 |
|
|
 |
|
| ABDULHAMİD HAN |
ABDÜLHAMİD HAN
Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı.
İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar:
Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi.
Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur.
Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur.
Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı.
Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız.
Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar.
Rabbim Başbakanımızı korusunu2026 |
|
|
|
|
 |
Maksat sahibi, deli gibidir...
9 Ekim 2005 01:00
Akıllı, zararını ve kârını bilen kimse demektir. Müslüman, akıllı olur ve ne aldığına ve bunun karşılığında neyi feda ettiğine dikkat eder. Maksat dünyalık ise, bunun kıymeti, değeri de o kadar olur. Eğer maksat ahiret ise, o zaman dünyada rahata, ahirette de ebedi saadete kavuşulur. Dili ve gönlü Cenab-ı Hakkın rızasında olana mübarek olsun. Böyle olabilmek kolay değil ise de, bir şeyin tamamı ele geçmezse, azını da terk etmemelidir. Zira: "Bir şeyin hepsi ele geçmezse, hepsini de elden kaçırmamalıdır" sözü meşhurdur. Bir şeye gönül verenler, onu kendilerine dert edinenler hep başarılı olmuşlardır. "Maksat sâhibi olan, deli gibidir" sözü meşhurdur. Bunun için; "Bir işin delisi olmadıkça, o işin velisi olunmaz" denmiştir. Başarmak, başarılı olmak güzeldir. Gül de güzeldir ama dikenleri var. Dikenine katlanmayan güle kavuşamaz. Çalışmak, çile çekmek, sıkıntılara, eziyetlere katlanmak da, başarı yolunun dikenleridir. Başarmak, muvaffak olmak isteyen, bu dikenlere katlanmak mecburiyetindedir. Salih bir Müslüman olmak Abdülhak-ı Dehlevî hazretleri, çocukluk ve gençlik döneminde, tahsil için yaklaşık dört kilometre uzaklıktaki medreseye gider gelirdi. Mahalle çocukları gibi oynamaz gece de belirli vakitlerde uyumazdı. Annesi ona; "Arkadaşlarınla biraz oyna rahatına bak" dediğinde; "Anneciğim. Oyundan maksat hâtırı gönlü hoş etmek, hoş vakit geçirmektir. Benim gönlüm ya okumakla veya yazı yazmakla açılıp rahatlıyor" derdi. İyi, güzel, salih bir Müslüman olmak, hepimizin arzusudur. Bunun da, çilesi, sıkıntıları var. Bunlara katlanan, neticeye kavuşur. Bu konuda İslam âlimlerinin büyüklerinden olan Muhammed Ma'sûm-i Fârûkî hazretleri buyuruyor ki: "Allahü teâlânın sevgili Peygamberine uymadıkça, Allahü teâlâyı sevmek saâdetleri ele geçemez. İmrân sûresinin 31. âyetinde meâlen; (Allahü teâlâyı seviyorsanız, bana tâbi olunuz! Bana uyanları Allah sever!) buyuruldu. Allahü teâlâ, Habîbine böyle demesini emir buyurmaktadır. Saâdete kavuşmak isteyen kimse, bütün âdetlerini, ibâdetlerini ve alış-verişlerini Onun gibi yapmaya çalışmalıdır. Görünen ve görünmeyen bütün iyilikler, bütün üstünlükler, ancak o yüce Peygamberi sevmekle ele geçebilir. Yükselebilmenin, ilerlemenin ölçüsü, bu sevgidir. Allahü teâlâ, sevgili Peygamberini, insanların en güzeli, en iyisi, en sevimlisi olarak yarattı. Her iyiliği, her güzelliği, her üstünlüğü Onda topladı. Eshâb-ı kirâmın hepsi, Ona âşık idiler. Hepsinin kalbi, Onun sevgisi ile yanıyordu. Onun ay yüzünü, nûr saçan cemâlini görmeleri, lezzetlerin en tatlısı idi. Onun sevgisi uğruna canlarını, mallarını fedâ ettiler. Onu canlarından, mallarından, kısaca, her sevilenden dahâ çok sevdiler. Onu aşırı sevdikleri için, Onu sevenleri de sevdiler. Bunun için birbirlerini de çok sevdiler. Onun üstünlüğünü anlayamayıp, Onun güzelliğini göremeyip, Onu sevmek saâdetine kavuşamıyanlara düşman oldular. Çünkü, tâatlerin, iyiliklerin başı, dostları sevmek ve düşmanları sevmemektir. Allah'ı seviyorum diyenlerin, Eshâb-ı kirâm gibi olmaları lâzımdır. Seven bir kimse, sevdiğinin sevdiklerini de sever. Sevdiğinin düşmanlarına düşman olur. Bu sevmek ve düşmanlık, bu kimsenin elinde değildir. Kendiliğinden hâsıl olur. Bu kimse, sevmesinde ve düşmanlığında deli gibidir. Bunun içindir ki Peygamber efendimiz: (Kendisine deli denilmeyen kimsenin îmânı tamâm olmaz) buyurmuştur. Kendisinde bu delilik bulunmayanlar, sevmekten mahrûmdurlar. Düşmanlık etmeyince, dostluk olmaz! Seviyorum diyebilmek için, sevgilinin düşmanlarına düşman olmak lâzımdır." Ahmed Siyâhî hazretleri oğluna nasîhat ederek buyurdu ki: "Vakitlerini dînin emirlerine uymakla kıymetlendir. Çok önemli olan vakit sermayeni kıymetlendirmeye gayret eyle. Çünkü geçen zaman bir daha geri gelmez. Yarına çıkıp çıkmayacağın ise belli olmadığından yarını beklemek, yarın yaparım demek, üzüntü ve pişmanlığa yol açar. O halde sakın, sakın elinde bulunan vaktini mâlâyâni, dünya ve âhirete faydası olmayan Allahü teâlânın râzı olmadığı, beğenmediği şeyler ile zâyi etme. İçinde bulunduğun anda Allahü teâlânın râzı olduğu beğendiği şeylere sarıl." Nasîhat kâr etmeyenler Bir gün Şakîk-i Belhî hazretleri, kendilerine nasîhat kâr etmeyen bir grup insana hitaben: "Eğer çocuk iseniz mektebe, deli iseniz tımarhâneye, ölü iseniz kabristana gidin. Ama Müslüman iseniz Müslüman olmanın şartlarını yerine getiriniz!" buyurur. Ali bin Beşşâr hazretleri de buyuruyor ki: "Şu dört haslet kişinin kemâline alâmettir: Kalbi dünyâ sevgisinden kurtarıp, Allahü teâlânın beğendiği şeyleri yapmak. Sonunda, hesâba çekilmeyi gerektirecek şeyleri terk etmek, hâli hafîf ve yumuşak olmak. Dünyâlık biriktirmeyi azaltmak."
Hak olana evet diyebilmek...
31 Temmuz 2005 01:00
Hak olanı kabul etmek, çok zordur. Çünkü nefse en ağır gelen şey, başkasından gelen hak söze evet demektir. El-hikem-ül Atâiyye'de; "İki işten, nefsine ağır geleni yap! Çünkü, Hak olan iş, nefse ağır gelir" buyurulmaktadır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Amellerin en fazîletlisi, nefse en zor gelenidir.) Yûsuf bin Esbât hazretleri; "Alçak gönüllü olmanın alâmetlerinden birisi de, söyleyen kim olursa olsun, hak sözü kabûl etmektir" buyurmuştur. Fudayl bin İyâd hazretleri; "Hakka boyun eğ, hakkı tâkib et, kim söylerse söylesin hakkı kabûl et" buyurmaktadır. İbn-i Atâ hazretleri ise; "Tevâzu, kim söylerse söylesin hakkı kabûl etmektir" buyurmuştur. Güç olan işi yapmak, nefse ağır gelir. Nefsi daha çok ezer, zayıflatır. İbadetler, nefsi zayıflatmak, nefsi kırmak için emrolundu. Çünkü nefs, insanın da, Allahü teâlânın da düşmanıdır. Onu zayıflatmak, azmasını önlemek lâzımdır. Bir işte, nefse uymak ne kadar az olursa, faydası o kadar daha çok olur. Yani, Allahü teâlânın rızâsına daha çabuk kavuşturur. İslâmiyetin emir ve yasakları, nefsi kahretmek, yıpratmak içindir. Çünkü nefs, Allahü teâlânın düşmanıdır. Hadîs-i kudsîde; (Nefsine düşmanlık et! Çünkü, o benim düşmanımdır) buyuruldu. Nefse en zor gelen şey İnsanlarda bulunan nefs-i emmâre, din bilgilerine inanmamakta, tabiatı, yaratılışı, İslâmiyete uymamaktadır. Bunun için, İslâmiyete uymak, nefse acı gelmekte, ona uymak istememektedir. Nefse en zor gelen şey, en ağır gelen yük, İslâmiyetin emir ve yasaklarına uymaktır. Nefsi ezmek için, İslâmiyete uymaktan başka yol yoktur. Nefs, daima Allahü teâlâyı inkâr, O'na inâd, isyân etmek ister. Bunun için nefsin arzuları, insanı Allah yolundan saptırıcıdır. Her işte, nefsin arzûlarına uymak, nefse tapınmak olur. Nefsine uyan, küfre veya bidat sahibi olmaya yahut fıska yani haram işlemeye başlar. Ebû Bekir Tamistânî hazretleri; "Nefse uymaktan kurtulmak, dünya nimetlerinin en büyüğüdür. Çünkü nefs, Allahü teâlâ ile kul arasındaki perdelerin en büyüğüdür" buyurmuştur. Sehl bin Abdullah Tüsterî hazretleri de; "İbâdetlerin en kıymetlisi, nefse uymamaktır" buyurmaktadır. İslâm bin Yusuf Belhî hazretleri, Hâtem-ül-esam hazretlerine bir şey hediye etmişti. Hâtem-ül-esam hazretleri bunu kabul edince, kendisine; -Bunu kabul etmek nefsin arzûsuna uymak olmaz mı dediklerinde; -Kabul etmekle kendimi zelil, onu aziz eyledim. Reddetseydim, kendim azîz, o zelil olurdu. Nefsimin hoşuna giderdi cevabını vermiştir. Resulullah efendimiz, uzun bir hadîs-i şerifin sonunda buyurdu ki; (... İnsanı felakete sürükleyen şeyler üçtür: Hasislik, nefse uymak, kendini beğenmek.) Nefse uyup, tövbe ve istiğfâr etmeden, af ve Cennet beklemek ahmaklık olmaktadır. Zira hadîs-i şerîfte; (Aklın alâmeti, nefse gâlib ve hâkim olmak ve öldükten sonra lâzım olanları hâzırlamaktır. Ahmaklık alâmeti, nefse uyup, Allah'tan af, merhamet beklemektir) buyuruldu. Kötü şeyler nefse tatlı gelir. İnsanın, kötü bir şey yapınca, arkasından riyâzet çekmesi, nefse güç gelen şey yapmayı âdet edinmesi, faydalı bir ilaçtır. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: (Nefse sükûnet ve kalbe ferahlık veren iş, iyi iştir. Nefsi azdıran, kalbe heyecan veren iş günahtır.) Nefse uyan kimse, hep İslamiyetin dışına çıkar. Hayvanlarda akıl ve nefs olmadığı için, ihtiyaçlarını bulunca kullanırlar. Yalnız bedenlerine zarar veren, kendilerini inciten şeylerden kaçarlar. İslâm dini, rahat ve huzur içinde yaşamak için lâzım olan şeylerden ve dünyâ lezzetlerinden faydalı olanları yasak etmiyor. Bunların elde edilmesinde ve kullanılmasında, akla ve dine uymayı emrediyor. Nefs olmasaydı!.. İslâm dini insanların dünyada da, âhirette de rahat ve huzur içinde yaşamasını istiyor. Bunun için, akla uymayı emrediyor. Nefse uymayı yasak ediyor. Akıl yaratılmasaydı, insan hep nefsine uyar, felaketlere sürüklenirdi. Nefs olmasaydı, insan, yaşaması ve üremesi için ve medenî hayât için lâzım olan şeyleri kazanmak için çalışmasında kusûr ederdi ve nefs ile cihâd sevâbından mahrûm kalırdı. Meleklerden daha üstün olmak yolu kapalı kalırdı. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki; (Âhirette olacaklardan, sizin bildiklerinizi hayvanlar bilselerdi, yemek için et bulamazdınız!) Yanî, hayvanlar âhiretteki azabların korkusundan dolayı, yemekten, içmekten kesilirlerdi. Bir deri, bir kemik kalırlardı. İnsanlarda nefs olmasaydı, hayvanlar gibi, korkudan, yiyemez, içemez, yaşayamazlardı. İnsanların yaşayabilmeleri, nefslerinin gafleti ve dünyâ lezzetlerine düşkün olması iledir. Nefs, iki tarafı keskin bıçak gibidir. Hem de, zehirli ilaç gibidir. Doktorun tavsiyesine göre kullanan, bundan fayda kazanır. Aşırı kullanan helak olur...
Ölüm seni uyandırmadan!..
2 Ocak 2005 01:00
Dünyâ hayâtı, bir uyku hâlidir. Ölüm, bu uykudan uyanmaktır. Bu dünyâ, bir konaktır. Cennete göre, zindândır. Bu geçici varlık, bir görünüştür. Gölge gibi, yavaş yavaş çekilmekte, geçip gitmektedir. Hadîs-i şerîfte; (İnsanlar uykudadır, ölünce uyanırlar) buyurulmuştur. Dünyâ hayâtı, rüyâ gibidir. Ölüm uyandırıp, rüyâ bitecek, hakîkî hayât başlayacaktır. Sa'dî-i Şîrâzî hazratleri buyuruyor ki; "Ey kardeş! Bu dünyâ kimseye kalmaz. Gönlünü, her şeyi yaratan Allahü teâlâya bağla. Sana bu kâfidir. Dünyâ mülküne güvenip bel bağlama. Çünkü bu dünyâda senin gibi birçokları yaşamış ve sonunda ölüp gitmiştir. Diyelim ki en sonunda ölüm vardır ve bu can ölüm yolunu tutacaktır. O hâlde ister taht üzerinde can vermişsin, ister toprak üzerinde ne fark eder?" Bir kimse Hâtim-i Esam hazretlerinden nasîhat isteyince, o kimseye hitaben; "Eğer dost istersen Allahü teâlâ kâfi, yol arkadaşı istersen Kirâmen kâtibîn melekleri yeter. Eğer arkadaş istersen, Kur'ân-ı kerîm yeter. Eğer iş istersen, Allahü teâlâya ibâdet etmek yeter. Eğer nasîhat istersen, ölüm yeter. Eğer bu söylediklerimi kabullenmemiş isen sana Cehennem yeter" buyurmuştur. "Kendinizi hesaba çekiniz!" Peygamber Efendimiz, bir hadis-i şeriflerinde; (Ölmeden evvel ölünüz. Hesaba çekilmeden önce kendinizi hesaba çekiniz!) buyurmuştur. İmâm-ı Rabbânî hazretleri de; "Ölüm gelmeden önce ölmeyen kimseyi dertli bilmelidir! Ona geçmiş olsun demelidir!" buyurmaktadır. Ölmeden önce ölmek demek, öldükten sonra olacak olanları, başa gelecekleri iyi anlayıp, buna göre hareket etmek, yaşamak demektir. İnsan ölünce, kendisi için kıyameti kopmuş demektir. Çünkü dünyada iken yaptıkları, açık seçik ortaya çıkacak ve kendisi de görecektir. Bunların olacağını yakinen bilen bir kimse, hayatta iken, ölmüş gibi hareket eder. Kimsenin hakkını yiyemez, gıybet edemez, yalan söyleyemez, namazı ve diğer ibadetlerini terk edemez ve geciktiremez. Çünkü, yaptığı her şeyin tek tek hesabını verecektir. Bunun için Peygamber efendimiz; (Ölmeden evvel tövbe ediniz. Hayırlı işleri yapmaya mâni çıkmadan önce acele ediniz. Allahü teâlâyı çok hâtırlayınız. Zekât ve sadaka vermekte acele ediniz. Böylece Rabbinizin rızıklarına ve yardımına kavuşunuz!) buyurmuşlardır. Bir gün Peygamber efendimiz ölüm hâlindeki bir kimseyi ziyâret ettiler ve; - Kendini nasıl buluyorsun? diye sual ettiler. O kimse; - Kendimi korku ile ümit arasında görüyorum cevabını verdi. Bunun üzerine Resûlullah Efendimiz buyurdu ki: - Allahü teâlâ bir kalpte korku ve ümidi bir arada bulundurmaz. Eğer bir kimsenin kalbinde korku ve ümidi bir arada bulundurursa, onu ümit ettiklerine kavuşturur, korktuklarından da emin eyler. Rebî bin Haysem hazretleri buyurdu ki: "İnsan, ölüm zamanından önce nasıl yaşarsa, rûhunu o hâl üzere teslim eder. Ben mala, paraya karşı çok ihtirâslı ve insanları çok çekiştiren bir adamı hastalandığında ziyâret etmiştim. Son anlarını yaşıyordu. Yanında otururken, onun duyup okuması için "Lâ ilâhe illallah" Kelime-i tevhîdini okuyordum. O ise, her defasında para saymakla meşgul oluyordu." Abdullah bin Dînar hazretleri, bir sohbetinde talebelerine ve sevdiklerine hitaben buyurdu ki: "Lokman Hakîm oğluna şöyle dedi: "Ey oğul! Ateş gelirken ondan nasıl emin olunur? Dünyadan ayrılmak muhakkak iken, ona nasıl meyledilir? Ölüm nasıl akıldan çıkar? Onun geleceğinden aslâ şüphe edilmez. Uyuduğun gibi öleceksin. Ey oğlum! İnsanın üç şeyi vardır: Rûhunu Azrâil aleyhisselâm alır. Hayır veya şer ne ise; ameli kendisine kalır. Bedenini de kurtlar yer ve toprak çürütür." "Âhiret cezâ ve mükâfat yeridir" Ahmed bin Hadraveyh hazretleri ölüm döşeğinde iken 95 yaşındaydı. Kendisine bir mesele sorulunca gözleri yaşardı ve; "Ey oğlum 95 senedir çaldığım bir kapı vardı. İşte şimdi o kapı bana açılıyor. Benim için saâdetle mi yoksa bahtsızlıkla mı açılıyor, bilmiyorum. Suâle nasıl cevap verebilirim?" diye karşılık vermiştir. Âmir bin Abdullah hazretlerine, vefâtına sebep olan hastalığa tutulduğu zaman; - Niçin ağlıyorsun, ölümden mi korkuyorsun? dediklerinde cevaben buyurdu ki; "Benden daha çok ağlamaya lâyık kim var? Dünyâ hırsıyla veya ölüm korkusuyla ağlamıyorum. Fakat yolun uzunluğundan ve azığın azlığından ağlıyorum. Gecelerimi hep Cennet'e kavuşma ümidiyle ve Cehennem'e düşme korkusuyla geçirdim. Şimdi hangisine gideceğimi bilmiyorum! Sıcak günlerde oruç tutmaktan, uzun gecelerde namaz kılmaktan mahrum kalacağım için ağlıyorum. Çünkü dünyâ, kederler, üzüntüler yeridir. Âhiret ise, cezâ ve mükâfat yeridir." Yahyâ bin Muâz-ı Râzî hazretleri de şöyle buyurmaktadır: "Dünyâ ekin yeri, insanlar da sanki ekindir. Ölüm, bu ekinleri biçen oraktır. Azrâil aleyhisselâm harman sâhibi, mezar da harman yeridir. Cennet ve Cehennem ise, ekinlerin durumuna göre konulacağı ambar gibidir. İnsanların da bir kısmı Cennet'e ve bir kısmı da Cehennem'e gideceklerdir." Bunun için Habîb-i Acemî hazretleri, sevdiklerine hep; "Boş oturmayınız. Çünkü ölüm peşinizdedir" buyururlarmış.
Niçin yarına bırakıyorsun?"
7 Ocak 2005 01:00
Dinini iyi bilen bir Müslüman, güzel ahlâk sahibi, dürüst ve çalışkan olur. Sözü, özüne uygundur. İşlerinde dikkatlidir. Çalışmaktan, iş görmekten zevk alır. Zamanın kıymetini iyi bilir ve bunun için, her işini zamanında yapar. İşlerini yarına bırakmadığı gibi, yarın yapacağı işleri bile bugünden halletmeye çalışır. Çünkü Peygamber Efendimiz; (İşlerinizi yarına bırakmayınız. Sonra yok olursunuz!) buyurmuşlardır. Allahü teâlâ, herkese belli bir ömür takdir etmiştir. Bu ömrün ne zaman biteceği ise, kimseye bildirilmemiştir. İnsan, her an ölümle karşı karşıya gelebilir. Bu sebeple Peygamber Efendimiz; (Ölmeden evvel tövbe ediniz. Hayırlı işleri yapmaya mâni çıkmadan önce acele ediniz. Allahü teâlâyı çok hâtırlayınız. Zekât ve sadaka vermekte acele ediniz. Böylece Rabbinizin rızıklarına ve yardımına kavuşunuz!) buyurmaktadır. İmâm-ı Rabbânî hazretleri, bir talebesine hitaben buyuruyor ki: "Bugün, her istediğini kolayca yapabilecek bir hâldesin. Gençliğin, sıhhatin, gücün, kuvvetin, malın ve râhatlığın bir arada bulunduğu bir zamandasın. Saâdet-i ebediyyeye kavuşturacak sebeplere yapışmayı, yarar işleri yapmayı, niçin yarına bırakıyorsun? Vakit, keskin bir kılıç gibidir. Yarına çıkacağımız belli değildir. Mühim işleri bugün yapmalı, mühim olmayanları yarına bırakmalıdır. Aklı olan böyle yapar." Tehir eden helâk oldu! Abdülehad Serhendî hazretleri buyuruyor ki: "İyi ameli sonraya bırakıp tehir edenler helâk oldular. Sen dersin ki, yarın yaparım. Ya yarına kavuşamazsan! Yâhut kavuşur da, bu imkân, sıhhat, kuvvet ve rahatlığı bulamazsan. O zaman çok pişmân olursun." Ahmed Siyâhî hazretleri oğluna nasîhat olarak buyurdu ki: "Ey oğlum! Vakitlerini dînin emirlerine uymakla kıymetlendir. Çok önemli olan vakit sermayeni kıymetlendirmeye gayret eyle. Çünkü geçen zaman bir daha geri gelmez. Yarına çıkıp çıkmayacağın ise belli olmadığından yarını beklemek, yarın yaparım demek, üzüntü ve pişmanlığa yol açar. O halde sakın sakın elinde bulunan vaktini mâlâyâni, dünya ve âhirete faydası olmayan Allahü teâlânın râzı olmadığı, beğenmediği şeyler ile zâyi etme." İmâm-ı Ebû Yûsuf hazretleri, Abbâsî Halîfelerinden Hârûn Reşîd'e yazdığı mektupta buyurdu ki: "Bugünün işini yarına bırakma, yoksa işleri ve hakları zâyi edersin. İstekler bitmeden ecel gelir çatar. Ecel gelip çatmadan sâlih amel işle. Çünkü ölüm gelince, amel yapılmaz. Allahü teâlânın sana ihsân ettiği bu vazifede bir saat bile kalsan hakkı yerine getir. Çünkü âhiret gününde Allah indinde idârecilerin en mesûdu, tebaasını mesûd eden idârecidir." Peygamber efendimiz, bir hadîs-i şerîflerinde; (Müsevvifler helâk oldu) buyurdular. Yâni, ileride tövbe ederim diyenler, tövbeyi geciktirenler ziyân ettiler. Lokman Hakîm hazretleri, oğluna nasîhat ederek; "Oğlum, tövbeyi yarına bırakma! Çünkü, ölüm ansızın gelip yakalar" buyurmuştur. Vakti ganîmet bilmek lâzım Murâd-ı Münzâvî hazretleri buyurdu ki: "Vakti ganîmet bilmek lâzımdır. Bu dünyâda, insana bitmeyen bir ömür verilmemiştir. İnsan için belli bir ömür vardır. Bu ömür de herkese nasip olmaz. Yarına kavuşacağımızı kim katî olarak söyleyebilir. O halde hayat, içinde bulunduğumuz andır." Süfyân-ı Sevrî hazretleri, kendisinden nasihat isteyen bir kimseye; "Ölüm her an gelebilir. Yarına kadar yaşayabileceğini zanneden bir kimse ölüm için hazırlıklı değildir. Allahü teâlâya yapılan ibâdetler, ölümü hatırlamaya işârettir. Günah ve kusur olan işler de, ölümü unutmuş olmanın alâmetidir" buyurmuştur. Abdülazîz Dîrînî hazretleri, bir sohbetinde buyurdu ki: "İnsanın ömrü, hep sonra yapacağım, edeceğim ile geçer. İnsanların temenniden başka sermâyeleri yoktur. Sonra yaparım diyenin düşüncesi, sonraya asılıp sallanmak gibi olmayacak düşüncelerdir. İnsanların günleri çok çabuk geçer. Ömürler, yolculuktan başka bir şey değildir." Avn bin Abdullah hazretleri, nefsine hitaben; "Ey nefsim, hiç amelin olmadan, çalışmadan âhirette rahata kavuşmak istersin. Uzun uzun arzu ve isteklerin peşine düşüp, tövbeyi devamlı sonraya atıp, geciktiriyorsun, sana yazıklar olsun" buyurmuştur. Mühim işleri hemen yap! Çelebi Cemâleddîn Efendi, evinde sabah akşam misâfirlere, komşularına, fakir, yetîm ve dullara devamlı yemek çıkarırdı. Yolculara yemek ve binek temin ederdi. Gezdiği yerlerde, muhtaçlara imkanları dahilinde bir şeyler vererek, onları sevindirirdi. Hayır, hasenât ve iyilik yapmakta acele ederdi. Sebebi sorulduğunda; "Hayır yapmakta acele etmek lâzımdır. Tehir ve sonraya bırakmakta, çabuk geçen ömre güvenmek ve cimrilik korkusu vardır" buyururdu. Dâvûd-i Tâî hazretleri, sevenlerine hep; "Uzun emele dalan bir kul, üzerindeki kul borçlarını unutur ve tövbe etmeyi sonraya bırakır. Siz böyle yapmayınız" buyururdu. Yûsuf bin Esbât hazretleri, sâdık olmanın alâmetlerini anlatırken, bunlardan birinin de; "Nefsin isteklerini yapmaması, mühim işleri hemen yapıp, mühim olmayanları sonraya bırakması. Âhireti, dünyâya tercih etmesidir" diye bildirmiştir.
.
Zerre kadar kötülük eden...
16 Ocak 2005 01:00
Zerre kadar iyilik eden, bunun mükafatını alacağı gibi, zerre kadar kötülük eden de, bu kötülüğün karşılığını mutlaka görecektir. Nisâ sûresinin 122. âyetinde, meâlen; (Kötülük yapan, bunun cezâsını bulacaktır) buyuruluyor. Ayrıca Zilzâl sûresinin son âyetinde de meâlen; (Zerre ağırlığı kadar kötülük yapan, bunun cezâsını görecektir) buyurulmaktadır. Allahü teâlâ, Muhammed aleyhisselâmın ümmetine ihsânda bulunarak, bu ümmetin işlediği günahların cezasını dünyada vermektedir. Zira bir hadîs-i şerîfte: (Ümmetimin azâbı dünyâda verilir) buyurulmaktadır. Peygamberlerden başka herkes günah işleyebilir. Allahü teâlâ sevdiği kullarının günahlarının cezasını ahirete bırakmaz. Çünkü günah, suçtur ve bunun karşılığı da cezadır. Allahü teâlâ sevdiği kullarından günah işleyenlere, dünyada üç sıkıntı verir: 1- Hastalık verir. Eğer o kul, sebeplere yapıştıktan sonra bu hastalığa sabrederse affedilir. 2- Günahların affı için ikinci yol maddi sıkıntıdır. Borçlu olmaktır. Borçlarını ödemek için çekilen sıkıntılardır. Bu da günahların affına sebeptir. 3- İnsanların yalan, dedikodu ve iftiralarıyla haksız olarak iftiraya uğramaktır. Kul, bu hale de sabrederse, işlediği günahlara kefâret olur. Dert ve belâ gelmesi... Herkese dert ve belâ, günâh yolundan gelir. Rahat ve huzûr ise, itâat yolundan gelmektedir. Allahü teâlânın âdeti böyledir. Bunu kimse, değiştiremez. Nisâ sûresinin 78. âyetinde meâlen: (Ey insan! Sana gelen her iyilik, Allahü teâlânın ihsânı olarak, nimeti olarak gelmektedir. Her dert ve belâ da, kötülüklerine karşılık olarak gelmektedir. Hepsini yaratan, gönderen Allahü teâlâdır) buyurulmaktadır. Muhammed bin Ka'b el-Kurezî hazretlerine; "Kim zerre miktarı hayır yapmışsa, onu görür. Kim de zerre miktarı şer işlemişse onu görür" meâlindeki Zilzâl sûresi: 7. ve 8. âyet-i kerîmesi sorulduğunda, cevaben buyurdu ki: "Kâfir olan bir kimse hayırdan zerre miktarı bir iş yapsa karşılığını dünyâdan ayrılmadan önce kendisinde veya ehlinde veya malında bulur. Karşılığını dünyâda görmesi kendisi için bir hayır değildir. Mümin kişi de şerden zerre miktarı bir iş yapsa, âhirete gitmeden onun cezâsını kendisinde, ehlinde ve malında görür. Böyle olması kendisi için şer değildir." Dertlerin, belâların gelmesine sebep, günâh işlemektir. Fakat, belâlar, sıkıntılar, günâhların affedilmesine sebep olur. Allahü teâlâ, sevdiklerinin günâhlarını affetmek için, onlara dert, belâ gönderiyor. Tövbe, istigfâr edince de, günâhlar affolur. Bunun için her musîbete ve belâya sabretmek, şikâyet etmemek lâzımdır. Dert ve belâ çekenlere sevap olmaz. Dert ve belâlara sabredenlere, bunları Allahü teâlâdan bilip, Ona yalvaranlara sevap vardır. Belâ ve musîbete sabır... Bir hadîs-i kudsîde buyuruldu ki: (Ey insanoğlu! Gönderdiğim belâ ve musîbete sabredersen, ben de âhirette senin için Cennet'e girmenden başka bir mükâfâta râzı olmayacağım.) Fudayl bin İyâd hazretlerine; "Belâ ve musîbete uğramış kimseler hakkında ne yapmamız uygundur?" diye sual edildiğinde cevap olarak: "Onların acılarını paylaşarak ağlayınız. Sizin de onlar gibi, belki de daha şiddetli bir şekilde, günahlarınızın karşılığı olarak belâ ve cezâya çarpılmanız muhtemeldir" buyurmuştur. Ebû Bekr-i Ebherî hazretleri buyurdu ki: "Başa gelen musîbet ve belâlarda üç iyilik ve üç fayda vardır: Birincisi; o kimsenin büyük günahlarının affına sebeptir. Yâni o kimse günahlarından temizlenir. İkincisi; bu musîbet ve belâ o kimsenin küçük günahlarına da keffârettir. Üçüncüsü; sıkıntılara dalıp, Allahü teâlâyı, sevgili Peygamberimizi ve büyük zâtları hatırlamaya sebeb olur." Hamîdüddîn Nâgûrî hazretlerine bir kimse; Cennet ve Cehennem'in ne olduğunu sorduğunda, cevaben buyurdu ki: "Cennet ve Cehennem, senin amellerindir. Zilzal sûresinin 7 ve 8. âyetlerinde meâlen; "Zerre kadar iyilik eden onun mükâfâtını görecek; zerre miktârı kötülük işleyen de, onun cezâsını görecektir" buyuruldu. Bugünkü amelinden, yarın sana şekiller verilecek. İyi ameller etmişsen, onlara uygun iyi sûretler önüne getirecekler." Günâhı çok olan... Günâhı, sevâbından çok olan müminlerin, Cehenneme girip, günâhlarına karşılık, bir müddet azâb görmeleri câiz ise de, bunlar, Cehennemde sonsuz kalmayacaklardır. Kalbinde zerre kadar îmânı bulunanı, günâhlarının çokluğu sebebi ile Cehenneme soksalar da, günâhları kadar azâb edip, sonunda, Cehennemden çıkarılır ve onun yüzünü siyâh yapmazlar. Müminleri Cehennemde zincirlere bağlamazlar. Boyunlarına tasma takmazlar. Böylece kalblerindeki zerre îmânın hürmeti, kıymeti belli olur. Günâhı çok olan bir mümin, son nefesi boğazına gelmeden evvel, tövbe ederse, kurtulması çok umulur. Tövbe etmemişse onun işi, Allahü teâlânın irâdesine kalmıştır. İsterse günâhlarının hepsini affederek Cennete sokar. İsterse Cehennem ateşi ile veyâ sıkıntılar ile günâhları kadar, azâb yapar. Fakat sonunda kurtularak, yine Cennete girer. Çünkü, zerre kadar îmânı olan, rahmete kavuşacaktır.
.
Sevdiğinin sevdiklerini sevmedikçe...
21 Ocak 2005 01:00
Seven, sevdiğinin sevdiklerini sever ve sevmediklerini de sevmez. Ayet-i kerîmeler ve hadîs-i şerîfler, Allahü teâlânın inkâr ve isyân edenlere düşman olduğunu, açıkça bildiriyor. İnkâr ve isyân edenler, Allahü teâlânın düşmanı olmasalardı, buğd-i fillah yani Allah için sevmemek, vâcib olmazdı. Ayrıca buğd-i fillah, insanı Allahü teâlânın rızâsına kavuşturacakların en üstünü ve îmânın kemâline sebep olmazdı. Hadîs-i şerîfte; (Bir kimse, Allahü teâlâyı sevmezse ve Allahü teâlânın düşmanlarını düşman bilmezse, hakîkî îmân etmiş olmaz. Mü'minleri Allah için sever ve kâfirleri düşman bilirse, Allahü teâlânın sevgisine kavuşur) buyuruldu. Bir hadîs-i şerîfte de; (Allahü teâlâ, bir Peygambere vahyetti ki, falan âbide söyle: "Dünyâda zühd ederek, nefsini râhata kavuşturdun ve kendini kıymetlendirdin. Benim için ne yaptın?" Âbid sordu: "Yâ Rabbî! Senin için ne yapılır?" Allahü teâlâ buyurdu: "Düşmanıma, benim için düşmanlık ettin mi ve sevdiğimi benim için sevdin mi?") buyuruldu. Sevenin, sevgilinin sevdiklerini sevmesi ve sevmediklerini sevmemesi lâzımdır. Bu sevgi ve düşmanlık, insanın elinde değildir. Sevginin îcâbıdır ve kendiliğinden hâsıl olur. Dostun dostları, insana sevimli görünür. Düşmanları, çok çirkin görünür. Bir kimse, birisini seviyorum derse, onun düşmanlarından uzaklaşmadıkça, sözüne inanılmaz. "Ayinesi iştir kişinin, lâfa bakılmaz" sözü meşhûrdur. Şeyh-ul-islâm Abdüllah-ı Ensârî hazretleri: "Ben Ebül-Hasen Sem'ûnu sevmiyorum. Çünkü, üstâdım Hıdrîyi üzmüştü. Bir kimse, hocanı üzer, sen de ondan üzülmezsen, köpekten aşağı olursun" buyurmuştur. Resûlullahı sevmek farzdır Her Müslümanın, Peygamber Efendimizi çok sevmesi lâzımdır. Resûlullah Efendimizi sevmek herkese farzdır. Hadis-i şerifte; (Allahü teâlâyı seven, beni sever) buyurulmuştur. Peygamber Efendimizi sevmenin alâmeti de, O'nun dînine, yoluna, sünnetine ve ahlâkına uymaktır. Resûlullah efendimizi çok seven, Onu çok anar, çok söyler, çok över. Zira hadîs-i şerîfte; (Bir şeyi çok seven, onu çok anar) buyuruldu. Ayrıca Peygamber Efendimiz; (Bir kimse, beni çocuğundan ve babasından ve herkesten dahâ çok sevmedikçe, îmân etmiş olmaz) buyurmuşlardır. Yani îmânı olgun olmaz. Allahü teâlâyı sevenin, Onun Resûlünü de sevmesi vâciptir. Sâlih kulları da sevmesi lâzımdır. Resûlullah Efendimizi seven kimsenin, Onun Eshâbının hepsini de sevmesi lâzımdır. Çünkü, bir hadîs-i şerîfte: (Eshâbımı seven, beni sevdiği için sever. Onları sevmeyen kimse, beni sevmemiş olur. Onları inciten, beni incitir. Beni inciten de, Allahü teâlâyı incitmiş olur. Allahü teâlâyı inciten kimse, elbette azâb görecektir) buyuruldu. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Seven bir kimse, sevdiğinin sevdiklerini de sever. Sevdiğinin düşmanlarına düşman olur. Bu sevmek ve düşmanlık, bu kimsenin elinde değildir. Kendiliğinden hâsıl olur. Bu kimse, sevmesinde ve düşmanlığında deli gibidir. Bunun içindir ki, (Bir kimseye deli denilmedikçe, bu kimsenin îmânı tam olmaz!) buyuruldu. Kendisinde bu delilik bulunmayanlar, sevmekten mahrûmdurlar. Düşmanlık etmeyince, dostluk olmaz! Seviyorum diyebilmek için, sevgilinin düşmanlarına düşman olmak lâzımdır." Bir gün Peygamber Efendimiz; (Bir cemâati seven kimse, onların arasında haşrolunur) buyurunca, Ebû Zer Gıfârî hazretleri; "Yâ Resûlallah! Bir kimse, bir cemâati sevse, fakat onların yaptıklarını yapmasa, nasıl olur" diye sual etti. Resûlullah Efendimiz de; (Yâ Ebâ Zer! Sevdiklerinle berâber olursun) buyurdu. Hasen-i Basrî hazretleri, bu hadis-i şerifi açıklarken buyuruyor ki: "Bu hadîs-i şerîfler seni yanıltmasın! Sen iyilere, ancak onların iyi amellerini yapmakla kavuşabilirsin! Yahûdîler ve Hıristiyanlar, Peygamberlerini seviyorlar ise de, onlar gibi olmadıkları için, onların yanına gidemeyeceklerdir." İmâm-ı Gazâlî hazretleri ise; "Onların iyi amellerinden birkaçını veyâ hepsini yapmadıkça, yalnız sevmekle, onların yanına kavuşulamaz" buyurmuştur. "O, bu tâifeden değildir" Abdullah-ı Ensârî hazretleri anlatır: "Birisi, rüyâsında Peygamber Efendimizi gördü. Evliyâdan bir grup ile bir yerde oturuyorlardı. Herkes, O'nu dinliyordu. Birden semânın kapıları açıldı. Elinde ibrik ve leğen ile bir melek geldi. Melek, ibrik ve leğen ile herkesin önüne geliyor, orada bulunanlar ellerini yıkıyordu. Rüyâyı gören kimse en sonda bulunuyordu. Sıra ona gelince; "Leğeni kaldırın. O, bu tâifeden değildir" dediler. Melek de leğeni alıp götürdü. O kimse, Peygamber Efendimize dönerek; "Yâ Resûlallah! Ben bunlardan değilim ama, biliyorsunuz ki, sizi ve bunları çok seven birisiyim" dedi. Peygamber Efendimiz; "Bunlara muhabbet eden bunlardandır" buyurdu. Bunun üzerine melek, leğenle ibriği getirdi, o kimse de elini yıkadı. Peygamber Efendimiz o kimseye dönüp tebessüm ettiler ve; "Bize muhabbet ettikçe bizimlesin" buyurdular. O kimse bu rüyâdan sonra bu yolun büyüklerinden biri oldu." Abdullah bin Muhammed Mürteiş hazretlerine; "Kul ne ile muhabbete nâil olur?" diye sorulunca; "Allahü teâlânın evliyâsına dost olmak, düşmanlarına da düşman olmakla" cevabını vermişlerdir.
.
Gülerek günah işleyen...
23 Ocak 2005 01:00
Allahü teâlâ, insanların yaptığı işleri iki kısma ayırdı. Bir kısmını beğendiğini, bunları yapanlardan râzı olduğunu, her iş karşılığında, bunlara nimetler vereceğini vâdetti. Vâdettiği iyiliklerin ölçü birimine, sevâb denir. Allahü teâlâ insanların yaptığı işlerden bir kısmını beğenmediğini, bunları yapanlardan râzı olmadığını, bunların kötü işlerine kıyâmette, çok acı karşılıklar vereceğini, bildirdi. Bu acı karşılıklara, azâbdenir. Azâbların şiddetlerini, çokluğunu bildiren ölçü birimine de, günâh denir. Günâh, Allahü teâlânın emirlerini yapmamak, yasak ettiklerinden sakınmamak demektir. Emir ve yasaklar, Müslümânlar içindir. Allahü teâlâ, imânı olmayanları, ibâdet etmekle şereflendirmedi. Onlar, her istediklerini yapar, günâh olmaz. Bunlar, ibâdet yapmadıkları için, günâh işledikleri için, dünyâda azâb çekmezler. Her türlü nimete kavuşurlar. İstediklerini, çalıştıklarını elde ederler. Yalnız, zâlim olanları, mahlûklara eziyet verenleri, dünyâda cezâlarını çeker. Kâfirlere, yalnız bir emir verilmiş, onlardan yalnız birşey istenmiştir. Bu bir emir de, onların îmân etmeleri, Müslümân olmalarıdır. Kâfirler, bu emri dinlemedikleri için, biricik suç işlemiş oluyorlar. Fakat bu suç, en büyük suçtur. Bu suçun cezâsı, pek büyük, çok acı ve sonsuzdur. Dünyâda böyle bir cezâ olamaz. Bu sonsuz cezâ, bunlara, âhirette, Cehennemde verilecektir. Ameller niyete göredir Günâhlar, niyetsiz veyâ iyi niyyetle işlenirse, günâh olmaktan çıkmaz. (Ameller, niyete göre iyi veyâ kötü olur) hadîs-i şerîfi, tâatlara ve mubâhlara niyete göre sevâb verileceğini bildirmektedir. Bir kimse, birinin gönlünü almak için başkasını incitse veyâ başkasının malı ile sadaka verse, yâhut harâm para ile mekteb, câmi yaptırsa, bunlara sevâb verilmez. Zulüm, günâh, iyi niyyetle işlenirse, yine günâh olur. Böyle işleri yapmamak sevâbdır. Bilerek yaparsa, büyük günâh olur. Günâh olduğunu bilmeyerek yaparsa, Müslümânların çoğunun bildiği şeyleri onun bilmemesi, öğrenmemesi de ayrıca günâh olur. Günâh işlemek nefse tatlı gelir. Bütün bidatler, günâhlar, Allahü teâlânın düşmanı olan nefsi besler, kuvvetlendirir. Küçük günâh işlemeye devâm etmek, bunlarda ısrâr etmek, büyük günâh olur. Büyük günâh işlemeye ısrâr etmek ise, küfre sebep olur. Rıyâd-un-nâsıhîn kitâbında deniyor ki: "Harâmları, büyük günâh ve küçük günâh diye ikiye ayırmışlar ise de, küçük günâhlardan da, büyük günâh gibi kaçınmak, hiçbir günâhı küçümsememek gerekir. Çünkü, Allahü teâlâ, intikâm alıcıdır ve ganîdir. İstediğini yapmakta hiç kimseden çekinmez. Gazabını, düşmanlığını günâhlar içinde gizlemiştir. Küçük sanılan bir günâh, intikâmına, gadabına sebep olabilir. Resûlullah efendimiz; (Bir zerrecik günâhdan kaçınmak, bütün cin ve insanların ibâdetleri toplamından dahâ iyidir) buyurdu." Peygamber efendimiz, Eshâb-ı kirâma hitaben; (Eğer Cennet ve Cehennemi görseydiniz, az güler çok ağlardınız) buyurmuşlardır. Cennete gitmeye vesile... Allahü teâlâ, bazı şeyleri, bazı şeyler için sebep, vesile kılmıştır. İmân, itaat ve ibâdetler, Cennete gitmeye vesile, sebep kılındığı gibi; inkâr, isyân ve günahlar da, Cehenneme gitmeye sebeptirler. Hiç kimse, gülerek, sevinerek idam edilmeye gitmez, gidemez. Gülerek, sevinerek günah işleyenin durumu da, bundan farklı değildir. Gülerek işlediği günahlar, o kimseyi Cehenneme götürmektedir. Bunun için Resûlullah efendimiz: (Gülerek günah işleyen, ağlayarak Cehenneme gider) buyurmuşlardır. Bir gün Peygamber efendimiz, rastgele gülenleri görünce; (Benim bildiğimi siz bilseydiniz, az güler, çok ağlardınız) ve (Kur'an-ı kerim, Cennet ve Cehennemin halini bildirirken nasıl böyle gülersiniz) buyurmuşlardır. Hamîdüddîn Nâgûrî hazretlerine; "Peygamber efendimiz; (Ölüm kefârettir) buyurdu. Ölüm günahlara kefâret olunca, âhiret rüsvâlığının mânâsı nedir?" diye sual edilince; "Günah vardır, ölümle affedilir. Günah vardır, kabirde kalmakla affedilir. Günah vardır, kabir azâbı ile affolur. Günah vardır, Cehennem ateşini görmedikçe ve Cehennem ateşi onu yakmadıkça hiçbir şeyle affolmaz. Buradan o kadar nûr götürmelidir ki, bu nûr, Cehennem ateşini söndürsün ve; 'Geç ey mümin, nûrun ateşimi söndürüyor'desin" cevâbını vermiştir. En şiddetli günah! Ahmed bin Âsım Antâkî hazretlerine; "En şiddetli günah nedir?" diye sorulduğunda: "Bir günahın günah olduğunu bilmemektir" cevabını vermiştir. Yine kendisine; "Günah işlendiğinde, yapılacak en faydalı iş nedir?" diye sual edilince; "Bir kimse bir günahı yapıp, sonra onu gözünün önüne getirip, ölünceye kadar, ben Rabbimin emrine niçin karşı geldim, niçin bu günâhı işledim? diye pişman olup, bir daha, öyle bir günaha dönmemesidir" buyurmuştur. Hasan-ı Basri hazretleri, kahkaha ile gülen bir gence; "Evladım, Sırat Köprüsünü mü geçtin veya Cennete gideceğine dair bir garantin mi var da böyle gülüyorsun?" buyurmuştur. İbrâhim bin Edhem hazretleri de, her zaman şöyle duâ ederdi: "Yâ Rabbî! Beni günah alçaklığından, sana tâat ve ibâdet lezzetine ulaştır."
.
"Azabınla helak etme..."
30 Ocak 2005 01:00
Azâb; işlenen günahlar sebebiyle âhirette çekilecek cezâ demektir. Allahü teâlâdan ve azâbından korkmak lâzımdır. Bir Müslüman, Allahü teâlâdan utanmazsa ve azâb yapılacağını düşünmezse büyük günâh olur. Zira, Allahü teâlânın azâbından korkmamak büyük günahlardandır. Tûr sûresinin 7. âyet-i kerimesinde meâlen: (Allahü teâlânın azâb yapacağı gün elbette gelecektir. Onu kimse önleyemez) buyurulmaktadır. Peygamber efendimiz, zaman zaman; (Yâ Rabbî! Bizi gadabınla öldürme, azâbınla helâk etme ve bundan önce bize âfiyet ihsân eyle) diye dua ederlerdi. Ebû Ali Rodbârî hazretleri, Allahü teâlâdan korkmak aynı zamanda da ümitli olmak gerektiğini söyler ve: "Havf; Allahü teâlânın azâbından korkmak ve recâ; Allahü teâlânın rahmetinden ümitli olmak, bir kuşun iki kanadı gibidir. İkisi birden bulunursa, hem kuş, hem de uçuş düzgün ve mükemmel olur. Kanatların birisi bulunmazsa, kuş da, uçuş da noksan olur. Kanatlarının ikisi de bulunmazsa kuş ölüme terk edilmiştir" buyururdu. Havf ve recâ arası... Mü'minin îmânı, havf ve recâ arasında olmalıdır. Allahü teâlânın azâbından korkmalı, fakat rahmetinden bir an ümit kesmemelidir. Her günâhı işlemekten çok sakınmalı, günahı sebebiyle îmânının gitmesinden korkmalıdır. Bütün günâhları işlemiş olsa bile Rabbimizin affedeceğinden hiç ümit kesmemelidir. Gençlikte, Allahü teâlânın kahrından, azâbından korkmak, titremek lâzımdır. İhtiyârlıkta affına, merhametine sığınmalıdır. Tövbe edilmeyen herhangi bir günâhdan Allahü teâlâ intikâm alabilir. Çünkü, Allahü teâlânın gadabı, günâhlar içinde saklıdır. Allahü teâlâ pek kuvvetli, herkese gâlib ve intikâm alıcıdır. Yüzbin sene ibâdet eden makbûl bir kulunu, bir günâh için, sonsuz olarak reddedebilir ve hiçbir şeyden çekinmez. Bunu Kur'ân-ı kerîm bildiriyor ve iki yüz bin sene itâat eden İblîs'in, kibredip, secde etmediği için, ebedî melûn olduğunu, haber veriyor. Yeryüzünde halîfesi olan, Âdem aleyhisselâmın oğlunu, bir adam öldürdüğü için, ebedî tardeyledi... Mûsâ aleyhisselâm zamanında, Bel'am bin Bâûrâ İsm-i a'zamı biliyordu. Her duâsı kabûl olurdu. Allahü teâlânın bir harâmına, az bir meylettiği için, îmânsız gitti. (Onun gibiler köpek gibidir) diye dillerde kaldı... Kârûn, Mûsâ aleyhisselâmın akrabâsı idi. Mûsâ aleyhisselâm buna hayır duâ edip ve kimyâ ilmi öğretip, o kadar zengin olmuştu ki, yalnız hazînelerinin anahtarlarını kırk katır taşırdı. Birkaç kuruş zekât vermediği için, bütün malı ile birlikte, yer altına sokuldu... Sa'lebe, sahâbe arasında çok zâhid idi. Çok ibâdet ederdi. Câmiden çıkmazdı. Bir kerre sözünde durmadığı için, sahâbîlik şerefine kavuşamadı, îmânsız gitti... Allahü teâlâ, bunlar gibi dahâ nice kimselerden, bir günâh sebebi ile, böyle intikâm almıştır. Sure-i İbrâhimin 7. âyet-i kerimesinde meâlen: (Nîmetlerimin kıymetlerini bilir, emrettiğim gibi kullanırsanız, onları artırırım. Kıymetlerini bilmez, bunları beğenmezseniz, elinizden alır, şiddetli azâb ederim) buyurulmaktadır. Kıyâmetin dehşetinden!.. Ebû Bekr Verrâk hazretleri, oğlunu mektebe göndermişti. Bir gün çocuğun benzinin sararıp bedeninin titrediğini gördü. Sebebini sorduğunda, oğlu: "Efendim, hocam bana Müzzemmil sûresinin 17. âyetini öğretti. O âyette cenâb-ı Hak meâlen; (Eğer siz "dünyâda" küfrederseniz, çocukları aksaçlı ihtiyarlara çevirecek olan bir günde "kıyâmet gününün şiddet ve azâbından" kendinizi nasıl koruyabilirsiniz?) buyuruyordu. Bu âyetin şiddetinden böyle oldum" diye cevap verdi. Daha sonra çocuk hastalandı ve bir müddet sonra da vefât etti. Babası Ebû Bekr Verrâk hazretleri oğlunun mezarının başında ağlayarak kendi kendine şöyle dedi: "Ey Ebû Bekr! Çocuğun bir âyet işitmekle hastalanıp can verdi. Bunca yıldır Kur'ân-ı kerîm okur hatmedersin, sana bir şey olmuyor. Yoksa kalbin taş mıdır?" Ahmed bin Âsım Antâkî hazretlerine; "Allahü teâlânın beğendiği işlerle meşgûl olan kimsenin sakınması gereken nedir?" diye sual edildiğinde: "Yaptığı sâlih amelleri gözünde büyüterek bir hayli ibâdet yaptığını, ibâdet ve tâat husûsunda durumunun iyi olduğunu düşünerek, günahlarını unutmaktan sakınması gerekir. Çünkü bunda, amellerinin onu şımartması ve işlediği günahların azâbından emin olması vardır. Böyle bir durum ise tehlikelidir" buyurmuştur. 'Kimseden bir şey istemem' Bir gün, Râbia-i Adviyye hazretlerine yemek yapmak istediler, fakat soğan yoktu. Komşudan alalım dediler. O da; "Kırk senedir, Allahü teâlâdan başkasından bir şey istememek üzere söz verdim. Zararı yok soğansız olsun" buyurdu. Sözünü yeni bitirmişti ki, bir kuş ayaklarındaki soğanları oraya bırakıp gitti. Bunu gören hazret-i Râbia; "Bu ilâhî bir imtihandır, Allahü teâlânın azâbından emin değilim, korkuyorum!" deyip, yemek yerine kuru ekmeği yedi. Şakîk-i Belhî hazretleri de buyuruyor ki: "Allahü teâlânın azâbından korkmanın alâmeti haramları terk etmektir. Allahü teâlânın rahmetinden ümidli olmanın alâmeti de çok ibâdet etmektir."
.
Hatada ısrar, helâke sebeptir...
18 Şubat 2005 01:00
Hata; yanlışlık, yanılma, günah, kabahat, kusûr gibi anlamlara gelir. Hatâ, insanın şânındandır, çünkü insan, hata edecek şekilde yaratılmıştır. "Hatasız kul olmaz" sözü meşhurdur. Ancak hataya devam etmek tehlikelidir. Hata işlemeye devam, hatada ısrar etmek demektir. Hatada ısrar etmek ise, aklın az olduğunun alametidir yani ahmaklıktır. Ahmet Zerrûk hazretleri buyuruyor ki: "Masûm olmak, kusûrsuz olmak, Peygamberlere mahsûstur. Velînin masûm olması şart değildir. Isrâr ve devâm olmadan, büyük günâh işlemek, vilâyeti bozmaz. Velî, günâhından vazgeçer ve tövbe eder. Günâh işlemek, insanı helâk etmez. Günâha devâm etmek, tövbeyi terk etmek, helâk eder. Âdem aleyhisselâmın zellesi ile, İblîsin isyânı, bundan dolayı farklı oldular." Günâh işlemeye kasdetmek, az işlese dahî, ısrâr etmek olur. Kasdetmek, niyyet etmekle, irâde etmekle ve karar vermekle olur. Karar verip bir kerre yaparsa, ısrâr olur. Hiç yapmazsa, devâmlı yapmaya kasdetmesi, karar vermesi ısrâr olmaz. Günâh işledikten sonra, pişmân olunmazsa ve hele günâh işlemek tatlı gelirse, günâha ısrâr etmek, dadanmak olur. Pişmânlık, tövbenin bir parçasıdır. Küçük günâhlara ısrâr etmek, büyük günâh olur. Küçük günâhı küçük görmek ve küçük günâh işlediğini söyleyerek övünmek de, büyük günâh olur. Büyük günâh işlemeye ısrâr etmek de, küfre yani imanın gitmesine sebep olur. Câfer-i Sâdık hazretleri; "Bir hatâ işlediğiniz zaman istigfâr edin, hatâda ısrâr helâk olmaya sebeptir" buyurmuştur. "Hiç insaflı davranmıyorsun" Sehl bin Abdullah-ı Tüsterî hazretleri buyurdu ki: "Allahü teâlânın, insanlara şu şekilde hitâb etmediği hiçbir gün yoktur: (Kulum! Hiç insaflı davranmıyorsun. Ben seni anıyorum ama, sen beni unutuyorsun. Seni kendime dâvet ediyorum fakat sen, başkalarının dergâhına gidiyorsun. Ben dertleri belâları senden uzaklaştırıyorum. Lâkin günah üzerinde ısrâr ediyorsun. Ey Âdemoğlu! Yarın kıyâmette huzûruma gelince mâzeret olarak ne söyleyeceksin?)" Kusursuz, hatasız insan olmaz. Kusurunu, hatasını bilmek, o kimse için tövbedir. Tövbe eden, hatada ısrar etmemiş olur. İşlenen hatadan dolayı özür dilenmezse, tövbe edilmezse, hatada ısrar edilmiş olur. Sünnetleri özrsüz olarak kılmamakta ısrâr etmek, küçük günâh olur. Sünnete ehemmiyyet vermeyenin ise, imanı gider. Yalan söylemek, gıybet etmek, büyük günahlardandır. Fakat yalan söylemeye, gıybet etmeye devam edilirse, bunlarda ısrar edilirse, son nefeste imansız gitme tehlikesi baş gösterir. Din büyükleri; "Açıkça bir büyük günâh işleyen veyâ küçük günâh işlemekte ısrâr eden kimse, âdil olamaz. Bunun şâhitliği kabûl edilemez" buyurmaktadırlar. Muhammed Rebhâmî hazretleri buyuruyor ki: "Haramları, Allahü teâlânın yasaklarını, büyük ve küçük günah diye ikiye ayırmışlar ise de, küçük günahlardan da, büyük günah gibi kaçınmak, hiçbir günâhı küçümsememek gerekir. Çünkü, Allahü teâlâ intikâm alıcıdır. Gadabını, düşmanlığını günâhlar içinde gizlemiştir. Küçük sayılan bir günâh, intikâmına, gadabına sebeb olabilir." "Tövbenizi duyurunuz!" Günâh işleyecek kimsenin, bu günâhtan vazgeçmesi, Allahü teâlâdan korktuğu için veyâ insanlardan hayâ ettiği için, yâhut başkalarının yapmasına sebep olmamak için olur. Allahü teâlâdan korkarak terk etmenin alâmeti, o günâhı gizli olarak da işlememektir. İnsanlardan hayâ etmek, onların kötülemelerinden korkmak demektir. Başkalarının günâh işlemelerine sebep olmak, yalnız yapmaktan dahâ çok günâhtır. Başkalarının bu günâhı işlemelerinin günâhları da, kıyâmete kadar bunlara sebeb olana yazılır. Bir hadîs-i şerîfte; (İnsan günâhını dünyâda gizlerse, Allahü teâlâ da, kıyâmet günü, bu günâhı kullarından saklar) buyuruldu. Başka bir hadis-i şerifte de: (Gizli yapılan günâhın tövbesini gizli yapınız! Açıkça işlenen günâhın tövbesini açıkça yapınız! Günâhınızı bilenlere, tövbenizi duyurunuz) buyurulmuştur. Herkese vera sâhibi olduğunu bildirmek için, günâhını saklamak ve gizli olarak devâm etmek ise, riyâ olur. İmâm-ı Kastalânî hazretleri buyuruyor ki: "Günâh işleyen kimsenin kalbini zulmet kaplar. Kalbi karanlıklarla dolar. Gittikçe bid'at ve dalâlete, sapıklığa düşer. Zulmeti şiddetlendikçe, yüzünde de belli olur. Herkes bunu görmeye başlar. Onun içindir ki, bid'at ehlinin ve bozuk fırkalara mensûb kişilerin, zındıkların, kâfirlerin yüzünde aslâ nûr yoktur." "İbret almak istersen!" Bir kimsenin kalbinin kararmış olmasının alâmeti, günahlardan, üzüntü duymaması, günahta ısrar etmesidir. İşlediği günahlardan dolayı kalbi o kadar kararır ki, artık nasihat tesir etmez, gafletten uyanmaz. Atâ-i Horasânî hazretleri buyurdu ki: "Büyüklerimizden birisi, hatâ ve noksanlarını avucunun içine yazar, avucuna bakıp, hatâ ve noksanlarını görüp hatırlayınca, eli titrerdi." Nefs, bir kötülük deposudur. Kendini iyi sanarak cehl-i mürekkeb olmuştur. Nefse, günahlardan kaçmak, ibadet yapmaktan daha güç gelir. Onun için günahtan kaçmak daha sevaptır. İmâm-ı Şâfiî hazretleri buyurdu ki: "İbret almak istersen, hatâ sâhibi kişilerin âkıbetlerine bak da kalbini topla!"
.
Şer gibi görünen şeyler...
20 Şubat 2005 01:00
Allahü teâlânın yarattıklarında, verdiklerinde ve gönderdiği her şeyde, bir hayır vardır. Allahü teâlânın, vermesi gibi, alması da hayırlıdır. Verdiği zaman, hayırlı olduğu gibi, aldığı zaman da, hayırlıdır. Hayırlı olan şeylere ise, sevinmek lâzımdır. İnsanlar, kendilerine hangi şeyin hayırlı, faydalı olacağını iyi bilemez. Allahü teâlâ, daha iyi bilir. Meselâ, bir hastanın babası, mütehassıs tabîb ise, buna etli, tatlı yiyecekler verince sevinip, "İyi olmasaydım, bana bunları vermezdi" der. Babası, etli, tatlı gibi yemekleri vermezse, yine sevinir. "Hastalığımı tedâvî etmek için bunları vermiyor" der. Allahü teâlânın da vermesine ve vermemesine böyle îmân olmadıkça, tevekkül sağlam olamaz. Hadis-i şerifte; (Allahü teâlânın yarattıklarında, gönderdiklerinde hayır, iyilik vardır) buyuruluyor. Mukadder olan şey başa gelir, eğer sabredilirse ecri görülür. Sabredilmez, bağırılırsa, günaha girilir ve huzursuz olunur. Sıkıntı her ne kadar çok acı ise de, sabredilince, nimet olacağı bildirilmiştir. Kur'an-ı kerimde Bekara suresinin 216. âyet-i kerimesinde meâlen: (Hoşlanmadığınız bir şey, belki de sizin için hayırlıdır) buyurulmaktadır. Müslümanın başına gelen sıkıntılar onun hayrınadır. Çünkü hadis-i şerifte: (Allahü teâlâ buyuruyor ki: Mümin başına gelen işten, hoşlansa da, hoşlanmasa da, o iş , onun için hayırlıdır) buyurulmaktadır. Ebû Bekr-i Dükkî hazretleri de: "Nice sevinçler vardır ki, sonları keder, nice hüzünler vardır ki, sonları kurtuluştur" buyurmuştur. Sıkıldığında feryâd etme! Muhammed Bekrî hazretleri buyurdu ki: "Darıldığın bir şeyden dolayı canın sıkıldığı zaman feryâd etme. İşini Allahü teâlâya teslim et. Bu niçin böyle oldu diye Hakk'a îtirâz etme. Çünkü Hakk'a îtirâz eden pişmân olur. Allahü teâlânın kazâ ve kaderine râzı olan kimse, pek yüksek ve şerefli derecelere kavuşur. Matlûbu ve maksûdu peşînen verilir. Sıkıntıları gider. Evliyânın sözlerini yerine getirip, onlara sâdık kaldıklarından ve kendilerini Allahü teâlâya teslim, işlerini de havâle etmelerinden dolayı başkalarından üstün olur. Bir sıkıntın olduğu zaman ümîdini kesme. Duâlara icâbet eden Allahü teâlânın fazlından ve lütfundan ümitli ol. Nice sıkıntı ve darlığın peşinden Allahü teâlânın yardımı yetişmiştir." Fudayl bin İyâd hazretleri, bir gün yolda giderken insanların neşe ve sevinç içinde olduklarını görünce; "Nice neşeli ve sevinçli kimseler vardır ki, onlara nasib olacak kefenlikler dokunup satışa çıkarılmıştır bile" buyurmuştur. Müminin başına gelen her şey, onun iyiliğinedir. Bir nimete kavuştuğu zaman şükreder, böylece şükredenlerden olur. Bir sıkıntı, bela geldiği zaman da sabreder ve böylece sabredenlerden olur. İsmâil Fakîrullah hazretleri: "Sabrın başlangıcı çok acı, sonu bal gibi tatlıdır" buyurmuştur. Dertlerin, belaların gelmesi zahiren sıkıntı gibi olsa da, neticesi hayırdır, iyiliktir. Çünkü günahların affolmasına veya ahiretteki derecesinin yükselmesine sebep olur. Nitekim hadis-i şerifte; (Kul, ameliyle kendisine takdir edilen mertebeye ulaşamıyorsa, Allahü teâlâ ona, ailesine veya malına bela verir ve o belalara sabretmeyi de verir ki ezelde onun için takdir ettiği dereceye nail olsun) buyurulmaktadır. Ebû Süleymân Dârânî hazretleri de; "Bütün işlerde, kulun niyeti Allahü teâlânın rızâsı olursa, o işin sonu mutlaka iyi olur" buyurmuştur. Bela günahsız olanlara da gelir. Allah indinde derecesi daha yüksek olana daha çok, daha şiddetli bela gelir. Bir hadis-i şerifte buyuruldu ki: (En şiddetli belaya düçâr olanlar, Peygamberler, sonra fazilet derecesine göre onları takip edenlerdir. Kişi dindarlığı derecesinde belaya düçâr olur. Eğer kişi dininde kuvvetli ise onun belası da şiddetli olur. Eğer dini gevşek ise belası da ona göre olur. Bela, kula öyle yapışır ki, günahı kaldığı müddetçe onu bırakmaz.) İnsan bela ile imtihan olur! Dünyaya gelmek insanın elinde değildir. Dünyaya gelen, buranın şartlarına katlanmak mecburiyetindedir. İnsan, neşeli olduğu gibi, sıkıntılı, üzüntülü de olur. Önemli olan bunların neticesidir. Her iki halde de halini değiştirmeyenlere müjdeler olsun. Dünya imtihan yeri olarak yaratılmıştır. Sevinci de var, hüznü de var. Her iki halde de insan imtihan edilmektedir. Hadis-i şerifte; (Şüphe edilen altın, ateşle muayene edildiği gibi, insan da bela ile imtihan olur) buyurulmuştur. Netice olarak mü'minin başına gelen her şey hatta şer gibi görünenler de, onun lehinedir hepsinde hayır aramalıdır. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Her gün insanın karşılaştığı her şey, Allahü teâlânın dilemesi ve yaratması ile varolmaktadır. Bunun için, irâdelerimizi Onun irâdesine uydurmalıyız! Karşılaştığımız her şeyi, aradığımız şeyler olarak görmeliyiz ve bunlara kavuştuğumuz için sevinmeliyiz! Kulluk böyle olur. Kul isek, böyle olmalıyız! Böyle olmamak, kulluğu kabûl etmemek ve sâhibine karşı gelmek olur. Allahü teâlâ, hadîs-i kudsîde buyuruyor ki: (Kazâ ve kaderime râzı olmayan, beğenmeyen ve gönderdiğim belâlara sabr etmeyen, benden başka Rab arasın. Yeryüzünde kulum olarak bulunmasın!)
.
Kötü olan, mal mevki değil...
25 Şubat 2005 01:00
Dinimizde, dünyâlık kazanmak için çalışmak, mal, mülk edinmek, mevki sahibi olmak, kötülenmemiş ve günâh da değildir. Dünyâlık sevgisi, dünyâya gönül bağlamak günâhtır, kötüdür. Zira Peygamber efendimiz; (Dünyâ sevgisi, bütün günâhların başıdır) buyurmuşlardır. İmâm-ı Rabbânî hazretleri de; "Kalbinde zerre kadar dünyâ sevgisi olan veyâ kalbinde dünyâ ile zerre kadar ilgisi bulunan yâhut kalbine zerre kadar dünyâ düşüncesi gelen kimseye, Allahü teâlâyı tanımak nasîb olmaz" buyurmuştur. Kalb, muhabbet yeri, sevgi yeridir. Aşk, muhabbet bulunmayan kalb ölmüş demektir. Kalbde, ya dünyâ sevgisi, yâhut Allah sevgisi bulunur. Dünyâ demek, harâm olan şeyler demektir. Zikir, ibâdet yaparak, kalbden dünyâ sevgisi çıkarılınca, kalb temiz olur. Bu temiz kalbe, Allah sevgisi, kendiliğinden dolar. Günâh işleyince, kalb kararır, hasta olur. Dünyâ muhabbeti kalbe yerleşerek, Allah sevgisi gider. Kalbin bu hâli, bir şişeye benzer. Su doldurunca, havası çıkar. Suyu boşaltınca, hava kendiliğinden dolar. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Bir kimse, hiç harâm karıştırmadan, kırk gün helâl yerse, Allahü teâlâ, onun kalbini nûr ile doldurur. Kalbine, nehirler gibi hikmet akıtır. Dünyâ muhabbetini, kalbinden giderir.) Kalbin hasta olması... Muhammed Pârisâ hazretleri buyuruyor ki: "İnsanı Allahü teâlâdan uzaklaştıran perdelerin en zararlısı, kalbin kararması, hasta olması, yani dünyâ sevgisinin kalbe yerleşmesidir. Bu sevgi, kötü arkadaşlardan ve lüzûmsuz şeyler okumaktan, seyretmekten hâsıl olur. Çok uğraşarak, bunları kalbden çıkarmalıdır. Bunların hepsi, insanı Allahü teâlâdan uzaklaştırır. Kalbin hasta olması, Allahü teâlâyı unutmasıdır. Allahü teâlânın âdeti şöyledir ki; kalbi temizlemeye ve nefsi ezmeye çalışmayanlara, zevklerini, şehvetlerini bırakmayanlara bu nimeti ihsân etmez." Allah adamlarının, evliyânın kalbinde, dünyaya karşı muhabbet olmaz. Zaten kalbinde dünya sevgisi olan kimse, Allah adamı, evliyâ olamaz. Allah adamlarını, yalancılardan ayıran fark, kalblerinde zerre kadar dünya sevgisinin olmaması, her sözlerinin, her hareketlerinin İslâmiyyete uygun olması, yanlarında bulunanların kalblerinde, Allahü teâlânın korkusu ve sevgisi hâsıl olması ve başka şeylerden soğumalarıdır. Evliyâ ile münâsebeti olanlarda, bu alâmetler hâsıl olur. Münâsebetleri olmayanlar, zâten her şeyden mahrûmdur. Abdürraûf bin Alî Menâvî hazretleri kendisini sevenlerden birinin şöyle naklettiğini haber vermektedir: "Ebû Muhammed-i Basrî hazretlerini ziyâret için Basra'ya gelmiştim. Geçtiğim yerlerde hayvan sürüleri, arâziler, hurmalıklar gördüm. Bunların kime âit olduğunu sordum. Ebû Muhammed hazretlerine âit olduğunu söylediler. Hatırıma; 'Bunlar hükümdarların işidir. Acabâ Allah adamlarından birisi, kalbini böyle şeylerle niye meşgûl ediyor?' diye bir düşünce geldi. Bu düşüncelerle yoluma devâm ettim. Kur'ân-ı kerîmden En'âm sûresini okuyordum. Kalbimden öyle niyet ettim ki, o zâtın kapısına vardığım zaman hangi âyet-i kerîmeyi okuyor olursam, o âyet benim hâlimi bildirsin. Bu niyetlerle ve En'âm sûresini okuyarak, o zâtın dergâhının eşiğine ayağımı koyduğumda, En'âm sûresinin; (Onlar ki, Allahü teâlânın kendilerini hidâyetine eriştirdiği kimselerdir. Sen de onların gittiği yoldan yürü...)meâlindeki 90. âyetini okuyordum. Ben henüz içeri girmek için izin istemeden, hizmetçi acele ile çıkıp beni karşıladı ve Ebû Muhammed hazretlerinin yanına götürdü. Bu hâle çok hayret ettim. Ebû Muhammed hazretleri, ismim ile hitâb ederek: 'Yâ Ömer! Benim malım diye yeryüzünde gördüğün şeylerin hepsi emânettir. Onlara âit en ufak bir muhabbet, bu kulun kalbinde yoktur. Allah adamları bunları, Allahü teâlânın dînine hizmet ve O'nun kullarına yardım için ellerinde bulundurur. Ama zerre kadar bunlara muhabbet etmez ve bunlarla kalbini meşgûl etmez. Zâten, kalbinde zerre kadar dünyâ düşüncesi bulunan kimseye, Allahü teâlâyı tanımak nasîb olmaz. Nerede kaldı ki, bunlara gönül vermiş olsunlar' buyurdu. Bu hâli görünce, hayretim ve Ebû Muhammed hazretlerine olan muhabbet ve bağlılığım daha da arttı..." "Dünyâya bağlı görünürler!" İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Dünyâya gönül kaptırmayan, mal, mevki, şöhret kazanmak, başa geçmek sevdâsında olmayan din âlimleri, âhiret adamlarıdır. Âhiretteki sonsuz nimetlerin güzelliğini anlayan, dünyânın çirkinliğini ve kötülüğünü gören, âhiretin ebedî, dünyânın ise fânî, geçip tükenici olduğunu bilen bunlardır. Din büyüklerinden bazısı, dünyâyı seviyor, istiyorlar sanılır. Hâlbuki, içlerinde hiç dünyâ sevgisi, arzûsu yoktur. Sûre-i Nûrun 37. âyetinde meâlen bildirdiği gibi, (Bunların ticâretleri, alışverişleri, Allahü teâlâyı hâtırlamalarına hiç mâni olmaz.) Dünyâya bağlı görünürler. Hâlbuki, hiç bağlılıkları yoktur. Bahâüddîn-i Buhârî hazretleri buyuruyor ki; "Mekke-i mükerremede Minâ pazarında, genç bir tâcir, aşağı yukarı, ellibin altın değerinde alışveriş yapıyordu. O esnâda, kalbi, Allahü teâlâyı bir an unutmuyordu..
.
Bu dünya köprü gibidir...
4 Mart 2005 01:00
Dünya kelimesi, üzerinde yaşadığımız arz küresine verilen isimdir. Din kitaplarında geçen dünya kelimesi ise, yasak edilmiş, adi, alçak şey anlamındadır. (Dünya melûndur) hadis-i şerifinde kötülenen dünyâ; Allahü teâlânın yasak ettiği, haram kıldığı şeyler melûndur anlamındadır. Din kitaplarında kötülenen dünya budur. Cenâb-ı Hak, yarattığı bütün bu âlemi, yok olacak şekilde yaratmıştır. Sadece Cennet ve Cehennemi ebedi kılmıştır. Üzerinde yaşadığımız bu dünya da, yok olmak için yaratılmış ve yok olacaktır. Âhıret ise, sonsuz kalmak için ve sonsuz kalacak şekilde yaratılmıştır. Sonsuz kalacak şey ile çabuk yok olacak şey arasında ne kadar fark varsa ise, dünyâ ile âhiret yapısı ve işleri arasında da o kadar fark vardır. Bü dünyâ, zevk için, lezzet için yaratılmadı. Âhiret, bunun için yaratılmıştır. Zira hadis-i şerifte: (Dünyâ sizin için yaratıldı. Siz de âhiret için yaratıldınız! Âhirette ise, Cennetten ve Cehennem ateşinden başka yer yoktur) buyuruldu. Dünyâ ile âhiret, birbirinin zıddıdır, tersidir. Birini sevindirmek, ötekinin gücenmesine sebep olur. Yani, birinde zevk aramak, ötekinde elem çekmeye sebep olur. Bunun için, dünyâda nimetleri, lezzetleri çok olanlar, bunlar için lâzım olan şükrü yapmazlarsa âhirette çok korkacak, çok acı çekeceklerdir. Dünyâda tehlikelerden sakındığı, çalıştığı hâlde çok acı çeken iman sahipleri ise, âhirette çok lezzetlere kavuşacaklardır. Sonlu sonsuz ile ölçülemez! Dünyânın ömrü, âhiretin uzunluğu yanında, deniz yanında bir damla kadar bile değildir. Dahâ doğrusu, sonu olan, sonsuz ile ölçülebilir mi? Bunun için Peygamber efendimiz: (Dünyâ, geçilecek bir köprü gibidir. Bu köprüyü tamir etmekle uğraşmayın. Hemen geçip gidin!) buyurmuşlardır. Mâlik bin Dînâr hazretleri şöyle anlatır: "Bir gece uyuya kalmışım. Gece yapmam ve okumam gerekenleri yapamamış, okuyamamıştım. Rüyâmda birisi karşıma çıktı ve "okuryazarlığın var mı?" dedi. "Var", dedim. "Şu yazıyı okur musun?" dedi ve elime bir kâğıt parçası verdi. Kâğıtta; "Dünyânın geçici ve aldatıcı nimetleri, ölümsüz olarak yaşayacağın Cennet'in zevk ve safâsından seni alıkoymuştur. Yâni geçici olarak zevk aldığın bu uyku, ebedî saâdetine yarayacak ibâdetine mâni olmuştur. Uyan, namaz kıl ve Kur'ân-ı kerîm oku. Zîra bunlar, uykudan hayırlıdır" yazılıydı." Senâullah-i Pânî pütî hazretleri, kendisini sevenlere yaptığı vasiyyetinde buyuruyor ki: "Dünyâya fazla kıymet vermeyiniz. İnsanlar çoğunlukla çocukluğunda ve gençliğinde ölmektedirler. Yaşlanan pek azdır. Hepsinin ömrü kısa süren bir sabah rüzgarı gibi geçmektedir. Nereye gittiğini bilmezler. Kalan ise bitmeyecek olan âhiret işleridir. Bu dünyâ lezzetleri sıkıntı çekmeden ele geçmiyor. O da az bir şeydir. Bu geçici ve az bir şey olan lezzetlere dalıp, ebedî lezzeti, âhiret saâdetini, Allah korusun elden kaçırmak ve ebedî felâkete düşmek ahmaklıktır. Dünyâyı tercih edenin eline bâzan dünyâ da geçmez. Bu durumda olan, dünyâda da âhirette de zarar eder." Dünyâ hayâtı, iş yapacak zamândır. Keyif yapacak, eğlenecek zamân ileride gelmektedir. Orada, dünyâda yapılan işlerin karşılığı ele geçecektir. İş zamânını eğlence ile geçirmek, çiftçinin tohum ekmemesi ve mahsûl almaması gibidir. İbrâhim bin Muhammed bin Ali et-Tâzî hazretleri: "Dünyâ hayâtı; oyun, eğlence ve süsten ibârettir. Dünyâ seni aldatmasın. Dünyâ, zâlim ve hîlekârdır. Bugün senin olduğunu sandığın malların, yarın başkasının olduğunu görürsün" buyurmuştur. Bu dünyâ nimetleri geçicidir ve aldatıcıdır. Âhirette ele girecekler ise sonsuzdur ve dünyâda iken kazanılır. Sâlih bin Beşîr hazretleri buyurdu ki: "Dünyânın fânî, geçici ve sıkıntılarla dolu olduğunu bilen bir kimse, dünyâya sarılmakla nasıl mutlu olabilir? Dünyâ, bizden evvelkilerin artığı, geçmişlerin terk edip boşadığıdır. Buradan, ayrılık zamanı gelmeden önce ayrılın ve ölüm, baş ucunuzda imiş gibi hareket edin!" Muhammed bin Ka'b hazretleri: "Dünyâ, geçici bir yerdir. İyiler ondan yüz çevirir, kötüler ona koşar. İnsanların kötüsü ona rağbet eden, iyisi ondan uzaklaşandır. Dünyâ, kendine bağlanana sıkıntı verir, helâke düşürür. Boyun eğene hâinlik yapar. Zenginliği fakirlik, çokluğu azlıktır. Günleri gelip geçer" buyurmuştur. Dünyâ kimseye kalmaz... İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Bu dünyâ, âhiretin tarlasıdır. Burada tohumlarını ekmeyip yiyenler, böylece bir tohumdan katkat meyve kazanmaktan mahrûm kalanlar, ne kadar tâlihsiz ve ahmaktır. Aklı başında olan, bu dünyâyı fırsat bilir." Dünyâ ile âhiret, doğu ile batı gibidir ki, birine yaklaşan, ötekinden uzak olur. Bir kimse, ibâdetini yapmaz ve geçiminde, kazancında Allahü teâlânın emrlerini ve yasaklarını gözetmezse, dünyâya düşkün olmuş olur. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Dünyâya, burada kalacağınız kadar, âhırete de, orada kalacağınız kadar çalışınız!) Bu dünyâ bir köprüdür, her gelen bir bir geçer durmaz! Hani annen, baban nerde, bu dünyâ kimseye kalmaz.
.
İstediğini değil, istenileni yapmak...
6 Mart 2005 01:00
İnsan, hâlık değil mahluktur, yaratan değil yaratılandır. Her istediğini yapmak hakkına sahip değildir çünkü kuldur. Kulun, her istediğini yapmaya kalkması, kulluk değil, Ulûhiyyete yani İlâh olmaya kalkışması demektir. Halbuki Allahü teâlâ, rubûbiyyetini yani yaratmak ve her istediğini yapmak büyüklüğünü, kullara bırakmaktan münezzehdir. Kulun vazifesi, emredileni, izin verilenleri yapmaktır. Kendi istediğini değil, Sahibinin yani Yaratanının istediklerini yapmakla vazifeledir. Nefs, kibirli ve kötülükler deposu olarak yaratıldığı için, emir altına girmek istemez. Kendi isteklerini, arzularını yapmak ister. Bunun için Câsiye sûresinin 23. âyetinde meâlen: (Nefsinin arzûlarını ilâh edinen kimseyi gördün mü?) buyurulmaktadır. Abdullah-ı Dehlevî hazretleri; "Nefsinin arzularına tâbi olan, Allahü teâlâya nasıl kul olur? Ey insan! Kime tâbi isen onun kulu olursun" buyurmuştur. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "İnsanların nefs-i emmâresi mevki almak, başa geçmek sevdâsındadır. Onun bütün arzûsu, şef olmak, herkesin, kendisine boyun bükmesidir. Kendinin kimseye muhtâç olmasını, başkasının emri altına girmesini istemez. Nefsin bu arzûları, ilah olmak, mabûd olmak, herkesin kendine tapınmasını istemek demektir. Allahü teâlâya ortak olmayı istemektir. Hattâ nefs, o kadar alçaktır ki, ortaklığa râzı olmayıp, âmir, hâkim, yalnız kendi olsun, her şey, yalnız onun emri ile olsun ister. Hadîs-i kudsîde, Allahü teâlâ buyuruyor ki: (Nefsine düşmanlık et! Çünkü nefsin, benim düşmanımdır.) Nefsi kötülüklerden temizlemek Nefsin istediklerini değil, istemediklerini yaparak nefsi kötülüklerden temizlemek lazımdır. Aksi halde insan, nefsinin kulu, kölesi olur. Ebû Ali Dekkâk hazretleri, nasîhat isteyen birisine; "Sen kimin esiri ve mülküysen onun kulusun. Eğer nefsinin esiri ve mülkü isen nefsinin kulusun. Eğer dünyânın esiriysen, dünyânın kulusun ve kölesisin" buyurmuştur. Ebû Saîd-i Harrâz hazretleri, sohbetlerinde nefsi şöyle târif ederdi: "Nefs, durgun bir suya benzer. Dıştan bakılınca temiz gibidir. Ama biraz tahrik edilip dalgalandırılınca dibinde saklı pek çok mikrobun olduğu görülür. Nefsin durumunu anlamak için onu imtihan etmelidir. Hem de mihnetle, meşakkatle ve boş arzularına muhâlefet ederek imtihan etmelidir. Herkes nefsine bakmalı, mihnet ve meşakkat ânında ne gibi bir şekil alıyor. Yersiz ve boş arzularını yenebilmek için direnmesini biliyor mu? Görmeli ve bilmelidir." Aziz Mahmûd Hüdâî hazretlerinin kimyâ ilmindeki mahâretini bilen birisi, bir gün bu zâtın huzûruna çıkarak, kimyâ ilmini öğrenmek istediğini arzeder. Hiç kimseyi reddetmek âdeti olmadığı için, talebenin bu arzusunu kırmaz ve altında istirahat etmekte olduğu asma ağacından bir yaprak koparır. Yaprağın üzerine bâzı duâlar okuduktan sonra, talebenin hayret dolu bakışları arasında yaprağın altın olduğu görülür. Talebe fazla ısrar edince bu hâli üç defâ tekrâr eder. Talebenin maksadı, tekrârlar esnâsında duâyı öğrenmektir. Öğrendiğine kanâat getirince; "Bu iş çok basitmiş, ben de yapabilirim" diyerek asmadan bir yaprak alır ve üzerine öğrendiklerini okur. Fakat asma yaprağı bir türlü altın olmaz. Sonra; "Efendim! Ben de sizin okuduklarınızın aynısını okuduğum hâlde yaprak altın olmadı. Sebebi nedir acabâ?" diye sorar. Azîz Mahmûd Hüdâî hazretleri cevaben; "Evlâdım! Kimyâyı öğrenebilmek için, önce nefsi terbiye etmek icâbeder. Nefsi kimyâ etmeden, bu hallere bu mârifete kavuşulamaz" buyurur. Ebû Bekr Vâsıtî hazretleri sohbetlerinde; "Yüzünü nefsine döndüren, sırtını dîne döndürmüş olur. Yüzünü dîne döndüren sırtını nefsine döndürmüş olur. Nefsinin istediği işlere değil, nefse aykırı olan işlere gönül ver" buyururdu. "Ne emrederseniz yaparım" Bâyezîd-i Bistâmî hazretlerine bir gün bir kimse gelip; "Efendim! Ben otuz senedir, gündüzleri oruç tutup, geceleri namaz kılıyorum. Ama, kendimde hiçbir ilerleme göremiyorum. Halbuki îtikâdım da düzgündür" dedi. Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri; "Sen bu hâlde üç yüz sene daha devâm etsen bir şeye kavuşamazsın. Çünkü nefs engelin var" buyurdu. O kimse; "Efendim! Bunun bir çâresi yok mu?" diye sordu. Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri: "Var ama sen kabûl etmezsin" buyurdu. O kimse ısrâr edip; "Aman efendim, lütfen bildiriniz. Ne emrederseniz yaparım" dedi. Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri buyurdu ki: "Öyle ise şimdi evine git. Bu kıymetli elbiseleri çıkarıp, eski bir elbise giy. Boynuna bir torba asıp içine ceviz doldur. Seni en iyi tanıyanların bulundukları sokağa git. Çocukları başına topla, "Bana bir tokat vurana bir ceviz, iki tokat vurana iki ceviz veriyorum" de. O kimse bunları duyunca; "Sübhânallah, ben bunları yapamam. Bana başka bir şey emretseniz" dedi. Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri; "Senin ilâcın ancak budur ve biz de baştan; "Sen bunları kabûl etmezsin!" diye söylemiştik. Yolumuzun esâsı, nefsi terbiye etmektir" buyurdu. Ebû Bekr Verrâk hazretleri de; "Uzuvlarını nefsinin istekleriyle tatmin ederek memnun eden, kalbine pişmanlık ağacı dikmiş demektir" buyurmuştur
.
Her kaptan, içindeki sızar...
11 Mart 2005 01:00
Eden kendine eder. İnsan, iyilik de etse, kötülük de etse kendine eder. İyiliğin karşılığı iyilik, kötülüğünkü de kötülük olur. Her zaman iyilik etmeyi tercih eden, kurtulur. İyilik de, kötülük de, kalb ile alakalıdır. Kalb, temiz, iyi olunca, beden iyi işler yapar. Kalb bozuk olunca bütün uzuvlar, hep kötü iş yapar. Hadis-i şerifte; (Kalb bozuk olunca, bedenin işleri de hep bozuk olur) buyurulmuştur. Zâhir işlerin bozuk olması, kalbin dağılmasına yol açar. Din büyükleri; "Zâhir, bâtının alâmetidir" buyurmuşlardır. Bunun için, içi aydın olan, dışına ışık verir. Kur'ân-ı kerîmde, (Habîs sözler, habîs insanlara yakışır) buyurulmuştur. Kör olana, güneşin varlığını anlatmaya uğraşılmaz. Safrası, karaciğeri bozuk olana, şekerin tatlı olduğunu anlatmak fayda vermez. Bozuk, habis rûhlara kemâlât, üstünlükler anlatılamaz. Bunlara cevâb vermek, başkalarının bunlara aldanmasını önlemek içindir. İlâç, hastaları ölümden korumak içindir. Ölüleri diriltmek için değildir. Abdullah ibni Abbâs hazretlerine bir kimse hakaret edince; "Bir ihtiyâcın varsa, sana yardım edeyim" karşılığında bulunmuştur. Hazret-i Hüseyin'in oğlu Zeynel Âbidîn Alî hazretleri, kendisine hakaret eden kimseye, elbisesini çıkarıp hediyye etmiştir. Îsâ aleyhisselâm, Yahûdîlerin yanından geçerken, kendisine çok kötü şeyler söylediler. Onlara iyi ve tatlı cevâblar verdi. "Onlar, sana kötülük yapıyor, sen onlara iyi söyliyorsun" dediklerinde; "Herkes, başkasına, yanında bulunandan verir" buyurmuştur. Söz, sâhibinin aynasıdır Söz ve yazı, sâhibinin aynasıdır. Çok kimse, düşmanına kızdığı zamân, onda kendindeki kötülüklerin bulunduğunu söyler. Her kaptan, içinde bulunan sızar. Kötü kimsenin sözleri ve kelimeleri de, kendi gibi olur. O çirkin sözlerin karşısında kalanlar, pisliğe düşen pırlantaya benzer. Hiçbir zaman kanalizasyondan gül kokusu beklenemez. Peygamber efendimiz, bir hadîs-i şerîflerinde; (İnsanda bir et parçası vardır. Bu sâlih olursa, bütün beden sâlih olur. Fâsid olursa, bütün beden fâsid olur. Bu et parçası, Kalbdir!) buyurmuşlardır. Bedenin sâlih olması için, kalbin sâlih, iyi olması lazımdır. Kalb, Allahü teâlânın sevgisine kavuşunca salih, iyi olur. Allahü teâlânın sevgisine kavuşan bir kalb, komşusu olan nefse de tesîr eder. Nefs, emmâreliğinden kurtulmaya başlar. Allahü teâlânın beğendiği şeyleri sever ve beğenmediklerini sevmez. Bundan dolayı, bedenin hepsi İslâmın ahkâmına uymak ister ve böyle bir kimseden hep güzellikler meydana gelir. Bir kimsenin kalbinde ne varsa, sözlerinde ve davranışlarında da bu meydana çıkar. Kalbinde iyilikler, güzellikler bulunanın dilinden güzel sözler, davranışlarında da güzel ahlâk meydana çıkar. Peygamber efendimiz; (Kalb sâlih olunca, beden de sâlih olur) buyurmuşlardır. Kalbin sâlih, iyi olabilmesi; iman etmesi, İslâmiyetin emirlerine uyması ve Allahü teâlânın sevgisinin o kalbde yer etmesi lazımdır. Kalb iyi olunca, beden iyi, sâlih olur. Eshâb-ı kirâmın üstün olmasının sebebi, Peygamber efendimizin huzurunda ve sohbetinde, kalblerinin bütün kirlerden arınarak temizlenmiş olmasıdır. Yaptıkları amellerin ve söyledikleri sözlerin kıymetli olması, hep kalblerinin sâlih olmasındandır. Bunun için Peygamber efendimiz; (Başkaları Allah rızası için Uhud dağı kadar altın sadaka verseler, Eshâbımın Allah yolunda verdiği yarım sâ' arpanın sevâbına kavuşamazlar) buyurmuşlardır. Hazret-i Ömer vefât ettiği zaman, oğlu Abdullah bin Ömer hazretleri; "İlmin onda dokuzu gitti" buyurur. Orada bulunan gençlerin bu söze şaştıklarını görünce; "Sizin bildiğiniz fıkıh ve kelâm ilimlerini söylemiyorum. Resûlullah efendimizin mübârek kalbinden fışkırmış olan bâtın ilminin, ma'rifetin onda dokuzu gitti diyorum" buyurmuştur. Ebû Abdullah Seczî hazretleri buyurdu ki: "İlmini, din bilgisini doğru ve sağlam öğrenmeyenin işi, ameli doğru ve sağlam olmaz. Ameli doğru olmayanın bedeni saf ve temiz olmaz ve kalbi temizlenmez. Kalbi temiz olmayanın da niyeti temiz, doğru olmaz." "Dil kalbin aynasıdır" Ubeydullah-i Ahrâr hazretleri buyuruyor ki: "Dil kalbin aynasıdır. Gönül de, rûhun aynasıdır. Rûh, insanın hakîkatinin aynasıdır. İnsanın hakîkati de, Hak teâlânın aynasıdır. Bilinmeyen hakîkatler, bilinmiyen zâtdan çıkıp, bu uzun yollardan geçerek, dile gelir. Söz hâlini alarak, hakîkatlere uygun yaratılışlı olanların kulaklarına gelir." Ahirette her işinden sual edilecek ve herkes, söylediğinin, yaptığının hesabını verecektir. Allahü teâlânın dinine ve kullarına hizmet etmek; vermekle olur, almakla değil. Bu da kalbin selamete kavuşması yani kalbde Allahü teâlânın sevgisinden başka bir şeyin o kalbde kalmaması ile mümkündür. Kalb temiz olursa, niyetler de, sözler de işler de temiz ve güzel olur. Böyle kimseden hep güzellikler meydana gelir. Aksi halde; "Destursuz bağa giren, hesapsız dayak yer" atasözündeki netice hasıl olur yani ahirette hesabı çok çetin olur. Âyinesi işdir kişinin, lâfa bakılmaz. Şahsın görünür rütbe-i aklı, eserinde!
.
Kim ne ederse karşılığını bulur...
13 Mart 2005 01:00
İyilik eden iyilik, kötülük eden de kötülük bulur. İyilik edene, mâl ile, hizmet ile karşılığı yapılır. Bunu yapamayan, teşekkür ve duâ eder. Yapılan iyiliklere, karşılık yapmayanın başına kakılır, kötülenir, incitilir. Çünkü, iyiliğe karşı, iyilik yapmak, insanlık vazîfesidir. Errahman sûresinin 60. âyet-i kerimesinde meâlen; (İyiliğin karşılığı, ancak iyilik olur) buyuruldu. Enbiyâ sûresinin 47. âyet-i kerîmesinde meâlen buyuruldu ki: (Kıyâmet günü adâlet ölçüsünü ortaya koyarız. Kimseye bir zulüm yapılmaz. Hardal dânesi kadar iyilik eden karşılığına kavuşur.) Zilzâl suresinin 7. âyet-i kerîmesinde de meâlen: (Zerre miktarı iyilik yapan onun karşılığını bulur) buyurulmaktadır. İnsan, başıboş olarak yaratılmamıştır. Her yaptığının hesabını verecektir. Bunun için yaptığımız her işi, her davranışı iyi hesap etmemiz, iyi araştırmamız gerekir. Yaptığımız davranışın başkasına bir zararı var mı, kul hakkı geçiyor mu, geçmiyor mu iyi düşünmek lâzımdır. İşin aslını iyi bilmeden alelacele karar vermek insanı yanıltabilir. Kişi, ana-babasına nasıl muamele ederse, çocukları da ona öyle muamele ederler. "Eden bulur", "Ne ekersen onu biçersin" gibi güzel atasözlerimiz vardır. Birisi bir yerde babasını dövüyordu. Etraftan yetişenler; - Bu ne hâl, utanmıyor musun, insan hiç babasını döver mi, diye oğluna bağırdılar. Babayı oğlunun elinden kurtarmak istediler. Fakat dövülen şahıs, onlara dönüp o perişân hâliyle dedi ki: - Bırakın! Ben de burada babamı döverdim. Şimdi de aynı yerde evlâdım beni dövüyor. Onun suçu yok. Ben kendi yaptığımın cezâsını çekiyorum... Rüzgâr eken fırtına biçer "Kimsenin yaptığı yanına kâr kalmaz", "Rüzgâr eken fırtına biçer", "Zulüm payidar olmaz" gibi yapılan iyiliklerin, kötülüklerin dünyada veya âhirette mutlaka bir karşılığının olacağını bildiren birçok atasözümüz vardır. Bunları unutmamak gerekir. Lokman Hakîm hazretleri oğluna hitaben buyurdu ki: "Ey oğlum! Merhamet eden merhamet bulur. Sükût eden selâmete erer, hayır söyleyen kâr eder, kötü konuşan günahkâr olur, diline hâkim olmayan pişmân olur." Abdülehad Serhendî hazretleri, nasîhat isteyen talebesine hitâben: "Allahü teâlâ hâzır ve nâzırdır. Her işini görmekte, her yaptığını bilmektedir. O hâlde bilerek, anlayarak söyle. Bilerek anlayarak dinle. Bilerek anlayarak iş yap. Bilerek dur, bilerek yürü. Kısaca bugün öyle ol ki, yarın mahcûb olmayasın. Birkaç gece rahatsız ol da, sonsuz râhata kavuş" buyurmuştur. Muhammed Murad Efendi buyurdu ki: "Kişi, kendine her ne muamele yapılırsa, başkasına da o muameleyi yapmalıdır. Bu nasihati kabul eden kimse, dünya ve ahirette selamet bulur." Abbasi halifelerinden Harun Reşid'in bahçesinde bir gül fidanı vardı. Bu gül fidanının gülünü merak ediyordu. Bahçıvanına, fidanın bakımını iyi yapmasını, gül açtığında da, gülünü kimseye koparttırmadan kendisine getirmesini emretmişti. Halîfenin emrini yerine getirmek için, gece gündüz fidanın üzerine titreyen bahçıvan; bir gün, henüz yeni açılmış olan gülün dalına konan bir bülbülün, gagalayarak yapraklarını uçurup, darmadağın ettiğini korku ile görür ve durumu sıkılarak halifeye arzeder. Halîfe durumu anlayınca: -Üzülme bahçıvan efendi, bülbülün de yaptığı yanına kalmaz der. Ferahlayan bahçıvan, tekrar ağaçların arasındaki işine döner. Bir gün bakar ki, otların arasında dolaşan bir yılan, o bülbülü ağzına almış, dikenlerin arasına doğru kayıp gidiyor. Durumu halîfeye arzedince halife: -Üzülme, yılanın da ettiği yanına kalmaz der. Bir müddet sonra bahçıvan, yine otlar arasında dolaşırken, işi azıtan azgın yılan, bahçıvanın ayağına dolanır ve onu sokmaya çalışır. Bahçıvan, elindeki kürekle kendini kurtarır ve yılanı öldürür ve durumu da halifeye arzeder. Halife Harun Reşid: -Üzülme efendi, senin yaptığın da yanına kalmaz der. Harun Reşid'in huzurunda Aradan zaman geçer ve bahçıvan, bir suç işler. Halîfe de, cezâlandırılması için hâkimin huzuruna sevkettirir. Ancak, bahçıvan, hâkimin bütün suâllerini cevapsız bırakır ve: - Ben ancak halîfeye karşı konuşurum. Başka kimse, benden cevap alamaz der. Nihayet Harun Reşid'in huzuruna getirilen bahçıvan, şöyle konuşur: - Efendim, siz, "Bülbülün yaptığı yanına kalmaz" dediniz; onu yılan yuttu. "Yılanın da yaptığı yanına kalmaz" dediniz; onu da ben öldürdüm. Benim de yaptığımın yanıma kalmayacağını söylediniz; işte o da oldu. Zat-ı Şahâneniz, benim kusurumu affedip, bağışlayınız! Siz bana etmeyiniz ki, size de bir eden bulunmasın... Bahçıvanın bu sözleri, Halîfe Harun Reşid'in çok hoşuna gider. Kendi şahsına karşı suç işleyen bahçıvanın kusurunu affederek onu bağışlar. Evet, atalarımız, "Çalma elin kapısını, çalarlar kapını" demişlerdir. "Eden bulur" sözü de bu mânâyı işâret eder. Büyüklüğün şanı, sana yapana aynısını yapmak olmayıp, onu affetmektir. Geçmişteki olaylardan ibret almaktır. Zaten Kur'ân-ı kerimde mealen; (Herkes yaptığını bulur) buyurulmaktadır.
.
Orta yolda olmak...
18 Mart 2005 01:00
Her iyi huyun zıddı, karşılığı olan sayısız kötü huy vardır. Çünkü iyilik demek, tam orta yol demektir. Bunun sağında veya solunda olmak, iyilikten ayrılmak olur. Zira hak olan, doğru olan yol birdir. Sapık, bozuk yollar ise, çoktur. Doğru olan hak yola kavuştuktan sonra, orada kalmak, oradan hiç çıkmamak da çok zordur. Hûd sûresinin: (Emrolunduğun doğru yolda bulun!) buyurulan 113. ayet-i kerimesi nazil olduğu zaman, Resûlullah efendimiz: (Hûd sûresi, sakalıma ak düşürdü) buyurmuşlardır. Ayet-i kerîmede emrolunan istikâmeti yerine getirebilmek için, Peygamberler, âlimler, evliya ve sıddîklar şaşkına dönmüşlerdir. Bu korku sebebiyle Resulullah efendimizin mübarek sakalına ak düşmüştür. Doğru yolda bulunabilmek çok güç olduğu için: (Sırat köprüsü, kıldan ince, kılınçtan keskindir) buyurulmuştur. Her namazda okuduğumuz Fatiha suresinde: (Doğru yola kavuşturmasını Allahü teâlâdan dileyiniz!) buyurulmaktadır. Bu sebeple Mü'minin, İslam âlimlerinin kitaplarında bildirdikleri doğru olan, hak yola sarılması lazımdır. Zira Kıyâmet günü, Sırat köprüsünden geçebilmek için, dünyâda iken, doğru olan hak yolda bulunmak gerekir. İslam âlimleri; "Peygamber efendimiz, kıyâmetteki ni'metlerden ve azâblardan her ne haber verdi ise, onların hepsi, insanın bu dünyâda kazandığı huyların, ahlâkın ve amellerin sûretleridir. Oradaki görünüşleridir. Ahlâkta ve amelde doğru yolda bulunmanın, oradaki sûreti, görünüşü de, Sırat köprüsüdür" buyurmuşlardır. Muhammed Bâkîbillah hazretleri: "Sâdıklar ve hakîkate erenler söz birliği ile bildiriyorlar ki: Sırât-ı müstakîm, yâni şaşmayan doğru yol, Ehl-i sünnet vel-cemâatin yoludur buyurmuştur." 'Fırkalara bölünmeyiniz!' Dünyâda iken doğru olan hak yolda bulunanlar, İslâmiyyetten ayrılmayanlar, kıyamet günü Sırat köprüsünü, çabuk geçecek ve Cennet ni'metlerine, iyi amellerin bahçelerine kavuşacaklardır. Burada, din yoluna uymakta gevşek davrananlar, orada Sırat köprüsünü düşe-kalka geçeceklerdir. İslâmiyetin gösterdiği doğru i'tikâddan ve amellerden ayrılanlar, sağa, sola sapanlar, Sırat'tan geçemeyip Cehennem ateşine düşeceklerdir. Abdullah bin Mes'ûd hazretleri şöyle naklediyor: "Resûlullah efendimiz bize, doğru bir çizgi çizdi ve; (Bu, Allahü teâlânın yoludur) buyurdu. Sonra bu çizginin sağından ve solundan çıkan çizgiler çizip; (Bu yolların her birinde şeytan vardır ve kendine çağırır) buyurdu ve; (Doğru yol budur. Bu yolda olunuz. Fırkalara bölünmeyiniz) meâlindeki En'âm sûresi 53. âyet-i kerîmeyi okudular." Orta yol deyince, iki şey anlaşılır: Birisi, herkesin anladığı gibi, bir şeyin tam ortasıdır. İkincisi, izâfî, takdîrî orta olmaktır. Yani belli bir şeyin ortasıdır. Ahlâk bilgisinde kullanılan, bu ikinci ortadır. Bunun için, iyi huy, herkese göre farklı olur. Hattâ, zamâna ve mahalle göre de değişir. Birinde güzel olan bir huy, başkasında iyi olmayabilir. Bir zamanda iyi denilen bir huy, başka zamanda iyi olmayabilir. O hâlde iyi huy, tam ortada olmak değil, ortalamada olmaktır. Kötü huy da, bu ortalamanın iki tarafına ayrılmaktır. (İşlerin en iyisi, onların ortasıdır) hadîs-i şerîfi de bunu bildirmektedir. Bundan dolayı, her iyi huya karşı, iki kötü huy bulunur. İyi huyların hepsi, ortalama miktârda olanlardır. Her iyi huyun aşırı veyâ az olması, birer kötü huy olur. İnsanda bulunması lâzım olan güzel ahlâktan, bazısı vardır ki, ne kadar çok olursa, iyiliği de o kadar artar zannolunur. Hâlbuki öyle değildir. Her iyi huyun bir sınırı vardır. O sınırı aşınca, iyilik gider, kötülük olur. İyi huyun az olması, kötülük olacağı ise, kolay anlaşılır. Şecâat yani kahramanlık ve sehâvet yani cömertlik bunlara birer misâldir. Bu iki iyi huyun yani şecaat ve cömertliğin aşırı, fazla olanları tehevvür yani atılganlık ve isrâftır. Câhiller, hele, İslâm ahlâkını bilmeyenler, isrâf eden kemseyi, çok cömerd sanır ve överler. Tehevvür edenlere de, çok cesûr, kahraman derler. Dinimizi doğru öğrenmeliyiz İnsanda bulunması lâzım olan güzel ahlâktan, huylardan bazısı da vardır ki, az olunca iyi zannolunur. Tevâzu böyledir. Tevazu, insanda kibrin bulunmaması demektir. Bunun noksan olması ise, tezellüldür. Tezellülü, tevâzudan ayırmak ise güçtür. Hattâ çok kimse, dilencinin zilletini, âlimin tevâzuu ile karıştırır. Çünkü, kibirsizlik dilencide daha çoktur. Bu sebeple dilenci, tevazu sahibi sanılır. Halbuki dilencideki tevazu değil tezellüldür ya'ni zillettir ve kötü bir huydur. Demek ki her şeyin orta miktarda olanı kıymetlidir. Aşırı olan her hareket ve söz, orta yol olan hak yoldan ayrılmak olur. Cömertlik güzel bir huydur. Fakat bunun aşırısı insanı israfa sürükler. Cömertliğin az olması da insanı cimri yapar. Tevazu sahibi olmak, güzel huylardandır. Fakat bunun aşırı olması, tezellül olur. Yani insanı zillete, aşağılanmaya sürükler. Tevazuun azlığı ise insanı kibre, kendisini beğenmeye götürür. Bu sebeple her işin orta miktarda olanını yapmak lazımdır. Tabii bunları yapabilmek için de, dinimizi, İslam âlimlerinin kitaplarından doğru olarak öğrenmemiz şarttır.
.
Övmek ve övülmeyi sevmek...
20 Mart 2005 01:00
Övülmeyi sevmek, kalb hastalıklarından yani kötü huylardan birisidir. Övülmeyi sevmenin sebebi, insanın kendini beğenmesi, yüksek, iyi sanmasından ileri gelmektedir. Medhedilmek, böyle kimselere tatlı gelir. Bu sebeple bu halin, bir üstünlük, bir iyilik olmadığını, velev ki öyle olsa bile, bunun geçici olduğunu, kalıcı olmadığını düşünmek ve bu huydan kurtulmanın yollarını aramak lazımdır. Dinimizde övmek de, bir başkasını kötülemek gibi yasak edilmiştir. Zira herhangi bir kimseyi kötülerken, gıybet, su-i zan ve o kimsenin gizli hallerini açığa çıkarmak gibi benzeri günahlar işlenmektedir. Herhangi bir kimseyi överken de benzer günahlara girilmektedir. Mesela bir başkasını öven kimse, sözlerine yalan karıştırabilir ve böylece de yalan söyleme günahına girebilir. Bunun için Halid bin Ma'den hazretleri: "Herhangi bir şahsı, onda olmayan vasıflarla öven kimse, kıyamet günü dili peltek olarak mahşer yerine gelir." buyurmuşlardır. Ayrıca herhangi bir kimseyi överken, karşısındaki şahsa yaranmak için riyaya kaçılabilir. Bazan öyle durumlar olur ki, bir kimse, karşısındakini överken, söylediği sözlere kendisi de inanmaz. Fakat o şahsa yaranmak için bunları söylemektedir. Bu şekilde konuşmak, söylemek ise, hem yalan, hem de riya olur. Böyle sözleri söyleyen de, bunları dinleyen de günaha girmektedir. "Yazıklar olsun sana!" Bir kimse, herhangi bir şahsı överken, o şahsın bilinmeyen ve bilinmesine de imkan olmayan yönlerini övebilir. Böyle övmek de, tamamen yalan ve riya olur. Peygamber efendimizin huzurunda, orada bulunmayan bir kimse övülmüştü. Öven şahsa karşı Resulullah efendimiz: (Yazıklar olsun sana! O kişinin boynunu kopardın. Eğer senin bu söylediklerini o kimse duysaydı iflah olmazdı.) buyurduktan sonra: (Muhakkak bir kimseyi methetmeniz gerekiyorsa, falan kimseyi böyle zannediyoruz. Allahü tealaya karşı hiç kimseyi temize çıkaracak değiliz. Herkesin murakıbı, gözetleyicisi Allahü tealadır. Eğer o kimse Allahü teala indinde de böyle ise iyidir dersiniz) buyurmuşlardır. Herhangi bir kimsenin iyi olduğu kesin olarak bilinmedikçe veya o şahısta cömertlik, yardımseverlik gibi hasletlerin mevcudiyeti yakinen görülmedikçe, o kimse için cömerttir, iyidir, yardımseverdir gibi methedici sözleri söylemek uygun olmaz. Hele bir kimsenin gözümüzle görmediğimiz, yakinen bilmediğimiz huyları hakkında çok güzeldir, iyidir gibi methedici sözleri söylememiz ise, hiç uygun olmaz. Nitekim hazret-i Ömer, bir kimsenin başka birisini övdüğünü görünce, o kimseye; - Sen övdüğün o şahısla bir yolculuk yaptın mı? diye sorar. O şahıs: - Hayır yapmadım diye cevap verince hazret-i Ömer: - Peki övdüğün o şahısla bir alışveriş veya ticari bir ortaklık yaptın mı? diye tekrar sorar. O şahıs da: - Hayır yapmadım diye cevap verir. Hazret-i Ömer: - Peki övdüğün o şahısla, sabah-akşam bir arada bulundun mu, komşuluk yaptın mı? diye sorar. O şahıs da. -Hayır böyle bir durumumuz hiç olmadı cevabını verir. Bunun üzerine hazret-i Ömer: - Vallahi sen, övdüğün o şahıs hakkında hiçbir şey bilmiyorsun. Bu halde iken nasıl olur da onun hakkında böyle övücü sözler söylersin! buyurmuşlardır. Ebü'l-Abbâs-ı Mürsî hazretleri anlatır: "Bir gece rüyâmda hazret-i Ömer'i gördüm. 'Ey müminlerin emîri! Dünyâ sevgisinin alâmeti nedir?' diye sual ettiğimde: 'Kötülenme korkusu ve övülmeyi sevmektir' cevabını verdiler. Dünyâyı sevmenin alâmeti bunlar olunca, zühdün yani dünyâyı terk etmenin alâmeti, doğru yolda bulunmakta kötülenmekten korkmamak ve övülmeyi sevmemektir." Bir insan, başkalarını övme hastalığına yakalanmışsa, bunun sonu gelmez. Bu kimse, menfaati gereği fasık ve zalimleri de övebilir. Halbuki bunların övülmesi, çok büyük günahtır. Nitekim hadis-i şerifte: (Fasık, kötü bir kimse övüldüğü zaman, Allah gadap eder) buyurulmuştur. Hasan-ı Basri hazretleri de: "Zalim bir kimseye, uzun ömürlü olması için dua eden bir kimse, yeryüzünde Allaha isyan edilmesini seviyor demektir." buyurmuşlardır. Övülen için de tehlikeler var! Öven kimse açısından böyle tehlikeler olduğu gibi, övülen kimse için de birçok tehlikeler vardır. Her şeyden önce, insanlar tarafından övülen kimsede, gurur, kibir ve ucub gibi hastalıklar meydana gelir. Kibir ve ucup ise, tedavisi çok zor bir hastalıktır. Peygamber efendimiz: (Kalbinde zerre kadar kibir bulunan kimse Cennete girmeyecektir) buyurmuşlardır. Ölmek üzere yaratılan bir insanın, geçmişi, güzelliği, yakışıklılığı, gençliği, mal ve mevki sahibi olması ile övünmesi, cahilliktir. Bunlarla övünmek, olgun bir insana ve hele bir Müslümana hiç yakışmaz. Çünkü bunlar, insanın kendinde bulunan üstünlükler değildir. Vehb bin Münebbih hazretleri buyuruyor ki: "İnsanın dini için en faydalı ahlâk, dünyâya rağbet etmemesi, en kötüsü de, nefsinin arzu ve isteklerine uymasıdır. Nefse uymanın alâmeti; malı, makâmı ve herkes yanında medhedilmeyi sevmektir. Malı ve rütbeyi seven kimse, harâmlara düşer. Harâmları yapan, Allahü teâlâyı gazablandırır. Allahü teâlâyı gazablandıran kimse ise, helâk olur
.
Akıl âhireti, göz dünyayı görür...
25 Mart 2005 01:00
Akıl, anlayıcı bir kuvvettir. Faydalıyı zararlıdan ayırt etmek için yaratılmıştır. Akıl bir ölçü âleti gibidir. İki iyi şeyden, daha iyi olanını ve iki kötü şeyden, daha kötü olanını ayırır. Akıllı kimse, sâdece iyiyi ve kötüyü anlayan değil, iyiyi görünce onu alan ve kötüyü görünce de onu terk edendir. Süfyân-ı Servî hazretleri: "Herkese akıllı denmez. Akıllı kimse, kendisini her türlü kötülükten koruyandır" buyurmuştur. Akıl göz gibidir. Din de ışık gibidir. Işık olmazsa göz göremez. Akıl, doğruyu, iyiyi bulan bir âlet ise de, yalnız başına bulamaz, noksandır. Peygamberlerin gelmesi ile tamâmlanmıştır. Vekî' bin Cerrâh hazretleri: "Akıllı, Hak teâlânın azamet ve kudretini anlayandır. Yoksa, dünyânın hîle ve desîselerine saparak, dolap çeviren kimse değildir" buyurmuştur. Aklı olmayan delidir. Aklını kullanmayan sefîhtir. Akla uygun iş yapmamak sefâhettir. Aklı az olan da ahmaktır. İbn-i Semmâk hazretleri buyurdu ki: "Akıllı kimselerin arzusu, düşüncesi, Cehennem'den kurtulmak ve haramlardan kaçmaktır. Ahmak olanın arzusu ise, oyun ve eğlencedir." Akıllı için birinci vazîfe!.. Akıllı olan ve bülûğ çağına giren erkeğin ve kadının birinci vazîfesi, Ehl-i Sünnet âlimlerinin kitaplarında yazdıkları îmân bilgilerini öğrenmek ve bunlara uygun olarak inanmaktır. Kıyâmette Cehennem azâbından kurtulmak, onların bildirdiklerine inanmaya bağlıdır. Cehennemden kurtulacak olanlar, yalnız bunların yolunda gidenlerdir. İbn-i Hafîf hazretleri buyurdu ki: "Akıllı insan, önce îtikâdını düzeltir ve Rabbine ulaşmaya hazırlanır. Niyetini hâlis yapar, işlerini temiz kılar. İbâdetini güzel yapar ve âhiret azığı toplar. Kendisinin başıboş yaratılmadığını bilir." Dünyâ yani haram ve mekruhlar, görünüşte hoştur. Aslında ise, öldürücü bir zehirdir. Ona müptelâ olmak, tutulmak ise, faydasızdır. Çünkü ona sarılan perişân, hor ve hakir olur. Aklı az olanlar dünyaya meyleder. Câfer bin Süleymân Dâbiî hazretleri buyuruyor ki: "Dünyâyı süt anneniz, âhireti de öz anneniz kabûl ediniz. Küçük çocuk süt annesine gitmek için feryâd edip çırpınır. Akıllandığı zaman ise öz annesine gitmeyi çok ister. Siz de akıl sâhibi iseniz öz anneniz olan âhirete yöneliniz." Akıllı kimse, kıymetsiz, geçersiz olan dünya malına kapılıp ona köle olmaz. Bu kısa dünya hayatında, Allahü teâlânın rızâsını ele geçirmeye gönül verir ve âhiret amelini hâzırlar. Dünyâ hayatında, akıllı kimselerden istenen şey, kulluk vazîfelerini edâ etmek ve Hakkın marifetini ele geçirmektir. Fudayl bin İyâd hazretleri buyuruyor ki: "Dünyânın tamâmı altından olsaydı, yine yok olurdu. Âhiret ise, çanak-çömlek gibi topraktan olsaydı, yine bâkî olurdu. Akıllı kimse, geçici olan dünyâyı, altın da olsa reddeder. Bâkî olan âhireti, çanak çömlek gibi topraktan da olsa kabûl eder. İşin aslı, âhiret bâkî ve altın gibi kıymetlidir. Dünyâ ise, fâni ve çanak-çömlek gibi kıymetsizdir." 'Ahmak diyenlere kızıyorsun!' Akıllı insanların, geçici, yok olucu şeylere gönül vermesi, pek yazık olur. İmâm-ı Gazâlî hazretleri nefsine hitaben buyuruyor ki: "Ey nefsim! Akıllı olduğunu iddiâ ediyorsun ve sana ahmak diyenlere kızıyorsun. Hâlbuki, senden dahâ ahmak kim var ki, ömrünü boş şeylerle, gülüp eğlenmekle geçiriyorsun. Senin hâlin, şu katile benzer ki, polislerin, kendisini aradıklarını ve yakalayınca, idâm edeceklerini bildiği hâlde, zamânını eğlence ile geçiriyor. Bundan dahâ ahmak kimse olur mu?" Bişr-i Hâfî hazretleri de sevenlerine hitaben: "Akıllı kimse, hayrı ve şerri bilen kimse değildir. Akıllı kimse hayrı gördüğünde ona tâbi olan, şerri gördüğünde ondan kaçınan kimsedir" buyurmuştur. Şeytâna ve nefsin arzularına uyarak, Allahü teâlânın emir ve yasaklarını unutmamalıdır. Sıhhat yerinde ve ecel henüz gelmemiş iken, Allahü teâlâyı çok zikretmeli, Kur'ân-ı kerîm okumalı, ibadet için zaman ayırmalıdır. Zira nefs-i emmâre ve alçak dünyâ, aldatıcıdır ve insana âhireti, Cennet nimetlerini unutturur. Şeytân ise, dünyâya teşvik etmekte, fakîrlik ve yoksullukla insanı korkutmaktadır. Ya Cennet ya Cehennem!.. Dünyâ ve içindekiler, gelip geçicidir, elde kalmaz. Âhiret ise, sonsuzdur, elden gitmez. İnsan, tercihine göre, ya Cennet nimetlerine kavuşacak veya Cehennem azabını tadacaktır. Onun için insanın, dünyada iken meşgul olduğu şeylere çok iyi dikkat etmesi gerekmektedir. İnsan, ya nefsine tabi olur ebedi felakete gider veya kalbinin selameti için çalışır ebedi saadete kavuşur. Akıllı olan kimse, dünyâ ihtiyaçları için âhiret işlerini geriye bırakmaz. Âhiret işlerinde tedbir ise, çalışmaktır. Kıyâmet gününün şiddetini ve kabrin yalnızlığını unutanlar, kendilerine verilen ömrü oyun, eğlence ile geçirenler, ecel geldiği zaman çok ah ederler ama, onların bu iniltilerine kimse kulak vermez. Bunun için Ebû Osman Hîrî hazretleri: "Akıllı kimse, korktuğu şey başına gelmeden önce, onun çâresine bakandır" buyurmuştur. Ve Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Akıllı kimse, ölmeden önce hesâbını gören, ölümden sonra kendisine yarayacak şeyleri yapan kimsedir.)
.
Nefsini aradan çeken, huzurlu olur
27 Mart 2005 02:00
Allahü teâlâ, nefsi kendine düşman olarak yaratmıştır. Kötülükler deposu olduğu için hep kötülük yapmak ister. İslâmiyete uymak istemez. İslâmiyete uyanların nefisleri temizlenir. Temizlenen nefislerde, Allahü teâlâya ve Onun emirlerine, yasaklarına karşı bir düşmanlık kalmaz. Bunun için nefsini temizleyen, nefsini aradan çeken, nefsine uymayan bir kimse, herkesle iyi geçinir ve huzurlu olur. İbn-i Atâ hazretleri buyurdu ki: "Nefis, yaratılışı îcâbı edepsizdir. Halbuki kul, sürekli olarak edebe riâyet etmekle memurdur. Nefsin tabiatı îcâbı muhâlefet meydanında at oynatır. Kul, gayreti ile nefsin kötü arzularına ulaşmasını engeller. Nefsini dolu dizgin salıveren, şer ve kötü işlerde onun ortağı olur." Nefsine uyan, kibirli olur, kendini ve yaptıklarını beğenir. Bu hal, her iyiliğe engeldir. Nefsine uymayıp tevazu sahibi olan, her iyiliğe kavuşur. Dünyada huzurlu ve rahat olur. Ahirette de ebedi saadete kavuşur. Kibirli olan ise, kendisi rahat, huzurlu olamadığı gibi, başkasına da sıkıntı verir, huzursuzluk çıkartır. Böylece hem kendini hem de başkalarını yakar. Yanına başkasının oturmasını istememek, doğru sözü kabul etmemek, kusurunu söyleyene teşekkür etmemek ve zenginlerin davetini tercih etmek, kibir alâmetidir. Kibirli olan, sâlih insan olamaz. Kibir, her iyiliğe engeldir. Kibirli değilim diyen, kibirlidir. Hasta olduklarını bilseler! Kendini beğenen bir kimse, ilmi ile, ameli ile mağrûr olur. Egoist olur. Tövbe etmesi güç olur. Kendini üstün sanan kimse, aslında hatâlarını, nefsinin hevâsını beğenmektedir. Böyle kimse, hep nefsine uyar, nasîhat kabûl etmez. Başkalarını câhil sanır. Hâlbuki böyle kimselerin, kendileri çok câhildir. Ebû Hamza Horasânî hazretleri; "Nefsinden sıkılan kimsenin gönlü, yüce Mevlâsına bağlanmakla ünsiyet, yakınlık ve huzur bulur" buyurmuştur. Kendini üstün bilme ve yaptıklarını beğenme hastalığının ilâcını hâzırlayan âlimler, Ehl-i sünnet âlimleridir. Fakat bu hastalar hastalıklarını bilmedikleri, kendilerini sıhhatli sandıkları için, bu tabîblerin nasîhatlerini, ilimlerini kabûl etmezler, felâkette kalırlar. Ahmed bin Âsım Antâkî hazretleri buyurdu ki: "İnsanın en kötü işlerinden birisi gıybet etmesidir. Bu yüzden, dünyâ ve âhirette zarara uğrar. Hattâ o yüzden ona buğzedilir. Melekler ondan uzaklaşır. Şeytanlar sevinir. Gıybet, amelleri boşa çıkarır. Herkesin yanında sevgisini kaybeder. Değeri kalmaz. Gıybet ile nemime, söz taşımak, birbirine yakındır. İkisi de aynı şeyden doğar. İkisi de taşkınlık ve azgınlıktır. Azgın olmayan kimse bunlarla uğraşmaz. Söz taşıyan, kâtil gibidir. Gıybet eden ise, leş yiyen gibidir. Azgın kimse kibirlidir. İnsan nefsini bu hastalıklara kaptırınca, iftirâ günahına da girer. Böylece gıybet, kişinin nefsini temize çıkarmak istemesinden ve kendisini beğenmesinden doğar. Gıybetten, en büyük belâdan kaçar gibi kaçmak lazımdır. Çünkü o Kur'ân-ı kerîmde haram kılınmıştır." Kusuru başkasında arayanın etrafında insan kalmaz. Hep kendisini haklı bulan, kendi kusurlarını bırakıp başkasının kusuru ile meşgul olan, manevi bakımdan zerre kadar ilerleyemez. İhlâs ile ibâdet etmeyen Bel'âm-ı Bâûrâ gibi mürted olarak ölür. İbn-i Atâ hazretleri buyurdu ki: "Ahlâk iyi olmadıktan sonra, kılınan namazın, tutulan orucun çok olmasının önemi yoktur. Hattâ sadaka vermek ve nefsini yenmeye çalışmak bile hiçtir. Bu yolda yükselenler, ne namazla, ne de oruçla yükseldiler. Ne sadaka ile, ne de mücâhede ile üstün dereceler buldular. Yükselen, ancak iyi huyla yükseldi. Çünkü Resûl-i ekrem efendimiz; (Kıyâmet günü, bana en yakın olanınız, huy ve ahlâk bakımından en güzel olanınızdır) buyurdu." Evliyânın, İslâm âlimlerinin hayatını ve kitaplarını okuyanın kalbinden dünya sevgisi çıkar ve bu kimsenin ihlâsı artar. Böylece de, dünyada rahat ve huzurlu olur, ahirette de ebedi saadete kavuşur. Ebû Abdullah-ı Turuğbâdî hazretleri: "İlim, insana Allah korkusunu kazandırır. İlim sâhibi olan kimsenin başkalarından korkusu gidip, kalbinde yalnız Allah sevgisinden hâsıl olan bağlılık duygusunun artması ile huzur ve sükûna kavuşur. Bu haller ise, herkesin ilimdeki derecesine göredir" buyurmuştur. Beterin beteri vardır... Ölümü hatırlayan ve ona hazırlanan kimsenin huyu, ahlâkı güzel olur. Böyle kimse nefsine uymaz, kibirlenmez, insanlara tepeden bakmaz. Herkesi sever kendisi de sevilir, huzurlu olur ve huzur dağıtır. Zaten ölümü hatırlamak, ömrü uzatır, ömrün bereketini artırır. Çok yaşama arzusu ise, ömrü kısaltır. Böyle biri, üç şeye hasret gider: 1- Topladığına doymaz. 2- Umduğuna kavuşamaz. 3- Ahiret yolculuğu için yeterli hazırlık yapamaz. Huzurlu olmak isteyen bir kimse, hiçbir zaman, hiçbir şekilde halinden şikayetçi olmamalıdır. Her zaman ve her durumda şükredici olmalıdır. Zira beterin beteri vardır. Ebû Bekr Kettânî hazretleri: "Takvâ sâhibi; nefsinin isteklerine uymayan, İslâmiyetin emirlerine tam uyan, yakîn ile huzur bulan, tevekkül direğine dayanan kimsedir" buyurmuştur.
.
"Mü'min mü'minin aynasıdır"
1 Nisan 2005 01:00
İnsanın sûretine "halk" insanın kalbindeki kuvvete de, "hulk" denir. Hulk, yani huy, kalbdeki meleke, arzû, hâl demektir. İnsanın itikâdı, sözleri, hareketleri, hep bu kuvvetten meydana gelmektedir. İnsanın isteğe bağlı hareketleri, davranışları, hep huyunun eserleridir. Kötü huy, kalbin hastalığıdır ve tedâvîsi güçtür. Bunun için ilâçlarını iyi bilmek ve iyi kullanmak lâzımdır. Ahlâkı değiştirmek, kötüsünü yok edip, yerine iyisini getirmek mümkündür. Herkesin ahlâkı değişebilir. Hiçbir kimsenin huyu, yaratılıştaki gibi kalmaz. Sonradan değişebilir. Ahlâk değişmeseydi, Peygamberlerin getirdikleri dinler faydasız, lüzûmsuz olurdu. Şu kadar var ki, bazı huylar pek yerleşmiş, rûhun hâssası gibi olmuştur. Böyle huyları değiştirmek, yok etmek çok zor olsa da, yine değişir. Zira Peygamber efendimiz: (Ahlâkınızı iyileştiriniz!) buyurmuşlardır. İslâmiyyet mümkün olmayan şeyi emretmez. Tecrübeler, ahlakın değişebileceğini göstermektedir. İnsanların, ahlâklarını değiştirmede, kötüsünü atıp iyisini kazanmaktaki kabiliyetleri, istidatları aynı değildir. Bu sebepten herkese aynı ilaç tavsiye edilmemiştir. Kötü huyların ilacı... Kötü huyların hepsi için müşterek ilaç; önce hastalığı, sonra bu hastalığın zararını, sebebini, zıddını ve ilâcın faydasını bilmek, öğrenmektir. Bunlardan sonra, insanın bu hastalığı kendinde teşhîs etmesi, araması, bulması gerekir. İnsan, bu teşhîsi, ya kendisi yapar veya bir âlimin, rehberin bildirmesi ile anlar. İnsan, başkasında gördüğü bir kusuru, kendinde arar ve kendinde bu kusuru tesbit edip, bunun tevdavisi ile meşgul olursa, bu yol da, kötü huylardan kurtulmak için bir ilâç olur. Çünkü Peygamber efendimiz: (Mü'min mü'minin aynasıdır) buyurmuşlardır. Îsâ aleyhisselâma, "Bu güzel ahlâkı kimden öğrendin" diye sual ettiklerinde: (Bir kimseden öğrenmedim. İnsanlara baktım. Hoşuma gitmeyen huylarından sakındım. Beğendiklerimi ben de yaptım) buyurmuştur. İnsan, kendinde bir kötü huyu tesbit edince, bu kötü huya yakalanmasının sebebini araştırması, bu sebebi yok etmeye ve bu kötü huyun zıddını yapmaya çalışması lazımdır. Zira kötü huydan kurtulmak, bunun zıddını yapmakla mümkündür ve bunun için de çok uğraşmak lâzımdır. Çünkü, insanın alıştığı şeyden kurtulması zordur. Bir de, kötü şeyler, nefse tatlı gelir. İnsanın, kötü bir şey yapınca, hemen bunun ardından nefsine güç gelen şeyleri yapmayı âdet edinmesi de, bu kötülüklerden kurtulmak için faydalı bir ilaçtır. Nefs, kendine güç gelen şeyleri yapmamak için, onlara sebep olan kötü âdetini yapamaz. Kötü ahlâkın zararlarını okumak, işitmek de, faydalı bir ilaçtır. Hadîs-i şerîfte: (Allah katında kötü huydan büyük günâh yoktur) buyurulmuştur. Çünkü insan, kötü huyun günâh olduğunu bilmez. Bilmediği için, tövbe etmez ve bunu işledikçe de, günâhı kat kat artar. İyi huylu olmak isteyen... El Bâzinî hazretleri bir vaazında, güzel ahlâkın ve kötü huyların kaynağını anlatırken şöyle buyurmuştur: "Bütün güzel huylar kalbden, kötü huyların tamâmı ise nefsten doğar. İyi huylu olmak isteyen bir kimse, nefsini, dînin emir ve yasaklarına itâat eder bir hâle getirmeli, kalbinden de, Allahü teâlâdan başka şeylerin sevgisini çıkarmalı ve kalbini günahlardan, kötü düşüncelerden temizlemelidir. Böylece, kötü huylar, güzel ahlâka çevrilmiş olsun. Kalb temizlenip, nefs doğru yola girince, insanın her hâli değişir. Artık kimsenin ayıpları görülmez olur. Gözler, insanların hep iyi hâllerini görür. Onlara karşı kalbde bulunan katılık, acıma duygusuna, şefkat ve merhamete dönüşür. Kin, hased gibi düşmanlıklar terk edilip onlara nasîhat etmek, hep iyilik yapmak duyguları ortaya çıkar. İnsanlar arasında düşmanlıklar tamâmen ortadan kalkıp, herkes birbirine nasîhat etmeye başlar. Güzel ve tatlı nasîhatlerle, insanlar birbirini doğru yola çağırırlar. Cenâb-ı Hakkın rızâsına kavuşmak isteyen bir kimsede, nazlanmak kalmaz, korku başlar. Bu korku ondaki hâllerin iyiliğe çevrilmesi sebebiyledir. Kendisinde iyi hâllerin meydana çıktığı kimse, kusûrunu bildiği ve aczini anladığı için korkar ve kusurlarının hesâba sığmayacak kadar çok olduğunu bilir. Allahü teâlânın kendi üzerindeki hakkını, hiçbir zaman ödeyemeyeceğini, kendisine nasîb edilen sayısız nîmetlerin, hayırlı işlerin şükrünü yapmaktan âciz olduğunu anlar. İşte bu anlayışa erişen kimse, Allahü teâlâya hakkı ile kulluk etmeye başlar. Gönlündeki mâbûdlar teker teker yıkılıp gider. Hâlleri ve yaşayışı güzelleşir. Daha dünyâda iken, Cennet hayâtı yaşamaya başlar. Bu güzel huyların hepsi, Peygamberlerin, sıddîkların, evliyânın, sâlih kulların, ilmiyle amel eden âlimlerin ahlâkıdır." İnsaf ölçülerini aşma! Bayezid-i Bistamî hazretleri buyuruyor ki; "On şey insanı alçaltır: 1-Öfke ve hiddet, 2-Kin ve nefret, 3-Büyüklenme, 4-Zulüm ve haksızlık, 5-İnatçılık, 6-Cimrilik, 7-Başkasına ezâ ve cefâ etmek, 8-Mümin kardeşine saygısızlık, 9-Kötü huy ve fenâ ahlâk, 10- İnsaf ölçülerini aşmak."
.
Sıkıntı ve geçimsizliğin sebebi
3 Nisan 2005 01:00
İnsanlar, dinden uzaklaştıkça, geçimsizlik, sefâlet, işkence ve sıkıntının pençesinden kendilerini kurtaramıyor. Fende, teknolojide, akıllara hayret verecek şekilde ilerlemeler olduğu hâlde, dünyâdaki huzûrsuzluğun, insanlıktaki sıkıntının azalmadığı hatta arttığı göze çarpmaktadır. Allahü teâlâ, insanların saâdetlerine sebep olan şeyleri emretti. Felâketlerine sebep olanları da yasak etti. Dinli olsun, dinsiz olsun, bir kimse bilerek veyâ bilmiyerek, bu emir ve yasaklara uyduğu kadar, dünyâda râhat ve huzûr içinde yaşar. Bu hal, faydalı ilâcı kullanan herkesin dertten kurtulması gibidir. Dinsiz kimselerin ve milletlerin birçok işlerinde muvaffak olduklarını görüyoruz. Kur'ân-ı kerîme uygun olarak çalıştıkları için muvaffak oluyorlar. Fakat âhirette de, saâdete kavuşabilmek için Kur'ân-ı kerîme îmân ederek, niyyet ederek uymak lâzımdır. Huzura kavuşmak, başarılı olmak ve herkesle iyi geçinmek isteyen bir kimse, yüzünü ahirete çevirmesi lazımdır. Yüzü dünyaya dönük olan bir kimsenin, huzurlu olması, insanlarla iyi geçinmesi çok zordur. Zira yüzü dünyaya dönük olan, nefsini sever, nefsini seven de başkasını sevemez ve onlarla iyi geçinemez. Çünkü nefsini seven, nefsinin her istediğini yerine getiren, nefsin ve şeytanın peşinde giden bir kimse, kendinden başka kimseyi düşünmez. Böyle kimseler, din kitaplarından ve din büyüklerinden de istifade edemez. İstifade eden kimse, kimseye yük olmaz, herkesin yükünü çekmeye başlar ve herkesle de iyi geçinir. ? Kötülüklerden sakınmak Nefsinden nefret eden kimsenin, gönül gözü açılır. Böyle olan kimse, haramlardan, gururdan, kibirden ve bütün kötülüklerden sakınır. Kötülüklerden sakınan kimsenin kabına, rahmet damlamaya başlar. Kalbine rahmet damlaları giren kimse de, din kitaplarından ve din büyüklerinden istifade eder. Bu istifadenin hasıl olup olmadığının alameti ise, o kimsenin, kimseye yük olmayıp, herkesin yükünü çekmeye başlaması ve herkesle iyi geçinmesi ile anlaşılır. Böyle olan insanı, arkadaşları ve etrafındaki insanlar öyle severler ki, susuzluktan yanan bir kimse, su içerek suya nasıl kanarsa, öyle severler. Herkeste şef olmak, baş olmak, emir vermek arzusu vardır. Çünkü bu hal, insanın tabiatında vardır. Bu hal, ancak ve yalnız ahirete yüzü dönük olanlarda olmaz. İslam ahlakının çok tarifleri yapılmıştır. Fakat din büyüklerinin en çok tercih ettikleri tarif ise şudur: "Kimseye yük olmamak fakat herkesin yükünü çekmektir." Rahat ve huzur, İslamiyetin içindedir. İslamiyetin dışında huzur aramak, çölde seraba kavuşmak için koşmaya benzer. Bir gün herkes bunun böyle olduğunu anlayacak fakat iş işten geçmiş olacak. İnsan, Allahü teâlâya ibadet ederse, Cenab-ı Hak, onun dünyada işlerini kolaylaştırır. Kabirde acır, ahirette, mahşerde affeder. Bunun için dünyada ve ahirette Allahü teâlânın bize nasıl muamele etmesini istiyorsak, biz de Onun kullarına, insanlara öyle muamele etmeliyiz. Bir kimsenin kalbinde dünya muhabbeti artarsa, onu sevenlerin de ona muhabbeti o derece azalır. Kalbinde dünya sevgisi, para sevgisi, baş olma sevgisi olan yandı demektir. Az olan az yanar, çok olan da çok yanar. Kavgalar, münakaşalar, hep iki diri arasında olmuştur. Bir ölü ile bir diri arasında kavgaya hiç rastlanmamıştır; zaten mümkün de değildir. İki ölü arasında ise, kavganın, münakaşanın olması imkansızdır. Rebî bin Haysem hazretleri, kimseyle münakaşa etmez, kimseye kötü söylemezdi. Bir gün kendisine biri kötü sözler söyleyince, ona; "Söylediklerini Allahü teâlâ duyuyor. Şâyet ben, Cennet ile aramdaki güçlükleri aşıp Cennet'e girersem, senin sözlerinin bana zararı yoktur. Sırat köprüsünden geçemezsem, anlarım ki; söylediklerinden de kötü bir insanım" buyurmuştur. Abdullah-ı Dehlevî hazretleri buyuruyor ki; "Din yolunda ilerlemek isteyen samimi ve sâdık bir kimse, geçmişteki günahlarından utanarak başını kaldıramaz. Her işinde Allah'tan korkar, titrer, Allahü teâlânın sevgisine kavuşturacak işleri yapmak için çırpınır. Her işinde sabreder. Her geçimsizlikte, sıkıntıda kusûru kendisinde görür. Her nefeste Allah'ını düşünür. Gaflet ile yaşamaz. Kimseyle münâkaşa etmez." Kibir, iyiliğe engeldir İnsanın dışında şeytân bulunduğu gibi, içinde de vardır. İnsanın içindeki şeytânı, onun kudretinin, enerjisinin taşkınlığıdır. Enerji artınca, insanda kibir ve yükseklik hâsıl olur. Kötü sıfatların en aşağısı da, bu kibir sıfatıdır. Kibir ise, her iyiliğe, insanlarla iyi geçinmeye mani olduğu gibi, her sıkıntının da kaynağıdır. İmâm-ı Gazâlî hazretleri: "Kalb, meleklere mahsûs bir evdir. Gadab, şehvet, hased, kibir gibi kötü sıfatlar, uluyan köpek gibidirler. Köpeklerin bulunduğu yere melekler girmez. Hadîs-i şerîfte; (Köpek ve resim bulunan eve melekler girmez) buyuruldu. Bu hadîs-i şerîfteki evin kalb olduğunu ve köpeğin de, kötü huylar demek olduğunu söylemiyorum. Açık manâlarına inanmakla berâber, yukarıdaki manaları da ilâve ediyorum" buyurmuştur.
.
İyiliğe sebep olan, yapan gibidir
8 Nisan 2005 01:00
Allahü teâlâ, birçok düzenler ve faydalar olması için, her şeyi birer sebeple yaratmaktadır. İyiliğe sebep olanlara iyi, kötülüğe vâsıta olanlara da kötü denmiştir. Hayır, iyilik yapmak, her toplumda teşvik edilmiştir. İyilik yapmanın belli bir ölçüsü, sınırı yoktur. İnsanlara güler yüz ile muâmele etmek de hayırdır, iyiliktir. Üzüntüsüne ortak olup teselli etmek, imkân nisbetinde maddî bir ihtiyâcını gidermek, hastalığında ziyâret etmek, ikrâmda bulunmak hep hayırdır, iyiliktir. Nitekim Peygamber efendimiz; (Bir hayrın yapılmasına yol gösteren onu yapan gibidir) buyurmuştur. Hayır, iyilik yapmak, insanlar arasında muhabbetin, sevginin artmasına ve böylece toplumda birliğin, berâberliğin meydana gelmesine sebep olur. Şer, kötü ise, dinin ve aklın beğenmediği şeylerdir. Kısaca hayrın, iyiliğin zıddıdır. İyilik yapan, hayırla yâd edildiği gibi, kötülük yapan da bunun karşılığını, dünyâda da, âhirette de elbette görür. Kur'ân-ı kerîm'de Zilzâl sûresinde meâlen; (... Kim de zerre miktârı şer, bir kötülük işlerse onun cezâsını görür) buyurulmaktadır. Hayır ve şerri yaratan Allahü teâlâdır. Fakat bunları isteyen, arzu eden ise kuldur, insandır. İnsan ihtiyarı, dilemesi sebebiyle yaptıklarının neticesinden mesuldür. Allahü teâlâ, hayırlı, iyi şeylerden râzıdır, beğenir. Şer olanlardan yâni kötülüklerden râzı değildir, beğenmez. Bunun böyle olduğuna inanmak îmânın şartıdır. "Hayır işlerine koşun!" Hayırlı, iyi işleri yapmak, şer ve kötü olan işlerden kaçmak, ahlâkı güzelleştirir. İnsanı olgunlaştırır. Kur'ân-ı kerîm'de Bakara sûresinin 7 ve 8. âyet-i kerimelerinde meâlen; (O hâlde ey müminler! Siz de hayır işlerine koşun!) buyurulmaktadır. Peygamber efendimiz de; (Her iyi iş, sadakadır) buyurarak, hayra, iyiliğe teşvik etmektedir. Dinimizde, malı ve dünyâlığı kötüleyen haberler çoktur. Fakat, bu haberler, malı, dünyâlığı değil, bunların zararlı kullanılmasını kötülemektedir. Meselâ, insanın azmasına, Allahü teâlâyı unutturmasına, ibâdete mâni olmasına sebep olan mal, zararlıdır. Ölümü ve ölümden sonrasını unutturan mal da zararlıdır. Bu zararlar çok kimselerde kendini göstermektedir. Bu zararlardan kurtulan az olduğundan, malı kötüleyen haberler çok olmuştur. Görülüyor ki mal, birbirine zıt iki şeye sebeptir: Hayır ve şerre... Hayra, iyiliğe sebep olduğu için mal, methedilmekte, şerre, kötülüğe sebep olduğu için de kötülenmiştir. İnsanların dünyada rahat etmeleri, huzurlu olmaları ve ahirette de ebedi saadete kavuşmaları için, güzel iş yapanlar, insanlara bu konuda yol gösterenler ve onlar için iyi bir çığır açanlar, bu açtıkları güzel yoldan gelenlerin sayısınca sevaba kavuşmaktadırlar. Nitekim hadis-i şerifte: (Bir kimse güzel, yani İslâmiyyete uygun çığır açarsa, bu yolda bulunanların her birine verilen sevâb gibi, buna da verilir) buyuruldu. İbâdetlerin en fazîletlisi... İsmâil Ankaravî hazretleri, sevenlerine hitaben yaptığı bir nasihatte buyuruyor ki: "Hazret-i Ali; "Doğru bildiğini söylemek, susmaktan daha hayırlıdır. Günahkâr insanlara günah ve haramların kötülüğünü anlatmamak iyilik değildir" buyurmuştur. Bunun için kötü bir işi yapanı, o işten sakındırmak, ibâdetlerin en fazîletlisidir. Bir kimse bilmeyen birine yol gösterse, o da onun irşâdıyla hidâyete erse, yol gösteren kişi de, hidâyete kavuşan kimsenin sevâbı ve fazîleti kadar sevap kazanır. Zîrâ Peygamber efendimiz; (Başkalarını doğruluğa çağıran kimseye, kendisine uyanların sevâbı gibi sevâb verilir. Bununla berâber onların sevâbından da hiçbir şey eksilmez. Sapıklığa çağıran kimseye de ona uyanların günâhı gibi günah verilir. Bununla berâber ona uyanların günahlarından hiçbir şey eksilmez) buyurdu. Dînin direği nasîhattir. Bu sebeple Allahü teâlânın kullarına nasîhat etmeli ve yumuşak davranmalıdır. Eğer söz tutmazlarsa onlara yumuşaklıkla hakîkati anlatmaya devâm etmelidir. Zîrâ Peygamber efendimiz; (Ümmetimden bir tâife, hak üzerine mücâdele etmekte, kıyâmete kadar gâlib olarak devâm edecektir) buyurmuştur. Nasîhat edince fitne çıkma durumu varsa, bu hayırlı işten vazgeçilir. Nasîhati, kabûl edenlere, dinleyenlere yapmak gerekir." Zâlime yardım eden... İyilik yapan, iyi bir çığır açan, açtığı bu çığırdan gelenlerin sevaplarına ortak olduğu gibi, kötü bir çığır açan kimse de, açtığı bu kötü çığırdan gelenlerin kötülüklerine ortak olmaktadır. İmâm-ı Takî hazretleri: "Zulüm yapan, zâlime yardım eden ve bu zulme râzı olan, bu zulme ortaktır" buyurmuştur. Muînüddîn-i Çeştî hazretleri, kendisini sevenlere hitaben buyurdu ki: "Allahü teâlâyı, en çok râzı eden ibâdet, zayıf ve mazlûmları sevindirmek ve rahatlatmaktır. İhtiyaç sâhibini hayal kırıklığına uğratmayan kimse, hakîkî derviştir. Cehennem ateşinin söndürülmesinin en iyi yolu, açı doyurmak, susuz olanın susuzluğunu gidermek, ihtiyaç sâhibinin ihtiyâcını görmek ve sefâlet içinde bulunanla dostluk kurmaktır..."
.
Ruhunu beslemeyen, onu öldürür!
10 Nisan 2005 01:00
İnsan, vücudunu, bedenini, hastalanmaması, ölmemesi, sıhhatli kalması için besliyor, bunun için yemek yiyor, su içiyor. Bedenin beslenmesi gerektiği gibi, ruhun da, beslenmesi, gıda alması lazımdır. Çünkü insan, hem ruh, hem de cesetten meydana gelmiştir. Cesedini besleyen, ruhunu beslemeyen, ruhunu öldürür ve onun katili olur. Nasıl kendini öldüren, intihar eden, bedeninin katili olursa, ruhunu beslemeyen de, onun katili olur. Vücudunu beslemeyenin, gerekli gıdaları vermeyenin, geçici olan dünya hayatı sona erer. Ama ruhunu beslemeyenin hayatı ise, sonsuz kere ölmüş demektir. Yani ruhunu gıdasız bırakan kimse, sonsuza kadar kendisini öldürmüş demektir. Birisi altmış senelik bir ömrün intiharı, diğeri ise, sonsuz hayatın intiharı... İkisinin arasındaki fark, ölçüye, hesaba sığmaz. Kaldı ki ruhunu beslemeyip öldüren kimse, ahirette zevk-i sefa içinde yaşamayacağı gibi sonsuz azap içinde olacak ve ateşte yanacaktır. Bunun için ruhunu beslemeyip, gerekli gıdaları vermeyerek ruhlarını katledenler, ahirette felakete uğrayacaklardır. Peki ruhu öldürmemek için ne yapmak lazımdır? Din büyükleri, İslam âlimleri, bunların cevaplarını ciltler dolusu kitaplar yazarak bildirmişlerdir. Ruhu öldürmemek için, onu beslemek lazımdır. Sabah-akşam yemek yiyerek, gerekli gıdalar alınarak beden beslendiği gibi, ruhu da, ona lazım olan gıdaları vererek beslemek lazımdır. Ebû Bekr-i Verrâk hazretleri buyurdu ki: "Kalb, ruh, hidâyetle, imanla diri olur. Dalâletle, inkarla ölür. Temizlik ve saflıkla sıhhat bulur. Dünyâya meyletmek ve kararmakla hastalanır. Zikirle uyanır, gafletle uyur. Kalbin diriliğinin alâmeti; iyiliğe rağbet, kötülükten el çekmek ve hayırlı amel işlemek. Ölümü de bunların tersidir." Ruhun birinci gıdası Ruhun birinci gıdası imandır. İman olmazsa, diğer amellerin, ibadetlerin bir faydası olmaz. İmandan sonra ruhun İkinci gıdası ise, namazdır. Çünkü namaz, dinin direğidir ve namazın dindeki yeri, vücudun baştaki yeri gibidir. Zira hadis-i şerifte: (Namazın dindeki yeri, başın vücuttaki yeri gibidir) buyurulmuştur. Bir vücutta baş varsa, vücut hayatta, eğer baş yoksa, vücut hayatiyetini kaybetmiş demektir. Bunun gibi, bir kimse namaz kılıyorsa, dini var, namaz yoksa dini yok gibidir, demektir. Ruhun üçüncü gıdası ise, emredilen diğer ibadetleri yapmak, haramlardan sakınmak, dini konuları müzakere etmek, sohbet etmek ve bütün tefsir, hadis, fıkıh, ilmihal kitaplarını okumaktır. Ruhun, bu manevi gıdalara ihtiyacı vardır. Bu gıdalar verilmezse ruh ölür. Ebü'l-Hayr Fârûkî hazretleri buyurdu ki: "Bedenin sıhhati şu üç şeye bağlıdır: İyi gıdâ, vücutta bozuk zararlı bir madde bulunmaması ve zararlı şeylerden uzak durmak. Kalbin, ruhun sıhhati ise şunlara bağlıdır: 1- Sâlih amel; kalbin ve rûhun gıdâsıdır. 2- Kin, kibir gibi kötü ahlâktan sakınmak; bunlar bedendeki bozuk maddeler gibidir. 3- Günahlardan sakınmak." Zamanımızda insanlar, hep maddi gıdalar üzerinde durmaktadır. Elbette bu da lazımdır. Fakat maddi gıdayı alamayan kimse, eceli gelmişse açlıktan ölür. Eğer imanı varsa, ebedi saadete kavuşur. Fakat ruhun gıdası verilmez ve ruh ölürse, o zaman o kimseyi sonsuz bir felaket beklemektedir. Behâeddîn Zekeriyyâ hazretleri; "Bedenin selâmeti, sıhhati, az yemek; rûhun selâmeti, sıhhati, günâhları terk etmekte; dînin selâmeti, sıhhati ise Peygamber efendimize salât getirmektedir" buyurmuştur. Maddenin esir aldığı kimseler, ruhun gıdasından bahsetmenin, yalnız camilere ve oradaki görevlilere mahsus ve onların vazifesi imiş gibi zannediyorlar. Halbuki insan, sadece et ve kemikten ibaret değildir. Her insanın ruhu vardır ve bunun da beslenmeye ihtiyacı vardır. Ebû Bekr bin Ebî Sa'dân hazretleri buyurdu ki: "Ruhlar, nurdan yaratıldı ve karanlık bedenlerde yerleştirildi. Ruh kuvvetli olursa, akıl ile hemcins olur ve ona Allahü teâlânın nurları yağmaya başlar. Nefsin zulmeti gider. Böylece nefs, akıl ve rûhun nurlarıyla rûhânî bir varlık olur ve nefs, rûh ile berâber aklın emrine, yoluna girer. Ruhlar ise gelmiş oldukları gayb hazînelerine dönerler ve kaderin akışını öğrenirler. Ruh, kaderden cereyân eden şeylere muttalî olup, öğrenince, kazâ ve kaderden gelen her şeye râzı olur." İman o kadar kıymetlidir ki... Ruhun birinci gıdası olan iman, o kadar kıymetlidir ki, Allahü teâlâ bu imanın mükafatını dünyada vermiyor. Zira dünya, buna müsait değildir. İman etmenin mükafatı, Cennette verilecektir. Çünkü Allahü teâlânın dünyada verdiği, yıpranmaya, yok olmaya mahkumdur. Bozulmamak, yok olmamak ise, ancak Cennette olur. Önceki asırlarda camiler, birer medrese gibi, inananlara hizmet vermekte idi. Herkes bilmedikleri meseleleri hoca efendilere sorar ve ruhlarının açlığını giderirlerdi. Camiler erken açılır, Kur'an-ı kerim okunur, sohbetler yapılır, fıkıh kitapları okunurdu. Zünnûn-i Mısrî hazretleri, sohbetlerinde hep; "Rûhun sıhhati, az günah işlemekte, bedenin sıhhati ise, az yemektedir" buyururdu.
.
Sabır, bütün hayırların anahtarıdır
15 Nisan 2005 01:00
Sabır; bütün hayırların, iyiliklerin anahtarıdır. Dünyaya geldiğimiz andan itibaren, her menzile sabırla ulaşılmaktadır. Çocuğun büyümesi ve eğitimi, sabretmeye bağlıdır. İyi bir insan, iyi bir Müslüman olmak, sabırla ele geçer. Zaten din büyükleri; "Sabır bütün hayırların, sıdk kurtuluşun ve şükür de bereketin anahtarıdır. Kimde bu hasletler bulunursa o, en yüksek mânevî mertebelere kavuşur" buyurmuşlardır. Sabır, dinin yarısı, namaz ise dinin direğidir. Bu ikisine yapışan, hedefine ulaşır, maksadına kavuşur. Peygamber efendimiz; (Sabreden, zafere kavuşur) buyurmuşlardır. Ebû Ali Dekkâk hazretlerine; Sabır nedir? Diye sual edilince cevaben buyurur ki: "Sabır, ismi gibidir. Zira sabır, ilaç olarak kullanılan tadı acı bir ağacın adıdır. Sabırlılar dünyâ ve âhiret izzetine konarak kurtuluşa erdiler. Çünkü onlar Allahü teâlâdan O'nunla olma şerefine nâil olmuşlardır. Allahü teâlâ bunun için; (Şüphe yok ki Allah sabredenlerle berâberdir.) [Tûr sûresi: 4] buyurmuştur. Sabrın târifi ve sınırı takdire îtirâz etmemektir. Şikâyet yollu olmaksızın başa gelen musîbetleri açıklamak sabırsızlık olmaz. Allahü teâlâ, Eyyûb aleyhisselâm kıssasında; (Biz onu sabırlı bulduk, o ne güzel bir kuldur) buyurmuştur. Halbuki O, Eyyûb aleyhisselâmın; (Başıma bu dert geldi) [Enbiyâ sûresi: 83] dediğini haber vermiştir. Bu ümmetin zayıfları, ruhsatla, izin verilen şeylerle amel ederek sıkışık kalmasınlar ve nefes alsınlar diye Allahü teâlâ, Eyyûb aleyhisselâmın; (Başıma bu dert geldi) dediğini bildirmiş ve böyle şeyler söylemeyi haram kılmamıştır." Başa gelene katlanmak... Neticeye, sabırla ulaşılır. Sabır; yüzü ekşitmeden başa gelen dert ve musîbeti yudum yudum içine sindirmektir. Sabır; emirleri yapmakta, yasaklardan sakınmakta, başa gelen belâ ve musîbetlerde tahammül etmek, katlanmaktır. Abdullah ibni Abbâs hazretleri, kızının vefat ettiğini öğrenince önce; "İnnâ lillah ve innâ ileyhi râci'ûn" der ve akabinde de; "Bu mahrem idi, Allahü teâlâ bunu örttü, yardıma muhtâc idi, himâyesine aldı; bizim için de bir mükâfât idi onu bizden önce gönderdi" der ve iki rek'at namaz kılar. Namazı kıldıktan sonra; "Allahü teâlânın; Bekara suresinin 45. âyet-i kerimesinde; (Sabır ve namaz ile yardım isteyin) meâlindeki emrini yerine getirdik" buyurur. Abdullah Mürteiş hazretleri; "Bütün işlerin netîcesinin sıhhatli ve faydalı olabilmesi için iki şart vardır: Sabır ve ihlâs" buyurmuşlardır. İsmâil Fakîrullah hazretleri; "Tevekkül etmek, teslim olmak, sabretmek ve rızâ göstermek, Allahü teâlâya varan yolun esaslarıdır" buyurmuştur. Yahyâ bin Muâz-ı Râzî hazretleri ise; "Kıyâmet günü fakirlik ve zenginlik tartılmayacak, fakirliğe ne ölçüde sabredilmiş ve zenginliğe ne ölçüde şükür edilmiş ise, o hesâb edilecek. Mesele çok fakir veya çok zengin olmak değil, çok sabretmek veya çok şükretmektir" buyurmaktadır. Sevgide samimi olmak! Abdülkâdir Geylânî hazretleri buyurdu ki: "Kulun Allahü teâlâyı sevmesinde samîmi olup olmadığı, başına belâ ve musîbet geldiği zaman ortaya çıkar. Bela ve musîbet geldiğinde sabır ve sükûn hâlini muhâfaza edebiliyorsa, o gerçekten Allahü teâlâyı seviyor demektir. Musîbet ve fakirlik zamânında sebat gösterebilmek bu sevgiye delil ve alâmet yapıldı. Birisi Peygamber efendimize; "Ben seni seviyorum" deyince; (Fakirlik için bir elbise hazırla) buyurdu. Bir başkası gelip Peygamber efendimize; "Ben Allahü teâlâyı seviyorum" deyince; (Belâ için elbise hazırla) buyurdu. Halinizden şikâyette bulunmayın. Sabredin, feryad etmeyin. Allahü teâlâya, rızâsı için yapılan sabırlar ve tahammüller, aslâ karşılıksız kalmaz. Onun için bir ân olsun sabrediniz, mutlaka, senelerce bu sabrın mükâfâtını görürsünüz. Ömrü boyunca kahraman lakabıyla meşhûr olan, bu lakabı, bir ânlık cesâreti netîcesinde kazanmıştır." Ahmed Yekdest Cüryânî hazretleri; "Dünyânın esâsı mihnet, sıkıntı üzere kurulmuştur. Sıkıntının ise sabretmekten başka reçetesi, katlanmaktan başka kurtuluş yolu yoktur. Şu üç sabır çok sevgilidir. Bunlar; tâatte, Hakka kullukta, günah işlememekte, belâ ve mihnet ânında sabırdır" buyurmaktadır. Netice başa bağlıdır!.. Molla Abdurrahmân Câmî' hazretleri de; "İhtiyarlık, gençliğin sonu ve netîcesidir. Netice ise, başa bağlıdır. Gençliğini iyi geçirenin, ihtiyarlığının da iyi geçeceği umulur" buyuruyor. İslâm âlimlerinin büyüklerinden olan İmâm-ı Rabbânî hazretleri de şöyle buyurmaktadır: "Her gün insanın karşılaştığı her şey, Allahü teâlânın dilemesi ve yaratması ile var olmaktadır. Bunun için, irâdelerimizi Onun irâdesine uydurmalıyız! Karşılaştığımız her şeyi, aradığımız şeyler olarak görmeliyiz ve bunlara kavuştuğumuz için sevinmeliyiz! Kulluk böyle olur. Kul isek, böyle olmalıyız! Böyle olmamak, kulluğu kabûl etmemek ve sâhibine karşı gelmek olur. Allahü teâlâ, hadîs-i kudsîde buyuruyor ki: (Kazâ ve kaderime râzı olmayan, beğenmeyen ve gönderdiğim belâlara sabretmeyen, benden başka Rab arasın. Yeryüzünde kulum olarak bulunmasın!)
.
Günahlar kalbi hasta eder
17 Nisan 2005 01:00
Kalb, muhabbet yeri, sevgi yeridir. Aşk, muhabbet bulunmayan bir kalb, ölmüş demektir. Kalbde, ya dünyâ sevgisi, yâhud Allah sevgisi bulunur. Dünyâ demek, Allahü teâlânın yasak ettiği harâm olan şeyler demektir. Zikir, ibâdet yaparak, kalbden dünyâ sevgisi çıkarılınca, kalb temiz olur. Bu temiz kalbe, Allah sevgisi, kendiliğinden dolar. Günâh işleyince, kalb kararır, hasta olur. Dünyâ muhabbeti yerleşerek, Allah sevgisi gider. Muhammed Pârisâ hazretleri; "İnsanı Allahü teâlâdan uzaklaştıran perdelerin en zararlısı, kalbin kararması, hasta olması, yani dünyâ sevgisinin kalbe yerleşmesidir" buyuruyor. Bu sevgi, kötü arkadaşlardan ve lüzûmsuz şeyler seyretmekten hâsıl olur. Çok uğraşarak, bunları kalbden çıkarmalıdır. Faydasız kitap, roman, gazete, dergi, hikâyeler okumak, lüzûmsuz şeyler konuşmak, bu sevgiyi arttırır. Bakması haram olan resimlere bakmak, filmleri seyretmek, haram olan çalgıları, sesleri dinlemek, dünya sevgisini kalbde yerleştirir. Bunların hepsi, insanı Allahü teâlâdan uzaklaştırır. Kalbin hasta olması... Kalbin hasta olması, Allahü teâlâyı unutmasıdır. Kalbin hasta olması, Allahü teâlâdan başkasına gönül vermesidir. Kalbin hasta olması, nefse uyarak harâmları beğenmesi, bunlara düşkün olması demekdir. Kalbin hasta olması, islâmiyyetin emirlerinin tadını duymamak, yasak ettiklerinden zevk almaktır. Kalbin hasta, bozuk olması demek, Peygamberlerin getirdikleri bilgilere, tâm inanmaması demektir. Kalbin hasta olması demek, Allahü teâlâdan başka şeylere tutulmuş olmasıdır. Eğer bir kimse, kalbin bu tutulmasını hastalık bilmezse, çok alçak kimsedir. Eğer bilir de, aldırış etmezse, çok pistir. Abdullah Mürteiş hazretleri: "Kalbin, Allahü teâlâdan ve O'nun dostlarından başkasına meyletmesi, o kalbin hasta olduğuna işârettir" buyuruyor. Meymûn bin Mihrân hazretleri buyurdu ki: "İnsan bir günah işlediği zaman, kalbine siyah bir nokta yerleştirilir. Tövbe edince kalbi cilâlanır ve parlar. Dolayısı ile o siyah nokta kaybolur. Ama tövbe etmezse ve günah işlemeye de devam ederse, nokta nokta kalb kararır. Nihâyet bu siyahlık bütün kalbi kaplar. İşte buna 'rân' yani kalbin tamamen kararması denir." Günah işleyen, dünya ve ahirette büyük sıkıntılara maruz kalır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Günah işleyince kalpte siyah bir nokta hasıl olur. Eğer tövbe edilirse o leke silinir. Günahlara devam edilirse, o leke büyür ve kalbin tamamını kaplar.) Kalb kararınca, ibadet etmek zor olur, kalbi kararan kimseye günahları işlemek ise, kolay gelir. Peygamber efendimiz; (Derdiniz günahlardır, devası istigfardır) buyurmuşlardır. İnsanların başına gelen... İnsanların başına gelen bütün sıkıntılar günahları yüzündendir. İstigfar edince, yani pişman olup tövbe edince günahlar silinir. Hadis-i şerifte; (Kendini günahlardan korumayanı Allahü teâlâ [dünya ve ahirette felaketlerden] korumaz) buyurulmaktadır. Günahtan kaçmaya gayret edersek, Allahü teâlâ da bize yardım eder. Günaha önem vermezsek, felaketlerden kurtulamayız. Hadis-i şerifte; (Kişi işlediği günahlardan dolayı rızkından mahrum kalır) buyuruldu. Günah işleyenin kazancında bereket olmaz. Ömrü sıkıntı içinde geçer. Her günahı çok tehlikeli görmelidir! Müminin alametlerinden biri de, günahını çok tehlikeli görmesidir. Hadis-i şerifte; (Mümin, günahını başucunda dağ gibi görür, hemen üzerine yıkılacağından korkar. Münafık ise burnuna konmuş sinek gibi görür, hemen uçacağını zanneder) buyuruldu. Gizli işlediği bir günahı ona buna duyurmak da ikinci bir günahtır. Böyle günahların affı zor olur. Hadis-i şerifte, (Her mümin affedilir, ancak günahını başkalarına açıklıyanlar hariç) buyuruldu. Günâh işlemek küfr olmaz. Günâh olduğuna ehemmiyyet verilmezse, küfr olur. İbâdet yapmanın ve günâhdan sakınmanın lâzım olduğuna inanmamak küfr olur. Rıyâd-un-nâsıhînde buyuruluyor ki: "Küfrden ve bidatten başka günâhlar ikiye ayrılır: Birinci kısım, Allahü teâlâ ile kul arasında olan günâhlardır. İçki içmek, namaz kılmamak ve bunlar gibi. Bu günâhların, büyüğünden ve küçüğünden, çok sakınmalıdır. Resûlullah efendimiz buyurdu ki: (Bir zerrecik yanî çok az bir günâhtan kaçınmak, bütün cin ve insanların ibâdetleri toplamından dahâ iyidir.) Günâhtan kaçınmak farzdır! Günâhların hepsi, Allahü teâlânın emrini yapmamak olduğundan, büyüktür. Fakat bazısı, bazısına göre küçük görünür. Bir küçük günâhı yapmamak, bütün cihânın nâfile ibâdetlerinden dahâ sevâbdır. Çünkü, nâfile ibâdet yapmak farz değildir. Günâhlardan kaçınmak ise, herkese farzdır." Allahü teâlânın yasak ettiklerinden kaçmamak günah olduğu gibi, emirlerine riayet etmemek de günahtır. Haram işlememek, farzı yapmaktan önce gelirse de, farzları yapmamanın günahı, haram işlemek günahından daha çoktur. Mesela, namaz kılmamak içki içmekten daha büyük günahtır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Günahtan nefret eden ve ibadetten lezzet alan, hakiki mümindir.) Din büyükleri buyuruyor ki: "İyiler de, kötüler de iyilik yapar. Fakat, yalnız sıddîklar, iyiler, günâhtan sakınır."
.
Nemmâm Cennete giremez"
22 Nisan 2005 01:00
Nemîme; söylenmesi hoş olmayan bir şeyi açığa çıkarmak, ifşa etmektir. Nemîme, birinin aleyhinde konuşulan sözü, o kimseye ulaştırmak, fitne çıkarmak, ara açmak için insanlar arasında söz taşımak demektir. Kur'an-ı kerimde Kalem suresinde mealen; (Dili ile iğneleyen, koğuculuk eden) buyuruluyor. Hümeze suresinde; (Dili ile çekiştirip, yüzünden de alay eden) buyuruluyor. Hümeze, nemmâmlık eden demektir. Tebbet suresinde de; (Odun hamalı) buyuruluyor. Ebu Lehebin karısı için buyurulmuştu. Bu kadın nemmâm idi ve laf taşırdı. Lut aleyhisselâmın hanımı, eve gelenleri haber verirdi. Nuh aleyhisselâmın hanımı da, Nuh aleyhisselâma mecnun derdi. Huzeyfe-tül-Yemânî hazretlerinin bizzât işiterek rivâyet ettiği hadîs-i şerîfte Peygamber efendimiz: (Nemmâm, Cennete giremez) buyurmuşlardır. Ka'b-ül Ahbar hazretleri şöyle nakletmektedir: "Musa aleyhisselam zamanında kıtlık olmuştu. Yağmur duasına çıkıldığı halde, yağmur yağmadı. Allahü teâlâ Musa aleyhisselama vahyederek; (Koğuculukta ısrar eden nemmâm, aranızda bulundukça, sana ve ümmetine icabet etmem, duanızı kabul etmem) buyurdu. Bunun üzerine Musa aleyhisselam: (Ya Rabbi, içimizde nemmâmlık yapan kim ise, onu bize bildir ve onu kovalım) diye niyazda bulununca Cenâb-ı Hak; (Ya Musa, ben sizi nemmâmlıktan men ederken, kendim mi nemmâm olayım?) buyurmuştur." Hizmetçinin kusuru!.. Hammâd bin Seleme hazretleri şöyle bir hâdise nakletmektedir: "Bir kimse, bir hizmetçi tutmak ister ve bir hizmetçi de bulur. Bu hizmetçinin bir kusuru olup olmadığını sorduğu zaman, kendisine; - Her şeyi güzel de biraz nemmâmlığı vardır, söz taşır denir. O kimse de; - Bu bir şey değilmiş, ben kabul ediyorum diyerek hizmetçiyi evine götürür. Hizmetçi bir gün evin hanımına; - Kocan seni sevmiyor. Seni bırakıp başka birisiyle evlenecek der. Ve istersen ben bir büyü yapayım, kocan seni sevsin. Ancak bu büyü için kocanın sakalından birkaç tel getirmen lazım der. Daha sonra kadının kocasına giderek; - Sen hanımına bu kadar iyilik yapıyorsun, bakıyorsun, değer veriyorsun ama, senin hanımının gözü dışarıda. Seni öldürüp başka biriyle evlenecek ve senin servetini onunla yiyecek der. Adam bu sözlere inanmayınca; -İstersen uyur gibi yap durumu yakınen görürsün der. Adam hınımını denemek için gerçekten uykusu gelmiş gibi yapar ve yatar. Hizmetçi hemen kadının yanına gidip; - Kocan uyuyor. Bu tam fırsattır, hemen sakalından birkaç tel kes getir, der. Kadıncağız eline usturayı alarak, kocasının yanına yaklaşır. Uyur gibi yapan adam, hanımının ustura ile kendisine doğru geldiğini görünce hemen ayağa kalkar ve hanımını öldürür. Hizmetçi hemen kadının akrabasına durumu haber verir ve iki aile hatta kabile birbirine girer ve perişan olurlar." İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki; "Nemîmeye ruhsat vermek yani söz taşıyana izin vermek, nemîmeden yani söz taşımaktan daha kötüdür. Birinci olarak: Nemîmeyi dinleyeni tasdîk etmemelidir, dinlememelidir. Zîrâ nemmâm, Müslümânlar indinde kötü kişidir. İkinci olarak: Söz taşıyanı, nemmâmı, söz taşımaktan men etmelidir. Üçüncü olarak: Tanımadığı şahsa söz taşıyıcılık sebebi ile sû'i zân etmemelidir. Zîrâ Müslümânlara sû'i zân harâmdır. Dördüncü olarak: Nemmâmın, söz taşıyıcının verdiği haberi araştırmamalıdır. Zîrâ tecessüs yani araştırmak harâmdır. Beşinci olarak: Nemmâmın haber verdiğini, nemmâm gibi, başka kimseye söylememelidir." Kabir azâbından kurtulmak için Ebü'l-Leys-i Semerkandî hazretleri buyurdu ki: "Kabir azâbından kurtulmak isteyen şu dört şeye sarılmalı ve şu dört şeyden de kaçınmalıdır. Sarılması gereken dört şey şunlardır: 1-Namazları doğru kılmalı, 2-Zekâtı vermeli, 3-Kur'ân-ı kerîm okumalı, 4-Allahü teâlâyı unutmayıp, çok anmalı ve zikretmelidir. Kaçınılması îcâb eden dört şey şunlardır: 1-Yalan söylememeli, 2-Hıyânet etmemeli, 3-Koğuculuk, yapmamalı, 4-Üzerine idrar sıçratmamalıdır. Resûlullah efendimiz; (İdrârdan sakınınız. Zîrâ kabir azâbının çoğu ondandır) buyurdu" Katâde bin Nu'mân hazretleri; "Kabir azâbı üç şeyden meydana gelir: Bunun üçte biri gıybet, diğer üçte biri nemîme yani söz taşıma, diğer üçte biri de idrardan sakınmamaktır" buyurmuştur İmâm-ı Câfer-i Sâdık hazretleri, oğluna nasihat ederek; "Ey oğlum, insanlara kızmaktan çok sakın çünkü sana da kızarlar. Boş iş ve söze karışmaktan sakın çünkü aşağılanırsın. Laf taşımaktan çok sakın. Çünkü söz taşımak insanların kalbinde düşmanlığı arttırır. İnsanların ayıplarını görme, insanların ayıplarını gören onların hedefi olur" buyurmuştur. "Yâ hayır söyle ya da sus!" Gıybet etmemeli, nemîme yanî Müslümânlar arasında söz taşımamalıdır. Bu iki günâhı işleyenlere çeşitli azâblar yapılacağı bildirilmiştir. Peygamber efendimiz; (Allah indinde en sevimliniz, ahlâkı güzel ve insanlarla güzel geçinenizdir. En sevimsiz olanınız da, insanlar arasında laf taşıyan, dostları arasını açmak için çalışan ve temiz insanlarda kusur arayanınızdır) buyurmuşlardır. Müslümânların ayıplarını örtmek, gizli günâhlarını yaymamak ve kusûrlarını affetmek çok sevâbtır. Peygamber efendimiz; (Yâ hayır söyle veya sus. Susan kurtulur) buyurmuşlardır.
.
Şükür; insanın aczini bilmesidir
24 Nisan 2005 01:00
Allahü tealaya şükretmek; O'nun dinini kabul etmek, O'na iman etmek ve O'nun bildirdiği emirleri, hükümleri yerine getirmek, yapmak demektir. Şükür, Allahü tealanın verdiği nimetle O'na asi olmamak, isyan etmemektir. Şükür, verilen nimeti, emre uygun kullanmak ve Allahü tealaya itaat etmektir. Şükür, bize gelen nimetleri Allahü tealadan bilmektir. Davud aleyhisselam: - Ya Rabbi, nimetin şükrünü nasıl eda edeyim? Çünkü şükrü eda etmek de senden bir nimettir, diye arzedince Allahü teala: - Ey Davud, şimdi şükretmiş oldun. Çünkü kendi aczini, nimetin şükrü olarak gördün, buyurdu. Şükrün ilmi, nimeti Allahü tealadan bilmektir. Bir kimse, sultanın emri ile hazineden birine para verse, o kimsenin bunu hazinedardan bilmesi şükür olmaz. Kağıt ve kalemin elinde bir şey olmadığını, kendiliklerinden bir şey yazamayacaklarını herkes bilir. Bunun gibi yeryüzündeki nimetleri yağmurdan ve yağmuru buluttan ve sahrada kurtuluşu rüzgârdan bilmek, cahillik olur ve insanı şükür makamından uzak tutar. Fakat, yağmuru, bulutu, rüzgârı, güneşi, ayı, yıldızları ve mevcut olan her şeyi, kâtibin elindeki kalem gibi, Allahü tealanın kudret ve emrinde olarak bilinirse şükre zarar vermez. Böylece kimsenin elinde bir şey olmadığı anlaşılınca, bütün nimetleri için Allahü tealaya şükredilir. "Başkasına şükrediyorlar!" Musa aleyhisselam, Allahü tealaya: - Ya Rabbi! İnsanlara el, ayak, göz, kulak ve bunlara benzer birçok nimetler verdin. Bu nimetlerin şükrünü nasıl ifa edebilirler? diye arzedince, Allahü teala: - Ya Musa! Bir kimse kendine verdiğim nimeti benden bilip, kendinden bilmezse, nimetlerimin şükrünü eda etmiş olur. Bir kulum rızkını kendi çalışması ile bilip, benden bilmez ise, nimetin şükrünü eda etmemiş olur, buyurdu. Musa aleyhisselam bunları işitince, hemen şükür secdesi yaptı. Allahü teala bir hadis-i kutside: (İnsanları ve cinleri ben yarattım. Onlar ise, benden başkasına ibadet ediyor, tapıyorlar. Rızıklarını ben veriyorum, başkasına şükrediyorlar) buyurmuştur. Bize iyilik edenlerin hakkını gözetmek ve onları hayır dua ile anmak lazımdır. Çünkü insanların yaptığı iyilikleri bilmeyen, onlara teşekkür etmeyen, Allahü tealaya şükretmemiş olur. Bilhassa bize ilim öğretenlerin hakkına çok ehemmiyet vermelidir. Zira onlar ebedi saadete, ahiret nimetlerine ve Allahü tealanın rızasına kavuşmaya sebep olmuşlardır. Hadis-i şerifte: (İnsanlara teşekkür etmeyen, Allahü tealaya şükretmiş olmaz. Aza şükretmeyen, çoğa şükredemez. Allahü tealanın nimetlerini dile almamız şükür, hiç bahsetmememiz ise nimete küfrandır) buyurulmuştur. İyilik edenlere hürmet edilir. Nimet sahipleri büyük bilinir. O halde, her nimetin hakiki sahibi olan Allahü tealaya şükretmek, insanlık icabıdır. Aklın lüzum gösterdiği bir vazife, bir borçtur. Peygamber efendimiz bir kimseye: - Nasılsın? buyurdu. O kimseden, "iyiyim" diye cevap alınca tekrar: - Nasılsın? buyurdu. O kimse: -İyiyim, elhamdülillah deyince, Peygamber efendimiz: - Bunu bekliyordum, buyurdular. Ecdadımızın birbirlerine "nasılsınız" demekten maksatları, cevap verenin şükretmesi, soran ve cevap verenin sevab kazanmaları için idi. Beden ile yapılan şükür, bütün a'zaların, Allahü teala tarafından bir nimet olduğunu bilmek ve ne için yaratılmış iseler, o işte kullanmaktır. Hepsi faydalı olmak için yaratılmıştır. Allahü tealanın istediği ise, bunları faydalı yerde kullanmaktır. Verdiği nimet, istediği ve sevdiği işe sarf edilince, şükrü yapılmış olur. Allahü teala, şükretmekle nimetlerini arttıracağını, şükrü terk edenlerin ellerinden nimetlerini alacağını, şiddetli azab edeceğini bildirmektedir. Zira sure-i İbrahim'in 7. ayet-i kerimesinde mealen: (Şükrederseniz, elbette size nimetimi arttırırım. Eğer nankörlük edersiniz, haberiniz olsun, gerçekten azabım çok şiddetlidir) buyurulmaktadır. Hadis-i şerifte ise nimet, yabani bir kuşa benzetilmiş, uçup gitmemesi için şükürle ayağının bağlanması emredilmiştir. İnsanı, Allahü tealanın nimetlerine şükürden alıkoyan, insanın cehaleti ve gafletidir. Bunlardan kurtulmak için, doğru yazılmış din kitaplarını okumalı, dinimizi öğrenmeli ve öğrenilenleri de ihlasla yapmalıdır. Bu şekilde hareket edilirse, Allahü tealanın ihsan ettiği nimetlere şükredilmiş olur. Sevmenin üç alâmeti İslam âlimleri, yazdıkları kitaplarda, imanın gitmesine sebep olan halleri zikrederken, bunlardan birisinin de; "Allahü teâlâya ve iyilik gelmesine sebep olanlara şükretmemek" olduğunu bildirmişlerdir. Bütün iyilikleri yaratan, insana, can, mal, sıhhat veren, zararlardan, korkulardan koruyan Allahü teâlâyı sevmek, insanlık îcâbıdır. Zira hadîs-i şerîfte; (İhsân sâhibini sevmek, insânların yaratılışında vardır) buyuruldu. Allahü teâlâyı sevmenin de üç alâmeti vardır: 1-Onu sevenleri sevmek, 2-Ona itâat etmek, 3-Onu, dil ile, beden ile övmek. Bunlardan ikincisine şükür, üçüncüsüne hamdetmek denir. Onu sevenleri, O da sever. İhsânlarını arttırır. Vücûdumun her zerresi, gelse de dile, Şükrünün binde birini yapamaz bile...
.
Riyâ; imânda tereddüdün alâmetidir
29 Nisan 2005 01:00
Riyâ; gösteriş yapmak, ikiyüzlülük ve kendini, olduğundan başka göstermek demektir. İmâm-ı Gazâlî hazretleri buyuruyor ki: "Bütün kötülüklerin başı, kaynağı üçtür: Hased, riyâ yani gösteriş ve ucb yani kendini ve yaptığı işleri beğenmek. Kalbini bunlardan temizlemeğe çalış." Riyâ; kalb hastalıklarından olup, bir şeyi olduğunun tersine göstermektir. Ahiret amellerini yaparak âhiret yolunda olduğunu göstererek, dünyâ arzûlarına kavuşmak demektir. Kısaca, dünyâ kazancına dîni âlet etmektir. İbâdetlerini göstererek, insanların sevgisini kazanmaktır. Ebû Muhammed Cerîrî hazretleri; "İhlâs, âhiretteki nîmet ve azaplara yakînen inanmanın alâmetidir. İbâdetlerdeki riyâ, gösteriş de, âhiretteki nîmet ve azaplara inanmakta tereddüt olduğunun alâmetidir" buyurmuştur. Sözleri veyâ ibâdetleri riyâ ile olan kimsenin, din bilgisi varsa, buna Münâfık denir. Din bilgisi yoksa, buna din yobazı denir. Riyânın zıddı, aksi İhlâstır. İhlâs, dünyâ faydalarını düşünmeyip ibâdetlerini yalnız Allahü teâlânın rızâsı için yapmaktır. İhlâs sâhibi, ibâdet yaparken başkalarına göstermeyi düşünmez. Bunun ibâdetlerini başkalarının görmesi ihlâsına zarar vermez. Hadîs-i şerîfte, (Allahü teâlâyı görür gibi ibâdet et! Sen görmüyor isen de O, seni görmektedir) buyuruldu. Başkalarının sevgisine ve medhetmelerine kavuşmak için, dünyâ işleri ile, onlara iyilik yapmak, riyâ olur. İbâdet ile olan riyâ bundan dahâ fenâdır. Allahü teâlânın rızâsını hiç düşünmeden yapılan riyâ, hepsinden dahâ fenâdır. Kim haram yerse!.. Abdullah İsfehânî hazretleri buyuruyor ki: "İbâdetlerden lezzet alamamanın sebeblerinden biri de, haram ve şüpheli yemeklerdir. Eğer yenilen lokma şüpheli ise, ondan, hırs, şehvet, hased, adâvet, düşmanlık ve riyâ doğar. Âlimler buyurdu ki: "Kim şüpheli bir şey yerse, Allahü teâlâya giden yolu doğru olarak bulamaz. Kim haram yerse, kendisine o yol kapanır." Muhammed bin Elsem Tûsî hazretleri bütün ömrü boyunca Peygamber efendimizin sünnet-i seniyyesine tam bir bağlılık içinde yaşadı. Haram ve şüphelilerden sakınmakta ve hattâ şüphelilere düşmek korkusuyla mubahların çoğunu terk etmekte çok dikkatli idi. Riyâya düşmek ve parmakla gösterilmek korkusuyla, nâfile ibâdetlerini evinde gizli yapar ve; (Sizde bulunmasından en çok korktuğum şey, şirk-i asgara yakalanmanızdır. Şirk-i asgar, riyâ demektir) hadîs-i şerîfini okurdu. Bir defasında yerden bir taş alıp yanındakiler; - Bu, taş değil mi? diye sordu. Onlar da; - Evet deyince, tekrar; -Şu yüksek kaya da taş değil mi? diye sordu. Onlar; - Evet deyince; -İşte bunun büyüğüne de küçüğüne de taş denildiği gibi, riyânın azı da çoğu da tehlikelidir, buyurdu. Abdullah Mürteiş hazretleri, bir defâsında ramazân-ı şerîf ayının son on günü câmide îtikâfa başlamıştı. Ancak birkaç gün sonra îtikâfı bırakıp çıktılar. Sebebini soranlara: "Mescidde bâzı kimselerin riyâ ile, gösteriş yaparak ibâdet edip, Kur'ân-ı kerîm okuduklarını gördüm. Bu hâlleri sebebiyle, onlara gelecek olan belâdan korkup dışarı çıktım" buyurmuştur. Zulmânî buhar ve duman! Abdülhak-ı Dehlevî hazretleri bir talebesine yazdığı mektupta buyuruyor ki: "Hased, ucb, kibir, riyâ, buğz, kin ve Allah için olmayan mal ve makâm, yâni dünyâ sevgisi gibi kötü huylar; şehvet ve nefs toprağından yükselen, zulmânî buhar ve dumanlardır. Kalbi bulandırır ve karartırlar ve göğsün genişlemesine sebeb olan îmân nûrundan, ilimden, muhabbetten ve zikirden insanı alıkoyarlar. Mahrûm bırakırlar. Kalb sâhasını karartır ve daraltırlar." Ebû Abdullah el-Basrî hazretleri; "Kalpten riyâ hastalığı ihlâs nûru ile; yalan hastalığı ise doğruluk nûru ile giderilip tedâvî olunur. Kim nefsinin arzu ve isteklerine muhâlefet eder karşı çıkarsa, Allahü teâlâ onu, ünsiyet, dostluk ve muhabbet makâmına kavuşturur" buyurmuştur. İbâdet, Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için yapılır. Başkasının muhabbetine, ihsânına kavuşmak için yapılan ibâdet, ona tapınmak olur. Allahü teâlâya ihlâs ile ibâdet etmemiz emrolundu. Hadîs-i şerîfte: (Allahü teâlânın birliğine îmân edenden ve namâzı ve zekâtı ihlâs ile yapandan Allahü teâlâ râzı olur) buyuruldu. Resûlullah efendimiz, Mu'âz bin Cebel hazretlerini Yemen'e vâlî olarak gönderirken: (İbâdetlerini ihlâs ile yap. İhlâs ile yapılan az amel kıyâmet günü sana yetişir) buyurmuşlardır. İnsana Allah kâfîdir... Ebü'l-Hasan-ı Harkânî hazretleri buyuruyor ki; "Allahü teâlâ için yaptığın her şey ihlâstır. Halk için yaptığın her şey de riyâdır." Ebü'l-Hayr-ı Aktâ hazretleri; "Kalp; niyetleri düzeltmek, yaptıklarımızı sırf Allah için yapmakla, riyâ ve gösteriş kirlerinden temizlenir. Beden de, Allahü teâlânın velî ve sâlih kullarına hizmet etmekle kıymet kazanır" buyurmuştur. Dünyâ nimetleri geçicidir. Ömürleri ise pek kısadır. Bunları ele geçirmek için dînini vermek ahmaklıktır. İnsanların hepsi âcizdir. Allahü teâlâ dilemedikçe, kimse kimseye fayda ve zarar yapamaz. İnsana Allahü teâlâ kâfîdir.
.
Vakit, keskin kılıç gibidir"
1 Mayıs 2005 01:00
Vakit; zaman, müddet, süre anlamında kullanılmaktadır. Ömür ise; insana ve diğer varlıklara verilen, belli bir zaman dilimidir. Bu zaman dilimi yani vakit, çok kıymetli ve o derecede de önemlidir. Çünkü insan, âhirette, kendine dünyada verilen bu zaman dilimi içindeki yaptıklarına göre muameleye tabi tutulacaktır. Bunun için Peygamber efendimiz; (Yarın yaparım diyen helâk oldu, ziyân etti) buyurmuşlardır. İmâm-ı Rabbânî hazretleri; "Vakit, keskin bir kılıç gibidir. Yarına çıkacağımız belli değildir. Mühim işleri bugün yapmalı, mühim olmayanları yarına bırakmalıdır. Aklı olan böyle yapar" buyurmaktadır. Muhammed Ma'sûm hazretleri buyurdu ki: "İnsanın ömrü çok azdır. Sonsuz olan âhiret hayâtında, insanın karşılaşacağı şeyler, dünyâda yaşadığı hâle bağlıdır. Aklı başında olan, ileriyi görebilen bir kimse, dünyâdaki kısa hayâtında, âhirette iyi ve rahat yaşamaya sebep olan şeyleri yapar. Âhiret yolcusuna lâzım olan şeyleri hazırlar." Bugünün işini yarına bırakma Abbâsî Halîfelerinde Hârûn Reşîd'in, nasihat isteyen mektubuna karşılık İmâm-ı Ebû Yûsuf hazretleri, şunları yazar: "Ey müminlerin emîri! Bugünün işini yarına bırakma, yoksa işleri ve hakları zâyi edersin. İstekler bitmeden ecel gelir çatar. Ecel gelip çatmadan sâlih amel işle. Çünkü ölüm gelince, amel yapılmaz. Doğruluktan ayrılma, yoksa idâre ettiğin kimseler de doğruluktan ayrılır. Nefsin isteğine göre emir vermekten ve kızgınlıkla iş görmekten sakın. Biri âhiret ile diğeri dünyân ile ilgili iki işle karşılaştığın zaman, âhiret işini tercih et. Çünkü dünyâ fânî âhiret bâkîdir. Bu hayat, gece ve gündüzün yer değiştirmesinden ibârettir. Durmadan biri diğerinin peşini takip ediyor. Zaman, her yeniyi eskitir. Ömür az, iş mühim, dünyâ ve dünyâdakiler fânîdir. Âhiret ise, devamlı kalma yeridir." Hasan-ı Basrî hazretleri, zamânın halîfesi Ömer bin Abdülazîz hazretlerine yazdığı mektupta buyuruyor ki: "Şüphesiz dünyâ, geçip gidilecek bir konaktır. Ebedî kalacak yer değildir. Dünyâda zenginlik ona dalmamaktır. Üzerinde yaşayanlar her an birer birer ölmektedir. Onu üstün tutan zillete, toplayan fakirliğe düşer. Dünyâ zehir gibidir. Onu bilmeyen yer, o da onu öldürür. Dünyâya düşkün kimse, murâdına kavuşamaz. Bir gün olsun rahat nefes alamaz. Her gün, ayrı bir düşünce, keder getirir. Derken dünyâya o kadar dalar, ömür biter de ecel bir gün onu yakalayıverir. Sonunda, azıksız âhiret yolculuğuna çıkmak zorunda kalır. İşte böyle duruma düşmekten sakın. Dünyâdan kendini muhâfaza edebildiğin müddetçe, sevinçli ol. Yoksa, ne kadar üzülsen yeridir. Dünyâ kimi sevindirirse, sonunda mutlaka beğenilmeyen bir şey vardır. Dünyâda sevinen aldanmıştır. Bugün faydalı görünen dünyâ, yarın zarar verir. Dünyâda, ümit, belâ berâberdir. Dünyâda kalmanın sonu, yok olmaya gider. Onun sevinci, hüzün ile karışıktır. Dünyâda ne geleceği belli olmaz ki, beklenip tedbir alınsın. Dünyâdaki arzular, yalancıdır. Emelleri boştur. Onun iyiliği kederdir. Dünyâ, imtihân için sâlih ve ibâdet edenlerden alındı. Aldatmak için de, Allahü teâlânın düşmanlarına verildi. Dünyâ verilerek aldatılanlar, dünyâyı elde etmekle, ele geçirmekle, kendilerine ikrâm edildiğini zannederler." Molla Câmî hazretleri buyurdu ki; "Akıllılar, ölümle sona eren her nîmeti, nîmetten saymazlar. Ömür, ne kadar uzun olursa olsun ölüm yüz gösterince, o uzunluğun ne faydası olur? Nîmetin değeri, sonsuz olmasında ve yok olmak tehlikesinden uzak bulunmasındadır." Ezelde takdîr edilmiş olan her şey, elbet vâki olacaktır. Ra'd sûresinin 40. âyet-i kerimesinde meâlen: (Her vakit için, bir hüküm vardır) buyurulmaktadır. Allahü teâlânın rızasını kazanmak için çalışmalıdır. İnsana verilen bu fırsat günlerini, ganîmet bilmelidir. Zira dünyâya iki kerre gelmek yoktur. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Gençlik çağı, kazanç zamânıdır. Mert olan, bu vaktin kıymetini bilip, elden kaçırmaz. İhtiyârlık herkese nasîb olmaz. Nasîb olsa da, râhat, elverişli vakit ele geçmez. Vakit de bulunsa, kuvvetsizlik, hâlsizlik zamânında, yarar iş yapılamaz. Bunun için, zamânları kıymetlendirmek lâzımdır. Böylece, faydasız, boş yere vakit öldürmekten kurtulmuş olursunuz." Hayat, içinde bulunduğumuz andır Murâd-ı Münzavî hazretleri buyurdu ki; "Bu dünyâda, insana bitmeyen bir vakit, bir ömür verilmemiştir. İnsan için bir ecel yani belli bir ömür vardır. Bu ömür de herkese nasîb olmaz. Dün geçmiş, mazi olmuş, yarın yani gelecek ise meçhuldür. Zira yarına çıkacağımız belli değildir. O halde hayat, içinde bulunduğumuz andır. Vakit bu nefestir." Şumeyt bin Aclân hazretleri de buyurdu ki; "Hastalık gelmeden sıhhatin, meşgûliyet gelmeden boş vaktin, ölüm gelmeden evvel hayâtın kıymetini biliniz" Seyyid Ali bin Şihâb hazretleri, oyun ve boş şeylerle vakit geçirenleri gördüğü zaman, onlara; "Yavrularım, ömür çok kısadır. Oyun ve eğlence zamanı değildir. Yakında yaptıklarınıza pişman olursunuz" diye nasîhat ederdi. Gençlik geçti, sanki tatlı bir rüyâ, Bütün ömür de, bir sâattır güyâ...
.
Dünya, bir gölge gibidir
6 Mayıs 2005 01:00
Dünyâ zıll-i zâildir yani kaybolan bir gölge gibidir. Gelip-geçici olan bu gölgeye güvenen, sonunda pişman olur. Dünyâ harâb olmak üzere yaratılmıştır. Bunun için nimetleri zehrli, safâları ise, kederlidir. Dünya, bedenleri yıpratır, emelleri arttırır. Kendini kovalıyandan kaçar ve kendinden kaçanı ise kovalar. Dünyâ bala, içine düşenler de sineğe benzer. Nimetleri geçici, hâlleri ise, değişicidir. Dünyanın sonu fenâ yani yok olmak, dinin gayesi ise rızasıdır. Bu dünya, haramları terkeden için nimet, ibadet eden için ganimet, ibretle bakan için hikmet, manasını anlayan için ise, selamet yeridir. Dünyada herkes misafirdir. İnsanın malik oldukları ise, emanettir. Misafirin gitmekten, emanetin ise geri alınmaktan başka çaresi yoktur. Birgün Musa aleyhisselam yolda giderken, ağlayan bir kimse görür. Dönüşte, aynı kişinin yine ağladığını görünce, Cenab-ı Hakka: -Ya Rabbî! Bu kimse senin korkundan durmadan ağlıyor, senden af diliyor diye arzedince, Allahü teâlâ: -Ya Musa! Onun gözyaşları ile beyni de aksa yine affetmem. Çünkü onun kalbinde dünya sevgisi var buyurmuştur. Muhammed aleyhisselam peygamber olarak gönderildiği zaman, şeytanlar İblisin başında toplanarak, üzüntülerini bildirirler. Bunun üzerine İblis onlara: Dünyayı severler mi? -Bunlar dünyayı severler mi? diye sorar. Onlar; -Evet, dünyayı sever derler. Bunun üzerine; -Öyleyse üzülecek birşey yok. Onlara birçok haksız kazanç sağlatırız. Lüzumsuz masraf yaptırırız ve lüzumlu yere para harcatmayız. Zaten her kötülük bu üç şeyden meydana gelir der. İsa aleyhisselam: "Dünyalık peşinde koşan, durmadan tuzlu su içen gibidir. İçtikçe harareti artar" buyurmuştur. Hazret-i Ali; "Dünya ile ahiret birer kuma gibidir. Birisini memnun eden, diğerini gücendirir. Eğer bütün varlığı ile helalinden dünya bana yönelse, üzerime bulaşacak bir pislikten kaçar gibi ondan kaçarım" buyurmuştur. Mâlik bin Dinar hazretleri; "Dünyalık için ne kadar üzülürsen, o nisbette ahiret sevgisi kalbinden çıkar. Âhiret için ne kadar üzülürsen, o nisbette dünya sıkıntısı kalbinden çıkar" buyurdu. Fudayl bin Iyâd hazretleri; "Dünyayı sevene, dünyaya düşkün olana her ne verilse doymaz, daha fazlasını ister" buyurdu. Ebu Süleyman Dârânî hazretleri; "Dünya bir binektir. Binebilirsen seni taşır, binemezsen o sana yüklenir ve seni öldürür" buyurdu. Hasan-ı Basrî hazretleri; "Dünyada herkes misafirdir. Yanındaki şeyler emanettir. Misafirin gitmekten, emanetin ise geri alınmaktan başka çaresi yoktur" buyurdu. Îmân ile küfür birbirlerine zıt olduğu gibi, âhıret de, dünyânın zıddıdır. Dünyâ ve âhıret bir araya getirilemez. Âhıreti kazanmak için, dünyâyı yanî harâmları terketmek lâzımdır. Dünyâyı terketmek, iki türlüdür: Birisi, bütün harâm olan şeylerle berâber, mubâhları da, yanî günâh olmayan lezzetlerin çoğunu da bırakıp, yaşamak için zarûrî olan miktarını kullanmaktır. Yanî tenbel ve işsiz olarak oturup da, dünyânın zevk, keyf ve eğlencelerine dalmak yolunu bırakarak, her dürlü zevk ve lezzetinden vazgeçip, bütün zamânını, ibâdetle, müslümânların râhatları ve islâm dînini bilmiyenlerin, doğru yola kavuşmaları için lâzım olan ilmî ve teknik üsûlleri ve vâsıtaları, en ileri en üstün şekilde yapmak ve kullanmakla geçirmek bunlar için durmadan çalışmaktır. Dünyâ zevkini böyle çalışmakta aramak ve bulmaktır. Eshâb-ı kirâmın hepsi ve din büyüklerinin çoğu, böyle idi. Dünyâyı, bu şekilde terketmek, çok faydalıdır. Bundan maksat, islâmiyyetin emrettiği şeyleri yapmak için, bütün râhatı ve zevkleri fedâ etmektir. Kovalarsan kaçar İkincisi, dünyâda harâm ve şübheli şeylerden kaçıp mubâhları kullanmaktır. Bu kısım da, böyle zamânlarda, çok kıymetlidir. Dünyâ insanın gölgesine benzer. Kovalarsan kaçar. Kaçarsan, seni kovalar. Ölümden önce olan herşeye dünyâ denir. Bunlardan, ölümden sonra faydası olanlar, dünyâdan sayılmaz. Âhıretden sayılırlar. Çünkü dünyâ, âhıret için tarladır. Âhırete yaramıyan dünyâlıklar, zararlıdır. Harâmlar, günâhlar ve mubâhların fazlası böyledir. Dünyâda olanlar islâmiyyete uygun kullanılırsa, âhırete faydalı olurlar. Hem dünyâ lezzetine, hem de âhıret nimetlerine kavuşulur. Dünyâ ile âhıret, doğu ile batı gibidir ki, birine yaklaşan, ötekinden uzak olur. Bir kimse, ibâdetini yapmaz ve geçiminde, kazancında Allahü teâlânın emrlerini ve yasaklarını gözetmezse, dünyâya düşkün olmuş olur. Allahü teâlâ herkesin kalbini bundan soğutur. Bunu kimse sevmez. Ebû Bekr-i Şiblî hazretleri buyurdu ki; "Dörtyüz hocadan ders okudum. Bunlardan dörtbin hadîs-i şerîf öğrendim. Bütün bu hadîslerden bir tânesini seçip kendimi ona uydurdum, diğerlerini bıraktım. Çünkü, kurtuluşu ve ebedi saâdete kavuşmayı bunda buldum ve bütün nasîhatleri hep bunun içinde gördüm. Seçtiğim hadîs-i şerîfte Peygamber efendimiz bir Sahâbîye buyuruyor ki: (Dünyâ için, dünyâda kalacağın kadar çalış! Âhıret için, orada sonsuz kalacağına göre çalış! Allahü teâlâya, muhtaç olduğun kadar itâat et! Cehenneme dayanabileceğin kadar günâh işle!)
.
Amelsiz ilim, insanı kurtarmaz
8 Mayıs 2005 01:00
Müslümanın, kendisine lazım olan din bilgilerini ve mesleğine, maişetine ait bilgileri öğrenmesi farzdır. Kur'ân-ı kerîmin birçok yerinde, ilim öğrenmek ve ilim adamları övülmekte, Zümer s ûresinin, 9. âyet-i kerimesinde de meâlen: (Bilen ile bilmiyen hiç bir olur mu? Bilen elbette kıymetlidir) buyrulmaktadır. Resûlullah efendimiz de; (Beşikten mezâra kadar ilim öğreniniz, çalışınız!) buyurmaktadır. İslâmiyyet, faydalı olan her ilmi, her fenni ve her tecrübeyi emreden bir dindir. Her müslümana önce lâzım, birinci farz olan şey, îmânı, farzları, harâmları öğrenmektir. Bunlar öğrenilmedikçe, müslümânlık olamaz. Îmân elde tutulamaz. Hak borçları ve kul borçları ödenilemez. Niyyet, ahlâk düzeltilemez ve temizlenemez. Düzgün niyyet edinilmedikce, hiçbir farz kabûl olmaz. Hadîs-i şerîfde; (Bir sâat ilim öğrenmek veyâ öğretmek, sabâha kadar ibâdet etmekten dahâ sevâbtır) buyuruldu. İlim öğrenmek, çok kıymetli bir emir olmasına rağmen, ilim insanı tek başına kurtarmıyor. Öğrenilen bilgilerle amel edilmedikçe, ilmin insana bir faydası olmaz. İmâm-ı Gazâli hazretleri, kendisinden nasihat isteyen bir talebesine yazdığı mektupta buyuruyor ki: "İyi bil ki, amelsiz ilim, insanı kurtaramaz. Bunu sana bir misâl ile anlatayım. Bir kimse, dağda bir arslana rastlasa, yanında tüfeği ve kılıcı bulunsa ve bunları kullanmasını iyi bilse ve ne kadar cesûr olursa olsun, bu âletleri kullanmadıkça, arslandan kurtulabilir mi? Sen de bilirsin ki, kurtulamaz. İşte bunun gibi, bir kimse ne kadar ilim sâhibi olursa olsun, bildiğine göre hareket etmezse, ilminin faydası olmaz. Diğer bir misâl, bir tabîb hastalansa, hastalığını teşhis edip ilâcını da bilse ve bu ilâç hakîkaten o hastalığa çok iyi gelse, ilâcı kullanmadıkça, yalnız bilgisinin onu iyi edemiyeceğini pekâlâ bilirsin. Bir insan ne kadar ilim edinse, ne kadar kitap okusa, bildiklerini yapmadıkça faydası olmaz." Abdülazîz bin Ebû Revvâd hazretleri, ölüm hastası olan Mugire bin Hakî hazretlerini ziyarete gittiğinde nasihat ister. Mugire bin Hakî hazretleri de nasihat olarak; "Bu yatak için sâlih amel yap" buyurur. Abdülehad Serhendî hazretleri, kendisinden nasihat isteyenlere buyurdu ki: "Ey kardeşim! Bu dünyâ amel yeridir. Karşılık yeri âhirettir. Ameli, işi bitirmeden ücret, karşılık istemek yersizdir. İş ve amel bittiği gün, yapılan işin karşılığı ihsân olunacaktır. Az kabul ederlerdi Evvelkiler çok amel etselerdi, az kabûl ederlerdi. Şimdikiler az bir şey yapsalar, çok kabûl ediyorlar. Bir gümüş verseler, bir altın verdik diyorlar. Çünkü şimdi bidatler çoğaldı, nefsin arzuları her yerde mevcut, zulmet dalgaları ise, birbiri ardınca gelmektedir. Heybetinden öncekilerin ve sonrakilerin titrediği, cinlerin, insanların ve hayvanların dehşetinden şaşırdığı büyük korku geldi. Haşir ve neşir günü çok yaklaştı. Bir bölük Cennet'e, bir bölük Cehennem'e gitsin denecek gün geldi çattı. İşte bunları düşünüp uyanmalı, hakîkatleri gören gözleri açmalıdır. Akıllı gençlere, düşünen yaşlılara yazıklar olsun ki, gaflet pamuğunu kulaklarından çıkarmıyorlar ve gurur perdesini basîret gözlerinden uzaklaştırmıyorlar. Gençlik en büyük nîmettir. Elden geldiği kadar en iyi vakitleri, en iyi işlere sarf etmelidir. Kıymetli cevherleri, çocuklar gibi oyuncaklarla değişmemelidir. İstîdâd toprağınız temiz ve yüksektir. Sakın onu boş koymayın. Yâhut bozuk tohum ekmeyin." Abdülkâdir Geylânî hazretlerine; "Hangi ameli esas aldınız da böyle yüksek dereceye ulaştınız?" diye sorulduğu zaman; "Temeli doğruluk üzerine attım. Aslâ yalan söylemedim. Yalanı kâğıda bile yazmadım ve hiç yalan düşünmedim. İçim ile dışımı bir yaptım. Bunun için işlerim hep rast gitti. Çocuk iken maksadım, niyetim, ilim öğrenmek, onunla amel etmek, öğrendiklerime göre yaşamaktı" cevabını vermişlerdir. Peygamber efendimiz, bir hadis-i şeriflerinde buyuruyorlar ki: (İki şeyden birine kavuşan insana gıbta etmek, buna imrenmek yerinde olur. Allahü teâlâ bir kimseye islâm ilimlerini ihsân eder. Bu da, her hareketini, bilgisine uygun yapar. İkincisi, Allahü teâlâ, birine çok mal verir. Bu kimse de malını, Allahü teâlânın râzı olduğu, beğendiği yerlere harc eder). Abdullah bin Zeyd hazretlerine ilim sâhipleri sorulduğu zaman: "Âlimler üç kısımdır. Bir kısmı, ilmi ile amel eder, insanlar da onun ilmiyle amel ederler. Diğer bir kısmı, ilmi ile amel eder, fakat insanlar onun ilmiyle amel etmez. Başka bir kısmı da ilmiyle kendisi amel etmediği gibi insanlar da amel etmez" cevabını vermiştir. Bunun için Abdülehad Nûrî Efendi; "İlmi ile amel etmiyen münâfık sıfatlı kimseler, âhireti taleb edenleri bidat ve dalâlete düşürerek dinden ederler. Onun için; Allahü teâlânın emirlerine uyan, yarattıklarına şefkat eden, sırf Allah için doğru yolu gösteren alimlere uyup, nâkıs olanlardan çok sakınmalıdır" buyurmuştur. Ve Peygamber efendimiz de; (İlmi ile amel edene, Allahü teâlâ, bilmediklerini bildirir.) buyurmaktadır.
.
Aç gözlü olan, zillete düşer
13 Mayıs 2005 01:00
Aç gözlülük, dünyâ lezzetlerini harâm yollardan aramak, elde etmek demektir ve kötü huylardan, kalb hastalıklarından birisidir. Aç gözlülüğe, tamah yani doymazlık, çok istemek denmektedir. Fudayl bin Iyad hazretleri buyuruyor ki: "Tamah yani aç gözlülük, kişinin herhangi bir ihtiyacı sebebiyle dinini, mukaddes bildiği şeyleri, o ihtiyacı için feda etmesi, elden çıkarmasıdır. Hırs ise, kişinin nefsinin her isteğine boyun eğip o istekleri yerine getirmek için koşmasıdır. Nefsinin isteklerini yerine getirmeye çalışan kimse, çeşitli kimselere muhtaç olur. Eğer o kimseler, onun ihtiyacını yerine getirirse, bu kimseye istedikleri her şeyi yaptırırlar. Onlara boyun eğmek mecburiyetinde kalır. Onlara karşı yaptığı her şey, artık dünya menfaati için olur. Allah rızası için olmaz." Bir gün Ebü'l-Kâsım Bişr hazretleri, Ebû Saîd Mîhenî hazretlerine hitaben; "Ey Ebû Saîd! Tamah ve dünyâya düşkünlükten kurtulmaya gayret et. Çünkü insanda tamah yani aç gözlülük varken, ihlâs yâni her şeyi Allah için yapma arzusu bulunmaz. Kulluk, ihlâs ile olur. Şu hadîs-i kudsîyi unutma! Allahü teâlâ mîrâc gecesi Resûlullah efendimize: (Kulum farzları yapmakla bana yaklaştığı gibi başka şeyle yaklaşamaz. Kulum nâfile ibâdetleri yapınca, onu çok severim. Öyle olur ki, benimle işitir, benimle görür, benimle her şeyi tutar, benimle yürür. Benden her ne isterse veririm. Bana sığınınca onu korurum) buyurdu" buyurmuştur. Çamura atılan altınlar!.. Selçuklu Sultânlarından Rükneddîn, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî hazretlerine beş kese altın göndermişti. Celâleddîn-i Rûmî hazretleri talebelerine; "Bu altınları dışarıdaki çamurun içine atın!" buyurur ve talebeleri de bu emri yerine getirir. Dünyâya düşkün olanlar, bu altınları almak için çamurun içine dalarlar ve üstleri, başları, yüzleri çamurdan görünmez hâle gelir. Bu hali talebelerine gösteren Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî hazretleri buyurur ki: "Bu altınlar, şu gördüğünüz dünyâ ehlinin üstünü başını batırdığı gibi, âhiret ehli olanların da kalbini karartır, kirletir. Çeşitli günahlara sevkedip, ibâdetlerden alıkoyar. Bu sözlerimi yanlış anlamayınız. Dünyâ için çalışmayınız demek istemiyorum. Dünyâ malının muhabbetini kalbinize koymayınız diyorum. Hiç ölmeyecekmiş gibi dünyâya, yarın ölecekmiş gibi âhirete çalışmak lâzım geldiğini herkes bilir. Burada dikkat edilecek nokta; hırs ve tamah yani aç gözlülük yapmadan kanâat üzere bulunmaktır. Dünyâda, âhiret saâdeti için çalışmalı, kazanmalı, niyeti düzeltmelidir. Çünkü İslâmiyet, insanlara faydalı olmayı emreder. En büyük saâdet, en büyük sermâye, helâlinden kazanıp, hayır ve hasenât yaparak âhirete göndermektir. Buna rağmen asıl sermâye, mal, mülk, para sâhibi olmak değil, ilim, amel, ihlâs ve güzel ahlâk sâhibi olmaktır." "Bunlar evliyânın sıfatlarıdır" Ebül Hasan Harkânî hazretleri, kendisini sevenlere hitaben buyurdu ki: "Âlimler ve evliyâ, Peygamber efendimizin vârisidir. Çünkü O'nda olan şeylerin bâzısı bunlarda da var. Resûlullah efendimiz fakirliği seçmişti. Bunlar da fakirliği tercih etmiştir. Resulullah efendimiz cömertti. Güzel bir ahlâkı vardı. Hâinlik bilmezdi. Basîret sâhibiydi. Halkın rehberiydi. Aç gözlü ve hırs sâhibi değildi. Hayır ve şerri Allahü teâlâdan bilirdi. Tabiatında yalan ve kandırma diye bir şey yoktu. Zamânın esiri değildi. İnsanların korktuğu şeyden korkmazdı. İnsanların güvendiği şeye güvenmezdi. Hiç gururlanmazdı. İşte bunlar evliyânın sıfatlarıdır." İslam âlimleri, hırs ve tamahın yani aç gözlülüğün tedavisi için üç esas bildirmişlerdir. Bunlar; sabır, ilim ve ameldir. Bunlar da beş kısımda hülâsa edilmektedir: 1- Amel, geçimde iktisatlı olmak ve infakta ise orta halde bulunmaktır. Hadis-i şerifte: (Tedbirli olmak, geçimin yarısıdır) ayrıca; (İktisat eden, sıkıntı çekmez) buyurulmuştur. 2- Bugünkü rızkına kavuşan bir kimsenin, yarınki rızkına da kavuşacağına inanmasıdır. Zira Hud suresinde meâlen: (Yeryüzünde yaşıyan bütün canlıların rızkını vermek Allaha mahsustur) buyurulmaktadır. Hadis-i şerifte de; (Nafakan için üzülme! Zira senin için takdir edilen rızık, seni bulacaktır) buyurulmuştur. 3- Kanaat etmekte olan izzeti, hırs ve tamahta yani aç gözlülükte olan zilleti bilmektir. Hadis-i şerifte; (Mü'minin izzeti, insanlardan müstağni kalmasıdır) buyurulmuştur. Kimleri örnek almalı!.. 4- Peygamberlerin ve Onların vârislerinin hayatlarını göz önüne getirmeli ve kendilerine dünyanın bolca verildiği kâfirleri düşünmeli ve kimleri örnek alacağını iyi hesap etmelidir. 5- Mal, servet edinmenin tehlikelerini iyi öğrenmeli. Malın, servetin insanı dünyada meşgul ettiğini ve Mahşer günü de, Cennete geç girmeye sebep olduğunu hatırdan çıkarmamalıdır. Seyyid Emir Hamza hazretleri de; "İnsanların elinde olana göz dikmeyiniz. Allahü teâlânın size verdiğine kanâat ediniz. Çünkü tamah eden yani aç gözlü olan, dâimâ sıkıntı ve üzüntü içinde olur. Kanâat eden de, her zaman neşeli ve rahattır" buyurmuştur.
.
Dua etmemek
20 Mayıs 2005 01:00
"Duâ etmemek; gamların en büyüğüdür" Duâ; istemek, yalvarmak, taleb etmek anlamındadır. Herhangi bir kimsenin, kendi arzusunun, dileğinin gerçekleşmesi veya bir başkasının, bir dileğine, arzusuna kavuşması için Allahü teâlâya yalvarması demektir. Allahü teâlâ, Mü'min sûresinin 60. âyet-i kerîmesinde meâlen: (Bana hâlis kalb ile duâ ediniz. Duânızı kabûl ederim.) buyurmaktadır. Peygamber efendimiz de; (Allahü teâlâyı unutarak, gafletle edilen duâ kabûl olmaz.) buyurmuşlardır. Duânın kabul olup olmamasından değil, duâ ederken şartlarına uygun yapılıp yapılmadığından endişe etmelidir. Çünkü şartlarına uygun olarak yapılan duâ, mutlaka kabul olur. Bunu, âyet-i kerimeler ve hadis-i şerifler haber vermektedir. Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî hazretleri; "Yalnız duâ etmekle kendimizi aldatmayalım! Allahü teâlânın kânûn-ı ilâhiyyesine uymadan, sebeblere yapışmadan, çalışmadan duâ etmek mûcize istemek demektir. Müslümanlıkta hem çalışılır, hem de duâ edilir. Önce sebebe yapışmak, sonra duâ etmek lâzımdır" buyurmuştur. İmâm-ı Gazâlî hazretleri de: "Duânın edeblerinden biri de; duâ ederken, âciz olduğunu ifâde etmek, huzûr ve huşû içinde Allah'tan korkarak ve kabûlünü umarak istediği şeyde devâm üzere olmaktır" buyurmaktadır. Sebeplere yapışacağız Kul, her zaman Sahibine, Yaratanına muhtaçtır. Allahü teâlâ, her şeyi sebeplerle yarattığı için, sebeplere yapışmakla emrolunduk. Sebeplere yapışacağız ve duâ da edeceğiz. Çünkü duâ etmemizi kendisi istemekte ve emretmektedir. Nimet zamanında da, bela anında da duâ etmekle emrolunduk. Nitekim İmâm-ı Rabbânî hazretleri; "Duâ etmekle emrolunduk. Kulun Rabbine duâ etmesi, yalvarması, yakarması, sığınması, ağlayıp sızlaması Rabbine hoş gelir" buyurmuştur. Belâ anında dua etmemek, yalvarmamak, o belâdan daha büyük bir üzüntüdür, daha bü yük bir kederdir, gamdır. Muhammed Ma'sûm hazretleri buyuruyor ki: "Belâ, Allahü teâlâdan gelir. Belâdan kurtaran da, O'dur. Her birinin belli vakti vardır. Vakitlerini değiştirmek mümkün değildir. Şikâyet, fayda vermez. Ona sığınılır ve duâ edilirse, hiç gam kalmaz. Duâ etmemek, gamların en büyüğüdür." Aceleci olmamalı Şartlarına uygun yapılan duânın neticesinden endişe etmemeli ve bu konuda aceleci de olmamalıdır. Birgün Peygamber efendimiz; (Kul günâh veya kat'-ı rahm yani sılayı rahmi terk dâvâsında bulunmadıkça ve acele etmedikçe duâsı kabul edilir) buyurmuştu. Orada bulunan eshâb-ı kirâmdan bazıları; -Yâ Resûlallah, acele etmek nedir? diye süal edince, Resûlullah efendimiz; (Duâ ettim de kabul edildiğini görmedim der ve o anda vaz geçerek duâyı bırakır) buyurmuşlardır. Duâ ederken, Allahü teâlânın sevdiklerini vesile ederek, onların hatırı ve hürmetine diyerek dua etmelidir. Zira Peygamber efendimiz; (Allahümme innî es'elüke bilhakkıssâ'ilîne aleyke yâni; "Yâ Rabbî! Senden isteyip de verdiğin kimselerin hakkı için, senden istiyorum" derdi ve böyle duâ ediniz!) buyururdu. Abdülkâdir Geylânî hazretleri buyuruyor ki: "Allahü teâlâdan dünyâ ve âhiretin hayırlarını iste. Sakın; "Ben istiyorum. Fakat Allahü teâlâ vermiyor, ben de bundan sonra istemeyeceğim." deme. Duâya devâm et. Eğer istediğin şey ezelde senin için takdir edilmiş ise, Allahü teâlâdan istedikten sonra, Allahü teâlâ onu sana gönderir. Eğer istediğin o rızık ezelde senin için takdir edilmemiş ise, Allahü teâlâ seni o şeye muhtaç kılmaz ve kendinden gelenlere rızâ gösterme nîmetini ihsân eder. Eğer Allahü teâla senin için fakirlik ve hastalık dilemiş ise, sen de Allahü teâlâya fakirlikten ve hastalıktan kurtulman için yalvarırsın. O zaman Allahü teâlâ sana râzı ve memnûn olacağın bir hâl verir. Eğer, ezelde borçlu olmak takdir edilmişse ve sen de borçtan kurtulmak için duâ edersen, Allahü teâlâ alacaklıyı sana kötü muâmele etme hâlinden vaz geçirir. Hatta borcundan azaltma veya hepsini bağışlama hâline çevirir. Eğer dünyâda borçlu halden kurtarmazsa buna karşılık sana bol sevap verir." Senin için hayırlı olan... Bir gün Ahmed bin Alevî hazretlerinin talebelerinden birisinin çocuğu vefât etmişti. O talebe buna çok üzüldü. Çocuğunu kucaklayıp, doğruca hocasının huzûruna götürdü ve; "Efendim, Allahü teâlâya duâ edin de, ya bu oğlumu diriltsin veya benim de rûhumu alsın." dedi. Bunun üzerine Ahmed bin Alevî hazretleri talebesine hitaben; "Senin için hayırlı olan duâda bulunacağım. Yavrum! Kazaya rızâ gösterip sabredeceksin. Allahü teâlâ, bu yavruyu sana emânet verdi. Şimdi geri alırken sana çok sevâb, iyilik verecek, acıyarak doğru yolda ilerlemeni, yükselmeni ihsân edecektir. Bu merhamete ve ihsâna kavuşabilmek için sabretmeli, O'nun yaptığını hoş görmelisin. Kızar, bağırıp çağırırsan, sevâba kavuşamazsın. O'nun emrine râzı olup, kazâya rızâ göstereceksin." buyurup, duâ etti. Duâyı terk etmemeli fakat şartlarına uygun olarak yapmalıdır. Zira Ali Râmitenî hazretleri buyuruyor ki: "Allahü teâlâya hiç isyân etmediğiniz bir dille duâ ediniz ki, duânız kabûl olsun." Yahyâ bin Main hazretleri de; "Allahü teâlâya itâat etmek bir hazîneye benzer. Bu hazînenin anahtarı duâ, anahtarın dişleri de helâl lokmadır" buyurmuştur.
.
"Sâdık dost az bulunur"
22 Mayıs 2005 01:00
Sâdık olan, iyi olan bir dost, insanı tehlikelerden, korkulardan muhâfaza eder. Fakat böyle bir arkadaş, böyle bir dost bulmak çok zordur. Zira İmâm-ı Şâfiî hazretleri; "Sâdık dost ve hâlis Kimyâ az bulunur, hiç arama!" buyurmuştur. Bir kimse, kendisine din ve dünya saadeti konusunda yardımcı olan bir arkadaş bulursa, bunun kıymetini bilmeli, hakkını gözetmeli, hürmette kusur etmemelidir. Lüzumsuz külfetlerle onu sıkıntıya sokmamalıdır. İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki: "Bir kimsenin, arkadaşlarıyla veya diğer insanlarla iyi geçinebilmesi için onlara külfet vermemesi, yük olmaması lazımdır. Mümkün olduğu kadar kendi işini kendi halletmelidir. Mecbur kalmadıkça, hiç kimseden mal, para gibi şeyler de istememelidir. Herhangi bir makama geçmek için de başkalarından yardım istememelidir. Gösterişte bulunmamalı Fazla hürmette, ikramda bulunarak ve gereksiz hizmetler yaparak, arkadaşlarına gösterişte bulunmamalıdır. Bir kimsenin kendisinin yapmak istemediği bir şeyi arkadaşından beklemesi, ona haksızlık etmek demektir. Din büyüklerinden Fudayl bir İyad hazretleri: "İki arkadaşın aralarının açılması, fuzuli külfetler yüzündendir. Ziyaretine gittiği arkadaşı, lüzumsuz bir sürü zahmete, külfete girince, insan bir daha ziyaretine gitmez, gitmek istemez" buyurmuştur." Zamanımızda bazı kimseler arasında külfet yarışı çok yaygındır. Arkadaş ve dostların birbirlerini hiç aramamalarının ve çok seyrek ziyaret etmelerinin sebeplerinden birisi böyle lüzumsuz külfetler olmaktadır. Hazret-i Ali: "Dostların, arkadaşların kötüsü, seni minnet altında bırakıp özür dilemeye mecbur bırakandır" buyurmuştur. Çeşitli zahmetlere giren bir kimse, arkadaşını borçlu duruma düşürmüş olur. Bu suretle kendisinden çekinilir. Yalnız iken nasıl hareket ediyorsa, arkadaşı varken de öyle hareket eden kimse ile arkadaşlık kolay olur. İki arkadaştan biri diğerinden çekiniyorsa, muhakkak birinin kusuru var demektir. Hadis-i şerifte: (Ümmetimin mütteki olanları külfet ve zahmet vermekten uzak durur.) buyuruldu. İnsan, kendini hiç bir arkadaştan üstün görmemelidir. Ev ziyaretlerinde, çay ve yemek ikramlarında, kendini gösterme, üstün olduğunu hissettirme duygusu olmamalıdır. Sırf Allah'ın nimetini, bereketlenmek için misafire, arkadaşına sunmak olmalıdır. Kendini faziletli gören, arkadaşına hakaret etmiş olur. Kendine uygun görmediği bir şeyi arkadaşı için yapan kimsenin arkadaşlığında hayır yoktur. Nitekim hadis-i şerifte: (Kendisine reva gördüğünü, sana reva görmiyen kimsenin arkadaşlığında, sohbetinde hayır yoktur.) buyurulmuştur. Arkadaşlarla iyi geçinmek, sadece onlara yük olmamak, onlara sıkıntı vermemek değil, onlardan gelecek sıkıntılara da katlanmak demektir. Allahü teala, Musa aleyhisselama vahyederek: (Bana ita'at eden, arkadaşlarının eziyetlerine katlanır. Onlara haset etmiyenin dostları çoğalır.) buyurumuştur. İhtiyaçlarımızı görecek, sıkıntılarımıza katlanacak arkadaş arıyorsak, bu aradığımız, arkadaş değil, ancak bir hizmetçi olur. İhtiyaçlarına koşacağımız, eziyetlerine katlanacağımız, dertlerine ortak olacağımız insanlarla Allah için arkadaşlık kurmalıyız. Hazret-i Aişe validemiz: (Mü'min, mü'minin kerdeşidir. Onu ne ganimet bilir, ne de ondan çekinir.) buyurmuştur. Ahmed Siyâhî hazretleri, oğluna nasaihat ederek buyurdu ki: "Ey oğul! Eğer sana hakîkî dost arkadaş lâzım ise, Allah için sevenlerle beraber ol. Böyle kimselerden dostluk ve kardeşlik bağı kurduğun kimseye, muhtâc olduğunda ihtiyacından fazla malın varsa ver. Yahud onu kendinle beraber tut veya kendine tercih et. Beraber olduğunuzda ve arkasından ayıplarını ört ve gizle. Kusuru olduğunda sabır ve tahammül et. Hayatta iken ve vefat ettiğinde onu hayırla an." Arkadaşlık hukuku Bekr bin Abdullah el-Müzenî hazretleri bir talebesine şöyle nasîhat etmiştir: "Biri ile arkadaş olduğun zaman bâzı hususları yerine getirmen gerekir. Berâber olduğunuzda, şâyet onun nalınlarının ipi kopar ve o bunları düzeltip bağlayıncaya kadar sen onu beklemezsen, sen arkadaşlık hukukuna riâyet etmemiş olursun. Çünkü sen, bu hâlinle dost olamazsın. Yine, senin arkadaşın bir ihtiyâç için bir yerde oturduğunda, o işini bitirinceye kadar onu beklemezsen, yine hakîkî dost sayılmazsın. Din kardeşlerinden bir cefâ görürsen, bil ki bu, yaptığın bir hatâdan dolayıdır. Derhal Allahü teâlâya dön ve tövbe et. Ayrıca, bir sevgi görecek olursan, Allahü teâlâya olan tâatdan ve Allahü teâlânın beğendiği işleri yapmaktan hâsıl olduğunu bil ve şükret!" Hazret-i Ömer de buyuruyor ki: "Sâdık dost bul ve onların arasında yaşa! Dürüst ve samimi arkadaşlar, genişlikte süs ve ziynet; darlıkta yedek sermayedirler. Dostunun sana düşen işini güzelce gör ki, lüzumunda sana daha güzeli ile karşılıkta bulunsun. Düşmanından uzaklaş, her dosta bel bağlama, ancak emin olanları seç. Emin olanlar, Allahü teâlâdan korkanlardır. Kötü insanlarla düşüp kalkma, onlardan kötülük öğrenirsin. Onlara sırrını verme, ifşâ ederler. İşlerini, Allah'tan korkanlara danış ve onlarla istişâre et."
.
Bütün kötülüklerin kaynağı
27 Mayıs 2005 01:00
Bütün kötülüklerin kaynağının içki olduğu, ayet-i kerime ve hadis-i şeriflerde bildirilmiştir. Cenab-ı Hakk, Kur'an-ı Kerimde mealen, (Ey iman edenler; içki, kumar, tapınmaya mahsus dikili taşlar, fal okları ancak şeytanın amelinden birer necistir. Onun için bunlardan kaçının ki, kurtuluşa eresiniz) diye buyurmaktadır. Hadis- şeriflerde de içki şiddetle kötülenmiştir. İslam büyükleri içkinin zararlarını şöyle sıralamışlardır: İçki içen kimse, bir nevi deli durumuna düşer. İnsanların gülüp, alay etmesine sebep olur. Aklı başındaki insanlar nazarında değeri kalmaz. İnsanın haya perdesini yıkar. Zira hadis-i şerifte, (İçki içenin haya perdesi yırtılır, şeytan ona yoldaş olur, her kötülüğe sevkeder ve her iyilikten alıkor) buyurulmuştur. İçki, kişinin aklına da kesesine de zararlıdır. Paranın fuzuli yere harcanmasına sebep olduğu gibi, aklın ve zekanın zayıflamasına da sebep olur. Peygamber efendimiz: (İçki malı telef eder, aklı giderir) buyurmuştur. ? Düşmanlığa sebep olur İçki, arkadaşlar, kardeşler ve dostlar arasında düşmanlığa sebep olur. Nitekim Allahü teala Kur'an-ı Kerimde mealen: (Şeytan, içkide ve kumarda ancak aranıza düşmanlık ve kin sokmak ister.) buyurmaktadır. İçki, insanı, Allahı anmaktan ve namaz kılmaktan alıkor. Nitekim Allahü teala: (Şeytan içkide ve kumarda sizi Allahı anmaktan ve namaz kılmaktan alıkor.) buyurmuştur. İçki, şehveti kamçılar, dolayısıyla kişiyi zinaya götürür. Hadis-i şerifte, (İçki, zinadan kötüdür) buyuruldu. Ayrıca, içkili olan evli bir erkek, farkına varmadan nikah bağını çözebilecek sözler söyleyebilir. Böyle duruma düşen bir kimse, hanımıyla zina durumuna düşebilir. İçki, her kötülüğün anahtarıdır. Çünkü, içki içilince her türlü günahı işlemek kolaylaşır. Zira kişi aklını kaybettiği için haramı, helalı, yanlışı, doğruyu ayırt edemez. Hadis-i şerifte, (İçkiden sakının! Ağaç dal budak saldığı gibi, içki de, kötülük saçar)buyuruldu. İçki içen bir kimse, meyhaneye girmek ve pis içki kokuları bulundurmakla, daima yanımızda bulunan iyiliklerimizi kötülüklerimizi yazan hafaza meleklerine eza etmiş olur. Rahmet melekleri kendisinden uzak olur. Hadis-i şerifte, (Rahmet melekleri, sarhoştan uzak durur) buyuruldu. İçki içen kimse, iyiliklere, duaya kendisini kapamış olur. Çünkü içki içen kişinin iyilikleri ve duası kabul olmaz. Bu sebeple değil içki içmek, içki içilen yerden bile uzak durmalıdır. Zira hadis-i şerifte, (Allaha ve Ahirete inanan içki içmesin, içki içilen sofraya da oturmasın) buyuruldu. İçki içen kimse, daima korkulu durumda kalır. Ölümü anında onun o hali imansız gitmesine sebep olur. Çünkü ölümün ne zaman geleceği belli olmaz. Hadis-i şerifte, (İçki ile iman, bir arada bulunmaz, biri, diğerini uzaklaştırır) buyuruldu. Bu zararlar, yalnız dünyadaki cezalardır. Bir de Ahiretteki cezalar vardır. Onlar sayısız denecek kadar çoktur. Dünyadaki zararlar ile mukayese edilemeyecek kadar şiddetlidir. Ayrıca biri geçici diğeri sonsuzdur. Aklı başında bir insanın, bu dünyanın gelip geçici bir kaç zevkini Ahiretin ebedi, sonsuz zevklerine tercih etmesi mümkün değildir. Eshab-ı kiramdan Abdullah İbni Mes'ud hazretleri: "Pişmanlıkların en büyüğü ve en zararlası, kıyamet günündeki nedamettir. Azıkların en hayırlısı takvadır. İçki günahların da'vetçisidir. Gençlik, deliliğin bir şubesidir." buyurmuştur. Bir defasında Hazret-i Osman İslamiyeti tanımakla yeni şereflenmiş bir topluluğa şu nasihatta bulundu: Ey insanlar! İçki içmekten sakının. Şüphesiz ki içki, bütün kötülüklerin anasıdır. Bir zamanlar sizden önceki kavimlerden birinde bir abid vardı. Devamlı ibadetle meşgul olurdu. Küçük bir çocuk vardı Bir gün bir mahalleden geçerken kötü bir kadınla karşılaştı. Kadın, bir bahane ile onu evine soktu. Kapıyı iyice kapattı. İçeride küçük bir çocuk vardı. Bir kapta da içki bulunuyordu. Kötü niyetli kadın, abidi içeri alıp, kapıyı iyice kilitledikten sonra hemen niyetini açığa vurdu: -Ya benimle beraber olacaksın, yahut şu içkiden biraz içeceksin, yahut da şu çocuğu öldüreceksin. Bunlardan birini yapmadıkça buradan çıkamazsın. Yoksa bağırıp etrafı velveleye verir, evime girip bana tecavüze yeltendi derim. Kimseye de aksini inandıramazsın! Seni rezil ederim, dedi. Kötü niyetli kadının bu tehdidi karşısında abid düşündü ve kendi kendine: "Zina yapamam. Çocuğu da öldüremem. Bari onlara nazaran daha kolay atlatılacak bir günah olan içkiyi içeyim de sonra tevbe ederim" dedi ve içkiden biraz içti. Az sonra kafası dönmeye başladı. Kadın bir daha verdi. Derken, iyice sarhoş olup içkinin verdiği şehvet hırsı ile kadınla zina etti. Daha sonra da gördüklerini anlatır diye çocuğu öldürdü. Ey insanlar! Görüldüğü gibi içki, insana en kötü şeyleri yaptırabiliyor. Bunun için, içkiden şiddetle kaçının. Zira içki bütün kötülüklerin kaynağıdır. Allaha yeminle söylerim ki, kişinin kalbinde içki ile imanın birlikte kalması zordur. Bu işi yapa yapa zamanla içki içmek normal bir iş haline gelir. Bunun için, birinin gelmesiyle diğerinin orayı terketmesinden korkulur!.
.
Sevgi, kalb işidir...
29 Mayıs 2005 01:00
Sevgi, kalbin, gönlün, zevk aldığı herhangi bir şeye meyletmesi demektir. Sevgide asıl olan, bilmek ve anlamaktır. Çünkü insan, ancak, bildiğini, anladığını, tanıdığını sevebilir. Bitkilerde ve diğer cansız varlıklarda idrâk, anlama kuvveti olmadığı için, onlarda sevgi olmaz. Çünkü sevgi, sevmek, canlı ve anlayışlı olanların özelliğidir. İnsan, hoşuna giden, tabiatına tatlı gelen şeyi sever. Hoşuna gitmeyen, tabiatına ters gelen şeyi ise sevmez, hatta ondan nefret edebilir. Sevgi, bilip, anlamaya bağlı olduğu için, sevginin, muhabbetin de bölümleri, kısımları farklı olmaktadır. Herkesin his organları, herhangi bir şeyi farklı olarak algılar. Bu sebeple gözün, kulağın ve diğer organların zevk alması, kişilere göre farklılık gösterir. İnsan gözünün gördüğü bir şeyden zevk alırsa, onu sever. Kulağı ile işittiği bir şeyden hoşlanırsa, onu da sever. Kokladığı bir şeyi severse, bunu da sever. Bu beş duyu organlarının dışında kalb ile beğenilen ve hoşlanılan şeyler de vardır. Kalbin beğendiği, hoşlandığı şeyler de sevilmektedir. Allahü tealanın sevgisi bu kısımdandır. Sevginin sebebi, kaynağı, üç kısımda özetlenmektedir: ? Kendimizi sevmemizin sebebi! 1- Her canlı için ilk sevilen şey, kendi nefsi, zatıdır. Kişinin kendini sevmesinin asıl sebebi, hayatiyetinin devam etmesine olan meyli ve yok olmasından nefret etmesidir. Bu sebeple insan, evladını, malını, soyunu sevmektedir. 2- İnsan, ihsan sebebiyle sevmektedir. Zira insan, ihsanın, iyiliğin kölesidir. Bu sebeple Resulullah efendimiz: (Ya Rabbi, kötü kimsenin, kalbimin ona meyledeceği bir iyiliği yapmasını nasip eyleme!) diye dua etmişlerdir. 3- Bizzat o şeyin kendini, zatını sevmektir. Herhangi bir iyilikten, ihsandan dolayı değil, o şeyin kendini, zatını sevmektir. Esas sevgi de budur. Güzelliği anlayan herkes, güzel olanı sever. Güzelliği sevmek de, güzelliğin zatındandır. Zira o şeyde güzelliği anlamak, zevkin kendisidir. Mesela yeşillik, akar su, kendisi güzeldir. Allahü teala ise, güzellerin güzelidir. Zira Resulullah efendimiz: (Muhakkak ki Allahü teala, güzeldir ve güzeli sever) buyurmuşlardır. Resulullah efendimiz, Ebu Zerri Gıfârî hazretlerine hitaben; -Ya Ebâ Zer! İmanın rükünlerinin hangisi daha sağlamdır? diye sual edince Ebu Zerri Gıfârî hazretleri; -Allah ve Resulü daha iyi bilir diye arzettiler. Bunun üzerine Resulullah efendimiz: -Allah için muhabbet etmek, Allah için sevmek, Allah için düşmanlık etmektir, buyurdular. Enes bin Malik hazretleri anlatır: "Bir gün Resulullah efendimiz yanında bazı kimselerle ayakta sohbet ediyordu. O sırada bir grup insan selam vererek geçtiler. Peygamber efendimizin yanında bulunanlardan bir kimse, o geçip giden gruptaki bir kimseyi işaret ederek; -Allah için ben bu kimseyi çok seviyorum, dedi. Bunun üzerine Resulullah efendimiz; -Sevdiğini o kimseye bildirdin mi? diye sual ettiler. O şahıs da; -Hayır ya Resulallah bildirmedim, cevabını verdi. Bunun üzerine Peygamber efendimiz; -Hemen git ve kendisini sevdiğini ona bildir, buyurdular. O da hemen gidip o şahsa kendisini sevdiğini söyleyince, o şahıs da: -Beni kim için sevdiysen, O da seni sevsin, diye karşılık veriyor..." Peygamber efendimiz bir gün Abdullah bin Ömer hazretlerini, etrafına dikkatli dikkatli bakarken gördü ve ne aradığını sordu. O da; -Ya Resulallah, sevdiğim, muhabbet ettiğim bir kimse vardı. Onu kaybettim, yerini de bilmiyorum. Onu arıyorum, diye cevap verdi. Resulullah efendimiz de: -Ey Abdullah, bir kimseyle tanışır ve onu seversen, o kimsenin kendisinin ve babasının ismini ve nerede kaldığını yani adresini sorup öğren. Eğer hasta ise ziyaretine git, bir işi varsa yardımcı ol! buyurdular. Resulullah efendimiz, Eshab-ı kiramla sohbet ederken bir bedevi geldi ve Peygamber efendimize, kıyametin ne zaman kopacağını sordu. Resulullah efendimiz; -Kıyamet için ne hazırların? diye sordular. O şahıs da; -Benim öyle fazlaca bir namaz, oruç ibadetim yok. Ancak Allah ve Resulünü çok seviyorum, dedi. Bunun üzerine Peygamber efendimiz: -Kişi, sevdiği ile beraberdir buyurdular. "Sevgin yük olmasın!" Peygamber efendimiz, bir hadîs-i şerîflerinde; (İnsanlar, kendilerine ihsân, iyilik edenleri sever. Bu sevgi, insanın yaratılışında vardır) buyurmuşlardır. Dolayısı ile yapılan ihsân, ne kadar kıymetli ve ne kadar çok olursa, sevgi de o kadar fazla olur. Bunun için, herkes anasını, babasını, hocasını, ustasını, devletini, vatanını, din kardeşlerini çok sever. Bir Müslüman, hocasını, yani kendisine, din ve dünya bilgilerini, îmânını, Allahını, Peygamberini, güzel ahlâkı öğrettiği için, onu herkesten, çok sever. Bu sevgi, cibillîdir. İnsanın doğuşunda vardır. Bu sevgiden mahrûm olan kimse, hakîkî insan değildir. Hayvan gibidir. Çok sevilen kimse, insânın kalbinden, hâtırından çıkmaz. Zaten seven bir kimse, sevdiğini çok anar, hatırlar ve sevdiğinin hali ile de hallenir. Yalnız sevgi, Allah rızası için olmalıdır. Hazret-i Ömer'in buyurduğu gibi: "Sevgin yük ve buğzun da telef edici olmasın!"
.
Nefse değil, Allaha güvenmek
3 Haziran 2005 01:00
İnsanın, yaratılış icabı olarak bir yere güvenmesi gerekir. İnsan, ya kendine, kendi nefsine veya her şeyin sahibi, yaratanı olan Allahü teâlâya güvenecektir. Nefsine güvenen, bencil, egoist olur. Kendini helâk ettiği gibi, başkalarına da sıkıntı verir hatta zulmeder. İnsanlar indinde de sevimsiz olur. Nefse itimat etmek, dînimizde bildirilen tevekkülün tersi ve tevekkülü bozan bir şeydir. Ayrıca bu hâl, kendini beğenmeye yol açar. Bu şekildeki nefse itimat, mantık ilmine de uygun değildir. Çünkü güvenilecek bir şey bulamamak demektir. Bir güvenen, bir de güvenilen olmak üzere ayrı ayrı iki şey düşünülmedikçe "güvenmek" sözünün mânâsı kalmaz. İslâmiyyetin emrettiği tevekkülde, başkasının yardımına güvenmeyip, yalnız Allah'a sığınarak çalışmak inancı bulunduğundan, nefse itimâttan beklenilen kuvvetten kat kat fazla kuvvet hâsıl olmaktadır. İslâmiyetin aleyhinde bulunanların tevekkülü kötülemeleri, bunu anlayamadıkları içindir. Allahü teâlâya tevekkül eden de, nefsine itimât eden de, sebeplere yapışıp çalışmaktadır. Şu kadar var ki, nefsine güvenen, kimsesizdir çünkü kendinden başkasına güvenmemektedir. Tevekkül eden ise, kendi çalışmasından başka, Allah'ı vardır. Allahü teâlâdan kuvvet almaktadır. Tevvekkül eden kimse, hem bütün kuvvetiyle çalışmakta, hem de kazancını kendinden bilmek gibi bir egoistliğe, bencilliğe düşmemektedir. Tevekkül, bir zaaf değildir! Tevekkül, Müslümanlarda bir zaaf değil, bir kuvvettir. Müslümanlar, dinleri emrettiği için tevekkül etmektedirler. Tevekkül; dînimizde Müslümanların, bütün işlerinde Allahü teâlâyı vekil etmeleri; bir işe başlarken sebeplere yapıştıktan sonra Allahü teâlâya güvenmeleri; bütün işlerini Allahü teâlâya ısmarlamaları; kalben O'na îtimât etmeleri demektir. Tevekkül, sözlük anlamı itibari ile "vekil etme" mânâsına gelmektedir. Ahmed bin Hanbel hazretleri tevekkülü; "Tevekkül; her şeyi Allah'tan bilmek ve rızkı O'nun verdiğine inanmaktır" diye tarif etmiştir. Tevekkül, kalbin yapacağı bir iştir ve îmândan meydana gelir. Öğrenilmesi güç, yapması ise daha güçtür. Çünkü dînimizin bildirdiği tevekkülün hem akla, hem dîne, hem de tevhide uyacak şekilde anlaşılması lâzımdır. Bu ise, akla âit bilgilerle din bilgilerinin ve engin bir deryâ olan tevhid bilgilerinin doğru öğrenilmesi, tam anlaşılması ve günlük hayatta doğru olarak tatbik edilmesiyle mümkün olabilir. Bir kimse, hareketlerde, işlerde Allahü teâlâdan başkasının tesirini düşünürse tevhidi noksan olur. Eğer hiçbir sebep lâzım değildir derse dinden ayrılmış olur. Sebepleri araya koymaya ihtiyaç yok derse, akla uymamış olur. Böyle düşünenlerin sandıkları gibi tevekkül, her işi oluruna bırakıp, kendi isteği ile bir şeyi yapmamak, para kazanmak için uğraşmamak, tasarruf yapmamak, yılandan, arslandan, düşmandan sakınmamak, hasta olunca ilâç içmemek, dînini öğrenmek için çalışmamak demek değildir. Tevekkülün esâsı; gerekli sebeplere başvurduktan sonra insanlardan bir şey beklememek, sebeplere güvenmemek, herşeyi yalnız Allahü teâlâdan beklemektir. Allahü teâlâ, kimseye muhtaç olmamak için çalışmayı, hasta olmamak için önceden tedbir almayı, çocuk sâhibi olmak için evlenmeyi, hasta olunca ilâç kullanmayı, görebilmek için ışığı sebep kılmıştır. Sebebi, istenilen şeye kavuşmak için, bir kapı gibi yaratmıştır. Bir şeyin hâsıl olmasına sebep olan şeyi yapmayıp da sebepsiz olarak gelmesini beklemek, kapıyı kapayıp pencereden atılmasını istemeye benzer ki bu akla ve dîne uygun olmaz. Allahü teâlâ insanların ihtiyaçlarına kavuşmak için bu sebeplere yapışma kapısını yaratmış ve açık bırakmıştır. Onu kapamak uygun olmayıp, insanın vazifesi kapıya gidip beklemektir. Sonrasını O bilir. Başa gelene rıza göstermek Bütün bunlardan açıkça anlaşılıyor ki, dînimiz çalışmayıp, boş oturup, tevekkül ediyorum demeyi yasaklamaktadır. İnsan çalışıp çalışmamakta, ilâç kullanıp kullanmamakta, iyilik edip etmemekte, dînini öğrenip öğrenmemekte serbesttir. Yapılan işin akla, dîne uygun olması Allahü teâlânın emridir. Bir iş için yapılması îcâb eden şartlara başvurduktan sonra başa gelene rıza göstermek, tevekkülün esâsıdır. Çalışıp, gayret gösterip lüzumlu bütün şartlara başvurduktan sonra zengin olmamışsa, hâline şükretmek ve bunun kendisi için hayırlı olduğunu kabul edebilmektir. Hasta olanın bütün tıbbî yollara başvurduktan sonra iyi olmayı veya hasta kalmayı Allahü teâlâdan bilmesidir. Ticâretle uğraşanın gerekli olan bütün tedbirleri aldıktan sonra büyük kârlara kavuşmasının veya iflâs etmesinin Allahü teâlâdan olduğuna inanmasıdır. Peygamber efendimiz, Ebu Hureyre hazretlerine hitaben; (Yâ Ebâ Hüreyre! Allah'tan başka hiçbir şeye ümit bağlama! Allah'a tevekkül eyle. Bir arzun varsa Allahü teâlâdan iste! Allahü teâlânın âdet-i ilâhiyyesi şöyle cârî olmuştur ki, her şeyi bir sebep altında yaratır. Bir iş için sebebine yapışmak ve sonra Allahü teâlânın yaratmasını beklemek lâzımdır. Tevekkül de bundan ibârettir) buyurmuştur.
.
Niyet, amelden önce gelir...
5 Haziran 2005 01:00
Yapılan amelin sevâbı, niyetin düzgün olmasına bağlıdır. Bir hadis-i şerifte; (Eshâbımın hiçbirine dil uzatmayınız. Onların şânlarına yakışmayan bir şey söylemeyiniz! Nefsim elinde olan Allahü teâlâya yemîn ederim ki, sizin biriniz Uhud Dağı kadar altın sadaka verse, eshâbımdan birinin bir müd arpası kadar sevâb alamaz) buyuruldu. Çünkü, sadaka vermek ibâdettir. İbâdetlerin sevâbı niyetin temizliğine göredir. Bu hadîs-i şerîf, Eshâb-ı kirâmın kalblerinin ne kadar çok temiz olduğunu göstermekdedir. Niyetin doğru olmasına ve niyetin içinde, nefsin bir arzûsu gizlenmiş olmamasına çok dikkat etmelidir. Niyetin doğru olması için, Allahü teâlâya yalvarmalıdır. Her iyi işte, niyete dikkat etmelidir. İyi niyet olmadıkça, o işi yapmamalıdır. İslâmiyette ibâdet yapmak için, niyetin büyük önemi vardır. Yapılan her işin İslâmiyete uygun olup olmadığı, niyet ile anlaşılır. Allahü teâlâ, Cehennemden kurtulmayı ve Cennete girmeyi vazîfe olarak bildirmeseydi, yalnız Cenneti, Cehennemi düşünerek yapılan ibâdetler de makbûl olmazdı. Din büyükleri, ibâdet yaparken bunları düşünmezler. Yalnız Allahü teâlânın rızâsını düşünürler. Fakat her Müslümânın âhiret menfaatlerini düşünmesi, kâfi görülmüştür. İbâdetleri âdetten ayırmak için, dünyâ menfaatlerini düşünmemek şart olmuştur. Allah için ve âhiret menfaati için yapılan şeyler, ibâdet olmuştur. Dünyâ menfaati için yapılan şeyler, âdet sayılmıştır. İslâmiyette niyet o kadar mühimdir ki, İslâmiyetin emrettiği bir şey, dünyâ menfaati için yapılınca sahîh ve makbûl olmuyor. Dünyâ işi sayılıyor. Herhangi bir dünyâ işi de, âhiret menfaati için yapılınca, ibâdet hâlini alıyor. Sevap kazanma fırsatı Düşüncesini temizleyen ve niyetini düzelten bir kimse, yemekte, içmekte ve her türlü dünyâ işlerinde âhiret faydasını gözeterek, sevâb kazanmak fırsatını elden kaçırmaz. İnsanlar bütün işlerinde, hattâ ibâdetlerinde, dünyâ menfaati, maddî kazanç aramaya alıştırılırsa, menfaatperestlik, egoistlik hâsıl olur. Hâlbuki İslâmiyet, nefislerin böyle kötü isteklerini yatıştırmayı, maddîcilikten fedâkârlık etmeyi, menfaati hakîr görmeyi, ahlâkın ve rûhun temizlenmesini, yükselmesini istemektedir. İslâmiyete uymanın, ibâdet etmenin, dünyâ menfaatleri üzerine kurulmayacağı, akıl sâhipleri için pek meydânda olan bir hakîkattir. Böyle olduğunu âyet-i kerîmeler ve hadîs-i şerîfler göstermektedir. Şûrâ sûresinin 20. âyet-i kerîmesinde meâlen, (Âhireti kazanmak için çalışanların kazançlarını arttırırız. Dünyâ menfaati için çalışanlara da, ondan veririz. Fakat, âhirette bunların eline bir şey geçmeyecektir) buyuruldu. Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Allahü teâlâ, âhiret için yapılan iyiliklere dünyâda da mükâfât verir. Fakat, yalnız dünyâ için yapılan işlere âhirette hiç mükâfât vermez.) İslamiyetin âhiretteki faydalarıyla birlikte dünyâdaki faydalarını, sosyal iyiliklerini de düşünmek yasak değildir. İslâmiyetin hükümlerinin dünyâda olan faydalarını ve iyiliklerini Müslümânların da bilmesi faydalıdır. Ancak, Müslümânların yalnız bilmekle kalması lâzım olup, ibâdetleri dünyâ faydaları üzerine binâ etmek derecesine gelmemelidir. Böyle olursa, ibâdetler bozulur. İslâmiyetin istediği vazîfelerde dünyâ için ne kadar fayda bulunursa bulunsun, bunları yalnız Allahü teâlânın emri olduğu için ve âhirette, azâbdan kurtulmak için yapmak lâzımdır. Böyle niyyet olunca, dünyâ faydalarının ayrıca düşünülmesi de, zarar vermez. İbâdetlerde âhiret faydalarını bırakarak, yalnız sosyal iyilikler aramak ve bu araştırmayı esâs tutmak, dîne inanmamak hastalığının alâmetlerindendir. İslâmiyetin hükümlerinin dünyâdaki faydaları, iyilikleri pek mühim ve meydânda olmakla berâber, Cennet ve Cehenneme inananlar, dünyâ menfaatlerini hâtırlarına bile getirmezler. Âhiretteki sayısız ve sonsuz saâdetler ve çok acı ve nihâyetsiz felâketler karşısında dünyânın gelip geçici zevk ve acılarının hiç değeri yoktur. İslâmiyetin hükümleri, sosyal faydalar üzerine kurulursa, bu hükümlerin zamânla değişmesine, bozulmasına yol açar. Amel, niyete göre dürüst olur. Nitekim hadis-i şerifte; (Mü'minin niyeti amelinden hayırlıdır) buyurulmuştur. Amellerin efdali... Hazret-i Ömer; "Amellerin efdali; farzları yapmak, haramlardan sakınmak ve doğru bir niyet sahibi olmaktadır" buyurmuştur. Ebu Hureyre hazretleri; "İnsanlar, niyetlerine göre haşrolunurlar" buyurmuştur. Hasan-ı Basri hazretleri; "Cennet ehlinin Cennette ve Cehennem ehlinin de Cehennemde ebedi olarak kalmaları, niyetleri sebebiyledir. Çünkü niyyetleri, inançlarında ebedi kalmak şeklindedir" buyurmuştur. Bilal bin Sa'da hazretleri; "Bir kimse mü'minim dediği zaman, Allahü teala onun ameline bakmadan bırakmaz. Amel ettiği vakit veraına bakar. Vera sahibi olunca da onun niyetine bakar. Eğer niyeti düzgünse, diğer kusurlarını affeder" buyurmuştur. İmâm-ı Sevri hazretleri de; "Önceki Müslümanlar, nasıl amel edeceklerini öğrendikleri gibi, nasıl niyet edeceklerini de öğrenirlerdi" buyurmaktadır.
.
İyi niyet, haramı helal yapmaz!
12 Haziran 2005 01:00
Bir Müslümanın yaptığı bütün işler, ya tâattır yani ibadettir veya ma'siyyettir yani günahtır, isyandır yahut da mubahtır. Bunun için bütün işler; tâat, ma'siyyet ve mubah olmak üzere üç kısma ayrılır. Günâhlar, niyetsiz veyâ iyi niyet ederek işlenirse, günâh olmaktan çıkmaz. (Ameller, niyete göre iyi veyâ kötü olur) hadîs-i şerîfi, tâatlara ve mubâhlara niyete göre sevâb verileceğini bildirmektedir. Bir kimse, birinin gönlünü almak için başkasını incitse veyâ başkasının malı ile sadaka verse, yâhut harâm para ile okul, câmi yaptırsa, bunlara sevâp verilmez. Bunlara sevâp beklemek, câhillik olur. Zulüm, günâh, iyi niyet ile işlenirse, yine günâh olur. Böyle işleri yapmamak sevâptır. Bilerek yapılırsa, büyük günâh olur. Günâh olduğu bilinmeden yapılırsa, Müslümânların çoğunun bildiği şeyleri, bu kimsenin bilmemesi, öğrenmemesi de ayrıca günâh olur. ? "Kalbim temizdir" diyenler... Bir kimse, içki içen arkadaşlarının gönlünü hoş etmeyi niyet ederek onların masasına otursa; "Ben şarap içmiyorum, arkadaşlarımın gönlünü kırmamak için oturuyorum. Böyle yapmak caizdir zira hadis-i şerifte; (Amel niyete göre değerlenir)" dese bunların hiçbiri doğru olmaz. Çünkü niyet, ibâdetlere ve mubâh işlere tesîr eder. Harâm işler, iyi niyet ile câiz olmaz. Yiğitlik göstermek veyâ para, mal kazanmak için gazâ eden kimse, cihâd sevâbı kazanmaz. Mubâhlar iyi niyet ile yapılınca, hayır olup sevâb kazanılır. Fakat, mü'min kardeşinin gönlünü hoş etmek niyeti ile harâm işlemek, câiz olmaz ve bu kimse, (Mü'mini sevindireni, Allahü teâlâ sevindirir) hadîs-i şerîfine uymuş olmaz. Ancak zarûret ve fitne uyandırmamak için, içmemek şartı ile oturabilir ise de, önceden bundan sakınmak lâzımdır. Riyâ ile ve hakkı bâtıl ile karıştırarak mevki sâhibi olmak câiz değildir. İyi niyet ile olsa da, câiz değildir. Çünkü, harâmları ve mekrûhları, iyi niyet ile yapmak câiz değildir. Hattâ, bazı harâmların iyi niyet ile yapılması, dahâ büyük günâh olur. Niyetin iyi olması, tâatlarda, ibâdetlerde faydalı olur. Mubâh, hattâ farz olan bir amel, niyete göre günâh olabilir. Günâh işleyenin; "Sen kalbime bak! Kalbim temizdir. Allah kalbe bakar" sözünün yanlış, hattâ zararlı olduğu buradan da anlaşılmaktadır. İbâdetin kıymetli olması, şartlara bağlıdır. Müslümân, faydasız şeyler ile vakit geçirmez. Hazret-i Ebû Bekir buyurdu ki, "Biz, bir harâma düşmek korkusundan dolayı, yetmiş halâli işlemekten sakınırdık." Bunun için, kimse ibâdetine güvenmemelidir. Çok ibâdet yaptığı için tekebbür etmemelidir. İbâdetin kabûl olması için, niyetin hâlis olması, yanî yalnız Allahü teâlânın rızâsı için yapılması lâzımdır. Bu ihlâsı elde etmek kolay değildir. Nefsi temizlemek takvâ ile olur. Takvâ, harâmlardan sakınmak demekdir. Nefsi temizlenmeyen kimsenin ibâdetlerini ihlâs ile yapması çok güçtür. İmâm-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki; "Bu dünyâda herkes yolcudur. Geldik gidiyoruz. Yolcuların birbirlerine yardım etmesi, el ele vermeleri, kardeş gibi olmaları lâzımdır. Her Müslümân böyle düşünmelidir. Vazîfesine başlarken, Müslümân kardeşlerime yardım etmek, onları râhat ettirmek için çalışacağım. Din kardeşlerim benim işimi gördükleri gibi, ben de, onlara hizmet edeceğim demelidir. Her Müslümân iyi bilsin ki, bütün sanatlar, farz-ı kifâyedir. Bunu düşünerek, bir sanata yapışmak, ibâdet etmek olur. Her sanatı öğrenmek ve hele, harp vâsıtalarını en modern, en ileri şekilde yapmaya çalışmak farzdır. Bu vâsıtaları yapabilmek için, gerekli ilimleri, dersleri okullarda, bu niyet ile okutmak ve okumak hep ibâdet olur. Namâz kılan insanın bu niyet ile, her işi ibâdet olur. Namâz kılmayanların her hareketi de günâh olur. O hâlde, her Müslümân, namâzını kılmalı, sonra farz olduğunu düşünerek, vazîfesini yapmalıdır. İş görürken niyetin doğru olmasına alâmet, insanlara faydalı olan bir meslek, bir sanat seçmektir. Yanî, öyle bir iş görmeli ki, eğer o iş olmasa, Müslümânlar sıkıntı çekerdi. O hâlde, keyif, oyun ve benzerlerine, sanat dense de ve harâm işleyenlere sanatkâr ismi verilse de, bunları yapmak ibâdet olmaz. Hattâ, harâm olmayan, mubâh olan, fakat insanlara lüzûmlu olmayan sanatları seçmemelidir." "Kötü niyetler ibâdeti bozar" İmam-Rabbani hazretleri; "Amel ve ibâdet, niyet ile dürüst olur. Bütün ibâdetlerin kabûl olması için, Allahü teâlâ için yapılması ve böyle niyet edilmesi şarttır. Kötü niyetler, ibâdeti bozar" buyurmaktadır. Salim bin Abdullah hazretleri, Ömer bin Abdülaziz hazretlerine yazdığı bir mektupta; "Bilmiş ol ki, Allahü tealanın kuluna yardımı, niyeti nisbetindedir. Kimin niyeti tam ve doğru olursa, Allahü tealanın yardımı da o kimseye tam olur. Kimin niyeti eksik olursa, Allahü tealanın yardımı da, o nisbette azalmış olur" buyurmuştur. Netice olarak, Peygamber efendimizin buyurduğu gibi: (Allahü teâlâdan başkası için her kim ne işledi ise, karşılığını ondan istesin, denilecektir...)
.
Günâhlar imânı gidermez ise de...
17 Haziran 2005 01:00
Günâh işlemek, küfür olmaz yani imânı gidermez. Fakat bir şeyin harâm, günâh olduğuna ehemmiyet verilmezse, küfr olur yani imân gider. Çünkü ibâdet yapmanın ve günâhtan, harâmdan sakınmanın lâzım olduğuna inanmamak, küfr olur yani imân gider. Günâhların hepsi, Allahü teâlânın emrini yapmamak olduğundan, büyüktür. Fakat, bazısı, bazısına göre küçük görünür. Bir küçük günâhı yapmamak bütün cihânın nâfile ibâdetlerinden dahâ sevaptır. Çünkü, nâfile ibâdet yapmak farz değildir. Günâhlardan kaçınmak ise, herkese farzdır. Büyük günâhlardan kaçınabilmek için, başka çâre yoksa, küçük günâhı işlemek câiz olur. Her günahı çok tehlikeli görmelidir! Müminin alametlerinden biri de, günahını çok tehlikeli görmesidir. Hadis-i şerifte; (Mümin, günahını başucunda dağ gibi görür, hemen üzerine yıkılacağından korkar. Münafık ise burnuna konmuş sinek gibi görür, hemen uçacağını zanneder) buyuruldu. Gizli işlenen bir günahı ona buna duyurmak da ikinci bir günahtır. Böyle günahların affı zor olur. Hadis-i şerifte; (Her mümin affedilir, ancak günahını başkalarına açıklayanlar hariç) buyuruldu. Kabahat gizli de, açık da işlenmez. En'am suresinin 120. ayet-i kerimesinde meâlen: (Açık da olsa, gizli de olsa günahlardan sakının!) buyurulmaktadır. Fakat gizli işlenmiş bir günahı açığa vurmak ayrıca günahtır. İbni Abidin hazretleri; "Günahını açığa vurmak ayrıca günah olur. Gizli yapılan günahı başkalarına anlatmak da günahtır" buyuruyor. Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki: (Kim, dünyada günahını gizlerse, Allah da, kıyamette, o günahı herkesten saklar.) (Bir günaha düşen, Allahın örtüsünü, onun üzerinde bulundursun!) Kötü örnek olmamak için... Günahtan el çekemeyen kimse, kötü örnek olmamak için günahını gizlemelidir. Günahların hepsi Allahü teâlânın emrini yapmamak olduğundan büyüktür. Hadis-i şerifte, (Ufacık bir günahtan kaçınmak, bütün cin ve insanların ibâdetleri toplamından daha iyidir) buyuruldu. Bir farzı yaparken haram işlemek mecburiyeti olursa, haram işlememek için farz tehir edilir, geciktirilir. Bir sünneti işlerken de, mekruh işlemek gerekirse, mekruhtan kaçmak için sünnet terk edilir. Allahü teâlânın yasak ettiklerinden kaçmamak, günah olduğu gibi, emirlerini yapmamak da günahtır. Haram işlememek, farzı yapmaktan önce gelirse de, farzları yapmamanın günahı, haram işlemek günahından daha çoktur. Mesela, namaz kılmamak içki içmekten daha büyük günahtır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Günahtan nefret eden ve ibadetten lezzet alan, hakiki mümindir.) Günah işlemeye devam eden kimse unutkan olur, ahmaklaşır, aklı da azalır. Hadis-i şerifte, (Günah işleyenin bir aklı gider, bir daha geri dönmez) buyuruldu. O halde günah işlemekten çok sakınmalıdır. Muhammed Pârisâ hazretleri buyuruyor ki: "İnsanı Allahü teâlâdan uzaklaştıran perdelerin en zararlısı, kalbin kararması, hasta olması, yani dünyâ sevgisinin kalbe yerleşmesidir. Bu sevgi, kötü arkadaşlardan ve lüzumsuz şeyler seyretmekten hâsıl olur. Çok uğraşarak, bunları kalbden çıkarmalıdır. Faydasız kitap, roman, gazete, mecmûa, hikâyeler okumak, lüzûmsuz şeyler konuşmak, bu sevgiyi arttırır. Haram şeylere bakmak ve dinlemek, bu sevgiyi kalbde yerleştirir. Bunların hepsi, insanı Allahü teâlâdan uzaklaştırır. Kalbin hasta olması, Allahü teâlâyı unutmasıdır. Allahü teâlâya kavuşmak isteyenlerin, bunlardan sakınması, nefsi kuvvetlendiren, azdıran her şeyden kaçınması lâzımdır." Günah işleyen, dünya ve ahirette büyük sıkıntılara maruz kalır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Kendini günahlardan korumayanı Allahü teâlâ[dünya ve ahirette felaketlerden] korumaz.) İnsanların başına gelen bütün sıkıntılar, günahları yüzündendir. İstigfar edince, yani pişman olup tövbe edince günahlar silinir. Bunun için Peygamber efendimiz; (Derdiniz günahlardır, devası istigfardır) buyurmuşlardır. Günah işleyenin kazancında bereket olmaz. Ömrü sıkıntı içinde geçer. Hadis-i şerifte; (Kişi işlediği günahlardan dolayı rızkından mahrum kalır) buyurulmuştur. Günahlar, kalbi karartır. Kalb kararınca da, artık ibadet etmek zor olur, günahları işlemek kolay gelir. Peygamber efendimiz; (Günah işleyince kalbde siyah bir nokta hasıl olur. Eğer tövbe edilirse o leke silinir. Günahlara devam edilirse, o leke büyür ve kalbin tamamını kaplar) buyurmuştur. Felaketlerden kurtulamayız! Muhammed Rebhâmî hazretleri buyurdu ki: "Harâmları, büyük günâh ve küçük günâh diye ikiye ayırmışlar ise de, küçük günâhlardan da, büyük günâh gibi kaçınmak, hiçbir günâhı küçümsememek gerekir. Çünkü, Allahü teâlâ, intikâm alıcıdır ve ganîdir. İstediğini yapmakta hiç kimseden çekinmez. Gazabını, düşmanlığını günâhlar içinde gizlemiştir. Küçük sanılan bir günâh, intikâmına, gadabına sebep olabilir." Netice olarak, günahtan kaçmaya gayret edersek, Allahü telâlâ da bize yardım eder. Günaha önem vermezsek, felaketlerden kurtulamayız. Resûlullah efendimizin buyurduğu gibi: (Bir zerrecik yani çok az bir günâhtan kaçınmak, bütün cin ve insanların ibâdetleri toplamından daha iyidir.)
.
Kötülerden uzaklaşmadıkça, yakınlık olmaz
19 Haziran 2005 01:00
Allahü teâlânın düşmanlarını sevmek, insanı Allahü teâlâdan uzaklaştırır. "Teberrî etmedikçe, tevellî olmaz." Yanî uzaklaşmadıkça, dostluk olmaz. Bir kimse, Allahü teâlâyı seviyorum dese, fakat Onun düşmanlarından teberrî etmese yani uzaklaşmasa, bu sözüne inanılmaz. Çünkü Âl-i İmrân sûresinin 28. âyetinde meâlen; (Kâfirleri sevenleri, Allahü teâlâ, azâbı ile korkutuyor) buyurulmaktadır. Kalbde îmânın bulunduğuna alâmet, küfürden teberrî etmek, kaçınmaktır ve inkârdan, inkâr edenlere mahsûs olan şeyleri kullanmaktan sakınmaktır. Küfürden teberrî demek, Allahü teâlânın düşmanlarını sevmemektir. İbrâhîm aleyhisselâmın bu kadar büyük olması ve bütün insanlar arasında, ikinciliği kazanması ve Peygamberler babası olmakla şereflenmesi, hep Allahü teâlânın düşmanlarından teberrî etmesi sebebi ile idi. Allahü teâlâ, Mümtehine sûresinde meâlen; (Ey mü'minler! İbrâhîm aleyhisselâmın gösterdiği güzel yolda yürüyünüz! Ya'nî siz de, onun gibi ve onunla berâber bulunan mü'minler gibi olunuz! Onlar, kâfirlere dedi ki: Bizden sevgi beklemeyiniz! Çünkü siz, Allahü teâlâyı dinlemeyip başkalarına tapıyorsunuz. O taptıklarınızı da sevmiyoruz. Sizin uydurma dîninize inanmıyoruz. Bu ayrılık, aramızda düşmanlığa sebep oldu. Siz, Allahü teâlânın, bir olduğuna inanmadıkça ve emirlerini kabûl etmedikçe bu ayrılık, kalbimizden silinmeyecek, her şekilde kendini gösterecektir) buyuruyor. "Yaptıklarımdan bir fayda görmem" Abdullah bin Ömer hazretleri buyuruyor ki; "Ömrüm boyunca oruç tutsam, hiç uyumadan geceyi ibadetle geçirsem, bütün malımı tek tek Allah yolunda dağıtsam ve bu hal üzere ölsem, fakat gönlümde Allaha itaat edenlere karşı bir sevgi ve Allaha isyan edenlere karşı da bir buğz olmasa, bütün bu yaptıklarımdan bir fayda görmem." Fudayl bin Iyad hazretleri ise: "Ey insan! Firdevs Cennetinde Peygamber efendimizle ve Sıddıklarla beraber bulunmayı istiyorsun ama, buna karşılık sen hangi güzel ameli işledin? Nefsinin hangi arzusunu geri çevirdin, hangi hiddetini yendin, sana gelmeyen hangi akrabana gittin, din kardeşinin hangi kusurunu affettin, Allah için, uygunsuz olan hangi yakınından uzaklaştın ve uygun olan hangi tanıdığına yakın oldun?" buyurmaktadır. Ebu İdris Havelani hazretleri, Muaz bin Cebel hazretlerine hitaben; -Seni Allah için seviyorum deyince, Muaz bin Cebel hazretleri; -Sana müjdeler olsun. Bir gün Resûlullah efendimizden işittim: "Kıyamet günü Arş-ı a'lanın etrafında birtakım insanlar için kürsiler kurulacaktır. Bunların yüzleri ayın ondördü gibi parlayacaktır. İnsanlar feryat ederken, onlar feryat etmez. İnsanlar korkarken onlar korkmaz. Onlar, korku ve kederleri olmayan, Allahın gerçek dostlarıdır" diye buyurmuştu. Bunun üzerine Ebu İdris Havelani hazretleri; -Bunlar kimlerdir? diye sual edince, Muaz bin Cebel hazretleri; -"Onlar, Allah için birbirini sevenlerdir" diye nakletmişlerdir. Muhabbet, sevgilinin dostlarını sevmeyi, düşmanlarına düşmanlık etmeyi îcâb ettirir. Bu sevgi ve düşmanlık, sâdık ve samimi olan mü'minin elinde ve irâdesinde değildir. Çalışmadan, zahmet çekmeden kendiliğinden hâsıl olur. Dostun dostları güzel, düşmanları ise çirkin ve fenâ görünür. Seven, sevdiğinin düşmanlarından kesilmedikçe sözünün eri sayılmaz. Buna münâfık, yanî yalancı denir. Peygamber efendimiz de buyurdu ki: (İbâdetlerin efdali, Müslümânları Müslümân oldukları için sevmek, kâfirleri, kâfir oldukları için, sevmemektir.) "Dünyâ ve âhiretini zarara soktun" Abdülkâdir Geylânî hazretleri, sevenlerinden birine hitaben buyurdu ki: "Âhireti sermâyen, dünyâyı bu sermâyenin kazancı yap. Zamânını, önce âhireti elde etmek için sarf et. Geri kalan vaktini, geçimini temin için harca. Sakın dünyânı sermâye, âhiretini onun kârı şeklinde yapma. Böyle yaparsan, dünyâdan artan zamânını, âhiretin için sarf edersin. Bu zaman zarfında namazlarını kılmaya çalışırsın. Fakat çabucak kılayım diye, rükünlerine riâyet etmezsin. Sonra dünyâ işlerinden dolayı yorulur ve bitkin düşersin. Yorgunluktan ölü gibi yatar, gündüz de faydasız olursun. Nefsine, hevâ ve isteğine hattâ şeytâna tâbi olursun. Âhiretini dünyâya karşılık satarsın. Nefsinin kölesi ve onun bineği olursun. Hâlbuki sen, nefsine binmek, onu yalanlayıp tekzib etmek ve selâmet yoluna sokmakla emrolunmuşsun. Sen, nefsinden gelen istekleri kabûl etmekle, kendine zulmettin. İpini onun eline verdin. Dünyâ ve âhiretini zarara soktun. Böyle olursa, Kıyamet günü din ve dünyâ bakımından insanların en müflisi ve en zararlısı olursun. Eğer nefsini âhiret yoluna çekseydin, âhiretini esas ve sermâye kabûl etseydin, dünyâ ve âhiretini kazanırdın. Nefsin kötülüklerinden korunur, iyilerden olurdun."
.
Seven, sevdiğini hiç unutmaz
24 Haziran 2005 01:00
İnsan, sevdiğini unutmaz. Muhabbetin, sevginin yeri ise, kalbdir. Zira kalp, muhabbet yeri, sevgi yeridir. Aşk, muhabbet bulunmıyan kalp, ölmüş demektir. Kalbde, yâ dünyâ sevgisi, yâhud Allah sevgisi bulunur. Dünyâ, harâm olan şeyler demektir. Emirleri yaparak, haramlardan sakınarak, kalbden dünyâ sevgisi çıkarılınca, kalp temiz olur. Bu temiz kalbe, Allahü teâlânın sevgisi, kendiliğinden dolar. Günâh işleyince, kalp kararır, hasta olur. Dünyâ muhabbeti yerleşerek, Allahü teâlânın sevgisi gider. Kalbin bu hâli, bir şişeye benzer. Su doldurunca, havası çıkar. Suyu boşaltınca, hava kendiliğinden dolar. Bir kimseyi seviyorum deyince, sevdiğine karşı mecâzî muhabbeti, sevgisi olduğu anlaşılır. Câhil, bidat sâhibi, sâlih ve sâdık her müslümân, Resûlullah efendimizi böyle sevmektedir. Müslümân olmak için, bu kadar muhabbet, sevgi kâfi görülmüştür. Feyz getiren yani Peygamber efendimizin mübarek kalbinden gelen nûru alabilmek için, hakiki sevgiye kavuşmak lazımdır. Hakiki sevginin hâsıl olması için de, Resûlullah efendimizin sözlerini, işlerini, hâllerini ve ahlâkını öğrenmek ve bunları sevmek lâzımdır. Sevilene itâat edilir. Herşeyde ona tâbi olunur. Bir kimsede, bu hakiki sevgi çoğalırsa, o kimse, sevdiğinden başka herşeyi unutur. Fakat sevebilmek kolay birşey değildir. Nefsin sevdiklerini, kalbin sevdiği hakîkî güzellikler sanarak aldananlar çok olmuş, felâkete sürüklenmişlerdir. Hatırından çıkarmaz Seven, sevdiğini çok hatırlar, onu hiç unutmaz. Allahü teâlâyı seven Allahü teâlâyı, Resûlullah efendimizi seven Resûlullah efendimizi, evliyâyı seven evliyâyı çok zikreder, anar. Yâni hiç hatırından çıkarmaz. Zira hadis-i şerifde; (İnsan, sevdiğini çok zikreder) buyuruldu. Çocuklarını, hanımını, tarlasını, bağını, bahçesini, parasını, makamını seven bir kimse, nasıl ki bunları hiç gönlünden çıkarmaz ve hep hatırlarsa, Allahü teâlâyı ve Onun sevdiklerini seven bir kimse de, bunları kalbinden hiç çıkarmaz, hep hatırlar. Herkes kalbini yoklarsa kimi çok sevdiğini anlar ve sevdiği ne emrettiyse onu yerine getirir. Seven, sevdiğinin isteklerinin bâzısını yapar, bâzısını yapmazsa sevgisinin az olduğu, hiçbirini yapmazsa sevmediği anlaşılır. Abdullah bin Mübârek hazretleri, huzuruna gelen birine; "Allahü teâlâya isyân ederek, O'nu sevdiğini söylemen acâibdir. Eğer sevgin doğru olsayd ı, O'na itâat ederdin; çünkü seven, sevdiğine itâat eder" buyurmuştur. İsmâil Fakîrullah hazretleri buyurdu ki: "Allahü teâlâyı seven, Peygamber efendimizi de sever. Peygamber efendimizi seven O'na salevâtı çok okur, sünneti ile amel eder." Bir müslümân, Allahü teâlâyı seven ve Allahü teâlânın da kendilerini sevdiği kimseleri çok sever. Çünkü bunlar, islâmiyeti doğru olarak insanlara öğreten rehberlerdir. Rehberi sevmek, Allahü teâlâyı ve Resûlullah efendimizi sevmekden ileri gelmektedir. Bu sevgiye, Hubb-i fillah denir. İbâdetlerin en kı ymetlisinin hubb-i fillah olduğu hadîs-i şerîfle bildirilmiştir. Rehber olabilmek için, ilimde ictihâd derecesine yükselmiş olmak, evliyalıkta vilâyet-i hâssa-i Muhammediyye mertebesinde bulunmak lâzımdır. Böyle bir Rehberin her hareketi, her duruşu, her sözü, islâmiyete uygundur. Yani, her şeyde Resûlullah efendimize uymaktadır. Böyle bir Rehberin emirlerini yapmak, islâmiyete uymak demektir. Çünkü, Rehberin her sözü ve her işi islâmiyeti bildirmektedir. Peygamberlerin hepsi, insanlığa yol gösteren, onları cehalet karanlığından kurtaran rehberlerdir. Kıyamete kadar gelecek olan insanlara, Rehber olarak Muhammed aleyhisselâm gönderilmiştir. Dolayısı ile Muhammed aleyhisselâmı sevmek, herkese farzdır. Peygamber efendimiz de; (Allahü teâlâyı seven, beni sever) buyurmuştur. Muhammed aleyhisselâmı sevmenin alâmeti ise, Onun getirdiği dinine, yoluna, sünnetine ve ahlâkına uymaktır. Allahü teâlâ, Peygamber efendimize hitaben, Kur'ân-ı kerîmde meâlen; (Bana uyarsanız, Allahü teâlâ sizi sever) demesini emir buyurmuştur. Elinde değildir Seven bir kimse, sevdiğinin sevdiklerini de sever. Sevdiğinin düşmanlarına düşman olur. Bu sevmek ve düşmanlık, bu kimsenin elinde değildir. Kendiliğinden hâsıl olur. Süfyân bin Uyeyne hazretleri; "Allahü teâlâyı seven, Allahü teâlânın sevdiklerini de sever. Allahü teâlânın sevdiklerini seven, Allahü teâlânın rızâsı için sever" buyurmuştur. Muhammed Pârisâ hazretleri buyuruyor ki: "İnsanı Allahü teâlâdan uzaklaştıran perdelerin en zararlısı, kalbin kararması, hasta olması, yanî dünyâ sevgisinin kalbe yerleşmesidir. Bu sevgi, kötü arkadaşlardan ve lüzûmsuz şeyler seyretmekten hâsıl olur. Çok uğraşarak, bunları kalbden çıkarmalıdır. Faydasız kitâb, roman, gazete okumak, lüzûmsuz şeyler konuşmak, dünya sevgisini arttırır ve insanı Allahü teâlâdan uzaklaştırır. Kalbin hasta olması, Allahü teâlâyı unutmasıdır. Allahü teâlâya kavuşmak istiyenlerin, bunlardan sakınması, nefsi kuvvetlendiren, azdıran herş eyden sakınması lâzımdır." Evliyâdan Ali Hâfız Efendi sohbetlerinde hep: "Muhabbet edene muhabbet edilir. Seven sevilir. Unutmayan unutulmaz" buyururdu.
.
Bilerek ve ihlâsla yapılan ibâdet...
26 Haziran 2005 01:00
Bilerek ve ihlâs ile yapılan ibâdet, insanı, dünyâda küfürden, günâhtan kurtarır ve azîz eder. Âhirette ise, Cehennem azâbından kurtaracağını, Allahü teâlâ, Mâide sûresinin 9. âyetinde ve Vel'asr sûresinde vadetmektedir. Ankebût sûresinin 45. âyetinde meâlen; (Doğru kılınan namâz, insanı fahşâdan ve münkerden herhâlde uzaklaştırır) buyurulmaktadır. İnsanı kötülüklerden uzaklaştırmayan bir namâz, doğru namâz değildir. Görünüşte namâzdır. Namaz ibâdetinin doğru olabilmesi için, öncelikle namaza ait hükümlerin bilinmesi ve bunların da bilerek yerine getirilmesi gerekir. Şartlarına uyularak kılınan namaz, insanı bütün kötülüklerden uzaklaştırır. Çünkü bu, Rabbimizin vadidir. Peygamber efendimiz de: (Bilerek yapılan az bir ibâdet, bilmeyerek yapılan çok ibâdetten dahâ iyidir!) buyurmuşlardır. İmâm-ı Gazâlî hazretleri buyuruyor ki: "Nice abdest alanlar vardır ki, abdesti güzel almazlar ve nice namâz kılanlar vardır ki, sorulmadığı hâlde, namâzını başkalarına anlatırlar. Namazı huşû ile kılmazlar. Eğer kendilerini karınca ısırmış olsa, namâzı bırakıp o karınca ile meşgul olurlar. Hâlbuki, Allahü teâlânın azametini bilip tanıyanların, ellerini ve ayaklarını kesmiş olsalar hiç direnmezler. Zîrâ onların ibâdetleri Allahü teâlâ içindir. Allahü teâlânın huzûrunda duran kimse, Onun heybet ve azametini bildiği, tefekkür ettiği kadar huşû eder, korkar. Pâdişâhlardan birinin huzûrunda kişiyi akrep sokar, o da sabreder. Pâdişâha hürmet için hiç hareket etmez. Allahü teâlânın huzûrunda duranın da, elbette daha fazla huşû içinde olması îcâbeder." İbâdetlerin kabul olması... Allahü teâlâya yakın olmak, yani Onun sevgisine kavuşmak için, ihlâs ile İslâmiyete uymak lâzımdır. İslâmiyyete uymak, önce Ehl-i sünnet âlimlerinin bildirdikleri gibi îmân etmek, sonra harâmlardan sakınmak ve farz olan ibâdetleri, ihlâs ile yapmaktır... Bütün ibâdetlerin kabûl olması, helâl lokmaya bağlıdır. Ahmed bin Abdullah İsfehânî hazretleri buyurdu ki: "Büyüklerden çoğu buyurdu ki; ibâdetler on kısımdır: Dokuz kısmı helâl kazanmaktır. Bir kısmı da bildiğimiz bütün ibâdetlerdir." Bunun için helâl kazanmaya çalışmalıdır. Harâmdan ve şüphelilerden kaçınmalıdır. Peygamber efendimiz; (Allahü teâlâya yemîn ederim ki, bir lokma harâm yiyenin kırk gün ibâdetleri kabûl olmaz) buyurmuştur. Süfyân-ı Sevrî hazretleri de buyurdu ki: "Harâm para ile hayrât, hasenât yapmak, pisliği idrar ile yıkayıp temizlemek gibidir." Ebû Hüreyre hazretleri şöyle nakletmektedir: "Resûlullah efendimizden işittim, buyurdu ki: (Allahü teâlâ güzeldir. Yalnız güzel yapılan ibâdetleri kabûl eder. Allahü teâlâ, Peygamberlerine emrettiğini, mü'minlere de emretti ve buyurdu ki; Ey Peygamberlerim! Helâl yiyiniz ve sâlih, iyi işler yapınız! Mü'minlere de emretti ki, ey îmân edenler! Sizlere verdiğim rızıklardan helâl olanları yiyiniz!) Resûlullah efendimiz sözüne devâm ederek buyurdu ki: (Uzak yoldan gelmiş, saçı sakalı dağılmış, yüzü gözü toz içinde bir kimse, ellerini göğe doğru uzatıp duâ ediyor. "Yâ Rabbî!" diye yalvarıyor. Hâlbuki yediği harâm, içtiği harâm, gıdâsı hep harâm. Bunun duâsı nasıl kabûl olur?) Yani harâm yiyenin duâsı kabûl olmaz buyurdu." İşte harâmı, helâli, şübhelileri ve fâizi bilmeyen, bunları birbirinden ayıramayan kimse, harâmdan kurtulamayıp, yaptığı ibâdetleri boşuna gider. İslâmiyetin emirlerine uyup yasaklarından sakınana sevâb, emirleri yapmayıp yasaklarından sakınmayana ise, azâb vardır. İmân nimetine kavuşanın, ibâdet yapması emrolundu. İbâdet, Allahü teâlânın varlığını, Peygamberini, âhiretteki ni'metleri ve azâbları tasdîk etmekle, inanmakla başlar. Bunlara inanmakla ve ibâdetleri yapmakla, üç şey hâsıl olur: Birincisi, insan, şehvetine uymaktan kurtulur. Kalb, rûh temizlenir. Gazab edilmez, yani öfkelenilmez. Zira şehvet ve gazab, Yaratanı hâtırlamaya mâni olurlar. İkincisi, insanda, maddeler üzerinde yapılan tecrübeler ile ve his organları ile hâsıl olan bilgilerle ilgisi olmayan başka bilgiler, zevkler hâsıl olur. Üçüncüsü, iyilere ni'metler, kötülük yapanlara azâb yapılacağı düşünülünce, insanlar arasında adâlet hâsıl olur. Nefsi zayıflatmak lâzımdır... Kalbin nefse aldanarak, fenâ huylu olmaması için, kalbi kuvvetlendirmek ve nefsi zayıflatmak lâzımdır. Aklı kuvvetlendirmek, İslâm bilgilerini okuyup, öğrenmekle olduğu gibi, kalbin kuvvetlenmesi yani temizlenmesi de, İslâmiyete uymakla olur. İslâmiyete uymak için, ihlâs lâzımdır. İhlâs; işleri, ibâdetleri, Allahü teâlâ emrettiği için yapmak, başka hiçbir menfaat düşünmemektir. Farzları terk etmek büyük günâhtır. Bu günâhlardan kurtulmak için ibâdetleri, şartlarına uygun bir şekilde ihlâs ile yapmak lâzımdır. Bilerek ve ihlâs ile yapılan ibâdet, insanı dünyada küfürden, günahtan koruyarak aziz ettiği gibi, âhirette de ebedi saadete kavuşmasına sebeptir. İbâdet yapmadan Cennete girmek için duâ etmek ise, günâhdır. Hadîs-i şerîfte; (Aklı olan kimse, nefsine uymaz ve ibâdet yapar. Ahmak olan, nefsine uyar, sonra Allahın rahmetini bekler) buyuruldu
.
İslâmiyete uyan, zulmedemez!..
3 Temmuz 2005 01:00
Allahü teâlâ, insanları zayıf ve muhtaç olarak yaratmıştır. İnsanlar, giyecek, yiyecek, barınacak, düşmandan korunmak gibi ve dahâ nice şeylere muhtaçtırlar. Bir kimse, kendi ihtiyaçlarını yalnız olarak hâzırlayamaz. Zaten buna ömrü de yetmez. İnsanların ortaklaşa çalışmaları, birlikte yaşamaları lâzımdır. Bir insan, yaptığı herhangi bir âleti, bir başkasına verir ve ondan da, kendine lâzım olan başka bir şeyi alır. Bu ortaklık ihtiyâcına, "İnsan medenî olarak yaratılmıştır" denir. Medenî, yani birlikte yaşayabilmek için, adâlet lâzımdır. Çünkü herkes muhtaç olduğu şeye kavuşmak ister. Bu arzûya, Şehvet denir. Herhangi bir kimse, arzû ettiği şeyi başkası alırsa, alana kızar. Aralarında çekişme, zulüm, işkence başlar. Topluluk parçalanır. Toplulukta, adâleti sağlamak için, belli kuralların, kanûnların olması lazımdır. Bu kuralların da, âdil olarak bildirilmesi lâzımdır. Bunun için bunları, insanların üstünde bir âdil varlığın bildirmesi lâzımdır. Bunun teklîflerine uyulması için, güçlü kuvvetli olması ve teklîflerin ondan geldiğinin anlaşılması lâzımdır. Bunu anlatan, inandıran da, mucizelerle kuvvetlendirilen Peygamberlerdir. Peygamberler, her şeyin sahibi, yaratanı, hayat vereni olan Allahü teâlânın elçileridir. Bu elçiler vasıtası ile cenâb-ı Hak, insanların toplu olarak yaşarken uymaları gereken kuralları, kaideleri, insanlara bildirmektedir. Bu kurallara, kaidelere din denir. Allahü teâlânın en son gönderdiği din ise, İslâmiyyettir. Zevklerine düşkün olanlar! Kendi zevklerine, şehvetlerine düşkün olanlar ve kendilerini başkalarından üstün görenler, İslâmiyyetin hükümlerini beğenmezler. Bu hükümlere uymak istemezler. Başkalarının haklarına saldırır, günâh işlerler. İslâmiyyete uyana sevâb, uymayana azâb olacağı bildirilince, düzen kuvvetli olur. Bunun için, hükümleri koyanın, cezâyı verecek olanın tanınması lâzımdır. Bunun için de, ibâdet yapılması emrolundu. Her gün ibâdet yaparak, O hâtırlanır. İbâdet, Onun varlığını, Peygamberini, âhiretteki nimetleri ve azâbları tasdîk etmekle, inanmakla başlar. Bunlara inanmakla ve ibâdetleri yapmakla, üç şey hâsıl olur: Birincisi, insan, şehvetine uymaktan kurtulur. Kalb, rûh temizlenir. Gazab edilmez, yanî öfkelenilmez. Şehvet ve gazab, yaratanı hâtırlamaya mâni olur. İkincisi, insanda, maddeler üzerinde yapılan tecrübeler ve his organları ile hâsıl olan bilgilerle ilgisi olmayan başka bilgiler, zevkler hâsıl olur. Üçüncüsü, iyilere nimetler, kötülük yapanlara azâb yapılacağı düşünülünce, insanlar arasında adâlet hâsıl olur. Allahü teâlâyı tanıyan, Ona imân eden, Onun Peygamberini ve o Peygamber vasıtası ile gönderdiklerini de kabul eder. Allahü teâlânın emirlerini yapıp, yasak ettiklerinden sakınan da, kimseye zulmedemez, işkence yapamaz, kimsenin hakkını gasbedemez. Çünkü Peygamber efendimiz, bir Müslümanın nasıl olması gerektiğini; (En kıymetli amel, elinden ve dilinden kimsenin incinmemesidir) buyurarak bildirmişlerdir. Temel fıkıh kitaplarından Dürr-ül-muhtârda; "Gayr-i müslim vatandaşa zulmetmek, müslümâna zulmetmekten dahâ fenâdır. Hayvana zulüm, işkence etmek, gayr-i müslime zulmetmekten dahâ fenâdır" denmektedir. Peygamber efendimiz; (Şerrinden, zararından emîn olunmayan kimsenin, dîni, namâzları, zekâtları, kendisine fayda vermez) buyurmuşlardır. Bunları bilen ve yaptıklarının hesabını ahirette vereceğine inanan bir Müslüman, zulmedemez, haksızlık yapamaz, yalan söyleyemez, insanları aldatamaz, hiçbir kötülük düşünemez ve yapamaz. Zira Zilzâl sûresinin 7. ve 8. âyet-i kerîmelerinde meâlen; (Zerre kadar iyilik yapan, onun mükâfâtına, zerre kadar kötülük yapan da, onun karşılığına kavuşur) buyurulmaktadır. İnsan iki şeyden ibârettir! Rükneddîn Ebü'l-Feth hazretleri, bir talebesine yazdığı mektupta buyuruyor ki: "Kesin olarak bilmelidir ki, insan iki şeyden ibârettir; sûret ve sıfat. Hüküm sıfata göredir, sûrete göre değil. Hadîs-i şerîfte; (Allahü teâlâ, sûretlerinize ve amellerinize bakmaz, kalblerinize bakar) buyuruldu. Ama sıfatın hükmü, hakîkat üzere, ancak âhirette görünür. Çünkü orada her şeyin hakîkati zâhir olur. Bu sûret gidicidir ve herkes kendi sıfatına uygun şekilde haşrolunur. Nitekim Bel'am-ı Bâurâ, o kadar tâatiyle birlikte, köpek sûretinde haşrolunacaktır. A'râf sûresi 176. âyet-i kerîmesinde meâlen; (Onun hâli köpeğe benzer) buyuruldu. Bunun gibi zulmeden, başkasının malına, canına tecâvüz eden, kendini kurt sûretinde; kibirli olan kaplan sûretinde; cimri ve harîs olan da kendini domuz şeklinde bulacaktır." Zulüm, günâh, iyi niyyet ile işlenirse, yine günâh olur. Böyle işleri yapmamak sevâbdır. Bilerek yapılırsa, günâhı, daha da büyük olur. Bunun için dinini iyi bilen bir kimse, zulmedemez ve bir zâlime de yardımcı olamaz. Çünkü Müslüman, Peygamber efendimizin; (Bir zâlime yardım edene, Allahü teâlâ o zâlimi musallat eder) buyurduğunu bilir...
.
İsrâf nankörlüktür ve kalbi karartır!
4 Temmuz 2005 01:00
İsrâf, malı telef etmek, faydasız hâle getirmek, dîne ve dünyânın mubâh olan işlerine faydalı olmayacak şekilde sarf etmektir. Mal, büyük bir nîmettir. Malı isrâf, Allahü teâlânın nîmetini hakîr görmek, nîmete kıymet vermemek, nîmeti elden kaçırmak, kısaca küfrân-ı nîmet etmek, yâni şükür etmemek olur. Bu ise, nîmeti verenin düşman muâmelesi yapmasına, azarlamasına ve azâb etmesine sebeb olacak büyük bir suçtur. Nîmetin kıymeti bilinmeyince, hakkı gözetilmeyince elden gider. Şükür edilince ve hakkı gözetilince elde kalır ve artar. Cenâb-ı Hak, İbrâhim sûresi, 7. âyetinde meâlen; (Şükrederseniz, verdiğim nîmetleri elbette artırırım) buyuruyor. İsrâf çok kötü bir huydur. Çirkinliği meydandadır. Kalbi, durmayıp karartan, kemiren, tehlikeli bir hastalıktır. Tedâvisi pek güçtür. Bu sıfat, kalbi kaplamadan önce, gidermek ve bu felâketten kurtulmak için bütün ilâçlarına başvurup uğraşmalıdır. Kurtarması için, cenâb-ı Hakka yalvarmalı, duâ etmelidir. İmâm-ı Birgivî hazretleri buyuruyor ki: "Tasavvuf, kalbi kötü huylardan temizlemek ve iyi huylarla doldurmak demektir. Kötü huyları araştırdım. Altmış olduğunu anladım. Altmış çeşit kötü huydan 27'ncisi, isrâf ve tebzîrdir. Tebzîr, tohumu tarlaya saçıp dağıtmak demekdir. Malı boş yere dağıtmaya da denilmektedir. Malı, İslâmiyyetin ve mürüvvetin uygun görmediği yerlere dağıtmaya isrâf veyâ tebzîr denir. Mürüvvet, faydalı olmak, iyilik yapmak arzûsudur. İslâmiyyete uymayan isrâf, harâmdır. Mürüvvete uymayan isrâf ise, tenzîhen mekrûhdur." Şeytân'ın kardeşi olanlar!.. İsrâfın harâm olduğu muhakkaktır. Kalbin hastalığıdır ve kötü bir huydur. Dînimizin, cimriliği, isrâftan dahâ çok kötülemesi, isrâfın cimrilik kadar kötü olmadığını göstermez. Cimriliğin dahâ çok kötülenmesi, insanların çoğu yaratılıştan, mal biriktirmeyi sevdiği içindir. İsrâfın kötülüğünü göstermek için, Allahü teâlânın; (İsrâf etmeyiniz! Allahü teâlâ, isrâf edenleri sevmez) meâlindeki kelâmı yetişir. İsrâ sûresindeki âyet-i kerîmede de meâlen; (Tebzîr etme! Tebzîr edenler, şeytânların kardeşleridir) buyuruyor. Şeytânın kardeşi de, şeytân olur. Şeytân isminden dahâ kötü bir isim yoktur. İsrâfı, bundan dahâ çok kötüleyen bir şey düşünülemez. Allahü teâlâ, mallarını isrâf edenlere bir şey vermeyiniz diye emir ederken, bunları en kötü bir isim ile adlandırıyor. Nisâ sûresindeki âyet-i kerîmede meâlen; (Mallarınızı sefîhlere, alçaklara vermeyiniz!) buyuruyor. Kur'ân-ı kerîmde Firavun'u kötülerken; (O, isrâf edenlerden idi) buyuruluyor. Lût aleyhisselâmın kavmi de; (Belki siz, isrâf eden kavmsiniz!) diye kötüleniyor. Abdullah-ı İsfehânî hazretleri buyuruyor ki: "İbâdetlerden lezzet alamamanın sebeplerinden biri de, haram ve şüpheli yemeklerdir. Eğer yenilen lokma şüpheli ise, ondan; hırs, şehvet, haset, düşmanlık ve riyâ doğar. Büyüklerimiz buyurdular ki: "Kim şüpheli bir şey yerse, Allahü teâlâya giden yolu doğru olarak bulamaz. Kim haram yerse, kendisine o yol kapanır. Kim yemede isrâf ederse, kalbi kararır. Kim Allahü teâlâdan gâfil olarak yerse, kalbine kasvet gelir. O zaman ömrü boyunca yaptıkları boşa gider." Abdülazîz Dîrînî hazretleri, talebelerine şöyle nasîhat etmiştir: "Bütün işlerinizde ve hareketlerinizde, orta hâl üzere olun. Cimrilikten ve isrâftan son derece sakının. İsrâf ve haddinden fazla dağıtmakla, elde bir şey kalmaz. Bir gün insan muhtaç kalır. Cimrilik yapmak, hâl ve harekette ölçülü olmamakla da, kişi îtibâr bulamaz." Ekmeğin pişkin yerini ve içini yiyip, kenâr ve kabuklarını atmak isrâftır. Bırakılan kısımları başkası veyâ hayvan yerse, isrâf olmaz. Sofraya lüzûmundan fazla ekmek koyup, sonra bunları, tekrâr yemek için kaldırmamak isrâfdır. Yanî, yenmeyen ekmek parçalarını atmak ve riyâ, gösteriş, şöhret için fazla ekmek koymak isrâf olur. "Günahına siz de ortaksınız!" Süfyân-ı Sevrî hazretleri; birisiyle birlikte evinin kapısında duruyordu. Önlerinden, süslenmiş bir adam geçti. Arkadaşı, bu adama bakmak isteyinci, Süfyân-ı Servî hazretleri mâni olup; "Eğer sizler bakmamış olsanız, böyle isrâf yapmazdı. Bunun isrâf günahına siz de ortak oluyorsunuz" buyurmuştur. İmâm-ı Mücâhid hazretleri buyuruyor ki: "Bir kimse, Allahü teâlânın emrettiği yerlere dağ kadar altın harcetse, isrâf olmaz. Bir dirhem yaklaşık beş gram gümüşü veyâ bir avuç buğdayı, harâm olan yere vermek isrâf olur." Nefîs yemekleri yemek, kıymetli, yeni elbise giymek, yüksek, büyük binâlar yapmak ve İslâmiyyetin harâm etmediği dahâ bu gibi şeyler, helâldan kazanıldığı, kibir ve öğünmek için olmadığı zamân isrâf olmaz. Peygamber efendimiz, Abdullah ibni Abbâs hazretlerine hitaben; (İstediğini ye, istediğini giyin! İnsanı yanlış yola götüren, isrâf ve tekebbürdür) buyurmuşlardır.
.
İsyân, insanı inkâra sürükler...
10 Temmuz 2005 01:00
İsyân; karşı gelme, baş kaldırma, âsî olma gibi anlamlara gelmektedir. İsyân kelimesi, inkâr karşılığı olarak kullanıldığı gibi, günah karşılığı olarak da kullanılmaktadır. Zira fıkıh kitaplarında fısk; "Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uymama, isyân etme, günâh" diye tarif edilmektedir. Allahü teâlâya isyân edene fâsık denir. Başkalarının isyan etmesine, fıskın yayılmasına sebep olana fâcir denir. Harâm işlediği bilinen fâsık sevilmez. Bid'ati yayanları ve zâlimleri sevmek, günâhtır. Hadîs-i şerîfte; (Fâsıkın fıskına mâni olmaya kudreti varken, kimse mâni olmazsa, Allahü teâlâ, bunların hepsine, dünyâda ve âhirette azâb yapar) buyuruldu. Şumeyt bin Aclân hazretleri buyurdu ki: "Kim, fısktan günahtan râzı olur beğenirse, onu yapanlardan olur. Kim de Allah'a isyân edenleri beğenirse, râzı olursa, Allahü teâlâ onun ibâdetlerini kabûl etmez." Ömer bin Abdülazîz hazretleri buyuruyor ki: "Allahü teâlâ, bir kimse günâh işlediği için, başkalarına azâb yapmaz ise de, açıkça günâh işleyenler görülüp de, görebilenler mâni olmadığı zamân, hepsine azâb yapar." Allahü teâlâ, Yûşa aleyhisselâma vahyederek; -Kavminden kırkbin sâlih kimseye ve altmış bin fâsık kimseye azâb yapacağım! buyurunca Yûşa aleyhisselâm; -Yâ Rabbî! Fâsıklar, azâbı hak etmiştir. Sâlihlere azâb yapmanın sebebi nedir? diye arzetti. Cenâb-ı Hak da: -Benim gadab ettiklerime, onlar gadab etmedi. Birlikte yediler, içtiler buyurdu. Doğru yolda olanlar... Kur'ân-ı kerîmde Hucurât sûresinin 7. âyet-i kerimesinde meâlen: (Allahü teâlâ size îmânı sevdirmiş ve onu kalblerinize zînet yapmıştır. Küfrü, fıskı ve isyânı da size çirkin göstermiştir. İşte doğru yolda olanlar bunlardır) buyurulmaktadır. Peygamber efendimiz de; (Ana-babaya iyilik ve hizmet edenlerin ömrü bereketli ve uzun olur. Ana ve babasına isyân edenlerin ömrü bereketsiz ve kısa olur. Ana ve babasına isyân eden mel'ûndur) buyurmuşlardır. Ma'rûf-ı Kerhî hazretleri buyuruyor ki: "Dünyâ dört şeyden ibârettir: Mal, söz, uyku ve yemek. Mal; insanı Allahü teâlâya isyân ettirir. Söz, insanı Allahü teâlâdan oyalar. Uyku, insana Allahü teâlâyı unutturur. Yemek ise insanın kalbini katılaştırır." İnsanın nefsi, Allahü teâlâya isyân, can düşmanı olan şeytâna itâat dilemektedir. Bunun için ibâdetler, kalbin temizliğini, cilâsını artırır. Günâhlar ise, kalbi karartır. Küfür ve harâm alâmetleri bulunan yemekler, kalbi karartır ve kabirde çürümeye sebep olur. Ubeydullah-ı Ahrâr hazretleri buyuruyor ki: "Muhammed aleyhisselâmın ümmetinden "Mesh" yâni sûretinin değiştirilmesi, hayvan sûretine döndürülmesi kaldırılmıştır. Fakat bâtından yani mânen sûretin değişmesi kaldırılmamıştır. Manen hayvan sûretine çevrilmiş olmanın alâmeti ise, büyük günah işleyenin bu günahları işlemekten, elem duymaması, üzülmemesi, fısk ve isyân olan işlerde ısrâr etmesidir. İşlenen büyük günahlardan dolayı kalb o kadar kararır ki, artık ikâz ve nasîhat da yapılsa, o kimse gafletten uyanmaz." Bedendeki bütün uzuvlar birer emânettir ve nimettir. Bu nimetleri, meşrû şekilde ve meşrû yerlerde kullanan kimse, emîn kimselerden olur ve böylece Cenâb-ı Hakka karşı tam şükür yapılmış olur. Bu emânetleri, gayr-i meşrû yerlerde kullanan kimse ise, Allahü teâlâya isyân etmiş ve hiyânet etmiş olur. Nefsin arzûlarının, insanı Allah yolundan saptırıcı oldukları, Kur'ân-ı kerîmde haber verilmiştir. Çünkü nefs, dâimâ Allahü teâlâyı inkâr, Ona inâd, isyân etmek ister. Nefsine uyan, küfre veyâ bid'at sâhibi olmaya yâhut fıska yani harâm işlemeye başlar. Ebû Bekr Tamistânî hazretleri buyurdu ki: Dünya nimetlerinin en büyüğü "Nefse uymaktan kurtulmak, dünyâ nimetlerinin en büyüğüdür. Çünkü nefs, Allahü teâlâ ile kul arasındaki perdelerin en büyüğüdür." Hadîs-i şerîfte de; (Ümmetimin iki kötü huya yakalanmalarından çok korkuyorum. Bunlar; nefse uymak ve ölümü unutup, dünyâ arkasında koşmaktır) buyuruldu. Nefse uymak, İslâmiyyete uymaya mâni olur. Ölümü unutmak ise, nefse uymaya sebep olur. Nefsin istekleri hep hayvânî arzûlardır. İnsan bu arzûları peşinde olduğu kadar, âhiret ihtiyâçlarını hâzırlamakta geri kalır. Nefs, mubâhlarla doymaz ve mubâhları kullanmayı artırdıkça, isteklerini artırır. İnsanı harâmlara sürükler. Mubâhları aşırı kullanmak, elemlere, dertlere, hastalıklara sebep olur. Böyle insan, hep midesini, zevkini düşünür. Hasîs ve rezîl olur. Ma'rûf-ı Kerhî hazretleri buyuruyor ki: "Kim öldükten sonra unutulmak istemezse, güzel amel işlesin ve isyân etmesin."
.
Akıllı, yüzünü âhirete çevirendir
11 Temmuz 2005 01:00
Akıl, anlayıcı bir kuvvettir. Faydalıyı zararlıdan ayırt etmek için yaratılmıştır. Akıl, dünya işlerinde ve kullar arasındaki münasebetlerde iyiyi kötüden ayırmada, bir ölçü aletidir. Akıl göz gibidir. Yani insanın aklı gözü gibi zayıf yaratılmıştır. Allahü teala gözümüzden faydalanabilmemiz için güneş ışığını yaratmıştır. Akıl, yalnız başına manevi şeyleri, faydalı ve zararlı şeyleri anlayamayacağından, Allahü teala peygamberleri ve din ışığını yaratmıştır. Akıl nasıl hareket edeceğini, dünya ve ahirette rahat etme ve huzura kavuşma yollarını bunlardan öğrenmiştir. Hadis-i şerifte: (Akıllı kimse ölmeden önce hesâbını gören, ölümden sonra kendisine yarayacak şeyleri yapan kimsedir) buyuruldu: İmâm-ı Şâfiî hazretleri buyurdu ki: "Herkese akıllı denmez. Akıllı kimse, kendisini her türlü kötülükten koruyandır." Bu dünyâ, âhiretin tarlasıdır. Burada tohumlarını ekmeyip yiyenler, böylece bir tohumdan kat kat meyve kazanmaktan mahrûm kalanlar, ne kadar tâlihsiz ve ahmaktır. Kardeşin kardeşten kaçacağı, ananın evlâdını tanımayacağı o gün için, hâzırlanmıyorlar. Böyle kimseler, dünyâda da, âhirette de zarardadırlar ve sonunda pişmân olacaklardır. Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Aklın alameti, nefse galib ve hakim olmak ve öldükten sonra lazım olanları hazırlamaktır. Ahmaklık alameti, nefse uyup, Allah'tan af, merhamet beklemektir.) İlim sahibi olmak için... İbni Hibban hazretleri buyurdu ki: "Şu dört hasleti kendisinde bulundurmayan kimseye akıllı ve ilim sâhibi denmez. Birincisi; Allah korkusu. Bütün hayır ve fazîletlerin başı budur. İkincisi; güzel bir hayâ, utanma duygusu. Asâlet bununla anlaşılır. Üçüncüsü; yumuşaklık. Dördüncüsü; emri altında bulunanlara cömertlik yapmak." Aklı başında olan, bu dünyâyı fırsat bilir. Bu kısa zamanda, yalnız dünyâ lezzetleri ile zevklenmek için değil, belki bu fırsatta, tohum ekmek ve bir hayırlı iş, yani Allahü teâlânın beğendiği işi yaparak, âyet-i kerîmede bildirilen kat kat fazla meyveleri toplamak istemelidir. İbn-i Hafîf hazretleri buyurdu ki: "Akıllı insan, önce îtikâdını düzeltir ve Rabbine ulaşmaya hazırlanır. Niyetini hâlis yapar, işlerini temiz kılar. İbâdetini güzel yapar ve âhiret azığı toplar. Kendisinin başıboş yaratılmadığını bilir." Cenâb-ı Hak, bu kısa zamanda yapılacak, hayırlı işlere ve ibâdetlere sonsuz nimetler ihsân edecektir. Peygamberine tâbi olmayan, İslâmiyeti beğenmeyenlere de, sonsuz azâb yapacaktır. Hadîs-i şerîfte, (Aklı olan kimse, nefsine uymaz ve ibâdet yapar. Ahmak olan, nefsine uyar, sonra Allahın rahmetini bekler) buyuruldu. Âhiret için lâzım olan şeyleri, bu fânî dünyâda hâzırlamak lâzımdır. İbni Hibban hazretleri buyurdu ki: "Akıllı insan, önce kendi ayıplarını görür. Kendi ayıbını görmeyen kimse, başkasının güzelliklerini göremez. Kişinin, kendi ayıbını görememesi, kötülük olarak ona yeter. Çünkü ayıbını göremeyen kimse, bu ayıbından kurtulamaz." Akıl çok şeyi anlar. Fakat her şeyi anlayamaz. Anlaması da kusursuz tam değildir. Çok şeyleri peygamberler bildirdikten sonra anlar. Akıl, peygamberlerin gönderilmeleri ile tam hüccet, delil olmuştur. Yani o büyüklerin gönderilmeleri ile akıl her şeyi öğrenebilmiştir. Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Akıllı şu kimsedir ki, günü dörde ayırıp, birincisinde yaptıklarını ve yapacaklarını hesap eder. İkincisinde, Allahü teâlâya münâcât eder, yalvarır. Üçüncüsünde bir sanatta veya ticârette çalışıp helâl para kazanır. Dördüncüsünde istirahat eder ve mübah olan şeylerle kendisini eğlendirip haram şeyleri yapmaz ve onlara gitmez.) Ahmed Bîcân hazretleri: "Akıllı kimseler kışın ihtiyâcını yazdan hazırlar. Ölümün hazırlığını da diri iken yaparlar" buyurmuştur. Akıllı o kimsedir ki!.. Bişr-i Hâfî hazretleri buyurdu ki: "Akıllı kimse, hayrı ve şerri bilen kimse değildir. Akıllı kimse hayrı gördüğünde ona tâbi olan, şerri gördüğünde ondan kaçınan kimsedir." Ebû Osman Hîrî hazretleri buyurdu ki: "Akıllı, korktuğu şey başına gelmeden önce, onun çâresine bakandır." Fudayl bin İyâd hazretleri buyurdu ki: "Dünyânın tamâmı altından olsaydı, yine yok olurdu. Âhiret ise, çanak-çömlek gibi topraktan olsaydı, yine bâkî olurdu. Akıllı kimse, geçici olan dünyâyı, altın da olsa reddeder. Bâkî olan âhireti, çanak çömlek gibi topraktan da olsa kabûl eder. İşin aslı, âhiret bâkî ve altın gibi kıymetlidir. Dünyâ ise, fâni ve çanak-çömlek gibi kıymetsizdir." Akıllı kimse, doğruyu anlayıp ona tabi olan kimsedir. Vekî' bin Cerrâh hazretleri buyururdu ki: "Akıllı, Hak teâlânın azamet ve kudretini anlayandır. Yoksa, dünyânın hîle ve desîselerine saparak, dolap çeviren kimse değildir."
.
Dünyâ, gölge gibidir...
17 Temmuz 2005 01:00
Dünyâ, insanın gölgesine benzer. Kovalarsan kaçar, kaçarsan, seni kovalar. Dünyâ, âşıklarına mihnet, sıkıntı yeridir. Lezzetlerine aldanmayanlara, ni'met, ibâdet edenlere kazanç, ibret alanlara hikmet ve dünyayı tanıyanlara ise, selâmet yeridir. Dünya, ana rahmine nisbetle, Cennet gibidir. Âhirete nisbetle ise, çöplük gibidir. Muhammed Murâd Efendi buyurdu ki: "Dünyada ve ahirette selâmet isteyen kimse, önce bedenini sıhhatli tutup, ihtiyacından fazla şeyleri kazanmak için haddi aşmamalıdır. Kendine her ne muamele yapılırsa başkasına da o muameleyi yapmalıdır. Bu nasihati kabul eden kimse, dünya ve ahirette selamet bulur." Ölümden önce olan her şeye dünyâ denir. Bunlardan, ölümden sonra faydası olanlar, dünyâdan sayılmaz, âhiretten sayılırlar. Çünkü dünyâ, âhiret için tarladır. Abdülazîz Bekine hazretleri buyurdu ki: "Seni Mevlâdan alıkoydu ise, dünyâ bir çöp de olsa dünyâdır." Âhirete yaramayan dünyâlıklar, zararlıdır. Harâmlar, günâhlar ve mubâhların fazlası böyledir. Peygamber efendimiz buyurdu ki; (Dünyâ, geçilecek bir köprü gibidir. Bu köprüyü tamir etmekle uğraşmayın. Hemen geçip gidin!) Bu dünyâ, çalışmak yeridir. Ücret alınacak yer ise, âhirettir. Abdülehad Serhendî hazretleri, kardeşine hitaben: "Ey kardeşim! Bu dünyâ amel yeridir. Karşılık yeri âhirettir. Ameli, işi bitirmeden ücret, karşılık istemek yersizdir. İş yapma ve amel etme bittiği gün, yapılan işin karşılığı ihsân olunacaktır" buyurmuştur. Dünyâ ile âhiret, birbirinin zıddı Dünyâ, zevk için, lezzet için yaratılmadı. Âhiret, bunun için yaratılmıştır. Dünyâ ile âhiret, birbirinin zıddı, tersidir. Birinde zevk aramak, ötekinde elem çekmeye sebep olur. O hâlde, dünyâda ni'metleri, lezzetleri çok olanlar, bunlara lâzım olan şükrü yapmazlarsa âhirette çok korkacak, çok acı çekecektir. Bunun gibi, dünyâda tehlikelerden sakındığı, çalıştığı hâlde çok acı çeken mü'min, âhirette çok lezzete kavuşacaktır. Abdullah-ı Ensârî hazretleri buyurdu ki: "Gönlüne gelen ve seni Allahü teâlâdan uzaklaştıran her şey, dünyâ demektir. Bu kısa ömrü, Allahü teâlâdan uzaklaştıran şeylere yaklaşmakla geçiren, O'ndan başka şeylerle meşgûl olan kimse, âhiretini harâb etmiş olur. Bu ise, akıl sâhiplerinin yapacağı şey değildir." Dünyânın ömrü, âhiretin uzunluğu yanında, deniz yanında bir damla kadar bile değildir. Bunun için Allahü teâlâ, sevdiklerine merhamet ederek, sonsuz ni'metlere kavuşmaları için, dünyâda birkaç gün sıkıntı çektiriyor. Düşmânlarına, hîle, istidrâc yaparak, biraz lezzet verip, çok elemlere sürüklüyor. Allahü teâlâ bir hadîs-i kudsîde buyuruyor ki: (Ey dünyâ! Bana hizmet edene hizmetçi ol! Sana hizmet edene güçlük göster!) Vaktiyle bir kimse ölür ve geride bir köşk ile iki oğlu kalır. Çocuklar, köşkü taksîmde anlaşamazlar ve kavga ederler. Tam o anda duvardan şöyle bir ses gelir: "Benim için birbirinize düşman olmayınız. Ben bir hükümdar idim. Çok yaşadım. Mezârda yüz otuz sene kaldım. Sonra, toprağımla çanak çömlek yaptılar. Kırk sene evlerde kullandılar. Kırıldım. Sokağa atıldım. Sonra, benimle kerpiç yaptılar. Bu duvarın inşaasında kullandılar. Birbirinizle dövüşmeyiniz. Siz de, benim gibi olacaksınız!.." Atâ bin Meysere Horasânî hazretleri, nasîhat isteyenlere: "Dünyâya çok düşkün olduğunuzu görüyorum. Size âhireti tavsiye ederim. Dünyâ işleriyle uğraşırken âhiretinizi unutmayınız. Bir kimsenin dünyâda makam, mal ve mülk sâhibi olması, herkesin yanında sözünün geçmesi, âhirette Cehennem'e düşmesine, ateşte yanmasına mâni olamaz. Orada hüküm, Allahü teâlânındır. Dilerse azâb eder, dilerse Cennet'ine koyar. Onun için bu dünyâda, Allahü teâlânın rızâsını kazanmaya, şu imtihan yurdunda, îmân edip, sâlih ameller yapan, iyiliği emredip, kötülükten alıkoyan, bu uğurda gelen sıkıntılara katlananlardan olmaya çalışmak lâzımdır" buyururdu. "Mâdem ki dünyâyı terk edemiyorsun!.." Bir gün Hacı Bayram-ı Velî hazretleri, talebesi Akbıyık Sultan'a hitaben; -Evlâdım bu dünyâ fânîdir. Malı mülkü elde kalmaz. Ne kadar malın olsa murâd alamazsın. Âhiretten gâfil olma. Zîrâ gidişin dönüşü yoktur. Allahü teâlâdan gayri işlere tutulmaktan kurtul. Devamlı bâki kalan işlerle meşgul ol! buyurunca Akbıyık Sultan; -Hocam! Peygamber efendimiz; "Dünyâ, âhiretin tarlasıdır" buyuruyor. Bu sebeple dünyâ malı ile de meşgul olmak gerekmez mi? diye arzeder. Hacı Bayram-ı Velî hazretleri uzun bir sükûttan sonra; -Evlâdım! Mâdem ki dünyâyı terk edemiyorsun, öyle ise bizi terket. Bu dergâhta dünyâ ile meşgul olanların işi yoktur buyurmuştur. Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Dünyâ sizin için yaratıldı. Siz de âhiret için yaratıldınız! Âhirette ise, Cennetten ve Cehennem ateşinden başka yer yoktur.)
.
Arzusu âhiret olana...
18 Temmuz 2005 01:00
Aklı başında olan, bu dünyâyı fırsat bilir. Bu kısa zamanda, yalnız dünyâ lezzetleri ile zevklenmek için değil, belki bu fırsatta, tohum ekmek ve bir hayırlı iş, yani Allahü teâlânın beğendiği işi yaparak, âyet-i kerîmede bildirilen kat kat fazla meyveleri toplamak istemelidir. Cenâb-ı Hak, bu kısa zamanda yapılacak, hayırlı işlere ve ibâdetlere sonsuz ni'metler ihsân edecektir. Peygamberine tâbi olmayan, İslâmiyyeti beğenmeyenlere de, sonsuz azâb yapacaktır. Hadis-i şerifte; (Arzûsu âhiret olup, âhiret için çalışana, Allahü teâlâ dünyâyı hizmetçi yapar) buyurulmuştur. Bu dünyâ, âhiretin tarlasıdır. Burada tohumlarını ekmeyip yiyenler, böylece bir tohumdan kat kat meyve kazanmaktan mahrûm kalanlar, ne kadar tâlihsiz ve ahmaktır. Kardeşin kardeşten kaçacağı, ananın evlâdını tanımayacağı o gün için, hâzırlanmıyorlar. Böyle kimseler, dünyâda da, âhirette de zarardadırlar ve sonunda pişmân olacaklardır. Ahmed Mürşidî Efendi, bir talebesinin nasîhat istemesi üzerine ona hitaben buyurur ki: Bir gün ecel gelir!.. "Aslâ dünyâ malına meyletme. Ancak kimseye el açmayacak kadar malın olsun yeter. Bilmez misin her işin hayırlısı ortasıdır. Dünyâ âhiretin tarlasıdır. Sen bu âleme para ve mal toplamak için gelmedin. İyi ameller yapmak için geldin. Kimseye el açmayacak ve yetecek kadar mal kazandıktan sonra, vaktini Hak teâlâya ibâdet ederek geçir. Ondan sonra yat ve istirâhat et. Unutma, nefsinin de sende hakkı vardır. Topladığın o mal ve mülk senin değil mîrasçılarınındır. Senin rızkın, ancak âlemlerin rızk vericisi olan Allahü teâlâ tarafından sana yemen içmen için verilenden ibârettir. Malım mülküm yok deme. Olmadı diye gam çekme. Bu benim mülkümdür diyene, bir gün ecel gelir. Bu sûrette o malın sâhibi olduğuna dâir iddiâsı yalan olur. Bu yalan dünyâ, dâimâ insanlara gaflet gömleği giydirir. Bu fânî mülkü elimizden alır. Kendine, ona sâhip sanacak bir yalancı müşteri bulur. O da ölür, yerine başkası çıkar. Dünyânın âdeti böyledir. Verir alır, alır verir. Sakın kapına gelen fakirleri boş çevirme. Bir şeyin varsa, gizleyip yok deme. Verdiğin sadakayı da öğünme vâsıtası yapma. Sağ elinin verdiği sadakayı sol elin bilmesin. Cömertlik tâcını giymek istiyorsan, Allahü teâlânın aç ve muhtaç kullarını kollamalısın. Allahü teâlânın huzûrunda makbûl olmak istersen, herkes için hayır dile, insanları şefkatle sev. Kimsenin işliyeceği hayra mâni olma. Ne kadar iyilik etsen, yaptıklarını sayma. En küçük hayır ve şer amel defterine yazılır. İhlâsla, içtenlikle ve riyâdan uzak işlediğin bir amelin olsa, Allahü teâlâ onu amel defterine dağlar kadar büyük olarak geçirtir. İyilik ettiğin kimseye yaptığını başa kakıcı olma. İyilik ettiğin kimseden sana minnet beslemesini istersen, yaptığın iyiliğin bir kıymeti kalmaz. Bana iyi desinler diye yapılan iyilikler riyâ eseridir." Fırsat ganîmettir yani zamân çok kıymetlidir. Bu kıymetli zamânları faydasız şeylere harcetmemelidir. Allahü teâlânın râzı olduğu, beğendiği şeyleri yapmakla geçirmelidir. Gafletten, nefse uymaktan lezzet almamalıdır. Dünyânın geçici lezzetlerine aldanmamalıdır. Ölümü hâtırlamalı, âhiretin dehşet ve şiddetini göz önüne getirmelidir. Kısacası, yüzümüzü dünyâdan âhirete çevirmelidir. Dünyâ işleri ile zarûret miktârı uğraşmalı, başka zamanlarda, hep âhireti kazandıracak işleri yapmalıdır. Sözün özü, gönül Allahü teâlâdan gayrisine tutulmaktan kurtulmalı, beden ve uzuvlar da, İslâmiyete uymakla süslenmelidir. Abdülkâdir Geylânî hazretleri oğluna hitaben buyurdu ki: "Ahiret için hazırlık yap!" "Ey oğul! Senin düşüncen, yiyecek, içecek, giyecek ve dünyâ lezzetleri olmasın. Bütün bunlar, nefsin ve insan tabiatının istediği şeylerdir. Kalbin düşüncesi Allahü teâlâdır. Senin düşüncen, Rabbin ve O'nun katında bulunan nîmetler olmalıdır. Dünyâdan, haram ve şüphelilerden neyi terk edersen, mutlaka bunun karşılığında âhirette ondan daha hayırlısı vardır. Ömründe sâdece şu içerisinde bulunduğun günün kaldığını farz et de âhiret için hazırlık yap! Ey oğul! Sana fayda vermeyen şeyler hakkında konuşmayı bırak. Dünyâ ve âhirette sana fayda verecek işlerle uğraş. Boş işlerle uğraşmayı bırak. Kalbinden dünyâ düşüncelerini çıkar. Çünkü yakında dünyâdan alınacak, âhirete götürüleceksin. Dünyâda rahat ve hoş bir hayat arama. Resûl-i Ekrem efendimiz; "Hayat, âhiret hayâtıdır" buyurdu." Dünyâ sevgisi, âhirete hâzırlanmaya mâni olur. Çünkü kalb, onu düşünmekle, Allahı unutur. Beden, onu elde etmeye uğraşarak ibâdet yapamaz olur. Hazret-i Ali buyurdu ki: "Dünyâ ile âhiret, doğu ile batı gibidir. Birine yaklaşan, diğerinden uzaklaşır."
.
Nefsini aziz eden...
24 Temmuz 2005 01:00
Nefs; can anlamına geldiği gibi, insanın bedeni ve insanın bizzat kendisi anlamına da gelmektedir. Ayrıca nefs, herhangi bir şeyin aslı, özü, cevheri, hakikati anlamında da kullanılmaktadır. Kur'an-ı kerimde, hadis-i şeriflerde ve din kitaplarında kötülenen nefs, bu üçüncü anlamda, "Kötülüklerin özü, aslı" olarak bildirilmektedir. Bunun için nefs; "Kötülükler deposu" diye tarif ve ifade edilmektedir. Allahü teâlâ bir hadîs-i kudsîde: (Nefsine düşmanlık et! Çünkü o, benim düşmanımdır) buyurmaktadır. Şerefeddîn Yahyâ Münîrî hazretleri, nefsin yaratılması ile alakalı olarak buyuruyor ki: "Nefsin yaratılması, insanların yaşaması, üremesi ve dünyâ için çalışmaları içindir. Allahü teâlâ nefsi böyle nice faydalar için yarattı. Fakat bütün insanlara merhamet ederek, acıyarak, nefse uymayı frenlemeleri, ona hâkim olup, zararlarını önlemeleri için insanlarda akıl da yarattı." Peygamber efendimiz, bir hadis-i şeriflerinde; (Akıllılığın alâmeti; nefse gâlib ve hâkim olmak ve öldükten sonra lâzım olanları hazırlamaktır. Ahmaklık alâmeti; nefse uyup, Allah'tan af, merhâmet beklemektir) buyurmuşlardır. Nefs, Allahü teâlânın yarattığı bir mahluktur. Her mahlukun rızkını yaratan Rabbimiz, nefsin de rızkını yaratmıştır. Nefsin rızkı ise; Allahü teâlâyı inkâr etmek, O'na isyân etmek yani bütün haramlar, mekruhlardır! İnkâr, isyân ve haramlarla nefsini besleyen, onu kuvvetlendiren bir kimse, kendini felakete atmış demektir. Çünkü nefs kuvvetlendikçe azgınlaşır, küfrü, isyânı artar. Bu hal de insanı Cehenneme sürükler. Nefsin gıdası günahlar olduğu için, haramlardan, günahlardan sakınmak, nefse daha ağır gelmektedir. Günahtan kaçmak... Bu sebeple İmâm-ı Rabbânî hazretleri; "Nefse, günâhlardan kaçmak, ibâdet yapmaktan daha güç gelir. Onun için günahtan kaçmak daha sevâbdır" buyurmuşlardır. Abdülazîz Dehlevî hazretleri buyuruyor ki: "Nefs-i emmâre, şehveti ve gadâbı aşırı çalıştırdığı için, buna uymak, insana tatlı gelir. İslâmiyet'e uymak ise, bu arzuları frenlediği, sınırlandırdığı için, insana acı, zor gelmektedir. Bunun için insan, İslâmiyet'e uymak istemez. Nefse uymak ister." İmâm-ı Rabbânî hazretleri, nefs hakkında buyuruyor ki: "Varlıklar içinde en câhil olanı, insanın nefsidir. Çünkü, Nefs-i emmâre kendine düşmanlık yapmaktadır. Hep kendini yok edici şeyleri istemektedir. Her isteği, Allahü teâlânın yasak ettiği şeylerdir. Her işi, sâhibi olan ve bütün iyiliklerin sâhibi bulunan Allahü teâlâya karşı gelmektir. Hep kendi can düşmanı olan şeytana uymaktadır. Nefs-i emmâre, hiç kimsenin emri altına girmeyip, herkese emretmek ister. Nefs-i emmâreyi yıpratmak, azgınlığını önlemek için dîne uymaktan başka çâre yoktur. İnsanın bütün kötülükleri, nefs-i emmârede toplanmıştır. Nefs-i emmâre hiç iyilik yapmak istemez. Hep kötülük yapmak ister. Kendisine ve başkalarına zararlı olan şeyleri sever. İnsanın dünyâ ve âhirette saâdete kavuşması için nefsine uymaması, onu zayıflatıp, zarar yapmayacak hâle getirmesi lâzımdır. İnsanların nefs-i emmâresi; mevki sâhibi olmak, başa geçmek sevdâsındadır. Onun bütün arzusu, şef olmak, herkesin kendisine boyun bükmesidir. Nefsin bu arzuları ilâh olmak, mâbud olmak, herkesin kendisine tapınmasını istemektir. Peygamberlerin gönderilmesi ve kitapların indirilmesi hep nefs-i emmârenin isteklerini yok etmek içindir. Çünkü nefs-i emmâre, Allahü teâlâya düşmanlık etmektedir. Nefsin isteklerini yok etmek, ancak İslâmiyyete uymakla olur." Nefs, Allahü teâlânın düşmanıdır. Zevklerine kavuşmak için her kötülüğü yapmaktan çekinmez. İnsan haklarını, kanûnları çiğner. Onun zevklerinin sonu yoktur. Nefsini zelîl eden... Nefsin taşkın zevkleri, insanı sefâlete, hastalıklara, âile fâcialarına, felâketlere sürüklemektedir. Allahü teâlâ, bu fâcialara mâni olmak için yasaklar koymuştur. Nefislerinin esîri olanlar, bu yasakları beğenmiyorlar ve din kitaplarını bu sebeple kötüleyip, okumak isteyenlere de mâni oluyorlar. Halbuki Allahü teâlâ, Peygamberleri ve Onlar vasıtası ile gönderdiği dinleri, bozuk âdetleri, çirkin modaları kaldırmak ve nefs-i emmârenin benlik, izzet-i nefs çılgınlıklarını yatıştırmak için göndermiştir. Nefs, kalbin İslâmiyyete uymasını, sâlihlerin sohbetinde bulunmayı, âlimlerin kitaplarını okumayı istemez. Dinsiz, îmânsız olmayı ister. Akıllarına uymayıp, nefislerine uyan kimseler, bunun için, inançsız olmaktadır. Nefs ölmez. Fakat, gücü kuvveti kalmayınca, kalbi aldatamaz. Bu da, İslâmiyyete uymakla mümkündür. Netice olarak, Mücâhid bin Cebr hazretlerinin buyurduğu gibi: "Nefsini azîz eden, dînini yıkar. Nefsini zelîl eden kimse ise, dînini azîz eder."
.
Ahmak, nefsinin peşinde koşandır
25 Temmuz 2005 01:00
Aklı az olup hep şaşıran kimseye, ahmak denir. Aklı hiç olmayan kimseye ise, mecnûn denmektedir. Ayrıca, aklı az ve kötü huylu olana da ahmak dendiği kitaplarda yazılıdır. İbn-i Semmâk hazretleri; "Akıllı kimselerin arzusu, düşüncesi, Cehennem'den kurtulmak ve haramlardan kaçmaktır. Ahmak olanın arzusu ise, oyun ve eğlencedir" buyurmuştur. Ahmaklık; iyiyi kötüden, faydalıyı zararlıdan ayıramama, aklın az, anlayışın kıt olması hâlidir. İmâm-ı Gazâlî hazretleri; "Ahmak insan kendisini aldanmaktan koruyamaz. Akıl ve fehm, insanın yaratılışında olacak. Yaratılışında akıl ve fehimden mahrûm olanlar, bunları sonradan temin edemezler" buyurmuştur. Akıllı kimse, yapacağı herhangi bir işin neticesini bilir ve buna göre adımını atar. Bu sebeple Peygamber efendimiz; (Akıllı insan, Allah'a itaat eden insandır) buyurmuşlardır. Akıllı kimse, ölümü ve ahireti unutmaz, nefsinin esiri, kölesi olmaz. Allahü teâlânın rahmetinden ümidini kesmediği gibi, gadabından da korkar. Hadis-i şerifte; (Akıllı, kendini kontrol edip ölüm sonrası için çalışan kimsedir. Ahmak da nefsinin arzûları peşinden koşup, Allahü teâlâya ümid bağlayan kimsedir) buyurulmuştur. İmâm-ı Rabbânî hazretleri de buyuruyor ki: "Akıllı o kimsedir ki, nefsine hâkim olur da ölüm sonrası için hazırlanır. Âciz ve ahmak olan o kimsedir ki, nefsinin yularını salıverir ve Hâkim-i mutlak olan Allahü teâlâya karşı boş ümitlere kapılır." Dünyâya düşkün olanlar Aklı kıt olanlar yani ahmaklar, nefislerinin peşinde koşup, yaptıklarının neticesini bilemezler. Bu sebeple, geçici dünya zevklerinin peşinden koşarlar ve kendilerini de, çevrelerindekileri de felakete sürüklerler. Şumeyt bin Aclân hazretleri buyuruyor ki: "Dünyâya düşkün olanlar, akılları kısa ve ahmak olanlardır. Onların arzuları, yiyecekleri, şehvetleri ve kendilerini süslemeleridir. Onlar şöyle derler: "Ne zaman sabah olacak. Sabah olsun ki, yiyelim, içelim, oynayalım. Ne zaman akşam olacak? Akşam olsa da uyusak." Onların geceleri, pislik içerisindedir, günah işlerler. Gündüzleri ise tembeldirler." Nefs, insanın ve Allahü teâlânın düşmanıdır. Onu zayıflatarak azmasını önlemek lâzımdır. Nefs öldürülmez fakat zayıflatılır. Allahü teâlâ nefsi, insan için bir hizmetçi olarak yaratmıştır. Ancak nefs, ahmak ve câhil bir hizmetçidir. Nefsin bu özelliği iyi bilinir ve ona karşı dikkatli olunursa, bu ahmak ve cahil hizmetçi, insanın yükselmesine sebep olur. Aksi olursa, insan zillete düşer. Ahmed Rıfâî hazretleri buyurdu ki: "Kulluk esâsının birincisi, nefsi tanımaktır. Halbuki onu tanıyan çok azdır. Onu tanımak şöyle dursun, varlığını kabûl edenler dahi kıymetli kimseler olarak kabûl edilir. Allahü teâlâ, nefsten daha ahmak, daha çirkin ve ondan daha pis kokulu bir şey yaratmadı. İrfan sâhipleri için, ondan daha dar bir zindan düşünülemez. Nefsini tanıyabilen, her tarafı emin olan, tehlikelerden korunmuş bir kaleye sığınmış olur. Tanıyamayan, hattâ anlamak istemeyen için ise, tehlike büyüktür. Onu anlamadıkça, şerrinden kurtulmak mümkün değildir. Onu anlamadan, mârifet sâhibi olunmaz." Akıllı kimseler, kendi ayıp ve kusurları ile meşgul olurlar. Ahmak olanlar ise, başkalarının hata ve kusurlarını araştırırlar. Bunun için Sırrî-yi Sekatî hazretleri: "Bir kimsenin ahmak olduğuna alâmet, kendi ayıbını bırakıp, başkasının ayıbıyla uğraşmasıdır" buyurmuştur. Ahmaklarla, nefsine uyanlarla arkadaş, dost olmak da, aklın azlığındandır. Zira akıllı kimse, nesine uymaz ve ahmakla da dost olmaz. Muhammed Murad Efendi buyuruyor ki: "Şu üç sınıf kimseden sakınmak lazımdır: Birincisi, fısk ve fücur ehli olup, günah işleyen, nefislerine uyup Allahü teâlânın emrinden çıkan kimselerdir. Bunlarla arkadaşlık ne dünyâ rahatı kazandırır ne de âhirette rahmete kavuşturur! İkinci grup, yalancı ve hâin olanlardır. Bunlarla dostluk acı azaba ve felâkete sebeb olur. Senden başkasına, başkasından sana söz taşır. Üçüncü sınıf, ahmak olanlardır. Bunların sözlerine itimat edilmez. Ne fayda sağlayabilirler ne de bir zarara mani olabilirler. Hayırlı gördükleri şer, faydalı gördükleri zararlıdır. Zararlı gördükleri ise, faydalıdır." Tecrübelerden ders almak... İslâm âlimleri; bile bile hatâda ısrâr eden kimsenin de ahmak olduğunu bildirmişlerdir. Eğer akıllı olsa idi, yaptığı hatada ve işlediği günahta ısrar etmezdi. İmâm-ı Gazâlî hazretleri; "Kim tecrübelerden ders alır ve tecrübeler kendini olgunlaştırırsa, ona akıllı; kim tecrübelerden bir şey anlamazsa, ona ahmak ve câhil denir" buyurmuştur. Netice olarak, Ca'fer-i Sâdık hazretlerinin buyurduğu gibi: "Ahmaklar arasında bulunan horlanır, âlimler arasında bulunan hürmet görür."
.
Seven, sevdiğinin yolunda olur...
1 Ağustos 2005 01:00
Muhabbet; sevgi, aşırı düşkünlük; muhib, seven, sevgi besleyen dost, mahbûb ise, sevilen, sevgili, sevilmiş anlamındadır. Muhabbetin yani sevginin yeri kalbdir. Seven ve sevdiğinden başka her şeyden kesilen, sevdiğine kavuşur. Böyle sevgisi olmayan ise, bu kavuşmayı ancak öğrenir, bilir ve bu bilgisini büyük nimet sanır. Allahü teâlâyı çok seven, Ona döner. Hiçbir şey Allahü teâlâyı unutmasına sebeb olmaz. Her gördüğü şeyi, kudretin eseri görüp, eser sâhibine yani cenâb-ı Hakka döner. Bunun için İsmâil Fakîrullah hazretleri: "Allahü teâlâyı seven, Peygamber efendimizi de sever. Peygamber efendimizi seven, Onun sünneti ile amel eder" buyurmuştur. Hâris el-Muhâsibî hazretleri buyuruyor ki: "Şu üç muhabbet çok mühimdir: Birincisi, Allahü teâlâyı sevmektir. Bunun alâmeti, ibâdeti günaha tercih etmektir. İkincisi, kuvvetli bir îmân ile Resûlullah efendimizi sevmektir. Bunun alâmeti, Resûlullah'ın sünnetine yapışmaktır. Üçüncüsüise Allah için mü'minleri sevmektir. Bunun alâmeti, mü'minlere eziyet etmemek ve onlara faydalı olmaktır." Her mü'minin, Resûlullah efendimizi çok sevmesi lâzımdır. Peygamber efendimizi çok seven, Onu çok anar, çok söyler, çok över ve bildirdikleri ile amel eder. Zira seven, sevdiğinin hâlini kazanır ve ona benzer. Hadîs-i şerîfte; (Bir şeyi çok seven, onu çok anar) buyurulmuştur. "Kıyâmet için ne hâzırladın?" Bir gün Peygamber efendimizin huzuruna bir kimse gelerek, Kıyâmet günü ile alakalı sualler arzetti. Peygamber efendimiz de o kimseye; -Kıyâmet için ne hâzırlık yaptın? diye sordu. O kimse; -Allahın ve Resûlünün sevgisini hâzırladım, cevabını verince, Peygamber efendimiz; -Sevdiklerinle berâber olursun, buyurdular. İmâm-ı Nevevî hazretleri, bu hadîs-i şerîfi açıklarken: "Bu hadîs-i şerîf, Allahü teâlâyı, Onun Resûlünü, sâlihlerin ve hayır sâhiblerinin dirilerini ve ölülerini sevmenin kıymetini, faydasını bildiriyor" buyurmuştur. Allahü teâlâyı ve Onun Peygamberini sevmek demek, emirlerini yapmak, yasaklarından sakınmak, bunlara karşı edebli, saygılı olmak demektir. Sâlihleri severek onlardan faydalanmak için, onların yaptıklarını yapmak lâzım değildir. Çünkü, onların yaptıklarını yaparsa, o da, onlardan olur. Hadîs-i şerîfte; (Bir kimse, bir cemâati sever. Fakat onlardan olmaz) buyurulmuştur. Onlarla berâber olmak, onların derecesine yükselmek demek değildir. Hadîs-i şerîfte; (Bir cemâati seven kimse, onların arasında haşr olunur) buyuruldu. Ebû Zer Gıfârî hazretleri; -Yâ Resûlallah! Bir kimse, bir cemâati sevse, fakat onların yaptıklarını yapmasa, nasıl olur diye arzedince, Peygamber efendimiz; -Yâ Ebâ Zer! Sevdiklerinle berâber olursun, buyurmuştur. Hasen-i Basrî hazretleri bu hadis-i şerîfi açıklarken buyuruyor ki: "Bu hadîs-i şerîfler seni yanıltmasın! Sen iyilere, ancak onların iyi amellerini yapmakla kavuşabilirsin! Yahûdîler ve Hristiyanlar, Peygamberlerini seviyorlar ise de, onlar gibi olmadıkları için, onların yanına gidemeyeceklerdir." İmâm-ı Gazâlî hazretleri de bu konu ile alakalı olarak; "Onların iyi amellerinden birkaçını veyâ hepsini yapmadıkça, yalnız sevmekle, onların yanına kavuşulamaz" buyurmuştur. Bir kimseyi veya bir cemâati sevenler, üç kısma ayrılmaktadır: 1- Onların bütün amellerini ve ahlâkını edinmiş olanlar. 2- Hiçbirini edinmemiş olanlar. 3- Birkaçını yapıp, başkalarını yapmayıp, bunların tersini yapanlar. Hepsini yapabilen, onlardan olur. Onlara olan sevgisi, onu da tâm onlar gibi yapmıştır. Muhabbetin en yüksek tabakasına erişmiştir. Sevdiklerine hiç uymayan, onlara hiç benzemeyen kimse, onlardan olamaz. Sevgisi, sözde kalır. Kalbine girmez. Böyle sevgi, yalnız sözde kalmaktadır. Yalnız sözde kalan sevmeye, sevmek denilmez. Seviyorum demesi doğru olmaz. "Kişi, sevdiği ile birlikte olur" Sevdiklerinin birkaç ameline uyan kimseye gelince, îmânda uymamış ise, onlardan olamaz. Onları seviyorum demesi hiç doğru değildir. Onun kalbinde, onlara sevgi değil, düşmanlık vardır. Yahûdîlerin ve Hristiyanların, Peygamberleri seviyoruz demeleri böyledir. Kişi, sevdikleri gibi inanıp, ibâdetlerde, onlara tâm uymazsa, seviyorum demesinin faydası olmaz. Onlarla birlikte olamaz. Gücü yetmediği, nefsine hâkim olmadığı için, hepsine uyamamış ise, onlarla birlikte olmasına mâni olmaz. Hadîka'da buyuruluyor ki: "Resûlullah efendimiz; (Kişi, sevdiği ile birlikte olur) buyurdu. Ehl-i sünnet âlimlerini sevsek, onlar gibi olmasak bile, bu hadîs-i şerîfteki müjdeye kavuşuruz. Allahü teâlânın sevdiklerinin ve Allahü teâlâyı sevenlerin dirilerini ve ölülerini seven kimse, büyük saâdete, iyiliklere kavuşur. Onları sevmek demek, onların düşmanlarına ve kötüleyenlere karşı, onları savunmak, övmektir."
.
Kalbde âhiret arzusu çoğalmadıkça...
7 Ağustos 2005 01:00
Kalb; yürek denilen et parçasına yerleştirilmiş nûrânî ve mânevî bir kuvvettir. Buna gönül de denmektedir. Sevmek, kalb ile olur, çünkü muhabbetin yeri kalbdir. Muhabbet yani sevmek, hep berâber olmayı istemek, berâber olmaktan zevk, lezzet duymak demektir. Bunun için insan, sevdiğini hiç unutmaz, hep hatırlar. Kalbde inkâr varsa, o kalb ölmüş demektir. Eğer kalbde isyân yani günahların sevgisi varsa, böyle kalb de hasta demektir. Hâtim-i Esam hazretleri buyuruyor ki: "Beş türlü kalb vardır. Kalb vardır ölüdür, kalb vardır hastadır, kalb vardır gâfildir, kalb vardır mühürlüdür, kalb vardır sapasağlamdır. Kâfirin kalbi ölüdür. Günahkârın kalbi hastadır. Nasîbsiz kimsenin kalbi gâfildir. Kalbimizde perde vardır diyerek fenâ iş yapanın kalbi de mühürlüdür. Allahü teâlâdan korkup dâimâ ibâdette bulunan kimsenin kalbi de sağlam olan kalbdir." Kalbde, Allahü teâlânın sevgisinden başka şeyler varsa, bu kalb hastadır, tedaviye muhtaçtır. Abdullah bin Hubeyk hazretleri buyuruyor ki: Beş şey vardır ki... "Beş şey vardır, kalp katılaştığı zaman onun ilacı olur: Birincisi, sâlih kimselerle görüşmek ve onların meclisinde bulunmak. İkincisi, Kur'ân-ı kerîmin mânâsını düşünerek okumak. Üçüncüsü, karnını doyurmayıp, helâldan az bir şey yemekle yetinmek. Zîrâ helâl yemek kalbi aydınlatır. Dördüncüsü, Allahü teâlânın kâfir ve günahkâr için hazırladığı acı azâbı ve tehdidini düşünmek. Beşincisi, kendisini Allahü teâlâya kulluk vazifesini yapmakta âciz ve noksan görmek, bununla berâber Allahü teâlânın lütuf ve ihsânını düşünmektir. Bu tefekkür olup, bundan hayâ meydana gelir. Tefekkürden bir kısmı da şunlardır: Allahü teâlânın seni, her şeyinle, içini dışını bildiğini her an O'nun seni gördüğünü düşünmek, dünyâ hayâtını, dünyâ hayâtının meşgûliyetlerinin çokluğunu, dünyâ hayâtının çok çabuk geçtiğini, âhiretin ve nîmetlerinin devamlı olduğunu akıldan çıkarmamak, işte tefekkür, dünyâya düşkün olmayıp, âhirete rağbet etmek gibi meyveler verir. Ölümün geleceğini, fırsatı kaçırdıktan sonra pişmanlık olacağını düşünmek. Böyle tefekkürün meyvesi; uzun emel sâhibi olmamak, amellerini düzeltmek, âhirete hazırlık yapmaktır." Bir gün Muhammed bin Vâsi hazretleri, sohbet ederken; -Şu dört şey kalbi öldürür: Günah işlemeye devam etmek, dünyaya düşkün olanlarla fazla münâsebette bulunmak, ahmaklarla sohbet etmek ve ölülerle oturmak buyurur. Orada bulunanlardan birisi; -Efendim, ölülerle oturmak nasıl olur? diye sorunca, cevap olarak; -Ölülerden kastım, şımarık zenginler, zâlim idârecilerdir buyurmuştur. Zünnûn-i Mısrî hazretlerine; -Bozulan kalbi düzeltmek için ne yapmak lâzımdır? diye sorduklarında; -Beş şey yapmalıdır. Helâl yemek, Kur'ân-ı kerîm okumak, sâlihlerle sohbet, gece ibâdet etmek, seher vaktinde ağlamak cevâbını vermiştir. Orada bulunanlar tekrar; -Kalbini en güzel koruyan kimdir? diye sorduklarında; -Diline en çok hâkim olan cevâbını vermişlerdir. İbn-i Atâullah hazretleri, bir talebesine hitaben; "Gönlünde günahlar ve dünyâ sevgisi olanın, kalbi nasıl parlar? Yahut, nefsinin arzularına göre hareket eden, Allahü teâlânın rızâsını nasıl kazanır? Gaflet ve günahlardan temizlenmeden, Allahü teâlânın huzûruna girmeyi nasıl ister? Çirkin işlerinden tövbe etmeyen, ince sırları anlamayı nasıl umar?" buyurmuştur. Dünya sevgisi, insanı ibadetten, Allahü teâlâya itaatten alıkoyar. Zira Ahmed-i Bîcân hazretleri buyuruyor ki; "İnsanı Rabbinden uzaklaştıran perdelerin en büyüğü, kalbi öldürmek, karartmaktır. Kalbin ölmesine, kararmasına sebep de dünyayı sevmektir. Zira bir hadîs-i kutsîde: (Ey Âdemoğlu! Kanâat et zengin ol. Hasedi terk et, râhat ol! Dünyâyı terk et, dînin halis olsun) buyurulmuştur." Âhiret arzusu çoğaldıkça!.. İmâm-ı Birgivî hazretleri de buyurdu ki: "Kalbi ıslâh etmek, her şeyden daha önemlidir. Çünkü kalp, bedende emrine itâat edilen ve her hükmü yerine getirilen bir hükümdâr gibidir. Vücûddaki uzuvlar onun emri altındaki hizmetçilerdir. Bunun için Resûlullah efendimiz buyurdu ki: (İnsanın bedeninde bir et parçası vardır. Bu iyi olursa, bütün uzuvlar iyi olur. Bu kötü olursa, bütün organlar bozuk olur. Bu et parçası kalbdir) Yâni bu yürek denilen, et parçasındaki gönüldür. Bunun iyi olması, kötü ahlâktan temizlenip iyi ahlâk ile süslenmek demektir." Şumeyt bin Aclân hazretleri zaman zaman; "Şaşılır şu kimseye ki, kalbi âhirete bağlı iken kendisine ufak bir şey tesir etse veya pire ısırsa, âhireti hemen unutuverir" buyururdu. Netice olarak, Ali Müzeyyen hazretlerinin buyurduğu gibi: "Bir kalbde, âhiret arzusu çoğaldıkça, dünyâ düşüncesi o kalbden kaybolur gider."
.
"Herkes bana ne der?" düşüncesi!..
8 Ağustos 2005 01:00
"Herkes bana ne der", "herkes beni ayıplar, kınar" düşüncesi, insanı, küfre, ebedi saadetten mahrum kalmaya, kısaca zillete sürükler. Çünkü ayıplanmak korkusu, kötü huylardandır. İnsanların kötülemelerine, çekiştirmelerine, ayıplamalarına üzülmek ve böylece, hakkı, doğruyu kabûl etmemek, kötü bir huydur. Çok kimse, ayıplanmak korkusu sebebiyle, imân nimetinden mahrum kalmıştır. Çevresinin ayıplamasından korkarak, Allahü teâlânın emirlerini yapamayan, namaz kılamayan kimseler de az değildir. Şevâhid-ün Nübüvve kitabında şöyle bir hâdise nakladilmektedir: "Ayıplanmaktan korkuyorum" Peygamber efendimizin dedesi Abdülmuttalib anlatır: "Bir rüyâ gördüm ve bundan çok korktum. Hemen tâbiri için Kureyş'in rüya tabirinde mahir olanlarından birine gittim. Beni görünce yüzüme bakıp; -Hayırdır, sana ne oldu böyle. Yüzünün rengi değişmiş, başına bir iş mi geldi, kötü bir şey mi oldu? dedi. Ben de; -Gördüğüm bir rüya sebebiyle bu haldeyim dedim ve rüyâmı anlatmaya başladım: Yerden göklere yükselen bir ağaç gördüm. Dalları doğu ve batıya ulaşıyordu. O ağaçtan dahâ parlak bir nûr görmedim. Güneşten yetmiş defa parlak idi. Arablar ve Acemler ona doğru secde ediyordu. Ağacın büyüklüğü, nûru ve yüksekliği gittikçe artıyordu. Bazan gözden kayboluyor, bazan açığa çıkıyordu. Kureyş kabîlesinden bir kısmı bu ağacın dallarına sarılıyordu. Bir kısmı ise o ağacı kesmeye çalışıyordu. Onun gibisini hiç görmediğim güzel yüzlü bir genç, gelip ağacı kesmek isteyenlere engel oluyordu. Bir kısmının arkasından tutup çekiyor, bir kısmının da gözüne ışık salıyordu. Ben o ağaçtan nasîbimi almak için elimi uzattım ve oradaki gence; "Bu nûr kimlere nasîb olur" dedim. "Senden önce bu ağacın dallarına yapışanlar nasîplenirler" dedi. Sonra korku ile uyandım. Ben rüyamı anlatıktan sonra, rüyayı tabir eden şahsın rengi değişti ve: -Eğer sen bu rüyâyı gerçekten görmüşsen, senin neslinden bir oğul gelecek, doğudan batıya kadar her yere hâkim olacak, bütün insanlar ona itaât edecektir, dedi. Resûlullah efendimize Peygamber olduğu bildirildikten sonra, Ebû Tâlib, babasının bu rüyasını ve tabirini, devâmlı anlatmış ve "O ağaç Ebûl Kâsım Muhammed-ül-Emîn'dir" demiştir. Ebû Tâlib'e, "Öyleyse neden îmân etmiyorsun" diye sorulduğunda; "Ayıplanmaktan korkuyorum" cevâbını vermiştir. Ebû Tâlib, Resûlullah efendimizin Peygamber olduğunu bildiği halde, İnsanların kötüleyeceklerinden korkarak ve ayıplayacaklarını düşünerek, îmân nimetinden mahrum kalmıştı... (Ebû Tâlib, öldükten sonra diriltilerek iman etmiştir.) İki mecûsî kardeş... Mâlik bin Dînâr hazretleri zamânında da iki mecûsî kardeş vardı. Bunlar ateşe tapardı. Bir gün küçük olan büyüğüne; "Ağabey! Senelerdir biz bu ateşe taparız. Gel bir deneyelim bakalım, bizi yakacak mı? Eğer bizi yakmazsa tapmaya devam ederiz. Şayet yakarsa, tapmayı terk ederiz" dedi. Bir ateş yaktılar. Küçüğü büyüğüne; "İstersen sen önce elini ateşe koy" dedi. Büyük de; "Sen önce elini koy" diye karşılık verdi. Küçük elini ateşe uzatınca; parmağı yandı ve; "Sana bu kadar sene ibâdet ederim. Sen ise bana eziyet ediyorsun" dedi. Sonra ağabeyine; "Şimdi bizi doğru yola ulaştıracak bir delile gidelim" dedi. İstişâre ile yola çıkıp, Basra'ya, Mâlik bin Dînâr hazretlerine gittiler. Onu görünce büyüğü küçüğüne; "Ben Müslüman olmayacağım. Şâyet Müslüman olursam, ev halkımın ve akrabâlarımın beni ayıplamalarından korkarım. Ateşe tapmak, ayıplanmadan bana daha sevgilidir" dedi ve küfrü tercih etti. Ayıplanmak korkusu, ebedi saadetten mahrum bıraktı. Küçük olan ise; Mâlik bin Dînâr hazretlerinin huzurunda imân nimeti ile şereflendi ve yüksek derecelere kavuştu. Bilerek, inât ederek, kâfir olmaya, küfürde kalmaya, Küfr-i inâdî denir. Bu hal, kibirden, mevki sâhibi olmayı sevmekten, insanların kötülemelerinden, çekiştirmelerinden, ayıplamalarından korkmak sebebi ile hâsıl olur. Firavun'un ve yoldaşlarının küfürleri böyle idi. Rum İmparatoru Herakliyüs de, tahtından, saltanatından ayrılmak ve ayıplanmak korkusu ile îmân edememişti. Allah rızâsı için... İmâm-ı Rabbânî hazretleri bir talebesine hitaben buyuruyor ki: "Bütün hareketler, işler, sözler, okumak, dinlemek, hep Allah rızâsı için olmalıdır. Onun dinine uygun olmasına çalışmalıdır. Bunları yapmak, size bugün için güç olacağını biliyorum. Çünkü, çeşitli mâniler etrâfınızı sarmıştır. Âdete, modaya kapılmış bulunuyorsunuz. Ayıplanmak, izzet-i nefse dokunmak kuruntularına tutulmuşsunuz. Bütün bunlar, dinin emirlerini yerine getirmenize mâni olmaktadır. Hâlbuki Allahü teâlâ, emirlerini, bozuk âdetleri, çirkin modaları kaldırmak için ve nefs-i emmârenin benlik, izzet-i nefs çılgınlıklarını yatıştırmak için gönderdi."
.
Dünya hayatı bir hayâldir...
14 Ağustos 2005 01:00
Dünyâya milyarlarca insan gelmiş ve bir müddet burada yaşadıktan sonra, ölüp gitmişler. Bunlardan bazısı zengin, bazısı fakîr, kimi güzel, kimi çirkin, kimi zâlim, kimi mazlûm imiş. Neticede bunların bu hâlleri, hep geçmiş ve unutulmuştur. Bunlardan bir kısmı inamış, iman etmiş, bir kısmı da inkâr etmiştir. Bu insanlar, ya sonsuz olarak yok olacaklar veya kıyâmet kopup, tekrâr dirilince hesaba çekileceklerdir. Öldükten sonra yok olmayıp, tekrar dirileceğimizi ve hesaba çekileceğimizi, Allahü teâlâ, Peygamberleri vasıtası ile haber vermektedir. Bu hesabın neticesinde de insanlar, ya sonsuz nimetlere kavuşacaklar veya sonsuz azabda kalacaklardır. Bunun için insan olarak bizlerin iyi düşünmesi gerekir. Birkaç sene sonra, biz de, bunlardan biri olacağız. Geçmiş senelerimiz nasıl bir hayâl oldu ise, bütün bir ömrümüz, bütün bir hayâtımız, çalışmalarımız, didinmelerimiz de, hep hayâl ve bir rüyâ gibi olacaktır. Aynaya baktığımız zaman kendimizi görürüz. Biz o aynanın neresindeyiz? İçinde mi yoksa dışında mıyız? Aynanın içindeyiz dersek yalan olur çünkü aynanın içinde değiliz. Şayet böyle bir görüntü yok dersek, bu da olmaz, zira aynaya bakınca kendimizi görüyouz. Görülen kendimiz miyiz veya o görünen nedir? Bir ipin ucuna küçük bir taş bağlayıp hızlıca çevirince, taş dönerken bir daire görülecektir. Nokta-i cevvale denilen bu daire, var mıdır yok mudur? Eğer var dersek, ipin ucuna bağlı olan o taşı çevirmeyince, daire yok oluyor. Böyle bir daire yoktur dersek, ipin ucuna bağlı olan taşı çevirdiğimiz zaman, bir daire görülüyor. Aslında görünürde bir daire yoktur. Öyle ise bu görülen daire nedir ve nerededir? İmam-ı Rabbani hazretleri; İdeali olmayan insan... "Bunların her ikisi de aslında olmayıp bizim hayalimizde oluşan vehimdir, görüntülerdir" buyurmaktadır. Demek ki, bir ipin ucuna bağladığımız taşı, hızlı bir şekilde havada çevirdiğimiz zaman gördüğümüz daire, hayalimizde, vehmimizde oluşmaktadır. Aslında böyle bir daire yoktur. İşte dünya da hakikatte bulunmayıp yok olacak bir görüntüdür. Dünya hayatı, hayaldir. Hakikat ise ahiret hayatıdır. Dünya hayatı, hakikat olan ahiret hayatının aynadaki görüntüsü gibidir. Nasıl aynadaki görüntü bir müddet durur ve karşısındaki hakikat çekilince görüntü kaybolursa, taş çevrilmeyince daire görüntüsü kaybolursa, dünya da, bir gün kaybolacak görüntüdür. Bu sebeple, bir vehmin, bir hayalin arkasından koşan da, hayalperesttir. Bunun için, hayalin ideali olmaz ve insanın ideali de, "hayalhane" olan bu dünya olmamalıdır. Dünyâ, zıll-i zâildir yani kaybolan bir gölge gibidir. Böyle bir dünyaya güvenen, sonunda pişman olur. Bunun için dünyâdan çıkmadan yani ölmeden önce, kalbden dünyâ sevgisini çıkarmaya bakmalıdır. Dünyânın geçici lezzetlerine aldanmayan, Cennet nimetlerine kavuşur. Her iki âlemde de, azîz ve muhterem olur. Dünyâ harâbdır, şerbetleri serâbdır, nimetleri zehirli, safâları ise, kederlidir. Dünya, bedenleri yıpratır, emelleri artırır. Kendini kovalayandan kaçar ve kendinden kaçanı ise, kovalar. Dünyâ bala, içine düşenler de sineğe benzer. Dünyanın nimetleri geçici, hâlleri ise, değişicidir. Bunun için, dünyâya ve buna düşkün olanlara inanılmaz. Çünkü, bunlarda vefâ ve safâ bulunmaz. Peygamber efendimiz; (Mes'ûd o kimsedir ki, dünyâ onu terk etmezden önce, o dünyâyı terketmiştir) buyurmuştur. Kendini bilen kişinin bu dünyâya düşkün olmasına şaşılır. Şakîler dünyâya sarılır. Saîdler bâkî olana sarılır. Allahü teâlânın râzı olmadığını terk edene, Allahü teâlâ ondan iyisini ihsân eder. Dünyâyı anlayan, onun sıkıntılarından üzülmez ve ondan sakınır. Ondan sakınan ise, nefsini tanır. Nefsini tanıyan da, Rabbini bulur. İleriyi gören kimse... Dünyâ insanın gölgesine benzer. Kovalarsan kaçar. Kaçarsan, seni kovalar. Dünyâ, âşıklarına mihnet, lezzetlerine aldanmayanlara nimet, ibâdet edenlere kazanç ve ibret alanlara ise hikmet yeridir. Dünya, ana rahmine nisbetle, Cennet gibidir. Âhirete nisbetle çöplük gibidir. Peygamber efendimiz; (Dünyâ, geçilecek bir köprü gibidir. Bu köprüyü tamîr etmekle uğraşmayın. Hemen geçip gidin!) buyurmuştur. Bunun için aklı olan, ileriyi görüp düşünen bir kimse, zevklerini Allahü teâlânın gösterdiği yoldan temîn eder. İslâmın güzel ahlâkı ile süslenir. Herkese iyilik eder. Kendisine kötülük yapanlara iyilikle karşılık verir. İyilik yapamazsa, hiç olmazsa sabreder. Yıkıcı değil, yapıcı olur. Böylece kendisi de, hem zevklerine, hem de râhata, huzûra kavuşur. Hem de, âhiretin sonsuz azâblarından kurtulur. Ve Peygamber efendimizin buyurduğu gibi; (Dünyâya, burada kalacağınız kadar, âhirete de, orada kalacağınız kadar çalışınız!)
.
Kederden gaflet hâsıl olur!..
15 Ağustos 2005 01:00
Keder, kelime olarak; bulanıklık, tasa, kaygı, gam, gönül üzüntüsü gibi anlamlara gelmektedir. Gaflet ise, Allahü teâlâyı unutmak demektir. İnsan bu dünyada yaşadığı müddetçe, üzüntüden, kederden kısacası sıkıntılardan kurtulamaz. Çünkü burası böyle yaratılmıştır. Bunu iyi anlayan, dünyanın kederlerinden, elemlerinden üzülmez, bunlar için gam çekmez. Eğer bir kimse, dünyanın bu halini ve yaratılış maksadını iyi kavrayamamış ise, o zaman, dertler, kederler o kimsenin kalbini perişan eder. Kederleri arttıkça, ibadetlerini yapamaz, Allahü teâlâyı hatılayamaz, gaflete dalar. İnsan bu dünyaya imtihan için gönderildi. Burada acı da, tatlı da, üzüntü de, neşe de olacak, iyi de, kötü de bulunacaktır. Önemli olan bunları, sabır ve şükürle karşılayabilmektir. Ebû Bekr-i Şiblî hazretleri; "Kim Allahü teâlâyı bilirse, gam ve keder içinde olmaz" buyurmuştur. Her türlü sıkıntı, sabredildiği takdirde nimet şeklinde kişiye geri dönecektir. Bunun böyle olduğunu bilen ve inanan bir kimse, keder girdabına düşüp kendini helak etmez. Nitekim Allahü teâlâyı sevenler, birçok acılara katlanmışlar ve o acıları duymamışlardır. Sırri-yi Sekati hazretleri; "Allahü teâlâyı seven, Ondan gelen belaların acısını hiç duymaz. Bir değil, yetmiş kılıç darbesi alsa yine duymaz" buyurmuştur. Her nimet, külfet karşılığıdır Güle kavuşmak isteyen, dikenine katlanmak mecburiyetindedir. Zira her nimet, külfet karşılığıdır. Peygamber efendimiz; (Sevmediklerinize sabretmedikçe, sevdiklerinize kavuşamazsınız) buyurmuştur. Hakiki bir mü'min, nimet geldiği zaman şükreder, bela, musibet geldiği zaman da sabreder. Başına gelen sıkıntıların, kendisi için daha hayırlı olabileceğini düşünür ve böylece kendisini kederden, gaflete düşmekten korumuş olur. Vaktiyle çölde yaşayan bir adamcağızın bir horozu, bir köpeği ve bir de merkebi varmış. Horoz, sabahları öter, onları namaza uyandırırmış. Bir gece tilki gelip horozu alıp götürmüş. Çoluk çocuğu bu hale çok üzülmüş ise de adamcağız; "Hakkımızda belki bu hayırlıdır" diyerek onları teselli etmiş. Başka bir gece de kurt gelip, yüklerini taşıyan merkebi parçalamış. Adamcağız, üzülen çoluk çocuğunu, "Belki hakkımızda hayırlısı budur" diyerek teselli etmiş. Bir müddet sonra da, kendilerine bekçilik eden köpekleri ölmüş. Adamcağız, sabırla karşılayıp yine ailesini teselli etmiş. Aradan hayli bir zaman geçmiş ve bir sabah kalktıklarında, ilerideki bir çadırda yaşayan aileyi görememişler. Meğer gece, esir tüccarları gelip onları alıp götürmüş. O ailenin merkeplerinin anırması, horozlarının ötmesi ve köpeklerinin havlaması kendilerini ele vermiş. Hayvanları olmadığı için, esir tüccarları bunların varlığından haberdar olamamışlar. Hayvanlarının elden çıkması, adamcağızın hakkında hayırlı olmuştur. İsa aleyhisselam, cüzzamdan etleri dökülmüş, gözleri kör olmuş, her tarafı perişan yatalak bir hastanın; "Çoklarını müptela ettiği dertten beni koruyan Allahü teâlâya hamd olsun" dediğini işitir ve hayret eder. Yanına gider ve; (Sana gelmedik bela mı var da böyle dua ediyorsun?) buyurur. Hasta olan o şahıs; "Ey Allah'ın Resulü, benim imanım var, ben marifet sahibiyim" diye karşılık verince, İsa aleyhisselâm; (Doğru söyledin) buyurarak elini hastanın vücuduna sürer. Hastanın gözleri açılır, vücudunu kaplayan hastalık da hemen geçer. Eskisinden daha güzel biri olur. Ebû Osman hazretlerine; "İnsanların içine nereden geldiği bilinmeyen keder nasıl çöker?" diye sorulunca, cevaben; "Ruh, insanın işlediği günahları ve kötülükleri unutmaz. Nefs ise bunları unutur. Ruh, nefsin mahvolduğunun farkına varır ve bu sebeple insanın içine bir keder çöker. İnsan bunun sebebini anlayamaz" buyurmuştur. Sabırlı olmayan muvaffak olamaz Gelen bela ve sıkıntılara sabrederek göğüs germek büyük nimettir. Sabredemeyen felakete düçar olur. Bir hastalık, bir bela gelince bağırıp çağırmak fayda vermez. Aksine zararlı olur. Bunun tek çaresi, Allahü teâlânın takdirine razı olmaktır. Sabırlı olmayan muvaffak olamaz. Bir kimse başına gelen felaketlere sabretmezse devamlı huzursuz olur, doğru dürüst ibadet edemez, gaflete düşer. Sabreden ise, sıkıntılardan kurtulur. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Allahü teâlâ buyurdu ki: "Bedenine, evladına veya malına bir musibet gelen, sabr-ı cemille karşılarsa, kıyamette ona hesap sormaya hayâ ederim.) Netice olarak, İmam-ı Rabbani hazretlerinin buyurduğu gibi: "İnsanın karşılaştığı her şey Allahü teâlânın dilemesi ile var olmaktadır. Bunun için, iradelerimizi Onun iradesine uydurmalıyız. Karşılaştığımız her şeyi aradığımız şeyler olarak görmeliyiz ve bunlara kavuştuğumuz için sevinmeliyiz! Kulluk böyle olur."
.
İlim mi, amel mi?
21 Ağustos 2005 01:00
Bir şeyin sûretinin, görünüşünün zihinde şekillenmesine veya bir şeyi hakkıyla bilmeye, anlamaya ilim; ilim sahibine de âlim denir. Yapılan işe, ibâdete ise, amel denir. Dünyada rahata, ahirette de ebedi saadete kavuşmak için ilim şarttır. Zira Zümer sûresinin 9. âyetinde meâlen; (Bilen ile bilmeyen hiç bir olur mu? Bilen elbette kıymetlidir) buyurulmaktadır. Hadîs-i şerîfte de; (Beşikten mezâra kadar ilim öğreniniz, çalışınız!) buyurulmuştur. Yeme-içmeden giyinmeye, kullanılan eşyalara, insanlarla olan münasebetlere ve yapılacak ibadetlere kadar her şeyde ilim şarttır. Müslüman olmak ve Müslüman kalabilmek de, ilme bağlıdır. Zira Resûlullah efendimiz; (Nerede ilim varsa, orada Müslümânlık vardır. Nerede ilim yoksa, orada kâfirlik vardır!) buyurmuşlardır. Dinimizde kadının da, dînini, îmânını, farzları, ibâdetleri, harâmları öğrenmesi farzdır. Bu bilgileri, babası, evli ise kocası öğretmesi lâzımdır. Öğretmezlerse, büyük günâha girerler. Eğer bunlar öğretmemiş ise, kadının gidip kendi imkanlarıyla öğrenmesi lâzım olur. Önce lâzım olan şey... Ölmemek için, yemek ve içmek lâzım olduğu gibi, din düşmanlarına aldanmamak, dinden çıkmamak için de, İslâmiyyetin emir ve yasaklarını öğrenmek lâzımdır. Ecdâdımız, her zamân bir araya gelir, ilmihâl kitaplarını okur, dinlerini öğrenirlerdi. Ancak, bu şekilde Müslümân olarak kalabilmişler ve İslâmiyyeti, bizlere doğru olarak ulaştırabilmişlerdir. Bizim de Müslümân olarak kalabilmemiz, çocuklarımızı din düşmanlarına kaptırmamamız için, tek çâre, Ehl-i sünnet âlimlerinin hâzırladığı imân, itikâd ve ilmihâl kitaplarını okumak, öğrenmek ve öğretmek olmalıdır. Her Müslümana önce lâzım olan şey, îmânı, farzları, harâmları öğrenmektir. Bunlar öğrenilmedikçe, Müslümânlık olamaz. Îmân elde tutulamaz. Hak borçları ve kul borçları ödenilemez. Niyet, ahlâk düzeltilemez ve temizlenemez. Düzgün niyet edinilmedikçe, hiçbir farz kabûl olmaz. Hadîs-i şerîfte; (Bir sâat ilim öğrenmek veyâ öğretmek, sabâha kadar ibâdet etmekten dahâ sevâbdır) buyuruldu. İlim elde etmek, bu kadar kıymetli olduğu, ilimsiz hiçbir şeyin olmayacağı apaçık meydanda iken, acaba sadece ilim sahibi olmak, insanı sonsuz felaketten, âhirette yüzünün kara olmasından insanı kurtarabilir mi? Bu konuda İmâm-ı Gazâlî hazretleri, bir talebesine hitaben buyuruyor ki: "İyi bil ki, amelsiz ilim, insanı kurtaramaz. Bunu sana bir misâl ile anlatayım: Bir kimse, dağda bir arslana rastlasa, yanında tüfeği ve kılıcı bulunsa ve bunları kullanmasını iyi bilse ve ne kadar cesûr olursa olsun, bu âletleri kullanmadıkça, arslandan kurtulabilir mi? Sen de bilirsin ki, kurtulamaz. İşte bunun gibi, bir kimse ne kadar ilim sâhibi olursa olsun, bildiğine göre hareket etmezse, ilminin faydası olmaz... İlm öğrenmekten maksadın eğer dünyâ menfaatlerini toplamak, şöhret, mevki sâhibi olmak ve Müslümânlara büyüklük göstermek idi ise, sana yazıklar olsun! Çok aldanmışsın, kendini azâba sürüklemişsin! Yok eğer maksadın İslâmiyyete ve Muhammed aleyhisselâmın dînine yardım etmek ve ahlâkını temizlemek ve nefsini kırmak idi ise, sana müjdeler olsun! Kendine ne güzel ve ebedî bir istikbâl hâzırlamışsın." İbn-i Semmâk hazretlerine amelsiz ilimden sual edilince; "Amelsiz ilim peşinde koşanın misâli şeytandır" cevabını vermiştir. Çünkü iblis, çok şey biliyordu ama bildikleri ile amel etmediği ve kibre kapıldığı için, sonsuz felakete düştü. Ma'rûf-ı Kerhî hazretleri, sık sık; "Amelsiz Cennet'i istemek ve emir olunduğunu yapmadan rahmet ummak, câhillik ve ahmaklıktır" buyururdu. Amel etmeden Cennete gitmeyi ummak, cahillik ve ahmaklık olduğu gibi, sebeplere yapışmadan dua etmek de makbul değildir. Mü'min, kendine lazım olan bilgileri öğrenir, bunlara uygun olarak amel eder, şartlarına riayet ederek duasını da yapar ve neticesinden de razı olur. Faydalı ilim nedir? Tâbiînin büyüklerinden olan Ebû Abdurrahmân Sülemî hazretleri; "Bizim Kur'ân-ı kerîm öğrendiğimiz sahâbîler, okudukları on âyeti öğrenip bu âyet-i kerîmelerde buyurulan hususlarla amel etmeden başka âyet okumazlardı. Bizden sonra gelenler, Kur'ân-ı kerîm okuyacaklar, onu su gibi içecekler fakat Kur'ân-ı kerîm boğazlarından aşağıya inmeyecek" buyurmuştur. Hakîkî ilim, insana aczini, kusûrunu ve Rabbinin büyüklüğünü, üstünlüğünü bildirir. Hâlıkına, yaratanına karşı korkusunu ve mahlûklara karşı tevâzuunu artırır. Kul haklarına ehemmiyyet verir. Böyle ilmi öğretmek ve öğrenmek farzdır. Buna İlm-i nâfi yani faydalı ilim denir. Böyle olan ilim, ihlâs ile ibâdet etmeye sebep olur. Netice olarak, amel ve ihlâs ile olmayan ilim zararlıdır. Kurtulmak için; İlim, Amel ve İhlâs şarttır...
.
Kimsenin yaptığı yanına kalmaz!
22 Ağustos 2005 01:00
Hiç kimsenin yaptığı yanına kalmaz, zulüm pâyidâr olamaz çünkü; eden bulur... İyilik eden iyilik, kötülük eden de kötülük bulur. Zira Câsiye sûresinin 15. âyetinde meâlen; (Sâlih, iyi amel eden kendine, kötülük eden de kendine etmiş olur) buyurulmuştur. Ayrıca Zilzal sûresinin 7. ve 8. âyetlerinde de meâlen; (Zerre kadar iyilik eden onun mükâfâtını görecek; zerre miktârı kötülük işleyen de, onun cezâsını görecektir) buyrulmaktadır. Allahü teâlâ, zâlime imhâl eder yani mühlet verir fakat ihmâl etmez. Zâlim kendini güçlü hissettiği an yıkılır. Peygamber efendimiz: (Allahü teâlâ buyuruyor ki: "Ben âlemlerin Rabbiyim. İzzet ve celâlim hakkı için zâlimlerden intikam alırım. Bir kimse bir zâlimin elinde bir mazlûmun zulme uğradığını görse, buna mâni olmaya gücü yetip de, o mazlûma yardım etmezse, ondan intikam alırım) buyurmuştur. İmâm-ı Takî hazretleri buyurdu ki: "Zulüm yapan, zâlime yardım eden ve bu zulme râzı olan, bu zulme ortaktır. Zâlimin adâletle geçen günü, kendisine, mazlumun zulüm gördüğü günden daha ağır gelir." Mazlumun, zâlim için yaptığı beddua da reddedilmez, mutlaka hedefini bulur. Çünkü hadis-i şerifte; (Ananın, babanın çocuğuna olan ve mazlûmun, zâlime olan bedduâları, red olunmaz) buyurulmuştur. Balıkçının bedduası... Amr bin Dînâr hazretleri şöyle anlatır: "Önceki ümmetlerden birisi, bir deniz sâhiline gider ve orada yüksek sesle: "Beni gören kimse bir başkasına aslâ zulmetmeyecek!" diye bağıran bir kimse görür. Yanına yaklaşır ve; "Ey Allah'ın kulu! Senin bu sözün nedir, ne demek istiyorsun?" diye sorar. Yüksek sesle bağıran kimse başından geçenleri şöyle anlatır: "Ben bir zamanlar, o zamanın emniyet mensuplarından birisi idim. Bir gün bu deniz sâhiline geldim ve ağı ile balık tutan birini gördüm. Tuttuğu balığı bana hediye etmesini söyledim, râzı olmadı. Satmasını istedim yine kabûl etmedi. Benim de canım sıkıldı, kızdım ve kırbacımla başına vurmaya başladım ve balığı zorla aldım. Balık canlı idi. Elimde sallayarak eve gitmek için yola koyuldum. Eve yaklaştığım bir sırada balık parmağımı kaptı. Parmağımı kurtarmak için yere atmak istedim, fakat bırakmadı. Hemen acele eve girip içeridekilerden yardım istedim. Onlar da uzunca bir zaman uğraştılar. Netîcede zorlukla parmağımı kurtardık. Lakin parmak şişti. Balığın dişlerinin izleri göz göz açıldı. Bunun üzerine iyi bir tabibe gittim. Parmağımı görünce; "Bu kangren olmuş, eğer kesilmezse, helâk olursun" dedi ve parmağımı kesti. Bu defâ hastalık elime sıçradı. Tekrar gittiğimde; "Eğer elini kesmezsek helâk olursun" diyerek rızâm üzerine elimi de kesti. Bu defâ hastalık koluma geçmişti. Yine tabîbe koştum. Hastalığın kola yayılmış olduğunu söyleyip kolumu da kesti. Hastalık bu defâ pazuma çıkmıştı. Korku ve şaşkınlıkla evimden çıktım. Deli gibi koşuyor ve hayvanlar gibi bağırıyordum. Oralarda büyük bir ağacın gölgesine sığındım. Dalları arasında uyudum kaldım. Rüyâmda birisinin benim yanıma geldiğini gördüm. Bana; "Senin uzuvların kaç kere kesildi ve parça parça atıldı. Hakkını sâhibine götür ver. O zaman kurtulursun" dedi. Uyandığımda aklım başıma geldi. Hak sâhibini hatırladım. Bu bana Allahü teâlâdan gelen bir cezâ idi. Hemen deniz kenarına gittim. Balık avcısını buldum. Ağını denize atmıştı. Onu çekinceye kadar bekledim. Çok balıklar çıkardı. O zaman balıkçıya seslenip; "Efendim ben senin kölenim!" dedim. Bana dönüp; "Sen kimsin?" dedi. Ben de; "Efendim falan zaman sizi dövüp zorla balığınızı gasbeden kimseyim" dedim. Sonra ona kolumu gösterdim. Onu görünce böyle belâdan Allahü teâlâya sığındı. "Sen şimdi serbestsin gidebilirsin" dedi. Ayrılmak istedim. Bana; "Dur" dedi. Sonra; "Bir balık için sana bedduâda bulunmuştum. Kolunu geri veremem amma..." diyerek beni elimden tutarak evine götürdü. Oğlunu çağırıp bahçedeki bir yeri gösterip, orasını kazmasını söyledi. Oğlu orasını kazınca içinde otuz bin dirhem olan bir kese çıktı. On bin dirhemini bana verip; "Bunlarla ihtiyâcını gider" dedi. Sonra yine bir on bin dirhem daha verip; "Bunları da komşularına ve akrabâna dağıt!" dedi. Zâlimin zulmü varsa... Ben ayrılmak istediğimde ona; "Allah için bana söyle nasıl bedduâ ettin?" dedim. O da bana şöyle dedi: "Sen bana vurup balığı aldığında, çok gücüme gitmişti ve acizliğimden ağlamıştım. Sonra da yâ Rabbî! Onu da beni de sen yarattın. Onu kuvvetli, beni zayıf kıldın. Sonra onu bana musallat eyledin. Onun zulmünü benden geri çevirmedin. Beni de onun zulmüne mâni olmaya kuvvetli kılmadın. Kudretin hakkı için onu âleme ibret olacak hâle koy! dedim." Netice olarak; "Zâlimin zulmü varsa, mazlûmun da Allahı var!" sözünü unutmamalıdır. Herkes ne ekerse onu biçer ve ettiğini bulur.
.
Gülme komşuna, gelir başına!"
28 Ağustos 2005 01:00
Başkasına gelen belâya, sıkıntıya, derde, zarara sevinmeye, Şemâtet denir ki, kötü huylardandır. Hadîs-i şerîfte; (Din kardeşinize şemâtet etmeyiniz! Şemâtet ederseniz, Allahü teâlâ belâyı ondan alır size verir) buyurulmuştur. Zâlimin zulmünden, şerrinden kurtulmak için, onun ölümüne sevinmek, caiz ise de, bunun başına gelen ölümden başka belâlara sevinmek, caiz değildir. Hele belâların gelmesine, yaptığı duaların sebeb olduğunu düşünerek sevinmek, dahâ kötüdür. Bu hâl, insanın ucb denen kendini beğenme kötü huyuna yakalanmasına sebep olur. Bir zâlime gelen belâ, o zâlimin başkalarına zulmetmesine mâni oluyorsa, zâlime gelen bu belâya sevinmek, caizdir ve günâh olmaz. Hatta din gayreti olur. Bütün bunlara rağmen, zâlime de belâ gelmesine sevinmek, yine iyi değildir. Fakat, başkalarına zulmetmesine mâni olduğu için ve diğer zâlimlerin de ibret almaları için, câiz olmaktadır. "Bu nasıl Müslümanlık" Sırrı Sekati hazretleri bir gün sohbeti anında talebelerine; "Otuz yıl önce dediğim bir elhamdülillah yüzünden, 30 yıldır tövbe istiğfar ediyorum" deyince, talebeleri hayret edip; "Efendim bu nasıl olur?" diye sorarlar. Bunun üzerine başından geçen hâdiseyi şöyle anlatır: "Bir zamanlar dükkanların bulunduğu çarşıda yangın çıkmış, bütün dükkanlar; terlikçiler, örücüler, elbiseciler nerdeyse tamamen yanmıştı. Bunu bana gelip haber verdiklerinde, senin dükkana bir şey olmamış dediler. Ben de gayri ihtiyari "Elhamdülillah" dedim. Sonra kendi kendime, "Din kardeşlerimin malı mülkü yansın, seninki kurtuldu diye sen hamdet, bu nasıl Müslümanlık" diyerek çok üzüldüm, ağlayıp çok tövbe ettim. Dükkanları yanan din kardeşlerime benzemek için, dükkanımdaki bütün malları fakir fukaraya dağıttım. 30 yıldır da tövbe ediyorum, hâlâ vicdan azabından kurtulamadım. Ben ölünce beni ıssız bir yere gömün, korkarım ki toprak beni kabul etmez, dostlarım arasında utanırım!.." Cüzzamlı bir köpek!.. Ahmed Rıfâî hazretleri hayvanlara karşı çok merhametli idi. Bir köpek cüzzam hastalığına yakalanmıştı. Hiç kimse köpeği bu iğrenç hâlinden dolayı kapısına koymuyordu. Köpek, bu şekilde kapılardan kovula kovula, Seyyid Ahmed Rıfâî hazretlerinin kapısına geldi. Dermansız, yara bere içindeydi. Köpeğin bu hâlini gören Ahmed Rıfâî hazretleri, köpeği alıp, şehirden dışarı bir yerde ona bir gölgelik yaptı. Köpeği orada tedâviye başladı. Temizledi, yarasına merhem sürüp karnını doyurdu. Kırk gün bu şekilde tedâvî gören köpek sıhhate kavuştu. Cüzzamdan eser kalmadı. Sonra köpeği güzelce yıkayıp şehre getirdi. Kendisine; -Efendim! Bu köpeğe çok ilgi gösterdiniz, hikmeti nedir? diye soranlara hitaben buyurdu ki: -Kıyâmet günü Rabbimin bana, bu köpeğe niçin acımadın? Onu uğrattığım bu belâdan niçin kurtarmadın? Aynı belâya seni de düşürebileceğimi niçin düşünmedin? diye sormasından korktum. Ey insanlar! Kalblerinizi Allahü teâlânın yarattıklarına karşı merhamet hissiyle doldurunuz. Cenâb-ı Hakkın sizi de aynı derde müptelâ kılmasından korkunuz!.. İbrâhim Gülşenî hazretleri döneminde bir Şehzâde, düşman olduğu birisinin zarar görmesini ister. Bu niyetle İbrâhim Gülşenî hazretlerine gelip, düşman olduğu kimsenin zarar görmesi için yazı yazmasını ister. İbrâhim Gülşenî hazretleri de cevaben; "İşi Hak teâlâya havâle etmek iyidir. Kin tutarak, öfkelenerek bir Müslümana zarar vermeye kalkmak, hattâ uğradığı bir zarara sevinmek câiz değildir" buyurur. "Onu affet ya Rabbî!" Endülüs'te yetişen hanım evliyâdan Fâtıma binti Müsennâ hazretleri, her an Allahü teâlâyı düşünür ve; "Senden başka her şey boştur" derdi. Onun bu hâlini anlayamayanlar, kendisine deli, ahmak derlerdi. Bir Ramazân-ı şerîf bayramı akşamı, Fâtıma binti Müsennâ hazretleri, bulunduğu beldedeki câminin önünden geçiyordu. Câminin müezzini, elindeki sopayla bu hanıma vurur ve hakaret eder. Fakat o, hiçbir şey söylemeden ayrılıp gider. Ama gönlü incinmiştir. Kırık gönülle evinde ibâdet ve tâatine devâm eder. Kendisine sopa ile vuran müezzin, sabah ezanını okumaya başlayınca, Fâtıma binti Müsennâ hazretleri, o müezzin için Allahü teâlâya duâ etmeye başlar. Çünkü Allahü teâlânın bir velî kulunu inciten kimseyi, mutlaka cezâlandıracağını bilmektedir. Müezzinin başına bir belâ gelmemesi için şöyle duâ eder: "Ya Rabbî! Şu gecenin son vaktinde, herkes uyurken kalkıp senin ismini, Kelime-i şehâdeti, Kelime-i tevhîdi söyleyen, senin ve habîbinin ismini zikreden, senin dâvetini, emrini, senin kullarına bildiren şu kimseyi, bana yaptıkları için cezâlandırma! Onu affet. Beni kırmış olduğu için ona cezâ verme! Âmin!" Netice olarak, atalarımız; "Gülme komşuna, gelir başına" demişlerdir. Onun için başkasına gelen belâya sevinmek değil, ona dua edip, kurtulmasına yardımcı olmak lazımdır...
.
Gaflete dalan, belâya düşer
29 Ağustos 2005 01:00
Gaflet; nefsin arzularına uyarak, Allahü teâlânın emir ve yasaklarını kısacası Allahü teâlâyı unutmak demektir. Peygamber efendimiz; (Ey insanlar! Ölmeden önce gafleti bırakın, Allahü teâlâya dönün. Tövbe istiğfâr ederek Allah'a kulluk edin. Sizi oyalayıcı işleriniz çoğalmadan yararlı işler yapmaya gayret edin. Allahü teâlâyı çok çok anın. Rabbinizin rızâsını kazanmaya çalışın. Böyle yaparsanız, rızkınız bol olur. Kazancınız çoğalır. Yardım görürsünüz ve eksikleriniz tamamlanır) buyurmuşlardır. Bütün din büyükleri, İslâm âlimleri, gaflete dalmaktan yani Allahü teâlâyı, Onun emir ve yasaklarını unutmaktan daha büyük bir bela, dert, sıkıntı yoktur buyurmuşlar ve her asırda gelen insanlara bunları dilleri ile anlatmışlar ve kitaplar yazarak onları, sonsuz felakete sürükleyene gaflet zehirinden kurtarmaya, uyandırmaya çalışmışlardır. Bunun için Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri; "İnsana zarârı en şiddetli olan şeyin ne olduğunu bilmek istedim. Anladım ki, bu gaflettir. Gafletin insana yaptığı zarârı Cehennem ateşi yapmaz. Yâ Rabbî! Bizleri gaflet uykusundan uyandır. Lütûf ve keremin ile bu duâmı kabûl eyle" buyurumuştur. İnsanı helâke yaklaştırır Hazret-i Ali de; "Gaflet, insana gurûr getirir, helâke yaklaştırır" buyurmaktadır. Muhammed Ma'sûm Fârûkî hazretleri ise, bir talebesine yazdığı mektupta şöyle buyurmaktadır: "Yazıklar olsun, ömür geçti. Bir hayırlı iş yapmadım. Dünyânın vefâsız, yalancı olduğu, şimdi anlaşıldı. Hayâtı, hayâl oldu. Fitneleri, dertleri bitmedi. Ahbâb, arkadaşlar, öldüler, gittiler. Bu hâlleri görüp de, gafletten uyanmıyor, ibret almıyoruz. Pişmân olmuyoruz. Tövbe etmiyoruz. Gaflet devâm ediyor, günâhlarımız artıyor. Allahü teâlâ, Tevbe sûresinin 127. âyetinde meâlen; (Görmüyorlar mı ki, her sene, bir iki kerre, dertlere, belâlara yakalanıyorlar. Yine tövbe etmiyor, pişmân olmuyorlar) buyurdu. Bu nasıl îmândır? Nasıl Müslümânlıktır? Ne kitâbdan, ne sünnetten nasîhat alınıyor! Ne de, başa gelen dertlerden, hâdiselerden ibret alınıyor. Uzun seneler, berâber yaşadıkları, birlikte gezip dolaştıkları, yiyip içtikleri, yatıp kalktıkları ahbâblarını, arkadaşlarını düşünsünler. Sevdiklerinin, birlikte eğlendiklerinin, yardımcılarının ne olduklarını görmüyorlar mı? Hiçbirinden bir şey kaldı mı? Onlardan haber verenler var mı? Ömürlerinin harmanını rüzgâr götürdü. Biz garîbler, birkaç günlük ömrümüzü gaflet ile geçirmemeye gayret edelim. Tavşan uykusu ile yaşamayalım! Kalblerimizi geçici, yaldızlı, sahte lezzetlere kaptırmayalım! Bu zehirli tatlılıklara aldanmayalım! Allahü teâlânın emrettiği ibâdetleri, râzı olduğu iyi işleri yapalım! Nefs ve şeytânın ve kötü kimselerin yalanlarına, fitnelerine inanmayalım! Kabir ve kıyâmet azâblarını düşünerek, kendimizi şimdiden koruyalım! Bu kısa hayât ve aslı olmayan görünüşü bırakıp, ölmeden ölmekle şereflenelim!" Şems-i Tebrîzî hazretleri, sevenlerine hitaben buyurdu ki: "Âhireti terk edip, dünyâya tâlib olup muhabbet edenlere, mal kazanıp zengin olmaktan başka çâre yoktur. Âhirete tâlib olan kimselere de, ölmeden önce ibâdet yaparak, dîn-i İslâma hizmet ederek gayretle çalışmaktan başka çâre yoktur. Allahü teâlânın tâlibi olan kimselere, O'na kavuşmak arzusu içinde olanlara, mihnet, meşakkat, dert ve belâlara katlanmaktan başka çâre yoktur. İlmi taleb edenlere, yâni âlim olmak isteyenlere, herkesin gözünde hakîr olmak ve yalnız, kimsesiz, garip kalmaktan başka çâre yoktur. Çünkü, kim ilim öğrenmek arzusunda olursa, onun üzüntüsü çok olur. Onu rencide ederler. Huzura kavuşması için her türlü derde, belâya sabretmesi lâzımdır. Her kim kendini üstün görürse, onun sonu zillete düşmektir. Hesapsız, sonunu düşünmeden malını sarfedenler, fakir olurlar. Her kim fakirliğe sabreder, kanâatkâr olursa, sonunda zenginliğe ulaşır. Herkesin, kendisinde bulunan iki şeyin birisini öldürüp, diğerini diri tutmaya çalışması lâzımdır. Öldürmesi îcâb eden şey nefsidir. Çünkü nefs imân etmedikçe, rahata ermek düşünülemez. Diri tutması lâzım gelen şey ise, gönüldür. Çünkü gönlü ölü olanların mesûd ve bahtiyâr olması düşünülemez." Hudûdu aşmamalıdır!.. Cehennem'den kurtulmak isteyen, helâl ve haramları iyi öğrenmeli, haramdan, Allahü teâlânın yasak ettiği şeylerden sakınmalıdır. İslâmiyet'in hudûdunu aşmamalıdır. Gaflete düşmemeli, ölümü unutmamalıdır. İnsan öldüğü zaman, kıyâmeti kopmuş demektir. Ölüm, uyandırmadan ve iş işten geçmeden önce uyanmalıdır. Zira Hâris el-Muhâsibî hazretleri: "Günahlar gaflete, Allahü teâlâyı unutmaya, gaflet ise, kalbin katılaşmasına sebeb olur. Kalbin katılaşması, insanı Allahü teâlâdan uzaklaştırır. Allahü teâlâdan uzaklaşmak ise, Cehennem'e götürür" buyurmuştur.
.
Kimseye karışmamalı mı?
4 Eylül 2005 01:00
Kimseye karışmamak, iki şekilde anlatılmaktadır. Birincisi, insanın kendi vazifelerini yerine getirmesi, başkalarının haklarına riayet etmesi, onların işlerine, hallerine karışmaması, dedi-kodularını yapmaması şeklindedir. İkincisi ise, imanı, itikadı, ameli bozuk olup felaket yoluna sapanlara karışmamak şeklindedir. Birinci şekli dinimiz tavsiye ve emrediyor. Fakat ikinci şeklin ise, doğru olmadığını bildiriyor. Çünkü dinimizde, "Ben kurtuldum, başkası ne olursa olsun ve kimsenin işine karışmam, yanarsa yansın" diye bir hüküm, bir emir hatta bir tavsiye yoktur. Hatta dinimiz, her Müslümanın; "Hiç kimse yanmasın, helak olmasın" düşüncesinde olmasını tavsiye ve emrediyor. Zira İmrân sûresinin 110. âyetinde meâlen; (Siz, insanlar için hayırlı ümmetsiniz! İyi şeyleri emreder. Fenâ şeyleri menedersiniz) buyurulmaktadır. Peygamber efendimiz de; (Ortalık karışır, yalanlar yazılır. Âdetler, ibâdetlere karıştırılır ve eshâbıma dil uzatılırsa, doğruyu bilenler, herkese bildirsin! Allahü teâlânın ve meleklerin ve bütün insanların laneti, doğruyu bilip de, gücü yettiği hâlde, bildirmeyenlere olsun! Allahü teâlâ, böyle âlimlerin ne farzlarını, ne de başka ibâdetlerini kabûl etmez) buyurmaktadır. ? "Ey îmân eden kullarım!" Bazı kimseler; Mâide sûresinin 108. âyet-i kerîmesini ki meâlen; (Ey îmân eden kullarım! Kendinize dikkat ediniz! Doğru yolu bulursanız, başkasının sapıtması size zarar vermez) buyurulduğunu ileri sürerek, burada, kimseye karışmamalı deniyor diyorlar. Halbuki İslâm âlimleri, müfessirler bu âyet-i kerimeyi açıklarken; "Buradaki doğru yolu bulmak için, emr-i ma'rûf ve nehy-i münkeri de yapmak lâzımdır. Yani âyet-i kerîmede meâlen; (Ey mümin kullarım! Emrettiğim işleri, ibâdetleri yapar ve emr-i ma'rûf ve nehy-i münker eder iseniz, başkalarının yoldan çıkması, size zarar vermez) buyurulmaktadır. Bu âyet-i kerîmenin, ne zamân ve ne için geldiği ve bundan sonra emr-i ma'rûf ve nehy-i münker hakkında, nice âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîfler emir buyurulduğu, kitâblarda yazılıdır" buyurmaktadırlar. Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri; "Bir kimse, bir günâh işleyeni görüp de menedince, kendine zarar gelmek ihtimâli bulunduğu zamân, acabâ menetmesi câiz olur mu? Bize kalırsa olur. Hattâ çok kıymetli olur. Allahü teâlâ için kâfirlerle cihâd etmek gibi sevâb verilir. Hele zâlimlerin elinden mazlûmu kurtarmak ve memleketi kâfirlik kapladığı bir zamânda îmânı izhâr için olunca, böyle zamânlarda, nehy-i münker yapılmasını ulemâ da söylüyor" buyurmaktadır. Peygamber efendimiz başta olmak üzere bütün Peygamberler, Eshâb-ı kirâm, Tâbiîn ve Selef-i sâlihînin hepsi, emr-i ma'rûf ve nehy-i münker yapmış ve bu uğurda çok uğraşmışlar, sıkıntılara, eziyetlere, cefâlara katlanmışlardır. Kimseye karışmamak, dînimizde iyi olsaydı, kalbin bir günâhı inkâr etmesi, îmânın alâmeti buyurulmazdı. Emr-i ma'rûf yapmamak iyi olsaydı, günâh işleyen bir kavim helâk olurken, bunlara emr-i ma'rûf yapmayan âbid de, birlikte helâk olmazdı. Nitekim, bir hadîs-i şerîfte; (Allahü teâlâ, Cebrâîl aleyhisselâma, 'filân şehri yerin dibine geçir' diye emretti. Cebrâîl, 'yâ Rabbî! Bu şehirdeki filânca kulun sana bir ân isyân etmedi. Hep itâat ve ibâdet ediyor' deyince, onu da berâber geçir! Zîrâ günâh işleyenleri görünce, bir kerecik yüzünü değiştirmedi) buyuruldu. Her ne olursa olsun, İslâmiyeti bildirmek, gençlere öğretmek, faydalarını açıklamak, din düşmanlarının yalanlarını, iftirâlarını cevaplandırmak elbette lâzımdır. Bilenler, bildirmezlerse, cezâdan, azâbdan kurtulamayacaklardır. Bu vazîfeyi yaparken, fitne çıkarmamaya, dikkat etmelidir. Dikkat ile çalışırken, kendine bir sıkıntı gelirse, bunu nimet bilmelidir. Peygamberler, Allahü teâlânın emirlerini bildirirlerken, görmedikleri sıkıntılar, çekmedikleri işkenceler kalmamıştı. Emr-i ma'rûf yapmak... Emr-i ma'rûf yani Allahü teâlânın emirlerini insanlara bildirmek, iki sûrette yapılır: Birincisi, söz, yazı ve her çeşit yayın vâsıtası iledir. Bunu yaparken, bilgi az ise ve şahsa, âdetlere, kanûnlara dikkat ve riâyet edilmezse, fitneye sebep olunabilir. İkinci yol, hâl ile, İslâmın güzel ahlâkına uyarak, nümûne olmaktır. Herkese tatlı dil, güler yüz göstermek, kimseyi incitmemek, kimsenin malına, ırzına göz dikmemek, kanûnlara uymak, kul haklarını ödemek, en tesîrli, en faydalı nasîhat yapmak olur. Bunun içindir ki: "lisân-ı hâl, lisân-ı kalden entaktır" demişlerdir. Yani hal ile, yaşayarak göstermek, öğretmek, söz ile anlatmaktan üstündür. Görülüyor ki, İslâmın güzel ahlâkına uygun yaşamak ve doğru yazılmış kitapları insanlara vermek, emr-i ma'rûf ve nehy-i münker yapmanın yani İslâmiyyeti anlatmanın en güzel yoludur.
.
İbâdet, emredileni yapmaktır
5 Eylül 2005 01:00
İbâdet; Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uymak, kulluk vazîfelerini bildirildiği şekilde yerine getirmek demektir. Sevap hâsıl olması ve Allah rızâsı için niyet etmek lâzım olan tâate ise, ibâdet etmek denir. İnsanın yaratılması, sahibini, yaratanını tanıması içindir. Tanıması da, sahibine, yaratanına imân etmesi, inanması ve emirlerini yerine getirmesi ile mümkündür. Zira Allahü teâlâ, Kur'ân-ı kerîmde Zâriyât sûresinin 56. âyet-i kerimesinde meâlen: (Cinleri ve insanları, beni tanımaları, bana ibâdet etmeleri için yarattım) buyurmuştur. İnsan, Allahü teâlâya imân edip, ibâdet ederse, onun dünyâdaki işlerini kolaylaştırır, kabirde ona acır, âhirette ise, onun günâhlarını affeder. Şükretmek, insanlık îcâbıdır İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "İyilik yapana teşekkür edileceğini, herkes bilir. Bu, insanlık îcâbıdır. İyilik edenlere hürmet edilir. Nimet sâhipleri, büyük bilinir. O hâlde, her nimetin hakîkî sâhibi olan Allahü teâlâya şükretmek, insanlık îcâbıdır. Aklın lüzûm gösterdiği bir vazîfe, bir borçtur. Fakat, Allahü teâlâ, her ayıp ve kusurdan uzak, insanlar ise, ayıp kirlerine ve noksanlık lekelerine bulaşmış olduğundan, Onunla hiç münâsebetleri, alâkaları yoktur. Allahü teâlâyı nasıl büyük bileceklerini, nasıl şükredeceklerini anlayamazlar. Ona karşı söylenmesini güzel sandıkları şeyler, Ona çirkin gelebilir. Onu büyültmek, hürmet etmek sandıkları, hakâret ve küçültmek olabilir. Ona hürmet ve şükür şekilleri, yine Onun tarafından bildirilmedikçe, Ona lâyık olacağına güvenilemez ve Onun kabûl edeceği bir ibâdet olamaz. Çünkü, insanların hamdetmeleri, Ona belki hakâret olur. İşte, Allahü teâlâ tarafından bildirilen, tazîm, hürmet ve şükür şekli, Peygamberlerin bildirdikleri dinlerdir. Ona kalb ile yapılacak hürmetler, dinde bildirilmiş, dil ile yapılacak şükürler, orada gösterilmiştir. Her uzvun yapacağı işleri, açık ve geniş olarak, beyân buyurmuşlardır. O hâlde, Allahü teâlâya inanmak ile ve kalbin ve bedenin yapması ile şükretmek, ancak dîne uymakla olur. Allahü teâlâya, dînin dışında yapılacak hürmete ve ibâdete güvenilemez. Allahü teâlâ lutfederek, kerem ederek, acıyarak, kullarına çok şeyleri mubâh etmiş, izin vermiştir. Rûhu hasta, kalbi bozuk olduğu için, mubâhlarla doymayıp, bitmez tükenmez mubâhları bırakarak, İslâmiyetin hudûdundan dışarı taşanlar, şüpheli ve harâmlara uzananlar, ne kadar bedbaht ve zavallıdır. İslâmiyetin hudûdunu gözetmek, buradan dışarı taşmamak lâzımdır. Âdet üzere, alışkanlık ile namâz kılan ve oruç tutan çoktur. Fakat, İslâmiyetin hudûdunu gözeten, harâm ve şüphelilere düşmemeye dikkat eden pek azdır. Doğru ve hâlis ibâdet edenleri, âdet üzere, bozuk ibâdet edenlerden ayıran fark, Allahü teâlânın emirlerini gözetmektir. Çünkü, namâz ve orucun hâlisi de, bozuğu da görünüşte berâberdir..." Bazı kimseler, Allahü teâlânın emrettiği ibâdetlerin vakitlerini, miktarlarını ve şekillerini uygunsuz görerek, böyle olacağına, şöyle olsaydı, dahâ iyi olurdu diyorlar. İbâdetlerin rûhlarından, içlerinde saklı bulunan inceliklerden, faydalarından ve kıymetlerinden haberleri olmadığı için, bunları basît ve ibtidâî faydalara âlet sanarak, sanki düzeltmeye yelteniyorlar. Bir şeyi bilmemek, insanlar için kusur ise de, anlamadığına karışmak, pek gülünç ve acınacak bir hâl olmaktadır. Böyle câhilleri, akıllı sanarak, sözlerini dinleyen ve inanan Müslümânlar ise, bunlardan dahâ zevallı bir durumdadırlar. Farzları öğrenmek de farzdır! Îmânı, farzları ve harâmları öğrenmek, bilmek, farzdır. Otuziki farz meşhûrdur. Bunlardan dördü esâs olup, namâz kılmak, oruç tutmak, zekât vermek ve haccetmektir. Îmân ile berâber bu dört farz, İslâmın şartıdır. Îmân edip de ibâdet edene, yani bu dört farzı yapana Müslümân denir. Dördünü birden yapıp da, harâmlardan kaçınan, tam Müslümândır. Bunlardan biri bozuk olur veyâ hiç olmazsa, Müslümânlık bozuk olur. Dördünü de yapmayan, mümin olsa da Müslümânlığı tam değildir. Böyle îmân, insanı yalnız dünyâda korursa da, âhırete îmânla gitmek güç olur. Îmân, muma benzer, İslâmiyetin hükümleri ise, mum etrâfındaki fener gibidir. Mum ile birlikte fener de, İslâmiyettir. Fenersiz mum çabuk söner. Îmânsız, İslâm olamaz. İslâm olmayınca, îmân da yoktur. Ubeydullah-ı Ahrâr hazretleri; "İnsanlar ibâdet yapmak için yaratıldı. İbâdetin özü de; kalbin her zaman Allahü teâlâdan gâfil olmamasıdır, unutmamasıdır" buyurmuştur. Netice olarak ibâdet, Allahü teâlânın emrettiğini yapmaktır. Ne ve nasıl emredilmiş ise, onu yerine getirmektir. Emir ve yasaklarda, ilave, çıkarma ve yorum olmaz. İnsanların kendi yorumları, düşünceleri, ibâdet olmaz. Buna, insanın kendine, kendi yaptığına tapınması denir.
.
Bir şeyin bütünü ele geçmezse...
11 Eylül 2005 01:00
İnsan, elinde bulunan imkanların yani sıhhatin, servetin, makamın kıymetini iyi bilmeli ve bunları, Allahü teâlânın rızâsına uygun olarak kullanmalıdır. Elindekini az görüp, daha çoğunu isteme felâketine düşmemelidir. "Aza kanaat etmeyen çoğu hiç bulamaz" atasözünü unutmamalıdır. Bir hadîs-i kutsîde buyruldu ki: (Ey Âdemoğlu! Kanâat et zengin ol. Hasedi terk et, rahat ol! Dünyâyı terk et, dînin halis olsun.) Ahmed-i Bîcan hazretleri; "Kim aza kanâat ederse, gerçekten Allahü teâlânın ahdine inanmış olur" buyurmaktadır. Şumeyt bin Aclân hazretleri de, bir talebesine hitaben buyuruyor ki; "Her gün ömrünün bir kısmı gitmekte, sen ise buna üzülmüyorsun. Her gün sana yetecek kadar rızık verilmekte, fakat, sen, sana verilen şeyleri kâfi görmüyorsun ve seni azgınlaştıracak, Allahü teâlâdan uzaklaştıracak şeyi istiyorsun. Aza kanâat etmiyor, çokla doymuyorsun. Kendine ihsân edilen ve içinde bulunduğun nîmetlere şükretmekten âciz iken, daha fazlasını istemek, nasıl uygun olur? İsteğinin fazlalığı seni aldattı. Arzu ve istekleri dünyâ için olan bir kimse, âhiret için nasıl çalışabilir. Hayret edilir, ne kadar çok şaşılır şu kimseye ki, âhirete inanıyor ve dünyâ için çalışıp ona koşuyor." "Hepsini elden kaçırmamalıdır" İnsanın elinde bulunan imkanları sınırlı olsa bile, bunlarla yapabileceği şeyleri yapması gerekmektedir. İleride daha geniş imkanlarla, bilgilerle daha iyisini ve daha çoğunu yaparım demek, insanın kendisini aldatmaktan ve sonunda pişman olmaktan başka bir şeye yaramaz. İmâm-ı Rabbânî hazretleri bir talebesine hitaben yazdığı mektupta buyuruyor ki; "İnsanı kötülüklerden uzaklaştırmayan bir namaz, doğru namaz değildir. Görünüşte namazdır. Bununla beraber, doğrusunu yapıncaya kadar, görünüşü yapmayı elden bırakmamalıdır. İslâm âlimleri; "Hepsini yapamayan, elden geleni yapmalı, hepsini elden kaçırmamalıdır" buyurulmuştur. Günâhlarına tövbe etmek, herkese farz-ı ayındır. Hiç kimse tövbeden kurtulamaz. Peygamberlerin sonuncusu ve en yükseği olan Muhammed aleyhiselâm buyuruyor ki; (Kalbimde envâr-ı ilâhiyyenin gelmesine engel olan perde hâsıl oluyor. Bunun için her gün, yetmiş kere istigfâr ediyorum.) Günâhta kul hakkı varsa, buna tövbe için, kul hakkını hemen ödemek, onunla helâllaşmak, ona iyilik ve duâ etmek de lâzımdır. Resûlullah efendimiz buyurdu ki; (Günâh işleyen biri, pişmân olur, abdest alıp namâz kılar ve günâhı için istigfâr ederse, Allahü teâlâ, o günâhı elbette affeder. Çünkü, Allahü teâlâ, Nisâ sûresi 109. âyetinde: Biri günâh işler veyâ kendine zulmeder, sonra pişmân olup, Allahü teâlâya istigfâr ederse, Allahü teâlâyı çok merhametli ve af ve magfiret edici bulur, buyurmaktadır.) Peygamber efendimiz bir hadîs-i şerîfte; (Müsevvifler helâk oldu) buyurmuştur. Yanî, ileride tövbe ederim diyenler, tövbeyi geciktirenler ziyân etti. Lokman hakîm hazretleri oğluna nasîhat ederek; "Oğlum, tövbeyi yarına bırakma! Çünkü, ölüm ânsızın gelip yakalar" buyurmuştur. Peygamber efendimiz buyurdu ki; (Allahü teâlâ buyuruyor ki: Ey kulum! Emrettiğim farzları yap, insanların en âbidi olursun. Yasak ettiğim harâmlardan sakın, vera sâhibi olursun. Verdiğim rızka kanaat eyle, insanların en ganîsi olursun, kimseye muhtâç kalmazsın.) Din Büyükleri buyuruyorlar ki: "Bir kimse, şu on şeyi, kendine farz bilmedikçe, tam vera sâhibi olamaz: Gıybet etmemeli. Müminlere sû-i zan etmemeli, kötü bilmemeli. Kimse ile alay etmemeli. Harama bakmamalı. Doğru söylemeli. Kendini beğenmemek için, Allahü teâlânın, kendisine yaptığı ihsânları, nimetleri düşünmeli. Malını helâl yere harcedip, harâmlara vermemeli. Nefsi, keyfi için, mevki makâm istemeyip, buraları insanlara hizmet yeri bilmeli. Beş vakit namâzı vaktinde kılmayı birinci vazîfe bilmeli. Ehl-i sünnet âlimlerinin bildirdiği îmân ve işleri iyi öğrenip, kendini bunlara uydurmalı." Tövbe etmek nasîb olursa... Bütün günâhlara tövbe etmek nasîb olur ve vera ile takvâ yanî harâmların ve şübheli olanların hepsinden sakınmak nasib olursa, büyük nimet, yüksek devlet ele geçmiş olur. Bu, ele geçmezse, bazı günâhlara tövbe etmek ve bazı harâmlara vera eylemek de nimettir. Bu bazılarının bereket ve nûrları, belki hepsine sirâyet eder de, bütün günâhlara tövbe etmeye ve tam vera sâhibi olmaya yol açar. Zira; 'Bir şeyin bütünü ele geçmezse, hepsini de elden kaçırmamalıdır' buyuruldu." Abdüsselâm bin Meşîş hazretleri de, nasihat isteyen bir talebesine; "Farzları yerine getir, günahları terk et. Kalbini dünyâyı istemekten, nefsin arzu ve isteklerinden koru. Allahü teâlânın sana verdiği ile kanâat et. Allahü teâlânın beğendiği bir şeye kavuşursan şükret" buyurmuştur.
.
Yüzü dünyaya dönük olandan uzaklaş!..
12 Eylül 2005 01:00
İnsanın, dünyada rahata, âhirette de ebedi saadete kavuşabilmesi için, yüzünü, gönlünü âhirete çevirmesi, yüzü, gönlü dünyaya yönelmiş olanlardan da uzaklaşması lazımdır. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "En iyi kimse, kalbi dünyâya bağlı olmayan ve Allah sevgisi ile çarpandır. Dünyâ muhabbeti, günâhların başıdır. Dünyâyı sevmekten kurtulmak da, ibâdetlerin başıdır. Çünkü Allahü teâlâ, dünyâya düşkün olmayı sevmez. Dünyâ demek, kalbi Allahü teâlâdan gâfil eden, Onu unutturan, kalbe Allah'tan başkalarını getiren şeyler demektir. Allahü teâlâyı unutturan mallar, sebepler, mevkiler, şerefler hep dünyâ olur. İşte bu dünyâ, insanın cân düşmanıdır. Bu dünyânın düşkünleri, hiç toparlanamaz, kendilerine gelemezler. Âhirette de, pişmân olacaklar, çok acılarla karşılaşacaklar. Dünyâyı terk etmek demek, kalbin onu sevmemesi, ona düşkün olmaması, kıymet vermemesi demektir. Ona düşkün olmamak da, varlığı ile yokluğu müsâvî olmaktır. Dünyâ ile âhiret zıttır! Allahü teâlânın sevmediği bu dünyânın arkasında koşmamalıdır! Gönlünü hep Allahü teâlâya bağlamak sermâyesini elden kaçırmamalıdır! Ne sattığını ve buna karşılık neyi aldığını düşünmelidir! Dünyâyı ele geçirmek için âhireti vermek ve insanlara yaranmak için Allahü teâlâyı bırakmak alçaklık ve ahmaklıktır. Dünyâ ile âhiret birbirinin zıddıdır, tersidir. İkisinin sevgisi bir kalbde toplanamaz. Dünyâya düşkün olanlarla arkadaşlık etmek, onlarla görüşmek, öldürücü zehirdir. Bu zehirle öldürülen kimse, sonsuz olarak ölür. Bunların yağlı, tatlı yemekleri, kalbin hastalığını arttırır. Onlarla görüşmekten, arslandan kaçar gibi, hattâ dahâ çok kaçmalıdır. Arslan insanın yalnız cânını alır. Bu da, âhirette faydalı olur. Dünyâya düşkün olanlarla berâber olmak ise, insanı sonsuz felâkete ve zarara sürükler. Onlarla konuşmaktan, onların lokmalarını yemekten ve onları sevmekten ve onları görmekten sakınmalıdır. Hadîs-i şerîfte; (Zengine, zenginliği için alçaklık gösterenin dîninin üçte ikisi gider) buyuruldu. Onlara karşı yapılan bu alçalmalar ve yaltaklanmalar, onların malları ve makâmları için midir, yoksa değil midir? İyi düşünmek lâzımdır. Malları, mevkileri için olduğunda hiç şüphe yoktur. Bunun sonu da, dîninin üçte ikisinin gitmesidir. Artık Müslümânlık nerede, kurtuluş nerededir? Onların sohbetinden sakın! Onları görmekten sakın!" Ebüssü'ûd Ebü'l-Aşâir El-Bâzinî hazretleri buyuruyor ki: "Bir kimse, seni dünyâlık şeylerle anar ve senin yanında onları överse, ondan kaçın! Yine bir kimse, Rabbine karşı senin gaflete dalmana sebep olursa, ondan yüz çevir, derhal ayrıl! Dünyâ sevgisini doğuran her türlü maddî düşünceyi ve buna benzer meşgaleleri kalbinden söküp at. Seni, Allahü teâlâyı hatırlamaktan alıkoyan her ne olursa olsun, bundan yüz çevir! Kafanda ve kalbinde yer eden lüzûmsuz hâtıralarla oyalanıp durmaktan sakın. Böyle düşüncelerden keder meydana gelir. Çok kerre kederden de gaflet hâsıl olur. Böyle olunca, insanda nefsânî arzular harekete geçer. Bu istek kuvvet bulunca, boş ve faydasız şeylerle uğraşmak arzusu hâsıl olur. Bu arzular galip gelince, kalp zayıflar ve nûru söner. Çok defâ tamâmen telef olur ve akıl ondan sıyrılıp gider. Artık bundan sonra, sanki kalbin üzerine bir perde gerilmiş olur." Abdullah-i Dehlevî hazretleri; "İslâm âlimi, dünyâya düşkün olmaz ve dünyâya düşkün olanlarla birlikte bulunmaz. İslâmiyetin bildirdiği iyi işleri yapar. Çalıştıklarının dünyâdaki ve âhiretteki karşılığını yalnız Allah'tan bekler. Her işinde takvâ, sabır, kanâat, tevekkül ve rızâ yolunu tutar. Onu görenler Allahü teâlâyı hâtırlar. Dünyâ düşünceleri kalbinden kaçar" buyurmuştur. Bahâeddîn-i Buhârî hazretleri anlatır: "Talebeliğimin ilk günlerinde, bir yerde iki kişinin konuşup sohbet ettiğini görsem, gider onlara katılırdım. Onları dinlerdim. Eğer Allahü teâlâdan, Resûlullah'tan, Kur'ân-ı kerîmden konuşup, hayır olan işlerden bahsederlerse, memnun olur ferahlık duyardım. Boş şeyler konuşanlardan ise, keder ve üzüntü duyarak uzaklaşırdım." Ecel ansızın yakalayıverir!.. Hasan-ı Basrî hazretleri, Ömer bin Abdülazîz hazretlerine yazdığı mektupta; "Dünyâya düşkün kimse, murâdına kavuşamaz. Bir gün olsun rahat nefes alamaz. Her gün, ayrı bir düşünce, keder getirir. Derken dünyâya o kadar dalar, ömür biter de ecel bir gün onu yakalayıverir. Sonunda, azıksız âhiret yolculuğuna çıkmak zorunda kalır. İşte böyle duruma düşmekten sakın" buyurmuştur. Ahmed Siyâhî hazretleri de, oğluna nasihat ederek buyuruyor ki: "Ey oğul! Dünyâya sarılmış ona gönül vermiş olanlarla bulunma. Onlarla sohbet ve berâberlik, gam, keder ve üzüntü getirir. Bu tecrübe ile sâbittir."
.
Mahlûkun değil, Hâlık'ın beğendiği..
18 Eylül 2005 01:00
İnsan, Allahü teâlânın yarattığı varlıklardan birisidir. Akıl, irâde ve rûh verilmek suretiyle, diğer mahluklardan üstün kılınmıştır. Ayrıca insana, yükselmesi, alçalması ve dünyada kalabilmesi için, diğer varlıklardan ayrı olarak, nefs de verilmiştir. Kendisine ihsân edilen bu husisiyetlerle insan, diğer varlıklardan üstün kılınmış ise de, bunları emredildiği gibi kullanmazsa, hayvanlardan da aşağı bir varlık haline gelmektedir. Zira A'râf sûresinin 179. âyet-i kerimesinde meâlen; (Onlar, hayvan gibidir. Belki hayvandan dahâ sapık, daha şaşkındırlar. Asıl gâfiller onlardır) buyurulmaktadır. Kul olabilmek İnsanın yaratılmasındaki maksat, Sahibine, Yaratanına kul olmaktır. Kul olabilmek de, emredilenleri yapmak ve yasak edilenlerden de, sakınmaktır. Bu hâl, Zâriyât sûresinin 56. âyet-i kerimesinde meâlen; (İnsanları ve Cinnîleri ancak, beni bilip itâat, ibâdet etmeleri için yarattım) buyrularak bildirilmektedir. İbâdet etmekten maksat ise, Allahü teâlânın emrettiği, Onun Peygamberi Muhammed aleyhisselâmın, açıklayıp gösterdiği, tebliğ ettiği, Eshâb-ı kirâmın naklettiği ve müctehid âlimlerin kitaplarında yazıp bildirdiklerine uymaktır. Buna uyulursa, Allahü teâlâya kulluk edilmiş ve üstün olarak yaratılan insanlık şerefine kavuşulmuş olur. Aksi olursa, bu şereften mahrum kalınır ve hayvanlardan da aşağıya düşülmüş olur. İmân ve İbâdet demek, emredildiği gibi inanmak ve yapmak demektir. Kendi görüşlerimizi, düşüncelerimizi imân, ibâdet diye yapmak, inanmak, bunları bu şekilde anlatmak ve yazmak, Hâlık'a, Yaratana isyândır, tavır koymaktır ve Onu cahil bilmektir. Bu hâl de insanı, hayvandan da aşağı duruma düşürmektedir. Felaketimiz olur Bizim beğendiğimiz değil, Sahibimizin, Yaratanımızın beğendiği ve râzı olduğunu yapmak önemlidir. Çünkü bizim beğendiklerimiz, sevdiklerimiz ve yaptıklarımız, bizim için zararlı hatta felaket olabilir. Zira Bekara sûresinin 216. âyet-i kerimesinde meâlen; (Beğendiğiniz, sevdiğiniz çok şey vardır ki, sizin için zararlıdır!) buyurulmaktadır. Bunun için, ibâdetlerde yapılacak ufak bir değişiklik, çok faydalı görünse bile, bu değişiklikleri yapmaktan, şiddetle kaçınmalıdır. İslâmiyyeti ve Müslümanları ortadan kaldırmak isteyenler, asırlardır müslümânları hıristiyan yapmaya, câmileri kiliseye çevirmeye uğraşıyorlar. Bu işi sinsice yapabilmek için, müslümân görünüyorlar. Câmilere ilerde masa sokabilmek için, secde yerlerini biraz yükseltmekle işe başlıyorlar. Basılan yere baş konulmaz, hastalık olur diyerek secde yerlerini uzun yıllarda yükselte yükselte, masaya yol açarız diye düşünüyorlar. Câmilere müzik, org sokabilmek için, önce hoparlörden, teypden başlıyor, ibâdetlerin çalgı âletleri ile yapılmasına, yavaş yavaş alıştırmak istiyorlar. Hoparlör, teyp ve benzerleri ile ibâdet etmek, iyi ve faydalı görülse bile, bidat olduğu ve ibâdetleri değiştirmeye yol açacağı için, ibâdet yerlerine sokulmamalı, islâm düşmanlarının plânlarına, tuzaklarına kapılmamaya dikkat etmelidir. Müslüman uyanık olmalı Yapılması günâh olmıyan, mubâh bir şeyin bile, ibâdet sanılması korkusu olursa, bu mubâh şeyi yapmanın harâm, büyük günâh işlemek olduğu, fıkıh kitaplarında yazılıdır. Bunun için, müslümânların çok uyanık olması, ibâdetleri Eshâb-ı kirâm gibi, müctehid âlimlerin kitaplarında bildirdiği gibi yapmaya titizlikle ehemmiyyet vermeleri lâzımdır. Eshâb-ı kirâmdan Ebû Hüreyre hazretlerinin haber verdiği bir hadîs-i şerîfde; (Bir zamân gelir ki, müslümânlar birbirlerinden ayrılır, parçalanırlar. İslâmiyyeti bırakıp, kendi düşüncelerine, görüşlerine uyarlar. Kur'ân-ı kerîmi mizmârlardan, yani çalgılardan, şarkı gibi okurlar. Allah için değil, keyf için okurlar. Böyle okuyanlara ve dinleyenlere hiç sevap verilmez. Allahü teâlâ bunlara lanet eder. Azâb verir!) buyurulmaktadır. Ateşin sıcaklığı Ka'b-ül-Ahbâr hazretleri buyuruyor ki: "Allahü teâlâya yemîn ederim ki, sizden biri doğuda, Cehennem ateşi de batıda olsa, sonra Cehennem ona gösterilse, ateşinin sıcaklığına aslâ dayanamazdı. Ey insanlar! Allahü teâlânın beğendiği şeyleri yapmak daha kolaydır. Bu yüzden Allahü teâlâya itâat ediniz. Bu ateşe düşmeyiniz. Çünkü dayanamazsınız." Ebû Abdullah-ı Turuğbâdî hazretleri; "Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için, O'nun beğendiği şeylerden başkasını vesîle yapmayan kimselere müjdeler olsun! Çünkü O'na kavuşmak için, O'nun râzı olduğu şeylerden başka bir vesile yoktur" buyurmaktadır. Bekir Sıdkı Visâli hazretleri de, sevenlerine sık sık; "Dünyânın parasına, malına, mülküne kalbinizi bağlamayın. Bir gün gelip, her şey yok olup, elinizden çıkacak. Ancak Allahü teâlâ ve O'nun sevdiği, beğendiği ameller kalacaktır" buyururdu.
.
Kimin esiriysen, onun kölesisin
19 Eylül 2005 01:00
İbâdet; kulluk etmek, tapınmak, insanın kendini aşağılaması, alçaltması demektir. İbâdet etmek, yani tapınmak demek, her faydanın, her zararın ondan geldiğine, herşeyi onun yaptığına inanarak, ona yalvarmak demektir. Bir insanda, güneşde, inekde, herhangi bir mahlûkta, ülûhiyyet yani ilahlık sıfatı bulunduğuna inanarak, ona tazîm, hurmet etmeye, ona yalvarmaya, ona ibâdet etmek, tapınmak denir. İbâdet, Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için yapılır. Başkasının muhabbetine, ihsânına kavuşmak için yapılan ibâdet, ona tapınmak olur. Hadis-i şerifde; (Dünyâda riyâ ile ibâdet edene, kıyâmet günü, ey kötü insan! Bugün sana sevap yoktur. Dünyâda kimler için ibâdet etdin ise, sevâblarını onlardan iste denir) buyuruldu. > Nefse tapınmak Her işde, nefsin arzûlarına uymak, nefse tapınmak olur. Nefsine uyan, küfre veyâ bidat sâhibi olmaya yâhud fıska yani harâm işlemeye başlar. Hadîs-i şerîfde; (Ümmetimin iki kötü huya yakalanmalarından çok korkuyorum. Bunlar, nefse uymak ve ölümü unutup, dünyâ arkasında koşmaktır) buyuruldu. Nefse uymak, islâmiyyete uymaya mâni olur. Ebû Bekir Tamistânî hazretleri; "Nefse uymaktan kurtulmak, dünyâ nimetlerinin en büyüğüdür. Çünkü nefs, Allahü teâlâ ile kul arasındaki perdelerin en büyüğüdür" buyurmuştur. Bir kimse, nefsinin istekleri peşinde koşuyor ve bu isteklere kavuşabilmek için her şeyi yapıyorsa, bu kimse, nefsinin esiridir, kölesidir ve nefsine tapmaktadır. Herhangi bir kimsenin sözlerine uyarak, islâmiyyetin dışına çıkmak, onun sözlerini, kitap ve sünnetden üstün tutmak, o kimseye kölesi olmak ve ona tapınmak demektir. Bunun için insan, neyin esiri, kimin kölesi olduğuna dikkat etmelidir. Ebû Ali Dekkâk hazretleri kendisinden nasihat isteyen kimseye; "Sen kimin esiri ve mülküysen onun kulusun. Eğer nefsinin esiri ve mülkü isen nefsinin kulusun. Eğer dünyânın esiriysen, dünyânın kulusun ve kölesisin" buyurmuştur. > Bir Yaratan'ın var Şakîk-i Belhî hazretlerinin tövbe etmesine, söyleyene değil, söyletene bak sözü gereği, bir putperest sebep olmuştur. Ticâret için Türkistan'a gittiğinde merak sebebiyle puthaneye girer ve bir puta, isteklerini yana yakıla anlatan putpereste hitaben; -Seni ve her şeyi yoktan var eden, alîm ve kudretli bir yaratanın var. Sana hiç bir fayda ve zararı olmayan puta tapacağına Allahü teâlâya ibâdet et der. Bunun üzerine Putperest; -Eğer söylediğin doğru ise, O, sana senin memleketinde rızık vermeye kâdirdir. Mâdem öyledir, niçin tâ buralara kadar geldin? deyiverir. Şakîk-i Belhî hazretleri, bu söz üzerine derin düşüncelere dalar ve Belh şehrinin yolunu tutar. Yolda bir mecûsi ile yolculuk yapar. Mecûsi, Şakîk-i Belhî hazretlerinin tüccar olduğunu öğrenince; -Eğer kısmetin olmayan bir rızık peşindeysen, kıyâmete kadar gitsen onu ele geçiremezsin. Şâyet kısmetin olan bir rızık peşindeysen onun arkasında koşmana lüzum yoktur. Çünkü sana ayrılan rızkın seni bulur der. Bu söze Şakîk-i Belhî hazretleri hayran kalır. Dünyâya karşı meyli azalır ve âhiret için çalışacağına söz verir. Bu düşünce ile Belh şehrine gelir. Belh'de ise müthiş bir kıtlık vardır. İnsanlar yiyecek bir şey bulamazlar. Bu yüzden kimsenin yüzü gülmemektedir. İnsanlar bu halde iken, Şakîk-i Belhî hazretleri, çarşıda neşeli bir köle görür ve ona; > Kölenin neşesi -Ey köle, herkes üzüntü içindeyken, senin neşene sebep nedir? diye sorar. Köle; -Niçin üzüleyim. Benim efendim zengin bir kimsedir. Beni aç, çıplak bırakmaz ki! der. Şakîk-i Belhî hazretleri, bu söz karşında; "Aman yâ Rabbi! Az bir dünyâlığı olan şu zenginin kölesi böyle neşeli. Halbuki, sen bütün canlıların rızıklarına kefil oldun. Biz niçin gam ve keder içinde olalım" diyerek yüzünü âhirete çevirir ve İbrâhim Edhem hazretlerinin sohbetlerine başlar, Ondan feyz alarak olgunlaşır. > Meşhur olmak Ebü'l-Abbâs-ı Mürsî hazretleri buyuruyor ki: "Evliyâlık yolunda bulunan bir kimse, ortaya çıkmak, meşhûr olmak, herkes tarafından tanınmak isterse, şöhretin kölesi olur. Gizli kalmayı, bilinmemeyi isteyen, gizliliğin kölesi olur. Kim de Allahü teâlâya kul olmak arzusunda ise ve başka bir niyeti yoksa, yâni evliyâlık yolunda bulunmak dâvâsında samîmî ise, o kimse için, meşhûr olmak ile gizli kalmak aynıdır." Netice olarak insan, ya kendi gibi mahluk yani yaratılmış olan bir varlığın esiri, kölesi, kuludur veya her şeyin sahibi, yaratanı olan Allahü teâlânın kuludur. Tercih insana bırıkılmıştır. Herkes, dünyada yaptığı tercihe göre, âhırette hesap verecektir. Peygamber efendimiz; (Allahü teâlâ buyuruyor ki, benim şerîkim, ortağım yoktur. Başkasını bana şerîk, ortak eden, sevaplarını ondan istesin. İbâdetlerinizi ihlâs ile yapınız! Allahü teâlâ, ihlâs ile yapılan işleri kabûl eder) buyurmuştur.
.
İnsanın karşılaştığı herşey...
25 Eylül 2005 01:00
İnsanları ve insanların işlerini yaratan, Allahü teâlâdır. İyi ve kötü herşey, Onun takdîri, dilemesi iledir. İyi işlerden râzıdır, beğenir, kötü olanlardan ise, râzı değildir, beğenmez. İyi ve kötü her iş, Onun istemesi ve yaratması ile ise de, Onu yalnız, bir kötü şeyin yaratıcısı olarak adlandırmak edebsizlik olur. İyi ve kötünün yaratıcısı veya kısaca, herşeyin Hâlıkıdır, Yaratıcısıdır demelidir. Canlı, cansız her şey, var olmakta ve hayatta kalmakta, Ona muhtaçtır. Bunun için insan, irâdesini, Hak teâlânın irâdesine tâbi kılıp, kavuştuğu şeyleri, aradığı şeyler olarak bilmeli ve onunla sevinmelidir. Böyle olmamak, kulluğu kabûl etmemek, Allahü teâlâya karşı gelmek olur. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Kulluk böyle olur "Hergün insanın karşılaştığı herşey, Allahü teâlânın dilemesi ve yaratması ile var olmaktadır. Bunun için, irâdelerimizi Onun irâdesine uydurmalıyız! Karşılaştığımız herşeyi, aradığımız şeyler olarak görmeliyiz ve bunlara kavuştuğumuz için sevinmeliyiz! Kulluk böyle olur. Kul isek, böyle olmalıyız! Böyle olmamak, kulluğu kabûl etmemek ve sâhibine karşı gelmek olur. Allahü teâlâ, hadîs-i kudsîde; (Kazâ ve kaderime râzı olmıyan, beğenmiyen ve gönderdiğim belâlara sabretmeyen, benden başka Rab arasın. Yeryüzünde kulum olarak bulunmasın!) buyurmaktadır. Allah korusun İyi kul, sâhibinin yaptıklarından râzı olan, onları beğenen kuldur. Kendi isteklerini beğenen kimse, kendine kuldur. Sâhibi, kulunun boğazına bıçak dayasa, kulun bundan râzı olması, sevinmesi lâzımdır. Allah korusun, eğer bunu beğenmez, istemezse, Onun kulluğundan çıkmış olur. Sâhibinden uzaklaşmış olur. Tâûn gibi bulaşıcı ve tehlikeli hastalıklar, Allahü teâlânın dilemesi ile gelmektedir. Kendi isteği ile gelmiş gibi sevinmek lâzımdır. Tâûn yani vebâ ve her bulaşıcı hastalık gelince, kızmamalı, üzülmemelidir. Sevgilinin yaptığı şey olduğunu düşünerek sevinmelidir. Herkesin belli bir eceli yani ölüm zamanı vardır. Bu zaman hiç değişmez. Onun için, hastalıkta sıkılmamalı, telâşa düşmemelidir. Böyle dert ve belâlar gelince, Allahü teâlâya sığınmalı, âfiyet vermesi, kurtarması için duâ etmeli, Ona yalvarmalıdır. Allahü teâlâ duâ edenleri, sıhhat ve selâmet istiyenleri sever." Herşeyin Allahü teâlânın dilemesi ve yaratması ile meydâna geldiğini, akıl, ilim, ibâdet etmek, mâl ve mevki gibi kıymetli nimetlerin, Allahü teâlânın lutfü ve ihsânı olduklarını düşünmek ve unutmamak lâzımdır. Birgün Dâvud aleyhisselâmın, duâ ederken; Dua ederken "Yâ Rabbî! Evlâtlarımdan birkaçının namâz kılmadığı hiçbir gece yoktur ve oruç tutmadığı hiçbir gün geçmemiştir" demesi üzerine Allahü teâlâ vahyederek; (Ben dilemeseydim, kuvvet ve imkân vermeseydim, bunların hiçbiri yapılamazdı) buyurmuştur. Allahü teâlânın sevgisine kavuşmuş yani veli olan bir zat, kendisinde olağanüstü bir hal yani kerâmet meydana geldiği zaman, bu kerâmetin, Allahü teâlânın dilemesi, Onun kudreti ve yaratması ile olduğunu, kendi dileğinin ve kudretinin hiçbir tesîri olmadığını çok iyi bilmektedir. Ayrıca böyle bir zât, kendi bedenindeki, görme, işitme, tad alma, sertlik, sıcaklık duymak, düşünmek, ezberlemek, hâtırlamak gibi duygularının, iç ve dış organlarının hareketlerinin, hâsılı bütün işlerinin hep Allahü teâlânın dilemesi, Onun kudreti ve yaratması ile olduğunu bir an unutmamaktadır. Zaten evliyâlık yani Allahü teâlânın sevgisine kavuşmak, hakiki bir kul olmak da, bu demektir. Böyle olan bir kul, sahibinin yani Allahü teâlânın her işinden râzıdır, hiçbirine itiraz etmez, isyânda bulunmaz. Peygamber efendimize, imânın ne demek olduğu sual edildiği zaman, cevaben; (Îmân, Allaha, Meleklere, Kitaplara, Peygamberlere, kıyâmet gününe ve hayrın şerrin, Allahın takdîri ile, dilemesi ile olduklarına inanmaktır) buyurmuşlardır. Ahmed Gazâlî hazretleri, sevenlerine hitaben; Mülklerin sahibidir "Ey insanoğlu! Niçin lezzeti, ilâhî yerlerde aramıyorsun? Halbuki bütün her şey Allahü teâlânın elindedir. O, bütün bu mülklerin sâhibidir. Mülkünde istediği gibi tasarruf eder. Âlemde, ancak O'nun dilediği ve O'nun irâde ettiği şey olur" buyurmuştur. İbn-i Hafîf hazretleri de buyuruyor ki: "Şöyle yapsaydım, böyle olurdu. Şöyle yapmasaydım, böyle olmazdı.." gibi sözlerden sakınmalıdır. Bunlar münâfıkların sözlerindendir. "Hakkın dilediği oldu, dilemediği olmadı. Takdir ettiği olacak. Sâdece Allah bize kâfidir. O ne iyi vekildir." diye söylemelidir."
.
Mihnete şükretmeyen, nîmete şükredemez
26 Eylül 2005 01:00
Mihnet; zahmet, eziyet, gam, keder, sıkıntı, dert, bela ve musibet demektir. Nimet ise; iyilik, ihsan, lütuf, rızık, saâdet anlamlarına gelmektedir. Dinimiz, mihnet anında sabretmeyi, nimet anında da şükretmeyi emretmektedir. Ebû Muhammed Cerîrî hazretlerine, sabrın ne olduğu sual edildiğinde cevaben; "Kalbin, nîmet ve mihneti bir görmesi ve musîbetleri sükûnetle karşılamasıdır" buyurmuştur. Bir nimet geldiği zaman, akıllı kimseler, nimeti verene teşekkür etmek, şükretmek lazım geldiğini iyi bilirler. Mihnet anında ise, çok kimse bocalamaktadır. Halbuki her ikisini de gönderen, Allahü teâlâdır. Nimet zamanında şükretmemizi, mihnet anında da sabretmemizi emreden de Odur. Çünkü cenâb-ı Hak, nimet ve mihnet ile, kullarını imtihan etmektedir. Hadîs-i şerîfde buyuruldu ki: (Mü'mine gelen kazâya şaşılır. Hayır gelince, hamd ve şükreder. Musîbet gelirse, hamd ve sabreder. Mü'mine herşey için, hattâ zevcesinin ağzına bir lokma uzatmasına da, sevâb verilir.) Mihnet anında da Bu inceliği iyi bilen ve iyi anlıyan Din Büyükleri, nimet anında olduğu gibi, mihnet anında da, Allahü teâlâya şükretmişlerdir. Bunun için İmâm-ı Câfer-i Sâdık hazretleri; "Mihnete şükretmeyen, nîmete şükredemez" buyurmuştur. Türkistanda evliyâsından olan Halîfe-i Kızılayak hazretleri, felç olup üç sene yatalak olarak yatmıştı. Sağlığında olduğu gibi, hastalık zamânında da hep şükreder ve; "Beterinden koru yâ Rabbî!" diye yalvarırdı. Ahmed Cüryânî hazretleri, Hindistan'a gidiyordu. Yolda çoluk-çocuğunun tâûn hastalığından vefât ettiklerini haber aldı. Bu acı haberin etkisinde iken kervan, eşkıyâ baskınına uğradı. Eşkıya, kervandakilerin bütün mallarını aldı. Ayrıca Ahmed Cüryânî hazretlerinin sol elini de, bileğinden kestiler. Kendisine bu sebeple Yekdest, tek elli denildi. Ahmed Cüryânî hazretleri, bütün bu sıkıntılara rağmen Rabbini zikrediyor ve sabrediyordu. Kervandakiler ondaki bu hâllere şaşıp; Kolun kesildi -Çocukların öldü. Malın mülkün gitti. Kolun kesildi. Buna rağmen sesin çıkmıyor! dediklerinde, cevâben; -Ey kardeşlerim! Bize gelen bu belâ ve sıkıntıların Allahü teâlânın takdîri ile olduğunu bilelim. Nitekim Allahü teâlâ Hadîd sûresi 22. âyetinde meâlen bunu bildirmekte ve; (Ne yerde ve ne de nefislerinizde bir musîbet başa gelmez ki, biz onu yaratmazdan önce, o bir kitapta, levh-il mahfûzda yazılmış olmasın. Şüphesiz bu, Allah'a göre kolaydır) buyurmaktadır. Bu îtibârla dünyânın esâsı, mihnet, sıkıntı üzerine kurulmuştur. Sıkıntının ise sabretmekten başka reçetesi, katlanmaktan başka kurtuluş yolu yoktur. Şu üç sabır çok sevgilidir. Bunlar; tâatta, hakka kullukta, günah işlememekte, belâ ve mihnet ânında sabırdır, buyurmuştur. Ebû Ali Rodbârî hazretleri ise; "Sıkıntılara sabretmeyen kimsede rızâ yoktur. Nîmetlere şükretmeyen kimsede ise, kemâl yoktur" buyurmuştur. Başka çare yoktur Şems-i Tebrîzî hazretleri, dostlarına hitaben buyurdu ki: "Âhireti terk edip, dünyâya tâlib olanlara, mal kazanıp zengin olmaktan başka çâre yoktur. Âhirete tâlib olanlara da, ölmeden önce ibâdet yaparak, dîn-i İslâma hizmet ederek gayretle çalışmaktan başka çâre yoktur. Allahü teâlâya kavuşmak arzusu içinde olanlara ise, mihnet, meşakkat, dert ve belâlara katlanmaktan başka çâre yoktur." İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Seven hep metheder "Sevilen, sevenin gözünde, her zamân ve her hâlinde sevgilidir. İncitirse de, iyilik ederse de sevilir. Sevmek nimeti ile şereflenenlerin çoğu, sevgilinin iyiliklerine kavuşunca, sevgileri artar. İncitmesinde de, iyiliğinde de, sevgileri değişmez. Hâlbuki, sevenler içinde pek azı vardır ki, sevgilinin incitmesi, sevgilerini arttırır. Hattâ, sevgili, bıçağını, sevenin boğazına dayasa ve her uzvunu parça parça etse, seven, bunun kendisi için hayırlı olduğunu bilmeli, bunu büyük iyilik ve saâdet görmelidir. İşte, böyle hüsn-i zan ele geçerse, sevgilinin hiçbir hareketi çirkin gelmez. Böyle sevmekle şereflenenlere, sevgilinin verdiği elemler, iyiliklerinden dahâ çok lezzet verir ve ferâhlandırır. Seven, onun elemini de, nimetini de, hep medheder. Bunun için, sâdık olan âşıkların, "Elhamdülillâhi Rabbil'âlemîn alâ küll-i hâl" demeleri doğru olur. Sıkıntılı ve neşeli zamânlarında hep hamdeden, hâmidlerden olur. Hamdetmenin, şükretmekden dahâ kıymetli olmasının sebebi de budur. Görülüyor ki hamd, övmenin en üstün şeklidir. Sevinç hâlinde de, sıkıntı hâlinde de hamdedilmektedir. Şükür ise, nimet zamânlarında olup, devâmlı değildir. Nimet kalmayınca, ihsân bitince, şükür de kalmaz." Netice olarak, şu beyitte ifade edildiği gibi: Mihneti kendine zevk etmektir âlemde hüner, Gam ve neşe insanda, böyle gelir böyle gider.
.
Eliyle, diliyle kimseyi incitmemek
2 Ekim 2005 01:00
Allahü teâlânın, peygamberleri vâsıtasıyla gönderdiklerine ve Muhammed aleyhisselâma îmân edip, Allahü teâlânın emirlerini yerine getiren, yasaklarından kaçan kimseye, Müslüman denir. Müslümân, iyi insan, aklı başında kimse demek olup, hem kendine, hem de başkalarına zararı dokunmaz. Allahü teâlânın emirlerine itâat ve kul haklarına riayet eder. Herkese iyilik edip, kötülük yapanlara nasîhat verir. Dolayısı ile Müslüman, günah da, suç da işlemez. Böyle olan bir Müslümânı, Allahü teâlâ da, Onun kulları da sever. Dünyada, rahat ve huzûr içinde yaşadığı gibi, âhirette de, ebedi saadete kavuşur. Zaten Peygamber efendimiz Müslümanı; (Müslüman demek, Müslümanlara eli ile, dili ile zarar vermeyen kimse demektir) buyurarak tarif etmişlerdir. İbrâhim Havâs hazretleri; "Bir Müslüman, Allahü teâlânın emir ve yasaklarına ne kadar dikkat edip tatbik ediyorsa, Allahü teâlâ da onu, o miktârda azîz eder. Diğer Müslümanların kalbine de onun sevgisini verir" buyurmuştur. Müslümân, vakûrdur, kibârdır, son derece mütevâzı yani alçak gönüllüdür. Kendisine başvuran herkesi dinler ve imkân buldukça da yardım eder. Çünkü Peygamber efendimiz; (İnsanlara merhamet edene, Allahü teâlâ merhamet eder) buyurmuştur. Allahü teâlâdan korkmak İyi bir Müslümân, dînine, anasına, babasına, hocasına, âmirine, büyüklerine son derece saygılıdır. Lüzûmsuz şeylerle uğraşmaz, faydalı şeylerle meşgûl olur, vaktini boş geçirmez. İbâdetlerini vaktinde ve tam yapar. Allahü teâlâya olan şükrân borcunu öder. İbâdetini, yalnız lâf olsun veyâ yasak ortadan kalksın diye değil, büyük bir arzû, istek ve sevgi ile yapar. Allahü teâlâdan korkmak, Onu çok sevmek demektir. İnsan, nasıl çok sevdiği bir kimsenin üzülmesini istemez ve onu üzeceğim diye korkarsa, Allahü teâlâya ibâdet de, Ona olan sevgimizi ispatlayacak bir şekilde yapılmalıdır. Allahü teâlânın bize verdiği nimetler o kadar çoktur ki, Ona olan şükrân borcumuzu ancak, Onu çok severek ve Ona candan ibâdet ederek ödemeye çalışmalıyız. Başkasının hakkına riâyet etmek de ibâdettir. Başkalarına fenâlık edenleri ve üzerinde başkasının hakkı bulunanları, hak sâhipleri affetmedikçe, Allahü teâlâ asla affetmez. Seyyid Ahmed Rıfâî hazretlerine, iyi bir Müslüman nasıl olmalıdır, diye sorulunca, cevaben buyurdu ki: "Sâlih, iyi bir Müslüman, Allahü teâlânın hükmüne boyun eğer, gelen şiddet ve belâlara sabreder, aza kanâat eder. Allahü teâlâdan başkasından korkmaz ve Ondan başka kimseden bir şey beklemez. İnsana, yüksek makamları veren, aşağı düşüren, azîz ve zelîl edenin Allahü teâlâ olduğunu bilir. Sâlih Müslüman, Peygamber efendimizin sünnet-i seniyyesine tam uyar. Böyle olanların korkusu, son nefes içindir. Onlar, az konuşur, öfkelerini tutar ve şehvetlerini yenerler. Nefslerinin arzularını yapmazlar. Allahü teâlâyı unutturacak bütün engelleri ortadan kaldırarak, hep O'nunla berâber olmaya bakarlar. Böylece nefslerini alçaltıp, ruhlarını yükseltirler. Nefse, Allahü teâlânın kazâ ve kaderine rızâ göstermek kadar zor gelen bir şey yoktur. Çünkü, kadere râzı olmak, Allahü teâlânın hükmüne boyun eğmek, nefsin isteklerine zıttır. Nefs, bunları istemez. Saâdete kavuşmak, nefsin rızâsını terk edip, Allahü teâlânın rızâsına koşmakla mümkündür..." Felâketlere göğüs germek Allahü teâlânın kaderine inanan hakiki bir Müslümân, dünyâda, dâimâ huzûr içindedir. Çünkü bu Müslümân, şuna inanmıştır: Kendisine gelen hayır ve şer Allahü teâlâdandır. Allahü teâlânın takdîridir. Allahü teâlâdan gelen her şeyin, kendisi için iyi olduğunu, fenâ zannettiği şeyin sonunun, iyi olacağını düşünür ve böylelikle iç râhatlığını bozmaz. Felâketlere de, kolaylıkla göğüs gerer. İşte böyle bir insan, Allahü teâlânın sevgili kuludur. Bu sûretle, o insan, âhiret saâdetine de ulaşmış olur. Aziz Nesefî hazretleri buyuruyor ki: "Her kim şunlara uyarsa, iyi bir Müslüman olur: 1- Helal lokma, 2- Doğru söz, 3- Doğru iş, 4- Evliyânın sohbetinde bulunmak, 5- Allahü teâlânın varlığını birliğini tasdik etmek, 6- Allahü teâlâya karşı kulluk vazîfelerini yerine getirmek, 7-Kimseye eziyet vermemek, 8- Herkese rahatlık vermek, 9-İlim öğrenmek." İyi bir Müslümân, iyilik yapmak veyâ sadaka vermek isterse, bunu gizli olarak ve iyilik yaptığı veyâ sadaka verdiği insanın kalbini kırmadan, onu incitmeden, yaptığı iyiliği başına kakmadan yapar. Kısaca iyi bir Müslümân, bütün iyi huylara sâhip, vakarlı, seciyeli, bedenen ve rûhen tertemiz, her türlü itimâda lâyık, mükemmel bir insandır. Netice olarak Cüneyd-i Bağdâdî hazretlerinin buyurduğu gibi; "Müslüman, temiz toprağa benzer. Temiz toprağa her şey atılır. Ezilip, hakâret görür. Lâkin ondan hep güzel, temiz, faydalı şeyler çıkar
.
Öfkede ölü gibi olmak!..
3 Ekim 2005 01:00
Öfke; kızmak, sinirlenmek, hiddet ve gadab anlamlarında kullanılmaktadır. İnsanın vücudu, anâsır-ı erbe'a denilen; su, ateş, toprak ve havadan meydana gelmiştir. Öfke, ateş maddesinden kaynaklanmaktadır. Bunun için Peygamber efendimiz; (Gadab, şeytânın vesvesesinden hâsıl olur. Şeytân, ateşten yaratılmıştır. Ateş, su ile söndürülür. Gadaba gelince, abdest alınız!) buyurmuşlardır. İnsan, öfkelendiği zaman aklı örtülür. İslâmiyyetin dışına çıkar. Gadaba gelen kimse, ayakta ise oturmalıdır. Hadîs-i şerîfte; (Gadaba gelen kimse, ayakta ise otursun. Gadabı, öfkesi devâm ederse, yan yatsın!) buyuruldu. Ayakta iken öfkelenen kimsenin intikam alması kolaydır. Oturunca, azalır. Yatınca, dahâ da azalır. Gadab, kibirden doğar. Yatmak, kibrin azalmasına sebep olur. Din büyükleri, talebelerine, sevenlerine hep; "Cömertlikte akarsu gibi olunuz. Şefkatte güneş gibi, kusurları örtmekte, gece gibi olunuz. Öfkede ise, ölü gibi olunuz. Tevazuda toprak gibi, müsamahada deniz gibi olunuz. Ya olduğunuz gibi görünün veya göründüğünüz gibi olunuz" diye nasihat etmişlerdir. Gözleri kör eder!.. Hacı Bayram-ı Velî hazretleri; "Hiddet ve kin, hakîkatleri gören gözleri kör eder. Öfke, iyi düşünmeyi daraltır, yanıltır" buyurmuştur. Ömer bin Abdülazîz hazretleri ise; "Öfke ve hırstan korunmuş olan kurtulmuştur" buyurmaktadır. Öfke, kanın hareketinin artmasından, insanın kendini üstün bilmesinden yani kibirden meydana gelir. Bunu iyi bilmeyenler, gadaba yani öfkeye, şecâat, erkeklik izzet-i nefs, gayret ve hamiyyet diyorlar. Bu güzel isimlerle, gadab kötü huyunu süslüyorlar, güzelleştiriyorlar. Gadab etmenin, öfkelenmenin iyi olduğunu anlatıyorlar ve bu anlattıklarını kuvvetlendirmek için de, din büyüklerinin gadab ettiklerini, öfkelendiklerini gösteren hikâyeler anlatıyorlar. Böyle yapmak, câhilliktir, aklın, ilmin noksan olduğunun alâmetidir. Rislân Dımeşkî hazretleri; "Gadabın, öfkenin sebebi, kendinden üstün birinin, hoşlanmadığı bir şekilde hücûm etmesidir. Öfke, insanın içinden dışına doğru çıkar. Hüzün ise, dışından içine doğru işler. Öfkeden güç ve intikam hırsı, hüzünden ise dert ve hastalık doğar" buyurmuştur. Hastalar, sağlam olanlardan, ihtiyârlar da, gençlerden dahâ çabuk kızmaktadır. Bir işle meşgûl olana, düşünceli, üzüntülü ve sıkıntıda olana bir şey söylemek, bir şey sormak da, onları öfkelendirmeye sebep olabilir. Çocuğun ağlaması, hayvanın bağırması da, bazıları için öfkelenmeye sebep olmaktadır. Böyle şeylere öfkelenmek, çok çirkindir. Cansızların hareketinden öfkeye kapılanlar da olmaktadır. Bu ise, öncekilerden dahâ kötüdür. Mesela, elindeki kitabı bir yere koyduğunda, oradan kayarsa, bir şeyi kırmak için elindeki keseri vurduğunda o şey kırılmazsa, birden öfkelenip söven, kendine vuran, elindeki eşyayı helâk eden, yakan kimseler de mevcuttur. Kendi yaptığına kızan, bunun için kendine söven, kendine vuran da yok değildir. Halbuki Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Kuvvetli olmak, başkasını yenmek demek değildir. Kuvvetli olmak, kahraman olmak, kendi öfkesini yenmek demektir.) Zünnûn-i Mısrî hazretleri buyuruyor ki: "Ey kardeşim dikkat et! İnsan hangi husûsiyeti ile meleklerin kendisine doğru secde edileni olmuştur. Bu üstünlük, şayet yeme ve içmesi sebebi ile olsa idi, buna, insandan önce deve lâyıktır. Çünkü bir deve, elli insanın yediğini yer. Şehvet kuvveti sebebiyle olsa, buna eşek daha uygundur. Çünkü ondaki şehvet kuvveti yanında, insanınki hiç kalır. Gadab ve kızgınlık sebebi ile ise, aslan buna daha lâyıktır. Görmek kuvveti sebebi ile olsa, buna akbaba daha uygundur. Akıl kuvveti sebebi ile ise, buna melekler daha uygundur. Çünkü insanın aklı, meleklerin aklının yanında çok az kalır. Eğer insanları doğru yoldan çıkarmak, kandırmak, aldatmak sebebiyle ise, şeytan buna daha lâyıktır... Görülüyor ki, insana mahsus olan özellikler, ondaki muhabbet cevheri ve aşk ateşidir. Bu, insanoğlundan başka hiçbir canlıya verilmemiştir." Dostları çoğaltmak için... Hasan Sezâî hazretleri oğluna yazdığı bir mektupta buyuruyor ki: "Gözümün nûru evlâdım. Her hâlinle seni cenâb-ı Hakk'a emânet ettim. Kalb gözün açık olsun. Mahlûklara güzel ahlâk ile muâmele edesin. Bütün amellerin en güzeli, güzel huylu olmaktır. Dili tatlı olanın dostu çok olur, buyurulmuştur. Dâimâ insanların aybını gizle. Kimsenin aybını yüzüne vurma. Gadab ve kızgınlığını yenmeye çalış. İhtiyârlara karşı hürmet et. Bir fakir gördüğün zaman, gücün yettiği kadar elinde bulunandan yardımda bulun. Bunlara riâyet edersen ömrün uzun olur, Hak teâlâ her yerde seni azîz eder." Ve Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Bir kimse gadabını örterse, Allahü teâlâ onun ayıplarını, kabâhatlerini örter.)
.
Veren aziz, isteyen zelil olur
10 Ekim 2005 01:00
Dinimizde vermek kıymetlidir, muteberdir. Zira bir şey istemek zillet, bir şey vermek ise izzettir. Allahü teala dünyaya zillet, ahirete izzet vermiştir. Kuldan isteyen zelil, Allahü tealadan isteyen ise aziz olur. Hadîs-i şerîfte: (Veren el, alandan yüksektir) buyuruldu. Fedakarlık etmek, vermek demektir. Haklı olduğu halde, 'sen haklısın' demek, vermektir. İnsanlara güler yüzle muamele etmek, vermektir. Yük çekmek, vermek demektir... Bunun için veren aziz olur. Alan ise, zelil olur. Yükünü çektiren, sıkıntı veren, fedakarlıktan sakınan, haklı olmadığı halde haklıyım diyen, neticede zelil olur. Fedakarlıkta bulunan yani vermesini bilen, sevilir, sayılır, hürmet görür. Hep almaya çalışan ise, sevimsiz olur, horlanır, itibarsız olur. Abdullah-ı Ensârî hazretleri; "Sana iyilik eden kimsenin esiri olursun. Ona karşı boynun bükük olur. Kendisine iyilik ettiğin kimseye karşı ise, tam tersi olur. Onun için, dâima herkese iyilik etmeli, faydalı olmaya çalışmalıdır" buyurmaktadır. Şeyh Edebâlî hazretlerinin, Osman Gâzi'ye yaptığı meşhur vasiyette ise: "Sana itâat edenleri hoş tutasın! Askerine inâmı, ihsânı eksik etmeyesin ki, insan ihsânın kulcağızıdır" buyurulmaktadır. Dini kurtarmak için, dünyayı vermek lazımdır. Zira dünya malını kalbinden atan, Allahın sevgili kulu olur. İyi sebebe yapışan iyi netice alır. Üstünlük mal ile değildir!.. Para, dünyada iş görmek için yaratılmıştır, sevmek ve biriktirmek için değil. Zira paranın sevgisi yılan sevgisi gibidir. Mal kazanmakla, şeref kazanılmaz. İzzet ve şeref, Allahü tealaya kul olmakta, ilimde, edebde, ihlas ile amel etmektedir. İlim rütbesi, rütbelerin en üstünüdür. İnsanın şerefi de ilmi ve edebi ile belli olur. Allahü teala kime izzet vermişse, onu kimse zelil edemez. Kime zillet vermişse, onu da, kimse aziz edemez. Peygamber efendimiz; (Şan, şeref ve üstünlük, mal ile değil, ilim ve irfân ile ölçülür) buyurmuştur. Abdülhâlık Goncdüvânî hazretleri, sevenlerine ve oğluna hitaben; "Sana vasıyyet eylerim ey oğul ki, her hâlinde ilim, edeb ve takvâ üzere ol! İslâm âlimlerinin kitaplarını oku! Fıkıh ve hadîs öğren! Câhil tarîkatçılardan sakın! Şöhret yapma! Şöhrette âfet vardır. Arslandan kaçar gibi, câhillerden kaç! Bid'at sâhibi, sapıklar ile ve dünyâya düşkün olanlar ile arkadaşlık etme! Helâlden ye! Çok gülme! Herkese, şefkat ve merhamet et! Kimseyi hakîr görme! Kimse ile münâkaşa, mücâdele etme! Kimseden bir şey isteme! Mayan fıkıh ve evin mescid olsun!" buyurmaktadır. Her izzet ve her nimet, Allahü teâlâya, ihlâs ile itâat ve ibâdet etmektedir. Her kötülük ve sıkıntı da, günâh işlemekten hâsıl olur. Herkese derd ve belâ, günâh yolundan gelir. Râhat ve huzûr da, itâat yolundan gelmektedir. Allahü teâlânın âdeti böyledir. Bunu kimse, değiştiremez. Kim Allahü teâlâdan korkarsa, haram işlemezse, bütün mahlukat ona itaat eder. Onu aziz eder. Kim, Allahü teâlâdan korkmaz, haram işlerse, Allahü teâlâ onu zelil, rezil eder. Allahü teâlâdan korkup haram işlemezse aziz olur. Aksini yapan zelil ve rezil olur. Ebû Ali Rodbârî hazretleri; "Dünyâyı kazanmakta nefsler için zillet, âhireti kazanmakta ise nefsler için izzet vardır. Acaba niçin insanlar, bâkî olan âhireti istemekteki izzetin yerine, fânî olan dünyâyı isteyerek zilleti seçerler" buyurmaktadır. Yahyâ bin Muâz-ı Râzî hazretleri de; "İnsanı Allahü teâlâdan uzaklaştıran şeyleri aramakta, kişiler için zillet, âhireti aramakta ise izzet vardır. Yok olacak şeylerin peşlerinde koşarak zillete düşmek, ebedî olanı terk edip, kendisini izzete ulaştıracak şeyleri terk edene ne kadar çok şaşılır" buyurmaktadır. İstenecek kapıyı iyi bilmeli! Kulun elbette istekleri olacaktır. Fakat istenecek kapıyı iyi bilmeli ve ona göre istemelidir. Çünkü Allahü tealanın nimetleri, ihsânları Güneş'ten dahâ açık ve Ay'dan dahâ âşikârdır. Başkalarından gelen nimetleri de gönderen O'dur. Başkalarının ihsân etmesi, bir emânetçinin, birisine emânet vermesi gibidir. Allahü tealadan istemeyip, başkasından yani O'nun yarattıklarından bir şey istemek, fakîrden bir şey beklemek gibidir. İstenecek kapıdan, istenecek şeyi de iyi bilmelidir. Cenab-ı Hak'tan, rızasını, muhabbetini talep etmelidir. İstek nimetinin kıymetini bilip, bunun elden kaçmasına sebep olacak şeylerden sakınmalıdır. Bu nimetin elden çıkmamasına en çok yarayan şey, buna şükretmektir. Çünkü, sûre-i İbrâhîmin 7. âyetinde meâlen; (Ni'metlerime şükrederseniz, elbette artırırım) buyuruldu. Netice olarak insan, kendini, almaya değil vermeye alıştırmalıdır. Çünkü bir gün en çok sevdiğimiz şeyi yani canımızı vereceğiz. Bunun için vermeye alışan, kolay can verir denmiştir...
.
Herkesin hakkını gözetmek
16 Ekim 2005 01:00
Hak kelimesinin çeşitli anlamları vardır. Hak, Allahü teâlânın isimlerinden birisidir. Hak, İslâmiyet manasında, gerçek, doğru anlamında da kullanılmaktadır. Hak, hâtır, gönül, hürmet anlamlarına da gelmektedir. Ayrıca Hak, bir kimsenin başkasında olan alacağına denmektedir. İnsanların karşılıklı münasebetlerinden doğan birbiri üzerindeki haklarına, Müslümanların gözetmesi gereken haklara, Kul Hakkı denir. Hakkullah, Allahü teâlânın hakkı ve kul hakkı olmak üzere iki kısımdır. Hakların gözetilmesi ve yerine getirilmesi açık ve kesin bir şekilde bildirilmiş ve emredilmiştir. Harâmlardan kaçınmak, iki türlüdür: Birinci kısmı, yalnız Allahü teâlânın hakkı olan, Onun emri olan günâhlardan kaçınmaktır. İkinci kısmı, insanların, mahlûkların hakları da bulunan günâhlardan kaçınmaktır. Bir kimse, peygamberlerin yaptığı ibâdetleri yapsa, fakat üzerinde başkasının bir kuruş hakkı bulunsa, bu bir kuruşu ödemedikçe Cennet'e giremeyeceği bildirilmektedir. Başkalarına zarar vermek!.. Başkasının malına, canına, nâmusuna zarar veren, kul hakkı altına girmiş olur. Kul hakkı, Allahü teâlânın hakkından önce gelmektedir. Çünkü Allahü teâlâ, çok merhâmetli olup hiçbir şeye muhtâç değildir. İnsanlar ise, çok şeye muhtâc olup, cimridirler. Kul hakkı ile ilgili Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Birisinin hakkını alan kimse, ölmeden önce, onunla helâllaşsın! Paranın, malın geçmeyeceği kıyâmet gününe, üzerinde kul hakkı bulunarak gitmesin! Dünyâda yapmış olduğu ibâdetleri, orada hak sâhibine verilecektir. İbâdeti yoksa veya biterse, hak sâhibinin günâhları, buna yüklenecektir.) Bir kimsenin, başkasına zarar vermesi, malını çalması ve yemesi, iftirâ etmesi, dövmesi, sövmesi, yaralaması, ücretsiz birinin çocuğuna iş gördürmesi, alay etmesi, gıybetini yapması, kalbini kırması, eli ve dili ile eziyet etmesi kul haklarındandır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Kibri, hıyâneti ve kul borcu olmayan mü'min, hesâpsız Cennete girecektir.) Kul hakkının en mühimi hoca ve ana-baba hakkıdır. Gayri müslimlerin haklarına tecâvüz etmek, Müslümanın hakkına tecâvüz etmekten daha büyük günâhtır. İbn-i Âbidîn'de şöyle buyurulmaktadır: "Zımmîye, yâni gayri müslim vatandaşa zulmetmek, Müslümana zulmetmekten daha fenâdır. Hayvana işkence ise daha fenâdır." Kıyâmet günü hak sâhipleri, haklarını mutlaka alacaktır. Hattâ boynuzsuz koç, boynuzlu koçtan hakkını alacaktır. Dünyâda hak sâhibine hakkı ödenmezse veya hak sahibi hakkını helâl etmezse, âhirette iyilikleri alınıp hakkı olana verilecektir. Kul hakkından kurtulmak için, hak sâhiplerinin hakkı ödenir, helâllaşılır, ona iyilik ve duâ edilir. Hak sâhibi ölmüş ise, çocuklarına, vârislerine haklar verilip ödenir. Vârisleri bilinmiyorsa, o miktâr para fakirlere sadaka verilip sevâbı hak sâhibine niyet edilir. Bir gün, Resûlullah efendimiz Eshâbına hitaben buyurdu ki: "Müflis kimdir, biliyor musunuz?" Eshâb-ı kirâm da: "Bizim bildiğimiz müflis, parası, malı olmayan kimsedir" dediler. Bunun üzerine Peygamber efendimiz; "Ümmetimden müflis şu kimsedir ki; kıyâmet günü namazları ile, oruçları ile ve zekâtları ile gelir. Fakat, kimisine sövmüştür, kiminin malını almıştır. Kiminin kanını akıtmıştır. Kimini dövmüştür. Hepsine bunun sevaplarından verilir. Haklarını ödemeden önce sevapları biterse, hak sâhiblerinin günâhları alınarak buna yüklenir. Sonra Cehennem'e atılır" buyurdu. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Bir kimse, peygamberin ameli gibi amel işlese; fakat üzerinde çok az kul borcu olsa, bunu ödemedikçe Cennet'e giremez." Kul hakkı ile ilgili olarak Peygamber efendimiz, vefâtından birkaç gün önce Eshâbına: "Benim üzerimde kimin hakkı var ise gelsin, hakkını benden alsın. Ve helâllaşalım!" buyurdu. O anda hazret-i Ukâşe ayağa kalkarak: "Yâ Resûlallah! Siz bana bir gün şöyle elinizle vurmuştunuz, ben o hakkımı sizden almak istiyorum!" dedi. Peygamber efendimiz de; "Gel yâ Ukâşe!" "Gel yâ Ukâşe! Hakkını benden al!" buyurdu. O anda bütün Eshâb-ı kirâm hayretle hazret-i Ukâşe'ye bakıyorlardı. Hazret-i Ukâşe, Resûlullah efendimizin yanına giderek: "Yâ Resûlallah! Siz bana gömleksiz olarak sırtıma vurmuştunuz" dedi. Hemen Peygamber efendimiz gömleğini sıyırıp: "Vur yâ Ukâşe!" buyurdu. Resûlullah efendimizin aşkıyla yanan hazret-i Ukâşe hemen Peygamber efendimizin mübârek sırtındaki Nübüvvet Mührü'nü gâyet nâzikçe öpüp dedi ki: "Yâ Resûlallah! İşte benim maksadım bu idi." Bu hâli gören Eshâb-ı kirâm, hazret-i Ukâşe'ye gıbta ettiler, imrendiler. Çünkü Nübüvvet Mührü'nü öpen kimsenin kavuştuğu saâdeti biliyorlardı. Ve Peygamber efendimiz buyuruyor ki: (Kul hakkı, mü'minin ayıbı, kusûrudur.)
.
Malın kıymetini bilmek...
17 Ekim 2005 01:00
Mal, Allahü teâlânın verdiği bir nimettir. Âhireti kazanmak, mal ile olduğu gibi, dünyâ ve âhiret, mal ile intizâm bulur, râhat olur. Hac, cihâd sevâbı, hep mal ile kazanılır. Bedenin sıhhat, kuvvet bulması, mal ile olur. Başkasına muhtaç olmaktan insanı koruyan maldır. Sadaka vermek, akrabâyı dolaşmak, fakîrlerin imdâdına yetişmek mal ile olur. Mescidler, mektebler, hastahâneler, yollar, çeşmeler, köprüler yaparak, asker yetiştirerek insanlara hizmet etmek de hep mal ile olur. Dînimiz; (İnsanların en iyisi, onlara faydası çok olanıdır) buyuruyor. İnsanlara yardım etmek için çalışıp para kazanmak, nâfile ibâdet yapmaktan dahâ çok sevâbdır. Cennetin yüksek derecelerine mal ile kavuşulur. Hadîs-i şerîfte; (Allahü teâlâ, bir kuluna mal ve ilim verir. Bu kul da harâmlardan kaçınır. Akrabâsını sevindirir. Malından, hakkı olanları bilip verir ise, Cennetin yüksek derecesine gider) buyuruldu. Abdullah ibni Mes'ûd hazretlerinin haber verdiği bir hadîs-i şerîfite de: (İki şeyden birine kavuşan insana gıbta etmek, buna imrenmek yerinde olur. Allahü teâlâ bir kimseye islâm ilimlerini ihsân eder. Bu da, her hareketini, bilgisine uygun yapar. İkincisi, Allahü teâlâ, birine çok mal verir. Bu kimse de malını, Allahü teâlânın râzı olduğu, beğendiği yerlere harceder) buyuruldu. "Mal, insanın silâhıdır" Peygamber efendimiz, Amr ibni Âs hazretleri için; (İyi kimseye malın iyisi, ne güzel yakışır) buyurmuştur. Allahü teâlâ, Kur'ân-ı kerîmde, mala "Hayrlı şey" ismini vermekte ve Habîbine verdiği nimetleri hâtırlatırken: (Sen malsız idin, sana, kimseye muhtâç olmayacak kadar, mal verdim) buyurmaktadır. İslâm âlimlerinin büyüklerinden olan Süfyân-ı Sevrî hazretleri; "Bu zamânda mal, insanın silâhıdır" buyurmuştur. Yani, insan cânını, sıhhatini, dînini ve şerefini mal ile korur. Malı ve dünyâlığı kötüleyen haberler de çoktur. Fakat, bu haberler, malı, dünyâlığı değil, bunların sevgisini, zararlı kullanılmasını kötülemektedir. İnsanın azmasına, Allahü teâlâyı unutturmasına, ibâdete mâni olmasına sebep olan mal, zararlıdır. Ölümü ve ölümden sonrasını unutturan mal da zararlıdır. Mal, birbirine zıt iki şeye yani hayra ve şerre sebeptir. Hayra, iyiliğe sebep olan mal övülmekte, şerre, kötülüğe sebep mal da kötülenmektedir. İsrâf ise, malı helâk etmek, faydasız hâle getirmek, dîne ve dünyânın mubâh olan işlerine faydalı olmayacak şekilde sarf etmektir. Malı denize, kuyuya, ateşe ve elden çıkmasına sebep olan yerlere atmak, onu helâk etmektir. Kullanılmayacak hâle sokmak, kırmak, kesmek, ağaçtan meyveyi toplamayıp çürütmek, tarlayı hasâd etmeyip, ekinin helâk olması, hayvanları soğuktan, düşmandan korunacak yere koymamak ve soğuktan, sıcaktan ve açlıktan ölmelerini önleyecek kadar yedirmemek ve örtmemek de, helâk etmektir ki, bunların hepsi isrâftır. Ayrıca, meyve ve ekin toplandıktan sonra, bunları iyi saklamayıp kendiliklerinden bozulmaları veyâ nem alarak çürümeleri veyâ kurt, güve gibi benzeri canlıların yemeleri de hep isrâftır. Ekmek, et, etsuyu, peynir gibi gıdâların ve hurma, karpuz, soğan gibi meyvelerin ve kuru incir, kuru üzüm, zerdâli gibi kuru meyvelerin ve buğday, arpa gibi hubûbâtın ve elbise, kumaş, kitap gibi eşyânın, böylece isrâf edildikleri çok görülmektedir. Yemek artıklarını dökmek, çatalı, kaşığı, tabağı, tası ekmekle veyâ parmakla sıyırıp yemeden önce, kapları ve parmakları yıkamak ve silmek de isrâftır. Fasulye, pirinç, nohut gibi şeyleri yıkarken dökmek ve dökülenleri toplamamak isrâftır. Sofra bezi ve masa üstüne düşen ekmek ve yemek kırıntılarını toplamayıp atmak da isrâftır. Bu kırıntıları toplayıp kedi, köpek, koyun, sığır, karınca, kuş, tavuk gibi hayvanlara yedirmek isrâf olmaz. Doyduktan sonra fazla yemek de isrâftır. Yalnız, misâfir utanmasın diye, ev sâhibinin fazla yemesi ve orucu râhat tutmak için sahûrda fazla yemek isrâf değildir. Nimeti hakîr görmek!.. Resûlullah efendimiz çeşitli meyveler yemiş ve Abdullah ibni Abbâs hazretlerine hitaben de; (İstediğini ye, istediğini giyin! İnsanı yanlış yola götüren, isrâf ve tekebbürdür) buyurmuşlardır. Ayet-i kerimelerde ve hadis-i şeriflerde bildirildiği gibi mal, büyük bir nimettir. Malı isrâf, Allahü teâlânın nimetini hakîr görmek, nimete kıymet vermemek, nimeti elden kaçırmak, kısaca küfrân-ı nimet etmek, yanî şükretmemek olur. Bu ise, nimeti verenin, azarlamasına ve azâb etmesine sebep olacak büyük bir suçtur. Nimetin kıymeti bilinmeyince, hakkı gözetilmeyince elden gider. Şükredilince ve hakkı gözetilince elde kalır ve artar. Zira sure-i İbrâhîmin 7. âyet-i kerimesinde meâlen; (Şükrederseniz, verdiğim nimetleri elbette arttırırım) buyurulmaktadır.
.
Her iyilik sadakadır...
23 Ekim 2005 01:00
Allahü tealanın rızasına kavuşmak niyyetiyle, muhtaçlara, fakirlere, mal, para bağışlamaya ve her türlü iyilikte bulunmaya sadaka denir. Zaten sadaka; iyilik, ihsan, ikram anlamındadır. Fakir olan kimsenin de sadaka vermesi kıymetlidir. Zenginin ise sadaka vermesi, Allahü teâlânın kesin emridir. Zengine, malının zekâtını emredilen yerlere vermesi farz; sadaka-ı fıtrını vermesi de vâciptir. Kur'ân-ı kerîmde zekât karşılığı olarak "sadaka" kelimesi de kullanılmaktadır. Farz ve vâcip olanlardan başka, sevap kazanmak niyetiyle kendiliğinden verilen ve sevâbı, öldükten sonra da devam eden sadakalara; sadaka-i câriye denir. Sadaka-i câriye; vakıf gibi devam eden sadaka demektir. Faydalı bir kitap yazıp bırakmak, sadaka-i cariyedir. Çünkü insanlar bu faydalı kitaplardan istifâde ederek dünyâ ve âhiret saâdetine kavuşmaktadırlar. Sâlih bir evlât yetiştirmek de, bu cinsten bir sadakadır. Böyle bir evladın iyi amellerinin sevâbından babası da istifâde eder. Okul, câmi, çeşme gibi hayır hizmetleri de, sadaka-i cariyedir. İnsanlar bunlardan istifade ettiği müddetçe, bunları yapanlara sevap yazılmaya devam eder. Ödünç vermenin fazileti Sadaka vermek nâfile bir ibâdettir. Zekât vermek, borç ödemek, birinin hakkını iâde etmek ise, farzdır. Üzerinde zekât ve kul borcu bulunan kimselerin sadakalarına sevap verilmez. Dinde önce zekâtın verilmesi ve borcun ödenmesi emredilmiştir. Muhtaç olanlara ödünç vermek, sadaka vermekten daha faziletlidir, kıymetlidir. Fakirlere verilen sadaka, Allahü teâlâya ödünç vermek demektir. Hadîs-i şerîfte; (İnsanlar sadaka olarak verdiği şeyi, Allah rızâsı için verirse, Hak teâlâ hazretlerine verilmiş gibi sayılır ki, karşılığında bin veya iki bin sevap alır) buyruldu. Sadaka, Allahü teâlânın sevdiği, beğendiği bir ibâdet olup, O'nun rızâsını kazanmaya bir vesiledir. Bunun için sadakanın az ve çok olması arasında bir fark yoktur. Fakat niyetin hâlis, temiz olması şarttır. Sadaka; belâları önler, ömrü uzatır, bedene sıhhat verir, malı azaltmaz, arttırır. Peygamber efendimiz; (Allah, bâzı kullarına dünyâda çok nîmet vermiştir. Bunları kullarına faydalı olmak için yaratmıştır. Bu nîmetleri Allah'ın kullarına dağıtırlarsa, nîmetleri azalmaz. Bu nîmetleri Allah'ın kullarına ulaştırmazlarsa, Allah nîmetlerini bunlardan alır, başkalarına verir) buyurmuştur. Sadaka, sadece mal ile yapılmaz. İnsanlara zarar veren şeyleri, onların geçeceği yerlere atmamak veya atılanları kaldırmak, güler yüzle muamele etmek de hep sadakadır. Nitekim bir hadis-i şerifte; (Din kardeşlerine karşı güler yüzlü olmak, ona iyi şeyleri öğretmek, kötülük yapmasını önlemek, yabancı kimselere aradığı yeri göstermek, sokaktan, taş, diken, kemik ve benzerleri gibi çirkin, pis ve zararlı şeyleri temizlemek, başkalarına su vermek hep sadakadır) buyurulmuştur. Ramazan ayında yapılan nafile ibadetlere verilen sevap, başka aylarda yapılan farzlar gibidir. Bu sebeple, bilhassa içinde bulunduğumuz bu ramazan ayında çok sadaka vermeye çalışmalıdır. Az da olsa, sadaka vermeyi ihmal etmemelidir. Sadaka verirken de, gerçek muhtaçları arayıp bulmalı ve sadakaları bunlara vermelidir. Mal, insanın sevdiği şeylerden birisidir. Cenab-ı Hak, mal ile insanı imtihan ederek: (Beni sevme iddianızda haklı iseniz, size verdiğim malların bir kısmını feda eyleyin!) buyurmaktadır. Sadaka vermekle mal eksilmez. Bilakis o malın, paranın bereketi artar. Allahü tealanın verdiği malı, parayı, Onun razı olduğu yerlere vermeyenlere, Cenab-ı Hak şiddetli azab eder. Onlara verdiği malları da çeşitli sebeplerle ellerinden alır. Bu konuda Peygamber efendimiz: (Allahü teala, bazı kullarına çok ni'met vermiştir. Bunları, kullarına faydalı olması için yaratmıştır. Bu ni'metleri Allahın kullarına dağıtırlarsa, ni'metleri azalmaz. Eğer bu ni'metler onlara ulaştırılmazsa, Allahü teala, o ni'metleri bunlardan alır, başkalarına verir) buyurmaktadırlar. "Tatlı dilli olunuz!.." Bir hurmanın yarısı ile de olsa, sadaka vermeye ve insanlara güler yüzle muamele etmeye gayret etmelidir. Nitekim hadis-i şerifte: (Bir hurmanın yarısı ile de olsa, Cehennem ateşinden korunun! Onu da bulamazsanız tatlı dilli olunuz!) buyurulmuştur. Yakınlara ya'ni akrabaya sadaka vermenin sevabı, diğer insanlara verilen sadakanın sevabından daha fazladır. Çünkü Peygamber efendimiz: (Beni hak Peygamber olarak gönderen Allaha yemin ederim ki, muhtaç akrabası dururken, başkasına sadaka veren kimsenin sadakasını Allahü teala kabul etmez) buyurmuşlardır. İnsanlara faydalı olmak, onlarla iyi geçinmek de sadakadır. Nitekim Peygamber efendimiz: (İki kişinin arasını bulmak sadakadır) buyurmuşlardır.
.
İnsanın şerefi, kıymeti...
24 Ekim 2005 01:00
İnsanın bir görünen maddi tarafı, bir de görünmeyen manevi tarafı vardır. Maddi tarafı yani beden hakkında az çok hepimiz bazı şeyleri bilmekteyiz. İnsanın manevi yönünü yani ruh tarafını bilen az olduğu gibi, merak eden de çok azdır. Halbuki insan demek, ruh demektir. Ruh varsa beden bir işe yarar, ruh yoksa beden ölmüş demektir. İnsanın şerefi de, ruhunun yükselmesine bağlıdır. İşte insanın bu görünmeyen ve çok az bilinen manevi yönü hakkında İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "İnsanın rûhu, bu gördüğümüz ceset ile birleşmeden önce, terakkî edemez, ilerleyemezdi. Kendine mahsûs makâmda, derecede bağlı ve mahpus gibi idi. Fakat, bu cesede indikten sonra, yükselebilmek hâssası ve kuvveti ona verilmiştir. Bu hâssası, onu melekten üstün ve şerefli yapmıştır. Allahü teâlâ lutf ederek, ihsân ederek, rûhu, bu hissiz, hareketsiz olan, hiçbir şeye yaramayan, karanlık ceset ile birleştirdi. Rûh ışığını, karanlık ceset ile birleştiren, madde olmayan, zamânlı, mekânlı olmayan rûhu, maddeden yapılan ceset ile bir arada bulunduran, Allahü teâlâ, çok büyüktür. Rûh nefse âşıktır!.. Rûh ile ceset, her bakımdan, birbirinin zıddı olduğundan, bunların bir arada kalabilmesi için, Allahü teâlâ, rûhu nefse âşık etti. Bu sevgi, bunların bir arada kalmasına sebep oldu. Kur'ân-ı kerîm, bu hâli bize haber veriyor. Vettîn sûresinde meâlen; (Biz insanın rûhunu, güzel bir sûrette yaratıp, sonra en aşağı dereceye indirdik) buyuruldu. İşte rûh, nefse karşı olan bu aşkı, sevgisi sebebi ile, kendini nefs âlemine attı ve nefse esîr oldu. Kendisini unuttu. Nefs-i emmâre hâlini aldı. Rûh, her şeyden dahâ latîf, maddenin en hafîfi olan hidrojen gazından, hattâ bir elektrondan da dahâ hafîf olduğundan, madde bile olmadığından, her ne ile birleşirse onun hâline, şekline ve rengine girer. Kendini unuttuğu için, evvelâ kendi âleminde, derecesinde iken, Allahü teâlâya olan bilgisini de unuttu. Câhil ve gâfil oldu. Nefs gibi cehâlet karanlığı ile karardı. Allahü teâlâ, çok merhametli olduğu, çok acıdığı için, Peygamberler gönderip, rûhu kendine çağırdı ve nefsi dinlememesini ona emretti. Rûh bu emri dinleyip, nefse uymaz, ondan yüz çevirirse, felâketten kurtulur. Yok eğer, nefisle berâber kalmak, bu dünyâdan ayrılmamak isterse, yolunu şaşırır, saâdetten uzaklaşır. İşte rûh, bu hâlde kaldıkça, nefsin gafleti, câhilliği, rûhun da gafleti, cehâleti olur. Yok eğer, rûh, nefisten yüz çevirir, ondan soğur, onun yerine Allahü teâlâyı severse ve kendi gibi, bir mahlûku sevmekten kurtulup, sonsuz var olana âşık olup, bu aşk ile kendinden geçerse, nefsin gafleti, cehâleti, rûha sirâyet etmez. Meselâ, bâdem yağı, bâdem çekirdeğinde bulunduğu müddetçe ikisi de aynı birşey gibidir. Yağ, posadan ayrılınca, her ikisinin özellikleri başkadır ve her bakımdan ayrı iki şey olurlar. İşte, bu hâle yükselmiş olan bir bahtiyâr kimseyi, bazan, tekrâr bu âleme indirirler. Allahü teâlâya ârif ve âlim olduğu hâlde, bu âleme döndürüp, onun mübârek, şerefli varlığı vâsıtası ile, âlemi nefislerin karanlığından, cehâletinden kurtarırlar..." İnsanın dünyada kalmasına, yaşamasına, iş yapmasına, para kazanmasına velhasıl dünyada kalabilmesine, hep nefs sebep olmaktadır. Fakat nefs, Allahü teâlâyı inkar, Ona isyan etmek üzere yaratılmıştır. Eğer nefs, inkar bataklığından kurtulup iman nimeti ile şereflenirse, bütün kötülüklerden uzaklaşır. O zaman insan, çok şerefli, kıymetli hatta meleklerin de üzerine çıkabilen bir varlık olur. Muhammed Sâdık hazretleri buyuruyor ki: "Mutmeinne olan nefs, İslâmiyete karşı gelemez. Baş kaldıramaz. Bütün varlığı ile, Rabbine dönmüştür. Ona tutulmuştur. Onun rızâsını kazanmaktan, Ona itâat ve ibâdet etmekten başka bir düşüncesi yoktur. Önce, mahlûkların en kötüsü olan nefs-i emmâre şimdi itminân kazanmış ve Allahü teâlâyı râzı etmiştir." Ruhun gıdası verilince... İnsan, nefsini ne kadar aşağılarsa, Allahü teâlâ indinde kıymeti o kadar yükselir. Kendine kıymet verenin, Allahü teâlâ katında kıymeti olmaz. Din büyükleri, "İnsanın şerefi, kıymeti, rûh iledir" buyurmuşlardır. Nefs iman edip, ruhun gıdası verilince, insan olgunlaşmakta, yükselmekte, kıymetli ve şerefli olmaktadır. Zaten nefsin iman etmesi ile beraber, insanın değer verdiği şeyler de değişmektedir. Bunun için; "Şerefül insan bil ilmi vel-edeb, lâ bil mâl-ı vel haseb" buyurulmuştur. Yanî insanın şerefi, kıymeti, ilmi ve edebi ile ölçülür. Malı ve nesebi yani baba ve dedeleri ile değil! Zaten bir insanın kıymeti, dünyâ ile ölçülse idi, dünyâlığı çok olan kâfirlerin herkesten azîz olmaları gerekirdi. Bunun için din büyükleri; "Dünyânın görünüşüne aldanmak akılsızlıktır" buyurmuşlardır.
.
Açgözlülük, insanı fakirleştirir
30 Ekim 2005 01:00
İnsan olarak çoğumuz, başkaları hakkında açgözlünün birisidir ifadesini kullanır veya bu ifadeyi kullananları işitiriz. Ancak açgözlü olmanın ne demek olduğunu pek bilmeyiz. Halbuki açgözlü insan diye, dünyâ lezzetlerini harâm yollardan aramaya, elde etmeye çalışan kimseye denir. Açgözlülük, kötü huylardan, kalb hastalıklarından birisidir. Açgözlülüğe, tamah yani doymazlık, çok istemek denmektedir. Ayrıca insanı kibirlenmeye, ucuba yani yaptıklarını beğenmeye sürükleyen nafile ibadetler ve insana ölümü, ölümden sonraki ahiret hayatını unutturan mubahları yapmak, kullanmak da, açgözlülük yani tamah olarak bildirilmektedir. Açgözlülüğün en kötüsü, insanlardan beklemek yani onların elindekine göz dikmektir. Açgözlülüğün zıddına, aksine, tefvîz denir. Tefvîz, helâl ve faydalı şeyleri kazanmak için çalışmak ve bunlara kavuşmayı Allahü teâlâdan beklemek demektir. Şeytân, insana, riyâyı ihlâs olarak, açgözlülüğü de tefvîz yani faydalı, helal şeyleri kazanmak olarak gösterebilir ve bu şekilde insanı aldatmaya çalışır. Allahü teâlâ, herkesin kalbine bir melek vazîfelendirmiştir. Bu vazifeli melek, insanın kalbine iyi düşünceler getirir ki buna ilhâm denir. Şeytân da, insanın kalbine kötü düşünceler getirir ki buna da, vesvese denir. İlhâm ve vesvese... Helâl lokma yiyen, bedenini helal gıda ile besleyen bir kimse, ilhâm ile vesveseyi birbirinden ayırır. Harâm yiyen kimse ise, melekten gelen ilham ile şeytandan gelen vesveseyi birbirinden ayıramaz. Zira Melek tarafından ilham edilenler, İslamiyete uygun olur. Şeytanın verdiği vesvese ise, İslamiyetten ayrılmaya, uzaklaşmaya sebep olur. Nitekim bir hadîs-i şerifte: (Melekten gelen ilhâm, İslâmiyete uygun olur. Şeytândan gelen vesvese, İslâmiyetten ayrılmaya sebep olur) buyurulmuştur. Melek tarafından ilhâm olunan şeyleri yapmalı, şeytanın vesvese ettiği şeyleri ise yapmamaya çalışmalı, bunun için gayret etmelidir. Şeytandan ayrı olarak, insanın nefsi de, kalbe kötü düşünceler getirir. Nefisten gelen bu düşünce ve arzûlara ise, hevâ denir. Melekten gelen ilhâm ile, şeytandan gelen vesvese, devâmlı olmaz. Nefsin verdiği hevâ ise, devâmlıdır ve gittikçe artar. Şeytandan gelen vesvese, duâ ederek, Allahü tealayı hatırlayıp zikrederek azalır ve yok olur. Nefisten gelen hevâ ise, ancak kuvvetli mücâhede ile azalır ve yok olur. Şeytân, köpek gibidir. Köpek kovalayınca kaçar ise de, başka taraftan yine gelir. Nefs, kaplan gibidir. Saldırması, ancak öldürmekle biter. İnsan, şeytânın bir vesvesesine uymazsa, bundan vazgeçer. Başka vesveseye başlar. Nitekim bir hadîs-i şerîfte: (Şeytân, kalbe vesvese verir. Allahın ismi zikredilince, söylenince kaçar. Söylenmezse vesveselerine devâm eder) buyurulmuştur. Kalbe gelen hâtıranın cinsini, iyi mi, kötü mü olduğunu anlamak için, bunun İslâmiyyete uygun olup olmadığına bakılır. İnsanda bulunan Nefs-i emmâre, dâimâ zararlı şeyler ister. Şeytân ise, çok hayırlı işe mâni olmak için, az hayırlı olan şeyi de vesvese yapar. Büyük günâha sürüklemek için, küçük hayır yapmayı da vesvese eder. Şeytânın vesvesesi olan hayırlı iş, insana tatlı gelir ve acele ile yapmak ister. Bunun için hadîs-i şerîfte; (Acele etmek, şeytândandır Fakat beş şey bundan müstesnâdır: Kızını evlendirmek, borcunu ödemek, cenâze hizmetlerini çabuk yapmak, misâfiri doyurmak, günâh yapınca hemen tövbe etmek) buyurulmuştur. Nefse uyan kimse, hem nefsine hem de şeytanın vesvesesine tâbi olur. Nefsin hevâsına ve şeytanın vesvesesine uymayan kimsenin, melekten gelen ilhâma uyması kolay olur. Haram ve mekruhlar... Demek ki nefis ve şeytan, kötü düşüncelerini vesvese ederek, insanı, kibir, ucub gibi yollarla helake sürükler ve insanı açgözlü yapar. Zira nefs, yaratılış itibariyle helal ve mubah olan şeylerle doymaz. Çünkü onun gıdası haram ve mekruh olan şeylerdir. Bu sebeple nefs, insanı haram işlemeye iter. Haram işlemeye alışan bir kimse de, açgözlü olur. Böyle bir kimse, isteklerini, arzularını haram yollardan temin etmeye çalışır. Haramlara dalan bir kimse ise, doymak bilmez. Hiçbir ölçü tanımadan mal, mülk sahibi olmaya ve herkes tarafından bilinmeye, tanınmaya yani şöhret sahibi olmaya çalışır. Bu iki afet ise, onu Cehenneme sürükler. Bu sebeple Peygamber efendimiz: (İki aç kurt, bir koyun sürüsüne girdiği zamân, yaptıkları zarardan, mal ve şöhret hırsının, insana yapacağı zarar dahâ çoktur) buyurmuşlardır. Netice olarak hazret-i Ömer'in buyurduğu gibi; "Tamah yani açgözlülük, fakirliktir. Başkasının elindekine göz dikmemek ise zenginliktir. İnsanların elindekine göz dikmeyen, onların zararından korunmuş olur."
.
İnsanın kıymeti, himmeti kadardır
31 Ekim 2005 01:00
Himmet; gayret, emek, çalışmak, çabalamak, yardım gibi anlamlara gelmektedir. İnsanın kıymeti, kıymet verdiği şeylerle ölçülür. Bir kimse neye değer vermiş ise, onu elde etmek için çalışır. Bu kimsenin bütün gayreti, çalışması hep bu yönde olur. Sadece yeme ve içmeye kıymet verenin değeri de, o kadar olur. Kim neye kıymet veriyorsa, kendi kıymetini de ortaya çıkarmış oluyor. Kutbüddîn Kâki hazreleri buyuruyor ki: "Çok yemek yiyen, nefsinin kölesi olur. Bedeni ayakta tutacak kadar ve ibâdette kuvvetli olacak kadar yemek ile yetinmelidir. Normal ve basit giyinmeli, süsten, gösterişten uzak olmalıdır. Süslü elbiseleri gösteriş için giyen, kendini aşağılamak yolunda silâhlı bir soyguncu gibi olur. Az uyumalıdır. Değersiz ve kıymetsiz dünyâ işlerine gönül vermek şöyle dursun, bunları konuşmaktan, böyle şeylerden bahsetmekten bile çok sakınmalıdır. Böyle dünyâlık şeylerin yanında bulunmasını bile, kendisi için kusûr, kabahat ve bu yolda ilerlemeye mâni bilmelidir. Dînin emirlerini yerine getirmekte çok gayretli olmalıdır. Zîrâ bu olmayınca, bu yolda ilerlemek olmaz. Bir kimse hem bu yolda ilerlediğini söylüyor, hem de dînimizin emir ve yasaklarına uymakta gevşek davranıyorsa, biliniz ki o kimse yalancıdır." Sâlihlerin himmeti... İnsan ne ile meşgul olursa, gönlü ona kayar. Bunun için din büyükleri; "Dünyâ işleri ile çok uğraşmakta, dünyâ işlerine gönül bağlamak korkusu vardır" buyurmuşlardır. İnsanın kadir ve kıymeti de, muhabbet ettiği, sevdiği şeylerle belli olur, açığa çıkar. Ebû Bekr-i Ebherî hazretleri buyuruyor ki: "Her sınıf insanın bir himmeti, ulaşmak için gayret ettiği bir gâyesi vardır. Sâlihlerin himmeti de, Allahü teâlâya isyân etmeden, O'nun râzı olduğu işleri yapmaktır. Âlimlerin himmeti, sevâbın artmasına gayret etmektir. Âriflerin himmeti, kalplerinde Allahü teâlânın büyüklüğünü bulundurmak, Allahü teâlâyı hatırlamaya mâni olan şeyleri terk etmektir." Mimşâd ed-Dîneverî hazretleri anlatır: "Bir yolculuğumda, yaşlı bir zât gördüm. Salih, hayırlı bir kimse olduğu yüzünden okunuyordu. Kendisinden nasîhat isteyince buyurdu ki; "Himmetini koru. Himmet, niyet; bütün işlerin başlangıcıdır. Himmeti temiz olanın, gayreti iyiye yönelen kimsenin, yaptığı işleri de temiz olur. Halleri ve amelleri de düzelir" Her mahlukun, kendi yaratılışı ile alakalı olarak bir himmeti, gayreti olur. Nefsin de himmeti, gayreti, yaratılanların en cahili olması sebebi ile, kendini mahvetmek üzerinedir. Bir kimse, nefsine tabi olursa, kadir ve kıymeti de nefsi kadar yani nefsinin kıymet verdikleri kadar olur. Bunun için insan, nefsine ve nefsinin himmet ettiklerine tabi olmayıp, himmetini yani isteklerini, arzularını, taleplerini çok yüksek, kıymetli şeylere çevirmelidir. Allahü teâlâ, her şeyi bir sebeple yaratıp, göndermektedir. Yüksek, kıymetli şeylere kavuşmak isteyen kimse, bunlara kavuşturan, götüren sebeplere yapışır, himmetini bu yöne kullanır. Cenâb-ı Hakkın rızâsına talib olan bir kimse, kötü şeylere, nefsine tabi olmaktan kendini korur. Abdullah bin Hubeyk hazretleri buyuruyor ki: "Yarın sana zarar verecek şeyler için keder ve gam içinde bulun. Âhiret saâdetini harâb eden şeyler için üzül. Yarın sana fayda vermeyecek şey için sevinme!" Bir gün Ömer bin Abdülazîz hazretleri cemâate hitâben buyurdu ki: "Ey insanlar! Sizler, ölüm için hedefler durumundasınız. Ölüm sizden dilediğini seçer. Size yeni bir nîmet verildiği zaman, önceki nîmet orada sona erer. Ağıza bir lokma alınmasın, bir yudum su içilmesin ki, onunla berâber bir keder ve bir üzüntü olmasın. Dün geçti. O, sizin hakkınızda iyi bir şâhittir. Bugün mühim bir emânettir. Onun kıymetini bilmek ve iyi değerlendirmek lâzımdır. Yârın, içinde hâdiselerle berâber gelmektedir. Sizi almak için gelen ölümün elinden kaçış nereye olacak. Sizler şu dünyâda, eşyâlarını bineklerine yüklemiş, yolcularsınız. Yüklerinizi, buradan başka bir âlemde çözeceksiniz. Sizler, şu dünyâda sizden önce gelenlerin yerine geçtiniz. Fakat siz de yerinizi, sizden sonra gelenlere vereceksiniz. Sizin aslınız ve dünyâya gelmenize vesile olanlar kalmadı. Sizler, onlardan dünyâya gelen kimseler olarak, nasıl bâkî, devamlı kalabilirsiniz. Sizler de bu dünyâdan göçeceksiniz." Güzel hasletlerin artması... Akşemseddîn hazretleri de buyuruyor ki: "Kişinin kadrinin ve kıymetinin varlığı, mihnetlere, belâ ve musîbetlere sıkıntılara sabretmesiyle ortaya çıkar. Bu mihnet, dünyâlığın olmaması veya eksilmesi, elden çıkması ile olur. Sabredenlerin, sabırdaki sebatları sebebiyle iyilikleri; yâni sabır, tevekkül, kanâat ve hilm, yumuşaklık gibi güzel hasletleri artar. Böylece olgunlaşan insanın kalb aynasındaki kirler, cevherin hâlis hâle getirilmesi gibi temizlenir."
.
Çok konuşan, çok yanılır
6 Kasım 2005 01:00
Dil, büyük bir nimettir. İyiliği de kötülüğü de büyüktür. Cennete de, Cehenneme de götürür. Cirmi küçük, cürmü büyüktür. İman ve küfür dildeki ifadeden anlaşılır. Dil, ya hak konuşur, ya bâtıl. Diğer uzuvların sahası dardır. Kulak sadece işitir, göz sadece görür. Dil ise, hayır ve şer için geniş alana sahiptir. Dil yırtıcı bir hayvan gibidir, serbest bırakılırsa sahibini parçalar. Sükut eden, hataya düşmekten, yalandan, dedikodudan, söz taşımaktan, kendini övmekten, boş konuşmaktan ve daha birçok dil afetlerinden kurtulur. Çok konuşan hata eder. Eshab-ı kiram hep hayır konuştukları halde, yanlış konuşmak için değil, belki boş bir söz söyleriz diye sükut ederlerdi. Hazret-i Ebu Bekir, ağzına taş koyar ve; "Başa gelen bütün felaketler bundan gelir" buyururdu. Çok konuşanın dili sürçer, kalbi kararır. Kalbi kararan da, hata üstüne hata yapar ve kalb kırar da farkında bile olmaz. Diline sahip olan, dinini korur. Din büyükleri, talebelerine ve sevenlerine hep: "Bir kimsenin cahil olduğunun alameti şunlardır: Canlı-cansız her şeye kızar. Diline sahip olamaz ve sır saklayamaz. Parasını yerli yerince harcayamaz. Herkese güvenir. Dostunu düşmanını ayıramaz. Kötü kimselerle arkadaşlık eder" diye nasihat etmişlerdir. Dilini tutan kurtulur... Dile sahip olmak, az konuşmak dinimizin emridir. Peygamber efendimiz: (Dilini tutan kurtulur) buyurmuşlardır. Susmak, açık bir hikmet ve güzel bir haslettir. Dilin susması kalbin susmasına, kalbin susması Rabbin mağfiretine sebep olur. İnsanın selameti, dilini korumasındadır. Zira Resulullah efendimiz: (Selamet isteyen, sükut etsin, dilini tutsun!) buyurmuşlardır. Söz insanın terazisidir. Fazlası ziyan, azı vakardır. Az konuşan kınanmaz, üstelik itibarı da çok olur. Şaka, alay ve boş konuşmak ise, belaya yol açar. Vüheyb bin Verd hazretleri; "İbâdet veya hikmet on kısımdır. Bunun dokuzu, sükût edip, konuşmamaktır" buyurmuştur. Kişi, dilinin altında gizlidir. Dil, irfan hazinesinin anahtarıdır. Çok konuşan, gönüldeki hizmet cevherini boşaltır. Çok konuşmak dostluğu bozar. Lüzumsuz konuşmak, ayıpları açığa çıkarır. Acı, sert söyleyenden, dostları, sevdikleri kaçar, uzaklaşır. Peygamber efendimiz; (Çok konuşan çok yanılır, çok yanılanın yalanı çoktur. Yalanı çok olan da Cehenneme layıktır) buyurmuştur. Abdullah bin Selam hazretlerine, kendisini Cennetlik eden amelin ne olduğu sorulduğunda; "Boş söz konuşmam ve kimseye karşı kötülük beslemem" cevabını vermiştir. Eğer bir kimsenin kalbinde darlık ve üzüntü, vücudunda bitkinlik ve halsizlik, rızıkında eksiklik ve bereketsizlik olursa, bunun boş ve yersiz konuşmalardan meydana geldiğini bilmelidir! Dil söylemezse, kalb rahat eder. Sözü az, ameli çok olanın, gönül gözü parlar, açılır. Diline sahip olan, bedenine de sahip olur. Çünkü hadis-i şerifte: (Her sabah, bütün uzuvlar, yalvararak dile derler ki: Bizim hakkımızı gözetmekte, Allah'tan kork, kötü söz söyleme, bizi ateşte yakma! Bizim dine uyup uymamamız senin sebebinledir. Sen doğru olursan biz de doğru oluruz. Sen eğri olursan biz de eğri oluruz) buyurulmuştur. Sükut yani dile sahip olmak, yorulmadan yapılan ibadet, masrafsız takılan bir ziynet, hükümdarlığa muhtaç olmadan ele geçen bir devlet, duvara ihtiyaç duyulmadan yapılan kale, çalışmadan kazanılan zenginlik ve ayıpların kapatılmasıdır. Hazret-i Lokman hakime; "Bu makama nasıl yükseldin?" diye sual edildiğinde; "Doğru konuşmak, emanete riayet etmek ve faydasız sözleri terk etmekle" cevabını vermiştir. Bir söz söylerken hem kendimizin, hem de karşımızdakinin ahiretini düşünerek konuşmalıyız. Zira ağızdan çıkan söz, muallakta kalmaz, ya sağ tarafa veya sol tarafa yazılır. Abdullah bin Avn hazretleri, Tabiînin büyüklerindendir. Diline sâhib olup, hiçbir zaman kötü söz söylemezdi. Yahyâ el-Kattân hazretleri; Abdullah bin Avn hazretleri için; "Abdullah bin Avn'ın üstünlüğü, insanlar arasında dünyâyı en fazla terk etmiş olması bakımından değil, diline sâhib olması bakımındandır. O, insanlar arasında diline en fazla sâhib olanlardandır" buyurmuştur. Sıkıntıdan kurtulmak için... Bişr-i Hâfî hazretleri buyuruyor ki: "Dünyâda azîz olmak, âhirette selâmette kalmak isteyen, diline sâhib olsun. İki şey kalbe kasvet verir. Çok konuşmak ve çok yemek." Bir kimse, Eyyûb-i Sahtiyânî hazretlerinden nasihat isteyince; "Diline sâhib ol, az konuşmaya dikkat et" buyurmuşlardır. Zünnûn-i Mısrî hazretlerine; "Kalbini en güzel koruyan kimdir?" diye sorduklarında; "Diline en çok hâkim olan" cevâbını vermişlerdir. Netice olarak Mansûr bin Ammâr hazretlerinin buyurduğu gibi; "Sıkıntıdan kurtulmak istiyorsan, dünyâyı istemeyi bırak, özür dilemekten kurtulmak istiyorsan, diline hâkim ol.
.
Sabır, takdire itiraz etmemektir
7 Kasım 2005 01:00
Sabır, Allahü teâlânın takdirine ve taksimine îtirâz etmemektir. Şikâyet kastı olmadan başa gelen musîbetleri açıklamak sabırsızlık olmaz. Sabır; bütün hayırların, iyiliklerin anahtarıdır. Dünyaya geldiğimiz andan itibaren, her menzile sabırla ulaşılmaktadır. Çocuğun büyümesi ve eğitimi, sabretmeye bağlıdır. İyi bir insan, iyi bir Müslüman olmak, sabırla ele geçer. Zaten Din Büyükleri; "Sabır bütün hayırların, şükür de bereketin anahtarıdır. Kimde bu hasletler bulunursa, o, en yüksek mânevî mertebelere kavuşur" buyurmuşlardır. Abdullah ibni Abbâs hazretleri, kızının vefat ettiğini öğrenince önce; "İnnâ lillah ve innâ ileyhi râci'ûn" der ve akabinde de; "Bu mahrem idi, Allahü teâlâ bunu örttü, yardıma muhtâc idi, himâyesine aldı; bizim için de bir mükâfât idi onu bizden önce gönderdi" der ve iki rek'at namaz kılar. Namazı kıldıktan sonra; "Allahü teâlânın; Bekara suresinin 45'inci âyet-i kerimesinde; (Sabır ve namaz ile yardım isteyin) meâlindeki emrini yerine getirdik" buyurur. Hedefe ulaşmak için... Sabır, dinin yarısı, namaz ise dinin direği. Bu ikisine yapışan, hedefine ulaşır, maksadına kavuşur. Peygamber efendimiz; (Sabreden, zafere kavuşur) buyurmuşlardır. Abdullah Mürteiş hazretleri; "Bütün işlerin netîcesinin sıhhatli ve faydalı olabilmesi için iki şart vardır: Sabır ve ihlâs" buyurmuştur. İsmâil Fakîrullah hazretleri; "Tevekkül etmek, teslim olmak, sabretmek ve rızâ göstermek, Allahü teâlâya varan yolun esaslarıdır" buyurmuştur. Yahyâ bin Muâz-ı Râzî hazretleri ise; "Kıyâmet günü fakirlik ve zenginlik tartılmayacak, fakirliğe ne ölçüde sabredilmiş ve zenginliğe ne ölçüde şükredilmiş ise, o hesâb edilecek. Mesele çok fakir veya çok zengin olmak değil, çok sabretmek veya çok şükretmektir" buyurmaktadır. Ebû Ali Dekkâk hazretlerine; Sabır nedir? diye sual edilince cevaben buyurur ki: "Sabır, ilaç olarak kullanılan tadı acı bir ağacın adıdır. Sabırlılar dünyâ ve âhiret izzetine konarak kurtuluşa erdiler. Çünkü onlar Allahü teâlâdan O'nunla olma şerefine nâil olmuşlardır. Allahü teâlâ bunun için Tûr sûresi 4. ayetinde meâlen; (Şüphe yok ki Allah sabredenlerle berâberdir) buyurmuştur. Sabrın târifi ve sınırı takdire îtirâz etmemektir. Şikâyet yollu olmaksızın başa gelen musîbetleri açıklamak sabırsızlık olmaz. Allahü teâlâ, Eyyûb aleyhisselâm kıssasında; (Biz onu sabırlı bulduk, o ne güzel bir kuldur) buyurmuştur. Halbuki Allahü teâlâ, Enbiyâ sûresinin 83. ayetinde meâlen, Eyyûb aleyhisselâmın; (Başıma bu dert geldi) dediğini haber vermiştir. Bu ümmetin zayıfları, ruhsatla, izin verilen şeylerle amel ederek sıkışık kalmasınlar ve nefes alsınlar diye Allahü teâlâ, Eyyûb aleyhisselâmın; (Başıma bu dert geldi) dediğini bildirmiş ve böyle şeyler söylemeyi haram kılmamıştır." Abdülkâdir Geylânî hazretleri buyurdu ki: "Kulun Allahü teâlâyı sevmesinde samîmi olup olmadığı, başına belâ ve musîbet geldiği zaman ortaya çıkar. Bela ve musîbet geldiğinde sabır ve sükûn hâlini muhâfaza edebiliyorsa, o gerçekten Allahü teâlâyı seviyor demektir. Musîbet ve fakirlik zamânında sebat gösterebilmek bu sevgiye delil ve alâmet yapıldı. Birisi Peygamber efendimize; "Ben seni seviyorum" deyince; (Fakirlik için bir elbise hazırla) buyurdu. Bir başkası gelip Peygamber efendimize; "Ben Allahü teâlâyı seviyorum" deyince; (Belâ için elbise hazırla) buyurdu. Halinizden şikâyette bulunmayın. Sabredin, feryad etmeyin. Allahü teâlâya, rızâsı için yapılan sabırlar ve tahammüller, aslâ karşılıksız kalmaz. Onun için bir ân olsun sabrediniz, mutlaka, senelerce bu sabrın mükâfâtını görürsünüz. Ömrü boyunca kahraman lakabıyla meşhûr olan, bu lakabı, bir ânlık cesâreti netîcesinde kazanmıştır." Başka reçete yok!.. Ahmed Yekdest Cüryânî hazretleri; "Dünyânın esâsı mihnet, sıkıntı üzere kurulmuştur. Sıkıntının ise sabretmekten başka reçetesi, katlanmaktan başka kurtuluş yolu yoktur. Şu üç sabır çok sevgilidir. Bunlar; tâatte, Hakka kullukta, günah işlememekte, belâ ve mihnet ânında sabırdır" buyurmaktadır. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Her gün insanın karşılaştığı her şey, Allahü teâlânın dilemesi ve yaratması ile var olmaktadır. Bunun için, irâdelerimizi Onun irâdesine uydurmalıyız! Karşılaştığımız her şeyi, aradığımız şeyler olarak görmeliyiz ve bunlara kavuştuğumuz için sevinmeliyiz! Kulluk böyle olur. Kul isek, böyle olmalıyız! Böyle olmamak, kulluğu kabûl etmemek ve sâhibine karşı gelmek olur. Allahü teâlâ, hadîs-i kudsîde buyuruyor ki: (Kazâ ve kaderime râzı olmayan, beğenmeyen ve gönderdiğim belâlara sabretmeyen, benden başka Rab arasın. Yeryüzünde kulum olarak bulunmasın!)
.
Kanâat eden, rahat eder
13 Kasım 2005 01:00
Kanâat; yeme-içme husûsunda elde bulunan ile yetinmek veya elinde olana râzı olup, daha çok istememek yahut yeme, içme ve barınma husûsunda, emeği ve alın teri ile kazandığına râzı olmak, başkasının kazancına göz dikmemek diye tarif edilmiştir. Kanâat; çalışıp, sebeplere yapıştıktan sonra, sâdece eline geçeni kullanmak, tembel tembel oturup, başka bir şey aramamak demek değildir. Aksine kanâat, çalışmak, meşru olan bütün sebeplere yapışmak ve hırslı hareketlerden yani insanların haklarını çiğnemekten, haset etmekten kısacası kul ve hayvan haklarına tecavüzden sakınıp, gönül huzûru ile yaşamak demektir. Peygamber efendimiz; (Kanâat eden azîz, tamah eden yani dünyâ lezzetlerini haram yollardan arayan zelîl olur) buyurmuşlardır. Ebû Bekir Merâgî hazretleri buyuruyor ki: "Akıllı kimse; dünyâ işini kanâat ile yani çalışıp ele geçene yetinmekle, âhiret işini hırs ve acele ile, din işini ise ilim ve cehd ile yapar." Ali Havâs Berlîsî hazretleri; "Allahü teâlânın rızâsını kazanmak için dünyâ nîmetlerinden çalışıp ele geçene kanâat eden kullarının, amelleri az olsa da, cenâb-ı Hak böyle kullarından hoşnûd olur" buyurmaktadır. Kim tamah ederse!.. İbn-i Cevzî hazretleri de; "Kim kanâat ederse, geçimi iyi olur. Kim tamah ederse yani dünyâ lezzetlerini haram yollardan ararsa, geçim sıkıntısı çeker" buyurmuştur. İmâm-ı Gazâlî hazretleri ise; "Ey insanoğlu! Eline geçen az da olsa buna kanâat et; malını hayırlı yerlere harca, yoksulluktan korkma, rızkına Allahü teâlâ kefildir. Doğruluktan kalbini ayırma, nefsini Allah için muhâsebe et; çünkü nefis, kendi arzûlarını, sana faydalı ve iyi gösterir. Hâlbuki onlar aslında günâhtır. İşlerini Allah'ın rızâsına uydur. Âhiret gününün sıkıntılarından kurtulmak için, kalbini Allahü teâlâya bağla" buyurmaktadır. Allahü teâlâ, bir hadîs-i kudsîde buyuruyor ki: (Ey kulum! Emir ettiğim farzları yap, insanların en âbidi olursun. Yasak ettiğim haramlardan sakın verâ sâhibi olursun. Verdiğim rızka kanâat eyle, insanların en ganîsi, en zengini olursun, kimseye muhtaç kalmazsın.) Bir kimse, nafakası olmayınca sabredip kanâat ederse, Allahü teâlânın kendisi hakkındaki muâmelesinden râzı olursa, Allahü teâlâ emrettiği için rızık kazanmaya çalışır ve çalışırken ibâdetlerini terk etmez, haram işlemezse, kazanırken de, harcarken de dînin emirlerine uyarsa, böyle bir kimse için zenginlik de fakirlik de faydalı olur. Peygamber efendimizin zaman zaman; (Allah'ım! Sana kavuşmaya îmân eden, kazâna râzı olan ve verdiğine kanâat getiren nefs-i mutmainne isterim) diyerek dua ettikleri kitaplarda yazılıdır. Bitmeyen bir hazîne... Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerinden birisi nasihat isteyince, ona hitaben: "Acele etme. Acele eden, ya hatâ yapar veya hatâlı duruma yakın olur. Ağır ve temkinli hareket eden, o işte ya isâbet kaydeder veya isâbet etmeye yaklaşır. Acele şeytandandır. Ağır ve temkinli hareket etmek, Allahü teâlâdandır. Umûmiyetle aceleye sebep, dünyâlık toplama hırsıdır. Kanâat sâhibi ol. Kanâat bitmeyen bir hazînedir" buyurmuştur. Muhammed bin Vâsi' hazretleri, kuru ekmeği suya batırır yer ve; "Buna kanâat eden, insanlara muhtâc olmaz" buyururdu. Seyyid Emir Hamza hazretleri, talebelerine vasiyetinde; "Birisi size düşmanlık ederse, onunla meşgûl olmayınız. Çünkü husûmetin sonu gelmez. Allah korusun, bu uğurda dîniniz elden çıkabilir! İnsanların sevgisine de aldanmayınız! Zîrâ bu sevgileri devamlı değildir. İnsanların elinde olana tamah etmeyiniz, göz dikmeyiniz. Allahü teâlânın size verdiğine kanâat ediniz. Çünkü tamah eden, dâimâ sıkıntı ve üzüntü içinde olur. Kanâat eden de, her zaman neşeli ve rahat olur" buyurmuştur. Yedi yüz âlimin cevabı!.. Şakîk-i Belhî hazretleri, bir sohbetinde buyurur ki: "Akıllı, zeki, derviş, zengin ve cimrinin kimlere denildiğini 700 âlimden sordum. Hepsi de birbirine yakın cevaplar verip şöyle dediler: "Dünyâyı sevmeyen kimse, akıllıdır. Dünyânın aldatıcı ve yalan olan zevklerine aldanmayan kimse, zekîdir. Allahü teâlânın takdir ettiğine râzı olan, kanâat eden, zengindir. Dünyâya âit arzusu bulunmayan, Allahü teâlânın rızâsını isteyen kimse, dervişdir. Allahü teâlânın verdiği nîmetlerden, mahlûkuna faydalı olanları vermekten kaçınan, cimridir." Allahü teâlâ hadîs-i kudsîde buyuruyor ki: (Ey Âdemoğulları! Bir kimse benim kazâma râzı olmaz ve benim tarafımdan gelen belâlara sabretmez, verdiğim nimetlerime şükretmez, ihsân ettiğim dünyâ nimetlerine kanâat etmezse, başka bir Rab arasın. Ey Âdemoğlu! Bir kimse benim belâma sabrederse, benden râzı olmuş olur, yanî rubûbiyyetimi tasdîk etmiş olur.) Ve netice olarak Zünnûn-i Mısrî hazretlerinin buyurduğu gibi: "Kanâat eden rahat bulur, üstün olur."
.
Nefs, durgun bir suya benzer
14 Kasım 2005 01:00
Nefs, diğer varlıklar gibi, Allahü teâlânın yarattığı mahluklardan biridir. Kötülüklerin kaynağı, menbaı olarak yaratılmıştır. Nefs, Allahü teâlânın düşmanıdır. Zevklerine kavuşmak için her kötülüğü yapmaktan çekinmez. İnsan haklarını, kanunları çiğner. Onun zevklerinin sonu yoktur. Allahü teâlâ, bir hadîs-i kudsîde; (Nefsine düşmanlık et! Çünkü o, benim düşmanımdır) buyurmuştur. Allahü teâlâ, hayvanların yaşayabilmeleri ve üremeleri için, onlarda iki kuvvet yaratmıştır. Biri, muhtaç oldukları, lezzet aldıkları şeyleri istemek, onlara kavuşmak kuvvetidir ki buna, şehvet denir. İkincisi, yaşamalarına zararlı olan şeylerden kaçmak, bunlara karşı savunmak kuvvetidir ki bu kuvvete de, gadab denir. Allahü teâlâ, insanlara, çalışabilmeleri ve çalışmaktan usanmamaları için, üçüncü bir kuvvet daha vermiştir ki bu da, 'nefs'dir. Bu kuvvet, şehvetlere kavuşmak ve gadab edilenlerle döğüşmek için insanı zorlar. Fakat insanın nefsi, bu işinde bir sınır tanımaz. Yaptığı işler, hep aşırı, hep zararlı olur. Meselâ hayvanlar susayınca, temiz suyu kolayca bulur, içer ve doyunca, artık içmez. İnsanı nefsi zorlayarak doyduktan sonra da içirir. Sığır aç olunca, çayırda otlar, doyunca, yatar, uyur. İnsan aç olunca, çayırda otlayamaz. Bulduğu otlar arasında seçim yapması, seçtiğini soyup, temizleyip, pişirmesi lâzımdır. Nefs, bu yorucu, usandırıcı işleri seve seve yaptırır. Fakat, hoşuna gideni, doyduktan sonra da yedirir... Doğruyu eğriden ayırmak! Allahü teâlâ, nefsin insanı felâkete sürüklemesine mâni olmak için, hem nefsin arzûlarına uymayı sınırlayan, hem de nefsi temizleyip, aşırı, taşkın olmaktan kurtaran emir ve yasaklar gönderdi. Bir insan, işlerini yaparken, İslâm dînine uyarsa, nefsi emmârelikten kurtulup, mutmainne olur. Ayrıca Allahü teâlâ, insanlarda, doğruyu eğriden ve faydalıyı zararlıdan ayırabilen bir kuvvet daha yarattı. Bu çok kıymetli kuvvet, 'akıl'dır. Akl-ı selîm sâhibi olan kimse nefsine uymaz, İslâm dînine uyar. Aklı dinlemeyen kimse ise, nefsine uyar. Ebû Saîd-i Harrâz hazretleri nefsine muhalefet etmekte çok gayretli idi ve şöyle buyururdu: "Nefs, durgun bir suya benzer. Dıştan bakılınca temiz gibidir. Ama biraz tahrik edilip dalgalandırılınca dibinde saklı pek çok mikropların olduğu görülür. Nefsin durumunu anlamak için onu imtihan etmelidir. Hem de mihnetle, meşakkatle ve boş arzularına muhâlefet etmekle imtihan etmelidir. Herkes nefsine bakmalı, mihnet ve meşakkat ânında ne gibi bir şekil alıyor. Yersiz ve boş arzularını yenebilmek için direnmesini biliyor mu, görmeli ve bilmelidir." Abdülkâdir Geylânî hazretleri buyuruyor ki: "Âhireti sermâyen, dünyâyı bu sermâyenin kazancı yap. Zamânını, önce âhireti elde etmek için sarf et. Sakın dünyânı sermâye, âhiretini onun kârı şeklinde yapma. Böyle yaparsan, dünyâdan artan zamânını, âhiretin için sarf edersin. Bu zaman zarfında namazlarını kılmaya çalışırsın. Fakat çabucak kılayım diye, rükünlerine riâyet etmezsin. Sonra dünyâ işlerinden dolayı yorulur ve bitkin düşersin. Geceleri kazâ namazı kılmaya fırsat bulamazsın. Yorgunluktan ölü gibi yatar, gündüz de faydasız olursun. Nefsine tâbi olur ve ahiretini dünyâya karşılık satarsın. Nefsinin kölesi ve onun bineği olursun. Hâlbuki sen, nefsine binmek ve onu doğru yola sokmakla emrolundun. Sen, nefsinden gelen istekleri kabûl etmekle, kendine zulmettin, ipini onun eline verdin. İsteklerinde, lezzetlerinde, nefsin hevâsına uydun. Sonunda dünyâ ve âhiretin hayırlısını kaçırdın. Dünyâ ve âhiretini zarara soktun. Böyle olursa, Kıyamet günü din ve dünyâ bakımından insanların en müflisi ve en zararlısı olursun. Eğer nefsini âhiret yoluna çekseydin, âhiretini esas ve sermâye kabûl etseydin, dünyâ ve âhiretini kazanırdın. Nefsin kötülüklerinden korunur, iyilerden olurdun." Varlıkların en câhili!.. İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Allahü teâlâ, İslâmiyyeti, bozuk âdetleri, çirkin modaları kaldırmak ve nefs-i emmârenin benlik, izzet-i nefs çılgınlıklarını yatıştırmak için gönderdi. Nefs-i emmâreden hâsıl olan kötülükler, insanın kendi hastalığıdır. Dışarıdan gelen kötü istekler, şeytândan gelmiş olmakla berâber, geçici hastalıklardan olur. En büyük düşmanımız, nefsimizdir. Dışarıdaki düşmanımız, bu iç düşmanın yardımı ile bize saldırıyor. Varlıklar içinde en câhil olanı, insanın nefsidir. Çünkü, her isteği, Allahü teâlânın yasak ettiği şeylerdir. Her işi, sâhibi olan ve bütün iyiliklerin sâhibi bulunan Allahü teâlâya karşı gelmektir." Netice olarak Mücâhid bin Cebr hazretlerinin buyurduğu gibi: "Nefsini azîz eden dînini yıkar. Nefsini zelîl eden kimse ise, dînini azîz eder."
.
Dünyâ ibret yeridir!..
20 Kasım 2005 01:00
Dünya, imtihan ve kazanç yeri olarak yaratılmıştır. Herkese belli bir zaman dilimi tayin edilmiştir. Bu tanınan müddet bittiği anda, hesap başlamaktadır. Onun için herkes, kendine tanınan zamanı iyi değerlendirmek ve kullanmak durumundadır. Seyyid Emîr Hamza hazretleri, talebelerine şöyle vasiyyet etmiştir: "Ey talebelerim! Bizim bulunduğumuz yol, doğruluk üzerine kurulmuştur. Babam Seyyid Emîr Külâl hazretleri; "İnsanların Hakk'a kavuşmaktan mahrum kalmalarının sebebi, İslâmiyete tam uymadıklarındandır" buyururdu. Allahü teâlâya hakiki manada kul olmak isteyenler, Resûlullah efendimizin sünnetine yâni İslâmiyete uyarlar. Haram işlerden ve haram yemekten sakınırlar. İnsanların yükünü çekip, kimseye yük olmazlar. Şöhretten sakınırlar. Müslümanlara acıyarak, onlara yumuşak davranırlar. Dâimâ Allahü teâlâdan korkarlar ve günahlarının affedilmesi için yalvarırlar. Gıybet etmezler. Dünyâya, dünyânın rahatlığına ve zînetine güvenmezler. Sâlihlerin ve Eshâb-ı kirâmın yolunda ve onların ahlâkı üzere olurlar. Ey talebelerim! Abdesti, namaz vakti girmeden alınız. Namazı huşû ile kılınız ve Allahü teâlâdan korkunuz. Peygamber efendimiz; (Vakit geçmeden namaza, ölüm gelmeden tövbeye acele edin) buyurdu. Dâimâ tövbe ediniz. Resûlullah efendimiz; (Günâhına tövbe eden, günâhı olmayan gibidir) buyurdu. Gafletten uzak dur!.. Gafletten uzak durunuz. Lüzumsuz yere konuşmayın ve boş söz söylemeyin. Hiçbir mahlûka hakâret gözü ile bakmayın. Birbirinizi çok seviniz. Kimseye dünyâlık için hürmet etmeyiniz ki, dîniniz dünyâ uğruna gitmesin. Dînini başkalarının dünyâsı için satan ve bu yüzden Allahü teâlânın rahmetinden mahrum kalan kimseden daha câhili yoktur. Böyle kimse, hem dünyâda, hem de âhirette zavallıdır. Allahü teâlânın râzı olmasını düşünmeyip de insanların rızâsını düşünen, onların râzı olmasını arayan kimse, Allahü teâlânın gadabını istemiş olur. Birisi size düşmanlık ederse, onunla meşgûl olmayınız. Çünkü düşmanlığın sonu gelmez. Allah korusun, bu uğurda dîniniz elden çıkabilir! İnsanların sevgisine de aldanmayınız! Zîrâ bu sevgileri devamlı değildir. İnsanların elinde olana göz dikmeyiniz. Allahü teâlânın size verdiğine kanâat ediniz. Çünkü tamah eden, dâimâ sıkıntı ve üzüntü içinde olur. Kanâat eden de, her zaman neşeli ve rahattır. İnsanlardan ve makamlarından yardım beklemekten ümîdi kesip, Allahü teâlâya bağlanmalıdır. Başkalarından yardım bekleyen kimse, insanlar yanında hor görülür. İnsanların elindekine göz dikmeyen kimse, dünyâda da, âhirette de azîz ve muhterem olur. Birinin size karşı kusûru olursa, şikâyet etmeyin. Kabahati kendinizde arayın. Dâimâ özür dileyici olun. Kimsenin ayıbını aramayın. Nasîhat kabûl etmeyenlere, nasîhat etmeyin. İnsanlardan bir sıkıntı gelirse, affedin. Karşılığında iyilik yapmaya bakın. Biri size hürmet etmezse, sakın ondan dolayı hatırınız kırılmasın. Bir kimse de, size hürmet eder ve sizden iyi olarak bahsederse, ona da, sevinmeyin. İnsanların övmesini ve kötülemesini aynı tutarsanız, felâket uçurumuna düşmezsiniz. Size bir acı haber gelir veya hasta olursanız, Allahü teâlâdan râzı olmaya dikkat edin ve Allah'a hamdedin. Ne kadar hasta olsanız, ayağa kalkamayacak hâlde bulunsanız da, namazı kazâya bırakmayınız. Îmâ ile kılınız. Hastalığınızı, günahlarınıza keffâret biliniz. Zîrâ kula gelen belâlar, onlara sabır ve tövbe ile kalkar. Mecbur olmadıkça insanlardan bir şey istemeyin. Hiç kimseye zulüm ve günahta yol göstermeyin. Evinizde iyi ahlâklı olun. Hürmet ehli, kendisine hürmet gösterilenler sizi yanına çağırırsa, onunla mağrûr olmayın. Dünyâ ve dünyâyı sevenlerden kaçın. Elden geldiği kadar ilmiyle amel eden âlimlerin sohbetinde bulunun. İlim öğrenmekten bir adım geri ve uzak durmayın. Zîrâ ilimsiz amel, şeytanın oyuncağı olur. En büyük nimet!.. Her işte esas, ilim ve takvâdır. Îmândan güzel hiçbir nîmet yoktur. Allah'a ibâdetten daha iyi amel yoktur. Ölümden iyi ibret yoktur. Kendinizi, kendini beğenmekten, gösterişten, tekebbürden, böbürlenmekten, hasedden, dedikodudan, cimrilikten, kin tutmaktan, düşmanlıktan ve nifaktan koruyunuz. Zira bunlar, kişinin kötülüğüne alâmettir. Bütün iyiliklerin başı, dünyâyı terk etmektir. Bütün kötülüklerin başı da dünyâ sevgisidir. Bununla birlikte, Peygamber efendimiz; (Dünyâ âhiretin tarlasıdır) buyurdu. O hâlde dünyâda âhiret işleri yap ve dünyâya ve dünyânın nîmetlerine bağlanma! Dünyâ rahat yeri değildir. İbret yeridir. Bunun için Peygamber efendimiz; (Dünyâ ibret yeridir, tâmir etme yeri değildir) buyurdular. Dünyâ bir kulübedir ve biz onda misâfiriz. Bâkî olan ise, sâdece Allahü teâlâdır."
.
Herkesin yükünü çekebilmek...
21 Kasım 2005 01:00
Allahü teâlâ nefsi, kendine isyân edecek şekilde yani düşman olarak yaratmış ve buna karşı uyanık olmamızı, muhalefet etmemizi emretmiştir. Nefse muhalefet ise, İslâmiyyetin emirlerine uymak, yasak ettiklerinden sakınmak kısaca sünnet-i seniyyeye yapışmakla olur. Peygamberlerin gönderilmesi ve kitapların indirilmesi, hep nefs-i emmârenin isteklerini yok etmek içindir. Bir kimse İslâmiyyete ne kadar çok uyarsa, nefsin arzûları o kadar azalır. Bunun içindir ki, nefse en zor gelen şey, en ağır gelen yük, İslâmiyyetin emirlerine ve yasaklarına uymaktır. Nefsi ezmek için, İslâmiyyete uymaktan başka yol yoktur. Nefsine muhalefet edemeyen, onun emrine girer, herkese eziyet eder ve yük olur. Halbuki dinimiz, yük olmayı değil, yük çekmeyi emir ve tavsiye etmektedir. Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî hazretleri, talebelerine ve sevenlerine hitaben buyurdu ki: "Size önemle sünnet-i seniyyeye yapışmanızı; câhiliye âdetlerinden ve bid'atlerden sakınmanızı; gösterişe kapılmamanızı; halktan, makam ve mevkî sâhipleri ile görüşmeyi terk etmenizi tavsiye ederim. Yapmak mecburiyetinde olduğunuz iki bozuk işle karşılaştığınızda en hafif olanını yapmak lâzımdır. Şunu iyi biliniz ki, sizin bana en sevgiliniz; dünyâ ehline alâkası en az olanınız, başkasına yük olmayanınız, fıkıh ve hadîsle meşgûl olanınızdır." Ne büyük saadet! Kulluk, yük altına girmeyi ve yük çekmeyi kabul etmek demektir. İslâmiyyete hizmet etmek isteyen, yük çekmeyi kendine zevk edinmelidir. Zira islamiyyete hizmet etmek, en zor iştir. Allahü teâlâ da, bu en zor işi, en güvendiği ve en çok sevdiğine vermektedir. Allahü teâlânın en çok güvendiği ve sevdikleri ise, Peygamberlerdir ve bunların vârisleridir. Bütün Peygamberler ve vârisleri, hep yük çekmişler, insanlardan gelen sıkıntılara sabretmişler ve onlara yardım etmeye devam etmişlerdir. Şunu da unutmamak gerekir ki, Allahü teâlânın dinini, O'nun kullarının ayaklarına kadar götürmek, çok büyük bir zevk ve çok büyük bir saadettir. Dünyada iken, Allahü teâlânın dinine, O'nun razı olduğu şekilde doğru olarak hizmet edenler, O'nun kullarının müşküllerini halledenler, mahşerde, tahtlar üzerinde, kürsülerde, gölgelerde oturacaklar. Allahü teâlâ onlarla konuşacak. Böyle olan kimseler için, ne hesap var ne de azap... Din büyükleri, bir kimsenin imânının kemâle gelmesini, okuduklarından ve dinlediklerinden istifade etmesini, "Herkesin yükünü çekmek ve kimseye kendi yükünü çektirmemektir" diye bildirmişlerdir. Zaten Peygamber efendimiz de: (En kıymetli amel, elinden ve dilinden kimsenin incinmemesidir) buyurmuşlardır. Müslümanlık, dünya ve ahiret saadetidir. Allahü teâlânın en sevdiği şey, imandan sonra kullarına hizmet etmektir. Bunun için Peygamber efendimiz, (İnsanların hayırlısı, en üstünü, insanlara dahâ fâideli olanlarıdır) buyurmuşlardır. Yanan bir evden birini kurtarmak, çok büyük sevap olduğu halde, Cehennem ateşinden kurtarmak yanında hiç kalır. Bir kişi daha yanmaktan kurtulsun diye uğraşmak ve hiç kimse yanmasın düşüncesinde olmak lazımdır. Zira Tahrîm sûresinin 6. âyet-i kerîmesinde meâlen: (Kendinizi, evlerinizde ve emirleriniz altında olanları ateşten koruyunuz!) buyurulmaktadır. Abdullah ibni Ömer hazretleri bir gün Resûlullah efendimizin huzûruna gelmişti. Kendisine çok iltifât ederek; (Kıyâmet günü herkesin berâtı, yanî kurtuluş vesîkası, her işi ölçüldükten sonra verilir. Abdullah'ın berâtı ise, dünyâda verilmiştir) buyurdu. Bunun sebebi sorulduğu zaman, Resulullah efendimiz: (Kendisi vera' ve takvâ sâhibi olduğu gibi, duâ ederken "Yâ Rabbî! Benim vücûdumu, kıyâmet günü o kadar büyük eyle ki, Cehennemi yalnız ben doldurayım. Cehennemi insanla dolduracağım diye verdiğin sözün böylece yerine gelmiş olsun da, Muhammed aleyhisselâmın ümmetinden hiç kimse Cehennemde yanmasın" diyerek din kardeşlerini kendi canından dahâ çok sevdiğini göstermiştir) buyurdular. İyi bir Müslüman... Seyyid Emir Hamza hazretleri buyuruyor ki: "Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak isteyenler, Resûlullah efendimizin sünnetine yani İslâmiyyete uyarlar. Haram işlerden ve haram yemekten sakınırlar. İnsanların yükünü çekip, kimseye yük olmazlar. Şöhretten sakınırlar. Müslümanlara acıyarak, onlara yumuşak davranırlar. Dâimâ Allahü teâlâdan korkarlar ve günahlarının affedilmesi için yalvarırlar. Gıybet etmezler. Dünyâya, dünyânın rahatlığına ve zînetine güvenmezler. Sâlihlerin ve Eshâb-ı kirâmın yolunda ve onların ahlâkı üzere olurlar." Netice olarak, iyi bir Müslüman olmanın alâmeti, yükünü çektirmek değil, yük çekmektir. Abdülazîz Bekine hazretlerinin buyurduğu gibi: "Hakiki bir mü'min, başkasının yükünü yüklenip, kimseye yük olmayan kimsedir."
.
Her kemâlin zevâli vardır...
27 Kasım 2005 01:00
Kemâl; olgunluk, mükemmellik, eksiksiz olma anlamlarına gelir. Olgunlaşmış, kemâle ermiş olana da, Kâmil denir. Zevâl ise; yok olma, sona erme anlamındadır... Allahü teâlâ, Hâlıktır yani yaratandır ve bâkidir. Yaratılanların hepsi ise mahluktur ve fânidir yani yok edilmek üzere yaratılmışlardır. Bu dünyada, her mahluk için bir kemâl, olgunluk ve bir de zevâl yok olma zamanı vardır. Cenâb-ı Hak, ezelde böyle dilemiş ve böyle yaratmıştır. Bunu hiç kimse değiştiremez. Cennet ve Cehennem mahluk olmasına rağmen, Allahü teâlâ bu ikisini sonsuz kalacak şekilde yaratmış ve her ikisini de doldurmayı vadetmiştir. Dünyadaki bedeni, ölüm denilen zevâl ile son bulan insan, yeniden diriltilip, bu iki yerden birinde sonsuz olarak kalacaktır. Bunun için, "Dünya fâni, âhiret bâki" denmiştir. Peygamber efendimiz de; (Dünyâ sizin için yaratıldı. Siz de âhiret için yaratıldınız! Âhirette ise, Cennetten ve Cehennem ateşinden başka yer yoktur) buyurmuşlardır. İnsan, bedenen kemâle erdiği, yaşlanıp olgunlaştığı zaman, ölüm denen zevâl yani yok olma ile karşı karşıyadır. Hayvanlar, bitkiler ve bütün canlılarda da durum aynıdır. Cansız varlıklar yani bütün yıldızlar ve gezegenler için de, bu akıbet kaçınılmazdır. Bütün mahluklar, kemâle erdiği, kendileri için verilen süre tamamlandığı andan itibaren, zevâlden, yok olmaktan kurtulamazlar. Ölümden kaçan biçareler! Muhammed bin Kutbüddîn-i İznîkî hazretleri, Miftâh-ul Cennet isimli kitabında buyuruyor ki: "Ey biçâreler, siz ölümden kaçarsınız. Filân öldü, ben dahî onun yanında bulunacak olursam, bana dahî, bulaşır dersiniz. Ve bulaşıcı hastalık filân mahalleye geldi diyerek, başka yere kaçarsınız. Ey biçâreler, nereye kaçarsınız! Ölüm size vadolunmuştur. Ecel ileri gitmez! Eceliniz gelince, Hak teâlâ size, göz açıp yumuncaya kadar vakit vermez. Takdir olunandan ne fazla ve ne de eksik olur. Hak teâlâ, emrini, her nerede hükmettiyse, o kişi, malını ve evlâdını cümleten bırakıp, o mahalle gider. Ve toprağı olan memlekete varmayınca, canını almaya emrolunmaz. Herkes, eceli gelince ölür. A'râf sûresi 33. âyetinde meâlen, (Ecelleri geldiği zamân, onu az zamân ileri ve geri alamazlar) buyuruldu. Hak teâlâ, sizin günde ne kadar nefes alıp verdiğinizi bilicidir. Ve Levh'e yazmıştır. Melekler, gözetirler, vakti gelince, melek-ül-mevte, ölüm meleğine haber verirler." Cenâb-ı Hak, dünyayı ve dünyanın içindeki bütün güzellikleri zevâl yani yok edilmek üzere yaratmıştır. Akıllı bir kimse, geçici ve yok edilmek üzere yaratılan bu güzelliklere aldanmaz, bunlar için zamanını harcamaz. Peygamber efendimiz; (Dünyâya, burada kalacağınız kadar, âhirete de, orada kalacağınız kadar çalışınız!) buyurmuştur. İmâm-ı Rabbânî hazretleri, bir talebesine hitaben buyuruyor ki; "Fırsatı ganîmet bilmelidir. Vakitleri çok kıymetli ni'met bilmelidir. Modaya, âdetlere uymakla ele bir şey geçmez. Yalan sözlerden, kaçamak davranışlardan ancak zarar ve ziyân ele geçer. Peygamber efendimiz, (Helekel-müsevvifûn) buyurdu. Yanî sonra yaparım diyenler helâk oldular. Bugünkü ömrü vehim ve hayâl için harcamak ve hayâl olan şeyleri ele geçirmek için, mevcut olanları elden kaçırmak çok çirkin bir iştir. Elde bulunan şeyi, en ehemmiyetli, en kıymetli şey için kullanmak gerekir." Akıllı kimse, zevâl üzere yaratılmış olanlara tutulup kalmaz, bunlara gönül bağlamaz. Zira Resûlullah efendimiz; (Dünyâ, geçilecek bir köprü gibidir. Bu köprüyü tamîr etmekle uğraşmayın. Hemen geçip gidin!) buyurmuştur. Dünyâ âhiretin tarlasıdır İbrâhim Hakkı Erzurumî hazretleri buyuruyor ki: "Ölümden önce olan her şeye dünyâ denir. Bunlardan, ölümden sonra faydası olanlar, dünyâdan sayılmaz. Âhiretten sayılırlar. Çünkü dünyâ, âhiret için tarladır. Âhirete yaramayan dünyâlıklar, zararlıdır. Dünyâ sevgisi âhirete hâzırlanmaya mâni olur. Çünkü kalb, onu düşünmekle, Allah'ı unutur, ibâdet yapamaz olur. Dünyâ ile âhiret, doğu ile batı gibidir ki, birine yaklaşan, ötekinden uzak olur." Fudayl bin İyâd hazretleri, sık sık; "Dünyânın tamâmı altından olsaydı, yine yok olurdu. Âhiret ise, çanak-çömlek gibi topraktan olsaydı, yine bâkî olurdu. Akıllı kimse, geçici olan dünyâyı, altın da olsa reddeder. Bâkî olan âhireti, çanak çömlek gibi topraktan da olsa kabûl eder. İşin aslı, âhiret bâkî ve altın gibi kıymetlidir. Dünyâ ise, fâni ve çanak-çömlek gibi kıymetsizdir" buyururdu. Netice olarak, dünya ve içindekiler, kendileri için takdir olunan vakit tamam olunca, kemale erince, "Her kemâlin bir zevâli vardır" hükmü gereğince, zevâl yani yok olmakla karşı karşıyadır. Bu dünyâya neler geldi, ben diyenler göçüp gitti, Bilmeli, bu fâni mülkü, yarattı Hak, zevâl üzre...
.
Nefsin yaratılmasının sebebi...
28 Kasım 2005 01:00
Nefs, insan ve cinde kötülüklerin kaynağı olarak yaratılmıştır. Kötülüklerin kaynağı olarak yaratılan nefis için; "Allahü teâlâ, nefsi yaratmasaydı, insanlar onun aldatmasından kurtulurdu. Kimse kötülük yapamaz, herkes Cennete giderdi" denmektedir. Bu konuda, İslâm âlimlerinin büyüklerinden İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: "Bu dünyâda, her mahlûkta, her şeyde, Allahü teâlânın hem rahmet sıfatı, hem de kahır, gadab sıfatı zuhûr etmektedir. Su, insanların, hayvanların ve bitkilerin yaşamaları, temizlik, yemek ve ilâç yapmak için lâzım olduğu gibi, denizde binlerce insan boğulmakta, sel suları evleri yıkmaktadır. Soğuk su içen, hasta olmaktadır. Ateş, ekmek, yemek pişirmek ve kışın ısınmak için lâzım olduğu gibi, içine düşeni yakmaktadır. Elektrik, çok yerde işimize yaradığı hâlde, yangına sebep olmakta, insana çarpınca, hemen öldürmektedir. Her ilâç, bir derde devâ olduğu hâlde, fazlası zararlı olmaktadır. Her şey de böyledir. Nefis de bunlar gibidir. Hem faydalı, hem zararlı tarafları vardır. Nefsin yaratılması, insanların yaşaması, üremesi ve dünyâ için çalışmaları ve âhiret için cihâd sevâbı kazanmaları içindir. Allahü teâlâ, nefsi böyle nice faydaları için yarattı. Fakat nefs, bazı lezzetlere doymaz. İyiyi kötüden ayırmak! Allahü teâlâ bütün insanlara merhamet ederek, nefse hâkim olup, zararlı arzûlarını önlemeleri için, akıl da yarattı. Akıl, insan beyni vâsıtası ile, his uzuvlarından, şeytândan ve nefisten kalbe gelen arzûları inceleyerek, iyilerini kötülerinden ayıran bir kuvvettir. Ayırırken yanılmazsa buna, Akl-ı selîm denir. Allahü teâlâ, ayrıca Peygamberler göndererek, hangi şeylerin faydalı, iyi ve hangi şeylerin zararlı olduklarını ve nefsin bütün arzûlarının kötü olduğunu bildirdi. Akıl, nefsin isteklerini Peygamberlerin iyi dedikleri şeylerden ayırıp, kalbe bildirir, kalb de, aklın bildirdiğini tercîh ederse, nefsin arzûlarını yapmayı irâde etmez. Kalb, İslâmiyyetin iyi dediklerini, tercih eder, irâde eder ve yaptırırsa, insan saâdete kavuşur. Kalbin, iyiden, kötüden birini tercih ve irâde etmesine Kesb denir. İnsanın hareket organları, beynine, beyin de kalbine tâbidir. Kalbin emrine uygun hareket ederler. Kalb, beyin vâsıtası ile his organlarından ve rûh vâsıtası ile taraf-ı ilâhîden ve akıldan, melekten, hâfızadan, nefisten ve şeytândan gelen tesîrlerin toplandığı bir merkezdir. Kalb, akla uyunca, nefsin yaratılmış olması, insanların sonsuz nimetlere kavuşmalarına mâni olmaz. Kalbin nefse aldanmaması, ona uymaması, nefs ile Cihâd-ı ekber olur. Allahü teâlâ, cihâd edenlere, Cennette yüksek dereceler vereceğini bildiriyor. Nefs, insanların cihâd sevâbına kavuşmalarına, meleklerden üstün olmalarına sebep olmaktadır." Şerefeddîn Yahyâ Münîrî hazretleri de; "Nefsin yaratılması, insanların yaşaması, üremesi ve dünyâ için çalışmaları içindir. Allahü teâlâ nefsi böyle nice faydalar için yarattı. Fakat bütün insanlara merhamet ederek, acıyarak, nefse uymayı frenlemeleri, ona hâkim olup, zararlarını önlemeleri için insanlarda akıl da yarattı" buyurmaktadır. Dinimiz, kötülükler deposu olarak yaratılan nefsin öldürülmesini, yok edilmesini değil, nefse uymaktan, onun dediğini yapmaktan bizi men etmektedir. Allahü teâlâ Kur'ân-ı kerîmde Nâziât sûresinin 40. âyet-i kerimesinde meâlen buyuruyor ki: (Cenâb-ı Hakk'ın huzûrundan korkup, nefsini [gayr-i meşrû] nefsânî arzularından [hevâ ve isteklerden] men eden kimsenin varacakları yer muhakkak Cennet'tir.) Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: (Akıllılığın alâmeti; nefse gâlib ve hâkim olmak ve öldükten sonra lâzım olanları hazırlamaktır. Ahmaklık alâmeti; nefse uyup, Allah'tan af, merhâmet beklemektir.) Ebû Bekir Tâmistânî hazretleri; "Nefse uymaktan kurtulmak, dünyâ nîmetlerinin en büyüğüdür. Çünkü nefs, Allahü teâlâ ile kul arasındaki perdelerin en büyüğüdür" buyurmuştur. Günahlar nefsin gıdasıdır Ali Müzeyyen hazretleri buyuruyor ki: "Allah yolunda nefsi ile yürümek isteyen daha ilk adımında hatâ etmiş demektir. Nefsini terk edip de ihlâs ile her şeyde Allahü teâlânın rızâsını düşünerek yola çıkarsa, Allahü teâlâ ona kendisine kavuşturacak rehberi tanıtır." Nefs, emir altına girmekten hoşlanmaz. Bunun için ibadet yapmak istemez. Nefsin gıdası, inkâr, isyan yani günahlar, haramlar olduğu için, günahlardan sakınmak ona çok ağır gelmektedir. Bunun için İmâm-ı Rabbânî hazretleri; "Nefse, günâhlardan kaçmak, ibâdet yapmaktan daha güç gelir. Onun için günahtan kaçmak daha sevâbdır" buyurmuştur. Ve Ali Hâfız Efendinin buyurduğu gibi; "Nefs düşmandır. Düşman sözüyle hareket etmek akıl işi değildir."
.
Ölüm uyandırmadan önce...
5 Aralık 2005 01:00
Dünyâ hayâtı, bir rüyâ gibidir. Ölüm bizi uyandırıp, rüyâ bitecek ve hakiki hayât başlayacaktır. Bu dünyâ, bir konaktır ve geçici bir varlık, bir görünüştür. Herhangi bir şeyin gölgesi gibi, yavaş yavaş çekilmekte, geçip gitmektedir. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: (İnsanlar uykudadır, ölünce uyanırlar.) Anadolu'da yetişen evliyâdan Derviş Hacı Efendi buyuruyor ki: "Ölüm bilinmeyen bir şeydir. Gelmeden görünmez, gelince de aman vermez. Ölüm seferine çıkanın da, bir daha geri dönmesine imkân yoktur. Bu yalan dünyâ nice defâlar dolup boşalmıştır. Ölüm nice anaların yavrusunu almış, nice babaların boynunu bükmüş, nice yavruları anasız, babasız koymuştur. Herkes birbirinin öldüğünü, gül benzinin kara toprakta solduğunu görür. Bununla berâber dünyâya bağlanmaktan vazgeçmez, dünyâ derdini çeker, dünyâ işine dalar. Fakat nihâyet yaptığını bırakıp gider. Böyle olduğu hâlde kimse aklını başına toplayıp yalancı dünyânın hâlini anlayamamakta ve bu yolculuğa hazırlanmamaktadır." Müslümân olup imân ile ölmek, hayâttır, hem de, sonsuz hayât! Zira ölmek, yok olmak değildir. Varlığı bozmayan bir iştir. Ölüm, rûhun bedene olan bağlılığının sona ermesi, insanın bir hâlden başka bir hâle dönmesidir. Bir evden, bir eve göç etmek gibidir. Ömer bin Abdül'azîz hazretleri; "Sizler, ancak ebediyyet, sonsuzluk için yaratıldınız! Lâkin bir evden bir eve göç edersiniz!" buyurmuştur. Ne büyük saadet Ölüm, mümine hediyyedir, nimettir. Günâhı olanlara ise, musîbettir. Müminin rûhunun bedenden ayrılması, esîrin hapisten kurtulması gibidir. Mümin öldükten sonra, bu dünyâya geri gelmek istemez. Yalnız şehîtler, dünyâya geri gelip, bir dahâ şehîd olmak ister. Dünyânın iyiliği gitti, kederleri kaldı. Bundan dolayı ölüm, her Müslümân için hediyyedir. Ahir zamanda bir kimsenin dînini, imânını, ancak kabri korur. Müminlere yapılacak ikrâmlardan birincisi, ölümdeki sevinçtir. Çünkü mümini râhatlandıran, ancak Allahü teâlâya kavuşmaktır. Her mümine ölüm, hayâtından dahâ iyidir. Bir kimsenin îmân ile öleceği son nefeste belli olur. Bir insan, bu devlete kavuşunca, Allahü teâlânın ihsânları başlar. Bu ânda, elbette sevinir. Bir kimseye Azrâîl aleyhisselâmın gelip; "Korkma, Erhamürrâhimîne gidiyorsun. Asıl vatanına kavuşuyorsun. Büyük devlete erişiyorsun!" demesi, büyük saadettir. Böyle kimseye, bundan dahâ şerefli bir gün yoktur. Her Müslümânın, ölüme hâzırlanması lâzımdır. Bunun için de, tövbe ve kul hakkı altında kalmamaya dikkat etmelidir. Hakları sâhiplerine verip helâllaşmalıdır. Allahü teâlânın haklarını da ödemek lâzımdır. Şumeyt bin Aclân hazretleri, dünyâda Allahü teâlânın ihsân etmiş olduğu nîmetlere şükretmeyi ve onların kıymetini bilmeyi tavsiye eder ve; "Hastalık gelmeden sıhhatin, meşgûliyet gelmeden boş vaktin, ölüm gelmeden evvel hayâtın kıymetini biliniz" buyururdu. Anadolu'da yetişen evliyâdan Bekir Sıdkı Visâli hazretleri buyuruyor ki: "Ey gaflet uykusuna dalmışlar! Artık uykudan uyanınız. Şimdi uyuyacak zaman değildir. Ey kerîm olan Allahü teâlâdan yüz çevirenler! Siz O'ndan yüz çevirip haddi aşıyorsunuz. Allahü teâlânın sayısız nîmetleri içindesiniz. Dünyânın parasına, malına, mülküne kalbinizi bağlamayın. Bir gün gelip, her şey yok olup, elinizden çıkacak. Ancak Allahü teâlâ ve O'nun sevdiği, beğendiği ameller kalacaktır. Ovalara ve çöllere sığmayan orduları olanlar nerede? O azgın, taşkın Firavunlara ne oldu? Nerede o gelmiş geçmiş krallar, hükümdarlar? Nerede onların medhedicileri? Nerede onların siyah bayrakları ve sancakları? Nerede o dünyânın doğusuna ve batısına sâhib olan İskender? Nerede ilim irfân sâhipleri? Nerede vefâlı dostlar, kardeşler, yakınlar? Onların yaşadıkları yerleri gez gör ve onlardan haber sor! Netîcede hepsinin öldükleri haberini alırsın. Ümmetlerden nicesi toprak altında olup, kalbleri de hasret ile doludur. Onlar himâye, koruma altında idi. Onlar da, yaşadıkları vakitler de ölüp gitti. Zaman, esef ederek onlar için ağlamakta ve yaşlar dökmektedir. Dün onların hepsi evlerinde yaşamakta idi. Bugün ise, toprak altında kemik ve toz yığını hâlindedirler." Tövbe ediniz ki... Sâlih bin Beşîr hazretleri buyuruyor ki: "Dünyâ, bizden evvelkilerin artığı, geçmişlerin terk edip boşadığıdır. Buradan, ayrılık zamanı gelmeden önce ayrılın ve ölüm, baş ucunuzda imiş gibi hareket edin!" Süfyân-ı Sevrî hazretleri, ölümü hatırladığında kendinden geçer ve herkese; "Ölüm gelmeden önce ona hazırlanın!" buyururdu. Hacı Bayram-ı Velî hazretleri de sık sık, şöyle nasihat ederdi: "Ölümü çok hatırlayınız. Ölüm gelmeden hesâbınızı yapınız. Tövbe ediniz ki, affa kavuşasınız."
.
Numune insan olabilmek için...
11 Aralık 2005 01:00
Numune insan, örnek alınacak, insanlara rehber olabilecek, yol gösterebilecek kimse demektir. Numune insanın, İslam ahlâkı ile mücehhez, bu ahlâk ile donanmış, hallenmiş olması gerekir. İnsanlara yol gösterecek, onlara rehberlik edecek kimsenin, güler yüzlü, tatlı dilli, gönül almasını bilen, kimsenin kalbini kırmaması ve yüzünün âhirete dönmüş olması lazımdır. Numune insanlar, önce âhiret, sonra dünya ve önce senin hakkın, sonra benim hakkım derler. Numune insanlar, her halleriyle kendilerini sevdirdikleri gibi, iyi, güzel halleri, insanlara da sevdirirler. Çünkü seven, sevdiğinin hâliyle hallenir, sevdiği gibi olmaya çalışır. Bu hâl, insanın cibilliyetinde, yaratılışında mevcuttur, elinde olmadan yapar. Esasen, güzel ahlâkı, güzel hâlleri insanlara sevdirmek, kendimizi sevdirmekle mümkün olur. Kim Allahü teâlâdan korkarsa, haram işlemezse, bütün mahlukat ona itaat eder. Cenâb-ı Hak da böyle olan kulunu aziz eder. Kim de, Allahü teâlâdan korkmaz, haram işlerse, Hak teâlâ onu zelil ve rezil eder. Allahü teâlâdan korkup haram işlemeyen, aziz olur. Aksini yapan ise, zelil ve rezil olur. 'Lisan-ı hal' yani insanın yaşayışı, halleri, 'lisan-ı kal'e yani sözlerine uygun olması lazımdır. Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri; "Rehber yani doğru yolu gösterici olan bir kimse, Rabbi için her yönden ve her şeyden ayrılıp Allahü teâlâdan başkasına tapınmayı, ibâdet etmeyi terk ederek, gayriye yönelmekten ve meşgûl olmaktan kalblerini kurtararak, ihlâsla Hakk'a ibâdet eder ve şeytana uymaz" buyurmuştur. Müslüman, güvenilen insandır Allahü teâlânın bize nasıl muamele etmesini istiyorsak, biz de insanlara, Onun kullarına öyle muamele etmeliyiz. Müslüman, her halükârda Müslümandır. Müslümanlara karşı da Müslümandır, gayr-i müslimlere karşı da Müslümandır. Kısaca, herkese karşı Müslümandır. Müslümanlık vasfımızı, hiçbir zaman, hiçbir yerde değiştirmememiz lazımdır. Müslümanın vasfı, özelliği, numune olması ise, elinden ve dilinden herkesin emin olmasıdır. Müslüman, güvenilen insandır. Bir Müslüman olarak, bu güveni, güvensizlere karşı da, güvenilirlere karşı da korumak zorundayız. Ömer bin Abdülazîz hazretleri, yakın dostu olan hazret-i Sâlim'e mektup göndererek; "Kardeşim Sâlim! Allahü teâlâ beni halîfelik ile imtihan ediyor. Yemin ederim ki, kurtulamıyacağımdan korkuyorum. Bana, dedem hazret-i Ömer'in mektuplarını, hayâtı hakkında bilinenleri, Müslümanlara ve gayr-i müslimlere olan hükümlerini bildir. Hazret-i Ömer'i kendime nümûne kabûl ettim. Ona göre hareket edeceğim" diye yazmıştır. Numune insanlar, herkese karşı adaletli olurlar, farklı muameleden sakınırlar. Merhametlidirler ve affetmesini bilirler. Her iki tarafı dinlemeden, hiçbir kimse hakkında tek taraflı olarak karar vermezler. Hem kendilerine yapılan ve hem de kendilerinin yapmak istediklerinde sabırlı olurlar. Kızmazlar, soğukkanlı ve cesur olurlar. Sözlerini dinletebilmek için, kendileri, söz dinlemesini bilirler. İnsanlardan yanlarına kim gelirse gelsin, onlara karşı saygılı davranırlar. İnsanlarla fazla laubali olmazlar ve yerine göre yumuşak ve yerine göre de ciddi fakat her halükârda mert olurlar. Mertlik demek, herkesle iyi geçinmek demektir. Kendilerini üstün görmezler, kibir ve azametten çok uzak dururlar. Herhangi bir kimseyle görüşürken, özlü ve açık konuşurlar, işi sürüncemede bırakacak şekilde sözü uzatmazlar. Sahip oldukları işin, mesleğin hakimidirler, kâr ve zararın nereden geldiğini bilirler. Her zaman kendilerine düşünecek zaman ayırırlar. Hissî davranmazlar, sabit fikirli olmazlar. Özür dileyenin özrünü, makul ve münasipse, kabul ederler. Kendilerini dilleriyle ve halleriyle sevdirmesini bilirler. Yapamayacakları şeyleri vaat etmezler ve vaat ettiklerini de, mutlaka yerine getirirler. Su-i zan etmezler, ama geniş ihtimallerle düşünürler ve insanın her an hata yapabileceğini unutmazlar. Hüsn-i zan ederler ama şeytan ve nefsi de unutmazlar. Muvaffakiyetleri Allahü teâlâdan, hezimetleri ise kendi günahlarından bilirler. Herkese merhametle muamele ederler ve Peygamber efendimizin: (İnsanlara merhamet etmeyene, Allahü teâlâ merhamet etmez) sözünü asla unutmazlar. Dâimâ huzûr içindedir... Allahü teâlânın kaderine inanan bir Müslümân, dünyâda, dâimâ huzûr içindedir. Çünkü bu Müslümân, şuna inanmıştır: Kendisine gelen hayır ve şer, Allahü teâlâdandır. Allahü teâlânın takdîridir. Allahü teâlâdan gelen her şeyin, kendisi için iyi olduğunu, fenâ zannettiği şeyin sonunun, iyi olacağını düşünür ve böylelikle iç râhatlığını bozmaz. Felâketlere de, kolaylıkla göğüs gerer. İşte böyle bir insan, Allahü teâlânın sevgili kuludur. Bu sûretle o insan, âhiret saâdetine de ulaşmış olur...
..
Müslüman su gibi olur
12 Aralık 2005 01:00
Vücûdumuzun normalde bir statik elektrik dengesi vardır. Vücut sağlığı bu elektriksel denge ile yakından alâkalıdır. Bu denge, psikolojik gerilimler, iklim şartları, giyim eşyaları, yaşama ve iş yerleri sebebiyle bozulur. Bu elektriksel yük, öfke hâlinde normalin dört katına çıkmaktadır. İnsan öfkeye kapıldığı zaman, sözlerine de, davranışlarına da hâkim olamaz ve bu hal, insanı, küfre kadar götürebilir. Bunun için Peygamber efendimiz; (Gadab, îmânı bozar) buyurmuşlardır. Gadabın, sertliğin aşırı ve zararlı olmasına, atılganlık denir. Böyle kimse, hiddetli, sert olur. Bunun aksine ise yumuşaklık denir. Halîm, yumuşak kimse, gadaba, öfkeye sebep olan şeyler karşısında kızmaz, heyecâna gelmez. Öfkeli kimse, hem kendine, hem de başkalarına zarar verir. Hadîs-i şerîfte; (Bir Müslümânda üç şey bulunursa Allahü teâlâ onu muhâfaza ve himâye eder, onu sever, merhamet eder. Ni'mete şükretmek, zâlimi affetmek, gadaba gelince, gadabını yenmek) buyuruldu. İnsan davranışlarında sertlik, iticilik ve korkuyu, yumuşaklık ise, sıcaklığı, şefkati, merhameti ve sevgiyi doğurur. Korkutarak elde edilen başarı, yıkılmaya; sevgi ile elde edilen muvaffakiyet ise, artmaya, büyümeye mahkumdur. Bunu için Resûlullah efendimiz: (Allahü teâlâ refîktir. Yumuşaklığı sever. Sertlik edenlere vermediği şeyleri yumuşak davrananlara ihsân eder. Başkalarına vermez) buyurmuşlardır. En keskin kılıç!.. Enes bin Mâlik hazretleri, "Resûlullah efendimize on sene hizmet ettim. Bu zaman içinde bana incindiğini, sert söylediğini hiç görmedim" buyurmuştur. Peygamber efendimizin bu güzel hâli, Âl-i imrân sûresinin 159'uncu âyetinde meâlen: (Yanında bulunanlara yumuşaklık ve tatlılıkla muâmele etmen, Allahü teâlânın sana bir kerem ve rahmetidir. Eğer kötü ahlâklı olup, sert davransaydın etrâfındakiler dağılırlardı) buyurularak övülmektedir. Çelebi Cemâleddîn Efendi, hiç kızmaz, dostuna, düşmanına aynı muâmelede bulunurdu. Onun bu geniş müsâmahakâr hâlini anlayamayanlar; -Bu kadar yumuşaklığın, insanlara karşı bu kadar tahammül ve sabır göstermenin mânâsı nedir? Diye suâl ettiklerinde; -Hilm, yumuşaklık kılıcı, demir kılıçtan, hattâ yüz zafere sebeb olan kılıçtan daha keskindir diye cevap vermişlerdir. Din büyükleri, talebelerine ve kendilerini sevenlere hep; "Müslüman su gibi olur. Ama sel gibi değil. İçme suyu gibi. Dinimizin en yüce tarafı kanı su ile yıkamaktır, kanla değil... Elbette ki karşındaki kanlı olacaktır, sen de kanlı olursan, o temizlik olmaz. Sen su olacaksın, o ne şekilde davranırsa davransın, sen Müslümanca davranacaksın. Komşudan gördüğün ayıpları, emanet bil; sakla, kimsenin sırrını kimseye söyleme. Seninle istişare edene doğruyu söyle. Cimrilikten sakın. Tamahkâr olan mürüvvetsiz olur. Her işte mürüvveti gözet. İhtiyacın olsa da, kimseden bir şey isteme. Dünya ehline rağbet etme" diye nasihat etmişlerdir. İmâm-ı Rabbânî hazretleri de buyuruyor ki: "Allahü teâlânın emirlerini yapmak ve yasaklarından kaçmak lâzım olduğu gibi, insanların haklarını ödemek ve onlarla iyi geçinmek de lâzımdır. (Allahü teâlânın emirlerini büyük bilmek ve O'nun yarattıklarına acımak lâzımdır) hadîs-i şerîfi, bu iki hakkı yerine getirmenin lâzım olduğunu göstermektedir. Bu iki haktan yalnız birini gözetmek kusur olur. Bundan anlaşılıyor ki, insanlardan gelen sıkıntılara katlanmak lâzımdır. Onlarla iyi geçinmek vâcibdir. Kızmak iyi olmaz. Sert davranmak yakışmaz." Resûlullah efendimiz, Allahü teâlânın kullarına şefkatli, merhametli ve yumuşak davranır, dünyâ için öfkelendiği hiç görülmezdi. Ama Allah için gadaba gelirdi. Öfkeli olan, karşısındakinin de kendisine karşılık yapacağını önceden düşünmelidir. Gadaba gelen kimsenin kalbi bozulur. Bu bozukluk, dışına da sirâyet ederek, çirkin ve korkunç bir hâl alır. Öfkesini yenenler... Öfkeyi yenmek, çok sevaptır ve gadabını yenene Cennet müjdelenmiştir. Allah rızâsı için öfkesini yenen kimse, karşısındakini affedip, ona karşılık yapmaz ise, Allahü teâlâ onu çok sever. Hadîs-i şerîfte; (Bir kimse, Allahü teâlânın rızâsı için gadabını defederse, Allah da, ondan azâbını defeder) buyuruldu. İmâm-ı Gazâlî hazretleri; "Hilm sâhibi olmak yani yumuşaklık, gadabını, öfkesini yenmekten dahâ kıymetlidir" buyurdu. Nimete şükretmek, onu İslâmiyyete uygun olarak kullanmak demektir.Hadîs-i şerîfte; (Gadaba gelen bir kimse, dilediğini yapmaya kâdir olduğu hâlde, yumuşak davranırsa, Allahü teâlâ, onun kalbini, emniyyet ve îmân ile doldurur) buyuruldu. Peygamber efendimiz; (Yâ Rabbî! Bana ilim ver, hilm, yumuşaklık ile zînetlendir, takvâ ihsân eyle! Âfiyet ile beni güzelleştir) diye dua ederlerdi.
.
Dünyada yolcu gibi yaşamalı...
18 Aralık 2005 01:00
İnsan, bu dünyâda sonsuz kalacak şekilde yaratılmadı. Zaten dünyanın kendisi de sonsuz değildir. Allahü teâlâ, sonsuz olarak kalınacak iki yer yarattı ki bunlar da, Cennet ve Cehennemdir. Bu ikisine giden yol da, dünyadan geçmektedir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Dünyâ sizin için yaratıldı. Siz de âhiret için yaratıldınız! Âhirette ise, Cennetten ve Cehennem ateşinden başka yer yoktur.) İnsan, dünyada bir yolcu gibidir. Yolculuk ise, âhiretedir. Bunun için Peygamber efendimiz; (Dünyâda, kalıcı değil, yolcu gibi yaşamalı! Öleceğini hiç unutmamalı) buyurmuşlardır. Yahyâ bin Muâz-ı Râzî hazretleri de; "Dünyâya aldanmaktan çok sakınınız. Burası, yolcu konağı gibi geçicidir. Bugün buradayız. Belki yarın, belki daha önce göç edeceğiz. Burada bir an evvel azığımızı tamamlayalım. O kadar çabuk olalım ki, konuşmaya vaktimiz kalmasın. Konuşmayı âhirete bırakalım" buyurmuştur. İnsan, dünyâ zevklerine daldıkça, dertleri, üzüntüleri artar. Önüne sayısız güçlükler çıkar. Bu dertlerle, güçlüklerle uğraşırken, niçin yaratıldığını ve yolculuğunun nereye olduğunu, vazifelerini, ibâdetlerini kısaca kulluğunu unutur. İsyan, günah bataklığına saplanıp kalır. Nitekim hadis-i şerifte; (Dünyâya gönül bağlamak, bütün günâhların başıdır) buyurulmuştur. Mal kötülenmemiştir!.. Mâl, mevki arkasında koşanların hiçbiri murâdına kavuşamamış, topladıklarını yiyememiş ve hasret ateşi ile bu topladıklarından ayrılmak mecburiyetinde kalmışlardır. Dinimizde mal, mevki sahibi olmak, kötülenmemiştir. Kötülenen, bunlara olan sevgidir. Zira mâlı, mevkii hayır için arıyan ve hayır işlerde kullananlar, râhata, huzûra kavuşmuşlardır. Böyle olanlar, malı, mevkii, gâye değil, hayra vâsıta olarak bilmişler ve öyle kullanmışlardır. Gaye ile vasıtayı karıştıranlar, hüsrana uğramışlardır. Çünkü mal ve mevki sahibi olmak, bir deryâya benzer. Çok kimse, bu denizde boğulmuştur. Ahmed bin Ebü'l-Havârî hazretleri başından geçen bir hâdiseyi şöyle nakletmektedir: "Bir gün çöle gitmiştim. Oradaki insanlar, develerini koşturuyorlardı. Onlar bu işle meşgûl olurken, bir köşeye çekilmiş Allahü teâlâyı zikreden birine gözüm ilişti. Onun bu hali dikkatimi çekti ve yanına gittim. Selâm verdim selâmımı aldı. Biraz konuştuktan sonra bana; -Allahü teâlâyı zikretmek en lezzetli şey ve şifâ verici bir iştir. Şaşıyorum insanlar nasıl boyun büküp, yalvarmazlar! Halbuki ölüm onların peşinde, onları tâkib ediyor. İnsanlar ise tehlike ve musîbetler içinde. Buna rağmen boş şeylerle meşguller dedi. -Allah'ın rahmeti üzerinize olsun insanlar hangi musîbetler ve hangi tehlikeler içinde? diye sordum: -Günah musîbeti ve ölüm tehlikesi, ölümden öncesi ve sonrası! dedi. Sonra ağlamaya başladı. Ben de onunla birlikte ağladım. Sonra tekrar; -Neden yapayalnız duruyorsun? diye sordum: -Ben yalnız değilim, Rabbimle berâberim, dedi. Fakir ve muhtâç olduğunu zannederek; -Bir şey ister misin? deyince; -Evet kalbimin derdini tedavî edecek bir tabib isterim, dedi. -Tabîbin kimdir? -Rabbimdir. -Kalbinin derdi nedir? -Günahlar. -Peki bunlardan kim kurtuldu? diye sordum. -Allahü teâlânın râzı olduğu kimseler dedi. Tekrar sordum: -Yolculuğun nereye? -Kabiredir dedi. -Yolcu musun? dedim. -Annemden doğduğumdan beri yolcuyum. Âhirete gidiyorum cevabını verdi..." Muhammed Hâdimî hazretleri, oğluna nasihat ederek buyuruyor ki: "Ömrünü faydalı şeylerde harca, seni ilgilendirmeyen mâlâyâni şeylerde zâyi etme. Şu hadîs-i kudsîye sarıl: (Ey dünyâ! Bana hizmet edene hizmetçi ol! Sana hizmet edene güçlük göster!) Kim dünyâya tâbi olursa, felâh bulamaz, âhirette ise kurtuluşa eremez. Dünyâdan ve ona düşkün olanlardan, arslandan kaçar gibi kaç. Yüksek olanı, alçak olanla ifsâd etme. Sermâyeni, zillette olan amellere harcama. Resûlullah efendimizin şu hadîsini düşün; (Dünyâya, dünyada kalacağın kadar, âhirete de orada kalacağın kadar çalış. Dilediğin gibi yaşa; muhakkak ki öleceksin. Dilediğini sev, muhakkak ki ondan ayrılacaksın. Dilediğini yap, muhakkak ki, onun karşılığını göreceksin.) O halde ömrünü boş şeylerle zâyi etme. Tâatlere, ibâdetlere devâm et!" Ey yolcu, bil ki!.. Bir kimse, Behlül Dânâ hazretlerine gelerek; -Efendim, oğlum vefât etti. Kabrini türbe gibi çevirip yaptırdım. Bunun kapısına, insanların okuyup ibret alacakları bir şey yazdırmak istiyorum. Ne yazayım? dedi. Behlül Dânâ hazretleri buna gülüp; "Dün altımda olan çimenler bugün üstümde yeşerdi. Ey yolcu, bil ki şu toprak, günahlardan başka her şeyi örtmektedir, yaz" dedi. Ve Ebû Yâkûb Nehrecûrî hazretlerinin buyurduğu gibi: "Dünyâ bir deryâ, insanlar bu denizde yolcu, gemi takvâ, âhiret ise sâhildir..."
.
Zahmetsiz nimet olmaz...
19 Aralık 2005 01:00
Allahü teâlâ, dünyayı, zahmet, sıkıntı yeri olarak yaratmıştır. Burada her şey, belli bir sebebe bağlı olarak verilmektedir. Bu sebeplere yapışmayan ve bu sebeplerin getirdiği sıkıntılara, zahmetlere katlanmayan, arzu ettiği nimete kavuşamaz. Âlim olmak isteyen, ilim öğrenmenin sebeplerine yapışmaz ve bu sebeplerin getirdiği sıkıntılara, zahmetlere katlanmazsa, cehaletten kurtulamaz. Her nimet, bir külfet karşılığıdır. Zahmet çekilmeden, nimete kavuşulamaz. Allahü teâlânın âdet-i ilâhiyyesine uymadan, sebeblere yapışmadan, çalışmadan duâ etmek bile, Allahü teâlâdan mucize istemek demektir ki, caiz değildir. Dinimiz hem çalışmayı, sebebe yapışmayı, zahmet çekmeyi ve hem de duâ etmeyi bildirmektedir. Önce sebebe yapışmak, sonra duâ etmek lâzımdır. Zira Peygamber efendimiz; (Çalışmadan duâ eden, silâhsız harbe giden gibidir) buyurmuşlardır. Allahü teâlânın, insanlara gönderdiği Peygamberler, Peygamber olmalarına rağmen, emredilen sebeplere yapıştılar, sıkıntılara katlandılar, zahmetler çektiler. Mesela Eyyûb aleyhisselâm Şam civârında yaşayan insanlara peygamber olarak gönderilmişti. Onları Allahü teâlâya îmân ve ibâdet etmeye çağırdı. Bu uğurda pekçok zahmet çekti. Sonra malı, evlâdı ve bedeni ile imtihân edildi. Eyyûb aleyhisselâm çok büyük sıkıntılara göğüs gerdi. Sabrı, kullukta kusûr etmeyip şikâyette bulunmayışı ve başka güzel vasıfları ile ibâdet ehline ve akıl sâhiplerine örnek oldu. İbâdetten maksat nedir... Hiçbir şey yapmadan, çalışmadan, zahmet çekmeden, öğrenmeden ve bilmeden yan gelip ve ağzını havaya açarak kısmetini beklemek, islâmiyyette yoktur. Böyle yapmak büyük günâhtır. Allahü teâlâ Necm sûresinin 39. âyetinde meâlen; (İnsana [âhirette] ancak dünyâda çalışarak [ihlâs ile] yaptığı işler fayda verir) buyurmuştur. Bir işin zahmeti ne kadar çoksa, rahmeti de o kadar çoktur. İbadet yapmanın da birçok zahmeti vardır. Bu zahmete katlanan, sonsuz nimetlere kavuşacaktır. Zaten ibâdetten maksat da, zahmet ve güçlük çekmektir ki, bu da nefis ile düşmanlıktır. Hazret-i Alî; "Uğraşmadan, çalışmadan Cennete kavuşacağını zanneden kimse, hayâle kapılıyor. Çalışarak kavuşacağım diyenin de kendini yorması, ibâdet meşakkatlerini yüklenmesi lâzımdır" buyurmuştur. Seyyid Ebü'l-Vefâ hazretleri buyuruyor ki: "Her kim mevlâsına kavuşmak isterse, yolunun üstünde kendisini bekleyen zahmet ve meşakkatlere sabredip, göğüs germelidir. Meselâ keten bitkisi, zahmet ve meşakkatlere sabredip göğüs gerer, sonunda da kâğıt olur, üzerine Allahü teâlânın ismi yazılır. Muazzez ve mükerrem olur. Allahü teâlânın isminin azîzliğini ve bereketini görmez misin ki; keten önce toprağın altına habsolunur. Sonra yeryüzüne çıkıp büyüdükten sonra koparılır, vatanından olur. Ayrıca gurbet acısı çeker. Sıcağa bırakılır, güneşin harâretinde kalır, dövülür ve posası ayrılır. Sonra daha temiz hâle gelmesi için tarağın dişlerinden geçirilir. Eğirilir, bükülür, en sonunda ibrişim gibi olup, insan eliyle kumaş yapılır. Bütün bunlar oluncaya kadar, haddi ve hesâbı olmayan eziyet çeker, meşakkatlere katlanır. Burada da kibirli olduğu sürede, o kibir gidinceye kadar sıkılır. Bu elemden parça parça olup, lüzumsuz oluncaya kadar kurtuluş yoktur. Lüzumsuz olunca da çöplüğe atılır. Ayaklar altında sürünür. Kâğıt imâl edicisi onu o hâlde yerlerde sürünürken görür ve kâğıt yapmak için alır. Temizce yıkadıktan sonra, yepyeni, bembeyaz, pırıl pırıl kâğıt yapar. Kâğıdın üzerine Allahü teâlânın ismi, Kur'ân-ı kerîm, hadîs-i şerîf yazılır. Keten, öyle hadsiz ve hesapsız eziyet ve meşakkatler çeker ki, anlatmakla bitirilemez. İşte bunda olduğu gibi, talebenin hocasına nisbeti de böyledir. Keten o kadar zahmet ve meşakkat yüzü gördükten sonra kâğıt olup, üzerine yazı yazılarak nasıl değeri artıp ellerde dolaşıyorsa, talebe de zahmet ve meşakkatler çekerek, o yollardan geçtikten sonra azîz olup, derecesi yükselir..." Azaptan kurtulmak için... İmâm-ı Gazâlî hazretleri, kendi nefsine hitaben buyuruyor ki: "Ey nefsim; belki inandığını fakat sıkıntıya gelemeyeceğini söyleyeceksin. Fazla sıkıntıya dayanamayanların, az bir zahmetle bu sıkıntıyı önlemeleri lâzım geldiğini, Cehennem azâbından kurtulmak için, dünyâda zahmete katlanmanın farz olduğunu, demek ki bilmiyorsun. Bugün dünyânın bir miktar zahmetine dayanamazsan, yarın Cehennem azâbına ve âhiretteki zillet ve alçaklığa ve kovulmaya nasıl dayanacaksın!" Netice olarak Peygamber efendimizin bir Sahâbîye buyurduğu gibi; (Dünyâ için, dünyâda kalacağın kadar çalış! Âhiret için, orada sonsuz kalacağına göre çalış! Allahü teâlâya, muhtâc olduğun kadar itâat et! Cehenneme dayanabileceğin kadar günâh işle!)
.
Cennete ancak merhametliler girer"
25 Aralık 2005 01:00
Merhamet, acımak demektir ve bir rızıktır. Rızıklar, maddi ve manevi olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Maddi rızıklara kavuşturan sebepler olduğu gibi, manevi rızıklara kavuşturan sebepler de vardır. Manevi rızıkların temeli, imandır, inançtır. Bedeninin açlığını gideren bir kimse, ruhunun açlığını da gidermek için, sebeplere yapışır ve bu uğurda gayret sarf ederse, imana bağlı olan bu manevi rızıklara da kavuşur. Allahü teâlânın emirlerine uyulmaz, yasaklarından sakınılmazsa, maddi ve manevi rızıklar azalır. Zira Tâhâ sûresinin 124. âyet-i kerîmesinde meâlen; (Beni unutursanız rızıklarınızı kısarım) buyurulmaktadır. İmân, sıhhat, gıda, insanlık, merhamet ve dahâ nice rızıkların azalmasına sebep, Allahü teâlâdan gafil olmaktır. Dinini öğrenen ve buna uygun olarak yaşayan bir kimse, dost, düşman, herkese karşı güler yüzlü ve tatlı dilli olur ve hiç kimse ile münâkaşa etmez. Herkese merhametle, şefkatle yaklaşır ve özür dileyen herkesin özrünü kabûl eder, kabâhatlerini affeder, onların verdikleri zararlara da karşılık yapmaz. Abdullah Belyânî hazretleri: "Müslümanlık, yalnız namâz kılmak, oruç tutmak ve geceleri ibâdet yapmak değildir. Bunlar, her Müslümanın yapacağı kulluk vazîfeleridir. Hakiki Müslümanlık, kalb kırmamaktır. Bunu yapabilen, Allahü teâlânın rızâsına kavuşur" buyurmuştur. Kendine merhamet et! Muhammed Sâlim hazretlerine: -Bir kimsenin hakiki mümin olduğu nasıl anlaşılır? diye sorulduğu zaman: -Tatlı dili, güzel ahlâkı, güler yüzü, cömertliği, münâkaşa etmemesi, özür dileyenlerin özrünü kabûl etmesi ve herkese merhamet etmesi ile anlaşılır, buyurmuştur. Bir kimsenin öncelikle kendine merhamet etmesi lazımdır. İnsanın kendine merhamet etmesi ise, kendisini ebedi azabtan kurtarması yani iman etmesi ve İslamiyyeti öğrenip tatbik etmesi ile mümkündür. Kalbde imân bulundukça, merhamet ve şefkat duyguları da, onunla beraber bulunur. Kalbde bunları koruyabilmek için, İslam âlimlerinin hâllerini, sözlerini okumalı ve garîbleri, kimsesizleri gözetmeli, ziyâret etmeli, onlara yardımcı olmalıdır. Hiç kimseyi gıybet etmemeli ve buna mani olmalıdır. Hayır, hasenât yapmalı, günâh işlemekten sakınmalıdır. Günahtan sakınan, hem kendine, hem de başkalarına merhamet etmiş olur. Peygamber efendimiz Eshâb-ı kirama hitaben: (Cennete ancak merhametli olanlar girer) buyurunca, orada bulunanlardan bazısı: -Yâ Resûlallah! Bizler, hepimiz merhametliyiz, diye arz ettiler. Bunun üzerine Resulullah efendimiz; -Fakat sizlerin merhameti, sırf kendi şahsınıza münhasır olmayacak. Bilâkis bütün insanlara karşı olacak. Gerçek manâda insanlara merhamet eden yalnız Allahü teâlâdır, buyurdular. Merhametle ilgili olarak Peygamber efendimiz Eshâb-ı kirama şöyle bir hâdise anlattılar: (Önceki devirlerde bir kimse, yolda giderken iyice susamıştı. Derken bir kuyuya rastladı. Kuyudan su çekecek bir şey bulamadığı için hemen kuyuya indi. Kuyudan su içerek susuzluğunu giderdi. Kuyuya inerken de, çıkarken de büyük sıkıntı çekti. Fakat, suyu içip kuyudan çıkınca kuyunun başında bir köpekle karşılaştı. Köpek dilini çıkarmış bir vaziyette durmadan soluyor, susuzluktan toprağı eşeleyip yalıyordu. O kimse, köpeğin bu hâlini görünce kendi kendine: -Bu köpek aynen benim gibi çok susamış. Bunun susuzluğunu gidermem lâzım, dedi. Tekrar sıkıntı çekerek kuyuya indi. Su koyacak kabı da olmadığından ayakkabısına su doldurdu. Dişleri ile ayakkabısını tutarak binbir güçlükle kuyudan çıktı. Suyu köpeğe içirerek onun susuzluğunu giderdi. Bu adamın, susuz hayvana olan merhametinden dolayı Allahü teâlâ da, o kimsenin günâhlarını affeyledi.) Her canlıya acımalıdır... Peygamber efendimizden bunları dinleyen Eshâb-ı kiramdan birisi: -Yâ Resûlallah, hayvanlara yaptığımız iyilikler karşılığında da bize sevap verilir mi? diye sordu. Resulullah efendimiz de: -Evet. Her canlıya yaptığınız iyilik karşılığında da sevap vardır, buyurdular. Bunun için herhangi bir kimsenin işlediği hata sebebiyle, ona beddua etmemeli, merhametle hareket etmeli ve: "Allahım ona merhamet et, ona acı, günâhlarını affet" diye dua etmeli ve şartlar müsait olduğu zaman da nasihatte bulunmalıdır. Zira Peygamber efendimiz: (Müslümanlar kendi aralarında birbirlerine daima nasihat etmeli, hakkı ve doğruyu tavsiye etmelidir. Her zaman birbirlerine merhametli olmalıdır) buyurmuştur. Abdülhâlık Goncdüvânî hazretleri de, oğluna vasiyetinde: "Herkese, şefkat ve merhamet et! Kimseyi hakîr görme! Kimse ile münâkaşa, mücâdele etme! Kimseden bir şey isteme! Mayan fıkıh ve evin mescid olsun!" buyurmuştur.
.
Başkaları hakkında kötü düşünmek
26 Aralık 2005 01:00
Herhangi bir kimse hakkında kesin olarak bir şey bilmeden, o kimseyi kötü bilmek ve öyle karar vermek, kötü huylardandır. Böyle düşünmek, haramdır ve büyük günahlardandır. Zira Kur'ân-ı kerîmde bir ayet-i kerimede meâlen: (Ey îmân edenler, sû-i zan etmekten kendinizi koruyun! Zannetmenin ba'zısı günâhtır) buyurulmaktadır. Resulullah efendimiz de bir hadîs-i şerîflerinde: (Sû-i zan etmeyiniz! Sû-i zan, yanlış karar vermeye sebep olur. İnsanların gizli şeylerini araştırmayınız, kusurlarını görmeyiniz, münâkaşa, haset ve düşmanlık etmeyiniz, birbirinizi çekiştirmeyiniz, kardeş gibi birbirinizi seviniz! Müslüman Müslümanın kardeşidir. Ona zulmetmez, yardım eder. Onu kendinden aşağı görmez) buyurmuşlardır. Herhangi bir Müslümanın günâh işlediğini zannetmek, muhakkak o yapmıştır veya zaten ondan böyle şeyler beklenirdi gibi zan ve tahminlerde bulunmak, sû-i zan olur ki, büyük günahlardandır. Böyle günahlar yalnız tövbe etmekle affolmaz. Zira bu gibi günahlara kul hakkı da girmektedir. Bunun için tövbe ile beraber, helallaşmak da lazımdır. Kalbe gelen ba'zı kötü düşüncelere uygun olarak söz söylenmedikçe veya hareket edilmedikçe sû-i zan olmaz. Sû-i zan haramdır Başkaları hakkında kötü düşünmek ve onları kötü bilmek haram olduğu gibi, insanların kötü düşünmesine sebep olacak söz ve hareketlerde bulunmak da, uygun değildir. Bir gün Peygamber efendimiz, sokakta hanımı ile konuşurken, yanlarından geçmekte olan kimseye: -Bu konuştuğum kadın, benim hanımım Safiye'dir, buyururlar. Bunun üzerine o kimse: -Yâ Resûlallah, sizden de mi şüphe edilir? diye arzedince, Resulullah efendimiz: -Kan, insanın damarlarında dolaştığı gibi, şeytan da insana nüfûz eder, kalbine şüphe sokar, buyurdular. Hazret-i Ömer'in halifeliği zamanında da bir gün bir kimse, bir kadınla sokakta şüphe uyandıracak şekilde konuşuyordu. Hazret-i Ömer, bu durumu görünce, o kimseye yaklaştı ve öfkeli bir şekilde bakmaya başladı. Hazret-i Ömer'in bu bakışlarından vaziyeti anlayan adamcağız: -Efendim bu kadın yabancı değil, benim hanımımdır, dedi. Bunun üzerine hazret-i Ömer: -Mademki bu kadın senin hanımındır, öyle ise ne diye şüpheyi üzerinize çekecek şekilde konuşuyorsunuz? diyerek o kimseyi azarlamıştır. İslâm âlimlerinden bir zat da, talebelerine ders verirken; "Herhangi bir konuda, alâmet ve işaretlere bakarak hemen kesin hüküm vermek doğru değildir. Böyle yapmaktan sakının, hemen kesin hüküm vermeyin!" diyerek şöyle bir misâl verir: "Mesela evinize girerken, bir köpeğin, burnunda yoğurt bulaşığı olduğu halde evden çıktığını görseniz, eve girdiğinizde de yoğurt kabında köpeğin burnu girecek kadar bir çukurluk bulunsa, yine de bizzat gözünüzle görmediğiniz için veya başka gören olmadığı için "Muhakkak bu köpek, bu kaptaki yoğurda burnunu sokmuştur." diyerek kesin bir hükümde bulunmayın!" diye anlatır. Talebelerden birisi, kalbinden, hocasının bu anlattıklarına itiraz ederek, "Bu köpeğin bu yoğurda burnunu soktuğu apaçık meydanda iken, niye kesin hüküm verilmezmiş?" diye düşünür. Hocası, talebenin bu düşüncesini anlar fakat bir şey söylemez. Bir zaman sonra, bu talebe, şehrin kenarında bulunan evinin yakınındaki ağaçlıkta bir hayvan keser. O anda helaya sıkıştığı için, elindeki kanlı bıçakla çalıların arasına ihtiyacını görmek için gider. O sırada şehirde bir kişi bıçaklanmış ve bıçaklayan şahıs da kaçmıştır. Jandarmalar, kaçan katili ararken, çalıların arasında ihtiyacını gideren bu kişiyi gizlenir halde görünce şüphelenip yanına varırlar. Elinde bıçak ve üzerinde kan izlerini görünce, suçlu zannı ile bu talebeyi alıp götürürler. Biz vazifeli değiliz! Talebe, her ne kadar bu işle benim bir ilgim yok dediyse de, elindeki bıçak ve üzerindeki kan izleri, cinayet zanlısı olarak, nezarete atılmasına sebep olur ve mahkemeye çıkarılır. Zamanın kadısı yani hakimi, bu talebe hakkında yapılan ithamları ve talebeyi dinledikten sonra: "Her ne kadar zan altındaki bu şahısın, çalılıklar arasında gizlenmesi, elinde bıçak ve kan izlerinin bulunması sebebiyle hâdiseyi onun işlediği şüphesini kuvvetlendiriyorsa da, onu, ölen kimseyi bıçaklarken bizzat gören şâhit olmadığı için beraatına karar verilmiştir" der. Talebe, sû-i zan etmenin cezâsını, birkaç gün nezârette kalarak, ucuz atlatmış olur. Alâmet ve işaretlere bakarak karar vermenin doğru olmayacağını anlar ve hocasına yaptığı sû-i zannına da tövbe eder. Netice olarak, Şemseddîn Sivâsî hazretlerinin buyurduğu gibi; "Allahü teâlânın emri üzere kimseye sû-i zan etmemeli, hüsn-i zanda bulunmalıdır. Zira hiç kimseyi araştırmak ve teftiş etmekle vazifeli değiliz."
.
|
| Bugün 144 ziyaretçi (234 klik) kişi burdaydı! |
|
 |
|
|
