Bir garip Allah adamı Ebü'l-Garîb İsfelhânî

Ebü’l-Garîb İsfehânî, kerâmetler sâhibi velîlerden ve derin âlimlerdendir. Anadolu’ya gelen evliyânın ilklerindendir. Künyesi gibi kendisi de garîb olan bu mübârek zâtın ismi, doğum ve vefât târihleri bilinmiyor

BÜTÜN ARZUSU TARSUS İDİ...
İlimde âlim, ahlâkta güzel, zâhid, cömert, âbid, şefkatli olan Ebü’l-Garîb İsfehânî hazretleri, Allahû teâlânın dînini yaymak, O’nun kullarına, sevgili Peygamberimiz Muhammed aleyhisselâmın tebliğ ettiği güzel dînini duyurmak için ilim tahsil etti. Bu yolda ömrünü fedâ etti. Öğrenmiş olduğu ilmi öğretmek, üstâdlarından almış olduğu feyzi insanlara dağıtmak, dîn-i İslâmı onlara tebliğ etmek için, Müslümanların Anadolu’da serhat şehri olan Tarsus’a gitmek istedi. Bu arzusunun tahakkuku için de hep duâ ederdi. Çeşitli yerlere seyahatleri oldu. Şîrâz’da bulundu. Şeyh Ebû Abdullah-ı Hafîf onu çok severdi.
Arkadaşlarından biri anlatır:
Tarsus’ta Ebü’l-Garîb hazretlerinin yanına gittim. Öyle bir hastalığı vardı ki, iki uyluğu şişmiş, dizinden ökçesine kadar olan kısmı yarılmış, kan ve irin akmaktaydı. Gören acımaktan kendisini alamazdı. Bu hâlinde de ibâdetlerini terk etmez, daha fazlasını yapacağım diye uğraşırdı. Dilinden “Lâ ilâhe illallah” ve “Estagfirullah” kelimelerini hiç eksik etmezdi...
Bu mübarek zat, bir gün Şîrâz’da rahatsızlandı. Öyle ki, ölümünün yakın olduğunu hissetti. Dostları çevresine toplandılar. Onlara “Allah rızâsı için benim sizden bir ricam var, lütfen kabûl ediniz” dedi. Başındakiler “Buyur, söyle elbette kabûl ederiz” dediler. “Eğer burada vefât edersem, beni Müslüman mezarlığına defnetmeyin” dedi.

“BU NASIL SÖZ!..”
Dostları hayret edip, “Bu ne biçim söz?” diye çıkıştılar. “Bilirsiniz ki, ben Allahü teâlâya her yalvarışımda; yâ Rabbî! Eğer senin yanında bir kıymetim varsa, benim canımı Tarsus’ta al! diye duâ ediyorum. Ama ne yazık ki, şimdi burada ölüm döşeğindeyim. Anladım ki, O’nun yanında hiç kıymetim yokmuş” buyurdu...
Çok geçmeden sıhhat alâmetleri göründü, bir müddet sonra da ayağa kalktı. Tarsus’a gitti. Orada talebeler yetiştirip, insanları irşâd etti. Gönülleri ferahlattı. Doğunun ilimdeki feyz ve bereketinin tohumlarını oraya serpti. Bir müddet sonra da arzusu gerçekleşti. Vefât edip, Mevlâsına kavuştu. Oraya defnedildi.

.

Bir hikmet ehli Mensûr bin Ammâr

Mensûr bin Ammâr evliyânın büyüklerindendir. Çeşitli ilimlerde âlim, hitâbeti çok kuvvetli, vaazları tesîrli bir vaizdi. Aslen Mervli olup, Basra’da yaşamıştır. 225 (m. 839) yılında vefât etmiştir...
Mensûr bin Ammâr hazretlerinin hikmetli sözleri meşhurdur. Buyurdu ki

“DİLİNE HÂKİM OL!..”
“Sıkıntıdan kurtulmak istiyorsan, dünyâyı istemeyi bırak, özür dilemekten kurtulmak istiyorsan, diline hâkim ol.”
“Şeytan bir kimseyle eğlenmek istediği zaman, ona koğuculuk (lâf taşıma) yapması için vesvese verir. Dedikodu yapmaya teşvik eder ve kötü sözler taşıtır. Bu koğuculuk yapan adam, yaptığı dedikodu sonunda öyle işler yapmaya başlar ki, şeytan onların birini dahi yapmaktan utanır ve korkar.”
“Bir günahı işlediğin zaman duyduğun zevk, günahın kendisinden daha beterdir.”
Bir genç fesad ve içki meclisi kurup, eğlenirdi. Kölesine dört dirhem (gümüş) verip, meze almasını söyledi. Köle yolda giderken Mensûr bin Ammâr’ın meclisine uğradı. “Biraz oturup ne söylediğini anlayayım”, diye düşündü. Mensûr, bir fakîr için bir şey istiyor ve “kim dört dirhem verirse, ona dört duâ edeceğim” diyordu...
Köle, “bu dört dirhemi ondan daha iyi bir yere veremem” deyip, elindekinin hepsini Mensûr’a verdi. Mensûr hazretleri “nasıl duâ istersin?” deyince, köle;
“Birincisi; âzâd olmayı, ikincisi; Allahü teâlânın efendime tövbe nasîb etmesini, üçüncüsü; dört dirhemin karşılığında dörtyüz dirhem vermesini, dördüncüsü; bana, efendime, sana ve bu mecliste bulunanlara rahmet etmesini istiyorum” dedi.

“DÖRT DUA SATIN ALDIM!”
Mensûr hazretleri duâ etti. Köle evine döndü. Efendisi;
“Nerede kaldın ve ne getirdin?” diye sorunca, köle de;
“Mensûr bin Ammâr’ın meclisinde idim. Verdiğin dört dirhemle dört duâ satın aldım” dedi. Efendisi “nasıl duâlar?” deyince, köle durumu efendisine anlattı. Efendisi;
“Seni âzâd ettim, bir daha içki içmeyeceğime Allahü teâlâya söz verip tövbe ettim, dört dirhem yerine sana dörtyüz dirhem bağışladım. Dördüncü duân bana âit değildir. Ben elimden geleni yaptım” dedi. Efendi, kısa bir zaman sonra vefat etti. Mensur o gece rüyâsında şöyle bir nidâ duydu: “Sen elinde olanı, kendi eksikliğin ile yaptın, bana havale ettiğini ise, eksiksiz yaptım. Sana, köleye ve o mecliste bulunanlara merhamet ettim...”

.

İbrâhim-i Havvâs ve hidâyete eren rahîb

İbrâhim-i Havvâs hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. Cüneyd-i Bağdadî hazretlerinin talebelerinden olup, Ebû Ca’fer Huldî’nin üstadıdır. Yüksek makam ve kerâmetler sâhibiydi. Bağdadlıdır. 291 (m. 903) yılında Rey Câmiî’nde vefât etti.

“ASIL HELAK OLAN KİMSE...”
İbrâhim-i Havvâs hazretlerinin pek çok hikmetli sözü vardır. Buyurdu ki:
“Kibir, doğruyu bulmaya mâni olur.”
“Sabretmeyen zafere kavuşamaz.”
“Asıl helâk olan kimse, âhir ömründe yolunu sapıtan ve tam menzile yaklaştığı sırada, hak yoldan kayan kimsedir.”
“Bir Müslüman, Allahü teâlânın emir ve yasaklarına ne kadar dikkat edip tatbik ediyorsa, Allahü teâlâ da onu o miktar azîz eder. Diğer Müslümanların kalbine de onun sevgisini verir.”
“Bir kimse, baş olma sevdasına kapılırsa, artık ibâdetten, ihlâstan sıyrıldı demektir.”
Bir gün bir rahîb İbrâhim-i Havvâs hazretlerine gelerek dedi ki:
“Duyduğuma göre bir yere gidecekmişsiniz, acaba size yol arkadaşı olabilir miyim?”
O da, “Olur” buyurdu. Nihâyet yola çıktılar. Uzun bir yolculuktan sonra bir ovaya gelip, bir ağaç altına oturdular. Rahîb dedi ki: “Ben çok acıktım. Yemeğimiz de yok. Rabbim sevdiği kulunu sıkıntıda bırakmaz, diyordun, haydi Rabbine duâ et de yemek göndersin.”

“YÂ RABBÎ, BENİ MAHCÛB ETME!”
İbrâhim-i Havvâs hazretleri, rahîbin bu sözleri karşısında, “Yâ Rabbî! Beni bu rahîbin yanında mahcûb etme” diye duâ etti. O anda gökten bir sofra indi. Çeşitli yemekler vardı, berâberce yediler. Akşama kadar yine yola devam ettiler. Akşam namazını kıldıktan sonra rahîbe buyurdu ki: “Bu sefer de sen duâ et de yemek gelsin.”
Râhib bir kenara oturup düşünmeye başladı. Bir de baktılar ki, aniden bir sofra geldi. Sofrada, daha çok çeşit yemekler vardı. İbrâhim-i Havvâs hazretleri bu duruma çok şaşırdı. Merakla sordu: “Sen nasıl duâ ettin de bu yemek geldi?”
Râhib, “Efendim! Size birinci müjdem, Kelime-i şehâdettir. Kenarda oturunca, içimden Kelime-i şehâdet getirdim. Zünnârımı kopardım, ikincisi de, “Yâ Rabbî! Yanımda bulunan İbrâhim-i Havvâs’ın hürmetine bize yemek gönder” diye duâ ettim. Allahü teâlâ ihsân buyurarak, bize bu yemekleri gönderdi.”
Râhib îmân ettikten sonra, İbrâhim-i Havvâs hazretleri ile birlikte hacca gitti ve orada vefât etti

.

İzzeddîn bin Abdüsselâm

İzzeddîn bin Abdüsselâm hazretleri, ilim öğrenmek için gittiği Şam’da bir süre kaldı. Orada Gazâliye ve başka medreselerde ders verdi. Emevî Câmiine imâm ve hatîb tâyin edildi. Daha sonra, Şam’dan ayrılarak Kâhire’ye gitti. Mısır Sultânı Sâlih Necmeddîn bin Kâmil, onunla sohbet etti ve ona çok ikrâmda bulundu.

MISIR KADISI OLDU
Sultan Sâlih, İzzeddîn bin Abdüsselâm’ı önce Amr bin Âs Câmiine hatîb ve daha sonra Mısır Kâdılığına tâyin etti.
Moğolların Kâhire’ye saldıracakları haberi geldiğinde ramazân-ı şerîf ayı idi. Sultan, bayramdan sonra düşmanla harb etmeyi uygun gördü. O sırada yanına İzzeddîn bin Abdüsselâm geldi ve; “Kalk! Hemen askerlerine haber ver, hiç zaman kaybetmeden harbe çıksınlar!” dedi. Sultan; “Askerler savaşa hazır değil” deyince, İzzeddîn bin Abdüsselâm; “Sen söz dinle ve askerlerinin harbe çıkmasını emret!” dedi.
Sultan da söz dinledi ve harbi kazandı. Moğolları Bağdât’a kadar geri çekilmeye zorladılar.
İzzeddîn bin Abdüsselâm Dımeşk’ta olduğu zaman, büyük bir kıtlık oldu. İnsanlar bahçelerini ve arâzilerini ucuz fiyata sattılar. Hanımı, İzzeddîn bin Abdüsselâm’a gerdanlığını vererek, bir bahçe almasını istedi. İzzeddîn bin Abdüsselâm, sattığı gerdanlığın parasını fakirlere sadaka olarak dağıttı. Eve gidince, hanımı bahçe alıp almadığını sorduğunda; “Evet, onunla bir bahçe alacaktım. Fakat insanların çok zor durumda olduğunu gördüm. Bunun üzerine bahçe satın almayıp parayı halka dağıttım” dedi. Hanımı bu duruma hiç îtirâz etmeden; “Allahü teâlâ, sana ondan büyük bir hayır versin” diye dua etti.

BİR KİMSE ONU RÜYADA GÖRDÜ
Bir kimse, İbn-i Abdüsselâm’a gelip, kendisini rüyâda gördüğünü ve bir şiir okuduğunu söyledi. Rüyâdaki şiiri orada da okudu. İzzeddîn bin Abdüsselâm bir müddet sustu ve şöyle dedi:
“Ben şimdi 83 yaşındayım ve bu kadar yaşarım. Çünkü bu şiir, Kusayr bin Azze’nindir. Onunla benim aramda aynı asırda yaşama bakımından ortak bir yönümüz yoktur. Ben Ehl-i sünnet ve cemâat îtikâdı üzereyim, o ise bozuk îtikâddadır. Ben şâir değilim, o şâirdir. Kabîlelerimiz de farklıdır. Ancak tek bir ortak yönümüz var. O da, ömürlerimizin aynı olmasıdır.”
Netice İbn-i Abdüsselâm’ın dediği gibi oldu ve kısa bir zaman sonra vefât etti.

.

Büyük mutasavvıf Muhammed Sıddîk

Muhammed Sıddîk Bedahşî, Hindistan’da yetişen büyük velîlerdendir. Doğum târihi bilinmemektedir. Küçük iken, Hân-ı Hânân Abdürrahîm’in sohbetinde bulundu. Bunun vâsıtası ile Hâce Bâkî-billah hazretlerinin sohbeti ile şereflendi. Bu hocasının vefâtından sonra, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin sohbet ve hizmetine kavuştu. Evliyâlıkta, “Vilâyet-i hâssa” ismi verilen en yüksek makamlara kavuşmakla şereflendi. 1622 (H.1032) senesinde, izin alarak hacca gitti. 1640 (H.1050) senesinde vefât etti...
İmam-ı Rabbânî hazretlerinin Mektubât’ında Muhammed Sıddîk’a yazılmış mektublar vardır. Onlardan birinde özetle şöyle buyuruluyor:

“ÖYLE YAŞAMALIDIR Kİ...”
“Allahü teâlâya hamd olsun! Onun seçtiği kullarına selâm olsun! Hadis-i şerifte, (Bir kimsenin iyi Müslüman olduğu, lüzûmlu şeylerle uğraşıp, faydasız şeylerden uzaklaşması ile belli olur) buyuruldu. Bunun için, zamanları kıymetlendirmek lâzımdır. Böylece, faydasız, boş yere vakit öldürmekten kurtulmuş olursunuz...
Arkadaşların toplanmaları, bâtının dağılmaması içindir. Öteden beriden konuşmak için değildir. Bunun için, bir köşeye çekilmeyip, birlikte bulunmayı beğenmişlerdir. Bâtının toparlanmasını, toplulukta aramışlardır. Gönül topluluğunu bozan toplantılardan kaçınmak lâzımdır. Bâtının topluluğunu bozmayan her şey mübârektir. Bozanlar ise, uğursuz ve bereketsizdirler. Öyle yaşamalıdır ki, yanında bulunanların bâtınları toparlansın. Onları gönül dağınıklığına düşürmemelidir. Kendini toparlamalı, konuşmamalıdır. Nutuk çekecek, dedikodu yapacak zaman değildir...” (1. cild 176)

“ÖLÜM, HAKİKATİN AYNASIDIR”
Muhammed Sıddîk hazretleri, 1640 (H.1050) senesi şevval ayında vefât etti. Kabri, Delhi’de, hazret-i Hâce Bâkî-billah hazretlerinin bulunduğu kabristandadır. Hanımı da sâlihâ olup, çok ibâdet ederdi. Vefatı esnasında buyurdu ki:
“Gerçekten sonsuz hayat, ölüme bağlıdır. Ölüm, ebedî hayatın süsleyicisi, donatıcısıdır. Hayır, belki âb-ı hayâttır, yâni hayat bahşeden, hiç öldürmeyen sudur. Ölüm, dostluğun kuvvetlendiricisidir. Ölüm, mâsivâ binâsını ateşe vericidir. Ölüm, üzüntü perdelerinin yakıcısıdır. Ölüm, hakikâtın aynasıdır. Ölüm, görünmeyen güzelin yüzünden perdeyi kaldırıcıdır. Gönlümün, gelmesinden hoşlandığı, beklediği şey ölümdür. Dağınıklıkları toplayan ölümdür. Ölüm seveni sevdiğine kavuşturucudur...”

.

Hadîs âlimlerinden Bişr bin Mansûr

Bişr bin Mansûr es-Süleymî, büyük velîlerdendir. Künyesi “Ebû Muhammed”dir. Doğum yeri ve târihi bilinmemektedir. 796 (H.180) senesinde Basra’da vefât etti.

AHMED BİN HANBEL ÖVDÜ
Bişr bin Mansûr, ilim ve edeb üzere yetişti. Zamânının en meşhur hadîs âlimlerinden oldu. Eyyüb Sahtiyânî, Âsım bin Ahvel Saîd el-Cüreyc ve başka birçok âlimle görüşüp onlardan hadîs rivâyet etti. Kendisinden de oğlu İsmâil, Bişr-i Hâfî, Ali el-Medenî, Abdullah Kavârirî, Abdurrahmân bin Mehdî gibi âlimler hadîs rivâyetinde bulundular. Ahmed bin Hanbel hazretleri, Bişr bin Mansûr’un hadîs-i şerîf ilminde sika, güvenilir ve îtimâda şâyan bir zât olduğunu bildirdi.
Bişr bin Mansûr, bu ilmî üstünlüğü yanında, zühd sâhibi, dünyâya düşkün olmayan bir kimse idi. Şüpheli olur korkusuyla mubahların kullanılmasına izin verilen şeylerin, çoğundan sakınırdı. İbn-i Mehdî; “Onun gibi şüphelilerden sakınan ve yumuşak huylu birini görmedim” derdi. Ali el-Medenî de; “Bişr bin Mansûr her gün Kur’ân-ı kerîmin üçte birini okurdu. Beş yüz rekat namaz kılardı. Ondan daha çok Allahü teâlâdan korkan bir başkasını görmedim” demiştir...
Birisi gelip ona; “Bana nasîhat ediniz” dedi. Bunun üzerine ona; “Azrâil aleyhisselâm ve yardımcıları seni bekliyorlar” buyurdu.

SEVDİKLERİ BORÇLARINI ÖDEDİ
Bişr bin Mansûr çok ibâdet eder beş vakit namazı câmide kılardı. Kardeşi Câfer onun için; “Bişr, aslâ hiçbir farz namazın iftitah (başlama) tekbirini kaçırmadı. Dâimâ imâmla birlikte tekbir alır. İftitah tekbirinin fazîletine kavuşmak isterdi. Vefât ettiğinde techiz ve tekfinini benim yapmamı vasiyet etti” dedi.
Bişr bin Mansûr, kendisini âhiretten alıkoyacak işlerden uzak dururdu. Bu sebeple; “Ne zaman dünyâ işlerinden bir şey aklıma gelse, bu beni âhireti hatırlamaktan alıkor” buyururdu.
Bişr bin Mansûr’a, ömrünün son günlerinde “Borçların için vasiyette bulunmayacak mısın?” denilince; “Ben, Rabbimin günahlarımı af ve mağfiret edeceğini ümid ediyorum. Haliyle borçlarımın da ödeneceğini nasıl ümid etmem” dedi. Çok geçmeden vefât etti. Sevdikleri de borçlarını seve seve ödediler.

.

Şam'dan yayılan nur Abdullah-ı Herâtî

Abdullah-ı Herâtî, Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî hazretlerinin yetiştirdiği velîlerdendir. İsmi Abdullah’tır. Herâtlı olduğu için “Herâtî” veya “Hirevî” nisbeleriyle meşhûr olmuştur. Doğum ve vefât târihleri kesin olarak bilinmemektedir. Şam’da vefât etti. Kabri Kâsiyun Dağı eteğinde Mevlânâ Halîd-i Bağdâdî hazretlerinin türbesi yanındaki kabristandadır.

ÇOK TALEBE YETİŞTİRDİ
Büyük evliyâ ve kerâmetler sâhibi olan Abdullah-ı Herâtî hazretleri uzun seneler Şam’da Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî hazretlerinin dergâhında kalıp talebe yetiştirdi. İnsanlara İslâmiyetin emir ve yasaklarını anlatarak onların dünyada ve âhirette saâdete ermelerine vesîle oldu.
Zâhirî ilimlerde derin âlim manevî ilimlerde yüksek bir evliyâ olan Abdullah-ı Herâtî güzel ahlâk sâhibiydi. Mütevâzî bir zât olup insanlara hizmet etmeyi severdi. Talebelerinin her türlü dertleriyle ilgilenir ve yardımlarına koşardı...
Ömrünün sonuna doğru Şam’daki Ümeyye (Emeviyye) Câmiinde hazret-i Hüseyin’in şehîd başının olduğu makamda oturup ibâdet ve zikirle meşgûl idi. Orada oturduğu sırada rahatsızlandı. Bu onun son hastalığı idi. Bunu duyan talebeleri ve halîfeleri onu sağlık üzere bir daha görüp, duâsını almak üzere kâfile kâfile geldiler. Her birisi etrafında pervâneler gibi dönüyor, hizmette ve saygıda kusur etmemeye çalışıyordu.

“ONA TÂBİ OLUN!”
Halîfeleri, Abdullah-ı Herâtî hazretlerine hastalığının sâkinleştiği bir zamanda;
“Sizden sonra yerinize halîfe olarak kime tâbi olmamızı emredersiniz? İrşâd halîfeliğini kime bırakacaksınız?” diye sordular. Abdullah-ı Herâtî hazretleri;
“Bu iş için âlim, Ârif-i Samedânî Şeyh Muhammed Hanî’den daha lâyıkını görmüyorum. Ben onda tam mükemmel istikâmetten başka bir hal görmüyorum. Mevlânâ Hâlid efendimiz de vefât edinceye kadar ondan hoşnud idi. Benden sonra ona tâbi olun. Teslimiyet anahtarlarını ona bırakın” buyurdu.
Bu vasiyeti yaptıktan kısa bir müddet sonra da vefât ett

.

Estergon Muhafızı Kara Ali Bey

Kanuni Sultan Süleyman döneminde ve 1543 yılında elimize geçen Estergon Kalesi Sancakbeyliği haline getirilerek Budin Beylerbeyliği’ne bağlanmıştı. Ancak kale, bundan yaklaşık elli yıl sonra Alman, Leh, Çek ve İtalyanlardan oluşan 80 bin kişilik bir Haçlı ordusu tarafından kuşatıldı...

DURUM ÇOK VAHİMDİ!..
Bu sırada Estergon Kalesi’nde yalnızca beş bin Türk askeri bulunuyordu. Durum gerçekten çok vahimdi ve yardım alma ihtimali de yoktu. Düşmanın teslim olma teklifi Estergon Muhafızı Kara Ali Bey tarafından kabul edilmedi. Kara Ali Bey ve yanındakiler, “Biz Rumeli gazileriyiz; kelle verir, kale vermeyiz!” diyorlardı. Bu inancı taşıyan er kişilerin savunduğu kaleyi düşürmek elbette kolay olamazdı. Nitekim kuşatmanın uzaması, düşman askerlerini yöneten kumandanları çılgına çevirdi ve askerlerini kırbaçlatmaya başladılar. Bu durumu gören Kara Ali Bey yüksek sesle bağırdı:
“Şu mel’un kumandan yere düşürülürse, kâfir askerlerinin hepsi geri dönecektir. Kim onu vurursa, kendisine dilediği verilecektir!” Fakat bu sözler, onun son sözleri oldu. Osman isimli bir yiğit “Ya Allah” diyerek tetiği çekti ve düşman kumandanını yere serdi. Ne var ki bu arada kale kumandanı Kara Ali Bey de şehid oldu. O’nun yerine kumandayı, o sırada kalede bulunan Anadolu Beylerbeyi Lala Mehmed Paşa aldı. Ancak, kalede kıtlık ve susuzluk başladığı için yapılacak fazla bir şey yoktu.
Kalede bulunan tarihçi Peçevî İbrahim Efendi durumu şöyle özetliyordu:
“Sarnıç etrafında hararetinin şiddetinden ıslak mermerleri yalayan ve bir damla su için can veren elsiz-ayaksız yaralıların inlemeleri yürekleri sızlatıyordu.”

ESİRLER VİŞEGRAD’A GÖTÜRÜLDÜ
İçerideki durum gerçekten elem vericiydi. Bu arada Yeniçeri askerinin ayaklanması her şeyi altüst etti. Artık teslim olmaktan başka çare yoktu. Aralarında, Anadolu Beylerbeyi Lala Mehmed Paşa’nın da bulunduğu esirler Tuna Nehrindeki gemilere bindirilerek Vişegrad’a götürüldüler.
Başvezirlik ve kumandanlık görevine tayin edilen Lala Mehmed Paşa, kalenin elden çıkışından on yıl sonra bu defa fetih için Estergon önlerindeydi. 29 Ağustos 1605’te başlayan kuşatma bir ay sürdü ve kale 29 Eylülde ele geçirildi. Artık yaralar sarılmış, kaybedilen dosta kavuşulmuştu...

.

Bâyezîd-i Bistâmî ve Ebû Türâb'ın talebesi

Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri, kendilerine “Silsile-i aliyye” denilen büyük âlim ve velîlerin beşincisidir. “Sultân-ül-Ârifîn” lakabıyla meşhûrdur. Tasavvufta derecesi çok yüksek idi. Talebelerine sık sık şöyle nasîhat ederdi:

EN GÜZEL HASLET...
“Müslüman kardeşinize saygılı olmanızdan daha kolay ne vardır? Onlara hürmet etmek, haklarını korumak ne güzel haslettir! Müslüman kardeşlerimize kin beslemek, onlara karşı saygısız olmak ne zararlı şeydir! Bu yol hiç kimseye fazîlet kapısını açmamış, hiç kimseyi başarıya ulaştırmamıştır...”
Buyurdu ki: “Dilini, Allahü teâlânın ismini anmaktan başka işlerle uğraşmaktan ve başka şeyler konuşmaktan koru. Nefsini hesâba çek. İlme yapış ve edebi muhâfaza et. Hak ve hukûka riâyet et. İbâdetten ayrılma. Güzel ahlâklı, merhamet sâhibi ve yumuşak ol. Allahü teâlâyı unutturacak her şeyden uzak dur ve onlara kapılma.”
Bâyezîd-i Bistâmî hazretlerinin Mecûsî olan bir komşusu ve süt emme çağında bir de çocuğu vardı. Bu Mecûsî sefere çıktı. Evlerini aydınlatacak bir şeyi bulunmadığı için çocuk ağlıyordu. Bâyezîd hazretleri her gün bir çıra alıp, komşusunun evine götürdü. Mecûsî seferden dönüp de bu durumu öğrenince, kendisinde değişiklikler hissetti. Bâyezîd hazretlerine karşı kalbinde bir sevgi hâsıl oldu ve; “O zâtın aydınlığı varken bizim karanlıkta bulunmamız hiç uygun değildir” diyerek hemen huzûruna gidip Müslüman oldu...

HER GÜN KENDİNDEN GEÇERDİ
Ebû Türâb Nahşebî hazretlerinin bir talebesi vardı. Allahü teâlâya olan muhabbetinin çokluğundan dolayı hemen her gün yüzlerce defa kendinden geçip bayılırdı. Bir gün hocası, kendisine “Sen Bâyezîd hazretlerini görsen daha çok derecelere kavuşurdun” dedi ve o talebe ile berâber o mübareğin yanına geldiler. Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri ile o talebe göz göze geldikleri anda talebe düşüp orada hemen vefât etti. Bunun üzerine; Ebû Turâb Nahşebî dedi ki:
“Yâ Bâyezîd! Bu talebe öyle idi ki, Allahü teâlânın aşkı ile kendisinde bazı hâller olur, kendisinden geçerdi. Fakat sizi bir defa görmekle düşüp can verdi. Bu nasıl oluyor?”
Bâyezîd hazretleri buyurdu ki:
“O kişinin hâli doğru idi. Önceden, onun müşâhedesi kendi makamı kadar idi. Beni gördüğü anda, müşâhedesi benim makamım kadar oldu. Lâkin o kimse buna takat getiremeyip, can verdi.”

.

Cennette iftar etti... Abdullah bin Mahreme

Abdullah bin Mahreme, İslâmiyeti ilk kabul eden sahabelerdendir. Asıl adı, Ebû Muhammed Abdullah bin Mahreme bin Abdil’uzzâ El-Kureşi El-Âmiri’dir. Ca’fer bin Ebû Talib’le Habeşistan’a hicret etmişti. Habeşistan’dan da Medine’ye hicret etti. Bu sırada otuz yaşındaydı. Peygamber Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) onu Ferve bin Amr El-Beyâzi ile kardeş yaptı

BÜTÜN SAVAŞLARA KATILDI...
Abdullah bin Mahreme, ibadete düşkün bir sahabi idi. Peygamber Efendimizle bütün savaşlara katıldı. Şehadet arzusuyla yanıyordu. Savaş içinde dahi oruç tutardı. Daima derdi ki: “Her mafsalım darbe yesin, Allah yolunda bu tatlı canım tükensin, Yeter ki Rabbim şehidler içine seçsin!..”
Nitekim, kırk yaşında iken Yemâme Savaşı’na katıldı. Yemame Harbi ki, Hazret-i Ebubekir (radıyallahü anh) devrinde, yalancı peygamber Müseyleme’tül-Kezzab ordusuna karşı yapılmıştır...
Müseyleme, peygamber olduğunu ileri sürerek büyük fitne çıkarmıştı. Hâlid bin Velîd komutasındaki İslâm ordusu bu alçak fitnecinin üzerine sevk edilmişti.
İslâm askeri Müseyleme’tül-Kezzâb’ın ordusunun üzerine şiddetli bir taarruza geçti. Bu sırada Hazreti Vahşi; Hazreti Hamza’yı şehîd ettiği mızrak ile Müseyleme’yi öldürdü.

ÂDETA BİR KAN ÇEŞMESİ!..
Bu cenkte Müseyleme’tül-Kezzâb’ın kırk bin kişilik ordusundan yirmi bini öldürülmüş, fakat Müslümanlardan da iki binden ziyade şehîd verilmişti. Şehîd olanların içerisinde yetmişten ziyade hafız vardı. Yaralıların sayısı da bir hayli fazlaydı. Yaralılar arasında Abdullah bin Mahreme hazretleri de vardı. O kadar yara aldı ki, her tarafından oluk oluk kan akmaya başladı. Bir kan çeşmesi olmuştu.
Onun son anlarını Abdullah bin Ömer (radıyallahü anh) şöyle anlatıyor:
“Onun son anlarını yaşadığı haberi geldi. Ramazandı. Yeni iftar ediyordum. Koştum. Beni görünce ‘iftar oldu mu?’ diye sordu. Biraz su istedi. Fakat ben, getirinceye kadar vefat etti; asıl iftarı etmek üzere Kevser Havuzu’nun bulunduğu âleme göçtü...”

.

Asr-ı saadetteki bazı münafık ve casuslar!

Münafıkların ünlülerinden biri Evs’in Levzanoğullarından Nebtel bin Haris idi. Bu adam hakkında Sevgili Peygamberimiz “Kim şeytanı görmek isterse Nebtel bin Haris’e baksın” buyurmuştur. Sık sık Resulullah Efendimizin ziyaretine gelir ve işittiklerini münafık arkadaşlarına yetiştirirdi... Peygamberimiz hakkında da arkadaşlarına şöyle derdi

“O BİR KULAKTAN İBARET!..”
- Şu insanlar ne saf! Muhammed’i bir şey zannediyorlar. Halbuki o bir kulaktan ibaret; kimden ne duysa kanıyor...
Allahü teâlâ, vahiy göndererek Resulullah’ın Nebtel’e karşı dikkatli olmasını bildirdi...
Yahudilikten dönme münafıklar da gayet tehlikeliydi. Mü’minlerin kalbine şüphe tohumları ekmek, imanlarını bozmak, iman ehlini birbirine düşürmek; haberleri Yahudilere aktarmak için şeytana taş çıkartırcasına çalışıyorlardı. Bir şeye sabah inanmış gözüküyorlar; akşam inkâr ediyorlardı.
Malik bin Ebi Kavkal tam bir Yahudi casusuydu. En tehlikelileri ise Rafi bin Hureymele idi. Onun cehennemi boyladığı gün Resulullah Efendimiz “Bugün münafıkların büyüklerinden biri öldü” buyurdular...
Asma binti Mervan, Yahudi Hatmaoğulları kabilesinin İslâm düşmanı taşkınlarından bir kadın... Umeyr bin Adiy ise aynı kabileden olduğu halde hidayete kavuşmuş ve fakat daha birçok ırkdaşı gibi Müslümanlığını aşikâr edememiş bir âmâ kimse... Sevgili Peygamberimiz Bedir’de iken bu kadın, halkı değme erkeklere taş çıkartırcasına Resulullah aleyhine tahrik edip kızıştırıyordu. Umeyr radıyallahü anh, kendi kendine söz verdi: “Eğer Allah’ın Resulü salimen dönerse ben bu kadını öldüreceğim!..”
Sözünde durdu ve; ramazan ayının yirmibeşinci gecesi bu fitne-fücur kadının evine girerek bir kılıç darbesi ile işini bitirdi...
Ama Umeyr bin Adiy, bunu gerçekleştirirken Resulullah’a haber vermemişti. Bu sebeple “acaba suç mu işledim” korkusu yaşıyordu. Bu kalb fırtınası ile sabah namazını mescidde kıldı. Namazdan sonra Peygamber efendimizin mübarek nazarları Umeyr’e ilişti; sordular:
- Asma binti Mervan’ı öldürdün mü?
Umeyr bin Adiy, ürkek ürkek cevap verdi.
- Evet ya Resulallah!
Efendimiz kendilerini dinleyen eshaba döndüler ve buyurdular ki:
- Allah ve Resulüne gizlice yardım eden birini görmek isterseniz Umeyr bin Adiy’e bakınız.
Hazreti Ömer hayret etti:
- Şu âmâya mı ya Resulallah?
- Sus ya Ömer! Ona âmâ deme! Baş gözünün kapalı olması sizi yanıltmasın; görmesinde eksiklik yoktur.

.

Sultan Kutbeddîn Hilcî'nin âkıbeti!..

Hindistan Sultanı Alâeddîn’in yerine, kardeşlerini öldürerek geçen Kutbeddîn Hilcî, zamanın en büyük velisi Nizâmeddîn Evliyâ hazretlerine, akıl almaz bir kin beslemeye başladı. Bu kin, daha sonra açık bir düşmanlığa dönüştü... O zaman Nizâmeddîn Evliyâ’nın dergâhında günlük masraf; fakir, dul kadınlara, yetimlere ve muhtaç kimselere verilen sadakalar hâriç, iki bin gümüştü. Bu durumu kıskanan bâzı fitneciler, sultâna; “Nizâmeddîn Evliyâ, bu sadaka olarak dağıttığı ve harcadığı servetini, onu sık sık ziyâret eden şehzâdelerden ve devletin resmî vazifelilerinden topluyor” diye şikâyette bulundular. Ayrıca sultânı, herkesin Nizâmeddîn Evliyâ’yı ziyâret etmemesi için bir emir çıkarmak üzere iknâ ettiler...

“DERGÂHTAN DIŞARI ÇIKMAM”
Bu durumu duyan Nizâmeddîn Evliyâ, dergâhındaki harcamalarını iki katına çıkardı ve buradan istifâde edenlerin sayısı on binden, on altı bine yükseldi. Bu yüzden sultânın çıkardığı emrin bir zararı olmadı. Sultan bu durumu işittiği zaman; “Yanılmışım! Şeyh, yardımı Allah’tan alıyor” demekten kendini alamadı...
Bu kerâmete rağmen, Kutbeddîn Hilcî’nin, Nizâmeddîn Evliyâ’ya düşmanlığı devâm etti. Bir gün sultan, o mübareği huzûruna çağırdı. Buna cevap olarak, Nizâmeddîn Evliyâ şöyle dedi: “Ben, sûfî bir kişiyim, dergâhımdan dışarı çıkmam. Daha da önemlisi her sûfî silsilesinin kendine mahsus değişmeyen kaideleri vardır... Lütfen beni kendi hâlime bırakınız.”
Mağrur sultan, bu cevapla tatmin olmadı ve Nizâmeddîn Evliyâ’nın her hafta iki defâ huzûruna gelmesi için yeni emirler gönderdi. En son gönderdiği emre göre bu mübareğin, her ayın ilk günü, “Selâm” için sultânın dîvânında bulunması isteniyordu...

EN GÜVENDİĞİ ADAM ÖLDÜRDÜ!..
Nizâmeddîn Evliyâ gelenlere; “Bakalım, Allahü teâlânın bu iş için izni ne olacak” diye cevap verdi ve onların yanından ayrılmalarını istedi. Heyet sultânın yanına dönünce, ona; “Nizâmeddîn Evliyâ istenen târihte huzûrda olacak” dediler. Fakat birkaç gün sonra Nizâmeddîn Evliyâ talebelerinin yanında; “Önce gelen büyüklerimizin âdetlerine aykırı düşen hiçbir şey yapmayacağım. Selâm alayına katılmayacağım” dedi. Peki netice ne oldu? Mağrur Sultan Kutbeddîn, sarayında uyurken en güvenilir adamlarından olan Hüsrev Hân tarafından başı kesilerek öldürüldü...

.

Hadîs âlimi Hâlid bin Ma'dân

Hâlid bin Ma’dân, Tâbiînin büyüklerinden, hadîs ilminde güvenilir bir âlimdir. Aslen Yemenli olup, Humus’ta ikâmet etti. Hicri 103 (m. 722) senesinde vefât etti.
Bu mübarek zat çok ibâdet ederdi. Her an kalbi Allahü teâlâ ile meşgûl idi. Çok hadîs-i şerîf rivayet etmiştir. İşte onlardan birkaçı:

“ALLAH’TAN KORKUNUZ!”
“Allahü teâlâdan korkunuz! Sözümü iyi dinleyiniz ve itaat ediniz! Ben öldükten sonra gelecekler, çok ayrılıklar göreceklerdir. O zaman benim ve halifelerimin yoluna sarılınız! Dinde yeni ortaya çıkan şeylerden kaçınınız! Çünkü, bu yeni şeylerin hepsi bid’atdir. Bid’atlerin hepsi, dalâlettir, doğru yoldan ayrılmaktır.”
“İki türlü cihad vardır. Her kim, Allahü teâlânın rızâsını talep eder, devlet başkanına itaat eder, helâlden kazanıp helâlden sarf eder, ortağına kolaylık gösterir ve fesat şeylerden kendisini muhafaza ederse, o kimsenin uyuması, uyanması ve bütün hareketleri sevâbtır. Her kim gösteriş ve riya için gazâ ederse, devlet başkanına karşı gelirse, yeryüzünde fesatlık yaparsa, o kimse bu gazâdan hiçbir sevâb kazanamaz.”
“Allahü teâlâ bir kuluna hayırlı şeyleri yaptırmak isterse, o kimseyi fâkih (fıkh âlimi) yapar. Şayet bir kimseye hayırlı şeyler yaptırmak istemez ise, dînin ahkâmında onu câhil kılar.”
“Allahü teâlâ buyurur ki: Kullarımın bana en sevgili olanları, seher vaktinde istigfar eden, kalbleri mescidlere bağlı olan ve benim sevgimle Allah için sevilenlerdir. Yeryüzündekiler, bunlara bir cezâ vermek istediklerinde ben onları hatırlar ve bu cezâyı onlardan uzaklaştırırım.”

VEFÂT EDERKEN BİLE!..
Hâlid bin Ma’dân hazretleri, Allahü teâlâyı çok zikir ve tesbih ederdi. Öyle ki, vefât ettikten sonra parmakları tesbih eder gibi hareket ediyor görüldü. Çok ibâdet etmekten zaîf, halsiz düşmüştü. Allahü teâlâya çok ibâdet etmekte, kendinden geçecek şekilde şiddetli arzu sahibi olup, engin bir kalbe ve hakîkaten medh edilmeğe lâyık yüksek bir akla sahipti... Vefât ettiğinde oruçlu idi. Rivâyet edildiğine göre; her iki günde bir kırk bin tesbih (sübhanallahi ve bihamdihi...) okur ve bunun çok kıymetli olduğunu bildirirdi. “Her kim bu kelimeyi söylese Allahü teâlâ onun için bir melek yaratır, melek kıyâmete kadar bunu söyleyen kişi için duâ eder” buyururdu. Vefât ederken de tesbih okuyordu...

Şeyh Ahmed Şemseddîn

Ahmed Şemseddîn hazretleri, on dokuzuncu yüzyıl Irak velîlerindendir. Büyük velî Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî hazretlerinin halîfelerinden Osman et-Tavilî’nin dördüncü oğludur. Hacı Şeyh Ahmed Şemseddîn diye meşhûr olmuştur. 1811 (H.1226) senesinde doğdu. 1890 (H.1308) senesinde vefât etti...

FAKÎH BİR ZAT İDİ...
Küçük yaştan îtibâren ilim tahsîl eden Şeyh Ahmed Şemseddîn; âlim, fâzıl, zâhid, âbid ve fakîh bir zât idi. Zalm Suyunun yakınında bulunan Ahmedova köyünde yerleşti. Babası ona insanlara İslâmiyetin emir ve yasaklarını anlatmak husûsunda icâzet verdi. İlim ve mârifette yüksek bir velî oldu...
Bir ara İstanbul’a gelerek Sultan Abdülmecîd Hanı ziyâret eden Ahmed Şemseddîn hazretleri, Pâdişâhın ihsân ve iltifâtına kavuştu...
Kendisi yüksek bir velî ve yol gösterici olmasına rağmen büyük kardeşi Ömer Ziyâeddîn hazretlerine hürmeten ve ona olan edebinden dolayı irşâd kürsüsüne fazla oturmadı. Bu yüzden talebelerinin sayısı azdır.
Birçok kerâmetleri görüldü. Talebelerinden Hacı Mehmed Emin Efendi onun şu kerâmetini anlattı:
Deniz yolu ile hacca gidiyorduk. Bindiğimiz gemi bir ara şiddetli bir fırtınaya tutuldu. Gemi batacak duruma geldi. Kaptan, yolcuları boşaltmak niyetiyle can kurtaran sandallarına yolcuların binmesini istedi. Yolcular sandallara binmek üzereyken Şeyh Ahmed Şemseddîn hazretleri kaptana “Korkma, inşallah bu gemiye hiçbir zarar gelmeyecektir!” buyurdu. Allahü teâlânın kudretiyle biraz sonra hava yumuşayarak fırtına dindi, gemi ise yoluna emniyetle devâm etti. Kaptan, denizcilerle birlikte Şeyh Ahmed Şemseddîn hazretlerinin ellerinden öperek talebesi oldular...

CANI KAR İSTEMİŞTİ...
Şeyh Ahmed Şemseddîn hazretleri 1890 senesinde ortaya çıkan salgın vebâ hastalığına tutuldu. Hastalığı sırasında büyük kardeşi Şeyh Ömer Ziyâeddîn Efendi yanına geldi. Şeyh Ahmed içi yandığından ağabeyinden bir parça kar istedi. Ömer Ziyâeddîn Efendi, mevsim yaz olduğundan, ancak yüksek dağların doruklarında bulunan kardan getirtmek için adam gönderdi. Fakat giden şahıs geri dönmeden Şeyh Ahmed Şemseddîn vefât etti. Ömer Ziyâeddîn Efendi, gelen kardan bir avuç alarak rûhunu teslim etmiş olan Şeyh Ahmed’in avucuna koydu. Bu sırada Şeyh Ahmed elini öyle sıktı ki, kar eridi.
Ömer Ziyâeddîn Efendi oradakilere şöyle dedi: “Şeyh Ahmed’in ölümü böyle olur.”

.

Bayburtlu İrşâdî Baba

İrşâdî Baba, Buhâra ve Horasan erenlerinden Seyyid Emîr Külâl Hazretlerinin soyundandır. Ailesi, Buhâra’dan gelip önce Konya’ya; oradan sonra da sırasıyla Erzincân’a ve nihayetinde Bayburt’un Sıptoros (Oruçbeyli) köyüne yerleşir...
Fakîr bir ailenin çocuğu olan İrşâdî 1806 yılında doğar. (Vefat tarihi 1877’dir.) Her Müslümân çocuğu gibi o da, çocukluğunu kışın medreselerde Kur’an-ı kerim okumakla, yazın ise ailesine çiftçilik işlerinde yardımla geçirir...

DİVANI KAYBOLUR...
Güzel ahlâklı ve çalışkan olan İrşâdî, kısa zamanda hocaların takdirini kazanır. Molla olabilmek için Sünür ve Bayburt-Yakutiye medreselerinde tahsilini tamâmlayarak icâzet alır.
İrşâdî Baba bir yandan tasavvufî derinliğe erişmek için çalışırken, bir yandan da “Ahmediyye” ve “Mevlid” gibi eserler meydâna getirir. İrşâdî Baba’nın başlayıp da bitiremediği bir kitabı torunu “Ağlar Baba” tarafından tamâmlanır. El yazması Dîvân’ını ise seferberlikte kaybeder.
Bazı ediplerimiz İrşâdî Baba’yı literatürde incelerken ona halk şâiri demişlerdir. Gerçekte İrşâdî Baba bir halk şâiri değil büyük bir mutasavvıf ve Hak âşığıdır...
Şöyle bir hatıra anlatılır:

“KENDİNİ GİZLEDİN!..”
Zamanın büyük alîmlerinden Balahor (Aksar) köyünden Hacı Oslu, İrşâdî Baba’nın sigarasının “germişo” ağacından kesilen çubuğa takıp içmesine çok içerliyormuş. İrşâdî Baba’nın ölümünden sonra kıymetini anlamış ve takdir etmiştir. Şöyle ki:
İrşâdî Baba mânevî âlemde, Hacı Hoca Oslu’ya o gün âhirete göçeceğini ve cenâzesinin onun tarafından yıkanıp kaldırılmasını ister. Aynı gün İrşâdî Baba hastalanır. Yakınlarına günün tamâm olduğunu söyler. Cenâzesinin Hacı Hoca Oslu çağrılarak yıkanmasını ister. Ölümünü müteâkip iki kişi Sıptoros köyünden kalkıp, Hacı Oslu’nun köyüne vardıklarında bakarlar ki Hacı Oslu da hazırlanmış köye gelmek üzere...
Durumu Hoca’ya arz ederler. Hoca efendi; “Zaten İrşâdî bu vazîfeyi bize verdi. Ben de îfâ-yı vazîfe için biraz sonra gelecektim” der. Nihâyet Hacı Oslu gelir. Cenâzeyi yıkarken çok ilginç bir olayla karşılaşır. İrşâdî’yi sağa çevirmek ister, o, sola çevrilir. Oslu Hoca da “Hey koca İrşâdî! Bir çubuğun arkasına gizlendin de seni kimse tanıyamadı” diyerek İrşâdî Baba’nın büyüklüğünü i’tirâf eder...

.

Bir gönül sultanı İbn-i Hafîf

İbn-i Hafîf hazretleri, zâhir ve bâtın ilminde zamânının en meşhûr âlimi ve büyük velîsi idi. Dünyaya hiç değer vermezdi. Çok cömertti. Bütün malını dağıttı... Kendisi şöyle anlatır:

İP VE SU KOVASI!..
Tasavvufta ilerlediğim ilk sıralarda hacca gitmek için yola çıktım. O zaman kendimi bir başka görüyordum. Bağdât’a geldiğimde, Cüneyd-i Bağdâdî hazretlerini bile ziyâret etmedim. Çöl yoluna çıktığımda çok susamıştım, yanımda bir ip ve su kovası vardı. Bir kuyu gördüm. Bir ceylan bu kuyudan su içiyordu. Kuyunun başına geldim ve suyun dibe çekildiğini gördüm. Susuzluğa dayanamayarak; “Yâ Rabbî! Bu kulunun şu ceylan kadar da mı değeri yoktur?” dedim. Sonra bir ses duydum: “O ceylanın yanında, ipi ve kovası yoktu. O bize güveniyordu.” Bunun üzerine ipi ve kovayı attım ve yoluma devâm ettim. Bir süre gittikten sonra yine bir ses; “Ey İbn-i Hafîf! Biz seni nasıl sabredeceksin diye imtihan ettik. Şimdi geri dön ve suyunu iç!” dedi. Geri döndüğümde, kuyunun ağzına kadar dolu olduğunu gördüm ve suyumu içip abdest aldım. Medîne’ye varıncaya kadar hiç susamadım...”

“EVİMİ NURLAR KAPLADI!”
Yine kendisi şöyle anlatır:
“Horasanlı bir genç, hacılara yoldaşlık ediyordu. Şirâz’a gelince hastalandı. Yanımızda sâlih bir zât ile hanımı vardı. O genci, bakmaları için onların evine gönderdim. O zât, bir gün ansızın geldi. Rengi değişmişti. Bana; “Allahü teâlâ ecrini yükseltsin. O genç vefât etti” deyince, ben; “Senin rengin niye böyle değişti?” diye sordum. “Genç dün gece bize, benim yanımdan ayrılmayınız. Bu gece benim işim tamamdır” dedi. Ben de evde bulunan yakınıma; “Gecenin ilk yarısı sen başında bekle, gecenin ikinci yarısı ben bekleyeyim” dedim. Nöbet sırası bana geldiğinde seher vaktine kadar gencin durumunu kontrol ettim. Bir ara uyuya kalmışım. Âniden bir ses; “Uyuyor musun? Halbuki Allahü teâlâ senin evine, akıl almaz şeyler göndermiştir” dedi. Titreyerek uyandım. Evimde birtakım sesler ve muazzam nûrânî bir aydınlık vardı. O genç, son nefesini vermek üzereydi. Elini ayağını uzattım. Genç, rûhunu teslim etti” diye anlattı. Bunun üzerine o zâta; “Bunları kimseye söyleme” dedim. Sonra techiz ve defin işleriyle uğraştık.”

.

Hazreti Ali'nin katili İbni Mülcem

Hazreti Ali radıyallahü anh, sabah namazını kılıyordu... Hiç beklenmedik bir anda, İbn-i Mülcem isminde bir namerd tarafından, sırtından zehirli hançerle vurularak yaralandı. İbn-i Mülcem, o anda kaçmayı başardı, ancak kısa sürede yakalandı. Halife’nin huzuruna getirdiler. Hazreti İmam, kendisini vuranı tanıyordu. Çünkü daha evvel İbni Mülcem denen hain, kendisine hizmet etmiş, ekmeğini yemiş ve Hazreti Ali’den çok yardım görmüştü. Daha o zamanlar Hazreti Ali;
- Ya İbni Mülcem! Benim ecelim senin elinden olacak, buyurarak büyük bir keramet izhar etmişti. Hazreti Ali böyle söylediği zaman, İbni Mülcem;
- Ya İmam! Böyle bir şey yapacak olursam ellerim kurusun, madem öyle şimdi sen beni öldür, deyince, Hazreti Ali kendisine;
- Bu suçu işlemeden seni nasıl öldürtür veya hapse attırabilirim. O takdirde ben zalim olurum, buyurmuştu...

Hazreti Ali, İbni Mülcem’e yaralı haliyle şöyle sordu:
- Ya İbni Mülcem! Sana ne yaptım; ırzına mı, malına mı, canına mı iliştim? Beni niçin öldürmek istedin? İbni Mülcem, korkudan tir tir titriyordu;
- Hüküm Allah’ındır diyebildi...
İbni Mülcem’i hapse attılar...
Hazreti Ali, oğlu hazreti Hasan’a dönüp;
- Eğer ben bu yaradan ölürsem, bir kılıç darbesi ile kısas yapın ki, kanun-u ilâhî yerini bulsun. Sakın ona beni öldürdüğünden dolayı eza ve cefa etmeyin, buyurmuştu...
***
Hazreti Ali’yi mescitten eve aldılar, bir miktar süt getirdiler ve içmesi için kendisine verdiler. Hazreti Ali, sütün yarısını içtikten sonra, yarısını da iade ederek;
- Bu sütü alın zindandaki garibe götürün, o açtır, buyurdu. Yanındakiler zindandaki garibin kim olduğunu sordular. Hazreti Ali:
- Zindandaki garip beni yaralayandır. Şu anda o açtır, bir şey yememiştir, buyurdu.
Sütü alıp zindana gittiler. İbni Mülcem sütü içmedi ve;
- Bunun içine siz zehir kattınız, beni öldürmek istiyorsunuz, dedi.
Hazreti Ali, onun sütü içmediğini öğrenince çok üzüldü.
- İbni Mülcem neden hakkımızda su-i zan etti. Eğer benim gönderdiğim sütü kabul edip de içse idi, yarın mahşer günü Cennetin kapısına ayağımı dayar, İbni Mülcem’i Cennet’e koymayınca ben de girmezdim, buyurdu.
Aradan çok zaman geçmeden, Allah’ın Arslanı Hazreti Ali, ahirete irtihâl etti. Onun vefatının ardından İbn-i Mülcem’e hemen kısas uyguladılar

.

Tâbiînin büyüklerinden Ebû Eyyûb-i Sahtiyanî

Ebû Eyyûb-i Sahtiyanî, Tâbiînin büyüklerinden, hadîs ve fıkıh âlimlerindendir. 66 veya 67 (m. 685) senesinde doğdu. 131 (m. 748)’de altmışüç yaşında iken tâûn hastalığından Basra’da vefât etti...
Ebû Rebî, Ebû Yamer’den şöyle nakleder:

“SİZE SU BULACAĞIM, ANCAK!..”
Ebû Eyyûb-i Sahtiyanî, bir Mekke yolculuğu sırasında iken içinde bulunduğu kâfilenin yanlarındaki su bitmişti. Kâfile sıcak çöller üzerinde susuzluktan çaresiz kaldı. Bu sıkıntılarını Ebû Eyyûb Sahtiyânî’ye edeble arz ederek yardım istediler. Kâfîledekilerin büyük bir sıkıntı içinde kaldıklarını görerek onlara, “Size su bulacağım, fakat bunu kimseye anlatmayacaksınız” dedi. Kimseye anlatmayacaklarına dâir söz vermeleri üzerine, yere bir dâire çizip duâ etmeye başladı. Oradan buz gibi berrak bir su fışkırdı. Kâfiledekiler kana kana içip, hayvanlarını da suladılar. Sonra elini suyun çıktığı yere sürdü. Su kesilip orası eskisi gibi kupkuru bir yer oldu...
İnsanlara ilmiyle, nasihatleri ve halleriyle son derece faydalı olan Ebû Eyyûb-i Sahtiyanî hazretlerinin hikmetli sözlerinden bir demet:
“Ey kardeşim! İnsanların ilme ait söylediği sözlerden bir kısmını ezberleyerek başkalarına karşı üstünlük taslama. Bu riyakârlıktır, gösteriştir. O bilgiler aslında senin değildir. Onları ortaya koyan sen değilsin.”
“Ömürlerini gaflet içinde geçiren, kulluk vazîfesini yapmayıp, ibâdetten mahrûm kalan âsi insanların hâllerine çok acırım.”
“Kişi ancak şu iki haslette üstün olur; biri insanlardan bir şey beklememesi, diğeri insanlardan gelen sıkıntılara katlanmasıdır.”
“Sâlihlerin anıldığı yerde bulunanlar, onların himâyesinde olurlar.”
“Sâdık kimse kalbindeki iyiliği, haliyle ve hareketleriyle de gösteren kimsedir. Böyle olmazsa kişi içinin doğruluğu ile kalır.”
“Bana Ehl-i sünnet i’tikâdında olan bir mü’minin ölüm haberi gelince, sanki bedenimden bir uzvum kopmuş gibi olur.”

BİR CUMA GÜNÜ...
Hammâd bin Zeyd anlatır:
Bir cuma günü kuşluk vakti Meynûn Ebû Hamza yanıma geldi ve şöyle dedi: “Bu gece rüyâmda Hazreti Ebû Bekir’i ve Hazreti Ömer’i gördüm. “Buraya teşrîf etmenizin sebebi nedir?” dedim. “Haydi gel! Ebû Eyyüb Sahtiyânî’nin cenâze namazını kılacağız” buyurdular. Sonra bana, “Yoksa o vefât mı etti?” diye sordu. Ben de “Evet, dün gece vefât etti” dedim...

.

Hadîs ve fıkıh âlimi Leys bin Sa'd

Leys bin Sa’d hazretleri Tebe-i tâbiînin büyüklerinden, Mısır’da yetişen meşhûr hadîs ve fıkıh âlimlerindendir. Ailesi İran’ın İsfehân şehrinden olup 94 (m. 772) yılında Mısır’ın Kalkaşende kazasında doğdu. Mısır ve Hicaz âlimlerinden ilim tahsil edip, hadîs ve fıkıh tedrisâtıyla meşgûl oldu. Bu ilimlerde, zamanının en üstünlerinden idi. Çok cömert olup, malının tamamını çok kerre Allah rızâsı için fakirlere dağıtırdı. 175 (m. 791) yılında vefât etti. Kabri, Mısır’da “Karâfet-üs-sugrâ”dadır...
Leys bin Sa’d hazretleri, fıkıhta ve hadîste Mısır halkının imâmı (âlimi) idi. Mutlak müctehidlerden olup, mezhebi kitaplara yazılmadığı için unutuldu. Onun hakkında, dört hak mezhebten birinin imâmı olan İmâm-ı Şafiî’nin çok hüsn-i zannı vardı. Hattâ Ebû Hatim, İbni Hibbân, İmâm-ı Şafiî’nin şöyle dediğini rivâyet etmiştir:

“Leys bin Sa’d, İmâm-ı Mâlik’ten daha fakîh idi. Şu kadar var ki, onu talebeleri zayi ettiler.” (Yanî, ondan öğrendiklerini kitaplara yazmadılar.)
İmâm-ı Ahmed bin Hanbel de;
“Leys, ilmi çok ve rivâyet ettiği hadîs-i şerîfleri sahih olan bir zâttır. Şu Mısırlılar arasında ondan sağlam olanı yoktur. Ben, Leys bin Sa’d’ın bir benzerini görmedim” buyurmuştur...
Yahyâ bin Bükeyr de, Şerahbil bin Cemil’den naklederek şöyle bildiriyor:
“Emevî halifelerinden Hişâm bin Abdülmelik zamanındaki insanlara yetiştim. O zamanda çok âlimler vardı. Yezîd bin Ebî Hubeyb ve diğerleri Mısır’da bulunuyordu. Leys bin Sa’d, o zaman çok gençti. Fakat herkes onun fazîletini ve dindeki vera’ını biliyorlar ve yanına gidiyorlardı. Ben, Leys bin Sa’d’dan daha mükemmelini görmedim. O, fakîh bir zât olup, Arapça’nın nahv bilgisine sahipti. Çok güzel Kur’ân-ı kerîm okuyordu. Müzâkeresi çok güzeldi. Onun gibisini görmedim...”

HASETÇİLER HER ZAMAN VARDIR!..
Yûsüf-i Nebhânî, “Câmi’u kerâmât-il-evliyâ” adındaki eserinde şöyle yazıyor:
“Leys bin Sa’d, müctehid din imâmlarının en büyüklerinden biriydi. Eshâb-ı kirâmdan ve Tâbiînden sonra bu dîn-i mübîne en çok hizmet edenlerdendir. İmâm-ı Leys, bir defasında ev yaptı. Onu çekemeyenlerden İbn-i Refâ’a, ona inadından gelip bir gece evini yıktı. İkinci defa tekrar yaptı, yine geceleyin yıktı. Üçüncüsünde İbni Refâ’a’ya felç isâbet etti ve bir müddet sonra öldü...”

.

Hazreti İsa ve Hak âşığı genç

Hazreti İsa, İsrâiloğullarına gönderilen ve Kur’an-ı kerimde ismi bildirilen peygamberlerdendir. Peygamberler arasında en yüksekleri olan ve kendilerine “Ülül’azm” denilen altı peygamberin beşincisidir. Annesi hazret-i Meryem’dir. Allahü teâlâ onu babasız yarattı. Kudüs’te doğdu. Otuz yaşına gelince peygamberliği bildirildi. Kendisine İncil adlı kitab gönderildi. Otuz üç yaşında diri olarak göğe kaldırıldı. Kıyâmete yakın yeryüzüne tekrar inecektir... Bugün, onun zamanında yaşanan bir hadiseyi nakletmek istiyoruz sizlere...

ZERRENİN YARISI KADAR SEVGİ!..
İsa aleyhisselam bir gün bahçe sulayan bir delikanlı ile karşılaşır. Delikanlı Hazret-i İsa’ya “Ey Allahın resulü, Rabbinden, sevgisinin zerre ağırlığındaki bir kısmını bana bağışlamasını dile” der. İsa aleyhisselam da ona “Sen zerre kadarına bile dayanamazsın” diye karşılık verir.
Delikanlı “O halde zerre kadarının yarısını versin” der. Bunun üzerine Hazreti İsa, “Ya Rabbi! Bu gence sevginin zerre kadarının yarısını bağışla” diye dua eder ve yoluna devam eder...
Aradan epey bir zaman geçtikten sonra Hazret-i İsa’nın yolu yine oraya düşer. O delikanlıyı sorar, “O genç mecnûn oldu, delirdi, dağlara çıktı” derler...

“TESTERE İLE KESİLSE DUYMAZ!..”
İsa aleyhisselam, bunları öğrenince, delikanlıyı kendisine göstermesi için Allahü tealaya dua eder. O sırada genci dağlar arasında görür. Gözlerini bir noktaya dikmiş ve bir kaya üzerinde dimdik ayakta durmaktadır...
İsa aleyhisselam delikanlıya selâm verir, selâmını almaz. “Ben İsa’yım” diye kendisini tanıtarak gencin ilgisini çekmeye çalışırken Allahü tealadan kendisine şu vahiy gelir:
“Kalbinde benim sevgimin yarım zerresini taşıyan kimse, insanoğlunun sözünü hiç duyar mı?.. İzzet ve celâlim hakkı için sen onu testere ile ikiye biçsen onun acısını bile duymaz.”
Bu ilahi aşka daha fazla tahammül edemeyen genç, kısa bir müddet sonra son nefesini verir...

.

Fıkıh âlimi İbn-i Cevzî

İbn-i Cevzî, tefsîr, hadîs, târih ve Hanbelî mezhebi fıkıh âlimi, büyük velîdir. İbn-i Cevzî’yi, İbn-i Teymiyye’nin talebesi olan İbn-i Kayyim el-Cevziyye ile karıştırmamalıdır. İbn-i Kayyim 1292-1350 (H.691-751) târihleri arasında yaşamıştır. Aralarında bir buçuk asırlık bir zaman farkı vardır. İbn-i Cevzî’nin doğumu 1117 (H.511)’dir.

“HAİNLER KORKAK OLUR...”
İbn-i Cevzî buyurdu ki:
“Kim kanâat ederse, geçimi iyi olur. Kim tamah ederse (dünyâ lezzetlerini haram yollardan ararsa), geçim sıkıntısı çeker.”
“Hâinler korkak, sâlihler cesur olur.”
“Dünyâ arzuları olmayan kimsenin sultanlarla görüşmesinde zarar yoktur.”
“Dünyâ, Allahü teâlânın evidir! Sâhibinin izni olmadan bu evde tasarrufta bulunan hırsızdır.”
Bu mübarek zat, bir gün şöyle münâcâtta bulundu:
“Yâ İlâhî! Senden haber veren dile azâb etme! Sana delâlet eden ilimlere bakan göze de azâb etme! Senin hizmetinde yürüyen ayağa, Resûlünün hadîslerini yazan ele de azâb etme! İzzetin hakkı için beni Cehennem’e atma! Cehennem ehli de, dünyâ da biliyordu ki, ben senin dînini muhafaza etmeye çalıştım... Yâ Rabbî! Senin için dökülen gözyaşlarına rahmet et! Sana kavuşamadığı için yanan ciğere rahmet et! Sana karşı âcizim, yalvarırım...”
İbn-i Cevzî, 1201 (H.597) senesi Ramazân-ı şerîf ayının yedisinde cumartesi günü, Ümmül Halîfe Türbesinin yanında son vaazını verdi. Bu vaazdan sonra beş gün hasta yattı. Cumâ gecesi akşam ile yatsı arasında evinde vefât etti.

“SUYUMU BUNLARLA ISITIN!”
Peygamber efendimizin hadîs-i şerîflerini yazdığı kalemleri açarken çıkan küçük yonga parçacıklarını toplardı. Vefat edeceği zaman;
“Ben ölünce, beni yıkayacağınız suyu bunlarla ısıtınız” diye vasiyet etti. İbn-i Cevzî hazretlerinin vasiyeti yerine getirildi. Yonga parçacıkları suyun ısınmasına yettiği gibi, bir miktâr da arttı...
İbn-i Cevzî’yi Ziyâeddîn bin Sekîne ve Ziyâeddîn bin el-Cübeyr seher vaktinde yıkadılar. Sabahleyin, bütün Bağdât halkı evin önüne toplandı. Dükkânların hepsi kapatıldı. Tâbutu vaaz verdiği yer olan Ümmül Halîfe Türbesinin altına götürüldü. Oğlu İbn-i Kâsım namazını kıldırdı. Allahü teala şefaatine nâil eylesin...

.

Bir kâse yoğurt

Osmanlı Devleti döneminde her paşa ve padişah için, memleketinde herkesin istifadesine açık bir hayır kurumu yapıp ahirete öyle gitme, en büyük ideal idi. Bu sebeple, fethedilen yerlerde her biri bir cami, bir külliye veya bir hastane yapıp gitti. Ecdâdımız, kendi devirlerinin kültürünün gerektirdiği müesseseleri kurdular. İnsan nerde neyi tahsil ederse etsin ama Rabbiyle her zaman irtibatlı olsun diye camisiz yer bırakmadılar.

İşte bu düşünce Kanunî’ye de Süleymaniye Camiini yaptırdı. Ancak o, yaptıracağı eserin yalnız kendi defterine kaydolmasını arzu ediyor ve Rabbi’ne böyle bir armağan takdim etmek istiyordu. Onun için, ustalara sıkı sıkıya tenbihatta bulunuyor ve "Kimseden yardım kabul etmeyin" diyordu.

Cami duvarları her gün yükseledursun, karşıdan bu camii mahzun mahzun seyreden bir nine vardı. İnekleriyle başbaşa, onların sütüyle geçinen bu yaşlı kadın, inkisar içinde kendi kendine, "Ey Allah’ım, Kanunî’ye servet verdin, malk-mülk verdin, Senin uğrunda bir cami yaptırıyor. Bu fakir kuluna bir şey vermedin; ne yapayım da, ben de Senin rızanı kazanayım. Benim elimden böyle işler gelmez. Elimden gelen, ustalara bir tas yoğurt ikram etmektir." der ve ustalara müracaat eder.

Onlar, padişahın izni olmadığını söylerlerse de, kadının ısrarına dayanamayıp, yoğurdu alıp yerler. Büyük hükümdar, o gece rüyada, yaptığı işin mizanda tartıldığını görür. Terazinin bir kefesine Süleymaniye Camii, diğerine ise bir tas yoğurt konulmuş ve yoğurt, camiden ağır basmıştır. Sabah olur; Kanunî, ayakları titreye titreye ustaların yanına gelir: "Ne yaptınız, kimden ne aldınız?" diye sorar. "Yaşlı bir nine geldi; çok ısrar etti; yalvarıp yakarmalarına dayanamadık ve bir tas yoğurt aldık." derler. İşte, Süleymaniye’ye ağır basan yaşlı kadının o bir tas yoğurdudur. Kanunî, gördüğü rüyayı oradakilere nakleder.

.

Fatih'e yazılan şehit mektubu

Yatsı namazından sonra ulemâ meclisi huzurda... Yaşlı-genç hâfızlar kenarlara dizilmişlerdi. Fethin mâneviyât kardeşleri yan yana... Sultan boynunu bükmüş, bambaşka bir âlemde tefekkür diyarına uzanmıştı...
Fetih Sûresi aksediyordu dillerden gönüllere, satırlardan sadırlara... Saatler sonra dışarıda bir hareketlilik... Sessizliği yaran ihtiyar bir ses muhâfızları aştı.

“BUYUR BABA, NE İSTEDİN?”
“-Buyursun!” dendi içeriden. Uzun yoldan geldiği anlaşılan bir toprak insanıydı, hayret ve merak nazarları arasında içeri giren. Uzun boylu, zayıf bir adam... Mütevâzı duruşundan zarîf bir heybet yükseliyordu. Küçücük gözlerinden belli belirsiz birer gözyaşı yatağı uzanıyordu çenesine ve kırlaşmış bıyıklarına. Damarları çıkmış yorgun, nasırlı ellerinden birinde bir kâğıt parçasını sımsıkı tutuyordu.
“-Buyur baba! Ne istedin? Seni böyle yorup buralara getiren derdin ne ola ki?!.” Adam gözlerini Sultan’ın gözlerine dikti. Koskoca bir okyanusla irkildi Fâtih:
“-Bak Sultanım! Bende bir emânetin var!...”
Meclis şaşkın; bu muammâ da neydi böyle? Vezirlerden biri Sultan’ın işaretiyle mektubu aldı.
“-Oku!” dedi Fâtih. Yaşlı ziyaretçi bir anda ileri atıldı:
“-Sultanım! Bilmezsin ki, bu sana yazılmış bir şehid mektubudur. Bir şehid mektubunu okumaksa ancak bir Fâtih’e yakışır!”

ZARİF BİR YAZI...
Hayret dolu Hünkar, gayr-i irâdî kalktı, vezirinden kâğıdı aldı. Sonra meclisin ortasına dizleri üstüne oturdu. Kırmızı bir ipekle bağlanmış, mumlanmamış mektup açılırken meclise hoş bir râyiha yayıldı. Zarif bir yazı, inci gibi parlak... Sultan Mehmed bir an ihtiyara baktı. Adam başını müsâade edercesine salladı ve Fâtih, güzel bir rüyaya dalarak elindekini seslendirmeye başladı:
“-Es-selamü aleyküm ve rahmetullahi ve berekatühû... Ey benim nâzenin Hünkarım! Bendeniz Bursalı Mehmed; Sürûrumuz Şehriyârım! Dedem, Sultan II. Murad zamanında Emir Sultan Hazretleri ile dilber şehrin kuşatmasına katılmış. Orada şehid düşmüş. Ben doğanda babam senin adını koymuş, sana asker olam diye... Hünkarım! Ben doğdum doğalı bu mübarek müjdeye yazıldı her lahzam!..” Tam heyecanlı yerinde kaldık değil mi? Devamı yarına...

.

Balkan şehidi Cavit Paşa

Tarihimizdeki en büyük felaketlerden biri de Balkan Savaşıdır. Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ 8 Eylül 1912’de Osmanlı devletinin Balkanlar’da son kalan topraklarına saldırdılar. Bugünlerde, cephenin en ileri ucunda Cavit Paşa kumandasındaki 21. Tümen, Kumanova’da, kendilerinden birkaç kat daha kalabalık Sırp, Karadağ ve Arnavut birlikleriyle girdiği muharebeyi kaybetmişti. Cavit Paşa fazla zayiat vermemek için, emrindeki üç bin kişilik kuvvetle Yanya’ya çekildi. Daha sonra Kolordu Kumandanı Esat Paşa’nın karargahına gitti. Ona, küçük bir birlikle düşman kuvvetlerine baskın yapma fikrini açtı. Esat Paşa’nın bu teklife hayret ettiğini görünce şunları söyledi:

“BOZGUNUN LEKESİNİ SİLMEK İÇİN...”
“Ben düşman kurşunundan korkacak adam değilim. Ben, silah arkadaşlarıma, herkese ve kılıca karşı borçluyum. Bozgunun lekesini silmek için bir şeyler yapmak mecburiyetindeyim. Paşam, şehid olursam, yerimi derhal Albay Hüsnü Bey alacaktır. O da benimle geliyor. Şimdi senden bir ricam var. Harp bu, belki geri dönemem. Eğer bir gün benden bahsetmek lazım gelirse, ‘Cavit vatan için ölmekten çekinmemiştir’ de!”
Şafakla beraber üç tabur Manalusa Tepesine taarruza geçtiler. Daha önceden bu tepeyi savunurken, Yunan kuvvetleri tarafından mağlup edilen ve ric’at etmekte olan az bir kuvvet de, Yanya Müstahkem Mevki Kurmay Başkanı Yüzbaşı Emin Bey tarafından durduruldu ve onlar da taarruz eden birliklere katıldılar.
Cavit Paşa askerin önünde vuruyor, onları bir an önce tepeye ulaştırmak için çalışıyordu. Anadolu’nun yiğit askerleri müthiş bir cesaretle atılırken, Cavit Paşa’nın kumanda eden sesi işitiliyordu:
-Topçular, ateeeş! Nişangâh sekiz yüz!..

YUNANLILAR PÜSKÜRTÜLDÜ; ANCAK...
Akşama doğru vaziyet lehimize dönmeye başladı. Fakat tam bu sırada Cavit Paşa, birliklerden biraz ayrıldığı ileri hatta, kalbine isabet eden bir şarapnelle şehid oldu.
Albay Hüsnü Bey, kırık bir top arabasının üzerine sıçrayarak kumandayı eline aldı ve seslendi:
-Her üç tabur! Benim kumandamdasınız!
Mehmetçikler, çok sevdikleri Cavit Paşa’nın şehadetinden az sonra, ne pahasına olursa olsun onun emrini yerine getirmek azmiyle, şiddetli bir taarruz daha yaptılar ve Manalusa Tepesi üzerindeki kalabalık Yunan birliklerini püskürterek, Türk bayrağını tepeye diktiler..

.

Hayber'de ganimet istemeyen mücâhid

Hayber, Peygamber efendimiz devrinde, Yahûdîlerin toplandığı bir merkezdi. Resulullah efendimiz Medîne’ye hicret ettiğinde, oradaki Yahûdî kabîleleriyle antlaşma yapmışlardı. Ancak Benî Nâdir kabîlesi, antlaşmayı bozarak Resulullaha sûikast tertiplediler. Bu sebeple Medîne’den çıkarıldılar. Benî Kureyzâ kabîlesi de, antlaşma yaptıkları hâlde Hendek Savaşında düşman tarafına geçerek ahidlerini bozdular...

MÜNAFIKLARIN SAVAŞ PLANLARI
Hendek Savaşından sonra Mekkeli müşriklerle Hudeybiye Antlaşması yapılarak müşriklerin saldırısı önlendi. Fakat Hayber’de toplanan Yahûdî kabîleleri, Müslümanlar için çok tehlikeli idi. Medîne’deki münâfıkların reisi Abdullah bin Übeyy Yahûdîlerle görüşüyor, Müslümanlar üzerine savaş açmayı tertipliyorlardı. Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem, Hayber’deki Yahûdîlerle antlaşma yapmak istedi ise de buna yanaşmadılar. Bunun üzerine Medîne’ye saldırmalarını önlemek için Hayber üzerine gitmeye karar verildi...
Hayber’e varınca, Yahûdîlere yine sulh teklif edildi. Kabul etmedikleri için savaş başladı (628).
Hayber, sekiz muhkem kalesi, verimli arâzileri, bol miktârda bağ ve bahçeleri bulunan zengin bir şehirdi. Kalelerin içinde 20.000 asker vardı. Peygamber efendimizin emrinde ise 200 atlı, 1600 piyâde olmak üzere 1800 sahâbî bulunuyordu...
İlk olarak Natat Kalesi kuşatıldı ve on günde fethedildi. Hayber’in en sağlam kalesi olan Kamus, bir türlü düşmüyordu. Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem sancağı hazret-i Ali’ye verdi. Hazret-i Ali onları önce İslâma dâvet etti kabul etmediler. Savaşmak için çıkan Merhab adındaki çok kuvvetli pehlivanı teke tek savaşta öldürdü. Ümitsizliğe düşen Yahûdîler teslim oldular ve kale Müslümanların eline geçti...

“ŞEHİD OLMAK İSTİYORUM!”
Evet, Hayber fethedilmiş, herkes ganimet almak için sıraya dizilmişti Ganimet taksimi esnasında sıra bir çobana geldiğinde o;
- Ya Resûlallah ben ganimet istemiyorum, sadece boğazımdan delecek bir okun beni şehid etmesini bekliyorum, diyerek taksimattan bir hisse almadı.
Resul-i Ekrem efendimiz, Eshabına “bu genci takip ediniz, eğer imanında doğru ise istediği olur” buyurdu. Nihayet şehadet haberi işitilince gidip baktılar ki, hakikaten Peygamberimize gösterdiği yerden bir ok isabet ederek şehîd olmuştu...

.

Sâbit el-Benânî'yi dinleyen meçhul zat!

Sâbit bin Eslem Benânî hazretleri Tâbiînin büyüklerindendir. 737 (H.120) senesinde vefât etti. Hadîs ilminde sika, emîn, güvenilir ve îtimâd edilir bir âlimdir. Hikmetli sözleri pek çoktur. Buyurdu ki:
“Allahü teâlânın anıldığı yere dağlar kadar günah ile girseler, çıktıkları zaman üzerlerinde zerre kadar bir günah kalmaz (kul hakkı dışında).”

“BEN DE SENİ ANDIM!”
Mümin, kıyâmet gününde, Allahü teâlânın huzûrunda durur. Allahü teâlâ ona: “Ey kulum! Sen, dünyâda bana ibâdet eden kullarımla berâber ibâdet ediyor muydun?” diye sorunca, o mümin; “Evet, onlarla birlikte ben de ibâdet ediyordum yâ Rabbî!” der. Yine Allahü teâlâ; “Ey kulum, dünyâda iken bana duâ edip yalvaran ve beni zikredip ananlarla beraber, sen de yalvarıp beni andın mı?” diye suâl buyurur. O mümin yine; “Evet yâ Rabbî!” diye cevap verir. Bunun üzerine Allahü teâlâ; “İzzetim hakkı için, beni zikredip, andığın her yerde ben de seni andım. Nerede duâ edip yalvardınsa, o duânı kabûl ettim” buyurur.” Sonra Sâbit-i Benânî şu hadîs-i şerîfi bildirdi: “Müminin hiçbir duâsı red edilip, geri çevrilmez. Karşılığı ya dünyâda verilir, ya âhirete tehir edilir veya günahlarına keffâret olur.”

MÜ’MİNÛN SURESİNİ OKUYORDU...
Sâbit bin Eslem buyurdu ki:
“Mus’ab bin Zübeyr’in duvarının yanında, hayvanların geçmediği bir yerde idim. Mü’minûn sûresinden; “Hâ mîm. Bu kitabın indirilişi, Azîz, Alîm olan Allah’tandır. O, günah bağışlayan, tövbe kabûl eden, azâbı şiddetli olan, ihsân sâhibi olan Allah’tandır ki, O’ndan başka hiçbir ilâh yoktur, dönüş, ancak O’nadır” meâlindeki âyetlerinin olduğu sahifeyi açtım. O anda, yanımda bir kişi peydâ oldu. Bana, âyetin “Gâfiri-z-zenbi (günahları bağışlayan)” kısmını okuyunca; “Ey günahları bağışlayan Allah’ım! Günahlarımı bağışla” “Kâbilet-tevbe (tövbeyi kabûl eden)” kısmını okuyunca, “Ey tövbeyi kabûl eden Allahım! Tövbemi kabûl et” “Şedîd-ül-ikâb (azâbı şiddetli olan)” kısmını okuyunca; “Ey azâbı şiddetli olan Allah’ım! Beni azâbından muhâfaza eyle!” de, diye söyledi. Sonra yanımdan kayboldu. Sağıma, soluma baktım göremedim. Daha sonra öğrendim ki, bu âyetin tesiriyle fazla yaşamamış vefat etmiş...”

.

Sâbit el-Benânî'yi dinleyen meçhul zat!

Sâbit bin Eslem Benânî hazretleri Tâbiînin büyüklerindendir. 737 (H.120) senesinde vefât etti. Hadîs ilminde sika, emîn, güvenilir ve îtimâd edilir bir âlimdir. Hikmetli sözleri pek çoktur. Buyurdu ki:
“Allahü teâlânın anıldığı yere dağlar kadar günah ile girseler, çıktıkları zaman üzerlerinde zerre kadar bir günah kalmaz (kul hakkı dışında).”

“BEN DE SENİ ANDIM!”
Mümin, kıyâmet gününde, Allahü teâlânın huzûrunda durur. Allahü teâlâ ona: “Ey kulum! Sen, dünyâda bana ibâdet eden kullarımla berâber ibâdet ediyor muydun?” diye sorunca, o mümin; “Evet, onlarla birlikte ben de ibâdet ediyordum yâ Rabbî!” der. Yine Allahü teâlâ; “Ey kulum, dünyâda iken bana duâ edip yalvaran ve beni zikredip ananlarla beraber, sen de yalvarıp beni andın mı?” diye suâl buyurur. O mümin yine; “Evet yâ Rabbî!” diye cevap verir. Bunun üzerine Allahü teâlâ; “İzzetim hakkı için, beni zikredip, andığın her yerde ben de seni andım. Nerede duâ edip yalvardınsa, o duânı kabûl ettim” buyurur.” Sonra Sâbit-i Benânî şu hadîs-i şerîfi bildirdi: “Müminin hiçbir duâsı red edilip, geri çevrilmez. Karşılığı ya dünyâda verilir, ya âhirete tehir edilir veya günahlarına keffâret olur.”

MÜ’MİNÛN SURESİNİ OKUYORDU...
Sâbit bin Eslem buyurdu ki:
“Mus’ab bin Zübeyr’in duvarının yanında, hayvanların geçmediği bir yerde idim. Mü’minûn sûresinden; “Hâ mîm. Bu kitabın indirilişi, Azîz, Alîm olan Allah’tandır. O, günah bağışlayan, tövbe kabûl eden, azâbı şiddetli olan, ihsân sâhibi olan Allah’tandır ki, O’ndan başka hiçbir ilâh yoktur, dönüş, ancak O’nadır” meâlindeki âyetlerinin olduğu sahifeyi açtım. O anda, yanımda bir kişi peydâ oldu. Bana, âyetin “Gâfiri-z-zenbi (günahları bağışlayan)” kısmını okuyunca; “Ey günahları bağışlayan Allah’ım! Günahlarımı bağışla” “Kâbilet-tevbe (tövbeyi kabûl eden)” kısmını okuyunca, “Ey tövbeyi kabûl eden Allahım! Tövbemi kabûl et” “Şedîd-ül-ikâb (azâbı şiddetli olan)” kısmını okuyunca; “Ey azâbı şiddetli olan Allah’ım! Beni azâbından muhâfaza eyle!” de, diye söyledi. Sonra yanımdan kayboldu. Sağıma, soluma baktım göremedim. Daha sonra öğrendim ki, bu âyetin tesiriyle fazla yaşamamış vefat etmiş...”

.

Fudayl bin İyâd'ın talebesinin vefatı

Fudayl bin İyâd hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. 726 (H.107) senesi Horasan’da doğdu. 803 (H.187) senesi Mekke-i mükerremede vefât etti.
Kabr-i şerîfi Mekke’de Cennet-ül-Muallâ’da hazret-i Hadîce vâlidemizin kabri civârındadır...
Fudayl bin İyâd hazretleri, tövbe edenlerin önde gelenlerinden emsâli az bulunan bir zâttı.

NAMAZ KILAN EŞKIYA!..
Gençlik yıllarında eşkıyâ reisi olup, yol kesicilik yapar, kervanları soyardı. Böyle olmasına rağmen namazlarını bırakmaz, oruçlarını tutardı. “Yol kesen”lerden idi; öyle bir tövbe etti ki “yol gösteren”lerden oldu...
Hikmetli sözlerinden bir kısmı da şöyledir:
“Rızâ hâlindeki kişinin dostluğuna inanmam, kızdırdığım bu kişinin gazab hâlindeki dostluğuna inanırım.”
“İnsanın, yanında bulunanlarla tatlı tatlı sohbet etmesi, onlara güzel ahlâk ile davranması, geceleri sabaha kadar ibâdet ile, gündüzleri hep oruçlu geçirmesinden hayırlıdır.”
“Duâmın kabûl olacağını bilsem, yalnız devlet başkanı için duâ ederdim. Çünkü, devlet başkanı iyi olursa, şehirler ve insanlar kötülüklerden ve belâlardan emin olur.”
“Kim, din kardeşi için diliyle sevgi ve hulûs gösterir de içinden ona düşmanlık ve kin beslerse, Allah ona lânet eder, dilsiz yapar ve kalp gözünü köreltir.”
Fudayl bin İyâd hazretleri talebelerinden birinin vefâtı yaklaşınca, onun yanına giderek Yâsîn-i şerîf okumaya başladı. Talebe; “Ey hocam! Bunu bana okuma” deyince, Fudayl hazretleri sustu. Sonra o talebeye Kelime-i tevhîdi telkîn etti. Talebe; “Ben o mübârek sözü söyleyemiyorum. Çünkü ondan uzağım” dedi ve vefât etti...

ÇOK MAHZUN OLMUŞTU...
Fudayl bin İyâd hazretleri evine dönerek evden çıkmaksızın bir müddet mahzûn oldu, ağladı. Sonra rüyâsında talebeyi Cehennem’e götürürlerken gördü ve;
“Ey oğul! Sen talebelerimin en iyilerindendin. Neden Allahü teâlâ senden mâ’rifet nûrunu aldı?” diye sordu.
Talebe şöyle cevap verdi: “Üç şey sebebiyle Allahü teâlâ benden mâ’rifet nûrunu aldı. Birincisi, nemîme. Çünkü ben size başka, arkadaşlarıma başka söyler, söz taşırdım. İkincisi hased. Ben arkadaşlarıma hased ederdim. Üçüncüsü, içki. Bir defâsında hastalanmıştım. Hastalığımı tedâvî ettirmek için hekîme gittim. Hekim bana; ‘Her sene bir kadeh şarap içeceksin, yoksa iyi olmazsın’ dedi. Ben de böylece alışıp gittim” dedi.

.

Iraklı bir genç ve Ebû Süleymân Dârânî

Ebû Süleymân Dârânî, Şam’da yetişen büyük velîlerdendir. Sekizinci ve dokuzuncu yüzyıllarda yaşamıştır. Doğum târihi bilinmemektedir. 820 (H.205) senesinde Şam’da vefât etti...
Ebû Süleymân hazretleri, dünyâdan ve içindekilerden yüz çevirmiş olup, zâhid bir hayat yaşadı. İlk defâ yünlü elbise giyen sofîlerden oldu...

“SEVDİKLERİNE İHSÂN EDER”
Bu mübarek zat, “Zühd nedir” diye soranlara; “Zühd, Allahü teâlâ ile meşgûl olmana mâni olan her şeyi terk etmektir. Dünyânın hiç olduğunu bilmeyen, zühd sâhibi olamaz” buyurdu.
“Açlık, Allahü teâlânın hazînelerinden bir hazînedir. Onu sevdiklerine ihsân eder. İnsanın karnı doyunca, bütün âzâlarını şehvet açlığı kaplar. Karnı aç olanın ise âzâları şehvetlere karşı bir arzu duymaz.”
“Ben öyle insanlara yetiştim ki, onlar açlığı kendileri için ganîmet sayardı. Tıpkı şimdikilerin tokluğu ganîmet saydığı gibi.”
Ebû Süleymân Dârânî hazretleri hac vazîfesini yerine getirmek üzere Mekke-i mükerremeye gitmek için yola çıktı. Yolda, Iraklı bir gençle arkadaş oldu. Yolculuk esnâsında Iraklı genç devamlı Kur’ân-ı kerîm okuyor, durdukları yerlerde vakit namazı hâricinde nâfile namaz kılıyor, gündüzleri oruç tutuyordu. Nihâyet Mekke-i mükerremeye ulaştılar. Genç, Ebû Süleymân Dârânî hazretlerinden ayrılmak istedi. Ebû Süleymân Dârânî o gence; “Benim sende gördüğüm hâllere seni sevk eden nedir?” diye sordu. Genç dedi ki:

BİR HURİNİN TEBESSÜMÜ...
“Ey Ebû Süleymân! Beni böyle yapmamdan dolayı kınama. Çünkü ben rüyâmda altın ve gümüşten yapılmış birçok şerefeleri olan bir köşk gördüm. İki şerefenin arasında şimdiye kadar hiç görmediğim güzellikte hûriler vardı. Bu hûrilerin tebessüm etmesi sırasında dişlerinden yayılan nûr etrâfı aydınlatıyordu. O hûrilerden biri bana dedi ki: ‘Ey genç! Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için çok çalış ki bana kavuşasın!’ Sonra uykudan uyandım. Bu rüyâ, benim senin gördüğün hâllere kavuşmamın sebebidir...”
Ebû Süleymân Dârânî o gençten duâ istedi. Genç ona duâ ederek ayrıldı. Kısa bir zaman sonra da vefat etti.
Ebû Süleymân Dârânî kendi nefsini kınayarak; “Ey nefsim! Uyan ve bu gencin bildirdiği işaretlere ve müjdelere kulak ver. Bir hûriye kavuşmak için bu şekilde çalışılırsa, bu hûrinin Rabbine kavuşmak için nasıl çalışmak gerekir?” diye nefsini azarladı..

.

Muhammed Huccetullah

Muhammed Huccetullah, 1624 (H.1034) senesinde dedesi İmâm-ı Rabbânî Müceddîd-i elf-i sânî Ahmed Fârûkî Serhendî hazretlerinin vefât ettiği yıl doğdu. İsmi Muhammed Nakşibend olup, lakabı “Huccetullah”tır. Tasavvufta “Hullet” ismi verilen pek yüksek makamların sâhibi idi.

“DUADA KUSUR ETMEMELİ!”
Muhammed Huccetullah hazretleri, 1703 (H.1115) senesinde seksen bir yaşında vefât edip, hakîkî âleme göç ederek sevdiklerine kavuştu. Vefatlarından önce yazdıkları mektuplarından birinde (özetle) buyurdular ki:
“Allahü teâlâya hamd olsun. Seçtiği kullara selâm olsun. Mektubunuzla şereflendik. İkrâmlarınız da geldi. Duâ etmemize sebep oldu. Hadîs-i şerîfte; “Duâ kapılarının kendisine açıldığı kimseye (yâni duâ nasib olan kimseye) kabûl kapıları ve Cennet, yâhut rahmet kapıları da açılır” buyuruldu. O hâlde duâda kusur etmemelidir. Kapalı kapıları duâ anahtarı ile açmalıdır. İhtiyaçlarını Allahü teâlâdan yalvararak ve O’na sığınarak istemeli, âhiret kurtuluşunu onlarda görmelidir.
.....
Duânın kabûl olması için olan şart ve edebler: Yemekte ve giymekte haramdan sakınmak, Allah’a karşı ihlâslı olmak. Duâdan önce namaz veya benzeri sâlih bir amel işlemek, abdestli olmak, temiz olmak, kıbleye karşı diz çöküp oturmak, duâ ederken Allahü teâlâya hamdü senâ etmek, Resûlullah efendimize salevât-ı şerîfe getirmek, iki elini uzatıp, omuzları hizâsına kaldırmak, elinde eldiven olmamak, isterken Allahü teâlânın isimleri ve sıfatları ile istemek, meselâ; yâ Rabb-el-âlemîn, yâ Ekrem-el-ekremîn, yâ Erhamerrâhimîn... gibi. Avuç içleri açık olmak, edeb üzere bulunmak, hudû’ ve huşû’ hâlinde olmak. Kendini eksik, kusurlu, zavallı ve kırık bilmektir.

“MAZLUMUN DUASI MAKBULDÜR”
Duânın kabûl zamanları ise; Kadir gecesi, Arefe günü, Ramazân-ı şerîf ayı, Cumâ günü, gecenin ilk üçte biri, gece yarısından sonra, gecenin son üçte biri, gecenin ortası ve seher vakitleridir. Bunlardan en önemlisi Cumâ saatidir...
.....
Fâcir ve fâsık olsa da, mazlûmun duâsı makbûldür. Babanın, âdil pâdişâhın, sâlih ve velîlerin duâları müstecâbdır...
.....
Çocukların da ana-babasına duâları, misâfirin duâsı, oruçlunun iftâr vaktindeki duâsı, Müslümanın Müslümana gıyâbında, yâni arkasından yaptığı duâ makbûldür...
.....
Yâ Râbbî! Duâlarımızı kabûl eyle. Sen her şeyi işitirsin, bilirsin.”

Toplam Görüntülenme: 1434

Yayın tarihi: Çarşamba, 03 Eylül 2008

.

Büyük mutasavvıf Şeyh Ali Safvetî

Şeyh Safvetî hazretleri, Mısır’ın meşhur velîlerindendir. Tasavvufta babasından feyz alıp kemâle erdi ve onun yerine geçti...
O devirde Harem-i şerîfte Şeyh Mustafa Çelebi isminde bir zât vardı. Bu zât bir gece rüyâsında Peygamber efendimizi gördü. Resulullah efendimiz ona bir kâğıt verip; “Bunu Mısır’da Gülşenîzâde Şeyh Safvetî’ye ver. Bizi ziyârete gelsin” buyurdu. Bu rüyâ üzerine hemen Mısır’a gidip onu buldu. Rüyâsını anlattı. Bu müjde üzerine bambaşka bir hâle giren Şeyh Safvetî, hemen hazırlanıp hacca gitti...

Derviş Ali Mevlevî onun bir menkıbesini şöyle anlatmıştır:
Bir defâsında Mısır’a gitmiştim. Şeyh Safvetî’nin zâviyesine gidip sohbetinde bulundum. Bir gün onunla birlikte bir yere gidiyorduk. Yolda hurma lifinden yapılmış bir urgan gördüm. Kendi kendime; “Hurma ne mübârek bir şeydir. Pekçok husûsiyetleri var. Urgan dahi oluyor” dedim. Bu arada Şeyh Safvetî hazretleri kalbimden geçeni anlayıp, bana döndü ve;
-Derviş Ali, hurma bütün husûsiyetleri yanında, urgan da olur, buyurdu...
Şeyh Safvetî hazretleri vefâtının yaklaştığı bir sırada talebelerine; “Dervişler, Allahü teâlânın Latîf ism-i şerîfini söyleyin. Yâ Latîf... Yâ Latîf... diye zikrediniz” dedi. Bu sözlerini işiten eski talebeleri; “Elvedâ, elvedâ!..” diye ağlaşmaya başladılar. Çünkü Şeyh Safvetî hazretlerinin babası Şeyh Hayâlî Efendi onun için; “Oğlum Ali Safvetî vefât edeceği zaman cezbeye uğrasa gerektir. O zaman ‘Yâ Latîf ism-i şerîfini söylemekle meşgûl olunuz’ diye işâret etmişti. Bu sebeple hocalarının vefâtının yakın olduğunu anlayan talebeler, ağlamaya başladılar...

“VEFAT ETMEDEN DUASINI AL!”
Vefât edeceği günlerde ilâhî aşkın deryâsına dalmış bambaşka bir hâle girmişti. Bir cumâ günü sevenlerini yanına çağırmıştı. Hiç konuşmuyor, devamlı zikirle meşgûl oluyordu. “Allah” dedikçe ağzından nûrlar saçılıyordu. Bu hâli gören talebeleri ve halk, onun ayrılığının acısıyla feryâda başladılar. Mısır beyleri ve şehrin kâdısı, Şerîf Mehmed Paşa da ağladılar. Babasının türbesinde medfûndur.
Edirneli Kerîm Efendizâde Mehmed Çelebi şöyle anlatmıştır:
Bana rüyâmda; “Şeyh Safvetî’nin vefâtı yaklaştı, duâsını al!” dediler. Mısır’a gittim. Vardığımda hasta olduğunu öğrendim. Ramazân-ı şerîf ayının ilk haftasında vefât etti...

.

Ramazana hürmet eden Mecusi...

Muteber kitaplarda, ramazân-ı şerîf hakkında buyuruluyor ki: Ramazan ayı, çok şereflidir. Bu ayda yapılan nafile namaz, zikir, sadaka ve bütün nâfile ibâdetlere verilen sevap, başka aylarda yapılan farz ibâdetlere verilen sevap gibidir... Bu ayda bir oruçluya iftâr verenin günahları affolur. Cehennemden âzâd olur, kurtulur. O oruçlunun sevâbı kadar, ayrıca buna da sevap verilir.

BU AYDA İYİ İŞ YAPANLAR...
Bu ayda ibâdet ve iyi iş yapabilenlere bütün sene bu işleri yapmak nasip olur. Bu aya saygısızlık edenin, günah işleyenin bütün senesi günah işlemekle geçer.
Bir hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Ramazân-ı şerîfe hürmet eden, Allahü teâlâya hürmet eder.) Eskiden gayrimüslimler bile bu aya saygı gösterirdi...
Bir ramazan günü idi. Müslüman mahallesinde oturmakta olan bir Mecusi’nin çocuğu, daha Müslümanların ne yaptığını idrak edecek çağa gelmediği için oruçlu Müslümanların arasında ekmek yiyordu. Hemen babası, çocuğun bu halini fark etti ve; “Oğlum şimdi Müslümanların arasında yemek yenir mi? Onlar bugünlerde oruç tutarlar, bugünler onların mübarek günleridir” diyerek çocuğu azarladı ve eve gönderdi...
Aradan yıllar geçti ve her fâninin başına gelen ölüm, bir gün onu da alıp götürdü bu dünyadan... Ölümünden sonra o beldenin dinde ileri gelen zatlarından birçoğu, o Mecusiyi rüyalarında Cennet-i âlâda görüp, şaşkınlık içinde sordular:
“Biz seni imansız bilirdik. Nasıl oldu da bu nimete eriştin!”

“MÜMİN OLARAK VEFAT ETTİM”
Cennet nimetleri içinde olan zat, onlara şu cevabı verdi:
“Evet! Doğru söylüyorsunuz. Ben bir Mecusi idim. Fakat bir gün küçük oğlum, Müslüman mahallesinde; onlar oruçlu olduğu halde ekmek yiyordu. Ben çocuğumun, onların gözleri önünde bir şeyler yemesine müsaade etmedim. Müslümanların hürmet ettiği bir şeye, ben de hürmet ettiğim için Cenab-ı Allah, benim ruhumu mümin olarak aldı... Ölüm anında Azrail aleyhisselam geldiği zaman, Allahü teâlâ ona emretti. Evvela bana (Eşhedü enla ilahe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdühü ve resûlühü) dedirtti, ondan sonra ruhumu aldı. O sebepten ben, işte bu gördüğünüz nimetlere kavuştum...”

Türkiye'nin ilk psikiyatrı Dr. Mazhar Osman

Mazhar Osman, Sultan Abdülhamid Han zamanında tıp tahsili yaparak o devrin en önde gelen hekimlerinden oldu. Ülkemizin ilk Psikiyatrı. İsmi, halkımız arasında fıkra ve hikâyelere konu olacak kadar sevilen Dr. Mazhar Osman, aynı zamanda mütedeyyin bir insandı. Vefat etmeden biraz önce evlatlarına şu vasiyeti yaptı:

“MANEVİYATIN KAYNAĞI: AİLE”
“63 senelik hayatımın tarihi bir gramofon plâğına sığamaz. Lâkin tarih bir kelime ile söylenebilir: Göz açıp kapayıncaya kadar geçen bir ömür... Hayatımın hususiyeti durmaksızın çalışmak oldu. Çalışmaksızın geçen ömrün çok sıkıntılı ve usandırıcı olduğuna kaniyim... Şaşırmadım, daima doğru yolda, cesur adımlarla yürüdüm. İyi bir Müslüman, iyi bir vatandaş, iyi bir aile babası ve nihayet iyi bir insan sayılırsam, bu bana yeter...
13 yaşında Bülbülderesi’ne gömdüğüm anamın sevgisini ölünceye kadar lekesiz, en büyük sevgi olarak taşıdım. Hayatımın bütün manevî kuvvetlerini o sevgi kaynağından aldım. Allah’ı, dini, milleti, insanları sevmeyi o mukaddes hatun bana tanıttı. Babam da bana en kıymetli mirası hediye etti: Sıhhat ve namus!.. Ben ne kazandımsa, ne isem onlara aittir, onlara borçluyum. Bıraktıkları fukaralık bile bana en büyük şeref ve iftihar vesilesi oldu.
Doktor oldum, hoca oldum, refaha kavuştum, şöhretim birçoklarını imrendirecek dereceye vardı. Çok mesut yaşadım. Hayatta herkes gibi heyecanlar, ızdıraplar elbette ben de çektim. Hamdolsun, kadere olan inancım hepsini yendi, tahammül etmeyi öğretti...

“ÂLİCENAP VE ŞEFKATLİ OLUN!”
Evlâtlarım, hayatımda size her zaman söylediğim baba nasihatini bir daha tekrarlıyorum: Şöhreti, serveti, huzuru, şeref ve haysiyetinizle değişmeyiniz. İkbal için kimseye boyun eğmeyiniz. Hayatta korkaklar ezilir, kendinizi ezdirmeyiniz. Namuslu, hür, cesur ve azimkâr olunuz. Hele gülünç olmayınız, iğrenç olmayınız. Kimse size acımaya lüzum görmesin, kimsenin merhametine muhtaç olmayınız. Rabbinizi, milletinizi ve vatanınızı seviniz. Âlicenap ve şefkatli olunuz. Hayatınızı koruyunuz; hayat pek kıymetli bir vedîadır. Ama şeref ve haysiyetinizi korumak için gerektiğinde her fedakârlığa hazırlıklı olunuz.
İşte evlâtlarım, size babanızın bir nasihati, sizde ebedî kalacak bir yadigârı. Hepinizi Allah’a emanet ediyorum...”

Yıldızlardan biri... Abdullâh bin Zeyd

Eshâb-ı kiram, Resûlullahın sevgisi için, akrabâlarını, ahbablarını, çocuklarını, zevcelerini, memleketlerini, evlerini, akarsularını, tarlalarını, ağaçlarını terk ettiler. Resûlullahı “sallallahü aleyhi ve sellem” bunların hepsine ve kendi canlarına tercih ettiler. Bunların sevgisini ve canlarının sevgisini bırakıp, Resûlullahın sevgisini seçtiler. Resûlullahla konuşmak, Onunla berâber bulunmak şerefine kavuştular. Onun sohbeti bereketi ile, Peygamberlik üstünlüklerine eriştiler. Allahü teâlânın gönderdiği vahyi gördüler ve melekle berâber bulunmakla şereflendiler. Hadis-i şerifte (Eshâbımın her biri gökteki yıldızlar gibidir. Herhangisine uyarsanız, Allahü teâlânın sevgisine kavuşursunuz) buyuruldu.

İBRETLİ BİR HADİSE...
İşte onların Peygamber efendimize olan muhabbetlerini sergileyen ibretli bir hadise...
Abdullâh bin Zeyd el-Ensârî (radıyallâhu anh) Resûlullâha gelip;
- Yâ Resûlallâh! Sen bana nefsimden, malımdan, evladımdan ve ehlimden daha sevgilisin. Eğer, gelip de seni görme gibi bir nîmet olmasaydı ölmeyi arzu ederdim, dedi ve ağlamaya başladı...
Bunun üzerine Resûlullâh efendimiz;
“- Niçin ağlıyorsun?” diye sorduklarında Abdullâh bin Zeyd;
“- Yâ Resûlallâh! Bir gün sizin de bizim de vefat edeceğimizi, sizin peygamberlerle beraber yüksek makamlarda olacağınızı, bizim ise eğer cennete girsek bile aşağı makamlarda olacağımızı düşünerek (seni göremeyeceğim endişesiyle) ağladım.” cevabını verdi...

ÂYET-İ KERÎME NAZİL OLDU
Merhamet deryası Peygamber efendimiz cevap vermeyip sükût ettiler. Bu sırada şu âyet-i kerîme nâzil oldu:
“Kim Allâh’a ve Peygamberine itaat ederse işte onlar, Allâh’ın kendilerine nîmet verdiği nebîler, sıddîkler, şehidler ve sâlihlerle beraber olacaklardır. Onlar ne güzel dostlardır!” (en-Nisâ, 69)
Abdullâh bin Zeyd el-Ensârî hazretleri, bir gün bahçesinde çalıştığı bir sırada, oğlu nefes nefese gelip büyük bir üzüntü ile Resûlullâhın vefat haberini verdi. Bu acı haberle sarsılan Abdullâh bin Zeyd, şöyle duâ etti:
“- Allâh’ım! Gözlerimi al ki artık bundan böyle tek sevdiğim Resûlullâh Efendimizden başka kimseyi görmeyeyim.”
Mübarek sahabenin duâsı kabul oldu ve oracıkta gözleri görmez oluverdi. Bundan kısa bir müddet sonra da bu acıya dayanamayarak vefat etti...

.

Kerim Ağanın hazin sonu!..

Sultan İbrahim Han, İstanbul’da doğdu. Uzun boylu, kuvvetli vücutlu ve kumral sakallı idi. Annesi Kösem Sultan onun iyi yetişmesi için çok gayret göstermişti. Devrinde yaşayan bazı kindarların dediği gibi “deli” değil “velî” bir sultandı...
Kardeşi Dördüncü Murad Han’ın vefatı üzerine 1640’ta tahta çıktığı gün şöyle dua etmişti: “Elhamdülillah. Ya Rabbi! Benim gibi zaif kulunu bu makama lâyık gördün. Ya Rab! Saltanat günlerimde milletimin halini hoş eyle ve birbirimizden hoşnut kıl!”
Sultan İbrahim Han, tahta çıktıktan sekiz sene sonra Edirne’ye gitmişti. Tellala şöyle bağırttı:
-Padişah fermanıdır. Duyduk duymadık demeyin... Yarın ayak divanı olacaktır. Kimin kimden şikâyeti varsa gelsin, padişah efendimize söylesin. Duyduk duymadık demeyin...

“BENİM ŞİKAYETİM VAR!”
Ertesi gün ayak divanı oldu ve padişah halkın karşısına çıktı. Kalabalığa: “Ben dâhil kimseden şikâyetiniz var mı?” diye sordu. Halktan biri ileri çıktı. Padişahı selamladıktan sonra; “Padişahım, benim şikâyetim vardır” deyince Sultan: “Söyle de istişare edelim. Şikâyetinde haklıysan haksızı adalete teslim edelim” dedi. O adam “Padişahım, Kerim Ağa denilen adam bana zulmetti. Malımı mülkümü alıp, çoluğum çocuğumla sokaklara attı. Memleketin varlıklı ailelerindenken, en varlıksızı oldum.
Bir lokmaya muhtaç hale geldim. Sözümü doğrulayacak şahitlerim vardır” diyerek başına gelenleri anlattı.

“PADİŞAHIM BEN YENİÇERİYİM!”
Padişah, şahitleri de dinledikten sonra Kerim Ağa’yı buldurup getirtti ve ona;
“Ağa! Hakkında şikâyet var. Eşkıyalığa bulaşıp mazlumları soyar, mallarını alarak sokaklara atarmışsın. Doğru mudur?” diye sordu. Ağa özür dileyeceği yerde, ileri geri konuşmaya başladı. Padişahın kendisine bir şey yapamayacağını sanıyordu. Çünkü yandaşlarına; özellikle de yeniçeri olmasına güveniyordu...
-Padişahım ben yeniçeriyim, diye yüksek sesle cevap verdi. Sultan İbrahim, bu densizliğe tahammül edemedi ve tahtından kalkıp adamın yakasından tuttuğu gibi havalandırdı “Bre densiz! Sen yeniçeriysen ben de Padişahım” diyerek yere çarptı.
Ağa’yı hemen adalete teslim etti ve mahkeme; mazlumun hakkını alarak ona da en ağır cezayı verdi...

.

Gözyaşı denince Küllab bin Ceri

Allahü teâlânın dostları, bu dünyadan geçmiş, sadece Rablerini düşünür, onun huzuruna çıkacakları günün endişesinden başka bir endişe taşımazlar... İşte bu Allah dostlarından biri de Küllab bin Ceri’dir.
Küllab bin Ceri, ömrünü ibadetle ve insanlara emr-i maruf yaparak geçirmiştir. Bu iki özelliğinin dışında bir özelliği daha vardı ki; onu asıl meşhur eden bu durumu idi. Çok ağlardı...
Çünkü hadis-i şeriflerde (Allah korkusu ile gözden akan bir damla gözyaşından veya Allah yolunda akıtılan bir damla kan damlasından daha kıymetli, Allah indinde bir damla yoktur.) ve (Allah korkusu ile ağlayan göze, Cehennem ateşinin dokunması haramdır) buyuruluyordu. Resulullah efendimizin bu hadis-i şeriflerini bir an olsun aklından çıkarmıyordu...

“ONUN GECESİ NASIL ACABA?”
Gündüzleri onu tenhalarda görenler, çokça ağladığına şahit olmuşlardı.
Dostları arasında şöyle bir konuşma geçmişti:
-Küllab’ın gündüzünü biliyoruz, peki onun gecesinin nasıl geçtiğini içimizde bilen var mı?
Orada bulunan Ebu Seyyar şöyle anlattı:
-Ben de onun gecesinin nasıl geçtiğini merak ederek bir gece gizlice takip ettim. Namazlarını kıldıktan sonra, vadiye doğru yöneldi, vadideki ırmağın kıyısına gelince durdu. Başladı ağlamaya, o kadar çok ağlıyordu ki ona bir şey olacağını düşündüm. Sabah namazına kadar böyle devam etti. Irmak kenarında niçin ağladığını da anladım, gece ağlamasını başkaları duysun istemiyordu. Sabah namazı yaklaştığında Küllab bin Ceri’nin yanına gittim. Aramızda şöyle bir konuşma geçti:
-Selamünaleyküm ey Küllab.
-Ve aleykümselam Ebu Seyyar.
-Allah sana rahmet etsin, gece boyunca seninle birlikte bulundum. Bu hâlin nedir?
-Ey Ebu Seyyar! Ben ağlamayayım da kim ağlasın? Ben Rabbime nasıl yalvarmam, ben Rabbimden nasıl istemem, kime yalvarayım, kimden isteyeyim?
Küllab bu şekilde sabaha kadar ağlayarak yalvardı. Sabah namazı vakti girince namaza durdu. Secdede uzun zaman kaldı. Başını kaldırmayınca merak edip yanına yaklaştım. Baktım ki son nefesini vermiş.

.

Mücâhid velîlerden Dâvûd Samadî

Dâvûd Samadî, Balıkesir’in Havran ilçesi civarında yaşıyan velîlerdendir. Doğum ve vefât târihi belli değildir. On üçüncü asırda yaşamıştır. Hayâtı hakkında kaynaklarda fazla bilgi yoktur. Zamânın âlimlerinin sohbetlerinde bulunarak kemâle geldi...
Dâvûd Samadî bir gün hizmetçisine;

“BANA SİLAHLARIMI GETİR!”
-Muhârebemiz var, bana silahlarımı getir, buyurdu.
Giyinip silahlarını kuşandıktan sonra evinden dışarı çıkıp gözden kayboldu...
Bir süre sonra elbiseleri çeşitli yerlerinden parçalanmış olduğu halde geri döndü. Hizmetçisine;
-Ellerime su dök yıkayayım, buyurdu. O anda hizmetçisi onun ellerinin dirseklerine kadar kan içinde olduğunu gördü ve merakla;
-Efendim! Bu nedir? diye sual etti. O da;
-Evlâdım, şu anda Akka Kalesi fethedildi! dedi. Sonra, Akka’nın fethinin Şeyh Dâvûd’un elini yıkadığı vakitte tamamlandığı öğrenildi...
Zamânın şarkıcılarından biri, Dâvûd Samadî’nin yanında tövbe etti. Bunun üzerine Dâvûd Samadî, ona bir misvak hediye etti.
O şahıs bir müddet sonra bir kafile ile Şam’a gitmek üzere yola çıktı. Yolculuk sırasında, kervandan birisi ondaki misvağı görünce istedi, o da verdi. Misvağı alan şahıs, misvak ile alay etti ve edebe aykırı hareketlerde bulundu. Sonra başka birisi de misvağı isteyince ona attı. Fakat isteyen yakalayamadı. Bir süre sonra ikisi de yaptıkları bu hareketlerin cezâsını çekti. Misvağı isteyip de yakalayamayan, vücutta su birikmesi hastalığına yakalanarak öldü. Diğerinin ise karnı davul gibi şişti. Bir süre sonra da öldü...

ALAY ETMENİN CEZASI!..
Muteber kitaplarda buyuruluyor ki: Misvakın otuzdan fazla faydası vardır. En aşağısı sıkıntıyı giderir, en iyisi de ölürken şehadet getirmeyi hatırlatır. Misvak, ölümden başka her derde şifadır. Sırat üzerinde yürümeyi de kolaylaştırır, yaşlanmayı da yavaşlatır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: (Peygamberlerin beş sünneti: Hayâ, hilm, hacamat, misvak, güzel koku.), (Eğer ümmetime güçlük vermeyeceğini bilseydim, her namaz için abdest almalarını ve her abdestte misvak kullanmalarını emrederdim.) Yani o şahıslar aslında misvakla değil, dinle alay etmenin cezasını çekmişlerdi...

.

Büyük mutasavvıf Bostan Çelebi

Bostan Çelebi, mürşid-i kâmil olup, Allahü teâlânın nûru ile bakan bir zât idi... Bu mübareğin, hâl, hareket ve tavırlarında gizli mânâlar ve işâretler bulunduğu firâset sâhipleri ile halkın çoğu tarafından bilinirdi. Meselâ, av ile fazlaca ilgilenirse, talebelerinin çokluğuna; harp âletleriyle meşgûl olursa, ordunun cihâda çıkacağına; elbise ve sarıklarını sık sık değiştirseler, devlet kademelerinde tâyinler olacağına; giyinişlerinde değişiklik yapmayıp aynı elbiseleri uzun süreli giyseler, umûmî rahatlık ve ferahlığa; fazla ihsân ve bağışlarda bulunsalar, bolluk olacağına; tutumluluk gösterseler, kıtlık ve pahalılığa; sadaka vermekte gayret gösterseler, vebâ hastalığı çıkacağına işâret olurdu...

BASÎRET SAHİPLERİ BİLİRDİ...
Her bir tavrı ve hâli boş değildi ve bir mânâya işâretti. Bütün hareketleri ve davranışlarının gelecekte olacak işlere âit birer nümûne, örnek olduğunu basîret sâhipleri bilirdi. Bilhassa bâzı müşkillerine, meselelerine cevap bekleyenlerin onun söz ve hareketlerinden durumlarına göre cevap mâhiyetinde işâret aldıkları pek yaygındır.
Meselâ yolculuğa çıkmış birisi hakkında kötü bir haber duyulsa, doğru mu yalan mı bilinmese, fakat Bostan Çelebi; “Falanca şehirdedir, üzülme!” buyurursa, bu sözü o kimsenin hayatta olduğuna müjdedir. Susarsa, o haberin acı, kötü olduğuna yorumlanırdı...
Bostan Çelebi, 1631 (H.1040) senesinde Konya’da vefât etti. Kabri, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî hazretlerinin türbesi içerisindedir.

“AHLÂKINIZI GÜZELLEŞTİRİN”
Uzun yıllar verdiği derslerle yüzlerce kıymetli talebe yetiştiren Bostan Çelebi, vefâtına yakın onlara şu nasîhatlerde bulundu:
“Halîfelerimize itâat ediniz. Onların himmetleri ile dedelerimizin bereketlerine kavuşmaya çalışınız. Onlar hakkında îtikâdınız ve inancınız temiz olsun. Muhâlefet edenlerin vesveselerinden sakınınız. Mesnevî’nin işâretlerini üstâddan, ehlinden öğreniniz. Vakitlerinizi Allahü teâlânın beğendiği şeyleri elde etmeye çalışmakla geçiriniz. Nefsin arzu ve isteklerinden sakınıp, ibâdetleri yerine getirmekte gevşeklikten sakınınız. Bunlardan geri durmayınız. Hallerinizi ve niyetlerinizi düzeltiniz. Ahlâkınızı güzelleştiriniz. Böylece kıyâmet günü pişmân olmak durumu ile karşı karşıya kalmazsınız.”

.

Pîr Muhammed ve Kara Kethudâ

Pîr Muhammed Gencevî hazretleri Azerbaycan’ın Gence şehrinde yaşamış büyük bir velidir. Onaltıncı yüzyılda Gence’de vefat etmiştir. Pîr Muhammed Gencevî hazretlerinin hanımı Zeyneb Ananın iki erkek kardeşi vardı. Bunlardan biri eniştesi olan Gencevî hazretlerini severdi ve ona talebe olmuştu. Diğerinin ise hiç muhabbeti yoktu...

“BİZİ SEVEN KURTULDU...”
İki kardeş yani Gencevî hazretlerinin kayınbiraderleri, birlikte Gürcistan’a askere gitmişlerdi. Bir gün Gencevî hazretleri hanımı ile evinde otururken; “Eyvâh!” dedi. Hanımı ne oldu diye sorunca; “Birâderine bir kâfir kurşun attı. Bizi seven kardeşine gelen kör kurşuna bir pelit ağacı engel oldu ve birâderin kurtuldu” deyince, Zeyneb Ana; “Öbür kardeşime gelen kurşun ne oldu?” diye sordu. “Göğsünü delip geçti!” buyurunca “Aman böyle söyleme!” dedi. “Allahü teâlâ bilir ama, böyle oldu hanım...”
Askerler dönünce, Gencevî hazretlerini seven kayınbirâderi sağ salim geldi. Sevmeyip muhâlefet edeni ise vurularak ölmüştü...
***
Kara Kethudâ adında bir zât bir gün Pîr Muhammed Gencevî hazretlerine; “Efendim bir kimse ne zaman öleceğini bilip, helalleşse ve gücü yettiği kadar ölüme hazırlansa iyi değil midir?” diye arz etti. Bu suâl üzerine; “İyidir” buyurunca; “Benim ölümüm için bir işaret lütfeder misiniz?” dedi. Bunun üzerine; “Molla Âdil Paşa ile Molla Pürkadem’den hangisi önce vefât ederse sen ölüm hazırlığını yap! Senin ölümün bu iki ilim ehlinin ölümleri arasındadır” buyurdu...

“BENİM ÖLÜMÜM YAKLAŞTI!”
Bu kimse Pîr Muhammed hazretlerinin vefâtından sonra yirmi beş sene daha yaşadı. Nihâyet işâret edilen âlimlerden Molla Âdil Paşa vefât etti. Halk toplanıp cenâze namazını kıldılar. Kara Kethudâ cemâat dağılmadan hepsiyle tek tek müsâfeha yapıp helalleşti ve ağladı. Neden ağladığını sorduklarında;
“Şeyh Pîr Muhammed Gencevî hazretleri bana demişti ki: ‘Senin ölümün, Molla Âdil Paşa ile Molla Pürkadem’in vefâtlarının arasında olur!’ Âdil Paşa vefât etti. Benim ölümüm de yaklaşmıştır” dedi. Birkaç gün sonra da vefât etti...

.

Nizâmeddîn Evliyâ'yı üzenlerin hazin sonu!

Nizâmeddîn Evliyâ hazretleri Hindistan’da yaşayan büyük velilerdendir. 1325 senesinde vefat etti. Milyonlarca Hindli onun sohbetleri ve merhameti ile Müslüman olmakla şereflenmiştir. Bütün Hindistan halkı onu hürmetle anıyor ve büyüklüğünü, kerametlerini anlatıyordu. Buna rağmen bazı devlet adamları siyasi endişelerle ona karşı çıktılar. Daha önce Nizâmeddîn Evliyâ’nın büyüklüğünü kıskanan, eski Sultân Kutbeddîn’in acı sonundan mesûl olan saray erkânı, bir kere daha, yeni Sultan Gıyâseddîn Tuğluk’u o büyüğe karşı kışkırtarak, eski yaptıklarını denediler. Ona olmayacak şeyleri söylediler. Sultâna bağlı âlimler ile Nizâmeddîn Evliyâ arasında münâzara yapılması kararlaştırıldı...

MÜBAREĞİN KALBİ KIRILMIŞTI...
Denilen gün ve yerde toplanıldı. Yapılan münâzarada Nizâmeddîn Evliyâ’nın naklettiği hadîs-i şerîfleri diğer âlimler kabûl etmedi. Mübareğin kalbi kırıldı. Dergâhına dönen Nizâmeddîn Evliyâ, üzgün bir şekilde talebelerine şöyle dedi:
“Delhi âlimlerinin ve saray adamlarının, içi, bize karşı kıskançlık ve düşmanlıkla kaynıyor. Münâzarada bana karşı açıkça saldırmalarından bu anlaşılıyor. Ayrıca onlar, Peygamber Efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) hadîs-i şerîflerini dinlemeyi de reddettiler. Bunun gibi îtirâzı gayri kâbil olan şeylerle münâkaşa etmeye, ancak Peygamber efendimizin hadîsine inanmayanlar cesâret edebilirler. Sultânın yanında bunlar, hadîslerin en sahîhini bile kabûl etmeyi reddederek mağrûr bir edâ ile konuştular. İçinde, böyle mağrûrâne ve yanlış yollara sürükleyen münâzaraların yapıldığı şehir, nasıl parlak vaziyette kalabilir? Onun tuğlaları bir gün yıkılıp birbirine çarparsa şaşmamak gerekir...

“KADILAR HAKKI SÖYLEMİYOR!”
Sultan ve ona bağlı âlimler, kâdılar hakkı söylemiyorlar. Bu şekildeki âlim ve dînî liderlerindeki inanç noksanlığı sebebiyle, Allahü teâlânın cezâsının; kıtlık, salgın hastalık ve sürgün şeklinde bu şehre gelmesinden korkarım...”
Gerçekden de, bir süre sonra, Delhi’de büyük bir kıtlık oldu. Arkasından, salgın hastalık yayıldı. Halk çok zorluk çekti. Sultan ve yardakçılarının hepsi, bu hastalık ve kıtlıkta öldüler.

.

Seyyid Cemâleddîn Muhammed Ezherî

Cemâleddîn Muhammed Ezherî, Hicri sekizinci asırda yaşamış olan evliyanın büyüklerindendir. Peygamber Efendimizin kızı hazret-i Fâtıma’nın neslinden geldiği için seyyiddir. Doğum tarihi belli değildir. 1358 (H.760) senesinde Geylân civârındaki Lenger-Künân mevkiinde vefât etti. Kabri oradadır...

MOĞOL İSTİLASINDAN SONRA...
Seyyid Cemâleddîn Muhammed Ezherî hazretleri, Moğol istilasından sonra harabeye dönen Bağdad’da insanlara faydalı olmaya çalıştı. Hikmetli sözleri ve vaazlarıyla Bağdad halkını irşad etti. Çok talebe yetiştirdi...
Seyyid Cemâleddîn hazretleri, vefâtı yaklaştığında, halîfesi olan talebelerine ayrı ayrı nasîhat ve vasiyet ederek, vazifelerini, nerelerde hizmet edeceklerini bildirdi. Bu vasiyetinde, huzûrunda bulunan Muhyiddîn-i Dûstî’ye hitâben şöyle buyurdu:
“Ey Dûstî! Sen bedenen zayıf olduğun için, diyar diyar dolaşıp insanlara vaaz ve nasîhat edemezsin, vücûdun buna tahammül etmez. Onun için sen, Geylân civârında bulun. Oranın nâhiye ve köylerinde hizmete devâm edersin. Geylân Nehri kenarına vardığında, Allahü teâlânın izni ile bâzı ilâhî sırlara kavuşursun... Oradan nehrin akışının ters istikâmetine doğru, yâni yukarıya doğru gidince bir düzlüğe varırsın. İşte orası senin vazife yerin olacaktır... Orada Allahü teâlânın kullarına, iki cihan saâdetine kavuşturan yolu anlatacaksın. İnsanlar senden çok istifâde edecek. Allahü teâlâ yardımcın olsun...”

HOCASININ EMRİNİ DİNLEDİ...
Muhyiddîn-i Dûstî, hocası Seyyid Cemâleddîn’in vefâtından sonra yola düşüp, târif edilen şekilde hareket etti. Geylân Nehri kenarına geldi. Ayaklarını suya sokar sokmaz, nehir, normal istikâmetinin tersine yukarıya akmaya başladı. Bu akıntıyı tâkib ederek hocasının târif ettiği düzlüğe gelince, orada durdu. Bu sırada, Geylân Nehri normal olarak akmaya başladı. Hocası tarafından kendisine bildirilen yerin burası olduğunu anladı ve İsâr isimli bu köyde yerleşti.
Yaptığı bütün işlerde Allahü teâlânın rızâsını gözeten Muhyiddîn-i Dûstî, orada da emir ve yasaklara uymakta ve başkalarının da uymasını sağlamakta gayret göstererek çok talebe yetiştirdi.

.

Şeyhülislâm Mustafa Bolevî

Mustafa bin Ahmed, Osmanlı Sultanı Dördüncü Mehmed Han devri şeyhülislâmlarındandır. Bolulu tüccarlardan Ahmed Efendi’nin oğludur. İlmi yanında üstün ahlâkı, sağlam seciyesi ve cesaretiyle meşhurdur. Köprülü Mehmed Paşa rekabet yüzünden Girit’in şanlı serdârı Deli Hüseyin Paşa’yı idam ettirmek için Mustafa Efendi’den fetvâ istemiş fakat alamamıştır. Ancak, Mehmed Paşa’nın bir yolunu bulup, Hüseyin Paşa’yı idam ettirmesi üzerine Mustafa Efendi, Padişah’a yazdığı acı arîzasında idamın haksız olduğunu bildirmiştir...

MISIR’A SÜRGÜN EDİLDİ...
O günlerde Bursa gezintisine çıkmak isteyen Padişah için “Şimdi Bursa’ya gezintiye değil, Venedik’e sefere çıkmak zamanıdır” dediği için Şeyhülislâmlıktan azledilerek Mısır’a sürgün edilen Mustafa Bolevî, orada Hakkın rahmetine kavuşmuştur...
Mustafa Bolevî pek çok talebe yetiştirmiştir. Hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:
“Âlim, ilmi onunla amel etmek, ilme uymak için öğrenir. Sözü dinlenilen ve yaşayışı büyüklerin yaşayışına uygun olan kimsedir. Âlimler huşû sâhibidirler. Süsleri verâ ve takvâ, sözleri Allahü teâlâyı zikir ve O’nun emir ve yasaklarını insanlara bildirmek, susmaları Allahü teâlânın nîmetlerini tefekkürdür. İnsanlara çok nasihat ederler. İnsanların ayıplarını yüzlerine vurmazlar. Allahü teâlâdan başka her şeyden yüz çevirirler. Hepsi âhirete yarayan işlerle meşgûl olurlar.”
Gafleti şöyle târif etmiştir:
“Kulun Rabbini unutup, O’nun rızâsını aramayı bırakıp, nefsinin esiri olmasıdır. Dünyâ için süslenen kendisine bir fayda ve zarar vermeye gücü yetmeyen kimselere, insanlara karşı gösteriş yapmasıdır. Böyle kimseden daha aşağı kimse yoktur. Dünyâyı gözünde küçültmezsen, dünyâ ehli gözünde küçülmez. İnsan gücü yettiği kadar kendi kusurlarını görmeye çalışırsa, kendini beğenme belâsından kurtulur.”

“AHDE VEFA GÖSTERİN!”
Mustafa Bolevî Mısır’da ilim öğretmekle meşgul iken, 1675 (H. 1086) senesinde vefat etti. O anda gayet neşeliydi. Buyurdu ki: “Eğer doğrudan Cenneti istiyorsanız, kalbinizi Allahü teâlâdan başka bir şey meşgul etmesin. Eğer şerefin zirvesine çıkmak istiyorsanız, ahde vefa gösterin. Vefa ile doğruluk ikiz kardeş gibidir. İkisinin de neticesi, iyilik ve din güzelliğidir. Bir kimsede bu iki haslet bulunursa, bunlar o kimse için kötü hallere karşı kale olurlar.”

.

Ebü'l-Abbâs'ın velî kızı ve damadı

Ebü’l-Abbâs el-Harrâr, meşhûr velîlerdendir. Doğum ve vefât târihleri bilinmemektedir. Mîlâdî on birinci asırda Mısır’da yaşamıştır. Hayâtı hakkında kaynaklarda fazla bilgi yoktur...
Ebü’l-Abbâs Ahmed Harrâr hazretleri tasavvufta kemâle ermiş, keşif ehli olmuş ve pek çok şeyleri müşâhede etmiştir.

“GÖZLERİMDEN PERDE KALKTI!”
Kendisi şöyle anlatmıştır:
“Mısır’da bulunduğum sırada Kurafe Kabristanından geçerek evden mescide gider gelirdim. Gece vakti çıktığımda bende korkuyla karışık bir ürperti olurdu. Allahü teâlâ gözümden perdeyi kaldırıp bana kabirdeki mevtânın hâllerini görmeyi nasîb etti. Nîmet ve azâb içinde olan ölülerin hâllerini de görürdüm...”
Talebelerinden Safiyüddîn bin Ebi’l-Mansûr anlatır:
“Hocamın sâlihâ ve evliyâ bir kızı vardı. Ben ona talebe olmadan önce talebelerinden çoğu o kızla evlenmeyi düşünmüşler. Hocam kerâmetiyle onların bu arzularını anlamış ve, ‘Bu kızım doğduğunda kiminle evleneceğini Allahü teâlâ bana bildirdi. Ben onu bekliyorum. Onunla evlendireceğim’ buyurmuş... Bir gece rüyâmda hocamı görmüştüm. Bana; ‘Safiyüddîn senin hanımın benim kızımdır’ dedi. Uyanınca şaşırıp kaldım. Utancım sebebiyle bunu hocama anlatmam mümkün değildi. Anlatmasam olmazdı...

“RÜYADA GÖRDÜKLERİNİ ANLAT!”
Rüyâmı gizlemem de beni rahatsız ediyordu. Çünkü hocamdan hiçbir şeyi gizlemezdim. Ben bu hâlde ne yapacağımı düşünürken, bana; ‘Rüyâda ne gördüysen anlat’ dedi. Heybetli bir hâlde idi. Bir müddet sustu ve; ‘Ne gördüysen mutlaka anlatmalısın’ dedi. Ben de rüyâmı aynen anlattım. Bana; ‘Evlâdım bu senin için takdir edilmiştir’ dedi ve beni kızıyla evlendirdi. Kızının yüzünde velîlik nûru parlardı. Kim görse evliyâ olduğunu nûrundan anlardı. Bu hanımdan olan evlâdımın her biri âlim ve fazîletli kimseler oldu. Hocamın vefâtından sonra onunla uzun zaman saâdet içinde ömür sürdük. Keşfi çok kuvvetli idi. Vefât edeceği zamânı ve vefât ettikten sonra vukû bulacak birçok acâib hâdiseleri bildirdi. Vefât edeceği anda; (Ey mutmainne olmuş nefs! Râzı olmuş ve râzı olunmuş olarak Rabbine dön) meâlindeki âyet-i kerîmeyi rûhu çıkıncaya kadar okudu...”

.

Şâfiî fıkıh âlimi Ebû Türâb-ı Nahşebî

Ebû Türâb-ı Nahşebî, Horasan bölgesinin büyük velîlerindendir. Dokuzuncu yüzyılda yaşamıştır. Zamânının âlimlerinden ilim tahsîl etti. Aklî ve naklî ilimlerde âlim oldu. Şâfiî mezhebi fıkıh ilminde derin âlim idi. İlim ve fazîletteki üstünlüğünü işiten insanlar onun gittiği yerlerde etrafına toplanarak sohbetlerinden, hikmetli ve tesirli sözlerinden istifâde ettiler...
Bir sohbetinde buyurdu ki: “Allahü teâlânın ahkâmını bilmeyen kimse, Allah’ı bilemez. İnsan ancak Allahü teâlânın emirlerini bilmekle mârifetin esâsına erer. Rabbini bilirse, O’nun hükümlerini ve emirlerini bilir ve gücü yettiği kadar onları tutar. Böylece onun üzerinde sıdk, doğruluk alâmetleri belirir. Sonra doğrulukta iyice meleke kazanır, sâdıklardan olur.”

BÜYÜK GÜNAHLAR!..
Ebû Türâb-ı Nahşebî’ye büyük günahlar hakkında sordular. Buyurdu ki: “Hak teâlânın bildirdiği büyük günâhlar şunlardır: Boş iddiâlar, bâtıl işâretler, gelişigüzel sözler, boş laflar gibi nefsin hevâsı olan meselelerdir.”
Tevekkül sâhibi bir zât olan Ebû
Türâb-ı Nahşebî tevekkülle ilgili olarak buyurdu ki:
“Tevekkül, kendini kulluk denizine atıp, kalbini Allahü teâlâya bağlamaktır. Verirse şükür, vermezse sabretmelidir.”
“Senin bize ihtiyâcın yok mu?” diye soranlara; “Allahü teâlâya muhtâc iken, size ve sizin gibilere nasıl ihtiyâcım olur. Fakirin bulduğu şey gıdâsı, mahrem yerini örten şey ise elbisesidir. Kanâat, Hak teâlâdan gıdâ (ve güç) almaktır. Hakîkî zenginlik, dengin olan bir kimseye muhtaç olmaman, hakîkî fakirlik ise dengine muhtâç olmandır.”

NAMAZ KILARKEN VEFAT ETTİ
Ebû Türâb-ı Nahşebî hazretleri ömrü boyunca Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için gayret etti. Bir yolculuk sırasında Basra sahrasında 859 (H.245) senesinde vefât etti. Yanında kimse yoktu.
Vefât ettiği sırada namaz kılıyordu. Bu halde uzun müddet kaldı. Onun vefât ettiğinden kimsenin haberi olmadı. Bir topluluk yoldan geçerken kendisini görüp, yanına yaklaştıklarında vefât ettiğini anladılar. O hiçbir şeye yaslanmadan, yüzü kıbleye çevrili bedeni kurumuş bir halde idi. Bu zaman içinde cesedine vahşî hayvanlar ve kuşlar hiç yaklaşmamış ve vücûduna dokunmamışlardı. Topluluk onu kefenleyip cenâze namazını kıldı ve orada defneyledi.

.

Namaz kılamadan cennete giden zat!

Ebû Hureyre (radıyallahu anh) Eshâb-ı kirâm arasında en çok hadîs-i şerîf rivâyet edenlerdendir. Yemen’in Devs kabîlesindendir. Hadîs-i şerîf öğrenme husûsundaki gayreti çok fazlaydı. Bir defâsında hazret-i Âişe vâlidemizden; “Resûlullah’ın sözlerini ve hâllerini siz mi çok biliyorsunuz, yoksa Ebû Hureyre mi?” diye sordular. Şöyle cevap verdi:
“Ebû Hureyre bilir. Çünkü ben ev işleriyle meşgul olurdum. Yemîn ederim ki, Ebû Hureyre bütün vaktini Resûlullah’ın huzûrunda geçirmiştir.”
Ebû Hureyre’nin Sevgili Peygamberimizin vefâtından sonra en çok sevdiği ve meşgul olduğu iş, hadîs-i şerîf rivâyet edip yaymak olmuştur...

UHUD’DA GERÇEĞİ GÖRDÜ!..
Ebû Hureyre hazretleri bir gün, yanında bulunanlara “İman edip, hiç namaz kılmaya fırsat bulamadan vefat eden ve cennete giren kimseyi bana söyleyebilir misiniz?” dedi. Orada bulunanlar “Biz bilemiyoruz, siz söyleyin?” dediler. O da “Abdüleşheloğullarından Usayrım diye anılan Amr bin Sâbit bin Vakş” cevabını verdi.
Hadisin râvilerinden Husayn diyor ki:
Ben Mahmud bin Esed’e “Usayrım’ın durumu ne imiş? Ne yapmış?” diye sordum. Şöyle anlattı:
“Usayrım, kavminin İslâm’a girmesine hep engel oluyordu. Uhud Savaşı yaşandığı gün, gerçeği anladı ve Müslüman oldu. Sonra kılıcını aldı, yürüdü. Savaş alanına girip savaştı. Aldığı yaralarla hareket edemez hâle geldi...

“O, CENNET EHLİNDENDİR”
O sırada, Abdüleşheloğullarından bazıları savaş meydanında kendi cenazelerini arıyordu. Derken Usayrım’a rastladılar;
“Vallahi bu, Usayrım! Burada ne arıyor, biz ondan ayrılırken Müslümanlık davasına karşı idi” dediler. Yanına yaklaşarak, “Ey Amr, niçin geldin? Kavmine acıdığın için mi yoksa İslâm’a girmek için mi?” diye sordular. “İslâm’a girmek için geldim. Allah’a ve Peygamberine iman ettim, Müslüman oldum. Sonra kılıcımı aldım. Resûlullah ile birlikte yürüdüm, şu yaraları alıncaya kadar savaştım” dedi. Çok sürmedi, onların elleri arasında ruhunu teslim etti.
Durumu Peygamber Efendimize (sallallahü aleyhi ve sellem) bildirdiklerinde, “O, cennet ehlindendir” buyurdu.


.

Bir topal sineğe yenilen Nemrud

Nûh aleyhisselâmdan çok sonra Bâbil’de hüküm süren, yıldızlara ve putlara tapan Keldânî kavminin o devirdeki kralı olan Nemrûd, insanları kendine ve putlara taptırıyordu... İbrâhim aleyhisselâm Nemrûd’u Allahü teâlâya îmân etmeye dâvet etti. Nemrûd, bunu reddettiği gibi, İbrâhim aleyhisselâmın kendisine secde etmesini istedi. Secde etmeyince, hapsettirdi ve ateşte yakılmasını emretti...

BİRKAÇ KİŞİ İMAN ETTİ...
Günlerce yığılan odunlar ateşlendi. Şiddetinden yanına yaklaşamadıkları ateşe hazret-i İbrâhim’i mancınıkla attılar. Allahü teala “Ey ateş! İbrâhim’e karşı serin ve selâmette ol!” diye emretti (Enbiyâ 69). Ateşin içi yemyeşil bir bahçe kesildi. Ateş sönünce mûcizeyi gözleriyle gördükleri hâlde birkaç kişi îmân etti o kadar...
İbrâhim aleyhisselâm ateşten kurtulduktan sonra Keldânî kavmini bir müddet daha îmâna dâvet etti. Fakat zâlim hükümdar Nemrûd ve putperest ahâli küfürlerinden vazgeçmediler. Çünkü Nemrûd yaşadığı devrin en kibirli insanıydı. “Kibir çok güçlü bir silahtır. Ama tek kusuru vardır sadece sahip olanı vurur!” demişlerdir. Kibir silahına sahip kişi, “ben”lik davasına düşmüştür. Onun için sadece kendisi vardır...

BEYNİNİ KEMİRMEYE BAŞLAR!
Allahü teâlâ, Nemrud’un zayıf bir kul olduğunu göstermek için en aciz mahluklarından sivrisinekleri üstüne gönderir. Sivrisinekler asker ve hayvanların göz, kulak ve burunlarına girerek hepsini helak eder. Nemrûd güç bela kendisini odasına atar ve kapıyı, bacayı ve bütün delikleri kapatarak saklanır. Topal bir sivrisineğin, “Ya Rabbi! Ben gazaya yetişemedim. Topallığım mani oldu” diyerek yalvarması üzerine, Allahü teala da ona “Seni de Nemrûd’un helakine memur ettim, git onu bul ve helak et” diye emir buyurur...
Bu topal sinek, Nemrûd’u bulur ve odasının anahtar deliğinden girerek saldırır. Nemrûd’un burnundan girerek beynini kemirmeye başlar...
Nemrûd başının ağrısından kurtulmak için türlü çarelere başvursa da kurtulamaz. Bunun üzerine keçeden yaptırdığı tokmaklarla başına vurdurmaya başlar. Bu tokmaklar ızdırabını gideremeyince tahta tokmaklarla vurmalarını emreder. Nemrûd’un kafasına tokmakla vuruldukça, Nemrûd “Vur ha vur... Vur ha vur...” diyerek can verir

.

Ali bin Vefâ ve Muhammed Şâzilî

Muhammed Şâzilî Mısır’da yetişen büyük velîlerdendir. Doğum târihi bilinmemektedir. Hazret-i Ebû Bekir’in soyundandır. Küçük yaşta öksüz kaldı. Teyzesinin yanında büyüdü. Sanâta verdiler, fakat medreseye kaçtı. Medrese arkadaşlarından biri de, meşhûr muhaddis İbn-i Hacer Askalânî’dir. 1443 (H.847) senesinde vefât etti. Mısır’da Berekât denilen yerde medfundur...

YÜKSEK HÂLLER SAHİBİYDİ...
Muhammed Şâzilî, vilâyetin bütün makamlarını geçmiş, ilmiyle âmil, yüksek hâller sâhibi bir kimse idi. İlim, amel, hâl, zühd ve Allahü teâlâya muhabbette pek ileriydi. Çok kimse onun vâsıtasıyla hidâyete kavuşmuştur. Büyüklüğünü kimse inkâr edemezdi. Dünyânın her tarafından huzûruna gelenler, halledemedikleri meseleleri suâl ederler, tatmin edici cevaplar alırlardı. Başka ülkelerden gelenlerle, onların lisânı ile sohbet ederdi...
Evliyânın büyüklerinden olan Ali bin Vefâ, bir gün bir düğün yemeğindeydi. Düğündekiler; “Ziyâfet, ancak Muhammed Şâzilî hazretlerinin gelmesiyle tamam olur” dediler. Ziyâfet sâhibi gidip onu dâvet etti. Muhammed Şâzilî dâveti kabûl edip, düğünün yapıldığı evin kapısına geldiğinde, “Burada evliyâdan kim var?” diye sordu. Ziyâfet sâhibi; “Ali bin Vefâ ve cemâati var” dedi. Muhammed Şâzilî, ev sâhibine; “İçeri gir ve benim için izin iste. Çünkü bir yerde büyüklerden biri olduğu zaman, izin verilinceye kadar oraya girmemek fakirlerin edeblerindendir” dedi. Ali bin Vefâ’ya durum arz edildi ve o da izin verdi. Onu ayakta karşıladı ve yanına oturttu. Sohbet ettiler...

“EFENDİNİZE DUA EDİNİZ!”
Sonra Muhammed Şâzilî, Ali bin Vefâ’nın talebelerine; “Efendinize duâ ediniz. Çünkü onun Allahü teâlâya kavuşması yakındır” dedi. Söylediği gibi oldu. Bir gece Muhammed Şâzilî, gâibden şöyle bir nidâ işitti:
“Yâ Muhammed! Biz sana senden olana ilâve olarak Ali bin Vefâ’nın sâhib olduklarını da verdik...”
Muhammed Şâzilî buyurdu ki: “Bunun, ancak Ali bin Vefâ’nın ölümünden sonra olacağını anladım. Abdülbâsıt Mahallesindeki Ali bin Vefâ’nın evine talebelerimden birini gönderdim. Talebem bana, Ali bin Vefâ’nın vefât haberini getirdi...

.

Ali Efendi ve İbrahim Halvetî

Beypazarlı Ali Efendi, son devir Osmanlı evliyasındandır. 1235 (m.1819) senesinde vefat etmiştir. Bu zatın yetiştirdiği tek halifesi Kuşadalı İbrahim Halvetî’dir. Aydın vilâyetinin Kuşadası kasabasına bağlı Çınar köyünde 1774 (H.1188) senesinde doğdu...

FEYZİYYE MEDRESESİNE GİRDİ
İlim ve irfân sâhibi sâlih bir zât olan Kuşadalı İbrâhim Halvetî, âilesinden çok güzel terbiye alarak yetişti. Anadolu’da çeşitli yerlerde ilim tahsîl ettikten sonra İstanbul’a gelerek, Fâtih’te bulunan Feyziyye Medresesine (Şimdiki Millet Kütüphânesi’nin bulunduğu yere) yerleşti. Burada Emîn Efendiden ders alarak ilmini ilerletti. Sonra yine Fâtih’te bulunan Atpazarı Dergâhına geçti. Atpazarı Dergâhında riyâzetler ve mücâhedeler çekerek, tasavvuf yolunda ilerlemeye çalıştı...
Kuşadalı İbrahim Halvetî, bir gün bir âyet-i kerîmenin tefsîri üzerinde çalışıyor, fakat bir türlü çözemiyordu. Bu müşkil durumdayken, yanına medrese arkadaşlarından olan Mustafa Efendi geldi. Onun bu hâlini gören Mustafa Efendi, ona böyle müşkil meselelerini halletmek husûsunda, o günlerde Fâtih’teki Atpazarı Dergâhında bulunan Beypazarlı Şeyh Ali Efendiyi tavsiye etti ve onu alarak Ali Efendinin yanına götürdü...

YANINDAN HİÇ AYRILMADI...
Ali Efendi, Kuşadalı’nın üzerinde çok durup çözemediği âyet-i kerîmenin, zâhirî ve bâtınî mânâlarını, âlimler tarafından bildirilen çeşit çeşit tefsîrini, ayrı ayrı ve uzun uzun îzâh etti. Bu ilk sohbette Ali Efendiye hayran kalan Kuşadalı, artık o büyük zâttan ayrılmayıp, talebelerinden oldu. O büyük zâtın, feyz ve nûr saçan huzur ve sohbetlerinde bulunarak, kemâle geldi...
Ali Efendi, Fındıkzâde semtindeki Kızılelma Caddesinde bulunan Beşikçizâde Dergâhında vazife yapmaktayken, 1818 (H.1234) senesinde vefât etti. Vefât ederken, kendi yerine bakacak zâtın, Kuşadalı İbrâhim Halvetî olduğunu bildirdi. Onu kendi yerine tâyin etti. Kuşadalı, o sırada Mısır’da bulunuyordu. Ali Efendinin Kuşadalı’dan başka, Ahmed Nâzikî, Kâtip Muhammed Azîz İstanbûlî ve Veliyyüddîn Hilmi Efendi isimlerinde üç büyük talebesi daha vardı...

.

Tasavvufu inkâr edenler ve Kerîmüddîn Bâbâ Ebdâl

Kerîmüddîn Bâbâ Ebdâl, Hindistan’ın büyük velîlerindendir. Doğum târihi belli değildir. 1640 (H.1050) senesinde vefât etti. İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin önde gelen talebelerindendi. Çok kerametleri görüldü. Yaşadığı beldede insanları İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin yoluna davet etti...

BİR TALEBESİ HASTALANMIŞTI...
Kerîmüddîn hazretlerinin talebelerinden biri hastaydı. Durumunu bildirdiler. Bunun üzerine mübarek zat gelip o hasta talebenin yanında başka bir yatakta yattı. Allahü teâlâya yalvardı. Rüyâsında o talebesinin yaşayıp yaşamayacağını göstermesini diledi. Uykuya vardı ve rüyâsında siyahlar giyinmiş düşman askerleri ile kendi talebelerinin muhârebe ettiklerini, hasta olan talebenin ise, diğer askerlerden önde at koşturduğunu, kahramanca çarpışarak düşmana çok zâyiat verdirdiğini, yaralanıp attan düştüğünü ve atının onu bırakıp kalabalığa karıştığını gördü...

VEFAT EDECEĞİNİ ANLADI...
Uykudan uyandığında o talebesinin vefâtının yaklaştığını haber verip, eshâbına techiz, tekfin ve defin için hazırlık yapılmasını söyledi. Talebenin hastalığı ise ölüm şiddetinde görünmüyordu. Orada bulunan talebelerin hepsi hayret ettiler.
Az bir zaman geçince, hastanın durumu ağırlaştı. Nefesi sıklaştı. Bu sırada orada bulunan ve tasavvuf ehlinin hâlini inkâr eden bâzı kimseler kendi kendilerine;
“Hocalığın ve talebeliğin şu anda (ölüm ânında) ne işe yaradığını görelim bakalım” diye düşündüler. Onların bu düşüncelerini kalb yoluyla anlayan Kerîmüddîn hazretleri, açıktan;
“Ey Allahım! Vefât etmek üzere olan bu hastanın hakîkî tasavvuf büyüklerine bağlanması hürmetine, seni zikrettiğini bunlara da duyur!” diye duâ etti.

HEPSİ ONA TALEBE OLDU...
Bu söz daha bitmeden, o ölüm hastasının açıktan açığa “Allah! Allah!..” demeye başladığı duyuldu. Rûhunu teslim edinceye kadar böyle devâm etti. Bu apaçık kerâmete şâhid olan yabancılar inkârlarından vazgeçip, Kerîmüddîn hazretlerine bağlanıp talebelerinden oldular...

.

Anadolu velîlerinden İbrahim Hayranî

İbrahim Hayranî hazretleri, Anadolu’da yaşayan velîlerdendir. Eskişehir’e bağlı Mihalıccık kazâsının Narlı köyünde doğdu. Doğum târihi belli değildir. Babası, Muhammed Efendidir. Babasının yanında gerekli din bilgilerini öğrendikten sonra köyde imâm-hatiplik yapmaya başladı. İlim tahsîline devâm etmek için İstanbul’a gitti. Sultan Ahmed Medresesinde derslere devam ederken Nakşibendiyye yolunun büyüklerinden Şeyh Vahy Efendinin sohbetlerinde bulundu. Bir gün Şeyh Vahy Efendi;
-Oğlum İbrâhim! Bizim âhirete göçmemiz yaklaştı. Henüz bu yoldaki çalışmanız tamam olmadı. Bizden sonra Üsküdar Selîmiye Dergâhında Ali Behçet Efendiye mürâcaat edip, ondan bu yoldaki çalışmanızı tamamlayınız, buyurdu...

ONA İLTİFATTA BULUNDU...
İbrâhim Efendi, hocasının vefâtından sonra emre uyarak Ali Behçet Efendinin huzûruna vardığında ona;
-Gel İbrâhim Efendi, diye iltifatta bulundu...
Behçet Efendinin terbiyesi altına giren İbrâhim Efendi kısa zamanda kemâle geldi...
Ali Behçet Efendi vefâtı yaklaşınca, bütün talebelerinin yanında, İbrâhim Efendiyi kendi yerine halîfe tayin etti. İbrâhim Hayrânî, vefâtına kadar yirmi bir sene insanlara doğru yolu anlattı. İbrâhim Efendiye hocası bir gün;
-Oğlum! Bir zaman gelecek Tâhir Ağa Tekkesi şeyhliği boşalacak. Size orası teklif edilecek. Reddetme, kabûl et, buyurmuştu.

ÜZÜNTÜDEN HASTA OLDU!..
1843 (H.1259) senesinde Tâhir Ağa Dergâhı şeyhliği boşalınca, Şeyhülislâm Mekkizâde Mustafa Âsım Efendinin tensibi ile İbrâhim Efendi buraya şeyh tâyin edildi. Ancak İbrâhim Efendi hocasının dergâhından ayrılırken, çok üzüldü ve üzüntüsünden hasta oldu. Tâhir Ağa Dergâhında bir müddet insanlara doğru yolu anlattıktan sonra, 1844 (H.1260) senesinde vefât etti...
O tarihlerde, Pertev Paşa, Selîmiye Dergâhı içerisinde bir kütüphâne kurmuş, İbrâhim Efendiye de buradaki kitapları muhâfaza vazîfesini vermişti. Bu sebeple İbrâhim Efendi bir gün talebelerinden Ahmed Dede’ye kütüphâne yanında bir yer göstererek vefâtından sonra oraya defnedilmesini istemişti. Vasiyeti üzerine Selimiye Kışlası yanındaki Selîmiye Dergâhının bahçesine defnedildi...

Burhâneddîn bin Muhammed Eğridirî

Seyyid Burhâneddîn bin Muhammed Eğridirî, Anadolu’da yetişen ve Anadolu’yu aydınlatan meşhûr velîlerdendir. 1494 (H.900) senesinde Tosya’da doğdu. 1562 (H.970)’de Eğridir’de vefât etti. Kabri, Eğridir Yazla’daki câminin yanında bulunan kabristanda dedelerinin kabirleri yanındadır...

BÜYÜK HİZMETLER YAPTI...
Şeyh Burhâneddîn hazretleri, baba ve anne tarafından âlim ve fazîlet sâhibi bir âileye mensuptur. Peygamber efendimizin soyundan olup seyyiddir. Nesebi baba tarafından evliyânın meşhurlarından Seyyid Hakim Ali Tirmizî’ye ulaşır. Babası, Tokatlı Mehmed Muhyiddîn Efendidir. Annesi evliyânın meşhurlarından Seyyid Muhammed Çelebi Sultan’ın kızı Şehribânû Hâtundur. Annesi; “Oğlum Burhâneddîn doğduğunda kırk gün beşiğinde zikretti” demiştir.
Tahsîlini memleketinde tamamladıktan sonra İstanbul’a giden Burhâneddîn hazretleri, Tasavvufta yetişmek üzere Zeyniyye tarîkatı şeyhi Tosyalı Şeyh Nasûh Efendinin, derslerine ve sohbetlerine devâm etti. Bu hocasının rehberliği ile kemâle erip, icâzet verildi. Eğridir’de dedesi Muhammed Çelebi’nin vefâtı ile boşalan zâviyede insanlara rehberlik yapmak, doğru yolu anlatıp, ilim öğretmekle vazîfelendirildi. Ayrıca vaaz ve nasîhatleriyle doğru yolu anlatıp halkı irşâd etti. Ehl-i sünnet îtikâdının kalplere iyice yerleşmesi, din bilgilerinin öğrenilmesi ve öğrenilen bu bilgilere göre amel edilmesi, yaşanması, İslâm ahlâkının yayılması husûsunda büyük hizmetler yaptı...

“DERVİŞLERİ SANA BIRAKIYORUM”
Şeyh Burhâneddîn hazretlerinin talebelerinden Hacı Halîfe’nin oğlu şöyle anlatmıştır:
Babam bana şöyle anlattı: ‘Muhammed Halîfe! Artık ömrümüzün sonuna geldik. Bir daha Kûnân’e gelmeyiz! Âhirete göçeriz! Talebelerimi, dervişleri sana bırakıyorum. Mümkün olduğu kadar bütün işlerini göresin. Sen bizim oğlumuzsun. Baban Hacı Halîfenin sana anlattıkları doğrudur. Dervişler rüyâlarını sana anlatsınlar. Sen dahi Zeynüddîn Hafî’nin Risâle-i Kudsiye’lerinde bulunan tâbirlere göre tâbir edersin. Sana bunları söylemek için çağırdım’ buyurdu. Sonra bana duâ etti. Eğridir’e dönüp aradan çok geçmeden hastalandı ve vefât etti...”

.

Anadolu velîlerinden Abdullah Fahri Baba

Abdullah Fahri Baba, Malatya erenlerinden. 1864 veya 1865 (H.1282) senesinde Harput’un Tutlu yöresinde Bozolar köyü Maho veya Mehan mezrasında doğdu. 1908 (H.1326)’de vefât etti. Vefât etmeden kısa bir müddet önce bir gün zâviyesinde talebelerinin ve sevenlerinin kalabalık olduğu bir sırada uyku hâli gibi bir hâl gelip kendinden geçti. Bu hâl bir müddet devâm etti. Sonra gözlerini açıp;
“Eyvah ben ne yaptım!” dedi. “Ne yaptınız, ne oldu?” diye sorulunca;
“Sakalımdaki su damlacıklarına bakın” diye gösterdi. İbrâhim Efendi adında bir zât su damlalarından alıp, diline dokundurdu. Sonra derhâl ağzını temizledi ve;
“Efendim bu çok acı, zehir” dedi. Bunun üzerine;

“BU, ÖLÜM ŞERBETİDİR!..”
“Evet oğlum, bu bir ölüm şerbetidir. Biraz önce Sultan Abdülhamîd Han ile yan yana idim. Birisi iki kâse şerbet getirdi. Abdülhamîd Han ile birlikte ayağa kalktık. Sultan bana, ‘buyurun Baba Efendi için!’ dedi. ‘Önce siz buyrun Sultanım’ dedim. Fakat benim almam için ısrar etti. Alıp içtim. Ey cemâat, bu şerbet sizler için acı bir zehirdir. Fakat benim için tatlı bir ölüm şerbetidir” dedi...
Abdullah Fahri Baba’nın bahsettiği pâdişâh Sultan İkinci Abdülhamîd Han, kendisinden on sene sonra 1918 senesinde vefât etmiştir.
***
Orduz köyü halkından bir zât şöyle anlatmıştır:
“Karakaya Barajının suyunun yükselmesi sebebiyle Abdullah Fahri Baba’nın türbesi bu suyun altında kalacağından, kabrini naklettik. Boranlı Hacı Mustafa Baba’nın neslinden birkaç kişi de nakil işinde bulundu. Kabrini naklettikten sonra Malatya’ya döndük. Hüseyin Bey Köprüsü semtinde arabadan indik. O sırada tanıdığımız bir ihtiyarla karşılaştım. Hal hatır sorduktan sonra bana;

“O KOKU BU ELLERDEN GELİYOR”
“Senden evliyâ türbelerindeki gibi koku geliyor. Ellerini uzat” dedi. Ellerimi uzattım. Ellerimi tutup yüzüne gözüne sürdü, öptü. “O koku işte bu ellerden geliyor, beni mestetti. Bu eller bugün ne iş gördü?” diye sordu. O gün öğle vakti Abdullah Fahri Baba’nın naaşını naklederken ellerim ona dokunmuştu...
Aynı akşam Orduz’daki evimize gittim. Ablam; “Senden hoş bir koku geliyor” dedi. O gün ve o gece ben de o hoş kokuyla mest olmuştum


.

Cafer-i Sadık'a iftira eden adamın sonu!..

Abbasi Halîfesi Mensûr’a, İmam Cafer-i Sadık’ı şikâyet eden fitneciler bir de akıl verdiler: “Bunun adamları çoktur. Seni tahttan indirip onu halife yapmak istiyorlar. Buna karşı gelemezsin, çünkü evlad-ı Resulden olduğu için adamların ona kılıç çekemez. En iyisi onu sarayına çağır ve sessizce ortadan kaldır!..”

“O BİR YALANCIDIR!..”
Bunun üzerine Halîfe Mensûr, veziri Rebi’ye dedi ki:
“İmâm-ı Ca’fer-i Sâdık yanıma gelsin.”
Çağırdılar. Gelince, halîfe Mensûr; “Eğer seni öldürmezsem, Allah beni öldürsün! Birtakım hîlelerle fitne çıkarıp, Müslümânların kanının dökülmesini istiyorsun, öyle mi?” dedi.
Ca’fer-i Sâdık hazretleri yemîn ederek, “Ben böyle bir şey yapmadım ve yapmak da istemem. Eğer böyle bir şey işittiyseniz, o bir yalancının sözüdür. Allahü teâlâ korusun, söylediğiniz şeyi ben yapamam. Yûsüf aleyhisselâma zulmettiler, affetti. Eyyûb aleyhisselâm bir derde müptelâ oldu, sabretti. Süleymân aleyhisselâma çok şeyler ihsân olundu, şükretti... Bunlar Peygamberdir, senin nesebin de onlara ulaşır” dedi.
Mensûr bunları dinleyince, doğru söylüyorsun. Yukarı çıkalım diyerek odasına davet etti. Sonra bu söylediklerimi bana falan kimse söyledi, dedi. O kimseyi çağırdılar. Gelince “Sen bu sözleri Ca’fer-i Sâdık’ın kendisinden mi işittin” diye sordu. O şahıs “Evet kendisinden işittim” deyince, “Yemîn eder misin?” dedi. “Evet, ederim” dedi ve şöyle yemîn etti:
“Billahillezî lâ ilâhe illâ hû âlimülgaybi veşşehâdeti: Kendisinden başka ilâh olmayan, gizli ve açık her şeyi bilen Allaha yemîn ederim” dedi.

“ŞÖYLE YEMİN ET!”
Ca’fer-i Sâdık hazretleri o şahsa şöyle yemîn et dedi: “Beraytü min havlillahi ve kuvvetihî veltece’tü ilâ havlî ve kuvvetî lakad fe’ale kezâ ve kezâ Ca’fer ve kezâ ve kezâ kâle Ca’fer: (Allahın kuvvet ve kudretinden çıkıp, kendi kuvvet ve kudretime sığınmış olayım ki, Ca’fer şöyle şöyle dedi ve şöyle şöyle yaptı.)”
O şahıs önce böyle yemîn etmek istemedi. Fakat sonra etti ve o ânda düşüp öldü...
Halîfe Mensûr, “Bu yalancı ve müfterînin ölüsünü ayağından tutup, dışarı atınız” dedi.

.

Beylikten üç kıtaya... Osman Gazi

D ört yüz çadırlık bir beylikten devlet kuran Osman Gazi’nin sayılamayacak kadar güzel hasletleri vardı, ancak onun en güzel hasleti, cömertliğiydi. Sofrasına hiç ayırım yapmadan, çevresindeki herkesi davet ederdi. Açık sözlü ve ikna edici konuşurdu. Koyu ela gözIeri vardı. Koç burunlu, yuvarlak yüzü ve seyrek bir sakalı vardı. Sesi arslanı andırırdı. Resulullahın ve eshab-ı kiramınki gibi beyaz çatma kumaştan burma sarık takardı. Kaftanının yakası boldu. Kıyafetlerini, giydiğinin ertesi günü fakirlere verirdi...

ŞEYH EDEBÂLİ’YE DAMAT OLDU
Bir Ahi Şeyhi ve aynı zamanda hocası olan Edebâlî hazretlerinin kızı ile evlendi. Babası Ertuğrul Gazi’nin vefatından sonra; Iiderlik vasfına sahip olduğundan, beyliğin başına getirildi. İnegöl’ü, Karacahisâr’ı Rumlardan aldı. 699 [m. 1299]’da Konya’daki Selçuklu Sultânı Alâüddîn Keykûbâd, Gazân Hâna esîr olunca, Yenişehir’de Osmanlı devletini kurdu... Ömrü, Rumlarla savaşmakla ve İslâmiyeti yaymakla geçti...
Osman Gazi, devIet işlerini daima dikkatle planlar ve hiçbir şeyi tesadüfe bırakmazdı. Bu da onun daima başarılı olmasını sağlamıştır...
Vefât edeceği zaman, oğlu Orhân Beye yaptığı vasiyeti; İslâmiyete olan sevgi ve saygısını ve Türk milletinin rahat ve huzûrunu düşündüğünü ve insan haklarına olan gönülden bağlılığını açıkça bildirmekdedir.
Vasiyetnâmenin özü şöyledir:

“ÂLEMİ ADALETLE ŞENLENDİR”
“Ey oğul! Allahü teâlânın emirlerine muhâlif bir iş işlemeyesin! Bilmediğini İslâm ulemâsından sorup anlayasın! İyice bilmeyince bir işe başlamayasın! Sana itaat edenleri hoş tutasın! Askerine in’âmı, ihsânı eksik etmeyesin ki, insan ihsânın kulcağızıdır. Zâlim olma! Âlemi adâletle şenlendir. Ve Allah için cihâdı terk etmeyerek beni şâd et! Ulemâya ri’âyet eyle ki, ahkâm-ı islâmiyye işleri nizâm bulsun! Nerede bir ilim ehli duyarsan, ona rağbet, ikbâl ve hilm göster! Askerine ve malına gurûr getirip, İslâmiyet ehlinden uzaklaşma! Bizim mesleğimiz Allah yoludur ve maksadımız Allahın dînini yaymaktır. Yoksa, kuru gavga ve cihângirlik dâvâsı değildir. Sana da bunlar yaraşır. Dâimâ herkese ihsânda bulun! Memleket işlerini noksânsız gör! Hepinizi Allahü teâlâya emânet ediyorum...”
Osmânlı sultânları, bu vasiyetnâmeye cândan sarılmış; üç kıtaya yayılan devletin altı asır hiç değişmeyen anayasası olmuştur...

.

Molla Câmî'ye iftira atan bedevînin sonu

Mevlânâ Abdurrahmân Câmî (Molla Câmî) hazretleri Hirat’ta yetişen büyük âlim ve velîlerdendir. 1414 (H.817) de İran’ın Câm kasabasında doğdu. İmâm-ı Muhammed Şeybânî hazretlerinin neslindendir...
Molla Câmî hazretleri, bir sene, Hicaz’a gitmek için yola çıktı. Her geçtiği şehirdeki âlimler onu karşılayarak, ziyâret edip, hayır duâsını aldılar. Bilmedikleri müşkillerini sorarak, verdiği cevaplara hayran kaldılar. Bağdât’ta Eshâb-ı kirâm düşmanları ile yaptığı münâzaralarda hep gâlip geldi. Bâzı insaflı olanların tövbe etmesine sebeb oldu. Uğradığı yerlerde, sultanlardan, emîrlerden ve halktan pekçok hürmet, izzet ve ikrâm gördü. Daha önce vefât etmiş büyüklerin kabirlerini ziyâret etti. Medîne-i münevvereye geldiğinde, Peygamber efendimize olan muhabbetini dile getiren kasîdeler söyledi.

“NETİCE BAŞA BAĞLIDIR”
Hikmetli sözleri meşhurdur. İşte bunlardan bir demet:
“İhtiyarlık, gençliğin sonu ve netîcesidir. Netice ise, başa bağlıdır. Gençliğini iyi geçirenin, ihtiyarlığının da iyi geçeceği umulur.”
“Kötü kimse, başkalarının ayıplarını saymak isterken, kendini dile getirir.”
“Bir kimse bütün ilimleri kendinde toplasa, Allahü teâlânın rızâsına uygun hareket etmedikçe kurtulamaz.”

GÜZEL BİR DEVESİ VARDI...
Mevlânâ Abdurrahmân Câmî, Hicaz seferi esnâsında çölde yaşayan bir bedevî ile karşılaştı. Molla Câmî hazretlerinin güzel bir devesi vardı. O deve bedevînin hoşuna gitti ve kendi kafasına göre bir fiyat biçerek deveyi satın almak istedi. Molla Câmî hazretleri, adamın ısrârına dayanamayarak verilen fiyata devesini sattı. Bedevî, kendi yükünü yükledi ve deveyi alıp gitti...
Aradan on gün kadar bir zaman geçtikten sonra, o deve çölde kum fırtınasına tutulup öldü. Bedevî, Mevlânâ Câmî hazretlerine gelip buldu ve; “Bana hasta bir deveyi sattın” diyerek, küstahça sözler söyledi. Haddinden fazla edebsizlik etti. Molla Câmî hazretleri, adama parasını geri vererek; “Deve nerede öldü?” buyurdu. O da; “Falan yerde, istersen gidip görelim” dedi. Molla Câmî, devenin öldüğü yere gitmeyi kabûl etti. Yola çıkmadan evvel, yakınlarından bir kimseye buyurdu ki: “Bu adamın ölümü yaklaştı.”
Nitekim, bedevî, Mevlânâ Câmî hazretlerini tam devenin kum fırtınasına tutulduğu yere getirince düşüp can verdi.

.

Kerîmüddîn Bâbâ Hasan Ebdâlî

Kerîmüddîn Bâbâ Ebdâl, Hindistan’ın büyük velîlerindendir. Doğum târihi belli değildir. 1640 (H.1050) senesinde vefât etti.
İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin feyz ve himmetlerine kavuştu. Misline rastlanamayan bereketli nazarlar (bakışlar) altında, kısa zamanda çok ilerledi. Hazret-i İmâm ona, insanlara doğru yolu göstermesi, bu yolda ilerlemelerine vesîle olması için icâzet verdi...

“HERKESİN YANINDA OLMAZ!”
İcâzet ile şereflendikten sonra memleketine dönen Kerîmüddîn Bâbâ Hasan, vazifeye başladı. O memleketin halkından nice kimse onun sâyesinde bu şerefli yolun hakîkatine kavuştu. Feyz ve bereketlere mazhar oldular.
Kerîmüddîn hazretlerinin bulunduğu beldede meşhûr, herkesin kendisine müracaat ettiği, ilim sâhibi Abdünnebî isminde biri vardı. Bu zât bir gün, Kerîmüddîn hazretlerini yemeğe dâvet etti. Yemekten sonra, istek ve arzusu ile; “Bana büyükler yolunu tâlim eyleyin” dedi. Kerîmüddîn hazretleri de; “Evin dışındaki mescide gel! Orada sana arzu ettiğini vereyim ve seni büyükler yoluna alayım” buyurdu.
Abdünnebî; “Mescidde herkesin yanında olmaz. Yalnızken söyleyiniz” dedi. Kerîmüddîn hazretleri, onun zâten meşhûr olduğu için, insanların yanında talebe olmaktan utandığını anladı ve bu işte esâsın nefse muhâlefet etmek olduğunu bildirmek için; “Yalnız yerde olmaz!” buyurdu. Bunun üzerine o zât edebe riâyeti terk ederek; “Ben meşhûr bir kimseyim. Sözüm dinlenir. Eğer bana yalnız yerde, yolu tâlim etmezseniz insanlara sizin bid’at sâhibi olduğunuzu söyler, onların size gelip talebe olmalarına mâni olurum. Böylece kimse size gelmez” gibi şeyler söyleyerek, kendine göre, güyâ Kerîmüddîn hazretlerini tehdid eder bir ifâde kullandı.

O ALLAH ADAMINI ÜZDÜ!..
Kerîmüddîn Bâbâ Hasan Ebdâlî o münâsebetsiz kimsenin bu sözlerine üzülüp gayrete geldi. “Elinden gelen her şeyi yap! Halka istediğini söyle!” buyurdu...
O kimse de, hakîkaten bundan sonra onun hakkında iftirâlara, bozuk sözler sarf etmeye başladı. Büyüklere Allahü teâlânın sevdiklerine karşı gelmenin cezâsı gecikmedi. Bu çirkin işe tevessül etmesinden birkaç gün geçmeden evi barkı harâb oldu. Kısa zaman sonra da kendisi ve oğlu öldü.

.

Nişâbur'dan doğan güneş Ebû Amr bin Nüceyd

Ebû Amr bin Nüceyd, onuncu yüzyılda yaşamış büyük velîlerdendir. Nişâburludur. 976 (H.366) senesinde Mekke-i mükerremede vefât etti... Küçük yaştan îtibâren âlimlerin ve velîlerin ilim meclislerinde ve sohbetlerinde bulundu. Ebû Osman el-Hîrî hazretlerine talebe oldu. Onun sohbetleriyle yüksek haller ve kerâmetler sâhibi bir velî oldu...

“İLİMLE MEŞGUL OL!”
Bu mübarek zat buyurdu ki: “Allahü teâlâ bir kuluna hayır murâd ederse, ona sâlih ve ihtiyar zâtlara hizmet etmeyi, onların istedikleri işleri yapmayı, hayır yollarına girmeyi ve bu hayırları görmeyi nasîb eder.”
“Bana nasîhat et!” diyen birisine; “İlim ile meşgûl ol. Bütün Müslümanlara hürmet et. Günlerini boş geçirme. İnsanların arasında garib ol!”
Yine buyurdu ki:
“Emirleri hafif tutmak, o emri veren âmiri az tanımaktan ileri gelir. Eğer kul, emir veren, âmir olan Allahü teâlâyı tam hakkı ile tanırsa, emirlerini hafif görmez.”
Bu mübarek zat, Allahü teâlâdan, O’nun rızâsından başka bir şey istemeyeceğim diye söz vermiş ve ahdine kırk yıl sâdık kalmıştı... Evli bir kızı vardı. Bu kızı hastalanmıştı. Doktorlar tedâvisinden âciz kalmışlardı. Bir gece dâmâdı hanımına; “Sendeki bu derdin devâsı babandadır” dedi. Hanımı; “Nasıl yani?” diye sordu. “Baban kırk yıldır Allahü teâlâya rızâsından başka bir şey istemeyeceğine dâir söz vermiştir. Şâyet ahdini bozup duâ edecek olursa, Hak teâlâ sana şifâ verir” dedi.

“EY, BABASININ CİĞERPARESİ!”
Kadın gece yarısı babasının yolunu tuttu... İbn-i Nüceyd hazretleri gece vakti kızını görünce; “Yavrum! Bu vakitte senin buraya gelmene sebep nedir?” dedi. Kızı; “Senin gibi bir babam var. Allah’ın dînindeki hüznün fazîletini senden dinleyeyim diye geldim. Ayrıca yaşamak ve Allahü teâlâyı zikretmek istiyorum. Hak teâlânın hastalığıma şifâ vermesi için duâ etmeni arzû ediyorum” dedi.
İbn-i Nüceyd hazretleri; “Ahdi bozmak câiz değildir. Sen eğer bugün ölmezsen, yarın öleceksin. Ey babasının ciğerpâresi! Şâyet senin için ahdimi bozarsam, sen iyi bir evlâd olmazsın” dedi. Kızı; “O halde vedâlaşalım, zîrâ bana öyle geliyor ki, ecelim yakındır. Bu hastalıktan kurtulamayacağım” dedi. İbn-i Nüceyd buyurdu ki: “Hayır, sizler cenâze namazımı kılarsınız!..”
Bunu söyledikten kısa bir zaman sonra vefat etti...

.

Şâfiî fıkıh âlimi Hüseyin bin Ahmed

Haleb’de dünyâya gelen Hüseyin bin Ahmed el-Musulî hazretleri, küçük yaştan îtibâren ilim tahsîl etti. Zamânındaki âlim ve velîlerin ilim meclislerinde ve sohbetlerinde bulundu. Musul’a gelip orada yerleşti. Zâhirî ve bâtınî ilimlerde yüksek bir âlim ve tasavvuf yolunda olgun bir velî oldu. Bilhassa Şâfiî fıkhında âlim idi. İnsanlara Allahü teâlânın emir ve yasaklarını anlattı. Onların dünyâ ve âhirette saâdet ve mutluluğa kavuşmaları için gayret etti...
Bu mübarek zatın, pek çok kerâmeti görüldü. Ömrünün sonuna doğru hac farizasını yerine getirmek için Mekke-i mükerremeye gitti ve 1506 (H.912) senesinde orada vefât etti...

“ÖMRÜMÜN SONUNA GELDİM!”
İbn-i Hanbelî onun vefâtından sonra gördüğü bir kerâmetini şöyle anlattı:
“Ben, Hüseyin bin Ahmed ile birlikte hacca gitmiştim. Mekke-i mükerremeye vardıktan sonra, Arafat’ta vakfeye durmuştuk. Beni yanına çağırıp; ‘Ben ömrümün sonuna geldim. Bu mübârek topraklardan gitmek istemiyorum. Sana vasiyetlerimi bildireyim’ buyurdu. Az zaman sonra da vefât etti. Lâkin o sene Mekke-i mükerremede çok su sıkıntısı vardı. Onun cenâzesini yıkamak için suyu nereden bulurum diye düşünürken, yanıma yüksek sesle konuşan birisi geldi ve; ‘Hüseyin bin Ahmed vefât mı etti?’ dedi. Ben; ‘Evet’ deyince; ‘Neden bu kadar düşünceli duruyorsun?’ diye sordu. Ben; ‘Yalnızım ve su sıkıntısı da var. Onun techîz ve tekfînini yalnız nasıl yaparım ve gasli için suyu nereden bulurum?’ dedim. O zaman bana; ‘Sen burada bekle ve ayrılma’ deyip gitti...

RÜYASINA GİRİP TEŞEKKÜR ETTİ!
Aradan biraz zaman geçince, bir de baktım, o kimse, ellerinde birer testi su ve kefen bulunan bir toplulukla berâber geldi. Yanıma gelir gelmez hazretin cenâzesini yıkamaya başladılar. Yakın bir kabristana kabrini kazıp, berâberce defnettik. Bana hepsi tâziyede bulunup yanımdan ayrıldılar. Onların kim olduklarını ve nereden geldiklerini bilmiyordum...
Birkaç gece sonra, Hüseyin bin Ahmed hazretlerini rüyâmda beyaz elbiseler içinde, bağ ve bahçeler arasında sevinçli bir şekilde gördüm. Bana; ‘Allahü teâlânın rahmeti senin üzerine olsun. Sen beni sâlih kimselerle birlikte çok güzel techîz ve tekfîn ettin’ buyurdu...”

.

Hadis İmâmı İbn-i Asâkir

İbn-i Asâkir hazretleri, on ikinci yüzyılda Şam’da yetişen hadis ve fıkıh âlimidir. 1105 (H. 499) senesinde Şam’da doğdu. 1175 (H.571) yılının receb ayında Şam’da vefât etti. Zamânın sultânı Selâhaddîn-i Eyyûbî’nin de hazır bulunduğu cenâze namazından sonra Bâbüssagîr Kabristânında defnedildi.

ÜÇ YÜZ ÂLİMDEN DERS ALDI
Küçük yaşta ilim öğrenmeye başlayan İbn-i Asâkir, üç yüz kadar âlimden ilim tahsil etti. İlim için seyâhatlere çıktı ve zamânın meşhur âlimlerinden ilim öğrendi...
1138-1175 seneleri arasında aralıksız ders verip, talebe yetiştirdi. Bu sırada eserlerini tasnîf ve telif etti. Ders okutması o kadar meşhur oldu ki, ondan ilim öğrenmek için pekçok kimse uzak yerlerden geldiler. Sultanlar dahi ilim meclisine gelerek, sohbetlerini dinlediler. Yetiştirdiği talebelerden bâzıları şunlardır: Ebü’l-Alâ el-Hemedânî, Ebû Sa’d Sem’ânî, oğlu Kâsım Nâsırüssünne, Ebû Câfer Kurtûbî, Zeynülemnâ Ebü’l-Berekât...
İbn-i Asâkir hazretleri, fıkıh, hadis, kırâat, hilaf ve nahiv gibi birçok ilimde söz sâhibiydi. Fakat hadis ilmindeki üstünlüğü diğer ilimlere göre daha fazla idi. Hadîs ilminde “İmâm” idi.
İbn-i Asâkir hazretleri, Şam’daki Tekviyye Medresesine Hadis Müderrisi olarak tayin edilmişti Derslerini bitirdikten sonra medresenin bitişiğindeki Dımeşk Camiindeki küçük bir odaya girer, orada yalnız başına ibadet eder ve kitap telif ederdi. Sadece abdest almak için dışarı çıkardı. Halim selim olduğu için, onun derslerine devam edenler hiç usanmaz, ondan çok istifade ederlerdi...

“GENÇLİĞİME MERHAMET EYLESİN!”
İbn-i Asâkir hazretleri, bir gün öğle namazını kıldıktan sonra ikindi vaktini sordu. Kendisine, ikindi namazına daha çok vakit var, denildi. O zaman su istedi ve abdest aldı. Namazdaki gibi oturup;
“Rab olarak Allahü teâlâdan, din olarak İslam’dan, Peygamber olarak da Muhammed’den (sallallahü aleyhi ve sellem) razıyım. Allahü teâlâ bana hüccetini telkin etsin. Sürçmemi gidersin. Gençliğime merhamet eylesin” dedikten sonra “Ve aleyküm selam” dedi.
Yanında bulunanlar, bundan, meleklerin geldiğini anladılar. Dikkat ettiklerinde, ruhunu teslim etmiş olduğunu gördüler.

Yedi ciltlik kitap ve Hindistan hükümdarı

Sa’dî Şirâzî hazretleri, Bostan kitabında buyuruyor ki: Hindistan hükümdarlarından biri, okumaya merak saldı. O devrin âlimlerinden birini sarayına davet etti ve;
“Öğrenmem icabeden ilimleri kitab halinde yaz, onu okuyayım” dedi. O âlim de yedi cild tutan kitap yazdı. Fakat bu sırada hükümdar harbe gitmek için hazırlık yapıyordu. Dedi ki:
“Benim cildler dolusu kitap okuyacak zamanım yok. Bütün lüzumlu bilgileri küçük bir kitapta topla!”
Âlim zat, bu bilgileri tek kitapta topladı. Bu kitapta lüzumlu ilmihal bilgileri ve nasihatler vardı. Mesela:

“HEP GAFLETTE BULUNANLAR”
“Allahü teâlânın azâbına müstahak olanlar, her an gaflette bulunanlardır. Bunlar, başlarına gelmesi muhtemel olan korkunç azâbdan gâfil oldukları için, kendilerini emniyette ve rahat hissederler. Her zaman uyanık olan kalbler ise, her an korku ve hüzün ile dolu olurlar. Devamlı âhiret için hazırlık yaparlar. Dolayısı ile bu kimseler cezâya müstahak değildir.”
“İnsana, âhirete giden yolda mutlaka şu dört şey lâzımdır: Birinci olarak, îtikâd ve amel. Bunun için kendisine lâzım olan ilmi öğrenip tatbik etmek lâzımdır. Bu ilim yolcuya yön verir, idâre eder. İkinci olarak, bir zikir lâzımdır. Bu, yolcuya tenhâda arkadaşlık eder ve zikir yardımı ile yalnızlık çekmez. Üçüncü olarak, bu yolcunun haram ve şüphelilerden sakınması ve dünyâya düşkün olmaması lâzımdır. Bu uygun olmayan düşünce ve başka şeylerin kendisini meşgûl etmemesine sebeb olur. Dördüncü olarak, bir yakîn lâzımdır. Bu da, yolcuyu gideceği yere kadar götürür. İşte ömründe bu dört şeyden ayrılmayan saâdete kavuşur...”

“ARTIK VAKİT ÇOK GEÇTİR!”
Hindistan hükümdarı o harbi kazandı, fakat başka bir harbe gitti. Hasılı, işlerinin çokluğundan, o kitabı bile okumaya vakti olmadı. Nihayet hastalanıp yatağa düştü. Artık son nefesini vermek üzereydi. O âlim zat hükümdarı ziyarete gitti. Dedi ki:
“Efendim, isteğiniz üzerine cildler dolusu kitap yazdım. Sonra onları hülasa edip bir kitap haline getirdim. Onu da okuyacak zamanınız olmadı. Size bunun da özetini söyleyeyim:
“İnsanoğlu, şu çok kısa hayat içinde, ihtiyacı olan bir şeye ulaşmaya gayret eder ve ona ulaştığında başka bir şeye daha ihtiyacı olduğunu zanneder. Bunların ise sonu gelmez. Böylece ebedi olan ahiret hayatı için hazırlık yapmaya vakit bulamaz. Bunu anladığı zaman ise artık vakit çok geçtir...”

.

Bir Hak âşığı Semnun Muhib

Semnun Muhib hazretleri aslen Basralı olduğu için Basrî, Bağdât’a yerleştiği için Bağdâdî nisbet edildi. Cüneyd-i Bağdâdî hazretlerinin devrinde yaşadı. Ondan sonra 932 (H.320) yılında vefât etti...
Semnun Muhib rahmetullahi aleyh, yaşı ilerlemiş, ömür merdiveninin son basamağına yaklaşmıştı. Bu yaşına kadar başından hiç evlilik geçmemişti. Ömrünün bu son anlarında, sadece sünnete tâbi olmak ve efendimizin sünnetini yerine getirmek için evlenmek istedi. Bu talep üzerine yakınları ona saliha bir hanım bulup evlendirdiler...
Evlendikten sonra her geçen gün Semnun Muhib hazretlerinin, hanımına olan sevgisi çok ziyade artıyordu. Sanki “kara sevda”ya tutulmuştu...

RÜYASINDA KIYAMET KOPMUŞTU!..
Bir gece rüyasında kıyamet kopmuştu. Mahşer halkı toplanıyor, her bir kavme ait olmak üzere sancaklar dikiliyordu. Bir sancak gördü ki, büyüklüğü, güzelliği, nuru anlatılamayacak kadar muhteşemdi. Sordu:
-Bu sancak hangi kavim için dikildi?
-”Allah onları sever, onlar da Allah’ı sever...” (Maide, 54) âyet-i kerimesine muhatap olanlar için dikildi.
Semnun Muhib bu kavmin arasına girdi. Orada bulunan görevlilerden biri Semnun Muhib’in yanına gelerek, bu topluluğun arasından çıkmasını söyledi ve Semnun Muhib’i oradan çıkardı. Semnun feryadı bastı:
-Beni bu topluluğun dışına niçin çıkardın?
-Bu sancak muhiblerin (âşıkların) sancağıdır, sen onlardan olmadığın için çıkarıldın.
-Ben Mevlâ’ya olan aşkımdan dolayı dünya hayatında “Muhib” diye çağrılırdım. Hak teâlâ hazretleri benim kalbimi biliyor...

“MUHİBLER DEFTERİNDEN SİLDİK!”
Bu konuşmanın ardından gaipten bir nida işitilir:
“Ey Semnun! Sen muhiblerden idin; ancak gönlün bizden başkasına meyledince, ismini muhibler defterinden sildik!”
Semnun Muhib, büyük sıkıntıya düçar olmuştu, kan ter içinde uyandı. Uyanır uyanmaz şöyle dua etti:
“Ya Rabbi! Beni sana ulaştıracak yolun önünde ne gibi bir engel varsa, onu yolumun üzerinden kaldır!”
Bir zaman sonra dışarıda bir bağırtı, bir gürültü duyuldu. Semnun Muhib hazretlerinin hanımı, damdan düşmüş ve vefat etmişti. Yani şehid olmuştu...

.

Hiç itiraz etmeyen talebe Ahmed bin Ebü'l-Havârî

Büyük mutasavvıf Ahmed bin Ebü’l-Havârî, aslen Kûfeli olup, 780 (H.164)’de doğdu. Şam’da yaşadı. 844 (H.230) senesinde vefât etti.
Bu mübarek zat, Ebû Süleymân Dârânî hazretlerinin talebesidir. Ona talebe olduğunda, kendisine hiçbir zaman muhalefet etmeyeceğine söz vermişti. Gerçekten de ne emredilirse aynen yerine getiriyordu...

YANAN FIRININ İÇİNE GİRDİ!
Bir defâsında dergâhın fırınını yakması emredilmişti. Gidip fırını yaktı. Sonra hocasının huzuruna gidip;
-Efendim, fırını yaktım, ne pişirmemizi emredersiniz? dedi.
Ebû Süleymân Dârânî o sırada huzûrunda bulunan topluluğa ders anlatıyordu. Onun suâline cevap vermedi. Duymadığını zannederek tekrar;
-Efendim fırın hazır, ne pişirelim? dedi.
Yine cevap vermeyince tekrar sordu. Üç defâ tekrarladıktan sonra hocası;
-Git fırının içine otur! dedi. Sonra sohbetine devam etti. Tatlı sohbet bir müddet daha devam ettikten sonra Ebû Süleymân Dârânî hazretleri kıymetli talebesi Ahmed bin Ebü’l-Havârî’yi hemen yanına çağırmalarını söyledi. Onu her yerde aradılar ama görünürde yoktu. Bulamadıklarını söylediler.
Bunun üzerine hocası; “Gidin fırının içine bakın!” dedi. Koşup fırına bakınca ateş arasında oturduğunu gördüler. Çağırdılar, hiçbir yeri yanmamıştı...

“KURTULUŞ YOLU NEDİR?”
Kendisi anlatır:
Bir gün Şam’ın mezarlığına girdim. Orada kapısı olmayan bir kubbe vardı. Fakat bir açık yerini bularak içine girdim. Bir süre sonra bir kadın kapı çalar gibi kubbeye vurdu. Ona; “Sen kimsin, böyle kubbeyi çalıyorsun?” deyince, bana; “Senden bir yol öğrenmek istiyorum” dedi. Ben de ona; “Kurtuluş yolu; üzerinde cezâlar, azaplar, engeller olan bir yoldur. Kurtuluşa ancak iyi muâmele ve dünyâ işlerini bırakıp âhiret işleriyle uğraşmakla ulaşılabilir” dedim. Kadın bunu duyunca ağlamaya başladı. Bir süre sonra düşüp bayıldı. Bu anda oraya gelen kadınlara ona bakmalarını söyledim. Baktıklarında kadının öldüğünü anladılar. Onlara; “Bu kadın kimdir?” dediğimde; “Kureyşli bir hanımdır. Uzun süreden beri kendini yemek içmekten men etmiştir. Ona bir şey söylendiği zaman, ‘beni tabîbimle baş başa bırakın. O beni iyi eder’ d

.erdi” dediler. Ben bunun üzerine; “Hakîkaten tabîbi onu hakîki şifâya kavuşturdu” dedim

.

.

Tükürüğüyle yanan müşrik Ukbe bin Ebi Muayt

Ukbe bin Ebi Muayt, Mekke müşriklerinden olup, kötü niyetli olmayan bir adamdı. Resulullahla her karşılaştığında saygıyla bakar, iyi münasebetini bozmamaya gayret ederdi. Hatta uzun yolculuktan döndüğünde Mekke’de yemek yedirmeyi âdet edinmişti... Yine böyle bir yolculuktan dönmüş, vereceği yemeğe Resulullahı da davet etmişti. Resulullah efendimiz, onun bu davetine şöyle karşılık verdi:
- Ukbe, davetine gelirim ama yemeğini yemem. Yemeğinden yemem için seni yaratan Allah’ı inkâr etmemeni, O’nun Resulü’ne de şehadet etmeni beklerim. Senin gibi iyi niyetli bir insan küfürde ısrar etmemeli artık.
Ukbe bu teklife çok da direnmedi. Şehadet kelimesini söyleyiverdi. Efendimiz sevinmişti... Ancak, ne var ki, Ukbe’nin Mekke’de putperest dostları da vardı. Haber bir anda onlara da ulaştı. Onların içinde Übey bin Halef katı bir müşrikti. Hemen gelip arkadaşını suçlayıcı sorular sormaya başladı:

“İŞTE BU OLAMAZ!..”
- Duyduğuma göre Muhammed’i yemeğe davet etmişsin. Bununla da kalmayıp onun teklif ettiği şehadet kelimesini de söylemişsin.
- Evet, öyle oldu.
- Olamaz! İşte bu olamaz!.. Hem şehadet kelimesini söyleyeceksin hem de bizimle dost olacaksın... Bu sana pahalıya mal olur. Bundan sonra hiçbir yerde iş bulamazsın.
Ukbe, dostunun bu sözlerinden endişe etmiş, şehadeti söylediğine pişmanlık duymaya başlamıştı.
- Olayı büyütme, dedi. Ben sadece “Ukbe’nin yemeğini yemeden gitti” diye bir söylenti çıkmaması için utandığımdan şehadet kelimesini getirdim, dedi.

“DOST”LARINI KIRAMADI!..
Übey kopardığı bu tavizden memnun olmuş, ama yeterli de bulmamıştı. Daha da ileri giderek yol gösterdi:
- Biz bu sözlerinin doğruluğunu ancak gidip O’na tükürdükten sonra kabul ederiz. Gideceksin, onu sevmediğini ifade eden bir tükürük fırlatacaksın!
Ukbe, dostlarının baskısına dayanamamıştı. Doğruca Efendimiz’in Darünnedve’de ibadet ettiği yere gitti. Tam dilinin ucunda topladığı tükürüğü fırlatacaktı ki aniden bir rüzgâr çıktı. Dudakları arasından çıkan tükürük geriye dönerek kendi suratına yapışıp hem de ateş gibi yaktı!..
Ukbe’nin yanağındaki yanığı görenler, nasıl olduğunu sorunca o da hadiseyi saklamadan anlattı...
Evet, “dost”larını kıramayan Ukbe, Bedir’de son nefesini müşrik olarak verdi...
.

Bir gönül sultanı Behâeddîn Zekeriyyâ

Hindistan’da yetişen Allah adamlarından Hâce Behâeddîn (Muhammed bin Kutbüddîn) iyilik, lütuf, ikrâm ve ihsân sâhibi, eli açık, cömert bir zât idi. Misâfiri çok sever, çok ikrâmlarda bulunurdu. Onun zenginliği, fakirlerden ve zenginlerden bâzıları arasında çeşitli dedikodulara yol açtı...

“DÜNYA METÂI PEK AZDIR!..”
Allah adamlarının hâllerini anlayamıyan bu zavallılar, o büyük zâtın mal toplamakla meşgûl olduğunu zannediyorlar; “Bizim bildiğimiz evliyânın dünyâ ile alâkası olmaz. Bunun ise, bu kadar malı var. Bu nasıl iştir?” diyorlardı...
Bunun gibi sözler, Behâeddîn hazretlerinin kulağına gidince, insanların dünyâlık şeyler ile meşgûl olmasına üzülerek; “Dünyânın tamâmının kıymeti nedir ki, bizde olan bir kısmının bir ehemmiyeti olsun? Allahü teâlâ, Nisâ sûresi 77. âyet-i kerîmesinde sevgili Peygamberine hitâb ederek meâlen; “De ki, dünyâ metâı (menfaati ve ondan istifâde etme, faydalanma) pek azdır (ve çabuk sona ericidir)” buyuruyor. Yılan ile arkadaşlık etmek, onun zehrini tanımayanlara zarardır. Ama zararını bilip iyi korunan için, yılanın ne zararı olabilir. Bunun gibi, dünyâ malı, kendisine gönül verenler, bunun zararını anlayamayanlar için elbette zararlıdır. Fakat, zararını iyi anlayıp, kendisini koruyanlar, ona gönlünü kaptırmayanlarda dünyâlık bulunmasının hiç zararı olmaz” buyururdu.

“RIZA-İ İLAHİYE KAVUŞMAK İÇİN!”
Behâeddîn Zekeriyyâ hazretleri, vefatından biraz önce hazırladığı vasiyetnâmesinde buyuruyor ki:
“Kulların, Allahü teâlâya sıdk ve ihlâs ile ibâdet etmeleri gerekir. Bu ise, ibâdetlerde ve zikirlerde Allahü teâlâdan başkasına âit düşünceleri atmak, yok etmek, bunları sırf Allahü teâlâ için yapmakla mümkün olur. Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için hâllerinizi güzelleştirip düzeltmekten, sözlerinizde ve işlerinizde nefsinizi hesâba çekmekten başka yol yoktur. İhtiyacınız kadar konuşun ve iş yapın. Bir şey yapacağınız ve bir şey söyleyeceğiniz zaman önce Allahü teâlâya sığının. Yapacağınız ve söyleyeceğinizin hayırlı bir şey olması için O’ndan yardım dileyin. İhtiyâcınızdan fazlasını istemeyiniz...
Muhabbet, her türlü kir ve lekeyi yakıp temizleyen bir ateştir. Bu hakîkî muhabbet hâsıl olunca, artık zikreden, zikrolunanı müşâhede ile, görür gibi zikreder. İşte böyle yapılan zikir, felâha, kurtuluşa ereceklere vâdolunanların yaptığı zikirdir.”

.

Sındırgılı Yusuf ve Gedizli Yunus Hoca

Mayıs 1919’da, sinsice İzmir’e çıkan Yunanlılar, bir Haçlı ordusu gibi hareket ediyordu... Çıkarma birlikleri hazırlanırken, askerî yargı teşkilatı da yeni tayinlerle güçlendirilmişti. Yaşı çok genç olmasına rağmen, babası 1897 Türk-Yunan Savaşında ölen ve Türklere kini olan Albay Dimitri Ambleas, bu harekâtta askerî yargının başına getirilmişti. Hem de Kralın yetkileri ile... Bundan maksat, kendi askerlerinin disiplini değildi. Türklerden en ufak bir direnme gösterenleri hemen -güya- hukuk yolu ile saf dışı etmekti!..
Mahkeme derhal göreve başlamıştı. Albay Dimitri, askerlere karşı gelen yaşlıları, göstermelik bir sorgudan sonra, casusluk suçundan idama mahkum ederek, anında infaz uyguluyordu...

“TEK TÜRK KALMAYINCAYA KADAR”
Yunanlı Albay hatırasında şöyle diyor:
Suçluların içinde yaşı altmışı geçmiş bir Gedizli Yunus Hoca vardı. Gayet zinde ve sağlıklı idi. Sorduklarıma rahat cevaplar veriyordu. Gülerek benimle sohbet eder gibiydi. Bana sorgunun sonunda dedi ki: “Biliyorum ki beni kurşuna dizeceksiniz. Bu ülkede tek Türk kalmayıncaya kadar bu direniş sürecektir. Şimdiden söyleyeyim ki buradan çok pişmanlıklar duyarak ve hezimet şeklinde döneceksiniz...” Dediği gibi gülerek ölüme gitti.

“GELDİĞİNİZ GİBİ GİDECEKSİNİZ!”
Bir de Sındırgılı Yusuf Hoca vardı. Onun sözleri kulaklarımdan hiç gitmedi. Sorgusunda; “Siz geldiğiniz gibi gideceksiniz. Hem de çok zarar görmüş, yıkılmış ve haddini bilmiş olarak gideceksiniz” dedi.
Şimdi düşünüyorum: Ben bu gerçeği geç de olsa Yunus ve Yusuf hocaların ölüme gidişleri ile anlamış ve uyanmıştım. Ama başımızdakilere bunu anlatmak mümkün değildi... Onlar da 9 Eylül günü Ordumuzun büyük bir kısmı İzmir limanında denize döküldüğünde anladılar ama iş işten geçtikten sonra...
Vatana dönünce birçok komutan, savaş suçlusu olarak kısa bir yargıdan sonra kurşuna dizildiler. Ben suçsuz bulundum. Sonra Üniversiteye geçtim. Şu anda hukuk profesörü olarak öğrencilerime hukuk öğretiyorum... Şimdi düşünüyorum da Fatih Sultan Mehmed, Yunanistan’ı aldığında, bizim Anadolu’da yaptığımızın onda birini yapsaydı, bugün Yunan milleti diye bir millet olmazdı.”

.

Belgrad şehidi Karaca Paşa ve Hasan Ağa

Fâtih Sultan Mehmed Han, Avrupa’nın kapısı olan Belgrad’ı fethetmek için 13 Haziran 1456 günü kusatmıştı. Muhasara sâdece kara tarafından baslamıstı. Bu yeterli değildi, zîrâ kalenin nehir yolu ile irtibâtı devam ediyordu. Macarların “millî kahraman”ı Hunyadi Yanoş gelmeden önce kaleye girmek lâzımdı...

“TUNA’NIN ÖTESİNE GEÇEYİM!”
Rumeli Beylerbeyi Karaca Paşa;
“Pâdişâhım, destur veriniz. Tuna’nın öte yakasına geçeyim. Hisar karşısında durarak, gelecek küffârın önüne çıkayım” dedi. Rumeli akıncıları ve sancak beyleri bu fikre katılmadılar.
13 Haziran ile 20 Temmuz arasında devam eden muharebeler çok kanlı olmuştu. Hunyad’ın kumandayı ele alması ile morali düzelen düşman, inatla bütün hücumlara karşı koyuyordu. Sultan 20 Temmuz günü Karaca Paşa’yı huzuruna kabul ederek, ertesi gün için umûmî bir taarruzun yapılacağını, kendisinin de ordunun başında bulunacağını söyledikten sonra;
“Karaca, senden her zamankinden fazla gayret beklerim. Mâruzâtın sem’i itibâra alınmadı diye neden gam çekersin?” diye sordu. Karaca gözleri dolu olarak;
“Pâdişâhım! Sen hemen emret, billah Allah yolunda şehîd olmaktan gayri düsüncem yoktur. Canın ne kıymeti vardır devletlüm!” cevâbını verdi.
Ertesi gün, sabahın erken saatlerinde umûmî hücum başladı. Karaca Paşa en öndeydi. Yanında da Yeniçeri Ağası Hasan Ağa vardı...
Muharebe bütün şiddeti ile devam ediyordu. Ancak; önce Karaca, arkasından Hasan Ağa şehîd düştü. Osmanlı ordusundan beş bin kişi kaleye girmişti. Hunyad, karşı taarruza geçti. Şehre girenleri çıkarttıktan sonra, bütün gücüyle ordugâha saldırdı. Bunun üzerine Sultan, ordugâha giren düşmanı karşıladı ve bir nara ile ileri atıldı. Bu durumu gören yeniçeri, yeniden parlamış ve bir alev olmuştu...

PADİŞAHIN GÖZYAŞLARI...
Akşam olduğu zaman, düşman on binden fazla ölü bırakarak Belgrad’a geri çekildi.
Fâtih Sultan Mehmed Han, Karaca Paşa ve Hasan Ağa’nın niçin huzuruna gelmediğini sorunca, paşalardan biri; ikisinin de kaleye girerken şehîd düştükleri haberini getirdi. Karaca Paşa son nefesini verirken; “Pâdişâhıma söyleyin! Allahü teâlânın emrine uyarak bu canı devletim ve onun için veriyorum” demişti.
Koca Fâtih, hiçbir zor karşısında eğilmeyen başını elleri arasına alarak;
“Vah Karaca Paşam! Vah Hasan’ım!” diye gözyaşı dökmüştü..

.

Nasipli talebe Mevlânâ Yûsüf

İmâm-ı Rabbânî’nin baba ve dedelerinin hepsi ilim ve ihlâs sahibi olup, zamanlarının meşâyıhından, ekâbirinden idi. Hepsi çok muhterem ve evliyâ-i kiramdan idi. Mevlânâ Ahmed-i Nâmıkî Câmî ve Halîlullah-ı Bedahşî gibi büyük velîler, İmam-ı Rabbânînin geleceğini önceden haber vermişlerdi. Hattâ, Resûlullah efendimiz, onun geleceğini müjdelemişti. İmâm-ı Süyûtî (Cem’ul cevâmi’) kitabında, bu hadis-i şerifi, İbni Mes’ûd Abdürrahman ibni Yezîdden, O da Hz. Câbirden rivayet ederek bildiriyor. Ha-dis-i şerif budur: (Ümmetimden Sıla isminde biri gelir. Onun şefaati ile, çok çok kimseler Cennete girer.)
“Sıla” birleştirici demektir. Tasavvufu fıkh bilgileri ile birleştirdiği için İmâm-ı Rabbânî hazretlerine bu isim verildi. Zamanın âlimleri, Ona bu isim ile hitâb eylediler. Kendisi de, oğlu Muhammed Mâsuma yazdığı bir mektûbda, (Beni iki derya arasında sıla yapan Rabbime hamd ederim) diye buyurmaktadır...

“AHMED, MAHBÛBLARDANDIR”
Üstâdı, hâce Bâkî-billâh, çok defa: (Ahmed, murâdlardan ve mahbûblardandır) buyururdu. Çabuk ilerlemelerinin sebebi de, bu idi. Cihânı aydınlatan bir güneş gibi oldu. Hocası kendisine en yüksek makamlara çıktığını ve herkesi de çıkarabileceğini ve Allahü teâlâya yakınlıklarını müjdeledi ve kendisine buyurdu ki:
“Hocam Emkenegîden icâzet alıp Hindistâna dönüyordum. Sizin bulunduğunuz Serhend şehrine gelmiştim. Rüyâda bana, sen bir kutbun civârındasın, dediler ve kutub olan zatın şemâilini gösterdiler. İşte siz, o zatsınız. Yine Serhendden geçerken, gördüm ki, göklere kadar yükselen bir meş’ale yanmış, şarktan garba kadar bütün dünya, bu meş’alenin ışığından aydınlanıyordu. Bu meş’alenin ziyâsının gittikçe arttığını, birçok insanların bundan kendi mumlarını yaktıklarını müşâhede ettim. Bu rüyâyı, sizin dünyaya geleceğinize bir müjdeci, bir işaret biliyorum.”

ÖYLE BİR TEVECCÜH ETTİ Kİ!..
Talebelerinden Mevlânâ Yûsüf hasta idi. Ölümü yaklaşmıştı. İmâm-ı Rabbânî, onu ziyârete geldi. Mevlânâ Yûsüf teveccüh ve himmet istedi. İmâm, murâkabe ile meşgûl olup, onu “fena” ve “bekâ” makamlarına kavuşturdu. O, bu hasta hâlinde, kalbindeki bu ilerlemeleri görüp, haber verdi. Yolu tamam eyledi ve aynı ânda ruhunu teslim etti...

.

Ali Müzeyyen'i kurtaran yılan!..

Ali Müzeyyen, meşhûr velîlerdendir. Bağdât’ta doğdu. Sonra Mekke-i mükerremeye yerleşti ve 939 (H.328)’de orada vefât etti. Zamanında yaşayan evliyânın büyüklerinden Cüneyd-i Bağdâdî, Sehl bin Abdullah ve diğer tasavvuf ehli büyük âlimlerle görüşüp sohbet etti. Tasavvufta yüksek haller sâhibi idi. Bu mübarek zat, bizzat kendi başından geçen bir hâdiseyi şöyle anlatmıştır:

ANİDEN KUYUYA DÜŞTÜ!..
“Tebük Çölünde idim. Su almak için bir kuyuya gittim. Kuyunun başında iken ayağım kayıp içine düştüm. Kuyunun içinde geniş bir yer gördüm. Orada bir yeri düzeltip oturdum. Kendi kendime şöyle düşündüm: ‘Eğer Allah indinde makbûl bir kul isem, bende bir şey varsa, burada, ölüp kalmam. Suyun bozulup, insanlar için faydasız hâle gelmesine sebeb olmam...’ Bu düşüncelerden sonra heyecânım gitti, sâkinleştim, kalbim rahatladı. Tefekkür ederek otururken birdenbire bir hışırtı işittim. Merak edip etrafıma bakınırken kocaman bir yılanın yukarıdan aşağıya doğru indiğini gördüm. Hâlime bakıp, kendimi kontrol ettim sâkindim, telâşım yoktu. Yılan kuyuya indi ve etrâfımda dolaştıktan sonra kuyruğunu sıkıca vücûduma sardı. Sonra beni çekerek kuyudan çıkardı ve birdenbire gözden kayboldu. Nereye gittiğini göremedim. Sanki yer yarıldı yere girdi veya gökyüzüne uçup gitti!”
Câfer Huldî şöyle anlatmıştır:
“Ali Müzeyyen’i dâvet ettim. Sohbet sırasında bana faydalanacağım bir şey söyle dedim. Buyurdu ki: Bir şeyin kaybolduğu zaman yâhut da bir kimseyle buluşmak istediğin zaman şu duâyı oku: (Yâ câmiannâsî liyevmin lâ raybe fîhi. İnnellahe lâ yuhlif-ül-mîâd. İcmâ’ beynî ve beyne .....) Duânın sonuna istediğin şeyin adını ilâve et. Allahü teâlâ aradığın şeyi veya insanı bulmanı nasîb eder. Ben bu duâyı okuyup ne istedimse duâm kabûl olundu.”

“BULURSA CAN AZIĞI...”
Kendisi şöyle anlatmıştır:
“Mekke’de idim. İçime bir yolculuğa çıkmak arzusu düştü. Yola çıktım. Birr-i Meymun denilen yere vardığımda, ölmek üzere olan birini gördüm. Yaklaşıp; “Lâ ilâhe illallah de!” dedim. Gözünü açıp şu beyti okudu:
“Bulursa cân azığı gönlüm muhabbet gibi doludur/Âşıkların ölümü muhabbet borcunun üzerine olur...”
Sonra vefât etti. Lâzım olan hazırlıkları yapıp namazını kıldırıp defnettim. Bu hâdiseden sonra içimden yolculuk arzusu çıktı; Mekke’ye geri döndüm.”

.

Hz. Ebu Ma'lek'in kabul olan duası

Eshab-ı kiramın büyüklerinden Enes bin Mâlik (radıyallahü anh) anlatıyor: Ebu Ma’lek (radıyallahü anh) diye bir zat vardı. Tüccarlık yapar; ticaret için uzak bölgelere giderdi.
Yine bir gün ticaret için yola çıkmıştı. Önüne, tepeden tırnağa kadar silahlı bir eşkıya çıktı ve;
“Mallarını alıp seni de öldüreceğim” dedi. Ebu Ma’lek de;
“İşte malım, al senin olsun, beni bırak” dedi. Eşkıya;
“Benim âdetim bu. Hem mal hem can” dedi. Ebu Ma’lek;
“Madem öyle, müsaade et de namaz kılayım” dedi. Eşkıya;
“İstediğin kadar kıl” dedi...

MEÇHUL BİR ATLI BELİRDİ!
Ebu Ma’lek, abdest aldı, sonra namaz kıldı; namazdan sonra ellerini açtı ve şöyle dua etti:
“Yâ Vedûd! Yâ Vedûd! Yâ Ze’l-arşi’l-mecîd! Yâ Mübdî, Yâ Mu’îd! Yâ Fe’âlün limâ yürîd! Eselüke bi-nûri vechike’llezî mele’e erkâne arşike ve es’elüke bi-kudretike’lletî kadderte bihâ halkake ve bi rahmetike’lletî vesiat külle şeyin. Lâ ilâhe illa ente. Ya Muğîs, eğisnî! Ya muğîs, eğisnî! Ya muğîs, eğisnî!..”
Bu duasını üç defa tekrarladı. O esnada bir atlı belirdi. Elindeki mızrağı atının iki kulağı arasına yerleştirmiş bir şekilde süratle eşkıyaya doğru yöneldi. Atlı, elindeki mızrağı eşkıyaya öyle bir vurdu ki, anında can verdi. Atlı Ebu Ma’lek’e dönerek;
“Kalk” dedi. Ebu Ma’lek;
“Anam babam sana feda olsun, sen kimsin?” diye sordu. Atlı;
“Ben dördüncü kat gökte bulunan bir meleğim. Sen ilk dua ettiğin zaman göğün kapılarının gıcırdayıp ses verdiğini işittim. İkinci defa dua yapınca gökte bulunan meleklerin feryadını işittim. Sonra üçüncü defa dua edince, bana ‘Bu, sıkıntı içindeki bir kulun duasıdır’ dendi. Ben Allahü tealadan, dua edene yardım ve zalimi öldürmek için izin istedim. İzin verildi ve sana yardıma geldim” dedi.

DOĞRUCA RESULULLAHA GİTTİ
Bu hadiseden sonra Ebu Ma’lek (radıyallahü anh) Medine’ye döndü. Doğruca Kâinatın Efendisinin huzuruna geldi ve başından geçen hadiseyi anlattı. Resulullah efendimiz şöyle buyurdu:
“Muhakkak ki, Allahü teala sana esma-i hüsnayı ilham etmiş. O isimlerle Allahü tealaya dua edilirse, istenen verilir.”
Enes bin Malik buyurdu ki: “Kim bir abdest alır, dört rekat namaz kılar ve bu dua ile Allahü tealadan bir şey isterse, sıkıntı içinde olsun olmasın, duası kabul edilir.”

.

Issız adada yaşayan putperestin hidayeti!

Tebe-i tâbiînden olan hadîs ve fıkıh âlimi Abdülvâhid bin Zeyd şöyle anlatır: Bir defâsında deniz yolculuğuna çıkmıştık. Bindiğimiz gemi fırtınaya tutuldu. Sonunda dalgalar bizi ıssız bir adaya sürükledi. İnip dolaşmaya başladık. Puta tapan bir adama rastladım. “Neden bu puta tapıyorsun. Bu ne fayda ne de zarar verir!” dedim.
“Siz kime taparsınız?” diye sorunca; “Her şeyi yaratan, her şeye kâdir olan Allahü teâlâya ibâdet ederiz” dedim.

ALLAHÜ TEALAYA KAVUŞTU”
“Bunu size kim bildirdi?”
“Allahü teâlâ bize kerîm bir peygamber gönderdi, o bildirdi.”
“O peygamber nerededir?”
“Bize Allahü teâlânın gönderdiği dîni bildirip, tebliğ vazîfesini tamamladıktan sonra vefât etti. Allahü teâlâya kavuştu.”
“Ondan hiçbir alâmet kaldı mı?”
“Evet O, Allahü teâlâdan bir kitap getirdi. Bizim yanımızdadır.”
Aramızda geçen bu konuşmadan sonra;
“O kitâbı bana gösterin” deyince Mushaf-ı şerifi ona gösterdim.
“Ben bunu okumasını bilmiyorum” dedi. Sonra açıp bir sûre okudum. Ben okudukça o ağladı. Sûreyi bitirince; “Lâyık olan şudur ki, kimse bu kelâmın sâhibine âsi olmasın!” diyerek hemen Müslüman oldu. Ona Kur’ân-ı kerîmden birkaç sûreyi ve kendisine yetecek kadar din bilgisi öğrettik...
O gece yatsı namazını kıldık. Yatma zamânı gelince o yatmadı ve sabaha kadar ibâdet etti. Talebelerime; “Bu yeni Müslüman oldu. Aramızda biraz para toplayıp verelim de sıkıntı çekmesin” dedim. Parayı toplayıp götürdüğümüzde; “Bu nedir?” dedi. “Bunu al, kendine nafaka alırsın, sıkıntı çekmezsin” dedim.
“La ilâhe illallah... Ben daha önce puta tapardım. Allahü teâlâyı bilmezdim, fakat O beni zayi etmedi, korudu. Şimdi ise O’nu tanıyorum. Beni hiç zâyi eder mi?” dedi.

“ÂHİRET SAADETİ NE GÜZEL”
Üç gün sonra onun hastalanıp yatağa düştüğünü haber aldım. Hemen yanına koştum. “Bir isteğin var mıdır?” dedim. Benim ihtiyâcımı, her ihtiyacı gideren Allahü teâlâ karşıladı” dedi.
Bu görüşmemizden bir gün sonra da vefât etti...
O gece onu rüyâmda bir bahçe içinde gördüm. Bahçenin üzerinde yüksek bir kubbe, kubbenin altında bir taht üzerine oturmuştu. Yanında da bir hûri vardı. Meâlen;
“... Melekler de her kapıdan yanlarına vararak şöyle diyeceklerdir: Sabrettiğiniz için, size selâm olsun! Âhiret saâdeti ne güzeldir!” (Ra’d sûresi: 23-24) buyurulan âyet-i kerîmeyi okuyordu.

.

Tövbeye sebep olan Basra güzeli

Yakışıklı bir yiğit olan Hasan-ı Basrî, bir gün sokakta giderken çok güzel bir kadına rastlar. Onu rahatsız edecek şekilde bakınca kadın şöyle der:
- Utanmaz mısın ey delikanlı?
- Kimden utanayım?
- Şol Zât-ı Ecelli Âlâ’dan ki, gözlerin habasetini ve sadırda olan ahvali bilicidir.

KADINI TAKİP EDER...
Bunu duyunca Hasan-ı Basrî’nin kalbine bir miktar korku ve pişmanlık gelerek durur ise de, yine de gayrî ihtiyarî, kadını takib eder ve;
- Ey Basra’nın en güzel kadını!.. Senin o ahu gözlerin benim kalbimi yağmalayıp aşk deryasına garketti. Eğer bana vaslın şifası ile derman eylemezsen helakim yakındır, der.
Kadın da;
-Ey yiğit, öyle ise biraz sabret. Senin nefsinin nevasına şifa olacak bir ilaç yapayım, diyerek evine girer. Fakat kadın da Hasan-ı Basrî’ye sevdalanmıştır...
Bir müddet sonra kapı açılır ve bir cariye elinde, üzeri örtülü bir tabak getirip, Hasan-i Basrî’ye verir ve;
- Ey yiğit! Hanımım, “Bir genci, fitne ve dalalete düçar eden gözler bana lâzım değildir” diyerek size gönderdi, der.
Hasan-ı Basrî bakar ki, hakikaten kadın gözlerini çıkarıp göndermiş. Bu hali görünce o derece pişman olur ki tarifi mümkün değil. Hemen oradan kalkıp evine gider. Sabaha kadar ağlayıp tövbe istiğfar eder.
Sabahleyin, kadından özür dilemek üzere, evine gitmeyi düşünür. Kapısına yaklaştığı zaman, birçok kimse, kadının kapısı önünde toplanmış, içeriden de feryad-u figan sesleri geliyor. Sebebini sorunca “Saliha bir kadındı, bu gece vefat etti” cevabını alır ve ağlayarak geri döner. Üç gün üç gece yiyip içmeden devamlı olarak ağlar. Tövbe ve istiğfar ederek yalvarır. Ama ne tövbe!.. Onu “Hasan-ı Basrî hazretleri” yapan bir tövbe...

“EY HASAN! SENİ AFFETTİM!”
O gece rüyasında o kadını görür ki, cennette yüksek bir köşkte oturmaktadır. Hemen kadından af ve özür diler. Kadın;
- Ey Hasan! Seni affettim, bana o keremi ve lütfu çok olan padişah, senin yüzünden, o kadar ihsan ve rahmet eyledi ki, anlatmak mümkün değildir, der. Hasan-ı Basrî Hazretleri de çok sevinerek;
- Ey hatun! Bana bir nasihat eyle de istifade edeyim, deyince kadın;
- Ya Hasan, tenha olduğun zamanda boş durma ve daima Cenab-ı Hakkı zikreyle, der.
Hasan-ı Basrî hazretleri uyanınca çok sevinir ve “ömrümün sonuna kadar, o kadının nasihatini terk etmedim” buyurur...

.

Hadîs ve fıkıh âlimi Meymûn bin Mihrân

Meymûn bin Mihrân hazretleri, Tâbiînin büyüklerindendir. Hadîs ve fıkıh ilminde büyük âlim idi. Kûfe’de yetişti. Sonra Rakka’ya yerleşti. 657 (H.37)’de doğdu. 734 (H. 116)’de Cezire’de vefât etti. Halife Ömer bin Abdülaziz tarafından kâdı ve vâli olarak Cezire’ye tâyin edildi. Ömer bin Abdülaziz buyurdu ki:
“Ebû Eyyûb Meymûn bin Mihrân ve onun emsâli olan büyük âlimler, aradan gider (vefât ederlerse), halk kumandandan mahrum kalan askere döner.”
Bu mübarek zat, Hasan-ı Basrî hazretlerinin dostlarından idi. İlerlemiş yaşlarında bir gün, oğlu Amr ile Basra sokaklarında dolaşmaya çıktı. Baba oğul dolaşırken, yüksekçe bir yere gelirler ki, Meymun bin Mihran burayı aşacak gibi değildir. Amr babasını sırtına alarak, bu engeli aşarlar...

“KİM BU İHTİYAR?”
Derken Hasan-ı Basrî’nin evine vardılar. Amr kapıyı çaldı, kapıyı bir cariye açtı ve Amr’a hitaben:
“Kim bu ihtiyar” dedi.
“Bu ihtiyar benim babamdır.”
Bu sefer cariye Meymun’a dönerek şöyle sordu:
“Seni bu kötü zamana bırakan sebep nedir?”
Cariyeden bu sözleri işiten Meymun ağlamaya başlar. Ağlama sesini içeriden duyan Hasan-ı Basrî kapıya çıkar. Karşısında Meymun bin Mihran’ı görünce sevinir ve hasretle kucaklaşırlar. Sonra hep birlikte evin içine girerler. Meymun bin Mihran;
“Ey Hasan! Kalbimde katılık hissediyorum, bana yardım et de kalbim yumuşasın” der.
Hasan-ı Basrî hazretleri bunun üzerine şu âyet-i kerimeleri okur:
“Gördün mü? Onları senelerce faidelendirmiş olsak... Sonra onlara tehdit edilmiş oldukları şey gelecek olsa... O faidelenmiş oldukları şey, onları neden kurtarabilir?” (26/205, 206, 207)
Ayet-i kerimeyi dinleyen Meymun bin Mihran bayılıp düştü. Ayılınca cariye odaya girdi ve orada bulunanlara şöyle dedi:
“İhtiyar çok yoruldu, artık dağılsanız iyi olur.”

“BENİ İYİ DİNLE OĞLUM!”
Ev sahibinden izin alarak Meymun oğlu ile birlikte evden ayrılır. Amr babasına der ki:
“Ey babacığım! Ben Hasan-ı Basrî’yi gördüğümden daha büyük bir zat olarak biliyordum.”
Meymun oğlunun göğsüne bir yumruk vurarak şöyle dedi:
“Beni iyi dinle oğlum! Hasan-ı Basrî bize öyle bir âyet okudu ki; eğer o âyet-i kerimeleri kalbinle dinlemiş olsaydın, kalbinde hiçbir hastalık kalmazdı.”
Meğer bunlar onun son sözleriymiş. Bunları söyledikten kısa bir zaman sonra vefat etti...

.

Budin Beylerbeyi İbrâhîm Paşa

Avusturya İmparatorluğu hakimiyetinde bulunan Macar beylerinden Tökeli İmre 1673 yılında ayaklandı, sonra Osmanlı Cihan Devleti’ne sığındı. Sadrâzam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Budin Beylerbeyi Uzun İbrâhîm Paşa’yı, Serdar (başkomutan) atayarak, Tökeli İmre’yi Orta Macaristan’ın başına geçirmekle görevlendirdi...

PADİŞAHIN RIZASI YOKTU!..
İbrahim Paşa, Orta Macaristan’ın başkenti Kaşav’ı alarak, 1682’de Tökeli İmre’yi başa geçirdi. Bu durum İmparator Leopold’u telâşa düşürdü, barışı yenilemek için elçi gönderdi. Fakat Kara Mustafa Paşa, Avusturya’ya karşı açacağı seferle, sadâretini Fâzıl Ahmed Paşa’dan üstün bir zaferle süslemek istiyordu. lV. Mehmed Hanı, Avusturya ile harbe teşvik ve râzı etti. Padişah, Sancak-ı Şerifi vererek onu, Yanıkkale’yi (Raab) zaptetmek için Serdar tâyin etmişti.
27 Haziranda (1683) Sadrâzam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Dîvân-ı Harbi topladı. Viyana’yı alıp orada Almanya’ya sulh şartlarını dikte edeceğini bildirdi. Vezirler şaşırdılar. Vezir İbrahim Paşa, Pâdişâh irâdesinin bu yıl Yanıkkale ve Komaran’ın alınması ve akıncılarla Orta Avrupa’ya gözdağı verilmesi olduğunu, belki gelecek yıl Viyana’ya gidilebileceğini söyledi. Fakat, Kara Mustafa Paşa, Viyana üzerine yürüyüp 14 Temmuz 1683’te kuşattı.
Bunu öğrenen Pâdişâh “Kasdımız Yanık ve Komaran kaleleri idi; Beç (Viyana) kalesi dilde yoktu; paşa ne acîb saygısızlık edib bu sevdaya düşmüş. Hoş imdi Hak teâlâ asan (kolay) getüre; lâkin mukaddem (önceden) bildireydi rıza vermezdim” demişti.

“DEVLETİN SELAMETİ İÇİN...”
İkinci Viyana Muhasarası başlamak üzere... Harp divanında Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın fikrine yalnız bir tek vezir itiraz etti. Bu vezir, İbrahim Paşa idi. Muhasara bozgun ile neticelenince Merzifonlu mağlubiyetten onu mes’ul tutarak idam ettirdi. Cellada teslim edilen Uzun İbrâhîm Paşanın son sözleri şunlar oldu:
“Padişah-ı cihandan rica ederim. Kara Mustafa Paşa sözü dinlenir ve müdebbir bir vezirdir. Vakıa o bana garez ediyor ve canıma kıyıyor, lakin devletin selameti için, padişah-ı cihan ne olur ona kıymasın. Bunu böylece bildirin, bildirmezseniz mahşerde iki elim on parmağım yakanızdadır

.

Bizans imparatorunu hayran bırakan iman

Abdullah bin Huzâfe es-Sehmî ve seksen kadar arkadaşı Bizanslılara esir düşmüştür... Onlara bizzat imparator tarafından dinlerinden dönmesi için çok baskı yapılır. Bilhassa Abdullah bin Huzâfe’ye... Ancak o, böyle bir dönekliği kesinlikle reddeder. Tâgiye (imparator), İslâm dininden dönüp Hıristiyanlığı kabul etmezse kazanda yakacağını söyler. O yine dönmeye yanaşmaz...

KIZGIN YAĞ DOLU KAZAN!..
İmparator emreder. Bir kazanın içine zeytinyağı doldurulur. Altı yakılır ve diğer esir Müslümanlardan birisi getirilir. Dönme teklifi yapılır. O mücahid onlara gülerek;
“Şimdi, şehidlere vaat edilen Cennet köşklerini görüyorum. Keşke daha çok canım olsaydı da, daha çok köşklere kavuşsaydım” der ve hemen kaynayan kazana atılır.
Hazreti Abdullah’a da aynı teklif yapılır. O da “Hayır” deyince kazana atılması emredilir. Götürülürken hıçkırıklarını tutamaz, ağlar. İmparator onun böyle ağladığını görünce; “Onu getirin” der. Hazreti Abdullah imparatorun önüne getirilince, tarihe geçen şu sözleri söyler:
“Zannetme ki bana revâ gördüğüne ağlıyorum. Hayır. Lâkin şu anda benim Allah yolunda feda olacak ancak bir tek canım var. Ne kadar isterdim saçlarımın sayısınca ruhum olsaydı da hepsine musallat olsaydın ve ben de hepsini seve seve Allah için feda etseydim!..”
İmparator; bu iman karşısında âdeta küçük dilini yutar. Görüp duyduklarından çok etkilenir ve bir bahaneyle onu hürriyetine kavuşturmak ister:
“-Benim başımı öp. Seni serbest bırakacağım.”
“-Hayır”
“-Dininden dön. Seni kızımla evlendirip mülkümde ortak yapacağım.”
“-Hayır... Hayır...”
“-Başımı öp, seninle beraber seksen esir Müslümanı serbest bırakayım.”
“-İşte şimdi oldu” diyerek imparatorun başını öper ve seksen arkadaşıyla beraber Medine’ye dönerler...

“HEPİMİZ BU BAŞI ÖPELİM!”
Halife Hazreti Ömer, Abdullah bin Huzâfe’nin seksen Müslümanın hürriyeti için katlandığı fedakârlığı duymuştur. Onlar Medine’ye ayak basar basmaz hemen Eshab-ı kiramın ileri gelenlerini toplar. Gelen nurlu ve çilekeş kafileyi karşılayıp, bağırlarına basarlar. Hazreti Ömer, arkadaşlarına şöyle der:
“-Herkes Abdullah’ın başını öpsün!”
Başta kendisi olmak üzere, bütün Müslümanlar o mübarek başı tek tek öperler...
Abdullah bin Huzafe, Hazreti Osman devrinde Mısır’da vefat etti...

.

Kazanlı müderris Murad Remzi

Muhammed Murad Remzi Kazanî 1854’te, bugün Rusya içinde bulunan Tataristan Cumhuriyetinde (Kazan Ülkesi) dünyaya gelmiştir. 8 yaşına geldiğinde ise bölgenin meşhur hocalarından Molla İsmail Kaşgârî’nin talebelerinden olan dayısı Şeyh Molla Hasenüddin’in medresesine başlamış, kısa zamanda Arapça ve Farsça’yı öğrenmiştir. 18 yaşına kadar dayısının yanında Sarf, Nahiv, Mantık, Ahlak, Fıkıh ve Kelam ilimlerini okumuştur...

SEYAHATLERDE GEÇEN BİR ÖMÜR...
18 yaşında iken Şihabuddin el-Mercânî’nin Kazan’daki medresesine gelmiş, hocalardan Şerhu’l-Akaid ve Mantık ilminden Haşiyeleriyle birlikte Süllemü’l-Ulum isimli kitabı okumuştur. Daha sonra Taşkent üzerinden Buhara’ya, oradan da Mekke’ye giderek hac vazifesini ifa eden bu mübarek zat, oradan da Medine’ye gitmiştir.
Medine’deki tahsil hayatı esnasında orada bulunan birçok âlimden ders ve icazet alan Murad Remzi, yine burada Nakşibendî tarikatı Şeyhi Muhammed Mazhar Efendiye intisap etmiştir. Murad Remzi, bir müddet sonra Şeyhinin vefatı üzerine Abdulhamid Efendi’nin sohbetlerine devam etmiştir.
Aynı senenin sonunda Abdulhamid Efendi’nin vefatı üzerine onun yerine geçen Şeyh Muhammed Salih’e ve seyr u sülûküne devam etmiştir. Hocasının isteği üzerine Reşahat’ı ve İmam-ı Rabbânî hazretlerinin Mektubatını Arapça’ya tercüme etmiştir...

“MUHABBETTE GEVŞEKLİK OLMAZ”
1902-1914 yılları arasında Mekke’den İstanbul’a, Kazan’a ve Türkistan’a seyahatlerde bulunan Murad Remzi 1914 yılında ailesiyle birlikte gittiği son Rusya seyahatindeyken çıkan Osmanlı-Rus harbi sonucu burada mahsur kalmıştır. Bunun üzerine ailesiyle birlikte Kazan’a dönen Murad Remzi daha sonra Orenburg civarındaki Tüz Tübe kasabasına yerleşmiş ve 1915-1917 yılları arasında sivil esir olarak Rus hükümeti tarafından burada ikamete mecbur edilmiştir.
1919 yılında çok ağır şartlar altında Çin işgalindeki Doğu Türkistan’a giden Murad Remzi, İmam ve Müderris olarak yerleştiği Çögecek bölgesinde 1934 yılında 80 yaşında iken vefat etmiştir.
Vefat ederken talebe ve evlatlarına vasiyeti şu oldu:
“Yolumuzun büyüklerine muhabbet her şeyin başıdır. Sakın bunda gevşeklik yapmayın. 

.

Ahmed bin Üstâzü'l-A'zam

Asîl ve âlim bir âileye mensûb olan Hadramûtlu velî Ahmed bin Üstâzü’l-A’zam, ilk tahsîlini babasından gördü. Küçük yaşta Kur’ân-ı kerîmi ezberledi. Babası ona iyi bir eğitim ve terbiye verdi. Babasının en küçük oğlu olduğu için kardeşleri onu çok severlerdi...

ÇOK MÜTEVAZI BİR ZATTI...
Ahmed bin Üstâzü’l-A’zam, çok namaz kılar, çok oruç tutar, akrabâlarını ziyâret ederdi. Meşhûr olmaktan kaçınır, fuzûlî sözlerden ve işlerden sakınırdı. İnsanlardan ayrı yaşamayı sever; “Onlarla berâber olmak insanı iflâsa götürür” derdi.
Ahmed bin Üstâzü’l-A’zam, mânevî yönden yüksek derecelere ulaşmıştı. Fakir olsun zengin olsun, büyük olsun küçük olsun herkese karşı mütevâzı yâni alçak gönüllü davranırdı. Cömert olup elinde olanları fakirlere ve ihtiyâç sâhiplerine ihsân ederdi.
Çok kerâmeti görülmüştür. Talebeleri ve sevenleri onu vesîle ederek Allahü teâlâya duâ ederler, istek ve arzûlarına kavuşurlardı...
Bu mübarek zatın fakir talebelerinden birisini bulunduğu şehrin vâlisi hapsettirmişti. O talebe, Ahmed bin Üstâzü’l-A’zam’ı vesîle ederek duâ etti. Allahü teâlâ hocasını vesîle ederek yaptığı duâsını kabûl buyurdu. Vâli o kimsenin serbest bırakılmasını emretti. Hapishâneden çıkacağı sırada görevli;
-Sen bana alışılmış bahşişi vermezsen seni bırakmam, dedi. O da vazîfeliye;
-Sen beni serbest bırakıyorsun. Fakat karşıma başka mâni çıkarıyorsun. Böyle yapma, dedi. Vazîfeli;
-Evet mâni çıkarıyorum. Bahşişi almadan bırakmam, dedi. Bu hâl karşısında hocasına tevessül etti yâni hocasını vesîle ederek hapishâneden kurtulması için duâ etti. Duâsı kabûl olunup hapishâneden rahatça kurtuldu ve yoluna devâm etti...

SEL SULARINDA BOĞULDU
Ahmed bin Üstâzü’l-A’zam şehîd olmayı çok arzu ediyordu. Aczüşşehîre köyüne sık sık gider gelirdi. Bâzan da sâlih zâtlar bulunması sebebiyle orada kalırdı. Kaldığı evin bulunduğu vâdide yağan yağmurlar netîcesinde büyük bir sel meydana geldi. Ahmed bin Üstâzü’l-A’zam hazretleri o sırada;
“Yâ Rabbi, boğularak ölen şehiddir, bana da nasib eyle” diye dua etti ve sel sularına kapılarak boğuldu. Böylece çok istediği maksadına kavuşup şehîd oldu. Terîm’de Ârif-i billâh Şeyh Abdullah bin İbrâhim Bâ Kuşeyr’in mescidinin yakınında defnedildi...

.

Hayber şehidi Amr bin Ekvâ

Amr bin Ekvâ (radıyallahü anh) Eshab-ı kiramdandır. Kardeşi Seleme bin Ekvâ (radıyallahü anh) Biat-ı Rıdvan’a katılanlardandı. Hatta o mübarek sahabe, biat etmeden önce; Kelime-i şehadeti getirmesinden itibaren o biatı hakkıyla yerine getirmiştir. Kendisi şöyle der:
“Resulullah’la (sallallahü aleyhi ve sellem) birlikte yedi, Zeyd İbni Harise’yle birlikte dokuz savaşa katıldım...”

TEK BAŞINA BİR ORDU!..
Seleme (radıyallahü anh) kendisi piyade, ok ve mızrak atarak savaşanların en ustalarındandı. Onun usûlü, bugün izlenen “gerilla” savaşlarından bazılarının usûlüne benzerdi. Düşmanı kendisine saldırdığında onun önünde geri çekilirdi. Düşman geri çekildiğinde veya dinlenmek üzere durduğunda süratle ona saldırırdı! O bu usulle, Zukared Savaşı diye bilinen savaşta, Uyeyne İbni Hısn el Fizari komutasında Medine tepelerine baskında bulunan kuvvetleri tek başına püskürtmeyi başarmıştı. Tek başına onların peşine düşüp devamlı dövüşerek onları oyaladı. Nihayet Resulullah efendimiz sahabelerden müteşekkil bir güçle ona yetişmişti. O gün Resulullah efendimiz eshabına şöyle buyurmuştu:
“Piyadelerimizin en hayırlısı Seleme ibni Ekvâ’dır!”
Hazreti Seleme üzüntü ve kaygıyı ancak kardeşi Amr ibni Ekvâ’nın Hayber Savaşında vefatında tanımıştı. Amr, Müslüman ordusunun önünde şu şiiri söylüyordu:
“Allah’ım sen olmasan hidâyet yolunu
bulamaz,
Sadaka vermez, namaz kılmazdık,
Üzerimize bir huzur indir.
Karşılaştığımız zaman ayaklarımızı sabit kıl.”

“ONUN İÇİN İKİ ECİR VARDIR”
Bu savaşta Amr, kılıcıyla müşriklerden birine vurmaya gitti. Kılıcı elinde bükülüp ucu kendi ölümüne sebep oldu. Eshab-ı kiramdan bir zat şöyle dedi:
- Zavallı Amr şehitlikten mahrum oldu...
O anda hazreti Seleme çok üzüldü. Çünkü o da kendisini hata ile öldürmüş olan kardeşinin cihad ecrinden ve şehitlik sevabından mahrum olduğunu zannetti. Peygamber efendimiz hızla işleri yoluna koyunca, hazreti Seleme Resulullah efendimize gitti ve şöyle sordu:
- Ey Allah’ın Resulü! Amr’ın amelinin boşa gittiği doğru mu?
Resulullah efendimiz şöyle cevap buyurdular:
- O, cihad ederken öldürülmüştür. Onun için iki ecir vardır. Şu anda o, Cennet’in nehirlerinde yüzüyor!

Ali bin Heytî'ye cevap veren ölü

Ali bin Heytî hazretleri, Irak evliyâsındandır. Doğum târihi belli değildir. Irak’ın Heyt beldesinde doğdu. 1168 (H.564) senesinde Rezirân’da vefât ettiğinde yüz yaşını geçmişti...
Küçük yaşta ilim öğrenmeye başlayan Ali bin Heytî, Allahü teâlânın ihsânlarına kavuştu. Tâc-ül-Ârifîn Ebü’l-Vefâ hazretlerinin talebesidir. Abdülkâdir-i Geylânî’ye çok hürmet ve saygı gösterirdi...
Ali bin Heytî bir gün, Irak’ın Nehr-ül-mülk beldesinin bir köyüne gidip sâhibini hiç tanımadığı bir evin kapısını çaldı. Misâfir kabûl edilmesini ricâ etti. Ev sâhibi de tanımadığı bu yabancıyı kabûl etti...
Ali bin Heytî hazretleri, misafir olduğu ev sâhibine kapının önünde dolaşmakta olan tavuğu işâret ederek;

“BU TAVUĞU KESİN!
“Bu tavuğu tutun ve benim yanımda kesin!” buyurdu. Ev sâhibi îtirâz etmeyip, tavuğu kesti. Bu sefer misâfir;
“Tavuğun karnını yarınız!” deyince, ev sâhibi yine;
“Peki” deyip karnını yardı. Bir de ne görsün! Altın boncuklardan yapılmış bir gerdanlık... Meğer, ev sâhibi, kız kardeşine altın boncuklardan bir gerdanlık hediye etmiş, kız kardeşi de gerdanlığı iki gün önce kaybetmiş. Kızın beyi de;
“Bu gerdanlığı bul, yoksa seni öldürürüm!” demiş. Gerdanlık bulunmayınca, o gece öldürmek üzere kararını verdiğinden, herkes üzüntü içinde bekliyorlarmış. Gerdanlık bulununca, kadının suçsuz olduğu anlaşıldı. Ali bin Heytî hazretleri, Rezîrân’dan kalkıp buraya kadar gelmesinin sebebini izâh edip;
“Kız kardeşinin temizliği, beyinin kötü niyetini ve Rabbimden, bu durumu açıklamak ve sizi helâk olmaktan kurtarmak için izin isteyerek geldim” buyurdu...

“SENİ KİM ÖLDÜRDÜ?”
Bir başka gün, Ali bin Heytî hazretleri bir yere gidiyordu. Yol üzerinde ellerinde kılıç olan iki topluluk gördü. Ortada bir ölü vardı. Her iki grup da birbirlerini, bu kimseyi öldürmekle suçluyorlardı. Ali bin Heytî hâdise yerine gelip, öldürülen şahsın yanına oturdu. Elini alnına koyup;
“Ey Allahü teâlânın kulu! Seni kim öldürdü?” diye sordu. Bu söz üzerine ölü, Allahü teâlânın izni ile gözlerini açıp, Ali bin Heytî’yi başucunda görünce kalkıp dizüstü oturdu. Gözlerini kavga yapanların üzerinde gezdirip;
“Beni öldüren kimse filancadır” diyerek ismini ve babasının ismini söyledi, tekrar yere uzandı. Böylece büyük bir hadise önlenmiş oldu.

Hazreti Davud'un cennet arkadaşı

Davud aleyhisselam bir gün, Allahü tealadan Cennet arkadaşının kim olduğunu sual etti. Allahü teala da ona Yunus aleyhisselamın babası Metta’nın kendisine Cennette arkadaş olacağını bildirdi. Hazreti Davud, bunu öğrenince hemen oğlu Süleyman’la (aleyhimesselam) birlikte Metta’nın yaşadığı bölgeye gittiler.

ONLARI EVİNE GÖTÜRDÜ...
Oradakilere “Metta nerededir?” diye sorunca onun odun pazarında olduğunu öğrendiler. Oraya gidip biraz beklediler. Çok geçmeden Metta, başı üzerinde bir miktar odunla geldi. Allah’a hamd ettikten sonra şöyle dedi:
-Kim helal parayla helal odun almak ister?
Orada bulunanlardan biri onun odunlarını aldı. Bu sırada Hazreti Davud ve oğlu Süleyman selam verip, hal ve hatırını sordular. Metta, onları evine götürdü. Odun parasıyla bir miktar buğday aldı. Sonra onu un yapıp hamur etti ve pişirmek için bir ateş yaktı ve hamuru ateşin üzerine bıraktı. Ekmek pişinceye kadar onlarla konuşmaya başladı. Sonra pişen ekmekten bir miktarını bir tahta tabağa bırakarak üzerine biraz tuz serpti ve bir kap içine de su doldurarak misafirlerine ikram etti. Kendisi de diz çökerek getirilen ekmeği yemekle meşgul oldular...
Metta “Bismillah” diyerek ağzına bir lokma aldı; onu yuttuktan sonra “elhamdülillah” dedi. Sonraki lokmalarda da bu zikirleri tekrarladı. Sonra yine “Bismillah” diyerek biraz su içti; suyu yere bırakmak istediğinde ise Allah’a hamd etti. Daha sonra şöyle dedi:

ŞÜKREDEN BİR KUL...
“İlahî! Bana bağış ve ihsanda bulunduğun kadar kime bağış ve ihsanda bulunmuşsun? Bana gören göz, duyan kulak ve sağlam bir beden vermişsin ve beni güçlü kılmışsın; öyle ki hiç dikmediğim ve korumasında hiçbir zahmet çekmediğim bir ağacın yanına gidebildim. O ağacı benim için bir rızık vesilesi kılmışsın ve bir kimseyi gönderdin de onu benden aldı ve onun parasıyla ekmediğim bir buğdayı aldım ve ateşi bana ram ettin, onunla ekmek pişirdim, ibadet ve itaatinde güçlü olmam için rağbetle onu yedim. Allah’ım, sana hamd olsun...”
Metta, bu sözleri söyledikten sonra ağladı. Bu esnada Davud aleyhisselam, oğlu hazreti Süleyman’a;
-Oğlum! Kalk gidelim. Ben kesinlikle bu zat gibi Allah’a şükreden bir kul görmedim, dedi. Metta bu ziyaretten kısa bir zaman sonra vefat etti...

Sultan Alâ'eddin Keykubad'ın rüyası

Bağdad halifesi, Şeyh Şehabeddin Sühreverdi hazretlerini elçilikle Selçuklu Sultanı Alâ’eddin Keykubad’a göndermişti. Konya’ya ulaştığı sırada Sultan, Gavale kalesine gitmişti. Sultan’ül-Ulema Bahâeddin Veled hazretlerini de birlikte götürmüştü. Sultan, Sühreverdi’yi de kaleye getirmelerini emretti. Halifenin elçiliğini ifa ettikten sonra şeyhe, Bahâeddin Veled hazretleri son derece izaz ve ikramda bulundu. Çünkü Sühreverdi de Bağdat’ta Bahâeddin Veled hazretlerine hadsiz hesapsız hizmetlerde bulunmuştu. Bahâeddin Veled hazretleri: “Sühreverdiler hem Ebubekir’e mensuplar, hem de bizim yakın akrabalarımızdandılar” buyurdu...

ŞAŞKIN BİR HÂLDE UYANDI!..
O gece Sultan Alâ’eddin acayip bir rüya gördü. Şaşkın bir vaziyette uyandı. Rüyasını Bahâeddin Veled hazretlerine ve Şeyh Sühreverdi’ye anlattı: “Rüyamda başımın altından, göğsümün ham gümüşten, göbeğimden aşağısının tamamiyle tunçtan, her iki kalçamın kurşun, iki ayağımın da kalaydan olduğunu gördüm...”
Bütün rüya tabircileri, bu rüyanın yüceliğinden hayrette kaldılar. Şeyh Şehabeddin hazretleri, derhal bu rüyanın tâbirini Bahâeddin Veled hazretlerine havale etti ve hiçbir şey söylemedi. Sultan-ül-Ulemâ, rüyayı şöyle yorumladı:
“Sultanım, sen dünyada oldukça insanlar rahat, temiz yaşayacaklar ve altın gibi kıymetli olacaklar. Oğlunun zamanı, senin zamanına nispetle gümüş derecesine, oğlunun oğlu zamanında ise tunç mertebesine düşecekler, alçak ve haris insanlar başa geçecekler. Saltanat üçüncü batna (nesle) geldiği vakit, her taraf karışacak, halk arasında dürüstlük, vefa ve şefkat kalmayacak. Dördüncü ve beşinci batna eriştiği vakit, Diyâr-ı rûm (Anadolu) tamamiyle harap olacak. Selçuk ailesi zevale uğrayacak, Moğol istilâsı bütün dünyayı harabeye çevirecek...”

SULTAN DA AĞLIYORDU...
Bunun üzerine Selçuklu Sultanı ve orada bulunanlar ağlayıp sızlamaya başladılar. O gün Selçuklu Sultanı, Bahâeddin Veled ve şeyh Sühreverdi hazretlerine kıymetli hediyeler verdi. Diğer âlimler ve fakihlere de bahşişlerde bulundu ve onların da dua etmelerini istedi. Hakikaten bu rüya, tabir ettikleri gibi çıktı. Sultanı Alâ’eddin Keykubad kısa bir zaman sonra vefat etti ve memleket karışıklıklar içinde kaldı. Sonra da Moğollar Anadolu’yu istila ederek büyük bir kaos başladı..

Avrupa'yı sarsan bahadır Abdurrahman el Gafikî

Ömer bin Abdülaziz, valilerinden Semh İbn Malik el-Havlânî’yi 719 senesinde, Endülüs tarafına göndermişti... Bu mübarek vali, bütün Fransa’nın fethini arzuluyordu... Müslümanlar önce Fransa’nın en büyük şehri olan Bordeaux’ya yöneldiler ve fethettiler...

“ŞEHİTLER YOLU SAVAŞI”
Güney Fransa’nın yarısının birkaç ay içerisinde Müslümanların eline geçmesi sebebiyle Avrupa bir uçtan bir uca sarsıldı. Papa bütün Hristiyanları savaşa çağırdı. Halk, Fransa Kralı Charles Martel’in sancağı altında toplanmaya başladı...
O sırada Müslüman ordusu Fransa’nın en eski şehirlerinin başında gelen Tours şehrini de zaptetti. Hicretin 104. senesinin Şa’ban ayının yirmisinde, büyük bahadır Abdurrahman el-Gafikî ordusuyla Poitiers (Puatie) şehrine yürüdü. Orada, Charles Martel (Şarl Martel) komutasındaki kalabalık Avrupa ordularıyla karşılaştı. İki taraf arasında, bütün insanlık tarihindeki önemli çarpışmalarından biri meydana geldi. Bu savaş Belatu’ş-şuheda “Şehitler Yolu Savaşı” diye meşhur olmuştur...
Müslümanlar o sırada parlak zaferlerinin zirvesindeydi. Askerlerinin ellerine dağ gibi yığılan ganimetlerle sırtındaki yük ağırlaşmıştı. Büyük kumandan Abdurrahman el-Gafikî, bu müthiş servete korku ve endişeyle baktı ve bunun Müslümanların aleyhine olacağını; cihad anında onların zihinlerini meşgul edeceğini sezdi. Süvarileriyle birlikte kartallar gibi Frenk saflarına atıldı...

“TAKDİR-İ İLÂHİ BÖYLEYMİŞ!”
Savaş bu şekilde uzun ve ağır, yedi gün devam etti. Sekizinci gün Müslümanlar düşmanlarına bir kere daha hücum ettiler. O sırada Frenk birliklerinden bir grup ganimetlerin bulunduğu yere saldırdı. Müslümanlar ganîmetlerinin düşmanların eline geçmek üzere olduğunu görünce birçoğu onları kurtarmak için geri döndüler. Bu sebeple safları yarıldı... Güç ve kuvvetleri zayıfladı... Abdurrahman el-Gafikî, askerlerini ikaz ediyordu: “Ganimetleri bırakın, düşmana saldırın, yoksa ganimetler de gidecek, canınız da!..”
Bu mübarek kumandan, at üzerinde düşmana saldırırken, göğsüne bir ok isabet etti. Dağların tepelerinden kartalın aşağıya indiği gibi atının sırtından indi. “Takdir-i ilâhi böyleymiş” dedi ve oracıkta son nefesini verdi...

Bahri Dede ve Zigetvar'ın fethi

Avusturya arşidükü Maksimilyan, İstanbul Antlaşması’nı bozmuş, vergisini ödememiş üstelik de Erdel’e girmişti. Bunun üzerine, Kanuni Sultan Süleyman Han hasta olmasına rağmen savaşa karar vermişti... Hedef Viyana idi ancak önce Zigetvar fethedilmeliydi...
Kânûnî Sultan Süleymân Han, Zigetvar Seferine çıkmadan önce hazırlıklarını tamamlayıp, evliyâ kabirlerini ziyâret edip zafer için duâ etti... Ayrıca hayatta olan evliyâ ve ulemâdan da duâ istedi. Devrin meşhûr evliyâsı olan Bahri Dede’den de duâ istemişti. Ayrıca kendisine, fakirlere muhtaçlara dağıtır diye bir kese içinde bin altın gönderdi...

“SAVAŞA BEN DE KATILACAĞIM”
Bahri Dede Kânûnî Sultan Süleymân Hanın gönderdiği hediyeyi kabul edip bir yere sakladı. Sonra savaşa kendisinin de katılacağını haber verdi...
Nihayet ordunun hareket günü gelmişti. Bahri Dede de “Ordu-yi hümayun”la yola çıktı. Böyle evliyâ bir zâtın aralarında bulunması pâdişâh, komutanlar ve askerler için büyük bir ümit ve moral oldu...
Zigetvar Kalesi kuşatılıp peş peşe iki taarruz yapılmasına rağmen kale fethedilemedi. Ordunun içinde büyük bir mânevî destek olan Bahri Dede, kalenin fethedileceğini müjdeledi ve zafer için çok duâ etti...
Nihâyet üçüncü defâ büyük bir taarruz yapıldı. Bu taarruz sırasında şiddetli yağmur yağdığı için arâzi çamur ve bataklık hâlini almıştı. Her şeye rağmen Bahri Dede gibi evliyâ bir zâttan fetih müjdesi almışlardı. Bu sebeple büyük bir azim içinde idiler...

KALE FETHEDİLMİŞTİ; ANCAK!..
Yeniçeri bölükbaşısı abdest alıp vasiyetini yazdı. Merdivenlerle kaleye tırmanıp mazgallardan birine humbara yerleştirip fitilini ateşledi. O anda düşmanın hücûmuna uğrayan yeniçeri bölükbaşısı şehit düştü. Fakat ateşlediği humbara patlayıp kalede büyük bir gedik açtı. Osmanlı askerleri bu gedikten dış kaleye, daha sonra da iç kaleye girerek kaleyi fethetti. Ordu zafere ulaştı...
Kânûnî Sultan Süleymân Han bu seferde hastalanıp vefât etmişti. Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa, askerin moralinin bozulmaması için padişahın ölümünü askerden gizledi.
Ordu Bursa’ya döndükten sonra, Bahri Dede, sultanın kendine hediye ettiği bin altını sakladığı yerden çıkarıp iâde etti. Kısa bir müddet sonra da vefât etti.

.

Kaptan-ı derya Hayreddin Paşa

Barbaros Hayreddin Paşa, büyük Osmanlı Kaptan-ı deryasıdır. 1466’da bir rivayette de 1483 yılında doğdu. Asıl adı Hızır’dı. Din ve devlet yolunda yaptığı büyük işlerden dolayı Kanuni Sultan Süleyman Han tarafından, dine hayrı dokunan manasına gelen “Hayreddin” ismi verildi. Doğu Akdeniz kıyılarındaki kavimler tarafından “Kızıl sakallı” manasına gelmek üzere “Barbarossa” diye tanınmaktadır...
Hayreddin Paşanın kardeşleri Oruç ve İlyas da denizci idi. Venediklilerin korkulu rüyasıydı. Preveze’de Haçlıların büyük amirali Andrea Dorya’yı kesin bir yenilgiye uğrattı. Kuzey Afrika’yı fethetti ve Osmanlı Devleti’ne kattı. Endülüs Müslümanlarının imdadına koştu.

“DENİZİN REİSİ VEFAT ETTİ”
Osmanlı Kaptan-ı Deryalığı’na tayini için Halep’teki Sadrazam ile buluşmaya gitti. Makbul İbrahim Paşa’ya “Amerika’ya gitmeyi teklif etti”. Fakat kabul ettiremedi. 1544’te İstanbul’a döndü. İstanbul’da iki sene yaşadıktan sonra 4 Temmuz 1546’da Beşiktaş’taki sahil sarayında vefat etti. Ölümüne ebced hesabı ile “Mate reis-ül-bahr” (Denizin Reisi vefat etti. H. 953) tarihi düşürülmüştür...
Hayatı denizlerde geçen Barbaros Hayreddin Paşa, dinine bağlı, kâmil bir Müslümandı. Rumca, İtalyanca, Arapça, Rusça, İspanyolca gibi dilleri çok iyi konuşurdu. Osmanlı Devleti’nin sınırlarını Fas’a kadar uzattı. Beşiktaş’ta bir medrese inşa ettirdi. Serveti ile, İstanbul’un muhtelif semtlerinde hanlar, hamamlar, konaklar, evler, değirmenler, fırınlar yaptırarak, gelirlerini hayır kurumlarına ve kurduğu medresede kalan öğrenci ve muallimlerin masraflarına tahsis etti. Vasiyetine göre 30 büyük harp gemisini ve en seçkin 800 esirini Kanuni Sultan Süleyman’a, servetinin bir kısmını Beşiktaş’taki cami, türbe ve başka hayrâtının bakım ve vakıflarına ayırmış, bir kısmını akrabalarına paylaştırmıştır...

“BEN DENİZDE OLSAM...”
Son anlarında, ölüm döşeğinde bile gözü denizlerde idi. Havayı kontrol ediyor, “Ben denizde olsam yelkenleri indirirdim” gibi şeyler söylüyordu. Nihayet, vasiyet etti:
“Öldüğüm zaman beni deniz sesi işitecek bir yere defnediniz...”
Nitekim öyle oldu, Beşiktaş’taki türbesinde sevenleri tarafından ziyaret edilmektedir...

.

Osmanlı devlet adamı Râmî Mehmed Paşa

Râmî Mehmed Paşa, Osmanlı sadrâzamlarındandır. 1654’te İstanbul Eyüp’te doğdu. Terâzici Hasan Ağa adında birinin oğludur. İlk tahsilini Eyüp’te yaptıktan sonra Reîs-ül-Küttaplık Kalemine kâtip olarak girdi. Bu sırada şiire istidadı sebebiyle Nâbî ve Sâmî gibi devrinin büyük şâirlerinin meclisine devam ederek yükseldi. İtaatkâr manasına gelen “Râmî” mahlasını aldı. 1686’da Dîvân-ı Hümâyûn Kalemine girdi. Divan işlerindeki geniş bilgisi ve mahâreti göz önünde bulundurularak, 1690 yılında Beylikçiliğe tâyin olundu. Yıllarca bu vazîfede bulunduktan sonra, 1696’da Acem Bekr Efendinin yerine Reis-ül-Küttab oldu...

PADİŞAHIN İLTİFATINI KAZANDI
Karlofça Antlaşması için yapılan görüşmelere murahhas olarak katılan Râmî Mehmed Paşa, bu müzâkerelerde gösterdiği başarılarından dolayı, pâdişâhın iltifâtını kazandı. 1703’te Daltaban Mustafa Paşanın yerine sadrâzam oldu. Yedi ay kadar sadârette kalan Râmî Mehmed Paşa, pek çok ıslahat hareketlerinde bulundu. Harpler dolayısıyla bozulmuş olan mâlî durumu düzeltti, ancak 1703’te İkinci Mustafa Hanın tahttan indirilmesiyle sonuçlanan “Edirne Vakası” ile görevinden alındı. Önce Kıbrıs (1703) ve arkasından Mısır Vâliliğine getirildi. Bu görevdeyken halkın hoşnutsuzluğu sebebiyle azlolunarak Rodos’a, sürgüne gönderildi...
Râmî Mehmed Paşa, çalışkan, geniş mâlumat sâhibi, mâlî işlerde ehliyetli ve gayretli bir devlet adamıydı. Arapça ve Farsça bilir, divan edebiyatında seçkin bir üslûp üstâdı olarak tanınırdı. Bursalı Mehmed Tâhir onun için; “Şiirde Nef’î ve Nâbî derecesinde, en büyük simâlardan olmasına rağmen, lâyık olduğu şöhreti bulamamıştır” demektedir...

PEK ÇOK ESERİ VARDIR
Râmî Mehmed Paşanın başarılı gazellerinin yer aldığı bir Dîvân’ı, Karlofça Sulh Müzâkerelerini bütün teferruâtı ile anlatan “Karlofça Sulhnâmesi” ve 1400 kadar resmî yazının toplandığı Münşeât’ı başlıca eserleridir.
Rodos’ta iken, 1704’te vefatından dört gün evvel şu gazeli söylemiştir:
“Mahv olmadayız za’f ile pirâhenimizden/Çekmez mi dahi destini gam pirâhenimizden/Lâyık mıdır ey gonce-i gülzâr-ı letâfet/Lebrîz-i tebessüm olasın şîvenemizden?/Biz mûrçe-i harmen-i sahrây-ı gilâlız/Pâymal oluruz dürr olıcak meskenimizden/Ârâyiş-i çün verd-i tahammül ola Râmî/Gitmezse ne gam mürg-i elem gülşenimizden...”

.

Gazze'den doğan güneş İmâm-ı Şâfiî

Ehl-i sünnetin amelde dört hak mezhebinden Şâfiî mezhebinin kurucusu olan İmâm-ı Şâfiî hazretlerinin anne ve baba tarafından soyu Peygamber efendimizle birleşmektedir. Dördüncü dedesi Şâfiî’nin ismine nisbetle ona da “Şâfiî” denilmiştir...
767 (H.150) senesinde Kudüs civârında Gazze’de doğdu. 820 (H.204) senesinde Mısır’da vefât etti...

YEMEN’DE KADILIK YAPTI
Bu mübarek zat daha beşikteyken, babasının vefât etmesi üzerine annesi onu Mekke’ye götürmüştür. Dokuz yaşındayken Kur’ân-ı kerîmi ezberledi. Sonra ilim tahsiline başlayıp, Mekke’de bulunan büyük hadis âlimlerinden yazmak ve ezberlemek suretiyle hadis öğrendi...
İmâm-ı Şâfiî yirmi yaşlarındayken, İmâm-ı Mâlik hazretleri onu himâyesine alıp dokuz yıl müddetle ilim öğretti. İlimde yüksek bir seviyeye ulaşan Şâfiî, Mekke’ye dönünce Mekke’ye gelen Yemen vâlisi onu Yemen’e götürüp kâdılık vazifesi verdi. Beş yıl kadar bu görevi yaptıktan sonra tekrar Bağdat’a giderek ilmini ilerletmek için İmâm-ı Azam’ın talebesi olan İmâm-ı Muhammed’den ders almaya başladı. İmâm-ı Muhammed onu kendi himâyesine alıp yazmış olduğu kitaplarını okutmak suretiyle Irak’ta tedvin edilen (düzenlenen) fıkıh ilmini ve Irak’ta meşhur olan rivâyetleri öğretti.
İmâm-ı Şâfiî hazretleri, dîn-i İslâma hizmet uğrunda tükettiği hayâtının son anlarını, Kur’ân-ı kerîmi dinleyerek geçirmiştir.

GÜNDE BİR HATİM OKURDU
Ömrünün sonuna kadar her gün bir hatim olmak üzere, ayda otuz hatim okurdu. Ramazân-ı şerîfte ise gece ve gündüz birer hatim olmak üzere, altmış hatim okurdu. Mısır’da bir cumâ gecesi vefâtının yaklaştığı sırada tâkatsiz kalmıştı. O bu hâlde iken, talebesi Ebû Mûsâ Yûnus bin Abdüla’lâ yanına girmişti. Ona; “Ey Ebû Mûsâ, bana Kur’ân-ı kerîmden Âl-i İmrân sûresinin yüz yirminci âyet-i kerîmesinden sonraki âyetleri yavaş yavaş oku!” buyurdu. O da okumaya başladı. İmâm-ı Şâfiî, okunan âyet-i kerîmelerin mânâlarına dalmış, derin bir huşû içinde dinliyordu. Son nefeslerini vermek üzere iken, hâlini sordular. “Dünyâdan göçüyorum... Artık ondan ayrılıyorum... Ümit şerbetini içiyorum... Kerîm olan Rabbime gidiyorum” dedi ve bir müddet sonra da vefat etti. Kahire’de el-Mukattam Dağının eteğindeki Kurâfe Kabristanına defnedildi.

Kuzey Afrika Fatihi Ukbe bin Nafi

Ukbe bin Nafi, Hazret-i Muaviye (radıyallahü anh) zamanında İfrîkıyye (Kuzey Afrika) Valisi idi. Tunus’ta Kayrevan şehrini inşa eden meşhur mücahittir. Yezid’in halifeliğinin ilk yıllarında ikinci defa Kuzey Afrika Valiliğine tayin edilmişti. Ukbe, Kayrevan’a varır varmaz ordusunu toparlayıp Müslümanlarla sürekli savaş halinde olan Bizanslılarla şiddetli çarpışmalara girişti...

KARANIN BİTTİĞİ YER!..
Cihad harekâtını kesintisiz sürdüren Ukbe bin Nafi, batıya doğru ilerleyerek Tanca civarında Atlas Okyanusu’na dayandı. İşte o zaman şu tarihî sözünü söyledi:
“Ya Rabbi! Eğer önüme çıkan şu deniz olmasaydı, senin yolunda cihad ederek daha ileri giderdim!”
Ukbe bin Nafi, karanın bittiği yerden geri döndü. Bizanslılar ve yardımcıları olan Berberîler, ondan korkarak yolundan kaçtılar. Dönüş sırasında Maü’l-Feres diye anılan yerde konaklama yapıldı. Meğer bu bölge susuz bir yermiş. Herkes susuzluktan neredeyse ölecek duruma gelmiş. Ukbe bin Nafi iki rekat namaz kıldı, suya kavuşmak için Allah’a dua etti. O sırada Ukbe’nin atı ön ayaklarıyla yeri eşelemeye başladı. Ortaya çıkan bir kaya parçasının yanında sular fışkırıverdi...
Ukbe herkesi suya çağırdı. Durumu görenler çevredeki kumlukları kazarak birçok su kaynağı buldu. Kana kana su içtiler. Buraya “Atın Suyu” anlamında “Maü’l-Feres” denildi...
Ukbe hazretleri, bu dönüş yolunda Tunus’un merkezi Kayrevan’a yaklaşmış, sekiz günlük bir mesafe kalmıştı. Ortada kendisine karşı koyacak bir düşman gücü kalmadığını zannederek, ordusunun büyük kısmını serbest bırakıp ileri taraflara gönderdi. Kendisi de az bir askerle Tehuze şehrine gitti. Bizanslılar da yanındaki askerlerin azlığını görünce, ona karşı savaşa başladılar.

BERBERÎLER ŞEHİT ETTİ
Berberîler içinde Müslüman olmuş, çevresinde sözü dinlenen ve çok saygı gösterilen Küseyle isminde bir adam vardı. Ukbe Vali olarak gelince o adamın muhtemelen aşırı hırslı olduğunu düşünerek, yapılan uyarıları dinlemeden onu koyun kesip yüzmeye mecbur bırakmıştı. Maksadı, adamın halk nazarındaki itibarını düşürmekti. O zaman eline bulaşan kanı sakalına süren Küseyle, ilk fırsatta isyan etmeye karar vermişti. Bu adam nihayet sayıca hayli çok olan adamlarını toparlayıp Bizanslıların da desteğiyle ayaklandı. Kahraman Ukbe ve arkadaşları şehit edildi. Ukbe’nin son arzusu da zaten şehit olmaktı...

.

Tâbiinin büyüklerinden Râbi bin Huseym

Râbi bin Huseym, Tâbiinin büyüklerindendir. Kûfe’de yaşamıştır. Kıymetli nasihatleri vardır... Bir gün oğlu dedi ki:
-Babacığım! Annem sana güzel bir tatlı yaptı, hemen getireyim mi?
-Getir evladım, dedi. Çocuk onu getirmek için odadan çıkınca kapıyı bir dilenci çaldı. Adam, elbiseleri yırtık, orta yaşta, salyası çenesine akmış birisiydi. Hazreti Râbi;
-Onu içeri alın, dedi.

“O BİLMİYORSA, ALLAH BİLİYOR!”
Babası oğluna, tepsiyi dilencinin önüne koymasını işaret etti. Çocuk denileni yaptı. Adam tepsinin yanına geldi. Büyük büyük lokmalarla yutmaya başladı. Tepside hiç tatlı kalmadı. Oğlu;
-Babacığım, annem emek çekti bu tatlıyı senin için yaptı, ancak, sen onu ne yediğini bilmeyen bu adama yedirdin, dedi. Babası da;
-Yavrum, o bilmiyorsa Allah biliyor ya... dedi ve arkasından da şu âyet-i kerimeyi okudu: “Sevdiğiniz şeylerden (Allah yolunda) harcamadıkça, gerçek iyiliğe elbette erişemezsiniz.”
Râbi bin Huseym hazretleri bir gün de buyurdu ki:
“Ölümü çok anınız çünkü o sizin beklemekte olduğunuz, ortada görünmeyen bir şeydir. Ortada olmayan şey uzun süre ortadan kaybolursa artık onun dönmesi yaklaşmış demektir ve bunun üzerine sahipleri onu beklemeye başlarlar...”
Bu sözleri söyledikten sonra ağladı ve şunları söyledi:
“Yarın, yer sarsılıp üzerindeki her şey yıkıldığı zaman... Melekler sıra sıra dizilip, Rabbinin emri geldiği zaman ve o gün cehennem ortaya konduğu zaman ne yaparız?”


“BABANA İYİLİK, HAYIR GELDİ”
Arkadaşları anlatıyor:
“Bir gün, yanımızda Râbi bin Huseym de olduğu halde Abdullah İbn Mesud’la birlikte dışarı çıktık. Fırat Nehrinin kenarına geldiğimizde, ateşi tutuşmuş büyük bir tuğla ocağına rastladık. Oradan kıvılcımlar uçuşuyordu. Dilim dilim alevler yükseliyordu. Rabî, ateşi görünce olduğu yerde kaldı. Onu şiddetli bir titreme aldı ve şu âyet-i kerîmeyi okudu: (Bu ateş, onlara uzak bir yerden gözükünce, onun kaynamasını ve uğultusunu işitirler. Elleri boyunlarına bağlanarak, dar bir yerden atıldıkları zaman, orada, yok olup gitmeyi isterler! Bir kere yok olmayı değil, birçok kere yok olmayı isteyin, denir.)
Daha sonra bayılıp yere düştü. Ayılıncaya kadar başında beklediler ve sonra evine getirdiler...
Ölüm döşeğindeyken kızı ağlamaya başladı. Ona, “Kızım! Niçin ağlıyorsun? Babana iyilik, hayır geldi” deyip ruhunu teslim etti

.

Âmir oğullarından Evs bin Hârise

Abdurrahmân Cevzî, Hanbeli fıkıh âlimidir. 1114’te doğup, 1202’de Bağdat’ta vefat etti. “Ebül-ferec ibni Cevzi” adı ile meşhurdur. Tefsir, hadis ve Hanbeli fıkıh ve tarih bilgilerinde derin âlim idi. Yüzden fazla kitap yazdı. “El-mugni” tefsiri meşhurdur...

HASETLERİNDEN İNANMADILAR!
Abdurrahmân Cevzî hazretleri nakletmiştir: Nemle “radıyallahü anh” babası Ebû Nemle’den şöyle rivâyet etmiştir: Benî Kurayzâ Yahûdîleri Muhammed aleyhisselâm gelmeden önce, Onun vasıflarını kitaplarında ders olarak okuturlardı. Çocuklarına Resûlullahın “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” sıfatlarını, isimlerini ve Medîne’ye hicret edeceğini devâmlı anlatarak öğretirlerdi. Muhammed aleyhisselâma peygamberliği bildirilince ve Medîne’ye hicret edince hasetlerinden inkâr ettiler...
Yine Abdürrahmân Cevzî şöyle bildiriyor: Katâde “radıyallahü anh” şöyle demiştir: Yahûdîler, Hazret-i Muhammed ile müşrik Arablara karşı yardım beklerlerdi ve şöyle duâ ederlerdi: ‘Yâ Rabbî! Tevrât’ta geleceğini ve vasıflarını okuduğumuz ümmî peygamberi gönder. Arab müşriklerini cezâlandırsın ve öldürsün!’ Muhammed aleyhisselâm zuhûr edince, Onun Yahûdîlerden olmadığını görerek haset ettiler ve kabûl etmeyip, kâfir oldular.
Ama O’nun, hangi milletten olduğuna bakmayıp, âlemlere rahmet olarak gönderildiğini inkâr etmeyenler de vardı... İşte, Peygamber Efendimizden önce yaşamış ve O’nun geleceğini müjdelemiş olanlardan biri de Âmir oğullarından Evs bin Hârise idi. Kavmine O’nun geleceğini söyler ve eğer o zamana yetişirlerse O’na iman etmelerini tavsiye ederdi.
Bu zat ölmek üzere idi. Akrabâları yanında toplandılar ve ona;
“Gençliğinde evlenmedin. Mâlik’ten başka oğlun yoktur. Hâlbuki kardeşinin beş oğlu vardır” dediler. Evs bin Hârise onlara şöyle dedi:
“Allahü teâlâ ateşi taştan çıkarmaya kâdirdir. Benim neslimi de Mâlik’ten çoğaltır.”


“ONA YARDIM EDİNİZ!”
Sonra yüzünü oğlu Mâlik’e döndürdü ve vasiyetini yaparak, birkaç da beyit okudu. Son iki beyiti şöyledir:
“Âl-i gâlib neslinden bir Peygamber çıkacak,
Zemzem ile Hacerin arasında duracak.
Bütün şehir halkıyla Ona yardım ediniz,
Ey Âmiroğlulları, saadet Ona yardımda
olacak.”

.

Garip Ali ve padişahın kızı

Zamanın padişahının kızına sevdalanan Garip Ali adında saf bir genç, kafasını bir oraya vuruyor olmuyor, bir bu yana vuruyor olmuyordu... Onu seven ve acıyanlar “Sen bir de Ali Heytî hazretlerine git be Ali’m” dediler. O da, umutsuz, bîçare Ali Heyti hazretlerine vardı, meramını anlattı. O mübarek de dinledi ve;
-Ali, ben ne dersem yapmaya razı mısın, Padişahın kızına ulaşabilmek için, dedi. Garip Ali gözlerini dört açarak dedi ki:
- Efendim, siz bu işi hâlledin, ne dilerseniz yaparım, uğruna her şeye hazırım.
-Ben ne dersem yapacaksan bu iş olur; hem de itirazsız...
Ali derhal kabul etti bu şartı.

ISSIZ MAĞARA GÜNLERİ...
Ali Heyti hazretleri, Garip Ali’yi bir dağın tepesindeki mağaraya götürdü. Issız bir yerdi orası. Ona şu tembihte bulundu:
-Şu kayanın üstüne otur ve kim gelirse gelsin, ne olursa olsun kesinlikle umursamadan sadece “Allah” de!
Garip Ali söylenene uydu: “Allah, Allah, Allah...” demeye başladı...
Haftada bir Ali Heyti hazretleri ona yemek getiriyordu. Ali, Ali Heyti hazretlerini her gördüğünde;
-Hani, nerede? Padişahın kızı ne oldu, niye gelmedi? diye soruyor; her defasında “Sabret, sen sadece Allah de!” cevabını alıyordu...
Ali’nin namı şehre yayılmaya başladı, civardan geçen kervanların haber vermesiyle Garip Ali, “Memleketin uzağından gelmiş, ıssız bir mağaraya sığınmış bir büyük Allah dostu, hiç durmadan Allah diyen bir velî” olarak şehirde anılmaya başlanıldı. Öyle ki, onun hakkında, nice kerametleri söylendi, nice kişiler onun nefesinin tesirinden bahsetmeye başladılar...
Bu arada Ali Heyti hazretleri yine âdeti üzere Ali’nin yanına haftada bir uğruyor, yemek götürüyor ve ona “Az kaldı, bekle, Allah de” diyordu...

GÜNLERDEN BİR GÜN...
Günlerden bir gün, Padişahın kızı hastalandı. Memleketin bütün tabibleri çaresiz kaldılar hastalık karşısında... Dediler ki Padişaha:
-Efendim zamanımızın büyüklerinden Allah dostu bir Ali Heyti hazretleri var, bir de ona soralım; bu hastalık karşısında biz nâçar kaldık...
Padişah, o mübarek zatı davet etti huzuruna. Meramını anlattı...
Ali Heyti hazretleri, Padişaha nasıl bir yol gösterecekti acaba?!. Yarını bekleyelim...

.

Kibirli hükümdarın hazin sonu!..

Hazret-i Ömer’in (radıyallahü anh) halifeliği zamanında birçok memleket zaptedilmiş ve buralarda yaşayanlar, İslam dinini seçmekle, kendi dinleri arasında serbest bırakılmışlardı. Birçok milletler, kendi istekleri ile Hazret-i Ömer’in idaresine giriyorlardı... Fethedilen memleketler arasında, Bizans sınırındaki, bugünkü Ürdün civarında bulunan Hristiyan Gassanî devleti de vardı. Buranın halkı kendi istekleri ile Müslümanların idaresi altına girdiler. Hükümdarları olan Cabale bin Eyham, gayrimüslimlerden cizye alınacağı ilan edilince, bu vergiyi vermemek için Müslüman olduğunu ilan etti...

BİR GARİBİN BURNUNU KIRDI!
O sene hac zamanı gelince hacca giden Cabale bin Eyham, tavaf sırasında kazara ayağına basan Feraze oğullarından birine şiddetli bir yumruk vurarak burnunu kırdı. Adam şikâyetçi oldu. Cabale’yi halifenin huzuruna çıkardılar. Hazreti Ömer ona şöyle dedi:
- Davacını memnun edip davasından vazgeçirmezsen kısas uygulanır.
Cabale şaşırmıştı! Şöyle cevap verdi:
- Ben bir hükümdarım, o ise halktan biri, beni onunla nasıl bir tutar, kısas yaparsınız?
Hazreti Ömer Cabale’nin bu cevabına karşılık şöyle dedi:
- İslam dini, hukuk bakımından aranızda fark görmüyor.
Cabale, biraz daha ileri gitti ve;
- Ben Müslüman olunca şerefimin daha da artacağını umuyordum.
Hazreti Ömer;
- Şerefin artmıştır. Fakat hukuk önünde ikiniz aynı hükme tabisiniz, buyurdu.
Cabale bin Eyham, konuştukça batıyordu. Küstahça şu soruyu sordu:
- Peki Hristiyan olursam ne olur?

“O ZAMAN BOYNUN VURULUR!”
Hazreti Ömer, bu durumdaki dinin hükmünü bildirdi:
- O zaman (mürted, yani dinden dönme hükmü olarak) boynun vurulur...
Cabale bin Eyham’a bu hüküm ağır gelmişti. Ertesi güne kadar izin istedi ve gece adamlarıyla Bizans taraflarına gitti ve Hristiyan dinine girdi...
Evet, Cabale’yi itiraz ettiren, hükmün adaletsizliği değildi; kibri ve fakirlerle aynı hükümlere tabi olma korkusu idi. Fakat Bizans, ona İslamiyetin gösterdiği müsamaha ve adaleti göstermedi. Bu, Cabale’nin pişmanlığını dile getiren şiirler söyleyerek ölmesine sebep oldu. Son pişmanlık fayda vermedi ve Cabale bin Eyham bu dünyadan rezil bir şekilde göçtü gitti..

.

Kamaları Sökülmeyen Tek Batarya

27 Aralık 1916. Saat: 13.00 

"Türk askeri cenge hazırlanıyordu. Biraz sonra kopacak kıyametin heyecanı ile benim de yüreğim çarparken; gözüm batarya dürbününün adesesinde, düşmanı seyrediyordum. Meis, güzel bir Pazar gününün neşeli havası içinde tatilin zevkini sürüyordu… Bizim taraftaki harekât ve gürültü gittikçe sükûn buldu. Herkesin kulağı, bir ağızdan çıkacak keskin bir kumandayı bekliyor. Ateeeş… Nihayet saat 13.25'te aylardan beri karşısındaki yabancı çığlıklara dişini sıkıp susan dört ağız birden alev kusmaya başladı… 

Dünya savaş tarihinde bir ilk olan, 7.7 inçlik dağ bataryasının bir uçak gemisini 36 dakikada sulara gömen komutu verişini böyle anlatıyor Topçu Mülazım Mustafa Ertuğrul. Batırdığı uçak gemisi ise, 120 metre boyunda, saatte 24,5 mil hız yapan ve altı uçak taşıyan ıngiliz bandıralı Ben My Chree'dir! 

Birinci Dünya Savaşı'nı anlatan tarih kitaplarında, Ben My Chree, tek cümle ile yer alır: "Batırılan ilk uçak gemisi" 

Mustafa Ertuğrul ve komutasındaki topçu bataryası, o gün Meis Limanı'na demirli uçak gemisi Ben My Chree'nin dışında, 200'e yakın yelkenli gemi ve sandalı batırır. 

İngilizlerin hayaline bile gelmeyecek bir iş yapar Mustafa Ertuğrul. Meis Adası limanının tam karşısındaki buruna dört sahra topundan oluşan bataryasını, tam iki ay boyunca dağları aşırarak, gülleleri sırtlarında taşıyarak getirirler! Burunda, Ben My Chree'nin limana girmesini sessizce bekleyen 30 kadar Türk askeri, dünya savaş tarihine bir savaş gemisini batıran ilk birlik olarak geçerler. Hem de 7,7 inçlik, dört cılız "sahra topuyla! 

ıngiliz ve Fransız donanması raporları, Türk kıyılarındaki "çılgın bir Türk bataryası"ndan bahsetmektedir artık… 

13 Aralık 1917. Ağva Koyu 

Müttefik deniz kuvvetleri, Akdeniz'deki en önemli silahlarından birinden olduğu için öfkelidir. Türk kıyıları sürekli denetim altında tutulur; motorlar, kayıklar batırılır, yerleşim birimleri zaman zaman bombardıman edilir. Sabrı taşan Topçu Mülazım Mustafa Ertuğrul, yaptığı yeni bir planı 135. Alay komutanı Alman yarbayına kabul ettirmeye çalışır; 

"Müsaade ederseniz, bataryamla, bir gece ansızın Antalya'yı terk ederek meçhul bir istikamete gidiyormuş gibi yapıp, Ağva Koyu'na gideyim. Limana hâkim buruna bataryamı yerleştireyim. Emrime verilecek bir yelkenli ile bu gemiyi limana sokup avlamaya çalışayım. 

Plan basittir. Bölgenin zorlu coğrafyası ve yol yokluğundan ötürü, Türklerin askerlere kumanyalarını yelkenli teknelerle dağıtmak zorunda olduğunu Fransızlar bilmektedirler. Fransız savaş gemileri, bu yelkenlileri sık sık yakalamakta ve kumanyaya el koyup Türk askerlerinin aç kalmalarına neden olmaktadır. 

Fransızlara kovalamaktan zevk duyacakları bir yelkenli gönderir Mustafa Ertuğrul. Faaliyet raporuna yeni bir "başarı" olarak geçecek bu basit avı, Fransız kruvazörü Paris II, Ağva Koyu'nun içine dek izler. Girmesiyle de, bir hafta önce koya egemen bir noktaya yerleşmiş olan Mustafa Ertuğrul'un bataryası "ateş" komutuyla saldırıya geçer! 

Paris II, sadece 18 dakikada denize gömülür. Düşman donanması içinde artık efsaneleşmeye başlayan Mustafa Ertuğrul bataryası, 145 atımdan 110'unu gemiye isabet ettirecek kadar ustadır. 

Kamikaze botu ile batırılan Alexandra! 

Paris II'yi kaybeden Fransızlar, Türk kıyılarında intikam fırtınası estirirler. Kıyıdaki yerleşim birimleri durmadan bombardıman edilir. 

Uçak gemisi Ben My Chree'nin ardından koskoca Paris II kruvazörünün de bir "dağ bataryası ile batırılması, Müttefiklerin artık açıktan seyretmeye başlamasına neden olmuştur. Gemilerin topçu menzilinin dışından dolaşması Mustafa Ertuğrul'u durduracak değil ya! Dağ bataryası ile uçak gemisi batırılırsa, küçük bir balıkçı teknesiyle bir savaş gemisi haydi haydi batırılır! 

Topçu Mülazım Mustafa Ertuğrul, Paris II'yi batırdığı bombardıman sırasında elinden kaçırdığı Alexandra adlı savaş gemisi için dahiyane bir tuzak kurar: 

"Herhangi bir yelkenlinin kaburgasını kaplayan iç tahtaları sökülerek, mümkün mertebe fazla miktarda dinamit kaburga aralarına döşenecek, tam merkezine de bir top fünyesi yerleştirilecek. Fünye halkası bir telle portakal sandıklarından birisinin altına bağlanıp, kaburgalar tekrar çakılarak düzen hazırlanacaktı. Birbirine bağlı sandıklar mutlaka bir vinç yardımıyla kaldırılacaktı ki, fünye dinamiti ateşleyip geminin batırılmasını sağlayacaktık." 

Bir "kamikaze botu" haline getirilen yelkenli, kıyıdan açılır. Açık denizde Fransız savaş gemisini gören "önceden tembihli" askerler, suya atlayıp kıyıya doğru yüzmeye başlarlar. Fransızlar portakal sandıkları ile dolu bir tekneyi ele geçirdikleri için mutludurlar, ama ya bu da o "Çılgın Türk"ün bir tuzağıysa? 

Sandalın üzerine önce bir Fransız bahriye eri çıkartılır. Görünürde bir tuzak yoktur. Ama ya Türkler portakalları zehirlemişse? Sandalın uzağında duran savaş gemisi Alexandra'nın güvertesindeki gemi doktoruna birkaç portakal ***ürülür. Portakallar zehirsizdir! Derin bir oh çekilir… Sandal savaş gemisine yanaştırılır ve birbirine bağlı portakal sandıklarını gemi güvertesine çıkartmak için vinç çalıştırılır. Buuumm!.. 

Kurulan tuzağa düşen Alexandra, gövdesinde açılan birkaç metrelik delik yüzünden göz açıp kapayıncaya kadar denizin dibini boylar. Savaş tarihine, belki de "Akdeniz'de Türklerle Müttefikler arasındaki deniz savaşları" adıyla geçmesi gereken, ama aslında sadece 23 yaşındaki bir Türk subayının akıl almaz başarısının özeti böyle… 

  Dünya Savaşı bittiğinde, Mondros Mütarekesi gereğince, işgal edilen Anadolu topraklarında, tüm silah ve cephaneye el konuldu. Topların kamaları söküldü. O tarihlerde Aydın bölgesindeki birlikleri denetlemekle görevlendirilen Ben My Chree'nin eski komutanı Charles R. Samson; "Gösterdiği kahramanlıktan dolayı bu batarya toplarının kamalarını sökmek askeri şerefe aykırıdır" diyerek, Mustafa Ertuğrul'un bataryasına dokunmaz! 

Birinci Dünya Savaşı sonrasında kamaları sökülmeyen bu dört sahra topundan oluşan batarya, Kurtuluş Savaşı'na katılan ilk topçu birliğidir…

.

Bedir şehitlerinden Umeyr bin Humam

Peygamber efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) Mekkeli müşriklerle yaptığı ilk muhârebe olan Bedir’de Müslümanlar üç yüz on üç, müşrikler bin kişiydi. Bedir Harbinde Eshâb-ı kirâm güç durumda kaldıkları sırada sevgili Peygamberimiz; “Yâ Rabbî! Bana vâdettiğin yardımı lütfet!” diye duâ ettiğinde, Enfâl sûresinin 9. âyet-i kerîmesi nâzil olup, meleklerin Müslümanlara yardım için gönderildikleri şöyle bildirilmiştir:

“ÜMMETİMİN EN HAYIRLILARI”
“O vakit Rabbinizden yardım ve zafer istiyordunuz da O size; ‘Gerçekten ben arka arkaya bin melâike ile (meleklerle) imdâd ediyorum’ diye duânızı kabûl buyurmuştu. Cebrâil (aleyhisselâm) bana gelip dedi ki: ‘Bedir Gazvesi’nde bulunanları nasıl sayarsınız?’ Ben; ‘Onlar ümmetimin en hayırlıları (üstünleri)’ dedim. Cebrâil (aleyhisselâm): ‘Meleklerden (o muhârebede) hazır bulunanlar da bizim yanımızda aynen böyle olup, meleklerin en hayırlılarıdır’ dedi. Bedir Gazvesi’nde her birimiz bir müşrikin başına kılıcımızı salladığımız zaman, daha kılıç hedefine varmadan, kâfirin kellesinin bedeninden ayrılıp yere yuvarlandığını görüyorduk.”
Resulullah (Sallallahü aleyhi ve sellem) müşrikler yaklaştığı zaman;
- Haydi, genişliği göklerin ve yerin genişliği kadar olan bir Cennet kazanmaya kalkın, buyurdu. Umeyr bin Humam (Radıyallahü anh);
- Ya Resulallah! Genişliği göklerin ve yerin genişliği kadar olan bir Cenneti mi? dedi.
- Evet öyle bir Cenneti, dedi. Umeyr;

“NE GÜZEL... NE GÜZEL...”
- Ne güzel... Ne güzel, dedi. Peygamber efendimiz:
- Niçin ne güzel, ne güzel diyorsun? dedi. Umeyr;
- Ya Resulallah, beni sevindiren, onu kazanacağımı umduğumdan başka bir şey değildir, dedi. Peygamber efendimiz:
- Sen onu kazananlardansın, buyurdular.
Umeyr ok torbasından birkaç hurma çıkarıp yemeye başlamıştı. Fakat hurmaları daha bitirmeden; “Ben bu hurmaları yiyinceye kadar beklersem uzun bir zaman geçmiş olur” dedi ve hemen hurmaları atıp savaşa başladı. Şehid düşünceye kadar da savaştı. Son yiyeceği, birkaç hurma oldu...

.

Bir zahidin hürmetine Çöle inen rahmet

Vaktiyle, çöl ortasında yaşayan, ibadete dalıp kendinden geçmiş zahid ve abid bir zat vardı. Hacılar civar şehirlerden gelerek oraya ulaştılar. Yerin katılığı, zahidin mizacının yumuşaklığında kaybolmuş, çölün samyeli de âdeta ona ilaç kesilmişti...

SANKİ GÜLİSTANDA İDİ!..
Hacılar, bulunduğu çevrenin şartlarına bakınca, zahidin selamette olmasına şaştılar... Kum üstünde namaza durmuştu, ama ne kum! Sıcağından tenceredeki suyu kaynatacak halde! Zahide bakanlar sanki onun yeşillikte, gülistanda, ayağının altına halılar serilmiş, samyeli sabah rüzgârıymış gibi olduğu halde rahat ve huzur içinde namaz kıldığını görürlerdi...
Hacılar, kendinden geçmiş zahidin namazının bitmesini beklediler. Neden sonra istiğraktan, Allahü tealaya yakarışın ayıldı, kendine geldi...
Bu hacıların içinde kalp gözü açık birisi vardı. Zahide baktığında elinden, yüzünden sular damladığını, elbiselerinin abdest suyundan ıslanmış olduğunu gördü ve sordu:
-Bu su nereden?
Zahid elini kaldırıp;
-Gökten! dedi. Hacı;
-Ey gönül sultanı! Sırlarından birini göster de zünnarlarımızı keselim, bu müşkili hallet ki yakîne erelim... Etrafta ne kuyu ne de ip göremiyorum. İstediğinde su bulabiliyor musun, yağmur suyuna kavuşabiliyor musun? dedi.
Zahid ellerini açarak şöyle dedi:
-Ey mekansızlık âleminden mekan yaratan... Ey “Rızkınız göktedir” sırrını ayan eyleyen! Bana gökten kapı açtın, rızkımı gökten aramaya alıştım. Ya Rabbi! Hacıların duasına icabet eyle!

“SIRRIM AÇIĞA ÇIKTI!..”
Zahid bu münacatta iken gökte latif bulutlar oluştu. Bardaktan boşanırcasına yağmur yağmaya başladı. Gölcükler oluştu. Bulutlar gözyaşı döküyordu âdeta. Hacılar mataralarını doldurdular. İçlerinden bir kısmının inançları güçlendi, bir kısmının hayretten yakîni arttı, bir kısmı da bu kerameti kabul etmedi nâkıs kaldı...
Zahid, bu kerameti ortaya çıkınca ellerini açtı ve;
“Yâ Rabbi, herkesten gizlediğim bu sır ortaya çıktı. Artık bu dünyada işim bitti. Canımı al!” diye dua etti ve o anda ruhunu teslim etti...

.

Annesini üzen gence yapılan kabir azabı!..

Peygamber Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) Selman-ı Farisî hazretleri ile kabristana gitmişlerdi. Resulullah efendimiz, bir kabrin başına varınca gözyaşları dökmeye, hatta hırka-i saadeti ıslanıncaya kadar ağlamaya başladılar. Selman-ı Farisi hazretleri;
- Ya Hayrelbeşer! Ağlamanızın sebebi nedir? dedi. Resûl-i Ekrem Efendimiz;
- Bu kabirde yatan bir delikanlıdır; ona şiddetli azap olunmaktadır. Kardeşim Cebrail’e bu ehl-i kabre neden bu kadar azap edildiğini sordum, anasına asî olduğunu ve anasının da ona hakkını helâl etmediğini söyledi. Sen git Bilâl’e söyle, Medine halkını buraya çağırsın, buyurdular.

“O, BENİM OĞLUMUN KABRİ”
Selman-ı Farisî hazretleri gidip hazreti Bilâl’e durumu anlattı, o da bütün Medine ahalisine duyurdu...
Medineliler bölük bölük kabristana gelmeye başladılar. Peygamber efendimiz, gelenlere ve herkese “Sahibi olduğunuz kabrin başına varın” buyurdular...
Biraz sonra elinde asası olduğu halde yaşlı bir kadın geldi, Peygamber Efendimizin başında beklediği kabrin yanına yaklaşıp durdu. Resulullah Efendimiz;
- Burada yatan senin neyin olur? diye sordu. Kadın da oğlu olduğunu söyledi. Resulullah efendimiz;
- Oğluna dargın mı idin? diye sordu.
Kadıncağız dargın olduğunu söyledi ve oğlunun kendisine yaptığı eziyeti şöyle anlattı:
- Bir gece eve geç gelmişti. Kapıyı birkaç defa çalmış, ben kapıyı açtığım zaman geç açtığım için beni eliyle itti, kolumu ve gönlümü incitti, ondan sonra da iflah olmayıp bu dünyadan göçüp gitti...
Peygamber efendimiz, ihtiyar kadına;
- Oğlunun hâline bir bak! Eğer sen hakkını helâl etmezsen oğlun kıyamete kadar bu azabı çekecek, ondan sonra da cehennem azabı çekecek, diyerek gözlerinden dünya perdesini kaldırdı.

“BEN HAKKIMI HELAL ETTİM”
Kadın, oğlunun bu hâlini görünce dayanamadı;
- Ya Rabbi! Oğlumu affet, ben ona hakkımı helâl ettim, diye Allah’a yalvarmaya başladı.
Cenab-ı Hak da o andan itibaren hemen ondan kabir azabını kaldırıp, başka bir günahı olmayan bu gencin kabrini, cennet bahçesine çevirdi.
Peygamber Efendimiz;
- Siz kabri ne zannettiniz, kabir ya cennet bahçelerinden bir bahçe, ya cehennem çukurlarından bir çukurdur, buyurdular.

.

Müminlerin sığınağı Erkam bin Ebi'l-Erkam

Erkam bin Ebi’l-Erkam (radıyallahü anh) Eshâb-ı kirâmın ilk îmân edenlerindendir. 22 veya 23 yaşlarında iken, yedinci (veya onbirinci) Müslüman olmakla şereflendi...

ZULÜM VE İŞKENCE HAD SAFHADA!
Resûlullah efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) insanları İslâmiyyete davet etmeye başladığı zaman müşrikler başta Peygamber efendimize ve ilk Müslümanlara, baskı, işkence ve zulümler yapmaya başladılar. Bu eziyet ve baskılar artınca Resûlullah efendimiz kendilerine Mekke’de emniyetli bir ev seçip orada ibâdetlerini yapmaya ve İslâmiyyeti yaymaya karar verdi. Bunun için Safa Tepesinin doğusunda, dar bir sokaktaki Şeybeoğullarının evine bitişik Hazreti Erkam bin Ebi’l-Erkam’ın evini münasip gördü. Peygamber efendimiz, sayıları 10-15’i geçmeyen mü’minler ile orada rahatça ibâdet etmeye, İslâm için çalışmaya devam ettiler...
İki cihân güneşi ve sevgili arkadaşları üç yıl kadar, bu ilk “İslâm Kalesi”nde bulundular. Mekke’de nâzil olan âyet-i kerîme ve sûrelerin birçoğu bu mübârek evde geldi. Eshâb-ı kirâm burada toplanırlar, Peygamber efendimizi görmek ve Müslüman olmak isteyen kimseleri bu “Dâru’l-Erkam” veya “Dâru’l-İslâm” ismini verdikleri Hazreti Erkam’ın evine götürürlerdi.
Erkam bin Ebi’l-Erkam hazretleri, İslâm târihinde büyük ehemmiyeti olan bu evini hiç satılmamak ve mirasçı olunmamak kaydı ile oğluna bıraktı. Bu evin ayrıca bir vakfiyesi de vardır. Böylece İslâmiyette ilk vakfı yapmış oldu...

“CENAZE NAMAZIMI SA’D KILDIRSIN!”
Hazreti Erkam, geçimini kendi arazilerinden elde ettikleri mahsulden kazandıklarıyla ve ticâret ile temin ederdi. Ubeydullah, Osman adlı oğulları Meryem, Safiyye ve Umeyye adlı kızları olmak üzere beş evlâdı bilinmektedir.
Bu mübarek sahabe 53 (m. 673)’te 83 yaşlarında iken Medine-i Münevverede vefât etti. Son nefesini vermeden önce oğlu Ubeydullah’a “Cenâze namazımı Âşere-i mübeşşereden olan Hazreti Sa’d bin Ebî Vakkâs kıldırsın” buyurdu.
Bu sırada Medine Valisi Mervan bin Hakem idi. Namazını kıldırma vazifesini kendisi yapmak istedi ise de, Hazreti Erkam’ın oğlu bunun mümkün olmadığını çünkü, babasının Sa’d hazretlerini vasiyet ettiğini söyledi. Baki Kabristanına defnedildi

.

Büyük mutasavvıf Hüsâmeddîn-i Uşâkî

Hüsâmeddîn-i Uşâkî, Osmanlı evliyasındandır. “Uşşaki” tarikatinin kurucusudur. Sultan III. Murâd Hânın Hüsâmeddîn-i Uşâkî hazretlerine karşı sevgi ve hürmeti vardı ve kendisini İstanbul’a dâvet etti. Bunun üzerine Hüsâmeddîn-i Uşâkî, Uşak’tan ayrılıp, İstanbul’a geldiğinde; Pâdişâh, erkânı ve büyük bir halk topluluğu tarafından hürmet ve tâzim ile karşılandı. Aksaray civârında oturması için Hüsâmeddîn-i Uşâkî’ye bir ev tahsis edildi. Bir müddet orada kalan Hüsâmeddîn-i Uşâkî hazretleri, Pâdişâha yakınlığından istifâde etmek isteyenlerin verdiği sıkıntı yüzünden Uşak’a dönmeye karar verdi. Yol hazırlıklarının yapıldığını haber alan Pâdişâh, bu büyük zâtın İstanbul’da kalması için ricâda bulundu. Uşâkî hazretleri, Sultan Üçüncü Murâd Hânın ricâsını kabûl edip, İstanbul’da kalmağa karar verdi...

ADINA DERGÂH YAPILDI...
Pâdişâhın emriyle Kasımpaşa civârında adına bir dergâh inşâ edilen Hüsâmeddîn-i Uşâkî, burada çok talebe yetiştirdi. Sohbetlerinde çok kimseler kemâle geldi...
Hüsâmeddîn-i Uşâkî İstanbul’a geldiği zaman, evliyânın büyüklerinden Ümmî Sinân hazretleriyle görüştü. Ümmî Sinân ona Halvetîlik tarîkatında hilâfet verdi. Şeyh Ahmed-i Semerkandî ise, ona “Kübreviyye” ve “Nûr-i Bahriyye” yolunun hilâfetini vermişti. Hüsâmeddîn Uşâkî de bu yolları birleştirerek “Uşâkîlik” tarîkatını kurdu.
Şöyle anlatılır:
İnsanların kalabalığından rahatsız olan Hüsâmeddîn Uşâkî, Pâdişâhtan hacca gitmek ve Resûlullah efendimizi ziyâret etmek için izin istedi. Pâdişâh kendisine izin verdi. Sefere çıkmadan önce, oğlu Mustafa Efendiye hanımının hâmile olduğunu söyleyerek; “Bizim bu fânî âlemi terk etmemiz yakındır. O saâdetli oğlumun ismini Abdürrahîm koy ve kendisinin ilim ve terbiyesi ile meşgûl ol!” diye vasiyette bulundu.

KONYA’DAN İSTANBUL’A...
Hüsâmeddîn Uşâkî, hac farîzasını yerine getirip geri dönerken, Konya’da rahatsızlandı ve 1594 (H.1003) senesinde orada vefât etti. Cenâze namazı Konya’da kılındı. Vasiyeti üzerine İstanbul’a götürülmek üzere yola çıkarıldı. Konya vâlisi, yola çıkmadan önce Hüsâmeddîn Uşâkî’nin cesedinin kokmaması için ilâçlatmak istedi. Fakat oğulları ve talebeleri buna karşı çıkarak, Uşâkî hazretlerinin kokmayacağını söylediler ve ilâçlatmadılar. Gerçekten, hiç kokmadan İstanbul’a getirildi şimdiki kabrinin bulunduğu yere defnedildi.

.

Eğitimci ve yazar Muallim Cevdet

Âilesi 1877 Harbinden sonra Niş’ten Anadolu’ya göçen Muallim Cevdet 1883’te Bolu’da doğdu. İlk ve ortaokulu Bolu’da, liseyi Kastamonu’da bitirdi. Bilâhare İstanbul’a gelerek Dârulmuallimîn-i Âliye Edebiyat Şûbesini birincilikle bitirdi. Bir müddet İstanbul Hukuk Mektebine gitti; daha sonra yatılı olarak İstanbul Erkek Muallim Mektebine girdi. Dârüşşafaka, Robert Koleji ve Şemsülmekâtib gibi özel okullarda öğretmenlik yaptı...
Arkadaşlarıyla Bakü’de bulunduğu sırada, bir öğretmen okulu açarak, Türk-İslâm maârifinin gelişmesine hizmet etti (1907). Burada Rusça ve Latince’yi öğrendi. Türk milliyetçiliği konusunda makaleler yazdı. Pedagoji ve târih araştırmaları yaptığı sırada, Rus hükümeti tarafından sınır dışı edilince İstanbul’a döndü (1908).

ÇEŞİTLİ OKULLARDA DERS VERDİ
Muallim Cevdet, İkinci Meşrutiyet döneminde çeşitli okullarda ders verdi. Dârülmuallimîn’de pedagoji hocalığına başladı. Robert Kolejinde Türk dili ve târihi, İstanbul Erkek Lisesinde din dersleri öğretmenliğine getirildi (1925). Erenköy Kız Lisesinde Farsça, İstanbul Erkek Muallim Mektebi ve Gelenbevi Ortaokulunda târih ve coğrafya öğretmenliği yaptı...
Sebepsiz sık sık görev değişikliği sağlığının bozulmasına yol açan Muallim Cevdet, üzüntüsünden hastalandı ve iki yıl derslere devam edemedi. Raporunun bitiminde Başbakanlık Târih Evrâkı İnceleme Kurulu ile İstanbul Kütüphâneleri Tasnif Heyeti reisliğinde bulundu. Üç ay hasta yürüttüğü görevine daha sonra gidemedi. Maaşı kesildi ve işten çıkarıldı. Hastalığı arttı. 1935 senesinde 52 yaşındayken İstanbul’da vefât etti...

“BEN, ÖLÜME MAHKUMUM!”
Tahir-ül Mevlevi, Muallim Cevdet’in son anlarını şöyle anlatır:
Cevdet Beyi vefatından bir hafta önce ziyarete gittim. Zor konuşuyordu. Bana, şu yalancı dünyada birkaç gün daha misafir olarak kalabileceğini söyledi ve ilave etti:
“Ağabeyim, ben ölüme mahkumum... Bunun için doktor olmak gerekmez. Bir adam ki midesi hiçbir şeyi kabul etmezse, suyu güçlükle içerse nasıl yaşayabilir?”
Bunun üzerine teselli için “Cevdet’im, açıklamaya hacet yoksa da size manevi tıbba tevessül etmeyi tavsiye ederim” dedim. Cevap olarak şunları söyledi: “Ağabeyim, ben doğru bir itikat sahibiyim. Allahımı, Peygamberimi severim. Ben bütün İslam büyüklerini severim...”

.

Suriyeli velî Ali Kazvânî

İslam âlimlerinin büyüklerinden olan Ali Kazvânî (Kîzvânî) hazretleri, Suriye’nin Hama şehrinde doğdu. Gençliğinde Seyyid Ali bin Meymun Magribî adlı büyük bir zâtın talebesi idi. Bir gün, üzgün bir hâlde memleketini terk edip, batı tarafına gitti. Şeyh Seyyid Ali’nin vefâtından sonra halîfesi olan Şeyh bin Arafa, Seyyid Ali’nin talebelerinden Şeyh Alvân’a mektup gönderdi. Mektupta;
“Cenâb-ı Hakk’ın kapısından hiç kimse kovulmaz. Hocamız Seyyid Ali’nin, Ali Kazvânî’yi kovmaktan maksadı, terbiye ve hâlini düzeltmesi içindi. Siz onu niçin kabûl etmiyorsunuz?” diye yazıyordu...

TALEBELİĞE KABUL ETTİ
Bunun üzerine, Şeyh Seyyid Ali’nin halîfelerinden Şeyh Alvân Hamevî, Ali Kazvânî’yi talebeliğe kabûl etti. Ali Kazvânî, Şeyh Alvân’ın terbiyesi ile mânevî hâllere ve makamlara kavuştu. Bir müddet bu şekilde devâm etti. Ondan çok kimse istifâde etti. Daha sonra Anadolu’ya geldi. Buradan hac ibâdetini yerine getirmek için Mekke-i mükerremeye gitti. Mekke-i mükerremede büyük âlim Abdülvehhâb-ı Şa’rânî ile görüşüp sohbetinde bulundu...
Ali Kazvânî hazretleri, insanlar arasında hâllerini gizlerdi. Bir sohbet esnâsında Abdülvehhâb-ı Şa’rânî’ye şöyle dedi:
“Burası, Mekke-i mükerreme. Allahü teâlânın beldesidir. Kim burada iyi hâl ile görünürse, insanlar onun yanına koşuşur. Onu Allahü teâlâ ile berâber olmaktan alıkoyarlar. İşte bu sebepten, Mekke-i mükerremeye girdiğim zaman, dünyâyı seven birisi olarak göründüm, onlardan sadaka istedim. Onlar da, bu, dünyâyı seven birisi deyip, benden uzaklaştılar. Ben de, daha fazla Rabbime ibâdet etme imkânı buldum.”

“BİZ, CENNETLERİ TANIYORUZ!..”
Bu mübarek zatın da hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:
“Kendini çok öven bir kimse, başkasını da aynı derecede kötüler. Başkasını fazla kötüleyen de, kendisini aynı derecede medheder, över.”
“Allahü teâlâyı taleb ve O’nun rızâsını isteme husûsunda samîmî ve doğru olan, insanların kendisini terk etmelerine aldırmaz!”
Ali Kazvânî hazretleri Mekke-i Mükerreme’den Taif’e giderken yolda vefat etti. Vefatından önce buyurdu ki:
“Allahü teâlâ Muhammed Suresi 4. ayet-i kerimesinde ‘Onları kendilerine tanıttığı cennetine sokar’ buyuruyor. Cenab-ı Hak, onlara şehid edilmelerinden önce o Cennetleri tanıttı demektir. Hamdolsun biz, Cennetleri tanıyoruz.”

.

Halife Mu'tasım ve fitnecilerin marifeti!

Me’mun’un ölümü üzerine 833 yılında kardeşi Mu’tasım Abbasi halifesi oldu. Onun halifeliğinde Bizanslılarla uzun süren savaşlar yapıldı. Mu’tasım (833 - 842) döneminde Bizans İmparatoru Theophilos topladığı büyük bir ordu ile İslam memleketleri üzerine yürüdü. Oldukça büyük bir kuvvetle İstanbul’dan hareket eden imparator Orta Anadolu’ya geldiği sırada kuvvetlerini iki kısma ayırarak bir kısmını doğuya, Erzurum üzerine gönderdi. Kendisi de asıl kuvvetlerinin başında olduğu halde yukarı Fırat havzasına doğru yürüdü...

ANADOLU’YA NÜFUZ EDECEKTİ...
Abbasi birlikleri iki koldan Anadolu’ya girecekti. Afşin idaresindeki 30 bin kişilik kol Malatya taraflarından ilerlerken, bizzat Mu’tasım’ın başında bulunduğu ana kısım ise Tarsus ve Gülek Boğazı yoluyla Anadolu’ya nüfuz edecekti. Halifenin harekete geçtiğini öğrenen Theophilos, Eskişehir’de karargâhını kurdu. Temmuz 838 tarihinde iki taraf arasında başlayan savaş sonucunda imparator gece karanlığından faydalanarak canını zor kurtarabildi. Artık halifenin karşısına çıkacak bir kuvvet kalmamıştı. Bizans imparatorunun barış tekliflerini reddeden Halife Mu’tasım, Anadolu fetihlerini devam ettirirken iç meseleler yüzünden merkeze dönmek zorunda kaldı.
Mu’tasım, “Dokuzuncu İmâm” Muhammed Cevâd Taki hazretlerine çok hürmet eder ve sık sık görüşürdü. Fakat fitneciler, Halifeye, hazret-i İmam’ın kendisine karşı olanlarla münasebet kurduğunu ve ona karşı ihtilal hazırlığı içinde olduklarını söylediler. Halbuki bunların aslı yoktu. Halife, Muhammed Cevad hazretlerini sarayına yemeğe davet etti...

MUHAMMED CEVAD’I ZEHİRLETTİ
Hazreti İmâm Muhammed Cevâd, yemeği yedi ancak zehirli olduğunu anladı. Hemen kalktı. Oturmasını dileyen Mu’tasım’a, Hazret-i İmâm; “Senin yanından çıkıp gitmem, sana daha hayırlıdır” buyurdular. Kaldıkları yere gittiler ve İmâm Muhammed Cevâd hazretleri o gece vefat etti...
Halife Mu’tasım ise 842 senesinde 44 yaşında vefat etti. Ölürken son sözleri şunlar oldu:
“Eğer ömrümün bu kadar kısa olduğunu bileydim hiçbir şey yapmazdım...”
Mu’tasım’ın ölümü üzerine merkezî otorite zayıfladı ve devlete bağlı “Tavaif-i Mülk”ler bağımsızlıklarını ilan etti...

Ebü'l Hüseyin Haddâd Hirevî

Ebü’l Hüseyin Haddâd Hirevî hazretleri, Maveraünnehir’de, Hire şehrinde yaşamış olan evliyadandır. İnsanları haram ve şüphelilerden sakındırırdı. Bu hususta; “Sakın şüpheli bir şeyle Mekke yoluna koyulayım demeyiniz. Biliniz ki haram ve şüpheli şeylerden bir dirhemin altıda biri kadar bir hakkı sâhibine iâde etmek, içinde şüpheli kazanç bulunan malla yapılacak beş yüz nâfile hacdan Allah yanında daha kıymetlidir” buyururdu...
Bir gün sevdiklerine şu hikmetli sözleri söyledi:

NANKÖRE İYİLİK EDEN!..
“Azarlaması çok olanın arkadaşı az olur. Kim fâcir, zâlim kimseye yardım ederse, onu günahlara karşı kamçılamış olur. Kim alçak kişiden meded umarsa, kendisine ihânet etmiş olur. Kim ilmiyle âmil olmayandan ilim öğrenmek isterse, câhilliğini arttırmış olur. Kim ahmak adama ilim öğretmeye çalışırsa, şüphesiz ömrünü faydasız bir şeyle geçirmiş olur. Kim nanköre iyilik ederse, nîmeti zâyi etmiş olur.”
“Her şeyin bir zekâtı vardır, aklın zekâtı da uzun uzadıya hüzünlenmek ve derin derin düşünmektir. Bu yüzdendir ki, Resûlullah efendimizin hüznü aralıksız ve kesintisizdi.”
“Her kim dünyâyı dost edinse, iki cihânın şerrini, kötülüğünü başına alır. Zîrâ iki cihânın saâdeti dünyâyı sevmemekte, felâketi de dünyâyı sevip tapmaktadır.”
“İnsanın, yanında bulunanlarla tatlı tatlı sohbet etmesi, onlara güzel ahlâk ile davranması, geceleri sabaha kadar ibâdet ile, gündüzleri hep oruçlu geçirmesinden hayırlıdır.”
“Bir kimsenin kalbine Allah korkusu yerleşti mi, dilinde işe yaramaz bir söz bulunmaz. Bu korku dünyâ sevgisini ve arzusunu yakar, dünyâya rağbet etme hâlini gönülden dışarı atar.”

“BENİ HUZURUNA AL YA RABBİ”
Ebü’l Hüseyin Haddâd Hirevî hazretleri, ömrünün sonlarında, sofilerin ve dervişlerin bazı hallerinden incindi ve onları kınamaya başladı. Fakat bu hâlini fark edince büyük bir pişmanlıkla şöyle dua etti:
“Demek ki bende hazırlık tam değilmiş, onun için bu ayıplama hâli geldi. Yâ Rabbi, beni kendi huzuruna al!”
Bu duayı ettikten sonra çok yaşamadı.

.

Bi'r-i Mâûne şehitleri

Arabistan’ın Necd Bölgesinin Reisi Ebu Bera, Resulullah efendimize gelerek, Necd’de İslâm’ın tanıtılması için, öğretmen istedi. Sevgili Peygamberimiz; “Göndereceğim kimseler hakkında, Necd halkından emin değilim!” buyurdular.
Ebu Bera’nın “Onlara kimse zarar veremez” sözü üzerine, Âlemlerin efendisi, bu kesin taahhüdü kabul buyurup, Eshâb-ı Soffa’dan yetmiş kişilik bir hey’et hazırladı ve Münzir bin Amr hazretlerinin kumandasında yola çıkardı... (Medîneli Ensârın fakîr olanları ile Muhâcirlerin fakîrleri, “Mescid-i nebî” yanındaki “Soffa” denilen büyük çardak altında yaşarlar, ilm öğrenmek ve öğretmekle uğraşırlar, ömürlerinin çoğu Resûlullah ile birlikte cihâd etmekle geçerdi. Bunlara “Eshâb-ı Soffa” denirdi.)

“ONA SELAMIMIZI BİLDİR!”
Kendisinin ve kabilesinin İslâmiyet’le şereflenmesini isteyen Ebu Bera, Eshâb-ı Soffa’dan önce yola çıkıp, kabilesine gelerek, hey’eti himayesine aldığını, onlara hiç kimsenin dokunmamasını tenbih etti. Ancak, yeğeni Amir bin Tufeyl kabul etmedi. Üç kabilenin adamlarını silahlandırarak başlarına geçti ve Bi’r-i Mâûne’ye gelen Eshab-ı kiramı kuşattı.
Sahabiler biri hariç hepsi şehid edildi. Bu mübarek Eshabın son sözleri; “Ya Rabbi! Şu anda Resulullah’a durumumuzu haber verecek senden başkası yoktur. O’na selamımızı bildir!” dediler.
O anda Cebrail aleyhisselam Peygamber efendimize gelip, selamlarını ulaştırdı ve; “Onlar, Allahü teâlâya kavuştular. Allahü teâlâ onlardan razı oldu, onlar da Allahü teâlâdan razı oldu” dedi.
Sevgili Peygamberimiz de; “Aleyhimüsselam” diye cevap verdikten sonra, çok üzüntülü olarak Eshab-ı kirama döndüler; “Kardeşleriniz, müşriklerle karşılaştılar. Müşrikler, onları kesip biçtiler, mızraklarla delik deşik ettiler...” buyurarak, durumu haber verdiler.

“VALLAHİ CENNETİ KAZANDIM”
Bu hadisede düşmanla çarpışırken, Amir bin Füheyre hazretlerinin sırtına, Cebbâr bin Sülmâ adlı biri, mızrağını saplamıştı. O anda hazret-i Amir; “Vallahi, Cennet’i kazandım!” demiş, Cebbar’ın ve diğer müşriklerin gözleri önünde gökyüzüne doğru çekilmişti. Bu hadise üzerine daha sonra onu şehid eden Cebbar Müslüman olmuştu.
Harâm bin Malik radıyallahü anh da öldürücü darbeyi aldığı zaman, akan kanlarını yüzüne sürüp sonra da; “Kavmimize bildiriniz ki, biz Rabbimize kavuştuk. O bizden hoşnud oldu ve bizi hoşnud etti” diyerek ruhunu teslim etti...

.

Şehit oğlu şehit Binbaşı İzzet Bey

1918 yılında Ermenilerin Anadolu’da yaptıkları “Türk katliamı”nın bir benzeri Azerbaycan’da yaşanmaktadır... Osmanlı Devleti, bu vahşeti durdurmak için Azerbaycan’a Nuri Paşa komutasında bir birlik göndermek zorunda kalır. Türk birlikleri Bakü başta olmak üzere çarpıştığı birçok bölgede yüzlerce şehit verir. Bu cephelerden birisi de Şamahı’dır. Burada Binbaşı İzzet Bey, Aşot adındaki bir düşmanın ateş etmesi sonucunda yere yığılır. Ağır yaralanan binbaşının yardımına, orada bulunan Gülsabah adında bir kadın yetişir. Kadıncağız, baş örtüsünden yırttığı parçayla, askerin yarasını sarmak ister. İzzet Bey;
-Bacım kolumu sağlam tut, ben kurşunu çıkarayım, der.

“ARTIK HER ŞEY BİTTİ!..”
Kurşunu çıkaran İzzet Bey, Gülsabah Hanımdan cebinde bulunan mendili çıkarmasını ister. Mendili alan İzzet Bey içine kurşunu koyduktan sonra;
-Artık tamamdır, her şey bitti, yaramı bağlamaya gerek yok. Kanım bu topraklara aksın, der.
Halsiz şekilde yerde uzanan İzzet Bey, o arada silah sesleri duyar... Türk ordusu gelmiştir. İzzet Beyin yüzüne bir tebessüm yayılır... Nuri Paşa, İzzet Bey’in yanına yaklaşır ve başını dizlerine kor. Artık İzzet Bey son anlarını yaşamaktadır. Nuri Paşa’ya;
-Bir Türk paşasının dizlerinde can vermek benim için büyük bir şereftir, derken, mendili gösterir ve;
- Paşam! Babam, Anadolu’da topraklarımızı korumak için vuruşurken ağır yaralanmış. Vücuduna isabet eden kurşunu çıkardıktan sonra, yanında bulunan silah arkadaşlarına, “Bu kurşunu oğluma verin, ben vatanım için kahramanca savaştım, ülkem için canımı vermek üzereyim. Ona söyleyin beni yaralayan şu kurşunu yanında taşısın, bunu iki etsin” der... Paşam! Babamın vasiyetini yerine getirdim. Onun söylediği gibi kurşunu iki yaptım. Hâlâ kurşunun üzerindeki kanım kurumadı. Siz de bu kurşunu alın oğluma verin, ona babasının da kahramanca savaştıktan sonra şehit düştüğünü anlatın, bu kurşunları üçe çıkarmasını söyleyin, der.

ACIDERE’DEKİ “TÜRK MEZARI”
Halk, yaralı Binbaşıyı Şamahı’ya götürmek ister, fakat o vurulduğu yere defnetmelerini vasiyet eder. Vasiyeti yerine getirilir ve onu, kendi vatanı olarak gördüğü topraklara, Şamahı yakınlarındaki Acıdere mevkiine defnederler. O günden bugüne o kabrin adı “Türk Mezarı” olarak anılmaktadır...

.

Bir ömürde iki şehadet Hazreti Nevfel

Nevfel radıyallahü anh, bir gün Resûlullah Efendimizin huzuruna geldi ve; -Ya Resûlallah, ben dua edeyim siz de amin deyin, dedi ve şöyle dua etti:
“Ya Rabbi Nevfel kuluna şehidlik ihsan eyle... Bu iki oğlumu yetim, annelerini dul eyle...”
Resûlullah efendimiz bu duaya amin dediler...
Hazreti Nevfel, bundan sonra kılıcını kuşandı ve Resûlullah Efendimiz ile beraber katıldığı ilk gazada şehid oldu...

Toplam Görüntülenme: 1605

Yayın tarihi: Pazar, 08 Haziran 2008

.

Yüz bin altın biriktiren adam

Büyük velî Hasan-ı Basri hazretleri, o derece hikmetli konuşurdu ki İmam Ca’fer-i Sadık hazretleri, onun hakkında “Sözü Resûlullah efendimizin sözüne benziyor” buyurmuştur. O derece kuvvetli bir hitabet gücüne sahipti ki bir sözü dinleyenleri ağlatmaya kafi gelirdi. Onu dinleyenler, yanından çıkarlarken artık dünyayı tamamen unutmuş, ölümden başka her şeyi kafalarında silmiş olurlardı. Üzerinde durduğu tek konu, Allah korkusu ve son nefes endişesi idi...

“ÂDEMOĞLU ÜÇ ŞEYE DOYMAZ!”
Bir gün buyurdu ki:
“Âdemoğlu dünyada üç şeye doymaz. Bunlardan birisi, mal yığmaya, ikincisi, zevk ve sefaya, üçüncüsü, ömre... Elinde imkan olsa dünyadan hiç gitmek istemez ve ahiret için de hiçbir hazırlıkta bulunmaz.
Allah indinde makbul bir kul dünyaya fazla kıymet vermeyip daha ziyade ahireti için çalışan ve ahiretini imar edendir. Ahmak kimse baki imiş gibi dünyayı imara çalışıp ahiretini harab eder.
Allahü tealayı çok sevmenin alameti, dünyayı terk etmektir. Her kim altın ve gümüşü kıymetli tutar, ona çok önem verirse huzur-u kalple namaz kılamaz...”
Ebu Bekir el-Hazeli hazretleri anlatıyor:
“Bir zaman Hasan-ı Basri’nin yanında oturuyor, onunla sohbet ediyorduk. O sırada biri yanımıza yaklaştı ve şöyle dedi:
-Az önce Abdullah bin Ethem’in yanındaydım. Kendisi ölüm döşeğindeydi. Ona “Kendini nasıl hissediyorsun?” diye sordum. Şöyle cevap verdi. “Kendimi ağrı ve sızı içinde hissediyorum. Şurada zekâtı verilmemiş yüz bin altın var” dedi. Orada bulunanlar, bu söylenenlere şaşırdık ve sorduk:
-Bu kadar altını niçin biriktirdin? dedik. Bize dedi ki:
-İleride lazım olur diye biriktirdim... Yarınlardan endişe duyduğum için biriktirdim... Evlatlarım çoğalacaktı, ayrıca sultanın eziyetinden de korkuyordum... Bütün bunlara karşı çok altın biriktirmem gerekiyordu...

“ŞEYTAN NASIL DA ALDATMIŞ!”
Bunları dinleyen Hasan-ı Basri hazretleri şöyle buyurdu:
“Şu talihsiz adama bakın! Şeytan nasıl da onu aldatmış, ne bahaneler uydurmuş ona. İşte bu bahanelerle malını dağ gibi yığıp biriktiren bu adam vallahi dünyadan hüsranla ayrıldı. Allah ona mal verdi ve infak etmesini emretti. Ama o açgözlü ve cimri davranarak, bir kenara yığdığı malı vârisine bıraktı. Böylece kendi malı başkasının sevap terazisinde işleme konulmuş oldu. Artık tövbe için çok geç...”

Toplam Görüntülenme: 1638

Yayın tarihi: Cumartesi, 07 Haziran 2008

.

Kundaktaki bebek ve zalim hükümdar!

Muteber kitaplarda buyuruluyor ki: “Bir kimsenin îmânı son nefeste belli olur. Bir insan, bu saâdete kavuşunca, Allahü teâlânın ihsânları başlar. Bu anda, elbette sevinir. Saâdet sâhibi o kimsedir ki, Azrâil aleyhisselâm gelip ‘Korkma, Erhamürrâhimîne gidiyorsun. Asıl vatanına kavuşuyorsun. Büyük devlete erişiyorsun!’ der.
Fâcirin, yanî kâfirin rûhu sert olarak şiddet ile alınır ve yüzü Ebû Cehil karpuzu gibi olur. Melekler ona hitâben, ‘Ey habîs olan rûh! Habîs olan cesetten çık’ der. O da merkep gibi bağırır. Rûhu çıkınca, Azrâîl aleyhisselâm, onu yüzü gâyet çirkin ve siyâh elbiseli ve fenâ kokulu zebânîlere (yanî azâb yapan meleklere) teslîm eder...”

O, SADECE EMRİ YERİNE GETİRİR
Azrâîl aleyhisselâm, “Melek-ül mevt”tir, yani ölüm meleğidir. Verilen emri yerine getirir, yani eceli gelenin canını alır. Yorum yapmaz, emre itiraz etmez. Kitaplarda şöyle anlatılır:
Cenab-ı Hak, Azrail aleyhisselâma sorar:
- Ya Azrail! Bir kimsenin ruhunu alırken hiç üzüldüğün oldu mu?
Azrâîl aleyhisselâm şöyle cevap verir:
- Ya Rabbi her şey Sana malûmdur... Bir kulunun ruhunu alırken çok üzüldüm. O da bir gemi dalgalar arasında parçalanıp batmıştı. Fakat o gemide kundakta bir bebek vardı. Anasının ölümü emrolunmuştu. Bebeğin annesinin ruhunu alırken çok üzüldüm. Sonra o öksüz bebek, bir tahta parçasının üzerinde karaya çıkarak kurtuldu...
Bu sefer Hak teâlâ hazret-i Azrâîl’e şöyle sual eder:
-Peki, sevinerek ruhunu aldığın bir kimse hatırlıyor musun?

“KİM OLDUĞUNU BİLİYOR MUSUN?”
Azrâîl aleyhisselâm bu suale de şöyle cevap verir:
- Evet ya Rabbi! Zalim bir hükümdar vardı. Halk ondan bîzar kalmıştı, işte o zalimin ruhunu kabzederken çok sevindim.
Allahü teâlâ buyurur ki:
- O zalim hükümdarın kim olduğunu hatırlıyor musun?
Azrâîl aleyhisselâm;
- Hayır hatırlamıyorum ya Rabbi, deyince Cenab-ı Hak şöyle buyurdu:
- Hani o anasının canını üzülerek kabzettiğin bebek vardı ya, işte zalim hükümdar oydu!..

.

Armağanî Mehmet Efendi

Osmanlı imparatorluğunun manevî direkleri o büyük imparatorluğu altı asır ayakta tutmuştur... İşte bunlardan biri de Dördüncü Murad Han devrinde yaşamış olan Armağanî Mehmet Efendi’dir. Aslen Foçalı olan Mehmet Efendi, herkese bir elma hediye ettiğinden kendisine bu isim verilmiştir... Kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdular ki:
“Beraberce oturup kalkılan her kimse ile, ülfet ve muhabbet üzere olmak uygun olmaz. Her ülfet ve yakınlık duyulan kimseye de, sırların kapısı açılıp söylenemez. Yalnız emin olan, sırları saklayacak kimseye sırlar açılır, vesselâm!”
“Ahlâkı ve anlayışları birbirine zıt olanlarla oturup görüşmek, ruhlar için kurtlardır. Bunlar insanın içini kemirirler. Huyları ve anlayışları iyi olanla oturup kalkmak ise, ruhların gıdâsı, akılların aşısıdır. Aklın bereketlere kavuşarak artmasına bunlar sebeb olur.”

“MÜMİNLER KURTULUŞA ERDİLER”
Namazın mâhiyeti ve huşû içerisinde bulunmanın önemini bildirerek şöyle buyurdu:
“Namazda huşû, namaz kılanın kurtuluşunun alâmetidir. Nitekim Allahü teâlâ, Mü’minûn sûresi başında; “Muhakkak ki, müminler kurtuluşa erdiler. O müminler ki, namazlarında huşû (tevâzu ve korku) sâhipleridir” buyurmaktadır. Peygamber efendimiz de buyurdu ki: “Bir Müslüman doğru olarak ve huşû ile iki rekat namaz kılınca, geçmiş günahları affolur.” Yâni, Allahü teâlâ onun küçük günahlarının hepsini affeder. Huşûu terk etmek ise, münâfıklık alâmetidir ve kalbin harâb olmasıdır. Nitekim Allahü teâlâ, Mü’minûn sûresi 117. âyetinde meâlen; “Gerçek şudur ki: Allah’tan başkasına tapınan kâfirler, felâha, kurtuluşa kavuşamazlar” buyurmaktadır.”

VEBADAN YETMİŞ BİN KİŞİ ÖLDÜ!..
Armağanî Mehmet Efendi, bir gün Padişahtan izin alarak akrabalarını ziyarete gidiyordu. Üsküdar tarafında Bostancıbaşı Köprüsünden geçerken vebalıların iyi ve kötü ruhları ile bizzat konuşup, kimlerin bu hastalıktan öleceğini ve kimlerin kurtulacağını öğrendi. Ve bir liste hazırlayarak “Dördüncü Murad Han’a takdim etti. Bu liste verildikten üç gün sonra İstanbul’da öyle bir veba salgını vuku buldu ki, Armağanî Mehmet Efendi’nin listesine göre tam yedi gün içinde 70 bin insan ruhunu teslim etti.
Bu hadiseden sonra Armağanî Mehmet Efendi hazretleri içindeki sırrı meydana vurduğundan kendisi de memnun olmayarak Foça’ya gitti, ama oraya hemen varır varmaz vefat etti..

.

Abbasi halifesi Harun Reşid

Halife Harun Reşid, 786 yılında Abbasi Devleti’nin başına geçti. Beşinci Halifedir. Hakkı gözeten adaleti seven bir zat idi. Halk onun zamanında çok rahat etmiştir. Bu dönem Abbasilerin en parlak dönemi oldu. “Binbir Gece Masalları”nda anlatılanlar, bu mübarek zatın zamanıdır. Bu masallarda, onun devrinin dillere destan zenginliği anlatılır...

ANADOLU’YA AKINLAR YAPILDI...
Harun Reşid devrinde, Anadolu’ya akınlar yapıldı. Afyon civarına kadar olan bütün Anadolu ele geçirildi. Hatta İstanbul bile kuşatıldı fakat başarılı olunamadı. Bundan sonra da zaptedilen Anadolu toprakları tekrar Bizanslıların eline geçti. Yine onun devrinde 787’de Tarsus imâr edildi. Harun Reşid’in orduları 790’da Antalya’da Bizans donanmasını bozguna uğrattı...
Yapılan fetihlerle ülke öyle genişlemişti ki, o devirde hiçbir hükümdarın Harun Reşid kadar büyük ülkesi yoktu. Bağdat’a hastaneler, rasathaneler ve medreseler yapıldı. Bilim, sanat ve edebiyata öyle önem verirdi ki; devrinde teknoloji Avrupa’yı geçmiştir. Gönderdiği çalar saat, o devirde çok geri olan Avrupa’da korku uyandırdı. Şahit oldukları teknoloji Batılıların akıllarını başlarından aldı. Roma-Germen İmparatoru Carolus Magnus (Charles Magnes) ile iyi münasebetler kurdu. Karşılıklı elçiler gönderildi.

KEFENİNİ KENDİSİ HAZIRLADI
Harun Reşid ilme, âlime önem verdiği kadar İslâmiyet’i yaşayan bir halîfeydi. İmamı Ebû Yûsuf’u sarayında bulundurup onunla istişare etmesi, halifeliğe liyâkatini artırmıştır. İmam-ı Ebû Yûsuf da devlet adamlarıyla, devlet işleriyle alâkadar olduğundan onun fetvaları iktisatla, içtimaî hayatla meşgul olanlarca daha çok benimsenmiştir. Bununla beraber Haricîler 787’de isyan etti ve bastırıldı... Bizans ile yapılan savaşlar neticesi Bizans imparatoru sulh istemiş ve ağır vergiler ödemişti... Harun Reşid, Maveraünnehir bölgesinde çıkan isyanı bastırmak için ordusuyla yola çıktığında yolda hastalanarak vefat etmiştir.
Halife Hârun Reşîd ölümü esnâsında bizzat kendi eliyle kefenini hâzırladı ve “Malım bana fayda vermedi. Bütün saltanatım benden ayrılıp mahvoldu” (Hâkka: 28, 29) âyet-i celîlesini okuyarak ruhunu teslim etti...

.

Hemedan'dan Sivas'a Muzaffer Burûcerdî

Sivas’ın ileri gelen zenginlerinden ve aynı zamanda bir ilim adamı olan Muzaffer Burûcerdî, 1271 yılında Selçuklu Sultanı III. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde yaşamıştır. O dönemde kendi adını taşıyan meşhur Burûcerdî Medresesini inşa ettirmiştir...

FİZİK, KİMYA VE ASTRONOMİ...
Hemedan (İran) yakınlarındaki Burucird’den gelen Muzaffer Burûcerdî; fizik, kimya, astronomi alanlarında zamanının en büyük ilim adamlarındandı. Bunun yanı sıra hadis ilminde de söz sahibi olmuştu. Muzaffer Burûcerdî ve iki çocuğunun türbesi Sivas’ta, kendi ismiyle anılan medresede bulunmaktadır.
Selçuklu sanatının en güzel örnekleri olan çiniler türbesine ayrı bir güzellik vermektedir. Kare mekandan türbeye geçiş Türk üçgenleri ile sağlanmıştır kapısının sol yanı da mavi ve siyah çinilerle süslüdür.
Muzaffer Burûcerdî vefat etmeden önce vasiyetini talebelerine yazdırdı. Bu vasiyet, türbenin kubbesinin içerisinde bir şerit halinde mavi ve siyah renkli çinili bir kitabeye nakşedilmiştir. Şunlar yazmaktadır:

“GARİPLİĞİME MERHAMET ET!”
“Bismillahirrahmanirrahim. Allah’ım! Beni sana yaklaştıracak bir amelim, onunla sana yol bulacağım bir sevabım yok... İhtiyacım, yalnızlığım, yokluğum, perişanlığım çok arttı. Garipliğime merhamet et. Bu çukurumda bana yoldaş ol. Ancak sana sığındım, sana güvendim. Cömertlerin cömerdi ve merhamet edicilerin en merhametlisi sensin. Bu zayıf, garip, yalnız kul olan Muzaffer bin Hibetullah el-Mufaddali el-Burûcerdî türbesidir. Allah onu, anasını, babasını ve bütün Müslümanları bağışlasın. Allah onu cennette, ahirette mutlulukla rızıklandırsın. Allah onun yalnızlığına yoldaş olsun, onun garipliğine acısın. Kim benim bu türbemi değiştirir, mezarımı tebdil ederse onun düşmanı sensin. Allah’ın, meleklerin ve bütün insanların gazabı onun üzerine olsun.”

MEDRESE, MÜZE OLDU...
Burûcerdî Medresesi, son yıllarda tamir edilerek etrafı yeşil saha haline getirilmiştir. Eskiden bir ilim yuvası olan Medrese, şimdi müze olarak kullanılmaktadır...

.

Düşmanının bile saygı duyduğu kahramanlar

Estonibelgrad kalesi Avusturya ordusu tarafından kuşatılmıştı. Buradaki müdafiler, sularını ve yiyeceklerini dışarıdan almak zorundaydılar. Asıl Osmanlı ordusu her zamanki gibi güneye, kışlağa çekilmişti. Kışı ise pek amansızdı. Bir müddet sonra açlık ve susuzluk bastırdı. Kuru soğuk vardı. Kar da yağmıyordu ki, eritip içsinler...
Kale kumandanı: “Baharda burasını nasıl olsa tekrar zapt ederiz” diye düşünerek, “vire” işini tatbike koymaya başladı. Yani anlaşarak kaleyi silahlarıyla beraber terk edeceklerdi. Ancak, kaledeki akıncılardan Yahya Ağa, sekiz arkadaşı ile beraber “vire”yi kabul etmedi. Bu dokuz kafadar, sabah namazından sonra kaleden çıkan akıncıların, iyice uzaklaşıp uzak ufukta kaybolmalarını beklemişlerdi...

DOKUZ SERDENGEÇTİ...
Sabah kale kapısı açıldı ve dokuz Osmanlı göründü. O zamana kadar hâlâ inanamayan düşman askerleri şaşkın şaşkın bakakaldılar. Seksen bin askere karşı dokuz kişi!
Serdengeçtiler, efsane kahramanları gibi heybetle yaklaşıp, ansızın yaylarına el attılar. Kahredici bir ok yağmuru ile düşman safları birbirine karıştı. Düşman askeri, Osmanlıların mesafesine ok düşüremiyorlardı. Yanaşmak isteseler de vurulup düşüyorlardı...
Sonunda oklar bitti. Bu sefer palalarına sarılıp, kuzuyu gören kurtlar misali düşmana daldılar. Seksen bin kişilik ordu, ancak onlarla burun buruna geldiği zaman şaşkınlıktan kurtulabildi. Şimdi Osmanlı serdengeçtilerinin karşısında, toz duman içinde kümeler meydana geliyor, ama bu kümeler, birkaç saniye içinde infilak edercesine dağılıyor ve orta yerden “Allah” sadasıyla bir bahadırın önce palası, sonra kendisinin yükseldiği görülüyordu...

TEK BAŞINA BİR ORDU!
Yahya Ağa, 160 kişiyi yere sermişti. Osmanlılara sokulamayan düşman, sonunda mızraklarını fırlatmaya başlamıştı. Her yanı kan içinde, bir kolu kopmuş olarak fırtına gibi esen Yahya Ağanın vücuduna bir anda dokuz mızrak birden saplandı ve Kelime-i şehadeti söyleyerek son nefesini verdi... Diğer akıncılar da birer birer şehid düştüler...
Alman tarihçilerinin kaydettiklerine göre Avusturya ordusunun kumandanı, bu kahramanlara büyük bir cenaze merasimi tertip etti ve bütün düşman askerleri, uzun taburlar ve alaylar halinde bu şehidlerin karşısında şapka ve miğferlerini çıkararak sancakları ile saygı gösterme kadirşinaslığında bulunmuşlardı.

.

Bir hikmet ehli Derviş Hacı

Verâ ve takvâ denince Ebû Abdullah el-Mukrî

Hz. Azrail'den izin isteyen hükümdar!

Büyük mutasavvıf Abdülkerîm Cîlî

Abdülkerîm Cîlî hazretleri 1365 (H.767) senesinde Bağdad’da doğdu. 1428 (H.832) senesinde vefât etti. Küçük yaşta ilim tahsiline başladı. Çok zekî ve kavrayışı yüksekti. Onu Zebid bölgesindeki büyük evliyâ Şerefüddîn İsmâil bin İbrâhim el-Cebertî’ye gönderdiler. Kısa zamanda o büyük zatın teveccühlerini kazandı. Bilhassa hadîs, fıkıh ve tasavvufta yüksek derecelere ulaştı...
Abdülkerîm Cîlî hazretleri, talebelerini, bilhassa nefsin ve şeytanın aldatmalarına karşı çok uyarır, dikkatli olmalarını öğütler ve hocalarının sözünden hiç çıkmamalarını sıkı sıkıya tembih ederdi. İblisin şöyle dediğini bildirirdi: “Vallahi, bana göre bin âlimi aldatmak, îmânı kavi bir ümmiyi aldatmaktan daha kolaydır.”

ŞEYTAN NASIL ALDATIR?
O insanlar üzerinde şeytanın hîle ve aldatmalarını şu şekilde özetler ve Müslümanların uyanık bulunmalarını isterdi:
Şeytan avam tabakasına yâni ilmi olmayan Müslümanlara önce şehvete dâir işlerin sevgisini aşılamaya çalışır. Böylece kalp duygularını öldürür. Sonra dünyâ sevgisini vererek dünyâlık kazanmaya sevkeder. Böylece bu insanların bütün gâyeleri dünyâ talebi olur. Çünkü cehâletle dünyâ sevgisi bir araya gelmiştir.
Sâlih kimseler iyi ameller işlediklerinde şeytan harekete geçer. Onlara işledikleri ameli güzel gösterir. Böylece onları ucba ve kendini beğenmişliğe sürükler. Sonunda hiçbir âlimin öğüt ve nasîhatini dinlemezler. İblis onları bu hâle getirdikten sonra şöyle der: “Başkaları sizin ibâdetinizin binde birini yapsa kurtulur!..” Bu telkinlere kananlar amellerini azaltırlar. İstirâhat yolunu tutarlar. Kendilerini yüceltirler, başkalarını hafife alırlar. Artık bu hâlleri onları peş peşe günâha sürükler.

“SENİN GİBİSİ YOK!..”
Şeytân âlimi aldatmak için ise onun ilmi ile devreye girer. Söylediği her sözün hak olduğunu anlatır. Senin gibisi yok diye telkin eder. Şeytan bu yoldan gitmekle çok muvaffak olur. Büyük İslâm âlimlerine tâbi olmayıp ilimlerine güvenenlerden pek azı bu hîleden kurtulabilir.
Bu mübarek zat, vefat etmeden evvel talebelerine şöyle buyurdu:
“İnsanın kemâl derecesine ulaşıp, tasavvuf makamlarında ilerlemesi, Allahü teâlâyı bilmesine bağlıdır. Bu ise ancak seçilmişlere veya bir mürşidin, yol gösterici rehberin huzurunda yetişenlere nasîb olur.”

.

Üsküdarlı şair Mustafa Sâfî

Üsküdarlı Sâfî, 1862-1901 yılları arasında yaşamış bir şairdir. Üç şiir kitabı bulunmaktadır. Bunlardan biri de “Şi’r-i Sâfî”dir. Bu eser 1899 yılında İstanbul’da basılmıştır ve içerisinde 29 gazel bulunmaktadır.

ANYA’DAN İSTANBUL’A...
Üsküdarlı Sâfî olarak tanınan şairin asıl adı Mustafa Sâfî’dir. Nükteci bir zat olan divân-ı muhâsebât başkatibi şair Tosyalı Reşidefendizâde Mehmet Emin Nüzhet Beyin oğludur. 1862 yılında babasının defterdar olarak çalıştığı Yanya’da doğdu. Bir süre sonra babasıyla birlikte İstanbul’a döndü ve Üsküdar İhsaniye Mahallesinde yaşamaya başladı.

HALEP’E SÜRGÜN EDİLDİ...
İlk tahsilini Üsküdar Fındıklı Mektebi’nde tamamladıktan sonra Paşakapısı Rüştiyesine giren Mustafa Sâfî, Rüştiye tahsilinden sonra bir süre Selimiye Camiinde Abdurrahman Efendi’nin derslerine devam etti. Farsça, Arapça ve edebiyat dersleri aldı. 1880’de Üsküdar Bidayet Mahkemesi Katipliğine tayin edildi. Daha sonra Fırka-i Askeriyye Mühimme Katibliği göreviyle Trablusgarp’a gönderildi.
Bir müddet sonra görevinden istifa ile tekrar İstanbul’a dönen Mustafa Sâfî, Damat Mahmut Celalettin Paşanın meclislerine devam etti. Paşanın oğlu “Prens Sabahattin”in özel hocalığını yaptı. Bir ara Üsküdar’da attar dükkanı çalıştırdı. Paşanın Avrupa’ya kaçmasından sonra, onunla olan münasebetinden dolayı yapılan bir ihbar üzerine Halep’e sürüldü. Halep mektupçu muavinliği görevinde iken 1901 senesinde vefat etti. Mezarı Halep’te hükümet konağı civarındaki Cebîle Kabristanındır.

“ÖLÜRÜM TERK EDEMEM...”
Mustafa Sâfî, mütedeyyin bir insandı. Yakınlarına her zaman şöyle derdi: “Dünya bir imtihan yeridir. İnsan dünyada yaşadığı müddetçe birçok zorlukla karşılaşacak, başına türlü belalar gelecektir. İnsan, vefasız dünyada imtihan içinde olduğunu bilerek, bu durumdan şikayette bulunmamalıdır...”
Mustafa Sâfî Efendi, vefatına yakın, çok sevdiği Peygamber Efendimiz için yazdığı şu beyiti okudu:
“Ölürüm terk edemem hâl-i hayâtımda seni/Yine rûhum sever esnâ-yı vefâtımda seni...”

Genç kadının gerçek tövbesi

Yaşlı bir zat kendisine bir ibadethane yaptırmış, halktan uzak olan bu yerde ibâdetle meşgul oluyordu. Bir gün, ağaçlar arasında gezinirken bir delikanlı ile genç bir kadın gördü. Delikanlı kadına şöyle diyordu:
“Benimle gelirsen sana şu kadar para veririm...”

“BEN DAHA ÇOK VERİRİM!..”
Kadın, gencin teklifini kabul edip peşinden gitmeye başladı. Yaşlı zat kadına yaklaşıp;
“Onunla değil de benimle gelirsen sana şu kadar para veririm!” diyerek, o gencin söylediğinden daha fazla para teklif etti. Bunun üzerine kadın o genci bırakıp adamın peşinden geldi, içeri girdiler. Yaşlı zat kadına;
“Bir insan bir suç işlerse, bunu da iki şahit görse, o adamın hâli ne olur?” dedi.
Kadın, düşündü ve;
“Mutlaka cezalandırılır” cevabını verdi. Adam, bu sefer;
“Ya iki değil de dört şahit olursa ne olur” diye sordu. Kadın;
“O zaman ceza alması daha kesinleşir” dedi.
Bunun üzerine adam asıl söyleyeceklerini söyledi:
“Ey kadın! Biz şimdi buradayız. Bizim yapacağımız işe şahit olan dört kişi var!”
Kadın, odada dört kişi olduğunu zannederek, birden fırladı ve bir yandan da adama soruyordu:
“Hani, neredeler?”
Yaşlı zat onun sorusuna şöyle cevap verdi:

“SUÇLU, CEZASINI ÇEKER!..”
“O dört kişi; ikisi senin omuzlarında, ikisi de benim omuzlarımdaki meleklerdir. Bu mahkemeyi yapacak olan da Allahü tealadır. Bu durumda suçlular ceza almazlar mı? Bu durumda biz bu menhiyatı, haram olan bir fiili niçin işleyelim? Resulullah efendimiz (Ey gençler, namusunuzu koruyun, zina etmeyin!), (Kötülükten korunmak için, nikâhlı yaşayın ve iffetli olun!), (İyi bilin ki, namusunu koruyana Cennet vardır.) (Bir kadın, beş vakit namazını kılar, namusunu korur, kocası ile iyi geçinirse, dilediği kapıdan Cennete girer) buyuruyor” dedi.
Bu sözler kadına çok tesir etmişti. Son derece üzülen ve tövbe eden kadın, bir kere “Allah!” dedi ve yere yığılıp kaldı. Bir daha da kalkamadı. Çünkü, çoktan ruhunu teslim etmişti. Samimi olarak pişman olan kadına Allahü teala “tövbe-i nasuh”u, yani gerçek tövbeyi nasip etmişti...

.

Büyük devlet adamı Köprülü Mehmed Paşa

Köprülü Mehmed Paşa (1575-1661) on yedinci yüzyıl Osmanlı Sadrâzamlarındandır. Osmanlı tarihinin en sarsıntılı döneminde iş başına geçip, 35 yıl devleti başarıyla yöneten “Köprülüler” soyundan gelmiş, büyük sadrazamlardan ilkidir.
Köprülü Mehmed Paşa, Vezirköprü’de doğmuştur. İktidarının ilk yıllarında çok fazla kan dökmüş olmakla beraber, memleketin içinde bulunduğu karışık durum, yaptıklarına hak verilmesini sağlamıştı. Padişahla anlaşarak yaptığı akit sonrası 75 yaşında sadrazam oldu...
İstanbul’daki karışıklıklarda; yeniçeri kıyafetine soktuğu Hristiyanlar vasıtası ile Müslüman ahaliyi zarara uğratan Rum Patriğini idam ettirdi...
İstanbul’daki ulemâ sınıfı arasındaki kargaşayı önledi ve bu sınıfın huzurla hizmet görür hale gelmelerini sağladı...

Toplam Görüntülenme: 1508

Yayın tarihi: Çarşamba, 21 Mayıs 2008

.

Kelime-i şehâdeti söyleyemeyen adam

Abdülazîz Revvâd hazretleri meşhûr hadîs âlimlerindendir. Doğum târihi bilinmemektedir. 775 (H.159) târihinde vefât etti. Aslen Horasanlıdır. Sonra Mekke-i mükerremeye yerleşmiş, burada vefât etmiştir. Mugîre bin Mühelleb bin Ebî Sufre’nin âzâdlısıdır...

GÖZLERİ HİÇ GÖRMÜYORDU...
Şakîk-i Belhî hazretleri şöyle anlatır:
Abdülazîz Revvâd’ın, yirmi sene gözleri görmemişti. Onun için, bu kadar sene çoluk çocuğunu göremedi. Bir gün oğlu kendi kendine düşünüp, bu duruma içerleyerek; “Babacığım! Senin gözlerinin görmemesine çok üzülüyorum” deyince, Abdülazîz hazretleri; “Oğlum! Ben Allahü teâlâdan gelene râzıyım” cevabını vermiştir.
Yine birisine şöyle buyurdu: “İslâmdan, Kur’ân-ı kerîmden ve saçının beyazlığından öğüt almayan, nasîhat kabûl etmez.”
Abdülazîz bin Ebû Revvâd hazretlerine “Nasıl sabahladın?” diye sorulunca, ağladı. “Niçin ağladın?” dendi. Bunun üzerine; “Ölümü unutmuş, üstelik günahları da çok olan kimsenin hâli nasıl olur. Ecel, süratle geliyor, ömür her gün eksiliyor. Akıbetin Cennet mi, Cehennem mi, ne olacağı bilinmiyor. Ya Cehennem olursa, hâlimiz ne olur?” buyurdu.
Abdülazîz Revvâd hazretleri başından geçen ibret verici bir hâdiseyi şöyle anlatmıştır:
Medîne-i münevverede idim. Bir gece Mescid-i Nebî’ye gidiyordum. Bir kadın telaşla yaklaşıp; “Ey efendi! Eğer sevab kazanmak istiyorsan yardıma gel! Şurada bir hasta var can çekişiyor, ölmek üzere. Yanındakiler hep kadın. Bir erkek yok ki, ona Kelime-i şehâdeti telkin etsin, söyletsin!” dedi.

“BU ADAM FASIKTIR!..”
Hemen oraya gittim. Ölmek üzere olan adam, Kelime-i şehâdeti söyletmek için ne kadar uğraştıysam bir türlü söyleyemedi! Bir ara gözlerini açıp; “Kaç defâdır bunu söyle diyorsun. Fakat ben söyleyemiyorum. Ben bu Kelime-i şehâdetten ve İslâm dîninden yüzümü çevirmişim” dedi ve sonra öldü.
Adamın kim olduğunu ve hâlini sorduğumda “Bu adam fasıktır, açıktan günah işler, devamlı şarap içerdi!” dediler. Kendi kendime, Peygamber efendimiz Muhammed aleyhisselâmın; “Şarap içmeyi âdet edinen, puta tapan gibidir” buyurması elbette doğrudur, dedim...

.

Büyük mutasavvıf Abdullah Ayderûs

Abdullah Ayderûs hazretleri evliyânın büyüklerindendir. Tam ismi, Abdullah bin Ebû Bekr bin Abdürrahmân es-Sekâfî el-Ayderûs’tur. Künyesi “Ebû Muhammed”dir. 1408 (H.811) senesinde doğdu.
Abdullah Ayderûs hep nefsine karşı çıktı. Yedi sene orucunu yedi hurma ile açtı ve başka bir şey yemedi. Çok açlık çekti. Annesi yemek yemesini ister, o da muhâlefet edemezdi. Fakat nefsi pay çıkardığı için bundan vazgeçti. Yirmi sene bir yatakta yatıp uyumadı. Dört bir taraftan gelen talebeler kendisinden fıkıh, tefsîr, hadîs ve tasavvuf yolunu öğrendiler...

ÇOK CÖMERT BİR ZAT İDİ
Abdullah Ayderûs, cömert, ikrâm sâhibi bir zat idi. Bütün malını, mülkünü Müslümanlara tahsis ederdi. Herkese durumuna göre muâmele eder ve herkesin seviyesine inerdi. Konuştuğu kimse onun en çok kendisini sevdiğine inanırdı. Sohbetlerinde devlet ileri gelenleri bulunurdu.
Bu mübarek zat, İmâm-ı Gazâlî hazretlerinin İhyâu Ulûmiddîn kitabını çok okurdu. Neredeyse ezberlemişti. Bunu talebelerine de tavsiye ederek; “Bizim için kitap ve sünnetin dışında bir yol, bir usûl yoktur. Bu yolu da musanniflerin efendisi, müctehidlerin sonuncusu, Hüccet-ül-İslâm İmâm-ı Gazâlî, İhyâu Ulûmiddîn adlı eserinde açıklamşıtır. Bu eser, Kitab (Kur’ân-ı kerîm), Sünnet (hadîs-i şerîfler), tarîkat ve hakîkatin açıklamasından ibârettir” buyururdu...

“ARTIK BU DİYÂRA DÖNMEYİZ!”
Abdullah Ayderûs hazretleri, vefâtı yaklaştığında talebelerine, sevdiklerine tavsiye ve nasîhatte bulundu. Oğlu Ebû Bekr’i yerine vekil tâyin etti. Diğer çocuklarına; “Artık bu diyâra dönemeyiz” dedi. Hazırlık yaparak yolculuğa çıktı. Uğradığı her köyde halka nasîhat etmek için bir müddet kalırdı. Şuhr denen şehre vardığında bütün halk onu karşılamak üzere yola çıktı. Burada bir ay kadar kaldı. Pazartesi ve perşembe günleri vaaz ve nasîhatlerde bulunurdu. Sonra ayrıldı. Yolda rahatsızlandı. Yanındakilere, dostlardan, vatandan ayrı kalmak ile ilgili kasîde okumalarını emretti. Yemen’in Terim şehrine vardığında 54 yaşında iken 1460 (H.865) yılında vefât etti. Zembîl Kabristanına defnedildi...

.

Anadolu velîlerinden Şemseddîn Sivâsî

Şemseddîn Ahmed Sivâsî, Anadolu’da yetişen büyük velîlerdendir. Halvetiyye yolunun kolu olan Şemsiyye (Sivâsîyye) nin kurucusudur. Babasının ismi Ebü’l-Berekât Muhammed’dir. Asıl ismi Ahmed, künyesi Ebü’s-Senâ, lakabı “Şemseddîn”dir. “Kara Şems” diye şöhret bulmuştur. 1519 (H.926) senesinde Tokat’ın Zile ilçesinde doğdu. 1597 (H.1006) senesinde Sivas’ta vefât etti. Sivas’ta Meydan Câmii avlusunda medfûn olup, kabri ziyâret edilmektedir.

ÜÇÜNCÜ MEHMED HAN DÖNEMİ...
Türk-İslâm târihindeki meşhûr üç Şems’ten birisidir. Bunlardan birincisi Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin hocası olan Şems-i Tebrîzî, ikincisi İstanbul’un fethinde Fâtih Sultan Mehmed Hanın yanında bulunan Akşemseddîn, üçüncüsü de Üçüncü Mehmed Han ile birlikte Eğri Seferine katılan Kara Şems’tir. Üçü de yüksek dereceler sâhibidirler...
Şemseddîn Ahmed Sivâsî, Abdülmecîd Şirvânî’nin hizmetinde bulunup sohbetinden istifâde etti. Feyz alıp tasavvuf derecelerinde yükseldi. Abdülmecîd Şirvânî’den kısa zamanda feyz alıp, tasavvufun yüksek derecelerine kavuştu.
Kara Şems 1590 (H.999) senesinde hac farîzasını yerine getirmek için Mekke-i mükerremeye gitti. Hac dönüşü İstanbul’a uğradı ve orada kalarak taliblerine feyz vermeye başladı. Sahn-ı semân medreselerinden birinde müderris olarak vazifelendirildi...

PADİŞAH ÇOK ISRAR ETTİ, ANCAK...
Bu mübarek zat, hayâtının sonuna doğru, Sultan Üçüncü Mehmed Han ile birlikte Eğri Seferine katıldı. Padişah ordusuyla birlikte İstanbul’a döndüğünde, onun İstanbul’da devamlı kalması için çok ısrar etmişse de kabul ettiremedi. Ömrünün sonları olduğundan çocuklarının içinde vefat etmesi temennisiyle müsaade aldı. Binlerce ikbâlciler arasında Sivas’a teşrif etti. Sefer zahmeti vücudunu fazla yıprattığı için, günden güne zayıf düştü. Kardeşinin oğlu, aynı zamanda damadı olan Şeyh Recep Efendi’yi vasi tayin etti. Vefatlarına yakın en son kelâmı “İnnî veccehtü vechiye lillezî fetaras-semâvâti ve’l-erdı” âyet-i kerîmesi olup, ruhunu teslim etti...

.

Batman'dan yükselen nur Hasan-el Nurânî

Hasan-el Nurânî hazretleri (H. 1201) Batman’da dünyaya gelmişti. Daha doğmadan babasını kaybetti. Annesi oğlu Hasan’ı abdestsiz emzirmezdi. Çok fakir olduklarından dolayı köyün ağası Hüseyin Efendi bu saliha hanımı yanında çalıştırmaya başladı. O zaman çocuk olan Hasan-el Nurânî de Hüseyin Efendinin yanında hizmetlerine devam etti...

Toplam Görüntülenme: 1517

Yayın tarihi: Çarşamba, 14 Mayıs 2008

.

Zeyd bin Harise'ye kurulan tuzak!.

Bir gün bir münafık Zeyd bin Harise radıyallahü anha gelerek, “Gel seninle ortak ticaret yapalım. Senin paran yok, tabii ki sermaye benden” dedi. O mübarek de bir art niyeti olmadığı için bu teklifi hemen kabul etti. Taif’e gidip mal getirmek üzere yola çıktılar. Yolda münafık, hazreti Zeyd’e;
- Yorulduk. Şu mağaraya girelim de bir müddet istirahat edelim, dedi ve mağaraya girdiler.

MAĞARADA SUİKAST YAPACAKTI!
Münafık, hazreti Zeyd’e suikast hazırlamıştı. Orada uyutup, elini ayağını bağladıktan sonra öldürecekti!..
Biraz sonra Zeyd uyuyunca münafık da onun ellerini ve ayaklarını sıkıca bağladı. Zeyd uyandı ki, elleri ve ayakları bağlanmış. Kendisini niçin bağladığını sordu. O;
- Siz Muhammed’le Taif’e gitmiştiniz. Orada O’nu öldürmek istediler. Fakat sen kendini siper yaparak O’nun hayatını kurtardın. Sen Muhammed’i kurtarmasaydın, bugün aramıza bu fitne girmeyecekti!” dedi ve hançerini çekip Zeyd’in üzerine yürüdü.
Hazreti Zeyd canından çok sevdiği Resûlullah’ı bir daha dünya gözüyle göremeyeceğini düşünerek çok üzülüyor ve gözyaşları ile “Ya Rahman!..” diye nida ediyordu. O anda gaipten bir ses duyuldu:
-Dokunma ona!
Bu sesi duyan münafık, mağaradan dışarı çıkıp baktı ki, kimse yok! Tekrar içeri girip Zeyd’in üzerine yürüdüğünde, Zeyd yine; “Ya Rahman!..” diye nida ediyor, o ses bu sefer daha gür bir şekilde; “Dokunma!” diyordu!..

TEPEDEN TIRNAĞA SİLAHLI!
Daha fazla heyecana kapılan münafık, tekrar dışarı çıkıp bakıyor ki, kimse yok!
Üçüncü defa öldürmek için hamle yaptığında bu sefer “Dokunma!” nidası mağaranın ağzında duyuluyor. Heyecanla mağaranın dışına çıkan münafık, tam teçhizatlı bir kimseyle karşılaşıyor. Neye uğradığını şaşıran münafıkın dili boğazına kaçıyor ve silahlı zat, kellesini uçuruyor!..
Silâhlı zat, hazreti Zeyd’in iplerini çözüp bir isteği olup olmadığını soruyor. Zeyd bin Harise, Ona;
- Sen kimsin, nereden geliyorsun? dediğinde, O;
- Ben seni kurtarmak için vazifelendirilmiş bir meleğim. Birinci defa nida ettiğinde, yedinci kat semada idim. İkinci nida ettiğinde ikinci kat semada idim. Üçüncüde ise, mağaranın ağzına gelmiştim. Münafıkın kellesini kesip canını cehenneme yollamakla, benim vazifem bitmiş oldu. Allaha ısmarladık, Muhammed aleyhisselama selâm söyle, deyip ayrılıyor..

.

Hayırsever Sultan Gevher Nesibe

Gevher Nesibe Sultan, Selçuklu Hükümdarlarından II. Kılıçarslan’ın kızıdır. Birinci Gıyaseddin Keyhüsrev’in de kız kardeşidir.
Gevher Nesibe Hatun, bir sultan kızıydı ama, o, asıl sultanlığın, “gönül sultanlığı” olduğunu bilir, seven ve sevilen gönüllerde taht kurmanın gerçek sultanlık olduğuna inanırdı...

KARA SEVDAYA TUTULMUŞTU!..
O da sevmişti bir gün... Sarayın panjurları arasında gördüğü yağız benizli, kara kaşlı, genç bir sipahiye gönlünü kaptırıvermişti. Ancak, saray törelerine göre, evlenecek erkeği, kız değil sultan seçerdi. Üstelik, genç sipahinin de gönülcüğü Sultan kızı Gevher Nesibe’ye kaymış, bu sevda, alev alev sürüp giderken, sipahi, bir sefere yolcu oluvermişti...
Bu gidişin dönüşü olmamış, sipahi sınır boylarında aşkla dolu yüreğini, bedeniyle birlikte kara toprağın kara bağrına gömmüş, “kara sevda”ya tutulan Gevher Nesibe’yi gözyaşları içinde bırakmıştı...
O günden sonra, sımsıkı pancurların gerisine çekilen Sultan kızı, sararıp solmağa başlamış, bu da yetmezmiş gibi, üzüntüsünden ince hastalığa (verem) yakalanmıştı. Kardeşi Sultan Gıyaseddin Keyhüsrev, ülkenin bütün doktorlarını toplamış, ilaçlar yaptırmış; ama nafile!.. Çaresini bulamamışlar bu hastalığın...
Gevher Nesibe Hatun, artık son anlarını yaşamaktadır. Sultan Gıyaseddin son dileğini sorar çok sevdiği kız kardeşine. Gevher Nesibe Hatun da şöyle vasiyet eder:

“ARTIK AHİRET YOLCUSUYUM!..”
“Ben devasız bir derde düştüm, kurtulmama imkân yok, hiçbir hekim derdime çare bulamadı; ben artık ahiret yolcusuyum, eğer dilersen benim adıma bir şifahane (hastane) yaptır! Bu şifahanede bir yandan dertlilere şifa verilirken, bir yandan da çaresi olmayan dertlere çare aransın. Bu şifahane ünlü hekim ve cerrah yetiştirsin. Burada kimseden bir kuruş para alınmasın. Burası benim adıma bir vakıf olsun...”
Evet, bu güzel ve ihlaslı Türk kızının acıklı hikâyesi, muhteşem bir binanın yapılmasına vesile olurken, Kayseri de; bugün Tıp Tarihi Müzesi olarak kullanılan büyük bir Selçuklu eserine kavuşmuş olur...

.

Bin yıllık mektup sahibine ulaşmıştı

Dün, Peygamber efendimizden bin yıl önce; Orta Doğu’nun hâkimi olan Humeyr ibni Redi adlı hükümdarın bir gün maiyeti ile birlikte Mekke’ye, oradan da Medine’ye geldiğinden bahsetmiştik. Resulullaha asırlar önce iman eden bu hükümdar bir de mektup yazmıştı. İşte o ibretli mektupta yazılanlar:

“BEN SANA İMAN ETTİM”
“Humeyr İbni Redi’den en büyük Resul ve son Peygamber Muhammed aleyhisselama sunulan mektuptur...
Ben, senin nübüvvetine, bildirdiğin Allah’a getireceğin Kur’an’a iman ettim. Dinin, yolun ve İbrahim Peygamber milleti üzereyim. İslamiyet namına tebliğ ettiklerinin hepsi şimdiden can baş üzre kabulümdür. Olur ki o saadetli zamanına kavuşamazsam beni unutmamanı ve şefaatinden mahrum bırakmamanı diliyorum.”
Humeyr, mektubu âlimlerden Şamul’a verdi ve iyi saklaması için ricada bulunarak vasiyetini yaptı:
“O mübarek Peygamberi görme devletine erersen mektubumu kendilerine ver; şayet bu bahtiyarlığa eremezsen çocuklarına teslim et ve saklamalarını tembih eyle; onlar da kendilerinden sonrakilere aynı vasiyeti yapsınlar ve böylece emanetimi babadan oğula aktara aktara Peygamberlerin efendisinin yüksek huzurlarına takdim etsinler!..”
Bir adı da “Tebi” olan Humeyr, bu vasiyetinden sonra hazır olanlarla vedalaşarak Medine’den ayrılıp gitti ve bir zaman sonra da vefat etti...
Mektup, elden ele geçe geçe Şamul’un yirmi birinci torunu olan Eba Eyyub el-Ensari’ye ulaştı...

“MERHABA SALİH KARDEŞİM”
Bu sıralarda sevgili Peygamberimiz de Mekke’den Medine’ye hicret için yola çıkmışlardı. Medineliler o bayram havasında emaneti, bir an önce sahibine ulaştırması için herkesin çok sevdiği Ebi Leyli’ye verdiler... Ebi Leyli yollara düştü, bir konak yerinde Benî Selim kabilesinin misafiri oldu. Resulullah efendimiz de o an oradaydı; ama Leyli, tanıyamadı. Peygamber efendimiz onu görür görmez “Ebi Leyli sen değil misin?” buyurdular. O da “Evet, benim” deyince “Tebi’nin mektubu nerede?” diye sordular. Leyli şaşırmıştı: “Siz kimsiniz?” diye sorunca “Ben, Allah’ın Resulü Muhammed’im. Mektubu getir!” buyurdular...
Ebi Leyli istenileni tazimle uzattı... Peygamberimiz, mektubu yanındakilere okuttular ve;
-Merhaba salih kardeşim, merhaba salih kardeşim, merhaba salih kardeşim, buyurarak asırlar önce vefat eden bir mümine seslendiler. Ne büyük saadet...

.

Yalancı peygamber Esved-i Ansî'nin katli

San’a’da Feyrûz bin Deylemî adında bir zat bulunuyordu. Aslen Fârisî olup, Kisrâ’nın, Habeşlileri Yemen’den çıkarmaları için, Seyf bin Zî Yazen’le beraber Yemen’e gönderdiği İranlıların çocuklarındandır. Resûlullahın Peygamberliği haberi oraya ulaşınca Müslüman oldu ve hicretin onuncu yılında Medîne’ye geldi. Resûlullahın huzûruna girip, bî’at etti...

O YALANCI ÖLDÜRÜLECEKTİ!..
Feyrûz bin Deylemî’nin Müslüman olduğu yıl, Resûlullah efendimiz Vedâ Haccını yaptıktan sonra hastalanmışlardı. O sırada Araplar arasında bazı kimseler peygamberlik davasına kalkıştı. Bunların ilki, Benî Ans kabîlesinden Esved-i Ansî idi. O, kâhin, hafifmeşrep bir adamdı. Halka, onları hayrete düşürecek şeyler gösterir, sözleriyle, dinleyenlerin dikkatini çekerdi.
Esved-i Ansî, meleklerin kendisine vahiy getirdiğini söyleyerek, Peygamberlik iddiasında bulunmaya başladı...
Bu haber, Peygamber efendimize ulaştı. Resûlullah efendimiz Yemen’deki Müslümanlara haber gönderdi. Mutlaka Esved-i Ansî üzerinde önemle durulması gerektiğini emir buyurdular. Resûlullah efendimiz bu mes’ele için, Müslüman olmayanlarla da irtibat kurdu. Netîcede Esved-i Ansî öldürülecekti. Karısı Âzad ile de anlaşmaya varılmıştı...
Feyrûz bin Deylemî, iki arkadaşı ile anlaştı ve bir gece, Esved’in yattığı evin duvarını deldiler. Feyrûz içeri girdi. Esved derin bir uykuya dalmıştı. Feyrûz daha önce anlaştıkları gibi, karısı Âzad’a, başının nerede olduğunu sordu. Âzad da, işaretle gösterdi. Esved, sarhoş olarak uykuya dalmıştı. Feyrûz, Esved’in boynunu kırdı ve sonra da boğazını keserek arkadaşları ile oradan ayrıldılar.

VAHİYLE VERİLEN MÜJDE
Ertesi gün Feyrûz ve arkadaşları, kabîlelerini toplayarak Esved’in öldürüldüğünü ve Muhammed aleyhisselâmın hak Peygamber olduğunu ilân ettiler. Bundan sonra Müslüman vâliler, işlerinin başına döndüler ve zekâtı toplamaya başladılar...
O gece yalancı Esved-i Ansî’nin öldürüldüğü, Peygamber efendimize vahiyle bildirilmişti. Ertesi gün, bu hâdiseyi Eshâbına müjdeledi:
-Dün gece, yalancı Esved-i Ansî, kardeşlerimizden biri tarafından öldürüldü.
Eshâb-ı kirâm;
-Yâ Resûlallah, onu öldüren kim? diye sordular. Resûlullah efendimiz de buyurdular ki:
- Onu sâlih, mübârek bir ev halkından, mübârek kişi olan Feyrûz bin Deylemî öldürdü.”

.

Eğirdirli velî Berdeî Sultan

Berdeî Sultan, Anadolu’yu aydınlatan meşhûr velîlerdendir. On dördüncü yüzyılda yaşamıştır. Osmanlı pâdişâhı Kânûnî Sultan Süleymân Han zamânında Hamid ili (Isparta) vâlisi Hızır Beyin dâveti ile Horasan’dan Anadolu’ya gelmiş Eğirdir Gölünün kenarında Mezâr-ı Şerîf denilen yerde yerleşmiştir. Kabri oradadır. “Şeyhülislâm Berdeî” diye de tanınır...

VAAZLARI ÇOK TESİRLİYDİ...
Şeyhülislâm Berdeî hazretleri Eğirdir’e geldikten sonra tesirli sohbetleriyle, ders ve vaazlarıyla halka doğru yolu anlattı. Ehl-i sünnet îtikâdının yayılmasını ve insanların İslâmiyet’i öğrenmelerini ve öğrendikleri doğru din bilgilerine göre yaşamalarını sağladı...
Bu mübarek zat, câmiye giderken pekçok kimseyle karşılaştığı halde, birkaç kişi dışında kimseye selâm vermezdi. Talebelerinden biri “Hocamız acaba neden birkaç kişiden başka kimseye selâm vermiyor” diye merak edip kendisine sorunca Berdeî hazretleri eliyle bu talebenin gözlerini sıvazladı. Sonra da dergâhdan dışarıya gönderdi. Talebe çarşıya çıkınca, insanlardan kimini maymun sûretinde, kimini hınzır, kimini tilki, kimini çakal, kimini kurt, bir kısmını da köpek sûretinde gördü. Hocasının selâm verdiği kimselerden başkasının her birini çeşitli hayvan sûretinde gördü. Sonra hocasının yanına dönüp; “Efendim bu işin hikmetini anladım” dedi. Hocası yine gözlerini sıvazlayarak eski hâline çevirdi...

“ÇEKTİĞİN SIKINTI YETER!”
Şeyhülislâm Berdeî hazretleri bir gün talebelerini toplayıp;
“Bu gece rüyâmda Peygamber efendimizi gördüm! Bana; (Oğul bu dünyânın sıkıntısını çektiğin yeter. Artık bana gel) buyurdular. Ben de, “Yâ Resûlallah! Sana ne ile geleyim! Sana lâyık armağanım yok” deyince; (Oğullarından birkaçıyla gel. Armağan olarak bu yeter) buyurdular. Böyle söyler söylemez talebeleri feryâd edip ağlaşmaya başladı. Oğullarına; “Benimle hanginiz gider?” diye sordu. Hepsi cân-u gönülden âhiret yolculuğunu istediler. O gün hepsinin tabutlarını hazırlattı. Akşama doğru kendisi ve bütün oğulları vefât etti...
Kendisinden sonra meşhûr talebesi, halîfesi ve dâmâdı Pîrî Halîfe Muhammed insanlara rehberlik edip, çok kıymetli hizmetler yaptı. Bu zâtın oğlu olan Muhammed Çelebi Sultan ve bunun torunu Şeyh Burhâneddîn hazretleri de orada yetişen meşhûr velîlerdendir...

.

Genç bir sahabenin Resûlullâh sevgisi

Medineli bir genç, Resûlullâh efendimizin (sallâllâhu aleyhi ve sellem) yanına yaklaşmaktaydı. Bu, Talha adında bir yiğitti. Talha, kararlı bir tavırla Resûlullâh efendimizin huzuruna geldi ve hiç beklemeden;
-Ben de size tabi olmak istiyorum, yâ Resûlallâh, dedi...

HASTALANIP YATAKLARA DÜŞTÜ
Kim bilir günlerdir gönlünde ne fırtınalar kopmuştu. İşte, en sonunda kararını vermişti. Oracıkta Kelime-i şehadeti söyleyerek Eshab-ı kiramdan olma şerefine kavuştu...
Talha radıyallâhü anh, kısa bir zaman sonra ölümcül bir hastalığa yakalandı ve yatağa düştü. Etrafındakilere; Resûlullâh Efendimizi görmek istediğini belirtti. Peygamber efendimiz, bir müddet sonra ziyaretine geldi. Hazreti Talha’nın durumunu görünce, ölümünün yakın olduğunu anlamış olacak ki dışarı çıktılar ve “Talha gidiyor” buyurdular...
Bu genç sahabeyi sevenlerin yüreğine derin bir ayrılık sızısı düşmüştü... Resûlullâh efendimiz, artık her gün namazdan sonra hazreti Talha’nın yanına uğruyor, hatırını sorup gönlünü alıyorlardı. Vefat edeceği gün de yanındakilere;
“Bir şey olursa çağırın, namazında bulunayım” buyurdular.
Talha radıyallâhü anh, ölümün geldiğini anladığı bir anda;
- Bizim mahallemiz uzaktır. Ben vefat edersem Resul-i Ekrem’i cenazeme çağırmayın. Korkarım ki, Yahudiler bir fenalık yaparlar, yılan, akrep, çıyan gibi haşereler zarar verirler. Resulullah efendimize bir fenalık gelmesin. Beni defnettikten sonra haber verirsiniz, diye vasiyet etti.

NE BÜYÜK SAADET...
Bu ne büyük bir sevgiydi böyle... Ölüm anında bile Sevgililer Sevgilisi’ni düşünüyordu...
Talha radıyallâhü anhın kısa sürede aldığı bu mesafe herkesi duygulandırmıştı. Daha çocuk sayılabilecek bir yaştaki birinin, böyle samimi ve olgun davranması muhteşem bir hasletti...
Evet, hazreti Talha bir gece vefat etmişti. Vasiyetini yerine getirdiler ve gece vakti, namazını kılıp defnettiler. Sabah namazında, Resûlullâh efendimiz camidekilere Talha’yı sordu. Cemaat;
-Ya Resulullah, Talha vefat etti ve defnettik, dediklerinde, üzüldüler ve hemen, mezarının başına gittiler. Ellerini açıp ona dua ettiler. Ne büyük saadet...

.

Sünbül Efendi'nin gülü Ya'kûb Germiyânî

Ya’kûb Germiyânî, büyük velîlerdendir. Kütahya civârında Şeyhli köyünde doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1571 (H.979) târihinde İstanbul’da vefât etti. Kocamustafapaşa’da bulunan Sünbül Efendi Câmii civârında medfûndur...
Ya’kûb Germiyânî, Sünbül Sinân hazretlerinin talebeleri arasına girdi. Sünbül Sinân Efendi, Ya’kûb Germiyânî’yi çok sever; “Talebe olunca, Germiyânlı Yâkub Efendi gibi olmak lâzımdır” buyururdu.
Sünbül Sinân Efendi vefât edince, Merkez Efendinin sohbetlerine devâm eden Ya’kûb Germiyânî, onun vefâtından sonra, Kocamustafapaşa dergâhında talebeleri yetiştirmeye başladı...

YÜKSEK HÂLLER SAHİBİYDİ...
Ya’kûb Germiyânî hazretleri herkesin anlayamayacağı, ehline mâlûm olan, yüksek hâller ve üstün dereceler sâhibiydi. Buyurdu ki: “Dünyâda hiç kimseye hased etmedim. Ancak dünyâya gelmeyenlere gıbta ettim. Şu üç şeyden dolayı onların hâllerine imrendim. Birincisi, bu âlem ayrılık ateşiyle yanma yeridir. Dünyâya gelmeyenlerde böyle bir firâk hâli yoktur. İkincisi, bize verilen vücûd nîmetinin ve sayısız diğer nîmetlerin şükrünü edâ etmekten âciziz. Bizde, bu acziyetten dolayı mahcûbiyet vardır. Dünyâya gelmeyenlerde ise, böyle bir mahcûbiyet yoktur. Üçüncüsü ise, bizler, kemâl mertebesinde istidâda sâhib olmadığımızdan, hep derd-i hüsrân içinde bulunuruz. Bu dert, dünyâ lezzetlerini ve yüzdeki neşe ve sürûru alıp götürür. Dünyâya gelmeyenlerin ise, bu lezzet ve neşeden mahrûm olmaları gibi bir durumları yoktur...”

FEYİZ VE BEREKET KAYNAĞI
Bu mübarek zatın sohbet meclisleri; feyiz, bereket ve nûr kaynağı idi. Vefât edinceye kadar buradaki vazîfesine devâm etti.
Ya’kûb Germiyânî hazretlerinin ölüm hastalığı sırasında, hastalığın elem ve şiddetinin fazlalığı sebebiyle, gözleri kapalı ve lisânı söylemez oldu. İhtiyaç gidermek için kaldırdıklarında, mecbûriyet karşısında, kıbleye karşı durdurdular. O, hastalığın şiddetiyle kendisinde değildi. Fakat o hâldeyken bile; “Helâda, kırda abdest bozarken, kıbleyi öne ve arkaya getirmemelidir” hükmü icâbı kıbleye karşı abdest bozmadı...
Ya’kûb Germiyânî hazretleri 1571 senesi Cemâziyelevvel ayında bir akşam üzeri rûhunu teslim etti. Vefâtından sonra yerine, oğlu Sinânüddîn Yûsuf geçti. Talebelerin yetiştirilmesi, mânevî olarak terbiye edilmesi vazîfesini üzerine aldı.

.

Zeyneb binti Cahş (radıyallahü anha)

Hazreti Zeyneb, Peygamber Efendimizin halasının kızı olup, ilk iman edenlerdendi. Mekke’den Medine’ye hicret etti. Önceleri, Resulullahın azatlı kölesi olan Zeyd bin Hârise ile evli idi. Zeyd bin Hârise, o mübarek kadının hakkını gözetemediğinden ayrıldılar. Resul aleyhisselam, bu duruma üzülüp, onun şerefini iâde etmek için, kendisine nikâh etmek istedi. Hazreti Zeyneb bunu işitince, sevincinden iki rekat namaz kılıp, şöyle duâ etti:
“Ya Rabbî! Senin Resulün beni istiyor. Eğer onun zevceliği ile şereflenmemi takdîr buyurdun ise, beni ona sen ver!”
Duâsı kabul olup, Ahzâb suresinin otuzyedinci ayet-i kerimesi gelerek, buyuruldu ki:

“ONU SANA ZEVCE EYLEDİK”
“Zeyd, onun hakkında istediğini yaptıktan sonra [yani Zeyneb’i boşadıktan sonra], biz, onu sana zevce eyledik.”
Hazreti Zeyneb’in nikâhını Allahü teâlâ yaptığı için, Resulullah ayrıca nikâh kıymadı. Zeyneb validemiz bununla her zaman övünür ve derdi ki:
-Her kadını babası evlendirir. Beni ise, Allahü teâlâ nikâhladı...
Hazreti Zeyneb’in düğün gecesi, Peygamber efendimizin bir mucizesi daha görüldü. Duâsının bereketiyle az yemek çoğaldı. Bütün davetliler yediği hâlde, Enes bin Malik hazretlerinin annesi Ümm-i Süleym’in gönderdiği yemek, hiç azalmadı...
Hazreti Zeyneb, ihsanı, sadakayı pek çok severdi. El işlerinde de mahir idi. İşlediği şeyleri ve eline geçen her şeyi, akrabasına ve fakirlere verirdi. Resulullah efendimiz, Hazreti Zeyneb için buyurmuştur ki:
“Zevcelerim arasında, bana en önce kavuşacak olanı, eli açık, cömert olanıdır.”

HAZRETİ ÖMER DÖNEMİNDE
Resulullah efendimizin vefatından sonra, halife Hazreti Ömer, Peygamberimizin hanımlarının her birine on iki bin dirhem verirdi. Hazreti Ömer’den hediye gelince;
-Buna benden daha fazla ihtiyacı olanlar vardır. Onu şuraya koyun, üzerini örtün, derdi. Sonra bunların hepsini sadaka olarak dağıtırdı.
Bu durum böyle sürüp giderken, bir gün şöyle dua etti:
“Allahım, bundan sonra bana, Ömer’in hediyesini nasip etme!”
Hakikaten kısa bir zaman sonra vefat etti. Resulullahtan sonra, Peygamberimizin zevceleri arasında, en önce vefat eden bu mübarek annemizdir...

.

Semûd kavmi ve Salih aleyhisselâm

Allahü tealanın Semûd kavmine peygamber olarak gönderdiği Hazreti Salih, onları hakka davete başlayarak nasihatlerde bulunuyordu. Kavmine, Allahü teâlâ tarafından gönderilen bir deveyi getirdi ve ona nöbetleşe su vermelerini nasihat etti. Fakat Semud kavmi ona karşı çıktı ve “Sizin iman ettiğiniz o dîni biz inkâr ediyoruz!” dediler...

DEVEYİ BOĞAZLADILAR!..
Semûd kavminin merkezi olan Hicr şehrinde dokuz kişilik bir şerli çete vardı. Bunlar Semûd’un mütegallibe (zorba) takımı idiler. Semûd diyarını ıslah değil, ifsâd ediyorlardı. Devenin nöbet günü kuyunun suyunu içip kurutmasına, hayvanların susuz kalmasına canları sıkılan bu çete fertleri, aralarında sözleştiler ki; muhakkak Salih aleyhisselâma ve ona îman edenlere bir gece baskını yapalım, öldürelim. Sonra onun vârislerine; “Biz Salih’in ve ehlinin öldürüldüğünü görmedik, diye yemin edelim. Artık sözümüz sözdür, sözümüzde sadık kimseleriz!” dediler...
Onlar böyle bir plan yaptılar. Halbuki Allahü teala da onlara bir ceza ve helak hazırlamıştı ki, onlar hâlâ anlamıyorlardı. (Â’râf, Hicr, Neml ve Şuarâ Sûreleri)
Sonunda müşrikler bir mucize olarak gönderilen dişi deveyi de boğazladılar. Ancak öldürdüklerine pişman oldular. Bu hadiseden üç gün sonra bir sabah vakti azâb sayhası kendilerini yakaladı da, onlara oydukları sağlam binalar, o kadar servetleri hiçbir fayda vermedi. İmansızların hepsi toptan helak oldu...

İMAN EDENLER KURTULDU...
İman edenler topluluğu ise bu badireden selâmete çıkarıldı. Çünkü onlar şirkten uzaklaşmışlardı...
Salih aleyhisselâm ile birlikte kurtulan mü’minler dört bin kişi idi. Hazreti Salih bu azabın vaki olmasından önce ümmetiyle beraber Semûd kavminin arasından çıkarak Şam tarafına gelmiş, Remle kasabasında kalmıştır. Hazreti Salih, kavmi ile yirmi sene yaşadıktan sonra yüz elli sekiz yaşında iken Hadramud’da vefat etmiştir.
Resûlullah aleyhisselâm, Tebük Harbinde Semûd’un helak olduğu yerde konakladığı zaman sahabîlerine, buranın kuyusundan su içmemelerini ve buradan su almamalarını buyurdu. Eshâb “Ey Allah’ın Resûlü, biz bu kuyunun suyundan alıp hamur yoğurduk, su kaplarımızı da doldurduk” deyince, Peygamber aleyhisselâm “Öyle ise hamuru atın, o aldığınız suyu da dökün!” buyurdular.

.

Türkistan evliyâsından Hakîm Süleymân Atâ

Hakîm Atâ, Türkistan evliyâsının büyüklerindendir. Asıl adı Süleymân’dır. Yerleştiği yere nisbetle “Bağırgânî” de denilmektedir. Yazmış olduğu manzumelerde kendisi Süleymân, Kul-Süleymân, Süleymân Bağırgânî, Hakîm, Hakîm Süleymân, Hakîm Hâce ve Hakîm Hâce Süleymân isimlerini kullanmıştır. Hoca Ahmed Yesevî’nin talebesi olup, aynı zamanda onun üçüncü ve Türkler arasında en tanınmış halîfesidir. Doğum târihi bilinmemektedir. 1186 (H.582) senesinde vefât etti.

BUĞRA HAN KIZINI VERDİ
O devrin hükümdarı Buğra Han, velîleri seven sâlih bir kimseydi. Bu mübarek zata kızını verdi. Kızının adı Anber olup, çok güzeldi. Çeyiz olarak da birçok deve, koyun ve at verdi. Hakîm Ata kabûl etti. Buğra Han ve yardımcıları ona talebe oldular. O da Bağırgan’a yerleşti. Çok meşhûr olup, o beldeleri yıllarca nûruyla aydınlattı. Hak yolu, Resûlullah efendimizin sünnetine tam tâbi olarak, sâde bir şekilde insanlara aktarması, örnek ahlâkı ve yüksek hâlleri ile meşhûr oldu...
Hakîm Süleymân Atâ’nın zaman zaman talebelerine söylediği şu iki sözü de söylene söylene günümüze kadar gelmiştir:
“Her gördüğünü Hızır bil, her geceyi kadir bil.”
“Herkes yahşî (güzel, iyi) biz yaman, herkes buğday biz saman.”

ÜZÜLMÜŞTÜ BİR KERE!..
Hakîm Atâ hazretleri biraz esmerceydi. Bir gün Anber Hatun’un kalbinden; “Keşke kocam kara olmasaydı” şeklinde bir düşünce geçti. Hakîm Atâ, onun bu düşüncesini Allah’ın izniyle anlayıp; “Sen beni beğenmiyorsun ama, benden sonra dişinden başka beyaz yeri olmayan bir karaya düşeceksin!” dedi. Anber Hatun, bu düşüncesine çok ağlayıp tövbe ettiyse de, Allahü teâlânın o sevgili kulu üzülmüştü bir kere!..
Hakîm Atâ vefâtına yakın, Harezm’de ilim tahsîl etmekte olan oğulları Muhammed Hoca ile Asgar Hoca’yı çağırttı. Onlara;
“Vefatımdan sonra gün doğusundan kırk ebdâl gelecek, içlerinde gözü zayıf ve ayağı aksak bir kara ebdâl vardır. İddeti bitince, ananızı onunla evlendirirsiniz” dedi. Ertesi gün vefat etti.

Bir gönül sultanı Mevlânâ Tâceddîn

Mevlânâ Tâceddîn İbrahim, Allah dostlarından bir büyük velîdir. İznik’te medfundur. Bir gün, dergahına bir delikanlı girip diz çöktü mübareğin önünde.
-Hocam, nasihat almaya geldim.
Büyük velî sevgiyle baktı gence:
-Evladım, âzâlarını günah işlemekten koru. Ne için yaratılmışlarsa o yolda kullan sadece.
-İnşallah hocam. Dua edin, başarayım.
-Kalbini de dünyaya bağlama sakın.
-Dünyadan maksat nedir hocam?
-Dünya, haram ve günahlardır oğlum. Allahü tealanın beğenmediği şeyler yani.

“NAMAZLARINI KILIYOR MUSUN?”
Sonra sordu gence:
-Namazlarını kılıyor musun oğlum?
-Beş vakit kılamıyorum hocam.
Acı acı gülümseyip sordu gence:
-Sen hiç temelsiz bina gördün mü?
-Hayır hocam, görmedim.
-Niye görmedin?
-Temelsiz bina olmaz ki hocam.
-Doğru dersin. Temelsiz bina olmaz. İşte “İslam” binasının temeli de “Namaz”dır evladım. Namaz yoksa, İslamiyet de yoktur, anladın mı?
-Anladım hocam.
***
Mevlânâ Tâceddîn hazretleri bir gün yakınlarını çağırıp vasiyyetini bildirdi:
-Beni falan yere defnediniz!
Çocukları “Peki” dedilerse de, kabir yeri için başka yer düşünüyorlardı. Sordular:
-Babacığım, biz falan caminin avlusunu düşünüyorduk. Ne dersiniz?

“GÜCÜNÜZ YETERSE!..”
Cevap iki kelimeydi:
-Gücünüz yeterse!..
Biraz sonra ağırlaştı ve vefat etti. Son sözü “Namaz” olmuştu. Cenaze hizmetini görüp tabuta koydular. Düşündükleri caminin avlusuna götürmeyi denediler önce. Ama ne mümkün! Tabut havada bir ağırlaştı ki, bir milim götüremediler. Kendi istediği yere doğru çevirdiler, kuş gibi hafifledi. Mecburen o yere defnettiler mübareği...

.

Edirne'nin ilk müderrisi Mevlânâ Behâeddîn

Mevlânâ Behâeddîn hazretlerinin babası Şeyh Lütfullah, Hâcı Bayrâm-ı Velî hazretlerinin önde gelen halîfelerinden idi. Bu sebeple, daha küçük yaşta iken o yüce velînin elini öpmek ve duâsına kavuşmak şerefine nâil oldu. Hâcı Bayrâm-ı Velî hazretleri tâcını Mevlânâ Behâeddîn’e hediye etti. O da bu tâcı ömrünün sonuna kadar başından çıkarmadı ve eriştiği derecelere hep Hâcı Bayrâm-ı Velî hazretlerinin tasarrufu bereketiyle kavuştuğunu bildi.
Zamânındaki büyük âlimlerden ilim öğrenerek yetişen Mevlânâ Behâeddîn, daha sonra Hâcezâde Muslihuddîn Mustafa bin Yûsuf’un hizmetine girdi. Kısa zamanda yükselerek, Hâcezâde’nin ders vekîli oldu. Önce gelen hakîkî İslâm âlimlerinin yaptıkları gibi edebe riâyet ile ilmini artırdı ve büyük âlimlerden oldu.

KISA ZAMANDA YÜKSELDİ...
Bu mübarek zat, ilminin çokluğu ile berâber, fazîlet ve güzel hâllerde de çok üstün idi. Vakitlerinin çoğunu ilim ve ibâdete ayırdı.
İlimde çok yükselip, insanlara faydalı olacak, ders verecek hâle gelince, Balıkesir Medresesine müderris oldu. Sonra Bursa’da Yıldırım Bâyezîd Han Medresesinde görevli iken, Fâtih Sultan Mehmed Han tarafından İstanbul’da yaptırılan Sahn-ı Semân medreselerinden birine tâyin edildi.

“YOLCULUK ZAMANI YAKLAŞTI!”
Sultan İkinci Bâyezîd Han, Edirne’de büyük ve mükemmel bir medrese yaptırınca, buraya, ilk müderris olarak bizzât Mevlânâ Behâeddîn’i tâyin etti. Böylece bu kıymetli vazîfeye tekrar başladı. Mevlânâ Behâeddîn hazretleri 1490 (H.895) senesinde vefâtına kadar bu görevde kaldı.
Rivâyet olunur ki, Mevlânâ Behâeddîn hazretleri, bir gün Edirne’de velîlerden birine rastladı. O zât Mevlânâ’ya; “Yolculuk zamânı yaklaştı. Âhirete göç etmek zamânı geldi. Devamlı âhiret hazırlığında bulunmalı değil mi?” diye hitâb etti. Mevlânâ Behâeddîn tebessüm ederek; “Evet!” mânâsına başını salladı.
Bu konuşmadan sonra evine gelen Mevlânâ, vasiyetini yaptı. Yedi gün hasta yattıktan sonra vefât etti...

.

Resûlullah'la alay edenlerin sonu!..

İnsanları ebedî saâdete kavuşturmak için gönderilen Muhammed aleyhisselâm, Mekke’de câhiliyye devri yaşamakta olan insanları açıkça İslâma davet etti. Hakîkî kurtuluşun Allahü teâlâya îmân etmekte, nefse uymaktan, zulümden, haksızlıktan ve bütün çirkin işlerden uzaklaşmakta olduğunu bildirince, nefslerinin isteklerine, şehvetlerine uyanlar, zayıfları ezenler ve iyice azgınlaşmış olanlar bütün bu bozuk işlerine son verileceğini görerek Muhammed aleyhisselâmın bildirdiklerini inkâr ettiler ve O’na düşman kesildiler. Bir kısmı da kendileri gibi âciz ve fânî insanların ayıplamalarından sakınarak îmân etmediler. Nefislerine, şeytana ve şehvetlerine uyarak saâdetten mahrum kaldılar...

ÇOK İLERİ GİDİYORLARDI!..
Muhammed aleyhisselâmın insanlara ebedî saâdeti, sonsuz kurtuluşu bildirmek, onları dalâletten hidâyete kavuşturmak üzere peygamber olarak gönderildiği sırada câhiliyye devri yaşayan Mekkeliler, îmân etmeye dâvet edilince, önceleri ilgisiz davrandı. Sonra açıkça düşmanlık göstermeye başladılar. Müşriklerin bu düşmanlıkları önce alay tarzında olup, sonra hakâret şekline, daha sonra işkence safhasına girdi. Bunlardan sonra ticârî ve diğer bütün münâsebetleri kesme ve şiddet gösterme devresi başladı...
Müşriklerden Esved bin Abdülmuttâlib, Âs bin Vâil, Velid bin Mugîre ve İbni Talâtıla adındaki kimseler, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” ile alay etmekte çok ileri gitmişlerdi...

HAZRETİ CEBRAİL GELDİ VE...
Bir gün Cebrâîl “aleyhisselâm” Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” yanında durdu. O kimseler Kâbe’yi tavâf ediyorlardı. Velid bin Mugîre’nin eline ok değmiş ve şişmişti. Cebrâîl aleyhisselâm yanından geçerken onun elindeki şişliğe nazar kıldı. O ânda elindeki şişlikten kan boşanmaya başladı ve öldü. Sonra Âs bin Vâil geldi. Ayağına diken batıp yaralanmıştı. Cebrâîl aleyhisselâm o yaraya işâret eyledi, yarası tâzelenip, o ânda öldü. Sonra Esved bin Abdülmuttâlib geldi. Bir yeşil yaprakla gözüne vurarak, gözünü kör etti. Onun peşinden İbni Talâtıla geldi. Cebrâîl aleyhisselâm onun da başına bir işâret koydu. Başından irinler akmağa başladı ve o ânda öldü. Allahü teâlâ onlar hakkında [Hicr sûresi 95’inci âyetinde meâlen] (Biz seninle alay edenlere kifâyet ederiz) buyurdu.

.

Namaz kılarken atılan tokat!..

Seyyid Taha hazretleri Hakkari’nin Nehri adındaki bir köyünde yaşardı. Bir gün bu Allah dostuna 6-7 saatlik yoldan bir zengin adam gelir ve intisap eder. Seyyid Taha hazretleri de bu adama bir tesbih hediye eder ve adam köyüne döner... Günler birbirini kovalarken bu adamın koyun sürüleri eksilmeye başlar. Dağa otlamaya giden koyunları ya kurt kapar ya da hastalanarak ölür. Adamın hanımı der ki: “Seyyid Taha hazretlerinin hediye ettiği tesbih bize uğursuz geldi galiba! En kısa zamanda tesbihi iade et!” Adam da hanımının bu sözü üzerine tesbihi Nehri’ye giden bir kafile ile gönderir...

Toplam Görüntülenme: 1655

Yayın tarihi: Salı, 29 Nisan 2008

.

Avf bin Mâlik ve Sa'd bin Cüsâme

Muteber kitaplarda buyuruluyor ki: Dirilerin ruhları birbiriyle görüştüğü gibi, ölüler ile dirilerin ruhları da birbiriyle görüşür. Kur’an-ı kerimde buyuruluyor ki: “Allah ölümde canları alır. Ölmeyip rüyasında olan canları da alır. Ölümle ona hükmettiğini tutar, diğerini belli bir zamana kadar bırakır.” [Zümer 42]
Baki bin Muhalled ve ibn-i Mende, “Ruh” kitabında ve Taberâni “Evsat”ta, Said bin Cübeyr tarikiyle ibn-i Abbâs (radıyallahü anh)dan bu âyet-i kerime hakkında şöyle dediğini rivayet etmişlerdir:
“Bana ulaştı ki, diriler ile ölülerin ruhları rüyada görüşür. Birbirinden durumlarını öğrenirler, Allahü teala ölülerin ruhlarını tutar, diğerlerinin ruhlarını belli bir zamana kadar cesedlerine geri gönderir...”

“HANGİMİZ ÖNCE ÖLÜRSE!..”
İbn-i Ebid’dünya, “Uyun el-Hikâyât” kitabında senediyle Sehr bin Havsep’ten şöyle bir hadise rivayet eder:
Sa’d bin Cüsâme ve Avf bin Mâlik, birbirlerini Allah için dost edinmişlerdi. Sa’d;
-Hangimiz daha önce ölürse öbürüne görünsün, dedi ve Avf da kabul etti.
Bu konuşmadan kısa bir zaman sonra Sa’d vefat etti. Avf bin Mâlik, onu rüyasında gördü.
“Sana ne yapıldı?” diye sordu:
“Sıkıntıdan sonra magfiret edildim” dedi.
“Nedir o sıkıntı?” dedi. Sa’d;
“Bu, filan Yahudi’den borç aldığım on dinardır, onları ok eyerine bırakmıştım. Git onları ona ver ve bil ki, ailemin başına ne gelmişse haberim vardır. Her şeyi bana bildirirler. Kedimiz öldü. Falan kızım da altı gün sonra ölecektir, ona iyi davranın” dedi.

“ONA İYİ DAVRANIN!..”
Sabahleyin, evine gittim. Eyeri aradım, aşağıya indirdim, baktım, kese içinde on dinar var. Bahsettiği Yahudi’yi çağırdım. “Senin Sa’d’da kalan bir şeyin var mı?” dedim, O da;
“O, iyi bir sahabeydi. Benden on dinar borç istedi. Ona verdim” dedi. Sonra on dinarını verdiğimde;
“Vallahi ona borç verdiğim on dinarın aynısıdır” dedi. Ben ailesine;
“Sa’d’ın vefatından sonra sizde bir olay oldu mu?” dedim. Onlar da;
“Evet şöyle şöyle olaylar oldu” dediler. Kedinin ölümünü dahi zikrettiler. Ben;
“Peki onun filanca kızı nerede” diye sordum. “Dışarıda oynuyor” dediler. Beni yanına götürdüler, okşadım. Baktım harareti var, ona iyi davranın dedim. Altı gün sonra kız öldü.”

.

Hocası için ölen talebe Nûreddîn Taşkendî

Ubeydullah-ı Ahrâr hazretlerinin zamânında, Taşkend’de şeyhlik iddiâsında bulunup, irşâd makâmına kurulup oturan pek çok kimse vardı. Bunlar, Ubeydullah-ı Ahrâr hazretlerine karşı kıskançlık ve ayrılık gösterirlerdi. Neticede, hepsi tek tek silinip gittiler. Ancak Taşkentli bir genç vardı ki o silinmedi. Çünkü diğerlerinin gözü şeyhlikte iken o genç, Ubeydullah-ı Ahrâr’a talebe olmak için can atıyordu. Bir gün o arzusuna da kavuştu. İşte biz bugün, hocaya bağlılığın nasıl olacağını bize yaşayışıyla gösteren o mübarek talebeden yani Nûreddîn Taşkendî’den bahsedeceğiz...
Nûreddîn Taşkendî, Ubeydullah-ı Ahrâr hazretlerinin talebelerindendir. Doğum ve vefât târihleri belli değildir. Nisbesinden Taşkentli olduğu anlaşılmaktadır. Hayâtı hakkında fazla bilgi olmayan Mevlânâ Nûreddîn, on beşinci asırda yaşamıştır...

HÂCE UBEYDULLAH HASTALANMIŞTI...
Mevlânâ Nûreddîn, hocası Hâce Ubeydullah-ı Ahrâr için kendini fedâ edenlerdendir. Bir salgında Hâce Ubeydullah tâûn hastalığına yakalandı. Mevlânâ Nûreddîn, hocasının huzûruna varıp, tam bir yalvarma ve yakarışla;
“Efendim ne olur bana izin verin. Sizin hastalığınız bana geçsin. Sizin hastalığınızı ben taşıyayım. Çünkü benim varlığım olsa da olur, olmasa da olur. Sizin vücûdunuz lâzım. Hak teâlânın sizin yüzünüzden nice nice faydalar yaratması umulur” deyince, Hâce Ubeydullah;
“Sen çok gençsin. Henüz âlemi görmemişsin ve kendin için nice ümitlerin ve gönlünde nice arzuların vardır” buyurdu. Mevlânâ Nûreddîn ağlayarak;
“Efendim! Benim bundan başka bir arzum yoktur. Kendimi size fedâ ettim” dedi.

“SAĞINA YAT VE RAHAT OL!”
Hâce Ubeydullah onun bu isteğini kabûl edip, izin verdi. Mevlânâ Nûreddîn hocasının hastalık yükünü üzerine aldı. Hâce Ubeydullah iyi olup ayağa kalktı ve talebeleri ile meşgûl olmaya devâm etti. Mevlânâ Nûreddîn hastalıktan yatağa düştü ve birkaç gün sonra da vefât etti.
Bir gün Hâce Ubeydullah kabristandan geçerken, Mevlânâ Nûreddîn, mezar içerisinde hocasından tarafa döndü. Hâce Ubeydullah; “Hey Nûreddîn! Dönme, sağına yat ve rahat ol” buyurdu. Bunun üzerine Mevlânâ Nûreddîn kıbleye dönüp yattı. Bu hâdiseyi orada bulunan ve kalp gözü açık talebelerin hepsi de gördü...

.

Hadis âlimi bir seyyah Ebu Yusuf el-Fârisî

Ebu Yusuf el-Fârisî (191-277 hicrî, 808-890 milâdî) İrân’ın Fesâ şehrinde doğduğu için “Fesevî” nisbetini almıştır. Hâfız, İmâm, Hüccet, Muhaddis, Müverrih ve Rahhâl (seyyâh) vasıflarıyla muttasıftır. İlim talebi yolunda şarka ve garba seyahatler yapmış, 30 yıl kadar gurbette kalmıştır. Bu uzun seyahatler kendisine çok sayıda âlimle karşılaşıp onlardan ilim alma imkânı tanımıştır.

BİN ÂLİMLE GÖRÜŞTÜ!..
Bizzat kendisi “Hepsi sika (güvenilir) olan 1000 kadar şeyhin meclisinde hazır bulundum ve rivâyetlerini dinledim” demiştir.
Hadîs ilminin ana direklerinden (erkân) biri sayılmış olan Fesevî, verâ ve takvâsıyla da ün yapmıştır. Sünnete son derece bağlı kalmıştır.
Kendisinden hadîs alanlar meyanında Tirmizî, Nesâî, İbnu Huzeyme, Ebu Avâne, İbnu Ebî Hâtim, Muhammed İbnu İshâk es-Sağânî gibi meşhurlar da vardır. Kendisinden yapılan rivâyetlerden, seyahatleri sırasında pek çok sıkıntılarla karşılaştığı anlaşılmaktadır. Bunlardan birinde, gündüzleri ders halkalarına giderek notlar aldığını, geceleri de bunları temize çekip istinsah (çoğalttığını) ettiğini belirtir. Nafaka yönünden sıkıntıya düştüğü bir kış gecesinde, mum ışığında istinsah yaparken gözüne su iner ve artık göremez olur. Hem maddî sıkıntı, hem gurbet firkati, hem de artık uğruna hayatını adadığı ilmî meşguliyetten ebediyyen mahrûm kalma düşüncesinin verdiği elem ve ızdırapla ağlar, ağlar... Bu halde uyuyakalır. Rüyasında Resûlullah efendimizi görür. Kendisine “Niye ağladın, söyle bakalım!” buyurur.
“Yâ Resulallah, gözlerimi kaybettim, artık ilimle meşgul olamayacağım, bunun için ağladım” cevâbını verir. “Bana yaklaş” buyuran Resûlullah efendimiz, Fesevî’nin gözlerini şefkat ve şifa dolu elleriyle sıvazlar.
Uyanınca gözlerine tekrar kavuştuğunu gören Fesevî, oturup yazma ve istinsah işlerine ara vermeden devam eder...

ONA RÜYADA SORDULAR!..
Kendisini, böylesine ilme vermiş olan Fesevî’yi ölümden sonra rüyasında gören Abdân İbni Muhammed el-Mervezî: “Allahü teala sana nasıl muâmele etti?” diye sorar. Aldığı cevap şudur: “Günahlarımı affetti ve aynen yeryüzünde rivâyet ettiğim gibi semâda da rivâyet etmemi emretti...”
Fesevî’nin, “et-Târîhu’l-Kebîr ve el-Meşyehât” adlı kitabı çok meşhurdur...

.

Yakub aleyhisselamın Hz. Azrail'den ricası!

Yakub aleyhisselamın, Ken’an diyârında, yâni Fenike denilen Sayda, Sûr ve Beyrut ile Filistin ve Sûriye’nin bir kısmından ibâret olan bölgede yaşayan insanlara gönderilen peygamberdir. İsmi Yakub olup İbrânice’de “Saffetullah”, yâni “Allahü teâlânın sâf ve temiz kıldığı kul” mânâsına gelmektedir. Diğer adı “İsrail” olup “Allah’ın kulu” mânâsına gelmektedir. İbrahim aleyhisselamın küçük oğlu olan İshak aleyhisselamın oğludur.

ON İKİ OĞLU VARDI...
Yakub aleyhisselamın on iki oğlu vardı. Bu yüzden, onun on iki oğlunun torunlarına “Benî İsrail”, yâni “İsrailoğulları” denilmiştir. Oğullarından her birinin sülâlesine “Sıbt”, hepsine birden torunlar mânâsına gelen “Esbât” denir. Sonradan “Yahudi” adı verilmiştir. En çok sevdiği oğlu Yusuf aleyhisselam da İsrailoğullarına peygamber olarak gönderilmiştir...

HAZRETİ AZRAİL İLE DOSTTU...
Zehril-Riyazda rivayet edildiğine göre, Yakub aleyhisselam ölüm meleği Azrail aleyhisselam ile dosttu. Bir gün hazreti Azrail, Yakub aleyhisselamı ziyarete gider. Hazreti Yakub ona;
“Ya Azrail, görüşmeye mi geldin, yoksa canımı almaya mı?” diye sorar. Hazreti Azrail;
“Gelişim ziyaret içindir” cevabını verir.
Yakub aleyhisselam;
“Senden bir ricam var” der. Azrail aleyhisselam “nedir” der. Yakub aleyhisselam;
“Ölümümün yaklaştığını, canımı almaya hazırlandığını bana önceden bildirmeni istiyorum” der. Hazreti Azrail;
“Hay hay, sana iki veya üç haberci gönderirim” karşılığını verir.

“ÜÇ HABERCİ GÖNDERDİM!”
Yakub aleyhisselamın dünyadaki ömrü dolunca bir gün yine ölüm meleği, karşısına dikilir. Yakub aleyhisselam yine sorar;
“Ziyaretçi misin, yoksa canımı almaya mı geldin” Azrail aleyhisselam;
“Canını almaya geldim” cevabını verir.
Yakub aleyhisselam;
“Sen bana daha önce iki veya üç haberci göndereceğini söylemedin mi?” diye sorunca, Azrail aleyhisselam şu cevabı verir:
“Söylediğimi yaparak sana üç haberci gönderdim: Önce, siyah iken sonra ağaran saçın, güçlü iken halsizleşen vücudun ve dimdik iken kamburlaşan belin... Ey Yakub, işte bunlar benim âdemoğullarına gönderdiğim ön habercilerdir.”

.

Evtâs Gazâsı ve Ebû Âmir

Eshab-ı kirâmın büyüklerinden Ebû Mûse’l-Eş’arî radıyallahü anh, bizzat kendisi anlatıyor: Peygamber Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) Huneyn Gazâsından döndükten sonra amcam Ebû Âmir’i bir fırka asker üzerine komutan yaparak Evtâs’a gönderdi. Ebû Âmir, birkaç bin düşmanla buraya kaçıp gelen düşman komutanlarından Düreyd İbn-i Sımme ile karşılaştı. Vuku bulan muhârebede Düreyd katlolundu. Askerlerini de hezîmete uğrattı...

DİZE SAPLANAN OK!..
Resûlullah efendimiz beni de amcam Ebû Âmir ile berâber göndermişti. Bu sırada Ebû Âmir’in dizine Cüşem kabîlesinden birisi tarafından bir ok atılmıştı. Ok, Ebû Âmir’in diz kapağına saplanmıştı. Hemen ben Ebû Âmir’e koştum:
“Ey amca, sana kim ok attı?” diye sordum:
“İşte ok atan şudur!” diye gösterdi. Ben hemen ona doğru koştum. Adam beni görünce dönüp kaçmağa başladı. Ben adamı takip ettim. Adam durdu ve ikimiz de kılıcımızla vuruşmağa başladık. Sonunda hasmımı öldürdüm. Sonra Ebû Âmir’in yanına geldim:
“Ey Ebâ Âmir, Allah düşmanını öldürdüm!” dedim. Amcam bana:
“Şu oku dizimden çek, çıkar!” dedi. Ben de hemen çıkardım. Fakat okun yerinden pek çok su boşandı. Amcam hayâtından ümîdini kesti. Bana;
“Ey kardeşimin oğlu! Resulullah Efendimize selâm söyle ve bana dua etmesini ricâ et!” dedi ve beni kendi yerine mücâhidler üzerine komutan yaptı. Az bir zaman yaşayıp sonra vefât etti...

RESûLULLAH EFENDİMİZİN DUASI
Evtâs seferinden dönüp geldiğimde hâne-i saâdette Peygamber efendimizin huzûruna girdim. Resûlullah Efendimiz hasırdan örülmüş ve üzerine ince şilte serilmiş bir sedir üstünde yatıyordu. Hasırın örgüleri vücûdunun arkasına ve iki tarafına iz yapmıştı... Ben, Resûlullah efendimize zaferimizi, Ebû Âmir’in şehâdetini ve dua isteğini arz ettim. Bunun üzerin Resûlullah efendimiz abdest aldı ve sonra ellerini kaldırıp;
“Allah’ım, kulcağızın Ebû Âmir’i affeyle!” diye duâ etti. Duâ ederken ellerini o kadar kaldırmıştı ki ben, iki koltuğunun beyazlığını gördüm. Sonra; “Yâ Resûlallah, benim için de mağfiret dile!” diye ricâ ettim. Resûlullah efendimiz benim için de:
“Yâ Rabbi, Abdullah İbn-i Kays’ın günâhını affeyle ve kıyâmet gününde onu en âlî ve güzel makama koy!” diye duâ buyurdu...

.

Seyyid Alâeddîn Ali Semerkand

Semerkand’da doğan Seyyid Alâeddîn Ali Semerkandî hazretleri, Buhârâ, Taşkent gibi ilim merkezlerinde ilim tahsil etti. Tefsîr, fıkıh ve tasavvuf, ahlâk ilimlerinde yüksek derecelere ulaştı. Daha sonra Anadolu’ya hicret etti. Lârende’ye (Karaman’a) geldi. 1456 (H.860) târihinde yüz elli yaşlarında iken vefât etti. Kabri, İçel’e bağlı Gülnar ilçesinin Zeyne kasabasındadır...

“MÜRŞİD KİME DENİR?”
Bir gün talebeleri; “Hocam, mürşid kime denir?” diye sordular. Bunun üzerine; “Kitâbullaha yapışıp hayır yollarına giden ve hayra erişip eriştirendir” buyurdu.
Bir gün de şöyle sordular:
“Kimlerin sohbetinden kaçınalım hocam?”
Buyurdu ki: “Dünyâyı sever, malı sever ve makâmı sever... Bunlar âlim için rüsvâylıktır. Böyle olanlardan kaçın!”
Bu mübarek zatın çok kerameti görülmüştür... Kendisini çok seven talebelerinden biri, bir gün yola çıkmıştı. Yolda onu bir eşkıyâ öldürmek istedi. Tam o sırada eşkıyâya;
“Bütün eşyâm param, neyim varsa senin olsun. Beni serbest bırak, öldürme” dedi. Eşkıya;
“Onlar nasıl olsa benim olacak benim maksadım seni öldürmektir” dedi. O zât o anda hocasını hatırladı ve şöyle yakardı:
“Yâ Rabbî! Kudretinle hocam Seyyid Alâaddîn hazretlerinden bana yardım ulaştır!”
Dua bittikten sonra, eşkıyâ o zâta üç kere bıçağı çaldı ise de, Allahü teâlânın izniyle ve Alâeddîn Ali Semerkandî’nin himmeti bereketiyle bıçak kesmedi. Bunun üzerine eşkıyâ bıçağın keskin olup olmadığını denemek için büyük taşa vurdu. Taş ikiye ayrıldı. Tekrar o zâtı kesmek istedi, fakat bıçak yine kesmedi. Eşkıyaya;

“BU SIRRI KİMSEYE SÖYLEME”
“Ey kişi! Benim bir azîz hocam var. Onun bereketiyle beni öldüremezsin” dedi. Eşkıyâ bu sözü duyar duymaz kızıp;
“Görelim bakalım hocan seni elimden kurtarabilecek mi?” dedi ve elindeki bıçakla tekrar saldırdı. Fakat o anda, âniden uzaktan elinde mızrağı olduğu halde beyaz bir ata binmiş, yeşiller giymiş bir zât yıldırım gibi geldi ve eşkıyâya öyle vurdu ki, mızrağın ucundan kıvılcımlar çıktı. Eşkıyâ o anda can verdi.
Atlının mübarek hocası olduğunu anlayan talebe, Zeyne’ye gelince, başından geçenleri henüz anlatmamıştı ki, Alâeddîn Ali Semerkandî hazretleri ona;
“Ben hayatta iken sırrımı kimseye söyleme, sakla!” buyurdu.

.

Azılı müşrik Âsım bin Ebî Avf'ın sonu

Uhud Harbinde sevgili Peygamberimiz, son emirlerini verdiler. İslâm Ordusunun, nelere dikkat etmesi gerektiğini, açık açık bildirdiler... Sonra, mübârek ellerinde tuttukları kılıcı göstererek buyurdular ki:
“Bu kılıcın hakkını yerine getirmek şartıyla, kim almak ister?”
Mücâhidlerin hepsi istiyordu. Fakat Ebû Dücâne hazretleri, heyecandan yerinde duramıyordu. Edeple sordu:

“BU KILICIN HAKKI NEDİR?”
“Yâ Resûlallah! Bu kılıcın hakkı nedir?”
“O’nun hakkı, eğilip bükülünceye kadar; düşmanın yüzüne vurmaktır, vurmaktır... Onun hakkı, Müslüman öldürmemen, onunla kâfirlerin önünden kaçmamandır. Onunla Allahü teâlâ sana zafer yahut şehîdlik nasîb edinceye kadar, Allah yolunda çarpışmandır...”
“Kılıcı, o şartla alabilirim yâ Resûlallah...”
Peygamber Efendimiz, tebessüm ettiler. Sonra, kılıcı uzattılar. Üzerine, Arapça şu beyit yazılıydı:
“Korkaklıkta zillet, utanç; ileri atılmakta, izzet, şeref vardır. İnsan, korkaklık etse bile; kaderinden kaçamaz.”
Ebû Dücâne hazretleri o kadar sevindi ki, keyfinden, pehlivanlar gibi yürümeye başladı. Geniş ve dik adımlar atıyordu. Başına, kırmızı bir tülbent sardı. Sanki fırtına gibi, düşmana esmek için hazırlanıyordu. Aslında Eshâb-ı kirâm, mütevâzı, alçak gönüllü insanlardı. Halbuki şimdi Ebû Dücâne hazretleri biraz gururlu görünüyordu. Eshab-ı kiram, onun bu yürüyüşünden hoşlanmamıştı. Fakat Resulullah efendimiz o anda buyurdular ki:
“Bu bir yürüyüştür ki; harp meydanları dışında Allahü teâlânın gadabına sebeptir...”
Ebû Dücâne hazretleri, şâhin gibi düşman üstüne atılıyordu. Elindeki kılıcın hakkını vermek için, canını vermeye hazırdı. Önüne çıkan müşrikleri kılıçladı, kılıçladı... Kimini öldürdü, kimini yaraladı...

KUDURMUŞ BİR CANAVAR GİBİ!
Müşriklerin azılılarından Âsım bin Ebî Avf, kudurmuş bir canavar gibi Müslümanlara saldırıyor, bir taraftan da; “Ey Kureyş cemâati! Akrabâlık haklarını gözetmeyen, kavminizi bölen kimse ile çarpışmaktan geri durmayınız. Eğer O kurtulursa ben kurtulmayayım” diye bağırarak Kureyş kâfirlerini harbe teşvik ediyordu.
Ebû Dücâne hazretleri bu azılı müşrikin susturulması îcab ettiğini anlamış ve çarpışa çarpışa ona yaklaşmıştı. Nihayet bir fırsatını buldu ve bu İslâm düşmanını; Resulullahın verdiği kılıçla cehenneme yolladı...

.

Bir gönül sultanının babası Mevlânâ Hamidüddin

Hace Ubeydullah-i Ahrar hazretleri; Mevlânâ Hamidüddin Şâşî ve onun mübarek oğlu Mevlana Hüsameddin Buhari hazretleriyle yaşadıklarını bizzat kendisi şöyle anlatıyor:
“Hâlimin başlangıcında Buhara’ya gittim. Mübarekşah Medresesine indim. Mevlânâ Hamidüddin Şâşî oğlu Mevlânâ Hüsameddin bizim kim olduğumuzu öğrendikten sonra pek çok iltifat edip kitap okumakla meşgul olmamı tavsiye ettiler. Dedemin, kendi aile yakınlarına gösterdiği alâka ve yardım kalmadığını söyleyerek sanki onların mükâfatını vermek istediler. Medresede bana fevkalâde güzel bir hücre verdiler...”

“GAFLETE DÜŞTÜĞÜNÜ GÖRMEDİM!”
Yine Hace Ubeydullah hazretleri şöyle anlatır:
“Mevlânâ hazretlerinin bâtınlarındaki topluluk ve istiğrak hali çok büyüktü. En zevksiz ve cansız bir insan bile bir görüşte kendisine tutulurdu. Cezbesi onu sardığı zaman vücudunu öyle bir hararet kaplardı ki, kış günü ayaklarını buzlu suya sokarlardı. Mirza Uluğ Bey kendilerine Buhara kadılığını teklif edip zorla o makamı vermişlerdi. Mahkemede oturup dâvâlara bakarken bir bölük tarikat isteklisi de yer alır ve Mevlânâ’ya yönelip bâtın feyzini aktarmaya bakarlardı. Ben de o mahkemede hazır bulunurdum, öyle bir yerde otururdum ki, kendileri beni görmez, ben kendilerini görürdüm. Bunca çetin mesele ve dış dünya derdi arasında, bâtınlarının ‘Hâcegân’ yolunu bir an için bile unuttuğunu, gaflete düştüğünü görmedim. Kendi nisbet ve hâllerini gizlemekte ve dışlarını halka verirken içlerini Hakka inhisar ettirmekte müstesna bir kuvvet sahibiydiler...”

“BENDEN SELİM KALB İSTİYORLAR”
Yine Hace Ubeydullah Hazretleri anlatıyor:
“Mevlânâ Hüsameddin, babası Mevlânâ Hamidüddin’in ölüm döşeğinde ter döktüğü an, yanı başında idi. Son derece perişan haldeydi. Ona sordu: ‘Sana ne oldu baba?’ Cevap aldı: ‘Benden selim kalb istiyorlar. O bende yoktur. Nasıl elde edileceğini de bilmiyorum!’ Oğlu devam etti: ‘Bütün kuvvetinizi sarf edip bir lâhza bana yönelin! Selim kalbi anlarsınız!’ Bir saat kadar geçti. Gözleri kapalı, yatan hastada büyük bir değişiklik görüldü. Baba, gözlerini açıp dedi ki: ‘Oğlum, Allah sana mükâfatını versin. Meğer topyekûn ömrümüzü bu tarikate sarf etmeliymişiz. Yazık ki, onu kaybetmişiz!’... Ve iyi evlâd sayesinde, bu dünyadan huzur içinde göçtü...”

.

HERKES YEDİĞİNİ GÖNDERİR

Yavuz Sultan Selim zamanında, İran şahı kıymetli mücevherlerle süslü bir sandık hediye gönderiyor Sultan Selim’e.

Sandık açılıyor. İçinden çeşit çeşit değerli taşlar, kıymetli atlas, kadife kumaşlar çıkıyor. Fakat bir de pis bir koku yayılıyor.
Dehşet bir koku, herkes burnunu tıkıyor.
Neyse en alttaki bohçadan insan pisliği çıkıyor.
Yani Osmanlıya acayip bir hakaret!

Cihan padişahı emir veriyor,
“Herkes düşünsün, buna ince bir şekilde cevap vermeliyiz”
Ve cihan padişahı yine çözümü kendisi buluyor.

Aynı şekilde değerli mücevher ve kumaşlarla süslü bir sandık hazırlatıyor.
İçine o zamanın Osmanlı İstanbul’unda imal edilen gül kokulu en nadide lokumlardan bir kutu hazırlatıyor, en altına da küçük bir pusula ve bir satır yazı gönderiyor.

Şah sandığı açıyor. Açtıkça güzel bir koku ve en altta bir kutu lokum.
Anlam veremiyorlar tabii. Bizim elçi yiyor önce, sonra oradakilere ikram ediyor.
Kutunun içindeki pusulayı Şah okuyor:

.

Yavuz'un kuvveti

YAVUZ SULTAN SELİM,  TRABZON VALİLİĞİ DÖNEMİNDE BİR GÜN KONAĞININ BALKONUNDAN ETRAFI SEYREDİYORDU. SAHİLDEN BALIKÇILARIN ŞEN GÜRÜLTÜSÜ GELİYORDU. BU GÜRÜLTÜYÜ DİNLEMEYE BAYILIRDI; DERTLERİNDEN KURTULUR, İÇİ NEŞEYLE DOLARDI. BİRDEN GÜRÜLTÜ ACILAŞTI. ÇIĞLIKLAR KOPTU. NE OLDUĞUNU ANLAMAK İÇİN KULAK KABARTTI; FAKAT ANLAYAMADI. UZUN UZUN BAKTI AMAKALABALIK KÜMELEŞTİĞİNDEN OLANI BİTENİ GÖREMEDİ. HEMEN ATINA ATLADIĞI GİBİ  ATINI SAHİLE SÜRDÜ. KALABALIĞI BİRKAÇ OMUZ DARBESİYLE YARDI:

“ NE OLUYOR BRE?”

AYNI ANDA NE OLDUĞUNU GÖRDÜ: GEMİCİLERDEN BİRİ MAÇULAYA SIKIŞMIŞTI, HEM DE İKİ BACAĞI BİRDEN…YÜZÜ SAPSARIYDI.BACAKLARI NEREDEYSE KOPACAKTI. O MAÇULAYA, KOCA GEMİNİN AĞIRLIĞI ASILIYDI.

            “ AÇSANIZA MAÇULAYI!” DİYE GÜRLEDİ. YAŞLI BİR GEMİ REİSİ SAYGIYLA ŞEHZADE SELÎM’E YAKLAŞTI:

            “ DEVLETLÜ ŞEHZADEM! MAÇULAYI AÇAMAYIZ. BUNA İNSAN GÜCÜ YETMEZ. AÇSAK BİLE GEMİ KIZAKTAN ATIP DEVRİLİR, MAHVOLUR. BUNU DA O İSTEMEZ.” DİYE KONUŞTU.

            ZAVALLI ADAM KONUŞANLARI DUYMUŞ, ŞEHZADE SELÎM’İ TANIMIŞTI; BİTKİN SESLE:

            “ İSTEMEM! BİR CAN İÇİN BİR GEMİ MAHVOLMAMALI.” DİYE İNLEDİ. ŞEHZADE’NİN GÖZLERİNE YAŞLAR HÜCUM ETTİ. KENDİSİNİ TUTMASA HERKESİN İÇİNDE AĞLAMAYA BAŞLAYACAKTI. DİŞLERİNİ SIKTI:

            “ BENİM NAZARIMDA CAN KIYMETLİDİR ASLANIM!ALLAH’IN YARDIMIYLA SENİ KURTARACAĞIM!” DEDİ.

            HERKESİN HAYRET DOLU BAKIŞLARI ARASINDA MAÇULANIN ALTINA GİRDİ. KALIN GÖVDESİNİ YERE ÇAKILI DEMİR KAZIĞA DAYADI,KASILDI. ARKADAŞLARINDAN MALKOÇLU ALİ BEY, ŞEHZADE’NİN NE YAPMAK İSTEDİĞİNİ ANLAMIŞTI: KOCA GEMİNİN AĞIRLIĞINI ÇEKEN MAÇULAYI TEK BAŞINA AÇMAYA ÇALIŞACAKTI; FAKAT OLUR İŞ DEĞİLDİ. İNSAN GÜCÜ BUNA YETMEZDİ. YETSE BİLE ŞEHZADE’NİN CANI TEHLİKEYE GİRERDİ. ATILDI:

            “ İZİN VERİN, BİZ HALLEDELİM ŞEHZADEM!” ŞEHZADE SELÎM, ATEŞ SAÇAN GÖZLERİNİ MALKOÇOĞLU’NA DİKTİ:

            “ GERİ DUR! ETRAFI BOŞALTIN! GEMİ DEVRİLİRSE KİMSE ZARAR GÖRMESİN.”

            “ FAKAT ŞEVKETLÜ ŞEHZADEM?” ŞEHZADE SELÎM ASLAN GİBİ KÜKREDİ:

            “ ETRAFI BOŞALTIN DEDİK! DUYMAZ MISINIZ?” EMRE UYUP ETRAFI BOŞALTTILAR. AMA BAŞTA MALKOÇOĞLU OLMAK ÜZERE BİRKAÇ ARKADAŞI GELİP ŞEHZADE’NİN YANIBAŞINA ÇÖMELDİLER. ONA BİR ŞEY OLURSA KENDİLERİ YAŞAMAK İSTEMİYORLARDI. ŞEHZADE, BU KADARINA SES ÇIKARMADI. SİTEMLİ GÖZLERLE BAKMAKLA YETİNDİ. KALABALIK DALGALANIP DURUYOR, SESLER DUYULUYORDU:

            “ BİR GEMİCİNİN CANI İÇİN KENDİ CANINI TEHLİKEYE ATIYOR BRE!”

            “ BÖYLE BİR KUMANDANIN ARDINDA ÖLÜME GİTMEK BİLE ZEVK!”

            “ MAÇULAYA BEN SIKIŞMAK İSTERDİM!”…

            ŞEHZADE SELÎM, VAR GÜCÜYLE MAÇULANIN KASNAĞINI İTMEYE KOYULDU. HAKİKATEN ÇOK GÜÇLÜYDÜ. TEK YUMRUKTA BİR BOĞAYI YERE SERİYORDU. FAKAT BU İŞİ BAŞARABİLECEK MİYDİ?

            “ YÂ ALLAH,BİSMİLLAH!” DİYEREK ABANDI. BİRDEN HALATLAR GEVŞEDİ, MAÇULA BOŞALDI, SIKIŞAN GEMİCİ KURTULDU. GEMİ GÜRÜLTÜYLE DEVRİLDİ. ŞEHZADE SELÎM, AĞIR AĞIR GERİ ÇEKİLDİ. YARALI GEMİCİNİN BAŞINI DİZİNE KOYUP SAÇLARINI OKŞADI.MERHAMET VE SEVGİ DOLU SESLE:

            “ İYİLEŞECEKSİN ASLANIM! ALLAH’IN İZNİYLE İYİLEŞECEKSİN!” DEDİ.

            GEMİCİ, ŞEHZADE’YE SARILMIŞ, HIÇKIRA HIÇKIRA AĞLIYORDU. FAKAT ACISINDAN DEĞİL, SEVİNCİNDEN AĞLIYORDU. ŞEHZADE’NİN DAVRANIŞI KARŞISINDA KENDİ ACISINI UNUTUP GİTMİŞTİ.

            “ SENİN YOLUNDA ÖLÜM NE Kİ ŞEHZADEM, ÖLÜM NE Kİ?” DİYE FISILDADI. ŞEHZADE, AĞIR AĞIR DOĞRULDU:

            “ BENİM YOLUMDA DEĞİL, ALLAH YOLUNDA, KUR’AN YOLUNDA, PEYGAMBER YOLUNDA ÖLÜM NE Kİ?”

            GEMİCİYİ ÖZEL DOKTORUNA EMANET EDİP DÜŞÜNE DÜŞÜNE KONAĞINA DÖNDÜ. BU İNSANLAR KENDİSİYLE OLDUKLARI MÜDDETÇE DÜNYAYI FETHETMEK BİLE FAZLA ZOR GÖRÜNMÜYORDU ONA…

Toplam Görüntülenme: 50696

Yayın tarihi: Perşembe, 10 Nisan 2008

.

Elçiye Lüzum Yok

YAVUZ SULTAN SELİM,1515 yılında Dulkadiroğlu Alâüddevle’yi mağlup etmişti. Mısır Sultanı, Anadolu’daki bu fethi protesto için Yavuz’a bir elçi gönderdi. Elçi Yavuz’a:

“-Hutbelerde sultanımızın adı okunan memleketleri iade ediniz.” dedi.

Yavuz haşin edasıyla cevap verdi:

“-Var sultanına söyle, hutbede ve sikkede ( paralara vurulan damgada ) adının muhafazasını Anadolu’da değil, Mısır’da düşünsün!

Elçi başını eğip, alçak sesle yalvardı:

“-Ben bunları sultanıma nasıl söylerim, siz bir elçi gönderseniz de o söylese…

”Yavuz gürler:

“-Elçiye lüzum yok, Mısır’a ben geliyorum!”

Ve çok geçmeden dediğini yapar. Bir zaman sonra Mısır’ın fethini gerçekleştirir Yavuz Padişah’ım…

.

Büyük müderris Pîr Fethullah

Pîr Fethullah hazretleri, velîlerin önde gelenlerindendir. Kastamonu’da doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1456 (H.861) târihinde Erzincan’da vefât etti. Hocası Pîr Muhammed hazretlerinin Câmi-i Kebîr yakınındaki kabri yanına defnedilmiştir...

MOLLA CÂMÎ’NİN TALEBESİ
Pîr Fethullah hazretleri, gençliğinde ilim tahsîli için Tebriz ve Horasan’a gitti. Orada Molla Câmî hazretlerinden okudu. Sonra Uzun Hasan onu müderris olarak, Erzincan’daki bir medreseye tâyin etti. Pîr Fethullah, Erzincan’da Halvetî yolunun büyüklerinden Şeyh Muhammed Erzincânî hazretlerine talebe oldu. Onun bereketli sohbetlerinde mânevî ilimlerde yetişip kemâle geldi. Çok kerâmetleri görüldü...
Pîr Fethullah hazretlerine vefâtından az önce talebeleri;
-Efendim, sizden sonra yerinize kimi bırakıyorsunuz? diye sormuşlardı. Bunun üzerine Pîr Fethullah hazretleri;
-Vefâtımdan sonra cenâzemi musallâya koyduğunuzda karşı dağ tarafından biri gelir. Cenâze namazımı kıldırır. O kimse bizim vekîlimizdir. Ona tâbi olun! buyurdular.

HACI HALÎFE OLDUĞU ANLAŞILDI
Hakîkaten Pîr hazretleri vefât ettiklerinde cenâzesini musallâya koydular. Dağ tarafından bir kimse çıkıp oraya geldi ve cenâze namazını kıldırdı. Oradakilere duâlarda bulundu ve;
-O kişi inşâallah biz âcizizdir. Birkaç gün sonra tekrar görüşmek nasîb olur, diyerek oradan ayrılıp, dağ tarafına gitti. Talebeler, sonra bu zâtın Hacı Halîfe olduğunu anladılar. O sırada Hacı Halîfe de Antep’teydi. Oralarda bulunanları irşâdla uğraşırdı...

ONU ERZİNCAN’A GETİRDİ...
Pîr Fethullah hazretlerinin talebelerinden biri hemen Antep’e gitti. Hacı Halîfe’nin dergâhına varıp onu sordu. Oradakiler erbaînde, kırk gündür ibâdettedir. Çıkmasına iki gün kaldı dediler. Hacı Halîfe halvetten çıktığında, Pîr Fethullah hazretlerinin talebesi, olanları anlatıp onu Erzincan’a götürdü.
Pîr Fethullah hazretlerinin yolunu Erzincan’da Hacı Halîfe devâm ettirdi...

Toplam Görüntülenme: 1707

Yayın tarihi: Çarşamba, 09 Nisan 2008

.

O bir alperen Şeyh Edebâlî

Şeyh Edebâlî hazretleri, Osmanlı Devletinin kuruluşunda hizmeti geçen büyük İslâm âlimidir. Osman Gâzinin kayınpederi ve hocasıdır. Karaman civârında 1206 (H.603) yıllarında doğduğu tahmin edilmektedir. 1326 (H.726) yılında Bilecik’te vefât etti...

OĞUZ BOYLARI ANADOLU’DA...
İlk tahsîlini memleketinde yaptıktan sonra Şam taraflarına giden Edebâlî hazretleri, hadîs-i şerîf, tefsîr ve fıkıh ilimleri tahsîl etti. Tasavvuf yoluna meyletti. Zamânının büyük âlimlerinden feyz aldı. Memleketine döndü. Anadolu’yu aydınlatan alperenlerden; derviş mücahidlerden oldu... O yıllarda Selçuklu Devleti çöküntüye doğru gidiyor, Anadolu’da bir karışıklık hüküm sürüyordu. Moğolların önünden kaçan Oğuz boyları Anadolu’ya büyük gruplar hâlinde gelerek çeşitli bölgelere yerleşiyorlardı. Bu boylardan biri de önce Karacadağ, sonra da Söğüt mıntıkasına yerleşen Kayılar idi ve başlarında Ertuğrul Bey bulunuyordu. Daha ilk zamanlardan îtibâren Ertuğrul Bey ve oğlu Osman Gâzinin başından geçen hâdiseler ve onların velîler ile olan münâsebetleri büyük bir devletin müjdesini veriyordu...
Şeyh Edebâlî hazretleri, damadı Osman Gâzi’ye buyurdu ki:
“Oğul! İnsanlar vardır, şafak vaktinde doğar, gün batarken ölürler. Unutma ki dünya sandığın kadar büyük değildir. Dünyayı bize büyük gösteren bizim küçüklüğümüzdür. Hırsımız, bencilliğimiz... Güçlüsün, akıllısın, söz sahibisin; ama bunları nerede, nasıl kullanacağını bilemezsen, sabah rüzgârında savrulup gidersin!.. Öfken ve benliğin bir olup aklını yener! Daima sabırlı, sebatlı ve irâdene sahip olasın...
Vazifen çetin, yükün ağırdır oğul! Hizmette önde ücrette geride olasın. Vazifenin en ağırına talip olmaktan kaçmayasın. Vazifenin ağırlığı Yaratan’ın kullarına ihsanıdır...
Ananı, atanı say; bereket büyüklerle beraberdir!..”

İLİM SÂHİPLERİNİ KORUYUNUZ
Şeyh Edebâlî hazretleri, vefâtlarına yakın talebelerine şöyle vasiyet etti:
“Tevâzu; zenginlere karşı kibirli, yoksullara karşı alçak gönüllü olmaktır.”
“Toprağa bağlanınız, suyu isrâf etmeyiniz, mîrâsınızın sağlam kalmasına dikkat ediniz, veriniz, elleriniz yumuk, kapalı kalmasın, ilim sâhiplerini koruyunuz, ağaç dikiniz!”

“Asıl ölüm, ilimden payını almayanlar içindir. Faydalı ile faydasızı bilenler bilgi sâhipleridir.”

.

Beş yüz senelik ibadetin karşılığı!

Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) Efendimiz bir gün buyurdular ki: “Cibril-i Emin bana geldi ve şöyle dedi: Yâ Resulallah! Seni hak olarak gönderen Allahü tealaya yemin olsun ki, bizler şöyle bir hadiseye şahit olduk. Önceki ümmetler içinde bir kul vardı. Allahü tealaya bir adada beş yüz sene ibadet etti. Allahü teala o adada onun için tatlı bir su çıkardı, bir de nar ağacı yarattı. Ağaç her gece bir nar veriyordu; o da su ve nar ile gıdalanıyordu. Böylece ibadetine devam ediyordu...

SON NEFESİNİ SECDEDE VERDİ!..
Bu kulun eceli yaklaşınca Allahü tealaya ruhunu secde hâlinde alması için dua etti. Allahü teala da duasını kabul buyurdu. Bizler yeryüzüne inince ona uğruyorduk. Ruhu kabzedildikten sonra göğe yükseldiğimizde ilâhî ilimde bu kulun kıyametteki hâlini şöyle bulduk. O, Aziz ve Celil olan Allah’ın huzurunda durdurulur. Allahü teala meleklerine;
“Kulumu rahmetimle cennete koyun!” der. Kul ise;
“Ya Rabbi, beni amelimin karşılığı olarak cennetine koy!” der.
O zaman Allahü teala meleklerine;
“Bu kuluma verdiğim nimetlerle yaptığı ibadetleri bir ölçün” diye emreder. Melekler ölçerler, kulun yaptığı beş yüz senelik ibadet ancak gözünün görme nimetine karşılık gelir. Bunun üzerine Allahü teala, meleklerine;
“Verdiğim nimetlere karşı şükretmeyen bu kulu ateşe atın!” diye emreder; melekler kulu ateşe doğru götürürken kul hemen;
“Ya Rabbi! Beni rahmetinle cennetine koy!” diye yalvarır. Allahü teala, meleklerine;
“Onu geri getirin” emrini verir. Kul ilâhî huzura getirilir. Allahü teala;
“Ey kulum, sen hiçbir şey değilken seni kim yarattı?” diye sorar. Kul;
“Sen yarattın ya Rabbi!” der. Allahü teala;
“Bu senin amelinle mi, yoksa benim rahmetimle mi oldu?” diye sorar. Kul;
“Benden değil, senin rahmetinle oldu!” diye cevap verir. Allahü teala;
“Sana beş yüz sene ibadet etme kuvvetini kim verdi?” diye sorar. Kul;
“Sen verdin ya Rabbi!” der. Allahü teala, diğer bütün nimetleri kimin verdiğini sorar. Kul;
“Sen verdin ya Rabbi!” der. Allahü teala;

“NİHAYET BUNU ANLADIN!”
“Nihayet bunu anladın, seni de rahmetimle cennetime koyuyorum. Ey meleklerim! Bunu rahmetimle cennete koyun. Ey kulum sen bundan önce güzel bir kuldun” buyurur ve onu cennetine koyar. Sonra Cibril aleyhisselam dedi ki:

“Yâ Resulallah! Gördüğün gibi her şey ancak Allahü tealanın rahmetiyle olmaktadır.”

.

Osmanlı ulemâsından Yayabaşızâde Efendi

Yayabaşızâde Efendi, Osmanlılar zamânında yetişen hadîs, fıkıh âlimi ve evliyânın büyüklerindendir. İsmi, Hızır bin İlyâs bin Abdülvehhâb’dır. “Yayabaşızâde” ismiyle tanınır. İstanbul’da Eyüb Sultan semtinde doğup yetişti. Doğum târihi bilinmemektedir...

İLME OLAN İSTİDÂDI YÜKSEKTİ...
Yayabaşızâde, çocukluğunda Yeniçeri Ocağına kayıtlı iken orada verilen ders esnâsında ilim öğrenme istidâdının fazla olması dikkatleri çekti. Bunun üzerine ilmiye sınıfına geçti. Mâlülzâde Nakîb Efendiden ders almağa başladı. Zâhirî ilimlerdeki tahsîlini bu zâtın huzûrunda tamamladıktan sonra, o zamanda bulunan Halvetiyye büyüklerinden Vişne Efendinin sohbetlerine devâm etti. Tasavvufta yüksek derecelere kavuştu...
Yayabaşızâde Efendi, Osmanlı ordusunda bulunup, Allah yolunda gazâ etmenin fazîletine dâir vaaz ederdi. Sultan Üçüncü Mehmed Hân ile gittiği Eğri Seferinde, Tabur Cenginde, 1596 (H.1005) senesi Rebî’ul-evvel ayının yirmi sekizinci günü şehîd oldu. Cenâzesini İstanbul’a getirmek istedilerse de, gördükleri bir rüyâ üzerine, Tatar Pazarcığı beldesinde, Dülbendzâde Câmii avlusunda defnettiler...
Bu mübarek zatın Eğri seferine gitmesi şöyle anlatılır:
Sultan Üçüncü Mehmed Hân, Eğri Seferine çıkarken, Orduyu vaaz ve nasîhat ile takviye etmesi için Yayabaşızâde Efendiyi de berâber götürmek istedi. O da Allahü teâlânın dînini yaymak niyetiyle sefere katılmayı kabûl etti.

ASKERİ MUHAREBEYE HAZIRLADI
Sefere çıkmadan evvel, elindeki Beydâvî Tefsîri’ni, talebelerinin büyüklerinden Bosnalı Hüseyin Efendiye gönderip; “Mütâlaa ettikçe bize duâ etmeyi unutmasın” dedi. Bundan sonra pâdişâh ile birlikte sefere çıktı... Yol boyunca askeri çok güzel bir şekilde muhârebeye hazırladı. Muhârebe esnâsında bir ara askerin durumu bozulup, firâr kaçınılmaz bir hâl almışken, Yayabaşızâde Efendi, Pâdişâhın huzûruna çıkıp;

“Sultânım! Ricâlullah bizimle birliktedir. Bir mikdâr daha harbe tahammül ediniz. Neticede zafere ulaşacaksınız. Beni de duânızdan unutmayınız. Bu uğurda şehîd olacağımı ümid ediyorum” dedi ve toplanan askerle düşman üzerine at sürdü. Büyük kahramanlıklar gösterdi, nihâyet şehîd oldu. Şehîd olduğunda mübârek vücûdunda birçok kılıç ve mızrak yarası vardı...

.

Osmanlı Şeyhülislâmı Zenbilli Ali Efendi

Zenbilli Ali Efendi, Osmanlı âlim ve velîlerinin meşhûrlarındandır. Sekizinci Osmanlı Şeyhülislâmıdır. Evinin penceresinden bir zenbil (sepet) sarkıtır, suâl soranlar, suâllerini bir kağıda yazıp zenbile koyardı. O da çekip suâllerin cevâbını yazar, zenbili tekrar sarkıtırdı. Bu sebeble “Zenbilli Ali Efendi” ismiyle meşhûr oldu...

İKİNCİ BÂYEZÎD ZAMANINDA...
Bu mübarek zatın doğum târihi bilinmemekte olup, 1526 (H. 932) senesinde İstanbul’da vefât etti. Türbesi Zeyrek Yokuşundadır.
Zenbilli Ali Efendi, ilim tahsîline memleketinde başlayıp, Alâeddîn Ali bin Hamza Karamânî’den ders aldı. Kudûrî Muhtasarı’nı ve Nesefî Manzûmesi’ni ezberledi. Bu ilk tahsîlinden sonra İstanbul’a gitti. Orada, zamânın meşhûr âlimlerinden olan Molla Hüsrev’in derslerine devâm edip, ilim öğrendi.
Şeyhülislâm Efdalzâde Hamîdüddîn Efendi vefât edince, İkinci Bâyezîd Hân tarafından 1497 (H. 903)’de Şeyhülislâmlığa tâyin edildi. İkinci Bâyezîd Hân, Zenbilli Ali Cemâlî Efendi gelinceye kadar fetvâ işlerinin Sahn-ı semân Medresesi müderrisleri tarafından yürütülmesini emretti. Ayrıca yeni yapılmış olan Bâyezîd Medresesi müderrisliğinde de vazife verildi. Bundan sonra Şeyhulislâmların, Bâyezîd Medresesinde müderrislik yapması âdet hâline geldi...
Yavuz Sultan Selîm Hânın tahta çıkmasından sonra da vazifesine devâm eden Zenbilli Ali Efendi, hakseverliliği ve doğruluğu ile dikkati çekmiştir. Pâdişâhın her hareketinde İslâmiyete uymasında yardımcı olmuştur. 1516 (H. 922)’de yapılan seferler için fetvâ vermiştir.
Zenbilli Ali Efendi, Kânûnî Sultan Süleymân Hân devrinde de vazifesinde kalıp Rodos Seferine katıldı. Rodos’un fethinden sonra orada birçok İslâm müessesesi kurdu...

ÖLÜM DÖŞEĞİNDE İKEN...
Şakâyık müellifi şöyle kaydetmiştir:

Zenbilli Ali Efendi ölüm döşeğinde iken, babamla birlikte ziyâretine gittik. Babamla gizli bir şeyler konuştular ve babam ağlamaya başladı. Ziyâretinden ayrıldıktan sonra babama, ağlamasının sebebini sordum. “Vefât edeceğini, Mûsâ aleyhisselâmın rûhâniyetinin sabahleyin gelip, kendisini âhirete dâvet ettiğini söyledi” dedi. Babam böyle deyince, ben de dayanamayıp gayri ihtiyâri ağladım...

.

Endülüslü âlim Selam bin Abdullah

Selam bin Abdullah Bâhilî, Endülüs’te (İspanya) İşbiliye (Sevilla) şehrinde yaşamış olan İslam âlimlerinin büyüklerindendir. Hayatı hakkında fazla bir bilgi yoktur. Ahlâkî ve edebî ilimlerde âlim olan Bâhilî hazretleri, “El-Zehair ve’l-a’lak fî edeb’in-nüfûsi ve mekârim’il-ahlak” isimli meşhur eseri yazmıştır.

HELAK OLANLAR DAHA ÇOKTUR!..
Hikmetli sözleri pek çoktur. İşte onlardan bir demet:
“Evliyânın büyüklüğüne îtirâz ettikleri için helâk olanlar, velîlik yoluna girerek kurtulanlardan daha çoktur.”
“Dünyâya aldanmaktan çok sakınınız. Burası, yolcu konağı gibi geçicidir. Bugün buradayız. Belki yarın, belki daha önce göç edeceğiz. Burada bir an evvel azığımızı tamamlayalım. O kadar çabuk olalım ki, konuşmaya vaktimiz kalmasın. Konuşmayı âhirete bırakalım.”
“Kalbinde dünyâ hırsı bulunan bir kimsenin ilmi, Abdullah ibni Abbâs hazretlerinin ilmi kadar olsa, o kimse, insanlar için zararlıdır. Çünkü onun kendisine hayrı yoktur. Başkalarına nasıl olsun?”
“Dünyâ ekin tarlası, insanlar da sanki ekindir. Ölüm, bu ekinleri biçen oraktır. Azrâil (aleyhisselâm) harman sâhibi, mezar da harman yeridir. Cennet ve Cehennem ise, ekinlerin durumuna göre konulacağı ambar gibidir. İnsanların da bir kısmı Cennet’e ve bir kısmı da Cehennem’e gideceklerdir.”
“İbret alınacak hâdiseler pekçok, bunlardan ibret alanlar ise çok azdır.”
“Nefsin, sende olduğu halde, Allahü teâlâyı tanımak istiyorsun. Halbuki nefsin, daha kendisini bile tanımamıştır. Rabbini nasıl tanısın?”
“Ahirette kurtulmak, ibadet ve amelin çok olmasıyla değil, amellerin ihlaslı ve şartlarına uygun yapılması iledir.”

YALNIZ ALLAH RIZASI İÇİN...
“Dünyâsını veya âhiretini düzeltmek için değil de, yalnız Allahü teâlânın rızâsı için çalışan kimseyi, Allahü teâlâ ıslâh edip düzeltir.”
Selam bin Abdullah Bâhilî hazretleri 1435 (H. 839) senesinde vefat etti. Vefatından önce buyurdu ki:

“Bu kitabın (Kur’ân-ı kerîmin) indirilmesi, Galib, Kâdir ve Hakîm olan Allahü teâlâdandır. Ben bu kitabı okuyarak ve severek O’na gidiyorum...”

.

Cephede geçen bir ömür Muhrez bin Fadle

Muhrez bin Fadle radıyallahü anh, Eshab-ı kiramdandır. Hayatı hakkında elimizde fazla bir bilgi yoktur. Hazret-i Ömer (radıyallahü anh) zamanındaki harplere katılmış ve büyük kahramanlıklar göstermiştir. İran üzerine yapılan seferlerde bulunmuş, bir birliğin kumandanlığını yapmıştır. Daha sonra Şam taraflarına gönderilmiş, burada Bizanslılarla yapılan savaşlarda bazı zaferler kazanmıştır...

BİZANSLILAR ASKER YIĞMIŞTI!..
Muhrez bin Fadle hazretleri, son olarak, Antakya üzerine harekete geçen bir İslam birliğine kumanda ediyordu. Bu bölgede Bizanslılar çok sayıda asker yığmışlar, Müslümanların daha ileriye gitmelerini engellemek istiyorlardı. Hatta Bizans İmparatoru, Müslümanların eline geçen bütün Suriye ve Filistin topraklarını geri alacağını söylüyor, Medine’ye kadar gideceğini, burasını yerle bir edeceğini ve Müslümanların kökünü kazıyacağını iddia ediyordu. Bu maksatla büyük bir ordu hazırlamaktaydı. İşte bu sırada bir İslam müfrezesini Antakya yakınlarında pusuya düşürdüler. Bunu haber alan Muhrez bin Fadle radıyallahü anh; “Kardeşlerimizin yardıma ihtiyacı var. Önce onlara yardıma gidelim” dedi ve kumanda ettiği askerleri oraya yöneltti. Düşman ile çarpışan İslam müfrezesine yardım etmek üzere tam zamanında yetişmişti. İleri gitmesine mani olmak isteyen Seleme radıyallahü anha, “Yâ Seleme! Allahü teâlâ ve ahirete iman ediyorsan benim şehid olmama mani olma” demiş ve orada şehid olmuştur.

SARSILMAZ BİR İMANLA...
Bu nasıl sarsılmaz bir imandır yâ Rabbî!.. Eshab-ı kirâmın birisi değil hepsi de aynı vasıflara sahipti. Hayatları cephede geçmiş... Evinde vefat eden yok gibi... Onların üstünlüklerini bildiren âyet-i kerime ve hadis-i şerifler pek çoktur. İşte onlardan biri:
(Allahü teâlâ bütün insanlar arasından beni seçti. Bütün üstünlükleri ve iyilikleri ihsân eyledi ve benim için eshâb ayırdı, seçti. Eshâbım arasından benim için akrabâ ve yardımcılar seçip ayırdı. Bir kimse, benim için, benim Peygamberliğim için, bunları sever ve sayarsa, Allahü teâlâ da, onu Cehennemden muhâfaza eder. Bir kimse, benim hâtırımı düşünmeyerek, Eshâbımı sevmez, onlara dil uzatır, incitirse, Allahü teâlâ da, onu Cehennem azâbı ile yakar, sızlatır.)

O mübarek insanlara dil uzatanların dilleri çekilse yeridir...

.

Fıkıh âlimi Ahmed Zâhid

Ahmed Zâhid, evliyânın büyüklerinden ve Şâfiî mezhebi fıkıh âlimidir. Doğum târihi bilinmemektedir. 1416 (H.819) senesi Rebî’ul-evvel ayının yirmi dördünde, Kâhire’de vefât etti. Maksem’de kendi yaptırdığı câminin yanına defnedildi. Kabri ziyâret yeridir.

İLMİ İLE ÂMİL BİR ZAT
Ahmed Zâhid küçük yaşta ilim öğrenmeye başladı. Şeyh Hasan Şüsteri ve zamânında bulunan büyük velîler ile görüşüp onların sohbetlerinde yetişti. Ahmed Zâhid, kâbiliyeti ve üstün gayretleri ile kısa zamanda yetişerek kemâle geldi. İlmi ile âmil olan âlimlerin büyüklerinden, tasavvuf yolunda bulunan yüksek derece sahiplerinin üstünlerinden oldu. Tasavvuf ehli arasında kendisi için, zamânında bulunan evliyânın Cüneyd-i Bağdâdî’si denirdi.
Bu mübarek zat, birçok yerde hayır ve hasenât olarak ilim yuvaları, câmiler yaptırdı. El-Maksem’deki câmisi en meşhûr olanıdır. Burada vaaz edip ders verirdi.
Ahmed Zâhid, vefâtına yakın bir kâğıda şunları yazdı:
“Ben, fakîr Ahmed Zâhid derim ki! Kelime-i şehâdetin mânâsına kalbiyle inanıp ve diliyle de söyleyen bir kimseyim. İslâm dîni dışındaki her din ve inanıştan ve Muhammed aleyhisselâmın bildirdiği Ehl-i sünnet ve cemâat fırkası dışındaki her fırkadan uzağım. Allahü teâlâya ve Allahü teâlâdan gelen şeylerin hepsine, O’nun murâdına uygun îmân ettim. Resûlü Muhammed aleyhisselâma ve getirdiklerine O’nun bildirdiği şekilde îmân ettim. Aklıma, hatırıma gelen şeylerin hiçbirisine Allahü teâlâ benzemez. Bu şehâdetimi Allahü teâlâya emânet bırakıyorum. Allahü teâlâ, kendisine emânet bıraktığım bu güzel inanışım ile, muhtaç olduğum son nefeste yardım eder ve îmân ile gitmemi nasîb eder inşâallah...

BU MEYYİTE AZAP YAPMA!..
Ey kardeşlerim, size Allahü teâlâdan korkmayı, O’nun emirlerini öğrenmeyi ve öğrendiklerinizle amel etmenizi tavsiye ediyorum. Beni defnettiğinizde, başucumda Fâtiha ve Bekara sûresini okuyunuz. Yâsîn ve Tebâreke sûrelerini de okuyup, hâsıl olan sevâbı bana hediye ediniz ve üç defâ şöyle deyiniz: “Yâ Rabbî! Muhammed aleyhisselâmın ve O’nun Ehl-i beytinin ve Eshâb-ı kirâmının hürmetine bu meyyite azap yapma!..”

Arkamdan hayır ve hasenâtta bulununuz. Talebelerim ve çocuklarım benim vârisimdir...”

.

Yemame şehidi Sabit bin Kays

Sabit bin Kays radıyallahü anh, Muhacirîn’in en meşhurlarından ve Sevgili Peygamberimizin (sallallahü aleyhi ve selem) hatiplerindendir.
Peygamber efendimiz, Medîne-i münevvereye teşrif ettikten sonra Medîneli Müslümanlardan söz aldı. Bu söz alma esnâsında hatîpliği ile meşhûr olan Sâbit bin Kays hazretleri, son derece, fasih ve beliğ olarak dedi ki:

NEYİ VAAD EDİYORSUNUZ?
“Biz kendimizi ve çocuklarımızı nelerden koruyorsak, sizi de onlardan koruyacağız. Buna karşılık bize neyi vaad ediyorsunuz?”
Peygamber efendimiz, bu samîmî karşılama ve suâle karşı tek kelime ile cevap verdiler: “Cenneti!”

İKİ BİN ŞEHİD VERİLDİ
Orada olan herkes bu cevaptan çok memnun olup, hepsi de, “Razıyız” dediler. Böylece kadın erkek bütün Medîneliler, Resûlullah efendimize bî’at ettiler, söz verdiler.
632 senesinde Tuleyha isminde birisi, Peygamber olduğunu iddia etti. Halîfe Hazreti Ebû Bekir, Hâlid bin Velid hazretlerinin komutasında bir orduyu Tuleyha bin Huveylid’i yola getirmek üzere gönderdi. Bu ordunun bir kanadına Sâbit bin Kays kumandanlık yaptı...
Tuleyha yola getirildikten sonra Hâlid bin Velid kumandasında, İslam ordusu Müseylemet-ül Kezzâb ile Yemame’de çarpıştı. Bu savaşta Müseyleme ve 20 bin mürted öldürüldü. Buna karşı iki bin İslâm askeri şehîd oldu...
Sâbit bin Kays ve Ebû Dücâne’nin de aralarında bulunduğu üç yüz altmış Muhâcir ve o kadar da Ensâr şehîd oldu.

KUL HAKKINDAN KURTULAYIM!
Yaralılar arasında bulunan Sabit bin Kays, şehid olmadan önce yanındaki sahabiye şöyle dedi:

“Ben sana şimdi vasiyet ediyorum. Sen benim arkadaşımsın. Benim atım filan çadırın yanında bağlıdır. Atımın gümüş işlemeli eyeri de hemen oradadır. Sen yarın sabah erkenden git, o çadırın yanındaki atımın eyerini atımın üzerine vur, atımın yularından tut, ordu kumandanı Halid bin Velid’e götür. Bu atımı satsın, onun parasını al, üzerimde hakkı olan insanlara, falanlara benim borcumu öde. Öde ki, ben kul haklarından kurtulmuş olarak şehitlik makamına yükseleyim.”

.

Abbasi halifesi Me'mûn

Me’mun, Abbasi halifelerindendir. Halife Hârun’ür-Reşid’in oğludur... Hârun’ür-Reşid’in ölümünden sonra oğlu Emin tahta geçti. Hârun’ür-Reşid, Emin’i velîahd yapmış, ondan sonra da kardeşi Me’mûn’un, hükümdar olmasını kararlaştırmıştı. Emin, hükümdar olunca kardeşi Me’mûn’u velîahdlıktan azletti. Çünkü saltanatı oğlu Abdullah’a bırakmak istiyordu..

İMAM ALİ RIZA’YI ÇOK SEVERDİ
Emin bu konuda kendisine engel olmak isteyen kimseyi dinlemedi ve kardeşi Me’mûn’u ortadan kaldırmak için, ordusunu üzerine gönderdi, fakat ordusu bozuldu ve kendisi Hicri 198. yılında öldürüldü.
Me’mûn, kardeşi Emin’le savaşırken ona galip gelirse, halîfeliği İmâm Ali Rızâ hazretlerine vereceğini ilan etti. Çünkü onu çok severdi. Halîfe Me’mûn kardeşi ile olan savaşı kazandıktan sonra, İmâm Ali Rızâ’ya bir mektup göndererek, hilâfeti kendilerine terk edeceğini bildirdi. İmâm Ali Rızâ birçok sebepler ileri sürerek bu teklifi kabul etmedi...
Bir gün Halîfe Me’mûn ava çıkarken, çocukların oynadığı sokaktan geçti. O esnada, bütün çocuklar sokaktan kaçtı. Muhammed Cevâd da orada çocukların yanında duruyordu. Yalnız o olduğu yerden ayrılmadı. Bunun üzerine Halîfe Me’mûn ona yaklaşarak: “Ey çocuk! Sen neden kaçmadın?” diye sorunca, İmâm-ı Takî “Ey Emîr-ül-Müminîn, yol dar değil ki, kenara çekilip genişleteyim. Suçum yok ki, senden korkup kaçayım. Senin suçsuz kişileri incitmeyeceğine inanıyorum” diye cevap verdi.

SEN KİMİN OĞLUSUN?
Bu güzel yüzün ve tatlı sözlerin sâhibi olan çocuk halifenin hoşuna gitti. Ona; “Sen kimin oğlusun?” diye sorunca, “İmâm Ali Rızâ’nın oğluyum” cevâbını verdi. Halîfe, İmâm Ali Rızâ’yı rahmetle andı. Daha sonra Me’mûn, kızı Ümmü Fadl’ı Muhammed Cevâd’a nikâh etti...
Ümmü Fadl, bir gün babası halife Me’mûn’a bir mektup yazarak, İmâm-ı Takî’nin kendisinin üzerine başka bir hanım almak istediğini şikâyet etti. Halife Me’mûn cevap yazarak; “Seni İmâm-ı Takî’ye verirken, Cenâb-ı Hakk’ın ona helâl ettiğini haram etmedim. Bundan sonra bana bu konuda şikâyet mektubu yazma” dedi.

Halife Me’mun 833 senesinde vefat etti. Ölümü esnâsında, “Ey mülkü dâim olan Allah’ım, mülk ve memleketini ve hattâ her şeyini kaybeden kuluna merhamet et” dedi...

.

Tufeyl bin Amr (radıyallahü anh)

Tufeyl bin Amr Dûsî radıyallahü anh, meşhur bir şâirdi. Misâfirperver ve cömert bir insan olduğu için, herkes tarafından sevilirdi. Yemen taraflarında mamur ve verimli bir beldede oturan Devs kabilesine mensuptu.

ZİLKEFEYN PUTUNU YIKTI!..
Peygamber efendimiz, Mekke’de İslâmiyeti açıkça yaymaya başladığı yıllarda, gece gündüz insanlara nasîhat veriyor, onları İslâm dinine davet ediyordu. Mekkeli müşrikler ise, Resûlullahın bu gayretini boşa çıkarmak için hiç durmadan uğraşıyorlardı.
Tufeyl bin Amr Dûsî radıyallahü anh kendisi bizzat şöyle anlatır:
“Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” Medîne’ye hicret edince, Bedir, Uhud ve Hendek gazâları yapıldı. Müslümân olanlardan bir cemâat ile birlikte, Hayber Gazâsında Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” yanına gittik. Mekke fethedilinceye kadar Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” yanında bulundum. Mekke’nin fethinden sonra, beni Zilkefeyn adında bir putu yıkmak için gönderdi. Gidip o putu yıktım, geldim. Ondan sonra, vefâtına kadar Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” ile berâber oldum...”
Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” vefâtından sonra Araplardan dinden dönenler oldu. Tufeyl bin Âmr “radıyallahü anh” bir grup Müslümânla Yemâme tarafına cihâda giderken yolda bir rüyâ gördü. Çok etkilenmişti. Rüyâsını arkadaşlarına şöyle anlattı:
“Başımı tıraş ettiler, ağzımdan bir kuş çıkıp uçtu. Bir kadın beni gördü, alıp karnının içine koydu. Oğlum beni çok aradı, bulamadı...”

RÜYASINI KENDİ TABİR ETTİ
Arkadaşları bu rüyâsını hayra yordular. Kendisi, “Ben bu rüyâmı şöyle tabîr ettim, dedi: Başımı tıraş etmeleri, bu gazâda başımı vereceğimi, şehîd olacağımı gösterir. Ağzımdan çıkan kuş rûhumdur. Beni karnına koyan kadın yeryüzüdür. Oğlumun beni çok arayıp bulamaması ise, onun bu gazâda şehîd olmayı çok isteyip, şehîd olamamasını gösterir.”

Tufeyl bin Âmr “radıyallahü anh” bunları söyledikten sonra muharebe meydanına atıldı ve şehîd oldu. Oğlu Amr ise çok yara aldı. Fakat sonra sıhhâte kavuştu. Hazret-i Ömer’in “radıyallahü anh” halîfeliği zamânında Yermük senesinde o da şehîd oldu.

.

Bir hikmet ehli Ahmed bin Âşir

Ahmed bin Âşir, Endülüs’te (İspanya) yaşamış olan İslam âlimlerindendir. 1363 (H.765) senesinde İspanya’da Sella kasabasında vefat etti. Vaaz ve nasihatleri ile insanlara doğru yolu göstermeye gayret ederdi. Pek çok hikmetli sözü vardır. Buyurdu ki:
“Zühd; dünyâ malına âit olan kayıplarına üzülmemen, eline geçen dünyâlıklar ile de şımarmamandır.”

“Rızkımdan endişe etmem...”
“Yerin kalay olduğunu ve göklerin bakır olduğunu görsem rızkımdan endişe etmem. Eğer endişeye kapılacak olsam kendimi, Allahü teâlânın, bütün mahlûkların rızkını vermeye kefil olduğuna inanmamış kabûl ederim.”
“Zühd; dünyâ malına âit olan kayıplarına üzülmemen, eline geçen dünyâlıklar ile de şımarmamandır.”
“Bir kimseye öğüt vereceğiniz zaman, ona ibâdetlerin ehemmiyetini anlatın. Zîrâ, deniz yolculuğuna çıkan kimse için gemi ne kadar lâzım ise, ibâdetler de insanlar için o kadar lâzımdır.”

“Hikmet on kısımdır”
“Hikmetli söz söyleyenler buyurmuşlardır ki: İbâdet veya hikmet on kısımdır. Bunun dokuzu, sükût edip, konuşmamaktır.”
“Anlayarak ve düşünerek Kur’ân-ı kerîm okumaktan daha fazla kalbleri incelten, rikkate getirip hüzne sevk eden bir şey yoktur.”
“Midenize inen lokmanın haram veya helâl olup olmadığına dikkat etmedikçe ne yapsanız kurtulamazsınız.”
“Kendisinde şu iki haslet bulunmayan kimse, diğer bütün hasletleri toplasa da, gerçek mânâda âbid (ibâdet eden) bir kul olamaz. Bu iki özellik; namaz ve oruçtur. Bunlar, o kulun et ve kanı mesâbesindedir.”
“Sizden birisi, günün bir kısmında Allahü teâlâyı anarsa, o günü kazançlı, demektir.”

“Yâ Rabbi! Biliyorsun ki...”
Bu mübarek zatın, vefat etmeden önceki son sözü şunlar oldu:

“İyi huyun alametlerinden biri de, dili ile komşularına, arkadaşlarına eziyet vermemek, herkesle güzel konuşmaktır. Yâ Rabbi! Biliyorsun ki ben böyleyim. Günahlarımı bu huyuma bağışla!”

.

Bir şeref tablosu Galiçya

Galiçya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun kuruluşundan, İttifak Devletleri’nin Birinci Dünya Savaşı’ndaki yenilgilerine kadar, Avusturya tacına bağlı olup, bu imparatorluğun bir eyaletiydi. Birinci Dünya Savaşı başladığı zaman, Galiçya’ya göz koymuş bulunan ve uzun zamandır gizli ajanları vasıtasıyla hazırlık yapmış olan Rusya, 1914 Eylülünde Doğu Galiçya’yı işgal etmiş, 1915 Mayısında ise Alman ve Avusturya hücumu karşısında çekilmek zorunda kalmıştı...

15 BİN ŞEHİT VERİLDİ!..
Birinci Dünya Savaşı sırasında müttefiklerimize yardım için asker gönderdiğimiz Galiçya cephesinde, 33 bin asker ve subaydan meydana gelen 15. Kolordumuz 15 bin şehit ve yaralı vermişti. Ruslara karşı savaşan ordumuz, her türlü imkansızlığa rağmen kahramanca çarpışmış ve üzerine düşen görevi layıkıyla yerine getirmişti.
Şair Süleyman Nazif’in Galiçya adlı eserinde, 15. Kolordu Komutanı Yakup Şevki Paşa tarafından bizzat onaylanmış olan Galiçya kahramanlarının hikâyeleri anlatır. İşte onlardan biri:
“62. Alay, 3. Tabur, 10. Bölük... Çineli Ali oğlu Mehmed... Bölük Komutanı Mustafa Efendi’ye, 421 rakımlı tepenin doğusundaki ve orman içindeki siperleri ele geçiren düşmana karşı saldırması emredilmişti. Mustafa Efendi bölüğü ile düşman üzerine atıldı. Osmanlı askerlerinin saldırı silahı daima süngüdür. Süngü şakırtısına karışan “Allah Allah” sesleri düşmanı pek şaşırtmış, darmadağın etmişti. Yakayı kurtarabilen Moskoflar kaçmaya başlamışlardı. Bu elli kişilik ateş parçası Müslüman evladı, bütün siperleri Ruslardan temizleyerek geri almayı başarmışlardı.

“YAŞASIN 10’UNCU BÖLÜK!”
Tam bu sırada, bir düşman şarapneli Mehmed’i göğsünden yaralamış, takatsiz düşürmüştü. Sırtını ara siperine dayayarak arkadaşlarına bakan yiğit Mehmed, ‘Bu siperleri biz yaptık, hepimiz ölürüz, yine düşmana vermeyiz!’ diye haykırıyordu...
Fakat Mehmed’in yarası hafif değildi. O vaziyette bile aralıksız, yağmur gibi yağan düşman şarapnelleriyle âdeta alay ediyordu.
Aslan Mehmed’in son sözü ‘Yaşasın 10. Bölük!’ oldu ve Kelime-i şehadet getirerek ruhunu teslim etti...”

Dünyaya verilen insanlık dersi!.

Tarihin şeref levhasıdır Çanakkale... Kolay kolay ne anlatılır orada yaşananlar ne de aklı alır insanın orada yaşananları...
Hangi akıl kabul eder, et ve kemikten bir ordunun zırhlıları püskürteceğini?.. Gül bahçesine koşarcasına ölüme atılan babayiğitlere kim inanır? Topun tüfeğin, uçağın karşısına süngüsüyle çıkan birine kim “akıllı” der... İşte onlar bütün bunları yaptılar ve göğüslerindeki sarsılmaz imanla cennete uçtular... Geride ise akıllara durgunluk veren hatıralar bıraktılar...
Evet, bugün de; bir kolu ile bir ayağını kaybeden işgalci güçlerin komutanı olarak görev yapmış olan Fransız generali Bridges’in hatıralarından uzanıyoruz Çanakkale’ye... Yurduna döndükten sonra anlattığı bir hatırasında şöyle diyor Bridges:

“NİÇİN YARDIM EDİYORSUN?”
“Fransızlar! Türkler gibi mert bir milletle savaştığınız için daima iftihar edebilirsiniz... Hiç unutmam. Savaş alanında çarpışma bitmişti. Yaralı ve ölülerin arasında dolaşıyorduk. Az evvel, Türk ve Fransız askerleri süngü süngüye gelip ağır zayiat vermişlerdi. Bu sırada gördüğüm bir hadiseyi ömrüm boyunca unutamayacağım. Yerde bir Fransız yatıyor, bir Türk de kendi gömleğini yırtmış onun yaralarını sarıyor, kanlarını temizliyordu. Tercüman vasıtası ile aramızda şöyle bir konuşma geçti:
“Niçin öldürmek istediğin askere yardım ediyorsun?
Mecalsiz haldeki Türk askeri şu karşılığı verdi:
“Bu Fransız yaralanınca cebinden yaşlı bir kadın resmi çıkardı. Bir şeyler söyledi, anlamadım ama herhalde annesi olacaktı. Benim ise kimsem yok. İstedim ki, o kurtulsun, anasının yanına dönsün...”

GENERALİN AĞLADIĞI AN!..
Bu asil ve alicenap duygu karşısında hüngür hüngür ağlamaya başladım...
Bu sırada, emir subayım Türk askerinin yakasını açtı. O anda gördüğüm manzara karşısında âdeta kanımın donduğunu hissettim. Çünkü, Türk askerinin göğsünde bizim askerinkinden çok daha ağır bir süngü yarası vardı ve bu yaraya bir tutam ot tıkamıştı. Tabii, az sonra ikisi de öldü...”
***
Savaş hatıraları bitmez... Bu vesileyle, Çanakkale Savaşını kazanarak; vatanı, bayrağı ve milleti için hayatının baharında şehit düşen (adı bilinen ve bilinmeyen) bütün kahramanlarımızı minnet, şükran ve rahmetle anıyor, ruhlarına Fatihalar gönderiyoruz...

Gülen şehid Ebu Akil

Yemame Harbi, Hazret-i Ebubekir (radıyallahü anh) devrinde, 633’te, yalancı peygamber Müseyleme’tül-Kezzab ordusuna karşı yapılmıştır...

MÜSEYLEME ÖLDÜRÜLDÜ...
Müseyleme’tül-Kezzâb, peygamber olduğunu ileri sürerek büyük fitne çıkarmıştı. Hâlid bin Velîd komutasındaki İslâm ordusu bu alçak fitnecinin üzerine sevk edilmişti. Harbin başında İslâm ordusu daha önce gönderilen İkrime ve Şurahbil ordusu gibi geriledi. Hatta Benî Hanîfe kabilesinin mürtedleri, Hâlid bin Velîd’in çadırına girip yağma yapmaya başlamışlardı.
Bu sırada İslâm askeri geri dönüp şiddetli bir hücum ile Müseyleme’tül-Kezzâb’ın ordusunu bozdu. Yine bu sırada Hazreti Vahşi; Hazreti Hamza’yı şehîd ettiği mızrak ile Müseyleme’tül-Kezzâb’ı öldürdü.
Bu cengde Müseyleme’tül-Kezzâb’ın kırk bin kişilik ordusundan yirmi bini öldürülmüş, fakat Müslümanlardan da iki binden ziyade şehîd verilmişti. Bunun üç yüz altmışı muhacirden, kırk kadarı da ensârdan ve kalanı da tâbiînden idi. Şehîd olanların içerisinde yetmişten ziyade hafız vardı.
Yemame Savaşı bütün şiddeti ile devam ediyordu... Yalancı peygamber olan Müseyleme için Müslüman sahabiler şanlı hücumlarını başlatmışlardı. Onların içinde ensardan bir genç vardı, daha taze idi, çiçeği burnunda olan bir gençti. Adı Ebu Akil idi.

“ZAFER HANGİ TARAFIN?”
Abdullah ibn-i Ömer (radıyallahü anh) anlatıyor:
Ebu Akil’i devamlı kontrol ediyordum, bir ara kâfir darbesi ile yere yıkıldı. Kan kaybediyordu. Çadırıma götürdüm, kanını sildim. Sanki ölmüş gibiydi. Bu ara tekrar hücuma geçildi. “Ey ensar gösterin yiğitliğinizi” nidası Ebu Akil’in kulağına gelince hemen yerinden fırladı ve gözden kayboldu. Onu araya araya buldum gördüm ki kollarını bile kaybetmiş ve yere yuvarlanmıştı. Ölmek üzere idi. Fakat dudakları ile bir şeyler söylemek istiyordu. Kulağımı ağzına iyice dayadım ve:
- “Ey Ebu Akil ne diyorsun?” dedim. Ebu Akil kendisini topladı ve şöyle dedi:
- “Zafer hangi tarafın?” Ben; “Müjde, Müslümanlar kazandı” dedim. Baktım ki Ebu Akil gülüyor. Güldü ve bu tebessüm ile ruhunu teslim ederek şahadet şerbetini içti...

.

Çanakkale kahramanı Binbaşı Bedri Bey

Çanakkale muharebelerinde destan yazan vatan evlatlarının kahramanlık menkıbeleri, yeni nesillere ışık tutmaktadır. Bu kahramanlardan biri de Binbaşı Bedri Bey’dir...

“HER ŞEYİMİ SANA BORÇLUYUM”
Allah yolunda vatan ve millet için canını seve seve fedâ eden Binbaşı Bedri Bey’in rûhî derinliğini ifâde eden, annesine, hanımına ve bir arkadaşına yazmış olduğu mektuplar, bir Müslümanın mânevî ufkunu teşhîs etmeye ve onun mânevî mertebesini ve ölümündeki asâleti ifâdeye kâfîdir.
Binbaşı Bedri Bey, şehâdetinden kısa bir müddet evvel annesine yazdığı mektubunda diyor ki:
“Vâsıyyetimdir.
Canım anneciğim,
Her şeyimi, ama her şeyimi sana borçluyum. Hep sana hizmet etmeyi, yanında kalmayı, sana hürmet etmeyi, güzel kokunu koklamayı arzuladım. Çok az kısmet oldu. Bu dünyâda sana doyamadım.
Anneciğim, dünyâyı sevemedim, tat da alamadım. Allah’ın emir ve rızâsına aykırı her şey beni rahatsız etti. Velhâsıl dünyâ bana küstü, ben de ona. Eğer sen veya ben önce gidersek, önce giden kucağını açıp beklesin! Elbette kavuşacağız. Saçından bende bir tutam var. Onu yanımda taşıyorum. Ölürsem, Allah’ın izniyle bu, kahramanca bir ölüm olacaktır. Saçının telleri, yanımda kalsın. Sakın ağlama! Bil ki, göğsümde Kur’ân var! Kalbimde îmân ve dudaklarımda da son olarak Allah’ın zikri olacak. Gönlün müsterih olsun!
İbâdetlerimin, zikirlerimin hepsini bağışladım. Elimde bir şey kalmadı. Rabbimin huzûruna bomboş gidiyorum. Fakat O’nun gufrânının beni sımsıkı kuşatacağını umuyorum. Sana başka ne yazayım, evvel gidene selâm olsun!..
Oğlun Bedri”

HERKESİ İMRENDİRECEK TEVAZU...
Binbaşı Bedri Bey, bu mektubunda yalnız zâhirî hayâtından, benliğinden değil, Allah yolunda kazandıklarından bile, onları başkalarına bağışlayarak vazgeçtiğini ve Rabbine “hiç”leşmiş bir hâlde teveccüh ettiğini, herkesi imrendirecek bir tevâzû ve asâletle ne güzel ifâde ediyor!..

.

Bir hikmet ehli Cimmeni

Cimmeni hazretleri, Maliki mezhebi fıkıh âlimlerindendir. Nesebi eshab-ı kiramdan Mikdad bin Esved’e kadar uzanır. 1628 (H.1037) senesinde Tunus’ta Cimmane kasabasında dünyaya geldi. İlim tahsil etmek için Cezayir’e gitti. Orada birçok âlimden Maliki fıkhını öğrendikten sonra ilmini artırmak için Mısır’a gitti...

KİTAPLARINI KURTARAMADI!..
Kahire’de dokuz sene kalan Cimmeni hazretleri, burada el-Ezher’de büyük âlimlerin derslerine devam etti. Her birinden icazet alarak memleketine dönmek üzere İskenderiye’den gemiye bindi. Ancak gemi yolda battı. Kendisi kurtuldu, fakat kitapları denizde kayboldu. Bunun üzerine tekrar Kahire’ye döndü ve kitapları yeniden temin etti. Tekrar memleketine gitmek üzere yola çıktı ve Tunus’a salimen ulaştı. Buradan Cerbe adasına giderek insanlara ilim öğretmeye başladı...
Bu mübarek zatın, kıymetli nasihatleri vardır. Sevdiklerine buyurdu ki:
“İnsanlar Allahü teâlâdan korktukları müddetçe, doğru yolda yürürler. Bu korku kalblerinden gitti mi, yollarını kaybederler.”
“Bir kula bak; vaktini boşa harcıyorsa, boş şeylerle vakit geçiriyorsa, Allahü teâlâyı anmıyorsa, bilesin ki, Allahü teâlâ onu sevmiyor.”
“Açlık nûrdur. Tokluk ateştir. Şehvet odundur. Şehvet ve tokluk bir araya gelince, ateş yanmaya başlar. Sâhibini yakıp bitirir.”
“Herkesin kalbinde, cömertlere karşı muhabbet, cimrilere karşı nefret vardır.”

SABIR NEDİR?..
“Sabır; Allahü teâlânın emirlerine muhâlif olan davranışlardan uzaklaşmak, O’ndan gelen musîbetlere sükûnetle karşılık vermek ve fakirlik ihsân ettiği zaman, zengin görünmektir.”
“İlim tahsil ettiği hâlde, bununla amel etmeyene âlim denilemez.”
“Allahü teâlâyı sevmenin alâmeti, bütün ahlâkta ve bütün işlerde, O’nun sevgili peygamberi olan Muhammed aleyhisselâma uymaktır.”
Cimmeni hazretleri 1722 (H.1134) senesi Rebiul-evvel ayının onbeşinde cuma gecesi Cerbe’de vefat etti. Ders verdiği medresenin bahçesine defnedildi. Talebelerine son nasihat olarak şunları söyledi:
“Sizden yüz çevirenin peşine düşmeyin!”

.

Tahsin Kaptan ve Mülazım Yusuf...

Bugün de, Çanakkale Savaşında gemi kaptanlığı yapmış olan “Tahsin Kaptan”ın hatıraları arasında geziniyoruz:
Çanakkale ve İstanbul arasında erzak ve icabında asker, dönüşte hasta ve yaralı taşıyordum. Bir gün, Akbaş’tan İstanbul’a dönüyoruz. Gemiye yaralı ve hasta yükledik. Bir aralık geminin makinisti Hamza yanıma geldi “Kaptan baba! Alt katta bir mülazım seni istedi” dedi...

“BİRAZ SONRA ÖLECEĞİM!..”
Derhal yanına gittim. Genç bir zabit, ağır yaralı. İsmi Yusuf Efendi idi. Kendisiyle kısa bir konuşma yaptım. Bana “Biraz sonra ruhumu teslim edeceğim, cenazemi almaya hocam gelecek, ona teslim edin” dedi. Sadece dudakları tesbih ediyordu...
Yusuf Efendi sessizlik içinde uçup gitmişti... Canı teninden ayrılmış, nefes yok, nabız yoktu. Sadece uyuyor gibiydi. Onu kamarama taşıtıp kapıyı kapattım...
İstanbul’a geldik... Sirkeci Rıhtımı’na yanaşacağım. Hadi dedim. Yusuf Efendi’yi son bir kez daha göreyim. Kapıyı açtım, kamara gül kokusu içinde. Bir de ne göreyim, her yanı nurla kaplı, sanki tebessüm ediyor gibiydi. Sağında ve solunda güzellikleri dille ifade edilemeyecek iki zat oturmuş, Kur’ân-ı kerim okuyorlardı. Beni görünce kayboldular. Bu gördüklerim akıl ölçülerine uymuyordu. İhsan deryası içinde yüzüyoruz da bu yüzden suyun başını hiç düşünmüyorduk...

ÇEVRE YOLU YAPILIRKEN...

Ve yıl 1971... Karayolları İstanbul’da Çevre yolları inşasına başlamış. Planlanan güzergâha göre Edirnekapı Şehitliği’nin bir kısmından da yol geçecektir. Fakat burada Çanakkale Savaşlarının aziz ve ulvi bazı şehitleri de yatmaktadır.
O tarihte Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü 1. Grup Şefliği’nde inşaat sürveyanı olarak görev yapan Ahmet Yenel’i dinleyelim:
“Çevreyolu ve tünelinin geçiş yapacağı istikamette, Edirnekapı Mezarlığı bulunmakta. Ne aksi tesadüf ki Çanakkale Şehitleri’nin gömülü kısmı da tam yolumuzun üzerinde, mecburen mezarları açıp şimdiki şehitliğe nakledeceğiz.
Bir kabirden; elbise ve vücudu nokta kadar bozulmamış bir subay çıktı karşımıza. Tam uykuya dalmış bir kişi, pantolonunun iki yanında kırmızı dikişi vardı. Gözleri yumuk sanki bize gülümsüyordu... Mezar taşında ismi yazılmamıştı ancak, inceleme sırasında isminin Mülazım Yusuf olduğu tespit edilmişti

.

Büyük cihangir Timur Han

Büyük Türk hükümdarı Timur Han, 1336’da Türkistan’daki Keş’te doğdu. 1370 yılında hükümdar olan Timur Han, askerî ve idarî düzenlemeler yaptı. Daha sonra seferlere çıkarak kısa zamanda bütün Orta Asya ve İran’ı ele geçirdi...

YILDIRIM BAYEZİD’E SIĞINDILAR...
1395 yılında Derbendi ele geçirerek kuzeye yönelen Timur Han, Ukrayna ve Kiev üzerine yürüdü. Özi Irmağı kıyısında bulunan Kırım ve Azak çevresindeki Ceneviz kolonilerini ele geçirdi ve Moskova’ya dayandı. 1398’de de Hindistan’a girdi...
Delhi’yi ele geçiren Timur Han, 1400’de toplanan kurultaydan sonra Gürcistan Seferine çıkma kararı aldı. Ardahan ve Kars üzerinden Bingöl’e geldi. Ahmed Celayir ve Kara Yusuf, Timur Han’dan kurtulmak için Osmanlı Sultanı Yıldırım Bayezid Han’a sığındılar. Bayezid Han da, Timur Han’a bağlı olan Erzincan’ı ele geçirdi. Timur Han ise 1400 yılında Erzincan’a tekrar hakim oldu ve Sivas, Malatya ve Behisni şehirlerini ele geçirdi. Suriye üzerine yürüyen Timur Han, Halep’i ve Şam’ı aldı. 1402 yılında Erzurum, Erzincan, Kemah ve Kayseri üzerinden Ankara’ya doğru hareket etti...
Ankara’da Çubuk ovasında yapılan savaşta Osmanlı kuvvetlerini büyük bir bozguna uğratan Timur Han, Yıldırım Bayezid’i esir aldı...
Bir yıl Anadolu’da kalan büyük cihangir, bütün Anadolu illerini ele geçirdi. 1403’te Gürcistan, 1405’te Çin seferine çıktı. Pir Muhammed’i yerine veliaht bırakan Timur Han, Otrar’da vefat etti. Ancak, sağlığında çok sevdiği torunu Muhammed Sultan için yaptırdığı Semerkant’taki türbeye götürülerek defnedildi.

“VASİYETİMİ ASLA UNUTMAYIN!”
Timur Han, ölüm döşeğinde şunları söyledi:
“Oğullarım! Milletin refahını, saadetini sağlamak için sizlere bıraktığım vasiyeti ve tüzükleri iyi okuyun, asla unutmayın ve tatbik edin. Milletin dertlerine derman bulmak vazifenizdir... Zayıfları koruyun, yoksulları zenginlerin zulmüne bırakmayın... Adalet ve iyilik etmek, düsturunuz, rehberiniz olsun...”
Sonra oğlu Pir Muhammed Mirza’yı yanına çağırdı ve onu kendi yerine bıraktığını söyledi. Gözlerini yumdu ve; “Tek üzüldüğüm şey, oğlum Şahruh’u göremeden ölmemdir. Fakat ne yapayım, Allahü teâlâ böyle murad etmiş” dedi. Sonra da Kelime-i şehadeti söyleyerek ruhunu teslim etti.

.

17. Alay Komutanı Yarbay Hasan Bey

Yine Çanakkale’deyiz... 17. Alay Komutanı Yarbay Hasan Bey, askerleriyle Kilitbahir’e doğru ilerliyorlardı. Meydandaki çeşmenin önündeki bir şey, Hasan Beyin dikkatini çekmişti. Üzeri yara bere içerisinde bir köpek çeşmeye yanaşmaya çalışıyor, bu perişan hâlini görenler taş atarak onu çeşmeden uzaklaştırmak istiyorlardı...

KÖPEĞİ KUCAĞINA ALDI!..
Hasan Bey bu duruma çok üzüldü, atından indi köpeğin üzerindeki yaralara aldırmadan onu kucağına aldı ve çeşmenin yanına götürdü... Hayvana su içirdi, yaralarını temizledi. Ardından karnını doyurdu ve köpeği alarak yoluna devam etti. İşte Hasan Bey böylesine şefkatli biriydi... O günden sonra köpeği yanından ayırmadı Hasan Bey! Bu zavallı köpek, kısa zamanda Mehmetçiklerin dostu olmuştu. Türk askerleriyle siperden sipere atlıyordu!..
Bölgedeki savaş olanca şiddetiyle sürüyordu. Yine siper savaşlarının birinde tarih 11 Temmuz’u gösteriyordu ve Mehmetçikler, Fransızları püskürtmüşlerdi! Savaş alanı Fransız askerlerinin cesetleriyle doluydu... Ama biz de zayiat vermiştik...
Hasan Yarbay da olayın tam ortasında askerlerine direktifler veriyordu. O sırada bir Fransız askerinin yerde kıpırdadığını gördü! Askerin yaralı olduğunu düşündü. Yardım etmek için Fransız askerin üzerine eğildi ki, ölü taklidi yapan asker, sakladığı hançeri Hasan Bey’in göğsüne saplayıverdi. Hasan Bey bir anda sarsıldı ve yere yığıldı. Yarasından oluk gibi kan akıyordu. Her şey aniden olup bitmişti...

ZAHMET BUYURDUNUZ EFENDİM!
O an acı bir havlama sesi duyuldu. Hasan Beyin köpeği olanca hızıyla koşup geldi ve velinimetinin yanına çöktü. Sahibinin ellerini yalıyor, âdeta kalkması için yalvarıyordu...
Derken, “Alay İmamı” da geldi Hasan Bey’in yanına! İmam dua okurken Yarbay Hasan Bey’in gözleri buğulanmış, çehresi solmaya başlamıştı.. Birden, silkinir gibi oldu ve yanındakilere; “beni ayağa kaldırınız” dedi. Askerleri onu yavaşça ayağa kaldırdılar. Üstü başı kan içinde olan ve son anlarını yaşayan Yarbay Hasan Bey; “Lâ ilâhe illallah Muhammedün Rasulullah” dedi. Yüzünde derin bir tebessüm oluşmuştu... Ve ardından edepli bir hâlde şu son sözünü söyledi:
“Zahmet buyurdunuz ya Resulallah!..”

.

Liman Von Sanders Çanakkale'yi anlatıyor

Çanakkale yine en zorlu günlerinden birini geçiriyordu o gün..
Düşman ordusunun askerleri ilk defa karaya ayak basar ve ellerindeki üstün silah ve teçhizatla saldırıya geçerler. O zamanlar Osmanlı’nın müttefiki olan Alman ordusuna mensup bazı subaylar da cephede bulunmaktadır.
Şimdi bu subaylardan birine, yani Çanakkale’yi savunan komutana kulak verelim. Türk Kuvvetleri Komutanı Mareşal Liman Von Sanders hatıratında şöyle anlatıyor:

MERMİ SAĞANAĞI ALTINDA...
“Çok dehşetli bir saldırı karşısında kalmıştık. Karaya çıkan İngiliz askerlerini gemiden top atışları ve makineli tüfekler destekliyordu. Bulunduğumuz siperlerden değil hareket etmek, en küçük bir hareket belirtisi bile onlarca mermiyi hemen o hareket noktasına çekiyordu.
Mevzilerden elini kaldıranın eli, miğferini kaldıranın miğferi parçalanıyordu. Böyle bir sağanak altında çaresizlik içinde beklemekten başka bir şey yapamıyorduk...

KORKUNÇ BİR NARA YÜKSELDİ!
Bu şekilde ne kadar zaman geçti bilmiyorum. Birden bulunduğum yerden yaklaşık on beş metre uzağımızdan korkunç bir nara yükseldi. Sesle birlikte bir Türk askeri siperden kalktı, düşmana doğru koşmaya başladı. Hem koşuyor hem kollarını sağa sola sallıyor, hem de sesi çıktığı kadar bağırıyordu. Yanımda bulunan tercümanıma dedim ki:
-Şu koşan asker ne diyor?
-Komutanım! “İmdat ya Resulallah! Kitab (din) elden gidiyor!” diye bağırıyor.

SANKİ ÜZÜM TOPLAR GİBİ!
Böyle bir manzarayı tarih görmemiştir. Asker sanki üzüm toplar gibi düşman mermilerini elleriyle topluyordu. Onu gören diğer askerler de siperlerinden hareketlendi ve o anda çok çetin bir savaş başladı. Fakat bu kahraman asker alnına isabet eden bir kurşunla vuruldu...
Kısa zaman sonra karaya çıkan İngiliz birliğinden geriye yerde yatan asker cesetlerinden başka bir şey görünmüyordu.

.

Tek bacaklı Bekir Çavuş

Çanakkale muharebelerinde hemşire olarak vazife yapan Safiye Hüseyin, savaştan sonra kendisiyle röportaj yapan yabancı gazetecilere hatıralarını anlatırken, birçok gencin, kendi ellerinde gözlerini kapadığını ifade eder. Enteresan bir tespitini de söyler. “Herkes son anlarında hep “anne” diye sayıkladı. İster İngiliz, ister Fransız, isterse Alman ve Türk olsun hepsi anne diyerek can verdiler” der...

KÖR OLAN İNGİLİZ GENCİ...
Safiye Hüseyin, bu arada bir İngiliz gencinden bahseder. Bu İngiliz genci gözlerini kaybetmiştir ve aldığı diğer yaralar sebebiyle de çok yaşamayacağı bellidir. Ancak Safiye Hüseyin, onu hep teselli eder. Dayanması gerektiğini, nişanlısına kavuşacağını söyler. “Yalnızca bu İngiliz eri nişanlısının adını sayıklayarak can verdi” der, Safiye Hüseyin...
Bu arada, yaralanan bir çavuş vapura getirilir. Adı Bekir’dir... Birkaç gün önce Bekir Çavuşun bir ayağı kesilmiştir... Alman hemşirelerden biri, Safiye Hüseyin’in yanına gelerek telaşla şöyle der:
- Hani ayağını kestiğimiz ağır yaralı yok mu?
- Bekir Çavuş mu?
- Evet.
- Ne oldu peki?
- Kendisine bir hâl oldu hemşire. Tek bacağı ile ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor.
Bundan sonrasını Safiye Hüseyin’den dinleyelim:
“Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Bileğinden tuttum. Müthiş bir ateşi vardı:
- Aman Bekir Çavuş! dedim. Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı?

“EMRİ YAPAMADIM!..”
Bekir Çavuş ise kendini kaybetmiş bir halde idi:
- Elbette! dedi. Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lâzım. Tabii kalkacağım...
Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımızın arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini kendine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne de sevdiğini düşünüyordu. Kansız bembeyaz dudaklarından çıkan son söz; ‘Emri yapamadım...’ oldu.
Fakat ben ona kani idim ki: Bekir Çavuş vazifesini en güzel şekilde yapmış idi...”

.

Sadık bir asker Yozgatlı İbrahim

Yine Çanakkale’deyiz... Bugün de harp meydanında yaralanan bir zabitimizin hatıralarından uzanıyoruz o günlere... Vefakârlık neymiş sadakat neymiş hadi birlikte okuyalım...

SEDDÜLBAHİR’E DOĞRU...
“Soğanlıdere sırtlarındayız. Taarruz emrini aldık. Yanımda emir erim Yozgatlı İbrahim... Gür sakallı, çevik ve pek sadık. Onunla da helalleştik. Elimi öptü, alnını öptüm. Erlerin kimi vasiyet ediyor, kimi de eşya ve paralarını tabur kâtibine veriyordu...
Seddülbahir’e doğru gidiyorduk... Saat yirmi iki sularında Alçıtepe önlerindeydik... Yüzlerce topun namlularından çıkan alevlerin ardından Alçıtepe yanıyordu! Denizi dev gölgeleriyle kaplayan gemilerin ışıldakları bu sırtları gündüz gibi aydınlatıyordu... Önümüzde yere yatmış askerler... Gözlerimiz kızıl alevlerde, biz de yattık yere ve bekledik. Tetikte idik...
Sonra birden, tümen kumandanımızın gür sesi duyuldu! Emrediyordu:
-Ateşe saldır! diyordu...
Kalktık, fırladık... Dağınık nizamda ileri atıldık... Geceyi gündüz yapan namluların alevi, kulaklarda gürleyen infilâkların sesi... Ve sonra birer birer, yere düşen gölgeler...
Gece sabaha karşı saat dört sularında, Seddülbahir’deydik. Denizin üzerinde gölgeleri beliren gemilerden patlayan top sesleri berdevam... Birdenbire sol kolum yanıma sarkıverdi, biçilmiş gibi, sanki...

BİR ASLAN HEYBETİYLE...
Az sonra yere düştüm. Gözlerim kararmış, nefesim kesilmişti... İşte korktum o zaman! Beni öldürmelerinden değil. Bu yaralı halimle, ne yapabilirim ki düşmana? diye korktum...
Biraz zaman geçince, yanımda dev bir gölge belirdi. Bu gelen İbrahim’di! Bir aslan heybetiyle beni sırtına aldı ve o ateş altında, serilmiş yatanların üstünden atlayarak, karanlıklara daldı... Sonra da at sırtında, Soğanlıdere’deki ilk yardım merkezine... Oradan Kilitbahir’deki çadırlı hastaneye...
Ameliyat olmuşum, sol kolumu kesmişler... Vatan sağ olsun, dedim. Ama İbrahim ‘İntikamını komam, kumandanım’ diyordu...
Ondan sonraki günler, artık onu göremedim... Yeni iyileşmiştim ki, İbrahim’in şehadet haberini verdiler...”

.

Benî Kureyzalı Zebir bin Bata

Hicretin 5. senesi... Benî Kureyza Yahudilerinin; Peygamber Efendimizle olan anlaşmalarına göre, Hendek Muharebesinde düşman tarafından sarılan Medine’yi Müslümanlarla el ele vererek müdafaa etmeleri gerekiyordu. Fakat, bunu yapmadılar. Üstelik anlaşma hükümlerini hiçe sayarak, harbin en nâzik safhasında müşriklerle iş birliğine giriştiler. Bunun üzerine Peygamber Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) onlar üzerine sefere çıktı ve Benî Kureyza Yahudileri ile harb ederek onları mağlub etti.
Bütün Yahudiler esir alınarak bir yere toplandılar. Allahü teâlâ, Peygamber Efendimize, kadın ve çocukların esir edilip, erkeklerin öldürülmesini emretti.

Esirler arasında, Zebir bin Bata adında biri vardı. Ensardan Sabit bin Kays’a (radıyallahü anh) bir iyiliği dokunmuştu. Şöyle ki; cahiliye devrinde, “Buas günü”, Sabit bin Kays, esir düştüğünde, Zebir bin Bata onu serbest bıraktırmıştı...
Sabit bin Kays, onu hemen tanıdı ve yanına vararak;
“Beni tanıdın mı?” diye sordu. Zebir bin Bata:
“Tanımaz olur muyum? Sen Sabit’sin!” dedi. Sabit bin Kays:
“Vaktiyle bana uzatmış olduğun yardım eline şimdi mukabele etmek istiyorum” dedi. Bunun üzerine, Sabit bin Kays Peygamber efendimizin yanına geldi ve;
“Yâ Rasûlallah! Zebir bin Bata’nın bana iyiliği dokunmuştur. Buas günü esir olunca, beni kurtarmıştı. Ben onun iyiliğine mukabele etmek istiyorum. Onun kanını bana bağışlayıver?” dedi. Peygamber efendimiz;

“O, SANA BAĞIŞLANMIŞTIR!”
“O, sana bağışlanmıştır!” buyurdu. Sabit bin Kays, Zebir bin Bata’nın yanına geldi ve;
“Resûl aleyhisselam, senin kanını bana bağışladı!” dedi.
Zebir bin Bata:
“Ey Sabit! diğerlerine ne yapıldı?” diye sordu. Sabit bin Kays:
“Onlar öldürüldüler!” dedi.
Zebir bin Bata:
“Ey Sabit! Bunlardan sonra, yaşamakta hayır yoktur! Senin üzerinde bulunan iyiliğim hakkı için, beni o kavme hemen kavuşturmanı dilerim!” dedi.
Bu sözler üzerine, Sabit bin Kays Zebir bin Bata’yı Zübeyr bin Avvam’ın yanına götürdü. Zübeyr hazretleri de, onun boynunu vurdurdu...

.

Resûlullahın havarisi Zübeyr bin Avvam

Zübeyr bin Avvam radıyallahü anh, Cennetle müjdelenen on kişiden biridir. Hazreti Ömer’in vefatından sonra, halife seçimini gerçekleştirmeleri için tayin ettiği altı kişilik “Eshabü’ş-şûrâ” (danışma kurulu) üyelerindendir...

İLK KILIÇ ÇEKEN!..
Zübeyr hazretleri, Hazreti Ebu Bekir’in İslâm’a girmesinden kısa bir müddet sonra Müslüman olmuştur. 615 yılında Mekkeli Müslümanlarla birlikte Habeşistan’a hicret etmiştir...
Zübeyr radıyallahü anh, cesur ve gözüpek bir Müslümandı. Mekke’de, Allah için ilk defa kılıç çeken odur. Medine’ye hicret ettikten sonra da yapılan tüm savaşlara katılmış, bütün sıkıntılı zamanlarda daima Resul-i Ekrem’in yanında bulunmuştur. Savaşta gösterdiği üstün başarıdan ve çok iyi ok attığından Resûlullah efendimiz onun, “Hadi at! Anam babam sana feda olsun” diyerek memnuniyetini ifade etmiştir. Yine onun hakkında; “Her peygamberin bir havarisi vardır, benimki de Zübeyr’dir” buyurmuşlardır.
Bedir günü Müslümanların sayılı birkaç atı vardı. Bunlardan biri de hazreti Zübeyr’in Ya’sub adlı atı idi. O gün birçok müşriki öldürmüştür ki, bunlardan biri “Kureyş Aslanı, Muttaliboğulları Aslanı” diye bilinen amcası Nevfel idi.
Zübeyr radıyallahü anh, Mısır fethinde de önemli bir rol oynamıştır. Nitekim halife Hazreti Ömer, 642’de Mısır’ın Babilin kalesini kuşatan Amr İbni Âs’a yardım için onu on bin kişilik bir kuvvetle göndermiştir...

ONU TAKİP ETTİLER VE...
Hazreti Ali Sıffin Savaşında Zübeyr hazretlerini karşısında görünce onu ikna etmenin yollarını aradı. Bir ara onunla karşılaşınca; “Ey Zübeyr! Resûlullah’ın sana; (Sen haksız olduğun halde Ali ile savaşacaksın) dediğini hatırlıyor musun?” dedi. Bunu duyan Zübeyr hazretleri; “Allah şahidimdir ki bu doğrudur” dedi. Hazreti Ali; “Öyleyse benimle ne diye savaşıyorsun?” diye sorunca Zübeyr hazretleri “Vallahi bunu unutmuştum, şayet hatırlasaydım sana karşı çıkmazdım” dedi. Bu konuşmadan sonra Zübeyr bin Avvam radıyallahü anh, savaştan çekilerek geri döndü. Medine yolunda Temîm kabilesine ait bir su başına vardığında orada bulunan Amr bin Cürmüz, onu takibe başladı. Vâdi’s-Sibâ’ denilen mevkide bir fırsatını bularak Zübeyr radıyallahü anhı şehid etti...

.

Buhara Kadısı Ebu Abdullah Halimi

Ebu Abdullah Halimi, Maveraünnehir’de yaşamış olan hadis ve Şafii fıkıh âlimlerindendir. 949 (H.338) senesinde Buhara’da dünyaya geldi. Orada birçok âlimden ders alarak hadis ve fıkıh tahsilini tamamladı. Buhara’da uzun seneler kadılık yaptı. Kendisinden ise birçok âlim istifade etti. Bilhassa rivayet ettiği hadis-i şerifler güvenilir kabul ediliyordu.

PİŞMAN OLMAMAK İÇİN!..
Hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:
“İnsanın şerefi ve mertliği kimseyi hoşlanmadığı bir şeyle karşılamaması; ahlâkının güzelliği başkasına eziyet veren şeyi terk etmesi; cömertliği, üzerinde hakkı olan kimselere iyilik etmesi, insaflı olması; hak ortaya çıktığı zaman hakkı kabul etmesidir.”

ÜÇ ŞEY VARDIR Kİ...
“Üç şey vardır ki, kimde bulunursa Allahü teâlâ ondan râzı olur. Çok istigfâr etmek, yumuşaklık ve sadâkat çokluğu.”
“Üç şey kimde bulunursa, pişman olmaz. Bunlar acele etmemek, meşveret ve tevekküldür.”
“Eğer câhiller susup, konuşmasalardı, insanlar arasında ihtilâf olmazdı.”
“Kim Allahü teâlâya güvenir ve sığınırsa, insanlar kendisine muhtac olur. Allahü teâlâdan korkup, haramlardan sakınan kimseyi Allahü teâlâ insanlara sevdirir.”
“Dilde güzellik, tatlılık ve akılda olgunluk olmalıdır.”
“İffetli olmak fakirliğin, şükür belânın, tevâzû üstünlüğün, fesâhat sözün, hıfz rivâyetin, tevâzu ilmin, edep ve mâlâyânîyi terk etmek verânın, güler yüzlülük de kanâatin zîneti, süsüdür.”

NE MUTLU ONLARA Kİ...
Ebu Abdullah Halimi hazretleri, 1012 (H.403) senesi Rebiülevvel ayında Buhara’da vefat etti. Son söz olarak şunları söyledi:
“Rabbimin rahmeti Cehennemden daha büyük. Resulullah’a tabi olana ne mutlu. Gönül bahçesinden Muhammed aleyhisselam aşkıyla kâm (lezzet) alanlara ne mutlu. Onlar için çok ümidliyiz. Muhakkak ki Allah’tan başka ilah yoktur. Şehadet ederim ki, Allah’tan başka ilah yoktur. Muhammed aleyhisselam O’nun kulu ve Resulüdür.”

.

Hanbelî fıkıh âlimi Ebû Bekr-i Hallâl

Ahmed bin Muhammed bin Hârûn el-Bağdâdî, Hanbelî mezhebi fıkıh âlimlerindendir. “Ebû Bekr-i Hallâl” ismiyle meşhûr olmuştur. Hanbelî âlimlerinin büyüklerindendir...

ZAMANININ İMAMI OLDU
Bu mübarek zat, ilim tahsil etmek için çok yer dolaştı. İmâm-ı Ahmed bin Hanbel’in mezhebindeki mes’eleleri birçok âlimden öğrenip, büyük bir eser yazdı. 311 (m. 923) senesi Rabî-ül-evvel ayında Bağdâd’da vefât etti. Cenâze namazını Ebû Ömer Hamza bin Kâsım el-Hâşimî kıldırdı. Ebû Bekr-i Mervezî’nin kabrinin güney tarafına defnedildi...
Hanbelî mezhebinde yetişen âlimlerin en büyüklerinden olan Ahmed el-Hallâl, Ahmed bin Hanbel’in eshâbından olan birçok âlimden ilim aldı. Bunlardan Hasen bin Arefe, Sa’dân bin Nasr, Muhammed bin Avf el-Hımsî ve onların zamanındakiler ile daha sonra gelen birçok âlimden, bu mezhebin mes’elelerini öğrendi. Onlardan hadîs-i şerîf dinledi ve rivâyetlerde bulundu. Yüksek din bilgilerinde mütehassıs büyük İslâm âlimi Ebû Bekr el-Mervezî ile ölünceye kadar sohbet edip ilminden istifâde etti. Fıkıh ilmini ondan öğrendi. Kendisinden de, İmâm-ı Ahmed’in mezhebindeki mes’elelere ait ilimleri öğrenmek için, birçok kimseler gelip ilim tahsil etti.
Onun Hanbelî mezhebindeki mes’elelere vukûfiyeti o kadar çoktu ki, o asırda ve daha sonra ona yetişen olmadı. Bu mezhebde zamanının âlimlerine “İmâm” oldu. İlimdeki ve fazîletteki büyüklüğünü, bütün âlimler söz birliği ile bildirmekte olup, ayrıca eserleri de, ilminin genişliğine şahittir.

“KUL HAYÂ EDERSE...”
Hikmetli sözleri pek çoktur. Buyurdu ki:
“Kul, Allahü teâlâdan hayâ ederse, Allahü teâlâ onun ayıplarını örtüp, insanlardan gizler, hatâlarını affeder. Kıyâmet günü onun hesabını kolay eyler.”
Ebû Bekr-i Hallâl hazretleri Bağdad’da vefat etti. Vefat ederken sevincinden ağlıyordu. Soranlara buyurdu ki:
“Bu iki gözden, yani Allahü teâlâya kavuşma sevinci ile ağlayan gözlerden dökülenler inci ve mercandır. Nitekim Allahü teâlâ “İkisinden de inci ve mercan çıkar” (Rahman 22) buyurmuyor mu?”

.

Nesibe Hâtûn ve Habib bin Zeyd

Habib bin Zeyd hazretleri,
Eshab-ı kiramın büyüklerindendir. Babası Zeyd bin Asım el-Ensari, Resulullaha Akabe’de biat eden ilk yetişkinler arasında idi. Annesi Nesibe binti Ka’b (Ümmü Ümâre) müşriklere karşı silah kullanan ilk hanımdı. İşte, Habib bin Zeyd böyle bir evde, böyle bir annenin terbiyesi ile yetişti. Çok küçük olması sebebiyle katılamadığı Bedir ve Uhud savaşları dışındaki savaşlara iştirak etti. Onun dinindeki, davasındaki metanet ve sebatı dillere destandı...

Annesi Ümmü Ümâre (radıyallahü anhâ) Uhud, Hudeybiye, Hayber Umret-ül-kaza, Huneyn ve Yemâme gazâlarına katıldı. Biatü’r-rıdvân’da hazır bulunmakla şereflendiler. Oğulları Habîb ve Abdullah da Peygamber efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) bütün gazâlarına iştirak ettiler...
Uhud Savaşı sırasında İbni Kamia isminde bir müşrik Peygamberimize saldırdı ve mübârek başından yaraladı. Ümmü Ümâre de İbni Kâmia’ya saldırdı ve o müşriki ağır yaraladı. Kendisi de on üç yerinden yaralanmıştı. Bunlardan en ağırı, İbn-i Kâmia’nın boynunda açtığı yaraydı. Resûlullah efendimiz, oğlu Abdullah’a bu yarayı sarmasını emredip “Ev halkınızı Allah mübârek kılsın; senin annenin makamı filan ve filanların makamından hayırlıdır. Allah sizin ev halkınıza rahmet etsin!” buyurdular. Bu mübarek kadının yaraları, bir sene tedavi gördükten sonra iyileşti...
Nesibe Hâtûn, Peygamberimize (sallallahü aleyhi ve sellem) “Yâ Resûlallah Allahü teâlâya duâ edin de Cennette size komşu olayım!” dedi. Peygamber efendimiz “Allahım! Bunları, Cennette bana komşu ve arkadaş et” diye duâ ettiler. Bunun üzerine Ümmü Ümâre: “Bu bana kâfidir. Artık dünyâda ne musîbet gelirse gelsin! dedi...

MÜSEYLEME’YE ESİR DÜŞTÜ!..
Müseylemet-ül Kezzab, yalancı peygamberlik iddiasıyla ortaya çıkınca, Ümm-i Ümare’nin oğlu Habib, Amman’dan Medine’ye gelirken esir düştü. Müseyleme;
“Benim peygamberliğimi kabul et, seni serbest bırakayım” dedi. Habib onunla alay etmek için; “Ben sağırım, ne söylediğini işitmiyorum” dedi halbuki biraz önce aralarında konuşma geçmişti. Müseyleme onun bu hareketine çok kızarak, tek tek uzuvlarını kestirerek şehit etti...

.

Resulullah efendimize hediye edilen elbise

Eshab-ı Kiramın büyüklerinden olan Sehl bin Sa’d (radıyallahü anh), Peygamberimizin bir emir ve isteği olduğu zaman hemen yerine getirir, hiçbir zaman geciktirmezdi. O’nun bu durumunu oğlu Abbâs şöyle anlatmaktadır:
“Peygamberimiz hutbe okuyacağı zaman hurma ağacından bir direğe yaslanır öyle okurlarmış. Bir gün Resûl-i ekrem efendimiz buyurur ki: (Artık cemâat çoğaldı, bir şey yapılsa da üzerine otursam...) Bunu duyan babam hemen, okun yaydan fırladığı gibi kalkıp gitmiş ve kısa bir zaman sonra minberin direklerini getirmiş. Yalnız babamın getirdiği bu direklerin kendisinin veya bir başkasının hazırladığı hakkında bilgim yoktur.”

“NE OLUR KABUL EDİNİZ”
Daha sonra Sehl bin Sa’d hazretlerine, Peygamberimizin minberi hakkında suâl sorulduğunda şöyle cevap vermiştir:
“Ben minberin hangi ağaçtan, hangi tarihte, hangi gün yapıldığını bilirim...”
Sehl bin Sa’d, Peygamber efendimizin cömertliğini, kendi ihtiyacı olan bir malı isteyen herkese verdiğini şöyle anlatmaktadır:
Kadıncağızın birisi Peygamber efendimize gelir ve kendi eli ile dokumuş olduğu güzel bir elbiseyi uzatarak der ki:
-Ey Allahü teâlânın Resûlü! Bunu sizin için bizzat kendim dokudum, ne olur kabûl ediniz!
Resulullah efendimizin de gerçekten böyle bir elbiseye ihtiyacı vardı. Bu hediyeyi kabûl ederek içeri girdi ve hemen giydi. Daha sonra dışarı çıktı. Bu sırada ziyârete gelenlerden birisi, bu elbiseyi görerek;
-Ey Allahü teâlânın Resûlü! Bu ne kadar güzel bir elbise, bunu bana verseniz! dedi.

“DOĞRU BİR HAREKET DEĞİL!”
Peygamber efendimiz hemen içeri girerek elbiseyi çıkardı ve isteyen sahâbeye verdi. Diğer ziyâretçiler, elbiseyi isteyen zata sitem ederek;
-Peygamberimizin bu elbiseye çok ihtiyâcı vardı. Sen onu istemekle doğru bir hareket yapmadın, dediler. Elbiseyi isteyen kişi ise şöyle cevap verdi:
-Ben bu elbiseyi giymek için istemedim. Aksine, o benim öldüğüm zaman kefenim olacaktır!..
Aradan zaman geçti, bu zat ölüm hastalığında yanındakilere, bu hadiseyi anlattı ve;
-Peygamber Efendimizin elbisesini bunun için saklıyordum. Beni onunla kefenleyiniz! dedi ve sonra da vefat etti. Kendisini bu elbiseyle kefenleyip defnettiler...

.

Tabiinin büyüklerinden Herem bin Hayyân

Herem bin Hayyân, Tabiinin büyüklerindendir. Veysel Karânî hazretlerini gördü. Ondan çok nasîhat aldı. Zühd ve takvada, zamanının önde gelenlerindendi. “Hayret ederim, Cennete talip olanlarla, Cehennemden korku duyanlara! Bunlar hem Cennete talip, hem de Cehennemden korkarlar; ama yine de uyumaya devam eder, bu kat’i gerçeğin heyecanıyla bir miktar olsun uykularını terk etme fedakârlığında bulunmazlar” derdi...

“TEK GAYEM RIZA-İ İLAHİDİR”
Bir gün de şöyle buyurdu: “Bütün mâneviyat büyükleri, benim Cehennemlik olduğumu söyleseler, ben yine ibadetimden, hayır ve hasenatımdan gerilemem. Dini vazifelerimi bütünüyle yerine getirme gayretimi devam ettiririm. Zira ben Cennet ve Cehennem için yapmıyorum bu vazifeleri. Belki Cennet ve Cehennem emri altında olan Zâtı Ulûhiyyet’in emri olduğu için yapıyor, O’nun rızasını kazanmak için ifa ediyorum. O dilerse Cennetine, dilerse Cehennemine koyar. Benim vazifem, O’nun emirlerini yerine getirmek, rızasını kazanmaktır. Kaldı ki O, razı olduğu kulunu da Cehennemine atmaz.”
Bir zaman mücâhidler savaşa gitmek istediklerinde Herem bin Hayyân hazretlerine uğrayıp duâ istediler. O da şöyle dua etti:
“Ey Allah yolunda cihâda çıkanlar! Günahlarınızdan tövbe ediniz. Çünkü bu elinizdeki kılıçlardan daha çok size siper olur.”

“BORCUMU ÖDEYİN”
Bu mübarek zat da bütün Allah adamları gibi dünyâdan ve dünyâ malından nefret ederdi. Bu sebeple; “Dünyâ bütün her şeyiyle bana arz olunsa, hiç düşünmeden rahat ve kolay bir şekilde dünyânın murdarlığına hükmederim” buyururdu.
Bir gün de “Kim, din kardeşi için diliyle sevgi ve hulûs gösterir de içinden ona düşmanlık ve kin beslerse, Allah ona lânet eder, dilsiz yapar ve kalp gözünü köreltir” buyurdu.
Herem bin Hayyân hazretleri vefatı anında çevresindekilere;
“Zırhımı satın, borcumu ödeyin. O da yetmezse kölemi satın. Size Nahl suresinin son (128’inci) ayet-i kerimesini (Şüphesiz Allah korkup-sakınanlarla ve iyilik edenlerle beraberdir) okumanızı vasiyet ederim” buyurdu ve son nefesini verdi..

.

Bir gönül sultanı Abbas bin Ahmed

Abbas bin Ahmed el-Ezdî, Hicaz’da yaşamış olan evliyanın büyüklerindendir. Kıymetli nasihatleri vardır. Kendisinden kötü âlimler sorulduğunda buyurdu ki:
“Ümmetlerin her biri, Rahmânın yolu üzerine oturmuş kötü âlimler yüzünden helâk olurlar. Onlar habis amelleri ile Allahü teâlânın yolunu kesmiş, insanlara engel olmuş olurlar.”

ŞEYTANIN ÜÇ TUZAĞI!
Bir gün kendisine “Şeytan insanı ne ile tuzağa düşürür?” diye soruldu. Buyurdu ki: “İblis, üç şeyden biri ile âdemoğlunu tuzağına düşürür: Birincisi, kendini beğenmesi, ikincisi, amelini gözünde büyütmesi, üçüncüsü günahlarını unutmasıdır.”
Abbas bin Ahmed hazretleri, ilim öğrenmeye teşvik eder, niyetin hâlis olmasının önemini belirtir ve “İlim tahsîli doğru bir niyet ve temiz bir gâye ile olursa, bundan daha yüksek amel olmaz. Fakat çokları ilmi, gereğini yapmak için tahsîl etmiyor. Bilakis ilmi dünyâlık elde etmek için bir ağ gibi kullanıyor” buyururdu.
Abbas bin Ahmed el-Ezdî hazretleri her zaman, ibâdetlerin, farzlarına, vâciplerine ve sünnetlerine uygun olarak yerine getirilmesini söylerdi. Bu hususta; “Kulun amelini güzelce edâ etmesi kadar şeytanın belini kıran bir şey yoktur. Zîrâ Allahü teâlâ meâlen; (Hanginizin daha güzel amel edeceğini imtihan etmek için ölümü ve hayatı yaratan O’dur. O, mutlak güçlüdür; çok bağışlayıcıdır) (Mülk sûresi: 2) buyurdu. Kul, kırk yaşına bastığı zaman bütün isyân ve günahlardan tövbe etmezse, şeytan onun alnını sığar durur ve; “Felah ve kurtuluştan uzak kalan bir yüze feda olayım” der” buyurdu.

“O NASIL İSTERSE...”
Şeyh Ebû Said Malini, Abbas bin Ahmed el-Ezdî hazretlerinin vefat hadisesini şöyle anlatır:
Son nefesini vermeden önce baş ucundaydım. Halini sordum. Cevap olarak dedi ki:
-Tereddüd içindeyim. Gitmeyi istesem küstahlık olur diye korkarım. Bu halde kalmak istesem, yanlış bir arzu beslemiş olmaktan çekinirim. Çünkü böylece onu görmekten kaçmış olurum. Bunun için her şeyi ona bıraktım. O ne ister, ne yapar, onu bekliyorum...

.

Hadîs âlimi Ali bin Sehl

Ali bin Sehl İsfehânî, evliyânın büyüklerindendir. Cüneyd-i Bağdâdî, Ebû Tûrâb Nahşebi gibi büyük zatlarla görüştü. Muhammed bin Yûsuf el-Benna’nın talebesidir. Remle’de otururdu. 261 (m. 874)’de vefât etti. Hadîs-i şerîf ilminde sika (güvenilir) bir râvi idi.

Şaşılacak hâllere sahipti!
Ali bin Sehl hazretleri, Velîd bin Müslim, Haccâc bin Muhammed, Zeyd bin Ebiz-Zerkâ, Damra bin Rebîa, Şebâbe bin Sevvâr Müemmil bin İsmâil gibi birçok zatlardan hadis-i şerif rivâyet etti. Kendisinden de, Ebû Dâvûd, Nesâî, İbn-i Huzeyme, İbn-i Cerîr, Muhammed bin Hârûn er-Re’yânî, Ebû Zür’a, Ebû Hâtem gibi zatlar rivâyette bulunmuşlardır.
Bu mübarek zat, Cüneyd-i Bağdâdî hazretleri ile mektuplaşırlardı. Allahü teâlânın takdirine razı olmak ve nefsinin arzularına muhalefet etmekte, herkesin beğenip takdir ettiği, fevkalâde üstün ve şaşılacak bir hâle sahip idi. Bazan yirmi gün bir şey yemeden durduğu olurdu. Az sözle çok şeyi anlatan, hoş bir ifâde tarzı vardı. Amr bin Osman, kendisini ziyâret için İsfehân’a geldi. Çok sıkıntıları vardı. Ali bin Sehl, Amr bin Osman’ın otuz bin altın borcunu ödeyip, sıkıntıdan kurtardı.
Bir gün sohbet esnasında buyurdu ki:
-Siz zannediyor musunuz ki benim ölümüm başkalarının ölümü gibi olacak. Herkes gibi hasta olacağımı herkesin ziyâretime geleceğini mi zannediyorsunuz? Hiç öyle olmayacak. Beni davet edecekler ve ben de kabul edeceğim!..

“Lebbeyk” diyerek yere çöktü!
Ali bin Sehl hazretleri, bir gün yolda giderken “Lebbeyk” (Buyur! Emre amadeyim) deyip yere çöktü. Bunu gören Ebû Hasan Müzeyyin şöyle anlatıyor:
Ali bin Sehl yerde yatar vaziyette iken hemen yanına koştum, (Lâ ilâhe illallah) demesini söyledim. Tebessüm edip;
-Sen, Kelime-i tevhid söylememi istiyorsun. Allahü teâlânın izzetine yemin ederim ki, onunla benim aramda yalnız izzet perdesi var, buyurdu ve ruhunu teslim etti...
Bundan sonra kendi kendime “Benim gibi birisi Allahü teâlânın velîsi olan bir zâta nasıl Kelime-i tevhid telkin edebilir. Vah vah vah” diye mahcûb oldum...
Ali bin Sehl’in kabri İsfehân’da Topçu kabristanındadır.

.

İhbân bin Üveys (radıyallahü anh)

İhbân bin Üveys hazretleri Eshab-ı kiramdandır. Hüza’a kabîlesinin koyunlarını otlatırdı. Onun Resulullaha iman etmesine çok enteresan bir hadise sebep olmuştur. Şöyle anlatılır:
İhbân bin Üveys hazretleri yine bir gün koyunları otlatıyordu. Bir kurt âniden sürüden bir koyunu kaptığı gibi kaçmaya başladı. İhbân;
-Vallahi ben hiç böyle korkunç ve zâlim bir kurt görmedim, diyerek, koyunu kurttan almak için peşinden koştu. Kurt dile gelip;
-Ey İhbân! Allahü teâlânın verdiği nasîbimden beni mahrûm mu etmek istiyorsun? dedi.

“Kurt benimle konuşuyor!”
İhbân hayretler içinde kaldı;
-Acâib bir iş! Kurt benimle konuşuyor! dedi. Kurt, onun şaşkın bakışları arasında konuşmasına devam ediyordu;
-Bundan daha şaşılacak şey, Muhammed “sallallahü aleyhi ve sellem” Medîne’de sizi Allahü teâlânın dinine davet ediyor, siz ondan gâfilsiniz! dedi.
İhbân ilk şaşkınlığı üzerinden atmıştı. O da kurda şöyle sordu:
-Ben Muhammed’in “aleyhisselâm” huzûruna gitsem, koyunlarıma kim bakar? Kurt şöyle dedi:
-Bana yetecek kadar koyun ayırır isen, koyunlara bakarım. Ayırdığından fazlasına da dokunmam!
İhbân, kurda inandı ve birkaç koyun ayırıp, sürüyü ona bırakarak, bir grup çobanla Medîne’ye gitti...
Medîne’ye vardıklarında, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” Eshâb-ı kirâm ile oturuyordu. İhbân’ı görünce buyurdu ki:
-Ey İhbân! Kurt sözünde durdu!
Bu mucizeye şahit olan İhbân, yanındaki çobanlarla birlikte Resulullah efendimizin önünde Kelime-i şehâdeti getirerek Müslümân oldu...

“Bu gömlek onun mu?”
İhbân bin Üveys hazretleri vefât edeceği sırada;
“Beni iki parça elbise ile kefenleyin” diye vasiyet etti.
Vefât edince iki elbise ve bir de gömlek ile kefenleyip defnettiler. Sabâhleyin, o gömleği elbiselerin üzerine bırakıldığı bir ağaç üzerinde gördüler. Bu gömlek onun mu, yoksa başkasının mı diye tereddüt ettiler. O gömleği diken terziyi buldular ve sordular. Terzi yemîn ederek;
-Bu gömlek, İhbân radıyallahü anh defnedildiği zamân üzerinde olan gömlektir, dedi...

.

Tefsir âlimlerinden Abdüsselâm bin Abdullah

Abdüsselâm bin Abdullah, tefsir âlimlerinin büyüklerindendir. 1254 (H. 652) senesinde vefat etti. Talebelerine kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki:
“İnsan, Allahü teâlâya ibâdet etmediği müddetçe halîm, yumuşak olamaz.”
“Her şey, önce küçük olarak ortaya çıkar, fakat sonra büyür. Musîbet ise, insana önce büyük ve ağır gelir, sonra küçülür, hafifler.”
“Çok gıybet edip, buğz edenlerin nasîhatine güvenilmez.”
“Kendini olduğundan fazla gösteren kimse, kendi durumunu inkâr etmiş olur.”

"Kendi ayıplarını gör!”
“Başkasınınkinden önce kendi ayıbına bakanlara, gerçekten tevâzu gösterenlere ne mutlu! Helâl olan malından fakirlere sadaka ver. İlim, hilm, yumuşaklık ve hikmet ehli ile otur ve sohbet et.”
“İnsanların en cömerdi; Allahü teâlânın hukûkuna riâyet edip, emirlerini ve yasaklarını yerine getirendir. En cimrisi de, bunlara riâyet etmeyendir. Etrafına çok para pul dağıtsa bile.”
“Hasedcinin yâni başkalarını çekememenin alâmeti üçtür. Hased ettiği kimse, yanında yoksa, gıybetini eder. Yanında bulunduğu zaman dalkavukluk yapar. Onun başına bir belâ geldiği zaman sevinir.”

“Nîmetin başı üçtür...”
“Nîmetin başı üçtür: Birincisi, İslâm nîmeti. Bütün nîmetler, bununla tamam olur. Müslüman olmadıktan sonra, hiçbir nîmet insana fayda vermez. İnsan, ebedî saâdetten mahrum kalır. İkincisi, sıhhattir. Bu nîmet olmadan hayâtın kıymeti kalmaz. Dünyâ, insana, zindan gibi olur. Üçüncüsü, zenginliktir. Hayır yolda kullanılırsa, insanın çok ecir ve sevâba kavuşmasına vesîle olur.”
“Müminin, insanların arasına karışması, onlardan öğrenebileceği faydalı şeyleri alabilmek için susması, boş ve faydasız sözden sakınmak için, konuşması da, başkalarına iyi ve güzel şeyleri anlatmak içindir.”
“Mümin, günahlarını düşünür, onlar için üzülür. Amellerini küçük görür, yaptıklarından dolayı gururlanmaz.”
Bir gün geldi, her fâni gibi bu mübarek zat da vefat etti. Cenazesine katılanlar çok kalabalıktı. Son sözü şunlar oldu:
“İşte dünya, vefasız, beni terk ediyor... İşte Rabbim; ve ben O’na kavuşuyorum.”

.

fıkıh ve hadîs âlimi Abdülvâris bin Saîd

Ebu Ubeyde Abdülvâris bin Saîd, büyük fıkıh ve hadîs âlimidir. Künyesi, Ebû Ubeyde el-Anbârî et-Tenurî el-Basrî’dir. Hicrî 120 yılında (m. 737) doğdu. 180 (m. 796) yılında Basra’da vefât etti...
Zamanının meşhûr âlimlerinden ilim öğrenen Ebu Ubeyde Abdülvâris bin Saîd’in hadîs-i şerîf aldığı zatlar arasında, Abdülazîz bin Suheyb, Yahyâ bin İshâk el-Hadremi, Eyyûb es-Sahtiyânî, Hâlid el Hızaî gibi meşhûrlar vardır.

“Muhaddislerin en iyisi”
Abdülvâris bin Saîd, aynı zamanda hitâbet, güzel konuşma gibi sanatları iyi öğrendi. Kendisi hakkında “Basra’da muhaddislerin en iyisi, fıkıh ilmini ise Hammâd bin Seleme’den sonra en iyi bilendi” denilmiştir.
Ebu Ubeyde Abdülvâris bin Saîd’in “Kaderiyye”den olduğu söylenmiş ise de bunun aslı yoktur. Kendisinden yüzlerce âlim hadîs-i şerîf alıp nakletmiştir. Bunlar arasında; Süfyân-ı Sevrî, oğlu Abdüssamed, Affan bin Müslim, Abdurrahman İbn-i Mübârek, Hibbân bin Hilâl, Ezher bin Mervan vb. âlimler vardı. Hammâd bin Zeyd’e “Eyyûb’u mu çok seversin, Abdülvâris’i mi?” diye sorulunca “Abdülvâris’i” buyurdu. Abdülvâris hazretlerinin sika (güvenilir) olduğunu İmâm-ı Buhârî, Müslim, İbn-i Hibbân, İbn-i Sa’d bildirmektedir.
Abdülvâris bin Saîd hazretleri, Resûlullah’ın sünnetine son derece uyardı. Resûl-i ekremin (sallallahü aleyhi ve sellem) yaşayışına uymaya çok çalışır, Onun ahlâkı ile ahlâklanmaya gayret ederdi. Dünya malına rağbet etmezdi. Çünkü, Ebû Hureyre’nin, Resûlullah’tan rivâyet ettiği bir hadîs-i şerîfte (Allahü teâlâ, paraya kul, köle olanlara la’net etsin) buyuruluyordu...
Yine Enes bin Mâlik’ten rivâyet ettikleri bir hadîs-i şerîfte (Peygamber efendimiz helaya girecekleri zaman “Eûzu-billahi minel hubüsi ve’l-habâis” duâsını okurdu.)

(İmân etmiş sayılmaz)
Rivâyet ettiği başka bir hadîs-i şerîfte de Peygamber efendimiz buyurdular ki:
(Hiçbir kimse; ben kendisine, ehlinden, malından ve bütün insanlardan daha sevgili olmadıkça (kamil) îmân etmiş sayılmaz.)
Bu mübarek zatın son sözleri şunlar oldu:
“Ey Ebu Ubeyde! İşte ölüm, sen ve günahların... Hamd olsun ki, âlemlerin Rabbi olan Allahü teâlâ Gafur ve Rahimdir, o yegane hak ma’buddur. Muhammed aleyhisselam Onun kulu ve Resulüdür.

.

Hindistanlı velî Abdülvâhid-i Lâhorî

Abdülvâhid-i Lâhorî, Hindistan’daki evliyânın büyüklerindendir. İsmi Abdülvâhid’dir. Lahor şehrinden olduğu için Lâhorî nisbet edildi. Doğum ve vefât târihleri bilinmemektedir. Evliyânın göz bebeği İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin talebelerinin önde gelenlerindendir.

“Namazsız yaşanır mı?”
Abdülvâhid-i Lâhorî önceleri İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin hocası Muhammed Bâkî-billah hazretlerinin talebesi idi. Bâkî-billah hazretleri onun terbiye ve yetişmesini İmâm-ı Rabbânî hazretlerine havâle ettiler. Abdülvâhid Lâhorî bundan sonra İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin sohbetlerinde yetişip olgunlaştı. Çok ibâdet ederdi. Bir gün, ibâdetten aldığı zevk ve neşe sebebiyle ders arkadaşı Muhammed Hâşim-i Kişmî’ye; “Cennette namaz var mıdır?” diye sordu. “Yoktur. Çünkü orası, dünyâda yapılan amellerin karşılıklarının verildiği yer olup, amel yeri değildir” cevâbını alınca bir “âh” çekti, ağladı ve; “Yazıklar olsun namaz kılmayana. Allahü teâlâya kul olup da namaz kılmadan nasıl yaşanır?..” dedi...
Abdülvâhid-i Lâhorî bir gün hocası İmâm-ı Rabbânî hazretlerine bir mektup gönderdi. Mektubunda; “Ara sıra secdede öyle hâller oluyor ki, başımı secdeden kaldırmak istemiyorum” diye yazmıştı.
Abdülvâhid-i Lâhorî hocası İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin hikmetli söz ve hâllerini öğrenmeye can atar, öğrendiklerini naklederdi. Kendisi anlatır:

“O kimse ebdâllardandı”
Hocam İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin, Lahor’a teşrif ettiği günler idi. Huzurlarına sebze satıcılığı yapan yaşlı bir kimse gelip, ziyaret etti. Hocam o ihtiyâra, çok iltifâtta bulunup yakınlık gösterdi. Bunu gören bizler hayretler içinde kaldık. Hocamın sevdiklerinden biri, yalnız oldukları bir gün; “Efendim! Hâli belli olmayan o ihtiyâra bu kadar tevâzu göstermenizin hikmeti neydi?” diye sormuş. Hocam da; “O kimse ebdâl ismi verilen evliyâdandı” buyurmuşlar.
Abdülvâhid-i Lâhorî hazretleri vefat ederken; “Allahım! Üzerine kendinden bir sevgi koyduğun, ondan razı olduğun ve onu senden razı kıldığın kimseyi, (Sen olmasaydın, âlemleri yaratmazdım) buyurduğun kimseyi çok seviyorum. Beni bu sevgime bağışla!” dedi ve Kelime-i şehâdeti söyleyerek ruhunu teslim eyledi...

.

Şehid Peygamber Yahyâ aleyhisselâm

Zekeriyyâ aleyhisselâm yüz yirmi yaşına geldiği hâlde neslini devam ettirecek bir evladı yoktu. Hanımı da doksan sekiz yaşındaydı. İçine evlâd sevgisi düşüp kendisine sâlih bir evlâd ihsân etmesi için Allahü teâlâya duâ etti. Zekeriyyâ aleyhisselâmın duâsı kabul oldu ve Yahyâ aleyhisselam dünyaya geldi. Rivâyete göre Yahyâ aleyhisselâmın doğumu ile İsâ aleyhisselâmın doğumu aynı seneye rastlamaktadır...

Küçük yaşta Tevrât’ı okudu
Yahyâ aleyhisselâm, babası Zekeriyyâ aleyhisselâmın nezâretinde yetişti. Küçük yaşta Tevrât’ı okumaya ve hükümlerini anlamaya başladı. Rüşd (olgunluk) çağına ulaştığı zaman, kendisine Allahü teâlâ tarafından peygamberlik emri bildirildi...
İlk önce Mûsâ aleyhisselâmın bildirdiği dinin esaslarına uyması ve Tevrât’ın hükümlerini insanlara tebliğ etmesi emredildi. İsâ aleyhisselâma İncil nâzil olup, Tevrât’ın hükmü kaldırılınca İsrâiloğularını İncil’in emir ve yasaklarına uymaya çağırdı... Birçok peygamberi şehid eden İsrâiloğulları; İsâ aleyhisselâma karşı çıkıp onu da şehid etmek istediler. Allahü teâlâ İsâ aleyhisselâmı diri olarak göğe kaldırdıktan sonra Yahyâ aleyhisselâm İncil’in hükümlerini insanlara anlatmaya devâm etti...

Zâlim hükümdâr Herod!..
Zâlim Yahûdi hükümdârı Herod’un torunu Birinci Herod, hazret-i Yahyâ’ya iyi muâmelede bulunurdu. Kendi kardeşinin kızı veya hanımının önceki kocasından bir kızı vardı. Birinci Herod bu kızla evlenmeyi ve nikâhlarını Yahyâ aleyhisselâmın yapmasını istedi. Yahyâ aleyhisselâm böyle bir nikâhın hazret-i İsâ’nın tebliğ ettiği İncil kitabında yasaklandığını bildirdi. Bu duruma içerleyen kızın annesi, Yahyâ aleyhisselâmın öldürülmesini istedi.
Yahyâ aleyhisselâma karşı iyi niyet sâhibi olan Birinci Herod da kadının ısrârı üzerine Yahyâ aleyhisselâmın yakalanıp getirilmesi veya öldürülüp, başının getirilmesini adamlarına emretti. Herod’un adamları Yahyâ aleyhisselâmı yakalayıp, başını kesmek sûretiyle şehit ettiler. Kesilmiş olmasına rağmen Yahyâ aleyhisselâmın başı mûcize olarak “Bu kızı almak sana helâl değildir” diye defâlarca söyledi...

.

Edirne'den doğan güneş Cemâleddîn-i Uşşâkî

Cemâleddîn-i Uşşâkî, büyük velîlerdendir. İsmi Muhammed olup, künyesi Ebû Nizâmeddîn’dir. Bu mübarek zat, “Uşşâkî Seyyid Muhammed Efendi” diye de bilinir. Doğum târihi belli değildir. Edirne’de doğdu. Halvetiyye yolu büyüklerinden olup, Uşşâkîlik tarîkatında pîr-i sânî sayılır. 1751 (H. 1164) senesinde İstanbul’da vefât etti. Eğrikapı’da bulunan dergâhının avlusuna defnedildi...

İlk hocası Hamdi Bağdâdî
Cemâleddîn-i Uşşâkî, ilim ve edebi ilk olarak Edirne’de medfûn bulunan Hamdi Bağdâdî’den öğrendi. Bu hocasının vefâtından sonra Şeyh Sezâî ismindeki mânevî ilimlere sâhib olan zâta talebe oldu. Çok yüksek mânevî mertebelere kavuştu. Şeyh Sezâî’de bulunan mânevî sırları elde etti. İlk hocası Hamdi Bağdâdî’nin vefâtlarından on dokuz; Şeyh Sezâi’nin vefâtından dört sene sonra, mânevî bir işâretle, 1742 (H.1155) senesinde İstanbul’a gitti. Eğrikapı dışındaki Savaklar mevkiinde bulunan Hırâmî Ahmed Paşa Dergâhına, vefât eden Muhammed Efendinin yerine tâyin edildi...
Cemâleddîn-i Uşşâkî, vefâtına kadar bu dergâhta isteyen herkese ilim ve tasavvuf yolunun edebini öğretti. Zamânında kaybolmaya yüz tutan Uşşâkiyye tarîkatını ihyâ ederek, bu yolda çok talebe yetiştirdi. Yetiştirdiği talebelerin en büyüğü Selâhaddîn-i Uşşâkî’dir...

Gayr-i müslimler îmân etti!..
Vefâtından sonra, türbesinin yanında bulunan mescid ve iki katlı ev, bir gece yandı. Bu yangın sırasında türbenin çatısı da tutuştu. Tahtalar parçalar hâlinde kabrinin etrâfına düştü. Hikmet-i ilâhî o kor parçalarından bir tânesi bile kabrin üzerine düşmedi. Sandukanın üzerinde bulunan örtüye ve baş tarafındaki beyaz sarığa hiçbir şey olmadı. Hattâ beyaz sarığın dumandan ve isten rengi bile değişmedi. Cemâleddîn-i Uşşâkî’nin vefâtından sonraki bu kerâmetini gören gayr-i müslimlerden îmân edenler olurken; Müslümanlardan onun büyüklüğünü anlayamayanlar da bu hâdiseden ibret alıp tövbe ettiler.
Cemâleddîn-i Uşşâkî, vefatından evvel buyurdu ki: “Selef âlimlerinden bazıları şöyle buyurmuşlardır: Bir kimse ilmiyle kibirlenir, üstünlük taslarsa, Allahü teâlâ onu ilmiyle alçaltır. İlmiyle tevazu göstereni de ilmiyle yükseltir.”

.

Büyük mutasavvıf Senâullah-i Pânî-pütî

Büyük velî Senâullah-i Pânî-pütî (Dehlevî) hazretleri 1730 (H.1143) senesinde Hindistan’ın Pâni-püt şehrinde doğdu. 1810 (H.1225) senesinde aynı yerde vefât etti. Vefat etmeden evvel şöyle vasiyet etmiştir:
“Allahü teâlâya hamd ve Resûlüne salât ve selâm olsun... Bu fakîr Senâullah-i Pânî-pütî derim ki: Seksen yaşıma geldim. Kur’ân-ı kerîmde yakîn diye bildirilen ölüm, baş ucuma kadar geldi. Başka bir şey yapmaya fırsat bırakmadı. Artık evlâdıma ve sevdiklerime birkaç vasiyetimi yazmak istiyorum. Bâzısını yerine getirmek bu fakir için, bir kısmı ise çocuklarım ve dostlarım için faydalı, hattâ zarûrîdir...

“Şahsıma âit vasiyetim...”
Şahsıma âit vasiyetim şudur ki: Techîz, tekfîn, gasil ve definde sünnet-i seniyyeye uyulacak. Hocam Mazhar-ı Cân-ı Cânân’ın lütfedip verdikleri iki bez ile kefenlesinler. Cenâze namazımı kalabalık bir cemâat ile Hâfız Muhammed Ali veya Hâkim Sekhâ veya Hâfız Pîr Muhammed gibi sâlih bir imâm ile kılsınlar. Kelime-i tevhîd, salevât-ı şerîfe, Kur’ân-ı kerîm hatmi, istigfâr ve fakirlere gizli olarak helal maldan sadaka vermek sûretiyle bu fakire imdâd ve yardım ediniz...
Vefâtımdan sonra borçlarımı ödemekte çok gayret gösteriniz...
Geride kalanların faydası için olan vasiyetim de şudur ki: Dünyâya fazla kıymet vermeyiniz. İnsanlar çoğunlukla çocukluğunda ve gençliğinde ölmektedirler. Yaşlanan pek azdır. Hepsinin ömrü kısa süren bir sabah rüzgârı gibi geçmektedir. Nereye gittiğini bilmezler. Kalan ise bitmeyecek olan âhiret işleridir. Bu dünyâ lezzetleri sıkıntı çekmeden ele geçmiyor. O da az bir şeydir. Bu geçici ve az bir şey olan lezzetlere dalıp, ebedî lezzeti, âhiret saâdetini, Allah korusun elden kaçırmak ve ebedî felâkete düşmek ahmaklıktır...

“Maksadı âhiret olanın...”
Din ve dünyâ faydası bir araya geldiği zaman, tercihini din menfaatini öne almakta kullan. Dünyâda zâten takdir edilen şey insana ulaşır. Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem; (Bütün maksatlarını tek bir maksad edinenin, yâni; maksad ve düşüncesi âhiret olanın dünyâsına Allahü teâlâ kefildir) buyurdu... Dünyâyı tercih eden, önde tutanın eline bâzan dünyâ da geçmez. Nitekim zamânımızdaki insanlarda bu hal çok görülmektedir...”

.

Çocukların hâmisi Alâeddîn Âbizî

Alâeddîn Âbizî, evliyânın büyüklerindendir. İsmi Muhammed bin Mü’min Âbizî, lakabı Alâeddîn’dir. Kûhistan’a bağlı Âbiz köyünde doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1486 (H.892) senesinde vefât etti. Kabri, Herat’ta hocası Sa’deddîn-i Kaşgârî hazretlerinin kabri yanındadır.
Mevlânâ Alâeddîn Âbizî, tasavvuf yolunda yetişip kemâle geldikten sonra, medreselerde, tekkelerde talebe okutup ders verecek yerde, küçük çocukları okutmaya başladı. Böylece büyüklük ve yükseklik hâllerini gizler, kendisini setrederdi.

Mekke-i mükerremeye gitti
Alâeddîn Âbizî hazretleri, Mekke-i mükerremeye gitti ve zamânın önde gelen velîlerinden Abdülkebir-i Yemenî ile görüşüp sohbet etti. Bir gün Abdülkebir-i Yemenî ona; “Zulüm nedir?” diye sorunca; “Bir şeyi lâyık olduğu yerden başka bir yerde kullanmaktır” cevâbını verdi. “Peki zikir nedir?” diye sorunca da; “La ilâhe illallah Kelime-i tevhîdini söylemektir” dedi.
Alâeddîn Âbizî, Abdülkebîr-i Yemenî’nin yanında bir müddet kaldıktan sonra, hocası Sa’deddîn-i Kaşgârî’nin yanına döndü. Onun sohbetlerinde bulundu. İyice olgunlaştı. Onun vefâtından sonra da, Mevlânâ Abdürrahmân Câmî hazretlerinin sohbetlerine devâm etti. Mevlânâ Câmî, bu kıymetli talebesini çok sever, onun yaratılışını; temiz, pâk bir toprağa benzetirdi.
Mevlânâ Alâeddîn Âbizî hazretleri, sohbetlerinde kendinden bir şey söylemez, daha çok hocalarından ve diğer büyüklerden naklederek konuşurdu.
Bu mübarek zatın da pek çok hikmetli sözleri vardır. Buyurdu ki:
“Talebeye üç şey çok lâzımdır: Birincisi; her an abdestli bulunmak. İkincisi; bulunduğu hâli çok iyi korumak. Üçüncüsü de; yiyip içtiğinin helalden olmasına dikkat etmektir.”

“Zahir ve bâtının safası...”
“Biz yoktuk, Allah vardı. Biz olmayacağız, O, olmakta daim... Şu anda da biz yokuz, O var...”
“Sizi mezarda takip etmeyecek olan her şeyle alâkanızı kesiniz!”
Alâeddîn Âbizî hazretleri bir gün çevresindekilere ölümünün yaklaştığını bildirerek, yatağa düşmüş ve beş ay hasta yattıktan sonra “Allah var” demiş, arkasından var kuvvetiyle “Allah” diye bağırmış, daha sonra “Hayali rabbe değil, yâr olan Allah’a ibadet edin” diyerek ruhunu teslim etmiştir.

Bedir kahramanlarından Âsım bin Sâbit

Bedir Harbi başlamak üzereydi... Peygamber efendimiz, Eshâb-ı kirâma harpte hangi usûlü takip edeceklerini sordu. Âsım bin Sâbit hazretleri eline yayı ve oku alarak şöyle dedi:
-Yâ Resûlallah! Kureyş kavmi yaklaştıkları zaman okları kullanırız. Daha yakınımıza geldikleri zaman taşla mücâdele ederiz. Daha da yakınımıza geldikleri zaman, mızrakla mücâdele ederiz. En sonunda da kılıçla çarpışmaya tutuşuruz...

“Harbin îcâbı budur...”
Peygamber efendimiz bunu beğendiler ve buyurdular ki:
-Harbin îcâbı budur. Bu tarzda çarpışılması lâzımdır...
Ve, öyle savaşıldı... Âsım bin Sâbit hazretleri bu gazâda Ukbe bin Ebi Muayt’i öldürdü. Bu Ukbe ki, Mekke’de Resulullah efendimizi boğmaya çalışmış azılı müşriklerden idi. Peygamberimizin hicreti üzerine “Ey Kusvâ adındaki devenin binicisi! Hicret edip bizden uzaklaştın. Fakat pek yakında beni atlı olarak karşında göreceksin. Mızrağımı size saplayıp, onu kanınızla sulayacağım. Kılıçla hiç örtülü yerinizi bırakmayacağım...” manasına gelen beyitler söyledi. Resulullah efendimiz onun bu sözlerini işitince şöyle dua ettiler:
“Allahım! Onu yüzükoyun, burnunun üzerine düşür!”
Ukbe bin Ebi Muayt, yenildiklerini anladığı zaman, kaçıp kurtulmak için atını sürdü. Fakat hayvan hiçbir şey yokken birden ürkmüş ve Onu yere vurmuştu. Abdullah bin Seleme de onu esir etmişti. Peygamber efendimiz, Âsım bin Sâbit’e, Ukbe’nin cezâlandırılmasını emretti. Ukbe dedi ki:
-Şunlar arasında neden bir tek ben cezâlandırılıyorum?

“Onun cezâsını ver!..”
Peygamber efendimiz buyurdu ki:
-Allah ve Resûlüne olan düşmanlığından dolayı cezâlandırılıyorsun!
-Yâ Muhammed! Kavminden herkese yaptığını bana da yap. Onları öldürürsen beni de öldür. Onlara emân verirsen bana da emân ver. Onlardan kurtulmaları için para alırsan, benden de al!
Resulullah efendimiz Âsım bin Sâbit’e döndüler ve;
-Ey Âsım onun cezâsını ver! buyurdular.
Ukbe’nin cezâsı hemen verildi. Peygamber efendimiz buyurdu ki:
-Vallahi; Allahı, Resûlünü ve Kitâbını inkâr eden, Peygamberini işkenceden işkenceye uğratan senden daha kötü bir adam bilmiyorum.

.

Yemame şehidi Ebu Huzeyfe

Ebu Huzeyfe radıyallahü anh, Eshab-ı kiramdandır. Kureyş liderlerinden kâfir olarak ölen Utbe’nin oğluydu. Ebu Huzeyfe hazretleri, zengin, asil, bolluk içinde yaşayan bir zattı. Babasından sonra Kureyş liderliği kendisini bekliyordu. O bütün servet, itibar ve rahatlığı terk ederek, İslam’ı ve birlikte çileyi ve fakirliği seçti. Bütün gazalarda bulundu. Bedir Harbi bunların ilkiydi.

Baba-oğul karşı karşıya!..
17 Ramazan 624 Cuma sabahı bir avuç sahabi, müşrik ordusu ile Bedir’de karşılaştı. Araplar öteden beri hep kabîlecilik gayretiyle savaşmışlardı. Bu savaşta ise din uğrunda aynı kabîlenin insanları birbirleriyle çarpışacak, kardeş, amca, yeğen, hatta, baba-oğul birbirlerini öldüreceklerdi. Müslümanların sancaktarı Mus’ab bin Umeyr’in kardeşi Ebû Azîz, Kureyş’in bayraktarıydı. Utbe bin Rabîa’nın oğullarından Velîd kendi yanında, ikinci oğlu Ebû Huzeyfe mü’minlerin arasındaydı. Hazreti Ebû Bekir’in bir oğlu Abdullah kendisiyle beraber, diğer oğlu Abdurrahman ise müşrik saflarındaydı...
Müşrikler saldırıya geçtiler, mü’minler kahramanca karşı koydular, Allah’ın yardımı ile müşrik ordusunu bozguna uğrattılar... Bedir Zaferi Medine’de bayram sevinci meydana getirdi. Mekke ise mâteme büründü...

Mücahidler geri çekiliyordu ki!..
Ebu Huzeyfe, Peygamber Efendimizden sonra çıkan irtidad harplerinde de büyük kahramanlıklar gösterdi... İslam askeri, Yemame’de peygamberlik iddiasında bulunan Müseyleme’t-ül Kezzab ile savaşıyordu. Bir ara Müseyleme’nin kuvvetleri şiddetli hücum etti. Mücahidler geri çekiliyordu ki, Ebu Huzeyfe ileri atıldı. Haykırdı:
“Ey Ehl-i Kur’ân! Kur’ân-ı Kerimi en güzide hareketlerle süsleyiniz!”
Onun bu hareketi Müslümanların cesaretini artırdı ve hep birlikte tekrar hücuma geçtiler. Hemen akabinde Ebu Huzeyfe (radıyallahü anh) şehid oldu. Onun ardından azadlısı ve evlatlığı Salim Mevla Ebu Huzeyfe de şehid düştü. Sonra ikisini bir kabre defnettiler.

.

Hazreti Ali'yi görünce iman eden papaz!..

Hazreti Ali, Muhammed aleyhisselâmın amcası olan Ebû Tâlib’in oğlu idi. İslâm halîfelerinin ve Cennetle müjdelenen on kişinin dördüncüsüdür. Resûlullah efendimizin dâmâdıdır. Ehl-i beytin birincisidir. Hicretten yirmi üç yıl önce Mekke’de doğdu. On yaşında iken îmân etti. Bütün gazâlarda kahramânlıklar gösterdi.
Hazreti Ali, yine ordusu ile bir harbe gitmektedirler... Orduda su sıkıntısı baş göstermiştir... Uğradıkları son birkaç konak yerinde su bulamazlar. Sonunda bir kilise görür ve o yana yönelirler. Kiliseye varır su isterler, ancak onlardan şöyle bir cevap alırlar:
-Su, buradan 10 mil uzaktadır.

Parmağıyla bir yeri gösterir!
Kilise görevlilerinden böyle bir cevap alınca, Hazreti Ali, şehadet parmağıyla bir yeri işaret ederek şöyle buyurur:
-Su için o kadar uzaklara gitmeye lüzum yok, kazın şurayı!
İşaret edilen yer kazılır. Büyük bir taş ortaya çıkar. Uğraşırlar, uğraşırlar değil taşı kaldırmak oynatamazlar bile. Durumu, çadırında dinlenmekte olan hazreti Ali radıyallahü anha haber verirler. O, mübârek parmaklarını taşın altına sokar. Sanki bir tüy misali kalkan taşın altından saf, tatlı ve soğuk bir su fışkırır. Sevinç ve şükürle sular içilir, kaplar dolar...

“Siz bir peygamber misiniz?”
Bütün bunlar olurken, kilisenin papazı uzaktan onları seyretmektedir. Durumu görünce, sevinç içinde hazreti Ali’nin huzûruna gelir ve sorar:
-Siz bir peygamber misiniz?
-Hayır ben peygamber değilim, ama son peygamberin dâmâdı ve halifesiyim.

“Beklediğimiz arzuya kavuştuk”
Papaz hemen Kelime-i şehâdet getirerek Müslüman olur ve şöyle der:
-Ey mü’minlerin emiri! Bu kiliseyi, bu taşı kaldıran zâtı bekleyip görmek için yapmışlardır. Kitaplarımızda yazar, büyüklerimiz anlatırdı; burada bir kuyu vardır. Üzerindeki taşı peygamber veya onun halifesi kaldırabilir. Bu taşı sizin kaldırdığınızı görünce, yıllardır beklediğimiz arzuya kavuştuk.
Ve papaz, bunları söyledikten sonra orduya katılıp, şehit olmak saâdetine kavuşur...

.

Balkan şehidi Kâmil Bey

Kâmil Efendi, Balkan Harbi fedâi ve şehitlerindendir. Yaptığı hizmetle târihe geçen, şehit düştüğü tepeye adını vererek unutulmazlar arasına giren Kâmil Efendi, aslen Bulgaristan’ın Lofça kasabasındandır. Doğumu hakkında kesin bir bilgi yoktur. Dînine bağlı bir âileye mensup olan Kâmil Efendi, “93 Harbi” diye târihlere geçen 1876-1877 Rus Harbi sonrasında Anadolu’ya gelmiş ve Bursa’ya yerleşmiştir...

Düşman Çatalca’ya dayanmıştı!
Çocukluğunda iyi bir terbiye alan Kâmil Efendi, askerî okulları bitirerek subay oldu. Osmanlı Devletini idâre edenlerin akıl almaz gafletleri sonucunda girilen Balkan Harbine iştirak etti. Edirne’nin düşmesi, Çatalca’ya kadar Bulgarların gelmesi sonucunda birliklerin geri çekilmesi esnâsında genç bir subay olarak büyük hizmetleri görüldü.
İstanbul işgal tehlikesiyle karşı karşıyaydı... Çatalca yakınlarındaki köprü düşünce, düşman birliklerinin harekâtı kolaylaşacaktı. Bu sebepten o bölgeyi müdâfaa eden komutan, bu köprünün tahrip edilmesi için gönüllü subay aradı...
Vatan sevgisi ve şehit olma arzusuyla yanan Kâmil Efendi, bir arkadaşıyla berâber bu kutsal vazifeye tâlip oldu. Kumandanına çıkarak;
“Efendim, bu vazifeyi bendenize verirseniz hakkıyla ifa edeceğime inanıyorum. Eğer şehid düşersem, bu mektubumu da aileme vermenizi istirham ediyorum” dedi. Bu onun son sözleri oldu...

Köprü havaya uçtu, ancak!..
Tahrip kalıpları ve fedakâr bir arkadaşıyla hemen vazifeye koşan Kâmil Efendi, köprüyü havaya uçurdu. Bu esnâda, arkadaşıyla birlikte çok arzu ettikleri şehitliğe de ulaştılar.
Kâmil Efendi şehit olduktan sonra, Hadımköy-Yassıören yolunun Akpınar mevkiinde, yolun sol tarafındaki bir tepe üzerine defnedildi. Bu tepe haritalarda da “Şehit Kâmil Tepesi” olarak geçmektedir...
Balkan Savaşları Osmanlı tarihinde bir dönüm noktası oldu. Asırlardır Rumeli’de yaşayan binlerce Müslüman nüfus katliama mâruz kaldı. Pek çoğu hunharca şehid edildi. Büyük bir kısmı malını mülkünü terk ederek Anadolu’ya sığındı...

.

Tâbiînin büyüklerinden Muhammed bin Vasi

Muhammed bin Vasi, muhaddis, zâhid, âbid, ârif-i kâmil, Tâbiînin büyük âlimlerindendir. Basralı’dır. Doğum târihi ve âilesi hakkında bilgi yoktur. 740 (H.123) senesinde vefât etti. Eshâb-ı kirâm ve Tâbiînin sohbetinde yetişti. Devrin eşsiz âlim ve mârifetler kaynağı Hasan-ı Basrî, Süfyân-ı Sevrî, Mâlik bin Dinâr’ın arkadaşıydı. Berâber bulunup, sohbet ederlerdi. Zamanının bir tanesiydi...

Çok az konuşurdu...
Bu mübarek zat her zaman, “Allah’ım, bizi senden uzaklaştıracak rızıktan sana sığınırım” diye dua ederdi.
Riyâzet sâhibiydi. Kuru ekmeği suya batırır yerdi ve; “Buna kanâat eden, insanlara muhtâc olmaz” derdi. Çok şükür ederdi. Bacağında yara çıkmıştı. Biri görüp, “Sana acıyorum” deyince, “Ben de bu yaranın gözümde veya dilimde çıkmadığına şükrediyorum” buyurdu.
Ölümden çok korkup, âhiret hayatına hazırlanırdı. İbret almak niyetiyle her cuma kabirleri ziyâret ederdi. “Pazartesi günleri ziyâret etsen daha iyi olmaz mı?” dediklerinde, “Meyyitler cuma, perşembe ve cumartesi günleri kendilerini ziyâret edenleri tanır” buyurdu.
Çok az konuşur, konuşunca da hikmetli söz söylerdi. Bir gün Mâlik bin Dinâr’a buyurdu ki: “İnsanlara karşı dili korumak, gümüş ve altını korumaktan zordur.”
Bir kimse Muhammed bin Vâsi’den nasîhat istedi. “Dünyâ ve âhiret sultanı olmanı tavsiye ederim” buyurdu. Adam “Bu nasıl olur?” diye sorunca “Dünyâda zâhid ol, yani kimseye tamah etme, herkesi muhtâc gör. İşte o zaman sen dünyâyı istemediğin için, zengin, ihtiyaçsız ve padişahsın. Böyle olan dünyâ ve âhiret sultanı olur” buyurdu.

“Ecelim yakın, amelim kötü!”
Basra kadısı ve vâlisi olan Bilâl bin Ebû Bürde’nin “Kader hakkında görüşün nedir?” suâline “Etrafındaki mezarlıklara bak, onlar kader ile meşgûl değiller” cevâbını verdi.
Nasılsınız?” dediler, “Ecelim yakın, emelim sonsuz, amelim kötü” cevâbını verdi.
Bu mübarek zat, ölümü ânında; “Ey kardeşler, size selâm olsun! Allahü teâlânın affına mazhar olmazsam, varacağım yer Cehennemdir” dedi ve Kelime-i şehadeti söyleyerek ruhunu teslim etti..

.

Onları Allahü teâlâ övdü...

Eshâb-ı kirâmın büyüklerinden Huzeyfe radıyallahü anh anlatıyor: “Yermük muharebesinde idi. Çarpışmanın şiddeti geçmiş, ok ve mızrak darbeleri ile yaralanan Müslümanlar, düştükleri sıcak kumların üzerinde can vermeye başlamışlardı. Bu arada ben de, güçlükle kendimi toparlayarak, amcamın oğlu Hâris’i aramaya başladım. Yaralıların arasında biraz dolaştıktan sonra, nihayet aradığımı buldum. Bir kan seli içinde yatan amcamın oğluna su kırbasını göstererek dedim ki:
-Su istiyor musun?

“Ne olur, bir damla su!..”
Dudakları hararetten âdeta kavrulmuştu. Göz işareti ile “Çabuk, hâlimi görmüyor musun?” der gibi bana bakıyordu. Ben kırbanın ağzını açtım, suyu kendisine doğru uzatırken, biraz ötede yaralıların arasında hazreti İkrime’nin sesi duyuldu:
-Su! Su! Ne olur, bir damla olsun, su!..
Amcamın oğlu, bu feryâdı duyar duymaz, göz ve kaş işaretleriyle suyu ona götürmemi istedi. Kızgın kumların üzerinde yatan hazreti İkrime’ye yetiştim ve hemen kırbamı kendisine uzattım. Tam elini kırbaya uzatırken, hazreti Iyaş’ın iniltisi duyuldu:
-Ne olur bir damla su verin! Allah rızâsı için bir damla su!..
Bu feryâdı duyan hazreti İkrime, elini hemen geri çekerek suyu ona götürmemi işaret etti. Suyu o da içmedi. Ben kırbayı alarak şehitlerin arasından dolaşa dolaşa, hazreti Iyaş’a yetiştiğim zaman, son nefesini Kelime-i şehâdet getirerek tamamladı...

(Onlar birbirlerinin dostlarıdır)
Derhal geri döndüm, koşa koşa hazreti İkrime’nin yanına geldim. Kırbayı uzatırken onun da şehit olduğunu müşâhede ettim. Bâri dedim, amcamın oğluna yetişeyim, diyerek koşa koşa ona geldim. Ne çâre ki, o da ateş gibi kumların üzerinde ciğerleri kavrula kavrula rûhunu teslim eylemişti...
Hayatımda birçok hâdise ile karşılaştım. Fakat hiçbiri beni bu kadar duygulandırmadı. Aralarında akrabalık gibi bir bağ bulunmadığı hâlde, bunların birbirine karşı bu derece fedakâr ve şefkatli hâlleri gıpta ile baktığım en büyük îman kuvveti tezâhürü olarak hâfızama âdeta nakşoldu!”
Evet, Allahü teâlâ Eshab-ı kiramı çeşitli vesilelerle övmektedir. Bir âyet-i kerimede mealen buyuruluyor ki:
(Onlar birbirlerinin dostlarıdır.) [Enfal 72]

.

Zünnun-ı Mısri ve konuşmayan genç

Sevbân bin İbrâhim, künyesi “Ebü’l-Feyz”, lakabı “Zünnûn”, nisbesi “el-Mısrî”dir. Güney Mısır’ın Sudan’a yakın sınır bölgesinde yaşayan Nûbe kabîlesindendir. Bu sebeple babası “en-Nûbî” nisbesiyle anılır. Mâlikî mezhebinin imâmı, Mâlik bin Enes hazretlerinin talebesidir.
Zünnun-ı Mısri hazretleri 772 (H.155) târihinde doğdu. 859 (H.245) târihinde Mısır’da vefât etti.

“Dil, konuşmaktan men olundu!”
Bu mübarek zat, cenâb-ı Hakk’ın âşığıydı. O’nun sevgisi ile deli divâne olurdu. Darda kalanların dostu, dehşet içinde olanların tesellisi ve hasrette kalanların arzuladığı bir kimse idi...
Zünnun-ı Mısri hazretleri, bizzat kendisinin yaşadığı bir hadiseyi şöyle anlatır:
İçi yemyeşil bir bağa uğradım, bir de baktım ki bir genç, elma ağacının altında namaz kılıyor. Kendisinin namaz kıldığının farkına varmadan selam verdim. Selamımı almadı. Tekrar selam verdim. Yine selamımı almadı. Sonra namazını uzatmadı. Namazını bitirdikten sonra parmağı ile toprak üzerine şu şiiri yazdı:
“Dil, konuşmaktan men olundu.
Çünkü o düşmanlığa sebeptir, belki afetleri celbedendir.
Konuştuğun vakit, Rabbini zikret.
O’nu unutma ve her halinde O’na hamdet.”
Bunu okuduğum vakit uzun uzun ağladım. Sonra ben de parmağımla yere şu şiiri yazdım:
“Hiçbir yazan yoktur ki, yerde çürümesin,
Fakat zaman, ellerin yazdığını, devamlı saklar.
Elinde kıyamet günü gördüğün vakit,
Seni sevindirecek olandan başka bir şey yazma.”
O genç, bunu okuduğu vakit, şiddetle haykırdı, sonra vefat etti. Onu kefenleyip defnetmek istedim, fakat; “Onun cenazesini melekler kaldıracaktır” diye bir ses işittim. Bunun üzerine çekilip ağaca doğru yürüdüm ve ağacın altında iki rekat namaz kıldım. Sonra cenazenin bulunduğu yere baktım. Cenazeden ne bir eser gördüm ve ne de bir haber alabildim. Kullarına istediği gibi ihsan eden Allahü tealayı tesbih ederim...

.

Resûlullahın Bayraktarı Mus'ab bin Umeyr

Mus’ab bin Umeyr, Eshab-ı kirâmın ileri gelenlerindendir. Mekke’de o günün şartlarına göre zenginlik ve ihtişam içinde yaşarken, Muhammed aleyhisselâmın insanları İslâm’a davet ettiğini öğrendi. Vakit kaybetmeden hemen Peygamber efendimize giderek iman etti. Müslüman olduğunu ailesi duyunca kendisine çok eziyet ettiler...
Habeşistan’a hicret eden ilk kafileye katılıncaya kadar ailesi tarafından hapiste tutulan Hazreti Mus’ab, hicret imkânı çıkınca, dinini daha rahat bir şekilde yaşayabilmek için hicret etti. Bir süre orada kaldıktan sonra Resûlullah efendimizin yanına döndü...

Medine’nin ilk muhaciri...
Bu sırada Birinci Akabe Biatı olmuş ve Medinelilerden bir grup, İslâm’ı kabullenmişti. Kendilerine İslâm’ı anlatmak ve diğerlerine de tebliğ yapmak için Resulullah efendimizden bir öğretmen istediler. Peygamber efendimiz de bu önemli görev için Mus’ab bin Umeyr’i görevlendirdi. Mus’ab hazretleri onlara hem namaz kıldıracak, hem Kur’an-ı kerîmi öğretecek, hem de diğer insanlara İslâm’ı anlatarak, onları İslâm’a davet edecekti. Böylece Medine’ye ilk hicret eden sahabi Mus’ab bin Umeyr oluyordu...
Bedir Savaşında muhacirlerin sancağı onun elindeydi. “Resûlullahın Bayraktarı” olarak ün yapmıştı. Uhud Savaşında da sancak yine onun elindeydi. Savaş esnasında Müslümanların gerilediğini gören Mus’ab bin Umeyr, atını sağa sola doğru sürüyor ve yüksek sesle şu âyet-i kerîmeyi okuyordu:

İki kolunu da kaybetti!..
(Muhammed ancak bir peygamberdir. Ondan önce birçok peygamberler gelip geçmiştir.) (Âl-i İmrân, 3/144). Bu âyeti okuduktan sonra şiddetle müşriklere saldıran Mus’ab bin Umeyr’in önce sağ kolu kesildi. Hemen sancağı sol eline alarak savaşa devam etti. Fakat ardından sol kolu da kesildi. Bu defa vücuduyla sancağa sımsıkı sarıldı ve yukarıdaki âyeti okumaya devam etti. Sonunda müşriklerin bir mızrak darbesiyle şehid oldu...
Bu mübarek sahabinin üzerindeki elbiseden başka hiçbir şeyinin olmadığı görüldü. Elbisesi, kefen olarak vücudunu örtmeye yetmemişti. Ayak örtülse baş açık kalıyor, baş örtülse ayaklar örtülmüyordu. Durum Resulullah efendimize arz edilince “Başını örtün, ayaklarını da otlarla kapatın” buyurdular...

.

Yalancı şahitliğin sonu böyle rezil olmaktır!..

Vaktiyle Durmuş adında bir şaklaban vardı. Bu adam hem kervanbaşıydı hem de kervanda bulunanları eğlendiriyordu. Bir gün kervan bir şehrin kenarında konakladı. Durmuş, ihtiyaç için çarşıya gitti, dükkanlara bakarken yanına birisi sokuldu ve Durmuş’a şöyle bir teklifte bulundu:
-Merhaba ahbap! Sen burada ne yapıyorsun? Benim tam senin gibi bir adama ihtiyacım vardı. Mahkemede bana yalancı şahitlik yaparsan sana bir kese altın vereceğim!..

Teklifi hemen kabul etti!..
Durmuş teklife balıklama atladı ve hemen kabul etti. Beraber mahkemeye gittiler...
Davacının öğrettiği şekilde hakimin huzurunda, Durmuş yalancı şahitliğini yaptı...
Hakim adil ve zeki bir insandı. Onun arkasından iki adam gönderdi. Gözcüler Durmuş’u davacıdan altınları alırken gördüler ve hakime haber verdiler. Meğer ki, bu şehirde yalancı şahitlik yapanların yüzü gözü siyahla boyanır ve başına da sivri bir külah geçirilirdi. Sonra da arkasına ve önüne “Yalancı şahitliğin sonu böyle rezil olmaktır” diye yafta yapıştırılır, eşeğe ters bindirilir, çarşı pazar dolaştırılırdı. Daha sonra da tabii ki hapse atılırdı. İşte Durmuş da bu cezayı çoktan hak etmişti...

Bir de ne görsünler!
Bu arada kervanın gitme vakti gelmişti. Fakat Durmuş ortalıkta yoktu. Durmuş’u aramaya başladılar. Bir de ne görsünler! Kervancıbaşının yüzü boyalı, başı külahlı, üzerinde ilan yapışmış, eşeğe ters bindirilmiş dolaşırken buldular. Yolcular, bunu yine Durmuş’un bir oyunu diye düşündüler. Halkı güldürmek için yaptığını zannettiler. Onun yanına geldiler ve;
- Yahu Durmuş Ağa! Sen ne yapıyorsun? Yeter artık bırak şu soytarılığı, kervan gidecek seni bekliyoruz, şimdi oyun yapmanın zamanı mıdır? dediler.
Durmuş onları görünce kendi halinden çok utandı. Düştüğü çirkinliğin fark edildiğini zannetti ve üzüldü. Bu arada kalbi hızlı hızlı çarpmaya başladı. Arkadaşlarına baktı ve;
- Bu sefer oyunu ben çıkarmadım. Hakim Bey oynadı, dedi. Kalbi heyecandan durdu ve o anda son nefesini verdi. Oradakiler olanlara bir anlam veremediler ve şaşırıp kaldılar. Durmuş’un boynundaki yaftayı okuyunca işin aslını anladılar...

.

Bir gönül sultanı Abdülehad Nuri

İstanbul’da yetişen evliyanın büyüklerinden olan Abdülehad Nuri hazretleri, Miladi 1594 yılında Sivas’ta doğmuştur. Sultanahmed, Ayasofya ve Bâyezıd camilerinde yıllarca “Cuma Vaizliği” yaparak insanlara her konuda rehber olmuştur... Resulullah efendimizin işaretleri ile tüm tarikatların manevi terbiye ve taçları Abdülehad Nuri hazretlerine verilmiştir. Tarihe büyük bir olay olarak geçen, Kadızade’nin cehli zikir ehline karşı almış olduğu tavır ve birtakım isnadları çürüten risaleleri meşhurdur. Yirmi iki de Türkçe kitabı mevcuttur...

“Size âlemin kutbu diyorlar!”
Çok kerameti görülen Abdülehad Nuri hazretleri bir gün Süleymaniye Camii’nde vaaz ederken kürsüye küçük bir kâğıt konulur. Âdeti olduğu üzere vaazdan sonra okurlar. Kâğıtta “Size âlemin kutbu Gavs-ı Azam diyorlar. Eğer kutub iseniz beni burada hemen helak edin” diye yazmaktadır.
Bunun üzerine Abdülehad Nuri hazretleri “Taassup kişiyi ne makama götürürmüş. Sübhanallah! Biz bir aciz hakiriz. Halk bizi kutub olarak biliyor. Hak teala onları tasdik etsin. Lakin kutub olanlar ‘ya, tabii’ deyip kadir olduğu şeyi yapar mı sanırsınız? Kutublara cefa edildikçe onlar af ile muamele ederler. O mertebelere de bu vesile ile erişirler. Lakin evliyaullah kabzası yerde kılıç gibidir. Bir adam o kılıca vurursa kabahat kılıcın mıdır, vuranın mıdır?” der.
Abdülehad Nuri hazretleri dışarı çıkarken biri ağlayarak yanına gelir ve “Aman sultanım, hatamı anladım affımı rica ederim” derse de, Abdülehad Nuri hazretleri “Cenab-ı Hak, kurtulmuşların imanı ile ruhu teslim ettirsin” der ve adam o anda vefat eder...

“Bizim halimizi sen bilirsin!”
Bu mübarek zat, 1651 yılı Muharremi’nin sonlarına doğru hastalanır... Valide Sultan, IV. Mehmed, Vezir-i azam ve Şeyhülislamın gönderdikleri hekimleri kabul etmeyen bu gönül sultanı, “Lokman-ı Zaman” olarak bilinen Kazganizade Süleyman Ağa’nın ısrarını kıramayarak kabul eder ve der ki:
“Süleyman Ağa, bizim halimizi sen bilirsin, biz davet olunduk bizi bekliyorlar, Rabbil âlemini tercih ettik...”
Hastalığının yedinci günü abdest alıp iki rekat namaz kıldıktan sonra, cuma günü ikindi vakti sonrası ruhunu teslim etti..

.

Kûfe Kadısı İyas el-Müzenî

İyas bin Muaviye el-Müzenî, Hicri 46. yılda Arabistan’da doğdu. Müzeyne kabilesine mensup çocukta, çocukluğundan itibaren asalet ve zekâ işaretleri belirdi. Ailesiyle birlikte Basra’ya gitti, orada yetişti ve tahsilini orada yaptı. Halife Ömer bin Abdülaziz onu Kûfe’ye kadı olarak tayin etti. Vefatına kadar da bu vazifede kaldı...

Çetrefil bir dava gelir!..
Kadı İyas, içinden çıkılmaz zannedilen pek çok davayı çözüme kavuşturmuştur. Bunlardan birisi şöyledir:
İki arkadaş ona birbirlerini şikâyet ettiler. Birisi, diğerine parasını emanet olarak verdiğini, isteyince de öbürünün inkâr ettiğini iddia etti. Kadı İyas, dava edilen adama verilen emanetin durumunu sordu. Adam onu inkâr etti ve şöyle dedi:
-Arkadaşım, delili varsa, getirsin. Değilse, benim yemin etmem gerekir.
Kadı İyas, parasını emanet olarak veren adama dönüp;
-Malı ona nerede verdin? dedi. Adam;
-Şöyle bir yerde, dedi. Kadı İyas;
-Orada ne vardı? dedi. Adam;
-Büyük bir ağaç vardı. Birlikte ağacın altında oturup gölgesinde yemek yedik. Ayrılmaya niyet edince, ona paramı emanet olarak verdim, dedi. Kadı İyas ona şöyle dedi:
-Ağacın bulunduğu yere git, belki oraya vardığında, paranı nereye koyduğunu ve ne yaptığını sana hatırlatır. Sonra da gördüklerini bana bildirmek için yanıma gel.
Adam gitti. Kadı İyas, davalıya;
-Arkadaşın gelinceye kadar otur, dedi ve o da oturdu. İyas hazretleri, oradaki diğer davacı ve davalılara dönüp onların davalarını incelemeye başladı. Bir taraftan da öbür dâvâlıyı gizli gizli gözetliyordu.
-Arkadaşın parayı sana verdiği yere ulaştı mı acaba? dedi. Adam boş bulunarak;
-Hayır, orası buraya uzaktır, dedi. Kadı İyas ona;
-Ey yalancı! Parayı aldığın yeri bildiğin halde onu inkâr ediyorsun ha! dedi. Adam şaşkınlıktan donakaldı ve emanete hıyanetini ikrar etti...

Rüyasında babasını görür...
İyas bin Muaviye 76 yaşına ulaşınca, rüyasında kendini ve babasını iki ata binmiş olarak gördü. İkisi birlikte koştular, ne o babasını ne de babası onu geçebildi. Onun babası 76 yaşında ölmüştü.
Kadı İyas bir gece yatağına çekildi ve ailesine şöyle dedi:
-Bu gecenin hangi gece olduğunu biliyor musunuz? Onlar;
-Hayır, diye cevap verdiler. O;
-Bu gece babam ömrünü tamamlamıştı, dedi. Sabah olunca onu ölü buldular...

.