O da, esirler içindeydi Kendisi ya "Peygamber", yâhut da "Velî" bir zât, Zîrâ Nebîliğine, Kur'ânda yok sarâhat. İsrâil oğulları, ilâhî emirlere, Göz yumup, uymayınca birçok Peygamberlere, Cezâlandırmak için, Hak teâlâ onları, Belâ etti o kavme zâlim "Buhtunnasar"ı. Bâbil'in hükümdârı olan bu Buhtunnasar, Ordusuyla saldırıp, yaptı çok zulüm, hasar. "Mescid-i Aksâ"yı da eyledi o yerle bir Çoklarını öldürüp, gençleri etti esîr. "Hazreti Uzeyr" dahî, esîrler içindeydi, Buhtunnasar, Kudüsten Bâbil'e geri geldi. "Uzeyr Nebî", Bâbil'de esîr kaldı bir müddet Lâkin çok istiyordu, Kudüs'e etsin avdet. Elli yaşındaydı ki, nihâyet verdi karâr, Merkebine binerek, Bâbil'den etti firâr. Kudüs yakınlarında buldu sonra kendini, İnerek, bir ağaca bağladı merkebini. Nazar etti etrâfa, gördü ki: "Koca şehir, Vîrâneye çevrilmiş", oldu çok müteessir. Karnı da acıkmıştı, çok yorgun idi zâten, Biraz "İncir" ve "Üzüm" kopardı o bahçeden. O meyveleri yiyip, bir tefekküre daldı. Yıkılmış hânelere, harâb yollara baktı. İnsanların, çürümüş ten ve kemiklerine, Bakıp, çok duygulandı, hüzün çöktü içine. "Böyle harâb olmuşken, bu beldenin her yeri, Nasıl ihyâ edecek, Hak teâlâ bu yeri?" O böyle düşünürken, uykuya daldı birden, Kabzetti hak teâlâ, rûhunu bedeninden. Ve lâkin Allah onun, aldıysa da rûhunu, İnsanlardan "Yüz sene" gizledi vücûdunu. Ölmüş olduğu hâlde "Uzeyr aleyhisselâm", Bu kadar yıl, bedeni, kalmıştı sapasağlam. "Yüz sene" hitâmında, Hak teâlâ "Uzeyr"i, Diriltip, kendisine gönderdi bir meleği. (Ne kadar zaman geçti?) diye sordu o melek, Dedi ki: (Bir gün veya daha az olsa gerek.) Çünki uyuduğunda, olmuştu yeni gündüz, Dirilince baktı ki, batmamış güneş henüz. Melek dedi: (Yâ Uzeyr, yüz yıl geçti aradan, Bak, yiyeceklerin de, duruyor bozulmadan.) Baktı, "İncir" ve "Üzüm" taptâze duruyorlar, Dalından yeni kopmuş gibiydi hem de onlar. Merkebine baktı ki, hep çürümüş etleri, Birbirinden ayrılmış, toz olmuş kemikleri. Uzeyr aleyhisselâm, bakarken merkebine, Dirilip, yürümeğe başladı hemen yine.

.Uzeyr aleyhisselâm

Onu tanıyamadılar "Uzeyr aleyhisselâm", dirilen merkebine, Binerek, geldi yine Kudüs vilâyetine. Eski mahallesinin, tahmîn edip yerini, Bir sokağa girerek, durdurdu merkebini. Bir hânenin önünde, bir kadın gördü, fakat, Gözleri "âmâ" idi, eli ayağı "Sakat". Sordu ona: (Uzeyr'in eski evi nerdedir?) Eliyle göstererek, dedi: (İşte bu evdir. Ben dahî yüz yıl önce Onun hizmetçisiydim, Tekrâr geleceğine yok artık hiç ümîdim.) Ağlamağa başladı Uzeyr de o aralık, Buyurdu: (Ben Uzeyr'im, yurduma döndüm artık.) Dedi: (Sen Uzeyr isen, duâ et de bakayım, Gözlerim açılsın ve tutsun elim ayağım.) Uzeyr aleyhisselâm duâ etti Rabbine: (Yâ Rabbî, bu kadının şifâ ver her derdine.) Kadının kör gözleri, iyi oldu bir anda, Ve cânlılık hissetti el ve ayaklarında. Onsekiz yaşındaki oğlu da, o zamanlar, Yüzonsekiz yaşında olmuştu bir ihtiyâr. Ak saçlı, pîr-i fânî hâldeki o evlâdı, Gelip gördü ise de, onu tanıyamadı. Dedi: (Bakın sırtına, Hilâl gibi beyaz bir, "Ben" varsa, anlayın ki hakîkaten Uzeyr'dir.) Uzeyr aleyhisselâm kaldırdı gömleğini, Âile fertlerinin hepsi gördü o "Ben"i. O zaman bildiler ki, "Uzeyr"dir hakîkaten, Şehir ahâlîsi de duydular bunu hemen. Ve lâkin doğru yoldan ayrılıp o insanlar, Azıp sapıtmışlardı iyice o zamanlar. "Uzeyr Nebî" onlara eyledi çok nasîhat, Onun öğütlerini tutmadı kimse fakat. Dediler: (Sen, "Tevrât'tan söylüyorum" diyorsun, Buhtunnasar, onları yakmıştı biliyorsun. Şu anda yeryüzünde Tevrât'tan yokken eser, Bize, senin sözlerin aslâ olmaz mûteber.) Onlardan bir tânesi dedi ki: (Filân dağda, Tevrât'ın bir nüshası gömülüdür şu anda.) Çıkarıp getirdiler o nüshayı âcilen, Dediler ki: (İmtihân edelim onu hemen.) Ezberden okuyunca Uzeyr aleyhisselâm, Baktılar, okuduğu, "Tevrât"ın aynısı tam. Dediler ki: (İçinde, başka şey var bu işin, Zîrâ bu, mümkün değil normal bir insan için. Yüz yıl geçtiği hâlde, okuduğu doğrudur, Öyleyse şüphe yok ki, o, "Allahın oğludur".) "Uzeyr aleyhisselâm", nasîhat ettiyse de, Ve lâkin o ahmaklar, inanmadı yine de.

.Zekeriyya aleyhisselâm

Benî İsrâil için gelen Hakk'ın Nebîsi, "Süleymân" Peygambere dayanır sülâlesi. Hep Mescid-i Aksâda vakit geçiriyordu, Allahü teâlâya ibâdet ediyordu. Peygamber olmak ile şereflenince bu zât, İsrâil oğulları, eylediler itâat. Yaşlanmasına rağmen, olmamıştı evlâdı, Lâkin sâlih bir oğlu olmasıydı murâdı. Duâ etti: (Yâ Rabbî, bize, yüce katından, Rızânı gözetecek bir evlât eyle ihsân.) Bu hâlis duâsını, Allah kabûl eyledi, Ve "Hazreti Yahyâ"yı Cibrîl'le müjdeledi. Hanımı "Doksansekiz", kendi "Yüzyirmi"sine, Varmışlardı, bu müjde gelince kendisine. Vaktâ ki doğum için o müddet oldu tamâm, Teşrîf etti dünyâya "Yahyâ aleyhisselâm". Onun tevellüdünden bir altı ay sonra da, "Îsâ aleyhisselâm" teşrîf etti dünyâya. O doğunca, annesi, Onu yanına alıp, Kavminin arasına götürdü kundaklayıp. Kavmi suâl etti ki: (Ey Meryem, kim bu çocuk? Yoksa çirkin bir iş mi işledin, söyle çabuk? Sen ki, genç bir kız idin, evli de değildin hem, Öyleyse bu çocuğu nerden aldın ey Meryem? Sâlih bir kimse idi halbuki baban İmrân, Annen dahî, iffetli hanımdı ayân beyân. Annesiyle babası temiz olan bir kişi, Nasıl işliyebilir böyle çirkin bir işi?) "Meryem", yalnız dinleyip, vermedi hiçbir cevâp, Onları, kendisine eylemedi muhâtap. Lâkin mâruz kalınca bu tür iftirâlara, Kundakta "Îsâ Nebî" cevap verdi onlara. Dedi ki: (Ey câhiller, dinleyin herbiriniz, Bu iffetli anneme iftirâ etmeyiniz. Beni, âdet hârici ve babasız olarak, Yalnız "Kün" emri ile yarattı cenâbı Hak.) Onlar bunu duyunca, el çekerek "Meryem"den, "Zekeriyyâ Nebî"ye dil uzâttılar hemen. Dediler ki: (Meryem'in yanına girip çıkan, O idi, bunun için bu işi odur yapan.) Onu öldürmek için, hep düştüler peşine, O da, girip saklandı bir bahçenin içine. Bir "Ağaç", kendisini çağırdı açılarak, O içeri girince, kapandı tam olarak. Böylelikle kâfirler kaybedince izini, Şeytân ihbâr eyledi onlara kendisini. Ağacı, testereyle keserek o müşrikler, Bu büyük Peygamberi böyle şehîd ettiler.

.Yahya aleyhisselâm

O, Benî İrâil'e, Hakk'ın bir Peygamberi, Güzellik ve cemâlde yok idi bir benzeri. "Yahya aleyhisselâm" gelir gelmez dünyâya, Melekler, kendisini çıkardılar semâya. Sütten kesilinceye kadar belli bir zaman, Gıdâsı, sırf "Cennet"ten olundu ona ihsân. Çocukluktan belliydi olgunluğu, kemâli, Ve sâir çocuklara benzemezdi bir hâli. Meselâ akrânları oynarken her gün oyun, Allahü teâlâyı anardı kalbi Onun. Derlerdi: (Gel bizimle, sen de oyna ey Yahya!) Derdi ki: (Oyun için gelmedik biz dünyâya.) Kıldan elbise giyer, yerdi arpa ekmeği, En büyük zevk bilirdi, o, ibâdet etmeği. "Cehennem" korkusuyla ağlardı gece gündüz, Öyle ki, gözyaşları yapmıştı yüzünde iz. Babası bakardı hep, her vaaza başlarken, O varsa, bahsetmezdi "Cehennem ateşi"nden. Bir gün onu görmeyip, "Azâb"tan bahsedince, O, bunları işitip, feryât etti bir nice. Ağlayıp inliyerek, dışarı çıktı hemen, Yöneldi sahrâlara, geçmiş idi kendinden. Eve geldi babası, mescidden ayrılarak, Dedi ki: (Ey Yahya'nın vâlidesi, durma kalk. Yahya'dan gâfil olup, bahsettim Cehennemden, Meğer o içerdeymiş, işitmiş bunu benden. Cehennemi duyunca, gitti o feryâd edip, Korkarım ki ölmüştür, anlıyalım gel gidip.) Çıkıp, oğullarını ararken yana yana, Nihâyet rastladılar sahrâda bir çobana. Dediler: (Genç birini gördün mü bu mahâlde?) Dedi ki: (Siz Yahya'yı ararsınız herhâlde. Şu dağın eteğinde gördüm onu demin ben, Ağlayıp, yaş dökerdi devâmlı gözlerinden.) O tarafa giderek, buldular onu yine, Ve alıp getirdiler o gün hânelerine. "Yahya aleyhisselâm" gelince rüşd çağına, Rabbimiz, "Peygamberlik" makâmı verdi ona. İnsanları hak yola çağırdı senelerce, Lâkin inanmıyanlar oldu ona bir nice. Yahûdî hükümdârı "Herod"un bir torunu, Olan Birinci Herod, severdi lâkin onu. Kardeşinin kızıyla evlenebilmek için, Bir "Fetvâ" isteyince, vermedi ona izin. Zîrâ câiz değildi o dinde bu evlilik, Kız, bu defâ Herod'un nefsini etti tahrîk. Müstehcen görünerek, dedi ki: (Beni dinle, Yahya'yı öldürürsen evlenirim seninle.) O, nefsine aldanıp, emir verdi bu sefer, Gelip yakalıyarak, onu şehîd ettiler. Ve lâkin cezâsını Allah verdi tabii, Kızı, yerin dibine batırdı "Kârûn" gibi.

.Hazret-i Meryem

Benî İsrâil için gelen en son Nebîdir, Yeni bir din getiren "Ülül'azm" Peygamberdir. Sâir Nebîler gibi, o dahî "İnsan" idi, Rabbimiz, kendisini "Babasız" halkeyledi. O, Kudüs'te dünyâya teşrîf eylemişti ilk, Sonra, "Otuz" yaşında verildi Peygamberlik. Hak teâlâ "İncîl"i indirdi kendisine, Çağırdı gece gündüz halkı kendi dînine. Rabbimiz, üç yıl sonra, Onu yerden alarak, Çıkardı gök yüzüne hem de "diri" olarak. Kıyâmet yaklaşınca, Rabbimiz onu yine, İndirecek Şâm'daki Ümeyye Câmii'ne. Daha sonra evlenip, çocukları olacak, "Mehdî" ile buluşup "kırk sene" yaşıyacak. Sonra vefât ederek gidecek âhirete, Defni dahî olacak "Hücre-i saâdet"e. Annesi "Meryem Hâtun", çok mübârek bir kadın, O idi en iyisi dünyâ hâtunlarının. Babası "İmrân" olup, annesi "Hunne hâtun", Çocuğu olmuyordu önceleri hiç onun. Dedi: (Bana bir çocuk verirsen ey Allahım, Onu, Beytül makdîs'e hizmetçi yapacağım.) Zîrâ böyle bir âdet var idi o zamanlar, Çok sevâp kazanırdı böyle nezir yaparlar. Yalnız erkek çocuklar hizmete verilirdi, Hem, bebek doğar doğmaz, bu nezir edilirdi. O, bu nezri yapınca, "Bir yıl" geçti aradan, Ona, bir "Kız" evlâdı ihsân etti Yaradan. Lâkin erkek çocuğu o ümîd ediyordu, Şükredip, bu kızına "Meryem" adını koydu. Sonra kızı "Meryem"i kucağına alarak, Onu, Beytül makdîs'e götürdü ilk olarak. Sonra kızı "Meryem"i teslîm edip oraya, Dedi ki: (Alın bunu, bu, adaktır buraya.) Kabûl edip, sonra da düşündüler ki çoğu: "Kimin himâyesine verelim bu çocuğu?" Lâkin beytin imâmı, "Zekeriyyâ Nebî"ydi, Ayrıca da Meryem'in teyzesinin beyiydi. Dedi: (Benim bununla akrabalığım vardır, Zîrâ bunun teyzesi, benim nikâhımdadır. Daha çok münâsibtir onu bana vermeniz, Ona iyi bakarım, olmasın hiç şüpheniz.) Lâkin cân atıyordu herkes onu almağa, Dediler: (Öyle ise, gidelim bir ırmağa. Herkes Tevrât yazdığı kalemi suya atsın, Kiminki batmaz ise, bu çocuğu o alsın.) "Zekeriyyâ Nebî"nin batmayınca kalemi Ona tesîm ettiler bakmak için "Meryem"i.

.Hazret-i Meryem

"Meryem" sütten kesilip, bir miktâr büyüyünce, Yâni kalkıp oturur bir duruma gelince, Zekeriyyâ Peygamber, sırf onun için, özel, Beyt içinde, bir "Oda" yaptırdı gâyet güzel. Biraz yüksekçe olup, çardağa benziyordu, Ve ancak merdivenle çıkıp iniliyordu. Bu odaya, "hazreti Zekeriyya"dan hâriç, Görevlilerden bile, bir giren olmazdı hiç. "Zekeriyya Nebî"de var idi bir anahtar, O, her girip çıktıkça kitlerdi yine tekrâr. "Meryem"in ihtiyâcı ne ise, o görürdü, Ona, her gün "bir günlük yiyecek" götürürdü. Ve lâkin o odaya girseydi her ne vakit, Önünde, çok "Yemekler" görürdü çeşit çeşit. Halbuki o odaya başkası girmiyordu, Öyleyse bu rızıklar nereden geliyordu? Üstelik kış meyvesi görürdü yaz gününde, Kışın da, yaz meyvesi bulurdu hep önünde. Sordu bir gün Meryem'e: (Nedir bunun hikmeti?) Dedi ki: (Bunlar bana, Rabbimin bir ni'meti.) Bir gün hazreti Meryem, dururken makâmında, Genç bir "Delikanlı"yı gördü birden yanında. Bu gelen, "Cebrâil"di, insan şeklindeydi hem, Lâkin tanımamıştı onu hazreti Meryem. Âniden rastlayınca genç bir "Erkek kişi"ye, Kemâl-i iffetinden kapıldı endîşeye. Başkasının girmesi hiç de mümkün değilken, Yine perde çekmişti önüne iffetinden. Lâkin nasıl girmişti bu "Genç erkek" yanına? Kalbi çok ürpererek, şöyle söyledi ona: (Ey kişi, Allahtan kork, çekilip git yanımdan Allaha sığınırım bana zarar yapmandan.) "Cibrîl" dahî o zaman tanıtıp kendisini, Giderdi böylelikle onun endîşesini. Dedi ki: (Ben Allahın elçisi bir meleğim, Ve seni, çok temiz bir oğulla müjdelerim.) O bunu işitince, korkusu oldu zâil, Dedi: (Benim çocuğum olur mu, mümkün değil. Zîrâ evli değilim, etmedim henüz tezvîç, Yabancı bir erkek de dokunmadı bana hiç. Günâh da işlemedim, bütün bunlara rağmen, Çocuğum nasıl olur, anlamadım bunu ben.) Cibrîl dedi: (Ey Meryem, doğrudur dediklerin, Evet, evli değilsin, günâh da işlemedin. Ve lâkin bilesin ki, şu dediğim bir gerçek, Allah, sana babasız çocuk ihsân edecek. Hak teâlâ katında kolaydır böyle yapmak, Zîrâ küllü şeylere kâdirdir cenâbı Hak.)

.Hazreti Meryem

"Cebrâil" bu müjdeyi ona verdi ve hemen, Yakasına üfürüp, çıkıp gitti o yerden. "Meryem", Hak teâlânın emri ve kudretiyle, Hâmile oldu "hazreti İsa"ya böylelikle. Bir anne namzedinde görülen hâller, aynen, Görüldü onda dahî o andan îtibâren. Onbeş yaşında idi, bu vâki olduğunda, "Yusuf-i Neccâr" ile nişânlıydı o anda. "Meryem"in bu hâlini, daha önce herkesten, Nişânlısı farkedip, çok şaşırdı hayretten. Günâh işlemesine ihtimâl vermiyordu, Lâkin bu hâlini de îzâh edemiyordu. En son dayanamayıp, bularak bir yolunu, Ve hazreti Meryem'e suâl etti o bunu. Dedi: (Sende, annelik hâlleri görüyorum, Lâkin bu nasıl oldu, aslâ çözemiyorum. Ey Meryem, söyler misin bana sen şunu yalnız, Çocuk gelebilir mi dünyâya hiç babasız?) Cevâbında dedi ki: (Elbette gelebilir, Zîrâ cenâb-ı Allah külli şeye kâdirdir. Bilmez misin hazreti Adem'le Havvâ'yı da, Anasız ve babasız yarattı Hak teâlâ.) O bunu işitince, oldu teskîn ve râhat, Onun temizliğine getirdi tam kanâat. Ve lâkin Yahudîler başladı bu sefer de, Bunun dedikodusu yapılırdı her yerde. O "hazreti Meryem" ki, iffet ile hayânın, Zirvesinde bulunan çok şerefli bir hanım. Hakkında söylenenler, üzdü onu be gâyet, Başka yere hicreti düşündü en nihâyet. Kudüs'ün güneyinde ve bir dağın ardında Bir kasaba vardı ki, hem "Beyt-i Lahm" adında, Tenhâ ve sâkin olup, tam aradığı yerdi, Kudüs'ten ayrılarak, buraya hicret etti. Gözden uzak bu yere geldiyse de o fakat, Maalesef olmadı yine teskîn ve râhat. Hakkında söylenilen o dedikoduları, Düşündükçe, artardı dert ve sıkıntıarı. Bir gün geziniyorken o yerin bahçesinde, "Doğum" alâmetleri belirdi kendisinde. Yakınında vardı bir kuru "Hurma ağacı", Oraya vardığında, arttı ağrı ve acı. Dedi ki: (Ne olaydı, dünyâya gelmiyeydim, Ve keşke öleydim de, bunları görmiyeydim.) O, ağaca yaslanmış, söylenirken böyle tam, Teşrîf etti dünyâya "İsa aleyhisselâm".

.Hazreti Meryem

İlk mûcize "İsa aleyhisselâm" dünyâya geldiğinde, Fazlalaştı elemi hazreti "Meryem"in de. Zîrâ o düşündü ki: "Yahudîler bu sefer, Eskisinden daha çok iftirâlar ederler. Ve hattâ beni bulup, sorarlar ki birçoğu, Nereden elde ettin bu babasız çocuğu?" O anda, kendisine bir nidâ geldi birden, "Hazreti İsa" idi bizzât nidâ eyliyen. Diyordu ki: (Üzülme, bilakis haz duy, sevin, Zîrâ böyle muhterem bir oğlun oldu senin. Bak, önünde bir "Nehir" yarattı Hak teâlâ, Böylece mertebeni yüceltip kıldı âlâ. Şu "Hurma dalını" da, tut şimdi, kendine çek, O, hemen yeşillenip, sana hurma verecek. Ye bu tâze hurmadan, bul eski kuvvetini, O sudan da içerek, gider harâretini. Ve senin bu oğlunla, gözün aydın olsun hem, Mânevî bir lezzetle ömür sür, çekme elem. İnsanlar, eğer senin yanına gelirlerse, "Babasız çocuk" için bir suâl ederlerse, Oğluna işâretle de ki: "Oruçluyum ben, Bugün hiçbir kimseye söz söylemem katiyyen.") Zîrâ şöyle idi ki o dinde oruç tutmak, Yemek ve içmek gibi, hem yasaktı konuşmak. O gün "hazreti Meryem" duyunca bu nidâyı, Ayağının ucunda gördü akan ırmağı. O hurma dalını da silkeledi bir miktâr, Bir anda, o ağaçta bitti tâze hurmalar. O hurmalardan yiyip, içince o sudan da, Üzüntüsü azalıp, sâkinleşti o anda. "İsa Nebî", dünyâya teşrîf eylediğinde, Yıkıldı bütün putlar, dünyânın her yerinde. "İblîs" dahî bu işi merak etti büsbütün, Duydu ki, "İsa Nebî" dünyâya gelmiş o gün. Ve o gün, gökyüzünde doğdu büyük bir "Yıldız", İran şâhı görünce, korkup oldu râhatsız. Cümle kâhinlerini toplayıp etrâfına, Dedi ki: (Hikmetini söyleyin bunun bana.) Dediler: (Büyük yıldız doğduysa gökyüzünde, Çok büyük bir kişi de doğmuştur yeryüzünde.) Buna, Yahudîler de muttali oldular hem, Baktılar ki yerinde yoktur hazreti Meryem. Hayret içerisinde kalan o Yahûdîler, "Nereye gidebilir?" diye merak ettiler. Biri dedi: (Ben onu görmüştüm Beyt-i Lahm'da, İhtimâl ki orada bulunur o şu anda.) Toplanıp, o yalancı ve hâin Yahûdîler, "Meryem"in bulunduğu Beyt-i Lahm'a geldiler.

.Hazreti Meryem

Yahudilerin iftirâsı Geldi benî İsrâil, "Beyt-i Lahm"a ve lâkin, Gördüler, bir çocuk var kucağında "Meryem"in. Ve hemen sordular ki: (Ey Meryem, ne bu çocuk? Çirkin bir iş mi yaptın sen yoksa, söyle çabuk? Sen ki genç bir kız idin, evli de değildin hem, Böyleyken bu çocuğu nerden aldın ey Meryem? Halbuki baban "İmrân", sâlih idi elbette, Vâliden "Hunne" dahî, meşhûr idi iffette. Annesiyle babası temiz olan bir kişi, Nasıl işliyebilir böyle çirkin bir işi? Bu hâlleri, sen nasıl başımıza getirdin? Gayri meşrû bir çocuk sâhibi oluverdin.) "Meryem" yalnız dinledi, vermedi hiçbir cevâp, Onları, kendisine almadı hiç muhâtap. Zîrâ işin aslını onlara îzâh etmek, Fevkalâde zor olup, hattâ imkânsızdı pek. Bu sebepten hiçbir şey konuşmayıp, bu defâ, İşâret etti yalnız o "hazreti İsa"ya. Demek istemişti ki: "Siz bunun hikmetini, Buna sorun, o söyler işin hakîkatini." Dediler ki: (Ey Meryem, beşikteki sabîye, Ne suâl edelim ki, bize haber ver diye. O yaştaki bir çocuk konuşamaz, bu gerçek, O bize hakîkati nasıl beyân edecek? Belli ki, sen cevâptan düşünce âciz hâle, Çâresiz cevâbını ona ettin havâle. Gerçi günâh sonunda doğduysa da o fakat, Bu suç sana âittir, çocukta yok kabâhat.) Meryem mâruz kalınca böyle iftirâlara, Kundakta "İsa Nebî" cevâp verdi onlara. Dedi ki: (Ey câhiller, dinleyiniz hepiniz, Benim yüksek şânıma taarruz etmeyiniz. Edep hayâ timsâli ve çok iffetli olan, Vâlidem hakkında da sakının iftirâdan. Bilin ki, ben Allahın şerefli bir kuluyum, Ve halkı, doğru yola çağıran Resûlüyüm. Bana bu vazîfeyi verdi ki Hak teâlâ, Herkesi irşâd edip, sevk edeyim Hak yola. Âdetin hilâfına, hem babasız olarak, Beni, "Kün!" emri ile yarattı cenâbı Hak. Ben doğduğum bu günden, tâ vefâtıma kadar, Şeytânlar bana aslâ yapamaz hiçbir zarar. Mahşerde dirilip de, kalktığımda mezârdan, Yine ben korunurum o gün de her zarardan.) "İsa Nebî" kundakta konuşunca bunları, Şaşıp donakaldılar İsrâiloğulları. Dillerini yutarak hepsi sükût ettiler, Lâkin dedikodudan yine vazgeçmediler.

.İsa aleyhisselâm

"İsa aleyhisselâm" bu dünyâya gelince, Gökte, büyük bir "Yıldız" doğmuş idi o gece. İran Şâhı, sorunca kâhinlerden bu işi, Dediler ki: (Doğmuştur bugün büyük bir kişi.) Şâh, onlardan aldığı bu cevâp üzerine, Elçiler irsâl etti dünyânın her yerine. Dedi ki: (Öğreniniz onun kim olduğunu, Hediyeler vererek görün de gelin onu.) Onlardan bir kısmı da, geldi "Şâm" diyârına, Sordular bu çocuğu devrin hükümdârına. O dedi: (Beyti Lahm'da, geçen gün doğdu biri, Doğar doğmaz görüldü fevkalâde halleri.) Ve bir adamını da yanlarına katarak, Gönderdi "Beyt-i Lahm"a, kötü plân kurarak. Zîrâ tembîh etti ki adamına gizliden, (Elçiler ayrılınca, çocuğu öldür hemen.) Ve lâkin annesine, gâibden bir münâdî, Hak teâlâ katından bu işi haber verdi. "Hazreti Meryem" dahî, bu ihbâr üzerine, Oğlunu kucaklayıp, gitti "Mısır" iline. Orada, on iki yıl kalarak en nihâyet, Oğlu ile berâber "Kudüs"e etti avdet. "İsa aleyhisselâm" çocuk yaşında bile, Halk içinde tanındı çok üstün hâlleriyle. Sonra, "Otuz" yaşına vâsıl olduğu zaman, Ona, vahy-i ilâhî geldi Hak teâlâdan. Bu vahyi alır almaz, başladı teblîğine, Çağırdı insanları Allahın "Hak dîni"ne. Lâkin Benî İsrâil ona inanmadılar, Bir çoğu inâd edip, dalâlette kaldılar. Bâzısı daha azıp, (Îsâ ilâhtır) diye, İsnâtta bulundular hattâ Îsâ Nebî'ye. "İsa Peygamber" dahî işitince bunları, Bu bozuk îtikaddan îkâz etti onları. Buyurdu: (Ey insanlar, hem benim, hem sizlerin, Rabbi olan Allaha inanıp, kulluk edin. Benim, "ilâhlık" ile alâkam yoktur aslâ, Beni de, sizin gibi yarattı Hak teâlâ. Bu, "Allaha şirk"tir ki, gâyet fenâ bir iştir, Cezâsı, âhirette ebediyyen ateştir.) Lâkin Benî İsrâil yine inanmadılar, O nasîhat ettikçe, daha fazla azdılar. Girmedikleri gibi getirdiği "Hak dîn"e, Hem de mâni oldular onun bu teblîğine.

.İsa aleyhisselâm

Bir gün "İsa Nebî"ye gelerek havârîler (Duâ et, gökten bize sofra insin) dediler Hiç de İsa Nebî'ye hoş gelmedi bu fakat, Buyurdu ki: (Bu işte, nedir gâye ve maksat? Şüphe mi edersiniz Allahın kudretinden? Değilse, niçin bunu istersiniz siz benden?) Dediler ki: (Allaha ve sana inandık biz, Lâkin istiyoruz ki, artsın bu yakînimiz.) İsa aleyhisselâm, iki rek'at bir namâz, Kılıp kalktı ayağa, saf saf oldu cümle nâs. Ayakta el bağlayıp, başını eğdi öne, Sonra da, ağlıyarak duâ etti Rabbine. Dedi: (Yâ Râb, bir sofra indir de gökten bize, Peygamber olduğuma olsun açık mûcize.) Kendisine bir vahiy geldi ki Rabbimizden: (Yâ İsa, bu sofrayı indiririm size ben. Lâkin biri, nankörlük ederse bu sofraya, Uğratırım ben onu şiddetli bir belâya.) O anda gördüler ki, bulutlar arasından, Bir "Sofra" iniverdi önlerine semâdan. "İsa Nebî", sofraya bizzât teşrîf ederek, Kaldırdı örtüsünü "Besmele" söyliyerek. Baktılar, var sofrada kızarmış yedi balık, Öyle ki, hiç birinde yok idi pul ve kılçık. Ayrıca, yedi pişmiş, tâze sıcak çörekler, Bir yanda tuz ve sirke, öbür yanda meyveler. İsa aleyhisselâm, fakîr, hasta ve sakat, Kim varsa, o sofraya dâvet etti o sâat. Buyurdu ki: (Bu rızık, lütfudur Rabbimizin, Yiyiniz, size şifâ; belâdır gayri için.) "Binüçyüz kişi" gelip, yediler fazla fazla, Yine de bir azalma olmadı onda aslâ. Bu bereket sofrası, doyunca herkes yine, Gözlerinin önünde yükseldi gökyüzüne. O sofra, gün aşırı, kuşluk vakti gelirdi, Öğle üzeri tekrâr semâya çekilirdi. Hem de o, yükselirken yer yüzünden göklere, Onun gölgesi dahî, düşerdi hattâ yere. Sonra bir vahiy geldi Allahü teâlâdan: (Sağlamlarla zenginler yemesin bu sofradan.) Bundan sonra bâzısı, başladılar isyâna, Ve arka çevirdiler bu ilâhî ihsâna. Hattâ alay ederek, dediler ki: (Bunu siz, Gerçekten hak nesne mi telakkî edersiniz?) Küfrân-ı ni'met eden o nasîbsiz kişiler, Bir anda, birer "Domuz" şekline dönüştüler. Ve üç günün sonunda, hepsi de oldu helâk, Verdi cezâlarını onların cenâbı Hak.

.İsa aleyhisselâm

"İsa aleyhisselâm" devr-i saâdetinde, Zâlim, mağrûr bir kral var idi "Nusaybin"de. Cibrîl, İsa Nebî'ye bir vahiy getirdi ki: (Îmâna dâvet eyle o kibirli melîki.) Yâkub, Tevmân ve Şem'ûn adlı üç havârî'ye, Emredip İsa Nebî, gönderdi o beldeye. "Tevmân" önce girince, onu yakaladılar, Ve zâlim hükümdârın yanına çıkardılar. El ve ayaklarını kestirip zâlim kral, Gözlerine mil çekip, hapsetti onu derhâl. "Şem'ûn" dahî gizlice giderek o diyâra, Aklı ve zekâsıyla yaklaştı hükümdâra. Onlardan görünerek, sakladı îmânını, Kazandı hükümdârın sonsuz îtimâdını. Bir gün, Şem'ûn krala dedi ki: (Hükümdârım! Şu Tevmân'ı çağırıp, bâzı şeyler soralım.) Kral "Peki" deyince, huzûra geldi Tevmân, Şem'ûn dedi: (Ey kişi, nedir senin iddiân?) Tevmân cevâb olarak, dedi ki: (Îsâ Nebî, Allahın Resûlüdür diğer Nebîler gibi.) Sordu yine: (Ey kişi, delîlin nedir bunda?) Dedi: (Her hastalığı iyi eder ânında. Ayrıca, haber verir gizli olan şeyleri, Allahın izni ile diriltir ölüleri.) Şem'ûn dedi: (Ey melik, bu, büyük iddiâdır, Zîrâ böyle vasıflar, ancak Nebî'de vardır. Çağıralım o zâtı, hakîkat böyle ise, O zaman hiç şüphesiz Peygamberdir o kimse. Biz dahî, seve seve ona îmân ederiz, Değilse, bu kişinin cezâsını veririz.) Kral mâkul görünce, gönderdiler bir haber, Nihâyet yanlarına geldi "İsa Peygamber". Tanımıyormuş gibi yaparak Şem'ûn onu, Dedi: (Size Peygamber diyorlar, bu doğru mu? Her türlü hastalığı iyi eder diyorlar, Şu Tevmân'ı iyi et, herkes görsün âşikâr.) "Tevmân"ın kesik olan el ve ayaklarına, Elini sürer sürmez, tam sıhhat geldi ona. Sonra da, gözlerine sürer sürmez elini Bir anda, görür hâle getirdi gözlerini. Şem'ûn dedi: (Pek âlâ, bir de ölü diriltsen, O zaman anlarız ki, gerçekten Nebîsin sen.) İsa aleyhisselâm, "Nûh"un evlâdı olan, "Sâm"a seslendiğinde, o kalktı mezârından. "İsa aleyhisselâm Peygamberdir" dedi ve, Yine vefât ederek, giriverdi kabire. Kral bunu görünce, insâfa geldi birden, Bütün maiyyetiyle îmân etti gönülden.

.İsa aleyhisselâm

İsrâiloğulları, hem Musa Peygamberi, İnkâr etmişler idi, hem de sonrakileri. Şehîd ettiklerinden pek çoklarını hattâ, Râhat ve huzûr yüzü görmediler hayâtta. Kimi öldü zulümle, kimisi oldu esîr, Zilletle yaşadılar perâkende ve fakîr. Onlar, kendilerini derleyip toplıyacak, Bir "Nebî" gelmesini bekliyorlardı, ancak. Öyle bir kurtarıcı umuyordu ki onlar, Tuttuğunu koparan biri olsun, cür'etkâr. Mücâdeleci rûhlu, kavgacı biri olsun, Onları, esâretten hürlüğe kavuştursun. Lâkin "İsa Nebî"de bunu göremediler, Onu yumuşak bulup, yine inkâr ettiler. O, onlara ne kadar ettiyse de nasîhat, İnât ve hırçınlıktan inanmadılar fakat. Bununla da kalmayıp, kötü söz söylediler, Ona ve annesine iftirâlar ettiler. Üzüldü "İsa Nebî" onların bu hâline, Ellerini kaldırıp, duâ etti Rabbine: (Beni, "Ol" emrin ile halk ettin yâ ilâhî! Bu iftirâcılara lâ'net eyle sen dahî.) Kabûl oldu duâsı bu büyük Peygamberin, Birer "Maymun" ve "Domuz" oldular hepsi o gün Onlar bunu görünce, daha azgınlaştılar, "Onu öldürmek" için toplanıp anlaştılar. Sonra da aramağa başladılar her yerde, "İsa Nebî" öğrenip, saklandı bir hânede. Maalesef "Yehûdâ" adında bir havârî, Para karşılığında haber verdi bu yeri. O hâin "Yehûdâ"yla birleşip Yahûdîler, Onun saklı olduğu o hâneye girdiler. Cibrîl aleyhisselâm, gelerek Hak katından, Tek bir an ayrılmadı o gün onun yanından. Vaktâ ki Yahûdîler girdi hepsi oraya, Cibrîl, "İsa Nebî"yi alıp çıktı semâya. "Yehûdâ"yı, "İsa"ya benzetti Allah o an, Onu, İsa Peygamber sandılar bu bakımdan. Derhâl yakaladılar üstüne yürüyerek, Ve öldürüp astılar, onu "İsa" diyerek. Ve lâkin bir husûsu hayli merak ettiler, Hattâ bu güne kadar, bunu çözemediler. Dediler: (İsa buysa, nerede ki Yehudâ? Yehûdâ buysa eğer, o zaman nerde Îsâ?) Halbuki o sırada, "İsa"yı cenâbı Hak, Cibrîl'le, gökyüzüne çekti "diri" olarak.

.İsa aleyhisselâm

"İsa aleyhisselâm" bir yeden geçiyordu, Bir kabrin başucunda ağlıyan "kadın" gördü. Niçin ağladığını sorunca o kadına, Dedi: (Kızım öldü de, ağlarım şimdi buna. Kadın böyle deyince, kalkıp namâz kıldı ve, Rabbine duâ edip, yaklaştı o kabire. Seslendi: (Ey kızcağız, Rahmân ve Rahîm olan, Allahın izni ile, diril kalk mezârından.) Kabir birden yarılıp, çıktı o kız dışarı, Lâkin beyazlaşmıştı saç, kirpik ve kaşları. Dedi: (Ben zannettim ki, kıyâmet koptu şu an, Beyazlaştı saçlarım bu dehşet ve korkudan. Anneciğim ne olur, merhamet et de bana, Ölümü, iki defâ tattırma evlâdına.) Bir gün de "İsa Nebî", havârîleri ile, Seyâhat ederlerken vardılar bir şehire. Buyurdu: (Bu şehirde, "Hazîne" vardır ki bir, İçinizden hanginiz onu bulup getirir?) Dediler ki: (Burası, bir yerdir ki acâyip, Derhâl öldürüyorlar kim gelse yolcu, garip.) "Ben gideyim" buyurup, İsa aleyhisselâm, Bir hânenin önünde durdu ve verdi selâm. Bir yiğit delikanlı, çıkarak karşısına, Dedi: (Buraya girmene kim izin verdi sana?) Buyurdu: (Misâfir et beni sen, söz vereyim, Hükümdârın kızıyla seni evlendireyim.) Delikanlı düşündü: "Bu iş olmaz hayâtta" Dedi: (Sen ya delisin, İsa'sın veyâhut da.) İsa aleyhisselâm çıkarmadı sesini, Ve hemen hükümdâra gönderdi kendisini. Buyurdu ki: (Git iste, lâkin "Olmaz" diyecek, Senden, çuval dolusu "Mücevher" isteyecek.) O gidip, hükümdârın kızını istedi ve, Bu teklîfi alarak, döndü ve geldi eve. İsa aleyhisselâm bir "Mûcize" eseri, Verdi çuval dolusu inci mücevherleri. Genç, bunları götürüp, aldı onun kızını, Gelip İsa Nebî'ye sordu şunun sırrını. Dedi ki: (Ey Rûhullah, sen bu mertebedesin, Lâkin niçin bu kadar fakîrlik üzeresin?) Buyurdu: (Ben Rabbimi koymuşum ki kalbime, Bu yalancı dünyânın malı mülkü neyime.) O genç vedâ ederek evine ve eşine, Bir şevk ve iştiyâkla düştü Onun peşine. Havârîler, merakla geçirmişken geceyi, "İsa Nebî" gelerek, takdîm etti o genci. Buyurdu: (Hazîne'den bahsetmiştim gidişte, O hazîne bu idi, getirdim onu işte.)

.İsa aleyhisselâm

Sâm bin Nuh'un dirilmesi Bir gün Îsâ Nebî'ye gelerek havârîler, Dediler: (Ey Rûhullah, gönlümüz şunu diler. Nûh'un gemisindeki insanlardan bir kimse, Dirilip, o gemiden mâlûmât verse bize.) Îsâ aleyhisselâm biraz ileri vardı, Bir duvarın dibinden, bir avuç "Toprak" aldı. Buyurdu ki: (Bu toprak, Nûh'un evlâdı olan, Sâm'ın toprağıdır ki, dinleyin bunu ondan.) Duâ edip, o yere vurarak asâsıyle, Buyurdu ki: (Diril kalk, Hakk'ın müsâdesiyle.) Birden bire orası, yarılıp açılarak, Çıktı o, saçlarından toprakları saçarak. Buyurdu ki: (Geminin hâlinden söyle biraz.) Dedi ki: (Ey Rûhullah, pekâlâ, edeyim arz. Onun boyu altıyüz, eni üçyüz metreydi, Birbirinden müstakil ve üç kat üzereydi. Birinde kuşlar vardı, diğerinde hayvanlar, Üçüncü katta ise, vardı yalnız insanlar.) Buyurdu ki: (Dön şimdi yine eski hâline.) O, tekrâr vefât edip giriverdi kabrine. Bir gün de "Îsâ Nebî" bir yere gidiyordu, Gördüğü insanlara nasîhat ediyordu. Yemenli insanlara rastladı en nihâyet, Konuşup, onları da dînine etti dâvet. Onlar, Îsâ Nebî'den mûcize istediler, (Bir ölüyü diriltip bize göster) dediler. (Âd oğlu Şeddâd diye bir hükümdârın kabri, Şu tepe üstündedir, diriltsen onu bâri.) Îsâ aleyhisselâm duâ etti ve hemen, Dirilip kalktı "Şeddâd", o karşıki tepeden. Seslendi: (Ey insanlar, ben bir hükümdâr idim, "Bin sene" ömür sürüp, "Bin kız" ile evlendim. Vardı emrim altında, "Bin kumandân", "bin vâli" "Bin" ayrı kasabanın mâlikiydim hem dahî. Bir ordum var idi ki, yoktu öyle savaşan, Onunla, çok düşmanı etmişimdir perîşân. Bu mülk ve saltanatım öyle idi ki hattâ, Pek az hükümdârlara nasîb olur hayâtta. Lâkin şimdi anladım, hepsi "Hiç"miş bunların, Sakın siz, benim gibi dünyâya aldanmayın. Bu kadar dünyâlığım, servetim varken, yine, Sonunda ben de ölüp, girdim kabir içine. Bâri siz, başınıza alın da aklınızı, Boş yere harcamayın ömr-ü hayâtınızı. Allaha ibâdete sarılın ki şimdi siz, Yoksa, siz de ölünce pişmânlık çekersiniz.) İnsanlar onu görüp, duymuşlardı bu sesi, Hiç îtirâz etmeden, îmâna geldi hepsi.

.Îsâ aleyhisselâm

"Sizin gibi insanım" Petrus, Îsâ Nebî'ye, "Sen Allahın oğlusun", Deyince, gadaplandı bu sözüne Petrus'un. Onu azarlıyarak buyurdu: (Git yanımdan, Çünki senin bu sözün hem iftirâ, hem yalan. Sen benden uzak dur ki, çirkin düşünüyorsun, Ve bana bir fenâlık yapmağı istiyorsun.) Sonra havârîlere buyurdu ki o zaman: (Ben dahî her kul gibi, uzağım yaratmaktan. Ayrıca eğer bir kul, işlerse hatâ, günâh, Onu ben affedemem, affeder ancak Allah. Şeytân, benim hakkımda, "O Allahtır" diyecek, Bu çirkin yalanıyla sizi ifsâd edecek. Siz sakın aldanmayın onun bu hilesine, Yoksa çarpılırsınız Allahın lâ'netine.) Ve yine buyurdu ki: (O gelecek Resûl'ün, Yolunu hazırlamak üzere geldim bu gün. O Resûl, benden sonra dünyâya gelecektir Onun doğduğu gece, putlar devrilecektir. O gün benim "İncîl"im, tahrîf olmuş olacak, Ve gerçek inananlar "Yirmi kişi" kalacak.) Bir gün de buyurdu ki: (Dünyânın beklediği, Ve "İbrâhîm Nebî"nin bizzât müjdelediği, O "Mesîh" ben değilim, O, sonra gelecektir, O gelince, insanlar huzûra erecektir. Lâkin dikkat ediniz, O gelinceye kadar, Çıkabilir yalandan bu dâvâda olanlar.) Havârîler dedi ki: (O gelecek Mesîh'in, Hakkında bize biraz mâlûmât verir misin?) Buyurdu: (Ondan önce, insanlar bozulur hep, Bu dünyâ, küfür ile dolu olur lebâleb. O zaman Hak teâlâ acıyıp insanlara, Bu hakîkî "Mesîh"i gönderecek dünyâya. Onun başı üstünde dâim bulut bulunur, Sâyesinde insanlar bulur râhat ve huzûr. Bana, "Allah" veyâhut "Allahın oğlu" diyen, Kimselerden intikâm alır mütemâdiyen. Dediler: (Söyleyiniz bize Onun ismini, Ve biz nasıl biliriz teşrîf eylediğini?) Buyurdu: (Onun ismi "Ahmed"dir kardeşlerim, Onun geleceğini şimdiden müjdelerim. Yarattığı vakitte Allah Onun nûrunu, Ona bu ismi verip, çok senâ etti Onu. Ondan önce, insanlar taparken hep putlara, Hak teâlâ "Ahmed"i irsâl eder onlara. Dünyâ zulmette iken, teşrîf eder o "Ahmed", Saçılır insanlara ilâhî nûr ve rahmet.) Bunu duyan insanlar, başladı bağırmağa: (Ey Ahmed, acele gel dünyayı kurtarmağa!)

.İsa aleyhisselâm

"İsa aleyhisselâm", yaklaşınca kıyâmet, Semâdan yer yüzüne inecek bir gün elbet. Hâlen Şam'da bulunan "Mescid-i Emevî"ye, İner iki melekle, hem de "Ak Minâre"ye. "Hazreti Mehdî" iken mescidde o gün imâm, Teşrîf eder içeri Îsâ aleyhisselâm. (Ey Rûhullah geç öne, sen imâm ol) der, fakat, Buyurur ki: (Sen kıldır, ben olayım cemâat.) Ve hazreti Mehdî'ye uyup kılar namâzı, Sonra müslümânlarla çıkar o gün dışarı. "Deccâl"i arıyarak, bulur "Lud kapısı"nda, Arkasından yetişir ve öldürür ânında. Orta boylu idi ki o "İsa ibni Meryem", Teni, kırmızı ile karışık beyazdır hem. Ve saçları "Düz" olup, hiç kıvırcık değildir, Yaş olmadığı hâlde, saçı "Islak" gibidir. Başını eğdiğinde, sular damlar ve düşer, Kaldırsa, inci gibi yuvarlanır gümüşler. Ondan evvel, "zulüm"le dolmuş iken bu dünyâ, O gelince, "adâlet" yayılır dört bir yana. Develerle inekler, aslan ve kaplan ile, Gezer de, hiçbir zarar görmezler zerre bile. "Kurtlar" ile birlikte otlar hem de "kuzular", Çocuklar, "yılanlar"la oynar da gelmez zarar. Son bulur zamanında, kin, haset ve düşmanlık, Hiç kimse, diğerine kötülük yapmaz artık. Onun "Nefes kokusu" bir yere gelse eğer, Oldukları yerlerde, ölür cümle kâfirler. Hattâ onun nefesi, sür'atlidir ki öyle, Vâsıl olur güzünün görebildiği yere. Sonra "Ye'cüc" ve "Me'cüc" yayılır her taraftan, İnsanlar Tûr'a çıkar, ondan korkularından. Bu kavim, yassı yüzlü, büyük kulaklıdırlar, Gözleri küçük olup ve kısa boyludurlar. "Bin"er çocuğu olur her birinin onların, Ve el'an arkasında dururlar bir duvarın. Hayvanları yiyerek, bitirirler onları, Ve içip kuruturlar nehir, göl ve suları. "İsa Nebî" el açıp, Rabbine eder duâ, Bir anda hepsi ölüp, leş ile dolar dünyâ. Gönderir Hak teâlâ dünyâya bâzı kuşlar, Onların leşlerini başka yere taşırlar. Mü'minler, Tûr dağından inerler yeryüzüne, Bir "Bereket" ve "Bolluk" saçılır üstlerine. Zîrâ öyle bir yağmur yağar ki hep o günü, Toprak "Bire yediyüz" çıkartır mahsûlünü. "İsa aleyhisselâm" vefât eder sonunda, Hücre-i saâdete defni olur onun da.

.Şem'ûn aleyhisselâm

"İsa Nebî"den sonra yiğitliğiyle meşhûr, Bir Peygamber vardı ki, çok kuvvetli ve cesûr, Onu, Resûlullah da eshâba verdi haber, Buyurdu: (Şem'ûn adlı vardı ki bir Peygamber, O, bin ay, Allah için cihâd etti durmadan, Ve aslâ çıkarmadı silâhını boynundan.) Hak teâlâ, bir kuvvet vermişti ki bu zâta, Kâfirler, karşısında âciz kaldı âdetâ. O şehrin hâkimi de kâfir idi hâliyle, Onu öldürmek için, plânladı bir hîyle. Hanımına bir haber gönderdi ki: (Eğer sen, Kocanı öldürmede bize yardım edersen, Seni kendime alıp, râhat ettireceğim, Dünyâlık ne istersen, misliyle vereceğim.) Kadın buna aldanıp, dedi ki cevâbında: (Peki, ne yapmalıyım size yardım bâbında?) Dedi ki: (O uyurken, bağlarsın kuvvetlice, Biz dahî gelip onu öldürürüz böylece.) Kadın, sağlam bir iple bağladı gece onu, O, uyanıp anladı bağlanmış olduğunu. Bir hamlede koparıp, sordu ki hanımına: (Sen bu muâmeleyi ne için yaptın bana?) Dedi ki: (Biliyordum, pek fazla kuvvetlisin, Denedim ki, bu ipi koparabilir misin?) Melik vâkıf olunca ipi kopardığına, Bu sefer "Demir zincir" gönderdi hanımına. Bir gece de, bununla bağladı çok kuvvetle, Lâkin o zinciri de kırdı bir hareketle. Ve yine sebebini kadına sorduğunda, Dedi: (Merak ettim ki, kırar mısın bunu da?) Buyurdu ki: (Sâdece "Saçının teli" hâriç, Her ne ile bağlarsan, kırarım, dayanmaz hiç.) Kadın bunu öğrenip, o uyurken bir gece, Saçından, birkaç uzun tel kopardı gizlice. Birbirine ekleyip, uyurken yine "Şem'ûn", El ve ayaklarını bağladı gece onun. Melikin adamları, gelip yakaladılar, O gün asılmasına âcil karâr aldılar. Şem'ûn Nebî, Rabbine şöyle dedi duâda: (Yâ Rabbî, cihâd için yaşıyordum dünyâda. Bunda samîmiyyetim, ihlâsım varsa şâyet, Beni, bu kâfirlerin ellerinden halâs et.) Rabbimiz kabûl etti onun duâlarını, Bir melek göndererek, çözdürdü bağlarını. "Şem'ûn aleyhisselâm" kurtulunca bağından, Melikin sarayını yıkarak etti vîrân. Enkaz altında kalıp, oldular toptan helâk, Verdi cezâlarını onların cenâbı Hak.

.Circis aleyhisselâm

"İsa Nebî"den sonra gönderilen Peygamber, Onun nübüvvetine inandı çok kimseler. Ticâretle uğraşır, kazanırdı çok para, Lâkin kazandığını verirdi muhtâçlara. Yaşadığı bölgeye, hâkimdi putperestler, Eziyyet ederledi onlara bâzı beğler. Kurtulmak gâyesiyle bu beğlerin şerrinden, Çıkmayı düşündüler bu "Filistin" şehrinden. Kralın bulunduğu "Musul" vilâyetine, Gelip dâhil oldular onun maiyyetine. Lâkin geldiklerinde, hayret edip şaştılar, Zîrâ o gün, çok garip şeyle karşılaştılar. Kral, adamlarıyla bir meydâna çıkmıştı, Ve kenarda, büyükçe bir "Ateş" yaktırmıştı. Tapmakta oldukları "Put"u da getirterek, Secde ettiriyordu herkesi ona tek tek. Karşı gelen olursa, "Ateş"e atıyordu, Secde eden, kendini bundan kurtarıyordu. "Circis aleyhisselâm" üzüldü buna gâyet Ve hemen o kralı, islâma etti dâvet. Gidip dedi: (Ey melik, sana bir "Hak söz"üm var, İbâdet edilmeye lâyık değil bu putlar. O puttan fayda zarar gelmezken hiç kimseye, Ne için zorluyorsun halkı ona secdeye? "Allah"a îmân et de, o putu terket, bırak, Çünki yalnız "Allah"tır ibâdete müstehak.) Melik, "Circis Nebî"ye kızıp sordu: (Sen kimsin? Bana sen, bu sözleri nasıl diyebilirsin?) Buyurdu ki: (Ey melik, herşeye gücü yeten, "Allah"ın bir kulu ve Resûlüyüm size ben. Adım dahî "Circis"tir, Şam'da yerleşmiş idim, "Emniyet bulmak" için yanınıza gelmiştim. Fakat gelip görünce şu puta taptığını, Söyledim bil-mecbûrî yanlış iş yaptığını Ey melik, beni dinle, var iken cenâbı Hak, Bu put lâyık olur mu ibâdete müstehak?) Melik dedi: (Ey kişi, sen karışma bu işe, Sen de secde etmezsen, atılırsın ateşe. Mâdem tapınıyorsun sen hakîkî mâbuda, Niçin hâkim kılmıyor Rabbin seni bu yurda?) Buyurdu: (Benim Rabbim, dilediğini yapar, Benim, Allah indinde kıymetim, şerefim var. Onun bana verdiği bu "Yakîn" ve "Îmân"ın, Yanında, "Hiç"tir senin mülkün ve saltanatın. Senin taptığın şu put, ne âciz ve zelîldir, Bu, "Ahmak" olduğuna en büyük bir delîldir.) Melik kızıp dedi ki: (Kendine ettin yazık, Sen, en büyük ölüme müstehak oldun artık.)

.Circis aleyhisselâm

Melik, ağaç bir direk diktirerek bir yere, Sonra "Circis Nebî"yi bağlattı bu direğe. Soyup, "Demir tarak"la tarattı vücûdunu, İşkence olsun diye yaptırmıştı o bunu. Etini, "Lime lime" etti de demir tarak, Hiç acı duyurmadı Circis'e cenâb-ı Hak. Kral, Circis Nebî'nin beklerken ölmesini, Onu sağlam görmesi, arttırdı öfkesini. Derhâl adamlarına emretti ki o mel'ûn: (Tez gidip, şimdi bana tuz ile sirke bulun.) Karıştırdı onların birini diğerine, Döktü o Peygamberin "Yaralı" bedenine. Lâkin hıfz ediyordu "Circis"i Hak teâlâ, Melik bakıp gördü ki, yaşamakta o hâlâ. O melik, böyle bir şey görmemişti ömründe, Zîrâ o, sapasağlam duruyordu önünde. Şaşırıp, emretti ki derhâl adamlarına: "Büyükçe bir demiri kızdırıp verin bana." O kızarmış demiri aldı habîs eline, Koydu o Peygamberin başının üzerine. Derhâl beyni kaynayıp, yüzüne aktı, fakat, Hak teâlâ "Circis"e bahşetti yine hayât. Zerre kadar bir acı hissetmedi o hattâ, Melik bakıp gördü ki, Circis yine hayâtta. Öfkelendi, kudurdu, dedi: (Kazan getirin, Ateş yakıp, içinde bolca bakır eritin.) Fokur fokur kaynarken kazanda o bakırlar, "Circis"i soyundurup, o kazana attılar. Kapağını kapatıp beklerken ölmesini, Korudu bundan dahî, Allah, bu Nebîsini. Kaynattılar onu hem kazanda bir müddet de, Açınca gördüler ki, o yine âfiyette. Bunu dahî görünce, hayreti haddi aştı, Hiddet ve öfkesinden daha da azgınlaştı. "Zindana atın" diye emretti adamlara, El ve ayaklarını çiviletti duvara. Yasladı üstüne de büyük bir "Taş sütun"u, Ve lâkin Hak teâlâ kurtardı yine onu. Ona bir melek gelip, dedi ki: (Yılma sakın, Selâmını getirdim sana Hak teâlânın. Rabbimiz buyurdu ki: "Onun eziyyetine, Sabredip, dâvet etsin islâma onu yine. Dört defâ öldürecek o kâfir onu, fakat, Ben yine dirilterek, veririm ona hayât.) Sonra çekip kurtardı onu çivilerinden Ve o "Mermer sütun"u kaldırdı üzerinden. Çıktı "Circis" dışarı sıhhat ve âfiyetle, Gitti yine krala, sevinçliydi gâyetle.

.Circis aleyhisselâm

"Circis Nebî", zindândan kurtulup geldi derhâl, O zâlim hükümdâra buyurdu ki: (Ey kral! Gel, inâd etme artık, vazgeç puta tapmaktan, Allaha îmân et ki, O'dur seni yaratan.) Kral onu görünce yeis çöktü içine, Dedi ki: (O zindândan nasıl çıktın sen yine?) Buyurdu: (Hak teâlâ kurtardı beni elbet, Ateşten halâs için, sen de O'na îmân et.) Lâkin o emir verdi tekrâr adamlarına: (Gâyet keskin bir bıçak getirin derhâl bana.) Bıçakla "Lokma lokma" doğrattı bedenini, Arslanların önüne bıraktı etlerini. "Artık ölmüştür" diye, çekip gitti evine, Hak teâlâ bir melek gönderdi ona yine. "Circis"in etlerini topladı yerden melek, Diriltti Allah onu, tekrâr hayât vererek. Kral, avanesiyle bir gün eğleniyordu, Şarap içip, kendini halka methediyordu. Diyordu: (Bir zamanlar, biri, "Circis" nâmiyle, Beni korkutuyordu Rabbinin azâbiyle. Hani, ona ne oldu, gelmez mi buralara? Gelemez, çünki onu yedirdim arslanlara.) Tam bunları söylerken, "Circis" geldi o yere, Kral ve avanesi şaşırdı birden bire. Onun, O olduğuna ihtimâl vermediler, "Bu, Circis'e ne kadar çok benziyor" dediler. Buyurdu: (Ey insanlar, bilin ki Circis benim, Siz beni öldürdünüz, diriltti yine Rabbim. Bırakın inâdı da, îmâna gelin artık, Allaha îmândadır hakîkî bahtiyârlık.) Dediler: (Bu, sihirbâz, işleri de sihirdir, Kendini bazan ölü, bazan diri gösterir.) Mevcût sihirbâzlardan, en meşhûr birisini, Çağırıp, sordu ona bu işin çâresini. Dedi: (Bu sihirbâzın elinden âciz kaldık, Sen bir sihir yaparak, Circis'i öldür artık.) Su içine bir şeyler okuyup o bir nice, Dedi: (O sihirbâzsa, ölür bunu içince.) Circis aleyhisselâm "Besmele" okuyarak, Verdikleri o suyu içti hem tam olarak. O sihirbâz gördü ki, etmedi ona te'sîr, Dedi ki: (Öyle ise, o, sihirbâz değildir.) "Peygamber" olduğunu anladı behemahâl, Onu tasdîk ederek, "Îmâna geldi" derhâl. Kral, saltanatının elden gideceğini, Tahmîn edip, kestirdi o kimsenin dilini.

.Mehdî aleyhirrahme

"Sözünü dinleyiniz!" Kıyâmete yakın bir zamanda teşrîf eder, Dünyâya hâkim olup, her yere hükmü geçer. Evlâd-ı Resûlullah olan bu mübârek zât, "İsa Peygamber" ile görüşür sonra bizzât. Baba adı "Abdullah", ismi de "Muhammed"dir, İslamı, yeryüzüne hâkim kılsa gerektir. "Müctehid" ve "Müceddid" olur ki kendisi hem, Onun gelmesi ile, nûrlanır bütün âlem. Dişleri seyrek olup, açıktır alnı onun, Sakalları gür ve sık, değildir kısa, uzun. Yüzü nûrânî olup, "Ay" gibi ışık verir, Burnunun üst tarafı, bir miktâr yüksekçedir. Yüzündeki bir "Ben"i parlar yıldız misâli, Sırtında "Mühür" vardır, mühr-ü nübüvvet gibi. Medîne'de doğar ve Mekke'de zuhûr eder, "Eshâb-ı Kehf" uyanıp, ona yardım ederler. Kendi ictihâdıyla kurar ki o bir mezheb, "Hanefî mezhebi"ne uygun olur hükmü hep. Resûlullah buyurdu: Dünyâ zulmette iken, Bir kişi çıkacaktır benim ehl-i beytimden. Zulüm ve düşmanlıkla dolu iken bu dünyâ, Onun adâletiyle kalmaz kötü, eşkıyâ. Mü'minler onu görüp, sevinirler bir hayli, Sararlar etrâfını "Bal arısı" misâli. O, dağıtır malları insâf ve adâletle, Sarılır herkes ona, sevgi ve muhabbetle. O, öyle biridir ki, insan, cin ve melekler, Onun iyiliğinden gıbtayla bahsederler. Herkes öyle doyar ki dünyâ mâl-ü mülküne, Haset etmez katiyyen bir kimse ötekine. Dünyâ huzûrla dolar o teşrîf ettiğinde, Hep bir "Bulut" bulunur başının üzerinde. O bulutun içinden, nidâ eder bir melek, "Bu Mehdî'dir, sözünü dinleyiniz" diyerek. Peygamber-i zîşânın bayrağını, o taşır, O bayrak, dikişsiz ve dört köşeli, siyahtır. Peygamberden sonra hiç açılmıyan sancak, İlk onun tarafından açılır yine ancak. Bu yolda kendisine yardım etsinler diye, "Üç bin" melek gönderir Hak teâlâ "Mehdî"ye, Havada uçan kuşa işâret etse eğer, Kuş, ona itâatle ânında yere düşer, Eline "Kuru ağaç" alıp da dikse yere, O anda yeşillenip, verir yaprak ve meyve. Yayar bütün dünyâya huzûr ve adâleti, Bid'atleri yok edip, ihyâ eder sünneti. Bu yolda, dağlar bile çıksa onun önüne, Kolaylıkla aşarak, yol bulur kendisine.

.Eshâb-ı Kehf

Şu anda uyuyorlar Mekke'deki müşrikler, Medîne'ye bir kere, Bir adam gönderdiler kâfir Yahudîlere. Allahın Resûlünü "İmtihân etmek" için, Bilgi alacaklardı, iç yüzü buydu işin. Yahudîler dedi ki o haberci gelince: (Ona, "Eshâb-ı Kehf"den suâl edin siz önce. Sorunuz ikinci kez Ona "Zülkarneyn"den. Üçüncü olarak da "Rûh"un mâhiyyetinden. Verirse bu üç şeyden size doğru mâlûmât, "Hakîkî Peygamber"dir, o zâta edin bî'at. Yok, cevap veremezse, "Yalancı"dır o hâlde, Ona, her eziyyeti yapın daha ziyâde.) Rabbimiz, Habîbine bunların bilgisini, Vermek için gönderdi hemen "Kehf sûresi"ni. Bu sûreyi Resûl'e gönderince Rabbimiz, Oldu bilgi sâhibi Peygamber Efendimiz. Bunlar, Tarsus şehrinin ahâlîsindendiler, Altısı, hükümdârın müşâviri idiler. Hükümdâr, o târihte "Dokyânus" nâm biriydi, Mü'minlere zulmeden, putperest birisiydi. Sonra, "Tanrılığı"nı îlân eden bu zâlim, İşkence ediyordu inanmazsa ona kim. Hâlis müslümânları aratıp köşe bucak, Yakalayıp, onları astırırdı çabucak. Ve lâkin bu zâlimin vezîri bu "Altı genç", Bulurdu bu işleri haksız, çirkin ve iğrenç. Çâresizlik içinde, gelerek bir araya, Hep duâ ederlerdi Allahü teâlâya. Bunlar, yine bir evde toplanınca bir gece, Tâkip etti bir kâfir peşlerinden gizlice. Yanlarına gelerek dedi ki: (Bu evde siz, Ne için toplandınız, bunda nedir gâyeniz?) Dediler ki: (İbâdet ederiz Rabbimize, Eğer arzû edersen, sen de gel, katıl bize. Allahü teâlâya îmân edersen şâyet, Sana da nasîb olur ebedî bir saâdet.) O kişi, yanlarından ayrılıp daha sonra, Acele ihbâr etti gençleri hükümdâra. Bu ihbâr üzerine, "Dokyânus" da o vakit Onları, huzûruna çağırıp etti tehdît. Onları da putperest yapmak için o zâlim, Dedi ki: (Öldürürüm, karşı gelen varsa kim.) Onlar, îmânlarında sebât edip ihlâsla, Onun bu teklîfine yanaşmadılar aslâ. Dediler: (Ey hükümdâr, biz hâlis müslümânız, Rabbimiz "Allah"tır ki, başkasına tapmayız. Zîrâ yok başka ilâh ibâdete müstehak, O'dur bizi yaratan ve O'dur mâbud-u Hak.)

.Eshâb-ı Kehf

İmanlı "Altı yiğit", Dokyânus'tan korkmadan, Hakîkati söyleyip, dönmediler îmândan. "Dokyânus" da anlayıp dinde kuvvetlerini, Sinirlenip, orada söktü rütbelerini. Dedi: (Putperestliği kabûl etmez iseniz, Size hayât hakkı yok, ölümdür netîceniz. Lâkin henüz gençsiniz, size, "Üç gün" mühlet var, İyice düşünün de, öyle verin bir karâr. Eğer istiyorsanız ölümden kurtulmayı, Kabûl edeceksiniz bu putlara tapmayı.) "Dokyânus" bu gençlere üç gün mühlet verince, Müşâvere ettiler toplanıp bunu gece. Ve karâr verdiler ki nihâyet onlar şuna: "Hicret edip çıkalım bu diyârın dışına." Her biri, evlerinden azık için bir miktâr, Para alıp, gizlice ettiler dağa firâr. Kaçarken bir "Çoban"a rastladılar o ara, O dahî îmân edip, tâbi oldu onlara. Altı iken, bu defâ "Yedi kişi" oldular, Dinlenip, berâberce o yola koyuldular. Lâkin çoban gidince sürüsünün başından, "Kıtmîr" adlı köpeği, koştu arkalarından. Geri döndürmek için uğraştılar ise de, Mâni olamadılar, koşup geldi yine de. Onlar istemiyordu gelmesini onun da, Ve lâkin dile geldi o köpek en sonunda. Dedi: (Benden korkmayın, gelmeme verin izin, Zîrâ ben dostunuzum Rabbimizin ve sizin. Sizlere zarar değil, fâide gelir benden, Ben bekçilik yaparım, siz orada uyurken.) O dağa yaklaşınca, çoban dönüp onlara, Dedi: (Ben biliyorum bu dağda bir mağara.) Gizlenmek gâyesiyle, mağaraya girdiler, Allahü teâlâya ibâdet eylediler. Lâkin yorgundu hepsi, çok yürümekten sebep, Allahın takdîriyle, uyuya kaldılar hep. Dokyânus, üç gün sonra suâl etti gençleri, Dediler ki: (Habersiz terk ettiler bu şehri.) Hemen babalarını çağırıp etti tehdît, Dedi: (Bulun onları, geçmeden fazla vakit.) Dediler: (Onlar bizden biraz para aldılar, Sonra, şu dağa doğru gizlice yollandılar.) O zâlim, gelip buldu o dağ mağarasını, Ve muhkem bir şekilde kapattırdı ağzını. Maksadı şu idi ki, hiç çıkamasınlar da, Netîcede açlıktan ölsünler hep orada. Lâkin bilmiyordu ki şu gerçeği o ahmak, Onları, her zarardan korurdu cenâb-ı Hak.


.Eshâb-ı Kehf

"Eshâb-ı Kehf" ve "Kıtmîr", girince mağaraya, Hakk'ın irâdesiyle daldılar bir uykuya. Gözleri açık idi, uyurken o mü'minler Onları, sağa sola çevirirdi melekler. Çürümemesi için onların bedenleri, Hak teâlâ vermişti meleklere bu emri. "Kıtmîr" dirseklerini, kapının eşiğine, Uzatmış bekler gibi uyurdu o da yine. Hiçbir hayvan, Cennete giremezken esâsen, Yalnız bu girecektir Cennete istisnâen. Ölü değil idiler ve nefes alırlardı, Hem dahî uzar idi saç, sakal, tırnakları. Vaktâ ki "Üçyüz sene" zaman geçti aradan, Bu uykudan, onları uyandırdı Yaradan. Onlar, güneş doğarken girmişlerdi bu yere, Uyanıp gördüler ki, güneş batmak üzere. "Mekselînâ" adlı genç, onlara şöyle sordu: (Uyuyalı acabâ ne kadar zaman oldu?) Onlar dahî güneşe bakarak dediler ki: (Bir gün veya bir günün bir kısmı geçti belki.) Sonra görüp uzamış saç ve sakallarını, Dediler: (Allah bilir geçen gün miktârını.) "Mekselînâ" onlara dedi ki daha sonra: (Biriniz, şu parayı alıp gitsin pazara. Baksın, hangi yiyecek helâl ve temiz ise, Onlardan satın alıp, getirsin hemen bize.) En tecrübelileri, "Yemlîhâ" nâm genç idi, O parayı alarak, ayrılıp şehre indi. Lâkin bakıp şaşırdı "Tarsus"un durumuna, Çarşı, pazar, mahalle değişik geldi ona. Hiç tanıyamıyordu insanlardan kimseyi, Zîrâ değişmiş buldu tamâmiyle her şeyi. Bu şaşkınlık içinde, bir fırına girerek, Parasını uzatıp, istedi birkaç ekmek. "Dokyânus" zamanının parasını görünce, "Hazine bulduğu"nu zannetti o zât önce. Parayı, zaptiyeye derhâl ulaştırdılar, Onlar da, bu parayı görünce şaşırdılar. Gelip tevkîf ettiler "Yemlîhâ"yı nihâyet, Dediler: (Hazîneyi getir bize teslîm et.) Dedi: (Ne hazînesi, hiçbir şey bulmadım ben, Daha dün, bu parayı almıştım pederimden.) (Baban kimdir?) dediler, söyledi Yemlîhâ da, Dediler: (Bu isimde kimse yoktur burada.) Dedi: (Bâri götürün beni siz Dokyânus'a, Zîrâ benim işimi, o biliyor bilhassa.) O böyle deyince de, istihzâ eylediler, (O öleli, üçyüz yıl zaman geçti) dediler.

.Eshâb-ı Kehf

"Yemlîhâ"dan duyunca, İsmini "Dokyânus"un, Dediler: (Hikâye mi, bize anlatıyorsun? Üçyüz seneden fazla oluyor o öleli, Ve yalan söylediğin, iyice oldu belli.) "Yemlîhâ", kaldığından çâresizlik içinde, Başlarından geçeni, dedi netîcesinde. Dedi: (Dün burdan çıkıp, girdik bir mağaraya Bu gün de, ekmek için, inip geldim buraya. Ben size hakîkati, doğruyu söylüyorum. Bildiğim bu kadardır, başka şey bilmiyorum.) Hâdise, hükûmete aksetti en nihâyet, Hükümdâr, "Teodüs" nâm bir sâlih zâttı gâyet. Ve lâkin kâfir idi o devrin insanları, Dirilmeği, bir türlü almazdı akılları. Çok üzülüp, sonunda, Rabbine duâ etti: (Yâ Râb, inkâr ediyor bu kavim âhireti. Sen bir hârikulâde göster bu kimselere, İnansınlar öldükten sonra da dirilmeğe.) İşte tam o sırada, "Yemlîhâ" ve polisler, Hükümdâr Teodüs'ün huzûruna girdiler. Dediler: (Hükümdârım, bu kişi, fevkalâde, Şeylerden bahsediyor, emrinize âmâde.) "Yemlîhâ" anlatınca başından geçenleri, Mağaraya giderek, gördüler o gençleri. Ayrı ayrı sarılıp her birinin boynuna, Sevindi duâsının kabûl olunduğuna. Hükümdâr, mağaradan ayrılacağı vakit, Kapısının önünde, inşâ etti bir mescit. Lâkin zaman geçip de, görünce mescit hasar, Osmânlı sultânları, yaptılar onu tekrâr. Vedâ edip gidince oradan yerlerine, "Eshâb-ı Kehf" uykuya daldılar tekrâr yine. Resûlullah devrinde, hazret-i Ebû Bekir, Hazret-i Alî ile, oraya gitmişlerdir. İkinci kez uyanıp, onlarla görüştüler, (Biz de, Resûlullaha îmân ettik) dediler. Onlar da vedâ edip, ayrılırken oradan, Duâ talep ettiler, hepsi Resûlullahtan. "Hazret-i Mehdî"nin de, zamanında bu gençler, Uyanıp, kendisine çok hizmet edecekler. Onun askeri olup, gece gündüz yanında, Hizmet edeceklerdir küffârla savaşında, Âlimler buyurur ki, (Bu yedi bahtiyârlar, Hak teâlâ katında, çok kıymet kazandılar. Nerede bulunursa, bunların isimleri, Hıfz eder Hak teâlâ, her belâdan onları. Bu isimler, tarlanın, dört köşesine şâyet, Gömülürse, mahsûlde olur bolluk, bereket.)


.Buhârâ evliyâları... Ebû Bekr-i Ebherî

"Ebû Bekr-i Ebherî", evliyâ-yı kirâmdan. Şiddetle kaçınırdı, her günâh ve haramdan. Her hâli, şâhid idi "Evliyâ" olduğuna. Cemâlini görenler, âşık olurdu ona. "Ebû Bekr-i Ebherî", çıktı bir gün evinden. Geçiyordu bir bezzâz dükkânının önünden. O dükkân sâhibinin, vardı ki bir evlâdı, Bu zâtı görür görmez, kalbi ona bağlandı. Yok idi babası da o aralık dükkânda. Lâkin çocuk, herşeyi unutmuştu o anda. Dükkânı terk ederek, peşinden gitti o an. Zîrâ hiç görmemişti, böyle "nûrlu" bir insan. Biraz sonra babası, avdet etti dükkâna. Oğlunu görmeyince, sordu komşularına. Dediler: (Gördü oğlun, bir "Mübârek kişi"yi. Çıkıp gitti peşinden, unutarak her şeyi.) O, böyle bir mâlûmât alınca komşulardan, Hakîkatı bilmeyip, gadaba geldi o an. Arkalarından gidip, tuttu hemen oğlunu. İte kaka, dükkâna getirdi tekrar onu. O mübârek "Velî" zât, görünce onu böyle, O çocuğun hâline kederlendi hâliyle. Ertesi gün, adama bir hediye alarak, Doğruca dükkânına vardı mahzûn olarak. Dedi ki: (Dün geceyi, geçirdim çok bî-huzûr. Zîrâ benim yüzümden, bu çocuk oldu mağdûr. Bu işte, evlâdının yoktu hiç kabâhati. Geldim ki, söyliyeyim size bu hakîkati. Ayrıca, sizi dahî üzmüş oldum böylece. Bunun ıstırâbıyla, uyumadım dün gece. Şu nâçiz hediyemi, kabûl et de evlâdım, Helâl eyle hakkını, budur senden murâdım.) O çocuğun babası, duyunca bu sözleri, Duygulandı, üzüldü, yaşla doldu gözleri. Dedi: (Aman efendim, bu, olacak şey değil. "Velî" olduğunuza, bu, en açık bir delîl. Çünkü hatâ işliyen, dün ben iken muhakkak, Siz özür dilersiniz, bu, ne üstün bir ahlâk. Üstelik, hediyeyle gelmişsiniz buraya. Bu hâliniz, kalbimi gafletten etti ihyâ Dünkü hareketimden, oldum çok müteessir. Ve bu davranışınız, bana çok etti tesir.) Buyurdu: (Yapmasa da, bir kul suç ve kabâhat, Yine o, kendisini, suçlu görmeli fakat. İnsan, bunu kendine ederse âdet, şiâr, Dünyâ ve âhirette, muhakkak kârlı çıkar.) Bu sözler de, fethetti o kimsenin gönlünü. Hep Onunla geçirdi, geri kalan ömrünü.

.Mu'înüddîn-i Çeştî

Hindistan'da yaşıyan, bu mübârek velî zât, "Yüz" yaşına gelince, "Ecmîr"de etti vefât. O henüz çocuk iken, vefât etti babası. Bir "bağ" düştü kendine, pay edince mîrâsı. Bir gün, bir "Hak âşığı", teşrîf etti o bağa. O zâta hürmetinden, kalktı hemen ayağa. Ellerini öperek, oturttu bir gölgeye. En güzel üzümlerden, getirdi yesin diye. Lâkin o, üzümlere hiç rağbet etmiyerek, Çıkardı iç cebinden, bir lokma "Kuru ekmek". Koydu onun ağzına, eliyle o lokmadan. "Mu'înüddîn"in kalbi, "Nur" ile doldu o an. Çıktı "dünyâ sevgisi", tamâmiyle kalbinden. Yerine, "Muhabbeti ilâhî" girdi hemen. Dağıttı fakirlere, sonra cümle malını. Ezberledi Kur'ân-ı Kerîm'in tamâmını. Bir "Allah adamı"nı, aradı o arada. "Osmân-ı Hârûnî"ye, tâbi oldu sonra da. Yirmi yıl, bu hocaya hizmet edip, nihâyet, Tasavvufta yetişip, aldı mutlak icâzet. Bir "Kerpiç" duruyordu, o anda önlerinde. Emriyle alır almaz, "Altın" oldu elinde. Buyurdu ki: (Tamamdır, işin yâ Mu'înüddîn! Artık hizmet bekliyor, şu anda senden bu din.) Artık o, şefkat ile baksaydı bir insana, Kavuşurdu o kişi, mânevî çok ihsâna. Hırkası eskiseydi, bizzât kendi yamardı. Sonra, yama üstüne, tekrar yama yapardı. Seyâhatte bir ara, uğradı Beytullah'a. Kâbe'yi tavâf edip, duâ etti Allah'a. Oradan, Medîne'ye gelen bu mübârek zât, Resûl-i müctebâyı, gözüyle gördü bizzât. Şöyle ki, girer girmez o mescid-i Nebî'ye, Bir ses çıktı Ravda'dan: (Mu'înüddîn gel!) diye. Bu ses, bizzât Resûl'ün kabrinden geliyordu. (Bana, Mu'înüddîn'i çağırınız!) diyordu. Türbedâr, cemâatin arasına girerek, Çağırdı: (Mu'înüddîn! Mu'înüddîn!) diyerek. O böyle çağırınca mescitte olanlara, (Buyur! buyur!) dediler, çok kişi türbedâra. Bu hâle çok şaşırıp, geri geldi türbeye. Sordu Resûlullah'a: (Hangisi gelsin?) diye. Türbedâr, edeb ile bekliyorken Ravda'da, (Çeştî olanı gelsin!) denildi o arada. Cemâate hitâben, bağırdı ki bu sefer: (Mu'înüddîn Çeştî'yi çağırıyor, o Server!)

.Mu'înüddîn-i Çeştî

"İçeri gel!" "Hazreti Mu'înüddîn", bu sesi duyduğunda, Bambaşka bir hallere, giriverdi o anda. Ağlayıp, gözlerinden, gözyaşları dökerek, İlerledi Ravda'ya, salevât getirerek. Ravda'nın kapısında, edeb ile beklerken, (İçeriye gel!) diye, bir ses duydu türbeden. Girdi mahcûb bir halde, duyunca bu nidâyı. Görmekle şereflendi, "Resûl-i kibriyâ"yı. Peygamber Efendimiz, buyurdu ki o anda: (Git ve benim dînime, hizmet et Hindistân'da. Orada, evlâdımdan Hüseyin adlı bir zât, Küffârla savaşırken, şehîd düştü şu saat. Nerdeyse bu memleket geçecek kâfirlere. Durma, hemen bu günden, hareket et o yere.) Sonra da bir "Nar" verip, buyurdu ki: (Al bunu. Buna bakıp, anlarsın Hindistân'ın yolunu.) O Resûl'ün elinden aldığında o "Nar"ı, Gördü onun üstünde, nehirleri, dağları. Bir fâtiha okuyup, Peygamberin rûhuna, Çıktı kırk kişi ile, Hindistân'ın yoluna. Dağları, tepeleri sür'atlice aştılar. Nihâyet selâmetle, "Ecmir"e ulaştılar. Daha sonra orada, satın alıp bir "İnek", Keserek, yaparlardı etinden her gün yemek. İneğe taptığından o yerdeki ahâli, Toplandılar meydana, öğrenince bu hâli. Taş ile sopaları alarak ellerine, Saldırdılar hep birden, onların üzerine. "Mu'înüddîn-i Çeştî", yerden toprak alarak, Saçtı o kâfirlere, duâlar okuyarak. O topraktan, onlara isâbet ettiğinde, Her biri "Taş" kesilip, kala kaldı yerinde. Bir santim yürümeye, olmadı mecâlleri. Aslâ gidemediler, ne ileri, ne geri. Âciz kalıp döndüler, mecbûren yerlerine. Arz ettiler bu hâli, meşhur "cinnîler"ine. Onu, kendilerine, yeni başkan seçtiler. Mü'minlere bir daha, saldırıya geçtiler. Lâkin o "Cin" görünce, bir an "Onun Nûr'u"nu, Yaprak gibi titreme kapladı vücûdunu. Sonra gelip hürmetle, kapandı ayağına. Ve onun huzûrunda, derhal geldi "îmân"a. Diğerleri dönerek, hükümdâra geldiler. Gördükleri bu hâli, ona haber verdiler. O müşrik hükümdâr da, kaldı hayret içinde. Çok meşhur biri vardı, "Sihirbâzlık" işinde. İsmi "Ecipal" olup, bu idi yalnız işi. Öyle meşhur idi ki, dünyâda yoktu eşi.

.Mu'înüddîn-i Çeştî

"İndir onu aşağı!" Dedi ki: (Hükümdârım, bana bırak bu işi. Sihrimin karşısında, tutunamaz o kişi.) Cümle talebesini takarak arkasına, Oturdu kendi dahî, bir "Ceylânın postu"na. Büyük gürültülerle, bağırıp çağırarak, Geldiler, kendi dahî önlerinde uçarak. "Mu'înüddîn-i Çeştî", gelenleri görünce, Hemen etrâflarına, bir "Çizgi" çizdi önce. Sonra da, buyurdu ki o mü'minlere hemen: (Dışarı çıkmayınız, sakın bu daireden!) Sihirbâz Ecipal ve cümle talebeleri, Aslâ giremediler daireden içeri. Dünyâca gâyet meşhur tanınan bu sihirbâz, Büyük hayret içinde, dedi ki: (Hayır, olmaz! Benim gibi bir sâhir yokken dünyâ yüzünde, Nasıl mağlûb olurum, bir insanın önünde.) Bir şey yapamayınca mü'minlere velhâsıl, Başka sihirlerini denedi, fasıl fasıl. Dağlardan, milyonlarca "Yılanlar"ı alarak, Onların üzerine gönderdi, sihr yaparak. Yılanlar, sürü sürü, dere tepe aştılar. Sular gibi akarak, onlara ulaştılar. Lâkin geldiklerinde onlar da o "Çizgi"ye, Yine giremediler, bir santim içeriye. Yine âciz kalınca, bu sihirle de artık, "Ateşler" yağdırmaya başladı bir aralık. Lâkin o ateşler de, geldiğinde "Çizgi"ye, Tek bir kıvılcım dahî, girmedi içeriye. Onlara, zerre kadar yapamadan bir zarar, Me'yûs halde geriye döndü o sihirbâzlar. Onların en büyüğü, dedi ki hükümdâra: (İzin ver, tek başıma gideyim ben onlara.) Bir "Ceylân derisi"nin üstüne oturarak, Mü'minlerin üstüne, geldi tekrar uçarak. "Mu'înüddîn Çeştî"yi tehdît etti bir hayli. Hırlayan bir köpeğe benziyordu o hâli. O dahî, sihirbâza buyurdu ki o anda: (Sen, yerde ne yaptın ki, ne yaparsın havada?) Bu sözden etkilenen sihirbâz da, o zaman, Postunun üzerinde yükseldi göğe o an. Ne zaman ki mü'minler, görmedi artık onu, "Mu'înüddîn-i Çeştî" çıkardı "Pabuc"unu. Buyurdu: (Ey pabucum, sen de çık havalara. İndir onu aşağı, başına vura vura.) Ve o "Pabuç", havaya fırladı birden bire. Sür'atle yükselerek, yetişti o kâfire, Başına vura vura, indirdi "Ecipal"i. Artık sihir yapmaya kalmamıştı mecâli.

.Mu'înüddîn-i Çeştî

Anladı en nihâyet, kendi âcizliğini. Bir pişmânlık duygusu, kapladı hem içini. Üzüldü çok hatâlı bir yolda olduğuna. "Mu'înüddîn Çeştî"nin kapandı ayağına. O dahî "Ecipal"e su uzattı bir bardak. İçince, döndü kalbi islâma tam olarak. "Kelime-i şehâdet" getirip hemen o an, Küfürden kurtularak, o da oldu müslümân. Buyurdu: (Ey Ecipal, her ne arzun var ise, Hâsıl olması için, şu anda söyle bize.) Ecipal, fevkalâde bir hürmet göstererek, Dedi ki: (İnsanların, çok riyâzet çekerek, En son ulaştıkları, en üstün makam var ya, Kavuşmak istiyorum, işte o üst noktaya.) "Mu'înüddîn-i Çeştî", ona "Peki" diyerek, Bir nazar etti ona, merhamet eyliyerek. Onun bu nazarıyla, "Ecipal" de velhâsıl, Tasavvufta, en yüksek noktaya oldu vâsıl. Sonra dedi: (Efendim, münâsip görürseniz, Bir merkezî bölgede, ikâmet eyleseniz. Böylelikle insanlar, size kolay gelirler. Onlar da, îmân ile belki şereflenirler.) Mu'înüddîn-i Çeştî, bunu uygun görerek, Şehrin tam merkezine, taşındı göç ederek. Sonra da buyurdu ki yanında olanlara: (Gidiniz, söyleyiniz şu gâfil hükümdâra, Deyin ki: "Ey hükümdâr, ey katı kalpli insan! Sen de putperestliği bırak da, eyle îmân. Yoksa, çok pişmân olup, âh edersin sen dahî. Ve lâkin bir faydası, olmaz onun vallahi.") Onlar, "Peki" diyerek, hükümdâra geldiler. Bu sözleri, ayniyle ona teblîğ ettiler. Ve lâkin açılmadı kalbindeki o zulmet. Yâni nasîb olmadı ona îmân, hidâyet. Bunu haber alınca, o, talebelerinden, Gayretine dokunup, gadaba geldi birden. Bir "İslâm hükümdârı" vardı ki o diyârda, O günlerde bir gece, gördü onu rüyâda. Buyurdu ki: (Ey sultân, buraya et ki sefer, Hindistân sultânlığı, sana olsun müyesser.) O sultân, çağırarak bilcümle âlimini, Suâl etti onlara, rüyânın tâbîrini. Dediler ki: (Ey sultân, mübârektir rüyânız. O yere müteveccih, çıksın ordularınız.) "Peki" deyip o sultân, sürerek ordusunu, Fethetti baştan başa, o "Hindistân" yurdunu. "Mu'înüddîn Çeştî"nin, sâye-i himmetiyle, Hindistân, islâm ile nûrlandı tamâmiyle.

.Mu'înüddîn-i Çeştî

"Mu'înüddîn-i Çeştî", bir gün bir kimse ile, Giderken, biri geldi karşıdan hiddet ile. Yanındaki kişinin, yakasından tutarak, Dedi: (Öde borcunu, hemen âcil olarak!) Ödiyecek parası, yoktu o adamın da. Bu yüzden mahcûb oldu, bu "Velî"nin yanında. Mu'înüddîn-i Çeştî, yaklaşıp o kişiye, Kibârca ricâ etti: (Biraz mühlet ver) diye. Lâkin inâtçı adam, (Olmaz) dedi cevâben. (Onun bana borcu var, ödesin şimdi hemen!) Mübârek, cübbesini çıkarıp serdi yere. Bir anda doldu içi, "Altın" ve "Gümüşler"le. Buyurdu: (Alacağın ne ise, al buradan. Ve lâkin fazla alma hakkın olan paradan.) Fakat o, altınları görünce yığın ile, Alacağından fazla para aldı hırs ile. Lâkin eli kuruyup, tutmaz oldu bir anda. Bu uygunsuz işine, pişmân oldu sonra da. Feryâd edip dedi ki: (Tövbe ettim efendim. Bir duâ buyurun da, iyileşsin bu elim.) Mu'înüddîn-i Çeştî, merhamet etti yine. Şifâ vermesi için, duâ etti Rabbine. Bir anda iyileşti, adamın hasta eli. Ve hattâ eskisinden, oldu daha kuvvetli. Eğilip, hürmet ile öperek ellerinden, Talebe oldu ona, o günden îtibâren. Yine "Mu'înüddîn-i Çeştî" hazretlerine, Biri gelip, edeble oturdu önlerine. Dedi ki: (Çoktan beri, zâtınızı, bendeniz, Görmeği, ne kadar çok istiyordum bilseniz. Bu, nedense müyesser olmadı uzun müddet. Hamdolsun ki şu anda, nasîb oldu bu devlet.) "Mu'înüddîn-i Çeştî", dinledi onu, fakat, Onun bu sözlerine, hiç etmedi iltifât. Sonra da buyurdu ki: (Haydi gel, durmasana. Ne için geldin ise, bana onu yapsana.) Adam bunu duyunca, hayret etti bir hayli. Değişti beti benzi, çok mahcûb oldu hâli. Titredi âzâları sonra baştan ayağa. Yüzünü yere koyup, başladı ağlamağa. Dedi ki: (Ey efendim, biri, beni gizliden, Buraya gönderdi ki, öldüreyim sizi ben.) Daha sonra elini, sokarak iç cebine, Bir "Bıçağı" çıkarıp, koyuverdi önüne. Dedi ki: (Ey efendim, kabûl ettim hatâmı. Siz nasıl dilerseniz, öyle verin cezâmı.) Buyurdu ki: (Bu yolda, kötülük edene de, İyilik, ihsân yapmak lâzım gelir yine de.)

.Mu'înüddîn-i Çeştî

Vardı ki o zamanlar, Bağdat'ta yedi kimse, "Ateş"e taparlardı, onların yedisi de. Çekerlerdi hem dahî, her gün sıkı riyâzet. Yâni nefislerine, ederlerdi eziyet. Öyle yapmış idi ki, bu riyâzet onları, Altı ayda, bir lokma ekmekti gıdâları. Böyle açlık, susuzluk çekerek gün ve gece, Sonunda "İstidrâc"a kavuştular böylece. Câhil halk, gördüğünde onların bu hâlini, "Büyük zât" bilirlerdi, mâlesef her birini. "Mu'înüddîn Çeştî"yi, işitip bu kâfirler, Onun ile tanışıp, görüşmek istediler. Geldiler bu maksatla, bulunduğu ülkeye. Sordular: "Filân zâtın hânesi nerde?" diye. Nihâyet evi bulup, huzûruna vardılar. Lâkin birden, büyük bir dehşete kapıldılar. Peşinden bir titreme aldı bedenlerini. O zât ise, heybetle, süzerek herbirini, Buyurdu: (Siz Allah'tan, hiç utanmaz mısınız? Hak teâlâ dururken, ateşe taparsınız.) Dediler: (Biz ateşe taparız ki elbette, Yakmasın hiç bizleri, dünyâ ve âhirette.) Buyurdu: (Ey ahmaklar, ateş mâbud olur mu? Hiç ateşe tapanlar, yanmaktan kurtulur mu? Zîrâ tek "Allah" vardır, ibâdete müstehak. Böyle îmân etmiyen, yanacaktır muhakkak. Ve siz, böyle "Allah"a, koştukça şerîk ve eş, Dünyâ ve âhirette, yakar sizi o ateş. Bakın ben, tek Allah'a inanırım şu anda. Bu yüzden ateş beni, yakmaz iki cihânda.) Onlar hayret ederek, dediler: (Nasıl olur. İsbât et bu sözünü, bakalım doğru mudur?) Mu'înüddîn-i Çeştî, "Peki" dedi ve hemen, İçerden bir yığın "Kor" alıp geldi yanarken. Ve Allah'a sığınıp, avuçladı "Köz"leri. Dehşetten açık kaldı, kâfirlerin gözleri. Hattâ onun elinde, söndü yanan ateşler. Hayretle şâhid oldu, buna ateşperestler. Ve o gün görür görmez, bu müthiş kerâmeti, Nakşoldu kalplerine, "İslâm"ın muhabbeti. O sırada gâibten, şöyle bir ses duydular: (Ateş, hâlis mü'mine veremez aslâ zarar.) Onlar, bütün bunları işiterek, görerek, Hepsi îmân ettiler, şehâdet getirerek. Oldular yedisi de, o zâtın talebesi. Hattâ kısa zamanda, "Evliyâ" oldu hepsi. Nice kâfir kimseler, bir bakmakla yüzüne, O anda îmân edip, inanırdı sözüne.

.Ebül Feth

"Ebül Feth" anlatır ki: Mısır'a, bir iş için, Gitmek üzre, hocamdan istedim bir gün izin. Hocam, bu yolculuğu tehlikeli gördüler. Mısır'a gitmem için, müsâde etmediler. Lâkin benim istekli olduğumu görünce, İzin verip dedi ki: (Git, fakat dinle önce. Başın darda kalıp da, tehlikeye düşersen, Şu duâyı okuyup, hâtırla bizi hemen.) Daha sonra, açarak mübârek ellerini, Çok duâlar etti ve yolcu eyledi beni. Yol arkadaşlarımla, Antakya'ya ulaştık. Bir gemiye binerek, oradan yola çıktık. O gece, çok şiddetli "Rüzgâr" esti durmadan. Sallanmaya başladı gemimiz sağdan, soldan. Batmak tehlikesiyle karşılaştı gemimiz. Büyük bir endîşeye kapılmıştık hepimiz. Başladılar yolcular tövbe ve istiğfâra. Korkup, ben de kendimden geçmiş idim o ara. Lâkin birden hocamın gür sesini işittim. Diyordu: (Ey Ebül Feth, sana ben ne demiştim. Ne çabuk da unuttun, o duâyı ve bizi. Niçin dinlemiyorsun, o nasîhatimizi.) Hocamın îkâzıyla kendime geldim derhal. Baktım, gitmiş tamâmen bendeki korkulu hal. O duâyı okuyup, dedim: (İmdât ey hocam! Yüksek himmetinizi, ediyorum istirhâm.) O anda, su üstünden birisi yürüyerek, Geldi ve herkes ona baktı hayret ederek. Gemiye yaklaşınca, gördüm ki o gelen zât, Sesini işittiğim, "Hocam"mış meğer bizzât. Duâ etti: (Yâ Rabbî, lütfet, deniz durulsun. İçindeki insanlar, tehlikeden kurtulsun.) O an durdu dalgalar, sâkin oldu hem deniz. Hocamın sâyesinde, kurtulmuştuk hepimiz. Bu mübârek velî zât, buyurdu ki bir gün de: (Şiddetli acı duyar, insanlar öldüğünde. Bir araya gelse de dünyâdaki acılar, "Can acısı" yanında, yine de "hiç" kalırlar. Sonra, "Kabir hayâtı" başlar ki mezarında, Karanlık, dar bir yerdir, kimse olmaz yanında. Sonra, korkunç şekilde gelerek "Münker-Nekir", Suâle çekerler ki, "Rabbin kim, dînin nedir?" Günâhı nisbetinde, mezarı sıkar onu. Böcekler ve akrepler, kemirir vücûdunu. Sonra, "Mahşer azâbı" gâyet zordur ve çetin. İnsanlar, nice bin yıl beklerler hesâb için. Sonra "Mîzân" önünde, başlar öne eğilir. Beklenir ki hakkında, nasıl hüküm verilir?)

.Ferîdüddîn Genc-i Şeker

"Ferîdüddîn Genc-i Şeker", devrinin bir tekiydi. Henüz doğmadan önce, görüldü kerâmeti. Şöyle ki, vâlidesi hâmile iken ona, Uzandı komşusunun bir erik ağacına. Koparmamış idi ki velâkin o erikten, Karnında rahatsızlık, bir acı duydu birden. Büyüyünce, annesi dedi ki bu oğluna: (Oğlum, nasîb olmadı bir haram lokma bana.) O da gülümseyerek, şöyle dedi: (Anne, siz, Komşunun ağacına uzanmışken izinsiz, Birden ağrı vermiştim, meyveden koparmadan. O gün ben vazgeçirdim, sizi haram lokmadan.) Her gün oruç tutardı, uzun yaz günlerinde. Yiyecek bulunmazdı, çoğu zaman evinde. Açlığı, had safhaya geldiğinde, bir zaman, Ağzına "Küçük taşlar" doldurdu açlığından. Hikmeti ilâhîyle ağzındaki o taşlar, Bir anda, çok lezzetli "Tatlı şeker" oldular. Yine bir gün, bir tüccâr, ticâret gâyesiyle, "Şeker" yüklü bir kervan götürürken Delhi'ye, Ferîdüddîn Genc-i Şeker, görüp o çuvalları, Sormuştu ki: (Ne ile doldurdun sen bunları?) O tüccâr, cevâbında, sinsi sinsi gülerek, (Tuz doludur) demişti, istihzâ eyliyerek. O dahî buyurdu ki: (Mâdem öyle diyorsun, Öyleyse, çuvalların içleri hep "Tuz" olsun.) Tâcir, Delhi şehrine nihâyet geldiğinde, Çuvalları açtı ki, "Tuz" dolu herbirinde. Hatâsını anlayıp, oradan döndü geri. Arayıp, buldu hemen "Ferîd-i Genc Şeker"i. Pek çok özür dileyip, arz etti ki: (Efendim! Bendeniz, size karşı edebsizlik eyledim. Zîrâ, "Şeker" var iken çuvallarda o zaman, "Tuz doludur" diyerek, söyledim size yalan.) Buyurdu: (Mâdem şimdi, "Şeker vardı" diyorsun, Öyleyse, o tuzların tamâmı "Şeker" olsun.) Gelip, o çuvalları merakla açtı hemen. Gördü ki, bütün tuzlar, "Şeker" olmuş tamâmen. Bu zât, bir sohbetinde buyurdu ki: (Bir kimse, Günâh işlediğinde, pişmânlık duyar ise, Bu hâli, onun için bulunmaz bir nîmettir. Zîrâ bu pişmânlığı, "Tövbe etmek" demektir. Eğer Allah korusun, olmazsa hiç üzülmek, Hattâ tatlı gelirse, ona günâh işlemek, Günâha ısrârdır ki, gâyet fenâ bir iştir, Bu hal, o kimse için tehlikeli gidiştir.)

.Ferîdüddîn Genc-i Şeker

Gâibden tokat! Delhili genç bir adam, duydu ki "Acûzân"da, Evliyâdan bir kimse var imiş bu zamanda. "Ferîdüddîn Genc Şeker" derlermiş kendisine, Düşündü ki: "Gideyim o zâtın beldesine. Yanında tövbe edip, talebesi olayım. Onun teveccühüyle, doğru yolu bulayım." Bu hâlis niyet ile, sefere çıktı hemen. Yolda, bir kasabaya uğradı çok geçmeden. Lâkin bir "kötü kadın", o genci gördüğünde, Onun güzelliğine âşık oldu o günde. Onu aldatmak için, uğraştı pek çok, fakat, Genç, o kötü kadına hiç etmedi iltifât. Lâkin kadın, sonunda birçok hîle yaparak, Meylettirdi kendine, o genci aldatarak. Genç adam, tam elini uzatırken kadına, Bir "Kavî tokat" indi gâibden suratına. Ve bir ses işitti ki: (Sen kime gidiyordun? Ne için bu kadına aldanıp mağlûb oldun?) Bu îkâz üzerine, mahcûb oldu genç kişi. Dedi: (Doğru, ben nasıl yaparım haram işi?) Çekti hemen elini, ona hiç dokunmadan. Devam etti yoluna, dinlenmeden, durmadan. Lâkin bu hâdiseden, pek fazla duygulandı. Nihâyet o velînin memleketine vardı. Büyük bir merak ile sordu o ahâliye: (Ferîdüddîn Genc Şeker, bu yerde kimdir?) diye. Dergâhını bularak, yanına vâsıl oldu. Ferîdüddîn Genc Şeker, ona şöyle buyurdu: (Ey oğlum, sen gelirken, rastladın bir kadına. Hîlesine aldanıp, tam düşerken ağına, Şu tertemiz elini, ona hiç dokunmadan, Kurtardı bir zât seni, o günâh ve haramdan.) Genç kişi dinleyince, onun bu sözlerini, Anladı o yardımın, o zâttan geldiğini. Bu zât buyuruyor ki: (Hakîkî bir müslümân, Şöyledir ki, kimseye bir zarar gelmez ondan. Çünkü o, bağlanmıştır kalben "cenâb-ı Hakk"a. Bir mes'ûliyyet hissi taşır o cümle halka. Birine, bir fenâlık düşünse de o insan, Mâni olur o işe, kalbindeki o îmân. Lâ teşbîh, bir köpeğin tasması varsa şâyet, Ondan, hiçbir insana bir zarar gelmez elbet. Lâkin yoksa tasması, o, "Sâhipsiz" demektir. Îmânsız olanlara, işte bu, bir örnektir. Sâhipsiz bir köpeğin, her an ne yapacağı, Belli olmaz ne zaman, kime saldıracağı. Bunun gibi, îmânı olmıyan "kâfirler" de, Zarar yapabilirler her insana, her yerde.)


.Zengî Atâ

Bir nazarı yetti!.. Vaktiyle dört arkadaş, gelerek bir araya, Tahsîl-i ilim için, geldiler "Buhârâ"ya. Zâhirî ilimleri öğrenip bir hocadan, İçlerine bir "ateş" düşüverdi sonradan. Dediler ki: (Öğrendik zâhirî ilimleri. Lâkin "İhlâs" olmazsa, gidemeyiz ileri. Yâni "Bâtın ilmi"ni öğrenmezsek biz eğer, Bu tahsîl ettiğimiz ilimler boşa gider.) Böylece, bir "mürşid-i kâmil" bulmak üzere, Medreseden ayrılıp, koyuldular sefere. "Seyyid Atâ" idi ki, birisi bu gençlerden, Peygamber-i zîşânın evlâdıydı neseben Semerkant yakınından geçiyorken bu gençler, Bir "İhtiyâr kimse"yi görerek eyleştiler. Ona seslendiler ki: (Mürşid arıyoruz biz! Onunla, tasavvufta yetişmektir gâyemiz.) Meğerse o ihtiyâr, "Zengî Atâ" nâmında, Bir kâmil kişi imiş, Semerkant diyârında. "Zengî Atâ", cevâben dedi ki o gençlere: (Aradığınız benim, gitmeyin başka yere.) Onlardan üç tânesi, o zâta inandılar. Ve lâkin "Seyyid Atâ" hiç etmedi îtibâr. Düşündü: "Ben seyyidim, ilmim var, bu bir gerçek. Bu siyâhî kişi mi beni irşâd edecek?" Kalben geçirdiyse de, bu bozuk fikirleri, Yine de yapıyordu günlük vazîfeleri. Lâkin çok yaptıysa da riyâzet, mücâhede, Hâlinde, ilerleme hiç olmadı yine de. En son "Anber Ana"ya, gelip arz eyledi ki: (Anacağım, üstâda şunu haber verin ki, Ben çok üzülüyorum, n'olacak böyle hâlim? Yıllarca buradayım, açılmadı hiç kalbim.) O dedi ki: (Bu gece, bir keçenin içine, Sarılıp, tevâzûyla yat kapı eşiğine. Seni böyle görürse, şefkat ile bir bakar. Onun bir tek nazarı, sana yeter de artar.) "Seyyid Atâ", o gece girdi keçe içine. Uzandı o üstâdın kapısı eşiğine. O gece, "Zengî Atâ" namâza kalktığında, Gördü ki, biri yatar eşiğinin altında. Tam basacak idi ki üzerine göğsünün, O, tutup ayağını öpünce o büyüğün, Buyurdu ki: (Kimdir o, yatmış eşik önüne?) Dedi: (Seyyid Atâ'yım, muhtâcım himmetine.) Buyurdu ki: (Kalk yerden, düzeldi şimdi hâlin. Üzülme, bundan sonra açılır artık kalbin.) O anda bir teveccüh etti "Seyyid Atâ"ya. Çıkardı tasavvufta onu en üst noktaya


"Nasîrüddîn-i Mahmûd", velîlerden bir kişi. Sünnet-i seniyyeye uygun idi her işi. Küçükken, babasının âniden ölmesiyle, Annesi ilgilendi, onun yetişmesiyle. Nihâyet "Nizâmüddîn Evliyâ"yı bularak, Onun teveccühüyle, açıldı kalbi ancak. Onun bir teveccühü, yetti saâdetine. Zîrâ o, tek bir "Nazar" etmişti ki kendine. İşte, ne oldu ise, o anda oldu esas. Kalmadı o nazarla, hiç kalbinde kir ve pas. Halbuki daha önce, uğraşıp kırküç sene, Nice mücâhedeler eylemişti nefsine. Lâkin bulamamıştı, maksûduna tam zafer. Zîrâ sırf ilim ile olmazmış bu iş meğer. Bir "Allah adamı"nın, bir şefkatli nazarı, Silip atar kalpteki karartı ve pasları. "Nasîrüddîn-i Mahmûd", bir süre sonra yine, İzinle avdet etti tekrar memleketine. Lâkin hayrânlarının çokluğundan olacak, Yapamaz hâle geldi dersini tam olarak. Bir haber gönderdi ki, biriyle üstâdına: (Efendim, müsâdeniz var ise şâyet bana, İnsanlardan ayrılıp, uzleti istiyorum. Tenhâda, ibâdetle uğraşayım diyorum.) Nizâmeddîn Evliyâ, buyurdu ki: (Yok izin. İnsanlardan ayrılıp, uzlet etmemelisin. İnsanlar arasında bulunup, hizmet etmen, Üstündür, tenhâ yerde yaptığın ibâdetten. Ganîmet bilmelisin, insanlara hizmeti. Hizmet varken, büyükler revâ görmez uzleti. Zîrâ çoğu velîler ve bilcümle Nebîler, Ömrünü, insanlara hizmette geçirdiler. Hattâ cefâ, sıkıntı verseler de sana halk, Yine de bu hizmeti, yap devamlı olarak.) "Baş üstüne" diyerek hocasının emrine, Vakfetti hayâtını, kulların hizmetine. Bu zât buyuruyor ki: ("Vakit", büyük nîmettir. Sıhhatle geçiyorsa, bulunmaz ganîmettir. Her saati, Allahın zikriyle geçirmeli. Hep islâma muvâfık ameller işlemeli. Her hareket ve duruş, oturup kalkmak bile, Yapılırsa eğer ki dîne uygun hâliyle, Yâni kul, her işinde, Rabbimizin emrini, Düşünüp, ona göre yapmışsa amelini, Allahı unutmuyor demektir her ânında. "Zikir" de, hâtırlamak demektir esâsında. Yâni kişi, islâma uyuyorsa her zaman, Zikrediyor demektir Rabbini muntazaman.)

.Timur Hân

"Timur Hân"ın babası, "Emîr Toragay Hâkân", Tertemiz, çok sâlih bir Müslümândı o zaman. "Seyyid Emîr Külâl"in talebesiydi hem de. Ondan, çok istifâde etmişti o devirde. O da, oğlu "Timur"u, çok iyi yetiştirdi. "Şemseddîn-i Gilâl"i hoca tâyin ettirdi. O oldu babasından sonra Belh'in emîri. Çok sever ve sayardı, âlim ve velîleri. Bir gün arz eyliyerek, "Şemseddîn-i Gilâl"e, Ziyârete gittiler, "Seyyid Emîr Külâl"e. Yolda, koyun götüren birine rastladılar. Konuşup, onu dahî yanlarına aldılar. Meğer o kimse dahî, o zâta gidiyormuş. Ve hediye olarak, "Koyun" götürüyormuş. Hânesini ararken, o ara yanlarına, Bir zât gelip götürdü, onları dergâhına. "Seyyid Emîr Külâl"miş meğer o mübârek zât. Onları, hânesine götürmüş kendi bizzât. Onlar bunu bilince, çok özür dilediler. (Efendim affediniz, tanımadık) dediler. Buyurdu ki: (Kimsesiz, garip Allah dostuna, Ziyârete çıkanlar, kavuşur arzusuna.) Hediye getirilen "Koyun" ise, birazdan, Kaçınca, tutmak için koştu biri ardından. Velâkin "Emîr Külâl" buyurdu ki: (Gitme dur! Döner gelir o yine, kendini yorma, otur.) Sonra cemâat ile, kalkıp namâz kıldılar. Namâzdan sonra dahî, sohbete koyuldular. Onlar sohbet ederken, o "Koyun" hakîkaten, Gelip, kapı önüne yatıverdi âniden. Hazreti Emîr Külâl buyurdu: (Ey insanlar! Hakk'a tâbi olana, tâbi olur hayvanlar. Eğer Hak teâlâ'ya yönelirse bir kişi, İşte böyle rast gidip, kolay olur her işi. "Timur Hân", gâyet sâde, mütevâzı bir halde, Dervîşâne bir hayât yaşardı fevkalâde. Bir gün, adamlarıyla bir yerde otururken, Âlim ve velîlerin hâlinden konuşurken, Öteden bir "grub"un geçtiğini gördüler. Ve "Bunlar kimdir?" diye, hayli merak ettiler. Sonra öğrendiler ki, "Seyyid Emîr Külâl"miş. O gün, talebesiyle bir sohbete gidermiş. Öğrenince, "Timur Hân" birden duygulanarak, Koştu onlara doğru, yerinden fırlayarak. Edeble yaklaşınca "Seyyid Emîr Külâl"e, Yanında talebesi, hayret etti bu hâle. Arz etti ki: (Efendim, lutfedip biraz durun. Bizim yanımızda da, biraz sohbet buyurun.)

.Timur Hân

"Esseyyid Emîr Külâl", bir nazar etti ona. Buyurdu ki: (Çok mühim işler olacak sana. Velâkin hepsinde de, muvaffak olacaksın. Ülkeyi baştan başa, mülküne katacaksın.) Yoluna devam edip sonra o mübârek zât, Namâz kılıp, tefekkür eyledi yarım saat. Sonra, talebesinden seslenerek Mensûr'a, Buyurdu ki: (Sür'atle var git, Emîr Timur'a. Oturuyorsa kalksın, ayaktaysa durmasın. Ordusunu, Hârezm'in fethi için yollasın. Sonra da, Semerkant'a yürüsün orduları. Onunla berâberdir velîlerin rûhları.) Talebe, bu haberi getirince Timur'a, "Timur Hân", ayak üzre duruyordu o ara. O velînin emrini alınca haberciden, Harekete geçirdi ordusunu âcilen. "Hârezm"i fethederek, yürüdü "Semerkant"a. Fethetti orayı da, çok kısa bir zamanda. "Seyyid Emîr Külâl"in himmetiyle Timur Hân, Çok geniş topraklara sâhip oldu o zaman. Zamanında mü'minler şuna inanmışlardır: "Timur Hân, çok âdil ve dindâr bir müslümândır" Âlimleri pek sever, çok hürmet gösterirdi. Yanında bulundurup, "Özel değer" verirdi. Yine seyyidlere de, ederdi saygı, hürmet. Velî türbelerini ederdi çok ziyâret. "Ahmed-i Yesevî"nin kabrinin üzerinde, Çok mükemmel bir türbe yaptırmıştı devrinde. "Behâeddîn Buhârî" hazretlerinin dahî, Dergâhına, çok hizmet ederdi bizâtihi. Buhârâ caddesinden, o bir zaman geçerken, Bâzı müslümânları gördü "Halı silker"ken. Merak edip sordurdu hemence bir kimseye: (Silkelenen halılar, kime âittir?) diye. "Behâeddîn Buhârî", hânegâhına âit, Olduğunu duyunca, duygulandı o vakit. Büyük bir sevinç ile, hemen kalktı yerinden. O tozların içine kendini attı hemen. Onu böyle görünce, insanlar şaşırdı hep. Dediler ki: (Timur Hân, ne yapar böyle acep?) İşte bu velîlere, öyle çok muhabbeti, Vardı ki, ibret oldu onun bu hareketi. "Misk ve amber sürünür" gibi koca Timur Hân, O tozların içinde, zevkle durdu bir zaman. Allah'ın dostlarına gösterdiği bu hürmet, Ve onlara, kalbinde beslediği muhabbet, Sâyesinde, her işte kavuştu çok zafere. Sonunda, îmân ile çıktı "Sonsuz sefer"e.

.Timur Hân

"Timur Hân"a sordular: (Böyle yükselmenize, Sebep olan şey nedir, söyleyin lütfen bize.) Dedi ki: (Ermek için arzu ve murâdıma, "Karınca"yı, kendime örnek aldım dâimâ. Şöyle ki, bir savaşta yenilmişti ordumuz. Baktım ki, netîcede darmadağın olmuşuz. Bir duvarın dibinde bekliyorken bu kere, Gözüm, bir "Karınca"ya ilişti birdenbire. Var idi ki ağzında koca "Buğday tânesi", Onu, duvar üstünden aşırmaktı gâyesi. Ama hep yarı yolda, o tâne düşüyordu. Karınca tekrar alıp, yukarı çekiyordu. Lâkin tam "Yetmiş kere" düşürmesine rağmen, Vazgeçmedi yine de, maksat ve hedefinden. Dikkat ettim, sonunda başardı gâyesini. Aşırdı o duvardan o "Buğday tânesi"ni. Ben bunu gördüğümde, düşündüm ki: "Bu gayret, Karıncadan ziyâde, olmalı bende elbet." Ondan sonra, bir işe verseydim şâyet karar, Yılmadan çalışırdım, başarıncaya kadar. Ayrıca, her iş için sorardım âlimlere. Onların duâsını alıyordum her kere.) Nitekim bu hususta buyurmuş ki erenler: (kurtulur sıkıntıdan, sorarak iş görenler. "Ben bilirim" diyenler, kurtulmaz sıkıntıdan. Çünkü bilmediğini, öğrenmez gurûrundan.) Bir başka evliyâ da, buyurdu ki bir kere: (Eğer bilmiyorsanız, danışın bilenlere. Ama "kibirli" olan, kaçınır danışmaktan. Çünkü "Ben de bilirim" demektedir o her an. Bu "Kibir", öyle fecî belâdır ki mâzallah, Kibirli olanlara, düşmandır bizzât Allah. Eğer yakalandıysa bu belâya bir kişi, Temizler onu ancak Cehennemin ateşi. Secde etmedi ise, Âdem'e la'in Şeytân, "Ben ondan hayırlıyım" dedi de, işte ondan. Ve eğer bir müslümân, kılmıyorsa namâzı, Bu dahî "kibir"dendir, budur bunun mânâsı. Eğer hor bakıyorsa, bir kişi diğerine, Bu dahî işârettir, o kimsenin "kibr"ine. Müslümâna sû-i zan, hakîr görmek ve gıybet, Sâhibinin "kibr"ine ederler hep işâret. Biri danışmıyorsa yapacağı bir işte, "Kibir"li olduğunu gösterir bu da işte. Duâ istemiyorsa, insan yakınlarından, Bu dahî, "kibir" ile ilgilidir yakından. Çünkü ihtiyâcını arz etmek, kibri kırar. Eğer arz etmiyorsa, "kibir"dendir âşikâr.)

.Timur Hân

Bu dünyânın en büyük devlet adamlarından. Hem dahî âlimlerin dostu idi "Timur Hân". "Seyyid Emîr Külâl"in sohbetinde bulundu. Mânevî evlâtlığa, hem de kabûl olundu. Bir ara, Semerkant'a yerleşince Timur hân, Buhârâ'ya gitmeyi, arzu etti bir zaman. Seyyid Emîr Külâl'e, gönderdi şu haberi: (Buhârâ'ya gelmeme var mı müsâdeleri? Eğer izin yok ise oraya gelmemize, Lutfedip, kendileri gelsinler ülkemize. Hocamızı görmeyi, çok arzu ediyoruz. Nasıl uygun olursa, tâlîmât bekliyoruz.) Bu haber üzerine, hazreti "Emîr Külâl", Oğlu "Emîr Ömer"'i gönderip ona derhal, Buyurdu ki: (Ey oğlum, git söyle "Timur Hân"a. Kendisinden râzıyız, duâcıyız hem ona. Lâkin onun buraya gelmesi uygun olmaz. Bizim de, o yerlere gitmemiz hiç olamaz. Allahın rızâsını istiyorsa Timur Hân, Tembîh et, ayrılmasın "Adâlet" ve "Takvâ"dan. Eğer bu tembîhimi yaparsa, iyi olur. Kıyâmette azaptan, ancak böyle kurtulur. Eğer "Dünyâ malı"na meylederse kendisi, Bizim duâmızın da, hiç olmaz fâidesi.) Bu haberi alınca hocasından Timur Hân, Hocasının oğluna, söyledi ki o zaman: (Döner dönmez, arzedin lütfen pederinize. Buhârâ'nın mülkünü, vereyim emrinize.) (Buna, izin yok) dedi, Emîr Ömer cevâben. "Timur Hân", bu sefer de dedi ki ona hemen: (Öyleyse, filân şehri bağışlıyayım size. Eğer kabûl ederse, bu, nîmet olur bize.) Emîr Ömer dedi ki: (Bunu da kabûl etmez. Babam, dünyâ malına, bir zerre kıymet vermez.) Son olarak dedi ki: (İkâmet ettiğiniz, Köyü bağışlıyayım, lütfen kabûl ediniz.) Emîr Ömer, cevâben dedi: (Tahmîn ederim, Bu teklîfinizi de kabûl etmez pederim. Zîrâ bana dedi ki ayrılırken oradan: "Bizleri memnun etmek istiyorsa Timur Hân, "Adâlet" ve "takvâ"dan ayrılmasın herhalde. Ancak böyle kurtulur, azaptan kıyâmette. Ölmeden, âhirete yarar iş yapmalı ki, İnsan, böyle kurtulur azaptan tabii ki. Ve yine âhirette, yarar iş de bir tektir. O da, "Resûlullah'ın yolunda yürümek"tir. İşlerde ve sözlerde, hattâ her harekette, Emir ve yasaklara, uymalıdır elbette.)


.Yûsuf Mahdûm

Fâtiha-i şerîfe "Yûsuf Mahdûm" adında vardı ki bir evliyâ, Duâları, müstecâb olurdu ekseriyâ. Bir kimse de vardı ki, bu zâta hizmet eden, Adı "Mehmet Dede"ydi, çocuğu olmazdı hem. Buna, hanımı ile pek çok üzülürlerdi. "Hak teâlâ, bize de çocuk verse" derlerdi. Bir gün bu "Mehmet Dede", bu zâtın huzûruna, Gelerek, bu derdini arz etti şöyle ona: (Efendim, otuz yıldır bu evde hizmetteyim. Çocuğumuz olmuyor, bundan üzüntüdeyim. Duâ edin, Rabbimiz, bir "Oğul" versin bize. Ölürsem, oğlum baksın sizin hizmetinize.) O an yağmur yağardı, buyurdular ki ona: (Bir bardak "Yağmur suyu" doldur da getir bana.) O suya, "Fâtiha-i şerîfe" okuyarak, Buyurdu ki: (Her şeye, bu, şifâdır muhakkak Zîrâ "Fâtiha" ile, çok kapılar açılır. Çok insanlar, bununla murâdına ulaşır. Sizler dahî bu sudan, üçer yudum alınız. İnşallah hâsıl olur sizin de murâdınız.) Hocasının emriyle içince o suları, Çok geçmeden, onların oldu bir oğulları. Velâkin "Âmâ" idi, bu çocuk doğduğunda. Getirip arz eyledi, hocasına bunu da. Hazreti Yûsuf Mahdûm, buyurdu ki: (Ey Mehmet! Bu, benim evlâdımdır, üzülme, biraz sabret. Bu çocuk büyüyünce, Allah'ın izni ile, Velî olup, herkesi irşâd eder ilmiyle.) Daha sonra alarak çocuğu kucağına, "Ezân" okuyuverdi, onun sağ kulağına. Sol kulağına dahî, okuyunca "İkâmet", Babası, birdenbire sevinip etti hayret. Zîrâ o, kucağında çocuğa okur iken, Çocuğun iki gözü açılmış idi birden. Hakîkaten bu çocuk, büyüyüp daha sonra, Kâmil bir "Velî" olup, feyz saçtı insanlara. Bu zât buyuruyor ki: (Bir "Velî"ye muhabbet, Var ise, o velîden, akar feyiz ve hikmet. Onların kitâbını, severek okuyan da, O "Velî"nin feyzinden, nasiplenir o anda. Hiç kitap okumadan, geçer ise bir ömür, Bulunmaz mahşer günü bir bahâne ve özür. "Haberim yoktu" demek, insanı kurtaramaz, "Bilmiyordum" demek de, geçerli özür olmaz. Çünkü ilk vazîfemiz, herşeyden daha evvel, Dînin emirlerini öğrenmektir mükemmel.

.Kadı Muhammed Zâhid

"Murâdın nedir?" Evliyânın büyüğü, ilmin hazînesiydi. "Ubeydullah Ahrâr"ın mümtâz talebesiydi. Kendisi anlatıyor: Talebelik çağında, Bir arkadaşım vardı, "Nîmetullah" adında. Semerkant'tan "Hirat"a, yola çıktık ikimiz. "Tasavvufta bir rehber bulmak"tı niyetimiz. "Şâdumân" adındaki bir köyde konakladık. Hava da çok sıcaktı, günlerce orda kaldık. Biz o köyde dururken, işittik ki bir haber: "Ubeydullah-ı Ahrâr, o köye gelmiş meğer." Bir ikindi vaktiydi, gittik ziyâretine. Daha ilk sohbetinde, tutuldum kendisine. (Sen neredensin?) diye, sordu bana o zaman. Arz ettim ki: (Efendim, gelirim Semerkant'tan.) Çok güzel, tesirli ve fasîh konuşuyordu. Kalbimden geçenleri, dile getiriyordu. Lâkin biz "Hirat" için çıkmış idik bu yola. Hava sıcaklığından, vermiştik orda mola. Her nedense bu arzu, çıkmamıştı içimden. Bunu dahî anlayıp, buyurdu ki peşinden: (Hirat'a gitmekteki murâdın acep nedir? Tasavvufa girmek mi, ilim öğrenmek midir?) Öyle heybetliydi ki, sükût ettim korkudan. Yerime, arkadaşım cevap verdi o zaman. Dedi: (Onun maksadı, tasavvufa girmektir.) Buyurdu ki: (Öyleyse, iyi ve mübârektir.) Sonra beni alarak, götürdü evlerine. Elimi, eli ile tutup çekti kendine. O anda bayılmışım, ayıldım sonra birden. Gördüm ki, "Hirat" fikri silinmemiş kalbimden. Bu hâlimi anlayıp, Hirat'a gitmem için, Biraz tefekkür edip, sonunda verdi izin. Yola çıktık ve lâkin hastalandı hayvanım. Öyle ki, zâfiyetten atamazdı tek adım. Hayvanımdan inerek, yürüdüm biraz yaya. Bu sefer de gözlerim başladı ağrımaya. Bu ağrıdan ötürü, bir yerde verdim mola. İyileşip, tekrardan "Hirat"a çıktım yola. Sonra da, bedenimi sıtma tuttu bu sefer. Anladım ki, bu işte hayır yok bana meğer. Acele geri dönüp, kavuştum ona yine. O günden îtibâren katıldım sohbetine. Bu zât buyuruyor ki: (Rabbimiz, bir kuluna, Acır, onu severse, iki şey verir ona. Birincisi, tanıtır "sevdiği bir kulu"nu. Onun vâsıtasıyla kendine çeker onu. İkinci olarak da, ona iyi, münâsip, Yâni "hayırlı bir iş", bir meslek eder nasîb.)


.Muhammed Sıbgatullah

Bu büyük zât, "Mâsum-u Fârûkî"nin oğludur. "İmâm-ı Rabbânî"nin sevgili torunudur. Bu çocuk doğduğunda, babası, dedesiyle, "Ecmir"de bulunurdu, ilim vesîlesiyle. Serhend'e dönerlerken duydular bu haberi. Çok sevinip, o anda sürûr doldu kalpleri. Dedesi oluyordu, "İmâm-ı Rabbânî" de. Önce çocuğu sordu, Serhend'e geldiğinde. Yüzünü görür görmez, dedi: (Elhamdülillah. Esselâmü aleyküm, yâ molla Sıbgatullah!) Dedesinin mübârek lisânıyla, o gece, "Sıbgatullah" adını almış oldu böylece. Sevgili torununa eğilip sonra hemen, Müjdeler fısıldadı, kulağına gönülden. Henüz alışmamışken dili süt emmesine, Alıştı dedesinin, o mübârek sesine. "Muhammed Sıbgatullah", henüz beş aylık iken, Ağır bir hastalığa, yakalanmıştı birden. Ona çâre bulmaktan âciz kaldı tabîbler. Ve hattâ, "Bugün yarın vefât eder" dediler. Hastalığın şiddeti, arttı her gün begâyet. Nabzı da, hissedilmez olmuştu en nihâyet. Anasıyla babası, "Ölecek" zannettiler. Hattâ cenâze için, hazırlığa girdiler. Lâkin o gün, "İmâm-ı Rabbânî" hazretleri, O eve teşrîf edip, giriverdi içeri. Eliyle torununun yüzüne dokunarak, Buyurdu ki: (Ey oğlum, üzme bizi, haydi kalk! Yetişir bu kadar nâz annen ile babana. Yeter bunca üzüntü, aç gözünü, bak bana. Sen kalk ki, annen baban birazcık sevinsinler. Şöyle huzûr içinde, biraz yemek yesinler.) Ölüm derecesinde olduğu halde bile, Açtı hemen gözünü, onun bu sözleriyle. Hareketler eyledi, hem dahî ağlıyarak, Ve şifâya kavuştu, bir anda tam olarak. Babasına dönerek, buyurdu ki o zaman: (Yaşamak ümîdini, kesmişti herkes bundan. Ben, kalben görürüm ki, Allah'ın izni ile, Saçları, sakalları ağarmış tamâmiyle. İlim ve tasavvufta, yetişip kemâl bulmuş. Ve binlerce talebe, huzûrunda oturmuş. Nûrundan istifâde ediyor çok insanlar. Allah'ın izni ile, olacak hepsi bunlar.) "İmâm-ı Rabbânî"nin sözleri, hakîkaten, Seneler sonrasında, vukû bulmuştur aynen. İnsanlar bilmese de ileriki işleri, Hak teâlâ, onlara bildirir çok şeyleri.)

.Şakîk-i Belhî

"Belh" şehrinde ikâmet ediyordu evvelden. Tüccârlık yapıyordu, henüz tövbe etmeden. Türkistân'a gitmişti, genç iken mal almaya. O yeri merak edip, başladı dolaşmaya. Bir "Puthâne" görerek, girdi hemen içeri. O anda içeride, var idi "yaşlı" biri. İbâdet ediyordu, o, bir putun önünde. Hayret içinde kaldı o bunu gördüğünde. Yanına yaklaşarak, dedi: (Ne yapıyorsun? Niçin sen, böyle cansız bir puta tapıyorsun? Halbuki bir "Sâhib"in var ki seni yaratan, Her türlü murâdına kavuşur Ona tapan. O hakîkî ilâh da, "Allahü teâlâ"dır. İbâdet olunmaya, sırf O'nun hakkı vardır.) O putperest dedi ki: (Doğruysa söylediğin, Niçin yurdundan çıkıp, bu uzak yere geldin? Bahsettiğin o Allah, verirken sana rızık, Sen, rızkını burada arıyorsun, çok yazık. Halbuki orada da görülürdü bu işin. Niçin tâ buralara uzandın rızık için?) Bu sözden duygulanıp, çok haklı gördü onu. Oradan ayrılarak, tuttu Belh'in yolunu. Rastladı bu sefer de, yolda bir "Mecûsî"ye. Ticâret yaptığını söyledi o kimseye. O dahî öğrenince ne için geldiğini, Bir şeyler söyliyerek îkâz etti kendini. Dedi: (Ticâret için geldinse, yazık sana. Rızk için gelinir mi Belh'ten tâ Türkistan'a? Kısmetinde olmıyan bir rızkın peşindeysen, Ele geçiremezsin, yıllarca böyle gezsen. Şâyet kısmetin olan rızıksa aradığın, Ne için arkasında koşuyorsun o rızkın? Bil ki o, senin için ayrılmıştır bir yana. O gelip bulur seni, lüzum yok aramana.) Onun dahî sözünü beğenip, oldu hayrân. O günden îtibâren, soğudu bu dünyâdan. Her iki kişinin de, doğru bulup sözünü, Dünyâdan "Âhiret"e tam çevirdi yüzünü. Düşündü ki: "Âhiret lâzımdır bana önce. Çünkü hesap sorulur her insana, ölünce. Önce, İslâmiyyeti bilmeliyim mükemmel. Sonra da, yapmalıyım onunla iyi amel. Beni, ibâdet için yarattı Hak teâlâ. İbâdet nasıl olur? Bilmem lâzım evvelâ." O böyle düşünerek, "İlm"e verdi kendini. Öğrendi ince ince, İslâm bilgilerini. Daha sonra çalışıp, oldu büyük "Evliyâ". Kararmış gönülleri, diriltip etti ihyâ.

.Şakîk-i Belhî

Tüccârlık yapıyordu gençlik senelerinde. Bir "kıtlık" başgösterdi, bir ara Belh şehrinde. Bu yüzden, suratları asık idi herkesin. Açlıktan gülmüyordu yüzleri hiç kimsenin. Rastladı o sırada neş'eli bir köleye. Merak etti, "Bu, niçin neş'eli böyle?" diye. Sordu ki: (Bu kıtlıktan, herkes üzüntülü hep. Sen ise neş'elisin, hikmeti nedir acep?) O, cevâben dedi ki: (Ne için üzüleyim? Çok varlıklı ve zengin bir efendim var benim. Şefkatli, merhametli, cömerttir hem de gâyet. Ne için edineyim kıtlığı kendime dert?) O bunu işitince, dedi: "Aman yâ Rabbî! Duymadım ben ömrümde güzel söz, bunun gibi. O, bir "Kul"a güvenip, oluyor da bahtiyâr, Benim, yok tevekkülüm "Rabbim"e onun kadar." Gençlik senelerinde, reîsiydi gençlerin. Gitti tapınağına bir gün mecûsîlerin. Dedi ki: (Arkadaşlar, girelim de içeri, Görelim şu ateşe tapan mecûsîleri.) Girince gördüler ki, "Genç biri" oturuyor. Önünde ateş yakmış, ona secde yapıyor. Dedi ki: (Bu ateşe ibâdet etme sakın. Allah'a îmân et ki, azaptan kurtulasın.) O böyle dediyse de, aldırmadı o fakat. Ve hattâ sinirlenip, gelip vurdu bir tokat. Çok üzüldü o gencin böyle davranışına. Ve sonra çıktı hemen, tapınağın dışına. Dedi ki: (Arkadaşlar, benim kusurlarımdan, O mecûsî genç kişi, olamadı müslümân. Benim bozukluğumdan, etmedi sözüm tesir.) Deyip, bu hâdiseye oldu çok müteessir. Başladı hemen sonra, "İlim" tahsîl etmeye. Büyük bir "Âlim" olup, tekrardan geldi Belh'e. Fakat uzun seneler geçmiş idi aradan. Geldi o tapınağa, talebeyle bir zaman. Buyurdu ki: (Girelim, gelin şu tapınağa. Hallerini görüp de, şükredelim Allah'a.) Girip gördü içerde, gâyet "Yaşlı" bir kişi. Buyurdu: (Müslümân ol, terk eyle bu ateşi.) İhtiyâr, "Peki" dedi hiç îtirâz etmeden. Bir şehâdet getirip, îmâna geldi hemen. Buyurdu: (Yıllar önce, bir genç vardı burada. O, şimdi nerededir, yaşıyor mu dünyâda?) (O genç, benim) deyince, hayret edip dedi ki: (Îmâna gelmemiştin o zaman, niye peki?) Dedi: (Tesir etmedi sözlerin bana o gün. Şimdi ise kalbime işledi tek bir sözün.)

.Şakîk-i Belhî

Bir gün zengin bir adam, "Şakîk hazretleri"ne, Gelip, bir istirhâmda bulundu kendisine. Dedi ki: (Ey efendim, ben zengin bir kimseyim. Her ihtiyâcınızı karşılamak isterim.) Onun bu teklîfine karşılık, bu büyük zât, Buyurdu: (Olabilir, şartım var benim fakat.) Zengin, hayret içinde dedi ki: (Ey efendim! O şartınız nedir ki, bunu çok merak ettim.) Dedi: (Bana verince, malın noksanlaşırsa, Veyâ hırsız gelip de, malların çalınırsa, Yâhut da vazgeçersen ilerde bu fikrinden, Bir kusûrumu görüp, dönersen niyetinden, Ve yâhut da ölürsen bir gün ânî olarak, Nafakasız kalırsam, o zaman ne olacak? Bana, bu hususlarda verirsen bir temînât, Derhal kabûl ederim teklîfini şu saat.) Bunları, şaşkın halde dinledi zengin adam. Sonra, "hazreti Şakîk" eyledi şöyle devam: (Şu an benim rızkımı, verir ki öyle bir zât, Bütün bu hususlarda, kefîldir bana bizzât. Saçar ihsânlarını, hepsine mahlûkâtın. Yine de, hazînesi hep doludur o zâtın. Her canlının rızkını verir de fazla fazla, Yine hazînesinde, azalma olmaz aslâ. Hem o kadar çoktur ki şefkat ve merhameti, Kulları yapsalar da her suç ve kabâhati, Bakmayıp hiç onların isyân etmelerine, Kesmez rızıklarını, devamlı verir yine. Hem de O, ölümsüzdür, O hep vardır, hiç ölmez. Her ne olursa olsun, va'dinden geri dönmez. Böyle bir zât, rızk için kefîlken şimdi bana, Yakışır mı, bırakıp, gideyim başkasına? Böyle yapan kimseye, "Akıllı" denilir mi? Böyle yüce bir Sâhip, bırakıp gidilir mi?) Zengin Onu dinleyip, dedi ki: (Ey efendim! Beni affediniz ki, büyük hatâ eyledim.) Bâzı âsî gençlere, bir gün de bu büyük zât, Biraz sert konuşarak, şöyle etti nasîhat: (Eğer "Çocuk" iseniz, mektebe devam edin. Eğer "Deli" iseniz, tımarhâneye gidin. Şâyet "Hasta" iseniz, görünün tabiplere. Eğer "Ölü" iseniz, gömülün kabirlere. Yok "Müslümân" iseniz, o takdîrde islâmın, Şartları her ne ise, îfâ edin bihakkın.) Bir gün de buyurdu ki: (Etmeyin sakın gaflet. Yoksa, pişmânlığınız çetin olur begâyet. Aklı olan, dünyâda henüz ecel gelmeden, "Ölüm" ve "Âhiret"e hazırlanır evvelden.)

.Şakîk-i Belhî

Bir yıl "Şakîk-i Belhî", Hacca gitmek üzere, Hazırlığını yapıp, çıktı hemen sefere. Bağdat'ta mola verip, eyledi istirâhat. Halîfe haber alıp, çağırttı onu bizzât. Teşrîf eylediğinde, sordu ki: (Her kimsenin, Zâhid diye bildiği Belh'li Şakîk sen misin?) Buyurdu: (Şakîk benim, zâhid değilim fakat.) Hârun Reşîd dedi ki: (Eyle bana nasîhat.) O da "Peki" diyerek, buyurdu: (Ey halîfe! Rabbimiz verdi sana çok ağır bir vazîfe. Hükümdâr olmak ile, mühim bir mevkîdesin. Sen, şu büyük zâtları, rehber edinmelisin. Rabbimiz "Ebû Bekr-i Sıddîk"ın makamını, Sana ihsân etti ki, veresin tam hakkını. O, nasıl "Doğru" ise, sen de öyle olasın. Mazlûmların hakkını, zâlimde komıyasın. Ve "Hazreti Ömer"in verdi ki makamını, Sen de ayırt edesin, "hak" ve "bâtıl" olanı. "Hazreti Osmân"ın da makamını hem sana, Verdi ki, sarılasın "hayâ" ile "ihsân"a. "Hazreti Alî"nin de makamını verdi ki, Sen de "ilim sâhibi" olasın onun gibi.) Hârun Reşîd dinleyip, başladı ağlamaya. Dedi: (Doğru söyledin, devam et biraz daha.) Buyurdu ki: (Ey Hârun, vardır ki bir Cehennem, Oraya "bekçi" yaptı Hak teâlâ seni hem. Sana, üç şey verdi ki, mal, kılıç ve kırbaçtır. Bunlarla, insanları "Ateş"ten uzaklaştır. Yanına muhtâç biri gelirse, "Mal" ver ona. Sıkıntısı gitsin de, girsin Allah yoluna. Kim de günâh işlerse islâmdan ayrılarak, Onu da, "Kırbaç" ile yola getir vurarak. Başkasının hakkına tecâvüz edenleri, Meselâ haksız yere adam öldürenleri, Sen çık karşılarına, bu "Kılıc"ı alarak. Mazlûmların hakkını, zâlimden al muhakkak. Böyle yapmazsan eğer, şunu bil ki yakînen, Mahşerde Cehenneme, sen olursun ilk giren.) Hârun Reşîd dinleyip, eyledi ki şöyle arz: (Devam eyle ey Şakîk, alıyorum büyük haz.) Buyurdu ki: (Ey Hârun, sen devlet reîsisin. Sen, bir suyun menbaı ve kaynağı gibisin. Senin vâlîlerin de, bu suyun kollarıdır. Su, menbada nasılsa, kollarda da aynıdır. Veyâhut bir bedende, "Baş" gibidir hükümdâr. Halk ise o bedende sanki bir "Âzâ"dırlar. Bedendeki âzâlar, elbet başa tâbidir. Baş iyi olur ise, âzâlar da iyidir.

.Şakîk-i Belhî

Öğünme malın ile! Halîfe Hârun Reşîd, bir gün "Şakîk Belhî"ye, Ricâ etti: (Bana bir nasîhat eyle!) diye. Buyurdu ki: (Ey Hârun, gaflete gelme sakın. Zîrâ "ölüm", insana uzak değil, çok yakın. Aldanma bu dünyânın mal ve saltanatına. Âhirette, bunların faydası olmaz sana. Düşün şimdi bir çölde, günlerce kaldığını, Harâretten susayıp, içinin yandığını. Tam ölecek bir hâle gelmişken susuzluktan, Biri gelse yanına, hem de "Serin su" satan. Senin, bu susuzluktan yanmışken böyle için, Ne kadar mal verirsin o suyu almak için?) Dedi ki: (Ne isterse veririm o ücreti. Olur mu o durumda, malın ehemmiyeti?) Buyurdu: (Yarısını isterse servetinin, Verir misin o şahsa, o suyu almak için?) Hârun Reşîd dedi ki: (Veririm hemen elbet. Zîrâ ben ölüyorken, neye yarar bu servet.) Buyurdu ki: (Pekâlâ, içtin ve kandın suya. Lâkin atamıyorsun o suyu dışarıya. Yâni bir damla bile, idrar yapamıyorsun. Şiddetli bir sancıyla, kıvranıp duruyorsun. O ara, bir başkası gelse senin yanına. Dese: "Çâre bulurum, senin hastalığına." Kalan servetini de talep etse o hepten, Acabâ verir miydin halâs için o dertten?" Dedi: (Gâyet tabii, seve seve verirdim. Ben sancıdan ölürken, neye yarar servetim?) Buyurdu: (Öyle ise, öğünme malın ile. Bir içimlik su kadar kıymeti yokmuş bile.) Hârun Reşîd ağlayıp, dedi ki: (Söyle daha.) Buyurdu ki: (Ey Hârun, isyân etme Allah'a. "Tövbe"yi, bir an bile sakın geciktirme ki, İstiğfâr edemeden ölebilirsin belki. Pişmân olur, tövbeyi sonraya bırakanlar. Zîrâ "ecel", çok zaman, ânî gelip yakalar. Bil ki hâlis müslümân, kimseyi kötü bilmez. Kimsenin arkasından, konuşup gıybet etmez. Târifi şöyledir ki hakîkî bir mü'minin: "Elinden ve dilinden, insanlar olur emîn." Tam yediyüz âlime sordum ki şu suâli: (Akıllı bir insanın, nasıl olur ahvâli?) Dediler: (Soğumuştur o kimse bu dünyâdan. Âhiret hazırlığı içindedir durmadan. Bilir ki dünyâ fânî, âhiret ebedîdir. "Âhiret günü" için hazırlık içindedir.)

.Şakîk-i Belhî

"Az konuşun!" Bir gün "Şakîk-i Belhî" Mekke'ye vardığında, İnsanlar haber alıp, toplandılar yanında. Onlardan bir tânesi yaklaşıp ona bizzât, İstirhâm eyledi ki, etsin biraz nasîhat. Buyurdu ki: (Geçimin nasıldır senin şu an? Bir şey bulamayınca, ne yaparsın o zaman?) Dedi: (Bir şey bulunca, ona şükrediyorum. Bulamayınca ise, durup sabrediyorum.) Ona, Şakîk-i Belhî buyurdu ki cevâben: (Belh'in köpekleri de yaparlar böyle aynen. Yâni bir şey bulunca, sevinip onu yerler. Bulamayınca ise, bekleyip sabrederler.) O kimse, şaşkın halde dedi ki: (Efendim siz, Bu gibi durumlarda, peki ne edersiniz?) Buyurdu ki: (Bir şeyler geçerse elimize, Veririz hemen onu, bir din kardeşimize. Bir şey geçmeyince de, buna hiç üzülmeyiz. O zaman Rabbimize, hamd-ü senâ ederiz.) Bu cevap, o kimsenin gitti pek çok hoşuna. Ve "Şakîk-i Belhî"nin sarılarak boynuna, Dedi ki: (Sen vallahi, çok mübârek bir zâtsın. Hak teâlâ nûrunu ve feyzini arttırsın.) Bir gün de buyurdu ki: (Sızlanmayın belâya. İsyânkâr olursunuz yoksa Hak teâlâya. Zîrâ geri çevrilmez, sızlanmakla belâ, dert. Sabır sevâbından da mahrum olur böyle fert. Belâya sabretmenin mükâfâtını bilen, Ondan halâs olmaya, heves etmez kat'iyyen. Allahü teâlâdan korkmanın alâmeti, Terk etmektir her türlü günâh ve ma'siyyeti. Rahmetinden ümitli olmanın nişânı da, Çok ibâdet etmektir, fırsat varken şu anda. "Hak teâlâ affeder" diyerek, bir müslümân, Çekinmeden, Rabbine ederse günâh, isyân, Veyâhut da "Sonradan tövbe ederim" diye, Kim ki tövbe etmeyi atarsa ileriye, Bu kimseler, büyük bir gaflet içindedirler. Zîrâ umûmiyetle "Ânî gelir" eceller. "Ölüm"e hazırlıklı olmalı ki gün gece, Geri döndüremezsin, zîrâ ölüm gelince. Muhâfaza eyle ki, "Kötü söz"den dilini, Ki, mahcûb eylemesin, mahşerde o dil seni. Bir sözü söylemeden, sonunu düşün önce. Senden, onun hesâbı sorulacak ölünce. Verebilecek isen sorunca cevâbını, O zaman onu söyle, yoksa kapat ağzını. Hazret-i Ebû Bekir, "Taş" koyardı ağzına. Ki, kâdir olamasın mâlâya'nî lâfzına.)

.Hâtim-i Es'am

O "Hâtim-i Es'am" ki, devrinin bir tânesi. Velîlerden "Şakîk-i Belhî"nin talebesi. Çocuk yaşta başladı hocasının dersine. Vâkıf oldu bilcümle ilimlerin hepsine. Bir gün "Şakîk-i Belhî", çağırıp kendisini, Sordu ki: (Kaç senedir dinliyorsun dersimi?) (Otuz yıldır) deyince, sordu ki: (Peki, benden, Bunca yıl ne öğrendin, ne oldu istifâden?) Dedi ki: (Ey üstâdım, otuz küsur senedir, Sizlerden öğrendiğim yalnız "Sekiz nesne"dir.) O böyle söyleyince, üstâdı üzüldü pek. Dedi: (Öğrenmemişsin fazla şey benden demek. Bunca yıl gayret ettim senin yetişmen için. Seninse istifâden az olmuş, acep niçin?) Dedi ki: (Ey üstâdım, böyledir hakîkaten. Lâkin fazlasını da istemezdim ben zâten. Zîrâ biliyorum ki, dünyâ ve âhirette, Felâha ermek için, bunlar kâfî elbette.) Hocası buyurdu ki: (Nedir bunlar evlâdım? Söyle de, benim dahî olsun bir mâlûmâtım.) Dedi ki: (Birincisi, baktım, herkes şimdiden, Bir şeyi "Gâye" seçmiş, koşar onun peşinden. Kimi "Mal", kimi "Para", kimi "Şöhret" peşinde. Kimi de "Mevkî makam, rütbe" endîşesinde. Yegâne gâye olmuş, bunlar o insanlara. Hırs ile uğraşırlar, varmak için bunlara. Ve lâkin dikkat ettim, o sevdikleri şeyler, Onlara, "kabre kadar" arkadaşlık ederler. Hiçbiri, onlar ile girmiyorlar kabire. Halbuki onlar için uğraşmıştı habire. Düşündüm ki, öyle "Dost" bulayım ki kendime, Öldüğümde, benimle, o da girsin kabrime. Sâdece bu dünyâda olmasın bana yârân. Öldükten sonra dahî, ayrılmasın yanımdan. Mezara girdiğimde, bırakmasın beni tek. Bulunsun hep yanımda, kıyâmet gününe dek". Böyle "Sâdık arkadaş" ve böyle "Vefâlı yâr", Ne olabilir? diye, düşünüp verdim karar. "Rabbime ibâdet"ten daha vefâlı, sâdık, Arkadaş bulamadım, sarıldım ona artık. Bildim ki, ibâdetler yapılınca "İhlâs"la, Sâhibini, hiç yalnız bırakmaz yolda aslâ. O, ölüp de kabire girdiği zaman bile, Ayrılmayıp, arkadaş olurlar onun ile. Tamâmen yüz çevirip o "yalancı dostlar"dan, "Rabbime ibâdet"e sarıldım hiç durmadan. Haram ve günâhlardan, kaçındım ince ince. İyilik, ihsân yaptım elimden geldiğince.)

.Hâtim-i Es'am

Hâtim dedi: (Ey hocam, faydamın ikincisi, Nefsinin peşi sıra koşar gördüm herkesi. Onun isteklerini, helâl-haram demeden, Yapıyorlar, Allah'tan hiç de hayâ etmeden. Halbuki Hak teâlâ, Kur'ân'da ara ara, Bu nefse uymamayı emrediyor kullara. Hattâ buyuruyor ki: "Nefsine düşmanlık et. Zîrâ nefs-i emmâren düşmandır bana elbet. Kim Rabbinden korkarak, uymaz ise nefsine, Kavuşur Cennetteki nîmetlerin hepsine." Nefsimi "Düşman" bilip, çalıştım uymamaya. Dikkat ettim an be an, ona aldanmamaya. Ona, böyle şiddetle edince muhâlefet, O da, isteklerinden vazgeçti en nihâyet. Rabbine ibâdetten kaçarken daha önce, Şimdi yapmak istiyor ihlâsla gündüz gece.) Şakîk dedi: (Ey Hâtim, tebrîk ederim seni. Söyle de dinliyeyim üçüncü fâideni.) Dedi ki: (Nazar ettim, insanların hâline. Düşkün gördüm onları, dünyâ mâl-ü mülküne. Türlü sıkıntılara girerek gece ve gün, "Dünyâlık" toplamaya uğraşırlar büsbütün. Halbuki Hak teâlâ, "Dünyâ"ya, zerre kadar, Değer, kıymet vermiyor, öyleyse neye yarar? Hem dahî Hak teâlâ buyurdu ki Kur'an'da: "Her ne topladıysanız, mal nâmına dünyâda, Sıkı sarılsanız da onlara her ne kadar, Ölünce, elinizden çıkacak hep o mallar. Ve lâkin Allah için sarf ettiyseniz ancak, İşte o mallarınız, sizden ayrılmıyacak." Bu âyeti düşünüp, ne kadar varsa malım, Hepsini, "Allah için" din yoluna harcadım. Böylece, elimdeki o malları, tamâmen, Verip, yoldaş eyledim kendime ebediyyen. Dünyâ için, para pul etmedim aslâ talep. "Allah için" kazanıp, o yolda harcadım hep.) Şakîk dedi: (Ne güzel söylüyorsun ey Hâtim! Dördüncü fâideni söyle de öğreneyim.) Dedi ki: (İnceledim insanların hâlini. Gördüm ki, çekemiyor bir kimse diğerini. Yâni birbirlerine bakıp haset ederler. Gayrinin mallarına, ilmine göz dikerler. Halbuki Hak teâlâ buyurdu ki âyette: "Biz onların rızkını, taksîm ettik elbette." Düşündüm ki: "Allah'ın kuluyum ben de mâdem, Benim dahî rızkımı, verir Rezzâk-ı âlem". Râzı oldum Rabbimin ezelî taksîmine. Göz dikmedim kimsenin emvâline, ilmine.)

.Hâtim-i Es'am

Hâtim dedi: (Ey hocam, beşinci istifâdem, İnsanlara baktım ve çok hayret eyledim hem. Şöyle zannederler ki bâzıları maalesef: İnsan, "Dünyâlık" ile bulur kıymet ve şeref. Makam sâhiplerine, gösterirler çok hürmet. Böyle olmıyanlara, vermezler ehemmiyet. İnsanlık kıymetini, "Zenginlik"te ararlar. Ve lâkin fakirlere, hor ve hakîr bakarlar. Fakat ben düşündüm ki: "Hak teâlâ indinde, İnsanlığın şerefi, yoktur bunlar içinde". Zîrâ buyuruyor ki bu hususta Rabbimiz: "Kim benden çok korkarsa, odur en şerefliniz." Ben onların fikrine, vermedim ehemmiyet. Rabbimin her emrine, eyledim tam riâyet. "Takvâ"ya sarılarak, hayâ ettim Allah'tan. Onun korkusu ile kaçındım her günâhtan.) Şakîk dedi: (Ne güzel söylüyorsun ey Hâtim! Altıncı fâideni söyle de dinliyeyim.) Hâtim dedi: (Ey hocam, baktım pek çok insana. Uymuşlar tamâmiyle "Nefis" ile "Şeytân"a. Bir kısmı, diğerinin malına göz dikmişler. "Dünyâ" için, bâzısı bâzısına diş biler. Halbuki kitâbında buyuruyor ki Allah: "Düşmanınız, nefis ve şeytândır, olun âgâh! Ve sizi doğru yoldan kim isterse ayırmak, Biliniz ki, onlar da düşmandır size mutlak." "Düşman" bildim kendime, nefsim ile şeytânı. Sevmedim beni yoldan çekmeye uğraşanı. Aldanmadım onların yaldızlı sözlerine. Kulak verdim sâdece, "İslâm âlimleri"ne. Onlara kıymet verip, sevdim müslümânları. Düşman bildim kendime, bozguncu insanları. Âlimlerin sözüyle, iyi oldu her hâlim. Dünyâdan, "Âhiret"e meyl etti hem de kalbim. Bildim ki, lüzumsuzmuş dünyâ malını sevmek. Değmezmiş dünyâ için, gayriyi haset etmek. Hem dahî öğrendim ki, "Dünyâ"ya, Allah meğer, "Sinek kanadı" kadar vermezmiş aslâ değer. Düşündüm ki: "Rabbimin hiç kıymet vermediği, Dünyâ için, değer mi haset etmek gayriyi? Nasılsa o dünyâlık, yarın çıkar elimden. Ben, şimdiden çıkardım sevgisini kalbimden." Bildim, bunun sonunda "Ölüm" vardır âkıbet. Ve lâkin sonu yoktur, ebedîdir âhiret. Düşündüm ki: "Âhiret mâdem ki ebedîdir, O halde, ibâdete sarılmak en iyidir." "Dünyâ muhabbeti"ni tam çıkardım içimden. Hazırlığa başladım âhirete şimdiden.)

.Hâtim-i Es'am

Hâtim dedi: (Ey hocam, baktım şu insanlara, Helâl haram demeden, kazanırlar hep para. Bir lokma ekmek için, girerler çok zillete, Katlanırlar bu yüzden bir hayli eziyete. Lâkin buyuruyor ki Rabbimiz bunun için: (Hiç bir canlı yoktur ki, rızkı gönderilmesin.) Düşündüm ki: "Ben dahî, bir canlıyım pekâlâ, Benim dahî rızkımı gönderir Hak teâlâ. Mâdem ki rızık için, kefîldir Allah bize, O halde ne lüzum var fazla düşünmemize?" Dünyâda benim gibi, milyarlarca canlı var. Verir rızıklarını, geçse de uzun yıllar. Benim dahî rızkımı gönderir Rabbim elbet. Niçin bunu kendime edineyim fazla dert? Yalnız ben, kul olarak yapıştım sebeplere. Helâlinden kazanıp, harcadım helâl yere. O emrettiği için çalışıp, tuttum san'at. Lâkin kazandığıma eyledim hep kanâat.) Şakîk dedi: (Ey Hâtim, çok doğru söylüyorsun. Sekizinci faydanı söyle de bilgim olsun.) Hâtim dedi: (Ey hocam, baktım şu ahâliye, Gördüm ki, güvenirler Rablerinden gayriye. Kimisi parasına, kimi mal ve mülküne, Kimi de güveniyor, makam ve mevkîine. Bir kısmı da fakirdir, yok onlarda mal, para. Dayanır onlar dahî, kendi gibi kullara. Halbuki müslümâna, yakışmaz böyle olmak. Zîrâ şöyle buyurur Kur'an'da cenâb-ı Hak: (Kim ki tam güvenirse şâyet Yaradan'ına, Yetişir O da onun, her türlü imdâdına.) Ben bunu düşünerek, Rabbimden gayrisinden, Yüz çevirip, hiç yardım istemedim kimseden. Yalnız O'na güvendim ve O'na dayandım hep. Dünyâda, hiç sıkıntı çekmedim bundan sebep. Düşündüm ki: "Onların güvendiği o şeyler, Hepsi, Hak teâlâdan elbette âcizdirler. Mal telef olabilir, insan ölür âkıbet. Rabbimiz ölümsüzdür, O'nundur güç ve kuvvet.") Şakîk bunu duyunca, buyurdu ki: (Ey Hâtim! Semâvî kitapların hepsini ettim hatim. Gördüm ki, dördünün de bunlardır hülâsası. Bu sekiz temel üzre yazılmıştır esâsı. Her kim, bu sekiz şeye tam ederse riâyet, Dünyâ ve âhirette bulur sonsuz saâdet. Gevşeklik eder ise bunlarda insan eğer, Dünyâ ve âhirette, çeker çok elem, keder.) Yâ Rabbî, bu mübârek kulların hürmetine, Nâil et bizleri de af ve mağfiretine.

.Hakîm-i Tirmizî

"Hakîm-i Tirmizî" ki, hâlis Allah adamı. O idi zamanının büyük hadîs imâmı. Genç iken, temiz kalbi yanardı "ilim" için. Yollarını arardı ilim tahsîl etmenin. İki arkadaşıyla, bir gün karar verdiler. "İlim için, sefere çıkmalıyız" dediler. Gelip, bu kararını söyledi annesine. Lâkin o, çok üzülüp dedi ki kendisine: (Ey yavrum ben hastayım, sen dahî biliyorsun. Beni kime bırakıp, sefere gidiyorsun?) Annesi üzülünce, vazgeçti bu fikrinden. Ve lâkin "İlim aşkı" silinmedi kalbinden. O iki arkadaşı, gittiler tahsîl için. O ise, tenhâlarda ağlardı için için. Yine bir gün, gizlice bir yerde ağlıyordu. Gözünden, yaş yerine kanlar akıtıyordu. Diyordu: "Gitti onlar, ilim tahsîl etmeye. Sonra, âlim olarak dönecekler geriye. Ben ise mahrum oldum, câhil kaldım burada. Yâ Rabbî, din ilmini nasîb eyle bana da." Ağlayıp, gözlerinden akarken kanlı yaşlar, O an geldi yanına "Nûr yüzlü" bir ihtiyâr. Çok sevimli biriydi, yaklaşarak yanına, Buyurdu ki: (Ne için ağlarsın, söyle bana?) Dedi ki: (İlim için gitti arkadaşlarım. Ben, mahrum kaldığıma üzülüp de ağlarım.) Buyurdu: (Mâdem sana duâ eder vâliden, Öyleyse, Allah seni mahrum etmez ilimden. Ey yavrum, ister misin, her gün sana geleyim. Din ilmini, tamâmen sana ben öğreteyim.) (Çok isterim) deyince o nûr yüzlü ihtiyâr, Başladı ders vermeye, artık hep leylü nehâr. "Üç sene" müddet ile, her gün geldi yanına. Rabbimiz, o kimseyi gönderdi ayağına. Üç yıl, ara vermeden ders aldı ondan bizzât. Sonunda öğrendi ki, "Hızır"mış bu gelen zât. Buyurdu ki: (Anneme devam ettim hizmete. Kavuştum bu sâyede, bu çok büyük nîmete.) Bir gün de buyurdu ki: (Dînimiz üç esastır, Önce "İlim" ve "Amel", üçüncüsü "İhlâs"tır. Bir işi, "Allah" için yapmazsa eğer bir kul, Hak teâlâ indinde o amel olmaz makbûl. İşin hâlisi ile bozuğu da, zâhiren, Çok benzer olsa bile, ayrıdır birbirinden. "Hakîkî çiçek" ile, bir yapma, "Sun'î çiçek", Ne kadar benzese de, ayrıdır, bu bir gerçek.)

.İmâm-ı Tirmizî

"Kusûru hep kendinde bil" "Hakîm-i Tirmizî" ki, büyük hadîs imâmı. Hem dahî tasavvufta yüksek idi makamı. Tevâzû sâhibiydi, üzmezdi kimseyi hiç. Yok idi dünyâlığı, bir kulübesi hâriç. Hattâ bir kapı dahî yoktu kulübesinde. Bir perde asılıydı yalnız kapı yerinde. O, bir sene "Hac için" terk edince bu yeri, Bir kaç yavrusu ile, "Köpek" girdi içeri. Haccı îfâ edip de döndüğünde geriye, Gördü ki, köpek girmiş evinden içeriye. İlişmedi hayvana, ona merhametinden. Oynatmak istemedi onu rahat yerinden. Lâkin kendisinin de, yoktu başka bir evi. Kovmak da, hiç içine sinmedi bu köpeği. "Belki kendi kendine çıkıp gider" diyerek, Biraz beklediyse de, çıkmadı lâkin köpek. Gitti, dolaştı biraz, dönüp geldi yerine. Fakat oturuyordu içerde köpek yine. Dolaştı biraz daha etrâfında o yerin. Lâkin yoktu niyeti çıkmaya o köpeğin. Bir hayli gitti geldi, gitti geldi mübârek. Bekledi, isteğiyle içerden çıksın köpek. O gece, seksen defâ gitti geldi o yere. Yine de ilişmedi o zavallı köpeğe. O devirde vardı ki âbid ve zâhid bir zât, "Hakîm-i Tirmizî"ye inanmazdı o fakat. Onun büyüklüğüne ederdi hep îtirâz. O gece, Resûlullah eyledi onu îkâz. Şöyle ki, rüyâsına girerek o zâhidin, Buyurdu: (Kıymetini iyi bil Tirmizî'nin. Ebedî saâdete kavuşmak istiyorsan, Koş onun hizmetine, geçirme daha zaman.) Ertesi gün o zâhid, gelerek huzûruna, Af dileyip, aynı gün talebe oldu ona. Kusûru, hep kendinde bilirdi bu velî zat. Aramazdı kimsede aslâ kusur, kabahat. Bir kimseye üzülüp darılsaydı da hattâ, Bilâkis daha iyi davranırdı o zata. İhsânda bulunurdu zâten çok kimselere, Daha fazla yapardı kendini üzenlere. Muhterem hanımına, sordular gelip bir gün: (Kızdığı oluyor mu Hakîm-i Tirmizî'nin?) O, (Oluyor) deyince, sordular ki: (Ey hâtun! Peki, nasıl anlarsın kızdığını sen onun?) Dedi ki: (Gâyet kolay, o bize kızsa eğer, Eskisinden daha çok iyilik, ihsân eder. Kendisinde bilir hep kusur ve kabahati. Artardı bu hallerde ibâdât-ü tâ'ati.)

.Hakîm-i Tirmizî

"Ey alçak nefs!" "Hakîm-i Tirmizî" ki, evliyâdan bir kişi. İnsanları gafletten îkâz idi hep işi. Pek fazla korkuyordu Allahü teâlâdan. Titizlikle kaçardı her günâh ve haramdan. Gençliğinde, bir "Kadın" geldi bir gün yanına. Konuşup, çirkin bir iş teklîf eyledi ona. O bunu işitince, kan sıçradı beynine. Cevap bile vermeden, dönüp geldi evine. Lâkin kadın, inâda bindirdi bu işini. "Hakîm-i Tirmizî"nin bırakmadı peşini. Yalnız çalıştığını gördü bir gün bağında. Bunu fırsat bilerek, gelip bitti yanında. Lâkin o, görür görmez kadının geldiğini, Derhal bağdan dışarı atıverdi kendini. Ve başladı kaçmaya, günâhtan korkusundan. Kadın da, koşuyordu sür'atle arkasından. O kadının şerrinden, koştu çok uzaklara. Ve lâkin ileride, rastladı bir "Çukur"a. Şöyle bir nazar etti, derindi içerisi. Haram işlemektense, yoktu başka çâresi. O edebsiz kadın da, geliyordu ardından. O çukura atlayıp, kurtuldu o kadından. O hâdiseden sonra, geçti çok uzun yıllar. Yaşı da ilerleyip, oldu hem çok ihtiyâr. Gençlikte geçirdiği halleri düşünürken, Bir ara hâtırına, "Bu kadın" geldi birden. Duydu bir an nefsinin şöyle söylediğini: (Niçin kabûl etmedin onun o teklîfini? O zaman gençtin henüz, ona "Peki" diyeydin. Sonra da pişmân olup, istiğfâr eyliyeydin.) Nefsinden, bu düşünce gelince kendisine, Pek fazla üzülerek, şöyle dedi nefsine: (Ey günahlarla dolu habîs ve alçak nefis! Sen, böyle düşünmekte görmez misin hiç beis? Kırk yıl önce, genç iken bunu düşünmedin de, Şimdi mi düşünürsün bu ihtiyâr hâlinde? Kırk senedir çektiğin mücâhede, riyâzet, Ne oldu, gece gündüz o çalışma, o gayret? Gençken yüz vermedin de, sen o âdî kadına, Pişman mı oluyorsun şimdi o yaptığına? Ey nefsim, sen ne alçak ve hâinmişsin meğer. Şu ihtiyâr hâlinle, düşünürsün bak neler.) Öyle çok üzüldü ki nefsinin bu sözüne, Günlerce, rahat uyku girmez oldu gözüne. Girmemişti halbuki günaha hiçbir zaman. Sırf "Bu düşüncesi"ne, üzülüp, oldu pişman. O kadar yükseldi ki, o, bu pişmanlığıyle, Böyle yükselemezdi pek çok ibâdetiyle.

.Hakîm-i Tirmizî

"İmâm-ı Tirmizî" ki, hadîs âlimi bir zât. "Sünen-i Tirmizî"yi o yazdı kendi bizzât. Rivâyet eylediği hadîs-i şerîflerden, Birkaçı, aşağıda yazılmıştır meâlen. Buyurdu: (İnsanların kızacağı hallerde, "Hak rızâsı" ararsa bir müslümân her yerde, Hak teâlâ, o kulu alır "Kendi hıfzı"na. İnsanlardan bir zarar erişmez asla ona. Allah'ın kızacağı işlerde de biri hep, "Kulların rızâsı"nı ederse eğer talep, "İnsanların eli"ne bırakır onu hepten. Ve onun, hiç bir zaman kurtulmaz başı dertten.) Yine buyurdular ki: (Hak teâlâ, kuluna, "Yumuşaklık" verdiyse, vermiştir çok şey ona. Mahşerde, Cehenneme girmesi haram olan, Cehennemin de onu yakması yasak olan, Kimseler şunlardır ki, "Sertlikten çekinirler. Yumuşak huylu olup, kolaylık gösterirler." Söylüyorum Cennete gidecek olanları: Zaîf ve gücü yetmez görürsünüz onları. Ve lâkin bir şey için etseler şâyet yemîn, Yaratır Hak teâlâ o şeyi onlar için. Ve şu kimselerdir ki, girerler Cehenneme: "Acele ederler ve sert davranır âleme." Yumuşak davranan ve kolaylık gösterenler, Hayvanın yularını tutanlara benzerler. Durdurmak isteseler, onlara uyar hayvan. Kayalığa sürseler, oraya koşar o an.) Buyurdu: (Ayaktayken kızarsanız eğer siz, Hemence oturun ki, yatışsın siniriniz. Eğer oturmakla da geçmiyor ise bu hal, Bulunduğunuz yerde, bir müddet yatın derhal.) Ve yine buyurdu ki: (İki mü'min kimseler, Bir husus üzerinde ihtilâfa düşseler, Birisi, haksızlığı kabûl etse ve hattâ, Yüzde yüz haklı olan, o olsa hakîkatta. Ve lâkin "Ben haksızım" deyip o arkadaşa, Böylelikle etmezse onunla münâkaşa, Allah, "Köşk" verecektir bu kullara cennete. Bunun kefîli ise, o gün benim elbette.) Buyurdu: (Dünyâdaki ameliniz, hep bir bir, Yakın akrabânıza, kabrinde bildirilir. İyi işlerinizi görünce sevinirler. Lâkin aksi olunca, hayli kederlenirler. Derler ki: "Yâ ilâhî, affeyle bu kulunu. Hidâyet nasîb edip, sonra kabzet rûhunu.") Buyurdu: (İnsanlara teşekkür eylemiyen, Hak teâlâya dahî şükredemez kat'iyyen.)

.Hakîm-i Tirmizî

"Hakîm-i Tirmizî"nin, tasavvufla ilgili, Bir "Kitâb"ı vardı ki, ilimle dolu idi. Verip bu kitâbını talebeden birine, Buyurdu ki: (Götür at, bunu Ceyhun nehrine.) "Peki" deyip, kitâbı alıp çıktı oradan. Lâkin onu atmaya kıyamadı o zaman. Oradan, hocasının huzûrlarına geldi. Kitâbı sorduğunda, (Attım efendim) dedi. (Peki, ne gördün?) diye sorunca hoca ona, Bir şey görmediğini arz etti hocasına. Buyurdu ki: (O halde, sen onu atmamışsın. Kıymetini düşünüp, ona kıyamamışsın. Tekrar git, o kitâbı elin ile suya at. "Peki" de ve söz dinle, nefsine verme fırsat.) Ertesi gün, kitâbı attı Ceyhun nehrine. Hocasının emrini getirmişti yerine. Atar atmaz bir "Sandık" çıktı suyun içinden. Kitap, sandık içine düşüverdi elinden. Hemen sonra, sandığın kapandı kapakları. Talebe, hayret ile gördü bu olanları. Oradan döndüğünde hocasının yanına, Gördüğü hâdiseyi, arz etti bir bir ona. Dinleyince hocası bunları kendisinden, Buyurdu: (Şimdi oldu, atmışsın hakîkaten.) Talebesi dedi ki: (Evet, attım ise de, Bu işin esrârını îzâh edin bize de.) Buyurdu: (Tasavvufla ilgili bilgileri, Toplayıp, bir risâle yazmıştım önceleri. Ve lâkin öyle ince bilgilerdi ki onlar, Anlamaktan âcizdi bu zamanki insanlar. "Hızır aleyhisselâm" istedi benden onu. Onun için demiştim: "Götür, suya at bunu." Emretti Hak teâlâ sudaki bir balığa. Onu senden alarak, teslîm etti Hızır'a.) Talebe anladı ki, gâye "Atmak" değilmiş. O kitâbı, Hazreti Hızır'a vermek imiş. Bu zât, bir sohbetinde buyurdu ki: (Ey insan! "Alçak gönüllü" ol ki, Rabbimiz etsin ihsân. Zîrâ Allah, sevmiyor kibirli olanları. Ve hattâ rahmetinden, uzak eder onları. Bilhassa büyüklere lâzımdır saygı, edeb. Zâten hâlis müslümân, mütevâzı olur hep. "Edeb"in bir târifi, "İtirâz etmemek"tir. Büyüklerin emrine "Baş üstüne" demektir. Bu nefsi, en ziyâde tahrîb eden de yine, Hemen "Peki" demektir büyüklerin emrine. Zîrâ bu azgın nefis, hep "Hayır" demek ister. Mütevâzı olursa, "Peki" deyip söz dinler.

..Abdullah-ı Ensârî

Hanbelî mezhebinde büyük hadîs âlimi. İlim tahsîl etmekle meşgûl oldu dâimî. Nesebi, "Ebâ Eyyüb Ensârî"ye ulaşır. Bunun için, "Ensârî" ismiyle oldu meşhur. Binaltı senesinde, "Herat"da doğan bu zât, Seksenbeş yaşlarında, orada etti vefât. Dört yaşında başladı o ilim tahsîline. Ve din ilimlerinin, vâkıf oldu hepsine. "Üçyüzbin"den ziyâde hadîs ezberlemişti. Bütün vakitlerini, ilimle geçirmişti. Zaman bulamıyordu yemek yemeye bile. Annesi, lokma lokma yedirirdi eliyle. Hadîs toplamak için, dolaştı diyâr diyâr. Nice sıkıntılara, katlandı leyl-ü nehâr. Bir gün, ders notlarıyla, gidiyorken bir yere, Şiddetli bir yağmura tutuldu birden bire. Islanmaması için aldığı ders notları, Rükû vaziyetinde gitti uzun yolları. Kendisi anlatır ki: (Kışın, cübbem yok idi. Hele bizim diyârda, hava çok soğuk idi. Evimde, tek bir "hasır" var idi, bir de "kerpiç". Bir de "keçem" vardı ki, kâfî gelmiyordu hiç. Başıma doğru çeksem, ayağım açılırdı. Ayaklarıma çeksem, başım açık kalırdı.) Buyurdu: (Bir mürşidin sohbetine kavuşmak, Nîmetlerin içinde, en büyük budur ancak. Onların bir şefkatli teveccüh ve nazarı, Siler atar kalpteki karartı ve pasları. Böyle kâmil bir alim ele geçerse eğer, Bu nîmetin kadrini, çok bilmek îcâb eder. Her zaman bulunsa da Kâbe, Minâ, Arafât, Ele geçmez her vakit böyle bir "mübârek zât". Bu yolda ilerleten en kuvvetli vâsıta, "Sevgi" ve "İtâat"tir böyle kâmil bir zâta. Kalbi incitilirse eğer ki o mürşidin, Bundan büyük felâket olmaz o kimse için.) Yine o buyuruyor: (Olur ki öyle zaman, Kulu, ibâdet ile meşgûl eder Yaradan. Lâkin "Ucb" ve "Kibr"e iter şeytân o zâtı. Felâkete sürükler onu o ibâdâtı. Yine öyle olur ki, Hak teâlâ, kuluna, Günâh işletir, ancak, pişmân olur o buna. Öyle çok üzülür ki, kavrulur, yanar içi. O günâh sebebiyle, çok yükselir o kişi.) Bir gün de buyurdu ki: (Günâhı küçük görmek, O günâhı yapmaktan, zararlıdır daha pek. "Cürm"ün küçüklüğüne bakma sakın ey insan! Düşün ki, kime karşı yaptın sen günâh, isyân?)

."Tevâzû üzere ol!"

Evliyâ-i kirâmın en büyüklerindendir. Kararmış gönülleri, nûruyla etti tenvîr. Babası "Abdülcemil", o da âlim insandı. Ve "İmâm-ı Mâlik"in mübârek soyundandı. Hazreti "Hızır" ile görüşürdü o bizzât. Derdi olan, hep ona ederdi mürâcaat. Bir gün, "hazreti Hızır" gelerek ona yine, Oğlu olacağını müjdeledi kendine. Buyurdu: (Bu yakında olur sâlih bir oğlun. Doğduğunda, ismini "Abdülhalık" koy onun.) Henüz beş yaşındayken, ilim öğrenmek için, Babası, "Buhârâ"ya gönderdi onu ilkin. "Hâce Sadreddîn" diye, vardı ki bir hocası, Bunun üstün hâlini, almadı havsalası. Zîrâ öyle suâller sorardı ki o yaşta, O, âciz kalıyordu cevâbında en başta. Nihâyet bir gün ona buyurdu ki: (Ey oğlum! Sana cevap vermekten, ben âciz kalıyorum. Bunlar, "Kalp ilmi" ile ilgilidir bilhassa. İnşallah kavuşursun böyle yüksek bir şahsa. Yâni bu ilimlerde, bir "kâmil-i mükemmil", Senin suâllerini çözebilir, ben değil.) O günden îtibâren "hazreti Abdülhâlık", Böyle kâmil bir "Rehber" arar oldu hep artık. "Hızır aleyhisselâm", yine bir gün gelerek, Zikir tâlim eyledi, kendisi öğreterek. Mânevî evlâtlığa kabûl edip sonunda, Ona, ilk üstâd oldu bu tasavvuf yolunda. Kendisi anlatır ki: Yaşım, "Yirmi iki"yken, Bir gün, "hazreti Hızır" yanıma geldi birden. "Yûsüf-ü Hemedânî" adında bir velîye, Beni alıp götürdü, terbiye etsin diye. Cemâlini görünce, sevdim onu velhâsıl. Esas istifâdeyi edindim ondan asıl. Vefâtı yaklaşınca, mânevî oğlu olan, Evliyâ-yı Kebîr'e, bir şeyler dedi o an. Buyurdu ki: (Ey oğul, şudur ki vasiyyetim, İlim, edeb ve hayâ üzere ol her dâim. İslâm âlimlerinin üstün eserlerini, Oku, sindir gönlüne onların sözlerini. Çalış, tahsîl eyle ki fıkıh, tefsîr ve hadîs, Zîrâ insan, "ilim"le olur üstün ve azîz. Sana yakışacak şey, "edeb, hayâ, tevâzû". Zîrâ hep yükseklerden, aşağıya akar su. Dünyâ düşkünleriyle olma ki hiç arkadaş, O, seni felâkete sürükler yavaş yavaş. Herkese merhamet et, kimseyi görme hakîr. Helâk eder insanı zîrâ gurur ve kibir.)

.Mü'minin firâseti

Bir Aşûre günüydü, "hazreti Abdülhâlık", Sohbet ediyordu ki mescitte bir aralık, Müslümân kıyâfetli bir "Genç" girdi içeri. Talebe arasında, oturdu diz üzeri. Bu büyük zât, bir yandan hem sohbet ediyordu, Bir yandan da, dikkatle "O genc"e bakıyordu. Sohbetin arasında, bir ara o genç adam, Dedi ki: (Ey efendim, Resûl aleyhisselâm, "Firâset-i mü'minden sakının ey insanlar! Zîrâ o, Rabbimizin nûruyla eder nazar." Diye, bir hadîsinde, buyurdu ki eshâba: Bu hadîs-i şerîfin sırrı nedir acabâ?) Buyurdu: (Sırrı şu ki, belindeki zünnârı, Çıkar da müslümân ol, kandırma insanları.) Genç, îtirâz ederek dedi: (Allah korusun. Yâni sen, şimdi bende zünnâr mı var diyorsun?) Buyurdu: (Şu hırkanı çıkar da öyle ise, Zünnâr olmadığını, isbât et mâdem bize.) Çıkardı hırkasını, o genç istemiyerek. Belinde bağlı "Zünnâr" çıkınca, üzüldü pek. Yalan söylediğine utandı, mahcûb oldu. O an "islâm"a karşı, kalbine sevgi doldu. Hem de bir evliyânın, Allah'ın nûru ile, Nazar edeceğini anladı böylelikle. Kalbinde ona karşı, duydu büyük muhabbet. Ve getirdi aşk ile, "Kelime-i şehâdet". O zaman o büyük zât buyurdu ki: (Ey dostlar! Bu, kesti zünnârını ve affa oldu mazhar. Gelin, biz de keselim bizdeki zünnârları. Olsun îmânlarımız kâmil ve şirkten arı. O, "maddî zünnârı"nı kesti ve etti îmân. Biz, kalptekini kesip, bulalım tam itmînân. Şu "kibir zünnârı"nı kalpten kesip atalım. Böylece gizli şirkten, birlikte kurtulalım.) Herbirinin kalbinden, onun himmeti ile, Gitti "Gurur" ve "Kibir", kalmadı zerre bile. Bu zâtın tek gâyesi, "Dîne hizmet" yapmaktı. Her duâsı, İndallah kabûl olan bir zâttı. Bir gün sevenlerinden birisi, çok uzaktan, Dergâha gelmişti ki, duâ alsın bu zâttan. Az sonra, güzel yüzlü, şık giyimli genç biri, Gelip duâ istedi ve çıkıp gitti geri. Lâkin gelen misâfir, çok merak etti onu. Suâl etti İmâm'dan onun kim olduğunu. Buyurdu: (Melek idi, biraz önce gördüğün. Duâ istemek için, bize gelir bâzı gün.)

.Hırsızın hidâyeti!..

"Ahmet ibni Hadraveyh", büyük bir evliyâdır. Hal ehli bir zât olup, kerâmetleri vardır. Belh emîrinin kızı, zevcesiydi bu zâtın. O dahî tasavvufta yetişmişti bihakkın. Adı "Fâtıma" olup, bekâr iken bu dahî, Onun büyüklüğünü işitti bizâtihi. Bir haber göndererek bu zâta biri ile, Dedi ki: "İste beni babamdan zevceliğe." Kabûl eylemeyince onun bu teklîfini, Gönderdi kendisine, tekrar başka birini. Dedi ki: "Ben seninle, Allah rızâsı için, Evlenmek istiyorum, doğrusu budur işin. Seni ben, Hak yolunu gösteren rehber, delîl, Olarak biliyordum, yol kesici er değil." Ahmet bin Hadraveyh'e gelince böyle haber, O kızı, babasından talep etti bu sefer. Babası, memnun olup onun istemesine, Tezvîc etti kızını, Hakkın bu "Velî"sine. Bu mübârek hanımla evlenip, daha sonra, Onu dahî alarak, yerleşti Nişâbur'a. Kutlu hânelerine, devrin evliyâsından, "Yahyâ ibni Muâz-ı Râzî" geldi bir zaman. Öyle çok sevindi ki zevcesi o gelince, O zâta ikrâm için, hayvan kesti bir nice. Evini, şamdanlarla donattı iyice hep. Sonra arzu etti ki, kesilsin bir de "merkep". Lâkin beyi, bu işi anlamadığı için, Dedi ki: "Ey Fâtıma, hikmeti ne bu işin?" Dedi: "Kerem sâhibi, Allah dostu bir hazret, Bir kerem sâhibini eylemiştir ziyâret. Biz, nasıl istifâde ediyorsak bundan tam, İstedim, köpekler de etsinler bugün bayram." Bu zâtın hânesine, hırsız girdi bir sene. Ve lâkin bulamadı götürecek bir nesne. Geri dönüyordu ki, üzüntülü ve me'yûs, Bu velî onu görüp, oldu gâyet huzûrsuz. Dedi ki: "Abdest alıp, biraz namâz kılsana. Sabah, bir şey gelir de, veririm onu sana" Hırsız, "Peki" dedi ve abdest aldı nihâyet. Gece, sabaha kadar eylediler ibâdet. O sabah, zengin bir zât gelerek o velîye, "İkiyüz elli altın" etti ona hediye. O da, o altınları hırsıza verdi derhal. Bu ihsân karşısında, tövbe etti o filhal. O günden îtibâren, girdi tam hizmetine. Kavuştu vilâyetin yüksek derecesine. Bir şeyler çalmak için girmişti eve, lâkin, Kalbini çaldırarak, kazandı "îmân, yakîn."

.Allah korkusu budur

"Ebû Bekr-i Verrak" ki, âlim ve evliyâdan. Pek fazla korkuyordu Allahü teâlâdan. "Hazret-i Hızır" ile çok isterdi görüşmek. Ve her gün, âdetiydi, kabir ziyâret etmek. Bir cüz Kur'ân okurdu, her gün gidip gelirken. Yine ziyâret için, çıktı bir gün evinden. Giderken bir ihtiyâr, kendine görünerek, Dedi ki: "İster misin benimle sohbet etmek?" Onun bu teklîfine, "Peki" dedi gönülden. Zîrâ çok sevimliydi, nûr akardı yüzünden. O kimseyle ziyâret ettiler kabirleri. Ve yine konuşarak döndüler eve geri. Ayrılırken, yaşlı zât dedi: "Ey birâderim! Çok görmek istediğin o "Hızır", işte benim. Beni gördün ve lâkin çok meşgûl ettim seni. Zîrâ okuyamadın bugün Kur'ân dersini. Zararı bu olursa Hızır ile sohbetin, Düşün fenâlığını mâlâyanî sözlerin." Bir oğlu var idi ki, temiz ve hoştu hâli. Mektebe gönderdi ki, öğrensin ilmihâli. Bu çocuğu, bir akşam geldiğinde mektepten, Korkudan titriyordu, solmuştu yüzü hepten. Çok üzülüp dedi ki: "Ey oğlum, ne bu hâlin? Niçin soldun sarardın, niçin titrer bedenin?" Dedi ki: Hocam bana öğretti ki bir âyet, Ben onun dehşetinden, korkuya düştüm gâyet. Müzzemmil sûresinin, onyedinci âyeti, Bildiriyor bizlere şu müthiş hakîkati: "Eğer kurtulmazsanız siz bu küfrün içinden, Nasıl kurtulursunuz Cehennem ateşinden? O kıyâmet gününün korku ve endîşesi, Ak saçlı ihtiyâra döndürür çok gençleri." Çocuğun hastalığı, gün be gün arttı hepten. Bir müddet sonra ise, vefât etti bu dertten. Ertesi gün, babası, ziyâret eyliyerek, Ağladı gözyaşıyle şunları söyliyerek: "Ey nefsim, bak şu oğlun, bir âyet işitmekle, Korktu ve hastalandı, hattâ öldü bu dertle. Sen ise, bunca yıldır okursun bunu, lâkin, Sana bir şey olmuyor, taş mıdır senin kalbin?" Onu, öldükten sonra, biri gördü rüyâda. Baktı ki, hıçkırarak ağlıyordu orada. Sebebini sorunca, buyurdu: "Ey kardeşim! Öldüğüm günden beri, hep böyle yaş dökerim. Zîrâ bu, mü'minlere âit bir kabristandır. Ve lâkin "Îmân ile" gelebilen pek azdır. Müslümân mezarlığı bilinir bu yer, fakat, On kişiden, bir kişi "Îmânla" gelir heyhât!"

.Kabirden gelen ses!

Evliyânın büyüğü "Ebû Alî Cürcânî", Dîne hizmet yolunda, tanımadı bir mâni. Ekseri bahsederdi "Ölüm"den, "Âhiret"ten. Binlerce müslümânı uyandırdı gafletten. Bir defâ, kendisine sordular şu suâli: "İnsan kabre girince, nasıl olur ahvâli?" Buyurdu: (Kardeşlerim, bir kimse etse vefât. Başlar o kimse için, değişik başka hayât. Defin bitip, cemâat dağılırken yanından, O, ayak seslerini işitir mezarından. O mevtâ, yalnız kalır artık o mezarında, "Amelleri"nden başka, kimse olmaz yanında. İnsanlar ayrılınca, seslenir ona mezar, Der ki: "Ey Âdemoğlu, kıldın mı bende karar? Bilir miydin buranın nasıl yer olduğunu? Yoksa, hissetmedin mi öğrenmek lüzûmunu? Görürsün ki burası, hem "Dar"dır, hem "Karanlık". Bulunmaz hem bu yerde ne "Yatak", ne de "Yastık". Dün, üstümde gezerdin, pek gururlu olarak. "Kabir" nasıl bir yerdir, etmedin mi hiç merak? Benim içim, doludur "Böcek" ve "Akrep" ile. Hazırlıksız geldinse, şimdi her şey nâfile. Üstümde, günâhları eyledinse irtikâb, Şimdi benim içimde, revâdır sana azâb. Eğer o ölen kişi, "Sâlih" bir kimse ise, Gâibten başka bir ses, cevap verir o sese. Der ki: "Ne söylüyorsun bu mü'mine ey kabir! Bu, öyle bir kimse ki, eyleme onu tahkîr. O, Rabbine inanıp, gece gün etti tâat. Hep "İslâm"a muvâfık dünyâda sürdü hayât. Emri mâruf yaparak hizmet etti bu dîne. En ufak bir sıkıntı gösterme bu mü'mine." Bu sesin arkasından, genişler kabri hemen. Cennet yaygılarıyla tefrîş olur tamâmen. Daha sonra yanına, biri gelir pek güzel. Çok nûrlu ve sevimli, her bakımdan mükemmel. Der ki: "Sen kimsin acep, ne güzelsin ve şirin. Bu tenhâ yerde gelip, beni sevindirirsin?" O der ki: "Sen dünyâda eyledin iyi a'mâl. Beni, o amellerden halk eyledi Zülcelâl." O ameller, dört yandan kuşatırlar o zâtı. Ondan ırak ederler gelecek mazarrâtı. Azap melâikesi gelirlerse faraza, "Namâz" karşı çıkarak, eder tam muhâfaza. Sonra, başka cihetten yaklaşırlarsa eğer, "Oruc"u karşı çıkıp, mâni olur bu sefer. Onlar bunu görünce, giderler dönüp derhal. Ve derler ki: "Ne güzel, mübârek olsun bu hal."

.Bir nazar...

"Ebül Feth-i Serahsî", devrinin bir tekidir. Ebû Nasr-ı Serrâc'ın en baş talebesidir. İbâdeti çok olup, meşhurdu kerâmeti. Pek çoktu insanlara tasarrufu, himmeti. Talebesi idi ki "Ebû Saîd Ebül Hayr", Dostları, kendisine bir gün şöyle sordular: "Efendim, merak ettik, acep zâtı aliniz, Bu yüksek mertebeye, ne ile yükseldiniz?" Buyurdu: "Bir derenin kenarında yürürken, Hocam "Ebül Fadl" dahî yürürdü su üstünden. Şefkatli nazarını, çevirdi benden yana. İşte ne oldu ise, o anda oldu bana." "Ebül Fadl"ın, herkese çok idi yardımları. Ölünce kesilmedi, feyizleri, nûrları. Sıkıntıya sabreder, etmezdi hiç şikâyet. Duâsı kabûl olur, kat'iyyen olmazdı ret. Kendini sevenlerden anlatır ki bir hacı: Evimizin önünde, vardı bir "Dut ağacı". Dut yaprağı toplardım her gün umûmiyetle. Bir gün, yine ağaca çıkmıştım bu niyetle. "Ebül Feth-i Serahsî", oradan geçiyordu. Bu ağacın altına gelince, biraz durdu. Etrâfta kimse yoktu, görmüyordu hem beni. Şöyle duâ eyledi kaldırıp ellerini: "Yâ Rabbî, ihtiyâcım vardır biraz akçeye. Bunu da, senden gayri söyliyemem kimseye." O an şâhid oldum ki, dut ağacı, tamâmen, "Saf altın" oluverdi, çok şaşırdım buna ben. Dedi ki: "Yâ ilâhî, ne kerem sâhibisin. Az bir şey istiyene, fazla fazla verirsin." O ayrıldıktan sonra, baktım ki ağaç yine, Az önce "Altın" iken, döndü eski hâline. Bir günkü sohbetinde buyurdu: "Ey insanlar! Gaflete gelmeyin ki, âhirette "hesap" var. Yâni günâh olarak ne yaptıysak bu günde, Orada hesâbı var, yarın Mîzân önünde. Ey insanlar, bilhassa kaçının "Kul hakkı"ndan. Mahşerde zor kalkılır, zîrâ bu yük altından. En iyisi, dünyâda hemen "Helâllaşmak"tır. Âhirete gidince, artık uğraşmamaktır. Eğer ki âhirete kalırsa bir hakkınız, Hakkınız ne kadarsa, o kadar alırsınız. "Helâl etmiş" iseniz dünyâda onu fakat, "Bin katı" alırsınız âhirette mükâfât. Ters dahî dönebilir hesaplar âhirette. O zaman borçlu çıkıp, kalırsınız hayrette. Nice alacaklılar vardır ki zîrâ o gün, "Borçlu" hâle düşer de, helâk olur büsbütün.

.Üç güzel haslet

"Ebül Abbâs Seyyârî", hem âlim, hem evliyâ. Allahü teâlâdan ederdi edeb, hayâ. Sohbetiyle çok kişi, gafletten oldu âgâh. Ettiği her duâsı, makbûl idi indallah. Kim "Onun ismi" ile bulunsaydı duâda, Onun bereketiyle, ererdi her murâda. Tövbe etmeden önce, zengin idi o gâyet. Babasından kendine, bir hayli kaldı servet. Resûl'ün iki telcik "Sakal-ı şerîfi"ni, Almak için, verdi hep bilcümle servetini. Bu "mânevî servet"e olur olmaz o sâhip, Rabbimiz, kendisine tövbeyi etti nasîb. Sonra da, evliyâdan "Ebû Bekr Vâsıtî"nin, Sohbeti sâyesinde, kalbini etti tezyîn. Bu "Sakal-ı şerîf"in hürmetine hem dahî, Saçıldı üzerine bol rahmet-i ilâhî. Kaçındı her günâhtan ömrü sonuna kadar. Kalbi, hiç "Dünyâ" ile olmazdı alâkadar. Dediler: "Bir mü'mine, en fazla lâzım olan, Ameller her ne ise, eyleyin bize beyân." Buyurdu ki: "Kullara, ne emrettiyse Mevlâ, Onlara, titizlikle uymalıdır evvelâ. Birinci vazîfesi budur ki her mü'minin, Her şeyden daha önce, etmeli bunu te'mîn. Eğer kulun bu bâbta olursa az ihmâli, Yarın mahşer gününde, çetin olur ahvâli. Emir ve yasaklara uymakta, az inhirâf, Edenler, pişmân olur mahşerde bî ihtilâf. Çünkü emri yapmak ve haramlardan ictinâb, "Farz"dır ki, her mü'minin uyması eder îcâb. Müslümâna, yapması ikinci lâzım olan, Hep "Sâlih kullar" ile bulunmaktır çok zaman. Her kim devam ederse "Sohbet-i sâlihîn"e, Kavuşur mükemmel bir "îmân" ile "yakîn"e. Çünkü onlar, Allahın kullarıdır müttakî. Onlarla bulunanlar, olmazlar fâsık, şakî. "Allah adamları"nın, bir şefkatli nazarı, Alçaktan, bâlâlara yükseltir insanları. "Sâlihler sohbeti"ne kim ederse çok devam, Dolar gönül evine ilâhî feyiz, ilhâm. Yapması mühim olan bir üçüncü iş ise, Şefkat ve merhametle davranmaktır herkese. Merhametli olanı, çok sever cenâb-ı Hak. Rahmet-i ilâhîye, onlar olur müstehak. Yalnızca kendisini düşünürse eğer kul, Hak teâlâ indinde, olmaz iyi ve makbûl.

.Yemekte zulmet var

Hindistân'ın "Bedevân" şehrinde doğan bu zât, Yine bu memlekette, "Delhi"de etti vefât. "Seyfettin Fârûkî"nin bulunup sohbetinde, Bir "Kâmil-i mükemmil" oldu nihâyetinde. Devamlı okuyarak, Resûlün hayâtını, Ona göre yapardı, her iş ve tâatını. Helâya, "Sağ ayak"la girmişti bir gün sehven. Tasavvufî halleri, bağlandı bu sebepten. Üç gün tövbe ederek, yalvarınca Rabbine, Önceki hallerine, kavuştu aynen yine. "Dünyâ düşkünleri"yle görüşmezdi kat'iyyen. Her gün yiyeceğini, seçerdi helâlinden. O kadar çok ibâdet etmişti ki hayâtta, Çok ayakta durmaktan, büküldü beli hattâ. Buyurdu: (Otuz yıldır, herhangi bir yemeği, Geçirmedim kalbimden, pişittirip yemeyi. Ne zaman yiyeceğe gerek duysaydım bilfarz, Yanımda ne bulduysam, o şeyden yerdim biraz.) Bir günde, bir defâ ve helâl yerdi muhakkak. Bir yemek "Şüpheli"yse, dururdu ondan uzak. Yemek ikrâm etmişti kendisine bir zengin. Bir bahâne söyleyip, yemedi ondan lâkin. O dedi ki: (Efendim, helâldi yemeğimiz. Çok üzüldüm, acabâ ne için yemediniz?) Yakın talebesine buyurdu ki o hemen: (Yemekte zulmet vardı, yemedim bu sebepten.) Onlar araştırdılar gizlice bunu derhal. Gördüler ki, yemeğin malzemesi hep helâl. Sonra anladılar ki, o kimsenin niyeti, "Hâlis" değil, mâlesef "Gösteriş"miş meğer ki. Dünyâya düşkün biri, bu zâttan, emâneten, Bir kitap isteseydi, verirdi ona hemen. Lâkin geri gelince, iki üç gün müddetle, Alıp da okumazdı, onu umûmiyetle. "Sohbet"in tesiriyle, kitaptaki o zulmet, Dağılınca, alır ve okurdu en nihâyet. En büyük talebesi, "Mazhar-ı cân-ı Cânân". Ondan bahsettiğinde, ağlardı çoğu zaman. Derdi ki: ("Seyyid Nûr"a, siz yetişemediniz. Eğer ona yetişip, bir defâ görseydiniz, Derdiniz ki: "Ne kudret sâhibidir ki Allah, Böyle bir mübârek zât yaratmış, sübhânallah!" Herkesin, "Baş gözü"yle göremediklerini, O, "Kalp gözü"yle görür, anlardı herbirini.) Talebesinden biri, yabancı bir kadına, Bakıp da geldiğinde hocasının yanına, Buyurdu: (Sende zinâ zulmeti görüyorum. Yabancı kadınlara, bir daha bakma yavrum.)

.Seyyid Nûr Bedevânî

"Kızımı kurtarın!" "Seyyid Nûr Bedevânî", evliyâ-yı kirâmdan. Titizlikle kaçardı, her günâh ve haramdan. Kerâmetle doludur, baştan sona hayâtı. Başı derde düşenler, arıyordu bu zâtı. Bir gün, yaşlı bir kadın gelerek huzûruna, Ağlayıp, bir derdini arzetti yine ona. Dedi ki: (Bir gün cinler, kızımı kaçırdılar. Düşünüp, en sonunda buraya geldim nâçâr.) O, bunları dinleyip, tefekkür etti biraz. Ve sonra buyurdu ki: (Rabbime ettim niyâz. Allahın izni ile, kurtulacak o yine. Sen müsterîh olarak, avdet eyle evine.) Çıkıp, eve gelince o yaşlı kadıncağız, Gördü ki, hakîkaten oturuyor evde kız. Çok sevinip dedi ki: (Ey kızım, söyle hele. Sen, nasıl o cinlerden kurtulup geldin eve?) Dedi ki: (Onlar beni, o gün yakaladılar. Günlerce at koşturup, bir sahrâya vardılar. Ellerimi bağlayıp, hapse attılar, fakat, Biraz önce yanıma, geldi "Nûr yüzlü" bir zât. Ellerimi çözerek, çıkardı dışarıya. Bir de baktım, bir anda ben gelmişim buraya.) Bir gün de, iki kişi huzûruna geldiler. (Bizi, talebeliğe kabûl edin) dediler. Lâkin îtikadları bozuk idi bir hayli, O zâttan gizlemeye çalıştılar bu hâli. Onların kalplerini görüyordu o fakat. Buyurdu ki: (Lâzımdır önce doğru îtikad. Bu bozuk îtikaddan, evvelâ vazgeçin siz. Bize tâbi olmayı, sonra talep ediniz.) Onlar, bu kerâmeti görür görmez bu zâttan, Derhal rücû ettiler o bozuk îtikaddan. Biri de, dükkân açtı evinin yakınında. Sonra, "İçki" satmaya başladı dükkânında. Talebeden birkaçı, bir araya geldiler. Adamın dükkânını, yıkıp harâb ettiler. O bunu işitince, daha da üzülerek, Buyurdu ki: (Sizlere düşmezdi cezâ vermek. Zîrâ bu, hükümetin vazîfesidir şu an. Niçin böyle yaptınız bana hiç danışmadan?) Sonra, "Altın" doldurup, bir kesenin içine, Gönderdi onlar ile, o dükkân sâhibine. Buyurdu: (Bu altını, götürüp ona verin. Ve bu işten ötürü, ondan özür dileyin.) Onlar, o altınları gidip ona verdiler. Ve çok özür dileyip, Helâllık dilediler. O da çok memnun olup, hakkını etti helâl. Ve gelip Seyyid Nûr'a "Talebe" oldu derhal.

.Bedîüddîn-i Sehârenpûrî

Bir kıza âşıktı! Hindistân'da yaşıyan büyük bir evliyâdır. Hâl ehli kimse olup, kerâmetleri vardır. İlmiyle amel eder, çok ibâdet yapardı. Bir günâh işlemekten korkar, ödü kopardı. "İmâm-ı Rabbânî"ye gelirdi önce, fakat, Dînin emirlerine etmezdi mütâbaat. Meselâ namâz kılmaz, işlerdi haram dahî. Ve lâkin çok severdi "İmâm-ı Rabbânî"yi. Mahalleden "bir kız"a âşık idi ayrıca. Ona da gidiyordu, kız onu çağırınca. İmâm-ı Rabbânî'ye gidince bir gün bu zât, O, merhamet ederek etti buna nasîhat. Buyurdu ki: (Ne için sen namâz kılmıyorsun? Ve yine günâhlardan, niçin sakınmıyorsun?) Dedi ki: (Böyle sözler, çok dinledim ben, fakat, Aslâ tesir etmiyor bana öğüt, nasîhat. Husûsî bir teveccüh buyurursanız eğer, Belki ancak o zaman nasîb olur o şeyler.) O zaman o büyük zât, buyurdu: (Öyle ise, Sen yarın, bu niyet ve emniyetle gel bize.) Tam gelecek idi ki yanına o büyüğün, Sevdiği kız, onlara, misâfir geldi o gün. Gidemedi "İmâm"a, o kızdan ayrılarak. Üç günden sona artık, gitti pek utanarak. O buyurdu: (Ne için gelmedin Bedîüddîn? Hani sen, üç gün önce, bana ne söylediydin? Ama mâdemki geldin, bir abdest al mükemmel. İki rekât namâz kıl, sonra hemen bana gel.) Buyurdukları gibi yaparak bu sûretle, "İmâm"ın huzûruna vardı hâlis niyetle. Husûsî odasına aldılar bu kişiyi. Bir teveccüh ettiler, o anda bitti işi. Bu mânevî tesirle, bayılıp düştü o an. Kaldırıp, hânesine götürdüler oradan. Evinde, bu şekilde, tam bir gün ve bir gece, Kendinden geçmiş halde, kalıverdi öylece. Kendine geldiğinde, bir yokladı kalbini. Bulamadı o kızın sevgi, muhabbetini. Kendisi anlatır ki: Zikrediyorken bir gün, Gördüm birden kendimi, sohbetinde "Resûl"ün. Biri, Resûlullaha eyledi ki şöyle arz: "Siz de kılar mısınız kuşluk diye bir namâz?" Ben izin istiyerek, dedim: "Yâ Resûlallah! Şeyh Ahmed kılmaktadır bu namâzı her sabah. Benim hocam olur ki, o İmâm-ı Rabbânî, Sizin yaptığınızı, yapıyor o da yâni." Buyurdu: "Şeyh Ahmed'in, her ameli doğrudur. Bizim sünnetimize tam uyan, yalnız odur."

.Kalp gözü açıktı

İmâm-ı Rabbânî'ye tam bağlı değil iken, Memurluk yapıyordu, öyle gidip gelirken. (İstifâ edeyim mi?) diyerek edince arz, Buyurdular ki: (Hayır, devam et yine biraz.) Kendisi anlatır ki: Sılaya gitmek için, İmâm-ı Rabbânî'den istedim bir gün izin. Ayrılıp, Burhanpur'a gidene kadar, her an, Rûhen benimle idi, ayrılmadı yanımdan. O izin sırasında, "Cûkî" nâm bir kişinin, Yanına girmiş idim, hâlini görmek için. O, Hind kâfiri olup, istidrâc sâhibiydi. Sihriyle meşhur olan, bir sihirbâz gibiydi. O beni görür görmez, dedi: (Ey Bedîüddîn! İmâm-ı Rabbânîyi bırakıp niye geldin? O, öyle biridir ki, bu devirde, bu günde, Onun gibi bir velî bulunmaz yeryüzünde.) Ben buna hayret edip, dedim ki: (Peki niçin, Hizmet ve sohbetine gitmezsin o kişinin?) O, "Ben de olgunlaştım, ihtiyâcım yok ona." Diyerek, devam etti küfür ve inâdına. Yine o anlatır ki: (Bir ısrâr üzerine, Gidiyorduk bir şeyhin kabir ziyâretine. Lâkin biliyordum ki, üstâdım hazretleri, O şeyhe kırgın idi, uzun zamandan beri. Lâkin ısrâr üzere ve kerhen gidiyordum. Hem de, "Üstâdım bana kırılır mı?" diyordum. Nihâyet kabre varıp, tam oturduğum zaman, Baktım ki, etrâfımda dolaşıyor bir "Arslan". Şöyle bir göz ucuyla bakınca o hayvana, Gördüm ki, "kızgınlık"la bakıyor o da bana. Dikkat ettim, arslanın iki gözü de aynen, "Hocamın gözleri"nin aynı idi tamâmen. Yüzü dahî, "hocamın yüzü"nün aynısıydı. Üzerinde, çok büyük kızgınlık hâli vardı. Hocamın çok öfkeli hâlini, o hayvanda, Görünce, titremeye başladım ben o anda. Ve artık bir sâniye bile duramıyarak, Uzaklaştım oradan, gâyet pişmân olarak. "İmâm-ı Rabbânî"den icâzet alıp bu zât, Memleketine dönüp, kulları etti irşâd. Bir kere, bir ahbâbı sordu ki şu suâli: (Geçen gün babam öldü, nasıldır acep hâli?) Gözlerini yumarak, buyurdu ki: (O kimse, Şu anda Cennettedir, giymiş beyaz elbise. Diyor ki: "Bu makamdan, gelmezdim buraya ben. Lâkin siz çağırınca, geliverdim mecbûren." Şöyle şöyle biridir, görüyorum şu saat.) O ahbâbı dedi ki: (Babamdır işte o zât)

.Muhammed Emkenegî

Allah adamlarından, bir âlim ve evliyâ. Binbeşyüz onikide teşrîf etti dünyâya. Buhârâ'nın, "Emkene" köyünde doğan bu zât, Yine doksan yaşında, bu yerde etti vefât. Bu dîni yaymak için, uğraştı gün ve gece. Yanında, çok "Velîler" yetiştirdi bir nice. "Muhammed Bâkî" idi, onların en mümtâzı. O idi zamanının en büyük evliyâsı. O "Muhammed Bâkî" ki, her gün artan aşkıyle, Bir "Gönül sâhibi"ni arıyordu şevk ile. Tasavvufa girmeye, pek fazlaydı hevesi. Bu yoldaki gayreti, şaşırtırdı herkesi. Feyz alacak bir büyük, bir "Velî" arıyordu. Kimden bir şey işitse, o yere varıyordu. Öyle çok arardı ki, böyle kâmil bir zâtı, Yetmezdi fazlasına, bir insanın tâkatı. Çırpınıp duruyordu, bir "mürşid" bulmak için. Annesi, bu hâline çok üzülürdü lâkin. Gece yarılarında, çıkarak sahrâlara, Oğluna duâ için, yalvarırdı Allaha: (Yâ Rabbî, bu oğlumun murâdı neyse şâyet, Sevdiğin kullarının hürmetine ihsân et. Ya onu vâsıl eyle, ya canımı al benim. Zîrâ artık kalmadı tahammülüm, tâkatim.) Annesi, gözyaşıyle edince bu duâyı, Oğlu, gece rüyâda gördü bir "Evliyâ"yı. "Muhammed Emkenegî" ona dedi: (Ey oğlum! Nice gündür ben senin yolunu bekliyorum.) "Muhammed Bâkî Billâh", sevinip bu rüyâya, Derhal yola çıkarak, ulaştı Buhârâ'ya. Sevinçle huzûruna girince en nihâyet, Gördü ondan çok büyük iltifât ve inâyet. O büyük zât, onunla girerek bir odaya, Baş başa sohbet etti, tam üç gün, doya doya. Ona ihsân ederek, çok teveccüh ve himmet, En büyük mertebeye çıkardı en nihâyet. Sonra da buyurdu ki: (Tamam oldu işiniz. Durmayıp, Hindistân'a avdet edin şimdi siz. Öyle görüyorum ki, Hindistân diyârında, Çok büyük bir "Evliyâ" zuhûr eder yakında. O, sizden feyz alarak, bir "Kutub" olur ki hem, Onun irşâdı ile, nûrlanır cümle âlem.) Üç günlük sohbet ile, aldı mutlak icâzet. Ve onun emri ile, geriye etti avdet. Serhend'e vardığında, ses geldi kulağına. Diyordu: (Vâsıl oldun, o Kutb'un diyârına.) Sonra yetiştirdi ki, "İmâm-ı Rabbânî"yi, Görmemişti bu dünyâ böyle yüksek velîyi.

.Seyfeddîn-i Fârûkî

"İmâm-ı Rabbânî"nin torunu olan bu zât, Serhend şehrinde doğup, orada etti vefât. Mübârek babasından tahsîl görüp, sonunda, Çıktı çok yükseklere, o tasavvuf yolunda. Zamanın sultânını "Dînî yönden" terbiye, Etmek için, emirle gitti sonra Delhi'ye. Lâkin şehre girmeden, yanlarında kapının, "Put"a benzer heykeller, görüp durdu ansızın. Buyurdu ki: (Sultâna gidip haber veriniz. Bu heykeller kalkmadan, bu şehre girmeyiz biz) "Âlemgir Hân" da bunu, "emir" telâkkî edip, Kaldırttı o putları, aynı gün emir verip. Talebesi oldu ve gösterdi saygı, hürmet. Verdi dînî sâhada yetki ve selâhiyyet. Hindistân'da yayılmış her "bid'at" ve "kötü hal", Onun bereketiyle, ortadan kalktı derhal. Unutulmuş sünnetler, çıkarıldı ortaya. İslâmiyyet bu yerde, yeniden oldu ihyâ. Çok devlet adamları, kumandânlar, vezîrler, Onun sohbetleriyle, hidâyete erdiler. Ona, öyle saygılı olurlardı ki hattâ, O "Otur!" demedikçe, beklerlerdi ayakta. Sohbetinde, binlerce fâsık, fâcir ve kâfir, Hidâyete ererek, kalpleri oldu tenvîr. Öyle çok "Kalabalık" idi ki sohbetleri, İzdihâmdan, kolayca girilmezdi içeri. Hattâ bir gün, sultânın oğlu şehzâde "A'zam", Geldiğinde gördü ki, kapıda bir izdihâm. Kalabalık içinden, "Zor geçerek" o bile, "Güçlükle" şereflendi onun sohbeti ile. Hattâ öyle oldu ki, sarık düştü başından. Çıkacak gibi oldu, kaftanı arkasından. Akşam avdet edince babasının yanına, Gördüğü izdihâmı, anlattı aynen ona. Sultân bunu duyunca, çok sevinip dedi ki: (Allahü teâlâya şükürler ederim ki, Öyle büyük bir velî nasîb etti ki bana, Zor girebiliyoruz bizler bile yanına.) Ve lâkin o devirde, biri vardı maalesef. Hiç onun sohbetiyle olmamıştı müşerref. Kendini bir şey sanan o câhil ve bî-edep, Bu büyük evliyâyı, inkâr ediyordu hep. Bir gece, rüyâsında bekçilerden bir grup, Sopalarla bu zâtı, dövdüler hayli vurup. Dediler ki: (Allahın bir sevgili kulunu, Nasıl inkâr edip de sevmezsin hem de onu?) Bu korkuyla uyanıp, nazar etti kalbine. Gördü ki, "Sevgi" dolmuş, o "Düşmanlık" yerine.

.Mazhar-ı Cân-ı Cânân

Üstâdı "Seyyid Nûr"dan, feyz alarak dört sene, Yükseldi tasavvufun en yüksek zirvesine. Onun teveccühü ve himmetiyle nihâyet, Talebe okutmaya, aldı mutlak icâzet. Daha sonra, rüyâda denildi ki: (Ey Mazhar! Senin ile yapacak, bizim çok işimiz var. Nûra ve hidâyete ermeleri herkesin, Senin vâsıtan ile olacaktır bilesin.) Ve bir gün, ona karşı buyurdu ki: (Ey Mazhar! Allah ve Resûlüne sende çok muhabbet var. Senin teveccühünle, yayılacak dînimiz. Sana, "Dînin güneşi" demektir dileğimiz.) Yine bir gün, üstâdı, tevâzû göstererek, Eğilip, pabucunu önüne çevirerek, Sevgi ve muhabbetle buyurdu ki: (Ey Mazhar! Biz, senin gibilerle ediyoruz iftihâr.) Bir gün de buyurdu ki onun için kalkarak: (Senin gibi zâtları, çoğaltsın cenâb-ı Hak.) İmâm-ı Rabbânî'yi, Mazharı Cân-ı Cânân, Çok sever, uyanıkken görürdü çoğu zaman. Serhend'e gittiğini gördü bir gün birinin. "Ziyâret" olduğunu öğrendi gâyesinin. Buyurdu ki: (Varınca İmâm-ı Rabbânîye, Arz et, "Size Mazhar'ın selâmları var" diye.) O da, Serhend şehrine vâsıl oldu nihâyet. Ve mübârek kabrini, eyleyince ziyâret, Arz etti ki: "Efendim, sizi seven bir kimse, Adı, Mirza Mazhar'dır, selâm ediyor size." O kişi, bu selâmı eyleyince böyle arz, İmâm-ı Rabbânî'nin açıldı kabri biraz. Ve başını çıkarıp, buyurdular ki hemen: (O, hangi âşığımız bize selâm gönderen?) Sevgiyle selâmını alarak tekrar yine, Onun gözü önünde, giriverdi kabrine. "Tevekkül" sâhibiydi Mazhar-ı Cân-ı Cânân. Dünyâ düşkünlerinden kaçardı çoğu zaman. Onlardan bir "Hediye" gelseydi ona şâyet, Kabûl edip aldığı, nâdir olurdu gâyet. O devrin pâdişâhı, ona haber gönderip, Dedi ki: (Allah bana, "geniş mülk" etti nasîb. Mübârek hâtırından geçirirse her ne ki, Hepsini göndeririz, istesinler yeter ki.) Cevâbında buyurdu: (Nedir ki "Mülk" dediğin? Bir zerre değeri yok, indinde Rabbimizin. Dünyânın tamâmının yoktur ki bir kıymeti, Onun bir parçasının olsun ehemmiyeti. Sâdece şöyledir ki, bizim yolun esâsı, Çalışıp kazanmaktır "Yakîn" ile "İhlâs"ı.)

.Mazhar-ı Cân-ı Cânân

Henüz bu mübâreğin çocukluk zamanında, Rüşd, hidâyet nûrları parlıyordu alnında. "Ebû Bekr-i Sıddîk"ın her ne zaman ismini, Ansaydı, karşısında görürdü kendisini. "İmâm-ı Rabbânî"yi düşünseydi ne zaman, Onun rûhâniyeti gelirdi ona o an. Babası, kendisine demiştir ki: (Ey oğlum! Sen dünyâya gelince, bu dünyâdan soğudum. Mevkî, makam sâhibi bir dünyâ adamıyken, Senin doğumun ile, terk ettim dünyâyı ben.) Onaltı yaşındayken Mazhar-ı Cân-ı Cânân, Dünyâyı, ebediyyen terk eyledi Mirza Cân. Vasiyyet etmişti ki oğluna ölüm günü: (Evlâdım, boş şeylerle hebâ etme ömrünü.) O dahî, babasının uyup vasiyyetine, Gitmeye başladı hep, velîler sohbetine. Lâkin akrabâları, dediler ki: (Ecdâdın, Mevkî makam sâhibi zevâtıydı zamanın. Biz arzu ederiz ki, sen dahî onlar gibi, Olasın bu ülkede yüksek mevkî sâhibi.) O gece, rüyâsında göründü bir evliyâ. Ve ona buyurdu ki: (Vefâsızdır bu dünyâ. Âhirete yönel ki, budur işin esâsı. İnsan, cam parçasıyla, değişir mi elması?) Sabah uyandığında, kalbinde mevkî, makam, Düşüncesi, sevgisi, silinip gitmişti tam. Artık o, bir kenara bırakarak dünyâyı, Aramaya başladı "Âlim" ve "Evliyâ"yı. Her kim haber verseydi, bir "Velî"yi kendine, Onu arar ve bulur, giderdi sohbetine. Kendisi anlatır ki: Onsekizdi tam yaşım. "Seyyid Nûr"dan bahsetti, bana bir arkadaşım. Bu ismi işitince, elimde olmadan hiç, Tam kapladı kalbimi, bir ferahlık ve sevinç. Hattâ henüz görmeden, tutuldu kalbim ona. Büyük bir iştiyâkla, vardım huzûrlarına. İlk defâ gördüğümde bu "İslâm büyüğü"nü, Anladım Hak katında olan üstünlüğünü. Sünnet-i seniyyeye bağlı idi o gâyet, Dînin emirlerine, ederdi tam riâyet. Mübârek cemâlinden, sanki "Nûr" akıyordu. Sohbetinin feyzleri, cana can katıyordu. İyice anladım ki: "Rabbini arıyanlar, Onun himmeti ile, çabuk kavuşuyorlar. Kalbi hasta olanlar, görse onu bir defâ, O sohbetle, kalbine, gelirdi nûr ve safa"

.Mazhar-ı Cân-ı Cânân

"Müjdeleri doğrudur" "Mazhar-ı Cân-ı Cânân", evliyâdan bir kişi. Sünnet-i seniyyeye muvâfıktı her işi. Bir gün, talebesiyle yolculuğa çıktılar. Bir miktar yol gidince, yorulup acıktılar. Çok da yolları vardı, henüz daha gidecek. Ve lâkin yanlarında, yoktu hiçbir yiyecek. Tanıdık ev de yoktu misâfir kalmak için. Açlıktan, tâkatları kalmadı hiç birinin. Talebeler, bir şeyi merak ederdi ki hep, "Hocamız bu hususta, ne düşünürler acep?" "Mazhar-ı Cân-ı Cânân" vâkıf olup bu hâle, İçinden duâ etti Allahü zülcelâle. Henüz geçirmişti ki, bu duâyı o kalbden, Önlerine, "Bir sofra" geliverdi gâibden. Üstünde, çeşit çeşit var idi nefis taam. Âfiyetle yiyerek, ettiler yola devam. Bir miktar yol gidince, acıktı onlar yine. Tekrar "Bir sofra" geldi, gâibden önlerine. Gidecekleri yere, gidip gelene kadar, O sofra, önlerine gelip gitti bu karar. Bir gün de, dostlarından dedi ki biri ona: (Duâ et, Hak teâlâ bir oğul versin bana.) Çok severdi bu zâtı, Mazhar-ı Cân-ı Cânân. O, buna güvenerek, yapıştı kaftanından. Dedi: (Müjde vererek, sevindir şimdi beni. Yoksa kat'î sûrette, bırakmam eteğini.) Gözlerini kapayıp, daldı murâkabeye, Verdi sonra müjdeyi, o sevdiği kimseye. Buyurdu ki: (Üzülme, ol müsterîh ve rahat. Verecek Hak teâlâ sana erkek bir evlât.) Hakîkaten bir sene zaman geçti aradan. Ona, bir "Erkek çocuk" ihsân etti Yaradan. Çok büyük bir velîydi, "Mazhar-ı Cân-ı Cânân". Talebeye müjdeler verirdi zaman zaman. Lâkin inkâr edenler vardı ki kendisini, Yine yalanladılar sözlerinin hepsini. Onların inkârını anlayınca, bu sefer, Buyurdu: (İnanmıyan bir kimse varsa eğer, Önceki velîlerden, seçelim de bir hakem, Bizim sözlerimizi, doğrulasın o mâdem.) Dediler ki: (En büyük hakem Resûlullahtır. O tasdîk eder ise, o müjdeler de haktır.) Mazhar-ı Cân-ı Cânân buyurdu: "Peki âlâ". Fâtiha-i şerîfe okuyarak evvelâ, Rûhuna gönderince Peygamber-i zîşânın, Hepsi, Resûlullahı görüverdi ansızın. (Mazharın müjdeleri doğrudur) buyurdular. İşitip, herbirisi ona tâbi oldular.

.Mazhar-ı Cân-ı Cânân

"Şehîd olmak isterim!" Henüz vefât etmeden, birkaç gün önce idi. Rabbine kavuşmanın, şevk ve sevincindeydi. Âhirete göçmesi olmuşken böyle yakın, İnsanlar, sohbetine gelirdi akın akın. Talebesinden biri, "Sıla"ya gitmek için, Huzûruna gelerek, istedi ondan izin. Buyurdu: (Güle güle, emânet ol Allaha. Lâkin görüşemeyiz senin ile bir daha.) Diğer talebeleri, duyunca bu sözleri, Ağlayıp, herbirinin yaşla doldu gözleri. Birkaç gün kalmıştı ki vefâtına nihâyet, Talebeyi toplayıp, son defâ etti sohbet. Buyurdu ki: (Kalbimden, her neyi geçirdimse, Ve hangi bir nîmete kavuşmak istedimse, Hak teâlâ hepsini, eyledi bana ihsân. Her arzuma kavuşmam, oldu kolay ve âsân. "İslâm-ı hakîkî"yi nasîb etti nihâyet. Verdi sâlih amelle, istikâmet, kerâmet. Tasavvufta, ne kadar derece varsa eğer, Rabbimiz, herbirini kıldı bana müyesser. Elde edemediğim, kaldı ki bir tek makam, O da "Şehîd olmak"tır, budur şimdi bana gam. Kavuştum tasavvufta makamların hepsine. Şimdi arzum, ermektir "Şehîdlik" rütbesine. Hocalarımın çoğu, şehâdet şerbetini, İçerek bitirdiler, en son nefeslerini. Ve lâkin yaşlandım ben, zaîf düştü vücûdüm. Yoktur cihâd edecek bir kuvvetim ve gücüm.) Mazhar-ı Cân-ı Cânân, bu son sözleri ile, "Şehîdlik arzusu"nu getirdi böyle dile. Son günleri idi ki, o yer ahâlisinden, Huzûruna gelenler, artmıştı eskisinden. Binyediyüz seksenbir mîlâdî senesinde, Ve "Muharrem" ayının, yedinci gecesinde, Mübârek hânesinin önüne bir aralık Yabancı kimselerden, doldu bir kalabalık. Niyetleri kötüydü, bilhassa üç kişinin. Isrâr ediyorlardı içeri girmek için. Nihâyet izin alıp, hânesine girdiler. Bunlar "Moğol" kâfiri ve "Mecûsî" idiler. Hem de tanımazlardı kendisini o zaman. Sordular ki: (Sen misin, Mazhar-ı Cân-ı Cânân?) (Evet, benim) deyince, durmayıp onlar daha, Hücûm edip, hançerle başladılar vurmaya. Ağır yaralanarak yıkıldı yere hemen. Üç gün sonra, Rabbine kavuştu ebediyyen. On Muharrem, "Aşûre" ve "Cumâ" akşam vakti, O da, şehîd olarak Hakka oldu mülâkî.

.Mazhar-ı Cân-ı Cânân

"Mazhar-ı Cân-ı Cânân", bir âlim ve velî zât. Sohbeti, gönüllere olurdu âb-ı hayât. Üstâdına ihlâsı, sevgi ve muhabbeti, Fevkalâde çoktu hem, ona teslîmiyyeti. Buyururdu: (Her neye kavuştuysam ben eğer, Hocamın sâyesinde, oldu hepsi müyesser. Bir müslümân, ne kadar etse de çok ibâdet, "Allahın rızâsı"na ermesi zordur elbet. Kulun ibâdetleri, ne kadar olsa iyi, Yine de zor kazanır, "rızâ-i ilâhî"yi. Lâkin "Sevgi" beslerse, bir mübârek "Velî"ye, Kavuşturur o onu, rızâ-i ilâhîye. Allaha çok yakındır, evliyâlar, velîler. Onların kalplerine girmektir asıl hüner. Kazanabilmek için onların sevgisini, Ne hüneri var ise, göstermeli hepsini.) "Mazhar-ı Cân-ı Cânân", birkaç talebesiyle, Kabristana gitmişti, ziyâret gâyesiyle. Bir kabrin baş ucunda, oturarak bir miktar, Teveccüh eyledi ki: "Nîmet mi, azap mı var?" Hasredince tamâmen bu işe himmetini, Hak teâlâ gözünden, kaldırdı perdesini. Hakîkati keşfedip, buyurdu ki: (Bu kabir, Büyük günâh işliyen bir kadına âittir. Ve şu anda kabrinde, "Cehennem ateşi" var. Îmânlı mı, değil mi, henüz değil âşikâr. Benim, "Yetmiş bin" adet, önceden okuduğum, "Kelime-i tevhîd"i buna bağışlıyorum. Dünyâdan, "Îmân ile" ayrılmışsa o şâyet, Bu azaptan kurtulup, olur ehli seâdet.) Sonra, o sevapları bağışlayıp kadına, Tekrar teveccüh etti kadının mezarına. Az sonra buyurdu ki: (Şükür elhamdülillah. Kadının günâhını affetti şimdi Allah. Acı azap çekerken kabrinde biraz önce, Şimdi ondan kurtulup, gark oldu bir sevince.) Sohbet ediyordu ki, talebeyle bir zaman, İhtiyâr biri geldi, bu zâta inanmıyan. Dedi ki: (Bu hocanın halleri rahmânî mi? Yoksa şeytânî midir, hem bunun var mı ilmi?) Bu sözler, talebeye çok fenâ etti tesir. "Mazhar-ı Cân-ı Cânân" oldu çok müteessir. Hiddetle ona dönüp, eyledi "Sert" bir nazar. Çırpınmaya başladı, yerlerde o ihtiyâr. Anladı "Sert kaya"ya çarptığını ve lâkin, Dedi ki: (Affet beni, Allah rızâsı için.) O, elini uzatıp, kaldırdı onu yine. Bir şey olmamış gibi, geldi eski hâline.

.Mazhar-ı Cân-ı Cânân

"Mazhar-ı Cân-ı Cânân", büyük âlim ve velî. Binlerce müslümâna olmuştu fâideli. Yediği lokmalarda, titiz idi gâyetle. "Şüpheli" bir yemeği, yemezdi kat'iyetle. Bir gün "Gâfil" birine âit olan bir ekmek, Verdiler, bir lokmacık yedi o bilmiyerek. Mübârek kalplerine, bu bile verdi zarar. Ondan kurtulmak için, eyledi çok istiğfâr. "Mazhar-ı Cân-ı Cânân" buyurdular ki yine: (Faydalı olmalıdır, yemek, onu yiyene. Acıkınca yemeli, doymadan kalkmalıdır. Hiç yememekten ise, bu, daha faydalıdır.) Bir gün "Sohbet" hakkında, buyurdu ki o yine: (Evliyânın sohbeti, lâzımdır her mü'mine. Susuzluktan kurumuş, ölmüş olan topraklar, "Yağmur suları" ile, nasıl ki canlanırlar. Bilgisizlik yüzünden, ölü kalpler de böyle, Hayâta kavuşurlar, "Evliyâ sohbeti"yle. Lâkin âhir zamanda gelen bâzı mü'minler, "Sohbet ehli" birini, bulamıyabilirler. Ve eğer sohbet ehli bir "Velî" bulunmazsa, Onların kitâbından okumalı bilhassa. İnsan, kitap okumaz ve gitmezse sohbete, O kimse, yavaş yavaş yaklaşır felâkete. Bu hâlin, insanlarda birinci alâmeti, Girer onun kalbine "Para-pul" muhabbeti. İkinci nişânı da şudur ki, o müslümân, Başlar lezzet almaya her "günâh" ve "haram"dan. Üçüncü alâmeti, o kimse, yavaş yavaş, Edinir kendisine bir de "Kötü arkadaş". Eskiden çok sevdiği mü'min kardeşlerinin, Sevgileri, kalbinden silinir o kimsenin. Kimde bu alâmetler başlarsa belirmeye, Baksın o, kendisine, çeki düzen vermeye.) Bir gün de buyurdu ki: (Kardeşlerim, çok gece, Düşünür, uykum kaçar, sabahlarım öylece. Derim ki: "Bu insanlar, niçin inanmıyorlar? Halbuki âhirette "Cehennem" var, "azap" var. Şimdi, günâh içinde yaşasalar da, fakat, Yarın, karşılarına çıkacak bu hakîkat. Niçin göremiyorlar onlar bu hakîkati? Halbuki âhirette, Cehennem var, bu kat'î. Îmânları olsaydı keşke her kişinin de. Yarın yanmasalardı "Cehennem ateşi"nde". Sonra, duâ ederim Rabbime ağlıyarak: "Yâ Rabbî, azâbına kılma bizi müstehak. Îmân ve hidâyet ver bilcümle insanlara. Yarın atılmasınlar, şiddetli azaplara." )

.Kutbüddîn-i Bahtiyâr Kâkî

Binikiyüz otuzbeş yılında bu büyük zât, Hindistân'ın "Delhi"de, eyledi Hakk'a vuslat. Hâlen de "Nûr" saçılır kabrinden pek ziyâde. Ziyâret eyliyenler, eder çok istifâde. Bir buçuk yaşındayken, babası etti vefât. Annesi meşgûl oldu, yetişmesiyle bizzât. "Muînüddîn-i Çeştî" adında bir evliyâ, Bir gün, bir vesîleyle gelmiş idi oraya. "Onyedi" yaşındayken "Kutbüddîn-i Bahtiyâr", Görünce, kalbi ona meyletti bî-ihtiyâr. Talebesi olmayı istedi birdenbire. Kabûl etmesi için, yalvardı bu "Velî"ye. O dahî kalp gözüyle, yüksek istîdâdını, Görüp kabûl eyledi, bu istek ve arzını. O büyük evliyâdan, çok feyiz, nûr ve himmet, Alarak, tasavvufta yetişti en nihâyet. "Kutbüddîn-i Bahtiyâr" anlatır ki: Bir kere, Bir arkadaşım ile, çıkmıştık bir sefere. Bir nehrin kenarında, mola verip oturduk. Garip bir hâdiseye orada şâhit olduk. Biz, nehrin kenarında otururken hâsılı, Baktık, koca bir "Akrep" gidiyor hızlı hızlı. Dedim ki: (Bak bu akrep, sür'atli gidiyor pek. Onun bu gidişinde, bir hikmet olsa gerek.) O da hak verdi bana, tâkip ettik hayvanı. Sonra gördük ilerde, büyükçe bir "Yılan"ı. O akrep, soktu gidip yılanı bir yerinden. Koca yılan, ânında kıvrılıp öldü hemen. Biz, bunun hikmetini düşünüyorduk ki tam, Baktık ki, çok yakında yatmış uyur bir "Adam". Hiç bir şeyden habersiz, çok derin uykudaydı. Ne "Akreb"in ve ne de "Yılan"ın farkındaydı. Düşündük ki: "Bu kişi, mübârek olsa gerek. Ki, akrep hizmet etti yılanı öldürerek." Lâkin fenâ bir koku gelirdi üzerinden. Meğer o, şarap içip, o yere sızmış hemen. Çok şaşırıp, bir mânâ ararken bu işe biz, Şöyle bir nidâ duyduk, gâibden gâyet vecîz: (Eğer biz lütfumuzu, hep iyi insanlara, Saçsaydık, kim bakardı cümle günâhkârlara?) O adam, bu ses ile uyandı uykusundan. "Yılan"ı da görünce, sarardı korkusundan. Lâkin biz anlatınca, herşeyi kendisine, "Nedâmet yaşı" doldu o anda gözlerine. Başladı ibâdete, içkiyi bırakarak. "Yetmiş" defâ hac yaptı, hem de yaya olarak. İlim ve ibâdete sarılarak o günden, Oldu hem zamanının "büyük âlim"lerinden

.Kutbüddîn-i Bahtiyâr Kâkî

"Kutbüddîn-i Bahtiyâr", o yerin sultâniyle, Bir gün geziyorlardı, kol kola, sevgi ile. "Maiyyet-i sultân" da gelirlerdi geriden. Önlerine, ağlıyan bir kadın çıktı birden. Sultâna yaklaşarak, dedi ki: (Ey efendim! Bizi nikâh edin ki, çok zor vaziyetteyim.) Hükümdâr şaşırarak, sordu ki o kadına: (Kiminle nikâhlanmak istersin, söyle bana.) "Kutbüddîn Bahtiyâr"ı göstererek o kadın, Dedi: (Şu kimse ile nikâhımızı yapın. Sebebine gelince, inanın ki ey sultân! Gayri meşrû olarak hâmileyim ben ondan.) Bu sözler karşısında, "Kutbüddîn-i Bahtiyâr", Sultân ve adamları, hep hayrette kaldılar. Reddettiler ise de, böyle bir iddiâyı, Temizlemek lâzımdı, lâkin bu iftirâyı. "Kutbüddîn-i Bahtiyâr" dönüp "Ecmir"den yana, Arz etti kalbi ile bu işi üstâdına. "Muînüddîn Çeştî" ki, üstâdı bu kişinin. Ondan, yardım ve medet istedi bu iş için. İki yer arasında, ikiyüzellisekiz , Kilometre mesâfe var idi hiç şüphesiz. Herkes hayret içinde beklerken, o saatta, "Muînüddîn-i Çeştî" göründü az uzakta. Herkes onu görünce, daha çok şaşırdılar. Koşarak, tâzim ile onu karşıladılar. "Kutbüddîn"e dönerek, buyurdu ki: (Evlâdım! Ne için biraz önce istedin bizden yardım?) O ise kederinden hiç konuşamıyordu. Ağlayıp, gözlerinden yaşlar boşanıyordu. Üstâdı biliyordu bu işi firâseten. İftirâcı kadından tarafa döndü hemen. Dedi: (Ey bu kadının karnında olan çocuk! Soracağım suâle, cevap ver bana çabuk! Şu ahlâksız kadının doğru mu iddiâsı? Değilse, sen beyân et, nedir bunun esâsı?) Büyük merak içinde beklerken o an herkes, O kadının karnından, duyuldu şöyle bir ses: (Benim annem olacak bu şerefsiz kadının, Sözleri iftirâdır, inanmayın siz sakın! Bu kadın, edebsizin, ahlâksızın biridir. Bu yüzden üzülüp de, olmayın müteessir. "Kutbüddîn Bahtiyâr"ı, bâzı çekemiyenler, Onu, halkın gözünden düşürmek istediler. Bunu tatbîk için de, buldular bu kadını. Ve ona yaptırdılar alçak plânlarını.) O kadının karnından, gelince böyle bir ses, Böylece hakîkati öğrenmiş oldu herkes.

.Kutbüddîn-i Bahtiyâr Kâkî

"Kutbüddîn-i Bahtiyâr", yaparak çok ibâdet, Allahü teâlâdan etmezdi bir an gaflet. Fakîrâne bir hayât yaşıyordu ekseri, Zîrâ böyle olmaktı, onun bütün isteği. Halbuki "Sultân" bile, emrini bekliyordu. "Bir işâret buyurun, bize kâfî" diyordu. Buna rağmen, kimseden etmezdi bir şey talep, Yine fakirlik ile yaşamak isterdi hep. Mübârek hanımları, bakkaldan, borç olarak, Almak istediğinde mutfağa biraz erzak, O bakkalın hanımı, ona, uygun olmıyan, Sûrette davranınca, üzüldü o gün bundan. "Kutbüddîn Bahtiyâr"a eyleyince bunu arz, Buyurdu ki: (Ey hanım, şu odaya gel biraz.) Odanın köşesini gösterip dedi ki: (Bak! Her ne zaman istersen, "Besmele" okuyarak, O anda ihtiyâcın ne kadarsa ey hâtun! O kadar "Kâk" bulursun, üzülüp olma mahzûn.) Kutbüddîn Bahtiyâr'ın, burada "Kâk" diyerek, Buyurduğu o nesne, "Kek" idi, yâni "Ekmek". İsminin sonundaki "Kâkî" kelimesi de, Bu vak'a üzerine söylendi o devirde. Bir gün, saray nâzırı "İftihârüddîn Aybek", Bu mübârek velînin huzûruna gelerek, Dedi ki: (Ey efendim, falan falan köylerin, Bütün gelirlerini, eğer ki varsa izin, Bağlamak istiyoruz, hep zât-ı âlînize. Siz de sarf edersiniz, onu talebenize.) O dahî cevâbında buyurdu ki: (Ey nâzır! Oturduğun halının ucunu biraz kaldır.) O, halının ucunu biraz çevirdiğinde, Gözleri açılarak, kaldı hayret içinde. Zîrâ görüyordu ki, altında o halının, Sanki bir nehir gibi, akıyordu hep "Altın." Dedi: (Biz, bunu bile istemezken hey evlât! Dediğin köylere mi edeceğiz iltifât? Ey vezîr, haydi şimdi gidiniz de bu defâ, Gelmeyin bu teklîfle yanımıza bir daha.) Vezîr, "Peki" diyerek, ayrıldı huzûrundan. Daha çok kıymet verdi, o zaman ona sultân. Yine başka bir zaman, hediye getirdiler. Onu dahî reddedip, şöyle cevap verdiler: (Bizim büyüklerimiz, kimseden bir menfaat, Kabûl etmediler ki, alayım ben de evlât. Eğer kabûl edersem, yarın, mahşer gününde, Ben mahcûb olmaz mıyım o büyükler önünde?)

.Kutbüddîn-i Bahtiyâr Kâkî

"Muhabbet şehîdi!.." Bu büyük zât, ömrünün son yirmibeş yılında, Rahatça uyumadı yatıp da yatağında. Kendisini görmeye gelseydi âşıkları, Onlarla sohbet için, çıkardı az dışarı. Derdi: (Ey kardeşlerim, Allahtan çok korkunuz. Resûlü de çok sevip, Ona tâbi olunuz. Saadetlerin başı, o Resûle uymaktır. Ona uyulmaz ise, pişmânlık muhakkaktır.) Böyle deyip giderdi, tekrar aynı yerine. Ve "Aşk-ı ilâhî"yle, yanardı kalbi yine. Sonra bu muhabbetle, geçerdi kendisinden. Ve yanıp kavrulurdu, onların sevgisinden... Yine böyle kendinden geçmişti ki bir saat, Rûhunu, bu haldeyken vererek etti vefât. Bu "Aşk"la kavuştuğu içindir ki Rabbine, "Muhabbet şehîdi" de, denilir kendisine. O, nasîhatlerinde derdi ki: (Ey insanlar! Çok yemek yemeyin ki, ağırlık, gaflet basar. Çok az da yemeyin ki, yapılmaz sonra tâat. Her şeyin hayırlısı, olandır orta, vasat. Yine giyinirken de, "Orta yol"u seçiniz. Gösterişten kaçarak, pek sâde giyininiz. Fâidesiz işlerle, bırakın uğraşmayı. Kerîh görün ve hattâ onlardan konuşmayı. "Bâyezid-i Bistâmî" buyurdu: Senelerce, Nefsimi ıslâh için, çalıştım gündüz gece. Onu öldürmek için, nice mücâhedeler, Yapıp, sonra baktım ki, ölmemiş nefsim meğer. Çok üzülüp, nefsime bir nazar ettiğimde, Hâlâ "Gurur" ve "Kibir" görüverdim kendimde. Halbuki ömür boyu, Rabbime kulluk ettim. Ona lâyık ibâdet yapmayı çok istedim. Buna kavuşmak için, gayret ettim bir nice. Ve sabahlara kadar, namâz kıldım çok gece. Yine de namâzlarım, olmadı Ona lâyık, Allaha boyun büküp, yalvardım şöyle artık: (Yâ Rabbî, bunca yıldır ettimse de çok gayret, Yine de sana lâyık yapamadım ibâdet. Bâyezid'e yakışır oldu hep namâzlarım. Sana lâyık ibâdet nasîb et ey Allahım! Kırk sene, riyâzetle uğraştım nefsim ile. Onu öldürmek için, yıllarca çektim çile. Rabbime, şu şekilde yalvardım ki velhâsıl: Rızâna, ne sûretle olurum acep vâsıl?) Bana ilhâm geldi ki: (Şu testinle, şu âbân, Gönlünde bulundukça, olmaz bana kavuşman.) Kalbimden çıkarınca, o "Testi"yle "Âbâ"yı, Ancak kazanabildim, o ilâhî rızâyı.

.Alî Râmîtenî

Hâcet kapısı!.. İslâm âlimlerinin çok büyüklerindendir. Evliyâ-yı kirâmdan, çok yüksek bir velîdir. Çok kısa bir zamanda, bitirdi tahsîlini. "İlm-i bâtın"ın dahî ikmâl etti hepsini. Üstâdından aldığı feyiz, nûr ve hidâyet, Sâyesinde, kemâle erişti en nihâyet. Elinin emeğiyle kazanıp yerdi helâl. "Dokumacılık" ile, eder idi iştigâl. O, dokumacıların pîridir ki hem yine, Bu yüzden, "Pîr-i nessâc" denilir kendisine. Binüçyüzyirmisekiz yılında, bu büyük zât, "Yüzotuz" yaşlarında, Hârezm'de etti vefât. Kabrinden "Nûr" yayılır cihâna pek ziyâde. Ziyâret eyliyenler, ederler istifâde. Bir gün, hânelerinde kalmadı hiç yiyecek. Yoktu misâfirine bir şey ikrâm edecek. Çok üzüntü olmuştu, bu, evdeki ıyâle. Talebesinden biri, vâkıf oldu bu hâle. Bir pilicin içini, pirinçle doldurarak, Pişirip, takdîm etti, onu ikrâm olarak. Dedi ki: (Ey efendim, hoş görün lütfen bizi. Ve kabûl buyurun bu küçük hediyemizi.) Hocası çok sevinip, sürûr geldi kalbine. O akşam ikrâm etti, onu misâfirine. Huzûruna çağırdı sonra o talebeyi. Buyurdu ki: (İkrâmın, oldu makbûl ve iyi. Senin dahî şu anda, bir murâdın var ise, Şimdi hâcet kapısı açıktır, söyle bize.) O genç dedi: (Ey hocam, bir arzum var ki benim, Sizin gibi olmaktır hayâtta tek emelim.) Buyurdu ki: (Evlâdım, bu, çok ağır iş fakat. Bu sıkleti çekmeye, sende yok güç ve tâkat. Çökerse, ezilirsin bu yük omuzlarına. Başka şey talep eyle, tavsiyem budur sana.) Genç yine ısrâr edip, dedi ki: (Ey üstâdım! Sizin gibi olmaktan başka yok bir murâdım.) "Peki âlâ" buyurup, o genç talebesine, Kuvvetli bir teveccüh buyurdu kendisine. Onun bu himmetiyle, bir anda o genç kişi, Onun derecesine erişti, oldu işi. Fakat öyle bir hâle geldi ki o sevgiyle, Kendinden geçti hemen, o hâlin tesiriyle. O sıkletin altında, ezildi hakîkaten. "Kırk gün" yaşıyabildi, o günden îtibâren. Kırkıncı gün, bu yüke tâkat getiremeyip, Teslîm etti rûhunu, nihâyet "Allah!" deyip. Bir anda, kendi gibi olunca o da azîz, "Azîzân" dedi ona, artık büyüklerimiz.

.Nasıl kurtuldu?

Şöyle nakledilir ki: Bu zâtın zamanında, Sâlih bir kimse vardı "Seyyid Atâ" adında. Bu kişi, bu velîyle ettiyse de mülâkât, "Büyük zât" olduğunda, şüphesi vardı fakat. Bu yüzden ona karşı, şânına yakışmıyan, Bir davranış içinde bulunmuştu bir zaman. Lâkin tam o günlerde, dağdan haydut kimseler, Bu kişinin köyüne baskın düzenlediler. "Bir oğlu" var idi ki, aldılar onu esir. Seyyid Atâ, bu hâle oldu çok müteessir. Kendine bu belânın, nereden geldiğini, Yakînen anlıyarak, ayıpladı kendini. "Özür dilemek" için bu büyük evliyâdan, Büyükçe bir ziyâfet tertîb etti o zaman. Gâyesi, almak idi o velînin gönlünü. Şehrin eşrâfını da çağırmıştı o günü. Sofralar kuruldu ve hazırlık oldu tamam. Mevcut idi sofrada, çeşitli türlü taam. Hep gelmişler idi ki, sâir dâvetlileri, "Alî Râmîtenî" de teşrîf etti içeri. O zaman Seyyid Atâ, konuştu gâyet vecîz. Dedi: (Ey dâvetliler, hoş geldiniz hepiniz. Hamdü senâ olsun ki Allahü teâlâya, Pîrimiz şerefine, geldik biz bir araya. Yemeğe, ilk evvelâ başlamadan pîrimiz, El uzatmamalıyız yemeğe hiç birimiz.) O, büyük bir edeble böyle söylediğinde, Henüz başlamamıştı "Alî Râmîtenî" de. Kalbinde, ona karşı duydu sevgi, merhamet. Şefkatle ona dönüp, buyurdu ki nihâyet: (Ey Seyyid, senin oğlun gelmedikçe buraya, Ben de uzatmıyorum elimi bir lokmaya.) Henüz bitmemişti ki, işbu temennîleri, Seyyid Atâ'nın oğlu giriverdi içeri. Çocuğu görür görmez evdeki dâvetliler, Hayret ve sevinç ile, hep "tekbîr" getirdiler. O dahî çok sevinip, gördüğünde oğlunu, Sarılıp sordu hemen, nasıl kurtulduğunu. O dedi: (Onbeş günlük, çok uzak bir mahâlde, Mahbûs bulunuyordum, ellerim bağlı halde. Bir de baktım, burada buluverdim kendimi. Bilmem ki nasıl geldim, kim çözdü ellerimi?) Bu işin içyüzünü ederken herkes merak, "Seyyid Atâ", sevinçle ayak üzre kalkarak, Dedi ki: (Hamd ve senâ olsun ki Rabbimize, Böyle büyük bir velî ihsân eyledi bize. Oğlumun, bu belâdan halâsına tek sebep, Yüksek üstâdımızın bir himmeti oldu hep.)

."Bu, nasıl kimse?"

Bir gün, bu "Velî" zâtın geldi ki kalplerine: "Göç edip yerleşeyim, Hârezm vilâyetine." Sonra, yakınlarıyla bu beldeye geldiler. Kenar bir mahallede, oturmak istediler. Hârezm sultânına da, iki talebesini, Gönderip, tembîh etti şöyle demelerini: (Fakir bir dokumacı, gelmiştir şehrinize. İkâmet etmek için, muhtâçtır izninize.) Yine tembîh etti ki: (Verirse eğer izin, Mühürlü bir vesîka isteyin bunun için.) Onlar, "Peki" diyerek, hükümdâra gittiler. Huzûruna çıkarak, bu şeyi arzettiler. Sultân dahî kırmayıp, bu iki talebeyi, Verdi istedikleri o "Mühürlü belge"yi. Alıp, hocalarına getirdiler o saat. O da alıp, cebinde sakladı onu bizzât. O günden îtibâren, gidip pazar yerine, Bir iki işçi alıp, götürürdü evine. Derdi ki: (Ne kadardır sizin bir yevmiyeniz? Biraz sohbet dinleyin, bugün de isterseniz. Ücretleriniz benden, sohbete gelin bize. Alın ikindi vakti, ücretiniz ne ise.) Bu teklîf, işçilere câzip geldi be gâyet, Zîrâ ücret hazırdı, çekmeden hem de zahmet. Lâkin eve gidenler, o sohbetin tadından, Hiç istemiyorlardı ayrılsınlar yanından. Günden güne artardı cemâati hâliyle. Dolup dolup taşardı, hânesi insan ile. Bâzıları, sultâna verdiler bu haberi, Dediler: (Şehrimize, geldi ki hoca biri, İnsanlar, can atarlar gitmek için o zâta. Ve ona hizmet için, yarışırlar âdetâ. Bu gidişle insanlar, öyle gelir ki bize, Onu sultân seçerler, Hârezm'de yerinize. Şimdiden çâresine bakmazsanız siz fakat, Yakında gidebilir elinizden saltanat.) Bir telâşa kapıldı, duyunca bunu sultân, "Şehri terk etsin!" diye, imzaladı bir fermân. O dahî, "İlk fermân"ı gösterip gelenlere, Buyurdu ki: (Bunu da, o vermişti bizlere. İnkâr ediyor ise sultân bu imzâsını, Biz hemen terk ederiz, âcilen burasını.) Onun bu cevâbını sultâna iletince, "Bu, nasıl kimse?" diye merak etti iyice. Sohbetini dinlemek gâyesiyle, o dahî, Geldi bu evliyânın evine bizâtihi. Sohbetini dinleyip, oldu hayrân ve meftûn. Talebesi içine katıldı o da onun.

.Alî Râmîtenî / Kemâle gelmek için

"Alî Râmîtenî" ki, büyük bir evliyâdır. Her bir nasîhatinde, Rabbânî tesir vardır. Buyurdu ki: (Bu yolda, kemâle gelmek için, Çok gayret göstermesi lâzım gelir kişinin. Yapsa da senelerce mücâhede, riyâzet, Yine de zor erişir maksadına o gâyet. Lâkin bir "Yol" vardır ki, riyâzetten ayrıca, İnsanı, maksûduna kavuşturur kolayca. Bu da, "Bir evliyânın kalbinde yer almak"tır. Ve "Bir gönül ehlinin, gönlünü kazanmak"tır. Zîrâ cenâb-ı Allah, çok sever bu kulları. Onların hürmetine, açar çok kapıları. Kalpleri, "Nazargâh-ı ilâhî"dir onların, Mahrum kalmaz hiç biri, o kalpte olanların.) "Alî Râmîtenî"nin sohbetine, her yandan, İnsanlar, akın akın gelirlerdi durmadan. Dolup boşalıyordu, gece gündüz hânesi. Zîrâ onun sohbeti, cezb ederdi herkesi. Bir "Hoca" var idi ki o devirde çok zengin, Uğraşırdı, herkesi kendine çekmek için. Ziyâfetler verirdi, şehrin ahâlisine. Ki, herkes onu sevip, gelsinler hânesine. Lâkin gelen olmazdı yine ona çok kişi, O ise anlamayıp, merak etti bu işi. Ve bir mektup yazarak Alî Râmîtenî'ye, Dedi ki: (Herkes size geliyor, acep niye? Ben, yemekler yedirip, yapsam da çok ihsânlar, Yine bana değil de, size gelir insanlar.) Buyurdu ki: (Hikmeti şöyledir ki bu işin, Siz hizmet yaparsınız, "Halka yaranmak" için. Bizimse, yoktur aslâ böyle bir düşüncemiz, "Allahın rızâsı"dır yegâne, tek gâyemiz. Kim "Halkın rızâsı"nı düşünürse, mâlesef, İnsanların nezdinde, bulamaz izzet, şeref. Kim de, "Hak rızâsı"nı düşünürse sırf eğer, İnsanlar nezdinde de kazanır kıymet, değer.) Dediler ki: (Efendim, duâ ediyoruz hep. Lâkin kabûl olmuyor, sebebi nedir acep?) Buyurdu ki: (Haramdan yer ise eğer bir kul, Hak teâlâ indinde, duâsı olmaz kabûl. Hiç günâh işlemiyen bir ağız ile şâyet, Her kim duâ ederse, kabûl olur o elbet.) Biri de, kendisinden isteyince nasîhat, Buyurdu ki: (Evlâdım, nefsine verme fırsat. Zîrâ nefs-i emmâren, "Kâfir"dir senin şu an. Ve "Allaha düşman"dır, sen de ol ona düşman. Onun hîlelerine aldanma hiçbir işte. Yoksa, çok pişmân olur ve yanarsın ateşte.)

.Üstâda sevgi...

"Emîr Hüsrev Dehlevî", vaktiyle Hindistân'da, Âlim ve velîlerden biriydi o zamanda. Çocuk yaşında bile, çok bağlıydı dînine. Götürmüştü babası, "Hâce Nizâmeddîn"e. Girerken babasıyla tam dergâhtan içeri, Dedi ki: (Babacığım, siz yürüyün ileri.) Kendisi geri kalıp, temiz düşüncesiyle, Şu beytleri okudu, yanık çocuk sesiyle: (Bu garip âşık Hüsrev, şu an kapınızdadır. İçeri girmek için, müsaade var mıdır? Eğer izin olursa, girecektir içeri. İzin verilmez ise, gidecek dönüp geri.) Nizâmeddîn Evliyâ, hizmetçisine derhal, Buyurdu: (Kapıdaki âşığı içeri al!) O zaman "Emîr Hüsrev" girdi memnûniyetle. Bağlandı hocasına tam bir teslîmiyyetle. Bu hâdiseden sonra, yıllar geçti aradan. Hindistân'ın köyünden, çok fakir bir müslümân, "Hâce Nizâmeddîn"in, duydu cömertliğini. Huzûruna gelerek, arz eyledi hâlini. Onunsa, yalnız bir çift "Eski ayakkabı"dan, Gayri yoktu bir şeyi, verdi onu kapıdan. Lâkin fakir, daha çok ihsânlar bekliyordu. "Böyle yüce kimseden, bu da çok az" diyordu. Nihâyet geri dönüp, geceledi bir hânda. O gün "Emîr Hüsrev" de, tesâdüfen o anda, Ticâretten dönerken, o da, o hana indi. "Mücevherât işi"yle uğraşırdı, zengindi. Gece yatıp, dedi ki sabah uyandığında: (Hocamın kokusunu duyuyorum bu handa.) Arayıp, en nihâyet o fakiri buldular. (Nereden geliyorsun?) diye ona sordular. Dedi ki: (Nizâmeddîn Evliyâ'ya uğradım. Bir çift eski pabuçtan gayri şey alamadım.) Hocasının aşkıyla yanan Hüsrev Dehlevî, Dedi ki: (Bu pabucun, pek yüksektir değeri. Ey kişi, bütün malım, cümle mücevherlerim, Senin olsun, yeter ki bu pabuç olsun benim.) Fakir, hayret içinde dedi ki: (Bu, doğru mu? Bir çift eski pabuçla, hiç bunlar bir olur mu?) Buyurdu ki: (Âh keşke, sen de bunu bilseydin. Bundan da fazlasını verirdim, isteseydin.) Bu zât buyuruyor ki: (Hiç beğenme kendini. Zîrâ bu hal, yok eder iyi amellerini. Bir kul, ibâdetinde bulursa noksan, kusur, O ibâdet, indallah kabûle lâyık olur. Zîrâ kusur görürse insan bir amelinde, O iş kıymet kazanır, Hak teâlâ indinde.)

.Ölüm uyandırmadan!

İslâm âlimlerinin çok büyüklerindendi. İnsanların kalbine, feyiz verenlerdendi. "Ârif-i Rîvegerî" hazretlerine gidip, Yetişti tasavvufta, o zâta hizmet edip. Hem maddî, hem mânevî ilimlerin hepsini, Bu üstâdından alıp, ıslâh etti nefsini. Bu yolda, tam olarak yetişince, nihâyet, Hocası, kendisine verdi mutlak icâzet. Buyurdu ki: (Gaflete dalmayın ki siz sakın, "Ölüm var" ve belki de eceliniz çok yakın. Dünyâ, bir "İmtihân"dır, ölümle sona erer. Ve ecel, peşinizden sizi hep tâkîb eder. Ölüm uyandırmadan, uyanın ki şimdi siz, Yoksa, mahşer gününde pişmânlık çekersiniz.) Derdi ki: (Bu dünyâya eylemeyin muhabbet. Zîrâ ona, Rabbimiz vermiyor zerre kıymet. Merhamet eyleyin ki kullarına Allahın, Allah da, âhirette acısın size yarın.) Talebesi içinden, "Alî Râmîtenî"yi, Çok sevip, tasavvufta yetiştirdi çok iyi. Resûlullahtan gelen feyzleri, aynen yine, "Alî Râmîtenî"nin akıttı saf kalbine. Bir gün, bu talebesi ederken zikre devam, Geldi onun yanına, "Hızır" aleyhisselâm. Hürmetle karşılayıp, sordu ona bir suâl: (Kim vardır bu zamanda ehl-i ilim, ehl-i hal?) Buyurdu ki: (Ey Alî, "Mahmûd İncirfağnevî", Kendine uyulacak büyük âlim ve velî. Her kim ona uyarsa, halâs olur gafletten. Kurtulur tez vakitte, dünyâya muhabbetten.) Bir gün de, giderlerken talebeyle bir yere, Havada beyaz bir "Kuş" gördüler birden bire. Başları üzerine alçalarak bir hayli, Konuştu açık açık: (Kâmil er ol, yâ Alî!) Pek çok duygulanarak böyle söylemesinden, Talebenin bir çoğu, geçmişti kendisinden. Biraz sonra, gelince yine kendilerine, Sordular hikmetini Alî Râmîtenî'ye. Buyurdu: (O, "Mahmûd-u İncirfagnevî"dir ki, Vermişti Hak teâlâ ona bu kerâmeti. O, yükselmiş olduğu çok yüksek makamında, Yetişir insanlara, en sıkışık ânında. Şu anda, filân kimse, alır son nefesini. Ziyârete gidiyor, uçarak kendisini. Zîrâ duâ etmişti o kişi daha önce, "Yâ Rab, gönder bir velî, bana ecel gelince." Şeytânlar, şimdi ona olmuşlardır musallat. Onları kovmak için, gidiyor şimdi bizzât.)

.Muhammed Bâbâ Semmâsî

"Belâ" değil "Âfiyet" iste! Allah adamlarından, çok büyük bir velîdir. Derecesi yüksek ve kerâmet sâhibidir. "Alî Râmîtenî"nin mübârek sohbetinde. Yetişerek, kemâle geldi nihâyetinde. "Kasr-ı hinduvân" diye, bir köy vardı ki meşhur, "Behâeddîn Buhârî", bu beldede doğmuştur. Lâkin henüz doğmadan ve işitilmeden adı, Onun geleceğini, müjdeledi üstâdı. Şöyle ki, her geçişte, o, Kasr-ı Hinduvân'dan, Derdi: (Bana, bir koku geliyor ki buradan, Zuhûr eder bu yerde, çok büyük bir evliyâ. İnsanların kalbine, saçar o nûr ve ziyâ.) Gelince yine bir gün, bu bereketli yere, Buyurdu ki: (O koku, fazlalaşmış bu kere. Öyle zannederim ki, o, gelmiştir dünyâya. Büyüyüp yetişince, bu dîni eder ihyâ.) Bunu söylediğinde hakîkaten bu velî, Henüz "Üç gün" olmuştu, o, dünyâya geleli. Dedesi, kucağına alarak torununu, Bu "Bâbâ Semmâsî"ye getirdi derhal onu. Görür görmez, kavuştu bir sevinç ve huzûra. Buyurdu: (Kabûl ettik bunu biz evlâtlığa.) Sonra Emîr Külâl'e buyurdu ki: (Ey oğlum! Bunun yetişmesini, sana ısmarlıyorum.) Ne zaman ki, gelmişti o, evlenme çağına, Geldi "Bâbâ Semmâs"ın mübârek ocağına. Huzûruna çıkmadan, mescide girdi önce. Secdeye kapanarak, duâ etti şöylece: (İlâhî, belâlara, türlü sıkıntılara, Sabredebilmem için, güç kuvvet ver bu kula.) Oradan, üstâdının yanına gelir gelmez, Buyurdu ki: (Evlâdım, öyle duâ edilmez. Allahtan "Belâ" değil, hep "Âfiyet" istenir. "Yâ Rab, beni rızâna vâsıl et" demelidir.) Berâber yemek yiyip, kavuştu iltifâta. Gözü, ondan gayriyi görmüyordu âdetâ. Yüksek teveccühüne nâil olup, o yine, Ellerini öperek, dönüyorken evine, Ona bir "Ekmek" verip, buyurdu ki: (Evlâdım! Al bunu, belki yolda birine olur lâzım.) Düşündü ki: "Yemeği yemiştik biz halbuki. Verdikleri bu ekmek, neye lâzım olur ki?" Yolda misâfir oldu, bir fakirin evine. Gördü ki, muhtâç idi bir "Ekmek dilimi"ne. Ekmeği ona verip, öğrendi hikmetini. Anladı üstâdının büyük kerâmetini.

.Seyyid Emîr Külâl

"Bu işin hikmeti ne?" "Esseyyid Emîr Külâl", gençlik senelerinde, Geçerdi vakitleri, güreş minderlerinde. Yine bir gün, çıkmıştı meydana, güreş için. Şöyle geldi kalbine seyirciden birinin: "Bu seyyid delikanlı, uğraşıyor güreşle. Halbuki uygun değil, uğraşması bu işle." O, böyle düşünürken, uyukladı o ara. Gördü ki, kendi batmış "Çirkef dolu" çukura. Tam boğulacaktı ki, o anda "Emîr Külâl", Gelip, pislik içinden kurtardı onu derhal. Uyanınca gördü ki, o güreş ermiş sona. "Emîr Külâl" yaklaşıp, şöyle söyledi ona: (Kardeşim, benim gâyem şudur ki güreşmekten, Senin gibilerini kurtarayım çirkeften.) Yine bir gün, meydanda, güreş ediliyordu. Çok insanlar toplanmış, onu seyrediyordu. O zamanda âlim ve büyük bir velî olan, "Muhammed Bâbâ Semmâsî" geçiyordu oradan. O da durup, yoluna bir miktar verdi mühlet. "Seyyid Emîr Külâl"i seyretti uzun müddet. Şaşırdı talebeler üstâdın bu hâline. Dediler ki: (Acabâ, bu işin hikmeti ne?) Hocaları, onlara buyurdu ki o zaman: (Güreşenler içinde, vardır ki bir pehlivân, Onun bereketiyle, ilerde çok kişiler, Evliyâlık yolunda, maksada erişirler.) Üstâdları, onlara, bu sözü söyler iken, "Seyyid Emîr Külâl"le göz göze geldi birden. Bu büyük evliyâyı görünce "Emîr Külâl", Kapladı kendisini, mânevî büyük bir hâl. Onun câzibesiyle, güreşi bırakarak, Üstâdın huzûruna geliverdi koşarak. "Semmâsî" hazretleri, bir mıknatıs misâli, Çekmişti kendisine "Seyyid Emîr Külâl"i. Bu zât, bir sohbetinde buyurdu ki: (Ey insan! Sakın gâfil olma ki, geçiyor çünkü zaman. Resûlün buyurduğu o azap ve acılar, Elbette bir gün gelip, olacak hep âşikâr. Bir yanda "Nefis, şeytân", bir yanda "Kötü yârân", İnsanları aldatıp, söylerler türlü yalan. Halbuki bilmeli ki, "İmtihân"dır bu dünyâ. Öyle çabuk geçer ki, sanki tatlı bir rüyâ. Nasıl ki bunca ömür, çabuk geçtiyse eğer, Bundan sonraki dahî, öyle sür'atli geçer. Öyleyse ey müslümân, kendine gel ki artık. Yoksa, hiç fayda etmez son andaki pişmânlık. Şimdi geçir vaktini, hizmet ve ibâdette. Zîrâ sonsuz rahatlık, olacak âhirette.)

.Seyyid Emîr Külâl

Bir nazarı yetti! "Mevlânâ Celâleddîn" adında âlim bir zât, Sohbet ediyordu ve dinliyordu cemâat. Tasavvuf ehli olan velîlerden, erlerden, Onlarda hâsıl olan fevkalâde hallerden, Bahsedip, en sonunda dedi ki: (Ey cemâat! Böyle velî kişiler bulunmaz şimdi fakat. Keşke böyle evliyâ bulunsaydı da şu an, Huzûrunda diz çöküp, ayrılmasaydık ondan.) Cemâatin içinde, "Seyyid Emîr Külâl"in, Talebesi vardı ki, söz için aldı izin. Dedi: (Var ki şu anda, böyle büyük bir velî, Sarmıştır bu cihânı, feyiz ve bereketi.) Mevlânâ Celâleddîn, dedi ki: (Nerde bu zât? Gidip de, ayağına yüz süreyim ben bizzât.) Dedi: (Benim üstâdım, "Seyyid Emîr Külâl"dir. Aradığınız gibi, velî ve ehli haldir. Lüzum yok hem de sizin oraya gitmenize. Çok arzu ederseniz, o gelir bizzât size. Eğer cânü gönülden, isterseniz görmeyi, O, sizden fazla ister, yanınıza gelmeyi. Yeter ki, kalbinizden geçiriniz şu anda. Teşrîf eder üstâdım, göz kırpacak zamanda.) Mevlânâ Celâleddîn, kapadı gözlerini. Kalbinden isteyince teşrîf etmelerini, O anda, hep ayağa kalktı bütün cemâat. Zîrâ girdi içeri, nûr yüzlü "Velî" bir zât. Mevlânâ Celâleddîn, hayret etti bu hâle. O anda âşık oldu, "Seyyid Emîr Külâl"e. Allahın dostu olan, Esseyyid Emîr Külâl, Buyurdu ki: (Kardeşim, size âit işbu hâl. Zîrâ içinizdeki bu muhabbet, bu arzu, Bizi çekip, buraya getirmiştir doğrusu. Bir mü'min, tam ihlâsla ister ise bir şeyi, Kavuşturur o şeye, Allah da o kimseyi.) Mevlânâ Celâleddîn, dedi ki: (Ey efendim! Talebeniz olmayı, candan arzu ederim.) Buyurdu: (Evlâtlığa kabûl ettim seni ben.) Peşinden bir "Teveccüh", bir "Nazar" etti hemen. Tasavvufta, ne kadar makam varsa, hepsini, Bir anda geçirterek, 'tamam etti' işini. Dediler ki: (Efendim, Mevlânâ, bunca sene, Çalıştı, varamadı yine de gâyesine. Hiç kâfî gelmedi de, gayretleri o kadar, Yetti şimdi bir anlık teveccühle bir nazar.) Buyurdu ki: (Bu işler, böyle olur esâsen. Hem de, onun herşeyi hazırdı önce zâten. Bir "Teveccüh" ve "Nazar" lâzımdı yalnız ona. O da hâsıl olunca, kavuştu murâdına.)

.Seyyid Emîr Külâl / "Kâbe buradan görülür mü?"

Evliyânın büyüğü, eşi yoktu himmette. Devrinin bir tekiydi, ilim ve mârifette. Sâyesinde çok insan bulmuştu hidâyeti. Daha doğmadan önce, görüldü kerâmeti. Ziyâret maksadıyla bir gün "Emîr Külâl"i, Medîne'den bir grup, ilim ehli ahâli, Buhârâ'ya gelerek, sordular birisine: (Nasıl gidebiliriz, Suhârî beldesine?) Baktılar ki herbiri, ilim ehli insanlar. Sordu ki: (Suhârî'de, sizin ne işiniz var?) Dediler: (Emîr Külâl, oluyor üstâdımız. Kendisini ziyâret etmektir maksadımız.) O zât, "Emîr Külâl"in vefât eylediğini, Söyleyince, bir keder kapladı her birini. Dediler: (Üstâdımız, mâdem ki etmiş vefât, Bâri oğullarıyla kuralım bir irtibât.) Onlar ile görüşüp, çok sohbet eylediler. Bir ara, oğulları şöyle suâl ettiler: (Medîne beldesine hiç gitmedi babamız. Peki, nasıl oluyor, o sizin üstâdınız?) Dediler: (Emîr Külâl, o yerlerde meşhurdur. Bizden başka, bir nice talebesi mevcuttur. Hele hac mevsiminde, gelirdi o muhakkak. Bu sene gelmeyince, hepimiz ettik merak. Bizim diyârımızda, çok sevilir, tanınır. Ona talebe olan, binlerce kimse vardır.) Bir gün sohbet ederken, "Esseyyid Emîr Külâl", Kapladı kendisini, mânevî tatlı bir hâl. Hem de hac mevsimiydi, anlatıyordu haccı. Buyurdu ki: (Şu anda görüyorum hüccâcı.) Hak teâlâ perdeyi, kaldırdı gözlerinden, Ve gördü "Beytullah"ı, oturduğu yerinden. Hüccâc ne yapıyorsa Beytullah'ta o sıra, Görerek, anlatmaya başladı insanlara. Lâkin biri vardı ki, orada olanlardan, Düşündü ki: "Hiç Kâbe, görülür mü buradan?" Onun düşüncesini anladı "Emîr Külâl". Lütfedip, huzûruna çağırdı onu derhal. Buyurdu ki: (Ey kişi, biraz yum gözlerini. Bak, sen de göreceksin benim gördüklerimi.) O kişi, gözlerini kapayınca, ânında, Buluverdi kendini, Beytullah'ın yanında. Ve gördü ki, Kâbe'yi tavâf eder hacılar. Hattâ aralarında, "Emîr Külâl" dahî var. Uzun müddet seyredip, açınca gözlerini, Bildi Emîr Külâl'in büyük kerâmetini. Ellerine kapanıp, af diledi kendinden. İstifâde etmeye başladı sohbetinden.

.Seyyid Emîr Külâl / "Sen kendine zarar verdin!"

"Seyyid Emîr Külâl"le bir gün talebeleri, Ziyârete giderken birlikte kabirleri, Yolda, koca bir "Arslan" çıktı karşılarına. Talebeler korkarak, çekildiler bir yana. Ve lâkin "Emîr Külâl" korkmadı zerre kadar. Buyurdu ki: (Korkmayın, o bize yapmaz zarar.) Sonra ona yaklaşıp, tutunca yelesini, Başını yere koyup, çıkarmadı sesini. Hürmet gösterir gibi hareketler yaparak, Ayrılıp gitti geri, sanki mahcûb olarak. Talebeler, bu hâle taaccüb ettiler hep. Dediler ki: (Efendim, bu nasıl iş ki acep? Arslanın, size karşı olan bu hareketi, Çok hayret verdi bize, nedir bunun hikmeti? Arslan sizi görünce, mahcûb oldu âdetâ. Bir vahşî hayvan iken, sizden korktu o hattâ.) Buyurdu: (Kardeşlerim, kim korkarsa Allahtan, Onun mahlûkları da, çekinir, korkar ondan. Aksine bir insan ki, Allahtan korkmaz ise, Mahlûklara karşı da, korkak olur o kimse.) Bir gün, talebesiyle câmiye giderlerken, Bir çocukla babası, geliyordu ilerden. Çocuk, "Emîr Külâl"i görünce sevdi onu. Ve sordu babasına, onun kim olduğunu. O ise, sevmiyordu "Seyyid Emîr Külâl"i. Hattâ onun hakkında, konuştu lâubâli. Emîr Külâl işitip, buyurdu ki adama: (Bana değil, kendine zarar verdin sen ama. Bir Allah adamına, kim ederse hakâret, İflâh etmez o artık, fecîdir sonu gâyet.) Çok zaman geçmedi ki, "Uyuz" oldu o kimse. Bir çâre bulamadı her kime gitti ise. Nereden geldiğini, anladı bu illetin. Dedi: (Emîr Külâl'e çabuk beni iletin.) Götürüp arz ettiler, bunu "Emîr Külâl"e. Buyurdu: (Maalesef, o dönmez iyi hâle. Hakkını, ona helâl etse de Emîr Külâl, Önceki evliyâlar, kat'iyyen etmez helâl. O, büyük insanlardan 'ok'u yedi bir defâ. Ona çâre bulamaz, gitse de ne tarafa.) Oradan ayrılarak, gidiyorken evine, Düşüp öldü, bir çâre bulamadan derdine. Buyurdu: (Ey insanlar, sevmeyin bu "Dünyâ"yı. Ve aslâ unutmayın Allahü teâlâyı. Bir günâh karşısında, korkun ki O'ndan gâyet, Bundan daha kıymetli, yoktur başka ibâdet. Kim Allahtan korkarsa, siz dahî korkun ondan. Ve lâkin hiç korkmayın, Allah'tan korkmayandan.)

.Seyyid Emîr Külâl / "Sana müjdeler olsun!"

Bir gün "Emîr Külâl"le, yanında talebeler, Sohbet ediyorlardı oturmuşlar berâber. Bir ara, güzel yüzlü bir genç girdi içeri. Selâm verip, edeble oturdu diz üzeri. Sohbetin arasında, o gence, Emîr Külâl, Dönüp suâl etti ki: (Oldu mu o iş ikmâl?) Dedi ki: (Bitirmeye, gece gün ettik devam. Sizin himmetinizle, çok şükür oldu tamam.) Sonra izin isteyip "Seyyid Emîr Külâl"den, Kalktı ve konuşmadan, çıkıp gitti o yerden. Ve lâkin talebeler, hayret etti bu hâle. Sormaya çekindiler bunu Emîr Külâl'e. Bir tânesi, koşarak peşinden o gidenin, Sordu ki: (Ey arkadaş, sen kimsin, niye geldin?) Dedi: (Emîr Külâl'in talebesiyim ben de. İkâmet etmekteyim şu anda Rum elinde. Şehrimizde, bir câmi inşâ ediliyordu. Ve bu işle, üstâdım hep ilgileniyordu. Bize emretmişti ki, biterse inşâ eğer, "Câmimiz bitti" diye, bana da verin haber. Ben de, üstâdımızın bu emri üzerine, Geldim, haber vereyim bunu kendilerine.) Talebe anladı ki, hocası "pek yüksek"miş. Dünyânın her yerini meğer irşâd edermiş. Bir gün de, talebeden var idi ki birisi, Bir gece, sardı onu hocasının sevgisi. Düşündü ki: "Gideyim üstâdımın yanına. Ve suâl edeyim ki, emriniz var mı bana?" Gelip gece yarısı, odasına girince, Gördüğü manzaraya, hayret etti bir nice. Şöyle ki, kalabalık var idi bir cemâat. Belliydi ki, hepsi de âlim ve velî bir zât. Sessiz otururlardı, başları önlerinde. Rûhânî hava vardı, odaya girdiğinde. Hem öyle kalabalık idi ki bu gelenler, Talebe, oturmaya güçlükle buldu bir yer. O da başını eğip, bekledi biraz, fakat, Az sonra fark etti ki, yok olmuş o cemâat. Odada, kendisiyle, var idi Emîr Külâl. Dedi ki: (Ey efendim, nedir bu gördüğüm hal?) Buyurdu ki: (O zâtlar, "Ricâl-ül gayb"den idi. Geçmiş evliyâların rûhâniyetleriydi. Öyle büyüklerdir ki evlâdım o "Velîler", Öldükten sonra bile, dîne hizmet ederler. Az önce, o mübârek zâtlarla berâberdik. "Dîne hizmet" babında, müşâvere ederdik. Onların sohbetinde, sen dahî hazır oldun. Bu, çok büyük nîmettir, sana müjdeler olsun.)


.Seyyid Emîr Külâl / Vasiyeti ve vefâtı...

Evliyânın büyüğü, esseyyid "Emîr Külâl". Etmemişti ki henüz âhirete intikal, Ölüm hastalığında, bildi ki yaklaştı "mevt". Talebeyi toplayıp, eyledi bir vasiyyet. Buyurdu ki: (Ey benim makbûl talebelerim! Aranızdan ayrılmam, yaklaştı zannederim. Dinleyin, vasiyyetim şu ki size en evvel, "Dînin emirleri"ni öğrenin çok mükemmel. Çünkü Resûlullaha tâbi olmaz iseniz, Yarın mahşer gününde, pişmânlık çekersiniz. Kardeşlerim, az dahî dalmayın ki "gaflet"e, Yarın düşmiyesiniz, ebedî felâkete. Temiz olması için kalbin, dilin, bedenin, Temiz ve helâlinden yemeği huy edinin. Eğer bir lokma dahî, "haram"dan yerse bir kul, Hak teâlâ indinde, duâsı olmaz kabûl. Nitekim bir hadîste buyuruldu: "Bir kimse, Haram karıştırmadan, kırk gün helâl yer ise, Allah, "Nûr"la doldurur o kişinin kalbini. Ve giderir gönlünden, dünyâ muhabbetini." Kardeşlerim, sakının her haram ve günâhtan. Zîrâ daha kıymetli bir amel yok "Takvâ"dan. Nasıl ki, beldeleri ayıran hudut vardır, Dînin hudûdu ise, "haram" ve "günâh"lardır. Ve nasıl cezâ varsa, hudûdu geçenlere, Allah da cezâ verir, günâh işliyenlere. Yaptığınız her işten, "hesap" var âhirette. Cevap veremezseniz, cezâsı var elbette. Öyleyse, cevapları hazırlayın şimdiden. Ki, halâs olasınız Cehennem ateşinden.) Vasiyyeti bildirip, çekildi odasına. Ve üç gün, hiç çıkmadı talebe arasına. Sonra çıktı dışarı, bulunca biraz sıhhat. Gördü ki, mescidine toplanmış çok cemâat. Dediler: (Odanızdan çıkmayınca siz üç gün, Talebeler, bu yüzden oldu mahzûn ve üzgün.) Buyurdu: (Bu müddette, tefekkür ettim ki hep, "Benim ve talebemin, ne olur hâli acep?" Gâibden bir ses bana, dedi: "Yâ Emîr Külâl! Sana ve talebene, erişmez o gün zevâl. Hepinizi, tamâmen affetti hak teâlâ. Size azâb olunmaz, düşünme bunu aslâ. Hattâ mutfağınızdan uçan bir tek sineğin, Konduğu kimseler de, affoldu senin için.") Sonra da, "Şehâdet"i söyleyip bu büyük zât, Bir Perşembe gecesi, fecirde etti vefât.

.Ahmet Abdülhak Radulî

"Bir misâfir gelecek!.." Hindistân'da yetişen, bir büyük evliyâ zât. Bindörtyüz otuzüçte, orada etti vefât. Zâhirî ilimleri öğrenip pek mükemmel, "Tasavvuf"a girmeyi istedi bir an evvel. Bir "Mürşid" aramaya başladı bu iş için. Lâkin bulamayınca, üzüldü için için. Zirvesine çıkınca bu arzusu onun tam, Uyurken, kendisine olundu şöyle ilhâm: "Aradığın o rehber, "Pâni-püt" şehrindedir. Git ona hizmet et ki, o seni ilerletir." Sabahleyin uyanıp, bu huzûr ve sevinçle, Ona kavuşmak için, yola çıktı acele. O zât, "Celâleddîn-i Pânî Pütî" idi ki, Keşf olundu ona da, onun yolda geldiği. Hemen talebesine buyurdu ki: "Çocuklar! Yemekler pişirin ki, bir misâfirimiz var. Çabucak donatın ki, çok mükemmel bir sofra, O kıymetli misâfir, teşrîf eder az sonra." Hakîkaten birazdan, misâfir geldi atla. Onu karşıladılar, büyük bir iltifâtla. Lâkin o, görünce bu büyük tezâhürâtı, Oradan geri dönüp, sür'atle sürdü atı. Zîrâ o düşündü ki: "Aradığım bu değil. Büyükler, debdebeye, dünyâya etmez meyil." Gördüğü manzarayı, "Dünyâlık" zannederek, İçeriye girmeyip, o yeri eyledi terk. O gün akşama kadar, at sürdü bu niyetle. Akşam vakti, bir yere ulaştı âfiyetle. Birisine sordu ki: (Bu şehrin adı nedir?) O, dedi ki: (Buraya, "Pâni-püt" şehri denir). Hayret edip dedi ki: "Bu nasıl iş ki acep, Bu gün aşama kadar, yoldayım halbuki hep." Dinlenip, sabahleyin at sürdü yine tekrar. Yine akşam üzeri, bir yerde kıldı karar. İlk gördüğü kişiye, sordu o vilâyeti. (Pâni-püt'tür) deyince, daha arttı hayreti. Sabahı bekliyerek, tekrar çıktı sefere. Maksadı, "Pâni-püt"ten gitmekti başka yere. O gün akşama kadar, hiç durmadan sürdü at. Yine de "Pâni-püt"den çıkamadı o fakat. Aynı dergâh önünde buldu yine kendini. O zaman idrâk etti, bu işin hikmetini. Düşündü ki: "Herhalde, bu zâttır aradığım. Ve onun elindedir demek ki benim bağım. Zîrâ ben istedikçe, terk edeyim bu yeri, O, mânevî bağ ile, çekti hep beni geri." Büyük bir iştiyâkla, inip girdi dergâha. O zâttan feyz alarak, vâsıl oldu Allaha.

.Alâüddîn-i Attâr

Peki demek... "Alâüddîn-i Attâr", büyük bir velî idi. Çok zengin ve soylu bir âileye sâhipti. Gitti bir gün hazreti "Bahaddîn Buhârî"ye, Dedi: (Kabûl buyurun, beni talebeliğe.) Buyurdu ki: (Öyleyse, bir sepet elma alıp, Kendi mahallenizde, sat onları bağırıp.) Ânında (Peki) dedi Alâüddîn-i Attâr. Bağırıp elma sattı, o gün akşama kadar. O akşam, hocasının geldi hânelerine. Arz etti ki: (Getirdim emrinizi yerine.) Buyurdu: (Bu elmaya, biraz daha elma kat. Yarın, kardeşlerinin dükkânı önünde sat.) Yine (Peki) dedi ve az daha elma aldı. O dükkânlar önünde, devamlı elma sattı. Ve lâkin kardeşleri, onu böyle görünce, Maksat ve gâyesini anlamadılar önce. Dediler ki: (Kardeşim, rezîl ettin bizi sen. Maksadın para ise, verelim ne istersen. Elma satacak kadar düşmedik çok şükür biz. Lâkin senin yüzünden, rezîl olduk hepimiz.) Ve lâkin "Alâüddîn" duymuyordu bunları. Ve onun tek gâyesi, satmaktı elmaları. Ertesi gün, olmuştu hocasına talebe. (Peki) dediği için, kavuştu bu devlete. Hocası "Behâeddîn Buhârî", bu sebepten, En çok onu severdi, yüzlerce talebeden. Diğerleri, çok merak ederlerdi hep bunu: (Hocamız, ne sebepten bizden çok sever onu?) Bir gün nehir yanında, sohbet ediyor iken, (Alâeddîn kalk!) diye, seslendi ona birden. Bütün talebeleri bekliyorken merakla, Buyurdu: (Alâeddîn, şu akan nehre atla!) (Peki) deyip, kendini attı nehir içine. Devam etti hocası, kalan sohbetlerine. Talebeler, çok hayret içinde kaldı lâkin. Zîrâ nehir içinde, kayboldu Alâeddîn. Birkaç saat geçince, hocaları, âniden, (Alâeddîn çık!) diye, seslendi ona birden. Çıktı nehir içinden bu ikinci emirle. Baktılar, elbisesi ıslanmamıştı bile. O, bir gün buyurdu ki: ("Kul hakkı" mühimdir pek. Âhirete kalırsa, çetin olur ödemek. Hanımlarınız ile, helâllaşın bu yüzden. Hattâ helâllaşmadan çıkmayın evinizden. Hassas davranılırsa islâma tâbiyette, Bir kırgınlık, üzüntü vukû bulmaz elbette. Nerede ihtilâfa düşerse birileri, "İslâma uymamak"tan vukû bulur ekseri.

.Alâüddîn-i Attâr / Tuğla yastık!

"Alâüddîn-i Attâr", büyük âlim, evliyâ. Onun gelmesi ile, aydınlandı bu dünyâ. Babası, Buhârâ'da hayli zengin bir zâttı. Öldüğünde, geriye pek fazla mal bıraktı. Ve lâkin "Alâüddîn", hiç almadı para, mal. Bahaddîn Buhârî'ye talebe oldu derhal. "Dünyâya meylederim" diye o, çok korkarak, Almamıştı evine, ne bir yorgan, ne yatak. O, bütün dikkatini, vermişti derslerine. Tek gâyesi, uymaktı üstâdının emrine. Hocası "Behâeddîn Buhârî" hazretleri, Görüp "Alâüddîn"in kalbindeki cevheri, Bir gün eve gelince, dedi ki hanımına: (Kızımız, bülûğuna erince, söyle bana.) Zaman sonra, hanımı verince bu haberi, Geldi "Alâüddîn"in yanına kendileri. Gördü ki, ders çalışır, üstünde bir "Hasır"ın. Hemen kalktı ayağa, onu görüp ansızın. Bir "Kırık testi" vardı, odanın bir yerinde. Abdestte kullanırdı, namâz vakitlerinde. Bir de "Tuğla" vardı ki, kenarda duruyordu. Gece, yastık yerine, bunu kullanıyordu. Buyurdu: (Alâüddîn, şu ki benim dileğim, İstersen, kızım ile seni evlendireyim.) Arz etti ki: (Efendim, büyük lütuf bu bana. Lâkin maddî bakımdan, imkânım yoktur buna. Bir hasırım, bir tuğlam, bir de testim var kırık. Bu üçünden başkaca, yok bir şeyim dünyâlık.) Buyurdu ki: (Evlâdım, biliyorum hepsini. Bunun için, kızıma lâyık gördüm ben seni. Evlenebilmek için, dünyâlık şart değildir. Rızkınıza gelince, Allah ona kefîldir.) Böylece hocasına "Peki" dedi o hemen. Ve oldu düğünleri, fazla zaman geçmeden. "Behâeddîn Buhârî", cümle talebesiyle, Çalıştı onlar için, ev yapmak gâyesiyle. Her gün öğleye kadar, gayret gösterirlerdi. Öğle vakti, sıcaktan gölgeye gelirlerdi. "Cehennemin yanında, bu sıcak hiçtir" diye, Düşünüp, Alâüddîn gitmezdi hiç gölgeye. Allahü teâlâyı, hiçbir an unutmazdı. Kalbinde, Ondan gayri bir şey bulundurmazdı. Bu zât buyuruyor ki: (Biraz ilim öğrenmek, Nâfile ibâdetten, üstün ve sevaptır pek. Tam tâbi olmak için Resûlullaha, önce, İslâmın ahkâmını öğrenmeli iyice. Sonra, bildiklerini yapmaya sıra gelir. Yâni farzları yapıp, haramdan el çekilir.)

.Alâüddîn-i Attâr / Sevgi kimden?

"Alâüddîn-i Attâr" anlatır ki şöylece: Muhammed Behâeddîn, beni kabûl edince, O kadar çok oldu ki, bağlılığım ve sevgim, Yanından, bir an bile ayrılmak istemezdim. Zîrâ onun yanında kaldığım az bir zaman, Üstündü, onsuz geçen haftalardan, yıllardan. Bir teveccüh etseydi, sevdiği kimselere, Çıkarırdı onları, yüksek derecelere. Bir gün, bana sordu ki: (Seversin beni gâyet. Senden midir, benden mi, kalbindeki muhabbet?) Dedim ki: (Ey efendim, bu sevgi benden, ama, Sizler sebep oldunuz doğru yolu bulmama.) (Peki öyleyse) dedi ve sükût etti birden. Baktım ki, o muhabbet tam silindi kalbimden. Az önce, yanıyorken onun muhabbetiyle, Şimdi o muhabbetten, kalmadı zerre bile. Hatâ eylediğimi anladım ben bu sefer. Anladım ki, o sevgi değilmiş benden meğer. Dedim ki: (Ey efendim, hatâ ettim ben elbet. Zâtınızdan gelirmiş, bendeki bu muhabbet.) O zaman bana bakıp, tebessüm buyurdular. Baktım ki, o muhabbet kalbime doldu tekrar. Bir gün de, talebeden birinin odasında, Diğer talebelerle sohbet ettiği anda, Suâl etti onlara Bahaddîn hazretleri: (Siz mi beni buldunuz, yoksa ben mi sizleri?) Üstâdın suâline cevâben, talebeler: (Efendim, biz fakirler sizi bulduk) dediler. (Öyleyse bulun beni) deyip ordakilere, Gözlerinin önünden, kayboldu birdenbire. Talebeler, çok pişmân oldular sözlerinden. Ağlayıp, yaşlar aktı hepsinin gözlerinden. Dediler: (Ey hocamız, biz kabâhat eyledik. Bizi, zât-ı âlîniz bulmuştur, iyi bildik.) O an, yine bakıp da, gördü ki hepsi bizzât, Yine aynı yerinde oturur mübârek zât. O, bir gün buyurdu ki: (İlim, amel ve ihlâs. İşte islâmiyetin dayandığı üç esas. İhlâsla yapmalı ki, insan her ibâdeti, Yarın mîzân başında, olsun değer kıymeti. İhlâslı amellerle, ihlâssız icrâatlar, Mahşerde, iki kısma yarın ayrılacaklar. "Allah rızâsı" için yapmadıysa bir işi, Rabbinin huzûrunda, mahcûb olur o kişi. Her bir nefes, insana, o ebedî hayâtın, "Sonsuz saâdeti"ni verecek belki yarın. Ve her nefes, insanı, aslâ dayanılmıyan, "Cehennem ateşi"ne götürür belki o an.)

.Alâüddîn-i Attâr / Son nasîhatleri

Hocası "Behâeddîn Buhârî" hazretleri, Onu, kendi yanına oturturdu ekseri. Çok teveccüh ederdi, sık sık ona dönerek. Söylerdi kıymetini, bâzı kere överek. Derdi ki: (Her ne zaman, ben Alâeddînimi, Gördüğümde, muhakkak hâtırlarım Rabbimi.) Henüz hayâtta iken "Behâeddîn Buhârî", Ona havâle etti, cümle talebeleri. "Alâeddîn-i Attâr" buyurdu ki: (Velîler, Kulları, Hak yoluna çekerek yön verirler. Evliyânın sohbeti, aklı kuvvetlendirir. Ve Rabbin rızâsını almaya vesîledir.) Vefâtlarına yakın, cümle talebesini, Huzûruna çağırıp, yaptı vasiyyetini. Dedi: (Birbirinize, eyleyin çok muhabbet. Ve haramdan kaçmaya, gösterin büyük gayret. "Sohbet", mühim sünnettir, devam edin siz buna. Zîrâ kul, sohbet ile kavuşur murâdına. Eğer bulamazsanız, sohbet ehli birini, Okuyun o takdîrde, onun eserlerini. Zîrâ "Kitap okumak", yarısıdır sohbetin. Sohbet yoksa, "Kitâb"ı sakın ihmâl etmeyin. Bu yolda, hiç yılmadan çalışın ki, gün gelir, Senelerin kazancı, bir lâhzada verilir.) Sonra, bel ağrısıyla, tutuldu hastalığa. Bir Perşembe gününde, artık düştü yatağa. Buyurdu: (Kardeşlerim, sakının her haramdan. Bir an gâfil olmayın, Allahü teâlâdan. Günâhlar, büyük-küçük diye ayrılırsa da, Küçük günâhlar dahî, "Büyük"tür esâsında. Çünkü günâh, Allahın nehyettiği bir iştir. İstiğfâr edilmezse, karşılığı ateştir.) Buyurdu: (Müsaadesi olsaydı Rabbimizin, Yüksek himmetleriyle hocam Behâeddînin, Bilcümle insanları, hem de tek bir nazarda, Vilâyet makâmına çıkartırdım bir anda. Fakat Hak teâlânın, bu değildir âdeti. İnsanlar anlıyamaz, nedir bunun hikmeti?) Hastalığı, gün be gün daha şiddetlenince, Yine talebesiyle, sohbet etti bir nice. Buyurdu: (Bu dünyâdan ayrıldı hep velîler. Bâzısı da, yakında gitmek üzeredirler.) Yanlarında birisi, göstererek bahçeyi, Dedi ki: (Şu çiçekler, ne çekici, ne iyi.) Buyurdu ki: (Toprak da, iyi ve güzeldir pek. Bu dünyâya meylimiz, olmadı bu güne dek. Tek üzüntüm şudur ki, ziyârete gelenler, Beni bulamayınca, kalbi kırık dönerler.)

.Ahmed Nâmıkî Câmî / Kırk küp şarap!..

Evliyânın büyüğü, asrının bir tânesi. Sahâbe-i kirâma dayanır sülâlesi. "Kötü arkadaş"ları var idi ki önceden, Yer içip gezerlerdi, hiçbir şey düşünmeden. Hattâ içki içmeyi, âdet edinmişlerdi. "Şarap" için, kırk adet küp alıp dizmişlerdi. Kırkı da, "Şarap" ile dolu idi lebâleb. Alıp getirirlerdi, oradan sırayla hep. Şarap almak sırası, gelince bir gün ona, Gitti sabah merkeple, o küplerin yanına. Lâkin birden şaşırıp, kaldı hayret içinde. Zîrâ hiç içki yoktu, küplerin hiç birinde. Bir şey anlamamıştı, düşündü ki: "Dünkü gün, Hepsi de, şarap ile doluydu bu kırk küpün." Şaşkın halde, oradan yöneldi bağ evine. Oradaki şaraptan, yükledi merkebine. Bu sefer de merkebi yürümüyordu fakat. Ne kadar vurduysa da, diretip etti inât. O sırada gâibden, bir nidâ geldi ona: (Ey Ahmed, suçu yoktur, ilişme o hayvana. O, şimdi sâhip değil kendi irâdesine. Biz mâni oluyoruz, onun yürümesine.) O, bu sesi duyunca, kapandı yere hemen. Dedi: (Tövbe yâ Rabbî, artık içmem bunu ben. Lâkin emir buyur da, şu merkebim yürüsün. Ki, mahcûb olmıyayım arkadaşlara bu gün.) Başladı yürümeye merkebi en nihâyet. Ve arkadaşlarının yanına etti avdet. Şarapları koyarak, çekildi kendi geri. Dediler: (Nerde kaldın, sabah vaktinden beri? Hem niçin çekilirsin, haydi gel de, sen de iç.) Dedi: (Ben tövbe ettim, artık içmiyorum hiç.) Dediler ki: (Ey Ahmed, böyle neler diyorsun? Bırak, şimdi bizimle şaka mı ediyorsun?) Isrâr ettilerse de, "Gel iç" diye ne kadar, Dedi: (İçmiyeceğim, etmeyin fazla ısrâr.) O sırada, gâibden bir ses duydu: (Ey Ahmed! Al ve iç ellerinden, eyleme muhâlefet.) Aldı bu emir ile "Şarab"ı ellerinden. İçti, lâkin o anda hayrette kaldı birden. Zîrâ o içtiğinin, değişikti lezzeti. Şarap, onun elinde olmuştu "Bal şerbeti". Arkadaşlarına da, eliyle etti ikrâm. Onlar dahî içince, şaşkına döndüler tam. Onların içtiği de, olmuştu çünkü "Şerbet". Hepsi, günâhlarına tövbe etti nihâyet. Sonra, eline alıp bir odun kütüğünü, Kırdı hep teker teker, o kırk şarap küpünü

.Ahmed Nâmıkî Câmî / Sözü çok tesirliydi

"Ahmed Nâmıkî Câmî", nice yıllar, dağlarda, Kalarak, riyâzetler çekti hep oralarda. Mânevî bir emirle, sonra bu mübârek zât, Şehre inip, eyledi halka vâ'z-ü nasîhat. Öyle tesir ve fayda vardı ki sözlerinde, Altıyüzbin günâhkâr, tövbe etti elinde. Ebû Sa'îd Ebül Hayr, büyük bir velîydi ki, Bir "Hırka"sı var idi, ibâdette giydiği. "Hazreti Ebû Bekr"e âit olan bu hırka, Elden ele dolaşıp, gelmiş idi bu zâta. Bir gün ona geldi ki, bir mânevî işâret: "Bu hırkayı, Ahmed-i Nâmıkîye teslîm et". Lâkin Ebû Sa'îdin, "Ebû Tâhir" isminde, Bir de oğlu var idi, talebesi içinde. O, şöyle umardı ki: "Değilsem de pek lâyık, Bu hırkayı, ilerde ben giyerim hep artık". Babası, keşf yoluyla onun düşüncesini, Anlayıp, huzûruna çağırdı kendisini. Buyurdu ki: (Ey oğlum, bu, senden daha ehil, Bir mübârek kimsenin olacak, senin değil. Ben vefât eyleyip de, geçince çok seneler, Bir gün, bu medreseden içeri bir "Genç" girer. Sen, başlamış olursun, kürsîde nasîhata. Hemen kalkıp, elinle, giydir bunu o zâta.) Vefât edip, aradan yıllar geçti bir nice. Evlâdı "Ebû Tâhir" rüyâ gördü bir gece. Babası ve yanında bâzı dostları vardı. Heyecânla bir yere doğru gidiyorlardı. Buna dönüp dedi ki babası: (Ey oğlum, bak. Şimdi, "Kutb-u evliyâ" geliyor, uyuma kalk!) O dahî hemen kalkıp, gidince o tarafa, Gördü ki, "Genç" bir kişi, nûr saçıyor etrâfa. Uyanıp, medreseye gitti o sabahleyin. Ve vaaz kürsüsüne oturdu sohbet için. Yeni başlamıştı ki nasîhata, birazdan, Bir "Genç" girdi içeri medrese kapısından. Baktı bu, rüyâsında gördüğü o genç idi. Babası, yıllar önce bunu târif etmişti. Düşündü ki: "Geldi bu, hırkayı istemeye. Lâkin râzı olmuyor nefsim onu vermeye." Böyle düşündüğünü anlayıp o gelen zât, Dedi ki: (Emânete, riâyet lâzım fakat.) Ebû Tâhir, hayretle duyunca ondan bunu, Bildi, ehli kerâmet bir "Velî" olduğunu. O mübârek hırkayı, kalkıp aldı eline. Hürmet ile giydirdi, o gencin üzerine.

.Ahmed Nâmıkî Câmî

"Taşın altını yokla!" "Ahmed Nâmıkî Câmî", çok yüksek bir velîydi. Ve bütün mahlûkâta, pek çok merhametliydi. Cömert olup, herkese yapardı hep iyilik. Her kimin derdi olsa, bu zâta gelirdi ilk. O devirde yaşıyan, vardı ki sâlih bir zât, Zengin olup, yapardı çok hayır ve hasenât. Ve lâkin daha sonra, bütün malı, elinden, Çıkarak, gâyet fakir bir hâle düştü birden. Bunu ise, kimseye gidip diyemiyordu. Ve kimseden hiçbirşey talep edemiyordu. Yaşlıydı, çalışmaya yok idi mecâli de. Bir gün, bu sıkıntıyla otururdu câmide. O anda karşısında, ihtiyâr, pîr-i fânî, Bir kişi zuhûr etti, uzun boylu, nûrânî. "Ahmed-i Namıkî"nin kendisiydi bu gelen. Kurtarmak istiyordu, onu bu kederinden. Selâm verip, yanına oturdu o kimsenin. Buyurdu ki: (Herhalde bir üzüntün var senin.) Dedi: (Evet efendim, sıkıntım var bir hayli. Ve söyliyemiyorum kimseye de bu hâli.) Buyurdu: (Falan yerde, Ahmed-i Nâmıkî var. Ona git, bu derdinle o olur alâkadar.) "Peki efendim" deyip, ertesi gün erkenden, "Ahmed-i Namıkî"nin yanına gitti hemen. Dedi ki. (Şöyle şöyle bir derdim var ki benim, Bir derman bulursunuz, siz buna zannederim.) Buyurdu ki: (Üzülme, her şeyin kolayı var. Bir kapı kapanırsa, açılır çok kapılar. Biz de duâ edelim, inşallah cenâb-ı Hak, Sana, başka yollardan rızık verir muhakkak.) Onun bu sözleriyle, sürûr geldi kalbine. Gitti ve ertesi gün, bu zâta geldi yine. Sordu Nâmıkî Câmî, gelince ona tekrar: (Senin, günlük nafaka ihtiyâcın ne kadar?) O dahî arz edince, buyurdu: (Kolay iştir. Senin işin, şu "Taş"a havâle edilmiştir. Sen, her sabah gelerek, yokla onun altını. Bulacaksın orada, tam o kadar "Altın"ı. Ve lâkin ihtiyâcın ne ise, o kadar al. Fazlasını alırsan, kesilir bu da derhal.) "Peki efendim" deyip, teşekkür eyliyerek, Ayrılıp, hânesine gitti pek sevinerek. Artık her gün, o taşı, gidip kaldırıyordu. Günlük ihtiyâç kadar, "Altın"ı alıyordu. Bu kişi, ömrü bitip vefât etti nihâyet. Evlâdı da, oradan aldılar uzun müddet. Ve lâkin ihtiyâçtan, bir gün fazla aldılar. Ertesi gün gidince, artık bulamadılar.

.Ahmed Nâmıkî Câmî

"Kabâhat bende değil!" Bir gün "Ahmed-i Câmî", Herat'a gitmek için, Yola çıktı, kimseye bir haber vermeksizin. Ve lâkin Herat'lılar, bunu haber alarak, Döküldüler yollara, genç ihtiyâr, cümle halk. İki saatlik yoldan, onu karşıladılar. Ve bir "Taht"a oturtup, omuzda taşıdılar. Bereketlenmek için, bu hizmetle her biri, Birkaç adım taşıyan, çekiliyordu geri. Bu şekilde, Herat'a varınca en nihâyet, Müftînin konağında, eylediler ikâmet. "Abdullah Zâhid" diye, o yerde biri vardı. Bayram günleri hâriç, her gün oruç tutardı. Yaptığı içindir ki, böyle fazla ibâdet, Herkes, onu sever ve sayarlardı be gâyet. "Ahmed-i Nâmıkî"nin Herat'a teşrîfini, İşitince, bir merak sardı onun içini. Hanımına dedi ki: (Herat'a biri gelmiş. Bir gidip de göreyim, nasıl bir kimse imiş?) O dedi: (Bu niyetle gitmen doğru değildir. Çünkü o, Hak katında çok büyük bir velîdir. İstifâde etmeyi, kalbinden eyle niyet. Ve her ne emrederse, aynen eyle riâyet.) Lâkin o, bu sözlerden pek de hoşlanmıyarak, Dedi: (Sen anlamazsın, otur da işine bak.) Giyinip çıktı sonra, onu dinlemeksizin. Geldi, "Ahmed Câmî"yi imtihân etmek için. Ve lâkin girer girmez, Nâmıkî Câmî, ona, Buyurdu: (Yapar mısın, söylesem bir iş sana?) Dedi: (Doğru ve güzel bir işse dediğiniz, Ne için yapmıyayım, nedir o, söyleyiniz?) Buyurdu ki: (Öyleyse, geri dön şimdi derhal. Şu karşıki kasaptan, bir but kuzu eti al. Oradan bakkala git, biraz yağ, biraz pekmez, Alıp, kendi elinle evine götür bu kez. Pişir kuzu etini, tatlı yap pekmezi de. Oturup, hanımınla yiyin neş'e içinde.) O, bunları duyunca, düşündü: "Yemek nedir? Ben, bir şey yemiyorum gündüz otuz senedir." Buyurdu ki: (Ey zâhid, yanlış bu düşündüğün. Haydi git, dediğimi icrâ eyle sen bugün. Bizi vesîle edip, duâ et bir de Hakk'a. Murâdın her ne ise, kavuşursun mutlaka.) Adam "Peki" diyerek, o şeyleri yaptı hep. Sonra Hak teâlâdan, şu şeyi etti talep: Dedi ki: (Yâ ilâhî, kalp gözümü aç benim. Şehrin dört tarafında, ne varsa hep göreyim.) Duâsı kabûl olup, açıldı kalp gözleri. Gördü şehir içinde olan cümle şeyleri.

.Ahmed Nâmıkî câmî / "Ben kim oluyorum ki!"

"Ahmed-i Nâmıkî"yi, Herat'ta bir gün yine, Abdullah-i Ensârî, dâvet etti evine. Tam çıkıyorlardı ki, durdu bu mübârek zât. Buyurdu: (Beklememiz gerekiyor bir saat. Zîrâ dertli bir yolcu, geliyor bize şu an. Gelir de bulamazsa, üzülür o müslümân.) Hakîkaten aradan geçince tam bir saat, Hanım ve çocuğuyla, geldi bir müslümân zât. Dedi: (Biz, filân yerden, buraya geliyoruz. Size, bir derdimizi arz etmek istiyoruz. Şöyle ki, verdi Allah bize hayli vâridât, İhsân etti ayrıca, bir tek de "erkek evlât". Yoktur bu oğlumuzdan başka bir evlâdımız. Lâkin bu da "Âmâ"dır, işte budur acımız. Gösterdik çok tabîbe, dolaştık diyâr diyâr. Lâkin buna, hiçbiri, çâre bulamadılar. İşte bu maksat ile geldik huzûrunuza. Ki, duâ edesiniz bu âmâ yavrumuza.) Ahmed Nâmıkî Câmî, dinleyip o geleni, Buyurdu: (Çok isterdim, yapayım dileğini. Lâkin ölü diriltmek ve âmâ gözü açmak, "Îsâ Nebî"ye âit bir mûcizedir ancak. Ahmed kim oluyor ki, ondan, öyle bir duâ, Almak için, uzaktan geldiniz tâ buraya?) Lâkin sonra üzülüp, daldı bir tefekküre. Buyurdu: (O çocuğu, getirin bu fakîre.) Getirdiler çocuğu, bir hayli sevinerek. Çocuğu, tam önüne oturtup o mübârek, İki baş parmağını, sürerek gözlerine, Buyurdu ki: (Açılın Allahın izni ile!) O anda şifâ verdi, çocuğa cenâb-ı Hak. Ve görmeye başladı, herşeyi net olarak. Babası çok sevinip, dedi ki: (Ey efendim! İnanın sanki şu an, dünyâlar oldu benim. Merâkım şu ki fakat, biz duâ isteyince, Niçin duâ etmekten çekindiniz ilk önce? "Ahmed kim oluyor ki duâ etsin" dediniz. Hikmeti ne idi ki, sonra duâ ettiniz?) Buyurdu ki: (Doğrudur, öyle demiştim size. Lâkin o an Rabbimiz, ilhâm etti ki bize: "Ey Ahmed, ölüleri Îsâ mı diriltmişti? Körleri, dilsizleri, o mu iyi etmişti? Biz ihsân eylemiştik şifâyı onlara hep. Buna da şifâ için, seni biz kıldık sebep. Onun için ey Ahmed, sen duâ et bir defâ. Elbette biz veririz, buna dahî bir şifâ". Böyle ilhâm edince bu fakîre Rabbimiz, Biz de duâ eyledik, yoksa değil haddimiz.

.Ahmed Nâmıkî Câmî / Tövbe bir hazînedir

"Ahmed Nâmıkî Câmî" ümmiydi gerçi, fakat, Kitap yazıp, herkese ederdi çok nasîhat. Tövbe etmek hakkında, buyurdu: (Ey insanlar! Büyük bir hazînedir günâhlara istiğfâr. Hak teâlâ buyurdu: "Tövbe edin hepiniz. Ancak tövbe etmekle kurtulabilirsiniz." "Benim, tövbe edecek bir hâlim yoktur" demek, Müslümâna yakışan bir söz olmasa gerek. Şöyle ki, rağbet etse bir insan bu "Dünya"ya, O, her bir nefesinde, her an girer günâha. Zîrâ Peygamberimiz şöyle buyurmuşlardır: "Dünyâya düşkün olmak, günâhların başıdır." Bir saatte, "Bin" nefes, insan alıp veriyor. Bu, yirmidört saatte, "Yirmidört bin" ediyor. İşte bu nefesleri, kul alırsa gafletle, Yâni sarılmış ise, dünyâya muhabbetle, Ve bir günâh işleyip, üzülmüyorsa şâyet, Onun her nefesine, yazılır bir ma'siyet. Bir günde, "Yirmidörtbin günâh" eder bu ise. Demek ki tövbe etmek, ne kadar lâzım bize. Eğer tövbe edersek şartlarına uyarak, Günâhları, "sevâb"a çevirir cenâb-ı Hak. İstiğfârın üç şartı vardır ki, onlar şudur: Birincisi, günâha gönülden "pişmân" olur. İkincisi, Allaha tövbe eder "dil"iyle. Üçüncüsü, o işi terk eder "beden"iyle. Kul, böyle hâlisâne tövbe ederse şâyet. Hak teâlâ o kulu, eder af ve mağfiret. Yerdeki hayvanatla, göklerdeki melekler, Onun iyiliğine, her an duâ ederler. "Tövbe"yi, sırf günâhta lâzım bilme kendine. İbâdet yapınca da, lâzımdır tövbe yine. İbâdeti beğenmek, olur "Gurur" ve "Kibir". Bu dahî günâh olup, tövbeyi gerektirir. İslâma hizmetini, bilirse kendisinden, Hemen tövbe istiğfâr lâzım olur peşinden. Bir âlim, kendisini gayriden bilse iyi, Bu da bir günâh olup, gerektirir "Tövbe"yi. İnsan, her adımını atarken bile hattâ, "Günâh işlerim" diye titremeli âdetâ. Köle, efendisine hizmette etse kusur, Ona, mükâfât değil, "bir cezâ" lâzım olur. Kul da, Rabbine karşı bir kusur işlemekten, Korkmalı, titremeli Cehenneme düşmekten. Hâlis kul, bu korkuyla geçirir günlerini. "İdâma mahkûm olmuş biri" görür kendini. İşlediği günâhlar, hâtırından çıkmaz hiç. Bunun ıstırâbıyla, bulamaz huzûr, sevinç.


.Ahmed Yesevî / Onu çekemediler!

Talebe yetiştirir, çok ibâdet yapardı. Kendisi "Kepçe-kaşık" îmâl eder, satardı. Bir "Öküz"ü vardı ki bu evliyâ kişinin, Onu kullanırdı hep, onları satmak için. O öküzün sırtında, bir "Heybe" duruyordu. Kepçe ve kaşıkları, ona dolduruyordu. Çıkıyordu o hayvan, her gün pazar yerine. Dolaşır, akşamları dönerdi eve yine. İstiyen, o heybeden alıp istediğini, Yine aynı heybeye, atardı ücretini. "Hâce Ahmed Yesevî", o paraları yine, Harcardı tamâmiyle kendi talebesine. Kalplere hayât sunan, o mübârek sohbeti, Sâyesinde, gün be gün daha arttı şöhreti. Öyle ki, dört bir yandan, insanlar, akın akın, Yanına toplanırdı bu "Allah adamı"nın. Talebenin sayısı, "yüzbinler"i geçince, Çekemiyenler oldu kendisini bir nice. Onun îtibârını sarsmak için, bu defâ, İftirâlar uydurup, yaydılar her tarafa. Horasan'da yayıldı, bunlar daha ziyâde. Buna, "Ahmed Yesevî" üzüldü fevkalâde. Çünkü o yalanlara, bâzı saf Müslümânlar, İnanıp, felâkete oluyorlardı dûçâr. Çok merhametli olan "Hâce Ahmed Yesevî", Kurtarmak gâyesiyle bu temiz kimseleri, Talebeden birini, çağırarak yanına, Ona bir "Kutu" verip, gönderdi Horasan'a. Buyurdu: (Bu kutuyu, iyi muhâfaza et. Ve o hasetçilere, götür bunu teslîm et.) O, mühürlü kutuyu, alıp koydu cebine. Ve hemen yola çıktı, Horasan cihetine. Varıp, o insanlara tanıttı kendisini. Söyledi, üstâdının emriyle geldiğini. Getirdiği kutuyu, verip o kimselere, Dedi ki: (Bu kutuyu, o gönderdi sizlere.) "Ahmed-i Yesevî"ye kim varsa haset eden, Bir haberle, herbiri toplandı hepsi hemen. O kutuyu görünce, merak ettiler ki hep, "İçine ne koyup da gönderdi bize acep?" Merak ve heyecânla açınca birden onlar, Hepsi hayretlerinden, şaşıp dona kaldılar. Zîrâ kutu içinde, bir miktar "Pamuk" vardı. Üstünde kıpkırmızı "Ateş koru" yanardı. Ateş koru, pamuğa etmiyordu hiç tesir. Pamuk, ateş korundan, olmazdı müteessir. Bu kerâmeti görüp, çok pişmân oldu hepsi. Ve o büyük "Velî"nin oldular talebesi.

.Ahmed Yesevî / Niçin geldi, ne oldu?

Bir müderris vardı ki, "Mervezî" ismi ile, Düşmanlık besliyordu, "Ahmed-i Yesevî"ye. Lâkin tanımıyordu yakînen kendisini. Yalnız "Kötü" olarak, işitmişti ismini. Hakkında uydurulan yalan ve iftirâya, İnanıp, buğzederdi, bu büyük "Evliyâ"ya. Gûyâ ona, haddini bildirmek gâyesiyle, Yola çıktı tam "Dörtyüz" ilim ehli kişiyle. İmtihân etmek için, bu evliyâ kimseyi, Ezberledi islâmdan, tam "Üçbin" mes'eleyi. En çetin olanları seçerek hem bu kimse, Dedi ki: "Cevap versin bunlara âlim ise." Böyleyken bu kişinin düşünce ve hayâli, "Yesevî"nin kalbine, ilhâm oldu bu hâli. Biraz sonra Mervezî, gelip girdi dergâha. Oturup, hal ve hatır sormadan henüz daha, Büyük hırs ve hışımla sordu ki ona hemen: (Sen misin insanların dînini ifsâd eden?) Hakâret ettiyse de, o böyle açık açık, Lâkin "Ahmed Yesevî" vermedi bir karşılık. Buyurdu ki: (Efendim, uzak yoldan geldiniz. Hele şöyle oturup, bir miktar dinleniniz. Görüşecek mes'ele var ise ilme âit, Konuşuruz, olunca zamanımız müsâit.) Bu cevap karşısında, çok mahcûb oldu o zât. Gösterilen odada eyledi istirâhat. Lâkin vazgeçmemişti imtihândan o hâlâ. Ertesi gün dergâha, o girdi ilk evvelâ. "Ahmed-i Yesevî"nin çıkarak kürsîsine, Zor suâller sormayı istedi kendisine. Bir tek kelime bile konuşamadı fakat. Çünkü yoktu zihninde, tek bilgi ve mâlûmât. Hiçbir şey anlamadı olan bu hâdiseden. Defterine mürâcât eyledi âcileten. Lâkin yine şaşırdı açtığında defteri. Zîrâ "Boş" ve "Yazısız" gördü sahîfeleri. Bir şey konuşamadan kalakaldı öylece. Nihâyet hatâsını idrâk etti böylece. Onun büyüklüğünü, kabûl etti gönülden. En hâlis talebesi oldu artık o günden. Yanında getirdiği dörtyüz ilim ehli de, Onun büyüklüğüne inandı ileride. Mervezî, af dileyip bu büyük "Evliyâ"dan, O günden sonra artık, ayrılmadı yanından. Hizmetinde, beş sene kalarak en nihâyet, Kulları irşâd için, aldı mutlak icâzet. Ve onun emri ile, giderek Horasan'a, Gösterdi doğru yolu, nice gâfil insana.

.Ahmed Yesevî / Muhabbet ve ihlâsla...

"Ahmed-i Yesevî"nin birçok talebeleri, Vardı ki, birbirine çoktu muhabbetleri. "Yesevîyye yolu"nda ilerliyen kimseler, Taşırlardı müşterek bâzı husûsiyetler. Çok üstün bilirlerdi kendi "rehber"lerini. Severek yaparlardı, o zâtın her emrini. Hepsi de, "üstâd"ını seviyordu pek fazla. Ona bağlanmışlardı, muhabbet ve ihlâsla. Yiyip içseler bile emriyle o kişinin, O yolda yükselmeye, sebepti onlar için. Emirsiz, çok ibâdet yapsalardı da hattâ, Fâide görmezlerdi yine mâneviyâtta. Çünkü "Teslîmiyyet"ti o yolda esas olan. Bir şey kazanamazdı üstâdına uymıyan. Her işte, talebeler dikkat ederdi ki hep, "Üstâdımız, bu bâbda ne düşünüyor acep?" Anlayınca üstâdın o işte murâdını, Her biri, ona göre atardı adımını. Onun her yaptığını, bilirler "doğru, iyi". Buna bağlı bilirler o yolda yükselmeyi. Herhangi bir işini, beğenmiyen talebe, Yesevîyye yolunda bulamazdı mertebe. "Onu üzmek", o yolda pek çok tehlikelidir. Dünyâ ve âhirette felâkete sebeptir. Çünkü inanırlar ki, incinirse o eğer, İncinir o kimseye, "bir önceki velîler". Resûlullaha kadar, "yüzlerce velî" dahî, Onu üzen kimseye, incinir bizâtihi. "Allahü teâlâ" da, incinir ona hattâ. Çok dikkatli olurlar onun için bu bâbta. Zâten hiçbir kimseye, hattâ hayvana bile, Zarar vermek, o yolda yasaktır bile bile. Üstâdın büyüklüğü hakkında şüphe eden, Feyzinden mahrum olup, yükselemez kat'iyyen. Yeseviyye yolunda bulunan talebeler, Ona teslîm olur ve çok muhabbet ederler. Emir telâkkî edip bir tek işâretini, Hepsi yarış ederler, yapmak için emrini. Her fedâkârlığı da, yaparlar o iş için. Çünkü "Onun rızâsı", esâsıdır bu işin. Onun sevdiklerine, ederler çok muhabbet. Sevmedikleri ile, edemezler hiç ülfet. Birbirlerini dahî, severler pek ziyâde. Üstâddan, ancak böyle ederler istifâde. O yolda çok mühimdir, üstâda karşı "edeb". Her talebe, evvelâ buna dikkat eder hep. Kim çok edebli ise, "Söz dinliyorsa" yâni, Onun yükselmesine kalmaz başka bir mâni.

.Ahmed Yesevî

"Âhiret derdi" "Ahmed-i Yesevî"nin tesirliydi sözleri, Hidâyete getirdi binlerle kimseleri. Bir eseri vardı ki, "Dîvân-ı hikmet" diye, Doludur, insanlara öğüt nasîhat ile. Bir yerde buyurur ki: (Korkunuz, sakınınız! "Dünyâ adamları"yle yakınlık kurmayınız. Dünyâ malı, geçici, hem de aldatıcıdır. Bugün senin ise de, yarın başkasınındır. Aklı olan, buna hiç gönül vermez velhâsıl. "Âhiret derdi" ile dertlenmiştir o asıl. Bu dert, onun öyle çok sarmıştır ki içini, Düşünür gece gündüz "Cehennem ateşi"ni. Günâh ve kusurları, "Dağ gibi" gelir ona. Bu yüzden boynu bükük, mahcûbdur Allahına. Rabbinin dergâhında, affa kavuşmak için, Gece sessizliğinde, ağlar hep için için.) Bir yerde buyurdu ki: (Allahtan başkasını, Kalbinizden atarak, silin gönül pasını. Dînin emirlerini, öğrenip ince ince, Yapın her işinizi, bu esas mûcibince. Dînini öğrenmeden, "Tasavvuf"la uğraşan, Kimsenin îmânını, gizlice çalar şeytân. Bâzı hârikulâde halleri görülse de, Hakîrdir, zîrâ onlar "İstidrâc"dır hepsi de. "Evliyâ" zannetse de kendisini o kişi, Hiç mûteber değildir indallah hiçbir işi. Eğer İslâmiyeti bilmezse bir müslümân, Dünyâ ve âhirette, görür çok zarar, ziyân.) Yine o buyurdu ki: (Dinleyin ey insanlar! Gönüller kararıyor, işlendikçe günâhlar. Bu günâh kirlerinin temizlemesi için, Çok tövbe etmelidir, yolu budur bu işin. "Allahın rızâsı"nı gözetin ki her zaman, Ancak böyle kurtulur âhirette müslümân. Sakın "Mal"a ve "Mülk"e gönül bağlamayın ki, Elden çıkar sonunda, değildir çünkü bâkî. Malının çokluğuyla, ahmaklar mağrur olur. Onlar, iki cihânda bulamaz rahat, huzûr. Kâfir de olsa bile, sakının "Kalp kırmak"tan. Zîrâ daha günâhtır bu, Kâbe'yi yıkmaktan. Resûlün sünnetidir, gariplere merhamet. Garip sevindirmeye ediniz sa'y-ü gayret. Görürseniz zavallı, gönlü kırık birini, Derdine merhem olup, ferahlatın kalbini. Zîrâ siz, bu dünyâda merhamet ederseniz, Size de, mahşer günü şefkat eder Rabbimiz.

.Ahmed Yesevî

Yürüdü Buhârâ'ya... "Hâce Ahmed Yesevî", küçük yaşından beri, Her sünnete riâyet ediyordu ekseri. Ve "Altmışüç" yaşına geldiğinde o hattâ, Artık arzu etmedi bulunsun bu hayâtta. Derdi ki: "Resûlullah, bu yaşta etti vefât. Yakışır mı süreyim dünyâda hâlâ hayât?" Bir hücre yaptırarak yer atında o günü, Hep orada geçirdi geri kalan ömrünü. "Yüzyirmiüç" yaşında ettiğinde o vefât, Bu yerde, "Altmış sene" sürmüş oldu bir hayât. "Yesi" şehrine yakın var idi ki bir diyâr, Düşman idi o zâta o beldede olanlar. Günden güne, şöhreti çoğalınca bu zâtın, Ona düşmanlığı da, artıyordu bu halkın. Bunlar, bir gün toplanıp aldılar ki bir karar, "Hırsızlık suçu" ile onu karalıyalar. Bunun için, bir "Sığır" kesiverip bir gece, Dergâhın avlusuna bıraktılar gizlice. Ertesi gün, bu işi yapan o edebsiz halk, Bu plân gereğince, bir yerde toplanarak, Hep birden, o dergâhın kapısına geldiler. "Sığırımız çalınmış, siz aldınız" dediler. Ahmet Yesevî ise biliyordu bu hâli. Yine onlar nâmına kederlendi bir hayli. Dışarda o ahmaklar, hiç hayâ etmeksizin, Isrâr ediyorlardı avluya girmek için. O sığırı, avluda bularak onlar gûyâ, "Hırsız" diyeceklerdi bu büyük evliyâya. Avlunun kapısını açarak o bu sefer, Hiddetle buyurdu ki: "Haydi, girin köpekler!" Girince çapulcular o avlunun içine, Girdiler hepsi birden, birer "Köpek" şekline. Kestikleri sığıra, birden hücûm ederek, Çok kısa bir zamanda bitirdiler yiyerek. Lâkin çok üzüldüler köpek olduklarına. Kurtulmaları için, yalvardılar hep ona. Yine merhamet edip Hâce Ahmed Yesevî, Kurtardı köpeklikten yine o kimseleri. Başka bir gün, "Timur Hân", giderken Buhârâ'ya, Türkistan'da bir gece, gördü şöyle bir rüyâ: Ona, Ahmed Yesevî buyurdu ki: "Ey yiğit! Burada fazla kalma, hemen Buhârâ'ya git. Oraya, ordun ile vâsıl ol ki çabucak, O memleketin fethi, sana nasîb olacak." Timur Hân, çok sevinip gördüğü bu rüyâya, Bu işâret üzere, yürüdü Buhârâ'ya. Alınca bu velîden, bu himmet ve duâyı, Onun bereketiyle fethetti Buhârâ'yı.

.İmâm-ı Buhârî / Açıldı iki gözü!..

"İmâm-ı Buhârî" ki, hadîste büyük üstâd, Sahîh-i Buhârî'yi o yazdı kendi bizzât. Kitâbullah'tan sonra, bu kitaptır bî-baha. Zîrâ bundan kıymetli, bir eser yoktur daha. Çok küçük yaşta iken, vefât etti babası. Ve lâkin çok sâliha var idi bir anası. Oğlunun tahsîlini, o aldı üzerine. Nesi varsa harcadı, hep onun tahsîline. Çocukken, gözlerine gelmişti bir hastalık. Nihâyet ikisi de, hiç görmez oldu artık. Annesi, gece gündüz duâ ederdi ki hep, Göndersin Hak teâlâ şifâ için bir sebep. Bir gece rüyâsında, gördü "Halîlullah"ı. Oğlu için bir duâ istedi ondan dahî. O buyurdu: (Ey hâtun, üzülme buna aslâ. Oğlunun gözlerini, açacak Hak teâlâ.) Uyanınca gördü ki, hakîkaten oğlunun, Açılmış iki gözü, sevinip oldu memnun. "On" yaşında başladı, hadîs ezberlemeye. Lâkin lüzum görmezdi yazmaya, kaydetmeye. Bir hadîsi, bir defâ duysa, ezberliyordu. Buna, hocaları da çok hayret ediyordu. Zîrâ "Onbeş" yaşına henüz daha gelmeden, Tam "Yetmişbin" hadîsi, biliyordu ezberden. Hem de râvîlerinin kimler olduklarını, Ad ve künyeleriyle, ahlâk durumlarını, Hattâ nerde, ne zaman doğmuşlar ise acep, Ve ne zaman, nerede ölmüşler, bilirdi hep. "Onaltı" yaşındayken, hadîs ihtivâ eden, Kitapların hepsini, ezberledi tamâmen. Sonra da ilim için, eyledi çok seyâhat, Hadîs râvîleriyle, görüştü kendi bizzât. "Kırk" yaşına kadar da, devam etti bu böyle. Görüştü bu yerlerde "Bin" hadîs âlimiyle. "Üçyüzbin"den çok hadîs ezberinde olana, "İmâm" dendiği için, kavuştu bu ünvâna. Hadîste, kimse onun tutamazdı yerini. Ondan hadîs alanlar, geçmişti "Doksan bin"i. Nişâbur'a gitmişti, yine ilim almaya. "Dört bin" kişi gelmişti onu karşılamaya. "Sahîh-i Buhârî" nâm kitâbı o yazmıştı. Tam onaltı senede, bunu tamamlamıştı. Tek tek her bir hadîsi, yazmadan önce daha, Gusül abdesti alıp, gelirdi Beytullah'a. Makâm-ı İbrâhim'de, iki rekât bir namâz, Kılarak, istihâre yapardı sonra biraz. Tam kanâat ederse, "Bu sahîhtir" diyerek, Yazardı kitâbına, Besmele söyliyerek.

.Behâeddîn-i Buhârî / "Belâ değil afiyet iste!"

Kendisi anlatır ki: Ben Dünyâ'ya gelince, Babam, büyük hocama götürdü beni önce. Ne zaman ki gelmiştim tam evlenme çağına, Gönderdi dedem beni, bu zâtın ocağına. "Semmâs"ta otururdu, o zaman bu büyük zât. Biz, "Kasr-ı ârifân"da oturuyorduk fakat. Düğüne dâvet için, gidiyordum o zâta. Büyük sevinç içinde, koşuyordum âdetâ. Onun nûr cemâlini, hep görmek istiyordum. "Mübârek sohbetine bir erişsem" diyordum. Huzûruna varmadan, abdest alıp o gece, Mübârek dergâhtaki, mescide girdim önce. Huzûr ve huşû ile, iki rekât bir namâz, Kılıp, vardım secdeye, eyledim şöyle niyâz: (Yâ Rab, belâ yükünü, muhabbet mihnetini, Çekebilecek kadar, kuvvetli eyle beni.) Oradan, üstâdımın yanına gelir gelmez, Buyurdu ki: (Evlâdım, öyle duâ edilmez. Allahtan "Belâ" değil, hep "Âfiyet" istenir. "Yâ Rab, beni rızâna kavuştur" demelidir.) Birlikte yemek yiyip, kavuştum iltifâta. Gözüm, ondan gayriyi görmüyordu âdetâ. Bana bir "Ekmek" verip, buyurdu ki: (Evlâdım! Bunu al, yolculukta olur bu belki lâzım.) "Peki efendim" deyip, ekmeği aldım, ancak, Düşündüm ki: "Bu ekmek, nerde lâzım olacak?" Artık içim içime sığmıyordu benim hiç. Vardı o gün kalbimde, büyük huzûr ve sevinç. Hocamın sohbetinden, aldığım ilhâm ile, Kalbimden "Dünyâ" fikri çıkmıştı tamâmiyle. Öyle tutulmuştum ki, hem "İlâhî bir aşk"a, Çıktı her şey kalbimden, bu muhabbetten başka. Üstâdımla birlikte, nihâyet yola çıktık. Bir miktar yol yürüyüp, bir beldeye ulaştık. Hocamın dostlarından biri vardı çok fakir. O, evine çağırıp etti bizi misâfir. Ve lâkin dikkat ettim, o fakir ev sâhibi, Yüzü kızarıyordu, çok "mahcûb olmuş" gibi. Hocam dahî gördü ki, var onda garip bir hal, (Senin bir sıkıntın mı var?) diye etti suâl. O, mahcûb vaziyette, arz etti ki: (Efendim! Ben sizi, her ne kadar evime dâvet ettim. Çok istiyor isem de, bir şeyler ikrâm etmek, Lâkin yalnız sütüm var, yok evimde hiç ekmek.) Hocam bana baktı ve buyurdu: (Çantayı aç. O verdiğim ekmeğe, şimdi oldu ihtiyâç.) "Peki efendim" deyip, ekmeği arz eyledim. Daha çok fazlalaştı ona teslîmiyyetim.

.Behâeddîn-i Buhârî / ‘Bana nasîhat edin!'

"Behâeddîn Buhârî", kendisi nakleder ki: Tasavvufa girdiğim ilk günlerimde idi. Yakınlığım olmuştu, çok mübârek bir zâtla. Dedim ki: (Tenvîr edin beni bir nasîhatla.) Buyurdu ki: (Dikkat et, düşmandır sana "nefs"in. Günâhlar karşısında, seni mağlûb etmesin. "Nefs"i temizlemektir bu yolda asıl maksat. O, yola gelir ise, hâsıl olur her murat.) Dedim ki: (Ey efendim, siz teveccüh buyurun. Emrettiğiniz husus, kolayca hâsıl olsun.) Buyurdu ki: (Öyleyse, git tenhâda bir dağa. Kullardan ümit kesip, güven yalnız Allaha. Orada, gece gündüz et Rabbine ibâdet. Ondan başkalarına, gösterme ilgi, rağbet.) "Peki efendim" deyip, gittim tenhâ bir dağa. Başladım gece gündüz, hep ibâdet yapmağa. Daha sonra, yanına gidince o büyüğün, İkinci bir nasîhat buyurdu bana o gün. Dedi: (Ey Behâüddîn, aç, fakir ve muhtâcı, Kollayıp, ver onlara ne ise ihtiyâcı. Her nerede görürsen, hasta, garip, ihtiyâr, Çalış yardım etmeye, elden geldiği kadar. Ve nerede görürsen, bir yetim, öksüz yine, Hatırlarını sorup, derman ol dertlerine. İncitme hiç kimseyi, hem kâfir olsalar da. Zîrâ Hak teâlânın, kullarıdır onlar da.) Yine "Peki" diyerek, tuttum bu nasîhatı. Gidip, bir müddet sonra gördüm yine o zâtı. Dedim: (Geldi yerine efendim o emriniz. Acabâ var mı bana, başka bir tavsiyeniz?) Buyurdu ki: (Şimdi de, hayvanlara dikkat et. Onlara karşı dahî, besle şefkat, merhamet. Bil ki, o hayvanlar da Allahın mahlûkudur. Ezâ, cefâ edip de, onları etme mağdur.) "Peki" deyip, ayrıldım huzûrundan o zâtın. Bu nasîhate dahî, tâbi oldum bihakkın Bütün bunlar, nefsimin ıslâhı içindi hep. Yedi sene, Rabbimden hep bunu ettim talep. Yine sonra gidince huzûruna o zâtın, Dedi: (Temizliğine bak şimdi de sokağın. Yollarda, yolcuları az dahî mutazarrır, Edecek şey görürsen, eğilip onu kaldır. Yolları temizleyip, eyle ki böyle hizmet, Yoldan gelip geçenler, çekmesinler eziyet.) Bu nasîhate dahî, tam riâyet edince, Nefsimin tesirinden, halâs oldum iyice.

.Behâeddîn-i Buhârî

Bir sadâkat örneği "Behâeddîn Buhârî" evliyâ-i kirâmdan. Sâyesinde, ateşten kurtuldu nice insan. Buyurdu ki: (Bu yolda, maksada varmak için, "Hiç" bilin kendinizi, esâsı budur işin.) Bizzât kendi anlatır: Bir kış günü idi ki, Kapladı birden bire beni "Aşk-ı ilâhî". Kendimden geçmiş halde, dağlara çıktım artık. Dolaştım oralarda, yalın ayak, baş açık. Yarılıp parçalandı ayaklarım derinden. Delinip kanlar aktı, dikenlerin yerinden. Ben Rabbimin aşkından, düşmüş iken bu hâle, Düşündüm ki: "Gideyim, hocam Emîr Külâl'e. Onun dizi dibinde, oturup dinleneyim. Tesirli sohbetinden, istifâde edeyim". Büyük bir iştiyâkla, vâsıl oldum evine. İçeriye girerek, katıldım sohbetine. Lâkin beni görünce, üstâdım Emîr Külâl, Talebeye: "Bu kimdir?" diyerek etti suâl. "Niçin bana sormadan içeriye aldınız? Onu, derhal buradan dışarı çıkartınız". Bu emre imtisâlen, talebeler kalktılar. Beni, kolumdan tutup, dışarıya attılar. Çok zor geldi nefsime, bu hakâret ve bu hâl. Lâkin kendi kendime, söylendim şöyle derhal: "Ey nefsim, bu davranış gücüne gitti, fakat, Sen, daha ağırına lâyıksın, bu hakîkat. Sen şimdi istersin ki, dönüp geri gidesin. Lâkin gitmiyeceğim, bunu böyle bilesin. Muhakkak hikmet vardır, büyüklerin işinde. Belki çok hayır vardır, bunun netîcesinde. Bu eşikten, bir adım gitmeye yok niyetim. Zîrâ benim, burdadır ebedî saâdetim." Başımı, o eşiğe koyup yattım öylece. Fecir sökene kadar, bekledim bütün gece. Üstüme, lâpa lâpa "Kar" yağdı, çok üşüdüm. O karların altında, tam kayboldu vücûdüm. O sabah, "Emîr Külâl", kapısını açarak, Abdest için, dışarı çıkacaktı ki, ancak, Gördü eşik dibinde, birikmiş kar yığını. Tam başımın üstüne bastı bir ayağını. Bir canlı olduğunu anlayıp, çekti o an. Buyurdu ki: (Kimdir, kar içinde kaybolan?) Sonra beni kaldırıp, içeri aldı yine. Ve çok duâ eyledi, benim için Rabbine. Dikenleri, eliyle çıkarıp ayağımdan, Merhamet nazarıyla, "Bir nazar" etti o an. İşte, ne oldu ise, o anda oldu bana. Kavuştum o nazarla, çok mânevî ihsâna.

.Behâeddîn-i Buhârî / Ters akan ırmak !

"Behâeddîn Buhârî" hazretlerini seven, Talebeden birisi, diyor ki: (Ben, önceden, Bilmiyordum maalesef dîni, islâmiyyeti. Bu yüzden, işliyordum her türlü ma'siyyeti. Duydum ki: "Behâeddîn Buhârî" hazretleri, Diye bir kimse var ki, çok tatlı sohbetleri. Ben de çok istedim ki, gideyim o sohbete. Sanki çekiliyordum ben o istikâmete. Nihâyet huzûruna varınca ben o zâtın, Bana, merhamet ile bakıverdi ansızın. Sanki "o nazar" ile, kalbimde mevcud olan, Ne varsa kötü huylar, çıktılar benden o an.) Yine başka biri de anlatır ki: Bir ara, "Behâeddîn Buhârî", bir grup insanlara, Bir "Irmak" kenarında, ediyordu nasîhat. Onu, hayrânlık ile dinliyordu cemâat. Mevzû geldi bir ara, "Önceki velîler"e. Ve onlarda görülen fevkalâde hallere. Orada, birkaç kişi var idi ki o günü, Hakkıyle bilmezlerdi onun büyüklüğünü. Onlardan bir tânesi, sordu ki: (Daha önce, Kerâmet gösterirmiş evliyâlar bir nice. Acep bu zamanda da, var mıdır böyle bir zât? Öyle bir kerâmeti görseydik biz de bizzât.) Behâeddîn Buhârî, buyurdu: (Ey mü'minler! Var ki bu zamanda da öyle büyük velîler, Emretse şu ırmağa, "Yukarıya ak!" diye, Su, bu emri dinler ve dönüp akar geriye.) Baktılar, hakîkaten "Su", onun bu sözünü, Tuttu ve hemen o an, değiştirdi yönünü. Onlar bunu görünce, düştüler bir hayrete. Zîrâ su, akıyordu, aksi istikâmete. Behâeddîn Buhârî, buyurdu ki: (Ey ırmak! Ben sana demedim ki, geri dön, tersine ak.) O yine bu sözleri söyleyince ırmağa, Başladı o su yine, ileriye akmağa. Buyurdu: (Kardeşlerim, hiç mühim değil bunlar. Bunlardan daha mühim, "Emirlere uymak" var. Gâyemiz, Peygamberin yoluna tam uymaktır. Bu yoldan, bir kıl kadar bile ayrılmamaktır. "Tasavvuf"tan maksat da, ikidir ey insanlar! Birincisi odur ki, kuvvetlenir îmânlar. Öbürü, zevk alınır dîne uygun her işte. Haramlar çirkin gelir, yolumuz budur işte. "İslâm"dan, zerre kadar ayrılan bir insanın, Fevkalâde hâline, inanmayın siz sakın. Zîrâ o "İstidrâc"tır, denmez ona kerâmet. Günâh işliyenlerde, kerâmet olmaz elbet.)

.Behâeddîn-i Buhârî / Saklı olan altınlar!

Vakti ile "Şeyh Sâdî" adında bir müslümân, Duydu ki, falan yerde bir "Evliyâ" var şu an. "Behâeddîn Buhârî" diyorlar kendisine. Gidip girmek istedi, o zâtın hizmetine. Bu niyetle gitti ve dedi ki: (Ey efendim! Sizi ben, ziyârette geciktim, hatâ ettim. Zîrâ yeni işittim, ismi şerîfinizi. Bu sebepten ne olur, af edin bendenizi.) O, hemen şaka ile buyurdu ki: (Ama biz, Öyle hemen kolayca, özür kabûl etmeyiz. Evinde sakladığın "Kırk altın" var ya senin, İşte o altınları, alıp getirmelisin.) Adam, "Peki" dedi ve gitti memleketine. "Kırk altın"ı alarak, oraya döndü yine. Götürüp arz eyledi, o zâta altınları. Çok merak ederdi ki, ne yapacak onları? O kırk altın içinden, tek "Bir tâne" alarak, Kalanı, kendisine tekrardan uzatarak, Buyurdu ki: (Bunlarla, zirâat yap sen yine. Dağıt o mahsûlü de, şehrin fakirlerine.) Sonra, o "Bir altın"ı, elinde göstererek, Buyurdu ki: (Bu sana, haramdan gelse gerek.) Ertesi gün, dostları sordular o kişiye: "Sahi sen, o altını nerden almıştın?" diye. Dedi ki: (Doğru yolu, ben henüz bilmez iken, Kumardan kazanmıştım onu ben çok eskiden.) Bir de "Emîr Hüseyin" diye bir talebesi, Vardı ki, şu vak'ayı anlatıyor kendisi: Ben, Kasr-ı ârifân'da çiftçilik yapar idim. Lâkin müslümânlıkla, yok idi fazla ilgim. Tam cehâlet içinde geçirirdim bir hayât. Yiyip içip yatmaktan, alırdım sâdece tat. "Behâeddîn Buhârî" giderken namâzlara, Beni görüp, tebessüm ederdi ara ara. Bir gece de, rüyâmda gördüm bu "Evliyâ"yı. Yaklaşıp verdi bana, elindeki "Ayna"yı. Bakıp gördüm aynada, kendi sûretimi ben. Ve lâkin "çok çirkin"dim, ben iğrendim kendimden. Ertesi gün, evime gelip sordu şöylece: (Rüyânda o aynayı, kim verdi sana gece?) (O, sizdiniz) deyince, buyurdu: (Peki niçin, Yüzünü, o aynada gördün iğrenç ve çirkin?) (Bilmiyorum efendim) diye ben edince arz, Buyurdu ki: (Ne için kılmıyorsun sen namâz? Namâz kılıp, yapsaydın, eğer ibâdetini, Aynada, gâyet güzel görürdün sûretini.) O günden îtibâren, başladım ibâdete. Onun himmeti ile, erdim büyük devlete.

.Behâeddîn-i Buhârî / "Sözümü dinler misiniz?"

"Behâeddîn Buhârî", bâzı talebesiyle, Bir eve gitmiş idi, ziyâfet gâyesiyle. Bu "Allah adamı" ve hem de talebeleri, Oturdular sofraya, gelmedi fakat biri. O talebeye dönüp, sordu ki o büyük zât: (Sen, ne için sofraya gelmiyorsun ey evlât?) O ise, üstâdına arz etti ki cevâben: (Nâfile oruç için niyetliyim bugün ben.) Buyurdu ki: (Tuttuğun, nâfile oruç ise, Onu bozabilirsin, gel, sen de katıl bize.) O yine gelmeyince, "Gel" dedi ona tekrar. Lâkin o, gelmemekte, etti inât ve ısrâr. Dönüp diğerlerine buyurdu ki o zaman: (Terk edin bu adamı, bu, uzaktır Allahtan.) O, böyle üstâdına edince muhâlefet, Geldi onun başına, bir mânevî felâket. Bıraktı ibâdeti, kalmadı namâz, niyâz. Çünkü o, üstâdına etti inât, îtirâz. Yine başka bir gün de, bir evde, bu büyük zât, Verirdi talebeye, biraz ders ve nasîhat. Biraz sonra, âniden ara verip dersine, Baktı "Molla Necmeddîn" adlı talebesine. Buyurdu: (Şimdi senden, edersem bir iş talep, Sözümü dinleyip de, yapar mısın sen acep?) O, (Yaparım) deyince, buyurdu ki: (Günâh, fısk, Olsa da yapar mısın, farzı muhâl "Hırsızlık?") O an Molla Necmeddîn, durdu, düşündü biraz. (Mâzur görün, yapamam) deyip, etti îtirâz. Üzülüp buyurdu ki: (Sen bizim emrimizi, Mâdem ki yapmıyorsun, öyleyse terk et bizi.) Başka bir talebeye, buyurdu ki o vakit: (Şu karşıda gördüğün mütevâzı eve git. Duvarından atlayıp, giriver içeriye. Biraz kumaş olacak, onu al, getir bize.) "Peki efendim" deyip, gidip aştı duvarı. Eve girip, aldı ve getirdi kumaşları. Bunu, talebeleri eylediler çok merak. Öğrenmek istediler, hikmetini sorarak. O sabah buyurdu ki: (Sen, bunları al yine. Götürüp teslîm eyle, hemen ev sâhibine. De ki: "Hırsız girmeden evinize bu gece, Kurtardık bu malları, davranıp daha önce".) Ve Molla Necmeddîn'e buyurdu: (Ey Necmeddîn! Sen eğer "Peki" deyip, sözümü dinleseydin, Âşikâr olacaktı sana çok gizli şeyler. Fakat neyliyeyim ki, nasîbin yokmuş meğer.)

.Behâeddîn-i Buhârî / Büyükleri denemek!

"Behâeddîn Buhârî", bir gün çıktı evinden. Teşrîf etti bir eve, kendi sevdiklerinden. O, "Şeyh Hüsrev" adında biriydi garip, fakir. Sevinip bu "Velî"yi etti evde misâfir. Köylülerden biri de, işitti ki nihâyet, O köye, bir "Evliyâ" gelmiş ehl-i kerâmet. "Hakîkaten kerâmet sâhibi midir?" diye, Bir torba "armut" alıp, götürdü o velîye. Düşündü ki: "Birine, koyayım bir işâret. Bulup da bana versin, velî ise o şâyet" Lâkin o bilmezdi ki, böyle yüksek evliyâ, Yanında, "avuç içi" gibidir bütün dünyâ... Behâeddîn Buhârî, dînin emirlerinden, Bahsediyor idi ki, sohbeti kesti birden. Buyurdu ki: (Ey Hüsrev, biri var dışarıda. Elinde armut ile, gelmiş durur kapıda.) Gidip açtı kapıyı, baktı ki, köyden biri. Elinde bir tas armut, buyur etti içeri. O da, o armutları, getirip eyledi arz. Ve dedi: (Kusûruma bakmayın, zîrâ çok az.) O büyük zât, onları verip ev sâhibine, Buyurdu: (Büyük kaba, boşalt da getir yine.) Getirince, onlardan bir armut alıp derhal, O köylüye uzatıp, buyurdu: (Bunu sen al.) Geriye kalanları, verip ev sâhibine, Buyurdu ki: (Sen dağıt, bunu misâfirine.) Sonra da, o köylüye sordu ki şöyle aynen: (Bunları getirmekte, ne idi senin gâyen?) O, mahcûb vaziyette dedi ki: (Gerçek bu ya, İşittim ki, bu eve bir zât gelmiş evliyâ. "İmtihân etmek" için, bir miktar armut aldım. Birine, bir işâret koyup dibe sakladım. Düşündüm ki: "O kişi, hakîkî velî ise, İşâretli armudu, bulur da verir bize.") Buyurdu ki: (Öyleyse, bak sendeki armuda. Senin gizli koyduğun işâret var mı onda?) O köylü baktığında, mahcûb olup dedi ki: (Evet, o işâretli armuttur elimdeki.) Buyurdu ki: (Allahın bir evliyâ kulunu, İmtihâna kalkışmak, uygun değil, bil bunu. Zîrâ o velî kullar, çok yakındır Allaha. Denemek câiz olmaz, böyle yapma bir daha. İşâretli armudu bulup da vermeseydik, Bizden hiç istifâden olmazdı bir zerrecik. Mahrum kalmaman için, bulup verdik biz onu. Bu gâye olmasaydı, yapmazdık aslâ bunu.) Köylü, mahcûb bir halde dedi ki: (Üzdüm sizi. Pişmânım yaptığıma, affedin bendenizi.)

.Behâeddîn-i Buhârî / "O, Hazreti Hızır'dı"

Bir sevdiği vardı ki, ismi, "Emîr Hüseyin". Bu zâtı, Buhârâ'ya gönderdi bir iş için. O kimse anlatır ki: Ben Kasr-ı ârifândan, Hocamın emri ile, yola çıktım o zaman. Yolda, kendi kendime bâzen söyleniyordum. Nefsimi azarlayıp, ona şöyle diyordum: (Islâh olacak mısın ey nefsim acabâ sen? Ve ben kurtulur muyum, bir gün senin şerrinden? Meğer sen, ne derece hâin ve alçakmışsın. Hattâ yüzbin şeytândan, daha zararlıymışsın.) Ben böyle azarlarken nefsimi tekrar tekrar, Çıktı birden karşıma, nûr yüzlü bir ihtiyâr. Dedi ki: (Sen bu yolda, ne kadar bir meşakkat, Çektin ki, azarlarsın nefsini böyle evlât? Sen, önce öğrendin mi, dînini ince ince? Ve amel eder misin, o ahkâm mûcibince? Evet, nefs-i emmâren çok alçak, pek hâindir. Lâkin yola gelmesi, gayretine tâbidir. Tanıttı Hak teâlâ, sana bir "Mürşid"ini. Sen, danışıyor musun, o zâta her işini? Tâbi oluyor musun, o üstâda her işte? Nefisten kurtulmanın çâresi budur işte. O zâtın emrettiği ne ise iş ve hizmet, Ona, cân-ü gönülden ver büyük ehemmiyet. Evet, "Zor" gelebilir o hizmetler nefsine. Lâkin buna bağlıdır, kurtulman senin yine. O zâtın emrettiği hizmetlerin hepsini, Yaparsan, temizlersin kötülükten nefsini. Sen ona muhâlefet ettikçe ey evlâdım! Bu yolda, ileriye atamazsın tek adım. Sana, benim en mühim diyeceğim şey şudur: Hocana tam tâbi ol, kurtuluş işte budur. Onun her bir emrini, yap hemen, etme te'vil. Yalnız onun emrine tâbi ol, nefse değil.) Ben onun sözlerini dinliyorken gönülden, Bir de baktım, bir anda kayboldu göz önünden. Ne güzel nasîhatler etti bana o bizzât. Ve lâkin merak ettim, kimdi o "mübârek zât?" Onun bu sözlerini, yazdım o gün kalbime. Hemen bir çeki düzen verdim kendi hâlime. Ben bu güzel sözleri, tefekkür ederekten, Hocamın huzûruna, kavuştum sabah erken. O sabah namâzını, hocam ile berâber, Kılınca, bana bakıp tebessüm eylediler. Ve bana sordular ki: (O güzel nasîhatı, Söyliyen kimdi acep, tanıdın mı o zâtı?) (Tanımadım) deyince, buyurdu ki: (Ey evlât! O, hazreti Hızır'dı, etti böyle nasîhat.)

.Behâeddîn Buhârî

Pişmeyen hamur! "Behâeddîn Buhârî", çok yüksekti himmeti. İslâma tam uygundu, her hal ve hareketi. Buyurdu: (Bir müslümân, uymazsa hiç nefsine, Vâsıl olur bu yolda, maksûdunun hepsine.) Suâl etti birisi: (Efendim, acabâ siz, Bu makâma, ne ile vâsıl olabildiniz?) Buyurdu ki: (İslâma tâbi oldum ihlâsla. Nefsimin arzusuna, uymadım bir kez aslâ. Yolumuzun esâsı, "Muhabbet"tir, "Sohbet"tir. İnzivâda şöhret var, o da büyük âfettir. "Sohbet", ortak olmaktır arkadaşın derdine. Yâni tercîh etmektir, onu, kendi nefsine. Evliyânın her işi, islâma tam uygundur. Onlara tâbi olan, bulur rahat ve huzûr. Lâkin kendi nefsine, uyarsa biri eğer, Bırakmaz yakasını, onun hiç "gam" ve "keder". Çünkü insanoğluna rahatlık, neş'e, sürûr, Verecek her ne varsa, dînimizde mevcuttur. Bu islâm hudûdunun dışında neş'e, sevinç, Aramak beyhûdedir, mümkün değil çünkü hiç. Ve hattâ insan için, kötülük, zulüm, nifak, Ne varsa, hep islâmın dışındadır muhakkak. Her kim islâmiyyete, yâni Resûlullaha, Uyarsa, vâsıl olur ebedî bir felâha. "Behâeddîn Buhârî" hazretlerinin dahî, Sünnet-i seniyyeye uygun idi her hâli. Meselâ Resûlullah, bir gün, eshâbı ile, Ekmek pişirmişlerdi tandırda elleriyle. Sahâbeden her biri, alarak hamurunu, Ateşte kızmış olan, tandıra koydu onu. "Allahın Resûlü" de, hamur alıp eline, Yapıştırdı hamuru, tandırın bir yerine. Bir müddet bekliyerek, sonra açıp baktılar. Gördüler, biri hâriç, pişmiş bütün hamurlar. O pişmiyen hamur da, "Resûlün hamuru"ydu, Aynen olduğu gibi, hiç pişmeden dururdu. Zîrâ Resûlullaha, her ne ki etse temas, Dünyâ ve âhirette, onu hiç ateş yakmaz. "Bahaddîn Buhârî" de, uymak için Resûle, Geldi tandır başına, bir gün talebesiyle. Her biri, ellerine biraz hamur alarak, Ekmek pişirmişlerdi, bu sünnete uyarak. Her biri, ayrı ayrı hamur koyup tandıra, Bekleyip, biraz sonra baktılar ki bir ara, "Biri hâriç" pişmişti hamurları onların. Baktılar, pişmiyen de hamuruydu o zâtın. Her işte uyduğundan, aynen islâmiyyete, Buyurdu ki: (Çok şükür, bu da uydu sünnete.)

.Behâeddîn-i Buhârî / Merhamet nazarı!..

"Hâce Behâeddîn-i Buhârî" hazretleri, Dergâhta otururken, biri girdi içeri. Dedi ki: (Ey efendim, bu dergâha, bendeniz, Geldim ki, edineyim buradan ben de feyiz.) Behâeddîn Buhârî, ona dönüp hemence, "Merhamet nazarı"yle bir nazar eyleyince, Acâyip haller oldu, o kimsenin kalbinde. Ve mânevî "Kalp gözü" açıldı akabinde. Yıllarca çalışarak ele geçen bu devlet, Onun bir nazariyle, hâsıl oldu nihâyet. Başka bir talebe de, diyor ki: Bir zaman da, Bir bostan ekmiş idim, ben "Kasr-ı ârifân"da. Tam sulama zamanı gelmiş idi, velâkin, Nehirde, bir damla "Su" yok idi o an için. Teşrîf etti üstâdım, bostana o günlerde. Buyurdu ki: (Sulama vakti geldi herhalde.) Arz ettim ki: (Efendim, tam zamanıdır, evet. Lâkin hiç su akmıyor, iyi değil vaziyet.) Buyurdu: (Sen bostanın, su yolunu gidip aç. Allah sana su verir, ne kadarsa ihtiyâç.) Üstâdımın emrine, "Baş üstüne" diyerek, Su yollarını açıp, bekledim sabaha dek. Tam fecir söktüğünde, "Su sesi" geldi bana. Sonra bir şarıltıyla, akıp girdi bostana. Çok sevinip, suladım bostanımı tamâmen. Sonra da, üstâdımın yanına vardım hemen. Bana buyurdular ki: (Su verdin mi bostana?) Dedim: (Evet efendim, hamd olsun Yaradana. Lâkin anlıyamadım efendim bir husûsu. O da şu ki, acabâ nereden geldi bu "Su"? Çünkü suyun geldiği ırmağa gittim gece. Gördüm ki, kupkuruydu, su yok idi zerrece.) Buyurdu ki: (Allahın ihsânıdır bu sana. Lâkin bu gördüğünü, anlatma başkasına.) Bir başka talebe de, anlatır ki şöylece: Bize teşrîf eyledi üstâdımız bir gece. Birçok talebesi de, yanında vardı onun. Evde de yiyecekten, yalnız vardı biraz "Un". Huzûrlarına varıp, arz ettim bunu önce. O, bir nazar eyledi o "Az un"a hemence. Buyurdu: (Hak teâlâ, bereket versin una. Lâkin gizle bu sırrı, söyleme ona buna.) "Peki" deyip, korkmadan kullandım unu her gün. Gerçekten geldi "Un"a, bir bereket ve yümün. Misâfir kaldılar da, iki ay evimizde, Yine hiç azalmadan, kaldı "Un" elimizde. Bir gün ifşâ eyledim esrârını ben bunun. Bereketi kesilip, çabucak tükendi "Un".

.Behâeddîn-i Buhârî / Niyet hâlis olunca...

"Behâeddîn Buhârî", bir dostunu ziyâret, Edip, onun evinde eyledi uzun sohbet. Buyurdu: (Hakîkati bulmak için, bir kişi, Hâlisen yola çıksa, hâsıl olur o işi. Şu anda bir kişi de, "Tirmiz"den çıktı yola. İster ki, kendisine "Kâmil bir rehber" bula. Bu yola çıktığından, o, hâlis bir niyetle, Yakında, maksûduna vâsıl olur elbette.) Ordakiler, bu sözden bir şey anlamadılar. Dediler ki: "Elbette bunun bir hikmeti var." Biraz sonra, kapıda, gelip durdu "bir atlı". Şaşkın bir vaziyette etrâfa bir göz attı. "İrâdesiz" gelmişti zîrâ o, bu tarafa. Bu yüzden tereddütle bakıyordu etrâfa. Behâeddîn Buhârî, seslendi ki içerden: (Aradığın burdadır, haydi in de, gel hemen!) Bu sesi işitince, atından indi derhal. "Hâce", kapı önünde, etti onu istikbâl. Ve elinden tutarak, içeri aldı onu. Sordu, yolculuğunun ne yöne olduğunu. O dedi ki: (Efendim, geliyorum "Tirmiz"den. Hâlis bir niyet ile, dün çıktım evimizden. Gâyem, "Rehber bulmak"tır, hakîkî olsun fakat. Derim ki, bu zamanda var mıdır böyle bir zât? Ben böyle düşünürken, âniden durdu atım. O noktadan ileri, atmadı tek bir adım. Düşündüm: "Bu durmada, bir hikmet vardır" diye. Zîrâ hiç gitmiyordu bir adım ileriye. Hâlis bir niyet ile çıkmış idim hakîkat. Önceleri böyle şey yapmıyordu hiç bu at. Hayvanın dizginini, o an serbest bıraktım. Bekledim ki, acabâ ne yöne gider atım? Hemen günbatısına başını çevirdi at. "Buhârâ" cânibine koşturup yaptı sür'at. "Nereye gider?" diye, çok merak ediyordum. "At, bu istikâmete niçin döndü?" diyordum. Artık ben, irâdemi bırakmıştım Allaha. Derdim ki: "Erdir beni yâ Rabbî hakîkata." Hayvan, şevkle koşturup, gitti bir istikâmet. Bu hânenin önünde gelip durdu nihâyet. Bir şaşkınlık içinde bakıyorken etrâfa, İçeriden "Gel!" diye bir ses duydum bu defâ.) Buyurdu: (Hakîkaten hâlis imiş niyetin. Demek ki buradaymış senin de hidâyetin.) Ve ona bir baktı ki merhamet nazarıyle, Kalbinden, "Hubb-u dünyâ" yok oldu tamâmiyle. Aradığı rehberi, bulmuştu en nihâyet. Dünyâda bundan büyük bir "nîmet" olmaz elbet.

.Behâeddîn-i Buhârî / "Onlar kalbe bakar!"

"Hâce hazretleri"nin, sâdık bir talebesi, Vardı ki, bu "Velî"ye pek çok idi sevgisi. O der ki: Ben Hocam'ı, henüz tanımıyordum. Bir sandığın içinde, "Yüz altın" saklıyordum. Biraz zaman geçince, düşündüm ki nihâyet: "Yapayım bunlar ile alışveriş, ticâret." Hazır elbise alıp, yollandım "Buhârâ"ya. Ve başladım onları, köy köy gezip satmaya. O köylerin birinde bulunduğum bir saat, İşittim ki, o köye gelmiş bir "Evliyâ zât". Mallarımı, bir yere bırakarak emânet, O "Büyük evliyâ"yı, gidip ettim ziyâret. Ellerini öperek, bir kenara oturdum. O zâtın huzûrunda, eriyor gibi oldum. Bir an, bakışlarını çevirip bu fakîre, Sonra suâl etti ki: (Niçin geldin bu yere?) Arz ettim ki: (Efendim, ticâret yapıyorum. Hazır elbise alıp, köylerde satıyorum.) Buyurdu ki: (Çok iyi, yap ama ticâreti, Hiç girmesin kalbine, para pul muhabbeti. Çalışıp kazanmayı, emreder dînimiz de. Lâkin hiç olmamalı sevgisi kalbimizde. Gâye, islâmiyyetin her emrini yapmaktır. Ve "Dünyâ sevgisi"ni, kalpten silip atmaktır.) Onun bu bereketli söz ve nazarlariyle, Kalbimden "Mal sevgisi", boşaldı tamâmiyle. Daha ilk sohbetinde, düzeldi kötü hâlim. "Dünyâ muhabbeti"nden kurtuldu hem de kalbim. Yine aynı sohbette, buyurdu ki: (Ey oğlum! Ben, Kâbenin yanında, bir gün oturuyordum. Bir kimseyi gördüm ki, ak sakallı, ihtiyâr. Kâbenin örtüsüne sarılmış, dâim ağlar. "Yâ Rabbî! yâ ilâhî!" diye yalvarıyordu. Gözlerinden akan yaş, yeri ıslatıyordu. Lâkin o ihtiyârın, kalbine ettim nazar. Gördüm ki, "Dünyâ" ile olur hep alâkadar. Ağlıyor idiyse de, Kâbede gözyaşıyle, Lâkin hep meşgûl idi, kalbi "Dünyâ işi"yle. Hac'dan sonra, Minâ'ya avdet ettik nihâyet. Çarşıda bir "Genç" gördüm, yapıyordu ticâret. "Yüzbin altın" değerde, mal alıp veriyordu. Kalbine nazar ettim, her an zikrediyordu. Dünyâya düşmüş gibi görünürdü o, fakat, Kâbe'deki adamdan üstün idi kat be kat. Çünkü bu, vermişse de ticârete kendini, Sokmamıştı kalbine, "dünyâ muhabbeti"ni. Yapsa da büyük çapta ticâret, alış veriş, Lâkin hiç yapmıyordu islâma mugâyir iş.

.Behâeddîn-i Buhârî / Kalbindeki soğukluk dönüştü muhabbete

Şöyle naklediyor ki "Alâeddîn-i Attâr": "Hocamız", bir gün gelip, odunluğa baktılar. Mevsim kışa yakındı, buyurdu: (Çokça odun, Toplayıp, odunluğu tamâmiyle doldurun. Hattâ biraz acele edin ki, belli olmaz. Birden kış bastırırsa, yakacaksız durulmaz.) "Peki" deyip, o günü gidip odun topladık. Doldurduk odunluğu, kalmadı boş yer artık. O gece, başladı ki birden bir "kar" ve "yağış", Yıllarca olmamıştı Buhârâ'da öyle kış. "Kırk gün" hiç durmaksızın, kar devam etti, fakat, Buna rağmen o kışı, geçirdik gâyet rahat. Bir başka talebe de, diyor ki: Buhârâ'da, Bir gün oturuyorduk, bâzımız bir arada. Lâkin biri vardı ki aramızda o günü, Bilmezdi "Hocamız"ın mânen üstünlüğünü. Aleyhinde bir lâflar edecekti ki biraz, Biz hemen kendisini uyarıp, ettik îkâz. Lâkin o devam etti, öyle konuşmasına. O sırada "Bir arı" gelip girdi ağzına. Ve öyle ısırdı ki dilini kuvvetlice, Gâyet büyük ıstırap, acı çekti bir nice. Dedik: (Onun hakkında konuştun sen bunları. Bu sebepten dilini, ısırdı böyle arı.) O zaman pişmân olup, düştü bir nedâmete. Kalbindeki soğukluk, dönüştü "muhabbet"e. Az önce, hakâretler savururken o zâta, Şimdi, muhabbetiyle yanar oldu âdetâ. Yine Hacda, mü'minler tavâf yapıyorlardı. O sene, Beytullahta bu "Büyük zât" da vardı. Kurbân kesiyorlarken müslümânlar Minâ'da, "Hazreti Hâce" dahî, bulundu yanlarında. Buyurdu: (Bizim dahî, lâzım kurban kesmemiz. Lâkin biz, oğlumuzu belki kurbân ederiz.) Talebeler, bu sözden bir şey anlamadılar. Dediler ki :"Muhakkak, bu sözde bir hikmet var". O günün târihini, bir yere kaydettiler. Haccı îfâ ederek, geri avdet ettiler. Sonra öğrendiler ki, varınca Buhârâ'ya: O gün, sevgili oğlu göçmüş dâr-ı bekâya. Buyurdu ki: (Rabbimin ihsâniyle bu oğlum, Vefât etmesiyle de, Resûle tâbi oldum, Çünkü onun oğlu da, etmişti böyle vefât. Çok şükür hâsıl oldu, bunda da mutâbaat. O Resûlün başından, her ne ki geçti ise, Benim dahî başımdan geçti aynı hâdise. Onun yapmış olduğu her işle amel ettim. Bir tek sünneti bile, kat'iyyen terk etmedim.)

.Behâeddîn-i Buhârî

Tasavvuf nedir? "Behâeddîn Buhârî", çok büyük bir velîydi. Söz ve nasîhatleri, pek çok fâideliydi. Buyurdu ki: ("Tıp ilmi", bedenin sağlığına, Bakıp çâre bulursa, dert ve hastalığına, Bunun gibi, "Ahlâk" ve "Tasavvuf ilmi" dahî, Kalbin hastalığını eder teşhîs, tedâvî. Eğer tutulmuş ise, kalp Allahtan gayriye, O kalp "hasta" demektir, muhtâçtır tedâvîye. Her işi, "Allah için" yapmalı ki her insan, İşte bu "İhlâs"ı da, tasavvuftur sağlıyan. İyi, güzel iş yapıp, kötülük yapmamayı, Temînde, "tasavvuf"un büyüktür yine payı. Dînin temeli üçtür, ilim, amel ve ihlâs, Üçüncüyü, insana, tasavvuf sağlar esas. Ve hattâ tasavvufun, gâyesi iki şeydir. Birincisi odur ki, "Îmân vicdânîleşir". Yâni insan, dînine sarılır tam ihlâsla. Îmânı, şüphelerden bir zarar görmez aslâ. Akıl ve delîl ile ve isbât edilerek, Elde edilen îmân, böyle kavî olmaz pek. Nitekim buyurdu ki, Kur'ânda cenâb-ı Hak: (Îmânın sağlamlığı, zikr ile olur ancak.) Buradaki 'zikir'den murat da, bir kişinin, Her şeyi yapmasıdır, sâdece "Allah" için. Şudur ki tasavvufun ikinci gâyesi de: "Seve seve" yapılır emirlerin hepsi de. Nefisten hâsıl olan tembellik ve atâlet, Giderek, kolaylıkla yapılır her ibâdet. Hem ayrıca haramlar, "İğrenç" ve "Çirkin" gelir. En ufak günâhtan da, kolayca el çekilir. Yâni islâmiyyetin emrettiği hususlar, Kolaylıkla yapılıp, gider bütün zorluklar. Yine, dinde ne kadar var ise fısk-ı fücûr, Herbirine, bir "nefret", "soğukluk" hâsıl olur. Velhâsıl tâatlerin tatlı, iyi gelmesi, Ve kolayca yapılıp, güç ve zor gelmemesi, Bütün günâhların da, aksine fenâ, çirkin, Gelerek, kolaylıkla bunlardan kaçmak için, "Tasavvuf", yâni "Ahlâk bilgisi" lâzım gelir. Bu ikisinden başka bir şey için değildir. Emirlere sarılıp, hiç günâh işlememek, En büyük "Kerâmet"tir, hem bunda sebât etmek. Zâten bu iki husus yapılmazsa ihlâsla, Nefsin yola gelmesi, hiç mümkün olmaz aslâ

.Behâeddîn-i Buhârî

Vefâtı... "Behâeddîn Buhârî" devrinde sâlih bir zât, "Şeyh Nûreddîn Halvetî", etmişti Hakka vuslat. Behâeddîn Buhârî, bâzı talebesiyle, Bu eve teşrîf etti "Tâziye" gâyesiyle. Lâkin gidip gördü ki, içerde bir kısım halk, Feryâd ediyorlardı, seslice ağlıyarak. Onlara buyurdu ki: (Sesli ağlamayınız. Ona eziyet verir zîrâ böyle yapmanız.) Sonra, talebesine buyurdu: (Siz de, sakın, Ben vefât ettiğimde, böyle şeyler yapmayın.) Vaktâ ki "Behâeddîn Buhârî" hazretleri, Bir ara hastalanıp, bozuldu sıhhatleri. "Ölüm hastalığı"ydı, vâkıf oldu o buna. Çekildi o gün artık, husûsî odasına. Vefâtlarına kadar, çıkmadı o odadan. Lâkin talebesiyle görüşürdü her zaman. Son nefesine kadar hattâ o mübârek zât, Gösterdi herbirine, çok ilgi ve iltifât. Birisi anlatır ki, vefât eylediği gün: Bir ara, huzûruna girmiştim o büyüğün. O çetin anda bile, bizleri düşünerek, Buyurdu ki: (Sofrayı getirip, yiyin yemek.) Yerine gelsin diye, onun bu emirleri, Biraz yiyip, sofrayı götürdüm yine geri. Lâkin vâkıf olunca, sofranın gittiğine, Buyurdu ki: (Sofrayı getirip, yiyin yine.) Ben yine biraz yiyip, götürdüm tekrar geri. Lâkin o, tam üç defâ tekrar etti bu emri. Buyurdu: (İyi yiyip, iyi çalışmalıdır. Zîrâ hizmet ve tâat, sıhhat ile yapılır.) Talebesi içinden, "Alâeddîn-i Attâr", Der ki: Son günlerinde, fakiri çağırdılar. Huzûruna girince, buyurdu: (Alâeddîn! Benim için, bir mezar kazın da hazır edin.) "Peki efendim" deyip, îfâ ettim bu emri. Gelip haber verdim ki: (Hazırdır kabir yeri.) Sonradan, hastalığı fazlalaştı daha da. Vefât edeceğini, anladık bu arada. Ve "Yasin-i şerîf"i okuduk biz bu sefer. O da tekrar ederdi, bizim ile berâber. Bir ara, ellerini ileri uzatarak, Uzun uzun duâlar eyledi son olarak. Biz, "Yasin-i şerîf"in yarısına gelince, Odada, bâzı nûrlar peydâ oldu bir nice. Ellerini yüzüne sürerek o büyük zât, "Kelime-i tevhîd"i söyleyip etti vefât.

.Behâeddîn-i Buhârî / "Şimdi ne yapayım?"

"Behâeddîn Buhârî", vaktâ ki etti vefât, Kıldılar namâzını, çok büyük bir cemâat. Sonra gidip yaptılar, mezarına defnini. Ve bir talebesi de, okudu telkînini. "Abdülkâdir" adında, bir kimse idi o zât. Gördüğü bir vak'ayı, anlatır kendi bizzât. Der ki: O gün defnettik "Hâce hazretleri"ni. Ben, çok merak ederdim kabirdeki hâlini. Bir teveccüh eyledim, onun nûrlu kabrine. Allahın yardımıyle, vâkıf oldum hâline. Baktım, kapı açıldı o kabire "Cennet"ten. Çok güzel "iki hûri", içeri girdi hemen. Ona selâm vererek, dediler: (Efendim, biz, Nice zamandan beri, sizi beklemekteyiz. Yarattı Hak teâlâ, bizi sırf sizin için. Siz artık görmezsiniz bir şey fenâ ve çirkin.) Hûrilerin sözünü dinledi o büyük zât. Lâkin kendilerine, hiç etmedi iltifât. Buyurdu: (Görmedikçe Rabbimin dîdârını, Ahdettim görmemeye, Ondan gayrılarını. Ve beni sevenlere, etmedikçe şefâat, Meşgûl olmıyacağım kimse ile ben fakat.) Bir başka talebesi, gördü onu rüyâda. Sordu ki: (Ne yapayım, ölmeden bu dünyâda?) Buyurdu: (Son nefeste ne yapmak gerekirse, Şimdi dahî onu yap, "Allah" de hiç değilse.) Dedi ki: (Allah demek, son nefeste gerektir. Şimdi hayâtta iken, ne yapmam lâzım gelir?) Buyurdu ki: (Evlâdım, o "Son nefes" dediğin, Ne zaman gelecektir, bu bâbda var mı bilgin? O son nefes, belki de bugündür, belki yarın. Sen şimdi "Allah" de ki, yarın olmaz fırsatın.) Bir başkası, rüyâda görerek kendisini, Arzu etti, bir miktar nasîhat etmesini. Buyurdu ki: (Dünyâda, istediğin şeyi yap. Ve lâkin herbirine, hazırla birer cevap. Her ne yapsan, melekler yazıyor birer birer. Mahşere geldiğinde, sana arz edilirler. Ve hattâ ey evlâdım, şunu bil ki muhakkak, Seni, günâh işlerken görüyor cenâb-ı Hak. Kalbinden geçirdiğin şeyleri de pekâlâ, En gizlisine kadar, biliyor Hak teâlâ. Haram, "Ateş" gibidir, günâha olma yakın. Aksi halde, pişmânlık, çok olur sana yarın. Hakîkî dost "Allah"tır, unutma Onu bir an. Ve şiddetle hazer et, her günâh ve haramdan. Bu fırsat elde iken, hakîkati gör artık. Yoksa, mahşer gününde fayda etmez pişmânlık.)

.Behâeddîn-i Buhârî / Namazdan zevk almak

Bir gün "Melik Hüseyin", çok büyük bir ziyâfet, Hazırlayıp, onu da yemeğe etti dâvet. "Behâeddîn Buhârî", teşrîf etti biriyle. Lâkin o yemeklerden, yemedi lokma bile. Buna, Melik Hüseyin üzüldü bî ihtiyâr. Düşündü ki: "Acabâ ne için yemiyorlar?" Arz etti ki: (Efendim, sofradaki yemekler, Şahsî malımdan olup, helâl ve temizdirler. Rahatça yiyiniz ki, hepsi de helâl taam. Aslâ karışmamıştır içlerine tek haram.) Behâeddîn Buhârî buyurdu ki: (Ey oğlum! Yemeklerin hepsi de helâldir, biliyorum. Ve lâkin bu Hirat'ın çok fakir ve açları, Var ki, tek bir lokmaya vardır ihtiyâçları. Böyleyken, biz burada, bu çeşitli ve lezîz, Yemekleri, rahatça nasıl yiyebiliriz?) Bir gün de buyurdu ki: (Gadap ve kerâhetle, Pişirilen yemekte, "zulmet" olur gâyetle. Hem böyle taamlarda, olmaz hayır, bereket. Şifâ değil, bilâkis olurlar "dert" ve "illet". Yâni böyle yemeği, her kim ki yerse eğer, Ondan, hep zuhûr eder fenâ, kötü fiiller. Hiç gaflete dalmadan, "Allah"ı düşünerek, "Neş'e" ve "Sevinç" ile yapılırsa bir yemek, Hayırlı, bereketli olmuş olur bu defâ. Ve ondan yiyenlere, olur "şifâ" ve "devâ". İnsanların işinde, olursa hatâ, kusur, "Şüpheli yemekler"den mutlaka hâsıl olur. Yine ibâdetlerden, mânevî lezzet almak, Bilhassa namâzları, huşû içinde kılmak, Yâni tam varabilmek, onun ulvî zevkine, "Helâl lokma" yemeğe bağlıdır bu da yine. Kâfî değil yemeğin helâlinden olması. Lâzımdır "Âgâh halde" onun hazırlanması. Yâni Hak teâlâyı, kalben hâtırlıyarak, "Gadaplı" ve "Öfkeli" bir halde olmıyarak, Seve seve, zevk ile pişirilirse eğer, Görürler faydasını, o yemekten yiyenler. Ayrıca, yemenin de usûlü vardır yine. Tam dikkat etmelidir, "yemek edebleri"ne. Allahü teâlânın huzûrundaymış gibi, Oturup, âdâbıyla yemelidir yemeği. Kim yemekte bunlara, ederse tam riâyet, Kıldığı namâzlardan, alır bir "tad" ve "lezzet". Ve her kim de yer ise, şüpheli, haram taam, Ve yemek âdâbına riâyet etmezse tam, Kıldığı namâzlardan, alamaz mânevî tat. Elbette kendindedir, bu kusur ve kabâhat

.Behâeddîn-i Buhârî / Üç türlü edep!..

"Behâeddîn Buhârî", çok yüksek evliyâ zât. Bir gün talebesine, etti şöyle nasîhat: (Bizim bu yolumuza, her kim ki olsa tâbi, Gözetmesi lâzımdır, şu üç mühim "Edeb"i. Birincisi, "Allah"a karşı olan edeptir. Yâni farzları yapıp, günâhı terk etmektir. Ona "Kul" olduğunu, iyi idrâk ederek, Her emr-ü yasağına, hakkıyla uymak gerek. Onun emirlerinden, bir tânesine bile, Uymamak, edepsizlik olur Ona hâliyle. İnsan düşünmeli ki, kendisi hiç "Yok" iken, Yarattı Allah onu, bir damlacık nutfeden. Büyütüp yetiştirdi, onu ihsânı ile. Her türlü nîmetleri, bahşetti fazlasiyle. Îmân, akıl, düşünce, lisân ve güzel ahlâk. Verip, azîz eyledi bir "İnsan" yaratarak. Böyle yüce bir Rabbin, emrine muhâlefet, Edepsizlik etmenin, en çirkinidir elbet. İkinci edep ise, "Resûl"üne edeptir. Her iş ve harekette, sünneti gözetmektir. Kim kimi seviyorsa, ona uyar elbette. Bunu îcâb ettirir, hakîkî muhabbet de. Edebin üçüncüsü "Üstâd"a olanıdır. Çünkü kendi üstünde, onun çok hakkı vardır. Allah ve Resûlünü, bilip tanımasına, Gafletten uyanarak, hak yolu bulmasına, O vâsıta olmuştur, odur buna tek sebep. Onun için üstâda, lâzımdır fazla edep. Tâ kıyâmete kadar, yaşasa da bir adam, Bu nîmetin şükrünü, yine de yapamaz tam.) Bir gün de buyurdu ki: (Düşmandır bize "Nefis". Onun her arzusuna, boyun eğmemeliyiz. Bu nefs-i emmâreyi, terbiye etmek için, İslâma tam uyması lâzımdır her kişinin. Bu dînin emrettiği, ufak bir işi yapmak, Yâhut yasak ettiği bir günâhtan sakınmak, Kendi arzusu ile, bin yıl îfâ ettiği, Nâfile ibâdetten, hayırlıdır ve iyi. Dînin bekçisi olan islâm âlimlerinin, Yolunda yürüyenler, azaptan olur emîn. Bu yoldan, zerre kadar ayrılık olsa çok az, Âhirette, azaptan kurtuluş mümkün olmaz. Aklı olan bir kimse, fırsat bilir bu ânı. Oraya hazırlıkla geçirir her zamanı. Bu kısacık zamanda, faydalı tohum eker. Bir tâneden, sayısız meyveler elde eder.) Bu büyük evliyânın hürmetine ilâhî! Onun şefâatine kavuştur bizi dahî.

.Behâeddîn Buhârî

İstikâmet sâhibi olmak... "Behâeddîn Buhârî", nakleder şöyle kendi: Bu tasavvuf yoluna ilk girdiğim günlerdi. Beni, bir "Cezbe hâli" kaplardı ara ara. Dolaşmaya giderdim, gece kabristanlara. Bir gece, yine böyle başında bir mezarın, Dururken, mânevî bir hâle girdim ansızın. O halde göründü ki, bana "Gönül gözü"mde, Örtülerle süslenmiş bir "kürsî" var önümde. Oturmuş o kürsîde, nûr yüzlü "Velî" bir zât. Vardı hem etrâfında, kalabalık bir zevât. Ben, orada oturan zâtın kim olduğunu, Düşünürken, birisi tanıttı bana onu. Dedi: ("Abdülhâlık-ı Goncdüvânî"dir o zât. Ve halîfeleridir önündeki cemâat. Sana, bir "Tâc" verdiler, bereketli, mübârek. Elden ele dolaşıp, gelmiştir bu güne dek. "Alî Râmîtenî"den gelir ki emâneten, Kondu senin evine, şu andan îtibâren.) Kalkıp, öptüm elini ve edeble oturdum. O bana nazar edip, buyurdu ki: (Ey oğlum! Bu yolda bulunmaya, var sende kâbiliyyet. Lâkin olgunlaşması lâzımdır onun elbet. Hakkın gizli sırları, olsun sana âşikâr. "İslâma tam uymak"tır bu yolda en büyük kâr. "İstikâmet sâhibi" olmak hem bu hususta, En büyük kerâmettir, bizim bu yolumuzda. Ey oğlum Behâeddîn, sen yarın Nesef'e git. "Seyyid Emîr Külâl" de oradadır o vakit. Önce evine gidip, o "Tâc"ı al yanına. Sonra Emîr Külâl'in, var git huzûrlarına.) Dedim: (Peki efendim, şimdi hemen gideyim.) Kendime geldiğimde, baktım, bir kabirdeyim. Evden o "Tâc"ı alıp, düştüm Nesef yoluna. Gidip, "Emîr Külâl"in kavuştum huzûruna. Buyurdu ki: (Bu tâca, bugün sen müstehaksın. Bunu muhâfazada, gevşeklik etme sakın. Hocam "Muhammed Bâbâ Semmâsî" hazretleri, Bana ısmarlamıştı seni yetiştirmeyi. Hem de senin hakkında, demişti: "Bu, oğlumdur. Onun yetişmesinde, etmiyesin bir kusur. Bir gevşeklik olursa bunda ey Emîr Külâl! Senin üzerindeki hakkımı etmem helâl."

.Behâeddîn-i Buhârî

Ona nasıl kavuştum? Sevdiği talebeden "Şeyh Ömer-i Taşkendî", Vardı ki, hayâtını anlatır şöyle kendi: Önceleri "Taşkent"te ikâmet ediyordum. "Bir evliyâ bulsam da, hizmet etsem" diyordum. Tanıştım o günlerde, bâzı müslümânlarla. Ve sohbet ediyorduk zaman zaman onlarla. Meğer talebesiymiş onlar bir evliyânın. Adı da, "Behâeddîn Buhârî"ymiş o zâtın. Hiç görmediğim halde o "Velî"yi velhâsıl, Sevgi ve muhabbeti kalbimde oldu hâsıl. Öyle fazlalaştı ki bu sevgisi gönlümde, Bir gün rûhâniyeti, hâsıl oldu önümde. Kulağıma eğilip, buyurdu ki: (Evlâdım! Ne için Horasan'a gelmezsin, ben ordayım.) Sonra da, göz önünden kayboldu birden bire. Dopdolu oldu kalbim, onun muhabbetiyle. Gemiyle Horasan'a, yola çıktım ben o an. Sabah vakti, gemide, okudum kalkıp ezân. Lâkin kimse kalkmadı namâz için o saat. Üzülüp, yolculara ettim öğüt, nasîhat. Nasîhatime dahî, kulak asmayınca pek, Çıktım su üzerine, gemiyi terk ederek. Suda batmadığımı görüp gemidekiler, Beni tekrar çağırıp, çok iltifât ettiler. Doğrusu ben de buna çok hayret eylemiştim. "Bu, onun kerâmeti olsa gerek" demiştim. Gidiyordum ve lâkin bilmiyordum yolumu. Birazdan hâtırladım, acıkmış olduğumu. Ben, bâzı yemekleri düşünürken gönlümde, Onları, bir "Sofra"da gördüm o an önümde. O yemekleri yiyip, şükreyledim Allaha. Bir "Ceylân sürüsü"yle, karşılaştım bu defâ. "Benden kaçarlar mı ki?" diye düşünür iken, Hepsi, gelip yüzünü sürdüler bana hemen. "Serahs"e vardığımda, bir kimse gördüm yine. Bana "Hoş geldin!" deyip, götürdü evlerine. Sonra, teşrîf eyledi o eve o "büyük zât". Benimle ilgilenip, eyledi çok iltifât. Buyurdu ki: (Hoşgeldin, ey Taşkent'li Ömer'im! Senin yolculuğundan, an be an var haberim. Hani sen üzülüp de, çıktın ya o gemiden, Bizim himmetimizle, batmadın suda hemen. Sonra o ıssız çölde, acıktığında, yine, Bizim himmetimizle "sofra" geldi önüne. Sonra, "ceylân sürüsü" gördün ya önceki gün, Bizim himmetimizle, koştular sana o gün.) Bunları öğrenince, şükreyledim Allaha. O zâtın hizmetinden, ayrılmadım bir daha.

.Behâeddîn-i Buhârî / "At kendini o suya!"

"Behâeddîn Buhârî", çok büyük evliyâdır. Onun feyiz verdiği binlerce kimse vardır. Talebeden birini, göndermişti bir yere. O, işini halledip, dönüyorken geriye, Bir ağaç gölgesinde oturup dinlenirken, Yorgun olduğu için, uyuyup kaldı birden. Ve lâkin rüyâsında, "Behâeddîn Buhârî", Hazretlerini gördü, heybetliydi bir hayli. Kendisine yaklaşıp, buyurdu ki pür hiddet: (Bu yerde uyunur mu, burayı hemen terk et! Burası, uyunacak yer değil ey evlâdım! Zîrâ kurtlar dolaşır etrâfta adım adım.) Uyanıp, gözlerini açtığında, bu defâ, Gördü ki, "İki aç kurt" geliyor o tarafa. Fırlayıp, korku ile uzaklaştı oradan. Ve Kasr-ı ârifâna vardı akşam olmadan. Gördü ki, yola çıkmış "Buhârî" hazretleri, Kendisini bekliyor, nice zamandan beri. Yanına yaklaşınca, buyurdu ki: (Ey evlât! Tehlikeli yerlerde olur mu istirâhat?) Bir gün de, bu evliyâ, talebeleri ile, Yolculuğa çıkmışlar, giderlerdi bir yere. Yolları, bir ırmağa uğradı en nihâyet. Su, heybetli akardı, derindi hem de gâyet. Bakıp, "Emîr Hüseyin" adlı talebesine, Buyurdu: (At kendini, şu ırmağın içine!) "Emîr Hüseyin" dahî, hiç tereddüt etmeden, "Peki efendim" deyip, atladı suya hemen. Diğer talebeleri, korkuya düştüler hep. Dediler: "Hüseyin'in ne oldu hâli acep?" Ve nihâyet bir müddet geçer geçmez aradan, Seslendi: (Ey Hüseyin, çık gel şimdi oradan!) Çıktı "Emîr Hüseyin" ânında dışarıya. Üzeri kupkuruydu, girmemiş sanki suya. Talebe arasına oturunca o gelip, Hepsi gıbta ettiler, bu hâlini seyredip. Behâeddîn Buhârî, buyurdu: (Ey Hüseyin! Suya atladığında, ne gördün, söyle demin.) Arz etti ki: (Efendim, siz öyle emredince, Kendimi, bir "Oda"da buldum suya girince. Ve lâkin etrâfıma baktığımda o anda, Hayret ile gördüm ki, hiç "Kapı" yok odada. "Nasıl çıkabilirim bu odanın içinden?" Diye düşünürdüm ki, farkettim sizi birden. Siz, bir "Kapı" gösterip, elinizle açarak, Bana buyurdunuz ki: "Kapı burda, işte bak." Açtığınız kapıdan, dışarı çıkınca ben, Sizin huzûrunuzda kendimi buldum hemen.)

.Behâeddîn-i Buhârî / Dört altın!

Biri naklediyor ki onun talebesinden: Semerkant'ta ikâmet ederdim ben eskiden. Duydum ki, "Behâeddîn Buhârî" hazretleri, Büyük bir velî olup, çokmuş kerâmetleri. Onu gidip görmeyi istiyordum be gâyet. "Buhârâ"ya gitmeye, karar verdim nihâyet. Annem, yola çıkarken "Harçlık" olmak üzere, "Dört altın" dikmiş idi, gömleğimde bir yere. Nihâyet yola çıkıp, Buhârâ'ya eriştim. Ve o "Büyük velî"nin sohbetine yetiştim. Âdetâ âşık oldum, ilk günden o "Velî"ye. İstedim, kabûl etsin, beni talebeliğe. Arz edince, fakîre eyledi çok iltifât, Buyurdu ki: (Biz, altın alırız senden fakat.) Arz ettim ki: (Ama ben, gâyet fakir kimseyim. Yoktur benim yanımda altın gibi bir şeyim.) O zaman buyurdu ki dönüp cemâatine: (Dört tâne altını var, yok diyor bana yine. Annesi, gömleğine dikti o altınları. Gömleğine baksanız, görürsünüz onları.) O böyle söyleyince, utandım, hayret ettim. İsteksiz, altınları sökerek ona verdim. Benden, o "dört altın"ı, alarak o büyük zât, Uzattı bir çocuğa, almadı çocuk fakat. Şöyle tahmîn ettim ki onun almamasını, Kalben "İstemiyordum" ben onun almasını. Velhâsıl almayınca çocuk o altınları, Geri iâde etti, bana yine onları. Beni, talebeliğe almadı yine fakat. Lâkin biliyordum ki, "Bende var bir kabâhat." Bir gün köye gidildi, bâzı talebelerle. Ben de o yolculukta, bulundum onlar ile. Toplandı etrâfına, o köyün insanları. O, tatlı sohbetiyle irşâd etti onları. Yine arz eyledim ki ben o büyük "Velî"ye: (Efendim, kabûl edin beni talebeliğe.) O zaman "dört altın"ı isteyip yine benden, Köyün çocuklarından birine verdi hemen. O dahî almayıp da, edince onları ret, İâde etti bana, "Sevindim" buna gâyet. Çünkü "Altın sevgisi" kalbimde vardı benim. Bundan gecikiyordu, belki talebeliğim. Buyurdu ki: (Sevimsiz bir sıfâttır cimrilik. Bu yolda bulunmaya mâni olan, budur ilk.) Daha sonra, bir nazar etti ki şefkat ile, Çıktı "Dünyâ sevgisi" kalbimden tamâmiyle. Sırf "Allah sevgisi"yle dolu buldum kalbimi. O zaman kabûl etti, benim o dileğimi.

.Behâeddîn - i Buhârî / "Onu nasıl tanıdım?"

Bu zâtın bir sevdiği "Abdullah-ı Hâcendî", Vardı ki, bir vak'ayı anlatır şöyle kendi: Der ki: Ben gençliğimde, bir "Rehber" arıyordum. "Bir mürşidim olsa da, hizmet etsem" diyordum. "Hakîm-i Tirmizî"nin kabrine en nihâyet, Gelip, onun rûhundan istedim yardım, medet. Sonra uyku bastırdı, uyudum o arada. Heybetli "iki kişi" göründü o rüyâda. Onlardan bir tânesi, bana buyurdular ki: (Ben, "Hakîm-i Tirmizî", "Hızır"dır yanımdaki. Sen, tâbi olmak için, "Kâmil mürşid" ararsın. Ve lâkin hiç arama, burada bulamazsın. Oniki sene sonra, Kasr-ı ârifâna git. O mürşidi, orada bulursun sen o vakit. "Behâeddîn Buhârî" gelecek ki o yerde, İstifâde edersin sen ondan fevkalâde.) Uykudan uyanınca, oradan döndüm geri. Beklemeye başladım, o dediği "Rehber"i. Lâkin iki kimseye rastladım ki sonra ben, Sâlih zât oldukları, belliydi hallerinden. Dedim: (Olur musunuz siz bana rehber, delîl? Zîrâ ben arıyorum bir kâmil-i mükemmil.) Dediler ki: (Bu şehrin falanca köyüne git. Orada var şu anda, ehliyetli bir mürşit.) Ben bunu öğrenince, ayrılarak o yerden, O dedikleri köye, acele gittim hemen. O zâtın huzûruna, edeble girdim, fakat, Göstermedi o bana, hiç ilgi ve iltifât. "Evliyâ"dan olduğu, belliydi her hâlinden. Lâkin merak ettim ki, bakmıyor bana, neden? Yanında bir de oğlu vardı ki bu kişinin, O da vardı farkına, en nihâyet bu işin. Dedi ki: (Sizin için geldi de şimdi bu zât, Ne için kendisine etmezsiniz iltifât?) Bu suâle cevâben, dedi ki: (Ey evlâdım! Onun, bizden nasîbi yoktur ki, ne yapayım. "Behâeddîn Buhârî" gelir ki Buhârâ'da, O, onun talebesi olacaktır orada.) Ben ondan da ayrılıp, bekledim birkaç sene. Sonra gittim oradan, Buhârâ beldesine. Huzûruna girince, beni görüp sevindi. Buyurdu ki: (Hoş geldin, ey Abdullah Hâcendî! O oniki senenin bitmesine ve lâkin, Daha üç gün var idi, sen biraz erken geldin.) Sohbetinin tesiri, belli oldu hâlimden. "Dünyâ muhabbeti"ni çekip aldı kalbimden. Onun himmeti ile, iyi oldu her hâlim. Hattâ kısa zamanda, açıldı hemen kalbim.

.Behâeddîn - i Buhârî / Münâkaşa yasaktır

Bu zâtın var idi ki, gençten bir talebesi, Çoktu bu üstâdına muhabbeti, sevgisi. "Behâeddîn Buhârî" ona dedi: (Ey filân! Her zaman beni yâd et, çıkarma hâtırından.) O talebe diyor ki: Bu emir mûcibince, Onu unutmamaya çalışırdım gün gece. Bir sene, babam ile Hac yoluna çıkmıştık. Ve bir müddet sonra da, "Hirat"a ulaşmıştık. Seyrederken Hirat'ın bir kısım yerlerini Unuttum bir aralık "Hâce hazretleri"ni. Unutmakla birlikte, bendeki her iyi hal, Mânevî hasletlerim gittiler benden derhal. Sanki feyiz kesildi, uzaklaştı her nîmet. Sanki geri alındı, o tasarruf ve himmet. Kendimi, kupkuru bir odun gibi hissettim. Ne aşk kaldı kalbimde, ne sevgi hayret ettim. Haccımızı yapıp da, edince eve avdet, Hocamın huzûruna vâsıl oldum nihâyet. O beni görür görmez, buyurdu ki: (Ey oğlum! Hirat'ta, beni biraz unuttun, biliyorum. O anki gafletine hiç üzülme, zîrâ biz, Bilâ kasıt yapılan kusurları görmeyiz. Lâkin dostu unutmak, dostluğa sığmaz evlât. Hiç seven, sevdiğini unutur mu bir saat? Başkasına gitseydin, olmazdı fâidesi. Çünkü sen, bu menbadan alıyorsun her feyzi. Benim talebelerim, sanki benim oğlumdur. Başkasının, onlara tasarruf haddi yoktur.) Şöyle anlatıyor ki talebeden biri de: Münâkaşa etmiştim Nesef'te ben biriyle. Bu yüzden, o kimsenin kalbini incitmiştim. Ve hem de kendisinden özür dilememiştim. Aynı gün, Buhârâ'ya, hocama gittim, fakat, Hiç bakmadı yüzüme, etmedi hiç iltifât. Araya koydumsa da, başka talebeleri, Olmadı onların da, yine fâideleri. Sonunda çok yalvarıp, arz ettim ki: (Ne olur, Affedin bu fakiri, olduysa hatâ, kusur.) Buyurdu ki: (Nesef'te, niçin o arkadaşa, Kaba sözler söyleyip, eyledin münâkaşa? Sen bilmiyor musun ki, bir mü'mini incitmek, "Kâbe'yi yıkmak" gibi, bir günâhtır büyücek. Ondan özür dileyip, almadıkça helâllık, Bizim sohbetimize almayız seni artık.) "Peki efendim" deyip, Nesef'e döndüm hemen. Gidip özür diledim, acele o kimseden. Sonra haber verince, bunu kendilerine, Ancak kabûl ettiler, beni sohbetlerine.

.Behâeddîn-i Buhârî / "Üzülme, bekle biraz!"

Seyyid Emîr Külâl'in, vardı ki bir evlâdı, "Emîr Burhâneddîn"di hem dahî onun adı. O der ki: Otururken biz bir gün evimizde, "Hazret-i Hâce" dahî, var idi o gün bizde. "Mevlânâ Ârif" diye, vardı bir din kardeşim. Uzakta olduğundan, çoktandır görmemiştim. Öyle özlemiştim ki o kimseyi o ara, Derdim ki: "Gelir mi ki, o kişi buralara?" Hazreti Hâce'ye de, eyleyince bunu arz, Buyurdu: (Bunun için üzülme, bekle biraz.) Gerçekten ertesi gün, hem de sabah erkenden, Çıkıp geldi o kişi oraya hakîkaten. Dedi: (Dün, bu saatte, evimde otururken, "Hâce hazretleri"nin sesini duydum birden. İsmimle çağırarak, dedi: "Gel Buhârâ'ya!" Ben de, alelacele, çıkıp geldim buraya.) Onun talebesinden, anlatır ki biri de: İkâmet ediyorduk önce "Taşkent" ilinde. Üstâdımı görmeye giderdim bâzı vakit. Bir gün, yine içimden, ses geldi: "Hocana git!" Hemen kavuşmak için, o büyük "Evliyâ"ya, Aynı gün yola çıktım, Taşkent'ten Buhârâ'ya. Zevcem, yola çıkmadan getirip biraz altın, Dedi: (Bu altınları, koy önüne o zâtın.) "Niçin gönderiyorsun?" diye sordum hanıma. Gizledi niyetini, demedi yine bana. Ben de ısrâr etmeden, aldım o "Altın"ları. Gidince, üstâdıma arz eyledim onları. O, tebessüm ederek, buyurdu ki: (Ey filân! Bana, "Çocuk kokusu" gelir bu altınlardan. Ümîd ediyorum ki, yakında cenâb-ı Hak, Size bir "Erkek çocuk" verecektir muhakkak.) O zaman ben anladım zevcemin niyetini. Ve gördük o duânın hemen bereketini. O büyük evliyânın, yüksek duâlarıyla, Bize, bir "Sâlih oğul" bahşetti Hak teâlâ. Talebeden biri de, bize şöyle nakleder: Bir yerde, üstâdımla bulunurduk berâber. Bir gün, haber aldım ki birâderim hakkında, Dediler: (Vefât etti Şemseddîn Buhârâ'da.) Hemen cenâzesine yetişebilmek için, "Hâce Behâeddîn"den istedim gidip izin. Buyurdu: (İstiyorsan, Buhârâ'ya git, fakat, Şemseddîn şimdi sağdır, etmedi ki o vefât. Ben, onun kokusunu duyuyorum şu anda. Hattâ o bulunuyor, şimdi çok yakınlarda.) O an kapı çalındı, açınca hayret ettim. Zîrâ girdi içeri, neş'eyle birâderim.

.Behâeddîn-i Buhârî

O himmet olmasa... Talebesinden biri anlatıyor ki şöyle: Evden çıktım, "Hocam"ı ziyâret gâyesiyle. Yolumun üzerinde, vardı bir büyük ırmak. Köprü var idiyse de, baktım ki hayli ırak. O esnâda, kalbime bir fikir geldi benim. Dedim: (Suyun üstünden, yürüyerek gideyim.) Büyük bir cesâretle, Allaha güvenerek, O ırmağın üstünden, yürüdüm karşıya dek. Üstâdıma varınca, buyurdu ki: (Evlâdım! Seni gözetliyorum, gelirken adım adım. O suda yürümeyi, ben getirdim aklına. Sonra koydum elimi, ayağının altına. İstesem, kalbindeki o hallerin hepsini, Alır ve himmetimden mahrum ederim seni.) Ve bütün hallerimi aldılar bende olan. Kendimi kupkuru ve rûhsuz buldum o zaman. Sonra, geri vererek, bir teveccüh ettiler. Çok yüksek makamlara beni ilerlettiler. Ve yine "Burhâneddîn" adında bir sevdiği, Vardı ki, çok severdi o dahî bu "Velî"yi. O, bir gün, bu "Velî"nin bağda olduğu saat, Ona, balık götürüp, hediye etti bizzât. Hâce "Behâeddîn-i Buhârî" hazretleri, Alıp kabûl buyurdu, gelen bu hediyeyi. Ateş yakıp, pişirmek istediler o günde. Lâkin yağmur bulutu belirdi gökyüzünde. Sonra şimşek çakarak, bir yağmur başladı ki, Su, gökten kova ile boşanıyordu sanki. Buyurdu: (Burhâneddîn, duâ et de Allaha, Yağmur, bir müddet için yağmasın bizim bağa.) O da "Peki" diyerek, etti şöyle tazarrû: (Yâ İlâhî, bu bağa yağdırma bu yağmuru.) Yağmur devam ederken her yere fazlasıyle, Yalnız o bağ içine, yağmıyordu az bile. Yine, "Mevlânâ Ârif" diye bir talebesi, Var ki, şöyle anlatır bir vak'ayı kendisi: Diyor ki: Bir kış günü, yok idi fazla soğuk. Biz, hocamla birlikte, bir yere gidiyorduk. Bir miktar yol gidince, baktık ki biz bir ara, Hava birden sertleşip, başladı "tipi, bora". Lâkin bu fırtına ve tipi başladığında, Bir ayakkabım bile, yok idi ayağımda. O an, büyük üstâdım, yerinde kıldı karar. Gök yüzünden tarafa, şöyle bir etti nazar. Onun "O bakışı"yle, durdu tipi, fırtına. Kar yağışı ve rüzgâr, o anda erdi sona... ............................................................................. "Şiirlerle Menkıbeler" kitap haline getirildi: Tel: 0212 432 77 94

.Behâeddîn Buhârî

"Bensiz mi yiyordunuz?" Bir köyde, bu "Velî"yi çok seven talebeler, Bir evde toplanarak, bir araya geldiler. Gâyeleri, o akşam biraz sohbet etmekti. "Hâce hazretleri"nden konuşup bahsetmekti. Sütlâç pişirmişti ki ev sâhibi, o ara, Getirdi bir kap ile, ikrâm için onlara. Orta yere koyarak, dedi ki: (Kardeşlerim! Haydi gelin, buyurun, hep birlikte yiyelim.) Bu dâvet üzerine, yerlerinden kalktılar. Oturup, ellerine birer kaşık aldılar. Ve lâkin o sütlaçtan, kimse yiyemiyordu. Zîrâ kimsenin eli, kıpırdıyamıyordu. Sanki "Bağlanmış" idi elleri herbirinin. Uzanamıyorlardı sütlaca bunun için. Hepsi, birbirlerine hayret ile bakarak, Dediler ki: (Bu işte, bir hikmet var muhakkak.) O sütlâçtan, hiç biri yemeden tek bir kaşık, Çâresiz, o sofradan kalktılar hepsi artık. O andan îtibâren, geçmişti ki bir saat, Teşrîf etti o eve, birden o "Mübârek zât". Buyurdu: (Kardeşlerim, ben Kasr-ı ârifân'dan, Bu köye gelmek için, yola çıktığım zaman, Sütlâcı, pişirmek için, siz ocağa koydunuz. Sonra, benden bahsedip, sohbete koyuldunuz. Ben yarı yolda iken, pişti sütlâcınız da. Ve yemek istediniz, siz onu aranızda. Nasıl yiyecektiniz ve lâkin biz olmadan? Bağlandı elleriniz, yiyemediniz ondan. "Bir hikmet var" diyerek, sofradan kalktınız hep. Beni beklemek imiş, demek ki buna sebep. Haydi, şimdi getirin o sütlâcı ortaya. Hep berâber oturup, yiyelim doya doya.) Onlar, sevinç içinde sütlâcı getirdiler. Büyük huzûr içinde, neş'e ile yediler. Yine bu "Büyük zât"a, yeni talebe olan, Biri de, bir vak'ayı ediyor şöyle beyân: Vaktâ ki nasîb oldu bana da talebelik, O gün, bir talebesi öğüt verdi bana ilk. Dedi ki: (Yolumuzda, mühimdir hayâ, edep. En çok buna riâyet ederiz burada hep. Meselâ hocamızın evlerinden tarafa, Ayak uzattığımız olmamıştır bir defâ.) Ben de, bir gün dışarda yatmıştım kısa bir an. Gelip, ayaklarımı tekmeledi bir hayvan. Fırlayıp kalktım hemen, çok acı hissederek. Düşündüm ki: "Bunun bir hikmeti olsa gerek." O esnâda, yaptığım o hatâyı anladım. Zîrâ o eve doğru uzanmıştı ayağım.

.Ubeydullah-ı Ahrâr / "Bu el, onun elidir!"

Allah adamlarından "Ubeydullah-ı Ahrâr", Sâyesinde, zulmetten nûra çıktı insanlar. Çocukken parlıyordu yüzünde nûr ve şuâ, Görenler hayrân olur, ederdi ona duâ. "Şihâbüddîn" adında, vardı ki bir dedesi, Evliyâ bir zât olup, yüksekti derecesi. Hastalanıp, vefâtı yaklaşınca bu zâtın, Vedâlaştı hepsiyle, âile efrâdının. Sonra, torunlarıyla görüştü birer birer. En son, "Ubeydullah"ı yanına getirdiler. Henüz pek küçük idi Ubeydullah o zaman. O içeri girince, doğruldu yatağından. Kucağına alarak, bağrına bastı onu. Ağlıyarak dedi ki: (Bekliyordum ben bunu. Bu, çok büyük bir velî olacaktır ilerde. Ve lâkin ben hayâtta bulunmam o günlerde. Âlemi tutacaktır, bunun feyz ve nûrları. Emrinde olacaktır, cihân pâdişâhları.) Sonra da, babasına buyurdu ki: (Ey oğlum! Bunun yetişmesini, sana ısmarlıyorum.) Akrânları oynarken, o, hiç oynamıyordu. Zîrâ oyun oynamak, ona tad vermiyordu. Derlerdi: (Bizim ile oynamazsın sen niçin?) Derdi ki: (Biz dünyâya, gelmedik oyun için.) Gençliğinde, ziyâret eylemişti Hire'yi. O yerde, bir kimseden duydu "Yâkub Çerhî"yi. Onun muhabbetiyle, tutuştu, yandı birden. Onu görmek üzere, derhal çıktı o yerden. Huzûruna girince, gördü sevgi, iltifât. Kalbinden geçirdi ki: "İşte aradığım zât." Onu, "Yâkub-i Çerhî" görür görmez ilk daha, Farketti kalbindeki o cevheri bî-bahâ. Bahaddîn Buhârî'yi, anlatıp uzun uzun, Dedi: (İşte bu zâttır, rehberi yolumuzun.) Elini uzatarak, sonra Ubeydullah'a, Buyurdu ki: (Şimdi kalk, gel eyle müsâfaha.) Bir an tereddüt etti Ubeydullah-ı Ahrâr. O zaman buyurdu ki: (Yüzüme eyle nazar.) Bakınca, öyle nûrlu gördü ki cemâlini, Sarılıp kucaklamak istedi kendisini. "Yâkub-i Çerhî" dahî, buyurdu ki: (Gel beri. Behâeddîn Buhârî tutmuştur bu elleri. Demişti "Senin elin, aynen benim elimdir. Senin elini tutan, benim de sevdiğimdir." Bu el, onun elidir, haydi müsâfaha et. Sana müyesser oldu bu nîmet ve saâdet.) Hürmet ve muhabbetle, tutup öptü elini. "Üç ay" hizmet ederek, aldı icâzetini.

.Ubeydullah-ı Ahrâr / Hep yardıma koşardı...

"Ubeydullah-ı Ahrâr", üstâdına az hizmet, Ederek almış idi, ondan mutlak icâzet. Üç ay gibi zamanda, işinin bittiğini, Görüp, "Yâkub Çerhî"den sordular hikmetini. Buyurdu: (Onun gibi gelseydi her kim şâyet, Onlar da, böyle çabuk alırlardı icâzet. Yağını, fitilini hazırlamış o kişi. Biz, yalnız yakmak için, verdik ona "Ateş"i.) Üç ay hizmet edince, kalbine nûrlar doldu. Yirmidokuz yaşında, "Velîyyi kâmil" oldu. Üstâdından ayrılıp, döndü memleketine. Zirâatle uğraşıp, çok mal girdi eline. O kadar bereketli oldu ki mahsûlleri, "Binüçyüz"den ziyâde var idi çiftlikleri. Amele çalışırdı herbirinde "Üçer bin". Her çiftliğe, ayrıca vekîller etti tâyin. Anbarına giren şey, çok bereketlenirdi. Bir yılda, "sekizyüz bin batman" uşur verirdi. Bu kadar zengin iken "Ubeydullahi Ahrâr", Kalbinde, mal sevgisi yok idi zerre kadar. Herkese, o kadar çok yapardı ki "bol ihsân", Onun yaptığı gibi, yapamazdı her insan. Rahat etmesi için, kendisinden gayrisi, Her türlü meşakkati, yüklenirdi kendisi. Tanıdık tanımadık, dost düşman ayırmadan, Herkesin yardımına, koşuyordu durmadan. Öyle fazla idi ki yardımı fakirlere, "İyilik" ve "ihsân"ı, destan oldu dillere. Derdi ki ("Tasavvuf"la, yoktu benim bir ilgim. Yoktu hem "Evliyâlık" husûsunda bir bilgim. Tasavvuf kitâbı da, okumuş değilim hiç. Yoktu başka hasletim, sâdece bir "Şey" hâriç. Hak teâlâ, bir "Haslet" ihsân etmiş ki bana, Koşardım darda kalan kulların yardımına. Ayırmazdım dost-düşman, hattâ kâfir-müslümân. Herkese "Hizmet" için, can atardım her zaman. Bu huyum sebebiyle, lütfetti Hak teâlâ, Tasavvufta derecem, herkesten oldu âlâ Çok severim "Hizmet"i, budur yaradılışım. Meselâ medresede vardı üç arkadaşım. Hasta oldu üçü de, kaybedip sıhhatini. Ben aldım üzerime, onların hizmetini. Sonra, hastalıkları bana etti sirâyet. Buna rağmen, severek yapardım yine hizmet. Zîrâ bu iş, kat'iyyen değil benim elimde. "Yardım etme" hasleti, mevcuttur hilkatimde.)

.Ubeydullah-ı Ahrâr / Testi kırılmasaydı

Bir gün, sevdiklerinden var idi ki bir kişi, Tam yapacağı anda günâh olan bir işi, Bu "Velî"nin sesiyle, toparlandı ansızın. Buyurdu ki: (Dur yapma, günâhtır o yaptığın!) Sonradan gördüğünde Ubeydullah Ahrâr'ı, Buyurdu ki: (Ateş bil haram ve günahları. Bizi, yoktan yaratıp, vermişken her nîmeti, Kul, nasıl ona karşı işler bir ma'siyyeti?) Aynı kişi başka gün, yine uyup nefsine, "Şarap" almış giderdi, bir akşam hânesine. Lâkin şarap testisi, çarparak bir duvara, Kırılıp, içindeki döküldü hep yollara. Anladı bu sefer de, bir îkâz olduğunu. Tuttu o "Velî" zâtın hânesinin yolunu. "Ubeydullah-ı Ahrâr" buyurdu ki: (Evlâdım! Bir kul, günâh yolunda atmamalı bir adım. Bilesin ki o testi, kırılmasaydı şâyet, Benim kalbim kırılıp, üzülecektim gâyet.) O kişi pişmân olup, etti tövbe, istiğfâr. Günah işlememeyi, kendine etti şiâr. Başka bir talebesi var idi ki, pek fakir. Bir seferden dönerken, oldu ona misâfir. Üstâdın geldiğini görünce ev sâhibi, Çok sevindi, cennetten bir müjde gelmiş gibi. Lâkin o talebenin, genç ve güzel bir oğlu, Vardı ki, bilmiyordu onun kim olduğunu. Zîrâ teşrîf etmişti evlerine henüz ilk. O genç, surat asarak, gösterdi hürmetsizlik. "Ubeydullah-ı Ahrâr", görüp gencin hâlini, Acıyıp, kendisine çekti onun kalbini. Yavaşça buyurdu ki: "Doğru mu böyle yapmak? Ben de, senin yüzünü kara edeceğim bak." Biraz sonra, âniden, genç fırlayıp yerinden, "Ubeydullah Ahrâr"ın önüne geldi birden. Dedi ki: (Ey efendim, uzak yoldan geldiniz. Size ikrâm edeyim, ne arzu ederseniz.) (Bir sıcak çorba getir) buyurunca o gence, Ocağı yakmak için, koşuverdi hemence. Çabuk yansın diye de, üflüyordu durmadan. Öyle ki, yüzü gözü oldu hep is ve duman. Ocak tutuşuyorken, onun üflemesiyle, Kalbi de tutuşmuştu o zâtın "Sevgisi"yle. Simsiyah yaptıysa da, yüzünü ocak isi, Nûrlandırdı kalbini, o velînin "Sevgi"si. Sonra, o pişirdiği çorbayı getirerek, Kavuştu himmetine, bizzât ikrâm ederek. O günden sonra artık, ayrılmadı yanından. Çok istifâde etti onun füyûzâtından...

.Ubeydullah-ı Ahrâr / Şarap olan bal!

"Ubeydullah-ı Ahrâr", bir gün hizmetkârına, Buyurdu: (Semerkant'tan, biraz "Bal" getir bana.) Hizmetçi "Peki" deyip, sefere çıktı derhal. Emredildiği gibi, satın aldı biraz "Bal". Sonra, tam dışarıya çıkıyorken, ansızın, Dükkândan içeriye, girdi bir "Güzel kadın". Şehvet nazarı ile, kadına baktı bir an. Biraz sonra ayrılıp, yoluna oldu revân. Taşkent'e vâsıl oldu, üstâdının evine. Takdîm etti o balı, derhal kendilerine. Lâkin o büyük "Velî", kaşlarını çatarak, O hizmetçi kişiye, pek sitemle bakarak, Buyurdu ki: (Sen gittin, "Bal" alıp gelmek için. Lâkin "Şarap" getirdin sen bize, acep niçin?) Hizmetçi çok şaşırıp, verdi ki şöyle cevap: (Efendim, bu kutuda "bal" vardır, değil "şarap".) Ve lâkin o kutuyu açar açmaz hizmetçi, Gördü ki, hakîkaten "Şarap" dolu hep içi. Düşündü: "O kadına bakmıştım Semerkant'ta. Utanıp, hatâsına tövbe etti o anda. Demek ben, o günâhı eyleyince irtikâb, Kutudaki bu "Bal" da, bir anda oldu "Şarap". Bir talebesi vardı, yine bu "Evliyâ"nın, Ticâret işlerini yapardı hep bu zâtın. Ticaretten dönerken büyük bir kervan ile, Birden karşılaştılar, bir grup harâmîyle. Ve lâkin o talebe, etmedi hiç endîşe, Düşündü ki: "Üstâdım verdi beni bu işe. Bu kervanı, o bana mâdem etti emânet, O halde ondan bana, gelir yardım ve medet". Gözlerini kapayıp, düşündü üstâdını. Talep etti âcilen, yardım ve imdâdını. Sonra kılıç çekerek, bindi derhal atına. Eşkıyânın üstüne, saldırdı tek başına. Kendini, "Üstâdının şeklinde" buldu o an. O değil, üstâdıydı sanki öyle saldıran. Kalabalık bir grup idi ki hem de onlar, Korkudan, hepsi kaçıp, darmadağın oldular. O talebe, gelince üstâdın huzûruna, O, bir şey söylemeden, şöyle buyurdu ona: (Zayıflar, kuvvetli bir düşmana rast gelseler, Kendi kuvvetlerinden vazgeçip onlar eğer, Allah adamı olan "Velîler"in birinden, Yardım talep etseler rûhâniyetlerinden, Hak teâlâ, onlara, verir ki öyle kuvvet, Düşman, onlara karşı edemez mukâvemet. Dağı bile devirir "Evliyâ"nın himmeti. Sizin kurtulmanızın, buydu asıl hikmeti.

.Ubeydullah-ı Ahrâr / "Oğlum, Horasan'a git!"

Bir talebesi vardı, "Ubeydullah Ahrâr"ın. Yıllarca sohbetinde bulunmuştu bu zâtın. Yanına çağırarak bir gün bu talebeyi, Sordu: (Düşünmez misin, memlekete gitmeyi?) Arz etti ki: (Efendim, bir mecbûriyet hâriç, Yanınızdan ayrılıp gitmeği istemem hiç.) Buyurdu ki: (Evlâdım, Horasan'a git hemen. Sıkıntı veriyorlar bana baban ve annen.) "Peki efendim" deyip, gitti o Horasan'a. Söyledi bunu aynen, anne ve babasına. Onlar bunu duyunca, ağladılar bir nice. Zîrâ hatâlarını anladılar iyice. Dediler: (Biz beş vakit namâzı müteâkip, Ubeydullah Ahrâr'a, biraz teveccüh edip, Ve duâ ederdik ki peşinden Rabbimize: Artık izin versin de, göndersin seni bize.) O dahî çok ağlayıp, gitmeye aldı izin. Kavuştu üstâdına, bir daha dönmeksizin. Yine bu büyük zâtı sevenlerden birinin, Bir "Hizmetçi kölesi" var idi, gâyet emîn. Bir gün nasıl olduysa, kaybetti kölesini. Aradı Semerkand'ın her ücrâ köşesini. Gezerken yine onu aramak gâyesiyle, "Ubeydullah Ahrâr"ı gördü talebesiyle. Atının dizginini tutarak gidip derhal, Ağlayıp, arz etti ki: (Böyledir işte ahvâl. O benim her şeyimdi, artık siz bilirsiniz. Bu derdimi, ancak siz halledebilirsiniz.) O, eliyle gösterip köylerden birisini, Buyurdu: (Aradın mı, şu köyde kendisini?) "Hayır" deyip, doğruca o köye vardı hemen. Ve buldu kölesini, o köyde hakîkaten. Su dolu bir testiyle, şaşkın oturuyordu. Yaklaşıp, "Neredeydin?" diyerek ona sordu. Dedi: (Evden dışarı çıkmıştım ki bir ara, Bir atlı beni tutup, kaçırdı uzaklara. Sonra da, "Köle" diye birine sattı beni. Günlerdir görüyordum o zâtın hizmetini. Bir gün de göndermişti, ırmaktan su almağa, Şu testiyi alarak, gitmiştim o ırmağa, Doldurup, tam geriye dönecektim ki, birden, Kendimi burda buldum, şaşırdım hayretimden. "Rüyâ mı görüyorum, uyanık mıyım?" diye, Hayret içerisinde dalmıştım düşünceye. İşte bu şaşkınlıkla, bu yerde otururken, Sizin geldiğinizi farkettim tâ ilerden.) O kişi öğrenince, işin hakîkatini, Anladı o "Velî"nin büyük kerâmetini.

."Bizim işimiz başkadır"

Ubeydullah-ı Ahrâr Bu büyük zât, ekseri giderdi sultânlara. Çok tesirli olurdu, nasîhati onlara. Üstlerinde nüfûzu öyle çoktu ki onun, Cihân pâdişâhları, eğmişti ona boyun. Ve hattâ kendisi de, buyurdu ki bir sefer: (Talebe yetiştirmek isteseydim ben eğer, Hocalar, tek talebe bulamazdı bir yerde. Lâkin başka vazîfe verildi bizlere de. "Zâlimlerin şerrinden, mü'minleri korumak. Dîni kuvvetlendirip, islâmiyyeti yaymak". Bize, bu vazîfeler verilmiştir ki şu an, Bunu te'mîn etmeye çalışırız durmadan.) Buyurdu: (Allah bize, verdi ki öyle tesir, İstesem, "Çin sultânı" olurdu bana esir. "İlâhlık" dâvâ eden, o çok mağrur Melik'i, Öyle tesir altında bırakabilirim ki, Sultânlığı bırakıp, olurdu bana âşık. Ve koşardı kapıma, yalın ayak, baş açık. Böyle bir tasarrufa sâhipsek de, yine biz, Bu babta, Rabbimizin takdîrini bekleriz. Onun irâdesine, tam rızâ göstererek, Ona boyun eğeriz, edebi gözeterek.) Semerkant'ta o zaman, "Mirzâ Abdullah" diye, Bir sultân var idi ki, gitti onu görmeye. Karşılamak üzere, biri geldi beğlerden, Buyurdu ki: (Sultânı görmek için geldim ben.) O ise, edepsizce cevap verip dedi ki: (Bizim pâdişâhımız, pervâsız biridir ki, Öyle kolay değildir onunla görüşmeniz. Bizim sultânımızla nedir sizin işiniz? Bir dervîş hâliniz var gördüğüm kadariyle. Ne işi olabilir, dervîşin sultân ile?) "Ubeydullah-ı Ahrâr", buna gadaplanarak, O edepsiz kişiye buyurdu ki: (Bana bak! Eğer pervâsız ise, sizin o melikiniz, Pervâlı biri ile, onu değiştiririz. Git, bunu kendisine söyle benden çabucak. Ve bir hafta sonunda, gör ki neler olacak.) Kalemini çıkarıp, eli ile o ara, O melikin "İsmi"ni, yazıverdi duvara. Sonra da, parmağını ağzında ıslatarak, "Sildi" o hükümdârın ismini tam olarak. Ve oradan ayrılıp, Taşkent'e döndü yine. Ânında korku girdi, o melikin kalbine. Aradan geçmişti ki, tam da bir hafta kadar, Onun memleketine saldırdı bir hükümdâr. Öldürüp, Semerkant'a hâkim oldu topyekün. "İsmi" gibi, "Cismi" de silinip gitti o gün.

.Ubeydullah-ı Ahrâr

"Rüyâda okuduk ya!" "Ubeydullah-ı Ahrâr", bâzı talebesiyle, Bir yere giderlerken ziyâret gâyesiyle, Kâğıt kalem istedi, talebenin birinden, "Ebû Saîd" yazdı ve cebine koydu hemen. Sonra da, bir "Fâtiha" okudu onun için. Hiç kimse, hikmetini anlamadı bu işin. Bir tânesi sordu ki: (Efendim, az önce siz, Ebû Saîd ismini, ne için kaydettiniz?) Buyurdu ki: (Bu, öyle birinin ismidir ki, Çok yakında, o olur bu yerlerin meliki. Semerkant, Horasan ve Taşkent'i de alarak, Bütün bu bölgelere, hükmeder tam olarak.) Fazla geçmemişti ki o günden îtibâren, "Ebû Saîd"in ismi, yükseldi hakîkaten. Meğer "Ebû Saîd" de, o günün sabahında, Evliyâdan birini görmüştü rüyâsında. O velî, kendisine dedi: (Yâ Ebâ Saîd! Ubeydullah Ahrâr'ın, sohbetine sen de git. Bak, o senin ismini yazıp koydu cebine. Ve Fâtiha okudu sırf senin nusretine. Bu devrin kutbu odur, Taşkent'tedir hem şu an. Koş onun hizmetine, geçirme daha zaman.) Uyanınca gördü ki, tutulmuş kendisine. Ve o gün yola çıktı, Taşkent memleketine. Varınca, ahâliden sordu onun evini. Ve öğrendi onlardan, nereye gittiğini. Daha sonra, atını koşturdu o tarafa. Onun muhabbetiyle yanıyordu âdetâ. Bu aşk ve heyecânla, koşturdu o gün atı. Ve nihâyet yetişip, gördü o "Velî zât"ı. "Ubeydullah Ahrâr"ı görür görmez o bizzât, Dedi ki: (İşte budur, rüyâda gördüğüm zât. Odur benim ismimi yazıp cebine koyan. Ve odur, benim için bir Fâtiha okuyan.) Attan inip, hürmetle gidiverdi yanına. Ve attı kendisini, mübârek ayağına. Bu görüşmeden sonra, o gitti diyârına. Hayli asker toplanıp, birikti etrâfına. "Semerkant'ı fethetmek" gâyesiyle tekrardan, Gelip himmet istedi, "Ubeydullah Ahrâr"dan. Buyurdu ki: (Bu işte, nedir maksat ve niyet? Eğer Allah içinse, erişir yardım, medet.) "Ubeydullah Ahrâr"ın himmet ve duâsıyla, Semerkant üzerine yürüdü ordusuyla. Bir ara, "Ebû Saîd" baktı ki cenk gününde, "Ubeydullah Ahrâr" da gider ordu önünde. Ondan kuvvet alarak, verdi bir "Hücûm!" emri, İki saat içinde, fetheyledi o yeri.

.Ubeydullah-ı Ahrâr / Îkâz etti, fakat...

"Ahmet Mirzâ" vardı ki, Semerkant sultânıydı. "Ubeydullah Ahrâr"a gönülden tam bağlıydı. Onun bir kardeşi de, "Sultân Mahmûd" adında, Hükümdârdı o dahî Semerkant yakınında. Bu sultân, birâderi "Ahmet Mirzâ"ya karşı, Toprağına göz dikip, arzu etti savaşı. Duyup "Ahmet Mirzâ" da, onun bu niyetini, "Ubeydullah Ahrâr"a arz eyledi hâlini. O dahî mektup yazıp, derhal "Sultân Mahmûd"a, Buyurdu ki: (Sana hiç yakışır mıydı bu da? Siz, iki kardeş olup, birer hükümdârsınız. Keşke birbirinize yardımcı olsaydınız. Ben îkâz ediyorum, seni sevdiğim için. Yoksa, sana dokunur netîcesi bu işin.) Çok îkâz ettiyse de, böyle "Sultân Mahmûd"u, O, yine vazgeçmeyip, topladı büyük ordu. Yürüdü pervâsızca, geldi muhâsaraya. Bundan, çok korku geldi, sultân "Ahmet Mirzâ"ya. Zîrâ birâderinin, çok üstündü ordusu. Buydu "Ahmet Mirzâ"nın endîşesi, korkusu. "Ubeydullah Ahrâr"a, bunu da arz ederek, Dedi ki: (Bu orduya, imkânsız güç yetirmek.) Buyurdu ki: (Hiç korkma, olma sakın ümitsiz. Allahın izni ile, biz bu işe kefîliz.) Ve nihâyet başladı, çok şiddetli bir savaş. Düşman ilerliyordu şehire yavaş yavaş. Gerçekten çok üstündü kardeşinin kuvveti. Bir anda kırmışlardı, karşı mukâvemeti. Tam gireceklerdi ki düşmanlar Semerkant'a, Kuvvetli bir "Kasırga" kopuverdi bir anda. Öyle şiddetliydi ki, göz gözü görmüyordu. Düşmanlar, birbirini vurup öldürüyordu. Askerler, atlarıyle başladı devrilmeye. İmkân yoktu, bir adım bile ilerlemeye. Hattâ o askerlerin, öyle oldu ki hâli, Havaya uçarlardı "Kuru yaprak" misâli. "Ana-baba günü"ne dönmüştü sanki meydan. Hiç kimse, diğerini görmezdi toz dumandan. "Kasırga"nın şiddeti, gittikçe artıyordu. Atlar, sâhiplerini çiğneyip kaçıyordu. En son, "Sultân Mahmut" da, kaçtı harp meydanından. Ordusu da toplanıp, kaçtılar hep ardından. "Ubeydullah-ı Ahrâr" buyurdu ki: (Ey Ahmed! Geç ordunun başına, kaçanları tâkîb et.) Koşturup, altı fersah peşlerinden gittiler. Çok düşman askerini, kılıçtan geçirdiler. Himmet ve yardımıyle "Ubeydullah Ahrâr"ın, Yine muvaffakiyyet oldu "Ahmet Mirzâ"nın.

.Ubeydullah-ı Ahrâr / "Çabuk çıkın evlerden!"

Evliyânın büyüğü, "Ubeydullah-ı Ahrâr", Taşkent'e gidiyordu, mevsim güzel, ilkbahar. Yolda akşam olunca, talebesinden olan, Birisinin evinde, misâfir oldu o an. Yatma vakti gelince, çağırıp talebeyi, Buyurdu ki: (Evlâdım, yanımda yat sen dahî.) "Peki efendim" deyip, çekildi bir kenara. Uykuya dalmıştı ki, bir ses duydu o ara. Tam gece yarısında, sordu ki mübârek zât: (Uyuyor musun, yoksa, uyanık mısın evlât?) Talebesi dedi ki: (Uyumuyorum şu an.) Ubeydullah-ı Ahrâr buyurdu ki o zaman: (Hemen kalk yatağından, burada durma artık. Topla eşyâlarını ve derhal dışarı çık. Ve uyandır acele, bu mahalle halkını. Herkes alsın yanına, kıymetli mallarını. Beni tâkîb ederek, peşimden gelin hemen.) Böyle deyip, sür'atle dışarı çıktı evden. Yöneldi bir tepeye, hızlı adımlar ile. Onu tâkîb ettiler, insanlar da hız ile. Tam tepenin üstüne toplanıp o insanlar, Dediler: (Niçin geldik buraya, bir şey mi var?) Onlar böyle söylerken, o anda birdenbire, Yukardan bir "Sel" kopup, iniverdi şehire. Önüne ne geldiyse, ağaç, kaya, ev, duvar. Alıp götürüyordu, helâk oldu çok mallar. "Sel", kısa bir zamanda harâb etti her yeri. Öyle ki, daha önce gelmemişti benzeri. Sellere kapılmaktan kurtulanlar, o gece, Onun kerâmetini anladılar böylece. O Hârikulâdeyi görünce böyle hepsi, O gün, cânü gönülden oldular talebesi. O zât buyuruyor ki: (İki tür "günâh" vardır. Birisi, Allah ile kullar arasındadır. İkinci tür günâhlar, kulların birbiriyle, Münâsebetlerinden olurlar tamâmiyle. Birinci tür günâhı, olsa da büyük, ufak, Ya cezâ verir, ya da, affeder cenâb-ı Hak. Kullar arasındaki günâhlara gelince, Bunlarda, kulların da hakkı vardır bir nice. Bu türlü günâhlarda, "Adâlet" olacaktır. Alacaklı, borçludan hakkını alacaktır. Lâkin geçmez orada, dünyâdaki paralar. Verilir "Sevap, ecir", yüklenilir "Günâhlar". Bir liralık hak için, yetmiş yıllık namâzın, Ecri, karşı tarafa verilir, varsa yarın. Yoksa, alacaklının günâhları alınır. Borçluya yükletilip, Cehenneme atılır.

.Ubeydullah-ı Ahrâr / Dünyâ sevgisi

"Ubeydullah Ahrâr"a bir gün geldi bir kadı. Dedi ki: (Bana dahî anlatın hakîkatı. Ben de, size talebe olmayı istiyorum. Ben dahî bu şerefe kavuşayım diyorum.) Bu kişi, her ne kadar yalvardıysa da, fakat, "Ubeydullah-ı Ahrâr" etmedi hiç iltifât. Her gün gelip giderdi, "Kabûl olayım" diye. Yine kabûl etmedi onu talebeliğe. Diğer talebeleri, durumu görürlerdi. Hikmetini bilmeyip, çok merak ederlerdi. Biri dayanamayıp, arz etti ki nihâyet: (Efendim, onun hâli mâlumunuzdur elbet. "Kabûl olmadım" diye, çok fazla üzülüyor. Boynu bükük ve mahzûn, kabûlünü bekliyor.) Cevâben buyurdu ki Ubeydullah-i Ahrâr: (Evlâdım, o kişinin gönlünde "Dünyâlık" var. Bir kimsenin kalbinde, varsa "Dünyâ sevgisi", Onun, hiç yolumuzda olmaz istifâdesi. Hattâ "On sene" sonra, ereceği mevkîye, Hırslı olan, yakışmaz burda talebeliğe. Böyle olan birine, büyüklerin yolunu, Anlatmak uygun olmaz, düşünmeyin siz onu.) Bu hâdiseden sonra, "On yıl" geçti aradan. "Ubeydullah-ı Ahrâr" göç etti bu dünyâdan. O kadı, on yıl sonra "Baş kadı" olmuş idi. Bu hâlinden ötürü, gâyetle sevinçliydi. Lâkin artık bu yola girmek için, kalbinde, Bir arzu kalmamıştı, bu işin akabinde. Talebeler, görünce ondaki bu halleri, Dediler: (Hocamızın çıktı kerâmetleri. Kalbinde, "Mevkî makam" düşüncesi var diye, Kabûl buyurmamışlar onu talebeliğe.) "Ubeydullah-ı Ahrâr" buyurdu: (Ey insanlar! Allahın, biz kullara nice nîmetleri var. Bunların içinde de, en kıymetlisi vardır. O da, bir "Evliyâ"yı ona tanıtmasıdır. Yâni seviyor ise, bir kulu Allah eğer, Ona, bir "Evliyâ"yı tanımak nasîb eder. Tadı, "Velîler" ile gelir her memleketin. Bir yerde "Velî" varsa, tadı vardır o yerin. Velhâsıl saâdete kavuşabilmek için, Şu üç şartı yapması lâzım gelir kişinin. Birincisi, "Dînini öğrenmek"tir iyice. Felâha kavuşulmaz din öğrenilmedikçe. İkincisi "Amel"dir, yâni öğrendiğini, Nefse zor gelse dahî, yapmaktır herbirini. Üçüncüsü, her işi "Allah rızâsı" için, Hâlisâne niyetle yapmasıdır kişinin

.Ubeydullah-ı Ahrâr

İşlerin iyisi... "Ubeydullah-ı Ahrâr", buyurdu ki bir kere: (İnsan, hiç gitmemeli bilmediği bir yere. Hakdan gayri her şeyden, yüz çevirip müslümân, Allahü teâlâya dönmelidir her zaman. Bularak gönül ehli bir "İslâm âlimi"ni, Onun rehberliğinde, düzeltmeli hâlini. "Bâyezid-i Bistâmî", bir gün sabah dersine, Başlarken, bir durgunluk gelmişti kendisine. Toparlıyamıyordu o bir türlü zihnini. Anladı hemen sonra, bu hâlin sebebini. Buyurdu: (Bir yabancı var bugün içimizde. Söyleyin, bulunmasın bizim meclisimizde.) Talebeler bakınıp, kimseyi görmediler, (Efendim, içimizde yabancı yok) dediler. Buyurdu: (Öyle ise, bakın da, bu arada, Yabancıya âit bir eşyâ var mı burada?) Talebeler, dergâhta her tarafa baktılar. Gördüler ki, bir yerde bir yabancı "Asâ" var. Gelip haber verince, bunu kendilerine, O "Asâ"yı çıkartıp, devam etti dersine. "Ubeydullah Ahrâr"ın bir sohbetinde dahî, Yine aynı şekilde, olmuştu böyle vâkî. Talebesinden biri, fâsıklardan birinin, Gömleğini giyerek, sohbete geldi o gün. O zaman buyurdu ki Ubeydullah-ı Ahrâr: (Bu gün meclisimizde, yabancı bir koku var.) Bakındı talebeler, "Bu yabancı kim?" diye. O zaman üstâdları döndü o talebeye. Buyurdu ki: (O koku, senden geliyor oğlum. Bir fâsığın gömleği sende var sanıyorum.) O talebe, dışarı çıktı hemen odadan. Gömleğini değişip, avdet etti tekrardan. O zaman o büyük zât, huzûru kalple yine, Gâyet rahat olarak, devam etti dersine. Bir gün de buyurdu ki: ("Namâz", dinde direktir. Zîrâ "müslümân" demek, sanki "Namâz" demektir. İşin başı "Namâz"dır, mü'mindir namâz kılan. Eğer kılmıyor ise, şüphelidir o zaman. Hiç özrü olmaksızın, sırf tenbellik ederek, Beş vakit farz namâzdan, kazâya kalsa bir tek, Azâbı çetin olup, "Cehennemde yanmak"tır. Zîrâ Rabbin emrini, bu, hafife almaktır. Acele kazâ etmek lâzımdır o namâzı. Yoksa, zaman geçtikçe, kat kat artar cezâsı. Yâni o farz namâzı, kazâ edecek kadar, Sonra boş ve müsâit geçtikçe dakîkalar, Ateşte yanacağı müddet de çoğalır hep. Öyleyse kul Rabbinden, etmeli hayâ, edeb.

.Ubeydullah-ı Ahrâr

Himmet... Bir "Perşembe" gününde, "Ubeydullah-ı Ahrâr", (Atımı hazırlayın!) buyurup kalktı derhal. Öğleden sonra idi, bindi "Beyaz atı"na. Semerkant'tan, sür'atle gitti gün batısına. Bâzı talebeleri, onu tâkîb ettiler. Velâkin Semerkant'ı geçince o kimseler, (Siz burada kalınız!) deyip talebelere, Sürdü kendi atını, sür'atle ilerlere. Akşam vakti, evine dönünce tekrar geri, Nereye gittiğini sordu talebeleri. Buyurdu: (Türk sultânı, pâdişâh Muhammed Hân, Şiddetle savaşırken küffârla dün bu zaman, Bizden yardım istedi, ona gittim hız ile. Zafer müyesser oldu, Allahın izni ile.) Hâce Ubeydullah'ın mahdûmu "Abdülhâdî", Der ki: Anadolu'ya gittiğimde ben dahî, Sultân Muhammed Hân'ın evlâdı "Bâyezid Hân", Osmânlı devletinde pâdişâhtı o zaman. Beni dâvet ederek, dedi: (Ey Abdülhâdî! Babanın şemâili şöyle şöyle mi idi? Beyaz atı var mıydı?) diye sordu o zaman. Dedim ki: (Evet vardı, binerdi ona bâzan.) Sonra dedi: (Pederim, Sultân Muhammed Hân da, Derdi ki: İstanbul'u fethedeceğim anda, Bir "Perşembe" gününde, cenk kızıştığı zaman, Yardım talep etmiştim, "Ubeydullah Ahrâr"dan. O an "Beyaz atı"yla, bir zât geldi yanıma. En sıkışık bir anda, yetişti imdâdıma. Onun gelmesi ile, hücûma geçti erler. Allahın izni ile, zafer oldu müyesser.) "Ubeydullah-ı Ahrâr" buyurdu: (Dinde "cihâd", Sıkıntılı bir iştir, onun için "sabır" şart. Sabredenler kazanır, hizmette kızmak olmaz. Eğer öfke olursa, muvaffak olunamaz. Kötülük edene de, yapmalıdır iyilik. Hakîkî mümin olan, yapamaz çünkü kemlik. Kim böyle davranırsa, bulur rahat ve huzûr. Hattâ ömrü uzayıp, bedeni sıhhat bulur.) Bir gün de buyurdu ki: (Dâimâ af edelim. İnsanların aybını, ifşâ eylemiyelim. Kim örtücü olursa kulların günâhını, Allah da, kıyâmette örter onun aybını. Nasıl davranmasını istersen Rabbin sana, Sen dahî öyle davran, dünyâda her insana. Merhametli olursak, merhamet olunuruz. Eğer zulüm yaparsak, biz de azâb buluruz. Müslümân, mütevâzı, alçak gönüllü olur. Böyle davrandıkça da, bulur rahat ve huzûr.)

.Ubeydullah-ı Ahrâr

Zannederim ki! "Ubeydullah-ı Ahrâr", Hakkın velî kuluydu. Kalbi, Hak teâlânın aşkıyla yanıyordu. Kendisi anlatıyor: Mektebe gidiyordum. Lâkin Hak teâlâyı, bir an unutmuyordum. Öyle zannederdim ki, herkes de, benim gibi, Aslâ gâfil olmayıp, hiç unutmaz Rabbini. Bir gün hava soğuktu, mektebe gider iken, Ayağım, bir "çamur"a batıverdi âniden. Çamurdan kurtulmaya uğraşırken o ara, Pabuçum, ayağımdan batıverdi çamura. Ben, o zaman bir müddet, gâfil oldum Allahtan. Zîrâ pabuçlarımı düşündüm kısa bir an. Karşıda, köylü bir genç, çift sürerdi tarlada. Düşündüm: "Onun kalbi, gâfil değil şu anda. O çiftçi, bir an bile Rabbini unutmazken, Ben nasıl gâfil oldum, biraz çamur yüzünden." Pek fazla üzülmüştüm, ben böyle düşünerek. Ağladım hüngür hüngür, gözyaşları dökerek. Zîrâ zannederdim ki, şimdi bütün insanlar, Allahtan bir an bile, aslâ gâfil olmazlar. Bülûğ yaşıma kadar, hep böyle zannederdim. Herkese, bu şekilde, hep hüsnü zan ederdim. Sonradan anladım ki, meğer böyle değilmiş. Bâzı seçkin kullara, nasîb olurmuş bu iş. Yine bir gün çocukken, rüyâda gördüm ki ben, "Îsâ aleyhisselâm", yanımda otururken, Başımı okşayarak, buyurdu ki: (Evlâdım! Senin yetişmen için, edeceğim ben yardım.) Rüyâmı anlatınca, âlimler dediler ki: (O, ölüyü dirilten bir Nebî elbette ki. Mâdem Îsâ Peygamber seni yetiştirecek, Öyleyse bu hasletten, sana da verilecek. Yâni o dirilttiyse şu ölmüş bedenleri, Sen de dirilteceksin, ölü olan kalpleri.) Ubeydullah-ı Ahrâr buyurdu: (Ey insanlar! Bilin ki, önümüzde gâyet çetin günler var. Âhirette herkese suâl ve hesap vardır. Peygamber Efendimiz, şöyle buyurmaktadır: "Nasıl ki, sürüsünden mes'ûl ise bir çoban, Siz dahî mes'ûlsünüz, çoluk çocuğunuzdan". Ayrıca, "İhlâs" ile yapın ki her ameli, Mahşerde, onlar size olsunlar fâideli. Rabbimiz buyurur ki: "Siz, ibâdetinize, Riyâ sokmaz iseniz, azap yapmam ben size." Yâni tam ihlâs ile, yapılırsa ibâdet, Hak teâlâ o kula, hiç azâb etmez elbet.

.Yâkub-i Çerhî / "Biz Azîzânız"

Allah adamlarından, çok büyük bir evliyâ. Gazne'nin, "Çerh" köyünde teşrîf etti dünyâya Çeşitli âlimlerden okuyup, en nihâyet, Zâhirî ilimlerde, aldı mutlak icâzet. Dönmek üzereydi ki sonra memleketine, "Bahaddîn Buhârî"nin tutuldu sevgisine. Onu görmek arzusu, öyle kuvvetlendi ki, "Görünmez bir bağ" ile, çekildi ona sanki. Tehir etti dönmeyi, "Bir hikmet vardır" diye. Gitti büyük şevk ile "Bahaddîn Buhârî"ye. İçeriye girince, buyurdu ki bâhusus: (Tam dönecek zaman mı, bize geliyorsunuz?) Dedi ki: (Ey efendim, seviyorum sizi ben. Siz, çok büyük zâtsınız, biliyorum yakînen.) Buyurdu ki: (Yanılma olabilir teşhîste.) Dedi ki: (Resûlullah buyurdu ki hadîste: "Hak teâlâ sever ve seçerse birisini, Kulların kalbine de, düşürür sevgisini.") Behâeddîn Buhârî, tebessüm eyledi ve, Sonra, "Biz Azîzânız" buyurdu kendisine. Bu "Azîzân" sözünü, işitince o zâttan, Gördüğü bir rüyâyı, hâtırladı o zaman. Şöyle ki, rüyâsında denilmişti ki ona: (Ey Yâkub, sen de gidip tâbi ol Azîzân'a.) Ona karşı sevgisi, oldu daha ziyâde. Sonra da, gitmek için istedi müsaade. Dedi ki: (Ey efendim, gidiyorum ve lâkin, Çâre nedir, sizleri çok hâtırlamam için.) Çıkarıp verdi ona, mübârek "Takkesi"ni. Buyurdu: (Kullandıkça, hâtırlarsın hep beni.) Ellerini öperek, ayrıldı huzûrundan. Lâkin memleketine, henüz vâsıl olmadan, O zâtın muhabbeti, set oldu gitmesine. Yarı yoldan dönerek, huzûra geldi yine. Dedi: (Yoldan çevirdi, beni muhabbetiniz. Lütfen kabûl edin de, olayım talebeniz.) Buyurdu ki: (Bu işe, büyükler verir karar. Bakalım ki, bu gece bize ne buyururlar? Eğer kabûl ederse sizi büyüklerimiz, Bu gece belli olur, biz de kabûl ederiz.) Yâkub-i Çerhî der ki: (Çıktım başım önümde. Böyle çetin bir gece, geçirmedim ömrümde. "Kabûl edecekler mi acep bu bîçâreyi?" Diye düşünerekten, zor geçirdim geceyi. O sabah namâzını, kılar kılmaz berâber, Buyurdu ki: (Ey Yâkub, müjde, kabûl ettiler.) Böylece hizmetine girdim bu büyük zâtın. Çıkardı zirvesine, beni her kemâlâtın.)

.Dervîş Muhammed / "Dayına git ey derviş!"

Evliyâ-yı kirâmın, çok büyüklerindendi. İnsanları hak yola dâvet edenlerdendi. Dayısı olurdu ki, "Kadı Muhammed Zâhid", Onun sohbetlerinden, oldu pek çok müstefid. Dayısına talebe olmadan daha önce, Nefsiyle mücâdele etmişti senelerce. O zaman, insanlardan bîgâne yaşıyordu. Ve nefsinden kurtulmak için çalışıyordu. Onbeş yıl ettiyse de riyâzet, mücâhede, Ve lâkin murâdına eremedi yine de. Anladı en nihâyet, bunda âcizliğini. Çâresizlik içinde, kaldırdı ellerini. Dedi ki: (Yâ ilâhî, bu nefsimin elinden, Kurtulmam için, bana, yardım et kereminden.) Ne zaman ki, bu hâlis duâsı buldu hitâm, Baktı, yanı başında "Hızır aleyhisselâm". Dedi: (Ermek istersen, eğer bu isteğine, Git, "Muhammed Zâhid"in sen de gir hizmetine. Zîrâ tektir çâresi, nefisten kurtulmanın. O da, sohbetleridir ondan kurtulanların. Dayın "Muhammed Zâhid" onlardandır ey dervîş! Haydi git, durma daha, sohbettedir asıl iş.) O, "hazreti Hızır"ın bu nasîhatlerini, Dinleyince, anladı işin hakîkatini. Dedi ki: (Yâ ilâhî, şükürler olsun sana. Bu işin çâresini, öğrettin şimdi bana.) Veliyy-i kâmil idi, "Kadı Muhammed Zâhid". Giderek, hizmetine giriverdi tez vakit. Çok istifâde edip, onun sohbetlerinden, Kurtuldu az zamanda, nefsî isteklerinden. Dayısı, çok teveccüh ederek kendisine, Çıkardı vilâyetin yüksek derecesine. Resûlullahtan gelen "ilim", "feyz" ve "mârifet", Kalbden kalbe akarak, ona geldi nihâyet. O dahî, hocasından aldığı nûru, yine, Devretti kendi oğlu "Hâcegî"nin kalbine Dîne hizmet uğrunda, pek çok idi gayreti. Sapıklarla uğraşıp, yok etti her bid'ati. Talebesine dahî, himmeti çoktu gâyet. Bu yolda gösterirdi, insan üstü bir gayret. Derdi ki: (Ey inanlar, bu dünyâ bir "imtihân". Gaflete dalmayın ki, ecel gelir arkadan. Dünyâda her ne amel yaparsanız siz eğer, Herbirine, mahşerde, "hesap" var birer birer. Her söz ve hareketin, hattâ her düşüncenin, Soracak hesâbını, bize Rabbil âlemîn. Her bir günâh, Allahın nehyettiği bir iştir. Eğer ki affetmezse, karşılığı "ateş"tir.)

.Muhammed Bâkî Billah / "Aradığın o idi!"

"Muhammed Bâkî Billah", mütevâzı idi pek. Hâlini, ekseriyâ gizler idi mübârek. Talebe olmak için yanına gelenleri, Tecrübe maksadıyla, gönderirdi hep geri. "Çok sâdık" biri ise o gelen kişi şâyet, Onu kabûl eder ve gösterirdi merhamet. Bir gün de, genç bir kişi, dedi ki: (Yâ ilâhî! Bir insan-ı kâmile, kavuştur beni dahî.) O gece, rüyâsında dendi ki: (Durma daha. Yarın gidip tâbi ol, hemen Bâkî Billah'a.) Sabahleyin sevinçle, bu zâta gitti hemen. Talebesi olmayı, arz eyledi gönülden. Ve lâkin Bâkî Billah, özürler dileyerek, Buyurdu: (Aradığın başkası olsa gerek. Sen, kendine bir rehber arıyorsun, anladım. Lâkin o kâmil insan, ben değilim evlâdım.) O genç "Peki" diyerek, döndü memleketine. Fakat aynı rüyâyı, o gece gördü yine. Dendi ki: (Aradığın o idi, yine git sen. O kabûl etmese de, ayrılma eşiğinden.) Genç sevinip, o sabah o zâta gitti tekrar. Bu sefer kabûl edip, "Peki kal" buyurdular. Talebesinden olan, "Hâce Hüsâmeddîn" de, Diyor ki: (Üstâdıma, ben de ilk gittiğimde, Bana da, aynı şeyi buyurmuştu o zaman. Ben dahî üzüntüyle, ayrıldım huzûrundan. Döndüm memleketime, şaşkın bir vaziyette. "Ben şimdi ne yaparım?" diye kaldım hayrette. Ben böyle üzüntülü, kederli düşünürken, Hâtırıma bu babta, bir beyit geldi birden. "Aradığın o idi, ne için döndün geri? Ayrılmaz tatlıcıdan, kovsalar da sineği." Bu beytin tesiriyle o "Zât"a tekrar gittim. Çok şükür kabûl etti, sevinip şükreyledim. Yine bir başkası da vardı ki Hindistân'da, Yükselmek ister idi, tasavvufî alanda. Bir gün "Bâkî Billah"ın, duyuverdi ismini. Öğrendi tasavvufta, yüksek derecesini. Bir gün bu mübârek zât, at üstünde giderken, O da koşup, edeble, yaklaştı ona hemen. Tutarak saygı ile, atının dizginini, Dedi: (Talebeliğe kabûl ediniz beni.) Muhammed Bâkî Billah, indi hemen atından. Şefkatle kucaklayıp, teveccüh etti bir an. Sonra duâ etti ki, ihlâs ile Rabbine: (Yâ ilâhî, sen bunu kavuştur isteğine.) Bu duâyla "Kalp gözü" açıldı onun birden. Zîrâ Bâkî Billah'tı, ona duâ eyliyen.

.Muhammed Bâkî Billâh / "Gel buraya!"

Evliyânın büyüğü, "Muhammed Bâkî Billah". Ölüm ve âhireti düşünürdü o her gâh. Okuyup bitirince, zâhirî ilimleri, Aradı harâretle, bir tasavvuf rehberi. "Muhammed İmkenegî" adında bir evliyâ, Rüyâda, kendisine buyurdu: (Gel buraya!) Onu bulup, yanında yalnız üç gün kalarak, Avdet etti Delhi'ye, icâzetli olarak. Hocasından aldığı nûrları, o da yine, Verdi sâdık ve hâlis tâliplerin kalbine. Duyanlar, sohbetine gelirdi akın akın. Feyz ve bereketine kavuşurdu bu zâtın. İki üç sene gibi, kısa müddet içinde, Pek çok âlim, evliyâ yetişti sohbetinde. "İmâm-ı Rabbânî" ki, onların birincisi. Bin senede bir gelen velîlerin incisi. "Muhammed Bâkî Billah", o gelince kemâle, Bütün talebesini, ona etti havâle. Kendi dahî, edeble otururdu yanında. İstifâde ederdi, yüksek huzûrlarında. Dâimâ hüzünlü bir haldeyken kendileri, Neş'eyle karşılardı huzûra gelenleri. Birini sıkıntıda görse idi o şâyet, Yardımcı olmak için, ederdi fazla gayret. Onda öyle vardı ki tevâzû, hayâ, edeb, İnsanlar arasında, kendini gizlerdi hep. Bir talebe gelseydi, ondan istifâdeye, Hiç lâyık görmez idi, kendisini bu şeye. Derdi ki: (Ben değilim sizin aradığınız. Bana da haber verin, bir rehber bulursanız. Gidip, hizmet edeyim ihlâsla kendisine. Belki derman bulurum, şu kalbimin derdine.) Halbuki o zamanın "Kutb"u idi kendisi. Zîrâ şöyle anlatır, onun bir talebesi: Henüz "Bâkî Billah"ı görmeden daha önce, Kendisini, rüyâda görmüş idim bir gece. Çıplak at üzerinde, bir yolda gidiyordu. Ve bir ses, (Bu zamanın 'kutb'u, budur) diyordu. Sabahleyin, doğruca giderek bu "Velî"ye, Yalvardım, beni dahî alsın talebeliğe. Buyurdu ki: (İlgim yok, benim bu şeylerle pek. Sizin aradığınız, başkası olsa gerek.) Me'yûs halde ayrılıp, üzgün üzgün ağladım. Zîrâ benim, gidecek, yoktu başka bir kapım. İhlâsımı anlayıp, çağırdı huzûruna. Çok ilgi ve iltifât gösterdi o gün bana. Yüksek huzûrlarında, tutarak az bir süre, Çıkardı bu fakiri, yüksek mertebelere.


.Muhammed Bâkî Billâh / Melek sıfatlı idi...

"Muhammed Bâkî Billâh", Hakkın büyük velîsi. Yok idi zamanında onun gibi birisi. Bir gün, talebesiyle çıkarak hep berâber, Bir "Velî"nin kabrini ziyârete gittiler. Bir kimse var idi ki, türbeye hizmet eden, Onların geldiğini görünce, kalktı hemen. Bir iskemle getirip, koydu kabrin dibine. Ve minder yerleştirdi, iskemle üzerine. "Bâkî Billah", türbeye teşrîf etmeden henüz, Biri girdi içeri terbiyesiz, görgüsüz. İskemleyle minderi görünce o bî-hayâ, Dedi: (Bunu, kim için getirdiniz buraya?) Onlar, "Bâkî Billah"ı gösterip dediler ki: (Şu zât için getirdik, oturur diye belki.) O zaman, o edebsiz, gadaplandı be gâyet. Ve "Bâkî Billah" için eyledi çok hakâret. Dedi: (Bizden ne farkı vardır ki o kişinin, Bir iskemle ve minder konuldu onun için.) Girdi "Bâkî Billah" da o arada içeri. O kişi onu görüp, gitti daha ileri. Dedi: (Senin kıymetin, çok mudur ki bu kadar, Senin için, iskemle ve minder koydu bunlar.) Daha, yüzüne karşı söyledi başka şeyler. O "Allah adamı"na eyledi hakâretler. Öyle ki, konuşmaktan yoruldu o bî-edeb. Ve hattâ yüzü gözü ter içinde kaldı hep. Artık tahammülleri kalmadı talebenin. Onu îkâz etmeye, yeltendiler ve lâkin, "Bâkî Billah", onları, o yüksek şefkatiyle, Vazgeçirdi o işten, bir göz işâretiyle. Ve sonra, o adamın yanına teşrîf edip, Kaftanının koluyla, yüzünden teri silip, Tatlı bir ifâdeyle dedi ki: (Doğru, evet. Tam senin buyurduğun gibiyim ben de elbet. Aslâ lâyık değilim, iskemle ve mindere. Lâkin benden habersiz, getirmişler bu yere. Haberim olsa idi, koydurmazdım ben bunu. Sen bağışla yine de, bizlerin kusûrunu.) Daha sonra, koynundan çıkarıp birkaç "Altın", Eli ile, avcuna koyuverdi o zâtın. Buyurdu: (Hediyedir bu benden zâtınıza. Sarf edin âfiyetle, bir ihtiyâcınıza.) Bu sözler, o adamı sâkinleştirdi gâyet. Ve bunları duyunca, şaşırıp etti hayret. Utanıp, mahcûb oldu o kaba sözlerine. Nedâmet yaşı doldu, o anda gözlerine. Hürmetle o "Velî"nin eline sarılarak, Öpüp, özür diledi gâyet pişmân olarak.


.Muhammed Bâkî Billâh / "Yürüyen ölü!.."

"Muhammed Bâkî Billâh" Hakkın büyük velîsi, Rızâ-i bârî idi yegâne, tek gâyesi. Giyinmede, yemede, hiçbir şeye özenmez, Dünyâlık bir nesneye, etmezdi aslâ heves. Bilhassa dergâhında, yemek pişirenlerin, Abdestsiz olmasına, vermezdi aslâ izin. Derdi ki: (Bir edebe, edilmezse riâyet, Kesilir feyiz yolu, insanı basar gaflet.) Sevdiklerinden biri, dedi ki: (Ey Efendim! Mânevî hallerimde, bir tutulma var benim. Kalbimde bir karartı hissediyorum, fakat, Bilmem ki nedir acep işlediğim kabâhat?) Buyurdu ki: (Bu haller, günâhtan hâsıl olur. Bilhassa yemeklerde olabilir bu kusur.) O dedi ki: (Efendim, yemeklerde fakat biz, Değişiklik yapmadık, hep aynı yemekteyiz.) Buyurdu ki: (Kardeşim, düşünün siz bir yine. Uymakta hatâ vardır, dînin bir edebine.) Eve gelip düşündü, araştırdı o zât da. Bir kusur bulamadı dîne mütâbaatta. Sonunda öğrendi ki, birkaç gün önce meğer, Ocağa, "Abdestsiz"ken odun konmuş bir sefer. Öyle yaratmıştı ki bu zâtı cenâb-ı Hak, Onu gören, "Allah"ı hâtırlardı muhakkak. Hadîste buyuruldu: (Yürüyen bir meyyiti, Görmek istiyen varsa, görsün Ebû Bekir'i.) "Bâkî Billah"ı dahî, görseydi biri eğer, Bu hadîs-i şerîfi hâtırlardı her sefer. Ve yine Resûlullah, buyurdu ki bir defâ: (Onlar görüldüğünde, Allah gelir hâtıra.) İşte bu zâtı dahî, görse idi her kişi, Muhakkak hâtırlardı, bu hadîs-i şerîfi. Bir gün geçiyordu ki, Hindûların köyünden, Bâzısının gözleri, takıldı ona birden. Herbirisi "Allah"ı hâtırladılar derhal. Birbirlerine dönüp, dediler ki: (Ne bu hal? Nasıl bir kimsedir ki, şu giden zât ilerden, Allahı hâtırladık, görünce onu hemen.) Halbuki şöhretten de, kaçıyordu pek fazla. Buna sebep olacak yapmazdı bir şey aslâ. Bâzan dolaşır idi, çarşı pazar yerinde. Otururdu bâzan da, bir duvarın dibinde. Kendisini, o kadar gizlemesine rağmen, Yine de çekinirdi, insanlar heybetinden. Öyle titiz idi ki, günâhtan kaçınmakta, Ondan daha fazlası, mümkün değildi hattâ. Talebesine dahî, hep bunu öğütlerdi. Çok az bir hatâ görse, derhal îkâz ederdi.


.Muhammed Bâkî Billâh / Vefâtı...

"Muhammed Bâkî Billâh", yaşı kırka erince, Ayrılmak murâd etti, dünyâdan bir an önce. Kalmadı bu günlerde, dünyâya hiç rağbeti. Ebedî yolculuğun göründü alâmeti. Kendi zevcesine de, derdi ki o zamanlar: (Yakında, benim için büyük bir hâdise var.) Bir gün de, bir aynayı alaraktan eline, (Gel, berâber bakalım) buyurdu zevcesine. O bakıp, gördü onu pîr-i fânî, ihtiyâr. Anladı, "Onun için ebedî yolculuk var." Bir gün de, mescidinde dururken namâz vakti, Bunu, talebeye de sezdirmek murâd etti. Buyurdu ki: (Gâibden duyarım şöyle kelâm: "Senin bu dünyâdaki maksadın oldu tamam. Kalmadı bu fânîde, bir işin artık senin. Ebedî yolculuğa hazırlanabilirsin".) Bir gün de buyurdu ki: (Gâibden biri bana, Der ki: "Kutb-u zamanın, az kaldı vefâtına.") Cemâziyel âhirde hastalandı nihâyet. Hastalığın şiddeti, gün be gün arttı gâyet. Buyurdu ki: (Birkaç gün ayrılmayın Delhi'den. Zîrâ son günlerimi yaşıyorum şimdi ben.) Ayın yirmibeşinde, şiddetlendi hastalık. Ayrılık eserleri görünür oldu artık. "Elvedâ" eder gibi, bakıyorken gözleri, Ağlamaya başladı dost ve talebeleri. O sırada bir kişi, "Allah!" dedi bir defâ. O, başını sür'atle çevirdi o tarafa. Dediler: (Çok özlemiş o, hakîkî dostunu. İsmini duymak bile, sevindirdi çok onu.) O da, yattığı yerden işitti bu sözleri. Kavuşmak sevinciyle yaşla doldu gözleri. Sonra da, "Allah! Allah!" diyerek mübârek zât, Rûhunu teslîm edip, şehîden etti vefât. "Kabrinin yeri" için, müzâkere yaptılar. Karar verilen yere, mezarını kazdılar. Cemâat, götürürken tabutu o kabire, Hiç de istemiyerek gittiler başka yere. Kazdıkları mezara gitmek isterken onlar, Başka istikâmette mecbûren yol aldılar. Ve bir yere gelince, tabut durdu havada. Cenâzeyi indirip, defnettiler orada. Birisi hâtırlayıp, dedi ki: (Hakîkaten, Beğenmişti bu yeri kendisi hayâttayken. Bu yerde abdest alıp, kılmıştı sonra namâz. Bu topraktan, üstüne yapışmıştı hem biraz. Buyurmuştu: "Bu toprak, tuttu eteğimizi. Ölürsem, tam bu yerde kazsınlar kabrimizi".)

.Ebülleysi Semerkandî / Mahşerdeki dünyâ!..

İslâm âlimlerinden "Ebülleys Semerkandî", Çok eser yazmış olup, sâhib-i irfân idi. Buyurdu: "Kardeşlerim, "Dünyâ"ya az muhabbet, Kulu, Hak teâlâdan uzaklaştırır gâyet. Rabbimiz, bu "Dünyâ"ya, sûret verip mahşerde, Bulundurur herkesin göreceği bir yerde. Saçları darma dağın, birbirine karışmış. Gözleri mosmor olup, dili dışarı sarkmış. Sivri köpek dişleri, uzamış dışarıya. Kara, çirkin suratlı, benzer "koca karı"ya. O gün, mahşer halkına nidâ eder bir melek: (Bunu tanır mısınız, bilen var mı?) diyerek. Derler ki: "Hiç görmedik ve aslâ tanımayız. Onu tanımaktan da, Allaha sığınırız." Melek der: (Ey insanlar, bilirsiniz siz bunu. Yine de tanıtayım bunun kim olduğunu. Uğrunda kavga eder, hani dövüşürdünüz. Hani birbirinizi vurup öldürürdünüz. Sizi, âlimleriniz ederdi de çok îkâz, Siz, kulak vermezdiniz onlara lâkin biraz. "Kötü kadın" misâli cilve yapıp o yine, Aldatıp, çekmiş idi sizi hîlelerine. İşte ey ehl-i mahşer, bunu görürsünüz ya. Çoğunuzu aldatan budur o "Fânî dünyâ".) Sonra da, Cehennemden zebânîler gelerek, Ateşe götürürler onu sürükleyerek. Lâkin o, Cehenneme yol alırken bu sefer, Bâzı şeyler söyler ki, işitir ehl-i mahşer. Der ki: "Götürüyorlar yâ Rabbî beni, fakat, Hani beni çok sevip, âşık olan cemâat? Bana tâbi olup da, ardımca yürüyenler. Hani seni bırakıp, bana gönül verenler? Dün, kimler geldi ise benim ile peş peşe, Onlar da, ardım sıra atılsınlar ateşe." Onlar, mahşer içinden seçilip ayrılırlar. "Dünyâ" ile birlikte, ateşe atılırlar. Ve lâkin bakarlar ki, "Şeytân" dahî ateş'te. Toplanıp, bulunurlar ona çok serzenişte. Derler: "Senin yüzünden bu belâ geldi esas. Bir şey yap da, bizleri buradan eyle halâs." O der ki: "Suçu niçin bana yükletirsiniz? Beni görmüş müydünüz dünyâda acabâ siz? Siz, suçtan kendinizi tutuyorsunuz hâriç. Peki, bunda sizin de suçunuz yok mudur hiç? Siz, niçin dîninizi etmediniz hiç merak? Ve niçin âlimlerden dururdunuz hep uzak. Siz, kendi kendinizi attınız bu azâba. Suçu, niçin üstüme atarsınız acabâ?"

.Ebülleys-i Semerkandî / İhlâssız ameller

"Ebülleys Semerkandî", büyük islâm âlimi. Tefsîr, hadîs, kelâmda var idi hayli ilmi. "Dünyâ"ya, zerre kadar vermezdi ehemmiyet. Her işini yaparken, ederdi hâlis niyet. Buyurdu: "Kul, işini yapmalı tam "ihlâs"la. Yoksa, fâidesine kavuşamaz o aslâ. Eğer ki, bir bozukluk olursa bu niyette, Hiç mükâfât alamaz o işten âhirette. "Yorgunluk"tan ibâret olur onun ameli. Âhirette, mâlesef boş kalır yine eli. Zîrâ bir sürâhide, olsa da lezîz şerbet, İçilmez, bir damlacık karışırsa "necâset". Hem de Peygamberimiz bir hadîsinde yine, Şöyle buyurmuşlardır sahâbe-i güzîne: "Ümmetimden vardır ki bir nice oruç tutan, Açlık ve susuzluktur, kârları o oruçtan. Çok ibâdet yapan da vardır ki gündüz gece, Bunlardan kazançları, yorgunluktur sâdece." Buyurdu: "Riyâ" ile ibâdet edenlerin, Halleri, şu kimseye benzer, iyi dinleyin. "Çakıl taşları" ile doldurmuş kesesini. Dışardan zengin sanır insanlar kendisini. Bundan kârı, sâdece şudur ki bu kişinin, "Ne zengin adam" derler, insanlar onun için. Bir şey alacak olsa halbuki onlar ile, Hiç kimse vermez ona, en kıymetsiz mal bile. İbâdet yapmakta da, olmazsa "Hâlis niyet", Allah, o amellere vermez hiç değer, kıymet. Zîrâ Resûl-i ekrem buyurdu eshâbına: Eskiden birkaç kişi, gittiler kabristana. Dediler ki: "Bir duâ edelim Rabbimize. Ölülerden birini diriltsin şimdi bize. Ölüm ve âhiretten haber versin azıcık. Ona göre, dünyâda yapalım bir hazırlık". Evvelâ abdest alıp, kıldılar hepsi namâz. Sonra da el kaldırıp, ettiler duâ, niyâz. Hak teâlâ izniyle bu duâ akabinde, Bir mevtâ dirilerek, kalkıverdi kabrinde. Yüzünde vardıysa da biraz secde eseri, Yine siyah olmuştu yüzünün bâzı yeri. O mevtâ dile gelip, dedi ki: "Ey insanlar! Gafletle yaşamayın, "âhiret" var, "hesap" var. Yatarım şu mezarda, doksan küsur senedir. "Mevt"in o sarsıntısı, hâlâ üzerimdedir. Ölüyormuşum gibi, şimdi de yine aynen, O şiddetli acıyı hissediyorum hâlen. Harcamışız bu ömrü fuzûlî şeyler ile. Lâkin şimdi pişmânlık ve üzülmek nâfile".

.Mevdûd-i Çeştî

"Sana ne oluyor ki!" Evliyânın büyüğü olan bu mübârek zât, Doksanyedi yaşında eyledi Şam'da vefât. Henüz "Yedi yaşında" ezberledi Kur'ânı. İslâma hizmet ile geçmiş idi her ânı. "Yirmidört" yaşındayken, babası etti vefât. Onun talebesini, devr aldı kendi bizzât. Kim ansaydı ismini, sıkıntı zamanında, İşitip, imdâdına yetişirdi ânında. Henüz çocuk yaşında, okuyorken mektepte, "Kıtlık" vâki olmuştu birden o memlekette. İnsanlar, bu kıtlıktan mustarip oldular hep. Çâresiz ona gelip, ettiler yardım talep. O, küçük bir çocuktu, elini koydu yere. Türlü "Nebât" fışkırdı oradan birden bire. İnsanlar haber alıp, o yere üşüştüler. O çıkan nîmetleri toplayıp bölüştüler. Öyle çok "Sebze, meyve" çıktı ki o gün hattâ, Bitiremiyorlardı insanlar toplamakla. Babası haber alıp, çağırdı kendisini. Şiddetle men eyledi böyle eylemesini. Dedi ki: "Ey evlâdım, bizim ecdâdımız, hep, Kerâmet göstermekten ettiler hayâ, edeb. Sana ne oluyor ki, onlara uymadın da, Kerâmet izhâr ettin insanların yanında?" Lâkin bu kerâmete, muttali olmuştu halk. Artık o, meşhur oldu "Kutb-ül aktâb" olarak. Çok ibâdet eder ve çok korkardı Allah'tan. Kaçardı büyük küçük her hatâ ve günâhtan. Geceleri ağlar ve derdi ki: "Yâ ilâhî! Bilerek hiçbir günâh işlemedim Vallahi. Eğer bağışlamazsan günâhımı ey Rabbim! Yarın mahşer gününde, ne olur benim hâlim?" Nasîhat istemişti bir kişi kendisinden. Buyurdu: Emîn olma "Küfür" tehlikesinden. Nasıl bir kelimeyle girerse "Îmân" ele, Gidebilir o îmân, yine bir kelimeyle. Hak teâlâ, "Îmân"ı bizlere etti ihsân. Cennete, bunun ile girecek cin ve insan. Peygamber Efendimiz buyurdular ki hattâ: Müslümânlar geçerken mahşer günü Sırat'ta, Cehennem seslenir ki, "Biraz çabuk olunuz! Ki, zîrâ ateşimi söndürüyor nûrunuz." Biri daha nasîhat istedi kendisinden. Buyurdu ki: "Evlâdım, emîn olma "nefs"inden. Zîrâ ondan başka bir düşman yok sana daha. Hattâ senden ziyâde, o, düşmandır Allaha.)

.Mevdûd-i Çeştî

İnsan, ihsânın kulcağızıdır... Vaktâ ki vefât etti bu Velî'nin pederi, Kendi irşâd eyledi artık talebeleri. "Yirmidört" yaşındaydı, o zaman kendisi de. Onu üstâd bildiler talebenin hepsi de. "Ahmet Nâmıkî Câmî", o devirde yaşıyan, Büyük bir velî olup, "Cam"da idi o zaman. O, Cam kasabasında oldu buna muttali. Hemen kendi kendine fikreyledi bu hâli. Dedi ki: "Hâce Mevdûd, asil âiledendir. Babası vefât etti, kendiyse henüz gençtir. Onun yetişmesini, gidip tamamlıyayım. Kemâle gelmesinde, benim de olsun payım." Sonra, talebesinden büyük bir toplulukla, Cam'dan, "Çeşt" diyârına âcilen çıktı yola. Onlar yolda gelirken, bir kısım münâfıklar, Hemen "Hâce Mevdûd"un hânesine vardılar. Dediler ki: "Ahmed-i Nâmıkî diye bir zât, Size doğru geliyor, samîmî değil fakat. Babanız göçtüğünden âhiret âlemine, Geliyor ki, kendisi geçsin onun yerine." Hâce Mevdûd, bir miktar murâkabe eyledi. Ve başını kaldırıp, onlara şöyle dedi: "Sizin bu sözleriniz hakîkat değil aslâ. O, bize gelmektedir muhabbet ve ihlâsla." Sonra, haber verdiler o zâtın geldiğini. O da, aldı yanına "Dört bin" talebesini. İstikbâl etmek için kendisi onu bizzât, Şehir dışına kadar, yürüdü birkaç saat. Ve "Nâmık-ı Câmî"yi fark etti tâ uzaktan. Baktı ki, bir "Arslan"ın üzerinde o el'an. Kendi dahî "Uçarak" yanına gitti onun. Sohbete koyuldular ikisi uzun uzun. Ahmet Nâmıkî Câmî, bu sohbette rûz-ü şeb, "Zâhirî ilimler"e teşvîk etti onu hep. "Hâce Mevdûd" ayrılıp, dönerken vatanına, Yolda bir "Âmâ" görüp, vardı onun yanına. Elini, gözlerine sürünce şifâ için, Bî-iznillah gözleri açıldı o kişinin. Nasîhat istediler kendisinden bir ara, Buyurdu ki: (Ne kadar şaşılır şu kullara. Bir kimse, ona pek az iyilik etse şâyet, Ona karşı kalbinde, duyar sevgi, muhabbet. Bu, elinde değildir gerçi hiçbir insanın. Zîrâ "İnsan, kuludur iyilik ve ihsânın." Lâkin o, çok teşekkür eder de ona yine, Şükretmez o nîmetin "Hakîkî Sâhibi"ne. Halbuki kuldan gelen her iyilik ve ihsân, "Allah"tan gelmektedir, âcizdir çünkü insan.)

.Mevdûd-i Çeştî / Onu çekemediler!

"Hâce Mevdûd-i Çeştî", aldığı işâretle, Tahsîl-i ilim için, yollandı hemen "Belh"e. O, Belh'e geldiğinde, karşıladı onu halk. Çok hürmet gösterdiler, yanında toplanarak. Ve lâkin orada da, ona haset ettiler. Kendisini "İmtihân etmeye" yeltendiler. Geldiğinin ertesi olan Cumâ gününde, Toplandı "Dörtyüz" kişi o yerin câmiinde. Her biri suâl sordu zâhirî ilimlerden. O, hepsine çok güzel cevaplar verdi hemen. Sonunda dediler ki: "Bu kadar âlimsiniz. Öyle ise ne için kasîde dinlersiniz?" Buyurdu ki: "Dinlerim ara sıra ve ender. Büyüklerimizden de, var idi dinliyenler. "İbrâhim ben Edhem" de, bir zâttı evliyâdan. O dahî kasîdeyi dinlerdi zaman zaman." Dediler ki: "Ama o, uçuyordu havada. Sen de öyle yaparsan, inanırız sana da." O zaman Hâce Mevdûd, "Kuş gibi" uçtu hemen. Az sonra gelip girdi uçarak pencereden. Onlar, inâtlarına yine devam ettiler. Kendisinden, başka bir kerâmet istediler. Dediler: "Bu hareket, şeytânî olabilir. Zîrâ sihirbâzlar da bu işi yapabilir. Şu taş, senin sıdkına olursa eğer şâhit, Rahmânî olduğuna inanırız o vakit." Hâce Mevdûd, o taşa eyledi bir işâret. Taş, onun dâvetine hemen etti icâbet. Buyurdu: Ey insanlar "Ölüm" vardır, bu kat'î. Âhirette bulunur her şeyin hakîkati. Orada iki yer var, ya "Cehennem", ya "Cennet". İnsanlar, bu yerlerde kalırlar ilelebet. Dünyâdaki işlerden, sorulur ince ince. Cehenneme atılır cevap veremeyince. Ameller, karşılıksız kalmıyor burada hiç. Ya "Ebedî bir azap", ya da "Sonsuz bir sevinç". Buyurdu: "Kötülerle etmeyin arkadaşlık. İyilerle oturup kalkmaya bakın sık sık. "Güçlü insan" olarak bilirim ki ben şunu, Nefsine hâkim olup, yapmaz bir arzusunu. Bir insan ki, nefsini etmemiştir terbiye, Onun hiçbir sözünden, fayda gelmez gayriye. Allah'tan çok korkanın şudur ki alâmeti, Düşünür gece gündüz "Ölüm" ve "Âhiret"i. Yemek ile içmeyi hiç düşünmez o hattâ. Kendini, "Yolcu" gibi hisseder bu hayâtta. Mahcûb ve edeblidir, önündedir başı hep. Âhirete mâildir, dünyâyı etmez talep...

.Mevdûd -i Çeştî / Mü'minin firâseti

"Hâce Mevdûd-i Çeştî", kendi talebesiyle, Bir gün, "Belh"ten çıktılar yolculuk gâyesiyle. "Buhârâ"ya gitmekti bu yolculukta niyet. Bir nehir kıyısına ulaştılar nihâyet. Baktılar ki nehirde, tek kayık çalışıyor. İnsanları karşıya, ücret ile taşıyor. Lâkin Hâce Mevdûd'un, hem de talebesinin, Yanlarında, hiç para yok idi o gün için. Söylediler ise de bunu o kayıkçıya, Dedi: "Ücret almadan, geçiremem karşıya." O zaman Hâce Mevdûd, nehre doğru giderek, Talebesine dahî "Tâkîb edin!" diyerek, Çok kısa bir zamanda, o ve talebeleri, "Yürümek" sûretiyle, geçtiler hepsi nehri. Oradan, yollarına ettiler yine devam. Nihâyet Buhârâ'da, yolculuk oldu tamam. Orada Hâce Mevdûd, bir bayram sabahında, "Hâce Abdülhâlık-ı Goncdüvânî" adında, Bir "Allah adamı"yle sohbet ederlerdi ki, O an, zâhid kılıklı biri girdi içeri. Sırtında eski hırka, omuzunda seccâde. Ve elinde tesbihle giriverdi bu halde. Sahte bir tevâzûyla oturup aynı minvâl, Hâce Abdülhâlık'a eyledi şöyle suâl: "Firâset-i mü'minden sakının ey insanlar! Zîrâ o, Rabbimizin nûruyla eder nazar". Böyle buyurmaktadır o Resûl-i müctebâ. Bu hadîs-i şerîfin sırrı nedir acabâ? Buyurdu: "Sırrı o ki, zünnârını keserek, Tam müslümân olasın, şehâdet söyliyerek." O kimse şaşırarak, dedi: "Allah korusun. Bende zünnâr mı var ki, böyle şey söylüyorsun?" Buyurdu ki: "Hırkanın altındadır o zünnâr. Firâset nûru ile görülüyor âşikâr." Bu kerâmeti görüp, insâf etti münâfık. Şehâdeti söyleyip, müslümân oldu artık. Hâce Mevdud-i Çeştî, bir gün sohbet ederdi. "İnsan"dan bahis ile, va'zında şöyle derdi: (Mahlûkâtın içinde, çok âcizdir şu insan. Buna rağmen Allah'a, o eder en çok isyân. Öyle zelîl olur ki, o bu isyânlarıyle, Ondan nefret ederler, hattâ şeytânlar bile. Hayret ki, Rabbi ona ettikçe bol bol ihsân, O, bunlara karşılık yapar hep günâh, isyân. Kendisini yaratan, her an varlıkta tutan, O'dur hem kendisini koruyan her korkudan. Beşikten tâ mezara, rızkını verir de hep, O, yine Sâhibine isyân eder rûz-ü şeb.)

.Mevdûd-i Çeştî / Ahmak insan!

"Hâce Mevdûd Çeştî"yle "Ahmet Nâmıkî Câmî", Sohbet ediyorlardı gün ve gece dâimî. Bir gün yine bir evde, çok sohbet ve muhabbet, İle, kendilerinden geçmişlerdi be gâyet. O an, iki münâfık, alıp iki hançeri, Girdiler birden bire o hâneden içeri. Gâyeleri şuydu ki o iki münâfığın, Bu iki evliyâyı öldürsünler ansızın. Ve lâkin girer girmez içeri o insanlar, "Hâce Mevdûd", onlara eyledi tek bir nazar. Bu "Allah adamı"nın, o şiddetli nazarı, Altında, titremeye başladı âzâları. Hançerler, ellerinden düşüverdi bu kere. Sonra da, bayılarak yığıldılar o yere. Az sonra ayılınca, durumu anladılar. Tövbe edip, ihlâsla talebesi oldular. Hâce "Mevdûd-i Çeştî", vefâtı yaklaşınca, Ve ölüm döşeğinde hastalığı artınca, Başını, yastığından sık sık kaldırıyordu. "Birini bekler" gibi, kapıya bakıyordu. O esnâda, nûr yüzlü ve temiz elbiseli, Bir zât, selâm vererek giriverdi içeri. Ve bir ipek parçası elinde vardı hazır. Yeşil bir yazı vardı üstünde birkaç satır. Onu, "Mevdûd Çeştî"ye verince o gün o zât, O, gözlerine koyup, eyledi Hakk'a vuslat. Öyle çok kalabalık oldu ki cenâzesi, Evliyâ rûhlarının, toplanmıştı cümlesi. Hâce "Mevdûd-i Çeştî" etmeden Hakk'a vuslat, En son, sevdiklerine şöyle etti nasîhat: "Ey insanlar dinleyin, şudur ki "ahmak insan", Kendi Yaradan'ına durmadan eder isyân. Buna rağmen, görmeyip kendi günâhlarını, Araştırır dâimâ başkasının aybını. Kendi, her gün işler de türlü türlü kabâhat, Yine de üzülmeyip, keyf eder gâyet rahat." Buyurdu ki: "Her şeyin vardır bir alâmeti. Onunla anlaşılır onun mevcûdiyyeti. Hakk'ın rahmetinden de uzak olan kişinin, Alâmeti şudur ki, ağlamaz Allah için. Vaktiyle "Hûri" gördüm rüyâda ben bir gece. Yüzü gâyet parlak ve nûrlu idi bir nice. Sordum ki: "Senin yüzün çok parlak, acep niçin?" Dedi ki: "Sen bir gece, ağladın Allah için. Gözlerinden, sel gibi yaşlar aktı gece hep. O yaşları, yüzüme sürdüler, budur sebep. Bu "Gözyaşları" ile parlıyor yüzlerimiz. Akan yaş nisbetinde, artar güzelliğimiz."

.Yûsüf-i Hemedânî / Muhabbet bağı...

Evliyâ-yı kirâmın büyüklerinden idi. Altmış yıl, insanları Hakk'a dâvet eyledi. Resûl'ün kalbindeki ilim, feyiz ve nûrlar, Kalpten kalbe akarak, ona vâsıl oldular. O da, "Abdülhâlık-ı Goncdüvânî"ye aynen, Bunları aksettirip, yükseltti onu mânen... Eline her ne geçse, verirdi muhtâçlara. Herkese şefkat edip, ağlardı ara ara. Vardı ki ders verdiği yüzlerce talebesi, Yetişip büyük âlim, evliyâ oldu hepsi. Bir yandan, insanlara verip öğüt, nasîhat, "Mânevî dertleri"ne, sağlardı çok menfaat. Bir yandan da, ilâçlar yaparak ağrılara, Şifalar sunuyordu "maddî hastalıklar"a. Mahlûkâtın hepsine, şefkat gösteriyordu. Gayri müslimlere de nasîhat ediyordu. Fakirlere, zenginden verirdi fazla kıymet. Dünyâya, zerre kadar vermezdi ehemmiyet. Evinde bir "Hasır"ı, bir "İbrik", bir "Keçe"si, Bir de, yemek yapacak vardı bir "Tencere"si. "Yûsüf-i Hemedânî", Cumâ günleri hâriç, Hânesinde oturur, çıkmazdı dışarı hiç. Yine böyle evdeyken, bir Cumâ hâricinde, Dışarı çıkmak için, istek doğdu içinde. Bu arzusu, o kadar çoğaldı ki bu defâ, Merkebine binerek, yöneldi bir tarafa. Hayvanın yularını, salıp kendi hâline, O nereye giderse, gidiyordu o yöne. Hayvan, çıktı şehirden ve girdi bir vâdiye. O ise düşünürdü: "Bir hikmeti var" diye. Yürüdü o vâdide bir hayli uzun yollar. Bir mescidin önüne gelince, kıldı karar. Merkebinden inerek, giriverdi mescide. Gördü, bir talebesi oturur içeride. O girince, bir sevinç kapladı talebeyi. Dedi ki: "Teşrîfiniz ne kadar oldu iyi. Zîrâ bir derdim vardı, ben halledemiyordum. Sizin teşrîfinizi, dört gözle bekliyordum. Az önce duâ edip, sığındım Yaradan'a. Ki, zât-ı âlînizi göndersin hemen bana." Sonra da, arz eyledi hocasına derdini. Öğrendi halletmenin yol ve çârelerini. Buyurdu ki: "Evlâdım, tammış ki sadâkatin, Muhabbet bağı ile, bizi çekip getirttin. Ve lâkin bundan sonra, düşerse başın dara, Sen gel de, bizi böyle yorma tâ buralara." "Şiirlerle Menkıbeler" kitap haline getirildi: Tel: 0212 432 77 94

.Yûsüf-i Hemedânî / Mü'mine edeb yakışır

Üç ilim talebesi vardı ki o diyârda, Onun büyüklüğünü işitmişti onlar da. Birisi "Ebû Sa'îd", "İbnüssakka"ydı biri, Bir de "Abdülkâdir-i Geylânî" hazretleri. Bir gün konuştular ki: Biz de gidip görelim. Nasıl bir kimse imiş, hâlini öğrenelim." "İbnüssakka" dedi ki: "Gidince, ona, bir tek, Suâl soracağım ki, cevap veremiyecek." "Ebû Sa'îd" dedi ki: "Ben de, bir şey sorayım. Verebilecek mi ki cevâbını bakayım." "Abdülkâdir Geylânî", küçüktü yaşı henüz. Böyle edebsizliğe, etmedi hiç teşebbüs. Dedi: "Allah korusun, o zât büyük bir âlim. Ona suâl sormaya ne haddim olur benim? Büyük nîmet bilirim huzûruna girmeyi. Ve şeref addederim, cemâlini görmeyi." Onlar, bu niyetlerle ona gittiklerinde, "Yûsüf-i Hemedânî", o an yoktu yerinde. Sonra gelip, hiddetle baktı İbnüssakka'ya. Buyurdu ki: "Sende hiç yok mudur edeb, hayâ? Demek bana bir suâl sormak arzu edersin. Hem dahî cevâbını veremem zannedersin. Sormayı düşündüğün suâl şudur" diyerek, Verdi tam cevâbını, tek tek îzâh ederek. O haddini bilmeze anlatıp bu husûsu, Buyurdu ki: "Geliyor senden küfür kokusu." Sonra, Ebû Sa'îde buyurdu ki dönerek: "Sen dahî, imtihâna yeltendin beni demek." Onun suâlini de söyliyerek evvelâ, Peşinden, cevâbını îzâh etti pekâlâ. Sonra, "Abdülkâdir-i Geylânî"ye dönerek, Buyurdu ki: (Bu hâlin, olsun sana mübârek. Gösterdiğin bu güzel edeb ile, sen bugün, Kazandın rızâsını Allah ve Resûlünün. Ben öyle görürüm ki, toplanmış bir cemâat, Sen ise, bir kürsîde ediyorsun nasîhat. Ve sanki diyorsun ki: "Benim iki ayağım, Omuzları üstünde duruyor evliyânın.") Yıllar sonra bu velî, oldu Hakk'a mülâkî. O gün buyurdukları, ayniyle oldu vâki. "Abdülkâdir Geylânî", oldu büyük evliyâ. Va'z edip, insanlara verdi ilim ve ziyâ. Ve bir gün, kürsîsinde ediyorken nasîhat, Söyledi o sözleri, duydu bütün cemâat. "İbnüssakkâ", "Bizans"a gitti elçi olarak. Orada "mürted" oldu, küffâra aldanarak. "Ebû Sa'îd"in ömrü, geçti üzüntü ile, Rahat ve huzûr yüzü görmedi bir gün bile.

.Alâüddîn-i Sabîr

Üç sene kâfî gelir "Şâh Abdurrahîm" idi babasının adı da. Ölüm hastalığına yakalandı sonunda. Komşular haber alıp, ziyârete geldiler. Onu çok hasta görüp, tesellî eylediler. Henüz "Beş" yaşındaydı "Alâüddîn" o günde. Diz çökmüş otururdu babasının önünde. Gelenler dediler ki: "Alâüddîn duâ et. Hak teâlâ babana, versin sıhhat, âfiyet." Cevâbında dedi ki: "Peki edeyim, fakat, Şu anda ona duâ, sağlamaz bir menfaat. Zîrâ Resûlullahı görürüm ki âşikâr, Bir Cennetin içinde, babamı bekliyorlar. Melekler, ellerinde Cennet elbiseleri, Buraya gelirler ki, götürsünler pederi." Vaktâ ki "Alâüddîn" onlara dedi bunu, Babası "Allah!" deyip, teslîm etti rûhunu. O da vefât ederek, göçünce bu dünyâdan, Bir "maddî sıkıntı"ya girdiler hepsi o an. Annesi, gâyet asîl bir hanım efendiydi. Yine sıkıntısını, kimseye bildirmedi. Alâüddîn o günler, sâdece "Su" içerek, Üç beş günde bir defâ, "Bir lokma" yerdi yemek. Lâkin fenâ olmuştu bir gün "Açlık" hissinden. Yemek için, bir şeyler istedi annesinden. Evde ise, pişecek yok idi hiçbir şeyi. Su doldurup, ateşe oturttu tencereyi. "Yemek pişirir" gibi göründü artık ona. Zîrâ bir şey yoktu ki, yedirsin bu oğluna. Bekledi Alâüddîn, öğleden akşama dek. Sordu ki: "Anneciğim, pişmedi mi o yemek?" O "Pişmedi" deyince, gelip kapağı açtı. Zîrâ hiç tahammülü yok idi, hayli açtı. Kapağı açar açmaz, kavuştu bir sevince. Bağırdı: "Anneciğim, pilav pişmiş iyice!" O da gelip görünce, daha arttı hayreti. Anladı ki bu dahî, oğlunun kerâmeti. Zâten hârikulâde halleri çoktu onun. "Büyük zât" olacağı belliydi bu oğlunun. Düşündü ki: "Bunu ben, âbime götüreyim. Yetiştirmesi için, ona teslîm edeyim." "Ferîdüddîn Genc Şeker" idi ki âbisi de, Oğlu Alâüddîn'i, götürdü kendisine. O dahî görür görmez kardeşinin oğlunu, Farketti alnındaki o "Büyüklük nûru"nu. Sevinip, buyurdu ki hemen hemşîresine: "Üç sene kâfî gelir bunun yetişmesine." Dayısının yanında, üç senede nihâyet, Tamâmiyle yetişip, aldı mutlak icâzet.

.Alâüddîn-i Sabîr / Toptan helâk oldular

"Alâüddîn Sabir"e inanmadı hiç o halk. Hattâ "Büyücü" dedi bu zâta "Kadı Tabrak". O ise, çok üzülüp bunların yaptığına, Mektup yazıp bildirdi bu hâli üstâdına. "Ferîdüddîn Genc Şeker", o mektubu okuyup, O da, Kadı Tabrak'a yazdı şöyle bir mektup. "Ey kadı, o kimseyi biz gönderdik oraya. Ona inanmazsanız, uğrarsınız belâya. Çünkü o, Rabbimizin sevdiği bir kişidir. Sizleri irşâd için beldenize gelmiştir. Onun imâmlığına biz idik fetvâ veren. Hattâ Resûlullahtır mânevî tasdîk eden." Kadı Tabrak, okudu onun bu mektûbunu. Hiç kıymet vermiyerek, maalesef yırttı onu. "Alâüddîn-i Sabîr", bu işi duyduğunda, Elinde olmaksızın, gadaplandı ânında. Birisini gönderip buyurdu ki: "Git hemen. O Kadı Tabrak denen adama de ki benden: "O alçak, yırttı ise hocamın nâmesini, Ben de, Levh-i mahfûz'dan yırttım onun ismini. Ayrıca şunu dahî bilsin ki hem o alçak, O ve ona uyanlar, toptan helâk olacak." O kişi, bu haberi iletti kendisine. Lâkin o, inâdından yine uydu nefsine. "Alâüddîn-i Sabîr", baktı göke ve yere. O anda yer küresi, sallandı birden bire. Biraz sonra, bir daha edince göke nazar, Zelzelenin şiddeti, çoğaldı azar azar. Bunlar, büyük korku ve telâş verdi o halka. İnsanlar, koşup geldi hemen "Kadı Tabrak"a. Dediler ki: "Duydun mu, zelzele oldu bakın. O zâtı üzdüğünden olmasın bunlar sakın." Dedi ki: "Falan yerde bir büyücü kadın var. Gidip ona deyin ki, bir gelsin bize kadar." Gelince, sordu ona: "Hissettin mi, bu gün hep, Üst üste zelzeleler oluyor, nedir sebep?" O dedi: "Bu beldeye gelmişti ya birisi, Bu, onun büyüsüdür, korkutmasın hiç sizi." "Alâüddîn-i Sabîr", câmiye gitti yine. Namâz kıldırmak için geçti imâm yerine. Biraz sonra oraya, gelip o Kadı Tabrak, Dedi. "Çekil geriye, mihrâbı bana bırak!" Hakâretler ederek sonra ona alçakça, Dışarı çıkardılar câmiden yaka paça. Onlar böyle yapınca Hakk'ın bu "Velî"sine, Câminin duvarları yıkıldı üstlerine. "Kadı Tabrak" ve ona uyanlar, hepsi o gün, Duvar altında kalıp, helâk oldu topyekün

.Alâüddîn-i Sabîr "rahmetullahi aleyh" / Cezasını buldu

"Alâüddîn-i Sabîr", edince Hakk'a vuslat, Ondan sonra o yerde, oldu bâzı hâdisât. Hattâ bu evliyânın mübârek nûrlu kabri, Gâib olup, bir müddet belirsiz oldu yeri. Kâfirlerden birisi geçerken o yerlerden, Bir yeri, çok "Parlak" ve "Nûrlu" gördü ilerden. Mezar kalıntıları var idi o mahalde. Dedi. "Bu, bir mü'minin mezarıdır herhalde." Kâfirdi, sevmiyordu zâten müslümânları. Daha çok harab etmek istedi bu mezarı. Bir demir parçasıyle vurunca o kabire, İçe doğru bir "Delik" açıldı birden bire. Bakmak için, başını soktu bir an içeri. Lâkin çıkaramadı başını tekrar geri. Çok uğraştı ise de, başı kaldı içerde. Bir müddet öyle kalıp, sonra öldü o yerde. Aynı gün, bu Velî'nin sevenlerinden biri, Gece, gördü rüyâda "Alâüddîn Sabîr"i. Ona buyurdular ki: "Burada bir köpek var. Onu uzaklaştırın, veriyor bana zarar." Gelip baktıklarında, gördüler biri ölmüş. Başı da, bir delikten yer içine gömülmüş. Başını, o delikten çıkardılar ve lâkin, Yüzü, tam "Köpek gibi" olmuştu o kâfirin. Yine bir defâsında, bu zâtın türbesine, Binlerce insan geldi onun ziyâretine. Okunduğu esnâda güzel menkıbeleri, ¹tirâzda bulundu onlara kalben biri. Vaktâ ki o îtirâz geldi onun kalbine, O anda, yakalandı bir "Cüzzâm illeti"ne. Ve pek fenâ kokmaya başladı âzâları, Buna, şâhit oldular onlardan bâzıları. Hatâsını anlayıp, tövbe etti içinden. Bir anda halâs oldu bu cüzzâm illetinden. "Alâüddîn Sabîr"i halbuki cenâb-ı Hak, Göndermişti o yere, büyük "Rahmet" olarak. Lâkin çekemiyenler, bilmediler kadrini. Câhil olduklarından, incittiler kalbini. Söz ve hareketlerle ona ezâ ettiler. Ve hattâ dergâhını yıkmaya yeltendiler. Bir zâlim, askeriyle, o dergâhı yıkmağa, Gelerek, yakınında başladı hazırlığa. Ertesi gün askere, verdiyse de "Yık!" emri, Lâkin birden "Kör" oldu askerinin gözleri. Hatâsını anlayıp, vaz geçti bu fikrinden. Gelip, özür diledi Hakk'ın bu velîsinden. Açıldı tam o anda gözleri askerinin. Ve birer talebesi oldular bu Velî'nin.

.Alâüddîn-i Sabîr "rahmetullahi aleyh" / Evliyaya düşmanlık

Hindistân'da bir zaman, "Ganj Nehri" üzerine, Bir kanal yapılması düşünülmüştü yine. Kanal, plâna göre "Dergâh"tan geçiyordu. Bunun için, dergâhı yıkmak gerekiyordu. Müslümânlar bu işe, hiç râzı olmadılar. Ve lâkin bu karara mâni olamadılar. İngiliz mühendise verilmişti inşaat. Ve mâalesef başlayıp, devam etti icrâat. Çadır kurdu mühendis o yerin yakınına. Bir gün kalmış idi ki, dergâhın yıkımına, O gece, yatağına yatmış idi o, lâkin, Çok fecî vaziyette uyandı sabahleyin, Zîrâ o, kendisini çadırda, bir direkte, Baş aşağı bulmuştu, bağlı bir vaziyette. Hiç giren olmamıştı halbuki çadırına. Yardımcıları gelip, toplandılar yanına. Çözdüler mühendisin ayağını, elini. Hemen tahmîn ettiler bu işin sebebini. Dediler: "Bu dergâhın sâhibi evliyâdır. Hak teâlâ indinde, çok îtibârı vardır. Siz, hemen vaz geçin ki bu dergâhı yıkmaktan, Çünkü bu, bir îkâzdır size o velî zâttan." O dahî kabûl edip, düzeltti plânını. Yıkmadı bu mübârek velînin dergâhını. Bir gün de, bir İngiliz, yanında adamları, Birlikte gelmişlerdi gezmek için "Kalyar"ı. "Alâüddîn Sabîr"in kabrini gören bu zât, Ayakkabılarıyla girecekti ki, fakat, Türbenin bakıcısı, mâni olup şiddetle, Bırakmadı, içeri girsin bu vaziyette. Dedi: "Pabucunuzu çıkarıp öyle girin. Zîrâ bu girdiğiniz, kabridir bir velînin. Bu zâta öyle kıymet verir ki cenâb-ı Hak, Saygısızlık yapanlar, cezâ görür muhakkak". O İngiliz subayı, pek fazla sinirlendi. Kırbacını kaldırıp, ona vurmak istedi. Tam vuracak idi ki kabrin hizmetçisine, O esnâda "Bir ağrı" saplandı mîdesine. Kamçısını düşürüp, mîdesini tutarak, Başladı kıvranmaya gâyet fecî olarak. Mîdesinin ağrısı, gittikçe artıyordu. Hemen adamlarına, "Bu nedir?" diye sordu. Dediler ki: "Burası, "Alâüddîn-i Sabîr", Adında çok yüksek bir evliyânın kabridir. Hizmetçi, bu hususta eyledi sizi îkâz. Lâkin siz dinlemeyip, eylediniz îtirâz. Siz, bu velî kabrine saygısızlık yaptınız. Bu yüzden, bu belâya birden yakalandınız.

.Ârif-i Rîvegerî "rahmetullahi aleyh"

Yeniden hayat buldu Evliyâ-yı kirâmdan, şânı büyük bir "Velî". İlmiyle, insanlara oldu çok fâideli. Aslen Buhârâ'lıdır, "Rivgir"de doğdu fakat. Uzun bir ömür sürüp, o yerde etti vefât. Başladı küçük yaşta din ilmini tahsîle. Zâhirî ilimlere çalışırdı zevk ile. Hocası, çok sever ve takdîr ederdi onu. Bilirdi onda büyük bir cevher olduğunu. O yerde "Abdülhâlık Goncdevânî" adında, Çok büyük bir velî de var idi o zamanda. Lâkin büyük bilmezdi önceden kendisini. Ve başka hocalardan alırdı hep dersini. Bir gün "Abdülhâlık-ı Goncdevânî"yi gördü. Çarşıdan erzak almış, evine dönüyordu. Baktı ki, taşıdığı torbası ağır gâyet. Kalbinde, bu "Velî"ye duydu büyük muhabbet. Yükünü taşımakta, az yardım etmek için, Edeble yaklaşarak, istedi ondan izin. Hazret-i Abdülhâlık, onun bu teklîfini, Derhal kabûl ederek, verdi elindekini. Birlikte yürüyerek, geldiler eve kadar. Orada, muhabbetle etti ona bir nazar. Buyurdu ki: "Evlâdım, bir saat sonra yine, Bekliyorum seni ben, bu öğlen yemeğine." "Peki efendim" deyip, ayrıldı ondan, fakat, O anda, kalbi sanki, yeniden buldu hayât. Onu gördükten sonra, bir başka oldu hâli. Zîrâ kaplamış idi onu "aşk-ı ilâhî". Bir saat sonra tekrar, geldi yine o zâta. Berâber yemek yiyip, kavuştu iltifâta. O kadar bağlandı ki bu mübârek "Velî"ye, O günden sonra artık, gitmedi medreseye. Bir gün, eski hocası rastladı ona yine. Hakâretler ederek, dedi: "Dön mektebine!" Halbuki bir gün evvel, mü'mine yakışmayan, O, bir günâh işleyip, olmuştu sonra pişmân. "Ârif-i Rîvegerî", üstün firâsetiyle, Anlayıp, şöyle dedi ona kırık kalbiyle: "Efendim, siz benimle uğraşacağınıza, Oturup tövbe edin, dünkü günâhınıza." O bunu işitince, eyledi çok taaccüp. Günâhını düşünüp, utandı, oldu mahcûb. Bildi bu talebenin yüksek kerâmetini. Anladı bu hâlinin nereden geldiğini. O da, "Abdülhâlık-ı Goncdevânî"ye gidip, Oldu bir talebesi, yanında tövbe edip. Bu velî göç edince âhiret âlemine, "Ârif-i Rîvegerî" geçti onun yerine.

.Behâeddîn Zekeriyyâ "rahmetullahi aleyh"(1)

Önce istemediler ama... Hindistân'da yetişmiş Hakk'ın evliyâsıdır. "Ferîdüddîn Genc Şeker", bu zâtın dayısıdır. Binyüzaltmışdokuz'da "Mültan"da doğan bu zât, "Yüz sene" ömür sürüp, orada etti vefât. Çocuk yaşta başladı o ilim tahsîline. Ve Kur'ân-ı kerîmi geçirdi ezberine. Kalbi, "İlim öğrenmek" aşkıyle yanıyordu. Çalışıp, tez zamanda büyük bir âlim oldu. En son "Şihâbüddîn-i Sühreverdî"ye gidip, Çok istifâde etti, sohbetini dinleyip. O velîden aldığı feyizlerle nihâyet, Yetişip, o büyükten aldı mutlak icâzet. Evliyâlık yolunu herkese yaymak için, Mültan'a tâyin etti hocası onu ilkin. Lâkin halk, istemedi orada kendisini. Hattâ îmâ ettiler beyhûde geldiğini. "Burada, senin gibi âlimler çok bulunur. Onun için bu yerde, sana ihtiyâç yoktur." Mânâsını ifâde etmek düşüncesiyle, "Tam dolu" bir kâse süt gönderdiler biriyle. Bundaki "Gizli mânâ" ve bu "İnce nükte"yi, Yüksek firâsetiyle anladı gâyet iyi. O da, buna mukabil, kâsenin üzerine, Büyükçe bir "Gül" koyup, iâde etti yine. Demek istemişti ki: "Biz de, o âlimlerin, Gül'ü olmak üzere buraya geldik, bilin." Onlar bunu görünce, şaşırdılar o saat. Dediler: "Alelâde bir âlim değil bu zât." Mültan'da mevcud olan o âlimlerin hepsi, Onu "Büyük" bilerek, oldular talebesi. Bu velî zât, orada hem ilmi yayıyordu, Hem de halkın refahı için çalışıyordu. Dağıttı servetini, İslâmı yaymak için. Kalbi, "Hizmet aşkı"yle yanardı için için. O, bu aşkla yaşadı, bu aşkla etti vefât. Kullara hizmet için, gayret etti her saat. Olsaydı talebenin her ne ihtiyâçları, Bizzât şahsî malından karşılardı onları. Mültan'da, kuvvetli bir "Kıtlık" oldu bir zaman. Vâli yardım istedi bu büyük evliyâdan. Onun vermiş olduğu çok tahıl ve paralar, Sâyesinde, kıtlıktan görmedi kimse zarar. Talebeye, lezzetli yemekler hazırlatır, Kendi dahî sofrada olurdu bizzât hazır. Yemekte sohbet eder, neş'eli yemek yerdi. Yanında olanlara, lokma ikrâm ederdi. Bundan, talebeleri hoşlanırdı pek fazla. Ona bağlanırlardı hem daha bir ihlâsla.

.Behâüddîn Zekeriyyâ "rahmetullahi aleyh" / Niçin şükretmiyeyim?

Kerâmetler sâhibi, bir "Velî"sidir Hakk'ın. Kulların hizmetine çalışmıştır bihakkın. "Dîne hizmet" aşkıyle, kalbi hep çarpıyordu. Bir şeyler yapmak için fırsatlar arıyordu. Zengin idi, malını verdi İslâm yolunda. Çünkü mal ve paranın, sevgisi yoktu onda. Ne kadar çok idiyse onun malı, serveti, Çok idi o kadar da, o mallara nefreti. Bir gün, bir talebeye buyurdu: "Odaya gir. Beşbin dînar olacak, onları bana getir." Talebe, o odaya girdi ve döndü geri. Dedi ki. "Göremedim içerde akçeleri." "Elhamdülillah" deyip, dersine etti devam. Olmadı bu hususta onda hiç üzüntü, gam. Az sonra o talebe, içeri girdi yine. Onları bulduğunu arz etti kendisine. O zaman dînarları aldı "Peki" diyerek. Devam etti dersine, bir daha "Hamd" ederek. Merak etti talebe, dedi ki: "Efendim, siz, Niçin iki halde de, yine hamd eylediniz?" Buyurdu ki: (Evlâdım, niçin hamdetmiyeyim? Rabbimiz "İmân" vermiş, dünyâlığı nideyim? "Para"nın varlığıyla, yokluğu, bu dünyâda, Müsâvîdir, değişmez dervîşlerin yanında. Dünyâ elden çıkınca, üzüntü duymazlar hiç. Ele geçirince de, bulmazlar aslâ sevinç.) Bu cevap, talebenin sürûr verdi gönlüne. Daha arttı yakîni onun büyüklüğüne. Hazret-i Behâüddîn, tevâzû sâhibiydi. Kendini üzenlere, "Sabır küpü" gibiydi. Hattâ o, kendisine kötülük edenlere, İhsân ve ikrâmlarda bulunurdu çok kere. Derdi ki: "Hak yolunda yürüyen kimseleri, Rabbimiz, imtihâna tâbi tutar ekseri. Kulların cefâsından olunca mutazarrır, Hiç karşılık vermeyip, göstermeli hep sabır. Sırf sabır kâfî değil hattâ o insanlara, Ayrıca "Gül demeti" sunmalıdır onlara." Bu "Allah adamı" da zengindi, malı çoktu. Bu yüzden bâzıları, yapardı dedi-kodu. Meselâ derlerdi ki: "Bu nasıl evliyâdır? Hepimizden daha çok malı ve mülkü vardır." O, bunları duyunca, buyurdu: "Ey insanlar! Hak teâlâ, dünyâyı sevmiyor zerre kadar. Dünyânın tamâmının, olmayınca kıymeti, Olur mu bir kısmının hiçbir ehemmiyyeti? Evet, o dünyâlıktan çok var ise de bizde, Lâkin muhabbetleri, hiç yoktur kalbimizde."

.Abdullah-ı Dehlevî "rahmetullahi aleyh" / Çok mütevâzı idi

Allah adamlarından, "Abdullah-ı Dehlevî". Sülâle-i Resûlden, büyük âlim ve velî. Henüz gelmemişti ki bu büyük zât dünyâya, Babasıyla amcası, gördüler birer rüyâ. Allah arslanı Alî, rüyâda, babasına, Buyurdu ki: (Bir oğul verecek Allah sana. Büyüyünce olacak, gâyet yüksek ve âlî. O dünyâya gelince, ismini koyun "Alî".) Ve hem amcasına da, rüyâda Resûlullah, Buyurdu: (O çocuğun ismi olsun "Abdullah".) Vaktâ ki o çocuğu bahşetti cenâb-ı Hak, Hem "Alî" hem "Abdullah" konuldu ad olarak. "Yirmi iki" yaşında bitirdi tahsîlini. Tanıdı ondan sonra, devrin "Bir tânesi"ni. Yâni Resûlullahın kabinden akıp gelen, "Nûr"ları, tâliplerin kalplerine nakleden, Bir "Büyük" var idi ki, o devrin evliyâsı, Sohbeti, temizlerdi kalplerden kiri, pası. "Mazhar-ı Cân-ı Cânân" idi ki bu evliyâ, Ondan yayılıyordu nûr ve feyiz dünyâya. Bu büyük "Velî" ile karşılaştı Delhi'de. Dedi: (Talebeliğe kabûl edin beni de.) Buyurdu ki: (Evlâdım, zordur bizim yolumuz. "Tuzsuz taş" yalamaya benzer bu yol bâhusus. İstersen, sen kendine zevkli ve şevkli bir yol, Ve bir üstâd bularak, git o zâta tâbi ol.) Lâkin o, o kapıdan hiç dönmedi geriye. Zîrâ tam tutulmuştu kalbiyle o "Velî"ye. Dedi: (Olsun efendim, onu istiyorum ben. Kabûl buyurmanızı diliyorum gönülden.) Mazhar-ı Cân-ı Cânân, "Peki" dedi nihâyet. Ve onu yetiştirip, verdi mutlak icâzet. Üstâdı göç edince, âhiret âlemine, "Abdullah-ı Dehlevî" geçti onun yerine. Bu sefer her taraftan, insanlar akın akın, Toplanmaya başladı etrâfında bu zâtın. "Sert" ve "Kalın" elbise giyerdi çoğu kere. Ve onun "Cömertliği", destan oldu dillere. Öyle fazla idi ki "Şefkat" ve "Merhamet"i, Görmedi kimse ondan fenâ bir hareketi. Hattâ ona kötülük yapan kimselere de, Kalkıp duâ ederdi, gece ve seherlerde. Kendisini sevmiyen, hâkim komşusu vardı. Aleyhinde konuşur, gıybetini yapardı. Hapse düştü o bir gün, bir suçu işliyerek. "Abdullah-ı Dehlevî" işitip üzüldü pek. Çok uğraşıp çıkardı, onu hapishâneden. O kimse tövbe edip, talebe oldu hemen.

.Abdullah-ı Dehlevî "rahmetullahi aleyh" / Çok büyük zât idi

"Abdullah-ı Dehlevî", bir kâmil-i mükemmil. Olmuştu insanlara dinde rehber ve delîl. Aslâ dünyâ kelâmı edilmezdi yanında. Biri gıybet etseydi, sustururdu ânında. Derdi: (Kötülenecek kimse varsa, o benim. Gıybet büyük günâhtır, cezâsı da pek elîm.) Sultân'ın gıybetini yaptı biri önünde. "Abdullah-ı Dehlevî" oruçluydu o günde. O gıybeti yapana buyurdu ki o bizzât: (Bu gün oruçlu idim, sevâbı gitti fakat.) O kimse hayret edip, şöyle arz eyledi ki: (Efendim, siz kimseyi gıybet etmediniz ki.) Buyurdu: (Öyle ama, dinledim onu ben de. Bu gıybet günâhında, ortaktır dinleyen de.) "Resûl"ü, öyle fazla severdi ki içinden, İsmini işitince, geçerdi kendisinden. Mübârek odasından, dışarılara kadar, Bâzan yayılıyordu çok nefis râyihalar. O zaman talebeler, derlerdi ki: (Herhalde, Yine Resûl'ün rûhu gelmiştir ziyârete.) O yine zaman zaman, sâir evliyânın da, Rûhâniyetlerini görüyordu yanında. Bir gün rahatsızlanıp, hasta oldu âniden. Hemen imdât istedi, "İmâm-ı Rabbânî"den. Onun rûhâniyyeti geliverdi bu sefer. O rahatsızlığından, kalmadı hiçbir eser. "Abdullah-ı Dehlevî" kerâmet sâhibiydi. Yâni Resûlullahın yoluna tam tâbiydi. Zîrâ müttefiktirler bunda bütün velîler. Kerâmet husûsunda, hepsi şöyle dediler: (Resûlullaha uymak ve dinde istikâmet, Olmaz bu güzel halden daha büyük kerâmet.) Bu yüksek fazîletin dışında, ayriyeten, Peygamber-i zîşânın kalbinden akıp gelen, "Nûr" ve "Feyz"i saçarak insanların kalbine, Yükseltirdi onları yolun nihâyetine. Bir iki nazar ile, binlerce tâlibini, "Devamlı anar" hâle getirirdi Rabbini. Çokları, rüyâsında bu "Velî"yi görerek, "İslâmın sevgisi"ni kalbinde hissederek, İçlerine düşen bu aşk ile duramayıp, Gelir ve bu "Velî"yi bulurlardı arayıp. Ondan, az bir zamanda, pek çok faydalanarak, Dönerlerdi geriye, birer "Velî" olarak. Nice fâsık kimseler, bir kere görüp onu, Bir günde bulurlardı, bu "hidâyet yolu"nu. Nice kâfirler dahî, bir kere dinlemekle, Müşerref olurlardı "îmân" ve "hidâyet"le.

.Abdullah-ı Dehlevî "rahmetullahi aleyh" / Hastalık nimettir

"Abdullah-ı Dehlevî", şanı büyük bir velî. Meşhurdu halk içinde bir çok kerâmetleri. Bir gün, biri gelerek mübârek huzûruna, (Oğlumuz, çoktan beri kayıptır) dedi ona. Ve ilâve etti ki: (Lütfen duâ ediniz. Tekrardan ihsân etsin onu bize Rabbimiz.) Onun bu sözlerini dinleyip bu mübârek zât, Buyurdu ki: (Oğlunuz evindedir şu saat.) O kimse hayret edip, dedi: (Ama efendim, Şimdi evden ayrılıp, huzûrunuza geldim.) O yine buyurdu ki: (Evine dön ki şu an, Rabbimiz onu size, tekrardan etti ihsân.) "Peki efendim" deyip, evine gittiğinde, Gördü ki, oturuyor oğlu gelmiş evinde. Kimin bir hastalığı olsa idi o günde, Gelip birikirlerdi, kapısının önünde. Lâkin kendisinin de, üç mühim derdi vardı. Hattâ namâzlarını, hep özürlü kılardı. Sevdiklerinden biri, buna olup muttali, Bir gün, kendilerine suâl etti bu hâli: (Efendim, bu devirde kim hasta olsa eğer, Kapınıza gelerek, sizden duâ isterler. Siz bir duâ edince, gelen her bir hastaya, Her biri, duânızla kavuşuyor şifâya. Halbuki sizin dahî vardır hastalığınız. Ve bilhassa üçünden, hiç yoktur rahatınız. Lâkin hikmet nedir ki, etmezsiniz hiç duâ? Etseniz, size dahî verir Allah bir devâ.) Buyurdu ki: (Kurtulmak istiyor dertten onlar. Bu yüzden bize gelip, hep duâ istiyorlar. Biz ise, Rabbimizin verdiği bu dertlerden, O gönderdiği için, râzıyız herbirinden. "Kemend-i mahbûb"dur ki, her musîbet ve belâ, Sevdiği kullarına gönderir Hak teâlâ.) "Kıtlık" vâki olmuştu bir zaman da Delhi'de. Buna çok üzülmüştü, "Abdullah Dehlevî" de. Mescidin avlusuna çıktı bir gün nihâyet. Kızgın güneş altında, oturdu kısa müddet. Dedi ki: (Yâ ilâhî, yağmur yağana kadar, Buradan gitmemeye, bu kulun verdi karar.) O böyle söyleyince, çok geçmedi aradan. Nehirler akar gibi, yağmur yağdı havadan. Çok nazlı kullarıdır Allah'ın çünkü onlar. Onların hürmetine, yağdırır "Yağmur" ve "Kar". Resûlullahtan gelen ilâhî "Feyiz" ve "Nûr", Onların kalplerinden, herkese vâsıl olur. Bu büyük velîlerin hürmetine yâ Rabbî! Bizi, her hâlimizde onlara eyle tâbi.

.Abdullah-ı Dehlevî "rahmetullahi aleyh"

Hıristiyanın îmanı "Abdullah-ı Dehlevî", çok büyük bir evliyâ. Ondan yayılıyordu dünyâya nûr ve ziyâ. Nice fâsık kimseler, hattâ nice kâfirler, Bir teveccühü ile hidâyete geldiler. Güzel ve yakışıklı vardı ki genç birisi, Hıristiyan dînine mensûb idi kendisi. Bu genç, bir gün gelerek "Abdullah Dehlevî"ye, Başladı sohbetini severek dinlemeye. Cemâatten bâzısı, dedi ki bu arada: (Bu hıristiyân gencin, ne işi var burada?) Lâkin o, bir teveccüh buyurunca o gence, Kalbi, "İmân" nûruyla aydınlandı hemence. "Şehâdet"i getirip, îmân etti nihâyet. Bir tek teveccühüyle, oldu işbu hidâyet. Bir gün de, birisini alaraktan yanına, Gitti akrabâsından ihtiyâr bir kadına. Zîrâ kadıncağızın, etmişti kızı vefât. Tâziye etmek için gitmişti ona bizzât. Buyurdu ki: (Üzülme, Rabbimiz sana yine, Daha iyi bir evlât verir onun yerine.) Dedi ki: (Ben ve kocam, hayli ihtiyârladık. Bu yaşta çocuğumuz olmaz ki bizim artık.) Buyurdu ki: (Her şeye kâdirdir Hak teâlâ. Sizin de çocuğunuz olabilir pekâlâ.) O hâneden çıkarak, girdiler bir câmiye. Duâ etti: "Yâ Rabbî, buna çocuk ver" diye. Hakîkaten bir sene geçmişti ki aradan, Ona bir "Oğlan çocuk" ihsân etti Yaradan. "Abdullah Dehlevî"nin dergâhının yanında, Bitişik bir arsası vardı bir kadının da. Talebe çoğalınca, dergâh dar geliyordu. Genişletmek lüzûmu artık beliriyordu. Arsa sâhibi olan o kadına vardılar. Meseleyi, güzelce kendine anlattılar. Dediler ki: (Arsanı satarsan eğer bize, Katacağız onu da, mevcut medresemize.) Lâkin kabûl etmedi bu teklîfi o kadın. Dedi ki: (Satmıyorum, siz başka arsa bakın.) Allahın dostlarını sevmez idi o hattâ. Satmamak husûsunda, inât etti âdetâ. O günden îtibâren kadının âilesi, Her gün eksiliyordu ölerek bir tânesi. Nihâyet bir çocuğu kalmış idi sonunda. Mühim bir hastalığı çıktı en son onun da. Kadın, bu olanlardan anladı hatâsını. Derhal hediye etti dergâha arsasını. Çocuk da, hastalıktan kurtulup buldu sıhhat. Götürüp, medreseye yazdırdı onu bizzât.

.Abdullah-ı Dehlevî "rahmetullahi aleyh"

Hıristiyanın îmanı "Abdullah-ı Dehlevî", çok büyük bir evliyâ. Ondan yayılıyordu dünyâya nûr ve ziyâ. Nice fâsık kimseler, hattâ nice kâfirler, Bir teveccühü ile hidâyete geldiler. Güzel ve yakışıklı vardı ki genç birisi, Hıristiyan dînine mensûb idi kendisi. Bu genç, bir gün gelerek "Abdullah Dehlevî"ye, Başladı sohbetini severek dinlemeye. Cemâatten bâzısı, dedi ki bu arada: (Bu hıristiyân gencin, ne işi var burada?) Lâkin o, bir teveccüh buyurunca o gence, Kalbi, "İmân" nûruyla aydınlandı hemence. "Şehâdet"i getirip, îmân etti nihâyet. Bir tek teveccühüyle, oldu işbu hidâyet. Bir gün de, birisini alaraktan yanına, Gitti akrabâsından ihtiyâr bir kadına. Zîrâ kadıncağızın, etmişti kızı vefât. Tâziye etmek için gitmişti ona bizzât. Buyurdu ki: (Üzülme, Rabbimiz sana yine, Daha iyi bir evlât verir onun yerine.) Dedi ki: (Ben ve kocam, hayli ihtiyârladık. Bu yaşta çocuğumuz olmaz ki bizim artık.) Buyurdu ki: (Her şeye kâdirdir Hak teâlâ. Sizin de çocuğunuz olabilir pekâlâ.) O hâneden çıkarak, girdiler bir câmiye. Duâ etti: "Yâ Rabbî, buna çocuk ver" diye. Hakîkaten bir sene geçmişti ki aradan, Ona bir "Oğlan çocuk" ihsân etti Yaradan. "Abdullah Dehlevî"nin dergâhının yanında, Bitişik bir arsası vardı bir kadının da. Talebe çoğalınca, dergâh dar geliyordu. Genişletmek lüzûmu artık beliriyordu. Arsa sâhibi olan o kadına vardılar. Meseleyi, güzelce kendine anlattılar. Dediler ki: (Arsanı satarsan eğer bize, Katacağız onu da, mevcut medresemize.) Lâkin kabûl etmedi bu teklîfi o kadın. Dedi ki: (Satmıyorum, siz başka arsa bakın.) Allahın dostlarını sevmez idi o hattâ. Satmamak husûsunda, inât etti âdetâ. O günden îtibâren kadının âilesi, Her gün eksiliyordu ölerek bir tânesi. Nihâyet bir çocuğu kalmış idi sonunda. Mühim bir hastalığı çıktı en son onun da. Kadın, bu olanlardan anladı hatâsını. Derhal hediye etti dergâha arsasını. Çocuk da, hastalıktan kurtulup buldu sıhhat. Götürüp, medreseye yazdırdı onu bizzât.

.Abdullah-ı Dehlevî "rahmetullahi aleyh"

Buyurdu ki... "Abdullah-ı Dehlevî", devrinin bir tânesi. İnsanları ateşten kurtarmaktı gâyesi. Çok mektuplar yazarak devrin insanlarına, Sevk etti hep onları, bu "Kurtuluş yolu"na. Birisine yazdığı mektupta buyurdu ki: (Gafletle yaşıyoruz, öleceğiz halbuki. Hep "günâh işlemek"le geçiyor günlerimiz. Karardı isyân ile, amel defterlerimiz. Dedikodu, iftirâ, yalan, gıybet, sû-i zan. Gece gün, Rabbimize eyledik günâh, isyân. Hep noksan ve kusurlu her ibâdetimiz de. Bu bozuk hâlimizi, görüyor Rabbimiz de. Gerçi her gün, beş vakit namâzı kılıyoruz. Lâkin her edebine dikkat edemiyoruz. Oruç da tutuyoruz her sene Ramazan'da. Ve lâkin karşımıza çıkar mı ki "Mîzân"da? Mü'minin, kıymetlidir ömründeki her ânı. Mâlâya'nî şeylere harcıyoruz zamanı. Hep gafletle geçiyor, bu sayılı nefesler. Ve lâkin bunun sonu, pişmânlıktır ve keder. Binlerce teessüfler olsun ki hâlimize, Ne yüzle gideceğiz ölünce Rabbimize? Bu cihân bahçesine, "Gül" için geldik, fakat, Hep "Diken" toplamakla ömrümüz geçti, heyhât! Çok yazıklar olsun ki, sıhhat verdi Rabbimiz. Ve lâkin kıymetini bilmedik onun da biz. İki büyük nîmet ki, "Resûlullah" ve "Kur'ân". Bunların da şükrünü, âciz olduk îfâdan. Her türlü nîmetleri verdi de Hak teâlâ, Yine, gaflet içinde yaşıyoruz biz hâlâ. Böyle günâh içinde bitince bu ömrümüz, Yarın kabûl görür mü, bahâne ve özrümüz? "Rahmeti, gadabını aşmıştır"ki Allahın, İşte tek ümîdimiz, mahşerde budur yarın. Sırf Onun ihsânına güveniyoruz ancak. Zîrâ yoktur yüzümüz, huzûruna varacak. "Ölüm", başucumuzda, yaklaştı hem de "Ecel". Lâkin işleyemedik işe yarar bir amel. Allahın dîdârına kavuşurken iyiler, Hesaptan kurtulamaz o gün bizim gibiler. "Elli bin sene" süren müthiş "Hesap günü"nde, Bekleriz, çok mahcûb ve başlarımız önünde. İyi düşünelim ki, olacak hepsi bunlar. Kurtulur o gün ancak, aklını kullananlar. Pişmân olmamak için, yarın "rûz-u mahşer"de, Dinde, kılı kırk yarmak îcâb eder bu yerde. Allahın rızâsına muhâlif iş yapanlar, Yarın "Hesap günü"nde, çok pişmân olacaklar.)

.Abdullah-ı Dehlevî "rahmetullahi aleyh" / Bir nazarı kâfiydi

"Abdullah-ı Dehlevî", çok büyük bir velîydi, Her türlü meziyette, devrinin bir tekiydi. Bir gün, geldi bir kişi yüksek huzûrlarına. Dedi: (Girmek isterim, büyüklerin yoluna.) Onu kabûl buyurup, dedi ki: (Öyle ise, Sâir talebe gibi, sen de başla tedrîse.) Dedi: (Size gelmekten, şu idi ki maksadım, Hiç zahmete girmeden, hâsıl olsun murâdım. Sıkıntı çekeceksem sizin yanınızda da, Böylesi her yerde var zâten zamanımızda.) O zaman buyurdu ki: (Gel otur öyle ise. Sıkıntı çektirmeden vereyim ben de size.) Ve ona eyleyince bir teveccüh ve nazar, Bir lâhzada, kalbine akıttı feyz-ü envâr. O, bunun tesiriyle, kendinden geçti hemen. Zannetti ki, yüreği kopuverdi yerinden. Kendine geldiğinde, talebeler sordu ki: (Kardeşim, biraz önce sana böyle n'oldu ki?) Dedi: (Çıktı kalbimden, ne varsa fenâ huylar. Doldu onun yerine, ilâhî feyz ve nûrlar.) Vefâtı yaklaşınca, vasiyyet eyledi ki: (Çoğaltın kalbinizde büyüklere sevgiyi. "Ahlâk-ı hamîde"yle amel edin dâimâ, Ve koşun insanlara, hizmet ile yardıma. Sâlih kimseler ile, hep berâber bulunun. Ve lâkin kötülerden, dâimâ uzak durun. Ölürsem, cenâzemi götürürken mezara, Birisi, şu beytleri oksun önüm sıra: "Kerîmin huzûruna, azıksız çıka geldim. Ne bir iyiliğim var, ne bir iyi amelim. Bundan daha çirkin şey, acabâ var mıdır ki, Sen azık götürürsün, O, kerîmdir halbuki." Ondan sonra, daha da yaklaşınca vefâtı, Dostlarını çağırıp, yaptı şu nasîhatı: (Kardeşlerim, talebe, "Sâdık tâlip" demektir. Çalışmaktan başka hiç, birşey düşünmemektir. Rabbinin sevgisine hemen kavuşmak için, Kalbi, bu muhabbetle yanar hep için için. Bilmediği bir aşkla, o, şaşkın bir haldedir. Düşünmez yemek içmek, bilmez ki bu hal nedir? Dinmez gözünün yaşı, hiç uyku uyuyamaz. Günâhından utanıp, başını kaldıramaz. Yapacak olsa eğer, o herhangi bir işi, "Günâh olmasın" diye, çırpınır, titrer içi. Bir kalbi incitmekten çok korkar ve çekinir. Çünkü o, gönülleri, "Allahın evi" bilir. Kimsenin arkasından konuşup, gıybet etmez. Bilir ki, âhirette sorulur her bir "nefes".)

.Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî "rahmetullahi aleyh" / Heybetli idi

"Hâlid-i Bağdâdî" ki, çok büyük bir velîydi. Devrinin bir teki ve asrın müceddidiydi. Osmân-ıZzinnûreyn'in soyundan olan bu zât, "Bağdat"ta tevellüd ve eyledi "Şam"da vefât. Uzuna yakın boylu ve iri yapılıydı. Buğday benizli olup, heybet ve vakarlıydı. Burnunun orta yeri, yüksekçe idi biraz. Sakalında, siyahtan daha az vardı beyaz. Geniş göğüslü olup, güler yüzlü idi hem. Onun gibi bir "Velî", az görmüştü bu âlem. Daha küçük yaşında, başladı tahsîline. Çabucak vâkıf oldu, ilimlerin hepsine. O devirde, ne kadar varsa ilim sâhibi, Dediler ki: "Bir âlim şimdi yok onun gibi." "Yirmibir" yaşındayken henüz bu mübârek zât, Ulemâ ve avâma, oldu hoca ve üstâd. Her taraftan insanlar, koştu onun dersine. Şevk ile katıldılar halka-i tedrîsine. Zühd ve takvâ üzere, sâde hayât yaşardı. Zîrâ temiz kalbinde, "Resûlün aşkı" vardı. Yegâne düşüncesi şu idi ki bu zâtın, Hemen ziyâretine gitsin "Resûlullah"ın. Çıktı bir gün nihâyet Medîne beldesine. Geldi Resûlullahın, mübârek türbesine. Ziyâret âdâbını yerine getirerek, Düşündü ki: "Kendime, bir "Rehber" bulsam gerek." Kâmil bir "Velî" bulup, ona teslîm olmağı, Öyle istiyordu ki, kalmadı hiç durağı. Rastladı o günlerde, fazîletli bir zâta. Dedi ki: (İhtiyâcım var benim nasîhata.) O dedi ki: (Kâbeyi ettiğinde ziyâret, Edebe mugâyir şey görürsen, eyleme red.) "Peki" deyip, oradan Mekke'ye geldi hemen. Beytullaha dönerek, salevât okur iken, Rastladı o sırada Beytullahta birine. Kâbeye sırt çevirmiş, bakardı kendisine. Düşündü: "Utanmadan Kâbeye sırt çevirmiş. Edebi gözetmiyor, hiç olur mu böyle iş?" O böyle düşünürken, dedi ki o zât ise: (Niçin kötülüyorsun böyle beni ey kimse? Bil ki mü'mine hürmet, önce gelir Kâbe'den. Bunun için, yüzümü çevirmiştim sana ben. Hâtırla Medîne'de görüştüğün o zâtı. Ne idi hem de onun, sana o nasîhatı?) Derhal özür dileyip, dedi ki kendisine: (Beni de kabûl edin talebeniz içine.) O dedi: (Sen burada hiç durma bu iş için. Hindistân'da hallolur, ancak senin bu işin.)

.Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî "kuddise sirruh" / Hindistan yolculuğu

Ravda-i mübâreki ve Kâbeyi ziyâret, Edip, memleketine avdet etti nihâyet. Talebe okutmakla meşgûl oldu ilk zaman. Lâkin hiç çıkmıyordu "Hindistân" hâtırından. Çünkü ona, Kâbede demişti ki bir âbid: (Senin işin, orada tamam olur ey Hâlid!" Bu düşünce içinde, yanarken her gün içi, Hindistân'dan yanına, çıka geldi bir kişi. "Mirzâ Abdürrahîm"di ismi de o gelenin. Talebesinden idi "Abdullah Dehlevî"nin. O, "Mevlânâ Hâlid"in huzûruna girince, İletti üstâdının selâmını ilk önce. Arz etti ki: (Üstâdım Abdullah-ı Dehlevî, Hindistân diyârına dâvet eder sizleri.) Başladı onun ile, hergün sohbet etmeye. Gidemez oldu artık, ders için talebeye. Talebe, bu "Hindli"ye kızdılar için için. Lâkin bilmiyorlardı hikmetini bu işin. Hocaları, zâhirde yetişmişti gerçi tam. Lâkin "Bâtın ilmi"nde, değildi henüz tamam. Resûlullahtan gelen ilim, feyiz ve nûrlar, "Abdullah Dehlevî"nin kalbine akmıştılar. O da, Resûlullahın işbu emânetini, Teslîm etmek üzere, arardı bir "ehli"ni. Kendisi Hindistân'da bulunurdu o vakit. Fakat Bağdat'ta idi o an "Mevlânâ Hâlid". Kalp gözüyle gördü ki, işte bu büyük zât da, Aradığı o kişi, bulunuyor "Bağdat"ta. Ve hemen gönderdi ki talebeden birini, Onu alıp gelsin de, versin emânetini. İşte o talebeyle, bir gün "Mevlânâ Hâlid", Çıktılar yolculuğa, geçirmeden hiç vakit. Ve lâkin talebeler, hattâ cümle ahâli, Pek fazla üzüldüler, öğrenince bu hâli. Kimse anlamamıştı hikmetini bu işin. Gidip çok yalvardılar, "Yoldan çevirmek" için. Ne kadar ısrâr edip, yalvardılar ise de, Çevirmek konusunda, vermedi bir fâide. Dediler ki: (Efendim, öyle yer ki Hindistân, Türlü tehlikelerle doludur o yer şu an. Bizleri terk edip de, gitmeyiniz o yere. Zîrâ çok karanlık ve zulmetlidir o yöre.) Buyurdu: (Âb-ı hayât, zulümâtta bulunur. Orda feyiz, bereket, ordadır rahat, huzûr.) Bir "Gül"ün kokusunu alan "Bülbül" misâli, Şiddetle istiyordu Hindistâna o visâli. Kimseyi dinlemeyip, o yola koyuldular. Herkes, gözyaşlarıyla onu uğurladılar.

.Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî "kuddise sirruh" / Dergâhı temizlerdi

Bir sene yolculuktan sonra "Mevlânâ Hâlid", Delhi'ye geldiğinde, ikindiydi tam vakit. "Delhi"nin toprağına, ilk ayak bastığında, Dağıttı sevincinden, her ne varsa yanında. Sonra varıp, elini öperek o büyüğün, Talebesi olmakla şereflendi aynı gün. O da, ilk iş olarak, ezmek için nefsini, Verdi ona dergâhın "Günlük temizliği"ni. Her zâhirî ilimde çok büyük "Âlim" iken, Başladı vazîfeye, hiç îtirâz etmeden. Kova ve süpürgeyi, her gün alıp eline, Aylarca devam etti, "Dergâh temizliği"ne. Kovasını kuyudan, su ile doldurarak, Taşırdı omuzunda, bir sopaya takarak. Dergâhtan o kuyuya, o kuyudan dergâha, Gidip gidip gelirdi, bir günde pek çok defâ. Hem dergâhın temizlik işiyle uğraşırdı, Ve hem de, abdest için depoya su taşırdı. Üstâdının verdiği bu "Temizlik" işinden, Eğer az bir gevşeklik gelse idi içinden, En şiddetli cezâyı verip hemen nefsine, Yine devam ederdi, aynen vazîfesine. Bir gün, nasıl olduysa, yaparken bu işini, Az hissetti nefsinin, işe gevşekliğini. Derhal kendi kendine söylendi ki: (Ey nefsim! Sana, bu çok şerefli vazîfeyi veren kim? Yapmak istemez isen bu işi eğer ki sen, Atarım elimdeki süpürgeyi ve hemen, Yerleri, sakalımla süpürtürüm vallahi. Vazîfene, severek devam et, durma haydi.) Nefsini, bu şekilde paylayınca o biraz, Ondan sonra nefsinden, gelmedi bir îtirâz. Üstâdının verdiği bu işi yapmak için, Çalıştı cânla başla, gevşeklik etmeksizin. Su taşıya taşıya, aylarca omuzunda, İki omuzu dahî, "yara" oldu sonunda. Bir gün yine dergâha, omuzda su taşırken, Mübârek üstâdıyla karşılaştı âniden. "Abdullah-ı Dehlevî" şâhid oldu ki o an, Hâlid-i Bağdâdî'nin mübârek omuzundan, Çıkıyor Arş'a doğru, muazzam büyük "Nûr"lar. Melekler, hayrânlıkla onu seyrediyorlar. Ne zaman ki üstâdı vâkıf oldu bu hâle, Anladı artık onun geldiğini kemâle. Beş ay da bulunarak, üstâdının yanında, Olgunlaştı iyice, nazarları altında. Yâni onda bulunan o şerefli emânet, "Hâlid-i Bağdâdî"ye geçmiş oldu nihâyet.

.Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî "kuddise sirruh" / Halid her şeyi götürdü

"Abdullah Dehlevî"nin hizmet ve himmetinde, Kalıp, kısa zamanda kemâle geldiğinde, Üstâdı, kendisine buyurdu ki: (Ey Hâlid! Şimdi memleketine geri dön, Bağdat'a git. Sen de yay bu nûrları, tâliplerin kalbine. Ve Hak âşıklarını, kavuştur Rablerine.) Arz etti ki: (Ey hocam, ey sebeb-i nîmetim! Bu hizmetin îfâsı, zor olur zannederim. Çünkü o diyârlarda, var ki öyle kişiler, Pek fazla îtibâr ve şöhret sâhibidirler. Cümle halk, o zâtlara gönülden bağlıdırlar. Âlimler de, onlara gâyet saygılıdırlar. Ben eğer kalkışırsam o yerlerde bu işe, Halk beni men eder ve başlarlar serzenişe.) O böyle arz edince, buyurdu ki: (Ey Hâlid! Sen gidince, vaziyet olur buna müsâit. Sen anlat doğru yolu oranın insanına. Herkes gelip yüz sürer, ayağının tozuna. İtibârlı kişiler olsa da orda gerçi, Sen gidince, onlar da olur sana hizmetçi.) Sonra, bütün talebe ve cümle ahâliyle, Yürüdü dört mil kadar, onu teşyî etmeye. Gözyaşları içinde, onu uğurladılar. (Hâlid herşeyi aldı, götürdü) buyurdular. Delhi'den ayrıldıktan bir müddet sonra yine, Mektup yazıp, şunları buyurdu kendisine: (Ey Allahın sevgili kulu Mevlânâ Hâlid! Esselâmü aleyküm, duâcıyım beş vakit. Tepeden tırnağa dek, kusur içinde olan, Bu fakîre, öyle çok nîmet gelir ki her an, Bunların şükrü için, Allahü teâlâya, Ne desem yine azdır, sığmaz söze, yazıya. Vücûdumun her kılı, konuşup gelse dile, Şükrünün zerresini, edâ edemez bile. En büyüğü şudur ki bu gelen nîmetlerden, İnâbet almanızdır, sizin bu fakirlerden. İftihâr ediyorum, bu fakîr sizin ile. Çünkü bu yol, yayılır, kuvvetlenir sizinle. Teveccühlerinize kavuşmakla bu âlem, Başka âlem oluyor, şükrolsun buna her dem. Nasıl "Bâkî Billah"ın talebesi içinde, "İmâm-ı Rabbânî"nin yeri ayrı idiyse, Ben dahî söylerim ki, her zaman tekrar tekrar, "Mevlânâ Hâlid" ile ediyorum iftihâr. Siz, o memleketlerin, "Kutb-u âlemi"siniz. Sizin vâsıtanızla yayılır nûr ve feyiz. Şimdi sizin eliniz, benim elim demektir. Hem dahî sizi görmek, aynen beni görmektir.)


.Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî "kuddise sirruh"

Çekemiyenler oldu O "Mevlânâ Hâlid" ki, Delhi'den ayrılarak, Bağdat'a vardığında, büyük "Velî" olarak, Bilcümle âlimler ve fazîlet sâhipleri, Talebeler ve şehrin ileri gelenleri, Sevinç ve neş'e ile, onu karşıladılar. Ahâli, sanki o gün, bir "Bayram" yaşadılar. Bir yıl önce ayrılıp, gider iken Delhi'ye, Herkes yalvarıyordu, "Efendim gitme!" diye. Lâkin bir sene sonra, döndüğünde Delhi'den, Derecesi, kat be kat artmıştı evvelkinden. Bir çok Hak âşıkları, hep ona koşuyordu. Zîrâ "ilim" ve "feyiz", ondan fışkırıyordu. Lâkin fesatçılar da, eksik olmuyordu pek. Cephe alanlar oldu, onu çekemiyerek. Bir fesatçı vardı ki, "Hâlet Efendi" diye, Gidip şikâyet etti, bu zâtı halîfeye. Dedi ki: (Devlet için, tehlikelidir bu zât. Her an yıkılabilir, o durdukça saltanat. Onbinlerce adamı vardır ki bu kişinin, Ortadan kalkmaz ise, zarardır devlet için.) Zamanın pâdişâhı, "Sultân Mahmûd Hân" ise, Ona fenâ kızarak, eyledi muâheze. Söylediği sözlere hiç etmeyip îtibâr, Dedi: (Din adamından, devlete gelmez zarar.) "Hâlid-i Bağdâdî" de, işitince bu hâli, Sevinip, pâdişâha duâ etti bir hayli. O "Mevlânâ Hâlid" ki, Bağdat'a döndüğünde, Âlimler, edeb ile diz çöktüler önünde. Vakur ve heybetliydi Hakk'ın bu evliyâsı. Sohbeti, süpürürdü kalpten kiri ve pası. Sohbetine bir gelen, ayrılmıyordu artık. Cemâat, her gün daha olurdu kalabalık. Bağdat vâlîsi olan, "Saîd Paşa" da yine, İşitip koştu hemen, onun ziyâretine. Gördü ki, âlimlerin genci ve yaşlıları, Edeble otururlar, öne eğik başları. O sırada, bir nazar eyledi o vâlîye, Heybetinden diz çöküp, başladı titremeye. Biraz vakit geçip de, sâkinleşince hâli, Buyurdu ki: (Kıyâmet dehşetli yer ey vâlî! O gün öyle gündür ki, çok süt veren analar, Körpe yavrularını, korkudan unuturlar. Ve nice hâmileler vardır ki ayriyeten, Vakitsiz doğururlar, o günün dehşetinden. Herkesi sarhoş gibi görürsün, değillerdir. Lâkin Hak teâlânın azâbı şiddetlidir.) Bu nasîhatleri de işitince o vâlî, Başladı titremeye, değişti yine hâli.

.Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî "kuddise sirruh"

Çok heybetli idi Bu büyük evliyâyı, kıskanıp haset eden, "İkiyüz" kadar kişi var idi ki hassaten, Bir araya gelerek, verdiler şöyle karar: "Öldürelim bu zâtı, bu gün akşama kadar." Günlerden Cumâ idi, silâhlanıp geldiler. Câminin kapısında, gizlenip beklediler. Dediler ki: "Ne zaman, o çıkarsa câmiden, Üzerine saldırıp, öldürelim âniden." Nihâyet bitti namâz ve dağıldı cemâat. Câmiden son olarak, çıktı o mübârek zât. Ve lâkin çıkar çıkmaz, fark etti o da bunu. Bildi niyetlerinin "Sû-i kast" olduğunu. Ve bir baktı onlara, pek hiddetli olarak. Kaldılar yerlerinde, "Mıh" gibi çakılarak. Sonra, silâhlarını düşürüp ellerinden, Yığılıp kaldı çoğu, onun bu heybetinden. Bir kısmı da, büyük bir dehşete kapılarak, Kaçıp uzaklaştılar, korkudan bağırarak. Bu hâdise hakkında, dedi ki o kaçanlar: (O, câmiden çıkıp da, edince bize nazar, Omuzları üstünde, vardı koca bir "Arslan", Görmedik ömrümüzde, böyle korkunç bir hayvan. Nerdeyse üstümüze saldıracak idi ki, Selâmeti, kaçmakta bulduk biz tabii ki.) Yine bir gün, bir kişi var idi ki Bağdat'ta, Düşmanlık eder idi, bu zâta her fırsatta. Bir gün de alay etti, taklîdini yaparak. Lâkin cinnet getirdi, aklını oynatarak. Hısım ve akrabâsı, "Onu affetsin" diye, Gelerek yalvardılar, "Hâlid-i Bağdâdî"ye. Yine merhamet edip, affetti o kimseyi. O anda, delilikten kurtulup oldu iyi. Bir gün de bu büyük zât, talebesiyle yine, Hicret ediyorlardı, Bağdat'tan Şam şehrine. Kafile, Şam'a doğru yol alırken sâlimen, Bir soyguncu grubu, peydâ oldu âniden. Haydutlardan birisi anlatır ki şöylece: (Biz, hücûm etmek için, hazırlandık hemence. Lâkin tam o sırada, beyaz kaftanlı biri, Beyaz at üzerinde, çıkıverdi ileri. Sonunda bir "Dağ" kadar büyüdü önümüzde. Biz, fecî halde korktuk, bunu gördüğümüzde. Atların üzerinden, yerlere yuvarlandık. Hatâ ettiğimizi bilvesîle anladık. "Hâlid-i Bağdâdî"yi gördük sonra birazdan. Ve emân dilemeye, başladık bir ağızdan. Bizi affetmesini istedik o büyüğün. Soygunculuk yapmayı, terk eyledik aynı gün.)

.Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî "kuddise sirruh" / Ben sû-i zan etmem

Bir gün "Mevlânâ Hâlid", Hacca gitmek üzere, Katırına binerek, çıktı hemen sefere. Şam'a uğradığında, yalancı, fâsık biri, Gidip şikâyet etti kadıya bu "Velî"yi. Dedi ki: (Üç ay önce, çalınmıştı katırım. Meğer ki bu zât çalmış, görür görmez tanıdım.) Vaziyeti öğrenmek maksadıyla o dahî, Mahkemeye çağırdı "Hâlid-i Bağdâdî"yi. Yalancı şâhitleri dahî dinlediğinde, Verdi kesin hükmünü yalancının lehinde. "Mevlânâ Hâlid" ise, çıkınca mahkemeden, Teslîm etti katırı o yalancıya hemen. Buyurdu ki: (Ey kişi, hükmü ile hâkimin, Anlaşılmış oldu ki, bu hayvan şimdi senin. Lâkin ben, şunu dahî söyliyeyim ki şimdi, Bu hayvan, benim evde dünyâya gelmiş idi. Yine de hiç kimseye sû-i zan etmiyorum. Çünkü Allah, herşeye kâdirdir, biliyorum. Benim evimde doğan bu katırı, pekâlâ, Senin eve koymaya, kâdirdir Hak teâlâ. Senin katırını da, benim eve koymuştur. Mâdem ki hüküm böyle, bu iş böyle olmuştur. Bağdat'tan Şam'a kadar binme ücretini de, Vereyim ki, hakkınız kalmasın üzerimde.) Tam parayı çıkarıp, o kimseye verirken, Yalancının katırı oraya geldi birden. Katırı görür görmez o yalancı şâhitler, "Hâlid-i Bağdâdî"den çok özür dilediler. O hâkim, daha sonra öğrendi hâdiseyi. Aradı, bulamadı "Hâlid-i Bağdâdî"yi. O yalancı kişiyle, yalancı şâhitler de, Kaçıp, mekân tuttular Şamdan başka bir yerde. Bir gün de, "Abdülbâkî" adında bir kimseyi, Bağdat'a vazîfeli gönderdi vâlîleri. "Abdülbâkî Efendi", bir ay kaldı Bağdat'ta. Parası da bitince, kaldı çok sıkıntıda. Açlık ve üzüntüyle günleri geçirirken, "Hâlid-i Bağdâdî"yi hâtırladı âniden. Düşündü: "O, Allahın bir evliyâ kuludur. Benim hâlim, muhakkak, o zâtın mâlûmudur." O, düşünür idi ki bunları tam o saat, Kapısı çalınarak, içeri girdi bir zât. Elindeki keseyi bırakıp girdi söze: (Hâlid-i Bağdâdî'nin selâmları var size. Buyurdu ki: "Parasız kalmış olabilirler. İşbu hediyemizi, lütfen kabûl etsinler.") Başka bir şey demeden, çıktı izin alarak. Saydı, "Yirmibin altın" var idi tam olarak.


.Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî "kuddise sirruh" / Mektup ve dua

"Hacı Halîl Efendi" nâmında biri vardı. Pâdişâhın husûsî hizmetini yapardı. Hacca niyet ederek, sultândan aldı izin. Sonra çıktı sefere, Kâbeye varmak için. İstanbul'dan ayrılıp, geçince Üsküdar'a, Mezarlık tarafından, biri çıktı o ara. Elindeki mektûbu, uzatıp ona derhal, Dedi: (Halîl efendi, şu mektûbu hele al. Koy cebine, unutma, varınca Şam şehrine, Takdîm eyle Mevlânâ Hâlid hazretlerine.) O, mektûbu alarak, devam etti yoluna. Şam'a gelip yerleşti, vâlînin konağına. Mevlânâ Hâlid ise, o akşam, hizmetçiye, Buyurdu ki: (Hazırlan, gideceğiz vâlîye.) Ziyârete gidince konağında vâlîyi, Hürmetle karşıladı "Hâlid-i Bağdâdî"yi. "Halîl Efendi" dahî orada idi, fakat, O zâtın mektûbunu unutmuştu o saat. Ona, "Mevlânâ Hâlid" bir şey demedi önce. Hâtırlattı sonunda, mektûbu vermeyince. Buyurdu: (Yanınızda, bize teslîm edecek, Birinden aldığınız emânet olsa gerek.) Yine hâtırlamadı bunu Halîl Efendi. (Bende, size verecek bir emânet yok) dedi. Buyurdu ki: (Olacak, bir bakın cebinize. Üsküdar'da, birisi vermişti onu size.) O zaman hâtırlayıp, çıkardı onu hemen. Takdîm etti ve lâkin çok utandı hâlinden. Halîl Efendi dahî, arz etti ki: (Efendim! Bize duâ buyurun, şimdi Hacca giderim. Lâkin Hac dönüşünde, misâfir olup size, İnşallah kavuşurum yüksek himmetinize.) Buyurdu ki: (Dönüşte buraya uğrarsınız. Lâkin bizi burada, belki bulamazsınız.) Hakîkaten Mekkede, gördü ki bir gün o zât, Bir cenâze namâzı kılarlar bir cemâat. Ve yaklaşıp sordu ki: (Cenâze yok ortada. Siz, kimin namâzını kılarsınız burada?) Dediler: (Vefât etti, bu gün Mevlânâ Hâlid. Biz, onun namâzını kılıyoruz bu vakit.) O zaman, kendisine geldi Halîl efendi. Haccedip, İstanbul'a tekrar avdet eyledi. Vaktâ ki Üsküdar'a vâsıl olunca yine, Rastladı kabristanda o mektup sâhibine. O sordu ki: (Mektûbu, hangi gün, hangi saat, Verdiniz, ne buyurdu okuyup o büyük zât?) Dedi: (Şu gün, şu saat teslîm ettim kardeşim.) O dedi: (Tam o günde, halloldu o zor işim.)

.Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî "kuddise sirruh" / Mahcup oldular

Bu zât, talebesiyle ederken bir gün sohbet, Buyurdu ki: (Geliyor yanımıza bir zulmet.) Aradan yarım saat geçmemişti ki daha, Bir "Râfızî âlimi" giriverdi dergâha. Ayrıca, âlim diye getirmiş "on âdî"yi, Ki, imtihân etsinler "Hâlid-i Bağdâdî"yi. Mübârek huzûruna girince onlar fakat, Yüzlerine bakmayıp, etmedi hiç iltifât. Vakar ve heybetinden korkarak onlar hattâ, Dikilip, yarım saat beklediler ayakta. Sonra "Mevlânâ Hâlid", o gelen kimselere, İşâret eyledi ki: "Oturun şimdi yere!" Yüzlerine bir defâ bile dönüp bakmadan, Sohbetini bitirip, çıkıp gitti dergâhtan. Onlar, bir müddet daha titreyip yine böyle, Sonra, kendilerine geldiler tamâmiyle. Dediler: (Bu âlimde bir haller var ki fakat, Onu anlamak için, bizde yok güç ve tâkat.) Çâresizlik içinde, düşünüp taşındılar. Onu mağlûb edecek bir "Âlim" aradılar. Nihâyet "Şeyh Yahyâ-yı Mezverî" isminde bir, Âlime mektup yazıp, dediler: (Hal böyledir. Burada, "Hâlid" diye vardır ki genç bir âlim, Herkes mağlûb oluyor karşısına çıksa kim. Bu zât, önce her ilmi mükemmel tahsîl edip, Olmuştu genç yaşında, büyük âlim ve edîb. Onu mağlûb etmekten, âciz kaldık hepimiz. Bu hususta, sâdece sizdedir ümîdimiz. Size vâcib oldu ki, bu taraflara gelip, Buna, "Dur!" diyesiniz, ilimde onu yenip.) Bu yazılan mektûbu, alınca bu "Şeyh Yahyâ", Bâzı talebesiyle, geldi hemen oraya. Âlimler karşılayıp, çok iltifât ettiler. Hepsi, kendi evine götürmek istediler. Lâkin o, aldırmayıp ilgi ve iltifâta, Dedi: (Beni götürün dediğiniz o zâta.) Dergâhın kapısına yakın geldiği vakit, Ayakta karşıladı, onu "Mevlânâ Hâlid". Müsâfeha ederek, oturttu yanlarına. Ve ilgi göstererek, iltifât etti ona. "Şeyh Yahyâ"nın kalbinde, ince, zor mes'eleler, Vardı ki, soracaktı onları birer birer. Lâkin o, tasarlarken bunları sormak için, Aldı cevaplarını, hiç suâl etmeksizin. Zîrâ "Mevlânâ Hâlid", o suâlleri, tek tek, Sayıp, cevaplarını verdi îzâh ederek. O, bu hâli görünce utandı kendisinden, Hemen özür dileyip, oldu talebesinden

.Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî "kuddise sirruh"(10) / Kabrimi kazın

Dört evlâdı vardı ki "Hâlid-i Bağdâdî"nin, Şihâbüddîn, Necmüddîn, Abdurrahmân, Bahaddîn. Bunlardan "Şihâbüddîn", Urfa'da etti vefât. Behâeddîn, tâundan eyledi terk-i hayât. O, henüz beş yaşına girmemişti ki daha, Yakalandı bu tâun denilen hastalığa. İşte bu Behâüddîn, vefât eylediğinde, "Hüzün" ile karışık "Sevinç" vardı içinde. Dedi ki: (Yâ ilâhî, bu oğlum Behâüddîn, Bizi, mıknâtıs gibi yanına çeker bir gün.) Sonra, bizzât kendisi, kıldırıp namâzını, "Kasiyun tepesi"ne defnettiler nâşını. Orada emretti ki bâzı talebesine, O yerde, bir kabir de kazsınlar kendisine. Sonra, talebesinden tâuna yakalanan, "Molla İsâ"ya gelip, tesellî etti son an. Buyurdu ki: (Yâ İsâ, ol müsterîh ve rahat. Aslâ olamıyacak şeytân sana musallat. Oğlum Behâüddîn'e selâm söyle ve de ki: "İnşallah pek yakında gelecek baban dahî.") Oğlu "Abdurrahmân" da, aynı senede yine, Ölerek, defnedildi Kasiyun tepesine. Ve lâkin defin için gittiğinde o dağa, Gördü ki, kazılmamış kendinin kabri daha. Emir verdiklerine, bunu hâtırlatarak, Buyurdu ki: (Kabrimi bugün kazın muhakkak.) Defin bittikten sonra, döndüler hânegâha. Ve artık dışarıya çıkmadılar bir daha. Buyurdu: (Tek bir yere istiyorum gitmeyi. Oğlum Behâüddîn'in yanıdır o yer dahî.) Dediler ki: (Elemle doldu şimdi gönlümüz. İnşallah emir gelmez, uzun olur ömrünüz.) Buyurdu: (Ölmek için, geldik Şam diyârına. Yaklaştı ecelimiz, gelir bu gün yarına. Belki Cumâ gecesi geldiğinde, şu vakit, Aranızdan ayrılıp, gider Mevlânâ Hâlid.) Çoluk çocuğu ile vedâlaşıp tek be tek, Sonra da, herbirine vasiyyetler ederek, "Biz, bu Cumâ gecesi gidiyoruz" dedi ve, Ayrılıp, teşrîf etti oradan medreseye. Dedi: (Yemîn ederim Allaha ey insanlar! Bâliğ olduğum günden, tâ ki bu güne kadar, Bir vakit namâzımı dahî terk eylemedim. Kuşluk ve teheccüdü dahî edâ eyledim. Lâkin bunu duyunca, demeyin ki: "Bu Hâlid, Ölünce, hasenâta muhtâç olmaz bir vakit." İhlâs ve Fâtihayı okuyup behemahâl, Rûhuma göndermeyi etmeyiniz hiç ihmâl.)

.Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî "kuddise sirruh"(11) / Vefatı

"Hâlid-i Bağdâdî"nin son günleri idi ki, Bir gün, sevdiklerine yaptı şu vasiyyeti: (Benim ölümüm gibi, musîbet gelmez size. Lâkin sabrı tavsiye ederim hepinize. Ölürsem, yüksek sesle bağırıp çağırarak, Ağlamayın ki, bana, ezâ verir bu ancak.) Vasiyyeti bitince Hâlid-i Bağdâdî'nin, Geldi talebesinden seyyid "İbni Âbidîn". Edeble kendisine bâzı fıkhî suâller, Sorup, cevaplarını alınca birer birer, Arz etti ki: (Bir rüyâ gördüm ben geceleyin. Vefât eylemiş idi hem "Osmân-ı Zinnûreyn". Çok büyük kalabalık olmuştu cemâat da. Cenâze namâzını, ben kıldırdıydım hattâ.) Buyurdu ki: (Yakında, bu Hâlid vefât eder. Namâzımı kıldırmak, sana olur müyesser. İşte, doğru tâbîri böyledir bu rüyânın. Zîrâ evlâdındanım ben hazreti Osmân'ın.) O an "İbni Âbidîn" başını eğdi öne. Üzüldü, bu rüyâyı ona arz ettiğine. Odasına girerek sonra Mevlânâ Hâlid, Dedi: (Kimse girmesin içeriye bu vakit.) Lâkin talebeleri, yalvarıp hizmetçiye, Dediler: (Son bir defâ girelim içeriye.) Böylece izin alıp, bâzı talebeleri, Girip az oturarak, çıktılar sonra geri. En son nasîhatini yaparak evlâdına, Buyurdu ki: (Şu anda yakalandım tâuna.) Ve o gece sarardı, mübârek benizleri. Buyurdu: (Şimdi artık girmeyiniz içeri. Ve benden, bundan sonra bir şey istemeyiniz. Rabbim ile meşgûlüm, araya girmeyiniz.) Sağ yanı üzerine, kıbleye müteveccih, Yatarak, murâkabe yapmayı etti tercîh. En son "Fecr sûresi"nin, en son âyetlerinden, Okudu ki, mânâsı şöyle idi meâlen: (Ey mutmain olan nefs, sen O'ndan, O da senden, Râzı olmuş olarak, Cennetime gir hemen.) Sonra mübârek rûhu, uçtu Arş-ı âlâya. Kavuştu en nihâyet Allahü teâlâya. Techîz ve tekfîn gibi, hizmetini yaparak, Ve mübârek nâşını, hânegâhtan alarak, Cenâze namâzını kılmak üzere yine, Götürdüler omuzda, "Emevî Câmii"ne. Kendi talebesinden olan "İbni Âbidîn", Kıldırdı namâzını, "Hâlid-i Bağdâdî"nin. Binlerce müslümânın elleri üzerinde, Taşınıp, defnedildi "Kasiyun tepesi"nde.

.Zünnûn-i Mısrî "rahmetullahi aleyh"

İnsan niçin şereflidir? Bir gün "Zünnûn-i Mısrî", ederken câmide vaaz, Dediler: (Muhabbetten bahsedin bize biraz.) Buyurdu ki: (Bu yolda, en mühim şey "Muhabbet". Bundan daha şerefli bir sıfât yoktur elbet. Sâhip olduğu için bu şeref ve bu şâna, Allah, "Habîbim" diyor Peygamberi-i zîşâna. Ne zaman ki "İnsan"ı yarattı Hak teâlâ, Derecesini dahî, yükseltip kıldı âlâ Lâkin dikkat ediniz, bu şerefe, insanlar, Acep hangi sıfâtla nâil olmaktadırlar? Yalnız "Yemek içmek"le olsa idi bu şâyet, "Deve", daha kıymetli olurdu bizden elbet. Zîrâ deve, insandan ilerdedir bu işte. Çünkü "Elli kişi"lik yemek yer bir yiyişte. İnsanın şerefine sebep olan bu haslet, Sâdece "Şehvet" ile ölçülse idi şâyet, Geçerdi cümle hayvan insanları elbette. Zîrâ onlar, insandan ilerdedir şehvette. "Gadap" sebep olsaydı insanın şerefine, "Arslan", daha kıymetli olurdu bizden yine. Eğer "Görmek" sıfâtı olsaydı buna sebep, "Akbaba"lar, insandan kıymetli olurdu hep. Eğer "Koku almak"la, olsa idi bu değer, Bizden üstün olurdu "Köpek"lerle "Kedi"ler. Eğer sebep olsaydı buna "Akıl" kuvveti, "Melekler" kazanırdı bu şeref ve kıymeti. Meleklerden akıllı olmasa da bu insan, Rabbimiz bu şerefi, "Beşer"e etti ihsân. Ve eğer insanları doğru yoldan ayırmak, Aldatıp kandırmakla olsaydı üstün olmak, "Şeytân" daha lâyıktı bu şeref ve bu şâna. Zîrâ insan, bu işte, yetişemez şeytâna. Üstünlük bunlar ile olsa idi velhâsıl, İnsan, bu mertebeye olamazdı hiç vâsıl. Hâlbuki insanlarda var ki bir "Aşk, muhabbet", Budur asıl insanı üstün kılan o haslet. Mâdem "İnsan" sâhiptir bu "muhabbet" ve "aşk"a, Alamaz bu kıymeti, bir mahlûk ondan başka. İnsan, "Muhabbet" ile sarılır emirlere. Bu muhabbetle çıkar, yüksek mertebelere. "Muhabbet"tir insanı Rabbine yaklaştıran. Bu "Sevgi"dir, onları böyle şerefli kılan. Eğer ki insanlarda "Muhabbet" olmasaydı, Elbette bu şerefe nâil olamazlardı. Tasavvufta yükselmek isterse biri eğer, Allah'ın "İhsân"ı ve "Lütf"u ile ilerler. Daha da yükseğine çıkmak isterse şâyet, Sırf "İhsân" kâfî gelmez, lâzımdır "Aşk, muhabbet"

.Zünnûn-ı Mısrî "rahmetullahi aleyh"

"Kalbin hasta evlâdım!" Müslümân, temiz bir genç, geldi "Zünnûn Mısrî"ye. Ricâ etti: (Bana bir nasîhat eyle) diye. Buyurdu: (Sen Allah'ın çok âciz bir kulusun. Hiç günâh işleme ki, sonra pişmân olursun. "Ölüm" var, "Ahiret" var, âsîlere azap var. Günâhlardan el çek ki, şiddetlidir azaplar. Güvenme gençliğine ey yavrum, aman sakın. Kulluk eyle Allah'a, yettiğince tâkatın. Sen, bugün çok ibâdet yap ki Yaradan'ına, Belki ecel yakındır, çıkamazsın yarına. Hem de tam "İhlâs ile" yap ki her ibâdeti, İhlâssız amellerin, aslâ olmaz kıymeti.) O genç dedi: (Efendim, bilmem ki nedir hikmet? Hiçbir ibâdetimden almıyorum bir lezzet.) Buyurdu ki: (Sebebi, âşikârdır bu hâlin. Bu, "Hasta" olduğunu gösteriyor bu kalbin. Kalbin hastalığına şudur ki ilk işâret, Yaptığı ibâdetten, alamaz tad ve lezzet. Hem de Hak teâlâdan hayâ etmez o insan. Korkmadan, Hâlık'ına eder günâh ve isyân. Kurtulmak istiyorsan bu hastalık hâlinden, Dikkat et lokmalara, ye yalnız helâlinden. "Allah adamları"nın, devam et sohbetine. Onların her bakışı, şifâdır kalp derdine. O genç dedi: (Efendim, söyleyin biraz daha.) Buyurdu ki: (Evlâdım, yalnız güven Allah'a. Aldırma insanların şu veyâ bu hâline. Sen onları bırak da, ihlâsla dön Rabbine. Onlar seni övse de, zemmetmeseler de hiç, Sana, bundan ötürü gelmesin aslâ sevinç. Aksine, kötüleyip yerseler de seni hep, Kalbine, bir üzüntü gelmesin bundan sebep. Sen sâdece "Allah" de, kurtulur "Allah" diyen. O'ndan yüz çevirenler, felâh bulmaz kat'iyyen.) Bir genç de, kendisinden isteyince nasîhat, Buyurdu ki: (Evlâdım, nefsine verme fırsat. Zîrâ nefs-i emmâren, kâfirdir senin şu an. Ve Allah'a düşmandır, sen de ol ona düşman. Onun hîlelerine aldanma hiçbir işte. Yoksa pişmân olursun ve yanarsın ateşte. Bu yolun büyükleri, nefsine muhâlefet, Yaparak, Rablerine ulaştılar nihâyet. "Kötü arkadaş"tan da çok sakın ki evlâdım, O, seni felâkete götürür adım adım. "Nefis"ten de fenâdır zîrâ kötü arkadaş. Cehenneme sürükler seni o yavaş yavaş. Gözünü iyi açıp, hiç gelme ki gaflete, Yoksa dûçâr olursun ebedî felâkete.)

.Zünnûn-i Mısrî "rahmetullahi aleyh" / Onların hürmetine...

"Zünnûn-i Mısrî" var ki, evliyâ-yı kirâmdan, Allah korkusu ile, kaçardı her haramdan. İnsanlar, akın akın koşuyordu sohbete. Sâyesinde çok kişi kavuştu hidâyete. Lâkin bir "Genç" vardı ki, câhil olduğu için, Bu "Velî"ye, hasetlik ederdi için için. Hem inkâr ediyordu onun büyüklüğünü. Hem de kötülüyordu, bilmiyordu sözünü. "Zünnûn", bunu sezmişti, onun hareketinden. Lâkin bir şey demedi, ona merhametinden. Ona dahî acıyıp, o velîler büyüğü, Çıkarıp verdi ona, bir kıymetli yüzüğü. Buyurdu: (Götür bunu, şu çarşı esnâfına. Sor ki, ne veriyorlar acabâ onlar buna?) O genç aldı yüzüğü, dolaştı dükkân dükkân. Ve lâkin o yüzüğe, olmadı dönüp bakan. Esnâftan hiç bir tâlip çıkmayınca yüzüğe, Geri dönüp söyledi, durumu bu "Velî"ye. Buyurdu ki: (Evlâdım, öyle ise bu defâ, Götürüp göster bunu, kuyumcu ve sarrâfa.) O genç, bu olanlardan bâzı şeyler sezerek, Bilcümle sarrâflara, arz eyledi gezerek. Aldığı cevaplardan, şaşkına dönüyordu. Zîrâ ona, her biri çok değer veriyordu. Geri dönüp dedi ki: (Bütün mücevherciler, Bin altının üstünde, buna değer biçtiler.) Buyurdu: (Anladın mı bu işin hikmetini? Demek ki, ehli anlar her şeyin kıymetini. Hiç değer vermez iken bu yüzüğe o esnâf, "Bin altın" değer biçti halbuki buna sarrâf. Nasıl ki "Gül" çekerse, "Bülbül"ün ilgisini, Sâdece ehli anlar "Tasavvuf bilgisi"ni. Bu ilimde, vardır ki öyle kıymet ve şeref, Onu, ehil olmıyan anlamaz maalesef. Kıymetini bilenler, demeyip uzak yakın, Bu ilmi almak için, koşuyor akın akın. Bir kimse bilmiyorsa, bu ilmin kıymetini, Tutması lâzım gelir hiç olmazsa dilini.) Genç, "Zünnûn-i Mısrî"den bunları işitince, Utandı, mahcûb oldu, düşündü ince ince. Dedi: (Bu sözleriniz, etti bana hayli kâr. Silindi tamâmiyle kalbimdeki o inkâr.) Buyurdu: (İşin başı, evliyâya muhabbet. Allah'ın dostlarını sevmeye eyle gayret. Onların hürmetine, yağıyor yağmur ve kar. Ve onların kalbinden, kalplere feyiz akar. "Muhabbet bağı" ile, kalbini, kalplerine, Bağla ki, aksın o nûr senin dahî kalbine.

.Zünnûn-i Mısrî "rahmetullahi aleyh" / Söz dinlemek

"Zünnûn" hazretlerinin bir talebesi vardı. Maddî sıkıntı çekip, bir hayli eli dardı. Geldi bir gün "Zünnûn-i Mısrî" hazretlerine. Geçim sıkıntısını arz etti kendisine. "Eşkıyâlık yap!" dedi, o büyük zât cevâben. O dahî "Peki" dedi, hiç tereddüt etmeden. Düşündü ki: "Üstâdım böyle dedi mâdem ki, Böyle buyurmasının, var elbet bir hikmeti." Çıktı bir dağ başına daha sonra çabucak. Merakla beklerdi ki, bu iş nasıl olacak? Bir eşkıyâ çetesi, onu görüp o dağda, Sordular ki: (Ey kişi, ne ararsın burada?) Dedi: (Dağa çıktım ki, yapayım eşkıyâlık.) Dediler: (Öyle ise, bizdensin sen de artık.) Onu da yanlarına alıp o eşkıyâlar, Dediler ki: (Bu bizim, çok işimize yarar.) "Kervan nasıl soyulur ve nasıl yol kesilir?" Bunları, kendisine öğrettiler hep bir bir. Hattâ "Adam öldürmek", "Kılıçla baş uçurmak", Onu da, kendisine öğrettiler çabucak. Eşkıyâların başı dedi ki sonra hemen: (Biraz sonra, bir kervan geçecek bu bölgeden. Biz, saldırıp hepsinin malını alacağız. Sonra o insanları, iple bağlıyacağız. Sen, o zaman kılıçla, bir yerde duracaksın. Biz işâret edince, onlara vuracaksın.) Az sonra kervan gelip, orda konakladılar. Eşkıyâlar saldırıp, mallarını aldılar. Sonra o mâsumların, bağlayıp herbirini, Ona da dediler ki: (Haydi, göster kendini!) Düşündü ki: "Günâhsız mâsumları öldürmek, Allah'ın rızâsına muhâlif olsa gerek. Eşkıyâlık yap! diye emretti hocam, ama, Yine de ben sorayım bunu şimdi hocama." "Hocası"nı düşündü sonra kısa bir zaman. Kendisine görünüp, "Zünnûn-i Mısrî" o an, Buyurdu: (Vurma sakın, mâsumların başına. Kaldırdığın kılıcı, indir çete başına!) Alınca hocasının bu "mânevî emri"ni, Kopardı bir darbede haydudun kellesini. Bu müthiş manzarayı, diğerleri gördüler. "Yardım geldi" zannedip, o yeri terk ettiler. Ve hemen bağlarını çözüp kervancıların, Can ile mallarını kurtardı mâsumların. Kervancılar dedi ki: (Hızır mısın, kimsin sen? Kurtardın cümlemizi, eşkıyânın elinden.) Bir deveyi, yüküyle hibe ettiler ona. Böylece vedâ etti geçim sıkıntısına.

.Zünnûn-i Mısrî "rahmetullahi aleyh" / İlâhî ikaz!

Bir gün "Zünnûn-i Mısrî", bir dere kenarında, Abdest alıyordu ki, kimse yoktu yanında. Bir ara, az ötede biri çarptı gözüne. Bir kere baktıysa da, hemen döndü önüne. Zîrâ o, bir "Kadın"dı, bir an gördü yüzünü. Ve Allah korkusundan çekti ondan gözünü. Düşündü: "Kim bu kadın, ne arar bu tenhâda? Zîrâ hiç kimsecikler bulunmazdı burada." O böyle düşünürken, seslendi ki o hanım: (Ey Zünnûn, benim sana vardı çok hüsn-i zannım. Takvâ ehli bir kişi bilirdim seni hepten. Hiç de böyle değilmiş, üzüldüm bu sebepten.) Çok garibine gitti bu, "hazreti Zünnûn"un. Düşündü ki: "Muhakkak, bir hikmeti var bunun." O böyle düşünürken, konuştu ki o tekrar: (Ey Zünnûn, ne zannettin, tabii hikmeti var. Zîrâ takvâ sâhibi bir kişi olsa idin, Bir "yabancı kadın"a, kat'iyyen bakmaz idin. Ey Zünnûn, istiyerek bakmadın bana, evet. Lâkin velî olanlar, bunu da yapmaz elbet.) O, "hazreti Zünnûn"a ettiği bu sözünden, Sonra da, birden bire kayboldu göz önünden. Bu vak'a, kendisine garip gelmişti biraz. Kaybolunca, dedi ki: "Bu, ilâhî bir îkâz. O, bir insan değildi, bir melekti muhakkak. Bana öğüt vermeye gönderdi cenâb-ı Hak." Yine yaşlı bir kadın, geldi "Zünnûn Mısrî"ye. Yalvardı: "Evlâdımı kurtarın lütfen" diye. Buyurdu ki: (Hayrola, ne oldu evlâdına?) Dedi ki: (Timsah kaptı, kurtar Allah adına.) "Zünnûn-i Mısrî" ona, (Peki olur) diyerek, Geldi Nil kenarına, duâlar eyleyerek. Dedi ki: (Yâ ilâhî, bu kadının oğlunu, O timsahın elinden halâs et, kurtar onu. Zavallı kadıncağız ağlıyor kederinden. Sağ sâlim kurtar onu, o hayvanın elinden.) O sırada bir timsah, çıktı su üzerine. Çocuğu, sağ olarak bırakıp gitti yine. Kadın bunu görünce, kaldı büyük hayrette. Dedi: (İnanmıyordum size ben hakîkatte. İnsanlar, sizi bana çok methettiler, fakat, Ben onların sözüne, etmiyordum iltifât. "Denemek" niyetiyle gelmiştim yanınıza. Ümitsiz "amîn" dedim sizin bu duânıza. Şimdi tam inandım ki, nasılmış evliyâlar. Nasıl kabûl olurmuş eylediği duâlar. Ben bunu, yaşıyarak, görerek inandım tam. Beni affetmenizi ediyorum istirhâm.)

.Zünnûn-i Mısrî "rahmetullahi aleyh" / Altın sunan balıklar!..

Evliyânın büyüğü olan "Zünnûn-i Mısrî", Allahü teâlânın aşkıyla yanan biri. Gemiyle yolculuğa çıkmış idi bir ara. Bir yolcu, cüzdanını kaptırdı hırsızlara. Gemide bulunanlar, "Zünnûn" hazretlerine, Dediler ki: (Sen aldın, çıkar ver sâhibine.) Ne kadar (Ben almadım) dediyse de onlara, Mâruz kaldı yine de çok ağır ithâmlara. Başlıyacaklardı ki işkenceye, dövmeye, O, başladı Allah'a kalben duâ etmeye: (Yâ Rabbî, senden gayri kapı yok yalvaracak. Suçum olmadığını, sen biliyorsun ancak. Hakâret ediyorlar, dövecekler hem dahî. Beni, bu zâlimlerden sen kurtar yâ ilâhî!) O, kalbinden gizlice böyle duâ edince, Bir anda suyun yüzü, "Balık" doldu bir nice. Birer "Altın" vardı ki, ağzında her birinin, Sanki yarışırlardı "Zünnûn"a vermek için. Alıp verdi onlara, birinden tek "Altın"ı. Şaşkına çevirmişti, bu hal gemi halkını. Balıklar böyle yardım edince bu "Velî"ye, Ona "Zünnûn" dediler, "Balık sâhibi" diye. Aşk-ı ilâhî ile yanıyordu kalbi hep. Rabbinden gayrisinden etmezdi bir şey talep. Doğru yolu bulması, anlatılır şöylece: Bir yerde, fakirlerle sabahladı bir gece. Ertesi gün o yerde, buldu bir "Küp altın"ı. Ve açtı merak edip, üstünün kapağını. Çevirip baktığında, neş'e doldu yüzünde. Zîrâ "Allah" yazısı var idi iç yüzünde. Gerçi velî değildi o zamanlar kendisi. Lâkin Hak teâlâya, pek çok idi sevgisi. Dağıttı altınları fakirlerin hepsine. Yalnızca o kapağı, ayırdı kendisine. Kârlı buldu kendini, o kapağı alarak. Ona göre, "Altın"dan kıymetliydi o "Kapak". O "Allah" yazısını, öpüp koydu başına. O gece, nûrlu bir zât girerek rüyâsına, Buyurdu ki: (Dün gece, buldun bir küp altını. Kapağının içinde, gördün "Allah" adını. Ve çok kıymet vererek, sen Rabbinin adına, Yazı olan kapağı tercîh ettin "Altın"a. Mâdem "Allah" ismini tuttun sen böyle azîz, Seni dahî yüceltsin, azîz etsin Rabbimiz.) Uyanınca gördü ki, pek çok idi sevinci. Zîrâ baktı, tamâmen "Nûr" dolmuş kalbi, içi. Zâten yaratılıştan müsâitti bu yola. Oldu kısa zamanda, o da büyük "Evliyâ".

.Zünnûn-i Mısrî "rahmetullahi aleyh" / İsm-i Âzam duası

Vaktiyle "Yûsüf" adlı var idi ki bir kişi, Her tarafı dolaşıp, gezmekti onun işi. İşitti ki, Mısır'da "Zünnûn-i Mısrî" vardır. "İsm-i âzam"ı bilen büyük bir evliyâdır. Hânesini öğrenip, vardı huzûrlarına. Dedi: (İsm-i âzamı öğretin lütfen bana.) Ona, "Hazret-i Zünnûn" hiçbir şey buyurmadı. Altı ay sonra onu, huzûruna çağırdı. Ve ona teslîm edip, sarılı bir paketi, Buyurdu: (Filân zâta götür şu emâneti.) O da alıp paketi, acele çıktı yola. Merak etti: "Acabâ içindeki ne ola?" Kalbindeki merakı, git gide fazlalaştı. Sonra dayanamayıp, paketi yolda açtı. Açar açmaz ne görsün, o paketin içinden, Bir ufak "Fâre" çıkıp, fırlayıp kaçtı birden. Döndü hemen "Zünnûn-i Mısrî" hazretlerine. Ve hemen arz edince bunu kendilerine, Buyurdu ki: (Biz seni denedik bunun ile. Anladık ki, verilmez sana bir "fâre" bile. Sen bu gün, bir fâreye eder isen ihânet, "İsm-i âzam duâsı" edilir mi emânet?..) Bir zamanlar Mısır'da, zengin biri var idi. Kendisine, çok güzel "Kâşâne" yapmış idi. "Ne güzel oldu" diye, etrâfında gezerken, "Zünnûn" onu gördü ve yanına geldi hemen. Buyurdu ki: (Ey kişi, çok yazık emeğine. Değer mi bunca emek şu dünyânın evine? Halbuki üç gün sonra, göçeceksin bu evden. Sen, kendine "Cennet"te ev yapsana şimdiden. Yakışır mı yolcuya, yolu tamir eylemek? Değer mi bu fânîye bunca zahmet ve emek?) "Zünnûn" hazretlerinin bu tesirli sözünden, "Dünyâ muhabbeti"ni söküp attı gönlünden. Dağıttı fakirlere, fazla varsa her nesi. Ve "Zünnûn-i Mısrî"nin oldu bir talebesi. Hâlisen tövbe edip, başladı ibâdete. Sonra da vefât edip, kavuştu seâdete. Ertesi gün, kabrine ziyârete vardılar. Gördüler ki kabrinde, şu yazılı kâğıt var: "Bana, Zünnûn-i Mısrî ne dediyse dünyâda, Hepsi olduğu gibi, doğru çıktı burada. Tövbem kabûl edilip, Cennete ilettiler. Altından sular akan evler ihsân ettiler." Rabbânî tesir vardır evliyânın sözünde. Kurtulur tâbi olan, yarın mahşer gününde. ....... "Şiirlerle Menkıbeler" kitap haline getirildi: Tel: 0212 432 77 94

.Zünnûn-i Mısrî "rahmetullahi aleyh"

Kuşlar gölge yaptılar... O "Zünnûn-i Mısrî" ki, yapardı çok ibâdet. Ve devamlı nefsine ederdi muhâlefet. O yerin, "Sirbaç" diye bir mahallî yemeği, Vardı ki, çok isterdi canı onu yemeyi. On sene müddet ile, istedi nefsi bunu. Yapmadı buna rağmen onun bu arzusunu. Bir bayram günü idi, dedi ki nefsi ona: (Ne olur, bu bayramda bir sirbaç yedir bana.) O da, kendi nefsine dedi ki: (Olur, fakat, Sen dahî etmelisin şu işe muvâfakat: Hiç olmazsa bir defâ, Kur'ânı hatmetmeyi, Kabûl et, yedireyim sana sirbaç yemeği.) Ne zaman ki Kur'ânın hatmini etti tamam, Dedi: (Ey nefs ye şimdi, işte sana o taam.) Dünyâdan ayrılarak edince Hakk'a vuslat, Toplandı cenâzeye onbinlerce cemâat. O gün de, sâir günden hava hayli "sıcak"tı. Cenâze taşımakta meşakkat olacaktı. Namâz tamam olunca, birden bire havada, Büyük grup hâlinde, "Bir kuşlar" oldu peydâ. Cemâatin üstüne geldiler uçaraktan. Onları, yol boyunca, korudular sıcaktan. Ertesi gün gelenler kabrini ziyârete, Nûrdan bir "Yazı" görüp, düştüler çok hayrete. Zîrâ insan oğlunun yazısı değildi pek. Her gelen okuyordu, bunu hayret ederek: (Allah'ın evliyâsı ve dostudur bu Zünnûn. Fedâ etti canını muhabbetiyle O'nun.) İnsanlar, bu yazıyı silmek istese bile, O yine yazılırdı kudret-i ilâhîyle. O vefât ettiğinde, bir çok büyük âlimler, "Resûl-i müctebâ"yı rüyâsında gördüler. Resûlullah, eshâbtan bir iki kişi ile, Otururken, onlara buyurdu ki sevinçle: (Siz tanıyor musunuz Hak âşığı Zünnûn'u? Şimdi bize geliyor, karşılıyalım onu.) Hayâttayken, bir kişi, sormuştu bu "Velî"ye: (Bir kul, hangi sebeple Cennete girer?) diye. Buyurdu: (Öyle "Doğru" olmalı ki o kişi, Olmamalı ömründe, aslâ eğri bir işi. Öyle çok "Korkmalı" ki bir haram ve günâhtan, İçi kan ağlamalı, bir günâh gördüğü an. Öyle çok "Din gayreti" olmalı ki o zâtta, Az bile gevşekliği olmamalı hayâtta. Öyle çok "Anmalı" ki, o kimse Yaradan'ı, O'nu hâtırlamadan, geçmemeli bir ânı. Ölümü, öyle "Yakın" bilmeli ki kendine, Aslâ tutulmamalı bir dünyâ emeline.)

.Seyyid Ahmed Bedevî "rahmetullahi aleyh

Hem "Seyyid" hem de "Şerîf" Sülâle-i Resûlden, "Seyyid Ahmed Bedevî", Meşhurdu halk içinde bir çok kerâmetleri. Binikiyüzde "Fas"ta, dünyâya gelen bu zât, "Yetmişaltı" yaşında, "Mısır"da etti vefât. Evliyâ-yı kirâmdan olan bu zât-ı şerîf, Büyük bir âlim olup, hem "Seyyid"dir, hem "Şerîf". Henüz küçük yaşında, başladı tahsîline. Çalışıp, vâkıf oldu ilimlerin hepsine. Bir mânevî işâret alıp henüz genç iken, Babasıyla birlikte, Mekke'ye gitti hemen. Uyurken Beytullaha çok yakın bir binâda, Gâibden, kendisine geldi şöyle bir nidâ: (Ey Ahmed-i Bedevî, uyan da Rabbini an! Uyumakla, Allaha yaklaşamaz bir insan.) Kalktı ve abdest alıp, andı Hak teâlâyı. Tekrar uyuduğunda, duydu aynı nidâyı. Diyordu ki: (Ey Ahmed, uykudan uyan ve kalk! Rabbini sevenlere, yakışır mı uyumak? Yüksek derecelere kavuşmak istiyenler, Ne uyur, ne dinlenir, ne de yiyebilirler. Nefsinle mücâdele eyle ki sen şimdiden, Yüksek derecelere ereceksin çünkü sen.) O günden îtibâren, bir aşk ile rûz-ü şeb, Kendisini, ilme ve ibâdete verdi hep. Konuşmayıp, halk ile azalttı ilgisini. Çalışıp, günden güne çoğalttı bilgisini. Öyle bir dereceye çıktı ki en nihâyet, Ondan yayılır oldu kullara rüşd, hidâyet. Hak âşığı olanlar, ona gelip bu defâ, Onun bir sohbetini bildiler cana safâ. Hep "Allah"ı düşünür, anardı Onu her an. Onun nûrlu kalbinde, iz yoktu bu "dünyâ"dan. Sâhili görünmeyen bir denizdi ilimde. O, binlerce velîyi yetiştirdi elinde. Yüzünde, öyle heybet vardı ki bu kişinin, Hiç kimsede, cesâret olmazdı bakmak için. Bu yüzden, "Peçe ile" gizlerdi yüzünü hep. "Bedevî" denilmiştir kendine bundan sebep. Önceleri çok cesur ve atılgan bir huya, Sâhipken, sonraları çekildi inzivâya. "Sükût"u tercîh edip, terk eyledi kelâmı. İşâret ederekten anlatırdı merâmı. Devamlı oruç tutar, bulurdu böyle huzûr. Bir zeytin tânesiyle yapardı iftâr, sahur. Uzun boylu, heybetli ve buğday benizliydi. Kolları, bacakları, hem uzun, hem etliydi. Gâyet nûrlu, sevimli, heybetliydi hem yüzü. Doğuştan sürmeliydi, hem dahî iki gözü

.Seyyid Ahmed Bedevî "rahmetullahi aleyh" / Bir bakışı yetti!..

"Seyyid Ahmed Bedevî", gece gündüz ve her an, Hep Rabbini düşünür, çıkarmazdı yâdından. Onun muhabbeti ve heybetiyle, nihâyet, Kendisinden geçer ve edemezdi hareket. Gözlerini semâya dikerdi bir mahalde, Kırk gün veyâ daha çok, kalırdı aynı halde. "Ateş koru" gibiydi gözlerinin karası. Onu anlamamıştı kimsenin havsalası. Mübârek sîmâsında, var idi ki bir "Heybet", Bakmak için, kimsede olmazdı hiç cesâret. Yüzüne bakamazdı talebeleri bile. Zîrâ hep örter idi yüzünü "Peçe" ile. "Abdülmecid" adında, bir talebesi vardı. Hocasının yüzünü, çok görmek arzulardı. Bir gün dedi: (Efendim, mübârek yüzünüzü, Çok görmek istiyorum, açsanız örtünüzü.) Buyurdu ki: (Evlâdım, yüzüme bakamazsın. Ve eğer bakmış olsan, aslâ dayanamazsın. Bir can mukabilidir gözlerime bir nazar. Senin dahî canına mal olur, etme ısrâr.) Dedi: (Olsun efendim, bir kerecik göreyim. Gam değil, ondan sonra ölürsem de öleyim. Çünkü artık tâkatim kalmadı bu hasrete. Hiç olmazsa görüp de, gideyim âhirete.) "Peki öyleyse" deyip, kaldırdı örtüsünü. O âşık, bir kerecik görür görmez yüzünü, "Allah!" deyip düştü ve teslîm etti rûhunu. Hakîkaten bir bakış, canından etti onu. "Seyyid Ahmed Bedevî", yanına gelenlere, Teveccüh ediyordu, konuşmadan bir kere. Gelen kimse, ne kadar olsa da câhil biri, Geçerdi tek nazarla, bütün dereceleri. Senelerce riyâzet çekilerek erilen, Makamlara, bir anda kavuşurdu o gelen. Hiçbir şey konuşmadan, o kimse ile yine, Mutlak icâzetini verirdi kendisine. Bu büyük "Evliyâ"da, görüldü çok kerâmet. Herbiri anlatılsa, ciltlere sığmaz elbet. Denizden damla gibi, yazıp bir ikisini, Hâtırlamış olalım Hakk'ın bu velîsini. Bir kimse var idi ki, ona sevgisi olan, Sırtında süt kabıyla geçiyordu bir yoldan, "Seyyid Ahmed", eliyle edince bir işâret, Kap düştü, süt döküldü, üzüldü adam gâyet. Lâkin kabın içinden, yere "Ölü bir yılan", Düştüğünü görünce, sevindi adam o an. Zîrâ görmese idi o yılanı öylece, Zehirleneceklerdi o sütten âilece.

.Seyyid Ahmed Bedevî "rahmetullahi aleyh" / Gâibden uzanan el

"Ahmed-i Bedevî"nin en yüksek talebesi, "Abdül'âl" doğduğunda, kundakladı annesi. Sonra da, bir iş için alıp gitti bir bağa. Kundağı yere koyup, başladı çalışmağa. O sırada bir "Boğa", o yere geldi birden. Annesinin haberi olmadı geldiğinden. Boynuzlu koca boğa, dolaşırken o bağı, Takıldı boynuzuna bebeğin kundak bağı. Çocuk, boynuz ucunda kalmıştı asılarak. Annesi bunu görüp, bayıldı çok korkarak. Köy halkı haber alıp, hep geldiler oraya. Lâkin mümkün değildi yaklaşmak o boğaya. Zîrâ o, etrâfında görünce çok insanı, Daha çok hırçınlaşıp, koşardı dört bir yanı. Korkudan kesilmişken insanların soluğu, Gâibden bir "El" gelip, alıverdi çocuğu. Yıllar geçti aradan, büyüdü bu "Abdül'âl". "Ahmed-i Bedevî"yi gördü ve oldu meyyâl. Çoğaldı günden güne, bu "Velî"ye sevgisi. Nihâyet oldu onun, en üstün talebesi. Artık ayrılmıyordu "Ahmed-i Bedevî"den. Ve uzak kalıyordu uzun müddet evinden. Lâkin buna, annesi hayli üzülüyordu. Zîrâ o, evlâdını artık göremiyordu. Sitem eder olmuştu "Seyyid" hazretlerine. Lâkin belli etmezdi bunu kendilerine. Kalben bunu anlayıp, Seyyid Ahmed Bedevî, O kadına, biriyle gönderdi şu haberi: (Vaktâ ki bu evlâdı, boğanın boynuzundan, Kurtulunca, ne kadar sevinmişti o bundan. O gün onu oradan, biz uzanıp almıştık. Allahın izni ile, ölümden kurtarmıştık. Şimdi de isteriz ki, kurtulsun âhirette. Ne için üzülüyor, sevinmeli elbette.) Kadın bunu duyunca, anladı hakîkati. "Ahmed-i Bedevî"ye çoğaldı muhabbeti. "Seyyid Ahmed Bedevî" ederdi çok nasîhat. Sözü tesir ederdi, dinliyene o saat. Buyurdu ki: (bir kulun "Takvâ"sı yoksa eğer, Hak teâlâ o kula, bir zerre vermez değer. Ve yine bir insanın, "Din ilmi" yoksa şâyet, Hak teâlâ indinde, bulamaz yine rağbet. İlmi olanın dahî, yok ise eğer "Hilm"i, Fayda vermez ona hiç, edindiği o ilmi. Mahlûkâta merhamet etmezse biri şâyet, Allahü teâlâ da, ona etmez merhamet. "Hâlis mü'min" odur ki, kaçınır her günâhtan. Kimseyi incitmeyip, çekinir kalp kırmaktan.)

.Seyyid Ahmed Bedevî "rahmetullahi aleyh" / "Kıtlık olacak!"

"Ahmed-i Bedevî"nin sevdiği biri vardı. Adı, "Şeyh Rekin" olup, buğday alıp satardı. Bir gün onu çağırıp, buyurdu ki: (Ey Rekin! Buğday alıp satmaktır mâdem ki işin senin, Bana ilhâm oldu ki, çok değil, az ilerde, Gâyet büyük bir "Kıtlık" olacaktır bu yerde. Şimdi sen, bol miktarda buğday al ve biriktir. O zaman, insanlara faydan olsa gerektir. Hem ucuza satarak, alırsın hayır duâ. Hem de zengin olursun, maddeten bundan daha.) "Peki efendim" deyip, öpüverdi elini. Söz dinleyip ve aynen yaptı bu dediğini. Çok buğday satın alıp, doldurdu anbarlara. Bir "Kıtlık" vâki oldu hakîkaten o ara. Elindeki buğdayı, satarak bu şeyh Rekin, Hem hayır duâ aldı, hem de çok oldu zengin. Sonra da, hacca gitmek ve Resûlü ziyâret, Husûsunda, içine geldi arzu ve gayret. "Ahmed-i Bedevî"ye gelerek bunun için, İsteğini arz edip, bu bâbta aldı izin. O an gördü duvarda, ona âit "Abâ"yı. Bereketlenmek için, arzu etti almayı. Lâkin o buyurdu ki: (Pekâlâ, al istersen. Fakat çok üzülürsün, yollarda kaybedersen.) Dedi ki: (Ey efendim, kaybetmem onu aslâ. İhtimâm gösteririm herşeyden daha fazla.) Sonra onu alarak, sefere çıktı artık. Hacdan sonra "Abâ"yı kaybetti bir aralık. Perîşân vaziyette döndü memleketine. "Ahmed-i Bedevî"nin yanına geldi yine. Lâkin hayret içinde kala kaldı hâsılı. Zîrâ "Abâ", duvarda duruyordu asılı. Seyyid Ahmed Bedevî buyurdu ki: (Ey Rekin! Abâyı görünce mi, şaşırıp hayret ettin?) O, boynunu bükerek, mahcûb oldu bir hayli. O günlerde o yere, geldi zâlim bir vâlî. Ona adam gönderip, dedi ki: (Bu diyârda, Yalnız sende zâhire var imiş bol miktarda. Gönderdiğim adamla, gönder ki bana dahî, Yoksa, zorla almayı ben bilirim Vallahi.) Rekin, geldi "Ahmed-i Bedevî"nin yanına. Vâlînin dediğini, nakletti aynen ona. O buyurdu: (Vâlîye, de ki "Yoktur zâhirem. Ve hattâ tek bir buğday tânesi kalmadı hem.") Vâlînin adamına, gidip dedi bunları. O ise, inanmayıp gelip açtı anbarı. Gördü ki, hakîkaten anbar "boş" tamâmiyle. Hattâ o zâhireden görmedi tâne bile.

.Seyyid Ahmed Bedevî "rahmetullahi aleyh" / Boğaza takılan kılçık!

"Ebül Kays bin Ketîle" ismi ile, Mısır'da, Bir âlim var idi ki, meşhurdu o asırda. Bu âlim, bir iş için çıktı bir gün sefere. Geldi "Seyyid Ahmed"in medfun olduğu yere. İşitmişti önceden, onun nâm ve ününü. Lâkin tam bilmiyordu, mânen üstünlüğünü. Tesâdüf o beldeye uğrayınca nihâyet, İnsanların hâlini görünce etti hayret. Zîrâ şâhid oldu ki, "Büyük bir velî" diye, Halk, çok ilgi gösterir "Ahmed-i Bedevî"ye. Kendi de, ilmi ile meşhurdu gâyet iyi. Fazla buldu bu zâta gösterilen ilgiyi. Ve oranın halkına dedi ki: (Ey insanlar! Bu kadar iltifât ve ilgiye ne lüzum var? Bu zâtı, daha önce duymuştum ben de, fakat, Lüzûmundan fazladır o zâta bu iltifât.) Onlar, bu âlim için "Yabancıdır" diyerek, Üstünde durmadılar normal şey addederek. Evlerine götürüp, yemek ikrâm ettiler. Sofrada "Balık" vardı, berâberce yediler. Lâkin olmadığından balığa pek alışık, Takıldı balık yerken, boğazına bir "Kılçık". Öyle ki, gitmiyordu ne ileri, ne geri. Muvaffak olamadı çıkarmaya hiçbiri. Çok tabîbler getirdi ev sâhibi evine. Çok uğraştılarsa da, çıkmadı kılçık yine. Âlimin ıstırâbı, gün be gün artıyordu. Lâkin buna, hiç kimse çâre bulamıyordu. Yemek ve içmekten de, kesildi en nihâyet. Hiç de onun başına gelmemişti böyle dert. Başını öne eğip, düşününce o bunu, Anladı bir "İkâz-ı ilâhî" olduğunu. Dedi ki: "Ben o zâta, bulundum sû-i zanda. Bunun için bu derde dûçâr oldum şu anda. Demek ki, Hak indinde büyükmüş meğer o zât. Herkes, haklı olarak gösterirmiş iltifât. Gerçi beni, bu babda îkâz etti insanlar. Lâkin ben, o sözlere etmedim hiç îtibâr." Bunları düşünerek, o kendi kendisine, Geldi "Seyyid Ahmed"in mübârek türbesine. Kalbindeki o inkâr, gitmişti şimdi artık. Doldurmuştu yerini, bir "Nedâmet", "Pişmânlık". İki diz üzerine oturdu edebinden. Ve "Yasin-i şerîf"i okuyordu ki, birden, O anda, boğazına geliverdi bir gıcık. Öksürünce, yerinden fırlayıp çıktı "Kılçık". O büyük "Evliyâ"ya, hüsnü zan eyleyince, O kılçık belâsından, halâs oldu böylece.

.Seyyid Ahmed Bedevî "rahmetullahi aleyh"

"Ne için gelmiyorsun?" "Ahmed-i Bedevî"nin mübârek türbesinde, Mevlid okutulurdu, her yıl doğum gününde. O devirde yaşıyan evliyâdan bir velî, Düşündü o seneki mevlide gitmemeyi. Lâkin hemen o gece, yatınca o velî zât, "Ahmed-i Bedevî"yi rüyâda gördü bizzât. Seyyid Ahmed, bu zâta buyurdu ki: (Ey kimse! Gelmek istemez misin bizim mevlidimize? Halbuki Resûlullah, hem de eshâbı kirâm, Katılır bu mevlide, peygamberân-ı izâm. Böyle bir cemiyete katılmaktan ey oğlum! Niçin kaçınıyorsun, bunu anlamıyorum?) O sabah, uykusundan uyanan bu velî de, O gün yola çıkarak, yetişti bu mevlide. "İmâm-ı Şârânî" de buyurdu ki şöylece: Bu mevlid cem'iyyeti gününden bir gün önce. "Ahmed-i Bedevî"yi rüyâda görmüş idim. Bana hitâb ederek, buyurdu ki: (Kardeşim! Bu sene gelirseniz bizim mevlidimize, Melûhiye yemeği ikrâm ederiz size.) Uyanıp, mevlid için yola çıktım o sabah. Yetiştim zamanında o gün elhamdülillah. Nerede geçirdimse o gün misâfirliği, Çıkarttılar bana hep, "Melûhiye yemeği". Ben sorup öğrendim ki, meğerse o büyük zât, Rüyâda tembîh etmiş onlara bunu bizzât. Yine bildirildi ki "İmâm-ı Şârânî"den: Bir kimse dönüyordu, bir ticârî seferden. Çok kıymetli mallarla dönmekte olduğunu, Öğrenip, harâmîler kesti birden yolunu. Çâresizlik içinde, etti ki şöyle nidâ: (Yâ Seyyid-i Bedevî, yetiş bana imdâda!) Henüz istemişti ki ondan böyle bir imdât, Beyaz at üzerinde, göründü nûrlu "bir zât". "Ahmed-i Bedevî"nin kendisiydi o gelen. Bir anda haydutları kaçırttı o bölgeden. Yine bir müslümânın, vardı ki bir kardeşi, Bir zaman, merkebini kaybetmişti bu kişi. Çok aradı ise de, bulamadı o fakat. "Ahmed-i Bedevî"den istedi sonra imdât. Çâresiz gitti onun mübârek türbesine. Derdini, şu şekilde arz etti kendisine: (Ey efendim, buraya gelmedikçe merkebim, Ahd olsun ki, buradan gitmeye yok niyetim.) Vesîle eder etmez Hakkın bu "Velî"sini, Duydu kapı önünde merkebinin sesini.

.Seyyid Ahmed Bedevî "rahmetullahi aleyh"

"Cezâsını çekecek!" "Ahmed-i Bedevî"nin büyüklüğüne rağmen, Bunu idrâk etmiyen kimseler vardı hâlen. Bir vâlî var idi ki Mısır'ın bir şehrinde, Bulunurdu dâimâ bu zâtın aleyhinde. Şöyle ki, o zamanlar, o diyârda bir âdet, Vardı ki, bu güne dek gelmiştir en nihâyet. O âdet şu idi ki, bu evliyâ kişinin, Kabrinde, senede bir, mübârek rûhu için, Bir "Mevlid cemiyeti" tertîb ediliyordu. Ve buna, her taraftan çok kimse geliyordu. İşte bu mevlid için gelmek istiyenleri, Göndermezdi o vâlî, ona buğzun eseri. İmâm-ı Şârânî'nin vardı hem bir üstâdı. "Muhammed Şenâvî"ydi bu büyük zâtın adı. Vâlînin bu hâline üzülüp bu âlim zât, Nasîhat etmek için vâlîye gitti bizzât. "Ahmed-i Bedevî"nin çok büyük olduğunu, Söyledi, lâkin vâlî dinlemedi hiç onu. Yine düşmanlığına devam etti mâlesef. Muhammed Şenâvî'yse üzülüp etti esef. Ziyâret eyliyerek "Ahmed-i Bedevî"yi, Şikâyet etti ona, "dili sivri" vâlîyi. "Ey evlâdım, o bize dil uzatıyorsa şâyet, Elbette cezâsını çekecek, biraz sabret." Çok geçmemiş idi ki bu işin üzerinden, O vâlînin dilinde, bir yara çıktı birden. Sonra, bütün ağzına yayıldı ağır ağır. Konuşmaktan kesilip, oldu çok mutazarrır. Bir yara sebebiyle, elem çekti be gâyet. Hakîr ve zelîl halde, ölüp gitti nihâyet. Dil uzattığı için bu büyüğe o vâlî, Dilinde yara çıkıp, çok fecî oldu hâli. Hem "İmâm-ı Şârânî" nakleder ki şöylece: İmâm-ı Şenâvî'dir üstâdım benim önce. Âlim ve evliyâdan bir kişiydi kendisi. Tasavvufta dahî hem yüksekti derecesi. Beni talebeliğe kabûl ettiğinde ilk, "Ahmed-i Bedevî"nin kabrine önce gittik. Ziyâreti bitirip, tam dönerken geriye, Tanıttı beni hocam Ahmed-i Bedevî'ye. Arz etti ki: "Bu bizim sevdiklerimizdendir. Yüksek himmetinizle, bunu da edin tenvîr." Kabirden bir ses geldi, gâyet iyi anladım. Açıkça diyordu ki: "Peki, olur evlâdım." Beni de himmetine almış oldu bu velî. O an, kabrin üstünde göründü "nûrlu eli". Hemen benim elimi tutuverdi kuvvetle. Ben de öptüm o eli hürmet ve muhabbetle.

.Seyyid Ahmed Bedevî "rahmetullahi aleyh" / "Onu kim tanımaz ki!"

"Ahmed-i Bedevî"nin devrinde, bir müslümân, Vardı ki, bu Velî'ye ederdi hep sû-i zan. İnsanlar gösterdikçe ona bu iltifâtı, O kimsenin, hasetten kaçıyordu rahatı. O sû-i zan yaptıkça bu "Allah adamı"na, Uğradı en sonunda bu zâtın gadabına. Şöyle ki; öğrendiği ilimler, hepsi bir gün, Hâfızasından çıkıp, silindiler büsbütün. Hâtırlıyamayınca hattâ kendi adını, İnsâf ile düşünüp, anladı hatâsını. Hemen kendi kendine düşündü ki: "Ey ahmak! Olur mu büyüklerde hatâ kusur aramak? Az gelmişken dünyâya böyle büyük bir insan, Sen, nasıl böyle zâta ediyorsun sû-i zan." Bunları söyliyerek o kendi kendisine, Gitti "Seyyid Ahmed"in mübârek türbesine. Edeb ile diz çöküp, arz etti ki: "Efendim! Bendeniz, utanmadan size sû-i zan ettim. Şimdiyse o hâlime pişmân oldum tamâmen. Himmet buyurunuz da kurtulayım bu halden." O, bunları söyleyip edeble kalktığında, Kabr-i şerîf yönünden duydu şöyle bir nidâ. "Bu halden, bir şart ile kurtulursun ey insan! Olmasın bundan sonra bir inkâr ve sû-i zan." Kabirden işitince o kimse bu nidâyı, Dedi: "Peki, bir daha işlemem bu hatâyı." O zaman, unuttuğu bilgi varsa ne kadar, Hepsi, hâfızasına bir anda geldi tekrar. "Abdülvehhâb Şârânî" buyurur ki bir kere, Mevlid-i şerîf için, toplanmıştık bir yere. Hiç tanımadığımız kimseler vardı lâkin. Düşündüm ki: "Onlar da gelmiştir mevlid için." Yanlarına yaklaşıp, sordum ki: "Acabâ siz, Buraya, ne maksatla ve nereden geldiniz?" Dediler ki: "Biz aslâ değiliz tüccâr filân. Hâlisâne niyetle geliriz Hindistân'dan. Gâyemiz, ziyârettir Ahmed-i Bedevî'yi. Ayrıca, dinlemektir mevlid-i Nebevîyi." Sordum ki: "Çok uzaktır Hindistân bu yerlere. Ahmed-i Bedevî'yi kim tanıttı sizlere?" Dediler: "Biz de elbet tanırız bu Velî'yi. Tanımayan var mı ki Ahmed-i Bedevî'yi? Hattâ okyanusların ötesinde yaşıyan, Cümle müslümânlar da tanırlar onu şu an. Yalnız insanlar değil, "cinler" de onu tanır. Onlar dahî bu zâtın mevlidine katılır. Biz ne zaman daralsak, isteriz ondan imdât. Derhal imdâdımıza yetişir bu velî zât."

.Seyyid Ahmed Bedevî "rahmetullahi aleyh" / "Yetiş ya Seyyid Ahmed!"

"Ahmed-i Bedevî"nin, çoktu kerâmetleri. Herbiri anlatılsa, doldurur çok ciltleri. Bir gün, onun kabrinin yakınında, insanlar, Elleri kelepçeli birine rastladılar. Şaşkın bir vaziyette bakardı etrâfına. Yaklaşıp, bu hâlini sordular derhal ona. Dedi ki: (Gitmiş idim küffâr memleketine. Bir işimi halledip, dönecektim ki yine, Beni "Esir" alarak, kelepçeye vurdular. Türlü eziyetlere olmuştum hem giriftâr. "Ahmed-i Bedevî"yi hâtırlıyarak birden, Hemen imdât istedim rûhâniyetlerinden. Henüz istemiştim ki ondan yardım ve imdât, Baktım, yanıbaşımda duruyor "nûrlu bir zât". Ve mübârek eliyle, tuttu benim elimi. Sonra baktım, burada buluverdim kendimi.) Bir gün de, yine böyle "Sâlim" adında biri, Şöyle anlatmaktadır başından geçenleri: (Küffâr memleketinde "Esir" idim bir zaman. Bir nöbetçi asker de, beklerdi beni her an. Bu asker, birisinden duymuş ki "Müslümânlar, Darda ve sıkıntıda kaldıkları zamanlar, Yardım talep edermiş bir velînin rûhundan. O gelip, kurtarırmış onları bu durumdan. Bilhassa "Seyyid Ahmed" isminde bir evliyâ, Çok yardım ediyormuş onlara ekseriyâ." O asker, bunu duyup telâşlanmış ki birden, Ben de yardım isterim Ahmed-i Bedevî'den. Bu yüzden soktu beni bir sandığın içine. Kilitleyip, kendi de uzandı üzerine. Ben, o sandık içinde, dedim: "Yâ Seyyid Ahmed! Allahın izni ile yetiş, bana yardım et." "Seyyid Ahmed" ismini alır almaz ağzıma, Bir de baktım, bir anda yetişti imdâdıma. Sandığı, üstündeki nöbetçi asker ile, Birlikte, alıp koydu bilinmiyen bir yere. Çıkardı sonra beni o sandığın içinden. Sonra baktım, bir anda, kayboldu kendi birden. Etrâftan toplanan halk dediler ki. "Burası, Tam iki aylık yoldur, Mısır ile arası." Asker bunu duyunca, o da döndü şaşkına. Dedi. "Neler oluyor, söyle Allah aşkına." Dedim ki. "Bak kardeşim, Allah dostu velîler, Darda kalan kullara böyle yardım ederler. Ben, "Ahmed Bedevî"ye hâlimi eyledim arz. Gelip, senin elinden eyledi beni halâs." Asker beni dinleyip, insâfa geldi o an. "Şehâdet"i söyleyip eyledi o da îmân.

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" / Üç büyük müjde

Osmân Bey'in dedesi "Gündüz Alp", bir vakitler, Birkaç arkadaşıyla avlanmaya gittiler. Bir tavşanın peşine takılıp at sürerken, Kendisine seslenen bir nidâ duydu birden. Birisi, (Heey Gündüz Bey!) diyerek gürlüyordu. Ve lâkin ortalıkta kimse görünmüyordu. Durup baktı etrâfa, bir hayli meraklandı. Biraz sonra aynı ses bir daha yankılandı. Kimseyi görmeyince, sinirlenmişti biraz. Ve hemen (Kimsiin?) diye bağırdı avaz avaz. Aynı kişi, ânında seslendi şöyle ona: (Ben Kayı şeyhiyim ki, diyeceğim var sana!) Gündüz Alp seslendi ki: (Herkimsen ortaya çık! Ve ne söyliyeceksen, çık söyle açık açık!) Ses geldi ki: (Çok uzak yerde bulunuyorum. Semerkant ülkesinden sana sesleniyorum. Diyeceğim şudur ki, Ertuğrul'a iyi bak. Zîra o, bir devletin temelini atacak.) Yavaşça "Baş üstüne" diye mırıldanırken, Heyecandan, tüyleri olmuştu diken diken. Atına atlıyarak, sür'atle sürdü, fakat, Aksi istikâmete koşturdu nedense at. Bir çadırın önünde, gelip durdu birazdan. O, "Hayırdır inşallah" diyerek indi attan. Bir ses geldi çadırdan "Buyur Gündüz Bey" diye. Merakla girdi hemen çadırdan içeriye. Nur yüzlü bir zât görüp, sordu ki: (Hacı baba! Seslenen Kayı Şeyhi siz miydiniz acabâ?) Dedi: (O, işittirir sesini Semerkant'tan. Biz, yanımızdakine âciziz duyurmaktan.) Sordu merak içinde: (Öyleyse siz kimsiniz?) Dedi: (Molla Tâceddin Hârezmî'dir ismimiz. Ey Gündüz, evlâdından Ertuğrul'a dikkat et. O, kuracak yakında çok kuvvetli bir devlet.) Yine birkaç gün sonra, "Alp Sofî" adında bir, Derviş geldi obaya, ak sakallı, nurlu pîr. Gündüz Alp'i bularak, dedi ki: (Beni dinle. Geldim bu obanıza sırf şeyhimin emriyle. Bilesin ki Selçuklu, ikbâlden düşer elbet. Siz, Selçuklu yerine geçersiniz âkıbet.) Yine üç gün üst üste gördüm aynı rüyâyı. Görmekle şereflendim Resûl-i kibriyâ'yı. Buyurdu ki: (Kayı Hân soyundan gelen erler, Yakında, çok büyük bir devlet binâ ederler. Biri gelir ilerde onların evlâdından. Kostantiniyye'yi de fetheder o kumandan. Git, ara bul onları, bu müjdemi haber ver. Ki, tedâriklerini buna göre göreler.")

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" / Otuzaltı Fatiha!..

Selçuklu Devleti'nin pâyitahtı Konya'da, Hükümdâr, bir toplantı yapıyordu sarayda. O ara dış kapıda birşeyler oluyordu. İçeri girmek için, birisi zorluyordu. Bu, tam onyedisinde, genç bir delikanlıydı. Altında yağız bir at, belinde kılıç vardı. Üstü başı toz toprak içindeydi kâmilen. Uzak yoldan geldiği, belli idi hâlinden. Diyordu ki: (Bir nâme getirdim Pâdişah'a. Bunu vermem gerekir kendisine şu anda.) Ve lâkin muhâfızlar, diyorlardı ki: (Hayır! Giremezsin, şu anda hünkârın işi vardır.) O esnâda saraydan nur yüzlü çıktı biri. Bu zât, "Celâleddîn-i Rûmî" hazretleriydi. Bu mübârek Velîyi görünce nöbetçiler, Kapıları açarak, kenara çekildiler. "Mevlânâ", o yiğide yaklaştı adım adım. Ve şefkatle sordu ki: (Sen kimsin ey evlâdım?) Genç adam, gözlerini yerden kaldırmıyarak, Şöylece arzeyledi pek edepli olarak: (Efendi hazretleri, ben, bir Uç Beyi olan, Gâzi Ertuğrul Bey'in oğluyum, adım Osmân.) Sordu yine Mevlânâ: (Beyliğiniz nerdedir?) Dedi: (Bizans yanında, Söğüt denen yerdedir.) Buyurdu: (Bir haber mi getirdin Uç Beyi'nden?) Dedi: (Evet, hünkâra vermeliyim âcilen.) Mevlânâ, (Gel benimle, gidelim bizim eve!) Deyip, tekkeye doğru başladı yürümeye. Ummadığı bu dâvet karşısında genç "Osmân", Şaşırdı, bocaladı, kararsız kaldı bir an. Lâkin atı silkinip, elinden kurtuldu ve, Mevlânâ'nın peşinden başladı yürümeye. Osmân dahî mecbûren koşturdu peşlerinden. Mevlânâ tekkesine vardılar çok geçmeden. Karşısına oturtup, buyurdu ki: (Ey evlât! İçinden Fâtiha'yı et devamlı kırâat.) Biraz sonra sordu ki: (Kaç tâne oldu şu an?) "Onsekiz" olduğunu arz etti hemen Osmân. Buyurdu ki: (Bu yetmez, oku bu kadar daha!) Böylece oldu cem'an otuzaltı Fâtiha. Müritlerine dönüp, dedi ki: (Pâdişahlık, Yakında Selçuklu'dan bu gence geçer artık. Ve Osmân'ın soyundan, otuzaltı gözü pek, Âdil ve çok kudretli sultânlar gelse gerek. Kuracağı bu devlet, uzun yaşıyacaktır. Ve islâma, çok büyük hizmetler yapacaktır.) Mevlânâ, sözlerini bitirince, ardından, "Amin Amin!" sesleri yükseldi bir ağızdan.

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" / Gerçekleşen rüyâ

Vaktâ ki "Osmân Gâzi", Konya'dan döndü geri, Düşünceli ve dalgın oldu birden halleri. Bir kenara çekilip, dalardı düşünceye. Kimse de sormuyordu "Bu hâlin nedir?" diye. Hazreti Mevlânâ'nın verdiği o müjdeyi, Düşündükçe, heyecan sarardı "Osmân Bey"i. Öyle ya, kuracaktı çok kuvvetli bir devlet. Mevlânâ dedi ise, olacaktı bu elbet... Yine bir rüyâ gördü yattığında o gece. Bir kadın, "İmdaat!" diye bağırırdı öylece. O tarafa koşunca, gördü koca bir yılan. Çok güzel genç bir kıza, saldırıyor durmadan. Gözler bâdem yeşili, ay parçasıydı yüzü, Kırmızı lâlelerle işliydi başörtüsü. O yılanı öldürüp, geldi kızın yanına. Ata binip, kızı da bindirdi arkasına. Ezân sesleri ile o sabah uyanarak, Gördüğü bu rüyâyı düşünüp etti merak. O sabah namazını bitirdikleri zaman, Babası Ertuğrul Bey, seslendi ki: (Gel Osmân! Ağbeyin Savcı Bey'le hemen şimdi, ikiniz, Şeyhim Edebâli'yi ziyârete gidiniz. Onun gibi bir âlim yoktur bu yöremizde. Sohbetine katılıp, müstefit olun siz de.) Atlarına atlayıp, yola revan oldular. O yolda, şüpheli bir adam görüp durdular. Osmân Bey attan inip, yaklaştı o adama. Niçin saklandığını sordu ise de, ama, O, hiç cevap vermeyip, kaçtı hemen yanından. Koşup tuttu adamı Osmân Bey de ardından. Kılıcını kaldırıp, tehdit edince onu, Söyledi ne sebeple gizlenmiş olduğunu. Dedi: (Ben, adamıyım Eskişehir Beyi'nin. Kızını istemişti o, Şeyh Edebâli'nin. Lâkin reddedilince, "Kaçıralım!" dedi ve, Beni, işbu saatte gönderdi bu göreve.) Meğer Şeyh, hanımı ve kızıyla, tam bu zaman, Bir akrabâlarına gidecekmiş bu yoldan. Hakîkaten az sonra, geldi Şeyh ve ıyâli. İkisini görünce, memnun oldu bir hayli. Olanları dinleyip, geri döndüler hemen. Onlar önden giderdi, hanımlarsa geriden. Osmân Bey, "Mâl Hâtun"la göz göze geldi bir an. O geceki rüyâyı hatırladı o zaman. Gözler bâdem yeşili, ay parçasıydı yüzü. Kırmızı lâlelerle işliydi başörtüsü... ....... "Şiirlerle Menkıbeler" kitap haline getirildi: Tel: 0212 432 77 94

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh"

Havada kaybolan ok! "Osmân Bey"le Savcı Bey, Şeyh Edebâli ile, Birlikte yürüyerek, ulaştılar tekkeye. Dergâh, köy câmiini andıran bir binâydı. Bir tepe üzerinde, ağaçlık alandaydı. Bu tekkeye bitişik ev vardı, iki oda. Şeyhin, çok mütevâzı ahşap eviydi o da. Kendisi, ahîlerin en büyük şeyhi idi. Dervişler, birbirinin âdetâ kardeşiydi. Osmân Bey'le Savcı Bey, buraya geldiğinde, Misâfir kaynıyordu tekkenin her yerinde. Buna rağmen tekkenin en mükemmel, en iyi, Odası, onlar için hemen tahsis edildi. "Şâkir Efendi" diye birisi dervişlerden, Onları, o odaya yerleştirmişti hemen. Ayrılırken, Savcı Bey dedi ki: (Ey dervişim! İstersen tanışalım, seni gâyet sevmişim. Biz, Ertuğrul Gâzi'nin oğullarıyız el'an. Benim adım "Savcı"dır, kardeşiminki "Osmân".) Derviş dahî cevâben dedi ki: (Memnun oldum. Ben dahî sizin gibi bir zaman bey oğluydum. Ama şimdi, garip bir dervişim bu dergâhta. Şikâyetçi değilim, memnunum bundan hattâ.) Osmân Bey merak edip, dedi: (Beyzâde iken, Ne oldu da, bir garip derviş oldun sahi sen?) Derviş Şâkir, o zaman başladı anlatmaya. Dedi: Sarhoş gibiydim, o zamanlar âdetâ. Çünkü tek oğlu idim babamın, bundan sebep, Her dediğim, ânında yerine gelirdi hep. Sonradan, avcılığa merak sardım bir ara. Bir gün arkadaşlarla toplanıp, çıktık ava. Ben, bir alageyiğin arkasında dolaştım. Ve işte tam bu yerde, geyiğe çok yaklaştım. Yayımı hızla gerip, fırlattım oku hemen. Lâkin ok, her nasılsa kayboldu birden gözden. Evet, ok kaybolmuştu hayvana saplanmadan. Bu, nasıl işti böyle, şaşırıp kaldım o an. O ara, nurlu biri yanıma geldi bizzât. "Şeyh Edebâli" imiş meğer o mübârek zât. Bana tebessüm edip, yaklaştı o arada. Dedi: (Hayırdır evlât, ne yaparsın burada?) Arz ettim ki: (Efendim, bir geyiğe ok attım. Ok havada kayboldu, hiçbir şey anlamadım.) Cübbesinin altından, bir tek ok çıkararak, Buyurdu: (Senin okun bu muydu, hele bir bak?) Baktım, benim okumdu, gümüştü ucu çünki. Bu oku, benden gayri kimse kullanmazdı ki. Derhâl o büyük zâtın sarıldım ellerine O andan itibaren, başladım hizmetine.

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" / Bir mektup ve bir nasihat

Selçuklu hükümdârı "Alâaddîn Keykûbât", Gördü ki, "Osmân Gâzi" yapıyor çok fütûhât. Vaktâ ki bildi onun bu büyük hizmetini, Hemen taltif etmeyi düşündü kendisini. Eyâlet vâliliği vererek ona bizzât, Gönderdi kendisine buna dâir bir berat. Yazdı ki: (Alâaddîn Keykûbât cânibinden, Yazılmıştır bu nâme Osmân Bey'e hitâben. Allahü teâlâya olsun hamd ve senâlar. Ve dahî Resûlü'ne çok salât-ü selâmlar. İmdi ben işittim ki, "Osmân bin Ertuğrul" nâm, Bir yiğit, tekfurlarla cihat eder durmadan. "Müşriklerle harb edin!" âyeti mûcibince, Bizans tekfurlarıyla cenk eder gün ve gece. Cür'et ve cesâreti, sarmış cümle cihânı. Teb'ası, çok sever ve sayarmış bu civanı. "Hazreti Sıddîk" gibi, nesi varsa, o hemen, Hepsini, Hak yolunda sarfedermiş tamâmen. "Ömer-ül Fârûk" gibi, insaf ve adâletle, Dîn-i mübîn uğrunda çalışırmış gayretle. Ahlâkta, benziyormuş hem "hazreti Osmân"a. Benzermiş cenkte dahî "Allahın Arslanı"na. İntikali sür'atli, kılıcı keskinmiş pek. Oku, kayan bir yıldız, darbesi sanki şimşek. Aklı kâmil ve olgun, görüşleri hiç şaşmaz. Cihân sultânlarına baş eğdiren bir şahbaz. İşbu hasletlerinden ötürü bu yiğit zât, "Tuğ, davul ve boru"yla mükâfâtlandı bizzât. Eskişehir sancağı, Yenişehir'e kadar, Söğüt ve etrâfında olan geniş alanlar, Bir sancaklık yerdir ki, bunların hepsini ben, Bu şerefli yiğide, verdim şimdi tamâmen. Ve ondan beklediğim, şudur ki benim bir tek, Allahın rızâsına, tam sarılsın, severek Mazlumların hakkını, alsın zâlim elinden. Haksızlığı ve zulmü, kaldırsın yeryüzünden. Seyyid ve şerîflere, eylesin ikrâm, izzet. Bilsin bu ihsânları, bir sebeb-i saâdet. Âlim ve Velîleri alsın himâyesine. Onları incitmeyi, belâ bilsin nefsine. Asker tâifesine, bol yapsın ihsânını. Açık tutsun onlara hep ihsân kapısını. Beldeleri tâmir ve kullara versin refâh. Olsun iki cihânda böylece ehl-i felâh. Beş vakit namaz ile tezyîn etsin vaktini. Allaha tevekkülle süslesin hem kalbini. Harpte düşmana karşı, sert olsun da mutlaka, Sulhta yumuşak olup, tevâzû etsin halka.)

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" / İlk Osmanlı Sultanı

Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" İlk Osmanlı Sultanı İlk Osmânlı Sultân'ı olan "Osmân Gâzi" Hân, Oğuz'un, "Bozok" kolu, hem de "Kayı" boyundan. O, "Ertuğrul Gâzi"nin hem en küçük oğludur. Osmânlı devleti'nin kurucusu da O'dur. Mîlâdî bin ikiyüz ellisekiz yılında, Dünyâya gelmiş idi "Söğüt" kasabasında. Binüçyüz yirmialtı yılında yine bu zât, Altmışaltı yaşında, eyledi Hakk'a vuslat. Devletin temelini gâyet sağlam atmıştır. Yirmiyedi yıl kadar hükümdârlık yapmıştır. "Ertuğrul Gâzi" dahî, hâlis bir müslümandı. Gözü pek, mert ve cesur, eşsiz bir kumandandı. Babası "Süleymân Şâh", cümle aşîretiyle, Orta Asya'dan çıkıp, geldiler bu ellere. Velâkin Süleymân Şâh, tam geçerken Fırat'ı, Suya düşüp boğuldu, tökezleyerek atı. Diğer birâderleri, geri döndü oradan. O, dörtyüz bahadırla, yoluna etti devam. Tam "Sultân Öyüğü"ne ulaştıkları anda, Baktılar, iki ordu savaşır bir alanda. Bunlar, "Moğollar" ile "Selçuklu Türkleri"ydi. Selçuklular, nerdeyse bozulmak üzereydi. Zayıfa yardım etmek, töredir Türklerde hep. Hattâ bilmezlerdi ki, kimlerdir bunlar acep? Derhâl zayıf tarafa, koşup destek oldular. Böylece iş değişti, mağlub oldu Moğollar. Selçuklu hükümdârı "Alâaddîn Keykûbât", Ertuğrul'u takdîr ve teşekkür etti bizzât. Sonra kendilerine, bir mükâfât olarak, "Söğüt"ü kışlak verdi, "Domaniç"i de yaylak. Artık Ertuğrul Gâzi, o günden itibâren, Selçuklu'nun "Uç Beyi" olmuştu ogün hemen. O, herkese şefkatli ve iyi davranırdı. Herkesin takdîrini, duâsını alırdı. İslâm âlimlerine ve Allah dostlarına, Gider ve kavuşurdu çok nasîhatlarına. Bir "Velî"yi görmeye gitmişti yine bir gün. Gece misâfir oldu evinde o büyüğün. Tam yatacak idi ki yatağına, o anda, "Kur'ân-ı kerîm" gördü tam kıble duvarında. Kelâm-ı ilâhî'ye saygısından, o gece, İki diz üzerinde sabahladı öylece. Ayağını uzatıp yatamadı o yâni. Bir ara uyuklayıp, rüyâ gördü rahmânî. Rüyâda denildi ki: (Ey Ertuğrul, bu gece, Sen, benim kitabıma hürmet ettin bir nice. Ben de, senin evlât ve ahfâdına, bir devlet, Ve saltanat vererek, ederim ikrâm, izzet.)

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" / Bir yiğit doğdu...

"OsmânGâzi", dünyâya teşrif ettiği zaman, Hülâgu da, Bağdat'ı yağmalıyordu o an. Mustarip oluyorken Bağdat'taki insanlar, Sevince gark olmuştu "Söğüt"te müslümanlar. Yepyeni bir devleti binâ edecek olan, Bir yiğit doğuyordu Söğüt'te çünkü o an. Büyüğüp serpilince "Osmân Gâzi" nihâyet, Güzel ahlâkı ile temâyüz etti gâyet. Hem o devrin tanınmış "Ahî" büyüklerinden, "Şeyh Edebâli" ile tanıştı gidip hemen. Hizmet ve sohbetiyle şereflenip o zâtın, Tahsil etti yanında İlm-i zâhir ve bâtın. Dînin emirlerine uyarak ince ince, Resûl'ün ahlâkıyla zînetlendi böylece. Hem "Ertuğrul Gâzi"nin silâh arkadaşları, Onu yetiştirdiler herbiri ayrı ayrı. Ata nasıl binilir, kargı nasıl savrulur? Öğrendi özellikle kılıç nasıl vurulur? Gazâ hikâyeleri dinleyip hem onlardan, Bilgi ve görgüsünü geliştirdi durmadan. Katılıp gençliğinde birçok gazâlara da, Zaferler kazanarak, olgunlaştı daha da. Bir yandan da hocası "Edebâli"ye gidip, Feyizyâb oluyordu sohbetini dinleyip. Ondokuz yaşlarında idi ki, bir gün yine, Gitmişti hocasının sohbet ve hizmetine. Üstâdının evinde misâfir kaldı gece. Yattı ve rahmânî bir rüyâ gördü şöylece: Şeyhi Edebâli'nin, bir "Ay" çıktı bağrından. Sonra, kendi koynuna gelip girdi ardından. Ve kendi göbeğinden bir "Ağaç" çıktı ki hem, Dalları, yaprakları âlemi tuttu o dem. Var idi gölgesinde nice dağlar, nehirler. Kurulmuştu bir nice köy, kasaba, şehirler. İnsanlar, cıvıl cıvıl kaynaşıp duruyordu. Kimi bahçe suluyor, kimi koşturuyordu. Uyanınca, bu rüyâ, mânâlı geldi ona. O sabah, heyecanla anlattı hocasına. Hazreti Edebâli, dinleyip kendisini, Buyurdu ki: (Yâ Osmân, tebrik ederim seni. Sana ve evlâdına, Hak teâlâ ey evlât! İhsan etti çok büyük bir devlet ve saltanat. Bütün dünyâ, emriniz altında bulunacak. Kerîmem "Mâl hâtun" da sana zevce olacak.) O anda talebeden "Dursun Fakîh" adında, Bir garip derviş dahî var idi yanlarında. O derviş, oracakta kıydı nikâhlarını. Ondan bir oğlu olup, "Orhan" koydu adını.

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" / Hz. Hızır'ın müjdesi...

Osmânlı Devleti'nin kuruluş yıllarında, Bir derviş yaşıyordu "Ebdal Kumral" adında. Akıncılardan olup, mücâhit bir 'eren'di. Şeyh Edebâli'nin de talebelerindendi. Bu zât, islâmiyyete hizmet için, gün gece, İlim ve kılıcıyla çalışırdı öylece. Hazreti "Hızır" ile görüşüp yine bâzan, Sohbet ediyorlardı ikisi zaman zaman. Yine rastlamıştı ki o, hazret-i Hızır'a, Oturup, tatlı tatlı konuştular o sıra. Hızır aleyhisselâm, sohbet devam ederken, Bir ara, bu dervişe söz etti "Osmân Bey"den. Dedi: (Müslümanları, bu yiğit, pek yakında, Derleyip toplayacak tek bir bayrak altında. Sonra da kuracak ki öyle yüce bir devlet, Üç kıt'aya yayılıp, sürecek uzun müddet.) O, "Osmân Bey" adını, Hızır'dan o gün duydu. Ve lâkin kendisini henüz tanımıyordu. Sâdece işitmişti: "Bir yiğit genç var" diye. "Gelirmiş zaman zaman o, Şeyh Edebâli'ye. Bâzı gece, şeyh onu misâfir de edermiş." Doğrusu bu yiğidi, merak etti bu derviş. Hızır aleyhisselâm, dedi ki en nihâyet. (O gencin istikbâli ümitlidir begâyet. Sen, o delikanlıyı görürsen bir gün eğer, Bu müjdeyi, muhakkak kendisine haber ver.) Ebdal Kumral, cevâben arz etti ki şöylece: (Onu tanımıyorum, görmedim daha önce.) Hızır da buyurdu ki dervişe cevâbında: (Sen onu bulacaksın Edebâli yanında. Bu mevzûda bir rüyâ anlatacak şeyhine. Şeyh de müjde verecek bu babta kendisine.) Vaktâ ki Ebdal Kumral, ayrılınca Hızır'dan, Bir ateş ve bir özlem içini sardı o an. Müjdeyi o yiğide hemen vereyim diye, Sabahleyin erkenden koştu Edebâli'ye. Osmân bey de o sabah, bulunurdu dergâhta. Hattâ misâfir idi o gece hânegâhta. Gece bir rüyâ görüp, hayli duygulanmıştı. Sabah, Edebâli'nin huzûruna varmıştı. Baktı, sohbet ediyor üç dervişle o anda. O dervişler içinde vardı "Ebdal Kumral" da. Osmân bey, rüyâsını anlatırken şeyhine, Dervişin, sığmıyordu o an içi içine. Kalbi duracak gibi heyecanlanıyordu. "Hızırın bahsettiği o genç, budur" diyordu. Müsaade isteyip, sonra Edebâli'den, Hızır'ın müjdesini söyledi ona hemen.

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" / Kayı Beyi oldu

"Orhan Gâzi", Dünyâ'ya geldiği vakitlerde, Göçtü Ertuğrul Gâzi dünyâdan âhirete. Henüz vefât etmeden, Kayı boy beyliğine, Oğlu "Osmân Gâzi"yi vekil yaptı yerine. Onun vefâtı ile, hem Osmân Gâzi dahî, Bey seçilip, aldı tam eline idâreyi. Vaktâ ki Osmân Gâzi Kayılara "Bey" oldu, Bizans tekfurlarıyla iyi geçiniyordu. Bunların arasında, hepsinden daha fazla, İyi anlaşıyordu Bilecik tekfuruyla. O zamanlar bu boyda, gelenek mûcibince, Yaylağa çıkılırdı yaz ayları gelince. Hem ağır eşyaları Bilecik tekfuruna, Bırakıp, hediyeler veriliyordu ona. Emânetin teslimi, alınması hem geri, Kadınlar tarafından yapılırdı ekserî. İnegöl tekfuruysa, hiç rahat durmuyordu. Yollarını kesiyor, çok zarar veriyordu. O zaman Osmân Gâzi, kumandanları ile, Konuşup, karar verdi "İnegöl'ün fethi"ne. Akçakoca, Konur Alp, Aykut ve Turgut Alpler, Pazarköy'de, küffârla muhârebe ettiler. Bu gazâda, "Bay Koca" vefât etti şehîden. Lâkin Kolca kalesi fethedildi peşinden. Dört yıl sonra, bir daha muhârebe yaptılar. Yine bu savaşta da mağlub oldu tekfurlar. Hattâ Osmân Gâzi'nin kardeşi "Sarı Batı", Yine şehid olarak vukû buldu vefâtı. İşbu başarısını yine Osmân Gâzi'nin, Takdîr etti Selçuklu Sultân'ı "Gıyâseddîn". Ve buna bir karşılık, mükâfât olsun diye, "Söğüt"ü, yurt olarak verdi Osmân Gâzi'ye. Osmân Gâzi bir baskın yaparak yine ânî, İnegöl tekfuruyla öldürdü çok erini. İnegöl tekfurunun böyle öldürülmesi, Ve Osmânlı yurdunun gitgide büyümesi, Anadolu Selçuklu Sultânı tarafından, Yine takdîr edilip, çıkarıldı bir fermân. Söğüt'e ilâveten "Eskişehir" de yine, Verildi yurt olarak Osmânlı beyliğine. Sultân, vergiden dahî muaf tuttu onları. Beylik alâmetleri gönderdi ayrı ayrı. Bir "alem", "tuğ ve kılıç", gümüş takımlı bir "at", Gönderildi fermânla Osmânlı'ya mükâfât. Selçuklu Sultânı'nın fermânı okununca, Hız verdi Osmân Gâzi gazâya yıl boyunca. "Karacahisar"a da düzenleyip bir sefer, O dahî fethedilip, alındı ganîmetler.

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" / Akıl almaz bir dövüş!

İnönü tekfurunun bir ziyâfeti vardı. Dâvetli olan beyler, bir bir geliyorlardı. Hâlis idi tekfurun, bu işteki niyeti. Maksat, ihtilâfları konuşup halletmekti. Tekfur, "Osmân Bey"i de etmişti buna dâvet. O da kabul ederek, eylemişti icâbet. Yedi arkadaşını hem yanına alarak, Ziyâfet mahalline geldi memnun olarak. Misâfirler neş'eyle yemeklerini yerken, O tekfurun yanına yanaştı biri hemen. Kulağına eğilip, birşeyler fısıldadı. Tekfur heyecanlanıp, dışarıya fırladı. Gördü ki etrâfları yüzlerce atlı ile, Halka halka çevrilip sarılmış tamâmiyle. Bu kuşatmayı yapan, Eskişehir Beyi'ydi. Niyet kötü olduğu, açık seçik belliydi. At üstünden, tekfura bağırdı ki pür hiddet: (Derhâl git ve Osmânı, getir bana teslim et!) Evet, anlaşılmıştı gâyesi gâyet iyi. Öldürmeye gelmişti burada Osmân Bey'i. Kızını istemişti zîra Edebâli'nin. Lâkin Şeyh reddetmişti teklifini bu Bey'in. Şimdiyse duymuştu ki, hem de birkaç gün sonra, O kızı, Osmân Bey'e verecekti o zîra. Bu yüzden Osmân Bey'e besledi kin ve nefret. Doldurdu hem kalbini bir kıskançlık ve haset. Yanına, tam silâhlı dörtyüz atlı alarak, Öldürmeye gelmişti, onu yakalıyarak. Bunu sezen "Osmân Bey", yerinden hızla kalktı. Ve arkadaşlarına, bir tek işâret yaptı. Herbiri, şimşek gibi fırladı yerlerinden. Çıkarak, atlarına atladılar hep birden. Bunlar "sekiz" kişiydi, onlarsa "dörtyüz" kişi. Bir çarpışmaya girmek, değildi akıl işi. Zîra tam "elli kâfir" düşüyordu birine. Korkmadan kılıçları çektiler onlar yine. Osmân Bey'in kolları, uzun idi hilkaten. Bu yüzden iyi kılıç sallardı hakîkaten. At üstünde dönerek hücum etti onlara. Kılıcı, şimşek gibi işliyordu o ara. Her kılıç sallayışta, birkaç baş düşüyordu. Meydan, kısa zamanda düşman leşiyle doldu. "Osmân Bey" ve yanında o yiğit bahadırlar, Ekin biçer misâli kâfirleri kırdılar. İki saat içinde "Seksen"i can vermişti. Bir o kadar kâfir de, hep esir edilmişti. Geri kalanı ise, baktılar ki iş fena, Çarpışmayı bırakıp, kaçtılar dört bir yana.

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh"

Harp hiledir! "Osmân Gâzi", çok zaman Bizans tekfurlarıyla, Savaşıp gâlip geldi herbirinde onlara. Gâlip gelemeyince harplerde ona mertçe, Türlü entrikalara başvurdular nâmertçe. Meselâ tekfurlardan, evleniyordu biri. Dâveti düşündüler düğüne "Osmân Bey"i. Yarhisar tekfurunun tek kızı "Helofira", Bilecik tekfuruyla evleniyordu zîra. Dâveti, Köse Mihâl aracılığı ile, İlettiler nitekim hemen Osmân Gâzi'ye. Sordu Köse Mihâl'e Osmân Bey bunu derhâl: (Keferenin niyeti ne ola ki ey Mihâl?) O dahî cevâbında, dedi: (Benim bildiğim, Seni öldürecekler düğünde bunlar beğim.) Osmân Gâzi, düşünüp dedi ki Mihâl Bey'e: (Git de ki, memnun oldu, niyetlidir gelmeye. İşbu dâvetinize hem icâbet edecek. Hem kırk sandık dolusu hediye getirecek.) (Can baş üstüne beğim!) diyerek Köse Mihâl, Bilecik tekfuruna söyledi gidip derhâl. Tekfur çok şaşırmıştı, dedi: (Doğru mu dersin? Kırk sandık hediyeyi, o bize neden versin?) Dedi ki: (Gözlerimle gördüm ben sandıkları. Kırk hâtunla getirip, arz edecek onları.) Nihâyet sandıklarla gidecek hediyeler, Ve kırk yörük hâtunu hazır hâle geldiler. Düğün günü Osmân Bey, geldi beyaz atıyla. Hem yanında üç yağız, yiğit bahadırıyla. Az sonra kırk hâtunla, kırk sandık hediye de, Büyük kapıdan girip, durdular orta yerde. O an prensesler ve saray hiçmetçileri, Koşup karşıladılar gelen misâfirleri. İşte o an Osmân Bey gürledi tok sesiyle: "Yâ Allah! Bismillah! Allahü ekber!" diye. Bu sesi duyar duymaz o yörük hâtunları, Attılar başlarından takma tüy ve saçları. Ortaya, kırk "Osmânlı yiğidi" çıktı o an. Eğri kılıçlarını çektiler şalvarlardan. Ayrıca her sandıktan, ellerinde kılıçlar, Palabıyık "Osmânlı leventleri" çıktılar. Ortalık, ana baba gününe döndü birden. Şövalyeler, subaylar, pes etti çok geçmeden. Ele geçen ganîmet paylaşıldı orada. Esir düştü hâliyle gelin "Helofira" da. Osmân Gâzi, "Nilüfer" dedi güzel geline. Evlendirdi sonra da oğlu "Orhan bey" ile. "Şiirlerle Menkıbeler" kitap haline getirildi: Tel: 0212 432 77 94

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" / "Bac" dediğin nedir ki?

"Osmân Gâzi", güçlenip kuvvetlendi begâyet. Bir gün istiklâlini îlân etti nihâyet. İlk Karacahisar'da hutbeler, o aralık, "Osmân Gâzi" adına okunur oldu artık. Oğlu Orhan Gâzi'yle, Gündüz ve Aykut Alp'ler, Gazâya çıkarlardı yiğitlerle berâber. Ordaki insanlara, Allahın birliğini, Anlatıp, yaparlardı teblîğ vazîfesini. Nihâyet Moğolların zulüm ve fesâdından, Kaçan Anadolu'nun ahâlisi, o zaman, Gelip "Osmân Gâzi"den yurt talep eylediler. Gösterdiği yerlere gelerek yerleştiler. Nihâyet çarşı pazar başladı kurulmaya. Alıp satan insanlar, akın etti buraya. O günlerde, Germiyan vilâyetinden bir zât, Gelip, Osmân Gâzi'nin yanına girdi bizzât. Şöyle arz eyledi ki: (Beyim, fîlân pazarın, Bac'ına ben tâlibim, lütfedip bana satın.) Osmân Bey, "Bac" sözünü ilk defâ duyuyordu. O kimseye dönerek, (Bu ne ki?) diye sordu. O dahî cevâbında dedi ki: (Pazarlara, Yük getiren herkesten alınır biraz para.) Osmân Gâzi dedi ki: (Bu adamlardan, senin, Alacağın mı var ki, akçe talep edersin?) Dedi: (Bu, öncelerden süre gelen âdettir. Ve her bir vilâyette yapılagelmektedir. Pazara yük getiren herkesten, yük başına, Akçe alınmaktadır Pâdişah'ın adına.) Adamın sözlerine hiddetlendi Osmân Bey. Çünkü o güne kadar duymamıştı böyle şey. Üstelik bunu ne bir kitapta okumuştu, Ne de, bir âlim zâtın sohbetinde duymuştu. Sordu ki, sertçe bakıp suratına adamın: (Bu bac, buyruğu mudur Allahü teâlânın? Veya Resûlullahın emr-i şerîfi midir? Yoksa pâdişahların uydurduğu şey midir? Yürü git buralardan, görünme hem gözüme. Yoksa, sana bir ceza veririm, ona göre. Kendi alın teriyle mal kazanmış kimsenin, Bana ne borcu var ki, havadan akçe versin?) Bir dostu arz etti ki: (Doğru dersiniz, evet. Velâkin pazarları bekleyenler var elbet. İşte bu insanların hizmetine karşılık, Bir şey verilmesine rızâ gösterin artık.) Ona dönüp dedi ki: (Mâdemki böyle dersin. Bir yükü satan kimse, iki akçe ödesin. Lâkin satamayandan, alınmasın hiç akçe.) İlk defâ "Bac kanunu" düzenlendi böylece.

.Çaresiz Bizans!..

Yalnız dörtyüz çadırı olan bir tek aşîret, Günden güne güçlenip, buldu çok güç ve kuvvet. Sonra Osmân Gâzi'nin adına izâfeten, "Osmânlı devleti"ni kurdular çok geçmeden. Osmân Gâzi, bir yandan kuruyorken teşkîlât, Yapardı bir yandan da hem fütûhât ve cihat. İnsanlara, Allahın var ve bir olduğunu, Ve Resûl-i ekremin güzel, temiz yolunu, Bildirmek maksadıyla, gayret etti durmadan. Bu yolda savaşmaktan geri durmadı bir an. Osmânlı devletinin meydana getirdiği, Tehlikeyi, Bizans da anladı gâyet iyi. Ve ikibin kişilik bir orduyu, çabucak, Osmân bey üzerine gönderdiyse de, ancak, Osmân Bey, tekfurları uğrattı hezîmete. Devam etti sonra da cihat ile hizmete. "Köprühisar" kalesi alındı çok geçmeden. "Marmaracık" kalesi fetholundu peşinden. Bizans tekfurlarının müttefik kuvvetini, "Dinboz"da mağlub edip, pes ettirdi hepsini. "Kestel, Kale, Ulubat" kaleleri de hemen, Osmânlının eline geçmişti çok geçmeden. Osmânlı'nın, peş peşe zaferler kazanması, Bir yeis ve telâşa düşürmüştü Bizans'ı. Çünkü artık onlara güç yetiremiyordu. Akıncılar dört yanda fütûhât yapıyordu. "İznik" kuşatılarak, geçildi "Yalova"ya. "İmralı" fetholunup, çıkıldı hem "Ada"ya. İmralı adasının fethiyle, Osmânlılar, Artık deniz üssüne sâhip olmuş oldular. Bizans'ın "Bursa" ile olan irtibâtı da, Tam kontrol altına alındı bu arada. İznik civarındaki "Koçhisar" fethedildi. Hem "Rodos" adasına sefer tertip edildi. Bizans'ın zulmünden ve ağır vergilerinden, Kumandanları bile bıkmışlar idi hepten. Bunlar, Osmân Gâzi'nin âdil idâresine, Sığınıp, bakarlardı kurtulma çâresine. Meselâ Harmankaya tekfuru "Köse Mihâl", Gelip Osmân Gâzi'ye içini döktü derhâl. El öpüp, tevâzûyla arz eyledi ki: (Hânım! Bana islâmı öğret, müslüman olacağım. Zîra rüyâda gördüm hazreti Peygamberi. Bana, îmân etmemi buyurdu kendileri.) Anlattı Osmân Gâzi islâmı Mihâl Bey'e. Hazırdı Köse Mihâl artık îmân etmeye. Hemen aşk ve şevk ile söyledi "Şehâdet"i. Kazandı böylelikle ebedî saâdeti

.Oğluna nasihati

Osmân Bey hayattayken, oğlu "Orhan Gâzi"yle, Kumandanlar, gazâya devam etti hâliyle. Böylece "Akyazı" ve "Ayanköy" kazanıldı. Sonra "Karamürsel" ve "Orhaneli" alındı. Ve lâkin Osmân Gâzi, vefât etmeden önce, Şu "Bursa"nın fethini istiyordu gönlünce. Kendisi teşebbüste bulunmuş idi, fakat, Gerçekleşememişti henüz kesin fütûhât. Binüçyüz yirmialtı yılında, oğlu "Orhan", Babasının gönlünü eyledi şâd-ü handân. Yâni "Bursa"yı alıp, Osmânlı'ya katarak, Onu ve mü'minleri sevince eyledi gark. Gâzilerin yaptığı sürekli akınlarda, Alındı en nihâyet "Bolu" ve "Kandıra" da. Osmân Gâzi, en lâyık, en muktediri diye, Devlet idâresini bıraktı "Orhan Bey"e. Kendi, artık Söğüt'te ikâmet ediyordu. Altmışaltı yaşına gelmiş bulunuyordu. O yıl, oğlu "Orhan Bey", geldi ziyâretine, Şöyle bir nasîhatte bulundu kendisine: (Oğlum, herşeyden önce, "din işi"ni al ele. Gevşekliğe uğratma "din işleri"ni hele. Çünkü farzlar, hakkıyla îfâ edilirse hep, Olur din ve devletin güçlenmesine sebep. Kim ki sâhip değilse eğer "din gayreti"ne, Hiç devlet işlerini verme böylelerine. Zîra Yaradan'ından korkmazsa biri şâyet, Yarattıklarından da hiç çekinmez o elbet. Zulümden, bid'atten ve dîne aykırı olan, Her şeyden, son derece uzak dur oğlum, aman! Seni, zulme, bid'ate var ise teşvik eden, Uzaklaştır onları devlet idâresinden. Bu davranışlarıyla, bil ki böyle kimseler, Seni, tam yıkılışa sürüklemek isterler. "Allah rızâsı" için devlete hizmet eden, Ömrünü, din ve devlet hizmetinde tüketen, Sâdık, emîn, vefâlı devlet adamlarını, Gözetip, al onların hayır duâlarını. Onların vefâtından sonra da yine ama, Aile efrâdını koru kolla dâimâ. Teb'andan hiç kimsenin, dokunma servetine. Ver hemen haklarını, kimse sâhiplerine. Hem lâyık olanlara, eyle ikrâm ve ihsân. Ailelerini de, gör ve gözet her zaman. Özellikle devletin hem rûhu gibi olan, Hem en büyük desteği, dayanağı bulunan, "Asker tâifesi"ni güzelce idâre et. Onların râhatını temin et, sağla elbet.)

.Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh" Miras bırakmadı

"Osmân Gâzi", cihânın en büyük devletini, Kurdu ve o devlete verdi kendi ismini. Babasının yerine geçtiği zamanlarda, Bulunurdu sâdece "yirmiüç" yaşlarında. Velâkin bir liderde bulunması gereken, Bütün meziyyetlere sâhip idi gerçekten. Bir defâ, fevkalâde cesur ve mert biriydi. Büyük hamle, teşebbüs gücüne sâhip idi. Kime, hangi zamanda, ne tarzda bir hareket, Etmek gerektiğini, biliyordu o elbet. Her zaman soğukkanlı, metin ve sabırlıydı. Hele "İslâmiyyet"e, bir aşk ile bağlıydı. Gâyet mütevâzıydı o, şahsî hayâtında. İhtiras sâhibiydi ama "Hizmet" bâbında. Ahlâkı, cömertliği ve hayırseverliği, Dillere destan idi hem de huy güzelliği. Aslâ değer vermezdi dünyâ mâl-ü mülküne. Bir şey biriktirmezdi bir günden, öbür güne. Öldüğünde, geriye, dünyâ malı olarak, "At"ı ve "kılıc"ıyla, "kaftan"ı kaldı ancak. Zaferlerde aldığı ganîmeti de zâten, Hep hayır işlerine sarfederdi tamâmen. "Osmân Bey", insanları sevk-i idârede de, Mahâreti çok olan bir yiğitti elbette. Lâkin bu otorite, cebre dayanmıyordu. Karşılıklı sevgi ve saygıdan oluyordu. Hepsi de çok değerli birer kumandan olan, Silâh arkadaşları var idi ki o zaman, Onun emri altında, seve seve, istekle, Koştular bir gazâdan diğerine şevk ile. O, fizîkî yönden de mükemmel bir insandı. Karayağız bir yiğit, güçlü bir kumandandı. Kılıç kullanmakta ve ata binmekte dahî, Yok idi o devirde bir eşi ve emsâli. Kolları, normalden de uzun idi aslında. Dizlerinin altına sarkardı saldığında. Ertuğrul Bey, Konya'ya giderek zaman zaman, "Celâleddîn Rûmî"yle görüşüyordu bâzan. Yine bir gidişinde, oğlu küçük "Osmân"ı, Götürüp, ricâ etti bir hayır duâsını. O sıra, Selçuklu'nun başında olan Sultân, Başka bir velî zâta bağlanmıştı o zaman. Bunu duyan Mevlânâ, "Osmân Bey"e dönerek, Buyurdu ki, onu ve Sultân'ı kastederek. (O sultân, kendisine bir baba buldu ise, Biz de bir oğul bulduk çok şükür kendimize.) Sonra, küçük Osmân'ın tutarak ellerinden, Çok hayır duâlarda bulundu ona hemen.

.Rumeli'nin fethi...

Orhan Gâzi'nin oğlu, yiğit "Süleymân Paşa", Başladı Rumeli'de fütûhât ve savaşa. Yaptığı akınlarla, bölgeyi hemen hemen, Osmânlı toprağına katıverdi tamâmen. Marmara kıyıları, tâ "Tekirdağ"a kadar, Alınınca, Bizans'ı bir telâş sardı tekrar. Osmânlı'yı bölgeden çıkarmak gâyesiyle, Görüşme talep etti kayser, Orhan Gâzi'yle. Orhan Gâzi, cevâben gönderdi ki bir haber: (Aldığım topraklardan çekilmemizi eğer, İstiyorsa, bilsin ki, mümkün değil bu aslâ. Görüşmemize dahî lüzum yok bu hususta.) Balkan devletleriyle o dahî bir ittifak, Aradıysa da, lâkin olamadı muvaffak. Binüçyüz ellibeşte, tahttan da indi hattâ. Yerine, "Yuannis" nâm birisi geçti tahta. Yeni kral, çok iyi biliyordu ki, elbet, Türkler, Gelibolu'da, kurdu tam hâkimiyet. Buna karşı koymak da hiç mümkün değil diye, Çalıştı Orhan Bey'le hep iyi geçinmeye. "Orhan Bey"se, durmuyor, fetihler yapıyordu. Bölgedeki nüfûzu, gün be gün artıyordu. Oğlu Süleymân Paşa, Trakya'ya geçerek, Fethetti oradaki şehirleri tek be tek. "Malkara"yı, "Keşan"ı, sonra aldı "Çorlu"yu. Fethetti neredeyse bütün "Gelibolu"yu. Aldığı bu yerlere, sonra Anadolu'dan, Türk-islâm nüfûsunu getirtip etti iskân. Ordaki Hıristiyan yerli ahâliye de, Bulundu fevkalâde iyi muâmelede. Din ve mezheblerinde verilip bir serbestî, Sağlandı cümlesinin mal ve can emniyeti. Geldi bir sulh ve sükûn o Hıristiyan halka. Kavuştular böylece bir huzur ve râhata. Orhan Gâzi'nin oğlu "Süleymân Paşa", yine, Devam ediyordu ki işbu fetihlerine, Binüçyüz ellidokuz senesinin başında, Ayrıldı bu dünyâdan henüz "kırk üç" yaşında. O vefât ettiyse de bu genç yaşında, fakat, Durmadı bir an bile Rumeli'de fütûhât. Kardeşi "Gâzi Murat Bey" geçerek yerine, O devam etti artık fetih hizmetlerine. Oğlu Süleymân Paşa, ayrılınca dünyâdan, Orhan Gâzi, fazlaca mükedder oldu bundan. Ve hattâ hastalanıp, yatağa düştü artık. Ve binüçyüz altmışta şiddetlendi hastalık. Seksenbir yaşlarında bulunuyordu o an. Vefât edip o dahî ayrıldı bu dünyâdan.

.Mümtaz bir şahsiyetti... Orhan Gâzi "rahmetullahi aleyh"

"Orhan Bey", halim selim bir huya sâhip idi. Ayrıca son derece merhamet sâhibiydi. Sinirlenip kızmazdı olur olmaz şeylere. Kızsa, belli etmezdi etrâfındakilere. Asker ve teb'asını sever ve korurdu pek. Ehemmiyet vermişti buna ölünceye dek. Meselâ savaşlarda zâyiât durumuna, Bakıp karar verirdi nasıl yapacağına. Can ve mal zâyiâtı çok olacaksa eğer, Kuşatma müddetini uzatırdı bu sefer. Her kim olursa olsun, âdil davranırdı hep. Kayırmazdı kimseyi din ve ırkından sebep. Bundan dolayıdır ki, Hıristiyan olan halk, Bu güzel ahlâkını görüp, hayran kalarak, Kendi soy ve dîninden olanların yerine, Onun idâresini seçiyorlardı yine. İyi teşkîlâtçıydı, hem cesur bir kumandan. İlme ve âlimlere saygılıydı her zaman. Onların sohbetine katılır ve dinlerdi. İşlerini, onlarla istişâre ederdi. Pek çok yerler fethedip, kattı topraklarına. Sınırlar genişleyip, çıktı altı katına. İlk Osmânlı akçesi, yine onun devrinde, Gümüşten kestirildi Bursa vilâyetinde. Bir yüzde "Kelime-i şehâdet" yazdırmıştı. Öbür yüzünde ise ismini kazdırmıştı. Yine onun devrinde fethedilen beldeler, Sosyal tesisler ile süslendi birer birer. "İznik"i aldığında, ilk iş olarak yine, Çevirdi manastırı, islâm medresesine. Bir "Aş evi" yaptırıp, fakirlere o saat, Geçip yemek dağıttı eliyle kendi bizzât. Müslim ve gayri müslim, aç ve açıkta olan, Bir kimse, o devirde olmadı hiçbir zaman. Yapıldı Bursa'da da çok târihî eserler. Câmi, hamam, imâret, yol köprü ve çeşmeler. Hem hanımı "Nilüfer Hâtun" da yine bizzât, Yaptı birçok yerlerde çok hayır ve hasenât. İznik medresesinin başına, Orhan Gâzi, Getirdi âlimlerden "Dâvud-i Kayserî"yi. İlim ehli zevâta gösterip çok ihtimam, Bu kıymetli zâtlardan istifâde etti tam. "Geyikli Baba" ile "Derviş Murat" adında, İki zât meşhur idi Orhan Bey zamanında. Vaktâ ki Orhan Gâzi eyledi Hakk'a vuslat, Üç oğlu hayattaydı, "İbrahim, Halil, Murat". "Süleymân Paşa" ile "Kasım", daha evvelden, Vefât etmişler idi kendi hayatta iken.

.Vasiyeti... Orhan Gâzi "rahmetullahi aleyh"

Vaktâ ki "Orhan Bey"in vefâtı yakın oldu, Evlâdına, şöyle bir vasıyyette bulundu: (Oğul, saltanatına mağrur olma sakın ha! Hazreti Süleymân'a kalmamıştır bu dünyâ. Bu dünyâ saltanatı fânîdir, çabuk geçer. Lâkin büyük fırsattır, çalışmak îcâb eder. Allah için, hak yolda gayret ve hizmet etmek, Ve Resûl-i zîşânın şefâatine ermek, Kavuşabilmek için bunlara ey evlâdım! Bu fırsatı, çok iyi değerlendirmek lâzım. "Âhiret" ölçüsüyle bakarsan bu dünyâya, Görürsün ki bir "Hiç"ten ibârettir bu güyâ. Yine göreceksin ki, bu fânî dünyâ için, Değmez, âhiretini vermesi bir kişinin. Oğul, bu "Rumeli"nin, sen tamamla fethini. Ve hazır hâle getir hem "Kostantiniyye"yi. Civar Türk beyleriyle çıkarma bir mes'ele. Ahâli her ne kadar bizi isteseler de, Onların başlarında şu an bulunan beyler, İşbu beyliklerinden vazgeçmek istemezler. Ama sabret, sonunda, "olmuş meyveler" gibi, Yine senin avcuna düşer onlar tâbii. Bir gâile çıkmazsa Anadolu'da evlât, Sen, Rumeli işini halledersin çok râhat. İşte Anadolu'nun bu sessizliği var ya, Bunu muhâfaza et, dikkat et bozmamaya. Bil ki babam, "Söğüt" ve "Domaniç"ten ibâret, O bir avuç toprağı, beylik yaptı nihâyet. Biz, Allahın izniyle bu beyliği, hanlığa, Çevirip, ikmâl ettik çok şükür sultânlığa. Sen, daha büyüğünü yapacaksın inşallah. Sana, fütûhâtında yardımcı olsun Allah. Osmânlı'ya, bu kadar az toprak kâfi gelmez. İki kıt'a üstünde hükmetmek, ona yetmez. Zîra bizim dâvâmız, pek büyük, çok yüksektir. Bu, Allahın ismini dâimâ yüceltmektir. Yâni öyle kutsal ve yücedir ki bu dâvâ, Sığmaz tabîatıyla iki küçük kıt'aya. "Selçuklu"nun vârisi biz olduğumuz gibi, "Roma"nın vârisi de biziz gâyet tabii. Oğul, Kur'ân hükmüne, eyle kesin riâyet. Adâletle hükmeyle, gâzileri gör, gözet. Dîne hizmet edene, hizmet eyle sen dahî. Fakirleri doyur ve cezâlandır zâlimi. Adâletin kötüsü, geç tecellî edendir. Buna, "Adâlet" değil, aslında "Zulüm" denir. Sen yolun başındasın, bizse geldik sonuna. Allah, saltanatını mübârek kılsın sana.


.Bölüşecek nemiz var?" Osmân Gâzi "rahmetullahi aleyh"

Osmânlı devletinin bânîsi Osmân Bey'in, Var idi ki en büyük evlâdı "Alâaddîn", Büyük olduğu için, "Ağabey" mânâsına, "Baş ağa Paşa" nâmı verilmiş idi ona. O da, Edebâli'nin terbiyesi altında, Büyüyüp cihad etti babasının yanında. Akıllı, tedbîrli ve adâletli biriydi. Dînî konularda da mâlumât sâhibiydi. Orhan Bey, Osmânlı'ya bey olur olmaz, önce, Onu vezir yapmıştı kendisine hemence. Vaktâ ki Osmân Gâzi eylediğinde vefât, Geldiler bir araya Orhan Gâzi ve bu zât. Tâziye eylediler önce birbirlerini. Görüştüler sonra da "Mîras" mes'elesini. Yâni babalarının vefâtıyla, geriye, Baktılar, dünyâlıktan ne mîras kaldı? diye. Gördüler, fethedilmiş ülkeler ve şehirler. Dışında, mevcut değil pek dünyâlık bir şeyler. Çünkü o, bu dünyâya vermemişti hiç kıymet. Ömrü, Allah yolunda cihatla geçmişti hep. Savaşlarda aldığı ganîmet malını da, Fakir ve fukarâya dağıtırdı ânında. Velhâsıl Osmân Gâzi, koca pâdişah iken, Geriye, bir dünyâlık bırakmadı ölürken. Bir "elbise", bir "çizme", bir "tuzluk", bir "kaşıklık". Bir kaç "at"la bir kaç da "koyun" vardı dünyâlık. Bu durumda Orhan Bey, kardeşine baktı ve, Suâl etti: (Ağabey, sen ne diyorsun?) diye. Alâaddîn Paşa da, Orhan Bey'e cevâben, Dedi: (Senin hakkındır bu ülke hakîkaten. Bir pâdişah gerektir buna çoban olarak. Ki, devlet işlerini görüp, olsun muvaffak. Bunu yapmak için de, bâzı şeyler gerekir. Bunlar da, babamızdan kalan bu nesnelerdir. Şu halde bölüşecek nemiz var ki kardeşim, Onları, aramızda pay edip bölüşelim?) Orhan Gâzi, cevâben şöyle dedi o zaman: (Ağabey, bu ülkede, öyleyse sen ol çoban.) Arz etti ki: (Kardeşim, bu, münâsip değildir. Babamızın duâ ve himmeti seninledir. Hayattayken askeri, verdi senin emrine. Şimdi bu çobanlık da, yakışır sana yine.) Onlar, birbirlerine bunları söylediler. Devrin büyükleri de bunu uygun gördüler. Orhan Bey, son olarak dedi ki: (Öyle ise, Sen benim vezîrim ol, bu, kuvvet verir bize.) O günden îtibâren böylece Alâaddîn, Baş yardımcısı oldu kardeşi Orhan Bey'in.

."Gayemiz bütün insanlığa hizmettir" Orhan Gâzi "rahmetullahi aleyh"

O "Süleymân Paşa" ki, Orhan Bey'in oğludur. Rumeli'yi fetheden yiğit şehzâde, odur. Onun fütûhâtının hep sürmesi ard arda, Görülmedik bir tesir bıraktı Avrupa'da. Macar, Eflak, Sırp, Bulgar, hattâ diğer krallar, Telâşlanıp, büyük bir korkuya kapıldılar. Gidip dert yandılar ki, hep Bizans kayserine: (Geçiyor Rum ülkesi Osmânlı'nın eline. Buralarda güçleri, gün be gün artmaktadır. Yapılacak tek iş var, o da tedbîr almaktır. Gevşek davranılırsa az daha bunda eğer, Osmânlı, buraları fetheder birer birer.) Avrupa devletleri, bu haber üzerine, Hücûma hazırlandı Osmânlılar üstüne. Şanlı yiğit şehzâde "Süleymân Paşa" dahî, Alır almaz düşmanın saldırı haberini, Emrinde cihad eden gâzilerine, hemen, Şöyle bir vasiyyette bulundu pek âcilen: (Karındaşlar, bilin ki, bu fevkalâde işler, Yapılan akıl almaz fetih ve girişimler,0 Muhakkak ki Allahın yardım ve nusretidir. Resûl-i zîşânın da imdad eylemesidir. Yoksa, bu az zamanda, bu kadar az kuvvetle, Bu kadar fütûhâtı yapamazdık elbette. Tek gâyemiz, Allahın ismini yüceltmektir. Ve Onun kullarına iyi hizmet vermektir. Bu hayat, emânet bir elbisedir giyilen. Akıllılar, bununla ar eder övünmekten. Hepimizin nefesi, belli ve sayılıdır. Bu hayâtın sonunda, mutlak bir "Ölüm" vardır. Ve o ölüm, hazırdır yanımızda her zaman. Hazret-i Azrâil de ensemizdedir her an. Ben ölürsem, cihattan, hiç yüz çevirmeyiniz. Kâfirlerin önünden kaçıp da gitmeyiniz. Allahın yardımından ümîdi kesmiş olmak, Apaçık akılsızlık eseridir muhakkak. Kâfirlerle savaşta, korkaklık göstermek de, Çok büyük bir vebâl ve kusur olur elbette. Dindarlığın gereği, Allaha güvenerek, Kılıcını, düşmana vurmaktır ölene dek. Rabbimizin desteği bizimle olduğunda, Küffârın âkıbeti felâkettir sonunda. Safları düzenlemek ve düşmanla savaşmak, Benim varlığıma da bağlı değil muhakkak. Allahü teâlânın yardım ve nusretine, Ve Onun Resûlü'nün rûhaniyetlerine, Güvenerek, düşmanın üzerine gidiniz. Ve bu yolda ölmeyi, büyük nîmet biliniz.)

.Geyikli Baba Orhan Gâzi "rahmetullahi aleyh"

Bir gâzi derviş vardı Orhan Gâzi devrinde, "Geyikli Baba" diye meşhurdu halk içinde. İslâmı yaymak için geldi Azerbeycan'dan. Osmânlı'ya katılıp, cihad etti pek candan. Bursa'nın fethinde de, bir geyik üzerinde, Savaştı arslan gibi ordunun en önünde. Kerâmetleri dahî pek çok görüldüğünden, "Geyikli Baba" diye meşhur oldu o günden. Yine Bursa fethinde, başka dervişler dahî, Vardı ki, çok severdi bunları Orhan Gâzi. Saraya dâvet etti hepsini o zâtların. İstedi gelmesini hem "Geyikli Baba"nın. Dedi: (O dervişi de, ediniz gidip dâvet. Eğer teşrif ederse, seviniriz be gâyet.) "Geyikli Baba" ise, Uludağ'da bulunan, Dergâhında, yalnızca yaşıyordu o zaman. Yanına gelenlere nasîhat ediyordu. Pek lüzum etmedikçe, Bursa'ya inmiyordu. Orhan Bey'in emriyle yola çıkan memurlar, Onu, Uludağ'daki dergâhında buldular. Dediler ki: (Efendim, Sultân Orhan Gâzi Hân, Sizleri sarayına dâvet ediyor şu an. Diyor ki, "Yanımıza gelmezse eğer o zât, Ben varıp, ellerinden öpeyim onun bizzât".) Lâkin o, istemedi gitmeyi hiç o anda. Buyurdu ki: (Gelmesin bana sakın Orhan da. Bilirsiniz, dervişler olurlar ehl-i hikmet. Vakti gelir, biz ona gideriz bir gün elbet.) Dediler ki: (Efendim, mâdem ki gelmezsiniz, Bâri Orhan Gâzi'ye bol bol duâ ediniz.) Buyurdu ki: (Biz ona duâcıyız her zaman. Hattâ çıkarmıyoruz onu hiç yâdımızdan. Onun islâmiyyete hizmeti sebebiyle, Sevgisi, kalbimizde taht kurmuştur hâliyle.) Zaman sonra bu derviş, dergâhın bahçesinden, Bir "Çınar dalı" kesip, Bursa'ya indi hemen. Doğruca Pâdişah'ın avlusuna geçti ve, Getirdiği o dalı, dikiyorken bahçeye. Bunu, Orhan Gâzi'ye koşup haber verdiler. (Bir derviş, iç avluya ağaç diker) dediler. Sultân dışarı çıkıp, tanıdı kendisini. Ve yanına giderek öpüverdi elini. Geyikli Baba dahî buyurdu ki açıkça: (Bizim bu hâtıramız bu bahçede kaldıkça, Dervişlerin duâsı, hep seninle olacak. Neslin, bu ağaç gibi kuvvetli kök salacak. Dalları, uzaklara varıp erişecektir. Evlâtların, islâma çok hizmet edecektir.)

.Sırpsındığı Zaferi Murat Hüdâvendigâr "rahmetullahi aleyh"

Osmânlı devletinde, Haçlılar bir ittifak, Yapınca, "Sultân Murat" bunu haber alarak, Alınacak lüzumlu tedbîrler meyanında, "Yeniçeri ocağı" kurdu tam zamanında. Savaşlarda alınan gayri müslim çocuklar, Türk-islâm ahlâkıyla yetiştiriliyorlar, Ve alınıyorlardı bu ocağa nihâyet. Bu ocak, uzun yıllar orduya etti hizmet. Sultân Murat devrinde, bir yer fethedilince, Araştırılıyordu halkın hâli hemence. Aç ve açıkta olan insanlar varsa eğer, Râhatlatılıyordu acele o kimseler. Müslim ve gayri müslim, hiç fark gözetmeksizin, Sıkıntısı ne ise, bitiyordu hepsinin. Osmânlı'nın bu güzel meziyyet ve ahlâkı, Hayran bırakıyordu kendisine bu halkı. Hıristiyan teba da memnundu Osmânlı'dan. Hattâ çoğu, bu yüzden oluyordu müslüman. Osmânlı aleyhine kurulan o ittifak, İşte bu yüzdendir ki, olamadı muvaffak. Bu hâli müşâhede edince müttefikler, Osmânlı'yla anlaşma cihetine gittiler. "Filibe"nin fethiyle dönüldü yine başa. Avrupa devletleri kapıldı bir telâşa. Dediler: (Durdurmazsak bu ilerleyişini, Osmânlı, bitirecek hepimizin işini.) Ve bir haçlı ordusu, âcil tertib ettiler. Osmânlı hudûduna saldırıya geçtiler. Edirne Beylerbeyi Lala Şâhin Paşa da, Haber alıp bildirdi bu işi Pâdişaha. Sonra onbin kişilik bir ordu hazır edip, Gönderdi "Hacı İlbey" kumandasına verip. Düşman, Meriç'i geçip, gördüler ki hayretle, Pek karşılaşmıyorlar hiçbir mukavemetle. "Osmânlı bizden korktu" zannına kapıldılar. Bu sevinçle, çılgınca eğlenceye daldılar. Ve lâkin Hacı İlbey, vâkıftı hallerine. Bilerek göz yumardı işbu gafletlerine. Bekledi, sarhoş olup, sızmalarını hemen. Ve bir "gece baskını" düzenledi âniden. Neye uğradığını anlamıyan Haçlılar, Can derdiyle, şaşkınca kaçmaya çalıştılar. Ve lâkin Osmânlı'nın kılıcını yiyince, "Türk"ün kim olduğunu anladılar iyice. Düşman ölüleriyle bir anda doldu meydan. Birçoğu da Meriç'te boğuldular o zaman. Bu zafer, "Sırpsındığı" ismiyle kaydedilir. Bu, haçlı ordusuna vurulan ilk darbedir.

.Osmanlı Akıncıları Murat Hüdâvendigâr "rahmetullahi aleyh"

"Sultân Murat", başşehri, lüzûmuna binâen, Bursa'dan "Edirne"ye naklettirmişti hemen. Burada da mescitler, câmiler, medreseler, Yapıldı kültürel ve sosyal müesseseler. Sonra Anadolu'dan, hâlis, temiz müslüman, Aileler, burada ettirildi hep iskân. Hem de Sultân Murâd'ın başlattığı bu cihat, Devam etti hız ile, yapıldı çok fütûhât. "Kırklareli" alındı, bir ismi Kırkkilise. Sonra da "Tirebolu, Aydos, Burgaz" ve "Vize". Kara Timurtaş Paşa, hem Bizans'ın elinden, Kopardı "Kızılağaç Yenicesi"ni hemen. Sonra Bulgaristan'a tertip edip bir sefer, "Yanbolu" ve "İslimye" fethedildi bu sefer. Bulgaristan kralı, Osmânlı karşısında, Duramayacağını anladı en sonunda. İsteyip Pâdişah'la bir anlaşma yapmayı, Ona vermek istedi kızkardeşi "Marya"yı. Ve lâkin o vakitler, Bizans'ın ısrariyle, Anlaşmaktan vazgeçip, birleşti Sırplar ile. Ve lâkin bir savaşta, Bulgarlarla Sırplılar, Büyük bir hezîmetle mağlub olup çıktılar. İki kraldan biri Meriç'te boğulurken, Öldürüldü diğeri tam kaçıp kurtulurken. Balkan mukâvemeti böylece kırılarak, Makedonya kapısı açıldı tam olarak. Binüçyüz yetmişiki yılında akıncılar, Fırtına gibi esip çok yerleri aldılar. "Arnavutluk, Dalmaçya", daha sonra "Sırbistan". Hattâ Adriyatik'e dayandılar o zaman. Taselya geçilerek, indiler sonra yine, Yunanistan'a bağlı Atik havâlisine. "İskeçe, Serez, Zihne, Makedonya" ve "Vardar", Tâ "Köstendil"e kadar fethedildi buralar. Sırbistan hükümdârı Lazar Grebliyanviç, Bu fütûhâtı görüp, morali kalmadı hiç. Derhâl Sultan Murat'la anlaşmak istedi ve, Râzı oldu vergi ve hattâ asker vermeye. Bizans, Bulgar ve Sırplar, Sultân'a birer birer, Tâbiiyyetlerini hürmetle arz ettiler. Murat Hüdâvendigâr, şehzâde "Bâyezid"i, Yine o senelerde evlendirmek istedi. Germiyan beylerinden birinin kızı ile, Evlendirdi onları muhteşem bir düğünle. Babası Süleymân Şâh, kızına çeyiz diye, "Emet, Simav, Tavşanlı", verdi "Kütahya"yı ve, Altın karşılığında, "Alaşehir" ve "Yalvaç", Alındı "Seydişehir, Beyşehir, Karaağaç."

.Söyleyin ey gaziler!" Murat Hüdâvendigâr "rahmetullahi aleyh"

Yıl binüçyüz seksende, emretti "Sultân Murat", Başladı ikinci kez Balkanlarda fütûhat. "Kara Timurtaş Paşa", bu emir gereğince, Derhâl sefere çıktı ordusuyla hemence. "İştip"i, "Manastır"ı, "Pirlepe"yi alarak, Sonra "Bosna-Hersek"e vardı hızlı olarak. Bir âni hücum ile "Ohri" de ele geçti. Osmânlı, "Arnavutluk" hudûduna yerleşti. Osmânlı akıncısı, "İnce Balaban" bey de, Bulgaristan'a bağlı "Sofya"yı aldı hem de. Ordunun Rumeli'de bulunduğundan beri, Bundan istifâdeyi isterdi birileri. Meselâ Karamanlı Sultân'ı Alâaddîn, Dâmâdı oluyordu hem de Sultân Murâd'ın, Osmânlı hudûduna taarruz eyleyerek, Zaptetti "Beyşehir" ve havâlisini tek tek. Durumu Edirne'de öğrenen Sultân Murat, Etrâfındakilere şöyle dedi o saat: (Şu zâlimin yaptığı işe bakın siz hele! Ben ki, Allah yolunda ve islâm gayretiyle, Bir aylık mesâfede, küffâr arasındayım. Ve onlarla dişe diş cihat ve gazâdayım. O, gidip yağmalıyor bir müslüman bilâdı. Hâlbuki kendisi de bir müslüman evlâdı. Söyleyin ey gâziler, son verip bu gazâma, Nasıl kılıç çekeyim gidih ehl-i islâma?) Ve lâkin ehl-i islâm kırılacak da olsa, Onun cezâsını da vermeliydi bilhassa. Zîra onun yaptığı, hâinlikti düpedüz. Kâfirin ekmeğine yağ sürmekti şüphesiz. Hem hâinin cezâsı verilecekti, hem de, Gözdağı olacaktı bu, diğer beylere de. "Sultân Murat", acele ayrılıp Edirne'den, Kışı geçirmek için Bursa'ya geldi hemen. Geçti bahar olunca ordusunun önüne, Ve Karamanoğlu'nun, yürüdü üzerine. Alâaddîn, büyük bir hezîmete uğrayıp, Konya'nın kalesine sığında derhâl kaçıp. "Sultân Murat", kaleyi muhâsara edince, Alâaddîn, müşkil bir hâle düştü iyice. Pâdişah kızı olan zevcesini, mecbûren, Şefâatçi gönderip, sulh talep etti hemen. Bilâhare Osmânlı ordugâhına varıp, Af diledi, Sultân'ın ellerine kapanıp. Ve kayınpederine gösterip saygı, hürmet, Ellerini öpünce, affoldu en nihâyet. Nâçar teslim olunca Karamanoğulları, Arttı "Sultân Murâd"ın nüfûz ve îtibârı.

.Balkan harekâtı... Murat Hüdâvendigâr "rahmetullahi aleyh"

Rumeli'de olunca Osmânlı orduları, Nasıl fırsat bildiyse Karamanoğulları, Ordu, Anadolu'da olunca da bu sefer, Fırsat bildi Balkanlı krallarla prensler. Osmânlı aleyhine bir ittifak kurarak, Taarruz plânları yaptılar ilk olarak. Sultân Murat, vezîri "Çandarlı Ali Paşa", Emrinde, ordusunu irsal etti savaşa. Osmânlı orduları, Balkanlara daldılar. "Provadi, Şumnu" ve "Tırnova"yı aldılar. Ali Paşa, Sivas'a devam edip peşinden, Zabtetti "Niğbolu"yla "Silistre"yi de hemen. Murat Hüdâvendigâr, sonra harp dîvanını, Toplayıp, aldı hemen bir sefer kararını. Hedef tâyin ederek "Priştine"yi önce, Balkan harekâtına başladılar böylece. Yollarda yerli halkın mal ve canına, aslâ, Hiçbir zarar vermeden vardılar "Kosova"ya. Bir yağma ve tahrîbât olmayınca velhâsıl, O halkta, Osmânlı'ya, hayranlık oldu hâsıl. Osmânlı orduları Kosova'ya girerken, Haçlı kuvvetlerini gördüler tâ ilerden. Sırp Kralı Lazar'ın elçisi, biraz sonra, Osmânlı'ya yaklaştı ve alındı huzûra. Konuşmaya başlayıp o kralın ağzından, Dedi ki: (Savaşmaya, ben hazırım her zaman. Üç aydır bekliyorum, gelmedi üstümüze. Belli ki korkusundan yaklaşamıyor bize. Er ise, üstümüze varsın da vuruşalım. Yoksa o hazır olsun, ben üstüne varayım.) Elçi, böyle pervâsız konuşunca, o zaman, Birden gadaba geldi "Gâzi Sultân Murat Hân". Dedi: (Bu mel'un herif, böyle ne zırvalıyor? O, hiç islâm kılıcı görmemişe benziyor. Böyle boş lâflar edip durur fesübhânallah! Ona, Türk erliğini gösteririm inşallah.) "Osmânlı'da, elçiye zeval olmaz" diyerek, Bu edebsizliğine elçi devam ederek, Dedi: (Sizden sayıca fazladır askerimiz. Üstelik de bin Türk'e, denk gelir bir erimiz.) Gâzi Hünkâr, bu söze daha gadaplanarak, Kükredi: (Bre mel'un, bre uğursuz alçak! Sizinle olsa bile askeri tüm cihânın, Yardım ve inâyeti bizimledir Allahın. Resûl'ün himmetine güvenip dayanarak, Cümlenizin kanını şu toprağa kararak, Onların, karga gibi ayıklarım hepsini. O mel'un kralın da keserim kellesini.)

.Harp meclisi kuruldu!.. /Murat Hüdâvendigâr "rahmetullahi aleyh"

Elçi gittikten sonra, "Gâzi Sultân Murat Hân", Emriyle harp meclisi toplandı hemen o an. Sultân, Evrenos Bey'e sordu ki: (Söyle bre! Dersini, nice vermek gerektir bu kâfire?) Arzetti ki: (Ben senin âciz hizmetkârınım. Benim fikrim ve re'yim ne ola ki hünkârım. Cenk ahvâlini bilmek, sultânların işidir. Onların fikirleri, bizim için emirdir.) Sultân Murat bu sefer dedi ki: (Ey oğullar! Evet, bu kâfirlerle cenk ettim çok defâlar. Lâkin meşveret etmek, sünnetidir Resûl'ün, Gönül birliği edip, ittifak lâzım bugün.) Tekrar Evrenos Bey'e dedi ki: (Ey kardeşim! Seni, nice zamandır bu uçta bekletmişim. Bunların ahvâlini öğrendin buralarda. Bu yüzden senin fikrin önemlidir bu babta.) O zaman Evranos Bey arz etti ki hemence: (Bu âciz hizmetçiye hoş gelir ki şöylece, Biz daha önce varıp, tutalım iyi bir yer. Düşman, harp meydanına, bizden sonra geleler. Ama cenk husûsunda etmeyelim acele. Kâfirler, bizden önce başlasın cenge hele. Zîra küffâr, topluca birlik durduğu zaman, Demirden hisar olup, zafer pek olmaz âsân. Ama cenge başlayıp, dağılırlarsa eğer, Savaşmak âsân olup, kolaylaşır hem zafer. Sultânım, bu kadardır, bu acizin bildiği. Gerisini, sultânlar bilirler daha iyi.) Murat Hüdâvendigâr ve şehzâde Bâyezid, İşbu fikri buldular pek uygun ve münâsip. İyi yer tutmak için ordu da en nihâyet, Piriştine'ye doğru eylemişti hareket. "Gâzi Evrenos Bey"le, "Paşa Yiğit" emrinde, Yürüdü öncü kuvvet, ordunun önlerinde. Kosova Ovasına ulaştılar birazdan. Ve Haçlı ordusunu gördüler tâ uzaktan. Gerçekten de sayıca üstün idi kâfirler. "Altmışbin" Türk'e karşı, "ikiyüzbin" idiler. Hükümdâr istiyordu aynı gün harbe girmek. Ve lâkin asker yorgun, düşmansa azgındı pek. Gâzi Evrenos Bey'in tavsiyesiyle bizzât, Askere, bir gün için verildi istirâhat. Tahmîninin üstünde düşmanla karşılaşan, "Sultân Murat", endişe içindeydi o zaman. Hemen harp meclisini toplayarak son kere, Bunu, komutanlarla eyledi istişâre.

.Şehitliktir niyetim!.." Murat Hüdâvendigâr "rahmetullahi aleyh"

"Murat Hüdâvendigâr", Kosova meydanında, İkiyüzkırkbin kâfir görünce karşısında, Biraz endişelenip, meclisini topladı. Ve komutanlarıyla bir istişâre yaptı. "Şehzâde Bâyezid" ki, oğlu idi kendinin. İşbu endişesini, söyledi ona ilkin. Dedi: (Ey ciğerparem bu kâfirle savaşmak, Hakkında ne diyorsun, ne gibi tedbîr alsak? Bu leşkeri, bu kadar tasavvur etmiyordum. Bizim askerimizle bî-kıyasdır ey oğlum. Ordumuzun önüne, acep deve tutsak mı? Yoksa şöyle yüz yüze, teke tek vuruşsak mı?) Şehzâde Bâyezid de şöyle dedi cevâben: (Hünkârımın fikrine bir tedbîr diyemem ben. Ama şöyle münâsip gelir ki bu âcize, Nice yıldır kâfirle cenk ederiz yüz yüze. Ama hiç önümüzde olmadı deve tutmak. Ne lâzım gelir acep şimdi dahî tutmasak. Ne kadar çok olsa da askeri bu küffârın, Bizimle berâberdir inâyeti Allahın. Bir inâyet olursa eğer Hak teâlâdan, Yalnızca ben gelirim bu küffârın hakkından. Şimdiye dek her cenkte biz olduk hep muzaffer. Gam yeme, bu cenkte de bizimdir yine zafer. Ben şahsen, hiç bu babta endişe etmiyorum. Rabbimizin yardımı bizimledir diyorum. Eğer biz öldürürsek, gâzi olup döneriz. Biz ölürsek, şehitlik rütbesine ereriz.) Murat Hüdâvendigâr, Bâyezid'i dinledi. Ardından Çandarlı'ya, (Sen ne diyorsun?) dedi. Çandarlı Ali Paşa, dedi: (Devletlü hünkâr! Gazâda, aza çoğa edilmez ki îtibâr. Kâfirin azı çoğu fark etmez bizim için. Allaha sığınmamız, esâsıdır bu işin. Kâfirlerin askeri olsa da kalabalık, Elbette Allah bize gösterir bir kolaylık. Şu uzun ömrümüzde, biz olduk hep muzaffer. Ümit ediyorum ki, bizimdir yine zafer. Kemâl-i kereminden midir ki, cenâb-ı Hak, Bunca ehl-i islâmı, kâfirle ede helak?) Murat Hüdâvendigâr, onu da dinleyince, En sonunda şöyle bir karar aldı hemence: (Okçular öne geçip, durmadan ok yağdıra. Arkasından gâziler, "Allah!" deyip saldıra. Bu gazânın sonunda, ya taht ola, ya da baht. İnşallah bu gazâda şehid düşer bu Murat. Şu uzunca ömrümde nice gazâlar ettim. Düşüp şehid olmaktır bu son cenkte niyetim...

."Beni kurban eyle!"

"Murat Hân", Kosova'da kurdu karargâhını. İstişâreden sonra aldı harp kararını. Birlikler sokularak gece harp nizâmına, Sonrası bırakıldı o sabâhın hayrına. O gece, onbeş Şâban, yediyüzdoksanbir'di. Yâni dokuz Ağustos ve "Berat Gecesi"ydi. Lâkin o yaz gününde, karanlık bastığında, Kuvvetli bir fırtına kopuverdi bir anda. Ortalık, toz dumana boğuldu fırtınadan. Ve hiç kimse kimseyi seçemez oldu o an. Bu, düşmanın işine yarayacaktı ancak. Duâ etmekten başka yoktu bir şey yapacak. Bu mübârek gecede kalkarak "Sultân Murat", "Hâcet namazı" kıldı hemence iki rek'at. Sonunda ellerini kaldırarak duâya, Şöyle niyâz eyledi Allahü teâlâya. (Yâ ilâhî, her defâ duâmı kabul ettin. Senden ne istediysem, verip mahrum etmedin. Yâ Râbbî, bugün dahî kabul eyle duâmı. Bir yağmur ihsân edip, def et bu toz dumanı. Tâ ki bu kâfirleri netçe görebilelim. Ve varıp üstlerine, yüz yüze cenk edelim. Yâ Râbbî elbette ki bu mülk ve kullar, senin. Ve sen kime istersen, ona ihsân edersin. Ben dahî senin nâçiz bir kulunum ilâhî! Niyetim sana mâlum, kalbimden geçen dahî. Mal ve mülk, benim için değildir maksat, niyet. Gelmedim bu meydana şöhret için de elbet. Yalnız senin rızânı almaktır asıl gâyem. Bunu ihsân edersen, başka bir şey istemem. Beni, bu gâzilere kurban et yâ ilâhî! Küffâra mağlub edip, helâk etme hem dahî. Sebep kılma beni sen bunca ferdin katline. Muzaffer kıl islâmı bu küffâr üzerine. Veririm bunlar için ben severek canımı. Yeter ki kabul eyle sen bu hâlis ricâmı. Hazırım can vermeye ben bu erlerim için. Yeter ki ölümünü gösterme hiçbirinin. Misâfir kabul edip beni sen huzûruna, Fedâ kıl şu rûhumu bu erlerin rûhuna. Önceki savaşlarda gâzi kıldın ilâhî, Şehâdet nîmetini nasîb et şimdi dahî.) Murat Hüdâvendigâr, o Berât Gecesinde, Böyle yalvarıyordu hem de secde hâlinde. Çok geçmemiş idi ki bu duâ üzerinden, Çok rahmet bulutları toplandı gökte hemen. Sularını, Kosova üstüne boşalttılar. Toz sindi, gök açıldı, dindi o esen rüzgâr.

.Ona "Yıldırım" dendi...

"Murat Hüdâvendigâr", ne duâ etse eğer, Rabbimiz kabul edip, kılıyordu müyesser. Meselâ duâ etti Kosova meydanında, Duâsı kabul olup, yağmur yağdı ânında. Ve yine Trakya'da, "Apolonya" kelesi, Muhâsara edilip, gecikmişti düşmesi. Bir ara kendisini çâresiz hissederek, Dedi: (Bu yıkılası kaleyi de zabtetmek, Ne müşkülmüş, meğer ki Allah yıka) dedi ve, Oradan ayrılarak, geldi tenhâ bir yere. Bir "kavak ağacı"na sırtını verip durdu. Gönül kırıklığıyla orda biraz oturdu. Fazla zaman geçmedi yarım gün, bir gün veyâ, Biri haber verdi ki: (Yıkıldı Apolonya.) Meğerse cenâb-ı Hak, sırf o yere mahsûsen, Bir "zelzele" vermiş de, yıkılmış kale birden. Murat Hân, o ağacı gösterip haberciye, Söyledi: (Bu, devletli kara ağaçtır) diye. Kim bilir, o ağaçta vardı nice bir hikmet. Bunu, Allahtan başka bir kimse bilmez elbet. Bu gün, Kırklareli'nin "Kofçaz" nâm ilçesine, Hattâ Kofçaz'a âit merkez nâhiyesine, Bağlı "Devletli ağaç" adında bir köy ardır. İşte bu köy, adını, bu hâdiseden alır. Târih, yirmi haziran, binüçyüz seksendokuz, "Kosova"da, savaşa tam hazırdı ordumuz. Sağ cenahta, "Şehzâde Bâyezit"le berâber, "Kara Timurtaş Paşa" ve "Gâzi Evrenos Bey", Sol cenahta, "Şehzâde Yâkup" bulunuyordu. "Saruca Paşa" dahî yanında duruyordu. Ordunun merkezinde, mûtâden bu savaşta, "Murat Hüdâvendigâr" bulunuyordu başta. Merkez kuvvetlerinin hem bir adım önünde, Yeniçeri askeri yer almıştı o günde. Bunların da önünde bulunurdu topçular. Ve her iki ocakta biner âdet okçular. Sağ cenah okçusunun başlarında o zaman, "Hamidoğlu Malkoç Bey" bulunurdu kumandan. Sol cenah okçusuna Emîr olup o anda, "Malkoçoğlu Mustafa" ediyordu kumanda. Topçu ateşleriyle başladı savaş o an. Yaklaşık sekiz saat devam etti durmadan. Sarsılmaya başladı bir aralık sol kanat. Ve "Şehzâde Bâyezit" farketti bunu fakat. Yıldırım hızı ile yetişerek imdâda, Düzeltmeye muvaffak oldu hem de ilk anda. İşte bu sür'atinden dolayıdır ki asıl, "Yıldırım" lakabını kazanmıştır velhâsıl.

."Yüzünüz ak olsun!"

"İkiyüzkırkbin" Haçlı, "altmışbin" Türk'e karşı, Başladı "Kosova"da büyük meydan savaşı. Cenk, sabah başlamıştı, ikindiye varmadan, Tam "ikiyüzbin" kâfir geçirildi kılıçtan. Hattâ meşhur ve mağrur Sırp Kralı "Lazar" da, Ölüler arasında bulundu bu arada. Gâzilerin "Yâ Allah!" diye haykırışları, Küffârın "Hurrâ hurrâ" diye bağırışları, Kılıç kalkan sesiyle at kişnemelerine, Karışarak, dağlarda yankılanırdı yine. Murat Hüdâvendigâr, kumanda çadırından, İdâre ediyordu bu savaşı an be an. İkiyüzbin kâfirin imhâ edilişini, Görünce, kısa bir an sevinç sardı içini. Ve lâkin o yine de üzgün görünüyordu. Beyaz atı üstünde, pek dalgın duruyordu. Sevinmesi lâzımdı halbuki bu zafere. Büyük bir hezîmete uğramıştı kefere. Evet, bu yaşa kadar çok savaşlar yapmıştı. Sayısız zaferlere imzâsını atmıştı. Yâni şan ve şerefe doymuş idi hülâsa. "Kanıksamış" mı idi bu zaferi o yoksa? Fakat bu durgunluğu, buna benzemiyordu. Bunu, paşalar bile çok merak ediyordu. Onun, bu kadar derin bir düşünce içine, Daldığına, hiç şâhit olmamışlardı yine. Onun bu sükûtuna mânâ veremiyerek, Sormaya da cesâret edemiyorlardı pek. Babası Osmân Gâzi vefât ettiği zaman, Otuzdört yaşlarında olmuştu genç bir Sultân. Şimdilerdeyse yaşı, olmuştu altmışyedi. Fakat gücü kuvveti tamâmen yerindeydi. Bembeyaz sakalları olmasaydı, gerçekten, Bir delikanlı gibi gençti ve dinçti hepten. Mehter, zafer marşları başlayınca çalmaya, Yürümeye başladı attan inip otağa. Çadırına girince geçip tahta oturdu. Fakat durgundu yine, bir şey konuşmuyordu. Çandarlı Ali Paşa, sabrı tükendiğinden, Bütün cesâretini toplayıp sordu birden. (Sultânım, cür'etimi lütfen bağışlayınız. Böyle sevinçli günde, ne için gamlısınız? Bu hâliniz, bizi de derin kedere boğdu. Canınızı sıkacak bir hatâmız mı oldu?) Murat Hüdâvendigâr, dedi ki: (Hayır Paşa. Görmedim hiç kimsede bir hatâ kusur, hâşâ. Hepiniz bu devlete pek çok hizmet ettiniz. Yârın rûz-i mahşerde, ak olsun yüzleriniz.)
.