ABDÜLHAMİD HAN
Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı.
İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar:
Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi.
Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur.
Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur.
Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı.
Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız.
Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar.
Rabbim Başbakanımızı korusunu2026
Sual: İmam-ı Cafer-i Sadık, Ebu Hanife’nin hocası olduğu halde; neden imam-ı Ebu Hanife’nin mezhebi hak oluyor da, onun hocasının mezhebi hak olmuyor? CEVAP Hak değil diyen kim? İmam-ı Cafer-i Sadık hazretlerinin kendisi da hak, yolu da hak, ictihadları da haktır. Çünkü bütün mübarek dedeleri gibi Ehl-i sünnettir.
İmam-ı a'zam hazretleri, ömrünün son yıllarında Cafer-i Sadık hazretlerinin sohbetinde bulunduktan sonra, (Bu iki sene olmasaydı, Numan helak olurdu), yani (Hakiki imana kavuşamazdım)buyurmuştur. İmam-ı Cafer-i Sadık hazretleri Sünni’dir. 12 imamın hiç birisi Sebeci, Rafizi veya Vehhabi değildir. Hepsi de Sünni’dir, yani Resulullahın yolundadır. Sünni demek, sünnete uyan, yani Resulullahın yolunda olan demektir.
Şia, Hazret-i Ali’nin taraftarı demektir. Sünniler Hazret-i Ali’yi ve Resulullahın diğer eshabını sever, ayrım yapmaz. Çünkü hepsinin Cennetlik olduğunu bilir.Kur’an-ı kerimdeki, eshab-ı kiramın tamamının Cennetlik olduğunu bildiren âyetlerden birisinin meali şöyledir:
(Mekke’nin fethinden önce Allah için mal verip savaşanlar, daha sonra harcayıp savaşanlarla eşit değildir. Onların derecesi, sonradan Allah yolunda harcayan ve savaşanlardan daha yüksektir. Bununla beraber Allah onların hepsine hüsnayı [en güzelolanı, yaniCenneti] söz vermiştir.) [Hadid 10]
Şimdi soruyoruz: İmam-ı Cafer Sadık hazretlerinin, babası Muhammed Bakır hazretlerinin, oğlu Musa Kazım hazretlerinin, torunu Ali Rıza hazretlerinin mezheplerine niye uymuyorsunuz? Yine biz cevap verelim. Çünkü onların toplanmış bir mezhepleri yoktu. Onun için bu mübarek zatların mezhebine uyan yoktur.
Musa Kazım ve dedesi Muhammed Bakır’ın tedvin edilmiş mezhepleri olmadığı gibi, diğer Sünni âlimlerin de mezhepleri tedvin edilmiş değildi. Mesela imam-ı Sevri de büyük bir âlimdir, imam-ı a’zam ayarında bir âlimdir ama mezhebi tedvin edilmediği için onun mezhebine uyulmamıştır. Hazret-i Ali’nin Hazret-i Ömer’in de mezhepleri vardı, ama tedvin edilmediği için bir sistem halinde olmadığı için onların mezheplerine uyamıyoruz. Hak mezheplerin dört mezheple sınırlandırılmış olması bundandır.
Peki, imam-ı Cafer hazretlerinin mezhebi tedvin edilse idi, Müslümanlar imam-ı a’zamın hocasının mezhebini inkâr mı ederdi? Bu hiç mümkün mü? Ehl-i beyti sevmeyen Sünni olamaz. Çünkü Resulullahı seven onun akrabalarını da, torunlarını da arkadaşlarını da, hanımlarını da sever.
Peki bugün Caferiyiz diyenler gerçekten imam-ı Cafer hazretlerinin mezhebinde mi? Seadet-i Ebediyye kitabında diyor ki:
Şiiler, kendilerine (Caferi) diyor. Halbuki, bu büyük imam, Ehl-i sünnet idi. Ehl-i sünnet âlimlerinin ve Evliyanın üstadı idi. Büyük İslam âlimlerinin gözbebeğidir. Din bilgisi üzerinde hiç kitap yazmadı. Şiilerin dört esas kitabı olan Küleyni’nin (Kafi)si, İbni Babeveyh Ebu Cafer Muhammed bin Ahmed Ali Kummi’nin (Menla yahdur)u, Ebu Cafer Muhammed bin Hasen Tusi’nin (Tehzib) ve (İstibsar) kitaplarında, imam-ı Cafer Sadıktan emirler, haberler yazılı ise de, bunları bildirenlerin sağlam ve sahih olmadıklarını kendileri de bildirmektedir. İmamiyyenin otuzikinci fırkasına Caferiyye denilir. Bunlar, Hasen-i Askeri öldükten sonra, kardeşi Cafer bin Ali imam oldu. Hasen-i Askeri’nin evladı yoktu derler. Bu Caferilerin, imam-ı Cafer Sadık’la bir ilgileri yoktur. Şiilerin bugün ellerinde bulunan hadis ve fıkıh kitaplarını Ebu Cafer Muhammed bin Yakub Küleyni ile Ebu Cafer Muhammed bin Hasen Kummi yazdıkları için, kendilerine Caferi diyorlar.
Demek ki Caferiliğin, imam-ı Cafer sadıkla ilgisi yoktur. İlgisi olsa idi, bu kadar ehl-i sünnet âlimi, Resulullahın torunlarından kıymetli bir zatın mezhebine girmez mi idi?
İmam-ı a’zam ve hocaları Ehl-i sünnet Müslümanlarının en büyük âlimi, imam-ı a’zam hazretleri, bütün dünya işlerini, talebelerini ve vazifeleri bırakarak, iki sene, imam-ı Cafer Sadık hazretlerinin sohbetinde bulundu. İmam-ı Cafer Sadık hazretlerinin ilim deryasından doya doya bilgi topladı. Onun, Resulullahtan gelen nurları saçan mübarek kalbinden feyzler aldı. (İmam-ı Cafer Sadık hazretlerine iki sene hizmet etmeseydim, bir şeyden haberim olmayacaktı) buyurdu. İmam-ı a’zam Ebu Hanife hazretleri, imam-ı Cafer Sadık’tan aldığı bilgilerle, feyizlerle olgunlaştı. Çok kimseye nasip olmayan yüksekliklere kavuştu.
Şii kitapları da bildiriyor ki:
Ehl-i sünnet imamları, iman ve fıkıh bilgilerinin ve tasavvuf marifetlerinin, hatta tefsir ve hadis bilgilerinin çoğunu Ehl-i beyt imamlarından öğrendi. Onların terbiyeleri ile yetiştiler. Onların teveccühleri ile yükseldiler. Onlardan müjdeler aldılar. Mesela Şii âlimlerinden ibni Mutahhir-i Hulli (Nehcülhak) ve (Minhecülkerame) kitaplarında, imam-ı a’zam ile imam-ı Malik’in, imam-ı Cafer Sadık’tan ders aldıklarını, Onun yanında yükseldiklerini yazıyor.
İmam-ı a’zam, imam-ı Muhammed Bakır’dan ve Zeyd-i şehidden de ders aldı. Bu mübarek imamlara yıllarca hizmet ederek ilim ve feyz almış olan Ehl-i sünnet âlimlerine dil uzatmak ne kadar çirkindir. Zerre kadar vicdanı olan kimselerin, o yüce imamlardan fetva vermek ve ictihad etmek için icazet almış olan bu âlimlere itaat etmeleri farz olmaz mı? İmam-ı a’zamın, imam-ı Bakır’dan ve Zeyd-i şehidden ve imam-ı Cafer Sadık’tan, fetva vermek için icazet aldığını Şii imamlarından şeyh-i Hulli de bildiriyor.
İmam-ı a’zamın, ictihad etmek şartlarını taşıdığı, bu imamların şehadetleri ile anlaşılıyor. İmam-ı a’zama dil uzatmak, masum olduğunu söyledikleri 12 imamın şahitliğini reddetmek olur. Bu ise, bütün Şiilerce küfür olmaktadır. Hele masum imamın bulunmadığı bu zamanda, imam-ı a’zamın mezhebine girmek, yani Ehl-i sünnet olmak, bütün Şiilere farz olmaz mı?
Şii âlimlerinden şeyh Hulli diyor ki:
Ebu Hanife, imam-ı Cafer Sadık’ın yanına geldi. İmam-ı Cafer Sadık, ona, “Sen babamın sünnetini her yere yayacaksın. Şaşırmışlara yol göstereceksin. Korkuda olanların yardımcısı olacaksın. Kurtuluş yolunun rehberi olacaksın. Allahü teâlâ yardımcın olsun” dedi.
Şii kitaplarının hepsi diyor ki:
Ebu Hanife, Abbasi halifelerinden Ebu Cafer Mansur’un yanına geldi. Orada bulunan İsa bin Musa, Ebu Hanife’yi görünce, “Ya Halife! Bu gelen, bugün yeryüzünün en büyük âlimidir” dedi. Mansur sordu: Ya Numan, ilmi kimden öğrendin? Hazret-i Ali’nin talebeleri vasıtası ile Hazret-i Ali’den ve Hazret-i Abbas’ın talebeleri vasıtası ile Hazret-i Abbas’tan öğrendim, dedi. Halife de çok sağlam vesikalar bildirdin, dedi.
Şii kitaplarında diyor ki:
Ebu Hanife, Mescid-i haramda oturmuştu. Herkes etrafına toplanmış, kendisine sual soruyorlardı. Onlara cevap veriyordu. Sanki cevapları hazır cebinden çıkarıyormuş gibi saçıyordu. İmam-ı Cafer Sadık, ansızın yanına geldi. İmamı görünce, hemen ayağa kalktı. “Ey Resulün torunu! Burada olduğunu önceden bilseydim, böyle iş yapmazdım” dedi. İmam-ı Cafer Sadık da, “Otur ya Eba Hanife! İlim öğretmeye devam et! Babalarımdan öğrendiklerini herkese yay!” buyurdu. Bunlar, İbni Hulli’nin (Tecrid)i şerhinde yazılıdır.
İctihad ayrılığı suç değildir
İmam-ı a’zam ve diğer Ehl-i sünnet imamları, 12 imamın talebeleri oldukları halde, niçin onlardan farklı ictihadlarda bulundukları hakkında Şii âlimlerinden Kadi Nurullah Şuşteri’nin Mecalisülmüminin kitabında diyor ki: (İbni Abbas, Hazret-i Ali’nin talebesi idi. İctihad derecesine varmıştı. Onun yanında ictihad yapardı. Birçok ictihadı, onun ictihadlarına uymazdı. Hazret-i Ali, onun böyle ictihadlarını kabul ederdi. Bundan anlaşılıyor ki, müctehidin kendi anlayışına göre cevap vermesi lazımdır. Evet, âyet ve hadislerde açık bildirilmiş olan şeyler için ictihad yapılmaz. Yani böyle açık bilgilerden ayrılmak haramdır. Fakat, açık bildirilmemiş olan şeyleri anlamak için ictihad etmek lazım olur. Şu kadar var ki, masum olan imam, ictihadında hiç yanılmaz. Başkaları ise yanılabilir. Fakat bu yanılmaları suç olmaz. Yanılmalarına bir sevap verilir.) Şiilerin Meâlimül-üsul kitabında da, böyle diyor.
Kendilerine, ilk olarak Şii diyenler, Sıffin’de Hazret-i Ali’nin ordusundaki birlik kumandanları idi. Hazret-i Ali’nin sözleri, hareketleri, Şii kitaplarına, hep bunlardan işitmekle yazılmıştı. Halbuki, hain, fâsık, asi ve yalancı oldukları Nehcülbelaga gibi Şii kitaplarında yazılıdır. Hazret-i Ali, bunların münafık olduklarını haber verdi. Küfe şehrindekilerin inançları ve ibadetleri hep bunlardan işittiklerine göre idi. Bunlardan Kesai ve Zekeriya bin İbrahim’in Müslüman olduğu belli değildi. Ebu Cafer Muhammed bin Hasan Tusi ve başkaları, bundan işittiklerini yazmışlardır. Zekeriya’nın Hıristiyan olduğu meydana çıktı.
Abbasi hükümdarları, Ehl-i beyt imamlarını zindanlara sokmuşlardı. Yanlarına gitmek, konuşmak yasaktı ama, Ehl-i sünnet âlimleri, tehlikeyi göze alıp, ziyaretlerine giderlerdi. Onlardan ilim, feyz alırlardı. Bütün tarihler bildiriyor ki, imam-ı Musa Kazım zindanda iken, Ehl-i sünnet âlimlerinden Muhammed Şeybani ve Ebu Yusuf ziyaretine gider, bilmediklerini sorar, öğrenirlerdi. O sıkı zamanda, imamın huzuruna gidebilmek için, çok sevgi ve ihlas lazım gelir. Bunlar, Şii kitaplarında da yazılıdır.
İmamiye âlimlerinden Füsul kitabının sahibi, imam-ı Musa Kazım’ın kerametlerini anlatırken, imam-ı Muhammed ve imam-ı Ebu Yusuf’tan işiterek bildiriyor ki, Harun Reşit, imam-ı Musa Kazım’ı hapsetmişti. İkimiz yanına gittik. Zindancılardan biri geldi. Sana bir şeyler lazım ise, bana söyle! Yarın gelirken getireyim, dedi. Hazret-i İmam, bir şey lazım değil, buyurdu. Adam gidince, bize dönerek, (Bu adam, benden bir şey soruyor ve yarın getireceğini söylüyor. Halbuki, bu gece ölecektir) buyurdu. Adamın o gece öldüğünü haber aldık.
Kamus-ül-alam kitabında diyor ki:
İmam-ı Cafer Sadık, Hazret-i Ali’nin torununun torunudur. Annesi, Hazret-i Ebu Bekir’in torunu olan Kasım’ın kızı idi. İmam bunun için, Hazret-i Ali’den gelen Vilayet kemallerine kavuştuğu gibi, Hazret-i Ebu Bekir’den gelen Nübüvvet kemallerine de kavuştu. Her iki kemalden imam-ı a’zam Ebu Hanife’ye bol bol ihsan eyledi. İmam-ı Cafer Sadık, cebr, kimya ve diğer fen bilgilerinde de âlim idi. Büyük İslam kimyageri Cabir, imam-ı Sadık’ın talebesi idi. Ebu Müslim Horasani, Emevilere karşı isyanını başarabilmek için, İmam-ı Caferi halife ilan etmek istedi. Hazret-i İmam bunu kabul etmedi. Hatta, Ebu Müslim’in mektuplarını yaktı. Yedi erkek oğlundan en büyüğü İsmail, babasından önce öldüğü için, imamdan sonra, ikinci oğlu Musa Kazım imam oldu. Bunlardan bir kısmı, ayrı yol tutarak, İsmail’i ve oğullarını imam tanıdılar. Bunlara İsmailiye denildi.
Sual: İmam-ı Cafer-i Sadık, Ebu Hanife’nin hocası olduğu halde; neden imam-ı Ebu Hanife’nin mezhebi hak oluyor da, onun hocasının mezhebi hak olmuyor? CEVAP Hak değil diyen kim? İmam-ı Cafer-i Sadık hazretlerinin kendisi da hak, yolu da hak, ictihadları da haktır. Çünkü bütün mübarek dedeleri gibi Ehl-i sünnettir.
İmam-ı a'zam hazretleri, ömrünün son yıllarında Cafer-i Sadık hazretlerinin sohbetinde bulunduktan sonra, (Bu iki sene olmasaydı, Numan helak olurdu), yani (Hakiki imana kavuşamazdım)buyurmuştur. İmam-ı Cafer-i Sadık hazretleri Sünni’dir. 12 imamın hiç birisi Sebeci, Rafizi veya Vehhabi değildir. Hepsi de Sünni’dir, yani Resulullahın yolundadır. Sünni demek, sünnete uyan, yani Resulullahın yolunda olan demektir.
Şia, Hazret-i Ali’nin taraftarı demektir. Sünniler Hazret-i Ali’yi ve Resulullahın diğer eshabını sever, ayrım yapmaz. Çünkü hepsinin Cennetlik olduğunu bilir.Kur’an-ı kerimdeki, eshab-ı kiramın tamamının Cennetlik olduğunu bildiren âyetlerden birisinin meali şöyledir:
(Mekke’nin fethinden önce Allah için mal verip savaşanlar, daha sonra harcayıp savaşanlarla eşit değildir. Onların derecesi, sonradan Allah yolunda harcayan ve savaşanlardan daha yüksektir. Bununla beraber Allah onların hepsine hüsnayı [en güzelolanı, yaniCenneti] söz vermiştir.) [Hadid 10]
Şimdi soruyoruz: İmam-ı Cafer Sadık hazretlerinin, babası Muhammed Bakır hazretlerinin, oğlu Musa Kazım hazretlerinin, torunu Ali Rıza hazretlerinin mezheplerine niye uymuyorsunuz? Yine biz cevap verelim. Çünkü onların toplanmış bir mezhepleri yoktu. Onun için bu mübarek zatların mezhebine uyan yoktur.
Musa Kazım ve dedesi Muhammed Bakır’ın tedvin edilmiş mezhepleri olmadığı gibi, diğer Sünni âlimlerin de mezhepleri tedvin edilmiş değildi. Mesela imam-ı Sevri de büyük bir âlimdir, imam-ı a’zam ayarında bir âlimdir ama mezhebi tedvin edilmediği için onun mezhebine uyulmamıştır. Hazret-i Ali’nin Hazret-i Ömer’in de mezhepleri vardı, ama tedvin edilmediği için bir sistem halinde olmadığı için onların mezheplerine uyamıyoruz. Hak mezheplerin dört mezheple sınırlandırılmış olması bundandır.
Peki, imam-ı Cafer hazretlerinin mezhebi tedvin edilse idi, Müslümanlar imam-ı a’zamın hocasının mezhebini inkâr mı ederdi? Bu hiç mümkün mü? Ehl-i beyti sevmeyen Sünni olamaz. Çünkü Resulullahı seven onun akrabalarını da, torunlarını da arkadaşlarını da, hanımlarını da sever.
Peki bugün Caferiyiz diyenler gerçekten imam-ı Cafer hazretlerinin mezhebinde mi? Seadet-i Ebediyye kitabında diyor ki:
Şiiler, kendilerine (Caferi) diyor. Halbuki, bu büyük imam, Ehl-i sünnet idi. Ehl-i sünnet âlimlerinin ve Evliyanın üstadı idi. Büyük İslam âlimlerinin gözbebeğidir. Din bilgisi üzerinde hiç kitap yazmadı. Şiilerin dört esas kitabı olan Küleyni’nin (Kafi)si, İbni Babeveyh Ebu Cafer Muhammed bin Ahmed Ali Kummi’nin (Menla yahdur)u, Ebu Cafer Muhammed bin Hasen Tusi’nin (Tehzib) ve (İstibsar) kitaplarında, imam-ı Cafer Sadıktan emirler, haberler yazılı ise de, bunları bildirenlerin sağlam ve sahih olmadıklarını kendileri de bildirmektedir. İmamiyyenin otuzikinci fırkasına Caferiyye denilir. Bunlar, Hasen-i Askeri öldükten sonra, kardeşi Cafer bin Ali imam oldu. Hasen-i Askeri’nin evladı yoktu derler. Bu Caferilerin, imam-ı Cafer Sadık’la bir ilgileri yoktur. Şiilerin bugün ellerinde bulunan hadis ve fıkıh kitaplarını Ebu Cafer Muhammed bin Yakub Küleyni ile Ebu Cafer Muhammed bin Hasen Kummi yazdıkları için, kendilerine Caferi diyorlar.
Demek ki Caferiliğin, imam-ı Cafer sadıkla ilgisi yoktur. İlgisi olsa idi, bu kadar ehl-i sünnet âlimi, Resulullahın torunlarından kıymetli bir zatın mezhebine girmez mi idi?
İmam-ı a’zam ve hocaları Ehl-i sünnet Müslümanlarının en büyük âlimi, imam-ı a’zam hazretleri, bütün dünya işlerini, talebelerini ve vazifeleri bırakarak, iki sene, imam-ı Cafer Sadık hazretlerinin sohbetinde bulundu. İmam-ı Cafer Sadık hazretlerinin ilim deryasından doya doya bilgi topladı. Onun, Resulullahtan gelen nurları saçan mübarek kalbinden feyzler aldı. (İmam-ı Cafer Sadık hazretlerine iki sene hizmet etmeseydim, bir şeyden haberim olmayacaktı) buyurdu. İmam-ı a’zam Ebu Hanife hazretleri, imam-ı Cafer Sadık’tan aldığı bilgilerle, feyizlerle olgunlaştı. Çok kimseye nasip olmayan yüksekliklere kavuştu.
Şii kitapları da bildiriyor ki:
Ehl-i sünnet imamları, iman ve fıkıh bilgilerinin ve tasavvuf marifetlerinin, hatta tefsir ve hadis bilgilerinin çoğunu Ehl-i beyt imamlarından öğrendi. Onların terbiyeleri ile yetiştiler. Onların teveccühleri ile yükseldiler. Onlardan müjdeler aldılar. Mesela Şii âlimlerinden ibni Mutahhir-i Hulli (Nehcülhak) ve (Minhecülkerame) kitaplarında, imam-ı a’zam ile imam-ı Malik’in, imam-ı Cafer Sadık’tan ders aldıklarını, Onun yanında yükseldiklerini yazıyor.
İmam-ı a’zam, imam-ı Muhammed Bakır’dan ve Zeyd-i şehidden de ders aldı. Bu mübarek imamlara yıllarca hizmet ederek ilim ve feyz almış olan Ehl-i sünnet âlimlerine dil uzatmak ne kadar çirkindir. Zerre kadar vicdanı olan kimselerin, o yüce imamlardan fetva vermek ve ictihad etmek için icazet almış olan bu âlimlere itaat etmeleri farz olmaz mı? İmam-ı a’zamın, imam-ı Bakır’dan ve Zeyd-i şehidden ve imam-ı Cafer Sadık’tan, fetva vermek için icazet aldığını Şii imamlarından şeyh-i Hulli de bildiriyor.
İmam-ı a’zamın, ictihad etmek şartlarını taşıdığı, bu imamların şehadetleri ile anlaşılıyor. İmam-ı a’zama dil uzatmak, masum olduğunu söyledikleri 12 imamın şahitliğini reddetmek olur. Bu ise, bütün Şiilerce küfür olmaktadır. Hele masum imamın bulunmadığı bu zamanda, imam-ı a’zamın mezhebine girmek, yani Ehl-i sünnet olmak, bütün Şiilere farz olmaz mı?
Şii âlimlerinden şeyh Hulli diyor ki:
Ebu Hanife, imam-ı Cafer Sadık’ın yanına geldi. İmam-ı Cafer Sadık, ona, “Sen babamın sünnetini her yere yayacaksın. Şaşırmışlara yol göstereceksin. Korkuda olanların yardımcısı olacaksın. Kurtuluş yolunun rehberi olacaksın. Allahü teâlâ yardımcın olsun” dedi.
Şii kitaplarının hepsi diyor ki:
Ebu Hanife, Abbasi halifelerinden Ebu Cafer Mansur’un yanına geldi. Orada bulunan İsa bin Musa, Ebu Hanife’yi görünce, “Ya Halife! Bu gelen, bugün yeryüzünün en büyük âlimidir” dedi. Mansur sordu: Ya Numan, ilmi kimden öğrendin? Hazret-i Ali’nin talebeleri vasıtası ile Hazret-i Ali’den ve Hazret-i Abbas’ın talebeleri vasıtası ile Hazret-i Abbas’tan öğrendim, dedi. Halife de çok sağlam vesikalar bildirdin, dedi.
Şii kitaplarında diyor ki:
Ebu Hanife, Mescid-i haramda oturmuştu. Herkes etrafına toplanmış, kendisine sual soruyorlardı. Onlara cevap veriyordu. Sanki cevapları hazır cebinden çıkarıyormuş gibi saçıyordu. İmam-ı Cafer Sadık, ansızın yanına geldi. İmamı görünce, hemen ayağa kalktı. “Ey Resulün torunu! Burada olduğunu önceden bilseydim, böyle iş yapmazdım” dedi. İmam-ı Cafer Sadık da, “Otur ya Eba Hanife! İlim öğretmeye devam et! Babalarımdan öğrendiklerini herkese yay!” buyurdu. Bunlar, İbni Hulli’nin (Tecrid)i şerhinde yazılıdır.
İctihad ayrılığı suç değildir
İmam-ı a’zam ve diğer Ehl-i sünnet imamları, 12 imamın talebeleri oldukları halde, niçin onlardan farklı ictihadlarda bulundukları hakkında Şii âlimlerinden Kadi Nurullah Şuşteri’nin Mecalisülmüminin kitabında diyor ki: (İbni Abbas, Hazret-i Ali’nin talebesi idi. İctihad derecesine varmıştı. Onun yanında ictihad yapardı. Birçok ictihadı, onun ictihadlarına uymazdı. Hazret-i Ali, onun böyle ictihadlarını kabul ederdi. Bundan anlaşılıyor ki, müctehidin kendi anlayışına göre cevap vermesi lazımdır. Evet, âyet ve hadislerde açık bildirilmiş olan şeyler için ictihad yapılmaz. Yani böyle açık bilgilerden ayrılmak haramdır. Fakat, açık bildirilmemiş olan şeyleri anlamak için ictihad etmek lazım olur. Şu kadar var ki, masum olan imam, ictihadında hiç yanılmaz. Başkaları ise yanılabilir. Fakat bu yanılmaları suç olmaz. Yanılmalarına bir sevap verilir.) Şiilerin Meâlimül-üsul kitabında da, böyle diyor.
Kendilerine, ilk olarak Şii diyenler, Sıffin’de Hazret-i Ali’nin ordusundaki birlik kumandanları idi. Hazret-i Ali’nin sözleri, hareketleri, Şii kitaplarına, hep bunlardan işitmekle yazılmıştı. Halbuki, hain, fâsık, asi ve yalancı oldukları Nehcülbelaga gibi Şii kitaplarında yazılıdır. Hazret-i Ali, bunların münafık olduklarını haber verdi. Küfe şehrindekilerin inançları ve ibadetleri hep bunlardan işittiklerine göre idi. Bunlardan Kesai ve Zekeriya bin İbrahim’in Müslüman olduğu belli değildi. Ebu Cafer Muhammed bin Hasan Tusi ve başkaları, bundan işittiklerini yazmışlardır. Zekeriya’nın Hıristiyan olduğu meydana çıktı.
Abbasi hükümdarları, Ehl-i beyt imamlarını zindanlara sokmuşlardı. Yanlarına gitmek, konuşmak yasaktı ama, Ehl-i sünnet âlimleri, tehlikeyi göze alıp, ziyaretlerine giderlerdi. Onlardan ilim, feyz alırlardı. Bütün tarihler bildiriyor ki, imam-ı Musa Kazım zindanda iken, Ehl-i sünnet âlimlerinden Muhammed Şeybani ve Ebu Yusuf ziyaretine gider, bilmediklerini sorar, öğrenirlerdi. O sıkı zamanda, imamın huzuruna gidebilmek için, çok sevgi ve ihlas lazım gelir. Bunlar, Şii kitaplarında da yazılıdır.
İmamiye âlimlerinden Füsul kitabının sahibi, imam-ı Musa Kazım’ın kerametlerini anlatırken, imam-ı Muhammed ve imam-ı Ebu Yusuf’tan işiterek bildiriyor ki, Harun Reşit, imam-ı Musa Kazım’ı hapsetmişti. İkimiz yanına gittik. Zindancılardan biri geldi. Sana bir şeyler lazım ise, bana söyle! Yarın gelirken getireyim, dedi. Hazret-i İmam, bir şey lazım değil, buyurdu. Adam gidince, bize dönerek, (Bu adam, benden bir şey soruyor ve yarın getireceğini söylüyor. Halbuki, bu gece ölecektir) buyurdu. Adamın o gece öldüğünü haber aldık.
Kamus-ül-alam kitabında diyor ki:
İmam-ı Cafer Sadık, Hazret-i Ali’nin torununun torunudur. Annesi, Hazret-i Ebu Bekir’in torunu olan Kasım’ın kızı idi. İmam bunun için, Hazret-i Ali’den gelen Vilayet kemallerine kavuştuğu gibi, Hazret-i Ebu Bekir’den gelen Nübüvvet kemallerine de kavuştu. Her iki kemalden imam-ı a’zam Ebu Hanife’ye bol bol ihsan eyledi. İmam-ı Cafer Sadık, cebr, kimya ve diğer fen bilgilerinde de âlim idi. Büyük İslam kimyageri Cabir, imam-ı Sadık’ın talebesi idi. Ebu Müslim Horasani, Emevilere karşı isyanını başarabilmek için, İmam-ı Caferi halife ilan etmek istedi. Hazret-i İmam bunu kabul etmedi. Hatta, Ebu Müslim’in mektuplarını yaktı. Yedi erkek oğlundan en büyüğü İsmail, babasından önce öldüğü için, imamdan sonra, ikinci oğlu Musa Kazım imam oldu. Bunlardan bir kısmı, ayrı yol tutarak, İsmail’i ve oğullarını imam tanıdılar. Bunlara İsmailiye denildi.
FEDEK BAHÇESİ
Hz. Ebubekr ve Fatima annemizle alakalı iftiralar, Fedek hurmalığı meselesi : İbni Sebeciler ve özellikle Ehli Beytciyim geçinen Siyasal mezhep Şii mensublari diyor ki:
(Resulullahın vefatından sonra, Ebu Bekir ile Ömer (r.a), Biz Peygamberler miras bırakmayız. Bıraktıklarımız sadaka olur hadisini söyleyerek, Fatıma’nın elinden (Fedek) ismindeki hurma bahçesini zor ile alıp, Beytülmala verdiler. Fatıma, Ebu Bekir’e darılıp, lanet etti. Buna gücenip ölünceye kadar Ebu Bekir’e düşman oldu konuşmadı… EL CEVAP _______________________________ Bu bahçede sayılı birkaç ağaç vardı. Büyük bir orman olsaydı dahi, böyle bir şey için, dünyanın malına, mülküne zerre kadar dönüp bakmadığı için, kendisine Betül denilen Resulullahın kızı, kadınların en şereflisi Fatıma-tüz-Zehra’nın, mübarek babasının Cennet ile müjdelediği üç Halifeye düşmanlık etmesi, af ve ihsanda bulunmaması, bunlara [hâşâ] lanet etmesi ve müslümanlara da böyle olmalarını tavsiye eylemesi çok büyük bir iftiradır. İftiradanda öte bunu söyleyenler rezillikten başka birşey uydurmamislardir.
Hazret-i Ali ile Hazret-i Fatıma’nın, bütün dünyaya yayılmış olan yüce şânlarını küçülten böyle iftiraları bu iki din büyüğüne yakıştırmak, bunları sevmek değil, belki düşmanlık etmektir. Ancak ibni Sebecilerin rafizilerin, şia ‘nın yapacağı şeydir.
Önce hadisenin, Kur’an-ı kerimden sonra en kıymetli kaynaklardan olan Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi ve Nesai’deki geçtiği şekline bakalım:
(Fatima ile Abbas’ın her ikisi, Resulullah efendimizden kalan miraslarını, yani Fedek’teki yerleri ile Hayber’deki hisselerini istemek üzere Ebu Bekir’e geldiler. Ebu Bekir de kendilerine şöyle dedi: Resulullah efendimizden işittim, buyurdu ki:
Biz Peygamberler miras bırakmayız, bıraktığımız sadaka[vakf]dır. Peygamber efendimizin ehli ve iyali bu maldan ancak yiyebilir. Vallahi Resulullahın yaptığını gördüğüm bir işi yapmadan bırakmam.
[Ravi] diyor ki: Bunun üzerine Fatıma oradan ayrıldı ve ölünceye kadar bir daha miras lafını etmedi.) Hâşâ, Hazret-i Ebu Bekir’in, Fedek hurmalığını Hazret-i Fatıma’dan zorla alması diye bir şey yok. Bu tamamen İbni Sebecilerin, şiilerin rafizilerin alçakca uydurmasıdır yalanlarıdır.
Şii rafiziler, Kendi kitaplarında bu olayı senedsiz sepetsiz almışlar hiç itibar dahi edilmeyen kitapları kaynak olarak göstermişlerdir. Hatta rafizilerin bazı kitaplarından bu olaylara katmalar olmuş Ebubekr Sıddık (radıyallahu anh) kötüleyeceğiz diye sayfalarca bu konuya eklemeler yaparak kitpalarına almışlardır.
Ahmed Cevdet Paşa diyor ki:
Halife Hazret-i Ebu Bekir, Resulullahın silahları ile beyaz katırını, Hazret-i Ali’ye verdi. Diğer eşyayı Beytülmale bıraktı. Fedek ve Hayber’deki hurmalıklarını, Resulullah hayatta iken vakfetmiş, kimlere dağıtılacağını emir buyurmuştu. Gelip geçen elçilere ve misafirlere verirdi. Ebu Bekir bunları eskisi gibi dağıtıp, asla değiştirmedi. Fatıma mirasını istediğinde; (Resulullahtan işittim: (Biz Peygamberlere kimse vâris olamaz! Bıraktığımız mal, sadaka olur) buyurmuştu. Ben Resulullahın yaptığını değiştirmem) dedi. Fatıma (Sana kim vâris olur?) demiş. Halife de, (Evladım, ehlim olur) deyince, (Ya ben niçin babama vâris olmuyorum?) demiş. Halife de, (Senin baban olan Resul-i ekremden işittim ki, (Kimse bize vâris olamaz!) buyurdu. Onun için sen de vâris olamazsın. Fakat ben Onun halifesiyim, Onun nafaka verdiği kimselere, aynı şeyleri ben de veririm. Senin masraflarını yapmak benim vazifemdir) dedi. Bunun üzerine Fatıma razı oldu ve artık miras lafı etmedi. (Kısas-ı enbiya s.369)
Hadis âlimi Abdülhak-ı Dehlevi hazretleri, aynı şeyleri bildirdikten sonra buyuruyor ki:
Resulullah birçok kimselere, mal vereceğini vaad etmişti. Vefatından sonra, gelip, bu malları istediler. Halife hepsine verdi. Ebu Bekri Sıddık, mirası yalnız Fatıma’dan men etmedi. Âişe de, gelip, miras istedi. Ona da vermedi. Başka zevceler de istedi. Hiçbirisine vermedi. Peygamberler miras bırakmaz hadis-i şerifini söyledi. Halife, bu hadis-i şerifi söyleyince, Eshab-ı kiramın hepsi, biz de işitmiştik, dediler, bir kişi bile itiraz etmedi. Halife kimseye miras vermedi ve Resulullahın akrabasına evvelce verilen her şeyi aynen verdi ve Resulullahın yaptığını değiştirmem dedi ve Onun akrabasını, kendi akrabamdan daha çok seviyorum diye yemin etti. Fatıma’nın miras yüzünden, Ebu Bekir’e darıldığını söylemek ne kadar yanlıştır. Eshab-ı kiramın sözbirliği ile bildirdiği hadis-i şerifi, Fatıma’nın kabul etmeyeceğini düşünmek Hazret-i Fatıma’ya iftira olur. Fatıma vefat edeceği zaman, Ebu Bekri Sıddık ile helalleşip ondan razı olmuştur.
Hadis âlimi imam-ı Beyheki hazretleri, imam-ı Şabi’den rivayet ediyor ki, Fatıma hasta iken, halife Ebu Bekir kapıya geldi. Ali, Fatıma’ya, Ebu Bekrin geldiğini haber verdi. Fatıma izin verdi. Halife içeri girdi ve kendisi ile helalleşti. Fatıma, Ebu Bekir’den razı oldu. İmam-ı Müstağfiri’nin Kitabülvefa ve Riyadunnadara kitaplarında ve Hâfız Ebu Said, Kitab-ül-müvafeka adındaki kitabında da böyle yazmaktadır. Faslülhitab kitabında diyor ki: Fatıma akşam ile yatsı arasında vefat etti. Ebu Bekri Sıddık, Osman, Abdurrahman bin Avf ve Zübeyr bin Avvam hazır idiler. Cenaze namazını Ebu Bekri Sıddık kıldırdı. Gece defnettiler. (Medaric-ün-nübüvve c.2/ s.572)
Görülüyor ki, Hazret-i Ebu Bekir hurma bahçesini Hazret-i Fatıma’nın elinden almamış, eski halinde olduğu gibi bırakmış, onun her ihtiyacını Beytülmal’den vermiştir. Bütün bu vesikalar hiçe sayılarak, Ebu Bekir, Fedek hurmalığını zorla aldı nasıl denebilir? Hazret-i Ali halife olunca, her şey elinde ve emrinde iken, bu hurmalığı, niçin Hazret-i Hasan ile Hüseyin’e teslim etmedi? Hâşâ o da mı zulme iştirak etti? Yoksa, ölmüş halifelerden mi korktu? Hazret-i Ali’nin, üç halifenin yaptıklarını değiştirmeyip hurmalığı, onların yaptığı gibi idare etmesi, üç halifeyi onayladığını, yani onların doğru yaptığını açıkça göstermektedir.
Buraya birkaçını yazdığımız bu vesikalı açıklamalardan sonra, Hazret-i Ali’nin üç Halifeye düşman olduğunu ve bir bahçe için Hazret-i Fatıma’nın Eshab-ı kirama lanet ettiğini söylemek, âyet-i kerimelere de zıddır:
Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i Ömer ve Hazret-i Osman Medine’ye hicretle şereflenen, Allah’ın övdüğü muhacirlerden ve ilk iman edenlerdendir. Kur’an-ı kerimde Mevla buyuruluyor ki;
Muhacirlerin ve Ensarın önce imana gelenlerinden ve Onların yolunda gidenlerden Allah razıdır. Onlar da Allah’tan razıdır. Allah, Onlar için Cennetler hazırladı. [Tevbe 100]
Mekke’nin fethinden önce ve sonra Müslüman olanların hepsine de, Hüsnayı [Cenneti] söz veriyorum. [Hadid 10]
Allah, Eshabın hepsine Cenneti söz verdi. [Nisa 95]
Allahü teâlânın zatı gibi sıfatları da sonsuzdur. Razı olması da sonsuzdur. Allah, Eshabdan birkaç sene razı oldu sonra vazgeçti denilemez. Allah Teala kullarına benzemez sözünden asla caymaz.
İki âyet-i kerime meali: Allah asla sözünden dönmez. [Al-i İmran 9, Zümer 20, Rad 31]
Allah vaadinden dönmez. [Rum 6]
Hazret-i Ali, Hazret-i Ebu Bekir’i, Hazret-i Ömer’i ve Hazret-i Osman’ı çok severdi. Bunlar da Hazret-i Ali’yi çok severdi. Birbirlerinin dostu idi. İşte âyet-i kerime meali:
(İman edip de hicret edenler, Allah yolunda mallarıyla, canlarıyla cihad edenler ve [hicret eden eshabı] barındırıp yardım edenler var ya, işte onlar birbirlerinin dostlarıdır.) [Enfal 72]
Eshab-ı kiramın birbirine karşı çok merhametli olduğunu bildiren bir âyet-i kerime meali de şudur:
Muhammed aleyhisselam, Allah’ın Resulüdür ve Onunla birlikte bulunanların [Eshab-ı kiramın] hepsi, kâfirlere karşı çetin, fakat, birbirlerine karşı merhametli, yumuşaktır.[Feth 29]
______________________________
SAHABENIN ARASINI AÇMAYA ÇALIŞAN FİTNECİLERDEN ALLAH’A SIĞINIRIZ … ONLAR EN ZOR ŞARTLARDA BIRBIRLERINDEN AYRILMADILAR HATTA BİRBİRLERİNE O KADAR MERHAMETLİYDİLER Kİ KENDİ NEFİSLERİNİ TERCİH ETTİLER
EY ŞİA ÇOK SEVİYORUM DEDİĞİNİZ EHL-İ BEYT, EBUBEKR SIDIIK ‘a DUNYA DA KALACAK MAL ICINMI DARILDI. !!!
************
Hz.ÖMER BAHSi
HAZRETİ ÖMER EFENDİMİZ ÖLÜM DÖŞEĞİNDE İKEN EFENDİMİZE (S.A.V) İSTEDİĞİ HALDE KAĞIT GETİRMEDİ BAHSİ …
İmam-ı Rabbani k.s. mektubatında bir soruya cevabında şunları yazıyor:
Allahü teâlâya hamd olsun. Onun seçdiği kullara selâm olsun! Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”, mevt hastalığında, kâğıd istedi.(Bana kâğıd getiriniz! Benden sonra, yolu şaşırmamanız için, size kitâb yazacağım)buyurdu. Ömer “radıyallahü anh” birkaç Sahâbî ile birlikde, (Bize Allahü teâlânın kitâbı yetişir! Soralım, sayıklıyor mu?) dedi. Hâlbuki, Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” her sözü vahy ile idi. Nitekim Vennecmi sûresi, üçüncü âyetinde meâlen, (O, boşuna konuşmaz. Hep, vahy olunanı söylemekdedir) buyuruldu. Vahy red olunursa, küfr olur. Nitekim, Mâide sûresi, kırkdördüncü âyetinde meâlen, (Allahü teâlânın gönderdiğine uymıyanlar kâfirdir) buyuruldu. Bundan başka, Peygamberin “sallallahü aleyhi ve sellem” sayıklıyacağını, fâidesiz söyliyebileceğini sanmak, Ona güvenmeği ve dînine i’timâd etmeği sarsar ki, bu da küfr ve zındıklıkdır. Bu mühim şübheyi nasıl hal etmeli?,
________________________
Cevap: Allahü teâlâ, anlayışını artdırsın. Doğru yolda yürümeni nasîb eylesin! Böyle şübheleri ortaya atarak, üç halîfeyi ve başka Sahâbîleri lekelemek istiyenler, insâf etseler ve insanların en iyisinin sohbetinin şerefini, kıymetini anlasalar ve Eshâb-ı kirâmın “aleyhimürrıdvân” bu sohbetde bulunmakla, nefslerinin isteklerinden, temâmen kurtulduklarını ve kin, düşmanlık gibi huylardan temizlendiklerini ve hepsinin din büyüğü, islâmın göz bebekleri olduklarını ve islâmiyyeti kuvvetlendirmek ve insanların en iyisine yardım etmek için, bütün gücleri ile çalışdıklarını ve islâmiyyeti yükseltmek için, bütün mallarını fedâ etdiklerini ve Resûlullaha “aleyhisselâm” olan aşırı sevgileri uğrunda aşîretlerini, kabîlelerini, evlâdlarını, zevcelerini, vatanlarını, evlerini, sularını, tarlalarını, ağaçlarını, nehrlerini terk ve fedâ etdiklerini, Resûlullahı “sallallahü aleyhi ve sellem” kendi cânlarından çok sevdiklerini, vahyi, meleği görmekle şereflendiklerini, mu’cize ve hârikalar gördüklerini, görmeden inanılan şeyleri, görerek anladıklarını, başkalarının bilgilerinin bunlara görgü olduğunu ve Kur’ân-ı kerîmde, Allahü teâlâ tarafından medh ve senâ edildiklerini bilseler, bu şübhelerin uydurma sözler olduğunu anlar, kulak bile vermezler. Bu sözlerin yanlış yerlerini anlamağa, çürük noktalarını ayırmağa lüzûm bile görmezler. Bu üstünlüklerde, Eshâb-ı kirâmın hepsi ortakdır. En üstünleri olan (Hulefâ-i râşidîn) ya’nî dört halîfenin büyüklükleri nasıl anlatılabilir? Ömer “radıyallahü anh” öyle bir Ömerdir ki, Hak teâlâ, onun için Resûlüne, Enfâl sûresinin altmışdördüncü âyetinde meâlen, (Ey Peygamberim“aleyhisselâm”! Sana Allah ve mü’minlerden, senin izinde gidenler yetişir!)buyurdu. Bu âyet-i kerîmenin, Ömer “radıyallahü anh” müslimân olduğu için indiğini, Abdüllah ibni Abbâs “radıyallahü anhümâ” bildiriyor. Eshâb-ı kirâm için söylenen böyle iftirâlar, hiçbir esâsa dayanmamakdadır. Meydânda olan, bilinen hakîkatlere uymamakdadır. Kur’ân-ı kerîm ile ve hadîs-i şerîfler ile red edilmekdedir. Bununla beraber, bu süâle cevâb vermiş olmak için ve o şübheli sözün çürük noktalarını belirtmek için, Allahü teâlânın yardımı ile, birkaç önsöz yazmağı uygun gördüm. Dikkatli okuyunuz! Bu şübheyi temâmen gidermek için, birkaç önsöze lüzûm vardır. Bu sözlerden herbiri ayrı birer cevâb gibidir:
Birinci önsöz —Peygamberimizin “sallallahü aleyhi ve sellem” her sözü, vahy ile değil idi. Vennecmi sûresindeki, (O, boş söz söylemez!) meâlindeki âyet-i kerîme, Kur’ân-ı kerîm içindir. Her sözü, vahy ile olsaydı, ba’zı sözlerine, Allahü teâlâ, yanlış demezdi ve afv etdiğini bildirmezdi. Tevbe sûresi, kırküçüncü âyetinde meâlen,(Onlara izn verdiğin için olan hatânı, Allahü teâlâ afv etdi) buyuruldu.
İkinci önsöz —İctihâdla olan sözlerde ve aklın verdiği karârlarda, o Servere “aleyhi ve alâ âlihissalevât vetteslîmât” i’tirâz etmek, başka türlü söylemek câiz idi. Haşr sûresinin ikinci âyetinde meâlen, (Ey akl sâhibleri, başkalarından ibret alınız!)buyuruyor. Âl-i İmrân sûresinin yüzellidokuzuncu âyetinde meâlen, (İşlerinde Eshâbın ile meşveret et, onlara danış!) emr edilmekdedir. İbret almakda ve meşveret olurken fikrler, sözler red ve tebdîl olunur. Nitekim, Bedr muhârebesinde alınan esîrlerin öldürülmesi veyâ para karşılığı koyuverilmesi için sözler ikiye ayrılmışdı: Ömer “radıyallahü anh” öldürülmelerini istemişdi. Peygamber “sallallahü aleyhi ve sellem” bırakalım demişdi. Vahy, Ömerin “radıyallahü anh” istediği gibi geldi. Para alınması, suçdur buyuruldu. Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”, (Eğer, azâb gelseydi, Ömer ile Sa’d bin Mu’âzdan başka, birimiz kurtulamazdık)buyurdu. Çünki, Sa’d da “radıyallahü teâlâ anh” esîrlerin öldürülmesini istemişdi.
Üçüncü önsöz —Peygamberlerin “salevâtullahi teâlâ aleyhim ecma’în” yanılması ve unutması câizdir. Hattâ olmuşdur. Zülyedeyn hadîsinde bildirildiği gibi, Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem” dört rek’atli farz nemâzda, ikinci rek’atde selâm verdi. Zülyedeyn: (Yâ Resûlallah! Nemâzı iki rek’at mı kıldınız, yoksa unutdunuz mu?) dedi. Zülyedeynin sözünün doğru olduğu anlaşılınca, Resûl “sallallahü aleyhi ve sellem”, kalkarak, iki rek’at dahâ kıldı ve secde-i sehv yapdı. Hasta değil iken ve sıkıntısı yok iken, insanlık îcâbı, yanılması câiz olunca, ölüm hastalığında, şiddetli ağrıları varken, istemiyerek, düşünmeden söylemesi de elbet, câiz olur. Niçin câiz olmasın ve bununla, islâmiyyete i’timâd, güven kalmasın? Çünki, Allahü teâlâ, Peygamberinin “sallallahü aleyhi ve sellem” yanıldığını, unutduğunu, vahy ile, kendisine bildirmişdi ve doğrusunu, yanlışından ayırmışdı. Bir Peygamberin yanlış yolda kalması câiz değildir. Yanıldığı, vahy ile hemen bildirilir. Böyle olmasaydı, islâmiyyete güven kalmazdı. Demek oluyor ki, islâmiyyete güven kalmamasına sebeb, yanılmak ve unutmak değildir. Yanılmasının ve unutmasının, kendisine bildirilmemesi, düzeltilmemesidir. Bu ise, câiz değildir. Ya’nî hemen bildirilir.
Dördüncü önsöz —Hazret-i Ömer, hattâ öteki üç halîfe de “radıyallahü teâlâ anhüm”, Cennet ile müjdelenmişdir. Kur’ân-ı kerîm ve hadîs-i şerîfler, bunların Cennete gideceklerini bildiriyor. Bunların Cennete gidecekleri, o kadar çok söylenmişdir ki, tevâtür derecesine gelmişdir. Buna inanmamak, yâ kara câhillik veyâ koyu inâddır. Hadîs imâmlarımız, bu haberleri, hocaları olan Sahâbe ve Tâbi’înden alarak, kitâblarına yazmışdır. Yetmişiki fırkadan hadîs söyliyenlerin hepsi, bir araya toplansa, Ehl-i sünnetin hadîs âlimlerinin yüzde biri kadar olamaz. Kitâblarında bulunmaması, yok olmasını göstermez. Kur’ân-ı kerîmdeki müjdelere ne diyecekler? Meselâ, Tevbe sûresinin yüzüçüncü âyetinde meâlen, (Önce îmâna gelenlerden, her fazîletde öne geçenlerden, hem Mekkeden gelen Muhâcirlerden, hem de Medînede bunları karşılayıp yardım eden Ensârdan, önde olanlardan ve iyilikde bunların izinde gidenlerden Allahü teâlâ râzıdır. Hepsini sever. Onlar da, Allahü teâlâdan râzıdır. Allahü teâlâ, Onlara Cenneti hâzırladı. Cennetde sonsuz kalacaklardır) ve Hadîd sûresinin, onuncu âyetinde meâlen, (Mekke şehri alınmadan önce, din düşmanları ile harb edenler ve mallarını, Allah yolunda harc edenler ile, Mekke alındıkdan sonra, bunları yapanlar, müsâvî, eşit değildir. Birinciler elbette dahâ yüksekdir. Allahü teâlâ, hepsine Hüsnâyı, ya’nî Cenneti söz verdi) buyuruldu. Mekke-i mükerreme şehri alınmadan ve alındıkdan sonra harb edenler ve mallarını fedâ edenler Cennet ile müjdelenmiş olunca, mal fedâ etmekde ve cihâd-ı fî sebîlillahda ve muhâcir olmakda hepsinden önde olan Eshâbın büyükleri için acabâ ne denir? Bunların büyüklüklerinin derecesini kim anlıyabilir? Bu âyetdeki (müsâvî değildir) kelimesinin, hazret-i Ebû Bekr-i Sıddîk “radıyallahü anh” için geldiğini tefsîr kitâbları yazmakdadır. Çünki, mal fedâ etmekde, cihâd etmekde, öncelerin öncesi odur. Feth sûresi, onsekizinci âyetinde meâlen,(Ağaç altında, sana söz veren mü’minlerden, Allahü teâlâ elbette râzıdır)buyuruldu. Muhyissünne imâm-ı Begavî “rahmetullahi teâlâ aleyh”,(Me’âlimüttenzîl) ismindeki tefsîr kitâbında, ma’nâ verirken diyor ki: Câbir bin Abdüllah “radıyallahü anh” dedi ki, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem”, (Ağaç altında benimle sözleşenlerden hiçbiri Cehenneme girmez!) buyurdu. Bu sözleşmeye, (Bî’at-ür-rıdvân) denir. Çünki, Allahü teâlâ, bunlardan râzıdır. [Bunlar, bindörtyüz kişi idi. Yedinci senedeki Hayber gazâsından bir sene evvel, Hudeybiyede (Bî’at-ür-rıdvân) yapıldı ve sekizinci senede Mekke feth edildi.] Kur’ân-ı kerîmde ve hadîs-i şerîfde Cennet ile müjdelenen kimseye kâfir demek, küfre sebeb olur ve en çirkin şeydir.
______________________________________
Beşinci önsöz —Hazret-i Ömerin “radıyallahü anh” kâğıd getirmeğe mâni’ olması, emre uymamak değildi. Böyle şeyden, Allaha sığınırız! Peygamberimizin “sallallahü aleyhi ve sellem” vezîrleri, yardımcıları, en iyi ahlâk sâhibi idi. Bunlardan biri, hiç böyle saygısızlık yapar mı? Hattâ, bir kerre veyâ iki kerre sohbetde bulunmakla şereflenen en aşağı derecedeki Sahâbînin bile, hattâ îmân ile şereflenip, Ona ümmet olan herhangi bir kimsenin, Onun emrine uymaması düşünülemez. Muhâcirlerin ve Ensârın “radıyallahü teâlâ anhüm ecma’în” en büyüklerinden olan ve en kıymet verdiği yardımcıları bulunan büyükler için böyle şey düşünülebilir mi? Allahü teâlâ, insâf versin de, din büyüklerine, böyle kötü gözle bakmasınlar. Anlamadan, dinlemeden, ağızlarına gelenleri söylemesinler.
Hazret-i Ömerin “radıyallahü anh” maksadı, sormak, anlamak idi. Nitekim, (Sorunuz) demişti. Ya’nî kâğıdı elbette istiyorsa, getiriniz demek istedi. Eğer, istemiyorsa, bu nâzik zamânda, kendisini üzmeyelim demek idi. Çünki, vahy ile ve emr olarak isteseydi, kâğıdı tekrâr ve ehemmiyyet ile isterdi. Kendisine emr olunan şeyi yazardı. Peygamberin “aleyhisselâm” vahyi bildirmesi lâzımdır. Kâğıdı istemesi vahy ile, emr ile olmayıp, ictihâd ve arzû ile birşey yazacak ise, bu nâzik zamân, buna elverişli olur veyâ olmaz. Vefâtından sonra ümmeti ictihâd edecektir. Dînin temeli olan Kur’ân-ı kerîmden, ictihâd ile, emirler çıkaracaktır. Kendisi hayâtda iken ve vahy gelmekte iken, ümmeti ictihâd etmekde idi. Vefât edip, vahy kesilince, ilm sâhiblerinin ictihâd etmeleri elbet makbûl olur. Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”, kâğıdı tekrâr ve ehemmiyyet ile istemedi. Hattâ, vaz geçdi. Böylece, vahy olmadığı anlaşıldı. Sayıklama olup olmadığını anlamak için, duraklamak, hiç yanlış bir iş değildir. Melekler, Âdem aleyhisselâmın niçin halîfe olduğunu merâk edip, anlamak istedi. Bekara sûresi, otuzuncu âyetinin, (Yâ Rabbî! Yeryüzünde, fesâd çıkaracak ve kan dökecek olan kulları mı yaratacaksın? Biz, seni tesbîh ediyoruz, hamd ediyoruz. Seni her dürlü aybdan, kusûrdan takdîs ediyoruz dedi) meâl-i şerîfi, bunu bildirmekdedir. Bunun gibi, Zekeriyyâ “aleyhisselâm”, kendisine, Yahyâ “aleyhissalâtü vesselâm” isminde bir oğul verileceği müjdelendiği zemân, Meryem sûresi, sekizinci âyetinin meâl-i şerîfi gibi, (Benim hiç çocuğum olur mu? Zevcem kısırdır. Ben ise, ihtiyâr oldum) dedi. Meryem “radıyallahü anhâ” da, Meryem sûresi, yirminci âyetinin meâl-i şerîfi gibi, (Benim hiç çocuğum olur mu? Bir erkek ile bir araya gelmedim. Günâh da işlemedim) dedi. Peygamber, melekler, büyükler, böyle sorup, suç sayılmayınca, hazret-i Ömerin “radıyallahü anh”, kâğıd getirmesini sorması, neden kusûr olsun? Neden kendini şübheli duruma düşürsün?
Altıncı önsöz — Peygamberimizin “sallallahü aleyhi ve sellem” Eshâb-ı kirâmına iyi gözle bakmamız lâzımdır. Asrların en iyisi, Onun “aleyhi ve alâ âlihissalâtü vesselâm” asrının olduğunu ve Peygamberlerden “salevâtullahi teâlâ aleyhim ecma’în” sonra, bütün insanların en iyisi, en yükseğinin, Eshâb-ı kirâm olduğunu bilmemiz lâzımdır. Böylece, asrların en iyisinde, Peygamberlerden başka, bütün insanların en iyisi olan Eshâb-ı kirâmın, Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem” vefât edince, yanlış, bozuk bir şeyde sözbirliği yapmıyacakları ve fâsıkları, kâfirleri, Peygamberimizin “sallallahü aleyhi ve sellem” yerine geçirmiyecekleri anlaşılmış olur. Eshâb-ı kirâmın hepsi, insanların hepsinden, nasıl dahâ üstün olmaz ki, bu ümmetin bütün ümmetlerden dahâ üstün olduğunu, Kur’ân-ı kerîm bildirmekdedir. Bu ümmetin en üstünü ise, onlardır. Hiç bir Velî, bir Sahâbînin derecesine yükselemez. O hâlde, biraz insâf etmeli ve iyi düşünmeli! Hazret-i Ömerin “radıyallahü anh” kâğıd getirilmesine mâni’ olması, küfr olsaydı, bu ümmetin en müttekîsi olduğu, Kur’ân-ı kerîmde bildirilen Ebû Bekr-i Sıddîk, bunu, yerine halîfe seçer mi idi? Muhâcirler ve Ensâr, onu söz birliği ile, halîfe yapar mı idi? Hâlbuki, Muhâcirleri ve Ensârı, Allahü teâlâ, Kur’ân-ı kerîmde medh etmekdedir. Hepsinden râzı olduğunu bildirmekde ve hepsine, Cenneti söz vermekdedir. Bunlar, onu Peygamberin yerine geçirir mi idi? Bir kimse, Peygamber efendimizin “sallallahü aleyhi ve sellem” Eshâbına iyi gözle bakarsa, böyle çirkin zan ve şübhelerden kurtulur. Sevmek için, hüsn-i zan etmek lâzımdır. Peygamber aleyhisselâmın sohbetine ve o sohbetde bulunanlara, iyi gözle bakılmazsa ve Allah göstermesin, kötülenirse, bu kötülük, o sohbetin ve o Eshâbın sâhibine gider. Hattâ, bu sâhibin sâhibine, [ya’nî Allahü teâlâya] gider. Bu hâlin çirkinliğini iyi düşünmek lâzımdır.
Eshâb-ı kirâma kıymet vermiyen kimse, Allahü teâlânın Peygamberine inanmamış olur denildi. Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”, Eshâb-ı kirâmın şânını anlatmak için, (Onları seven, beni sevdiği için sever. Onlara düşmanlık eden, bana düşman olduğu için eder) buyurdu. O hâlde, Eshâb-ı kirâmı sevmek, Onu sevmek demekdir.
Bu altı önsöz anlaşılınca, bu gibi şübhelere meydân kalmaz. Hattâ çeşidli cevâblar te’mîn edilmiş olur. Bu önsözler, düşünmeğe bile lüzûm kalmadan insanı şübheden kurtarır. Zâten böyle şübhelerin bozuk olduğu âşikârdır. Bu önsözler, bu şübhelerin bozukluğunu anlatmak için değil, meydânda olan hakîkati hâtırlatmak içindir. Bu fakîre göre, böyle şübheler şuna benzer ki, bir zekî kimse, ahmakların yanına gelip, önlerinde duran bir altının taş olduğunu, çeşidli yalanlarla isbât etse, o zevallılar, bu sözlerin yalan olduğunu anlamayıp, bozuk taraflarını meydâna çıkaramadıklarından, şübheye düşerler. Hattâ altını, taş sanırlar. Gördüklerini unutur, hattâ buna inanmazlar. Zekî olan, açıkça gördüğüne inanıp, buna uymıyan sözlerin yanlış olduğunu anlar. Burada da, üç halîfenin, hattâ Eshâb-ı kirâmın hepsinin “radıyallahü teâlâ anhüm ecma’în” büyüklüğünü, yüksekliğini, Kur’ân-ı kerîm ve hadîs-i şerîfler, güneş gibi meydâna çıkarmış, herkese göstermişdir. Yalan ve yaldızlı sözlerle, bu büyükleri kötülemeğe çalışmak, göz önündeki altını, taş olarak tanıtmağa benzer. Yâ Rabbî! Bize doğru yolu gösterdikden sonra, kalblerimizi bu yoldan kaydırma! Bizlere acı! Merhameti bol ancak sensin!
Din büyüklerine, islâmın göz bebeklerine, acabâ niçin dil uzatıyor, bunları kötülüyorlar? Fâsık ve kâfir olduğu islâmiyyetde bildirilen kimselerden birini bile kötülemek, ibâdet ve fazîlet değildir ve insanı Cehennemden kurtaracak bir sebeb değildir. O hâlde, dîne yardım edenlere ve islâmiyyeti koruyanlara dil uzatmanın hiç fâidesi olur mu? Ebû Cehl ve Ebû Leheb gibi, Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” büyük düşmanlarına sövmenin bile ibâdet olacağı, islâmiyyetde bildirilmemişdir. Belki, ismlerini anmayıp, vakt gayb etmemek dahâ uygundur.
(Bu mektûb, hâce Ebül-Hasen Behâdır Bedahşîye yazılmıştır)
************
HALİFELİK BAHSİ
Şia’nın Hz. Alinin ilk halife olması gerektiği iddiasına getirdikleri deliller nelerdir, bu iddialara nasıl cevap verilebilir?
Bu iddialara çeşitli başlıklar altında cevap vermek son derece mümkündür.
1-“Ey Peygamber! Rabbinden sana indirileni tebliğ et! Şayet yapmazsan O’nun risaletini yerine getirmemiş olursun. Allah seni insanlardan koruyacaktır.”(1)
Ayetin ifadesinde Hz. Alinin hilafetiyle ilgili hiç bir şey yoktur. Şevkaninin de belirttiği gibi, ayet umum ifade etmektedir.(2) Yani, “rabbinden sana ne indirilmişse, hepsini tebliğ et” demektir. Nitekim Hz. Aişe, “her kim ‘Muhammed kendisine indirilenlerden bir şey gizledi’ derse, yalan söylemiş olur” demiş ve üstteki ayeti okumuştur.(3)
Durum böyle iken, şia bazı zayıf ve uydurma rivayetlere dayanarak, (4) mezkur ayetin Hz. Alinin hilafetini bildirdiğini söyler. Halbuki bu iddialarıyla Hz. Peygamberi görevini tam yapmamakla itham etmektedirler. Zira ayet eğer onların anladığı gibiyse, Hz. Peygamber bunu tebliğ etmeden gitmiş demektir.
2-Hz. Peygamber bir sefere (Süyutinin rivayetinde Tebük seferine) giderken yerine Hz. Aliyi bırakır. Hz. Ali, “Beni kadın ve çocuklarla mı bırakıyorsun?” deyince Hz. Peygamber şu cevabı verir: “Benimle Hz. Musa ve Harun misali olmak istemez misin? Ancak şu var ki, benden sonra peygamber yoktur.”(5)
Hz. Peygamberin cevabında Hz. Musanın Tura gidiş olayına işaret vardır. Hz. Musa, yerine kardeşi Harunu bırakarak Tura gitmiştir. Hz. Harun da kardeşi Musa gibi bir peygamberdir.
Üstteki rivayetten Hz. Alinin faziletine istidlalde bulunmak son derece makuldür ve buna kimsenin bir itirazı da yoktur. Fakat bu rivayetten “ilk halife Hz. Ali olmalıydı” neticesine varmak zoraki bir yorumdur. Zira Hz. Peygamber sefere giderken Hz. Aliden başkalarını da yerine bırakmıştır. Abdullah b. Ümmi Mektum bunlardan biridir.(6)
3-“Bera b. Azib anlatıyor: “Bir seferde Ğadir-i Hum’da konakladık. Namaza nida olundu… Namazdan sonra Hz. Peygamber Hz. Alinin elini tuttu. “Ben kimin efendisiysem Ali de onun efendisidir. Allahım, ona dost olana dost, düşman olana düşman ol” dedi.”(7)
Bu rivayet sahihdir fakat sahih olarak kabul edilse bile, buradan Hz. Alinin ilk halife olması lüzumunu anlamak mümkün değildir.(8)
Çünkü Hz. Ali gerçekten müslümanlar içinde en seçkin kimselerden biridir. Cesaretiyle, Allahın aslanı ünvanını taşır. Şah-ı velayet makamına sahiptir. Bunlar gibi seçkin özellikleri sebebiyle tarih boyunca bütün müslümanların efendisi olmuştur.
Büyük tefsir imam-ı Alusinin dediği gibi, “şayet Hz. Peygamber yerine halife olarak Hz. Aliyi bırakmak istese, “Ey insanlar! Bu, benden sonra idareciniz, emirinizdir. Dinleyin itaat edin” derdi.(9)
“Anam babam sana feda olsun” diyen sahabelerin, böyle ciddi bir konuda Paygamberin sözünü dinlememeleri elbette düşünülemez. Nitekim, “Benden sonra size Ömeri tavsiye ederim” diyen Hz. Ebubekirin isteği yerine getirilmiş, Müslümanlar Hz. Ömere biat etmişlerdir.(10)
4-Şianın haklılıklarına delil olarak ileri sürdükleri rivayetlerden biri de şudur: “Hz. Peygamber, vefatı öncesi hastalığı ilerlediğinde, “Bana kalem kağıt getirin, size benden sonra sapmamanız için vasiyet yazdırayım” der. Hz. Ömer, “Peygamberin rahatsızlığı şiddetlendi. Allahın Kitabı bize kafidir” deyince ileri geri konuşmalar olur. Hz. Peygamber, “Kalkın yanımdan, der. Benim yanımda niza (çekişmek) yakışmaz.”(11)
Şianın iddiasına göre Hz. Peygamber, yerine Hz. Alinin geçmesini yazdırmak istemiş, Hz. Ömer ise buna engel olmuştur.(12)
Halbuki, mezkur rivayette asla buna bir delalet yoktur. Rivayeti o tarzda değerlendirmek sadece bir zorlamadır.
5-”De ki: Yaptığım tebliğe karşı ben sizden yakınlık sevgisi dışında bir ücret istemiyorum.” (13)
Bir rivayette, ayet nazil olunca Hz. Peygambere “Ya Rasulallah, sevmemiz vacip olan yakınların kimlerdir?” diye sorulmuş, Hz. Peygamber, “Ali, Fatıma ve oğulları” cevabını vermiş.( 14 )
Bu ayet şia tarafından Al-i Beyt sevgisine bir delil olarak zikredilir. Bunu işari bir mana olarak kabul etmek mümkün olmakla beraber, ayetin sarih manasında buna bir delalet yoktur.
İbn-i Abbasa bu ayetten sorulur. Daha cevap vermeden, orada bulunanlardan Said b. Cübeyr, “Al-i Muhammed” deyince, İbn-i Abbas “Acele ettin, der. Çünkü Kureyşin hiçbir ailesi yoktur ki Hz. Peygamberin onlara akrabalık bağı olmasın. Ayetin manası “hiç olmazsa yakınlık hakkını gözetin” demektir.”(15)
İbnu Kesir, ayetin yorumunda şu manaya dikkat çeker: “Bana yardım etmiyorsanız, hiç olmazsa aramızda olan akrabalık sebebiyle eziyet etmeyin.”(16)
Kendisinin şu yorumu da gerçekten zikre şayan bir incelik arzeder: “Ayetten muradın “Hz. Ali, Fatıma ve oğullarıdır” şeklindeki rivayet senet olarak zayıftır. Ayrıca, sure Mekki surelerdendir. Mekede ise Hz. Fatımanın çocukları yoktu. Hz. Ali ile evlilikleri hicretin ikinci yılında Bedir Savaşı sonrası olmuştur. Ancak bu rivayeti kabul etmemek, Al-i Muhammede sevgi beslememek anlamında değildir. Çünkü onlar temiz bir zürriyetten, fahr, hasep ve nesep noktasında yeryüzündeki en şerefli evden gelmişlerdir.”(17)
Fahreddin Razi, “Ehl-i Beytim Nuhun gemisine benzer; binen kurtulur” ve “Ashabım yıldızlar gibidir. Hangisine uysanız hidayete erersiniz”(18) rivayetlerini nazara verip şu yorumu yapar: “Şimdi biz mükellefiyet denizindeyiz. Şüphe ve şehvet dalgaları bize çarpmaktadır. Denizde yol alan iki şeye muhtaçtır:
1-Sağlam bir gemi.
2-Işık saçan yıldızlar.
İşte, böyle bir gemiye binen ve yıldızlara bakarak yol alanların kurtulma ümidi fazla olur. Ehl-i Sünnet, Ehl-i Beyte muhabbet gemisine binmiş, sahabe yıldızlarına bakarak yol almaktadır.” (19)
Ehl-i Sünnetin Ehl-i Beyti sevmeme diye bir problemi yoktur. 1400 senedir hiç olmamıştır. Olmayacaktır. Fakat bir Şii’ye bizde seviyoruz deseniz Ya kıskançlığından çatlar yada yalan söylüyorsun der. Onların bu sevgisi Hristiyanların Meryem Oğlu İsa Aleyhisselam sevgisine benzer ki, Haşa Onu Allah’a ortak yapdılar oğlu dediler.
Her namazın teşehhüdünde onlara dua ederiz ve onları ciddi severiz.(20) Ehl-i Sünnet arasında “Ali, Hasan, Hüseyin, Fatıma…” gibi isimler son derece yaygındır.
Kaynaklar:
1- Maide, 67
2- Şevkani, Muhammed, Fethu’l- Kadir, Daru İhyai’t- Türasi’l- Arabi, Beyrut, ts. II, 59. Ayrıca bkz. Kurtubi, VI, 157
3- Buhari, Tefsir, 5/7; Şevkani, II, 59
4- Bkz. Şevkani, II, 59-60
5- Tirmizi, Menakıb, 20; Süyuti, Celaleddin, Tarihu’l Hulefa, Daru’l- Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, 1988, s. 133
6- Bkz. Hamidullah, Muhammed, İslamın Hukuk İlmine Yardımları, İst. 1962, s. 142-143
7-İbnu Hanbel, IV, 281; Süyuti, Tarihu’l- Hulefa, s. 134; Alûsî, VI, 192-193
8-Bkz. Onat, Hasan, Emeviler Devri Şii Hareketleri ve Günümüz Şiiliği, TDV. Yay. Ankara, 1993, s. 24
9-Alûsî, Ebu’l-Fadl, Ruhu’l-Meani, Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, Beyrut, 1985, VI, 195
10-Süyuti, Tarihu’l – Hulefa, s. 62-64
11-Buhari, Merda, 17; Müslim, Vesaya, 22; İbnu Hanbel, I, 325
12-Naim, Ahmet, Tecrid-i Sarih Tercemesi ve Şerhi, Diyanet Yay. Ankara, 1982, I, 108. Ahmet Naim, ilgili rivayetleri burada ve devamında çok güzel bir şekilde tahlil etmektedir. Geniş bilgi için oraya bakılabilir.
13-Şura, 23
14-Beydavî, Kadı, Envaru’t-Tenzil ve Esraru’t-Te’vil, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1988, II, 362
15-Kurtubi, XVI, 15-16; İbnu Kesir, VII, 187; Süyuti, Dürrü’l- Mensur, Daru’l – Mektebi’l- İlmiyye, Beyrut, 1990, V, 699
16-İbnu Kesir, VII, 187
17-Age. VII, 189
18-Aclûnî, I, 132
19-Razî, XXVII, 167
20-Razî, XXVII, 166
EBU HUREYRE (R.A)
Şii’ler Diyor ki; Ebu Hureyre (Radıyallahu Anh) 2-3 yil Peyğamberimizin yaninda kalmiş ve en cok hadisi O rivayet etmisdir?. Normalde Hz Ali (Radıyallahu Anh) çok rivayet etmesi lazımdı . O halde Ebu hureyre yalan söylüyor (haşa) …
El- Cevap: Hz. Ebu Hureyre peygamberimizin hizmetinde 4 yıl civarı kalmış ve yarı aç yarı tok bütün mesaisini ilme vermiştir.
Ebû Hüreyre (Radıyallahu Teala Anh) şöyle demiştir:
- Benim çok hadîs rivâyet etmemin sebebi şudur: Ben fakîr bir kimseydim. Belli bir işim yoktu. Her zaman Resûlullah efendimize hizmet ediyordum. Muhâcirler çarşıda, pazarda alış-verişle; ensâr da kendi malları, mülkleriyle uğraşırken, ben Resûlullah efendimizin yanında bulundum. Dolayısıyla diğerlerinden daha çok şey duydum.
Hayber’in fethinden sonra Peygamber efendimiz, Ebû Hüreyre’ye Hayber’de alınan ganîmetlerden hisse verdi. Sonra Medîne’ye döndüler. Bundan sonra Ebû Hüreyre Yemen’e dönmeyip Medîne’de kaldı. Gece gündüz Resûlullah efendimizin yanından hiç ayrılmadı. Peygamberimizin vefâtına kadar dört sene böyle devam etti. Yemen’den gelen annesi de yanında kalmakta idi.
İsâmiyeti geç benimsediği için kaybettiği yıllarını telâfi etmek amacıyla, açlıktan bayılacak dereceye geldiği halde Mescid-i Nebevîdeki Suffeden ayrılmazdı.
İbn-i Hacer, el-İşâbe, VII, 436-437).
______________________________________________
Ebu hureyre (kabri şerifi)
Bu nedenle peygamberimizden çokça hadis rivayet etmiştir.
Ebu Hureyre, (Radıyallahu Anh) Çok hadis rivâyet eden meşhur sahâbî. Adı, Abdurrahman b. Sahr; künyesi, Ebû Hureyre ‘dir. Câhiliye döneminde ismi Abdüssems idi. Hz. Peygamber onu, Abdurrahman (bazi rivâyetlere göre Abdullah, hattâ başka isimler de ileri sürülmektedir) diye adlandırdı (el-Hâkim en-Nisâbûrî, el-Müstedrek, Beyrut, t.y, III, 507).
Ne sebeple Ebû Hureyre diye künye edindiğini kendisi söyle açıklamıştır: “Bir kedi bulmuştum, onu elbisemin yeninde taşırdım; bundan dolayi Ebû Hureyre (kedicik babası) künyesiyle çağrılır oldum(ez-Zehebî, Tezkiretü’l-Huffâz, Haydarâbâd 1376/1956, I, 32). Hayber gazvesi sıralarında Yemen’den Medine’ye gelip müslüman olmuştur (H. 7/M. 629) (ez-Zehebî, a.g.e., ayni yer).
O tarihten itibaren Hz. Peygamber’in vefâtına kadar ondan ayrılmayan bir sahabesi olmuş, kendisini onun hizmetine adamıştır. Hizmet süresi yaklaşık dört yılı buluyordu (ibn Kesir, el-Bidâye ve’n Nihâye, Beyrut 1966, VIII, 108,113).
Hz. Peygamber’in misafirperverliği ve cömertliği sayesinde yasayan Ebû Hureyre, Rasûlullah (s.a.s.)’in mescidinde sadece ibadet ve ilimle meşgul olan Ehl-i Suffe’nin en ileri gelen siması idi. Hz. Peygamber’i büyük bir muhabbetle sevmiş, onun sünnetine uygun olarak yasamış ve manevî yüce mertebelere erişmiştir (ibn Kesir, a.g.e., VIII, 108, 110).
İffet sahibiydi, eli açık ve cömertti. Hz. Osman’ın sehid edilmesinden sonraki fitne olaylarında kösesine çekildi. Halk onun bu halinden kendisine söz ettiklerinde Rasûlullah (s.a.s.)’in su hadisini rivâyet ediyordu: “Fitneler çıkacak. O zamanda, oturanlar ayakta durandan, ayakta duran yürüyenden, yürüyen koşandan daha hayırlıdır. Kim dönüp bakmaya yönelirse, o da ona yönelir. Kim bir sığınak veya korunak bulursa onunla korunsun” (Buhâri, Menâkib, 25; Müslim, Fiten, I0).
Hoş sohbet, temiz ve ince duygulu, saf gönüllü idi (Zehebî, Tezkire, 1, 33). Emirlik ve valilik ona kibir vermedi. Üstelik alçak gönüllülüğünü arttırdı. Medine valisi Mervan’a vekâlet ettiği sıralarda, üzerine semeri bağlanmış bir eşekle, hurma lifinden örülmüş bir başlık başında olduğu halde çarşıya çıkar ve, “Savulun emir geliyor!” dermiş (ibn Sa’d, et-Tabakatü’l-Kübrâ, Beyrut 1380/1960, IV, 336).
İmam Şafii gibi büyük âlimlerin bildirdiğine göre Ebû Hureyre kendi dönemindeki hadis nakledenlerin içinde hafızası en sağlam olanıdır. (ibn Hacer, el-isâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, Mısır 1328, IV, 205). Hz. Peygamber ile nispeten kısa sayılabilecek bir süre birlikte olmasına rağmen, onun hadislerini bu kadar büyük bir sayıda elde edebilmesinin sırrı ve sebepleri söyle açıklanabilir:
a) Birinci sebep: Hz. Peygamber ile sık sık görüşmesi ve ona hiç çekinmeden her çeşit sorular sormasıdır (ibn Hacer, a.g.e., IV, 206). Nitekim Buhârı ve Müslim’in naklettiklerine göre Ebû Hureyre söyle demiştir: “Siz, Ebû Hureyre ‘nin çok hadis rivâyet ettiğini söyleyip duruyorsunuz. Ben fakir bir kimseydim. Karın tokluğuna Hz. Peygamber’e hizmet ediyordum. Muhâcirler çarsıda, pazarda alışverişle, Ensâr da kendi malları, mülkleriyle uğraşırken, ben Hz. Peygamber’in meclislerinin birinde bulunmuştum; buyurdu ki: ‘içinizden kim cübbesini yere serer de ben sözümü bitirdikten sonra toplarsa benden duyduğunu bir daha unutmaz. ‘Bunun üzerine ben üzerimdeki hırkayı yere serdim, Hz. Peygamber de sözünü bitirince, onu topladım. Nefsim kudret elinde olan Allah’a yemin ederim ki, o andan sonra ondan duyduğum hiçbir sözü unutmadım” (Müslim, Fadâilü’s-Sahâbe, 159; Buhâri, ilim, 42). b) İkinci sebep: ilme olan tutkunluğu ve Hz. Peygamber’in ona bildiğini unutmaması için dua buyurmasıdır. El-Hâkim en-Nisâbûrî, Müstedrek’te (111, 508) su haberi vermektedir:
“Bir adam Zeyd b. Sâbit’e gelerek ona bir mesele sordu. O da Ebû Hureyre ‘ye gitmesini söyledi ve söyle devam etti; çünkü bir gün ben, Ebû Hureyre ve bir başka sahâbî Mescid’de oturuyorduk, dua ve zikirle meşgul idik. O sırada Hz. Peygamber geldi, yanımıza oturdu; biz de dua ve zikri bıraktık.
Buyurdu ki: ‘Her biriniz Allah’tan bir istekte bulunsun. ‘ Ben ve arkadaşım, Ebû Hureyre ‘den önce dua ettik, Hz. Peygamber de bizim duamıza âmin dedi. Sira Ebû Hureyre ‘ye geldi ve söyle dua etti: ‘Allah’ım, senden iki arkadaşımın istediklerini ve de unutulmayan bir ilim dilerim.’ Hz. Peygamber bu duaya da âmin dedi. Biz de, ‘Ey Allah’ın Rasûlü, biz de Allah’tan unutulmayan bir ilim isteriz’ dedik. Hz. Peygamber, ‘Devsli genç sizden önce davrandı’ buyurdu.
Buhâri, ilim bahsinde, hadise olan tutku bâbında (nr. 33) Ebû Hureyre ‘nin söyle dediğini nakletmiştir: “Ey Allah’ın Rasûlü, kıyâmet gününde senin şefâatine nâil olacak en mutlu kişi kimdir?” diye sordum. Rasûlullah buyurdu ki: “Ey Ebû Hureyre, senin hadise olan aşırı tutkunluğunu bildiğim için, böyle bir soruyu senden önce hiç kimsenin sormayacağını tahmin etmiştim. Kiyâmet gününde benim şefâatime nâil olacak en mutlu kişi Lâilâhe illallah diyen kimsedir.”
c) Üçüncü sebep: Ebû Hureyre ‘nin büyük sahabelerle görüşmesi, onlardan birçok hadis alması ve bu sayede ilminin artıp ufkunun genişlemesidir (ibn Hacer el-Askalâni, el-isâbe, IV, 204).
d) Dördüncü sebep: Hz. Peygamber’in vefâtından sonra uzun süre yasamış olmasıdır. Nitekim Hz. Peygamber’den sonra kırk yedi yıl yaşamış, hadisleri halk arasında yaymakla meşgul olmuştur (Muhammed Ebû Zehv, el-Hadis, ve’l-Muhaddisûn, Kahire 1958, 134).
Bütün bunların neticesinde Ebû Hureyre, Sahâbe içerisinde hadisi en iyi bilen, hadis almada ve rivâyet etme hususunda diğerlerinden daha üstün bir duruma gelmiştir. Onun rivâyet ettiği hadisler, diğer sahabelerde veya birçoğunda dağınık halde bulunuyordu. Bu yüzden onlar Ebû Hureyre ‘ye başvuruyor, hadis rivâyetinde ona dayanıyorlardı. ibn Ömer, onun cenaze namazında, ona Allah’tan rahmet dileyerek, “Hz. Peygamber’in hadisini Müslümanlar adına muhâfaza ediyordu” demiştir (ibn Sa’d, Tabakât, IV, 340). Buhâri, ‘Ebû Hureyre ‘den 800 kadar sahâbe ve tâbiîn âlimleri hadis rivâyet etmislerdir’ diyor (ibn Hacer, a.g.e., IV, 205).
Kendisinden beş bin üç yüz yetmiş dört hadis gelmiş, bunlardan üç yüz yirmi beş tanesini Buhâri ve Müslim müştereken, dok san üç tanesini yalnız Buhâri, yüz seksen dokuz hadisini de yalnız Müslim Sahîh’lerine almışlardır (Muhammed Ebû Zehv, a.g.e., 134).
Ebu Hureyre, asırlar boyunca tetkik ve tenkit konusu olmuştur. Gerek Doğu dünyasında gerek Bati dünyasında Ebû Hureyre hakkında ileri geri konuşulmuştur. Bunun sebebi, keyif ve arzulara karsı gelen dine yönelik hile ve tuzakları sonuçsuz bırakan bir kısım hadislerinden kurtulmak istenmesidir. Bu hücumlar ya yalan ve zayıf rivâyetlere, ya da bazi sahîh hadislere dayanır. Fakat bu tür sahîh hadisleri de doğru-dürüst anlayamazlar, bu yüzden de kendi arzuları doğrultusunda yanlış yorumlara başvururlar (Muhammed Ebû Zehv, a.g.e., 153; el-Hâkim en-Nisâbûrî, a.g.e., III, 5 1 3).
hadislerden bir kismini ve cevaplarini özet olarak verelim:
Ebû Hureyre ‘nin hadis konusundaki güvenilirligine gölge düsürecek süphe kaynaklarindan biri, onun Rasûlullah (s.a.s.)’den: “Bir kimse Ramazan ayinda cünüp olarak sabahlarsa, o gün oruç tutmasin ” hadisini nakletmesi ve halka bu yolda fetvâ vermesidir. Onun böyle rivâyet ettigini Âişe ve Ümmü Seleme haber alınca, onun bu rivâyetini kabul etmemisler, söyle demislerdir: “Hz. Peygamber ailesiyle birlikte olmasi neticesinde cünüp olarak sabahlar, sonra da boy abdesti alip orucunu tutardi.” Bunun üzerine Ebû Hureyre onlarin dediklerini kabul etmis ve demistir ki: “Bu hadisi bana Fadl b. Abbâs ile Üsâme b. Zeyd Hz. Peygamber’den nakletmislerdi. Mü’minlerin anneleri ise bu gibi konulari erkeklerden daha iyi bilirler” (Buhâri; Savm, 23; ibn Hacer, Fethu’l-Bâri, Misir 1300, IV, 123-124; Muhammed Ebû Zehv, a.g.e., 155).
Buna su cevap verilmistir: Ebû Hureyre sözkonusu hadisi Rasûlullâh (s.a.s.)’den kendisi isitmemistir. Hadisi Fadl ve Üsâme vasitasiyle rivâyet etmistir. Bu iki sahâbî ise dogru ve güvenilir kisilerdir. Âise ile Ümmü Seleme’nin hadisi, onun yaninda agirlik kazaninca, onlarin rivâyetine dönmüs, hakka uyarak önceki fetvâsindan vazgeçmistir (ibn Hacer, a.g.e., IV, 126; M. Eba Zehv, a.g.e, 155). Fadl ve Üsâme’nin naklettigi hadise gelince, âlimler bu konuda sunlari söylediler: Birincisi, bu hadis kendisinden daha kuvvetli hadisle çelismektedir; dolayisiyle onunla degil kuvvetli olanla amel edilir. ikincisi, bu iki sahâbînin hadisi orucun farz kilindigi dönemin baslarina aittir. O sirada oruçlunun uyuduktan sonra yemesi, içmesi, cinsel münasebette bulunmasi haramdi. Daha sonra Allah’tan yeri agarincaya kadar bütün bunlari mübah kildi. Onun için kari-koca iliskisi sabaha kadar devam ederdi. Fecrin dogusundan sonra da yikanmasi gerekmekteydi. Bu da gösteriyor ki Âise ile Ümmü Seleme’nin naklettigi hadisin hükmünü neshetmistir. Ne Fadl ile Üsamenin ne de Ebû Hureyre ‘nin bu son hükmü bildiren hadisten haberleri vardi. Bu yüzden Ebû Hureyre hâlâ önceki hadise göre fetvâ vermeye devam ediyordu. Kendisine bu haber ulasinca da bu fetvâsindan dönmüstür (ibn Hacer, a.g.e., IV, 127-128). ibn Hacer söyle der: “Ebû Hureyre ‘nin hakki teslim edip ona dönmesi onun faziletini gösterir” (a.g.e. ve yer; Kastallâni, irsâdü’s-Sâri, Misir 1326. IV, 443; M. Ebû Zehv, a.g.e., 155).
Bir baska itiraz da sudur: Ebû Hureyre hadis rivâyet ederken tedlis yapardi (Hz. Peygamber’den duymadigi bir hadisi kendisine rivâyet eden sahsin ismini vermeyerek, Hz. Peygamber’den rivâyet ederdi). Meselâ, yukarida geçen “cünüp olarak sabahlayan kimseye oruç tutmak yoktur” hadisinde durum böyledir. Tedlis yapmak ise yalan söylemenin kardesidir. (ibn Kesir, el-Bidâye, VIII, 109).
Bu itiraza ulema şöyle cvp verdi: Ebû Hureyre ‘nin islâm’a girisinin hicretin 7. yilina kadar geciktigi dikkate alinirsa, Hz. Peygamber’in pekçok hadisini ondan duymadigi ortaya çikar. Bu durum, onun hadis bilgisini tamamlayabilmesi için, Hz. Peygamber’den duymus olan sahâbîlerden almasini gerektiriyordu. Onun bu hali, ya dünyevi mesguliyetlerinden dolayi, ya da yaslarinin küçük olmasi, yahut da sonradan müslüman olmalari gibi sebeplerle Hz. Peygamber’in meclislerinde bulunmayan diger sahâbîlerin durumuyla aynidir. Humeyd’den gelen su haber de bunu teyid eder: “Biz Enes b. Mâlik’in yaninda idik. Bize söyle dedi: Vallahi size Hz. Peygamber’den naklettigimiz hadislerin hepsini bizzat kendisinden duymus degiliz. Fakat (hadisi duyan duymayana naklederdi) biz de birbirimizi yalanlamazdik” (Ahmed b. Hanbel, Müsned, Misir 1313, IV, 283; M. Ebû Zehv, a.g.e., 157).
Hadisi duyan ve digerlerine nakleden sahâbînin isminin zikredilmemesini tedlis saymak uygun degildir. Zira ehli sünnet âlimlerinin ittifakiyla sahâbenin hepsi âdildir. Âlimlerin, mürsel hadisi delil kabul etmek hususundaki ihtilâfi, ismi zikredilmeyen râvinin durumunun bilinmeyisi sebebiyledir. ibnu’s-Salâh bu hususta söyle der: “ibn Abbâs ve benzeri yasça küçük sahâbîlerin Hz. Peygamber’den isitmedikleri halde ondan rivâyet ettikleri mürsel hadisler, mevsûl ve müsned hükmündedir. Çünkü onlar bu hadisleri sahâbîlerden almislardir. Bir sahâbînin kim oldugunun bilinmemesi, hadisin sihhatine zarar vermez. Çünkü sahâbîlerin tamami âdildir” (ibnu’s-Salâh, Mukaddime, Misir 1326, 22). Bütün bunlardan anlasiliyor ki Ebû Hureyre ‘den hiçbir yalan çikmis degildir. Zira bu tür mürsel hadislerde Ebû Hureyre, “Rasûlullah’in söyle dedigini isittim, ya da söyle yaptigini gördüm” demiyor; aksine, “Rasûlullah söyle buyurdu veya söyle yapmistir” gibi ifadeler kullaniyordu. Burada onun tedlis yaptigi da söylenemez. Çünkü adini zikretmedigi sahâbeden biridir ve sahâbînin âdil olduguna dair icmâ vardir (M. Ebû Zehv, a.g.e., s.158).
Bir baska itiraz: Hz. Ömer, Ebû Hureyre ‘yi hadis rivâyetinden alikoymus ve ona, “Ya Hz. Peygamber’den hadis rivâyetini birakirsin, ya da seni Devs topraklarina sürerim” demistir (ibn Kesir, el-Bidâye, VIII, 106; M. Ebû Zehv, a.g.e., 159). Ömer’in bu tutumu Ebû Hureyre ‘nin yalan söyledigini göstermektedir demişlerdir.
Buna söyle cevap verilmistir: Ebû Hureyre, Hz. Peygamber’den naklettigi hadisleri halka ögretmeyi, ilmi gizlemenin günahindân kurtulmak için, kendisine bir görev sayiyordu (Buhâri, ilim, 43). Bu anlayis onu çok hadis rivâyet etmeye sevketti. Bir tek mecliste bile Hz. Peygamber’in birçok hadisini naklederdi. Fakat Hz. Ömer, halkin herseyden önce Kur’ân ile mesgul olmasini, amelle ilgili olanlarin disinda kalan hadisleri az rivâyet etmelerini, halki yersiz bir tevekküle götürecek ruhsat hadisleriyle, halkin anlayamayacagi müskil hadisleri halka rivâyet etmeyi uygun görmüyordu. Bu arada, çok hadis rivâyet edenlerin, rivâyet sirasinda hata yapabileceklerinden ve benzeri seylerden de endise ediyordu. Bütün bu sebeplerle, Hz. Ömer sahâbîleri çokça hadis rivâyet etmekten alikoymus, Ebû Hureyre ‘ye de agir konusmus ve onu Devs’e sürmekle tehdid etmistir. Çünkü Sahâbe içerisinde en çok hadis rivâyet eden oydu. ibn Kesir bunu naklettikten sonra söyle der: “Bildirildigine göre Hz. Ömer (r.a.) daha sonra Ebû Hureyre ‘nin hadis nakletmesine izin vermistir (ibn Kesir, a.g.e., VIII, 106; M. Ebu Zehv, a.g.e., 159).
_______________________________
Ebu Hureyre (r.a) BUYURDU Kİ; Bekara 159, Al-i İmran 187. âyetleri olmasa idi, hiç hadis rivayet etmezdim. (Buhari)
Bu iki âyet-i kerimenin mealleri şöyledir:
(İndirdiğimiz açık delilleri ve hidayeti gizleyenler var ya, işte onlara hem Allah lanet eder, hem de bütün lanet ediciler lanet eder.) [Bekara 159]
(Allah, kendilerine kitap verilenlerden, “Onu mutlaka insanlara açıklayacaksınız, onu gizlemeyeceksiniz” diyerek söz almıştı. Onlar ise bunu kulak ardı ettiler, onu az bir dünyalığa değiştiler. Yaptıkları alış-veriş ne kadar kötü!) [Al-i İmran 187]
______________________________
(İlmini gizleyen, hazineyi gömüp, kimseye yardım etmeyene benzer.) [Taberani]
(İlmini gizleyene, denizdeki balıklardan, gökteki kuşlara kadar her şey lanet eder.) [Darimi]
İşte bu sebeplerden dolayı, Hazret-i Ebu Hüreyre, ilmini gizlemeyip, yaymıştır.
_____________________________
Bir baska menfî tenkid: Ebû Hureyre ‘nin diger sahâbîlerden daha çok hadis rivâyet etmesini saglayan sey, Hz. Peygamber söylesin veya söylemesin, helâl ve haramla ilgili olmayan, fakat güzel ahlâka tesvik, cennet ve cehennem haberleri gibi bütün güzel sözleri ona isnad etmeyi kendine câiz görmesidir. Onun bu konudaki dayanagi su hadislerdir: “Benden size hakka uygun bir söz ulastiginda, ben onu ister söylemis olayim isterse olmayayim, onu aliniz’ “Benim söylemedigim fakat benden size ulastirilan güzel bir sözü, ben söylemisimdir” (M. Ebû Zehv, a.g.e., 160).
Buna verilen cevap sudur: Geç müslüman olmasina ragmen Ebû Hureyre ‘nin çok hadis rivâyet etmesi, onlarin ileri sürdükleri sebeplere baglanamaz. Bunun asil sebebi, dünyadan el-etek çekip Hz. Peygamber’in toplantilarina katilmasi, savasta ve savas disinda onun yanindan ayrilmamasi, hadisleri unutmamasi için Hz. Peygamber’in duasini almasi, Hz. Peygamber’in vefâtindan sonra elli yil kadar daha yasamasi ve duymadigi hadisleri diger sahâbîlerden alarak insanlara rivâyet etmesidir (A.g.e. ve yer). Helâl ve haram disindaki konularda Hz. Peygamber’e yalan isnad etmesini kendisi için câiz görmesi iddiasi da geçersizdir. Çünkü o, “Kim bilerek bana yalan isnad ederse cehennemdeki yerine hazirlansin” hâdisinin râvîlerinden biridir. Birçok toplantilarinda hadis rivâyet etmek istediginde bu hadisi zikrettigi sâbittir. Sahâbiler, onun hadis rivâyetindeki üstünlügünü kabul ettiler ve ondan hadis naklettiler. Hz. Ömer, Osman, Talha, ibn Abbâs, Âise, Abdullah b. Ömer ve digerleri (r.anhum) bunlardandir (Hâkim en-Nisâbûrî, a.g.e., III, 513; ibn Kesir, a.g.e., VIII, 108). Bu da onlarin, Ebû Hureyre ‘nin güvenilirligi ve dogrulugu hususunda ittifak ettiklerini gösterir. Diger taraftan, Ebû Hureyre ‘nin rivâyet ettigi hadislerin çogunun, baska sahâbîler tarafindan da nakledildigi görülür (M. Ebû Zehv, a.g.e., 160, 161).
Ebû Hureyre ‘nin dayandigini ileri sürdükleri hadislere gelince, bu hadisleri Ebû Hureyre rivâyet etmemistir. Onun Hadislerini sağlam kaynaklı kitaplarda Kütüb-i Sitte ve Tis’a kitaplarında mevcuttur. Onu kötülemek maksatlı hadisler uydurup ” bunuda Hureyre rivayet etti” denilerek güvenirliğini zedelemek adına hainlik etmişlerdir.
Aksine bunlar onun adina uydurulmus sözlerdir. Bu hususta ibn Hazm söyle demistir: “Allah’tan korkmaz bazi insanlar birtakim hadisler rivâyet ettiler. Bunlarin bazisi islâm’in temel prensiplerini geçersiz kilmakta, bazilari da Hz. Peygamber’e yalan isnat etmeyi mübah saymaktadir. ” ibn Hazm bu iki hadisi de, râvîlerinin çok zayif olmasindan ötürü geçersiz saymaktadir (ibn Hazm, el-ihkâm fî Usûli’l-Ahkâm, Misir 1345, II, 76, 78, 80; M. Ebû Zehv, a.g.e., 161, 162).
NE ACAİBDİR Kİ EBU HUREYRE’yi (r.a) KÖTÜLEYENLERİN EKSERİSİNİN SOYU YAHUDİ ASILLI ÇIKMIŞTIR.
Macar asilli ünlü müstesrik Yahudi Ignaz Goldziher de Ebû Hureyre ‘nin hadis uydurdugunu ve bunda hayli ileri gittigini ileri sürmüstür.
Böyle bir tenkid tümüyle bâtildir, geçersizdir ve hiçbir hakli tarafi yoktur. Buhâri’nin söyledigi gibi Ebû Hureyre ‘den sekizyüz âlim hadis rivâyet etmistir. O, sahâbe ve muhaddisler nazarinda son derece güvenilir yüce bir sahsiyettir.
ibn Ömer söyle demistir: “ Ebu Hureyre benden daha hayirli ve naklettigini daha iyi bilendir.” Cennet’le müjdelenenlerden biri olan Talha b. Ubeydullah da: “süphe yok ki Ebû Hureyre Hz. Peygamber’den bizim isitmedigimiz hadisleri isitmistir” demistir (el-Hâkim en-Nisâbûrî, a.g.e, III, 511, 512). Mervan’in sekreteri Ebû Zualza’a da Ebû Hureyre ‘nin hadis rivâyetinde ne derece güçlü oldugunu gösteren su haberi nakleder: “Mervan, Ebû Hureyre ‘yi Saray’da hadis rivâyet etmek için dâvet etmisti. Mervan beni divanin arkasina oturtmustu ve ben de Ebû Hureyre ‘nin naklettiklerini gizlice yaziyordum. Ertesi yil yine onu dâvet etti ve ondan hadis rivâyet etmesini istedi. Bana da bir yil önceki yazdiklarimdan takip etmemi tenbih etti. Neticede, onun bir tek kelime bile degisiklik yapmadan rivâyet ettigini gördüm (ibn Kesir, a.g.e., III, 106; M. Ebû Zehv, a.g.e., 162-164).
Ebû Hureyre 78 yil yasadiktan sonra Hicrî 57/676 yilinda Medine’de vefât etmistir.
EBU HUREYRE HAKKINDA NE DEDİLER …
Ebu Hüreyre, sahabe ve muhaddislerce son derece güvenilir, yüce bir zattır. (Buhari)
O, ( Ebu Hureyre) benden daha hayırlı ve naklettiğini daha iyi bilendir. (Abdullah ibni Ömer)
O, bizim işitmediğimiz bir çok hadisi işitmiştir. (Hazret-i Talha) [H. Nişaburi, III, 511]
Ebu Hüreyre, kendi dönemindeki hadis ravileri içinde, hafızası en sağlam olanıdır. (iMAM ŞAFİİ) (İbni Hacer, el-İsabe fi Temyizis-Sahabe, IV, 205)
DİNİ MÜBİNİ İSLAMDAKİ MÜSLÜMANLARIN 1400 SENDİR AMEL ETTİĞİ HÜKÜMLER ve FAZİLET HABERLERİ HATTA DİNİN 4/3 YARISINDAN FAZLA KISMI EBU HUREYRE (R.A) HADİSLERİ İLE BELİRLENMİŞTİR.
EBU HUREYRE (R.A) REDDETMEK DEMEK DİNİN 4/3 KISMINI SİLMEK DEMEKTİR Kİ. BUDA ANCAK Şİİ LERDEN BEKLENİRDİ..
GADİR-İ HUM HUTBESİ
Hz Ali efendimizin Hilafeti ile alakalı fitneyi ortaya atan rafizilere cevaplar içeren delilli dökümandır.
Şiî Kenan Çamurcu ve Şii Caferi Lideri Selahattin özgündüzün İleri Sürdüğü Hadisin Değerlendirmesi
Soru: Geçenlerde bir Tv programında Kenan Çamurcu Şîa propagandası yaparken Efendimiz’in Hz. Ali’yi veliaht tayin ettiğini ileri sürdü. Gerekçe olarak “ben kimin mevlasıysam Ali de onun mevlasıdır” hadisini zikretti. Böyle bir hadis var mıdır? Varsa bu hadisi nasıl anlamalıyız, Şîa’nın dediği gibi anlaşılabilir mi?
Cevap:Hz. Ali’yi veliaht tayin eden bir hadis yoktur ama belirttiğiniz hadis vardır ve sahihtir. Tirmizi, Nesâî, İbn-i Mace, Müsned-i Ahmed b. Hanbel, Müstedrek gibi birçok hadis kaynağında da yer almaktadır. Münavi hadisin mütevatir olduğunu söyler. Kettânî de hadisi nakleden 25 sahabi ismi verir. Hafız İbn-i Hacer hadisin, ekserisi sahih ve hasen olmak üzere birçok varyantının olduğunu bildirir. (Nazmu’l-mütenasir)
Hadis bu lafızla sahih olmakla beraber, bazı Şîî ravilerin rivayetinde kendi akidelerine uygun ilaveler olduğunu da belirtmeliyim.
Mesela şîî ravilerce bu rivayete “benden sonra” ilavesi eklenmiştir.
Şîa’nın böyle gerek sokuşturmalarla gerek zorlama yorumlarla saptırdığı birçok hadis vardır. Gadir-i hum rivayeti ve bu rivayet zımnında geçen sekaleyn hadisi de bunlardandır. Şimdilik konumuzun dışında kaldığı için bunlara girmiyorum.
Soruda geçen hadisin lafzı açıktır: “Ben kimin mevlası isem Ali de onun mevlasıdır.” Cümle bu haliyle Efendimiz’in Hz. Ali’ye gösterdiği ihtimamın işaretidir.
Beni nasıl seviyor, kolluyorsanız Ali’yi de öylece sevin ve kollayın demektir.
Ama hadisin sonuna “benden sonra” ilavesini eklerseniz durum değişir. Efendimiz sanki kendinden sonra Müslümanların başına kimin geçeceğini açıklıyormuş gibi bir anlam kayması yaşanır. Şîa’nın hararetle savunduğu veliahtlık iddiası da bu anlam kaymasından beslenir.
Hadise katıştırılan “benden sonra” ilavesi sahih değildir. Hadisi nakleden meşhur kaynaklarda bu ilave yer almaz. Sözgelimi Tirmizî şerhi Tuhfetü’l-ahvezî’de hadisin Müsned-i Ahmed b. Hanbel’de geçen varyantlarına yer verilir. Bunlarda ilgili ilave yer almazken başka kaynaklarda geçen ve senedlerinde birer şîî ravî bulunan sadece iki varyantta yer alır. Bunlardan biri Cafer b. Süleyman, diğeri Eclah el-Kindî’dir. Kaynaklar bu iki ismin birer şiî olduğunda hem fikirdir.
Meşhur hadis kuralı tam da burada devreye giriyor: Bir bidatçı, bir hadisi kendi görüşünü destekleyen bir ilaveyle münferiden naklederse bu ilave makbul değildir. Ortada şüphe çeken bir durum var. Neden hadisi nakleden onlarca ravi bu ilaveden habersiz kalmıştır? Neden diğerleri değil de sadece birer şîî olan iki kişi, üstelik şiî inancını destekleyen bu ilaveyi rivayet etmiştir?
Ravilerin zaman zaman hadisleri yorumlayarak naklettiklerini biliyoruz. Ravinin yorumunu tespit edip ayıklamak için de aynı rivayetin bütün varyantlarını toplayıp karşılaştırmak gibi bir usul takip edildiğini de biliyoruz. Bu usulü konumuzu oluşturan hadiste de takip ettiğimizde sözkonusu ilavenin sadece ismi anılan iki şîî raviye has olduğunu görürüz ki bu da rivayete mesafeli durmamız için yeterlidir.
Mevlâ kelimesinin anlamına gelince yukarıda da belirttiğim gibi mevlâ “dost” demektir.
Evet, bu kelimenin birçok anlamı vardır. İbnü’l-Esîr meşhur hadis sözlüğü en-Nihaye’de yaklaşık 10 mana zikreder. Kelime bağlamına göre bu manalardan herhangi birine delalet eder. Burada da bağlama uygun düşen mana dosttur.
Zira ilgili hadisin muhtelif varyantlarında Efendimiz’in bu sözü neye binaen söylediğini gösteren ekstra bilgiler vardır. Birinde Büreyde isimli bir sahabinin Hz. Ali’ye buğzettiği ve bir meseleden dolayı Efendimiz’e gelip Hz. Ali’den şikayetçi olduğu ve Efendimiz’in de bunun üzerine hadisi irad ettiği bildirilir.
Bir başka varyantta Hz. Üsame’nin Hz. Ali’ye “sen benim mevlam değilsin, benim mevlam Efendimiz’dir” demesi üzerine söylendiği de nakledilir.
Bu bilgiler meselenin siyasi değil, kardeşlik-dostluk meselesi olduğunu, dolayısıyla mevladan kastın devlet başkanı-halife değil, kardeş, dost demek olduğunu gösteriyor.
Efendimiz kuvvetle muhtemel ki, anılan sahabileri Hz. Ali’ye karşı sevgi ve bağlılık konusunda uyarmak niyetiyle bu hadisi irad etmiştir. Aslında ayet ve hadisler bütün müminlerin birbirilerinin velisi/dostu olduğunu söyler. (Tevbe, 71) Burada özellikle Hz. Ali’nin adının geçmesi belirttiğim şahsi hadiselerin yaşanmış olmasından kaynaklanıyor.
Ayrıca Hz. Ali’nin, Efendimiz’in damadı olması yanında genç yaşta –özellikle askeri alanda- büyük işler başarmış olması gibi ender meziyetleri Efendimiz’de, ona zamanla hased edenlerin çıkabileceği endişesini doğurmuş olabilir.
Son olarak şunu da ekleyeyim, hadisin birçok varyantında hadisi ashaba rivayet eden bizzat Hz. Ali’nin kendisidir.İlgili rivayetlerde Hz. Ali hilafeti sırasında mesciddeki kalabalığa bu hadisi okumakta, bağlamdan anlaşıldığı kadarıyla kendisine itaat ve bağlılık istemektedir.
Eğer hadis Hz. Ali’nin veliahtlığının belgesi olsaydı Hz. Ali bunu Efendimiz’in hemen ardından, daha Hz. Ebubekir halife seçilmeden gündeme getirir, hakkını arardı. Oysa bu dönemde Hz. Ali’nin ilgili rivayeti okuyarak hak aradığını gösteren en ufak bir rivayet yoktur. Bu da hadisin Şîa tarafından yanlış yorumlandığını gösterir. Nitekim bu hususa Hz. Ali’nin torunlarından Hasan el-Müsenna da işaret eder. (el-Avasım ve’l-Kavasım)
Konumuz münhasıran başta belirtilen rivayetin tespit ve yorumu olsa da söz Hz. Ali’nin veliahtlığı iddiasına gelmişken konuyu bir de Buharî’de geçen şu rivayet üzerinden düşünelim:
Hz. Peygamber Efendimiz ölüm hastalığındayken Hz. Ali yanına girer, ziyaretini tamamlayıp çıktığında kapıda amcası Hz. Abbas’la karşılaşır. Hz. Abbas ona sen üç gün sonra köle olacaksın, Allah’a yemin ederim ki, ben Efendimiz’in yüzünde Abdulmuttalipoğullarının yüzünde gördüğüm ölümü gördüm. Haydi, Efendimiz’e çıkalım, bu işin/hilafetin bize ait olup olmadığını soralım. Eğer bize aitse bilelim, değilse bizi vasiyet etsin (Bize haksızlık yapılmaması için vasıyette bulunsun), der. Hz. Ali’nin ona verdiği cevap konumuz açısından önemlidir: “Vallahi yapamam. Eğer Efendimiz bize vermezse, onu daha bize kimse vermez.” (Buhari, İsti’zân)
Eğer Şîa’nın iddia ettiği gibi Efendimiz ister yukarıdaki hadisle ister bir başka hadisle Hz. Ali’yi veliaht seçmiş olsaydı ne Hz. Abbas’ın bu tedirginliğine gerek kalırdı ne de Hz. Ali’nin gözünde durum bu kadar belirsiz olurdu.
Şu halde belirtilen hadis sahih olmakla beraber Hz. Ali’nin hilafeti ve veliahtlığı gibi bir mana asla taşımamaktadır. Yanısıra Şîî ravilerin sokuşturduğu ilaveler geçersiz olduğu gibi Şîî kelamcıların yaptığı veliahtlık türü yorumlar da mesnetsizdir.
Talha Hakan Alp (Darul Hikme)
REDDİ REVÂFID TERCÜMESİ
::::::::::::::::::::::: بسم الله الرحمن الرحيم :::::::::::::::::::::::
Kendilerine şî’î diyenler, yirmi fırkadır. İçlerinden birkaç fırkası çok taşkındır.
Bu taşkınların bir kısmı, (Allah, Alînin içindedir. Aliye tapmak, Ona tapmaktır) diyor. İkinci kısmı, bunları kötülüyor ve (Ali, Allah olur mu? O, insandır. Fakat insanların en üstünüdür. Allah, Kur’an-ı kerimi ona gönderdi. Cebrâîl de, iltimâs edip, Muhammede getirdi. Muhammed, Alînin hakkını yedi) diyor. Üçüncü kısmı, bunları kötülüyor ve (Hiç böyle olur mu? Bizim Peygamberimiz, Muhammeddır. Fakat benden sonra Ali halîfe olsun, dedi.
Eshâb-ı kirâm, dinlemeyip diğer üçünü halîfe yaptı. Aliyi dördüncüye bıraktı) diyerek diğer üç halîfeye, Alînin hakkını aldılar, diye düşman oluyorlar. Eshâb-ı kirâmın çoğuna da, onun hakkını vermediler diye, düşman oluyorlar. Kendi hakkını aramadı diye, Aliye de çok kızıyorlar. Bu üç kısmın hepsi kâfir oluyor. Diğer fırkalar da, nassları inkâr etmeyip, bunları tevilde yanıldıkları için, bid’at fırkası oluyor. Allahü teâlâ hepsine, hidâyet versin! Doğru yola gelmek nasip eylesin! Âmîn.
Bugün, Îrânın birçok köylerinde ve Irâkta ve Süriyede milyonlarca insan, yolu şaşırmışlardır. Müslümanlara (Hüsniyye) ismindeki bir kitabı okutuyorlar. İstanbulda da basılan bu kitap, Hârunürreşîdin sarayında, Hüsniyye isminde bir câriyenin, bazı kimselerle yaptığı konuşmasını yazmakta imiş. Bunun, Mürtezâ adında, yahudi dönmesi bir din düşmanı tarafından yazıldığı, roman şeklinde hazırlandığı anlaşılıyor. Âyet-i kerimelere ve hadis-i şeriflere bozuk mânalar vererek, vak’a ve hâdiseleri yanlış anlatarak, Eshâb-ı kirâma ve Ehl-i sünnet âlimlerine saldırmakta, acıklı hikâyeler uydurarak, câhilleri aldatmaktadır.
REDD-İ REVÂFID TERCÜMESİ :
Allahü teâlâya güzel, verimli ve Onun sevdiği, beğendiği gibi çok hamd olsun! Bütün insanların en üstünü, beyazın, siyahın, herkesin Peygamberi, efendimiz Muhammeda, Onun yüksek şânına yakışacak duâlar ve selâmlar olsun! Muhammedın doğru yolda giden ve doğru yolu gösteren dört halîfesine ve Onun çocuklarına ve hepsi güzel, hepsi temiz olan Ehl-i beytine ve başka sahâbîlerine; büyük mevkı’lerine, yüksek derecelerine uygun selâmlar olsun!
Her var olana, lâzım olan herşeyi gönderen, Ondan başka sahip, mâlik bulunmıyan, bir olan, Allahın merhametine çok muhtaç, Ehl-i sünnet âlimlerinin hizmetçisi, zevallı bu kul (Abdülehad oğlu Ahmed) Fârûkî bugünlerde bir risâle gördüm. Bu risâle, şî’îler Meşhed şehrini muhâsara ederken, Mâverâ’ünnehr âlimlerine cevap olarak yazılmış. Bu âlimler, Eshâb-ı kirâmı kötüleyenlerin kâfir olduğunu, yazmışlardı. Risâleyi okuyunca, ancak ahmakların inanacağı ön sözlerle, üç halîfeye kâfir dediklerini, Âişe-i Sıddîkayı kötülediklerini gördüm.
Yakınımızda bulunan talebeden zevallı birkaçının bu risâleyi okuyarak, öğündüklerini ve hükûmet adamlarına, hattâ sultânlara gönderdiklerini işittim. Bu fakir, konuşmalarımda ve derslerimde o bozuk yazılara, akla ve ilme dayanarak, cevap vermekte, onların yanıldıklarına, doğru yoldan ayrıldıklarına herkesi inandırmakta isem de, müslümanlık gayretim ve hadis-i şerifteki, (Fitneler, bid’atlar meydana çıkıp eshâbıma dil uzatıldığı zaman, doğruyu bilen, bildiğini herkese bildirsin. Eğer bildirmezse, Allahü teâlânın ve meleklerin ve bütün insanların lâneti, onun üzerine olsun! Allahü teâlâ, bu âlimin ne farz, ne de nâfile ibâdetlerini hiç kabûl etmez) emri, bu konuşmalarımı [ve yazılarımı] kâfî göstermedi.
Ciğerlerimin yanmasına su serpemedim. İçimin sızlamasını durduramadım. Onların maksadları yazılmadıkça, beklediğim faydanın hâsıl olamıyacağını, âcizâne düşündüm. Her ihtiyaçlının yalvardığı, iyiliği bol, insanı çirkin, utanç verici şeylerden, ancak kendisi koruyan Allahü teâlâya sığınarak, Onun yardımına güvenerek, bu risâleyi yazmaya başladım. Allahü teâlâ sahibimizdir. Herkesin yardımcısı ancak Odur. Başarı, Onun yardımı ile sağlanır. Doğru yola, Ondan istemekle varılır.
[Muhammed bin Ya’kûb Firûz-âbâdînin 729-816 [m. 1413 Yemende] (Kâmûs) adındaki lügat kitabını, Ahmed Âsım efendi [1235 (m. 1820) de Üsküdar Nuh Kuyusunda] türkçeye çevirmiştir. Çok kıymetli lügattır. Burada, (Şî’a ve şî’î, bir insanı kuvvetlendiren yardımcılarına denir. Râfıda ve Râfıdî de, terk eden, ayrılıp bırakan demektir. Râfızîler Zeyd bin Zeynel’âbidîn Ali, imamdır, dediler. Bunlar Zeyde, Ebû Bekr ile Ömere düşman ol, dedi. O da büyük dedem olan Resûlullahın sevdiği iyi kimselere düşmanlık edemem, dedi. Bunun üzerine Zeydin yanından ayrıldılar. Bunun için, bunlara Râfızî denildi) diyor.
Râfızîler Aliyi seviyoruz. Onu sevmek için, Eshâb-ı kirâmın hepsine veya birkaçına düşman olmak lâzımdır, diyorlar.
Alevî kelimesi, üç yerde kullanılmıştır:
1- Hz. Alînin her asırda bulunan torunlarına denirdi. Eski zamandaki kitaplarda, Hz. Hasen veya Hüseynin çocuklarına Alevî denilmektedir. Sonraları, Hz. Hasenin çocuklarına, şerif, Hz. Hüseynin çocuklarından olanlara, seyyid denildi.
2- Hz. Aliyi sevenlere, Onun yolunu doğru ve iyi öğrenip, bu yol, Muhammed aleyhisselâmın yolu olduğu için, bu yolda gidenlere (Alevî) demek lâzımdır. Bu doğru yolda gidenler, Eshâb-ı kirâmın hepsini sever. Bu yol, Ehl-i sünnetin gittiği yoldur. Demek ki, asl, haklı olarak Alevî,(Ashabı seven, Aişe anamız hakkında hayr konuşan) gibi inanan) Ehl-i sünnettir.
3- Eshâb-ı kirâma düşman olanlar, yurdumuzdaki, temiz, müslüman Alevîleri aldatmak için kendilerine şimdi (Alevî) diyorlar. Bu güzel ismi maske olarak kullanıyorlar. ] Adı geçen risâlede diyor ki, Peygamber âhirete teşrîf ettikten sonra, müslümanların reîsi, imam-ı Alidir. Her asırda da, başkanlık, Onun çocuklarının hakkıdır. Başka kimse hiçbir zaman, müslümanlara imam [başkan] olamaz. Başkaları ancak zulüm ile, bunların hakkına saldırmakla, bunlar da, kuvvetsiz olup, birşey diyemedikleri için, başa geçer.
Şî’îler arasında, zamanla çeşidli fırkalar türedi ise de, başlıcası yirmi fırkadır. Bazıları birbirine kâfir demekte, kötülemektedir. Biz, maksada başlamadan önce, meşhûr olan birkaç fırkalarını bildirelim ve inanışlarını, maksadlarını açıklıyalım. Böylece, iç yüzlerini herkes iyi anlasın ve doğru ile yanlış, hak ile bâtıl ayırd edilsin:
Ahmed Fârûkî diyor ki: Eshâb-ı kirâmı kötüliyenlerin birincisi, Abdüllah bin Sebe’dir. [Müncid lügat kitabında ve (Kâmûsül a’lâm)da (Yahudi olduğu bildirilen bu dönme, Mısrda ayaklanmaya sebep olup, buradan yürüyen çapulcular, Osmanı şehit etti) denilmektedir. ]
Ali, bunu Medayn şehrine sürdü. (İbni Mülcem Hz. Aliyi öldürmedi. Şeytan Alînin şekline girmişti. Şeytanı öldürdü. Ali, bulutlar içindedir. Gök gürlemesi, onun sesidir. Şimşek, kamçısıdır) derdi. Abdüllah bin Sebe’ yahudisinin sözlerine aldanan(Sebe’ciler), gök gürültüsü işitince, (Ey emîrel-müminin! Sana selâm olsun) derler.
[Îrânda Esterâbâd şehrinde, Fadlullah isminde bir zındık, Sebe’cilik yoluna, birçok hurâfe, yalan katarak (Hurûfîlik) ismini verdi. 796 [m. 1393] de öldürüldü. Hurûfîler, şî’îlerin aralarına karıştı. Hâlbuki, şî’îlikle bir alâkaları yoktur. ]
Şİİ FIRKALARI
Kâmiliyye fırkası, Eshâb-ı kirâmı kötülüyor. Aliyi imam yapmadıkları için, Eshâb-ı kirâma kâfir diyorlar. Ali de, kendi hakkını aramadığı için, buna da, kâfir diyorlar. Tenâsüha inanıyorlar. [Tenâsüh için bilgi almak isteyen, (Tam ilmihâl-Se’âdet-i Ebediyye) kitabına mürâce’at buyursun. ]
Benâniyye fırkası, Benân bin Cem’an yolunda gidenlerdir. İlâhımız insan şeklindedir. Zamanla helâk oldu. Yalnız yüzü kaldı. Ruhu da, Alidedir, derler. Ondan sonra, oğlu Muhammed bin Hanefiyyede, sonra bunun oğlu Ebû Hâşimdedir. Bundan sonra Benândadır, derler.
Cenâhiyye fırkası, Reîsleri, Abdüllah bin Muaviyedir. Ruhun tenâsüh yolu ile, ceset değiştirdiğine inanırlar. Tanrının ruhu, önce Âdema, sonra Şîta girdi, derler. Böylece bütün Peygamberlerde, dolaşıp, sonra Aliye ve oğullarına girdi. Şimdi Abdüllahdadır, derler. Öldükten sonra dirilmeye inanmazlar. Şarap içmek, leş yimek, zinâ yapmak gibi birçok haramlara, helâl derler.
Mensûriyye fırkası, Ebû Mensûr Aclîmin yolunda gidenlerdir. İmâm-ı Muhammed Bâkırın talebesinden idi. İmâm bunu tard edince, kendinin imam olduğunu yaydı. (Ebû Mensûr göke çıktı. Allahü teâlâ, eli ile, bunun başını sığadı ve ey oğlum! Git, kullarıma emirlerimi bildir dedi), derler. Kur’an-ı kerimde, Tûr sûresi kırktördüncü âyetindeki (kisfen) kelimesi, işte gökten inen Ebû Mensûru bildiriyor, derler. Peygamberlik bitmedi. Daha Peygamber gelecek derler. Cennet, sevmemiz lâzım gelen imam demektir. Cehennem de, düşmanlık etmemiz Îcap eden kimselerdir. Meselâ Ebû Bekr, Ömer demektir, derler. Farzlar da, sevmemiz emrolunan kimseler demektir. Haramlar da düşman olmamız emredilen kimselerdir, derler.
Hattâbiyye fırkası, Hattâb-ı Esedînin yolunda gidenlerdir. Bu, imam-ı Câfer Sâdıkın talebesi idi. İmâm, bunun, kendine karşı taşkınlık ettiğini görünce, gücendi ve yanından koğdu. Fakat, o, imamın vefâtından sonra kendisinin imam olduğunu söyledi. Bunun yolunda olanlar, (İmâmlar Peygamberdir. Hattâ, Allahın oğullarıdır. Câfer Sâdık, ilâhdır. Fakat, Ebülhattâb, ondan ve Aliden daha üstündür) derler. Düşmanlara karşı, dostları korumak için, yalancı şâhitliği helâldir, derler. Cennet, dünyada, iyi, rahat yaşamaktır. Cehennem de, dünya elemleri, sıkıntıları demektir, derler. Dünya böyle gelmiş, böyle gider. Kıyâmet kopmaz. Cenneti, Cehennemi görüp, söyliyen, gidip gelen var mı, derler. Bunun için haramları işleyip farzları yapmazlar.
Gurâbiyye fırkası, Muhammed Aliye çok benziyordu. Karganın kargaya, sineğin sineğe benzemesinden daha çok benziyordu. Allahü teâlâ Kur’an-ı kerimi Aliye götürmek için emir vermişti. Çok benzediklerinden, Cebrâîl, yanılarak, Muhammeda götürdü, diyorlar. Bunun için, Cebrâîla lânet ediyorlar.
Zemmiyye fırkası, Muhammedı kötülüyor. Ali, ilâhdır. Muhammedı Peygamber yapmıştı. Muhammed insanları Aliye bağlıyacağı yerde, kendisine bağladı, diyorlar. Bunlardan bir kısmı ise, Muhammed ilâhdır, diyor. Yâni bir kısmı, Muhammedı daha üstün tutuyor. Bir kısmı, Aliyi üstün tutuyor. Bazısı, ehl-i abâ [palto altında bulunan] Muhammed, Ali, Fâtıma, Hasen, Hüseyn bir bütündür. Aynı bir ruh, beşine birlikte hulûl etmiştir. Birbirlerinden üstünlükleri yoktur. Fâtıma da, erkektir, derler.
Yûnusiyye fırkası, Yûnus bin Abdürrahmânın yolunda olanlardır. Allah, Arş üstünde oturuyor. Melekler, Onu, Arş üstüne çıkardı ise de O, meleklerden daha kuvvetlidir. Turna kuşu iki ayağı yardımı ile gidiyor ise de, kendisi, ayaklarından daha büyük ve daha kuvvetli olması gibidir, derler.
Müfevvida fırkası, Allahü teâlâ dünyayı yaratıp, bütün işleri Muhammeda bıraktı [tefvîd etti], diyorlar. Bazıları da bütün dünya işlerini Aliye bıraktı. Ali dilediğini yaratıyor, diyor.
İsmâ’îliyye fırkası, Kur’anın zâhiri [görünmesi] olduğu gibi, bâtını [görünmiyen içi] de vardır. Bâtın yanında zâhir, cevizin içi, özü yanında kabuğu gibidir. Zâhirde olan emirlere, yasaklara uyan kimse, meşekkatlara, sıkıntılara katlanarak ne kazanırsa, bâtına uyan kimse, bunları zahmetsizce kazanır. İbâdet yaparak sıkıntı çekmesine lüzûm kalmaz, derler. Sözlerine inandırmak için, Cennettekiler ile Cehennemdekiler arasındaki duvarı bildiren, Hadîd sûresinin onüçüncü âyetini okurlar.
Haram yoktur. Herşey helâldir, derler. Din sahibi Peygamberler yedi olup, Âdem, Nuh, İbrâhîm, Îsâ, Mûsâ, Muhammed ve gelecek olan Muhammed Mehdîdir, derler. Maksadları, islâmiyeti yıkmaktır. Din konusunda hîleli suâller sorarak, müslümanları şüpheye düşürmek isterler. Meselâ, hayzlı kadına, orucu kaza etmesi emrolunuyor da, namazını kaza etmesi neden emredilmiyor. Menî çıkınca gusletmek farz oluyor da, daha pis olan bevl çıkınca, niçin farz olmuyor. Bazı namazlar dört rekât farz oluyor da, bazısı neden üç veya iki rekât farz oluyor, gibi sorularla gençlerin îmanını sarsmaya uğraşıyorlar. [Hâlbuki, Ehl-i sünnet âlimleri, böyle soruların cevaplarını, sebeplerini kitaplarında açık ve geniş bildirmektedir. ] Allahü teâlânın emirlerine uydurma mânalar veriyorlar.
Meselâ abdest almak demek, imamı sevmektir. Namaz kılmak, Peygamber demektir. Çünkü, Kur’an-ı kerimde, Ankebût sûresi, kırkbeşinci âyetinde meâlen, (Namaz, insânı kötü, çirkin şeylerden alıkor) buyuruldu. Bu âyet-i kerime, Peygamberi göstermektedir, diyorlar. Cünüb olmak, gizlemek lâzım olan şeyleri, yabancılara duyurmak demektir. Gusül, yeniden söz vermektir. Zekât, din bilgisi ile, nefsi temizlemektir. Kâbe Peygamber demek, Kâbe kapısı Ali, Safâ tepesi, Muhammed, Merve tepesi Ali, yedi tavâf, yedi imamı sevmektir, Cennet ibâdet zahmetlerinden kurtulmak, Cehennem de, haramlardan kaçınmanın işkence ve ateşidir gibi akla ve dîne sığmıyan saçmalar söylerler. Bunlar gibi, Allah ne vardır, ne yoktur. Ne âlimdir, ne câhildir. Ne kâdirdir, ne âcizdir, derler.
Nizâmülmülk ile şair Ömer Hayyâmın talebelik arkadaşı olan Hasen bin Muhammed Sabbâh 473 [m. 1081] yılında Rey şehrinde İsmâîliyye devletini kurunca, kendine zamanın imamı deyip, Ehl-i sünneti, zorla kendi fırkasına soktu. 518 yılında öldü. Kendisi ve devletinin sonu olan 654 [m. 1255] senesine kadar gelen adamları, inanışlarını, devrimlerini kabûl ettirmek için, pek çok zulüm, işkence yaptılar. Doğru yolu söyliyen hamiyyetli Ehl-i sünnet âlimlerini zindanlarda çürüttüler, şehit ettiler.
Bunlara göre, her zamanda imam bulunmak lâzımdır. Câhillere kitap okumağı, kültürlü olanlara da, eski kitapları okumağı yasak ederler. Böylece bozuk yolda olduklarını, kötülüklerini örtmek isterler. Eski yunan felsefesini severler. Din bilgileri ile alay ederler. [Bunların bir ismi (Karâmita) dır. Çünkü, Bağdat civârında, Vâsıt köyünden çıkan Hamdân Kurmut isminde biri, 278 [m. 891] yılında Karâmita devletini kurdu ve Ehl-i sünnete çok işkence yaparak müslümanları İsmâilî fırkasına sokmaya zorladı. Necdde yerleştiler. 317 [m. 929] yılında reîsleri olan Ebû Tâhir, Mekkeyi basıp binlerce hâcıyı kesti. Hazîneyi ve evleri yağma etti. Hacer-i esvedi yerinden söküp, baş şehirleri olan Basra civârındaki Hecr şehrine götürdüler. Bu mübârek taş, yirmi iki sene Karâmitîlerin elinde kaldı. Hükûmetleri 328 yılında bozularak, müslümanlar büyük bir belâdan kurtuldu. ]
Zeydiyye fırkası, Zeyd bin Ali Zeynel’âbidîne bağlıdırlar. [Zeynel’âbidîn Ali bin Hüseyn, oniki imamın dördüncüsüdür. Onbeş yaşında iken Kerbelâ fâciasından kurtuldu. (46-94 [m. 713]) Medînede vefât etti. Amcası imam-ı Hasenin yanındadır. ] Zeydiyye fırkası üç kısmdır: Cârûdiyye denilen kısmı, halîfelik Alînin hakkı idi, Eshâb, onun hakkını vermedikleri için, kâfir oldular diyorlar. İkinci kısmı, Süleymâniyyedir. Bunlar, Ebû Bekr ile Ömerin hak halîfe olduğuna inanıyor. Eshâb yanılarak, Ali dururken bunları halîfe yaptı diyorlar. Fakat, bu yanılmaları, fısk, günah değildir, diyorlar. Osman, Talha ve Zübeyr ve Âişe kâfir oldu diyorlar. Üçüncüsü Tebîrriyyekısmıdır. Bunlar da, Süleymâniyye gibidir. Yalnız, Osman için kötü söylemiyorlar. Zamanımızdaki Zeydîlerin çoğu, bu üç kısmdan ayrı olup, Mu’tezile gibi inanıyor ve Hanefî mezhebi gibi ibâdet ediyorlar.
İmâmiyye fırkası, Alînin halîfe olması, açıkça emrolunmuştu. Eshâb, bu emri yerine getirmediği için kâfir oldu, diyor. Halîfelik imam-ı Câfer Sâdıka kadar, babadan oğula geçtiği muhakkaktır. Ondan sonra kimde olduğu belli olmadı diyorlar. Çoğuna göre, Câfer Sâdıktan sonra, yedinci imam, oğlu Mûsâ Kâzım [129-186 [m. 799] Bağdâdda, Kâzımiyye mahallesinde medfûndur], bundan sonra, bunun oğlu Ali Rıza [148-203 Îrânın doğusunda Meşhed yâni Tus şehrinde], bundan sonra, oğlu Muhammed Takî [194-220 Kâzımiyyede], bundan sonra, Ebülhasen Ali bin Muhammed Hâdî Nakî [213-254 Sermen Rey şehrinde Asker mahallesinde], bundan sonra, onbirinci imam Hasen bin Ali Askerî [232-261 [m. 875] Bağdâdda, babası yanındadır], bundan sonra, oniki imamın sonuncusu, Muhammed bin Hasen Mehdîdir [255 de dünyaya gelip, on veya onyedi yaşında iken, evinde bir mağaraya girip bir daha çıkmamıştır]. Kıyâmete yakın geleceği bildirilen Mehdînin bu olduğuna inanırlar.
Bunlardan başka olan fırkalar da, aşağı yukarı, bunlara benzemektedir. Her biri doğru yoldan ayrılmış olup, zamanla değişmekte, bazıları doğru yola yaklaşmakta, bir kısmı da büsbütün azmaktadır. [Bugün, Îrânda, bu bozuk fırkaların hemen hepsi, câhil halk arasında, vardır. Fakat, münevverler doğru kitapları okuyarak, günden güne Ehl-i sünnetin hak sözüne yaklaşmakta olduğu da şükrânla görülmektedir. Meselâ, 1333 hicrî güneş yılında [1954 mîlâdî yılda] Tahranda basılan, doktor Muhammed Mukremî, lugat kitabında (Hulefâ-i Râşidîn, Ebû Bekr ve Ömer ve Osman ve Hz. Ali demektedir].
Aklı başında olup, iyiyi kötüden ayırabilen bir kimse, yukarıdaki satırları okuyunca, şî’îler arasına karışmış olan bu fırkaların ne kadar uydurma ve bozuk olduklarını başka bir senet aramadan, hemen anlar. Akla, dîne uymıyan hayâlî inanışlar olduğu, hiçbir esasa dayanmadığı meydandadır. Bu inanışta olan kimselerin, Peygamber efendimizin ehl-i beytini ve oniki imamı seviyoruz demelerinin, ne kadar gülünç olduğu âşikârdır. Hayır, bunların sözü doğru olamaz. Çünkü, o büyükler, aşırı taşkınca sevgi istemiyor ve lâf ile uyulmağı beğenmiyorlar.
Taşkınca severek, Ona, ilâh diye tapınıyorlar. Hâlbuki, Îsâ böyle sevgi istemiyor. Nitekim, Ali buyurdu ki, Resûlullah bana şöyle buyurdu: (Yâ Ali! Senin hâlin Îsâ benzer. Yahudiler, Ona düşman oldu. Anasına çirkin iftirâ ettiler. Nasârâ da, aşırı sevdi. Onu, bulunamıyacağı dereceye çıkardılar). Şimdi, insanların büyük sahibi, hâkimi olan Allahü teâlânın yardımına sığınarak, o risâledeki çürük itirazları cevaplandıralım.
1- Mâverâ’ünnehr âlimleri [Allahü teâlâ, onların çalışmasına bol bol mükâfat versin. Aral gölüne dökülen Seyhûn ve Ceyhûn nehrleri arasındaki geniş yerlere Mâverâ’ünnehr denir] diyor ki: (Peygamberimiz üç halîfeye çok kıymet verir, çok severdi. Herbirini medh eden sahih hadisler çoktur. Onun her sözü vahy ile [Cebrâîl aleyhisselâmın bildirmesi ile] idi. Nitekim, Vennecmi sûresi, üçüncü âyetinde, (O, boş şey söylemez. Yalnız, vahy edileni söyler) buyuruldu. Bu üç halîfeyi kötüleyen kimse, vahye karşı gelmiş oluyor. Vahye uymamak ise küfürdür).
Risâlede, bu yazıya cevap olarak diyor ki: Bildirdiğiniz bu sebepler, üç halîfenin sevilmesinin değil, söğülmelerinin lâzım olduğunu bildirmektedir. Haksız yere halîfe olduklarını göstermektedir. Çünkü, (Şerh-i Mevâkıf) kitabında, Ehl-i sünnetin büyük âlimlerinden olan Ali bin Muhammed Âmidî [551 de Diyârı Bekrde Âmid kasabasında doğmuş, 631 [m. 1234] de Bağdâdda vefât etmiştir] diyor ki, Peygamberimizin, vefâtı yaklaşınca, müslümanlar arasında ayrılıklar baş gösterdi. Bunlardan birincisi Resûl, (Bana kâğıd getiriniz? Benden sonra yoldan çıkmamanız için, size birşeyler yazacağım) dedi. Ömer, bu emri beğenmedi. Bu zatı, ağrılar, sancılar sardı. Bize Allahü teâlânın Kitabı yetişir, dedi. Eshâb uyuşamadı. Sesler yükseldi. Peygamber, bu hâlden incinerek, (Gidiniz, yanımda gürültü etmek yakışmaz)buyurdu.
İkinci ayrılık şöyle oldu: Kâğıdı isteme ayrılığından sonra, Resûlullah, Üsâmenin emri altında bir ordunun, cihâda gitmesini emretti. Bazıları gitmek istemedi. Bu hâli bildirdiklerinde, tekrar sıkı emrederek (Üsâme ordusu, hazırlansın! Bu orduya katılmayanlara, Allah lânet etsin!) buyurdu. O kimseler, yine ayrıldı. Bu emre uymadı. Yukarda bildirdiğiniz âyet-i kerimeye göre, vasıyet yazmak için kâğıd istemesi, vahy ile idi. Ömer bunu men etmekle, vahyi red etmiş oldu. Vahyi red ise, dediğiniz gibi, küfürdür. Bundan başka, Mâide sûresi, 47, 48 ve 50. âyetlerinde(Allahü teâlânın indirdiği ahkâma, emirlere uygun hükm vermiyenler kâfirdir)buyuruluyor. Kâfir ise, Peygamber vekîli, halîfe olamaz. Bunun gibi, Üsâme ordusuna katılmayan da, kâfir olur. Üç halîfe de katılmadı. Siz, Resûlullahın her işi vahy iledir, demiştiniz. Burada da, öyle olmuştur. Resûlullah Mervânı Medîneden çıkarmıştı. Bu da elbette vahy ile idi. [Mervân bin Hakem bin Ebil’âs bin Ümeyye hicretin ikinci yılı doğdu. Osmanın amcası oğlu idi. Halîfe iken 65 de vefât etti. ] Halîfe Osmanın onu tekrar Medîneye alması ve hilâfet işlerinde yazıcı olarak kullanması, ona kıymet vermesi de, küfür olur. Hem de iki sebep ile küfürdür. Birincisi, sizin bildirdiğiniz sebepledir. İkinci sebep, Mücâdele sûresi, yirmiikinci âyetidir. Bu âyet-i kerimede meâlen, (Allahü teâlâya ve kıyâmet gününe îman edenler, babaları, kardeşleri ve akrabâsı olsa bile, Allahü teâlânın ve Resûlünün düşmanını sevmez) buyuruldu.
Allahü teâlânın yardımı ile, bu risâleye cevap olarak deriz ki, Resûlullahın her sözü ve her işi vahy ile değil idi. Bu risâleyi yazanın bu âyet-i kerimeyi şâhit göstermesi yanlıştır. Çünkü, o âyet, Kur’an-ı kerimin vahy olduğunu haber vermektedir. Müfessirlerin baştâcı olan Beydâvî [Abdüllah bin Ömer 691 [m. 1291] de Tebrizde vefât etti] bu âyetin tefsîrinde (Kur’an-ı kerimden söyledikleri kendinden değildir. Hepsi vahy iledir) diyor. Her sözü, her işi vahy ile olsaydı, bazı sözüne ve işine, Allahü teâlâ itiraz etmez, itâb eylemezdi. Meselâ, Tahrîm sûresi, birinci âyetinde meâlen, (Ey Peygamberim! Allahü teâlânın helâl ettiğini, neden kendine haram yapıyorsun?) ve Tevbe sûresi, kırktördüncü âyetinde meâlen, (Niçin onlara izin verdin? Allahü teâlâ, bu işini affetti) ve Enfâl sûresi, altmışyedinci âyetinde meâlen, (Harbde alınan esîrleri mal karşılığı olarak salıvermek, hiçbir Peygambere yakışmaz. Yer yüzünde onların çoğunu öldürmek, zayıflamalarına sebep olur. Siz dünya mâlını istiyorsunuz. Allahü teâlâ ise, sevap kazanmanızı, Cennete ve nîmetlere kavuşmanızı istiyor)buyurulmuştur. Resûlullah bir münâfıkın cenâze namazını kılmaya hazırlandığı zaman, Tevbe sûresi seksenbeşinci âyetinde meâlen, (Ebedî olarak ölen kâfirlerin hiçbiri için namaz kılma!) buyuruldu. Bunlar gibi âyet-i kerimeler, Kur’an-ı kerimde çoktur. Bundan anlaşılıyor ki, bazı sözleri ve işleri, kendi isteği ve ictihâdı ile idi. Beydâvî tefsîrinde, esîrleri koyuvermeyi bildiren âyet-i kerimenin tefsîrinde deniliyor ki, (Bu âyet-i kerime, Peygamberlerin ictihâd ettikleri ve ictihâdlarında yanılabileceklerini gösteriyor. Fakat, hatâlarının, kendilerine hemen bildirildiğini, yanlışlarının düzeltildiğini göstermektedir).
Akla bağlı dünya işlerinde ve ictihâd ile anlaşılan işlerde, Eshâb-ı kirâmın Resûlullaha uymaması, ayrılmaları câizdir. Bâzan, Eshâbın anladığına uygun vahy gelmiştir. Meselâ, Bedrde alınan esîrlere yapılacak muamele hakkında Hz. Ömerin ictihâdı, Resûlullaha uymadı. Vahy, Hz. Ömerin ictihâdının yapılmasını bildirdi. Çünkü, Resûlullah akıl ile bulunabilecek şeylere mübârek kalbini bağlamazdı. Beydâvî diyor ki, (Bedr gazâsında yetmiş esîr alındı. İçlerinde, Resûlullahın amcası Abbâs ve Alînin büyük kardeşi Ukayl [hicretin sekizinci yılında müslüman oldu] de vardı. Bunları ne yapalım diye Eshâbına danıştı. Ebû Bekr (Bunlar, hemşehrîlerin ve akrabândır. Bunlara cezâ yapma! Allahü teâlâ, belki kendilerine tevbe nasip eder. Bunları para karşılığında salıver.
Böylece, Eshâbın da kuvvetlenmiş olur) dedi. Ömer ise, (Bunlar, din düşmanlarının ele başlarıdır. Allahü teâlâ, bizi onların parasına muhtaç bırakmadı. Bunlar, seni ve bizi öldürmek için geldiler. Bana emret falancayı öldüreyim. Aliye ve Hamzaya emreyle, kendi kardeşlerini öldürsünler) dedi.
Resûlullah buyurdu ki, (Allahü teâlâ, bazı kalbleri yumuşak yaratır. O kadar ki, sütten daha yumuşak olur. Bazı kalbleri de, katı yaratır. Taştan daha katı olur. Yâ Ebâ Bekr! Sen, İbrâhîma benziyorsun. O buyurmuştur ki: Benim yolumda giden, benimle berâber olur. Bana uymayan ise, Allahü teâlâ, gafûrdur, rahîmdir… Yâ Ömer! Sen, Nuha benziyorsun. O, buyurmuştu ki: Yâ Rabbî! Kâfirlerden kimseyi, yeryüzünde diri bırakma!)
Eshâb-ı kirâmın çoğu esîrlerin mal karşılığında bırakılmalarını söyledi. Esîrleri bıraktılar. Bunun üzerine yukardaki âyet-i kerime geldi. Ömer Resûlullahın yanına geldi. Ebû Bekr ile birlikte ağladıklarını gördü. Yâ Resûlallah ! Niçin ağlıyorsunuz! Söyleyiniz, ben de ağlıyayım, dedi. (Eshâbım için ağlıyorum. Mal karşılığında esîrleri bıraktıkları için, onlara gelen azâb bana gösterildi. Şu ağaçtan da daha yakın oldu) buyurarak, mübârek eli ile, karşıdaki bir ağacı gösterdi. ) Beydâvî sonra diyor ki: Resûlullah buyurdu ki, (Eğer azâb geri çevrilmeseydi, Ömer ile Sa’d bin Mu’âzdan başka kimse kurtulmazdı). Çünkü, Sa’d, Ömer gibi öldürülmelerini istemişti. [Sa’d Evs kabîlesinin reîsi olup, hicretten bir yıl önce îmana geldi. Emrindekileri îmana getirdi. Gazâlarda bulunup, Hendekte aldığı yaradan vefât etti.
Resûlullah namazını kıldı ve çok ağladı. ] Resûlullahın kâğıd istemesi ve Üsâme ordusunun hazırlanmasını emir buyurması ve Mervânı Medîneden çıkarması vahy ile olmıyabilir. Kendi düşünce ve ictihâdı ile idi. Bunları yapmıyanlara kâfir denemez. Çünkü, Eshâb-ı kirâmın uymadıkları, başka şeyler de biliyoruz. Bunlardan birini yukarda bildirdik. O zaman, vahy gelmekte, yanlış doğrudan ayrılmakta iken, emre uymıyanlara suçlu denilmemişti ve azarlanılmadı. Hâlbuki bir kimseden Resûlullaha karşı ufak bir saygısızlık görülseydi, Allahü teâlâ, hemen bunu bildirir ve vazgeçirirdi ve yapanın cezâ göreceğini haber verirdi. Hucurât sûresi, ikinci âyetindeki, (Ey îman etmekle şereflenenler! Sesinizi, Nebiyyullahın sesinden yukarı çıkarmayınız. Ona karşı, birbirinize bağırdığınız gibi seslenmeyiniz! Ona saygısızlık gösterenin ibâdetleri yok olur) meâlindeki emr, bunlardan biridir.
(Mevâkıf) kitabını açıklıyan, Seyyid şerif Ali bin Muhammed Cürcânî [740-816 [m. 1413] Şîrâzda] diyor ki, Âmidî buyurdu ki, (Münâfıklardan, yâni kalbi bozuk olduğu hâlde, inanıyor görünenlerden başka, Eshâb-ı kirâmın hepsi, Resûlullahın kâğıd istediği zaman, bunun için ayrılık oldu. Bundan sonra, Üsâme ordusunun hazırlanmasında, ictihâdlar ayrılarak, bir kısmı, Resûlullahın emrine uymak lâzımdır, dedi. Bir kısmı ise, hastalığın arttığını görerek, şimdilik yormıyalım, sonunu bekliyelim, dedi). Bir kimse, olmıyacak şey söylerse, meselâ (Resûlullahın her ictihâdı vahy ile idi. Bunun için, her sözü ve bütün işleri vahy ile olur) derse, deriz ki, ictihâd ile olmıyan sözleri ve işleri vahy ile idi.
Üç halîfeyi medh eden hadis-i şerifler, böyle idi. Bunlar, gaybdan, bilinmiyen şeylerden haber vermektir. Bu ise, ancak vahy ile bildirilir. İctihâd ile söylenecek şey değildir. En’âm sûresi, ellidokuzuncu âyet-i kerimesinde meâlen, (Gaybları [yâni akıl ile, hesap ile, islâmiyet ile anlaşılmıyan şeyleri], ancak Allahü teâlâ bilir. Ondan başka, kimse bilemez) ve Cin sûresi, yirmialtıncı âyetinde meâlen, (Gizlilikleri bilen yalnız Odur. Bildiği gizli şeylerden dilediği kadarını yalnız Peygamberlerinden, beğendiğine, [yâni Muhammeda] açıklar) buyuruldu. (O, kendiliğinden söylemez) meâlindeki âyet-i kerime, Kur’an-ı kerimi ve gizli vahy edilenleri göstermektedir. Böyle sözlerine ve işlerine inanmamak, elbet küfür olur.
Üç halîfeyi öven hadis-i şeriflerin de, Allahü teâlâ tarafından vahy edildiğini gösteren hadisler çoktur.
Bu hadis-i şerifleri haber verenler, o kadar çoktur ki, meşhûr olmuşlar, hattâ mütevâtir hadis hâline gelmişlerdir.
Bunlardan birkaçını bildirelim:
I. Ebû Bekr’e buyurdu ki: (Sen, benim mağarada arkadaşımsın. Kevser havuzu yanında arkadaşımsın!) “Tirmİzî”.
II. Cebrâîl bana geldi. Elimden tuttu. Ümmetimden birinin, Cennet kapısından içeri girdiğini, bana gösterdi. Ebû Bekr dedi ki, (Yâ Resûlallah! Orada, seninle berâber olmak isterim). Yâ Ebâ Bekr! Ümmetim içinden Cennete en önce sen gireceksin, buyurdu “Tirmüzî”.
III. Cennete girdim. Bir köşk gördüm. İçinde bir hûrî [Cennet kızı] gördüm. Sen kimin içinsin dedim. Ömer ibni Hattâb için yaratıldım! dedi. Köşke girip, onu görmek istedim. Fakat, yâ Ömer! Senin gayretini düşündüm, buyurunca, Ömer, anam, babam, her şeyim sana feda olsun yâ Resûlallah! dedi “Buhârî ve Müslim”.
IV. Bu zatın, Cennette derecesi, ümmetimin hepsinden yüksektir,diyerek Ömeri gösterdi “İbni Mâce”.
V. Ebû Bekr ile Ömeri sizin önünüze ben geçirmedim. Onları, Allahü teâlâ, hepinizin önüne geçirdi “Ebû Ya’lâ”. VI. Cebrâîla, Ömerin üstünlüklerinden sordum. Onun kıymetini, Nûhın Peygamberlik zamanı kadar [dokuzyüzelli yıl]anlatsam, bitiremem. Bununla berâber, Ömerin bütün kıymetleri, Ebû Bekrin kıymetlerinden birisidir, buyurdu “Ebû Ya’lâ”. VII. Cennette, Peygamberlerden sonra, bütün insanların en üstünü Ebû Bekr ile Ömerdir “Tirmüzî ve İbni Mâce”.
VIII. Ebû Mûsel’eş’arî diyor ki, Medînede bir bahçede oturuyorduk. Kapı çalındı. Resûlullah, (Kapıyı aç ve gelene, Cennete gideceğini müjdele!) buyurdu. Kapıyı açtım. Ebû Bekr-i Sıddîk içeri girdi. Kendisine müjdeledim. Hamd eyledi. Sonra, yine kapı çalındı. Yine (Aç ve müjdele!) buyurdu. Açtım. Ömer Fârûk içeri girdi. Müjdeledim. Allahü teâlâya hamd etti. Yine çalındı. (Aç ve Cennet ile müjdele ve üzerine musîbet geleceğini söyle!) buyurdu. Açtım, Osman Zinnûreyn geldi. Müjdeledim. Hamd eyledi “Buhârî ve Müslim”.
Mervânın Medîneden çıkarılması vahy ile idi desek bile, sonsuz olarak çıkardı denemez. Belli bir zaman için çıkarılması, niçin mümkün olmasın? Osman sürgünlük zamanını bilerek, zamanı bitince, tekrar Medîneye aldı. (Îmanı olan, Allahü teâlânın ve Resûlünün düşmanlarını sevmez) meâlindeki âyet-i kerime, kâfirleri sevmekten men etmektedir. Mervân, kâfir değildi ki, onu sevmek, yasak olsun.
Bu risâlede diyor ki, üç halîfeyi medh eden hadisler bizim kitaplarımızda yoktur. Hâlbuki, onları kötüleyen, kâğıd ve Üsâme ordusu hadisleri, sizin kitaplarınızda da yazılı. Bundan başka, Ehl-i sünnet âlimlerinden birkaçı, faydalı bir söze hadis demek câiz olur demiştir. Bunun için, şî’î kitaplarında bulunmıyan hadislere güvenilmez. Buna cevap olarak, Allahü teâlânın yardımı ile, deriz ki: Haksızlıkta, çok aşırı gidenler üç halîfeyi kötülüyor.Hattâ bunlara kâfir diyor. Böyle söylemeyi müslümanlık ve ibâdet biliyorlar. Bu yüzden onları medh eden sahih hadislere inanmıyorlar. Bu hadisleri atıyor veya değiştiriyorlar. Hattâ İslâmiyetin temeli olan ve asırlar boyunca, herkesce doğruluğu söylenerek, zamanımıza kadar, el dokunmadan gelen, Allahın kitabı Kur’an-ı kerime el ve dil uzatıp, âyet-i kerimelerde değişiklik yapıyorlar. Meselâ, Kıyâmet sûresi, yirmialtıncı âyet-i kerimesindeki (aleynâ cem’a hu ve Kur’aneh) yerine, (Alîyen Ceme’a Kur’ane) dediler ki, (Kur’anı Ali topladı) demektir.
Sapıklıklarından, akılları giderek, Osman Ehl-i beyti öven âyetleri Kur’andan çıkardı demeye kalkışıyorlar. Yukarıda çeşidli fırkaları anlatırken bildirildiği gibi bazı fırkaları, faydalı gördükleri yerde, yalancı şâhitliği câizdir, diyorlar. Bu yüzden, bunlara ne söylense yeri vardır. Bunlara inanmak, doğru bilmek, saflık olur. Kitabına güvenilmez. Değiştirilen, bozulan Tevrât ve İncîl gibi olur. Hâlbuki, Ehl-i sünnet kitapları çelik gibi sağlamdır. Meselâ (Buhârî), Kur’an-ı kerimden sonra, din kitaplarının en doğrusudur. Bunda ve (Müslim) kitabında ve daha birçok kıymetli kitaplarda üç halîfeyi medh eden hadis-i şerifler pek çoktur. Bunları lekeleyen, kötüleyen birşey yoktur. Âyet-i kerimelerden, hadis-i şeriflerden, bunları küçültecek mâna çıkarmak, kalblerin bozuk, niyetlerin kötü olduğundandır. Anladıkları yanlış, zannettikleri yersiz ve hayâldir. Böyle aldanmaları, safrası bozuk olan hastanın şekerin tadını alamamasına, tatlıyı acı sanmasına benzer. Allahü teâlâ, İmrân sûresi, yedinci âyetinde bunlar için meâlen,(Kalbleri bozuk olanlar, hakkı örtmek, fitne, fesat çıkarmak için Kur’an-ı kerimden yanlış mâna çıkarır, yanlış yola saparlar) buyuruyor.
Ehl-i sünnetten, faydalı söze hadis demeyi câiz gören olmuş ise de, hadis âlimlerimiz bunu red etmiş, kitaplarında, bu hadislerin yalan ve iftirâ olduğunu bildirmişlerdir. Bunlara kıymet verilmemiş, hadis diye yapışan olmamıştır. Bunun için, bu sözü koz olarak kullanmak, büsbütün yersiz ve saçma bir delîldir. (Bir kişinin bildirdiği hadise uymamak, küfür olmaz. Çünkü, Ehl-i sünnet müctehidlerinden, böyle hadislere uymıyanlar vardır) demek de yersizdir. Çünkü, üç halîfeyi medh eden, yükselten hadis-i şeriflerin birkaçını bir sahâbî bildirmiş ise de, bunları çok kimseler, çeşidli yollardan haber vermiş, bu yüzden, tevâtür derecesini bulmuştur. Bunlara da inanmamak, elbette küfür olur. Müctehidler arasında, böyle hadislere uymıyan hiç yoktur. Hattâ Ehl-i sünnetin reîsi olan imam-ı a’zam Ebû Hanîfe, bir kişinin bildirdiği hadis-i şerifi ve hattâ, Sahâbe-i kiramın sözlerini, kendi anladığından üstün tutmuş, bunlara uymamak câiz değildir, buyurmuştur.
Üç halîfeyi öven hadis-i şeriflerin çokluğunu görerek, buna karşı duramıyacaklarını anlayıp, üç halîfe medh edilmiş ise de, uygunsuz işleri görülmeden önce medh olunmuştur. Bu övmeler, Onların ölünciye kadar iyi ve îmanlı kalacaklarını göstermez. Çünkü, birini, kötülük yapmadan önce, kötülemek doğru olmaz. Bunun için, Emîrülmü’minîn Ali, İbni Mülcemin işliyeceği cinâyeti biliyordu. Fakat, işlemeden önce, cezâsını vermedi, diyorlar. Hâlbuki, çeşidli hadis-i şerifler, üç halîfenin ölünciye kadar, iyi ve üstün kalacaklarını, îmanla gideceklerini açıkça bildiriyor. Bunlardan birkaçını yukarıda bildirdik. Sahih kitaplarda bunlar gibi, daha nice hadis-i şerifler var. Yapılacağı önceden bilinse bile, suç işlemeden, cezâ verilmez sözü doğru olduğu gibi, kötü olacağı bilinen, cezâ göreceği belli olan kimseyi medh etmek de, doğru değildir. O hâlde, hadis-i şerifler ile medh olunan kimse, önce de, sonra da, her zaman iyi ve üstün olur. Bunun için, Emîr, İbni Mülceme cezâ vermediği gibi onu hiçbir şekilde övmedi. Onu kötülemediği gibi, üstün tutmadı, saymadı. Bu cevabımızı, Feth sûresinin onsekizinci âyetini açıklarken, daha genişleteceğiz.
2-Mâverâ’ünnehr âlimleri buyuruyor ki: Üç halîfe, Feth sûresi, onsekizinci âyetinin(Sana, ağaç altında ellerini uzatarak söz verenlerden Allahü teâlâ râzı oldu. Hepsini sevdi) meâl-i şerifi ile şereflenenler arasında idi. Bunları kötülemek, söğmek, bunun için küfür olur. Eshâb-ı kirâmın düşmanları, buna, şöyle cevap veriyor: Bu âyet-i kerime, Allahü teâlânın, söz verenlerden değil, o sözleşmeden râzı olduğunu göstermektedir. Buna hepimiz inanıyoruz. Bu üçü de, birkaç iyi, güzel iş yapmıştır. Biz bunların kötü iş de yaptıklarını söyliyoruz. Bu kötülükleri, o zaman verdikleri sözü bozmuştur. Meselâ, Peygamber Alînin halîfe olmasını açıkça emrettiği hâlde, bu emre uymayıp, kendilerini zorla halîfe yaptılar. Buhârîde de bildirildiği gibi, Fâtımayı incittiler. (Mişkât) kitabında, Fâtımatüz-Zehrâyı anlatırken yazılı hadis-i şerifte, (Onu inciten, beni incitmiş olur. Beni inciten de, Allahü teâlâyı incitir)buyurulmuştur. Ahzâb sûresi, elliyedinci âyetinde meâlen, (Allahü teâlâya ve Resûlüne eziyyet edenlere, dünyada da, âhırette de lânet olsun) buyuruldu. Bu kötü işlerinden ve kâğıd getirin emrini dinlemediklerinden ve Üsâme ordusunu hazırlamaya yanaşmadıklarından, üçünü de söğmek, kötülemek lâzım gelmektedir. Son nefeste îman ile gitmek için, ömrü sonunda iyi işler yapmak ve Resûlullaha itaat lâzımdır.
Cevabında deriz ki, Allahü teâlâ, ağaç altında söz verenlerden râzı olduğu zaman, onların kalblerini, niyetlerini biliyordu. Kalblerine kuvvet ve sükûnet vermişti. Âyet-i kerimenin sonu bunu bildiriyor. Resûlullah, üç halîfenin Cennete gideceğini müjdeledi. Îman ile öleceklerini açıkça bildirdi. Sözlerinde duracaklarını, vaatlarını bozmıyacaklarını haber verdi. Allahü teâlâ, söz verenlerden değil de, sözleşmeden râzı olduğunu bildirmiştir dersek, Allahü teâlâ, onların verdiği sözü beğenince, îman ile giderler. Çünkü, Allahü teâlâ, kâfirlerin hiçbir işinden râzı olmaz. Son nefeste îmansız gidecek olanlar, güzel iş yapsa, yaptıkları iş güzel, beğenilir işlerden olsa da, Allahü teâlâ bunların, böyle işlerini de beğenmez. Onların yaptığı güzel işler için, Nûr sûresi, otuzdokuzuncu âyetinde meâlen, (Kâfirlerin yaptığı güzel işler, çölde görülen serâba benzer. Susuz olanlar, bunu uzaktan su sanır. Yanına gidince, birşey bulmaz. Aldandığını anlar) ve Mâide sûresi, elliyedinci âyetinde meâlen, (Biriniz, îmandan ayrılır ve kâfir olarak ölürse, yapmış olduğu bütün iyi işleri yok olur. Dünyada ve âhırette, ona faydası olmaz) buyuruldu. Âhırette işe yaramıyacak olan bir işten, Allahü teâlâ râzı olur demek, mânasız bir söz olur. Çünkü, râzı olmak, beğenmek, son derece kabûl etmek demektir. Hz. Alînin birinci halîfe olmasını, Peygamberimiz bildirmedi. Eğer bildirseydi, tevâtür ile yayılır, belli olurdu. Böyle bir emr, hattâ işaret olsaydı, Emîr bunu söyler, hakkını isterdi ve Ebû Bekrin halîfeliğini kabûl etmezdi. Nitekim Ebû Bekr, (Halîfeler Kureyş kabîlesindendir) hadis-i şerifini söyliyerek, Ensârın halîfe olmasını kabûl etmedi. Ensâr da, râzı olup, halîfelik arzusundan vazgeçtiler.
Nasireddîn-i Tûsînin [allâme Muhammed bin Muhammed Nasireddîn Tûsî 672 [m. 1273] (Tecrîd) kitabının bir şerhinde diyor ki, (Resûlullahın Eshâbı, Onun yolunda, kendi akrabâsı ile kavmleri ile harp etti. Her emrini canla, başla yaptı. Onun yolunda ilerlemek için her zorluğa göğüslerini gerdi. Onun için herşeylerini fedâdan çekinmiyen böyle sâdıkların, daha defnedilmeden önce, açıkça bildirdiği emre uymayarak, kendi arzularına göre halîfe seçmelerini, hangi akıl, hangi düşünce kabûl eder. Hz. Alînin birinci halîfe olması için, değil bir emr, belki ufak bir işaret, bir delâlet olsaydı, hepsi bunu yapmak için yarışırdı. Hâlbuki, hadis âlimlerinin hiçbiri, yâni Hz. Aliyi aşırı derecede sevmekle meşhûr olup, onun üstünlüklerini, kahramanlıklarını, dîne olan hizmetlerini gösteren hadisleri haber veren âlimler bile, Onun halîfe olması için, ne bir emr, ne bir işaret bildirmedi. Ali hiçbir sözünde, hiçbir hutbesinde, hiçbir mücâdelesinde ve Ebû Bekrin halîfe seçilmesindeki gecikmesinde ve Ömerden sonra halîfe namzedi seçilen altı kişiden biri olarak, oradaki konuşmalarında, hilâfete hakkı olduğunu gösterecek birşey söylemedi. Altı halîfe adayı toplantısında Abbâs Aliye elini uzatarak: Elini ver! Herkes, Resûlullahın amcasının seni halîfe yaptığını görsün de, sana uysun, dedi. O ise, kabûl etmedi). Fâtımayı incitmemek için olan emr, her türlü incitmeyiniz demek değildir. Çünkü, Emîr da, onu, birkaç defa incitti. İncitmesi suç olmadı. Bunun gibi, Resûlullah bazı zevcelerine, (Âişeyi üzerek, beni incitmeyiniz! Biliniz ki, onun yatağında iken bana vahy gelmektedir) buyurmuştu.
Âişeyi incitmenin, kendisini incitmek olduğunu bildirdi. Hâlbuki, Hz. Âişe, Hz. Aliden elbette incindi. Bunun için diyebiliriz ki, hadis-i şeriflerdeki (incitmeyiniz!) emri, nefsin isteklerine ve şeytana uyarak incitmeyiniz, demektir. Yoksa, islâmiyetin, hakîkatin yerine getirilmesi için üzmek yasak olmaz. Fâtımanın Ebû Bekrden incinmesi, kendisine Fedekten miras vermediği içindi. [Fedek, Hayber kal’ası yakınında hurması bol bir köy idi. Yahudilerle, köyün yarısını Resûlullaha vermek üzere sulh yapılmıştı. ]
Bir hadis-i şerifte, (Biz Peygamberler, miras bırakmayız. Bıraktıklarımız, fakirlere sadaka olur) buyurulduğu için halîfe Ebû Bekr, Resûlullahın hurmalıklarının gelirini fakirlere dağıttı. Bu hadis-i şerife uyarak, Fâtımaya vermedi. Yoksa, nefsine, şeytana uyarak yapmadı. Bunun için, suç olmaz. Eğer, sorulursa ki, hadis-i şerife uyularak yapılan işten, Fâtıma niçin incindi? Cevabında deriz ki, Onun incinmesi, düşünerek ve istiyerek incinmek olmayıp, insanlığın zayıf tarafı, yaratılış îcâbı idi. Elinde olmıyarak incindi. Böyle incitilmesi ise, yasak olmaz.
3- Mâverâ’ünnehr âlimleri buyurdu ki: (Allahü teâlâ, Ebû Bekr için, Tevbe sûresi, kırkıncı âyetinde, Peygamber in sahibi, yâni arkadaşı, dedi. Peygamberin sahibini kötülemek, söğmek, câiz olmaz). Risâlede cevap olarak diyor ki: Kehf sûresi, otuzbeşinci âyetinde meâlen, (Sahibi ile konuşurken dedi ki, seni yaratan Rabbine kâfir oldun… ) buyuruldu.
Burada kâfire de, Peygamberin sahibi denilmektedir. Nitekim, Yûsüf sûresi, otuzdokuzuncu âyetinde, Yûsüf kâfirlere, (Ey, zindan arkadaşlarım… ) sahip demektedir. Yûsüf aleyhisselâmın, puta tapan iki kâfire (sahibim) demesi gösteriyor ki, bir Peygamberin bir kimseye sahibim demesi, o kimsenin iyi olmasını göstermez.
Cevabında deriz ki, sevişerek olan arkadaşlık elbette te’sîrlidir. Sohbetin te’sîrine inanmamaya câhillik alâmetidir denilmiştir. Müslüman ile kâfir sevişmiyeceği için, sohbetlerinin te’sîri, faydası olmaz. Şunu da söyliyeyim ki, Yûsüfın sohbetinin bereketi, faydası sâyesinde, o iki putperest, müslüman olmakla şereflendi. O hâlde, Sıddîk her zaman herkesten çok berâber bulunduğu ve çok sevdiği hâlde, Resûlullahın sohbeti niçin ona te’sîr etmesin? Onun olgun marifetlerinden neden faydalanmasın? Hâlbuki, Resûlullah buyurdu ki: (Allahü teâlânın, göğsüme akıttığı marifetlerin, bilgilerin hepsini, Ebû Bekrin göğsüne akıttım). Sevgi, bağlılık, çok oldukça, faydalanmak de o kadar çok olur. Bunun içindir ki, Ebû Bekr-i Sıddîk bütün Eshâbın en üstünü oldu. Çünkü, Onun Resûlullaha bağlılığı, herkesten çok idi. Bir hadis-i şerifte, (Ebû Bekrin üstünlüğü, çok namaz kıldığı, çok oruç tuttuğu için değildir. Onun kalbinde bulunan bir şey içindir) buyurdu. Âlimlerimiz diyor ki, kalbinde bulunan o şey, Resûlullahın sevgisi idi. O hâlde, böyle bir sahibi kötülemek, söğmek nasıl insâf olur?
4- Mâverâ’ünnehr âlimleri diyor ki: Emîr Ali çok kuvvetli ve Eshâb arasında çok sevilen olduğu hâlde, üç halîfeyi kabûl etti. Hiç karşı gelmedi. Bu da, üç halîfenin haklı olduğunu gösteriyor. Haksız idiler denirse, Ali da kötülenmiş olur. Risâlede, buna cevap olarak, diyor ki: Emîr cenâze işleri ile uğraşmakta iken, üç halîfe, Benî Sâ’ide çardağı altında, Eshâbın çoğunu topladı. Ebû Bekri halîfe yaptılar. Ali bunu haber alınca, adamları az olduğu için ve iyilerin ölmesini önlemek için, veya bilinmiyen başka sebepler için, harp etmeyi yersiz buldu. Bu ise, Ebû Bekrin haklı olduğunu göstermez. Çünkü, Ali, o kadar kuvveti ve cesareti olduğu hâlde, Resûlullah ile ve birçok Eshâb ile, Mekkeden Medîneye, harp etmeden hicret etti. O zaman, harp etmeyi uygun görmediler. Hicretin altıncı yılında binbeşyüz Sahâbî ile Mekkeye giderken, Hudeybiye denilen yerde sulh yapıp geri döndüler.
Resûlullahın, Alînin ve diğer Eshâbın buralarda harp etmemesi câiz olduğu gibi, Alînin yalnız başına harp etmemesi elbet câiz olur. Oralarda harp edilmemesi, Kureyş kâfirlerinin haklı olduğunu göstermiyeceği gibi, Alînin harp etmemesi de, Ebû Bekrin haklı olduğunu elbette göstermez. Bunun gibi, Fir’avn Mısrda, dörtyüz sene, tanrılık davâ etti. Şeddâd ve Nemrud gibi krallar da, yıllarca bu bozuk davâda bulundu. Allahü teâlâ, sonsuz kuvvet, kudret sahibi iken, bunları öldürmedi. Allahü teâlâ bile, düşmanından intikâm almakta acele etmediğine göre, bir kulun, düşmanına karşı koymaması, niçin câiz olmasın? Emîr, onların hilâfetinde, istemiyerek, ortalığı idare etmek için sustu. Severek kabûl etmedi.
Cevabında deriz ki: Mâverâ’ünnehr âlimlerine göre, Alînin Ebû Bekr ile harp etmemesi ve Ona uyması, Onun doğru halîfe olduğunu gösteriyor. Bu ise, Resûlullahın, Kureyş kâfirleri ile harp etmediği için ve Allahü teâlânın Fir’avn, Şeddâd ve Nemrud gibi düşmanlarını öldürmeyi geciktirdiği için red ve inkâr edilemez. Risâlenin bu misâlleri, kendi sözlerini çürütmektedir. Çünkü, Resûlullah ve Allahü teâlâ, bu düşmanlarını hep kötüledi. Hep kötü ve alçak olduklarını bildirdi. Onlar nerede, bu iş nerede? Benzerlik, nerede? Alînin, Ebû Bekri kabûl edip Ona uyduğunu bildiren haberlerin çokluğu karşısında, bunu inkâr edemedikleri için, işi başka yola çevirmek zorunda kalıyor ve istemiyerek, idare için kabûl etti, diyorlar. Ebû Bekrin hilâfetini haksız göstermek için, başka cevap bulamıyorlar. Bu işin içinden, başka sözle kurtulamıyorlar. Burada, Ebû Bekrin nasıl halîfe seçildiğini, en sağlam kaynaklardan alarak, açıklıyalım. Aliyi zor ile, ortalığı idare için, yanlış iş yapmak küçüklüğüne düşürmeye imkân olmadığını bildirelim.
Resûlullah vefât edince, Eshâb-ı kirâm, defn işlerinden önce, halîfe seçmeye başladı. Önce, müminlere bir başkan bulmağı, kendilerine vazîfe bildiler. Hattâ bu işi, birinci vazîfe gördüler. Çünkü, Resûlullah, had cezâlarının verilmesini, vatanı düşmana karşı korumağı, asker hazırlamağı ve benzerlerini emir buyurmuştur. Bu işler ise, ancak devlet tarafından yapılır. Bunun için, bir devlet reîsi seçmek, müslümanlara vâcib olur. Resûlullahın vefâtını her işiten üzüntüden, ne yapacağını şaşırıyor, çok kimsenin aklı başından gidiyordu. Eshâbın bu büyük yarasını saracak, acılara çâre bulacak biri lâzımdı. Ebû Bekr, tam bir olgunlukla, Eshâbı topladı. Yüksek sesle:
Ey Eshâb-ı kirâm! Kim, Muhammeda tapınıyorsa, bilsin ki, O ölmüştür. Kim Allahü teâlâya tapınıyorsa biliniz ki, O hep diridir. Hiç ölmez! dedi. Daha nice te’sîrli sözler söyledi. Sonra Ensârın toplanarak, aralarından halîfe seçeceklerini işitti. Ebû Ubeyde ve Ömerle oraya gitti. Onlara, Allahü teâlânın emirlerini yapmak ve yaptırmak için, bir baş seçiyormuşsunuz. Düşününüz, araştırınız! Halîfenin Kureyşten olması lâzımdır. Ebû Ubeyde ile Ömeri göstererek, bunlardan birini seçiniz, dedi. Ömer, söz alıp halîfe sensin yâ Ebâ Bekr, dedi ve elini uzattı. Ensârın hepsi, söz birliği ile halîfeyi kabûl etti. Ebû Bekr-i Sıddîk, ertesi salı günü, mescide geldi. Minbere çıktı. Cemaate baktı. Zübeyr bin Avvâmı göremedi. Çağırın gelsin, dedi.
Zübeyr gelince, müslümanların sözbirliğinden ayrılmak ister misin? dedi. Zübeyr, ey Resûlün halîfesi! ayrılmam, diye elini uzattı, kabûl etti. Halîfe, yine etrâfa baktı. Aliyi göremedi. Çağırttı. Emîr gelince, müslümanların sözbirliğinden ayrılmak ister misin? dedi. Ali de, ey Resûlün halîfesi, ayrılmam, deyip elini uzattı, kabûl etti. Zübeyr ve Ali, halîfeyi kabûlde geciktikleri için özr dilediler. Halîfe seçilirken bize haber verilmediği için üzülmüştük. İyi biliyoruz ki, halîfe olmaya, içimizde, Ebû Bekrden daha haklı kimse yoktur. Çünkü O, mağarada arkadaş olmakla şereflenmiştir. Onun şerefini, üstünlüğünü iyi biliyoruz. Resûlullah namaz için, imamlığa aramızdan Onu seçti, dediler. [Zübeyr bin Avvâm, Cennet ile müjdelenen on kişiden biridir. Hadîce valdemizin erkek kardeşinin ve Resûlullahın halası Safiyyenin oğlu idi. Onbeş yaşında müslüman oldu. İslâmda ilk kılınç çeken, Habeşe ve Medîneye, ilk hicret edendir. Bedr, Uhud, Hendek, Hudeybiye, Hayber, Mekke, Huneyn ve Tâif gazvelerinde birçok yerinden yaralandı. Mısrın fethinde de bulundu. Çok zengin idi. Bütün vârını, Allah yolunda verdi. Deve vak’asında Hz. Aliye karşı bulunmuştu. Otuzaltı senesinde, altmış yedi yaşında şehit oldu. ]
İmâm-ı Muhammed Şâfi’î [150-204 [m. 819] Mısrda] buyuruyor ki: (Resûlullah vefât edince, Eshâb-ı kirâm düşündü, aradı, yer yüzünde Ebû Bekrden daha üstün kimseyi bulamadı. Onu söz birliği ile halîfe yaptı). Eshâb-ı kirâm söz birliği ile Ebû Bekr, Ali ve Abbâstan birinin halîfe olmasını istedi. Ali ile Abbâs, Ebû Bekrin halîfe olmasına karşı birşey söylemedi. İkisi de, Ebû Bekrin halîfeliğini kabûl etti. Böylece, Ebû Bekr, söz birliği ile halîfe seçilmiş oldu. Ebû Bekrin halîfeliği haklı olmasaydı, Ali ile Abbâs, kabûl etmez, haklarını isterdi. Nitekim, Ali Muaviyenin halîfeliğini haklı görmediği için, kabûl etmedi. Muaviyenin askeri ve kuvveti, kendisinden daha çok olduğu hâlde, hakkını istedi ve çok kimsenin ölümüne sebep oldu. Hâlbuki, Ebû Bekrden hak istemesi pek kolay idi ve kolay seçilirdi. Çünkü, o zaman, Resûlullahın zamanına daha yakın idi ve hakkı meydana çıkarmak isteği herkeste çok vardı. Bundan başka Abbâs, Aliden halîfe olmasını istedi. O, kabûl etmedi. Kendini daha haklı görseydi kabûl ederdi.
Hâlbuki Zübeyr, o büyük şöhreti ve cesareti ile bütün Hâşim oğulları ve başka birçok Sahâbî, Ali ile berâber idi. Ebû Bekrin hak üzere halîfe olduğunu göstermeye, bu icmâ [sözbirliği] yetişir. Bunu bozacak bir emr, hattâ bir işaret bile bulunmaması, haklı olduğunu daha kuvvetlendirmektedir. Hattâ, âlimlerin çoğuna göre, icmâ’ı ümmet, yâni Eshâbın söz birliği, meşhûr olmıyan emirden daha kuvvetlidir. Çünkü, icmâ olunan bir iş, kesin olarak doğrudur. Meşhûr olmıyan emir ise, zan ile doğrudur. Şunu da bildirelim ki, Ebû Bekrin halîfe olması için işaret, hattâ emir de vardır. Tefsîr ve hadis ilimlerinin derin âlimleri, bunları bildirmektedir. Evet, Ehl-i sünnetin derin âlimlerinden çoğuna göre, böyle bir emir yoktur. Fakat bu söz, başkasının da hakkı bulunmadığını göstermektedir. Bundan da, Ebû Bekrin, söz birliği ile, haklı halîfe olduğu ve Aliye, istemiyerek, idare-i maslahat için kabûl etti denilemiyeceği meydana çıkmaktadır. Sahâbe-i kiram, doğruyu kabûl etmez kimseler olsaydı, o zaman idare-i maslahat düşünülebilirdi. (Zamanların en iyisi benim zamanımdır)hadis-i şerifi ile şereflenmiş kimseleri idare etmek için, haktan vazgeçmek, Aliye yakıştırılır mı?
Osman bin Abdürrahmân İbnissalâh [Aks-ül-amel kitabı Londrada basılmıştır. 577-643 (m. 1245)] ve Abdülazîm Münzirî [581-656] buyuruyorlar ki,Eshâb-ı kirâmın hepsi âdildir. Eshâb-ı kirâmın hepsi, kesin olarak Cennete gidecektir. Hadîd sûresi, onuncu âyetinde meâlen, (Ey müminler! Sizden, Mekkenin fethinden önce Allahü teâlâ için mal veren ve muhârebe edenlere, fethden sonra verenlerden ve harp edenlerden daha yüksek derece vardır. Bunların dereceleri eşit değildir. Hepsi için Cenneti söz veriyorum) buyuruldu. Demek ki, Eshâb-ı kirâmın hepsi Cennete girecektir. Bu âyet-i kerimede mal ve cân verenlere söz verilmesi, sadaka vermiyen ve cihâd etmiyenlerin Cennete girmiyeceğini göstermez.
[Beydâvî ve Hüseynî ve Mevâkıb tefsîrlerinde diyor ki, müfessirlerin çoğuna göre, bu âyet-i kerime, Ebû Bekr-i Sıddîkın şânının yüksekliğini bildirmek için geldi. Çünkü ilk önce îman etti ve malını dağıttı ve kâfirlerle döğüştü. ] İmâm-ı Ali, halîfelik hakkı olduğunu bildiği hâlde, hoş geçinmek için, istemiyerek Hz. Ebû Bekri kabûl etti demek, O Allahın arslanını küçültmek olur. Çünkü, hakkı, doğruyu söylememek günahtır. İstemiyerek iş yapmak ise, en aşağı bir müminin beğenmediği şeydir. Allahın arslanı ve Resûlullahın dâmâdı, cesarette ve kahramanlıkta eşi bulunmıyan Emir, böyle beğenilmiyen işi yapacak kadar küçülür mü? Câhiller, ne aşırı taşkınlık yapıyor ki, Hz. Aliyi yükselteceğiz diye, kötülüyorlar. Onu aşağılamağı, övmek sanıyorlar. 5- Mâverâ’ünnehr âlimleri diyor ki: Üç halîfeyi ve Resûlullahın temiz olan zevcelerinden birkaçını söğmek, bunlara lânet etmek küfürdür. Buna câiz diyeni cezâlandırmak lâzım olur.
Risâlede, buna cevap olarak diyor ki: Akâid-i Nesefî şârihi, Şeyhaynı [Ebû Bekr ile Ömeri] söğmenin küfür olacağını kabûl etmiyor. [(Akâid-i Nesefiyye) kitabını Ömer ibni Muhammed Nesefî yazmıştır. 461-537, Semerkanddadır. (Zahîre) ismindeki fıkh kitabı kıymetlidir. (Akâid-i Nesefiyye)yi, çok âlimler şerh etmiştir. En meşhûr şerhi, Mes’ûd bin Ömer Sa’deddîn-i Teftâzânînindir. 722-792 Semerkanddadır. ] (Câmi’ul-usûl) sahibi, Şeyhayni söğenleri İslâm fırkalarından saymıştır. (Mevâkıf) kitabı da, böyle demektedir. [Câmi’ul-usûl kitabını Mübârek bin Muhammed ibni Esîr yazmıştır. 544-606 Mûsuldadır. Mevâkıf kitabını, kâdı Adûd Abdürrahmân bin Ahmed yazmıştır. Çok kıymetli akâid kitabıdır. Şerhleri içinde en meşhûru, seyyid şerif Ali bin Muhammed Cürcânînin [740-816, Şîrâzda] ve Muhammed bin Es’ad Celâleddin Devânîninkidir. Devânînin fârisî (Ahlâk-ı Celâlî) kitabı meşhûr olup basılmıştır ve İngilizceye tercüme edilmiştir. [829-908] Abdülhakîm Siyalkütî Hindînin [1068 [m. 1658] Hindistânda] Seyyid şerif Ali şerhine olan hâşiyesi meşhûr olup basılmıştır. ] İmâm-ı Muhammed Gazâlî [450-505 [m. 1111] Tus şehrinde], Şeyhaynı söğmek küfür olmaz, diyor. Ebül-Hasen Eş’arî [Ali bin İsmâ’îl 266-330 [m. 941 Bağdat] namaz kılan kimseye kâfir denemez diyor. O hâlde, Şeyhayni söğenleri kâfir bilmek, din âlimlerinin kitaplarına ve Kur’an-ı kerime ve hadis-i şeriflere uymamaktadır.
Cevabında deriz ki, Şeyhayni söğmek küfürdür. Hadis-i şerifler, küfür olduğunu göstermektedirler. Taberânînin [Süleyman bin Ahmed 260-360 [m. 971] İsfehânda] ve Hâkimin [Muhammed bin Abdüllah 321-405 [m. 1014] Nişâpurda] bildirdiği hadis-i şerifte, (Allahü teâlâ beni seçti. Benim için, insanlar arasından en iyilerini Eshâb [arkadaş] olarak seçti. Eshâbım arasından bana, vezîrler, yardımcılar ve akrabâ ayırdı. Onlara söğene, Allahü teâlâ ve melekler ve insanlar lânet eylesin! Onları söğenlerin ne farzlarını, ne de sünnetlerini, Allahü teâlâ kabûl etmez) buyurdu. Hadis âlimi Ali bin Ömer Dârekutnînin bildirdiği hadis-i şerifte:(Benden sonra, bazı kimseler meydana çıkacak. Onlara rastlarsanız, öldürünüz! Çünkü, onlar, müşriktir [kâfirdir]). Ali, bunların alâmeti nedir? diye sordu. (Onlar sana aşırı bağlılık gösterecek, sende bulunmıyan şeyleri, sana söyliyeceklerdir. Kendilerinden önce gelen din büyüklerini kötüliyeceklerdir)buyurdu. [Dârekutn, Bağdâdda bir köydür. 306-385 Bağdâdda. ] Aynı kitapta,(Bunlar, Ebû Bekrle Ömeri kötülerler. Bunlara söğerler. Eshâbıma söğenlere, Allahü teâlâ ve melekler ve bütün insanlar lânet etsin) buyurdu. Buna benzeyen hadis-i şerifler, pek çoktur ve çoğu meşhûr olduğundan, burada yazmaya lüzûm yoktur.
Şeyhaynı söğmek, onlara düşmanlık etmek demektir. Onlara düşmanlık ise, küfürdür. Çünkü, hadis-i şerifte, (Onlara düşmanlık bana düşmanlıktır. Onları incitmek, beni incitmektir. Beni incitmek de, Allahü teâlâya eziyyet etmektir)buyuruldu. Ali bin Hasen ibni Asâkirin [499-571 Şâmda] bildirdiği hadis-i şerifte,(Ebû Bekr ile Ömeri sevmek îmandır. Bunlara düşmanlık küfürdür) buyuruldu. Bir mümine kâfir diyen kâfir olur. Bir hadis-i şerifte, (Bir kimse bir mümine, onun kâfir olduğunu bildiren bir söz söylerse, [meselâ Ey Allahın düşmanı derse]kendisi kâfir olur) buyuruldu. O hâlde, Şeyhayne kâfir diyen, Onları kâfir bilen, kâfir olur. Biz iyi biliyoruz ki, Ebû Bekr ile Ömer mümindirler. Allahü teâlânın düşmanı değildirler. Cennet ile müjdelenmiştirler. O hâlde, bunlara kâfir diyen, kâfir olur. Yukarıdaki son hadis-i şerifi, gerçi bir kişi bildirmiştir. Fakat, mümini kâfir yapanın, kâfir olacağı, bundan anlaşılmaktadır. Şu kadar var ki, buna inanmıyan kâfir olmaz. Zamanın büyük âlimi olan Ebû Zür’a Râzî buyuruyor ki: (Resûlullahın Eshâbından birisini kötüleyen kimse, zındıktır. Çünkü, Kur’an-ı kerim, elbette doğrudur, Resûlullah elbette doğru söyler. Bizlere bunlardan gelen haberler, elbette doğrudur. Bunların hepsi, Eshâb-ı kirâmı övmekte, yükseltmektedir. Bunları kötülemek, Kur’an-ı kerime ve hadis-i şeriflere inanmamak olur. Bu ise, zındıklık, dalâlet, sapıklıktır). Sehl bin Abdüllah Tüstürî [200-283 [m. 896] Basrada] buyuruyor ki, (Eshâb-ı kirâmı büyük bilmeyen kimse, Resûlullaha îman etmiş olmaz). Abdüllah bin Mübârekten [116-181 [m. 797] Irakta] soruldu ki, Muaviye ile Ömer bin Abdülazîzden hangisi daha üstündür? Cevabında buyurdu ki, Muaviye [79 yaşında iken 60 [m. 680] da Şâmda vefât] Resûlullahın yanında giderken, atının burnuna giren toz, Ömer bin Abdülazîzden katkat daha üstündür. Böylece, Resûlullahın sohbetinin ve mübârek yüzünü görmenin sebep olduğu yüksekliğe, hiçbir yükseklik yetişemeyeceğini bildirdi.
[Ömer bin Abdülazîz, sekizinci Emevî halîfesi olup âlim ve çok dindâr idi. Yüzbir senesinde, 41 yaşında şehit edildi. Malatyayı Rumlardan, yüz bin esîr karşılığı satın almıştır. ] Bu üstünlük, başka bir kıymet karışmadan yalnız sohbetin üstünlüğüdür ve bütün Eshâbda vardır. Buna başka kıymetler de ekliyen, meselâ Resûlullah ile birlikte cihâd eden ve sonra gelen müminlere, Ondan işittiklerini bildiren veya Onun uğrunda malını harc eden sahâbî elbet daha yüksek, daha üstün olur. Hiç şüphe yok ki, iki halîfe, Eshâbın büyüklerindendi. Hattâ, en üstünleri idi. O hâlde, Şeyhayne kâfir demek, hattâ, biraz küçültmek, küfür olur. Zındıklık olur. Doğru yoldan ayrılmak olur. Şemsül’eimme Muhammed bin Ahmed Serahsînin (483 [m. 1090] Türkistanda)(Muhît) kitabında diyor ki: (Şeyhaynı kötüliyen imamın arkasında namaz kılmak câiz değildir. Çünkü bu, Ebû Bekrin halîfe olduğunu kabûl etmiyor. Hâlbuki, Onun hak halîfe seçildiğini bütün Eshâb sözbirliği ile bildirdi). Tâhir bin Ahmed Buhârînin [542](Hulâsa) adındaki fetvâ kitabında diyor ki, (Ebû Bekrin hilâfetine inanmıyan kâfir olur.
Bid’at sahibi olanın arkasında namaz kılmak mekruhtur. Bid’atı küfre varırsa ona uyanın namazı sahih olmaz. Küfre sebep olmazsa, sahih fakat mekruh olur. Hz. Ömerin hilâfetine inanmıyanın da kâfir olduğu, daha doğrudur). Bunların halîfeliklerine inanmıyan kâfir olunca, yâ bunlara söğenlerin, lânet edenlerin ne olacağını düşünmeli. Görülüyor ki, bu taşkınlıklara küfür demek, hadis-i şeriflere ve din âlimlerinin sözlerine tam uygun olmaktadır. Ehl-i sünnet âlimlerinden birkaçının bunlara kâfir denilmez buyurması, taşkınlık yapmıyan kimseler içindir. Böylece sözleri, hadis-i şeriflere ve âlimlerin sözbirliğine uydurulmuş olur.
Risâle, Âişe-i Sıddîkaya da söğüyor, lânet ediyor. Âyet-i kerimeye ve hadis-i şerife uymadığı için Ona lânet edilir diyorlar. Ona, -hâşâ- kötü diyorlar. Ahzâb sûresi, otuzüçüncü âyetinde: (Evlerinizde oturunuz) buyurulduğu hâlde, bu emri dinlemeyip, Deve vak’asında, Ali ile harp etti. Hâlbuki hadis-i şerifte, (Seninle harp eden, benimle harp etmiş gibidir) buyuruldu. Demek ki, Ali ile harp, Resûlullah ile harp etmek demektir. Peygamber ile harp eden ise, kâfirdir. Onun için, Âişeye söğmek, lânet etmek lâzım olur, dediler.
Buna cevap olarak deriz ki, (Evlerinizde oturunuz!) emri, her zaman, her hâlde evde oturun, dışarıya hiç çıkmayın demek değildir. Zevcelerinden bazısının, Resûlullah ile birlikte sefere gitmesi, böyle olmadığını göstermektedir. Demek ki, evlerinizde oturunuz emri, belli zaman ve belli hâller içindir. Bir şeyin bütününü söyleyip bir parçasını kastetmeye benzer. Böyle sözler ise, kesin olmaz. Müctehidin, bu bütünden, bir başka parçayı anlaması câiz olur. Çünkü, bütün parçalarda ortak bulunan özellikler vardır. Âişe, şüphe yok ki, âlim idi ve müctehid idi.
Tirmizî’nin kitabında Ebû Mûsel-eş’arî [Resûlullahın vâlîlerinden idi. Yazılara tarih konmasına sebep olmuştur. 51 de Kûfede vefât etti. ] buyuruyor ki, Eshâb-ı kirâm, birşey öğrenmek isteseydi, Hz. Âişeye gidip, sorar, öğrenirdi. Yine Tirmüzî kitabında, Mûsâ bin Talha diyor ki, Âişeden daha fasîh, düzgün konuşan görmedim. Âişe, o derin ilmi sebebi ile âyet-i kerimenin özünü anlamış, bazı zamanda, bazı işler için çıkmak istisnâsına uyarak çıkmıştır. Âyet-i kerimeden çıkan mâna, örtüsüz, açık olarak çıkmayınız demektir. Nitekim âyet-i kerimenin sonunda meâlen, (Önceki câhillik zamanında, kadınların yaptığı gibi, zînetlerinizi, süslerinizi erkeklere göstermeyiniz!) buyuruldu. Örtülü olarak, evden çıkmanın câiz olacağı buradan anlaşılmaktadır. Âişenin Deve vak’asına çıkması, harp etmek için değildi. İslâh etmek, fitneyi bastırmak içindi. Tarihlerin dediği gibi harp için olsa da, yine zararı yoktur. Çünkü, ictihâdı ile hareket etmişti. Keyfi ile, kendiliğinden çıkmış değildi.
Nitekim, Şerh-i mevâkıf, Seyfüddîn Ali Âmidîden haber veriyor ki, Deve ve Sıffîn vak’aları, ictihâd yüzünden idi. Müctehid yanılırsa, birşey denemez. Enfâl sûresi, altmışsekizinci âyetinde meâlen, (Allahü teâlânın önceden kitabı olmasaydı, yaptıklarınızdan dolayı büyük azâb çekerdiniz) buyuruldu. Beydâvî bunu tefsîr ederken (Allahü teâlâ açıkça yasak ettiği şey yapılmadıkça azâb yapmıyacağını, önceden Levhilmahfûzda yazdı. Hatâ edene, yanılana azâb etmiyeceğini hükm etmeseydi… ) diyor. Şunu da bildirelim ki, müctehidin yanılması, Allahü teâlâdan bir rahmettir, hidâyettir. Abdüddar bin Kusey oğullarından Rezin bin Muaviye (524)nin kitabında, Ömer buyuruyor ki, Resûlullah buyurdu ki: (Benden sonra, Eshâbımın ayrılığını Rabbimden sordum. Rabbim bildirdi ki: Ey sevgili Peygamberim Muhammed! Senin Eshâbın, gökteki yıldızlar gibidir. Bazısı, bazısından daha parlaktır. Hepsi ışık saçmaktadır. Onlardan birinin yolunda giden hidâyete kavuşur). Sonra, şu hadis-i şerifi buyurdu: (Eshâbım gökteki yıldızlar gibidir. Herhangi birine uyarsanız, hidâyet, selâmet bulursunuz!)
(Ey Ali! Seninle harp, benimle harp demektir) hadis-i şerifini, Âişe belki işitmemiştir. Yâhut, belli bir harp için buyurulmuştur. Veyahut, zaman-ı saadette yaptığı harbler demektir. Bu risâlede, bozuk düşüncelerine herkesi inandırmak ve Ehl-i sünneti mağlup etmek için diyor ki: (Peygamber, iki gözü görmiyen İbni ümm-i Mektûm ile konuşurken, zevcelerinden biri yanlarına gelince, üzülüp (O görmüyorsa da, sen görüyorsun!) buyurdu. Kadınların, erkeklere görünmemesi, bu kadar lâzım olduğu hâlde, Ehl-i sünnet kitaplarında diyor ki: Âişe Peygamberin omuzuna dayanıp sokakta çalgı çalan, oynıyan adamları seyr etti. (Seyr etmeye doymadın mı yâ Hümeyrâ?) buyurdu. Biz, en aşağı adamların bile, böyle yapacağını söyliyemeyiz. Cevap olarak deriz ki, oyunu seyr etmek, belki örtünmek emri gelmeden önce olmuştur. İbni ümm-i Mektûma görünmemek ise, bu âyet-i kerime geldikten sonra olmuştur. Belki de, seyr olunan oyun, haram olmıyan, câiz olan oyun idi. Nitekim, sahih haberlerden anlaşılıyor ki, Mescid-i Nebevî meydanında, süngü oyunu oynanırdı. Bu da, ok atmak gibi, harp oyunu olduğu için, günah değildir. Zaten mescidde oynanması, câiz olduğunu göstermektedir. Oyunu seyr etme, örtünme âyeti geldikten sonra olsa bile, o zamanda, Âişe küçük idi. Mükellef değildi. Nitekim, Buhârî ve Müslimde bildirildiğine göre, buyuruyor ki: (Resûlullah odanın kapısında duruyordu. Habeşliler, mescidin mihrâbında oynuyordu. Resûlullah mübârek arkasındaki örtü ile beni örttü. Mübârek kulağı ile boynu arasından, oyunu seyr ettim. )
İyi bilinmelidir ki, Eshâb-ı kirâmın işlerine karışmak, onlar hakkında, aklına geleni söylemek, bir müslüman için, son derece edebsizlik ve zevallılıktır.Müslüman ismini taşıyan kimse, Eshâb-ı kirâm arasındaki ayrılıkları, çekişmeleri, Allahü teâlâya bırakmalı, hepsini iyi bilmelidir. Onları sevmek Muhammedı sevmek demek olduğunu bilmelidir. Çünkü, (Onları seven, beni sevdiği için sever) buyurdu. Bir müslüman için, kurtuluş yolu, ancak budur. İmâm-ı Muhammed bin İdrîs Şâfi’î buyuruyor ki: (Eshâb-ı kirâm arasındaki kanlara, ellerimizin bulaşmasından, Allahü teâlâ, bizleri koruduğu gibi, biz de dilimizi karıştırmaktan koruyalım). Ömer bin Abdülazîz de böyle söylemiştir. [1340 da İstanbulda basılan, türkçe (Ahmed Rıfâî) adındaki kitabın yetmişsekizinci sayfasında, Seyyid Ahmed bin Ali Rıfâî [512-578 [m. 1183] Basra civârında (Ümm-i Ubeyd)dedir] buyuruyor ki: (Eshâb-ı kirâm arasında olan olaylar üzerine aşırı konuşmak, fikir yürütmek, hiç câiz değildir. Her müslüman, Eshâb hakkında, dilini tutmalı, o büyüklerin hep iyiliklerini söyleyip, hepsini sevmeli, övmelidir). Fakat, bazı kimseler, Eshâb-ı kirâmı kötülüyor.
O İslâmın göz bebeklerine sövmeye, lânet etmeye cesaret ediyor. İslâm âlimlerinin, onlara cevap vermesi, onları susturması, yanlış, bozuk düşündüklerini açıklaması lâzımdır. İşte bunun için, bu fakir de [yâni İmâm-ı Rabbânî, müceddid-i elf-i sânî, Ahmed Fârûkî 971-1034 [m. 1624] Hindistânda Serhend şehrindedir], bu yolda birkaç kelime yazdım. Yâ Rabbî! Unuttuklarımız ve yanıldıklarımız için bize cezâ yapma! Okuduğum risâleyi yazanı red ve rezil etmek için, bu fakire nasip olan cevap burada bitti. Allahü teâlâ, kalblerimize, kendi dîninin sevgisini yerleştirsin! Sevgili Peygamberi Muhammed yolunda ilerlemekle, hepimizi şereflendirsin! Âmîn. İmâm-ı Rabbânî, müceddid-i elf-i sânî Ahmed Fârûkînin (Redd-i Revâfıd) risâlesi, burada tamam oldu. İlâhî! Fâtıma evladı hâtırına, Son sözüm, kelime-i tevhîd ile ola! Eğer bu duâmı edersen red yâ kabûl! Sarıldım, Ehl-i beyt-i Nebî eteğine.
Yâ Rabbî! Sevgili Peygamberinin hürmeti için ve Onun Ehl-i beyti hâtırı için, İmâm-ı Rabbânî Ahmed Fârûkîyi ve anasını, babasını af ve mağfiret et! Habîbinin ahlâkı hürmetine, onlara iyi, güzel muâmele eyle!! Sevgili Peygamberine ve Ehl-i beytine bizden duâlar ve selâmlar ulaştır ve mahlûklarının sayısınca ve Arşının ağırlığınca, beğendiğin gibi hayr ve bereket ver. Âmîn. Bu risâlenin tamam olmasını nasip ettiği için, Allahü teâlâya hamd olsun ve en çok sevdiği, ümmî Peygamber Muhammed aleyhisselâma kıyâmete kadar, duâlar ve selâmlar olsun!
____________________________
İmâm-ı Rabbânî Ahmed Fârûkî Serhendî hazretlerinin (Redd-i revâfıd) risâlesi, Hindistânda ve Pakistânda basılmıştır. Pakistânda, Haydarâbâd üniversitesi profesörlerinden Gulâm Mustafâ hân da, 1385 [m. 1965] senesinde urdu tercümesi ile birlikte, (Te’yîd-i ehl-i sünnet) ismini vererek nefis olarak bastırmıştır. Bu baskısı, 1397 [m. 1977] senesinde, İstanbulda ofset yolu ile tekrar bastırılmıştır. Bu risâleyi Hind âlimlerinden şâh Veliyyullah Dehlevî arabîye tercüme etmiş ve Hindistânda basılmış ve İstanbulda ofset baskısı, (En-Nâhiye) kitabının sonunda neşredilmiştir.
Asırların pek az yetiştirdiği büyük âlim kayyûm-i âlem, şeyh Muhammed Mâsum bin Ahmed Fârûkî hazretlerinin [1009-1079 [m. 1667] Serhendde] (Mektûbât) kitabının ikinci cildinin, otuzaltıncı mektûbu, uzun ve çeşidli suâllere cevap vermektedir. Bu mektûbun, yalnız sekizinci suâlinin cevabını, buraya tercüme etmek uygun görüldü.Suâl: (Şerh-i Dîvân-ı kütüb-i tevârîh)de diyor ki, (Hz. Emîr bir kısm insanların kendisine düşmanlığını anlayınca, Muaviye ve Onun gibilerden beş kişiye, beş vakit namazdan sonra, lânet etmeye başladı. Onlar da, bunu duyunca, Hz. Emîr, Hz. Hasen, Hz. Hüseyn, Abdüllah ibni Abbâs ve Mâlik-i Ejderden müteşekkil olan beş kişiye beş vakit namazdan sonra lânete başladılar. Hattâ, Benî Ümeyye halîfeleri, bu alçak işi büsbütün ortaya yaydı. Hutbelerde Ehl-i beyte lânet ettiler. Bu hareket, Ömer bin Abdülazîzin, bunu kaldırmasına kadar devam etti. Ömer bin Abdülazîz, bu lâneti kaldırıp, yerine, Nahl sûresi, doksanıncı âyet-i kerimesini okuttu). Acaba bu çirkin hâdise olmuş mudur, yoksa olmamış mıdır?
Cevap: Tepeden tırnağa kadar rahmet olan Hz. Emîr hâşâ ve kellâ, herhangi bir müslümana bile lânet etmemiştir. Nerde kaldı ki, Peygamber efendimizin eshâbına ve hele çok kere hayr duâ ettiği Muaviyeye lânet etmiş olsun. Hz. Emîr, Muaviye ile birlikte olanlar için, (Kardeşlerimiz, bize uymadı. Kâfir ve fâsık değildirler. İctihâdları ile hareket ediyorlar) buyurdu. Bu sözü, bunlardan küfrü ve fıskı uzaklaştırmaktadır. O hâlde, niçin lânet etsin? İslâm dîninde hiç kimseye, hattâ frenk kâfirine bile, lânet etmek ibâdet değildir. Beş vakit namazdan sonra duâ etmek lâzım iken, kendi düşmanlığı için, duâ yerine, lâneti dile alır mı? Fena derecelerinin en yükseğine ve itminânın sonuna ulaşmış ve şahsî arzularından geçmiş olan Hz. Emîrin nefsini kendi nefs-i emmâreleri gibi, kin, inat ve düşmanlıkla dolu mu sanıyorlar? O çok yüksek zata, böyle bir bühtân, böyle alçak bir iftirâda bulunuyorlar. Hz. Emîr, fena fillâh ve muhabbet-i Resûlillah makamlarının en son derecesine ulaşmış, cânını, malını, Onun yolunda feda etmiştir.
Niçin bu duâ zamanında, her iki cihânın sultânı, Peygamber efendimize envâ-ı ezâ ve cefâ yapan, Allahü teâlânın ve Resûlünün düşmanlarını söyleyip, onlara lânet etmedi de kendi düşmanlarına lânet etti? Hâlbuki (İctihâdları ile hareket ediyorlar) sözü, onlara düşman olmadığını gösteriyor. İşin esası şöyledir ki, bu muhârebeler ve münâze’alar, düşmanlık ve kin gütmek ile olmamıştır. Hep ictihâd ve tevil ile olmuştur. Bunun için, ayblamanın yeri yoktur. Nerde kaldı ki, lânet edilsin. Bir kimseyi kötülemek ve ona lânet etmek, bir iyilik ve ibâdet olsaydı, İblîs-i la’îne, Ebû Cehle, Ebû lehebe ve Peygamber efendimizi inciten, Ona cefâ ve ezâ eden ve bu hak dîne, kötülükler, ihânetler yapan Kureyşin azılı kâfirlerine lânet etmek, İslâmın îcâblarından olurdu. Düşmanlara lânet etmek emredilmeyince, dostlara lânet sevap olur mu? Resûlullah buyurdu ki: (Bir kimse, şeytana lânet ederse; ben zaten mel’ûn oldum. Bu lânetin bana zararı olmaz der. Yâ Rabbî! Beni şeytandan koru derse, eyvâh belkemiğimi kırdın der). Bir başka hadis-i şerifte, (Şeytana söğmeyiniz. Şerrinden Allahü teâlâya sığınınız!) buyuruldu. Bundan anlaşılıyor ki, bu gibi sözler, Hz. Emîre iftirâdır. Onu kötülemektir. Bundan başka, Muaviye Hz. Emîre, Hz. Hasen ve Hüseyne ve diğerlerine lânet etmeye başladı demek de, Muaviye hazretlerine iftirâ olur.
(Bu hâdise olmuş mudur, yoksa olmamış mıdır? Eğer olmuş ise, Muaviyeye ve diğerlerine niçin lânet edilmesin? Olmadı ise, Keşşâf tefsîrindeki yazının mânası ne olur?) diyorsunuz. Cevabında, olmadı deriz. Ehl-i sünnet ve cemaat mezhebi şöyledir ki, Muaviyeye dil uzatmak câiz değildir. Bu söz, ona bir iftirâdır. Hem, bu husûsta doğru bir haber de yoktur. Tarihçiler söyliyor ise, bunların sözü, nasıl senet olabilir. Dînin esasları tarihçilerin sözleri üzerine kurulamaz. Bu mes’elede, imam-ı a’zam Ebû Hanîfenin ve Onun eshâbının sözlerine bakılır. Tarihçilerin sözlerine ve Keşşâfta yazılı haberlere bakılmaz. Keşşâftan alındığını bildirdiğiniz o yazılarda Emîrin ve Muaviyenin ismi geçmiyor. Bu iki din büyüğünün birbirine lânet ettiğini gösteren bir işaret bile yoktur. O yazılar tamamen doğrudur. Bizim bildiğimize uymayan birşey yoktur ki, iyi mâna aransın. Evet, benî Ümeyye halîfeleri senelerce minberlerde Ehl-i beyte lânet ettirdi. Ömer bin Abdülazîz, buna son verdi.
Allahü teâlâ, Ona bizim tarafımızdan büyük mükâfatlar versin! Lâkin Muaviye da, Emevî halîfelerinden ise de, ona dokunulamaz. Eğer Muaviye söğülür, kötülenirse, onunla berâber, bu muhâlefette ve muhârebelerde bulunan çok sayıda Eshâb-ı kirâm, hattâ aşere-i mübeşşereden [Dünyada iken Cennet ile müjdelenmiş on kişiden] birkaçı da mel’ûn olur, kötülenmiş olur. Bu din büyüklerine dil uzatmak, onları kötülemek, onlardan bize gelmiş olan din bilgilerini bozmaya, kötülemeye sebep olur. Hiçbir müslüman, bunu lâyık görmez ve kabûl edemez.
Efendim! Bu mes’elede size iki mezhebi bildireyim. Ehl-i sünnet ve cemaatin sözü ve başkalarının sözü. Bazıları, üç halîfeyi ve Muaviyeyi ve ictihâdda Ona uyanları kötülüyor. Bunlara söğüyor. Peygamberimizden sonra, birkaçı hâric olmak üzere, bütün Eshâb mürted oldu, diyorlar. Ehl-i sünnet ve cemaat mezhebine göre, Peygamber efendimizin eshâbına iyilikten başka birşey söylenmez. Hiçbiri fena ve kötü değildir. (Onları seven, beni sevdiği için sever. Onlara düşman olan, bana düşman olduğu için düşman olur) hadis-i şerifi, hepsini sevmemizi emrediyor. Onların kavgalarının ve muhârebelerinin, iyi niyet ile yapıldığını bilmeliyiz. Nefsin kötü ve çirkin arzularından ve inattan onları tamamen uzak görmek ve uzak tutmak lâzımdır. İmâm-ı Yahyâ bin Şeref Nevevî [631-676 [m. 1274] Şâmda] Müslim hadislerini açıklarken buyuruyor ki, imam-ı Ali zamanındaki muharebelerde Eshâb-ı kirâm üçe ayrılmıştı. Bir kısmının ictihâdı, Emîrin haklı olduğunu göstermişti. Bunlara, kendi ictihâdlarına uygun yol tutmak vâcib oldu. Hepsi Hz. Emîre yardım etti. Eshâbın bir kısmı ictihâdda doğruyu kestiremedi. Bunların, kimseye karışmaması vâcib oldu. Üçüncü kısmın ictihâdı, Emîre karşı gelenlerin haklı olduğunu göstermişti. Bu ictihâdda olanların diğer tarafa yardım etmesi lâzım oldu. Demek ki, her biri kendi ictihâdına uygun iş yaptı. Bunun için hiçbirini ayblamak, doğru değildir. Bununla berâber, Hz. Emîr ve Onun ictihâdında olup, Ona uyanlar, ictihâdda doğruyu bulmuşlardı. Karşılarındakiler, ictihâdda hatâ etmişlerdi.
Fakat, ictihâdda yanılma olduğu için, kötülenemez ve ayblanamaz. Yanılanlar, bir sevap almıştır. Doğruyu bulanlar ise, on sevap almıştır. İmâm-ı Şâfi’î (Allahü teâlâ, o kanlara, ellerimizi bulaştırmaktan koruduğu gibi, biz de, dillerimizi bulaştırmaktan koruyalım) buyurdu. Bu kıymetli söz, hatâ bile demenin doğru olmadığını ve yapılmış olanları da iyilikle anmamız lâzım geldiğini gösteriyor. Demek ki, Muaviyeyi sevmiyen, Ona lânet eden bir kimse, bütün Eshâbı iyi bilse de, Ehl-i sünnet ve cemaatten olmaz. Bunu, şî’îler de sevmez. Çünkü, üç halîfeyi seveni sevmiyorlar. Bunun için, bu kimse, ne Ehl-i sünnettendir, ne de şî’îdir. Üçüncü bir yol tutmuş oluyor. Eshâb-ı kirâm arasında hâsıl olan ayrılıklar için Ehl-i sünnet âlimlerinin bildirdiklerinde bir şüpheniz kalırsa, güvenilen ve herşeyi ayrı ayrı îzâh eden îtikat kitaplarını okumalısınız. Sonradan söylenilen, birbirini tutmaz, çürük sözlere inanmamalıdır. Otuzaltıncı mektûbun tercümesi tamam oldu.
Bu yazımızı, güzel sözlerle bitirmek için, Ehl-i beytin şanlı işlerini, medhlerini, üstünlüklerini yazıyoruz: Ahzâb sûresi, otuzüçüncü âyetinde meâlen, (Ey Habîbimin Ehl-i beyti! Allahü teâlâ, sizin günahsız olmanızı istiyor) buyuruldu. Müfessirlerden çoğu, bu âyet-i kerime, Ali, Fâtıma, Hasen ve Hüseyn için geldi, dedi. Âişe da, böyle olduğunu bildirdi. Zevceleri için geldi diyenler de vardır. Çünkü, bundan sonraki âyet-i kerime açıkça zevcelere hitâb etmektedir. Ahmed bin Hanbelin [164-241 [m. 855] Bağdâdda], Müsned adındaki kitabında Ebû Sa’îd-i Hudrî [Uhud gazâsında onüç yaşında idi. 64 de vefât etti. İstanbulda, Ayvansarayda, Kariye Câmii bahçesinde denilmektedir] diyor ki, bu âyet-i kerime, Resûlullah, Ali, Fâtıma, Hasen ve Hüseyn için geldi. Bu beşine (Ehl-i abâ) yâni hırka ile örtülü denir. Ahmed bin Muhammed Sa’lebîye göre [427 [m. 1036] Nişâpurda] bu âyet-i kerimedeki (Ehl-i beyt), Hâşim oğulları demektir. Âyet-i kerimedeki (rics), günah yapmak ve îman edilecek şeylerde şüphe etmek demektir. O hâlde bunlar, Cehenneme girmez. Sa’d ibni Ebî Vakkâs [Aşere-i mübeşşeredendir, onyedi yaşında, yedinci olarak islâma geldi. Bütün gazâlarda bulundu. İlk ok atandır. Çok nişancı idi. Kadsiyede zafer kazanıp, Îrân mecûsî devletini tarihten silen İslâm ordusunun baş kumandanıdır. 55, Medînede] buyurdu ki, Âl-i İmrân sûresi, altmışbirinci âyeti,(Geliniz, çocuklarımızı ve çocuklarınızı çağıralım) nâzil olunca, Resûlullah Ali, Fâtıma, Hasen ve Hüseyni çağırıp (Yâ Rabbî! İşte bunlar Ehl-i beytimdir)buyurdu.
Müsevvir bin Mahreme [Namazda iken, mancınık taşı ile şehit oldu. 2-64, Medînede] buyurdu ki, Resûlullah buyurdu ki, (Fâtıma benden bir parçadır. Onu kızdıran, beni incitir). [Hicrette 13 yaşında idi. 15 yaşında iken Aliye verildi ki, Ali o zaman 25 yaşında idi. Hicretin onbirinci senesinde Medînede, vefât-ı Nebîden altı ay sonra vefât etti. ]
Ebû Hüreyre [Hayberde İslâma gelip hemen gazâya başladı. Çok fakir olup, Resûlullahdan ayrılmazdı. Muaviye bunu Medîneye vâlî yaptı. 59 da 79 yaşında vefât etti. Medînede] diyor ki, Resûlullahın yanında idim. Hasen geldi. (Yâ Rabbî! Bunu seviyorum. Sen de bunu sev ve bunu sevenleri de sev!) buyurdu. Enes bin Mâlik [Resûlullaha on yıl hizmet etti. 100 seneden fazla yaşadı] diyor ki, (Resûlullaha Hasenden daha çok benziyen kimse yok idi). Bir kere de (Hüseyn Resûlullaha çok benziyordu) dedi. Zeyd bin Erkam [Uhud gazâsında küçük idi. Diğer onyedi gazâda bulundu. 61, Kûfede] diyor ki, Resûlullah buyurdu ki, (Benden sonra, size iki şey bırakıyorum. Bunlara yapışırsanız, yoldan çıkmazsınız. Birisi, ikincisinden daha büyüktür. Biri, Allahü teâlânın kitabı olan Kur’an-ı kerimdir ki, gökten yere kadar uzanmış, sağlam bir iptir. İkincisi, Ehl-i beytimdir. Bunların ikisi birbirinden ayrılmaz. Bunlara uymıyan, benim yolumdan ayrılır). Yine Zeyd bin Erkamın bildirdiği hadis-i şerifte, (Ali, Fâtıma, Hasen ve Hüseyn ile harp, bana karşı harp demektir. Bunlarla sulh ve selâmet üzere olmak, bana teslim olmaktır) buyurdu. Cemî’ bin Ömer diyor ki: Amcam ile birlikte Âişe valdemizden sorduk ki, Resûlullah en çok kimi severdi. Cevabında, Fâtımayı buyurdu. Erkeklerden kimi en çok severdi, dedik. Fâtımanın zevcini dedi. Abdüllah ibni Ömer [İlk Hendekte ve bütün gazâlarda bulundu. 84 yaşında 73 de Mekkede vefât etti] diyor ki, Resûlullah buyurdu ki, (Hasen ile Hüseyn, dünyada, benim güzel kokularımdır).Ali buyurdu ki: (Hasenin göğsünden yukarısı, Hüseynin göğsünden aşağısı, Resûlullaha çok benziyordu). Abdüllah ibni Abbâs [Çok âlim idi. 68 de 70 yaşında Tâifte vefât etti] buyurdu ki, Resûlullahın mübârek omuzunda Hasen vardı. Birisi, yâ Hasen! Ne iyi yere oturmuşsun deyince (Omuzumdaki, ne iyi insandır) buyuruldu. Âişedan [Ebû Bekr-i Sıddîkın kızıdır.
Resûlullah efendimize, Allahü teâlânın emri ile, altı yaşında nikâh edilip, hicretin ilk yılında, dokuz yaşında düğün yapıldı. Âyet-i kerime ile medh ve senâ olundu. Âlim, edîb, çok akıllı ve üstâd idi. Binden fazla hadis-i şerif bildirdi. Resûlullahın vefâtında onsekiz yaşında idi. Elliyedide, 65 yaşında Medînede vefât etti. Abdüllah bin Zübeyrin teyzesi idi. ] nakledildi ki Eshâb-ı kirâm, hediyelerini, Resûlullaha, Âişenin evinde getirip böylece sevgisini kazanmaya yarışırlardı. Zevceler, iki grup idi. Âişe tarafında Hafsa, Safiyye, Sevde vardı. İkincisi Ümm-i Seleme ve ötekiler idi. Bunlar, Ümm-i Selemeyi Resûlullaha gönderip (Eshâbına emir buyur. Hediye getirmek isteyen, hangi zevce yanında iseniz, oraya getirsin!) dediklerinde, Resûlullah buyurdu ki, (Beni, Âişe hakkında incitmeyiniz! Cebrâîl bana yalnız Âişenin yanında iken geldi. ) Ümm-i Seleme, dediğine pişman olup, tevbe ve af diledi. Fakat zevceler, Fâtıma ile de haber gönderdi. Cevabında (Ey kızım! Benim sevdiğimi, sen sevmez misin?) buyurdu. Fâtıma, elbet severim, dedi. Cevabında (O hâlde, Âişeyi sev!) buyurdu. Âişe buyurdu ki: Resûlullahın zevceleri arasında, Hadîceye gayret ettiğim gibi, başkasına gıbta etmedim. Hâlbuki, onu görmemiştim. Çünkü, ölmüş olduğu hâlde, Onun adını çok söylüyordu. Ne vakit bir koyun kesip dağıtsa mutlaka bir parçasını da Hadîcenin akrabâsına yollardı. Bunu görünce, bir defa (Allahü teâlâ, sana, sanki, Hadîceden başka kadın vermedi mi, hep onu söylüyorsun) dedim. (Evet, başka kadınlarım oldu. Fakat, o şöyle idi, böyle idi ve ondan çocuklarım oldu) buyurdu. Abdüllah ibni Abbâs buyurdu ki, Resûlullah(Abbâs bendendir ve ben Abbâstanım) buyurdu. [Abbâs Bedr gazâsında esîr oldu. Sonra müslüman oldu. Mekke ve Hüneyn gazâlarında bulundu. Uzun boylu, beyaz, güzel idi. 32 de 88 yaşında vefât etti. Medînede, Bakîdedir. ]
Yine Abdüllahın haber verdiği hadis-i şerifte (Nîmetlerini size bol bol gönderen Allahü teâlâyı seviniz. Allahü teâlâyı sevdiğiniz için, beni de seviniz. Beni sevdiğiniz için, Ehl-i beytimi seviniz!) buyurdu. Ebû Zer Gıfârî [Beşinci islâma gelendir. 32 de Medînenin Rebde köyünde vefât etti] buyurdu ki, Resûlullah buyurdu ki, (Biliniz ki, içinizde, Ehl-i beytim, Nûhın gemisi gibidir. Gemiye binen kurtulduğu gibi, Ehl-i beytimi seven kurtulur. Bunlara uymıyan helâk olur).
İbni Sebecileri susturan kesin deliller
Önsöz Eshab-ı kiramı kötüleyenler, yirmiden fazla fırkaya bölünmüştür. Birinci kısım: En kötüsüdür. (Allah, Ali’nin içindedir. Ali’ye tapmak, Ona tapmaktır) diyor.
İkinci kısmı: Bunları kötülüyor ve (Ali, Allah olur mu? O, insandır. Ama insanların en üstünüdür. Allah, Kur'anı ona gönderdi. Cebrail de, iltimas edip, Muhammed’e getirdi. O da Ali’nin hakkını yedi) diyor.
Üçüncü kısım: Bunları kötüleyerek (Hiç böyle olur mu, Peygamber Muhammed “aleyhisselam”dır. Fakat, benden sonra, Ali halife olsun dedi. Sahabe, dinlemeyip, diğer üçünü halife yaptı. Ali’yi dördüncüye bıraktı) diyorlar. Diğer üç halifeye, Ali’nin hakkını aldılar diye düşman oluyorlar. Eshab-ı kiramın hepsine de, onun hakkını vermediler diye düşman oluyorlar. Kendi hakkını aramadı diye, Hazret-i Ali’ye de çok kızıyorlar. Bu üç kısmın hepsi de aşırı hareket ediyor.
Üçüncü halife Hazret-i Osman zamanında, Abdullah bin Sebe adındaki Yemenli bir Yahudi, İslam’da ilk olarak bölücülük fitnesini çıkardı. Buna aldananlar, Eshab-ı kiram arasına karıştılar. Tarih boyunca, din düşmanları tarafından desteklendiler. Zaman zaman azarak, İslamiyet’i içerden yıkmaya çalışmışlar ve çok müslüman kanı dökülmesine sebep olmuşlardır. Halbuki İslamiyet, birleşmeyi, kardeş gibi birbirini sevmeyi emretmektedir.
Müslüman görünerek, İslam’da ilk fitneyi çıkaran yahudi ibni Sebe’nin maksadı müslümanları birbirine düşürmek, Allah Resulüne ve arkadaşlarına akrabalarına itimadı sarsarak İslamiyet’i yıkmak idi. Bunu başarırsa din otomatikman yıkılıyordu. Dinin sahibine yani Allah ve Resulüne ve arkadaşlarına itimat kalmayınca daha kime inanılacaktı, bu iman nasıl iman olacaktı? Bu iman mı yoksa imansızlık mı olacaktı? Bu iddiaları yapan ibni Sebeciler, Hurufiler, Rafiziler, bu fitneyi ilk çıkaran yahudi ibni Sebe’nin yolundan gitmekte olup, o Yahudinin maksadına hizmet etmiş olmaktadırlar.
Ehl-i sünnet âlimleri, Kur'an-ı kerimde ve hadis-i şeriflerde Cennet ile müjdelenen eshab-ı kiramdan herhangi birine kâfir demenin küfre sebep olacağını, âyet-i kerime ve hadis-i şeriflerle ispat etmişlerdir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Fitne veya bid'at yayıldığı, Eshabım kötülendiği zamanda, hakkı bilen, bilgisini müslümanlara duyursun! Hakkı yani doğru yolu bildiği [ve gücü yettiği] halde, müslümanlara duyurmayanlara, Allahü teâlâ ve melekler ve bütün insanlar lanet eylesin! Allahü teâlâ, böyle bir kimsenin farzlarını ve nafile ibadetlerini kabul etmez.) [Hatib, Deylemi]
Diğer maddelerde, ibni Sebecilerin iftiralarını ve bunları susturan kesin delilleri okuyacaksınız. Önce kısa bir bilgi verelim:
Sofiyye-i aliyyenin büyüklerinden ve reislerinden aynı zamanda Peygamber efendimizin torunlarından olan, gavs-i azam, seyyid Abdülkadir-i Geylani hazretleri buyuruyor ki:
(Muhammed aleyhisselamın ümmeti, başka Peygamberlerin ümmetlerinden daha üstündür. Bu ümmetin de üstünü, Ona iman ederek mübarek yüzünü görmekle şereflenen Eshab-ı kiramdır ki, hepsi Ona tâbi olmuş, Onun için harp etmiş, Onun uğruna canlarını, mallarını feda etmiştir. Onun emrini yapmak, birinci vazifeleri olmuş, her şeyde Onun yardımcısı olmuşlardır. Bu Eshabın da en üstünü Hudeybiye’de, Resulullah ile biat edip, Onun için ölmeye hazır olduklarını söz veren kahramanlardır. Bunlar, 1400 kişi idi. Bunların da en üstünü, Bedir muharebesinde bulunanlardır ki, bunlar 313 kişi idi.
Bunların da üstünü, ilk müslüman olan kırk kişidir ki, kırkıncısı Hazret-i Ömer, bunların otuz dördü erkek, altısı kadındır. Bunların da üstünüAşere-i mübeşşere, yani Cennete girecekleri ismen müjdelenen on kişidir. Bunlar, Ebu Bekir, Ömer, Osman, Ali, Talha, Zübeyr bin Avvam, Abdurrahman bin Avf, Sad ibni Ebi Vakkas, Said bin Zeyd, Ebu Ubeyde bin Cerrah’dır.
Bunların da üstünü Hulefa-i raşidin, yani dört halife olup, bunların da üstünü Hazret-i Ebu Bekir, sonra Hazret-i Ömer, ondan sonra Hazret-i Osman, ondan sonra Hazret-i Ali’dir. Bu dördünden Hazret-i Ebu Bekir, iki sene dört ay, Hazret-i Ömer on sene, Hazret-i Osman oniki sene, Hazret-i Ali altı sene Resulullahın Halifesi oldu “radıyallahü anhüm”.
Dördünün hilafeti, bütün Sahabenin arzusu ve oy birliği ile ve her birinin, zamanının en üstünü olması ile idi. Zor ile, kuvvet ile ve kendinden daha üstün olanın hakkını almak sureti ile değildi. Ebu Bekri Sıddık, Muhacirlerin ve Ensarın söz birliği ile halife oldu. Şöyle ki, Resulullah vefat edince, Ensar-ı kiram, sizden bir emir, bizden bir emir olsun demişti. Hazret-i Ömer ayağa kalkıp, ey Ensar! Resulullahın Ebu Bekir’e, (Eshabıma imam ol!) diye emir buyurduğunu unuttunuz mu? deyince, biliyoruz ya Ömer, dediler. Hazret-i Ömer, devam ederek, içinizde Ebu Bekir’den üstünü var mı? dedi. Ensarın hepsi, kendimizi Ebu Bekir’den üstün sanmaktan Allah’a sığınırız, dedi. Hazret-i Ömer, Resulullahın tayin ettiği makamdan Ebu Bekir’i azletmeyi hanginiz hoş görür, deyince, bütün Ensar, hiçbirimiz hoş görmeyiz. Onu azletmekten Allah’a sığınırız, dediler. Muhacirler ile elbirliği yaparak Ebu Bekri Sıddıkı halife yaptılar. Hazret-i Ali ve Zübeyr de, sonra oraya geldi. İkisi de Halifeyi kabul etti. Hazret-i Ebu Bekri Sıddık, üç defa ayağa kalkıp, (Beni halife kabul etmekten vazgeçeniniz var mı?) dedi. Önde duranlar arasında bulunan Hazret-i Ali, ayağa kalkıp, (Hiçbirimiz vazgeçmeyiz. Vazgeçmeyi hiçbir zaman hatırımızdan geçirmeyeceğiz. Resulullah seni, hepimizin önüne geçirdi. Kim, seni geriye çekebilir?) buyurdu.
Hazret-i Ebu Bekri Sıddıkın halife olmasını isteyerek, en tesirli söz söyleyenin Hazret-i Ali olduğu kuvvetli, sağlam haberlerle gelmiştir. Mesela, Deve vakasından sonra, Abdullah bin Keva, Hazret-i Ali’ye gelip, Resulullah hilafet için, sana bir şey söylemedi mi? dediğinde:(Biz, önce dindeki vazifemize bakarız. Dinin direği ise namazdır. Allahü teâlânın ve Resulünün, dinde, bizden beğendikleri şeyleri, dünyalık olarak beğenir, seçeriz. Bunun için Ebu Bekir’i halife yaptık) buyurdu.
Resulullah son günlerinde, hasta iken, namaz kıldırmak için, Ebu Bekri Sıddıkı kendi yerine imam yapmıştı. Bilal-i Habeşi her ezan okuduğunda, (Ebu Bekir’e söyleyin, nasa imam olsun!) buyururdu. Resulullah, kendinden sonra, Hazret-i Ebu Bekir’in halife olmaya, herkesten daha layık olduğunu gösteren ve Hazret-i Ömer, Hazret-i Osman ve Hazret-i Ali’den her birinin de, kendi zamanlarındaki insanlardan, hilafete en layık olduklarını bildiren çok şeyler söylemiştir.) [Gunyet-üt-Talibin]
İkinci binin müceddidi imam-ı Rabbani hazretleri de buyuruyor ki:
Hazret-i Ali, Ebu Bekri Sıddıkın halifeliğini seve seve kabul etmişti. Bunu herkes iyi bildiği için, (İstemeyerek kabul etti) demekten başka söz bulamadılar.
Hazret-i Ebu Bekir, halifeliğe layık olmasaydı, Hazret-i Ali onu istemez, benim hakkımdır derdi. Nitekim, Hazret-i Muaviye’nin halife olmasını kabul etmedi. Kendisi halife olmak için uğraştı. Halbuki, Hazret-i Muaviye’nin ordusu, kuvveti çok idi. Bu yüzden çok kimselerin ölmesine sebep oldu. Böylece güç durumda hakkını istediği halde, hakkı kendinde görseydi, Hazret-i Ebu Bekir’den istemesi daha kolay idi. Seçilmesini ister ve hemen seçilirdi. Hazret-i Ali, Hazret-i Ebu Bekir’i seçtiğini bildirip biat ettikten sonra, minberin önünde oturdu. Sonraki konuşmalarda, Halifenin suallerine tesirli cevaplar vererek Halifeyi destekledi. (Reddi Revafıd)
Seyyid Abdülkadir-i Geylani hazretleri aynı kitabında, Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i Ömer, Hazret-i Osman, Hazret-i Ali ve Hazret-i Hasan’ın üstünlüklerini gösteren hadis-i şerifleri ve hilafetlerini uzun uzadıya bildirdikten sonra, buyuruyor ki:
İmam-ı Ali şehid olunca, imam-ı Hasan müslüman kanı dökülmemesi ve rahat etmeleri için hilafeti bırakmak istedi. Hazret-i Muaviye’ye teslim etti. Onun emirlerine tâbi oldu. O günden itibaren Hazret-i Muaviye’nin hilafeti hak ve sahih oldu. Bu suretle, Server-i âlemin haber vermiş olduğu, (Bu benim oğlum seyyiddir. [Yani büyüktür]Allahü teâlâ, onun ile, müminlerden, iki büyük fırka arasını bulur.[Yani barıştırır]) hadis-i şerifinin manası meydana çıktı. Görülüyor ki, imam-ı Hasan’ın tâbi olması ile, Hazret-i Muaviye, İslamiyet’e uygun halife oldu. Böylece, müslümanlar arasındaki bütün anlaşmazlık sona erdi. Tabiin ve Tebe-i Tabiin ve dünyadaki bütün müslümanlar, Hazret-i Muaviye’yi halife olarak tanıdı. Server-i âlem, Hazret-i Muaviye’ye, (Halife olduğun zaman, yumuşak ol veya güzel idare et!) buyurdukları gibi, diğer bir hadis-i şerifte, (İslamiyet değirmeni, 35 sene veya 37 sene devam edecektir) buyurdu. Peygamber efendimizin çarh, yani dolab buyurmasının sebebi, dindeki kuvveti ve sağlamlığı bildirmek içindir. Bu müddetin otuz senesi dört halife ve imam-ı Hasan ile tamamlandıktan sonra, geri kalan beş veya yedi senesi, Hazret-i Muaviye’nin hilafeti zamanıdır. (Gunyet-üt-Talibin)
Mevahib-i ledünniyye ikinci cildinde, Resulullahın gelecekte olacak şeylerden verdiği haberleri bildirirken diyor ki:
İbni Asakir bildiriyor ki, Resulullah, Hazret-i Muaviye’ye, (Benden sonra, ümmetimin üzerine hakim olursun. O zaman, iyilere iyilik et. Kötülük yapanları da, af eyle!) buyurdu. Yine İbni Asakir bildiriyor ki, Resulullah, (Muaviye, hiç mağlup olmaz) buyurdu. Hazret-i Ali, Sıffin muharebesinde: Bu hadis-i şerif hatırıma gelseydi, Muaviye ile harp etmezdim, dedi.
İmam-ı Beyheki diyor ki, Hazret-i Ali buyurdu ki, Resulullahtan işittim, buyurdu ki: (Ümmetimden bazı kimseler meydana çıkacak, Eshabımı kötüleyeceklerdir. Bunlar, müslümanlıktan ayrılacaklardır.)
Allahü teâlânın Kur’an-ı kerimde (Hepsine Cenneti vaad ettim, ben onlardan razıyım, onlar da benden razıdır) diye methettiği eshab-ı kiramın hiçbirine dil uzatılamaz. Fâsık ve kâfir denilemez. Bu yüzden Hazret-i Ali kendisiyle savaş eden müslümanlar için buyurdu ki: (Kardeşlerimiz bize asi oldu. Bunlar, kâfir veya fâsık değildir.)
İmam-ı Şafii hazretleri de, (Allahü teâlâ, ellerimizi, bu kanlara bulaşmaktan koruduğu gibi, biz de, dilimizi tutup, bulaştırmayalım!) buyurdu.
Ya Rabbi! Bizleri parçalanmaktan koru! Hepimizi, razı olduğun, beğendiğin, Ehl-i sünnetin doğru yolunda birleştir! İslam düşmanlarının yalanlarına aldanarak, tuzaklarına düşmekten koru!
Ya Rabbi! Bizi ve bizden önce gelen din kardeşlerimizi af eyle! Mahlukların en kıymetlisi olan, Peygamberimiz Muhammed aleyhisselama ve temiz olan âline ve Eshabının hepsine bizlerden kıyamete kadar dua ve selamlar olsun! Âmin.
Abdullah bin Sebe hakkında kısa bilgi Müslümanlar arasında Eshab-ı kiram düşmanlığını ilk aşılayan Yahudi dönmesi Abdullah bin Sebe’dir, “Sebeiyye” denilen sapık yolun kurucusudur. [Geniş bilgi için Abdullah bin Sebe kimdir maddesini okuyunuz. Burada özetle yazıyoruz.]
Hazret-i Osman’ın halifeliği zamanında Yemen’den Medine’ye geldi. Ben müslüman oldum dedi. Halifenin gözüne giremeyince, her yerde halifeyi kötülemeye başladı. Fitne ve fesat çıkaracağı anlaşılarak Medine dışına çıkartıldı. O da gittiği Basra, Şam ve Kufe’de de Halife Osman’ın aleyhindeki faaliyetlere devam etti. Eshab-ı kiramın büyüklerine uygunsuz sözler söyleyerek bozgunculuk yaptıysa da fazla taraftar bulamadı. Mısır’a gelerek cahilleri etrafına topladı. “Hazret-i İsa’nın döneceğine inanıp da Hazret-i Muhammed’in döneceğine inanmayana şaşarım” dedi. “Halifelik Hazret-i Ali’nin hakkıydı, Osman onun hakkına tecavüz ederek zalimlik yaptı” dedi. Hatta Hazret-i Ebu Bekir ve Hazret-i Ömer’in hilafete geçmeye hakları olmadığını söyledi. Etrafına topladığı cahilleri isyana teşvik etti.
İbni Sebe ve taraftarlarının yaptığı fitnenin etkisinde kalarak Mısır ve Irak’tan Medine’ye gelen isyancılar Hazret-i Osman’ı şehid ettiler. Hazret-i Ali zamanında da fitne ateşini körüklemeye çalışan ibni Sebe, Kufe’ye giderek Hazret-i Ali’ye yaranmaya çalıştı. Hazret-i Ali’ye “sen tanrısın” diyerek ona secde etti. Hazret-i Ali, onu Medayin şehrine sürdü. Sebeiyye fırkası, Cemel ve Sıffin olayının hazırlayıcılarıdır. Hazret-i Ali’yi de şehid ettiler. Hazret-i Ali şehid olunca; “O ölmedi, bulutlara yerleşti, şimşek, yıldırım onun emri ile olmaktadır” derdi. Daha nice düzmece sözleri ile cahilleri aldatıp Müslümanları içeriden yıkmaya çalıştı. (Rehber Ansiklopedisi)
Yahudi İbni Sebe, 654’te Mısır’dan Medine’ye gelmiştir. (Müncid)
İbni Sebe Mısır’da isyana sebep oldu, ona inanan çapulcular, Osman’ı şehid etti. (Kamusül alam)
Yahudiler Resulullahı zehirledikleri halde, öldüremeyince bu sefer müslümanların arasında fitne çıkarmaya başladılar. İbni Sebe, her peygambere Allah tarafından vasi verildiği ve Hazret-i Muhammed’in vasisinin Hazret-i Ali olduğu hakkında propagandaya girişti. Mısır’dan Medine’ye gelmiştir. Hazret-i Ali’ye secde etmiştir. Hazret-i Ali de onu Medayin şehrine sürmüştür. (İslam Ansiklopedisi)
Cemel Savaşını hazırlayan ibni Sebe’nin Müslümanlığa karşı kazandığı zaferin bu ikincisi idi. Daha önce Hazret-i Osman’a karşı hazırladığı isyanı kazanmıştı. (Kısas-ı Enbiyâ, Mir’atül’iber)
Hazret-i Osman halife iken, Abdullah bin Sebe isminde Yemenli bir Yahudi, Medine’ye geldi. Halifeden yüz bulamayınca, Hazret-i Osman’ı kötüledi. Halife de, bunu Medine’den çıkardı. Bu da, Mısır’a gidip, halifeyi kötülemeye başladı. Çok bilgili olduğundan, cahilleri etrafına topladı. (Her Peygamberin bir veziri var idi. Peygamberimizin veziri de Ali’dir. Hilafet, onun hakkı idi. Osman, onun hakkını elinden aldı) diye her yerde konuşmaya başladı. (Tarih-i Taberi)
Eshab-ı kiramı kötüleyenlerin ilki, Abdullah bin Sebe’dir. (İbni Mülcem Hazret-i Ali’yi öldürmedi. Şeytan Ali’nin şekline girmişti. Şeytanı öldürdü. Ali, bulutlar içindedir. Gök gürlemesi, onun sesidir. Şimşek, kamçısıdır) derdi. İbni Sebe Yahudisinin sözlerine aldanan (Sebeciler), gök gürültüsü işitince, (Ey emirel-müminin! Sana selam olsun) derler. (Reddi revafıd)
Sebeiyye sapık inanışını kuran, Abdullah bin Sebe adında Yemenli bir Yahudidir. “Sen tanrısın” dediği için Hazret-i Ali bunu Medayin’e sürdü. (Tuhfe-i isna aşeriyye)
Eshab-ı kiramın hepsini sevenlere Ehl-i sünnet denir. Bir kısmını sevmeyenlere Şii denir. Tamamına düşman olanlara Rafizi denir. Rafiziler, ibni Sebe’nin yolundadır. (Cennet yolu ilmihali)
İbni Sebe’nin varlığı ve Sebe’iyye fırkası Rafıziler ile Sünni görünen bazı mezhepsizler, İbni Sebe diye birisi yok diyorlar. Halbuki yüzlerce kitap İbni Sebe’den bahseder. (El Şia ve El Sünne) kitabında İhsan İlahi Zahir diyor ki: İslam güneşi doğup her yere yayılınca, kâfirlerin ve müşriklerin kalbleri yanıp tutuştu. Yahudiler, İran Mecusileri, Hindular, İslam’a tuzak hazırlamaya başladılar. Fitne çıkarıp, kan dökülmesine sebep oldularsa da, İslamiyet’i yıkamadılar. Kâfirliğini gizleyenlerin başında Yahudi Abdullah bin Sebe gelir. Sünni ve Şia’dan tarihçiler, hadisçiler ve tabakat sahipleri, edebiyat ve soy kütükçüleri İbni Sebe’ye yer vermişlerdir.
Bazıları şunlardır:
Çok bid’at çıkaran İbni Sebe’ye Allah lanet etsin. (İbni Kesir, Bidaye ve Nihaye 7/190);
İbni Sebe kendini tam kamufle etmiştir. Basra valisi Abdullah bin Amir, ona ismini sorduğunda, ben ehli kitaptan İslamiyet’i seçen ve size yakın olmak isteyen bir kişiyim demiştir. İbni Amir ona, bunu nereden bileyim der ve Basra’dan çıkarır. (Taberi 4/326-327),
İbni Sebe, Şam’da rolünü oynayamadan Mısır’a geçmiştir. (Taberi4/340),
İbni Sebe’ye anası siyahi olduğu için İbni sevda da denir. (El Mukrizi, el Hutat 2/356);
İbni Sebe’nin anası Habeşli siyahi - zencidir. (Taberi 4/326-327),
İbni Sebe ve fırkası taşkınlar sınıfındadır. (Ebul Hasenil Eş’ari,Makalatil İslamiyyin 1/85);
Kelbi, ibni Sebecidir. (İbni Hibban kitabil Mecruhin 2/253);
İbni Sebe Hazret-i Ali ölmedi derdi. (El Mukaddesi, el Bedi vel Tarih5/129);
Hazret-i Ali’nin nasla imam olacağını ilk ortaya atan İbni Sebe’dir. (Şehristani, Milel ve Nihal 2/116);
İbni Sebe, Hazret-i Ali’nin bir kısmı ilahtır derdi. (Essafidi, el Vafi bil Vefiyyet 17/20);
Yahudi Pavlos’un Hıristiyanlığa yaptığı gibi Yahudi İbni Sebe de müslüman görünüp İslam’ı bozmaya çalıştı. (Ebil Iz El Hanifi, Şerh el akidetü et-Tahaviyye s.578);
İbni Sebe tenasühü İslam’a sokmaya çalışmıştır. (Mukrizi, el Hutat2/356);
Yahudi İbni Sebe, bâtıl davasını sinsice, tedrici olarak ve kurnazca yayardı. (Abdulaziz bin Veliyullah Muhtasaril Tuhfe el İsna Aşeriyyes.317);
Sebeciler biz vahye ulaştık derler. (İbni Ebi Ömer el Adni, Kitabül imam s.249);
Hazret-i Ali, Sebecileri ateşte yaktı. (El Maltı, Tenbih s.18, Cevzcani,Ahval el Rical s.38, Fahrettin el Razi İtikâdet Firak el Müslimin vel Müşrikin s.57; Hazret-i Ali’nin yaktığı hadis kitaplarında da geçer:Ebu Davud 4/126, Nesai 7/104, Hakim 3/538),
Fahrettin el Razi, İtikâdet Firak el Müslimin vel Müşrikin s.57;
Es Sekseki, el-Burhan;
İbni Teymiye, Mecmu’ul Fetava 4/435, Minhec’ul Sünnetül Nübeviyye
El Ma’laki, Temhid vel Beyan s.54
Zehebi, el Muğni fid Duafa 1/339; Mizan 2/426, İslam Tarihi 2/122-123;
Essafidi, el Vafi bil Vefiyyet s.17-20
İbni Kesir, Bidaye ve Nihaye 7/183;
Kermani, Firak el İslamiyye, s. 34
Şatibi, el İ’tisam 2/197;
Ebil İz El Hanifi, Şerh el akidetü et-Tahaviyye s.578;
Cürcani, Tarifat;
Mukrizi, el Hutat 2/356-357;
Hafız bin Hacer, Lisanil Mizan 3/290;
El Ayni, Akdul Ceman 9/168;
Sefarani, Levamiul Envar 1/80;
İbni S’ad, Tabakat Kübra 3/39
Abdul Aziz bin Veliyullahil Dehlevi, Muhtasaril Tuhfe el İsne Aşeriyye s.317
Şia kitaplarından bazıları: El Naşi el Ekber, Meseil el İmame s.23;
El Kami, Mekalet ve Firak s.2;
Nubahti, Firak el şia s.23;
Ebu Hatim el Razi, El zine fil Kelimatil İslamiyye s. 305;
El Keşi, Rical s. 98-99;
Ebu Cafer Saduk bin Babuvi el Kami, Men la Yahdurhül Fıkıh10/213;
Şeyh el Mufiyd, Şerh Akaidil Sudur s. 257;
Ebu Cafer el Tusi, Tehzibul Ahkam 2/322;
İbni Şehri Aşub, Menakibi âli Ebi Talib 1-227-228;
İbni Ebil Hadid, Şerh Nehcül Belaga 2/99;
Hasan bin Ali el Hilli, Rical 2/71;
İbnil Murteda, Tacul Arus s.5-6;
Erdibili, Cami ul Rivat 1/485;
El Meclisi, Bahrul Envar elcamiatü lidürari Ehbaril Eimmetül Ethar 25/286;
Nimetullah El Cezairi, Envarul Numaniyye 2/234;
Tahir El Âlimi, Miratül Envar ve Mişkatül Esrar fi Tefsirul Kur’ans.62;
Memakani, Tenkihul mekal fi ehvalir rical 2/183;
Muhammed Hüseyn el Muzferi, Tarih el Şia s.10;
El Havanseri, Ravdatül Cinan 3/141
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
Şii’lerin Hz.Ömer’den Nefret Sebebi ve Şİİ İRAN GERÇEKLERİ…
Şiiler namazlarında, türbelerinde, dualarında, dini bayramlarında Hz. Ömer’e lanet ettikleri gibi, işleri ters gittiğinde “Hay lanet Ömer’e!” derler. Hatta İran devleti Hz. Ömer efendimizi Şehid eden Ebu Lü’lü kafirinede türbe yaptı. Mubarek bir zat gibide ziyaret edip ona hayır dua ederler.!!! Şiilerin Hz. Ömer’e düşmanlığının altında yatan asıl sebep, İran’ın fethidir. Hz. Ömer halifeliği döneminde İran içlerine birçok fetih gerçekleştirdi; İran hinterlandı (İran, Suriye, Ermenistan ve Bizans topraklarının önemli bir kısmı) Hz. Ömer zamanında Müslümanlaştırıldı. Kendilerini Sasani İmparatorluğu’nun varisi olarak gören Persler, topraklarının fethedilmesini ve eski dinlerinin yok edilmesini hiçbir zaman hazmedemedi. Videoda Hz. Ömer’e lanet namazını !!! İranlı ayetullah Şiiliğin doğuşunu , Şiilerin neden Hz. Ömer’den nefret ettiklerini ve İran’ın ABD karşıtı gibi gözüküp şii yayılmacılığı için nasıl kafirle işbirliği yaptığını yakınen göreceksiniz. ___________________________________________ ÖNEMLİ BİR AÇIKLAMA : VİDEONUN SONLARINA DOĞRU AHMEDİ NEJAD’IN IRAK ZİYARETİNİ GÖRECEKSİNİZ. Bunda ne var demeyin. Bu ziyaret Irak işgali sırasında daha ABD Irak’dan ayrılmadan oldu. BU buluşma Irak’ın yeşil bölgesi yani en güvenli bölgesinde gerçekleşti. Yeşil bölge ilan eden taraf ise ABD !!! Yani ABD korumasında NEJAD Iraka gitti. PEKİ AMERİKA DÜŞMANIMIZ NARALARI ATAN SENELERDİR YOK EDERİZ VURURUZ KARŞILIK VERİRİZ SAFSATALARI SALLAYAN BU ADAM NASIL OLDUDA ABD KORUMASINDA BURADA!! SİTEMİZDE DEFAATLE BİR KONUYU DİLE GETİRİYORUZ. ARTIK ŞUNU AKLIMIZA KAZIMAMIZ LAZIM.
İRAN, ABD İLE SENELERDİR DANIŞIKLI DÖVÜŞ İÇERİSİNDEDİR. ASLA SALDIRACAĞI FELANDA YOKDUR. TV ve GAZETELERDE ABD İRANA SALDIRACAK İSRAİL VURACAK HABERLERİ ARTIK GINA GETİRMEDİMİ ? NE ABD ne İRAN ASLA BİRBİRLERİNE SALDIRAMAZLAR. ÇÜNKÜ İKİLİ ÇIKARLARI HERŞEYİN ÜSTÜNDEDİR. 10.000 KM DEN IRAKA’A GELEN ABD NASIL OLDUDA SALDIRMADI İRANA ? NASIL OLDUDA İRAN Bİ ANDA ZENGİNLEŞTİ ? NASIL OLDUDA İRAN IRAK TOPRAKLARINDA CİRİT ATAR OLDU ? SADDAM ZAMANINDA IRAKA ADIMINI ATAMAYAN İRAN NASIL OLDUDA IRAK’DA SÖZ SAHİBİ OLDU.
HİÇ DİKKAT ETTİNİZ Mİ; IRAK İŞGALDEYKEN İRAN’NIN BİR TEPKİSİ OLDUMU ? SİTEMİZDE Şİİ ALİMLERİNİN FETVALARINI SENEDLERİYLE YAYINLADIK. ABD ORDUSUNA SALDIRMAYIN CAİZ DEĞİLDİ FETVALARINI !!! BU ESKİ PERS, ATEŞE TAPAN İRANLILAR OSMANLIYI EN ÇOK UĞRAŞTIRAN, ISLAH OLMAZ SAHABE DÜŞMANI BİR MİLLETDİR. TARİHLERİNDE ASLA BİR KAFİR MİLLETLE SAVAŞI YOKTUR. BUNDAN SONRADA OLMAYACAKTIR. RASULULLAH EFENDİMİZ ZAMANINDA BİLE MÜNAFIK KAFİR VAR İKEN BU İRANI MOLLA GİBİ GÖREN TÜMÜNÜ MÜSLÜMAN SANAN AKLA ŞAŞARIZ.. Efendimiz zamanındaki münafıklar ne müslüman öldürebildi ne incitebilmiş iken bugün şii Zulümleri Irak, yemen, Bahreyn, Suriye de alabildiğine sürmekte. BİZ KIBLEYE YÖNELENLERİN DÜŞMANI DEĞİLİZ.
Şiiler Ebu lü’lü ye kabir yapmışlar ve kabrini ziyaret edip burada dua ediyorlar. Kabrin üzerindede Ebubekr’e ölüm, Osman’a öüm yazıyor. (Radıyallalahu Teala Anhum) Bu adam (Ebu lü’lü) Hazreti Ömer’i şehid eden daha sonrada intihar ederek hayatına son vermiş bir mecusi kafiridir. Fakat Şiiler böyle olduğunu bile bile kendi dualarında Mecusi kafiri Ebu Lü’lü ile birlikte haşredilmesini niyaz ediyor. Buda tabi hazreti Ömer’e olan nefretlerinden ileri geliyor.
Şia' ların ŞOK edici Sapık İnançları!!!
İran’ın resmi devlet ideoloji olarak başını çektiği Şii mezhebine dair kamuoyunda oldukça yanıltmalar ve yanlış yönlendirmeler söz konusu. Bizler sitemizde bizzat Şiilerin (12 İmamcılar, Caferiler, İsna Aşeriye, Ehli Beyt, Alevi, Nusayri vs. gibi etiketler taşıyorlar) tarihten günümüze kadar gelen en temel eserlerine,mevcut Ayetullahları, Merciiyyet makamı alimleri ve düşünürlerinin kitaplarını,fetvalarını ve demeçlerini yayımlamaktayız. 1979 İran’daki Humeyni devrimi ileaslında Müslümanlar arasında vahdetin temin edildiği, Sünni-Şii arasında farkın olmadığı gibi sloganlar ile tüm dünyada sahte bir birliktelik rüzgarları estirildi. Oysa başta Humeyni olmak üzere hiçbir Şii alimin,düşüncesini şekillendiren temel mezhep eserlerini, alimlerini ve kitaplarınıinkar ettiğini, bunların içeriğini kabul etmediğini, yeni bir şey getirdiğini hiç kimse söyleyemez! Bu inkarı mümkün olmayan; ancak üstü son derece sinsi şekilde belirli çıkarlar doğrultusunda gizlenmeye çalışılan hakikat yeniden açığa çıkartılmalıdır.Şiilerin en temel inanç eserlerini, düşünce yapılarını, yaşayışlarını, diğer Müslümanlara bakış açısını ve Ortadoğu başta olmak üzere İran eliyle Şii oluşumların yürüttüğü projeleri, faaliyetleri ve planları irananaliz sitesi olarak kamuoyu ile paylaşmaya devam edeceğiz.
Onlarca şii mezhebine ait eserleden şii'lerin temel inançları;
1. Hz. Peygamberin (sav) vefatından sonra üç kişi hariç herkes İslam’ı reddetti: Mikdad, Ebu Zer ve Selman-ı Farisi!(Kur’an-ı Mecid, Makbul HüseyinDehlevi, Sayfa 134)
2. Tüm imamlar makam ve mertebe olarak Hz. Muhammed (sav)’e denktirler.(Usûl-u Kâfi, Cilt 1, Sayfa: 270)
4. Sahabey-i Kirâm (ra) Hz. Ali’nin (ra) ilahi hakkını (vilayet) inkarederek kafir olmuşlardır. İlk üç halife ve diğer Sahabeler vilayeti kabuletmeyerek kafir olmuşlardır.
(irananaliz:Bu sapkın düşünce SelahaddinÖzgündüz’ün başını çektiği Zeynebiye dahil diğer Türkiye’deki Şii-Caferilerintıpkı diğer mezhepdaşları gibi en temel inanç esaslarından bir tanesidir. Entemel başvuru kitapları olan Usûl-u Kâfi adlı eser internet taraması ileTürkçesine ulaşılabilecek içinde binlerce sapkın, uydurma, bidat ve çirkinithamlar ve hakeret içeren bilgiler yer almaktadır. Bunlara ait sitelerdekidini içerikli makalelerin herhangi birisine veya Caferiyol adlı dergilerinebakıldığında referans verdikleri kitapların en başında usûl kitaplarının baştacı olan el Kafi gelmektedir. İşte bu bidat fırkasının düşüncesi yine aynıkitabın 420. Sayfasında yer almaktadır. Farklı basımlarda doğal olarak sayfasayıları değişiklik arz edebilir.)
5. Allah ile Ali arasında farklılık. (Cila’ul-Uyûn, Cilt 2, Sayfa 66)
6. Bizler Allah’ın nazarında kullarının gözleriyiz ve tüm insanlık için nihai otoriteyiz. (Usûl-u Kâfi, Cilt 1, Sayfa 145)
7. Kur’an-ı Kerim’in tam bilgisine İmamlar hariç kimse sahip değildir. (Usûl-uKâfi, 1, Sayfa 228)
8. “Bidat”; Allah (cc) haşa yalan söylüyor. (Türkiye’deki Şii Caferiler de dahil tüm Şiilerin en temel eseri olan Usûl-u Kâfi,Cilt 1, Sayfa 148)
9. Hz. Ebubekir (r.a) öldüğü sırada kelimeyi (şehadet)söyleyemedi! (Israr-ı Muhammed, Sayfa 211)
10. Kaimimiz (12. İmam) kalktığında, Humira (Hz. Ayşe) mezarından kaldırılacak ve Muhammedin (sav) kızı Fatıma’nın intikamını almak için kırbaçlanarak cezasını çekecek. (el Şafi, Cilt 2, Sayfa 108)
(irananaliz:Aslında nerdeyse tüm Şiilerin, aliminden avamına kadar Hz. Ayşe(ra)’ye karşı taşıdıkları nefret, kin ve çirkin ithamları gayet iyi biliniyor.Tıpkı İfk hadisesi sırasında olduğu gibi ve günümüzdeki İslam düşmanları veŞarkiyatçı literatürüyle paralel bir zihniyetin izdüşümü Şiilerin bu bakışaçısı)
11. Ali İlahtır! (Cila’ul-Uyûn, Cilt 2, Sayfa 66)
12. Allah (cc)’ın (varlığının hücceti) bilinmesinin yolu İmam olmaksızın tesis edilemez. (Usûl-u Kâfi, Cilt 1, Sayfa 177)
13. Sarhoş Hulafay-i Raşidin için Kur’an’da değişiklik yapılmıştır. (Kur’anTercümesi, Makbul Hüseyin Dehlevi, Sayfa 479)
17. İmam ölüm saatini bilir ve ölümü onun kontrolü altındadır! (Şiilerin en muteber kitabı Us’ul el Kâfi, Cilt 1, Sayfa 258)
18. Pakistan hakiki Kur’an-ı Kerim’de bahsedilmiştir, şimdiki Kur’an anlamsızdır. (Hazar Tümhari Das Hamari, Sayfa 554)
19. Hz. Ömer (ra)’in kafirliği hakkında şüpheye düşmek küfürdür! (Cila’ul-Uyûn, Sayfa 63)
20. Abdullah İbni Sebe İmamet’in zorunlu olduğunu savundu ve Hz. Ali(ra)’nin gerçek ilah olduğunu iddia etti. (Envar-ı Nu’maniye, Cilt 2, Sayfa234)
21. Şiilere göre hiçbir şey İmamlardan gizli kalamaz ve onlar geçmiş, mevcud ve gelecek zamanın tam bir bilgisine sahiptirler. (Usûl-u Kâfi, Cilt 1, Sayfa260)
22. Kur’an dört kısımda indirilmişken şimdiki Kur’an üç kısımdan oluşmaktadır. (Şia Aur Tahrif-i Kur’an, Sayfa 62)
23. Hz. Ali (ra)’in ilk halife olduğunu inkar edenler kafirlerdir. (Envar-ıNu’maniye, Cilt 3, Sayfa 264)
24. Hz. Ayşe (ra) kafir bir kadındı. (Hayat’ul Kulûb, Cilt 2, Sayfa 726)
25. Bizler halifesi Ebubekir olan ne Allah’ı ne de Peygamberi kabul etmeyiz! (Envâr-ı Nu’maniye, Cilt 2, Sayfa 278)
26. İmam Peygamberin (as) sahip olduğundan daha fazlasına sahiptir. (Usûl-uKâfi, Cilt 1, Sayfa 388)
27. Şimdiki Kur’an kısaltılmışken Gerçek Kur’an İmam Mehdi tarafından muhafaza edilmektedir.(Hazaar Tumhari Das Hamari, Sayfa 553)
28. Ebu Bekir ve Ömer Şeytan’dan daha fazla zorbaydılar. (Hakkul Yakîn,Sayfa 509)
29. İmam Mehdi (12. İmam) Ayşe’yi (ra) soyarak cezalandıracaktır. (Hayat’ulKulûb, Cilt 2, Sayfa 901)
30. Farklı bir şehadetin kabul edilmesi (Usûl-i Şeriat fi Akaidul Şiâ, Sayfa423)
31. İmam’ın hareketlerine ağlamak ve gizli tutmak Cihaddır. (Usûl-u Kâfi,Cilt 2, Sayfa 226)
32. Şeyheyhn (Hz. Ebubekir ile Hz. Ömer kast ediliyor) Hz Ali (ra)tarafından derlenen Kur’an-ı kabul etmediler! (Faslul-Hitab, Sayfa 44)
33. Hz. Ebubekir ile Hz. Ömer (ra) cehennemin yedi kapısı arasındadırlar.(Hakkul Yakîn, Sayfa 500)
34. Hz. Ayşe ve Hz. Hafsa (ra) münafık ve kafir kadınlardı! (Hayat’ul-Kulûb,Cilt 2, Sayfa 900)
37. Kur’an bir keçi tarafından yendi. (Min Kitabul Burhan Fi Tefsir’ulKur’an, Sayfa 38)
38. İmam Mehdi, Şeyheyhin (Hz. Ebubekir ile Hz. Ömer Efendilerimiz)mezarlarının kazılarak ölü cesetlerini çıkartacak, onları diriltecek ve cezalandıracaktır. (Hakkul Yakin, Sayfa 371)
39.“Ayşe bir münafıktı!” (Hayatul Kulûb, Sayfa 867)
(irananaliz:Şiilerin enbariz Ehli Beyt düşmanlığı, zira bu sakat mantık Hz. Muhammed (sav)’in mübarek eşlerini ailesinden saymayacak, Hz. Fatıma (ra) ve onun soyundan gelenleri EhliBeyt sayacak!)
40. Hz. Ali’den (ra) yardım dilemek bir şirk olmayıp Hz. Peygamberin(sav)’in yoludur! (Hathi Kay Daant Khanay Kay Aur Dikhanay Kay Aur, Cilt 2,Sayfa 41)
41. İmam Mehdi tüm Sünni alimleri katledecek. (Hakkul Yakîn, Sayfa 527)
(irananaliz:Bu sebeple olsa gerek ki Rafizi İran’ın desteklediği ve meşhur Şii merciiyetlerin fetva verdiği Şii terör şebekeleri Irak’ta dünyanın en meşhurları olan yüzlerce Ehli Sünnet alimlerini kaçırdı, işkence etti vekatletti. Halen işbirlikçi Şii Irak Hükümetine, milis örgütlere ait gizli-açık cezaevlerinde ve merkezlerde çok sayıda Sünni alim, imam, hatip, önde gelen ve mazlum Iraklılar tutulmaya devam etmektedir.)
42. Kur’an-ı Kerim’i başlıca derleyenler tahrif edilmiş, bozulmuş ve kötüye kullanılmış Kur’an-ı Kerim’i aktardılar. (El İhticac, Sayfa 257)
43. Ebubekir, Ömer, Osman ve Muaviye tıpkı put gibidirler, onlar Allah’ıntüm yaratıklarının en kötüsüdürler. (Hakkul Yakin, Sayfa 519)
(irananaliz:Türkiye’de 1990’larda her ne kadar ilk üç halifeye cesaret edilmesede sahabe Hz. Muaviye (ra)’ye yönelik İrancı radikal ve çevirilerle yetişen birgüruhun çirkin hareketleri ve saldırıları aslında bilmedikleri, temeldeŞiilerin düşünce dünyasında derin yer edinenen bu tür menfur esaslaradayanmaktadır.)
44. Aişe (Hz. Peygamberin -sav- eşleri) alenen terbiyesizlik işlemiştir. (Kuran-ı Mecid, Makbul Hüseyin Dehlevi, Sayfa 840)
(irananaliz:Bu aşağılıkiftira Resulullah – sav- döneminde Yahudiler ve İslam düşmanları tarafındanyapılırken kurulduğu günden bu yana Şiiler nezdinde hiç değişmeden aynımel’unlukla dillendiriliyor oluşu mezkur güruhlarla aynı dünyanın insanlarıolduğunu da gözler önüne sermektedir. Tabi modernist ilahiyatçılar ve köksüzoluşumların da Hz. Ayşe (ra) mevzubahis olduğunda aynı ebter ağacın dallarıoldukları gözlerden kaçmıyor.)
45. Aliyyun Veliyullah demeksizin kelimey-i tayyibe yanlıştır. (Şia MezhebHak Hai, Sayfa 2)(irananaliz:Yani kelimey-i şehadet getirince veya kelimey-itevhid getirence bir Müslüman oraya buraya uyduruk Şii mezhebinin icbarkıldığı, dinde yeri olmayan şeyleri söyleyecek!)
46. Ebubekir ve Ömer Şeytan’ın takipçileriydi!(Kur’an-ı Mecid, MakbulHüseyin Dehlevi, Sayfa 674)
47. Allah (cc) mutlu olduğunda Farsça konuşmaya başlar, kızdığında ise Arapça konuşur! (Tarihul İslam, Sayfa 163)
48. Kur’an-ı Kerim’de fahşa (kötülük) Ebubekir’i, munkir Ömer’i, baği(isyankar) Osman’ı kast etmektedir. (Kur’an-ı Mecid, Makbul Hüseyin Dehlevi,Sayfa 551)
Bu kadar delilden sonra birisinin çıkıp şiilerin Müslüman olduğunu söylemesi o kişiyi ancak kafir yapar.
“Kim kafire kafir demezse kendisi kafir olur“
İmamı Azam Ebu Hanife (Rah.a)
Humeyni'nin Sapık İnancı!
Suriyeli büyük alim Üstad Said Havva’nın hacmi küçük fakat değeri oldukça büyük eseri “Humeynicilik”i bölümler halinde yayınlıyor. Türkiyeli okuyucuya ulaşmaması için adeta sansürlenen eserinde Üstad Said Havva, Humeynicilik’in iç yüzünü açık ve net bir şekilde ortaya koyuyor.
Şia’nın aykırı inançları ve Humeyni’nin onları benimsemesi:
Şia tarihi boyunca birçok aykırı görüş ortaya çıkmış ve Şiilik adına birçok asılsız inanç Müslümanların arasına sokulmuştur. Şiilik, birçok küfür düşüncenin sızmasına ve İsmailiye, Nusayrilik ve Dürzilik gibi aşırı fırkaların türemesine yol açmıştır. Bu fırkalar, Oniki İmam Şiasının da, Ehli Sünnet ve’l-Cemaat’in de küfür olarak gördüğü batıni fırkalardır.
Bununla birlikte Oniki İmam Şiası bu fırkaların küfür olduğuna hükmetmesine rağmen kendisi de birçok asılsız inanca sahiptir. Oniki İmam Şiası bu aşırı fırkaların küfür olduğunu söylemekle birlikte Ehli Sünnet ve’l-Cemaat’e karşı onları desteklemektedir. Bu fırkalar usûlde ve furûda Oniki İmam Şiası’ndan farklı olsa da, Oniki İmam Şiası, insanın ilahlığı ve benzeri sapık inançlara sahip olan bu fırkaları kendisine Ehli Sünnet ve’l-Cemaat’ten daha yakın hissetmektedir ki bu bile başlı başına tehlikeli bir sapmanın delilidir.
Burada bu sapmanın yönlerini tüm ayrıntılarıyla ele almayacağız ve sadece Oniki İmam Şiası’nın ve Humeyni’nin benimsediği ve savunduğu aykırı inançlardan bazılarına değinmekle yetineceğiz.
İmamlar Hakkındaki Aşırı İnanç
Allah Teâlâ şöyle buyurur: (Onlar Allah’ı bırakıp bilginlerini, rahiplerini ve Meryem oğlu Mesih’i kendilerine rab edindiler.) (1) Hıristiyanların Mesih’i rabb edindikleri bilinmektedir. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem, hahamlarını ve papazlarını nasıl rabb edindiklerini izah ederken hahamların ve papazların onlara haramı helal ve helali haram kıldıklarını ve onların da buna itaat ettiklerini söyler.
Şia da bu konuda aşırı gitmiş ve imamlarına masumiyet sıfatı vermiştir. İmamların masumiyetine inanmayı mezhebin asıllarından saymıştır.El-Kuleyni “El-Kâfi”de, İbni Bâbeveyh El-Kummi “Akâidu’ş-Şia El-İmamiyye”de, Eş-Şeyh El-Müfid “Evâilu’l-Makâlât” ve “Tashihu Akâidi’ş-Şia El-İmamiyye” isimli kitaplarında bunu ispat eder. Şia’nın eski ve yeni imamları, imamların bilerek veya bilmeyerek hata yapmaktan, dalgınlıktan ve unutkanlıktan masum (korunmuş) olduğu inancında birleşmişlerdir. Onlara göre imamlık makamı peygamberlik makamından daha üstündür. (2) Helal ve haram kılmada mutlak özgürlüğe sahiptirler. Şiilerin önde gelen alimlerinden El-Kuleyni Usûlu’l-Kâfi’de Allah’ın Muhammed’i, Ali’yi ve Fatıma’yı yarattığını ve onların bin yıl kaldığını, daha sonra bütün her şeyi yarattığını ve onları bu yaratılışa şahit kıldığını, yaratılan her şeyi onlara itaat ettirdiğini ve idaresini onlara bıraktığını, onların diledikleri şeyleri helal ve diledikleri şeyleri haram kıldıklarını söylemiştir. (3)
Şiilerin imamları hakkında bu şekilde aşırı gitmeleri, imamlarını kainatın idaresi ve düzeninde Allah Subhânehu’ya ortak koşmalarına yol açmıştır. Oysa Allah azze ve celle kainatın idaresinin yalnızca kendine ait olduğunu bildirmektedir: (İşleri düzene koyan Allah’tır.)(4)
Yine Şiilerden bazıları aşırı giderek imamları gaybı bilmede ve her şeyden haberi olmada Allah’a ortak koşmuştur. El-Kuleyni, “El-Kâfi”de, “İmamlar geçmişte olanı ve gelecekte olacağı bilirler, hiçbir şey onlara gizli kalmaz” adıyla bir bölüm açmıştır. (5) Bütün bunlar Allah Teâlâ’nın (O, gaybı bilendir. Kendi gaybını kimseye açmaz. Ancak elçilerinden hoşnut oldukları müstesna.) (6) buyruğuna ters düşmektedir. Biz, Allah’ın kullarına keramet olarak gaybından bazı şeyleri bildirmesini inkar etmiyoruz. Bilakis bunun her hangi bir yaratılmış için temel hak olduğu inancını reddediyoruz.
Bu sapıklıklar her sapık ve deccale kapıları sonuna kadar açmış ve bazı insanların peygamberlik makamının üzerinde bir makama sahip olduklarını ve İslam şeriatını diledikleri gibi değiştirebileceklerini iddia etmelerine neden olmuştur. Oysa hak ehlinin inancına göre peygamberlik özel bir makamdır ve Allah Teâlâ dilediğini o makama seçer. (Allah, meleklerden de insanlardan da elçiler seçer.) (7)
Humeyni, bu aşırı inancı destekleyerek daha da derinleştirmiştir. Bu dinin mutlaka bilinmesi gereken hükümlerini inkardır ve apaçık bir küfürdür. Humeyni’nin imamlar hakkında nasıl aşırı gittiğine, onlara nasıl masumiyet, kainatı idare ve ilahi ilim sıfatları verdiğine ve onları nasıl peygamberlik makamının üzerine çıkardığına bir bakın. Humeyni, “El-Hukumeti’l-İslamiyye” (İslam Devleti) isimli kitabında şöyle diyor: “Şüphesiz imamların övgüye layık bir makamı, yüce bir derecesi ve kainattaki oluşum üzerinde etkileri vardır. Kâinattaki bütün zerreler, onların velâyetine ve yönetimine boyun eğer. Mezhebimizin temel inançlarından biri de, imamların, mukarrab bir meleğin veya gönderilmiş bir peygamberin ulaşamayacağı bir makama sahip oldukları inancıdır. Elimizdeki rivayetler ve hadislere göre, Rasul-ü Azam sallallahu aleyhi ve sellem ve imamlar (Allah’ın selamı onların üzerine olsun), bu dünyaya gelmeden önce nurdular. Allah onları Arş’ının etrafında toplamıştır… Onların şöyle dedikleri nakledilmiştir: Bizim Allah ile öyle hallerimiz var ki, hiçbir mukarrab melek veya gönderilmiş peygamber ona ulaşamaz.” (8)
Humeyni, adı geçen kitabının bir başka yerinde şöyle der: “İmamların öğretileri hiç şüphesiz Kur’an’ın öğretileri gibidir. Belirli bir nesle özel değildir. Bilakis Kıyamet’e kadar her çağda ve her yerde herkes için geçerli, uygulanması ve uyulması farz olan öğretilerdir.” (9) Ayrıca, onlar için (yani imamlar için) unutkanlık ve gaflet düşünemediğini söyler. (10)
Dipnotlar:
(1) 9/et-Tevbe/31
(2) Hayatu’l-Kulûb; El-Meclisi, 3/10
(3) Usûlu’l-Kâfi; sf: 287. Humeyni, Keşfu’l-Esrâr’da bu hadisin sahih olduğunu söyler. ( El-Kafi Şianın en muteber kitabıdır.)
(4) 10/Yunus/3
(5) Usûlu’l-Kâfi; sf: 160. Daha fazla ayrıntı için bkz: “El-Bâbu’l-Hâdiy Aşera” ve “Keşfu’l-Murâd Şerhu Tecridi’l-İ’tikâd”; İbnu’l-Mutahhar Eş-Şii
(6) 72/el-Cin/26-27
(7) 22/el-Hacc/72
(8) El-Hukumetu’l-İslamiyye; sf: 52. Kahire baskısı, 1979. Tahran baskısı: Mektebetu Berzek el-İslamiyye. Diğer başka ayrıntılar için Allâme Ebu’l-Hasen En-Nedvi’nin “Sûretâni Mutedâddetâni” (İki Zıt Tablo) isimli eserine (sf 77 ve sonrası) bakınız.
Aşağıda, Osmanlı Devleti ile İran arasında yapılan anlaşmaların tamamında yer alan ilginç bir ayrıntıya temas edeceğim. Okuyunca, “vay be, ecdadımız demek bu konulara bu kadar özen göstermiş” diyeceksiniz.
Ama önce, İran konusunu hangi vesile ile ele aldığımıza da kısaca temas edelim.
Önümüzdeki günlerde dünyanın gündemini büyük ölçüde İran oluşturacaktır.
Nitekim dünya yeni haftaya konusunu İran’in oluşturduğu 2 yeni haberle giriyor. Bunlardan ilki, İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad’ın Cuma günü yapılan 9. dönem parlamento seçimlerinde umduğu sonucu alamaması ve radikallerin oylarını artırması…
Diğeri de, Alman Die Welt gazetesinin dün ortaya attığı, İran’ın Kuzey Kore ile birlikte 2010 yılında atom bombası denemesi yaptığı iddiası…
İran seçimlerinin hemen ertesinde gündeme getirilen bu iddia, tıpkı Irak işgali öncesinde yapılan yalan haberlerde olduğu gibi İran’a yapılması muhtemel saldırıyı meşrulaştırmak için ortaya atılmış asparagas haber de olabilir, doğrulanmış bir bilgi de…
Eğer bu deneme 2 sene önce yapılmışsa ve ABD ve İsrail’în gizli servisleri bunu zamanında tespit edememişlerse, bu servislerin gücü gereğinden fazla abartılıyor demektir…
Eğer atom bombası denemesi gizli servislerce zamanında tespit edilmiş ve bu bilgi şimdi el altından medyaya servis edilmişse, yeni senaryo hazırlıklarından söz etmek mümkündür.
Dün, Amerika İsrail Kamu Bilgilendirme Komitesi’nin yıllık politika konferansında konuşan ABD Başkanı Barack Obama, ABD çıkarlarını korumak için gerektiğinde İran’a karşı güç kullanmakta tereddüt etmeyeceklerini söylemiş
Nitekim İsrail Başbakanı Netanyahu’nun bugün Washington’da ABD Başkanı Obama’yla gerçekleştireceği görüşmede, “İran’a askeri müdahale” pazarlığıyapması da bekleniyor.
Bakalım önümüzde süreçte bir ateş topunu andıran bölgemizde hadiseler hangi istikamette seyredecek. Geçtiğimiz günlerde yaşanan MİT krizini de bu gelişmelerden tamamen bağımsız değerlendirmek imkansızdır. İç içe geçmiş hadiseler yumağında yeni bir dönemin kapıları aralanıyor bölgemizde.
Hazır konu İran’a gelmişken, Türk – İran ilişkilerinin geçmişinden bir kaç ayrıntı vermek istiyorum.
Osmanlı’nın Hz. Ebubekir – Hz. Ömer hassasiyeti…
16. Yüzyılın sonlarında İran, bir taraftan Osmanlı Devleti tazyikinde, diğer yandan Özbek baskısı altındaydı. Savefiler için vaziyet son derece umutsuz görünüyordu.
Bu şartlarda Osmanlılara daha fazla karşı koyamayacaklarını anladılar. İran Şahı Abbas sulh istedi. Bu amaçla şehzade Haydar Mirza’yı rehine sıfatıyla İstanbul’a gönderdi. Maiyetinde 600 kişi vardı. 29 Ocak 1590’da Padişahın huzuruna kabul edildiler. Uzun müzakelerden sonra, 21 Mart 1590’da anlaşma imzalandı.
Anlaşmanın maddeleri arasında, Peygamberin sahabileri, ictihad sahibi imamlar ve Hz. Aişe Annemiz hakkında “şetm ü la’n ve kazf u ta’n”(küfür etme, lanet okuma, zina suçlaması ve kınama) olunmaması hükümü de vardı. Bu şartla taraflar arasında barış anlaşması imzalandı.
17 Mayıs 1639’da imzalanan Kasr-ı Şirin Anlaşması’nda da, Osmanlı Devleti’nin Kanuni zamanından beri İran’la yaptığı anlaşmalara öncelikli şart olarak koyduğu Peygamber Efendimizin en yakın kader arkadaşları Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer’e sövüp sayılmaması (Şeyheyne seb’ ve şetm’ edilmemesi) hükmü anlaşmadaki yerini almıştır.
İran’la gerçekleştirilen ve Kasr-ı Şirin Anlaşması’nı bir bakıma teyit eden 17 Ekim 1736 tarihli yeni anlaşmada da, Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer’e sövüp sayılmaması hükmü yer aldı. Bununla birlikte, İran Şahı Nadir Şah’ın anlaşma öncesi Caferi mezhebinin dört mezhep dışında 5. Mezhep olarak tasdik edilmesi önerisi ise reddedildi.
İranlılarla Evliliğin Yasaklanması…
Arşivdeki araştırmalarımız sırasında ilginç belgelere de şahit olduk. Osmanlı Devleti komşusu İran’a karşı devamla surette temkinli yaklaşmış ve Şiîliği yayma eğilimi içinde bulunan bu ülkeye karşı hassasiyetini sürekli muhafaza etmiştir. Osmanlı Devleti’nin bu konudaki hassasiyetini iyi bilen ve Osmanlı topraklarına Şiîliği sızdırmaya pek muvaffak olamayan İranlılar, bu konuda daha kurnazca bir yaklaşım sergileme yoluna gitmişlerdir.
Normal yollardan gerçekleştiremedikleri sızma harekâtı için, bu işi evlilik ilişkileri yoluyla gerçekleştirmeyi de gündemlerine aldılar. Kendi vatandaşlarının Osmanlılarla evliliğini teşvik ettiler. İşte bunu fark eden Osmanlı Devleti, 1915 yılının Ağustos ayında yayınladığı bir genelge ile “Osmanlı vatandaşı Müslim ve gayrimüslim kadınların İran tebeasından insanlarla evlenmelerinin yasak olduğunu ve bu konuda gereğinin yapılmasını” istedi. Kaldı ki bahsi geçen tarihte komşumuz İran fevkalâde güçlü bir devlet pozisyonunda da değildi. Şiîliğin siyasal anlamdaki ihracına karşı, Osmanlı Devleti’nin almış olduğu tedbir ilginçtir.
Üstelik yasaklanan evliliğin sadece Müslüman kadınları kapsamayıp diğer gayrimüslim kadınlara da şamil olduğuna dikkat edilirse, kararın dinî boyutundan daha çok idarî boyutunun olduğu göze çarpar.
Buradan çıkarılacak sonuç şudur: Osmanlı Devleti tarih boyu komşumuz İran’a karşı tedbir ve temkini hiçbir zaman elden bırakmamıştır. Tarihten aldığı bu ders ve tecrübe ile bundan sonra da gereken önlem ve tedbiri almaya elbette devam edecektir. Türkiye acaba İranlaşır mı? şeklinde özetlenebilecek kaygılara gerek yoktur. Böyle bir kaygı sosyolojik ve psikolojik temelden yoksundur.
İran’ın nükleer silaha sahip olması bu ülkeye komşu olan Türkiye açısından da bir risktir. Türk – İran ilişkilerinin geçmişi bazı hassas noktaların gözardı edilmemesi gerçeğini de ortaya koyar. Türkiye sadece komşularından değil, insanlığın huzuruna yapacağı katkılar itibariyle dünyanın pek çok ülkesinden daha güçlü olmak durumundadır. Devleti yönetenlerin ve yönetme iddiasında bulunanların olaylara bu derinlikte bakmasında yarar vardır. Not 1: İran’la yapılan anlaşmalarda yer alan Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer’e sövüp sayılmamasıyla ilgili belgelere Ziya Nur Aksun’un Ötüken Yayınlarından çıkan Zirvedeki Sultanlar kitabından ulaşabilirsiniz. Kitapla ilgili yaptığı bilgilendirmeden dolayı Av. Habil Kahraman’a da ayrıca teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Not 2: İranlılarla evliliği yasaklayan belgenin ayrıntılarına, TİMAŞ Yayınlarından çıkan Kurtuluş Savaşı kitabımızdan ulaşabilirsiniz. İstanbul 2007.
Milli Selamet Partisi, yeni ve vicdan kusturucu bir taktik peşindedir. Şiiliği tutma ve göklere çıkarma taktiği… Aralarında ve basın organlarında Şiiliği İslâm’ın en saf ve en emin mezhebi görmeye kadar gidenler vardır. Talimat, herhalde Hoca’dan…
Peki; Şah da bu mezhepten olduğuna göre gâyeleri eğer Humeyni değil de Şiilik ise, niçin onun zamanında aynı davranışa başvurmadılar? Yoksa Humeyni’den koparabileceklerini, Şiiliği de Sunniliği de boşvereceği önceden malum Şah’tan alabilecekleri ihsana nisbetle daha mı üstün gördüler? Niçin taraflar arasındaki mücadele zamanında renklerini belli etmediler ve Şii şefinin zafer kazanmasını beklediler?
Bir gerçek mümin, Şiiliğin dalalet mezhebi olmasına rağmen onu küfre kadar vardırmaksızın sırf İslâmî bir hamle temsilcisi diye Humeyni’yi tutabilir. Fakat mücerred Şiiliğe, onu Sünnet Ehli’ne takdim edercesine bu tarzda bir kucak açamaz. Humeyni bazı tutumları ve İslâmî gayreti noktasından övülebilir; fakat Şiilik asla!…
Hoca ve etrafı Yavuz Sultan Selim zamanında gelselerdi Yavuz’a mı Şah İsmail’e mi kapılanacaklardı… Şahısları kendi hususi iş çevrelerinden çıkarıp, yine şahsi hesaplar peşinde, bâtıllarına yüceltmek yoliyle elde etmeye yeltenmek, hem de bu yeltenişi İslâm adına ona aykırı bir hak mezheb içinden yapmak, aynen Şiiliği doğuran Yahudi İbn-i Sebe tıynetinden (1979/1399) modeli bir tecellidir. Ve Şiilere değil de, bu tıynetten Sünnet ve Cemaat Ehli iddiacılarına lânet etmek lazımdır.
Başlangıçta bunlara rey veren ve herhalde bundan böyle zırnık bile vermeyecek olan Sünni Müslümanlar hâlâ gözlerini açmayacaklar mı? Yoksa iş, Şiilerden görülecek destekle Türkiye’deki Sünnilerin kalkındırılması diye ağır sanayi masalına eş bir politika dehasına mı yorulacaktır?
Bu parti hakkında “İslâm’ı harcadılar!” hükmüm, heyhat ki, her an yeni bir vesikaya kavuşuyor.
Kendileri ile ilk münâsebetimde evvelâ ihtiyatlı davrandım ve asla muhtemel gidişlerine kefâlet belirtmedim. Sonra ihtiyatımda ne kadar haklı olduğumu görerek ihtar ve üfkeye geçtim, ama salah ümidimi kesmedim. En sonra, binbir yazı ile belirttiğim gibi evliya sabrına denk bir tahammülle tecrübe üstüne tecrübeye giriştim; yine olmayınca bütün bağlarıma kopardım.
Ve bu hâle acındım ki acımdım.
Şimdi ise bende acınma duygusu diye birşey kalmamıştır.
Sadece tiksiniyorum.
Sözüne tam manası ile inanılabilir, din adamı Vanlı bir müminden öğrendiğimize göre Humeyni denilen şu içyüzü meçhul adam, şahın zulümlerini anlatırken, onu adaletin mücessem timsali Hz. Ömer’e nisbet etmeye kalkışmış ve tersinden kıyasını şah hakkında “Ömer’den de zalimdir!” demeye kadar götürmüştür.
Bunu bize anlatan zat “Van’da İran radyosundan kulağımla işittim!” diyor. Eğer böyle ise Humeyni, İslâm âlemine bin adet şahtan daha tehlikeli bir sapık demektir ve küfrün merkez noktasındadır.
Zaten Sünnilere devlet makamlarını kapamış olması, son günlerde ele geçen bir vesika olarak bu adamın küfrünü isbat etmeye yeter.
Şia’ya göre şiî olan kimse,şiî olmayan/ehl-i sünnet’e mensup kişinin yanında şiîliğini gizleyebililir.
Bu ; şiî olmayan bir kimseyi aldatmak demektir. Böyle bir iş yaparak şiî kimse ; içinden inandığı şeyi dışından inkar eder,dışından inkar ettiği şeye içinden inanmış olur.
Bu sebeple ki ; şiî olan kimseyi ; ashaba sövmek,Kur’an’ın tahrif ve eksik olduğunu savunmak ,Hz.Aişe’ye iftira,Hz.Ebu bekr’i küfürle itham etmek gibi şia’nın inançları olan esasları inkar ettiği görürseniz şaşırmayın. (Lakin eğer Şiilerin yoğun olduğu bir toplum da takiyye yapılmaz.Mesela İran gibi)
Kur’an’ın bir kısmının eksik ve tahrif olduğuna,Cuma namazının Mehdi gelene kadar haram olduğuna inanan ve daha bir çok sapkın görüşlere saplanmış bulunan şia,Hz.Ebu Bekir ve Hz.Aişe’den sonra,adı ‘adalet’ ile yan yana anılan,Rasulüllah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem)in ; “Benden sonra bir peygamber gelecek olsaydı O ‘Ömer’ olurdu” diyerek faziletini beyan ettiği sahabe olan Hz.Ömer’e düşmanlıkta sınır tanımamaktadır.
Hz.Ömer (Radıyallahu Anh) ‘in ‘şehid edildiği’ günü ‘istirahat (dinlenme) günü bayramı ve bereket günü bayramı olarak kutlayan Şia ; Hz.Ömer’in katili olan şerefsiz mahlukat ‘Ebu Lülüe’ye karşıda derin bir sevgi beslemekteler.
‘Ey iman edenler ! Cuma günü namaza çağırıldığınız zaman,hemen Allah’ı anmaya koşun ve alışverişi bırakın ! Eğer bilmiş olsanız elbette bu sizin için daha hayırlıdır.’ [Cum’a Suresi : 9]
İslâm ; bu açık ve kat’î nass ile ( delil ile ) Cuma namazını,Allah’a,Rasul’e ve Kitaba inanan herkese farz kılmıştır.Ancak Şia ; Cuma namazı konusunda Ehl-i sünnet ve diğer tüm islâm’i fırkalardan ayrılmaktadır.Şiî fakihlerin ( fıkıh alimlerinin ) bir çoğu bu kadar açık ve net bir delil var iken,Cuma namazı vaktinde,Cuma namazı ve Öğle namazı arasında seçim yapılabileceğini belirtmiştir.Ayrıca Cuma namazının kılınması için Hz.Mehdi’nin gelmesini beklemek gerektiğinide söyleyerek büyük bir sapıklığa düşmüşlerdir.
Yine sayıları azımsanmayacak kadar olan bir gurup Şiî fakih’e göre ise Mehdi gelene kadar Cuma namazını kılmak ‘haram’dır. [1]
Çok az sayıda Şiî alimine göre ise Cuma namazını kılmak farz olmasa da ‘vacip’tir.[2]
GeçmişteMutezile’ninbazısı günümüzde iseŞİAgörüşlü bazı kimseler ve bunlar dışındada felsefeciler,akılcılar vs.tarafından inkar edilen kabir azabı konusuna delilleriyle birlikte değineceğiz.Allah doğru yoldan ayırmasın.Amin.
KABİR AZABI
Kabir azabından maksat,dirilmeden önceki azaptır.İster kabirde olsun,ister denizin dibinde,ister yırtıcı hayvanların karnında veya yanmış olsun müsavidir.
Kabir azabının sadece ruha olduğunu söyleyenler,sadece bedene olduğunu söyleyenler ve her ikisine de olduğunu söyleyen alimler vardır.Ehl-i Sünnet’e göre kabirdeki sual,azap ve nimet hem ruha hem bedene yapılacaktır.Çünkü bazı hadis-i şeriflerde sual esnasında ruhun bedene iade edileceği bildirilmiştir.
Kabir azabı ; mü’min’lere günahlarından temizlenmek içindir.Kafirler için ise
Mili Gazete yazarı Doc. Dr Ebubekir Sifil Esad ve Şii İran aleyhine yazdığı yazılar sebebiyle gazeteden ayrılmak zorunda kaldı.
Bilindiği üzere Milli Görüş’ün üst yönetimi tabana rağmen Esad’ı desteklemeyi sürdürmüş ve Suriye’ye Esad’a desteğe gitmişlerdi. Milli Görüş’ün yayın organı Milli Gazete’de yazan Ebubekir Sifil ise Suriye Devrimini destekliyor ve Esad aleyhine yazılar yazıyordu.
Bu yazılardan rahatsız olan Milli Görüş’ün üst yönetiminin özellikle saadet partisi başkanı Mustafa Kamalak ’ın baskıları netice verdi ve Ebubekir Sifil yıllardır yazarlık yaptığı gazeteden Milli görüşün, iran ve Esed sevdası uğruna ayrılmak zorunda kaldı.
İran İslami Mezhepler Üniversitesi’nin evsahipliğinde ve İstanbul İlim ve Kültür Vakfı’nın yardımıyla Tahran’daSaid Nursi Konferansı düzenlendi.
ŞİA İLE DİYALOG
Celal Bayar Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bünyamin Duran, sempozyumun ikinci oturumunda yaptığı konuşmada dünyanın kendilerinden çok şey beklediği Müslümanların birbirini yeteri kadar tanıyamadığını söyledi.
”İçeride kavga dışarıda diyalog, kendi içimizde kavgalıyız, dışarıda Ehl-i Kitapla, Yahudilerle, Hristiyanlarla diyalog içerisindeyiz, diyaloga çalışıyoruz” diyen Duran, şunları kaydetti:
“Bu gerçekten beni yaptığımız işin biraz tam olmadığı noktasına götürüyordu. Çünkü henüz bu toplantıyı ilk defa yapıyoruz, Şia ile özellikle İranlılarla.”
İranlı düşünürleri tanıdığını, birçoğunun eserlerini okuduğunu belirten Duran, İranlıların kültürel birikimleri ve geçmişlerinden dolayı “Risale-i Nur’u, İranlılar anlar” diye düşündüğünü söyledi.! Sempozyumda sunulan tebliğlerde bu gerçeği gördüğünü belirten Duran, ”Ne kadar şükretsem az, bugün onu gördüm, burada her bir İranlı kardeşimin sunduğu tebliğ, gerçekten ümit tohumları ekti. Biz sizi bilmiyoruz, siz bizi bilmiyorsunuz” diye konuştu. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın ilk kez resmi olarak bu yıl ‘Kerbela günleri’ düzenlediğini, her tarafta mevlitler okutulduğunu, hemen hemen bütün televizyon kanallarında Kerbela ile Ehl-i Beyt ile ilgili çok ciddi programlar yapıldığını anlatan Duran, ”Birbirimizi daha yeni tanıyoruz. Bu başlangıç gerçekten mükemmel bir başlangıç olabilir birbirimizi anlamada kavramada…” ifadesini kullandı.
_____________________________________________________
Not: Diyalogculara bir soru soralım : Buradan ne sonuç çıktı ? Hristiyan yahudi ile diyalog yapdınız Muhammed Mustafa’nın son peygamber olduğunu bari hristiyan kalında ona inanmanız lazım geldiğini bile söyleyebildiniz mi ? yok …
Aksine Kelime-i Şehadetin 2.cisi ” Muhammedurrasulullah” kelimesinden bile vazgeçtiniz !!!
Aşağıda iki ayrı siteden bazı yazıları -herhangi bir değişiklik yapmadan- nakledeceğim. Okuyucuyu ikaz için vurgulayayım ki, aktardığım bu yazılarda yanlış ve edeb dışı ifadeler mevcuttur. Bu derlemenin bir benzerini birkaç sene evvel bir forumda neşretmiştim. Mezkur forum ve oradaki yazılarım silinmiş bulunuyor. Biraz araştırma ile bahis konusu siteleri tekrar buldum. Sitelerin adreslerini ve bu yazıları hangi tarihte buraya kopyaladığımı da not ettim:
Mısırlı ünlü İslam tarihçisi ve siyaset kuramcısı Seyyit Kutup der ki: Muaviye'yi; yeğenim diyerek koruyan ve İslam toplumunun başına bela eden Halife Osman olmuştur. Emeviler de İslam görüntülü olmalarına karşın; İslam'ın ilkelerini ayaklar altına almışlardır.
Bu sitede "Seyyid Kutub'dan aktaran Mehmet Emin Bozarslan: Hilafet ve Ümmetçilik Sorunu" diye kaynak gösterilerek şunlar yazılmıştır:
Elbette Muaviye birdenbire ortaya çıkmamıştı. Onu böyle büyüten de Halife Osman olmuştu. Osman, hazineyi akrabalarına yağmalatmış, bütün önemli valiliklere onları getirmişti. Bundan başka Arap kabile reislerine ve ileri gelenlerine fethedilen topraklara gitme, oralardan mal edinme hakkını vermişti. Ebu Bekir ve Ömer zamanında yasaklanan bu talancı-yağmacı tavır, Osman tarafından hayata geçirilince Arabistan'da çalışıp kazanmadan her taraftan kazanç elde eden boş bir aristokrat sınıf ortaya çıkmıştı (Seyyid Kutub'dan, Age, s.37)
Osman'ın yanlı tutumu ve Kuran konusunda yaptıkları yüzünden ayaklanma başladı. Seyyid Kutub, bu olguyu değerlendirirken diyor ki:
"(...) Genellikle o ayaklanma Osman'ın, daha açıkçası Mervan'ın (Osman'ın Başbakanı) ve onun arkasındaki Emevilerin tutumundan İslam ruhuna ve yönetimine daha yakındı. Osman için şu mazereti buluyoruz: Kötü tesadüfler kendisini halifeliğe getirdi. Çünkü Emevi topluluğu çevresinde bulunuyordu. Kendisi de seksenine yaklaşmış güçsüz bir ihtiyardı.
(...)
Osman'ın kişiliğinde İslam'ın ruhunu itham etmemiz güçtür. Fakat onun hatasını da affetmemiz o ölçüde güçtür. Çünkü, açıktır ki, üçüncü Halife'nin mal dağıtımındaki tutumu, müsteşarı Mervan'ın tutumu ve onun görevlerin çoğunu Emevilere vermesi, bütün bunlar tarihin gidişini etkileyen birtakım genel durumlar yarattı. Artık mesele, bir ferdin rolünden ibaret değildi, ağırlığı ve itici gücü olan birtakım durumlara yol açtı.
Osman, fiilen Emevi Devleti'ni ayakta bırakarak gitti. Bunu, her yerde, özellikle Şam'da onlara imkan ve İslam ruhundan uzak olan Emevilik ilkelerine ortam hazırlamakla yaptı. Böyle olmasaydı, Muaviye sonradan Halifeye (Hazreti Ali'ye) karşı çıkmak için tehlikeye atılamayacaktı. Çünkü, Muaviye'yi Muaviye yapan Osman'ın 13 yıllık iktidarıydı. Çünkü bu iktidar onun eline para gücünü, ordu gücünü ve devlet gücünü toplamıştı." (Seyyid Kutub'dan, age, s.38-39)
20. Yüzyıl'da İslam dünyasının en önemli düşünürlerinden birisi sayılan Mısırlı Seyyid Kutub'un bu değerlendirmesi, iki zihniyeti göstermesi açısından öğreticidir. Alevilik, Hazreti Ali'ye bağlılık olarak Muaviye karşıtlığı biçiminde yükselirken, adaletsizliğe, zorbalığa, eşitsizliğe karşı da yükselen bir hareket olmuştur. Bugünkü Alevi kimliğini neden Hazreti Ali sembolünün belirlediğini yukarıdaki örnek göstermektedir. Muaviye ise peygamberin davranışlarını (Sünnet'i) hayata geçirdiğini iddia ederek kendisince bir yol icat edecek ve Sünnilik böyle şekillenecektir.
***
Bunlara cevap olarak, şu hadis-i şerif mealleri yeterli olmalıdır:
(Osman dünyadaki dostum ve ahiretteki dostumdur.)
(Osman cennetliktir.)
(Her Peygamberin cennette bir arkadaşı vardır. Benim de cennetteki arkadaşım Osman'dır.)
(Gerçekten Osman'ın şefaatıyle hepsi cehennem ateşine müstahak olan yetmiş bin kişi hesapsız olarak cennete girecektir.)
(Biz Osman'ı ancak babamız olan İbrahim aleyhisselama benzetiyoruz.)
(Osman ahlakça bana en çok benzeyen eshabımdandır.)
Bkz. İmam İbni Hacer el-Mekkî el-Heytemî, Es-Savâiku'l-Muhrika, Bedir Yayınevi, İstanbul, 1990; s.250 vd.
İmam-ı Tirmizî'nin yazdığı iki hadis-i şerifin mealleri de şöyledir:
Câbir’den (radıyallahü anh) rivâyete göre, şöyle demiştir: Peygamber'e (sallallahü aleyhi ve sellem) cenaze namazını kılması için bir adam getirildi. Fakat Rasûlullah sallallahü aleyhi ve sellem onun cenaze namazını kılmadı. Bunun üzerine: “Ey Allah’ın Resûlü! Bundan önce hiçbir kimseye cenaze namazını kılmadığını görmedik.” Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Bu kimse Osman’a düşman idi. Allahü teâlâ da ona düşmandır.”
Katâde'den (radıyallahü anh) rivâyete göre, Enes onlara şöyle anlatmıştır: Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem beraberinde Ebû Bekir, Ömer ve Osman (radıyallahü teâlâ anhüm) olduğu halde Uhud dağına çıkmışlardı. Dağ onları salladı. Resulullah buyurdu ki:(Ey dağ, sallanma! Senin üstünde bir nebî, bir sıddîk, iki şehîd [Ömer, Osman] vardır.)
Bkz. Sünen-i Tirmizî Tercemesi, c.3, s. 273 ve 277, Konya Kitapçılık, Konya, Nisan 2004.
Görülüyor ki, Resûlullah Hazret-i Osman’a buğzeden kişinin cenâze namazını kılmamıştır.
Allâme İbni Hacer diyor ki:
Hadis ravisi Müslim'in en yüce şeyhlerinden, asrının imamı olan Ebu Züra er-Razi demiş ki: "Birisi, Resulullah'ın (aleyhisselam) eshabından birisini noksanlıkla ayıplarsa, gerçekten o kimsenin zındık olduğunu bil. Çünkü Resulullahın (aleyhisselam) peygamberliği doğrudur. Kur'an-ı kerim de doğru bir kitapdır ve Peygamber'in (aleyhisselam) getirdiği din de hakdır. Bunların hepsinin hak, doğru oldukları itikadı bize sahabeden gelmiştir. Onları (sahabeleri) cerh eden, ayıplayan kimse, ancak Allah'ın kitabını, Resulü'nün sünnetini iptal etmek ister. Öyle ise cerh edilmek o kimseye daha yakışır ve zındıklık, sapıklık, yalan söylemek, fasıklık nitelikleriyle nitelenmeye o kimse herkesden daha layıktır." (Es-Savâiku'l-Muhrika)
Lütfen blogumdaki "Eshâb-ı kirâmın fazileti ve hazret-i Mu’âviye" başlıklı yazıya da bakınız.
Haricilik, Vehhabilik, Sebeiyye, Şia
"Nur Risaleleri’ne Eleştirel Bir Yaklaşım" adlı çalışmadan alıntı:
4.6. Vehhabîlik İthamı Risaleden alıntı: Şu vehhabi mes'elesinin kökü derindir. An'anesi zaman-ı sahabeden başlayarak gelmiş. İşte o an'ane üç uzun esaslarla gelmiştir. Birincisi: Hz. Ali (R.A.) vehhabilerin ecdadından ve ekserisi necid sekenesinden olan haricilere kılınç çekmesi ve nehrivanda onların hafızlarını öldürmesi onlarda derinden derine hem din namına şialığın aksine olarak Hz. Ali’nin (R.A) faziletlerine karşı bir küsmek bir adavet tevellüt etmiştir. Hz. Ali (R.A.) şah’ı velayet unvanını kazandığı ve turuk-u evliyanın ekser-i mutlakı ona rücu’ etmesi cihetinden haricilerde ve şimdi ise haricilerin bayraktarı olan vehhabilerde ehl-i velayete karşı bir inkâr bir tezyif damarı yerleşmiştir. İkincisi: Müseylime-i kezzabın fitnesiyle irtidada yüz tutan necid havalisi Hz. Ebûbekir’in (R.A.) hilafetinde Halid İbn-i Velid’in kılıncıyla zir-u zeber edildi. Bundan necid ahalisinin hulefa-i raşidine ve dolayısıyla ehli sünnet vel cemaate karşı bir iğbirar seciyelerine girmişti. Halis müslüman oldukları halde yine eskiden ecdatlarının yedikleri darbeyi unutmuyorlar, nasıl ki ehl-i İran’ın Hz. Ömer’in (R.A.) adilane darbesiyle devletleri mahv ve milletlerinin gururu kırıldığı için şialar, Al-i beyt muhabbeti perdesi altında Hz. Ömer’e (R.A) ve Hz. Ebûbekir’e (R.A.) ve dolayısıyla ehli sünnet ve cemaate daima muntakimane fırsat buldukça tecavüz etmişler. Üçüncü Esas: Vehhabilerin azim imamlarından acib dehaları taşıyan meşhur İbn-i Teymîye ve İbn-i Kayımil-cevzî gibi zatlar Muhyiddîn-i Arab (K.S.) gibi azim evliyaya karşı fazla hücum ettikleri ve güya mezheb-i ehli sünneti Şi’âlara karşı Hz. Ebûbekr'in (R.A.) Hz. Ali’den (R.A.) efdaliyetini müdafaa ediyorum diyerek Hz. Ali’nin (R.A.) kıymetini düşürüyorlar. Harika faziletlerini adileştiriyorlar. Muhyiddîn-i Arab (K.S.) gibi çok evliyayı inkâr ve tekfir ediyorlar. Hem vehhabiler kendilerini Ahmed İbn-i Hambel mezhebinde saydıkları için Ahmed İbn-i Hambel Hazretleri bir milyon hadisin hafızı ve râvisi ve şiddetli olan Hambeli mezhebinin reisi ve halk-ı Kur'ân mes'elesinde cihan pesendane salabet ve metanet sahibi bir zat olduğundan onun bir derece Zahiri ve Müteassibane ve alevilere karşı muhalefetkârane mezhebinden din namına istifade edip bir kısım evliyanın türbelerini tahrip ediyorlar ve kendilerini haklı zan ediyorlar. Halbuki bir dirhem hakları varsa bazen on dirhem ilave ediyorlar. (...)[6] (1)
*
Tekhafızoğlu'nun çürük iddiaları: Said Nursî’nin gerek Haricîler gerekse Vehhabîler hakkında verdiği bilgiler yanlıştır. Vehhabîlerin, atalarını katlettiği için Hz. Ali’ye düşmanlık besledikleri iddiası tutarsız görünmektedir. İran’ı fethettiği için ehl-i İran’ın Hz. Ömer’e düşmanlıkları tarihî bir gerçeklik iken; aynı bağ Vehhabîler ile Hz. Ali arasında kurulamaz. Bu, tarihsel açıdan mümkün değildir. Haricîler ile Vehhabîler arasında benzerliklerin bulunduğu bir gerçektir. Ama, misliyet[1], ayniyet[2] demek değildir. Üstelik, birazdan geleceği üzere, menşe itibarıyla Haricilikle ayniyet gösteren Vehhabîlik değil, Şiiliktir.
Said Nursî’nin ifade ettiğine göre; Necid havalisi Hz. Ebu Bekir’in hilafetinde Halid b. Velid’in kılıcıyla darmadağın edilmiş. Buradan, Necid ahalisinden olanlara kılıç çekenin sadece Hz. Ali olmadığı anlaşılmaktadır. Said Nursî’nin kurduğu mantık uyarınca bu durumda, Vehhabîlerin Hz. Ebu Bekir’e ve Halid b. Velid ile birlikte olan birçok sahabeye de düşmanlık göstermeleri gerekmez miydi? Said Nursî’nin bu iddiasını hele İbn Teymiye’ye ve İbn Kayyım’a da uygulamaya kalkması, tutarsızlığını büsbütün artırmaktadır. Çünkü, o, bu imamların Hz. Ali’nin kıymetini düşürüp faziletlerini edileştirirlerken (?) geliştirdikleri argümanın Hz. Ebu Bekir’in Hz. Ali’den efdaliyeti olduğunu ileri sürmektedir. Üstelik, yine Said Nursî’nin mantığına göre, Muhammed b. Abdülvehhab gibi İbn Teymiye’nin ve İbn Kayyım’ın da Necidli olması gerekmez mi? Oysa, İbn Teymiye Necidli olmak bir tarafa Arap bile değildir. Harran’da doğmuştur. Ebu Zehra, onun Kürt olabileceğini belirtir.[3] İbn Kayyım ise, Şam’a 55 mil uzaklıkta bulunan Havran kasabasındandır. Biz, kısaca Haricîler ve Şiilerin kökenini ele alalım. Yaşar Kutluay, İslâm ve Yahudi Mezhepleri isimli değerli eserinde bu konu hakkında şöyle demiştir: (...) Hicretin 36. yılı sonlarında, Müslümanlar bir kere daha (Cemel Vak'asından sonra) karşı karşıya geldiler ve Sıffîn Savaşı başladı. Girişilen uzlaştırma teşebbüsleri hiçbir sonuç vermedi, savaş uzun müddet devam etti. Ali b. Ebu Talib, son darbeyi vurup kesin sonuç almak için harekete geçtiği ve Muaviye ordusu bozulduğu bir sırada, galebenin an meselesi olduğu esnada, panik içinde olan Muaviye’nin imdadına Mısır fatihi ve eski valisi, kurnaz müdebbir Amr b. el-As yetişti ve meşhur tavsiyede bulundu: "Askerler mızraklarının ucuna Mushaf sahifelerini takarak karşı tarafı 'Allah’ın hükmüne' davet etmelidirler..." "Harp hiledir" kaidesini kullanıyorlar ve buna Mushafı alet ediyorlardı. Ali b. Ebu Talib’in bu hileyi anlaması ve önem vermeyerek hareketine devam etmesi lazımdır, nitekim o da öyle yapmaya kararlı idi. İşte bu anda Sebeiye’nin tekrar harekete geçtiğini görüyoruz: Muaviye’nin askerleri "Kitabullah ile hükme davet ederiz." diye bağırırlarken, daha sonra Haricî olan bir grup, yanına gelerek: "Ya Ali, davet olunduğun Allah’ın Kitabına uy, aksi hâlde seni düşmanlarına teslim ederiz; yahut da Osman’a yaptığımızı sana da yaparız." dediler. Zafer böylece bir an meselesi iken Ali kumandanlarını geri çekti ve mütareke yapıldı. (Taberî, Târihu’r-Rusûl ve’l-Mulûk, 1/3330.) Savaştan önce olduğu gibi mütareke esnasında girişilen müzakerelerde de bir anlaşma zemini bulunamayınca işin "hakem"lere verilmesi kararlaştırıldı. Muaviye’yi temsil eden Amr b. el-Âs’a karşı Ebu Musa el-Eş'arî gönderilecekti. İşte bu sırada, Haricîlerden Hurkus b. Zuheyr ile Zur'at b. el-Burc’un, Ali b. Ebu Talib’e gelerek "Lâ hukme illâ lillah" sözünü ortaya attıklarını görüyoruz. Kendilerine Halife de aynı şekilde cevap verir: "Lâ hukme illâ lillah." Hurkus b. Zuheyr şöyle devam eder: "Ettiğin hatadan dolayı tövbe et, kararından dön, bizimle beraber düşmanımıza çık, Rabbimize kavuşana kadar savaşalım." Ali şöyle cevap verir: "Ben bunu sizden daha önce istemiştim, fakat bana karşı geldiniz; artık aramızda yazışma oldu, şartlar ileri sürüp ahd ve misak verdik." Allah’ın verilen ahidlerin tutulması emrini hatırlatıp, verilen söze riayet edileceğini belirtince, Hurkus: "Bu yaptığın günahtır, tövbe edilmesi gerekir." şeklinde iddiasında ısrar eder. "Bu günah değil, ancak reyde acz ve fiilde zaaftır." cevabını alır. Bu sırada söze diğeri karışır: "Ya Ali, eğer Kitabullah’ta insanların hakemliğine gidersen seni katlederek Allah’ın rızasını kazanırım." tehdidinde bulunur. (Taberî, 1/3360.) İslâm mezhepleri tarihi yönünden; Osman b. Affan’ın katline tekaddüm eden günlerden, Sıffîn’de tahkim meselesinin, yani tahkime dayanarak Haricîlerin ilk şekli olan el-Muhakkimetu’l-Ûlâ’nın zuhuruna kadarki devre çok önemlidir. Çünkü, bu iki yıldan biraz fazla zaman içerisinde İslâm’da en büyük iki tefrika hareketinin hem tohumları atılmış, hem yetişip neşvü nema bulmuşlardır. Bunlar Havaric ve Şiadır.[4] Kutluay, "Haricîler ve Şiilerin Kökeni Konusu" başlığı altında şöyle devam eder: Tarihte Haricîlerin zuhuru, Sıffîn Savaşı’nda hakem meselesinin ortaya atılışına bağlana gelmektedir. Sünni kaynaklar, Ali b. Ebu Talib’in, karşı tarafın Mushaf sahifelerini mızraklara takarak sulh taarruzuna girişme hilesini anlayarak önem vermeyip savaşa devam ettiğini, kumandan el-Eşter’in nihai zafere ulaşmasının an meselesi olduğu bir sırada savaşı terke zorlandığını, bundan başka, sonraları Haricî olanların başlangıçta hakem göndermek hususunda karşı koymak şöyle dursun, tazyikte bulunduklarını zikrederler. (Mesela bak. Şehristânî, el-Milel ve’n-Nihâl, 1/171; İbn Ebî Hadîd, Şerhu Nechu’l-Belâğa, 1/189; Ebu’l-Abbas el-Muberred, el-Kâmil fi’l-Lugat ve’l-Edeb, 3/103-104.) Buna karşılık Haricîlere mensup tarihçiler, tahkime kendilerinin daima karşı koyduklarını, Ali’nin bunu kabul etmesi yüzünden huruç ettiklerini ileri sürerler. (Şimakhı, Siyer, Chronique d’Abau Zakaria içinde, 339; Emile Masqueray’dan naklen Ali Adib Salem, Political Theory and Institution of The Havarij, 16.) Kaynakların zikrettiğimiz ifadelerine dayanarak, Haricîlerin kökeni hakkında iki görüş ileri sürülmektedir. Birinci görüşe göre (Bu görüşün temsilcileri olarak Goldziher ve Ahmed Emin’i gösterebiliriz. Bak. Ignaz Goldziher, Vorlesungen über den Islam, 142; Ahmed Emin, Fecr el-İslâm, 259.) menşe tamamen siyasidir, hakemleri kabul etmeyişlerinde başka sebep aramak yersizdir. (Bu görüş yanlış olmakla tavsif edilmektedir. Bak. Ali Adib Salem, age, 18.) İkinci görüşe göre ise menşe tamamen dinidir; tahkimi reddederken dayanakları Kur'an’dır, Ali ile tefsir konusunda anlaşmazlığa düşmüşler, bu görüş ayrılığı mezhebin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. (Bak. Prof. William Thompson, The Secrets of Islam, The Muslim World, Vol. XXXIX. A. A. Salem, aralarında çok sayıda kurra olduğu hakkındaki rivayetlere dayanarak ayrılığın bu şekilde tefsir babındaki görüş farkından zuhur ettiğini ileri sürerek ikinci görüşü benimsemektedir. Gerek bu görüş, gerekse dayanakları hakkında bak. A Adib Salem, age, 18.) Bu iki görüşten bazen birini, bazen diğerini kabul eden yazarlar, mezhebin daha sonraki gelişmelerini bu görüşün ışığı altında izlemektedirler. Haricîlerin genellikle bedeviler ve yarı bedevilerden müteşekkil oldukları (H. A. R. Gibb, Muhammedanism, 120.), aralarına mevalinin katılmasının sonraları ve bilhassa İranlılardan olduğu (E. G. Browne, A Literary History of Persia, Vol. 1. 202.) hakkındaki görüşler hep bu temel üzerine bina edilmektedir. Haricîlerin menşeini "tahkim"e bağlamak görüşü (Buna misal olarak bak. Mehmed Şerafeddin (Yaltkaya), İslâm’da İlk Fikrî Hareketler ve Dinî Mezhepler, Dârü’l-Fünûn İlahiyat Fakültesi Mecmuası, Sayı XIV, 4.), kanaatimizce milel-nihal kitaplarının, bilhassa Şehristanî’nin tesiri altında ortaya çıkmaktadır. Hâlbuki, bu konuda bir an için bu kitapları bırakarak genel tarih kitaplarına dönecek olursak, enteresan bir gerçekle karşılaşıyoruz: Yukarıda gördüğümüz gibi, Abdullah b. Sebe’nin çeşitli şehirlerde giriştiği "Osman aleyhtarı" ve bir bakıma "Ali taraftarı" hareketi safha safha gözden geçirdiğimiz zaman, bazı dikkat çekici hususlar bulunduğunu tespit etmekteyiz. Mesela, Sebeiye, Osman b. Affan’ın evini muhasara altına aldığı zaman, dört gurup hâlinde gelmiş olan Basralıların başında Hurkus b. Zuheyr’in bulunduğunu (İbn Kesir, el-Bidâye ve’n-Nihâye, 7/174; Taberî, 1/2955.), Sıffîn’de, "Ya Ali, davet olunduğun Allah’ın Kitabına uy, aksi hâlde seni düşmanlarına teslim eder, yahut Osman’a yaptığımızı sana da yaparız." (İbn Kesir, 7/273; Taberî, 1/3330.) diyerek ona savaşı kestirdikten sonra, tahkim konusunda cephe alarak, gelip onu, bundan dönmeye davet eden grubun içinde ve başında yine Hurkus b. Zuheyr’in bulunduğunu görmekteyiz. İkinci misal olarak Şureyh b. Evfa’yı verebiliriz. Yukarıda Cemel Vak'ası’ndan bahsederken zikrettiğimiz Abdullah b. Sebe ile arkadaşlarının akdettikleri gizli toplantıda bulunarak, iki tarafı tutuşturup ceza görmekten kurtulma çareleri araştıran kimseler arasında tespit ettiğimiz Şureyh b. Evfa ile (İbn Kesir, 7/288; Taberî, 1/3163.), tahkimi bahane ederek, Ali b. Ebu Talib’e cephe alan Haricîler arasında bulunan belli başlı reislerden olan ve Nehveran’da Ali b. Ebu Talib’e karşı savaşırken, kader arkadaşı Hurkus b. Zuheyr’le birlikte öldürülen Şureyh b. Evfa (Taberî, 1/3382.) aynı şahıstır. Üçüncü misal olarak Ebu’l-Muzaffer el-İsferayinî’den bir pasaj nakledeceğiz: "...Haricîler başlarında Hurkus b. Zuheyr ve Abdullah b. Vehb er-Rasibî olduğu hâlde Nehrevan’da toplandılar. Ali b. Ebu Talib dört bin kişi ile üzerlerine yürüdü, savaşmaya başlamazdan önce nasihate girişti, şöyle konuştu:
-Ey kavim, bizden niçin ayrıldınız?
-Cemel günü senin yanında savaşıp onları bozguna uğrattık, yenilenlerin mallarını bize mübah kıldın, fakat kadın ve çocukları ile kendilerini kılmadın. Mallar helal olur da kadın ve çocuklar nasıl olmaz, nasıl haram sayılır; ya ikisini de haram yahut ikisini de helal kılmalıydın, öyle değil mi?
-Ben onların mallarını Basra’da Beytü’l-Mal’den aldıklarına karşılık olarak mübah kıldım. Kadın ve çocukların bir günahı yoktu. Onlar bize karşı savaşmamışlardı, Müslümandırlar, onlara dediğiniz hükmü nasıl uygularsınız? Uygulasanız bile, hanginiz Ümmu’l-Müminin Aişe’yi hissesine almak isterdi?
Bunun üzerine sözü hakem konusuna getirip şöyle dediler:
-Sen adını "Emîre’l-Müminin Ali b. Ebu Talib" yazdın, Muaviye buna itiraz etti. "Senin emirliğini kabul etmiş olsaydık şimdi burada bulunmazdık." dedi, sen de bunun üzerine isminin başındaki sıfatını sildin, buna niçin rıza gösterdin?
-Ben vaktiyle Peygamber (s.a.v.)’in yaptığı gibi yaptım. O da Hudeybiye’de isminin başındaki "Resulullah" sıfatını sildirmiş ve bana "Ya Ali, bir gün sen de böyle yapacaksın." buyurmuştu. (Ebu’l-Muzaffer el-İsferâyînî, et-Tebsîr fi’d-Din, 26.) Sıffîn’de tam bir taraf galip gelerek duruma hâkim olacağı sırada savaş durdurulmakta ve hemen akabinde işler yine çıkmaza girmekte ve burada da tıpkı Cemel’deki gibi, işler Sebeiye grubunun istediği yönde gelişmektedir. Abdullah b. Sebe de Sıffîn’de hazır mıydı? Burada da Cemel’de olduğu gibi bir gizli toplantı akdedilip planlar yapılmış mıydı? Bu sorulara, elimizdeki kaynaklarla kesin cevap vermeye imkân yoktur, fakat işlerin gidişi ister istemez akla bu ihtimali getirmektedir. Bu durumda Haricîlerin menşeini Sıffîn’den, hakem meselesinden öncelere götürerek Sebeiye’ye bağlamak gerekecektir ki, tarihî gerçek de budur. Birbirinin tamamen zıddı iki fırka olarak bilinen Haricilik ile Şiilik böylece menşede birbiri ile ayniyet göstermektedir.[5]
[1] Benzerlik.
[2] Aynılık.
[3] Muhammed Ebu Zehra, İmam İbn-i Teymiye.
[4] Kutluay, İslâm ve Yahudi Mezhepleri, 81-83.
[5] Kutluay, İslâm ve Yahudi Mezhepleri, 83-87.
[6] Mektubat, 343-344, Yirmi Sekizinci Mektup/Altıncı Risale Olan Altıncı Mes'ele.
*
İddia 1: Vehhabîlerin, atalarını katlettiği için Hz. Ali’ye düşmanlık besledikleri iddiası tutarsız görünmektedir.
Cevap 1: O değil de Tekhafızoğlu'nun düz cümleyi okuyup anlamakta zorlandığı görünmektedir. Hz. Ali'ye doğrudan değil de faziletlerine karşı bir eksiltme, küsme ve düşmanlık vardır: "Hz. Ali’nin (R.A) faziletlerine karşı bir küsmek bir adavet tevellüt etmiştir. "
İddia 2: İran’ı fethettiği için ehl-i İran’ın Hz. Ömer’e düşmanlıkları tarihî bir gerçeklik iken; aynı bağ Vehhabîler ile Hz. Ali arasında kurulamaz. Bu, tarihsel açıdan mümkün değildir. Haricîler ile Vehhabîler arasında benzerliklerin bulunduğu bir gerçektir. Ama, misliyet, ayniyet demek değildir.
Cevap 2: Misliyetin ayniyet olmadığı doğrudur..Ancak misliyet ölçüsü, sınırları, çerçevesi, oranı nedir?Üstadın tabirleriyle halis müslüman olan Vehhabiler Haricilikle ne ölçüde benzeşir ve neden benzeşir? Vehhabiler ehl-i eser, ehl-i zahir olduğuna ve sahih hadislerde Hariciler özellikle Haruriler dinden çıkmış olduğu ve öldürülmeleri gerekliliği söylenmişken Vehhabiler Haruriler'e misliyet itibariyle de olsa benzeşmesinin gerekçesi nedir? Tekhafızoğlu misliyet lafını ortaya atmış ama bu noktalara izah getirmemiştir..Bunun mantıklı bir sebebi olamaz. Bu ancak ve ancak istemsiz bir refleks olarak beliren, belki bir damara sinmiş sinsi, bastırılmış, temeli 1400 sene öncelere, kadim atalara kadar uzanan sapma olabilir ve bunun da her Vehhabide olacağını da söylemek mümkün değildir..Nasıl ki müslüman Türk toplumunda, dar bir kesimde, bazen Şamanist ritüellerin yansımaları, uzantıları görünür; Üstadın Vehhabiler için söylediği halis müslüman oldukları vasfı genel kimliği tayin ettiği için ön plana alınmalı ve diğer husus ise; dar çerçevede, tarihsel
bilinçaltının bir yansıması olarak düşünülmelidir..Birinci Nükte olarak verilen bu parçanın giriş cümlesinde : "Şu vehhabi mes'elesinin kökü derindir. An'anesi zaman-ı sahabeden başlayarak gelmiş" diyerek Vehhabilik, Haricilik arasındaki ananevi yani geleneksel bağlara dikkat çekmiştir..Tatmin edici bu izahları beğenmeyen Tekhafızoğlu ortaya koya koya Şiilikle Hariciliğin aynı köklere sahip olduğu gibi komik bir alıntı koyabilmiştir..Tekhafızoğlu'nun yaptığı alıntıyla Haricilik, Vehhabilik, Şiilik ve Mütenebbilik kavramlarını gerçek yerine yerleştirmek ve bu kavramlar arasındaki bağlantıları yorumlayabilmek imkansızdır. Tekhafızoğlu değinmese(veya kabul etmese de) Necd, bedevi, kabile ananeleri, çöl şartları gibi bölgesel-kültürel ve sosyolojik olgulara vurgu yapmadan Haricilikle Vehhabiliği uc uca eklemek mümkün değildir..Oysa üstad hazretleri olaya geniş açıdan bakmış; tarihsel, sosyolojik, geleneksel arka planı dahiyane ve orijinal bir anlatımla anlaşılır kılmıştır..: "Vehhabilerin bidalarına dair pek çok eser, İslam alimleri tarafından yazılmıştır. Fakat, onlarla ilgili bu üç esasın / hakikatin bu kadar veciz bir şekilde özetlenmesi, gerçekten Bediüzzaman’a has bir bedii beyandır. Hem gerçeği ifade ediyor, hem aşırı gidip tekfir etmiyor, hem işin arka planındaki sosyolojik vakaları sergiliyor, hem bu vakaların doğurduğu psikolojik saplantılarının gerekçelerini ortaya koyuyor. Bin barekellah!" (2) iddia 3: Said Nursî’nin ifade ettiğine göre; Necid havalisi Hz. Ebu Bekir’in hilafetinde Halid b. Velid’in kılıcıyla darmadağın edilmiş. Buradan, Necid ahalisinden olanlara kılıç çekenin sadece Hz. Ali olmadığı anlaşılmaktadır. Said Nursî’nin kurduğu mantık uyarınca bu durumda, Vehhabîlerin Hz. Ebu Bekir’e ve Halid b. Velid ile birlikte olan birçok sahabeye de düşmanlık göstermeleri gerekmez miydi? Cevap 3: Bediüzzaman Hazretleri Haricilikten Vehhabiliğe sirayet eden geleneksel bir bağdan/damardan bahsetmektedir..Bu bağ yazarın da dikkat çektiği 'misliyet' olgusu içindedir. Bu nedenle Hz. Ali'nin faziletlerine, velayete, tasavvufa karşı takınılan menfi tavrın kodları/ana müsebbibi ve ana damarı olan bu misliyet bağından dolayı verilen kıyas yanlış olmuştur..Hariciler ilk iki halifenin faziletlerini kabul ederken son ikisini zemmetmektedirler.. Yani yazar ana tema/ birincil faktör ile destekleyici faktörleri birbirinden tefrik edememiştir.. İddia 4: Biz, kısaca Haricîler ve Şiilerin kökenini ele alalım. Yaşar Kutluay, İslâm ve Yahudi Mezhepleri isimli değerli eserinde bu konu hakkında şöyle demiştir: (...) Hicretin 36. yılı sonlarında, Müslümanlar bir kere daha (Cemel Vak'asından sonra) karşı karşıya geldiler... Yukarıda gördüğümüz gibi, Abdullah b. Sebe’nin çeşitli şehirlerde giriştiği "Osman aleyhtarı" ve bir bakıma "Ali taraftarı" hareketi safha safha gözden geçirdiğimiz zaman, bazı dikkat çekici hususlar bulunduğunu tespit etmekteyiz. Meselâ, Sebeiye, Osman b. Affan’ın evini muhasara altına aldığı zaman, dört gurup hâlinde gelmiş olan Basralıların başında Hurkus b. Zuheyr’in bulunduğunu (İbn Kesir, el-Bidâye ve’n-Nihâye, 7/174; Taberî, 1/2955.), Sıffîn’de, "Ya Ali, davet olunduğun Allah’ın Kitabına uy, aksi hâlde seni düşmanlarına teslim eder, yahut Osman’a yaptığımızı sana da yaparız." (İbn Kesir, 7/273; Taberî, 1/3330.) diyerek ona savaşı kestirdikten sonra, tahkim konusunda cephe alarak, gelip onu, bundan dönmeye davet eden grubun içinde ve başında yine Hurkus b. Zuheyr’in bulunduğunu görmekteyiz. İkinci misal olarak Şureyh b. Evfa’yı verebiliriz. Yukarıda Cemel Vak'ası’ndan bahsederken zikrettiğimiz Abdullah b. Sebe ile arkadaşlarının akdettikleri gizli toplantıda bulunarak, iki tarafı tutuşturup ceza görmekten kurtulma çareleri araştıran kimseler arasında tespit ettiğimiz Şureyh b. Evfa ile (İbn Kesîr, 7/288; Taberî, 1/3163.), tahkimi bahane ederek, Ali b. Ebu Talib’e cephe alan Haricîler arasında bulunan belli başlı reislerden olan ve Nehveran’da Ali b. Ebu Talib’e karşı savaşırken, kader arkadaşı Hurkus b. Zuheyr’le birlikte öldürülen Şureyh b. Evfa (Taberî, 1/3382.) aynı şahıstır...Sıffîn’de tam bir taraf galip gelerek duruma hâkim olacağı sırada savaş durdurulmakta ve hemen akabinde işler yine çıkmaza girmekte ve burada da tıpkı Cemel’deki gibi, işler Sebeiye grubunun istediği yönde gelişmektedir. Abdullah b. Sebe de Sıffîn’de hazır mıydı? Burada da Cemel’de olduğu gibi bir gizli toplantı akdedilip planlar yapılmış mıydı? Bu sorulara, elimizdeki kaynaklarla kesin cevap vermeye imkân yoktur,fakat işlerin gidişi ister istemez akla bu ihtimali getirmektedir. Bu durumda Haricîlerin menşeini Sıffîn’den, hakem meselesinden öncelere götürerek Sebeiye’ye bağlamak gerekecektir ki, tarihî gerçek de budur.Birbirinin tamamen zıddı iki fırka olarak bilinen Haricilik ile Şiilik böylece menşede birbiri ile ayniyet göstermektedir. [Kutluay, İslâm ve Yahudi Mezhepleri, 83-87.]
Cevap 4: Tekhafızoğlu'nun yaptığı ve kabullendiği bu alıntı islam tarihinin ve mezhepler tarihinin gerçeklerine uymamaktadır..Demek ki acemi reddiyeci konulara hep bu sığ yaklaşımla ve yetersiz bilgiyle yaklaşmaktadır..Şimdi bu konuyu detaylı bir şekilde irdeleyelim: Tekhafızoğlu'nun yaptığı alıntıdan çıkan sonuçlar:
a-Hariciliğin kökeni Tahkimden daha önceye uzanır: Bu değerlendirme doğru olabilir ancak alıntıda tüm maharetin ibni Sebe adlı bir Yahudi dönmesinin PR çalışmasına yüklenmesi ve Hariciliği doğuran Sosyo-kültürel, tarihi arka plana bigane kalınması bu maddeyi desteksiz kılmaktadır..Ayrıca aynı bölgede yani Necd'de Haricilikten sonra Müseylime'nin de bir anda geniş fanatik bir kitleyle huruç etmesi akla merkezi Kureyş kabileleri ile daha kenarda kalanlar arasında kabileler arası rekabeti getirmektedir..Yazarın sadece dinsel faktörlere odaklanması yerine kabilesel, siyasi, geleneksel, coğrafi hatta ekonomik, psikolojik faktörleri de denklem içine katması gerekiyordu:
"Hz. Muhammed’le birlikte gelen İslamiyet’ten sonra insanların zihinlerindeki kabilecilik anlayışının sınırları aşılmaya çalışılmış, kabileler arasındaki diyaloğun gelişmesine bizzat Hz. Muhammed katkı sağlamaya gayret etmiştir...Hz.Muhammed’in toplumda meydana getirmeye çalıştığı bu sosyal ortama rağmen insanlar eski kültürlerinin etkisinden kurtulamamışlardır. Nitekim toplumların geçmişlerinden kopuk ve tamamen farklı sosyal, kültürel ve siyasal bir anlayışa sahip olabilmeleri düşünülemez. Bu bağlamda insanlar müslüman olduktan sonra da Hz.Muhammed'in etrafında şekillenen kabileler üstü organizasyon içinde sosyal ve toplumsal kültürlerini oluşturan eski geleneklerini ve dolayısıyla kabilecilik anlayışlarını İslamiyetten sonra oluşmaya başlayan daha geniş sosyal organizasyona taşımaya başlamışlardır...Hem İslamiyetten önceki toplum yapısından kaynaklanan kabile rekabetleri, özellikle de Ümeyyeoğulları ile Hâşimîler arasındaki çekişmenin yeni toplum yapısına taşınmaya çalışılması, hem de İslamiyetin gelişinden sonra meydana gelen toplumsal değişim ve gelişimin hızlı bir şekilde cereyan etmesi, toplumda bir kaos ortamının doğmasını kaçınılmaz kılmıştır. Bu kaos ortamında cereyan eden hadiseler siyasi bir takım gelişmelere neden olmuş, bu gelişen hadiseler de "Haricilik" adıyla tarihteki yerini alan mezhebin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Sosyal olayları tek sebebe dayandırmak bu olayların kompleks yapılarıyla bağdaşmaz. Bu durumda toplumsal olayları hazırlayan birden çok sebep bulmak mümkündür. Fakat bu sebeplerden bazıları diğerlerine göre daha bir öncelik arz etmektedir. Bu açıdan konuya yaklaşıldığı takdirde Hariciliğin ortaya çıkmasında etkili olan birden çok sosyokültürel faktör veya neden bulmak mümkündür...Bu insanların(Haricilerin) genel özelliği köken itibariyle çöl bedevisi olmaları ve kültürel düzeylerinin, meydana gelen yeni sosyal şartların gereklerine intibak sağlamada yeterli olmaması idi...Böylesine dengelerin alt üst olduğu bir durum ve kaos ortamında savaştan vazgeçilip hakem anlaşması yapılınca Hz. Ali, ordusunu Kûfe’ye götürmeye başladı. Bu dönüş esnasında onun saflarından çoğu Temim kabilesine (3) [Necd bölgesinde] mensup on iki bin kadar insan onunla birlikte Kûfe’ye girmeyerek Küfe köylerinden biri olan Harûrâ’ya girdiler. Orada Şeb’es b. Rib’îyi kendilerine lider seçerek görev dağılımı yaptılar.Böylece İslam tarihinde müslüman toplumun ana bünyesinden, İslam öncesi Ümeyyeoğulları-Hâşimî kabileleri arasındaki rekabet ve çekişmenin hazırladığı, Hz.Osman’ın siyasi uygulamalarındaki hataların körüklediği, toplumsal değişimden kaynaklanan sosyal şartların açığa çıkardığı, aslında siyasi temeller üzerine kurulmuş fakat dini bakış açısının ön planda gözüktüğü ilk kopma hareketi gerçekleşti. Ana bünyeyi temsil eden Hz. Ali’nin saflarında meydana gelen bu kopma hareketini gerçekleştiren insanlara ayrılığın ifadesi olarak da “Hariciler” denildi. Hariciler İslam tarihinde katı tavır ve düşünceleriyle dikkat çeken bir gruptur.[1] Onlar belki de bu özellikleriyle İslam tarihinin ilk radikalleri olarak nitelendirilebilirler. Takdir edilir ki her radikal davranış, bilgi ve düşünce yetersizliğinin ürünüdür. Onların davranışları da aslında bilgi ve düşüncelerinde yüzeysel kimseler olduklarının kanıtıdır. Onlar daha çok içinden gelmiş oldukları coğrafi şartların ve bedevi hayatının kendilerine kazandırdığı özelliklere sahiptiler.[2] İslamiyet geldikten sonra müslümanların sahip oldukları coğrafya kısa sürede genişledi. Bununiktisadi ve ekonomik yapıya hızlı tesiri de yeni bir toplum modelini oluşturdu. Bu toplum modeline ayak uydurmakta güçlük çeken bu insanlar İslam öncesi toplumun sosyo-kültürel yapısından kaynaklanan Ümeyyeoğulları-Hâşimîler çekişmesinin İslam sonrası topluma yansımalarının neticesi olarak değerlendirebileceğimiz [? katılmıyorum] sıffın savaşında Muaviye ve taraftarlarının hakem olayı ile önerilerinin gerçek sebebini sezemediler ve Hz. Ali’yi ‘tahkim’i kabule mecbur ettiler. Daha sonra da bunun hata olduğunun farkına vardılar. Verdiği sözden geri dönmeyen Hz. Ali’nin saflarından da ayrıldılar. Onlar Harûrâ’ya yerleştikten sonra Hz. Ali taraftarı olan insanlar hakkında da daha önceden sahip oldukları sosyo-kültürel anlayışın etkisiyle sert ve radikal fikirler beyan ettiler. Çünkü bir bedevi kabilesi mensupları, aralarında herhangi bir anlaşma yoksa öteki kabilelerin hepsinin mensuplarını hazır düşmanlar olarak görürdü. [3] Onlar, müslüman toplum içerisine girdikten sonra da bu kültürden kopamadılar. Toplumun değişimi karşısında kendilerini yenileyemediler ve yeni kültüre ayak uydurmakta da güçlük çektiler. Nitekim eski kültürlerinden kopamayışlarının bir ifadesi olarak değerlendirilebilecek bir davranışa girdiler. Bunun neticesinde Hz. Ali ve yandaşlarının da küfür içerisinde olduğu ithamında bulunabildiler.[4]" (4)
[1] el-Eş’arı, Makâlâtü’l-İslamiyyîn, 86vd.;Ebu Mansur Abdu’l-Kâhir el-Bağdâdî, el-Fark beyne’l- Fırak, 76vd.(terc:Prof.Dr.Ethem Ruhi Fığlalı, Mezhepler Arasındaki Farklar, 56vd. Ankara 1991)Beyrut 1990; Şehristânî, el-Milel ve’n-Nihal, I, 109vd.; Mes’ûdî, Müruc, II, 415; Sönmez Kutlu, Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, 42vd., Ankara 2000
[2] Bkz:Taha Akyol, Haricilik ve Şia, 154vd.,İstanbul 1988
[3] Watt, Teşekkül Devri, 24
[4] Bkz:Taberi, Tarih, V, 64
*
Ethem Ruhi Fığlalı da Hariciliği doğuracak sürecin toplumsal yapıdaki kırılmayı safhalar halinde maddelediği yazısının ezbere kopyacının alıntısındaki bilgilere itirazı şöyledir:
Tarihte “Cemel Vak’ası” diye meşhur olan bu savaşın sonundaki faaliyetleri bir tarafa bırakarak, bazı tarihlerde harbin başlamasından bir gün önce geçtiği söylenilen gizli bir toplantıdan söz edelim:[Taberî, I, 3163-3191] Halife Ali b. Ebî Tâlib’in safında bulunan Osman b. Affan’ın katline iştirak etmiş olanlar, iki taraf arasında sulhün akdedilmesinden korkarak, gizli bir toplantı yaparlar. Bu toplantıda İlba’ b. el-Heysem, Adiyy b. Hatem, Salim b. Sa’lebe el-Absî, Şureyh b. Evfâ b. Dubey’a, el- Eşter ile Osman’ın katline iştirak eden birkaç kişi ve İbnu’s-Sevdâ’ [Yani meşhur ibni Sebe] hazır bulunurlar. Bize göre burada üzerinde durulması gerekli nokta, böyle bir toplantının yapılıp-yapılmadığını tahkikten çok, şu veya bu sebeplerle başlatılmış bir savaşta ve daha önce Hz. Osman’a karşı girişilmiş aleyhte faaliyetlerde, hadiselerin mes’ulü olarak bir şahıs veya grubun ihdası meselesidir. Öyle görünüyor ki, İslâm tarihini hakikaten son derece üzücü sayfalarla dolduran bu hadiselerin bir tek mes’ulü vardır: Abdullah b. Sebe’...Eğer bu iddiayı Taberî’den başlamak üzere günümüze kadarki eserlerde değerlendirme cihetine gidersek, bir bakıma bu şahsın yaşadığı devirdeki seçkin ashabı, bir yahudi mühtedisinin oyuncağı durumuna sokmuş oluruz, ki bu gerçekten cür’etli bir davranış olur. [Doğrusu, üstadın da işaret ettiği gibi her ne kadar ibni Sebe'nin ismi ön planda ise de ibni Sebe'nin gerisinde de önemli bir Yahudi lobisini aramak olacağıdır..Yani İbni Sebe bir beyin ise o beyne hizmet eden fesat komitesinin lokomotifi Yahudi kaynaklıdır] Diğer taraftan bu iddia, vuku bulmuş karışıklıklara adları karışan ashabın davranışlarını mazur göstermek ve onların İbnu’s-Sevda gibi bir bozguncunun saptırdığı cemiyette tamamen temiz, hatasız ve masum olduklarını ortaya koymak gibi bir anlayışın eseri ise, yine de makul sayılmamak gerekir. Çünkü bu takdirde olaylara karışmış ashabın, muhtemel veya vaki hatalarını tarihî bakımdan örtbas edip suçu bir şahıs veya birkaç şahıstan müteşekkil topluluğa yüklemek gibi şaşırtıcı bir hareket tarzı takip edilmiş olur. Biz her iki halde de, suçun bir şahıs veya guruba yüklenmesi anlayışını kayd-i ihtiyatla reddediyor[Yukarıda yaptığım izaha bakılırsa reddetmeye gerek olmadığı anlaşılır] ve o devir müslümanlarının, siyasi anlayış ne kadar değişik olursa olsun, bir şahıs veya zümrenin oyuncağı olacak derecede zayıf ve kararsız olmadıkları inancını savunuyoruz. Kaldı ki bizim paylaştığımız bir görüş de, ortaya çıkan ihtilaflarda îbn Sebe’nin mevcudiyetinin ibn Sa’d (230 /845) ve Belâzurî (279 /892) gibi mühim kaynaklarda bulunmayıp, diğer tarihlerin Seyf b. Ömer tarikiyle gelen Taberî rivayetini nakletmiş olmaları, şeklindedir. Bu bakımdan Abdullah b. Sebe’nin, daha sonraları kendi adiyle teşekkül eden bir Şii fırkasının görüşlerini koymuş olduğunu tereddütsüz benimsemekle beraber, onun Hz. Osman devrinde müslüman olup olmadığı, olmuşsa bile Ebu Zerr gibi, Ammâr b.Yâsir gibi gerçekten muttaki sahâbîlerin onunla yaptıkları konuşmalarında niyetini sezememiş olmalarını doğrusu kolaylıkla izah edemiyor ve bu Yahudi menşe’li şahsa “hâinlik” gibi kötü bir sıfat dâhi olsa, büyük önem atfedilmesini lüzumsuz bir gayret olarak görüyoruz...(5)
*
Burası çok önemli:
İddia 5: 'Ezbere kopyacı'nın, Kutluay'dan yaptığı, "Haricîler ve Şiilerin Kökeni Konusu"ndaki alıntısında şu absürt fikir savunulmaktadır : Bu durumda Haricîlerin menşeini Sıffîn’den, hakem meselesinden öncelere götürerek Sebeiye’ye bağlamak gerekecektir ki, tarihî gerçek de budur. Birbirinin tamamen zıddı iki fırka olarak bilinenHaricilik ile Şiilik böylece menşede birbiri ile ayniyet göstermektedir.
Cevap 5: 'Ezbere kopyacı'nın kaynağı, bu ilginç çıkarsamayı yaparken tarihte Sebeiye diye adlandırılan oluşumlardan ve Sebeiye isminin kullanımından faydalanmıştır..Sebeiye isminin birbirine taban tabana zıt her iki grup hakkında da kullanılmasına bakarak aynı kökten gelmiş olduğunu savunmak, Sebeiye kelimesine ıstılahi anlam yüklemek, kelimenin tarihsel kullanımdaki çeşitliliğine aykırıdır. Daha yakından bakalım:
Tekhafızoğlu ve alıntısına göre: Hz. Ali'nin Sıffin ordusundaki muhalifler Sebeiye olarak tanımlandığına göre ve Sebeiye'nin Şia için kullanımı da yan yana getirilirse Hariciler ve Şia'nın kökeni birdir (?). Bu mantık geçerli olamaz. Çünkü Sebeiye kullanımı her zaman müstakil bir grup, akım veya homojen bir kitleyi ifade etmez. Sebeiye'nin kullanımına örnekler:
a-Cemel olayında Sebeiyye: Cemel olayı anlatımlarında Sebeiyye, ilerde mezhepleşecek belirli bir dini veya siyasi hareketi değil "Hz. Ali'nin ordusu içinde söz geçiremediği kitleye" atıf maksadıyla kullanıldığını görürüz. Seyfin Cemel Vakasındaki Sebeiyye’yi Tasvir Eden Rivayeti:
Hz. Osman’ı kuşatmaya giden ve bunlan destekleyenlerden İlba b. Heysem, Adiy b. Hatim, Salim b. Sa’lebe el-Absî, Şureyh b. Evfa b. Dubey’a , ve Eşter'inde aralarında bulunduğu bir gurup toplandı. Mısırlılardan İbnu’s-Sevda ve Halid b. Mülcem de bunlarla bir araya gelmiş ve istişare etmişlerdi. Bu (iki ordunun anlaşması) konusunda söyleyecekleriniz nedir?, diye sorulduğunda, şu fikir ortaya atıldı: Ali, Allah'ın kitabını en iyi bilen ve Osman'ın katillerini er geç yakalayacak olan ilk kimsedir. Zira Ali Allah’ın emrini uygulayacak ve bu konuda titiz davranacak birisidir, dediler. Sonra şöyle devam ettiler; Ali söyleyeceğini söylüyor ama onun yanında (isyancılar ve) az bir gurup var. Bunların birbirlerine düşmeleri ne kadar iyi olacak. Eğer onların çokluğu yanında bizim az olduğumuzu görürlerse size yönelirler. Bu durumdan da kurtulamazsınız.
Hz. Ali'nin sağ kolu Eşter söz alır: Bu konuşmalardan sonra Eşter şöyle dedi: Talha ve Zübeyr’in hakkımızda neler düşündüğünü öğrenmiş bulunuyoruz. Ancak bu güne kadar Ali’nin ne düşündüğünü öğrenmiş değiliz. Ali’nin ne düşündüğünü bilmediğimiz gibi diğer insanlarında bize karşı görüşü bellidir. Bunlar Ali ile anlaşırlarsa, ancak bizim kanımızı akıtmak için anlaşırlar. Gelin Ali’yi de Osman’a katalım. Onu da öldürelim. O zaman öyle bir fitne kopar ki bu fitneyi durdurmak için bizim her dediğimize razı olurlar.[7] Eşter’in bu görüşüne karşı Abdullah b. es-Sevda şöyle karşılık verdi: Bu ne kötü bir görüştür. Siz Osman'ı öldüren Küfeliler şu Zi Kâr’da 2500 veya 2600 kişi civarındasınız. -Talha'yı kastederek- Hanzala'nın oğlu ve adamları ise sizi öldürmek için sürekli fırsat kollayan ve bu işe gayet hevesli 5000 kişiden meydana gelmektedir. (Ey Eşter) önce kendi durumunu düzelt! Arkasından İlba b. Heysem kalkıp şöyle dedi: Onları kendi hallerine bırakıp gidin! Şayet sayıları azalırsa düşmanların lehine bir durum ortaya çıkar. Eğer çoğalırlarsa size karşı başkalarıyla anlaşma yapabilirler. En iyisi çekip gitmek. Sizi bunlardan koruyabilecek bir yere gidin, göze batmayın! İbnu's-Sevda söze karışıp: Senin görüşün de ne kadar kötü bir görüş. Çevrenizdeki insanlar sizden tek bir görüşte olmanızı ve (Osman’ın katline) iştirak etmeyenlerle bir arada bulunmamanızı bekliyor. (Ey İlba!) senin dediğin gibi olursa, nereye giderseniz gidin mutlaka yakalanırsınız. Adiy b. Hatim de şöyle dedi: Yemin olsun ki bu söylenenleri ne beğendim ne de reddettim. Ancak bu konuşmalar esnasında Ali'nin öldürülmesi ile ilgili tereddüt edenlerin tereddüdüne şaşıyorum. Olan oldu, insanlarda böyle bir duruma düştü. Bizim atlarımız ve silahlarımız var. Eğer sizler savaşırsanız biz de savaşırız. Şayet vazgeçerseniz biz de vazgeçeriz. Adiy'in bu sözlerine İbnu’s-Sevda: Güzel söyledin!, diye cevap verdi.
Salim b. Sa’lebe de şöyle dedi: İsteyen yaptıklarıyla dünyayı arzulayabilir, ama ben böyle bir şey istemiyorum. Vallahi yarın onlarla karşılaşırsam evime dönmeyeceğim. Yaşasam bile, onlarla karşılaştığımda, hayatta kalışım uzun olmayacak. Vallahi siz sonu kılıçla öldürülmek olan insanların korktuğu gibi kılıçtan korkuyorsunuz. İbnu’s-Sevda bunun üzerine de: Bu da konuşmuş oldu, dedi. Şureyh b. Evfa şöyle dedi: Acele yapmanız gerekeni erteleyip, ertelemeniz gerekeni de öne almayın! Buradan çıkmadan önce kesin kararınızı verin! Çünkü biz şu anda insanların nazarında kötü bir yerdeyiz. Yarın ben insanların karşı karşıya geldiklerinde ne yapacaklarını bilmiyorum, dedi. İbnu’s-Sevda söze karışarak şöyle dedi: Sizin gücünüz insanların arasında bulunmanızdan kaynaklanıyor. Bunun için onlara karşı şirin görünün! Yarın insanlar toplanıp bir araya geldiğinde, aralarında savaş çıkarmaya çalışın ve olup biteni de anlamalarına fırsat vermeyin! Böylece siz kiminle karşılaşsanız, o savaştan başka çare kalmadığını düşünmüş olur. Sonuçta da Allah Ali, Talha, Zübeyr ve onların görüşünde olanları sizin sevmediğiniz şeyden (ittifak etmelerinden) alıkoymuş olur. Bu görüşü değerlendirdiler ve kabul ettiler. Hiç kimse farkında değilken de dağıldılar.[8] Talha ve Zübeyr erzakların bulunduğu yerde, Zâbûka denilen mevkiye insanların yanına vardılar. Mudâr, onların yukarısına Rebia, aşağılarına da Yemenlilerin hepsi, anlaşma konusunda bir şüpheleri olmaksızın gelip yerleştiler. Hz. Aişe ise Huddân mevkisinde idi. Zâbûka’dakilerin başlarında reisleri vardı ve sayıları 30 bin idi. Hakim ve Mâlik’i Ali'ye gönderdiler. Ka'ka’nın getirdiği barış teklifi üzerinde olduklarını bildirmek ve onu çağırmak üzere o ikisi bu mesajla geldiğinde Hz. Ali de kendi askerlerini öteki kabilelerin karşısına yerleştirdi. Mudârlılar Mudârlılara, Rebialılar Rebialılara, Yemenliler de Yemenlilere karşı konakladılar. Hiç birinin sulhtan tereddütleri yoktu ve birbirlerine gidip geliyorlardı. Sulhtan başka bir şey ne düşünüyor ne de konuşuyorlardı.[9] Müminlerin Emiri yanındaki 20 bin kişi ile çıktı. Küfeliler de reisleriyle birlikte Zî Kâr’a gelmişlerdi. Abdulkays’ın üç tane lideri vardı: Cüzeyme ve Bekr kabilesinin başında İbnu’l-Cârûd, el-Ammûr’un başında Abdullah b. es-Sevda, Ehl-i Hecr'in başında da İbnu’l-Eşec vardı...[10]
[8] et-Taberî, Tarih, 4/494.
[9] et-Taberî, Tarih, 4/505.
[10] Sırrî Şuayb’dan, o Seyf'ten, o da Muhammed ve Talha’dan nakille şöyle dedi. Seyf, el-Fitne, 155; et-Taberî, Tarih, 4/505. Değerlendirme: Tekhafızoğlu, Haricilerin menşeini Sebeiyye'ye bağlanması kanaatindedir. Ve ayrıca Haricilerin kökeni hakkındaki iki görüşten siyasi değil dini menşeli olduğu görüşüne meyillidir. Verdiği örnek, Cemel vakası için Şüreyh bin Evfa'dır. Şüreyh bin Evfa, Sıffın'in ayrılıkçı Harici militanlarındandır ve Seyf rivayetinde o Cemel'in Sebeiyye istişaresinde konuşmaktadır. Bu demektir ki Haricilik köken itibariyle Sıffin'den daha geriye uzanan dini bir akımdır..Bu değerlendirmeye karşı deriz ki, aynı rivayette müstakbel Harici, Şüreyh bin Evfa'nın yanında onunla omuz omuza oturan ve aynı telden konuşturulan başka kişiler de vardır..Bunlardan biri Hz. Ali'nin sağ kolu olan Eşter'dir..Ve garipliğe bakın ki Sıffin savaşının en gayretli komutanı Eşter, o an Hz. Ali'nin naçiz vücuduna kast edecek planları önermekle, komplolarla meşguldür..Yine aynı rivayet içinde objektiflere takılan meşhur bir isim daha vardır : Adiy bin Hatim..O da gayretli bir Hz. Ali müdafii, fedaisi kariyerine hiç yakışmayacak suikast teklifleriyle meşguldür..Daha ilginci ise bu rivayetlerin, Sebeiyye'nin hangi merhalelerden geçerek karpuz gibi ortadan ikiye yarılıp bir tarafta Şia diğer tarafta onların birebir zıttı olan Hariciler olarak ayrılmasına sebebiyet verdiği yönündeki sorulara cevap aramakla hiç meşgul olmamasıdır..Ve Tekhafızoğlu soğuk çelişkilerle dolu bu rivayetlere yaz hararetinde soğuk karpuza saldırır gibi balıklama atlamıştır..Cemel vakası (656 Kasım) ile Sıffin (Mayıs-Temmuz 657) arasında bir yıl bile geçmeden Cemel'de aynı dava etrafında istişare eden, aynı kafaya sahip Sebeiyye ahbaplarının, çavuşlarının Şüreyh bin Evfa örneğinde olduğu gibi Hz. Ali'nin ölümüne muhalifleri olan Hariciliğe ve Eşter de olduğu gibi Hz. Ali'nin en kuvvetli savunuculuğuna (yani yazarın mantığına göre Şia'ya) ayrıldığı hakkında ortaya kabul edilebilir bir teori koymak ta imkansızdır..
*
Sebeiyye’nln Tarihsel Süreçte Kullanılışı ve İlişkilendirildiği Hareketler b-es-Sebeiyye el-Müfterîn: Ma’kıl b. Kays er-Riyâhî
Tarihçiler içerisinde Seyfin rivayetlerinin dışında ilk defa Sebeiyye tabirini kullanan Ebu Mıhnef'tir. Bu ifadenin Seyfin rivayetlerinde olduğu gibi bir fırkaya işaret ettiğinden söz etmek mümkün değildir. Ebu Mıhnef bu ifadeyi Haricîlerden, Müstevrid b. A'lkame’nin ağzından, Muğîre b. Şu’be’nin ordu komutanı olan Ma’kıl b. Kays er-Riyâhî’ye yönelik olarak kullanır. 43/663 yılında Hz. Hasan’ın, hilafeti Muâviye’ye devretmesinden sonra, Muâviye’nin saflarına geçip onun Küfe valisi olan Muğîre b. Şube, Haricîler’den Müstevrid[1] üzerine Ma’kıl b. Kays’ı gönderir. Olayın arka planında, Kûfe’deki Haricîlerin isyan haberini alan vali Muğîre'nin, isyan hazırlığı içinde olanları hapsetmesi, bunun üzerine de Haricîlerin taraftarlarını kurtarmak için, Hîre'de Müstevrid etrafında toplanmaları, onların üzerine de Muğîre’nin asker göndermesi vardır. Ma’kıl b. Kays, Haricîlerin üzerine gitmeyi kendi rızasıyla istemiş, Muğîre de onun bu teklifini kabul etmiştir. Muğîre'nin üzerlerine asker gönderdiğini haber alan Müstevrid ve çevresindeki Hâricîler ise önce Medâin’e varırlar. Medâin’de iken Müstevrid: Şüphesiz (Muğîre) üzerimize bu aptal Ma'kıl b. Kays’ıgöndermiş bulunuyor. O iftiracı, yalancı Sebeiyye’dendir. (es-Sebeiyye el-Müfterin, el-Kezzâbîn) O Allah'a ve size karşı düşmandır. Ona karşı ne yapacağımız hakkındaki görüşlerinizi söyleyin, der.[2]
[1] Krş. İbn Kesîr, el-Bidâye, 8/24-25; Kapar Mehmet Ali, Halifeliğin Emevîlere Geçişi ve Verasete Dönüşmesi, İstanbul, 1998, 24 vd.
[2] et-Taberî, Tarih, 5/193; İbnu’l-Esir, el-Kâmil, 3/291.(6) Değerlendirme:es-Sebeiyye el-Müfterin (Ma’kıl b. Kays er-Riyâhî)tamlamasının Seyf'in rivayetlerinde olduğu gibi bir fırkaya işaret ettiğinden söz etmek mümkün değildir. Yani Seyf de bunu müstakil bir veya birkaç (Tekhafızoğlu'nun iddiasında olduğu gibi Şia+Havaric) fırkaya işaret amaçlı olarak kullanmamıştı, veya anlatımlarından o sonuç çıkmamaktadır. Öte yandan bunun Hz Ali'nin taraftarlığı manasında Şia'ya işaret olarak kullanıldığını farz etsek Cemel'de Şia+Havaric oluşumuna üst çatı konumunda olan Sebeiyye'nin 7 yıl gibi kısa bir süre sonra, hangi merhalelerden geçip ve neden dolayı sadece Şiiliğe tahsis edildiğini anlamakta zorlanırız..Diğer bir tutarsızlık ise; Makıl bin Kays'ın Hz. Ali safında olmaktan başka bir Şiiliğinin olmadığıdır..Ona Sebeiyye denilmesinin Sebebi nedir?Böyle bir soruya Sebeiyye kelimesinin içini belirli bir fırkanın düşünsel ve pratiğe dönük öz nitelikleriyle doldurup cevaplama şansına sahip değiliz..Buradan anlıyoruz ki :Ebu Mihnef örneğinde olduğu gibi tarihçiler tarafından çoğu vakit gelişigüzel kullanılan bir tanımla, bazen aşağılama kelimesi olan Sebeiyye ile karşı karşıyayız..:Ebu Mıhnef'in aktarmış olduğu söz konusu rivayetin her hangi bir fırkaya işaret etmediğine değinmiştik. Çünkü böyle bir sonuca ulaşmamızı sağlayacak bilgi, kaynaklarda yer almamaktadır. Öte yandan Ebû Mıhnef'in (157/773) bu rivayetini Taberî’den sonra, İbn Kesîr, Vâkıdî (207/822) kanalıyla[1] “Sebeiyye’dendir” tanımlaması olmaksızın nakletmiştir. Ma'kıl b. Kays, Hz. Osman zamanında Küfe valisi Velid'in sarhoşken namaz kıldırmasına tepki gösterenlerin arasında yer almıştır. Yeni vali Saîd b. Âs’ın “Küfe Kureyş’in çiftliğidir” görüşüne tepki gösterip halife’ye şikayet mektubu yazanların arasındadır.[2] Sonraki dönem siyasi faaliyetlerinde her ne kadar Ali’nin yanında yer almış olsa da,[3] Ma’kıl’ın bu durumunu Şiilik ile ilişkilendirmek de mümkün değildir.Çünkü Küfe valisi olan Muğîre b. Şu’be, artık Hz. Muâviye’nin valisidir. Ma’kıl ise bu sefere kendi isteği ile çıkmıştır. Yani Muâviye adına gönüllü savaşmıştır. Özetle Ebu Mıhnef tarafından Ma’kıl b. Kays’ın Sebeî olarak isimlendirilmesine, Osman muhalifi olmasından başka bir anlam yüklemek zor
görülmektedir. [1] el-Bidâye, 8/24-25. [2] el-Belâzuri, Ensâb, 5/32, 39-41.
[3] Ali öldüğü zaman Ma’kıl onun Şurta görevlisidir. Bkz., el-Ya'kûbî, Tarih, 2/213. Onun Ali’nin saflarında savaşması konusunda bkz., Nasr b. Müzâhim b. Seyyar Minkâri (212/827), Vaka'tu’s-Sıffin, Kum, 1403/1982, 96, 117, 116, 145, 148-149; el- Ya'kûbî, Tarih, 2/195; İbn Kesîr, el-Bidâye, 7/317-318; İbn Hâcer, el-isâbe, 2/273. (7) c-’Usbe Sebeiyye: Karîb b. Mürre el-Ezdî ile Zahhâf et-Tâî Ayaklanması
Sebeiyye, tarihi süreç içerisinde Seyf'in ve Ebu Mıhnef'in rivayetlerinin dışında Belâzurî tarafından kullanılır. Belâzurî’nin aktardığına göre, 50/670 yılında Haricîler bu ifade ile zemmedilmiştir. Aynı olayı nakleden öteki tarihçiler ise söz konusu ifadeye yer vermezler. Belâzurî’nin naklettiğine göre, olaya karışan Bükeyr b. Vâil şöyle der: Akşamleyin başımdaki örtü olmasaydı, kimi yerlerim kesilecek ya da sağ yanım felç olacaktı. Akşamleyin dediler ki; işte bunlar Şurtadır ve şunlar şehrin azalan Harcırahlarıdır, O (Harûralılar) Sebeiyye Çetesi (‘Usbe Sebeiyye) değil mi? (Şeytan) Onları hevasına uymaya çağırdı ve onlar da saptılar.[11]
Bükeyr’in dile getirdiği olayın arka planı şöyledir: Ziyâd b. Ebîhi’nin, Küfe valiliği döneminde Basra’da Haricîlerden, Karîb b. Mürre el-Ezdî ve teyzesinin oğlu Zahhâf b. Zahr et-Tâî ayaklanırlar. Bu dönemde Ziyâd'ın âmili [Zekat memuru] Semure’dir. Halîfe b. Hayyât'ın anlattığına göre kendi mescitlerinde namaz kılmakta olan Dubey’a oğullarının üzerlerine yürümeleri ve onlardan Hakkâk ya da Ru’be b. Muhbil adında birisini öldürmeleriyle ayaklanmaları başlar.[12] Ayaklanmalarına 60 ila 80 kişi katılır. Mescid’in kapılarını kapatırlar ve önlerine geleni öldürmeye başlarlar. Kimileri kapılardan kimileri mescidin duvarından kaçmaya çalışır. Bu arada birisi mescidin minaresine çıkarak Neredesiniz ey Allah’ın askerleri! diye bağırır. Onu da yakalayıp öldürürler. Öyle ki artık mescidde kimse kalmaz.[13] Onların bu durumu Ziyâd’a bildirilir. O da Karîb ve Zahhâf'ın üzerine 500 kişiden oluşan Şurta'yı gönderir. Bu arada Haricîler, “İmamsız savaş olmaz” gerekçesiyle Karîb’i imam seçerler.[14] Böylece şehirde terör estirmeye başlarlar. Ziyâd, Basra'ya geldiğinde halkı onlan yalnız ve yardımsız bırakmak konusunda uyarır.[15] Taberi'nin anlattığına göre Abdullah b. Evs et-Tâhî,[17] Karib’i yener ve başını Ziyada gönderir. Değerlendirme: Bu rivayette de 'Sebeiyye'nin anlam daralmasına uğrayarak sadece Şia için kullanılmasını ve taşların yerli yerine oturmuş olmasını beklememiz gereken Hicri 50. yılı gibi ileri sayılacak bir tarihte bile tarihçilerin bu kelimeyi atfettiği şahıslar veya gruplar hakkında net olmadığını, müstakil bir fırkayı veya fırkalaşmış bir grubun olmadığını görüyoruz..Sonuç itibariyle Hariciliğin şekillenmesini tamamladığı, kemikleştiği bir dönemde bile Harici militanları için Sebeiyye terimi kullanılmaktadır..Aynı tabir aynı yıllarda Şii oluşumlar için de kullanıldığına göre Tekhafızoğlu ve alıntı yaptığı kaynak, bu rivayetlere bakarak Hicri 50 yılında bile Şia ve Hariciliğin hala kol kola olduğunu; bir olduğunu, 'bu yollarda beraber yürüdüğünü' (?) söylemesi ve aynı kökten gelen bu iki oluşumun henüz dallara ayrılma sürecini yaşamadığına hükmetmesi gerekirdi.. d-Türâbiyye Sebeiyye: Hucur b. Adiy Hareketi
Tarihi süreç içerisinde Sebeiyye tanımlaması en belirgin şekliyle Hucur b. Adiy hareketi ile ilişkili olarak karşımıza çıkar. Ancak bu ifadenin müstakil bir fırkayı tasvir ettiğini söylemek de mümkün değildir. Sebeiyye ifadesi, Ebu Mıhnef tarafından "et-Türâbiyye es-Sebeiyye”, “es-Sebeiyyetu’l-Haine/Câniye” ve “eş-Şîa’tu’l-Mütehayyire” olarak kullanılır.[21] Aynı hareketin “et-Türâbiyye es-Sebbâbe”[22] olarak nakledilişi söz konusu olsa da, bu kullanımın ıstılahî bir içeriğinden söz etmek mümkün değildir. İfadenin kullanımının tarihi ve siyasi arka planına bakacak olursak, Ziyâd b. Ebî Süfyan’ın Kûfe’ye yeni vali olunca başında kırmızı sarığıyla yaptığı konuşmaların birisinde geçtiğini görürüz. Söz konusu konuşmasında Ziyâd şöyle der: Ey İnsanlar! Şüphesiz bu es-Sebeiyye el-Haine el-Mütehayyire 19 daha önceden peşine düşenlerin helak olduğu bir işin peşine düştüler. Eğer vaz geçerlerse, geçmişteki yaptıkları bağışlanır, yok yine eski yaptıklarına dönecek olurlarsa, eskilerin başına gelen onlarında başına gelecektir.20 Aynı şekilde Hucur ve arkadaşları tutuklandıktan sonra Ziyâd tarafından Muâviye’ye yazılan mektupta da Sebeiyye şeklinde kullanılır:...Bu Türâbiyye Sebeiyye'den reisleri Hucur b. Adiy olan isyankarlar, Mü'minlerin emirine muhalefet ettiler, Müslümanların cemaatinden ayrıldılar, bize karşı harp ilan ettiler. Allah bize yardım etti ve onlara karşı muktedir kıldı. Ben de şehrin seçkinlerini ve eşrafını, yaşlı başlı olanlarını çağırdım, onların aleyhine, gördükleri ve yaptıkları şeylere şahitlik ettiler. Onları Müminlerin Emîri'ne gönderdim. Şehrin ve seçkinlerinin şahadetlerini de mektubumun sonuna ekledim. 21 Ziyâd’ın bu ifadeyi seçmesinin arkasında yatan gerekçe muhtemelen Hucur ve arkadaşlarını Yemenli oluşlarıyla kınama anlamı taşıyor olmalıdır. Buna ilaveten “Türâbiyye Sebeiyye" tanımlaması, Onat'ın da işaret ettiği gibi “Osman muhaliflerinin kınanması”22 anlamıyla özelleştirilmiş gibi görünmektedir. Çünkü Muâviye 41/661 yılında Muğîre'yi Kûfe’ye vali olarak atarken; Ali’yi kınamaktan, Osman’a da istiğfar etmekten geri durma, Ali’nin ashabını kına, onlan dinleme ve yanından uzak tut, Osman’ın Ashabına karşı da yumuşak davran ve onlan yakınında tut, onları dinle! diye tavsiyede bulunur.23 Muğîre de bu tavsiyeler doğrultusunda bir siyaset güder. Bu durum Kûfe’de, Ali taraftarları arasında var olan muhalefetin artmasına sebep olur. Bu taraftarların çoğunluğunu Yemenlilerin oluşturması muhtemelen Ziyâd’ın onlara Sebeiyye yakıştırmasını kullanmasına sebep olmuş olmalıdır. “Türâbiyye” yakıştırması ise Ali taraftarlığına işarettir.. 19 Kavramın kullanılışı yukarıda zikredildiği gibidir. “el-Haine el-Mütehayyire”nın arasına “yani eş-Şia"' eklemesi Ebu Mıhnef'e aittir.
20 el-Belâzurî, Ensâb (B), 2097. Konuşmanın bir bölümünde Enfal Suresi 38. ayeti'nden bir bölüm kullanılmaktadır.
21 et-Taberî, Tarih, 5/272; İbn Asâkîr, Tarih, 8/22.
22 Onat, Şiî Hareketler, 140.
23 et-Taberî, Tarih, 5/253-254.
...Daha sonra Ziyâd, Hucur ve arkadaşlarını zincirle bağlayarak Şebs b. Rebi’ er-Riyâhî, Vâil b. Hucr el-Hadramî, Maskala b. Hubeyra eş-Şeybânî ve Kuseyyir b. Şihâb el-Hârisî ile Şam’a gönderir. Tutuklular Merc Azra denilen yerde hapsedilirler.[24] Tutuklular Merc Azrâ’da iken Muâviye, Ziyâd’a şöyle bir mektup gönderir. Hucur ve arkadaşlarının durumu hakkında yazdıklarından kastettiklerini ve onlar aleyhine şahadetini anladım. Bazen öldürülmelerinin bırakılmalarından daha iyi olacağını, bazen de bırakılmalarının iyi olacağını düşünüyorum der.[25] Kanaatimizce bu mektubunun satır aralarından ilham alan Ziyâd da, bu şehre ihtiyacın varsa, Hucur ve arkadaşlarını bana geri gönderme,[26] diye cevap verir...
Daha sonra Hucur’la birlikte altı arkadaşı öldürülür.[29] Diğerleri ise Muâviye’nin teklifini kabul edip Ali hakkında elçilerin istediklerini söylerler. Öldürülmeyip sağ bırakılanlardan Abdullah b. Haviyye et-Temimî ve Utbe b. el-Ahnes hariç diğerlerinin hepsi Yemen kökenli kabilelere mensupturlar.[30] Kanaatimizce Muâviye, aslen Yemenli olup kabilesinin lideri olan Hucur b. Adiy’i öldürerek hepsine birden gözdağı vermiş, ancak onların çoğunu öldürmeyip sağ bırakarak nefretlerini de üzerine çekmemek gibi bir siyaset izlemiştir...Öte yandan Hucur ve arkadaşlarının Muâviye’ye bey’at etmiş ve bu bey’atlarını bozmamış kimseler oluşu,[35] onları içinde bulundukları siyasi sosyal ve ekonomik[36] şartların böyle bir isyana götürdüğü izlenimini uyandırmaktadır. Hareket içinde gulât bir Fırka olarak Sebeî unsurların bulunduğunu söylemek mümkün olmadığı gibi,Şii unsurların bulunduğunu da söylemek zor görünmektedir.[37] Zira hareket içinde Sebeiyye’nin lideri olan Abdullah b. Sebe’nin adı geçmediği gibi, Sebeiyye’ye izafe edilen Vasilik, Rec’at, Uluhiyet fikirleri de geçmemektedir. Ayrıca kavramın sırf “Yemenlilik” ekseninde açıklanmasının da tutarlı bir tarafı görülmemektedir. Çünkü Yemenlilerin Ali taraftarlığında istikrar sahibi olmadığı görülmektedir.. e-Sebeiyye: Muhtar es-Sakafî Hareketi
Tarihi süreç içerisinde “Sebeiyye” Muhtar es-Sakafî hareketi ile ilişkili olarak[38] yeniden karşımıza çıkar. Muhtâr hareketini her ne kadar içinde Abdullah b. Sebe’nin de bulunduğu, bir Sebeiyye hareketi olarak isimlendirmek mümkün olmasa da, kısmen gali unsurlara malzeme teşkil edecek davranışları ya da bu tür başlangıç olacak örnekleri içinde barındırması sebebiyle dikkate almak zorundayız. Bununla birlikte hareketin Küfe merkezli olması ve süreç boyunca Yemenli kabilelerin etkin olması gibi gerekçelerle, Makalâtlarda tasvir edilen “Sebeiyye Fırkası”[39] ile ilgili haberlere kaynaklık ettiğini söyleyebiliriz.
Söz konusu hareket 14 Rebîu’l-Evvel 66/18 Ekim 685-686 yılında başlayıp,[40] Irak’ın bazı bölgeleri, Musul, Azarbeycan, Ermenistan ve bugünkü İran'ın bazı bölgelerini içine alıp, Muhtâr’ın bir buçuk yıl sürecek otoritesinden sonra, 14 Ramazan 67/8 Ağustos 686 yılında sona ermiştir.[41] Hareketin tarihçesi Tevvâbûn Hareketinde olduğu gibi, 61/680 yılında Kerbela’da Hz. Hüseyin’in şehid edilmesi ve Emevî iktidarına karşı duyulan bir tepkiye dayanmaktadır.[42] “Ehl-i Beyt’in kanını talep” sloganıyla gerçekleşen bu harekette, Ali’nin karizmasına yönelik bir atıf yoktur. Ali Oğullarından Hüseyin’in “intikamı alınması gereken bir mazlum oluşu”ndan başka öteki oğullarına yönelik herhangi bir karizma izafesi de görülmemektedir. Üstelik bu hareket, Medâinî’nin anlattıklarına göre, Küfe'deki siyasi ortam “Âl-i Muhammed’e yardım ve kanlarını talep”[43] sloganının sıradan bir arabı bile başarıya ulaştıracak, etrafında binlerce kişiyi toplayacak güçte olduğu bir zemin üzerinde cereyan etmektedir. Harekette kullanılan "Ehl-i Beyt’in kanını talep” iddiası ise kuru bir slogan görünümündedir. Çünkü işin içinde Muhtâr’ın kendisinin Ubeydullah b. Ziyâd’a karşı beslediği şahsi bir intikam hırsı söz konusudur.[44]...Netice itibariyle Muhtar hareketinde kullanılan Sebeiyye, Haşebiyye, Keysâniyye, Muhtâriyye gibi kavramların hareketin seyri esnasında her hangi bir fırkaya tekabül etmediğim söyleyebiliriz.121 Sebeiyye ifadesinin başlangıçta Muhtar ve taraftarları için, özellikle muhalifleri olan Küfeli eşraf tarafından kullanıldığını, daha soma da Muhtâr’ın taraftarları arasında bulunan Yemen kökenli kabilelerin (Güneyli Araplar), eski inançlarından kaynaklanan Gâli unsurlar kabul edilen davranışlar sergilemeleri sonucu kullanıldığını düşünmekteyiz. Öte yandan Muhtâr’ın, Küfeli Eşrâfın desteğini kazamak için Muhammed b. el-Hanefiyye’nin adını kullandığını söyleyebiliriz. Onun bu tavrının, hem kendisinden sonraki Şii nitelikli hareketler için bir örnek teşkil ettiğini, hem de vasilik ve rec’at gibi inanışların doğuşuna zemin hazırladığını belirtebiliriz.
119 et-Taberî, Tarih, 6/93 vd.
120 el-Belâzurî, Ensâb, 5/264; Dineveri, Ahbâr, 280 vd; et-Taberî, Tarih, 6/107; Onat, Şii Hareketler, 93 vd.
121 Krş. en-Neşşâr, Ali Sami, Neşetu’l-Fikri'l-Felsefi fi’l-İslâm, I-II, Mısır, 1965, 2/39, 58; Friedlaender, “Heterodoxies-II, 17.
*
Doç. Dr. Sıddık Korkmaz: Sebeiyye teriminin değişik kullanımlarına Sebeiyye Mütemenniye, Hemdaniye Sebeiyye: İbnü'l Eşas ayaklanması, es-Sebeiyye ed-Dullal, Sebeiyye Haşebiyye: İbrahim b. Abdillah isyanı örneklerini de veren ve "Sebeiyye'nin en belirgin şekilde Muhtar hareketinden sonra, bu hareket içinde yer alan ve çoğunluğu Yemenli olan ve içlerinde islam dışı kabul edilebilecek dini inanışları barındıran kesimler için kullanıldığını söylemek mümkündür. Öte yandan bu kullanımın herhangi bir fırkaya tekabül ettiğini iddia etmek halen daha mümkün değildir. Çünkü böyle bir fırkanın müntesiplerinden ya da eserlerinden söz etmek imkanına sahip değiliz" diyen Sıddık Korkmaz kitabın sonuç kısmında şunları söylemektedir:
SONUÇ: Sebeiyye, üzerinde çok fazla spekülasyon yapılan; hangi zamanda teşekkül ettiği, hangi şahıslarla irtibatlı olduğu konusunda açıklık olmayan; farklı şahıslarla, farklı olayları ifade etmek için kullanılan bir kavramdır.Öyle zannediyoruz ki; Müslümanların tarih telakkisine sinmiş bulunan derin anakronizmi [herhangi bir olay ya da varlığın içinde bulunduğu zaman dilimi (dönem) ile kronolojik açıdan uyumsuz olma hali] Sebeiyye kadar açıkça gözler önüne seren başka bir örnek bulmak pek mümkün değildir. Hz. Osman dönemi hakkındaki bilgilerde, Sebeiyye’yi o zaman dilimi ile sadece Seyf b. Ömer irtibatlandırmaktadır. Seyfin bu ifadeyi kullanış gerekçesi, muhtemelen kendi döneminde oluşmuş olan Şia’yı zemmetmek ve Sahabe’nin siyasi hatalardan uzak olduğunu vurgulamak olmalıdır. Öte yandan, bu ifadenin, Hz. Osman’a muhalif olanların çoğunun Yemenliler olduğunu belirtmek için kullanıldığını söyleyebiliriz. Kanaatimizce Seyf, Sebeiyye Fırkası kurgusuyla Hz. Osman zamanındaki "muhalefet”i cezalandırmak istemektedir. Haricîler tarafından, Ma’kıl b. Kays’a yönelik olarak Sebeiyye ifadesinin kullanılışı, her hangi bir fırka tasviri olmaktan daha çok, Ma’kıl’ın bir Osman muhalifi olması anlamına gelmektedir. Haricîlere yönelik bu ifadenin kullanılışı ise kötülemek ve karalamak içeriğinden başka bir anlam taşımamaktadır. Sebeiyye diye tasvir edilmelerinin altında yatan sebep, belki Tay ve Ezd kabilelerinin Yemen kökenli oluşları olabilir. Aynca gerek Seyf ve gerekse Ebû Mıhnef'in bu ifadeyi seçmeleri, kast ettikleri kitlenin Küfeliliğinden kaynaklanmış olmalıdır. Nitekim Küfe, Yemenli nüfus açısından zengin bir bölgedir. Kanaatimizce, Hucur’un arkadaşlarının içerisinde Yemenlilerin çoğunlukta olması ve Ali saflarında bulunmuş olması, onun Muâviye’nin valisi Ziyâd tarafından şiddetle karalanmasına ve cezalandırılmasına sebep olmuştur. Bu yüzden Sebeiyye'yi, vali Ziyâd’ın, Hucur ve arkadaşlarını karalamak için kullandığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Böylece, Ziyâd’ın Sebeiyye ile “Güneyli Araplar”dan oluşan Emevî muhaliflerini yermeye çalıştığı anlaşılmaktadır. Muhtar es-Sakafî ayaklanmasının, Sebeiyye fırkasının ayaklanması ya da böyle bir fırkanın desteğiyle gerçekleşmiş bir hadise gibi değerlendirilmesi de mümkün görülmemektedir. Aynı şekilde hareket süresince bu ifadenin anlamı, özellikle Muhtâr’da aradığını bulamayan Küfeli eşrafın, Muhtar taraftarlarını bu isimle karalamasından öteye gitmemektedir. Her ne kadar Muhtâr’ın egemenliği döneminde bu ifadenin aşırı inanışları taşıyan kesimlere denk düştüğü görüntüsü var olsa da, bunun ne bir fırka ne de kitlelere ait bir tasvir olduğunu söylemek mümkündür. Muhtâr’ın bu siyasi girişimiyle, aşırılık olarak değerlendirilebilecek inanışlar, kendilerini ifade etme imkan ve ortamı bulmuştur. “Sebbâbe ile Sebeiyye Mütemenniye” gibi tanım ve tasvirlerinin bu hareketten sonrasını kast ettiği görülmektedir. Seyf'e ilaveten şair Farazdak tarafından Sebeiyye ile Yahudilik unsurunun bir arada kullanıldığını görmekteyiz. Ancak bu tasvirle kast edilen kesimde bir Yahudi etkisinin var oluşundan söz edilemez. Bununla birlikte ne Muhtar hareketinde ne de İbn Eş’as ayaklanmasında belirgin bir Yahudi etkinliğinden söz etmek mümkündür. Kanaatimizce Farazdak’m bu ifadeyi seçmekle yapmak istediği Kûfelileri, Yahudîlere benzeterek yermek olmalıdır. Sebeiyye’nin Abbâsîler döneminde de kullanılışının öteki kullanımlarından farklı bir anlam taşıdığını söylemek mümkün değildir. Seffâh’ın konuşmasında geçen ifadenin Sebeiyye mi, Şâmiyye mi olduğu gibi bir ikilem olsa da her iki ihtimalde de bir fırkanın tasviri olmaktan daha çok yeni kurulan Abbâsî Devletinin liderinin kendilerine muhalif olabilecek bir kitleyle alakasının olmadığını ilan etmesinden başka bir anlam taşımamaktadır. Ebu Cafer el-Mansûr’un ise Sebeiyye ile İbrahim b. Abdillah ayaklanmasını kastettiği açıktır. İfade daha önceki kullanımlarında olduğu gibi bir karalama anlamı taşıdığından, İbrahim'i Sebeîlikle ilişkilendirmek mümkün değildir. Bu ayaklanmada belirgin bir Yemenli etkisinden söz etmek de zordur. Makalatlarda Sebeiyye kullanımı: Sebeiyye, makâlât türü eserlerde, tarihi bağlamının tamamen dışında bir anlamda kullanılmıştır. Zira bu tür eserlerde bu kavram, daha çok Hz. Ali’nin adı etrafındaki toplumları ifade için kullanılmıştır. Eserlerdeki bilgi yanlışlıklarını bir tarafa bırakacak olursak, ifadenin iki farklı kesim tarafından, iki farklı amaç için kullanıldığı görülmektedir. Yani Hz. Ali'nin adını bayraklaştırarak kendi dinî haklılıklarını iddia etmeye çalışan kesime, özellikle Şia’ya karşı kullanılmıştır. Sünnî gelenek diye tanımladığımız kesim ise, Şia’yı genelde zemmetmek ve onların kökenini Yahudilikle ilişkilendirmek gibi bir eğilim taşımaktadır. Öte yandan Şii kesimin, Sebeiyye’yi, kendilerini savunmak için, ilişkilerinin olmadığını iddia ettikleri bir aşırılık adresi gösterme gayreti ile öne çıkarttıkları hissedilmektedir. Bu yüzden Abdullah b. Sebe ve Sebeiyye, her iki kesim için birbirlerine karşı kendi haklılıklarını savunma malzemesi olarak kullanılmıştır. Sebeîlikle ilişkilendirilen isimler, fikirleri ve siyasi tavırları itibariyle, Sebeiyye’nin her hangi bir firkaya delalet etmediğinin en büyük kanıtı durumundadırlar. Zira söz konusu isimler arasında ne tarih ne mekan ne de fikir bakımından bir ilişki kurmak mümkündür. Buna ilaveten Sebeiyye, Osman muhalifleri, Ali taraftarları, Yemenliler, Haricîler ve oluşum sürecindeki Şii düşünceye sahip kimseleri tanımlamaktan daha çok onları karalamaya yöneliktir. Sebeiyye ile ilişkilendirilen fikirlere gelince; bunların hepsinin belli bir dönemde ortaya çıkmış ve belli bir dönemi tasvir eden fikirler olduğunu söylemek biraz zordur. Seyfin, Hz. Osman döneminde, Abdullah b. Sebe tarafından dile getirildiğini iddia ettiği rec’at ve vasilik fikirlerinin ne Hz. Osman dönemi, ne de Hz. Ali dönemi ile bir ilişkisini kurmak mümkündür. Nitekim hiç kimse Hz. Osman’a karşı ayaklanırken, Hz. Ali’nin vasiliğini dile getirmediği gibi; başlangıçta Hz. Osman’ı katletmek gibi bir niyetlerinin olduğunu da söylememiştir. Hz. Ali’nin halife olduktan sonra kendisinin vasilik gibi bir özelliğinin olduğunu öne çıkarmaması, ya da Cemel ve Sıffin gibi savaşlarda böyle bir özelliğine vurgu yapmaması bunun açık bir kanıtı durumundadır. Ölümü anında yanında bulunanlardan, “Senden sonra Hasan’a Bey’at edelim mi” gibi soru soranlara, “Siz bilirsiniz” şeklinde cevap vererek, seçim konusunda onları serbest bırakması, böyle bir düşünceye sahip olmadığının bir başka delilidir. Hatta oğullarının da böyle bir anlayışa sahip olduklarından söz edilemez. Nitekim Hasan, halifelik hakkını Muâviye’ye devretmiş; İbnül-Hanefiyye de, Muhtâr’ın benzer içerikli davet ve iddialarına iltifat etmemiştir. Vasilik anlayışının ancak Muhammed b. el-Hanefiyye’nin oğlu Ebu Hâşim’in ölümünden soma kitlelere mâl olduğu görülmektedir. Hz. Ömer’in, Hz. Peygamberin ölümünden sonra tekrar geri döneceği ile ilgili rivayet edilen sözü dinî olmaktan öte siyasi amaçla söylenmiş olup rec’at fikrinin varlığına delil olarak gösterilemez. Aynı şekilde bu fikrin kitlelere ya da bir fırkaya mal olmuş şeklini, Hz. Ali dönemi ile ilişkilendirmek de doğru değildir. Muhtemelen Bu fikrin kitlelere mal olan, “Muhammed b. el-Hanefiyye’nin geri döneceği ve halka zulüm eden yöneticilerden intikam alacağı" şeklindeki ifadesi, İbnu'l-Hanefiyye’nin ölümünden sonra ortaya çıkmış olmalıdır. Sebeî olarak tanımlanan isimler aynı dönemde, aynı çevrede yaşamış ve aynı amaçlarla bir araya gelerek bir fırka oluşturmuş değildirler. Özellikle makâlât türü eserlerde tasvir edilen Abdullah b. Sebe ile ilgili görüşler daha çok Muğîre b. Said ve Abdullah b. Harb ile örtüşmektedir. Netice itibariyle Hz. Osman ve Hz. Ali dönemiyle ilişkilendirilen Sebeiyye’nin gerçeklikle bir ilişkisi yoktur. Sebeiyye Fırkası ile ilişkilendirilmeye çalışılan fikirlerin de en erken hicri birinci asrın son çeyreğinde ortaya çıkmış fikirler olduğu görülmektedir.
*
[11] el-Belâzurî, Ensâb(Beyrut), 5/185.
[12] Halîfe b. Hayyât, Tarih, 219. Krş et-Taberî, Tarih, 5/237-238.
[13] Halîfe b. Hayyât, Tarih, 220; el-Belâzurî, Ensâb, 5/185; et-Taberi, Tarih, 5/237- 238.
[14] el-Belâzurî, Ensâb (B), 5/184. [15] el-Ya'kûbî, Tarih, 1/252.
[17] Halîfe b. Hayyât, Târîh, 221; et-Taberî. Tarih, 5/237-238. Bu isim el-Belâzurî’ye göre Abbâd b. Husayn el-Habetidir. Bkz., Ensâb(B), 5/184.
[22] Ebu’l-Ferec, el-Ağâni, 16/8.
[23] el-Belâzurî Ensâb (B), 2104: et-Taberî, Tarih, 5/266-267.
[24] el-Belâzuri Ensâb (B), 2109; et-Taberi, Tarih, 5/271.
[25] et-Taberî, Tarih, 5/272-273.
[26] et-Taberî, Tarih, 5/273.
[29] ed-Dabbî, el-Vâldîn, 22 vd; İbn Sa'd, Tabakât, 6/217; el-Belâzuri Ensâb (B). 2112; et-Taberî, Tarih, 5/276; el-Mes’ûdî, Murûc 3/12 vd.
[30] Kerîm b. Afif el-Hasamî, Abdullah b. Haviyye et-Temimî, Asım b. Avf el-Becelî, Verkâ b. Sümeyye el-Becelî, el-Erkam b. Abdullah el-Kindî, Utbe b. el-Ahnes ve Saîd b. Nemran el-Hemedânî'dir. Bkz., et-Taberî, Tarih, 5/275-277; Watt, W. Montgomery, İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, trc., Fığlalı, E. Ruhi, Ankara, 1981, 51.
[31] Bkz., et-Taberi, Tânh, 5/273.
[32] et-Taberî, Tânh, 5/278.
[33] ed-Dîneverî, Ahbâr, 206-207.
[34] el-Belâzurî Ensâb (B), 2116-2117; et-Taberî, Tarih, 5/279.
[35] Hucur, Ziyâd tarafından tutuklanınca yüksek sesle; “Ey Allah’ım! Ben bey’atım üzereyim, onu bozmadım herkes duysun,” der. Ziyâd ise bunu duymazdan gelir. Bkz., el-Belâzurî, Ensâb (B), 2105; et-Taberî Târîh, 5/265,. Aynı şekilde Merc Azrâ'da iken Hucur, Ziyâd’ın Mektubunu Muâviye'ye götüren elçiye “Muâviye’ye bey’atımız üzere olduğumuzu söyle. Bizim aleyhimize düşmanlarımız şahitlik etti,” diye haber gönderir. Muâviye ise “Bizim katımızda Ziyâd, Hucur’dan daha doğru sözlüdür”diyerek Hucur’un sözlerim dikkate almaz. (et-Taberî, Târîh, 5/273.) Öte yandan el-Belâzurî’nin İbn Şebbe'den aktardığı, Taberî’nin de “Avâne’nin dışındakilerin anlattıkları” deyip İbn Sirîn’den naklettiği bilgiye göre, Hucur tutuklandıktan sonra Muâviye’nin yanma varmış ve “Esselâmu aleyke yâ Emîru’l-Mü’minîn!,” diye selam vermiş, ancak Muâviye onun selâmını almamış ve onu öldürtmüştür. Bkz., el-Belâzurî, Ensâb (B), 2114; et-Taberî, Tânh, 5/256-257. [36] Ebu Mıhnef'in anlattıklarına göre, Hucur’un isyanının altında yatan önemli problem
lerden birisi ekonomik nedenlerdir. Çünkü, Muğîre valiliğinin son yıllarında adeti üzere yine mesciddeki konuşmasında Ali'yi kınar ve Osman'a rahmet okur. Hucur kalkar ve “Be Adam bizim erzakımızı ve atalarımızı ver! Bizi onlardan mahrum bıraktın, buna hakkın yok, senden öncekiler de böyle yapmadılar” der. Mesciddekilerin yanya yakım “Hucur doğru söylüyor. Ey Muğîre senin bu söylediklerin bir işe yaramıyor, bize erzakımızı ver" diye valiyi protesto ederler. Muğîre de mescidi terk edip sarayına çekilir. Bkz., et-Taberî, Tarih, 5/254-255.
[37] Krş. Onat; Şii Hareketler, 58, vd; Ukaylı, M. Erşîd, eş-Şia’, Neşetuhâ ve Tatavvunıhâ hattâ Evâsıtı’l-Kami's-Sâlis, Amman, 1980, 73 vd.
[38] et-Taberî, Tarih, 6/25, 44, 83.
[39] Krş. el-Bağdâdî, Abdu’l-Kahir b. Tahir b. Muhammed, el-Bağdâdî el-İsferâyînî et-Temîmi (429/1037), el-Fark Beyne'l-Fırak, thk., ve haşiye: Muhammed Muhiddin Abdulhamid el-Mektebetu’l-Asriyye Beyrut, 1990/1411; 47. [40] ed-Dîneverî, Ahbâr, 266-268; et-Taberî, Tarih, 6/7-8; İbnu’l-Esir, el-Kâmil, 4/17.
[41] el-Belâzurî Ensâb, 5/264; ed-Dîneverî, Ahbâr, 280; et-Taberî, Tarih, 6/93.
[42] Bkz., Ebu Mıhnef Lût b. Yahya (157/774), Maktelu'l Hüseyn, Bagdâd, 1977, 17 vd; ed-Dîneverî, Ahbâr, 224-227; Krş. Onat, Şii Hareketler, 93 vd.
[43] el-Belâzurî. Ensâb. 5/223.
[44] Hüseyin öldürülünceye kadar hapiste kalan Muhtar, eniştesi İbn Ömer'in Yezîd’e yaptığı arabuluculuk sonucu serbest bırakılır. Serbest bırakıldıktan sonra Hicaz'a doğru yola çıktığında yolda karşılaştığı İbn Ğarîk'e, İbn Ziyâd’ı kastederek; “Zaniye'nin oğlu gözümü yaraladı. Ben de onun parmaklarını, damarlarım ve organlarım parça parça etmezsem Allah canımı alsın, bu sözümü unutma” der. el-Belâzurî, Ensâb, 5/215. (8)
*
Sonuç olarak: Sıddık Korkmaz'ın bu kitabında her ne kadar katılmadığımız noktalar olsa da bu çalışmanın ortaya koyduğu; "Sebeîlikle ilişkilendirilen isimler, fikirleri ve siyasi tavırları itibariyle, Sebeiyye’nin her hangi bir firkaya delalet etmediğinin en büyük kanıtı durumundadırlar. Zira söz konusu isimler arasında ne tarih ne mekan ne de fikir bakımından bir ilişki kurmak mümkündür. Buna ilaveten Sebeiyye, Osman muhalifleri, Ali taraftarları, Yemenliler, Haricîler ve oluşum sürecindeki Şii düşünceye sahip kimseleri tanımlamaktan daha çok onları karalamaya yöneliktir".."Hz. Osman ve Hz. Ali dönemiyle ilişkilendirilen Sebeiyye’nin gerçeklikle bir ilişkisi yoktur. Sebeiyye Fırkası ile ilişkilendirilmeye çalışılan fikirlerin de en erken hicri birinci asrın son çeyreğinde ortaya çıkmış fikirler olduğu görülmektedir."... gibi ana fikirler ezbere kopyacı ve acemi reddiyeci Tekhafızoğlu'nun Sebeiyye kavramının 4 halife dönemine ait tarihi vakaların çözümlenmesinde ve ön-fırkalaşmaların tanımlanmasında yararlanılan bir kavram olmasından daha da ileri olarak Şia ve Haricileri de tanımladığı ve dolayısıyla bu iki mezhebin aynı kökene sahip olduğu gibi komik, absürt alıntılarından çok daha tutarlıdır..
Şia'nın Ehl-i Sünnet'e Muhalif Bazı İtikadî Görüşleri
Dr. Yüksel Çayıroğlu
AddThis Sharing Buttons
2942
Şiilik bir tepki hareketidir. O nedenle doğru düşünmesi, dengeli karar vermesi, dünya konjonktürüne göre bir yol takip etmesi mümkün değildir.Şia'nın İslâm'daki yeri ve Ehl-i Sünnet karşısındaki konumu hakkında öteden beri farklı yaklaşımlar söz konusu olmuştur. Bazıları Sünnî mezhepler ile arasındaki ihtilâf noktalarının önemsiz olmasından hareketle Şia'nın da hak bir mezhep olduğunu savunurken, bazıları da söz konusu ihtilâfların çok daha derin olduğunu ileri sürerek bu mezhebin firak-ı dâlleden olduğu kanaatini seslendirmişlerdir. Biz makalemizde bugüne kadar Şia ve Ehl-i Sünnet arasında ihtilâf konusu olmuş temel meselelerde Şia'nın görüş ve yaklaşımlarını ortaya koyacak ve şer'î kriterler açısından bunların kısa bir değerlendirmesini yapacağız.Sözlük mânâsı itibarıyla, grup, taraftar, yandaş ve yardımcı gibi mânâlara gelen şia kelimesi, terim olarak Allah Resûlü'nün (sallallâhu aleyhi ve sellem) vefatından sonra imametin Hz. Ali (radıyallâhu anh) ve onun soyundan gelen kimselere ait olduğunu savunan ve Hulefa-i Raşidin'in hilafetini reddeden Hz. Ali taraftarlarını ifade etmektedir.1Şia'nın ilk olarak ne zaman ortaya çıktığı hakkında farklı yaklaşımlar söz konusu olmuştur. Resûl-i Ekrem'in (sallallâhu aleyhi ve sellem) vefatından sonra yapılan ilk halife seçimi, Hz. Osman'ın şehit edilmesi, Sıffîn Savaşı ve Kerbela faciası, Şia'nın teşekkülü için başlangıç olarak gösterilen hâdiselerdir. Hattâ Şia'nın ortaya çıkışını Allah Resûlü'nün (sallallâhu aleyhi ve sellem) hayat-ı seniyyelerine kadar götürenler de olmuştur.2 Muhtemelen Hz. Ali ve Ehl-i Beyt hakkında varid olan nebevî iltifatların yanısıra meydana gelen diğer hâdiseler Şiîliğin temellerini oluşturmuş ve Kerbelâ hâdisesi de, onun bir mezhep durumuna gelmesinin önünü açmıştır.Fakat bütün bu hâdiselerin yanısıra, Şiîliğin ortaya çıkışında bazı İslâm düşmanlarının fitne ve fesatlarıyla yabancı kültürlerin ciddi tesirinin olduğu da ifade edilmiştir. İbn Hazm ve Makrizî gibi bazı İslâm tarihçilerinin, Şia'yı, Perslerin İslâm'ı içinden yıkmak için düzenledikleri bir hareket olarak değerlendirdiklerini de burada ifade etmek gerekir. Ayrıca İslâm ulemasının yanısıra çok sayıdaki müsteşrik de, Şiîlik hareketini Pers temellerine dayandırmıştır. Bazı araştırmacılara göre ise Şia'nın ortaya çıkmasındaki en önemli etken, Yahudi asıllı İbn Sebe ve yandaşlarının çalışmalarıdır. Bunların yanı sıra Şia'nın temel itibarıyla, Yahudi, Hint ve Hristiyan düşüncesine dayandığını savunan âlimler de olmuştur.3 Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere Şiîlik, ortaya çıkış süreci ve gerekçeleri itibarıyla daha ziyade siyasî bir hareket görüntüsü vermiştir.1) İmamet/Hilâfet Şia, Ehl-i Sünnet'e göre fer'î bir mesele olan imameti, itikat ve ibadet esaslarından birisi hâline getirmiş; hatta onu, doktrinlerinin temeline ve merkezine koymuştur. Bu yüzden İsnâaşeriyye Şia'sı, İmâmiyye olarak da isimlendirilmiştir.Şia, toplumun her zaman Allah (celle celâluhu) tarafından tayin edilmiş bir imama ihtiyaç duyacağını söylemiş ve bu imamı da Hz. Peygamber'in (sallallâhu aleyhi ve sellem) varisi olarak görmüşlerdir. Onlara göre imam, seçimle değil, ilâhî tayinle başa gelmektedir. Dolayısıyla imam, tıpkı peygamber gibi masum olup, büyük ve küçük günahlardan korunmuştur. Biraz daha açacak olursak imamlar, özel ve ilâhî bilgiyle donatılan, insanların dünya ve âhiretle alâkalı ihtiyaç duydukları bütün bilgilere sahip olan ve kendilerinden mu'cizeler sâdır olan kimselerdir. Bu itibarla insanlar arasında imamdan daha faziletli ve daha üstün kimse yoktur. Kur'ân'ın hakkıyla anlaşılması da imamların izahıyla mümkündür. Dahası imamlara teşri yetkisi verilmiş, onların söz ve fiilleri bağlayıcılık açısından Allah Resûlü'nün (sallallâhu aleyhi ve sellem) söz ve fiilleriyle aynı derecede görülmüştür. Zîrâ onlar imamın da meleği görmeden "vahiy" alacağını ileri sürmüşlerdir. Dolayısıyla Şia'ya göre imamet, bir yönüyle nübüvvetin devamı mahiyetindedir. İmam ile Resûl arasında tek bir fark vardır ki, o da imama Kitap verilmemesidir.4Şia'nın muteber saydıkları kitaplarında, imamların nebi ve resûllerden daha üstün olduğuna dâir ifadeler de bulunmaktadır. Hattâ onların bazı kitaplarında, imamlarını Allah Resûlü'nden (sallallâhu aleyhi ve sellem) üstün tuttuklarına dair rivayetlere bile yer verilmiştir. Misal olması açısından Humeynî'nin şu sözünü nakledebiliriz: "İmamların öyle bir makam ve derecesi vardır ki, oraya ne mukarreb bir melek ne de gönderilmiş bir peygamber ulaşabilir."5 Daha da ötesi bazı Şia âlimleri, imamların insanların ömür ve ecellerini, Cennet ve Cehennem'dekileri, yer ve göklerde bulunanları bildikleri, kulların içlerinde gizlediklerine vakıf oldukları, onların mü'min ve münafıkları hemen birbirinden ayırabilecekleri, peygamberlerin bildikleri bütün ilimlerde imamların da onlara ortak oldukları, imamların ancak kendi ihtiyarlarıyla ölecekleri, meleklerin onların evlerine girerek kendilerine haber getirdiği, meleklerin onlara itaat ettiği, onların Allah'la (celle celâluhu) insanlar arasında vasıtalar olduğu, insanların hak adına sahip olduğu her şeyin imamlardan geldiği ve onlardan gelmeyen her şeyin de bâtıl olduğu gibi sıfatları imamlarına yakıştırmaktan da kaçınmamışlardır.6İmametle ilgili olarak, kabirde sorulacak sorular arasında "Velin (imamın) kimdir?" sorusunun bulunması, imama bağlılık göstermeyen kimselerin Sırat Köprüsü'nden geçemeyecekleri, peygamberlerin yanında imamların da şefaat hakkının bulunduğu, Kevser havuzunun dağıtımını imamların yapacağı gibi meseleler de, Şia'nın itikat esasları arasına girmiştir. Hattâ onların inancına göre, âhirette ümmetlerin hesaplarını imamlar görecek ve imamların taraftarlarına günahları sorulmayacaktır.7Burada en dikkat çeken husus ise şudur: Şia'ya göre imamet, itikat esaslarının merkezine konulduğu için, bunu kabul etmeyen kimselerin iman dairesinde kalmaları da mümkün değildir.8 Bu zaviyeden meseleye bakıldığında, Sünnîlerin Şia nazarındaki konum ve durumları daha iyi anlaşılacaktır. Şia'nın önde gelen pek çok âlimi, Hz. Ali ve ondan sonra gelen imamların imamlığını kabul etmeyen kimselerin kâfir olacağını ve uhrevî kurtuluşa nail olamayacağını söylemiştir. Hattâ bu konuda icma bulunduğu bile ifade edilmiştir. Şia, kabir ziyareti esnasında yaptıkları dualarda da, kendi mezheplerinden olmayan kimseler için tel'in ve bedduaya yer vermişlerdir.9 Bütün bunların yanında, Şia kaynaklarında kendi mezheplerinden olmayan muhaliflerin katlinin caiz ve mallarını almanın mubah olduğu, onların Yahudi, Hristiyan ve Mecusilerden daha şerli olduğu gibi hükümlere de yer verilmiştir.10Şia'nın imamlarla alâkalı öne sürdüğü Allah tarafından tayin edilme, günahsız olma, ilm-i ledünne sahip olma, ilham ve vahye mazhar olma, keramet ve mucize gösterebilme, gaybdan haber verme gibi onların olağanüstü sıfatlara sahip oldukları iddiasının ne Kur'ân ne de Sünnet'ten açık bir delili yoktur.2) Velâyet-i Fakih (Fakihin Yönetim ve Tasarruf Yetkisi)Humeynî'nin geliştirdiği velâyet-i fakih nazariyesine göre imamın gaybeti sırasında, ümmet içinde bulunan en âlim ve faziletli olan fakih, beklenen mehdinin nâib ve temsilcisi kabul edilmiş, siyasî ıslahat ve devlet yönetimi de dâhil olmak üzere fetva, kaza, humus ve zekât gibi imamın sahip olduğu bütün yetkiler bu fakihe devredilmiş ve diğer fakihler de ona bağlanmıştır. Zîrâ Allah Resûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) ve imamlar için sabit olan velâyet ve yetkiler, onun için de sabit görülmüştür.11Şia'ya göre İslâm hilâfetini temsil etme yani dinî ve dünyevî yönetime sahip olma yetkisi imama aittir. Dolayısıyla Humeynî, on ikinci imamın gaybetinden sonra bu yetkinin âdil imama intikal edeceğini ve devleti onun yönetmesi gerektiğini ileri sürmüştür. Ona göre, peygamber ve imamlar, devlet yönetiminde ve şer'î hükümlerin icrasında hangi yetkilere sahipse, fakihler de hiçbir eksiklik olmaksızın bunların tamamına sahiptir.12Şia uleması, velâyet-i fakih teorisini meşru göstermek için şer'î bir kısım nasslara dayansalar da, bu nassların hiçbirinin doğrudan konuyla bir ilgisi yoktur. Dolayısıyla velâyet-i fakih makamının dinî olmaktan ziyade siyasî bir makam olduğunu kabul etmek daha doğru olacaktır. Nitekim Âyetullah ünvanını alan İranlı âlimlerden bazıları da, bu makamın fıkıhla temellendirilemeyeceğini, bunun din adamları aristokrasisi ortaya çıkardığını ve diktatörlüğü yeniden canlandırdığını, dolayısıyla onun demokrasiyle bağdaşamayacağını söylemişler ve başlarındaki imamları meşru görmemişlerdir.133) Bedâ ve Rec'atŞiîler, sözlükte, belirmek ve ortaya çıkmak gibi mânâlara gelen bedâ kavramını, Allah'ın ilim, irade ve tekvin sıfatlarının sonradan değişmesi mânâsında kullanmışlardır. Farklı bir ifadeyle bedâ, Allah'ın (celle celâluhu) belirli bir şekilde meydana geleceğini haber verdiği bir hâdisenin, daha sonra farklı bir şekilde vuku bulmasıdır. Öncelikle Gulât-ı Şia içinde ortaya çıkan bedâ anlayışı, çeşitli aşamalar geçirdikten sonra, özellikle İmâmiyye Şia'sı tarafından biraz daha yumuşatılarak ve farklı yorumlara tâbi tutularak bir inanç esası hâline dönüştürülmüştür. Bedâ'ya inanmak suretiyle eda edilen ibadetin, başka hiçbir şeyle yapılamayacağının ifade edilmesi de, bu inanca verilen değeri ifade etmesi bakımından dikkat çekicidir.14 Dahası Şia'ya göre bedâ telâkkisi, Ehl-i Beyt'e ait sırlardan ve gizli ilimlerden biri olarak kabul edilmiştir.15Şia, Kur'ân-ı Kerîm'de geçen pek çok âyet-i kerîmeyi bu görüşlerini ispatlamak için delil getirmiş olsa da, Ehl-i Sünnet ulemasının yanı sıra Mu'tezile ve Zeydiyye mezhepleri de sözkonusu nassların doğrudan bedâ telakkisi ile bir alâkası bulunmadığını ve bedâ inancının bâtıl olduğunu vurgulamışlardır. Daha da önemlisi Sünnî ulema, bedâ anlayışının Allah'a (celle celâluhu) bilgisizlik ve eksiklik nispet etmeyi gerektirdiğini ve dolayısıyla da Tevhid akidesine muhalif olduğunu ifade ederek şiddetle buna karşı çıkmışlardır.Rec'at'ın sözlük mânâsı ise "geri dönüş" demektir. Rec'at fikrini ilk ortaya atan kişinin Abdullah b. Sebe olduğu ifade edilmiştir. O, Hz. Ali'nin şehit edilmesinden sonra gerçekte onun ölmediğini ve tekrar dünyaya gelerek yeryüzünü adaletle dolduracağını ileri sürmüştür. Gulât-ı Şia bu kelimeyi, imamın ölümünden veya gaybetinden sonra tekrar dünyaya geri dönmesi mânâsında kullanmış olsa da, İmâmiyye Şiası'na göre rec'at, kıyametin kopmasından önce imamlar ile onlara zulmeden kimselerin diriltilerek tekrar dünyaya döndürülmesi demektir. Biraz daha açacak olursak Şia'ya göre Mehdi'nin zuhurundan sonra, daha önce vefat etmiş olan en değerli insanlarla en düşük insanlar dünyaya döneceklerdir. Bu dönüş birinciler için bir mükâfat olurken, ikinciler ise bu dönüşte işledikleri zulmün cezasını göreceklerdir. Rec'at telâkkisi de zaman içerisinde Şia'nın inanç esaslarından biri hâline gelmiş ve onların kelâm kitaplarında yerini almıştır. Bu düşüncenin, tenasüh (reenkarnasyon) akidesiyle olan benzerliği ise gözden kaçmamaktadır.16Bu kısa izahtan da anlaşıldığı üzere rec'at inancının, imamet anlayışıyla sıkı bir bağlantısı vardır. Dolayısıyla bu inancın, imameti itikat esaslarından birisi olarak görmeyen Ehl-i Sünnet tarafından kabul edilmesi de söz konusu olamaz. Ayrıca Şiî âlimler bu görüşlerini zorlama bazı yorumlarla bazı âyetlere dayandırmaya çalışmış olsalar da17 Şia'nın anladığı mânâda ne Kur'ân ne de Sünnet'te hiçbir şekilde rec'at anlayışına yer verilmemiştir. Dolayısıyla da bu anlayış şer'î bir temele dayanmamaktadır.4) Sahabeye BakışEhl-i Sünnet ile Şia arasındaki temel farklardan birisi de sahabe-i kirâma bakışta ortaya çıkmıştır. Zîrâ Şia, sahabe-i kirâmın önde gelenlerine dil uzatmayı ve lânet etmeyi kendilerine meslek edinmiştir. Onlar, Allah Resûlü'nden (sallallâhu aleyhi ve sellem) sonra imamet hakkının Hz. Ali'ye ait olduğunu iddia etmiş ve bu imameti tanımayan sahabe-i kiramı da irtidatla (dinden çıkmakla) itham etmişlerdir. Onlar ilk üç halifenin hilâfetini bâtıl saymakla yetinmemiş ve onlara ağır itham ve iftiralarda bulunmuşlardır. Bu ithamlar, onlara lânet okuma, sebbetme ve tekfir etmeye kadar ileri gitmiştir.18İmamiye Şiası'nı diğer İslâmî fırkalardan ayıran temel hususun hilafet meselesi ve Hz. Ali sevgisi değil, bilâkis Raşit Halifelere karşı sahip oldukları düşmanlık hissi olduğu ifade edilmiştir. Hususiyle Ömer düşmanlığı Şia'nın alâmet-i farikalarından birisi hâline gelmiştir. Uzun süre İran'da kalan ve İran tarihi üzerine derin araştırmalar yapan müsteşrik Browne, İranlıların Hz. Ömer'e olan düşmanlıklarının dinî ve mezhebî sebeplerden değil, bilakis Hz. Ömer'in Acem ülkesini fethetmesi ve Sasani iktidarına son vermesinden kaynaklandığını ifade etmiştir. Yani Hz. Ömer'in hilafeti zamanında fethedilen, birliği bozulan ve gücü kırılan Persler, kaybettikleri iktidarlarını tekrar ele geçirmek için Hz. Ömer ve onun dostlarından intikam alma cihetine gitmişlerdir. Browne göre, İran'ın fethedilmesinden sonra Hz. Hüseyin'in İran melikinin kızı ile evlenmesi de, İranlıların onların evlâtlarına bağlanarak teselli ve itminan bulmalarını sağlamıştır.19Şiîlerin yaşadığı bölgelerde Ezvac-ı Tahirat arasında yer alan Hz. Âişe ve Hz. Hafsa ile ilk üç halifenin isimlerine neredeyse hiç rastlanmaması da, bu düşmanlığın somut bir göstergesi olmuştur.20Biraz daha açacak olursak Şia; sahabe arasında fasık, münafık ve irtidat edenlerin bulunduğunu, onların bir kısmının savaştan kaçıp büyük günah işlediğini ve Hz. Ali ile savaşan sahabelerin küfre düştüğünü söylemiştir. Bunların yanında Şia, Hz. Âişe başta olmak üzere Allah Resûlü'nün (sallallâhu aleyhi ve sellem) zevceleri hakkında ağır ithamlarda bulunmuşlardır.21 Hattâ onlar sahabeye dil uzatma noktasında çok daha ileri giderek Mikdad b. el-Esved, Selman el-Farisi ve Ebû Zer el-Gıfârî dışında geri kalan sahabenin tamamının irtidat ettiğini ifade etmişlerdir.22 Şia'nın Raşit Halifelere ve diğer sahabeye bu kadar ağır ithamlarda bulunmasının temel sebebi ise, imamet mevzuunda Hz. Ali'ye haksızlık edildiğini iddia etmeleridir.23Şia'nın sahabeye karşı takınmış olduğu bu sert ve haksız tutuma karşılık Ehl-i Sünnet ise Hulefa-i Raşidin'i ve diğer sahabeleri sevmenin yanında Hz. Ali ve Ehl-i Beyt'e karşı da derin bir muhabbet ve hürmet beslemiş ve bütün namazlarında onlar için dua etmiştir. Burada şunu da ifade etmek gerekir ki, Hz. Ali'nin biraz geç de olsa Hz. Ebû Bekir'e biat etmesi, aynı şekilde ondan sonra Hz. Ömer ve Hz. Osman'ın da hilafetini kabul etmesi ve bu üç halifenin sürekli kendisine danıştığı bir kimse olması, hilâfet ve imametle ilgili Şiîlerin iddialarına en büyük cevap teşkil etmektedir. Ayrıca imamlıkla ilgili İlâhî bir emir vaki olsaydı, Allah Resûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) bunu açık bir şekilde tebliğ eder, ilk üç halife bu emre karşı gelmez, Hz. Ali ilk üç halifenin hilafetine boyun eğmez ve kendisinden sonra bir halife tayin ederdi. Bunların yanında Hz. Ali'ye ölüm döşeğindeyken halefi olacak kişi sorulduğunda, "Allah Resûlü, sizi nasıl bıraktıysa ben de öyle bırakıyorum." şeklinde cevap vermesi ve Hz. Hasan'ın Muaviye ile anlaşarak hilâfet makamını ona bırakması da, bu konuda İlâhî bir nass olmadığını göstermesi adına yeterli bir delildir.245) TakıyyeTakıyye, içte farklı dışta farklı olmak demektir. Yani inanç ve düşüncelerle tavır ve davranışların çelişmesidir. Şia, takıyyeyi iman temeline oturtmuş ve isyan etmeye ve üstünlük kurmaya elverişli bir ortam oluşuncaya kadar muhaliflerin baskısından kurtulmak ve yöneticilerin dikkatini çekmemek için onu önemli bir esas olarak benimsemişlerdir. Öyle ki, Şia'ya göre Hz. Ali'nin ilk üç halifenin hilâfetini kabul etmesinin sebebi, onun takıyye yapmasıdır. Aynı şekilde Hz. Hasan'ı Muaviye ile anlaşmaya sevk eden sebep de takıyyeden başka bir şey değildir. Şia, daha sonra gelen imamların da mevcut otoriteyi kabul etmelerini ve isyanı tecviz etmemelerini aynı gerekçeyle izah etmiştir.25Şia düşüncesinde, takıyyesi olmayanın dininin de olmayacağının ifade edilmesi, dinin onda dokuzunu takıyyenin oluşturduğu iddiasının seslendirilmesi, Allah'ın dininin önemli bir unsusunu takıyyenin oluşturduğunun kabul edilmesi, takvaya giden yolun takıyyeden geçtiğine inanılması, takıyyeyi terk edenin namazı terk eden kimseyle aynı görülmesi, takıyyeyi terk edenin Allah'a (celle celâluhu), Resûlü'ne (sallallâhu aleyhi ve sellem) ve imamlara muhalefet etmiş olacağı düşüncesinin yaygınlık kazanması ve birkaç istisna dışında her şeyde takıyye yapmanın tecviz edilmesi, onun önemli bir mezhep prensibi kabul edildiğini göstermektedir. Öyle ki Şia denildiğinde, hemen takıyye de akla gelmektedir. Şia'nın dikkat çekici diğer bir yaklaşımı da, son imamın gaybetinden sonra tekrar zuhuruna kadar geçen süre içerisinde takıyye yapmayı vacip görmeleridir. Dolayısıyla takıyye, on ikinci imamın zuhuruyla ortadan kalkacaktır.26Görünen o ki Şia, takıyyeyi mü'minleri kandırma istikametinde kullanmış ve onu, siyasî birtakım maksatlarına ulaşabilmek için âlet etmişlerdir. Böylece onlar, "Bizi aldatan bizden değildir."27 nebevî ikâzının yerine, "Takıyyesi olmayanın dini de yoktur."28 düşüncesini ikame etmişlerdir. Şia, İslâm toplumunda yadırganan bu görüşlerine meşruiyet kazandırmak ve dinî bir kisve giydirmek için, onu Şiî imamlarına dayandırmaktan kaçınmamışlardır. İmamların masumiyeti ortaya atılarak da, onlara atfedilen görüşlerin sorgulanmasının önüne geçilmiştir. Böyle olunca İmâmiyye'nin nerede gerçeği izhar edip, nerede takıyye yaptıklarını anlamak adeta imkânsızlaşmaktadır.29Takıyyenin, Şia'nın yalan ve aldatmaya takdis ve ta'zim süsü vermesi neticesinde meydana geldiği ve hattâ onun nifaktan başka bir şey olmadığı da ifade edilmiştir.30 İster yalan, ister aldatma ister nifak isterse başka bir isim verilsin, neticede Şia'nın bu yaklaşımının, insanlar arasında tesis edilmesi gereken kardeşlik, sadakat, dürüstlük ve güven duygularını yıktığı bir gerçektir. Zîrâ nerede takıyye yaptığı nerede gerçeği söylediği bilinemeyen bir insana güvenilmesi mümkün değildir. Daha başta takıyyeyi dinin bir esası olarak gören bir kişinin her söylediği söz töhmet altındadır. Dolayısıyla Şia'nın geliştirmiş olduğu bu çarpık düşünce, onlara karşı Sünnîleri ihtiyatlı davranmaya sevk etmiştir.Şia'yı takıyye yapmaya sevk eden en önemli sebebin, onların inanç esasları ve mezhep prensiplerine muhalif cereyan eden tarihî hâdiselere başkalarını ikna edici izahlar getirmek olduğu söylenebilir. Çünkü sahabeden birçoğunun Hz. Ali'nin yanında yer almasını, Hz. Ali'nin ilk üç halife hakkındaki sözlerini ve onlarla kurduğu münasebetleri, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin'in siyasî tavırlarını, Şiî imamların ashapla ilgili övgülerini, Ehl-i Beyt'in sahabenin önde gelenlerine kızlarını vermelerini, imamlarla sahabenin kurduğu güzel münasebetleri vs. başka türlü izah etmek mümkün değildir. İmamlara atfedilen birbirine mütenakız çok sayıda görüş ve rivayet de takıyye ile açıklanmıştır.Son olarak belirtmek gerekir ki, Hz. Ali'nin ilk üç halifeye itaat etmesini, yirmi beş yıl boyunca onlara müşavirlik ve müftülük yapmasını, onlar hakkında methedici sözler söylemesini, kızını Hz. Ömer'le evlendirmesini, çocuklarına Ebu Bekir, Ömer ve Osman isimlerini vermesini vs. onun takıyye anlayışına bağlamak, en hafif ifadesiyle ona karşı yapılmış büyük bir saygısızlıktır. Zîrâ bu durumda karşımıza -haşa ve kellâ- içi dışı farklı olan, istemediği davranışları yapmak zorunda kalan, yaptıklarına inanmayan, düşmanlarına dost görünen riyakâr ve hilekâr bir şahsiyet çıkmaktadır ki, Hz. Ali'nin bu vasıflardan fersah fersah uzak olduğuna en başta tarih şahitlik etmektedir. Hele şecaat ve kahramanlıkta Haydar-ı Kerrâr lâkabını hakkıyla temsil etmiş olan bu büyük imamın ilk üç halifeye itaatini "korkaklık" ile izah etmeye çalışmak ya cahillik ya da art niyetin bir ifadesidir. Hz. Ali'den sonra gelen başta Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin olmak üzere diğer imamların hayatları da, onların kalblerinde takıyyeden bir eser olmadığını açıkça göstermektedir.316) Kur'ân'ın Korunmuşluğu KonusuEhl-i Sünnet ulemasına göre Kur'ân-ı Kerîm, kendisinde hiçbir ziyade ve noksan olmadan günümüze kadar gelmiştir. Fakat Şia'nın özellikle ilk dönem âlimleri, Kur'ân'ın tahrif edildiği noktasında pek çok rivayet nakletmişlerdir. Kur'ân'ın tahrifi düşüncesi bazı Şia âlimleri tarafından reddedilmiş olsa da,32 Küleynî, Kümmî, Şeyh Müfid, Tabersî, Kâşânî, Cezâirî, Meclisî, Bahrânî ve Âmilî gibi önde gelen pek çok Şiî âliminin eserlerinde konuyla ilgili rivayet ve görüşlere yer verdikleri de bir gerçektir.33 Nitekim Şeyh Müfid, Âl-i Muhammed'den hidayet üzere olan imamlardan, bazı âyetlerin hazfedilme ve eksiltilme suretiyle eldeki mevcut olan Kur'ân'ın tahrif edildiği hususunda çok sayıda rivayet nakledildiğini ifade etmiştir. Yine ona göre dalâlet üzere olan imamlar (başta ilk üç halife olmak üzere sahabenin büyükleri) Kur'ân'ı cem ederken çoğu yerde Kur'ân'ı tenzil edildiği şekliyle muhafaza edememişlerdir.34Öte yandan Cebrail Aleyhisselâm'ın Allah Resûlü'ne indirdiği Kur'ân'ın gerçekte on yedi bin âyetten müteşekkil olduğu,35 Hz. Fatıma'nın bir Mushaf'ının bulunduğu, onun elimizdeki Mushaflardan üç kat daha büyük olduğu ve elimizdeki Mushaf'larda ondan tek bir kelimenin bile bulunmadığı,36 elimizdeki Mushaf'ın gerçek olmadığı, kâim olan imam geldiğinde yanındaki Mushaf'ı çıkaracağı "İşte Allah'ın Hz. Muhammed'e indirdiği kitabı budur." diyeceği,37 Kur'ân'ın tamamının aslına uygun olarak toplandığını iddia eden kimsenin yalan söylemiş olacağı, onu Allah'ın inzal buyurduğu gibi bir araya getiren kişinin Hz. Ali olduğu gibi rivayetler de Şiîlerin en muteber saydıkları Küleynî'nin el-Kâfi isimli eserinde geçmektedir.38Kur'ân âyetlerinin tahrif edildiğine dâir gelen rivayetlerin tevatür derecesine ulaştığını ileri süren Ni'metullah el-Cezâirî, Şeyh Saduk, Şeyh Tabersî ve Şeyh Murtaza gibi tahrif iddiasını reddeden âlimlerin gerçek itikatlarının böyle olmadığını söylemiştir. Ona göre bu âlimleri böyle bir söyleme sevk eden sebep ise, tan u teşnîye maruz kalma endişesi ve tahrifin kabul edilmesi durumunda eldeki mevcut olan Kur'ân'ın hüküm ve kaideleriyle amel etmenin mümkün olmayacağı gibi bir kısım maslahatlardır.39Hiç şüphesiz, Şia kaynaklarında yer alan rivayetler bunlarla sınırlı değildir. Nitekim Tabersî, Cezâirî'den naklen, Kur'ân'da tahrif bulunduğuna delâlet eden rivayetlerin binin üzerinde olduğunu haber vermiştir. Kur'ân'ın tahrif edildiğini ispatlamak için Şiî âlimleri tarafından yazılmış onlarca kitabın varlığı da, en azından Şia geleneğinde konuyla ilgili ciddi tartışma ve ihtilâfların bulunduğunu göstermektedir.40Bazı Şiîlerin Kur'ân'da tahrif yapıldığını iddia etmelerinin ve doğru olmayan aşırı bazı yorumlara gitmelerinin temel sebebi, imanın ve İslâm'ın temel esaslarından birisi saydıkları imamet ve velâyet meselesini Kur'ân'a dayandırmak istemeleridir. Yani onlara göre, mevcut Kur'ân-ı Kerîm'de Hz. Ali'nin ve diğer imamların imamet ve velâyetleriyle ilgili âyetler yer almadığına göre, Kur'ân'ın tahrif ve tebdil edilmiş olması gerekir. Şia'nın, ashabın faziletini inkâr etmesi, hattâ Hz. Ali ve evlâtlarının hakkını gasp etmeleri gerekçesiyle onların çoğunu mürted görmesi de, onları Kur'ân'da tahrif iddiasına yöneltmiştir. Çünkü elimizdeki Kur'ân'ın birçok ayet-i kerimesinde, açık olarak ashab-ı kiram hakkında övgü ve sena dolu ifadeler yer almaktadır. Bunların yanısıra, Kur'ân'ın ilk üç halifenin gayret ve himmetleriyle toplanılması, çoğaltılması ve muhafaza edilmesi de, onlara karşı açıkça düşmanlıklarını izhar eden Şiîleri tahrif iddiasına sürüklemiştir.41Yüce Allah (celle celâluhu), Kur'ân-ı Kerîm'de sarih olarak, "Doğrusu Kitab'ı biz indirdik ve onun koruyucusu da elbette biziz."42 buyurmak suretiyle, Kur'ân'ın kıyamete kadar her türlü tahrif ve tebdilden muhafaza buyrulduğunu beyan etmiştir. Aynı şekilde, "Kur'ân'a ne önünden ne de arkasından batıl yaklaşamaz."43 âyeti de elimizde bulunan Kur'ân'da bir tağyir olmadığına delâlet etmektedir. Dolayısıyla Kur'ân'da eksiklik ve ziyadelerin bulunduğunu iddia etmek açık Kur'ân nasslarına aykırıdır. Nitekim Ehl-i Sünnet'in muteber kitaplarında, Kur'ân'da eksiklik veya fazlalık bulunduğuna delâlet eden tek bir rivayete bile yer verilmemiştir. Zîrâ fakihler ve kelâm âlimleri, böyle bir iddiayı kabul eden kişinin dinden çıkacağını açıkça ifade etmişlerdir.44 Son olarak Kur'ân hakkında yapılacak böyle bir tağyir ve tebdile Hz. Ali'nin sessiz kalmasının mümkün olmadığını da belirtmek gerekir.
DİPNOTLAR1. Kıfârî, Usûlü'l-mezhebi'ş-Şîa, s. 30-56; Mustafa Öz, "Şia", DİA, 39/111; Bekir Topaloğlu, Kelâm İlmi, s. 189-190.2. İrfan Abdülhamid, İslâm'da İtikadî Mezhepler s. 16-16-19; Mustafa Öz, "Şia", DİA, 39/111.3. Bk. Ahmet Vehbi Ecer, "Şia ve Doğuşu", Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1983, sayı: 1, s. 131-141; Kıfârî, Usûlü'l-mezhebi'ş-Şîa, s. 82-89; İhsan İlâhi Zahîr, Şia'nın Kur'ân İmamet ve Takiyye Anlayışı, s. 11-25; Ahmed Emin, Fecrü'l-İslâm, s. 276-278.4. Şeyh Mufid, Evâilu'l-makâlât, s. 64-70; Muhammed Rıza'l-Muzaffer, Akaidü'l-İmâmiyye, s. 50-59; Ethem Rûhi Fığlalı, İmâmiyye Şiası, s. 209-215.5. Humeynî, el-Hukûmetü'l-İslâmiyye, s. 526. Küleynî, Usûlü'l-kâfî, s. 136-191; Şeyh Müfid, Evâilu'l-makâlât, s. 67-71.7. Şeyh Müfid, Evâilu'l-makâlât, s. 76-80; Ethem Rûhi Fığlalı, İmâmiyye Şiası, s. 220-222.8. Küleynî, Usûlü'l-kâfî, s. 281-285; Meclisî, Mir'âtü'l-ukûl; 2/316; Meclisî, Bihâru'l-envâr, 69/131.9. Şeyh Saduk, Men lâ yahduruhu'l-fakîh, 2/368-369.10. Abdülmelik b. Abdurrahman, Mevkıfü'ş-Şîati'l-İmâmiyye min bâkî fıraki'l-Müslimîn, s. 157-172; İhsan İlâhi Zahîr, Şia'nın Kur'ân İmamet ve Takiyye Anlayışı, s. 88; Musâ Cârullah, el-Veşîa, s. 113-114.11. Humeynî, el-Hukûmetü'l-İslâmiyye, s. 69-80; Ethem Rûhi Fığlalı, İmâmiyye Şiası, s. 216-217.12. İrfan Abdulhamîd Fettâh, İmâmiyye Şia'sında Velâyet-i Fakih Teorisi, s. 44-54; Humeynî, el-Hukûmetü'l-İslâmiyye, s. 69-80; İsmail Safa Üstün, "Velâyet-i Fakih", DİA, 43/20-21.13. İsmail Safa Üstün, "Velâyet-i Fakih", DİA, 43/21.14. Küleynî, el-Kâfî, 1/215-217; Meclisî, Bihâru'l-envâr, 4/133.15. Muhammed Rıza'l-Muzaffer, Akaidü'l-İmâmiyye, s. 35-36; Orhan Aktepe, "Kelâm İlmi Açısından Bedâ' Anlayışı", Sakarya Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 8, sayı: 23, s. 98-99.16. Şeyh Mufid, Evâilu'l-makâlât, s. 77-78; Muhammed Rıza'l-Muzaffer, Akaidü'l-İmâmiyye s. 63-66; İlyas Üzüm, "Recat", DİA, Ankara 2007, 34/504-505.17. Bk. Şeyh Sadûk, Risâletü'l-i'tikâdâti'l-İmâmiyye, s. 66-70.18. Meclisî, Bihâru'l-envâr, 8/301-302; 27/58; 28/157; 30/145; 31/601-607; Küleynî, el-Kâfî, 1/620-621.19. İhsan İlâhi Zahîr, Şia'nın Kur'ân İmamet ve Takiyye Anlayışı, s. 48-49. Ayrıca bk. Şahin Ahmedov, Sâsâni Kültürünün Şia'nın Teşekkülündeki Rolü, s. 73-77.20. İhsan İlâhi Zahîr, Şia'nın Kur'ân İmamet ve Takiyye Anlayışı, s. 25-44; Musa el-Musevî, Şia ve Şiîlik Mücâdelesi, s. 13, 64.21. Meclisî, "Bâbu ahvâli Âişe ve Hafsa" adıyla açtığı bölümde, Allah Resûlü'nün bu iki mübarek zevcesi hakkında zem, lânet ve tekfir ifade eden on yedi rivayet zikretmiştir. (Meclisî, Bihâru'l-envâr, 22/227-246)22. Meclisî, Bihâru'l-envâr, 22/345, 351-352; Küleynî, el-Kâfî, 8/200; 2/347; Âmilî, Tafsîlu vesâili'ş-Şîa, 6/462.23. Kıfârî, Usûlü'l-mezhebi'ş-Şîa, s. 728-729; Cemal Sofuoğlu, "Şia'nın Sahabiler Hakkındaki Bazı Görüşleri", Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 24, s. 530-538.24. Bk. Musa el-Musevî, Şia ve Şiîlik Mücâdelesi, s. 41-60.25. Muhammed Rıza'l-Muzaffer, Akaidü'l-İmâmiyye s. 67-68; Mustafa Öz, "Takıyye", DİA, 39/453.26. İlgili rivayetler için bkz. Meclisî, Bihâru'l-envâr, 72/423; Küleynî, Usûlü'l-kâfî, s. 572-575.27. Müslim, İman 164; Ebu Davud, Büyu 50.28. Muhammed Rıza'l-Muzaffer, Akaidü'l-İmâmiyye s. 67.29. Ethem Rûhi Fığlalı, İmâmiyye Şiası, s. 224-225; Musa el-Musevî, Şia ve Şiîlik Mücâdelesi, s. 22-23.30. İhsan İlâhi Zahîr, Şia'nın Kur'ân İmamet ve Takiyye Anlayışı, s. 140, 151.31. Bk. Musa el-Musevî, Şia ve Şiîlik Mücâdelesi, s. 66-75; İhsan İlâhi Zahîr, Şia'nın Kur'ân İmamet ve Takiyye Anlayışı, s. 171-178.32. Bk. Şeyh Sadûk, el-İ'tikâdât, s. 84; Muhammed Rıza'l-Muzaffer, Akaidü'l-İmâmiyye, s. 47-48; Kıfârî, Usûlü'l-mezhebi'ş-Şîa, s. 221-303.33. Kummî, Tefsîru'l-Kummî, 1/23-24 (Mukaddime).34. Şeyh Müfid, Evâilu'l-makâlât, s. 46; 80-82.35. Küleynî, el-Kâfî, 2/851.36. Küleynî, el-Kâfî, 1/352.37. Küleynî, el-Kâfî, 2/850.38. Küleynî, el-Kâfî, 1/337.39. Cezâirî, el-Envâru'n-Nu'mâniyye, 2/358.40. Bk. Mâlullah, eş-Şia ve tahrifu'l-Kur'ân, s. 61-121; İhsan İlâhi Zahîr, Şia'nın Kur'ân İmamet ve Takiyye Anlayışı, s. 68-139.41. İhsan İlâhi Zahîr, Şia'nın Kur'ân İmamet ve Takiyye Anlayışı, s. 88-109.42. el-Hıcr, 15/9.43. el-Fussilet, 41/42.44. Bkz. Zürkânî, Menâhilu'l-irfân, s. 263-289.
Şiilik bir tepki hareketidir. O nedenle doğru düşünmesi, dengeli karar vermesi, dünya konjonktürüne göre bir yol takip etmesi mümkün değildir.
Şia'nın İslâm'daki yeri ve Ehl-i Sünnet karşısındaki konumu hakkında öteden beri farklı yaklaşımlar söz konusu olmuştur. Bazıları Sünnî mezhepler ile arasındaki ihtilâf noktalarının önemsiz olmasından hareketle Şia'nın da hak bir mezhep olduğunu savunurken, bazıları da söz konusu ihtilâfların çok daha derin olduğunu ileri sürerek bu mezhebin firak-ı dâlleden olduğunu savunmuştur. Biz bu çalışmamızda bugüne kadar Şia ve Ehl-i Sünnet arasında ihtilâf konusu olmuş bazı fıkhî meselelerle ilgili Şia'nın görüş ve yaklaşımlarını ortaya koyacak ve şer'î kriterler açısından bunların kısa bir değerlendirmesini yapacağız. Fakat fer'î hükümlerdeki ihtilâfların asıl sebebi, usuldeki farklılıklar olduğu için, öncelikle Şia'nın şer'î delillere bakışını açıklamak faydalı olacaktır.
1) Şer'î Deliller
Şia'ya göre Kur'ân-ı Kerîm, hukuk kurallarının çıkarılması açısından birinci derecede bilgi ve hüküm kaynağı kabul edilmiştir. Ne var ki, Şia'nın muteber saydıkları hadîs kitaplarında, kayyım (imam) olmadıkça Kur'ân'ın hüccet sayılmayacağıyla alâkalı rivâyetlere yer verilmiştir. Meselâ Küleynî naklettiği bir rivâyette Kur'ân'ın kayyım olmadıkça hüccet olmayacağını ifade etmiş, kayyımın kim olduğu sorusuna ise "Ali b. Ebî Tâlib" şeklinde cevap vermiştir.1
Öte yandan bazı Şia âlimleri, Kur'ân ilmini sadece imamlara tahsis etmiş, Kur'ân'ı tefsir etme yetkisini sadece onlara has kılmış ve onlardan başka birisinden ilim talep etmeyi dalâlet olarak görmüşlerdir.2 Ayrıca onlar, Kur'ân âyetlerinin zahiri mânâları yanında bir de onlara zıt olan batınî mânâlarının bulunduğunu, hattâ her bir Kur'ân âyetinin yetmiş batınî mânâsının bulunduğunu ileri sürmüş ve başta imamet olmak üzere bazı itikadî ve fıkhî görüşlerini temellendirme adına açık Kur'ân nasslarını batınî tevillere tâbi tutmaktan geri durmamışlardır.3 Meselâ Şia'nın önemli âlimlerinden birisi olan Bahrânî, Hz. Ali'nin Kur'ân'da 1154 defa zikredildiğini ileri sürmüş ve bu konuda "el-Lavâmiu'n-nûraniyye fî esmâi Aliyyin ve ehli beytihi'l-Kur'âniyye" ismiyle bir de eser telif etmiştir.
Şia âlimlerinin mânâsı açık olan muhkem âyetleri batınî tevillere tâbi tutarak ve aynı zamanda amm ve mutlak olarak kullanılan lâfızları, siyasî görüşleri istikametinde takyit ve tahsis ederek bunları kendi imamlarına hamletmeleri ise, kabul edilebilir bir yaklaşım değildir. Ayrıca bu tür yaklaşımları İslâm'ın evrenselliği ile telif etmek de mümkün değildir.
Şia'nın Kur'ân'a yaklaşımında dikkat çekici diğer bir tutumu da, imamlara Kur'ân'ın mutlakını takyit, ammını tahsis ve O'nu neshetme yetkisini vermeleridir. Zîrâ Şia'ya göre; Allah Resûlü'nün (sallallahu aleyhi ve sellem) vefatıyla birlikte şeriat tamamlanmamış, bilâkis Resûl-i Ekrem onun kalan kısmını Hz. Ali'ye emanet etmiş ve o da kendi zamanının ihtiyaç duyduğu miktarını ortaya koymuş, kalan kısmını ise kendinden sonra gelen imamlara bırakmıştır.4 Dolayısıyla Şia âlimleri, imamların kavlini tıpkı Şâri Teâlâ'nın kavli gibi bağlayıcı görmüş ve Yüce Allah'ın sözleri hakkında ihtilâf edilemeyeceği gibi, imamların sözleri hakkında da ihtilâf edilemeyeceğini belirtmişlerdir.5
Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, Kur'ân ve Sünnet'ten sonra Şia'nın üçüncü aslî delili de imamların sözüdür.6 Şia açısından imamların sözlerinin ne derece önemli olduğunu anlamak için, onların en muteber kitaplarından birisi olan ve on altı binin üzerinde hadîs ihtiva eden el-Kâfi'deki hadîslerin dağılımına bakmak yeterli olacaktır. Bu eserde yer alan hadîslerin sadece % 5-6'sı Allah Resûlü'ne aittir. Bu rivâyetlerin % 52'si ise Cafer-i Sâdık'a nispet edilmektedir. Kalan rivâyetler de diğer imamlara dayandırılmıştır. Bu yüzden Şiîliğin, Kur'ân ve Sünnet'ten ziyade, imamların söz ve görüşleri üzerine bina edildiği ileri sürülmüştür.7
Şiîlerin hadîs külliyatlarında ilk tabakadan az sayıda hadîs rivâyet edilmesinin sebebi, onların sahabe hakkındaki düşünceleridir. Zîrâ onlar genel itibarıyla imamları yoluyla gelmeyen hadîsleri ret ve inkâr etmişlerdir. Dolayısıyla da onlar, Hz. Âişe, İbn Ömer, İbn Abbas ve Ebû Hureyre gibi pek çok sahabeden rivâyet edilen hadîsleri muteber kabul etmemişlerdir. Bunun sonucunda ise Şia, Ehl-i Sünnet nazarında Kur'ân'dan sonra en sahih kaynak olarak kabul edilen Kütüb-i Sitte'yi muteber görmemiş ve burada yer alan hadîslerin çoğuyla amel etmemiştir. Arada ortak hadîsler bulunsa bile, onların itibar ettikleri hadîs kaynakları tamamen kendilerine mahsustur.8
Şia'nın icma deliline bakışı da oldukça farklıdır. Onlara göre icmanın delil olabilmesi için, ittifak eden âlimler arasında imamın da bulunması gerekir. Farklı bir tabirle, imamın görüşü mevzubahis olmadıktan sonra, diğer âlimlerin herhangi bir meseledeki içtihat ve ittifaklarının şer'î bir değeri yoktur. Şia âlimleri, bazı ihtilâflı görüşleri ispatlamak için icmaı bir delil olarak kullanmış olsalar da, bunu kendi benimsedikleri ilkelere göre yapmışlardır.9
Sünnî ulema ümmetin ve ulemanın birliğine son derece önem verdiğinden ve dini, tahrif ve tebdilden korumak istediğinden icma düşüncesine son derece önem verirken Şiîlerin bir kısmı, cumhura/âmmeye muhalefeti temel ilkelerinden birisi hâline getirmişlerdir. Bu da tarih boyunca Şiî ve Sünnîlerin yakınlaşma ve birleşme çabalarının önünü tıkamış ve muhalefetin bu iki grup arasında iyice yerleşmesine ortam hazırlamıştır.10
Deliller açısından Sünnî mezhepler ile Ca'feriyye arasındaki temel bir fark da kıyas deliline yaklaşımda ortaya çıkmaktadır. Zira Şia, Sünnîlerin hüküm istinbatında kullandığı kıyas delilini de reddetmişler ve bunun yerine "aklı" müstakil bir delil olarak kabul etmişlerdir. Bu görüşler Şia'nın Usûlîler ismi verilen koluna ait olup, Şia'nın diğer kolu olan Ahbarîler, temel itibarıyla içtihat yapılmasına karşı çıktıkları için, delil olarak sadece Kitap ve Sünnet'i muteber görmüş, akıl ve icmaa da karşı çıkmışlardır.11
Fıkhın enginlik ve esnekliğini sağlaması açısından fevkalâde zengin birer kaynak olan, örf, istihsan, maslahat-ı mürsele, sahabe kavli, önceki şeriatlar, sedd-i zeria ve örf gibi deliller de Şiîler tarafından muteber görülmemiştir.
Şiiler taklit edilecek kimsenin, âlim, müçtehit ve müttaki olmasını şart koşmuş; fakat İsnâaşeriyye mezhebine bağlı olmayı güvenilir ve müttaki olmanın bir teminatı olarak gördükleri için, başka mezhepten bir müçtehidin taklit edilmesini caiz görmemişlerdir. Şia'nın Usûlî kolunun genel görüşüne göre hayatta olmayan bir müçtehidin taklit edilmesinin caiz olmadığını da belirtmek gerekir. Bu açıdan Şia'da fetvasına başvurulabilecek ve görüşleri taklit edilebilecek mevcutlar içindeki en âlim müçtehidi ifade eden "merciiyyet/merci-i taklid" kavramı önem kazanmıştır.12
2) Fer'i Hükümler
a) Müt'a Birlikteliği
Müt'a, aralarında dinen evlenme engeli bulunmayan bir erkekle bir kadının, erkeğin kadına vereceği bir bedel karşılığında belirli bir süre karı-koca hayatı yaşamaları hususunda anlaşmaları demektir.13 Müt'a, Şia mezhebinde mubah sayılmış, hattâ onun meşru olması mezhebin temel hükümleri arasında sayılarak inanç esaslarıyla irtibatlandırılmıştır. Öyle ki konuyla alâkalı olarak, "Müt'a nikâhını helâl saymayan bizden değildir." şeklinde rivâyetler nakledilmiştir.14
Müt'a nikâhının kurulması için gerekli olan şart, süre ve ücretin belli edilmesidir. Kadına verilecek ücret ve nikâh süresi tespit edildikten sonra şahitlere gerek kalmadan karşılıklı icap ve kabulle müt'a akdi kurulur. Sürenin bitmesiyle birlikte boşamaya gerek kalmaksızın da müt'a nikâhı sona erer. Bu yönüyle müt'a nikâhı, kira akdine benzetilmiştir. Müt'a akdinde erkeğin nafaka yükümlülüğü bulunmadığı gibi, eşler arasında mirasın cereyan etmesi de söz konusu değildir. Müt'a nikâhı belirli bir sayıyla da sınırlandırılmamıştır. Erkek istemesi durumunda dörtten fazla sayıda kadınla aynı anda müt'a evliliği yapabilir. Bu itibarladır ki, müt'a nikâhının kurulma maksadı, huzur ve mutluluğun hâkim olduğu bir yuva kurmak ve hayırlı nesiller yetiştirmek değil, sadece nefsanî arzuları tatmin etmektir.15Müt'a birlikteliği dört Sünnî mezhebe göre kat'î olarak haram kılınmıştır.16
Zîrâ önde gelen çok sayıda sahabiden rivâyet edildiğine göre Resûl-i Ekrem (sallallahu aleyhi ve sellem), kıyamete kadar müt'a nikâhının haram olduğunu sarih bir surette beyan etmiştir.17 Müt'a'nın haramlığını bildiren hadîs-i şerîflerden birisinin Hz. Ali tarikiyle gelmesi ise oldukça mânidardır.18 Hz. Ali'nin, hilâfeti zamanında müt'ayı haram kabul edip yasaklaması da Şia aleyhine önemli bir delildir. Ayrıca Kitap ve Sünnet'te nikâhla ilgili olarak oldukça tafsilatlı düzenlemeler yer almasına rağmen, müt'a nikâhının hüküm ve şartlarıyla alâkalı olarak hiçbir nassın bulunmaması, söz konusu uygulamanın bâtıl olduğunu ispata yeter zannediyoruz. Dolayısıyla Sünnî mezhepler açısından böyle bir birlikteliğin nikâh olarak isimlendirilmesi de mümkün değildir. Bu açıdan söz konusu uygulamaya müt'a nikâhı yerine, müt'a birlikteliği demek daha doğrudur.Meselenin fıkhî hükmü bir yana, müt'a birlikteliğinin ferdî, ailevî, içtimaî, ahlâkî ve insanî açılardan da zararları üzerinde durulmuştur ki, konunun değerlendirilmesinde mutlaka bunların da göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Öncelikli olarak müt'a'nın zinadan bir farkının olmadığı ifade edilmiştir. Ayrıca onun, insan haysiyet ve şerefine yakışmadığı, özellikle de kadınlar açısından son derece onur kırıcı olduğu bir gerçektir. Sırf nefsanî arzuları tatmin adına, bir kadının para karşılığında kiralanmasının ne insanlıkta ne de vicdanda yeri olamaz. İslâm'ın evlenmeyi dörtle sınırlamasının ve boşamayı da Allah'ın en sevmediği helâl olarak kabul etmesinin hikmetleri göz ardı edilerek, sınırsız sayıda kadınla belli bir süreliğine müt'a birlikteliği yaşamanın tecviz edilmesi, İslâm'ın ruhuna aykırı bir hükümdür. Müt'a'nın aile ve toplum hayatında meydana getireceği tahribatlar ise çok daha büyüktür. Müt'anın, Şiî gençlerin mezhebe daha fazla sarılmaları için kullanılan bir tuzak olduğu da konuyla ilgili serdedilen görüşler arasındadır.19
b) Namazların Cem Edilmesi
Bazı özel durumlarda öğle ve ikindi ile akşam ve yatsı namazının birleştirilerek kılınmasına cem denir. Birleştirilerek kılınan bu iki namazın öncekinin vaktinde kılınmasına, cem-i takdim, sonrakinin vaktinde kılınmasına ise cem-i tehir denir. Hanefi mezhebine göre öğle ve ikindi ile akşam ve yatsı namazları sadece hacda Arafat ve Müzdelife'de birleştirilerek kılınabilir.20
Diğer üç mezhep ise, yolculuk, hastalık, yağmur ve çamur gibi mazeret hâllerinde namazların cem edilmesini meşru görmüştür.21Ca'ferî Mezhebi ise, hiçbir mazeret olmasa bile öğle ve ikindi ile akşam ve yatsı namazlarının birleştirilmesini caiz görmüştür. Zîrâ bu mezhebe göre öğle ve ikindi namazının vakti aynı olduğu gibi, akşam ve yatsı namazının vakti de aynıdır.22 Ca'feriler namazların beş vakit olarak farz kılınmasını kabul etseler de, uygulamada öğle ve ikindi ile akşam ve yatsı namazlarını hep cem-i takdim ile kılagelmişlerdir. Nitekim Şiîlerin mescitlerinde de iki namazı birlikte kılmak genel bir teamül hâline gelmiştir.
Bu da beş vakit namazın üç vakitte eda edilmesi gibi bir netice doğurmuştur. Hiç şüphesiz böyle bir uygulama, her birisi için hususî birer vakit tayin eden Şari-i Teâlâ'nın maksadına ters düştüğü gibi, başta Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) ve sahabe-i kiram olmak üzere daha sonra gelen Müslümanların uygulamalarına da aykırıdır.23
c) Humus
Devletin savaşta ele geçirilen ganimetlerden alacağı beşte birlik hisseye humus denir.24 Enfâl Sûresi'nde yer alan, "Bir de malumunuz olsun ki, savaşta elde ettiğiniz ganimetin beşte biri Allah'ındır. Yani Resûlullah'a, onun akrabalarına, yetimlere, yoksullara ve yolculara (gariplere) aittir."25 mealindeki âyet-i kerîme gereğince, devletin ganimetlerin beşte birini alacağı hususunda ulemanın ittifakı vardır. Fey, seleb ve rikazdan (define ve madenler) humus alınacağı konusunda ise ihtilâf edilmiştir.26 Alınan humus malının harcama kalemleri ise bizzat âyet-i kerîmede belirtilmiştir.
Sünnî fıkhında dar kapsamlı tutulan humus, Şiî fıkhında ve uygulamasında ise daha geniş kapsamlı değerlendirilmiş, ayrı bir önem kazanmış, fıkıh kitaplarında zekâttan sonra müstakil bir bölüm hâlinde ele alınmış ve giderek kurumsallaşmıştır. Ca'ferî fakihler ganimetin "kazanç ve kâr" mânâsına geldiğinden hareketle âyet-i kerîmede yer alan humusun sahasını genişletmişlerdir. Onlara göre ganimet, maden ve definelerin yanı sıra, yıllık gelirlerin ihtiyaç fazlası da humusa tâbidir. Yani bir kişinin yıl içinde elde edip, yıl sonunda ihtiyacından arta kalan ticarî, sınaî, ziraî vs. her türlü geliri humusa tâbidir.
Aynı şekilde onlar, denizden çıkarılan malların, mülkiyeti zimmîye intikal eden arazilerin, haramla karışmış helâl malların da humusa tabi olduğunu söylemişlerdir. Yani Şiî fakihlerine göre bütün bu sınıflara dâhil olan malların beşte birinin imama verilmesi gerekir.27Şiiler, âyet-i kerîmede ifade edilen Allah'ın payının doğrudan Allah Resûlü'ne (sallallahu aleyhi ve sellem) intikal edeceğini, ondan sonra ise vekâleten imama kalacağını söylemişlerdir. Aynı şekilde onlar âyet-i kerîmede yer alan "zevi'l-kurba" lafzının da, Nebiyy-i Ekrem'in vefatından sonra masum imama kalacağı görüşündedirler. Dolayısıyla humusun beşte üçü imamın hakkıdır. İmamın gaybetinden sonra ise humus adı altında alınan bu büyük meblağların tasarruf hakkı, imamların naipleri olarak görülen müçtehitlere bırakılmıştır. Neticede Şia, gayr-i meşru yollarla humus adı altında imamlara büyük bir servet tahsis etmek suretiyle onları malî bakımdan siyasî otoriteye bağımlı olmaktan kurtarmış ve müçtehitleri yüksek meblağlara ulaşan bütçelere mâlik kılmıştır.28
Hiç şüphesiz sadece Şia fakihlerinde görülen bu yorum ve tevil, âyet-i kerîmenin açık ve sarih hükmüne zıttır. Allah Resûlü'nün (sallallahu aleyhi ve sellem), ondan sonra gelen Raşid Halifeler'in ve hususiyle de Hz. Ali'nin zekâttan ayrı olarak "humus" adı altında kâr ve kazançların beşte birini almaması da, Şia'nın bu uygulamasının şer'î bir nassa dayanmadığını göstermektedir. Bu uygulamanın, hicretin beşinci yüzyılının sonlarına doğru zuhur etmesi ve daha önce yazılan fıkıh kitaplarında Şia'nın anladığı mânâda bir humusa yer verilmemesi de, bunun farklı gerekçelerle sonradan ihdas edilen bir uygulama olduğunu göstermektedir.29
d) Çıplak Ayağa Mesh Edilmesi
Dört Sünnî mezhebe göre, abdestte ayakların yıkanması farzdır. Ca'feriler ise, ayakların yıkanmayıp, çıplak hâldeyken üzerine mesh edilmesi gerektiğini söylemişlerdir. Söz konusu ihtilâfın sebebi Mâide Sûresi'nde yer alan, يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ "Ey iman edenler! Namaza kalkmak istediğinizde yüzlerinizi ve dirseklere kadar ellerinizi yıkayın. Başlarınızı meshedip topuklarınızla birlikte ayaklarınızı da yıkayın."30 âyet-i kerîmesindeki, وَأَرْجُلَكُمْ lâfzıyla ilgili kıraat farklılığından kaynaklanmaktadır. Cumhur-u ulema, وَأَرْجُلَكُمْ lafzını فَاغْسِلُوا lafzına atfederek, ayakların yıkanması gerektiğine hükmederken, Şia âlimleri, bu kelimeyi وَامْسَحُوا lâfzına atfetmek suretiyle ayakların da meshedilmesi gerektiğine kail olmuşlardır.31Konuyla alâkalı Elmalılı Hamdi Yazır'ın şu kısa izahını girmekle iktifa edelim: "Çıplak ayaklara meshi tecviz etmek, âyetin nihâyetinde يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ "Sizi temizlemek istiyor." diye beyan olunan temizlik hikmetine katiyyen münafi bulunduğu ve hele yıkanmamış kirli ayaklarla camilere girmenin taharet şöyle dursun alelade nezafet ile bile kabil-i tevfik olmadığı aşikârdır. Nitekim ayaklarını güzelce yıkamamış ve ökçelerinde biraz kuruluk kalmış olanlar hakkında Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) وَيْلٌ لِلْاَعْقَابِ مِنَ النَّارِ 'Vay şu topukların ateşten hâline!' buyurmuş ve tekrar yıkanmasını emretmiştir. Bir de murad mesh olsa idi, بِرُءُوسِكُمْ gibi sadece وَأَرْجُلَكُمْ demek kâfi olur ve إِلَى الْكَعْبَيْنِ kaydına hiç lüzum kalmazdı. Bu da asıl farzın yıkamak olduğunu ve meshin buna dayanması gerektiğini iş'ar eder. Hâsılı ayaklar hakkında yıkamak emri muhkem, mesh emri mücmeldir ve Sünnet-i Seniyye ile beyan olunmuştur."32
e) Secde Mekânı, Ezan ve Cuma Namazı
Şia, halı, kilim, yün ve pamuk gibi yaygılara secde yapılmasını caiz görmeyerek secdenin toprak üzerine yapılmasını istemiş ve alnın Kerbela toprağından yapılan mühür üzerine konulmasını efdal görmüşlerdir. Dolayısıyla Şiîler evlerinde, üzerine secde etmek üzere Kerbela toprağından bir parça bulundurmayı adet edinmişlerdir. Bu toprak üzerine secde edenlerin çoğunun, onu teberrük kastıyla öptükleri, hattâ bazılarının onun bir parçasını yedikleri nakledilen bilgiler arasındadır. Hâlbuki ne Allah Resûlü'nden (sallallahu aleyhi ve sellem) ne de Hz. Ali'den böyle bir uygulama rivâyet edilmiştir. Hz. Ali'den sonraki imamların da Kerbela toprağına secde ettiklerine dair bir bilgi mevcut değildir.
Bu uygulamanın Safeviler zamanında ortaya çıkmış olabileceği ifade edilmiştir.33Şia'nın ezana, "Eşhedü enne Aliyyen veliyyullah" sözünü eklediklerini de burada belirtmek isteriz. Bu şehadet cümlesinin hicri dördüncü asırda ortaya çıktığı ve onun Şia mezhebi tarafından resmen benimsenmesinin, Safevî hükümdarı Şah İsmail zamanında vuku bulduğu ifade edilmiştir. Arttırılması veya azaltılması caiz olmayan tevkîfî bir sünnet ve İslâm'ın mühim bir şiarı olan ezana böyle bir ekleme yapılmasının, sonradan uydurulmuş bir bid'at olduğunda ise şüphe yoktur.34Öte yandan Şiîler, Cuma namazının kılınması için Mehdî olan İmam'ın hazır bulunması şartını ilave etmiş ve imamın gaybeti süresince bu şartın yerine gelmemesi sebebiyle Müslümanların öğle ve Cuma namazı kılma arasında serbest olduklarını ifade etmişlerdir.
Cuma namazıyla alâkalı bu hükmün, diğer İslâmî fırkalarla iç içe yaşayan Şiîlerin, onlardan uzak tutulması maksadına matuf olarak ortaya atıldığı ileri sürülmüştür. Zîrâ çoğunluğunu Şiîlerin oluşturduğu İran'da Cuma namazına karşı çıkılmamış ve ülkenin her yerindeki camilerde Cuma kılınmıştır. İran dışında kalan Şiîlerin yaşadığı diğer yerlerde ise Cuma namazının hâlâ terk edildiği ifade edilmektedir.35
Netice
Günümüzde farklı gerekçelerden yola çıkan bazı araştırmacılar, Şia ile Ehl-i Sünnet arasındaki ihtilafların basit ve önemsiz olduğunu dile getirmekte ve bu iki mezhep arasında ciddî bir farkın bulunmadığını belirtmektedirler. Bize göre böyle bir yaklaşım ilmî olmaktan ziyade ideolojik bir karaktere sahiptir. Böyle bir yaklaşımı Şia ile Sünnî dünya arasındaki ihtilâfların giderilerek birlik ve bütünlüğün sağlanması şeklinde dile getirilen iyi niyetle izah etmek de isabetli değildir. Zîrâ öncelikle vakıanın doğru tespit edilmesi gerekmektedir.
Her ne kadar günümüzde çok tenkide maruz kalan takıyye, tekfir, Kur'ân'ın tahrifi ve Sünnî dünyanın durumu gibi bir kısım konular hakkında bazı muasır Şiî âlimleri tarafından Ehl-i Sünnet'e yakın mutedil görüşler ortaya konulmakta ise de, bu görüşlerin Şiî dünyasının genelini ve Şia mezhebinin kendisini temsil ettiği söylenemez. Fakat Kur'ân ve Sünnet nassları açısından savunulması çok zor olan bu tür meselelerin samimi olarak tadil ve tashihe tabi tutulması takdire şayandır.Burada ele alınan belli başlı itikadî esaslar ve fıkhî görüşler açısından bile Şia mezhebine bakıldığında, bu mezheple Sünnî mezhepler arasında göz ardı edilmesi ve teferruat sayılması mümkün olmayan ciddî farkların bulunduğu görülmektedir. Bazıları söz konusu ihtilafların kemiyetinden yola çıkarak, çoğu meselede Şia ile Sünnî mezheplerin ittifak ettiğini ileri sürseler de, bu ihtilâfların boyutlarını görme adına meselenin keyfiyet yönüyle değerlendirilmesi daha sağlıklı olacaktır. Hususiyle imametin iman esaslarından sayılması, imamların masum görülerek söz ve fiillerinin hüccet kabul edilmesi, Kur'ân'ın tahrif edildiğinin iddia edilmesi, Râşid Halifeler ve Ezvâc-ı Tahirat aleyhinde ağır sözler sarf edilmesi, hadîslerin büyük kısmının reddedilmesi, Sünnî dünyanın tekfir edilmesi, takıyyenin önemli bir esas kabul edilmesi, müt'aya cevaz verilmesi gibi şeriatın ruhuna aykırı olan görüş ve yaklaşımlar, Şia ile Ehl-i Sünnet arasındaki ihtilâfın boyutlarını göstermesi adına yeterli olacaktır.
Şia'yla ilgili son olarak, onların kendilerine mahsus bir kısım itikadî ve fıkhî görüşlerini savunmak için zahirî mânâlarını ihlâl edecek derecede Kur'ân âyetlerini tekellüflü yorumlara tâbi tuttukları; dinî nassları siyasî tutum ve tavırlarına meşruiyet kazandırmak için kullandıkları; Sünnî ulema tarafından kendilerine yöneltilen sert eleştirilerden dolayı bazı görüşlerini yumuşatma ve tevil etme ihtiyacı hissettikleri; aralarında Sünnî mezheplerin çok daha ötesinde ciddî ihtilafların bulunduğu; Şia'nın ilk dönemlerden beri siyasî ve dinî cephesinin netleşmediği ve birçok görüşün şekillenmesinde siyasetin etkili olduğu; siyasî içtihatlarının yeniden gözden geçirilmesini, düzeltilmesini ve değiştirilmesini önlemek için bunları akide esasları arasına soktukları ve dinin değişmez rükünleri olarak gördükleri; kendi mezheplerini savunma refleksinin İslâm'ı ve Müslümanları savunma düşüncesinin önüne geçtiği; İslâm'a zarar vermek isteyen belli odaklar için Şia'nın bir sığınak olarak görüldüğü; Allah Resûlü'nden (sallallahu aleyhi ve sellem) bu yana Şiîlerin genellikle Sünnîlerin karşısında yer aldıkları ve Şiîliğin ortaya çıkışında diğer din ve ideolojilerin etkili olduğu gibi hususların göz ardı edilmemesinin de önemli olduğunu hatırlatmak istiyoruz.
DİPNOTLAR
1)Küleynî, el-Kâfî, 1/251; Âmilî, Tafsîlu vesâili'ş-Şîa, 27/176. 2) Meclisî, Bihâru'l-envâr, 25/ 72; Küleynî, el-Kâfî, 1/368. 3) Meclisî, Bihâru'l-envâr, 89/78; Küleynî, el-Kâfî, 1/553; Meclisî, Bihâru'l-envâr, 23/354; 24/1. 4) Kıfârî, Usûlü'l-mezhebi'ş-Şîa, s. 145. 5) Mâzenderânî, Şerhu usûli'l-Kâfî, 2/225. 5) Şeyh Müfid, et-Tezkira bi usûli'l-fıkh, s. 28. 6) İhsan İlâhi Zahîr, Şia'nın Kur'ân İmamet ve Takiyye Anlayışı, s. 118; Kıfârî, Usûlü'l-mezhebi'ş-Şîa, s. 307-353; Ahmet el-Kâtip, Sünnilik-Şiilik, s. 88-101. 7) Mehmet Saffet Sarıkaya, İslâm Düşünce Tarihinde Mezhepler, s. 187. 8) Hillî, Mebâdiü'l-vusûl, s. 190; Şeyh Müfid, et-Tezkira bi usûli'l-fıkh, 45; Kıfârî, Usûlü'l-mezhebi'ş-Şîa, s. 403-422. 9) İrfan Abdulhamîd Fettâh, İmâmiyye Şia'sında Velâyet-i Fakih Teorisi, s. 20; Musâ Cârullah, el-Veşîa, s. 115. 10) Şeyh Müfid, et-Tezkira bi usûli'l-fıkh, s. 28, 38, 43; Hillî, Mebâdiü'l-vusûl ilâ ilmi'l-usûl, s. 214-216. 11) Hamid Algar, "Merci-i Taklid", DİA, Ankara 2004, 29/172-174. 12) Ahmed Avaz, Nikâhu'l-mut'a, s. 11-14; İbrahim Kâfi Dönmez, "Müt'a", DİA, 32/174. 13) Şeyh Sadûk, Men lâ yahduruhu'l-fakîh, 3/299. 14) Şeyh Mufid, Hulâsatu'l-îcâz fi'l-müt'a, s. 45-56; Şeyh Sadûk, Man lâ yahduruhu'l-fakîh, 3/299-305; Abdullah Kahraman, "Müt'a Nikâhı Üzerine Bazı Mülahazalar", İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2007, sayı: 9, s. 153-170. 15) Zuhayli, el-Fıkhu'l-İslâmî, 9/56; Abdülkadir Şener, "Şiiliğe Göre Fürûu'd-dîn" Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiilik Sempozyumu, İSAV, İstanbul 1993, s. 454-455. 16) Bk. Müslim, Nikâh 18, 22; İbn Mâce, Nikâh 44. 17) Buhârî, Nikâh 32; Ebû Dâvud, Nikâh 29. 18) Saffet Köse, Kur'ân ve Sünnet'e Göre Mut'a Nikâhı, s. 77-84; Musa el-Musevî, Şia ve Şiîlik Mücâdelesi, s. 124-131. 19) Kâsânî, Bedâi'u's-sanâî, 1/126. 20) Bk. Zuhayli, el-Fıkhu'l-İslâmî, 2/503-504. 21) Âmilî, Medâriku'l-ahkâm, 1/159; 3/41. 22) Abdülaziz Bayındır, "Seferilikte Namazların Birleştirilmesi", Seferilik ve Hükümleri, Ensar Neşriyat, s. 181-182; Halit Ünal, "Cem", DİA, 7/277. 23) Mehmet Erdoğan, Fıkıh ve Hukuk Terimleri, s. 205. 24) el-Enfâl, 8/41. 25) Bk. Heyet, "el-Hums", el-Mevsûatü'l-fıkhiyyeti'l-kuveytiyye, 20/12-21; Yunus Apaydın, "Humus", DİA, 18/365-368. 26) Şeyh Nâsır, Kitâbu'l-hums ve'l-enfâl, s. 15-271; Mustafa Öz, "Humus", DİA, Ankara 1998, 18/369. 27) Tabersî, Mecmeu'l-beyân, 4/345. 28) Musa el-Musevî, Şia ve Şiîlik Mücâdelesi, s. 83. 29) el-Mâide, 5/6. 30) Tabatabâî, el-Mîzân, 5/226-229; Tabersî, Mecmeu'l-beyân, 3/235. 32) Elmalılı, Hak Dini Kur'ân Dili, 2/1585. 33) Şeyh Sadûk, Man lâ yahduruhu'l-fakîh, 1/189-192; Musa el-Musevî, Şia ve Şiîlik Mücâdelesi, s. 132-136. 34) Bk. Metin Bozan, "İmamet Nazariyesinin Ca'ferî Fıkhı Üzerindeki Tesirleri", Marife, 2008, sayı: 3, s. 52-71; Ethem Rûhi Fığlalı, İmâmiyye Şiası, s. 228-234; Musa el-Musevî, Şia ve Şiîlik Mücâdelesi, s. 121-123. 35) Bk. Musa el-Musevî, Şia ve Şiîlik Mücâdelesi, s. 144-147.
