır, sömürgeciliğin pençesinde kıvranan Müslümanlar, bu zokayı yutacaklar!" demiştim ve Arap dünyasında yaşananlarla ilgili olarak ilk yazdığım yazıya "İstikrarlı istikrarsızlık" başlığını atmıştım.
Arap dünyasındaki halk ayaklanmalarını, "devrim" ya da "Arap baharı" değil de, uzunca bir süre sürecek bir istikrarsızlığın başlangıcı olarak tanımlamam pek de hoş karşılanmadı çağın ne denli ayartıcı bir ağ olduğunu henüz fark edemeyen insanlar tarafından.
Oysa ben Arap dünyasındaki "ülke"lerin bir an önce bağımsızlıklarına kavuşmalarını istemez miydim? İslâm dünyasının yaşadığı yok oluş serüveni üzerinde yüreği yangın yerine dönen ve bu yangının nasıl söndürülebileceği konusunda derinlemesine düşünen biri olarak Müslümanların bağımsızlıklarına kavuşmasına kayıtsız kalabilir miydim?
Ama yaşanan şey, bir bağımsızlık dalgası değil, tam anlamıyla bir ayartma ve ayartılma çabasıydı. Bu durumu, Arap dünyasında "tarihin hızlandırılması" olarak tarif ettiğimde, söylediklerim pek anlaşılmadı.
Ama şu ân gelinen nokta, özellikle de Mısır"da yaşanan travmatik olaylar, söylediklerimi açık ve net bir şekilde doğruluyor, ne yazık ki.
1989"DA HIZLANDIRILAN TARİH
Peki, "istikrarlı istikrarsızlık" ve "tarihin hızlandırılması" tanımlamalarıyla ne demek istiyordum?
"Tarihin hızlandırılması" şu: Eğer Arap dünyası, kendi hâline bırakılacak olursa, önümüzdeki çeyrek asırda, bütün diktatörlükleri kendi iç dinamikleriyle tarihin çöp sepetine gönderebilirdi. Çünkü Ortadoğu"daki en az yüzyıllık Batı hâkimiyeti, yalnızca kan, gözyaşı ve katmerlenen devâsâ bir sorunlar yumağı armağan etmişti. Bunun böyle gitmesi mümkün değildi. Ortadoğu"da sosyalist ve milliyetçi projeler bitmişti. Sömürgecilik sonrası süreçte Ortadoğu"ya yerleştirilen Batılıların uydusu elitler, Batılıların çıkarlarını artık koruyamayacak kadar Ortadoğu"daki meşrûiyetlerini yitirmişlerdi.
Bu sürecin sonu, İslâmcı hareketlerin, Arap dünyasının her bir bölmesinde en güçlü entelektüel, siyasî, kültürel ve sosyal hareketler hâline gelmesi ve bu hareketlerin Arap dünyasının kaderini belirleyebilecek bir konuma ulaşması olacaktı.
İşte tam bu noktada, 1989"dan itibaren kültürel olarak hızlandırılan tarih, siyasî olarak da hızlandırıldı. Arap dünyasında nihâî olarak düğmeye basıldı: Arap dünyası, bir anda karıştı ve sokağa döküldü kitleler hâlinde.
Bu söylediklerimi komplo teorisi olarak görecek kişilerin sadece sığ ve konjontürün ayartıcı ağlarının kurbanı kişiler olduğunu baştan söylemeliyim.
Tarihin hızlandırılması süreci, 1989 yılında Soğuk Savaş"ın bitirilmesiyle başlatıldı ve 2001 tezgâhından sonra ise ivme kazandırıldı. Burası çok önemli.
SONBAHAR"I HAZIRLAMAK!
Modern çağ"da klasik sömürgecilik hâkimdi: Batılılar, mekânı kontrol etmeye soyunmuşlar, bütün kıtaları sömürgeleştirmişlerdi. Böylelikle insanlık tarihini tek taraflı olarak durdurmuşlar ve ellerindeki modern silahlarla bütün insanlığı, bütün çağrıları tarihten sürgün etmişlerdi.
Şimdi, yeni-sömürgecilik zamanlarındayız. Postmodern çağ"da sömürgecilik nitelik değiştirdi ve bu kez mekânı / dış dünyayı değil, zaman"ı / iç dünyayı kontrol ve kolonize etme biçimine dönüştü.
Aradaki fark çok önemli. Klasik / açık sömürgecilik ekonomi-politik ve askerî sömürgecilikti. Yeni / örtük sömürgecilik ise kültürel ve medyatik sömürgeciliktir.
Yeni sömürgecilik çağında, bütün bir kültür ve medya endüstrisi, zihinlerimizin efendisi konumuna yerleşti. Postmoden çağ"da hayat, medyatik ağlarla ve ayartılarla sürüyor. Önce zihinler sömürgeleştiriliyor; sonra da yapılacak bütün operasyonların önü açılıyor.
Mısır"da ve Arap dünyasında yaşananlar, İslâm dünyasının tarihe girişini -tarihi hızlandırarak- önlemeye dönük bir sonbahar girişimidir.Devrimler, artık demokratik değil, dromokratik!
Yusuf Kaplan
14/12/2012 Cuma
Müslüman toplumların en temel sorunu, hızla ve hazla sekülerleşiyor olmaları. Örneğin, son çeyrek asırdan bu yana, Türkiye"de, hızla ve hazla sekülerleşen kesimler, büyük ölçüde İslâmî kesimler.
İslâmî kesimlerin hızla ve hazla sekülerleşmeleri, piyasa"ya ve siyasa"ya hâkim olma, yani güç ve iktidar sahibi olma güdüsünü hayatlarının yegâne hedefi hâline getirmelerinin bir sonucu.
Çeyrek asırdan bu yana bu sürecin içine sürükleniyoruz; son on yıldan bu yana ise bu sürecin içinde debelenip duruyoruz.
SINAVI KAYBETTİK!
Türkiye, son çeyrek asırda hızla ve hazla tüketim toplumuna dönüştü. Türkiye"nin İslâmî kesimleri, piyasa ve siyasa"nın ayartıcı nimetlerine kavuştu.
28 Şubat süreci, İslâmî kesimleri ters köşeye yatırdı: Dünün en radikal İslâmcıları, bugünün en liberal "haydut"ları! Dünün hızlı siyasa ve piyasa düşmanı İslâmcıları, bugünün en hızlı piyasa ve siyasa düşkünü kişileri: Dünün siyasa ve piyasa putları üzerinden güç devşirme kaygısı güden mücahitleri, bugünün devşirme müteahhitleri artık!
Bugün geldiğimiz noktada rotamızı bulduk; ama istikametimizi de yitirdik: Bizim dünyaya verebileceğimiz tek "güç" kaynağımızı, ahlâkımızı, dürüstlüğümüzü, güvenilirliğimizi kaybettik.
Tüketim toplumunun "tüketim dini" hâline dönüşen para, kariyer, siyasî güç gibi putları, bizi u/yuttu.
Sınavı kaybettik. En azından şimdilik. Ama ümitsiz değilim: Çölü gösterebiliyorsam, vahayı da görüyorum demektir âcizâne.
ARAP DÜNYASININ "11 EYLÜL"Ü!
Bunları, Arap dünyasındaki halk ayaklanmalarının nereye doğru sürüklenebileceğini göstermek için yazıyorum.
Önce şunu söylemem gerekiyor: Bendeniz, Arap dünyasındaki Müslümanların her ne sûretle olursa olsun, diktatörlüklerden kurtulma mücadelelerini sonuna kadar destekliyorum. Başka türlüsü düşünülebilir mi?
Yapmaya çalıştığım şey, bu hareketlerin, nereye sürüklenebileceklerine dikkat çekmek sadece.
28 Şubat süreci, Türkiye"nin 11 Eylülü"ydü. Türkiye"deki "11 Eylül süreci", Türkiye"deki İslâmî kesimlerin, terbiye edilmesi / ehlîleştirilmesi girişimiydi. Bize ölüm gösterildi ve sıtmaya razı edildik. Geldiğimiz nokta, yukarıda anlatmaya çalıştığım gibi, piyasa"nın ve siyasa"nın iplerini elimize geçirme kaygısı ve tüketim dininin kurbanları olma traji-komedisi!
"Arap Baharı" da Arap Dünyasının 11 Eylül"üdür. Sömürgeciler, İkinci Dünya Savaşı"ndan sonra Arap dünyasından çekildiler. Yerlerine sosyalist ve nasyonalist uydularını yerleştirerek Arap halklarına ölümü gösterdiler. Arap "bahar"ı denen olaylarla Arap dünyasını, sıtmaya razı etmeye çalışıyorlar.
Bütün bunları söylerken, Amerika"yı, küresel sistemi -hâşâ- kutsuyor muyum? Elbette ki, hayır! Nasıl bir dünyada yaşadığımıza dikkat çekiyorum yalnızca.
Eski sömürgecilik biçimi bitti; şimdi merkezinde medyanın ve kültür endüstrisinin yer aldığı, bizi yalnızca "tüketim dini"nin köleleri olmayan ve küresel sisteme eklemlenmeye çağıran, ayartıcı, hız ve haz vadeden pespaye bir seküler kültür dayatan yeni-sömürgecilik çağının ağlarına ve bağlarına mahkûm eden neo-paganizm çağına doğru sürükleniyor Arap dünyası da, hızla ve hazla!
İSLAMÎ HAREKETLERİ BİTİRME SÜRECİ Mİ?
Türkiye"de yaşanan sekülerleşme sürecinin Arap dünyasında da 1989"dan itibaren temellerinin atıldığını ve İslâmî söylemlerin piyasa ve siyasa"ya hâkim olma güdüsüyle hareket etmeye itildiklerine dikkat çekiyorum. Ve bu sürecin, tıpkı Türkiye"de olduğu gibi Arap dünyasının rotasını bulmasına imkân tanıyacağı ama Arap halklarının istikametlerini yitirmelerine yol açabileceği endişesi taşıyorum.
Elbette ki, burada bir geçiş süreci yaşanıyor. Diktatörlüklerin devrilmesi, tarihin çöp sepetini boylaması, büyük bir başarıdır ama ilk adımdır. Her şey bitmiş değil; aksine, yeni başlıyor.
Bu nedenle, İslâmî hareketlerin piyasa ve siyasa üzerinden, iktidar ve güç verilerek bitirilmesi gibi tehlikeli bir süreç var kaşımızda. O yüzden çok dikkatli ve duyarlı olmak zorundayız. İslâmî hareketler mayınlı bir araziye sürükleniyor. Eğer mayınlı bir araziye sürüklendiğimizi göremezsek, "serseri mayınlar"a dönüşeceğimizi hiçbir zaman göremeyiz.
ELVEDA DEMOKRASİ,
HOŞGELDİN DROMOKRASİ!
Arap dünyasındaki "devrim"ler, demokratik yani siyasî devrimler değil; kültür endüstrisinin ürünlerini ve ikonlarını medya üzerinden tüketime sokarak kitleleri tüketim dininin kulları ve köleleri hâline getirmeyi vadeden hızı ve hazı putlaştıran dromokratik yani kültürel devrimlerdir.
İngiliz, Fransız ve Amerikan devrimleri, siyasî / demokratik devrimlerdi. 1989"dan sonraki süreçte, neo-liberal küresel sistem, önce Doğu Bloku ülkelerinde, son olarak da Arap dünyasında yeni bir devrim türü icat etti: Hızın ve hazın putlaştırıldığı, kitleleri küresel tüketim dininin kulları ve köleleri hâline getiren dromokratik devrimler bunlar. Görünüşte demokrasi vadeden ama gerçekte dromokrasi (hız ve haz dünyası) armağan eden "devrimler"!
Burada her şeyimizi yok edecek, piyasa"nin ve siyasa"nın iplerini ellerimize vererek bizi "tüketim dini"nin kulları ve köleleri hâline getirecek tehlikeli bir süreçle karşı karşıyayız. O yüzden dikkatli olmak zorundayız vesselâm.Çağrısız çağ"dan "kusursuz cinâyet"e ve ebu"l-vakt"e…
Yusuf Kaplan
17/12/2012 Pazartesi
Üzerinde/n yürüyeceğim ve izini süreceğim ümmîleşme / arınma yolculuğunun temel kalkış noktasını yazının başında belirginleştireyim.
Hakikat yolculuğunun anahtarı, sünnet-i seniyye"de gizli: İki âyette sarahatle belirtildiği üzere Efendimiz"in (sav) yaptığı ve insanlığa sunduğu hakikat yolculuğunun "hakikate tanıklık etme", "müjdeleme" ve "hatırlatma" süreçlerini her dâim canlı tutan, insanı zamanlar ve mekânlar ötesi yolculuğun ufuklarıyla buluşturan biliş / ilim, oluş / irfan ve "varoluş" / hikmet menzillerinde yani.
SÜNNET-İ SENİYYE: İNSANLIĞIN YOL/CULUK HARİTASI
Acizâne söylediğim şey şu: Sadece Müslümanların değil, bütün insanlığın çağ körleşmesi sorununu idrak edebilmesinin, temel varoluşsal sorunları anlayabilmesinin, anlamlandırabilmesinin ve hâl yoluna koyabilmesinin yol haritasıdır sünnet-i seniyye.
Bu yazıda, âlemlere rahmet olarak gönderilen Efendimiz"in (sav), âlemlere rahmet olarak gönderilmesinin zarûrî neticesi, hikmeti ve müjdesi olarak sadece Müslümanların değil, bütün insanlığın hakikat yolculuğunun izini sürmemize imkân tanıyan yukarda zikrettiğim üç menzili de harekete geçiren bir yolculuk yapmaya çalışacağım. Kısa ve özlü bir tanıklık / biliş, müjde / irfan ve hatırlatma / "varoluş" yolculuğu. Hakikat deryasından bir damlacık, bir katrecik tattırabilirsem ne mutlu bu âciz kula.
ÇAĞRIMIZIN BİR ÇAĞI YOKSA…
Bulunduğumuz yeri bilemediğimiz sürece, gidebileceğimiz yeri de, oraya nasıl gidebileceğimizi de, niçin oraya gitmemiz gerektiğini de bilemeyiz.
O hâlde soru şu: Çağrımızın bizi ve bütün insanlığı çağırdığı çağ"ın, "neresi" ve "nerede" olduğunu biliyor muyuz acaba?
Bu soruya cevap verebilmemiz çok zor. Zor; çünkü soru zor.
O hâlde işi biraz daha kolaylaştırmaya gayret edelim: Bir çağrımız var mı, peki?
"Elbette ki var", diyeceksiniz muhtemelen. İyi de, çağrımızın bir çağı var mı?
"Var elbette" diyeceksek, şu soruya cevap verebiliyor olabilmeliyiz: Hani nerede ve neresi çağrımızın çağ"ı?
"Burada" ve "işte burası" diyebiliyor muyuz? Burası, bizim çağımız mı; bizim çağrımızın kurduğu çağ, burası mı?
ÇAĞ SÜRGÜNÜ, ÇAĞRI"YI DA SÜRGÜN EDİYOR
Bizim bir çağımız yoksa, bizi de insanlığı da kendisine çağıran bir çağrımızın olduğundan nasıl sözedebiliriz ki?
Can yakıcı bir durum değil mi, son derece tedirgin edici bir hâl: Tastamam bir çağ sürgünü yaşadığımızı bütün çıplaklığıyla gün ışığına çıkarmaya yetiyor olsa gerek buraya kadar yaptığım/ız musahabe ve muhasebe.
Yaşadığımız şey, sadece çağ sürgünü değil, bulunduğumuz yerin neresi olduğunu bilebilmemizi de zorlaştıran, bu nedenle de çağrımızın da sürgün edildiği bir yok oluş süreci.
YOL FİKRİNİN DE, YOLCULUK FİKRİNİN DE YİTİRİLMESİ
O hâlde tam bu noktada şu sorunun izini sürmemiz gerekiyor: Neden çağ sürgünü yaşıyoruz; çağrımızın nasıl olup da sürgün yediğini neden göremiyoruz?
Yol fikri ile yolculuk fikrini yitirdiğimiz ya da birbirine karıştırdığımız için. Bundan da önemlisi, henüz ne olduğunu bile idrak etmekten yoksun olduğumuz iliklerimize kadar bir çağ körleşmesi sorunu yaşadığımız için.
İçinde yaşadığımız çağı kuran, bizi ve bütün insanlığı çağ körleşmesinin eşiğine fırlatan Batı uygarlığı, yol fikrinden de, yolculuk fikrinden de yoksun olduğu için, hem yol fikrini, hem de yolculuk fikrini yitirdik biz de.
Batı uygarlığının temel sorunu, yol fikri ile yolculuk fikrini birbirine karıştırmasıdır: Asıl"la usûl"ü, norm"la form"u, öz"le söz"ü, etika ile estetika"yı birbirinden nihâî olarak ayırması, koparması ve usul"ü asıl, form"u norm, söz"ü öz, estetika"yı etika katına yükseltmesi. Yani parça"yı bütün; arızî olan"ı aslî olan, epistemolojik olan"ı ontolojik olan katına çıkararak hayatı da, insanı da, hakikati de bitirecek temelsiz bir temel üzerinden her şeye çeki düzen verebileceğini zannetmesi ve insanlığı yokoluş sürecinin eşiğine sürüklemesi.
ÜMMÎLEŞMEDEN NEREYE?
O hâlde, çağrımızın çağını kurabilmesi, bizim de çağını kurabilecek bir çağrının izini sürebilmemiz için, "burası neresi ve ben, neden buradayım; burada olmakla ben olmakta mıyım?" diye sormamız, enlemesine ve boylamasına kazı yapmamız; bunun için de, bu sualin izini sürecek bir mesuliyetle donanmamızı mümkün kılabilecek bir mesele sahibi olmamız gerekiyor.
Başka bir deyişle çağla yüzleşmemiz ve hesaplaşmamız, bizim çağrımızın neden burada olmadığı, neden çağını kurmadığı, sorusuna cevap verebilmek için esaslı bir arınma, çağın ağlarından ve bağlarından kurtulma yolculuğuna çıkmamız. Ümmîleşmemiz. Ümmîleşmeden ümmet bilincine aslâ ve kat"â erişemeyeceğimiz yakıcı gerçeğini idrak edebilmemiz yani.
O hâlde, "neredeyiz?", "burası neresi?" ve "nereye gidiyoruz acaba?" sorularının izini sürebiliriz artık.
MEDENİYETLERİN SON HAMLESİ: "ÇILDIRMA", "HİCİV" VE "CİNAYET"
Medeniyetler, çöküş sürecine girdiklerini hissederler. Ve çöküş sürecinde can havliyle bir hamle daha gerçekleştirirler. Fakat son hamle, sıhhatli doğumlara gebe olmaktan uzak bir hamledir.
Medeniyetlerin son hamlesi, sarkastik doğumlara gebedir sadece: Önce yeri göğü kaplayan, herkesin kulağını ağzına getiren büyük bir çığlık duyulur her bir taraftan: Sonra bu çığlığın bir çıldırma olduğu fark edilir: Medeniyet, çöküşünün işaretlerini görmüş ve çıldırmıştır artık.
İşte son hamlenin hâmile kaldığı şey, tam da bu çıldırma"dan sonra çıkar günyüzüne: Çıldıran medeniyet, önce bütün dünyayı çıldırtacak çılgınlıklara girişir: Dünyayı yangın yerine çevirir. Dünyayı da çıldırtır ve yokoluş sürecinin eşiğine getirir.
Ancak kendisi çıldıran, ardından dünyayı da çıldırtan, çıldırmanın eşiğine fırlatan medeniyet, bu çılgınlık hâliyle şaşırtıcı bir çiçeklenme sürecine girer. Ne ki, bu çiçeklenme süreci, pastiş ve parodi üreten "hiciv" eşliğinde gerçekleştirilen bir "cinayet"le sonuçlanır: Hakikatin, hayatın ve insanın bitirilmesine yol açan "kusursuz bir cinayet"le…
Üstelik de güle oynaya gerçekleştirilen, insanın idrak kapılarını kapatan, insanı hakikatten de, hayattan da, kendi"nden de ayartıcı yollarla uzaklaştıran bir cinayetle…
Batı uygarlığının son evresi, Batılı medeniyet tarihçileri tarafından "bunalımlar çağı" (the age of crises) olarak adlandırılır. Bunalımlar çağı, Batı uygarlığının hicve dönüşen son hamlesini gerçekleştirdiği 19. yüzyılın ortalarından itibaren yaşadığı/mız, hâlen pastiş ve parodi, ironi ve cynicalism (ikiyüzlülük) biçimleri kazanarak süren ayartıcı, ayartarak hakikati de, hayatı da, insanı da sanallaştıran ve buharlaştıran estetize yok oluşlar zamanı"dır.
MODERNİZM"İN HAYKIRIŞI: MODERNLİĞİN ÇILDIRIŞI
Son hamle, romantizm"le gerçekleştirildi: Felsefede Nietzsche"nin başını çektiği bir silkinme hamlesiydi bu: Çölleşen, ölüler evine dönüşen ve bütün insanlığı büyük bir felâketin eşiğine sürükleyeceğini söylediği modern Batı uygarlığının çıldırmasına yol açacak yokoluş yolculuğunu haber vermişti Nietzsche.
Sanat"ta, romantizmle tohumları ekilen modernizmle birlikte modernliğin vaatlerini yerine getirememesi üzerine modern Batı uygarlığına karşı başkaldırı hareketine dönüşen bir "yeninin şoku çağı" patlak verdi: Dadacılık"tan kübizme, konstrüktivizm"den sürrealizm"e ve soyut sanata kadar Batı uygarlığının çocuklarının gerçekleştirdikleri başkaldırı hareketi, Batı uygarlığının hem son çiçeklenme; hem de düşüncede Nietzsche"yle, sanatta Picasso ile özdeşleştirebileceğimiz tam bir çıldırma hamlesiydi.
Düşüncede de, sanatta da bu çıldırma hamlesi, bütün duvarları yıkan bir yıkıma dönüştü. İnsan/lık, absürdite"nin / saçma"nın, zorbalığın, faşizmlerin, yıkımların, yokoluşların eşiğine doğru sürükleniyordu hızla.
Bu hız, postmodernliğin hayatımızın her ânına, her bölmesine, her yerine nüfûz ve sirayet etmesiyle birlikte ayartıcı bir haz"a evrildi.
Çöküş, böylelikle görünmez kılınıyor ve erteleniyordu.
ASLAN, YARALANIR VE YERE DÜŞER…
Bu hızla ve hazla yokoluş sürecini bir meselle resmetmeye çalışalım:
Aslan, yaralanır ve yere düşer. Aslan"ın çocukları, aslanın âkıbetine uğramaktan korkarlar: Aslan"ın neden ve nasıl sere serpe yere düştüğünü düşünürken, hem histerikleşirler, hem de aslan"ın varettiği ve uğruna canını feda ettiği bütün korunaklı yerleri terk ederek kendilerinin de aslanın akıbetine maruz kalmamaları için, koyverirler kendilerini yokolan, ruhu çalınan ruhsuz hayatın akışına. Ve kaybolurlar yitik zamanda kendilerinden geçerek.
Hayat dayanılmazdır çünkü: O yüzden "ân"ı yaşamak gerek"tir: An"a kapanmak. An"da yokolmak. Hiçleşmek. Hiçbir şeyi "iplememek". Kaygan zeminlerde patinaj yaparak metamorfoz yemenin keyfini çıkarmak ve her şeyi tüketmek. Bitirmek.
MODERNLİKTEN POSTMODERNLİĞE "ÇILDIRMA" SÜREÇLERİNDE KISA BİR GEZİNTİ
Modernlik, Batı uygarlığının geliştirdiği açık sömürgecilikte ve açık şiddetle (yani mekânın kontrol edilmesiyle, işgallerle vesaire) bütün dünyayı yıldıran ve yağmalayan bir saldırganlık biçimi üretmişti.
Saldırganlık, zirve noktasına (emperyalizm aşaması"na) ulaştığında, "zırvalama" biçimlerine dönüştü. Dil, yitirildi: İnsanı hakikate götürebilecek yegâne vasat ve vasıta bitirildi.
İşte bu noktada, postmodernliğin tohumları ekildi: Postmodernlik, Batı uygarlığının -kelimenin tam anlamıyla- çıldırma süreci: Her şeyin çığırından çıkması; çığır fikrinin, çığır açacak ufkun ve bütün bunları mümkün kılacak özün ve hakikatin yitirilmesi, işin sadece söze, içi boş retoriğe ya da belâğate indirgenmesi.
Modernliğin saldırılarından yılan bütün insanlık, postmodern eşikte, Batı uygarlığının çıldırdığına tanık olunca, biraz rahat nefes alır gibi oldu. Ama yaşadığı şeyin kendi nefesinde boğulmak ve yokolmak olduğunu anlayamadı. Çünkü yaşanan şey sadece bir yanılsamaydı.
VE NİHAYET "KUSURSUZ CİNAYET"
Batı uygarlığının çıldırma süreci, 19. yüzyılın başlarında zuhur etmişti; çıldırmanın sonuçları da 20. yüzyılın ilk yarısında ürpertici ve insanın kanını dondurucu şekillerde gerçekleşmişti.
İnsanlık tarihinde, gerek kitlesel katliamların gerçekleştirilmesi, gerekse insanın bittiğinin göstergesi yüksek teknolojik silahların kullanılması Batı uygarlığının içine sürüklendiği çıldırmanın boyutlarını gözler önüne serdi. Batı uygarlığının son evresinde yaşadığı çıldırma, yalnızca kendisine değil, bütün dünyaya, bütün insanlığa büyük bir bedel ödetti.
20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, Marx"ın deyişiyle, "katı olan buharlaştı": Ve çözüldü. Tıpkı genelde modern Batı uygarlığı gibi, özelde ise Marksizm"in bizatihî kendisi gibi. İnsanlığın fiîlî / fizik esareti bitti ve eski sömürgecilik gitti.
Eski sömürgeciliğin yerini, eski sömürgecilikten daha tehlikeli bir sürecin habercisi, yeni-sömürgecilik aldı: Yeni-sömürgecilik olgusunun da, yeni sömürgeciliğin ne olduğunun da, insanı nereye sürüklediğinin de farkında değiliz henüz. Tam da yeni-sömürgeciliğin doğasını ele veren ayartıcı, ayartarak yok edici bir "cinayet" bu! "Kusursuz cinayet" hem de!
Maruz kaldığımız şeyin, kusursuz"luğundan ötürü, ayartı ve haz üretmesi nedeniyle, bir cinayet olduğunu göremiyoruz.
Bu nedenle, yeni-sömürgecilik, herkesi ve her şeyi ayartıcı şekillerde ve derinlemesine kontrol ve kolonize edebilecek bir düzen tesis etti: Düzensizlikten düzen (disorder"dan order) çıkarabilecek bir düzen üretti.
GÜRÜLTÜ: BİR DİL VE SESSİZLİK ARAYIŞI
Söylediklerimizi şöyle toparlamaya çalışalım… Sömürgecilik olarak modernlik, hakikatin üstünü örtme girişimiydi. Yeni-sömürgecilik olarak postmodernlik ise, hakikatin üstünü örtme hakikatinin üstünün örtülmesi girişimi.
Modernliğin hakikati yok etme cinayeti, modernlerin bu dünyaya verecekleri esaslı şeyleri olmadığının bir göstergesiydi.
Dili ve hakikati yok eden bu gösterge, postmodernleri, hakikatin üstünü örtme hakikatinin de üstünün örtülmesi "kusursuz cinayet"ini işlemeye sürükledi.
Ve insan konuşma yetilerini yitirdi ve sustu: O yüzden gürültü yegâne gerçek artık. Gürültü, bir sessizlik ve dil arayışı aslında: İyi de bunu kim görecek, kimler gösterecek? Vurgun yiyen çağ sürgünleri mi?
HAKİKATİN İZİNİ SÜRECEK HİKMET NEREDE?
Postmodernlerin başka seçenekleri yoktu: Modernler, hakikatin yalnızca "modern Batı" ve "modern Batıda gizli" olduğunu ilan etmişlerdi.
Postmodernler, modernlerin yalnızca "modern Batı"nın kendisini hakikat ilan etmesinin tastamam bir cinayet olduğunu fark ettiler ve tek çıkar yolun hakikat fikrinden, bizatihî hakikatin kendisinden çarketmek olduğu ayartıcı gerçeğinin yegâne gerçek olduğuna hükmettiler: Bundan iyi "kusursuz cinayet" olabilir miydi!
O yüzden postmodern dünya, ân"ın mutlaklaştırıldığı bir dünya oldu. Hayatın inkâr edildiği ve yok edildiği, insanın hazlarının, arzularının ve güdülerinin kutsandığı bir kaçış yeri.
Böylelikle insanın, hayatın ve dünyanın katlanılması zor sorunlarından kaçabileceği, kendi içine kapanabileceği, arzularına, fetişlerine, hırslarına teslim olarak hayatını sürdürebileceği sanıldı. Sonuçta, insan tek çıkış yolu olarak, ayartıcı yanılsamalara, baştan çıkarıcı sanallıklara sarıldı can havliyle.
Sözün özü: Modernlik, insanı hakikatin izini sürebileceği hikmetten ve hakikatten uzaklaştırarak dilsizleştirdi. Postmodernlik ise, insanı hakikatin hikmetinden de, hikmetin hakikatinden de uzaklaştırarak susturdu ve dilini yitirmesini hükümsüzleştirdi.
O hâlde insanın hakikatin izini sürecek bir hikmete ihtiyacı var: Yeniden diline kavuşmasını sağlayabilecek, haddini bilerek insanı taptaze ve her dâim tazeleyebilecek ufuklarla buluşturabilecek, mülk âleminin ötesindeki melekûtî âlemin ufuklarına ulaştırabilecek nebevî / ümmîleşmiş / arınmış diller üstü bir dile.
BÜYÜK HAMLELER, KRİZ ZAMANLARININ ÇOCUĞUDUR
Büyük hamleler, büyük kriz zamanlarının çocuğudur: Çocuğun doğum ân"ı, annenin, hâmilelik süresince en büyük acıyı yaşadığı ândır.
Gazalî, İbn Arabî ve İbn Haldun, bizim yaşadığımız birinci büyük medeniyet krizinin çocuklarıydı. Bu öncü ve önaçıcı şahsiyetler, hem yaşadığımız krizin nereden kaynaklandığını, hem nerede olduklarını, hem de oradan krizin nasıl açılabileceğinin yol haritasını çizdiler: Sünnet-i seniyye"nin biliş, oluş ve "varoluş" menzillerinde münbit bir ümmîleşme yolculuğu gerçekleştirdiler.
Bugün varlığımızı sürdürebiliyor olmamızı hakikatin yükünü omuzlarında hisseden ve yükümlülüklerini kendilerine özgü esaslı fikir, oluş ve varoluş çileleriyle gerçekleştiren bu öncü ve önaçıcı şahsiyetlere borçluyuz büyük ölçüde.
Acısız doğum olmaz. Acısız doğum, hayatın ve insanın bitişinin habercisidir. Acısız doğumlar, insanlığı sadece büyük bir acıya boğarlar.
Yalnızca insanlığın yokoluş acısını ve varoluş sancısını duyabilenler, hissedenilenler, iliklerine kadar yaşabilenler, insanlığa nerede olduklarını, nereden gelip, nereye gittiklerini / gidebileceklerini hatırlatabilirler ancak.
"EBU"L-VAKT" OLMADAN "İBNÜ"L-VAKT" OLMAK MÜMKÜN MÜ?
Günümüzde, İslâm ilim, irfan ve hikmet yolculuğunun zirve noktasını oluşturan tasavvuf ve tasavvufun bazı kilit "ân"ları ve "hâller"i, postmodern dünyanın ayartıcı kavramlarına ve durumlarına "boca" edilebiliyor rahatlıkla.
Bu hâllerden biri, tasavvuf"ta zirve noktasına çıkan, âlemlere rahmet olarak gönderilen Efendimiz"in her hâlinde kendini gösteren, sahabe-i kiramda her dâim izleri sürülebilen, belki de Ebûbekir Sıddîk Efendimiz"in güzîde sıfatı "sıddîk"ta en güzel misâlini, timsâlini ve temessülünü bulan "ân"ın çocuğu" olma hâlidir.
Postmodern durum"un mottosu, "her şey mübah" ilkes/sizliğ/i. Postmodernlik, insanın geçmiş zaman ve gelecek zaman duygusunu iptal etmek ve insanın varoluş serüvenini genişletilmiş bir geniş zaman"a, yani ân"a, bura"ya ve şimdi"ye hapsetti.
Bütün bir insanlık tarihini, tek bir ân"ın uzanımlarına ve görünümlerine indirgeyerek mekânlaştırdı / ruhsuzlaştırdı.
Modern insanın yalnızca dünyevî / seküler mekâna indirgeyerek geliştirdiği sadece lineer bir geçmiş ve gelecek zaman spektrumundan ibaret zaman fikri, sonuçta, gelinen postmodern süreçte, insanın zamanın ritimlerini, ruhunu, boyutlarını, melekûtî âleme ulaşan renklerini ve ruhunu yitirmesine yol açtı.
Zaman"ı mekân"da durdurdu ve dondurdu. İnsanın zaman idrakini soldurdu ve öldürdü zamanla.
Oysa insanın, zamanın bu dünyadaki ân"larını, izdüşümlerini ve ritimlerini duyabilmesi, yaşabilmesi; bunun için de insanın dünyevî zaman"ın varlığını, kozmolojik bir tasavvur"la idrak edebilmesi şart.
Tıpkı Efendimiz"in vahyin ruh üfleyen, inşirah veren nûruyla bizzat hâl hâliyle yaşadığı ve insanlığa da sünnet-i seniyyesiyle yaşayabilme imkânı sunduğu, bunun en eşsiz misallerini sahabe-i güzîn"in soluduğu çok katmanlı bir zaman idrakine ihtiyacı var insanlığın.
Bütün beşerî zamanları ve mekânları aşan, insanı melekûtî âlemin hâllerini ve ritimlerini keşfedebilecek melekelerle donatan ve insanı, kemâl merdivenlerini adım adım tırmandırarak hakikat yolculuğuna çıkarabilecek bir biliş, oluş ve varoluş yolculuğu bu.
İnsanın "ibnü"l-vakt" (vaktin çocuğu) olabilmesi için, "ebu"l-vakt" (vakt"in babası) olarak hakikate tanıklık edebilmesi şart. Tevhid"in hakikatine tenzîhî / aşkın boyutta şâhitlik etmeyen, edemeyen insanın teşbîhî / içkin / dünyevî düzlemde ebül"l-vakt olabilmesi mümkün değil. Ebu"l-vakt olmayan insanın ibnü"l-vakt olabilmesi ise muhaldir, ham bir hayal.
O hâlde, bizi önce hakikate, ardından insanın ve varlığın hakikatine tanıklık ettirecek münbit, müşfik ve mükerrem bir hayatın eşiğine ulaştırabilecek bir ümmîleşme yolculuğuna ihtiyacı var bütün insanlığın.
Son söz: Ebu"l-vakt olmadan yapacağımız her yolculuk, bizim "vaktin çocuğu" olmamızla değil, vaktin / çağ"ın ağlarının kurbanı olmamızla sonuçlanır sadece.Tekno-paganizm ve estetize "kıyamet terörü"
Yusuf Kaplan
21/12/2012 Cuma
Haftasonu gazetelerinde okuyunca inanamadım: Dünyada her yıl bir milyon kişi intihar ediyormuş!
İnsanlar, bütün dünyada, Maya takvimine göre, bugün, kıyametin kopacağı haberiyle yatıp kalktılar iki hafta boyunca. Kimileri korktu, kimileri ürktü, kimileri de - çağımızın en büyük mit üreticisi medyatörler-, bin bir türlü hurafe üreterek hem gününü gün etti, hem de insanları ayartarak manipüle etti.
KIYAMETİN TAM ORTA YERİ…
Oysa insanlık olarak kıyametin tam ortasında yaşamıyor muyuz zaten? Dünyada yılda bir milyon kişinin intihar etmesinden daha büyük kıyamet düşünülebilir mi?
Bu kadar çok insanın intihar etmesi neden konuşulmaz da, artık tarih olmuş, kökü kazınmış bir uygarlığın takviminde zamanın akışına ilişkin geliştirilen kozmik bir inanç, ne olduğu bile bilinmeden, tam da insanlığın zaaflarını sömürerek dünyanın gündemine niçin oturtulur "medyatik papazlar" tarafından?
Bence asıl konuşulması ve korkulması gereken felâket burada gizli: Medyaların, Maya takvimi üzerinden üretilen korkuları manipüle ederek, medyatik hurafelere dönüştürerek insanlığı ayartmasında. İnsanlığın gerçek sorunlarının, karşı karşıya kaldığı büyük felâketlerin, insanlığı topyekûn intiharın eşiğine sürükleyen varoluşsal meselelerin üzerini, geliştirdiği ayartıcı ve pornografik dille örtmesinde.
"TEKNOLOJİK-BEN": TEKNOLOJİK KÖLE
İnsanlığın kıyameti bu aslında. Ama bu yakıcı gerçeği görebilecek yetilerimizi, melekelerimizi çoktan yitirdik biz bütün insanlık olarak.
Şunu demek istiyorum: Medyalar, ürettikleri imajlarla, gerçeği katlediyorlar: Medyaların bütün insanlığı eşiğine sürüklediği çağ, tam anlamıyla tekno-paganizm çağı: Teknolojik-ben"ler üretiyor medyalar.
Teknolojik-ben ne demek, peki?
Merkezinde medyanın yer aldığı teknoloji ve teknolojinin ürünleri tarafından insanın teslim alınması demek. İnsanın teknolojinin kölesi hâline gelmesi. Dolayısıyla insanın da, hayatın da mekanikleşmesi, şeyleşmesi, nesneleşmesi ve bitmesi.
GERÇEK GÖRÜNTÜ, GÖRÜNTÜ GERÇEK OLUYOR
Hayat, medyalar üzerinden sürüyor artık. Medyalar, varlıklarını, ürettikleri imajlara borçlu.
Biz hayatı yaşamıyoruz aslında. Yaşadığımız şey, medyatik hayat, medyalar üzerinden üretilen sanal bir hayat.
Medya, varlığını ve gücünü, ürettiği sanal imajlara ve bu imajları ayartıcı / estetize edici bir dille dolaşıma ve tüketime sokabilme gücüne borçlu. Bir gerçek, medyada dolaşıma ve tüketime sunulduğu andan itibaren, gerçek"ten daha gerçeğe dönüşüyor. Gerçek görüntü, görüntü gerçek oluyor.
Böylelikle gerçek de, anlam da, medyatik görüntü üzerinden anlamını ve gerçekliğini yitiriyor ve buharlaşıyor.
Sonuçta, sanal dünya, gerçek dünyadan daha gerçek bir nitelik kazanıyor ve biz gerçekleri sanal dünyada (medyalarda) üretilen görüntüler üzerinden konuşuyoruz artık.
Heidegger"in "kamera, izleyiciye yöneltilmiş bir silahtır" dediği şey, tam burada devreye giriyor: İzleyici, gerçek hayatı değil, medyaların ürettikleri görüntüleri -hayat olarak- yaşıyor.
İşte teknolojik-ben, böylesi bir süreçte oluşuyor: Özelde medyanın, genelde teknolojinin belirlediği bir hayat, aslında insanı da, hayatı da, hakikati de yok eden mekanik bir kafese hapsediyor bütün insanlığı. Heidegger"in teknolojiyi, "vahşî canavar" olarak tarif etmesi bu yüzden oldukça anlamlı.
Geldiğimiz nokta, cep telefonlarından televizyonlara, sürgit yeni versiyonları üretilen bilgisayarlardan bizi hayatın zorluklarından ve sorunlarından kaçırarak aslında bizi sanal dünyaya hapseden ve insanî yetilerimizi, duyarlıklarımızı ve ilişki biçimlerimizi iptal eden internet"in sanal dünyasına kadar, teknolojinin tanrılaştırıldığı bir dünya.
TEKNO-PAGANİZM VE NİHİLİZM: TEKNOLOJİ TANRISI"NIN İNTİKAMI
Ne kadar traji-komik değil mi? Modernlik, insanın tanrılaştırılması süreciydi. İnsanın kendini tanrılaştırmasına yol açan Prometeci / Faustçu ruh, insanı, her şeyi kontrol ve kolonize etme güdüsüyle donatmıştı.
Michael Zimmerman, Heidegger üzerine yazdığı (Paradigma Yayınları tarafından da Türkçeye çevrilen) bir kitapta, "her şeyin kontrol ve iktidar arayışına göre değerlendirilerek ölçüldüğü bir çağın psikolojik ve sosyal sonuçları nelerdir?" diye sormuştu.
Geldiğimiz noktada insanın, kontrol ve iktidar güdüsü, hem teknolojinin tanrılaşmasıyla, hem de insanın icat ettiği teknoloji tanrısı tarafından esir ve teslim alınarak güdülmesiyle sonuçlandı.
Teknolojik-ben, insanlığı, estetiğin imkânlarıyla ayartıcı şekillerde tekno-pagan bir nihilizmin eşiğine sürüklüyor.
Böyle bir dünyada, yılda bir milyon insanın intihar etmesi ya da Batı ülkelerinde, teknolojik-ben"leri kendilerini mekanikleştiren ruhsuz kişilerce, masum çocukların, gözlerinin yaşına bakmadan katledilmesi ve etrafın tam bir cehenneme çevirilmesi, teknoloji tanrısının intikamı ve insanlığı sürüklediği asıl kıyamet değil de ne peki.
|
| Bugün 559 ziyaretçi (1442 klik) kişi burdaydı! |
|
 |
|
|
