Ana Sayfa
Alt Sayfa
MÜSLÜMAN NASIL OLUR
LİNKLER
İletişim
ANA BABA HAKKI
ANA BABA HAKKI-BALLI
ESB EVLAT HAKKI
FAYDALI SİTELER
KÜTÜPHANE
KUTSAL EMANETLER
NEDEN MÜSLÜMAN OLDULAR
DİİNİMİZİSLAM.COM RADYO
ESHABIN HEPSİ MÜÇDEHİDDİR
VAHDETİ VUCUD VE ARABİ
vahdeti vucud
MÜZİK AFETİ
MÜZİKSİZ İLAHİLER
DUALARLA AÇILAN MECLİS
HAK DİN İSLAM
FETRET EHLİ
TEMKİN VAKTİ
TÜRK-İSLAM ÜLKÜSÜ
S.AHMET ARVASİ
DİNDE ŞAHSİ GÖRÜŞ OLMAZ
SESLİ DİNLE
HAKİKAT KİTAPEVİ KİTAPLARI
TAM İLMİHAL
MEKTUBAT
FAİDELİ BİLGİLER
HAK SÖZÜN VESİKALARI
İSLAM AHLAKI
HERKESE LAZIM OLAN İMAN
ESHABI KİRAM*
KIYAMET AHİRET
KIYMETSİZ YAZILAR
CEVAP VEREMEDİ
İNG.CASUS İTİRAF
NAMAZ KİTABI
ŞEVAHİDİ NÜBÜVVE
MENAKIBI ÇİHARI GÜZİN
EVLİYALAR ANS.TEK
PADİŞAH ANNELERİ
ÖRENBAY
KAR HADDİ
C AHMET AKIŞIK
===SOHBETLER===
SOHBETİN ÖNEMİ
M.A.D SOHBET 2001
M.A.D SOHBET 2002
M.A.D SOHBET 2003
M.A.D SOHBET 2004
M.A.D SOHBET 2005
M.A.D.SOHBET 2006
M.A.D.SOHBET 2007
M.A.D.SOHBET 2008
M.A.D.SOHBET 2009
M.A.D.SOHBET 2010
M.A.D.SOHBET 2011
M.A.D.SOHBET 2012
M.A.D.SOHBET 2013
M.A.D.SOHBET 2014
SOHBET 2015
ünlü sohbet 2004-06
ünlü sohbet 2007-09
ünlü sohbet 2010-11
ünlü sohbet 2012-13
ünlü sohbet 2014-15
ÜNLÜ SOHBET 2015
ÜNLÜ SOHBET 2016
ÜNLÜ SOHBET 2017*
ÜNLÜ SOHBET 2018
ÜNLÜ SOHBET 2019
ÜNLÜ SOHBET 2020
ÜNLÜ SOHBET 2021
ÜNLÜ SOHBET 2022
ÜNLÜ SOHBET 2023
ÜNLÜ SOHBET 2024
O ÜNLÜ ÖZEL
6..--
6--
55
20**
2005
2006
2008
2009
2011
305
HİKMET EHLİ ZATLAR
YOLUMUZU AYDINLATANLAR VİDEO
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2001
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2002*
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2003*
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2004
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2005
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2006
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2007
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2008
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2009
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2010
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 11
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2012
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2013
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2014
YOLUMUZ AYDIN 2015
YOLUMUZ AYDIN 2016
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 17
YOLUMUZ AYDINL 2018
YOLUMUZ AYDIN 2019
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2020
YOLUMUZU AYDIN 2021
YOLUMUZU AYDIN 2022
YOLUMUZU AYDIN 2023
YOLUMUZ AYDIN 2024
video-sş barkçın
9.
VEHBİ TÜLEK GENEL
VEHBİ TÜLEK 2005
VEHBİ TÜLEK 2006
VEHBİ TÜLEK 2007
VEHBİ TÜLEK 2008
VEHBİ TÜLEK 2009
VEHBİ TÜLEK 2010
VEHBİ TÜLEK 2011
VEHBİ TÜLEK 2012
VEHBİ TÜLEK 2013
VEHBİ TÜLEK 2014
VEHBİ TÜLEK 2015
VEHBİ TÜLEK 2016
VEHBİ TÜLEK 2017
VEHBİ TÜLEK 2018
VEHBİ TÜLEK 2019
VEHBİ TÜLEK 2020
VEHBİ TÜLEK 2021
VEHBİ TÜLEK 2022
VEHBİ TÜLEK 2023
VEHBİ TÜLEK 2024
VT-OSMANLI
ET
M.ORUÇ 1994
M.ORUÇ 1995
M.ORUÇ 1996
M.ORUÇ 1997
M.ORUÇ 1998
M ORUÇ GB-1999
M ORUÇ GB 2000
M ORUÇ GB 2001
M ORUÇ GB 2002
M ORUÇ GB 2003
M ORUÇ GB 2004-05
G.BAHÇESİ 2006-07
G.BAHÇESİ 2008-10
M ORUÇ H SÖZLER
M ORUÇ HİKMETLER
M ORUÇ İMAN-EVLİLİK
M ORUÇ-İ AHLAKI
M ORUÇ-MEKTUBAT
D.DİYALOĞ M ORUÇ
N-
SALİM KÖKLÜ g
SALİM KÖKLÜ 1
SALİM KÖKLÜ 23
ÖZ
M.SAİD ARVAS 1
M.SAİD.ARVAS 2
.M.SAİD ARVAS 3
336
R AYVALLI GENEL
R.AYVALLI 11-12.
R AYVALLI 13-15
R.AYVALLI 15-16
R AYVALLI 17-18
R AYVALLI 19-20
R AYVALLI 21-24.
AA*
C AHMET AKIŞIK G
C AHMET AKIŞIK*
1**
HY-ESHABI KİRAM
HY-İMAN
HY-BESMELESİZ GENÇLİK
HY-EHLİSÜNNETYOLU
HY İNG.İSLAM DÜŞM
HY GENEL
HY-OSMANLI
HASAN YAVAŞ 15-16
HASAN YAVAŞ 17-21
HASAN YAVAŞ 22-24
306
AHMET DEMİRB 11-13
AHMET DEMİRB 14-15
AHMET DMİRBŞ 16-17
A DEMİRBAŞ 18-19
A DEMİRBAŞ 20-21
A DEMİRBAŞ 22-24
M-
5 A
H 1.ASIR ALİMLERİ-
H 2 ASIR ALİMLER *
H 3.ASIR ALİMLER*
H 4 ASIR ALİMLER-
H 5 ASIR ALİMLER**
H 6 ASIR ALİMLER
H 7 ASIR ALİMLER
H 8. ASIR ALİMLER
H 9. ASIR ALİMLERİ
H 10.ASIR ALİMLER
H 11.ASIR ALİMLERİ
H 12.ASIR ALİMLER
H 13 ASIR ALİMLERİ
ALİMLER ÖZEL 1
EVLİYALAR 1
EVLİYALAR 2
EVLİYALAR 3
H 5
===1.BÖLÜM===
EMRİ MAĞRUF
E-MAĞRUF-SÜNNETULLAH
FİTNE
CİHAD
CİHAD*F
CİHAD-R.MUHTAR
CİHAD-ENFALDE
CİHAD YKS
CİHAD-FECR
CİHAD-FİRASET
22-*
İSLAMİYET NEDİR
İSLAM NAKİL DİNİDİR
DİNİMİZİ DOĞRU BİLMEK
DİİNİMİZİN ÖZELLİKLERİ
AKLIN DİNDEKİ YERİ
AKLIN DİNDEKİ YERİ 2
AKIL-FECRNET
FELSEFE NEDİR
İLK İNSAN VAHŞİ DEĞİLDİ
HZ.İBRAHİMİN BABASI
HZ ADEM İLK PEYGAMBER
HIRSTIYANLIK 1
HIRISTIYANLIK 2
YAHUDİLİK
SEBATAYİZM
KEŞF
VEHBİ İLİM-İLHAM-
EHLİ KİTAP
EHLİ SÜNNET ...
EHLİ SÜNNET İ.HAKKI
*GIPTA EDİLENLER
222*
==2.BÖLÜM===
İLMİN ÖNEMİ 1
İLMİN ÖNEMİ 2
İLİM-R.AYVALLI
İLİM-İLİMSAATİ
İLİM-İHVANLAR
ALİMİN ÖNEMİ
ALİMİN KÖTÜSÜ
İSLAM İLERLEMEYİ EMREDER
DİNİMİZ VE FEN
İSLAM VE BİLİM
OSMANLIDA BİLİM
MÜSLÜM. GERİ KALIŞI
MATBAA GEÇ GELMEDİ
MÜSLÜMAN İLİM ÖNCÜLERİ
HER KİTAP OKUNMAZ
İSLAM MEDENİYETİ
VAKIF KÜLTÜRÜ
B.OSM.TARİHİ
B.OSM TARİHİ 2
ANSİKLÖPEDİLER
EVLİYALAR ANSİKLÖPEDİSİ
REHBER ANSİKLÖPEDİSİ
İSLAM TARİİHİ ANSİKLÖPEDİSİ
OSMANLI TARİHİ ANS.
33
===3.BÖLÜM===
İMAN NEDİR 1
iman nedir 2
HİDAYET
İTİKAT-M ORUÇ
İTİKAT CÜBBELİ
İMAN-FİRASETNET
TEVHİD-KELAM-FİRASET
KOCAKARI İMANI
MİRAC-AKLIN BİTTİĞİ YER
KELİMEİ TEVHİD
TEVHİD-HAZNEVİ
ESMA ÜL HÜSNA
-ALLAHA İMAN
ALLAHIN SIFATLARI
ALLAHI TANI-İLİM SAATİ
ALLAHIN YARATMASI
ALLAHA GÜVEN VE ISPAT
ALLAH SEVGİSİ
ALLAH SEVGİSİ-ŞİİR
ALLAH KORKUSU
ALLAH VE ADALET
ALLAHA ULAŞMAYI DİLEMEK
ALLAH GAYBI BİLİR BİLDİİRİR
A*.
HUBBU FİLLAH
-MELEKLERE İMAN
ŞEYTAN
KİTAPLARA İMAN
AHİRETE İMAN
AHİRETE İMAN*
AHİRET-İLMEDAVET
AHİRET-FİRASETNET
KABİR AZABI -ÖLÜM
KABİR ZİYARETİ
KABİR-İSLAMKALESİ
CENNET ŞU AN VAR
CENNET-CEHENNEM
CENNET-CEHENNEM 2
CENNET-FİRASET
CENNET-İLİMSAATİ
CENNET-FECR
CEHENNEM-FECR
CENNET-CEH-BİRİZBİZ
A.
KIYAMET ALAMETLERİ
KIYAMET ALAMETLERİ 2
K.ALEMETLERİ-ERRAHMAN
KIYAMET GÜNÜ
KIYAMET-FİRASET
KIYAMET-DERVİŞAN
KIYAMET ALAMETLERİ*
A...
HZ.İSA GELECEK 1A
HZ İSA GELECEK 1B
HZ İSA GELECEK 2
HZ İSA GELECEK 3
HZ MEHDİ GELECEK
HZ MEHDİ GELECEK 2
HZ.MEHDİ-TEBYANNET
MEHDİLİK KONUSU
MEHDİ TASLAKLARINA
DECCAL GELECEK
KAZA KADERE İMAN
KAZAYA RIZA
KADER-YÜMİT
KADER SAPIKLARI
KÜFR HALLERİ
ŞİRK VE KÜFR SÖZLER
ŞİRK-KÜFR SÖZLER 2
ŞEHİD OLMAK
GÜNAHKARIN DURUMU*
KELAM TARİHİ
CİNLER
RUH
MÜÇDEHİD OLMA ŞARTI
İTİKAT-NESEFİ
AKAİD-TAHAVİ
İTİKAT-SADAKAT
AKAİD-ENFALDE
AKAİD-HAKŞAİRİ.C
AKİDE-HALİS ECE
AKAİD-İSMAİLAĞA
AKAİD İHVAN
AKAİD-İHVAN-1*
AKAİD-İHVAN 2
AKAİD-BİRİZ BİZ
AKAİD-İLME DAVET
AKAİD-SÜNNETULLAH
AKAİD-guraba*
AKAİD-A KALKAN
AkAİD-İSLAMHAYAT
AKAİD-FİRASET
AKAİD-İNCE.M
NEZİH İTİKAT-İNCE M
İTİKAT-ES KALESİ
AKAİD-HAZNEVİ
TAFTAZANİ KELAM
AKAİD.İLİMİRFAN-
AMENTÜ-MEDİNE
ALLAHIN GÖRÜLMESİ
site-iman
4444
===4.BÖLÜM===
PEYGAMBERLERE İMAN
PEYGAMBERLERİN HAYATI
PEYGAMBERİMİZ
PEYGAMBRİMİZ 2
KAİNATIN EFENDİSİ 1
KAİNATIN EFENDİSİ 2
KAİNATIN EFENDİSİ 3
KAİNATIN EFENDİSİ 4
SEVGİLİ PEYGAMBERİM
PEYGAMBER HASLETLERİ
peygamberim 2
peygamberim 3
PEYG.TARİHİ-BALLI
RESULULLAHIN ÇOK EVLENMESİ
PEYGAMBERİN MUCİZELERİ
PEYGAMBERİMİZ HZ. MEHDİYİ ANLATIYOR
PEYGAMBERİMİİZİN HAYATI 1
PEYG.HAYATI SESLİ
peygamberimiz SES 2
PEYGAMBERİMİZE İFTİRA
hz.muhammed ont 1
hz.muhammad ont 2
rahmet peygamberi o.n.t
nebiler o.n.t.2
nebiler o.n.t.
HADİSİ ŞERİFLER
İSLAMIN DOĞUŞU
MEVLİD
M.MUSTAFA.C
KAİNATIN EFENDİSİ demek
HİCRET
KUTLU DOĞUM ALDATMACASI
NEBİİHAYAT-İHVANLAR
NEBİHAYAT-İİMREHBERİ
ZÜLKARNEYN ALEYH.
SİYERİ NEBİ-SADAKAT
NEBİ HAYAT-HALVETİ
NEBİMİZ-TAHAVİ
NEBİ-R AYVALLI
K.E.salih SURUÇ 1
K.E.salih SURUÇ 2
peygamber ahlakı -hakşairi
peygamberimiz-m.paksu
siyer
SİYER-MEDİNE
NEBİ-YÜMİT
HZ.AYŞE ANNEMİZİN YAŞI
PEYG TARİHİ- İLİMSAATİ*
ŞİİRLER
PEYGAMBERLER TARİHİ
555
===5.BÖLÜM===
KURAN OKU ÖĞREN
KURAN MUCİZESİ
kuran mucizeleri 2*
kuran mucizeleri-hakşaiiri
kuran mucizeleri 3
K.MUCİZE-DAMLALAR
KURAN -İLMEDAVET
ATEİST DİYORKİ 1
ATEİST diyorki 2
ATEİZM ELEŞTİRİSİ
ATEİSTLERE
SURELERİN FAZİLETİ
TA KENDİSİ - AYETİ
YALNIZ KURAN DİYENLER
K. RESULULLAH AÇIKLADI
MEAL-TEFSİR OKUMAK
KURANIN ÖZELLİKLERİ
kuranın özellikleri 2
KURAN bilgileri
KURAN BİLİM-ballı
KURANI HERKES ANLAYABİLİRMİ?
İLK MEAL BASIMI
MEAL OKUMAK-T
MEAL OKUMAK -G
M.Ş.EYGİ-MEAL
KURAN KİME İNDİ
KURAN VE TERCÜME
KURANDA MECAZLAR
kuranda tarih
KURAN-SORULAR
MEALCİLERE REDDİYE 1
MEAL SAVUNMALARI
KURAN İSLAMI SAFSATASI
KURAN -şenocak*
K.FAZİLETİ-SEVDEDE
K.BİLİM-SEVDEDE
K.BİLİM-DAMLALAR
K.BİLİM-İLME DAVET
KURAN-ENFALDE
YASİNİ ŞERİF
HAŞR-KURAN
YÜMİT-KURAN
MODERNİZM
İSL.DÜŞÜNCESİ DEMEK
KURAN-MEDİNEVEB
TEFSİR USULÜ
KURANA ABDETSİZ DOKUNULMAZ
***---
===6.BÖLÜM===
EHLİ SÜNNET İTİKADI 1
EHLİ SÜNNET 2
EHLİ SÜNNET İTİKADI 3
EHLİ SÜNNET-MEDİNEVEB
E-SÜNNET-SÜNNETULLAH
E.SÜNNET-FİRASET
E-SÜNNET-SEVDEDE
SÜNNET NEDİR
SÜNNETDE DELİLDİR
sünnetde delildir 2
sünnetde delildir 3
SÜNNET DELİLDİR-İSL.KALESİ
SÜNNET-sadabat
EHLİ SÜNNET-ihvan
7---
777*
==7.BÖLÜM==
BİDAT NEDİR
BİDAT-GURABA
KUT DOĞUM BİDATİ
DİNDE REFORM 1
DİNDE REFORM M.O 2
DİYANET RFORM 3
DİYANET REFORM 2
REFORMCULARA ALDANMA
TASAVVUF SİFİL
DİYALOĞ TUZAĞI
D.DİYALOĞ 1
D.DİYALOĞ 2
EYGİ-DİYALOĞ
DOĞRUYU BULMAK
DİN ADAMI BÖLÜCÜ OLMAZ
HOPARLÖR BİDATI
ATASÖZLERİNİ DOĞRU ANLA
19 CULUK
DİNİ TABİRLERİ BOZMAK
DİYALOĞ-ihvanlar-
M FELSEFE
S---
888
===8.BÖLÜM===-
EHLİ BEYT
ESHAB
ESHABI KİRAM
ESHABI KİRAM *
ESHABIN HAYATLARI
ESHAB-İHVANLAR
ESHAB-BİRİZ BİZ
HZ.EBUBEKİİR-FEDEK
HZ.MUAVİYE
HZ ALİ İNCE SÖZLERİ
MÜSLÜMANLARIN İKİ GÖZBEBEĞİ
EBU HUREYRE R.A.
İSLAMDA İLK FİTNE
HANIM SAHABİLER
NEVRUZ YALANI
HARİCİLER
HARİCİ-HAZNEVİ
ÖMER BİN ABDÜLAZİZ
GADİRİ HUM OLAYI
EBU ZER HZ.
999-
===9*.BÖLÜM===
VEHHABİYE REDDİYE ALİM
YOBAZ VE GENÇLİK
VEHHABİYE REDDİYE
VEHHABİLİK
VEHHABİLER HIRISTIYAN GİBİ İNANIYOR
VEHHABİLİĞE EHLİ SÜNNETİN CEVABI
VEHHABİLİĞİN BAŞLANGICI
VEHH- CEVAP-SADAKAT
VEHHABİ-İHVANLAR
vehhabi red-ihvan
VEHHABİ-İSL.KALESİ
TEVESSÜL-İSL-KALESİ
İBNİ SEBECİLİK
SELEFİLİK
GÜNAH İŞLEYEN KAFİR OLMAZ
RUH ÖLMEZ ÖLÜ İŞİTİR
ŞEFAAT VARDIR 1
şefat vardır 2
şefaat var 3
RESULULLAHI ÖĞMEK
KABİR ZİYERETİ
TÜRBE CAİZ
İNG.CASUSUNUN İTİRAFI
KANDİLLER UYDURMA DEĞİLDİR
MUCİZE KERAMET
MUCİZE KERAMET 2
mucize keramet 3
SEBEBPLERE YAPIŞMAK EMİRDİR
İNTİHAR ETMEK
HACILARA VERİLEN KİTAPLAR
TEVESSÜL-VESİLE
VESİLE-NAKŞNET
VESİLE-A.KALKAN
TEVESSÜL-İHVANLAR
KANDİL-İLİM SAATİ
RE ENKARNASYON YOK
BOZUK DİNLER
RECM VARDIR
DİNDE ZORLAMA YOK
MEZHEBE UYAN KAFİR DEĞİL
SAPITANLAR TR GG
ŞİRK NEDİR
BÖLÜCÜYE ALDANMA
EVLİYADAN YARDIM
KABİR-ÖLÜ-İSL.KALESİ
ŞEFAAT-İSL.KALESİ
İSTİĞASE-İSL.KALEİ
ŞİAYA CEVAP
ŞİAYA CEVAP-TAHAVİ
ŞİA-HAZNEVİ
ÖLÜLER İŞİTİR
ALİ ŞERİATİ
abduh
GASPIRALI İSMAİL
istiğase-darusselam
460
459
==10.BÖLÜM==
==REDDİYELER==
REDDİYELER
mezhepsizlere cevap
REDDİYELER-ihvan
SAPIKLARA REDDİYE
SABATAYCILIK
İBNİ TEYMİYYE-İHVAN
ŞİA-İHVANLAR
S.N.1
ZAMANİ
SN REDDİYE
SN3
İSLAMA SUKASTLER
MEZHEPSİLİK DİNSİZLİKTİR
SULTANA İSYAN
MEZHEPSİZLERİ TANI
İKBAL-ABDUH
İBNİ TÜFEYL
S.ULUDAĞ
N. YILDIZ
İBNİ TEYMİYYE
KANDEHLEVİ-KARDAVİ
İBNİ KAYYIM
SEYİD KUTUP
F.GÜLEN
BAYRAKLI-S.ATEŞ
HAMİDULAH
MEVDUDİ- CARULAH
SAPIKLIKLAR-İHVANLAR
MUSTAFA ÖZTÜRK
H.KARAMAN
***İKİ AKİF
M.İSYANOĞLU
SAPIKLAR-İHVANLAR.
A.HULİSİ ve sapıklar
REŞİT RIZA
SAPIKLAR-İNCE.M
BAYINDIR-ŞERİATİ
sapıtanlar
M.ESED
YAŞAR NURi
İSMAİL GASPIRALI
hadis inkarına cevap
tarihselcilere cevap
mealcilere cevap
İSLAM ANS.EFGANI
İ TEYMİYYE-ESK
VEHHABİYE RED-ESK
DİYALOĞ-ESK
M OKUYAN
290
999
DOST KAZANMA KİTABI
===11*.BÖLÜM===
TASAVVUF NEDİR
TASAVVUF NEDİR 2
TASAVVUFUN ÇIKIŞI
T-İLİMİRFAN
TASAVVUF-KONDERN
TASAVVUF-MEDİNE
TASAVVUF-HAZNEVİ
TASAVVUF DÜNYASI*
TASAVVUF-İNFO
TASAVVUF TAHAVİ
TASAVVUF SADABAT
TASAVUFLAMELİF-PDF
TASAVVUF-F.ATLASI
TASAVVUF-GİKEV
tasavvufi AHLAK
SOHBET-HİKAYELER
TASAVVUF-NAKŞ
TASAVVUF-DERVİŞAN*
TASAVVUF TERİMLERİ
TASAVVUF-SÜNNETULLAH
TASAVVUF BAHÇESİ
TASAVVUF-HALVETİ-
TASAVVUF-İHVANLAR
TASAVVUF-ihvan*
TASAVVUF REYHANGÜL
TASAVVUF-CANDAMLA
TASAVVUF-ŞENOCAK
TASAVVUF-HACETN.COM
TASAVVUF-SADAKAT
TASAVVUF-İSLAMHAYAT*
TASAVVUF-HALİSECE
TASAVVUF-İLİMSAATİ
TASAVVUF İHVAN
TASAVVUF-İNCE.M.
TASAVVUF-İNCE.M 2
TASAVVUF-İNCE.M.3
TASAVVUF* FİRASET
TASAVVUF-İSL.KALESİ
TASAVVUF-halveti
TASAVVUF BAHÇESİ
TASAVVUF.İHSAN
KALPLERİN KEŞFİ
TABAKATI KUBRA HŞ
yusuf hakiki-tasavvuf risalesi
YUNUS TASAVVUF
VESVESE-İ DAVET
KİBİR
TASAVVUF sorular mc
TASAVVUF BAHÇ-NFK
tasavvuf risalesi*
osmanlıda tasavvuf
somuncu baba
NAZARİYAT
121212-
1313-
==12*.BÖLÜM====
TARİKAT
TARİKATLAR VE OSMANLI
TARİKAT MELHEMLU
RABITA
RABITA-NAKŞ
RABITA-İHVANLAR
TEVEKKÜL
İNSANI KAMİL 1
İNSANI KAMİL 2
İNSANLIK ŞEREFİ
ZENGİNLİK-FAKİRLİK
FAZİLET MEDENİYETİ*
ŞEYTAN HİLELERİ 1
ŞEYTAN HİLELERİ 2
ŞEYTAN-ÖSELMİŞ
SIKINTILARIN SEBEBİ
NEFS
NEFS-REYHANG
REŞEHAT
İHLAS -NİMET
SABIR*
MESNEVİ
TAKVA*
SEVGİYE DAİR
TÖVBE*
TÖVBE-SÜNNETULLAH
TÖVBE fecir
AF-FECR
AF-İSRAF
TEFEKKÜR
GIYBET
EDEP HAYA
DÜNYA NEDİR*
ŞÜKÜR
HASET
KÖTÜ HUYLAR
GÜZEL AHLAK
AHLAK-ENFALDE
*İSLAM AHLAKI
AHLAK BİLGİLERİ
AHLAK BİLGİLERİ 2
AHLAK-İLİMREHBERİ
DİNİN RUHA ETKİSİ
kimyayı saadet-site
VESVESE
TASAVVUF-ES KALESİ
EVLİYAYI TANIMAK
ALİM VE EVLİYALAR
17-
131313-
==13* BÖLÜM==
ZİKİR
ZİKİR-NAKŞ
ZİKİR- İHVANLAR
GÜLDEN BÜLBÜLE
GÜLDEN BÜLBÜLE 2
GÜLDEN BÜLBÜLE 3
GÜLDEN BÜLBÜLE 4
TEVECCUH SOHBETİ
R.AYVALLI 2013-14
AŞK MAHFİYET
DEDE PAŞA -REYHANİ
ÖLÜM-KABİR AZABI
ÖLÜM-KABİR-BİRİZBİZ
ÖLÜM İHVANLAR
EFGANİ-ALBANİ
RUH-BİRİZBİZ
MARİFETNAME
GÜNAH-FECR
KISSADAN HİSSE
Ö.NASUHİ BİLMEZ
RİSALE-İNCE.M
TEFEKKÜR-İSLAMİHSAN
MÜSLÜMAN-ÖSELMİŞ
NEFS-İLİMİRFAN
İKTİSAT
KISSA-HİSSSE
SU
15-
141414
====14*.BÖLÜM===
İSLAM ALİMLERİ
İMAMI AZAM COM
SİLSİLEİ ALİYE
İMAMI AZAM İKİ YILI
İMAMI AZAM-İ.ŞENOCAK
İMAMI AZAMIN BÜYÜKLÜĞÜ
İMAMI AZAM-FIKIH
İMAMI AZAM HADİS
İMAMI AZAM PDF
İMAMI AZAM PDF 2
İMAMI MATURUDİ
İMAMI EŞARİ
MATURUDİ-EŞARİ
MEZHEP İMAMLARI
HADİS ALİMLERİ
HASAN HARAKANİ
BÜYÜK ALİMLER
H.HİLMİ IŞIK
ABDULKADİRİ GEYLANİ
EBU YUSUF
İBNİ MACE
BİYOĞRAFİLER
MEVLANA HZ
MEVLANA-SEMAZEN
FAHREDDİNİ RAZİ
S.ABDULHAKİM ARVASİ
MUSTAFA SABRİ HOCA
İSKİLİPLİ ATIF HOCA
ZAHİD EL KEVSERİ
DİĞER ALİMLERİMİZ
ŞAHI.B.NAKŞİBENDİ HZ
PİRİ REŞAHATI-ADAB
MİNAHI HALİDİYE
İMAMI RABBANİ HZ.
M.HALİDİ BAĞDADİ
HARİSİ MUHASİBİ
EMİR SULTAN-ŞİİR
İBNİKEMAL-BAKILANİ
M.İBNİ ARABİ
EBUSUUD-HADİMİ
AK ŞEMSEDDİN HZ
ÇANKIRI EVLİYALARI
ISLAH DE*
1515-
151515-
===15*.BÖLÜM=====
UYDURMA HADİS OLURMU
HADİS TARİHİ
HADİS ANS
HADİS USULÜ
1041 HADİS
RAMÜZ -99-70
HADİS-PDF
HADİS ARAMA
HADİS KİTAPLARI
İTTİFAK HADİSLERİ
kaynak hadisler ih
7 İMAM İTİFAK HADİSLER
uydurma sanılan hadisler
HADİS-ENFALDE
HADİS-İSLAMHAYAT
LULU MERCAN-İSLAMHAYAT
HADİS-HAKSANCAĞI
HADİS-DAMLALAR
HADİS-BALLICOM
RİYAZUS SALİHİN
S-HADİSLER-İHVANLAR
SAHHİ BUHARİ
İHYAİULUM
İMAMI GAZALİ
797
1616-
SI
===16*:BÖLÜM===
TÜRKLER VE MEZHEBİ
MEZHEPLER TARİHİ
MEZHEP. M.ORUÇ
MEZHEP DİĞER 1
MEZHEP DİĞER 2
MEZHEP-İLME DAVET
MEZHEP GENEL
MEZHEP 1
MEZHEP 2-DELİL
MEZHEP 3 LÜZUM
MEZHEP 4 MEZHEP
MEZHEP 5 NAKİL
MEZHEP 6
MEZHEP 7 TAKLİD
MEZHEP 8
MEZHEP 9 KİTAP
MEZHEP 10-TARİHSEL
MEZHEP 11 SİZLER
MEZHEP 12
MEZHEP 13
MEZHEP TAKLİDİ
MEZHEP MUHALİF
MEZHEP-DAMLALAR
MEZHEP-İLMEDAVET
MEZHEP-SEVDEDE
MEZHEP-İSL.KALESİ
1717-
80-
171717-
===17*.BÖLÜM===
BESMELE
VATAN SEVGİSİ İMANDAN
FIKIHIN ÖNEMİ
FIKIH USULÜ
FIKIH USULÜ 2
FIKIH USUL TARİHİ
EDİLEİ ŞERRİYE
İÇDİHAD
MÜÇDEHİD
müçdehid 1
İCMA-KIYAS
içdihad-KIRKINCI
SAKAL BİR TUTAMDIR
GAYRİMÜSLÜME BENZEMEK
NİYET-ARKADAŞ
EFALİ MÜKELLEFİN
FIKIH-ENFALDE
FIKIH-yusuf semmak
FIKIH-BALLI CIM
FIKIH-FİRASET
FIKIH-GURABA*
FIKIH-İHVANLAR
FIKIH USULÜ-
FIKIH-İLİMİRFAN
FIKIH-H.ECE
EMANET VE EHLİYET
EMANET VE EHLİYET *
MİRİ-MÜLK ARAZİ
MECELLE
SELAM VERMEK
fıkıh soruları
FERAİZ-İSKAT PROĞRAMI
RECM
CİN HAKKINDA
islammerkezi.com...
181818
19
1818--
===18 BÖLÜM===
KUTUBU SİTTE*
KUTUBU SİTTE İHAYAT
KUTUBU SİTTE BALLI
FETAVAİ HİNDİYYE
EBUSUUD FETVA
DURER
RUHUS-SALAT
MUCİZE-KERAMET
HAK-UKUBAT
MAKALELER-TAHAVİ
MAKALE DERYASI
310
1919**
191919**
===19 BÖLÜM===
İBADETLERİMİZ
SÜNNET YERİNE KAZA
SÜNNET YERİNE KAZA 2
ABDEST
ABDESTİN EDEPLERİ-K SİTTE-HŞ
ESB-ABDEST
ESB ADAK
ESB HOPARLÖR
ABDEST-İHVANLAR
ABDEST-BİRİZBİZ
ABDEST-SÜNNETULLAH
HAYZ-NİFAS
GÜSL-DİŞ DOLGUSU
DOLGUYA MUHALİFLER
İSTİKBALİ KIBLE
NAMAZIN ÖNEMİ
NAMAZIN KILINMASI
YOLCULUKDA NAMAZ
CUMA CEMAAT-ZUHR
SABAH NAMAZINA KALK
NAFİLE NAMAZLAR
TERAVİH-İTİKAF
NAMAZ-TAHAVİ
HASTALIKDA NAMAZ
HOPARLÖRLE NAMAZ
NAMAZDA VAKİT NİYET
NAMAZDA TADİLİ ERKAN
NAMAZ-İLİMSAATİ
NAMAZ-İHVANLAR*
NAMAZ-H.ECE
NAMAZ-ENFALDE
NAMAZ-FİRASTE
TEHARET
TEHARET-TAHAVİ
TAHARET-İHYA
TAHARET-ENFAL
TEHARET-FİRASET
SANDALYEDE NAMAZ
<
2020-
202020-
****20.BÖLÜM***
KAĞIT PARA İLE ZEKAT
ZEKAT
ZAKAT-TAHAVİ
ZEKAT-H.ECE
ZEKAT-İHVANLAR
ZEKAT-ENFALDE
ZEKAT-FİRASET
SB ZEKAT
O
ORUÇ
ORUÇ-TAHAVİ
ORUÇ-SÜNNETULLAH
ORUÇ-İHVANLAR
ORUÇ-GURABABL
ORUÇ-H.ECE
ORUÇ-FİRASET
ORUÇ-ERRAHMAN
ORUÇ-ENFALDE
RAMAZAN-FİRASET
K-
KURBAN
KURBAN-FİRASET
KURBAN-TAHAVİ
KURBAN-CANDAMLALARI
KURBAN-İHVANLAR
KURBAN-H.ECE*
ADAK
HAC-UMRE
ALIŞVERİŞ BİLGİLERİ
ALIMSATIM-HAZNEVİ
SİGARA HARAMMI
HAC-FİRASET
SARF
FAİZ-SİGORTA
FERAİZ-MİRAS
NELER YENİR
NELER KULLANILIR
TAKKE SARIK ÇARŞAF
NAZAR VARDIR
FAL-BÜYÜ
HARAC ZARURET
RESİM YAPMAK
LİAN KİTABI
212121-
21
2121
==21.BÖLÜM==
===DUA===
DUA ŞARTLARI
DUADA EL -KOMUT
365 GÜN DUA
DUA-İNCİMERCAN
DUA-İHVANLAR
DUA-REYHANG
DUA-İLİMSAATİ
DUA --SADAKAT
DUA-FECR
DUA-FİRASET
DUA-HAZNEVİ
DUA-İSLAMVEİHSAN
BAYRAM VE RAMAZAN
69
2222---
2222222
===22 BÖLÜM==
==AİLE BÖLÜMÜ==
EVLİLİK REHBERİ
KİMLERLE EVLENİLİR
EVLLİK VE AİLE NİKAH
NİKAH-İHVANLAR
TESETTÜR FARZDIR
EVLİLİK-SEVDEDE
HUZUR KAYN AİLE
AİLE-BALLICOM
KADIN-BİRİZBİZ
KADIN-SADABAT
AHVALÜ NİSA-İNCE.M
BABANIN KIZINA MEKTUBU
AİLE-FİRASET
KADIN AİLE-FİRASET
AİLE GENEL-FİRASET
YÜKSEK İSLAM AHLAKI
KADIN HAK VE HAYZ-FİRASET
AİLE-R AYVALLI
aile saadeti-ballı
AİLE-medine veb
kadının değeri
KADIN ŞAHİTLİK-MİRAS
s maraşlı genel
maraşlı hb genel
SEMA MARAŞLI DT
SEMA MARASLI 7
FATMA BARBAROS GENEL
EVLİLİK-İS HAYAT
LEKE TEMİZİĞİ
S MARAŞLI -F ATLASI
FU
nis*
202020
==23.BÖLÜM==
ÇOCUK EĞİTİMİ
ÇOCUK-FİRASET
ÇOCUK VE DİN-EVLATLIK
ÇOCUK-SADAKAT
ÇOCUK-BALLICOM
COCUK GELİŞİM
İZDİVAÇ VE MAHREMİYET
GÖRGÜ KURALLARI
İDERECİLİK BİLGİLERİ
TESETTÜR-TAHAVİ
80--
14-2
8--
===24-BÖLÜM====
EDEBİYAT KÖŞESİ
K.S.ÖREN
EDEBYAT-ENFALDE
SALİH BABA DİVANI
EDEBİYAT-H.ECE
NİYAZİ MISRİ
TÜRKÇENİN ÖNEMİ
TAM İLMİHAL ŞİİRLERİ
NECİP FAZIL ŞİİRLERİ
HÜDAİ DİVANI
DARÜL HARPTE BANKA
YT DİZİ
YT HATIRALAR
YK MTT
YK MTT 2
gö*
M***

****TARİH VE ÖNEMİ****
TARİH TANI
BATILILAŞMA İHANETİ
BİR DEVRİMİN ANATOMİSİ
TARİH OSMAN İHVAN
TARİHİ HAKİKATLER *
TARİHİ HAKİKATLER 1
TARİHİ HAKİKATLER 2
TÜRKLERİN İSLAMI KABULÜ
M*-
İS--
İSMAİL YAĞCİ*
İSMAİL YAĞCI 2001-02
İSMAİL YAĞCI 2003-04
İSMAİL YAĞCI 2005-06
İSMAİL YAĞCI 2007-09
İSMAİL YAĞCI 2010-12
601Ü
M 3
METİN ÖZER 1
METİN ÖZER 2
METİN ÖZER 3
İBRAHİM PAZAN 23
N*
M--*
A ŞİMŞİRGİL GENEL TÜM
AHMET ŞİMŞİRGİL
ŞİMŞİRGİL ESERLERİ
ŞİMŞİRGİL-İLMİ--PDF
ŞİMŞİRGİL-TARİH
PAZAR DİVANI-AŞ
CUMA DİVANI-AŞ
CUMA DİVANI 2017-18
CUMA DİVANI 2019
CUMA DİVANI 2020
CUMA DİVANI 2021-A
CUMA DİVANI 2021 B
CUMA DİVANI 2022*
CUMA DİVANI 2023
CUMA DİVANI 2024
ASR İHANETİ-ŞİMŞİRG
HZ MUHAMMED- A SİMŞİRGİL

Ş*
ZEY
==F.BOL===
F BOL PAZAR Y
FUAT BOL-CHP 1
FBOL M CHP 19-18
AKINCI CHP
CHP Yİ KONUŞ
FUAT BOL CHP 2023*
FUAT BOL-TARİH
F BOL M 19-18
F BOL 2022
F BOL 2022-2
F BOL 2022 D
FUAT BOL 2023*
fuat bol 2023 ekim
F 1
FU--
NE--
814
İH
ABDULHAMİD HAN
ABDULHAMİD DÜŞMANLIĞI
A.HAMİD-LOZAN-MUSUL
ABDULHAMİD OSM CNK
ABDULHAMİD HAN *
İSLAM TARİHİ-AŞ
İSLAM TARİH-MEDENİYET
TARİH-GENEL
TARİH SİTESİ.ORG*
TARİH VE MEDENİYET
TARİH- NUR DERGİSİ
İSLAM TARİHİ-ENFALDE
İSLAM TARİHİ- FİKİR ATLASI
TARİH-B-İSLAMCOM
TARİH İSLAM ANAHTARI
TARİH-TAHAVİ
MİMAR SİNAN
A.HAMİD NEDEN SESSİZ KALDI
TARİH -FİRASETNET
TARİH-HALİS ECE
TARİH-EMPOZE.HÜRREM
TARİH-BALLICOM
TÜRK DÜNYASI DERGİSİ
TARİH-SANALÜLKE
TARİH-İHVANLAR
TARİH-SADAKAT
TARİH-NAKŞ
TARİH-DAMLALAR
TARİHEYOLCULUK.ORG
TARİH YAZILARI
TARİH YAZILARI 2
TARİH YAZILARI 3
GEZİ NOTLARI
BİLİM TARİHİ
AB
===OSMANLI===
BİYOĞRAFİ NET
**RAMAZAN AK TARİH
R.AYVALLI-OSMANLI
OSMANLI NASIL YIKILDI
OSMANLI PADİŞAHLARI*
OSMANLIYI TANIMAK
OSMANLICANIN ÖNEMİ*
OSMANLI MEDRESELERİ
OSMANLIYA İFTİRA
OSMANLI 1*
OSMANLICA
OSMANLI 2**
OSMANLI KÜLÜBÜ*
OSMANLI-YÜMİT
OSMANLILAR.GEN.TR
BÜYÜK OSMANLI TARİHİ
OSMANLI HİKAYELERİ
OSMANLI HANEDANI
OSMANLI-ENFALDE
OSMANLI-HAKSANCAĞI
HZ OSMANIN ŞEHİD EDİLMESİ
OSMANLIDA İMAMLIK
OSMANLI İLİM-ENFAL
OSMANLI MEDENİYETİ-ENFAL
OSMANLICA SÖZLÜK
OSMANLI-enfal
SAKLI OSMANLI
İ.ANS BATILILAŞMA
BATININ İSLAMA BAKIŞI 1
ENDÜLÜSÜN FETHİ
SELÇUKLU TARİH
TARİH ENSTİTÜSÜ DER
TİMUR HAN
ARAP İHANETİ YALANI*
İSTANBUL VE FETİH
94 YILLIK TARTIŞMA
ARAPCA-İHVAN
DURSUN GÜRLEK GENEL
çanakkale-taha uğurlu
FAHREDDİN PAŞA
BATININ OYUNLARI
ALİ KEMAL TORUNU
GÜN TARİHİ
TÜRKTARİHİM.C

Hİ-
HİLMİ DEMİR GENEL
HİLMİ DEMİR 1
HİLMİ DEMİR 21-18
HALİL ÖNÜR
Y.BÜLENT BAKİLER
o.k
KEMAL KAYRA 21-23
KEMAL KAYRA 24
E.
E B EKİNCİ ŞAHS
EB EKİNCİ GEN
EB EKİNCİ GENEL YENİ
E.B.EKİNCİ 2008-
E.B.EKİNCİ 2009
E.B.EKİNCİ 2010
E.B.EKİNCİ 2011
E.B.EKİNCİ 2012
E.B.EKİNCİ 2013
E.B.EKİNCİ 2014
E.B.EKİNCİ 2015
E.B.EKİNCİ 2016
E.B.EKİNCİ 2017
E.B.EKİNCİ 2018
E.B.EKİNCİ 2019
E.B.EKİNCİ 2021
E.B.EKİNCİ 2022
E.B.EKİNCİ 2023
E B EKİNCİ 2024
KU--
TG-M.FATİH ORUÇ
M.N. ÖZFATURA GENEL TÜM
MN.ÖZFATURA-CHP
M.N.ÖZFATURA 2001
MNÖFATURA-OSMANLI
MNÖFATURA-TÜRKLER
MNÖ.FATURA-DİYALOĞ
MNÖ FATURA-TEFEKKÜR
MN ÖFATURA-SU
MN ÖFATURA-MADEN
MN.ÖFATURA-ERMENİ
M.M.ÖZF-2016
MN ÖZFATURA -GENÇLER
İ.ÖZFATURA 2014
İRFAN ÖZFATURA 2
İRFAN ÖZFATURA 3
İRFAN ÖZFATURA GENEL
S--
299
AKINCI 1
AKINCI 2
ÖMER N YILMAZ 1
İBRAHİM YAVUZ
ALTINBAŞ A
UFUK COSKUN 1
UFUK COŞKUN 2
KENAN ALPAY
sabri gültekin
misafir yazar
Y*
M YÜKSEL-GENEL
M.YÜKSEL 2013
M.YÜKSEL 2014
M.YÜKSEL 2015-
M.YÜKSEL 2016
KÜ-
KEMAL SUNAL FİLMLERİ ZARARLARI
TG-*KAZIM K.YÜCEL
TG-HASAN ULU
TG-HAKKI ASLAN
NASIL BATTI RILDI
NİMETULLAH
VAHDET YAZAR
AH**
Y-
FE
YUSUF KAPLAN-TIME
Y KAPLAN 2007-8
Y KAPLAN 2009-10
Y KAPLAN 2011-12
Y KAPLAN 2013-14
Y KAPLAN 15-16
Y KAPLAN 2017
YUSUF KAPLAN 2018
YUSUF KAPLAN 2019
YUSUF KAPLAN 2020
YUSUF KAPLAN 2021
YUSUF KAPLAN 2022
YUSUF KAPLAN 2023
YUSUF KAPLAN 2024
Y**
Y.BAHADIROĞLU 2012
YAVUZ BAHADIR 2013
YAVUZ BAHADIR 2014
YAVUZ BAHADIR 2015
YAVUZ BAHADIR-2016 A
YAVUZ BAHADIR-2017 A
YAVUZ BAHADIROĞLU 2017 A
Y.B.TIME TÜRK VE 2016 B
CE
22*
BELGELERGERÇEK TARİH GENEL
B.GERÇEKTARİH.C-1
B.GERÇEKTARİH.C 2
B.GERÇEKTARİH.C 3
BGERÇEKTARİH C 4
B.GERÇEKTARİH.C 5
B GERÇELTARİH C.6
B GERÇEKTARİH C.7
BG KONUŞUYOR
B G TARİH 1
B G TARİH 2
B G TARİH-DİYANET
BG T-HAFIZ
BGT VAHDETİN
BGT ŞALCI B
BGT CHP EKO
BGT KADIN
İNG DERVİŞ
ALİ ŞÜKRÜ CİNAYETİ
607
604
M.Ş.EYGİ 2005
M.Ş--EYGİ 16
M.Ş.EYGİ 19
M.Ş.EYGİ YD GENEL
4-2
M ***
M.ARMAĞAN 1997
M ARMAĞAN 2010
M ARMAĞAN 2011
M.ARMAĞAN 2012
M ARMAĞAN 2013
M.ARMAĞAN 2014
M.ARMAĞAN 2015
M ARMA 15-16 KİŞİ
M.ARMAĞAN Y-16
M.ARMAĞAN YŞ-17
M ARMA 2016 DT
M ARMA 2017-18 K
M ARMA 2021 MÜZEK
M ARMAĞAN-2022 AK
M ARMAĞAN 23- AKİT
M ARMAĞ İTTİFAK
EC
M *A
RAHİM ER GENEL
RAHİM ER 2014
RAHİM ER 2015
RAHİM ER 2016
RAHİM ER 2017
RAHİM ER 2018
RAHİM ER 2019
RAHİM ER 2020
RAHİM ER 21-22
RAHİM ER 2023
RAHİM ER 2024
RAHİ
324
EA
E.AFYONCU 2010
E. AFYONCU 2016
E AFYONCU 2017
E23 GENEL
NERDE KALDIK E A
HİSAR 23
HİSAR 22-20
HİSAR 20-19
293
FU-
TURGAY GÜLER SESLİ
FUAT UĞUR
KADİR MISIROĞLU
NUREDDİN TAŞKESEN
KÜBRA DEĞİRMEN
MEHMET CAN
MEHMET KUMAŞ
MESİH-Ş SİMAVİ
A.DOĞAN İLBAY
B ACUN
MUSTAFA UZUN*
AF ARI-ALİ ERYIL
Ö SAPSAĞLAM*
ALTAN ÇETİN*
F SARRAFOĞLU
R AKBAY
ISLAHDE-PDF
322
333
MEKTEBİDERVİŞ
MD-KUDÜS
MD-ZALİMLER 1
MD-ZALİMLER 2
MD-A GEYLANİ
MD-FUTUHULGAYB
MD ŞEFAAT HAKTIR
MD İMAMLARIMIZ
MD H İMAMLARI
MD REDDİYE
MD AŞEREİ MÜBEŞER
MD NEFS VE ŞEYTAN
MD TAS VE TAR
MD MÜRŞİD
MD A SİLSİLE
MD İZ BIRAKANLAR
MD İZ BIRAKANLAR 2
MD İZ BIRAKANLAR 3
MD İZ BIRAKALAR 4
MD KÜTÜBÜ SİTTE 1
MD KÜTÜBÜ SİTTE 2
MD KÜTÜBÜ SİTTE 3
MD KÜTÜBÜ SİTTE 4
MD KÜTÜBÜ SİTTE 5
MD KÜTÜBÜ SİTTE 6
MD KÜTÜBÜ SİTTE 7
MD KÜTÜBÜ SİTTE 8
MD KÜTÜBÜ SİTTE 9
MD KÜTÜBÜ SİTTE 10
MD KÜTÜBÜ SİTTE 11
MD KÜTÜBÜ SİTTE 12
MD KÜTÜBÜ SİTTE 13
MD KÜTÜBÜ SİTTE 14
MD KÜTÜBÜ SİTTE 15
MD KÜTÜBÜ SİTTE 16
MD KÜTÜBÜ SİTTE 17
MD KÜTÜBÜ SİTTE 18
317
292
252
329
ANAYASA
KÜLLİYAT-COŞAN
İNTERNET HUKUKU
arapçanın önemi
SSK KANUN
MEB KANUN
MEMURLAR KANUNU
DARULHARP
SADAKAT.NET
SAHİHİ BUHARİ NAMAZ
SAHİHİ BUHARİ
İ.ŞENOCAK-GENEL*
NECATİ AKSU NET
SABRİTANDAOĞAN
İSLAM KÜLTÜR.COM
YAZAROKU ESK
KIRKINCI.COM
ERRAHMAN DE
-ENFAL kavram
enfal 1
kavramlar
ARAPÇA ÖĞREN
YEZİDİLİK
BİLGELİK ÖYKÜLERİ
LÜGAT-BALLI
320
297
298
296
SAĞLIK ÖĞÜTLERİ
SAĞLIK 1
SAĞLIK 2
SAĞLIK 3 KAZA
SAĞLIK 4
BASARI SIRLARI
BESLENME
BİTKİ TEDAVİ-FİRASET
CEMAL ABİ İLE DEMİR GİBİ
ŞİFALI BİTKİLER
prostata çözüm
BİYOLOJİ SÖZLÜĞÜ
erdal yeşilada-SAĞLIK
294
316
304
DİYANET-İHVANLAR
MENKİBELER-İHVAN
MUHARREF D.-İHVANLAR
TESBİTLER-İHVAN
MENKİBE-İHVANLAR
KAVRAM-İHVANLAR
TV DEŞİFRE-İHVANLAR
GÜNDEM-İHVANLAR
MENKİBELER-NAKŞ
NASİHATLER-yusuf semmak
GENEL-NASİHAT.ORG
NASİHATLER 2 Y semmak
zikr nakş
nefs nakş
rabıta nakş
İBRAHİM KİRAS GENEL
İBRAHİM KİRAZ-
HAYDAR ORUÇ DİR-POS
İSMAİL YAŞA DİR POS
AHMET TAŞGETİREN
287
286
288
291
CEMİL KOÇAK 2011
CEMİL KOÇAK 2012
CEMİL KOÇAK 2013
CEMİL KOÇAK 2014
CEMİL KOÇAK 2015
CEMİL KOÇAK 2016
285
284
M.ŞÜKRÜ HANİ 2010
M ŞÜKRÜ HANİ 2011
M ŞÜKRÜ HANİ 2012
M ŞÜKRÜ HANİ 2013
M ŞÜKRÜ HANİ 2014
M ŞÜKRÜ HANİ 2015
M ŞÜKRÜ HANİ 2016
M ŞÜKRÜ HANİ 17-18
282
AYŞE HÜR TARAF 2008
AYŞE HÜR TARAF 2009
AYŞE HÜR TARAF 2010
AYŞE HÜR TARAF 2011
AYŞE HÜR TARAF 2012
AYŞE HÜR RAD 2013
AYŞE HÜR RAD 2014
AYŞE HÜR RAD 2015
AYŞE HÜR RAD 2016
281
=İHYAORG.KİTAPLIK=
4 İNCİL FARKLI
HADİS TARİHİ
ATEİZM ELEŞTİRİSİ*
280
277
TAMER KORKMAZ GENEL
İBRAHİM KARAGÜL GEN
YÜCEL KOÇ GENEL
İSMAİL KAPAN GEN
K**
NUH ALBAYRAK GEN
NUH ALBAY TÜRKİYE 9-14
NUH ALBAY ST 15-16
NUH ALBAY ST 17-18
NUH ALBAY ST 19-20
NUH ALBAY ST 21-22
NUH ALBAYRAK 2023
KA***
241
246
METİN HÜLAGU-G
M HÜLAGU 22-23
M HÜLAGU 21
M HÜLAGU 19-20
M HÜLAGÜ 18
mn
263
243
234
238
MURAT ÇETİN GENEL
MURAT ÇETİN DP
260
ÜZEYİR İLBAK DP
YUNUS EMRE ALTIN
ENES BAYRAK
HAZAR TÜRK
SESLİ MAKALE
TÜRK YÜZYILI RG
FİLİSTİNLİLER TOPRAK SATTIMI
İSMAİL ÖZ *
HAKAN ERDEM 2016
238-
240
F-BAKA-A İMR-NİSA
MAİD-ENAM-ARAF-ENFAL
TEVB-YNS-HUD-RAD-İB
HİC-NAHL-İSRA-KEHF-MRYM
TAHA-ENB-HAC-MÜMİNUN-NUR
FURK-ŞUARA-NEML-KAS-ANK
RUM-LKM-SEC-AHKF-MHMD
FTH-HUC-KHF-TUR-NECM-KMR
RHMN-VAKIA-HDD-MCDL-HŞR
MHTN-SAF-CUMA-MNFK-TEĞA-TLK
THRM-MÜLK-KLM-HKA-MARC-NUH
CİN-MÜZ-MÜD-KYM-İNS-MRS-NB
NZAT-ABS-TKVR-
232*
232
231
230
229
228
227
226
225
224
223
222
221
220
219
218
217
216
215
214
213
212
211
210
209
208
207
206
205
204
203
24-
2
5
4
3
7
1
202
ü7
13-
10
8
17--
14-
16--
6
ME
21-
12-
İRAN -GÜLDAĞI
VAHD VUCUD MUD
DOĞ-GÜN İS TARH 1-7
SELÇUK ŞİA
KADIZADELİLER
nesefi t
mesnevi anevi
ahmet kavas
pdf moğol-zengi
yazıcı-mesut
Z KEVSERİ
KAL-ÇAKIRGİL 24
PDF HADİS
pdf açık öğr-hadis
PDF İRAN
PDF MESNEVİ
pdf moğol istila
PDF DİNİ TERİM SÖZL
PDF Ö NESEFİ TEFSİR
PDF KİTAP 1
TASAVVUF E S
PDF EMİR SULTAN
PDF SUFİ-SİYASET
PDF İSLAM HUKUKU
PDF KONEVİ-FATİHA
PDF İBNİ ARABİ
PDF N TOPÇU
PDF HZ AYŞE
PDF ABD.İBN MESUD
PDF KURTUBİ
PDF SUFFE ASHABI
PDF HZ ÖMER S
PDF SUYUTİ-MEHDİ
PDF İLİMLER
PDF FAHREDDİN RAZİ
PDF HZ OSMAN
PDF HARİCİLİK
PDF VEHHABİ
PDF ESİ
PDF CENNET CEH
PDF ZAHİD KEVSERİ
PDF ŞABANI VELİ
PDF MİRAS HUKUKU
PDF MATURUDİ
PDF İBNİ HALDUN
PDF MSP
PDF İHV MÜSLİM
PDF HANEFİ M
PDF SELEFİ
PDF ABDULHAMİDİ SANİ
PDF M HALİDİ BAĞDADİ
PDF İ VE TERAKKİ
PDF E.B.EKİNCİ
PDF NECİP FAZIL
PDF AVRASYA ETÜD
PDF İMAM MATURUDİ
PDF KADIZADEL,LER
PDF EMRİ MAĞRUF
PDF CİHAD
PDF KAVRAMLAR 2
PDF KAVRAMLAR
PDF HZ FATIMA
pdf PEYGAMBERİMİZ
PDF AHMET YESEVİ
pdf istiklal m.
pdf anadoluluculuk
PDF-YSSELİM ROMANI
PDF HACI BAYRAM VELİ
PDF MEVLANA
PDF AHİLİK
PDF GAZALİ
pdf gazali 2
pdf batıniler
PDF NİYAZİ MISRİ
pdf bedreddin ayni
pdf pezdevi
pdf ibni hümam
pdf yunus emre
pdf 31 mart vakası
PDF KAYI 10
PDF ABDULHAMİD HAN
PDF BUHARİHANLIK
OSMANLI KÜLTÜRÜ PDF
pdf osmanlı kültürü
PDF OSM.EDENİETİ
pdf osmanlıda adalet
pdf milliyetçilik 1
pdf osm milliyetçilik 2
islamcılık zyt brn bl2
pdf islamcılık 1
-İSLAMCILIK ARŞİVİ
osmanlıda batıcılık pdf
PDF OSM BATICILIK
ÖZAK İRŞAD 1-2
ÖZAK İRŞAD 3
ÖZAK Z KULUP
PDF COŞAN 1-2
PDF TÜRKÇÜLÜK
OSMANLIDA TASAVVUF 1
PDF TASAVVUF 1
H K YILMAZ
PDF A SELÇUKLU
PDF SELÇUKLU
PD.YABANCI OKULLAR
PDF EMRE AYDI
A İSKENDERİ
CÜNEYDİ BAĞDAD PDF
EBU HANİFE ÖZEL SAYISI
EBU HANİFE PDF 1
İ H A DERGİ
PDF KATILIM
PDF MODERN
==DERGİLER==
YASİN OKUMAK
YORUM -dergileri
DÜZCE HABER
MİSAK DERGİSİ
elmalı tefsir enfal 1-9
elmalı tefsir enf 10-28
elmalı tefsir enf 30-38
elmalı tefsir enf 39-58
elmalı tefsir enf 59-86
elmalı tefsir enf 87-114
İMAN-is hayat
mesnevi-i hayat
ehli sünnet- i hayat
kıssa-is hayat
g isla.-is hayat
A-
ruhus salat-ince
nezih itikat-ince
evlilik-ince
hayzı nisa-ince
tas-zikr-rabt-ince
hakayık-ince
risale-ince
risale-ince 2(seytan-nefs)
nimeti islam-ince
sohbetler-ince 1
sohbetler-ince 2
hikayeler-ince
riyazüs salihin-sadakat
fıkıh-sadakat
fetevai hindiyye-sadakat
b islam ilmihali-sadakat
bir bilene soralım-sad
vehhabilere cev.-sadakat
fıkıh ans-sadakat
nurul izah-sadakat
kutubu sitte-sadakat
sahihi buhari-sadakat
evliyalar ans.-sadakat
R---
TEBLİĞ YÖNTEMLERİ
İBRAHİM KİRAZ
M.BARDAKÇI 1
ALPER TAN
TÜRKİYE -A.AKGÜL
ULUS İLİŞKİL M ORTAK
AHMET VAROL-DIŞ POL
DIŞ İŞL 2
DIŞ İŞL 3
DIŞ İŞL 4
DIŞ IŞL 5
dış 5 yeni
B.PAKMAN WORDPTRES.COM
SN-TEKHAFIZ
f-İTİRAFLAR
AGET 1-4
İİİ..GÖLGESİ
IŞIK-UFUK
SUKUT ÇIĞLIĞI
BAHARI SOLUK
Z.ALTIN DİLİ
ÖRNEK HRK.
BUH.AN.İNS
YİT.CEN.DOĞ
BABANIN BABASI
ozan arifin refe şiiri
KİTAP-SÜNNET-KADER
ABDULHAMİD HAN

ABDÜLHAMİD HAN Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı. İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar: Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi. Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur. Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur. Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı. Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız. Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar. Rabbim Başbakanımızı korusunu2026
.


.

 

Emri Maruf Nehyi Münker-10

İNSANLARA İYİLİĞİ EMREDİP KÖTÜLÜKTEN SAKINDIRMANIN FAZİLETİ

Üzerimize farz olan işlerden biri de iyiliği emretmektir. İyiliği emrettikten sonra kötülükten sakındırmak ve kötülükten alıkoymaktır. Bu görevi yapmadığımız takdirde sorumluluk doğar, mesul oluruz.

Geçmişe baktığımız zaman görürüz ki, tarihin her anı her sayfası iyilerle kötülerin, imanla küfrün mücadelesi ile doludur. İyiliğin ve imanın galip geldiği dönemlerde insanlık, hep mutlu olmuş, kötülükle küfrün arttığı dönemlerde de kötülüğe karşı çıkmayanlarla birlikte insanlık Allah’ın gazabına uğramış ve helâk olmuştur.

Bugün hızlı bir bozulma ve yozlaşma ile karşı karşıyayız. Her şey, iyiliğin ve iyilerin aleyhine. İyi olmak için ortam hazır değil. Kötülük cazip görünüyor ve gösteriliyor. İnsanlar kötülüğün cazibesine kapılmış. İyiler, suçluymuş gibi suçlanıyor, kınanıyor ve mahrum ediliyor. Daha önce cezalandırılan toplumların helâk olmasına sebep olan davranışlar ve hayat tarzı özendiriliyor. Ve yaygınlaştırılıyor.

Böyle bir dönemde dinî, ahlakî, insanî ve milli değerlerimizi korumak ve varlığımızı devam ettirebilmek için iyiliği yaşatmak, iyilerin sayısını arttırmak ve kötülüğe “dur!” demek durumundayız Ayni zamanda bu Allah’ın emridir. Peygamberin. İyilik hakim kılınacaktır. Kötülükten sakındırılarak sorumlu olduğumuz insanlar korunacaktır.

İyiliği emretme kötülüğe mâni olma görevini, “müslümanım” diyen herkes, bilgisi ve gücü oranında yerine getirmekle mükelleftir.

İ. Gazali şöyle der:

“İyiliği emretmek, kötülükten men etmek görevini özürsüz yapmayan kimse Allah’a âsi olmuş olur. Çünkü Cenab-ı Allah şöyle buyurur : Sizden insanları iyiliğe davet eden, kötülüklerden men eden bir topluluk bulunsun” ayeti bu görevin farz olduğuna delildir.”

Bir hadiste : “Günah işleyenleri günahtan men etmeyenlere Allah hepsini kapsayan azap gönderir” buyrulmuştur. (Kimya-yı Saadet:411)

a) İyiliği emretmek kötülükten sakındırmak görevdir:

Peygamberimiz ve arkadaşları birbirilerinden ayrılırken Asr Sûresini okurlar öyle ayrılırlardı. Bunda Müslümanlara verilen mesaj vardır. Bu mesajı, Sahabi devamlı birbirine hatırlatmış ve yerine getirmiştir. Nedir o mesaj?

“Asra yemin olsun ki, insanlar muhakkak hüsrandadır, zarardadır. Ancak iman edenler, Salih amel işleyenler, birbirine hakkı ve sabrı tavsiye edenler müstesna!” işte mesaj; Salih amel ve tavsiye, öğüt vermek ve zarardan ziyandan kurtulmak, kurtarmak…

b) İyiliği emretmek ihlaslı ve samimi Müslümanların işidir:

Bu herkese nasip olmaz. Herkes iyiliği temsil edemez. İyi yaşayamaz.

Kur’an’da şöyle buyrulur :

“Siz insanlar için hayırlı kimselersiniz. İyiliği emredip kötülükten vazgeçirmeye çalışırsınız.” (Al-i İmran:110)

Burada hayırlı insanlar olma, iyiliği emretme, kötülükten vazgeçirmeye bağlanmıştır.

Müslüman, nemelazımcı, pasif, pısırık, tepkisiz olmaz. Bu hallerin hiçbiri İslâm’a uygun değil.

İslâm, Allah yolunda nefes tüketen ömür harcayan ve ayağı tozlanan insan ister. Hz. Peygamber (s.a.) :

“Cennet kılıçların gölgesi altındadır” demiş çalışılmazsa nasıl cennete girilecek.

Halife Hz. Ömer bir mecliste hazır bulunanlara sormuştur:

– Eğer dileğiniz hemen kabul ediliverecek olsa ne dilerdiniz?

Birisi, “Benim falan vadi dolusu altınım olsun isterim. Onu harcayarak İslâm’a daha çok hizmet edeyim diye”, dedi. Bir başkası “Şu kadar sürüm (davar, koyun, keçi) mal ve mülküm olsun isterdim Gerektikçe onları sarf ederek dine yararlı olayım diye.” dedi. Herkes buna benzer şeyler söyledi. Hz. Ömer hiçbirini beğenmedi. Bu defa meclistekiler, Hz. Ömer’e sordu:

– Ya Ömer peki sen ne dilerdin?

Cevap verdi:

– “Ben de Muaz, Şâlim, Ebû Ubeyde gibi Müslümanlar yetişsin isterdim. İslâm’a onlar vasıtasıyla hizmet edeyim diye” cevabını vermiştir.

Bize düşen, evlatlarımızı güzel yetiştirelim. Gençleri güzel yetiştirelim, insan önemli, insan yetiştirelim.

Şu sokakların haline bakın, evlerimizin içine bakın. Bunlar ilgisiz kalmış insanlar. Bunların hesabını Allah bize soracak. Elimizin altında olup da yetiştirmediğimiz insanların hesabını Allah bizden soracak. Ayrıca onlar bizim yakamıza yapışacak: “Allah’ım bundan benim intikamımı al. Bu bana görevini yapmadı diyecek.”

Bazılarımızın mazereti hazır. Yapamıyorum, edemiyorum, ne yaptıysam olmadı, dövdüm olmadı… gibi

Bazıları da bu görevden uzaklaştırmak için ne lazımsa yapıyor. İyiliği emretme, kötülükten men etme durumunda olan, etkili kimselerin cebine para girmesine sağlıyor, onu meşgul ediyor. Yani ağzına bal sürüyor.

Bazen de “sen mi düzelteceksin, sana mı kaldı” diyerek vazifeden, hizmetten uzaklaştırma gayretleri görülüyor.

Birgün Hasan-ı Basri’ye biri şöyle diyor:

– “Sakın kendini temizlemeden insanlara iyiliği davet etme”

Hasan Basri:

– “Bu teklifini lânetli şeytan yapar. İyiliği emretmek, kötülükten nehyetmek kapısını kapatmak ister” der.

Başkalarının kötülükten men etme görevi olanlara şer güçlerin hakimiyetine müsaade etmemek gerekir.

Kur’an’da Emr-i Mâruf-Nehyi anıl münker görevini yapmamak küfür, sebebi sayılmıştır.

– “İsrail oğullarından küfredenlere Davut ve İsa’nın diliyle lânet okunmuştur. Bunun sebebi, isyan etmeleri, aşırı gitmeleri, birbirini kötülükten men etmemeleridir. Bu hal ne kötüdür” (Miâda:78)

Bu âyeti Hz. Peygamber (s.a.) şöyle açıklamıştır:

“İsrailoğulları arasında zulüm yayılınca biri bir başkasını günah işlerken görür, onu nehyederdi. (Yapma etme derdi) Fakat ertesi gün o adamla yiyip içmek, oturup kalkabilmek için onu kötülükten men etmezdi. Allah da onları birbirine benzetti ve bu âyet indi.” Dedikten sonra Allah Rasûlü doğrulmuş şöyle demiştir: “Ya zalime engel olursunuz ve kötülüğü önlersiniz, ya da bu hal sizin başınıza da gelir.”

c) İyiliği emretmek kötülükten sakındırmak kurtuluşumuza sebep olabilecek hayırlı bir iştir:

Bu konuda Sevgili Peygamberimiz şöyle diyor:

“Allah’a yemin ederim ki, Hak adına insanları kötülükten men etmezseniz Allah’ın rızasını kazanamazsınız.” (Hadis Ans. 1/235)

Tevbe Sûresinin 71. ayetinde Cenab-ı Allah’ın rahmetine mahzar olacak olanlar sayılırken; namaz kılanlar, zekat verenler ve Allah’ın Rasûlü’ne itaat edenlerle beraber iyiliği emredenler ve kötülükten men edenler zikredilmiştir.

Bu görev, İslâm’ın temel prensiplerindendir. İyilikten yana olmak, kötülüğe karşı çıkmak, her Müslüman'ın görevidir. Bu görevi yapanlar cezadan kurtulmuşlardır. Tepkisiz ve nemelâzımcılar ise, helâk olmaktan kendilerin kurtaramamışlardır. Bu durumu Kur’an’da Cenab-ı Allah şöyle bildirmiştir:

“Sizden iyiliğe çağıran, doğruluğu emreden ve fenalıktan men eden bir cennet olsun. İşte başarıya erişenler yalnız onlardır.” buyurmuştur. (Al-i İmran:104)

d) Kur’an’da azmetmezi gereken işler olarak şunlar sayılmıştır:

“Namaz kıl, uygun olanı buyurup fenalığı önle, başına gelene sabret. Doğrusu bunlar azmedilmeye değer işlerdir.” (Lokman:17)

Peygamberin arkadaşlarından bir örnek sunmak istiyorum:

“Ebu’d-Derda Hz.’leri birgün yolda bir grup insanla karşılaşır. Onlar, bir adamın başına toplanmışlar, ona hem vuruyorlar, hem de sövüyorlar. Onlara sorar:

– Ne oluyor? Derler ki:

– Bu adam günahkârdır. Ebu’d-Derda şöyle der:

– Eğer bu adam, bir kuyuya düşmüş olsa idi, günahkâr diye bu adamı çıkarmaz mıydınız? Onlar:

– Elbette çıkarırdık, derler. Bunun üzerine Ebu’d-Derda (r.a.) :

– O halde günah kuyunsa düşmüş bu adamı dövmeyin, kötü söz söylemeyin. Ona ancak öğüt verin, yaptığının yanlış olduğunu anlatın. Elinizi uzatıp onu günah kuyusundan çıkarın. Ayıca sizi onun işlediği günaha düşmekten koruyan Allah’a şükredin, der. oradakiler:

– Sen ona kızmıyor musun? Derler.

Ebu’d-Derda (r.a.) :

– Ben onun işlediği günah kızmıyorum. Eğer o günahı terk ederse, benim kardeşimdir, deyince adam, günah tevbe ettiğini söylüyor ve ağlamaya başlıyor.”

Bu olay, helâk olmaktan kurtulmanın, helâk olmaya sebep olan kötülüklere ve kötülere karşı çıkmanı yolunu, bize anlatması bakımında değerlendirilmesi gereken bir olaydır.

Hiçbir insan, kötü yaratılmamıştır. Hiçbir insan kötü değildir. Yaptığı iş kötüdür. İnsanı kirleten, günahlardır.

Hepimizin hedefi, kötülüktür, günahtır. Bunların ortadan kalkmasıdır. Görevimiz, düşenin elinden tutmaktır.

e) İyi ortam hazırlamak görevimizdir:

İyilik için, iyiler için, iyi insan yetişmesi için iyi ortamlar hazırlamak içinde çalışmamız lâzımdır. Nasıl bizden sonrakilere iyi bir dünya ortamı hazırlamak için hırsla mal topluyorsak, ahlaki ve mânevi huzur ortamı hazırlamakla mükellefiz.

Büyükler iyi örnek olacak, iyi şeyler söyleyecek kötülüğün karşısına dikilecektir. Yani büyükler, etkisini ve yetkisini kullanacak.

Şu gittikçe kötüleşen ortamda çocuklarınızın yaşamasına razı mısınız? Değilse, çok çalışmamız lâzım.

Geçmişte devlet adamlarımız “Yeryüzünde kötülük kalmayıncaya kadar…” ilahî emrine uyarak gündüz oturup dinlenmemiş, gece rahat yataklarında yatmamışlardır. “Ya şehid ya gazi” idealiyle yaşamışlardır. Bize güzel şeyler bırakabilmek için çırpınıp durmuşlardır.

Çok etkilendiğim bir gazete haberinden bahsetmek istiyorum.

Tuzağa düşürülmüş, kötü muamele uğramış bir kadının feryadı şöyle idi : “Fuhuş çetesi kurbanı kadın: İnsanlar, Müslümanlar neredesiniz?”

Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığına mektup yazan kadın : “İnsanlar, Müslümanlar neredesiniz, imdat!” diye başladığı mektubunda “Fuhşun mekanın kurup zinaya zemin hazırlıyorlar. Günaha zevk deyip iş yerine koyuyorlar. Orada çocuk denecek yaşta kızları pazarlıyorlar. Zorla orda burada çalıştırıyorlar. Buralara kimi kızını satıyor, kimi de eşini, bacısını satıyor. Oraya gelenlere uyuşturucu veriyorlar… Neredensiniz insanlar, neredesiniz Müslümanlar! İmdat!” (22 Haziran 2004, Zaman)

Hakikaten bunca yozlaşma ve bunca bozulma ortamında Müslümanlar nerede? Ne yapıyor? dersiniz.

f) Sorumsuz insan düşünülemez:

Herkesin gücüne, yaşına, yetkisine göre sorumlulukları vardır.

İnsanları kötülükten alıkoymak, zalimi zulmünde vazgeçirmek, her inanç sahibi, aklı başında insanın görevidir.

Hz. Peygamber şöyle der:

“Allah’a yemin ederim ki, ya iyiliği ısrarla emreder, kötülükten alıkorsunuz ya da Allah size azap gönderir. Sonra siz azaptan kurtulmak için dua edersiniz de duanız kabul olmaz.” (Tirmizi, Fiten:9)

Akif’in ifadesiyle:

“Emri bil mâruf imiş ıhvân-ı İslâm’ın işi,


Nehyedermiş bir fenâlık görse, kardeş kardeşi”

İnsan sadece kendisinden sorumlu değildir. “İyiliği emret kötülükten alıkoy emri Allah’ın emridir.”

İnsanın kurtuluşu önce kendini düzeltmesine bağlıdır. Kur’an’da şöyle buyrulur:

– “Ey İman Edenler! Siz kendinizi düzeltmeye bakın” (Maida:105) Aynı halde iken başkalarını men etmemiz bir şey ifade etmez.

Hidayet Allah’tan çalışmak bizden Biz zaferden değil, seferden sorumluyuz. Sonuç Rabbime aittir.

Peygamberlerin görevi bile tebliğdir. İyiliği, kötülüğü bildirmektir. Hidayet Allah’tandır. Bizim uyarmak, anlatmak vazgeçirmeye çalışmak görevimizdir.

Peygamberimiz bütün görevlerini terkinin Kıyamet alameti olduğunu bildirmiştir.

Hz. Peygamber (s.a.) şöyle haber veriyor:

“Öyle bir zaman gelecek ki, insanlar iyiliği özendirmeyecek, kötülükten de sakındırmayacaklardır.”

Şöyle anlatırlar:

Mevlana Hz.’leri yolda giderken, işlediği suçtan dolayı idam edilen birini görür. Koşar ayaklarına sarılır, ağlayarak der ki: “Beni affet, eğer seninle ilgilenseydim belki sen bu duruma düşmezdin…” diyor.

“Her koyun kendi bacağında asılmıyor?” Aslında kokusu herkesi rahatsız ediyor.

İslâm’da “Nil Nehri kenarında bir kurt bir kuzuyu yese, mesul Ömer’dir” anlayışı hakimdir. Bir çöküş varsa, bir kokuşmuşluk varsa, o toplumda yaşayan herkes sorumludur. “Bana ne” diyemez.

Peygamber Efendimiz:

“Herhangi bir kimse, bir günahı, görür hoş karşılamazsa, san ki o kimse o günahın işlendiği toplumda bulunmamış gibi olur. Günahın işlendiği toplumda bulunmadığı halde günahı seven kimse ise, sanki o günah işlendiği zaman orada hazırmış gibi sorumlu olur.” (İhya:5/147) buyurmuştur.

Başıboşluk, sorumsuzluk, olaylara lakayıt kalma, tepki göstermeme toplumları yiyip bitirmiştir.

Hz. Ömer (r.a.) bir grup insana sorar:

– İnsanların mânevi değerlerine zarar veren, falana neden mâni olmadınız?

– Dilinden korkarız, derler.

Bunun üzerine Hz. Ömer (r.a.):

– Ona mâni olmamanız, onun yaptığına iştirak etmenizden farksızdır, der.

İyi insan, kötülük yapmayan insan değil, kötülük yapmadığı gibi kötülüğe karşı olan ve iyilik yapan insandır.

Kimse, “Benim iyiliğimde bana, kötülüğüm de bana” diyemez. İyilik yapmayınca, iyi olmanın fazla bir anlamı yoktur. Ayrıca insanın tek başına huzur araması, yalnız kendisinin kurtuluşunu beklemesi, bencil bir duygu olur. İbni Sina’nın “Tek başına cennete girilmez. Tek başına girmek isteyen, zaten cennetlik değildir.”diye güzel bir sözü var.

Bu konuda sorumlulukların yerine getirilmesine mani olan önemli bir husus da, rızık endişesi ve ölüm korkusudur.

Rızkı veren Allah’tır. İnsanın rızkı Ahmed’in, Mehmet’in elinde değildir. Cenab-ı Allah kime ne takdir ettiyse onu kimse engelleyemez. Ayrıca kimse kimsenin rızkını yiyemez. Bu konuda kimsenin en ufak bir endişesi olmaması gerekir.

Diğer bir husus da ölüm korkusudur. Ölüm de rastgele olan bir şey değildir. Allah insanın ecelini onun bunun eline vermemiştir. Eceli gelmeden kimse ölmez. Eceli geleninde ömrü bir saniye de olsa devam etmez. Atalarımız : “Korkunun ölüme çaresi yoktur.” Demiş, kaçmakla ölümden kurtululunamıyacağını ifade etmişlerdir.

Allah’tan korkan, kuldan korkmaz. Allah’tan korkulmadığı zaman işte felâket o zamandır.

İnandım diyen bilmelidir ki, Cenab-ı Allah’ın izni ve takdiri olmadan insana ne bir zarar gelir.

Peygamber efendimiz : “Gerçek mücahit nefsi ile cihad edendir” (Tirmizi, Cihad:2) buyurarak önce nefsimizi aşmamız gerektiğini ifade etmiştir.

g) Emeklilik yılları en güzel hizmet zamanıdır:

Yaşlılık ve emeklilik günleri yatmak, uyumak gezmek ve eğlenmek için gaflet değildir. İnsan isterse emeklilikte ibadetleri ile, hizmetleri ile tam bir Allah adamı olabilir.

İnsanın hayatın son devresi sayılan yaşlılık, emeklilik, insanın son fırsatıdır. Bu fırsat kaçmamalıdır. Bu son fırsat iyi değerlendirilirse, geçmişin hatalarını telâfi imkânı yakalınmış olur, bol sevap kazanma fırsatı elde edilmiş olur.

Neler Yapılabilir?

– Önce geçmişti Allah’a namaz, oruç gibi borçlar varsa, kaza edilir. Nafile ibadetlerle kurtuluş sağlanır.

– Allah yolunda hizmet edilir, Allah’ın kullarına yardımcı olunuru.

– Allah yolunda nefes tüketen, ayağı tozlananlara destek olunur.

– Bol bol zikir yapılır, Kur’an okunur.

– İslâm’i bilgiler öğrenilir, okunur, sohbetlere gidilir.

Çoğumuz emekli oluyor, kendine bir köşe veya rahat bir yatak buluyor, kendini çürümeye terk ediyor. Veya kahveye devam ediyor. Yeni yeni kumar oyunları öğreniyor. Bir kısmı da sadece cami ile ev arası gidip geliyor, kimseye faydası dokunmuyor.

Gelin son fırsatı değerlendirelim. Son günlerimizi en güzel günler yapalım. Ölüm geliyor, kurtulmak için büyük bir gayret gösterelim, güzel bir ölümle ölelim.

Sevap kazanma yollar çoktur.

Bugün öyle hizmetler var ki, tam emekli ve yaşlı işi. Çok sevaplı işler. İyilik yapamasak bile iyiliğe sebep olma var. Sevap için Emeklilik güzel bir fırsattır.

İş, çalışma denince akla hep dünya işi gelmemelidir. Emeklilikte dünya işinden emekli olunmuştur. Ahiret işini, iş ve meşguliyet soymazsak, sonu hüsrandır, sonu pişmanlıktır.

Hep insanlara, hep dünyaya kulluk olup durulmaz. Adam çok yaşlanmış, saçı başı ağarmış, ölümün alâmetlerini üzerinde taşıyor, bir türlü dünyadan kopamıyor. Dünyayı daha çok seviyor.

Hz. Peygamber : “İnsanların en hayırlısı, insanlara hizmet edendir” buyurmuştur. Hizmetten geri kalınmamalıdır. Ben çalışsam ne olacak, bir benimle mi olacak gibi ümitsizliğe düşünülmemelidir. Veya : “Biz çok çalıştık birazda başkaları çalışsın” denmemelidir.

İnsanları yaşatan ümit, öldüren ümitsizliktir.

Mehmet Akif:


“Âtiyi karanlık görerek azmi bırakmak;


Alçak bir ölüm varsa, eminim budur ancak.


Âlemde ziya kalmasa, halk etmelisin, halk!


Ey elleri böğründe yatan şaşkın adam, kalk!” der.


Şer güçleri harıl harıl çalışırken yatılmaz. Yatılırsa, altından kalkılamayacak vebalin altına girilmiş olur.

h) Çalışmayı terk etmek helâk sebebidir:

İyiliği emretmeyen, birbirini kötülükten sakındırmayan toplum varda, bozulan düzen içinde önce huzursuzluk görülmüş sonra da o topluma felaketler yağmıştır. Kötülük gizli de olsa, açık da yapılsa o kötülükten toplum zarar görmüştür.

Birgün Hz. Hureyfe (r.a.) Peygamber Efendimize sormuş, o da cevap vermiştir:

– Ey Allah’ın elçisi! İyiliği emretmek, kötülüğe mani olmak ne zaman terk edilir?

– İsrail oğullarının başına gelenler sizin başınıza geldiği zaman.

– İyileriniz zalimlerinize yardakçılık eder. Fıkıh kötülerinizin eline düşer. Yönetim, küçüklerinizin (düşüklerinizin) eline geçer. İşte o zaman fitnenin hücumuna uğrarsınız ve birbirinize düşersiniz, buyurur.

Bugün birçoklarımızda korkaklık, haksızlıklara, kötülüklere karşı suskunluk, hakkı savunmamak, hastalık haline gelmiştir. Hayati görev olan tepki ve iyiliği emretmek, kötülükten men etmek görevi yerine getirilmez olmuştur.

Allah (c.c.) toptan belâ vermeden, üzerimize düşeni yapalım. Nuh peygamberin azgınlıkta ileri giden milleti helâk olacaktır. Melekleri

– Ya Rabbi! Aralarında iyiler de var, onlar da mı helâk olacak? diye sorarlar.

– Evet çünkü onlar kötülüğe mani olmadılar, cevabını vermiştir.

Hz. Ali (r.a.) : “Sizden evvelkiler iyiliği emredip kötülükten sakındırmadıkları için helâk oldular. Onların başına gelen felâketler sizin başınıza gelmeden, iyiliği emredip kötülükten sakındırınız.” demiştir.

Bizans İmparatoru Herakliyus, Antakya’da yenilerek dönen Rum Askerlerine hitaben:

– Yazıklar olsun size! Söyleyin bana savaştığınız kişiler sizler gibi değimliydi? Demiş onlar da:

– Evet, deyince İmparator,

– Pek siz mi çoktunuz? Onlar mı?

Diye sormuş. Askerlerin başındaki komutan şu cevabı vermiştir.

– Biz çoktuk.

– Öyleyse niye yenildiniz? Sorusuna şu cevabı vermiştir:

– Onlar gündüz oruç tutuyor, gece ibadet ediyor. Verdikleri sözü yerine getiriyorlar. İyiliği emredip, kötülükten sakındırıyorlar. Biz ise şarap içiyoruz, zina ediyoruz, haram yiyoruz, zulmediyoruz, yeryüzünde fesat çıkarıyoruz, iyiliği değil kötülüğü teşvik ediyoruz.

Şöyle nakledilir:

Hz. Lût’un kavmi helâk olduğunda onların içinde gecelerini ibadetle, gündüzlerini oruçla geçirenler vardı. Onlar sorumluluklarını yerine getirmedikleri için helâk oldular.

Şuayb peygamberin kavmi Eyke halkı, aralarında kim bilir ne kadar iyiler vardı. Hz. Peygamber şöyle bildirir:

– “Bir bölgede kötülük, meydana çıktığında kötülük men edilmezse, Allah onlara azabını indirir. İyilere de mi? Denince; evet fakat sonra o iyiler Allah’ın rahmetine mağfiretine kavuşur.” (Ramuz:54/2)

– “Bir de iyilik hakim kılınmaz, kötülüğe karşı olunmazsa, Allah onlara şerlileri musallat eder. İyi kimseler dua eder ama duaları kabul olmaz.” (Ramuz:502/11)

Kur’an’da :”Bir yerin halkı ıslah edici olduğu halde Rabbin haksızlıkla onları helâk etmez.” (Hûd:17)

İsra Sûresinin 16. ayetinde zenginlik sebebiyle şımaranlar emredilen, iyiliği yapmazlarsa, biz orayı darmadağın ederiz, demiştir.

İyi kimseler ortaya çıkmazsa kötüler ortalıkta dolaşır. İyiler çalışmazsa, kötüler galip gelir. İşte o zaman kötülük yayılır.

Eski Yunan düşünürlerinden Eflatun :

“İyi insanlar devlet idaresine talip olmuyor; politikaya girmek istemiyor. Bunun için iyileri cezalandırmak gerek. Ama bu zaten kendiliğinden oluyor. Politikaya girmek istemeyen iyiler, kötü insanlar tarafından idare edilmek suretiyle cezalandırılmış oluyorlar” diyerek bugün bizimle ilgili olan bir yaraya parmak basmıştır.

İyi insanlar cesaretli olmalı ve sorumluluklarını yerine getirmelidir. Ancak iyilerin başta olmasıyla iyilikler yayılır. O zaman kötüler cesaret bulamaz. İyi olmak, iyilik yapmak isteyenler, iyi bir ortam bulacaklardır. Böylece iyi insan, iyi vatandaşlar yetişecektir.

Müslümanların başında Hz. Ömer vardır. Medine sokaklarında dolaşırken, bir evden anasıyla kızının şu konuşmalarını dinler:

– Kızım! Biraz su getir de süte katalım.

– Olmaz anne Halife Ömer “süte su katmayın” demedi mi?

– Kızım, Ömer nerden bilecek, görecek?

– Anacağım, Ömer görmese, bilmese Allah da mı görmüyor, bilmiyor?

Halife Ömer bu kızı oğlu ile everir ve Ömer b. Abdülaziz gibi torunu olur.


Kaynak Siteye Ulaşmak İçin Tiklayiniz



XXXXXXXXXXXXXXX

UF VE NEHY-İ MÜNKER'İN AÇIKLANMASI VE İZAHI

İyiliği emredip (emri ma'ruf),kötülükten alıkoymak (nehyi münker) farzdır. Özürsüz onu bırakan Yüce Allah'a karşı gelmiş olur. Bu hususu işaret eden ayetler,haberler ve eserler vardır.Nitekim;

Yüce Allah (c.c) buyuruyor ki;

"(İçinizden,sizi hayır yapmaya çağırarak,size iyiliği emredecek ve sizi kötülükten uzaklaştıracak bir topluluk bulunsun,işte onlar kurtuluşa erenlerdir (1)".Bu ayet iyiliği emredip,kötülüğü nehyetmenin vacib oluşuna işaret ediyor.Zira "bulunsun" emirdir ve "emir" de zahiren vacibdir,yani şarttır. Çünkü ayette ifade olunduğu üzere,kurtuluşa ermenin şartı,iyiliği emredip kötülükten nehyetmektir.Çünkü "işte onlar kurtuluşa erenlerdir" cümlesinde bu anlam vardır.

Herhangi bir çevrede bu vazifeyi ifa eden bir topluluk olursa,kurtuluşa ermek her ne kadar bu vazifeyi görenlere has ise de,diğerlerinin üzerindeki borç da düşmüş olur.Eğer bu vazifeyi yapan başka biri yoksa bu durumda o topluluğun hepsi bundan mesul olurlar.

Yüce Allah (c.c) buyuruyor ki;

"(Kitap ehlinin hepsi bir değildir. Onların içinde öyle dosdoğru bir cemaat vardır ki, Gece saatlerinde Allah'ın âyetlerini okuyarak secdelere kapanırlar.Bunlar Allah'a ve ahiret gününe inanırlar.İyiliği yayar, kötülükleri önler ve hayırlı işlere yarışırcasına koşarlar. İşte onlar iyi kimselerdendir. (2)".Ayet onların iyi kullardan oluşlarına sadece Allah'a ve ahiret gününe olan imanları sebebiyle şehadet etmedi.Bu imana,iyiliği emredip,kötülükten nehyetmeyi de izafe etmiş olması mümkündür.Ancak bu şekilde salihlerden olacaklarını ifade etti.

Yüce Allah (c.c) buyuruyor ki;

"(Mümin erkeklerle mümin kadınlar birbirlerinin velileri, yardımcılarıdır. Onlar iyilikleri teşvik edip kötülükleri menederler. Namazı hakkıyla yerine getirir, zekâtı verir, Allah'a ve Resulüne itaat ederler. İşte Allah'ın rahmet edeceği insanlar bunlardır. Çünkü Allah azîzdir, hakîmdir (üstün kudret, tam hüküm ve hikmet sahibidir). (3)".Ayette mü'minler;iyilikleri emredip kötülükten nehyeden kimseler olarak vasıflandırılmışlardır.


Yüce Allah (c.c) buyuruyor ki;

"(İyilik etmek ve fenalıktan sakınmak hususunda birbirinizle yardımlaşın,günah işlemek ve haddi aşmak üzerinde yardımlaşmayın (4)".Bu ayetteki kesin bir emirdir.Karşılıklı olarak yardımlaşmanın anlamı,mümkün mertebe kötülük kapılarını örtmek,iyilik ve hayır yollarını kolaylaştırıp buna özendirmek ve bu konuda mü'minleri teşvik etmektir.

Yüce Allah (c.c) buyuruyor ki;

"(Bari, onların mürşitleri ve fakihleri onların günah olan şeyler söylemelerini ve haram yemelerini önleselerdi ya! Ama heyhât! Bunların yaptıkları da, ayrıca bir çirkin! Maide Süresi'63)".Allah Teala bu ayetle,onların iyiliği emredip kötülükten sakındırmayı terk etmelerinin,kendilerini günaha soktuğunu işaret buyurmuştur.

Yüce Allah (c.c) buyuruyor ki;

"(Ey iman edenler! Haktan yana olup vargücünüzle ve bütün işlerinizde adaleti gerçekleştirin. Allah için şahitlik eden insanlar olun. Bu hükmünüz ve şahitliğiniz isterse bizzat kendiniz, anneniz, babanız ve yakın akrabalarınız aleyhinde olsun. (5)".Bu ayette ise,anne,baba ve onların haricindeki akrabalara da iyiliği emredip,kötülükten nehyetmenin gerekli olduğuna işaret vardır.

Yüce Allah (c.c) buyuruyor ki;

"(Ey iman edenler,siz kendinizi doğru yola getirmeye bakın.Kendiniz düzelip doğru yolu bulduktan sonra,sapanlar size zarar veremez.(6)".Bir hutbesinde bu ayeti okuyan Hz Ebu Bekir şöyle dedi;Siz bu ayeti esas anlamının dışında tevil ediyorsunuz.Halbuki ben,Resulüllah'ın şöyle buyurduğunu işittim;"Eğer bir kavim içinde isyankarları ıslah edebilecek durumda kimseler var ise ve onlar ıslah etmek hususunda sükut ederlerse,Allah'ın azabını hepsinin üzerine birden göndermesi çok yakındır".

Rivayet olunur ki;^^^^

Sa'lebetü'l-Haşeni bu ayetin tefsirini Resulüllah'tan sordu.Resulüllah da ona cevaben şöyle buyurdu "Ya Eba Sa'lebe!.İyiliği emret ve kötülükten sakındır.Cimriliğin tam manasıyla hakim olduğu, nefislerin isteklerine tabi olunduğu,herkesin kendi fikrini beğendiği ve kimse kimseyi tanımaz hale geldiği zaman,işte böyle bir zaman gelince insanlardan uzak dur ve kendi başının çaresine bak. Önünüzde karanlık bir gecede yol kesenlere benzer karanlık günler vardır.Böyle bir zaman da benim sünnetime sarılanlara,sizin bugünde kazandığınız mükafatın elli katı vardır". Ashab bu elli misli mükafatın o zaman ki mü'minlerin sayılarının çokluğuna göre olduğu şeklinde bir izah getirmeyi istedikleri zaman Resulüllah (s.a.v) şöyle buyurdu;"Hayır,onlar sizin kazandığınız mükafatın elli misli daha fazla mükafat alırlar.Çünkü siz,iyilikler yapmakta kendinize yardımcı bulabilirsiniz. Ancak onlar kendilerine bir yardımcı bulamazlar".

İbn Mesud'a bu ayetin tefsirini sordukları zaman şöyle dedi;"Hayır,o zaman daha gelmiş değildir. Çünkü bu zaman da tam anlamıyla iyiliği emir ve kötülükten nehy yapılabilir.Öyle bir zaman gelecek ki,iyiliği emredip kötülükten nehyettiğiniz zaman,sizi acayip şekilde karşılayacaklar.Bu ayetin hükmüyle işte böyle bir zaman da amel eder ve hidayet üzere olursanız,başkalarının delalette olmalarının size zararı dokunmaz".

Peygamberimiz Hz Muhammed (s.a.v) buyuruyor ki;

Ya iyiliği emredip kötülükten sakındırırsınız,yahut da Allah size kötülerinizi musallat eder.Sonra iyileriniz dua ederler,ancak kabul olunmaz.

Peygamberimiz Hz Muhammed (s.a.v) buyuruyor ki;

Günahsız olarak (mazlum) öldürülen veya dövülen kimsenin yanında durmayın.Çünkü mazlumun yanında durduğu halde, onu savunmayan kimseye lanet yağar.

Peygamberimiz Hz Muhammed (s.a.v) buyuruyor ki;

Günah işlenen bir yerde olan kimse,eğer o kötülükten hoşlanmıyor ve kötü görüyorsa orada yokmuş gibidir.Fakat bir kimse uzakta bulunduğu halde işlenen kötülüğü seviyor ve hoşlanıyorsa,o kimse sanki orada imiş gibidir.

İslam büyüklerinden Huzeyfe diyor ki;

Öyle bir zaman gelecek ki,o zamanda insanların yanında bir merkep leşinin bulunması,kendilerine iyiliği emredip kötülükten nehyetmekten daha sevimli gelecek.

Allah Hz Yuşa b.Nun'a vahyetti ki;

-Senin ümmetinden helak edeceğim yüz bin kişi vardır.Onların kırk bini iyilerden,geriye kalan altmış bini ise kötülerdendir.

-Hz Yuşa sordu ki;

-Ya Rabbi,hadi kötüler neyse,peki iyilerin günahı nedir ?

-Allah şöyle buyurdu;

-Onlar isyan edenlere benim rızam için kızmadı ve onlarla birlikte yedi,içti ve düşüp kalktılar.

İslam büyüklerinden Sehl b.Abdullah diyor ki;

Dinin emirleriyle amel eden,yasaklardan sakınan ve milletin ahlakı bozulduğu zaman da dinin emirlerine sarılan kimse,aynen Allah rızası için iyiliği emreden ve kötülükten nehyeden kimse gibidir.Bunun manası şudur Başkalarına iyiliği emreden kimse,başkalarının işledikleri kötülükleri reddetmekle kendi durumunu düzeltir ve ıslah-ı nefs eylerse bu görevi ifa etmiş sayılır).


Kaynak= İmam-ı Gazali / İhya Ulumi'd-Din / C:2 /bkz:891...908

1-Al'i İmran Süresi'104 ; 2-Al'i İmran Süresi'113'-114 ; 3-Tevbe Süresi' 71 ; 4-Maide Süresi'2 ; 5-Nisa Süresi'135 ; 6-Maide Süresi'105 ;


.

EMRİ MARUF VE NEHY-İ ANİ’L-MÜNKER (1)

İYİLİĞİ EMRETMEK KÖTÜLÜKTEN NEHYETMEK

Son semavi kitap olan Kur’an-ı Kerim’in temel hedeflerinden biri, ahlaklı, Allah’a ve hemcinslerine karşı vazifesinin bilinci ile davranan insanları yetiştirmek ve bunlardan oluşacak bir toplumun kurulmasını gerçekleştirmektir.

Kur’an, böyle bir toplumu oluşturacak emir, tavsiye ve prensipler bütünüdür. İşte emr-i bi’l-maruf ve nehy-i ani’l-münker de bu temel prensiplerden birisidir. Kısaca, iyiliği emir ve tavsiye etmek, kötülükten alıkoymak diye ifade edebileceğimiz bu prensibin usulünce uygulanması toplumsal hayatın kaçınılmaz gereklerindendir.

İyiliğe, doğruluğa ve yararlı olan şeylere çağırmak, toplumun yararına, insanların iyiliğine olan şeyleri tavsiye etmek, toplumun zararına olan şeyleri yasaklamak ve toplumun bütünlüğünü bozmamak, ayrılık çıkarmamak gibi önemli işler bu prensibin kapsamına girmektedir.[2]

Bir Kur'ân terimi olarak kısaca, “iyilik” diye ifade ettiğimiz “ma’rûf”, sözlükte “bilinen, tanınan, benimsenen şey demektir. Münker ise; tasvip edilmeyen, yadırganan, görülmesinden veya yapılmasından sıkıntı duyulan şey demektir.

Ma’ruf teriminin câhiliye döneminde “iyilik , ikram, gönül okşayıcı söz ve davranış anlamında da kullanıldığını biliyoruz..

İslâmi bir terim olarak Kur’an-ı Kerim ve hadisi şeriflerde yer alan ma’ruf ve münker kavramları eski anlamları korunmakla birlikte kapsamlarının değişip genişlediği görülür.[3]

Bu cümleden olmak üzere bazı alimler, (Masela İbn-i Manzur); hadislerde de kullanılış biçimlerinden hareketle, "Maruf; Allah’a itaat sayılan, ona yakın olmayı sağlayan, insanlar için iyilik olarak kabul edilen ve dinimizce değer verilen bütün güzel tutum ve davranışları ifade eder" demişlerdir.[4]

Yine, İmam Gazali daha geniş bir bakış açısı ile, İslam dininin getirdiği, hayat tarzına, görgü kurallarına uygun olan söz ve davranışlar maruf; uygun olmayanlar da münker olarak saymıştır. Kısaca, maruf’tan maksat, Allah’ın emir ve tavsiye ettiği söz, fiil ve davranışlardır, diyebiliriz. Buna göre, maruf’un farz, vâcip, nafile ve mendup hükmünde olan her ameli içine almaktadır. Mesela beş vakit namaz, zekat, sadaka, gibi belli ibadetler ile anne-babaya iyilik etmek, insanlara iyi geçinmek de maruf kapsamında yer alır. Kısaca, ma’ruf, hayrın, faziletin, hakkın ve adaletin kendisidir. Rasûlullah’ın emrettiği her şeydir. Dinde ve insanların adetlerinde kötü olmayan şey, nefsin kabul edip sükûn bulduğu, aklen ve dînen güzel olduğu kabul edilen söz ve davranış, iman, taat, insanların genel düşünce çerçevesinde aklın kabul edip reddetmediği şeylerdir.[5]

Aynı şekilde, münker de, hırsızlık, zina, iftira, cana kıymak, gıybet ve dedi kodu yapmak gibi açıkça yasaklanan işler ile, insan tabiatının hoş karşılamayacağı, toplumun ve bireylerin huzur ve sükununa zarar verecek her türlü söz, davranış ve işleri kapsamı içine alır.


Buraya kadar söylenenlerden hareketle, “ma’ruf” u İslam’ın öngördüğü davranışlar bütünü, hayat tarzı, “münker”in de bunun aksine, İslam’ın tasvip etmediği davranışılar ve hayat tarzı olduğunu ifade etmek mümkündür .

Nitekim Allah Teala Hz. Peygamber’in genel nitelikleri sadedinde;

“(O Peygamber) onlara ma’rufu (iyiliği) emreder ve onları kötülükten alıkoyar.” (Araf, 7/157) anlamındaki âyette sözü edilen kimseler sebebi nüzul noktasından yahudi ve hıristiyanlar olmakla birlikte, genelde müslümünlar da dahil bütün insanlardır.

Emr-i Bi'l-Ma’rûf ve Nehy-i Ani'l-Münker’in Kapsamı

İyiliği emretmek kötülükten sakındırmak peygamberlerin temel görevidir. Hz. Peygamber ile ilgili olarak bu görev biraz önce zikrettiğimiz ayet-i kerimeden açıkça anlaşılmaktadır. Bütün ümmetlerin, kedilerine gönderilen peygamberlere uymaları onu örnek almaları gereği de temel bir hükümdür. Peygamberler Allah’tan aldıkları emirleri olduğu gibi kendi toplumlarına iletmek ve duyurmakla görevli olduklarına göre ümmetler de aynı görevi üstlenmiş olmaktadırlar. Yüce Allâh, Peygamberimize hitaben:

“Senin görevin ancak tebliğ etmektir.” (Al-i İmran 3/20) buyurmuştur.

Tebliğin özünü, “emr-i bil-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münker” oluşturur. Bu gerçeği vurgulamak üzere büyük İslam bilgini İmam Gazâli şöyle der: “Şayet tebliğ, ortadan kaldırılıp, ilim ve amel de ihmal edilseydi, peygamberlik atalete çöküntüye uğrar, ihtilaflar çoğalır, sapıklık yayılır, cehalet ortalığı kaplar, fesat her tarafı etkisi altına alırdı.”[6]

Bundan dolayıdır ki, iyiliği emretmek kötülükten sakındırmak, ilahi emir ve yasakların insanlara iletilmesi en önde gelen dini görevlerden birisidir. Yüce Allah, bu görevin yerine getirilmesini, Müslümanlara farz kılmış ve onları, bundan sorumlu tutmuştur.

“İçinizden hayra çağıran, iyiliği emredip, kötülükten men eden bir topluluk bulunsun, işte kurtuluşa erenler onlardır” (Ali İmrân, 3/104) buyrulmaktadır.

Bu ayeti Kerime, sözü dinlenen, doğru yolu gösteren, iyiliği emredip kötülükten sakındıran bir topluluk oluşturulmasında, bütün müslümanların sorumlu olduklarını açıkça bildirmektedir. Böyle bir topluluğun oluşturulması, imandan sonra müslümanların önde gelen görevlerinden biridir . Bu görevi yerine getiren Müslümanlar hakkında yüce Allah;

“İşte onlar, kurtuluşa erenlerdir” [7] buyurmuştur.

Bu ayet, "Siz insanları hayra çağıran, iyiliği emredip, kötülükten men eden bir topluluk olun" şeklinde de yorumlanabilir. Buna göre, sözü edilen görev sadece belirli bir grubun değil, bütün Müslümanlarındır. Çünkü insanları hayra çağırmak, iyiliği emretmek, kötülüğe engel olmak Müslümanlar için toplumsal bir görevdir. Bu husus, Al-i İmrân suresinin 110. âyetinde de açıkça ifade edilmiştir. Bu görev yapılmazsa bütün Müslümanlar günah işlemiş olurlar. Müslümanların görevi kendi içlerinden emr-i bi’l-ma’ruf nehy-i ani’l- münker işini yapacak özel bir topluluk meydana getirerek, onlara yardım etmek suretiyle kendilerini sorumluluktan kurtarmaktır.

Ayetten çıkan bir önemli sonuç da şudur: Bir toplumun kurtuluşa ermesi o toplumun “oto kontrol” bilincine ulaşmış olması ile yakından ilgilidir. Hayatın her alanında; doğruların, bilgi ve tecrübe birikiminin paylaşılmasında, yanlışlardan kaçınılmasında bir toplumun bulunduğu nokta, o toplumun oto kontrol bilinci derecesinin de göstergesi olacaktır. Bireysel planda müslümanın nefis muhasebesinde bulunmasının gerekmesi gibi, Müslüman toplumlar da “emr-i bi’l-ma’ruf” yöntemi ile “oto kontrol” ü sağlamak görevi ile yükümlüdür. Az önce zikrettiğimiz ayetteki “Sizden bir topluluk bulunsun” ifadesi, bu önemli görevin gerekliliğini açıkça ortaya koymaktadır.[8]

Kur’an'dan İbretli Uyarılar

Kur'ân, geçmiş peygamberlerin uyarılarına kulak asmayan, emr-i bi’l-ma’ruf görevini dikkate almayan toplumların karşılaştıkları acı sonuçları, ibret tabloları halinde önümüze sermektedir.

“İsrail oğullarından inkar edenler, Davud ve Meryem oğlu İsa’nın da dili ile lanetlendi. Bu, onların isyan etmeleri ve hadlerini aşıyor olmalarından ötürüydü. Onlar işledikleri herhangi bir fenalıktan birbirini vaz geçirmeye çalışmazlardı. Yapmakta oldukları şey ne kötü idi" (Maide 5/78-79).

Bu toplumların içine düştükleri yanlışlığın temel etkenlerinden birinin de, görevleri din konusunda insanları aydınlatmak olan din bilginlerinin bu görevlerini savsaklamaları ve istismar etmeleri idi. Bu durum şu ayette dile getirilmektedir:

“Bunları, din adamları ve bilginler günah söz söylemekten ve haram yemekten sakındırsalardı ya! Yapmakta oldukları şey ne kötüdür.” (Maide 5/63).

Şu ayette de, adı geçen toplumlardaki bu kötü gidişatın sebebine vurgu yapılmakta, müslümanlar da aynı konuma düşmemeleri konusunda uyarılmaktadırlar:

“Sizden önceki devirlerde (insanları) yeryüzünde fesat (çıkarmak)tan vazgeçirmeye çalışacak (bu suretle onları helakten kurtaracak) fazilet sahipleri bulunmalı değil miydi?" (Hûd 11/116).

Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münkeri yapmamamızın kişi ve toplumu karşı karşıya bırakacağı sonucu bir hadis-i şerifinde şöyle ifade buyurmaktadır:

Hz.Huzeyfe, Peygamber’imizin şöyle dediğini anlatıyor: Peygamberimiz buyurdular ki: “Nefsimi kudret elinde bulunduran Allah’a yemin ederim ki, ya marufu emreder ve münkerden nehy edersiniz, yahut Allah size açık azap gönderir, sonra Allah’a yalvarırsınız, fakat o zaman duanız da kabul edilmez.”[9]

Emr-i bi’l-ma’ruf görevinin bir yönü ile tebliğ ile örtüştüğünü ifade etmiştik. Her iki görevde de, samimiyetin, söylenen ile yapılanın birbirini nakzetmemesi çok önemli noktayı oluşturur. Tebliğ etme konumunda olup ta bu görevlerinde kötü uygulama ya da istismarda bulunanların da uyarılması emr-i bi’l-ma’ruf görevinin kapsamında yer almaktadır. Hz. Peygamber (s.a.v.)’in bu konuya vurgu yapan bir hadis-i şerifi şöyledir:

Abdullah İbni Mesud, Rasûlullah (s.a.v.)’in şöyle buyurduğunu rivayet ediyor: “Allah’ın benden önceki ümmetlere gönderdiği her nebinin ümmeti içerisinde sünnetine uyan ve emirlerini yerine getiren bir takım yardımcıları ve arkadaşları vardır. Nebilerden sonra gelen, yapmayacakları şeyleri söyleyen ve emr olunmadıkları işleri yapmayan bir takım nesiller zuhur etti. İşte kim bunlara karşı eliyle, diliyle ve kalbiyle mücadele ederse, işte onlar mümindir. Bunun ötesinde (ki davranışlarda) ise hardal tanesi kadar bile iman (göstergesi) yoktur .[10]

İbn-i Abbas’tan gelen bir hadis-i şerifte ise Peygamberimiz:

“Küçüklerimize merhamet etmeyen, büyüklerimize saygı göstermeyen; iyiliği emredip, kötülüğü de yasaklamayan bizden değildir”[11]

Hz. Aişe (r.a.) tan rivayet edilen diğer bir hadis-i şerifte Hz. Peygamber’in :

“Marufu emrediniz, münkeri nehyediniz. Sonra, dua edersiniz de duanız kabul edilmez.”[12]

Emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münker prensibi insanı nemelâzımcılığa düşmekten kurtarır. Fert ve toplumun kendini yenilemesine ve aksayan taraflarını giderilmesine sebep olur. Gazzâlî’nin de ifade ettiği gibi “Ferdin kendini düzeltmesi asıl, başkasını düzeltmesi ise fer’î’dir”[13]

Çağdaş bir islam bilgini şöyle söylemektedir:“İyiliği emretmek, kötü olan şeylerden de nehy etmek her Müslüman için sadece bir hak değil, aynı zamanda bir görevdir. Din kardeşlerimizin maddî saâdetlerine olduğu kadar, manevi kurtuluşlarına da lâkayt kalamayız. Fazilet ve takvayı aramızda hakim kılmak için hep beraber çalışmak zorundayız. Bu ahlaki tesanüt İslam’da o kadar büyük önem taşımaktadır ki, Kur’an-ı Kerim onu tarihte benzerine rastlanmayan en mükemmel bir ümmetin ayırıcı bir özelliği olarak kabul etmiştir.[14]

Buraya kadar ifade etmeye çalıştıklarınızdan hareketle şunu söyleyebiliriz: İyiliği emretmeyen, kötülüklerden kaçındırmayanlar Allah’ın rahmetinden uzak kalmayı hak edecek bir tutum sergilemektedirler. Öyle ise, Hz. Peygambere ümmet olma şerefine ulaşılmış olan bizler bu şerefe layık olmanın bilinci ve gayreti içinde olmalıyız... Şu ayette Allah Teala bir yandan bize bu temel görevimizi hatırlatmakta, bir yandan da bizi emr-i bi’l-ma’ruf görevine teşvik etmektedir:

“Siz insanlar içinde çıkarılmış en hayırlı bir ümmetsiniz. İyilikleri emreder, kötülüklerden vazgeçirmeye çalışır ve Allah’a iman edersiniz” (Âli İmran 3/110)

Müslümanları niteleyen, aynı kapsamdaki diğer iki âyet-i kerime de şöyledir:

“Onlar, Allah’a ve ahiret gününe inanırlar. İyiliği emrederler ve kötülükten vazgeçirmeye çalışırlar. Hayır işlerinde de birbirleri ile yarış yaparlar. İşte onlar salihlerdendir” (Ali İmran, 3/114).

“Mümin erkekler de mümin kadınlar da birbirlerinin velileri (dostları ve yardımcıları) dır.Bunlar insanlara iyiliği emrederler, kötülükten men ederler” (Tevbe 9/71).

Bu ayetlerde, Allah’a ve ahirete iman esaslarının yanında, temelde bir davranışlar manzumesi olan emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münker görevinin zikredilmesi oldukça anlamlıdır.

Sorumlulukta Eşitlik

“Emir bil’-maruf ve nehy ani’l-münker” konusunda kadın erkek her mümin, üzerine düşen görevi yerine getirmekle yükümlüdür, bu konuda kadın-erkek ayırımı söz konusu değildir.

“İyilik etmek, fenalıktan sakınmak hususunda birbirinizle yardımlaşın, günah işlemek ve haddi aşmak üzerinde yardımlaşmayın!” (Mâide, 5/2)

Görüldüğü üzere ayeti kerimede bir toplumsal görevin hatırlatılması söz konusudur. Toplumu ilgilendiren problemler, yine toplumun bütününce, organize bir şekilde ve planlı olarak yerine getirilirse verimli sonuçlara ulaşılabilir.

Yeri gelmiş iken konu ile ilgili şu ayeti kerimeyi de zikretmek gerekmektedir:

Allah Teala,

“Ey iman edenler! Siz nefislerinizi ıslah etmeye bakınız. Kendiniz doğru yola giderseniz, yolunu şaşırmış kimselerin zararı size dokunmaz” buyrulmaktadır” (Maide, 5/ 105) buyurmaktadır. Hemen şunu ifade etmek gerekir ki, bu ayet-i kerimede, Müslümanları nemelazımcılığa itecek, toplum içinde meydana gelecek olumsuzluklara bigane kalmasını gerektirecek hiçbir mesaj yoktur. Tam aksine, emr-i bi’l-ma’ruf görevini yerine getirmek durumunda olan müslümana, her şeyden önce kendi duruşunun sağlam olması, öncelikle kendisinin doğru yol üzere olması gerektiği uyarısı yapılmaktadır.

Emr-i Bi’l-Ma’ruf Yapmada Usûl

Emr-i bi’l-maruf görevinin nasıl uygulanacağını bizzat Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle bildirmektedir:

“Sizden biriniz, bir kötülüğü gördüğü zaman onu eli ile düzeltsin; buna gücü yetmezse dili ile düzeltsin; buna da gücü yetmezse kalbi ile buğz etsin.Bu son uygulama imanın en zayıfıdır”[15]

Görüldüğü üzere, toplumda meydana gelecek olumsuzlukların giderilmesi görevi yerine getirilirken, öncelikle usulünce aktif davranışlar sergilenecektir. Burada "usulünce" ifadesi ile kastedilen şey, mevcut nizamın ve kanunların gözetilmesi ilkesi kast edilmektedir. Emr-i bi’l-ma’ruf görevini yerine getireceğim gerekçesi ile toplumun nizamına ve kanun otoritesine karşı sergilenecek davranışlardan kaçınılması gerektiği anlatılmak istenmektedir.

Fiilen etkili olmanın mümkün olmadığı yerlerde konuşarak ikna yoluna baş vurmak gerekmektedir.

Kötülüğe sözle engel olma imkanı da bulunmazsa en azından yapılan kötülüğün kişiyi rahatsız emesi, o kötülüğü yapan kimseye karşı kalben de olsa bir tepki gösterilmesi gerekmektedir.

Kötülüğe sadece kalben karşı durmanın, imanın en zayıf noktası olduğu şeklindeki peygamberî ifade çeşitli şekillerde açıklanabilir. Her şeyden önce, elinden geldiği halde, kötülüklere karşı koymamak, mümin olmanın gerektirdiği bir görevin açıkça ihmal edilmesi anlamına gelir. Bu da tabii ki iman zaafının bir göstergesi olur.

El ile müdahale merciinin devlet otoritesi, dil ile müdahale merciinin ilim adamları, kalben buğz etme işinin ise fertlere ait olduğunu ifade eden alimler de vardır.[16]

Hiç şüphesiz, emr-i bi’l-ma’ruf görevinin yerine getirilmesinde, yani toplum içinde, yine toplumun yapısını kemirecek, onu çöküntüye sürükleyecek kötülük ve yanlışlıkların engellenmesinde devlet nizamının önemi ve önceliği inkar edilemez..

Karşılaşılan bir kötülüğün ya da olumsuzluğun giderilmesi konusunda yaşanacak za'f halinin bizi kalben buğz noktasına kadar getirmesi, arzulanan bir şey değildir ve olmamalıdır. Kalben buğz hiçbir zaman, bu tür karşı koymanın içe gömülüp bırakılan bir tutum olarak algılanmamalıdır. Hissettiğimiz karşı koyma duygusu aynı zamanda, tavırlarımıza da yansımalı, sadece kalbi bir tavır alarak kalmamalıdır.

Kur’an’ın temel hedeflerinden biri de, insanları mutlu etmek onlara düzenli, âhenkli bir toplumda yaşamalarını sağlamaktır. Bu amacın gerçekleşmesi yolunda iyiliği emredip kötülüğü engelleme görevinin ne derece önem taşıdığı açıktır.

Bu önemli görev yerine getirilirken, birtakım güçlüklerle karşılaşılacaktır, bu tabii bir şeydir. İşte Kuran bu noktada da çıkış yolunu gözler önüne sermektedir. Nitekim Yüce Allah, Lokman (a.s.) oğluna yaptığı nasihat üzerinden bize şu mesajı vermektedir:

“Yavrum! Namaz kıl, iyiliği emret, kötülükten vazgeçir ve başına gelene sabret, bunlar yapılması gereken işlerdir” (Lokman, 31/17). Bu âyet-i kerime ile iyiliği emredip kötülükten men edenlerin sıkıntıya düşebileceklerine işaret edilirken, sabırlı olmaları da ayrıca öğütlenmektedir.

Ayet-i kerimede üç temel esasa işaret edilmektedir. Bunlar: Namaz kılmak, iyiliği emredip kötülükten sakındırmak ve başa geleceklere sabretmektir.

Sabır, karşılaşılan her türlü güçlük ve engelin aşılmasında takınılacak temel tavırdır.

Sabır, insanın zorluklar karşısında direnç gösterebilmesi yeteneğidir ve Allah'ın bize büyük bir bağışıdır. Güçlükler bu yetenek sayesinde aşılır.[17]

Geniş anlamı ile tebliğ görevini temsil eden emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münker görevi, tebliğde takip edilmesi gereken genel prensiplerin gözetilmesini de gerektirir. Farklı ruh, kültür, anlayış ve bilgi yapısına sahip olan insanlara, durumlarına uygun usul ve üsluplarla yaklaşmamız, bu önemli görevde başarı şansımızı arttıracaktır. Yüce Kitabımız bir reçete şeklinde Hz. Peygamber’in şahsında tüm müminlere bu noktaya söyle işaret etmektedir:

“Ey Peygambirim”! Rabbinin yoluna hikmet ve güzel öğütle çağır. Onlarla en güzel şekilde mücadele et (tartış). Rabbin elbette yolundan sapanları da doğru yolu bulanları da en iyi bilendir” (Nahl, 16/125).

Allah'ın yoluna hikmet ve güzel öğütle çağırmanın gereklerinden biri de gerektiğinde affedici olmaktır. Bir ayet-i kerimede :

“Sen af yolunu tut, iyiliği emret ve cahillerden yüz çevir” (Araf, 7/199) buyrulmaktadır.

Peygamberimizin tebliğindeki başarısında; yumuşaklık, merhamet, hoşgörü ve affetmek gibi unsurların çok büyük etkisi olmuştur. Bu konuda Kuranın ifadesi şudur:

“Allah’ın rahmeti sayesinde Ey Muhammed! Sen onlara yumuşak davrandın. Eğer kaba ve katı kalpli olsaydın etrafından dağılırlardı. Onları affet, onlara mağfiret dile...” (Ali İmran, 3/159) buyrulmaktadır. Demek ki topluma din hizmeti sunan kişiler, katı kalpli, inatçı değil, bağışlayıcı ve hoşgörü sahibi olacaktır.

Sonuç

"İyiliği emretme, kötülükten sakındırma" şeklinde ifade ettiğimiz emr-i bi'l-ma'rûf ve nehy-i ani'l-münker görevi, fert, aile ve toplumun güven ve huzuru için hayâtî önemi haizdir. Hoşgörü adına toplumdaki kötülüklere müdahale etmemek ve vurdumduymaz davranmak, toplumun fesadına sebep olur. Bundan kötülüğe katılan, katılmayan herkes zarar görür. Sözgelimi hırsızlık yapanı görüp "bana ne deyip" gerekli müdahaleyi yapmayan, ilgilileri haberdar etmeyen kimse sorumlu olur, bu hırsız bir gün bu kimseye de zarar verebilir. Birlikte yolculuk yaptığı gemiyi delen sorumsuz insana oradakiler müdahale etmezlerse, gemi batar ve hepsi birlikte zarar görürler.

Emr-i bi'l-ma'rûf; iyi, güzel ve yararlı olan her şeyi, İslâmî bütün güzellikleri kapsar. Nehy-i ani'l-münker ise kötü, çirkin ve zararlı her şeyi, İslâm'ın bütün yasaklarını içerir. Bu görev, toplumda oto kontrol sistemidir. Toplumun iyiye gitmesinin, fitne ve zarardan korunmasının temel yapı taşıdır.

Bu görevi yapan insan; samimi, ihlaslı ve dürüst olmalı, bu görev sadece Allah rızası için yapmalıdır. Emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münkeri yerine getirenlerin hiçbir maddi beklentisi olmamalıdır. Çünkü onun maddî ve manevî gıdası ihlas ve samimiyettir, Allah rızasıdır.

İlhami Ünal Tarafından Yazılmıştır

 

 EMR-İ MAR'UF NEHY-İ MÜNKER HAKKINDA VERMİŞ OLDUĞU VAAZ

İYİLİĞİ EMRETMEK KÖTÜLÜKTEN NEHYETMEK

Ey İnsanlar !

Sizden öncekilerin helak olmasına işledikleri günahlar sebep oldu.Alimleri ve ileri gelenleri onları ikaz edip kötülüklerden alıkoymazlardı.Bu yüzden Allah Teala onları azap indirmek suretiyle helak etti.

O halde;

Sizden öncekilerin başlarına gelenler sizin de başınıza gelmeden önce emr-i-mar'uf ve nehy- ani'l münker (iyilikleri emredip kötülüklerden de nehyediniz) ve bunu yapmak da ne rızkınızı azaltır ne de ecelinizi yaklaştırır.

Allah Teala insanları can,mal ve çocukları hususundaki artış ya da eksilişi gökyüzünden yağmur taneleri gibi indirir.Sizden biriniz can ve mal hususlarında bir belaya uğradığında başkalarının böyle bir belaya düçar olmadığını görerek fitneye düşmesin.Çünkü herhangi bir Müslüman işlemediği kötülüklere karşı kalbinde bir korku ve ondan bahsedildiğinde bir tiksinti duyar.Kötüler ise sonlarının felaket olacağını düşünmeksizin,kumarcıların ilk oyunu kazandıklarında cesaret almaları gibi bir kötülüğü ilk yaptıklarında bundan cesaret alır ve sevinç duyarlar.

Hıyanet ve kötülükten uzak olan müslüman iki güzellikten birini umar.Allah katındaki onun için daha hayırlıdır.Ama bazen de Allah Teala ona bol mal ve rızık verir ve onu bir anda mal ve çocuk sahibi yapar.

İki türlü kazanç vardır;

Bunlardan mal ve çocuklar dünya,salih amelse ahiret kazancıdır.Allah Teala bazı kimselere bu iki kazancı birlikte verir

 

Kaynak= M. Yusuf Kandehlevi / Hayatü's Sahabe / C:4 / bkz:215-216

.

.

TEBLİĞ METODU

EMR-İ MAR'UF NEHY-İ ANIL MÜNKER

İnsan anlattığını önce kendi tatbik edecek. Yapmadığın bir şeyi ona buna teklif etmek hayalîdir.

Şeriat-ı Garra; şeriatı yaşayıp, yaşatmakla olur.

Bil ki bildiresin, bul ki buldurasın, yaşa ki yaşatasın.

Allah'a dine küfredene gücün yetmiyorsa, engellemek için bir şey yapamıyorsan, oradan, onun yanından uzaklaş.

Dinsiz yaşantı külden tepedir. Ayıbı karşındakinde arayıp onu tedirgin edene kadar, o ayıbı kendinde olarak gösterip, güzel bir lisanla o kişiyi ikna eder, her ne kadar kötü bir insan dahi olsa ona karşı tevazu gösterirsen, bu halin onu gerçek yola davetiyedir.

Hangi yönden olursa olsun kötülüğün karşısına kötülükle çıkarsanız kavgayı büyütürsünüz, O zaman kaş yaparken göz elden çıkar, o suça sen de ortak olursun. O senin arabana değil sen onun arabasına binmiş olursun, iyilikle tebliğ olunan kötülükle red olunmaz, aksi çok az görülmüştür, hatta mümkün değildir. Nitekim Peygamberimiz dahi başta olmak şartıyla "Davetiye-i İslâm" ve "Tebliğ-i İnsan" konuya girdikleri zaman ne kadar azgın küfürle karşılaşsalar bile güzel cümlelerle onları ikna ederlerdi. Hazret-i Allah'ın hidayet ettiğine o da şefaat ederdi ve etmiştir. Mademki Server-i Enbiya'ya ümmet isek, bizlere düşen görev mevzuya sert girmeyeceğiz. İyilikle dünyayı kendine mahkûm edersin. Kötülükle sen kendin karıncaya mahkûm olursun.

Bazı insanlar var ki, veliyi deli eder, bazıları da var ki, deliyi veli eder.

"Ya Rab! Ben bu işe çok üzülüyorum, Senin emrini tebliğ ediyorum, ama kabul etmiyorlar", "Ya Muhammedi Sen hiç üzülme, Benim hidayet etmediğime Sen şefaat edemezsin, Sana düşen tebliğdir".

Bir vaizin söylediği Allah rızası için olursa cemaatin ceplerinde kalır, nefsinden söylerse kendi cebinde kalır.

Oku, öğret! Çalış, çalıştır!

Uyan, uyar! Uyuyorken kimseyi uyaramazsın.

Tartışmaya girmeyin, eğer bir konuya girip karşındakini irşad edebilecekseniz konuşursunuz. Değilse karşındaki daha da inatlaşır.

Meselâ, bir sigaraya sebep karşındaki sana inanmaz inkâr eder ve kâfir olur.

Biz önce kendi ruh âlemimizi ihya edecek olsak, ihya edilecek gönül çok buluruz. Biz gerçeğin yaşantısından değil, dedikodusundan, kargaşasından lezzet aldığımız için, başta nefsimize, sonra da çevremize etkili değiliz.

Müslümanları birbirine düşüren nifaktır. Tefrikacılık, zümrecilik İslâmiyet'te yoktur. Niye Müslüman kardeşine düşman oluyorsun? Senin güzel ahlâkın ona merhamet versin ki o da düzelsin. Bizim dinimiz düşmanlığı kabul etmiyor. Gerçek mü'minler birbirine kardeştir.


Kimseyi taşlamayın, kendinizden başka.

Bir insan müraî de olsa dokunmayın, bakarsın iyi birisi onun sırtına biner içinize gelir.

Camdan bakarsan yolcuyu, aynadan bakarsan kendini, şeriat aynasından bakarsan Allah'ı görürsün.

Bir insan nefsine kabul ettiremediği bir şeyi başkasına kabul ettiremez.

Bulunduğunuz yerde canlanma yoksa, yine sebep sizsiniz.

Vaaz eden hoca önce kendi nefsine kabul ettirecek. Şayet böyle değilse uçsa kanatları şeytandır.

 

Kaynak= Turan Yazılım / Mürşit 5 / Tasavvuf / Sırr-ı A'zam / C:2


.

4.Ayet

BAKARA SÜRESİ 44. AYETİN TEFSİRİ VE MEAL-İ ŞERİFİ

BAŞKALARINA İYİLİĞİ TAVSİYE EDİP KENDİNİ UNUTMAK

a-) ABDÜLKADİR GEYLANİ YORUMU İLE BAKARA SÜRESİ 44.AYETİN TEFSİRİ

 

İnsanlara riya yaparak,kalplerinde olmayan şeyi dilleriyle söyleyenlerle değil de,mevt-i iradi ile batıl hüviyetlerinde çıkarak vuslata erenlerle beraber siz de Hakk'a tevazu gösterin,tazarru ve niyazda bulunun

 

Hak o riya yapanlara azar ve minnet yoluyla şöyle hitap etmektedir:

    'İnsanlara iyiliği emrediyorsunuz da kendinizi unutuyor musunuz?'.

Ey riyakar ve güya insanlara nasihat ve hatırlatma yoluyla kendilerinde irfan yakin olduğu iddiasında bulunanlar! İnsanlara Allah'a yaklaştıran iyiliği emrediyorsunuz ama kendiniz söylediğiniz şeyleri yapmayı unutuyorsunuz ha!

    'Halbu ki sizler kitab'ı okuyorsunuz!'.

İlahi emir ve nehiyleri içeren kitabı okuduğunuzu ve onu bildiğinizi iddia ediyorsunuz! O halde ona sarılmak öncelikle size yakışır.Başkasına hatırlatıyorsunuz fakat kendiniz gaflet ve dalalette boğulup gitmişsiniz!.'Akletmiyor musunuz) (44)'.Bu yaptığınızın çirkin bir şey olduğunu anlamıyor musunuz?

 

 

b-) ÖMER NASUHİ BİLMEN YORUMU İLE BAKARA SÜRESİ 44. AYETİN TEFSİRİ

    Halka iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz yoksa? Halbuki siz Tevratı okuyup duruyorsunuz. Artık aklınızı başınıza almayacak mısınız?

Ey İsrail Oğulları!..

 

Siz (İnsanlara iyilik ile emredersiniz de) herkese iyilik yapmalarını veya İslâm dininde sebat etmelerini bâzı kimselere emir ve tavsiyede bulunursunuz da (kendi nefislerinizi unutur musunuz?) Kendiniz neden o yolda hareket etmez, kimseye iyilikte bulunmaz, İslâmiyet sahasına atılmazısınız. (Halbuki sizler kitabı) Tevrat'ı (okursunuz.) O kitapta herkesin elinden gelen İyilik ve ihsanda bulunması ve âhir zaman peygamberinin vasıfları bulunmaktadır. Veyahut o kitapta halka tavsiye ettikleri şeyler ile âmel etmeyenlerin cezaya, tekdire lâyık olacaklarına dair beyanatı görürsünüz. Artık siz (hiç düşünmez misiniz) bunları düşünüp tefekkürde bulunmaz mısınız? Nedir bunun aksine yaptığınız hareketler?

Bu âyeti kerime; halka emr ve nehiyde, öğütler vermekte bulundukları halde bunlar ile kendileri âmel etmeyen kimseler hakkında büyük bir tehdit ve kınamayı içermektedir.

  

c-) İBN KESİR YORUMU İLE BAKARA SÜRESİ 44. AYETİN TEFSİRİ

    "Sizler Kitab'ı (Tevrat'ı) okuduğunuz halde,insanlara iyiliği emredip,kendinizi unutuyor musunuz? Aklınızı kullanmıyor musunuz?

Allah (c.c) onlara şöyle seslenmektedir:Ey kitap ehli! İnsanlara birr'i,yani her türlü iyilik ve hayrı emredrken kendinizi unutmanız ve emrettiklerine uymamanız size hiç yakışıyor mu? Üstelik siz Kitab'ı okumakta ve Allah'ın (c.c) emirlerinde gevşek davrananların durumlarının vehametini ondaki bilgilerden bilmektesiniz.Siz kendinize ne yapmakta olduğunuzu düşünüp uykunuzdan uyanmayacak,körlüğü bırakıp görmeyecek misiniz ?

 

Zeccac ise şöyle demiştir:'İnsanlara iyiliği mi emrediyorsunuz?'.Kitap ehli ve münafıklar insanlara oruç ve namazı emrediyor,kendileri ise insanlara emrettikleri şeyleri yapmıyorlardı.Bu yüzden Allah (c.c) onları yerdi.Onun için kim bir iyilik tavsiye ediyorsa,onu yapmada herkesten gayretli ve hızlı olsun.

 

Dahhak İbn Abbas'tan:'Yani siz insanlara Muhammed (s.a.v)'in dinine girmeyi ve namaz kılma gibi şeyleri emir ve tavsiye ederken,kendinizi unutuyorsunuz' yorumunu aktarmıştır.

 

Hülasa;Allah (c.c) bu hareketlerinden dolayı onları yermiş ve bu hatalarından dolayı uyarmıştır.Zira onlar iyiliği emir ve tavsiye ediyor,kendileri ise yapmıyorlardı.Buradaki yergi,onların iyiliği terk ettikleri halde onu tavsiyeye girişmelerine değil,iyiliği terk etmelerinedir.Çünkü iyiliği emir ve tavsiye alime (bilene) farzdır.Ancak alimin yapması gereken ve onun için en iyisi,onlara emretmenin yanında kendisinin de yapması,onlardan farklı hareket etmemesidir.

 

Resulüllah (s.a.v)Miraç gecesi dudakları ve dilleri ateşten makaslarla kesilen insanların yanından geçtim.Bunları kimdir ey Cebrail diye sorduğumda:Bunlar ümmetinin insanlara iyiliği emredip kendilerini unutan hatipleridir dedi.

 

İbn Abbas'ın yanına gelen birisi ile aralarında şöyle bir konuşma geçtiği rivayet edilmektedir;

 

Ey İbn Abbas! Ben iyiliği emredip kötülükten sakındırmak istiyorum deyince İbn Abbas:Bu dereceye ulaştın mı? diye sorunca adam:Öyle umuyorum dedi.İbn Abbas'ta:Eğer Allah'ın (c.c) kitabında şu üç ayetle rezil rüsva olmaktan korkuyorsan bu söylediğini yap deyince karşısındaki adam;onlar nelerdir diye sorunca İbn Abbas (r.a);

    "Sizler Kitab'ı (Tevrat'ı) okuduğunuz halde,insanlara iyiliği emredip,kendinizi unutuyor musunuz? Aklınızı kullanmıyor musunuz? ayetidir.

Sen bunu sağlamlaştırdın mı? diye sorunca sorunca adam:Hayır,peki diğer ayet;

    Allah'ın (c.c) 'Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyleri niçin söylüyorsunuz? Yapamayacağınız şeyleri söylemeniz Allah katında büyük bir nefretle karşılanır (1).

Bunu da tam uyguladın mı? diğer sorunca adam;Hayır,peki diğeri;

 

Salih kul Şuayb'ın kavmine söylediği şu sözdür;

    Size yasak ettiğim şeylerin aksini yaparak size aykırı davranmak istemiyorum (2).

Bu ayeti sağlamlaştırdın mı? diye sorunca adam;Hayır deyince

 

İbn Abbas (r.a) dedi ki;

 

Öyleyse kendinden başla!

 

 

d-) ELMALILI HAMDİ YAZIR YORUMU İLE BAKARA SÜRESİ 44.AYETİN TEFSİRİ

    Halka iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz yoksa? Halbuki siz Tevratı okuyup duruyorsunuz. Artık aklınızı başınıza almayacak mısınız?

Evvelâ, emir bilmaruf ve nehiy anil münkerden maksat, diğerlerini irşat ile müstefit etmektir. Halbuki başkasını irşat edip de kendisini unutmak ve kendisini iyilikten, irşattan mahrum etmek. Eli selâmete çıkarıp kendini ateşe atmak demektir ki akli amelî noktai nazarından bir tenakuz teşkil eder.

Saniyen, nasa vaz-u ders vererek ilmini ızhar edip de kendisi kendi emrini, kendi nasıhatini dinlememek, kendini ve ilmini filen tekziptir. Bu nefsinde bir tenakuz olduğu gibi halkı bir taraftan irşat etmek isterken diğer taraftan ıdlâl eylemektir ki bu da bir tenakuzdur, bunda da bir nevi telbis vardır. Aklı olan ise tenakuza düşmez.

Salisen, söylediği sözün, verdiği nasıhatın bir kıymeti ve kalblerde bir nüfuzu matlûp olmak lâzım gelir, boşuna emir, boşuna gevezelik kârı akıl değildir. Halbuki verdiği emr-ü nasıhatin kendisi hilâfını yapmak onun kıymetini kırmak ve herkesi ondan tenfir eylemektir. Daha açıkçası bindiği dalı kesmek, oturduğu evi yıkmaktır ki bundan büyük budalalık olmaz.

Hasılı, iyilik iyiliktir, elbette nasa iyilik emretmek de nefsinde iyidir ve bir vazifedir. Fakat bunu yaparken kendini unutmak, işte budalalık oradadır. Bu âyette nehy edilen de budur. Binaenaleyh bu âyet fasıkın doğru söylemek, sözünde cidden iyiyi söylemek şartile vaz etmesini, emir bilmaruf yapmasını menetmemekle beraber bu gibiler hakkında gayet büyük ve büyük olmakla beraber zarif bir inzarı ihtiva ediyor ve hamakatlerini anlatıyor. Vaızın, amirin kendi hakkında ciddiyetini ve nasıhat ederken herkesten evvel kendini düşünmesi lüzumunu tefhim ediyor. Ve bunun bilhassa akıl noktai nazarından şayanı taaccüp olduğunu gösteriyor, Buharî ve Müslimde bu bapta şu hadîsi şerif rivayet olunmuştur:

    Yevmi kıyamette bir adam getirilir, ateşe atılır, ateş içinde değirmen taşı gibi dönmeğe başlar, ehli nar onun etrafını çevirirler. Ey fülân!. Sen bize iyilikleri emreder, fenalıklardan nehy eyler değil miydin? derler, evet amma ben size emreder, kendim yapmazdım, sizi nehy eder kendim yapardım der.

Binaenaleyh insan diğerine nasıhat ederken kendini unutmamalı, ele telkin verip de kendi zakkum salkımı yutmamalıdır. İrşat için doğru söyliyenler böyle olursa, ıdlâl için eğri söyliyenlerin hali kıyas edilsin.

Birr, hayrı vasi manasına isim, tevessü filhayır manasına masdar olur ki esasi fazai vasi demek olan (ber) kelimesindendir. Binaenaleyh geniş iyilik, bol bol iyilik etmek demek olan « ﺑﺮ » her türlü iyiliğe, her nevi hayra şamildir ve şöyle bir tasnif edilmiştir; « ﺑﺮ », üçtür: Allaha ibadette birr, akrıbaya riayet te birr, ahbabına muamele de birr.

Görülüyor ki avam ve havassıyle Beni İsraile hıtaben verilen emirleri, nehiyleri müteakip, taaccüp ve takrir ifade eden bir istifham ile başlıyan ve bilhassa ulema-vü ümerayı ve hâkimleri istihdaf eyliyen bu hıtap bütün bu evamir-ü nevahinin teblig-u tebellügunda dini islâmın istediği ahlâk-u irfanın ulviyet ve ciddiyetini gösteren bir cümlei tevsik olmuş ve bilhassa, salât, zekât, cemaat emirlerini vely etmesi de bunların tehzibi ahlâktaki te'sirlerine bir işareti ihtiva etmiş ve bilhassa ilmile amil olmamak Beni İsrail ahbarının şiarı olduğunu anlatmıştır.

 

Şimdi, bütün bu güzel hıtaplara, baştan başa hakk-u savap olan bu beliğ emirlere, nehiylere, ahlâkî davetlere irşatlara karşı söyleyecek söz yok, hepsi güzel. Lâkin bu kadar havaiç içinde bunları yapmak kolay mı? Bu kadar ciddiyete, bu kadar doğruluğa tahammül edilebilir mi?

 

 

a-) Abdülkadir Geylani / Geylani Tefsiri / C:1 / bkz:81-82

b-) Turan Yazılım / Mürşit 5 / Kur'an / Tefsir / Bilmen

c-) İbn Kesir / İbn Kesir Tefsiri -Tefsiru'l Kur'an'il Azim- / C:1 / bkz:319...322

d-) Turan Yazılım / Mürşit 5 / Kur'an / Tefsir / Elmalılı

(1-Saff'2-3);(2-Hud'8)


.

yi Münker-6

ALLAH'A HAMDETMEK

VE

İYİLİĞİ EMREDİP KÖTÜLÜKTEN NEHYETMEK

"Gafletleri içerisinde uyuyanları can sıkıcı ikazlarla uyaran,tövbe edenleri vaizlerin latif sözleriyle hatalarından uzaklaştıran,kelimeler ve sözler olmaksızın halvetlerinde ariflerle konuşan,zahitleri arzularının hilesine karşı uyarıp karanlığı bir miktar aydınlatmalarını,böylece isteklerinden vazgeçmelerini ve onlara göz ucuyla bile bakmaktan emin olmalarını sağlayan (1),Ehl-i sünneti güzel itikat sahibi olmada muvaffak eyleyen,onları hidayet ve feraset yoluna ileten,akidede şüpheye düşmekten ve geriye dönmekten koruyan,Ehl-i sünnetin kendisini başlangıcı olmayan kadim,sonu olmayan devamlı,hiçbir şekilde diğer varlıklara benzemeyen ve irfanı ne mükemmellikle ne de hayalle idrak edilemeyen bir varlık olarak tanımalarını sağlayan (2),müminlere cennete yaklaşma kapısını açıp namazı onlar için bir vuslat vesilesi,orucu günahlardan korunmada bir kalkan yapan, nefs-i emmareyi riyazetle nefs-i mutmainne haline getiren ve böylece zorlu mücahedede onu kuvvetlendiren,kafirleri kapısından uzaklaştırıp onların hidayetlerine engel olan ve 'kalplerimiz örtülüdür (Fussilet'5)' demelerine sebep olan cinleri onlara musallat eden (3),suretler vasıtasıyla manayı ve işaret vsıtasıyla işaret edilen ve kastedilen şeyi gösteren,sakin olmaktan ve mesken tutmaktan çok yüce olduğu halde kendisi için bir ev bina edip sonra kulunu onu ziyaret etmeye çağırarak ona :Bize buyur 'Biz evi (Kabe'yi) insanlar için bir toplanma mahalli ve güvenli bir yer kıldık (Bakara'125) buyuran (4),Kitabı indirmekle bize ihsanda bulunan,her çeşit hükmü ve edebi bize gösteren,icazı sayesinde onun Rabbinin kelamı olduğunu bize bildiren (5),kendisinden beklentisi olanları isteklerine kavuşturan,sıkıntılarını gidermek suretiyle zorla kalmışların dualarına icabet eden,onu ayakta,oturarak ve yanları üzerine yetmiş vaziyette zikredenleri kalplerini ıslah etmek suretiyle zikreden, insanları kendisine hizmet etmeye teşvik edip çağıran,O'na itaat etmeye koşanlara cömert davranan,sözlerini anlayıp idrak edenleri halvetine seçen,onlara seher hullelerinden nice hulleleler giydiren, muhabbet kadehinden yudum yudum içiren (6),yeryüzünü inşa edip gökleri yaratan,yağmuru indirip bitkileri çıkaran,rızıkları taksim edip tatlı,ekşi,acı,kabız ve ishal yapan çeşitli gıdalar takdir eden (7),bedenleri cesametli hikmetlerle bina eden uzun bir süre öylece kaldıktan sonra farklı mizaçları zor kullanarak o bedenlerde bir araya getiren,o mizaçların birlikteliğini bozmaya hükmettiğinde yerlerine geçecek olanı onların içinden çıkarmak için üzerlerine zorla şehveti musallat eden ve böylece kaybettikleri şeyi telafi eden,dilediğini öldürüp diriltmeye gücü yeten,bir eşi ve benzeri bulunmaktan yüce,zıddı ve dengi olmaktan bütünüyle ulu ve beri olan,mahlukatı için yeryüzünü bir döşek,yerleşme ve yatma yeri yapan,gündüzü aydınlatıp geceyi karanlık kılan ve insanların karanlıkta hareketsiz kalıp aydınlıkta canlanmalarını sağlayan (8),insanı yapışkan çamurdan ve kuru balçıktan yaratan,onu en eksiksiz bir biçim ve en mükemmel dengede şekillendiren,sonra ona vücudunu ve gücünü zayıf düşmekten koruyacak gıdasını veren, doğumundan hemen sonra ağzına damlatılan sütle -ki eğer akıtılmış olsaydı ona zarar verirdi- onu besleyen,sonra çalışıp kendisi için para harcayan,ana babasının şefkatiyle onu büyüten,anlayış sahibi olup rızkını aramaya başladığında onu haramı bırakıp helali almakla mükellef tutan (9),,takva sahiplerinin,önceleri ayrı ayrı olan kalplerini birleştiren,ihlasla ibadet edenlerin nefislerini birbirine aşina kılıp onları dostlar haline getiren,müminlerin kalplerinden kini çekip alarak onları birbirine sırdaş yapan ve bunu yapmakla onlara ihsanda bulunup hakkında Kur'an-ı indirerek 'Allah'ın size olan nimetini hatırlayın.Hani siz birbirinize düşmandınız da O gönüllerinizi birleştirmiş ve O'nun nimeti sayesinde kardeşler olmuştunuz (Al'i İmran'103)' buyuran (10),kendisini tanıyan arifi halvetine aşina eyleyen,kendisiyle gizliden gizliye konuşmasının verdiği zevkle onu diğer insanlardan uzak tutan ve böylece onun arzusunun yalancı süsünden ve pırıltısından uzaklaşmasını sağlayan, yalnızken ona kendisini düşünme bahçesini açan,o bahçenin yeşilliği içerisinde onu kendisinin huzurunda bir o yana bir bu yana salındıran ve böylece basiret gözüyle ona Firdevs ile çöplük arasındaki farkı gösteren (11),kendisini tam anlamıyla tanımayı sadece velilerine bahşeden,onların kalplerinde zatına muhabbet ateşini alevlendiren,içlerini kendisine kavuşma ve görme isteğiyle dolduran (12),her şeyi yaratıp terkibini muhkem yapan,şekil sahibi her şeyi tasvir edip en güzel şekilde düzenleyen, peygamberi Hz Muhammed (s.a.v)'i eğitip en güzel şekilde terbiye eden, niteliklerini artırıp onu kendisine halil ve habib edinen,her güzel huydan ona nasibini bolca veren,iki doğu ve iki batıyı onun hoş kokusuyla mis gibi kokutan,onu yalanlamayı isteyen her hasetçiyi rezil eden,Miraç gecesi Burak'ı en değerli bineği yapan 'İki yay aralığı kadar yakınlaştı' kavlindeki gibi onu kendisine daha da yaklaştıran, kendisini eğitip yetiştirmek isteyenlerin ona uymalarını sağlayan (13),çekirdeği ve tohumu yaran,meyveyi ve otu yaratan,hareket edip yürüyen her şeye rızkı veren,velilerini himaye edip savunan,yarattığı ve büyüttüğü herşeye karşı yumuşak davranan (14),tedbiri ile bütün işleri çekip çeviren,halleri kendi takdirine göre icra eden,ahlakı güzelleştirmeyi kula ve onun gayretine havale edip teşviki ve ikazı ile onu huylarını düzeltmesi için teşvik eden, yardımıyla özel kullarına huylarını düzeltmeyi kolaylaştıran (15),verdiği hükümlerde hikmet sahibi, infaz ettiği kararlarda adil,yaptığı bağışta cömert ve kulun gizli ve açık olarak işlediklerini en iyi bilen (16),İnsanı yaratıp onu süsleyen,ona imanı verip kemale erdiren,Kur'an-ı indirip temas kuran, güzel konuşmayı öğretip üstün kılan,söylemek istediği şeyler konusunda onu serbest bırakan (17),korkanların affına sığındığı,ariflerin cezalandırmasından çekindiği,emniyette olanların ceza vaadinden tedirgin olduğu,nasıl hareket edeceklerini görmek için kullarını iştah duydukları şeyleri terk etmekle imtihan eden,kızdıklarında onlara öfkelerini yutmalarını,kinlendiklerinde kini silmelerini,haset ettiği kimselere hasedi bırakmalarını emredip onları yüksek derecelere teşvik eden -ki her yüksek derecenin altı alçaktır-,kendilerine haksızlık ve zulüm yapıldığında affedenleri överek 'Kızdıkları zaman kusurları bağışlarlar (Şura'37)' buyuran (18),halleri ve işleri düzene koyan, anları ve çağları yürüten,vakitleri ve asırları art arda getiren,sura üfürülmesi sırasında selamet ve yok olma maişeti,hüzün ve sevinç iradesi,kırma ve onarma hikmeti vasıtasıyla suretleri (bedenleri) neşe ve felaket hükmüne iade edecek olan,deliller arasında şüpheleri açıp yaydıktan sonra ışığı saçarak aklı,kişi tökezlemeden önce 'Sakın dünya hayatı sizi aldatmasın ve şeytan Allah'ın afına güvendirerek sizi kandırmasın' diye haykıran bir nasihatçı olarak tayin eden (19),izzet ve yüceliğin tek sahibi,şeref ve kibriyada ortağı olmayan,övgüye, hamde ve yücelmeye layık olan,izzatin arşın Rabbi olan (20),hikmet sahibi yaratıcı,asil ve cömert olan,men edici ve hilim sahibi cezalandırıcı olan (21),Arifleri güzel sıfatları kazanma konusunda muvaffak kılan,onlara takvayı ve güzel hasletleri kazanmaları için ilham eden ve basiretlerini açıp dünyanın kusurunu görmelerini ve böylece hallerini düşünmelerini sağlayan (22),eşi ve cinsi olmaktan münezzeh, benzeri ve dengi bulunmaktan mukaddes olan (23), Tapılmaya ve anılmaya en layık olan,hamde ve şükredilmeye en çok yaraşan, akıl sahipleri tarafından bilinip inkar edilmeyen, masiyetlerden menedip,korkutan ve öğüt veren, velilerini iyiliği emretmek ve kötülüğe engel olmak üzere görevlendiren Allah'a hamd olsun. Anlayıp tefekkür edenlerin hamd ettiği gibi O'na hamd eder,işleri erken yapanların en şereflisi olan elçisi Hz Muhammed'e, ashabına ve dünyada öğüt almayanların ahirette öğüt alacakları zamana kadar ona tabi olanlara çokça salat ve selam ederim (24)"

"Maruf (iyilik):Kitaba (Kur'an'a) ve akla uygun olan şeylerdir

Münker (kötülük):Kitaba ve akla aykırı olan davranışlardır (25)"

"Yüce Allah şöyle buyurmuştur:Mümin erkeklerle mümin kadınlar birbirlerinin velileridir.Onlar iyiliği emrederler,kötülüğe engel olurlar (Tevbe'91).Yüce Allah burada müminleri iyiliği emredenler olarak nitelendirmektedir.O halde iyiliği emretmeyi bırakan kişi bu ayette nitelenen müminler zümresinden değildir (26)"

Şüphesiz ki iyiliği emretmek ve kötülüğe engel olmak dinin en büyük esasıdır.Bu öyle bir esastır ki yüce Allah bütün peygamberleri bu işi ayakta tutmak için göndermiştir.İyiliği emretme ve kötülüğe engel olma görevi terk edilmiş, uygulanması ve nasıl yapılacağının öğrenilmesi ihmal edilmiş olsa peygamberlik işlevsiz kalır,din yok olup gider,sapıklık her yere yayılır,fesat kol gezer ve ülkeler haram olurdu.Şimdilerde kalpleri halka yağcılık yapma isteği istila etmiş,yaratıcıyı murakebe etme hali kalplerden silinmiş ve insanlar hayvanlar gibi hiçbir kayda bağlı olmadan arzularına uyar hale gelmişler.Allah uğrunda bir kimsenin kendisini kınamasına aldıranların sayısı çok azalmıştır.İlmini öğretmeyi üzerine alarak veya uygulamak üzere kollarını sıvayarak bu fetret dönemini telafi edip gediği kapatmak için çaba sarfeden kişi,zamanın öldürdüğü bir sünneti diriltmekle ve bütün Allah'a yakınlık derecelerinin altında kalmış olduğu bir yakınlık amelini yaymakla halkın arasından seçilmiş olur (27)"

Nitekim bu konuda da Resulüllah (s.a.v) bir kudsi hadis-i şeriflerinde ise şöyle buyurmaktadır;

Ey insanlar! Şüphesiz ki Allah sizlere şöyle buyuruyor:Bana dua edip duanızı kabul etmeyeceğim,benden bir şey isteyip istediğinizi vermeyeceğim ve benden yardım talep edip size yardım etmeyeceğim zaman gelmeden önce iyiliği emredin ve kötülüğe engel olun.



Kaynak= İsmail Ekinci

(1-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:19);(2-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:86);(3-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:183);(4-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:199);(5-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:241);(6-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:285);(7-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:311);(8-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:355);(9-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:379);(10-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:411);(11-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:465);(12-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:507);(13-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:559);(14-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:569);(15-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:591);(16-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:613);(17-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:627);(18-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:673);(19-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:2 / bkz:163);(20-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:2 / bkz:263);(21-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:2 / bkz:375);(22-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:2 / bkz:423);(23-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:2 / bkz:461);(24-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:511);(25-Ebu'l Leys Semerkandi / Tenbihü'l Gafilin / bkz:119);(26-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:513);(27-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:511)


.

yi Münker-7

EMR-İ MARUH NEHY-İ MÜNKER NEDEN YAPILMIYOR ?

"Tapılmaya ve anılmaya en layık olan,hamde ve şükredilmeye en çok yaraşan,akıl sahipleri tarafından bilinip inkar edilmeyen, masiyetlerden menedip,korkutan ve öğüt veren,velilerini iyiliği emretmek ve kötülüğe engel olmak üzere görevlendiren Allah'a hamd olsun.Anlayıp tefekkür edenlerin hamd ettiği gibi O'na hamd eder,işleri erken yapanların en şereflisi olan elçisi Hz Muhammed'e,ashabına ve dünyada öğüt almayanların ahirette öğüt alacakları zamana kadar ona tabi olanlara çokça salat ve selam ederim (1)"

Ve Rabbin dedi ki "Ey müminler! İçinizden hayra çağıran, iyiliği yayıp kötülükleri önleyen bir topluluk bulunsun. İşte selâmet ve felahı bulanlar bunlar olacaklardır (2)" ve yüce Allah başka bir ayet-i celile ile devam ediyor "Ey Resûl! Rabbinden sana indirileni tebliğ et. Eğer bunu yapmazsan O'nun elçiliğini yapmamış olursun. Allah seni insanlardan koruyacaktır. Doğrusu Allah, kâfirler topluluğuna rehberlik etmez (3)" ve "Rablerinin huzurunda toplanacaklarından korkanları onunla (Kur'an ile) uyar. Onlar için Rablerinden başka ne bir dost, ne de bir aracı vardır; belki sakınırlar (4)".Ancak şunu da unutma ve "Bil ki sen ölülere işittiremezsin, arkalarını dönüp giderlerken sağırlara da dâveti duyuramazsın (5)" ve "Sen körleri sapıklıklarından çevirip doğru yola getiremezsin. Ancak âyetlerimize inanıp da teslim olanlara duyurabilirsin (6)".O zaman ey "(Resûlüm!) Sen şimdi sabret. Bil ki Allah'ın vâdi gerçektir. (Buna) iyice inanmamış olanlar, sakın seni gevşekliğe sevketmesin! (7)".Burdaki Resule olan hitap yani emr-i maruf nehyiy-i münker tüm insanlar için geçerlidir.

"Önlenecek şeyler üç kısımda ele alınır.Bunlar;

Birincisi elle önlenecek şeylerdir.Bu devlet başkanlarına ve sultanlara mahsustur

İkincisi dille engellenecek olanlar.Elle değil.Bunu da alimler yapacaktır

Üçüncüsü Kalpten yapılması istenmeyen kötülüklerdir.Bunu avam müminler yapar (8)"

"Resulüllah (s.a.v):Bir yerde günah işlenirse ona tanık olup nefret eden (bir rivayette karşı çıkan) orada bulunmayan kimse gibidir.Orada bulunmadığı halde o fiile rıza gösteren ise ona şahit olan gibidir (9)"

Peki kişinin bunlara engel olmamasının yada olamamasının sebepleri yada sebebi nedir diyecek olursan;

"Anlatıldığına göre bir şeyhin küçük bir kedisi vardı.Her gün yanı başındaki bir kasaptan kedisi için bir miktar sadakat alırdı.Bir keresinde kasabın bir münker işlediğini gördü.Evine girip kedisini dışarı çıkardı,sonra kasaba gidip yaptığı münkerin yanlış olduğunu söyledi.Bunun üzerine kasap ona dedi ki:Bundan sonra kedin için sana bir şey vermeyeceğim.O şeyh de kasaba şöyle dedi:Ben ancak kediyi evden attıktan ve senden bir şey beklememeye karar verdikten sonra yaptığın şey hakkında seni uyardım (10)"

Aksine "İnsanlardan şu iki şeyi bekleyen kişi onların işlediği münkere engel olamaz.

Birincisi:İnsanların kendisine gösterecekleri kibarlık ve nezakettir.

Diğeri ise insanların kendisinden hoşnut olup onu övmesidir (11)"

Ve yine aynı şekilde "Bir şahıstan beklentisi olan kişi;kendisinde bulunmayan vasıflarla onu çok fazla över,ona yağcılık yapar,iyiliği emretmez ve kötülük yaptığında engel olmaz (12)"

"Ey iman edenler! Siz kendinize bakın.Doğru yolda olduğunuzda sapan kimse size zarar veremez. Hepinizin dönüşü Allah'adır ve O size yaptıklarınızı bildirecektir (Maide '105) ayeti hakkında Resulülah (s.a.v) buyuruyor ki:Birbirinize iyiliği emredin kötülükten sakındırın.Ancak cimriliğe boyun eğildiği,insanların arzu ve hevesleri peşinde gittiklerini gördüğünde,dünyanın dine tercih edilip herkesin kendi görüşünü beğendiği dönemlerde sadece kendinin çaresine bak ve avamı bırak. Ondan sonra öyle günler gelecek ki,o günlerde dinin emirlerine uyma hususunda gösterilecek sabır ateş parçasını elde tutmak gibi zor olacak.O günlerde Müslüman olarak yaşamaya çalışanlara,sizin gibi yaşayanın birinin elli katı sevap verilecek (13)"

"Onlar kendilerine yapılan nasihatı unutunca ,biz de kötülükten men edenleri kurtardık, zulmedenleri ise yapmakta oldukları kötülüklerden ötürü şiddetli bir azap ile yakaladık (A'raf'165): Yüce Allah kötülükten nehyedenlerin kurtulduğunu ve zalimlerin helak olduğunu bizatihi bildirirken,ona ses çıkarmayanlar hakkında herhangi bir şey buyurmamıştır.Çünkü amellerin karşılığı aynı türden verilir (14)"


Kaynak= İsmail Ekinci

(1-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:511);(2-Al'i İmran Süresi'104);(3-Maide Süresi'67);(4-En'am Süresi'51);(5-Neml Süresi'80);(6-Neml Süresi'81);(7-Rum Süresi'60);(8-Abdülkadir Geylani / El-Ğunye / bkz:176);(9-İbn Kesir / İbn Kesir Tefsiri / C:4 / bkz:16);(10-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:534);(11-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:535);(12-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:586);(13-İbn Kesir / İbn Kesir Tefsiri / C:4 / bkz:87);(14-İbn Kesir / İbn Kesir Tefsiri / C:4 / bkz:521)


.

yi Münker-8

İNSANLARA İYİLİĞİ EMREDİP KÖTÜLÜKTEN NEHYETMEK

"Yemin ederim zamana.İnsanlar hüsranda.Ancak şunlar müstesna: İman edip makbul ve güzel işler yapanlar, Bir de birbirlerine hakkı ve sabrı tavsiye edenler (1)"."O halde öğütün fayda vereceği ümidiyle sen nasihat et! Allah'a saygı duyacak olan, nasihatı düşünüp ders alır.Ama pek bedbaht olan ise ondan kaçınır (2)"."Bununla beraber yine de hatırlatıp öğüt ver! Zira gerçeği hatırlatıp nasihatta bulunma, inananlara ve inanacaklara fayda verir (3)".Ey uyudukları halde uyuduklarının farkında olmayın uyanıklar:"Allah tarafından gelecek ve geri çevrilmesi mümkün olmayacak olan gün gelmeden önce Rabbinizin çağrısını kabul edip O'na dönün. Yoksa o gün ne sığınacak bir delik bulabilirsiniz, ne de yaptıklarınızı inkâra bir çare! (4)".

"Kendilerine verilen öğütleri ve uyarıları kulak ardı edip onları bir tarafa bırakınca, içlerinden kötülükleri önlemeye çalışanları kurtarıp o zalimleri fâsıklıkları yüzünden şiddetli bir azaba uğrattık. Şöyle ki: Onlar serkeşlik edip yasakları çiğnemekte ısrar edince onlara: "Hor ve hakir maymunlar haline gelin!" diye emrettik (5)"

İyiliği emredip kötülükten nehyetme görevini ifa etmezseniz eğer;bunun yanında kötülüğü işleyenin yanında kötülüğü kötülük olarak bildiği halde bu kötülüğe ses çıkarmayanlarda kötülerle beraber helak olur.İşte bu beyanda;

"Ömer b. Abdülaziz diyor ki;

Allah (c.c) bazılarının işlediği günahlar sebebiyle bütün insanları cezalandırmaz,fakat günahlar açıkça işlenir de diğer insanlar buna engel olmazlarsa bütün hepsi cezalandırılmayı hak eder.

Allah (c.c) Yuşa b. Nun'a (a.s) şunu vahyetti;

Senin kavminin hayırlılarından kırk bin,şerlilerinden de altmış bin kişiyi helak edeceğim

Yuşa (a.s) dedi ki: Ya Rabbi! Şerlileri helak etmeni anladık ta hayırlıları helak etmenin sebebi nedir?

 

Allah (c.c) şöyle buyurdu:Çünkü onlar benim kızdığım kimselere kızmıyorlar;onlarla birlikte yiyip içmekte bir sakınca görmüyorlardı (6)"

Nitekim bu beyanda "Resulüllah (a.s.v) buyuruyor ki;Canımı elinde tutan Allah'a and olsun ki,siz ya kesin olarak iyiliği emreder ve kötülükten men edersiniz,günah işleyenlerin elini günahtan çektirirsiniz ve onları ısrarla Hakk'a davet edersiniz yahut Allah (c.c) kalplerinizi birbirine benzetir veya onlara lanet ettiği gibi size de lanet eder (7)" ve bir başka rivayet de ise "Canımı elinde tutan Allah'a and olsun ki ya iyiliği emreder ve kötülükten nehyedersin ya da yakın zamanda Allah (c.c) size katından bir ceza gönderir de O'na (c.c) dua ettiğiniz halde kabul olunmaz (8)"

Hani siz diyecek olursanız eğer ki;ben söylesem de yapacak söylemesem de yapacak yine bildiğini okuyacak yada diyeceksiniz ki her koyun kendi bacağından asılır.İşte bunların hiçbiri geçerli bir mazeret değildir.Nitekim bu beyanda yüce Allah buyuruyor ki:"Hani onlardan bir cemaat: "Allah'ın yerle bir edeceği veya şiddetli bir felaket göndereceği şu gürûha ne diye boşuna öğüt verip duruyorsunuz?" demişti. O salih kişiler de: "Rabbinize mazeret arzedebilmek için! Bir de ne bilirsiniz, olur ki Allah'a karşı gelmekten nihayet sakınırlar ümidiyle öğüt veriyoruz" diye cevap verdiler (9)" ve sen "Sen af ve müsamaha yolunu tut, iyiliği emret, cahillere aldırış etme (10)"

Nitekim bu beyanda Resulüllah (s.a.v):Sizden kim bir münker (şeriata muhalif bir şey) görürse onu eliyle değiştirsin.Ona gücü yetmezse diliyle değiştirsin.Ona da gücü yetmezse kalbiyle buğzetsin.Bu ise imanın en zayıf halidir buyurmaktadır.

Yine Resulüllah (s.a.v) kötülüğü gördüğü halde bu kötülüğe engel olmayanlara istinaden 'Bir millet günahlar işler de onlar arasında daha güçlü ve kuvvetli birileri olduğu halde onları değiştirmezlerse,Allah (c.c) mutlaka hepsini kuşatacak azap gönderir' buyurmaktadır.

Ancak kötülüğe engel olamayacağını bildiğin ve bir etkisinin olmayacağını anladığın ve bunun yanı sıra birde hayati tehlike gibi bir durum söz konusu ise bu durumda Resulüllah (s.a.v) diyor ki:'Değiştirmeye gücünün yetmeyeceği kötü bir şey görürseniz,Allah (c.c) onu değiştirinceye kadar sabırlı olun'.

Yine aynı şekilde bu konuda İbnü'l-Cevzi diyor ki:"Kabul emaresi görmediğin kişiye nasihat eyleme ki sana düşman olmasın (11)"

"İyiliği emretmek kötülükten sakındırmak işini kötülükten arınmış kimseler yapar diyecek olursak,o zaman emr-i bil-maruf ve nehy-i anil-münker işi zora sokulur.İyiliği emretmek,kötülüğü önlemek işi söner,yapan kimse kalmaz.Çünkü insan gizli ve açık günahtan geri kalmaz (12)".Nitekim bu konuda İbn Kesir'in dediği gibi:Zira kişinin bilmediği şeyde susması vacip olduğu gibi,bildiği şeyde konuşması da vaciptir.

Ancak bu görevi yaparken insanları elinden tutup çekmek yerine,ayağından tutup sürükleyecek olursan bu fayda yerine zarar verecektir. Dostluk yerine düşmanlık,iyilik yerine kötülük yapmış olacaksın.

Bu beyanda da Ebu Derda (r.a) diyor ki:Bir kimse kardeşine açıktan öğüdü verirse onu küçük düşürmüş ve ayıplamış olur.Kim de gizli öğüt verirse onu ağırlamış olur.

Bu beyanda "Resulüllah (s.a.v):Hata gizli olunca sadece sahibine zarar verir.Açıktan işlenir ve düzeltilmezse herkese zarar verir.Bu hatayı gören insanların düzeltmemeleri,reddetmemeleri ve susmaları sebebiyle herkese zararı olur.Susup uymadıkları zaman emir,vebal herkese şamil olur.O kişiyi yaptığı hatadan nasihat edip vazgeçirmedikleri sürece iyiler de kötüler de onun yaptığına ortak olur (13)"

Resulüllah (s.a.v):Siz iyilik yapmazsanız bile insanlara iyiliği emrediniz, kendiniz vazgeçmeseniz bile insanları kötülükten vazgeçirmeye çalışınız.İşte bu noktada Hz ali (r.a) buyuruyor ki:İlim iki çeşittir etkileyen ve duyulan.Etkileyen olmazsa duyulanın yararı olmaz

"(Ey Ümmet-i Muhammed!) Siz insanların iyiliği için meydana çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz: İyiliği yayar, kötülüğü önlersiniz, çünkü Allah'a inanırsınız. Ehl-i kitap da bu imana gelseydi, elbette kendileri için iyi olurdu. İçlerinden iman edenler varsa da ekserisi dinden çıkmış fâsıklardır (14)"

O zaman "Ey müminler! İçinizden hayra çağıran, iyiliği yayıp kötülükleri önleyen bir topluluk bulunsun. İşte selâmet ve felahı bulanlar bunlar olacaklardır (15)"


Kaynak= İsmail Ekinci

(1-Asr Süresi'1...3);(2-A'la Süresi'9...11);(3-Zariyat Süresi'55);(4-Şura Süresi'47);(5-A'raf Süresi'165-166);(6-Ebu'l Leys Semerkandi / Tenbihü'l Gafilin / bkz:116);(7-İbn Kesir / İbn Kesir Tefsiri / C:4 / bkz:15);(8-İbn Kesir / İbn Kesir Tefsiri / C:4 / bkz:15);(9-A'raf Süresi'164);(10-A'raf Süresi'199);(11-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:455);(12-Abdülkadir Geylani / El-Ğunye / bkz:181);(13-Abdülkadir Geylani / El-Ğunye / bkz:919);(14-Al'i İmran Süresi'110);(15-Al'i İmran Süresi'104)

.

İYİLİĞİ EMRETMENİN VE KÖTÜLÜKTEN NEHYETMENİN FAZİLETİ VE TEHLİKELERİ

İnsanlara iyiliği tavsiye edip,kötülükten alıkoymak çok güzeldir ancak bunun etkili olması içinde sözünle özünün bir olması gerekir. Aksine bunun etkili olması pek fazla beklenemez.Her ne kadar söylediğin doğru olsa da muhatap olduğun kişi ilk başta seni gösterecektir ve o kadar kolaysa ve önemliyse sen neden yapmıyorsun diye yanıt verecek ve sende öylece sessizce cevapsız kalacaksın.

Hz Ali'nin dediği gibi:Etkileyen olmazsa duyulanın faydası olmaz

Bu babda Resulüllah (s.a.v) buyuruyor ki:Miraç gecesi dudakları ve dilleri ateşten makaslarla kesilen insanların yanından geçtim.Bunlar kimdir ey Cebrail diye sorunca:Bunlar ümmetinin insanlara iyiliği emredip kendilerini unutan hatipleridir cevabını verdi.

İşte bu yüzdendir ki "Zeccc şöyle demiştir:İnsanlara iyiliği mi emrediyorsunuz? Kitap ehli ve münafıklar insanlara oruç ve namazı emrediyor,kendileri ise insanlara emrettikleri bu şeyleri yapmıyorlardı.Bu yüzden Allah (c.c) onları yerdi ve'Sizler Kitab'ı (Tevrat'ı) okuduğunuz halde, insanlara iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz? Aklınızı kullanmıyor musunuz (Bakara'44)' buyurmuştur.Onun için kim bir iyilik tavsiye ediyorsa onu yapmada herkesten gayretli ve hızlı olsun (1)" şeklinde buyurmaktadır.Evet "Sanma ki ettiklerine sevinen, yapmadıkları ile övülmek isteyenler, evet, sanma ki onlar azaptan kurtulacaklardır. Onlar için elem verici bir azap vardır (2)".

Ancak bu işin ehli olan kişiler tarafından yapılması daha münasip ve doğru olsa da asıl gerçek olan şudur ki; Görmüş olduğun kötülüğe bir şekilde engel olman gerekir ve en azından engel olurken, engel olmak istediğin masiyet sende bulunmasın ki karşındaki kişi seni de aynı suçu işlediğinden dolayı zan altında bırakmasın.Dediğimiz gibi kötülüğü gördüğün zaman bir şekilde ehli olman ve olmaman kaydı aranmaksızın o kötülüğe bir şekilde engel olman gerekir.

Nitekim bu konuda;"Resulüllah (s.a.v) Sakın sizden herhangi bir kimse Allah'ın emri hakkında bir şeyler söylemesi gerektiğini gördüğü halde kendisini küçük görüp de onu söylememezlik etmesin. O takdirde Allah:Bu hususta seni söz söylemekten alıkoyan ne oldu buyuracak.O kişi:Rabbim insanlardan korktum deyince Allah (c.c)'da ona:Ben kendisinden korkulmaya en layık olanım buyuracak (3)"

Yine aynı şekilde Huzeyfe (r.a)'a yaşayan ölünün kim olduğu sorulunca:Kötülüğü ne eliyle,ne diliyle ne de kalbiyle inkar etmeyen (karşı çıkmayan) kimsedir cevabını verdi.

"İbn Mesud diyor ki:Eğer hayatta kalacak olursanız -yahut sizden hayatta kalacak olanlar- doğru bulmayacağınız işler göreceksiniz ve onları değiştirecek imkanınız olmayacak.Allah'ın sizden birinizin kalbinden bu halden hoşlanmadığını bilmesi o kimseye yeter.

"İbn Mes'ud (r.a):Ey peygamber kafirlere ve münafıklara karşı cihat et Tevbe'73) ayeti hakkında şöyle der:Eliyle cihat etsin,ona gücü yetmezse diliyle,ona gücü yetmezse kalbiyle,ona da gücü yetmezse yüz asmak suretiyle cihat etsin.İbn Abbas (r.a) der ki:Allah (c.c) ona kafirlere karşı kılıçla, münafıklara karşı dili ile cihat etmeyi emretti ve onlara yumuşak davranmayı kaldırdı (4)"

Ancak şurası da bir gerçektir ki;görmüş olduğun bir kötülüğe engel olmaya çalışırken birisi sana sen önce kendine bak diyecek olursa;buna en güzel cevaplardan birisi yine İbn Mesud'un (r.a) buyurduğu gibi:Allah katında günahların en büyüğü;bir kimseye Allah'tan kork denildiği zaman,sen kendine bak denilmesidir.

Buraya kastettiğimiz ehli olmadığı halde kötülüğe engel olmaya çalışan kişi ile ilgili idi ki;bundan sonra açıklayacağımız kısım ise ehli olanları ilgilendiren bir durumdur;

İyiliği emrederken;Bir ev inşa edeyim derken bir kasabayı imha etmeyin.Yani yapmaya çalışırken yıkıma sebep olmayın.Yani demek istiyorum ki bu görevi yerine getirirken kendini yükseltirken başkalarını küçük görmeyeceksin,düşürmeyeceksin.Çünkü kendi halini karşındakinden daha iyi bildiğin halde;belki öncesinde sen ondan daha kötü durumda idin de Allah sana hidayet nasip etti de öğrendiğin ilim sayesinde hem kendini düzelttin hem de başkalarına yardımcı olmaya vesile oldun.Bu görevi yaparken kendini büyük görme şöyle dursun;tam aksine karşındaki kişiyle aynı seviyede duracaksın.Aksine kendini büyük görürsen kibre kapılacağından dolayı şeytanın maskarası olman pekte uzak değildir.

"İbn Abbas (r.a)'a birisi geldi ve aralarında şu konuşma geçti:

Ey İbn Abbas!

Ben iyiliği emredip kötülükten sakındırmak istiyorum

İbn Abbas:

Bu dereceye ulaştın mı?

Soran:

Öyle umuyorum

İbn Abbas:

Eğer Allah'ın (c.c) kitabında şu üç ayetle rezil rüsva olmaktan korkmuyorsan bu söylediğini yap

Soran :

Onlar neler?

İbn Abbas:

'Sizler Kitab'ı (Tevrat'ı) okuduğunuz halde,insanlara iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz? Aklınızı kullanmıyormusunuz (Bakara'44)' ayetidir.Sen bunu sağlamlaştırdın mı?

Soran:

Hayır,peki diğer ayet ?

İbn Abbas:

Allah'ın (c.c)'Ey iman edenler!Yapmayacağınız şeyleri niçin söylüyorsunuz? Yapmayacağınız şeyleri söylemeniz,Allah katında büyük bir nefretle karşılanır (Saff'2-3)' buyruğudur.Bunu da tam uyguladın mı?

Soran:

Hayır,diğer,?

İbn Abbas:

Salih kul Şuayb'ın kavmine söylediği şu sözdür:'Size yasak ettiğim şeylerin aksini yaparak size aykırı davranmak istemiyorum (Hud'88)'.Bu ayeti de sağlamlaştırdın mı?

Soran hayır cevabını verince

İbn Abbas:

Öyleyse kendinden başla cevabını vermiştir (5)"

Yine aynı şekilde "Şuayb: "Ey halkım!" dedi, "ya ben Rabbimden gelen açık delile dayanıyorsam ve O, kendi katından bana güzel bir nasip lütfetmişse? O'na nankörlük etmem doğru olur mu? Hem ben sizi birtakım şeylerden menederek kendim onları işlemek istemiyorum ki! İstediğim tek şey, gücüm yettiğince ortamı düzeltmektir. Muvaffak olmam sadece Allah'ın yardımı ile olur. Onun için ben de yalnız O'na dayanıyorum, O'na yöneliyorum (6)"

Resulüllah (s.a.v):Her kime ilimden bildiği bir şey sorulur,o da bunu gizlerse kıyamet günü ağzına ateşten bir gem vurulur ve bir başka hadis-i şeriflerinde ise:Bid'atler zuhur ettiği zaman,ilim sahipleri susarsa Allah'ın laneti üzerlerine olsun şeklinde buyurarak bu işe ehil olduğu halde bu görevi yapmaktan beri duranları tenkit etmekte ve uyarmaktadır.Aksine Sadi Şirazi'nin dediği gibi: Toprağın altındaki gönlü diri olan ölü,üstündeki gönlü ölü yaşayan bir bilginden daha iyidir muhatabına dahil olan kişilerden olur.

Yine bu konu hakkında fakih;

"Ebu'l Leys Semerkandi diyor ki;

İyiliği emredip kötülükten vazgeçirecek olan kişi de şu özelliklerin bulunması gerekir;

Bilgili olmalıdır.Çünkü cahil olan kimse bunu usulüne uygun olarak yapamaz

Bunu yaparken Allah'ın rızasını ve dini yüceltmeyi amaç edinmelidir.

İyiliği emrettiği kimselere yumuşak ve sevecen davranmalı,onlaa karşı sert ve kaba olmamalıdır.Nitekim Allah (c.c) Hz Musa ve Harun'u Firavun'a gönderirken 'Ona yumuşak söz söyleyin (Taha'44)' buyurmuştur

Çok sabırlı ve vakarlı olmalıdır.Zira Allah (c.c) Lokman kıssasını anlatırken şöyle buyurmuştur:'İyiliği emret,kötülükten vazgeçirmeye çalış,başına gelenlere sabret (Lokman'77)' (7)".

Yüce Allah Hz İsa (a.s)'a vahyetti ki:Önce nefsine öğüt ver! Eğer öğüdünü tutarsa o zaman insanlara öğüt ver.Aksi halde benden utan.

"Resulüllah (s.a.v) buyuruyor ki;Kıyamet günü bir alim getirilir ve cehenneme atılır.Barsakları parçalanır ve eşeğin değirmende dönmesi gibi döndürülür ve cehennem ehline göstermek için dolaştırılır.Ona sana ne oldu diye sorulduğunda:İyiliği emrediyor ama kendim yapmıyordum,kötülükten nehyediyor ama kendim yapıyordum der (8)"

İnsanlara karşı iyiliği tavsiye etmekten ve kötülükten nehyetme görevinden uzak durulacak olursa eğer;bu altta misal verileceği üzere herkesin helak olmasına sebep olur ve işte bu yüzdendir ki;

"Resulüllah (s.a.v)Allah'ın koymuş olduğu sınırların yanında duran,onları aşan ve onlar hakkında hileye başvuran kimseler bir gemide yolculuk eden insanlara benzer.Onlardan bir kısmı geminin en alt,en zorlu ve en kötü katında;bir kısmı da en üst katında yolculuk yapmaktadır.Geminin alt katında olanlar su almak istediklerinde üst kattan geçmekte ve oradakilere eziyet vermektedirler.Derler ki,payımıza düşen en alt katta bir delik açsak da oradan su alsak ve böylece üst kattakilere eziyet vermesek! Üst kattakiler onları ve yapmak istedikleri şeyşi haline bırakırlarsa hep birlikte helak olurlar.Onların ellerinden tutarlarsa hep birlikte kurtulurlar (9)" buyurmaktadır.Yani cahili kendi haline bırakırsan,başkasının işlediği günahtan banane diyecek olursan bunun vebali büyük olduğu gibi aynı zaman da toplum da büyük bir fitne zuhur edecektir ve ahlaki dejenerasyon alıp başını gidecektir.Kaldı ki insanların ekseriyeti şu anda bu durumdadır.Çünkü iyiliği emredip kötülükten nehyetme görevinin yapılmamasının sebebi;herkes te aynı masiyetin yani aynı suçun ve günahın bulunmasından dolayıdır.Çünkü Sadi Şirazi'nin dediği gibi:Sadi Şirazi'nin dediği gibi:'İki kurt birbirine düştüğü zaman,koyun aralarından rahat geçer'.Yani siz böyle İslam'dan uzak yaşayacak olursanız,Allah'ın,Allah Resulü'nün dediklerine emir ve tavsiyelerine riayet etmeyecek olursanız eğer,sizin düşmanlarınız aranıza girecek ve sizin ortak bağınız olan La ilahe illallah sözünü unutturacak ve ortalığı önü alınmaz bir fitne alacaktır ki şu anda yapılanların ve olanların belki de tek sebebi budur.

Evet !

"Biz Allah'a aidiz ve O'na döneceğiz.Fesat ortaya çıktı,ancak onu değiştirecek bir reddeden,onu engelleyip sakınacak bir kimse yok. Bununla mı kutsal yurdunuzda Allah'a komşu olacak,O'nun en kıymetli dostları olacaksınız? Heyhat! Allah,cenneti için kandırılmaz! O'na itaat edilmeden rızası kazanılmaz.Allah,iyiliği emredip onu terkedenlere,kötülüğü yasaklayıp onunla amel edenlere lanet etsin...!!! (10)"

"İsrailoğullarından küfre sapanlar hem Davud'un, hem de Meryem oğlu Îsâ'nın lisanı ile lânetlendiler Bunun sebebi onların isyan etmeleri ve taşkınlık edip haddi aşmaları idi (11)".Oysa "Onlar kötülük yaptıkları zaman, birbirlerini kötülükten vazgeçirmeye çalışmazlardı. Ne çirkin davranıştı bu tutumları! (12)"."Din adamları ve âlimleri onları, günah olan sözleri söylemekten ve haram yemekten menetselerdi ya! İşledikleri (fiiller) ne kötüdür! (13)"."Yoksa, Allah, sizden, cihad edip Allah, peygamber ve müminlerden başkasını kendilerine sırdaş edinmeyenleri ortaya çıkarmadan bırakılacağınızı mı sandınız? Allah yaptıklarınızdan haberdardır (14)"

Ve unutmayın ki;

"Münafık erkekler ve münafık kadınlar (sizden değil), birbirlerindendir. Onlar kötülüğü emreder, iyilikten alıkor ve cimrilik ederler. Onlar Allah'ı unuttular. Allah da onları unuttu! Çünkü münafıklar fâsıkların kendileridir.Allah erkek münafıklara da kadın münafıklara da kâfirlere de içinde ebedî kalacakları cehennem ateşini vâdetti. O, onlara yeter. Allah onlara lânet etmiştir! Onlar için devamlı bir azap vardır (15)"

Yarın Rabbinin huzuruna çıkıp ta Rabbin sorduğu zaman neden bu kötülüğü gördüğün halde bu kötülüğe bildiğin halde engel olmadın diye sorduğu zaman;Nuh (a.s) gibi diyebilecek misiniz ki;

"Ya Rabbî!" dedi Nûh, "ben milletimi gece gündüz dine dâvet ettim.Ama benim dâvetim, onların sadece daha çok uzaklaşmalarına yol açtı.Her ne zaman, onları bağışlaman için çağırdıysam, onlar parmaklarıyla kulaklarını tıkadılar. Esvaplarıyla örtündüler, direttiler ve çok kibirlendiler (16)" diyebilecek ve bir mazeret öne sürebilecek misin?

İşte bu yüzdendir ki Yüce Allah başka bir ayet-i celile de "Hani onlardan bir

cemaat: "Allah'ın yerle bir edeceği veya şiddetli bir felaketgöndereceği şu gürûha

ne diye boşuna öğüt verip duruyorsunuz?" demişti. O salih kişiler de: "Rabbinize

mazeret arzedebilmek için! Bir de ne bilirsiniz, olur ki Allah'a karşı gelmekten

nihayet sakınırlar ümidiyle öğüt veriyoruz" diye cevap verdiler (17)"

Ve unutmayın ki "Resulüllah (s.a.v):Kim bir hidayete çağıracak olursa,o hidayete uyanların ecirlerinin bir misli ecir de ona verilir ve bu hal onların ecirlerinden herhangi bir şeyi eksiltmez.Kim de bir sapıklığa çağıracak olursa,ona da o sapıklığa uyanların günahlarının bir misli anen verilir ve bu hal onların günahlarından bir şey eksiltmez (18)" şeklinde buyurmaktadır.

Artık dileyen iyiyi dileyen kötüyü seçsin.Özgürsün ama başıboş değilsin ve unutmayın ki "Hepiniz dönüp dolaşıp Allah'ın huzurunda toplanacaksınız. O da yaptıklarınızı size bir bir bildirecek, karşılığını verecektir (19)"

"Ne oluyor onlara ki bu öğütten, bu irşaddan yüz çeviriyorlar? Ürküp kaçan yaban eşeği gibi kaçıyorlar?"Arslanlardan kaçar gibi (20)". "Yemin olsun, Biz, ders alınsın diye Kur'ân'ın anlaşılmasını kolaylaştırdık. Haydi var mı düşünen ve ibret alan? (21)".Ancak "Siz, haddi aşan kimseler oldunuz diye, sizi Kur'an'la uyarmaktan vaz mı geçelim? (22)". "Ben sizi kurtuluşa dâvet ederken, siz tutup beni ateşe çağırıyorsunuz! (23)"."Allah yoluna çağıran, makbul ve güzel işler işleyen ve "Ben müslümanlardanım" diyen kimseden daha güzel söz söyleyen kim olabilir? (24)"."Kendisine Rabbinin âyetleri hatırlatıldıktan sonra onlardan yüz çevirenden daha zalim kim olabilir! Muhakkak ki biz, günahkârlara, lâyık oldukları cezayı veririz (25)"

Ancak her türlü uyarı ve ikaza rağmen işlemiş olduğu günahtan ve hatadan dönmeyen,ısrarla devam eden ve bu yaptığının da kendince doğru olduğunu sananlara "Her türlü mûcize de önlerine gelse, gayet acı azabı görmedikçe iman etmezler (26)".Hatta ve "Hatta o kâfirlere gökten bir kapı açsak, onlar da yukarı yükselip çıksalar (27)" bile "Galiba gözlerimiz bağlandı, belki de büyüye tutulduk! (25)" diyerek inkar yolunu tercih edeceklerdir.


Kaynak=İsmail Ekinci

(1-İbn Kesir / İbn Kesir Tefsiri / C:1 / bkz:319);(2-Al'i İmran Süresi'188);(3-İbn Kesir / İbn Kesir Tefsiri / C:8 / bkz:578);(4-İbn Kesir / İbn Kesir Tefsiri / C:5 / bkz:222);(5-İbn Kesir / İbn Kesir Tefsiri / C:1 / bkz:323);(6-Hud Süresi'88);(7-Ebu'l Leys Semerkandi / Tenbihü'l Gafilin / bkz:123);(8-El-Muhasbi / Er-Riaye / bkz:531);(9-İbnü'l Cevzi / Minacü'l-Kasıdin Ve Müfidü's-Sadıkin / C:1 / bkz:514);(10-eş-Şerif er-Rad / Nehcü'l Belağa / bkz:138);(11-Maide Süresi'78);(12-Maide Süresi'79);(13-Maide Süresi'63);(14-Tevbe Süresi'16);(15-Tevbe Süresi'67-68);(16-Nuh Süresi'5...7);(17-A'raf'164);(18-İbn Kesir / İbn Kesir Tefsiri / C:6 / bkz:196);(19-Maide Süresi'105);(20-Müddessir Süresi'49...51);(21-Kamer Süresi'32);(22-Zuhruf Süresi'5);(23-Mü'min Süresi'41);(24-Fussilet Süresi'33);(25-Secde Süresi'22);(26-Yunus Süresi'97);(27-Hicr Süresi'14);(25-Hicr Süresi'15


XXXXXXXXX

.

i Münke 11

İYİLİĞİ TAVSİYE EDİP KÖTÜLÜKTEN SAKINDIRMAK HAKKINDA

Konuya başlamadan önce Resulullah (s.a.a)’den nakledilmiş olan şu hadisi nakletmek istiyoruz:

“Ümmetimin içerisinde bidatler ortaya çıktığında âlim ilmini ortaya koymalıdır; kim bunu yapmazsa Allah’ın laneti onun üzerine olsun [1]”

Görüldüğü gibi Resulullah (s.a.a)’in bu hadisi gereğince, âlimler ilimleriyle halkı aydınlatmalıdırlar; özellikle din adına bir takım bidatler ortaya çıktığında bütün Müslümanların özellikle de âlim sınıfının susup bidatler karşısında seyirci kalmaları, su-i istifade peşinde olan kimselere daha da cesaret veriyor ve farkında olmaksızın onlar için bir zemin hazırlamış oluyorlar. Oysa el, dil ve kalpleriyle onlara karşı durmakla görevli kılınmışlardır. Ayet ve hadislerde her şey çok açıkça beyan edildiğinden dolayı biz kendimizden hiç bir yorum yapmaksızın iyiliği emretmek ve kötülükten sakındırmakla ilgili olan ayet ve hadisleri naklediyoruz. Umulur ki, mümin kardeş ve bacılar bunları okuyarak sorumluluklarının daha da bilincinde olup halkı aydınlatırlar inşaallah.

İyiliği Emredip Kötülüğü Sakındırmakla İlgili Ayetler

“Siz insanlara iyiliği emrediyorken, kendinizi mi unutuyorsunuz? Oysa siz kitabı okumaktasınız Yine de akıllanmayacak mısınız?” [2]

“Sizden, hayra çağıran, iyiliği (marufu) emreden ve kötülükten (münkerden) sakındıran bir topluluk bulunsun. Kurtuluşa erenler işte bunlardır.” [3]

“Siz, insanlar için çıkarılmış hayırlı bir ümmetsiniz, maruf (iyi ve İslam’a uygun) olanı emreder, münker olandan sakındırır ve Allah’a iman edersiniz. Kitap Ehli de inanmış olsaydı, elbette kendileri için hayırlı olurdu.

İçlerinden iman edenler vardır fakat çoğunluğu fıska sapanlardır.” [4]

“Bunlar, Allah’a ve ahiret gününe iman eder, maruf olanı emreder, münker olandan sakındırır ve hayırlarda yarışırlar. İşte bunlar salih olanlardandır” [5]

“Yapmakta oldukları münkir (çirkin iş)lerden birbirlerini sakındırmıyorlardı. Yapmakta oldukları şey ne kötü idi.” [6]

“Mümin erkekler ve mümin kadınlar, bir birlerinin velileridirler. İyiliği emreder, kötülükten sakındırırlar, namazı dosdoğru kılarlar, zekâtı verirler, Allah’a ve Resulüne itaat ederler. İşte Allah’ın kendilerine rahmet edeceği bunlardır. Şüphesiz Allah, üstün ve güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir.” [7]

“Ey iman edenler, kendinizi ve yakınlarınızı ateşten koruyun ki onun yakıtı insanlar ve taşlardır; üzerinde oldukça sert ve güçlü melekler vardır. Allah kendilerine neyi emretmişse O’na isyan etmezler ve emredildiklerini yerine getirirler.” [8]

İyiliği Emredip Kötülüğü Sakındırmakla İlgili Hadisler

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur ki :

“Ümmetim, iyiliği emir ve kötülükten nehy ettikleri ve iyilik ve takva üzeri yardımlaştıkları sürece hayır içerisindedirler. Bunu yapmadıklarında bereketler onlardan kaldırılır, bazıları bazılarına musallat kılınır, yeryüzünde ve gökte onlar için bir yardımcı olmaz.” [9]

Bekr bin Muhammed İmam Sadık (a.s)’dan şöyle buyurduğunu naklediyor:

“Ey insanlar! İyiliği emredin, kötülükten sakındırın. Çünkü iyiliği emir edip kötülükten sakındırmak, eceli yakınlaştırmadığı gibi rızkı da uzaklaştırmaz.”

Emir’ul Müminin Ali (a.s) buyurmuştur ki:

“...Kim kalbi, dili ve eliyle insanları münkerden (çirkin işlerden) nehy etmezse (bu vazifeyi yapmazsa), diriler arasında ölü gibidir.” [10]

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur ki:

“Beni gökyüzüne götürdükleri gece (Miraç gecesi), bazı insanların dudaklarının ateşten olan bir makasla kesilip atıldığını gördüm. Ya Cebrail! Bunlar kimlerdir? dediğimde şöyle dedi: “Bunlar, senin ümmetinin hatipleridirler, insanları iyiliğe emir ediyor kendilerini unuturlar, oysaki onlar Kur’an okuyorlar, acaba akıl etmiyorlar mı?” [11]

İmam Caferi Sadık (a.s), Emir’ul Muminin Hz. Ali (a.s)’ın şöyle buyurduğunu söyledi:

“Resulullah (s.a.a) bize masiyet ehli kimselere karşı asık suratlı olmamızı emir etmiştir.” [12]

İmam Cafer’us Sadık (a.s), Resulullah (s.a.a)’den şöyle buyurduğunu nakletmiştir:

“Allah-u Teala, dini olmayan güçsüz mümini sevmez” Dini olmayan güçsüz mümin kimdir? dediklerinde; “Münkerden nehy etmeyen kimsedir” buyurdular.[13]

İmam Cafer’us Sadık (a.s) buyurmuştur ki:

“Kendisinde şu üç haslet olan kimse ancak iyiliği emredip kötülükten sakındırabilir: Emrettiğiyle amel edip nehy ettiğinden kaçınan, emr ve nehy ettiği şeyde adaletli davranan, emr ve nehy ettiği şeyde şefkatli olan.” [14]

Resulullah buyurmuştur ki:

“Gelecekte bir takım fitneler ortaya çıkacak, mümin eli ve dili ile onları yok edemeyecektir.” Ya Resulullah! O gün onlar (fitneler) arasında müminler de olacak mı? dediklerinde “Evet”diye buyurdular. Bu fitneler onların imanından bir şey eksiltecek mi? dediklerinde de; “Hayır, ancak yağmurun kayadan bir şey eksilttiği gibi eksiltecektir. Çünkü onlar kalpleriyle onu sevmeyeceklerdir” buyurdular.[15]

İmam Ali (a.s), İmam Hasan (a.s)’a olan vasiyetinde şöyle buyurmuştur:

“...İyiliğe emret ki, iyilerden olasın, elin ve dilinle Münkeri (kötülükleri) önle, tüm gücünle onu yapandan uzak dur, Allah yolunda hakkıyla cihat et, Allah için olan işte kınayanların kınaması seni o işi yapmaktan alı koymasın” [16]

Yine İmam Ali (a.s) oğlu Hüseyn (a.s)’a olan vasiyetinde şöyle buyurmuştur:

“...İyiliği emir ve kötülükten sakındırmayı terk etmeyiniz, yoksa aksi taktirde en kötüleriniz size musallat olurlar, sonra dua eder siniz duanız kabul olmaz.”[17]

Yine Hz. Ali (a.s) cihadı mana ederken şöyle buyurmuştur:

“Kim iyiliği (marufu) emrederse müminlerin bellerini güçlendirmiş olur, kim de münkerden (kötülüklerden) nehy ederse münafıkların burnunu yere sürmüş olur.”[18]

Yine Hz. Ali (a.s) buyurmuştur ki:

“...Bütün hayır amel ve Allah yolundaki cihat, marufu emir ve münkerden nehy etme yanında engin denizdeki bir tükürüğe benzer (ona oranla o kadar küçüktür). İyiliği emredip münkerden sakındırmak eceli yakınlaştırmadığı gibi rızkı da azaltmaz. Bunların hepsinden daha faziletlisi zalim bir yöneticinin yanında adaletli (hak) bir söz söylemektir.”[19]

Bir gün Resulullah (s.a.a) şöyle buyurdular:

“Kıyamet günü bir grup insanlar, peygamber ve şehit olmamalarına rağmen Allah katında halkın imrendiği bir makamda olup nurdan olan minberler üzerinde oturacaklardır; acaba onları size tanıtayım mı?”

Ya Resulullah! Onlar kimlerdir? dediklerinde şöyle buyurdular:

“Onlar Allah’ın kullarını Allah’a sevdiren, Allah’ı da O’nun kullarına sevdiren kimselerdir.”

Halk bu sözü duyunca; ”Allah’ı kendi kullarına sevdirebilirler ama Allah’ın kullarını Allah’a nasıl sevdiriyorlar?” dediklerinde buyurdular ki:

“Onlar, Allah’ın sevdiği şeyi insanlara emrediyor, Allah’ın sevmediği şeyden onları alı koyuyor, onları Allah’a muti kılıyor ve böylece onları Allah’a sevdirmiş oluyorlar.” [20]

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur ki:

“Eğer bir kimse günahı gizli olarak yapmış olursa, onun zararı sadece onun kendisine olur; ama eğer onu açıkta (alenen) yapmış olursa ve o amelden de nehy edilmezse o zaman onun zararı herkese dokunur.”

İmam Sadık (a.s) bunun sebebini şöyle açıklamıştır: “Çünkü o günahı açıkta işleyen şahıs, kendi ameliyle Allah’ın dinini zelil kılır ve Allah düşmanları ise ona uyarlar ( ve böylece onun zararı herkese dokunmuş olur.)” [21]

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur ki:

“Allah’ın helal ve haramı tanıyan, emir ve nehy ettiği şeyleri kendi çıkarı için yapmayan, halkın hayrını isteyen, onlara acıyan, onlara şefkatli olan, hoşluk ve güzel sözle onları davet eden, herkesi kendi yerine indirmesi (herkesin makam ve tabiatına göre davranması) için onların ahlaklarının farklılığını tanıyan, nefsin ve şeytanın hilelerini bilen, karşılayacağı zorluklara sabreden, onlara karşılık vermeyen, onlardan şikâyet etmeyen, taassup gözetmeyen, kendisi için sinirlenmeyen, sadece niyeti Allah olan, O’ndan yardım dileyen, O’nun rızasını isteyen, muhalefet ve kabalık yaptıklarında tahammül edebilen bir kimse ancak iyiliği emredip kötülükten sakındırabilir. Eğer muvafakat edip ondan kabul ederlerse şükür etmeli, işini Allah’a bırakmalı ve kendi ayıbına bakmalıdır .”[22]

Resulullah (s.a.a) buyurmuştur ki:

“Kıyamet gönü olduğunda bir münadi şöyle nida edecek: Zalimler ve zalimlerin yardımcıları, onların hokkalarına mürekkep dökenler, yahut torbalarının ağzını bağlayanlar veya kalemlerini mürekkebe batıranlar neredeler? Onları da zalimlerle haşir edin.”[23]

Resulullah(s.a.a) buyurmuş ki:

“ Ulema dünyaya dalmadıkça peygamberlerin eminleridirler.”

Ya Resulellah! Dünyaya girmeleri nasıl olur? diye sorduklarında şöyle buyurdular:

“Sultanlara (güç sahiplerine ) uymalarıyla olur; bunu yaparlarsa dininizi bozmalarından korkun.”[24]

Resulullah (s.a.a) buyurmuşlar ki :

“Sizlerden herhangi biriniz bir münker (çirkin bir iş) gördüğünde, onu eliyle, gücü yetmezse diliyle ortadan kaldırsın; eğer buna da gücü yetmiyorsa, kalbiyle buğz etsin; elbette bu sonuncusu imanın en zayıf mertebesidir.”[25]

İmam Hüseyn (a.s)’ın İyiliği Emr Ve Kötülüğü Nehy Etme Hakkındaki Sözleri

“Ey İnsanlar! Allah’ın kendi velilerine öğüt vermek için Yahudi âlimleri hakkında yaptığı kınamadan öğüt alın. Allah-u Teala (Yahudi âlimlerini kınayarak şöyle) buyuruyor: “Niçin onların din âlimleri, onları (Yahudileri) günah olan sözleri söylemekten (ve haram yemekten) men etmediler.”[26]

Yine Allah-u Teâla buyuruyor ki: “İsrail oğullarından kâfir olanlara Davud’un diliyle de lanet edilmişti, Meryem oğlu İsa’nın diliyle de. Bu da isyan ettiklerinden ve aşırı gittiklerindendi. İşledikleri kötülükten, birbirlerini men etmezlerdi. Gerçekten de yaptıkları iş, ne de kötüydü.”[27]

Allah’ın onları kınaması, onların, aralarında bulunan zalimlerin yaptıkları kötü işleri görüp, onlar vasıtasıyla elde ettikleri dünya mal ve makamına olan bağlılıkları ve maruz kalmaktan korktukları baskı yüzünden onları alıkoymamaları içindir. Hâlbuki Allah-u Teâla: “İnsanlardan korkmayın, benden korkun.” diye buyurmaktadır.[28]

Yine buyurmaktadır ki: “Erkek ve kadın müminler, birbirlerinin (gözetleyen ve koruyan dostlarıdırlar, iyiliği emrederler ve kötülüklerden de alıkoymaya çalışırlar. (Namaz kılarlar, zekat verirler Allah’a ve Peygamberine itaat ederler.” [29]

Görüldüğü gibi Allah-u Teala (müminlerin sıfatını saydığında) emr-i bil maruf ve nehy-i anil münkerle başlayıp ilk olarak onu farz kılıyor. Çünkü biliyor ki, eğer bu fariza hakkıyla yerine getirilip uygulanırsa, artık bütün farizalar, ister kolay olsun ister zor yerine getirilip uygulanır. Zira iyiliği emredip kötülükten alıkoymak; zulme uğrayanların haklarının alınmasını, zalimlere muhalefeti, Beyt’ül- malın ve ganimetlerin (adaletle) dağıtılmasını, zekâtın gereken yerlerden alınıp gerektiği şekilde sarf edilmesini sağlamakla, İslam’a yapılan (ameli) bir davettir.

Sonra siz, ey ilimle meşhur olup hayırla anılan, nasihatle tanınıp Allah’ın vesilesiyle halkın gönüllerinde heybetli görünen topluluk! (Bilin ki) şerefli insanlar sizden çekinir, zayıflar size saygı gösterir, kendi düzeyinizde olan ve iyilikte bulunmadığınız kimseler sizi kendilerine tercih ederler. (İnsanların) ihtiyaçları karşılanmadığı zaman sizin arabuluculuğunuzla karşılanır. Yolda giderken padişahların heybeti ve büyüklerin de izzetiyle yürürsünüz. Acaba bunların hepsi sizden beklenilen İlahi vazifenizi yapmanız (hakkı hâkim kılmanız) için değil midir? Ama siz vazifenizin çoğunu yapmıyorsunuz, kusur ediyorsunuz. İmamların hakkını küçümsüyor, zayıfların hakkını çiğniyorsunuz. Fakat kendiniz için sığındığınız hakka gelince onu talep ediyorsunuz. Siz Allah yolunda ne bir mal harcadınız; ne de O’nun için, yarattığı nefsi herhangi bir tehlikeye attınız ve ne de O’nun rızası için bir kabileye (topluluğa) düşman oldunuz. (Bununla birlikte) Allah’ın cennetine girmeği, peygamberleriyle komşu olmayı ve azabından da kurtulmayı arzu ediyorsunuz.

Ey (amelsiz olarak) Allah’tan hayır bekleyenler! Sizlerin O’nun azap ve intikamına duçar olmanızdan korkarım. Çünkü sizler, Allah’ın size ikramı sayesinde makam ve üstünlük kazanmış ve O’nun ismiyle kulları arasında hürmet görmektesiniz. Oysa Allah’a itaat etmekle tanınan kimselere hürmetiniz yoktur.

Kendi gözlerinizle Allah’ın ahitlerinin bozulduğunu görmeniz sizleri tedirgin etmiyor. Oysaki babalarınızın bazı ahitlerinin (söz ve vasiyetlerinin) çiğnenmesinden tedirgin oluyorsunuz. Peygamber (s.a.a)’in ahitleri küçümsenmekte; kör, dilsiz ve kötürüm kimseler şehirlerde sığınaksız ve bakıcısız kalmış, acıyanları bile yoktur; sizler de ne makamınızdan yararlanıp onların hakkında bir iş yapıyorsunuz ve ne de (sığınaksız insanlara) bir iş yapan kimselere yardımcı oluyorsunuz. Zalimlere dalkavukluk ve yaltaklık yaparak güvence elde etmeye çalışıyorsunuz. Bütün bunları Yüce Allah size yasaklamıştır; oysa sizler bundan gaflet ediyorsunuz.

Eğer şuurunuz olsaydı, anlardınız ki, insanların içerisinde en büyük musibete uğrayan, ulemanın hakiki makamından uzak düşmüş bulunan sizlersiniz. Çünkü işleri yürütmek ve hükümleri uygulamak, Allah’ın helal ve haramına emin olan ulemanın elinde olmalıdır. Oysa bu mevki sizin elinizden alınmıştır. Bu mevki sadece açık deliller geldikten sonra hakta tefrikaya düşmeniz ve sünnette ihtilaf etmeniz yüzünden elinizden çıktı.

Eğer eziyetlere sabredip Allah için zorluklara katlanacak olsaydınız., İlahi işler sizden çıkar ve size dönerdi. Ama siz mevkiinizi zalimlere bırakarak İlahi meseleleri onlara teslim ettiniz. Onlar da şüphe üzerine hareket edip nefsanî arzulara uyuyorlar. Zalimleri bu işe musallat kılan, siz âlimlerin ölümden kaçmanız ve sizden ayrılacak hayata gönül bağlamanızdır. Sizler güçsüz halkı onlara teslim ettiniz. Onlardan bazıları ezik köleler durumuna düşmüş, bazıları da geçimini sağlayamayan yenik mustaz’aflar haline gelmiştir. Onlar (zalimler) eşrarla (kötülerle) birlikte Allah’a karşı gelmeye yeltenerek, memleketten istedikleri şekilde faydalanıyorlar; heva ve heveslerine uyup her kötülüğe başvuruyorlar.

Her şehirde belagatlı hatipleri vardır. Memleketin her tarafı onlara boyun eğmiş durumdadır; her tarafta egemenliklerini kurmuş, halk da onların köleleri durumuna gelmiş ve kendilerini savunacak bir güçleri kalmamıştır. Halka egemen olanlar gaddar, isyankâr ve zayıflara karşı acımasızca davranan zalimlerdir. Ya da Allah’a ve kıyamete inancı olmayan, emrine uyulan yetki sahipleridir. Hayret! Nasıl hayrete düşmeyeyim ki, İslam toprakları, sahtekâr ve zalim zekât toplayıcılarının ve müminlere karşı şefkatsiz ve insafsız olan hain hükümdarların otoritesi altındadır. Münakaşa ettiğimiz, hususta, bizimle sizlerin arasında hüküm verecek olan, yalnız Allah’tır. İhtilafa düştüğümüz konularda da bizleri yargılayan olacak olan O’dur.

Allah’ım! Sen biliyorsun ki, bizim tarafımızdan gerçekleşen (kıyam), saltanat için yarış ve değersiz dünya mallarından bir şeye ulaşmak için değildir. Senin dininin nişanelerini göstermek, beldelerinde işleri düzeltip rayına oturtmak, mazlum kullarına emniyet ve güvence kazandırmak ve İslam’ın farzlarına, Resulullah’ın sünnet ve hükümlerine amel olunması içindir. Sizler de bize yardım etmeyip hakkımızda insaflı olmazsanız, zalimler sizlere egemen olur ve Peygamber’inizin nurunu söndürmeye çalışırlar.

Allah bize yeterlidir. O’na tevekkül etmişiz, O’na yönelmişiz ve dönüşümüz de O’nadır.” [30]

İmam Sadık (a.s)’ın Velayetin Kısımlarıyla İlgili Açıklaması

“Velayet iki kısımdır: Bir kısmı Allah’ın kendilerinin velayetini (yöneticiliğini) İnsanların üzerine farz kıldığı adil yöneticilerin ve onlar tarafından yöneticilik makamına tayin edilen kimselerin velayetidir. Velayetin diğer kısmı ise zalim yöneticilerin ve onlar tarafından yöneticilik makamına tayin edilen kimselerin velayetidir. Velayetin helal olan kısmı, adil yöneticinin velayetidir. Allah ona, indirdiği hükme bir şey ekleyip eksiltmeyeceğini, sözünü tahrif etmeyeceğini ve buyruğundan da çıkmayacağını, emrettiğinden dolayı insanların onu tanımalarını, velayetini kabul etmelerini, velayetinde hizmet etmelerini ve onun tarafından yöneticilik makamına tayin edilen kimselerin yöneticilik makamında çalışmalarını emretmiştir.

Eğer yönetici zikrettiğimiz şekilde adaletli olursa, onun adına vali olmak, onunla çalışmak, ona yardımda bulunmak ve onu desteklemek helal ve meşru olduğu gibi onlarla muâmele yapmak da câizdir. Çünkü adil yöneticinin ve onun tarafından tayin edilen yöneticilerin önderliğinde hak ve adalet dirildiği gibi, her (çeşit) zulüm ve fesat da yok olur. İşte bunun içindir ki, o yöneticinin hükümetini desteklemek için çalışan ve ona yardımda bulunan bir kimse, Allah’ın dinini güçlendirdiği gibi Allah’a itaatte de çaba göstermiştir.

Velayetin (yöneticiliğin) haram kısmı, zalim yöneticinin velayeti ve en yükseğinden en alt makamına kadar onun tarafından tayin edilen kimselerin velayetidir. Yönetici olarak onlar için çalışmak ve onlara ticaret yapmak haramdır, bu iş meşru değildir. Bunu yapan adam, -yaptığı iş ister az olsun ister çok- bu işinden dolayı azaba uğrayacaktır. Çünkü onlara her çeşit yardımda bulunmak büyük bir günahtır.

Bunun sebebi ise şudur: Zalim yöneticinin yöneticiliğinde hak olan her şey ayakaltına alınır ve batıl olan her şey de dirilir; zulüm, sitem ve fesat aşikâr olur; ilahi kitaplar iptal edilir; Peygamber ve mü’minler öldürülür; camiler yıkılır ve Allah’ın sünnet ve şeriatı değiştirilir. Bu yüzden onlarla çalışmak, onlara yardımda bulunmak ve onlarla ticaret yapmak haramdır; ama kan ve murdarı yemek kadar bir zaruret söz konusu olursa o başka.” [31]

İmam Zeyn’ul-Abidin (a.s)’ın Saray Alimi Olan Muhammed Bin Muslim-i Zuhriye Mektubundan

“Allah, bizi ve sizi fitnelerden korusun ve ateşe yakalanmaman için sana acısın. Bugün öyle bir duruma düşmüşsün ki, seni tanıyan herkesin sana acıması gerekir. Şüphesiz Allah, sana verdiği sağlıklı vücut ve uzun ömür ile yükünü ağırlaştırmıştır. Kuran’ın ilmini sana öğrettiği, seni dininde fakih kıldığı ve peygamberi olan Hz. Muhammed (s.a.a)’in sünnetini sana tanıttığından dolayı da hüccetleri sana tamam olmuştur.

Sana verdiği her nimet ve gösterdiği her delil karşısında da sana bazı vazifeleri farz kılmıştır. Bu ihsanları, şükür etmeni denemek ve fazlını sana aşikâr etmek için yapmıştır ancak. Nitekim buyuruyor ki: “... Nimetlerime şükür ederseniz nimeti arttırırım, nankörlük ederseniz, şüphe yok ki, azabım pek çetindir.” [32]

Öyleyse bak gör, yarın Allah’ın huzuruna çıktığında nasıl birisi olacaksın; sana verdiği nimetlere nasıl riayet ettin ve emrine bıraktığı hüccetlerin hakkını nasıl eda ettin? diye seni sorguya çekecektir. Sanma ki, Allah senin mazeretini kabul edip kusurlarına göz yumacaktır. Heyhat, heyhat, sandığınız gibi değildir. “Allah âlimlerden, (Semavi kitapların hakikatlerini) insanlara mutlaka açıklayacaksınız ve gizlemeyeceksiniz diye söz almıştır.”[33]

Bil ki, gizlediğin en ufak hak ve taptığın en hafif günah, zalime yaklaşmakla ve davetini kabul etmekle onun yalnızlık ve korkusunu giderip sapıklık yolunu ona kolaylaştırmandır. Beni korkutan şey, yarın günahınla birlikte hainlerle Allah’ın huzuruna çıkman ve zalimlerin zulmüne yardım etmede de aldığın ücretten sorguya çekilmendir. Çünkü sen, hakkın olmayan bir malı alarak hiç kimsenin hakkını vermeyen bir adama yaklaşmışsın. Ona yaklaşmanla da hiçbir batılı önleyememiş ve Allah’a düşmanlık eden bir kimseyle dostluk kurmuşsun.

Acaba onlar, kendi yanlarına çağırmakla seni kendi zulüm değirmenlerinin etrafında döndürdükleri bir eksen, kendi gayelerine ulaşmak için bir köprü, dalaletlerine bir merdiven, sapık yollarına tebliğci ve gittikleri yolu izleyen birisi yapmamışlar mı? Seninle gerçek âlimler hakkında şüphe icat ederek cahillerin kalplerini kendilerine çekiyorlar. Onların fesatlarının üzerini kapatmakta, has ve ammenin (Alim ve cahillerin) ayağını onların kapısına açmakta, onların en yakın vezir ve en güçlü yardımcılarının bile yapamadığı hizmeti sen yapmaktasın. Senden aldıkları şeye karşılık, verdikleri ne de azdır. Senin için onardıkları değersiz şey karşısında, gör başına neyi yıkıyorlar? (Verdikleri dünya malı ve makamı karşılığında, ahiretini ve şerefini yok ediyorlar). Öyleyse kendi haline bak -çünkü başkası senin halini düşünmez- ve sorumlu bir kimse gibi hesabına yetiş...” [34]

İmam Zeyn’ul- Abidin (A.S)’In Öğütlerinden

“Allah-u Teala, bizi ve sizi zalimlerin hilesinden, kıskançların zulmünden ve zorbaların zorbalığından korusun. Ey Müminler! Dünyaya ve onun yarın çürüyüp yok olacak malına ve solup gidecek otlarına (süslerine ) meyil eden tağutlar ve onların yandaşları, sakın sizleri aldatmasınlar! Allah’ın dünyada sakınmanızı istediği şeylerden sakının ve ilgi göstermemenizi istediği şeylere de ilgi göstermeyin. Bu dünyaya, onu ebedi kalacak yurt zan eden kimselerin güvendiği gibi güvenip meyletmeyin...

Pişmanlık duymadan, hasret çekmeden ve Allah’ın huzuruna çıkıp karşısında durmadan önce korkup-sakının, ihtiyatlı davranın. Allah’a ant olsun ki, günah işleyen hiçbir kavmin Allah’ın azabına doğru gitmekten başka bir gidiş yönü olmamıştır ve dünyayı ahirete tercih eden hiçbir kavmin de dönüş yeri (sonucu) bedbahtlıktan başka bir yer olmamıştır. Allah’ı tanımak ve O’na itaat etmek, birbirinden ayrılmayan iki arkadaştır. Allah’ı tanıyan O’ndan korkar ve bu korku da onu Allah’a itaat etmeye sevk eder. Gerçekten bilgi sahipleri ve onlara tabi olanlar, Allah’ı tanıyıp O’nun için amel eden ve O’na doğru rağbet gösteren kimselerdir. Zira Allah Teala buyuruyor ki: “Allah’tan ancak kullarının bilgili olanları korkar.”[35]

Allah’a karşı günah işlemekle bu dünyada her şey elde etmeğe çalışmayın. Bu dünyada, Allah’ın itaatiyle meşgul olun, günlerinizi ganimet bilin ve sizin yarın Allah’ın azabından kurtaracak şey için çalışın. Şüphesiz böyle davranmanız, kötü sonucu daha az, mazeretli olmaya daha elverişli ve kurtuluş için daha ümit verici bir tavırdır.

Allah’ın emrini ve itaatini ve Allah’ın itaatini farz kıldığı kimsenin itaatini bütün şeylerden öne geçirin. Size yönelmiş olan dünyanın süslerine aldanmayın ve tağutların itaatini Allah’ın emir ve itaatiyle sizden olan Ulu’l- Emr’in itaatinden öne geçirmeyin...

Allah’tan mağfiret dileyin ve O’na yönelerek tövbe edin. Çünkü Allah tövbeyi kabul eden, günahları affeden ve yaptığınız her şeyi bilendir. Günahkârla dost olmaktan sakının, fitnelerine karşı ihtiyatlı olun ve çevrelerinden uzaklaşın...

Ey akıl sahipleri! İbret alın ve sizi hidayet ettiği şeye karşılık Allah’a hamt edin. Bilin ki siz, Allah’ın kudretinden çıkıp O’ndan başkasının kudretine sığınamazsınız. Allah yaptığınız amelleri görür, sonra O’na doğru haşır olunacaksınız . Öyleyse öğütten faydalanın ve salih insanların adabıyla edeplenin.” [36]

“Yazıklar olsun sana ey gafil Âdemoğlu! Oysa senden gaflet edilmemekte, ecelin her şeyden hızlı sana doğru süratle gelmektedir, seni arıyor, seni yakalamasına bir şey kalmamıştır. Neredeyse vaktini tüketmişsin, ölüm meleği canını almış ve kabirde yalnız başına bırakılmışsın, ruhun tekrar sana döndürülmüştür. Nekir ve Münkir adlı iki melek seni sorgu ve sıkı imtihana çekmek için aniden, habersiz olarak yanına gelmişlerdir. Bil ki, onların senden soracağı ilk soru, taptığın Rabbin, sana gönderilen peygamber, inandığın din, okuduğun kitap, itaat ettiğin İmam hakkında ve ömrünü nerede geçirdiğinden, malını nereden kazanıp ve nerede harcadığından olacaktır.

Korunmak için kendine bir vesile hazırla, nefsini yokla, imtihan ve sorguya tabi tutulmadan önce kendine cevap ara. Eğer iman eden, dinini tanıyan, doğrulara uyan ve Allah’ın velilerini sevenlerden olursan, (o zaman ) Allah, delilini (vereceğin cevabı ) sana bildirir, dilini doğruya açar ve böylece güzel cevap vererek cennet ve Allah’ın rızasına kavuşmakla müjdelenirsin. Melekler rahmet ve nimetle seni karşılarlar. Böyle olmadığın takdirde dilin tutulur, delilin batıl olur, cevap vermekten aciz kalarak cehennemle müjdelenirsin ve azap melekleri cehennemin kaynar suyu ve yakıcı ateşiyle seni karşılarlar...”[37]

Allah-u Teala hepimizi, Ehl-i Beyt’in çizgisinde hareket edenlerden kılsın, bizleri doğru amellere muvaffak etsin, hak davamızda bizleri sabit kılsın, dünya ve ahiret işlerinde bize yardımcı olsun, hepimizi kendilerine ihsan edildiğinde şükreden, bela ve zorluğa uğradıklarında sabreden, kötülük yaptıklarında af dileyen, tevhit ve masum İmamların imametine sağlam ve sarsılmaz bir imanla inananlardan kılsın inşaallah.


Kaynak Siteye Ulaşmak İçin Tiklayiniz

[1] - (Kafi, c.1, s.54) / [2] - Bakara/44. / [3] - Al-i İmran/104. / [4] - Al-i İmran /110. / [5] - Al-i İmran /114. / [6] - Maide /79. / [7] - Tevbe/71. / [8] - Tahrim/6. / [9] - Vesail’uş- Şia, c.16, s.125, H:24. / [10] - Vesail’uş- Şia, c.16, s.123. / [11] -Vesail’uş- Şia, c.16, s.132, H: 4. / [12] - Kafi, c.5, s.59,H:11. / [13] - Kafi, c.5, s. 59, H: 11. / [14] - Hisal, s. 109, H:79. / [15] - Emali -yi Tusi, c.2 , s. 88. / [16] - Nehc’ul- Belağa, s. 910, M:31. Tuhaf’ul- Ukul, s.126. / [17] - Nehc’ul- Belağa, s. 978, M: 47. / [18] - Nehc’ul- Belağa, s. 1100, kısa sözler:30. / [19] - Nehc’ul- Belağa, s. 1263, kısa sözler:366. / [20] - Müstedrek, c.12, B. 1, H:19. / [21] - Bihar’ul- Envar, c.100, s.78, H:35. / [22] - Misbah’uş- Şeria, s. 42, B. 64.
/ [23] - Bihar’ul- Envar, c. 75, s. 372. / [24] - Usul-u Kafi, c.1, s. 46. Kenz’ul-Ummal, H:28952. / [25] - Müsned-i Ahmet, c. 3, s.49. / [26] - Mâide/63 / [27] - Mâide/78-79 / [28] - Mâide/44 / [29] - Tevbe/71 / [30] - Tuhaf’ul- Ukul, 475-481. / [31] - Tuhaf’ul- Ukul, s. 683. / [32] - İbrahim/7 / [33] - Al-i İmran/187 / [34]- Tuhaf’ul- Ukul , s. 555-557. / [35] - Fatır/25 / [36] - Tuhaf’ul- Ukul, s. 511-515. / [37] - Tuhaf’ul- Ukul, s. 503- 505.

.

yi Münke 12

BAŞKALARINA İYİLİĞİ EMREDİP DE KENDİNİZİ UNUTUYOR MUSUNUZ ?

Bu konudaki âyet ve sahih hadislerin lafızları, ma’rûf ve münkeri tanıyıp bunların her birisinin gerektirdiği görevi yerine getirmenin vücûbunu bilen bir kimsenin, bildiğinin ve emrettiğinin aksine davranışından dolayı, bunları bilmeyen bir kimseye göre cezasının daha ağır olacağını göstermektedir. Çünkü o bu şekilde Yüce ALLAH’ın yasaklarını küçümsüyor, hükümlerini hafife alıyor gibidir. Ve böyle bir kimse kendi bilgisiyle yararlanamayan kimsedir. Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Kıyâmet gününde azabı insanlar arasında en çetin olacak kimse Yüce ALLAH’ın kendisini bilgisiyle faydalandırmadığı ilim adamı olacaktır.” (İbn Mâce, Sünen; el-Heysemî, Mecmau’z-Zevâid I/185)

Kötülük yaparken iyiliği tavsiye etmek yasak mıdır? Hayır. Burada yasaklanan, kötülük yaparken iyiliği emretmek değil; iyilikle emrederken kötülük yapmaya devam etmektir. Yani, "siz iyiliği emrediyorsunuz, güzel; o halde kötülüğü de terk edin, emrettiğiniz o iyiliği kendiniz de yapın" denmektedir.

"Siz Kitab'ı okuduğunuz (gerçekleri bildiğiniz) halde, insanlara iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz? Aklınızı kullanmıyor musunuz? Hâlâ akıllanmayacak mısınız?" (2/Bakara, 44) Ayette geçen birr (iyilik) den kasıt, itaat ve sâlih ameldir. Âyette geçen "kendinizi unutur musunuz?" buyruğundan kasıt, "kendinizi terk eder, o halde bırakır mısınız?" demektir. Unutmak, terk etmek anlamına da gelir ve burada kasıt budur. ALLAH'ın: "Onlar ALLAH'ı unuttular, ALLAH da onları unuttu." (9/Tevbe, 68) âyetinde unutmak da hatırlamanın ve bellemenin zıddı anlamındadır.

Seyyid Kutub, bu âyetin tefsirinde şunları söyler: Kur'an'ın bu hükmü, başlangıçta her ne kadar İsrâiloğullarında görülen hâdiseler üzerine nâzil olmuş idiyse de bütün insanlığa ve özellikle din âlimlerine hitap edişi bakımından bu ebedî tebliğat yalnız bir nesle veya bir kavme münhasır değildir. Din, sıcak bir ruh ve müdâfaa edilen bir itikad olmaktan çıkarılıp, sanat ve ticaret haline getirilirse din adamları tehlikeli bir âfet olur. Bu tip din adamları, inanmadıkları şeyleri dilleriyle söylerler. Ve hayrı emrettikleri halde kendileri yapmazlar. İyiliğe çağırdıkları halde kendileri iyilikten kaçarlar. İlâhî kelâmın aslını ya da anlamını değiştirip tahrif ederler. ALLAH'ın kat'i hükümlerini birtakım menfaat ve arzulara göre te'vil ederler. Yahudi hahamlarının yaptığı gibi, dıştan İlâhî hükümlere uyar görünüp, diğer taraftan devlet adamlarını ve zenginleri memnun etmek için din hakikatleriyle bağdaşmayan fetvâlar verirler.

İyiliğe dâvet edip de iyilikten kaçınmak, sadece dâvâ adamlarında değil, bizzat dâvânın kendisinde şek ve şüphe âfetlerinin belirmesine sebep olur. Zaten umumî efkârı/kamuoyunu karıştıran ve kalpleri şüpheye düşüren de budur. Zira halk bir kimseden güzel söz işitir de çirkin fiiller müşâhede ederse, söz ile iş arasındaki bu ayrılıktan tereddüte kapılarak itikadın ruhlarında alevlendirdiği meşaleler söner. İmanın kalplere serptiği nurlar kaybolur. Din dâvetçilerine olan itimatlarını yitirdikten sonra artık dine de bağlılıkları kalmaz.

Söz ne kadar heyecanlı, ne kadar câzip ve edebî olursa olsun, inanan bir kalpten gelmedikçe sönüklükten kurtulamaz; ölüdür, muhâtabına tesir edemez. Bir insan ağzından çıkan sözün canlı bir nümunesi/örneği olmadıkça, söylediğinin hakiki temsilcisi sayılamaz. Bu kimseye itimad eden de bulunmaz. Ancak bu hallerden kurtulup, içi ile dışı bir olduğu takdirde, sözler parlak, kelimeler câzip olmasa da, halkın imanı ve güveni temin edilebilir. Zira o zaman kelimeler kuvvetini nağmelerden değil; bizzat hakikatlerden alır. Sözün güzelliği parlaklığından değil; sadakatinden ötürüdür. Ancak bu takdirde söz, canlı bir enerji kaynağı haline gelir. Artık o, bizzat gerçeğin ifadesidir. Söz ile hareket, akide ile ahlâk arasındaki mutâbakatı (uyumu) sağlamak kolay değildir. Bu, sadâkatle çalışmayı, O'ndan medet dilemeyi ve O'nun hidayet kaynağı olan hakikatlerden yardım istemeyi gerektirir. Hayatın zaruretleri ve mecburiyetleri çok kere fert ile itikadının arasını açar. Hayatın karışıklığı imanın dâvet ettiği yolu zorlaştırır. Fâni olan fert ne kadar kuvvetli olursa olsun, ebedî olan kuvvete bağlanmadıkça zayıftır. Zira şerrin, tuğyânın ve sapıklığın kuvveti (ALLAH'ın yardımı için gerekli sebeplere yapışılmadıkça) insanı mağlup etmeye kâfidir." (1)

Başkasına İyilikle Emredip Kendisini Unutmak Akılla Bağdaşmaz

"... Aklınızı kullanmıyor musunuz? Hâlâ akıllanmayacak mısınız?" Başkasına iyiliği emrettiği halde, kendisini unutan kimseyi eleştiren Bakara sûresi 44. âyeti, bu iğneleyici soruyla biter. İyiliği emrettiği halde kendini unutan insan, akıllı kabul edilmez ve akıllı olmaya dâvet edilir. Başkalarına iyiliği emretmek, başkalarına doğruyu göstermek suretiyle onları yararlandırmaktır. Halbuki başkasına yol gösterip de kendisini unutmak ve kendisini iyilikten, irşaddan mahrum etmek, başkasını selâmete çıkarıp kendini ateşe atmak demektir ki, bu davranış, akıl açısından bir çelişki teşkil eder.

İkincisi, insanlara vaaz ve ders vererek ilmini ortaya koyup da kendisi, kendi emrini, kendi öğüdünü dinlememek, kendini ve ilmini fiilen yalanlamaktır. Bu, şahsında bir çelişki olduğu gibi, halkı bir taraftan aydınlatmak isterken, diğer taraftan saptırmaktır ki, bu da bir çelişkidir; bunda da bir çeşit karıştırmak vardır. Aklı olan ise böyle çelişkilere düşmez.

Üçüncüsü, söylenen sözün, verilen nasihatin bir kıymeti ve kalplerde bir tesirinin olması arzu edilir. Boşuna emir, boşuna gevezelik akıl kârı değildir. Halbuki verdiği emir ve öğüdün tersini kendisinin yapması, onun kıymetini kırmak ve herkesi ondan nefret ettirmektir. Daha açıkçası, bindiği dalı kesmek, oturduğu evi yıkmaktır ki, bundan büyük budalalık olmaz.

Özetle, iyilik iyiliktir; elbette insanlara iyiliği emretmek de hadd-i zâtında iyidir ve bir görevdir. Fakat bunu yaparken kendini unutmak, işte budalalık oradadır. Bu âyette yasaklanan da budur. Bundan dolayı bu âyet, fâsığın/günahkâr sapığın doğru söylemek, sözünde ciddî olarak iyiyi söylemek şartıyla vaaz etmesini (öğüt vermesini), iyiliği emretmesini men etmemekle beraber, bu gibiler hakkında gayet büyük ve büyük olmakla beraber zarif/ince bir inzârı (korkutmayı) içeriyor ve aptallıklarını anlatıyor. İyilikle emreden kişinin kendi hakkında ciddî olmasını ve öğüt verirken herkesten önce kendini düşünmesinin gereğini anlatıyor. Ve bunun özellikle akıl nokta-i nazarından çok şaşılacak şey olduğunu gösteriyor. İnsan, başkasına öğüt verirken, kendini unutmamalı, ele telkin verip de kendi zakkum salkımı yutmuş olmamalıdır. Halkı aydınlatmak için doğru söyleyenler (kendileri söylediklerine ters davrandıkları için) hadislerde belirtilen azâba çarptırılacaksa, bir de insanları saptırmak için eğri söyleyenlerin hali buna kıyas edilsin!..

Görülüyor ki, halk ve seçkinleriyle İsrâiloğullarına hitap ederek verilen emirleri, yasakları izleyerek şaşkınlık ve takrir ifade eden bir soru ile başlayan ve özellikle âlimleri, âmirleri ve hâkimleri hedef alan bu hitap, bütün bu emirleri ve yasakları bildirme ve bildirimi almada İslâm dininin istediği ahlâk ve irfanın yükseklik ve ciddîliğini gösteren bir kuvvetlendirme cümlesi olmuş ve özellikle namaz, zekât, cemaat emirlerini takip etmesi de bunların ahlâkı güzelleştirmekteki tesirlerine bir işareti içermiş ve özellikle bildiğiyle amel edici olmamanın İsrâiloğullarının bilginlerinin şiarı olduğunu anlatmıştır. (2)

Büyük müfessir Fahreddin Râzî de, iyiliği emredip kendisini unutmanın akılla bağdaşmadığını şöyle ifade eder: İyiliği emredip kötülüğü sakındırmaktan maksat, başkasını menfaatine olan şeyi elde etmeye ve zararına olan şeye düşmekten sakındırmaya bir irşaddır. İnsanın kendisine iyiliği, başkasına iyilik yapmasından daha evlâdır. Bunun böyle olduğu aklî ve naklî deliller ile mâlumdur. Başkasına nasihat edip kendisi nasihat almayan kimse, sanki aklın kabul edemeyeceği aykırı bir işte bulunmuş olur. İnsanlara nasihat edip ilmini gösteren, sonra da kendisi yapmayan kimsenin nasihati, insanların günaha rağbet etmelerine bir sebep olur. Çünkü insanlar o zaman şöyle derler: "O, bu ilmi ile eğer bu anlattıklarının bir aslı esası olmadığını anlamış olmasaydı, bu günahı işlemezdi." Onun bu günahı işlemesi, böylece insanları dinî konularda aldırmazlığa götürür ve günah işleme hususunda onlara cesaret verir. İyiliği emredip kendisi günah işlemeye cesaret verecek bir fiili işlediği zaman, sanki o iki zıt şeyi birleştirmiş olur; ki bu da akıl sahibi olanlara yakışan bir fiil değildir. İyiliği emreden kimsenin, nasihatinin kalplere tesirli olmasına gayret etmesi gerekir. Günah işlemek ise, kalpleri günah işleyenin sözünü kabulden uzaklaştırır. Nasihat edenin maksadı, sözünün kalplere etki etmesidir. İşte bu sebeple her ikisini beraber yapmak, akıllılara yakışmayan bir çelişkidir. Bundan dolayı Hz. Ali, "Belimi iki kişi kırar: Şerefinin zedelenmesine aldırmayan âlim ve zâhid olan câhil." der. (3)

Ebû ’l Atahiye bir şiirinde der ki: “Takvâyı sanki sen takvâlı imiş gibi anlatıyorsun; Halbuki günahların kokusu senin elbisenden yayılıyor.” Kendisi hasta olan bir doktor, aynı hastalıkla ilgili başkasını tedâvi etmeye kalkmasına, halk, atasözü halinde söylenen sözü söyler: “Kelin merhemi olsa, başına çalar.” Bu sözü, biraz değiştirerek konuyla ilgili halkın değerlendirmesi açısından şöyle diyebiliriz: “Kelin, diğer kellere tavsiye ettiği merhem, faydalı olsaydı, kendi başına sürer, kendi kelini tedavi ederdi.” Tabii, tavsiye ettiğimiz hak dâvâ için bu çeşit sözler söyletenlerin, buna fırsat verenlerin ne kadar büyük vebali olacağı düşünülmelidir. O yüzden “yarım doktor can yakar, yarım hoca din yıkar” denilmiş; “hocanın dediğini yap, gittiği yoldan gitme” diye, insanlar birbirine hocaların, söyledikleriyle uyuşan örnek hayatlarının olmadığını ifade etme gereği duymuştur. Halkın tümüyle yanıldığını ve bu sözlerde kasıtlı olduğunu iddia etmek ve İslâm’a sadece sözle dâvet edenleri temize çıkarmak mümkün mü? “Ele verir talkını, kendi yutar salkımı” “Ele verir öğüdü, kendi keser söğüdü” bu deyimler de, yine bu tür davranışa duyulan tepkinin ifadesidir.

Bu konuda cevaplandırılması gerekli bir soru ortaya çıkabilir: Dâvetin muvaffakiyeti için dâvetçinin her yönüyle İslâmî bir yaşayışa sahip olması, gerçekten gereklidir. Peki, dâvetçi, bütün bu hususlarda İslâmî bir anlayış ve yaşayışa sahip olup kemâl buluncaya kadar bekleyerek tebliğden uzak mı kalmalıdır?

Diyebiliriz ki şayet bu şartı kaçınılmaz görür ve mutlaka ararsak o zaman İslâm topluluklarında hiç dâvetçi kalmaz ve herkes iyiliği emir, kötülüğü yasaklamaktan vazgeçerek iman, İslâm ve ihsanda kemâl bulmak için kabuğuna çekilerek yalnızca nefsiyle uğraşmaya başlar. Kemâlin hududu ve nihayeti olmadığı için ömür boyu dâvete hazırlık bitmez ve dâvet hiç başlayamaz. Bir insanın, âlim bile olsa, tüm mâruf ve birr sıfatına giren iyilikleri yapması ve münker/kötü olan şeylerin tümünden kendini alıkoyması hemen hemen mümkün değildir; “hatasız kul olmaz.” O yüzden, şeytanın sağdan yaklaşıp, “sen kendini tümüyle düzeltmeden iyiliği emredemezsin!” diye vesvese vermesine müsaade etmemeli; hem kendimize ve hem de çevremize nasihat edip, iyilikleri emretmeliyiz.

Mükellef olan insan, iki şey ile emredilmiştir: Günahı terk ve başkasını günah işlemekten alıkoymak. Bu iki görevden birini yapmamak, diğerini de yapmamayı gerektirmez. "Mâ lâ yüdrakü küllühü, lâ yütrakü küllühü: Bir şeyin hepsine ulaşılamıyorsa, tamamen de terkedilmez." İnsan bir ağaç gibi olmalıdır: Ağaç, bir taraftan her geçen zaman diliminde köklerini ahtapot kolları gibi her yöne açarak ve gittikçe derinlere dalarak kendine lâzım olan besin kaynaklarına müracaat edip kökünü, gövdesini güçlendiriyor. Aynı zamanda da meyve vermeye devam ediyor. Hatta daha çocukluktan/fidanlıktan yeni kurtulan genç bir fide iken bile acı da olsa meyve vermeyi deniyor. Hem güçlenmeye hem de meyve vermeye devam ettiği müddetçe sadece kendi gücü artmıyor, ortaya koyduğu ürünün, meyvelerinin tadı da hızla artmaya, olgun ürünler vermeye başlıyor. Demek ki, dikkat etmemiz gereken; başkasına iyiliği emrederken, kendimizi unutmamamız, kendimize de emretmemizdir; Sadece başkalarına anlatarak görevimizi yaptığımızı iddia edemeyiz.

Sadece başkalarına anlatmakla yetinenlerin, postacıdan veya taşıdığı kitaptan yararlanmayan dört ayaklılardan farkı olmayacaktır. İmam Gazâli; bu konuda şu benzetmeleri yapar: “Bildiği ile amel etmeyenler, sayfaları ilimle dolu defter veya kitap gibidir; başkasına kârı olsa da kendisi ondan yararlanamaz. Bileği taşı gibidir; bıçağı biler, fakat kendisi kesmez. İğne gibidir; başkasını giydirir, fakat kendisi daima çıplak durur. Lâmba fitili gibidir; başkasına ışık verir, fakat kendisi yanmaktan kurtulamaz.” (4)

Amel söze uymalı; söz amele. İnsanın çifte standartlı olmaması, içi başka dışı başka olan münafıklara benzememesi için sözü özünü, özü de sözünü desteklemelidir. İslâm'a dâvet eden kişi, her çeşit davranışının, sözlerine uymamasından şiddetle sakınmalıdır. Sözü ile özü, mesajı ile yaşayışı aynı doğrultuda olan, iki dille insana tebliğ etmiş olacağından, hem kulak hem göz etkilenecek, mesaj donuk ve soyut olmaktan çıkacak, canlanıp canlandıracaktır. Bu tavır, hem ihlâsın meyvesi olduğundan ALLAH katında büyük ecir getirecek, hem bereketini dünyada neticeleriyle görecek ve sözünün kabul görmesine büyük oranda vesile olabilecektir. İnsan karakteri, ilmiyle amel etmeyen ve sözü fiiline uymayan kimselerin sözünden faydalanmamak eyilimindedir.

Şuayb (a.s.) sözüyle olduğu kadar namazıyla ve davranışlarıyla da kavmine tebliğ ediyor ve dâvet ettiği şeyleri kendisi tümüyle yaşadığını belirtme ihtiyacı hissediyordu: "Size yasak ettiğim şeylerin aksini yaparak size aykırı davranmak istemiyorum." (11/Hûd, 88) Bu âyetin öncesi ve sonrası da dâvetçinin temel vasıflarını içermesi bakımından peygamberleri örnek almak ve doğruyu bulup yaymak isteyenler için çok önemlidir: "Medyen'e de kardeşleri Şuayb'ı (gönderdik). Dedi ki: 'Ey kavmim! ALLAH'a ibâdet/kulluk edin. Sizin için ondan başka ilâh yoktur. Ölçüyü ve tartıyı eksik yapmayın..." "Dediler ki 'Ey Şuayb! Babalarımızın taptıklarını (putları), yahut mallarımız hususunda dilediğimizi yapmayı terketmemizi sana namazın mı emrediyor? Oysa sen yumuşak huylu ve çok akıllısın.' Dedi ki: ' Ey kavmim! Eğer benim, Rabbim tarafından (verilmiş) apaçık bir delilim varsa ve O bana tarafından güzel bir rızık vermişse buna ne dersiniz? Size yasak ettiğim şeylerin aksini yaparak size aykırı davranmak istemiyorum. Ben sadece gücümün yettiği kadar ıslah etmek istiyorum. Fakat başarmam ancak ALLAH'ın yardımı iledir. Yalnız O'na dayandım ve yalnız O'na döneceğim." (11/Hûd, 84, 87-88).

Bu âyetlerde bir peygamberin ve dolayısıyla hak yola dâvet eden peygamber izinden gidecek bir Müslümanın tebliğ konusunda en önemli vasıflarının sıralandığını görüyoruz: Dâvet ve tebliğde temel, ALLAH'a kulluğa dâvet ve başka tüm ilâhları reddetmektir. Diğer yanlışların düzeltilmesi, bu dâvetten sonra bir anlam taşıyacaktır. Son âyetten anlıyoruz ki peygamberler, ALLAH tarafından gönderilmiş bir delile, yani vahye dayanırlar. Peygamberler, ümmetlerine tebliğ ettikleri şeyleri her şeyden önce kendi nefislerinde yaşarlar; sözleri ile özleri, kalpleri ile amelleri birbirine uyar; ümmetlerine tebliğ ettiklerine muhâlif davranmazlar. Peygamberler, birer ıslahat-çıdır, onların görevi, yapmak ve düzeltmektir; iyiliğin hâkim olması, insanların doğruya ve iyiye yönelmesi için elinden geldiğince çaba göstermektir. Peygamberler, sadece ALLAH'a güvenir ve dayanırlar; başarının, yalnız ALLAH'tan geldiği hususunda hiçbir şüpheleri olmaz; bu sebeple de ALLAH'tan başka hiçbir kuvvete ve desteğe sahip olmasalar bile, yine de ümitsizliğe düşmezler.

Dâvetçilerin kendi nefislerine karşı sorumlulukları, toplum karşısındaki sorumluluklarından daha büyüktür. Onların kendi görevleri konusundaki eksiklikleri de toplumun onlar üzerindeki hakları konusundaki eksikliklerinden daha tehlikelidir. İçinde yaşamış oldukları toplumda davranışlarıyla iyi bir örnek oluşturmaları gerekir. İnsanları kendisine dâvet ettikleri dâvânın etkileri bizzat kendi hayatlarında görülmeli, davranışlarında inandıkları prensiplerden işaretler olmalıdır. Ancak böyle olursa halk, bu dinin fiilî varlığını duyar ve pratik tatbikatını görme imkânına kavuşur. Dâvet ve tebliğ alanında bunun büyük etkileri vardır. Anlatılan hakikatlerin, entellüktüel tatmin aracı olarak kalmaması, hayata yansıması için teori planından çıkıp pratiğe aktarılmalıdır ki, Müslümanın hayatı, İslâm'ın aynası ve tablosu olsun.

Dâvetçiler, hayatlarının her safhasında dâvâlarını uygulamak zorundadır. Söz ve davranışlarında özel ve genel meselelerinde, bireysel ve toplumsal alanlarında, özel hayatlarında, bir işçi veya işveren olarak işlerinde, bir baba ve koca olarak evlerinde, sokaklarda, hayatın her safhasında. Hz. Ali (r.a.) şöyle der: "Kim kendisini başkalarına bir önder olarak tayin ederse, başkasına öğüt vermeden önce kendi kendisine öğüt versin. Diliyle terbiye kurallarını anlatma-dan önce davranışlarını o kurallara uydursun. Kendi kendisine öğüt veren ve kendisini düzelten, başkalarına öğüt verip başkalarını düzeltmeğe çalışan kimseden daha çok saygıya lâyıktır." (5)

Dâvet için gerekli ve geçerli bütün usûl ve çarelere başvurularak yapılan bir tebliğ, şayet muhâtaptan istenen hususlar, dâvetçi tarafından yerine getirilmiyorsa, etkileyici olmaktan çok çok uzaktır. “Âyinesi iştir kişinin, lâfa bakılmaz” diyen Ziya Paşa, hüküm vermek için geçerli ölçünün, amel, fiil, yaşayış olduğunu ifade etmektedir. Bu bakımdan dâvetçinin yaşayışı, sözlerini nakzetmeyecek, kavilleri ile fiilleri arasında mutâbakat bulunacak, diliyle yaptığı dâvetten ziyade o, hayatı ile dâvetçi olacaktır.

Örnek Olmak; Hâl Diliyle Emr-i Bi'l-Ma'rûf

Örneklik, iyiliği emir ve kötülükten sakındırma işleminin onsuz gerçekleşemeyeceği ve meyvesini veremeyeceği bir esasıdır. Çoğu zaman konuşmadan, sözden çok uygulamalar etkili olur. Mârufu emreden ve münkerden sakındıran, nasihat eden kişiler, söylediklerine uymadıkları zaman; muhâtabın fitneye düşmesine, dâvetçinin söylediklerinin doğruluğuna ikna olmamasına götürür. Hasanü'l-Basrî şöyle der: "İnsanlara uygulamanla, fiilinle nasihat et; sözlerinle değil. Nasihatçi, bir şeyi emir ve tavsiye etmek istediğinde kendi nefsinden başlar ve önce kendisi onu yapar. Bir münkerden de sakındırmak istediğinde önce kendisi ondan sakınır." (Ahmed bin Hanbel, Zühd, 273) Yine Hasanü'l-Basrî'ye ait başka bir tavsiye de şöyledir: “Mârufu emreden birisi olduğun zaman, onu kendisi yaşayıp uygulayanlardan ol; yoksa helâk olursun. Münkeri de sakındıranlardan olduğunda ise, ondan kendisi sakınanlardan ol; yoksa helâk olursun.” (6)

Bir Müslüman, hakkı tavsiye ve bâtıldan sakındırma işlemi sırasında hakkıyla etkili olabilmesi için, gündeme getirdiği bir konuda az bir şeyle yetinmeyip o konuyu en çok sahiplenen biri olmalıdır. Bir dâvetçinin kendi nefsini eğitmeye güç yetirmesi, başkalarını eğitmeye onu ehil kılar. Kimin de nefsi, kendisini esir almışsa, kendi hevâsına kul olmuşsa, başkalarına etkili olması mümkün değildir. (7)

İnsan, karşısındaki şahsa bir mesaj vermek istiyorsa, sözünün tesirli olabilmesi için en önemli şart, sözü özün desteklemesi; söylenen sözün hâle tercüman olmasıdır. Câmi, hâl diliyle durmadan namaza dâvet eder. Müezzin ise bu dâvete namaz vakitlerinde tercüman olur. Bir mü'min de ahlâkıyla örnek insan oldu mu, çevresindekileri hâl diliyle durmadan İslâm'a çağırır. Onlara bir şeyler söylediğinde dili hâline tercüman olmuş olur ve sözü tesir eder. "Eğer biz, İslâm ahlâkının ve iman hakikatlerinin güzelliklerini davranışlarımızda ortaya koysak, diğer dinlerin bağlıları, elbette grup grup İslâmîyet'e girecektir. Belki yeryüzünün bazı kıtaları ve devletleri de İslâmiyet’e toptan gireceklerdir." Biz hep beraber İslâm'a uygun bir hayat sürebilsek, yani hâl diliyle İslâm'ın güzelliğini, üstünlüğünü ilân edebilsek nice insanların hidâyetine vesile olacağız. Bir başka ifadeyle, bunu yapmamakla kim bilir kimlerin dalâletine, İslâm'dan uzaklaşmalarına yahut en azından ona yaklaşmamalarına sebep oluyoruz.

"Rabbimiz! Bizi kâfirler için bir fitne kılma." (60/Mümtehine, 5) Yârabbi, Sen bizi İslâm'ı lâyıkınca yaşamama bedbahtlığına düşürme ki, kâfirlere fitne vâsıtası olmayalım; "bunların elinde de hak mı olurmuş" deyip de Senin yolundan yüz çevirmesinler.

Haramdan sakınmayanın takvâ dersi dinlenilmez. Sâlih amel işlemeyenin de ibâdet teşvikleri etkisiz kalır. Mânevî bunalım içinde çırpındığı halde Kur'an'ın kapısını çalmayı akıl edemeyen insanlık âlemine bunu öğretmenin en büyük şartı Kur'an ahlâkını hayatımıza mal etmektir. Peygamber Efendimiz'in (s.a.s.) ahlâkını soran ashâb-ı kirâma Hz. Âişe (r.a.)'nin verdiği cevap ne kadar ibretlidir: "Siz Kur'an okumuyor musunuz? Onun ahlâkı Kur'an idi." Cenâb-ı Hakk'ın o en son elçisi, O'nun en son kitabına en mükemmel ve en berrak bir ayna olmakla kalpleri aydınlattı; câhiliyye devrini asr-ı saâdete çevirdi. Bu helâket ve felâket asrının saâdet asrına dönmesi, saâdetin bu asra taşınması da bizim O Peygamber'e lâyık ümmet olmamızda düğümleniyor. Bu düğümün çözülmesi, Kur'an'a uymayan her türlü kötü ahlâkı ruh dünyamızdan çıkarmamıza bağlı. Bunu yapabilirsek, biz de sıhhate kavuşacağız, asrımız da... (8)

Bir dâvâya en çok zararı, ona düşman olanlardan daha fazla, onu kötü savunanlar, onu kötü temsil edenler verir. Milyarlarlarca insan, İslâm'dan mahrum yaşıyorsa, kendine yakışır bir şekilde İslâm yaşanamadığındandır. Dünyanın en kötü bir ürünü, iyi bir ambalaj yardımıyla rahatlıkla pazarlanabilir, ona bolca müşteri bulunabilir. Dünyanın en değerli ürünü de çok kötü bir ambalajla müşteriden mahrum edilebilir. Çok lezzetli bir yemek, kalitesine uygun bir tarzda değil de, meselâ üstü başı pis bir garson tarafından çok kötü bir şekilde masaya başınıza fırlatılır gibi konulunca o yemeğin beğenilme şansı sıfıra yaklaşacaktır. Yüzü sirke satan bir kimsenin sattığı bala alıcı bulamaması da aynı konu ile ilgilidir.

Haklı olmak yetmez; hakka sahip çıkıp, hakkıyla hakkı savunmak da şarttır. Haklılığımız ve hakkı hâkim kılmak için iyiliği emretmemiz de yetmez; bâtılı yaşayarak bu görev yerine getirilirse, yine haksız duruma düşmüş oluruz. Böylece yalnız kendimize haksızlık etmiş olmayız; savunduğumuz hakikate/iyiliğe de yanlış temsilden ve kötü örneklikten dolayı, o hakikatin bir daha yüzüne bakamayacak olan insanlara da haksızlık etmiş oluruz.

En etkili tebliğ yolu, insanın benimsediği kendi hayat tarzıdır. Kişi, söyledikleriyle uyumlu bir yaşantı içindeyse, onun çok söz söylemesine ihtiyaç bile kalmaz. Çünkü o, hâl ve tavırlarıyla konuşmaktadır. Yaşadığı güzel ahlâk, o insanın en etkili ve güvenilir sözcüsü durumundadır. “İnsanları ALLAH’a dâvet eden ve kendisi de sâlih/iyi amel işleyen ve ‘Ben şüphesiz Müslümanlardanım’ diyen kimseden daha güzel sözlü kimdir?” (41/Fussılet, 33)

Kelâm ile kemâli birleştirmek gerek. Unutmayalım; verdiği öğüdü kendisi tutmayan, bunu başkalarına dinletemez.


Kaynak Siteye Ulaşmak İçin Tiklayiniz


.

yi Münke 13

EMR-İ MA'RUF NEHY-İ MÜNKER'İN AÇIKLAMASI

Emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münker yani iyiliği yayma ve kötülüğü önlemeye çalışma, içinde yaşanılan asrın şartlarına göre yapılış keyfiyeti farklılık arz etse de, inanan insanların ifa ve icra etmesi gereken bir vecibe ve ilkedir. Emr-i bi’lma’ruf ve nehy-i anil münkere günümüzde her devirden daha çok ihtiyaç olduğu ortadadır. Bu hususta ne kadar çalışma yapılsa yerindedir.

Tefsir, hadis, fıkıh, kelâm vb. disiplinlerle mukayese edildiğinde emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münkerle ilgili müstakil olarak yazılmış pek az esere rastlamaktayız. Bunların en hacimlisi, Doktora tezi olarak birinci cüz’ünü meslektaşım Suriyeli Muhammed Nur er-Rahvan’ın; ikinci cüz’ünü de bizim tahkik ve tahlilini yaptığımız Abdurrahman b. Davud el-Hanbeli’ye ait el-Kenzü’l-Ekber fi’l-Emri bi’l-Ma’ruf ve’n-Nehyi ani’l-Münker adlı iki yüz varakı aşkın elyazma eserdir.1

Her ne kadar bu konuda yazılan mezkur eserler ve çalışmalar karşısında bizim bu konuya temasımız ilam-ı malum kabilinden sayılsa da çam sakızı çoban armağanı nev’inden ve önemine binaen bu konuda bir makale yazmayı uygun bulduk. Ancak oldukça geniş olan bu konuyu bütün detaylarıyla ele alacak değiliz. Biz burada sadece emir ve nehyin sözlük ve terim anlamlarına, emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münkerin dindeki yerine, önemine, ihmalinde başımıza gelebilecek kötü sonuçlara temas etmeye çalışacağız.

1. Emir, Nehiy, Ma’ruf ve Münkerin Anlamları

Emir sözlükte nehyin zıddı olup, bir şeyin yapılmasını talep etmek demektir (1).

Nehiy ise, bir şeyden men etmek, alıkoymak ve yapılmamasını istemektir (2).

Ma’ruf, münkerin zıddıdır. İslâm öncesi câhiliye döneminde bir eylem kabile geleneklerine uygun düşüyorsa ma’ruf; bu geleneklere ters düşüyorsa münker sayılırdı. İslâmi ölçülerle uyuşması şartıyla örf denen bu eylemler, İslâmi dönemde de devam ettirilmiş, hatta daha sonraları bu, usul kitaplarında “bizden öncekilerin şer’i/örf ve geleneği -Kur’ân ve Sünnete aykırı olmamak şartıyla bizim de şer’imizdir” şeklinde kaideleştirilmiş ve formüle edilmiştir. Bunlar daha çok edep, hikmet ve ahlâka ilişkin hususlardı.

Ancak bilhassa kelâm tartışmalarının başlamasıyla ma'rûf ve münker, akıl ve şeriat ölçülerine göre tanımlanmaya ve tesbit edilmeye başlanmıştır. Nitekim Mutezile âlimlerinin çoğunluğu, hüsn/ güzellik ve kubh/çirkinlik anlayışlarının sonucu olarak ma’rufu aklın iyi gördüğü, münkeri de aklın çirkin ve sakıncalı gördüğü şey olarak görmüşler, şeriatın sadece aklın tesbitini desteklemekten ve irşaddan ibaret olduğunu ifade etmişlerdir (3). Eş’arilere ve Selefilere göre ise ma’ruf, şeriatın iyi ve güzel olarak kabul ettiği şey; münker de şeriatın kötü ve çirkin gördüğü şeydir (4). Ancak bu tanımların ma’ruf ve münkerin uzun tarihi geçmişe dayalı çok yönlü anlamlarını daralttığı görülmektedir (5). Bu nedenledir ki, ehl-i sünnet âlimlerinin çoğunluğu ma’ruf ve münkeri tanımlarken sadece akla veya sadece şeriata/nakle değil, her ikisine birden vurgu yapmaktadırlar. Mesela Ragıb el-Isfehani’nin “Ma’ruf, güzelliği akıl ve şeriatla bilinen eylemlere verilen bir isimdir. Münker ise, aklın ve şeriatın benimsemediği, yadırgadığı şeydir” (6) şeklindeki tanımı buna bariz bir örnektir.

Burada şunu da belirtmek gerekir ki, ma’ruf ve münkerin tanımında yer alan akıldan kasıt, selim ve sağlıklı akıldır. Nitekim Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır ma’rufu “Allah’ın kitabında ve kendini bilir akıllılar nezdinde yapılması lazım ve varlığı yokluğundan hayırlı olduğu bilinen güzel bir fiil” (7) olarak tanımlar. “Kendini bilir akıllılar” kaydı hiç şüphesiz selim aklı nazara vermektedir. Nitekim Isfehani kitabının başka bir yerinde münkeri şöyle tanımlar: “Münker, selim aklın çirkinliğine hükmettiği veya çirkin ve güzel görmekte akılların duraksayıp, çirkinliğine şeriatın karar verdiği her bir eylemdir” (8).

Ma’ruf ve münker kelimelerinin iştikakına/çıktığı köke bakıldığında tanımda sadece aklı ve şeriatı değil, bunların yanı sıra insan tabiatına/ fıtratına ve selim kalbe de yer verilmesi daha uygun düşmektedir. Zira ma’ruf, alametleriyle tanınan ve bilinen şey anlamına gelmektedir ki, bu da insanın fıtratında karşılığı olan şey demektir. Münker ise, fıtratın kabul etmeyip ret ve inkar ettiği, içine sindiremediği, beğenmediği ve benimsemediği şeylerdir. Nitekim Kasimi, Reşid Rıza ve daha başka tefsirciler bu kayıtları dikkate alarak ma’ruf ve münkerin tanımını yaparlar. Kasimi’ye göre ma’ruf, selim tabiatın bildiği ve kerih görmediği, nefsin iyi görüp, aklın ve dinin kabul ettiği (9); Reşid Rıza’ya göre ise ma’ruf, selim aklın güzelliğini tanıdığı, faydalı, fıtrat ve maslahata uyduğundan temiz kalplerin kendisiyle sevinç duyduğu şeydir. Reşit Rıza münkeri de selim aklın benimsemediği ve kendisinden kalplerin nefret edip yüz çevirdiği şey olarak tanımlar (10).

Burada şunu da belirtmek gerekir ki, günümüzde kimilerinin, Mu’tezile’nin Kur’ân’da vurgulanan ma’ruf ve münker veya güzellik ve çirkinlik prensiplerinin yegane ölçüsünün ve objektif kriterinin akıl olduğunu ileri sürerek bu ilkenin kullanım alanını insanların akıllarına ve tecrübelerine sunarak genişletmiş ve evrenselleştirmiş olduğu görüşünü benimsemesi, Kur’ân’ın akla ve teafekküre verdiği önem ve değeri buna gerekçe göstermesi, aklı her zaman ön plana geçirdiğini ve Mu’tezile’nin dışındaki ekollerin bu kriterleri geniş tutmadığını ileri sürmesi kanaatimizce gerçeği tam olarak yansıtmamaktadır.

İslâm’ın akla ve tefekküre verdiği değer ve önem tartışılmaz. Ancak ma’ruf ve münkerin veya iyilik ve kötülüğün/ güzellik ve çirkinliğin tesbitinde yegane kriterin akıl olduğunu iddia etmek oldukça zordur. Aynı zamanda bu durum, birtakım çıkmazları hatta psikolojik rahatsızlıkları da beraberinde getirir. Nitekim oldukça önem arz eden bu hususu Bediüzzaman Said Nursi Hazretleri vesvesenin çeşitli yönlerini izah ederken ele alır. Bu tür itizali düşüncenin hem ne tür bir vesvese olduğunu hem de bu görüşe sahip olanların ibadetler açısından nasıl bir durumla karşılaştığını belirtir. Akabinden de yapılması gereken tavsiyelerini zikreder. O, bu konuda kısmen sadeleştirdiğimiz sözlerinde şu ifadelere yer verir:

“Amelin en iyi şeklini araştırmaktan meydana gelen bir vesvesedir ki, takvâ zannıyla şiddetlendikçe durum daha da güçleşir. Hattâ bir dereceye varır ki, o adam amelin daha iyisini ararken harama düşer. Bazen bir sünneti yerine getirme çabası, bir vâcibi terk ettirir. “Acaba amelim sahih oldu mu?” der, iade eder. Bu hal devam eder, gayet ye’se düşer. Şeytan şu halinden istifade eder, onu yaralar. Şu yaranın iki merhemi var:

Birinci Merhem: Bu gibi vesvese, Mu’tezile mezhebine mensup olanlara layıktır. Çünkü onlar şöyle derler: “Görev ve sorumluluk sebebi olan fiiller ve eşya, kendi zâtında, âhiret itibarıyla ya hüsnü/ güzelliği var sonra o hüsne binâen emredilmiş veya kubhu/çirkinliği var, sonra ona binâen nehyedilmiş. Demek eşyada, âhiret ve hâkikat nokta-i nazarında olan güzellik ve çirkinlik zâtîdir; Allah’ın emretmesi ve nehyetmesi/yasaklaması ona tâbidir.” Bu mezhebe göre, insana her işlediği amelde şöyle bir vesvese gelir: “Acaba amelim işin aslındaki güzel surette yapılmış mıdır?”

Amma hak mezhep olan Ehl-i Sünnet ve Cemaat derler ki: “Cenâb-ı Hak bir şeyi emreder, sonra güzel olur; nehyeder, sonra çirkin olur.” Demek emirle güzellik, nehiyle çirkinlik gerçekleşir. Güzellik ve çirkinlik, mükellefin bilgi sahibi olmasına bakar ve ona göre karar bulur. Şu güzellik ve çirkinlik ise, görünüşteki ve dünyaya bakan yüzünde değil, belki âhirete bakan yüzdedir. Meselâ sen namaz kıldın veya abdest aldın. Halbuki namazını ve abdestini bozacak bir sebep, işin aslında varmış; lâkin sen ona hiç muttali olmadın. Senin namazın ve abdestin hem sahihtir, hem güzeldir. Mûtezile der: “Hakikatte çirkindir ve bozulmuştur. Lâkin senden kabul edilir. Çünkü cehlin var, bilmedin; ve özrün var.” Öyle ise, Ehl-i Sünnet mezhebine göre şeriatın zahirine uygun olarak işlediğin ameline “Acaba sahih olmuş mu?” deyip vesvese etme. Fakat “Kabul olmuş mu?” de, gururlanma, ucbe/kendini beğenmeye ve gurura girme.” (11).

2. Emr-i bi’l-Ma’ruf ve Nehy-i ani’l-Münkerin Dindeki Yeri

Dinde önemli bir yer ihraz eden emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münkerin farz olduğu hususunda âlimler arasında ihtilâf yoktur. Çünkü Kitap, Sünnet ve icmadan oluşan deliller, bu görevin farz olduğunu teyit eder. Meselâ Kur’ân-ı Kerim’in bir âyetinde şöyle buyrulur:

“Ey iman edenler! İçinizden hayra çağıran, iyiliği yayıp kِtülükleri önlemeye çalışan bir topluluk bulunsun.” (12)

Bir başka âyette de şöyle buyrulmaktadır:

“(Lokman oğluna nasihat ederken dedi ki): Evlâdım, namazı hakkıyla ifa et, iyiliği yay, kِötülüğü de önlemeye çalış ve başına gelen sıkıntılara sabret. çüünkü bunlar azim ve kararlılık gerektiren işlerdendir.” (13)

Hz. Peygamber’in “Sizden kim (sünnetimize uymayan) bir köِtülük gِörürse (seyirci kalmayıp) onu eliyle düzeltsin. (El ile düzeltme yetkisi devletin yetkisi içindedir. Yoksa herkes eliyle düzeltmeye kalkarsa kaos olur.) Buna gücü yetmezse diliyle düzeltsin. Buna da gücü yetmezse kalbiyle buğz etsin. Bu kadarı da imanın en zayıf mertebesidir.” hadisiyle, iyiliği yayıp kِtülüğü önlemeye çalışmanın önemine dâir zikretmiş olduğumuz “Küçüğümüze merhamet etmeyen, büyüğümüze saygı gِöstermeyen, iyiliği yaymayan ve kِötülüğü önlemeye çalışmayan bizden değildir” hadisi ve daha başka hadisler de mezkûr âyetlerin hükümlerini teyit etmektedir (14).

İcmâa gelince, İslâm’ın ilk asrında ve müteâkip asırlarda gelen bütün âlimler, emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani- ’l-münkeri dinin temel prensiplerinden saymışlar, tavsiye etmişler ve bu gِörevi ifa etmeyeni kınamışlardır.

Farz olduğu Kitap, Sünnet ve icmâ ile sübut bulan bu ilkenin farz-ı ayn veya farz-ı kifâye olduğu hususunda âlimler ihtilâf etmişlerdir. Bu ihtilâf, âlimlerin âyetlerde geçen bazı lafızları farklı yorumlamalarından kaynaklanmaktadır. Meselâ ( ولتكن منكم أمة ) cümleciğindeki ( من ) harf-i cerrinin “teb’îz” (cüz’îlik) için olduğunu söyleyen âlimler, bu görevin muayyen bir topluluğa tahsis edildiğini ileri sürmektedirler. Dolayısıyla bu gruba göre emr-i bi’l-ma’ruf ve nehyi ani’l-münker farz-ı kifâyedir. Cenaze namazında olduğu gibi bir kısım insanların bu görevi ifa etmesiyle diğerlerinin üzerinden sorumluluk düşer.

Âlimlerden bazısına göre ise âyette geçen ( من ) harf-i cerri teb’îz için değil, tebyîn içindir. Dolayısıyla bu görevi insanlardan bir kısmının yerine getirmesiyle diğer insanlardan sorumluluk düşmez.

Bu her iki grubun da ileri sürdükleri bazı deliller vardır. Meselâ bunlardan birinci grubun delilleri şöyledir:

من) . 1 )’in teb’îz için olmasının faydası, emr-i bi’l-ma’- ruf ve nehy-i ani’l-münkere gücü yetmeyen hasta, kadın ve âciz vb. kimselerin bu yükümlülükten muaf tutulmalarına işarettir.

2. Bu yükümlülük, toplumda sadece âlimlere mahsustur. Zira âlimler, diğer insanlara nisbetle hayrı-şerri, iyiyikötüyü daha iyi bilirler ve bunları birbirinden ayırt etme yeteneğine sahiptirler.

İkinci grubun görüşlerini ise şöyle özetlemek mümkündür:

a. Yüce Allah “Ey Ümmet-i Muhammed! Siz insanların iyiliği için çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz” derken من) ) harf-i cerrini kullanmamıştır. Dolayısıyla bütün ümmeti bu göِrevle yükümlü tutmuştur. Ayrıca hadis-i şerifte şöyle buyurulmuştur:

“Kim iyiliği yayıp köِtülüğü önlemeye çalışırsa o Allah’ın, Allah Resulü’nün ve Allah’ın kitabının halifesidir.” (15).

b. Hadiste her mükellefe ya eliyle, ya diliyle ya da kalbiyle iyiliği yayıp köِtülükten men etmesi emredilmiştir (Her iki grubun da göِrüşü ve delilleri için (16).

Cumhurun görüşü, bu gِrevin farz-ı kifâye olduğu yöِnündedir. Bِyle de olsa İslâm ümmetinden bir grubun bu göِrevi mutlaka yerine getirmesi gerekir. Ancak bu sayede müslümanlar arasında öğütleşme, birbirlerini aydınlatma ve irşat etme gibi önemli hususlar gerçekleşir ve yine bu sayede İslâm toplumunda bir bütünlük meydana gelir. Toplum; günah, bozgunculuk ve köِtülüklerden temizlenir. Bu göِrevin yerine getirilmemesi durumunda ise, ne ibâdetler korunabilir, ne hükümler uygulanabilir ve ne de muâmelâtta dinin hâkimiyeti söِz konusu olabilir.

Her ne kadar cumhur, Emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’lmünkerin farz-ı kifâye olduğu yöِnünde görüş belirtmiş ise de, Bediuzzaman Said Nursi Hazretlerine göِre günümüzde bu önemli vazife farz-ı ayndır. Onun “ھehit velidir. Cihad farz-ı kifaye iken farz-ı ayn olmuştur. Belki muzaaf bir farz-ı ayn hükmüne geçmiştir” (17) şeklindeki ifadesi, bu göِrevin farz-ı ayn olduğunu apaçık ortaya koymaktadır.

Cihadın en önemli kısmı emri bil-ma’ruf nehy-i anilmünkerdir. Bediüzzaman bu gِörevin önceden farz-ı kifaye olduğunu ifade ediyor ama içinde yaşadığımız şartlarda bunun farz-ı ayın olması gerektiğine dikkat çekiyor.

“Bu vazife her ne kadar ‘müeyyidat’tan sayılmı؛sa da, günümüzde kazandığı farzlar ötesi farz keyfiyetiyle, her mü’mine terettüp etmektedir” (18) diyen M. Fethullah Gülen Hocaefendi de hem bu vazifenin farz-ı ayn olması noktasında Bediüzzaman ile aynı göِrüşü paylaşmakta hem de Bediüzzaman’ın “muzaaf bir farz-ı ayn” şeklindeki ifadesiyle Hocaefendi’nin “farzlar ötesi farz” söِzü aynı hakikatın farklı şekillerde seslendirilmesinden ibarettir.

Her iki İslâm âliminin günümüz şartlarını dikkate alarak emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münkerin farz-ı ayn olduğuna dair gِörüşleri oldukça isabetli ve manidardır. Zira bu asırda birçok meselenin yanı sıra bu kudsi gِörev çok ihmale uğramış ve neme lâzımcılık oldukça yaygın hale gelmiştir. Eskilerin ifadesiyle ateş bacayı sarmakla kalmamış, ateş paçayı sarmıştır. ضyle ki, aynı anne ve babadan olma iki kardeşten birinin gayet dindar olmasına karşın, diğerinin alabildiğine dinden uzak veya ateist olduğu, bilinen gerçekler arasındadır. Bu nedenledir ki, özellikle günümüzde farz-ı ayn derecesine çıkan bu göِrevi inanan her insanın yerine getirmesi gerekmektedir. Bu hususta az-çok, büyük-küçük demeden herkes ne biliyorsa onu başkalarına aktarmakla yükümlüdür.

Bu göِrevin sadece fertlere ait olmadığını, devletin de bu gِörevi icra ve ifa ile yükümlü olduğunu, bunu yaparken de bu gِörevin usul ve adabına riayet edilmesi ve dayatmalara yer verilmemesi gerektiğini belirten M. Fethullah Gülen Hocaefendi, sِözlerini şu ifadelerle sürdürür:

“Fakat, bir dِönemde devlet boyunduruğu yere koyarsa, i'lâ-yı kelimetullah vazifesini eda etmezse, o zaman her fert o vazifeden sorumlu olur; o vazife, bir farz-ı ayn hâline gelir. Hatta, devlet birkaç müessesesiyle o vazifenin kıyısından kِöşesinden tutsa bile onun hakkı tam verilemiyorsa, o zaman da bir seferberlik ânı gibi o vazife herkese terettüp eder. Mesela, günümüzde olduğu gibi, din terِrle beraber zikredilir olmuşsa, din adına canlı bombalar patlatılıyor ve böِylece İslâm'ın çehresi karartılıyorsa.. din bombaların, cinayetlerin gِölgesinde anlatılıyor ve dolayısıyla terِrle müşterek mütâlâa ediliyorsa.. -Onun tertemiz yüzünü kana bulayanlar yerin dibine batsın.- böِyle bir dِönemde, doğruyu doğru üslupla ve meşru yollarla anlatmak farz-ı ayn gibi olur” (19)).

3. Emr-i bi’l-Ma’ruf ve Nehy-i ani’l-Münkerin Önemi

Dinin payandası, umdesi, direği, en hayati dinamiklerinden biri olarak nitelendirebileceğimiz iyiliği yayma ve kِtülüğü önlemeye çalışma mânâsını ifade eden emr-i bi’lma’ruf ve nehy-i ani’l-münker, fonksiyonu itibarıyla dinde önemli bir yer ihraz etmektedir. O, İslâm medeniyetinin kurulmasında önemli temel ilkelerden biri olma özelliğini taşdığı gibi, onsuz İslâm şeriatının varlığını sürdüremeyeceği bir ilkedir aynı zamanda. Yine onsuz namaz, oruç, zekat, hac ve benzeri ibadetlerin icra ve ifası sِöz konusu olamaz. Emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münkerin bِöylesine hayati bir öneme sahip olduğunda İslâm ümmeti içinde ittifak vardır. Ehl-i sünnet ve’l-cemaat bu vazifeyi yerine getirilmesi gereken bir farz olarak kabul etmiş hatta Mutezile bunu usul-i hamseden/be؛ temel esastan saymıştır.

Allah’ın seçkin kulları olan peygamberlerin bu göِrev ile gِnderilmiş olmaları, özellikle de Kur’ân-ı Kerim’de Allah’ın, insanlığın şeref tablosu Hz. Muhammed’i tavsif ederken “Onlar ki yanlarındaki Tevrat ve İncil’de vasıfları yazılı o elçiye, o ümmî Peygambere tâbi olurlar. O Peygamber ki kendilerine meşru şeyleri emreder, köِtülükleri yasaklar.” (20) demek suretiyle O’nun en önemli vasıflarından birinin ümmîliği yani ilâhî emirlerin yorumunda zihnî müktesebat ve yabancı malumatın konuyu bulandırmaması, ayrı bir renk ve kalıba ifrağ etmemesi, diğeri de iyiliğe davet etmesi ve köِtülüğü önlemeye çalışması olduğunu beyan buyurması, yine bu ilkenin önemini ortaya koymaktadır.

Gerek Kur’ân-ı Kerim’de gerekse Peygamber Efendimiz’in hadis-i şeriflerinde emr-i bi’l-ma’ruf ve nehy-i ani’l-münkerden ve bunun öneminden söِz eden birçok nass vardır.

Mesela Kur’ân’da Yüce Allah ؛ِyle buyurmaktadır:

“Ey ـmmet-i Muhammed! Siz insanların iyiliği için çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz. İyiliği yayar, kötülüğü önlemeye çalışırsınız; çünkü Allah’a inanırsınız.” (21)

Görüldüğü üzere bu ayet-i kerimede Hz. Muhammed’in ümmetinin en hayırlı ümmet olduğu belirtilmektedir. Ancak bu hayriyyet/hayırlı olma vasfı belli şartlara bağlanmıştır. Bu şartlardan birincisi iyiliği yaymaları, ikincisi kötülüğü önlemeye çalışmaları, üçüncüsü ise Allah’a inanmış olmalarıdır. Bunun mefhum-i muhalifine baktığımızda ortaya şu sonuç çıkar:

Bu şartları haiz olmayan ümmet- i Muhammed, hayırlı ümmet olma vasfıyla nitelendirilemez. Nitekim Hz. Ömer’in bir keresinde haccederken bazı insanların hoş olmayan hareketleri karşısında “Siz insanların iyiliği için çıkarılmış en hayırlı bir ümmetsiniz” ayetini okuduktan sonra söylemiş olduğu şu sözleri bu gerçeği teyit etmektedir: “Kimin bu ümmetten olmak hoşuna gidiyorsa Allah’ın bu ümmet için buyurduğu şartları yerine getirsin” (22).

Eğer ümmet-i Muhammed bu vasfın devamlı ve kalıcı olmasını, kesintiye uğramamasını istiyorsa mezkur şartları yerine getirmesi gerekir. Bu vasfın devamlılığı demek, ümmet kendi inandığı değerlerine sahip çıkmış ve muhafaza etmiş demektir. Ümmeti ümmet yapan ve ona değer kazandıran ve milletler arası muvazenede değerler üstü değer kazandıran özellik budur.



Kaynak Siteye Ulaşmak İçin Tiklayiniz

(1-İbn Manzur, Lisan, 4: 26-27; Tehanevi, Keşşaf, 1: 68);(2-Isfehani, Müfredat, s. 528-529; İbn Manzur, a.g.e., 15: 343-344);(3-Abdülcebbar, Şerhu’l-Usul, s. 141, 595; Cürcani, Şerhu’l-Mevakıf, s. 298);(4-Gazali, İhya, 2: 324; İbnü’l-Esir, en-Nihaye, 3: 216, 5: 115);(5-Çağrıcı, Emir bi’l-Ma’ruf Nehiy ani’l-münker, D.İ.A., 11: 139);(6-Isfehani, s. 343);(7-Yazır, 1960, 4: 2357);(8-İsfehani, s. 526);(9-Kasimi, 1878, 4: 176);(10-Reşit Rıza, 1990, 10: 534. );(11-Nursi, Sözler, 1958, s. 287-288);(12-Al-i İmrân, 3/104);(13-Lokman, 31/17);(14-Geniş bilgi için bkz. Cessas, Ahkamü’l-Kur’ân, 2: 316; Gazali, İhya. 2: 306 vd.);(15-Deylemi, el-Firdevs, 3: 586);(16- Cessas, 2: 315; Sealebi, el-Cevahir 1: 297-298; Alusi, Ruhu’l-Meani, 4: 21-22);(17-Nursi, Hutbe-i ھamiye, 1960, s. 130);(18-M. Fethullah Gülen, İnancın Gِlgesinde, 2: 197);(19-Gülen, ـmit Burcu, 151;(20-A’raf, 7/157);(21-Âl-i İmran, 3/110);(22-Taberî, Câmiu’l-Beyan, 7: 102)




.

yi Münke 14

EMR-İ MA'RUF KİMLERE FARZDIR VE TERK ETMENİN SONUÇLARI

Sual: Emr-i maruf ve nehy-i münkeri kimler, nasıl yapabilirler? Kimlere yapabilir? Ne zaman farz olur, ne zaman caiz olmaz?

Cevap :Emr-i bil maruf ve nehy-i anil münker, farz-ı kifayedir. Maruf, dinimizin emrettiği hususlardır. Münker ise, dinimizin yasakladığı, yani Allahü teâlânın razı olmadığı işlerdir.

Emr-i maruf çok mühimdir. Emr-i maruf yapılmazsa, ilim yok olur. Cehalet ve sapıklık yayılır. Fitne her tarafı kaplar. Hadis-i şerifte buyurdu ki:(Allahü teâlânın yeryüzünde şehitlerden üstün mücahidleri vardır. Bunlar, emr-i maruf ve nehy-i münker yapanlardır.) [İ. Gazali]

Böyle mühim olan emr-i marufun bazı şartları vardır. Mesela emr-i maruf yapan, aynı kötülükleri kendisi işlememelidir. İşlerse sözü tesirli olmaz. Kur’an-ı kerimde mealen, (İnsanlara iyiliği emreder de kendinizi unutur musunuz?) buyuruluyor. [Bekara 44]

O halde emr-i maruf yapan, ilmi ile amil olmalıdır. Hadis-i şeriflerde buyurdu ki:
(İsra gecesinde, ateşten makaslarla dudakları kesilen insanlar gördüm. Kim olduklarını sordum. Onlar da “İyilikle emreder kendimiz yapmazdık. Kötülükten nehyeder; fakat kendimiz sakınmazdık” diye cevap verdiler.) [İbni Hibban]

(Emr-i maruf ve nehy-i münkeri, rıfk ve hilm sahibi fakihler yapar.) [İ.Gazali]

Emr-i maruf çok mühim olduğu için, insan, kendisi her iyiliği yapamazsa ve her kötülükten kaçamazsa da, gücü yetiyorsa, emr-i marufta bulunması gerekir. Hazret-i Enes, (Ya Resulallah, tamamen yapamadığımız bir şeyi emretmeyelim mi? Kendimiz tamamen sakınamadığımız bir şeyi nehy etmeyelim mi?) diye sual edince, Peygamber efendimiz buyurdu ki:(Her ne kadar iyiliğin hepsini yapamasanız ve her ne kadar kötülükten sakınamasanız da, emr-i maruf ve nehy-i münker yapınız!) [İ. Gazali]

Abdülgani Nablusi hazretleri buyuruyor ki:(Söz ve yazı ile emr-i maruf âlimlerin vazifesidir. Kalb ile, dua ederek günah işleyene mani olmaya çalışmak da her müminin vazifesidir. El ile müdahale ise devletin vazifesidir.) [Hadika]

Faydası olmayacağı ve zarar geleceği bilindiği halde, her günah işleyene emr-i maruf yapmaya kalkmak doğru değildir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:(Allahü teâlâ, kıyamet günü, bir kuluna, günah işleyeni gördüğü zaman niçin engel olmadığını soracak, o kimse de, “Onun zararından, düşmanlığından korktum, senin af ve mağfiretine güvendim” diyecek [ve mazur görülecek]tir.) [İbni Mace]

Emr-i maruf farzdır

Sual: İmam-ı Rabbani, (Emr-i bil maruf ve nehy-i anil münker Peygamber efendimizin sünnetinden, belki İslamiyet’in vaciblerinden ve farzlarındandır) diyor. Emr-i maruf sünnet mi, vacib mi, farz mı?

Cevap :Emr-i bil maruf ve nehy-i anil münker farzdır. Farz-ı ayn değil, farz-ı kifayedir. Yani, herkese farz değil, gücü yetene farzdır. Her gücü yetene de farz değildir. Bir yerde, bu işi yapanlar varsa, diğerlerine farz olmaz. Çünkü Kur’an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:

(İçinizde, hayra çağıran, marufu emreden ve münkeri nehyeden bir topluluk bulunsun. İşte bunlar, kurtuluşa erenlerdir.) [Âl-i İmran 104]

Maruf, dinimizin emrettiği hususlardır. Münker ise, dinimizin yasakladığı, yani Allahü Teâlânın razı olmadığı işlerdir.

Belki kelimesi her zaman ihtimal manasında değildir. Bazen elbette öyle demektir, kesinlik ifade eder.

Vacib de, yalnız kullanıldığı zaman genelde farzdır, şarttır anlamındadır. Mesela bu işi yapmak vacibdir demek şarttır, farzdır demektir. Farz ve vacib denilince, o zaman farz ile sünnet arasındaki hüküm anlaşılır. Mesela namazın farzları ve vacibleri var denince burada vacib, herkesin bildiği vacibdir.

Yukarıda vaciblerinden ve farzlarından deniyor. Bu, şartlarından ve farzlarından demek oluyor. Birbirini kuvvetlendirmek için söylenmiştir.

Sünnet de, tek başına kullanılınca İslamiyet anlamına gelir. Mesela (Sünnetimi terk edene şefaat etmem) demek, Müslüman olmayana şefaat etmem demektir.Yukarıda emr-i maruf farzı için, Peygamber efendimizin sünnetinden demek, Peygamber efendimizin yaptığı farzlardan biridir demektir.

Kelimenin tek manası ile hareket edilirse yanlış neticeye varılır.

Emr-i maruf nedir?

Sual: (Emr-i maruf farzı kifâyedir, ama farz-ı ayn olduğu durumlar da vardır) deniyor. Emr-i maruf hangi durumlarda yapılır? Emr-i maruf tam olarak nedir?

Cevap :Kur’an-ı kerime, hadis-i şeriflere ve akla uygun gelen, yani iyi şeylere Maruf, bunlara uymayan kötü şeylere de Münker denir. Müctehidlerin sözbirliğiyle yasak edilen şeylere de Münker denir. Emr-i maruf; iyiliği emretmek, nehy-i münker de kötülükten sakındırmak demektir.

İslamiyet’in temeli; imanı, farzları ve haramları öğrenmek ve öğretmektir. Bütün peygamberler bunun için gönderilmiştir. Gençlere bunlar öğretilmezse, İslamiyet yıkılır, yok olur. (S. Ebediyye)

Birkaç hadis-i şerif:
(Birbirinize Müslümanlığı öğretin! Emr-i marufu bırakırsanız, Allahü Teâlâ, en kötünüzü başınıza musallat eder ve dualarınızı kabul etmez.) [Bezzar]

(Bütün ibadetlere verilen sevab, Allah yolunda gazaya verilen sevaba göre, deniz yanında bir damla su gibidir. Gazanın sevabı da, Emr-i maruf ve nehy-i anilmünker sevabı yanında, denize göre bir damla su gibidir.) [Deylemî]

(Günahkâr bir toplumdaki iyi kimseler, kötülükleri düzeltmeye güçleri yettiği hâlde, düzeltmezlerse, Allahü teâlâ, ölümlerinden önce onların hepsine şiddetli azap eder.) [Ebu Davud]

(Allahü teâlâ, bir meleğe, bir beldeyi yıkmasını emreder. O melek, bu beldede hiç günah işlemeyen bir zatın da olduğunu bildirince, Cenab-ı Hak, “Belde halkıyla onu da alt üst et! Çünkü o zat, günah işleyenlere yüzünü ekşitmedi” buyurdu.) [Beyhekî]

(Eski milletlerden bir kısmına depremle azap yapıldı. İyiler de helak oldu. Çünkü işlenen günahlar karşısında susup, imkânları varken önlememişlerdi.) [Taberanî]

(Yâ Resulallah, içinde iyilerin de bulunduğu bir ülke helak olur mu?) diye soranlara, (Evet günah işlenirken, iyiler sükût ederse, hepsi helak olur) buyurdu. (Bezzar)

Emr-i maruf farzdır. Ancak, münkere, fitneye yol açan emr-i marufu yapmamak lazım olur (Hadika)

Seyyid Abdülkadir-i Geylanî hazretleri buyuruyor ki: Bir kimse, bir günah işleyeni görüp de men edince, kendine zarar gelme ihtimali olsa da, [Fitneye sebep olmayacaksa yani İslamiyet’e ve Müslümanlara zarar gelmeyecekse] men etmesi bize göre çok kıymetli olur. Allahü teâlâ için kâfirlerle cihad etmek gibi sevab verilir.(Gunyet-üt-talibin)

Peygambere tâbi olan, emr-i maruf, nehy-i münker etmekte de tâbi olur. Bunları yapmayan, Ona tâbi olmuş olmaz. (S. Ebediyye)

Emr-i maruf iki suretle yapılır:
Söz, yazı ve medya ile: Bunu yaparken, bilgi azsa ve şahsa, âdetlere, kanunlara dikkat ve riayet edilmezse, fitneye sebep olabilir.
Hâl ile: İslam’ın güzel ahlakına uyarak, örnek olmaktır. Herkese tatlı dil, güler yüz göstermek, kimseyi incitmemek, kimsenin malına, ırzına göz dikmemek, kanunlara uymak, vergilerini, borçlarını ödemek, en tesirli, en faydalı nasihat olur. Bunun içindir ki, (Lisan-ı hâl, lisan-ı kalden entaktır) demişlerdir. Yani, insanın hâl ve hareketi, sözünden daha tesirli olur. Görülüyor ki, İslam’ın güzel ahlakına uygun yaşamak, emr-i maruf ve nehy-i münker yapmanın en güzel yoludur. Mühim bir farzı yapmak, ibadet etmektir. (S. Ebediyye)
(Günah işleyeni, elinizle men edin, buna kuvvetiniz yetmezse, sözle mâni olun! Bunu da yapamazsanız, kalbinizle beğenmeyin! Bu ise, imanın en aşağısıdır) hadis-i şerifinin açıklaması şöyledir:

Kadı zade Ahmed efendi buyuruyor ki:El ile, güç kullanarak nehy-i münker yapmak, yani günah işleyene mâni olmak hükümetin vazifesidir. Sözle, yazıyla cihad etmek, âlimlerin vazifesidir. Kalble dua etmek ise, her müminin vazifesidir. Etkili olacaksa, bu vazifeleri yapmak vacib olur. Fitneye sebep olacağı umulursa, terk etmek vacib olur. Fitne bulunan yere zaruretsiz gitmek caiz değildir. Eğer dinini korumak için hicret ederse, güzel olur, Cennete girmeye lâyık olur.

Abdülgani Nablusî hazretleri de buyuruyor ki:Emr-i maruf ve nehy-i münkeri el ile yapmak, hükümete, dille yapmak, din adamlarına, kalble yapmak da her Müslümana farzdır. Kendinin ve Müslümanların dinine veya dünyasına zarar gelecek işleri bırakmak vacib olur. Öldürüleceğini bilenin cihad yapması caiz olmaz. Sultanın, kendi aklıyla, arzusuyla verdiği emirlerine itaat etmek gerekmez. Fakat sultan zalimse, eziyet ve işkence ediyorsa, onun emirlerine uymak gerekir. Hele, itaat etmeyenleri öldürüyorsa, kendini tehlikeye atmak, kimseye caiz olmaz. Emr-i maruf, fitneye yol açarsa yapılmaz.(Hadika)

Emr-i marufu ve Nehy-i münkeri elle yapmak [güç kullanarak polisle, askerle mâni olmak] devlet adamlarına, dille yapmak [vaaz etmek ve kitap yazmak] din adamlarına, kalble yapmak [beğenmemek ve dua ederek mâni olmak] da her Müslümana farzdır. El ile müdahale etmek, din adamlarına farz değilse de, günah işlenirken mâni olmaları caizdir, fakat fitneye sebep olmamalı. Yani, kendinin ve Müslümanların dinine veya dünyasına zarar gelecek olursa, terk etmesi vacib olur. Kendinde kibir, riya, suizan, meşhur olmak düşüncelerinin hâsıl olması ve Müslümana hakaret etmesi fitne olur. Caiz olan bir şeyi yapmak haram işlemeye sebep olursa, bunu yapmak da haram olur. (S. Ebediyye)

İslamiyet’in başlangıcında, insanların çoğu, Müslümanlığı yadırgadıkları gibi, âhir zamanda da, dini bilmeyenler, dinin emirlerini yadırgar. Dini bilenler bozulmuş olan dinin hükümlerini düzeltmeye çalışırlar, emr-i maruf yaparlar. Dinin emrine uymakta başkalarına örnek olurlar. İslam bilgilerini doğru olarak yazıp, kitaplarını yaymaya çalışırlar. Bunları dinleyenler az, karşı gelenler çok olur. Her Müslümanın birbirine, mümkün olduğu kadar, emr-i maruf yapması yani nasihat etmesi farzdır. (F. Bilgiler)

İmam-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki: Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarında yazılı olan din bilgilerini öğretmeye ve fıkıh ahkâmını yaymaya elden geldiği kadar çalışmalı. Bu ikisi bütün saadetlerin başı, yükselmenin vasıtası ve kurtuluşun sebebidir. Emr-i maruf ve nehy-i münker yapmalıdır.

Kul haklarından en önemlisi ve azabı en çok olanı, akrabasına ve emri altındakilere emr-i maruf yapmamak, İslam bilgilerini öğretmemektir.(H. L. Olan İman)

Emr-i maruf yapmanın üç şartı vardır:
Allahü teâlânın emrini ve yasağını bildirmeye niyet etmek.
Söylediğinin vesikasını, kaynağını bilmek.
Hâsıl olacak sıkıntılara sabretmek. Yumuşak söylemek, sertlik yapmamak lazımdır. Sert söyleyen ve münakaşa eden fitne çıkmasına sebep olur.
Allahü teâlâ, Yuşa (a.s), (Kavminden kırk bin salih kimseye ve altmış bin fâsık kimseye azap yapacağım!) diye vahyetti. (Ya Rabbi! Salihlere azap yapmanın sebebi nedir?) diye sual ettiğinde, (Benim gazap ettiklerime, onlar gazap etmedi. Birlikte yiyip içtiler) buyurdu. Malına, canına, evladına ve Müslümanlara zarar geleceği, yani fitneye sebep olacağı zaman, bid’at sahiplerine ve zalimlere emr-i maruf yapmak gerekmez. Açıkça günah işleyen fâsıkları, yalnız kalble sevmemek kâfidir. Tatlı ve yumuşak sözlerle nasihat vermek lazım olur. (İslam Ahlakı)

Emr-i maruf yaparken kendini tehlikeye sokmak emrolunmadı. Dine ve başkalarına zarar vererek dünya fitnesine de sebep olmamalı. Kendine dünyevî zararı olsa da emr-i marufu yapmak caiz olur, cihad olur. Sabredemeyecekse, bunu da yapmamalı. (Allahü teâlâ Kıyamette bir kuluna, “Günah işleyeni gördüğün zaman, niçin mâni olmadın?” diyecek. O kul, “O kimsenin zararından, düşmanlığından korktum ve senin affına, mağfiretine güvendim” diyecek) hadis-i şerifi, düşmanın kuvvetli olduğu zamanlarda, emr-i marufu ve nehy-i münkeri terk etmenin caiz olacağını göstermektedir.(İslam Ahlakı)

Bu zamanda en büyük hizmet, fitneye sebep olmadan yapılandır. Yani, mümkün olduğu kadar, tepki vereceklere karışmamalı, onlarla tartışmamalı. Zamanın ve ülkenin şartlarına, kanunlara uygun hareket etmeli. Kur’an-ı kerimde ve hadis-i şeriflerde, fitneye sebep olmanın kötülüğü açıkça bildirilmiş ve fitneden uzak durmak emredilmiştir. Bunun için en iyi emr-i maruf, uygun bir din kitabını bir din kardeşine vermektir.

Emr-i maruf özürsüz terk edilirse, dualar kabul olmaz. Hayr ve bereket kalmaz. Günah işleyeni görüp de, gücü, kudreti olduğu hâlde nehyetmemek, (Müdahene) olur. Müdahene edenlerin, kabirden maymun ve hınzır şeklinde kalkacakları, hadis-i şerifte bildirilmiştir. Emr-i maruf yapanı, arkadaşları sevmez, müdahene yapanı severler. Emr-i marufu Allah rızası için yapmak ve söylediğinin kitaptan vesikasını bilmek ve fitneye sebep olmamak lazımdır. Sözünün faydası olmayacağını ve fitneye sebep olacağını bilen kimsenin emr-i maruf yapması vacib olmaz. Hattâ bazen haram olur. (Şir’a)

Kul haklarından en önemlisi ve azabı en çok olanı, akrabasına ve emri altında olanlara emr-i maruf yapmamaktır. Bunlara din bilgisi öğretmeyi terk etmektir. (İslam Ahlakı)

Her salih Müslümanın ve devletin; kötü, fena kimselerin kötülüklerine mâni olmaları lazımdır. Mani olmazlar ise, o kötülerle beraber, iyiler de helak olurlar. Bunun için, emr-i maruf ve nehy-i münker, ehil olan bütün Müslümanların vazifesidir. (Cevap Veremedi)

Emr-i maruf ve nehy-i münker bütün Müslümanlara vacib ve kâfirlerle cihad gibidir. (4/29)

Emr-i maruf yaparken

Emr-i maruf yapacağım diye tartışmaya girmek caiz olmaz. Münakaşayla, tartışmayla hiç kimseye hak yolu kabul ettiremeyiz. Hidayete kavuşturan Allahü Teâlâdır. Bizim yapacağımız şey, doğru yazılmış bir din kitabını vermektir. O büyük âlimlerin mübarek sözleriyle hakkı kabul etmezse, bizim sözümüzü nasıl kabul eder? Biz, yol gösteren trafik levhası gibi olmalıyız, büyüklerin sözlerini yani kitaplarını, kendi sözümüze tercih etmeliyiz. Sadece doğru kitapları göstermeli, gerisine karışmamalıyız.

Bid’at ehli kimselerin kitaplarını okuyanlara, senin yolun yanlış demek, kırgınlığa, düşmanlığa sebep olabilir. Kendisine uygun bir kitap, mesela Faideli Bilgiler kitabı verilebilir. Günümüzde emr-i maruf yapmanın en iyi ve en kolay yolu, doğru bir kitap vermektir. Nasibi var ise, okur öğrenir. Nasibi yoksa, biz yine kitap verdiğimiz için sevab kazanırız.

Emr-i maruf yapmak için günah işlemek, mesela karşı cinsle cihat yapmak veya görüşmek de caiz olmaz. Yasak edilenden sakınmak, emri yapmaktan önce gelir. Mesela, üstünde, namaza mâni olacak kadar çok necaset bulunan kimse, avret yerini açmadan veya başka bir sebeple temizlemesi mümkün değilse, başka elbisesi de yoksa, o hâliyle kılar, çıplak kılmaz. Hattâ temizleme imkânı olsa, ama yanında yabancılar varsa, temizlemeden namazını kılar. Çünkü başkalarının yanında avret yerini açmak yasak, necaseti temizlemek ise emirdir. Emir ile yasak bir araya gelince, önce yasaktan sakınılır. Yani avret yeri açılmaz. Bir emri yapmak, bir haramı işlemeye sebep olursa, haram işlememek için, o emir terk edilir. Bunun gibi, gayrimüslim bir kadın, (Benimle günah işlersen Müslüman olacağım) dese, onun Müslüman olmasını sağlamak için bu günahları işlemek de, kesinlikle caiz olmaz. . Karşı cinse, günah işleyerek emr-i maruf yapılmaz. Niyetinin iyi olması onu kurtarmaz. Uygun bir yol ile, dînî bir kitap hediye etmek yeter.

Forumlarda ve mail gruplarında her türlü insan, mesela bid’at ehli veya başka fanatik kimseler bulunabilir. Tartışmaya sebep olabilecek işlerden uzak durmalı, bunun yerine tanıdığımız kimselere, uygun dînî site ve mail gruplarını tavsiye etmelidir.

Emr-i maruf, farz-ı ayn değil, farz-ı kifâyedir. Kendimiz, dinimizin bildirdiği şekilde emr-i maruf yapamıyorsak, emr-i maruf yapanlara herhangi bir şekilde yardım etmelidir. Mesela, uygun bir din kitabını alıp başkasına vermek, emr-i maruf olur. Hiçbir yardım yapamayan, dua ile yardım etmeye çalışmalıdır.

Bir başka husus, ona buna nasihat vermeye çalışmaktan çok, kendimize emr-i maruf yapmalıyız. Kendi hatamızı görüp, düzeltmeye çalışmalıyız. Dinimizin bildirdiği güzel ahlak ile süslenmeli, hâl ve hareketlerimizle örnek olmaya çalışmalıyız. (Lisan-ı hâl, lisan-ı kalden entaktır) sözü meşhurdur. Yani, insanın hâl ve hareketi, sözünden daha tesirli olur. Müslümanların güzel hâllerine bakıp, doğru yolu bulanlar çoktur.

Ben 70 yaşını geçtim, bu kadar zaman içinde bir kişiyi delille ikna edemedim. Hidayete kavuşturan Allahü Teâlâdır. Yani bu bir nasip meselesidir. Tartışma, dostların dostluğunu azaltır, düşmanın ise düşmanlığını artırır. Haklı yere de olsa, tartışmak günahtır. Günah işleyerek emr-i maruf yapılmaz. Bir hadis-i şerif:(Mücadele ve münakaşayı terk edin, çünkü iki taraftan birinin söylediği yanlıştır. Neticede iki taraf da günaha girer.) [Ramuz]

Tartışmaya sebep olmayacak olsa bile, hatırımızda yanlış kalmış olabilir veya yanlış nakledebiliriz. Doğru bile nakletsek, bizim söylediğimizi kabul etmek, karşıdakinin nefsine ağır gelebilir, ama kitaptan kendisi okursa, nasibi de varsa, kabul etmesi daha kolay olur, çünkü evliya zatların sözlerinde rabbânî tesir olur.

Facebook, Twitter gibi sitelerde, dine ve kanuna aykırı olan birçok sayfalar, yazı ve videolar olabiliyor. Yani oralara girmek, birçok bakımdan uygun değildir. Dine hizmet etmek isteyenlerin, doğru yazılmış kitapları ve siteleri uygun gördüğü arkadaşlarına tavsiye etmeleri, böyle kitap ve sitelerden yazı alıp, ilave yapmadan kendi grubundaki uygun arkadaşlara göndermeleri yeterlidir. Söylediğimiz mutlaka doğru olmalı, ama herkese her doğru söylenmez. Uygunsuz kimselere gönderilirse, fitneye sebep olunabilir. Din büyükleri, (Bu zamanda en kıymetli hizmet, fitneye sebep olmamaktır) buyuruyor. Hizmet ediyorum sanarak, bilmeden fitneye sebep olmamalıdır.


Kaynak Siteye Ulaşmak İçin Tiklayiniz


.
.

yi Münke 15

Emr-i bil ma’ruf”nehy-i anil münker

“Emr-i bil ma’ruf” yani iyiliği emretmek ve “nehy-i anil münker” kötülükten men etmek aslında “la” ile başlayan İslamın, özünü oluşturan temel ilkelerden biridir. Bu ilke Kur’anın bütününü kapsadığından dolayı en önemli ilkelerdendir. Çünkü iyilik ancak Allah’ın (c.c.) emirleri ve kötülük ise O’nun (c.c.) yasakladıklarıdır.

Meseleye bu açıdan baktığımızda bu ilkenin, Kur’ani bütün emirlerin içinde varolduğunu görebiliriz. Hatta Kur’an-ı Kerim’de insanların bu ilkeyi terketmelerinin onların yok olmalarına neden olduğu “Hâlbuki sizden önceki (helâk ettiğimiz) nesiller içinde, yeryüzünde fesad çıkarmaktan (insanları) men’ eden fazîletli kimseler bulunmalı değil miydi?..”(Hud 116) vb. ayetlerde belirtilmiştir.

Resulullah (s.a.a.) da “İnsanlar ma’rufu emir ve münkerden nehyi birbirlerine yükledikleri (yani bu sorumluluktan kaçındıkları) zaman ilahi azabı tatmaya layık olurlar” diyerek bu ilkenin umursanmamasının, Allah’ın (c.c.) emirlerinin uygulanmasının umursanmaması demek olacağını bunun da helak sebebi olduğunu beyan etmiştir. Nitekim Lut (a.s.) kavmi helak edildiklerinde, içlerinde hiç de azımsanmayacak kadar insanın gece namazlarını dahi kılanlar oldukları ama iyiliği emredip kötülükten men etmedikleri için helakı hak ettikleri tarih kitaplarında yazılıdır.


Çünkü bu emir uygulanmadığında Resulullah’ın (s.a.a.) deyimiyle “kötüleriniz size musallat olur. iyileriniz dua etseler bile duaları kabul olmaz.”(Bu bize birşeyler hatırlatmalı sanırım.) Bu emrin unutulmasıyla yine Resulullah’ın (s.a.a.) deyimiyle “toplumda işlenecek her günah, tıpkı denizdeki bir gemide açılan bir delik gibi” olacaktır. Ve en sonunda batmaya yüz tutacak gemideki herkes boğulacaktır. Toplumda nükseden kötülüklere ve topluma sirayet eden ahlaki, siyasi,ictimai hastalıklara müdahale edilmemesi durumunda, o toplumun bütün bireyleri bu hastalıklardan etkilenecek ve yaratılış gayelerinden sapacaktır. Bu durum oluşmadan tüm topluma egemen olmaya çalışan gayr-i ahlaki, gayr-i İslami hastalıklara ve bu hastalıkların kaynağı gayr-i İslami sistemlere müdahale edilmeli ve toplum bu girdaptan kurtarılmalıdır. Bu yolda çalışanlar “insanların en iyi olanları, onlara ma’rufu emreden ve onları iyiye davet edenlerdir.” hadisi gereğince ilahi ecri kazanacaklardır.


İyiliği emretmek ve kötülükten men etmek, ilahi mesajla muhatap olan her insanın görevidir. Kendini ümmetin bir parçası sayanlar “Siz,insanlar(ın iyiliği) için (ortaya) çıkarılmış en hayırlı bir ümmet oldunuz; iyiliği emreder kötülükten men’ eder ve Allah’a îmân edersiniz!” (al-i İmran 110) ayetinin gereği olarak bu emrinde muhatabıdırlar. Diğer bütün ibadetleri gerçekleştirmeden önce hakkın hakim olması için iyiliğin emredilmesi ve kötülüğün men edilmesi gerekir. “Mü’min erkekler ve mü’min kadınlar ise birbirlerinin dost (ve yardımcı)larıdırlar. İyiliği emreder, kötülükten yasaklarlar, namazı hakkıyla edâ ederler, zekâtı verirler, Allah’a ve Resûlüne itâat ederler.”(Tevbe 71)


Bu emri yerine getiren ümmetin “insanları iyiye çağırın, onları kötülükten men edin ve sakın korkmayın; zira bunu yapmakla ne rızkınız kesilir ne de ölüm yaklaşır size” hadisine iman edip “hiçbir kınayıcının kınamasından korkmamamsı” gerekir.,“Ve en yakınları[ndan başlayarak erişebildiğin herkesi] uyar”(şuara214) ayetinde bu sorumluluk en yakınlardan başlamak üzere tüm ümmetin sorumluluğu olarak açıklanırken, bu ilkenin daha ileri boyutunun sorumluluğu “O hâlde içinizden, hayra da’vet eden ve iyiliği emredip kötülükten men’ eden bir topluluk bulunsun! Ve işte kurtuluşa erenler, ancak onlardır.”(al-i İmran104) ayetiyle ümmetin içerisindeki bir topluluğa yükleniyor.


Bu topluluk şehid Mutahhari’nin (r.a.) Al-i İmran 104. ayetini tefsir ederken belirttiği gibi, önceki ve sonraki ayetlerde vahdetten ve birlikten bahsedildiğinin, “hayra çağıran” ifadesinin “birliğe, vahdete çağıran” anlamına geldiğinin, iyiliği emretmek ve kötülükten men etmek için güce ihtiyaç duyulduğunun, bunun için de bir imamın ve cemaatin etrafında birlik olunması gerektiğinin bilincinde olarak ümmeti kucaklayan, ayırmayan, sahiplenen ve vahdete bağlı olan bir topluluktur.


Elbetteki iyiliği emrin ve kötülükten nehyin aşamaları vardır. Tıpkı Resululllah’ın (s.a.a.) “sizden kim bir kötülüğü görürse eliyle düzeltsin, gücü yetmiyorsa diliyle düzeltsin, buna da gücü yetmiyorsa kalbiyle buğzetsin. Bu imanın en zayıfıdır.”diyerek formülize ettiği gibi.


Tebliğ muhakkak ki “iyi ve güzel sözle” başlamalıdır. “İnsanları hayra çağıran” ifadesinde olduğu gibi. Ama kimi zaman tağutlaşan, inatlaşan mütekebbir şahıs, zümra, sistem ve rejimlere karşı o bölgenin müslümanları uygun metodu teşhis etmelidir. Musa’nın(a.s.) Firavuna, İbrahim’in (a.s.) Nemrut’a, Resulullah’ın (s.a.a.) Mekke müşrik sistemine karşı takındığı tavırlar tebliğ metodunun belirlenmesi için önemlidir. Aslolan ilahi nizamın kurulması için, Allah’ın (c.c.) indirdikleriyle hükmedecek bir devletin oluşturulması için zulme karşı dik durmaktır. Zira ” zalim sultan karşısında hakkı söylemek en büyük cihattır.”

Şu temel ilke unutulmamalı ki en iyi tebliğ metodu amel ederek yapılandır. İmam Hasan ve İmam Hüseyin’in (a.s.) daha çocuk yaşlarda iken, abdesti yanlış alan yaşlıya “amca biz abdest almayı yeni öğrendik, bak hangimiz doğru abdest alıyoruz” diyerek doğruyu öğretmesi (çünkü ikisi de aynı şekilde abdest almış ve yaşlı şahıs yanlışın kendisinde olduğunu anlamıştı) ve İmam Ali’nin (a.s.) “Allah (c.c.) lanet etsin kendisi terkettiği halde ma’rufu emredene ve kendisi yaptığı halde münkerden nehyedene” hadisi, amelin önemini vurgulamak için yeterlidir. Ve unutmayın ki Allah’ın (c.c.) dininin temel ilkeleri tehlikeye girince, iyiliği emretmek ve kötülükten nehyetmek insan hayatının da önüne geçer. İmam Hüseyin’in (a.s.) kıyamı bunun en güzel örneğidir.


Son olarak şuna değinmek gerekir ki birçok ayette iyiliği emretmek ve kötülükten nehyetmek namaz, zekat gibi ibadetlerle beraber veya önce zikrolunmuştur. Çünkü bu ilke yerleşmeden, bu ilkenin olmadığı yerde ne namazın ne zekatın topluma hiçbir faydası yoktur. “Onlar ki, kendilerine yeryüzünde imkân (iktidar) verdiğimiz takdirde (gaflete dalmazlar ve) namazı dosdoğru kılarlar, zekâtı verirler, iyiliği emrederler ve kötülükten men’ ederler.”(Hac 41) “Bütün hayırlı işler hatta Allah yolunda cihad bile, iyiliğe çağırma ilkesine kıyasla, ağızdaki neme göre deniz gibidir”

İmam Ali (a.s.) Bu yüzden bu ilkenin devletleşmesi yani ilahi kanunların hükmettiği bir devletin varlığı zaruridir. Yoksa ümmet namaz kılan faizci, oruç tutan zinakâr, zekat veren hırsız haline gelecektir.


Kaynak Siteye Ulaşmak İçin Tiklayiniz


.

yi Münke 16

İYİLİĞİ EMRETME VE KÖTÜLÜKTEN ALIKOYMA

Kur'an mesajlarının tümü,insanın yaşadığı evrende hemcinslerinin ve diğer bütün varlıkların hukukunu gözeterek insanca bir hayatı tercih etmesine yöneliktir.Bir başka ifadeyle Kur'an,insanın inandığı ve ibadet ve muamelat olarak tatbik etmesi gereken değerlerin, sosyal hayata da yansıtılmasını yani ahlaki erdemlere dönüştürülmesini ister.

İslam toplumunda her birey,iyiliğin yaygınlaşması ve kötülüğün önlenmesine kendi ölçüsünde katkıda bulunmakla yükümlü kılınmıştır. Bu ilkeye 'emr bi'l-ma'ruf nehyi ani'l-münker' yani Allah'ın iyi ve güzel olarak bildirdiklerini emretmek,kötü ve çirkin olarak gördüklerinden ise alıkoymaya çalışmak denilmiştir.Bu görev her müslümanın toplum içindeki konumuna,maddi ve manevi gücüne göre katılacağı bir sorumluluktur.

İyiliği emretmek ve kötülükten alıkoymak çok önemli bir görevdir.Fakat bu sorumluluk rastgele,herkesin kendi kafasına veya kanaatine göre değil;ya merkezi otorite tarafından belirlenen kişilerce yürütülür veya müminler bunu,ferdi çabalardan ziyade kollektif faaliyetlerle gerçekleştirmelidir.Aksi takdirde kargaşa ve fitne çıkar. Mü'minler tüm insanlığı doğru ve iyi olana çağırmalıdır.Toplum denen insan örgütlenmesinin bir diğer amacı da Allah'ın dininin uygulanmasıdır.Bu kural,Kur'an ifadesiyle 'yeryüzüne salih kulların hakim olmasını' sağlamak için konulmuştur (Nur'55).Hz Peygamber bu görevin önemini ve kapsamını şu ifadelerle dile getirmektedir.'Allah'a yemin ederim ki ya iyiliği emreder kötülüğe engel olursunuz ve zalimin iki elini tutup onu hakka çevirir,doğruluğa zorlarsınız veya (bunu yapamazsanız) Allah iyilerinizin kalplerini de kötülerinkine benzetir ve daha önce İsrailoğulları'na olduğu gibi size de lanet eder'.

Çünkü kötülükler gizli yapılırsa bundan yalnız onu yapan zarrar görür,fakat açıktan ve toplumsal bir boyut kazanarak yapılır da karşı çıkılmazsa bu bütün topluma zarar verir.Kur'an bu konuya o kadar önem verir ki,savaş zamanlarında bile dinde uzman bir topluluğun savaşa katılmayıp,ülkede emr bi'l-ma'ruf nehyi ani'l-münker faaliyetini sürdürmesini öngörür (Al'i İmran'104).Çünkü iyiliği emredip kötülükten sakındırmak,hak inançların kalplere yerleşmesine engel olan durumları ortadan kaldırır.

İslam'ın dikkat çektiği hususlardan biri de yapılan kötülüklerin aleni yapılmaması ve açığa vurulmamasıdır. Peygamberimizden konuyla ilgili olarak şu rivayet yapılmıştır:'Ümmetimin hepsi affolunmuştur,yalnız açıktan açığa günah işleyenler müstesna.Açık günahlardan biri de :Kul geceleyin bir günah işler.Sonra Rabbi o günahı örtbas ettiği halde sabaha erer.Fakat kul,Ey filan! Ben dün gece şöyle şöyle yaptım diye söyler. Halbuki kendisi,Rabbi onun günahını örtbas ederek gecelemişti.Rabbi onun günahını örttüğü halde gecelerde, sabahlayınca Allah'ın örttüğünü açar.

İslam toplumunda olumsuzlukların giderilip bunların yerine hayırlı faaliyetlerin yerleştirilmesi çok öenmli imanı ve ahlaki bir sorumluluktur.Çünkü Kur'an'a göre 'bir toplum kendi özündeki (iyi veya kötü) nitelikleri değiştirmediği sürece,Allah onların durumunu değiştirmez (Ra'd'11).Kur'an İsrailoğullarından küfre sapanların hem Davud'un,hem de Meryem oğlu İsa'nın lisanı ile lanetlendiklerini bildirir.Bunun nedeni olarak,onların inkar ve isyan etmeleri,hakkın sınırlarını aşmaları ve yaptıkları kötülüklerden birbirlerini vazgeçirmeğe çalışmamaları olduğunu bildirir (Al'i İmran'78-79).

Hz Peygamber kötülükten alıkoymanın gerekliliğini şu çarpıcı ifadelerle dile getirmiştir:'Sizden her kim yanlış (çirkin/gayrimeşru) bir durum görürse ona derhal eliyle müdahale edip değiştirsin.Eğer eliyle değiştirmeye güç yetiremezse,diliyle yani sözlü olarak müdahale etsin.Buna da güç yetiremezse kalbiyle protesto etsi;zira iman etmiş olmanın asgari gereği budur'.

Allah,toplumun tümünün olmasa bile,bir kesiminin sosyal denetim ve uyarı vazifesini üstlenmesini öğütlemektedir.'Sizden hayra çağıran ,iyiliği emredip kötülüğü engelleyen bir topluluk bulunsun (Al'i İmran'104).Fertlerin birbirleriyle yardımlaşmaları,sadece iyilik ve güzellikleri gerçekleştirmekle değil,çirkin, kötülük, haksızlık,zulüm,ikiyüzlülük ve riyakarlığın engellenmesi biçiminde de olmalıdır.Nitekim Hz Peygamber 'Zalim de olsa,mazlum da olsa kardeşine yardım et'.Sahabe;Ey Allah'ın Resulü! Zulme uğrayana yardım edebiliriz, fakat zalime nasıl yardım edebiliriz' dediklerinde Hz Peygamber 'Zalimin zulüm işlemesine engel olarak (yardım edebilirsiniz)' diyerek konunun farklı bir boyutuna dikkatleri çekmiştir.

Evrenin yaratıcısı olan Rabbimize durduğumuz derin saygıyı,sadece belli amelleri yaparak ve belli sözleri söyleyerek gösteremeyiz.Yaşamımızı Allah'ın emirlerine uygun yönlendirerek yaparız.Tek başına kalmış bir Müslüman,Allah'a isyan edenlerle mücadele edemez.Allah'ın itaatkar kulları biraraya gelerek kolektif güçleriyle bu isyana karşı durmalı ve Allah'ın kanunlarını uygulama çabasında olmalıdır.Namaz,oruç,zekat ve hac gibi ibadetler,bize İslam kardeşliğinin kollektif gücünü göstermektedir.

İslam,insanların doğuştan ve sonradan kazandıkları hakların korunmasına çok önem vermiştir.Yaşama hakkı başta olmak üzere,inanç,mal mülk edinme,güvenlik,akıl ve ruh sağlığının korunması gibi hakların muhafazasını her şeyin üstünde tutmuştur.İslam,toplumsal ilişkilerin sağlıklı biçimde korunabilmesi için,insan ilişkilerini 'hak' mefhumu üzerine oturtmuştur.Hakk,sadece hukukun konusu değil,aynı zamanda fıtri,insani ve ahlaki yükümlülükleri de bu kapsamına almaktadır.İslam'ın emirlerinin çoğunun insanı toplumsal hayatın içine girmeye yönelttiği görülür.İnsanın tüm ilişkileri,iki önemli bölüme ayrılır.

Birinci bölüm:İnsanın Allah ile olan ilişkileridir.Bu yaratılan-yaratıcı,yani Allah-kul ilişkisidir ve bu hukukullah diye adlandırılır.

İkinci bölüm ise:İnsanın insanla ve diğer canlılarla olan ilişkileridir.Buna da hukuk'l-ibad yani kul hakları denir.


Kaynak= Diyanet İşleri Başkanlığı / Kur'an'ın Nüzülünün 1400. Yılı Anısına Diyanet İlmi Dergi Kur'an Özel Sayısı / bkz:700...702


.

yi Münke 17

ÖRNEK VE ADALETLİ BİR TOPLUM MODELİ OLUŞTURMA

BÜTÜN DÜNYAYI BARIŞ İÇİNDE İDARE ETME FORMÜLU

Bir toplumun amacı ne kadar yüce ise,toplum üyelerinin yaşamı da o kadar yüce olacaktır.İmtiyazlı ve adaletsiz durumlar,toplumu meydana getiren bireyler arasındaki sevgi,saygı ve bağlılığı kaldırır,ahengi bozar, insanlar arasında kin,nefret ve düşmanlık tohumları saçar.Hz Peygamber 'Kızım Fatıma! Babanın Peygamber olduğuna güvenme' diyerek,fertlere ve topluma hiçbir imtiyaz ve menfaatin sağlanamayacağını ifade etmiştir. Nitekim Hz Peygamberin toplumunda hiçbir kimse asla imtiyazlı olmadı.İslam toplumunda soy,sop, mevki, makam,mal ve mülk gibi farklılıklar,hiçbir şekilde imtiyaz sebebi olarak görülemez.Suç işleyerek dengeyi bozanlar ve bilhassa toplumsal suç işleyenler cezalarını kesinlikle görürler.İslam,rütbeye,makama dayalı farklılıklara izin vermez,kesinlikle reddeder.

Buradan hareketle şu söylenebilir;

Toplumlar iki türlüdür.İyi toplum,kötü toplum.İyi toplum iyi insanlar üretirken,kötü toplum ise kötü insanlar üretir.Kötü insan ve medeniyetler ile iyi insan ve medeniyetler arasında devamlı bir rekabet ve çatışma vardır. Bireyi,toplumu,devleti ve medeniyeti yaşatıp ayakta tutan,yüksek ahlaki değerlerdir.İslami değerler, insanın tabiatı ile bağlantılıdır.İnsanın ruhsal ve ahlaki gelişimine yardım ederler. Bu yol ve etkinliğin önünü tıkayan değerler,gayr-i islami değerler olarak tanımlanır.Bu değerler,insan tabiatına uymazlar.Aslında cehaletten,kibir ve kapristen doğarlar ve insanlığın tüm günahlarının kaynağıdırlar.

İslami ilkeler toplumsallaşması hususunda Müslümanların çalışma yapması,dini ve insani bir görevdir.İslam toplumunu kurmaya talip olanlar,kendi aralarında birbirlerine karşı son derece merhametlidirler.Toplumun başındaki kimse toplmu üyelerine yeteri kadar yumuşak davranmalı,sert ve katı davranmamalıdır.Topluma ait işler ve yapılacak faaliyetler,kesinlikle istişareye dayanmalıdır.Yapıalcak işlerde kolaylık esas olup zor olan değil,her zaman ve her yerde yaptıkları işleri,Allah'ın hoşnutluğu için yapmalıdır.Toplum üyelerinin ve başkanların,yapılacak işler hakkında Kur'an ve sünnetteki kararlar dışında herhangi bir tercihleri olamaz. Toplum bireyleri yapacakları tüm işlerinde en başta Hz Peygamberi örnek alacaklardır.Mü'minler bütün güçleriyle ilahi bir toplum olmaya çalışarak hareket edecek ve Allah'ın yardımı ile başarıya ulaşacaklardır.

İslam,akliselimi bozacak şeyleri ısrarla yasaklamıştır.Allah,çoğunluğun arzularına uymayı reddetmiş ve böyle bir anlayışla davranmanın fesada sebep olacağını vurgulamıştır.Onun ayrılmaz sonucu ise,insanın nerede ve ne zaman olursa olsun iyiliği benimsemesi ve kötülükten kaçınmasıdır.Çünkü onun yanında her şey bilen, olup bitenleri kayda geçiren,yaptıkları sebebi ile herkesin başında duran yüce Allah vardır.Önünde ise öyle bir gün var ki,o gün herkes yaptığı her iyiliği ve her kötülüğü karşısında bulur.Yine o gün herkes yaptıklarının karşılığını mutlaka alır.Ahiret gününe inanılmazsa,arzulara uymayı engelleeycek ve nefsin doğal hazları peşinde sürüklenmeyi engelleyecek köklü bir sebep bulunmaz.İslam,hakka bağlılık,mükafat ve karşılığı Allah' tan bekleme esasına dayanır. Dünyevi gayeleri ve maksatları ikinci derecede ve arka planda görür.Yapmak veya yapmamak biçimindeki her davranış,Allah rızası için,O'na teslim olmak ve O'nun isteği olan hakka uymak için yapılır.O her şeyi kaydeden ve her şeyi bilendir.Çünkü dinin temeli, fert ve toplumu dünya ve ahiret hayatındaki yararını hikmete dayalı olarak düzenlemektir.Dinin tüm ilkeleri,adalet,rahmet,hikmet ve insanların yararını gözetmeyi hedefler.Hangi kural veya değerlendirme,adaletten zulme,rahmetten azaba, faydadan zarara,hikmetten anlamsızlığa dönüşmüşse,o kural veya değerlendirme artık İslam olmaktan çıkmıştır.

Hz Peygamber'e hırsızlık yapmış eşraftan bir kadın getirilmiş ve bazıları da aracılık yaparak cezayı hafifletmek istemişlerdi.Bunun üzerine Hz Peygamber öfkelenerek 'Hırsızlık yaparak getirilen kimse,kızım Fatıma olsa bile onun elini keserdim' buyurmuştur.İslam toplumunda birey anasıyla babasıyla,soyu sopu ile değil,bizat kendisiyle değerlidir.Yani birey,insan olduğu için değerlidir.

Hakkaniyet ve adaletin en güzel ölçüsünü dile getiren Hz Peygamber,bütün davranışlarımızda uygulamamız gereken çok önemli ve temel bir kuralı bizlere bildirmektedir.Bu kural şudur:'Hiçbir kimse,kendisi için istediği hayır ve güzel şeyleri,diğer kardeşleri için de arzulamadıkça iman etmiş olmaz'.Bu kurala göre,insanlarla ilişkilerimizin tümünde,kendimizi karşıdaki insanın yerine koyma veya onu kendimiz gibi görme söz konusudur.

Bu anlayışı asgari seviyede uygulamaya koyduğumuzu düşünelim,Başkasını kendisi gibi gören bir toplumun fertleri arasında,adaletsizlik ,kıskançlık,kin,nefret ve çatışma olabilir mi? Elbette olmaz.Çünkü bu anlayış sahipleri,bunun insai bir gereklilik olduğuna inanırlar. Peygamberimizin (s.a.s) bu hadisini 'bütün dünyayı barış içinde idare edebilecek bir formül' şeklinde değerlendirmek mümkündür.Bu kural,normal seviyede Müslümanlık ölçüsüdür.Bunun üstündeki seviye isar;yani kardeşini kendisine tercih etme seviyesidir.Bu seviye ise ideal Müslümanlık ölçüsüdür.

İslam toplumunun yegane prensibi,teori ve pratik davranışlarda hakka uymaktır.Zaten İslam toplumunun bir niteliği de tüm insanlık alemi için vasat ve şahit ümmet oluşudur.Yani merkez,ilim ve irfan ile mümtaz,şahitliği kabul edilir,merkezi bir cvazibe ve önderliği haiz,örnek alınıp uyulması gereken bir cemaat ve tam manasıyla adil bir ümmet kılınmıştır.


Kaynak= Diyanet İşleri Başkanlığı / Kur'an'ın Nüzülünün 1400. Yılı Anısına Diyanet İlmi Dergi Kur'an Özel Sayısı / bkz: 702...705


.

yi Münke 18

GÜNAHKAR İYİLİĞİ TAVSİYE EDİP KÖTÜLÜKTEN MENEDEBİLİR Mİ?

KİM KİME VE HANGİ DURUMLARDA İYİLİĞİ EMREDİP KÖTÜLÜKTEN ALIKOYABİLİR ?

iyiliği emretmek kötülükten sakındırmak

Emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker'i kapsayan hisbe'nin (uyarmanın) dört rüknü vardır:
1.Muktesit (uyaran)
2.Muhtesebunaleyh (uyarılan)
3.Muhtesebunfih (yasak ve uyarmayı gerektiren)
4.İktisab (uyarmak)
Bunlar dört rükündür ve her birinin de ayrıca birçok şartları vardır.

I. Rükün

Muhtesib'in (uyaranın) birçok şartları vardır.
1.Mükellef (akıl, bâliğ) olmak
2.Müslüman olmak
3.Yeterli gücü olmak

—Birinci şart, Bu bakımdan deli, çocuk, kâfir ve aciz kimseler muhtesib (uyarıcı) olamazlar. Muhtesib'in tanımına herkes dahil olur. Her ne kadar bu hususta kendilerine izin verilmemiş ise de. Aynı zamanda fasık köle ve kadın da bu tarife dahil olmuş olur. Bu bakımdan bizim ‘şart' olarak ileri sürdüklerimizin neden 'şart' koşulduğunu ve tarifin dışında bıraktıklarımızı neden tarif dışı bıraktığımızı açıklayalım. Kişinin akıl baliğ olmasından ibaret olan birinci şarta gelince, bu şartın muhtesib hakkındaki gerekliliği apaçıktır. Zira mükellef olmayan bir kimseye hiçbir emir lazım gelmez. Biz söylediklerimizle farz oluşunun şartını kastediyoruz.

Fiilin uygulanmasının imkân ve cevazına gelince, bu ancak aklı olmayı gerektirir. Hatta mümeyyiz ve erginlik çağına yaklaşmış çocuk (her ne kadar mükellef değilse de) münkeri (kötüyü) yasaklayabilir. Şarabı dökebilir. Melahi aletlerini kırabilir ve bunları yaptığı zaman da sevaba nail, olur. Hiç kimse de onu mükellef değildir diye bu işleri yapmaktan alıkoyamaz. Çünkü bu işleri yapmak, Allah'a yaklaştırıcı hareketlerdir. Mümeyyiz bir çocuk da bu hareketleri yapmaya yetkilidir. Tıpkı namaz kılmak, imam olmak ve Allah'a yaklaştırıcı diğer ibâdetler gibi... Bunların hükmü, idarecilik hükmü değildir ki, burada akıl baliğ olmak şart olsun. İşte bu sırra binaen biz emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker yapmanın köle ve toplumun diğer fertlerine bile gerekli olduğunu söyledik.

Bilfiil kötüyü yasaklamakta, münkeri iptal etmekte bir nevi idarecilik ve sulta vardır. Fakat bu idarecilikte, Allah'a ortak koşan bir kimseyi öldürmek, şirkin sebeplerini iptal etmek ve böylelerin silahlarını elinden almak gibi sadece imandan istifade edilir. Çocuğun zarar görmediği takdirde böyle bir şeyi yapmak yetkisi vardır. Bu bakımdan fasıklıktan alıkoymak, tıpkı küfürden alıkoymak gibidir.

—İkinci şarta gelince, bu şartın gerekliliği de gizli değildir. Çünkü uyarmak dine yardımdır. Dinin esasını inkâr eden ve din düşmanı olan bir kimse nasıl dine yardım etmeye yetkili olabilir?

—Üçüncü şarta gelince, bu şartı İslâm âlimlerinden bir grup ileri sürerek demişlerdir ki: 'Fasık bir kimse uyarıcı olup başkasını sorumlu tutamaz. Bu âlimler İnsanlara iyilikle emreder de, kendinizi unutur musunuz?' (Bakara/44) ve 'Yapmayacağınız şeyi söylemeniz, Allah katında buğz bakımından çok büyüktür' (Saff/3) ayetlerini delil olarak öne sürmüşlerdir. Aynı zamanda bu grup Hz. Peygamber'den rivayet edilen şu hadîs ile de istidlal etmişlerdir:

Gezdirildiğim gecede dudakları ateşten yapılmış makaslarla kesilen bir kavmin yanından geçtim. Kendilerine 'Siz kimsiniz?' diye sorunca 'Biz dünyada iyiliği emreder, kendimiz yapmazdık. Kötülüğü meneder, kendimiz yapardık' dediler.(22)

Yine bu grup şu rivayetle de istidlal etmişlerdir: Allah Teâlâ Hz. İsa'ya 'Nefsine nasihatte bulun! Eğer nefsin nasihati kabul ederse o zaman halka nasihat et. Aksi takdirde benden utan' diye vahyetti.

Onlar kıyas yoluyla da görüşlerini isbata çalışmışlardır. Şöyle ki, başkasının hidayeti, hidayet etmeye çalışanın hidayet olunmasının delilidir. Böylece başkasının eğrisini doğrultmak da istikamet üzere olmanın delilidir. Başkasını ıslah etmek, ıslah edicinin kurtuluşa ermesinin zekâtıdır. Bu bakımdan salih olmayan bir kimse, başkasını nasıl ıslah edebilir? Ağaç eğri ise, gölgesi nasıl doğru olabilir?

Bu grubun söyledikleri tamamıyla hayalden ibarettir, hakîkat şudur: Fâsık bir kimse muhtesiblik (uyarıcılık) yapabilir. İyiyi emreden, kötüyü yasaklayan fâsığın, yaptığının doğruluğuna delil olarak şöyle diyebiliriz: 'Acaba ihtisabda (uyarıcılıkta) bu vazifeyi yürütenin bütün günahlardan masum olması şart mıdır?' Eğer 'Evet bütün günahlardan masum olması şarttır' denilirse, bu söz ümmetin icmaını yıkmaktan başka bir şey değildir. Daha sonra bu, iktisab kapısını tamamıyla kapamak demektir. Zira Hz. Peygamber'in ashabında bile bütün günahlardan masumiyet yoktur. Nerede kaldı ki, onlardan sonra gelenlerde böyle bir vasıf bulunsun!

Peygamberlerin (Allah'ın selâmı üzerlerine olsun) bile hatalardan masum olup olmadıklarında âlimlerin ihtilafı vardır. Kur'anı Hakîm, Hz. Âdem’in günah işlediğine işaret eder. Böylece peygamberlerden bir cemaate Kur'an'da bu nisbet mevcuttur.

Said b. Cübeyr şöyle demiştir: 'Eğer ancak kendisinde hiçbir hata olmayan bir kimse emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker vazifesini yapabilir dersek, dünyada hiç kimse (peygamberlerde dâhil) hiçbir şeyi söyleyemez' dememiz gerekir. İmam Mâlik, Said b. Cübeyr'in bu sözünden hayrete düşmüştür.


İtiraz: Emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker yapan bir kimsenin küçük günahlardan masum olması şart değildir. Hatta ipekli elbise giyen bir erkek için zinadan ve içki içmekten menetme yetkisi vardır.


Cevap: Acaba içki içen bir kimsenin kâfirlerle savaşma yetkisi var mıdır? Onları küfürden menetme bakımından sorumlu tutulabilir mi? Eğer 'Hayır yapamaz!' derseler, ümmetin icmaını yıkmış olurlar. Zira İslâm orduları, devri saâdetten beri sinesinde dosdoğru insanları barındırdığı gibi, facir, içkici ve yetimlere zulmeden kimseleri de barındırmıştır. Oysa böyle kimseler ne Hz. Peygamberin devrinde ve ne de daha sonraki asırlarda savaşa katılmaktan alıkonulmamıştır. Eğer 'Evet' derseler, biz de onlara şöyle deriz: 'Acaba içki içen bir kimse, öldürmek isteyen bir kimseyi meneder mi, etmez mi? ' Eğer 'hayır' derlerse, biz devamla şunu sorarız: 'Acaba içki içen ile haram olan ipekliyi giyenin arasında ne fark vardır ki, ipekli giyen içkiden menedebilir de içkici bir kimse başkasını katiden alıkoyamaz?' Oysa katl fiili, içkiye nisbetle daha büyük bir günahtır. Niketim içki içmenin, ipekli giymeye nisbetle daha büyük olduğu gibi. Bu bakımdan ikisi arasında fark yoktur.

Eğer 'evet' deyip de bu hususta delillerini 'Bir şeyi işleyen bir kimse, onun gibi günahı işleyen başka birisini ve ondan daha aşağı olan bir günahı işleyen bir kimseyi menedemez. Ancak işlediği günahtan daha büyük bir günahı işleyen kimseyi görürse, onu meneder' diye açıklarlarsa... Onların bu sözleri de tahakküm ve delilsizlikten başka bir şey değildir. Zira nasıl içkici bir kimsenin zina ve katl yapan bir kimseyi menetmesi uzak değilse, öylece zaninin, sarhoşu içkiden menetmeni de uzak değildir. Hatta kendisi içtiği halde hizmetçilerini ve kölelerini içmekten menetmesi nasıl uzak bir ihtimal sayılabilir? 'Bana hem bizzat bu münkeri yapmamak ve hem de yaptırmamak farzdır' demesi nereden çıkıyor? 'Mademki 'yasaklama' benim üzerime farzdır ve ben kendim yasakladığım bu hareketi işlersem acaba üzerimdeki bu farziyet nasıl düşer?' Zira kişi içmediği takdirde içmeyi yasaklaması farz olur, o halde içtiği takdirde yasaklama vazifesi üzerinden düşer demek mümkün değildir.

Soru: Bu takdirde kişinin şöyle demesi gerekir: 'Bana farz olan, abdest ile namazdır. Oysa namaz kılmasam dahi abdest alırım. Oruç tutmazsam bile sahur yemeğimi yerim. Çünkü benim için sahur da oruç da müstehabdır. İkisinin beraber olması şart değildir. Birini yaparsam görevimin birini yerine getirmiş olurum'. Fakat deniliyor ki, bunların biri diğerine bağlıdır ve biri diğerini gerektirir. Bu bakımdan başka bir kimseyi dosdoğru yola getirmek de, yola getirmeye çalışan kimsenin dosdoğru yolda olmasını gerektirir. O halde kişi önce nefsinden, sonra da nafakası kendisine düşenlerden başlamalıdır.

Cevap: Sahur oruç içindir. Eğer oruç olmasaydı sahur yemeği müstehab olmazdı. Başkası için istenilen bir şey ondan ayrılmaz. Oysa başkasının ıslahı, ıslaha çalışan kişinin ıslahı için istenmez. Nitekim nefsinin ıslahının da başkasının ıslahı için istenmediği gibi... Bu bakımdan 'başkasının ıslahı, ıslahçının ıslah olmasına bağlıdır' demek, delilsiz konuşmaktan başka bir şey değildir. Abdest ve namaza gelince, bu lâzımdır. Şüphe yoktur ki, abdest alıp namaz kılmayan bir kimse 'abdest emrini' yerine getirmiştir. Böyle bir kimsenin cezası, hem abdesti hem de namazı terk edenin cezasından daha azdır. O halde başkasını kötülükten alıkoyan ve kendisi de kötülük yapmayan bir kimsenin cezası, kötülük yapıp fakat başkasını kötülükten alıkoyan bir kimsenin cezasından daha azdır. Nasıl böyle olmasın? Zira abdest almak, abdest için istenen bir şart değildir. Aksine namaz için istenen bir şarttır. Bu bakımdan namaz olmadan abdestin hiçbir hükmü yoktur. Emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker yapmakta ise, kişinin bizzat günahtan el çekmesi ve yaptığı işle önce kendisinin mükellef olup tatbik etme şartı yoktur. O halde bununla namaz arasında hiçbir şekilde benzerlik yoktur.

İtiraz: Bu takdirde şöyle demek gerekir ki, istemeyerek ve yüzü kapalı olarak bir kişi tarafından cebren kendisiyle zina edilen bir kadın eğer kendi isteğiyle o esnada yüzünü açarsa, adam da zina esnasında 'yüzünü açma, günahkâr olursun!' diye uyarıcılık vazifesini yaparsa ve kendisine 'sen zina hususunda zorlanmış bulunuyorsun, fakat yüzünü açmak hususunda zorlanmadın. Kendi keyfinle namahrem bir kimseye yüzünü gösterdin' dese ve şunu da eklese 'İşte ben de sana namahrem bulunan bir kimseyim. Yüzünü kapat!' Böyle bir uyarıcılığı her akıllı kimsenin kalbi şiddetle reddeder, her selim tabiat bunu 'çirkin' kabul eder.

Cevap: Hakîkat bazen çirkin görülür. Bâtıl da bazen, güzel görülür. Esas, vehimlerin ve hayallerin nefretine bakmamak, delile tâbi olmaktır. Bu bakımdan biz deriz ki, zina edenin o durumda zorla tecavüz ettiği kadına 'yüzünü açma!' demesi, acaba farz mıdır, mübah mı veya haram mı? Eğer 'farz' derseniz, zaten bizim de gayemiz budur. Çünkü günahı belirtmek ve menetmek bir görevdir. Eğer derseniz ki 'böyle söylemesi mübahtır'. O halde zina eden kişi, mübah olan bir şeyi söyleyebilir. Bu bakımdan sizin 'fâsık kimse emri bi'l ma'ruf ve nehyi anil münker yapamaz' demenizin anlamı nedir? Eğer 'haramdır' derseniz, cevap olarak şöyle deriz: Böyle söylemesi farzdır. Acaba zinaya yeltendiğinden dolayı mı haram oldu? Farzın başka bir haramı işlemekten dolayı 'haram'a dönüşmesi şaşılacak bir durumdur!
Tabiatların, zani bir kimsenin, o haram fiili esnasında, zoraki tecavüz ettiği bir kadına 'Yüzünü açma! Çünkü yüzün namahremdir' şeklindeki ma'rufu tebliğ etmesinden nefret etmesi iki sebebe dayanır:

1. Zani en önemli olanı bırakıp daha az önemli olanla meşgul olmuştur. Nasıl ki insan tabiatı önemli bir şeyle meşgul olmaktan nefret ediyorsa, tıpkı onun gibi en önemli olanı bırakıp daha az önemli olanla meşgul olmaktan da nefret eder! Faizi daimi olarak yediği halde 'gasp malı'nı yemekten sakınan, yalancı şahitlik yaptığı halde 'gıybetten' kaçan bir kimseden tabiatın nefret ettiği gibi. Çünkü yalancı şahitlik gıybetten daha kötüdür. Olan bir hâdiseyi 'doğru' olarak haber vermekten ibaret bulunan 'gıybet'ten yalancı şahitlik daha kötüdür.
Nefislerde meydana gelen bu 'uzaklık' gıybeti terk etmenin 'farz' olmadığına işaret etmez ve yine işaret etmez ki, kişi birinin gıybetini yaparsa veya haramdan bir lokma yerse, ondan ötürü cezası artmaz. Böylece kişinin ahirette kendi günahından göreceği zarar başkasının günahından göreceği zarardan daha fazladır. Bu bakımdan 'en fazlayı', 'en azla' meşgul olduğu için terk edip bir kenara çekilmek, tabiatta kötü karşılanır. Ancak bu kötü karşılanışı 'en fazlayı' terk edişinden doğar, 'en azı' yaptığından değil... Bu bakımdan atı ve başındaki gemi gasbedilmiş bir kimse, atın geri alınması için gerekli olan çalışmayı terk edip, gemi geri almak için uğraşırsa tabiatlar onun bu hareketinden nefret eder ve o kimse 'gevşek' telakki edilir. Fakat 'gem’i elde etmek için çalışması aslında kötü bir hareket değildir. Ancak kötü hareket 'gem'i kurtarmaya önem verip de 'at'ı kurtarmayı terk etmesidir. 'En önemli' olanı terk edip 'daha az önemli' olanla meşgul olduğundan dolayı aleyhindeki nefret oldukça artar. 'Fâsık' bir kimsenin emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker yapması işte bu yönden uzak görülmektedir ve bu 'uzak görülüş' onun yapmış olduğu dinî vazifenin asıl ve esasında olduğunu göstermez!

2. Emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker bazen va'z ve nasihat yapmak sûretiyle bazen de zor kullanmak sûretiyle olur. Herkesten önce söylediklerini tatbik etmeyen bir kimsenin nasihati verimli olamaz. O halde, deriz ki: Halk tarafından fasıklığının bilindiğini bilen bir kimse ,kesinlikle bilir ki, va'z ve nasihatte sözü kabul edilmez. Bu bakımdan va'z ve nasihat yoluyla emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker yapması gerekmez. Zira bunda bir fayda yoktur. Bu bakımdan fâsıklık, onun sözünün faydasını düşürmekte tesir eder. Sözün faydası düştü mü, farz olması da ortadan kalkar.

Emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker cebir kullanmak yoluyla yapıldığı zaman, bundan gaye karşıdakini 'kötüyü bırakmaya mecbur etmek' demektir. Bunun tamamı, ancak 'fiil ve delil'in birliğiyle mümkündür. Kişi fâsık olduğu zaman, eğer fiiliyle karşısındaki insanı mağlup ederse de 'delil' bakımından kendisi mağlup olmuştur. Zira kendisine 'Madem bu fiil kötü bir şeydir, sen neden işliyorsun?' denilebilir. Bu bakımdan delil bakımından mağlup olunca 'fiilde galip gelmesinden' tabiatlar ürküp nefret ederler. Fakat buna rağmen tabiatların ürkmesi, onun fiilinin hak olduğunu ortadan kaldırmaz! Nitekim bir kişi, zalimi Müslümanlardan uzaklaştırıp zulmüne mâni olur da 'mazlum' olan babasını ihmal ederse, bu kişinin böyle hareket etmesinden tabiatlar nefret edip ürker. Fakat Müslümanlardan zulmü uzaklaştırması, bu hareketinden dolayı 'hak' olmaktan çıkmaz.

Söylediğimiz hakikatler neticesinde, fasık bir kimsenin fasıklığını bilen bir cemaate va'z yoluyla emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker yapması gerekmez. Çünkü kendisi bunu tatbik etmemektedir. Bu vazifenin kendisine 'gerekmediği'ni ve bunu yaptığı takdirde aleyhinde uzun uzadıya söz söylemeye kalkışacaklarını bildiği zaman biz kendisine deriz ki: 'Bunu yapmak senin için uygun değildir'. O halde konuşma şu noktada düğümlenir: Emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker'in iki çeşidinden biri olan 'va'z ve nasihat' uyarıcının fâsıklığından ötürü iptal olunur ve bunda adalet şart olur.

Cebrî uyarma da ise, adaletin bulunması şart değildir. Zira fasık bir kimsenin şarabı dökmesi, melahi aletlerini kırması ve benzeri haramları ortadan kaldırması, eğer gücü varsa yerinde bir harekettir ve hiçbir sorumluluğu gerektirmez. İşte buraya kadar söylediklerimiz, meselenin açıklanması hakkında insafın en son noktasıdır.

Delil olarak ileri sürdükleri ve fâsıkların uyarıcılık vazifesini menetmek için serdettikleri ayetlere gelince, bu ayetler, uyarıcılara ve nasihatçilere, iyiliği terk ettiklerinden (ve kötülüğü işlediklerinden) dolayı hücum etmektedirler. Onlara iyiyi emrediyorlar diye hücum etmiyorlar. Fakat onların, yapmadıkları halde iyiliği emretmeleri veya yaptıkları halde kötülüğü yasaklamaları ilim sahibi olduklarına işaret eder. Âlimin cezası ise, cahilin cezasından daha şiddetlidir. Çünkü ilmin çokluğuyla beraber, o kişiden hiçbir mazeret kabul edilmez.

Allah Teâlâ'nın 'Neden yapmayacağınız şeyi söylüyorsunuz?' (Saf/3) ayetinden muradı yalancı va'dlerdir. 'Nefislerinizi unutursunuz' (Bakara/43) ayetinden muradı ise 'uyarıcılar nefislerini unuttukları için onları tenkid etmektir'. Onlar başkasına emrediyorlar diye onları tenkid etmek değildir. Fakat Allah Teâlâ onları ilminin varlığına istidlal etmek ve aleyhlerindeki delili takviye etmek yönünden başkasının emrini zikretmiştir.

Hadîsi kudsîdeki 'Ey Meryem'in oğlu! Nefsine va'zet' sözüne gelince, bu sadece va'z yönünden emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker yapanlar hakkındadır. Zaten biz de; biraz önce fasık bir kimsenin durumunu bilen bir gruba va'z etmesinin pek faydalı olmadığını kabul etmiştik.

Sonra Allah Teâlâ'nın bu hadîsi kudsîde ki 'Benden utan!' sözü başkasına va'zetmenin haram olduğuna delâlet etmez. Aksine bu cümlenin mânâsı 'Benden utan! Bu bakımdan daha önemliyi bırakıp daha az önemli olanla meşgul olma!' demektir. Nitekim şöyle denir: 'Babanı koru! Sonra komşunu koru. Aksi takdirde utan!'

İtiraz: Zimmî olan kâfir için Müslüman’ı zina ederken gördüğü zaman emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker yapmak neden caiz olmasın? Çünkü Müslüman zimmînin 'zina etme' deyişi esasında bir hakkın ifadesidir. Madem ki hakîkatin ifadesidir, haram olması imkânsızdır. En uygunu 'mübah' veya 'farz' olmasıdır.

Cevap: Kâfir, eğer fiiliyle Müslüman’ı bir yasaktan menederse, bunun mânâsı kâfirin Müslüman’a tasallut etmesi demektir. Müslüman’a 'tasallutu' bakımından bu tasallut önlenir. Nitekim Kur'an 'Allah Teâlâ, kâfirler için, mü'minler üzerinde herhangi bir yol kılmamıştır' buyurmaktadır.

Kâfirin sadece sözle 'zina etme!' demesine gelince, böyle demek 'zinadan alıkoymak' olduğu için kâfire yasak değildir. Ancak Müslüman’a hükmetmesini belirttiği ve Müslüman’ın 'zelil' edilmesi söz konusu olduğu için tasvip edilemez. Fasık bir kimse, her ne kadar 'zelil edilmeye' müstehak ise de, 'fasık'tan daha müstehak olan kâfir, 'fasık Müslüman’ı zelil edemez.

İşte bizim 'kâfir'i uyarıcılık ve nasihatçilikten menetmemizin amacı budur. Biz, kâfir sadece zinayı menetmek bakımından 'zina etme!' dediğinden dolayı cezaya çarptırılır demiyoruz. Aksine bunun tam tersine deriz ki; eğer kâfirin, dinî teferruatla mükellef olduğunu kabul edersek, zina eden bir kimseyi gördüğü zaman 'zina etme!' demezse cezalandırılır. Bu meselede çeşitli görüşler vardır. Biz bunları fıkhı eserlerimizde uzun uzadıya izah ettiğimiz için buradaki gayemize izahı uygun düşmez.

—Dördüncü şart, uyarıcının imam (devlet başkanı) veya mahalli idareci tarafından yetkili kılınmış olmasıdır. Bir grup bu şartı ileri sürmüştür. Toplumun fertlerine emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker yapma yetkisini vermemişlerdir. Fakat bu şart fasiddir. Çünkü daha önce zikrettiğimiz ayet ve hadîsler delalet eder ki, kötülüğü görüp susan bir kimse günahkar olur. Zira Müslüman nerede kötülüğü görürse görsün, yapanı engellemesi kendisine farzdır. Ne şekilde olursa olsun, bu emir genel olarak sevk edilmiştir. O halde 'bu vazife ancak imamın izniyle yürütülebilir' şartı asılsız bir iddiadan başka bir şey değildir.

Şaşılacak noktalardan biri de şudur: Rafizîler bu şarta başka bir şart ekleyerek demişlerdir ki, 'Masum imam çıkmayınca emri bi'l ma'ruf yapmak caiz değildir!' Bu masum imam ancak (onlara göre) hak imamdır. Bu rafizîler, kabi'li hitab değildirler. Onlara kanları ve canları hakkında haklarını istemek için mahkemelere geldikleri zaman 'Size yardım etmek emri bi'l ma'ruf'tur. Sizin hakkınızı size zulmedenin elinden almak nehyi an'il münker'dir. Sizin de hakkınızı aramanız emri bi'l ma'ruf'un kapsamına dâhildir. Oysa sizin inancınıza göre bu zaman zulmü yasaklama ve hakları arama zamanı değildir. Çünkü hakikî imam daha çıkmamıştır' diye cevap verilir.

İtiraz: İyiliği emredip uyarıcılık yapmakta uyarıcının saltanat ve velayetinin isbatı vardır. Uyarılan bir kimseye hükmedişi söz konusudur ve bunun için de hak olmasına rağmen bir kâfirin bir Müslüman’ı uyarması uygun olmaz. Bu bakımdan toplumun fertlerine ancak valinin veya idarecinin izniyle uyarıcılık vazifesinin verilmesi uygundur.

Cevap: Kâfir bir kimseye gelince, onun, Müslüman’ı uyarması yasaktır. Çünkü uyarmakta, uyarıcının saltanat ve hükmedişinin azizliği ve hâkimiyeti söz konusudur. Kâfir ise zelildir. Müslüman’a tahakküm etme mertebesine çıkmaya lâyık değildir. Müslümanlar ise bu izzete (dinlerinden ve marifetlerinden ötürü) lâyıktırlar. Bu öyle bir görevdir ki, onda görevlinin izzeti söz konusudur. Öyleyse bir Müslüman ille de izin almaya muhtaç değildir. Öğretmek ve tarif etmenin izzeti gibi.. Zira hiç kimsenin şüphesi yoktur ki, cehaletinden münkeri işleyen bir zata farz ve haramı anlatmak ve öğretmek valinin iznine muhtaç değildir. Oysa burada irşadın izzeti söz konusudur. Tarif eden kimsenin aynı zamanda cehaleti zelil ve hor göstermesi de gerekir. Böyle yapmak için, sadece dindar olmak kâfidir. Yasaklamak da dini emretmek gibidir ve ona kıyas edilir. Sonuç olarak emri bi'l ma'ruf ve nehyi anil münker'i yapmak için beş mertebe vardır.

Birincisi, tarif (cahil bir kimseye tanıtma ve bildirme),

ikincisi ince konuşmak ve va'z,

üçüncüsü küfür etmek ve azarlamak,

dördüncüsü bilfiil menetmeye kalkışmak, melahi aletlerini kırmak, içkiyi dökmek, ipekli elbiseyi giyenin sırtından çıkarmak,gasbedilen elbiseyi gasbedenden geri almak ve sahibine vermek,

Beşincisi bilfiil vurmak suretiyle korkutmak ve tehdit etmektir ki, gıybet ve iftiraya devam eden bir kimse gibi yaptıklarından onu alıkoysun.

Böyle bir kimsenin dilini tutmak mümkün değildir. Böyle bir kimse, ancak vurmak sûretiyle susmaya mecbur edilir.

Bu beşinci mertebede bazen yardıma ve iki tarafın da yardımcılarını toplamaya ihtiyacı olur ve bu da karşılıklı savaşa sürükler! Diğer mertebeler ise (bu beşincisi hariç) devlet başkanının iznine muhtaç değildirler. Fakat beşinci mertebe hakkında çeşitli görüşler vardır.

Tarif ve va'za gelince, bu vazifeyi yapmak, devlet başkanının iznine muhtaç değildir. Cehaletle suçlamaya, ahmaklığa, fasıklığa, Allah'tan az korkmaya nisbet etmek ve bunlara benzer konuşmalara gelince, bu konuşma doğru bir konuşmadır. Doğruluğun da yayılması gerekir. Derecelerin en üstünü 'zâlim bir imamın yanında hak bir sözü söylemektir'. Nitekim bu durum hadîsi şerifte de varid olmuştur.(23) Madem ki, devlet başkanı olmasına rağmen, devlet başkanına karşı hak haykırılıyor, o halde hakkı haykırmakta nasıl onun iznine ihtiyaç hissedilebilir? Melahi aletlerini kırmak ve içkileri dökmek de böyledir. Çünkü böyle yapmak, ictihad etmeksizin hak olduğu bilinen bir işi yapmak demektir. Bu bakımdan burada da imamın iznine ihtiyaç yoktur.

Yardımcılar toplamaya ve silahlanmaya gelince, bu bazen umumi bir kitleye uzanır. İleride geleceği gibi burada çeşitli görüşler vardır. Selefi salihînin daimi bir şekilde, idarecilere karşı emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker yapmaları bu vazifeyi yapmakta idarecilerden izin almanın gerekli olmadığına icmalen taraftar olduklarına delâlet eder. Hatta iyiyi emreden herkes için, eğer vali onun böyle yapmasına razı ise ne âlâ, eğer böyle yapmasına kızıyorsa, onun kızması kendisi için münkeri işlemek demektir ve münkeri işlediğinden ötürü nehyi an'il münker vazifesi yerine getirilmelidir. Bu bakımdan valinin yaptıklarını tenkid etmekte onun iznine nasıl ihtiyaç olabilir? Selefin devlet büyüklerine karşı çıkışları ve âdetleri buna delâlet etmektedir. Nitekim rivayet ediliyor ki, Mervan b. Hakem bayram namazından önce hutbe okudu. O esnada cemaatten biri (ayağa kalkıp) 'Hutbe namazdan sonra okunur' diye itiraz etti. Mervan ona 'O âdet terkedildi!' deyince, mecliste hazır bulunan Ebu Said el-Hudrî 'Bu kişi kendisine düşen vazifeyi yaptı. Çünkü Hz. Peygamber (s.a) bize şöyle buyurmuştu:

Sizden herhangi bir kimse yanlış bir şey gördüğü zaman onu eliyle düzeltmeye çalışsın. Eğer eliyle düzeltmeye güç yetiremezse, diliyle düzeltmeye çalışsın. Diliyle de düzeltmeye gücü yetmiyorsa, kalbiyle buğzetsin. Kalp ile buğzetmek imanın en zayıf derecesidir.
İşte görüldüğü gibi şerefi salihîn hadîs ve ayetlerde varid olan bu umumî tabirlerin kapsamına saltanat sahiplerinin de dâhil olduğunu anlamışlardır. O halde onlardan nasıl olur da izin istemeye ihtiyaç duyulabilir?

Rivayet ediliyor ki Abbasî halifelerinden Mehdi, halifeliği zamanında Mekke'ye gelip Allah'ın dilediği kadar orada kaldı. Kâbe'yi tavaf etmeye başladığı zaman hacıları Kâbe'den uzaklaştırdı. Bu esnada Merzuk'un oğlu Abdullah, halifenin üzerine saldırıp abasını boynuna doladı. Sonra onu silkeleyerek şöyle haykırdı:

-"Ne yaptığına dikkat ediyor musun? Acaba uzaklardan kalkıp ta buraya gelip Kâbei Muazzama'nın yanına vardıktan sonra kendisiyle Kâbe arasına girdiğin kimselerden Kâbe'ye daha müstahak olduğunu sana kim söyledi? Oysa Allah Teâlâ ; ‘ Bütün insanlar için ibadet yeri yaptığımız Mescidi Haram'dan (insanları) geri çevirenler (bilsinler ki), kim orada (böyle) zulüm ile haktan sapmak isterse ona acı bir azap tattırırız' (Hacc, 25) buyurmuştur. O halde bu yetkiyi sana kim vermiştir?'' Halife, kendisini silkmekte olan kişinin yüzüne baktı. Bu kişiyi onların (Abbasîlerin) azadlılarından olduğu için tanıyordu ve kendisine şöyle dedi: 'Sen Abdullah b. Merzuk musun?' Abdullah da 'Evet, ben oyum' diye cevap verdi.

Bu hâdiseden sonra Abdullah tutuklanıp Bağdad'a getirildi. Fakat halife, halk içerisinde 'Azadlılarından olan bir kimseyi öldürdü' denmesin diye onu atlara seyislik yapmak maksadıyla bir ahırda hapsetti. Ona, ısırıcı ve toy bir atı zahmet versin diye teslim ettiler. Fakat Allah Teâlâ, (c.c.) serkeş atı yumuşak başlı yapıverdi. Ravi diyor ki; sonra Abdullah'ı bir eve kapayıp kapıyı kilitlediler.

Mehdi kapının anahtarını yanında bulunduruyordu. Üç gün sonra Abdullah'ın çıkıp evin bahçesinde gezdiğini, yeşillikten yediğini gördüler. Bu haber Mehdiye ulaştırıldı. Mehdi Abdullah'a şöyle sordu:
—Seni kim çıkardı?
—Beni hapseden çıkardı.

Bunun üzerine Mehdi korkunç bir sarsıntı geçirip bağırdı: 'Seni öldürmemden korkmuyor musun?' Abdullah başını yavaşça kaldırıp halifenin yüzüne bakarak tebessüm etti ve şöyle dedi: 'Eğer diriltmek ve öldürmek senin elinde olsaydı bunu yapabilirdin!' Mehdi ölünceye kadar Abdullah hapiste kaldı. Sonra onu hapisten çıkardılar ve Mekke'ye döndü. Ravi der ki; 'Abdullah eğer bu zâlimlerin elinden Allah beni kurtarırsa yüz deve keseceğim' diye adamıştı ve bırakıldıktan sonra bütün develerini kesti.

Hibban b. Abdullah'tan şöyle rivayet edilir: Harun er-Reşid, Devin'de sayfiye'ye çıkmıştı. Beraberinde Benî Haşim soyundan sayfiyeye gelen bir zat vardı. Adı Süleyman b. Ebî Cafer'di. Harun er-Reşid, Süleyman'a dedi ki: 'Senin şarkıcı bir cariyen vardır. Onu getir de bize şarkı söylesin'. Ravi der ki; cariye geldi, teganniye başladı. Fakat teganni bir türlü Harun er-Reşid'in hoşuna gitmedi. Harun er-Reşid, cariyeye 'Neden bir türlü ahenk tutturamıyorsun?' diye sorunca, cariye 'Çünkü elimdeki ud benim değildir' dedi. Bu söz üzerine Harun er-Reşid, hizmetçiye cariyenin özel udunu alıp getirmesi için emir verdi. Hizmetçi cariyenin udunu getirirken, yolda, yerden çekirdek toplayan bir ihtiyara rastladı. 'Ey ihtiyar yol ver!' diye bağırınca ihtiyar başını kaldırdı. Hizmetçinin elinde udu görünce onu elinden kaptı, yere çaldı, udu paramparça etti. Hizmetçi, ihtiyarın yakasına yapıştı. Orada bulunan bir evin sahibine götürdü. Ev sahibine şöyle dedi:

—Bu adam sana teslimdir, onu kaçırma. Çünkü halife onu istiyor.
—Bağdad’da bu adamdan daha fazla ibâdet eden kimse yok! Nasıl bunu ister?

Hizmetçi 'Benim dediklerimi dinlesene!' diye çıkışıp Harun'un huzuruna girdi ve şöyle dedi: 'Yolda çekirdek toplayan bir ihtiyara rastladım. 'Yol ver' dediğimde başını kaldırıp elimdeki udu gördü. Elimden udu çekip yere çaldı ve kırdı'. Bunu duyan Harun öfkelendi. Yüzü mosmor kesildi. Süleyman b. Cafer halifeye dedi ki: 'Bu öfke neden? Ev sahibine haber gönder. İhtiyarın boynunu vursun, ölüsünü Dicle'ye atıversin'. Harun 'Hayır! Bunu yaptırmam! Biz ona haber vereceğiz. Huzura aldıracağız, önce onunla bu konuda münazara edeceğiz' dedi.

Halifenin emri üzerine bir elçi, ihtiyara gelip emir'ul mü'minîn'in huzuruna gelmesini istedi. İhtiyar da kabul etti. Elçi 'O halde bin!' dedi. İhtiyar bunu kabul etmedi. Böylece yürüyerek sarayın kapısına kadar geldi. Saray kapısında durduruldu. Harun er-Reşid'e ihtiyarın geldiği haber verilince yanındakilere 'Ne dersiniz? Biz önümüzdeki münkerâtı kaldırıp da ihtiyarı buraya öyle mi getirtelim, yoksa içinde münker bulunmayan başka bir odaya mı çekilelim?' diye sordu. Onlar da 'Başka bir odaya çekilmemiz daha iyi olur' dediler. Böylece içinde münker bulunmayan bir odaya çekildiler. Sonra da ihtiyarın getirilmesini emretti. İhtiyarın yanında içinde çekirdekler bulunan kese vardı. Hizmetçi ona 'Şu keseyi yeninden çıkar ve öylece huzura gir' dedi. İhtiyar 'Benim bu geceki yiyeceklerim bu çekirdeklerdir. Onları nereye bırakırım?' dedi. Hizmetçi 'Biz sana akşam yemeğini veririz korkma!' diye karşılık verdi. İhtiyar 'Sizin yemeğinize ihtiyacım yok' dedi. Münakaşa uzadı. Harun, hizmetçiye 'Ne istiyorsun ondan?' diye bağırdı. Hizmetçi 'Onun yeninde çekirdekler var. Ben ona çekirdekleri bırak da öyle huzura gir dedim' dedi. Halife 'Bırak atmasın, zararı yok' dedi.

Ravi der ki: İhtiyar, Harun'un huzuruna girip selâm verdi ve oturdu. Harun, ihtiyara sordu:
—Ey ihtiyar! Seni yaptığına zorlayan ne idi?
—Ne yaptım?
—Ne mi yaptın?
Harun 'Benim udumu kırdın' demekten utandı. Fakat ihtiyara birkaç defa 'Ne yaptın?' diye tekrar edince ihtiyar şöyle dedi:
—Ey Harun! Ben babandan ve dedelerinden işittim. Minberin üzerinde şu ayeti okuyorlardı: 'Muhakkak ki Allah, adaleti, ihsanı ve akrabaya vermeyi emrediyor. Zinadan, fenalıktan ve insanlara zulüm yapmaktan da nehyediyor'. (Nahl/90) Ben ise münkeri gördüm ve onu tağyir ettim.
— Evet! Bundan böyle münkeri tağyir et! Allah'a yemin ederim! Allah bundan başkasını söylemiş değildir.

İhtiyar, Harun'un huzurundan çıkınca, halife, bir kişinin eline para dolu bir kese verdi ve ona dedi ki: ''İhtiyarın arkasından git! Eğer rast geldiği kimselere 'Ben emir'ul mü'minîn'e şöyle dedim, o da bana böyle dedi' diyorsa ona bir şey verme! Eğer hiç kimse ile konuşmadığını görürsen bu keseyi kendisine ver". İhtiyar saraydan çıktığı zaman, yere gömülmüş bir çekirdek gördü, onu yerden çıkarmaya çalıştı ve hiç kimse ile konuşmadı. Keseyi getiren ihtiyara yaklaşıp 'Emir'ul mü'minîn'in emridir. Bu keseyi al!' dedi. İhtiyar keseyi getirene dedi ki: 'Git ona söyle! Bu malı nereden almışsa, oraya iade etsin! Bana lazım değil'.

Rivayet ediliyor ki, bu zat, konuşmasını bitirdikten sonra yine yerden almaya çalıştığı çekirdeğe döndü ve şu şiiri okumaya başladı:

“Ben dünyayı görürüm ki; kimin elinde ise, fazlalaştıkça onun için üzüntü ve gam olur.
Dünyaya ikram edenleri, dünya küçük düşürmekle rezil eder.
Dünyayı rezil gören kimseye de dünya ikramda bulunur.
Sen bir şeyden müstağni olduğun zaman onu bırak. Sadece muhtaç olduğun bir şeyi edin.”

Soru: Baba evladını, efendi kölesini, koca eşini, hoca talebesini ve sultan halkını mutlak mânâda uyardığı gibi acaba çocuk babasını, köle efendisini, kadın kocasını, talebe hocasını halk idarecisini, mutlak bir şekilde nasihat edip uyarabilir mi veya ikisinin uyarıcılığı arasında bir fark var mıdır?


Cevap: Uyarıcılıktaki velayetin esası bellidir. Fakat iki grubun uyarıcılığı arasında tafsilatta fark vardır. Biz bunu çocuk ile baba hakkında düşünelim. Biz uyarıcılık için daha önce beş mertebe saymıştık. Evladın birinci ve ikinci mertebe ile babasına karşı uyarıcılık vazifesi ve yetkisi vardır. Bu mertebeler de; onların bilmediğini tarif etmek, sonra da incitmeden va'z ve nasihatte bulunmaktır. Fakat evlat hiçbir zaman küfretmek, azarlamak, tehdit ve bilfiil dövmek sûretiyle babasına karşı uyarıcılık yapamaz. Bunlar dördüncü ve beşinci mertebelerdir. Fakat babanın öfkelenmesine ve üzülmesine sebebiyet verecek şekilde üçüncü mertebenin babaya tatbik edilip edilmeyeceği hususu düşünmeye değerdir. Bu şu demektir: (Mesela) babasının udunu kırmak, içkisini dökmek, ipekliden dokunmuş elbisesinin iplerini çekmek, evinde haram maldan gördüklerini, kimden gasbetmiş veya çalmışsa sahiplerine geri vermek veya Müslümanlardan toplanan vergilerden (eğer o verginin sahiplerini biliyorsa) sultan tarafından kendisine verilen maaşı ve ikramiyeyi sahiplerine geri vermek, onun duvarında nakşedilen canlı resimleri iptal etmek, onun evinin tahtalarına oyulmuş resimleri iptal etmek, onun evindeki tahtalara oyulmuş resimleri kazımak, evinde kullanılan altın ve gümüş tabakları kırmak gibi.. Kişinin bu saydıklarımızı yapması babasının zatıyla ilgili değildir. Fakat vurmak ve sövmek bunun tam tersinedir. Yalnız buna rağmen bu saydıklarımızı yaptığı zaman babası üzülür ve bundan ötürü öfkelenir, ancak evladın yaptığı doğrudur. Babasının öfkesinin kaynağı, bâtılı ve haramı sevmesidir. En açık fetvaya göre, bu hakkın babaya karşı evlat için sabit olmasıdır. Hatta evlada böyle yapmak gerekir. Burada münkerin çirkinlik derecesine bakmak da uzak bir ihtimal değildir. Eziyet ve öfkenin miktarını dikkate almak da böyledir. Eğer babanın işlediği münker fahiş ise ve bundan dolayı öfkesi de buna yakın bir derecedeyse (öfkesi pek fazla şiddetli olmayan bir babanın içkisini dökmek gibi) burada durum apaçıktır. Eğer münker ve öfke şiddetliyse, yani billurdan veya camdan yapılmış veya herhangi bir hayvan sûretinde yapılmış bir kabı varsa, bu kabı kırmakta pahalı bir malın zayi edilmesi söz konusudur. Bu durumda (münkerin basit olmasına rağmen) kap sahibinin öfkesi çok şiddetli olur ve bu günah, içki ve benzeri günahların ayarında da değildir. Bütün bu sûretlerde düşünme imkan ve ihtimali vardır.

İtiraz: Kitap ve Sünnet'te emri bi'l ma'ruf tahsis edilmeksizin umumi bir şekilde varid olduğuna göre, siz evlat babasını azarlamak, vurmak ve bâtılı terk etmekte sıkıştırmak sûretiyle emri bi'l ma'ruf vazifesini yapamaz hükmünü nereden çıkarıyorsunuz? Kur'an'da 'Anne, babana öf bile deme, onlara eziyet verme' yasağı ise, hususi bir yasaktır ve ana, babanın çirkin fiilleri yapmaları ile ilgili olmayan bir konuda bu emir varid olmuştur.

Cevap: Umumdan istisnayı gerektiren hususî emirler, baba hakkında varid olmuştur. Zira cellâdın zina meselesinde ceza olarak babasını öldürme yetkisi yoktur. Babasına had tatbik edildiği zaman, o sahada çalışmaya da yetkisi yoktur. Hatta kâfir olan babasının öldürülmesine müdahale etmesi de caiz değildir. Babasının elini kesmesi de caiz değildir. Bu hususta birçok haberler gelmiştir ve bu haberlerin bazısı icma ile sabit olmuştur. Madem belli bir cinayete karşı hak ettiği cezayı uygulayarak babasına eziyet etme yetkisine sahip değildir, o halde işlenmesi umulan bir cinayeti menetmek maksadıyla babasını cezalandırmak sûretiyle eziyet vermesi elbette caiz olmaz. Aksine eziyet vermemesi daha evladır.

Bu tertibe aynı zamanda köle ile efendisi, kadın ile kocası arasında da riayet etmek uygundur. Çünkü bunlar da, hakkın lüzumunda evlada yakındırlar. Her ne kadar kölelikle edinilen mülkiyet, nikâhla edinilen mülkiyetten daha kuvvetli ise de.., Fakat haberde şöyle denilmiştir: 'Eğer herhangi bir mahluka secde etmek caiz olsaydı muhakkak kocasına secde etmesi için kadına emir verirdim'.(26) İşte bu hadîs-i şerif karı, koca arasındaki hakkın daha kuvvetli olduğuna delalet eder.

Sultan ile halkına gelince, buradaki durum evlat meselesinde kinden daha şiddetlidir. Halk sultana karşı tarif ve nasihat vazifesini yapabilir. Üçüncü mertebeye gelince, halkın bunu sultana uygulayabilip uygulayamayacağı hususunda ihtilaf vardır.

Sultanın hazinesinden malları almak için saldırmak ve o malları sahiplerine geri vermek, sultanın sırtındaki ipekli elbisesinden ipleri çekmek, onun evindeki içki kaplarını kırmak, sultanın heybetini yıkıcı ve milletin gözündeki haşmetini yok edici olduğu için mahzurlu olur ve düşünmelidir. Sultana karşı bu şekilde hareket etmek hakkında yasak varid olmuştur. Nitekim kötülüğe karşı susmak hakkında yasak emri olduğu gibi... Bu bakımdan burada da iki mahzur çarpışmaktadır.

Burada durum, münkerin fahişliğine ve gizliliğine, sultana saldırmaktan ötürü onun haşmetini düşürücü hareketin derecesine bakmaktan kaynaklanan ictihada bağlıdır. Bu ise, kontrol altına alınması mümkün olmayan ve takdiri güç olan bir ictihaddır.

Talebe ve hocasına gelince, bunların arasındaki emir daha hafiftir. Zira muhterem olan, ilim sahibi olan hocadır. İlmi ile amel etmeyen bir âlime hürmet edilmez. Bu bakımdan talebe, hocasından öğrendiği ilmin gereği gibi hocasına karşı uyarıcılık görevini yerine getirebilir.

Hasan Basrî'ye şöyle soruldu:
—Evlat babasına karşı uyarıcılık görevini nasıl yerine getirebilir?
—Babası öfkelenmedikçe evlat va'z ve nasihate devam etmelidir. Babası öfkelendiği zaman susmalıdır.

—Beşinci şart, kişinin uyarıcılığa güç yetirebilmesidir. Aciz bir kimsenin uyarıcılığının ancak kalbi ile buğzetmek şeklinde olacağı gizli bir şey değildir. Zira Allah'ı seven herkes Allah'a karşı yapılan günahtan nefret edip kalben onu çirkin görür.

İbn Mes'ud (r.a) diyor ki: 'Kâfirlerle ellerinizle cihad ediniz. Eğer onların yüzüne karşı öfkenizi göstermeye gücünüz yetiyorsa, hiç değilse onu yapınız'. Bil ki, uyarıcılık farziyeti, sadece hissî acizliklerden ötürü kalkmaz. Hissî acizliğe eğer uyardığından dolayı bir zarara uğrayacağı da eklenirse, işte o zaman uyarıcılığın farziyeti üzerinden kalkar. Bu da acizlik mânâsındadır. Kişi uyarıcılıktan dolayı kendisine dokunacak bir çirkinlikten korkmayıp, fakat uyarıcılığının fayda vermeyeceğini bildiği zaman da durum böyledir. O zamanki duruma bakmalıdır. Bunlardan biri alıkoyduğu halde alıkoymasının fayda vermemesidir. İkincisi ise uyarıcılıktan dolayı doğacak bir çirkinlikten korkmasıdır. Bu iki mânâ itibarıyla dört durum meydana gelir.

Birinci durum: İki mânânın bir arada bulunmasıdır. Konuşmasının fayda vermeyeceğini ve eğer konuşursa dövüleceğini biliyorsa bu durumda uyarıcılık vazifesi kendisi için farz değildir. Hatta bazı yerlerde veya çoğu zaman da durum bu ise, uyarıcılık o zaman da haram olur. Evet, ancak bu takdirde gereken şey, münkerin işlendiği yerlerde hazır bulunmamaktır. Görmemek için evinde uzlete çekilmelidir. Evinden önemli veya farz olan bir ihtiyacı için çıkmalıdır. Eğer fesadı işlemeye zorlanmazsa veya zulüm ve münkerlerde sultanlara yardım etmeye zorla sevk edilmezse, bu takdirde memleketini terk etmesi ve diyarından hicret etmesi gerekmez. Eğer fesadı işlemeye veya zâlimlere yardım etmeye zorlanırsa, hicret etmeye de gücü varsa, bu takdirde hicret etmek kendisine gerekir. Zira zorlamak, özür sayılmaz.

İkinci durum: İki mânânın birden yok olmasıdır. Söz ve fiiliyle münkerin ortadan kalkacağını ve hiç kimse tarafından kendisine bir kötülük yapılmayacağını biliyorsa, bu takdirde uyarıcılık kendisine farz olur. İste kayıtsız ve şartsız kudret bu demektir.

Üçüncü durum: Uyarıcılığın fayda vermeyeceğini biliyor, bununla beraber, kendisine herhangi bir zararın dokunmasından da korkmuyorsa, bu takdirde faydası olmadığı için, uyarıcılık vazifesi kendisine farz olmaz. Ancak İslâm'ın şiarını belirtmek için halka dinin emirlerini hatırlatmak bakımından uyarması müstehabtır.

Dördüncü durum: Üçüncü durumun tam tersidir. Uyarmasıyla münkerin ortadan kalkacağını biliyor, fakat bununla beraber kendisine nahoş bir hakaretin dokunacağını da biliyorsa, mesela fâsık bir kimsenin kadehine taş atıp kırmak ve şarabını dökmek gibi veya fasıkın elindeki udunu ansızın çekip almak, yere çarpıp kırmak ve onu bu münkeri işlemekten alıkoymak gibi.. Fakat bununla beraber fâsığın kendisine saldırıp vuracağını biliyorsa, bu takdirde uyarıcılık ne farz ne de haramdır. Sadece müstehabtır. Zâlim bir sultana karşı hak bir söz söylemenin fazileti hakkında naklettiğimiz hadîs, bunun müstehab olduğuna delalet etmektedir, Fakat şüphe yoktur ki, burası korkunun 'zannedildiği' yerdir.

Burada uyarıcılığın müstehab olduğuna, Ebu Süleyman Daranî'den gelen şu rivayet de delâlet eder: Ebu Süleyman der ki: 'Halifelerin birinden, bir konuşma dinledim. Ona karşı çıkmak istemedim ve biliyordum ki, karşı çıktığım takdirde öldürüleceğim. Fakat beni bu konuşmayı yapmaktan ölüm menetmedi. Ancak o zaman bir grup insan arasında bulunuyordum. Halka mücahid görünmek zihniyetinin bana galip gelmesinden ve böylece fiilimde ihlâssız olduğum halde öldürülmüş olmaktan korktum!'

Soru:'Allah yolunda mallarınızı harcayın ve elinizle kendinizi tehlikeye atmayın!'(Bakara/195) ayetinin mânâsı nedir?

Cevap: Tek Müslüman’ın büyük bir kâfir topluluğun üzerine saldırıp onlarla çarpışmasının helâl olduğunda hiçbir kimsenin şüphesi bulunmamaktadır, velev ki bu kimse kesinlikle öldürüleceğini bilse bile... Bu kişinin böyle yapmasının, çoğu zaman bu ayete ters düştüğü sanılır. Oysa hiç de zannedildiği gibi değildir. Aksine tehlike Allah için infakı terk etmektir.

Berra b. Azib der ki: "Tehlike, günah işleyip sonra 'benim tövbem kabul olunmaz' kanaatidir".

Ebu Ubeyde der ki: Tehlike bir günahı işleyip artık helâk oluncaya kadar herhangi bir hayır işlememek demektir'.

Madem ölünceye kadar kâfirlerin saflarına dalıp onlarla savaşmak caizdir, o halde uyarıcılıkta da böyle hareket etmek caizdir. Fakat eğer kişi kâfirlere saldırmakla onlara hiçbir zarar veremeyeceğini biliyorsa (iki gözü kör bir kimsenin kendini kâfirlerin içine atması gibi) veya aciz bir kimsenin kâfirlerin içine daldığında kesin olarak öldürüleceğini veya cesaretini göstermekten ötürü kâfirlerin kalplerini korkutacağını ve diğer Müslümanlar hakkında da 'Müslümanlar ölümden perva etmiyorlar, onlarda Allah yolunda şehidlik sevgisi vardır' inancını düşmanda bırakacağını ve bu inanç ile şevket ve savletlerinin kırılacağını biliyorsa, o takdirde bu caiz olur.

Uyarıcı da böyledir. Hatta uyarıcının uyarmasının münkeri kaldırmakta müsbet tesir yapacağı söz konusu ise, uyarıcı için nefsini dövülmeye ve öldürülmeye arz etmek müstehab olur. Yine uyarmasının fâsıgın nüfuzunu kıracağını, diyanet ehlinin kalbini takviye edeceğini bildiği takdirde, her şeyi göze alıp uyarıcılık yapmak müstehabdır. Fakat zorba bir fasığı kılıcı ve kadehi yanında olduğu halde görürse, eğer 'şarap içme!' dediği takdirde, kadehini kafaya dikip kellesini kılıçla vuracağını biliyorsa, burada uyarıcılık için ben şahsen hiçbir çıkar yol görmemekteyim. Bu helâk olmanın ta kendisidir. Çünkü uyarmaktan gaye, dinde görünür şekilde müsbet tesir yapmaktır. Dine nefsini feda etmektir. Nefsi faydasız bir ölüme atmak ise, mânâsız bir harekettir. Hatta böyle yapmanın haram olduğunu kabul etmek daha uygundur.

Uyarmak, münkeri iptal ettiği veya uyarıcılığının faydası görüldüğü takdirde müstehab olur. Bu da ancak gelen tehlikenin sadece uyarıcının şahsına ait olması şartıyla caiz olur. Eğer uyarıcı bilse ki, uyarmasından ötürü, beraberindeki (arkadaşları veya) akrabası veyahut dostları da zarar görecekler, bu takdirde uyarması caiz değildir. Aksine haramdır. Çünkü bu münkeri kaldırmaktan aciz olmak demektir. Ancak bu münkerin kaldırılmasına çalışılmadığı takdirde ikinci bir münkerin işlenmesine yol açacağını ve burada hiçbir kuvvet sahibi olmadığını biliyorsa iş değişir. Ancak ('uyarıcılık yaparsam o münker bozulacaktır' şeklinde) bir bilgiye sahipse, fakat onun bu uyarması, uyarılanın dışında başka bir münkeri yapmaya sürüklüyorsa, bu takdirde, en açık fetvaya göre uyarıcılık helâl değildir. Çünkü maksat, mutlak mânâda dinen yasak ve çirkin olanların kaldırılmasıdır. İster Zeyd'den, isterse Amr'dan olsun. Bu şöyle anlatılabilir: Mesela bir insanın beraberinde helâl, fakat bir pisliğin içine düşmesiyle pis olan bir meşrubat vardır. Uyarıcı bilir ki, eğer bu harici pislikten ötürü pis olan bu meşrubatı dökersem bunun sahibi şarap içecek veya çocuklarına helâl içecek bulamadığından şarabı içirecektir. İşte bu takdirde, haricî pislikten dolayı pislenmiş olan fakat aslında helâl olan meşrubatı dökmekte hiçbir mânâ ve fayda yoktur. Şöyle denilebilir; o pislenmiş meşrubatı döktüğünden dolayı bir münkeri iptal etmiş oluyorsun. Ama şarabın içilmesine gelince, onu da kullanma kudreti yoktur. Bu ihtimali birçok kimse savunmuştur. Fakat uzak bir ihtimal de değildir. Çünkü bu meseleler fıkhî meselelerdir. Buralarda ancak zanna göre hüküm verilebilir. Tağyir edilmiş münkerin dereceleriyle tağyir ve uyarıcılığın sirayet ettiği münkerin dereceleri arasını ayırmak, uzak bir ihtimal değildir. Çünkü kişi, başkasının koyununu yemek için kestiği zaman, uyarıcı da onu koyunu kesmekten menettiği zaman, bir insanı kesip yiyeceğim biliyorsa burada uyarıcılık mânâsız kalmaktadır.

Evet! İnsan kesmekten veya insanın azalarından birini kesmekten menettiğinde, uyarılarının o adamı başkasının malını almaya sürüklediğini biliyorsa, burada uyarmanın bir anlamı vardır.

İşte bunlar, haklarında ictihad edilecek inceliklerdir. Uyarıcı bir kimse, bütün bu inceliklerde ictihadına tâbi olmalıdır. Bu inceliklerden ötürü deriz ki; avam tabakasından olan bir insan için ancak belli ve açık konularda uyarıcılık yapmak doğrudur. Şarap içmek, zina etmek ve namazı terk etmek gibi... Fakat günah oldukları ancak ictihadla bilinecek şeylere gelince, halktan bir kimse eğer bu konuya dalarsa, ifsad edip bozacağı, düzeltip yapacağından daha fazla olacaktır. İşte 'uyarıcılık ancak valinin tayiniyle sabit olur' diyen bir kimsenin görüşü bu noktada kuvvetli görünür, zira çoğu zaman uyarıcılığa marifetinin veya diyanetinin kusurluluğundan dolayı ehil olmayan bir kimse ortaya atılır, onun uyarıcılığı birtakım mefsedet ve melanetlere yol açar. Eğer Allah Teâlâ dilerse bu hususta perdeyi aralayacağız.

Soru: Siz kesinlikle 'uyarıcılıktan bir kötülük geleceğini veya uyarıcılığın fayda vermeyeceğini biliyorsa' dediniz. Acaba bu kesin bilgi yerine böyle olacağını sanıyorsa durum nedir?

Cevap: Bu hususlarda galip zan, ilim ifade eder. Ancak ilimle zan çarpıştığı zaman, aralarındaki fark belirir. Zira yakînî ilim zanna galip gelir. Başka yerlerde de ilim ile zan arasında ayrım yapılır. Kesinlikle uyarıcılığın fayda vermeyeceğini bildiği zaman uyarıcılığın farziyeti kendisinden düşer. Eğer galip zannına göre 'fayda vermiyor' kanaati veya fayda verme' ihtimali söz konusu ise, bununla beraber bir kötülük de beklenmiyorsa, bu takdirde uyarmanın farz olup olmadığı hususunda ihtilaf edilmiştir. Fakat en açık fetvaya göre 'Bu takdirde uyarmak farzdır'. Zira zarar diye bir şey bulunmamaktadır, üstelik fayda da umulmaktadır.

Emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker hakkında rivayet edilen diğer şeyler de her halükârda bunların yapılmasının farziyetini ifade eder. Biz ancak hususî yoldan fayda vermeyeceği bilinen şekilleri istisna ederiz. Bu istisnalar ya icma veya zahirî kıyasla olur. İş kendisi için değil, memur için kast olunur. Bu bakımdan amir, memurdan ümitsiz olduğu zaman işte hiçbir fayda yoktur. Ümitsizlik olmadığı takdirde farziyetin düşmemesi tarafını savunmak daha uygundur.

Soru: Olacağı kesin ve zannı galible bilinmeyen, fakat olup olmamasında şüphe olan veya zannı galibe göre, uyarıcılık yapana hiçbir kötülük dokunmayacaksa, fakat dokunacağı muhtemel ise, bu ihtimal uyarıcılığın farziyetini ortadan kaldırır mı? Yoksa kesinlikle bir kötülüğün kendisine isabet etmeyeceğini bildiği anda mı kendisine uyarma vazifesi farz olur veya zannı galible bir kötülüğün kendisine isabet edeceğini bildiği zaman hariç, her durumda mı uyarıcılık vazifesini yapmak kendisine farz olur?

Cevap: Eğer zannı galible uyarıcılıktan zarar göreceğini biliyorsa, uyarıcılık yapması kendisine farz değildir. Aksi takdirde farzdır. Sadece zarar göreceği ihtimali var ise bu takdirde farziyet ortadan kalkmaz. Çünkü uyarıcının zarar görmesi, her zaman mümkündür. Eğer zarar görüp görmeyeceği hususunda şüphelenirse, görüp veya görmeyeceği tarafını tercih eden bir delil mevcut değilse, burada düşünmek gerekir. Bu bakımdan burada şöyle demek ihtimali vardır. Uyarıcılık hakkındaki nassların umumi oluşu hasebiyle uyarıcılıkta aslolan farz olmasıdır, ancak bir mekruhun varlığıyla farziyet düşer. Mekruh da beklenilir bir şey olmalıdır. En açık fetva da budur. Buna rağmen şöyle demek de muhtemeldir: Kişi 'uyarıcılıkta zarar olmadığını' bildiği zaman uyarıcılık kendisine farz olur veya böyle bir zanda bulunduğu takdirde farz olur. Fakat emri bil ma'rufu gerektiren umumi nassların delâletlerine bakmak hasebiyle birinci ihtimal daha sıhhatlidir.

Soru: Uyarıcılıktan ötürü zarar görmenin beklenilmesi, korkaklık ve cesaret derecesine göre değişir. Kalbi zayıf, korkak bir kimse uzak bir ihtimali sanki görüyormuş ve ondan tirtir titriyormuş gibi yakın görür. Cesaretli ve atılgan bir kimse ise, gelebilecek zararı, güzel ümitlerden ibaret olan tabiatının hükmü olarak uzak görür. Ancak olup meydana geldikten sonra olacağına inanır. O halde hangisine güvenmek gerekir?


Cevap: Güven, ancak mûtedil tabiat, sâlim akıl ve sağlam mizaca olur. Çünkü korkaklık, hastalıktır. Kalpte bir zafiyettir. Sebebi ise kuvvetteki kusur ve tefritten ileri gelir. Tehevvur ise, kuvvetteki ifrat ve fazlalıktan ötürü itidal durumundan çıkış demektir. Bunların ikisi de eksiklik sayılır. Kemâl ise ancak şecaatla tabir edilen itidaldedir. Korkaklık ve cesaretin her ikisi de, bazen aklın eksikliğinden, bazen de ifrat ve tefritten dolayı mizacın bozukluğundan kaynaklanır. Çünkü mizacı korkaklık ve cesaret sıfatında normal olan bir kimse, bazen kötülüğün çıkacağı noktaları kavrayamaz ve böylece cesaretinin sebebi cahilliği olur. Bazen de kötülüğü kaldırmak noktalarını kavrayamamaktadır. Bu takdirde cehaleti korkaklığına sebep olur. Bazen de denemeler yoluyla şerrin geliş noktalarını, iteleyici sebeplerini bilir. Fakat şecaatli bir kimseye, yakın bulunan şerrin yaptığını, uzak bulunan bir şer de, kalbindeki bir zafiyetten dolayı atılganlık kuvvetinde gevşeklik meydana getirip kendisini yapmaktan alıkoyma hususunda aynı şeyi yapar.

O halde iki tarafa da iltifat edilemez. Korkak bir kimseye gereken vazife (hastalığını ortadan kaldırmak sûretiyle) korkaklığını kaldırmaya çalışmaktır. Korkaklığın illeti ise, cehalet veya zayıflıktır. Cehalet deneme ile zayıflık da korkutucu fiili zoraki bir şekilde yapa yapa normal bir hâle getirmek suretiyle ortadan kalkar. Zira yeniden münazara ve vaaza başlayan bir kimse tabiatının zayıflığından dolayı bazen bu vazifeyi yerine getirmekten korkar. Ama devam ettiği veya âdet haline getirdiği zaman, o zafiyetten kurtulur. Eğer zafiyet kalbi istila etmesi bakımından zaruri bir tabiat ve sökülmesi mümkün olmayan bir durum hâline gelirse, bu takdirde zayıfın hükmüne tâbidir. Nasıl ki hasta bir kimse, bir kısım vecibe ve vazifelerini ihmal hususunda mazur sayılıyorsa, böyle bir kimse de mazur sayılır. Bu sırra binaen şöyle deriz: Bir görüşe göre, deniz seyahatinden çok korkan bir kimse için farz haccı yapmak gayesiyle deniz seyahati farz olmaz. Fakat deniz seyahatinden fazla korkmayan bir kimseye farzdır. İşte emri bi'l ma'ruf ve nehyi an'il münker'in farziyeti hakkında da durum böyledir.

Soru: Umulan kötülüğün tarifi nedir? Zira bazen insanoğlu bir kelimeyi kötülük sayar, bazen bir vuruşu, bazen de uyarılanın aleyhinde dedikodu yapmayı kötülük kabul eder. Oysa dünyada hiçbir şahıs yoktur ki, uyarılsın da uyarana bir nebze eziyet vermesi umulmasın. Bazen de uyaranı saltanat sahibine ihbar eder. Bazen de uyarıcının şerefine halel getirecek şekilde bir mecliste onu tenkid eder. Bu bakımdan uyarıcılığın ve nasihatçiliğin farziyetini düşüren kötülüğün haddi ve tarifi nedir?

Cevap: Burada da engin bir düşünce vardır. Bu çok geniş ve uygulama şekilleri oldukça çoktur. Fakat bizler yayılmış kısımlarını birleştirmeye ve onları zapt u rapt altına almaya gayret edeceğiz. O halde deriz ki, mekruh matlubun zıddıdır. Halkın dünyada istedikleri dört maddede toplanır:

Nefisteki istekleri ilimdir.

Bedendeki istekleri sıhhat ve selâmettir

Maldaki istekleri servettir.

Halkın kalbindeki istekleri ise nüfuzdur.

Bu bakımdan insanların istek ve amaçları ilim, sıhhat, servet ve nüfuz'dur. Nüfuz'un mânâsı da (servetin mânâsı paraya sahip olmak olduğu gibi) halkın kalbine sahip olmaktır. Çünkü halkın kalbi dünyevî hedeflerin tahakkukunun vesilesidir. Nitekim paraya sahip olmak, hedeflere varmanın vesilesi olduğu gibi. Nüfuz'un mânâsının tahkiki ileride gelecektir ve yine Mühlikât bölümünde kalbin nüfuza meyletmesinin sebebi de açıklanacaktır. İnsanoğlu bu dört şeyi nefsine, akrabasına ve kendisiyle ilgili bulunan kimselere ister ve bu dört şey uğrunda iki şeyi de çirkin görür:

Meydana gelen ve mevcut olanın giderilmesini çirkin görür.

Hazırda olmayan ve beklenilen şeyin olmamasını çirkin görür. Yani olması beklenen şeyi engelleyen şeyleri çirkin görür.

Bu bakımdan zarar, ancak mevcut olanın ortadan kalkması veya beklenenin geciktirilmesinde söz konusudur. Çünkü beklenilen, oluşu mümkün olan bir şeyden ibarettir. Oluşu mümkün olan sanki olmuştur. Onun imkânını ortadan kaldırmak sanki oluşunu ortadan kaldırmaktır.

Bu bakımdan mekruh sadece iki kısma dönüşür:

a. Birinci kısım, beklenilenin oluşuna engel olunmasından korkmaktır. Böyle bir korkunun asla emri bi'l ma'ruf'un terkinde ruhsat sebebi sayılması uygun değildir. Biz, istenilen dört şeyin misallerini gösterelim:

—İlim: Bunun misali hocasının kendisi hakkındaki müsbet durumunu değiştireceğinden, dolayısıyla tâlim ve terbiyesinden vazgeçeceğinden korktuğu takdirde onunla ilgili bir kimseye karşı uyarıcılık vazifesini terk etmesidir.

—Sıhhat: Hastalığını kontrol etmek için yanına gelen doktorun sırtında mesela ipekli elbise gördüğü halde, doktorun geç gelmesinden ve bundan dolayı da beklenilen sıhhatin gecikmesinden korkarak uyarıcılık vazifesini doktora karşı terk etmesidir.

—Mal: Maaşını keseceği ve kendisine iyiliklerde bulunmayacağı korkusuyla kendisine yardım eden bir kimseye karşı (sultan veya sultanın arkadaşlarına yapıldığı gibi) uyarıcılık vazifesini terk etmesidir.

—Nüfuz: Gelecekte yardımını umduğu ve nüfuzundan bir şeyler beklediği bir kimseye karşı uyarıcılık vazifesini, gelecekte yardımını keseceğinden korkarak terk etmesidir.

Bütün bu durumlarda uyarıcılığın farziyeti düşmez. Çünkü bunlar yasaklanan birtakım fazlalıklardır. Fazlalıkların elde edilmesine zarar demek mecazîdir. Hakiki zarar, hali hazırda var olan bir şeyin yok olmasıdır. Bundan ancak ihtiyacın gerektirdiği bir şey istisna edilir ki bu şeyin yok olmasında, münker ve çirkine karşı susmanın mahzurundan daha fazla bir mahzur vardır. Nitekim hâli hazırda kemirici bir hastalıktan dolayı doktora muhtaç olduğu, sıhhat bulması da doktorun tedavisinden umulduğu ve doktorun gecikmesinde hastalığın gittikçe şiddetleneceği, uzayacağı ve bazen de ölüme götürmesi ihtimali olduğu gibi.

İlimden gayem; benzeriyle suyu kullanmayı terk etmenin ve toprakla teyemmüm etmeye gitmenin caiz olduğu zann demektir. Bu bakımdan bu sınıra vardığında uyarıcılığın ve nasihatçiliğin terkine ruhsat verilmesi uzak bir ihtimal değildir.

İlimde olmasına gelince... Adamın dinin önemli meselelerinin cahili olması gibi.. Buna rağmen sadece bir öğretmen bulabilmiştir. O öğretmeni bırakıp başka birisine gitmeye de gücü ve takati yoktur ve uyarılan kişinin o öğretmene gitme yolunu yüzüne kapatacağını da bilir. Çünkü o öğretmen uyardığı adama bağlıdır veya onun sözünü dinler. Bu takdirde dinin önemli şeylerini terk etmek mahzurlu olur. Uyarmaktan vazgeçmek de mahzurlu olur. Bu mahzurların birinin diğerine tercih edilmesi uzak bir ihtimâl değildir. Tercih işlemi de dinin önemli şeyleriyle ilgili olduğu için ilme olan ihtiyacının büyüklüğüyle, işlenilen münkerin kötülüğüne göre değişir.

Malda ise, çalışmaktan ve dilenmekten acizdir, tevekkülde de kuvvetli bir nefse sahip değildir, kendisine nafaka veren şahıstan başka kimse de yoktur, eğer o şahsı uyarırsa rızkını kesecektir. Bu sefer rızkını elde etmek için haram bir şeyin ardına düşmeye mecbur olacak veya acından ölecek bir kimse gibidir. Bu kimse için de hakkında durum şiddetlendiği zaman, susmasına ruhsat verilmesi uzak bir ihtimal değildir.

Nüfuza gelince, uyarıcıya kötü bir kimsenin eziyet vermesidir. Bu kimse ancak sultandan aldığı bir nüfuz ile o kötünün şerrinden emin olabilir. Oysa sultanın nüfuzundan yararlanmak da ipekli giyen veya içki içen ve sultanın yakını olan bir kimse vasıtasıyla mümkündür. Eğer bu içki içen veya ipekli giyeni uyarırsa, o da aracılık yapıp kendisine vasıta olmaz. Dolayısıyla nüfuzu elde etmekten de mahrum kalır. Böylece o şeririn eziyeti de devam eder. İşte bu durumlar olduğu zaman bunları istisna etme uzak bir ihtimal değildir. Fakat bütün bu durumlarda yapılması gereken şey uyarıcının ictihadına bağlıdır. Hatta uyarıcı bu hususta kalbinden fetva istemelidir. Mahzurların birini diğeriyle karşılaştırmalıdır. Nefsinin hevasına göre değil, İslâm'a göre tercih yapmalıdır. Eğer İslâm'a göre susmak tarafı ağır basarsa, susmasına mudarat denir. Eğer nefsinin hevasma göre susmak tarafı ağır basarsa susmasına müdahene (yağcılık) denir. Bu bâtınî bir iştir. Ancak ince bir bakışla buna vâkıf olunur. Fakat murakâbe eden Allah Teâlâ basirdir. O halde her dindara bu hususta kalbini murakâbe etmek ve Allah'ın her türlü güce sahip olduğunu bilmek gerekir. Böylece bu sükût ya dindendir veya nefsinin hevasındandır. Her nefis, işlemiş olduğu kötülük veya hayrı Allah nezdinde hazır olarak görecektir, velev ki bu işledikleri kalbinden geçirilmiş bir fikir veya gözüyle süratli bir şekilde yapılmış bir bakış olsun. Zulüm olmaksızın ve cefaya uğramaksızın bütün bunları Allah'ın divanında hazır görecektir. Allah Teâlâ kullarına zulmedici değildir.

b. İkinci kısma gelince, hazırda olanın yok olup kaldırılmasıdır. İlim hariç diğer dört şey hakkında susmanın caiz olması hususunda bu muteber bir mazerettir. İlmin ise yok olmasından ve kaldırılmasından korkulmaz. Ancak kişinin kusur yapmasıyla olursa durum değişir. Aksi takdirde hiç kimse başkasının ilmini yok etmeye muktedir değildir. Her ne kadar başkasının sıhhatini, selâmetini, servet ve malını yok etmeye muktedir ise de... Bu da ilmin şerefli olmasının sebeplerinden birisidir. Çünkü ilim dünyada devam eder. Sevabı ise, ahirette devam eder. Hiçbir zaman ilmin sonu gelmez.

Sıhhat ve selâmete gelince, bunların yok olması dövülmekledir. Bu bakımdan uyarıcılıktan dolayı kendisine elem ve eziyet verecek şekilde dövüleceğini bilen bir kimseye uyarmak gerekmez. Her ne kadar daha önce dediğimiz gibi bu şekildeki uyarma müstehab ise de... Madem ki vurmak sûretiyle acıtmakta hüküm budur, o halde yaralamak herhangi bir azasını kesmek ve öldürmekte bu hüküm daha da açıktır.

Servete gelince, kişi bilir ki, uyarıcılık ve nasihatçilik yaptığı takdirde evi tahrip edilip elbiseleri paramparça edilecektir. Böyle olacağını bilmek de uyarma farziyetini ortadan kaldırır. Sadece müstehab olmak ciheti kalır. Zira dinine dünyasını feda etmekte sakınca yoktur. Dövülme ve yağmalanmanın her birinde asgari bir sınır vardır ki, bu pek önemli bir şey değildir. Meselâ malından bir tane alınması veya bir tokat vurulması gibi... Âzami olarak da bir sınırı vardır ki onu dikkate almak gerekli olur. Bunun ortalama bir sınırı da vardır ki, şüphe ve ictihadı gerektiren bir yerde olur. Dindar bir kimseye bu hususta ictihad gerekir ve mümkün olduğu kadar dinî tarafını tercih etmelidir.

Nüfuza gelince, onun yok olması, uyarıcıya elem vermeyen bir şekilde vurmak veya bir cemaatin içerisinde küfretmek veya mendilini boğazına dolayıp şehirde gezdirmek veya yüzü siyaha boyayıp dolaştırmakla olur. Bütün bunlar elem vericidir. Bunun da birçok dereceleri vardır. En ağırı 'mürüvvetin düşüşü' denen durumdur. Yalınayak başı kabak şehirde gezdirmek gibi.. Böyle bir durum, kişinin uyarıcılık hususunda susmasını caiz kılar. Çünkü dinen mürüvvetin korunması emrolunmuştur. Uyarıcıya bu muameleyi yapmak ise çeşitli darbelerle bedende yapılan elemden çok daha üzücüdür. Birkaç paranın kaybolmasından da daha acıdır. İşte bu bir derecedir. İkinci derece 'katıksız nüfuz' ve 'yüksek rütbe' diye tabir olunur. Çünkü yeni elbiselerle çıkmak süstür. Atlara binmek de öyle.. Bu bakımdan eğer kişi uyarıcılık yaptığı takdirde, emsalinin giymeyi âdet edinmediği elbiseler içerisinde yaya gezmeye zorlanacaksa, bu düşünmeye değer bir durumdur. İşte bunlar birtakım meziyetlerdir. Bunları korumaya devam etmek güzel bir şey değildir. Ama mürüvvetin korunması güzeldir. Bu bakımdan böyle akıbetlere düçar olmasın diye uyarıcılık vazifesinin düşmesi uygun değildir.

Dil ile hakarete uğrayacağından korkması da bu mânâdadır. Bu hakaret ya huzurunda ve yüzüne cehalet, hamakat, riya ve iftiraya nisbet edilmekle, dil ile kendisine saldırıda bulunmakla veya bulunmadığı bir zamanda gıybetin her çeşidiyle saldırıya uğramakla olur. Bunlar uyarıcılığın farziyetini düşürücü değildirler. Çünkü burada ancak nüfuzun fazla gerekmeyen kısımları ortadan kalkar. Eğer kınayıcının kınaması, fâsığın gıybet yapması, küfretmesi ve azarlaması veya uyaranın derecesinin fâsığın ve ona benzer kimselerin kalbinden düşeceği ihtimaliyle uyarıcılık vazifesi terk edilirse, bu takdirde hiçbir vakit uyarıcılık farz olmaz. Zira uyarıcılık hiçbir zaman bu gibi hareketlerden ayrılamaz. Meğerki kötü görülen ve uyarmaya vesile olan gıybet olsun ve eğer bu yapılan gıybeti tenkid ederse gıybetçi, gıybet edilenin hakkında susmayacağı gibi bu sefer uyarıcıyı da gıybet edilene nisbet edip gıybete sokacağını bilirse bu takdirde uyarıcılık haramdır. Çünkü bu uyarıcılık günahın artmasına sebep olur. Eğer uyarıcılıktan dolayı gıybet edilenin yakasını bırakıp sadece uyarıcının yakasına yapışacağını biliyorsa, bu takdirde uyarma kendisine farz değildir. Çünkü gıybet edilenin gıybeti günah olduğu gibi, uyarıcının gıybetini yapmak da günahtır. Fakat bu takdirde kendi nefsini Müslüman kardeşlerinin nefsi yerine gıybet oklarına hedef yapması ve nefsini feda etmesi bakımından uyarıcılık yapmak müstehab olur. Nassların umumiliği uyarıcılığın farziyetinin çok kuvvetli ve susmanın da tehlikesinin çok büyük olduğuna delâlet etmektedir. Bu bakımdan ancak dinen tehlikeli olan bir şey uyarıcılığı bırakmayı ruhsatlı hâle getirir. Mal, can ve mürüvvetin şer'an önemi ise açıktır. Nüfuzun ve dünyevî büyüklüğün meziyetleri, süsün dereceleri, halkın övülmesinin istenmesine gelince, bütün bunlarda tehlike diye bir şey yoktur.

Ama bu tip kötülüklerin çocuklarının veya akrabalarının başına geleceği korkusundan dolayı uyarıcılığı terk etmesine gelince, bu kendi nefsine isabet edeceğinden korktuğundan daha hafiftir. Çünkü kişinin kendi işinden dolayı eziyet görmesi, başkasının işinden dolayı eziyet görmesinden daha şiddetlidir.

Fakat bu durumlar, dinî yönden incelendiği takdirde kendinin başına gelmesinden daha üstün kabul edilmelidir. Çünkü kişi kendi haklarında müsamahakâr davranabilir. Fakat başkasının hakkından taviz verip müsamaha göstermeye yetkisi yoktur. Bu bakımdan uyarmasından ötürü çocukları ve akrabaları için böyle bir tehlike söz konusu ise susması uygundur. Zira uyarmasından dolayı onların ziyan olan hakları, eğer dövülmek ve yağma edilmek gibi haksızlıkla ziyan olursa, buna yol açan uyarıcılığı yapmamalıdır. Çünkü bir münkeri kaldırmak, ikinci bir münkerin işlenmesine yol açmış olur. Eğer onların hakları günah yoluyla ortadan kalkmıyorsa, bu takdirde Müslüman’a eziyet vermek olur ve bu da ancak onların rızasını almak sûretiyle yapılabilir. O halde nasihatçinin uyarması, yakınlarının üzülmesine sebep olduğu takdirde onu terk etmelidir. Zengin akrabaları olan bir zahid gibi... Bu zahid eğer sultana karşı uyarıcılık vazifesini yaparsa (malı olmadığından) kendisi için malının ziyan olma korkusu yoktur. Fakat akrabalarının mallarını gasbederek kendisinden intikam almaya kalkışabilir. Bu bakımdan kişinin uyarması, akraba ve komşularına zarar getiriyorsa, uyarmayı terk etmelidir. Çünkü Müslümanlara zarar vermek haram ve mahzurludur. Nitekim münkeri görüp susmanın mahzurlu olduğu gibi... Evet! Uyarması sebebiyle akraba ve komşularının can ve mallarına gelen zarar veya şereflerine dokunan zillet derecelerine göre değişir.

Soru: Herhangi bir kimse, azalarından birisini kesmek isterse, onu menetmek ancak onunla döğüşmekle mümkünse ve bu boğuşma da çoğu zaman onun ölümüne sebep olursa, acaba azasını kesmek istediğinden dolayı kendisiyle mücadele yapılır mı? Eğer siz, 'evet, bundan dolayı onunla harbedilir' derseniz, bu imkânsızdır. Çünkü böyle yapmak bir azanın helak edilmesinden korkarak bir nefsi telef etmek olur. Aynı zamanda telef edilmesi engellenmek istenilen o aza da onunla beraber telef olup gider.

Cevap: Amacımız azasını korumak değildir. Aksine, münker ve günahın yolunu kapatmaktır. Onu uyarıcılık uğrunda öldürmek ise, günah değildir. Fakat ona azasını kesmek imkânını vermek günahtır. Bu tıpkı bir Müslüman’ın servetine saldıran bir kimseyi, ölümüne sebebiyet verecek şekilde engellemeye çalışmak gibidir. Böyle yapmakla, biz bir Müslüman’ın malından olan bir dirheme karşılık, diğer bir Müslüman’ın canını feda etmek caizdir demiyoruz, aksine zulmü önlemek amacıyla caizdir diyoruz. Çünkü bir Müslüman’ın canını bir dirheme feda etmek mümkün değildir. Fakat Müslümanların mallarını almaya çalışmak günahtır. Günahı kaldırmak için onu öldürmek ise günah değildir. Çünkü burada amaç günahları defetmektir.

İtiraz: Öyleyse biz, kişinin tek başına kaldığı takdirde bir organını keseceğini biliyorsak, günah kapısını kapatmak için derhal onu öldürmemiz uygun olur.

Cevap: Bu kesin olarak bilinmez! Ayrıca günahın vehmedilmesiyle Müslüman’ın kanını akıtmak caiz değildir. Fakat biz hâlihazırda azasını kesmeye başladığını gördüğümüz zaman mâni olmaya çalışırız. Mâni olduğumuzda karşı gelirse onunla kavga ederiz. Eğer kavgada ölürse bizi bağlayıcı olamaz. Bu bakımdan her günahın üç durumu vardır:

1.Sonu gelen günah kısmından olmaktır. Günahın bu kısmının cezası, had veya tazirdir. Bu had ve taziri cemiyetin fertleri değil, idareciler tatbik edebilir.

2.İkincisi, günahın hazır bulunması ve sahibinin de işlemesidir. İpekli elbise giymesi, ud'u elinde tutması, şarabı eline alması gibi... Böyle bir günahı mümkün olan şekille engellemek farzdır. Fakat şu şartla ki, bu günahtan daha fahiş veya en az onun gibi bir günaha sebebiyet vermiyorsa... Bu günahı engelleme yetkisi, toplumun bütün fertlerine aittir.

3.Üçüncüsü, münkerin beklenir olmasıdır. İçki meclisini süpürmek, süslemek ve gülleri demet yapmak sûretiyle içki masası hazırlayan, fakat henüz içkiyi getirmeyen bir kimse gibi... İşte bu kimsenin durumu şüphelidir. Zira çoğu zaman günah işlemesine bir mâni çıkar ve işleyemez. Bu bakımdan fertler, gelecek zamanda içki içmeye hazırlanan bir kimseye ancak va'z ve nasihat yoluyla engel olabilir. Azarlamak ve vurmak ise, fertler için caiz değildir. Sultan da ancak daimi bir âdet ve gelenekle bu kimsenin o günahı işleyeceğini bildiği zaman onu azarlayıp dövebilir. Çünkü bu adamın günaha götürücü sebebe tevessül ettiğini, günahın işlenmesine ancak günah işleyenin beklemesinden başka bir çare olmadığı bir durum söz konusudur. Bu da gençlerin kadın hamamlarının kapılarında (hamama girip çıktıkları zaman) kadınlara bakmak için beklemeleri gibidir. Bu gençler her ne kadar, geniş olduğundan dolayı girip çıkan kadınların yolunu daraltmıyorlarsa da, onları oradan kaldırmak sûretiyle uyarıcılık yapmak caizdir. Onları orada bekledikleri için azarlamak ve dövmek sûretiyle menetmek de caizdir. Bunun incelemesi yapıldığı zaman sadece burada durmanın bile günah olduğu anlaşılır. Her ne kadar günahkârın gayesi beklemenin arkasından gelen bir şey ise de...

Nitekim yabancı bir kadınla, hiçbir şey olmasa da tenha bir yerde bulunmanın günah olduğu gibi... Çünkü bu tenhalık, günahın işleneceği zannedilen bir durumdur. Günahın işlenmesinin zann olunduğu yer ise, günahın ta kendisidir. Zannın yerinden gayemiz, çoğu zaman insanoğlunun orada günaha girmeye maruz kaldığı yer demektir. Şöyle ki, insanın öyle bir yerde günahtan çekinmeye gücü yetmez. Bu bakımdan bu durumda uyarıcılık, hazır bulunan bir günahtan ötürü yapılmış olur, gelecek bir günahtan ötürü değil...

 

Kaynak Siteye Ulaşmak İçin Tiklayiniz


.

yi Münke 19

EMR'İ Bİ'L MARUF NEHYİ ANİ'L MÜNKER HAKKINDA

MÜÇTEHİD İMAMLARIN GÖRÜŞLERİ

İbn Hazm: "Ümmet emr-i bi'l-marufun gerekliliği hususunda ittifak etmiştir. Uygulamada ise farklı anlayışlar vardır. Mütekaddimun Ehl-i Sünnetin sahabe neslinden ve ondan sonrakilerden bazıları bundan kasdın sadece kalple hoşnutsuzluk gösterme, güç yetirilirse düzeltme olduğu asla elle kılıçla olmadığı görüşündedirler. Ancak Ehl-i Sünnet'ten bu görüşte olanların hepsi bunu, adaletli olmadıkları takdirde benimserler. Şayet adaletliyse ona bir fasık başkaldırırsa adaletli imamla kılıç çekileceği konusunda ihtilafsızdırlar."

El-Cessas: "Yüce Allah kitabının pek çok yerinde bu farizayı pekiştirmiştir. Rasulullah (s) da bu konuyu mütevatir haberlerinde ifade etmiştir. Ümmetin halef ve selefe mensup alim ve fukahasından hiçbiri bunun vacip olduğunu reddetmemiştir. Yalnızca ayak takımı ve hadis ehlinin cahilleri reddetmiştir Çünkü onlar isyankar grupla savaşmayı ve ıslahla iyiliği emredip kötülüğü nehyetmeyi kabul etmezler. Silah taşımaya ve isyankar grupla savaşmaya ihtiyaç duyulduğunda iyiliği emri ve kötülüğü nehyi fitne olarak görürler."

İmamu'l-Harameyn Ebu'l Meali el-Cuveyni: "İsyankar gruba karşı ümmet topluca iyiliği emretmelidir. Tek tek harekete geçilirse iyi insanların kökü kazınabilir. Baskı artar, fitneler harekete geçer."

Cüveyni, İbn Hazm ve Nevevi iyiliği emredip, kötülükten alıkoymanın daha büyük bir kötülüğe ve zarara yol açmamasına karşı ihtiyatlı olma konusunda ittifak halindedirler. (29) Bazı müçtehid imamlar ise "emr-i bil maruf ve nehyi ani'l münker" ilkesini yaşadıkları dönemin siyasi rejimlerini meşrulaştırarak ele almışlardır. Bunlardan sadece Kurtubi'yi, Teymiyye'yi ve İbn Arabi'yi örnek gösterecek olursak;

Kurtubi tefsirinde iyiliği emretmenin devlet yöneticisine ait olduğunu hafif cezaların onun görüşüne göre tespit edileceğini, hapse atmak, sürgüne göndermek gibi işlerin onun içtihadı ile alakalı olduğunu söyler. O bakımdan yönetici her şehre salih, güçlü, güvenilir bir kimseyi tayin eder. O da hadleri uygulamaya koyar. Çünkü Allah: "Onları yeryüzünde iktidara getirdiğimizde namaz kılarlar, zekatı verirler, iyiliği emredip, kötülükten alıkoyarlar..." (22/41) buyurmaktadır.

İbn Teymiye el-Hisbe'sinde şöyle der: "İyiliği emretme, kötülüğü nehyetme şer'i cezaları uygulamaya koymada olmaz; çünkü kötülükten vazgeçmeyen kimse emirin hadleri uygulamasıyla ondan vazgeçer." Fetvalar adlı kitabında da: "Bütün İslami devlet görevlerinden maksat iyiliği emretmek kötülüğü ortadan kaldırmaktır. Bu konuda mesela yüksek savaş komutanlığı, yüksek saltanat vekaleti ve küçük vekalet, güvenlik kuvvetleri komutanlığı, yöneticilik, mali divan velayeti ile hisbe velayeti arasında hiç bir fark yoktur. Bütün bu genel dairelerin diğer kollarında iyiliği emretme kötülükten alıkoyma meşru kılınmıştır. Veliyyu'l-Emr ancak bu görev için tayin edilir. İşte velayeten kasıt budur.

Maliki olan İbn Arabi tefsirinde bu vazifenin dinin esası ve müslümanların halifeliklerinin anlamı olduğunu söyler. (30)

Kur'an-ı Kerim insanların bir çok tutum ve davranışlarını maruf kapsamına alırken marufu insanların genel düşünce çerçevesinde aklın kabul ettiği şey olarak mütalaa ediyor. Şüphesiz burada münkeri ve karşıtı marufu tayin eden ortak bir ölçü vardır. Maruf ve münker karşıt iki durumdurlar. Biri istenen, diğeri istenmeyendir. (31)

Rasul müminlere çok büyük bir kural öğretmiştir. Sorumlulukların yüklenmesinde sosyal sorumluluğun bir kesimini oluşturan " Emr-i Bi'l-Maruf ve Nehy-i Ani'l-Münker" kuralıdır. Bu kural aynı zamanda toplumsal dengenin devamını da garanti altına almaktadır. Yani harici bir kuraldır. Marufu emredenin icabiliği ve münkeri nehyedenin selbiliği ile ferd kişiliğin dışında başkalarına yöneliktir. (32)

Sonuç

Müslümanlar için dış hürriyet vazgeçilmez bir koşuldur. Bu hürriyete bozguncu güçler engel olabilir. Onun için hissiyatın önüne geçen her şey bertaraf olunmalıdır. Müslümanlar varoluşun kurbanı değil, fatihleri olmalıdırlar, Müslümanlar köleleşmemeli, sömürülmemeli, susturulmamalı, baskı altına alınmamalıdırlar, tersine insanlığı bütün zulümlerden kurtaranlar onlar olmalıdırlar. Bahsini ettiğimiz zulümlere örnek olarak sömürgecilerin yerli halkı, zenginlerin fakirleri ve despotların zayıfları ezmesini gösterebiliriz. Aslında bütün bunlar zalimlerin zulümlerinin çeşitli tezahürlerinden ibarettir. Zulüm dış hürriyeti kısıtlar, oysa hürriyet insanların doğuştan haklarıdır.

İslam toplumunun yarı müşrik, yarı mümin bir yapıda olması mümkün değildir. İslami hareket, toplumun yönetimine tevhid kavramını hakim kılmakla mükelleftir. Halkı müslüman olan toplumların İslam üzere kalabilmesi İslami siyasi bir merkezle mümkündür.

Her müslüman İslam'ın bir neferidir ve kendi toplumunun İslam dışı sosyo-kültürel gerçeklerini değiştirmek üzere hayatını vermeye hazır olmalıdır; çünkü müslüman için ibadet de, feragat de, hayat ve ölüm de Allah içindir. Bütün bu değişim ve feragate rağmen ümmet oluşmamışsa, meydana getirilmemişse müslüman toplumların değişim sürecinde pek yol alabileceği düşünülemez. Kur'an ümmet kavramını hem sınırlı, hem de sınırsız anlamlarda ele alır. Kur'ani argümanın ağırlık noktasında ümmetin "toplumda sosyo-politik değişim meydana getiren topluluk" olarak anlaşıldığını görmekteyiz. Musa'nın kavmi içinde hak ve adaletle hükmeden bir ümmet vardı (7/159). Hz. İbrahim'in duasından anlaşıldığı üzere müslümanlar için ümmet arzu edilmeğe değer bir şeydir: "Rabbimiz bizi kendine müslümanlar olarak al ve bizden sana teslim olacak bir ümmet çıkar." (2/128). Ümmetin genel olarak fonksiyonuna gelince Kur'an-ı Kerim onu şöyle ifade eder: "Ve sizden öyle bir ümmet olsun ki hayra çağırsın, iyiliği emretsin, kötülükten sakındırsın." (3/104).

Ümmetin menfaati için münafık ve kafir rejimlere karşı seferber olunmalıdır. Çünkü onlar insanları varoluş ve gelecek kaygısı içerisinde yaşatarak köleleştirirler. Onun için karşı seferberlik güçleri emr-i bil maruf gereği otoriter yönetim, eğitimsizlik, sosyal düzenlemelerin yetersizliği, adaletsizlik, ekonomik farklılık, işsizlik, yoksulluk, kötü beslenme, hastalık vb. ile gelen çarpıklıkları halka açıklamak zorundadırlar. Halka seferberliğin gayesinin müslüman toplumlarda kol gezen dengesizliklere son verecek adaletin tesisine memur kılınacak İslam devletinin tesisinin vazgeçilmezliği'ni anlatılmalıdır. Yeryüzünde bozgunculuk yapan güçlerin susturulması ancak darul adaletin kurulması ile mümkündür.

Demek ki kitlelerin karşı seferberliği ümmetin münafık veya kafir devletle mücadelesini mümkün kılacak olan şeydir. Unutulmamalıdır ki ümmet o tarihsel güçleri püskürterek İslam'dan kaynaklanan haklarını teminat altına alacaktır.

Ümmet İslam tarihinin de gösterdiği gibi seçkinlerin temsil ettiği bozgunculuk yapan güçlere karşı iyiliği emr prensibini genişleterek harekete geçirmelidir. O halde İslam ümmetini yeniden inşa planları İslami hayatın yapı ve kültürlerini de meydana getirmekle yükümlüdür. Böylesi bir İslam'ın hakim olduğu düzen İslam toplumunun gövdesini kanser gibi saran sosyo-politik tavırların kaynağı durumundaki siyasi merkezi doğal olarak ortadan kaldıracaktır. Zaten ümmet İslam toplumunu vahiy doğrultusunda dönüştürme görevini üstlenmiş aktif ve radikal bir topluluktur. Ümmet müslümana "bir ait olma, bir bütünün parçası olma" duygusu verir ve o duygu her türlü yabancılaşmanın panzehiridir. Zira her üye diğer ümmet efradına el uzatır, uyarır, ıslaha çalışır, hakkı ve sabrı tavsiye eder.

Bugün müslüman toplumun karşı karşıya bulunduğu tehdit o toplumun kültürü üzerinde tesirli olan, İslam kültürüne yönelik tehdittir, tesirini kültür yoluyla icra etmektedir. Eğer İslam kültürü tahribe uğrarsa, İslam toplumunun dokusu da yıpranır, erir. Bu nedenle müslümaniann mücadelesi sadece zalim otoritelere karşı değildir. Zulüm siyasi alanda olduğu gibi itikadi konulara da sirayet etmiştir. Sahih İslam'ın kısa sürede kitleleşemernesi onun kolaycı bir yöntemle hareket etmeyip zulmün her türüne karşı tavır almasından kaynaklanmaktadır. Zaten hedef popüler olmak değil, iyiliği yaygınlaştırarak münkere aman vermeyip kulluk vazifemizi yerine getirmektir. Bu zor bir görevdir ve müminlerin (4/104) üzerlerinde başkalarının söz sahibi olmalarına müsaade etmemeleri gerekir. Bu, konuma göre bazen basın yoluyla, bazen eylemlerle, gösterilerle muhalefeti yaygınlaştırma yoluyla bazen de sert yöntemler ile olur. Stratejiyi birbirlerine hakkı ve sabrı tavsiye eden (103/1-3) müminler belirleyecektir.

İnsanlar arasında adaletle hükmedilmesi için Rabbimiz insanlara Kitabı, mizanı ve demiri indirmiştir. Bunları birbirlerinden bağımsız ele almak İslam'ı yanlış anlamaktır. İslam'ın adaletin mükemmel örneği olduğu gözönünde bulundurulduğunda onun ayakta kalabilmesi ve yaygınlaşabilmesi için demirin (gücün) gerekliliği kaçınılmazdır. Gücü olmayan adalet faydasız, adaleti olmayan güç de zalimanedir. Mantıklı olanı birbirini sınırlar bir şekilde her ikisini de bulundurmaktır.

Eğer mümin ve mümineler bu görevi sadık bir biçimde ifa ederlerse, peygamberin kendi-döneminde tatbik ettiği gibi tarihi değiştirme fonksiyonunu üstlenebileceklerdir, tarihi güçlerin esiri olmayacak onu kendileri belirleyecek ve kendileri şekil vereceklerdir.

"Allah müminlerden canlarını ve mallarını cennet kendilerinin olmak üzere satın almıştır. Allah yolunda savaşırlar, öldürürler ve öldürülürler. Bu (söz) Allah üzerine bir borçtur. (Allah) Tevrat'ta, İncil'de ve Kur'an'da (müminlere böyle söz vermiştir). Kim Allah'tan daha çok sözünde durabilir. O halde onunla yaptığınız bu alışverişten ötürü sevinin. Gerçekten bu, büyük başarıdır. (Bu alışverişi yapanlar): Tevbe eden, ibadet eden, hamdeden, seyahat eden, rüku eden, iyiliği emredip kötülükten meneden ve Allah'ın sınırlarını koruyan insanlardır. O müminleri müjdelel" (9/111-112).

 

Kaynak Siteye Ulaşmak İçin Tiklayiniz

29-- Nevin A. Mustafa, İslam Siyasi Düşüncesinde Muhalefet, İz Yay., s. 286. / 30- A. g. e.,s. 122-123. / 31- Ziya Kazıcı, Osmanlılarda İhtisab Müessesesi, Kültür-Basın Yayın Birliği, s.13-17. / 32- Muhammed el-Behiy, İnanç ve Amelde Kur'ani Kavramlar, Yöneliş Yay., s. 239. / 33- Suphi es-Salih, İslam Mezhepleri ve Müesseseleri, Bir Yayıncılık, s. 325. / Kaynak: Haksöz Dergisi - Sayı: 41/42 - Ağustos/Eylül 94

yi Münke 20

EMR-İ MA'RUF NEHYİ MÜNKERİN ANLAM VE ÖNEMİ

Ebu Bekir’i sıdık(ra) şöyle buyuruyor: “Ey insanlar sizler şu ayeti kerimeyi okuyup, yanlış mana vererek, Emr-i bil maruf ve Nehy-i anil münkeri terk etmek için kendinize delil gösteriyorsunuz: “Ey iman dedeler! Siz kendinize bakın siz doğru yolda olunca yoldan sapanlar kimse size zarar veremez.”


Fakat hiç de öyle değildir. Çünkü Rasülüllah(sav)’in şöyle dediğini işittim: “Muhakkak ki insanlar zulüm eden (yani İslam’ın emir ve yasaklarını çiğneyen)kişiyi görüp de onu yaptığı o zulümden söz veya fiille alıkoymaya çalışmazsa, Allah(cc) katında hepsine azap gönderilmesi çok yakındır”(Tirmizi)


Huzeyfe ibn-i Yeman(ra) Rasülüllah(sav)’in şöyle dediğini rivayet etmiştir: “Nefsim yedi kudretinde olan zata kasem ederim ki; İslam emirlerinin yerine getirilmesi için, ya insanlara emredip onları haramdan sakındırırsınız veya yakında Allah(cc) başınıza bela ve musibetler musallat edecek ve sonra dua edersiniz de duanız kabul olunmayacaktır”(Tirmizi)


Hadis-i şeriften şu dersler çıkarılır: Ya ümmet Emr-i bil maruf ve nehy-i münker vazifesini yerinen getirir veya Allah(cc)’ın azabıyla karşı karşıya kalıp, duada bulunurlar, fakat duaları kabul olunmaz. Tıpkı günümüzde olduğu gibi. Müslümanlar zillet içinde yaşıyorlar, başkalarının hakimiyeti altında hor görünüyorlar. Kısacası Müslüman kişi kurtlar arasında bulunan zavallı bir koyun durumuna düşmüştür. Müslümanlar bu durumdan kurtulmak için gece gündüz duada bulunuyorlar. Fakat dualar maalesef kabul olunmuyor. Çünkü Müslümanlar bu hadis-i şerifin son bölümünde anlatılan duruma maruz kalmış ve Allah(cc)’ın emir ve yasaklarını bırakarak laubalilik içinde yaşıyorlar.


Bu zillettin ortadan kalkması için İslam’ın emir ve yasaklarına sahip çıkmamız gerekir. Aksi taktirde hem zilelte düşer, hem de zulme maruz kalırız.
Ebu Said-i Hudri(ra) Rasulüllah(sav)’ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: “Sizden kim bir münkeri görürse eliyle kaldırsın, eğer gücü yetmez ise dili ile kaldırsın, eğer gücü yetmez ise kalbi bile buğzetsin. Bu da imanın en zayıf halidir.”(Tirmizi)


Bu hadis-i şerifte harama karşı müslümanın yapması gereken vazifeler belirtilmiş. Eliyle harama engel olabilen bir kişi sadece diliyle yetinirse mes’uliyetten kurtulamaz. Örneğin ev sahibinin evinde hangi münker işlenirse eliyle engel olması gerekir. Yoksa mes’uliyetten kurtulamaz. Muhakkak ki ev sahibi, çocuklarına islami terbiyeyi verip, İslam’a hizmet edecek birer asker olarak yetiştirmesi gerekir. Onları gayri İslami dergi, gazete ve filmlerden muhafaza etmesi gerekir. Ayrıca Hadis-i şeriften şu ders de çıkarılır: İslam da sorumluluk duygusu vardır. İslam’da nemelazımcılık, laubalilik ve olaylara karşı kayıtsız kalmak yoktur. Muhakkak ki Müslüman kişi bu üç vazifeden gücü hangisine yetiyorsa onu yerine getirmesi gerekir. Şayet bu üç vazifeyi de terk ederse imandan bahsetmek mümkün değildir.

Diğer bir ders de şudur:

Kalp ile nefretten maksat; o münkeri işleyen kişiden İslami maslahat dışındaki ilişkimizi kesip, onunla içli dışlı olmamak ve ondan nefret ettiğimizi ona hissettirmemizdir.


Nu’man ibn-i Beşir(ra) Rasulüllah(sav)’ın şöyle dediğini rivayet ediyor: “Allah(cc)’ın emir ve yasaklarını muhafaza eden ile Allah(cc)’ın emir ve yasaklarına kayıtsız kalan kişilerin örneği: “Bir gemiyi aralarında kura çekerek paylaşan, bazıları üst kata, diğerleri de alt kata yerleşen bir topluluk gibidir. Geminin alt katına yerleşen kişiler su ihtiyaçlarını gidermek için üst kata çıkıyorlardı. Dolayısıyla üst kattakiler rahatsız olup, üst kata çıkmalarına izin vermiyorlardı. Bundan dolayı alt kattakiler biz de gemiyi delip su ihtiyacımızı oradan gidereceğiz dediler. Eğer üst kattakiler buna engel olsalar hepsi birlikte kurtulurlar. Eğer onlara engel olmasalar ve bize nesi deseler hepsi birlikte denize gömülürler.”(Tirmizi)

Hadis-i Şerifin bize vermek istediği dersler:

Eğer insanlar, aralarında günah işleyen kişilere karşı çıkıp, onlara engel olurlarsa hep birlikte kurtulurlar. Şayet günah işleyen kişilere karşı bir tedbir alıp onları o günahtan alıkoymazlarsa hep birlikte Allah(cc)’ın azabını hak ederler. Yine hadisten anlaşılıyor ki; İslam’da mutlak bir hoşgörü anlayışı yoktur. İslam İslam’ın emir ve yasaklarına uyan hareketlere karşı hoşgörü vardır. İslam’ın emir ve yasaklarına aykırı hareketlere karşı ise, hoşgörü göstermek ya cahillikten veya nifaktan kaynaklanır.


Alimler hoşgörüyü ve nifakı şu şekilde birbirinden ayırmışlar. Hoşgörü, kendi şahsına yapılan haksızlığa cevap vermemek ve hakkından vazgeçmektir diye tanımlamışlar. Eğer hoşgörüden maksat bu ise bu kabul edilir. Ancak Allah(cc)’ın emir ve yasaklarına karşı yapılan hakaretlere sessiz kalmak ve karşı çıkmamak ise bu kesinlikle hoşgörü olamaz ve kabul de edilemez. İslam fakihleri buna (Mudahinen) adını vermişler.


Resulüllah(sav); “İsrail oğullarından kafir olanlar Davut(as) ve Meryem oğlu İsa’nın dilleriyle lanetlenmişlerdir. Bunu sebebi söz dinlememeleri ve haddi aşmalarıdır. Onlar işledikleri kötülükten birbirlerini vazgeçirmeye çalışmazlardı. And olsun ki yaptıkları ne kötüdür” ayetini okuduktan sonra şöyle buyurmuş: “İsrail oğulları İslam’ın emir ve yasaklarını terk edince onların alimleri ondan sakındırdı. Fakat onlar sakınmadılar. Bir süre sonra onların alimleri onlarla oturdular ve beraber yiyip içtiler. Bunun üzerine Allah(cc) alimlerinin kalplerini günah işleyen kişilerin günahlarından dolayı kapkara etti. Allah(cc)’a isyan edip sınırı aştıklarından dolayı Davut ve Meryem oğlu İsa diliyle lanetlenmişlerdir.”


Sonra Resulüllah(sav) oturdu ve şöyle buyurdu: “Nefsim yedi kudretinde olan zata kasem ederim ki; Sizler de kurtulamazsınız. Ta ki onlara batıldan çevirip, hakka yöneltmeyinceye kadar”(Tirmiz)

Hadis şunu anlatmak istiyor:

İslam’ın emir ve yasaklarını yerine getiren kişi, İslam’ın emir ve yasaklarını yerine getirmeyen kişilerden nefret edip, onlarla dostluk kurmamalı ve onlarla islam’ı tebliğ etmek dışında ilişki kurmamalıdır. Eğer ilişkiyi kesmeyip onlarla dostluk kurar ve içli dışlı olursa, o da onlar gibi Allah(cc)’ın lanetine maruz kalır. Mümin kişinin hak ve batıl mücadelesinde ortada kalması, taraf tutmaması mümkün değildir. Kurtulmanın çaresi, taraf tutup batıla karşı hakkı desteklemektir. Ortada kalmak safını net bir şekilde belirtmemek, tarafsız davranmak, değneği ortasından tutmak nifakın alametlerindendir


Rivayetlere göre, İsrail oğullarından bazılar Hz. Davud zamanında maymun, bazıları da Hz. İsa zamanında domuzlaşmışlar. Burada domuz ve maymun olanlar iki kısımdır:

Biri islam’ın emir ve yasaklarından haberi olan alimler sınıfı. Bunlar günahı direk işlediklerinden dolayı maymun ve domuz olmamıştır. Onlar günah işleyen kişilerle içli dışlı olduklarından dolayı domuz olmuşlardır.

İkincisi ise Allah(cc)’ın emir ve yasaklarını direk olarak terk edenlerdir.

Müminlerin Allah(cc)’ın emir ve yasaklarına karşı iki vazifesi vardır. Bunlardan birincisi; Allah(cc)’ın emir ve yasaklarına göre hareket etmek. İkincisi ise; Allah(cc)’ın emir ve yasaklarına göre hareket etmeyenlerden nefret edip onlardan uzak durmaktır.


Hakeza Resulüllah(sav) hadiste ümmetinin ahir zamanda ne hale düşeceğini haber vermiştir. Bizden öncekilerden maksat Yahudi ve Hıristiyanlardır. Onlar peygamberlerine gelen kitapları tahrif ederek, emir ve yasaklarını çiğneyip yoldan nasıl çıkmışsa bu ümmet de aynen onların yollarını izleyecekler. Dolayısıyla onların başına gelenler bu ümmetin de başına gelecektir. Onlardan bazıları İslam’ın emir ve yasaklarını terk etti. Bazıları (alim ve abidleri gibi) sessiz kalıp günah işleyenlerle kalkıp oturdukları için domuz ve maymun olmuşlardır. Bu ümmet de onlar gibi bir kısmı günah işler bir kısmı da sessiz kaldıkları zaman, onların başına da bela ve musibetler yağar ve tümüyle değil de kalben maymun ve domuzlaşırlar. Günümüzde olduğu gibi. Allah(cc) bizi muhafaza etsin.


Bu hadis-i şerif hem tehdit hem de ihbardır. Resulullah(sav) ümmetini bu durumlara düşmemesi için tehdit ediyor.Ve ümmetinden bazılarının bu yolu takip edeceklerini haber veriyor.


İbn-i Mes’ud(ra) Resulüllah(sav)’ın şöyle dediğini rivayet ediyor: “Allah(cc) benden önce hangi ümmete bir nebi göndermişse, muhakkak onun yolunu takip eden ve onun emirlerine uyan sadık ve halis dostları olmuştur. Onlardan sonra yapamayacaklarını söyleyen ve onunlar emir olunmadıkları şeyleri yapan kötü bir nesil gelir. Bundan dolayı kim bunlarla eliyle cihad ederse o mümindir. Kim de diliyle cihad ederse o da mümindir ve kim de onlarla kalbiyle cihad ederse o da mümindir. Bundan sonra hardal tanesi kadar iman yoktur”

Bu hadis Müslümanlara şu dersleri veriyor:

1)Ümmetin iki sınıfa ayrılması söz konusudur

2)Kişi iman sahibi kalması için gücüne göre İslam’ın emir ve yasaklarına göre hareket etmeyenlerle eli dili veya kalbiyle mücadele etmesi gerekir.

3)İslam’ın emir ve yasaklarına göre hareket etmeyenlerle mücadele etmek imanın şiarı ve alametidir

Hak ve batıl mücadelesinde ortada kalmak, Batıl ile mücadele etmemek, kişiyi imandan mahrum bırakır. Nitekim Resulüllah(sav) bir hadis-i şerifte şöyle buyuruyor: “Kim İslam’a hizmet etmeden ve bunu istemeden ölürse nifakın bir parçası üzerine ölür”

Çoğunluğun verdiği kararlardan sapmak kişiyi şeytana yaklaştırır. Şimdi bunu bir örnekle somutlaştıralım: Bir yere giden bir kişiye, yüze yakın sadık kişi; oraya gitme orası senin için tehlikelidir der. Sadece bir kaçı ona; orası tehlikeli değildir, oraya gidebilirsin derler. Şimdi burada akıllı olan kişi o yere gitmemeye doğru bulur. Çünkü her iki gurubu karşılaştırınca çoğunluğun düşüncesi ona daha doğru gelir. Anca o yerde tehlikenin olmadığını kesin biliyor ve delil(hüccet) gösterebiliyorsa kendisini savunabilir ve itiraz edebilir. Fakat azınlığın düşüncesine göre hareket edip bir tehlikeye maruz kalırsa bu onun için hüccet olamaz. Kendisini savunamaz ve haksız duruma düşer. Aynı bu şekilde eğer bir konuda bir çok alim bir şey söylemişse, (çoğunluğun) görüşünü bir kenara bırakıp o birkaç kişini görüşüne göre hareket etmemiz nefsimize uymaktan başka bir şey olmaz. Nefsimiz öyle istediği için o birkaç kişinin görüşünü kabul etmişizdir. Yoksa içtihat edip, o birkaç kişini görüşü Kur’an ve sünnete göre daha uygun olduğu için değildir. Biz nerde içtihat etmek nerde.


Mümin kişi İslam’a hizmet ederken alimlerin cumhuruna(çoğunluğuna) göre hareket etmesi gerekir. Yoksa yaptığı hizmet faydadan çok zara getirir. Dünya ile birlikte ahireti de kaybeder. Tıpkı haricilerin yaptıkları gibi...

 

Kaynak= Kaynak Siteye Ulaşmak İçin Tiklayiniz


.

yi Münke 21

EMRİ MARUH NEHYİ MÜNKER GÖREVİNİ YAPAN KİŞİDE BULUNMASI GEREKEN VASIFLAR VE ÖZELLİKLER

İYİLİĞİ EMRETME KÖTÜLÜKTEN NEHYETME GÖREVİNİ YAPAN KİŞİDE BULUNMASI GEREKEN SIFATLAR VE ÖZELLİKLER

İster camide ister cami dışında yapılan tebliğ görevinin yerine getirilmesinde birtakım kurallara riayet edilmesi gerekir.Bu kurallardan bazılarını ise şöyle sıralayabiliriz;

1-) Öğüt Verecek Kimsenin Dini Konuları İyi Bilmesi Gerekir = Bir şeyi anlatmak isteyen kimsenin,o şeyi usul ve esaslarıyla detaylı olarak çok iyi bilmesi gerekir.Aksi takdirde o şeyi insanlara hakkıyla anlatamaz.Bu sebeple dini tebliğ etmek,anlatmak,öğüt ve nasihatta bulunmak isteyen mümin,tavsiye etmek,anlatmak ve söylemek istediği şeyleri iyi öğrenmelidir.Aksi takdirde yanlış şeyler anlatacağından vebale (günaha) girer. Kaş yapayım derken göz çıkarır.

Peygamberimiz (s.a.v):

'Kim bilmeden yanlış bir fetva verirse,bunun günahı fetvayı verene aittir' buyurmultur.

2-) Öğüt,Allah Rızası İçin Yapılmalı Ve Çıkar Gözetilmemelidir = Bu kurala uymayan kimse,netice elde edemeyecektir.Çünkü insanlar bu kimseye itibar etmeyeceklerdir

3-) Öğüt Verirken Kur'an Ve Sahih Hadisler Esas Alınmalıdır = Kur'an ve hadislerde yeri olmayan fikir ve hükümleri din adına anlatmak büyük bir vebaldir.Kur'an'da olmayan hiçbir şey Kur'anda varmış gibi asla söylenmemeli,uydurma olan,akıl,mantık ve İslam'ın özü ve esası ile bağdaşmayan zayıf hadisler özendirme ve sakındırma amacıyla da olsa anlatılmamalıdır.

Bu konuda yüce Allah;

'Dillerinizin yalan yere nitelendirmesinden ötürü 'şu helaldir,şu haramdır' demeyin,sonra Allah'a karşı yalan uydurmuş olursunuz.Allah'a karşı yalan uyduranlar ise kurtuluşa eremezler (Nahl'116)'

'Bilmediğin bir şeyin üzerinde durma.Çünkü kulak,göz ve gönül bunların hepsi ondan sorumluıdur (İsra'36)' şeklinde buyurmaktadır.

Peygamberimiz (s.a.v) ise;

'Benden hadis nakletmek konusunda dikkatli davranın,şu var ki (benim sözüm olduğunu kesin olarak) bildiğiniz hadisleri rivayet edebilirsiniz.Kim kasten bana yalan isnat ederse cehennemdeki yerine hazır olsun. Ve kim Kur'an hakkında kendi görüşü ile bir şey söylerse cehennemdeki yerine hazır olsun' ve 'Kim benim söylemediğim bir şeyi bana atfederek söylerse,cehennemdeki yerine hazır olsun'

4-) Öğüt Verirken Takip Edilen Metod Kur'an'i Olmalıdır = Metodun Kur'an'i olmasından maksat,insanları iyi,doğru ve yararlı şeylere yönlendirmek,bunları yapanları müjdelemek,kötü,haram,yanlış ve günah olan söylem ve eylemlerden sakındırmak,bunları işleyenlerin cezalandırılacağını bildirmektir.Yüce Allah, Peygamberi ve Kur'an'ı müjdeleyici ve uyarıcı olarak göndermiştir.

'Biz onu (Kur'an'ı) senin lisanında (indirerek) kolaylaştırdık ki,onunla müttaki (iman edip salih amel işleyen, emir ve yasaklara riayete den ve Allah'a karşı gelmekten sakınan müminleri) müjdeleyesin,haktan sapıp batıla meyleden facir,zalim,hakkı kabul etmeyip batılı savunan ve aşırı düşmanlık yapan toplumları uyarasın (Meryem'97)' anlamındaki ayet bunu ifade etmektedir.

5-) Muhatapların Durumları Daima Göz Önünde Bulundurulmalıdır =İnsanların bilgi,kültür,eğitim ve öğretim,zeka,kavrayış ve anlayış seviyeleri çok farklıdır.Dini nasihatte bulunacak kimselerin,bu durumu göz önünde bulundurmaları,ona göre konuşmaları ve öğüt vermeleri gerekir.Yüce Allah insanların 'kendi yoluna' üç şekilde çağırılmasını istemektedir.Hikmet,mev'ize-i hasene ve en iyi mücadele

'Hikmetle ve güzel öğütle Rabb'inin yoluna (insanları) davet et ve onlarla en güzel şekilde mücadele et (Nahl'125)'..

Hikmet ; kelimesi bu ayette yerli yerinde yapmak,isabetli söz söylemek,fesadı defedip maslahat ve menfaati celp etmek,şüpheleri gidermek ve hakkı izah etmek,ilim ve akıl gerçeği ortaya koymak

Mev'iza-i Hasene ; ise,bir kimseye kalbini yumuşatacak,sevap ve cezayı hatırlatacak söz söylemek,öğüt vermek ve ikna edici konuşmak demektir.

İnsanları;

a-)Entelektüel

b-)Aklıselims ahibi olup yaratılış safiyeti bozulmamış duyarlı kimseler

c-) Tartışmacı,inat,şüpheci ve inkarcı kimseler şeklinde düşünüp birinciler hikmetle,doyurucu,ikna edici ve bilimsel delillerle,ikinciler güzel öğütle,üçüncüler ise en iyi mücadele ile İslam'a davet edilmelidir.

6-) Öğüt Verirken Anlaşılır Bir Dil Ve Yumuşak Bir Üslup Kullanılmalıdır = Öğüt vermede amaç,emirlerin yapılmasını ve yasaklardan kaçınılmasını sağlamaktır.Bu amacın gerçekleştirilmesi ancak sevdirme ve ve ikna ile mümkün olur.Bu itibarla öğüt vermede yumuşak üslup,tatlı dil ve güler yüz daha etki,li olacaktır.

Yüce Allah ,Peygamberimiz (s.a.v)'e;

(Ey Muhammed!) Sen öğüt ver,çünkü sen ancak öğüt verensin.Onların üzerinde zorlayıcı değilsin (Tekvir')' buyurmuştur.Bu sebeple öğüt vermede bağırıp çağırma,yüksek sesle,katı ve sert konuşma yanlış bir yöntemdir.Aksine öğüt vermede yumuşak ve tatlı bir üslup kullanılmalıdır.Bu yüce Allah'ın emridir.

'Yürüyüşünde tabii ol.Sesini kıs.Çünkü seslerin en çirkini,eşeklerin sesidir (Lokman'19)' buyuran yüce Allah,Harun ve Musa (a.s)'a;

'Firavun'a gidin.Çünkü o,azdı.Ona yumuşak söz söyleyin,belki öğüt alır veya korkar (Taha'43-44) emrini vermiştir.

Peygamberimiz (s.a.v)'e ise;

(Ey Peygamberim!) Allah'ın rahmeti sebebiyledir ki sen onlara yumuşakd avrandın.Eğer kaba ve katı yürekli olsaydın (insanlar) çevrenden dağılıp giderlerdi (Al'i İmran'159)' buyurmuştur.

Verilen öğüdün iyi anlaşılabilmesi için,konuşma acele edilmeden,yavaş yavaş ve tane tane yapılmalıdır.Bazı ifadeler tekrarlanmalıdır.Sahabeden Enes (r.a),Peygamberimiz'in (s.a.v);

'Hz Peygamber,bir söz söylediği zaman,sözünün anlaşılması için o sözü üç defa tekrarlardı' demiştir.

7-) Öğüte Verenin Davranışları İle Söylediklerine Ters Düşmemelidir =Kendisi uygulayamasa bile İslam'ın bütün hükümlerini insanlara anlatmak her müminin görevidir.Ancak öğüt veren kimse,söylediklerine kendisi de uymalıdır.

'Siz kitabı okuduğunuz halde,insanlara iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz? Aklınızı kullanmıyor musunuz (Bakara'44) buyuran yüce Allah, Kur'an da insanları Allah'a çağıran kimsenin sözünün güzel olması için,kişinin Müslüman olması ve salih amel işlemesi gerektiğini bildirmiştir.İnsanın davranış haline getirdiği şeyleri başkasına söylemesi sözün tesirini artıran bir faktördür.Yüce Allah Şura süresinin 15. ayetinde Peygamberimiz'e (s.a.v);

'(İnsanları İslam'a) davet et ve emrolunduğun gibi dosdoğru ol' buyurmuştur.Hitap,Peygamberimiz'in şahsında bütün müminleredir.Yapılan öğütten netice elde edebilmek için,usul ve esaslara riayet edilmesi,bu görevin en güzel biçimde yapılması gerekir.Peygamberimiz'in (s.a.v);

'Allah her şeyde ihsanı (o şeyi en güzel biçimde yapmayı) yazmış (gerekli kılmış)tır' sözü bunu ifade etmektedir

8-) Öğüt Bıktırıcı,Zorlaştırıcı Ve Nefret Ettirici Olmamalıdır = Yaptığı vaazları uzatmayan ve insanları usandırmamak için uygun zaman kollayan Peygamberimiz (s.a.v):

'Kolaylaştırın zorlaştırmayın,müjdeleyin,nefret ettirmeyin' sözleriyle bu gerçeğe işaret etmiştir.

9-) Öğüt Verirken Kişiler Değil Kötü İnanç,Söylem,Eylem Ve Davranışlar Hedef Alınmalıdır = Öğüt veren kimse insanları eleştirmeyi değil,onların İslam konusunda bilgilenmelerini,İslam'ı sevmelerini ve Allah'ın istediği tarzda bir müslüman olabilmelerini hedeflemelidir.Eleştiri yapılacaksa kişiler değil batıl inanç,kötü amel ve davranışlar hedef alınmalıdır.Yüce Allah Kur'an'da:mümin ve müttaki' ve 'muhsinleri' övmüş,buna mukabil 'müşrik','kafir' ve 'münafıkları' yermiş ve onların niteliklerini anlatmıştır.

Kur'an da tanrılık iddia eden Firavun,servet ve makamına güvenerek büyüklenip ilahi vahyi kabul etmeyen ve peygambere karşı çıkan kafir Haman ve Karun,Peygamber düşmanı müşrik Ebu Leheb ve karısı,insanları haktan saptıran Samiri gibi az sayıda isim zikredilerek kişiler kınanmış ve eleştirilmiş,fakat çoğunlukla fert ve toplumların nitelikleri ve davranışları ön plana çıkarılmıştır.Bu itibarla öğüt veren kimse,kişileri değil batıl inançları ve kötü davranışları ele alıp değerlendirmelidir.

Öğüt vermede Allah,Peygamber,Kur'an,İslam ve Müslümanlara cephe alınmasına sebep olabilecek yaklaşım ve ifadelerden sakınılmalıdır.

'(Müşriklerin) Allah'tan başka yalvardıklarına sövmeyin ki onlar da bilmeyerek sınırı aşıp Allah'a (dinine ve peygamberine) sövmesinler (En'am'108) ayeti bu gerçeği ifade etmektedir.

Yüce Allah 'öğüdün müminlere fayda vereceğini' açık seçik bir şekilde bildirmektedir.'Öğüdün müminlere fayda vermesi' onların ibadet ve itaate devam etmelerini,haram,isyan ve günahlardan sakınmalarını sağlamasına, gaflete düşmelerine engel olmasına,imanlarının kuvvetlenmesine,bilmediklerini öğrenmelerine ve kalplerinin yumuşamasına sebep olmasıdır

Kur'an bir öğüttür,dileyen öğüt alır,dileyen yüz çevirir.

'Hayır,o (Kur'an) bir öğüttür,dileyen ondan öğüt alır (Abese'11-12)' buyuran yüce Allah,Kur'an'da,akıllı 'Allah'tan korkan' ve 'O'na yönelen' insanların öğüt alacaklarını,bedbaht olan kimselerin ise öğüt almaktan kaçınacaklarını bildirmiştir.

Sonuç olarak;

İnsanlar,hayra ve şere,iyiye ve kötüye,doğruya ve yanlışa,hakka ve batıla,imana ve küfre,itaate ve isyana, ihlasa ve riyaya kabiliyetli olarak yaratılmışlardır.İnsanlar,doğuştan şerli,kötü,kafir,münafık,asi ve riyakar değillerdir.İnsanların hayra,iyiye,doğruya,hakka,imana,itaate ve ihlasa yönelmeleri ancak bu yönde eğitim ve öğretim görmeleri,edep ve terbiye almaları,vaaz ve nasihat dinlemeleri ve Allah'ın lutfü ve hidayeti ile mümkün olur.Bu itibarla insanların eğitim ve öğretime,öğüt ve nasihata ihtiyaçları vardır.Hiçbir insan bundan müstağni değildir.Ayrıca iyiliği emretmek ve teşvik etmek,kötülüğü emnetmek ve önlemek her müminin görevidir. Peygamberler ve kutsal kitapların gönderilme gayeleri de insanları hakka çağırıp onları batıldan uzaklaştırmak,yeryüzünde zulmü önleyip adaleti ve takvayı hakim kılmaktır..,.. ...

Kaynak= İsmail Karagöz / Kur'an'dan Öğütler / bkz:14....19


.

yi Münke 22

EMR-İ MA'RUF NEHY-İ MÜNKER GÖREVİNİ YAPACAK KİMSE

YANİ İYİLİĞİ EMREDİP KÖTÜLÜKTEN NEHY EDECEK KİMSE

1-) Kendisini mesleki,kültürel,psikolojik,sosyolojik,pedagojik,rehberlik ve danışmanlık açısından çok iyi yetiştirmelidir.

2-) Anlatacağı konuya çok iyi hazırlanmalıdır.İyice öğrenmediği ve bilmediği konularda konuşmamalıdır.

3-) Bir ayeti anlatırken siyak-sibakını daima göz önünde bulundurmalıdır

4-) Konu bütünlüğüne dikkat etmelidir

5-) Vaaz ile amacı İslam'ı duyurmak ve açıklamak (tebliğ ve tebyin) olmalıdır

6-) Temel kaynak oalrak Kur'an ve sahih hadisleri esas almalı,uydurma hadislere,gereksiz hikaye ve İsrailiyat'a asla yer vermemelidir

7-) Anlatımda Kur'an metodunu kullanmalı,yani inzar ve müjdelemeyi,va'd ve vaidi,sevap ve ikabı daima dengede tutmalıdır.Ancak müjdelemeyi ve kolaylaştırmayı,sevdirmeyi ve sevabı öncelemelidir

8-) Cemaatini psikolojik,sosyolojik,ekonomik,ideolojik,kültürel,siyasala,inanç,eylem ve davranış açısından iyi tanımalı,vaazlarında bunu göz önünde bulundurmalıdır

9-) Sade ve anlaşılır bir dil ve yumuşak bir üslup kullanmalı,asla bağırıp çağırmamalıdır

10-) Anlattıklarına ve İslam'a,söz,eylem ve davranışları ile ters düşmemeli,örnek insan olmaya çalışmalaıdır

11-) Kişisel değil,inanç ve davranışları hedef almalıdır

12-) Vaaz ve irşatta,hakkı tavsiye ve İslam'ı tebliğde azim,sabır ve sebat göstermeli,tepkilere karşı tahammüllü olmalıdır.

13-) Fitne ve fesada sebebiyet vermemelidir

14-) Konu seçiminde zaman,mekan ve muhatapların durumunu dikkate almalıdır

15-) Vaazlarında inandırıcı,yönlendirici,duygulandırıcı,düşündürücü ve bilgilendirici bir yöntem kullanmalıdır

16-) Söz söyleme sanatını,konuşma ve anlatma tekniklerini iyi öğrenmelidir.Bu cümleden olmak üzere, sözcükleri doğru söylemeli,cümleleri kısa ve düzgün kurmalı,güven verici ve nazik olmalı,bazen akla ve mantığa,bazen duygu ve düşünceye hitap etmeli,jest ve mimiklerle,el-kol hareketlerine dikkat etmeli,cemaati gözü ile takip etmeli,ses tonunu ve ses cihazını iyi ayarlamalı,konuyu planlı bir şekilde işlemelidir.

17-) Cemaatin ihtiyaç duyduğu konulara ağırlık ve öncelik vermelidir.

18-) Aktülaliteyi takip etmeli,kitap,dergi ve gazete okumalı,yeni fikir ve gelişmeleri takip etmelidir

19-) dVakur,ciddi,güler yüzlü ve saygılı olmalıdır

20-) Sosyal ilişkilere ve ziyaretlere önem vermelidir

21-) Giyimine,kılık kıyafetine ve temizliğe azami dikkat göstermelidir

22-) Dini sorulara Kur'an ve sünnete,akıl ve mantığa uygun cevap vermelidir.

23-) Vaazı mutlaka ezan öncesinde bitirmeli,cemaatin ezanı dinlemesine fırsat vermelidir.

Kaynak= İsmail Karagöz / Kur'an'dan Öğütler / bkz:21-22


.

yi Münke 23

UYARI MI HOŞGÖRÜ MÜ?

Toplum halinde yaşayan insanlar,mesken,iş,seyahat,alışveriş,eğitim-öğretim,cami,park,cadde ve sokakların kullanımı gibi pek çok nedenlerle sosyal ilişkiler halindedir.Fert ve toplumun güven ve huzuru için sosyal ilişkilerin bir düzen ve disiplin içerisinde olması,karşılıklı haklara saygı gösterilmesi gerekir.Aksi takdirde hakların ihlali,terör,şiddet,anarşi ve kargaşa,canimal ve namusun korunmasında zafiyet,huzursuzluk ve güvensizlik olur,neticede fert,aile ve toplum hayatında kargaşa meydana gelir.

İnsanın iyilik,güzellik ve hayra yeteneği olduğu gibi,çirkinlik ve şerre de yeteneği vardır.Çünkü genel olarak insan azgın,hırslı,cimri,sabırsız,nankör,şımarık,tartışmacı ve zalimdir.Zayıf yaratılmıştır,zafiyeti; şehvetine düşkün,öfkesine mahkum,ibadetlerin meşakkatlerine dayanıksız,sebatsız,nefsinin arzularına ve dünya lezzetlerine karşı koymada aciz oluşudur.Nefsi ve şeytan düşmanıdır,onu daima kötülüğe teşvik eder ve Allah ile irtibatını kesmeye çalışır.Bu sebeple insan,felakete sürükleyen şehevi arzularına uyup inkar,isyan,zulüm,haram ve kötülüklere dalabilir.Bu itibarla onu şehvet,şeytan,inkar,isyan,zulüm ve gafletten uzaklaştırıp;iman,ibadet,itaat ve takvaya yöneltecek rehvere,uyarıcı ve öğüt vericiye ihtiyacı vardır.Bu nedenle olmalı ki yüce Allah,kullarına marufu emretmek ve münkeri yasaklamak suretiyle bizzat kendisi öğüt verdiği gibi,peygamberlerini de öğüt vermeleri için göndermiştir.Yüce Allah müminlerin de uyarıcı ve öğüt verici olmasını istemektedir.Bu husus Kur'an'da pek çok ayette açıkça ifade edilmektedir.Konu ile ilgili ayetlerden biri Al'i İmran Süresinin 104. ayetidir.;

'Sizden, hayra çağıran, iyiliği emredip kötülüğü meneden bir topluluk bulunsun. İşte onlar kurtuluşa erenlerdir'

'Vel-tekün minküm' cümlesindeki 'min' edatının 'beyaniyye' olması halinde ayetin anlamı böyle olur.Eğer 'min' edatı 'ba'zıyye' olursa ayetin anlamı 'İçinizden hayra çağıran,marufu emreden ve münkeri men eden bir grup/cemaat bulunsun.İşte kurtuluşa erenler ancak onlardır' şeklinde olur.

'Ümmet' kelimesi,çeşitli grupları bir araya getiren,kendisine uyulan toplum/cemaat

Davet ; Çağrı,duyuru,tebliğ

Hayr ; Fert ve topluma yararı dokunan her türlü iyilik,güzelik ve nimet,İslam ve hükümleri

Maruf ; Aklın ve dinin iyi ve güzel,hoş ve yararlı gördüğü,söz,eylem ve davranışlar.

Münker ; Allah ve peygamberin yapılmasını yasakladığı ve akl-ı selimin çirkin,kötü ve zararlı gördüğü söz,eylem ve davranışlar anlamına gelir. 

Ayet ; İslam toplumunda her türlü iyilik ve güzelliğin,hayır ve nimetin yaygınlaşmasını ; kötülük ve çirkinliğin,zulüm ve haramların işlenmemesini,şer ve zararlı davranışların önlenmesini ifade etmektedir.Bu görevi kim yerine getirecektir ? Müslüman toplumun her bir ferdi mi,yoksa bir grubu mu? Bu ayetteki 'min' edatına verilecek anlama göre farklı olacaktır.Türkçe Kur'an'ın meallerinde genellikle ikinci anlam tercih edilmiştir.

Eğer ayetin anlamı ikinci şekilde olursa dini tebliğ etme ve anlatma,haramları ve kötülükleri önleme görevi,Müslüman toplumun tamamına ait değil,bu konuda uzmanlaşmış bir gruba aittir.Bu yoruma göre ümmet kelimesi ayette 'topluma önderlik edecek olan grup' anlamına gelir.Yüce Allah Müslümanların içinde onlara önderlik edecek,birlik ve beraberliklerini sağlayacak,onlara marufu emredecek,onları münkerden sakındıracak,İnsanları İslam'a çağıracak bir cemaatin / kurumun bulunmasını istemektedir.Bu yoruma tevbe süresinin;

'Müminlerin hepsinin toptan sefere çıkmaları doğru değildir. Onların her kesiminde bir gurup dinde (dinî ilimlerde) geniş bilgi elde etmek ve kavimleri (savaştan) döndüklerinde onları ikaz etmek için geride kalmalıdır. Umulur ki sakınırlar (Tevbe'122)' anlamındaki ayeti delalet eder.Bu anlama göre marufu emretmek ve münkerden men etmek farz-ı kifaye'dir.Toplumdan bir grup / kurum bu görevi yaparsa cenaaze namazı gibi diğer Müslümanlar sorumlu olmaz.Bu yorumu savunanlar,herkesin marufu emir ve münkeri men görevini yerine getiremeyeceğini bir görevi yapacak kişilerin özel eğitilmesi gerektiğini,bu eğitimi alamayanlar iyiliği ve kötülüğü anlatma görevini hakkıyla yerine getiremeyeceğini ileri sürerler.

Eğer ayetin anlamı birinci şekilde olursa dini tebliğ etme ve anlatma,haramları ve kötülükleri önleme görevi,Müslüman toplumun tamamına aittir,bu konuda her fert sorumludur.Kur'an ve Sünnetin geneli ayetin bu şekildeki yorumunu teyit etmektedir.Aynı sürenin 110. ayetinde;

'Siz,insanlar için çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz,marufu emreder,münkerden men eder ve Allah'a iman edersiniz'. Nahl süresinin 125. ayetinde;

'Rabbinin yoluna hikmet ve güzel öğütle çağır ve onlarla en güzel şekilde mücadele et!' buyrulmakta ve bu görev,İslam toplumunun tamamına verilmektedir.

'O tövbe edenler, o ibadet edenler, o hamd edenler, Allah'ın rızası için sefer edenler, o rükû edenler, o secdeye kapananlar, iyilikleri yayanlar, kötülükleri önleyenler ve Allah'ın hudutlarını bekleyip koruyanlar yok mu? İşte o müminleri müjdele (Tevbe'112)' anlamındaki ayet,marufu emretmeyi ve münkerden men etmeyi teşvik etmekte ve Tevbe süresinin 71. ayetinde müminler,kadın erkek ayırımı yapılmadan 

'Mümin erkekler ve mümin kadınlar birbirlerinin dostlarıdır,marufu emreder ve münkeri men ederler' şeklinde tanımlanmaktadır.Peygamberimiz (s.a.v);

'(Ey müminler!) Sizden kim bir münkeri (İslam'ın hoş görmediği söz,fiil ve davranışları,bir haramın işlenişini) görürse,hemen onu eli ile değiştirsin,(eliyle değiştirmeye) gücü yetmezse dili ile değiştirsin,(dili ile değiştirmeye) gücü yetmezse kalbi ile (kötülüğü tasvip etmesin,onu protesto etsin).Bu son durum imanın (gerektirdiği emellerin) en zayıf olanıdır.

Sonuç olarak;

Yüce Allah Al'i İmran süresinin 104. ayetinde müminlerin;insanları hayra çağıran,marufu emreden ve münkerden men eden kimseler olmasını emretmektedir.Bu emre uyarak mümin,kendisi insanları hayra çağırdığı,marufu işlediği,münkerden sakındığı,kimseye zulmetmediği gibi başkalarının da marufu işlemelerini,münkerden sakınmalarını,kimseye zulmetmemelerini ister,bu konuda elinden geleni yapar,ilgili ve yetkililere yardımcı olur,zulme seyici kalmaz.İslam'ı öğrenir,öğrendiklerini usülü dairesinde başkalarına en azından aile fertlerine ve yakınlarına anlatır,kendisi İslam'ın emir ve yasaklarına uyar,bu emir ve yasaklara başkalarının da uymalarını ister.

İslami anlayışta 'bana ne,bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın'anlayışı yoktur.Müslüman vurdumduymaz,ilgisiz ve bencil olamaz.Mümin,kendisi için sevip arzu ettiği şeyi diğer insanlar içinde sevip arzu eder.Toplumda hırsızlık,gasp,fuhuş,kumar,edepsizlik,haksızlık,hile,yalancılık,çevre kirliliği,saygısızlık ve benzeri kötülükler karşısında Müslüman duyarsız kalamaz,yerine ve usulüne göre uyarıcı olur.Toplumu saran ve ahlakı kemiren kötülüklere hoşgörü diye duyarsız kalamaz.

Kaynak = İsmail Karagöz / Kur'an'dan Öğütler / bkz:303...308.




 
 

Bugün 153 ziyaretçi (252 klik) kişi burdaydı!


Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol