Ana Sayfa
Alt Sayfa
MÜSLÜMAN NASIL OLUR
LİNKLER
İletişim
ANA BABA HAKKI
ANA BABA HAKKI-BALLI
ESB EVLAT HAKKI
FAYDALI SİTELER
KÜTÜPHANE
KUTSAL EMANETLER
NEDEN MÜSLÜMAN OLDULAR
DİİNİMİZİSLAM.COM RADYO
ESHABIN HEPSİ MÜÇDEHİDDİR
VAHDETİ VUCUD VE ARABİ
vahdeti vucud
MÜZİK AFETİ
MÜZİKSİZ İLAHİLER
DUALARLA AÇILAN MECLİS
HAK DİN İSLAM
FETRET EHLİ
TEMKİN VAKTİ
TÜRK-İSLAM ÜLKÜSÜ
S.AHMET ARVASİ
DİNDE ŞAHSİ GÖRÜŞ OLMAZ
SESLİ DİNLE
HAKİKAT KİTAPEVİ KİTAPLARI
TAM İLMİHAL
MEKTUBAT
FAİDELİ BİLGİLER
HAK SÖZÜN VESİKALARI
İSLAM AHLAKI
HERKESE LAZIM OLAN İMAN
ESHABI KİRAM*
KIYAMET AHİRET
KIYMETSİZ YAZILAR
CEVAP VEREMEDİ
İNG.CASUS İTİRAF
NAMAZ KİTABI
ŞEVAHİDİ NÜBÜVVE
MENAKIBI ÇİHARI GÜZİN
EVLİYALAR ANS.TEK
PADİŞAH ANNELERİ
ÖRENBAY
KAR HADDİ
C AHMET AKIŞIK
===SOHBETLER===
SOHBETİN ÖNEMİ
M.A.D SOHBET 2001
M.A.D SOHBET 2002
M.A.D SOHBET 2003
M.A.D SOHBET 2004
M.A.D SOHBET 2005
M.A.D.SOHBET 2006
M.A.D.SOHBET 2007
M.A.D.SOHBET 2008
M.A.D.SOHBET 2009
M.A.D.SOHBET 2010
M.A.D.SOHBET 2011
M.A.D.SOHBET 2012
M.A.D.SOHBET 2013
M.A.D.SOHBET 2014
SOHBET 2015
ünlü sohbet 2004-06
ünlü sohbet 2007-09
ünlü sohbet 2010-11
ünlü sohbet 2012-13
ünlü sohbet 2014-15
ÜNLÜ SOHBET 2015
ÜNLÜ SOHBET 2016
ÜNLÜ SOHBET 2017*
ÜNLÜ SOHBET 2018
ÜNLÜ SOHBET 2019
ÜNLÜ SOHBET 2020
ÜNLÜ SOHBET 2021
ÜNLÜ SOHBET 2022
ÜNLÜ SOHBET 2023
ÜNLÜ SOHBET 2024
O ÜNLÜ ÖZEL
6..--
6--
55
20**
2005
2006
2008
2009
2011
305
HİKMET EHLİ ZATLAR
YOLUMUZU AYDINLATANLAR VİDEO
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2001
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2002*
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2003*
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2004
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2005
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2006
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2007
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2008
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2009
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2010
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 11
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2012
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2013
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2014
YOLUMUZ AYDIN 2015
YOLUMUZ AYDIN 2016
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 17
YOLUMUZ AYDINL 2018
YOLUMUZ AYDIN 2019
YOLUMUZU AYDINLATANLAR 2020
YOLUMUZU AYDIN 2021
YOLUMUZU AYDIN 2022
YOLUMUZU AYDIN 2023
YOLUMUZ AYDIN 2024
video-sş barkçın
9.
VEHBİ TÜLEK GENEL
VEHBİ TÜLEK 2005
VEHBİ TÜLEK 2006
VEHBİ TÜLEK 2007
VEHBİ TÜLEK 2008
VEHBİ TÜLEK 2009
VEHBİ TÜLEK 2010
VEHBİ TÜLEK 2011
VEHBİ TÜLEK 2012
VEHBİ TÜLEK 2013
VEHBİ TÜLEK 2014
VEHBİ TÜLEK 2015
VEHBİ TÜLEK 2016
VEHBİ TÜLEK 2017
VEHBİ TÜLEK 2018
VEHBİ TÜLEK 2019
VEHBİ TÜLEK 2020
VEHBİ TÜLEK 2021
VEHBİ TÜLEK 2022
VEHBİ TÜLEK 2023
VEHBİ TÜLEK 2024
VT-OSMANLI
ET
M.ORUÇ 1994
M.ORUÇ 1995
M.ORUÇ 1996
M.ORUÇ 1997
M.ORUÇ 1998
M ORUÇ GB-1999
M ORUÇ GB 2000
M ORUÇ GB 2001
M ORUÇ GB 2002
M ORUÇ GB 2003
M ORUÇ GB 2004-05
G.BAHÇESİ 2006-07
G.BAHÇESİ 2008-10
M ORUÇ H SÖZLER
M ORUÇ HİKMETLER
M ORUÇ İMAN-EVLİLİK
M ORUÇ-İ AHLAKI
M ORUÇ-MEKTUBAT
D.DİYALOĞ M ORUÇ
N-
SALİM KÖKLÜ g
SALİM KÖKLÜ 1
SALİM KÖKLÜ 23
ÖZ
M.SAİD ARVAS 1
M.SAİD.ARVAS 2
.M.SAİD ARVAS 3
336
R AYVALLI GENEL
R.AYVALLI 11-12.
R AYVALLI 13-15
R.AYVALLI 15-16
R AYVALLI 17-18
R AYVALLI 19-20
R AYVALLI 21-24.
AA*
C AHMET AKIŞIK G
C AHMET AKIŞIK*
1**
HY-ESHABI KİRAM
HY-İMAN
HY-BESMELESİZ GENÇLİK
HY-EHLİSÜNNETYOLU
HY İNG.İSLAM DÜŞM
HY GENEL
HY-OSMANLI
HASAN YAVAŞ 15-16
HASAN YAVAŞ 17-21
HASAN YAVAŞ 22-24
306
AHMET DEMİRB 11-13
AHMET DEMİRB 14-15
AHMET DMİRBŞ 16-17
A DEMİRBAŞ 18-19
A DEMİRBAŞ 20-21
A DEMİRBAŞ 22-24
M-
5 A
H 1.ASIR ALİMLERİ-
H 2 ASIR ALİMLER *
H 3.ASIR ALİMLER*
H 4 ASIR ALİMLER-
H 5 ASIR ALİMLER**
H 6 ASIR ALİMLER
H 7 ASIR ALİMLER
H 8. ASIR ALİMLER
H 9. ASIR ALİMLERİ
H 10.ASIR ALİMLER
H 11.ASIR ALİMLERİ
H 12.ASIR ALİMLER
H 13 ASIR ALİMLERİ
ALİMLER ÖZEL 1
EVLİYALAR 1
EVLİYALAR 2
EVLİYALAR 3
H 5
===1.BÖLÜM===
EMRİ MAĞRUF
E-MAĞRUF-SÜNNETULLAH
FİTNE
CİHAD
CİHAD*F
CİHAD-R.MUHTAR
CİHAD-ENFALDE
CİHAD YKS
CİHAD-FECR
CİHAD-FİRASET
22-*
İSLAMİYET NEDİR
İSLAM NAKİL DİNİDİR
DİNİMİZİ DOĞRU BİLMEK
DİİNİMİZİN ÖZELLİKLERİ
AKLIN DİNDEKİ YERİ
AKLIN DİNDEKİ YERİ 2
AKIL-FECRNET
FELSEFE NEDİR
İLK İNSAN VAHŞİ DEĞİLDİ
HZ.İBRAHİMİN BABASI
HZ ADEM İLK PEYGAMBER
HIRSTIYANLIK 1
HIRISTIYANLIK 2
YAHUDİLİK
SEBATAYİZM
KEŞF
VEHBİ İLİM-İLHAM-
EHLİ KİTAP
EHLİ SÜNNET ...
EHLİ SÜNNET İ.HAKKI
*GIPTA EDİLENLER
222*
==2.BÖLÜM===
İLMİN ÖNEMİ 1
İLMİN ÖNEMİ 2
İLİM-R.AYVALLI
İLİM-İLİMSAATİ
İLİM-İHVANLAR
ALİMİN ÖNEMİ
ALİMİN KÖTÜSÜ
İSLAM İLERLEMEYİ EMREDER
DİNİMİZ VE FEN
İSLAM VE BİLİM
OSMANLIDA BİLİM
MÜSLÜM. GERİ KALIŞI
MATBAA GEÇ GELMEDİ
MÜSLÜMAN İLİM ÖNCÜLERİ
HER KİTAP OKUNMAZ
İSLAM MEDENİYETİ
VAKIF KÜLTÜRÜ
B.OSM.TARİHİ
B.OSM TARİHİ 2
ANSİKLÖPEDİLER
EVLİYALAR ANSİKLÖPEDİSİ
REHBER ANSİKLÖPEDİSİ
İSLAM TARİİHİ ANSİKLÖPEDİSİ
OSMANLI TARİHİ ANS.
33
===3.BÖLÜM===
İMAN NEDİR 1
iman nedir 2
HİDAYET
İTİKAT-M ORUÇ
İTİKAT CÜBBELİ
İMAN-FİRASETNET
TEVHİD-KELAM-FİRASET
KOCAKARI İMANI
MİRAC-AKLIN BİTTİĞİ YER
KELİMEİ TEVHİD
TEVHİD-HAZNEVİ
ESMA ÜL HÜSNA
-ALLAHA İMAN
ALLAHIN SIFATLARI
ALLAHI TANI-İLİM SAATİ
ALLAHIN YARATMASI
ALLAHA GÜVEN VE ISPAT
ALLAH SEVGİSİ
ALLAH SEVGİSİ-ŞİİR
ALLAH KORKUSU
ALLAH VE ADALET
ALLAHA ULAŞMAYI DİLEMEK
ALLAH GAYBI BİLİR BİLDİİRİR
A*.
HUBBU FİLLAH
-MELEKLERE İMAN
ŞEYTAN
KİTAPLARA İMAN
AHİRETE İMAN
AHİRETE İMAN*
AHİRET-İLMEDAVET
AHİRET-FİRASETNET
KABİR AZABI -ÖLÜM
KABİR ZİYARETİ
KABİR-İSLAMKALESİ
CENNET ŞU AN VAR
CENNET-CEHENNEM
CENNET-CEHENNEM 2
CENNET-FİRASET
CENNET-İLİMSAATİ
CENNET-FECR
CEHENNEM-FECR
CENNET-CEH-BİRİZBİZ
A.
KIYAMET ALAMETLERİ
KIYAMET ALAMETLERİ 2
K.ALEMETLERİ-ERRAHMAN
KIYAMET GÜNÜ
KIYAMET-FİRASET
KIYAMET-DERVİŞAN
KIYAMET ALAMETLERİ*
A...
HZ.İSA GELECEK 1A
HZ İSA GELECEK 1B
HZ İSA GELECEK 2
HZ İSA GELECEK 3
HZ MEHDİ GELECEK
HZ MEHDİ GELECEK 2
HZ.MEHDİ-TEBYANNET
MEHDİLİK KONUSU
MEHDİ TASLAKLARINA
DECCAL GELECEK
KAZA KADERE İMAN
KAZAYA RIZA
KADER-YÜMİT
KADER SAPIKLARI
KÜFR HALLERİ
ŞİRK VE KÜFR SÖZLER
ŞİRK-KÜFR SÖZLER 2
ŞEHİD OLMAK
GÜNAHKARIN DURUMU*
KELAM TARİHİ
CİNLER
RUH
MÜÇDEHİD OLMA ŞARTI
İTİKAT-NESEFİ
AKAİD-TAHAVİ
İTİKAT-SADAKAT
AKAİD-ENFALDE
AKAİD-HAKŞAİRİ.C
AKİDE-HALİS ECE
AKAİD-İSMAİLAĞA
AKAİD İHVAN
AKAİD-İHVAN-1*
AKAİD-İHVAN 2
AKAİD-BİRİZ BİZ
AKAİD-İLME DAVET
AKAİD-SÜNNETULLAH
AKAİD-guraba*
AKAİD-A KALKAN
AkAİD-İSLAMHAYAT
AKAİD-FİRASET
AKAİD-İNCE.M
NEZİH İTİKAT-İNCE M
İTİKAT-ES KALESİ
AKAİD-HAZNEVİ
TAFTAZANİ KELAM
AKAİD.İLİMİRFAN-
AMENTÜ-MEDİNE
ALLAHIN GÖRÜLMESİ
site-iman
4444
===4.BÖLÜM===
PEYGAMBERLERE İMAN
PEYGAMBERLERİN HAYATI
PEYGAMBERİMİZ
PEYGAMBRİMİZ 2
KAİNATIN EFENDİSİ 1
KAİNATIN EFENDİSİ 2
KAİNATIN EFENDİSİ 3
KAİNATIN EFENDİSİ 4
SEVGİLİ PEYGAMBERİM
PEYGAMBER HASLETLERİ
peygamberim 2
peygamberim 3
PEYG.TARİHİ-BALLI
RESULULLAHIN ÇOK EVLENMESİ
PEYGAMBERİN MUCİZELERİ
PEYGAMBERİMİZ HZ. MEHDİYİ ANLATIYOR
PEYGAMBERİMİİZİN HAYATI 1
PEYG.HAYATI SESLİ
peygamberimiz SES 2
PEYGAMBERİMİZE İFTİRA
hz.muhammed ont 1
hz.muhammad ont 2
rahmet peygamberi o.n.t
nebiler o.n.t.2
nebiler o.n.t.
HADİSİ ŞERİFLER
İSLAMIN DOĞUŞU
MEVLİD
M.MUSTAFA.C
KAİNATIN EFENDİSİ demek
HİCRET
KUTLU DOĞUM ALDATMACASI
NEBİİHAYAT-İHVANLAR
NEBİHAYAT-İİMREHBERİ
ZÜLKARNEYN ALEYH.
SİYERİ NEBİ-SADAKAT
NEBİ HAYAT-HALVETİ
NEBİMİZ-TAHAVİ
NEBİ-R AYVALLI
K.E.salih SURUÇ 1
K.E.salih SURUÇ 2
peygamber ahlakı -hakşairi
peygamberimiz-m.paksu
siyer
SİYER-MEDİNE
NEBİ-YÜMİT
HZ.AYŞE ANNEMİZİN YAŞI
PEYG TARİHİ- İLİMSAATİ*
ŞİİRLER
PEYGAMBERLER TARİHİ
555
===5.BÖLÜM===
KURAN OKU ÖĞREN
KURAN MUCİZESİ
kuran mucizeleri 2*
kuran mucizeleri-hakşaiiri
kuran mucizeleri 3
K.MUCİZE-DAMLALAR
KURAN -İLMEDAVET
ATEİST DİYORKİ 1
ATEİST diyorki 2
ATEİZM ELEŞTİRİSİ
ATEİSTLERE
SURELERİN FAZİLETİ
TA KENDİSİ - AYETİ
YALNIZ KURAN DİYENLER
K. RESULULLAH AÇIKLADI
MEAL-TEFSİR OKUMAK
KURANIN ÖZELLİKLERİ
kuranın özellikleri 2
KURAN bilgileri
KURAN BİLİM-ballı
KURANI HERKES ANLAYABİLİRMİ?
İLK MEAL BASIMI
MEAL OKUMAK-T
MEAL OKUMAK -G
M.Ş.EYGİ-MEAL
KURAN KİME İNDİ
KURAN VE TERCÜME
KURANDA MECAZLAR
kuranda tarih
KURAN-SORULAR
MEALCİLERE REDDİYE 1
MEAL SAVUNMALARI
KURAN İSLAMI SAFSATASI
KURAN -şenocak*
K.FAZİLETİ-SEVDEDE
K.BİLİM-SEVDEDE
K.BİLİM-DAMLALAR
K.BİLİM-İLME DAVET
KURAN-ENFALDE
YASİNİ ŞERİF
HAŞR-KURAN
YÜMİT-KURAN
MODERNİZM
İSL.DÜŞÜNCESİ DEMEK
KURAN-MEDİNEVEB
TEFSİR USULÜ
KURANA ABDETSİZ DOKUNULMAZ
***---
===6.BÖLÜM===
EHLİ SÜNNET İTİKADI 1
EHLİ SÜNNET 2
EHLİ SÜNNET İTİKADI 3
EHLİ SÜNNET-MEDİNEVEB
E-SÜNNET-SÜNNETULLAH
E.SÜNNET-FİRASET
E-SÜNNET-SEVDEDE
SÜNNET NEDİR
SÜNNETDE DELİLDİR
sünnetde delildir 2
sünnetde delildir 3
SÜNNET DELİLDİR-İSL.KALESİ
SÜNNET-sadabat
EHLİ SÜNNET-ihvan
7---
777*
==7.BÖLÜM==
BİDAT NEDİR
BİDAT-GURABA
KUT DOĞUM BİDATİ
DİNDE REFORM 1
DİNDE REFORM M.O 2
DİYANET RFORM 3
DİYANET REFORM 2
REFORMCULARA ALDANMA
TASAVVUF SİFİL
DİYALOĞ TUZAĞI
D.DİYALOĞ 1
D.DİYALOĞ 2
EYGİ-DİYALOĞ
DOĞRUYU BULMAK
DİN ADAMI BÖLÜCÜ OLMAZ
HOPARLÖR BİDATI
ATASÖZLERİNİ DOĞRU ANLA
19 CULUK
DİNİ TABİRLERİ BOZMAK
DİYALOĞ-ihvanlar-
M FELSEFE
S---
888
===8.BÖLÜM===-
EHLİ BEYT
ESHAB
ESHABI KİRAM
ESHABI KİRAM *
ESHABIN HAYATLARI
ESHAB-İHVANLAR
ESHAB-BİRİZ BİZ
HZ.EBUBEKİİR-FEDEK
HZ.MUAVİYE
HZ ALİ İNCE SÖZLERİ
MÜSLÜMANLARIN İKİ GÖZBEBEĞİ
EBU HUREYRE R.A.
İSLAMDA İLK FİTNE
HANIM SAHABİLER
NEVRUZ YALANI
HARİCİLER
HARİCİ-HAZNEVİ
ÖMER BİN ABDÜLAZİZ
GADİRİ HUM OLAYI
EBU ZER HZ.
999-
===9*.BÖLÜM===
VEHHABİYE REDDİYE ALİM
YOBAZ VE GENÇLİK
VEHHABİYE REDDİYE
VEHHABİLİK
VEHHABİLER HIRISTIYAN GİBİ İNANIYOR
VEHHABİLİĞE EHLİ SÜNNETİN CEVABI
VEHHABİLİĞİN BAŞLANGICI
VEHH- CEVAP-SADAKAT
VEHHABİ-İHVANLAR
vehhabi red-ihvan
VEHHABİ-İSL.KALESİ
TEVESSÜL-İSL-KALESİ
İBNİ SEBECİLİK
SELEFİLİK
GÜNAH İŞLEYEN KAFİR OLMAZ
RUH ÖLMEZ ÖLÜ İŞİTİR
ŞEFAAT VARDIR 1
şefat vardır 2
şefaat var 3
RESULULLAHI ÖĞMEK
KABİR ZİYERETİ
TÜRBE CAİZ
İNG.CASUSUNUN İTİRAFI
KANDİLLER UYDURMA DEĞİLDİR
MUCİZE KERAMET
MUCİZE KERAMET 2
mucize keramet 3
SEBEBPLERE YAPIŞMAK EMİRDİR
İNTİHAR ETMEK
HACILARA VERİLEN KİTAPLAR
TEVESSÜL-VESİLE
VESİLE-NAKŞNET
VESİLE-A.KALKAN
TEVESSÜL-İHVANLAR
KANDİL-İLİM SAATİ
RE ENKARNASYON YOK
BOZUK DİNLER
RECM VARDIR
DİNDE ZORLAMA YOK
MEZHEBE UYAN KAFİR DEĞİL
SAPITANLAR TR GG
ŞİRK NEDİR
BÖLÜCÜYE ALDANMA
EVLİYADAN YARDIM
KABİR-ÖLÜ-İSL.KALESİ
ŞEFAAT-İSL.KALESİ
İSTİĞASE-İSL.KALEİ
ŞİAYA CEVAP
ŞİAYA CEVAP-TAHAVİ
ŞİA-HAZNEVİ
ÖLÜLER İŞİTİR
ALİ ŞERİATİ
abduh
GASPIRALI İSMAİL
istiğase-darusselam
460
459
==10.BÖLÜM==
==REDDİYELER==
REDDİYELER
mezhepsizlere cevap
REDDİYELER-ihvan
SAPIKLARA REDDİYE
SABATAYCILIK
İBNİ TEYMİYYE-İHVAN
ŞİA-İHVANLAR
S.N.1
ZAMANİ
SN REDDİYE
SN3
İSLAMA SUKASTLER
MEZHEPSİLİK DİNSİZLİKTİR
SULTANA İSYAN
MEZHEPSİZLERİ TANI
İKBAL-ABDUH
İBNİ TÜFEYL
S.ULUDAĞ
N. YILDIZ
İBNİ TEYMİYYE
KANDEHLEVİ-KARDAVİ
İBNİ KAYYIM
SEYİD KUTUP
F.GÜLEN
BAYRAKLI-S.ATEŞ
HAMİDULAH
MEVDUDİ- CARULAH
SAPIKLIKLAR-İHVANLAR
MUSTAFA ÖZTÜRK
H.KARAMAN
***İKİ AKİF
M.İSYANOĞLU
SAPIKLAR-İHVANLAR.
A.HULİSİ ve sapıklar
REŞİT RIZA
SAPIKLAR-İNCE.M
BAYINDIR-ŞERİATİ
sapıtanlar
M.ESED
YAŞAR NURi
İSMAİL GASPIRALI
hadis inkarına cevap
tarihselcilere cevap
mealcilere cevap
İSLAM ANS.EFGANI
İ TEYMİYYE-ESK
VEHHABİYE RED-ESK
DİYALOĞ-ESK
M OKUYAN
290
999
DOST KAZANMA KİTABI
===11*.BÖLÜM===
TASAVVUF NEDİR
TASAVVUF NEDİR 2
TASAVVUFUN ÇIKIŞI
T-İLİMİRFAN
TASAVVUF-KONDERN
TASAVVUF-MEDİNE
TASAVVUF-HAZNEVİ
TASAVVUF DÜNYASI*
TASAVVUF-İNFO
TASAVVUF TAHAVİ
TASAVVUF SADABAT
TASAVUFLAMELİF-PDF
TASAVVUF-F.ATLASI
TASAVVUF-GİKEV
tasavvufi AHLAK
SOHBET-HİKAYELER
TASAVVUF-NAKŞ
TASAVVUF-DERVİŞAN*
TASAVVUF TERİMLERİ
TASAVVUF-SÜNNETULLAH
TASAVVUF BAHÇESİ
TASAVVUF-HALVETİ-
TASAVVUF-İHVANLAR
TASAVVUF-ihvan*
TASAVVUF REYHANGÜL
TASAVVUF-CANDAMLA
TASAVVUF-ŞENOCAK
TASAVVUF-HACETN.COM
TASAVVUF-SADAKAT
TASAVVUF-İSLAMHAYAT*
TASAVVUF-HALİSECE
TASAVVUF-İLİMSAATİ
TASAVVUF İHVAN
TASAVVUF-İNCE.M.
TASAVVUF-İNCE.M 2
TASAVVUF-İNCE.M.3
TASAVVUF* FİRASET
TASAVVUF-İSL.KALESİ
TASAVVUF-halveti
TASAVVUF BAHÇESİ
TASAVVUF.İHSAN
KALPLERİN KEŞFİ
TABAKATI KUBRA HŞ
yusuf hakiki-tasavvuf risalesi
YUNUS TASAVVUF
VESVESE-İ DAVET
KİBİR
TASAVVUF sorular mc
TASAVVUF BAHÇ-NFK
tasavvuf risalesi*
osmanlıda tasavvuf
somuncu baba
NAZARİYAT
121212-
1313-
==12*.BÖLÜM====
TARİKAT
TARİKATLAR VE OSMANLI
TARİKAT MELHEMLU
RABITA
RABITA-NAKŞ
RABITA-İHVANLAR
TEVEKKÜL
İNSANI KAMİL 1
İNSANI KAMİL 2
İNSANLIK ŞEREFİ
ZENGİNLİK-FAKİRLİK
FAZİLET MEDENİYETİ*
ŞEYTAN HİLELERİ 1
ŞEYTAN HİLELERİ 2
ŞEYTAN-ÖSELMİŞ
SIKINTILARIN SEBEBİ
NEFS
NEFS-REYHANG
REŞEHAT
İHLAS -NİMET
SABIR*
MESNEVİ
TAKVA*
SEVGİYE DAİR
TÖVBE*
TÖVBE-SÜNNETULLAH
TÖVBE fecir
AF-FECR
AF-İSRAF
TEFEKKÜR
GIYBET
EDEP HAYA
DÜNYA NEDİR*
ŞÜKÜR
HASET
KÖTÜ HUYLAR
GÜZEL AHLAK
AHLAK-ENFALDE
*İSLAM AHLAKI
AHLAK BİLGİLERİ
AHLAK BİLGİLERİ 2
AHLAK-İLİMREHBERİ
DİNİN RUHA ETKİSİ
kimyayı saadet-site
VESVESE
TASAVVUF-ES KALESİ
EVLİYAYI TANIMAK
ALİM VE EVLİYALAR
17-
131313-
==13* BÖLÜM==
ZİKİR
ZİKİR-NAKŞ
ZİKİR- İHVANLAR
GÜLDEN BÜLBÜLE
GÜLDEN BÜLBÜLE 2
GÜLDEN BÜLBÜLE 3
GÜLDEN BÜLBÜLE 4
TEVECCUH SOHBETİ
R.AYVALLI 2013-14
AŞK MAHFİYET
DEDE PAŞA -REYHANİ
ÖLÜM-KABİR AZABI
ÖLÜM-KABİR-BİRİZBİZ
ÖLÜM İHVANLAR
EFGANİ-ALBANİ
RUH-BİRİZBİZ
MARİFETNAME
GÜNAH-FECR
KISSADAN HİSSE
Ö.NASUHİ BİLMEZ
RİSALE-İNCE.M
TEFEKKÜR-İSLAMİHSAN
MÜSLÜMAN-ÖSELMİŞ
NEFS-İLİMİRFAN
İKTİSAT
KISSA-HİSSSE
SU
15-
141414
====14*.BÖLÜM===
İSLAM ALİMLERİ
İMAMI AZAM COM
SİLSİLEİ ALİYE
İMAMI AZAM İKİ YILI
İMAMI AZAM-İ.ŞENOCAK
İMAMI AZAMIN BÜYÜKLÜĞÜ
İMAMI AZAM-FIKIH
İMAMI AZAM HADİS
İMAMI AZAM PDF
İMAMI AZAM PDF 2
İMAMI MATURUDİ
İMAMI EŞARİ
MATURUDİ-EŞARİ
MEZHEP İMAMLARI
HADİS ALİMLERİ
HASAN HARAKANİ
BÜYÜK ALİMLER
H.HİLMİ IŞIK
ABDULKADİRİ GEYLANİ
EBU YUSUF
İBNİ MACE
BİYOĞRAFİLER
MEVLANA HZ
MEVLANA-SEMAZEN
FAHREDDİNİ RAZİ
S.ABDULHAKİM ARVASİ
MUSTAFA SABRİ HOCA
İSKİLİPLİ ATIF HOCA
ZAHİD EL KEVSERİ
DİĞER ALİMLERİMİZ
ŞAHI.B.NAKŞİBENDİ HZ
PİRİ REŞAHATI-ADAB
MİNAHI HALİDİYE
İMAMI RABBANİ HZ.
M.HALİDİ BAĞDADİ
HARİSİ MUHASİBİ
EMİR SULTAN-ŞİİR
İBNİKEMAL-BAKILANİ
M.İBNİ ARABİ
EBUSUUD-HADİMİ
AK ŞEMSEDDİN HZ
ÇANKIRI EVLİYALARI
ISLAH DE*
1515-
151515-
===15*.BÖLÜM=====
UYDURMA HADİS OLURMU
HADİS TARİHİ
HADİS ANS
HADİS USULÜ
1041 HADİS
RAMÜZ -99-70
HADİS-PDF
HADİS ARAMA
HADİS KİTAPLARI
İTTİFAK HADİSLERİ
kaynak hadisler ih
7 İMAM İTİFAK HADİSLER
uydurma sanılan hadisler
HADİS-ENFALDE
HADİS-İSLAMHAYAT
LULU MERCAN-İSLAMHAYAT
HADİS-HAKSANCAĞI
HADİS-DAMLALAR
HADİS-BALLICOM
RİYAZUS SALİHİN
S-HADİSLER-İHVANLAR
SAHHİ BUHARİ
İHYAİULUM
İMAMI GAZALİ
797
1616-
SI
===16*:BÖLÜM===
TÜRKLER VE MEZHEBİ
MEZHEPLER TARİHİ
MEZHEP. M.ORUÇ
MEZHEP DİĞER 1
MEZHEP DİĞER 2
MEZHEP-İLME DAVET
MEZHEP GENEL
MEZHEP 1
MEZHEP 2-DELİL
MEZHEP 3 LÜZUM
MEZHEP 4 MEZHEP
MEZHEP 5 NAKİL
MEZHEP 6
MEZHEP 7 TAKLİD
MEZHEP 8
MEZHEP 9 KİTAP
MEZHEP 10-TARİHSEL
MEZHEP 11 SİZLER
MEZHEP 12
MEZHEP 13
MEZHEP TAKLİDİ
MEZHEP MUHALİF
MEZHEP-DAMLALAR
MEZHEP-İLMEDAVET
MEZHEP-SEVDEDE
MEZHEP-İSL.KALESİ
1717-
80-
171717-
===17*.BÖLÜM===
BESMELE
VATAN SEVGİSİ İMANDAN
FIKIHIN ÖNEMİ
FIKIH USULÜ
FIKIH USULÜ 2
FIKIH USUL TARİHİ
EDİLEİ ŞERRİYE
İÇDİHAD
MÜÇDEHİD
müçdehid 1
İCMA-KIYAS
içdihad-KIRKINCI
SAKAL BİR TUTAMDIR
GAYRİMÜSLÜME BENZEMEK
NİYET-ARKADAŞ
EFALİ MÜKELLEFİN
FIKIH-ENFALDE
FIKIH-yusuf semmak
FIKIH-BALLI CIM
FIKIH-FİRASET
FIKIH-GURABA*
FIKIH-İHVANLAR
FIKIH USULÜ-
FIKIH-İLİMİRFAN
FIKIH-H.ECE
EMANET VE EHLİYET
EMANET VE EHLİYET *
MİRİ-MÜLK ARAZİ
MECELLE
SELAM VERMEK
fıkıh soruları
FERAİZ-İSKAT PROĞRAMI
RECM
CİN HAKKINDA
islammerkezi.com...
181818
19
1818--
===18 BÖLÜM===
KUTUBU SİTTE*
KUTUBU SİTTE İHAYAT
KUTUBU SİTTE BALLI
FETAVAİ HİNDİYYE
EBUSUUD FETVA
DURER
RUHUS-SALAT
MUCİZE-KERAMET
HAK-UKUBAT
MAKALELER-TAHAVİ
MAKALE DERYASI
310
1919**
191919**
===19 BÖLÜM===
İBADETLERİMİZ
SÜNNET YERİNE KAZA
SÜNNET YERİNE KAZA 2
ABDEST
ABDESTİN EDEPLERİ-K SİTTE-HŞ
ESB-ABDEST
ESB ADAK
ESB HOPARLÖR
ABDEST-İHVANLAR
ABDEST-BİRİZBİZ
ABDEST-SÜNNETULLAH
HAYZ-NİFAS
GÜSL-DİŞ DOLGUSU
DOLGUYA MUHALİFLER
İSTİKBALİ KIBLE
NAMAZIN ÖNEMİ
NAMAZIN KILINMASI
YOLCULUKDA NAMAZ
CUMA CEMAAT-ZUHR
SABAH NAMAZINA KALK
NAFİLE NAMAZLAR
TERAVİH-İTİKAF
NAMAZ-TAHAVİ
HASTALIKDA NAMAZ
HOPARLÖRLE NAMAZ
NAMAZDA VAKİT NİYET
NAMAZDA TADİLİ ERKAN
NAMAZ-İLİMSAATİ
NAMAZ-İHVANLAR*
NAMAZ-H.ECE
NAMAZ-ENFALDE
NAMAZ-FİRASTE
TEHARET
TEHARET-TAHAVİ
TAHARET-İHYA
TAHARET-ENFAL
TEHARET-FİRASET
SANDALYEDE NAMAZ
<
2020-
202020-
****20.BÖLÜM***
KAĞIT PARA İLE ZEKAT
ZEKAT
ZAKAT-TAHAVİ
ZEKAT-H.ECE
ZEKAT-İHVANLAR
ZEKAT-ENFALDE
ZEKAT-FİRASET
SB ZEKAT
O
ORUÇ
ORUÇ-TAHAVİ
ORUÇ-SÜNNETULLAH
ORUÇ-İHVANLAR
ORUÇ-GURABABL
ORUÇ-H.ECE
ORUÇ-FİRASET
ORUÇ-ERRAHMAN
ORUÇ-ENFALDE
RAMAZAN-FİRASET
K-
KURBAN
KURBAN-FİRASET
KURBAN-TAHAVİ
KURBAN-CANDAMLALARI
KURBAN-İHVANLAR
KURBAN-H.ECE*
ADAK
HAC-UMRE
ALIŞVERİŞ BİLGİLERİ
ALIMSATIM-HAZNEVİ
SİGARA HARAMMI
HAC-FİRASET
SARF
FAİZ-SİGORTA
FERAİZ-MİRAS
NELER YENİR
NELER KULLANILIR
TAKKE SARIK ÇARŞAF
NAZAR VARDIR
FAL-BÜYÜ
HARAC ZARURET
RESİM YAPMAK
LİAN KİTABI
212121-
21
2121
==21.BÖLÜM==
===DUA===
DUA ŞARTLARI
DUADA EL -KOMUT
365 GÜN DUA
DUA-İNCİMERCAN
DUA-İHVANLAR
DUA-REYHANG
DUA-İLİMSAATİ
DUA --SADAKAT
DUA-FECR
DUA-FİRASET
DUA-HAZNEVİ
DUA-İSLAMVEİHSAN
BAYRAM VE RAMAZAN
69
2222---
2222222
===22 BÖLÜM==
==AİLE BÖLÜMÜ==
EVLİLİK REHBERİ
KİMLERLE EVLENİLİR
EVLLİK VE AİLE NİKAH
NİKAH-İHVANLAR
TESETTÜR FARZDIR
EVLİLİK-SEVDEDE
HUZUR KAYN AİLE
AİLE-BALLICOM
KADIN-BİRİZBİZ
KADIN-SADABAT
AHVALÜ NİSA-İNCE.M
BABANIN KIZINA MEKTUBU
AİLE-FİRASET
KADIN AİLE-FİRASET
AİLE GENEL-FİRASET
YÜKSEK İSLAM AHLAKI
KADIN HAK VE HAYZ-FİRASET
AİLE-R AYVALLI
aile saadeti-ballı
AİLE-medine veb
kadının değeri
KADIN ŞAHİTLİK-MİRAS
s maraşlı genel
maraşlı hb genel
SEMA MARAŞLI DT
SEMA MARASLI 7
FATMA BARBAROS GENEL
EVLİLİK-İS HAYAT
LEKE TEMİZİĞİ
S MARAŞLI -F ATLASI
FU
nis*
202020
==23.BÖLÜM==
ÇOCUK EĞİTİMİ
ÇOCUK-FİRASET
ÇOCUK VE DİN-EVLATLIK
ÇOCUK-SADAKAT
ÇOCUK-BALLICOM
COCUK GELİŞİM
İZDİVAÇ VE MAHREMİYET
GÖRGÜ KURALLARI
İDERECİLİK BİLGİLERİ
TESETTÜR-TAHAVİ
80--
14-2
8--
===24-BÖLÜM====
EDEBİYAT KÖŞESİ
K.S.ÖREN
EDEBYAT-ENFALDE
SALİH BABA DİVANI
EDEBİYAT-H.ECE
NİYAZİ MISRİ
TÜRKÇENİN ÖNEMİ
TAM İLMİHAL ŞİİRLERİ
NECİP FAZIL ŞİİRLERİ
HÜDAİ DİVANI
DARÜL HARPTE BANKA
YT DİZİ
YT HATIRALAR
YK MTT
YK MTT 2
gö*
M***

****TARİH VE ÖNEMİ****
TARİH TANI
BATILILAŞMA İHANETİ
BİR DEVRİMİN ANATOMİSİ
TARİH OSMAN İHVAN
TARİHİ HAKİKATLER *
TARİHİ HAKİKATLER 1
TARİHİ HAKİKATLER 2
TÜRKLERİN İSLAMI KABULÜ
M*-
İS--
İSMAİL YAĞCİ*
İSMAİL YAĞCI 2001-02
İSMAİL YAĞCI 2003-04
İSMAİL YAĞCI 2005-06
İSMAİL YAĞCI 2007-09
İSMAİL YAĞCI 2010-12
601Ü
M 3
METİN ÖZER 1
METİN ÖZER 2
METİN ÖZER 3
İBRAHİM PAZAN 23
N*
M--*
A ŞİMŞİRGİL GENEL TÜM
AHMET ŞİMŞİRGİL
ŞİMŞİRGİL ESERLERİ
ŞİMŞİRGİL-İLMİ--PDF
ŞİMŞİRGİL-TARİH
PAZAR DİVANI-AŞ
CUMA DİVANI-AŞ
CUMA DİVANI 2017-18
CUMA DİVANI 2019
CUMA DİVANI 2020
CUMA DİVANI 2021-A
CUMA DİVANI 2021 B
CUMA DİVANI 2022*
CUMA DİVANI 2023
CUMA DİVANI 2024
ASR İHANETİ-ŞİMŞİRG
HZ MUHAMMED- A SİMŞİRGİL

Ş*
ZEY
==F.BOL===
F BOL PAZAR Y
FUAT BOL-CHP 1
FBOL M CHP 19-18
AKINCI CHP
CHP Yİ KONUŞ
FUAT BOL CHP 2023*
FUAT BOL-TARİH
F BOL M 19-18
F BOL 2022
F BOL 2022-2
F BOL 2022 D
FUAT BOL 2023*
fuat bol 2023 ekim
F 1
FU--
NE--
814
İH
ABDULHAMİD HAN
ABDULHAMİD DÜŞMANLIĞI
A.HAMİD-LOZAN-MUSUL
ABDULHAMİD OSM CNK
ABDULHAMİD HAN *
İSLAM TARİHİ-AŞ
İSLAM TARİH-MEDENİYET
TARİH-GENEL
TARİH SİTESİ.ORG*
TARİH VE MEDENİYET
TARİH- NUR DERGİSİ
İSLAM TARİHİ-ENFALDE
İSLAM TARİHİ- FİKİR ATLASI
TARİH-B-İSLAMCOM
TARİH İSLAM ANAHTARI
TARİH-TAHAVİ
MİMAR SİNAN
A.HAMİD NEDEN SESSİZ KALDI
TARİH -FİRASETNET
TARİH-HALİS ECE
TARİH-EMPOZE.HÜRREM
TARİH-BALLICOM
TÜRK DÜNYASI DERGİSİ
TARİH-SANALÜLKE
TARİH-İHVANLAR
TARİH-SADAKAT
TARİH-NAKŞ
TARİH-DAMLALAR
TARİHEYOLCULUK.ORG
TARİH YAZILARI
TARİH YAZILARI 2
TARİH YAZILARI 3
GEZİ NOTLARI
BİLİM TARİHİ
AB
===OSMANLI===
BİYOĞRAFİ NET
**RAMAZAN AK TARİH
R.AYVALLI-OSMANLI
OSMANLI NASIL YIKILDI
OSMANLI PADİŞAHLARI*
OSMANLIYI TANIMAK
OSMANLICANIN ÖNEMİ*
OSMANLI MEDRESELERİ
OSMANLIYA İFTİRA
OSMANLI 1*
OSMANLICA
OSMANLI 2**
OSMANLI KÜLÜBÜ*
OSMANLI-YÜMİT
OSMANLILAR.GEN.TR
BÜYÜK OSMANLI TARİHİ
OSMANLI HİKAYELERİ
OSMANLI HANEDANI
OSMANLI-ENFALDE
OSMANLI-HAKSANCAĞI
HZ OSMANIN ŞEHİD EDİLMESİ
OSMANLIDA İMAMLIK
OSMANLI İLİM-ENFAL
OSMANLI MEDENİYETİ-ENFAL
OSMANLICA SÖZLÜK
OSMANLI-enfal
SAKLI OSMANLI
İ.ANS BATILILAŞMA
BATININ İSLAMA BAKIŞI 1
ENDÜLÜSÜN FETHİ
SELÇUKLU TARİH
TARİH ENSTİTÜSÜ DER
TİMUR HAN
ARAP İHANETİ YALANI*
İSTANBUL VE FETİH
94 YILLIK TARTIŞMA
ARAPCA-İHVAN
DURSUN GÜRLEK GENEL
çanakkale-taha uğurlu
FAHREDDİN PAŞA
BATININ OYUNLARI
ALİ KEMAL TORUNU
GÜN TARİHİ
TÜRKTARİHİM.C

Hİ-
HİLMİ DEMİR GENEL
HİLMİ DEMİR 1
HİLMİ DEMİR 21-18
HALİL ÖNÜR
Y.BÜLENT BAKİLER
o.k
KEMAL KAYRA 21-23
KEMAL KAYRA 24
E.
E B EKİNCİ ŞAHS
EB EKİNCİ GEN
EB EKİNCİ GENEL YENİ
E.B.EKİNCİ 2008-
E.B.EKİNCİ 2009
E.B.EKİNCİ 2010
E.B.EKİNCİ 2011
E.B.EKİNCİ 2012
E.B.EKİNCİ 2013
E.B.EKİNCİ 2014
E.B.EKİNCİ 2015
E.B.EKİNCİ 2016
E.B.EKİNCİ 2017
E.B.EKİNCİ 2018
E.B.EKİNCİ 2019
E.B.EKİNCİ 2021
E.B.EKİNCİ 2022
E.B.EKİNCİ 2023
E B EKİNCİ 2024
KU--
TG-M.FATİH ORUÇ
M.N. ÖZFATURA GENEL TÜM
MN.ÖZFATURA-CHP
M.N.ÖZFATURA 2001
MNÖFATURA-OSMANLI
MNÖFATURA-TÜRKLER
MNÖ.FATURA-DİYALOĞ
MNÖ FATURA-TEFEKKÜR
MN ÖFATURA-SU
MN ÖFATURA-MADEN
MN.ÖFATURA-ERMENİ
M.M.ÖZF-2016
MN ÖZFATURA -GENÇLER
İ.ÖZFATURA 2014
İRFAN ÖZFATURA 2
İRFAN ÖZFATURA 3
İRFAN ÖZFATURA GENEL
S--
299
AKINCI 1
AKINCI 2
ÖMER N YILMAZ 1
İBRAHİM YAVUZ
ALTINBAŞ A
UFUK COSKUN 1
UFUK COŞKUN 2
KENAN ALPAY
sabri gültekin
misafir yazar
Y*
M YÜKSEL-GENEL
M.YÜKSEL 2013
M.YÜKSEL 2014
M.YÜKSEL 2015-
M.YÜKSEL 2016
KÜ-
KEMAL SUNAL FİLMLERİ ZARARLARI
TG-*KAZIM K.YÜCEL
TG-HASAN ULU
TG-HAKKI ASLAN
NASIL BATTI RILDI
NİMETULLAH
VAHDET YAZAR
AH**
Y-
FE
YUSUF KAPLAN-TIME
Y KAPLAN 2007-8
Y KAPLAN 2009-10
Y KAPLAN 2011-12
Y KAPLAN 2013-14
Y KAPLAN 15-16
Y KAPLAN 2017
YUSUF KAPLAN 2018
YUSUF KAPLAN 2019
YUSUF KAPLAN 2020
YUSUF KAPLAN 2021
YUSUF KAPLAN 2022
YUSUF KAPLAN 2023
YUSUF KAPLAN 2024
Y**
Y.BAHADIROĞLU 2012
YAVUZ BAHADIR 2013
YAVUZ BAHADIR 2014
YAVUZ BAHADIR 2015
YAVUZ BAHADIR-2016 A
YAVUZ BAHADIR-2017 A
YAVUZ BAHADIROĞLU 2017 A
Y.B.TIME TÜRK VE 2016 B
CE
22*
BELGELERGERÇEK TARİH GENEL
B.GERÇEKTARİH.C-1
B.GERÇEKTARİH.C 2
B.GERÇEKTARİH.C 3
BGERÇEKTARİH C 4
B.GERÇEKTARİH.C 5
B GERÇELTARİH C.6
B GERÇEKTARİH C.7
BG KONUŞUYOR
B G TARİH 1
B G TARİH 2
B G TARİH-DİYANET
BG T-HAFIZ
BGT VAHDETİN
BGT ŞALCI B
BGT CHP EKO
BGT KADIN
İNG DERVİŞ
ALİ ŞÜKRÜ CİNAYETİ
607
604
M.Ş.EYGİ 2005
M.Ş--EYGİ 16
M.Ş.EYGİ 19
M.Ş.EYGİ YD GENEL
4-2
M ***
M.ARMAĞAN 1997
M ARMAĞAN 2010
M ARMAĞAN 2011
M.ARMAĞAN 2012
M ARMAĞAN 2013
M.ARMAĞAN 2014
M.ARMAĞAN 2015
M ARMA 15-16 KİŞİ
M.ARMAĞAN Y-16
M.ARMAĞAN YŞ-17
M ARMA 2016 DT
M ARMA 2017-18 K
M ARMA 2021 MÜZEK
M ARMAĞAN-2022 AK
M ARMAĞAN 23- AKİT
M ARMAĞ İTTİFAK
EC
M *A
RAHİM ER GENEL
RAHİM ER 2014
RAHİM ER 2015
RAHİM ER 2016
RAHİM ER 2017
RAHİM ER 2018
RAHİM ER 2019
RAHİM ER 2020
RAHİM ER 21-22
RAHİM ER 2023
RAHİM ER 2024
RAHİ
324
EA
E.AFYONCU 2010
E. AFYONCU 2016
E AFYONCU 2017
E23 GENEL
NERDE KALDIK E A
HİSAR 23
HİSAR 22-20
HİSAR 20-19
293
FU-
TURGAY GÜLER SESLİ
FUAT UĞUR
KADİR MISIROĞLU
NUREDDİN TAŞKESEN
KÜBRA DEĞİRMEN
MEHMET CAN
MEHMET KUMAŞ
MESİH-Ş SİMAVİ
A.DOĞAN İLBAY
B ACUN
MUSTAFA UZUN*
AF ARI-ALİ ERYIL
Ö SAPSAĞLAM*
ALTAN ÇETİN*
F SARRAFOĞLU
R AKBAY
ISLAHDE-PDF
322
333
MEKTEBİDERVİŞ
MD-KUDÜS
MD-ZALİMLER 1
MD-ZALİMLER 2
MD-A GEYLANİ
MD-FUTUHULGAYB
MD ŞEFAAT HAKTIR
MD İMAMLARIMIZ
MD H İMAMLARI
MD REDDİYE
MD AŞEREİ MÜBEŞER
MD NEFS VE ŞEYTAN
MD TAS VE TAR
MD MÜRŞİD
MD A SİLSİLE
MD İZ BIRAKANLAR
MD İZ BIRAKANLAR 2
MD İZ BIRAKANLAR 3
MD İZ BIRAKALAR 4
MD KÜTÜBÜ SİTTE 1
MD KÜTÜBÜ SİTTE 2
MD KÜTÜBÜ SİTTE 3
MD KÜTÜBÜ SİTTE 4
MD KÜTÜBÜ SİTTE 5
MD KÜTÜBÜ SİTTE 6
MD KÜTÜBÜ SİTTE 7
MD KÜTÜBÜ SİTTE 8
MD KÜTÜBÜ SİTTE 9
MD KÜTÜBÜ SİTTE 10
MD KÜTÜBÜ SİTTE 11
MD KÜTÜBÜ SİTTE 12
MD KÜTÜBÜ SİTTE 13
MD KÜTÜBÜ SİTTE 14
MD KÜTÜBÜ SİTTE 15
MD KÜTÜBÜ SİTTE 16
MD KÜTÜBÜ SİTTE 17
MD KÜTÜBÜ SİTTE 18
317
292
252
329
ANAYASA
KÜLLİYAT-COŞAN
İNTERNET HUKUKU
arapçanın önemi
SSK KANUN
MEB KANUN
MEMURLAR KANUNU
DARULHARP
SADAKAT.NET
SAHİHİ BUHARİ NAMAZ
SAHİHİ BUHARİ
İ.ŞENOCAK-GENEL*
NECATİ AKSU NET
SABRİTANDAOĞAN
İSLAM KÜLTÜR.COM
YAZAROKU ESK
KIRKINCI.COM
ERRAHMAN DE
-ENFAL kavram
enfal 1
kavramlar
ARAPÇA ÖĞREN
YEZİDİLİK
BİLGELİK ÖYKÜLERİ
LÜGAT-BALLI
320
297
298
296
SAĞLIK ÖĞÜTLERİ
SAĞLIK 1
SAĞLIK 2
SAĞLIK 3 KAZA
SAĞLIK 4
BASARI SIRLARI
BESLENME
BİTKİ TEDAVİ-FİRASET
CEMAL ABİ İLE DEMİR GİBİ
ŞİFALI BİTKİLER
prostata çözüm
BİYOLOJİ SÖZLÜĞÜ
erdal yeşilada-SAĞLIK
294
316
304
DİYANET-İHVANLAR
MENKİBELER-İHVAN
MUHARREF D.-İHVANLAR
TESBİTLER-İHVAN
MENKİBE-İHVANLAR
KAVRAM-İHVANLAR
TV DEŞİFRE-İHVANLAR
GÜNDEM-İHVANLAR
MENKİBELER-NAKŞ
NASİHATLER-yusuf semmak
GENEL-NASİHAT.ORG
NASİHATLER 2 Y semmak
zikr nakş
nefs nakş
rabıta nakş
İBRAHİM KİRAS GENEL
İBRAHİM KİRAZ-
HAYDAR ORUÇ DİR-POS
İSMAİL YAŞA DİR POS
AHMET TAŞGETİREN
287
286
288
291
CEMİL KOÇAK 2011
CEMİL KOÇAK 2012
CEMİL KOÇAK 2013
CEMİL KOÇAK 2014
CEMİL KOÇAK 2015
CEMİL KOÇAK 2016
285
284
M.ŞÜKRÜ HANİ 2010
M ŞÜKRÜ HANİ 2011
M ŞÜKRÜ HANİ 2012
M ŞÜKRÜ HANİ 2013
M ŞÜKRÜ HANİ 2014
M ŞÜKRÜ HANİ 2015
M ŞÜKRÜ HANİ 2016
M ŞÜKRÜ HANİ 17-18
282
AYŞE HÜR TARAF 2008
AYŞE HÜR TARAF 2009
AYŞE HÜR TARAF 2010
AYŞE HÜR TARAF 2011
AYŞE HÜR TARAF 2012
AYŞE HÜR RAD 2013
AYŞE HÜR RAD 2014
AYŞE HÜR RAD 2015
AYŞE HÜR RAD 2016
281
=İHYAORG.KİTAPLIK=
4 İNCİL FARKLI
HADİS TARİHİ
ATEİZM ELEŞTİRİSİ*
280
277
TAMER KORKMAZ GENEL
İBRAHİM KARAGÜL GEN
YÜCEL KOÇ GENEL
İSMAİL KAPAN GEN
K**
NUH ALBAYRAK GEN
NUH ALBAY TÜRKİYE 9-14
NUH ALBAY ST 15-16
NUH ALBAY ST 17-18
NUH ALBAY ST 19-20
NUH ALBAY ST 21-22
NUH ALBAYRAK 2023
KA***
241
246
METİN HÜLAGU-G
M HÜLAGU 22-23
M HÜLAGU 21
M HÜLAGU 19-20
M HÜLAGÜ 18
mn
263
243
234
238
MURAT ÇETİN GENEL
MURAT ÇETİN DP
260
ÜZEYİR İLBAK DP
YUNUS EMRE ALTIN
ENES BAYRAK
HAZAR TÜRK
SESLİ MAKALE
TÜRK YÜZYILI RG
FİLİSTİNLİLER TOPRAK SATTIMI
İSMAİL ÖZ *
HAKAN ERDEM 2016
238-
240
F-BAKA-A İMR-NİSA
MAİD-ENAM-ARAF-ENFAL
TEVB-YNS-HUD-RAD-İB
HİC-NAHL-İSRA-KEHF-MRYM
TAHA-ENB-HAC-MÜMİNUN-NUR
FURK-ŞUARA-NEML-KAS-ANK
RUM-LKM-SEC-AHKF-MHMD
FTH-HUC-KHF-TUR-NECM-KMR
RHMN-VAKIA-HDD-MCDL-HŞR
MHTN-SAF-CUMA-MNFK-TEĞA-TLK
THRM-MÜLK-KLM-HKA-MARC-NUH
CİN-MÜZ-MÜD-KYM-İNS-MRS-NB
NZAT-ABS-TKVR-
232*
232
231
230
229
228
227
226
225
224
223
222
221
220
219
218
217
216
215
214
213
212
211
210
209
208
207
206
205
204
203
24-
2
5
4
3
7
1
202
ü7
13-
10
8
17--
14-
16--
6
ME
21-
12-
İRAN -GÜLDAĞI
VAHD VUCUD MUD
DOĞ-GÜN İS TARH 1-7
SELÇUK ŞİA
KADIZADELİLER
nesefi t
mesnevi anevi
ahmet kavas
pdf moğol-zengi
yazıcı-mesut
Z KEVSERİ
KAL-ÇAKIRGİL 24
PDF HADİS
pdf açık öğr-hadis
PDF İRAN
PDF MESNEVİ
pdf moğol istila
PDF DİNİ TERİM SÖZL
PDF Ö NESEFİ TEFSİR
PDF KİTAP 1
TASAVVUF E S
PDF EMİR SULTAN
PDF SUFİ-SİYASET
PDF İSLAM HUKUKU
PDF KONEVİ-FATİHA
PDF İBNİ ARABİ
PDF N TOPÇU
PDF HZ AYŞE
PDF ABD.İBN MESUD
PDF KURTUBİ
PDF SUFFE ASHABI
PDF HZ ÖMER S
PDF SUYUTİ-MEHDİ
PDF İLİMLER
PDF FAHREDDİN RAZİ
PDF HZ OSMAN
PDF HARİCİLİK
PDF VEHHABİ
PDF ESİ
PDF CENNET CEH
PDF ZAHİD KEVSERİ
PDF ŞABANI VELİ
PDF MİRAS HUKUKU
PDF MATURUDİ
PDF İBNİ HALDUN
PDF MSP
PDF İHV MÜSLİM
PDF HANEFİ M
PDF SELEFİ
PDF ABDULHAMİDİ SANİ
PDF M HALİDİ BAĞDADİ
PDF İ VE TERAKKİ
PDF E.B.EKİNCİ
PDF NECİP FAZIL
PDF AVRASYA ETÜD
PDF İMAM MATURUDİ
PDF KADIZADEL,LER
PDF EMRİ MAĞRUF
PDF CİHAD
PDF KAVRAMLAR 2
PDF KAVRAMLAR
PDF HZ FATIMA
pdf PEYGAMBERİMİZ
PDF AHMET YESEVİ
pdf istiklal m.
pdf anadoluluculuk
PDF-YSSELİM ROMANI
PDF HACI BAYRAM VELİ
PDF MEVLANA
PDF AHİLİK
PDF GAZALİ
pdf gazali 2
pdf batıniler
PDF NİYAZİ MISRİ
pdf bedreddin ayni
pdf pezdevi
pdf ibni hümam
pdf yunus emre
pdf 31 mart vakası
PDF KAYI 10
PDF ABDULHAMİD HAN
PDF BUHARİHANLIK
OSMANLI KÜLTÜRÜ PDF
pdf osmanlı kültürü
PDF OSM.EDENİETİ
pdf osmanlıda adalet
pdf milliyetçilik 1
pdf osm milliyetçilik 2
islamcılık zyt brn bl2
pdf islamcılık 1
-İSLAMCILIK ARŞİVİ
osmanlıda batıcılık pdf
PDF OSM BATICILIK
ÖZAK İRŞAD 1-2
ÖZAK İRŞAD 3
ÖZAK Z KULUP
PDF COŞAN 1-2
PDF TÜRKÇÜLÜK
OSMANLIDA TASAVVUF 1
PDF TASAVVUF 1
H K YILMAZ
PDF A SELÇUKLU
PDF SELÇUKLU
PD.YABANCI OKULLAR
PDF EMRE AYDI
A İSKENDERİ
CÜNEYDİ BAĞDAD PDF
EBU HANİFE ÖZEL SAYISI
EBU HANİFE PDF 1
İ H A DERGİ
PDF KATILIM
PDF MODERN
==DERGİLER==
YASİN OKUMAK
YORUM -dergileri
DÜZCE HABER
MİSAK DERGİSİ
elmalı tefsir enfal 1-9
elmalı tefsir enf 10-28
elmalı tefsir enf 30-38
elmalı tefsir enf 39-58
elmalı tefsir enf 59-86
elmalı tefsir enf 87-114
İMAN-is hayat
mesnevi-i hayat
ehli sünnet- i hayat
kıssa-is hayat
g isla.-is hayat
A-
ruhus salat-ince
nezih itikat-ince
evlilik-ince
hayzı nisa-ince
tas-zikr-rabt-ince
hakayık-ince
risale-ince
risale-ince 2(seytan-nefs)
nimeti islam-ince
sohbetler-ince 1
sohbetler-ince 2
hikayeler-ince
riyazüs salihin-sadakat
fıkıh-sadakat
fetevai hindiyye-sadakat
b islam ilmihali-sadakat
bir bilene soralım-sad
vehhabilere cev.-sadakat
fıkıh ans-sadakat
nurul izah-sadakat
kutubu sitte-sadakat
sahihi buhari-sadakat
evliyalar ans.-sadakat
R---
TEBLİĞ YÖNTEMLERİ
İBRAHİM KİRAZ
M.BARDAKÇI 1
ALPER TAN
TÜRKİYE -A.AKGÜL
ULUS İLİŞKİL M ORTAK
AHMET VAROL-DIŞ POL
DIŞ İŞL 2
DIŞ İŞL 3
DIŞ İŞL 4
DIŞ IŞL 5
dış 5 yeni
B.PAKMAN WORDPTRES.COM
SN-TEKHAFIZ
f-İTİRAFLAR
AGET 1-4
İİİ..GÖLGESİ
IŞIK-UFUK
SUKUT ÇIĞLIĞI
BAHARI SOLUK
Z.ALTIN DİLİ
ÖRNEK HRK.
BUH.AN.İNS
YİT.CEN.DOĞ
BABANIN BABASI
ozan arifin refe şiiri
KİTAP-SÜNNET-KADER
ABDULHAMİD HAN

ABDÜLHAMİD HAN Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı. İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar: Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi. Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur. Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur. Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı. Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız. Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar. Rabbim Başbakanımızı korusunu2026

 

İki ateş arasında bir Şair: Mehmed Âkif

 

“Hayatı, şiirlerinden daha mükemmel bir şiir” (dünya görüşü olarak Âkif’in tam karşısında olan Hüseyin Cahid Yalçın’ın sözüdür) olan şairimizi kaybettiğimiz günün üzerinden 79 yıl geçti (27 Aralık 1936). Ama hâlâ aramızda yaşıyor gibi onu içimizde hissediyoruz. Hâlâ yaşıyor, yazıyor, konuşuyor; uyarılarıyla hâlâ güncel tartışmalarımıza çözüm üretiyor sanki.

Meselâ, içinden geçtiğimiz karmaşık günlere kendini fazla kaptırıp umutlarını tüketenlere umut veriyor: 

Cehennem olsa gelen, göğsümüzde söndürürüz,

Bu yol ki Hak yoludur, dönme bilmeyiz, yürürüz.

Şu karşımızdaki mahşer kudursa, çaldırsa,

Denizler ordu, bulutlar donanma yağdırsa;

Bu altımızdaki yerden bütün yanardağlar,

Taşıp da kaplasa afakı bir kızıl sarsar…

Değil mi cephemizin sinesinde iman bir…

Sevinme bir, acı bir, gaye aynı vicdan bir…

Değil mi sinede birdir vuran yürek, yılmaz;

Cihan yıkılsa emin ol, bu cephe sarsılmaz!

Zaman zaman bu şiirdeki gibi kükremiş, zaman zaman içine kapanmış; zaman zaman, “Ağlarım ağlatamam, hissederim söyleyemem/ “Dili yok kalbimin, ondan ne kadar bîzarım” diye yakınmış, zaman zaman da,“Yoktur elemimden şu ağır kubbede bir iz/ İnler, Safahat’ımdaki hüsran bile sessiz!” diye inlemiştir.

Onu hâlâ anlamadığımızı düşünüyorum. Ne Sultan II. Abdülhamid’e muhalefeti, ne Mısır’a gidişi, ne Meclis’te vekil sıfatıyla oturduğu yıllardaki suskunluğu doğru okunamamış, “mutlak taraf” ya da “kesin karşı” olma tutkumuz onu tüm gerçeğiyle tanımamızı engellemiştir.

Abdülhamid müptelâlarına göre “kötüdür, çünkü sert sözlerle Padişah’ı eleştirmiştir”… 

Abdülhamid düşmanlarına göre ise; “İyidir çünkü Padişah’ı eleştirmiştir”…

Ha bir de “Allah, Mustafa Kemal’e ömrümden ömür versin” dediği rivayet ediliyor ki, külliyen bühtandır. Canından çok sevdiği vatanından 11 yıl ayrı kalmasına sebep olanları tezkiye ettiği iddiası saçmalığın dik âlâsıdır! Kaldı ki o, Atatürk’e methiye yazmayan iki şairden (ötekisi Nazım Hikmet) biridir. Bu yüzden başına bunca iş gelmiş, sivil polisler tarafından izlenmekten defalarca yakınmış, “İstiklâl Marşı şairinin İstiklâl Mahkemelerinde yargılanma utancını milletine yaşatmamak için” kendini gönüllü sürgüne mahkûm etmiştir.

Dahası var: Muhalefet partileri kapatıldı muhalif milletvekilleri susturuldu. Muhaliflerin lideri konumunda bulunan arkadaşı Ali Şükrü Bey öldürüldü. Nihayet ilk Meclis de feshedildi (1923). Mehmet Akif dâhil, muhalif milletvekillerinin hiçbiri İkinci Meclis’e alınmadı. Geçinmek için devlet memurluğu istedi, ama egemenler onu da çok gördüler. Üstelik üç kuruş mukabili yazı yazdığı Sebilürreşad Dergisi de kapatıldı ve tamı tamına açlığa mahkûm edildi.

Yani Mehmed Âkif için hem maddi, hem de mânevi anlamda deniz bitmişti! O da dostu Mısır Hidivi Abbas Halim Paşa’nın dâvetini kabul ederek Mısır’a “hicret” etti. Kahire Üniversitesi’nde Türkçe müderrisliği yaparak ve Kur’an mealiyle meşgul olarak 11 sene geçirdi.

“11 saat daha kalamazdım” diyerek İstanbul’a döndüğünde çok hasta idi. Kısa bir süre sonra da, tam Peygamber Efendimiz’in vefat yaşında vefat etti (63). 

Ne bayraklar yarıya indi, ne radyolar tangolarına ara verdi, ne resmi demeçler verildi, ne de gazetelere manşet oldu. Çünkü devrin hükümeti, Milli Şair’in ölümüyle ilgilenilmemesini emretmişti…

Üniversite gençliği sahip çıkmasaydı, az daha cenazesi ortada kalıyordu.

Sanki böyle olacağını sezmiş, yıllar önce bir fotoğrafının arkasına şu dörtlüğü yazmıştı:

Toprakta gezen gölgeme toprak çekilince, 

Günler şu heyulâyı da er-geç, silecektir…

Rahmetle anılmak, ebediyyet budur amma, 

Sessiz yaşadım, kim beni, nerden bilecektir? 

Şükür ki, bilen biliyor. Allah rahmet eylesin.

Hacı Bayram ve Sultan II. Murad

 

Biliyorsunuz, Anadolu’nun İslâmlaşmasında ve “ebedî vatan” olmasında emeği geçenlerin başında “Yürek Adamlar” gelir.

Küçük bir aşiret (boy) olarak Anadolu topraklarına giren Kayı Aşireti’ne ilk mefkûre aşısını yapan ve onları Bizans fethine hazırlayan yürek adamlardır. Konstantiniyye’nin fethi sırrını Kayı Hanlı yiğitlerin kulağına fısıldayıp fetih aşkını yalımlatan onlardır. Kısaca onlar, Osmanlı Devleti’nin manevî mimarı, Anadolu Müslümanlığının manevî bekçisi ve son Peygamberin mirasçılarıdır.

Âlimin ölümünü âlemin ölümünden farksız gören bir anlayışla yaşayan bir ümmet, elbette âlime gerek sevgi ve saygıyı gösterecek; elbette ümmeti idare edenlerin başında gelen padişahlar, âlimin kıymetini herkesten iyi bilecekti.

Hele de Sultan II. Murad gibi ilme âşık bir padişah ise…

Biliyoruz ki, Sultan II. Murad gerçekten ilme âşık, âlime meftun bir padişahtı. Seferde iken bile kıymet verdiği âlimlerden bir kaçını yanına alır, yakınında bulundurur, müşkillerini danışır, münazara ettirip dinler, sık sık tertiplediği sohbet ziyafetlerinde kemalât arardı.

Hele de Hacı Bayram-ı Velî ki, Ak Şemsüddin gibi bir deryaya şeyhlik yapmıştır... 

Ama Sultan II. Murad’la arasına “fitne” girmiş, Padişah’ın kafası karışmıştı.

Aslında “hizmet”i Allah rızası ile taçlandıranlardan devlet zarar görmez: Ama hizmetin hangi mülâhaza ile olursa olsun ticarete ve siyasete âlet edilmesi, devleti de ümmeti de muzdarip kılar.

Veli’nin “hizmet ahlâkı”nda ve dünyasında “devlet” yoktu. Padişah ve devlete dua eder, hizmetin en iyisini vermeye çalışırdı. Tek hedefi insandı: Doğru insan, yani “Yürek Adam”…

Fakat dedikodular dur durak bilmiyordu. Güya Şeyh Efendi’nin etrafı dolmakta, giderek güçlenmekte, gücünü devlet aleyhine kullanmak için hazırlanmaktaydı.

Sultan II. Murad kuşkulandığından mı, yoksa söylentilere bir son vermek istediğinden mi, bilinmez, Hacı Bayram-ı Veli’yi Edirne Sarayı’na dâvet etti:

“İlminizden müstefid olmak isteriz”...

Davete icabet eden Hacı Bayram’la Edirne sarayında defalarca görüştü. Halis niyetinden emin olur olmaz da ezeli derdini açtı.

“Ah Konstantiniyye, ah Peygamber müjdesi! Muhasara ettik, alamadık. İçimize dert düştü: Hocam oraya ulaşmanın bir yolu var mı?”

Geleceğin Fatih’i Şehzade Mehmed odanın bir köşesinde oynuyordu. Ama henüz neyin ne olduğunu idrak edebilecek bir yaşta değildi. 

Sadece Hacı Bayram Velî’ye çocuksu tortusuz saflığın berraklaştırdığı civan gözlerle bakmakta, merakını yutkunup mânâsını anlamadığı konuşmalara kulak kabartmaktaydı. Velî’nin aydınlık yüzünde sankiKonstantiniyye’nin anahtarını arıyordu. O sıralar Akşemseddin henüz genç bir medrese talebesiydi ve şeyhi ile birlikte gelmişti. Köşede tazim duruşuyla emir bekliyordu.

Sultan II. Murad’ın yüreğini Konstantiniyye’yi fetih ateşi nicedir tutuşturur, Peygamber müjdesine ulaşmanın rüyalarını görürdü ya, Şeyh Efendi’de hasretinin müjdesini arıyordu.

“Duanız berekâtıyla fetih bize müyesser olsa...”

Koca Velî, tefekkür ummanında kerametle buluşuncaya kadar sustuktan sonra, parıltılı gözleriyle küçük Mehmed’i sarmalayıp gülümseyerek konuştu:

“Mahzun olmayınız Hünkârım, Kostantiniyye’yi senin Mehmed’le benim Köse fethedecekler.”

Keramet aynen tahakkuk edecek, onca istemesine rağmen fetih Sultan II. Murad’a değil, oğlu II. Mehmed’e nasip olacak, Velî’nin “Köse” dediği şanlı müridi Akşemseddîn de “manevî fatih” olarak asırlarca selâmlanacaktı.

Hacı Bayram’lardan ve “Köse”lerden mahrum olmak, bize kendimizi kaybettirdi!

Anadolu’nun yüreği

 

Yazmıştık ya, Anadolu Müslümanlığının manevî muhafızı olarak rahmetle yâd ettiğimiz Hacı Bayram-ı Velî, Koyunluca Ahmed isimli bir köylünün oğludur. 

Asıl ismi Numan olduğu halde, mürşidi Hamid-i Aksarayî ile ilk defa bir kurban bayramında karşılaşmasının hatırasına, mürşidi tarafından“Bayram” mahlası verilmiştir. “Bayramiyye Tarikatı”nın kurucusudur. 1429’da, 78 yaşlarında vefat etmesi yalnız Sultan II. Murad’ı değil, bütün İslâm âlemini derin bir eleme gark etmiştir. Türbesi Ankara’da Zülfazıl(şimdiki adı Solfasol) semtindedir. Eksilmeyen şükran duygusuyla millet, türbesini ziyaretgâh yapmıştır.

Ölümünden sonra tarikat, müridleri Akşemseddin ve Bıçakçı Ömer Dede(Şeyh Emir Sikkinî) tarafından iki kol üzerinden devam etti. 

Hacı Bayram-ı Veli, “zenginler ve yoksullar” olarak toplumu iki sınıfa ayırır ve iki sınıfın arasında köprü olma görevini kanaat önderlerine verir.

Kendi döneminde yoksulların sosyo ekonomik güvenliğinin sağlanmasını bizzat üstlenmiştir.

Özellikle üç aylarda müridleriyle birlikte Ankara’nın ticaret merkezlerini dolaşır, dükkân sahiplerinden zekât ve sadaka toplardı. 

Toplanan paralar bir yardım sandığında biriktirilir, ramazan örtalarında önceden belirlenmiş kimsesizlere, yaşlılara, dul ve yetimlere, evlenme çağına geldiği halde yoksulluktan evlenemeyenlere, kitap alamayacak kadar fakir öğrencilere, kısacası ihtiyaç sahiplerine dağıtılırdı. 

Ayrıca, Hacı Bektaş-i Veli geleneğine uyarak, o da, tekkesinde günün her saatinde kazan kaynatır, burçak çorbası pişirirdi.

Gelen geçen, zengin fakir, büyük küçük, kadın erkek herkes buyur edilir, çorba verilirdi.

Hacı Bayram tekkesinde her gün sabah ve yatsıdan sonra zikir meclisi kurulur, öğle namazından önce ve sonra ise tekkeye gelen herkese tefsir, fıkıh, hadis, kelam hatta tasavvuf dersleri verilirdi. 

Toplumun eğitimi bu şekilde gerçekleştirilir, Peygamberimizin, “Beşikten mezara kadar ilim öğreniniz” emri hayata geçirilirdi.

Biliyorsunuz, Sultan II. Murad, Hacı Bayram-ı Veli’nin namını duymuş Edirne’ye davet edip, ilim ve maneviyatına fevkalade hürmet göstermiş, Eski Cami’de vaazettirmiş daha sonra da tekrar Ankara’ya uğurlamıştı.

Hacı Bayram-ı Velî, giderayak Sultan II. Murad’a bir mektup verdi. Özetle şunlar yazıyordu:

“Teb’an içinde herkesin yerini tanı, ileri gelenlere ikrâmda bulun. İlim sâhiplerine hürmet et. Yaşlılara saygı, gençlere sevgi göster. Halka yaklaş fâsıklardan uzaklaş, iyilerle düşüp kalk. Hiç kimseyi küçümseme ve hafife alma. İnsanlığında kusûr etme, sırrını hiç kimseye açma, iyice yakınlık peydâ etmedikçe, kimsenin arkadaşlığına güvenme. Cimri ve alçak insanlarla ahbaplık kurma. Kötü olduğunu bildiğin hiçbir şeye ülfet etme. Seninle başkaları arasında bir toplantı akdedilir veya insanlarla aranızda bâzı meseleler görüşülürse, yâhut onlar bu meselelerde senin bildiğin hilafını iddiâ ederlerse, onlara hemen muhâlefet etme. Sana bir şey sorulursa, ona herkesin bildiği şekilde cevap ver. Sonra bu meselede şu veya bu şekilde görüş ve delillerin de bulunduğunu söyle. Senin bu türlü açıklamalarını dinleyen halk, hem senin değerini, hem de başka türlü düşünenlerin değerini tanımış olur. Sana bu görüş kimindir? diye sorarlarsa, fakîhlerin bir kısmınındır, de. Onlar, verdiği cevâbı benimserler ve onu sürekli olarak yaparlarsa, senin kadrini daha iyi bilir ve mevkiine daha çok hürmet ederler. “Seni ziyârete gelenlere ilimden bir şey öğret, böylece faydalansınlar. Herkes, öğrettiğin şeyi belleyip tatbik etsin. Onlara umûmî şeyleri öğret, ince meseleleri açma. Onlara güven ver, ahbaplık kur. Zîrâ dostluk, ilme devamı sağlar. Bazen de onlara yemek ikrâm et. İhtiyaçlarını temin et. Onların değer ve îtibârlarını iyi tanı ve kusurlarını görme. Halka yumuşak muâmele et, müsâmaha göster. Hiçbir kimseye karşı bıkkınlık gösterme, onlardan biri imişsin gibi davran.” 

Hey gidi günler hey!..

Âlimlerin yöneticilere nasihat ettiği, yöneticilerin âlimleri can kulağıyla dinlediği muhteşem günler geride kaldı…

Şimdi herkes bildiğini okuyor. Bendenize de, “Keşke bilmediklerimizi okusak” demek kalıyor!

 

Demokrat Parti’nin 70. Kuruluş Yıldönümü

 

07 Ocak 2016, milleti tek parti sultasından kurtarıp devletle buluşturanDemokrat Parti’nin 70. kuruluş yıldönümüydü. Gençler Demokrat Parti’nin ne demek olduğunu pek bilmez. Herhangi bir siyasi parti gibi görürler. Oysa Demokrat Parti demek, o günleri yaşayanlar açısından, “refah”demektir, “ferah” demektir, “felah” (kurtuluş) demek olduğu kadar, “emek”demektir, “ekmek” demektir, en önemlisi de “devlet korkusunu yenmek”demektir!..

Manevi dünyamız açısından ise “ezan” demektir, “Kur’an” demektir, “dini eğitim” demektir...

Vaktiyle satılan, kiralanan yahut yıkıma terk edilen camilerin ihya edilmesi, ecdad türbelerinin açılması, inkâr fırtınalarının ders kitaplarından çıkarılması, okullara din derslerinin konulması, 18 sene müddetle “Türkçe ezan” adıyla minarelerden bağırtılan “tangır-tungur”çığlıklarının son bulması, “Ezan-ı Muhammedi”nin tekrar minarelerle buluşması demektir (16 Haziran 1950).

Bu yüzdendir ki, devrin Başbakanı Adnan Menderes, tüm ömrünü dini hizmetlere vakfeden ve hayata salt “din” perspektifinden bakanBediüzzaman Said Nursi tarafından, başka bazı zaaflarına ve kişisel birtakım hatalarına rağmen, “İslâm kahramanı” olarak selâmlanmıştır.

“Menderes bir din kahramanıdır. Dine büyük hizmetleri olmuş ve olacaktır. Fakat Adnan Bey arzu ettiği hizmetinin semeresini göremeyecektir”. 

Menderes’in inanca hizmetleriyle, Bediüzzaman gibi, inancını varlık sebebi yapan isimlere hürmetle yaklaşımı CHP lideri İsmet İnönü’yü çok rahatsız etmiş, Başbakan Menderes’“mürtecileri himaye” etmekle, hatta bizzat “irtica” ile suçlamıştır.

Bu cümleden olarak Bediüzzaman’ın Ankara ziyareti bile muhalif yayın organlarında çok sert eleştirilere sebep olmuştur. Hatta İnönü, buna dayanarak Meclis kürsüsünden Menderes’i tehdit etmiştir:

“Siz şeriatı hortlatıyorsunuz! İrticayı hortlatıyorsunuz! Bediüzzaman’ı gezdiriyorsunuz...” 

İnönü’nün “irtica” algısı o kadar geniş kapsamlıydı ki, Bediüzzaman’ın bir yerden bir yere gitmesini bile “suç” sayıyordu! Belli ki, dindarların neredeyse nefes almasını bile yasaklayan eski dönemi sürdürmeye çalışıyordu (hâlâ da aynı zihniyette olanlar var). 

Menderes ise suçlamalara şu cevabı verecekti:

“Allah aşkına, Paşa niçin bu kadar dinden, dindarlardan rahatsız oluyor? Öleceğini bilmiyor mu? Şimdiye kadar kendisine ne zararları dokunmuştur? Bütün hayatını dine vakfetmiş bir pir-i faniden (Bediüzzaman) ne istiyor? Niçin eziyetinden hoşlanıyor, niçin meşakkat çekmesinden hoşlanıyor, niye bu kadar dine ve dindarlara karşıdır, anlayamıyorum?” 

Bu kez İnönü başka bir noktadan saldırıya geçti:

“Efendim siz, Atatürkçülerle istihza ediyorsunuz?”

Ve demokrat birinin ağzına almayacağı bir tehdit savurdu:

“Öyle zaman gelecek ki, sizi ben dahi kurtaramayacağım!”

“zaman”, İsmet Paşa ve CHP kurmayları ile yazar-çizer takımının orduyu kışkırtmalarıyla 27 Mayıs 1960’da geldi. Başta Menderes olmak üzere bütün Demokrat Partililer “Yassıada” denilen “ölüm Adası”na tıkıldı. Envai çeşit isnat ve iftiralar eşliğinde “usulen” yargılandılar. “Bebek Dâvası”, “Köpek Dâvası” derken, Yassıada’nın sözde yargıçları, “Sizi buraya tıkan kuvvet böyle istiyor” diyerek iki bakan arkadaşıyla birlikte (Dışişleri Bakanı Zorlu ve Maliye Bakanı Polatkan) idama gönderdiler.

İsmet Paşa isteseydi eski arkadaşlarını (CHP’den ayrılıp Demokrat Parti’yi kurmuşlardı) ipten alabilirdi. Çünkü darbecilerin lideri Orgeneral Cemal Gürsel, daha en başında “Emrinizdeyiz” demişti. İnönü’nün verdiği cevap ise şöyle olmuştu: “Büyük bir iş başardınız, asıl ben sizin emrinizdeyim.”

İnönü’nün “iş” dediği, millî iradenin çöpe atılması, milletin her seçimde oylarıyla biraz daha yücelttiği Menderes’in asılmasıydı!

Kılını bile kıpırdatmadı. Asılmalarını sadece seyretti. Siyasi ihtirasın ve intikamın bu seviyesini hâlâ da anlayabilmiş değilim.

Yarın, Adnan Menderes’in, günümüze de ışık tutan bir radyo konuşmasını yazacağım inşallah.

.

Bazı yazarlarla okurlarının ispiyon ve ihbar alışkanlığı!

 

Özellikle darbe dönemlerinde gazeteciliği ihbarcılığa, haberciliği“muhbir”liğe, köşe yazarlığını “ispiyon”culuğa dönüştüren bazı gazeteler, muhabirler ve köşe yazarlarının “gammazlama” alışkanlığı zaman zaman nüksediyor.

Hâlbuki yaşanan bunca olaydan sonra bu tür faaliyetlerin geçmişte kalması gerekirdi. Geçmiş gazetelerde öyle yalanlar, iftiralar, isnatlar, misansenler var ki, dudak uçuklatır, “Bu kadarı da olmaz” dedirtir…

Fakat oldu: Çarşaflı karısı ve üç kızıyla Bayezid Meydanından geçen sakallı vatandaşı fotoğraflayıp, “Dört karısıyla gezmelerde” diye “haber”yaptılar…

“Menderes dört uçak dolusu altınla kaçarken yakalandı”, “Polatkan’ın hesabından dört milyon lira çıktı” diye, “Üniversite öğrencilerinin cesetleri yem makinelerinde kıyma yapıldı” diye yalanlar attılar…

Kendi meslekdaşlarını kıskançlık saikiyle devrin kudretli generallerine gammazladılar. “Zinde kuvvetler”e yahut “Genç subaylar”a atfen uydurma haberler yayınladılar, şiir okuduğu için hapse atılan Cumhurbaşkanımız sayın Erdoğan hakkında, “Artık muhtar bile olamaz” manşeti çektiler, 28 Şubat sürecinde, “Fadime” isimli kıza ezberlettikleri metinleri kanal kanal dolaştırıp bile bile milleti aldattılar… Kendi tarihleri boyunca yalanın-dolanın, mizansenin, isnadın, iftiranın, fitnenin envai çeşit örneklerini verdiler…

Yani bir kısım medyanın tarihi yalan-dolan tarihidir. İnanmayan girsin arşive baksın. 

“Gelmiş geçmiş, olmuş bitmiş” diyeceğiz de, anlaşılan o ki, eski alışkanlıklar zaman zaman nüksediyor. Bazı gazetelerle yazarlarında (hatta okurlarında) eski “ispiyon ve ihbar” alışkanlığı (maalesef) sürüyor.

Bu cümleden olarak, Almanya’dan bir okuyucusu, Hürriyet yazarı Yalçın Bayer’e beni ispiyonlamış, o da ciddiye alıp herkese duyuruyor (Hürriyet, 8 Ocak 2016)... 

Ne yapmışız? TRT Türk televizyonunda bir süredir devam eden “Nasıldı, Nasıl Oldu?” (her pazartesi s. 22.30-23.00 arası) isimli kısa programımızda, kuruluş yıldönümü münasebetiyle Demokrat Parti’yi, tarihsel çizgisi içinde anlatmışız… 

Ne demişiz peki? Demokrat Parti iktidarı öncesinde “Ezan-ı Muhammedî yoktu… Bazı camiler satılıyor, kiraya veriliyor, yıkıma terk ediliyordu… Radyodan Kur’an okunmuyordu… Din eğitimi kaldırılmıştı… Elif ba öğretmek yasaktı… Camiler jandarma ve öğretmenler tarafından basılıyordu… 1923’te ilan edilen Cumhuriyet demokratik değildi… Devletin ve milletin kıblesi farklıydı… “Tanrısızlığın ilmihali” yayınlanmıştı… Ders kitaplarında vahiy (dolayısıyla Allah) inkâr ediliyor, Kur’an; “Muhammed’in koyduğu esasların toplu olduğu kitaba Kur’an denir” şeklinde tanımlanıyordu… CHP dönemi ekmek karnesi dönemidir… Çarşafla Mücadele Haftası vardı… Millete ideoloji dayatılıyordu… Türbeler kapalıydı… DP bütün bunlara son verdi… Darbe ile de DP iktidarına son verildi. Vs.”

Bunların hangisi gerçeğe aykırı? Hangisi yalan? Hangisi iftira? O programda hepsinin belgelerini tek tek gösterdim. RTÜK’e neyi ihbarlıyorsunuz, neyi soruşturacak RTÜK; söyleyemediğimiz daha vahim gerçekleri mi?..

Hakikaten de zaman darlığı ve Koruma Kanunu’nun hâlâ yürürlükte olması sebebiyle, her şeyi söyleyemedim. Hatta 6 okun “iman şartı” yerine konduğunu, “Atatürk’e esselat” diye uyduruk “mevlid” yazıldığını, camilere sıra ve org konularak kiliseye benzetilmesi şeklinde “Dinde Reform Lâyhası” hazırlandığını, en basit ilmihal bilgilerini ihtiva eden “Mızraklı İlmihal”in bile yasaklandığını, “Otuz sene sonra gençliğin kafasını Allah ve Peygamber gibi (haşa) boş laflardan ve mefhumlardan kurtarmış olacağız”dendiğini, Milletvekili Ruşeni Barkan’ın “Din Yok Milliyet Var” isimli kitabını Reisicumhur’a takdim ettiğini ve “aferin” aldığını, MilletvekiliYunus Nadi’nin çıkardığı “Hayat Ansiklopedisi”nde Allah’a “korkunç” (haşa) dendiğini ve reddedildiğini, kâinatın tesadüfen oluştuğunu, SüleymaniyeCamii’ne imam bulunamadığını, “İkra’ bismi safsatası” diye âyete saldırıldığını, “Türk’ün Amentüsü” diye safsatalar uydurulduğunu,“Mustafa Kemal’e, onun cengaver ordusuna, yüce kanunlarına… ve Türkiye için ahiret günü olmadığına iman ederim” denilerek iman esaslarıyla dalga geçildiğini ifade edemedim (Hepsi kaynaklı, ispatlı, şahitli: Merak edenler Nesil Yayınları’nda çıkan “Kemalist Yalanlar” isimli kitabıma bakabilirler.

Sayın muhbirlere duyururum! 

“Kadı-ul Kudat” nasıl “Ombudsman” oldu?

 

“Ombudsman” kelimesini duymuşluğunuz vardır. “Arabulucu” anlamına gelen “ombuds” ve “kişi” mânâsına gelen “man” kelimelerinden oluşan bu terkip, kabaca “arabulucu” anlamında kullanılır.

Oryantalistlerin iddiasına göre, ombudsmanlık, 1713 yılında İsveç’te görülmeye başlamış, 1809’da ise Anayasaya girerek anayasal bir kurum halini almıştır. 

Aslında Osmanlı Devleti’nde aynı işlevi gören bir kurum, devletin kuruluşundan beri mevcuttur. Adına da “Kadı-ul Kudat” (Kadıların Kadısı-Büyük Kadı-Şeyhülislâm veya Kazasker) denmektedir. Görevi, padişah dâhil olmak üzere yüksek devlet memurlarını denetlemek, daha da önemlisi halkın birbirleriyle ve devletle olan ilişkilerinin makul ve âdil ölçüler içinde düzenlenip düzenlenmediğini kontrol etmektir.

Haksızlık, uygunsuzluk ya da usulsüzlük tespit etmesi halinde uyarır, olmazsa cezalandırır, böylece halkın haklarını korur, gücün zulme dönüşmesini engeller, memurların adaletsizliğini önlerdi.

Yani “Ombudsmanlık” denen mekanizmayı ilk Osmanlılar buldu ve devletin ayrılmaz parçası yaptı.

Yeni usuller denemekte oldukça mahir olsak da, kendi meziyet ve kabiliyetlerimizi keşfetmekte pek mahir değiliz…

Nitekim bu meziyetimizi, Osmanlı tarihine “Demirbaş Şarl” ismiyle geçenİsveç Kralı meşhur XII. Charles keşfetti. 

XII. Charles, 1709’da giriştiği Polta Savaşı’nda Rus Çarı Deli Petro’ya yenilmiş, 1500 civarında subay ve askeriyle birlikte kılpayı kaçıp Osmanlı Devleti’ne sığınmıştı. Beşyıl kadar Edirne yakınlarındaki Demirtaş Paşa Konağı’nda misafir edilip ağırlandı (bu konuyu ayrıca ele almayı düşünüyorum).

İşte bizdeki “Kadı-ul Kudat” sistemini o zorunlu misafirliğinde fark etti. Fark eder etmez de kendi yokluğunda devletinin iyi yönetilmesi için bir“Kadı-ul Kudat” tayin etti, ama tabii ismi böyle değildi. Osmanlı’nın “Kadı-ul Kudat”ına İsveç’te “Ombudsman” deniliyordu.

Gariptir ki, bu kurum dünyaya Osmanlı’dan değil, İsveç’ten geçti.

Bugün Avrupa Birliği de “Ombudsman” kullanıyor. Bunlardan biri YunanlıNikiforos, diğeri Fransız Jean Paul Delevoye’dir. Bereket versin bu isimler zaman zaman ombudsmanlığın bir Türk müessesi olduğunudillendiriyorlar.

Ama kimin umurunda? hepimiz siyasetle öylesine doluyuz ki, kültür ve medeniyetle ilgilenecek vaktimiz yok!

Şimdi size “Kadı-ul Kudat”ın ne anlama geldiğini çarpıcı biçimde ortaya koyan bir olay nakledeceğim…

Devir Yavuz Sultan Selim devri…

Yavuz, suçlu bulduğu hazine muha­fızlarından 150 kişinin öldürülmesini emrediyor. Bunu duyar duymaz, Şeyhülislâm Zembilli Ali Cemali Efendi,hışımla saraya gidiyor.

 Padişah’tan idam emrini geri almasını istiyor: “Duydum ki, 150 adamın öldürülmesini­ emretmişsiniz. Onların öldürülmesi şer’an (dini hukuka göre) caiz de­ğildir.” 

Yavuz Sultan Selim: “Dünya işlerine fazla karışma” diye uyarınca da, Hoca, tehditkâr bir üslupla kükrüyor: “Ben senin ahiret işlerine karı­şıyorum. Bu benim vazifemdir. Eğer affederseniz kurtuluş bulursunuz, aksi takdirde büyük bir cezaya çarptırılırsınız!” 

Padişah bu tehdide kızacağına, yumuşuyor: “Tamam, dediğin gibi olsun.” 

Birliktelikleri sohbet kıvamında sürerken, Zembilli bir teklifte bulunuyor:

“Az önce söylediklerim ahretinize aitti, şimdi de mürüv­vetinize ait bir söz söyleyeyim.”

“Nedir, söyle bakalım.” 

“Saltanatınıza yakışan odur ki, affettiğiniz bu insanları eski görevlerine iade edesiniz.” 

Padişah gülümsüyor: “Tamam. Ancak hizmetlerinde kusur eder­lerse, tazir cezası ile cezalandırırım haberin olsun.” 

Şey­hülislâm Zembilli de gülümsüyor: “İslâm hukuku tazir cezalarını, sul­tanın takdirine bırakmıştır.” (“Şakâyık-ı Nu’mâniyye”den naklen “İlmiye Salnâmesi”, İstanbul 1334, s. 310-311).

Türkiye’ye “Ombudsmanlık” lâzım mı, değil mi, siz söyleyin.

 

Siyasi mizah ve hiciv

 

 

Timur Han’la Nasreddin Hoca gerçekte hiç görüşmemişler, ama zamanın hafızası ve toplumun şuuru onları buluşturup Anadolu’yu yerle bir edenTimur Han’dan “hiciv” sanatı üzerinden hesap sormuş, intikam almış...

Nasreddin Hoca üzerinden anlatılanlardan biri şöyle:

Timur’la Hoca birlikte hamama gitmişler. Timur kafasına takılan bir soru sormuş:

“Bunca beldeler fethetmiş bir cihangir olarak, sence kaç akçe ederim?”

Nasreddin Hoca şöyle bir baktıktan sonra, fiyatı söylemiş: “Kırk akçe.”

Timur celallenmiş: “Be hey nâdan! Yalnız belimdeki futa (peştemal) kırk akçe eder.”

İşte o an Nasreddin Hoca, taşı gediğine koymuş: “Zaten ben de ona değer biçmiştim.”

“Beş para etmezsin!” demenin sanatsal ifadesi...

İşte buna “hiciv” diyoruz. İnsanlık tarihi kadar eski olan bu sanat (sanat mı değil mi, tartışılsa da) dalında pek çok usta “heccav”ımız (hicveden) var. Hatta bu uğurda kelleyi verenler bile olmuş. Yani hiciv üstadı kellesinden vazgeçmiş, ama iğnelemesinden vazgeçememiş.

En iyi örneklerden biri, meşhur şairimiz Nef’i’dir. Hicivlerini Sultan Dördüncü Murad’a sunar, ondan bahşiş ve övgü alırmış.

Fakat zamanla Padişah’a o kadar şikâyet gelmeye başlamış ki, geçinebilmesi için Nef’i’ye bir kâtiplik işi verip hiciv yazmasını yasaklamış.

Hikâyenin gerisini meşhur tarihçimiz Naima’dan okuyalım: 

“Sultan Murad Han hazretleri hususî meclislerinde latifelerden hoşlanmakla bazen Nef’î’yi getürüp bazı hecvlerini dinlerdi. Hatta bir gün 1039=1629 senesinde Beşiktaş’ta padişah Sultan Ahmed’in köşkünde Nef’î’nin Sihâm-ı Kazâ adlı hecv mecmuasına bakarken, havada gök gürültüsü ve şimşek zuhur edip pâdişahın tahtı yakınına bir yıldırım düşünce mecmuayı pâreleyüp, o çeşit saçmalıklara bakmaktan tövbe edip, terbiye olsun diye de, Nef’î’yi olduğu memuriyetten azledip hecve de tövbe ettirmişlerdi...”

Fakat “huylu huyundan vazgeçmez” denmiştir. Nitekim Nef’i Efendi de vazgeçememiş. Sadrazam Bayram Paşa hakkında, çok sert bir hicviye yazmış ve Padişah meclisinde bunu okumuş... Bayram Paşa, Padişah’tan şairin idamını istemiş. Bunun da devamını yine “Naima Tarihi”nden okuyalım:

“Zavallı fakiri çağırıp, o da hiçbir şeyden habersiz geldikte pek çok azarladıktan sonra, “Kaldırın!” denilerek saray odunluğunda hapsedilmiş ve orada boğularak denize atılmıştır.

Asrın bilginleri ve büyükleri, Nef’î’nin öldürülmesinden dolayı sevinip, bilhassa dilinin uzunluğundan yaralanmış olan büyükler ve âyân bu hususta Bayram Paşa’ya pek çok dua ettiler!

Maan-zâde Hüseyin Bey’den işittim. Bayram Paşa Nef’î’yi yakalamak için ferman edip taşra çıkardıklarında Boynueğri, Çavuş-başı imiş, bir Türk âdemisi olmakla, önüne düşüp: ‘Gel Nef’î Efendi, odunlukta bir hiciv düzecek kişi vardır, gel gör!’ deyû Türkvarî târiz etmiş. Nef’î hayattan meyus olup: ‘Yürü, bildiğinden kalma bire mel’un ...demiş. Aşağıya yukarıya pek çok sövüp saymış...” (Nâimâ Mustafa Efendi, Nâimâ Târihi, Cilt 3, Çev. Zuhuri Danışman, İstanbul, Zuhuri Danışman Yayınevi, 1968, s. 1283).

Bu olaydan sonra İbrahim Vehbî tarafından şu meşhur beyit söylenmiş derler: 

“Gökten nazire indi Siham-ı Kazasına,

“Nef’i diliyle uğradı Hakk’ın belâsına!” 

Nef’i Efendi’nin ölmeden hemen önce şöyle bir rubai söylediği rivayet ediliyor:

“Ey dil hele âlemde bir âdem yoğ imiş,

Var ise de ehl-i dile mahrem yoğ imiş...

Gam çekme hakikatte eger ârif isen,

Farz eyle ki elân yine âlem yoğ imiş.”

Ve derler ki, Nef’i son anda affedilip infazı gerçekleştirmeye memur olan zenci saray görevlisine bildirilmiş. Görevli affına ilişkin tezkereyi yazarken, kalemin simsiyah mürekkebi kâğıda damlamış. Nef’i, kendini yine tutamamış ve “Mübarek teriniz kâğıda damladı” deyivermiş. Bu onun son sözleri olmuş. Oracıkta infaz edilmiş. Hiciv merakı koskoca şairin başını yemiş.

Ama şimdiki zaman başka: Kimse hicvediyor diye ölmüyor. Ne çare ki o ince hiciv zekâsından eser kalmamış. İnsanlar kaba-saba kelimelerle birbirlerini hâk ile yeksan etmeye çalışıyorlar.

Düşünüyorum da, politikacılarımızda bir miktar hiciv-taşlama kültürü olsa, birbirlerine ağıza alınmayacak sözlerle eminim saldırmazlar, daha sanatsal, daha ustaca benzetmeler yaparlar, biz de keyifle izlerdik.

 

Eğitim-öğretim babında

 

 

“Büyük milletiz” dedik bir yazımızda ve neden “büyük” olduğumuzu açıklamaya çalıştık…

Şimdi diyeceğim şu: Eğitim-öğretimimiz de büyük milletlere yakışır biçimde olmalı… Bu iş “okula git-gel” mantığıyla olmaz!

Eğitimde amaç çocuğa “kimlik” ve “kişilik” kazandırmaktır. Bunlar olmadan hiçbir şey olmaz.

Konu son derece önemlidir: Çünkü bu konu, Türkiye’nin geleceğini inşa etme konusudur…

Okul temel sorunumuzu çözmese de, çocuklarımızın okula başlaması, pek çoğumuzu rahatlatır. Bu rahatlamanın temelinde, öğretmenlerin, çocuklarımızı bizden daha iyi yetiştireceklerine inanmak yatıyor…

Bu çok da doğru bir yaklaşım değil!.. En yetenekli, en idealist öğretmen bile, anne-babaların çocuklara verdiğini veremez. 

Evlâdımızı dünyanın en iyi öğretmenlerinin bulunduğu bir okula versek dahi, anne-baba olarak bizim yapmamız gereken çok şey var.

Sırtına marka elbise, cebine bol para koyup özel okula uğurlamak da sorunu çözüyor maalesef! Kaldı ki, öğretmen ne kadar iyi niyetli olursa olsun, genel müfredatın dışına çıkamaz. Sistemin belirlediği çerçeveyi çocuğun kafasına ekmek zorunda kalır. Öğretilenlerin çoğu da, maalesef, çağın ihtiyaçlarıyla örtüşmüyor!

Sistemin her tarafı ideoloji: Biraz lâiklik, biraz şiir, biraz marş, birkaç tavsiye ve tepeleme slogan. Sistem “insan”dan ziyade, “robot”yetiştirmeye ayarlı: Çocuğu salt sisteme teslim ederseniz, ummadığınız, beklemediğiniz sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. Böyle olmaması için çabalamanız gerekiyor. 

Her akşam fazla belli etmeden çocuğu denetleyin. Öğrendikleriyle ilgilenin. Öğrendiklerinin hayatla, çağla ve inançla çelişen yönlerini törpüleyin. Sabırla işleyin çocuklarınızı, onlara vakit ayırın.

“Çok zor” demeyin. İyi anne-baba olmak tabii ki zordur…

Ayrıca, annelik-babalık görevi, emekliliği ve istifası olmayan görevlerdir.

Malum:Toplumda iyi insan örneği az. Onlar da zaten köşelerine çekilmiş durumda. Vitrine (ekrana) çıkanların çoğu ise kötü örnek… 

Politika ve sanat dünyasından tanınmış bazı isimlerin gerek yaşama biçimi, gerekse hayatlarındaki karanlık noktalar, gelişme çağındaki gençlerimizin şuurunu bulandırıyor. 

Şöhret oldukları için onları “örnek” alıyorlar. Giyimleri-kuşamları, davranışlarıyla birlikte onları taklide çalışıyorlar. Onlara özeniyorlar. Onlar gibi olmaya çalışıyorlar. 

Aile büyükleri yerli yerinde uyarılar yapmazsa, iş git gide çığırından çıkabilir. Ekrandaki hayatla gerçek hayat karşılaştırması gençleri aileden soğutabilir. Zira ekrandaki parıltılı hayata karşılık normal aile hayatı ergenlik çağını yaşayanlar açısından hiç eğlenceli değildir.

Çok heyecansız ve monotondur. Hergün hemen hemen aynı şeyler yaşanır. Bu da çocukları tatmin etmez. Hırçınlık, hatta isyan başlar.

Benden bu kadar: Bunun ötesini pedagoglar ve psikologlarla konuşursunuz artık…

Ricam şu: Çocuklarınızla yakından ilgilenin. Bunu bir müfettiş edasıyla değil, birlikte hayatı paylaşırken yapın ve arkadaşça davranın. Ama bunu yaparken, anne-baba otoritesini de kullanın.  Unutmayın ki, çocuklarınızın arkadaştan ziyade iyi anne-babaya ihtiyaçları var.

Biliyorsunuz sokaklar tehdit ve tehlike dolu: Adımbaşı birahane, meyhane, diskotek… Çocuk yaşta birahanelerin loşluğunda başlayıp diskoteklerde aşırı alkolle süren, nihayet uyuşturucunun koyu karanlığına yuvarlanarak ya hastahanede ya hapishanede ya da mezarlıkta biten gençlik macerasını gerek devlet, gerekse aileler olarak artık ciddiyetle düşünmek zorundayız. 

Terörün bulaştırdığı ahlâksızlık virüsü da cabası…

Âdeta her sokak arasında bir Nemrut ateşi yanıyor. Kıvılcımlardan birinin çocuklarımıza sıçrayıp yakmaması için çabalamamız lâzım.

Allah yardımcımız olsun!

 

“Zengin” ve “meşhur” olmak mı, “adam olmak” mı?

 

İki üniversite bitirdiğini ve dört lisan bildiğini söyleyip böbürlenen birine“keşke biraz da haddini bilsen” demek zorunda kalmıştım...

Âlime sormuşlar: “Efendim en iyi neyi bilirsiniz?” 

Âlim iki kelimeden oluşan kitaplık bir cevap vermiş: “Haddimi bilirim!” 

Haddini bilmeyen nice âlimin silinip gittiğine şahidim. Bunun sebebini bizeYunus Emre açıklıyor:

“İlim ilim bilmektir/İlim kendin (haddin) bilmektir/Sen kendini bilmezsin/Ya nice okumaktır?”

Bu konuda Sultan II. Abdülhamid’e izafe edilen bir söz var ki, hakikatin tâ kendisidir: “Bilmek güzeldir: Haddini bilmek ise daha da güzeldir!”       

“Adam olma”nın kuralları aslında çok basit: Saygını koruyacaksın, sevgini göstereceksin ve haddini bileceksin!

“Haddini bilmek gibi irfan olmaz” demişler. Had bilmeye “İslâm’ın altıncı şartı” da derler ya hani, o kadar önemli.

Haddini ve kadrini bilene Hz. Âli Efendimiz’in duası var: “Kadrini bilene, haddini bilene, aczini bilene ve sözünü bilene Allah Rahmet eylesin!”

“Adam” olmayaen büyük engel, gurur:Gurur aynı zamanda insanı had bilmezliğe de sevk eder.      

Toparlayalım: İlminiz var da irfanınız yoksa, paranız var da şükrünüz yoksa, şöhretiniz var da hikmetiniz yoksa, makamınız var da kıymetiniz yoksa, yok sayılırsınız! 

Meşhur kıssadır: Kendisinden bir şey isteyip istemediğini soran İmparatorİskender’e, “Gölge etme başka ihsan istemez” diyen meşhur filozof Diyojen(Diogenes), gün ortası elinde fenerle dolaştığını görenler hayretle sormuşlar:

“Ne yapıyorsun?”

Cevap ezeli hasretimizi arayışın simgesi gibidir: “Adam arıyorum!”

Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri de aynı gerçeği daha mütevazı ve Müslümanca ifade etmiyor mu? O da gün ortası sokaklara düşmüş, o köşe senin bu köşe benim, fellik fellik bir şeyler arıyor...Koskoca âlimin bu arayışını merak edip, sormuşlar: “Hayrola, ne arıyorsun?”

“Kendimi” demiş, “kendimi arıyorum, gören var mı?” 

Eski insanla yeni insan arasındaki asıl fark burada sanırım: Zamane insanları başkalarının kusurlarını aramaktan, kendilerini aramaya (düşünmeye ve idrak etmeye) fırsat bulamıyor. Dolayısıyla kendini de bulamıyor... Dünya, kendini kaybetmişler dünyası!

Eski insanımız yine de talihliydi, hiç olmazsa önlerinde örnek alınabilecek seviyeli insanlar vardı. Şimdiki insanımızda bu da yok. El yordamıyla yaşıyoruz!

Politikacılar kavgalarıyla terör estiriyor... Terör ise her türlü ahlâksızlığa çanak tutuyor. Medya siyaset, futbol, magazin, terör ve ekonomi tartışmaktan, bunların üreten olgulara değinmeye fırsat bulamıyor!

Oysa dünyanın temel sorunu, insan! Ülkeler “adam gibi adam”yetiştiremiyor.

Maddî mülâhazalar mânevî dünyayı aşındırmış. Manevi dünyası aşınmış toplumlarda “her yol mübah”, “her şey meşru” anlayışı yaygınlaşır:“Günah-sevap”, “meşru-gayrimeşru”, “iyi-kötü” ayırımı ortadan kalkar... 

“Çok para kazanmak” tek değer ve tek amaç haline gelir. Tabiatıyla uyuşturucu kaçakçılığı ile silâhlı terör dâhil tüm uygunsuzluklar ve yolsuzluklar artar.

Her şeyi para belirliyor. Fazilet bir eski zaman hasreti gibi: Etrafımız tümüyle endeks. Dindar ailelerin ağzında bile ekonomik terimler dolaşıyor. 

Artık “adam olmak” değil, “zengin” olmak önemli! 

Başta komşuluk olmak üzere temel hasletlerimiz bir biri ardına ölüyor. Aile içi ilişkilerimize bile menfaat hâkim: Zaten evlilikler de ekranlarda yapılıyor.

Eskiden böyle miydik?.. Ne daracık evlerde ruhu sıkan eşyaların saltanatı, ne başköşede zehir kusan televizyon, ne tüm varlığımızı kontrol eden internet ve cep telefonu, ne görenek belâsı alınıp vitrinlere dizilen incik-boncuklar, ne hızlı, ama sorumsuz hayatın getirisi olan trafik kazaları, ne uyuşturucu bağımlılığı, ne birahane-diskotek tuzağı vardı...

İki kilim, üç somya, birkaç sandalye ile daha mutluyduk!  Otomobilimiz yoktu, ama bacaklarımız sağlam, havamız temizdi...

Şimdiki “Site”lerin ve “Rezidans”ların yerinde, cephesi kıbleye bakan bahçeli, evlerden oluşan mahallelerde otururduk...

Birbirimizi tanır, selâmlaşır, dertleşir, “mahalleli” kavramının tadını çıkarırdık... Birbirimizin gırtlağına basmaz, “imece” usulüyle zorlukların üstesinden gelirdik... İlâç nedir bilmez, stresi, depresyonu, panik atağı tanımazdık...

Asfalt yerine çamura basardık, ama çevre yeşildi; ağaç altında yemek yeyip buz gibi pınar suyu içerdik.  Elbiselerimiz son moda değildi belki, ama içimiz-dışımız birdi; riyakârlık, had bilmezlik yapmazdık.

 

“Bize kâfir demiş Mütfî Efendi”

 

 

“Şimdi hayli sühan-verûn içre,

Nef’î mânendi var mı bir şair?..

Sözleri Seba-i Muallâka’dır,

İmrülkays kendidir kâfir!”

¥

Günümüz diliyle: Şairler içinde Nef’i’nin bir eşi yoktur. Şiirleri, cahiliye devrinde Kâbe’nin duvarlarına asılan şiirler gibi güzeldir. Sanki o kâfir (Nef’i), İmrülkays’ın ta kendisidir! 

İzah: Kâbe henüz putperestlerin elinde iken, Kâbe duvarına asılan şiirlere“Seba-i Muallaka” deniyor. “İmrülkays” ise şiirleri Kâbe duvarına asılan putpereset bir şairdir. 

Kısaca: Şeyhülislâm Yahya Efendi, ince, derin ve zeki dokundurmalarla çağın büyük şairi Nef’i Efendi’ye “kâfir” diyor.

Nef’i bu taşın altında kalır mı hiç? Cevabı anında yapıştırıyor:

“Bize kâfir demiş Mütfî Efendi,

Tutayım ben ana diyem Müselmân,

Vardıkda yarın Rûz-i Cezâ’ya,

İkimiz de çıkarız anda yalan!”

¥

Günümüz diliyle: Şeyhülislâm bana kafir demiş. Hadi ben ona Müslüman diyeyim. Ama yarın mahşerde ikimiz de yalancı çıkarız: Zira ne ben kâfirim, ne o Müslüman!

Sayın Kılıçdaroğlu, CHP Kurultayı’nda Sayın Cumhurbaşkanı’na “Diktatör”deyince, bu hicviyeleri hatırladım.

Fark ettim ki…

Eskiden naziktik, şimdi değiliz!..

Eskiden zekice dokundurmalar yapardık, şimdi kaba-saba benzetmeler yapıyoruz…

Eskiden bir kelimeye birkaç anlam yüklemeyi bilirdik, şimdi bilmiyoruz…

Eskiden söylediklerimiz kalıcı olurdu, şimdi geçici oluyor…

Kısacası, eskiden daha ince, daha zeki, daha derin, daha anlamlı, daha tutarlı, daha bilge konuşurduk.

Meselâ diktatoryal bir geçmişimiz varsa, en azından bu konuda susar, geçmişimizi hatırlatmamaya çalışırdık.

CHP’nin dününde ve bugününde, halka umut olacak, ufuk açacak hiç bir şeyinin olmaması, CHP’yi çarnaçar polemiğe ve saldırganlığa itiyor…

Ve olmadık ithamlara yöneltiyor.

Biri çıkıp, “Diktatörlük görmek istiyorsanız, kesintisiz, muhalefetsiz ve alternatifsiz iktidar olduğunuz döneme bakın” dese (ki Başbakan aynen söyledi) ne cevap vereceksiniz?

Geçmişinizde baskı, şiddet, jandarma-polis copu, tahsildar korkusu,Faşizm tutkusu, Nazizm sevgisi dışında ne var, Allah’ınızı severseniz?..

Hizmet mi var, himmet mi var, merhamet mi var, şefkat mi var, yatırım mı var, kalkınma mı var, bolluk mu var, refah mı var?..

Demokrat Parti’ye ezansız, Kur’an’sız, camisiz, imamsız, cemaatsiz, maneviyatsız bir Türkiye devretti CHP…

Milleti öyle bir bıktırma bıktırdı ki, 14 Mayıs 1950’de yapılan ilk hür seçimde kaybettiği iktidarı bir daha ele geçiremedi. Yüzde 25’lik oy oranıyla sahillere hapsoldu gitti. 

Sayın Cumhurbaşkanı’nın yönetim biçimini sorgulamadan önce bunun, yani “ebedi muhalefete mahkûm” olmanın sebeplerini sorgulasalar, kendileri açısından daha faydalı olur.

CHP, zihniyet olarak değişmediği, halkı “köle”, kendini “efendi”, millet tarafından seçilmiş olanları “diktatör”, devleti “müktesep hakkı”, saymaktan vazgeçmediği müddetçe, geçmişi sürekli ayakbağı olmaya ve partiyi tökezletmeye devam edecektir.

Benden söylemesi…

 

Bir bayrak, bir de Arif Nihad Asya

 

Şehitler tepesi boş değil, biri var bekliyor...

Ve bir göğüs, nefes almak için, rüzgâr bekliyor! 

Türbesi yakışmış bu kutlu tepeye; 

Yattığı toprak belli, tuttuğu bayrak belli, 

Kim demiş “meçhul asker” diye?.. 

Destanını yapmış, kasideye kanmış, 

Bir el ki; ahretten uzanmış... 

Edeple gelip birer birer, öpsün diye fâniler! 

Öpelim temizse dudaklarımız, 

Fakat basmasın toprağa temiz değilse ayaklarımız...

Rüzgarını kesmesin gövdeler, 

Sesinden yüksek çıkmasın nutuklar, kasîdeler;

Geri gitsin alkışlar geri, 

Geri gitsin ellerin yapma çiçekleri! 

Ona oğullardan, analardan dilekler yeter... 

Yazın sarı, kışın beyaz çiçekler yeter! 

Söyledi söyleyenler demin, 

Gel süngülü yiğit alkışlasınlar,

Şimdi sen söyle, söz senin... 

Şehitler tepesi boş değil, 

Toprağını kahramanlar bekliyor! 

Ve bir bayrak dalgalanmak için; 

Rüzgâr bekliyor! 

Destanı öksüz, sükûtu derin, meçhul askerin; 

Türbesi yakışmış bu kutlu tepeye,

Yattığı toprak belli, 

Tuttuğu bayrak belli... 

Kim demiş, meçhul asker diye?

¥

Ocak, ah Ocak! Meşhur edibimiz, muallimimiz, şairimiz Arif Nihad Asya Ocak ayında  (5 Ocak) dar-ı cinana irtihal etmişti (1975)...

Bizim köşe yazarları böyle şeyleri pek hatırlamazlar. Varsa da siyaset, yoksa da siyaset! Arada bir kültür yazıları yazsalar ölürler sanki! (Kültür olmadan siyaset nasıl olur? Ayrı mevzu)...

Her zamanki gibi yine herkes unutulmaması gerekeni unuturken, bendeniz yoğun seyahatlerim ve sağlık problemlerim sebebiyle günü gününe yazamadım, buna da şükür diyelim...

Hani ülkemizin gençleri her daim imkânsızlıktan ve fırsatsızlıktan yakınırlar da başarısızlıklarının sorumluluğunu başkasına yüklemeye çalışırlar ya, “Bayrak Şairi” olarak edebiyat dünyamıza altın harflerle adını yazdıran Arif Nihad Asya onlardan değildi.

Annesi Tırnovalı Fatma Hanım, babası Tokatlı Zîver Efendi. Babasını bir aylıkken kaybeden Ârif Nihad, akrabalarının himayesinde büyüdü. Devlet okullarında parasız yatılı okudu. Bunun için çocuk yaşta gurbete çıktı. Büyük zorluklar çekti. Ama yılmadı ve hiçbir mazerete sığınmadı. Nihayet 1928 yılında Darülmuallimin-i Âliye’den (Yüksek Öğretmen Okulu) edebiyat öğretmeni olarak mezun oldu. Çeşitli liselerde edebiyat öğretmeni ve yönetici olarak çalıştı. Adana ve Eskişehir milletvekilliği yaptı. Birçok dergi ve gazetelerde yazılar yazdı. Şiirlerinde hece, arûz ve serbest vezinleri rahatlıkla kullandı. Nazmın her tür ve şekliyle eserler verdi. 

Bazı şairler (meselâ Nazım Hikmet) güzel, ama bize özel olmayan şiirler yazarken, Ârif Nihad Asya hem çok güzel, hem de bize özel şiirler yazdı. Her daim “millî” ve “yerli” oldu. İşte bu yüzden her mısrası hayat tarzımızın ve tarihsel duruşumuzun izlerini taşır. Her mısra bu toprakların sesini, soluğunu, kokusunu verir. Asya, asıl bunun için önemlidir.

Allah rahmet eylesin!

 

Bu kaçıncı kurultay, bu kaçıncı ‘Yeni CHP’?

 

Biliyorsunuz: 4 Ocak 2016 Pazartesi gecesi TRT Türk’te yayınlanan “Ne Oldu, Nasıl Oldu” isimli programım, Hürriyet yazarı Yalçın Bayer’in jurnallemesi sonucu, CHP yönetiminin kulağına gidince, fena halde celâllenmişler...

Beklerdim ki, program boyunca gösterdiğim belgelere ve CHP’nin geçmişine dair söylediklerime itiraz etsinler! “Öyle değil, böyle” diyerek belgelerini ortaya koysunlar. “Camileri satmadık, kiraya vermedik, yıkıma terk etmedik, banka ardiyesi, hatta CHP Merkezi yapmadık, ezanla, Kur’an’la uğraşmadık, din okullarını kapatmadık, din eğitimini yasaklamadık, dini kitapları toplatmadık, ders kitaplarında vahyi inkâr etmedik”...

“Cumhuriyet döneminin ilk partileri olarak ortaya çıkan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (kuruluş tarihi 17 Kasım 1924, kapatılma tarihi 3 Haziran 1925, Genel Başkanı Kâzım Karabekir Paşa), ile bizzat Atatürk’ün emriyle kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı (kuruluş tarihi 12 Ağustos 1930, kapatılma tarihi 18 Aralık 1930, Genel Başkanı Fethi Okyar) biz kapattırmadık”...

“Ekmeği karneye bağlamadık, Atatürk’ün fotoğraflarını paradan-puldan kaldırmadık, milleti sefalette bırakmadık, tam tersine şu şu şu yatırımları yaptık, ülkeyi cennete çevirdik” deyin...

Tabii demediler. Diyemezler, çünkü belgeler ortada: 27 sene müddetle muhalefetsiz ve kesintisiz (birkaç kere de koalisyonlarla) ülkeyi yöneten CHP’nin bu ülkede dikili ağacı yok!..

Bunun yerine TRT’yi basmışlar. Görevlileri itip kakmışlar. Hakaretler yağdırmışlar. Sonra da Genel Müdür’ün odasını işgal edip, “Cami ağzıyla konuşuyorsun, Tayyip Erdoğan ağzı kullanıyorsun” gibisinden suçlamışlar... 

Ağızlarının payını almışlar, başka! Yalnız önemli bir nokta var: Bu münasebetle bir kere daha gördük ki, CHP eskisiyle, yenisiyle hep aynı CHP! Kendinden olmayana tepeden bakar, “Devlet benim, kimse beni eleştiremez” havaları atar, şiddet dili kullanır; bu yüzden de, Türkiye’de gerçekleşen ilk demokratik seçimden (14 Mayıs 1950) bu yana girdiği tüm seçimleri kaybeder...

Genel Başkanını yahut parti yönetimini değiştirmesi, sık sık “olağanüstü kurultay”lar (bu sebepten dolayı CHP’ye “Kurultay Partisi” da denir) toplaması bir işe yaramaz. Çünkü sorun genel başkan ve parti yönetimi sorunu değil, “beslenme sorunu”dur!..

CHP milletten değil, başka güçlerden beslenmeye alışmış! Zaman içinde, milletle aralarında “kan uyuşmazlığı” oluşmuş! 

Her kurultaydan sonra, “Yenilendik” mesajları verilmesine rağmen, bir türlü yenilenemiyor...

Genel Başkan değişiyor, parti yönetimi değişiyor, ama CHP “eski hamam eski tas” görüntüsüne çabucak dönüyor...

Yeni bir “Olağanüstü kurultay” yaptı...

Yine “Değiştik-yenilendik” mesajları verdi.

Bugüne kadar, “olağan”ı ve “olağanüstü”süyle her kurultaya “değişim”sloganıyla girdiğini, “Ortanın Solu”, “Anadolu Solu” gibi sloganlarda varlık aradığını, nihayet “değişim” uğruna “çarşaf açılımı” bile yaptığını, ama hiçbirinin CHP’nin derdine derman olmadığını biliyoruz.

“Başarı için her yol mübah” anlayışıyla yola çıksa da CHP’yi hiçbir yolun başarıya taşımadığını gördük.

Son kurultay da taşımayacak. Çünkü bir türlü değişemiyor. Genlerine işlemiş devletçi mantığı, statükocu yaklaşımı, askerci tavrı, dine mesafeli duruşu, dindara “irticacı”, kaymak tabaka dışında kalan halka tepeden bakışı ve sadece kendine demokrasi isteyen duruşu yerli yerinde kalıyor.

Bu işe, usta-çırak ilişkisi içinde öteden beri CHP’yi tutan “yoldaş” yazarlar bile şaşırıyor, ama yapacak bir şey yok: “CHP’den ne köy oluyor, ne kasaba!”

Her seçim sonrasında CHP’ye mazeret üretmekten ve her kurultay öncesinde: “Bu sefer tamam” havası basmaktan onlar da yorgun düştü...

Geçen kurultaya “Yeni CHP” sloganı eşliğinde girmişlerdi, ondan öncekine de...

Garip, ama bu kurultaya da aynı sloganla girip kurultaydan “Yeni CHP”çığlıklarıyla çıktılar...

Nasıl derin bir eskimedir ki bu, yenile yenile bitmiyor! Bir türlü yenilenemiyor! Bu yüzden de hep yeniliyor! 

 

Yanılmışım: CHP büyük icraatlar yapmış!

 

 

4 Ocak 2016 Pazartesi gecesi TRT Türk’te yayınlanan “Ne Oldu Nasıl Oldu” isimli programım, Hürriyet yazarı Yalçın Bayer’in jurnallemesi (bunlar topyekûn “basın özgürlüğü”nü mü savunuyorlardı, yoksa salt kendi fikirlerine özgürlüğü mü?) sonucu, CHP yönetiminin kulağına gitmiş…

Hey heylenmişler: “Bizi eleştirirken Demokrat Parti’yi göklere çıkardı”diyerekten, TRT önünde gösteri yapmaya karar vermişler (yapmışlar mı bilmiyorum, çünkü milletin ilgilenmediğiyle ben de ilgilenmiyorum)... 

Bir kere o program CHP’yi anlatmak için değil, kuruluş yıldönümü münasebetiyle CHP’nin ilk ciddi rakibi Demokrat Parti’yi (DP) anlatmak için yapıldı…

Tabii olarak DP’nin nasıl bir Türkiye devraldığını ve Türkiye’yi nasıl dönüştürdüğünü, bu yüzden de darbe yapılıp bütün parti yöneticilerinin nasıl Yassıada’ya tıkıldığını ve Başbakan Adnan Menderes’le iki bakan arkadaşının nasıl asıldıklarını anlattım.

Bu arada adı geçen gazetenin “Harbokulu öğrencileri dev kıyma makinelerinde kıyma yapıldı” türünden, Demokrat Parti yöneticilerine manşetten attığı iftiraları da tek tek gösterdim (zaman darlığından gösteremediğim bir sürü belge daha var, onları da bir gün gösteririm inşallah)… 

Bu durumda, “Yavuz Bahadıroğlu’nun anlattıklarını devr-i iktidarımızda yapmadık, kimseyi aç-açık bırakmadık, milletin ezanıyla-Kur’anıyla uğraşmadık” diyemediler. Çünkü süper bir yalan olur! Onlar da ne yapsınlar, algı oluşturmak için sokağa inme kararı aldılar.

“Sokaklar yürümekle aşınmaz” (Demirel’in sözü) diyelim! Buyurun yürüyün. Lakin 27 yıllık kesintisiz ve muhalefetsiz iktidarınızdan günümüze kalan güzel bir şeyi de lütfedip gösterin artık.

Hangi yolları, limanları, havaalanlarını, tesisleri, köprüleri, tünelleri, hastahaneleri, okulları, üniversiteleri, vs. yaptınız?

CHP sitesine girdim ve “icraat” olarak övündükleri kalemleri yıl yıl çıkardım:

1923: Cumhuriyet ilan edildi…Fakat muhalefet partisine izin verilmediği için “cumhuriyet” cumhursuz (halksız) kaldı. Dolayısıyla yapılan tüm seçimler “tasdik”ten ibaret oldu. Meclis’teki muhalifleri temsil eden İkinci Grub’un en etkili ismi Trabzon Milletvekili Ali Şükrü Bey öldürüldü (27 Mart 1923). Milli Mücadele kahramanlarından Giresunlu Topal Osman Ağa, yargılanmaksızın “suçlu” ilân edildi ve öldürüldü. Başı kesildi. Başsız olduğu için ayaklarından Meclis kapısına asıldı.

1924: Hilafet kaldırıldı… Tevhid-i Tedrisat (Öğretim Birliği) Kanunu kabul edildi… Lozan Antlaşması yürürlüğe girdi (bunu sağlamak için Birinci Meclis’i kapatıp alelacele İkinci Meclis’i kurdular)… Şer’iyye Mahkemeleri Kapatıldı… Türkiye İş Bankası, Kadınlar Birliği, Cumhurbaşkanlığı Orkestrası, Türkiye Tütüncüler Bankası, Ankara’da Milli Sahne (ilk tiyatro sahnesi) kuruldu… Atatürk’ün önerisiyle ismini kendisinin verdiğiCumhuriyet Gazetesi yayına başladı… Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele ve Adnan Adıvar’ın öncülüğünde 17 Kasım 1924’te kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, 5 Haziran 1925’te kapatıldı. 

1925: Gazi Orman Çiftliği’nin kuruluş çalışmaları başladı… İlk Cumhuriyet altını basıldı…Şapkadan başka başlık giyilmesi yasaklandı… Tekkeler, Zaviyeler ve türbeler kapatıldı…

1926: “Saat devrimi” yapılıp “Alafranga” (Avrupai) saat uygulamasına geçildi…Medreselere kilit vuruldu… Almanya, İtalya, İsviçre gibi devletlerdenkopya edilen “Türk Medeni Kanunu” yürürlüğe girdi…Kâğıt üstünde kadın-erkek eşitliği sağlandı… Alpullu Şeker Fabrikası işletmeye açıldı (tüm ders kitaplarımızda fotoğrafı vardı)… İskilipli Atıf Hoca, şapka inkılabından birbuçuk sene önce kaleme aldığı “Frenk Mukallitliği ve Şapka” isimli kitaptan dolayı 4 Şubat 1926’da idam edildi.

Eski CHP’nin devr-i iktidarından kalma öyle çok “icraat”ı var ki, gerisi bir sonraki yazıya kaldı.

 

Yanılmışım: CHP büyük icraatlar yapmış! 2

 

Önceki günkü giriş cümlelerimizi tekrarda fayda var…

Dedik ki: “4 Ocak 2016 Pazartesi gecesi TRT Türk’te yayınlanan “Ne Oldu Nasıl Oldu” isimli programım, Hürriyet yazarı Yalçın Bayer’in jurnallemesi (bunlar topyekûn ‘basın özgürlüğü’nü mü savunuyorlardı, yoksa salt kendi fikirlerine özgürlüğü mü?) sonucu, CHP yönetiminin kulağına gitmiş…

“Hey heylenmişler: “Bizi eleştirirken Demokrat Parti’yi göklere çıkardı”diyerekten, TRT’yi basmışlar.

CHP yönetimine bir teklifte bulunalım: “Yavuz Bahadıroğlu’nun anlattıklarını devr-i iktidarımızda yapmadık, kimseyi aç-açık bırakmadık, milletin ezanıyla-Kur’anıyla uğraşmadık” diyebiliyor musunuz?

“27 yıllık kesintisiz ve muhalefetsiz iktidarımızdan günümüze kalan şu şu güzel eserler var” diye sayabiliyor musunuz?

Hangi yolları, limanları, havaalanlarını, tesisleri, köprüleri, tünelleri, hastahaneleri, okulları, üniversiteleri, vs. yaptınız?

CHP sitesine girdim ve “icraat” olarak övündükleri kalemleri yıl yıl çıkardım (ilk bölümü önceki gün yayınlandı):

1927: Ankara – Kayseri demiryolu açıldı (“Demir ağlarla ördük anayurdu dört baştan” diye şiirler yazıldı)…Emlak ve Eytam Bankası kuruldu (ne de çok banka kurulmuş değil mi?)…İstanbul Radyosu yayınlarına başladı (propaganda ve batı müziği ağırlıklı… 1950’ye kadar radyoda hiç Kur’an okunmadı)… Bursa Dokumacılık Fabrikası açıldı (Hele şükür)… Eskişehir Bankası kuruldu…Okullarda kız-erkek karışık eğitime geçildi (karma eğitim)... İlk basketbol ligi düzenlendi…Köy Öğretmen Okullarından ilki Kayseri’de açıldı…Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kâğıt parası tedavüle çıkarıldı…

1928: Türk Halkına okuma-yazma öğretmek için “Millet Mektepleri” açıldı (ama bir türlü öğretilemedi)… Türk Vatandaşlığı Yasası kabul edildi (buna göre, etnik kökeni ne olursa olsun “herkes Türktü)... Latince alfabeye geçildi. Binlerce yıllık Latin alfabesi “Türk alfabesi” ilân edildi… Kadınlara avukatlık yapma hakkı verildi… Ankara’nın ilk büyük oteli “Ankara Palas”büyük bir törenle açıldı...

1929: Paşabahçe Rakı ve İspirto Fabrikası hizmete girdi. Yeni Türk harfleriyle ilk posta pulları basıldı… Mecidiyeköy Likör ve Kanyak Fabrikası açıldı.

1930: Tekel Genel Müdürlüğü ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kuruldu… Ölçü-tartı Devrimi yapıldı (Okka “kilo” oldu vatan kurtuldu!)... Atatürk’ün zorlamasıyla 12 Ağustos 1930’da Fethi Okyar’ın başkanlığında kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası (partisi), halkın yeni partiye yönelmesi üzerine, 17 Kasım 1930’da kapatıldı.

1931: Türk Tarih Kurumu kuruldu, geçmişe sövme ve geçmişi inkâr hızlandı! (Sümerler, Etiler “atamız” yapıldı)…

1932: “Herkes anlasın” gerekçesiyle “felah” kelimesi hariç, ezan Türkçeleştirildi (felah “kurtuluş” demektir, bunu anlamasak da olurdu)… Diyarbakır Tekel Rakı Fabrikası işletmeye açıldı… Türkiye Sanayi Kredi Bankası kuruldu… Halkevleri açıldı (karnı aç, hastası bîilaç halkımız, bu evler sayesinde çatal hangi elde, bıçak hangi elde tutulur, hangi kadehle hangi içki içilir gibi konularda bilgilendirilmeye başlandı)… Türk Dil Kurumu kuruldu, “uydurukçacılık” dönemi açıldı, dilimiz “çıtakça”ya döndü...

1933: Sümerbank faaliyete geçti… İller Bankası, Zonguldak Yatırım Bankası, Kayseri Milli İktisat Bankası ve Halk Bankası kuruldu.

1934: İlk Türk Operası sahnelendi… Kadınlar (başı açık olanlar) genel seçimlerde seçme/seçilme hakkı kazandı (ama 1946 seçimlerine kadar ne kadının ne erkeğin gerçekte seçme hakkı yoktu, sadece CHP listesini onaylama hakkı vardı)…Kılık-Kıyafet Devrimi yapıldı.

1935: Hafta tatili cumadan pazara alındı… Ayasofya müzeye çevrildi (o gün bugündür başta Fatih, Ak Şemseddin ve Molla Gürani olmak üzere, tüm fetih ordusunun secde ettiği yere ayakkabıyla basıyor, öte yandan Mescid-i Aksa’ya İsrail askerleri ayakkabıyla giriyor diye şikâyet ediyoruz)...

1936: Ankara’da Devlet Konservatuarı açıldı…

1937: Laiklik, CHP’nin altı okunda simgelenen diğer umdelerle birlikte“Cumhuriyetin temel ilkesi” olarak anayasaya girdi…İstanbul Resim Heykel Müzesi açıldı… Ankara’da ilk Bira Fabrikası ile Denizbank kuruldu… Ankara Radyoevi hizmete girdi ama Türk müziği çalması yasaklandı…

1939: Milli Piyango İdaresi kuruldu… Tekirdağ Şarap Fabrikası açıldı… CHP’ye “yandaş” yetiştirmek üzere Köy Enstitüleri faaliyete geçti. 

Gerisini siz tamamlayın diyelim ve noktayı koyalım. 

“CHP kendini kitlelere anlatamıyor”muş!

 

Kılıçdaroğlu yine yenileşmekten, değişmekten söz etti ve her zamanki yakınmasını yine dillendirdi:

“CHP kendini kitlelere anlatamıyor”...

Neden acaba? Usta-çırak ilişkisi içinde öteden beri CHP’ye kayıtsız-şartsız destek veren aydınlar, sanatçılar, televizyonlar, radyolar, gazeteler, gazeteciler, köşe yazarları olmasına rağmen, CHP neden hâlâ kendini anlatamamaktan yakınıyor?...

Acaba anlatamıyor mu, yoksa anlatacak bir şey bulamıyor mu?

Olmayanı nasıl anlatacaksınız?

CHP’nin asıl problemi kendini anlatamaması değil, dağarcığında anlatmaya değer bir şeyinin bulunmaması...

Kadim partimizin dününde, “referans” sayılabilecek bir şey yok! Bugüne ilişkin projeleri de olmayınca, neyi anlatacaksınız?

Geriye kala kala iktidara saldırmak kalıyor ki, CHP de zaten bunu yapıyor. Lakin burada da “inandırıcılık” sorunu çıkıyor.

Bu da tabiidir: Yüzde elli iki oy oranıyla seçilmiş bir Cumhurbaşkanı’na “diktatör”, AK Parti iktidarına “diktatörlük” derseniz, inandırıcı olamazsınız!

Hele bir de iktidar geçmişinizde parti kapatmalar (Genel Başkanlığını Karabekir Paşa’nın yaptığı Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ile Genel Başkanlığını Fethi Okyar’ın üstlendiği Serbest Cumhuriyet Fırkası) varsa...

Devr-i iktidarınızda “yargısız infaz” kurumu (İstiklâl Mahkemeleri) oluşturulmuş, Genel Başkanınıza, Hitler’in “Führer”, Mussolini’nin “Duçe”unvanlarına benzer şekilde “Milli Şef” unvanı (1946’da kaldırıldı) vermiş, din kitaplarını yasaklamış, daha sonraki yıllarda darbelere destek vermişseniz...

Halka kendinizi anlatamazsınız!

Demokrat Parti, CHP’ye nispetle çok daha genç olmasına rağmen kendini halka anlatabilmişti...

Benimsendi ve iktidar oldu. 27 Mayıs 1960 askeri darbesiyle “cebren ve hile ile” devrilmeseydi kim bilir kaç seçim daha kazanır, kaç yıl daha iktidarda kalırdı...

Adalet Partisi aynı boşluğa yerleşti. O da kendini halka anlatmakta zorlanmadı. O da darbeyle devrildi ve o darbe de CHP tarafından desteklendi...

Bu kez Anavatan Partisi aldı bayrağı. Rahmetli Turgut Özal’ın liderliğinde Türkiye çağ atladı...

Ve AK Parti dönemi... 

AK Parti’nin kendini kitlelere anlatamadığından yakındığını gören, duyan var mı?..

Neden derseniz, siyasi partileri kuru laf kalabalığı anlatamaz: İcraatları ve projeleri anlatır...

CHP’nin sorunu tam da burada ortaya çıkıyor: “Referans” alabileceği,“Geçmişimiz geleceğimizin teminatıdır” diyebilecek parlak bir geçmişi olmadığı gibi, geleceğe ilişkin projeleri de yok...

Geriye “lâf salatası” kalıyor ki, bunu en iyi yapan CHP camiasıdır. Fakat halkın bir kulağından girip öbür kulağından çıkıyor.

Zaten CHP ayağına gelen fırsatları bile değerlendiremiyor...

7 Haziran 2015 genel seçimleri sonrasında ortaya çıkan tabloyu bile değerlendirememiş, kırk yılda bir gelen iktidar ortağı olma şansını böylece kaybetmişti.

Bu yüzden tekrarlanan seçimin kaybedeni oldu. Ona bir ara güvenmek isteyenler bile güvenini geri aldı.

CHP’nin elinde de kala kala yakınmak kaldı!

CHP, faşizmi çok sevmişti

 

CHP’nin tarihi hakkında söylediklerime itiraz edemedikleri için çareyi TRT kurumunu basıp Genel Müdür odasını işgalde bulan CHP’lileri biraz daha kızdıralım bugün…

Yıl 1936… CHP (zaten başka parti yok) Edirne Milletvekili Şeref Aykuttarafından “Kamalizm” isimli bir kitap yayınlanıyor…

Üst başlığı “Kamalizm” olan kitabın alt başlığında şu bilgiye yer veriliyor:“CHP Partisi Programının İzahı”…

CHP’nin anlı-şanlı milletvekili bu kitapta şöyle diyor:

“Türk devrimini son asırların değişikliklerini hazırlayan fikirlerle ve daha sonraları yürüyen göğdelen Rasyonel, Sosyolojik, Marksist, Faşist rejim ideolojileri ile izaha çalışmak da fazla iş olur. 

Kamalizm bunların üstünde, yalnız yaşamak dinini aşılayan ve bütün prensiplerini ekonomik temeller üzerine kuran bir dindir. 

Ötekilerinde (komünizm ve faşizmi kastediyor) uluslara ve insanlığa zorla ve ağır basarak sarkan ve seken yerler pek çoktur. Kamalizm, inana damga vurarak kalkınmış değildir. İnanı gönülleri kazanarak yaratmış ve yükselttiği için yükselmiştir. Amaçladığı gaye de ulusun kalkınma davasıdır. Bunu yürüten de hiç şaşmıyan ve şaşırtmıyan sağ duyu, selim akıldır.” 

***

Oldu olacak biraz daha kızdıralım…

Bu seferki örneğimizi CHP’nin meşhur ideologlarından, değişmez milletvekili, partinin resmi organı Hakimiyet-i Milliye (Ulus) gazetesi başyazarı Falih Rıfkı Atay…

“Türk İnkılâp Fırkası’nı, eski bir nizamdan yeni bir nizama geçen komünist ve faşist memleketlerin partilerinden örnek alarak kurmak” gerektiğini söyledikten sonra, baklayı ağzından çıkarıyor: 

“Türk yığınlarının terbiyesi için Moskova’nın yığın terbiyesi metodları, devletçi Türk iktisatçılığı için Faşizmin korporasyon metodları benimsenmelidir.” (Faşist Roma, Kemalist Tiran, 1931, s.171; Moskova-Roma, 1932, s. 5; aktaran Mete Tunçay, Türkiye’de Tek Parti, s. 313).

Gelelim CHP İdare Meclisi Azası Feridun Fikri Düşünsel’in düşüncelerine…

Yazısının özü ve özeti şu: “İtalyan faşizmi yeni kurulan cumhuriyet için iyi bir modeldir”…

Şöyle diyor: “Bütün Avrupa, faşizmin cihana getirdiği emniyet ve neşe ile ona doğru atılırken, faşizmin bu suretle, sanki pek tehlikeli bir şeymiş gibi görülmesi beni derin düşüncelere sevketti. Faşizm korkulacak bir şey addolunamaz. Bilakis bizim gibi inkılâp yapmış ve onu yaşatmaya azmetmiş milletler için faşizmden çıkarılacak düsturlar vardır. Başlıcası vatanın ihtiyaçlarını hiçbir vakit şekli mülahazalara, indî nazariyelere feda etmemektir.” (Yenigün, 22.4.1923; aktaran Demirel, Birinci Meclis’te İkinci Grup, s. 529-530). 

Sıra Türk Ocakları Büyük Reisi, CHP milletvekili ve iki kez Maarif Vekili(Milli Eğitim Bakanı) Hamdullah Suphi Tanrıöver’de… Bakalım “faşizm”konusunda o ne buyurmuş?..

“Faşizm, bir vatan ideali etrafında iktisadi refahı, siyasi ve içtimai ahengi tesis etmeyi düşünür. Bu milliyetçiliğin farikası (ayırıcı özelliği), milletin hâkim ve mahkûm sınıflara ayırmak değil, her meslek erbabının umumi bir işbölümü içinde çalışma hakkını tanımak ve onun yükselmesini temin etmektir... Münevver ve milliyetperver bir gençliğin, İtalya toprakları üzerinde, sınıf gayz ve kininden doğan hareket karşısında derhal kendini toparlamasını ve Büyük Vatanperverin (Mussolini’yi kastediyor) doğru yolu gösteren emri altında, arzın medeniyet membalarından biri olan güzel memleketlerini siyanet edebilmelerini, hürmet ve takdir ile görmüşüzdür. Biz Faşist milliyetperverliğin dünkü galeyanında, hem mazimizi hem istikbalimizi görürüz.” (Türk Yurdu Dergisi, Mayıs 1930; aktaran Tunçay, Türkiye’de Tek Parti, s. 297).

TRT’yifaşizan metodlarla basanların geçmişi bu…

Bitmedi: Yarın da kızdırmaya devam…

 

Bir zamanlar devlette “Hitler modası” vardı

 

Tek parti döneminin yarı resmi gazetesi Cumhuriyet’in, 3 Kasım 1930 tarihli sayısında M. Nermi imzalı başyazıdan bir cümle alalım...

“Modern devletin ilk zamanlarında, mazinin hukuk zihniyetinden kendini kurtaramamış bazı milletvekilleri, Avrupa’da devletle milleti iki ayrı yapı şeklinde muhakeme etmişlerdi. Üstünden yıllar geçmiş, yosun bağlamış fikirler ile bugün iş görmek imkânsız bir şeydir. Modern devlet tam sözü ile hâkim bir müessesedir. İçilen suya, oturulan yere, tavanın yüksekliğine, pencerenin genişliğine, hülâsa her şey karışır. Modern devlet, zaten her şeye karışmak için kurulmuştur.” 

Not: Bu yazıdan birkaç gün sonra Serbest Cumhuriyet Fırkası kapatılmış, tekrar tek parti sistemine, yani “Parti=Devlet” formülüne dönülmüştür.

Tekin Alp=Safî=Moiz Kohen… 

Yahudi asıllı ilginç bir kişiliktir. Yapılan bütün devrimlerin savunuculuğunu üstlenmiş, hatta öncülüğünü yapmış, vakit buldukça da “Türk’ün Yeni Amentüsü” türünden kitaplar yazmıştır (“Atatürk Mevlidi”ni yazanın adı ise Behçet Kemal Çağlar’dır)…

O kitaptaki ismi “Safî”dir. Kendisi bazen bu isimle, bazen Tekin Alp ismiyle karşımıza çıkan bu zatın asıl ismi Moiz Kohen’dir. Demokrasi isteklerine son noktayı şöyle koyuyor:

“Filhakika klasik demokrasinin artık modası geçtiği inkâr edilemez. En kültürlü milletler arasında birçokları klasik demokrasiyi silkip atmışlar ve mutlakiyet, diktatörlük ilh. gibi şekiller kabul etmişlerdir. Demokratik devlet telakkisine sadık kalan milletler arasında, bundan memnun bulunanlar nadirdir. Demokrasi, bazan oligarşi, bazan avamferiblik(popülizm) halinde tereddiye uğramakta (yozlaşmakta) ve o zaman, devlet, artık ne milletin hakiki mümessilleri tarafından, ne de milletin hakiki menfaatlerine uygun olarak idare edilmektedir... Yüz binlerce kahraman, İnönü’de, Sakarya’da, Dumlupınar’da, kanını, akıbet bu neticeye varmak için dökmemiştir. Bunca fedakârlıklar bahasına yaptığımız inkılâbı, medeni milletlerin büyük bir kısmında iflas etmiş olan (...) bir devlet şeklinde karar kılmak için yapmadık.” (Tekin Alp, Kemalizm, s. 206-207).

Eskiden Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni yöneten CHP’li politikacıların fotoğraflarında ilginç bir benzerlik var…

Bıyıklar ve saç tarama şekli aynı…

Nereden esinlendiklerini anlamak için Hitler’in fotoğraflarına bakın…

Bir zamanlar onu çok sevdiler. O kadar ki, heyetler halinde ziyaretine gittiler. Dönüşlerinde ise “Faşist Almanya hatıraları”nı yaza yaza bitiremediler. 

Hatta, Cumhuriyet’in 10. yıldönümü münasebetiyle yayınladıkları bir propaganda broşürüne, Almanya’nın faşist diktatörü Hitler’in şu sözlerine yer verdiler:

“Alamanya ve Türkiye ayni zamanda ve ayni derecede çökmüşlerdi. Türkiye mukaddes bir hamle ile kurtuldu. Bu netice, Alamanya’nın kurtuluşu için başlattığımız milli hareketin mes’ut netice vereceği hakkında bize derin kanaat vermiştir. Filhakika Türkiye’de doğan ve parlayan yıldız bize yolu gösteriyordu.” (Cumhuriyet’in Şeref Kitabı, der. A. Dilipak, son sayfa).

Abdullah Cevdet ve “Tanrısızlığın İlmihali”

 

Arapgirli (Malatya) Dr. Abdullah Cevdet’i (d. 9 Eylül 1869, Arapgir/Malatya-ö. 29 Kasım 1932, İstanbul) bilen bilir. Kendileri göz doktorudur, ama mesleğiyle değil, daha ziyade siyasetle ilgilenmiştir.

Osmanlı ve Türkiye’de Batılılaşmayı savunmuştur. Din üzerine yazdığı kafa karıştırıcı yazılarından dolayı “dinsiz” olarak tanınmış, halkın nefretini kazanmıştır. O kadar ki, öldüğünde Ayasofya Camii’ne getirilen cenazesi sahipsiz kalmış, ne imam ne cemaat namazını kılmaya yanaşmamış, ancak halkın sevdiği başka bir yazarın (Peyami Safa) ricası üzerine namazı kılınmış, birkaç belediye görevlisi tarafından Merkezefendi Mezarlığına gömülmüştür. 

Eski dostum Burhan Bozgeyik’in “Meşhurların Son Anları” isimli kitabında, cenazesini taşıyacak araba bulunmadığı için Fener Rum Patrikhanesi’nden araba istendiği ve haç sembolü taşıyan bu cenaze arabasıyla mezarlığa götürüldüğü belirtiliyor.

Abdullah Cevdet’in, Sultan II. Abdülhamid’e karşı kurulan ve sonradan İttihad-Terakki Fırkası’na dönüşen gizli  İttihâd-ı Osmânî Cemiyetinin beş tıbbiyeli kurucusundan biri olduğunu da belirtelim... Yazdıklarıyla II. Meşrutiyetdönemi ile cumhuriyet dönemi idarecilerini derinden etkilemeyi başardığını da...

1908’de Reinhardt Dozynin “Essai sur l’Histoire de l’Islamisme” (İslam Tarihi Üzerine Deneme) isimli iki ciltlik çalışmasını “Tarih-i İslamiye”ismiyle Türkçeye çevirip yayınladığında yer yerinden oynamış, İslam’a ve Peygamber Efendimiz’e yönelttiği çok ağır saldırılar hem milleti hem de yönetimi son derece rahatsız etmiştir.

Kitap yasaklanmış, toplatılmış ve kendisi de yargılanmıştır. Ne var ki söylediklerinin arkasında durmamış, “Bu eseri Müslüman tarihçilerin Dozy’nin yanlışlarını düzeltmelerine imkân tanımak için çevirdiğini” iddia etmiştir. Ancak sürülmekten kurtulamamıştır.

1910’da tekrar İstanbul’a dönmüş, “İçtihad Evi” adıyla kendi matbaasını kurmuştur. Bir Fransız gazetecinin “İslâm Dünyası nasıl kurtulur?”şeklindeki sorusuna, “Kur’ân’ı kapa, kadınları aç!” (Abdullah Cevdet, Umûm Müslümanlar Kongresi, İçtihad, s: 4, sy. 287, Eylül 1907) demesi meşhurdur. 

Cenazesinin ortada kalmasına sebep olan asıl kıyamet, “Tanrısızlığın İlmihali” isimli kitabı tercüme ederek, “Akl-ı Selim” ismi altında yayınlamasıyla kopmuştur. Bu kitap, ateist olduğu ancak öldükten sonra yayınlanan “Tanrısızlığın İlmihali” isimli kitabıyla anlaşılan Fransız papaz Jean Meslier’e aittir. Kitapta Allah’a, peygamberlere ve bütün dinlere saldırılmakta, hakaretler yağdırılmaktadır. Fakat Cevdet bunu Gazi’nin isteğiyle yaptığını söylemiştir.

Zaten kitap kendi matbaasında değil, devlet matbaasında basılmış, Milli Eğitim Bakanlığı yayınları arasında çıkmış, okullara dayatılmıştır.

İlk baskısı 1928 yılında Arap Alfabesi’yle yapılmış, bir yıl sonra (o arada harf inkılâbı gerçekleştiği için) da Lâtin alfabesiyle tekrar basılmıştır (günümüzde Kaynak Yayınları’nca yayımlanmaktadır).

Abdullah Cevdet, kitabının ilk baskısından bir nüshayı Gazi’ye “En büyük acizden en büyük iktidara” diye imzalamıştır.

Bugün Çankaya’daki Atatürk Müze Köşkü Kütüphanesi’nde 146 numarayla kayıtlı bulunan kitabı Atatürk’ün altını çize çize okuduğu anlaşılmaktadır.

Şimdi biraz da bu “hezeyanname”nin bölüm başlıklarına bakalım...

Bir Allaha inanmak zarurî değildir, en makulü onu düşünmemektir...

Din bir sahafettir (zayıflık, bozukluk)...

Din, cahilleri mucize ile iğfal eder...

Her din tahakküm arzusundan doğmuştur...

Allahın mevcudiyeti ispat edilmemiştir.

Ruhaniyet bir ham hayaldir...

Her mevcut olan şey, maddenin sinesinden çıkmıştır.

Allaha tapmak mevhuma (vehim) tapmaktır...

Havarıki tabiat (tabiat harikaları) Allahın varlığını ispat etmez...

Cihan yaratılmamıştır... 

Kâinattaki nizam da Allahın varlığını ispat etmez...

Din ile hurafeler arasında fark yoktur...

Allahın insanı cezalandırma hakkı yoktur...

Mucizelerin doğru olduğu ispat olunamaz...

Allah aklın ve zekâ nurunun düşmanıdır...

Din, ahlâk ve fazilet için lâzım değildir...

Sofu bir hükümdar bir memleket için belâdır...

Din ahlâkı felce uğratır...

Allahcılığı vücude getiren korkudur!

Eminim bu saçmalıklar hepinize fazla “çocuksu” gelmiştir. Ama kitabın yayınladığı günlerde etkisi müthiş olmuştu: Pek çok genç dinden çıkmıştı. Acısını bugün bile çekiyoruz.

 

Osmanlı Devleti ve kurucuları

 

Tartışmalı olmakla birlikte, Osmanlı Devleti’nin 27 Ocak 1299’da kurulduğu genel olarak kabul edilir... 

Bu hesapça, şanlı devletin kuruluş günlerindeyiz. Mübarek olsun.

Bazı devletler gibi, kuruluşuna başkaları karar vermedi, sınırları cetvelle çizilmedi, nice imanlı, kararlı, idealist insanın emeği, kanı, canıyla kuruldu. Hepsine selam olsun.

Devletin temellerini atan Kayı Boyu mensupları Van bölgesinde Anadolu’ya girdiler. Ahlat civarında sekiz sene kadar dinlenip “devlet tefekkürü”nü demledikten sonra, Ankara istikametine yöneldiler ve nihayet Söğüt-Domaniç bölgesine yerleştiler.

Civardaki Bizans kalelerini bir bir düşürüp İstanbul’a yöneldiler. Zaten bu gelişin amacı İstanbul fethiydi. 

Asıl amaç Allah adını ilâ etmek, yaymak ve yüceltmekti (İ’lâ-yı Kelimetullah). Bunu bilen gazi dervişler, abdallar, Alperenler, kısacasıyürek adamlar kitleler halinde Osmanlılara katılıyor, Osmanlı ordusu git gide evliyalar ordusuna dönüşüyordu.

Cihan hâkimiyeti mefküresi önce yüreklerde tutuşuyor, zaman içinde ise bütün dünyayı kuşatıyordu.

Öyle ki, Yavuz Sultan Selim döneminde “dünya bir padişaha çok, ama iki padişaha az” (Yavuz’un sözüdür) geliyordu.

Yeni kurulan “Yürek Devleti”nin özü Peygamber-i Alişan Efendimiz’in“fetih” müjdesiydi. Maksat mal- mülk biriktirmek, şan-şöhret kazanmak değil, Peygamber-i Alişan Efendimiz’in müjdesine ulaşmak, “övülmüş ordu-övülmüş millet” olmaktı.

Kurulan bir “Sünnet Devleti”ydi kısacası...  

“Sünnet Devleti”, özü “insan” (kurulan deletin maneviyat önderi Şeyh Edebali, “İnsanı yaşat ki, devlet yaşasın” demişti) olan büyükbir “Sünnet Medeniyeti” inşa etti. Çeşitli inançlara sahip topluluklar bu medeniyet algısı içinde asırlar boyu huzur içinde yaşadılar.

Ne zaman ki, kuruluş gayesini unutup, başkalarına (Avrupalılara) benzemeye başladılar, içlerine “fitne” girdi. Yükselme-yücelme dönemi kapandı. Gerileme başladı.

Artık Şeyh Edebali gibi maneviyat önderleri de yetişmiyordu.  

Gelin onu Neşri tarihinden (Cihannüma) okuyalım:

“...Osman Gazi’nin halkı arasında bir Şeyh-i Aziz var idi: Edebali derlerdi. Gayret Sahibi kimselerdendi. Halkın itimadını almış tüm illerde meşhur olmuş idi. Dünyası sonsuzdu. Kendine derviş yolun tutarlardı. Hatta derviş deyü lâkap iderledi. Bir zaviye yapıp gelen ve gidene hizmet ederdi. Zaman zaman Osman Gazi dahi ona misafir olurdu.”

Zaviyede misafir kaldığı bir gecenin sabahında, Osman Gazi’yi namaza kaldırmaya gidenler, yatağını bozulmamış, kendisini ise ihtiram duruşunda bekler buldular. 

Gözleri rahledeki Kur’an’daydı. Kur’an’a saygısından dolayı sabaha kadar ayakta beklemişti. Durumu Şeyh Edebali’ye bildirdiklerinde, Osman Bey’e sordu: 

“Neden uyumadın?”

Osman Bey boynunu büktü, içten gelen bir teslimiyetle fısıldadı: 

“Kelam-ı Kadim karşısında ayaklarımı uzatıp uyumayı içime sindiremedim.”

Rivayete göre, Şeyh, “Kelam-ı Kadim’e duyduğun bu hürmet yüzünden Allah neslini aziz edecek” diyerek, kızını Osman Gazi’ye nikâhlamaya, bu olay üzerine razı oldu.

Yani Osmanlı Devleti’ni kuranların Kelam-i Kadim’le ilişkileri sapa sağlamdı. Osman Gazi, bunu oğluna da yansıtacak ve ölüm döşeğinden şöyle vasiyet edecekti:

“Allah’ın emirlerine aykırı işler işlemeyesin... Bilmediklerini ulemadan sorup öğrenesin... Farklı inançlara mensup olanları hoş tutasın... Zalim olmayasın... Alemi adâletle şenlendiresin... Allah için cihadı terk etmeyesin... İlim ehlini el üstünde tutasın.”

Yeniden büyümek istiyorsak, yol belli, yöntem belli...

 

Vurun kadına! Vurun kadını!

 

Araştırmaya göre bir ev hanımının günde ortalama 2 saat 22 da­ki­kası mutfakta, 2 saati çamaşır ve ütüde, 1 saat 30 da­ki­kası çocuk bakımında (her çocuk için bir bu kadar daha), 30 dakikası diğer aile bireyleri için çabalamada, 1 saati temizlikte, 45 da­ki­kası alışverişte olmak üzere, günde 8 saat 32 da­ki­kası “ağır işçi” statüsünde çalışarak geçiyor...

Bu yoğun çabaya rağmen, biz erkekler, “kadın”ı cezalandırmaya bayılıyor, bunu da çeşitli şekillerde yapıyoruz!

Çünkü kafalarımızdaki “kadın” imajı olumsuz çağrılar yapıyor.

Gelin şimdi birkaç örneğin ışığında erkek kafalardaki “kadın” imajına bakalım... 

Hazret-i Âdem’i “Yasak Meyve”yi yemek için Hazret-i Havva kışkırtmıştır!..

Yanlış: Kur’an’a göre, ikisini de şeytan kandırmıştır...

Hz. Hatice ilk kadın Müslümandır!.. 

Yanlış: Çünkü Hz. Hatice kadınlar ve erkekler arasında ilk Müslümandır...

Hürrem Sultan, Kanuni’yi kandırıp oğlu Şehzade Mustafa Beyi katlettirmiştir!..

Yanlış: Zira hüküm mevkiinde bulunan Hürrem Sultan değil, Kanuni Sultan Süleyman’dır. Bütün icraatlardan o sorumludur (çocuk mu ki kandırılsın?).Hürrem Sultan ise, oğlunu hayatta tutmak için çırpınan bir annedir.

Mahpeyker Kösem Sultan devlet yönetmek için fitne-fesat çıkaran bir kadındır!..

Yanlış: Oğlu IV. Murad küçük yaşta olduğu için “Naibe” sıfatıyla onun adına devleti yönetmek zorunda kalmış dirayetli bir “Valide Sultan”dır.

Manzaraya bakın: Devletin her yerinde yüzlerce “erkek” yönetici olmasına rağmen, Osmanlı Devleti’nin çöküşünün en önemli sebeplerinden biri olarak birkaç kadın gösterilıyor.

Erkekler masum: Tümüne toptan beraat!

Ne de olsa tarihi erkekler yazıyor! Ve ne hikmetse, erkek tarihçi, tarihin içinde de hayatın içinde de “dirayetli kadın” görmeye tahammül edemiyor.

Hıristiyan/Batılılar açısından bu yaklaşımı anlamak mümkündür, ama Müslüman/Türk tarihçilerinin “tarihteki kadın” konusunda biraz daha“insaflı” olmaları lâzım...

Çünkü, Peygamber Efendimiz, vahye dayalı “Yürek inkılâbı”nı “kadın hakları” üzerinden gerçekleştirmiş; Risaletten önce diri diri gömülen kadını kurtarıp hayata katmış, saygınlık kazandırmış, eşlerine daima saygı ve sevgi çerçevesinde yaklaşmış, onları övmüş, onlara yük olmamak için de kendi işini kendisi görmüştür.

Peygamberimizin herhangi bir eşine bir fiske vurduğunu, hatta onlara bağırdığını, azarladığını söyleyen tek bir rivayet dahi yoktur...

Bu yüzden eşlerini döven dindar Müslümanların referansı Peygamber Efendimiz değildir.

¥

Kadın-erkek muvazenesini, bence bu olgu üzerinden yeniden kurmamız gerekiyor. Bunun için de kadim değerlerimizden oluşmuş sağlam bir zemine ihtiyacımız var. 

Bence Resul-i Alişan Efendimizin Veda Hutbesi’nde billurlaşan “manifesto”bu iş için en uygun zemindir...

Buyuruyor ki: “Ey İnsanlar! Kadınların haklarını gözetmenizi ve bu hususta Allah’tan korkmanızı tavsiye ederim... Sizin kadınlar üzerinde hakkınız, kadınların da sizin üzerinizde hakları vardır...”

Bilmem başka söz gerekiyor mu?

 

“Dost acı söylese de doğru söyler!”

 

Melikşah’ın büyük veziri “Nizamülmülk” namıyla meşhur Ebu Ali Kıvamuddin Hasan bin Ali bin İshak et-Tûsî-ki, Selçuklu Devleti’nin müesseseleşmesini sağlayan, bu arada Osmanlı üniversiteleriyle birlikte Batı üniversitelerine de örnek olan Nizamiye Medreseleri’nin kurucusu (Bağdat’taki medresenin başına Gazali’yi getirmişti), ilk burs ve yurt sistemiyle toprak sisteminin, devlet bütçesinin, istihbarat teşkilâtının ve daha pek çok yeniliğin mucididir-kendisi kadar meşhur şaheseri“Siyasetname”sinde geleceğin devlet yöneticilerine şöyle sesleniyor: 

“Doğru işler yapmak isteyen yöneticiler, herşeye kafa sallayıp, ‘İsabet buyurdunuz’ diyen dalkavuklara değil, samimi dostlarının tenkitlerine kulak vermeli... Dost acı söylese de doğru söyler!”

Soru 1: Günümüz Türkiye’sinde “doğru”yu duymak isteyen kaç “idareci” var?

Soru 2: Kaç “doğrucu” sesini “idareci”lere ulaştırabilir?

“İdareci”nizi arıyorsunuz, çalıyor çalıyor açılmıyor! O zaman çarnaçar çevresinden birini arıyorsunuz, “Aradığınızı arzederim” diyor, arzetmiyor...

Yahut arz ediliyor, ama boş veriliyor...

Neyse, bu konuda çok dertli olduğumu söyleyerek parantezi kapatayım ve Nizamülmülk’ün tavsiyelerine yorumsuz devam edeyim...

“Yönetici hiçbir zaman memurlarının durumundan gafil olmamalı, devamlı kontrol etmeli, zulüm ve hıyanet zuhur ederse, memuriyetten derhal almalı... 

“Yönetici, yüksek makama bir memur tayin ettiğinde, peşini asla bırakmamalı, onun ardından mutlaka bir müfettiş göndermeli...

“Yönetici, inkâr ve küfürle ayakta kalabilirse de zulümle ayakta kalamaz, idareci idare ettiklerine asla zulmetmemeli, âdil olmalı...

“Hükümdar, memleketin yıkılmasına çalışan, haram iş işleyen, devlet sırrını açıklayan, diliyle hükümdara dalkavukluk ederken, kalbiyle düşmanlık eden suçluları bağışlamamalı.”

“Yönetici, dünyanın dört bir köşesine elçiler ve casuslar göndermeli, ülkenin meşhur yollarının üzerine haber alma merkezleri kurmalı...

“Yönetici, maaşların ve yollukların vaktinde ödenmesine dikkat etmeli...

“Devlet işlerini ehline danışarak yürütmeli, kendi başına iş görmemeli; herkesin, zıt da olsa fikrini açıkça ortaya koymasını sağlamalı...

“Yönetici, yetişmiş insanları kolayca harcamamalı, ama yaptıkları hatayı tekrarlamamalarına da izin vermemeli...

“Yönetici, gösteriden, gösterişten, kısacası zevk u sefadan uzak durmalı, devlet kaynaklarını kullanırken kılı kırk yarmalı...

“Bu dünya hükümdarların amel defteridir; iyi olurlarsa rahmetle, kötü olurlarsa nefretle anılırlar...

“Haksız yere kan dökülmesine mani olmak yöneticilerin üzerine farzdır...

“Vergi memurları ve işlerini denetlemek, gelirini giderini bilmek, devlet mallarını korumak, hazine ve ambarın doluluğunu, boşluğunu ölçmek, düşmanın zarar vermesini önlemek de vazifeleridir... 

“Peygamber Efendimiz’in buyurduğu gibi, ‘İşlerin hayırlısı orta yolu takip etmektir...’

“İdareci, yapacağı her işte Allah’ın rızasını gözetmeli, O’nun emrine boyun eğerek, yoluna ve kuluna hizmet etmelidir...” 

Ne dersiniz? Tavsiyeler bugün için de tazeliğini korumuyor mu?..

¥

Nizamülmülk’ün akıbetini merak edenler için söyleyeyim ki, algı operasyonuna tabi tutulup Sultan Melikşah’la arası açılmış, o süreçte, dilekçe verme bahanesiyle yanına sokulan bir Haşhaşî tarafından şehid edilmiştir (Ekim 1092).

İsfahan’ın(İran) kenar mahallelerinin birinde bulunan türbesi, oldukça bakımsız bırakılmıştır. 

 

Osmanlı kadınının örnekleri

 

Daha önce de bu anketten bahsetmiştim sanırım: Pek çok kadına “kendine kimi örnek alıyorsun?” diye sormuşlar, sinema ve Tv. oyuncusu bir kadın çıkmış…

Oysa eski kadınlarımızın önünde “gerçek” örnekler vardı: Birkaçını sıralayalım…

1. Hz. Havva: Cennetten çıkarıldıktan sonraki hayatıyla sabrın, dirayetin ve direncin timsali olmuş, tamamen yabancısı olduğu bir dünyada, duyguları sayesinde hayatta ve ayakta kalabilmeyi başarmış, Bu bağlamda her kadın biraz Hz. Havva’ya dönüşmüştür. 

2. Hz. Hacer: Bebeğiyle çölde yalnızlaştırıldığı demde umudunu yitirmeden bebeğine su aramaya çıkan ve bu canhıraş çabası Zemzem’le ödüllendirilen “anne”

Osmanlı annesi, hayata Hacer’ce yaklaşır, pes etmeyi, vazgeçmeyi bilmezdi.

3. Hz. Asiye: Firavun’un sarayında Hz. Musa’yı büyüten aklın ve iradenin timsali olarak büyük bir örnektir…

Hz. Asiye, Firavun gibi kuşkucu birinden kaynaklanan tüm zorlukların üstesinden gelmiş, aklı ve zekâsıyla sorunları aşıp bir büyük Peygamber’e “annelik” etmişti… Her Osmanlı kadını Asiye gibi olmak ister, o örneğin ışığında ailesine yönelik tüm saldırıları püskürtmeyi başarırdı…

4. Hz. Meryem: Horlanıp dışlanmasına rağmen, oğlunu doğurup büyütmüş, “kadın” kimliğiyle tüm hayata meydan okumuştu. Osmanlı kadını da, yeri geldiğinde tüm hayata meydan okur, bir anda Meryemleşip tüm tehdit ve tehlikeleri göğüslerdi…

5. Hz. Hatice: Efendimiz’in Peygamberliğini ilk o öğrenmiş, ilk o tabi olmuş, maddi-mânevi tüm varlığını Peygamber-i âlişan’ın emrine tereddütsüz tahsis etmiş, bu teslimiyeti ve kararlılığıyla da Allah’ın selâmına mazhar olmuştu…

Efendimiz, ondan şöyle bahsediyor: “Bütün insanlar beni yalanlarken, o beni tasdîk etti; insanlar benden kaçarken, o beni malı ile destekledi...” 

Kız çocuklarının “ihtiyaç fazlası” sayılarak diri diri toprağa gömüldüğü bir dünyada, Hz. Hatice âşık olduğu erkekle evlenme iradesini gösteriyor…

Hz. Hatice Validemiz’in bu tavrı, erkek egemen bir dünya düzenine derin ve anlamlı bir meydan okuyuştur; bu bakımdan, sadece Müslümanlığıyla değil, meydan okuyan kadınlığıyla da Osmanlı kadınına örnek ve önder olmuştur.

6. Hz. Ayşe: Erkeklerin iftirasına (meşhur Ifk Olayı) uğrayıp herkes tarafından terk edildiği dönemde bile dimdik ayakta kalabilmiştir.

7. Hayme Ana: Vefakâr, fedakâr, zeki Türk anasının en büyük timsalidir.

Onun tarih içinde yüklendiği misyon pek az anneye nasip olmuştur.Hayme Ana Kutlu Kayı Boyu’nun lideri, komutanı derleyicisi, devlet kurucusu gibi pek çok özelliği şanlı kişiliği ile birleştirmiştir. O devlet evinin direğidir. 

Kocası Gündüz Alp’in vefatından sonra dağılma noktasına gelen Kayı Boyu’nu önce Aşağı Sakarya Vadisi’ne, daha sonra da Domaniç’e salimen getirerek cihanın en büyük devletinin temellerini atmıştır. 

Oğlu Ertuğrul Gazi’yi hep büyük olma, cihana hükmetme telkinleriyle yetiştirmiş, torunu Osman Gazi’nin elinden tutarak geleceğin devletinin nasıl kurulacağını nasıl olması gerektiğini Çarşamba Ova’sının yüksek tepelerini göstererek hayal etmiştir. 

Hayme Ana, Kayı Boyu’nun diğer anaları gibi koyundan süt sağmış, yoğurt, peynir yapmış, ip eğirmiş, aba dokumuş, ama yeri geldiğinde de kılıç elde savaşmıştır.

Bu itibarla Hayme Ana, önce Kayı Boyu’nun, sonra da bütün Türklüğün kutlu anasıdır ve eski kadınımızın şaşmaz önderidir.

“Şimdiki örnek kim?” diye sormuyorum bile…

 

“Şuur”dan “bilinç”e, “sıra”dan “sürü”ye!

 

Eskiden “ümmet” kavramı içinde muhteşem bir “şuur” birliğimiz vardı:“Tarikat” ve “cemaat” halinde yaşar, farklı yollardan aynı noktaya yürümenin tadını çıkarırdık...

Sonra tarikatlar kapatıldı, cemaatler dağıtıldı, “dergâh”ların kapısına kilit vuruldu ve hepsinin yerine kaim olmak üzere “Halkevleri” açıldı...

Halkevlerinde aynı kitapları okuyup, aynı nutukları dinleyecek, aynı müzikler eşliğinde aynı şarkıları söyleye söyleye “millet bilinci”oluşturacaktık...

İşe ilkokullardan başlamak lâzımdı. Öyle de yapıldı. Her sabah okulun bahçesinde bizi sıraya soktular. Gırtlağımız patlayana kadar, “varlığım Türk varlığına armağan olsun!” diye yıllar yılı bağırttılar (çok şükür kaldırıldı).

Hesaba göre, bağıra bağıra herkes Türk olacaktı!

Tabii olmadı! Kürtler “Kürt”, Lazlar “Laz”, Araplar “Arap”, Çerkezler“Çerkez”, Arnavutlar “Arnavut” kaldı. Ders kitapları vasıtasıyla kafalarımıza ekilen “Güneş Dil Teorisi” (özetin özeti: Tüm dünya milletleri Türk’tür) masaldan ibaret kaldı.

Netice olarak, “ümmet şuuru”nda birleşen kitleler, “Türklük bilinci”nde çözüldü! Her birimiz kendi yalnızlığımızda savrulduk!

Bugünkü sorunlarımızın temelinde işte bu savrulmanın izleri var: Büyük bir hatanın bedelini ödüyoruz...

Hâlâ çocuklar yağmur altında okul bahçelerinde “sıra” oluyor. Hâlâ bir ağızdan o eski şarkıları söylüyorlar. “Sıra”dan “sürü” çıktığını bir türlü öğrenemedik! “Sürü” olmak başka, “millet” olmak başkadır.

Milletlerin “ortak hedef”i olur, “sürü”lerin olmaz!..

Milletlerin “ortak gaye”si olur, “sürü”lerin olmaz!..

Milletlerin “ortak tarih”i olur, sürü”lerin olmaz!

“Ortak hedef”, “ortak gaye”, “ortak tarih” Osmanlı’nın en büyük gücüydü. 

Unutmayın: Gücünüzün büyüklüğünü hedefinizin büyüklüğü belirler! 

Dini hedef: “İ’lâyı Kelimetullah”...

Millî hedef: “Kızılelma” şeklinde özetlenmişti. 

Bu hedeflere, “ümmet şuuru”ndan beslenen muhteşem bir fedakârlık ve“birlik-beraberlik” anlayışı içinde yürünüyordu...

Biz “sürü mantığı” ile yetiştirildiğimiz için, aynı senkronizasyonu bir türlü tutturamıyoruz...

Bu savrulmuşlukla tutturamayacağız da...

¥

Okul yıllarımız “tek yol”la, “tek doğru” ile şekillendi...

“Atatürk diyor ki”ler kemirdi “farklılık içinde bütünlüğü”müzü!

“Ötekiler”in ne dediğini umursamadık...

Gazali’ler, Rabbani’ler, Sina’lar, Bediüzzaman’lar kelepçelendi!..

Tarihimiz Cumhuriyetle başladı, birikimimiz üç cilde hapsoldu... 

“Nutuk yeter!” dediler, gerisini “harf inkılâbı”na kurban ettiler.

“Cumhuriyet/hürriyet” kafiyeleri doldurulmuş (özgürlük geri dursun) beynimize, laiklik nutku eşliğinde “uzanan elleri kırıp dilleri koparmaktan”söz eden büyüklerimizi dinleye dinleye eğitimimizi tamamladık.

Sonunda “aydın”-maydın, “Profesör”-mrofesör, “yazar”-mazar,“akademisyen”-makademisyen, “siyasetçi”-miyasetçi olduk gerçi, ama“adam” olmaya, hele de “millî ve yerli” olmaya daha çok var!

“Akademisyen” olduk da ne oldu? Bilimsel çalışmalara atmamız gereken imzayı “PKK tadında bildiri”lere attık!

Allah encamımızı hayreylesin!

 

Kendi Kendimizi Aşağılamak

 

Ne zaman okullarımızda okutulan tarih kitaplarına baksam, Cemil MeriçHocam’a bir Fatiha gönderirim…

Muhteşem bir mütefekkirdi (artık Cemil Meriç’ler yetiştiremiyoruz) ve Osmanlı’nın Avrupa’dan farkını çok iyi özümsemişti. 

Şöyle diyor: “Hiç şüphesiz Haçlıların en büyük zaferi, bizim tarih kitaplarımızdır!” 

Sanki ders kitaplarını onlar yazmış. Benim öğrencilik yıllarımdaki gibi galiz ifadelerle ecdadımıza saldırı azalmış olsa da satır aralarında “onlar büyük, biz küçüğüz” aşağılaması hâlâ okunabiliyor.

Ve bu yaklaşım çocuklarda “aşağılık sendromu” oluşturuyor: Kendilerine ve mensubu oldukları topluma karşı güvensiz yapıyor. Dolayısıyla Batı’nın 3-0 gerisinden hayata başlıyor ve kaybediyoruz.

Bir zamanlar “İlim ve Müslüman âlimler” konulu bir konferans vermiştim. Hiç unutmam, konferanstan sonra yanıma gelen bir hanımefendi, “Ben şu ana kadar bütün bilimsel bulguları Batı’nın eseri zannederdim” dedi.

Konuya özel ilgi duymayan ve işin esasını merak etmeyen herkes böyle zannediyor. Çünkü beynimiz yıkanmış. Ders kitaplarımız Batı’ya övgüden ibaret. O kadar ki, terbiye metodumuzu bile Avrupa ve Amerika’da yazılmış“kişisel gelişim” kitaplarına göre belirliyoruz.

Hâlbuki bizim “bize has” bir terbiye metodumuzun olması lâzım. Olmasaydı onca muhteşem insanı nasıl yetiştirecektik? 

Bazı Batılı gezginler bunu yerinde görüp övmüşler. Ama ilhamımızı onlardan değil, “Haçlı zihniyeti” ile yazılmış (yazanın isminin “Ahmed-Mehmed” olması ya da kimliğinde “Müslüman” yazması bir şey değiştirmez) kitaplardan alıyoruz. 

F.H.A. Ubucini’nin iki ciltlik “La Türkiye Actuelle” (Türkiye Günlüğü) isimli bir kitabı var. 1855’te gelip incelediği insanımızın yetiştirilme tarzını şöyle anlatıyor:

“Çocuklarını daha fazla şefkat ve alâka içinde yaşatan bir memleket de bilmiyorum. Sokaklarda çocuğunu omzuna, kucağına alarak yürüyen, onu fazla yürütmekten, yormaktan sakınan çok baba görülür. Ama büyüyen çocuk, babasına büyük saygı gösterir. Emretmedikçe oturmaz. Yalnız ‘Baba’şeklinde değil, babasının unvanı neyse ‘Efendi Baba’, ‘Ağa Baba’, ‘Bey Baba’, ‘Paşa Baba’ diye hitab eder. Küçük kardeş, büyüğüne saygı gösterir. Büyük kardeş asla ismiyle çağırılamaz, ‘Abla’ veya ‘Ağabey’ denir ki, bizim dilimizde bu kelimeler meçhuldür.”

Sık sık sözkonusu ettiğim Fransız yazar A. Brayer ise şunları yazıyor:

“Erkeklerde de, kadınlarda da evlât sevgisi çok barizdir. Türklerin hafta tatiline tesadüf eden Cuma günü ve bilhassa Ramazan ve Bayram günleri sokaklarda Müslüman-Türk’ün göğsünü kabartan oğlunun elinden tutup ağır ağır gezdirdiği, çocuk yorulunca kucağına aldığı, daima devam ettiği kahvenin peykesinde yanına oturtup şefkatle hitab ettiği, evlâdına tam bir ana şefkatiyle baktığı görülür.” (Neuf annees â Constantinople, 1836 Paris, c.1, S. 224).

“…Osmanlı’da çocuklar yetişip adam oldukları zaman analarıyla babalarını yanlarında bulundurmakla iftihar ettikleri ve küçükken onlardan gördükleri şefkate mukabele etmekle bahtiyar oldukları hâlde, başka memleketlerde çok defa çocuklar olgunluk çağına girer girmez, analarıyla babalarından ayrılmakta, mali menfaatleri hususunda onlarla çekişe çekişe münakaşa etmekte ve hatta bazen kendileri refah içinde yaşadıkları hâlde onları sefalete yakın bir hayat içinde bırakmakta ve zavallılara karşı adeta yabancılaşmaktadırlar.” (a.g.e, S. 225- 226).

Sultan II. Abdülhamid döneminde İstanbul’da bulunan İtalyan yazarEdmondo de Amicis, iki ciltlik “Constantinopoli” (1877) isimli eserinde bizi şöyle anlatıyor:

“Paşasından sokak satıcısına kadar, istisnasız her Türk’te vakar, ağırbaşlılık ve asillik ihtişamı vardır. Hepsi, derece farkları olmasına rağmen, aynı terbiyeyle yetişmişlerdir. Kıyafetleri farklı olmasa, İstanbul’da bir başka tabakanın olduğu belli değildir. İstanbul’un Türk halkı, Avrupa’nın en nazik ve kibar cemaatidir… Kahkaha ve kadın sesi duyamazsınız… Sokaklarda bir yerde birikmek, yolu tıkamak, yüksek sesle konuşmak, çarşıda bir dükkânı lüzumundan fazla işgal etmek, ayıp sayılır...” 

Son söz: Ders kitapları yeniden yazılmalı ve çocuklarımız geçmişleriyle barıştırılmalı!

 

“Atatürk fotoğrafı”nı indirme tartışması

 

Konu malum: İsmi bir türlü açıklanmayan bir CHP milletvekili, TBMM’deki bürosunun duvarından Atatürk fotoğrafını indirmiş. Başka bir CHP milletvekili de şahit olduğunu iddia ettiği bu olayı açıklamış.

CHP içinde kıyametler koptu: “Vay efendim! Atatürk’ün partisine mensup bir milletvekili Atatürk fotoğrafını nasıl kaldırır?”

İtiraf etmeliyim ki, bu şaşkınlığa çok şaşırdım!..

Neden derseniz, CHP tarihinde bu bir “ilk” değil. Daha önce CHP’lilerin“Milli Şef” unvanı verdiği İsmet İnönü bunu yapmış ve Atatürk’ün fotoğraflarını paradan-puldan (posta ve damga pullarını kastediyorum) ve devlet dairelerinden kaldırmıştı...

Yerlerine de kendi fotoğraflarını koydurmuştu... Hem de alelâcele: Cumhurbaşkanlığına geldikten sadece bir ay kadar sonra!..

Aç- bîilaç milletin en büyük ihtiyacı buymuş gibi Atatürk resimlerini kaldırdı, yerine kendi resimlerini koydu. Bugünkü CHP’lilerin dedeleri de bu değişikliği alkışlarla kabul ettiler. 

Paraya-pula tekrar Atatürk resimlerini basan ve devlet dairelerine yeniden Atatürk fotoğraflarını asan Demokrat Parti’dir. Daha da özeti, BaşbakanAdnan Menderes’tir (bunun şükran nişanesi olarak astılar). 

Bu konu ne zaman gündeme gelse, CHP yönetimi şöyle bir savunma yapar: “Biz o işi kanun gereği yaptık!”

Bu savunma İsmet Paşa’dan kalmadır: Paraların ve pulların üzerindeki resimleri ilk kez 1957’de Mecliste tartışma konusu yapıldığında, kürsüye çıkmış ve kendisini “yaptığım yasaldır” diye savunmuştu.

Vakıa yasaldı: 30 Aralık 1925 tarihli 701 sayılı “Mevcut Evrak-ı Nakdiye’nin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun” buna izin veriyordu. Ama bu kanun, Atatürk fotoğraflarının kaldırılması için değil, Osmanlı paralarının tedavülden kaldırılarak yeni paralarla değiştirilmesi için, yani bir bakıma, Reisicumhur olarak Atatürk fotoğraflarının paraya-pula basılması için çıkarılmıştı. 

Atatürk ölür ölmez, para ve pul basımı durduruldu, 16 Mart 1926 tarihinde çıkarılan 3322 sayılı kararname ile de İsmet İnönü resimleri basılmaya başlandı.

Bu durumda “kanun gereği yaptık” demek doğru olsa bile eksik kalıyor. Zira o muhalefetsiz ve rakipsiz siyasi ortamda, istenseydi bir kalemde kanun değişir, Atatürk fotoğrafları olduğu yerlerde kalırdı. Nitekim Menderes, kanunu değiştirdi. Bu kez İsmet İnönü fotoğrafları kaldırıldı, Atatürk fotoğrafları kondu.  

Anlaşılan dönemin CHP’lileri Atatürk’ten ziyade İsmet Paşa’yı istediler: Kral öldü, yaşasın Kral! 

İnönü, bakalım ki, devrin Başbakan Yardımcısı Kemal Satır’a bu durumu nasıl açıklamış?

“Benim için en büyük tehlike onun (Atatürk’ün) gölgesi altında erimek ve ezilmek idi. Devlet icraatının bütün sorumluluğu bana ait olmalıydı. Bunun için de kudretim neyse benim damgamı taşıyacak bir dönemin başladığının belli olması gerekiyordu. Paralara resim nakşedilmesi tarihten gelen bir devlet kudreti ve hâkimiyeti geleneği idi. Parada pulda yapılanların başka türlü manalandırılması bir istismardır.”

İsmet İnönü’nün “Milli Şef”lik döneminde basılan ders kitaplarında da Atatürk, değil İsmet İnönü göklere çıkarılıyor, vaktiyle Atatürk’e övgüler yağdıran şairler, İnönü’yü övmekte yarışıyordu:

“İnönü’dür yurdun temel taşı/ O ulusumun başı,

“O bize can yoldaşı/ Şanlı İsmet İnönü!

“Atatürk’ün eşidir/ Dünyanın güneşidir,

“Türklüğün ateşidir/ Şanlı İsmet İnönü!”

“Atatürk’ün partisine mensup bir milletvekili Atatürk fotoğrafını nasıl kaldırır?” diye şaşıran CHP’lilere neden şaştığımı şimdi anladınız mı, dostlarım?

Daha önce de anlatmıştım galiba, ama şimdi tam zamanı, yarınki yazımda size “İnönü’lü ikibuçuk liranın hikâyesi”ni anlatayım...

CHP’den ikibuçuk lira alacaklıyım!

 

Devir, Demokrat Parti devri…

1950’de Ankara’da demokratlar (Demokrat Parti) iktidar olmuş, kendisini“Devlet Partisi” sayan CHP’nin sert ve acımasız yönetimi çoktan bitmişti, ama tortuları hâlâ yaşanıyordu.

 Rize’nin Pazar İlçesi’ne demokrasinin “D”si bile gelmemişti henüz. Hâlâ fukaralık kol geziyor, eski “Halkçı önder”ler, dediği dedik tavırlarda hâlâ halkı küçümsüyorlardı. Öyle bir bakma bakıyorlardı ki, bakışlarıyla sanki,“Partiniz iktidar oldu da ne oldu, asıl muktedir olan biziz, çünkü biz devletiz” demeye getiriyorlardı.

Ekâbir Halk Partiliydi, köylü Demokrat Partili (nedense çoğu fötr şapka giyerdi, biz de arkadaşlarla “kim hangi partiden” oyunu oynardık: Fötr giyenler Cumhuriyet Halk Partili, kasket, yün başlık filan giyenler Demokrat). Ne çare ki Demokrat Parti iktidarı bile Halkçılara yaramış, işlerini aşırıp daha fazla zenginleşmişlerdi. Köylü ise hâlâ kör kuruşa kurşun sıkıyordu. Hayatında olup biten tek değişiklik, mısır ekmeğinin yanı sıra “somun ekmeği”ni tanıması olmuştu. Yoksa hâlâ çok yoksuldu.

Rahmetli babam denizciydi. Ekmeğini rahat kazanıyordu. Sürekli çalışması sayesinde yokluğun, kıtlığın yüzünü görmedik. Ama babamın da yüzünü pek göremezdik: O deniz senin, bu liman benim, dolaşır dururdu.

İşte böyle bir dönemde ortaokula başladım. Başımda subay kasketine benzer bir kasket (kasket takmak o kadar mecburiydi ki, müdürümüz giriş kapısının önünde durur, her sabah kasket ve kravat muayenesi yapar, hasbelkader unutanların ya kulaklarını kepçeye döndürür yahut geri gönderirdi. Anlayacağınız, benim çocukluğumun ortaokullarında kasket ve kravat takmak bir şeyler öğrenmekten daha çok önemsenirdi).

Köyümüz ilçeye uzak olduğu için, üç arkadaş birleşip bir oda tutmuştuk. Bu odada yatıp kalkıyor, yemek yapıyor, ders çalışıyorduk.

Sadece hafta sonları eve giderdim. Arada bir de annem gelir, yatak çarşaflarını filan değişirlerdi.

Annemin ilçeye geldiği günlerin birinde bana ikibuçuk lira harçlık verdi. Onunla bir hafta idare edecektim. O zamanki ikibuçukluklar kâğıttandı ve oldukça büyük para sayılırdı. Akşam vakti fırına gittim. Güzel bir karadeniz pidesi yaptırdım. Cakalı cakalı uzattım ikibuçukluğu. Aldı. Ama bakmasıyla, suratıma fırlatması bir oldu:

“Git bunu babana yuttur!” dedi.

Neden böyle davrandığını anlayamamıştım, ama çok şaşırmış ve çok incinmiştim. Ağlamaklıydım. Tüm cesaretimi toplayarak ne olduğunu sordum:

“Verdiğin paraya baksana” dedi. 

Baktım, ama bir şey göremedim. Bu defa, “Üzerindeki fotoğraf kimin?”diye sordu. “Atatürk’ün” dedim, ama Atatürk’ün olmadığını da o an fark ettim. Fotoğraf İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’ye aitti. Meğer Atatürk ölüp Cumhurbaşkanı seçilir seçilmez kendini “Milli Şef” ilan ettirmiş, paradan puldan ve resmi dairelerden Atatürk’ün fotoğraflarını kaldırtmıştı(14 Mayıs 1950 tarihinde yapılan ilk özgür genel seçimler sonunda iktidara gelen Demokrat Parti, paraya, pullara ve resmi dairelere Atatürk’ün fotoğraflarını tekrar yerleştirdi).

Bu gerçeği o gün yaşlı bir fırıncıdan öğreniyordum, ama bu bilgi bana tamı tamına ikibuçuk liraya patlıyordu. Meğer o geçersiz ikibuçukluğu birileri muhtemelen farkında olarak anneme, annem farkında olmadan bana, ben farkında olmadan fırıncıya vermiştim… 

O geceyi aç geçirdiğimi unutamam…

CHP’den hâlâ ikibuçuk lira alacaklıyım. Satınalma paritesi açısından hesaplayıp bana borçlarını öderlerse ne âlâ, ödemezlerse ruz-ı mahşerde hakkımı alacağım.

Yoksa paranın üzerinde ha Atatürk’ün fotoğrafı olmuş, ha İnönü’nün, benim açımdan zerre kadar fark etmez! Tercihim paranın resimsiz olmasından yana…

 

Biz ve geçmişimiz

 

Rahmetli annem aynaya bakarak şükrederdi...

Ben aynaya surat asıyorum!

Annem yoksul kimseleri eve dâvet eder, yedirir içirirdi...

Ben görmezden geliyorum!

Annem beni de alıp sık sık komşu ziyaretlerine giderdi...

Ben komşusuzum!

Annem bütün mahalleyi kendi evi, bütün mahalleliyi kendi ev halkı gibi görürdü...

Ben mahallesizim!

Annem dertlerini güvenilir dostlarıyla paylaşır, sorunlarını arkadaşlarıyla birlikte aşardı...

Ben dostsuzum, arkadaşsızım!

Annem zamanında bütün mahalleli bir birine sahip çıkar, sıkıntılar birlikte aşılırdı...

Ben sıkıntılı, stresli, ama yalnızım!

Rahmetli babam yerde bulduğu kâğıdı saygıyla alır, “Bununla ilim yapılır, buna Kur’an yazılır” diyerek ayak basılmayan bir yere kaldırırdı...

Ben kâğıda çöp muamelesi yapıyor, yerlere kâğıt atıyorum!

Babam karşısına kim çıkarsa çıksın, “İnsan türdeş olarak kardeştir” (Hz. Âli) anlayışı içinde selam verir, tanıdıklarına da hâl-hatır sorardı...

Ben yan verip gidiyorum!

Babam, nezaket kurallarına dikkat eder, kendisinden büyüklere asla “sen”diye hitap etmezdi...

Ben nezaket kurallarını umursamıyorum!

Babam güne “Bismillah” ile başlamayı sever, “İnşallah-maşallah” demeyi dilinden düşürmezdi...

Benim aklıma bile gelmiyor!

Babam, şaşırdığında “Allah Allah”, “Fesubhanallah” derdi...

Ben İngiliz ağzıyla “Vaaavvv yaaa” çekiyorum!

Daha neler neler: Ne yaman farklar, ne yaman çelişkiler...

Konuşmayla, yazmayla bitecek gibi değil...

Özetin özeti şu ki dostlarım, biz çoktan beri eski “biz” değiliz: Çok değiştik. 

Bir zamanlar Londra Ticaret Odası’nda şöyle bir yazı asılıydı: “Türklerle alış veriş et!” 

Aynı yıllarda Hollanda Ticaret Odası’nda yapılan herhangi bir oylama eşit çıkarsa, Osmanlılarla ticaret yapan tüccarın oyu iki sayılır ve onun oy verdiği taraf kazanırdı: Yani bizimle salt ticari münasebeti bulunanların bile Avrupa’da böyle bir ağırlıkları olurdu.

1700’lü yılların İstanbul’unda uzun süre yaşayan Fransız yazar Motray,eski ticari ahlâkımızın ve dürüstlüğümüzün altını şöyle çiziyor:

“Türk dükkânlarında, hiçbir zaman tek meteliğim kaybolmamıştır. Ne zaman bir şey unutsam, hiç tanımadığım dükkâncılar arkamdan adam koşturmuşlar, hattâ birkaç kere Beyoğlu’ndaki ikametgâhıma gelmişlerdir.”

Comte de Marsigil, “İstanbul’dan bir şey satın alırken tüccarın menşeine dikkat ediniz” diyor: “Tüccar Yahudi ise istediği fiyatın üçte birini, Rum ise yarısını, Türk ise tamamını veriniz!” diyor.

Du Loir ise 1650’lerde incelediği toplumumuzu şöyle anlatıyor:

“Hıristiyan memleketlerinde pek yaygın olan küfürbazlık, öfke ve intikam hissi, Türklerde yoktur... Türkler bazı kötülükleri değil işlemek, o kötülüklerden haberdar bile değillerdir.”

Son noktayı da şu cümle ile koyuyor: “Hiç şüphesiz ki, ahlâk bakımından Türk medeni hayatı bütün cihana örnek olabilecek vaziyettedir.”

Söyleyin lütfen: “Ah Osmanlı” demekte, haksız mıyım?

Ayasofya ve millî hafıza

 

Bugün Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’nde bulunan Ayasofya ile ilgili vakfiyenin içeriği günümüz Türkçesiyle şöyle ifade edilebilir:

“İşte bu benim Ayasofya Vakfiyem, dolayısıyla Ayasofya’yı camiye dönüştüren vakfiyemi değiştirirlerse, bir maddesini tebdil ederlerse, onu iptal veya tadile giderlerse, fasit veya fasık bir teville veya herhangi bir dalavereyle Ayasofya Camii’nin vakıf hükmünü yürürlükten kaldırmaya kastederlerse, aslını değiştirir, füruuna itiraz eder ve bunları yapanlara yol gösterirlerse ve hatta yardım ederlerse ve kanunsuz olarak onda tasarruf yapmaya kalkarlarsa, camilikten çıkarır ve sahte evrak düzenleyerek, mütevellilik hakkı gibi şeyler ister yahut onu kendi batıl defterlerine kaydederler veya yalandan kendi hesaplarına geçirirlerse, huzurunuzda ifade ediyorum ki, en büyük haramı işlemiş ve günahlar kazanmış olurlar.

Bu sebeple, bu vakfiyeyi kim değiştirirse, Allah’ın, Peygamber’in, meleklerin, bütün yöneticilerin ve dahi bütün Müslümanların ebediyen lâneti onun ve onların üzerine olsun! Azapları hafiflemesin, haşr gününde yüzlerine bakılmasın!

Kim bunları işittikten sonra, hâlâ bu değiştirme işine devam ederse, günahı onu değiştirene ait olacaktır. Allah’ın azabı onlaradır. Allah işitendir, bilendir.” (Fatih Sultan Mehmed Han, 1 Haziran 1453).

Ayasofya’nın müzeye dönüştürülme sürecinde işte bu “vakıf senedi” yok sayılmış, Evkaf Umum Müdürlüğü’ne(Vakıflar Genel Müdürlüğü) yazılan 7.11.1934 tarih ve 153197/107 sayılı mütalâanamede: 

“Bu camiin Bizanslılardan kalma bir eser olması hasebiyle hiç bir vakfı olmadığı ve her ne kadar cami olduktan sonra, sultanlar ve halk tarafından bazı gelirler bağışlanmışsa da bunlardan âşar olarak bağlanan sultan gelirlerinin kaldırılmış olduğu ve halk tarafından bağlanan gelirlerin ise Kur’an okumak ve buna benzer belli ve nerede olursa olsun yapılabilir dini emekler olup müzeye çevrilmesi ve korunması için verilecek bir geliri bulunmadığı ve şimdiye kadar tamiri, gelirine bakmadan diğer vakıflarla bir arada yapılagelmekte olan bu bina, cami olmaktan çıkınca artık buna imkân kalmayacağı ve bütçelerinin bugünkü vaziyeti herhangi bir yardıma da yol bırakmamakta olduğu ve çevresindeki yapılardan evkafa ait olanları yıkmak ve kaldırmak elden gelirse de ötekine berikine ait olanların evkafça satın alınmasına imkân bulunmadığı bildirilmiştir”.

Ne gariptir ki, Ayasofya’nın vakfının olmadığı, vakıf geliri bulunmadığı resmen ifade edildikten sadece dört yıl sonra, 1938 yılında Fatih Sultan Mehmed’in Ayasofya Vakfiyesi, yine Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanmıştır.

Buna bile bile lâdes derler!

Evet, ama neden böyle bir şeye gerek duyuldu? Sorunun cevabı,2/1589 sayılı Bakanlar Kurulu “Kararname”sinde veriliyor, ancak hiç inandırıcı değil. Şöyle deniyor: 

“Maarif Vekilliği’nden yazılan 14.11.1934 tarih ve 94041 sayılı tezkerede; eşsiz bir mimarlık sanat âbidesi olan İstanbul’daki Ayasofya Câmii’nin tari­hi vaziyeti itibari ile müzeye çevrilmesi bütün şark âlemini sevindireceği ve insanlığa yeni bir ilim müessesesi kazandıracağı cihetle bunun müzeye çevrilmesi, çevresindeki evkafa ait dükkânların yıktırılması ve diğerlerinin de evkafça istimlâk edil­mesi sureti ile güzelleştirilmesi ve tamiri ve daimî muhafazası masraflarına karşılık da evkafça bu sene ve gelecek seneler bütçelerinden muayyen bir para ayrılması hakkında bir karar ittihazı istenil­miş ve Evkaf Umum Müdürlüğü’nden yazılan 7.11.1934 tarih 153197/107 sayılı mütalâanamede, bu camiin Bizanslılardan kalma bir eser olması hasebi ile hiç bir vakfı olmadığı ve her ne kadar cami olduktan sonra Sultanlar ve halk tarafından bazı gelirler bağlanmışsa da bunlardan âşâr olarak bağ­lanan Sultan gelirlerinin kaldırılmış olduğu ve halk tarafından bağlanan gelirler ise Kur’an oku­mak ve buna benzer belli ve nerede olursa olsun ya­pılabilir dinî emekler için olup müzeye çevrilmesi ve korunması için verilecek bir geliri bulunmadığı ve şimdiye kadar tamiri, gelirine bakmadan diğer vakıflarla bir arada yapılabilmekte olan bu bina cami olmaktan çıkınca artık buna da imkân kal­mayacağı ve bütçelerinin bugünkü vaziyeti her­hangi bir yardıma da yol bırakmamakta olduğu ve çevresindeki yapılardan evkafa ait olanları yık­mak ve kaldırmak elden gelirse de, ötekine berikine ait olanların evkafça satın alınmasına imkân bulunmadığı bildirilmiştir.

Bu iş İcra Vekilleri Heyeti’nde 24.11.1934’te gö­rüşülerek, camiin çevresindeki evkafa ait binaların Evkaf Umum Müdürlüğü’nce yıktırılarak temizlettirilmesi ve diğer binaların istimlâk, yıkma ve bi­nanın tamir ve muhafazası masrafları da Maarif Vekilliğince verilmek sureti ile Ayasofya Câmii’nin müzeye çevrilmesi tasvip ve kabul olunmuştur. 24.11.1934”.

Ayasofya Camii’nin müzeye çevrilip (01 Şubat 1935) kimliksizleştirilmesinin 81. yıldönümünde hafızaları tazelemek istedim.

Buraya gelen süreci ve Ayasofya’nın minarelerini nasıl yıkmaya kalkıştıklarını da yarın konuşalım inşallah.

Oniki Ada’yı Yunanistan’a nasıl kaptırdık?

 

Oniki Ada’nınYunanistan’a nasıl terk edildiğini, hatta “terk” ötesi “hibe”edildiğini anlatıyorduk... 

İkinci Dünya Savaşı sona ererken, Almanya saflarında dövüşen İtalya,savaş sonunda yenilince, nasılsa elinden çıkacağını bildiği adaları,Almanya’nın da tavsiyesi üzerine Türkiye’ye teklif etti...

Zaten Lozan görüşmelerine kadar, adalar, “işgal altında Türk toprağı”sayılıyordu.Yani tarihi referanslarımız sağlamdı.

Osmanlı adaların fethi için vaktiyle on binlerce şehit vermişti.SadeceKanuni Sultan Süleyman döneminde, 50 bine yakın şehidimiz vardı. BaştaRodos olmak üzere, adaların fethi uğruna ölmüşlerdi.

Ancak kendisine “Milli Şef” dedirten İsmet Paşa yönetimindeki Türkiye,İtalya’nın teklifini hiç dikkate almadı. Tartışmadan ve tartıştırmadan reddetti...

Paşa’ya göre, “Ne kimseye bir karış toprak verirdik, ne de kimsenin bir karış toprağını alırdık. Misak-ı Millî sınırları dışında hiçbir iddiamız yoktu”...

Oysa adalar Misak-ı Millî sınırlarının içindeydi. Sadece adalar mı? Batum, tüm Trakya, Musul, Kerkük de öyleydi. 

Bir kez daha içimize büzüldük, öylece kala kalırdık!

Gelin bu hikâyeyi 1942 yılına kadar Fethiye İl Genel Meclisi üyesi olanSüleyman Harmanlar’ın anılarından okuyalım:

“1942 sonlarına doğru bir gün yüksek rütbeli üç Alman subayı ve bir sivil(İstanköy’lü Nazım Bey), Vali İbrahim Edhem’i (Akıncı) ziyaret ettiler. Şüphelendim. Onlar gittikten sonra vilayet makamına gittim: ‘Hayrola Vali bey, bu yüksek rütbeli Alman subaylarının ziyaret sebebi ne?’

“ ‘Çok mühim’ dedi. ‘Oniki Ada Başkumandanı mektup göndermiş, Oniki Ada’yı size teslim edelim. Yalnız Yunanlılar dâhil, Yahudilere vermeyeceğinize dair imza verin, dedi. Ben de acele Ankara’ya yıldırım telgrafı ile durumu bildirdim. Ankara’dan, ‘Bir karış yer istemeyiz! Bir karış da yer vermeyiz’ diye cevap geldi. Ben de içim sızlayarak Almanlara durumu bildirdim” (Adviye Fenik, “Ya şu Oniki Ada”, Son Havadis Gazetesi, Kasım 1971).

Böylece Oniki Ada 1945 yılında müttefiklerin eline geçti. 

İtalya ve Almanya, II. Dünya Savaşı’nın mağlupları olarak tasarruf hakkını kaybetmişlerdi. Türkiye’nin ise yaklaşık dörtyüz sene hâkimiyeti altında kalan adalar konusunda ne bir itirazı ne de talebi sözkonusuydu. O kadar ilgisizdi ki, adaların akıbetinin tartışılacağı Paris görüşmelerine bırakınız“taraf” olarak katılmayı, “gözlemci” olarak bile katılmamıştı. Galipler tarafından resmen davet edildiği halde, İsmet Paşa, katılmayı uygun bulmamıştı. Gerekçesi de oldukça duygusaldı: 

“Savaşa girmeyen Türkiye’nin savaş sonunda herhangi bir çıkar peşinde koşması uygun olmaz!”

Bu yaklaşım Yunanistan’ın ekmeğine kaymak oldu. Adalarda yaşayan nüfusun çoğunluğunun Rumlardan oluştuğunu bahane ederek, tezini güçlendirdi. Ve tabii ki karar, tam mânasıyla Yunanistan’ın istediği şekilde çıktı.

Bize de kala kala “Adalardan modalara geçilir/ Yar elinden zehir olsa içilir”türküsünü çığırmak kaldı. Zehir içtik!

Paris görüşmelerine Türk hükümeti katılsaydı, belki Oniki Ada’yı alamazdı, ama sahillerimizin çok yakınında (tabir caizse burnumuzun dibinde) bulunan bazılarını alabilir, o zaman, “Yunanistan adaları silâhlandırıyor”diye endişeye mahal kalmazdı.

Olmadı. Bizim “dış politika dâhimiz” dünden bugünleri kestiremedi! Ve İtalya 10 Şubat 1947’de Paris Antlaşması’nı imzaladı. Yunanistan da Nisan 1947’de Oniki Ada’yı resmen devraldı.

Yalnız Kanuni Sultan Süleyman’ın fetih seferi esnasında canlarını veren 50 bin şehidimizin kemikleri hâlâ sızlıyor ve CHP bu hatanın hesabını vermeden hâlâ bağırıyor: “Yanlış dışpolitika uyguluyorsunuz!” 

Asıl büyük yanlış Lozan! Sınırlar öyle yerlerden çizildi ki, kontrol imkânsız.

Şunu söyleyin bari: Biz Lozan’a, savaşı kaybetmiş olarak mı gittik, kazanmış olarak mı?

Bu bile malum değil: Zira “kazanmış gibi” gittik, “kaybetmiş gibi” döndük!

 

Müze yapım sürecinde Ayasofya’nın minarelerini az daha yıkıyorlardı

 

Yıl 1928: Bazı İlâhiyat Fakültesi hocalarına (fakülte henüz açıktır, 932’de kapatılacaktır) hazırlatılan “Islâhat Lâyihası”nda  “Dinde reform”unilkeleri tespit edilmiş, “Camilere sıralar, elbiselikler tesis edilmesi ve temiz ayakkabılarla girilmesi... Mûsîki âletlerinin konması... Asrî ve enstrümantal mûsîki eşliğinde ibadet edilmesi... İbadet dilinin Türkçe olması, âyetlerin, duaların, hutbelerin Türkçe okunması (O. Nuri Ergin’in Türkiye Maarif Tarihi isimli eserinin beşinci cildinin 1639-40-41. sayfalarından özetle) teklif ediliyor.

Yıl 1932: Cumhuriyetin ilânının üzerinden dokuz yıl geçmiştir, ama memlekette ne iş, ne de aş vardır. Millet sözün tam mânâsıyla “bir lokma bir hırka”ya muhtaçtır.Hastane yoktur, doktor yoktur, ilaç yoktur, okul yoktur.Sıtmadan çocukların karnı şişmekte, her hastalığa “kinin”verilmekte, ölüyü saracak kefen bezi dahi bulunamamaktadır. 

Buna karşılık bazı camiler satılıyor, bazıları kiraya veriliyor, kimi camiler ise banka ardiyesine yahut CHP merkezine dönüştürülüyor. 

Aynı yıl Ezan Türkçeleştirilmiş, dini eğitim yapan kurumlar birbiri ardına kapatılmış, Sultanahmet Camii’nin “Resim Heykel Müzesi” haline getirilmesi düşüncesi iktidar yandaşı gazetelerde seslendirilmeye başlanmıştır.

Ayrıca okul kitaplarında inkâr fırtınaları estirilmekte, “Kâbe tavla zarı”na benzetilmekte, Kur’an, “Muhammed’in koyduğu esasların toplu olduğu kitap” denilerek “insan kelamı” ilân edilmekte, Hacerülesved “efsane” (Lise ikinci sınıflarda okutulan “Tarih II”, TTTC, 1931 ve 1942 tarihli baskılar) sayılmaktadır.

Aynı yıllarda türbelere, tekke ve zaviyelere kilit vurulmuş, “Hoca, hacı, seyyid, mürşid, mürid, şeyh” gibi, unvan ve lâkaplar kaldırılıyor, bin yıl müddetle kullandığımız alfabe “Arap Alfabesi” denilerek ötelenip yüzyılların “Lâtin alfabesi”, “Türk alfabesi” olarak dayatılıyor, asırlarla oluşan “millî hafıza” (kütüphaneler) bir kalemde siliniyor, toplum“hafızasız” hale getiriliyor.

Yıl 1933: Geçmişin izlerini silme işlemine devam ediliyor...

Ve yıl 1934: Devrin Maarif Vekili (Milli Eğitim Bakanı) Abidin Özmen’in kulağına bir cümle fısıldanıyor: “Ayasofya’nın müze yapılması için çalışma başlatılsın!”

Maarif Vekili Abidin Özmen “başüstüne” çekip işe koyuluyor. Sıcağı sıcağına Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürü Dr. Hamit Zübeyr Koşay’ı makamına çağırarak, Ayasofya’nın müze olması için bir gerekçe hazırlamasını emrediyor.

“Minareye kılıf” bulma süreci böylece başlıyor. Bu görevi Dr. Hamit Zübeyr Koşay, İstanbul Müzeleri Genel Müdürü Aziz Ogan, Topkapı Sarayı Müzesi Müdürü Tahsin Öz, Osman Ferid, Niyazi Kemal, E. Ogan, Nihat Bey, Ağa Ziya ve Efdaluddin beylerden meydana gelen komisyon üstleniyor ve emrolunduğu gibi, “Ayasofya Camii’nin müzeye çevrilmesine” karar veriyor.

Bu arada; bir “cinayet”e daha teşebbüs ediliyor: Ayasofya’nın minareleri yıkılacaktır!

Gerisini İbrahim Hakkı Konyalı’dan dinleyelim (ben onun ağzından da dinlemiştim):

“Bir gün İstanbul Müzeler Müdürü Kemal Altan bana geldi, iki gözü iki çeşme ağlıyordu. Hayretler içinde kaldım. Türk-İslam Eserleri üzerinde fevkalade hassasiyete sahip, ecdadını cidden seven insan olan Kemal Bey’in böyle ağlaması için çok önemli bir sebep olmalıydı. ‘Nedir, ne oldu?’ diye sordum.

“ ‘Yıktılar, bu gece yıktılar! Sülün gibi minareyi bir gecede yerle bir ettiler’ dedi ve kırık bir sesle devam etti: ‘İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürü Aziz Ogan, evvelki gün beni çağırdı. Ayasofyalar’ın, Büyük ve Küçük Ayasofya minarelerini yıkacağız dedi. Dün gece sabaha kadar Kadırga civarındaki Küçük Ayasofya Camii’nin şerefe altı istilastikli, muntazam kesme taşlarla yapılmış Türk mimarisinin şaheser bir örneği olan minaresi temeline kadar yıkıldı yok oldu. Bu gece de Büyük Ayasofya’nın minareleri yıkılacak bir Bizans kilisesi haline getirilecek.’

“Kemal Altan’ın yanan kalbine teselli suyu serptim. ‘Otur’ dedim. ‘Büyük Ayasofya’nın minarelerini yıkamazlar. Bir rapor hazırlayalım. Ben söyleyeceğim, sen yaz.” 

“Merhum Kemal Bey’e dikte ettirdiğim rapor şu idi: ‘Bizans İmparatoru Justinyen’in miladi 537 senesinde ibadete açtığı Ayasofya, Bizans’ın çökme ve çözülme devrinde çok haraptı. Bizans’ta bunu tamir edecek kudrette mimar yoktu. İmparator Sultan II. Murad’a müracaat ederek bir mimar istemişti. Padişah da Neccar vasfı ile anılan Ali isminde bir mimarı göndermişti. Mimar Ali, çökmek üzere olan mabedin etrafına payandalar ve göğüsleme duvarları yaparak ömrünü uzattı. Rivayete göre Bizans’ın Türkler tarafından alınacağına inandığı için kıble tarafının sağındaki bir payandayı minare temeli ve kaidesi olarak yapmıştı.”

“Fatih İstanbul’u aldıktan sonra bu mabedi esaslı bir surette tamir ettirdi. Daha sonraları ilk tahta minarenin yerine tuğla minareler yapıldı. Hasılı her Osmanlı padişahı, bu ilk fetih yadigârını ayakta tutmak için tamirat yaptırmıştır.”

“II. Selim zamanında mabed 1037 yaşını dolduruyordu. Bir tarafına bir buçuk arşın kadar eğilmişti. Binanın dört tarafına kırlangıç yuvaları gibi evler yapılmıştı. Padişah, mimarbaşı Koca Sinan Ağa’yı çağırdı. Beraberce mabedi incelediler. Ve esaslı bir tamir yapılmasına karar verildi. Sinan, derhal işe başladı. Etrafı saran köhne yapılar yıkıldı. Mabed, kalın payandalarla desteklendi. Ana kubbeyi desteklemek için kubbe ile mütenasib olarak kuzey ve batı tarafına iki kalın minare yapıldı.”

“Şimdi bu ihtiyar mabedin yaşı daha da ilerlemiştir. Minareler, ana kubbenin dayandığı son payandalardır. Eğer minareler yıkılacak olursa, kubbe tamamıyla yere serilecektir. Ve tetikte bekleyen Hristiyanlık âlemi de Türkler Ayasofya’yı yıktılar diye feryadı basacaktır.” 

“Merhum Kemal Altan, aşağı yukarı bu mealdeki raporu ilgililere verdi ve minarelerin yıkılmasından vazgeçildi.” (İbrahim Hakkı Konyalı, Ayasofya Minarelerini Nasıl Kurtardım, Yeni İstiklal Gazetesi, 13 Nisan 1966).

Hülâsa, minarelerini yıkamadılar, ama 481 sene namaz kılınan Ayasofya Camii’ni 81 sene önce müzeye çevirdiler. Başta Fatih ve Fetih Ordusu olmak üzere, nice velinin secde ettiği yerlere 81 senedir ayakkabılarla basıyoruz!

 

Kulak verin: Menderes bize ne diyor? (1)

 

Asker ve sivil cuntalar tarafından asılarak idam edilen Başbakan Adnan Menderes’in son radyo konuşmalarından birini dinlerken “Tarih tekerrürden ibarettir” sözü aklıma geldi…

Buna Mehmed Âkif’in verdiği cevabı da hatırladım:

“Geçmişten adam hisse kaparmış... Ne masal şey!

“Beş bin senelik kıssa, yarım hisse mi verdi?

“Tarih”i  “tekerrür”  diye tarif ediyorlar;

“Hiç ibret alınsaydı, tekerrür mü ederdi?”

Bu girişten sonra, rahmetli Başbakan Adnan Menderes’in günümüze de işaret eden konuşmasını özetleyeyim:

“…Yalan şayiaların hususi maksatlarla ortaya çıkarıldığı sıralarda… Bu gibi zamanlarda memlekette karışıklık çıkarmak isteyenler ve bugünkü hadiselere teşebbüs etmiş olanlar bir taraftan, diğer taraftan da memleketin düşmanları adeta el ele vererek ortalığı her an her saat başında bir takım yalan ve maksatlarına göre uydurulmuş haberler yaymak suretiyle gayelerine erişmek istiyorlar.”

“Bu gibi haberlere inanmak katiyen caiz değildir… Memlekette kargaşalık çıkarmak maksadıyla yayınlanan bu gibi haberlerde… Yalan haberleri ve heyecan yaratmak için uydurulan hesaplı şayiaları ve dedikoduları kökünden kurutmak üzere alınacak tedbirlerin yanında hükümet çözümler veya beyanlar yayınlamak suretiyle vaziyetten vatandaşlarımızı sık sık haberdar edecektir…”

“…Tertipçi ve bozguncular tarafından şurada burada girişilecek tertipli hareketlere karşı metanet ve itidalinizi muhafaza ederek bu gibi bedbahtları cüretlerinde ve cefalarında yalnız bırakınız…”

“İstanbul’da ve Ankara’da çıkarılmak istenen hadiseler; memleketin huzuruna, asayişine ve selametine karşı girişilmiş ağır ve vahim suikastlardır. Bunların tertipçileri olduğu gibi işi iyice bilmeden ve anlamadan kendilerini tertipçilerin aleti haline sokmuş bulunanlar da vardır…”

“Bu manzara ve hadiseler memleketin bir takım genç ve masum evladının tahrikçi ve tertipçilerin nasıl aleti haline getirildiği hakkında açık bir fikir vermeye kâfidir sanırım. Fakat bu tahrikçi ve tertipçilerle bunların aleti haline getirilmiş olanların teşkil ettiği iki ayrı zümreden başka bir de üçüncü zümre vardır ki, bunu da kaydetmeden geçmeyeceğim. Bu üçüncü zümre, yine bir zamandan beri dahili tahrik ve kışkırtma politikasına maruz bırakılmış olan bir takım mutaassıp gazetecilerdir. Bunların, aynı vatanın evlatları olan kardeşlerini bir düşman gibi görme gafletine düşürüldüklerini, içlerinde tutuşturulan kin ve husumet ateşiyle gözlerine bir ihtiras ve gaflet perdesinin çekilmiş olduğunu, bu suretle de ve sun’i telkinlerle harekete geçirilmiş bir heyecanın baskısı altında hizmetlerinin büsbütün işlemez hale geldiğini görmekteyiz. Bunlar, aynı vatandaki kardeşlerini düşman telakki eden bedbahtlardır.”

“Bunların hepsi, yani tertipçiler ve tertibe ilk elden alet ve vasıta haline getirilenler de, gözü dönmüş parti mensuplarının da huzur isteyen milyonlar ve milyonların arasında ancak birer zerreden ibaret kalır. Fakat, dikkat edelim ki onlar, mühim noktalarda toplanıverdi ve suni topluluklar vücuda getirmek suretiyle, teşkilatlı hareket etmek yolundan bir şeyler elde etmenin imkanına inanmış veya inandırılmış olan bedbahtlardır.”

“Bunlar, nizam ve devlete karşı gelmenin ne demek olduğunu anlamakta gecikmeyeceklerdir. Bunlar zavallı başlarını nizamın sarsılmaz kayalarına vurarak kendilerine gelecekler ve fakat korkarım ki, bu bedbahtlar biraz geç kalmış olacaklardır. Memleketin asayiş ve selametiyle vatandaşlarımızın huzur ve iyi niyetiyle oynanamaz. Bu huzur ve iyi niyetin ve bozulmasına çalışılan sükûn ve asayişin muhafazasında hükümetimiz son derece azimli ve kararlıdır.”

Yetmedi: Çünkü “ihanet” odakları, “gaflet” ve “dalalet” içinde bulunan odaklarla birlikte dört koldan saldırıya geçmişlerdi…

Tabii bir de, kalkınma yolunda hızlı adımlar atan Türkiye’yi durdurmak isteyen yurt dışındaki merkezler vardı…

Adnan Menderes’in günümüze de işaret eden konuşmasına yarın devam edelim…

 

Kulak verin: Menderes bize ne diyor? (2)

 

60’lı yılların başında birileri düğmeye basıyor ve Türkiye şehir şehir, cadde cadde, sokak sokak karışıyor…

Demokrat Parti iktidarını devirmeyi amaçlayanlar, bir taraftan da envai çeşit yalanlarla millete “algı operasyonu” yapıyorlar.

Başbakan Adnan Menderes o günlerde yaptığı radyo konuşmalarında olayları değerlendiriyor.

Sanki bugünü anlatıyor, bugünkü komplolara dikkat çekiyor…

Özet olarak şöyle diyor: “Her an ve her saat başında yalan haberle birtakım korkunç şayialar çıkarılmak suretiyle, heyecan yaratmak ve bu heyecan vasatında birtakım kışkırtmalar da yaparak hadiseler çıkartılmak istenmekte olduğunu ve bu yıkıcı faaliyetlerin belli merkezlerden idare edilmekte bulunduğunu, dünkü konuşmamda arz ve ifade etmiştim. 

“Ortada hiçbir şey yokken hadiseler çıkarabilmek için ancak bu yollara ve bu usullere müracaat olunur. Kandırılması en kolay olan ve toplantı halinde bulunan zümreler seçilmek suretiyle bunların üzerinde daimi surette yıkıcı propagandalar teksif edilir ve bunlar kötü bir zümre bile olsalar, 30 milyonluk Türkiye’nin hacmine ve ebadına nispetle bir zerre dahi teşkil etmese de bunlar sanki teşkilatlı ve vurucu bir kuvvetmiş gibi ele alınarak bir memleketin kaderi üzerinde pervasızca oynayabilme imkânlarının aranmasına ve bu yolların araştırılmasına çıkılır (sanki bugünü anlatıyor)…

“İstanbul ve Ankara’mızda iki gündür yaratılmak istenen hadiselerin kısaca izahı ve manası işte bundan ibarettir. Bu memlekette birtakım ayaklanma hareketleri için vasat ve şartlar hiçbir suretle müsait değilse profesyonellerin, bu işlerin esnafı olanların tutacakları yol işte budur.Güzelim memleketimizde ayaklanmalar için hiçbir sebebin mevcut olmadığı aşikar…

“Memleketimiz eski devrin o hürriyetsizlik ikliminden çıkıp çok partili bir idareye kavuşmuştur. Binaenaleyh o hürriyetsizliğin, tek parti tahakkümünün ve seçim yapmadan iktidarda olmanın, seçim yapıldığı taktirde ise rey sandıklarını nasıl kırılıp onbinlerce mazbatanın nasıl tahrip edildiğinin ve nasıl reylerin çalınıp millet iradesinin ayaklar altında çiğnendiğinin türlü ve aşikar misallerini görmüş ve yaşamış bir memleketiz. 

Bu iklimin içinden çıkıp gelmekteyiz. Diğer taraftan sefalete mahkûm olmanın bu memleketin kaderi olduğuna inanmışçasına ve bunu kabul etmişçesine çeyrek asrın içinde memleketin meselelerine ve vatandaşın ihtiyaçlarına medeni ve ileri bir hayata kavuşmanın icaplarına nasıl omuz silkercesine lakayt kalındığını görüp yaşamış olan bir memlekettir Türkiye(Menderes çok haklı, zira CHP’nin rakipsiz ve kesintisiz iktidarda bulunduğu dönemde, ekonomimiz sürekli geriye gitmiş, 1938-1950 arasında ise Türkiye’nin GSMH’si dünya toplamının binde 6.52’sinden binde 6.43’üne düşmüştür)…

“Ve Türkiye’miz bugün asırlarca yapılamayanların on sene içerisinde nasıl yapıldığını, memleketin bir baştan öbür başa her birisi bir kıymet olan sayısız eserlerle nasıl donanmış hale geldiğini görmektedir. 

“Ziraatte, sanayide, madencilik ve nakliye ekonomisinde velhasıl iktisadi hayatın bütün kollarında Türkiye’nin nasıl akla sığmaz bir süratle bir asırlık bir mesafeyi bir on sene içinde aldığını görmekteyiz. İktisadi kalkınma, içtimai düzen ve ileri bir cemiyet olmanın bütün şartlarını muayyen bir nizam ve ülkü içerisinde nasıl hep birden ele alınıp, tahakkuk yoluna konmuş olduğunu vatandaşlar görmektedir. 

“On sene evvelle bugünü vatandaşlar kıyaslayabilmekte ve hükümlerini vermiş bulunmaktadırlar. İşte bu şartlar ve bu vasat, ayaklanmanın şartları ve vasatı değildir. O halde birtakım suni ve uydurma yollardan ve sözlerimin başında arz ettiğim şekilde bir ayaklanma hareketi tahakkuk ettirilebilir mi diye memleket, hazin, elim ve meşum tecrübelerin sahası haline getirilmek isteniliyor.

“Tekrar arz ediyorum: Bir veya muayyen bir zümre türlü yollardan ele alınıp, elde bulundurulacak ve bu hareket haline getirildikten sonra veya hareketin içinde yuvarlanan bir kartopu gibi büyütülmek ümidine bel bağlanılarak teşebbüslere girişilecek (Gezi olayları gibi mi?), diğer taraftan da vasata hazırlanmak için vatandaşın heyecanı her an kamçılanacak. Bu sebeple mütemadiyen yalan haberler, korkunç dedikodular, tahripkar şayialar ortalığa salınacak, her yerde vatandaşın idraki zaafa, iradesi felce uğratılacak. İşte usul bu, taktik bu…”

Menderes yalnız kendi dönemini değil, bizi de uyarıyor. Allah rahmet eylesin.

 

Sorularla tarih

 

Soru: Afrika’da Osmanlı hâkimiyeti hangi padişah zamanında başlamıştır?

Cevap: Yavuz Sultan Selim devrinde başladı...

Soru: Hangi Osmanlı padişahları ikişer defa tahta çıkmıştır?

Cevap: Sultan II. Murad, Fatih Sultan Mehmed ve Sultan I. Mustafa...

Soru: Kaç Osmanlı padişahı “halife” unvanını kullanmıştır?

Cevap: Hilafeti Osmanlılara getiren Yavuz Sultan Selim’dir. O ve arkasından gelen 28 padişahın unvanı “halife”dir... 

Soru: Osmanlı padişahlarının birçoklarının şair olduğunu ve isim yerine “mahlas” kullandıklarını biliyoruz. Acaba hangi padişah hangi mahlası kullanmıştır?

Muradî: II. Murat – III. Murat ve IV. Murat;

Avni: Fatih;

Adnî: II. Bayezid;

Adlî: III. Mehmet ile II. Mahmut;

Bahtî: Sultan I. Ahmet;

Farisî: Sultan II. Osman;

İkbalî: Sultan II. Mustafa;

Necîb: Sultan III. Ahmet;

Sebkati: Sultan I. Mahmut;

Cihangir: Sultan III. Mustafa;

İlhami: Sultan III. Selim.

Soru: Osmanlı tarihinde, İstanbul’un fethinden önce en çok yaşayan hükümdar kimdir?

Cevap: Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi’dir. 78 yaşında ölmüştür.

Soru: Tahta çıkma açısından en yaşlı ve en genç padişah hangileridir?

Cevap: En küçük yaşta tahta geçen padişah Sultan IV. Mehmed’dir. Padişan olduğunda 6 yaşındaydı. En yaşlısı ise 64 yaşında tahta geçen Sultan V. Mehmed Reşad’dır.  

Soru: Osmanlı tarihinde en uzun ve en kısa saltanat süren padişahlar hangileridir?

Cevap: En uzun hüküm süren padişah Kanuni Sultan Süleyman (46 yıl), en kısa hüküm süren Padişah ise Sultan V. Murad’dır (93 gün).

Soru: Ordu başında savaşa gitme geleneğini terk eden ilk Osmanlı padişahı kimdir?

Cevap: Sultan II. Selim’dir (Sarı Selim).

Soru: Hangi padişahlar öldürülmüştür?

Cevap: Sultan I. Murad (Birinci Kosova zaferinden sonra, merhamet gösterip huzuruna aldığı Sırplı bir asilzade tarafından kalleşçe şehid edildi), Sultan II. Osman (Ayaklanıp siyasete bulaşan Yeniçeri ve Sipahi generalleri tarafından katledildi), Sultan III. Selim (ayaklanma sonucu önce tahttan indirildi, sonra katledildi), Sultan Abdülaziz (Siyasi muarızları tarafından makasla bilekleri kesilerek öldürüldü), Sultan İbrahim ve Sultan IV. Mustafa...

Soru: Osmanlı Devleti’nin en geniş sınırlarına ulaştığı dönemin padişahı kimdir?

Cevap: “Avcı” lâkabıyla meşhur Sultan IV. Mehmed. Etki alanlarıyla birlikte 22 milyon kilometrekareyi bulmuştu. 

Soru: Osmanlı tarihinde kaç padişahın ölümü bir müddet gizli tutulmuştur. Bu padişahlar hangileridir?

Cevap: 7 padişahın ölümü gizli tutuldu. Bunlar sırasıyla Çelebi Mehmed(41 gün), Sultan II. Murad (12 ya da 16 gün), Fatih (1 gün), Yavuz (9 gün),Kanunî (48 gün), Sultan II. Selim (7 gün) ve Sultan III. Murad (11 gün)...

Bazıları savaş sırasında öldüğü, bazıları da kargaşa çıkmasından korkulduğu için ölümleri bir süre saklanmış, ancak tahtın yeni sahibi “cülus” edip karışıklık çıkma ihtimali bertaraf edildikten sonra halka ve orduya açıklanmıştır.

Soru: Osmanlı padişahları arasında en fazla çocuğa sahip olan hangisidir?

Cevap: Sultan III. Murat... 100 ile 130 arası çocuğu olduğu söylenmektedir.

Soru: Osmanlı hâkimiyeti hangi padişah döneminde Okyanusa dayanmıştır?

Cevap: Sultan II. Selim döneminde.

NOT: Hayatını Kur’an ve iman hizmetine vakfetmiş Mehmed Kırkıncı Hoca’mın vefatı bendenizi derin bir teessüre gark etti. Kendilerine Allah’tan rahmet, yakınlarına ve tüm dava arkadaşlarına sabr-ı cemil niyaz ediyorum. 

Osmanlı Devleti’ni tanımak...

 

İnsanın kudsiyeti “ete kemiğe bürünmüş” olması değil, “Ahsen-i Takvim”üzere yaratılmasıdır...

Sistem bu çerçevede kurulduğu için, farklı inançlar devlet tarafından da müsamaha ile karşılanmış, her dinden, her ırktan insana “özgürce yaşama”hakkı tanınmıştır.

Osmanlı’nın hayat tarzının kaynağı, kuşkusuz Kur’an’dır. Devlet dâhil, Müslüman hayatlar bu esas çerçeveye oturmuştur.

Osmanlı insanı bir niyetini mutlaka “İnşallah” diye perçinler...

Her işe, “Bismillah” ile başlar... 

Her adımını, “Tevekkeltü Alellah” diye atar...

Kızınca, “Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh...” der...

Hayretini, “Hay Allah!..”, “Allah Allah” ya da “Lailahe illallah” diye ifade eder...

Hayreti derinleşince, “Fesübhanallâh!” çeker...

Haksızlığa uğrayınca, “Hasbünallâh!..” diyerek Allah’a havale eder...

Gözü yılınca da “Neuzubillah!” diyerek yaka silker...

Yani Osmanlı’nın hayreti de, öfkesi de zikir kokuludur. Saraylar, konaklar ve evler âyetlerle süslüdür. Meselâ bugünlerde çokça tartışılan Harem’in giriş kapısının üzerinde “Başkasının evine haberli giriniz ve selâm veriniz” anlamında bir âyet-i kerime yazılıdır.

Büyük salonun (taşlık) duvarları “Ayetel Kürsi” ile süslüdür... Ayrıca hat sanatının çeşitli karakterleriyle yazılmış pek çok hadis duvarları süslemektedir.

Bu hayat tarzını inceleyen Fransız seyyah M. de Thevenot, şunları yazıyor:

“Osmanlılar, çok dindar, çok insancıl, şefkat ve merhamet sahibidirler. Gönülleri dîn gayreti ile doludur. İslâmiyeti bütün cihana yaymayı kendilerine görev bilirler. Birbirleriyle vuruşup dövüşmezler... Bizde sıkça rastlanan düello, onlarda âdetâ bir meçhuldür. Bunun sebebi de çok sevip candan bağlı oldukları dinin, içki ve kumar gibi iki büyük kötülük ve düşmanlık kaynağını kurutan hâkimane siyasetidir.” 

Osman Gazi’nin maneviyat önderi ve kayınpederi Şeyh Edebali’yi önceNeşri Tarihi’nden okuyalım:

“...Osman Gazi’nin halkı arasında bir Şeyh-i Aziz var idi: Edebali derlerdi. Gayret Sahibi kimselerdendi. Halkın itimadını almış tüm illerde meshur olmus idi. Dünyası sonsuzdu. Kendine derviş yolun tutarlardı. Hatta derviş deyü lâkap iderledi. Bir zaviye yapıp gelen ve gidene hizmet ederdi. Zaman zaman Osman Gazi dahi ona misafir olurdu.”

Zaviyede misafir kaldığı bir gecenin sabahında, onu namaza kaldırmaya gidenler, yatağını bozulmamış, kendisini ise ihtiram duruşunda bekler buldular. 

Gözleri rahledeki Kur’an’daydı. Kur’an’a saygısından dolayı sabaha kadar ayakta beklemişti. Durumu Şeyh Edebali’ye bildirdiklerinde, Osman Bey’e sordu: 

“Neden uyumadın?”

Osman Bey boynunu büktü, içten gelen bir teslimiyet içinde fısıldadı: 

“Kelam-ı Kadim karşısında ayaklarımı uzatıp uyumayı içime sindiremedim.”

Rivayete göre, Şeyh, “Kelam-ı Kadim’e duyduğun bu hürmet yüzünden Allah neslini aziz edecek” diyerek, kızını Osman Gazi’ye nikâhlamaya, bu olay üzerine razı oldu.

Ölüm halindeyken, oğlu Orhan Gazi’ye yaptığı vasiyet de, “Kur’an insanı”kimliğinin hayata son yansıması gibidir:

“Bak oğul, Allah’ın emirlerine aykırı işler işlemeyesin... Bilmediklerini ulemadan sorup öğrenesin... Farklı inançlara mensup olanları hoş tutasın... Zalim olmayasın... Alemi adâletle şenlendiresin... Allah için cihadı terk etmeyesin... İlim ehlini el üstünde tutasın... Ulemaya riayet eyleyesin ki, din işleri nizam bulsun... Askerlerine ve dünya malına gurur getirip doğru yoldan uzaklaşmayasın... Bizim mesleğimiz Allah yoludur, maksadımız İ’la-yı kelimetullahtır. Dâvamız kuru kavga ve cihangirlik dâvası değildir.”

Yalnız Orhan Gazi değil, Kur’an referanslı bu vasiyete bütün Osmanlı hükümdarları bağlı kaldılar. Kur’an’a saygı ve bağlılıkta ise yine Osman Gazi’yi örnek aldılar. Kur’an ilimleriyle uğraşan alimleri daima koruyup gözettiler, baştacı ettiler.

Osmanlı Devleti’ni “ebed müddet” yaparak dünya önderi ve örneği haline gelmesini sağlayan sır, “Kur’an sırrı”dır!.. 

Bugün 7 ziyaretçi (9 klik) kişi burdaydı!
 
 




Osmanlı’da insan ve Kur’an

 

Osmanlı’da çocuk yetiştirmenin en önemli unsuru Kur’an’dı...

Hem ailede, hem de Osmanlı eğitim sisteminde Kur’an-ı Kerim eğitimi her şeyin önünde yer alırdı...

Osmanlı evlerinde akşamları mutlaka birkaç sayfa (en azından birkaç âyet) Kur’an okunur, Cuma geceleri ise sabahın ilk ışıklarına kadar sürerdi.

Amaç mübarek geceyi Allah kelamıyla iç içe geçirmek, bu konuda da çocuklara örnek olmaktı.

Belli yaşlarda mahalle mektebine gönderilen çocuklar, “besmele” ile eğitime başlar, önce Kur’an ve tecvit öğrenirlerdi.

Bu mekteplerin ders programının temeli Kur’an ve îman eğitimiydi.

Kur’an eğitimi konusunda Osmanlı devlet sistemi son zamanlarına kadar dikkat ve hassasiyet göstermiştir.

19. yüzyılda yayınlanan ferman buna şahittir. 1828/29’larda (1244) bazı ailelerin çocuklarını okuldan alıp çıraklığa vermesi yaygınlaşınca zamanın padişahı İstanbul kadısına hitaben şu mealde bir ferman göndermiştir:

“Bir müddetten beri ehl-i İslâm içinde, tâlim ve terbiye-i sıbyân hususuna ehemmiyet verilmez olduğunu, çoğunlukla insanların çocuklarını altı yedi yaşlarında mektepten alıp sanata verdiğini ve bu yüzden de halkı cehâletin istilâ eylediğini duydum. Bundan böyle herkes evlâdına buluğ çağına kadar tecvit ve ilmihâl dersleri aldırsın, çocuklar şerâit-i İslâmiyyeyi öğrensin, bunları öğrenmedikçe, mektepten alınıp ustaya verilmesin.” 

Osmanlı müesseseleri ve devlet teşkilatı hakkında yedi ciltlik bir eser yazan Mouradgea d’Ohsson şöyle diyor:

“Osmanlı Türkleri, diğer fazîletleri kadar nâmuskârlık, dürüstlük ve doğruluk gibi Kur’ân’ın en kıymetli ahkâmına dayanan meziyetleri itibariyle de şayân-ı takdîrdirler. Onların medh ü senâ edilecek meziyetlerinden biri de, verdikleri söze sâdık olmalarıdır. Onlar, başkalarını aldatmaktan ve emniyeti suistimal ile bir kısım insanların saflığından istifâdeye kalkışmak ve istismar etmekten büyük bir vicdan azâbı duyarlar. Kendi aralarındaki bütün muâmelelerine yerleşmiş bulunan bu kemâli, hangi dîn ve mezhebe mensub olursa olsun, bütün yabancılara karşı da aynı şekilde gösterirler. Bu noktada müslimle gayr-i müslim arasında hiçbir fark gözetmezler. Çünkü onlar, her türlü gayr-ı meşrû kazançları İslâmiyet bakımından haram sayarlar ve meşrû olarak kazanılmamış bir servetin ne bu dünyada, ne de ahirette hiçbir hayrı olamayacağına kesin olarak îmân ederler.” 

Buna benzer daha pek çok örnek var...

Hepsi için ne zemin müsait, ne de zaman. 

Pek çok Osmanlı padişahının saatlerce Kur’an okuduğunu, Kanuni Sultan Süleyman’ın isminin Kur’an açılarak (Tefe’ül) verildiğini, Fatih’in Kur’an’ı dokuz yaşında ezberlediğini ve sürekli tekrarladığını, Yavuz’un Hırka-i Saadet’de 24 saat Kur’an okuyan hafızlar arasına kendi adını da yazdırdığını söyleyerek konuyu bitirelim.

Son sözüm şu olabilir: Kur’an’la irtibatımızı artırmamız lâzım.

 

Hilafet, Atatürk, İnönü, Türkiye...

 

Hilâfetin kaldırılışının 91. Yıldönümünde (03 Mart 1924), Atatürk’ün hilafetle ilgili konuşmalarından birini veriyorum... Şöyle diyor:

“Efendiler! Ulusumuzun uzun yüzyıllardanberi hanlar, hakanlar, sultanlar, halifeler elinde, onların baskı ve ezinci (zulmü) altında ne denli ezildiğini, onların açgözlülüklerini doyurma yolunda ne denli büyük yıkımlara ve yitiklere (kayıplara) uğradığını düşünürsek, ulusumuzun egemenliğini eline almış olması olayının tüm ululuk ve önemi gözlerimizin önünde belirir...” 

Şöyle devam ediyor: “Türk ulusunun tam anlamıyla efendi olarak yaşaması, ancak o, gereksiz ve anlamsız olduktan başka, varlıkları yalnızca zarar ve yıkım getiren o makamların (saltanat ve hilafetin Y.B.)ortadan kaldırılmasıyla olanaklı olabilirdi.” (Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Türk Inkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları 1959, sayfa 173–182).

İzmir İktisat Kongresi’nde de şunları söylüyor: “Bulgarlar, Sırplar, Macarlar, Romenler sabanlarına yapışmışlar, varlıklarını korumuşlar, kuvvetlenmişler; bizim milletimiz de böyle fatihlerin arkasında serseriliketmiş...” (Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı, Atatürk’ün Söylev ve Demeçeri I-III... Türkiye İktisat Kongresi’ni Açış Söylevi İzmir 17 Şubat 1923).

Buna göre, İstanbul fethi bir varlık iddiası değil (Fatih’ten ve fetih ordusunun ruhaniyetinden özür diliyorum) “serserilik”tir!..

Anadolu’ya ve İstanbul’a ebedi hâkimiyetin vazgeçilmez unsuru olan Balkanlar’ı fethetmek (ki Orhan Gazi döneminde başlamış, yüzyıllar boyu sürmüştür) dahi “serserilik”ten ibaret bir “macera”dır!..

Şimdi yaşadıklarımız nedir o zaman?..

Birinci Dünya Savaşı öncesinde adım adım Balkanlar, sonrasında hızlaOrtadoğu elimizden alınmış, nihayet, 100 yıl kadar sonra, şer güçlerin gözü Anadolu’ya dikilmiştir: Anadolu’nun bir bölümünü “Kürdistan”a,bir bölümünü “Ermenistan”aikram eden haritalar, Batı medyasında yayınlanmaktadır.

Enver Paşa haklı çıkmış, Balkanlar’dan mahrum bir Anadolu’yu elde tutmak fevkalâde zorlaşmıştır. Bugün Türkiye, kendi öz varlığını koruyabilmek için, sözün tam mânâsıyla “yedi düvel”le cedelleşmektedir. Geçelim... 

Atatürk, ders kitaplarına kaynak yapılan “Nutuk” isimli hatıratında ise hilâfetten şu şekilde bahsediyor: “Hilafet vaziyetine gelince, ilim ve fennin nurlara müstağrak kıldığı hakiki medeniyet âleminde gülünç telakki edilmekten başka bir mevzuu kalmış mıydı?” (M. Kemal Atatürk, Nutuk, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, 9. Baskı, Milli Eğitim Basımevi, Istanbul 1969, cild 1, sayfa 14).

Hâlbuki TBMM’nin hazırlık aşaması sayılan Sivas Kongresi’nde şu mealde and içmişti: “Makam-ı Celil-i Hilafet ve Saltanata, İslamiyete, Devlete, millete ve memlekete manen ve maddeten hizmetten başka bir gaye takip etmeyerek... çalışacağıma... namusum ve bilcümle mukaddesatım namına vallah, billah...” (Sivas Kongresi Tutanakları, Haz.Uluğ Iğdemir, Ankara 1969, sayfa 5, 3).

Sultan Vahideddin’e çektiği şu telgrafı da ekleyin: “Millet bağımsızlığına kavuşsun, saltanat makamı ile yüce ve büyük hilafet yok olmaktan kurtulsun. Sonsuz bağlılığımın daima artmakta olduğunu bildirerek buna inanmanızı rica ederim.” (Meclis tutanakları: TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima senesi 1, İçtima 2, 24 Nisan 1920, celse 1, cild 1, sayfa 11).

Şimdi de Lozan Andlaşması’nın mimari (mi sahi?) İsmet İnönü’yü dinleyelim:

“Tarihin herhangi bir devrinde, bir halife, zihninden bu memleketin mukadderatına karışmak arzusunu geçirirse o kafayı behemehal koparacağız!” (Aktaran: M. Kemal Atatürk, Nutuk, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, 9. Baskı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1969, cild 2, sayfa 843).

Oysa aynı İsmet Paşa, 15 Kasım 1922’de Crillon Oteli’nde (Paris) gazetecilerle yaptığı sohbette şunları söylemişti:

“Türk Milleti’nin kat’iyyen Makam-ı Muallâ-yı Hilafet’in (yüce hilâfet makamının) müdafii ve hadimi (savunucusu ve hizmetçisi) olmaktan bir an geri kalmayacağını söyleyebilirim. Size ve sizin vasıtanızla bütün Müslümanlara diyebilirim ki, Hilafet her zaman olduğu gibi dinen pek sıkı merbut (bağlanmış) olduğumuz gibi icab ederse onun müdafaası için son damla kanımızı dökmeye her zaman hazırız. Türk Milleti İslamiyet’in kılıncı olmakla müftehirdir.” (Müslim Standart Gazetesi, 17 Kasım 1922).

İlgisi yok gibi gözüküyor, ama Mason localarının arşivleri bir açılsa, kim bilir ne ilginç belgeler okuruz!


“Tarihe Adını Yazdıran Kadınlar”

 

08  Mart Dünya Kadınlar Günü münasebetiyle çeşitli kurum ve kuruluşların yaptığı etkinliklerin bazılarına bendeniz de dâvet edildim…

Tenezzül buyurdukları için, hepsine teşekkür ediyorum. Fakat benim bu konuda görüşlerim biraz farklı. Bu tür özel günlerin “sömürü amaçlı”olarak kapitalist ağalar tarafından uydurulduğunu düşünüyor, “Anneler Günü”, “Babalar Günü”. “Sevgililer Günü” gibi “Kadınlar Günü”nün de“ismiyle müsemma” olarak kutlanmadığına inanıyorum.

Çoğunlukla “para harcama vesilesi” yapılıyor.

Her neyse:Bu münasebetle Fatih Belediyesi “Tarihe Adını Yazdıran Kadınlar” konulu bir sergi hazırlamış…

“Türkiye’de mesleklerinde öncü 19 kadına ait ülkemizdeki ünlü ressamlar tarafından yapılan yağlı boya resimler, yine öncü kadınlara ait heykel büst ve onlara ait fotoğraflı biyografi kolajları yer alacak”mış... 

“Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir’in ev sahipliğinde gerçekleşecek sergi açılışına Türkiye’nin ilk FIFA kokartlı kadın futbol hakemi (Fatihli)Lale Orta, Sinema TV Oyuncusu–Belgesel sunucusu Yasemin Balık, Polis Başmüfettişi (emekli) İnci Aksoy gibi değerli isimler katılacak”mış... (İfadeler davetiyeden alıntıdır).

“Tarihe Adını Yazdıran Kadınlar” başlığını görünce, doğrusu heyecanlanmıştım…

Sandım ki, Hz. Havva (irade timsali), Hz. Hacer (çölde en olmayanı [su] bulan kadın timsali), Hz. Meryem (erkekler dünyasına meydan okuma timsali), Hz. Asiye (Firavun’un sarayında Hz. Musa’yı yetiştiren zekâ timsali), Hz. Hatice (eşine destek timsali), Hz. Ayşe (âlim kadın timsali)Hayme Ana (Osmanlı Devleti’nin çekirdeğini yüreğinde taşıyan kadın=Ertuğrul Gazi’nin annesi)…

Hürrem Sultan, Mihrimah Sultan ve Kösem Sultan başta olmak üzere, hayır sahibi pek çok Osmanlı valide sultanı, ardından Çanakkale Savaşlarının ve Milli Mücadele’nin fedakâr, vefakâr kadınları: Hatice Hanım, Nezahat Onbaşı, Zeynep Mido Çavuş, Safiye Hüseyin, Kara Fatma, Tarsuslu Yirik Fatma, Ayşe Hanım, Gördesli Makbule Hanım, Tayyar Rahmiye Hanım, Binbaşı Ayşe Hanım, Süreyya Sülün Hanım, Nene Hatun, Nezahat Hanım…

İsimlerini gerçekten tarihe yazdırmış daha pek çok kadın kahraman!..

Davetiyenin ayrıntısını okuyunca, doğrusunu isterseniz, büyük bir hayal kırıklığına uğradım…

Elbette adı geçen hanımefendiler de son derece değerlidir, hepsine saygılarımı sunuyorum; ama Fatih gibi, hayata kubbeler serpiştirmiş, her köşesi tarih kokan ve zaten bu yüzden “Tarihi Yarımada” denen semte yakışan, “Kadınlar Günü”nde, tarihe yön vermiş kadınlarımızı hatırlamak olmalıydı.

En azından, “Adını tarihe yazdırmak” iddiası bu kadar kolay harcanmamalıydı!

Zaten “kadınlarımız” her daim, her vesile ile harcanmıyor mu zaten?..

Özel günler ve “kadına saygı” nutukları eşliğinde, kadın sömürülüyor!.. 

Kadın dövülüyor, hatta öldürülüyor!..

Ya tümüyle “yok” sayılıyor ya da kendi fıtratının dışında bir yaşam tarzı dayatılıyor!

“Ar” duygusu erkeklerden daha yoğun olmasına rağmen, “eğlence dünyasının çerezi” olmaya zorlanıyor…

Podyumda “askı” muamelesi görüyor!

Kumarhanede, meyhanede yararlanılıyor…

“Annelik” sıfatı bile evlilik programlarında zir ü zeber ediliyor!..

“Erkekler dünyası”nın dayatmaları yüzünden, gitgide yaradılış hikmetinden koparılıp daha çok “erkeksi”leştiriliyor! 

Hâlâ onun üstünden siyaset, onun üstünden ticaret, onun üstünden ideoloji yapılıyor, onun üstünden kavgalar üretiliyor!

Demek ki, “Dünya Kadınlar Günü” kocaman bir yalandır!

Bu durumda neyi kutluyoruz, anlamadım?

 


“Sebep-sonuç ilişkisi”

 

“Sebep-sonuç ilişkisi” denilen bir kavram var ki, ekonomi, siyaset, sosyal hayat, tarih bu ilişki ile anlam kazanır…

Sonucu sebepten kopardığınız zaman, alabildiğine anlamsızlaşır; bu yüzden, sonuçlar, sebeplere bağlı olarak izah edilmelidir.

Basit bir misal: Diyelim ki, sınıfta kaldınız. Soracaksınız: “Sebebi ne?”

Yeterince ders çalışmamanız…

Eğer bu sebebi ortadan kaldırırsanız, sınıfta kalmanız anlamsızlaşır, izah edilemez olur.

Bu sonucu kendinize izah etmek ya da başkalarını ikna etmek için, bu kez, mazeret uydurmaya başlarsınız…

Hoca size takmıştır… Bir şekilde size düşman olmuştur… Zalimdir, gaddardır, adaletsizdir, zulmetmekten zevk alan bir tiptir!

Başka bir örnek: Diyelim ki, iflas ettiniz. Çünkü: Ya işinize dört elle sarılmadınız…

Ya yönetmeyi beceremediniz…

Ya hesabınızı düzgün tutmadınız…

Ya da bilginiz-beceriniz bu konuda yetersiz kaldı…

Sonuç: İflas…

Şimdi gelin sonucu sebepten koparıp olaya tekrar bakalım…

Ne çıkar ortaya? Hiç sebep yokken, yani durup dururken iflas çıkar!

Mantıksız ve izahsız bir durum doğar: O kadar ki, ders alma imkânınız bile ortadan kalkar.

Biz böyle izahlara bayılıyoruz. Suçu-günahı başkalarına yüklüyoruz. Kendimizi temize çıkarıyoruz.

Olay izahsız kaldığı için de ders alamıyor, ders alamadığımızdan dolayı, yanlışları sürekli tekrarlıyoruz.

Ne derler bilirsiniz: “Ders alınsaydı, tarih tekerrür etmezdi”.

Bugün yaşadıklarımıza gelirsek…

Bazı medya gruplarına, bu arada İpek ve Boydak gibi bazı holdinglere kayyım atanmasını, sebeplerden koparıp değerlendiriyoruz…

Bunun sonucu olarak ortaya bir “baskı”, hatta “zulüm” manzarası çıkıyor…

“Hükümet yayın organlarına el koymuş” oluyor!...

“Holdinglere el koymuş” oluyor!..

“Basın özgürlüğü çiğneniyor!”

“İş âlemi allak-bullak ediliyor!”

Şu halde, “Türkiye’de diktatörlük var!”

Diktatörlüğün başında ise “Tiranlar”, “Nemrudlar” var!

Nihai hüküm: “Bu iktidarı yıkmak şart!”

“Yıkılana kadar da, PKK ile, PYD ile, HDP ile ve yerli-yabancı tüm şer odalarıyla işbirliği yapmak meşru!”

Bazıları böyle bakıyor. Hâlbuki bu bir sonuç: Bu noktaya gelişin bir yığın sebebi var…

Kendinizde olmayan güçler vehmedip, size “hizmet” için verilen desteği, devlet, hatta devletler yönetme ihtirasına kurban etmeseydiniz…

Hükümet darbesi plânlamasaydınız, savcılarınıza, mevcut Başbakan’dan“dönemin başbakanı” olarak bahseden iddianameler hazırlatmasaydınız…

“Tele-kulak” yöntemleriyle devlet yöneticilerini ve ailelerini dinlemeseydiniz…

Yandaşlarınıza MİT TIR’larını bastırıp devlet sırlarını ifşa etmeseydiniz ve bu türden casusluk olaylarına bulaşmasaydınız, bugünkü sonuç ortaya çıkmayacaktı.

Gazetelere, televizyonlara, holdinglere kayyım atanmayacak, “başınız”başta olmak üzere, önemli isimleriniz yurtdışına kaçmayacak, ortalık karışmayacak, sonuç olarak ülke ve “hizmet” zarar görmeyecekti…

Zarar verdiniz, zarar görüyorsunuz! “Zulüm” diyorsanız da vaktiyle yaptığınız zulmün neticesidir!

Dünya hâlâ “etme bulma dünyası”dır.

Üzgünüm. Hem de çok. Ama çatışma başlar başlamaz uyarmış, “Bu sevdadan vazgeçin” demiştim. Cevap olarak kitaplarıma “ambargo”koydunuz. Şimdi de size “ambargo” kondu. Buna rağmen gerçekten çok üzgünüm. Büyük, dünya çapında bir “hizmet”i heba ettiniz. Umutlarımızı tökezlettiniz. Ellerimizi böğrümüzde bıraktınız.

Hâlâ bir şansınız var: “İnat”tan vazgeçip “ihlâs”a dönün!

 



“Atatürkçü-laik çizgi”

 

Malum: Yıllardan beri her şey “Atatürkçü-laik çizgi”de şekilleniyor... 

Başta siyasi partiler olmak üzere, bu ülkede herkes “Atatürkçü”, herkes“laik”!.. 

Cumhuriyet “Atatürk cumhuriyeti”, Parlamento “Atatürk Meclis’i”, eğitim“Atatürkçü-laik eğitim”, ordu “Atatürk ordusu”...

Medya öyle, üniversite öyle, aydınların çoğu da öyle... 

Buna rağmen kimi Kemalistler (ya da Kemalist geçinenler) Atatürk’ü anlatamadıklarından, çizgisini koruyamadıklarından, ilkelerine yeterince sahip çıkamadıklarından yakınıyorlar. 

Bunda bir terslik var gibi sanki...

Devletin imkânları dâhil, kullanılan onca imkâna ve geçen onca yıla rağmen bir konu anlatılamamışsa, ortada ya bir yeteneksizlik ya da bir samimiyetsizlik aranır. 

Aslında “samimiyetsizlik” hepimiz için söz konusudur. Zira hepimiz dönem dönem zindanla, dipçik arasında yaşadık, yaşıyoruz. İdeolojik dayatmalara maruz kaldık, kalıyoruz...

Her tür dayatma insanı bozar! İnsanlar resmi beyanlarında başka, özel hayatlarında başka olmak zorunda kalırlar. O zaman da gerçek düşüncelerini açıklamak yerine, resmî görüşleri tekrarlayıp dururlar. Zamanla da durum ikiyüzlülüğe dönüşür: İçi başka, dışı başka olur insanların. 

Bunu taa ilkokul sıralarında öğrendik. Öğrendik mecburen, çünkü okulun kutsallarıyla ailenin kutsalları farklıydı. Ailenin kutsalları okulda, okulun kutsalları ailede geçmiyordu. İster istemez okulda farklı ailede farklı oluyorduk. Yani yaşımız küçük olmasına rağmen, “vaziyeti idare” etmeye çalışıyorduk. 

Aradan yıllar geçti. Geldiğimiz noktadan ne millet memnun, ne de devlet. Sürekli krizlerle boğuşuyoruz. 

Sistemin parçası olan bütün kurumlarda aşınmalar, tıkanmalar, çözülmeler, hatta çökmeler var (Tuhaflığa bakın ki, kalkınma adına Türkiye’de ne yapıldıysa, Kemalist kesimin “irticacı” saydığı iktidarlar döneminde yapıldı. Hangi yatırıma baksanız altında ya Adnan Menderes’in, ya Süleyman Demirel’in, ya Turgut Özal’ın, ya da Recep Tayyip Erdoğan’ın imzası var).

Hatta çok kısa süre başbakanlık yapmasına rağmen, rahmetli Erbakan Hoca bile “havuz sistemi” gibi önemli yenilikler gerçekleştirdi.

Kemalistlerin “Atatürkçü” saydığı ve çok sevdiklerini belli ettiği isimlerin ise taş üstüne taş koyduklarını gören yok.Ne İnönü’nün köklü bir armağanı var ülkeye, ne Ecevit’in (Mesudiye köykenti hariç), ne Baykal’ın, ne de herhangi bir “solcu” siyasetçinin: Öylesine geldiler ve gittiler. Şimdiki CHP ise umut bile veremiyor.

¥

Arada bir atağa kalkmamıza rağmen,nutuklarımızı süsleyen “Atatürkçü laik Türkiye” gerekli başarıyı nedense gösteremedi. Dünkü eyaletimiz (‘lâf ola hesabı değil, daha dün denebilecek bir tarihte, 1821’de bizden bağımsızlığını kazandı) Yunanistan’a bile “yaşam kalitesi” açısından 65 basamak alttan bakıyoruz (Dünya ülkeleri arasında ise 85. basamakta duruyoruz).

Çünkü Türkiye geçmişte (otuzlu, kırklı yıllarda) yaşıyor. Türkiye’nin yolu sloganlarla, şablonlarla sık sık kesiliyor. Gereksiz tartışmalara itiliyoruz. İfrat ile tefrit arasına sıkışmışız. 

Siyasî iktidarlar hem geçmişte yaşayan etkililerle savaşmak, hem de geleceği inşa etmek açmazında, zorlanıyor... 

İmam hatip okullarının önünü açtık, ama hâlâ ders kitaplarını değiştiremedik...

Başörtüsünü Meclis’e soktuk, ama anayasayı özgürleştiremedik...

Yeni bir sürü cami yaptık, ama Ayasofya’ya ayakkabılarla girmeyi engelleyemedik...

Köprüler, otoyollar, metrolar inşa ettik, ama insan inşa edemedik!

Her büyük hamlenin önü bir şekilde tıkanıyor.

Kısacası Türkiye’nin bir “büyük inkılâb”a ihtiyacı var! Başkanlık sistemi bu yolu açabilirdi, zaten bu yüzden organize bir direnişle karşılaşıyor.

 



Sorularla İstiklâl Marşımız

 

Biliyorsunuz 12 Mart (1921) İstiklâl Marşı’mızın TBMM’de kabulünün yıldönümüdür. Bu münasebetle çokça sorulan bazı sorulara cevap vermek istiyorum.

Milli Marş’ımız neden “Korkma” diye başlıyor? Bazıları, “Biz Türkler hiçbir şeyden korkmayız” diyorlar ve Âkif’i eleştiriyorlar?

“Kork” diye başlamıyor ya, “korkma” diye başlıyor. Neden korkma peki? Şafaklarda dalgalanan bayrağın sönmesinden (dalgalanmamasından), yerine başka bayraklar çekilmesinden, yani ülkeni ve özgürlüğünü kaybetmekten “korkma!”

Bu kelimede “Akıbet biz kazanacağız” mesajı var. Bu açıdan İstiklâl Marşı’mız, umuttur, ufuktur, tesellidir, kuvvet aşısıdır, tam bir moral-motivasyon kaynağıdır.

Başka ülkelerin marşları gibi, öyle her şeyin hallolduğu, işlerin yoluna girdiği, bağımsızlığın tam anlamıyla kazanıldığı bir dönemde yazılmadı; Yunan toplarının sesi TBMM’den bile duyulduğu ve Meclis’in Kayseri’ye taşınmasının tartışıldığı bir alacakaranlık kuşağında yazıldı.

Çanakkale ile birlikte 18 sene aralıksız savaştırılıp yorgun düşürülmüş bir milletin haykırışıdır o kelime; aynı zamanda, Medine’ye hicret sırasındaSevr Mağarası’na saklanan Peygamber Efendimiz’in, takipçilerden ürperen yol arkadaşı Hz. Ebubekir’i teselli için kulağına okuduğu âyetin ilk kelimesidir: “Korkma ey Ububekir, Allah bizimledir!”.

Yani İstiklâl Marşı’mızın ilk kelimesinde, Peygamber yüreğinin izi var!

2. “Bedrin aslanları ancak bu kadar şanlı idi” mısraında, Bedir’de savaşanlarla Çanakkale’de savaşanları eşitlemiş olmuyor mu? En büyük veli en küçük sahabiye ulaşamazken, bu nasıl mümkün olabilir?

Amaç birliği denen bir şey var: Bedr’in aslanları “Tevhid” uğruna savaşıyordu, Çanakkale aslanları da öyle. Sonuçta iki taraftan ölenler de şehitti. Yoksa bu benzetme mânevi rütbe açısından yapılmadı.

3. Neden ilk iki kıta okunuyor da, diyelim ki yedinci ya da onuncu kıtalar okunmuyor, bu seçim nasıl yapıldı?

İlk iki kıta, o tarihte henüz kafalarda bulunan, daha sonra ise yürürlüğe konulan devrimlere daha uygundu. Çünkü öbür kıtaların hemen hemen tamamında “Hakk”, “iman”, “şehit-şüheda”, “ezan”, “vecd”, “secde”, “İlahî”, “namahrem”, “din” ve “arş” gibi, din kaynaklı kelimeler yoğun biçimde geçiyor. Sanırım bu kelimeler, “Yeni Türkiye tasavvuru”na aykırı bulundu.

Yeni bir İstiklâl Marşı yazılamaz mı?

İlginçtir: Bu teklif hasta yatağında Mehmed Âkif’e de yapılmıştı, ama“Allah bu millete bir daha İstiklâl Marşı yazmayı nasip etmesin!” diye tepki göstermişti.

Çünkü bu marş tuzu kuruların marşı değil, yüzyıllar boyu süren savaşların, kitlesel göçlerin, baskınların, katliamların, envai çeşit ölümlerin karanlık labirentlerinden gelen bir milletin sesidir.

Bir tane daha yazmak, aynı acılar kuşağından geçmeyi gerektirir.

Gerçi denenmiştir, hatta son yıllarda (28 Şubat sürecinde) Onuncu Yıl Marşı’nı onun yerine ikame etmeye kalkışan güçler de olmuştur, ancak hiçbiri tutmamıştır.

“Larda yüzen al sancak” gibi, yer yer heceleri bölen bir beste okuyoruz, daha iyisi yapılamaz mı?

Bugün okuduğumuz beste, Osman Zeki Üngör bestesidir ve ilk orkestra düzenlemesini, Ermeni vatandaşımız Edgar Manas yapmıştır.

Yarışmayla belirlenmiştir. 12 Şubat 1923’te yapılan beste yarışmasına 55 bestekâr katılmış, beğenilenler 1930’lara kadar kullanılmıştır. Yani bu konuda bir çeşitlilik söz konusudur.

Nihayet, Milli Eğitim Bakanlığı’nın talimatıyla, Osman Zeki Üngörbestesinde karar kılınmıştır. Elbette çok daha iyisi yapılabilir, hatta o dönemde seçilmeyen bestelerden bazıları, ses uyumu bakımından, şimdikinden çok daha iyidir. Ancak yerleşik kurallarla oynamak, kargaşa getirir. Böyle kalması daha iyi.

Cumhuriyet öncesinde Milli Marşımız var mıydı?

Yoktu. V. Murad ve Sultan Vahideddin hariç, her padişah kendi marşını yaptırmış (“Mahmudiye Marşı”, “Mecidiye Marşı”, “Hamidiye Marşı” gibi) ve dönemlerinde bu marşlar çalınıp söylenmişti.

I. Dünya Savaşı öncesinde, ısmarladığımız savaş gemilerini almak üzere Almanya’ya giden subaylarımız, devr-i teslim sırasında Almanların kendi milli marşlarını okumaları karşısında bocalamış, ardından toparlanıp,“Entarisi ala benziyor” türküsünü bir ağızdan coşkuyla okumuşlardı. Bazen de “Ay Dede” isimli çocuk şarkısı Milli Marş niyetine okunurdu. 

 



“İhtisâb Kanunnâmeleri”nden birkaç örnek

 

Osmanlı’yı eleştirebilecekleri bir nokta bulunca, sevinçten çılgına dönen kesimlere içimden sormak geliyor: “Yahu siz hangi dinden, hangi millettensiniz?” 

“Sizin mensup olduğunuz (Türk, Kürt, Laz, Çerkez, Abaza, Arnavut, Arap, Romen, Sünni-Alevi, vs.) millet, Cumhuriyet kurulduktan, Atatürk başa geçtikten sonra mı var oldu?..”

“Ondan önceniz, daha önceniz, hatta çok daha önceniz yok mu?”

Öyle bir kafa yapısı ki, sanki cumhuriyetten önce yoktuk, tarih sahnesine cumhuriyetle birlikte çıktık!”

Zaten “Atatürk olmasaydı olmazdık!” diyerek kendi köksüzlüklerini tespit ve tescil ediyorlar! 

Bu zihniyet açısından geçerli olabilir, ama böyle bir mazisizliği, köksüzlüğü, geleneksizliği ve basiretsizliği millete de bulaştırmaya çalışmak, en hafifinden beş bin senelik “devlet” tarihimize ve milletimize hakarettir: Kendi payıma şiddetle reddediyorum!

Öte yandan, Osmanlı’yı bir “savaş devleti” saymak da çok büyük bir yanlıştır. Osmanlı, özünden “fazilet”  olan bir “Medeniyet Devleti”dir…

Hayatı (hayvanlar ve bitkilerle birlikte) kavramış, insanı hayatın özü saymış ve insanla ilgili her konu ile yakından ilgilenmiş, herşeyi kanuna-nizama bağlamıştır. 

Kısacası, Osmanlı Devleti’nde “boşluk” “loşluk” ve “başıboşluk” yoktur. Bu“tüketici hakları” konusunda da böyledir.

Oysa bu konuda aldığım soruların çoğu şu şekilde başlıyor: “Osmanlı toplumu ‘tüketim toplumu’ olmadığı için tüketici hakları konusunda düzenlemeler yaptığını sanmıyorum ama…”

Aması-maması yok efendim, o konuda da bir takım düzenlemeler yapmıştır! Çünkü devletin görevi bir kişinin bile mağduriyetine göz yummamaktır. 

İsterseniz Sultan İkinci Bâyezid dönemine ilişkin İstanbul, Bursa ve Edirne“İhtisâb (belediye diyelim) Kanunnâmeleri”nden bazı örnekler verelim (hatırlayalım ki, günümüzde kırmızı etin fahiş fiyata satılmasını koskoca bakanlık önleyemiyor).

“…Ve mahkeme kararıyla yiyecek ve içecek ve giyecek ve hubûbât-ki; çarşuda ve pazarda vardır-gözedilüb her meslek sahibi teftiş oluna. Eger kim terâzûda ve kilede ve arşunda (tartı ve ölçü aletlerinde) eksük bulunursa, muhtesib (belediye) haklarından gele…

“Etmekçiler (fırıncılar), uygun olarak alınan ekmeği narh üzere pâk işleyeler, eksuk ve çiğ olmaya. Etmek (ekmek) içinde kara bulunursa ve çiğ olursa, tabanına let uralar; eksük olursa tahta külâh uralar veyahud para cezası alalar. Ve her etmekçinin elinde iki aylık, en az bir aylık un buluna. Tâ ki, aniden bazara un gelmeyüb Müslümanlara darlık göstermeyeler. 

“Aşçılar pişürdükleri aşı (yemeği) pâk (temiz) pişüreler ve çanakların pâk su ile yuyalar (yıkasınlar) ve tezgâhlarında kâfir olmaya. Ve iç yağiyle nesne pişürmeyeler. Ve bir akçelik eti her ne narh üzerine alurlar ise beş pare olur. Bir akçelik aş alanın aşına bir pâre koyalar. İki pulluk dahi etmek vereler. Bir akçelikden artuk alsalar ya eksük alsalar, bu hisâb üzerine vereler. Cemî Edirne’nin aşcıları ittifakiyle teftiş olundı. Ve kile ve arşun ve dirhem gözlenile; eksüği bulunanın hakkından geleler.

“Un kapanında (un kontrol istasyonunda) olan kapan taşlarını, mahkeme kararıyla muhtesib dâim görüb gözede. Tâ ki, hile ve telbîs (hile) olub un alan ve satan kimesnelere zarar ve ziyân olmaya.

“…Ve hamallar nalsuz at istihdâm etmeyüb ve dağ yükünün iki yükünden ziyâde götürmeye… Ve ayağı yaramaz bârgiri işletmeyeler ve at ve katır ve eşek ayağını gözedeler ve semerin göreler ve ağır yük urmayalar; zira dilsüz canavardır (hayvandır anlamında). Her kangısında eksük bulunursa, sâhibine tamam etdüre. Eslemeyeni (dinlemeyeni) gereği gibi hakkından gele…

“… Ve hammâllar (hayvanlara) ağır yük urmayalar (O tarihte hayvan haklarını teminat altına almak için kanun çıkartmak sadece Osmanlı ceddimize mahsus bir şefkat anlayışıdır)…

“… Ve sirke ve yoğurda su koymayalar. Su katıldığı anlaşılursa, teşhir edeler veyahud tahta külâh uralar, gezdireler.”

Yarın konuya devam ederiz inşallah…



Mutlu Hayatın Dokuz Altın Kuralı

 

Aydınlanma Çağı düşünürlerinin sanayi devrimi aşamasında oluşturdukları“hayat projesi”, kısaca söylemek gerekirse, tam anlamıyla din dışıydı.

Bunu zaten iftiharla söylüyor, “Bu projenin herhangi bir yerinde tanrıya yer yoktur” diyorlardı. 

Kilise (din anlamında) devre dışına çıkarılmış, hayat bütünüyle üretim-tüketim ilişkisi üzerine oturtulmuş, para ve güç “yeni tanrı” olarak ilân edilmişti.

Çok çalışacaklar, çok üretecekler, ürettiklerini satıp paraya çevirecekler ve paranın gücü sayesinde mutlu yaşayacaklardı.

“Paranın gücü” silaha aktı, savaşlar ve terör yıkım üzerine yıkım getirdi, bölüşümdeki adaletsizlik ise yürek sızlatıcı boyutlara ulaştı: Mutluluk hâlâ kocaman bir serap, ya da masal dağının (Kaf Dağı) Zümrüd-ü Anka Kuşu... 

Derin hayal kırıklığını bir süre için bilimsel buluşlarla teknolojik başarıların gölgesinde unutmaya çalıştılar...

Daha fazla kazanmak için, kendilerini başarıya kilitlediler...

Şöhret-servet peşinde bireysel başarılar inşa ettiler.

Kimileri bu anlamda çok meşhur, çok başarılı, çok zengin oldu: Ne var ki hâlâ mutlu değillerdi. Sanki bir şeyler eksikti hep. Hayatı anlamlandıran bir şeylerin yokluğu vardı...

Bilim, teknoloji, hatta servet, şöhret ve başarı hayata anlam katamıyordu. Toplumun anonim ruhunda kara bir boşluk büyüdükçe büyüyor, uyuşturucu, depresyon, terör, intihar ve boşanma olayları arttıkça artıyordu.

Hayat anlamsız gelmeye başladı. Hayata anlam katacak bir şeyler lâzımdı.

Bu aşamada dini yeniden keşfetti Batı, dedi ki: “Mutlu ve huzurlu olmak için Allah’a iman şart...”

“Yoğun stres altında yaşayan günümüz insanının Allah’a inanması direncini artırır, kendini olumsuzluklar karşısında daha güçlü ve daha iyi hisseder.” (ABD’nin Duke Üniversitesi’nden Dr. Harold Koening).

Şimdinin Batı dünyası, terör, savaş, mafya, kumar, içki, fuhuş, uyuşturucu, intihar, adaletsiz gelir dağılımı ve yoğun boşanma gibi olumsuzlukların ortasında oturmuş, başını ellerinin arasına almış düşünüyor: “Tıp teknolojisine şükran borçluyuz, ama ona tapamayız, çünkü bu konuda çok yetersiz kalır.” (Martin Marty-ABD).

Bilim ve teknoloji gelişip üretim-tüketim ilişkisi içinde zenginleşerek mutlu olacaklarına Batı dünyasında da artık pek kimse inanmıyor... (Zaten kapitalizmin çalmaya başlayan çanları, ekonomide de bir şeylerin ters gittiğini bağırıyor).

Bilim-teknoloji gelişip insanlar üretim-tüketim kıskacında zenginleştikçe dine ihtiyaç duymayacakları tezi de büyük acılar içinde iflas etti. 

Şimdi vakit yeni çözümler üretme vakti...

“Yeni bir mutluluk reçetesi” arayan Batı, bulduklarını dünya ile paylaşmaya başladı.

Şimdilik ortaya “Dokuz Altın Kural” çıktı: “Mutlu Hayatın Dokuz Altın Kuralı”. 

1. Allah’a iman...

2. Fiziksel (güzellik-çirkinlik-sakatlık gibi) ve ekonomik durumla barışık yaşayıp şükretmek... 

3. Paraya ve dünyevi imkânlara gereğinden fazla değer vermemek...

4. Ulaşılabilir hedefler koymak (her varış bir mutluluktur).

5. Aile hayatı içinde yaşamak (İllionis Üniversitesi Psikoloji profesörü Ed Diener’in 15 yıl boyunca 30 bin Alman üzerine yaptığı deneyin sonucu).

6. İmkânları ve fırsatları başkalarıyla paylaşmak, yardımlaşmak(Vanderbilt Üniversitesi araştırması).

7. Yaşlılığı aile ortamında yaşamak (Stanford Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmayla, yaşlıların zor durumlarda daha iyi savaşabildiklerini ve belki bu sayede daha kolay mutlu olduklarını açıklıyor).

8. Zekâyı yapıcı şekilde kullanmak (cinlik-hinlik düşünmemek). 

9. Başarının biraz da genlerle ilgili olduğunu bilmek ve kendini fazla zorlamamak... 

Batı dünyası hayatı yeniden keşfetmeye çalışırken, biz maalesef eski Batı’nın batık metotlarıyla hayata yaklaşıp, ıskalıyoruz.

Kendimizi “başarı+para=güç” tutkusunda tüketiyoruz! 


Türkiye’ye musallat olan terör örgütlerinin tarihi

 

Terörün tarihini Hz. Âdem’e kadar götürenler var. Ama biz o kadar eskiye gitmeyeceğiz. Sadece Türk varlığına musallat olan terör örgütlerinden söz edeceğiz.

“Haşhaşin” ve “Haşhaşinler” olarak anılan terör örgütü bunların ilki sayılıyor. 

Onbirinci yüzyılda (1090 civarı) Şii bir “din adamı” olan Hasan Sabbah tarafından kurulmuş, önce İran, sonra Suriye civarında yayılmıştır. 

Hasan Sabbah, tarihin kaydettiği en vahşi, en acımasız, aynı zamanda en plânlı-programlı terörist başlarından biridir. 

1034-1124 yılları arasında yaşamıştır. Bir dönem, Büyük Selçuklu VeziriNizamülmülk’ün emrinde Selçuklu Devleti’nin hizmetine girmiş, devleti tanımış, yandaşlar edinmiş, daha sonra devletten ayrılıp Elbruz Dağı’nda kurduğu Alamut Kalesi’ne çekilmiş, dağın tepesine inşa ettiği kaleyi dünyanın ilk “Terör karargâhı”na dönüştürmüştü.

Masum gençlerin dini duygularını kullanarak ve çeşitli vaatlerde bulunarak saflarına kattı. Onları beyin yıkama operasyonundan geçirdi. Haşhaşla uyuşturup cennetle kandırarak kullandı. Kimini propagandist olarak, kimini diplomat olarak, kimini tüccar olarak, kimini de terörist olarak eğitti.

Örgütün ilk hedefi Selçuklulardı: Müritler üçer-beşer devlet kademelerine yerleşti. Selçuklu Devleti’nin şanlı veziri Nizamülmülk (Ebu Ali Kıvamuddin Hasan bin Ali bin İshak et-Tûsî [1018-1092]) başta müsamaha gösterdi. Hasan Sabbah’ın asıl niyetini fark edemedi. Bu yüzden Hasan Sabbah’ın iyi eğitimli, “dindar” görünümlü müritlerine devletin bütün kademelerini açtı. Onların devlet hiyerarşisinin emrinde değil, Alamut Kalesi’nin emrinde çalıştıklarını fark ettiğinde ise iş işten geçmiş, Hasan Sabbah’ın müritleri, çoktan “devlet içinde devlet” olmuştu. 

Devlet istihbarat alamıyor, bürokrasi çalışmıyor, devletin üst kademesi hakkında, hırsızlıktan yolsuzluğa kadar envai çeşit olumsuz iddia dolaşıyor, algı operasyonlarıyla vezirler, hatta Sultan kirletiliyordu. 

Bir süre sonra gerçek tüm delilleriyle ortaya çıkıp sırlar deşifre olacak,Haşhaşiler, devlet kademelerinden hızla temizlenmeye başlanacaktı. Ne var ki, bu iş hiç de kolay değildi. Kendilerini çok iyi saklıyorlar,“vatansever” görüntü altında vatana ihanet ediyorlardı.

Ancak, “Fitne gizli kaldığı ölçüde etkili olur” (Bediüzzaman). Nitekim devlet içindeki sızmalar fark edilince, Hasan Sabbah’ın etkisi kırılmaya başladı. O da dönemin en etkin terör aracı olarak suikastlara yöneldi.

İlk hedef, Selçuklu Devleti’ni siyaset ve eğitim alanında yaptığı atılımlarla ihya eden vezir Nizamülmülk’tü. Sonra sıra Sultan Melikşah’a gelecek, nihayet Hasan Sabbah Selçuklu tahtına oturup, Şiiliği ihya edecekti.

Haşhaşin Örgütü’ne müthiş bir disiplin ve katı bir hiyerarşi hâkimdi: Her grup, liderine gözü kapalı bağlıydı. Beyni uyuşturulmuş, iradesi yok edilmiş katiller, dini bir psikoloji içinde adam öldürmeye başladılar. Bunun için ok, zehir ve hançer kullanıyorlardı. 

Tarihte kendilerinden önce pek görülmemiş bir askeri ve siyasi taktik geliştirmişlerdi: Propaganda silahı kullanıyorlar, “mağdur” ve “mazlum” rolü oynuyorlardı.

Etkin propaganda sayesinde, devleti ele geçirmek için operasyonlar yaptıklarını unutturmuşlar, durup dururken devletin üzerlerine geldiğine halkın bir kısmını inandırmışlardı.

Siyaseti ve dini taktik olarak kullanıp bir taraftan yandaşlarının sayısını sürekli artırırken, temel askeri taktik olarak da suikastlara yönelmişlerdi. Bu aynı zamanda bir güç gösterisiydi, bu gücün karşısında durulamayacağı inancını yaymaya çalışıyorlardı.

Zaman içinde bunun böyle olmadığı görüldü: Meşruiyetini milletten almayan hiçbir gücün ilânihaye etkili olamayacağı anlaşıldı.

Ama bu arada, başta Selçuklu Devleti’nin muhteşem veziri Nizamülmülkolmak üzere, pek çok değerli isim suikastlarda şehit edildiler.

Suikastı gerçekleştiren katil kaçmıyor, gülümseyerek öldürülmeyi bekliyordu. Çünkü mutlak mânada cennete gideceğine inandırılmıştı.

Hasan Sabah, arkasında güçlü bir silahlı örgüt ve korku bırakarak 1124 yılında öldü. Ama “Haşhaşiler” Moğol istilasına kadar ayakta kaldılar. Nihayet, Hülagü Han, “Terörist Üretim Merkezi” olarak yıllar boyu faaliyet gösteren Alamut Kalesi’ni 1256’da yerle bir etti.

Dünyaya tek büyük armağanı da bu oldu!

Türkiye’ye musallat olan terör örgütlerinin tarihi-2

 

Osmanlı yönetiminden genellikle memnun olan Ermeniler, zaman içinde yabancı devletlerin kışkırtmalarıyla “milliyetçilik” davası gütmeye başladılar.

1885’ten sonrasında üç Ermeni İhtilal Örgütü kuruldu: Mıgırdıç Portakalyan önderliğinde kurulan Armenakan Partisi bunlardan biridir.Mıgırdiç Terlemezyan (Avetisyan), Grigor Ter­lemezyan, Ruben Şatavaryan, Grigor Adian, Grigor Acemyan, M.Bartutciyan, Gevord Hancıyan, Grigor Beozikyan ve Garegin Manukyan gibi isimler Kurucular Kurulu’nda yer almıştır.

Mıgırdıç Portakalyan, Mikael Portakalyan’ın oğludur. Mikael, Osmanlı Devleti tarafından Paris’e eğitime gönderilmiş, okul sonrası 1858’de Bab-ı Ali Tercüme Odası’na girmiş, 1886’da Maliye Nezareti danışmanı, akabinde de Ziraat Bankası müdürü olmuş üst düzey bir Osmanlı yöneticisidir.

Zaten Ermenilerin çoğu devlet tarafından el üstünde tutulmuştur. Hatta Ermenilere “Millet-i Sadıka” (sadık millet) denmiş, Türklerden ayırt edilmemiştir.

Mıgırdıç buna rağmen baş kaldırmış, çocuk denebilecek bir yaşta siyasi faaliyetlere katılmış, “bölücü” faaliyetlere girişmiştir.

“Kan dökmeden özgürlük kazanılamaz” görüşü, kurduğu partinin gizli sloganıydı. 

Mıgırdıç Portakalyan aslında öğretmendi. Bir ara Van’da okul bile açtı (1878), ancak “bölücü” fikirleri yüzünden Marsilya’ya sürüldü. 

Sürgünde boş durmadı. Marsilya’da “Armenia Gazetesi”ni çıkardı, öğrencilerinden dokuzu da Armenaka Partisi’ni kurmuşlardır. Hem gazetesini, hem de Osmanlı Devleti aleyhine iftiralar içeren broşürleri Maraş üzerinden ülkeye sokuyor, gönüllü takipçileri tarafından bunlar ev ev dağıtılıyordu.

Temel gayesi bağımsız bir Ermeni Devleti kurulmasıydı.

Yurtdışında yaptığı görüşmeler sayesinde kendini Avrupa’ya tanıttı. Hatırı sayılır yardımlar aldı. “Ermeni Yurttaşlar Birliği” isimli gizli bir dernek kurdu. Yabancı devletlerin dikkatini “Ermeni meselesi” üzerine çekti.

Öte yandan Armenakan Partisi de faaliyetlerine devam ediyordu. Kitlesel bir isyan hazırlamaya çalışıyorlardı, ancak geniş kitleyi bir türlü harekete geçiremiyorlardı. 

Ermeni çoğunluk Osmanlı idaresi altında yaşamaktan memnundu.

Kitlesel isyandan umudu kesince şiddete ve teröre yöneldiler. 

Doğu Anadolu bölgesinde gerçekleştirdikleri terör eylemlerinde öncelikle yerel güvenlik güçlerini, zaptiyeleri, polis teşkilatlarını hedef alırken, sonraları sivil hedeflere yöneldiler…

Onlarca Müslüman önder katlettiler…

Halk “İllallah” dedi. 

Bereket versin hükümet sert tedbirlere başvurdu. Üzerlerine hışımla gitti. Bir sürü şehit verdik. Buna rağmen örgüt dayanamadı ve dağılma sürecine girdi.

Hınçak, Taşnak ya da Ramgavar komitelerini doğurup tarih sahnesinden çekildi. Fakat hemen ardından, Rusya’dan sözde eğitim amacıyla Avrupa üniversitelerine gönderilip eğitilen yedi Marksist Ermeni genç tarafından“Hınçak Partisi” kuruldu.

Bunların Mıgırdıç Portakalyan ile yakın ilişkileri vardır. Yani teorisyen yinePortakalyan’dı. Onun arkasında ise İngiltere ve Fransa görülüyordu.

Bafra, Merzifon, Arnasya, Tokat, Yozgat, Eğin (Kemaliye), Arapkir veTrabzon’da örgütlendiler. Zamanla İstanbul’da da teşkilatlandılar. 

15 Temmuz 1890’da Kumkapı Protestosu’nu, Ağustos 1894’te Sasun İsyanı’nı, 30 Eylül 1895’te Bab-ı Âli yürüyüşünü ve 24 Ekim 1895 tarihindeZeytun (Maraş) Ayaklanması’nı gerçekleştirdiler. 

Bu isyanlarda binlerce Müslüman Türk’ün ve Kürt’ün kanı aktı. Küçük çaplı“soykırım”lar yaşandı.

Kimisinin bahanesi seslerini duyurmak, kimisinin “kimlik sorunu”,kimisinin “ağır vergiler”di. Ama bunlar “bahane”den ibaretti. Hazırlıklar önceden yapılmış, dış güçlerden silah, mühimmat ve destek alınmış, kiliseler silah deposuna dönüştürülmüştü.

İş “bahane”ye kalmıştı: Gezi olaylarındaki gibi…

Süreç Sultan II. Abdülhamid’e suikasta kadar gidecek, tarihimizin ilk“bomba yüklü araba” olayı Yıldız Camii avlusunda yaşanacak (21 Temmuz 1905), yüzlerce insan ölecek, Padişah kılpayı ölümden kurtulacaktı.

Tıpkı şimdiki “bomba yüklü araba”larda olduğu gibi, araba gövdesi bir yerden, tekerlekler başka yerden, düzenek ve bomba başka başka yerlerden gelmişti.

Ne de olsa istihbarata şaşırtmaca vermek gerekiyordu.

 

 

Türkiye’ye musallat olan terör örgütlerinin tarihi-3

 

Şimdi gelin “Kumkapı Protestosu” ve “Babıâli Yürüyüşü”nden biraz daha geriye, 1890’lara gidelim ve bir süre önce bu sütunda “Aynı oyun yine sahnede” başlığıyla yayınlanmış olan yazımızdan bazı alıntılar yapalım...

Daily News Gazetesi muhabiri Fitzgerald, İstanbul’a geliyor...

Gelir gelmez de, Mihran Damadyan’la görüşüyor...

“İngiliz gazetecisinin bir Ermeni önderiyle görüşmesinde ne gibi bir gariplik olabilir” diyeceksiniz, ama kazın ayağı öyle değil...

Damadyan, özel yetiştirilmiş bir Ermeni’dir. İtalya’nın Venedik kentinde Ermeni Katolik İlahiyat Fakültesi’nde eğitim görmüş, Fransa adına Osmanlı’yı bölüp parçalama görevi üstlenmiştir.

Öğretmenlik yaptığı Sason’da (Batman) ayaklanma tezgâhlamış (1894), yüzlerce masum Türk’ün kanını dökmüş bir komitecidir. 

Terörü “araç” olarak kullanan “Hınçak Partisi” üyelerindendir. Ama Ermeni halkına değil Fransa’ya hizmet etmiştir. 1920’de kısa süreliğine Çukurova (Kilikya) bölgesinde kurulan “Bağımsız Ermeni Özyönetimi”nin (PKK da böyle bir “özyönetim” peşinde değil mi?) Fransa mandasına girmesini önermiş, Fransa’nın topraklarımıza bir şekilde yerleşmesini sağlamaya çalışmıştır.

“Gazeteci” kimliğiyle İstanbul’a gelen Fitzgerald ise aslında döneminİngiltere Başbakanı Gladstone’un Ortadoğu danışmanıdır: Ne tesadüf! (Gezi olaylarında arz-ı endam eden gazetecilerin kaç tanesinin gerçekten “gazeteci”, kaçının “kışkırtıcı casus” olduğunu kim bilebilir?)

Mihran Damadyan’a öyle tavsiyelerde bulunuyor ki, bunların uzun uzun düşünülüp plânlanmış olduğunu hemen anlıyorsunuz.

Mihran, Fitzgerald’ın kendisine şöyle dediğini naklediyor:

“Ermeniler Osmanlı topraklarında dağınık yaşadıklarından etkili bir isyan çıkaramazlar. Çıkarsalar bile Batılı devletler bunu duyana kadar bastırılır. Kanınızı boşuna dökmüş olursunuz. Eylemlerinizi İstanbul’a (Başkent) yoğunlaştırın. Kargaşa çıkarın, Payitahtın asayişini bozun. Böyle yaparsanız hem Avrupalı devletlerin dikkatini çekersiniz, hem de (Padişah’a muhalif olan) Müslümanlardan müttefikler kazanırsınız. ZiraSultan Abdülhamid’in idaresinden hoşnut olmayan Müslümanlar var. Onlardan da yardım görürsünüz yahut onların dahi teşebbüsleri bilahare size faydalı olur. 

“Davanızın esasını ırkçılığa oturtmayın, hürriyet talebi üzerine oturtun ki, taraftarlarınız artsın. Islahat, adalet ve meşrutiyet isteyin. Bu amaçla hem Başkent İstanbul’da karışıklık çıkarın, hem de Sultan Abdülhamid’in idaresinden hoşnut olmadığınızı söyleyin.

“Mesela bir taraftan İstanbul’un muhtelif semtlerinde bir günde yahut birbirini müteakip günlerde büyük yangınlar çıkarın-ki bu pek kolaydır-diğer taraftan da Galata’dan Beyoğlu’na kadar nerede Osmanlı tuğrası varsa, hepsini kırıp parçalayın.” (Damadyan, 2009: 89). 

Bu öğütlerden sonra Ermeni terörü tüm İstanbul’u kuşatıyor. 

27 Temmuz 1890’da tertipledikleri “Kumkapı Gösterisi”nde polisle çatışıyorlar...

Çok sayıda terörist ve polis ölüyor...

Başka bir zaman diliminde Osmanlı Bankası Merkez Şubesi’ni basıp işgal ediyorlar...

Bu işgal İstanbul’da Ermeniler ve Müslümanlar arasında çatışmalara yol açıyor. İstanbul yine karışıyor.

Derken şehrin muhtelif bölgelerinde büyük yangınlar çıkarıyorlar...

Bombalar patlatıyorlar...

Osmanlı Başkentinin asayişini tarumar ediyorlar, huzur güven kalmıyor.

Bir taraftan da Ermeni çeteleri, Rusya ve İran sınırından Osmanlı topraklarına, Kafkas sınırından da Doğu Anadolu’ya silah taşıyarak propagandistlerin kışkırttığı Ermeni köylülerine dağıtıyorlar (1894 yılının Haziran ayında Bakü’den Van’a getirilen buğday çuvalları içerisinde barut, Erzurum’da pirinç çuvalları içerisinde mermiler yakalandı).

Zaman içinde kiliseler silah deposuna dönüşüyor. Dağlar Ermeni teröristlerin eğitim alanı oluyor.

“Terör tarihi”ne yakından bakmaya devam edeceğiz...

Türkiye’ye musallat olan terör örgütlerinin tarihi-4

 

Tarih, 15 Temmuz 1890...

Günlerden, Pazar...

Hınçak Cemiyeti mensubu bir grup Ermeni terörist, o gün Kumkapı Ermeni Kilisesi’ne gidiyor...

Niyetleri âyine filan katılmak değil, terör estirmek...

Âyinin tam ortasında büyük bir gürültüyle slogan atmaya başlıyorlar (tıpkı şimdilerde PKK militanlarının camilere girip slogan atması ve bildiri dağıtması gibi)...

Ortalık bir anda karışıyor...

Âyin kesiliyor...

Terörist gençlerinden biri “Ermeni hakları” hakkında bir bildiri okumaya başlıyor. İstanbul Ermeni Patrikhanesi’ni ve Osmanlı yönetimi altındakiErmeni Ulusal Meclisi’ni, Ermeni sorununa kayıtsız kaldıkları gerekçesiyle eleştiriyor.

Bu olayın elebaşısı Ermeni Patrikhanesi’ndeki Osmanlı armasını parçalıyor, Patrik, tartaklanıyor. Yetmezmiş gibi Yıldız Sarayı’na yapılan yürüyüşe katılmaya zorlanıyor. Yürüyüşün asıl amacı Avrupa’ya mesaj vermek, Osmanlı’nın güçsüz olduğunu dünyaya göstermek, bahanesi ise Sarayın dikkatini “Ermeni meselesi” üzerine çekip Ermenilerin yoğun yaşadığı bölgelerde gerekli reformların yapılmasını sağlamaktır.

Güya Ermenileri Kürt ve Çerkes gruplara karşı güvence altına alan Berlin Antlaşması’nın 61’inci maddesini bir an önce uygulamaya koyması için Padişah zorlanacaktır. 

Fakat hedeflerine ulaşamıyorlar. Güvenlik güçleri tarafından kuşatılıyorlar.

Ermeni teröristler güvenlik güçlerine saldırıyor. Silahlar patlıyor. Çıkan çatışmada pek çok zabit ve gösterici ölüyor.

Bu olay tarihe “Kumkapı Nümayişi” olarak geçiyor. 

Yıllar irili-ufaklı “Ermeni patırtıları” arasında geçiyor. Nihayet 1894 Ağustosunda Diyarbakır Vilayeti’nin Sasun kazasında meşhur “Sasun İsyanı” patlıyor...

İşin başında, Hınçak Cerniyeti üyelerinden ve kumkapı olayının faillerinden Saimbeylili Haçin Hamparsum Boyacıyan vardır. Tahrik ederek ayaklandırdığı bir grup Ermeni’yi Müslüman halka saldırtıyor.  

İsyan bastırılıylor. Boyacıyan ise Atina’ya kaçıyor. 

Sonradan tekrar Türkiye’ye dönecek ve kargaşa çıkarma yolunda tahriklerine devam edecek, bu tahrikler sonucu “Zeytun İsyanı” patlayacaktır.

Bu isyan Türk tarihinin en kanlı isyanlarından biridir. Bir tahkikat için 10 Ekim 1895’te Zeytun’un Alabaş Köyü’ne giden iki jandarma, Ermeni çeteler tarafından yakalanıp ağaca bağlanarak ağaçla birlikte yakılmaları üzerine patlıyor.

Müdahale etmek isteyen Türkler katlediliyor. Ardından çevre köylere saldırılıyor. Üzerlerine gönderilen askeri birlik isyanı bastırıyor, ama büyük kayıp veriyor. 13 bini asker olmak üzere 20 bin civarında Türk katlediliyor (Aghasi Günlüğü)...

İsyanın elebaşları yakalanıyor, ne var ki anında dış tepki başlıyor. Rusya, İtalya, Fransız ve İngiliz konsolosları devreye giriyor. “Elebaşı” olarak yakalananların “masum” oldukları iddia ediliyor. Osmanlı hükümeti bu devletlerle çatışacak durumda değildir; mecburen istediklerini yapıyor ve failleri yargılayamadan serbest bırakıyor.

Olaylar devam ediyor. 26 Ağustos 1896’da İstanbul’da Osmanlı Bankası teröristler tarafından işgal ediliyor. Bomba atılıyor. Memurlardan bazıları ölürken, bazıları yaralanıyor. Baskıncılardan da üçü ölüyor, altısı yaralanıyor. Sağ-sağlam kalanlar eylemi sürdürüyorlar. Fakat hiçbir ceza verilemiyor. Çünkü devreye yine Rus Sefareti girmiş, “savaş” tehditleri savurmuştur. Teröristler bir Fransız gemisi ile Marsilya’ya gidiyorlar. 

Artık bu kadarına İstanbul’un Müslüman halkı dayanamayıp sokaklara dökülüyor. Müslümanlarla Ermeniler karşı karşıya geliyor. Kargaşa günlerce sürüyor. Kanlı olaylar yaşanıyor. 

Tarihimizin ilk bomba yüklü aracı

 

Ermeni terörüne Osmanlı Devleti’nin pabuç bırakmaması, Sultan II. Abdülhamid’in politik dehası sayesinde isyan teşebbüslerinin sonuçsuz kalması, Ermeni emellerine büyük ölçüde set çekmiş, bu da Osmanlı Devleti’ne yabancı devletler hesabına bölmeye çalışan Ermeni terör örgütlerini çileden çıkarmıştı. 

Son çare olarak padişahı katletmeye karar verdiler. 

Bir suikast plânı hazırlandı. Buna göre, menfur emellerini, ağaç oymalarını kendisinin bizzat yaptırdığı Yıldız’daki Hamidiye Camii’nde gerçekleştireceklerdi. 

Padişah, Cuma namazlarını bu camide kılardı. Namazdan sonra doğruca arabasına binip saraya dönerdi. Arabayı da bizzat kendisi kullanırdı. 

Önceden camide ve cami çevresinde keşifler yaptılar. Her şeyi en ince teferruatına kadar plânladılar. Saniyesine kadar hesapladılar.

Bir at arabasına bomba yükleyecekler ve Padişah namaz sonrası arabasına binerken, patlatacaklardı.

Menfur suikastı Samuel Fayn kod adını kullanan Kristofor Mikaelyan isimli bir Rus Ermenisi planladı. Patlatma işi ise Edouard Joris isimli bir Fransız Ermenisi üstlendi. Bir de yardımcısı vardı: Herkese kızı olarak tanıttığı Robina isimli bir kadın…

Viyana’da Neseldorfer Wagenbefcu Fabriks Geselschaft firmasına özel olarak yaptırılıp parçalar halinde deniz yoluyla İstanbul’a soktukları bir faytona 20 kilo demir parçasıyla güçlendirilmiş 80 kilo patlayıcı yüklediler. 

“Cehennem Makinesi” artık hazırdı. 21 Temmuz 1905 Cuma günü bombalı araba, Sultan Abdülhamid’in dört at koşulu arabasının yanına çekildi. 

Son derece dakik olan padişah, camiye gireceği ve çıkacağı saatleri hiç sektirmezdi. Bu tür keşifleri çok önce yapmışlar ve suikastı buna göre plânlamışlardı.

Sultan II. Abdülhamid, caminin kapısında belirince, Kristofor Mikaelyan ile herkese kızı olarak tanıttığı Robina isimli kadın, “Cehennem Makinesi”ni çalıştırarak, bir dakika 42 saniye sonra patlayacak duruma getirdiler.

II. Abdülhamid her zamanki gibi, caminin merdivenlerinden inecek ve dört yüz metre ileride bekleyen arabasına binecekti. 

Fakat bu sefer küçük bir gecikme yaşandı. Şeyhülislâm Cemaleddin Efendi,bazı konularda bilgi sunmak için padişahtan izin istemişti.

Aralarındaki konuşma biraz uzadı. Zamana ayarlı bomba o sırada korkunç bir gürültüyle patladı. 

Herkes paniğe kapılmış, amaçsızca sağa sola koşuşturma başlamıştı. Aralarında sadece padişah soğukkanlılığını koruyabilmişti. Merdiven başında bir heykel gibi kıpırtısız duruyor, sakin olmalarını söylüyordu.

Bu nasıl bir metanet, kadere nasıl bir teslimiyetti.

Nihayet herkes toparlandı. Ağlayanlar vardı. Padişah, hiçbir şey olmamış gibi maiyetine emretti:

“Arabamı çekiniz, burayı kordon altına alınız, sorumluları tutuklayınız!..” 

Padişaha yeni bir araba getirdiler. Ağır ağır olay yerinden ayrıldı.

Başlatılan soruşturma sonunda Edouard Joris yakalanıp yargılandı ve idama mahkûm edildi. 

Fakat Sultan II. Abdülhamid’in başka plânları vardı. Bir süre sonra tetikçiyi hapishaneden aldırıp Yıldız Sarayı’na getirtti. Joris idama götürüldüğünü zannetmişti. Kendisini padişahın huzurunda bulunca, çok şaşırdı. Acaba kendi elleriyle mi öldürmek istiyordu?  

Fakat hiç ummadığı bir şey daha olacak, Ermenilerin Osmanlı aleyhine yaptıkları çalışmaları saraya bildirmesi şartıyla serbest kalacaktı…

Üstelik ayda 500 lira da maaş alacaktı.

Kabul edince Avrupa’ya gönderildi ve ömür boyu, öldürmek istediği padişaha sadık kaldı.

Tarihimizin ilk “bomba yüklü aracı” işte bu suikastta kullanılanve“Cehennem Makinesi” adı verilen araçtır.

 

Eski ve yeni terör örgütleri

 

Avusturya Arşivlerine göre, Ermeni terör örgütleri Anadolu’nun bazı şehirleriyle İstanbul’da silah ve mühimmat yığıyorlar. 

19 Eylül 1896’da Üsküdar’daki bir eve yapılan baskında evin bomba imalathanesine dönüştürüldüğü görülüyor...

24 Eylül1896’da da Galata’daki Ermeni kilisesiyle, Beyoğlu’ndaki bir evde de bombalar ve bomba yapımında kullanılan malzemeler ele geçiriliyor.

1 Eylül 1905’te Manisa’da bir eve verilen baskın sonucu 34 kilo dinamit bulunuyor...

Yakalanan patlayıcı ve silahların Avrupa ülkelerine ait olduğu tespit ediliyor.

Terörist grupların üzerlerine gidiliyor, Ancak Batılı devletler tarafından elebaşları korunuyor. Şimdi de olduğu gibi fevkalâde bir müsamahaya mazhar oluyorlar.

Hatta bazılarına Avrupa’da silahlı eğitim veriliyor. Bunlar Batılı devletlerin yüzüne vurulduğu zaman ise inkâra başvuruyorlar. Türkiye aleyhine yayınlara hız verip “diktatörlük” vurgusu yapıyorlar. 

Bir taraftan da müthiş algı operasyonları yapılıyor. “Türkiye azınlıklara zulmediyor, azınlıklar da kendi varlıklarını savunuyor” algısı oluşturuluyor.

Halbuki Batı müdahale etmeden önce Türkler ve Ermeniler birbirlerini benimsemiş olarak yüzyıllar boyu iç içe yaşıyorlar. O kadar ki, 1835’te İstanbul ve Anadolu’da incelemelerde bulunan Moltke, “Ermeniler hakikatte Hıristiyan Türklerdir denilebilir” diye yazıyor.

Ne zaman ki, işin içine Batı parmağı giriyor, tahrikler yapılıyor ayrışma başlıyor. Bir sürü terör örgütü kurup Osmanlı’ya saldırıyorlar.

Rus General Mayewski, “Ermeni çetelerini Ermenilerin yaşadıkları yerlere bağımsızlık ya da özerklik getirmeye çalışan veya dinlerini savunanlar olduğunu sanmayınız” diyor, “bunların birçoğu bir şey bilmeyen şehirli gençler olup ancak ünlü komitecilerin ateşli sözleri ile alevlenen fakat en ufak sorunu çözmekten aciz cahillerdir. Çünkü hareketleri ile Ermenileri felakete sürüklemişlerdir. 1895-1896 yılları arasında Müslümanlarla Ermenilerin arasını öyle bir açmışlardır ki, bu düşmanlık hiçbir zaman giderilmez.”

Ermeni yazar Louise Nalbandian Ermeni terör örgütlerinin stratejisine dikkat çekerek şöyle diyor: “Parti, Osmanlı hükümetini terörize etmek, onun saygınlığını aşağılamak ve devleti yıkma amacı güdüyordu. Hınçaklar, aynı zamanda Türk hükümeti için çalışan ve kendi çıkarları için tehlikeli gördükleri Ermeni ve Türk unsurları ortadan kaldırmayı ve bütün bilgi sağlayıcı casusları da yok etmeyi amaçlıyordu. Büyük bir isyanın başlaması için sürekli teyakkuz halinde olan Hınçaklar asıl büyük başkaldırının yapılması için Osmanlı Devleti’nin büyük bir savaşa girmelerini bekliyorlardı.”

Bugün yaşadıklarımız da bire bir aynı değil mi?

Bu film böyle uzar gider: Ne “Batı parmağı” içimizden çıkar, ne Batı’nın ikiyüzlülüğü biter, ne de terör örgütlerinin ardı arkası kesilir!

Sultan II. Abdülhamid’in ABD Büyükelçisi’ne anlattıkları ilginçtir:

“Bizi her şeyden fazla felakete iten büyük devletlerin entrikalarıdır. Bu devletler tabiiyetimizdeki milletleri arka arkaya isyana teşvik etmek suretiyle bizi her sene daha fazla sıkıntıya düşürmektedirler. Her sene bu uğurda harcadığımız hiç faydasız sarf ettiğimiz milyonlarla ne kadar lüzumlu işler yapılabilirdi... Halkımızı geliştirme imkânı vermediler. Zayıf kalmamızın sebebi budur. 

“Bize hiç değilse on senelik sulh zamanı tanınsaydı, Japonların o kadar methedilen terakkilerine biz de muvaaffak olabilirdik. Onlar Avrupalıların pençelerinden uzakta olduklarından bize nazaran bahtiyardırlar, emniyet içinde yaşamaktadırlar. Maalesef biz Avrupalı sırtlanların geçiş yerine çadırımızı kurmuşuz.”

Fakat bir avantajımız var: Tecrübe... Bunun ne anlama geldiğini Güneydoğu’da işgal edilen şehirlerimizin temizlenmesi esnasında görüyoruz. “Çanakkale Destanı”nı yazan ecdadın torunları, 101 yıl sonra ona benzer destanlar yazıyor!

Namık Kemal’in meşhur şiirini hatırlıyor, insan:

“Osmanlı adı her duyana lerze-resândır,

“Ecdâdımızın heybeti ma’rûf-u cihândır,

“Fıtrat değişir sanma, bu kan yine o kandır...

“Gavgâda şehâdetle bütün kâm alırız biz,

“Osmanlılarız can veririz nâm alırız biz!

Buyurun “Şeref Kitabı”na!

 

Bundan önce yayınlanan yazımda cumhuriyetin onuncu yıldönümü münasebetiyle yayınlanan bir “devlet kitabı”ndan utana-sıkıla alıntılar yapmıştım...

Bugün cumhuriyetin on beşinci yıldönümü münasebetiyle devlet partisinin (CHP) “Şeref Kitabı” adıyla yayınladığı başka bir kitaptan yine utana-sıkıla bazı alıntılar sunacağım...

“Nereden nereye geldik?” sorusunun cevabını artık siz verirsiniz.

¥

Cumhuriyetin on beşinci yıldönümü münasebetiyle, Milli Eğitim Bakanlığı, okullar arasında bir yarışma düzenliyor.

Konu: “Atatürk ve Cumhuriyet”...

Gelen binlerce cevap arasından seçilen şiir ve nesirler, CHP Basın Bürosu tarafından “CHP’lilerin Şeref Kitabı” adıyla yayınlanıyor ve CHP Denizli İl Gençlik Kolu Başkanı Attilâ Sezener imzasıyla yayınlanıyor (İstiklâl Matbaası, İzmir).

Cumhuriyet eğitiminin nasıl insan yetiştirmek istediğini anlamak açısından bu kitap çarpıcı bir örnektir. En iyisi kitaptan birkaç yazı ile birkaç şiir aktarayım...

¥

“Ben Atatürk’ün çocuğu, yurdun ve ulusun kuluyum. Ata’nın bana emanet ettiği cumhuriyeti canımdan çok sevmeye; onu korumak için icabında canımı vermeye söz veriyorum.” (Osman Özyurt, Yalvaç/ Alemdar Okulu)...

¥

“Geleceği düşünüyorum: Gözümün önüne zenginleşe-cek güzel yurdum geliyor. Cennet gibi ovalar, şen, mesut yuvalar, parlak mavi göğünü fabrika dumanlarından bu-lutlar kaplamış şehirler geliyor.” (Behire, Ankara Ticaret Lisesi)...

Merak ettim: “Parlak mavi göğünü fabrika dumanlarından bu-lutlar kaplamış” olan Ankara’nın ve diğer şehirlerimizin havasının solunamaz olduğunu, bu zilletten ülkeyi doğalgazı getirenler kurtardığını, bu kurtuluşta CHP’nin hiçbir emeğinin olmadığını gördü mü? Gördüyse ne düşündü?

¥

“Ey Türk’ün yaratıcısı, Cumhuriyetin yapıcısı, kurucu ve koruyucusu! Sana yan bakacak bir göz, uzanacak bir el şunu bilsin ki : On yedi milyon Türk’ün süngüsü o gözleri keskinliklerile değil, parlaklıklarile bakamaz eder, kör eder... Türk yurduna, Cumhuriyetine yine yan gözle bakmak cesaretini eğer kendinde bulan var da denemeye kalkacaksa, şunu iyi bilsin ki: On yedi milyon aslan her biri yüz köpek, tilki boğmadan ölmez... can vermez... Ey Büyük Ata! Ey Tanrının oğlu (sümme hâşâ)! On yedi milyon yetiştirdiğin, yokken varettiğin Türk gençliği senin ve yurdum için her vakit isteyerek canını vermiye hazırdır. Hepsi senin gittiğin yoldan gitmeye, hepsi uğruna can vermeğe and içmiştir” (Kâzım Ökmen, Savur İlkokulu)...

¥

Bir de “Heykelin Karşısında” başlıklı şiirimtırak bir şey sunayım...

‘’Ufukta sonsuzluğu çizen kudretli bir el,

“Göklere yükseliyor ilâh gibi bir heykel, 

“Bu varlığın önünde bir dakika dize gel, 

“Bu taş daha kutsîdir o kâbenin taşından..’’

¥

‘’Selânikten yüceldi ilâhların bir eşi;

Doğuşuyla kararttı gökte sanki güneşi.’’ (Leman Çiçekdağı, Kırşehir Ortaokulu).

Hepsi ve daha fazlası “CHP’nin Şeref Kitabı”nda var.

¥

Efendim, “Terörist” mi dediniz? “Ne ekerseniz onu biçersiniz” sözünü hatırlatmakla yetineyim.

Son sözüm şu: Cumhuriyet kutsallaştırıldı, kurucusu ilahlaştırıldı, bu yüzden Türkiye bir türlü vesayetten kurtulamadı, bir türlü sivilleşemedi ve demokratikleşemedi.

Demokratik sivil bir anayasa dahi yapamaması bundandır.

Osmanlı kadınının el ve gönül hüneri

 

Osmanlılar kadını “ince”, “temiz”, “ zarif”, “nahif”, “nazik”, “marifetli”, “mahir”, “hünerli” (bu kelimelerden bazıları çoktan unutuldu) ve“becerikli” idi…

Onaltıncı Yüzyıl gezginlerinden Canaye’e (Le Voyage de Philippe du Fresna-Canaye, ed. M. A. Hauser, Paris, 1897) bunun altını özenle çiziyor,“Osmanlı kadını ince zevkli ve beceriklidir” diyor…

Lady Montagu (meşhur Briefe aus dem Orient) ise, Osmanlı kadınının zerafet ve güzelliğine dikkat çekiyor: “Osmanlı kadınları arasında zarif ve güzel olmayan kadın görülemez; bütün Hıristiyanlık âlemi, en zarif kadınların İngiliz Kraliyet Sarayında olduğunu düşünse de, orada bile bu kadar zarif kadın yoktur.” 

D’Ohsson ise, Osmanlı kadınlarının elbiselerindeki sadelik, zarafet ve asaletle iftihar edebileceklerini belirtiyor: “Güzel şekiller, siyah ve parlak gözler, sağlıklı hareketler, uyumlu renkler, aşırıya kaçmayan ziynetler ve her şeyden önemlisi zarafet, bu ülkenin kadınlarını Avrupalılardan ayırır.” 

Hepsi bu kadar değil…

Julia Pardoe, Olivier, Gautier, La Borenne Durand de Fontmagne, Edmondo de Amicis başta olmak üzere, birçok Avrupalı seyyah (gezgin), yukarıdakilere benzer tespitler yapıyor.

En başta Lady Montague, Julia Pardoe ve Lucy Garnett gibi Batılı kadınların gelip görerek yazdıklarına göre, Osmanlı kadını, “Oryantalist kaynaklarda gösterildiği gibi pasif, zayıf, Harem’de tutsak, sadece bir zevk aracı değil, aksine aktif, güçlü ve toplumda çok önemli yere sahip”tir.

Bunların tümünün özeti çıkarılırsa, Osmanlı kadınlarının “özgürlük”, “incelik”, “temizlik”, “ zarafet”, “nezaket”, “marifet”, “maharet”, “beceri” ve“hüner” açısından, tüm dünya kadınlarına örnek oldukları sonucu çıkar…

Osmanlı kadınının giyim-kuşamı dönem dönem Avrupa’da “moda” olmuş, Avrupalı kadınlar Osmanlı kadın kıyafetini taklit etmişler, ancak“hüner”lerine hiçbir zaman ulaşamamışlardır. 

“Hüner” kelimesi sihirli kelimedir! Bir işte gösterilen incelik ve beceriklilik, maharet, ustalık, marifet anlamına geldiği gibi, kişinin öğrenme ve kavrama yeteneğine bağlı olarak, bir işi başarma, bir işlemi amaca uygun olarak sonuçlandırma anlamına da gelir…

Osmanlı kadını böyleydi: Aile efradının giyeceklerini kendi diker, üstelik kumaşı da kendi dokurdu (rahmetli annemin bir kumaş tezgâhı vardı). Bunun için gerekli olan bitkileri elleriyle yetiştirirdi. Sonra onları harmanlar, muhtelif âletler kullanarak ipliğe dönüştürür, tezgâha yerleştirir ve şahane giysiler dokurdu…

Nihayet onları dikerdi. Hatta ayakkabı bile yapardı.

Bunlar “el hüneri” gerektiren işlerdi. Ama bir de “gönül hüneri” var ki, bunu günümüz kadınlarına anlatmak son derece zordur. Kısaca, “mutlu ederek mutlu olmak” şeklinde özetleyebiliriz. 

Bu da müthiş bir “fedakârlık” gerektirir.

“Yuvayı dişi kuş yapar” sözü, bu fedakârlığın özü ve özeti gibidir.

“Özgürlük olmadan mutluluk olmaz, eski kadınlarımız özgür değildi”diyecek olanlara cevabı, 30 Aralık 1835’te İstanbul’a gelip uzun süre kaldıktan sonra, Türkiye hatıralarını “The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks” isimli kitabında yayınlayan meşhur İngiliz edebiyatçı Julia Pardoe (Lady Montague’dan sonra Türkiye’yi en iyi tanıyan ikinci yabancı)versin:

“Hepimizin inanmaya yatkın olduğu üzere özgürlük mutluluksa, Türk kadınları en mutlu kadınlardır, çünkü tüm imparatorluktaki en özgür insanlar onlardır.” 

Bu konuda da efsaneler başka, gerçekler bambaşkadır. Gerçek şu ki, biz dahi ninelerimizi Batılı yazarların sunduğu şekilde algılıyoruz. Onlar gibi biz de Osmanlı kadınını “egzotik” ve “ezilmiş” olarak görüyoruz. “Tüm hakları Atatürk verdi” zannediyoruz. 

Bu doğru değil. Çünkü Osmanlı kadını yüzyıllar öncesinden hak-hukuk sahibidir. Meselâ “evlilik sözleşmesi” yapabiliyor, boşanma hakkı dâhil olmak üzere istediği şartları sözleşmeye koydurabiliyor, kocasına dava açabiliyor (bu konuda çok örnek var), mal-mülk edinebiliyor (o kadar ki, karısından izin almayan koca, kendi malları üzerinde tasarrufta bulunamıyor). Miras hakkı da var…

Düşünün ki, 1882’ye kadar, evli bir İngiliz kadının boşanma hakkı dâhil, hemen hemen hiçbir hakkı yoktur. Mal-mülk edinmez, kocasının mirası kadına intikal etmez, kendi adına dava açamaz, eskaza boşanmayı başarsa bile çocuklar asla kendisine verilmez…

Aydınlarımız ninelerine iftira atmaktan vazgeçmeli.

 

Canınızı sıkmayın, moralinizi bozmayın!

 

İşler yoluna girer gibiydi. Eski topraklarımıza bahar (Arap Baharı dedikleri) gelmiş, Türkiye küskün Arap kardeşlerimizi “sıfır sorun” politikasıyla tekrar kazanmaya başlamıştı…

Vizesiz, pasaportsuz Suriye’den girip Yemen’den çıkacaktık. Suriye ile aramızda sınırların kalkması bile konuşulmaya başlanmıştı.

Öte yandan “Barış süreci” ülkeyi rahatlatmış, yıllar boyu terörle allak-bullak olmuş moraller düzelmeye başlamıştı.

Tam bu sırada sanki birileri düğmeye bastı. Sanki takvimler 9 Mayıs 1916 tarihine döndü: İngiliz diplomat Sykes dirildi, Fransız diplomatPicot dirildi, Rus Dışişleri Bakanı Sazonov dirildi vegizli Sykes-Picot Antlaşması yeniden imzalandı…

Birinci Dünya Savaşı öncesine benzer bir süreç yaşamaya başladık.

PKK, muhtemelen bir yerlerden aldığı talimat doğrultusunda harekete geçti. Şehirleri bombalı tuzaklarla doldurdu. Bir “iç savaş”ı tetikleyecek tüm hazırlıkları yaptı. Sıra artık “Barış Süreci”ni bitirmeye gelmişti: İki polisimizi uykularında hunharca katledereksüreci de bitirdi… Gerisi bildiğiniz gibi: Bomba yüklü araçlar, canlı bombalar ve şehitler şehitler…

Türkiye’nin itidalini kaybedeceğini ve “Kürt halkı” ile “terörist” ayırımı yapmadan Kürtlere karşı topyekün saldırıya geçeceğini umuyordu…

Dersim ve Şeyh Said olaylarında böyle olmamış mıydı?..

Devletin aynı refleksi vereceğini sanıyorlardı…

Yanıldılar. Bu yanılgı “Eski Türkiye” ile “Yeni Türkiye” arasındaki farkı doğru okuyamamaktan kaynaklandı. Yeni Türkiye “halk”la “terörist”arasındaki hassas dengeyi doğru kurdu ve “mazlum”ları koruyarak yalnızca“zalim”in üzerine gitti…

Hem de hışımla! 

Kahredici demir yumruğunu tepelerine çaktı! Bir taraftan dağlardaki sığınaklarını yerle bir ederken, diğer taraftan şehirlerdeki yapılanmalarını paramparça etti. PKK militanları ya teslim oluyor ya ölüyor ya da kaçacak delik arıyorlar.

Türkiye’nin Sykes-Picot dönemi Türkiye’si olmadığını bütün dünya gördü.

O dönemin Türkiye’si, İngiliz öncülüğündeki fitne odaklarının kışkırtıp organize ettiği savaşlarda tam 17 yıl savaştırılmıştı…

Bu savaşlardan beklenen, Türkiye’nin insan kaynaklarını, silah kaynaklarını ve para kaynaklarını bitirmekti…

Bitirdiğine kanaat getirdikleri an, büyük bir zevkle “Hasta Adam” ilân ettiler ve son ölümcül darbeyi indirmek üzere dünyanın en güçlü donanmasıyla Çanakkale’ye geldiler…

Bitmediğimizi, 18 Mart 1915’te tarihlenen muhteşem Çanakkale Zaferi ile gördüler…

Asla bitmeyeceğimizi ise 29 Nisan 1916 günü Kutül Amare’de beşi general olmak üzere 13.309 askeri Halil Paşa komutasındaki Türk Ordusu’na esir vererek  öğrendiler…

Kimse aklından çıkarmasın: Türkümüz, Kürdümüz, Lazımız, Çerkezimiz, Boşnağımız, Arabımızla biz aynı milletiz!

“Osmanlı adı her duyana lerze-resândır,

“Ecdâdımızın heybeti ma’rûf-u cihândır,

“Fıtrat değişir sanma bu kan yine o kandır…

“Gavgâda şehâdetle bütün kâm alırız biz,

“Osmanlılarız can veririz nâm alırız biz!”  

Artık ezberledik: Batı’ya rağmen kendi menfaatlerimiz istikametinde yürüdüğümüz ve işleri yoluna koymaya başladığımız zamanlarda, başımız daima derde girer…

Rahat dönemlerimiz ise, sorgusuz-sualsiz Batı’nın dümen suyunda gittiğimiz ve “iyi çocuk” olduğumuz dönemlerdir.

Öyle rahatız yerin dibine baksın!...

Öyle rahatlıktan böyle rahatsızlık daya iyidir.

Canınızı sıkmayın, moralinizi bozmayın, bu “çelik çemberi” de evelallah kıracağız!

 

Şöhretin bedeli

 

Mevlâna Hazretleri uyarıyor: “Dünya malına tapıyorsun; şehvet ve şöhret peşinde koşuyorsun; istediğini alamayınca da üzülüyorsun. İçine düştüğün acıklı hali anla da aslının aslına doğru gel”…

Bediüzzaman Said Nursi hazretleri ise “Şöhret, kalbi öldüren zehirli bir baldır” diyor, “insanı insanlara abd ve köle yapar”.

Dünya saltanatını ve tüm getirilerini bir gün elinin tersiyle itipfarklı bir mutluluğa yönelen İbrahim Edhem Hazretleride aynı tehdit ve tehlikeye dikkat çekiyor: “Kalbinde şöhret sevgisi olanın, doğruyu bulması çok zordur”…

Şimdi olayı anlatabilirim artık…

Geçenlerde, uzun zamandır görüşemediğim bir yazar dostuma rastladım. Bir kuytuda yalnız başına oturuyordu. Hal hatır sorayım derken, “Bir dokun bin ah işit” faslına tosladım. Şair Âli’nin meşhur deyişini mırıldanmaktan kendimi alamadım:

“Neşve tahsin ettiğin sagar (kadeh) da senden gamlıdır, 

Bir dokun bin ah işit kâse-i fağfurdan.” (Şeffaf kâseden).

Gördüm ki, genç dostum, artık kendisi olamamaktan muzdarip. “Erken meşhur olmuş bir isim kadar ağır yük olamaz” diyen Voltaire’i hatırladım.

Şöhret gerçekten de ağır bir yüktür! 

Bir kez bir şekilde “meşhur” oldunuz mu, artık kendiniz olamaz, kendiniz olamayınca da kendinizi kendi içinizde çoğaltamazsınız. 

Asıl yalnızlaşma da budur işte; yıpranma da budur!

“Yalnızlık, yalnız kalamamaktır” diyor, Cemil Meriç. Biz buna “Kalabalıklar içinde yalnızlık” diyoruz kabaca. Meşhurların kaderi yani…

Bu durumda “İstediğiniz gibi” olmaktan çıkıp, “İstendiği gibi” olmaya başlıyorsunuz.

Sonuçta kendi gerçeğinizi bir türlü yaşayamıyorsunuz.

Kendi varlığınızla ruhunuzu ve duygularınızı buluşturamıyorsunuz.

En basiti: Herkese tebessüm etmek zorunda kalıyorsunuz.

Bir gün herkese tebessüm dağıtmaktan öylesine sıkılıyorsunuz ki, özel hayatınızda (tabii şöhretten özel hayata fırsat kalırsa) somurtkan bir adama dönüşüyorsunuz.

Daha beteri, herkesi mutlu etmeye çalışırken, kendi mutluluğunuzu ıskalıyorsunuz!

Mesela istediğiniz gibi giyinemiyorsunuz, istediğiniz gibi yaşayamıyorsunuz, istediğinizi yapamıyorsunuz.

Önceleri insanın hoşuna gidebilir bu, ama sonrası çok sıkıcıdır inanın: Şöhretten sıkılır ve “sıradan” biri olmayı özlersiniz.

Çok meşhur ve genç bir popçuya ne istediğini sormuşlar. Ne cevap vermiş biliyor musunuz? “Sıradan biri gibi yaşamak istiyorum.”

“Sıradan biri” olmanın da insanı mutlu edebildiğini o gün fark etmiştim.“Sıradışı” olmanın mutsuzluk getirebildiğini de…

Ne var ki, bir kez “meşhur” olup sonra sıradanlığa talip oldukça, bunu tevazuunuza verir, sizi daha beter yüceltirler…

Kimi zaman “Zümrüdüanka” gibi bulunmaz bir varlık, kimi zaman Büyük Okyanus’ta sefere çıkmış bir “transatlantik” yaparlar. 

Oysa siz, küçük bir yelkenlinin etrafında özgürce uçuşan küçücük bir martı olmak istiyorsunuz…

Ama bu samimi isteğinizi kimse umursamaz!..

Kimse ne olmak istediğinizi sormaz…

Kendinize ilişkin tasavvurlarınızı kimse umursamaz!

Sonunda size dayatılanı yaşamak zorunda kalırsınız.

Tükenirsiniz.

O tükenmişlikte bir sürü saçma sapanlık yaparsınız.

“Sanat çevreleri”nin saçmalıklarının çoğu buna bağlı gibime geliyor.

 

Şöhret ve yalnızlık

 

Yalnız yaşamak zor, yalnızlığı yaşamak daha beter zordur…

Ne var ki, ünlü insanlar yalnızdır. Belki de bu yüzden pek çok saçmalık yaparlar. 

Sizi anlayan tek kişi, sizi anlamayan kalabalıktan daha kalabalıktır!

Herkes sizinle ilgilenir gibi yaparken, aslında yazdıklarınızla, yaptıklarınızla, verdiklerinizle ilgilenirler…

Kişiliğiniz güme gider! 

Herkes ne verdiğinize bakar, ne istediğiniz kimsenin umurunda olmaz.

Tıpkı onlar gibi, kendi sıradanlığınızı yaşamak istediğinizde “büyük adam”muamelesi yaparak sizi durdururlar, ardından dışlarlar, adeta paketleyip rafa kaldırırlar. 

Kimse yüreğinizi paylaşmaz…

Hayatı tüm limitleriyle yaşama arzunuzla kimse ilgilenmez...

Kimse “hayat hakkı”nıza saygı göstermez. 

İster istemez, büyük bir kalabalığın ortasında yalnızlığınızı sürümeye başlarsınız. 

Zaten yüreğinin paylaşılmadığı yer, yazarın yalnızlığının başladığı yerdir!

Bu tavır bilinçli bir tavır değildir kuşkusuz, genelde sevgilerinden, saygılarından dolayı böyle davranırlar. 

Zaten bu yüzden şöhret yalnızlaştırıcıdır…

Yalnızlığınız artar…

O yalnızlıkta mum gibi erimeye başlarsınız!

Şöhret sadece büyük bir yalnızlık değil, aynı zamanda da büyük bir haksızlıktır!

Pek çok insanın özgürce kullandığı hakların çoğunu kullanamazsınız…

O kadar ki, kimi zaman özgürce gülemez, kimi zaman özgürce ağlayamaz, bazen özgürce dolaşamazsınız…

Kan kusarken bile kızılcık şerbeti içtiğinizi söylemek zorunda kalırsınız. 

Meşhursanız kendiniz olamazsınız, sizi kendiniz olmaya bırakmazlar!

Belki de bu yüzden “şöhretler dünyası” iğrenç bir maskeli baloya dönüştü: İçi ayrı, dışı ayrı bir avuç insan bir gün içinde âşık oluyor, ertesi gün evleniyor, birkaç saat sonra da boşanıyor!

Şöhrette aradıklarını bulamayan şaşkınlar, aykırılıkta varlık arıyor! 

Ne demiş şair: “Sonuçta derin, ama sessiz bir çığlıktır yaşadığım!”

Derin, ama sessiz bir çığlık!..

Bereket versin kimse duymaz sessiz çığlıklarımızı!

Bunları bundan önceki yazımda size bahsettiğim meşhur yazar dostumdan dinledim…

Eminim ki, halinden şikâyet için anlatmadı bütün bunları. Kendisini anlayacağını umduğu birisiyle (benimle) yüreğini paylaşmak istedi sadece. 

Anladım ki, bizim “mutlu” zannettiğimiz meşhur yazarımız bir kırık yürekmiş... 

Güçlü, iradeli, diri, sağlam, sürekli moralli görünmekten yorulmuş. 

Seven, küsen, darılan, barışan, üzülen, kırılan, acı çeken, incinen, sevinen etten kemikten ve sıradan biri olmak istiyormuş.

“Beni olduğum gibi görsünler ve kabul etsinler istiyorum” dedi, “yorgun, deli, çocuk, haylaz olma hakkımı tanısınlar. Bu benim yaşama hakkımdır!”

Sonunda anladım ki, hayatın gerçeği sahnelerde değil, alaca karanlıklarda yaşanır!

Ve anladım ki, hayatta kaybetmek de var, kaybolmak da!

 

Şiirsizlik yalnızlıktır

 

Demiştim ya, bu memlekette şair yetişmiyor. Çünkü hem gönüllere şiir ilham eden güzellikleri tükettik, hem de güzelim Türkçemizi üç-beşyüz kelimeye indirgedik…

Güzellikler açısından alabildiğine çoraklaştırılmış bir ülkede, alabildiğine kısırlaştırılmış bir dil ile şiir yazılmaz!..

Oysa bizi bize en içten, en duru, en temiz, en duygusal biçimde şiir anlatabilir.

Şiirsiz dil renksiz gökkuşağı gibidir! Gökkuşağını gökkuşağı yapan renkler olduğuna göre, renksiz hali varlığıyla yokluğunu farksız yapar…

Öyle mi olduk dersiniz?

Bilmem. Bildiğim şu ki, bu ülkede yıllardır şair yetişmiyor. Yetişseydi solda bir Nazım Hikmet, sağda bir Necip Fazıl, dindar camiada bir Mehmed Âkifve Yahya Kemal yetişirdi. Yok!

Necip Fazıl’dan sonra, sağ cenahta, “Ruhumu eritip de kalıpta dondurmuşlar/ Onu İstanbul diye toprağa kondurmuşlar” diyebilen, İstanbul’u hisleriyle buluşturup güçlü mısralara dökebilen bir şair daha gelmedi…

Keza sol cenahta, “Ne güzel şey hatırlamak seni/ bir mavi kumaşın üstünde unutulmuş olan elin/ ve saçlarında vakur yumuşaklığı/canımın içi İstanbul toprağının” mısralarındaki güçlü ritmi yansıtabilen bir Nazımdaha çıkmadı...

Hele “yalnızlık” şairleri…

İnsanı yüreğinin en içinden yakalayıp eski bir vapur gibi “Yalnızlar Rıhtımı”na çeken şiirler artık yazılamıyor. 

“Bir ben miyim perişan gecenin karanlığında?..

Yosun tuttu gözlerim yalnızlar rıhtımında;

Bütün gece ağladım dalgalar kucağında,

Yosun tuttu gözlerim yalnızlar rıhtımında.” (Erkin Koray)

Bu durumda meşhur, ama sonsuz yalnız yazarların dilinden kim anlayacak?

Kimse yüreğinizi paylaşmaz…

Hayatı tüm limitleriyle yaşama arzunuzla kimse ilgilenmez...

Kimse “hayat hakkı”nıza saygı göstermez. 

İster istemez, büyük bir kalabalığın ortasında yalnızlığınızı sürümeye başlarsınız. 

Zaten yüreğinin paylaşılmadığı yer, yazarın yalnızlığının başladığı yerdir!

Bu tavır bilinçli bir tavır değildir kuşkusuz, insanlar genelde sevgilerinden, saygılarından dolayı böyle davranırlar. 

Zaten bu yüzden şöhret yalnızlaştırıcıdır…

Yalnızlığınız artar…

O yalnızlıkta mum gibi erimeye başlarsınız!

***

Şöhret sadece büyük bir yalnızlık değil, aynı zamanda da büyük bir haksızlıktır!

Pek çok insanın özgürce kullandığı hakların çoğunu kullanamazsınız…

O kadar ki, kimi zaman özgürce gülemez, kimi zaman özgürce ağlayamaz, bazen özgürce dolaşamazsınız…

Kan kusarken bile kızılcık şerbeti içtiğinizi söylemek zorunda kalırsınız. 

Meşhursanız kendiniz olamazsınız, sizi kendiniz olmaya bırakmazlar!

Belki de bu yüzden “şöhretler dünyası” iğrenç bir maskeli baloya dönüştü: İçi ayrı, dışı ayrı bir avuç insan bir gün içinde âşık oluyor, ertesi gün evleniyor, birkaç saat sonra da boşanıyor!

Şöhrette aradıklarını bulamayan şaşkınlar, aykırılıkta varlık arıyor! 

Ne demiş şair: “Sonuçta derin, ama sessiz bir çığlıktır yaşadığım!”

Derin, ama sessiz bir çığlık!..

Bereket versin kimse duymaz sessiz çığlıklarımızı!

Anlayacağınız, bizim “mutlu” zannettiğimiz meşhurların çoğu birer kırık yürektir... 

Güçlü, iradeli, diri, sağlam, sürekli moralli görünmekten fena halde yorulmuş, olduğu gibi görünememekten bıkıp usanmış birer kırık yürek. 

Bu yüzden seven, sevilen, sevinen, küsen, darılan, barışan, üzülen, kırılan, acı çeken, incinen etten kemikten ve sıradan biri olmak en güzeli.

“Beni olduğum gibi görsünler ve kabul etsinler istiyorum” demişti ünlülerden biri, “yorgun, deli, çocuk, haylaz olma hakkımı tanısınlar. Bu benim yaşama hakkımdır!”

Sonunda anladım ki, gerçek hayat sahnelerde değil, alacakaranlıklarda yaşanır! Bunu da en iyi şairler bilir, şiirler anlatır. 

 

Mimar Sinan’ın kafatasını kimler çaldı?

 

Başbakan Sayın Ahmet Davutoğlu, geçenlerde Süleymaniye’de düzenlenen “Medeniyetimizin Mimarı Sinan’ı Anlamak” konulu toplantıda yaptığı konuşmasının bir bölümünde, “Sinan’ın kafatası” mevzuuna da girdi ve şöyle dedi: 

“Bu konuda bir inceleme başlatacağız. Mimar Sinan’ın  bedeninin bu mübarek parçasını -kafatası demek bile ağır geliyor- böyle bir barbarlık, böyle bir vahşilik, böyle bir kültür tanımazlık, insana saygısızlık bu topraklarda yaşanmışsa, biz Mimar Sinan’ın huzuruna varamayız. Bu tek parti zihniyetini ve onun getirdiği ırkçı yaklaşımları tarihe gömmedikçe biz Mimar Sinan’ın hakkını veremeyiz. İnşallah bir inceleme başlatacağız. Elimizdeki imkânlarla DNA testleri de dâhil olmak üzere neredeyse Mimar Sinan’ın o mübarek parçasını bedeninin diğer parçaları ile buluşturup, bu kara lekeyi silmek için adım atacağız. O bütün medeniyeti birbirine eklemleyip bize bıraktı, biz onun vücudunu bile koruyamadık. Tarihimizin bu kara sayfası bir şekilde aydınlatılacak. Gereği yapılacak inşallah. Allah bize bu mekânın hakkını vermeyi nasip etsin.”

Bu konuyu çeşitli yönleriyle birkaç kere yazdığımı hatırlıyorum, ama bu münasebetle bir kez daha yazacağım. Belki kafatasının bulunmasına katkı sağlar.

Ülkeyi ırkçılığın götürdüğü 30’lu yıllarda, Atatürk, “mânevî kızı” (şu “manevi kızlar” mevzuunun ayrıca araştırılması gerekiyor) AyşeAfet’i(“Ayşe”yi hiç kullanmayan Prof. Dr. Afet İnan), eğitim için İsviçre’ye gönderiyor. 

Afet, İsviçreli antropolog Prof. Dr. Eugène Pittard rehberliğinde Cenevre’de doktorasını yaparken, Türklerin vücut ölçülerinin (antropolojik özelliklerinin) iyi araştırılmadığını söyleyip bu konuda bir tez çalışması yapmak istediğini belirtiyor ve Atatürk’ten yardım istiyor. 

Atatürk de “Sıhhiye Vekâleti”ne (Sağlık Bakanlığı) bir talimat geçiyor: Buna göre eski mezarlar açılacak, kafatasları toplanıpistenen adrese gönderilecektir. 

Bu konuda 5 Ağustos 1935 günü Cumhuriyet Gazetesi’nde yayınlanan“hükümet tebliği” hayli ilginçtir. Şöyle buyruluyor: 

“Eski Selçuklu, Danışmendli ve Osmanlı mezarları açılarak kafatasları toplanacak ve Antropoloji Müzesi’ne gönderilecektir… ” (o tarihte böyle bir müze sadece tasavvur olarak vardır, sonra da kurulamamıştır). 

Böylece “kafatası avcılığı” başlıyor! Selçuklu sultanlarının ve Anadolu beylerinin mezarları başta olmak üzere, binlerce mezar açılıyor. İlk plânda 40.000, ikincisinde 60.000 olmak üzere toplam yüz bin (64 bin diyenler de var) civarında kafatası, mezarlarından çıkarılıp istenen kuruma gönderiliyor. 

Afet Hanım bu sayede tezini tamamlıyor. Tamamlanan tez, 1939’da Cenevre’de, “Recherches sur les caractères anthropologiques des populations de la Turquie” (Türkiye Halklarının Antropolojik Özellikleri Üzerine Araştırmalar) ismiyle Fransızca olarak yayınlanıyor.

Memleketi “ırkçılık-kafatasçılık” götürüyor! Kafatası avcılığının gerekçesi de ilginçtir: O günlerde bazı Avrupa gazetelerinde Mimar Sinan’ın Türk olmadığına ilişkin birkaç yazı çıkmıştır. Bunun aksi ispat edilecektir.

Kafatası avcıları, Kayseri’nin Ağırnas Köyü’nde dünyaya gelen Koca Sinan’ın “Türk” olduğunu ispat etmek için, kabrine dadanıyorlar…

1 Ağustos 1935’te Türk Tarih Tetkik Cemiyeti (Bugünkü Türk Tarih Kurumu)Asbaşkanı Prof. Afet İnan, aynı kurumun üyesi Hasan Cemil Çambel ve Antropolog Şevket Aziz Kansu, Süleymaniye Külliyesi’ne gidip Sinan’ın mezarını açıyorlar.

Konu, “Mimar Sinan türbesinde araştırma” başlığıyla o zamanki Akşam Gazetesi’ne haber oluyor:

“Mimar Sinan türbesinde araştırma… 

“Süleymaniye’de Mimar Sinan türbesinde yeni bir araştırmaya başlanmıştır. 

“Araştırmada itfaiye de çalışmaktadır… Alâkadarlar çok ketum davranmakta ve yalnız tarihî tetkikat yapıldığını öne sürmektedirler… Bu araştırmanın zabıtayı mı, asarı atikayı (eski eserler) mı alâkadar ettiği belli değildir.” 

Diğer gazetelerde de “Dahi San’atkâr’ın kafası mezarından çıkarıldı”başlığıyla yer alıyor.

Bu acı hikâyenin devamı yarına kaldı…

 

 

Mimar Sinan’ın çalınan kafatası nerede olabilir?

 

Ne demiştik dün?.. 1 Ağustos 1935’te Türk Tarih Tetkik Cemiyeti (Bugünkü Türk Tarih Kurumu) Asbaşkanı Prof. Afet İnan, aynı kurumun üyesi Hasan Cemil Çambel ve Antropolog Şevket Aziz Kansu, Süleymaniye’deki türbesine gidip Koca Mimar Sinan’ın mezarını açıyorlar…

Dertleri, Mimar Sinan’ın “Türk” olduğunu ispat etmektir. Varsın Sinan,yüzlerce abide eseri “bizim için” yapmış olsun, fark etmiyor. İlle de damarlarında “asil Türk kanı” dolaşması gerekiyor! 

Unutmayın ki o yıllar, Osmanlı Devleti’ni kurup üç kıtaya hâkim kılan özbeöz Türklerin özbeöz torunu Sultan Vahideddin’in bile “kansız” ilan edildiği yıllardır: “Çarpsaydı damarında eğer halis Türk kanı/ Satar mıydı Vahdettin keyfi için vatanı?” türünden şiirlerin ilkokul öğrencilerine bağırtıldığı yıllar...

İşte Sinan’ın kabri o yıllarda açılıyor. Şevket Aziz Kansu, mezara giripkafatasını temizliyor.Sonra da Almanya’dan ithal edilen âletlerleSinan’ın kafatasını ölçmek üzere evine götürüyor: Kafatasının azami genişliğini azami uzunluğuna bölüp 100’le çarparak “kafatası endeksi”ni çıkarıyor. “Dorikosefal” çıkarsa Avustralyalı, Güney Afrikalı ve Aborjinyerlilerine mensup sayılacak, “Mezosefal” çıkarsa ya Avrupalı veya Çinli sayılacak, apotomosefal çıktığı takdirde Ermeni olduğuna karar verilecek, ancak “Brakisefal” çıkması halinde Sinan, “Türk” ilan edilecektir!

Kısa süre sonra Kansu müjdeyi veriyor: “Brakisefal”! Yani Türk kafatası!

Böylece Sinan, “Türk” ilan ediliyor (merak ediyorum: Sinan’ın başka bir millete mensup olduğu anlaşılsaydı, eserleri yıkılacak mıydı?), ancak başka bir sorun vardır: Türklerle birlikte Moğollar, Kızılderililer, İsviçreliler, Bavyeralı Almanlar, Fransa’nın orta bölümünde yaşayan topluluklar, Boşnaklar, Gürcüler ve bir kısım Ermeniler de “Brakisefal”kafalıdır. Kimse bunun üstünde durmuyor.

Neyse: Hadi ölçtünüz-biçtiniz diyelim; peki niye çalıyorsunuz Kanuni’nin sermimarı Koca Sinan’ın kafatasını? Kurulması düşünülen (ama kurulmayan) Etnoğrafya Müzesi’ne konmak üzere Sinan’ın kafatası düpedüz çalınıyor! Sonrasını ise kimse bilmiyor. Hiçbir kayda ulaşılamıyor.

Başbakan Sayın Davutoğlu işte bunun müjdesini verdi: “Mimar Sinan’ın kafatasını arıyoruz!”

Bence CHP Genel Başkanı’na sorulsun, belki devraldığı evraklar arasında buna ilişkin bir kayıt vardır. Ne de olsa Sinan’ın kafatası, devr-i iktidarlarında çalındı!

Ne garip tecelli: 27 yıllık tek parti iktidarından akılda kala kala “kafatası avcılığı” kalmış! Başka ne bir eser, ne bir yatırım. Altın yıllarımız heba edildi.

Şimdi soru şu: Sinan’ın kafatası nerede olabilir?

“Şevket Aziz Kansu’nun kafatası koleksiyonu arasında olabilir” diyenler de var, “kayboldu” diyenler de…

Hatta “Mason localarında aransın” diyenler dahi var… Meselâ, araştırmacı-yazar Mustafa Yılmaz böyle vahim bir iddiada bulunuyor: 

“Masonik inanışta kafatası önemli bir ritüeldir. Bir mason adayı masonluğa kabul edilmeden önce içinde gerçek bir kafatasının olduğu karanlık bir odaya alınır. Buraya ‘tefekkür odası’ adı verilir. Burada bir gece geçirdikten sonra masonluğa adım atar. 1935 yılında Mimar Sinan’ın mezarını açıp kafatasını alan 3 kişiden 2’si, Hasan Cemil Çambel ile Şevket Aziz Kansu üst düzey masondu. Bunlar kafatasını alıp inceledikten sonra kafatası sır oldu. 1950’de mezarı açılınca kafatasının yerinde olmadığı anlaşıldı. Peki nerede? Ben yaptığım uzun araştırmaların ardından bu kafatasının alınıp Mason Locaları’na konulduğunu ve onun hâlâ burada muhafaza edildiği sonucuna ulaştım. Bunu da kitabımda yazdım. Şu ana kadar herhangi bir yalanlama da gelmedi. Bence bu Mason Locaları’ndadır. Kaldı ki, Türkiye masonları uzun yıllar Mimar Sinan adında dergi çıkardı. Mimar Sinan adında vakıfları var. Bu isim onlar için önemlidir.” 

İşin başka bir cephesine de bakalım isterseniz…

Ankara’nın kafatası avına çıktığı dönemde, millet bir dilim ekmeğe ve bir metre beze muhtaçtır. Ölüsüne kefen bezi alamamakta, herhangi temiz bir beze sarılıp defnedilmesinin mümkün olup olmadığı Diyanet İşleri Başkanlığı’na sorulmaktadır.

Millet ekmek derdindeyken, milleti yönetenler kafatası ölçme derdine düşüyor! 

O günün dünyasında aynı dertle dertlenen iki “lider” daha var: Mussolinive Hitler… Faşist liderler, “arı ırk”, “üstün ırk” peşinde ha bire kafatası ölçüyorlar. 

 

Peygamber modeli

 

“İslâm dini’nin devlet modeli yok” diyorlar. Doğru değildir, çünkü Peygamber Efendimizin kurup yönettiği devlet, “model devlet”tir…

Ona bakarsanız Kur’an-ı Kerim’de namaz emri var, ama nasıl kılınacağına ilişkin bilgi yoktur, ümmet o bilgiyi Efendimiz’in uygulamalarından alıyor.

Aksi takdirde namaz kılamazdık.

Hadi bir an için yok sayalım. Diyelim ki, “İslâm’da devlet modeli yoktur”.Ama “insan modeli” var: Kaç âyette insanın nasıl olması lâzım geldiği anlatılıyor.

İşte o insanların kurduğu devlet “Model devlet”tir!

Devr-i Saâdet’deki devlet uygulaması bu yüzden “model”dir.

Batı’nın asırlar boyu deneme-yanılma metoduyla bulabildiği diktatörlük, faşizm ve komünizm çöktü. Kapitalizm savaş, terör, şiddet, adâletsizlik, uyuşturucu gibi olumsuzlukların tehdidi altında bocalıyor, bunalıyor… 

Dünyanın yeni bir “oluş”a, yeni bir “barış modeli”ne ihtiyacı var…

Bunu öncelikle beyni kirlenmemiş “dindar Müslüman münevver”lerin düşünmesi gerekiyor…

Bir girizgâh olması bakımından, kendimize sormamız gereken sorulardan bazıları şöyle olabilir…

Peygamber Enendimiz nasıl bir model getirdi?..

Ondan önce hayat nasıldı, ondan sonra nasıl oldu?..

“Cahiliye Devri”, süreç içinde nasıl “Saadet Devri”ne dönüştü?..

“Cahiliye Devri”nin günümüzle benzerlikleri var mı?..

 Bu “Yeni Oluş”un temelleri ve öncelikleri neler olmalı?..

Peygamberimizin vahye dayalı olarak gerçekleştirdiği “Yürek İnkılâbı”nın kadın öncelikli olması ne anlama geliyor?..

Peygamberimizden önce diri diri gömülen kızlar, Onun gelmesiyle nasıl hayat buldu?..

Neden dünyanın ona hâlâ ihtiyacı var?..

Osmanlılar “Peygamber Modeli”ni kendi çağlarına nasıl taşıdılar?..

“Saâdet modeli”nin insanını hangi kurumlarda hangi metodla yetiştirdiler?..

Biz Türkiye Cumhuriyeti Müslümanları olarak, sünnet hassasiyetimizle birlikte neler kaybettik, tekrar bunları kazanmamız mümkün mü?

Gelin şimdi neler kaybettiğimize kısaca bakalım…

Selam verme, selam alma alışkanlığımızı kaybettik…

“Allahaısmarladık, Allah’a emanet ol, Allah selamet versin, Allah yardımcın olsun, Allah rahmet eylesin” gibi ulvi temennilerimizi kaybettik…

Sohbet-muhabbet geleneğimizi kaybettik…

Meşveret ve istişaremizi kaybettik…

Nezaket, nezahet, nefaset, estetik gibi kaygılarımızı kaybettik…

Medeniyetimizi kaybettik… 

Tebessümümüzü kaybettik…

Olumlu duruş, olumlu bakış, olumlu yorumlama ve “musibette bile rahmet” arama cehdimizi kaybettik…

Ferasetimizi, basiretimizi, idrakımızı kaybettik…

Tefekkürümüzü kaybettik…

Sanatımız ve maharetimizle birlikte, güzellikleri fark etme ve her güzellikte Sanii Zülcelâl’ı tekrar tekrar keşfetme anlayışımızı kaybettik…

Sevgimizi, duygumuzu, Mü’mince mantığımızı kaybettik…

İnfak, inşa ve ihya anlayışımızı kaybettik…

Dünya örneği ahlâkımızı kaybettik…

Sabrımızı kaybettik…

Hoşgörümüzü kaybettik…

İlmimizi, hilmimizi ve irfanımızı kaybettik…

Aile hayatımızı, terbiye metodumuzu kaybettik…

İmparatorluğumuzu, hilafetimizi kaybettik…

Amacımızı, hedefimizi kaybettik.

Galiba kaybolduk!

Vakit kendi değerlerimizde kendimizi arama vaktidir.

 

CHP usulü “basın özgürlüğü”!

 

Kimi haklı, kimi haksız sebeplerden dolayı “basın özgürlüğü” tartışılırken, bazı kalemlerin ve siyasilerin tek parti döneminin bugünden daha “özgür”olduğunu ileri sürmeleri beni daima şaşırtmıştır...

“Muhalif” olmak mümkündür ve esasen muhalefet gereklidir de, ama bu kadar gerçeklerden kopuk, bu kadar havai ve hayali bir “muhalefet”anlayışına da ancak bizim ülkemizde rastlanır.

Bu derece “şaşkınlık” sadece bizim “aydınlar”a, “akademisyen”lere ve“siyasi”lere mahsus bir ilkelliktir!

Ayrıca hatırlatayım ki, milletimiz, dönem dönem kendi “milletvekilleri”nin ve aydınının ihanetine uğramış birkaç milletten biridir!

Gelelim tek parti döneminin matbuatla (sonra “basın”, nihayet yabancı ağzıyla “medya” demişiz) ilişkilerine...

Önce buyurun, gazetelere gönderilen genelgeden, tek parti iktidarının amacını açıklayan bölümü okuyun:

“Biz (iktidarda olan CHP zihniyeti) her ne şekil ve surette olursa olsun, memleket dahilinde dinî neşriyat yapılarak dini bir atmosfer yaratılmasına ve gençlik için dini bir zihniyet fideliği vücuda getirilmesine taraftar değiliz.” (T.C. Dâhiliye Vekâleti, Matbuat Umum Müdürlüğü, sayı 658 ve 17 Mayıs 1942).

Açık ifadesi şudur: “Biz dindar nesiller istemiyoruz!”

Bundan daha da açık ifadesi şöyle olabilir: “Din ile ilgisini koparmış nesiller istiyoruz!”

Ya da dümdüz bir ifade kullanılabilir: “Biz dinsiz nesiller istiyoruz!”

¥

Rahmetli Eşref Edib Fergan, kendisini tanımayı şans saydığım önemli gazetecilerimizden biridir. Mehmed Âkif’in de yazılarını yayınladığı Sırat-ı Müstakim (daha sonra ismini “Sebilürreşad” olarak değiştirmiştir) isimli bir dergi çıkarmış, bu yüzden zaman zaman İstiklâl Mahkemeleri’nde yargılanmıştır. Onun “Kara Kitap” isimli eseri tek parti zihniyetinin uygulamaları açısından tam bir ibret tablosudur.

Kitabında, Eşref Edib, 1945’te Başvekâlet, Matbuat Umum Müdürlüğü(Basın Yayın Genel Müdürlüğü) İç Matbuat Dairesi tarafından kendisine gönderilen bir “tamim” yayınlar. Şöyle deniyor:

“Gazetelerin son günlerdeki neşriyatı (yayınları) arasında dinden bahis bazı yazı, mütalâa, ima ve temsillere rastlanmaktadır. Bundan sonra din mevzuu üzerinde gerek tarihî, gerek temsili ve gerek mütalâa kabilinden olan her türlü makale ve fıkra ve tefrikaların (dizi yazıların) neşrinden tevakki edilmesi (kaçınılması) ve başlanmış bu gibi tefrikaların en son on gün zarfında nihayetlendirilmesi...” (Eşref Edib, Kara Kitap, Derin Tarih Dergisi, Nisan eki).

Artık meşhur gazetecilerimizden Ziyad Ebüzziya’yı dinleyebiliriz...

“Mutlakiyet devrinde bir gazeteye kapatma cezası verilince, bunun gerekçesi önce o gazetede ilân edilir, sonra diğer gazetelere yazdırılırdı. Benim gazetecilik ettiğim yıllarda ve daha sonraları ise, gazeteler, ‘görülen lüzum üzerine’ kapatılırdı ve gerçek sebep, ekseriya gazetenin kendisine dahi bildirilmezdi...

“1943-44 yıllarında bir gazetenin kapatıldığını öbür gazetelerin yazması dahi yasaklanmıştı. Gazete yeniden yayınlanmaya başladığında, ‘biz kapatılmıştık’ diyemezdi. Okuyucu ancak tefrika (yazı dizisi)numaralarından bunu anlayabilirdi... 

“Mevhibe İnönü’nün (İsmet Paşa’nın eşi) fotoğrafının birinci değil, üçüncü sayfada yayınlanması hakaret kabul edilerek Tasvir-i Efkâr Gazetesi kapatıldı... 

“Almanlara karşı tavır alınmamasını (İkinci Dünya Savaşı esnasında) tavsiye ederdik. Günün birinde Almanlar sınırlarımıza dayandılar. Almanlarla bir saldırmazlık paktı imzaladık. İmza gecesi Ankara’da, Dışişleri Bakanı Selim Sarper, ‘Tasvir-i Efkâr şimdi, ‘biz demedik mi diye yazar, hükümeti küçük düşürür’ dedi, altı hafta süreyle kapatıldık... 

“Antep’ten gelen bir mektup koyduk gazeteye, ‘petrol yok, çocuklar çıra ışığında ders görüyor’ diye yazdık. 10 gün kapatıldık...” (Tercüman, 23 Ocak 1986).

Bu konuda örnek çok da yerimiz yok...

Şimdi, tek parti diktatoryasına “özgürlük” diyen anlı-şanlı gazetecilerimize dönüp, “Alın size lâyık ‘basın özgürlüğü’ desek, ayıp olur mu?”

 

Osmanlı mı “diktatör”, cumhuriyet mi?

 

Başöğretmen Hikmet Bey, bir gün hışımla sınıfa girdi ve âdeta bağırdı:

 “Çocuklar, İsmet Paşa’nın diktatör olduğunu söyleyenlere sakın inanmayın, ne Atatürk diktatördü, ne de onun şanlı arkadaşı İsmet İnönü. Zaten diktatörlüğü kaldırıp cumhuriyet ilan eden de onlardır.”

Başöğretmenimiflah olmaz bir “İnönücü”ydü, dönemin başbakanı Adnan Menderes’e ve iktidardaki Demokrat Parti’ye de çok kızıyordu…

Hışımla sınıfa girip, girer girmez o devrin ana muhalefet partisi lideriİsmet İnönü’yü savunmasından anladım ki, dışarıda birileriyle bu konuyu tartışmış, iyice damarına basmışlar.

Hem sınıfa çöreklenen ağır havayı dağıtmak, hem de sınıfın“çokbilmiş”lerinden olduğumu göstermek açısından hemen sormuştum: 

“Diktatör ne demek öğretmenim?” 

Hızla bana dönüp, “Yine mi sen?” der gibi yüzüme baktıktan sonra:“Sınırsız yetki sahibi yönetici demektir çocuklar” diye izah etti, “sadece padişahlar sınırsız yetkilere sahipti: Dedikleri dedik, çaldıkları düdüktü...”

Başöğretmenim böyle diyordu, ama benim o yaşta okuduğum bir kitapta,Fransız tarihçi A. Ubicini (Tanzimat döneminde Türkiye’ye gelip uzun süre kalmış, Osmanlılar hakkında yazdığı eserler, Batı’da çok büyük ilgiyle karşılanmıştı) farklı şeyler söylüyordu…

“Osmanlı hükümeti şeklen bir istibdat görüntüsü vermekle birlikte, dikkatle incelendiği zaman, dünyanın hiçbir yerinde misli görülmemiş derecede yumuşak bir idare olduğu anlaşılır.” 

Başka bir Fransız ise, “Padişahın iradesi, Kur’an hükümlerinden, şeriat ulemasının içtihadlarından [yorumlarından], yahut şeyhülislâmın fetvalarından üstün değildir... Örf ve âdetlere dayanan halkın gücü padişahların iradesinden çok daha üstündür.” (A.L. Castellan) diyerek soydaşını doğruluyordu.

İngiliz sefiri Th. Thornton ise, padişahların sınırlı yetki sahibi olduklarını kesin bir dille açıklıyor, sonra da şu hükme varıyordu:

“Böyle kanunî sınırlamalar olan bir ülkede (Osmanlılarda) elbette istibdat olamaz.”

Şimdi, Başöğretmenimin “sınırsız yetki” izafe ettiği padişahlardan birkaçının durumuna bakalım isterseniz...

Bursa Kadısı Molla Fenari, devrin öfkesi burnunda padişahı Yıldırım Bayezid’ın şahitliğini “Terk-i cemaat idüğün şuyû bulmağılen şehâdetün caiz değildür”, yani “Namazlarını cemaatle kılmadığın duyulduğundan şahitliğini kabul etmiyorum” diyerek şahitliğini reddediyor, Fatih Sultan Mehmed, Molla Gürani tarafından bir yemek esnasında azarlanıyor, padişahlığı bırakıp dervişliğe dönmek istediği günlerin birinde “Senin rahmetin zahmettedir” denilerek Ak Şemseddin Hoca’sının huzurundan kovuluyor, Yavuz Sultan Selim, Zembilli Ali Cemali Efendi’nin tehdidi karşısında fermanını geri almak zorunda kalıyor, Sultan Avcı Mehmed, cuma namazı esnasında kürsü vaizi Himmetzâde Abdullah Efenditarafından “Nedir bu av merakı, nedir bu nefsi emareye uymalar, Allah’dan korkmaz mısın?.. Devlet sahipsiz kaldı… Şimdi avlanma zamanı değil ağlama zamanıdır” denilerek azarlanıyordu. 

Bu padişahlar diktatör müydüler yani?..

Diktatör olsalardı, kendilerini herkesin huzurunda azarlayan insanları yaşatırlar mıydı?

Ya da Sultan IV. Murad, meşhur risalesinde kendisini acımasızca eleştirenKoçi Bey’i ödüllendirir miydi?

Bir de gelin bu gözle cumhuriyet döneminin 1950’ye kadarki kısmına bakın…

 

“23 Nisan” neyin bayramıdır?

 

Her şeyi hem çok çabuk unutuyor, hem de çok çabuk tüketiyoruz. Böyle olunca da iş, tarihi mecraından çıkıp anlamsızlaşıyor.  

23 Nisan Bayramı gibi...

“Çocuk Bayramı” mı, “Milli Egemenlik Bayramı mı?..”

“Meclis açıldı” diye mi kutluyoruz, “Çocuklar eğlensin” diye mi, yoksa“Hilâfet kaldırıldı” diye mi?..

Gerçekten bu bayramı çocuklara Atatürk mü armağan etti?...

“Armağan” etti ise bu nerede yazılı?..

Bir soru daha: Çocukların “Milli Egemenlik”le ne ilgisi olabilir?

Gördüğünüz gibi bu 23 Nisan işi de karışık, ama kimse işin bu tarafına bakmıyor. Bir taraf “İçinden Atatürk geçen her şey bizimdir” anlayışıyla sözde “Kemalist perspektif” kullanırken, diğer taraf “İçinden Atatürk geçen hiçbir şey bizi ilgilendirmez” mantığında...

Gazetelerin yaklaşımı da aynı çerçevede oluyor. Gazeteler sadece “AK Partililer”-“muhalifler” olarak değil, aynı zamanda “Kemalistler”, “Antikemalistler” diye bölünmüş, birbirlerini Atatürk üzerinden vurmaya çalışıyorlar.

Aslında tarihi gerçekler, hatta Atatürk, iki tarafı da ilgilendirmiyor. Onlar her vesileyi kendi “kanaat”leri istikametinde kullanıp güncel siyasetlerine âlet etmek derdinde...

Bayramlar, hatta tarihi şahsiyetler bu yaklaşım içinde hoyratça harcanıyor. 

İyi ama bu doğru bir yaklaşım değil. Hiçbir tarihçi, tarihe bu anlayışla yorum getiremez. Ne var ki tarihçiler de “siyasetçi” olmuş!

Geçenlerde “Sözcü” gazetesi, “23 Nisan kutlaması iptal, Kut’ül Ammare kutlanacak” manşetiyle çıktı.

Amaç “AK Parti düşmanlığı” yapmaktı, o da bunu bol bol yaptı. Yetmedi, olayı Sayın Erdoğan’a bağlayıp “Atatürk düşmanlığı”yla suçladı, alışageldiği üzere tehditlerini bu kez “Atatürk” üzerinden savurdu, hakaretlerini “Atatürk” üzerinden sıraladı...

Öyle bir hava ki, işin aslını-faslını bilmeyen “23 Nisan Bayramı”nın tümden kaldırıldığını zanneder.

Oysa, tam olarak neyin kutlandığı bilinmese de bayram aynı bayram! Terör nedeniyle sadece resmi resepsiyonlar iptal edilmiş. Yoksa okullarda yine“saygı duruşu” yapılacak, yine “Atatürk’e methiyeler” düzülecek, “Güzel yurdum ellere bir mal gibi satıldı/ Atamın gür kaşları birden bire çatıldı/ Binerek bir hamlede şahlanan kır atına/ Haykırdı ‘alçak’ diye sultanın suratına!” türünden öğrenciler bağırtılacak...

Ama hiç kimse şunu merak edip sormayacak: “Yahu Mustafa Kemal Paşa, Padişah’tan aldığı emir, görev, yetki, harcırah, otomobil, vapur (yalandan çürütülen meşhur Bandırma Vapuru), imkân ve onun talimatıyla yanına verilen subaylarla birlikte Samsun’a doğru yola çıkmamış mıydı? Tutup ne diye, işgale karşı direnişi organize etmek üzere kendisini Anadolu’ya gönderen Padişah’a ‘alçak’ diye haykırsın?”... 

O tarihlerde böyle bir şey yapmaya kalkanı dört yol ağzında asmazlar mıydı? 

Hadi “şiir” deyip geçelim de asıl soruya geçelim: “23 Nisan’da ne bayramı kutluyoruz?”

Millet Meclisi’nin açılışını kutluyorsak, Türk Milleti’nin seçimle belirlenen ilk “Meclis”inin toplanma tarihi 23 Nisan 1920 değil, 31 Mart 1877’dir.Çünkü ilk “Meclis-i Meb’usan” (Birinci Meşrutiyet Meclisi) bu tarihte açılmış ve çalışmalarına başlamıştır.

İkinci Meşrutiyet Meclisi’nin toplanma tarihi ise 04 Aralık 1908’dir. 23 Nisan 1920’de Ankara’da toplanan Meclis’in üyelerinin çoğu da bu Meclis’i oluşturan milletvekilleridir.

İşin “Milli egemenlik” tarafı böyle: Geriye “çocuk” tarafı kalıyor ki, öteden beri dillendirilmesine rağmen, Atatürk’ün çocuklara böyle bir armağanı yoktur. “23 Nisan Milli Egemenlik ve Çocuk Bayramı” kavramı, 12 Eylül 1980 darbesinin lideri Orgeneral Kenan Evren tarafından 1982’de icat edilmiştir.

Yarın inşallah biraz daha tafsilata girelim ki, kara cahil zevat neyi kutladıklarını öğrensinler! 

 

Neyin bayramıdır? (2)

 

Her 23 Nisan’da kutlanan “Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı”nın,“Atatürk tarafından çocuklara armağan” edildiği şeklindeki geleneksel izah, doğru değildir…

Zaten bir birleriyle ilgisi bulunmayan “Milli egemenlik” kavramı ile“çocuk” kavramının mantıken bir araya gelmesi imkânsızdır. Bu“imkânsız”ı “mümkün” hale getiren ise 12 Eylül askeri darbesinin lider kadrosudur.

Darbecilerin söylediği her sözün “kanun” sayıldığı dönemde “Ben yaptım oldu” mantığıyla “egemenlik” ve “çocuk” kavramlarını bir araya getirerek kanunlaştırılmıştır.

Bu mantıksız ve mesnetsiz haliyle 1982’den beri kutlanmakta, kimsenin de sesi çıkmamaktadır. Çünkü “23 Nisan Bayramı”nın gerçek mahiyeti bilinmemektedir.

Bilinmediği için de, 23 Nisan’ın, Atatürk tarafından çocuklara armağan edilmiş bir “çocuk bayramı” olduğu şeklindeki “rejim efsanesi” tekrarlanıp durulmaktadır.

Az biraz zahmet edilip araştırıldığında görülecektir ki, “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” bir birleriyle çok da ilgisi olmayan üç ayrı bayramın birleştirilmesinden ortaya çıkmıştır. 

23 Nisan Bayramı (baharın kutlanması babında)…

Çocuk Bayramı…

Ulusal Egemenlik Bayramı…

Bunun nasıl gerçekleştiğine bakalım…

Başkent İstanbul’daki Meclis-i Meb’usan, İngiliz işgalciler tarafından dağıtılınca, Ankara’ya geçen bir kısım milletvekillerinin 23 Nisan 1920’de ilk kez Ankara’da toplandıkları malûmdur. 

1921’de çıkarılan “23 Nisan’ın Milli Bayram Addine Dair Kanun” ile 23 Nisan, oluşturulmaya çalışılan yeni Türk devletinin ilk “Milli Bayramı”oluyor. Ama ne “egemenlik”ten, ne “çocuk”tan söz ediliyor. Bunlar sonradan eklenecektir.

Saltanat 1 Kasım 1922’de kabul edilen 308 numaralı “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin, hukuku hâkimiyet ve hükümranının mümessili hakikisi olduğuna dair” başlıklı kararname ile gerçekleşiyor ve saltanatın kaldırıldığı 1 Kasım (1922) günü “Hâkimiyet-i Milliye Bayramı” (Ulusal Egemenlik Bayramı) yapılıyor. 

Güya “egemenlik hakkı” 1 Kasım (1922) günü Padişah’tan alınıp halka verilmiştir. Nasıl verilmişse, o halk, 1946’ya kadar “çok partili sistem”görmemiş, doğru düzgün “seçim” görmemiş, 946’da yapılan ilk çok partili seçim ise “açık oy gizli tasnif” sebebiyle “şaibeli” sayılmış, halk“egemenlik hakkı”nı ilk kez 14 Mayıs 1950’de kullanabilmış, o gün tek parti hâk ile yeksan olmuş, bir daha da halkın özgür iradesiyle iktidara gelememiştir…

İlk “Çocuk Bayramı” ise Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin (Çocuk Esirgeme Kurumu) önderliğinde 1927’de “23 Nisan Çocuk Şenliği” adıyla devreye giriyor. İşi yolunda zevatla yönetim erkini ellerinde tutan seçkin zevat çocuklarını süsleyip püsleyerek okula gönderiyorlar. Hatta okullar arasında“Kıyafet Yarışması” yapılıyor: “Bakalım hangi okulun öğrencileri daha düzgün giyiniyor?” Birinciler, ikinciler seçiliyor. 

Bilirsiniz, biz öteden beri “kifayet”le değil, “kıyafet”le öne çıkmaya bayılırız!

Ama başlangıçta “resmi” bir bayram değildir, “bahar şenliği”dir.

“İyi ama” diyeceksiniz, şu “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” nereden çıktı?” 

Başta da söyledim: Bu “bayram” iddia edildiği gibi, “Atatürk’ün çocuklara armağanı” filan değil (zaten olamaz, çünkü “çocuk” kavramıyla “Milli Egemenlik” farklı), 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra kendi kendilerini yetkili kılan darbeci generallerin “armağanıdır”!

Darbenin mimarı olan generallerden oluşan Milli Güvenlik Konseyi,1982’de 23 Nisan’ı, “Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” ilân etmiştir.

“Darbe hatırası”, ne hikmetse “Atatürk armağanı”na dönüşmüştür!

Nitekim benim çocukluğumda 23 Nisan’lar yalnızca “Çocuk Bayramı”olarak kutlanır, ama çok da anlayamadığımız dilde padişahlar bol bol aşağılanırken, Atatürk yüceltilirdi.

“MiIIeti yüzüstü bırakıp kaçmış, canının derdine düşmüş de SuItan/ Ansızın işIerin başına geçmiş, miIIetin bağrından kopan kahraman…” (Behçet Kemal Çağlar).

Hoş hâlâ aynı. 

Kültürle ilgisiz bir “Kültür Paketi”

 

“Başbakan Ahmet Davutoğlu, Ankara Palas’ta düzenlenen tanıtım toplantısı ile ‘64. Hükümet Sürdürülebilir Kültürel Kalkınma Eylem Programı’nı açıkladı” deniyor, haberde...

Neymiş bakalım, şu “Sürdürülebilir Kültürel Kalkınma Eylem Programı”?..

Başbakan, 8 ana stratejik alandan oluşan paketin içindeki “büyük adımlar”ı şöyle açıklıyor...

İstanbul ve Ankara’da uluslararası simge olacak büyüklükte ve içerikte İstanbul Kültür Merkezi inşa edilecek (peki, içinde ne tür kültür olacak?)...

Türkiye Kültür Şehirleri Programı başlatılacak. Bu çerçevede her şehrin Şehir Kültür Yönetim Programı çıkarılacak (aynı soru geçerli)...

Müzeciliğin teşviki için gerekli düzenlemeler hayata geçirecek ve 2016 yılında 18 yeni müze açılacak (müzeye gidecek insan nereden bulunacak?)...

Tiyatro sahnesi olmayan illerin her birine en az bir tiyatro yapılacak, özel tiyatrolara verilen destek yüzde yüz arttırılacak (kültür kaynaklarımıza daha çok hakaret etsinler diye mi?)...

Belli dönemlerde SGK primlerini yatıramayan sanatçıların emekli olması sağlanacak (yaşlılıklarını düşünüp gençliklerini yaşasalardı ya)...

Senaristler, yönetmenler, bestekârlar, söz yazarları, ressamlar, yazarlar, oyuncular, şarkıcılar, yapımcı ve yayıncıların telif hakları en etkili şekilde korunacak. Korsan üretimle etkili mücadele edilecek (eh, doğru bir karar)...

Kültür ve turizm alanında bin 200 gencin 6 aylık süreyle geçici olarak istihdamı sağlanacak (iyi bari, birkaç genç ekmek yiyecek)...

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda istihdam edilmek üzere 600 kişilik yeni kadro açılacak (birkaç genç daha ekmek yiyecek).

Yalnız anlayamadığım bir husus var: Bu bir “Kültür projesi” mi, yoksa sıradan bir “istihdam projesi” mi? Doğrusu bana “istihdam projesi” gibi geldi!..

İstanbul ve Ankara’da “uluslararası simge olacak büyüklükte” kültür merkezleri yapılması, yeni müzelerle tiyatrolar ve kütüphaneler kurulması gibi maddeler herhalde kültür insanlarından önce inşaat sektörünü sevindirecektir! 

Kültür insanı binalarla değil, binaların içinde yapılacak programlarla ilgilenir. Ayasofya Camii’nde “oratoryo” bile “kültür” adına yapılmıştı. Geçmişten bugüne “kültür” adına işlenen cinayetleri saymakla bitiremem!

“Yerli” ve “milli kültür”den ne haber? Ders kitaplarını değiştirmekten, Koruma Kanunu’nu kaldırıp tarihçilerin vicdanındaki kelepçeyi sökmekten,“Kıble yürekli insan” yetiştirmek için “Ak Şemseddin ruhlu muallim”yetiştirmekten, milletin şuurunu bağlayan zincirleri kırmaktan, tarihimizin fazilet sayfalarıyla safhalarını filme/diziye çekmekten, resme, tiyatroya aktarmaktan nehaber?

Yıllardır umutla gözlediğim paketten bunların çıkmasını beklerken, çıka çıka inşaatçılara ve SGK primlerini vaktinde yatırmayan “sanatçılara”müjde çıktı.

Yahu, çuvalla para kazandıkları günlerde har vurup harman savuran bu“sanatçı”lar değil mi?..

Alây-ı valâ ile evlendikten birkaç hafta sonra boşanabilmek için eski eşlerine bol keseden “nafaka” ödeyen bunlar değil mi?..

“Ruh eşimi arıyorum” diye diye gömlek değiştirir gibi “sevgili” değiştiren ve her “sevgili”ye yatlar-katlar hediye eden bunlar değil mi?..

Gençliğimize “kötü örnek” olacak “sapma”lar içinde gençliklerini tüketen ve ancak beş parasız kaldıklarında devleti hatırlayan bunlar değil mi?..

Her seçimde milletin tersine oy kullanan, her kargaşada millet-devlet düşmanlarının safında yer alan bunlar değil mi?..

Uyuşturucunun envai çeşidi de bunlarda üstelik: Uyuşturucu satmaktan yahut kullanmaktan dolayı yolu mahkemeye düşmeyen kaç sanatçı kaldı?..

Halkın kalan kültürünü de zir-ü zeber edici filmler, diziler, tiyatrolar yapmak bunlarda; milletin kadim değerlerini horlamak bunlarda; “tek adam” rejimini sürdürmeye yönelik bilimden, insaftan, mantıktan yoksun çıkışlarda bulunmak bunlarda; müstehcenlik bunlarda; başörtüsü aleyhtarlığı bunlarda; halka “cahil”, “bidon kafalı” demek bunlarda.

“Sanatçı” düşmanı değilim, ama öyle “sanatçı”larımız var ki, düşman başına! Şimdi Sayın Başbakan bunları beslemekten söz ediyorsa, “Kültürdendiğinde aklınıza bunlar mı geliyor?” diye sormak, benim hakkım...

Sanmam. Ama belli ki Sayın Başbakan onları da “yerli ve milli” yapıya entegre etmeye çalışıyor.

Bence boş gayret: Onlardan bu millete şimdiye kadar bir hayır gelmedi, bundan sonra hiç gelmez.

Ne yani, opera dinleyerek mi kültürlü olacağız, yoksa balerin veya evlilik programları seyrederek mi?

 

Osmanlı tüccarı ve tüketici hakları

 

Hiç peşrevsiz söze girelim: Sultan İkinci Bâyezid, İstanbul, Bursa ve Edirne“İhtisâb Ağaları”na (belediye işlerini yürütmekle yükümlü görevliler) şöyle emrediyor:

“... Kuyumcular, sâde işi dirhemine bir akçe; minekârî işde dirhemine iki akçe ve altun sâde ise miskâline üç akçe; müşebbek işde miskâline beş akçe ve gümüş düğmeler iriyi ve hurdayı gâyet eyü hâlis işleyeler, bakır koyub işlemeyeler. İşleyenin muhtesib (belediye başkanı) gereği gibi haklarından gele.

... Ve boyacıları dahi gözedeler, kalb boyamayalar; boyarlarsa gereği gibi hakkundan geleler.

... Ve iplikçilerin ipliği tire ipliğine berâber ola. Ve astar ki, şehirde işlene, sekiz arşun ola, eksük olmaya. Olursa hakkından geleler (“İlgililer gereğini yapsın” anlamında)...

Hammâmcılar, hâmmâmları gözedeler, yunmuş (yıkanmış) ola, ıssı ve sovuk su ile ârâste (Bezenmiş, süslenmiş) ve dellâkları cest ve çâlâk (ferasetli, akıllı) ola. Usturası keskin ola. Şöyle ki, usturası altında kimesne zahmet çekmeye ve nâzır olan fotaları (havluları) pâk duta; Müslümana virdüği fotayı kâfire vermeye.

... Ve dahi hekîmlere ve attârlara ve cerrâhlara, muhtesibin hükmi vardur; görse ve gözetse gerekdur.

Bakkallar ve attârlar ve bezzâzlar ve takyeciler, 10’u 11’e satalar, ziyâdeye satmayalar. Ziyâdeye satarlarsa, muhtesib dutub te’dîb ede (cezalandırsın). Ammâ bu bâbda ve gayride mahkeme kararı bile ola (Mahkeme kararı olmadan kimse cezalandırılmamalı anlayışı)...

Berber gözlene; kâfir başın tıraş etdükleri ustura ile Müslüman başın tıraş etmeyeler. Kâfir yüzin sildikleri fota ile Müslüman yüzin silmeyeler. Usturaları keskin ola...

Tabipler dahi gözlene; bîmârhâne (hastahane) tabiplerine göstereler, imtihân edeler, kabul itmedikleri kimesneleri men edeler. Cerrâhlar dahi gözlene; sanatlarında kâmil (olgun) olalar.

Değirmenciler gözlene; değirmende tavuk beslemeyeler ki, halkın ununa ve buğdayına zarar etmeye. Ve âdetlerinden artuk almayalar ve iri öğütmeyeler ve kesmüklü buğdayı değiştirmeyeler ve illâ muhkem ve müntehî hakkından geleler...

... Ve câmilerde dilenci tâifesin yürütmeyeler... Ve her san’atı aydan aya kadı ile teftiş ede ve dahi göre ve gözede. Her kangisi (herhangisi) kim tayin olunan narhdan eksük sata, muhtesib (belediye başkanı) hakkından gelüb teşhîr ede.

Fil-cümle bu zikr olunanlardan gayrı her ne kim Allâh ü Te‘âlâ yaratmışdır, hepsini de muhtesib (belediye başkanı) görüb gözetse gerekdir, hükmi vardır.

Şöyle bileler, her kim muhâlefet ve inâd ederse, itâba ve ikâba müstahak olur.”

***

Gördüğünüz gibi, Sultan II. Bâyezid devrinde tüketici şimdikinden daha iyi korunuyor, hayvan hakları şimdikinden daha büyük bir dikkatle gözleniyor, her şeyin temiz olması için elden gelen gayret gösteriliyordu...

İstanbulBursa ve Edirne “İhtisâb (belediye) Kanunnâmeleri”nden alınma bu maddeler, Osmanlı duruşu konusunda bir fikir verir sanırım...

Hele bir de, bu kanunların dünyanın ilk “Tüketici Haklarını Koruma Kanunu” olduğunu hatırlarsak, nereden nereye geldiğimiz konusunda da bir fikrimiz olur.

Bir olaydan bahsetmenin şimdi tam sırasıdır sanırım...

Kanuni devrinde, yabancı bir kumaş tüccarı İstanbul’dan kumaş almaya gelir. Bir mağazaya girer ve beğendiği kumaş toplarını ayırır.

Bizim tüccar, yabancı alıcının seçtiği kumaş toplarından birini alıp kenara koyar: “Bunu size satamam, çünkü kusurludur.”  

Yabancı tüccar, “Olsun, kendime alıyor değilim, ben de bir tüccara toptan satacağım, fark etmez.”

 “Benim için fark eder. Bile bile kusurlu mal vermem. Parası haram olur. Çocuklarıma haram para yedirmem. Ayrıca malın kusuru günün birinde bir şekilde ortaya çıkar. Hem ben kirlenirim, hem de devletim kirlenir.”

Böyle düşünecek “dürüst”, “faziletli” ve “vatansever” tüccara bugün ne kadar da hasretiz!

 

Bugün “Kut Bayramı”dır

 

Direk söze giriyor ve diyorum ki, bugün (29 Nisan günü) 1916 yılından 1952 yılına kadar coşkuyla kutlanan “Kut Bayramı”dır… 

“Kut bayramı”nız mübarek olsun…

Başta Halil Paşa (Kut) olmak üzere, “Kut’ül Amare Savaşı”nı kazanıp bu günü bize armağan eden şanlı komutanlarımıza ve şerefli şehitlerimize rahmet diliyorum. Bazen aksasa da 1952’lere kadar kutlanan bu “Zafer Bayramı”nın yeniden kutlanmaya başlanmasını teklif ediyorum.

Kut’ül Amare Bayramı’nı kutlamaktan vazgeçerek İngilizleri sevindirdiğimiz yeter!.. Tekrar kutlamaya başlayarak biraz da biz sevinelim…

Çünkü bu bayram bir “armağan”dır: Bu bayram Halil Paşa’nın ve İngilizlerin işgali altında olan Kut’ül Amare kasabasını ele geçirmek için onun emrinde aralıksız 4,5 ay kanını döken kahraman Mehmedciklerin armağanıdır!

Zaferin şanlı komutanı Halil Paşa tarafından 29 Nisan 1916 tarihinde Altıncı Ordu’ya günlük emir olarak yayınlanan aşağıda metinde görüleceği gibi 29 Nisan günü “Kut Bayramı” ilân edilmiştir. Buyurun, “Orduma!”başlıklı emri okuyalım…

“Arslanlar!.. Bugün Türklere şerefü şan, İngilizlere kara meydan olan şu kızgın toprağın müşemmes semasında şühedamızın ruhları şadü handan pervaz ederken, ben de hepinizin pak alınlarından öperek cümlenizi tebrik ediyorum.

Bize ikiyüz seneden beri tarihimizde okunmayan bir vakayı kaydettiren Cenab-ı Allah’a hamdü şükür eylerim. Allah’ın azametine bakınız ki, binbeşyüz senelik İngiliz Devleti’nin tarihine bu vakayı ilk defa yazdıran Türk süngüsü oldu. İki senedir devam eden Cihan harbi böyle parlak bir vaka daha göstermemiştir.

Ordum gerek Kut karşısında ve gerekse Kut’u kurtarmaya gelen ordular karşısında 350 subay ve on bin neferini şehit vermiştir. Fakat buna mukabil bugün Kut’da 13 general, 481 subay ve 13.300 er teslim alıyorum. Bu teslim aldığımız orduyu kurtarmaya gelen İngiliz kuvvetleri de 30.000 zayiat vererek geri dönmüşlerdir.

Şu iki farka bakınca cihanı hayretlere düşürecek kadar büyük bir fark görülür. Tarih bu vakayı yazmak için kelime bulmakta müşkülata uğrayacaktır.

İşte Türk sebatının İngiliz inadını kırdığı birinci vakayı Çanakkale’de, ikinci vakayı burada görüyoruz. Yalnız süngü ve göğsümüzle kazandığımız bu zafer yeni tekemmül eden vaziyeti harbiyemiz karşısında muvaffakiyeti atiyemizin parlak bir başlangıcıdır.

Bugüne KUT BAYRAMI namını veriyorum. Ordumun her ferdi, her sene bu günü tesit ederken şehitlerimize Yasinler, Tebarekeler, Fatihalar okusunlar. Şühedamız, hayatı ulyatta, semavatta kızıl kanlarla pervaz ederken, gazilerimiz de atideki zaferlerimizle nigehban olsunlar.

Mirliva Halil, Altıncı Ordu Kumandanı. 24 / 04 / 1916”

Yani bu bayram, şehitlerimizin ve gazilerimizin vasiyetidir.

İngiliz tarihçisi James Morris, Kut’un kaybını “Britanya askeri tarihindeki en aşağılık şartlı teslimi” olarak kitabına geçirdi.

Bazıları da “1842’deki Kabil bozgunundan beri İngiliz ordusunun yaşadığı en aşağılayıcı hezimet” olarak değerlendirdiler.

Russel Braddon, Halil Paşa’nın Kut’a girişini şöyle tasvir ediyor: 

“Kır bir atın üzerinde şık üniformalı, kelebek gözlüklü, dimdik duran Albay’ın komutasındaki sağlam, dayanıklı, pis haki üniformalı, sırtları çantalı, bin kilometre yürümekten postalları parçalanmış Türk askerleri, trampetlerin ritmine uygun bir yürüyüşle şehre girdiler.

Araplar alkışlıyor ve Albay’ın çizmelerini öpmeye çalışıyorlardı. Ama onları itti…

İngiliz subayları teker teker kılıçlarını teslim ettiler, o da başıyla selamlayarak alıyor ve ellerini sıkıyordu.

General Townshend’in kılıcını Halil Paşa gelerek özel olarak aldı ve kendisine iade etti.”

10 bin Kut’ül Amare şehidinin, Halil Kut, Ali İhsan Sabis, Süleyman Askeri, Sakallı Nureddin Paşa gibi komutanlarımızın ruhlarını şad etmek istiyorsak, bugün “Kut Bayramı” olarak kutlanmalı.

Ecdadımıza ne kadar benziyoruz?

 

Dün: Bir işe niyet ettiğimizde “İnşallah” derdik...

Bugün: “Yapacağım-edeceğim” diyoruz.

¥

Dün: Her işe “Bismillah” ile başlardık...

Bugün: “Allah yokmuş gibi” yaşıyoruz (haşa)!

¥

Dün: Her güzellik karşısında “Maşallah” çekerdik...

Bugün: “Vay beee!” çekiyoruz.

¥

Dün: Hayretimizi “Allah Allah” diye ifade eder, hayretimiz derinleştiğinde“Fesübhanallah” derdik...

Bugün: İngiliz ağzıyla, “Vaavv yaaa!” diyoruz...

¥

Dün: Her adımımızı, “Tevekkeltü Alellah” diyerek atar, tevekkülü hayat felsefesi yapardık...

Bugün: Ne tevekkülden eser var, ne hayat felsefesi kaldı; sözün tam anlamıyla “yuvarlanıp gidiyoruz!”

Baktığımızı görmüyoruz, ikram edilen güzellikleri yaşamıyoruz; abuk-sabuk diziler, yarışmalar, tartışmalarla ömrümüzü heba ediyoruz!

¥

Dün: Kızınca, “Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh” der, daha fazla kızarsak“Hasbünallah” diyerek Allah’ı vekil ederdik...

Öfkemiz bile zikir kokardı... 

Bugün: En basit gerekçelerle hakaretler savuruyor, karakter zaafımızı 140 karaktere gömüp sağa-sola sözde ayar çekiyoruz!

¥

Dün: “Neüzübullah” çekerek her türlü şerden Allah’a sığınırdık...

Bugün: Belânın üzerine yürüyor, en küçük meseleyi kavga sebebi yapıyor, sürekli birbirimizle dalaşıyoruz.

¥

Dün: Haddimizi bilir, “Haddini bilmek gibi irfan olmaz” derdik...

Bugün: Başkalarına hadlerini bildirmeye çalışıyoruz.

¥

Dün: Abdestli yatağa girer, kalkar kalkmaz yine abdest alır, yere abdestsiz basmayı toprak anaya saygısızlık olarak görürdük...

Bugün: Bırakınız toprağa abdestli basmayı, namazdan namaza bile abdest almaya üşeniyoruz.

¥

Dün: Her namazda masivadan sıyrılır, “iftitah tekbiri”yle birlikte özgürleşirdik...

Bugün: Namazı ihmal ediyoruz. Kılsak bile dünyayı sırtımızdan indiremiyor, kapitalizmin ve modernitenin dayatmalarını arkaya atıp kendimizi özgürleştiremiyoruz.

¥

Dün: “Selamı yayınız” diyen Resulüllah hürmetine selam verir, “tebessüm ediniz” tavsiyesi ışığında birbirimize gülümserdik...

Bugün: Rahmet duası içeren Müslümanca selam yerine, “günaydın-tünaydın” gibi anlamsız kelimeler kekeliyor, surat asıyoruz...

Ayrılırken “Allah’a emanet” ettiğimiz insanları “esen kal” diyerek esintiye savuruyoruz!

Ölüye “rahmet-mağfiret” dileyeceğimize, yakınlarına “başsağlığı”diliyoruz... 

“Nur içinde yatsın” duasını unuttuk, “ışıklar içinde” yatmasını temenni ediyoruz!  “Uhrevi” kelimeler yerine dünyevi kelimeler uydurup kullanıyoruz.

¥

Dün: Yüz yüze görüşür, uzun uzun muhabbet eder, rastlaştığımızda birbirimize hal-hatır sorar, münasebetlerimizi sıcak tutardık...

Bugün: “Whatsap”tan, “Facebook”tan, “Twitter”den attığımız soğuk mesajlarla birbirimizi kaybediyoruz.

¥

Dün: Beğendiğimiz şeyleri “mübarek”, “muhterem”, “muhteşem”, “mükemmel”, “muazzam”, “müthiş”, “fevkalâde”, “âlâ”, “âliyy-ül âlâ” diye nitelerdik. Kelime dağarcığımız doluydu...

Bugün: Hepsine birden yamuk ağızla “süppeeerrr” deyip geçiyoruz!

¥

Dün: Harca besmele katar, yüzyıllara meydan okuyan âbideler (Sinan eserleri misal) yapardık...

Bugün: Harca hile-hurda katıyoruz. Bu yüzden, modern teknoloji kullanmamıza rağmen inşa ettiğimiz binalar yıkılıyor.

¥

Dün: Edepliydik. “İlle edeb” der,evlerimizin duvarlarına “Edeb yahu!”levhaları asardık...

Bugün: “Edeb”in yanı sıra “hayâ”yı, “ar”ı, “namus”u da unuttuk!

¥

Dün: Nezakette zirvede idik: Muhatabımıza asla “sen” demez, bizden yaşça ve mevkice büyük olanlara, “zatiâliniz” diye hitap ederdik...

Bugün: Yaşlılara, mevki-makam sahiplerine bile “sen” diye hitap ediyor, tanımadığımız insanlara “abla”, “abi”, “amca”, “dayı”, hatta bizden büyüklere (kızlar dâhil) “oğlum” diye hitap ediyoruz: Ortalığı kaba-sabalık götürüyor...

¥

Şimdi gelin siz söyleyin bre dostlar: Ecdadımıza ne kadar benziyoruz?

 

Paşam yetiş!

 

Ah Paşam ah!.. Mezarından kalksan da dövüversen bunları...

Neler neler yaptılar. Bayramlarımızı bile ötelediler...

“Kut’ül Amare” diye bir şey çıkardılar başımıza, telaffuz etmekte dâhi zorlanıyoruz...

Ne “Kut”u, ne “Amare”si, ne bayramı be yahu, 23 Nisan neyinize yetmiyor?..

Sonra Cumhuriyet Bayramı var, 19 Mayıs Bayramı var, Zafer Bayramı var...

Cumhuriyet var, laiklik var, neyinize yetmiyor?..

Yetmiyorsa tek gün yerine her birini üç gün üç gece kutlayın, gıkımız çıkmaz...

“Anamuhalefet her şeye karşı” diyorlar ya, böyle şeylere zinhar karşı değiliz...

Amma velâkin, Üçüncü Köprü’ye karşıyız!...

Üçüncü Havalimanı’na karşıyız...

Yeni çevre yollarına karşıyız!..

Gebze’den Yalova’ya dünyanın en uzun dördüncü köprüsünün uzatılmasına karşıyız!..

Nükleer santrale karşıyız!..

HES’lere karşıyız!..

Hızlı trene karşıyız!..

Marmaray’a ve tüp geçide karşıyız!..

Şimdi bir de yayalar için deniz altı yolu yapacaklarmış. Yaptırmam! Bunlar zararlı işler. Denizi köstebek gibi delmeye utanmıyor musunuz?

Balıkları rahat bırakın artık!

Sonracığıma, IMF’ye borçlar ödendikten başka, borç verilmesine de karşıyız!..

Ve dahi göçmenlere karşıyız!..

“Kut’ül Amare Bayramı”na da tabii ki karşıyız!

Bir Halil Paşa bulmuşlar, övünüp duruyorlar...

Bir de Sakallı Nurettin Paşa varmış...

Ali İhsan Paşa cabası...

Ve de Süleyman Askeri Bey...

Övünüp duruyorlar.

Bize sen yetiyorsun, bir de İsmet Paşa’mız; ama onlar başka paşalar bulup övüyorlar...

Neymiş, isimlerini tarih kitaplarına yazacaklar mış...

Hain bunlar paşam, hain!

Biz seni bildik, seni yazdık. Senden başka paşa tanımadık, bilmedik, sevmedik...

Şu Üçüncü Havalimanı’nı da adını taşıyan havalimanı küçük kalsın diye inadına yapıyorlar.

Yarın öbür gün “Sizin Paşa’nın havalimanı küçük, bizim paşanın en büyük”diye tafra atacaklar. 

İster misiniz, “Kut’ül Amare kahramanı” dedikleri Halil Paşa’nın adını versinler?.. 

“Sizin o paşanız varsa, bizim de bu paşamız var” demeye getirsinler?..

Bunlar yapar. Dünyanın dördüncü en uzun köprüsüne “Osman Gazi” adını vermediler mi?

Üçüncü Köprü’ye Yavuz Sultan Selim demediler mi?..

Hâlbuki onlar “Paşa” bile değil!

Düpedüz nisbet yapıyorlar, Paşam! 

Lüzumsuz işler bunlar. “Bunlarla uğraşacağınıza milletin hayrına yatırımlar yapın” diyeceğiz, ama diyemiyoruz.

Bir yandan da çok büyük yatırımlar yapıyorlar.

Ekonomi de iyi gidiyor. “Ha şimdi iflas ederler” diyoruz, biz iflas ediyoruz! 

Anlamak mümkün değil. Sanki ellerinde sihirli değnek var!

Tek umudumuz terör; onu da hallederlerse, senin parti kıyamete kadar iktidar yüzü görmez. Zaten görmüyor...

Bunaldık Paşam, fena halde bunaldık!

Bir de Cumhurbaşkanı bir taraftan, Başbakan bir taraftan, bakanlar bir taraftan, dur durak bilmeden geziyorlar.

Ha yoruldular, ha duruldular diye beklerken, biz yoruluyoruz! Bunları takip etmekten nefesimiz daraldı.

Yetiş Paşam, artık dayanamıyoruz!

En güzel âdetlerimiz unutturuldu

 

 

Güzel âdetlerimiz, gelenek ve göreneklerimiz vardı. Tanzimat sürecinde düştüğümüz “Batılılaşma sendromu”, genel ve yaygın ifadesiyle “bizi biz yapan” değerlerden bizi kopardı…

Ne lâyıkıyla “biz” kalabildik, ne de “Batılı” olabildik. Sadece “Batıcı”olarak kaldık!

Başkasının yürüyüşünü taklit edelim derken, kendi yürüyüşümüzü unuttuk ve tabii ayaklarımız bir birine dolaştı, yüzükoyun kapaklandık!

Şimdi doğrulma (bir anlamda yeniden dirilme) çabamız var. Bu çabaya belki katkısı olur düşüncesiyle, bir zamanlar vazgeçilmezlerimiz olan bazı âdet, gelenek ve göreneklerimizden bir demet sunmak istiyorum…

Bir yere mahalle kurulmadan önce mescid inşa edilir, “imam evi”, “müezzin evi”, “hizmetli evi” derken, semt yavaş yavaş “mahalle”ye dönüşürdü. Her mahallenin en vazgeçilmesi “mahalle mescidi” ve“mahalle imamı” idi... Mescide “Beytullah” (Allah’ın evi) dendiğine göre, mahallelerde Allah merkezli bir hayat yaşanırdı…

Sünnet tüm ayrıntılarıyla baştacı edilirdi. 1830’larda İstanbul’a gelip dokuz yıl kalan Fransız yazar Brayer’in de belirttiği gibi, bu ülkenin Müslümanları “Peygamber Hazret-i Muhammed’e hayrandı… Hayatlarını O’na göre düzenlemeye çalışırlar, sadece O’nu örnek alır, O’nun izinden gider ve sadece O’nu taklit ederler”di…

Hayat “zikir kokulu”ydu: Her işe “Bismillah” diye başlanır, sonunda“Elhamdülillah” çekilirdi. Hatta öfkelerinde, hayretlerinde ve yılgınlıklarında bile “Allah” vardı: Her adım, “Tevekkeltü Alellah” diye atılır, kızınca, “Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh…” çekilir, hayret edildiğinde “Hay Allah!..”, “Allah Allah”, “Lailahe illallah”, “Fesübhanallâh!”denilir,haksızlığa uğranınca “Hasbünallâh!..” eşliğinde Allah’a sığınılır, daha olmazsa “Neuzubillah!” denilerek yaka silkinirdi…

İnsanlar yere tükürmez,sokağa çer-çöp atmazdı: Çünkü bunun “kul hakkı”oluşturduğuna inanılırdı (Comte de Marsigli, “Türkler hiçbir zaman yere tükürmezler, daima yutkunurlar. Bunun için de saçlarında sakallarında bir hararet olur ve zamanla saçları, kaşları, sakalları dökülür” diyerek atalarımızı eleştiriyor)…

Her türden bitki, özellikle de caddelerdeki ulu çınarlar “zakir” (zikreden) muamelesi görür, tüm canlılarla birlikte tabiata saygı duyulurdu. Sokak hayvanları ile vahşi hayat koruma altındaydı (İtalyan yazar Edmondo de Amicis şöyle yazıyor: “İstanbul’da, sokaktaki ağaçların kuraklıktan kurumasını önlemek için bir fakire para verip sulatacak kadar kaçık Müslümanlara bile rastlamak mümkündür.” 

Her mahallenin “Avariz” adı verilen bir vakfı vardı: Mahallenin ihtiyaçlarını bu vakıf karşılar, fakir-fukara, garip-guraba hem bu vakıf, hem de mahallenin zenginleri aracılığıyla “namerte muhtaç olmadan”haysiyetleriyle yaşarlardı…

Evlerin cephesi, “Evi kıbleye dönük olmayanın gönlü kolay kolay kıbleye dönmez” anlayışı içinde, mümkün mertebe kıbleye dönük inşa edilirdi…

Bir evin önüne yeni bir ev yapılacaksa, eski ev sahiplerinden izin istenir, helâllık alınır, ancak ondan sonra yeni evin inşasına başlanırdı… Komşunun önünü kapatmak, manzarasını ve güneşini kesmek “kul hakkı”sayıldığından, bu konuda çok titiz davranılırdı…

Arsada ulu bir ağaç varsa kesilmez, ev ağaca zarar vermeyecek şekilde yerleştirilirdi…

Evlerin giriş kapısının üzeri geniş bir çatı ile kaplanırdı. Amaç hayır yapmak ve dua almaktı: Gelip geçen o çatının gölgesinde yağmurdan, kardan ve güneşten korunur, ev sahiplerine dua ederlerdi…

Evlerin kapılarının üstünde biri büyük, diğeri küçük olmak üzere iki tokmak bulunurdu. Gelen misafir kadınsa küçük tokmakla, erkekse büyük tokmakla kapıyı çalar, ev sahipleri buna göre karşılamaya çıkarlardı: Kadına kadın, erkeğe erkek…

Konu bitmeden yerimiz bitti. 12. maddeden devam edeceğiz inşallah.

 

En güzel âdetlerimiz unutturuldu (2)

 

Bize unutturulan geleneklerimizi, göreneklerimizi, güzel ve özel alışkanlıklarımızı maddeler halinde konuşuyorduk…

Önceki yazımızda 11 maddeyi bitirmiş, 12. Maddeye gelmiştik…

Hemen her evin balkonuna ya da pencere pervazına kuşlar için su kabı konurdu. Aynı incelik mezarlıklarda da görülür, mezarların başucuna mermer su kapları yerleştirilirdi. Kuşun rahmete ve berekete vesile olduğuna inanılırdı.

Osmanlı’da çiçeklerin bile dili vardı: Pencerenin önünde konmuş sarı çiçek, “Bu evde hasta var, gürültü yapmadan geçin” anlamına gelirdi. Kırmızı çiçek ise “Bekâr kızlar var, edebinizle geçin” anlamına gelirdi…

Herkes istediği mahalleye yerleşemezdi. Bir mahalleye yerleşmek isteyen aile, eski mahallesinin imamından, muhtarından ahlâklı, dürüst, temiz, dindar olduğuna ilişkin “tavsiye mektubu” getirmek zorundaydı…

Her zenaat sahibi istediği mahallede dükkân açamazdı. Ahlâklı, dürüst, temiz, dindar olduğuna ilişkin referansın yanı sıra, işinin ehli olduğuna dair Esnaf Loncası’ndan “belge” de istenirdi.

Kız istemeye gidildiğinde, şimdiki gibi, damat adayının evi-arabası sorulmaz, alnına ve şalvarının diz boğumuna dikkat edilirdi. Alnında“secde izi”, diz boğumunda ise “tahiyyat izi” aranır, namazlarında ihmalkâr olan delikanlılara kız verilmez ya da öyle bir kız gelin yapılmazdı…

Beyler, eşlerine “ayna” hediye etmeyi severdi. Bu, “Sana senden daha güzel bir hediye bulamadım” anlamına gelen, çok ince bir iltifattı.

“Komşu” demek aileden biri demekti. Yakın evlerin kapısı kilitlenmez, komşu istediği gibi girip çıkardı. Komşuların bir birlerine güveni sonsuzdu.“Duyulur” endişesi taşımadan en mahrek sırlarını bile konuşurlardı. Kadınlar sık sık bir araya gelir, ağır işleri “imece” usülüyle birlikte yaparlar, kahve molalarında dertleşip stres atarlardı. Tabiatıyla “depresyon” nedir bilinmezdi…

Mahalle esnafı itibarlıydı. Mahalle halkının onlara sonsuz güven vardı. O kadar ki, evin anahtarları mahalle esnafından birine emanet edilirdi.

Her zengin ailenin sadakalarını bıraktığı bir “Sadaka taşı” vardı. Genel olarak cami ve türbelerin en kuytu köşelerinde bulunan bu taşlara bırakılan sadakalar sayesinde, zenginler riya ve gösterişten, fakirler dilenmekten kurtulurdu. Zengin imkânı nisbetinde parayı sadaka taşının oyuğuna koyar, fakir ihtiyacı kadarını alırdı. Osmanlı’nın fakiri “fukara-i sabirin”, zengini “ağniya-i şakirin”di… Ne alan vereni, ne veren alanı tanır, bu şekilde aralarında minnet sözkonusu olmazdı. 

Tanısın tanımasın herkes bir birlerine selam verir, sesini duyuramayacak uzaklıkta olan elini önce “kalbimdesin” anlamında göğsüne koyar, oradan“başımın üstünde yerin var” anlamında başına götürüp “temenna”ederdi…

Hal-hatır sorma seremonisi bile başbozuk değildi: Büyükler küçüklere hâl hatır sorarlar, ev halkına selam söylerlerdi…

Ramazan öncesinde yoğun sadaka verilir, fakir fukaranın Ramazan alışverişi yapması sağlanırdı…

Her zenginin, yaşadığı mahallede birkaç fakir ailesi vardı: Zenginler kendi aileleri dışında bu ailelerin ihtiyaçlarıyla da ilgilenir, çocuklarına kendi çocukları gibi bakarlardı…

Ramazanlar muhteşem geçerdi. Mahalle imamı ile ihtiyarlar heyeti önceden tespit ettikleri fakir-fukara için esnaftan erzak toplar, bunlar ihtiyaç sahiplerine dağıtılırdı…

Yerimiz yine bitti, ama konu hâlâ bitmedi. Devam edeceğiz inşallah…

 

En güzel âdetlerimiz unutturuldu (3)

 

Bize unutturulan geleneklerimizi, göreneklerimizi, güzel ve özel alışkanlıklarımızı maddeler halinde konuşuyorduk...

Bundan önce yayınlanan iki yazımızda 25 maddeyi bitirmiş, 26. Maddeye gelmiştik...

Devam ediyoruz...

Özellikle Ramazan ayında zenginler fakir semtlerin esnafını ziyaret eder, inanç ve ırk ayırımı yapmadan fakir mahallelinin borçlarını kapatırlardı...

Mahallenin zenginleri Ramazan’da fakir komşularını iftara davet eder, aile fertleri fakir komşularına bizzat hizmet ederdi. Böylece zengin-fakir ayırımı ortadan kalkar, arada haset olmaz, birbirlerine dua ederek kardeşçe yaşarlardı...

Konakların mutfak kapıları ramazan boyunca açık olurdu. Yolcular başta olmak üzere, oruçlu-oruçsuz herkes kolayca konağa girip karnını doyururdu. Hatta bu konuda Müslüman-geyrimüslim ayırımı bile yapılmazdı. Yemekten sonra “Bize misafir ağırlama sevabı kazandırdığın için teşekkür ederiz” anlamında bir hediye verilir (genelde altın para), bu hediyeye “diş kirası” denirdi...

Yemek şimdiki gibi alelacele yenmez, sofraya büyük saygı gösterilir, sohbet eşliğinde yemek yenirdi... Osmanlı sofrası hem estetik, hem de kültürel bağlamda bir sanat eseridir! Ayrıca Osmanlı sofrası, “tatbiki adab-ı muaşeret” (görgü) ve “temsili hayat dersleri” açısından da bir okuldu. Yani Osmanlı sofrasının, “beslenme” ile sınırlanamayan bir dini ve millî misyonu vardı. O sofra sohbetleri sayesinde tarihimiz nice “adam gibi adam”lar kaydetti...

Osmanlı halkı, ramazan dışında, kuşluk ve akşam vakti olmak üzere günde sadece iki öğün yemek yer, yemek aralarında atıştırmazdı. Sofra bezi döşemeye yayılır, üzerine bakır bir sini konur, aile bireyleri sininin etrafına serpiştirilmiş minderlere bağdaş kurarlardı. 

Önce oturma ve yemeğe başlama hakkı aile reisinindi. Sofrada başköşe onundu. Çocuklar ise annenin yanında yer alırdı. Yemek yemenin kuşkusuz bir adabı vardı ve herkes buna çok dikkat ederdi...

Yemeğe aile reisi yüksek sesle besmele çekerek başlardı. Aile reisinin yüksek sesle besmele çekmesi, diğerlerinin hatırlaması içindi. Besmelesiz yemek yemenin bereketsizlik getireceğine inanılırdı... 

Sağ elle yer içer, eve giriş çıkışta sağ adım atar, soldaki sağdakine yol verirdi. Bu hem sünnet, hem de görenekti...

Fazilet (manevî kuvvet, erdem, iyi ahlâk,  iffet), nezaket, nezafet(temizlik), nezahet (ahlâk temizliği, saflık), necabet (soyluluk) diye özetlenen dört kural hayatın tümünü kucaklardı... Bu yüzden itiş-kakış olmaz, kimse kimsenin sözünü kesmez, kimse kimseyi aşağılamaz, asla hakaret etmezdi (Edmondo de Amicis isimli İtalyan gezgin ve yazar,1880’lerde yayınladığı kitabında, meşhur “Osmanlı nezaketi”ni şöyle anlatıyor: “İstanbul Türk halkı Avrupa’nın en nazik ve en kibar insanlarıdır. Sokakta kavga enderdir. Kahkaha sesi nadirattan işitilir. O kadar müsamahakârdırlar ki (hoşgörülü), ibadet saatlerinde bile camilerini gezebilir, bizim kiliselerde gördüğünüz kolaylığın çok fazlasını görebilirsiniz.”

Tekke, zaviye ve dergâhlar günün her saati faaldi. Günlük işlerini bitirenler bu mekânlardan birine gider, boş vakitlerini hoş sohbetler eşliğinde bir şeyler öğrenerek değerlendirirdi...

İnsanımızda kıskançlık, hased, gıybet gibi olumsuzluklar yoktu. Bunlar olmadığı için de toplumda “fitne” çıkmazdı. Mahallenin yaşlıları gençlere örnek olur, fark ettirmeden onları denetler, büyük yanlışlara meyledenleri uyarırdı...

Kahve fincanlarının üzerindeki desenlerin derin anlamları vardı. Misafire ne kadar değer verildiği fincanlardaki desenlerin ağırlığıyla gösterilirdi...

Lale desenli fincan: Lalede “Allah” lafzı olduğuna inanıldığı için, “Allah muinin (yardımcın) olsun”...

Gül desenli fincan: Osmanlı kültürü, görüntüsünün ve kokusunun güzelliği sebebiyle gülü Peygamber Efendimizle özdeştirmişti. Gül desenli fincanlar hem “Peygamber Efendimizin şefaatine nail ol”, hem de “Misafir gelmekle evimizde gül gibi açtınız” anlamına geliyordu...

Ancak gül desenli fincan, kız isteme merasimi sırasında, delikanlıya sunulan kahve için seçilmişse, anlamı farklılaşırdı...

Tek gül, “Evlenmeye niyetim yok”, başları bir birine değen iki gül (ya da lâle) ise, “Sizinle evlenmeye hazırım.” 

Karışık desenli fincan: Kız istemeye gelen ailenin oğluna karşı kızın net bir kararı yoksa, karışık desenli fincan içinde kahvesini verir, böylece de“Karışığım, sana karşı kararsızım” demek isterdi...

Yüz yüze bakan kadın ve erkek figürlü fincan: “Gönlüm sende”...

Ayrı yönlere bakan kadın ve erkek figürü: Seninle bir gelecek düşünmüyorum...

Evcil hayvan figürü: Sana itaat etmeye (eşin olmaya) hazırım...

Vahşi hayvan desenli: Sevdiğim biri var, görücü geldiğini duyarsa seni parçalar!

Bugün de konuyu bitiremedik...

 

En güzel âdetlerimiz unutturuldu (4)

 

Bize unutturulan geleneklerimizi, göreneklerimizi, güzel ve özel alışkanlıklarımızı maddeler halinde konuşuyorduk…

36 madde bitti, 37. Maddeye geldik…

Kalabalık arasına bir âlim girince, herkes ilmine hürmeten ayağa kalkar, en güzel yere buyur ederler, ikramda yarışırlardı… Yahut yaşlı biri girince, yaşça küçük olanlar derhal ayağa kalkıp yaşına hürmet gösterirlerdi…  

Yabancı birinin yolu mahalleye düştüğünde yatacak ve yiyecek sorunu yaşamaz, misafir almakta mahalleli âdeta yarışa girerdi…

Osmanlı’da “Bir acı kahvenin kırk yıl hatırı var”dı. İkramı severler, birbirlerine de, misafire de sık sık kahve ikram ederlerdi…

İftar sofrasında konuklara, “Tatlı yiyelim, tatlı konuşalım” sözü eşliğinde önce bir kaşık bal sunulurdu… Sonra Allah ne verdiyse kaşıklanırdı…

Haberli, ya da habersiz gelen misafirlerden biri su ister ve içerse, suyu verene “Su gibi aziz ol” diye teşekkür eder ya da kendisinden genç biri su vermişse, “Berhudar ol” diye dua ederdi.

Ramazan boyunca sadece camilerde değil, konaklarda, hatta sıradan evlerde hatimler indirilir, yürekler Kur’an ikliminde yumuşatılırdı…

Kahvehaneler “Cafe” değil, “Kıraathane”, yani bir nevi “kültür evi” idi. Akşam namazıyla yatsı namazı arasında yahut yatsı sonrasında bir araya gelen mahalleli, bu kültür evlerinde edebiyat, şiir, kıssa, menkıbe dinleyerek kültürünü beslerdi. Bu yüzden Osmanlı insanı “cahil” kalmazdı. İlim sahibi olmayanlar bile “irfan” sahibiydi…

Misafire “Aç mısınız?” diye sormak ayıp sayılırdı. Bunu kahve ile test ederlerdi. Misafir önce kahvenin yanında getirilen suyu alırsa aç sayılır, kahveyi alırsa tok sayılırdı. Ona göre ya sofra kurulur ya da mevsim meyvesi ikram edilirdi…

Osmanlı insanı “Yiyeceğini değil, yedireceğini düşün” (atasözü)derdi. Toplumun en fakirleri bile “ikram” ve “ihsan” etmeyi severlerdi…

Küskünler mahallenin yaşlıları tarafından bayram öncesi tespit edilir, sorun tatlıya bağlanır, bayrama barış içinde girmeleri sağlanırdı. Hatta ufak-tefek kavgalar mahkemeye intikal ettirilmez, mahallenin yaşlıları tarafından sonuçlandırılırdı…

Bayram öncesi bayramlıklarıyla sokakta gezen çocuklara “arife çiçeği”denilirdi. Esnaf çocuklara şeker filan dağıtırdı…

Osmanlı sarayında bayram kutlaması bayramdan üç-dört gün önce başlardı. Sultanın bayram namazı için camie gelişi sırasında medrese talebeleri yolun iki yanında dizilip, “Mağrur olma padişahım, senden büyük Allah var!” diye bağırırlardı. Padişah da kadife keseler içinde harçlık dağıtırdı…

Altmış üç yaşını geçmiş birine yaşı sorulduğunda “Haddi aştık” derdi.“Had”, Efendimizin ölüm yaşı olan altmış üçtü. Onu geçmeyi “hadsizlik”sayacak kadar derin bir “edeb” anlayışı vardı…

Yolda küçük, büyüğünün önünde yürüyemez, kenara çekilip büyüğe yol verirdi…

Merdiven çıkarken, sendelerse tutabilmek için kadın daima öne alınırdı. İnişlerde ise erkek öne geçerdi. Bu görgü kurallarının gereğiydi…

Çarşı esnafı namaz vakitlerinde dükkânı kilitlemeden namaza gider, tek hırsızlık olayına bile rastlanmazdı…

Kadınlar bugünkü gibi “altın günü” toplantıları yapmaz, “sanat toplantıları” yaparlardı. Ebru, hat, çini gibi sanat faaliyetlerinde bulunurlar, enstrüman çalmayı öğrenirlerdi…

Selâtin camilerinin her sütunu üniversite kürsüsü gibiydi. Her sütunun yanında bir müderris (derin profesör) uzmanlık alanıyla ilgili ders verir, bundan hem medrese talebeleri, hem de halk istifade ederdi… 

Aslında konu hâlâ bitmedi: En az yüz madde daha yazılabilir. Kısacası bunlar gibi nice güzel hasletlerimiz vardı. Çoğunu unuttuk. Unutturuldu. Ama artık yeniden hatırlayıp yaşanabilecekleri yaşama zamanıdır.

 

Aktif yaşlılık

 

Kanuni Sultan Süleyman, Zigetvar Seferi’ne hasta çıktı. Üstelik yetmişini çoktan geçmişti. At sırtında duramıyordu. Sefere çıkmasaydı, kimse onu zorlayamazdı. Buna rağmen çıktı. Zafer müjdesini yatakta bekleyemedi. Fetihten bir gün önce de öldü. İstanbul’a tabut içinde döndü…

Koca Sinan, muhteşem eseri Selimiye’yi yaptığında 83 yaşındaydı. Tek bir gün bile işini ihmal etmedi, cami inşaatının yanından ayrılmadı…

Köprülü Mehmed Paşa, Sultan Dördüncü Mehmed döneminde 70’li yaşlarda sadrazam olduğunda, “Devlete genç bir serdar lâzım” dediler,“Paşa Baba ise yerinden kalkamayacak kadar ihtiyardır.” 

Ama devleti uçurumun kenarından aldı, âdeta yeniden inşa etti...

Kanije savunmasının yıldız ismi Tiryaki Hasan Paşa, Savunmayı zafere dönüştürüp destanlaştırırken, tam 71 yaşındaydı…

Cezzar Ahmed Paşa ise,  Akkâ’da Napolyon Bonapart’ı yendiğinde seksenli yaşlardaydı. Genç Fransız generali ilk yenilgisini bu “ihtiyar serdar”dan aldı: “Akkâ’da durdurulmasaydım bütün doğunun hükümdarı olurdum”demek zorunda kaldı.

***

“Genç Emekliler Ordusu” gittikçe büyüyen Türkiye’nin bu isimleri, özellikle de Köprülü Mehmed Paşa’yı hatırlamasında fayda var...

Sadrazamlığa getirildiğinde yetmiş yaşı devirmişti. Devlet isyanlarla, karışıklıklarla çalkalanıyor, onbeş yaşlarında bir genç olan Sultan IV. Mehmed ise çaresizlik içinde kıvranıyordu…

Dirayetli bir sadrazam bulma ümidiyle bazen günde iki sadrazam değiştirdiği bile oluyordu.

1657 yılıydı…

Padişah, aradığını hâlâ bulamamıştı…

Devlet çarkı neredeyse durmuş, karışıklıklar sarayın içine kadar girmiş, rüşvet dal budak salmıştı.

Köprülü Mehmed Paşa bu şartlar altında sadrazam oldu…

Ne yakındı, ne de yüksündü: Bütün gücüyle icraata başladı…

Fakat daha ilk günlerde, devleti kendi ikballeri istikametinde kullanmak isteyen bir güruhun itirazıyla karşılaştı:

“Yaptıkları töresizliktir, bu gidişte ısrar ederse devletin muvazenesi bozulur” dediler.

Bozulan kendi muvazeneleriydi ve Köprülü bunu çok iyi biliyordu. Ne var ki, seslerini Padişah’a kadar ulaştırmışlar, hatta Padişah’ı kısmen de etkilemişlerdi:

“Böyle zamanda devlete genç biri sadrazam lâzımdır, oysa Köprülü Paşa’mız yerinden kalkamayacak kadar ihtiyardır; yarın öbür gün emr-i hak (ölüm) beklediği için de işleri aceleye getirmekte, bu yüzden eline yüzüne bulaştırmaktadır” diyorlardı. 

Gencecik Padişah, Sadrazam Köprülü’yü huzuruna çağırdı:

Şikâyetlerin ayyuka çıkmasından söz ederek, bazı icraatlarını zamana yaymasının daha doğru olacağını söyledi… 

Buna Köprülü’nün verdiği cevap son derece sertti:

“Hükûmet idaresi başkalarının (yani padişahın) elinde olunca, iş görmek mümkün değildir. Benim yaptığımı başkaları bozmak isterse, devlette fesat olur. Ruhsat verirseniz, sadrazamlıktan çekilmek isterim.”

Sadrazamlık mührünü öpüp başına koyduktan sonra, Padişah’a uzattı:

“Buyurunuz Mühr-i Hümâyununuzu Hünkârım, artık benden daha elyak olana verursuz.”

Bereket versin Sultan IV. Mehmed, yaşlı sadrazamın istifasını kabul etmeme basiretini gösterdi. Bir daha işlerine karışmayacağına dair söz verdi. Güvenini tekrar belirtti ve hattâ yetkilerini arttırdı.

Sadrazam Köprülü Mehmed Paşa, dört yıl daha yaşadı. (1661’de öldü). Bu süre içinde kendisinden önce sadrazam olan nice gencin yapamadığı icraatlar yaptı. Uçurumun kıyısından aldığı devleti derleyip toparladı. Zafer yollarını tekrar açtı. Venedik Donanmasını Çanakkale Boğazı’ndan kovup Limni Adası’nı geri aldı. 

Bugün hiçbir tarihçi, “İhtiyar Köprülü’nün yerine filanca genç sadrazam olsaydı daha iyi olurdu” diyemiyor.

“Kıssa” benden, “hisse” sizden olsun! 

Aydın-sanatçı ve siyasetçi ihaneti!

 

 

Habere göre, “Hükümetin gidişatından aydınlar ve sanatçılar kaygılı”imiş…

Ne tesadüf: HDP yöneticileri de “kaygılı”!

Oh oh oh! Demek ki, hükümet doğru yolda… 

Biliyorsunuz, bu kesimin söylediklerinin tersi doğrudur! Tarih bize bunu ispatlıyor. Her daim böyle olageldi.

Şimdi söyler misiniz lütfen, dünyada kendi aydınının, sanatçısının ve siyasetçisinin ihanetine uğramış kaç millet var?..

Biz varız: Biz kendi aydınının, sanatçısının ve siyasetçisinin ihanetine uğramış tek milletiz!

Tanzimat öncesinden başlayarak yıl be yıl sanat ve siyaset tarihimize bakarsanız, sayısız “aydın ihaneti”, sonsuz “siyasetçi ihaneti” ve limitsiz“sanatçı ihaneti” görürsünüz!

Bunlar kimi zaman “Batıcı”, kimi zaman “Rusçu”, kimi zaman “Çinci”, kimi zaman “komünist”, kimi zaman “casus”, kimi zaman “Almancı”, Amerikancı”, “Fransızcı”, kimi zaman “Gezici”, kimi zaman “terörist”, kimi zaman “faşist”,zaman zaman “laikçi” ve her zaman “darbeci”!..

Ama asla hiçbir zaman “yerli” ve “milli” değil!..

Hiçbir zaman halktan yana değil!..

Tam tersine, milleti küçümser, aşağılar, “cahil” diye dalga geçer, “bidon kafalı” diye hakaret eder, kıyafetinden ibadetine kadar her şeyinden rahatsız olurlar.

Tuhaf: Bu ülkenin “aydın” ve “sanatçı” geçinenleri, darbelerden “kaygı”duymaz, hattâ darbelere “saygı” duyup darbecileri “kahraman” ilân ederler.

Demokrasi olmadığı dönemleri (950 öncesiyle darbe dönemlerini)“demokrat” ilân ederken, demokrasi olduğu dönemlerde “demokrasi isterüükk” diye kazan kaldırırlar. 

Ne zaman ki, halkın oylarıyla seçilen bir hükümet ülkede büyük yatırımlar yapar, yapısal değişikliklere gider, darbeci güruhun anayasasını değiştirmeye, askeri darbe ve müdahelelere dayanak olan maddeleri kaldırmaya kalkışır, hemen ortaya çıkıp “kaygılıyız” diye bağırmaya başlarlar.

Bu çevre, ne hikmetse, halk çoğunluğunun seçtiği hükümetlerin yönetimde olduğu dönemlerde kaygılanır…

Askeri yönetimlerin cebren ve hile ile işbaşında bulundukları dönemlerde ise zerre kaygı duymazlar!..

Bütçenin iflas ettiği dönemlerde, zerre kaygı duymazlar!..

IMF’ye yüksek faizle külliyetli miktarda borçlandığımız dönemlerde zerre kaygı duymazlar!..

Devletin-milletin “cebren ve hile ile” soyulduğu dönemlerde, zerre kaygı duymazlar!..

Enflasyonun yükselmesinden, siyasi istikrarlığın alıp başını gitmesinden, ekonomik krizlerle milletin soyulmasından zerre kaygı duymazlar!

Sadece işler yoluna girdiğinde kaygı duyarlar! “İyi kaygılanmalar” deyip,“siyasi ihanet”lere gelelim…

Birinci Meşrutiyet Meclisi “siyasi ihanet” yüzünden dağıtıldı…

İkinci Meşrutiyet Meclisi de öyle…

Bazı etkili vekiller, bazı etkili aydınları da yanlarına alarak Osmanlı Devleti’nin altını oymaya başladılar…

Şimdi aynı görevi HDP’li siyasetçiler üstlenmiş görünüyor: Sırtlarını PKK ve PYD’ye dayayıp terör örgütleriyle içli-dışlı çalışıyorlar. O kadar ki, Meclisi bile terörize ediyorlar. 

Biz cemi’ cümlesini iyi tanıyoruz. Maksatlarını çok iyi biliyoruz. Ne yapmak istediklerinin farkındayız…

İşte bu yüzden çıkışları ciddiye alınmıyor, bir işe yaramıyor.

Merak etmeyin, ateş olsalar cirimleri (cüsse, hacim, büyüklük) kadar yer yakarlar!

 

“Nü”yü bilmek “Nun”u bilmemek…

 

“Çıplak” anlamına gelen, Fransızca bir kelimedir. İnsan bedeninin çıplak olarak resmedildiği resimlere “nü” denir.

Türkiye’de kaç kişi bilir bunu?..

Çırılçıplak insan resmi çizilmesine zaten karşı olan bir kültüre mensup olanların bilmemesi de zaten normaldir.

Ama bunu bilmemek küçümseme sebebi yapılabiliyor…

“Nun”u bilmeyen bir ressam, “Nü’yü bilmiyor” diye bir makam sahibiyle dalgasını geçebiliyor.

Gelin şimdi kimin neler bildiği konusunu biraz geniş-letelim…

Onlar tıpkı bir Avrupalı gibi heykel yontmasını, heykel vasıtasıyla hayatı ve sanatı dondurmasını biliyor, biz Süleymaniye örneği âbidelerde hayatı ibadete dönüştürme-sini biliyoruz.

Onlar kilise taklidi resimler yapmasını biliyor, biz bü-tün güzelliği ve canlılığıyla tabiatı çinilere geçirip cami duvarlarına taşımasını biliyoruz.

Onlar gördükleri her boş alana mânâsız ve faydasız heykeller dikmesini biliyor, biz “her varlık Allah’ı teşbih eder” inancıyla her alan ağaç dikerek ter temiz yeşillikte hayat bulmayı biliyoruz.

Onlar kilden şekiller yapmasını biliyor, biz ebediyetin simgesi olan mezartaşlarını gergef gibi işlemesini biliyo-ruz...

Onlar realizm, sürrealizm gibi Batılı akımları biliyor, biz tasavvuf gibi, hayata renk kattıktan başka ölüm ötesi-ni de aydınlatan sınırsız tefekkürün temel unsurlarını bi-liyoruz.

Onlar Bach’ı, Mozart’ı, Beethoven’i biliyor, biz Itriyi, De-de Efendi’yi, Hacı Arif Beyi biliyoruz.

Onlar Batı tarzı sinemayı, tiyatroyu biliyor, biz ortaoyununu, Karagöz-Hacıvat’ı, Meddahı biliyoruz.

Onlar komünizmi, sosyalizmi, kapitalizmi biliyor, biz İslâmiyeti, Hıristiyanlığı, Museviliği biliyoruz.

Onlar Marks’ın, Lenin’in, Mao’nun, Che Guevara’nın ha-yatını biliyor, dönem dönem birinden birini örnek alıyor; biz Allah’ın peygamberlerini tanıyor, hayatlarını ayrıntıla-rıyla birlikte biliyor ve yalnızca O’nu örnek alıyoruz.

Onlar resitali, konçertoyu, aryayı biliyor, biz Acemaşıran’ı, Rast’ı, Sultaniyegâh’ı biliyoruz.

Onlar natürmortu, peyzajı biliyor, biz tezhibi, minya-türü, ebruyu, çeşmibülbülü, hattı biliyoruz.

Onlar resim dilini, heykel dilini biliyorsa, biz Osmanlıcası Türkçesiyle kendi dilimizi biliyor, beş-altıyüz sene öncesinden kalan temel kültür kaynaklarımızı yazıldıkları şekilde okuyup anlayabiliyoruz.

Kısacası dostlarım, biz öncelikle bizim olanı öğrenme-ye çalıştık. Bizim olanı bilir, bizden olanı sever, kendi kültür ve medeniyetimize saygı duyarız.

İslâm şartını dahi bilmeyenlerin “nü’yü bilmekle hindi gibi kabarması ve bunu bilmeyenleri cehaletle suçlaması ne kadar mânâsız ve mantıksızdır.

İçinde yaşadığımız milletin kahir ekseriyeti de “nü”yü bilmez. Natürmort nedir, gravür nasıl bir şeydir bilmez, Leonardo’yu, Lautrec’i ya da Van Gogh’u tanımaz. Van Gogh’un kulağını kesip, sevgilisine postalamış deli bir ressam oldu-ğundan çoğumuz habersiz yaşarız. Çünkü öğrenmeye vakti olmadı. Çoğumuzun kıraç toprağı ekmekten, sulamaktan, ekini biçmekten, pazara götürüp üç kuruşa satmaktan, zar-zor karnımızı doyurmaktan, çocuklarımıza pabuç parası dü-şünmekten bunları öğrenecek fırsatımız olmadı.

Zatiâlileri öğrendiler de ne yaptılar acaba? Eserleri hangi dünya müzesinde sergileniyor, hangi beynelmilel yarışmayı kazandılar, insana faydalı nasıl bir esere imza attılar?

Bazıları “nü” ne demeye gelir öğrendiler, ama içinde yaşadıkla-rı milletin yapısını bir türlü öğrenemediler.

Hangisi daha büyük eksiklik acaba? İçinde yaşanan milleti öğrenememek mi, yoksa çırılçıplak insan resmine “nü” dendiğini öğrenememek mi?

 

Müslüman her daim umutlu insandır

 

Görevimiz “insan” olmak...

“İnsanca” yaşamak ve “Müslümanca” ölmek...

Bıkmamak, usanmamak, yılmamak, yıkılmamak, asla pes etmemek ve asla umut etmekten vazgeçmemek...

Şartlar olumsuz olabilir: Olumsuz şartlardan yakınmak yerine, olumsuz şartları değiştirecek adımlar atmak lâzım...

Bu konuda en büyük rehberler yine peygamberler ve Peygamber Efendimiz’dir...

Onlar şartlara tıkanıp kalsalardı, Hz. Âdem Cennet’ten çıkarıldığı için, Hz. Nuh tufana tutulduğu için, Hz. Yunus denize atıldığı, Hz. Yusuf kuyuya itildiği için, Hz. İbrahim Nemrut’la, Hz. Musa (hepsine selam olsun) Firavun’la karşı karşıya getirildiği, Hz. Âlişan Efendimiz ise Ebu Cehil gibi bir düşmanla savaşmak zorunda kaldığı için yakınır dururdu...

Müslüman’ın örnek alması gereken kadınlar cephesi de böyledir...

Hz. Havva yabancı bir dünyaya indirildiğinde pes etmedi, Hz. Asiye Firavun’la çekişe çekişe Hz Musa’yı büyüttü, Hz. Hacer susuzluğa teslim olmadı, Hz. Meryem erkekler dünyasına meydan okuma pahasına bebeğini dünyaya getirip büyüttü...

İmkânsızlıktan yakınmak yerine, mevcut imkânları sonuna kadar kullanıp yürümekten söz ediyorum.

Ancak o zaman rahmet tecelli eder ve olmazlar olur!

Hatırlayalım ki, “Yasak meyve”yi yiyen Hazret-i Âdem’le Hazret-i Havva, Cennet’ten çıkarılmışlardı...

Üstelik iki sevdalı yürek, aynı bölgeye değil, birbirlerine uzak bölgelere indirilmişlerdi...

Böylece insanoğlunun kıyamete kadar devam edecek imtihan süreci başlamıştı.

Muhtemelen dinozorların kaynaştığı, canavarların uçuştuğu koskoca dünyada artık yapayalnızdılar...

Şartlar tümden olumsuzdu. Ama tümden olumsuz şartlara rağmen asla umutsuzluğa düşmediler, hayata küsmediler...

Daima diri durdular. 

Çünkü Allah’a güveniyor, başlarına gelenden Allah’ı değil kendilerini sorumlu tutuyor, yine O’na sığınıyor, tövbe üzerine tövbe ediyor, tekrar buluşturulmak ve Cennet’e döndürülmek için bir taraftan dua ediyor, diğer taraftan ellerinden geleni yapıyorlardı.

Sonunda tekrar kavuşturulup Cennet’e döndürüldüler.

Bu olgu bize diyor ki: “Olumsuz şartlardan korkmayın; bilin ki, şartlar her an değişebilir”.

Hazret-i İbrahim, kaynağı iman olan umuduyla Nemrut ateşine direndi. Kudret, kuvvet ve ihtişam karşısında paniğe kapılmadı...

Bir an bile tereddüde düşmedi. Yenilmeyeceğini umdu ve sabırla “İlâhî tecelli”yi bekledi. 

“Tecelli”, ateşi gülistana çevirdi...

Hazret-i Yusuf ne kuyuya itildiğinde, ne de zindana atıldığında hayattan umut kesmedi...

Hazret-i Yunus balığın karnındayken bile umuda tutundu, duaya sarıldı ve kurtuldu (kurtarıldı)...

Hazret-i Musa’nın, Firavun karşısında müthiş iki silahı vardı: İmanlı ve umutluydu. Firavun’u bunlar sayesinde yendi.

Hazret-i Âlişân Efendimiz (hepsine selam olsun) ise umudun tâ kendisiydi: Ebu Cehil’in elindeki maddi imkânları umuduyla aştı ve zafere ulaştı.

Umudumuzu yitirmeden, olumsuz şartlar karşısında pes etmeden onları takip edersek, başarıya ulaşırız (ulaştırılırız).

 

“Hamdım, yandım, piştim!”

 

Tasavvuf ehli, insanın hayat serüvenini, buğdayın ekmeğe dönüşene kadar geçirdiği serüvene benzetir…

Önce çiftçi tarlayı hazırlar (aile çocuk yetiştirmeye hazır olmalı). Ardından tohumları toprağa serper. Toprak çeşitli vitaminlerle takviye edilir. Zamanla yağmurun ve güneşin yardımıyla buğday yeşermeye başlar. İhtiyaç olursa ilâçlanır (zararlılardan koruma). Nihayet başak verir (siz onu doğum sayın)…

Başaklar (insanlar) zaman içinde yeşerir. Toplanıp harman yerinde dövülür (feleğin çemberinden geçme). Dane ile saman ayrışır (faydalı ile faydasızın ayrışması)…

Sonra bir daha dövülür (çile ve deneyim kazanma), bu kez kabuklardan (doğru ile yanlış) ayrıştırılır. Daneler rüzgâra tutulur, ayrışan kabuklar savrulur gider, elde sadece buğday kalır.

İyice yıkanır, temizlenir ve una dönüşmesi için değirmene götürülür ve daneler iki kocaman değirmen taşının arasında un haline gelir.

Nihayet una su katılarak hamur yapılır. Ardından mayalanır. Maya tutması için bir süre bekletilir. Şekil verilir ve kızgın fırına atılır.

Bu son işlemdir. Güzelce pişip ekmeğe dönüştükten sonra, sofraya gelir, bu kez insana dönüşür!

Mevlâna’nın “Hamdım, yandım, piştim” demesi de zaten bu serüvenin bir parçasıdır.

Yanmayı bilmeyen insan olgunlaşamaz, olgunlaşamayan insan fırına girmemiş hamura benzer, her kalıba girer. 

Memleketi “hamlık” götürüyor!

İnsanın “pişme” yeri “aşk” ve “muhabbet” fırınıdır. Düzgün aile hayatı ile mutluluk ve başarı da bence bunlara bağlıdır…

Yani aşk ateştir, insan pervane! Mevlevi dönüşüyle “Ya Hakk” diye diye ateşe atlamak, hamlıktan olgunluğa geçişin tek çaresi gibi gözüküyor.

Aşkımızı kaybettiğimiz ölçüde kaybolduk! Batılı reçeteler bizi olgunluğa taşıyamıyor. Yeniden Mevlâna’ya, Yunus’a dönmemiz halinde tekrarZüleyha’ya, Yusuf’a dönüşebiliriz.

Hamlıktan olgunluğa geçebiliriz.

İslâm Dini’ne “Sevgi Dini”, Peygamber Efendimize “Rahmet Peygamberi”diyenlerin “ham” ve “kaba” kalmak gibi bir lüksleri olabilir mi?

Hemen her eylemimiz içten içe aşka dönük aslında... İtiraf etsek de, etmesek de herkes bir şekilde aşkı arıyor...

Ama sadece bazıları bu arayışın şuurunda... Ayrıca sadece bazıları aradığı şeyin adını koyacak kadar cesur.

Bu yüzden kimimiz “başarı” koymuşuz aşkın adını, başarıya kilitleniyoruz; kimimiz “para” diyoruz aşkın adına, para kazanmayı aşk zannediyoruz...

Kâh “Leyla” oluyor aşkın adı, kâh “Mecnun”; bazen “Ferhad”, bazen“Şirin”; Belki Yusuf, belki Yunus, belki Mevlâna…

Bütünün kaynağı bir: Allah!..

Aşklar “Lâilahe İllallah”da soluk olur, “Muhammedün Resulüllah”da nefes alır. İşte bu yüzden Leyla’lar, Mecnun’lar, Yunus’lar ölümsüzdür. Aşk da âşıklar da sonsuzu yaşar.

Kısaca söylemek gerekirse, “aşk” olmasaydı, insan, varlığıyla var olmuş şeylerden hiçbirini yapamaz, bir anlamda yaşamazdı.

Cenab-ı Allah sevmeyi sevmeseydi, “aşk”ı yaratmaz, Efendimizi “Gel Habibim” diye Mi’rac’ına çağırmazdı.

Ve sevmeseydi Allah insanı, yaratmazdı!

Sevmeseydi arı çiçekleri, yarım kilo bal yapmak için üç milyon 750 bin sorti (iniş-kalkış) yapmaz, onca zahmete katlanmazdı.

Gördüğünüz gibi, arı çiçeğe çok büyük bir sevdayla tutkun! Yani “bal”aslında aşktır! Şifa kaynağı olması da galiba bundandır! 

 

 

Padişahlar nasıl eğitilirdi?

 

Padişah adaylarının (şehzadeler) eğitimi, Efendimizin buyruğu istikametinde anne karnında başlardı…

Bunun ilk şartı, namazları (özellikle de sabah namazı) kaçırmamaktı (annenin uyku saatlerinin aynen çocuğa geçtiğini bugün ilim adamları söylüyor)…

İkinci şartı, her türlü haramdan kaçınmak, şüpheli yiyecek-içeceklerden uzak durmaktı…

Üçüncü şartı, “besmele”yi dilden düşürmemekti…

Dördüncü şartı, bol bol Kur’an okumaktı…

Beşinci şartı, sesi nâmahreme duyurmamaktı…

Altıncı şartı, öfkelenmemek, bağırıp çağırmamaktı…

Kendini bilen, anneliğin kudsiyetini dikkate alan olgun her Osmanlı kadını gibi, hamile padişah eşleri de bunlara her zamankinden daha fazla dikkat eder, çocuk terbiyesini hamilelikten itibaren başlatırlardı.

Şehzade (yahut sultan) dünyaya geldikten sonra ise bir sütanne (Daye) tutulur, sütanneler özenle seçilirdi. Sütannelerin şehzadeler üzerindeki etkisi o kadar büyüktür ki, Fatih Sultan Mehmed, minnetinin ifadesi olarak sütannesi Ümmügülsüm Hatun adına bir cami (“Daye Hatun” ya da diğer adıyla “Tarakçılar” Camii), öldüğünde de Bursa’da güzel bir türbe yaptırmıştır (Muradiye semtindedir). 

Bundan başka padişah adayları özel hocalardan ders alır, ayrıca zaman zaman diğer öğrencilerle birlikte Enderun derslerine katılır, normal müfredattan daha ağır bir müfredat uygulanırdı.

Her şehzadeye bir “Lala” (özel hoca) tayin edilir, bunlar şehzadenin yetişmesinden birinci derecede sorumlu tutulurdu.

Okutulan derslerin başında Kur’an (tefsir), Hadis, “Siyer-i Nebi”(peygamberler tarihi), dil, tarih, coğrafya, astronomi gelirdi…

Örnek gösterilen kişiler arasında ise Hz. Âdem, Hz. İbrahim, Hz. Asiye, Hz. Yusuf, Hz. Ebubekir, Hz. Ali, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Hacer, Hz. Hatice, Hz. Ayşe, Hz. Meryem vardı…

Arkasından Eba Eyyûb el Ensarî, Tarık bin Ziyad, Selâhaddin Eyyûbi, Sultan Alp Aslan, Büyük İskender, vs. gibi isimler yer alırdı…

Diplomaside maharet ve barış andlaşmalarında örnek alınması açısındanHudeybiye Musalâhası…

Kardeşler arasında savaşın acılarını kavramaları için Kerbelâ Vak’ası…

Ve benzer bazı kişiler, olaylar daha… 

Hele Harem’de yetiştirilenler arasında zekâsı, dirayeti, güzelliği, kavrama kabiliyeti, nezaketi, nezafetiyle padişahlara eş olabilecek kapasitede olduğu gözlemlenen cariyelere özellikle Hz. Havva (cennetten çıkarıldıktan sonraki metaneti, dirayeti ve kararlılığıyla); Hz. Meryem(iftiralara karşı duruşuyla); Hz. Hacer (yavrusuna su arayışı ve Zemzem ikramına mazhariyetiyle); Hz. Hatice (maddi-mânevi bütün varlığıyla Efendimizi desteklemesiyle); Hz. Ayşe (ilmi, zekâsı ve eşine bağlılığıyla) örnek gösterilir, sık sık onların hayatları, yaşantıları, karakterleri anlatılırdı…

Haremde bunların hayatlarına ilişkin menkıbeler okunur, ibret dersleri çıkarılırdı…

Buna rağmen, başarılı padişahların da zaman zaman tıkandıkları noktalar olmuştur…

Çaresizliğe düşmüşler, engellere takılmışlar, ihanetlere uğramışlardır… 

Ancak ne zaman çaresizliğe düşseler, aldıkları eğitim ve terbiyenin bir gereği olarak, çaresizliği aşmanın yollarını aramışlar, asla umutsuzluğa sürüklenmemişlerdir. Bu konuda peygamberlerin hayatı onlara en iyi, en sağlam yol gösterici olmuştur…

 

“Enderun”u yeniden kurmak lâzım

 

 

“Akademi” kelimesi henüz dilimizde yoktu, ama Osmanlı’da bu mânada mükemmel bir “akademi” vardı…

Adı, “Enderun”du…

Osmanlı padişahları başta olmak üzere, Kâtip Çelebi, Gelibolulu Mustafa Ali, Feridun Ahmet Bey, Baltacı Mehmed Paşa, Köprülü Mehmed Paşa, Köprülüzade Mehmed Paşa, Fazıl Ahmed Paşa, Mustafa Paşa, Cezzar Ahmed Paşa, Nevşehirli İbrahim Paşa, ünlü matematikçi Matrakçı Nasuhgibi pek çok dahi bu akademiden mezundu.

Bu bakımdan, Enderun’a, “Dâhiler Mektebi” diyen tarihçiler ve eğitimciler pek çoktur…

Dünyanın ilk “Kamu Yönetimi Okulu” olarak da isimlendirilir…

Dünyaca ünlü birçok eğitimcinin dikkatini çekmiş, hakkında kitaplar yazılmış, hatta ABD tarafından taklit edilmiştir.

Amerikalı ünlü eğitimci Andreas Kazamias, “Platon’un idealindeki okul budur” derken, “Stanford-Binet” adıyla meşhurzekâ testinin mucidi Amerikalı Lewis Terman, “Öğrencilerin zekâ seviyesini ölçmek için ilk defa test yönetiminin uygulandığı eğitim kurumu Enderun’dur” diyerek referansının kaynağını bildiriyor.

Osmanlı Devleti’nin ihtiyaç duyduğu üst düzey “devlet adamı” kadrosu işte bu “akademi”de eğitilip yetiştirilmiştir.

Osmanlı’nın hızlı yükseliş sebeplerinin başında yine bu “akademi”ler gelir.

Öğrenciler, zekâ, bilgi ve yetenekleri konusunda sürekli testlerden geçirilir, bu ölçümler sayesinde en başarılı olacakları alan belirlenirdi.

Bu bağlamda dünyada, öğrencilerin öğrenme arzusunun, zekâ seviyesinin, ilgi alanlarının ölçüldüğü ve buna göre eğitime tabi tutulduğu ilk örnektir.

Amerika’da Enderun mektepleri hakkında 350’ye yakın master ve doktora çalışması yapıldığını ve Amerikan eğitim sistemi için Enderun’dan yararlanıldığını da hatırlamak gerekiyor.

 20. yüzyılın başında Amerikalı Eğitimci-Psikolog John Dewey’in, “Çocuğa Göre Eğitim İlkesi” olarak dünyaya sunduğu “çağdaş eğitim metodolojisi”,aslında Enderun sisteminin kopyasından başka bir şey değildir.

Eksi bir İngiliz elçisinin Enderun Mektepleri hakkında söyledikleri de çok ilginçtir:

“Osmanlılar, aldıkları esirlere hiç kötülük yapmıyor, kardeş gibi davranıyorlar. Hangi milletten, hangi dinden olursa olsun, küçük çocukların zekâlarını ölçüyorlar. Keskin zekâlı çocuklar, ‘Enderun’ denilen mekteplerde, değerli öğretmenler tarafından okutuluyor, İslâm bilgileri, İslâm ahlâkı, fen, kültür dersleri verilerek, kuvvetli, başarılı Müslümanlar olarak yetiştiriliyorlar. Osmanlı ordularını zaferden zafere ulaştıran değerli kumandanlar, Sokullular ve Köprülüler gibi seçkin siyaset ve idare adamları, hep böyle yetiştirilen keskin zekâlı çocuklardı. Osmanlı akınlarını durdurmak için, bu Enderun mekteplerini ve bunların kolları olan medreseleri yıkmak, Osmanlıları fende geri bırakmak lâzımdır.” 

Enderun’u kapattık, medreseleri yıktık, “kahtı rical” (adam kıtlığı) başladı!

Bunun üzerine duracağız, ama önci Türkiye’nin “Enderun Modeli”ne şiddetle ihtiyacı olduğunu söyleyelim. 

Şu zor günlerimizde bile PKK bildirisine benzer bildiriler yayınlayan akademisyenlerden, Sinan’ın eserleri yüz yıllara meydan okurken, modern teknolojik imkânlara rağmen, binaları ilk depremde yıkılan mühendis ve mimarlardan, böbrek ticareti yapan doktorlardan, müvekkilini satan avukatlardan, adaletin icabına göre değil de mensubu bulunduğu zümrenin çıkarlarına göre karar veren hakimlerden-savcılardan, ihaleye fesat karıştıran siyasetçilerden, aldığı oyları terör örgütlerine peşkeş çeken belediye başkanlarından ve durmadan devleti söğüşleyen işadamlarından bıktıksa, başka çaremiz yok.

Tek çare, din ve fen ilimlerinin iç içe okutulduğu “Erderun Akademisi”ni yeniden ihya etmektir. 

Yarın “Çıraklıktan sadrazamlığa” çıkan birkaç ünlü isme bakalım…

 

Umutlarınızı diri tutun!

 

Söylemiştim: Bendeniz, bunaldığımda tarihe kaçarım. Geçmiş zamanlarda yaşanan sıkıntıları, elem ve çileleri okumakta teselli ararım...

Bu konuda özellikle Peygamberler Tarihi bulunmaz nimettir. Çünkü Hz. Süleyman’la Hz. Davut haricindeki tüm peygamberler, birer çile yumağıdır. 

Hatırlayalım...

“Yasak meyve”yi yiyen ilk babamız Hazret-i Âdem’le ilk annemiz Hazret-i Havva, Cennet’ten çıkarılmışlardı...

Üstelik iki sevdalı insan, aynı bölgeye değil, bir birlerine uzak bölgelere indirilmişlerdi...

Böylece insanoğlunun kıyamete kadar devam edecek imtihan süreci başlamıştı (Tüm yaşananlar ve şimdi bizim yaşadıklarımız, bu imtihan sürecinin parçalarıdır).

Muhtemelen dinozorların kaynaştığı, canavarların uçuştuğu koskoca dünyada artık yapayalnızdılar...

Şartlar tümden olumsuzdu. Ama tümden olumsuz şartlara rağmen asla umutsuzluğa düşmediler, hayata küsmediler...

Daima diri durdular. 

Çünkü Allah’a güveniyor, başlarına gelenden Allah’ı değil kendilerini sorumlu tutuyor, yine O’na sığınıyor, tövbe üzerine tövbe ediyor, yine buluşturulmak ve Cennet’e döndürülmek için bir taraftan dua ediyor, diğer taraftan ellerinden geleni yapıyorlardı.

Sonunda tekrar kavuşturulup Cennet’e döndürüldüler.

Birinci ders: Olumsuz şartlardan korkmayın; bilin ki, şartlar her an değişebilir.

¥

Hazret-i Nuh’“tufan” çıkacağı, karaların denize dönüşeceği bildirilmiş, kendisine inananlarla birlikte bu felaketten kurtulabilmesi için de bir gemi yapması emredilmişti...

Hz. Nuh, emre uyup gemiyi yapmaya başlayınca, karısı ve oğlu dâhil, irşada memur olduğu kavminden pek çok kişi karşı çıktı. Onlara göre Hz. Nuh hayal görüyordu, delirmişti...

“Farklı” olduğunu düşünmemeli, hele de “gemi” dediği ağaç yığınını bir tarafa bırakıp çoğunluğa katılmalı, o da “herkes gibi” olmalıydı.

Daha önce hiç “tufan” olmadığı, ninelerinden, dedelerinden böyle bir şey duymadıkları, zaten havaların çok güzel gittiği, yağmur bile yağmadığı biçiminde kendilerince “mantıklı” gerekçeler ileri sürüp Hz. Nuh’u kendileri gibi “mantıklı” olmaya çağırıyorlardı.

Fakat Hz. Nuh derin “iman”ının gereğini yapıyor, bildirilenin olacağına inanıyordu.

Ve oldu... Tufan çıktı... Karısı ve oğlu dâhil, iman etmeyen herkes, çok önemseyip bir türlü vazgeçemedikleri dünyalıklarıyla birlikte sulara gömülürken, Hz. Nuh ve inananları, “Allah’ın emri” üzerine yaptıkları gemi ile selamete doğru dümen kırmışlardı.

İkinci ders: Herkesin her şeyi anlamasını beklemeyin!

¥

Hz. Yusuf’u kuyuya, Hz. Yunus’u denize, Hz. İbrahim’i ateşe attılar... Onlara zulmedenler, işlerini bitirdiklerini zannettiler... Artık problem kalmadığını düşünerek sevindiler.  Olayı çözmüşler, istediklerini yapmışlardı...

Ama Hz. Yusuf kuyudan, Hz. Yunus balığın karnından, Hz. İbrahim, Nemrut ateşinden kurtuldu... Hz. Musa Firavun’un sarayında büyüdü... Hz. İsa,Roma despotlarının gücü karşısında bile pes etmedi... Hz. Âlişan Efendimiz, Ebu Cehil’in imkânlarına teslim olmadı...

Üçüncü ders: Allah’ın bitirmediğini kimse bitiremez!

¥

Mekke’den Medine’ye göçerken (Hicret, Milâdî 622) takipçilerinden kurtulmak için sığındıkları mağarada, Hz. Ebubekir’in endişelendiğini gören Efendimiz, muhteşem yol arkadaşına dedi ki: “Korkma ey Ebubekir, Allah bizimledir!”

Ülkemizi Birinci Dünya Savaşı öncesi gibi sıkışmış hissettiğimiz bir dönemde bunu sık sık hatırlamamız ve dua makamında tekrarlamamız lâzım: Allah bizimledir!

Batı demokrasisi

 

“Demokrasi” diye yırtınıyoruz, ama acaba demokrasi “ideal rejim” mi? Bundan daha iyisi olamaz mı?..

Demokrasinin özü parlamentodur: Parlamenterlere “vekil” diyoruz. Vekil, kendisinden oy aldığı kitleyi hakkıyla temsil ediyor mu?.. 

Vekiller vicdanları istikametinde mi, yoksa parti başkanının işaret ettiği istikamette mi oy kullanıyorlar?..

Parti başkanının istediği doğrultuda oy veriyorlarsa, tüm oylar tek oy haline gelmiyor mu?..

Bu durumda “diktatörlük”le “demokrasi” arasında ne fark oluyor?

Sözün burasında Comte de Marsigli’nin (diplomattır) tespitleri dikkate değer. 1732’de La Haye’de yayınladığı hatıratının birinci cildinin 28-29. sayfalarında Osmanlı idaresinden şöyle bahsediyor:

“Tarihçilerimizin hepsi Osmanlı padişahlarının diktatör olduklarını dünyaya ilân ediyorlar. Hâlbuki Osmanlı Devlet sistemiyle diktatörlük arasında en ufak bir bağ yoktur.”

Bu görüşü Osmanlı Devleti’ni ziyaret eden yahut diplomat olarak yıllarca içimizde yaşayan pek çok Avrupalı da paylaşıyor.

Şimdi gelin kendimize şöyle bir soru daha soralım: “Demokrasi” dediğimiz ve “nimet” saydığımız durumdan halkın çoğunluğu yararlanabiliyor mu?..

Meselâ sokaklarda yatmak zorunda kalan çulsuz biriyle bir iş adamına ya da mevki-makam sahibi birine, demokrasi, aynı imkânları mı sunuyor?

Ya da şöyle düşünelim: Demokrasinin sıradan bir vatandaşa yansımasıyla seçkin birine yansıması bir midir?

Kitapları ülkemizde de yayınlanmış olan meşhur Fransız tarihçi Ch. Seignobos, bu soruya kesin biçimde “Hayır” diyor ve şöyle izah ediyor:“Batı’nın eşitliği nisbidir. Aslında her alana müthiş bir eşitsizlik hâkimdir. Ülkemi (Fransa) ele alacak olursak evvela “asiller” ve rahipler” sınıfını görürüz. Onların alt katında üç sınıf daha var: Burjuva (Bourgeosie), Vilen(Vilain) ve Sarf (Serf yani esir, ya da köle)...

Asillerle rahipler, eski dönem boyunca tüm haklardan ve nimetlerden yararlandılar. Yeni döneme gelince: Demokrasi yine bu zümrelere çalıştı, çünkü mekanizmaya hâkimdiler, geçişi diledikleri gibi ayarlayıp, mekanizmayı istedikleri gibi işlettiler.” (Ch. Seignobos, Le Moyen Age, Paris 1907).

Böylece asiller ve rahipler sınıfı hem yönetime hâkim oldular, hem de ekonomiye. Bazı istisnalar hariç tutulursa, alt tabakaların başarı şansları hiç olmadı.

Hatta bazı sınıfların hayvanlar kadar bile hakları yoktu. Bütün angaryalar alt sınıfların boynundaydı. Derebeyleri topraklarını satmak istediklerinde“kelle” hesabıyla köylüleri de satışa sunarlardı.

Köylü, derebeylerine ait topraklarda bedava çalışmak zorundaydı. (Buna Corvé=angarya denirdi) Kaçmak istediklerinde dövülür, işkenceye tabi tutulur, hatta vurulurdu (Amerika’da zenciler ve Kızılderililer de yıllar boyu aynı muameleye tabi tutuldu).

“Köylüler, köylerinin sahibi olan derebeyinin her arzusuna, hiç bir savunma hakkı olmaksızın, boyun eğmek zorundaydılar. Çünkü isterse derebeyi onları yargılayabilirdi ve hüküm kesindi. Köylülerin ise başvurabilecekleri bir merci yoktu.” 

“Savaş güncel işlerdendi. Prensler, asilzadeler, şövalyeler durmaksızın birbirlerine savaş ilân ederler, savaş sebebiyle köylülerin ekinlerini mahvederler, hayvanlarına ve kalan ürünlerine el koyup kalelerine çekilirlerdi.” (a.g.e, s.236).

“Derebeyinin kendi malikânesindeki köylüler üzerinde ne gibi hakları varsa, şehirliler üzerinde de aynı hakları vardı. Bu haklar içinde halkın gözlerini oydurmak, burunlarını kestirmek, elleriyle ayaklarını kestirip o vaziyette kalabalığa teşhir etmek gibi kanlı uygulamalar olağan sayılırdı.”(a.g.e, s. 241).

Fransız Enstitüsü üyesi Funck-Brentano, “La société au moyen âge” isimli eserinde köylülerin “namuslarına sahip çıkma özgürlüğü” bile olmadığını yazar.

Bu “Demokratik Avrupa”nın hali, yarın “Osmanlı diktatörlüğü”ne bakalım…

 

Osmanlı demokrasisi

 

Osmanlı Devleti’ne “demokrasi” demenin garip karşılanacağını biliyorum, ama benden önce bunu söyleyen pek çok Avrupalı tarihçi, asker ve âlim var…

Yüzyıllar boyu Osmanlı ülkesine gelip tetkiklerde bulunan Avrupalı gezginler, Avrupa ile mukayese kabul etmez insan hakları uygulamaları karşısında şaşkınlıklarını dile getirmekten kendilerini alamamışlar, kendi toplumları için de böylesine “hakça” ve “insanca” bir yönetim temenni etmişlerdir.

İsmin ne önemi var? Önemli olan insanların huzuru değil midir?

“Mutlakıyet” dersiniz, “demokrasi” uygularsınız, “Cumhuriyet” dersiniz, diktatörlük yaparsınız!

Buyurun, meşhur Marsigli, “Osmanlı Devleti adı konmamış bir demokrasidir” diyor. “Mutlakıyet” padişahların “mutlak” olmadıklarına dair pek-çok örnek verdikten sonra kitabının 31. sayfasına şu hüküm cümlesini yerleştiriyor:

“Buraya kadar verdiğim örneklerden de anlaşılacağı gibi, Osmanlı Devleti bir aristokrasi değil, adı konmamış bir demokrasidir.” 

M. Porter, “Kur’an hükümleri zulüm ve istibdada karşı çok kuvvetli bir engeldir” diyerek onu perçinliyor; “Savaş ya da barışla Osmanlı hâkimiyetine giren Hıristiyan milletlerin malları ve mülkleri güven altına girer. Padişah, Hıristiyan ahalinin haklarının da muhafızlığını yapmak zorundadır. Bu durumda keyfi bir istibdat manzarası görmeye imkân yoktur.” 

İngiliz yazar Th. Thornton, 1800’lerde gezdiği Osmanlı Devleti’nin halkla bir bütün olduğunu belirtiyor ve halkın durumunu şu çarpıcı cümle ile özetliyor:

“Osmanlılarda insan en değerli varlık. Çünkü Kur’an böyle diyor. Bu durumda insana baskı ve şiddet uygulanabilir mi?” 

Meşhur Fransız gezgini ve yazarı A. L. Castellan padişahın yetkilerinin sınırlı olduğunu belirtiyor:

“Teb’asının hayatına, namus ve haysiyetine, malıyla mülküne hakim sayılan padişahın iradesi Kur’an hükümlerinden, şeriat ulemasının kararlarından veyahut Şeyhülislâmın fetvalarından üstün değildir.”(Moeurs, usages, costumes, des Othomans et abrégé de leur historie 1812, c.3, s. 14-15).

Kitabının 28-29. sayfalarında ise bir olaydan bahsediyor:

“Sultan Birinci Mahmud (gerçi yanlışlıkla Üçüncü Osman diye yazmıştır, ama verdiği tarihte Osmanlı tahtında Birinci Mahmud oturmaktadır)hastalığı sebebiyle bir cuma günü camie gidemediği için halk galeyana gelmiş, taşkınlık yapmış, bundan dolayı Padişah’ın hastalığı artmış, buna rağmen ertesi cuma Ayasofya’ya namaza giderek halkı memnun etmeye çalışmıştır.” Yani halk denetim görevi yapıyor. Halk padişahtan değil, padişah halktan korkuyor.

Şimdi de A. Ubicini’ nin yazdıklarına bakalım:

“Osmanlı Devleti şeklen mutlak bir saltanat olmakla beraber, esasına bakıldığı zaman her şeyden önce müesseseleriyle saltanatın tabi olduğu şartlardan ve ondan sonra da dünyanın hiç bir yerinde misli görülmemiş derecede hükümet yetkililerini tadil ve hattâ sınırlandıran örf ve âdetlerinden dolayı yumuşak bir idaredir.” (La Turquie actuelle, 1855 Paris, s.12)…

Şöyle de bir tespit yapıyor:

“Bütün Osmanlılar içinde hayat şartlarının eşitsizliğinden şikayet edebilecek yegane insan padişahtır. Aynı zamanda hem herkesten üstün, hem herkesten aşağı bir vaziyette bulunan padişah istediği gibi bir evlilik yapma yetkisinden bile mahrumdur.” (S. 122)

Yarın meşhur Batılı tarihçilerden “Osmanlı Demokrasisi” dersleri…

Batılı tarihçilerden “Osmanlı Demokrasisi” dersleri

 

 

Eski Romanya Başbakanlarından meşhur tarihçi Yorga (Iorga), onbeşinci asırdan ondokuzuncu asra kadar Osmanlı Devleti’ni gezen seyyahların hatıralarını değerlendirdikten sonra, dürüst bir tarihçi vicdanıyla şu hükmü veriyor:

“Bugün Doğu’nun son derece geniş sahalarıyla Hıristiyan Batı’nın bir çok zengin eyaletlerine hâkim olan Osmanlı cemiyetine demokrasi zihniyetinin hâkimiyeti ilk günlerinden itibaren hiç bir fasılaya uğramadan devam etmiştir.” (Les voyageurs français dans l’Orient européen, Paris 1928, s. 44)…

Chalcondyle:

“Osmanlı ülkesinin hiç bir tarafında halktan üstün sayılabilecek beylerle asilzâdelerden oluşmuş hiç bir yüksek tabaka yahut soylular sınıfı yoktur.”(Histoire générale des Turc, Paris, 1662)…

James Baker:

“Osmanlı memleketini gezerken, bütün insanların eşit olduğunu ilân eden İslâm kanununun dürüstçe uygulanışı karşısında derin düşüncelere daldım.” (Turkey in Europe, Londra, 1877)

Lois Gardet:

“Bütün mü’minler kanun nazarında eşittir, çünkü kardeştirler.” 

Bunun kolayca sağlanmasının sebebini inanç sisteminde aramak lâzım: İnancın gereği olarak Osmanlılarda “imtiyaz=ayrıcalık” yoktur. Tabiatiyle“asiller sınıfı”ndan ya da Hıristiyanlıktaki gibi “ruhban sınıfı”ndan söz edilemez.

Bu yüzden Selçuklu ve Osmanlı terkibinde, Avrupa tarihinde gördüğümüz insanlık dışı uygulamalara rastlamak imkânsızdır. “Kanun önünde eşitlik ilkesi” hayata öylesine derinden hakimdir ki, sıradan insanlar kimi padişahları mahkemeye verip yargılatmış, hatta mahkûm ettirmişlerdir (Fatih’le Mimar İpsilantı dâvası gibi)… 

Bunu yapabilmek bugünün demokratik anlayışı içinde bile zordur.

Bu anlayışın temelinde, kuşkusuz, İslam’ın “kul hakkı” titizliği yatar. Allah’ın kul hakkını bağışlamayacağı inancı, yöneticileri hamiyetli, yönetilenleri emniyetli yapmıştır. 

Böyle bir ortamda diktatörlüğün herhangi bir versiyonunun yeşermesi neredeyse imkânsızdır. Zaman zaman diktatoryal yansımaları olan bazı uygulamalar ise, bugünün anlayışıyla değil, dönemin zaruretleriyle birlikte düşünülmelidir.

Osmanlı toplumu kendine öz güveni yüksek, moralli ve umutlu bir toplumdur. Yenilse bile umutlarını yitirmemekte, mağlubiyetin kendisinde bir aşağılık duygusu oluşturmasına izin vermemektedir.

“Harp talih işidir, kaderdir, başarı ve başarısızlık ebedi değildir” anlayışı içinde başarıdan şımarmayan, başarısızlığa ise teslim olmayan sağlam bir karaktere sahiptir.

İstanbul incelemeleriyle tanınan İngiliz yazar Georges Young, bu karakteristiği şöyle bir cümle ile özetliyor:

“En fakir Türk köylüsü bile kendini Ermeni bankeriyle Rum tüccarından üstün görür.” (Constantinople, Paris, 1934)…

Yüzyıllar boyu Osmanlı ülkesine gelip tetkiklerde bulunan Avrupalı gezginler, Avrupa ile mukayese kabul etmez insan hakları uygulamaları karşısında şaşkınlıklarını dile getirmekten kendilerini alamamışlar, kendi toplumları için de böylesine “hakça”, “insanca” ve “özgürce” bir yönetim temenni etmişlerdir.

Batılı düşünürlerin, seyyahların, diplomatların ve âlimlerin görüşlerini pazartesi toparlayalım inşallah.

 

Osmanlı’nın insan merkezli yönetimi

 

Osmanlı yönetim biçiminin adı ne olursa olsun, “insan merkezli”dir. Sistemin temeli, Şeyh Edebali’nin Osman Gazi’ye yaptığı tavsiye ile atılmıştır:

“Oğul Osman! İnsanı yaşat ki, devlet yaşasın…”

Bu sistemi inceleyen Batılı düşünürlerin, seyyahların, diplomatların ve âlimlerin ortak görüşlerini birkaç maddede özetleyebiliriz…

***

* Osmanlı bir “Töre Devleti” kurmuştur. Başta padişahlar olmak üzere,“töre”, herkesi bağlar. Hiç kimsenin kudret ve kuvveti “mutlak” değildir. Özellikle padişahlar denetim altındadırlar ve kanunlarla törelere uymak zorundadırlar.

* Padişahlar savaş ve barış ilanı hakkından bile mahrumdurlar. Bunun için ulemanın onayını almak zorundadırlar (Sultan Dördüncü Mehmed, Macaristan savaşını erteleyememiştir)…

* İsrafa ve sefahate meyleden padişahlar, ulema fetvasıyla halledilir. (Tahttan indirilir). Avrupa’daki gibi istibdat ve mutlakıyet yoktur, insanlık vardır.

* Osmanlı Devleti, insan, hayvan ve bitkiye yönelik hizmetler üreten büyük bir hayır kurumuna dönüşmüştür. Padişahlar bu büyük hayır kurumunun garsonlarıdır!

* Yükselme devrinde padişahların şeyhülislâmları görevden alma yetkileri yoktur, ama şeyhülislâmlar padişahları azletme yetkisine sahiptirler.

* Osmanlı Devlet sistemi “mutlakıyet” değil, insanı merkez alan ve insana değer veren, bugünkü anlayışa yatkın demokratik bir yapıdır.

* İnsanı merkez alan anlayışın kaynağı Kur’an’dır ve Kur’an hükümleri zulüm ve istibdat meyline karşı en büyük engeldir. Bu yüzden padişahlar ve yöneticiler zulmü bir yöntem olarak benimsememişler, bu yoldaki bazı münferit hareketleri ise şiddetle cezalandırmışlardır.

* Her padişah, tahta çıkar çıkmaz, Kur’an’a ve töreye bağlı kalacağına yemin eder.

* Halkın iradesi padişahın nüfuz ve kudretinden üstündür. Bu yüzden padişahlar zaman zaman kıyafet değiştirip halk arasına karışmakta, talep ve değerlendirmeleri birinci elden almaya özen göstermektedirler.

Sultan Birinci Mahmud Devri Reis-ül-Küttablarından (Dışişleri Bakanı diyebiliriz) Emârzâde Hacı Mustafa Efendi’nin Fransız Sefiri Marquis Villeneuve’e söyledikleri meşhurdur: “Aslına bakarsanız, Osmanlı Devleti, adı henüz konmamış bir cumhuriyettir.”

* Osmanlılarda en nüfuzlu insan padişah değil, Şeyhülislâmdır. Şeyhülislâmın herhangi bir kararına padişahın itiraz etmesi sözkonusu bile olamaz. Padişahların isteğini reddeden pek çok şeyhülislâm vardır.

* Osmanlı Devleti’nde, bugünkü anlamda olmasa bile, bugüne yakın anlamda “kuvvetler ayrılığı prensibi” mevcuttur. Padişah, idari işlerde hükümete karışamaz, tahakküm edemez. Yalnızca tavsiyelerde bulunabilir.

* Avrupa’da hiç bir insan hakkı yokken, Osmanlı’da padişahların ve diğer yöneticilerin, insan haklarına riayetleri diplomatik belgelerden anlaşılmaktadır. 

* Halk, padişahı açıktan açığa tenkit etmek, devlet ve hükümet adamlarını alaya almak hakkına sahiptir. Vaizler vaazlarında, halk hatipleri meydanlarda tenkit hakkını kullanırken, zabıta müdahale etmez. Özgürce konuşurlar. Bunun sayılamayacak kadar örneği var.

* Padişahlar yalnız Müslüman milletin değil, yönetimi altında bulunan gayrimüslim milletlerin de hakkını-hukukunu muhafazaya mecburdur.

* Osmanlı Devleti’nde Müslüman olmayan insanların dinlerini özgürce yaşama hakları mevcuttur. Kimse onlara baskı yapamaz, kimse kem gözle bakamaz (Fatih’in “Amannâme”si), kimse onları aşağılayamaz ve asla kınayamaz. 

 

Yemeklerini yer sofrasında yiyen padişah

 

Bize padişahların ısraf içinde yüzdüklerini, tantanalı bir hayat yaşadıklarını, çatlayana kadar yeyip içtiklerini öğrettiler…

Bu bilgi doğru değil. Avrupalı kralların gösterişli hayatları ile karşılaştırıldığında, bizimkiler “gariban” bile sayılabilir.

Her türlü maddi imkâna sahip olmalarına rağmen ısraftan kaçınmışlar, imkânlarını kendilerine harcamak yerine hayır eserleri vücuda getirmek suretiyle hem geleceğe, hem de ahirete yatırım yapmayı tercih etmişlerdir.

Meselâ bizim padişahlar Avrupalı krallar gibi son derece değerli tâçlar giymez, maddi kıymetleri başlarının üstünde taşımazlardı. Basitçe bir sarık sarar, sadece alın kısmına “sorguç” adı verilen bir broş takarlardı.

Çoğu bunu bile yapmazdı. Meselâ Yavuz Sultan Selim, broş yerine minyatür bir süpürge takar, bununla “milletin hizmetkârıyım” mesajı verirdi. Sultan I. Ahmed ise Peygamber sevgisinin nişanesi olarak, Efendimizin ayak izini (Kadem-i Şerif) sarığında taşırdı.

Batılı kralların kuvvet-kudret alâmeti, gösteri ve gösterişin simgesi olan taç, Osmanlı padişahlarının ise cihad farizasının sembolü kılıçtı. Sırası gelen şehzade tercihan Eyüp Sultan Camii’nde kılıç kuşanıp padişah olurdu.

Taçla kılıç arasındaki fark iki dünya görüşü arasındaki farktı: Avrupalılar gösterinin, gösterişin, şaşaanın, gururun peşinde, Osmanlılar ise kulluğun derdindeydi. Dünyadaki nimetleri, Cennet’teki nimetlerin yansıması olarak görür, ehemmiyet vermezlerdi. Bu yüzden de tevazuu elden bırakmazlardı.

Biraz gösterişli giyinmesini tavsiye eden Sadrazam’ına Yavuz Sultan Selim’in söyledikleri meşhurdur: “Vezirler, sultanlarına şirin göstermek için güzel giyinirler, amma ki benim Sultan’ım (Allah), kulunun kılığına değil, yüreğine bakıyor. Daha kimin için giyineyim?” 

Padişah sofrası da mütevazı olurdu. Yemeklerini muhteşem sofralarda değil, yer sofrasında yerlerdi. Sofralarında, Batılı kralların sofralarını süsleyen altın-gümüş kaplar, mücevherlerle süslü bardaklar yer almazdı. 

Müslüman olup saraya intisap ettikten sonra Ali Ufki adını alan Polonya asıllı müzikolog Wojciech Bobowski (Sultan III. Murad’ın bir sabah namazına kalkamamasının pişmanlığını diye getiren meşhur “uyan ey gözlerim gafletten uyan” güftesini besteleyen bestekâr), 17. Yüzyıldaki saray âdetlerini anlattığı eserinde, “Padişahın Hasoda’da veya teras ve bahçelerde yalnız başına yemek yediğini, yemek için kaşık ve parmaklarını kullandığını daha sonra ellerini sabunla yıkadığını” belirtiyor, ki aynı tarihlerde Avrupa saraylarında yemek öncesi ve sonrası el yıkama âdeti yoktur. İmparatorlar ve imparatoriçeler yemekten sonra ellerini üzerlerine sürerlermiş. Sık banyo yapmadıkları ve “necasetten taharet” kavramını bilmedikleri için de kokarlarmış. “Parfüm” dediğimiz ağır koku, vücut kokusunu bastırma ihtiyacının bir gereği olarak icad edilmiştir.

Bütün Osmanlı tarihi boyunca tek bir kere gösterişli sofra kurulmuş, o daFatih’in hocası Molla Gürani’nin hışmıyla hemen kaldırılmıştır.

Bu sofranın hikâyesi özetle şöyledir…

Fatih Sultan Mehmed, “feth-i mübin”e en az kendisi kadar yüreklerini ve desteklerini koyan hocalarına, vezirlerine, komutanlarına bir iftar vermek istiyor…

Bu iş için Padişah’ın talimatıyla Vlakerna Sarayı (Bizans imparatorluk Sarayı) kullanılacak ve Bizans sarayında bulunan altın sofra takımları kullanılacaktır…

İftara doğru konuklar geliyor. Hep birlikte sofra odasına geçiliyor. Sofrayı görür görmez, Molla Gürani tuhaflaşıyor. Bakınıyor. Gözleri Ak Şemseddin’le karşılaşınca, başını hafifçe iki yana sallayıp memnuniyetsizliğini belirtiyor. Ak Hoca da hafif tebessüm ederek, Molla’yı onaylıyor. İki derya, boşlukta buluşmuş, kimseye fark ettirmeden bakışlarla anlaşmıştır: Öğrenciye (Fatih’e) bir ders daha verilecektir…

Ezan okunuyor. Sofranın en yaşlısı olarak yemeğe önce Molla Gürani’nin başlaması gerekmektedir; fakat Molla Gürani, kıpırtısız oturmakta, zikrini mırıldanıp tespih şakırdatmaktadır. Dakikalar geçiyor… 

Padişah, sofradakilerin en gencidir ve çok acıkmıştır. Önce sabırsızlıkla kımıldıyor. İftar ezanı verildiği halde beklenmesini anlamsız buluyor. Bakınıyor. Nihayet dayanamıyor. Molla Gürani’ye dönüyor: “Efendi Hazretleri, buyurun taam idelum (yemek yiyelim), merak buyrulmasun, soframuzda haram lokma bulunmaz.”

Molla Gürani o zamana kadar sanki bunu bekliyor. Hışımla Padişah’a dönüp azarlar gibi konuşuyor: “Ümmete haram olan Mehmed’e ne zaman helâl oldu? Bu altın sofra neyin nesidir? Sen Bizans imparatorlarına mı benzemeye çalışıyorsun? Bil ki, Bizans’ı bu gösteri ve gösteriş merakı batırdı.”

Padişah ağlamaklı olmuştur. Yine de halis niyetini izaha kalkışmıyor. Sadece sofracılara dönüp beklenen talimatı veriyor: “Kaldırın!”

Altın sini, üzerindeki altın taslarla, tabaklarla, kaşıklarla birlikte kalkıyor. Yerine geleneksel toprak ve porselen çanaklar, tahta kaşıklar geliyor.Molla Gürani ancak ondan sonra, besmele eşliğinde iftarını açıyor.

 

Padişah sofrası

 

“Yediğine değil, yedirdiğine bak 

(Atasözü)

Osmanlı ceddimiz, ilki kuşluk vakti, ikincisi gün batımında olmak üzere günde sadece iki öğün yemek yerlerdi: Bu sisteme saraylılar ve padişahlar da dâhildi.

“Kahvaltı” kavramı yoktu…

11 Haziran ile 09 Temmuz 1469 tarihleri arasında (Hicri 873 Zilhicce) İstanbul’da bulunan Fatih Sultan Mehmed’in akşam yemekleri çorba, etli yemek, yoğurt ve çeşitli otlardan oluşan salatadan ibaretti.

Fatih mantıyı, Kanuni hamsiyi severdi. Ayrıca ikisi ve bu arada Sultan II. Abdülhamid yumurtaya düşkündü. Yumurtanın envai çeşidi yapılır, neredeyse yumurtasız sofra kurulmazdı.

Yemeklerin “mugaddi” (besleyici) ve vücuda faydalı olmasına özen gösterilirdi. Bu işe doktorlar nezaret ederdi. Sultan Dördüncü Murad’ın Edirne Sarayı’ndaki hekimbaşısı Muhammed Bin Mahmut Şirvane’nin görev yeri mutfaktı. Görevi, faydalı ve şifalı yemekler hazırlanmasına nezaret etmekti. 15. Yüzyıla ait bir yemek kitabında yemeklerin vücuda olan faydaları anlatılıyor. 

Sarayda yemek listesi sık değişmezdi.Meselâ Fatih Sultan Mehmed, ayın onbeş günü sarı erik çorbası, şalgamlı-yumurtalı kuzu, diğer onbeş günü ise soğanlı tavuk kebabı yerdi. Zaman zaman sarı erik çorbasına hıyar ya da maydanoz doğranırdı. Balkabağı çorbası da yemek listesinde sık sık yer bulurdu. 

Padişahın sofrasında otlar eksik edilmezdi. Bunlar mevsime göre değişirdi. Otlar yağsız ve tuzsuz tüketilir, sirke ve sos da katılmazdı. 

Bazen de Fatih, ot yerine (26 Haziran akşamında yaptığı gibi) salatalık turşusu, kimi zaman da limon turşusu tercih ederdi.

Fatih Sultan Mehmed’in 12 Haziran tarihli sabah sofrasına baktığımızda şunları görüyoruz: Yumurtalı lapa, mantı ve yoğurtlu erişte... Ertesi gün yine mantı, kestaneli bulgur ve muhallebi...

Yani bize anlatıldığının aksine, padişah yemekleri çok sade ve az çeşitlidir. İsraf sözkonusu değildir. Ayrıca padişahlar kalabalık sofralarda değil, tek başlarına yahut aile bireyleriyle yemek yemeyi tercih etmişlerdi.

Bu kanundur ve Fatih Sultan Mehmed tarafından konmuştur. Fatih’in saray ve devlet protokolünü de düzenleyen meşhur “Kanunname”sinin 35. Maddesinde şöyle deniyor: “Cenab-ı şerifim ile kimesne taam yemek kanunum değildir, meğer Ehl-i iyalden ola, Ecdad-ı izamım vüzerasiyle yerleşmiş. Ben refetmişimdir”…

Özet olarak: “Benden önceki padişahlar vezirleriyle (devlet adamlarıyla)yemeklerini yerlermiş, ben aile fertlerim dışında kimseyle yemek yemeyeceğim. Benden sonrakiler de böyle yapsın?”

“En azından yemekte ailemle buluşup çocuklarımla birlikte olmak istiyorum” demenin başka şekli… Bu zaman diliminde ailesiyle sofrada buluşacak, aile konularını konuşacak, güçlüklerini dinleyecek, çocuklarını eğitecektir…

Sorumlu bir baba kaygısı: Neticede padişahlar da babadır!

Hayatları son derece sıkıcı geçmektedir. Görüştükleri insanlar bellidir. Devlet işlerinden fırsat bulup aile fertleriyle görüşemezler…

Bu durum sadece padişahlar için değil, onunla sofraya oturmak zorunda olan üst düzey devlet yöneticileri için de geçerlidir. Onlar da devlet işlerinden vakit bulup görüşemedikleri aileleri ile akşam yemeğinde, yahut iftar münasebetiyle birlikte olurlar.

Bunun bir sebebi daha olabilir ki, o da yemeği huzur içinde yeme arzusudur. Bu duygu özellikle iftar vakitleri insanın içine düşer. İnsan nasıl rahat ediyorsa, iftar sofrasına o şekilde oturmak ister. Sofrada (hele de iftar sofrasında) rahat ve huzur esastır. Ancak ne padişah kendini devlet adamlarının bulunduğu bir sofrada rahat hisseder, ne de vezirler padişahın karşısında huzur içinde yemek yiyebilirler. 

Ayrıca sofra anı, Allah’ın verdiği nimetleri, görme, işitme, koklama, dokunma, tat alma gibi, tüm duyularla algılayıp nimeti vereni tefekkür ve ona teşekkür etme anıdır… Bu da zaman zaman yalnızlaşmayı gerektirebilir.

Yumurta-yı Hümayun

 

Soğan halka şeklinde kesilir, Halep yağında iyice kavrulur, sonra ince dilimlenmiş pastırma ilave edilip biraz su, yeteri kadar şeker ve sirke katılır. Bir iki taşım kaynatıldıktan sonra, açılan yuvalara günlük yumurta kırılır, kapağı kapatılarak kaskatı olmayacak derecede pişirilir...

Niyetim elbette yemek tarifi vermek değildir. Osmanlı’dan bize nasıl muhteşem bir arşiv kaldığını anlatmak istiyorum. Bu arşivde yemek tarifleri bile yer alıyor ve bu sayede padişahların sofrası hakkında bilgi sahibi oluyoruz. 

Yukarıdaki tarif de “Yumurta-yı Hümayun” tarifidir. Padişahlar, bu tarife göre yapılan yumurtayı pek severlermiş. 

Biliyorsunuz, Osmanlı Devleti’nin sonlarına doğru padişahlar Topkapı Sarayı’nı terk edip Dolmabahçe Sarayı başta olmak üzere diğer dış saraylarda yahut mevsimlik köşklerde otururlardı.

Ancak Kadir geceleri mutlaka Topkapı Sarayı’na gelip atalarının evinde iftar eder, yatsı ve teravih namazlarını da, Şeyhülislâm hazretlerinin arkasında Topkapı Sarayı’nda kılarlardı.

 Ardından yapılan Kadir Gecesi duasına katılır, hatta bazen Topkapı Sarayı’nda gecelerlerdi.

İftarda da yukarıda tarifini verdiğim yumurta yemeğini yerlerdi. 

Bu bir hanedan geleneğiydi.

Bu yumurtaya “Yumurta-yı Hümayun” (Padişah yumurtası) denir, özenle hazırlanırdı.

“Yumurta-yı Hümayun” yendikten sonra sıra çöp veya fırın kebabına gelirdi. Ardından kıymalı, peynirli, ıspanaklı kol, bohça ya da talaş kebabı yenirdi. 

Sonrasında elmasiye tatlısı, muhallebi veya güllaç gibi sütlü tatlılar alınırdı. 

Nihayet ekşili bamya sofraya gelirdi ki, bu, yemekte birinci turun bitip ikinci turun başladığına işaretti.

İkinci tur, tavuk veya fırında hindi ile başlardı. Bunlar, fıstıklı, üzümlü, kestaneli, ciğerli, katılı ve baharlı ala iç pilavı ile doldurulmuş olurdu. 

Bundan sonra bol etli mevsim sebzeli, yine mevsimine göre zeytinyağlı barbunya enginar, imambayıldı, taze veya çalı fasulye gibi yemekler yenir, nihayet ortaya kat kat bıldırcınlı, beyinli halis amberbu pirinçten, mutlaka Vakfıkebir yağı ile pişmiş tepeleme pilav tepsisi gelirdi. 

Topkapı Sarayı’ndaki geleneksel iftar ziyafeti en sonunda sofraya gelen cevizli, fıstıklı veya kaymaklı baklava ile son bulurdu.

Bir insanın ne kadar obur olursa olsun midesine bunca nevaleyi doldurması mümkün olmadığına göre, acaba bu kadar çeşit yemek pişirilmesinin sebebi ne idi?

Osmanlı insanını hayata bağlayan yardım bağının başka bir çeşidi, sevgili dostlarım.

Sofraya gelen her çeşit yalnızca tadılır, yemek neredeyse hiç dokunulmadan olduğu gibi saray hizmetkârlarına, nöbetçilere, halayıklara, beslemelere gönderilirdi.

Böyle bir ziyafete alışık oldukları için Kadir Gecesini dört gözle bekler, envai çeşit yemekle tıka basa doyarlardı.

O gece padişahlar Hırka-i Saadet ziyareti yapar, daireyi bizzat gülsuyu ile yıkarlardı.

Fatih döneminde mutfak kayıtlarından anladığımız kadarıyla, Fatih’in sefer yemekleri de oldukça sade idi. 

Otlukbeli Savaşı’na giderken takip ettiği güzergâhta dokuz gün zarfında yediklerinin çeşitleri arasında sadece koruklu ekşili çorba, baş, paça, peynirli tarhana ve börek var. 

Bayram yemeklerinin de çok sade olduğunu kayıtlardan öğreniyoruz. Ne var ki, Edirne ve İstanbul’daki saraylarında kendisi sade bir hayat sürenFatih Sultan Mehmed, pazartesi ve perşembe günleri fakirlere 250 akçe dağıtır, sık sık kıyafet değiştirip şehrin varoşlarında gezmeye çıkar, bizzat tespit ettiği garip-gurabaya ihsanlarda bulunurdu.

Büyük fethin 562. Yıldönümünde ruhları şad olsun. 

 

Padişahlık mı, dervişlik mi zor?

 

Padişahlar zaman zaman talebeliği ve dervişliği özlemiş, Sultan II. Muradbu uğurda tahtı terk ettiğini belirtmiştir: “Manisa Sarayı’na gidip ömrümün son yıllarını ibadetle geçireceğim!”

En verimli çağındaydı. Çok başarılıydı. Çok seviliyordu. Ama bunları umursamadı: Dünya nimetlerinin geçici olduğunu bildiği için kırklı yaşlarda tahtı terk etti (Osmanlı tarihinde tek örnektir), dervişliğe yöneldi.

Onun oğlu Fatih Sultan Mehmed ise büyük fetihten bir süre sonra tekrar talebe kimliğine dönmek istedi. Hocası Ak Şemseddin’in dergâhına giderek, “Ayruk padişahluk bana bârdur! Beni dersune alub eskisin gibi irşad idesün… Bir dem senun dersunde bulunma lezzeti cihan padişahlığından ağlebdur” deyiverdi.

Yani, “Padişahlık artık üstüme yüktür, istemiyorum. Ben sana talebe olmayı seçtim. Sana talebe olmak dünyaya padişah olmaktan çok daha güzeldir. Eskisi gibi, beni tekrar dersine alıp irşad et.” 

Fatih’“gurur” isnat eden çakma tarihçiler utanır mı bilemem, ama bu davranışı “gurur” değil, “şuur”dur: Kulluk şuuru…

Hoca ile talebenin o gün yaptıkları konuşmayı “Şekaayık-ı Nûmâniyye Tercümesi”nden okuyalım: 

“...mülâkat eyledikte Şeyh Hazretleri yan yatur bulunub asla vaziyetini değiştirmedi. Padişah, Şeyh Hazretleri’nin elini öpüp, ‘Sana bir hacet içün geldüm ki birkaç gün beni halvete koyup (dersine alıp) irşâd eyleyesün. Bir dem senun dersunde bulunma lezzeti cihan padişahlığından ağlebdur’(öğrencilikteki lezzet padişahlıktaki lezzetten fazladır) deyicek, Şeyh Hazretleri, Padişahın bu kelâmını sem’-i kabule almayub rıza kulağı ile dinlemedi (Padişahın öğrenciliğe dönme isteğini kabul etmedi). 

“Padişah sâmî-makam, ısrar ve ihrâm idüp üç dört kerre ‘Elbette umup beklediğim hâsıl olıcek ve istedüğüm yerine gelecektür’ dedikte, Şeyh Hazretleri yine raddeyleyüb bu hususa müsaade eylemedi. 

“Nihayet Padişah Hazretleri gazaba gelüb, ‘husûs-ı mezbûr (bahsi geçen husus) için, ‘Bir Türk (herhangi biri) bir kere söylese kabul edüb halvete idhal edersin (dersine alırsın), ben sana nice kere söylemişken sözümü kabul itmezsün’ dedikte Şeyh Hazretleri cevap virüb: ‘Meşâyih-i izâmın halvetinde (şeyhlerinin dersinde) bir lezzet vardır ki, ana dâhil olan emr-i saltanat gözünde olmayub, dünya gözünden silinub saltanat geçub gitmek ister.” 

Kısacası “Git padişahlığını yap, böyle şeyler düşünme” diyerek neredeyse kovdu. Sık sık gelmeye başladığında ise İstanbul’dan kaçıp Göynük’e yerleşti ve orada öldü.

Derviş padişahlardan biri de Fatih’in oğlu Sultan II. Bayezid’dir. Tüm sünnetleri kıldığından bahsedilir. Çeşitli kitaplarda envai çeşit kerametleri anlatılır. Zaten ünvanı “Veli” ve “Sofu”dur.

Onun bir “Tuğla” hikâyesi var ki, beni derinden etkilemiştir. 

Sultan İkinci Bayezid, ne zaman savaştan dönse, daha hareme (sarayın ev olarak kullanılan bölümü) bile uğramadan, daima kilitli tuttuğu küçük bir odaya kapanır, saatlerce çıkmazmış...

Çıktığında ise çok mutlu ve huzurlu görünür, gülümser, rastladığı hizmetkârlara ihsanda ve iltifatta bulunurmuş.

Eşlerinden Gülbahar Sultan (Sultan İkinci Bayezid’in hanımı-Yavuz Sultan Selim’in annesi), kendisinden büyük bir sır saklandığını düşünüp bu sırrı çözmeye karar vermiş. Padişah’ın sefere çıkmasını fırsat bilip odaya girmiş. Tek eşya olarak duran sandığı açmış. Sandıktan yazılı bir tuğla çıkmış. Dikkatle okuyunca âyet olduğunu anlamış: “Eğer bir kimsenin ayakları Hak yolunda tozlanmışsa, Allah o ayakları Cehennem ateşinden korur.”

Hiçbir şey anlamamış. Sefer dönüşü Padişah’a sormuş: “Sandıktaki yazılı tuğla neyin nesidir Hünkârım?” 

Sultan İkinci Bayezid gülümseyerek anlatmış: “Sonunda merakınıza yenildiniz demek?”

Anlatmış: “Allah yolunda yaptığım savaşlarda üzerime bulaşan tozları biriktirip gördüğün tuğlayı yaptım. Allah’ın huzuruna o tuğla ile çıkmak istiyorum.” 

Öyle yaptılar: Öldüğünde, tuğlasını sol koltuk altına koyup defnettiler. 

 

Ramazan Yürekli Müslümanlık

 

Ramazanınız mübarek olsun, kadim dostlarım…

Bu Ramazanda Ramazan-ı şerifle biraz daha özdeşleşip Ramazanlaşmaya ne dersiniz?

Biraz daha yumuşak yürekli, biraz daha sevecen, biraz daha müsamahakâr, biraz daha şefkatli ve merhametli…

Eski halimizle hallenmekten söz ediyorum…

Biliyorsunuz, eskiden daha yumuşak yürekliydik: Çünkü “Yürek Müslümanı” idik. İnsan hem Müslüman olup, hem de inancını yüreğinden yaşarsa, Allah onu tepeden tırnağa merhamete dönüştürür…

İnsan “merhamet”e dönüşünce…

Kendine merhamet eder: İçki, kumar, uyuşturucu, hatta sigara gibi zararlı alışkanlıklardan kendini de, yakınlarını da uzak tutmaya çalışır…

Ailesine merhamet eder: Eşine, çocuklarına ve tüm aile efradına sevgiyle yaklaşır…

Akrabalarına merhamet eder: İmkânları nispetinde onları korur, gözetir, ihtiyaçlarına koşar…

Komşularına merhamet eder: Komşuları açken, muhtaçken, “Rabbana hep bana” anlayışı içinde salt kendine yaşamaz!..

Fakirlere merhamet eder: Tüm kazandığını kendine harcamaz… Sadece mecbur olduğu fitreleri, zekâtları değil, “gönlünden kopan”ları da verir…

Hayvanata, nebatata ve tüm kâinata merhamet eder: Ne havayı kirletir, ne de çevreyi. “Canlı cansız her şey Allah’ı tesbih eder” hükmünce, hayvanları aç, bitkileri susuz bırakmamaya özen gösterir. Kâinatın gelecek nesillerden ödünç alınmış bir emanet olduğunu bilir, ona göre davranır.

Herkese merhamet eder: Yalnızca “farz” ibadetlerle inancını sınırlamaz, sınırsız bir idrak ile sosyal hizmetlerde de bulunur: Meselâ kitap dağıtır, öğrenci okutur, parasızlıktan evlenemeyen sevdalıları evlendirir, v.s.

Kendi hakkının-hukukunun yanı sıra, başkalarının hakkını-hukukunu da korur…

Herkese karşı nazik olur. Trafik kuralları konusunda hassas davranır…

Elbisesi, çorabı, dişleri, saçları ve bedeni daha temiz olur, daha düzgün yaşar…

Yerken, içerken, çevresindeki insanları da dikkate alır; onları iğrendirecek hareketler yapmaktan sakınır…

İnandığı dinin, insanı “hayatın merkezi” saydığını bilir ve nasıl bir inanca sahip olursa olsun, her insana “insan” olarak saygı duyar…

Başkalarını yargılayacağına kendi olumsuzluklarını yargılar… Başkalarını suçlamak yerine kendi nefsini suçlamayı seçer… Başkalarını yadırgamaz, kendini yadırgar… Başkalarını çekiştirmekten uzak tutar nefsini; cihadı“Kendi nefsiyle mücadele” olarak algılar… “Mü’minin mü’mine gülümsemesi sadakadır” hükmü çerçevesinde her bakışını tebessümle süsler.

Anne-babasının değerini bilir, onları yalnızca “Anneler Günü”nde, “Babalar Günü”nde değil, tüm zamanlarda hatırlar…

Şeyh Edebali’nin, “İnsanı yaşat ki, devletin yaşasın” öğüdünde, “Her insan kendi varlığı içinde bir devlettir” anlamını okur, hikmetine ulaşır, sırrını çözer ve her insana “devlet” gibi davranır…

Önemli olan Ramazanı yürek boyutunda da sonsuz ve sınırsız yaşamaktır.

•••

Ramazan yüreklerimize de gelirse, sağnak sağnak rahmet yağar üstümüze…

Ramazan yüreklerimize de gelirse, tüm günahlarımız dökülür…

Ramazan yüreklerimize de gelirse, yüreklerimiz “kardeşlik” duygusuyla birleşir…

Ramazan yüreklerimize de gelirse, hem yüzümüz, hem de yüreğimiz gonca gonca çiçek açar…

Ramazan yüreklerimize de gelirse, Ramazanlaşırız, insanlaşırız, vicdanlaşırız da, kendi içimizden taşıp bir birimize karşı zaman zaman hissettiğimiz tüm olumsuzlukları aşarız…

Tüm hayatımızı “adam gibi” yaşamaya başlarız!

Hadi bir niyyet, bir gayret!

Ramazanınız mübarek, orucunuz kabul ola!

 

Sevgili dostlarım, hepinize tekrar tekrar hayırlı ramazanlar diliyorum…

Emr olundu ki, “Ey iman edenler!.. Sizden evvelki (ümmet)lere yazıldığı gibi, sizin üzerinize de oruç yazıldı (farz kılındı). Ta ki, korunasınız.”(Bakara, 2/183)

Demek oluyor ki, oruçta amaç, ayette ifade buyrulduğu üzere, “korunmak”tır…

Şeytanın şerrinden korunmak…

Nefsanî arzulardan korunmak…

Gururdan, enaniyetten korunmak…

Bencillikten korunmak…

Gösteri ve gösterişten korunmak…

Gıybetten, fitne-fücurdan korunmak…

Dünyevileşmekten korunmak…

Kısacası, içinden Cehennem geçen her türlü günahtan korunmak.

Bunlar ramazanda “Ramazanlaşmak”la mümkündür…

Ramazanlaşmak, tövbe ile arınıp ibadetle temizlenerek, bir bakıma melekleşmek anlamına gelir.

Bir “Bismillah”ta yeniden dirilir, yeşerir, taze bir niyetle oruca başlarsınız.

“Bismillah” deyip geçmeyin: Bir kere, “Bismillah her hayrın başıdır”!.. (Bediüzzaman).

Öyleyse, “Allah’ın adı zikredilmeden başlanan her işin sonu bereketsiz olur” diyen Resul-i Ekrem aşkına bismillah!

Hz. Âdem ile Havva’yı cennette var eden Evvel ve Âhir aşkına, Bismillah!..

Hz. Nuh’u tufandan, Hz. Yunus’u denizden kurtaran Rahim aşkına,Bismillah!..  

Belkıs’i Hz. Süleyman’ın (aleyhisselam) huzuruna taşıyan Kerim aşkına,Bismillah!..

Hz. İsa’yı babasız var eden Rahman aşkına, Bismillah!..

Hz. Yusuf’u kuyudan kurtaran ve Züleyha’ya Yusuf’u ilham eden Âlimaşkına, Bismillah!..

Nemrut ateşini gülşene çeviren Mü’min aşkına, Bismillah!..

Ebucehil hâkimiyetini mağlubiyete döndüren es-Selâm aşkına, Bismillah!..

Bağışlanmamız için mübarek ramazanı ikram edip, bir de içinden af gecesiLeyle-i Kadr geçiren Zülcelâlı vel-İkram aşkına, Bismillah!

“Ramazan-ı mübarek”in en başında, irade imtihanının en içinde, kulluk ve dua kapısının hemen önündeyiz…

Şu an tam da, “Biz Senin orucunu tutalım ey Allahım, Sen bizi tut!” diye dua etme vaktidir…

Tut ellerimizi: Ellerimizi tut ki, sana gelen yolu bulabilelim!.. Tut ki, “veren el” olabilelim… Tut ki, rızana ulaşabilelim.

Tut kalbimizi: Kalbimizi tut ki, sevmeyi, vermeyi, görmeyi, hoş görmeyi öğrenebilelim…

Tut ruhumuzu: Ruhumuzu tut ki, günahlarla kirlenmesin artık…

Tut mantığımızı: Yanlışlara meyletmesin, umutsuzluğa düşmesin, hayatı dünyadan ibaret sanmasın…

Tut gözümüzü: Gözümüzü tut ki, hayrı görsün şerri görmesin, güzeli görsün çirkini görmesin; namahreme bakmasın…

Ülfet ve ünsiyet perdesi inmesin gözümüze; inmesin ki, hayatın tüm güzelliklerini görüp idrak edelim; idrak edelim ki, Seni yeterince zikredelim, fikredelim, dolu dolu şükredelim…

Tut nefsimizi: Tut ki, Sana isyankâr olmasın, bizi şeytanın peşinden sürüklemesin…

Tut aşkımızı: Aşkımızı tut ki, fani şeylere meyletmesin, tüm varlığımız Seninle ve Peygamberinle dolsun…

Tut bizi Allahım!.. Bizi tut ki, kötü alışkanlıklarımızdan kurtulalım, iyi alışkanlıklar kazanalım…

En yüreğimizden tut, en gönlümüzden tut, en kalbimizden tut, en ruhumuzdan tut, imanımızın en imanından tut!

Bizi ramazanlaştır! Ramazanımızı, ümmetin oruç tuttuğu ilk ramazana dönüştür.

 

Eskiden Ramazan nasıl karşılanırdı?

 

Osmanlı asırlarında Ramazan, şimdiki gibi, coşkuyla karşılanırdı…

Ama tabii dönemin şartlarından kaynaklanan bazı farklar vardı. Mesela marketler olmadığı için, ramazana on, onbeş gün kala ramazan alışverişi yapılır, kilerler (ki her evde bir kiler mutlaka vardı) ramazanlıklarla doldurulurdu.

Sonra çamaşırlar yıkanır, evler köşe bucak süpürülür, tahtaları fırçalanır,sultan misafirliğe gelecekmiş gibi hazırlanılırdı.

Bir anlamda gelmesi beklenen de bir sultandı: Onbir ayın sultanı!

Hikmet, himmet, rahmet, merhamet, bereket, mağfiret sembolü geliyordu…

Osmanlı asırlarında ramazan hilâli gözükmeden oruca başlanmazdı. Buna“rü’yet-i hilâl” denirdi.

“Rü’yet” görme mânâsına gelir. Dolayısıyla, “rü’yet-i hilâl”, “hilâlin görülmesi” anlamında bir fıkıh terimidir. 

Devr-i Saadet’de, yahut Osmanlı asırlarında, şimdiki gibi elektronik teleskoplar olmadığından, ramazana giriş ve çıkışı tespit edebilmek için memleketin müsait bölgelerinden hilâl gözlenirdi…

Çıplak gözle hilâlin görülmesi ramazanın yahut bayramın başladığına delildi. Bu iş öylesine ciddiye alınırdı ki, bizzat İstanbul Kadılığı ilgilenirdi. 

İstanbul Bayezid’deki yangın kulesi, aynı zamanda hilâl gözlemekte de kullanılırdı. Ayrıca Süleymaniye, Fatih, Cerrahpaşa, Sultan Selim veEdirnekapı camilerinin minareleri de aynı amaca hizmet ederdi. 

Kadılık makamına mensup güvenilir bazı memurlar, bu gözlem yerlerine gönderilir, ayı gözlemeleri istenirdi…

Aynı zamanda, adı geçen camilerin hizmetlileri ile halk da gönüllü olarak gözlemlere katılırdı. Bu aynı zamanda halkın eğlencesiydi.

Genellikle sadrazamlar, zaman zaman da bizzat padişahlar, ramazan başlamadan önce, Şaban ayında “Ramazan Tembihnamesi” adı altında halka yönelik bir dizi “tembih” yayınlarlardı. 

Tembihnamelerde, ramazan boyunca ramazanın ruhuna uygun yaşanması, halkın dini emirlere daha sıkı sarılıp, ibadetle meşgul olması, temizliğe çok dikkat edilmesi, herkesin edep içinde hareket etmesi ve fiyatların suni şekilde arttırılmaması istenirdi. 

İmam ve vaizler camilerde, bekçiler ve tellallar mahallelerde, işletmeciler tarafından da hanlarda devletin Ramazan tembihleri halka duyurulurdu.

19. yüzyılın ilk yarısında, Sultan İkinci Mahmud döneminden itibarenRamazan Tembihnameleri Osmanlı Devleti’nin resmi gazetesi olanTakvim-i Vekayi’de ilân edilmeye ve ayrıca broşür olarak bastırılıp, halka dağıtılmaya başlandı.

Tembihnamelerde, Ramazanı ilgilendiren düzenlemelerin yanı sıra şehir hayatıyla ilgili düzenlemeler de yer alırdı.

Meselâ beş vakit farz namazın camilerde cemaatle kılınması, mazereti olanlar dışında bütün Müslümanların oruç tutması, herkesin teravih namazına gitmesi, teravih saatinde dükkânların kapatılması, camilerde kadın ve erkeklerin ayrı yerlerde bulunması, gayrimüs-limlerin gündüzleri umumi yerlerde yiyip içmemesi, padişahın ramazan boyunca çeşitli camilerde teravih namazına katılacağı, bunun için hal-kın arasına karışacağı, bazen “tebdil-i kıyafet” (tanınmamak için kıyafet değiştirmek) edeceği, tanıyanların padişahı açık etmemesi ve ona saygılı davran-ması belirtilirdi.

Tembihnamelerde üzerinde titizlikle durulan bir diğer önemli konu da fiyatlardı: Durumdan istifade ederek yiyecek fiyatlarını keyfi artıranların cezalandırılacağı özenle vurgulanırdı.

Gıda maddelerinin fiyatı, unlu mamullerin gramajları ve içlerine nelerin konulacağı devlet tarafından ilan edilir ve sıkı sıkı emirlere uyulup uyulmadığı takip edilirdi. Denetim görevi kadılarındı. Adamları sık sık çarşı-pazarı gezer ve yanlış yapana aman vermezlerdi.

Ramazana “tefekkür” katmalı

 

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın geçen ramazanda yaptığı “Dini Hayat Araştırması”na göre, Türkiye’nin yüzde 99,02’si Müslüman…

Beş vakit namaz kılanların oranı yüzde 42,05 (kadınlarda yüzde 49,08, erkeklerde yüzde 34,08), düzenli oruç tutanların oranı ise yüzde 83,04 (“Hiç oruç tutmam” diyenler yüzde sadece 2,5). Yüzde 71,09’umuz her yıl zekât veriyor. Kadınlarımızın yüzde 71,06’sı da başını örtüyor, tesettür kurallarına riayet ediyor.

Bu araştırmanın sonuçlarına bakılırsa, “İslâm Şartı Müslümanlığı” artmış: Köy camiinde Oflu Hoca’dan ezberlediğim, “savm” (oruç), “salât” (namaz), “hac”, “zekât”, “Kelime-i Şahadet” tamam…

Yani, “şekil ve görüntü İslâmı açısından bir sıkıntımız yok!.. Ancak beş“farz”ın kalıplarına sıkıştırılmış bu “İslâm” algısı, Müslümanı (kişiyi) belki Cennet’e götürebilir (Allah’a ait bir tasarruf), ne var ki, İslâm’a ve insana katkı yapmaz. 

İnsana ve İslâm’a katkı yapması için “tefekkür” katılması lâzım: Tefekkürsüz İslâm bizi getirse getirse kıssaya, menkıbeye, siyasete getirir! Öyle de oldu zaten.

Ramazan ekranlarına bakıyorum da, bizim “gerçek İslâm”ı ne anlatmaya, ne anlamaya, ne de yaşamaya niyetimiz var.

Yüzyıllardır hocalarımız (elbette bazıları müstesna) minberlerden ve kürsülerden ümmete işte böyle bir İslâm’ı telkin ediyor.

Ramazan ekranlarında döndüre döndüre bu kalıpların ayrıntılarını anlatıyorlar. Kur’an’ın “tefekküre çağrı”sını okumamışlar, duymamışlar zannedersiniz. Bu durum, aynı zamanda, “Asr-ı Saâdet Müslümanı” ile“Çağın Müslümanı” arasındaki farkı oluşturuyor.

En büyük fark tefekkürde: Asr-ı Saadet Müslümanı, İslâm’ı tefekkür boyutuyla da yaşarken, asrın Müslümanı sadece konuşuyor. Ayrıca Asr-ı Saâdet Müslümanının Müslümanlığı beş farzla sınırlı değildi, İslam’ın yürek boyutu tüm hayatı kuşatıyor, en dinamik biçimde hayata geçiyordu. Dolayısıyla hayatın tüm evrelerine İslâm’ın ruhu hâkimdi. Ne ibadet bunun dışındaydı, ne siyaset, ne ticaret…

İslâm her türlü “hamle”nin (savaşlar ve fetihler dâhil),“dinamizm”in,“gayret”in kaynağı olduğu gibi, “feraset”in, “fazilet”in, “merhamet”in,şefkat”in, “himmet”in, “infak”ın, hatta sevginin de kaynağını teşkil ediyordu.

Yani Müslüman, İslâm’ın ruhuyla ruhlanmıştı.

Elbette onlar da namaz kılıyor, oruç tutuyor, hacca gidiyor, zekât veriyor, bol bol da Kelime-i Şahadet getiriyorlardı, ama bunları daha büyük bir“amaç” için, kısaca, İslâm inancının ruhuna yolculuk için yapılıyordu…

Bedensel ibadetler “kitlesel bilinç”in, kitlesel bilinç, “Yürek Müslümanlığı”nın yolunu açar, nihayet Müslümanı “tefekkür” ummanıyla buluşturup evrenselleştirirdi.

Bizim İslâm algımızda “tefekkür” yok… İçinde tefekkür olmayan ibadette“lezzet” olmaz. İşte bu yüzden, teravih ve cuma namazlarında bile sürekli çalan cep telefonları, “Allah’ın huzurunda olduğum anlarda bile dünya doluyum” mesajı veriyor. Ne huşu’, ne huzur: Sadece kalıplar ve kalıplaşmış Müslümanlar var!

Hacca gidişlerde “Hacı” unvanı alma sevdası, doksan dokuzluk tesbih sallamalarda “Çok iyi Müslümanım” gösterisi, “Umre”ye “tatil” muamelesi (beş yıldızlısı, yaldızlısı, hatta ekstrası bile var şükür), oruca “zayıflama kürü”, namaza “beden eğitimi” muamelesi de bu yüzden yapılıyor…

“İnsanca” yaşamaya yönelik binlerce sünnete sırt çeviren ümmetin, sünnete bağlılığını, gömleğinin üst cebinde misvak taşıyarak göstermesi, ne kadar acıdır!

“Kul” kimliğine ve “ümmet” algısına az biraz “tefekkür” katabilseydik, Müslümanların bugünkü hicran haline belki yeni çözümler üretebilirdik.

Kısacası dostlarım, Müslüman, İslâm’ın “tefekkür” manzumesinden kopmakla, esasen kendi yüreğinden koptu. İslâm Âlemi’nin savruluşunun hikmeti budur.

NOT: “Padişahlık mı, dervişlik mi zor?” başlıklı yazımda bir hadis-i şerife “âyet”dedim. Affa mazhar olmayı diler, iyi niyetle ikaz eden dostlara teşekkür ederim.

 

Her ramazan güzellikleriyle gelir

 

 

Oruç eskiden de güzeldi, şimdi de güzeldir...

Teravihler eskiden de güzeldi, şimdi de güzeldir... 

Fitreler eskiden de güzeldi, şimdi de güzeldir...

“Nerede o eski ramazanlar” diye iç çekmek yerine, mevcut ramazanı en iyi şekilde yaşamak en güzelidir.

Eskiden teravih saatinde selâtin camileri bayram yerine dönüşürdü: Şimdi de öyle...

Osmanlı dönemi seyyahlarının ilettiğine göre, ramazanlarda camiler dolar, taşardı. Camilerde, büyük konaklarda ve bazı evlerde topluca “mukabele”okunurdu. (Bu güzel gelenek de hâlâ da geçerliliğini koruyor)...

Günümüzde de evler Kur’an kursuna, mahalleler “sevda çeşmesi”nedönüşüyor. 

Eski insanımız ramazan boyunca imkânları ölçüsünde güzel giyinir, sandıklarda özene-bezene sakladıkları giysileri ramazan hürmetine çıkarır, bayram kıyafetiyle camileri dolaşırlardı...

Söylemek istediğim şu ki, Ramazan, bu topraklarda daima “sultan”muamelesi görmüştür: Şimdi de aynı muameleyi görüyor...

Çünkü bu topraklarda yüzyıllardan beri yaşayan millet aynı millettir: Öyle olduğu için aynı ortak duyarlılıkların asırlar boyu yaşamasına şaşmamak lâzımdır.

Eskilerimiz iftarlarda soğan-sarmısak yemekten ve ter kokusu yaymaktan kaçınırlardı. Teravihte omuz omuza saf tutacak mü’min kardeşlerinin huşu ve huzurunu bozmamak için, böyle bir fedakârlık yaparlardı. 

Camilerdeki halılar yündü. Bu yüzden camiler ter ve çorap kokmazdı.

Padişahlar her ramazan öncesinde, adına “Tambihnâme” denilen bir “hatt-ı Hümâyûn” yayınlar, keyfi fiyat artışlarının engellenmesini isterlerdi (aynı işi hükümet yapıyor).

“Tembihnâme”lerden biri de Sultan IV. Mustafa’ya aittir. 

Başbakanlık Arşivi’nde 53351 numara ile kayıtlı bulunan 1807 tarihli fermanda, Sultan IV. Mustafa, ramazan öncesinde oluşabilecek keyfi fiyat artışlarına dikkat çekip hem esnafı, hem de halkı uyarmaktadır.

Herkesin narha (hükümetin belirlediği fiyat) dikkat etmesini, tamahkârlık edilmemesini, bakkalların fiyatları keyfi olarak artırmaktan kaçınmalarını, bu konuda imamların halkı ikaz etmelerini isteyen Padişah, bereketiyle gelen ramazanın “lâyıkı vechiyle” karşılanmasını da istemektedir.

Ramazan öncesinde, yalnızca padişahlar değil, Osmanlı hükümetleri de“tambihnâme”ler yayınlarlardı... 

Bu tembihnâmelerde evlerin, camilerin, dükkânların ve sokakların, ramazan hürmetine temizlenmesi istenir, uyulması gereken kurallar hatırlatılır, ramazanın huzurunu bozacak davranışlardan kaçınılması tembihlenirdi...

Tabii ki amaç halkın ramazan ayını huzur ve güven içinde yaşamasıydı.

19. yüzyılın ilk yarısında, Sultan II. Mahmud döneminden itibaren“Ramazan Tembihnâmeleri” Osmanlı Devleti’nin resmi gazetesi olanTakvim-i Vekayi’de ilân edilmeye ve ayrıca broşür olarak bastırılıp, halka dağıtılmaya başlandı. 

Tembihnâmelerde, Ramazanı ilgilendiren düzenlemelerin yanısıra şehir hayatıyla ilgili düzenlemelere de yer verilirdi.

Halkın yiyecek sıkıntısı çekmemesi ve fiyatların artmaması için sıkı sıkı önlemler alınırdı. Yiyeceklerin fiyatı, özellikle unlu mamullerin gramajları ve içlerine nelerin konulacağı devlet tarafından ilan edilir ve emirlere uyulup uyulmadığı takip edilirdi.

Gayrimüslimlerin (Müslüman olmayanların) yoğun olarak yaşadığı Fener, Balat, Hasköy gibi semtlerde bile meyhaneler, ramazana hürmeten kapanır, kapıya, o meyhanenin ramazan boyunca kapalı kalacağına ilişkin bir kâğıt yapıştırılırdı...

Hiçbir gayrimüslim yahut Müslüman açıkça oruç yemezdi. Bunun yasak olması bir yana, bu davranışın özünde, oruç tutanlara karşı duyulan saygı vardı (şimdi pek yok). 

Eskiden farklı dinlere mensup vatandaşlar bir birlerinin inancına böyle saygı gösterirken, şimdi aynı dinin mensupları asgarî bir saygı kırıntısı bile göstermeyip ramazanda oruçlunun suratına sigara dumanı üflüyor...

Ne diyelim? Zaten Osmanlı ceddimiz en güzelini söylemiş: Edeb yahu!

 

Edeb yahu!

 

Biliyor musunuz, Osmanlı asırlarında ramazanlar, sadece Müslümanlar tarafından değil, azınlıklar tarafından da yaşanırdı.

Ramazanlarda son derece saygılı davranırlar, kesinlikle sokakta yiyip içmezlerdi. Hatta sırf Müslüman komşularına duydukları saygıdan ötürü, ramazanların bazı günlerini oruçlu geçiren Rum, Ermeni ve Musiveler bile vardı.

Şimdi bazı “Müslüman”lar aleni oruç yiyor. Bu bir tarafa, “sosyal medya”dedikleri sorumsuzluk alanında oruçlu Müslümanlarla dalga geçiliyor. 

İşte böyle zamanlarda, Hz. Ömer’in, “Edeb, ilimden önce gelir” sözünü hatırlıyorum ve ondan ilham ile Yunus Emre’nin yaptığı o şahane “edeb”vurgusunu paylaşmak istiyorum:

“Gezdim Halep’le Şam’ı, eyledim ilmi taleb,

“Meğer ilim bir hiç imiş, illa edeb illa edeb.”

Edebsizliği ele alan insandan zaten “insan” olmaz. Zira İnsanla hayvan arasındaki en büyük fark edebdir” (Mevlâna).

Bu vurguyu İnsanlık âdâbını, ilimden evvel, öğrenmek lâzımdır” diyerek İmam Malik de yapmış: 

Mehmed Âkif, “Edepsizliğin başladığı yerde edebiyat biter” derken, Dar’ül Hikme’den arkadaşı Bediüzzaman, “Edipler edepli olmalı, hem de edeb-iİslâmiye ile müeddeb olmalı” diyor…

Çünkü temiz ve dürüst hayatın önsözü, had bilmenin yıldızı “edeb” ve“hayâ”dır. Bunlarsız değil “Müslüman”, “insan” bile olunamaz! 

Osmanlılar, bu kavramları “hayatın sırrı” saymışlar, tekkelerine, zaviyelerine, dergâhlarına, mescidlerine, camilerine, hatta evlerine “Edeb Yahu” yazılı levhalar asmışlardı.

Bazı eski konaklarda hâlâ durur. Ancak levhasını bulsak da kendisini mumla arıyoruz! Zira ortalığı “edebsizlik” ve “hayâsızlık” götürüyor!

Ramazanlarda ve özellikle kandil gecelerinde gayrimüslim komşular pişirdiklerinden Müslüman komşularına da verir, Müslümanlar gayrimüslim komşularının mutfağında pişen lezzetli yemekleri hiç tereddüt etmeden afiyetle yerlerdi.

Çünkü gayrimüslim komşuların “edeb” ve “hayâ” anlayışı, Müslümanın haram saydığı yiyecekleri ikram etmeye engeldi. Bu konuda sessiz yüreklerde mühürlenen bir anlaşma var gibiydi

Buna karşılık Müslümanlar da gayrimüslim komşularının kutsal günlerini tebrik etmeyi görev sayarlardı. Asla kimse kimsenin dinine kem söz söylemez, kimse kimsenin kıyafetine yan göz bakmazdı. Bu yaklaşım bir anlamda “Fatih Fermanı”nın gereğiydi: İstanbul fethini müteakip günlerde yayınladığı fermana göre, “kimse kimseye yan göz bakmayacak, kem söz söylemeyecek”ti.

Çok şey bozuldu maalesef. Önce bir birimize “yan göz” bakıp “kem söz”söylemeye başladık… Siyaset tartışmasına, kıyafet kavgasına girdik. 

Evvelce “Müslüman” olmak herkese yeterken, şimdi nedense yetmiyor! Herhalde yetmiyor ki, “Türk”, “Kürt”, “Laz”, “Çerkez”, “Arnavut”, v.s. diye bölünüyoruz!

Bu bile yetmiyor, kimimiz “mürteci”, kimimiz “hilafetçi”, “cumhuriyetçi”, “tarikatçı”, “cemaatçi”, “siyasetçi”, “Atatürkçü” ya da “ulusalcı” oluyoruz! Farklılıkları hazmetmiş bir toplumsal yapıdan geldiğimizi unutup, farklılıklarımızı “aşağılama” sebebi yapıyoruz.

Ramazan-ı mübarek, bu tür yanlışlarımızdan da kurtulmak için büyük bir fırsattır. Düşünün ki, bu ülke nüfusun yüzde 83’ü oruç tutuyor. Bu kadar büyük bir ekseriyeti başka hiçbir konuda birleştiremezsiniz.  

 

Sahi neden mutsuzuz?

 

 

Asr-ı Saâdet insanı mutluydu...

Oysa bizim sahip olduklarımızın yüzde birine bile sahip değillerdi...

Selçuklu/Osmanlı insanı da mutluydu...

Onlar da bizim sahip olduklarımızın yüzde birine bile sahip değillerdi.

Söyler misiniz lütfen, mutluluk çok şeye sahip olmakta mı, yoksa sahip olduklarımızın kıymetini bilmekte mi saklı?

Osmanlı Devleti ve Osmanlı insanı üzerine gözlemleriyle meşhur Fransız yazarlardan (1830’larda İstanbul’da dokuz yıl kalmış, hatıralarını “Neuf anne’es a Constantinople” ismiyle kitaplaştırmıştır) A. Brayer diyor ki: “Osmanlı insanının yakındığını hiç görmedim. Hangi halde iseler şükrederler. Bu yüzden de istikbal endişesi taşımazlar.”

Osmanlı’nın torunları (bizler) için bugün aynı şeyleri söylemek sanırım mümkün değil. Şükrün yerini şikâyet aldı. “İstikbal endişesi” ise Allah’ın her güne serpiştirdiği güzellikleri algılamamızı ve yaşamamızı engelliyor...

Durmadan şartlardan yakınıyoruz. Zaaflarımızı, yenilgilerimizi, korkularımızı şartlarla izah etmeye çalışıyoruz...

Bence bu, mağlubiyetimize mazeret uydurma çabasıdır! Çünkü aynı şartları yaşayıp paylaşan başka insanlar pekâlâ şartların esiri olmadan yaşayabilmekte, hedeflerine ulaşıp başarılı olabilmektedirler.

Daha açık ifade etmeye çalışayım...

Eğer Peygamberlerimiz şartlardan yakınıp dursalardı, Hz. Âdem’in ömrü Cennet’ten çıkarıldığı için, Hz. Nuh’un ömrü tufana tutulduğu için, Hz. Yunus’un ömrü denize atıldığı için, Hz. Yusuf’un ömrü kuyuya itildiği için,Hz. İbrahim’in ömrü Nemrut’la, Hz. Musa’nın ömrü (onlara selam olsun)Firavun’la karşı karşıya getirildiği, Hz. Âlişan Efendimiz’in ömrü iseEbucehil gibi bir düşmanla savaşmak zorunda kaldığı için, Hz. Havva’nın ömrü yasak meyveyi yediği için, Hz. Asiye’nin ömrü Firavun’la evlendiği için, Hz. Hacer’in ömrü çölde aç-susuz bırakıldığı için, Hz. Meryem’in ömrü iftiraya uğradığı için yakınmayla geçerdi...

Hâlbuki içlerinde mevcut imanı ve iman eksenli enerjiyi harekete geçirip ortaya atıldılar: “Allah Kerim” diyerek olumsuz şartların üzerine yürüdüler ve şartlar değişti...

Unutmayalım: Hz. İbrahim’i, Nemrud gibi, kendini “tanrı” sanan bir “gurur âbidesi” karşısında galip getiren Kudret, Hz. Musa’yı Firavun’un sarayında büyüten Kudretin tâ kendisidir!

Aynı Kudret, Efendimiz’in üzerine de tecelli edince, Efendimiz, bir süre önce kovulduğu Mekke’ye, muzaffer bir komutan olarak döndürüldü...

Ramazanı bu açıdan da yaşamamız gerekiyor. Ama hayır! Yakınmaya devam ediyoruz. “Bir dokun bin ah işit kâse-i fağfurdan...” (Şair Âli Efendi) modunda yaşıyoruz.

Kiminle konuşsanız dert döküyor... Herkesin bir çözülmezi, bir girifti, bir hallolmazı mutlaka var şu dar-ı dünyada... Kime sorsanız “işler kötü”demeye getiriyor.

Caddeler dolusu araba (en lükslerinden), arabalar dolusu cep telefonu (en akıllısından ve pahalısından), cep telefonlarında envai çeşit ulaşım düzeneği...

Her biri şu kadar aylık masraf...

Evlerimiz tıkış tıkış eşya, bir sürü gereksiz incik-boncuk...

Bilin bakalım: Az mı kazanıyoruz, yoksa çok mu harcıyoruz?

Neyse: Bu hamur çok su götürür, iyisi mi noktayı koyalım.

 

Büyükşehir yalnızlığı

 

İstiklâl Caddesi’nde yürüyorum. Vakit yatsı sonrası... Cadde alabildiğine kalabalık... İnsanlar bir birlerine sürtünerek geçiyor. 

Kimse kimseye gülümsemiyor, kimse kimseye selâm vermiyor, kimse kimseye hâl-hatır sormuyor...

Birbirlerine çarptıklarında söyledikleri tek kelime, “Pardon!” 

Fransızca kökenli bir kelime: “Bağışlayın, affedersiniz, özür dilerim”anlamında kullanılıyor... 

“Affedersiniz” sözcüğünü duymayalı çok oldu. Kimse kimseden “özür”dilemiyor. Ters ters bakıp geçiyoruz.

Büyük şehrin en kalabalık caddesinde yaşadığım yalnızlık ruhumu ürpertiyor. Ben ki, köy çocuğuyum: Dağ yalnızlığını bilirim, deniz yalnızlığını bilirim, orman yalnızlığını bilirim, ama büyük şehir yalnızlığını bu şehirde öğrendim. 

Ortamın kalabalık olması işe yaramıyor. Herkes kendi yapayalnızlığını sürüklüyor. Aynı şehirde yaşayan insanlar bir birlerini “dost”, “kardeş”, “komşu”, “arkadaş”, “hemşehri”, ne bileyimen azından “insan”gibigöreceklerine, “tehdit” gibi görüyor. 

Gecenin bir vakti, dağın başında yahut denizin ortasında hissetmediğim derin yalnızlığı İstiklâl Caddesi’nde hissediyorum...

Diyeceksiniz ki, terördendir! Değil. Terör öncesinde de aynı yalnızlığı defalarca hissetmiştim.

Belki de modern hayatın getirisidir!

Nostaljik tramvay zillerini öttüre öttüre önümden birkaç kez geçiyor. Her geçişinde dikkat kesiliyorum: Bakalım birbirleriyle sohbet edenler var mı? Yok. Tramvayın içindeki kalabalıkta sohbet eden kimse yok. İnsanlar ya amaçsızca caddeye bakıyor, ya uyukluyor ya da telefonla oynuyor (bir çuval parayla satın alıp cebe koymaya kıyamadıkları ‘cep telefonu’yla neler yaptıklarını gerçekten merak ediyorum). Onlar da yapayalnız. Eğlenmek için bindikleri nostaljik tramvaydaki yolcular, kendi yalnızlığını taşıyor.

Kalabalıklaşmak için Ağa Camii’ne sığınıyorum. Ağa Camii avlusunda gencecik Nazım Hikmet karanlığa saklanarak, “Ağa Camii” şiirini yazıyor (1921):

Havsalam almıyordu bu hazin hali önce,

Ah, ey zavallı cami, seni böyle görünce...

Dertli bir çocuk gibi imanıma bağlandım;

Allah’ımın ismini daha çok candan andım.

Burda bütün gözleri bir siyah el bağlıyor,

Yalnız senin göğsünde büyük ruhun ağlıyor.

Kendi elemim gibi anlıyorum ben bunu,

Anlıyorum bu yerde azap çeken ruhunu.

Bu imansız muhitte öyle yalnızsın ki sen

Bir teselli bulurdun ruhumu görebilsen!

Şairler tuhaftır: Necip Fazıl “bohem hayat”tan “mânevi hayata” geçiş yaparken, Nazım maneviyattan komünizme geçmiş...  

Camie giriyorum. Teravih namazını kılan cemaat çoktan dağılmış. Ağlamaklıyım. Ortaya çöküyorum. “Ya Hakk” çekiyorum içimden. Çok tuhaf, burada kendimi yalnız hissetmiyorum. Ruhum sükünet buluyor. Bakınıyorum...

Necip Fazıl, Abdülhâkim Arvasi’nin dizinin dibine çömelmiş, gülümsüyor. 

1978’de “O’na” yazdığı muhteşem şiirin giriş mısraları akıyor kulaklarıma:

Benim Efendim! 

Ben sana bendim! 

Bir üfledin de 

Yıkıldı bend’im. 

Ben ki, denizdim. 

Dağ başı bendim. 

Şimdi sen oldun, 

Âleme pendim.

Benim Efendim. 

Cehennemin ortasından Cennet fışkırıyor. Gülümsüyorum.

 

Cami merkezli hayattan AVM merkezli hayata

 

Osmanlı ahlâkında, camiler gibi, evler de “Beytullah” (Allah’ın evi) idi: İnançlı insanlar, o mekânlarda Allah’ı zikrediyor, fikrediyor, Allah’a şükrediyor, aynı mekânlarda “kulluk” bilinciyle secdeye gidiyordu...

Bu yüzden mekânın mimarisi insanla doğrudan ilişkiliydi. Maksat mekânı kutsamak değil, insanın kudsiyetinden mekânı hissedar etmekti.

Eskiden, kıbleye dönük evlerden oluşan “mahalle”lerde “Kıble Yürekli insanlar” yaşardı.  

Çünkü mahalleler camilerin etrafında kurulurdu. 

Yani hayatın merkezinde “beytullah” yer alırdı.

Bu çerçevede eski hayatımızı hayal edin: Merkezde (Mahallenin yani hayatın merkezinde) cephesi kıbleye dönük bir cami, camiin yanında,“Beşikten mezara kadar ilim öğreniniz” buyruğu istikametinde yaşamanın gereği olarak mutlaka bir (veya birkaç) mektep, mektebin yanına “temizlik imandan gelir” anlayışının ürünü olarak hamam, “infak”(yardımlaşma)ahlâkının yansıması olarak imaret ve misafirhâne inşa edilir, evler bu sistemin çevresini sarardı...

Daha doğrusu evler içindekilerle birlikte bu cami ve yardımlaşma eksenli sisteme sarılırlardı.

Böylece “cami” merkezli mahalleler oluşurdu. 

Aynı mahalleden olmak, akrabalıktan daha öte bir yakınlık sebebiydi. Bu bağlamda “mahalleli” birbirini gözetir, sever ve sayardı. Kısacası merkezinde “Beytullah” olan mahallelerde oturanların hem yüreğinde, hem de gündeminde “Beytullah” olurdu. 

Osmanlı’nın “mahalle” dediği küçük hayat alanları “cevher insan”üretiminin merkezleriydi. Bu küçük yerleşim birimlerinde, herkes bir birini yakından tanıdığından, çocukların “tanıdık biri görmeden yaramazlık yapma” ihtimalleri son derece azdı. 

Ufak tefek kusurlar genelde nazar-ı müsamaha ile karşılanırdı, ancak büyücek hataların bir bedeli vardı: Hiçbir çocuk (ya da genç) böyle bir bedel ödeyip mahalleye “rezil” olmayı göze alamazdı. Bu yüzden adımlar dikkatle atılır, “mahallenin namusu”na toz kondurulmaz, herkes kendi alanı içinde mutlu olmaya çalışırdı. Bu da zaman içinde karaktere dönüşür ve toplum “cevher insan”larla beslenirdi.

Kısacası, eskiden bir “mahallemiz” vardı. Mahalleler “cami, mektep, aile”üçgeninde oluşurdu. 

Evler bahçe içinde müstakil yapılardı. Çocuklar bahçede özgürce oynarken, hayvanlar ve bitkilerle tanışır, onlarla dostluklar kurar, çevresini paylaşmayı ve çevresiyle barışmayı yaşayarak öğrenirdi. (“Topraktan geldik toprağa döneceğiz” anlayışı, insanı toprağa ve ürettiği her şeye karşı saygılı olmaya çağıran müthiş bir motivasyondu).

Bağımsız evlerin yerini çok katlı “apartman”lar aldığından bu yana, aileler bahçesiz küçük mekânlara tıkıştı. “Apartman”ın yüksekliği ölçüsünde insan topraktan ve toprakta üreyen her şeyden koptu. Zaman içinde toprakla aralarındaki sevgi bağı da yok oldu. Sonuçta insan çevreye “düşman” olup yeşile savaş açtı. (Villa yapmak ya da tarla açmak için orman yakan insanlara dönüştük. Her şey bir birine o kadar bağlı ki, bir anlamda insan kendi kendisiyle zıtlaşıp savaşıyor).

Eski evler birbirlerinden bağımsız olduğu için, bir birlerinin üzerine halı-kilim silkme, ya da gürültü yapma derdi olmayan komşular rahatça dostluklar kurulabiliyorlardı. 

Bir başka deyişle, eski evlerin kapı ve pencereleri komşuluğa açılırdı.Şimdiki apartman dairelerinin alt alta, üst üste balkonları ise kavgaya açılıyor (halı kilim silkme savaşları) Çocuklarımız baskıcı, kavgacı ve şiddete eğilimli muhitlerde yetişiyor. Tabiatıyla bundan olumsuz etkileniyorlar.

 

Sarayda iftar ve teravih namazı

 

Ramazan boyunca sarayda pişen yemeklerin bir bölümü fakir fukaraya dağıtılır, bu sayede garibanlar da padişah yemeğinden nasiplenirdi.

İftar sofraları çoğunlukla “mütevazı” idi: Devlet ne kadar zengin olursa olsun tasarrufa riayet edilirdi. Öyle ki, 11 Haziran ile 09 Temmuz 1469 tarihleri arasında, neredeyse bir ay boyunca, Fatih Sultan Mehmed’in yediği akşam yemekleri çorba, etli yemek, yoğurt ve salatadan ibarettir.

Çünkü Molla Gürani hocasından vaktiyle işittiği azarı unutamamıştır. Bu hikâyeyi kısaca hatırlayalım… 

Fetihten sonraki ilk ramazanın ilk iftarı… Gencecik Padişah, “feth-i mübin”e en az kendisi kadar yüreklerini ve desteklerini koyan hocalarına, vezirlerine, komutanlarına bir iftar yemeği vermek istiyor. Bizans sarayında bulunan altın sofra takımlarıyla mükellef bir sofra kuruluyor.

Fatih Sultan Mehmed’in niyeti, kendisine yetiştiren hocalarına gösteriş yapmak değil, onlara verdiği değeri göstermektir, ama Molla Gürani farklı yorumluyor. Padişah’ın gurur yapma ihtimalini düşünüp, kükrüyor:

 “Ümmete haram olan Mehmed’e ne zaman helâl kılındı? Sen kime özeniyorsun? Eğer Peygamber’i Zişan’a özeniyorsan, bil ki, O’nun en iyi yemeği birkaç hurmadan ibaretti, hal-ı hayatında altın yemek takımı görmemişti. Ona değil de, Bizans imparatorlarına özeniyorsan, bil ki, Bizans’ı bu gösteri ve gösteriş merakı batırdı…”

Altın sofra Padişah’ın bir işaretiyle kalkıyor. Her zamanki gibi yere sofra bezi seriliyor. Ondan sonra Molla Gürani iftarını açıyor.

Yani, geçmişte de iftar verme geleneği vardı, ama iftarlar “gösteri”, “gösteriş” ve “israf”tan uzaktı. İftar sofraları “ibadet” huzuru ve “kardeşlik”şuuru oluşturma amacıyla kurulurdu. “Gösteri”, “gösteriş”“israf” gibi hususlardan kaçınılırdı. 

Ramazanın on beşinden sonra belirlenen bir gecede bütün nazırların (bakanlar) ve üst düzey bürokratların iştirakiyle, Babıâli’de (hükümet merkezi) iftar verilirdi…

Babıâli iftarından bir gece sonra ise, şeyhülislâm konağında topluca iftar edilirdi. Ramazanın yirmi birinci akşamı da padişah, sadrâzama iftariye yollardı…

Ayrıca bütün üst düzey memurlar, maiyetlerindeki memurları, hısım, akraba, ahbap ve komşularını mutlaka iftara dâvet ederlerdi…

Sultan sarayları, şehzade daireleri, kadınefendilerin yalıları, vezir, sadrazam ve şeyhülislam konakları zaten her sınıf halk ve özellikle talebe i ulûm (üniversite öğrencileri) için sabaha kadar açık tutulurdu. 

Medrese talebeleri ve fakir dervişler zengin konaklarına iftira gider, derecelerine göre, “diş kirası”nı (iyi ki bana misafir geldin anlamında misafire verilen hediye ve para) alırlar, isterlerse teravihe, hatta sahura da kalırlardı.

Osmanlı sarayında yaşayan herkes (sultanlardan cariyelere kadar) oruca büyük ilgi gösterir, teravihler asla kaçırılmazdı.

Ramazanlarda teravih kıldırmak üzere hareme imam tayin edilir, teravih sonrasında hafıze hanımlar kadın kadına Kur’an ve ilâhi okurlar, saray bir bakıma tekkeye dönüşürdü.

Padişahlar ise maiyetleriyle çeşitli camilere giderlerdi. Kendi yaptırdığı cami varsa, padişah kendi camiine giderdi. Yoksa, Ayasofya, Sultan Ahmed, Süleymaniye, uzak olması itibariyle nadiren de Eyüp SultanCamileri tercih edilirdi. 

Padişah ve maiyeti namazlarını “Hünkâr Mahfili” denilen özel bölümde kılarlardı. Güvenlik açısından bu bir zaruretti: Zira Hz. Âli ve Hz. Ömer gibi halifelerin namaz esnasında katledildikleri unutulmamıştı.

Padişahların camie gidişi merasimle olurdu. Bu gidiş esnasında öğrencilerle halk yolun iki tarafına birikir, “Padişahım çok yaşa” diye tezahürat yaparlardı. Kimi zaman da, “Mağrur olma padişahım, senden büyük Allah var” diye uyarı işlevi görürlerdi.

O sırada kalabalık arasından dilekçe vermek isteyenler dilekçelerini havaya kaldırıp gösterir, padişahın maiyetindeki çavuşlar bu dilekçeleri toplayıp padişaha arz ederlerdi. Sonradan bu yöntem değiştirildi: Dilekçeler, camide, cemaat arasında dolaşan görevliler tarafından toplanmaya başlandı.

Yöntem değişti, ama halkın en yetkili makama kadar ulaşıp dertlerini anlatma yolu hiç kapanmadı. Bugün bunu hayal etmek bile zor: Korumalar nefes aldırmıyor. 

Padişahların camiden dönüşü esnasında merasim yapılmazdı. Serbest yürüyüş esastı. Sarayda genel olarak sahura kadar uyunmaz, ibadetle meşgul olunurdu.

 

Osmanlı Sarayında “Ot Gecesi”

 

Bize anlatıldığının aksine, padişah yemekleri çok sade ve az çeşitlidir. İsraf söz konusu değildir. Ayrıca padişahlar kalabalık sofralarda değil, tek başlarına yahut aile bireyleriyle yemek yemeyi tercih etmişlerdir.

Bu kanundur ve Fatih Sultan Mehmed tarafından çıkarılmıştır. Fatih’in saray ve devlet protokolünü de düzenleyen meşhur “Kanunname”sinin 35. Maddesinde şöyle deniyor: 

“Cenab-ı şerifim ile (benimle) kimesne taam (yemek) yemek kanunum değildir, meğer Ehl-i iyalden (aileden) ola, Ecdad-ı izamım (atalarım)vüzerasiyle (bakanlarıyla) yerleşmiş. Ben refetmişimdir (yasakladım)”…

Müslüman olup saraya intisap ettikten sonra Ali Ufki adını alan Polonya asıllı müzikolog Wojciech Bobowski (Sultan III. Murad’ın bir sabah namazına kalkamamasının pişmanlığını dile getiren meşhur “uyan ey gözlerim gafletten uyan” güftesini besteleyen bestekâr), 17. yüzyıldaki saray âdetlerini anlattığı eserinde, “Padişahın Hasoda’da veya teras ve bahçelerde yalnız başına yemek yediğini, yemek için kaşık ve parmaklarını kullandığını daha sonra ellerini sabunla yıkadığını” söylüyor. 

Oysa aynı dönemde Avrupa saraylarında yemek öncesi ve sonrası el yıkama âdeti yoktur. İmparatorlar ve imparatoriçeler yemekten sonra ellerini üzerlerine sürerlermiş. (Sık banyo yapmadıkları ve “necasetten taharet” kavramını bilmedikleri için de kokarlarmış. “Parfüm” dediğimiz ağır koku, vücut kokusunu bastırma ihtiyacının bir gereği olarak icad edilmiştir).

Padişaha, “matbah-ı Âmire”de (Padişah Mutfağı), haremin üst düzey kadınlarına “Valide Sultan Mutfağı”nda, Harem ağalarına, “Kızlarağası Mutfağı”nda, Kapı Ağaları ve Divan memurlarına, Hazinedarbaşı, Kilercibaşı, Saray Ağası ve maiyetlerine ayrı ayrı mutfaklarda yemek pişirilirdi. 

Padişah için pişirilen yemekler “gurme” diyebileceğimiz görevliler tarafındantadılır, “Çaşnigirler” (Zevvakin-i Hassa da denir) tarafından“Çaşnigirbaşı” nezaretinde servis edilirdi. (Yabancı kaynaklar, Sultan II. Abdülhamid döneminde Yıldız Sarayı’nda, Sultan Mehmed Reşad döneminde ise Dolmabahçe’de Çaşnigirlerin yabancı devlet başkanları ve maiyetlerine verdikleri servisten övgüyle bahseder). Padişah sofrasının kuruluşu esnasında çaşnigirlere mehteran eşlik ederdi. 

Fatih’in mantıyı, Kanuni’nin hamsiyi çok sevdiğinden bahsedilir. Her iki büyük padişahla birlikte Sultan II. Abdülhamid’in de yumurtaya aşırı düşkün olduğu söylenir. Padişah mutfağında yumurtanın envai çeşidi yapılır, neredeyse yumurtasız sofra kurulmazmış.

Sarayda günde yaklaşık olarak dört bin kişiye yemek hazırlanırdı. Ulüfe günlerinde (yeniçerilere üç ayda bir dağıtılan maaş), ayrıca on bin yeniçeriye çorba, pilav ve zerde pişirilirdi. 

Padişah mutfağının ustalarına “Üstüdan-ı Matbah-ı Has” denirdi. Alt kadrolarında kalfalar (daha sonra bölük başları ve şagirtler) yer alırdı.

Mutfak hizmetlilerin sayısı zaman zaman değişmekle birlikte 18. yüzyılda 500 kadardı. 400 civarında da helvacı ve şerbetçi bulunurdu.

Padişah için, “kuşhane” denen tek kişilik tencerelerde (bunadeniyordu) yemek pişirilirdi.

Padişah sefere çıktığında, mutfak görevlilerini de beraberinde götürürdü. Aşçıların ve sair hizmetlilerin Haçova Savaşı’nda savaştıklarını ve hezimetin zafere dönmesinde önemli katkılar yaptıklarını biliyoruz.

Topkapı Sarayı’nda mutfaklara bitişik ayrı bir helvahane vardı. Helva, macun, hoşaf gibi tatlılar burada yapılır, helvahanede çalışanlara“Helvacıyan-ı Hassa” denirdi. 

İşlerinde başarılı olanlar Helvacıbaşı, Çaşnigirbaşı veya Hoşafçıbaşı olup itibar kazanırdı. Hevahanede yalnız tatlı çeşitleri yapılmaz, bazı otlardan hekimbaşı denetiminde ilaçlar da yapılırdı.

Hatta sarayda yılda bir kez “ot gecesi” düzenlenir, daha önce yapılan şifalı macunlar bütün saray halkına dağıtılır, bu münasebetle de eğlenilirdi. 

 

Eski ramazanlarda “Atiyye” ve “huzur dersleri” geleneği

 

 

Söylemiştim: Osmanlı ramazanlarında saray ve paşa konakları başta olmak üzere, Müslümanlara ait evler âdeta ramazanlaşır, bir bakıma camileşirlerdi!

Saray ve konaklarda güzel sesli, mûsîki bilen imam ve müezzinler ikindi sonrası mukabele okur, isteyen gelir dinler, isteyen iftara, hatta sahura kalırdı. Kimseye Müslüman olup olmadığı, Müslümansa oruç tutup tutmadığı sorulmazdı. 

Teravih namazı için her akşam konakların geniş divanhânelerine halılar, seccâdeler serilir, etraf beş kollu şamdanlarla ışıl ışıl aydınlatılırdı. Kadınların da imama uyabilmesi için haremle selamlık arası ahşap kafeslerle ayrılırdı.

Yatsı vakti gelince, müezzinler çifte ezan okurlardı. Sonra cemaatle namaz kılınır, zikredilirdi. Bazı müezzinler gece yatıya kalırdı. Ev sahipleri teravihten sonra bunlara güzel fasıllar okutturur, sahurdan sonra da ikinci mukabeleye oturulurdu.

İftar eden konuklara “diş kirası” denen bir “atiyye” (bahşiş-hediye)verilirdi. (Bir de bebeğin ilk dişini görenin çocuğa aldığı hediyeye “diş kirası”denilmektedir).

Tanınsın tanınmasın, dâvetli olsun olmasın, ramazan boyunca konağın kapısını çalan herkes içeri buyur edilir, iftara alıkonurdu. Bir bakıma zengin evleri bugünkü iftar çadırlarının yaptığını yapar, muhtaçlara ulaşırdı.

Konaklarda konuklara sadece yiyecek içecek verilmez, ayrıca adına “diş kirası” denen bir miktar para yahut hediye de verilirdi. Bu gelenek, “İyi ki evime geldin bana misafir ağırlama sevabı kazandırdın” demenin kibarcasıydı…

Ayrıca incitmeden insana yardım anlayışının da hayata yansımasıydı. Böylece, sosyal konumu ne olursa olsun, insan olma hasebiyle çok değerli olduğu misafire hissettirilir, “kardeşlik” bilinci ile “infak” (yardımlaşma) ahlâki vurgulanırdı.

Ramazan ayında devletin vezir ve yüksek memurlarının konaklarında her akşam iftâr yapılması âdet hâline gelmişti. Bu âdet İkinci Meşrûtiyet’in îlânına kadar sürdü. İkinci Meşrutiyet’in ilânıyla Batılılaşan aydın, oruçla birlikte bunu da rafa kaldırdı.

Ve “Huzur Dersleri”…

Kuruluş yıllarından beri ilim Osmanlı Devleti’ni yönetenlerin baş tacı olmuştur. O kadar ki dönemin en yetenekli âlimlerini Osmanlı başkentinde toplamak ve gerektiğinde onlarla ilmi meseleler konuşmak usulden olmuştur.

Fatih Sultan Mehmed bunu da yeterli bulmamış olacak ki, “huzur dersleri”ni başlatmış ve mutat hale gelmesini istemiştir. Buna rağmen ilk sistemli uygulamayı Sultan III. Ahmed’in meşhur sadrazamı Nevşehirli Damad İbrahim Paşa gerçekleştirmiştir. 

İbrahim Paşa, devrinin tanınmış âlimlerini Hicri 1140 Ramazanında (Nisan 1728) kendi sarayında toplayarak Kur’ân’dan bazı âyetlerin tartışmalı tefsirini yaptırmış, oturumların birine de Padişahı dâvet etmiştir. Oturumu baştan sona takip eden Sultan III. Ahmed durumdan o kadar memnun kalmıştır ki, ikinci gelişinde oğlu Şehzade Mustafa’yı da getirmiştir.

Şehzade Mustafa, Osmanlı tahtına geçip Sultan III. Mustafa olur olmaz, babasıyla birlikte katılıp etkilendiği huzur derslerini sisteme kavuşturmuştur. Daha sonraki padişahlar da bu geleneği sürdürmüşlerdir. 

Ramazanın ilk on günü yapılması âdet olan huzur derslerinde dersi veren âlime “mukarrir”, müzakereci durumunda olan âlimlere önceleri “talip”,daha sonra “muhatap” denmiştir. 

Padişahın huzurunda ilmi meseleleri kıyasıya tartışacak olan hocalar bizzat şeyhülislâm tarafından seçilip saraya önerilir, sarayın tasdiki alındıktan sonra muhataplara çağrı gönderilirdi.

Düşünün: Ülkenin dört tarafından ilim adamları akın akın İstanbul’a geliyor ve ramazanın ilk günü Padişahın huzurunda önemli bir meseleyi dolu dolu tartışıyorlar. Padişah da tartışmalara katılıyor. Böylece hem belli etmeden Padişahı eğitiyorlar, hem de yeni fikirler üretiyorlar.

Müslüman sürekli kendini yeniliyor. Üstün düşünce ürünleriyle donanıyor. Üstelik tartışmalar tam bir ilmî özgürlük içinde cereyan ediyor. Herkes özgürce fikrini söylüyor. Hadi bakalım, darısı başımıza!

 

Eski iftar ziyafetleri

 

Osmanlı Devleti’de her şey kurallara bağlı olarak yaşanırdı. Başıboşluk, başıbozukluk yoktu...  

Tabii Ramazan da töresi ve kurallarıyla birlikte yaşanırdı.

Kuralların en önemlilerinden biri devlet büyüklerinin iftar vermesiydi. Ama bu iftarlar sadece devlet adamlarıyla sınırlı tutulmaz, garibanlara, talebe-i uluma (üniversite öğrencileri) ve saray hizmetlilerine de teşmil edilirdi.

Fatih Sultan Mehmed’e gelinceye kadar padişahlar da iftar verirlerdi. Ancak Fatih bu geleneği kaldırdı: Padişahların yemeklerini yalnız yemeleri kuralını getirdi:

“Cenab-ı şerifim ile kimesne taam yemek kanunum değildir, meğer Ehl-i iyalden ola, Ecdad-ı izamım vüzerasiyle yerlermiş. Ben refetmişimdir.”(Kanunna, Madde, 35).

Ancak devlet büyüklerinin devlet kesesinden iftar verme geleneği sürdü…

Zaman içinde iftarlar şaşaalı olmaya başladı. Hele de Sadrazamların diğer devlet erkânına iftar vermeleri günlerce sürüyordu. Ayrıca padişaha, valide sultana, harem ağasına, sarayın diğer üst düzey yöneticilerine, şeyhülislama ve ulemanın önde gelenlerine “iftariyelik” denen hediyeler göndermeleri de âdetti.

Bu yüzden Ramazan ayında hükümet giderleri önemli ölçüde artıyor, sadaretin (başbakanlık) mutfak masrafı fevkalâde yükseliyordu. 

Bunu dikkate alan Sokollu Mehmed Paşa, (Kanuni Sultan Süleyman, İkinci Selim ve Üçüncü Murad dönemlerinde 1564 ile 1579 yılları arasında 15 yıl sadrazamlık yaptı) devlet içinde iftar geleneğini yasaklamak, en azından azaltmak istedi, ancak başarılı olamadı…

Yerleşik kuralları değiştirmek çok zordur.

Dönemin tarihini yazan ünlü tarihçimiz Selanikî Mustafa Efendi, “Yıldan yıla terk olunmaz eski bir âdettir, büyük ziyafet ve aşırı masraftır” diyerek iftar ziyafetlerini eleştirmiştir.

İftar ziyafetleri, ramazanın dördünden sonra başlardı…

Bunun sebebi herkesin ramazana alışmasını sağlamaktı. Bu yüzden ilk iftarlar ailelere ayrılırdı. Bu bir incelikti.

Sadrazam ve diğer üst düzey devlet adamları, ramazanın dördünden itibaren protokol sırasıyla önce âlimleri, sonra bürokratları ve generalleri iftara davet ederlerdi.

Sadrazamın davetine katılacak devlet adamlarının listeleri önceden çıkarılıp padişahın onayına sunulur, ancak ondan sonra dâvet vuku bulurdu. Sadrazam iftarına dâvet edilmemek gözden düşmek anlamına geliyordu ki, büyük etkisi vardı.

Ramazan’ın dördüncü gününde selâtin (Sultanlar demektir) camilerinin şeyhleri, beşinci gününde şeyhülislam, altıncı gününde Rumeli ve Anadolu kazaskerleriyle, Peygamberimiz’in soyundan gelenlerin kayıtlarını tutan“nakibüleşraf”, sadrazamın iftarına davet edilirdi. 

Daha sonra sıra ordu mensuplarına ve bürokratlara gelirdi. İftarlara geliş gidişler de törensel kurallar çerçevesinde gerçekleşirdi.

Nihayet ramazanın 24’ünde saray hizmetlileri çağrılırdı. Mirahurlara, bostancıbaşına ve kapıcılar kâhyasına verilen iftar yemeği ile iftar ziyafetleri sona ererdi. 

Ramazan’ın 25’i boş geçirilir, daha sonra ramazanın son günlerinde devlet adamlarının birbirlerine bayram tebriki ziyaretleri başlardı.

Osmanlı padişahları iftarlarını genelde sarayda açarlardı. Padişahların saray dışında iftar yapmaları çok rastlanan bir durum değildir. Bununla birlikte, 19. yüzyılda bazı padişahların veziriazamlara veya şeyhülislâma haber vermeden iftara gittikleri de olmuştur.

Tabii elleri ayaklarına dolaşmış, lakin bunu Padişah’a hissettirmemeye çalışmışlardır.

Sultan İkinci Abdülhamid, öğrencileri iftar için Yıldız Sarayı’na davet ederdi. “Diş kirası” olarak da onlara kadife kese içinde bir miktar para verirdi.

İftar vermek güzeldir, ama bunu gösteri ve gösterişe dönüştürmeden yapmak lâzım. Aksi taktirde ramazanın hikmetine ters düşer. 

 

İttihad ve Terakki usûlü algı operasyonları

 

Bundan 127 sene önce (kuruluş tarihi: 02-03 Haziran 1889) “İttihad-ı Osmanî” adıyla birkaç askeri tıbbiye öğrencisi tarafından kurulan İttihad ve Terakki Cemiyeti, basın-yayına aşırı önem veriyor. Bu kanalla “algı operasyonları” gerçekleştiriyor. 

Parti yayın organlarıyla dış destekli yayın organları tarafından sürekli olarak şunlar tekrarlanıyor...

Sultan Abdülhamid kötüdür!..

Sultan Abdülhamid diktatördür!..

Sultan Abdülhamid hırsızdır!..

Sultan Abdülhamid ürkek ve korkaktır!..

Sultan Abdülhamid vefasızdır!..

Sultan Abdülhamid cimridir!..

Sultan Abdülhamid kavgacıdır! (Onun yüzünden bütün dünya, Osmanlı Devleti’ne düşman olmuştur)...

Böylece, “O gitmeden hiçbir şey düzelmez” düşüncesini topluma hâkim kılmaya çalışıyorlar. Çünkü toplum, Padişah’ı seviyor. Ekonomik durum ise hiç kötü değildir. Özellikle eğitim, sağlık ve ulaşım alanlarında çağ atlanıyor (neye benziyor?).

Selânik’te çıkan İttihat ve Terakki, Hürriyet, Rumeli ve İstanbul’da yayınlanan Tanin, Şûrâ-yı Ümmet gibi cemiyetin sözcülüğünü yapan gazeteler başta olmak üzere, Tasvîr-i Efkâr, Tercümân-ı Hakîkat, İstiklâl, Hak, Hâdisât, Vakit, Kalem, Karagöz, Şûrâ-yı Ümmet, Türk Yurdu, İslâm Mecmûası, Yeni Mecmûa gibi yandaş gazete ve dergiler Sultan II. Abdülhamid’i iftira yağmuruna tutuyor. Yasalarla belirlenmiş cezalara çarptırıldıklarında ise “Matbuata (medya diyelim) baskı var!” diye ortalığı ayağa kaldırıyorlar (peki, bu neye benziyor?)...

Garip, ama İngiltere ve Fransa başta olmak üzere, Avrupa hükümetleri ile medyasından da büyük destek görüyorlar.

Zaten Cemiyet, Fransız mason locaları tarafından finanse ediliyor.

Kısacası, İttihad ve Terakki Cemiyeti’nin özünü oluşturan “ihtilâlcilik”dünya masonluğunun kontrolünde bulunan medyadan çok büyük destek görüyor. Diyebiliriz ki, Osmanlı üstüne hesap yapan dış güçlerin gözdesi haline geliyor.

Bu sayede 1908 seçimlerinde iktidar oluyor. İktidar olur olmaz da dış yardımlarla 31 Mart Olayı’nı tezgâhlayıp Sultan II. Abdümhamid’i tahttan indiriyor (27 Nisan 1909).

Ama hiçbir şey düzelmiyor. Tam tersine her şey karmakarışık hale geliyor. Ne de olsa iktidar olmak muhalefet yapmak kadar kolay değildir: Çabucak tökezliyorlar. 

Baskılar, baskınlar ve fail-i meçhul cinayetler arasında yıllar geçiyor. Ekonomik dengeler altüst oluyor. Yatırım hamleleri duruyor. Onlara“himaye” sözü veren Avrupalı büyükler, Sultan Abdülhamid sonrasında himayelerini çekiyorlar ve dımdızlak ortada bırakıyorlar.

Birinci Dünya Savaşı yaklaşırken, İttihad ve Terakki iktidarı için tüm çareler tükenmiş, eski dostları İngiltere ve Fransa sırt çevirdiği için, Almanya saflarında savaşa girme dışında alternatif kalmamıştır. AmaBirinci Dünya Savaşı, sadece Osmanlı İmparatorluğu’nun değil, İttihad ve Terakki’nin de sonunu getirecektir. Önder isimler memleketi terk etmek zorunda kalıyorlar.

Açıkçası, üç kıtaya yayılmış altı yüz senelik koca Osmanlı Devleti, İttihad ve Terakki’nin iktidarı döneminde çöküyor...

En az iki milyon vatan evlâdı, cephelerde şehit oluyor. Beş milyon kilometre kare olarak devraldıkları memleket coğrafyası, birkaç yüz bin kilometrekareye düşüyor. 

“Abdülhamid giderse vatan kurtulur” tezi, hem onlara, hem millete pahalıya patlıyor. İttihadcılar, Avrupa’ya güvenmenin ne anlama geldiğini sonunda anlıyorlar, ama iş işten geçiyor.

Siyasi tarihimizin ilk siyasi partisi olan İttihad ve Terakki’nin son kongresi,Birinci Dünyâ Savaşı sonrasında, 14 Kasım 1918’de gerçekleşiyor. Bu kongrede parti kendini feshederek, tarihe karışıyor. 

 

Bu da geçer yahu!

 

 

Bu kez havalimanına saldırdılar. Kadın-erkek, çoluk-çocuk yine öldük, ama pes etmedik! Asla pes etmeyeceğiz! Ölenlere rahmet, yaralılara şifa…

Bu millet Haşhaşiler’den beri terörle boğuşuyor. Haşhaşi Örgütü1090’larda gözlerden ırak Elbruz Dağı zirvesindeki Alamut Kalesi’nde kuruldu. Liderlik koltuğuna Hasan Sabbah oturdu. Hasan Sabbah tüm cerbezesini kullanarak Cennet vaadiyle kandırdığı gençleri Büyük Selçuklu Devleti’nin üst düzey yöneticilerine musallat etti. Başta Büyük VezirNizamülmülk olmak üzere, devletin önder isimlerine suikastlar yaptılar:Nizamülmülk’ü katlettiler.

¥

O bitti, “Cavlakiler” ortaya çıktı. Sakal-bıyık dâhil, vücutlarındaki tüm kılları tıraş ettiklerinden dolayı “Cavlaki” olarak isimlendirilen bu örgüt de tıpkı Haşhaşiler gibi Şia’nın bir koluydu ve toplum için suç makinesi gibiydiler. 

Varlıklarını bir şekilde 13. Yüzyıla kadar sürdürdüler. Çok insan öldürdüler, çok kan döktüler, millete “el aman” dedirttiler…

Yine de devlet-millet hayatı devam etti, kendileri ise yok olup gittiler.

¥

Osmanlı Devleti de dönem dönem hortlayan isyanlarla, terörü araç olarak kullanan isyancılardan çok çekti…

Bunlar görünüşte devlete başkaldırmışlardı, ama bedelini en çok millet ödüyordu. Hiçbir ilke, hiçbir ahlâki kural tanımadan köyleri basıyor, önlerine geleni katlediyorlardı. Güya devlete mesaj veriyorlardı, ama milletin canı yanıyordu… 

Hepsi bir şekilde yok oldu, devlet ve millet hayatı ise devam etti gitti.

¥

İkinci Meşrutiyete giden yıllarda bizzat devletin subayları isyan etti:Kolağası Resneli Niyazi ile Binbaşı Enver (geleceğin Enver Paşa’sı) birlikleriyle dağa çıktılar. 

Amaçları güya Sultan II. Abdülhamid’i Meşrutiyeti ilân konusunda zorlamaktı. Fakat birliklerinde bulunan bazı askerler onlara da isyan edip kendi emelleri istikametinde çeteler kurdular ve eşkıyalığa başladılar. Ayrılıkçı Ermeni isyancılarla işbirliği yapıp halk içinde terör estirdiler. Çok insan öldü.

¥

Derken, Van’da “Ermeni patırtısı” başladı. Portakalyan, Mıgırdiç Terlemezyan (Avetisyan), Grigor Terlemezyan, Ruben Şatavaryan, Grigor Adian, Grigor Acemyan, M.Bartutciyan, Gevord Hancıyan, Grigor Beozikyanve Garegin Manukyan tarafından kurulan “Armenakan” isimli terör örgütü,“Kan olmadan hürriyet olmaz” sloganı etrafında toplayıp eğittikleri genç Ermenileri 1885’te saldırıya geçirdi.  

Önceleri Güneydoğu’daki yerel güvenlik güçleriyle tanınmış sivilleri hedef alan örgüt, daha sonra hedef gözetmemeye başladı. Çoluk-çocuk, Müslüman Hıristiyan pek çok masumun canını yaktılar. Avrupalı büyük devletler tarafından sağlanan silâhları halka ve devlete çevirip öldürebildikleri kadar çok insan öldürdüler.

Zaman içinde Osmanlı hükümetlerinin aldığı tedbirlerle etkisi azaldı, ama cin şişeden çıkmış, Portakalyan Terör Örgütü, Hınçak, Taşnak ve Ramgavarterör örgütlerini doğurmuştu. 

Başta hükümet merkezleri, güvenlik güçleri ve bürokratlar olmak üzere, herkese saldırmaya yöneldiler. Türkiye feryat ediyor, Avrupalı devletlerin terör örgütleriyle işbirliği yapmasını önlemeye çalışıyor, ama Avrupa, “üç maymun”u oynuyordu: “Görmedim, duymadım, bilmiyorum”!

Saldırılarda sadece Türkler ve Kürtler değil, Ermeniler de ölüyordu. Fakat dünya duymuyor, görmüyor, derdimizi anlamıyordu.

Nihayet işi Sultan II. Abdülhamid’e suikasta kadar vardırdılar. Padişah, bomba yüklü araçla (bu iş için Avrupa’da özel yapılarak Türkiye’ye parça parça sokulan at arabası) yapılan suikasttan kılpayı kurtuldu. 

Rus General Mayewski, Ermeni terör örgütlerini şöyle anlatıyor: 

“Ermeni çetelerini Ermenilerin yaşadıkları yerlere bağımsızlık ya da özerklik getirmeye çalışan veya dinlerini savunanlar olduğunu sanmayınız. Bunların birçoğu bir şey bilmeyen şehirli gençler olup ancak ünlü komitecilerin ateşli sözleri ile alevlenen fakat en ufak sorunu çözmekten aciz cahillerdir. Hareketleri ile Ermenileri felakete sürüklemişlerdir. 1895-1896 yılları arasında Müslümanlarla Ermenilerin arasını öyle bir açmışlardır ki bu düşmanlık hiçbir zaman giderilmez.”

DAEŞ, PKK, PYD, vesaire: Tümü aynı tarifin içine girer. Neyi niçin yaptığını bilmeyen bir sürü serseri, efendilerinin kuklası olarak terör estiriyor.

Öncekiler nasıl bittilerse, bunlar da bitecek, ama devletimizin ve milletimizin varlığı kıyamete kadar devam edecek.

Arefeden bayrama

 

Bayram namazından önce, “...kimin bir düşmanı varsa gidip ondan af dilemekle mükelleftir. Öteki de el öpmeden ve musâfaha (el sıkışma) da etmeden evvel affettiğini söylemek mecbûriyetindedir. Aksi takdirde bayramlarının mübârek olması mümkün değildir. Bu esasa riâyet etmeyen kimseler ise neredeyse fâsık telâkkî edilirler” diyor, meşhur Avrupalı gezgin Jacques de Villamont

“Barış toplumu”nun bayramları “Barış Günü” yapmasından daha doğal ne olabilir. Osmanlı bir “barış toplumu”ydu. İnsan, başka bir insana baktığında Türk, Kürt, Laz, Çerkez, Rum, Ermeni, yahut Müslüman, Hıristiyan görmez, sadece “insan” görürdü.

Yani “insan insanın kurdu” değil, “dost”u ve “kardeşi”ydi.

Ramazanlar, cumalar ve mübarek geceler toplumsal barışın vesileleriydi. 

“Her bayramın birinci günü Türkler için umûmî bir barış günüdür. Birbirlerine rastladıklarında musâfaha ederler ve küçük olan büyüğünün elini öptükten sonra alnına koyup ‘Bayramın mübârek olsun!’ der.” (Du Loir; Les voyages du sieur)…

İnsaflı müsteşriklerin (Oryantalist) anladıklarını “bizden bazıları”nın hâlâ anlamamakta direnmesi ve “kan dökülüyor” diye feryat etmesi, hayvan sevgisinden değil, gelse gelse “din mantığı” yoksunluğundan geliyor olmalı.

***

Osmanlılar Ramazan Bayramına “Iyd-i Said-i Fıtr”, Kurban Bayramına ise“Iyd-i Adha” (kurbanlar) derlerdi…

Son zamanlarda bayram tebrik kartlarına, “Iydiniz said, ömrünüz mezid, makamınız cennet olsun!” diye yazılırdı, “bayramınız mesut, ömrünüz uzun, yeriniz cennet olsun” anlamında...

Osmanlı sarayında bayram kutlamaları Ramazanın 27. günü başlardı. Buna“Arefe muayedesi” denirdi…

“Arefe muayedesi” şeyhülislamın “Paşakapısı”nda sadrazamı kutlamasıyla başlar; o gün ve ertesi gün boyunca vezirler, devlet ricali, Ocak ağaları sadrazamı ziyaret ederlerdi. 

Ramazanın son gününde ise sarayda “Arefe Divanı” yapılırdı. 

***

Mübarek arefe günü zihninizi fazla yormadan, Tahirü’l Mevlevi’den 1921 tarihli bir yazı ile eski bayramları hatırlayalım…

“Başta İstanbul olmak üzere her şehirde Arife günü hamamlar sabaha kadar açık olurdu. Genelde hamam işi son güne bırakıldığı için, hamamlarda iğne atsan yere düşmezdi. 

“Şekerci dükkânları da geç vakte kadar çalışırdı. Bayram sabahı gün ağarmadan davulcular namaz için halkı uyandırırlardı. Ardından toplar atılarak halk sabah namazına çağrılırdı.

“Aile reisleri erkek çocuklarını da alarak camiye gider ve sabah namazını kılarlardı. 

“Daha sonra camilerde kürsüye çıkan vaizler, bayram namazı vakti gelinceye kadar camide bulunanlara vaaz ederlerdi. 

“Namazdan sonra genelde birbirini tanıyan insanlar bayramlaşıp mezarlıkların yolunu tutarlardı.

“Mezarlık ziyaretlerinde, ölmüş büyüklere dualar edildikten sonra herkes evine giderdi. 

“Büyüklerin ellerini öpen çocuklar, daha sonra yeni elbiseleriyle komşuları dolaşırlardı. Bu ziyaretlerde el öpen çocuklara bayram harçlığı ve mendil verilirdi”.

O günden bugüne âdetlerimiz çok fazla değişmedi galiba, ne dersiniz?

 

Recep, Şaban, Ramazan derken, işte bayram!

 

 

 “Recep, Şaban, Ramazan derken, işte geldi mübarek bayram” diye başlardı eski bayram hutbeleri…

Eski bayramlar daha mı güzeldi bilemeyeceğim, ama daha içten yaşandığını söyleyebilirim.

Eskilerimiz “Sayılı günler çabuk geçer” der, bayram hazırlıklarına ramazanın başında başlarlardı…

Bu bir zaruretti, çünkü hazır giyim denen nesneden eser yoktu: Her şey“ısmarlama” yapılırdı. Kumaş alınır, terziye gidilir, ölçü verilir, oradan ayakkabıcıya gidilir, ayak kalıbı çıkarılırdı.

Bana ilk bayramlık ayakkabı ısmarlandığında sanırım sekiz yaşlarındaydım. Müthiş heyecanlanmıştım. Ayakkabıcı Nedim Usta tonton bir adamdı. Sağ ayağımı beyaz bir kartona bastırdı ve etrafını çizdi. Ona göre kalıp çıkaracak ve bana ilk “ısmarlama” ayakkabımı yapacaktı.

Ayakkabımın yapımı bitip almaya gidene kadar nasıl sabırsızlandığımı anlatamam. Hele son geceyi hemen hemen bütünüyle uykusuz geçirdiğimi söyleyebilirim.

Şimdiki çocuklar her şeyi elinin altında hazır buluyor. Yeni bir bayramlık ayakkabının heyecanını yaşayamayan çocuklara bakıp bakıp iç çekiyorum.

Eskilerimiz, bayramlarda yalnız kendi çocuklarına yeni giysiler almaz, mahallenin yoksul çocuklarına da bayramlık ayakkabı ya da elbise ısmarlarlardı.

Ayrıca el öpmeye geleceklere verilecek bayram harçlıkları ayrı renklerde kadife keselere konur, Kapalıçarşı’dan alışverişler yapılır, evde yeni esvaplar dikilir, yakın akrabalar için işlemeli mendiller, yemeniler ve iç çamaşırları bohçalanırdı.

Bayramlarda zengin sofraları günün her saati misafire açık olur, isteyen destursuz içeri girip karnını doyururdu. 

Yani bayram günleri, İslâm’ın “kardeşlik” esasının hayatı tamamıyla kuşattığı günlerdi. 

Her bayram sabahı, sabah ezanı vaktinde mahalle bekçisi mani söyleyerek mahalleyi uyandırırdı: “Bu sabahın ayazına/ Kalkın Hakkın niyâzına/ Abdest alın ey komşular/ Gidin bayram namazına.”

Eski bayramları yaşatamayız. Ama eski bayram tadını alabilmek için hâlâ vaktimiz var: Çünkü hâlâ hayattayız.

Unutmayalım: Şartlar ne olursa olsun, her bayram bir muştudur, yeni bir başlangıç, taze bir umuttur... 

Dünyanın pek çok yerinde savaş, pek çok yerinde zulüm, pek çok yerinde baskı, pek çok yerinde açlık, âfet, sefalet, felaket, göç hüküm sürüyor. Bölgemiz sıkıntılı: Havaalanımızda canlı bombalar patlıyor. Yani biz de milletçe stresli bir zaman diliminden geçiyoruz.

Ama bayramlarımızı kutlamak için her şeyin düzelmesini bekleyemeyiz. Beklersek kıyamete kadar bayramsız kalırız. Çünkü dünya “mutlak adalet”ve “mutlak saadet” dünyası değil.Dünya adaletsizliklerin, haksızlıkların kol gezdiği bir yer. Bu da aslında “imtihan sırrı”nın bir parçası.Adaletsizliklerin içinde adaleti, haksızlıkların ortasında hakkı, yanlışların arasında doğruyu, yoklukların merkezinde varlığı yaşamaya da hakkımız var…

Önemli olan, elimizdeki güzelliği, varlığı paylaşmaya çalışmaktır. Bilin ki, ne kadar paylaşırsak, o kadar “insan” oluruz. Ne kadar “insan” olursak, hayatımız o kadar bayrama dönüşür.

“Dini bayramlar mı, millî bayramlar mı?..” tartışmasına hiç girmeden belirtmeliyim ki, bendeniz, hangi türden olursa olsun, bayramların kültürel yansımalarını pek severim. Ayrıca, bayramların “buluşma”, “bölüşme”, “barışma” ve “kaynaşma” yönlerine de bayılırım.

Bayramlarımızı yitirirsek umutlarımızı da yitiririz. Bayramlarımızı ve umutlarımızı yitirmeme dileğiyle, bugününüz, yarınınız ve ondan sonraki günleriniz mübarek olsun, sevgili dostlarım. 

 

Hızlı geçen ömrün işaret taşları: Bayramlar

 

 

Bayramlar, hızlı geçen ömrümüzün işaret taşlarıdır, bir bakıma... Her bayramın ayrı bir anlamı, farklı bir derinliği vardır...

Hele bir de çocuklaşırsanız, bayramlar bambaşka bir halete bürünüp hatıraya dönüşüverir.

Çocukluğumun bayramları bir köyde geçti. Geçmedi aslında, tüm tazeliğiyle köyümde yaşıyor. Her yıl gidip çocukluğumla buluşuyorum.

Bu bayram da niyetlenmiştim, fakat televizyon programım vardı, gidemedim. İnşallah bayramdan sonra gideceğim…

Hasretimi yapraklarındaki şebnemlerde saklayan ıhlamurların altında gölgelenip, aradan geçen bunca seneye rağmen diri kalabilen hasretime şaştıkça şaşacağım yine...  

Şebnemler, özlem dolu hatıraları uzatır kollarıma: Çocuksu heyecanları yeniden yaşarım...

Çok gerilerde kaldığını sandığım çocuksu heyecanları yeniden yaşamak, sonsuz bir haz verir bana. Dünden güne gelen zamanın her kavşağında dikili ağaçların yapraklarına yazılı kitabelerde kendimi okumaya çalışırım. Ömür takviminin her silik satırı yüreğimde ürperir. Attığım her adım, çocukluğumun bayramlarına taşır beni.

İşte rahmetli anacığımın kucağında kim bilir kaç kez çıktığım kaldırımlar (asfalt olmuştur)…

İşte Maksut Hoca’nın minare yerine kullandığı kiraz ağacının yeri (çoktan kesilip yakılmış, yeri bile betonlanmıştır)…

İşte saklambaç oynarken, varlığımı sır perdesine sarıp sarmalayan otluk (yerine iki katlı beyaz badanalı bir ev dikilmiştir)…

İşte babamın buruşuk kravatını takıp gittiğim son bayram yeri… 

İşte çift sürdüğüm tarla (önce çay ekilmiş, sonra da parsellenip satılmıştır)…

İşte hatıraları yüreğimde yumak yumak sakladığım ilkokulum: Her şey o kadar canlı ki, her seferinde Başöğretmen Hikmet Bey bir yerlerden çıkıp,“Lazca konuşanın dişlerini sökerim” tehdidini savursun diye bakarım... 

Ve her milli bayramda altı delik lastik ayakkabılarımı vura vura“cumhuriyet/ hürriyet” şiirleri okuduğum giriş kapısı… 

Karşımda yine Başöğretmenim Hikmet Bey’in hayali:

“Çocuklar” diyor, “bayramınız kutlu olsun!”

Neden “mübarek olsun” yerine “kutlu olsun” demeyi tercih ettiğini bir kez daha anlamaya çalışıyorum. 

Hayat girift, ama kısa bir mektup aslında: Çabucak okunuyor, fakat çabucak kavranamıyor, özüne kolaylıkla ulaşılamıyor. Hayatın özüne ulaşıncaya kadar yalpalıyor, insan... Her mükemmele bir “tesadüf” kulpu takıyor.

İlk bakışta “tesadüf” gibi görünen kimi olguların, aslında tüm ayrıntıları hesaplanmış ince bir plân olduğu gerçeğine ulaşıncaya kadar yalpalayan gençliğimin bir bölümüne yüreğim hâlâ yanar.

Nihayet ekolojik dengede kendini açığa vuran ezeliyet sırrının tesadüflerle örülmüş değil, derin bir ilim ve hikmetle oldurulmuş fevkalâdelikler olduğunu fark ettim. Hayatın sırrı çözülür gibi oldu. Yaradılışın özündeki mucizeyi gördüm: Meğer hayat zincirleme yardımlaşma imiş…

Hayatı, “salt mücadele” sayan anlayışın beyninize ve yüreğinize pompaladığı “iç savaş”lar, bunu fark edince, biter. Kâinattaki mânâsızlıklar, mânâya kavuşur ve insan olarak yaratıldığınıza, şükretme ihtiyacı duyarsınız.

Bayramlar bu gerçekleri idrak için de önemli fırsatlardır. Bayramınız mübarek olsun. Dualaşalım.

 

Eski bayramlar nasıl kutlanırdı?

 

İşte bir yabancının gözüyle, 1852 yılı İstanbul’unun bayram gecesi...

“Türkler barut yapmayı pek sevdiklerinden top atışları durmadan birbirini kovalıyordu ve her yandan patlayarak kulakları, şenlikli bir gürültü içinde, hırpalıyordu...

“Cami minareleri birer fener gibi yanıyordu; Kur’an ayetleri gecenin koyu mavisine ateşli harflerle sanki kazılmıştı...

“Tophane çeşmesinin çevresinde kümelerce ışık ateş böcekleri gibi parıldıyor, Sultan Mahmud Camii’nin minareleri, uçları ateşli demirle çizilmiş gibi göğe doğru fışkırıyordu... 

“Kırmızı ve yeşil ışıkların bir rüya gibi aydınlattığı Tophane ışıl ışıl yanarken zaman zaman top ağızlarından fışkıran alevler beliriyor, hava fişeklerinin, bombalarının yılankavi ya da parçalı ışıltıları karanlığı deliyordu...

“Yeşil, mavi, kırmızı, sarı kandillerle direklerini, ip ve bordalarını ışıklandıran demirli gemiler alevden bir okyanus üstünde yüzen elmastan teknelere benziyor, Boğaz’ın suları bu kandil, fener yanar söner ışık ve parıldayan harflerin akisleriyle sanki tutuşuyordu...

“Sarayburnu, zebercetden bir promontoire gibi uzanıyor ve bu burun üstünde Ayasofya, Sultanahmet, Osmaniye Camilerinin ateşten bilezikle çemberlenmiş gümüş minareleri fışkırıyordu. 

“Asya Kıtası’nda Üsküdar binlerce ışıklı kıvılcım saçıyor ve Boğazın alevler içinde yanıyor görünen iki rıhtımı göz alabildiğine kayık küreklerinin durmadan kırbaçladıkları bir ışıklı pul nehrini çerçeveliyordu. Renkli camlar, fenerlerle süslü buharlı gemiler gidip gelirken güvertelerinde çalan bandoların nağmeleri hafif rüzgarla çevreye dağılıyordu. 

“Avusturya gemisinde bir iki saat kalarak dünyada eşi bulunmaz bu muhteşem gösteriyi seyretmekle sanki sarhoş oldum...

“Elmasların, zümrütlerin, yakutların patladığı, parıldadığı üç dört fersah uzunluğunda su üstünde söneceği yerde daha parlak, daha göz alıcı olarak yeniden canlanan bu şenliklere kıyasla birkaç düzine fenerin yandığı Concorde Meydanı’ndaki zavallı donanmalarımız nedir ki?” (T. Gautier).

Gautier’in ne kadar etkilendiği açıkça belli oluyor. Âdeta büyülenmiş. 

Demek oluyor ki, Osmanlılar, yani ninelerimiz ve dedelerimiz, bazılarının iddia ettiği gibi, “eğlenceden habersiz” ve “nasipsiz” değildi. Tam tersine, “meşruiyet içinde eğlenme”yi çok iyi biliyorlardı.

Osmanlı Sarayı da bu eğlencelere katılıyor, hatta halkın eğlenmesi için bizzat organize ediyordu.

Osmanlı Sarayında Bayram kutlamaları Fatih Sultan Mehmed döneminde hazırlanan “Kanunname” çerçevesinde yapılırdı. Hükümet erkânının bayramlaşma merasimine “Muâyede”, padişaha tebrik arzına ise “Rikâb-ı Hümâyun” ya da “Muayede-i Hümâyun” denirdi.

Hükümet Muayedesi bayrama dört gün kala sadrazamın şeyhülislâmı tebrike gitmesiyle başlar, devlet önderlerinin karşılıklı ziyaretleşmeleriyle arife gününe kadar sürerdi... Arife günü ise “Arife Divanı” toplanırdı. Padişah da divana katılır, kutlamaları kabul ederdi.

Bayram sabahı, bayram namazından önce, vezirler, paşalar ve tüm üst düzey yöneticiler, yani, o günlerin deyişiyle, “ekâbir-i rical”, “Rikâb-ı Hümâyun Resmi” için, merasim kıyafetlerini giyip sarayın yolunu tutarlardı. 

“Muayede-i Hümâyun” ya da “Rikab-ı Hümayun” merasimi, Osmanlı Devleti’nde cülûs (yeni bir padişahın tahta çıkması) merasimlerinde ancak görülebilen bir şatafatla gerçekleşirdi.  

Daha sonra “ekâbir-i rical” padişahın arkasında bir “Bayram Alayı”oluşturur, Sultan Ahmed veya Ayasofya gibi büyük camilerden birine giderlerdi...

Bayramınız mübarek ola...

 

Konaklarda bayram

 

Dünkü yazımızda padişah ve beraberinde bayram namazına giden “ekâbir-i nical”i (üst düzey yöneticiler) camide bırakmıştık…

Devam edelim: Namazdan sonra yine düzenli bir şekilde saraya dönülür, Kubbealtı’nda hazırlanan ziyafet sofrasına oturuldu. Yemekten sonra ise padişahın bayramını tebrik faslı başlardı. Üst düzey görevlilerin tebrik merasimi bitince sıra yabancı devletlerin büyükelçilerine gelirdi. Padişah hazretleri her biriyle sadece birkaç kelime konuşur, sözü uzatmazdı.

Bu kuraldı: Normalde padişahla görüşmeleri hemen hemen imkânsız olan bazı büyükelçilerin, bayram tebriğini fırsat bilerek padişaha sırnaşmalarından çekinilirdi. Bu yüzden de kural dışına çıkmalarına asla izin verilmezdi.

Resmi tebrikleşme faslından sonra padişah harem dairesine (yani evine) geçer, eşlerinin, çocuklarının ve diğer harem sakinlerinin tebriklerini kabul ederdi. Bu kabul sırasında münasip armağanlarla gönüllerini ve dualarını alırdı. Sonra da istirahate çekilirdi.

Padişahın istirahate çekildiği üst düzey yöneticilere duyurulur, onlar da birer ikişer sarayı terk ederlerdi.

Padişah sarayından kendi konağına gelen paşa, doğruca harem kısmına geçip resmi kıyafetini değiştirir, bir fincan kahve içer, azıcık dinlenir, sonra da eşinin, evlatlarının, gelin ve damatlarının tebriklerini kabul ederdi...

Evlatları elini, diğerleri eteğini öperler ve bayramını tebrik ederlerdi. Onlara saat, yüzük, elmas iğne gibi hediyeler ve kırmızı atlas kese içinde bahşişler verir, evlatlarını yüzlerinden öperlerdi. 

Haremdeki tebrikleşmeden sonra, paşa, konakta çalışan erkeklerin tebriklerini kabul etmek için konağın selamlık kısmına geçerdi. Hizmetliler tebrik için sıraya girerdi: Önde Kâhya Efendi, arkasında Divan Efendisi, Kitapçı Efendi (her konakta bir kütüphane ve kütüphaneye bakan bir memur vardı) ve Mühürdar Efendi olmak üzere, sıra ile gelir, etek öperlerdi. 

Ardından konağın gedikli ağaları maiyetleriyle birlikte gelir, tek tek tebriklerini sunarlardı.  

Derken İmrahor Ağa (emir-i ahur ağa) ve aşçıbaşı maiyetleriyle birlikte tebriklerini sunarlardı.

Paşa her birine daha önce hazırlanmış bahşişlerini verirdi.

Nihayet herkes birbiriyle bayramlaşırdı. 

O gün evin hanımı, ebe hanımın, nedime hanımların ve çocukların mektep hoca ve halifelerinin, çırak olup evlendirerek konaktan çıkmış olan eski kalfaların evlerine süslü sepetler içinde tatlılar ve rengârenk şekerler gönderir, bu suretle hatırlarını sormuş olurdu. 

Bu sırada konağa misafirler gelmeye başlardı. Misafirleri bizzat kâhya efendi karşılar, usulen koltuğuna girer, Paşa’nın odasına götürürdü. 

Misafirlere kilercibaşı ağa ve maiyeti tarafından son derecede süslü gümüş tepsilerle tabaklara konmuş “rahat-ı hulkum” denen şeker, badem ezmesi ve miskli akide şekeri ikram edilir, misafir hangisinden isterse bir tane alır, ağzına atar, sonra başka bir tabakta duran ıslak peçete ile dudaklarını silerdi. 

Tebrikleşme faslından sonra, Tütüncübaşı Ağa ve maiyetindeki hizmetliler, gümüş tütün tablalarıyla elmaslı imameli nefis çubuklar getirirler, Kahvecibaşı Ağa ile maiyetindeki ağalar sırma örtülü gümüş tepsilerle, altın mineli veya gümüş zarflı fincanlar içinde kahve ikram ederlerdi. 

Misafirler gideceği zaman yine Kâhya Efendiye haber verilir, gelişlerindeki gibi bir seremoni eşliğinde uğurlanırlardı. 

Varlıklı misafirler, Paşa’nın evinde çalışan görevlilere verilmek üzere, bir miktar para bırakırlardı. Buna “orta bahşişi” denirdi. 

Hadi bu kez, hiç geçmeyen bayramınız mübarek olsun. 

 

Ayasofya’da “organize işler”!

 

4 Şubat 1932 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’nin manşeti şöyle: “70 bin kişinin iştirak ettiği Kadir Gecesi…”

Ara başlıklara da bakalım…

“Dün gece Ayasofya Camii şimdiye kadar tarihin kaydetmediği emsalsiz dinî tezahürata sahne oldu.”

“Ayasofya’da 40 bin kişi vardı… Camiye sığmayan 30 bin kişilik bir halk kütlesi meydanları doldurmuştu”.

“Namaz kılınırken secde edilemiyordu, Türkçe tekbir halkı ağlatıyor, âmin sadaları asumana yükseliyordu.”

Şimdi de virgülüne dokunmadan haberi özetleyelim…

“Dün gece Ayasofya Camiinde toplanan elli bine yakın kadın erkek Türk Müslümanlar on üç asırdan beri ilk defa olarak Tanrılarına kendi lisanları ile ibadet ettiler.

“Ulu Tanrı’nın ulu adını semaları titreten vecd ve huşu ile dolu olarak tekbir ederken her ağızdan çıkan bir ses vardı. Bu ses Türk dünyasının Tanrı’sına kendi bilgisiyle taptığını hatırlatıyordu.”

Cumhuriyet Gazetesi’nin Kadir Gecesi’ne ilgi göstermesinin sebebi Kadir Gecesi’ne bayılması değil, “Türkçe ibadet”e bayılmasıymış…

Biliyorsunuz, Türkçe ezan, Türkçe Kur’an, Türkçe kamet, Türkçe hutbeuygulaması 1932 Ramazan’ında başladı. Maksat yapılan işin ne kadar “doğru” olduğunu gösterip cılız çıkmakla birlikte yönetimi rahatsız eden itirazları da susturmak…

İşte bu amaçla 03 Şubat 1932 tarihinde, bizzat Atatürk’ün talimatıylaAyasofya’da bir “Kadir Gecesi Gösterisi” tertiplendi.

Belki de devlet eliyle ilk dini organizasyon olan bu toplantı, günler öncesinden reklamı yapılmış, gazete manşetlerine çekilmiş, köşe yazıları aracılığıyla halka duyurulmuş, hazırlıkları ise günlerce sürmüştü.

Devlet radyoları, vatandaşları, Kadir Gecesi münasebetiyle 03 Şubat gecesi Ayasofya Camii’nde yapılacak mevlid merasimine çağrıyordu. 

Türkiye’nin en ünlü mevlidhanları ile en güzel sessi hafızları bu mevlidde buluşacaktı.

Atatürk, o hafızları ve mevlidhanları defalarca Dolmabahçe Sarayı’nda huzura kabul etmiş, onları tek tek ve koro halinde dinlemiş, en ince ayrıntısına kadar meşgul olup prova yaptırmıştı. Ayasofya’da Kadir Gecesitam bir “gösteri” havasında geçmeliydi.

Yabancı diplomatlar eşleriyle birliikte camie davet edilirken, papazlar da unutulmamış, ısrarla çağrılmıştı.

Cumhuriyet’ten okuyalım:

“Fransız kilisesine mensup papazlar, mehafil-i ecnebiyeye (yabancı çevrelere) mensup kadın-erkek binlerce zâir (ziyaretçi) vardı.

“Cami-i şerîfin gerek içinde ve gerekse dış tarafında jandarma, polis müfrezeleri ve merkez kumandanı beyefendi ile maiyetlerindeki zâbitan(subaylar) ve inzibat neferleri her tarafta intizamı muhafaza ediyorlardı. 

Bu resmi bir organizasyondu ve amaç ibadet değil, “devrimin sesi”ni tüm dünyaya duyurmaktı ve “Biz artık Osmanlı değiliz” mesajı vermekti.  

İhtimal bu şekilde Avrupa’ya “şirin” gözükeceğimiz düşünülüyordu.

“Resmi ibadet” (yahut âyin), bütün dünyanın dinleyebilmesi için radyodan canlı yayınlandı…

Ayrıca, başta Ankara’nın Ulus Meydanı’ndaki Atatürk heykelinin etrafına olmak üzere birçok şehir meydanına ve halkevlerine hoparlörler yerleştirilerek canlı dinletildi… Başka neler olduğuna bir dahaki yazıda bakalım inşallah…

Not: Kadir Gecesi Ramazanın son on gününde saklı olduğuna göre, vakit geçmiş sayılmaz: Geceniz mübarek olsun, dostlarım.

 

Ayasofya’da “organize işler”! (2)

 

03 Şubat gecesi, gazetelerin haberine göre, Ayasofya Camii’nin içi-dışı dolmuştu. Katılımcıların çoğu memur ve polisti, talimatla gelmiş, yoklama vermişlerdi…

Ama halk da vardı. Kur’an’ın Türkçe okunacağı, tekbir ve telmihlerin Türkçe olacağı duyurulmamıştı: Normal bir Kadir Gecesi sanıyorlardı.

Bir şeylerin ters gittiğini fark edenlerden bazıları çıkmayı denedi. Fakat kapılar polis tarafından tutulmuş, kimseyi dışarı bırakmamaları emredilmişti. Bu yüzden çıkmak isteyenler çıkamadı. Çarnâçar sonuna kadar kaldılar. 

Cemaatten ağlayanlar vardı. Ertesi gün çıkan gazeteler, bu gözyaşlarını“Türkçe ibadetin sevinci”ne vereceklerdi, fakat öyle değildi: Muhtemelen“Ne hale geldik?” diye ağlıyorlardı.

Mevlitten sonra Hafız Yaşar Bey, Türkçe Kur’an’a başladı; Tebareke suresini okudu. Müteakiben Hafız Rıza, Hafız Seyit, Hafız Kemal, Burhan, Fethi, Turhan Beyler, sıra ile Türkçe Kur’an okudular.

Her sureden sonra Türkçe tekbir alınıyordu. Halk hıçkıra hıçkıra ağlıyordu…

Merasimin sonunda Hafız İsmail Hakkı Bey’le Hafız Yaşar Bey dua ettiler... 

Duanın sonlarına doğru, Hafız Yaşar Bey iyice coştu. O tarihte Dolmabahçe Sarayı’nda olmasına rağmen, kendi organize ettiği mevlide katılmayanAtatürk’e ve kurduğu cumhuriyete şöyle dua etti:

“Millet hâkimiyetinin tecelligâhı olan Türkiye Cumhuriyeti’ni ilelebet pâyidar eyle Ya Rabbi! Ulu Gazimiz Mustafa Kemal Hazretleri’nin vücudunu sıhhatte dâim eyle Ya Rabbi!..” 

Duaya bir miktar siyaset katmaktan zarar gelmezdi. Nasılsa laiklik henüz anayasaya girmemişti (1937’de girdi).

Cami bahçesinde toplananlar için camiye hoparlörler takılmış, radyo geceyi naklen vermiş, şehrin çeşitli noktalarına hoparlörler yerleştirilmişti.

Ertesi gün bütün gazeteler cafcaflı Kadir Gecesi manşetleriyle çıktılar…

Cumhuriyet Gazetesi günün en “coşkulu” gazetesiydi. Konuyu bilmeyen biri, Cumhuriyet’in manşetinde kullanılan fotoğrafa bakıp, konunun“şapka ile ilgili” bir konu olduğunu düşünebilir, hatta “şapka gecesi”zannedebilirdi. 

Cemaat arasında o kadar çok fötr şapkalı vardı ki, ilk bakışta klasik birKadir Gecesi kutlaması olmadığı anlaşılıyordu.

Cumhuriyet Gazetesi de bunu özenle vurguluyordu: 

“Ayasofya’nın üst kısmı da ecnebiler ile süferaya (sefirler) tahsis edilmişti. Burası da üç dört bin kişi tarafından işgal edilmişti. İngiliz, Fransız, Alman, Macar, Romen sefirleri ile birçok sefaret erkânı refikalarıyla birlikte gelmişlerdi.”

Gazetenin sahibi ve başyazarı Yunus Nadi, mezkûr geceyi anlatan “Çok ruhani bir Kadir Gecesi” başlıklı başyazısında, “adam birden dindarlaştı mı?” dedirtecek kadar coştu:

“Asırlar ve asırlar sonra Türkler ilk defa olarak yeniden kendi dillerinde bir Kadir Gecesi ihya etmekle şüphesiz her zamandan ziyade bahtiyar oldular.” 

Bu tarihten çok değil, sadece iki yıl sonra, 24 Kasım 1934’te, Atatürk’ün emri ve Bakanlar Kurulu kararıyla Ayasofya Camii müzeye çevrildi…

1 Şubat 1935’te açılan müzeyi, Atatürk beş gün sonra ziyaret etti.

Ayasofya’daki “Kadir Gecesi” kutlamalarını öven Cumhuriyet, bu kez açık düşmüştü. Çaktırmadan dönüş yapması lâzımdı. 

“Kendi kendimizi tenkit” köşesinde, “Ayasofya Müze?” başlıklı bir yazıda şöyle dedi: 

“Ayasofya’yı müze haline çevirmeğe çalışmakta bizce onun abideliğine halel veren bir hata vardır.”

Eski Cumhuriyet, daha mı “cumhuriyet”ti ne? 

 

İbrettir: Sultan İkinci Murad’ın vasiyeti

 

 

Fatih’in babası Sultan İkinci Murad hakkında, Avusturyalı tarihçi, diplomat ve Doğu bilimleri uzmanı Joseph von Hammer (1774–1856) diyor ki: “30 yıl boyunca, Murad, imparatorluğunda şeref ve hakkaniyetle saltanat sürdü. Teb’ası olan muhtelif kavimlerde, dindar, hayırhah, âdil ve kudretli bir hükümdar hatırası bıraktı. Harpte ve sulhta sözünün sadık eriydi. Sakin hayata aşkla bağlıydı. Kendi arzusuyla, bu aşk yüzünden, tahttan feragat etmesi, bütün Osmanlı tarihinde misli görülmemiş bir hâdise teşkil eder.”

Meşhur Bizanslı tarihçi Ducass (1400 –1462 civarı) şunları yazıyor:“Faziletli ahlâka malik ve vicdanı pâk idi. İyi bir zat olduğu gibi, kalbinde hiç hilesi yoktu… Allah biliyor ki Murad, halka karşı dâimâ teveccühkâr ve fukaraya karşı cömertti. Bu lütuflarını yalnız kendi ırkından ve dininden olanlara değil, Hıristiyanlara da ibzal ederdi. Herhangi bir milleti sonuna kadar mahveylemek istemezdi.”  

Daha pek çok yerli ve yabancı tarihçi benzer ifadeler kullanıyorlar.

İşte bu Padişah’ın hepimize miras olarak bıraktığı muhteşem bir vasiyet var. En dikkat çeken bölümlerinden biri, Kur’an ve Sünnet’e gösterdiği bağlılık ile henüz topraklarımıza katılmayan mübarek topraklara karşı duyduğu sevgi… 

Vasiyetinde şöyle diyor:

“Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla: Salat ve selam Efendimiz Muhammed Mustafa’nın ve O’nun iyi, güzel ve temiz soyundan gelenlerin üzerine olsun…

“Her türlü noksandan münezzeh olan Cenab-ı Hak, yüce sultan, büyük hakan, ümmetlerin iradesine malik, Arap ve Acem meliklerinin efendisi, gazi ve mücahitlerin yardımcısı, kafir ve müşriklerin düşmanı, azgın ve inatçıların kahredicisi, zayıf, miskin ve fakir Müslümanların yardımcısı, denizlerin ve karaların sultanı, fetih babası, şehit Sultan Beyazıd oğlu, Sultan Mehmed oğlu Murad Han’ı, herkesin ölümü tadacağını ve ancak celal ve ikram sahibi Allah’ın baki kalacağını bilmeye ve Cenab-ı Allah’ın ‘Sizleri dünya hayatı mağrur etmesin, gurur Allah’a mahsustur’ âyetini mülahaza etmeye, Peygamberimizin, ‹Vasiyet edecek mülkü bulunan Müslümanın vasiyeti yanında yazılı bulunmadıkça iki gece yatmaya hakkı yoktur› hadis-i şeriflerini sıkı sıkıya tutmaya muvaffak etti…

“Üç bin beş yüz filori (altın para) Mekke fukarasına; diğer üç bin beş yüz filori Peygamber Efendimizin şehri Medine fukarasına harcansın ve ondan beş yüz filori yine Mekke ahalisinden Kâbe ve hatim arasında toplanarak yetmiş bin kere ‘la ilahe illallah’ kelime-i tevhidini zikredip, sevabını adı geçen vasiyet sahibine ita edenlere harcansın… 

“Geri kalan iki bin filoriden beş yüzü Mescid-i Aksa’da Sahra kubbesinde yetmiş bin kere la ilahe illallah kelimesini ve defalarca Kur’an-ı Kerim’i okuyanlara harcansın. 

“Yedi bin filorisi, vakfeden için her gün ve her gece, bu filori bitene kadar tecvitle Kur’an-ı Kerim okuyanlara ve sevabını vasiyet edene ita edenlere harcansın... 

“Ayrıca bin filori de yetmiş bin kere la ilahe illallah kelimesini zikredenlere ve sevabını vasiyet edene ve ita edene harcansın. 

“Ve dahî vasiyet eyledik ki: Bir yakut yüzüğümüz vardır, bir yanında deliği olup, 95 bin akçeye alınmıştır. Vezni bir miskâlden ziyâdedir. Anı satalar ve kabrimiz yanında Kur’ân-ı Kerim tilâvet edenlere sarf edeler, ta ki tükeninceye dek…

“Ve dahi vasiyet ederim ki: Bir elmas taşlı yüzüğümüzü dahi satıp, günde 70 bin kerre kelime-i tevhid çektireler. Bir nice gün buna devam edeler. Badehu satıp borcumuzu ödeyeler…

“Vücûdumu doğrudan doğruya toprağa gömün. Cenâb-ı Hakk›ın rahmeti, yağmuru üstüme yağsın. Hükümdarlar gibi üstüme kubbe yapmayın. Mezarımın çevresine Kur’ân-ı Kerîm okuyanların oturması için yerler yapsanız yeter. Cuma günü defnolunmak arzumdur.”

Vasiyetine uygun olarak, yüzyıllarca kabri başında her gün 24 saat okunan Kur’an, imparatorluğun dağılmasıyla birlikte kesilmişti. Bursa Büyükşehir Belediyesi yeniden başlattı. Üstelik Muradiye’deki türbeleri de güzelce onardı. Bu duyarlılığından dolayı Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı SayınRecep Altepe’yi gönülden tebrik ediyorum. 

 

Kanuni’den Bali Bey’e mektup

 

Osmanlı- Lehistan Savaşı’nın (1498) serdarlığı, Rumeli Beylerbeyi Yakup Paşa’dan sonra Vezir Mesih Paşa’nın da başarısız olması sonunda Silistre Sancak Beyi Malkoçoğlu Bali Bey’e verilmiş, Bali Bey 40,000 akıncı ile Osmanlı tarihinin en büyük akıncı seferini gerçekleştirip zafere taşımıştı…

Bu büyük başarı sonucu Gazi Bali Bey, Kanuni Sultan Süleyman tarafından beylerbeyliği verilerek ödüllendirildi, lâkin Bali Bey bunu yeterli bulmamıştı. Mevcut iki tuğa üçüncü bir tuğ ilâve edilmesini de istiyordu.Kanuni Sultan Süleyman’a bu talebini bir mektupla iletti. Kanuni de ona bir cevap yazdı.

Kanuni’nin yazdığı cevabi mektup önemlidir, çünkü hem Kanuni’nin, hem de o dönem insanının yapısını özetliyor….

Meşhur mektup şöyle başlıyor:

“İftihar ul havass il mukarrebin mu’te-mid ül-mülûki ve’s-salâtin katilu’l kefereti ve’l-müşrikin Lala-i zi itibarum Gazi Bali Beg’e

“Tevki-i refi-i hümayunum (padişahın yüce buyruğu) vasıl olıcak, malum ola ki, tarafınuzdan irsal olman (gönderilen) mektub vusul bulub kıraet olunduktan sonra (mektubun okunduktan sonra) mefhumu malumumuz olmuşdur. On sekiz pare kal’a feth itmişsün. Otuz bin kızak Tersane-i âmireme gönderüb, altmış bin baş göndermişsün. Berhudar olasun. İki cihanda yüzün ak, ekmeğüm sana helal olsun. 

“Bir tuğ reca eylemüşsün. Ya Gazi Bali Beg, daha bir tuğ zamanı degüldür. Gerçi sen bize bu hizmeti ve eyüliği eyledün. Ben dahi senün eyüliğün mukabilinde üç eyülik eyledük…

“Biri budur ki: Size ‘Emirü’l Müminin’ hitabetiyle hitap eyledük. İkincisi budur ki: Sana hil’at-i fahire gönderdük. Üçincisi: Hazret-i Rasulü Ekrem sallal-lahü teâla aleyhi ve sellem efendimüzün tuğın virdük. Nefsine gurur getürmeyesin.

“Seni bu üç nesne ile ta’zim ü tekrim eyledük (yücelttik). Bunların üzerine asla bir ihsan olmaz. İmdi sen dahi bu eyüliklerin şükrini yirine getürmeye sa’y eyleyesün (çalışasın) ve her iş Allah’dan bilesün ve zinhar (katiyyen)nefsüne gurur getürmeyesün. ‘Kendü kılıncum ile bu kadar memleket feth eyledüm’ dimeyesün. 

“Memleket Allah’undur. Saniyen Hazret-i Peygamberündür. Salisen emr-i Hak ile Halifenündür ve Beg (bey) olmak iki kefelü bir terazidür. Bir kefesi cennet bir kefesi cehennemdür. Şunlardan olagör ki, gözleri uyur ise kalpleri uyanukdur. Cümlenin ser-çeşmesi (başı) adidur. Anı idegör ki, bir günün ibadete sayılur. Hak subhanehu ve teâlâ cümlemüzi adil kullarından eyleye. Ser’asker ve Beglik hesabiyle hükmün yüridüği yerlerde olan zulm ü ta’addiden (tecavüzden) ruz ı mahşerde bize itab olur ise senün damenüne (yakana) yapışam. Ola ki, ol günde şerm-sâr (mahcûb) olmayub yakanı selamet ile alasun ve bir âdemi hizmete kullanmak murad idünürsen zinhar zahiri haline itimad eylemeyesün. Çok kimseler var ki, elinde fursat olmadığı vakit salah yüzini gösterirler. Eline fursat girdüği vakitde Nemrud olur.

“Velhasıl âdemleri tecrübe ile kanaat etmeyüb behemehal aldanmayasun. Göz kulak tutasın. Kaçan begler ve vekiller eyü âdem olsa reayamın hakki hali eyü olur. Reaya beglerün çerağı gibidür, her kimün dikilür hali yaman olur ve bazı kimseler vardur ki, gündüz saim (oruçlu) gice kaimdürler (namaz kılarlar). Amma putperestlerdür. Şunlardır ki, mala muhabbed idenlerdür. Halkı mal sevmekten özge azdırıcı nesne olamaz. İmdi sen daha fâni olan şeye meyl ü muhabbet eylemeyesün. Nimeti amme-i ibadullah üzerine mebzul (bol) idesün. Kerem elin açasun. Hased üzere olmaktan begayet (pek çok) ihtiraz idesün (çekinesun). Nisabımız mahsuli harcümüze vefa itmez (gelirimiz giderimizi karşılamaz) deyü bî-huzur (huzursuz) olmayasun. İhtiyaç ü zaruret vâki olur ise buraya bildiresün. Mevcud bulunan hazineden sana üç dört yüz kese harçlık virmeye aczim yoktur. Fetholunan kal’alarun emvalü erzaklarını Beyt-ül mâl-i müslimin içün ahz ü kabz (kendine mal etmek) eylemeyesün. Zinhar rızayı hümayunum yokdur. Beyt-ül-mâl içün bir mikdarını alüb bakisin Asker-i İslâm’un hakkıdur ve askere riâyet eyleyesün…”

Yerimiz bitti, mektubumuz bitmedi, devam edeceğiz inşallah…

 

Kanuni’den Bali Bey’e mektup 2

 

Kanuni Sultan Süleyman’ın Malkoçoğlu Gazi Bali Bey’e yazdığı ilginç mektuba bugün devam ediyoruz:

“Halka şefkatle muamele idub ihtiyarlarını baba bilesün. Daha aşağıların (küçükleri) kardeş bilesün. Daha aşağıların oğul bilesün. Oğullarına merhamet ve şefkat idesün. Karındaşlarına ikram eyleyesün. Babalarına ta’zim ve tekrim (hürmet) eyleyesün…

“Asker-i İslâm’a bir vech ile müzâyeka (sıkıntı) çekdüremeyesün. Ve ol diyarlarda mütemekkin olan (oturan) ibadullah (Allah’ın kulları) fukarasın gözleyesün. Sadakaya muhtaç bulunanlarun beyt-ül-mâl-i müzminden kisvetlerin (elbise)… zahirelerin (yiyecek) göresün. 

“Fukara Hakk Teâlâ’nın kulıdur. Beyt-ül-mâl-i müslimin ibadullah hakkıdur ve sadat-ı kiramdan ve seyyidlerden (Efendimizin akrabalarından) mütemekkin olmış (yerleşmiş) var ise ism ü resmi ile asitaneme (payitahta) arz idüb bildiresün…

“Miri tarafından vazife tayin olınub Evlâd-ı Resule bir vech ile müzâyeka(geçim sıkıntısı) cekdirmeyesün ve reaya fukarasına ester ve şiiri saf zahirelerinden maada yarını akçe teklif ve rencide olınduğuma kat’a rızam yokdur ki, bizim reâyamuzun rahat-ı halini küffarun reayası görüb reşk eylesünler (kıskansınlar). 

“Meyl ü muhabbetleri bizüm canibimize olsun ve kıdvetül kuzatı vel mekarim madin ül fazlı vel kelam mevlana Mustafa Efendi’yi ordu kadısı nasbedüb gönderdim. Vardukda kemal-i mertebe şer-i şerife itaat ve inkıyad idesün. Nucum ül ülema-i mascumun muktezasınca hatir-i atirin rencide eylemeden begayet ittihaz idesün. Zira ulema varis-i enbiyâdur ve bazı kura vakf murad eylemişsün.

Vallahil azim feth olman kurâlarun (köy ve kasabaların) cümlesin vakf bağlarsan makbulümdür. Vakfı murad olınan kurâlarun müfredat defterleri gönder ve senden sonra nesl-i Osmaniyye evlâdından gelen padişahla ve vüzera-yı izam ve mir-i miran ve mir-i liva ve kuzat ve bil cümle ehl-i İslâmdan her kim ki senün evlâduna riayet eylemeye, lânetullahi aleyhim ecmain üzere olsun. Ruz-i mahşer’de davacısı olub husûmet iderüm.

“İmdi ya Gazi Bali Beg! Sen dahi etek dermiyan idüb (ortaya koyup) din-i mübin uğruna ve umur-ı saltanata bezl-i makdur sarfidesün (elinden gelen gayreti göster). Yigidün bahadırlarun saklayasun. Atun yüğriğin besleyesün ve külcün hıfzedesün. Kerem babın güşad eyleyesün (açasın). 

“‘Ni’mel Mevla ve ni’men-nasir’ zikrini tekrardan hâli olmayub zahir erenlerün bâtın erenlerün himmetlerini yoldaş kılüb ‘üdü rabbakum tazarru-an ve hufya’ ayetin boynuna hamail (muska) idüb ve benüm hayr-i duam mülahza eyleyüb Hak Sübhanehu ve Teâlâ uğurun açuk eyleye ve ada-i din üzerine daima Asker-i İslam ile seni muzaffer eyleye. İki cihanda yüzün ak ola. Şöyle bilüb Emr-i Şerifümle âmil olasun. Amin, bi Hakkı Seyyiü’l mürselin. Sene 983 (1532)”.

¥

Malkoçoğlu Bali Bey; Sultan II. Bayezid’in kızı Hûma Sultan’ın oğludur. Yani Kanuni’nin yakın akrabasıdır. Üstelik çok başarılı bir komutandır. Böyleyken kayrılmamış, istediği tuğ derrerilmiş, bunun da sebebi detaylarıyla anlatılmıştır.

Kanuni işte bunun için büyüktür, çevresine de işte bu yüzden değerli insanları toplayabilmiştir.

1543 yılında vefat etmiştir. Mezarı Bursa/Yenişehir’de Balibey Camiiavlusundadır. Ruhu şâd olsun.

Avrupalılaşma serüvenimizde kılık-kıyafet süreci

 

 “57 yıldır Avrupa Birliği (AB) bizi kapısında bekletiyor” diyorlar, amabu tamdoğru değil. Doğrusu şu ki, Avrupa Birliği bizi tam 190 yıldır kapısında bekletiyor!..

Hatta daha öncesi de var, amafiilen Batılılara “Biz de sizdeniz” mesajı verdiğimiz tarih, 1826. Sultan II. Mahmud, yüzyıllar boyu Avrupa’ya kan kusturan Yeniçeri Ocağı’nı bu tarihte kaldırdı (15 Haziran 1826): Amaç Avrupalı gibi “modern” olmaktı.

Acımasız “yeniçeri avı”nı bunun için başlattı. Yeniçeri mezarlıklarına adamlarını saldırtıp bunun için kahraman yeniçerilerin taşlarını kırdırdı, mezarlarını hâk ile yeksan ettirdi…

Bu bir tür Avrupa’nın yeniçeriden intikamıydı: Tarih boyunca Haçlı ordularını tar u mar etmesinin, İstanbul’u fethetmesinin, Niğbolu, Kosova, Varna, Preveze derken, yapılan tüm savaşlarda yenilmesinin intikamı…

Bu ordu “Türk başarısı”nın simgesi olduğu kadar, Avrupalıların içinden bir türlü çıkmayan “Türk korkusu”nun (bu korkunun hâlâ yaşadığını söylersem mübalâğa ettiğimi düşünmeyin) da kaynağıydı… 

Meşhur “Osmanlı tokatı”nın da simgesiydi.

Yeniçeri Ocağı’nın varlığı sürdükçe, Avrupalılar, “Türk korkusu”nu içlerinden çıkaramıyor, sonuç olarak, korkuyla karışık bir saygı duymaktan kendilerini alamıyorlardı.

Yeniçeri Ocağı kalkmalı, son yeniçeri de ölmeliydi: Ancak ondan sonra Avrupa rahatlayıp derin bir nefes alacaktı.

Zira her yeniçerinin duruşunda Fatih’i (ve tabii kaybettikleri İstanbul’u),Yavuz’u (ve tabii hilâfetin gücünü), Kanuni’yi (ve Rodos’u, Girit’i, Belgrad’ı, Viyana’dan tavuk gibi kaçışlarını) görüyor, içten içe ürperiyor, sürekli mağlûbiyetlerini hatırlayarak kahroluyorlardı.

Dışarıdan gönderilen casuslar, içeriden tutulan hainlerle el ele verip“modernleşme” denen “yıkım süreci”ni yeniçerilerden başlattılar.

Müteakip günlerde memurlara sarık-cübbe yasaklandı (aynı yıl). Ordu mensuplarına pantolon ve ceket giyme mecburiyeti getirildi. 

Osmanlı kılık kıyafette de Avrupalılaşmaya başlamıştı. Gerçi sarığın yerine tercih edilen “fes”in siperi olmadığı için “gâvurlaşma” eksik kalmıştı, ancak bir “sath-ı mail”e de girilmişti. Bu “taklitçiliğin” sonunda, kaçınılmaz olarak “şapka” görünüyordu. 

Sultan Abdülmecid sadece ordu mensuplarının değil, bütün memurların pantolon giymesini emretti. Kendisi de kravat takarak fotoğraflar çektirdi.“Modernleşmeye öncülük” etme şerefini kimselere bırakmak istememiş olmalıydı.

Lâkin her “yenileşme” adımında biraz daha kendimizden kopuyor, biraz daha kendimize yabancılaşıyor, kendimizi tanımakta zorlanıyorduk. İstanbul “altı kaval üstü şeşhane kıyafetli insanlarla dolmuştu. Cadde-i Kebir (İstiklâl Caddesi) Avrupa başkentlerindeki karnaval günlerine dönmüştü. Kimse kendisi değildi. Yaşlı ve şuurlu Osmanlılar düşülen“taklitçilik” hastalığına için için ağlıyordu.

Birinci Dünya Savaşı bittiğinde, en başta Padişah ve Sadrazam olmak üzere tüm devlet memurları kravatlıydı, ama mağlûp olmuştuk: Altı yüz senelik imparatorluk kendilerine benzemeye çalıştığımız Avrupalı“dost”larımız tarafından yağmalanıp bölüşülmüştü. Kimse kravatımıza ve kıyafetimize bakmamıştı.

Hiçbir taahhütlerini yerine getirmemişler, hiçbir sözlerinde durmamışlar, sürekli bizi aldatmışlardı.

Karai Köy çevresinde ikamet eden Karaim Yahudileri İstanbul’a ilk“apartman”ı dikip “mahalle” hayatımıza çomak sokarken, Beyaz Ruslar daPera’da (Beyoğlu) ilk şapka mağazasını açtılar. Öte yandan, Avrupa’nın arzuları istikametinde (onlar kendi arzuları sanıyordu) Osmanlı’yı dışarıdan kemirmek için Avrupa’nın çeşitli başkentlerine kaçan Jön Türklerşapkayı ilk giyen “Müslümanlar” olarak tarihe geçtiler.

İsmet İnönü ve ekibi 1923 yılında Lozan’a gitti. Milletin geleceği ona emanetti: Ya haysiyetimizle yaşayacak ya da savaşarak ölecektik! Büyük Millet Meclisi böyle buyurmuştu. İnönü kendisine emanet edilen “milli haysiyet”i nasıl koruyacağını düşüneceğine, eşiyle birlikte gitti, Lozan’ın en lüks mağazasından bir “silindir şapka” aldı (halk buna “lengeri fötr” diyordu). Fransa’dan da “frak” ısmarladı. Gelen frak minyon bedenine oldukça büyük gelmişti, “silindir şapka” da kulaklarına kadar iniyordu. Ama önemli değildi: Önemli olan “Frenk” kılığına girmekti. O da düşmanlarına “sizdeniz” mesajı vermeye çalışıyordu.

Eşi Mevhibe Hanım ise “İngiliz leydileri” gibi giyinmişti. İddiaya göre, ikisi kol kola caddelerde volta atarken, “Lozanlılar hayran hayran onlara bakıyordu”.

Acaba “hayran hayran” mı, yoksa “tuhaf tuhaf” mı?..

Neyse, kılık-kıyafet olayına Mustafa Kemal, 24 Ağustos 1925’te Kastamonu’da, elindeki Panama şapkasını sallayarak son noktayı koydu.

“Redingot gibi, bonjur, smokin gibi, işte şapkanız! Buna câiz değil, diyenler vardır. Onlara diyeyim ki, çok gafilsiniz ve çok câhilsiniz…” 

Zindanlar açıldı, hattâ sehpalar kuruldu ve Türk milleti kılık kıyafette Avrupa’ya benzeme sürecini tamamlamış oldu! Hâlâ kapıları neden açmıyorlar ki!..

 

Avrupalılaşma serüvenimizde Tanzimat süreci

 

1800’ler kötü başlamış, yüzyıllarca zirvede kalmayı başarmış olan Osmanlı Devleti, kendi Rönesans’ını gerçekleştirip reformlarını yaparak sosyolojik ve teknolojik atılımlara hazır hale gelen Avrupa’nın gerisinde kalmıştı.

Osmanlı Devleti her anlamda güçlenmek zorundaydı, çünkü Avrupa’yı etkisine alan aşırı milliyetçi akımlar, Avrupa genelinde, tabir yerindeyse bir “haçlı zihniyeti” hortlatmış, öteden beri “düşman” belledikleri Osmanlı’yı yere serme planları yapılmaya başlanmıştı.

Asırlar boyunca Osmanlı himayesi sayesinde ayakta kalabilmiş bazı devletler bile gizli-açık Haçlı ittifakının içinde yer almıştı. Bir“Medeniyetler çatışması” mantığıyla Osmanlı’yı zorluyorlardı.

Osmanlı Devleti’nin vatandaşı olan ve yıllar boyu Müslümanların içinde adeta imtiyazlı bir sınıf olarak yaşayan Hıristiyan azınlıklara bu meyanda el atılmış, dinî ve millî duyguları galeyana getirilmiş, kendi içinde de Osmanlı aleyhine ittifaklar oldurulmuştu.

Osmanlı Devleti’ni yönetenlerin basiretsizliği dış güçlerin ekmeğine yağ sürüyordu. Üst düzey yöneticiler kendi aralarında sık sık ihtilafa düşüyor, şahsi çekişme, kin, garez, haset kol geziyordu. 

Devletin mevcut gücü ve imkânları da böylece heba oldu. Koskoca bir geçmişten elde avuçta sadece şanlı bir tarih kalmıştı. Ama onun yenileşme ile beslenmesi gerekiyordu. Yoksa tek başına tarih, hiçbir işe yaramazdı.

Basiret sahibi yöneticiler durumun vehametini görmüyor değildi, ancak bu çıkmazdan nasıl sıyrılacaklarını kestiremiyorlardı. Her şey çok karışıktı; koskoca imparatorluk göz göre göre çöküyordu. Tepenize devletiniz çökerken sağlıklı düşünemezdiniz.

Tedbir mahiyetinde, gerçi, daha önceden bazı değişiklikler yapılmış, mesela kılık kıyafete yeni düzen getirilmiş, eğitim müesseselerinde yenileşmeye gidilmiş, Avrupa tekniğini ülkeye getirme çabaları yoğunlaştırılmış, ayrıca Yeniçeri Ocağı kaldırılıp yerine Nizam-ı Ceditkurulmuştu, ancak bunlar topluma ve devlete umulan hareketliliği getirememişti. Daha köklü dönüşümler gerekiyordu.

Avrupalılar, özellikle de İngilizler; Osmanlı Devleti’nde yapılacak ıslahatın, devletin temellerine nüfuz etmesini, kadim Osmanlı müesseselerinin temelinden yıkılmasını, boşlukların Avrupaî müesseselerle doldurulmasını, devlet yapısının tümüyle değiştirilmesini, azınlıkların devlet içinde devlet oluşturacak bir düzenleme ile özgürleştirilmesini talep ediyor, hatta dayatıyorlardı. (Bugün de sürekli bir şeyler dayatmıyorlar mı?).

Maksat, Osmanlı Devleti’ni bölüp parçalamak, böylece, tarih boyunca yapamadıklarını yaparak, Haçlı seferleri sırasında yedikleri “Osmanlı tokadı”nın acısını çıkarmaktı.

Çarklar dönmeye başlamış, başta Mason Locaları olmak üzere, uluslararası etkin güçler devreye çoktan girmişti. Tabii kesenin ağzı da sonuna kadar açılmıştı. Osmanlı Devleti’nin satın alınmaya müsait bazı üst düzey yöneticileri parayla, bazıları şöhret vadiyle, bazıları daha yüksek makam sözüyle ele geçirilmişti. Tabii bazıları da, etkili propaganda metodu kullanılarak, öyle olması gerektiğine inandırılmıştı. 

Padişah da kandırılanlar arasındaydı: Tamamıyla Batıcı bir kafa taşıyan Mustafa Reşid Paşa’yı bir “Islahat Projesi” hazırlamakla görevlendirdi.

Daha önce Paris ve Londra elçiliklerinde bulunmuş, Mustafa Reşid Paşa, Batı kültürü ve medeniyetine hayran, millî meziyetlerden ve İslâm kültüründen mahrum bir kişilikti. İngiltere’nin İskoç Mason Locası’na kayıtlı İstanbul sefiri Lord Rading’in ısrarlı tavsiyeleri üzerine sadrazamlığa (başbakanlığa) getirilmişti. 

Tanzimat Fermanı, 3 Kasım 1839 tarihinde, Gülhane Parkı’nda, yabancı devlet sefir ve konsolosları, bütün saray erkânı ve devlet ricali ile büyük halk kalabalığı önünde, bizzat Reşid Paşa tarafından okunup, ilan edildi. Oldukça uzun bir metin olan bu ferman, ihtiva ettiği fikirler itibariyle, beş kısma ayrılabilir: 

Birinci kısım: Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren, şeriat kanunlarına uyulduğundan, devletin güçlendiği ve halkın refah seviyesinin yükseldiği anlatılıyor…

İkinci kısım: Yüz elli yıldan beri türlü gaileler ve türlü sebeplerle dine ve kanunlara riayet edilmediğinden, devletin zayıfladığına işaret ediliyor... 

Üçüncü kısım: Allah’ın inayeti ve Peygamberin yardımları ile devletin iyi bir şekilde idaresini sağlamak gayesiyle yeni kanunların konulmasının gerekliliği izah ediliyor...

Dördüncü kısım: Kanunların yapılması ve tatbiki için gereken tedbirlerin alınacağı belirtiliyor…

Beşinci kısım: Yeni kanunların dayanacağı prensipler açıklanıyor:

Müslüman ve Hıristiyan bütün tebaanın ırz, namus, can ve mal güvenliğinin temini;

Vergilerin uygun bir sisteme göre toplanması; 

Askerliğin yeniden düzenlenmesi; 

Azınlık hakları…

Fermanın okunmasında hazır bulunan halkın çoğu işin özünü hemen kavrayıp ilân etti:

“Bundan sonra gâvura gâvur denmeyecek!” 

Konu kapanmadı. Yarın devam inşallah…

Avrupalılaşma serüvenimizde ıslahat süreci

 

Dedik ya, “Avrupalılaşma” maceramızın tarihi oldukça eskidir. Aslında Avrupa topraklarına ayak bastığımız ilk günden beri (Orhan Gazi dönemi) Avrupalıydık...

Avrupa’da geniş topraklarımız vardı. Ama yetmiyordu. Avrupalı yöneticiler bizi kendilerinden saymıyor, sebebini de dobra dobra açıklamıyor, kem-küm arasında “Yeterince bize benzemiyorsunuz” gibisinden kekeliyorlardı:“Kılık-kıyafetinizi değiştirin de gelin...”

Sultan II. Mahmud’dan bu yana değiştirdik, geldik: Sarık yerine önce fes, sonra şapka... Şalvar yerine pantolon, cübbe yerine ceket, içlik-dışlık yerine gömlek... Yetmedi, Sultan Abdülmecid döneminde kravat...

“Kanunlarınızı değiştirin, modernleştirin” dediler...

Hemen hemen tamamı İngiltere Sefareti’nde oluşturulan “Tanzimat Fermanı”nı ilân ettik, burun kıvırdılar.

Avrupa’nın büyükleri bazen Londra’da, bazen Paris’te toplanıyor, arada bir Rusya’yı da yanlarına alarak “bizi” konuşuyorlardı...

Her görüşme sonunda “mızıkçılık” çıkıyordu: “Önemli değişiklikler yaptığınızı görüyor ve takdir ediyoruz, ancak Avrupa Konseyi’ne (o tarihte Avrupa Birliği yerine Avrupa Konseyi vardır) girmek istiyorsanız şunu şunu şunu da yapmalısınız.”

Bu dayatmalar sonucu Türkiye, kendini Avrupa’ya kabul ettirmek için, 1839’da yayınladığı meşhur “Tanzimat Fermanı”ndan onyedi yıl sonra, 28 Şubat 1856’da “Islahat Fermanı”nı yayınladı...

Üstünde Sultan Abdülmecid’in anlı-şanlı tuğrasının bulunduğu fermanın altında ise Sadrazam Âli Paşa’nın mührü ve imzası vardı. Aslında ise İngiltere ve Fransa’nın damgasını taşıyordu. 

Özetle şunlar taahhüt edilmişti...

Kiliselerin tamirine, yahut yenisinin inşasına izin verilecek...

Hıristiyan ve Musevileri küçük düşüren deyim ve sözlerin kullanılması yasaklanacak... 

Hıristiyanların da Türk ve Müslümanlar gibi devlet memurluklarına atanmaları ve her çeşit okullara gidebilmeleri sağlanacak...

Mahkemeler açık olacak, herkes kendi dinine göre yemin edecek...

Hapishaneler ıslahı edilecek, kanunlar Hıristiyanların da anlayacağı dillere çevrilecek...

İşkence, dayak ve angarya kaldırılacak (çok eski bir hikâyedir bu)...

Askerlik için nakdi bedel kabul edilecek, Hıristiyanların ne şekilde askerlik yapacağı belirlenecek...

Hıristiyanlar il meclislerine üye olabilecek...

Yabancı uyruklu kimselerin de, vergilerini vermek suretiyle mal ve mülk sahibi olabilmeleri temin edilecek (toprak alımları)...

 Herkes (tabii bundan kasıt yine Hıristiyanlar) kolayca şirket ve banka kurabilecek, serbest ticaret yapabilecek.

Avrupalı büyükler “mükemmel” dediler ve bu tarihten bir hafta kadar sonra düzenledikleri Paris Konferansı’nda “bizi” değerlendirmeye aldılar.

Konsey, Osmanlı Devleti’nin yeni ıslahat (iyileştirme) projesini değerlendirecek, ancak ondan sonra Avrupa Konseyi’ne girip giremeyeceğimize karar verecekti.

Verdiler: “Güzel, ama yeterli değil.”

Osmanlı Devleti, özellikle gayrimüslim azınlıklara, daha ileri haklar (daha doğrusu imtiyazlar) vermeliydi.

Büyük Avrupa devletleri, büyükelçileri vasıtasıyla çoktan Osmanlı Devleti’nin önüne bir proje konmuş, “Hadi bakalım, Avrupalı olmak istiyorsanız bunlara biraz çalışın” denilerek sırtı sıvazlanmıştı.

Toplantılar, konferanslar, mızıkçılıklar, döneklikler, söz verip tutmamalar derken, Konsey Başkanı müjdeyi verdi:

“Hadi gözünüz aydın! 30 Mart 1856 tarihi itibariyle “Avrupa Konseyi”ne dâhil edildiniz...... Ama...” 

Avrupa’dan hâlâ da gelen “ama”ların ne bela olduğunu herhalde bilmeyenimiz yoktur. Artık yarın bakarız... 

NOT: Bu millet Çanakkale şehitlerinin torunları olduğunu gösterdi. İğrenç darbeye karşı malıyla ve canıyla direnip vatanını bir kez daha işgalden kurtardı. Şimdi kimsenin gözünün yaşına bakmadan tüm darbecileri devlet kademelerinden ayıklama vaktidir. Bu görev de iktidarı ve muhalefetiyle siyasete düşüyor. Allah (c.c.), Türkiye’yi korusun. Şehitlerimize rahmet, yaralılarımıza acil şifa diliyorum.

Avrupalılaşma serüvenimizde Islahat süreci -2-

 

Osmanlı yönetimi, özellikle de Sultan Abdülmecid ile Batı hayranı Sadrazamı Âli Paşa, yayınladıkları Islahat Fermanı’ndan sonra, Osmanlı Devleti’nin 30 Mart 1856 tarihi itibariyle “Avrupa Konseyi”ne dâhil edildikleri müjdesini alınca bayram ettiler…

Avrupalı olunacak ve sıkıntılar bitecekti. Gerçi Avrupalı büyükler yine“ama” demişti, “ama” nasılsa aşılırdı…

Bu meş’um “ama” Paris Konferansı’nın sonuç bildirisine öyle bir madde olarak eklendi ki, aşılamadı. Bildirinin yedinci maddesinde Osmanlı Devleti’nin “Avrupa Konseyi’ne dâhil” edildiği ifade ediliyor, ancak müteakip madde her şeyi berbat ediyordu…

İsterseniz önce Osmanlı Devleti’ni “Avrupa Devleti” sayan yedinci maddeyi özetleyelim:

“Avusturya İmparatoru, Fransız İmparatoru, Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Kraliçesi, Prusya Kralı, Sardunya Kralı ve Rusya İmparatoru,Osmanlı Hükümeti’nin bir Avrupa Devleti sayılmasını, Avrupa devletlerinin haklarından ve Avrupa Devletleri Konseyi’nden faydalanmasını kabul ettiklerini duyururlar. Bu hükümdarlardan her biri, Osmanlı Devleti’nin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermeyi kabul ederlerken, bu saygının devamı konusunda birbirlerine kefil olurlar.” 

“Bozacının şahidi şıracı” deyip geçelim… 

Yukarıdaki madde, bir tehlike arzetmiyor gibiydi. Ama sekizinci madde felaketin tâ kendisiydi…

Bu maddeye göre, Osmanlı Devleti, Paris Anlaşması’nı imzalayan herhangi bir Avrupa devleti ile ihtilafa düşerse, kendi çıkarları istikametinde hareket edemeyecek, anlaşmazlığı Avrupa’nın hakemliğine bırakacaktı… Buna “ipotek koyma” da diyebilirsiniz.

“Madde-8: Osmanlı Devleti ile bu anlaşmayı imzalayan devletlerden biri veya birkaçı arasında anlaşmazlık çıktığı takdirde, Osmanlı tarafı ve Osmanlı ile ihtiláflı olan taraf kuvvete başvurmadan önce bu anlaşmayı imzalamış olan diğer devletlerin aracılığına başvuracaklardır.” (Saklı işgal tehdidi).

Anlayacağınız, Avrupa ittifakı, öteden beri nalıncı keseri kullanıyor: Aramızdaki tüm ilişkilerde hep kendine yontuyor. 

Son 57 yıllık Avrupa Birliği maceramıza baktığımızda da durum çok farklı değil: Zaman zaman iyi haber, zaman zaman kötü haberler gelir…

Yüzümüze başka söylerler, aralarında başka konuşurlar. Bazen biri baklayı ağzından çıkarıp “Almayız, çünkü Müslümansınız” deyiverir. Ancak bir türlü inanmayız: “Canım medeni Avrupa din farkına takılır mı?”

Hem de nasıl: Hem din farkına takılır, hem ırk farkına takılır, hem kıta farkına takılır, hem de Osmanlı’ya takılır. Görmüyor musunuz, “Serbest dolaşım hakkını aldınız” dedikten bir hafta sonra,“ama”yı bastılar, “ama alamadınız!”

Tanzimat ve Islahat Fermanları sonrasında Londra’dan, Paris’ten gelen“ama”lara ne kadar da benziyor: “Hık” demiş, burnundan düşmüş sanki…

Sanki aradan ikiyüz yıla yakın bir zaman geçmemiş…

Avrupa hep aynı, ama asıl soru şu: Biz ne kadar “aynı” kaldık ve Avrupa ile ilişkilerimizden ne kadar ders aldık?

Cevdet Paşa merhum, “Tarih bilmeyen diplomat (ve tabii politikacı),pusula bilmeyen kaptana benzer, ikisi de gemiyi karaya oturtur” diyor. 11 Aralık 1999’da çıkan “Helsinki kararları”na ne sevinmiştik, hatırlıyor musunuz? Ve “Serbest dolaşım hakkı”na ne sevinmiştik?

Artık fark edelim ki,Batı dünyasının tüm hikâyeleri aynıdır: Tümü kendi çıkar hesaplarını yansıtır. Taleplerinin tümünü, hatta fazlasını gerçekleştirseniz bile, sizi kendi camiasından uzak tutmanın bir yolunu mutlaka bulur. Nedeni belli: Müslümanız ve de Osmanlıyız!.. Derin bir“Elhamdülillah” çekelim ve artık işimize bakalım.

***

Merak edenler için söyleyeyim: 30 Mart 1856’da girdiğimiz ‘‘Avrupa Devletleri Konseyi’’ (o zamanın Avrupa Birliği) hiçbir işimize yaramadı. Zira Avrupa’da dengeler hızla değişti, İtalya ile Prusya yani o zamanın Almanya’sı güçlendi, Fransa ve Avusturya eski kuvvetini kaybetti, bu değişiklik Rusya’ya yaradı ve Paris Andlaşması’nın bazı maddelerini tek taraflı iptal etti. (Şimdi İngiltere aynı şeyi yapmıyor mu?).

Derken ‘‘93 Harbi’’ denilen 1876’daki Türk-Rus savaşı çıktı, cephede müttefiksiz ve yalnız kalan Türkiye yenilip daha da küçüldü, bunu Balkan ve dünya savaşları takip edince de bir zamanlar resmen Avrupalı olduğumuz unutuldu gitti... 

Ah eski dükkânlarımız

 

Eskiden, orta yerinde cami olan külliyeler “Hayat Merkezi”ydi. Şimdi AVM’lerin üzerinde “Yaşam Merkezi” yazıyor…

Çalınan müzikten merdivenlere, kullanılan renklerden vitrin düzenlemesine kadar her şey cebinizdeki paranın daha fazlasını almak üzere tuzaklanmış…

Belki de bu yüzden eski mahalle aralarına serpiştirilmiş bakkalları, manavları, züccaciyeleri, terzileri, berberleri çok özlüyorum.

Mahalledeki dükkânlardan birine alış-veriş için giren herkes, tanıdık olsun olmasın, mutlaka selam verirdi. Güler yüzle selâmı alınır, “hoş geldiniz”eşliğinde “buyur” edilir, altına hemen bir tabure çekilir, ısrarla oturtulur, çay-kahve ikram edilirdi… Ardından hâl-hatır sorulurdu.

Siz konuşurken, başka müşteriler de gelir, sohbete katılırlardı. Böylece müthiş bir muhabbet sofrası oluşur, muhabbet sofrası yemek saatlerinde yemek sofrasına dönüşürdü…

O ana kadar birbirlerini belki hiç görmemiş insanların arasında dostluklar kurulur, adresler alınır verilirdi. Zaten alış-veriş için “Muhabbeti kuvvetli”sahipleri olan dükkânlar tercih edilir, “tezgâhtar” nedir bilinmezdi. Muhabbet-sohbet, hayatın belirleyici unsuruydu.

İnsan o dükkânlarda kendisini “müşteri” gibi değil, “misafir” gibi hissederdi… Zaten “misafir” gibi de ağırlanırdı. Bu seremoniden sonra, sıra alış-verişe gelirdi…

Dükkân sahibi müşterisini yönlendirir, malın iyisini ucuza almasını sağlamaya çalışırdı… Orada mahallede kalıcı olduğu için, dükkân sahibine güvenirdiniz. 

Bu güven duygusunun huzuruyla alış verişinizi yapardınız (Oysa AVM’lerde mağazalar sık sık el değiştiriyor).

Hemen her dükkânın girişinde “Ya hafız” (Allah korusun) içinde ise“Errizku Alellah” (rızkı veren Allah’tır) yazılı bir levha bulunurdu (Bu levhalar, sahibi Hıristiyan olan dükkânlarda bile vardı). O kadar büyük bir ilgi ve sevgiyle karşılanırdınız ki, dükkândan çıkmak istemezdiniz.

Şimdiki alış veriş merkezlerinde ruhum sıkılıyor. Çünkü hiçbir insanî boyutu yok. Her şey daha fazla para kazanmaya yönelik olarak tasarlanmış… Her şey hızlı, her adımda bir para tuzağı! Mağazaların tercih ettiği müzik bile insanı acele etmeye zorluyor…

Formül belli: İnsanları en kısa sürede en çok alış verişi yapmaya zorlamak… 

İster istemez etkileniyor, acele ediyorsunuz. O acele içinde de ihtiyacınız olmayan bir sürü şey satın alıyorsunuz.

Oysa eski dükkân sahipleri, almak istediğiniz şeye gerçekten ihtiyacınız olup olmadığını sorgular, sizi uyarırlardı.

Şimdi bırakınız mağaza sahibiyle görüşüp konuşmayı, ince belli cam bardaktan karşılıklı bir çay içmeyi, ortada tezgâhtar bile göremiyorsunuz. 

Gördüğünüz tek yüz kasiyerin yüzü: O da birkaç dakika sürüyor. Hızlı yaşam, insani ilişkilerimizi çözdü. Fena halde yalnızlaştık!

Elbette eski dükkân sahiplerinin de “para kazanmak” gibi bir dertleri vardı, ama şimdikiler kadar “aç gözlü” değillerdi. Servet yığmak için değil, geçinmek için çalışırlardı. Saadetlerini başkasının sefaleti üzerine inşa etmeye çalışmazlardı.

Kısacası onlar, şükretmeyi bilen kanaatkâr insanlardı. “Rabbena-hep bana”anlayışı bize sonradan musallat oldu!

Aldığınız malın parasını ödediğinizde “Bereket versin” derlerdi. Siz“Bereketini gör” diye mukabele eder, bir anlamda helâlleşirdiniz.

Acele işiniz yoksa bir süre daha oturur, dereden tepeden konuşurdunuz. Çünkü kimsenin şimdiki gibi acelesi yoktu. 

Belki de bu yüzden dostluklar uzun soluklu olur, akrabalar, komşular, dostlar asla ihmal edilmezdi.

Artık yemeğe bile vaktimiz yok: Onu da aradan çıkarıyoruz…

Yemeği aile ile birlikte ağır ağır yemeyi öneren Peygamber’in ümmeti, çoktan beridir sofraya dahi oturmuyor…

Karnımızı ayaküstü (döner ekmek, lahmacun, pizza, hamburger, vs.) doyuruyor, birbirimizle ayaküstü görüşüyoruz... 

Sultan IV. Murad yöntemi

 

Tarihlerimizin “Bağdat Fâtihi” olarak andığı Sultan Dördüncü Murad on bir yaşlarında iken padişah olup atalarının tahtına oturdu. Arkasında Genç Osman gailesi, önünde ise bir kısım yeniçeri ağalarınınemrinde ayaklanmış yeniçeriler vardı. Devleti ne Padişah yönetiyordu, ne de“Padişah Naibi” sıfatını taşıyan annesi Mahpeyker Kösem Sultan: İpler fiilen isyancı yeniçeri generallerinin (Yeniçeri Ağaları) elinde idi. 

Zaten tarihimizin bu dönemine “Ağalar Saltanatı Dönemi” deniyor.

Ağalar Saltanatı döneminde her şey başıboş kalmış, rüşvet alıp başını gitmişti. Devlet israf içinde yüzerken, halk ağır vergiler altında eziliyor, hukuk işlemiyor, ekonomi yürümüyor, kargaşanın müsebbibi olan isyancı generaller ise keyiflerine bakıyor, askerlikten başka her şeyle ilgileniyorlardı...

Camilerde tütün içiliyor, âlem yapılıyordu. Esnaf haraca bağlanmıştı: Askerler generalleri adına haraç topluyordu.

Âsi yeniçeri ağaları ve yandaşları yüzünden ordu şirazesinden çıkmış, kılıçlarıyla devlet kuran Yeniçeri Ocağı’nın kılıcı devletin böğrüne saplanmıştı. 

İşi o derece ileri götürdüler ki, yaptıklarını hoş karşılamayan Sadrazam Hafız Ahmed Paşa’nın kellesini istediler. Buna razı olmayan çocuk Padişahın yüzüne karşı, “Virmez isen vaziyet başkaca olur” şeklinde, kendisini de öldürebileceklerine ilişkin tehditler savurdular. (Sultan Genç Osman’ı daha az geçerli sebepler yüzünden paralamamışlar mıydı?).

Sonuçta devlet yönetiminde pişmiş, son derece deneyimli Sadrazam Hafız Ahmed Paşa’nın kellesini aldılar. Topal Recep Paşa sadrazamlık makamına kuruldu. İlk işi, zaten son derece ağır olan vergileri daha da ağırlaştırıp israfı ve irtişaı (rüşvet) yaygınlaştırmak oldu.

Ocağın serkeşliklerine dayanamaz hale gelen İstanbul esnafı bıkkın, yılgın, yorgun ve perişandı. Bıçak kemiğe dayanmış, sabırtaşı çatlamıştı. Hemen bir şeyler yapılmazsa ortada ne İstanbul kalacaktı, ne devlet.

Yeniçeri Ocağı’nın aklı başında serdarları ise kara kara düşünüyor, bir çıkış arıyorlardı. Bu böyle gitmezdi, gitmemeliydi. Bozulmuşluğun gayyasında çırpınan Yeniçeri Ocağı’nı, devlet düzeniyle birlikte yeniden inşa edecek bir himmet eli uzanmalıydı. 

Öte yandan çocuk Padişah da durumun farkındaydı. Annesinin ve ağaların zoruyla Sadrazam yaptığı Topal Recep Paşa’ya sık sık hesap soruyor, ancak her seferinde annesinin savunmasına tosluyordu:

“Sen bu işlerle kafanı yorma aslanım, hamdolsun Sadrazam’ın ve ağaların (dönemin generalleri) teb’anı (milletini) gül gibi idare ediyorlar.”

Hâlbuki güller yolunmuş, ortalıkta salt dikenler kalmıştı. Ve generaller tarafından üretilen dikenler halkın artık yüreğine batıyor, yürekleri kanatıyordu. Sultan Dördüncü Murad bu gerçeği görüyordu ya, neye yarar; yaşı küçük olduğundan eli mahkûmdu: Çaresiz büyümeyi bekliyordu.

Derken, delikanlılık çağı… İlk irade imtihanları ve tebdil çıkmadenemeleri... 

Genç Hünkâr sık sık kıyafet değiştirip İstanbul’da dolaşmakta, bununla da yetinmeyerek “Ayak Divanı” denilen halk divanında halkıyla yüz yüze konuşmakta idi. Artık sarayın taş duvarlarıyla birlikte etten-kemikten oluşan dalkavuklar duvarını da aşmış, halkıyla kucaklaşmıştı. 

“Bakın a” diyordu, “günün birinde size ihtiyaç duyup haber saldığımda, meydanlara çıkın, saraya gelin, nâbeca taifenin birlikte hakkından gelelim.”

 Bir gün halktan aldığı güçle annesini saltanat naibliğinden azledip Eski Saray’a gönderdi, yeniçeri generallerinin baskısıyla sadrazamlığa getirdiğiTopal Recep Paşa’yı ise cellâta verdi: Padişah’ın, milletin iliğini sömüren eski sadrazamı cellata vermeden önce, “Beri gel bre topal zorba başı!”diye seslenmesi meşhurdur. 

Osmanlı Devleti’ni o günlerde yıkılmaktan kurtaran saik, genç Padişahın işte bu çıkışıdır. 

Sonrasında isyancı subayları ve taraftarlarını devlet kademelerinden bir bir ayıkladı, Yeniçeri Ocağı’nı hızla siyasetten arındırdı, eğitti, yeniden yapılandırdı ve günü gelince gitti Bağdat’ı feth etti.

Sayın Cumhurbaşkanımızın tarihten ders aldığı o kadar belli ki…  

 

Cuntalar-cuntacılar

 

 

“Cunta”ların temelinde, millete saygısızlık var: Çünkü bazı çevreler milletin seçtiklerine tahammül etmeyi bir türlü öğrenemedi… 

Milleti “cahiller sürüsü” olarak gördükleri için, hep “hatalı” seçim yaptığına inandılar ve kendilerini bu “hata”yı “düzeltme”kle mükellef saydılar…

Bu mükellefiyet, “Durumdan vazife çıkarma” anlayışını doğurdu. Cuntalaşma bu anlayışın sonucudur! Artık gelsin envai çeşit darbe…

Gelsin, 27 Mayıs 1960, 22 Şubat 1962, 20 Mayıs 1963, 12 Mart 1971, 12 Eylül 1980, 28 Şubat 1997, 27 Nisan 2007… Nihayet 15 Temmuz 2016…

Milleti sevmeyenler milletin sevdiklerini sevmez. Milleti beğenmeyenler milletin beğendiğini beğenmez! Ve milletin kendilerine verdiği gücü millete karşı kullanmaya başlarlar.

Bu anlayışın-cumhuriyet dönemi itibariyle-başlangıç tarihi 27 Mayıs 1960’dır…

Bazı subaylar, 14 Mayıs 1950’de yapılan ilk demokratik seçimde iktidara gelen Demokrat Parti’nin iktidara geldiği gün itibariyle memleketi adım adım uçuruma götürdüğüne inanıp (bu inancın pekişmesi ezanın aslına döndürülmesidir) 27 Mayıs 1960’da bir darbe yaptılar. 

Oysa memleket, tek parti dönemiyle kıyaslanamayacak kadar iyi durumdaydı…

Siyaset ilk defa halka indirilmiş, devlet-millet ilişkileri tepeden inme direktifler yerine aşağıdan yukarıya ulaştırılan talepler ve dileklerle şekillenmeye başlamıştı. Kasaba ve köylerde zabıta, jandarma, özellikle de tahsildar korkusu dağılmış, tek parti döneminde sık sık başvurulan baskı ve yasadışı şiddetin yerini anlayış almıştı.

Ekonomik durum da iyiye gidiyordu. 1953-1954’te Türkiye, dünyanın sayılı hububat üreticisi ülkelerinden biri konumuna gelmişti. 1950’ye kadar yüksek yükleme ve boşaltma kapasitesine sahip modern limanlardan, barajlardan, santrallerden mahrum olan Türkiye, bu alanlarda büyük atılımlar yapıyordu. (1950’de devlet bütçesinden yatırımlara sadece 260 milyon TL ayrılabilmişken, 1960’ta bu miktar 2 milyar 260 milyon TL’ye çıkmıştı)Yatırımlar tabiatıyla millî gelire yansıdı:Türkiye’nin gayrîsafî millî hasılası 1950 yılında 10 milyar TL iken, 1960’ta beş misli artarak 50 milyar TL’ye yaklaştı.

Bunun sonucu olarak köylünün ürünü, zenaatkârın emeği değerlendi, halkın refah seviyesi arttı ve yüzü gülmeye başladı. Kırsaldan şehre doğru bir nüfus akışı meydana geldi. Şehirlerimizin nüfusu bunun sonucu olarak hızla arttı. Şehirleşme hız kazandı. Ama muhalefet, tıpkı şimdi yaptığı gibi, işlerin çok kötü gittiğini, hattâ durumun ümitsiz olduğunu ilân ediyor, uygulanan ekonomi-politikaları mantık ve bilgiden nasipsiz bir şekilde eleştiriyordu. 

İstanbul’da ve Ankara’da açılan yeni yollarla bulvarlar CHP yöneticilerini en çok kızdıran yatırımlardı. Bu kadar geniş yolları kafalarına sığdıramıyor,“Adnan Menderes bu yollara uçak indirecek” diye alay ediyorlardı. Çimento fabrikalarını israf sayıyor, şeker fabrikalarının yapıldığı alanlarda pancar yetiştirilemeyeceğini iddia ediyor, dolayısıyla bu fabrikaların atıl kalacağını söylüyorlardı. Barajlar ve elektrik santralleri konusunda söylenenler ise akla ziyandı: CHP sözcüleri üretilecek elektriğin Türkiye’ye fazla geleceğini, bu fazlalığın toprağa verileceğini ve böylece israf edileceğini öne sürüyorlardı. Muhalefet sözcülerine göre, Başbakan Adnan Menderes “önünü görmek”ten âcizdi. “İrticaı yüreklendirme” dışında bir şey yapmıyordu.

İlk Yabancı Sermaye Kanunu 1954 ilkbaharında yürürlüğe girdi.Bu yüzdenCHP Genel Başkanı İsmet Paşa (İnönü) Demokrat Parti iktidarını, “vatanı yabancılara satmak”la suçladı

Bütün bunlardan etkilenen bazı genç subaylar DP’yi darbeyle devirmeye karar verdiler. Onlar gördüklerine değil, CHP’nin sözcülerine inanıyorlardı. Onlara göre Türkiye, 1950’den beri yarı feodal bir sisteme girmişti. Ankara’da iktidarda derebeyler vardı. Siyasi bir keşmekeş mevcuttu. Türkiye uçurumun kenarına getirilmişti. Ülkeyi uçurumun kenarından“köhnemiş politikacılar” değil, “…Atatürk’ün projektör kafasının ışığını almış, Türkiye’yi tanıyan ve Batı görgülü yepyeni bir ekip” kurtarabilirdi. Bu amaçla cuntalar oluşturuldu.

Bazı subaylar “Halaskâr-ı Zabitan” sendromuyla “kurtarıcı”lığa soyunurken, Demokrat Parti iktidarı zirveyi tutmuş, 1954’de yapılan genel seçimlerde 503 milletvekili ile ezici bir zafer kazanmıştı. Cuntacıların gözdesi CHP ise yalnızca 31 milletvekili çıkarabilmişti. 

Halktan umut kesenler cuntalara umut bağladı. “Halka rağmen halk için”mantığıyla kimi askerlerle siviller el ele verip 27 Mayıs darbesini yaptılar (1960).

Arkasından “Sizi buraya tıkan kuvvet böyle istiyor” mantığıyla Yassıada’da yargıladıkları yüzlerce Demokrat Partili politikacıdan Başbakan Adnan Menderes’i, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu’yu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan’ı İmralı Adası’nda astılar. 

Sonra “pardon” deyip İmralı’daki yalnızlıklarından aldılar, İstanbul’un Topkapı semtinde inşa ettikleri türbelerine devlet töreniyle defnettiler.

Şu günlerde halkın ağzından düşmeyen “Menderes’i yediler, Özal’ı yediler, Erdoğan’ı yedirtmeyeceğiz” sözü var ya, sıradan bir “slogan” değil, içimizdeki “ukde”lerden ve acı tecrübelerin imbiğinden süzülüp gelen hakikatli bir tepkidir.

 

Halife Harun Reşid ve Bermeki Kabilesi

 

Abbasilerin beşinci halifesi Harun Reşid (763-809) Bermeki Kabilesimensuplarına çok değer verir, tüm kademeleri ile ordu onlarla dolmuş, devlet âdeta onlardan sorulmaya başlanmış. O kadar ki, başka kabilelere mensup insanlar, iş bulabilmek için Bermeki Kabilesi önderlerinden referans bulmak zorunda kalmışlar.

Bu ortamda Halife Harun Reşid, çok sevdiği ve değer verdiği veziri Yahya el-Bermeki ile sarayının bahçesinde dolaşırken, elma ağacındaki bir elma dikkatini çekmiş. Çok güzel görünüyormuş. Koparmak için birkaç hamle yapmış, ama başaramamış. Vezirine dönmüş: “Bir de sen dene bakalım.” 

Vezirin de boyu yetmeyince, bir teklifte bulunmuş: “Şöyle çömeliverseniz de omuzlarınıza bassam elmayı kolayca koparabilirim.”

Harun Reşid tereddüt etmeden çömelmiş. Vezir Yahya el-Bermeki,Halife’nin omuzlarına basarak elmayı koparmış: “Buyrunuz efendim, âfiyet olsun.”

Harun Reşid elmayı ısırmış. O kadar lezzetliymiş ki, onu yetiştiren bahçıvanı tebrik etmek istemiş.

Bir çalının arkasından olup bitenleri hayretle seyreden orta yaşlı bahçıvan, huzura varıp temenna etmiş.

“Hangi kabiledensin?” diye sormuş Halife…

“Bermekilerdenim, Efendim.”

“Belli, Bermekiler her işi böyle doğru düzgün yapar.”

Sonra şöyle devam etmiş: “Seni kutlarım. Muhteşem bir meyve yetiştirmişsin. Dile benden ne dilersin?”

Bahçıvan hiç düşünmeden cevap vermiş:

“Önce sağlığınızı, sonra da beni Bermeki Kabilesi’nden çıkarmanızı dilerim.”

Halife şaşırmış, veziri şaşırmış, bu adam neler söylüyormuş böyle? HerkesBermeki Kabilesi’nden olmaya can atarken, bahçıvan neden kabileden çıkmak istiyormuş? Bahçıvana sormuş:

“Bermeki Kabilesi’ndensin ama ayrılmak mı istiyorsun?”

“Aynen öyle efendimiz, ayrılmak istiyorum. Lütfen kendi rızamla kabileden çıktığıma dair mühürlü bir belge verin bana…”

“Peki ama neden?”

“Dile benden ne dilersen dediniz ben de diledim, sebebi sonra ortaya çıkar, siz o belgeyi lütfedin yeter.”

Halife, bahçıvanını iknaya çalışmış, fakat dinletememiş. Sonunda belgeyi vermiş: “Sarayımın bahçıvanı filan oğlu falan bu tarihten sonra Bermeki değildir.”

Atmış tarihi, üstüne basmış hilafet mührünü, uzatmış belgeyi bahçıvana: 

“Al bakalım, ne işine yarayacak?”

Aradan yıllar geçmiş. Bermekiler şımarmış, azıtmış, halka zulmetmeye, devleti kendi çıkarları için kullanmaya başlamışlar. Bu yüzden hem halkla, hem de Halife Harun Reşid’le araları açılmış. Nihayet ordu içindeki adamları vasıtasıyla Halife’yi devirmeye çalıştıklarında, halkın ve Halife’nin hışmına uğramışlar. Bir bir yakalanıp idam edilmeye başlanmışlar.

Bermeki temizliği günlerce sürmüş. Ordudan ayıklanmışlar, sivil bürokrasiden temizlenmişler, topluca lânetlenmişler. En sonunda sıra kenar köşede kalan Bermekilerin de bulunup cezalandırılmasına gelmiş. Dikilmişler bizim bahçıvanın tepesine: “Sen de Bermeki’sin!..” 

“Hayır değilim” diye basmış itirazı bahçıvan, “ben çoktan o kabileyi terk ettim, elimde Halife’nin bizzat mühürlediği kapı gibi belgem var.”

Bakmışlar ki, doğru söylüyor. Dokunamamışlar. Yine de alıp Halife’ye götürmüşler. Halife sormuş:

“Böyle olacağını nereden biliyordun?”

Bahçıvan anlatmış:

“Bir Bermeki, Halife’nin omuzlarına basınca, ‘eyvah dedim, bu işin sonu kötü!’”

“Amma ben izin vermiştim?..”

“Siz tevazuunuzla izin verebilirsiniz, ama veziriniz Yahya el-Bermeki böyle bir hadsizlik-edepsizlik yapmamalıydı. Akıbet tahmin ettiğim gibi oldu.”

Bu kadar. Yorum serbest! 

Türkiye üzerine İngiliz Projeleri

 

1800’lerde, dönemin süper devleti İngiltere, uzun soluklu ve iki aşamalı bir plan yaptı...

Planın özü ve özeti, yüzyıllar boyu Batılı devletler tarafından sömürüle sömürüle zengin kaynakları bitmeye yüz tutan eski sömürgelerin yerine yeni sömürgeler bulmaktı. 

İslâm dünyası bu iş için biçilmiş kaftandı: Zaten buhar gücünün yerini yavaş yavaş petrol almaya başlamıştı ve Ortadoğu petrol yatakları bakımından oldukça zengindi. Fakat bir engel vardı: Osmanlı...

Osmanlı fiilen Ortadoğu’ya ve Balkanlara hâkimdi. Hilafet gücü ile de tüm İslâm dünyasını kontrol ediyor, etkisini her anlamda hissettiriyordu. Hindistan Müslümanları, Malezya ve Endonezya bu etkinin altındaydı. Ayrıca Osmanlı Devleti hâlâ güçlüydü ve İslâm âleminde ona rağmen oyun kurmak imkânsızdı.

Osmanlı’dan kurtulmak lâzımdı. Bunun için de Osmanlı İmparatorluğunun önce zayıflatılması, ardından parçalanıp bölüşülmesi gerekiyordu...

Bu, plânın birinci aşamasıydı...

Fakat yetmezdi: Çünkü imparatorluk dağılsa bile, Osmanlı Hanedanı’nın elinde bulunan hilâfet gücü, İslâm dünyasını kontrole devam edecekti...

Sadece imparatorluk (dolayısıyla saltanat) değil, hilâfetin de Osmanlı Hanedanı’ndan alınması ve bitirilmesi lâzımdı.

Böylece, “birleştirici unsur”dan mahrum kalacak olan İslâm âlemi (hilâfetten) savrulup her türlü sömürüye açık hale getirecekti.

İngiltere, birtakım devletleri de yanına alıp (Fransa ve dönem dönem Rusya) güçlendikten sonra, düğmeye bastı: 1800’lü yılların başında operasyonu başlattı...

Bu plan da iki aşamalıydı: O zamana kadar Osmanlı Devleti şemsiyesi altında sorunsuz yaşamış azınlıklar kışkırtılıp ayaklandırılacak, bir taraftan da ordu içine ve saraya kadar girilip hem subaylar arasında hem de hanedan üyeleri arasında “fitne” çıkarılacaktı.

Bu çerçevede, Batı’nın hoşuna gideceğini düşündüğü reformları yine Batı’nın dayatmasıyla bir bir yürürlüğe koyan Sultan II. Mahmud’u dikkate almadılar.

Tahtta kaldığı 31 yıllık zaman diliminde ülke rahat yüzü görmedi: Padişah bazen içeride bazen dışarıda karışıklıklarla uğraşmak zorunda kaldı.

Bir yandan Balkanlar, Sırp ve Yunan isyanlarıyla çözülürken, bir yandan da Rus, İngiliz ve Fransız donanmalarıyla uğraştı. Navarin’de Osmanlı donanması imha edildi. Bu felaket yetmezmiş gibi, Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’yı isyana teşvik ettiler. Ali Paşa’nın ordusu Suriye ve Anadolu’yu geçerek Kütahya’ya dayandı.

Sultan II. Mahmud, bir taraftan isyanlarla boğuşurken, diğer taraftan, yine Batı’nın öngördüğü reformları arka arkaya gerçekleştiriyor, bu arada Islahı mümkünken, Batı’nın telkinlerine kapılıp Yeniçeri Ocağı’nı topa tutuyor, hatta sokaklarda ve dağlarda “Yeniçeri Avı” başlatıyordu...

Öylesine dehşetli günlerdi ki, yeniçeri mezarlıkları tahrip ediliyor, mezartaşları kırılıyordu (bu yüzden günümüze çok az sayıda yeniçeri mezartaşı kaldı).

Çünkü tüm Avrupa’nın Yeniçeri Ocağı’na derin bir kini vardı: Haçlı ordularıyla Anadolu’nun üzerine ne zaman yürümüşlerse, her seferinde“Osmanlı Tokadı” yemişler, geldiklerinden beter dönmek mecburiyetinde kalmışlardı.

O tokadı atan ordunun en vurucu gücü Yeniçeri Ocağı idi.

Sultan II. Mahmud’u, taraftarları devleti tekrar ihya etmek üzere her yüzyılda bir gelmesi beklenen “müceddid” olarak görürken, halk ekseriyeti, Batı yanlısı reformlarına bakarak, “Gâvur Padişah” ilân etmişti.

Devam edeceğiz inşallah...

Türkiye üzerine İngiliz Projeleri (2)

 

Önceki günkü yazımızın son cümlesini hatırlayalım: “Reformcu Padişaholarak tarihimize geçen Sultan II. Mahmud’u, taraftarları devleti tekrar ihya etmek üzere her yüzyılda bir gelmesi beklenen “müceddid” olarak görürken, halk ekseriyeti, Batı yanlısı reformlarına bakarak, “Gâvur Padişah” ilân etmişti.”

Aslında o, devletini kurtarmaya çalışan ve bu arada bazı büyük hatalar da yapan bir siyasetçiden başka bir şey değildi. İki ateş arasında kalmaktan vereme (dönemin deyişiyle, “ince maraz”) yakalanmıştı.

1839 yazında, rahatsızlığı arttı. Hekimler Çamlıca havasının hastalığına iyi geleceğini söylediler. O da eşi Bezmialem Sultan’la birkaç yakınını daha yanına alarak kızkardeşi Esma Sultan’ın Çamlıca’daki kasrına yerleşti. 

Padişah’ın ölümünden, ölür ölmez haberdar olmak ve padişahlık sırasının kendisine geldiğini herkesten önce haber verip bu yolla sadrazamlığa gelmek isteyen Meclis-i Valâ (Yüce Meclis) Reisi Hüsrev Paşa (Koca) daEsma Sultan Kasrı’nın bir odasına yerleşmişti.

Fakat Padişah’ın ölümü gecikti. Bazı makamlara gelmek isteyenlerin ise acelesi vardı. Koca Hüsrev Mehmed Paşa ve yandaşları, “Bu kargaşa zamanında devlet işleri beklemez” bahanesine sığınarak, Padişah’ın tahttan indirilmesine dair fetva aldılar. Asıl amaç Şehzade Abdülmecid’i bir an önce tahta geçirip hayallerindeki makamlara kavuşmaktı (Koca Hüsrev Mehmed Paşa [1769 – 3 Mart 1855], çok istediği sadrazamlığa 2 Temmuz 1839’da Sultan Abdülmecid döneminde kavuşacak, ne var ki, bu görevde sadece on bir ay yedi gün kalabilecek, 29 Mayıs 1840’da azledilecektir).

Niyetleri duyulunca, Sultan Mahmud’a gönülden bağlı saray erkânından bir grup, “Hekimlerin Padişah’ı kasten tedavi etmedikleri” inancıyla müdahale ettiler. 

Koca Hüsrev Paşa’nın siyasi rakibi Kaptan-ı Derya Müşir Ahmed Fevzi Paşa’nın etrafında toplandılar. Olup bitenlerden Padişah’ın oğlu Şehzade Abdülmecid’i ve Hüsrev Paşa’yı sorumlu tutuyorlardı. Güya Şehzade Abdülmecid, “Babası bir an önce ölsün de bir an önce tahta kavuşayım”diyor, Hüsrev Paşa da kendi ikbali için ona yardım ediyordu.

Şehzade Abdülmecid’i öldürmeye bile karar verdiler: Hüsrev Paşa’nın bulduğu doktorlar belki o zaman Sultan Mahmud’u gerçek anlamda tedavi ederlerdi. 

Hüsrev Paşa bu “kumpas”tan, saraydaki adamları vasıtasıyla, hemen haberdar oldu. Haberdar olur olmaz da Şehzade Abdülmecid’le annesiBezmialem Valide Sultan’ı haberdar etti.

Öte yandan, birileri de ölüm döşeğinde son anlarını yaşayan Padişah’ın kulağına bütün bu yaşananları fısıldadı. 

Sultan II. Mahmud, bu yüzden eşine ve oğluna küskün öldü. O kadar ki, Şehzade Abdülmecid, babasını son kez görmek için odasına girip ağlayarak ayaklarını öpmeye başlayınca, kalan son gücünü oğlunun yüzünü tekmelemek için kullandı. 

Nihayet 2 Temmuz 1839 pazartesi günü sabaha karşı vefat etti. Cağaloğlu’na defnedildi. Bir yıl içinde de türbesi yapıldı (türbenin projesi Hassa Mimarı Garabet Amira Balyan’a aittir ve Abdülhalim Efendi’nin nezaretinde inşa edilmiştir).

Osmanlı tahtına geçme sırası Abdülmecid’e gelmişti.

Şu kadarını ifade etmeliyim ki, Sultan Abdülmecid de birtakım yenileşme hareketlerine imza attı. O kadar ki, “olmaya Osmanlı’ya yeni soluk getirir”korkusuyla, Batı’dan (o tarihte “Batı” demek, İngiltere demektir) borç almaya alıştırıldı. Ne var ki, bu borç şartlı verilmişti: Yatırıma dönüştürmeyecek, kendisine en görkemlisinden bir saray (Dolmabahçe Sarayı) yaptıracaktı.

Yaptırdı…

Saray yapması şartıyla borç para veren İngiltere, o sırada öyle bir “algı operasyonu” başlattı ki, halk padişahından soğudu, bedduaya başladı:

“Millet yarı açken kendisine altın saraylar yaptıran padişahı biz istemezük!”

İngiliz plânı tıkır tıkır işliyor, halk bin parçaya bölünüyordu. 

Gerisi yarına kaldı…

 

Türkiye üzerine İngiliz Projeleri (3)

 

 

Sultan Abdülmecid döneminde Osmanlı, son derece büyük sarsıntılar geçiriyordu. Batı dünyası, İngiltere önderliğinde her fitneyi deniyor, projesini adım adım yürürlüğe koyuyordu.

Batı baskısıyla ilân etmek zorunda kaldığı “Tanzimat Fermanı” bile onu kurtaramadı. Kırk yaşını göremeden kahrından öldü. Yerine Sultan Abdülâziz geçti.

O da Avrupa’ya yaranmaya çalıştı. Avrupa gezilerine çıktı. İngiltere ve Fransa’ya gitti. “Sizdeniz” mesajı veriyordu, ama mesajı alan yoktu. Duymuyor, görmüyor, bilmiyorlar, varlığımızı bir türlü kabullenemiyor, verdikleri hiçbir sözü tutmuyorlardı.

Sultan Abdülâziz, 30 Mayıs 1876 darbesi sonucu  tahttan indirildi. Gözaltında bulundurulduğu Feriye Sarayı’nda 4 Haziran 1876 tarihinde bilekleri kesilmiş olarak ölü bulundu. Dış mihraklarla hainlerin işbirliği sonucu katledilmişti. Yerine geçen Sultan V. Murad iseüç ay içinde “deli”damgası vurularak tahttan indirildi. 

Sıra II. Abdülhamid’i denemeye gelmişti. Çeşitli pazarlıklar sonucu tahta çıkardılar (1876). Bu, komplocuların en büyük hatası oldu: Amaçlarına ulaşmaları 33 sene gecikti.

Sultan II. Abdülhamid döneminde, İngiliz oyunu ilk kez sekteye uğrayıp durakladı. Osmanlı bir ölçüde toparlanmaya başladı. 

Hemen tahttan indirilmesi lâzımdı, ama bu iş hiç de kolay değildi. Çünkü Padişah hem çok zeki, hem de sezgisi çok yüksek bir siyasetçiydi. Çok iyi de istihbarat alıyordu.

Dört askeri tıbbiyeli öğrenciye hemen bir cemiyet kurdurdular. İlik ismi “İttihad-ı Osmani” olan bu cemiyet kısa süre sonra İttihad ve Terakki Cemiyeti’ne dönüşüp baş döndürücü bir hızla büyüdü, son derece etkili bir siyasi oluşum haline geldi. 

Tek amacı Sultan II. Abdülhamid’i tahttan indirmekti. Bu yolda meşru yöntemlerin yanı sıra her türlü gayri meşru yöntemleri de kullanıyordu.

Bu arada; padişah, hilafet gücünü de kullanarak İslâm dünyası üzerindeki etkisini artırmış, Filistin’de bir Yahudi Devleti kurulmasını kesin bir dille reddetmekle kalmayıp, İngiltere vatandaşlarına ve Yahudilere toprak satışını yasaklamış, hatta bölgeyi üzerine tapulamıştı.

İngiltere’nin böyle bir gecikmeye tahammülü yoktu. Padişah (Sultan Abdülâziz) katletmeyi bile göze alan fitne, bu kez Abdülhamid’i bertaraf etme kararı vermişti.

İttihad ve Terakki sayesinde orduya fitne soktular. Kolağası Resneli Niyazi Bey’le Enver Bey (sonra Paşa), Sultan II. Abdülhamid’e karşı savaşmak üzere isyan edip dağa çıktılar: Ortalık karman-çorman oldu.

Ne yaptılarsa, siyaset allamesinin “idarî dehâ” olarak tescil ettiği Sultan II. Abdülhamid’i aşamadılar. Dönemin gazeteleri ile dini hassasiyetlerini kullanarak çeşitli dezenformasyonlarla Abdülhamid aleyhine yaptıkları propagandalar işe yaramadı.

“Diktatör” dediler tutmadı, “hırsız” dediler olmadı; nihayet “eli kanlı katil”anlamında “Kızıl Sultan” (Sultan le rouge) diye saldırdılar, “Ermeni patırtısı” çıkardılar, hatta defalarca suikast  tertiplediler; yine deAbdülhamid Han’ın padişahlık ve halifelik sıfatlarından beslenen iradesini aşamadılar.   

Ne var ki, “İngiliz oyunu” sınır tanımıyordu. Bu kez de ordu içindeki veMeclis-i Meb’usan’daki yandaşları vasıtasıyla “31 Mart Olayı”nı tezgâhladılar. Bu işi tezgâhlamak için İngiltere çok para saçtı.

31 Mart Olayı, Selanik (Hareket) Ordusu ve nihayet tahttan indirme oyunu… 

Ne yazık ki “hâl fetvası” İngilizler tarafından değil, bizden birileri tarafından yazıldı, mühürlendi, imzalandı, “dindar” padişah “dinsizlik”le suçlanarak tahttan indirildi.

Türkiye üzerine İngiliz Projeleri (4)

 

Sultan II. Abdülhamid’i tahttan indirenler, İngiliz projeleri istikametinde, Osmanlı’yı ayakta tutan iç ve dış siyaset dengeleriyle oynadılar. Katolik ve Protestan kiliselerinin arasındaki ihtilaf giderilip kiliselerin birleşmesi sağlandı. Birleşince topyekûn Osmanlı’ya yüklendiler.

Bu süreçte Osmanlı, İngiltere ile müttefiklerinin kışkırtmaları sonucu patlayan isyanlarla ve savaşlarla boğuşa boğuşa, toprak ve nüfus kaybede kaybede küçüldü. İnsan kaynaklarını, para kaynaklarını, silâh kaynaklarını tüketti. Nihayet Batı (önce Rus çarlığı) alnımıza “Hasta Adam” damgasını vurup, son öldürücü darbeyi indirmek üzere, ordularını Çanakkale’ye yığdılar: Fakat olmadı: 250 bin şehit vererek Çanakkale Savaşı’nı kazandık.

Ardından Kut’ül-Amare Zaferi geldi...

Akılları durduran bu başarılarımız, İngiltere ile müttefiklerini birazcık sarstı, ama tümüyle durduramadı. 

En sonunda Mondros Mütarekesi’ne dayanarak Osmanlı Başkenti’ni işgal ettiler... Fakat 20 yıla yakın zamandan beri cephelerde çelikleşen Osmanlı Ordusu’yla savaşmanın ne anlama geldiğini Çanakkale’de görmüşlerdi; bunu göze almak yerine taşeron kullanmayı tercih ettiler ve Yunanistan’ın İzmir’e çıkmasını sağladılar. Ne de olsa, maşa varken, ateşi elle tutmanın mantığı yoktu.

Yunan’ı çağırdılar. Ateşi ona tutturacaklardı, fakat Yunan’ın yalnız eli değil, yüreği de yandı...

Yunan Başbakanı Venizelos, kullanıldığını ancak Lozan’da fark edecek, niye mağlûp tarafta oturduğunu anlayamayacaktı: Zira İngiliz’in verdiği“destek” sözü üzerine İzmir’i işgal etmişti.

Milli Mücadele (bazıları buna “İstiklâl Savaşı” diyor, ancak istiklalini kaybetmemiş bir ülkenin “İstiklâl Savaşı” yapması mümkün değil) ve Lozan...

Galip mi, mağlup mu oturduğumuz belirsiz Lozan masası... 

“Misak-ı Millî” yemininin bozulması, Batı Trakya, Ortadoğu, Filistin, Ege Adaları, Musul ve Kerkük’ün elden çıkması...

Saltanatın kaldırılması, Cumhuriyetin ilânı ve halifeliğin “ilga”sı... 

Ve tuhaf bir tesadüf: Türkiye parlamentosu, hilafeti kaldırmadan, İngiliz parlamentosu Lozan Andlaşması’nı çeşitli bahaneler öne sürerek imzalamadı.

 Andlaşma hilâfet kaldırıldıktan sadece üç gün sonra imzalandı: Gerçekten de tuhaf bir tesadüf!

Süreç içinde İsrail kuruldu, Balkanlar’daki topraklar elden çıktı, Arap âlemi paramparça edildi, petrol yataklarına el konuldu. Böylece İngiltere ve müttefikleri ilk büyük hedeflerine ulaşmış oluyorlardı.

Sıra en büyük hedefi vurmaya gelmişti: Müslümanların rahatça sömürülebilmesi için, bir türlü kontrol edemedikleri hilafetin artık kökünün kazınması gerekiyordu.

***

Şimdi sıkı durun: AK Parti kurulduğundan beri tarih “tekerrür” ediyor...

Önce Recep Tayyip Erdoğan’ın önünü kesmek istediler: Bir şiir yüzünden cezaevine attılar, “Muhtar bile olamaz” manşetleri çektiler. İftira kampanyaları yürüttüler...

Buna rağmen, ilk seçimde AK Parti iktidar (Abdullah Gül’ün kısa süren başbakanlığından sonra) Erdoğan başbakan oldu. 

Dış güçler kartları yeniden kardılar ve “kapatma davası” açtırdılar. Erdoğan uzun süre bu tehdidin altında yaşama mücadelesi verirken, 28 Şubatçılar baskıları artırdılar. Özellikle başörtüsü ve imam hatiplere yoğunlaşıp Sayın Erdoğan’ı yıpratmaya çalıştılar.

Sonrasında 17-25 Aralık darbesi geldi. Milletin en hassas olduğu akçeli işlerden vurmaya çalıştılar. Tutturamayınca da “Gezi Olayı” patlak verdi cepheden taarruza geçtiler.

Sayın Erdoğan bu darbelerin merkezini kesinkes tespit etmişti: “Paralel yapı”... Bu yapı sadece sivil bürokraside etkin değil, askeriyede de etkindi. Ne pahasına olursa olsun ayıklamaya karar verince, biraz erken düğmeye basıldı.

İşin şakası yok: 15 Temmuz gecesi Cumhurbaşkanı’nın ve ailesinin hayatına kastedildi. Parlamento bombalandı. Ama millet bu darbenin başarıya ulaşmasını önledi. 

Sultan II. Abdülhamid’i yıkan yöntemler, Allah’a hamdolsun ki, Tayyip Erdoğan’ı yıkamadı. Yoksa bugün bambaşka bir Türkiye manzarası olurdu.

 

Keçecizade Fuat Paşa’dan güncel dersler

 

Sultan Abdülaziz döneminin önder siyasetçilerinden biri olan Keçecizade Fuat Paşa (1814 İstanbul-1868 Nice), Keçecizade İzzet Molla’nın oğludur. Babası son derece nüktedan bir insan ve önemli bir şairdi. 

Bir gün, İzzet Molla, Fenerli Rumlardan Hançerli Bey’in İslamiyet hakkındaki derin bilgisinden hayranlıkla söz ederken, cahil bir Müslüman, hayretler içinde sordu: 

“Madem İslâmiyeti bu kadar iyi biliyor, neden hâlâ Müslüman olmuyor?”

“Bilmek”le “olmak” arasındaki farkı çözemeyen adama, İzzet Molla öfkeyle bakarak şu nefis cevabı verdi: 

“Sen bu cehaletinle hâlâ neden Hıristiyan olmuyorsun?”

Keçecizade Fuat Paşa’nın nüktedanlığını ve şairliğini babasından aldığını söylerler: Zira son derece nüktedan bir şair, aynı zamanda hekim, din âlimi ve mütefekkirdir. İki kez sadrazamlık, beş kez dışişleri bakanlığı yapmıştır.

İstanbul sokaklarına parke taşları onun Sadrazamlığı döneminde döşenmeye başlanmış, ancak bu icraatı, her zaman olduğu gibi,“yolsuzluk” söylentilerini de beraberinde getirmiştir…

Bir gün Meclis’teki muhaliflerinden biri bunu söz konusu edip, “Sokaklara döşediğiniz bu taşları nereden buldunuz?” diye sorunca, Fuat Paşagülerek taşı gediğine koymuştur: “Bunlar, sizin gibi muhaliflerimizin bize attığı taşlardır!”

Siyasetçilerden uzun zamandır böyle zarif dokundurmalar duyamıyoruz.

***

Osmanlı insanı, inancını levhalara yazar ve evlerinin muhtelif yerlerine asardı. Bu levhaların en yaygını da kapı başına asılan ve “Allah korusun”anlamına gelen “Ya Hafız” levhasıydı…

Keçecizade Fuat Paşa, İngiliz elçisine İstanbul’u gezdirirken, hemen hemen her evin kapı başına asılmış bu levhaların ne anlama geldiğini sormuş, Fuat Paşa ise hiç teklemeden şu cevabı vermişti: 

“Bunlar Osmanlı sigorta şirketlerinin levhalarıdır, ekselans!”

Günümüz siyasetçileri böyle hazırcevap değil maalesef. 

***

Bir şiir meclisinde, Paşa’ya gerçek dostlarını sormuşlar:

“Şimdiki gerçek dostlarımın kimler olduğunu bilemem” diye cevap vermiş,“zira ikbaldeyim (iktidardayım), ikbalden düştüğümde arayıp soranlar gerçek dostlarımdır.”

Bu durum özellikle politikacılar için son derece geçerlidir.

***

İçinden geçtiğimiz karmakarışık günlerde, Keçecizade Fuat Paşa’nın III. Napolyon’a söyledikleri hiç aklımdan çıkmıyor.

Hikâye şu: Keçecizade Fuat Paşa,  Sultan Abdülaziz’in meşhur Paris gezisine Dışişleri Bakanı olarak katılıyor…

Yarı resmi bir toplantıda Fransa İmparatoru III. Napolyon, Fuat Paşa’ya yaklaşıyor:

“Süveyş Kanalı açılmalı, Girit, Osmanlılardan alınıp Yunanistan’a verilmeli, Kudüs’teki kutsal yerlerden Katoliklere ait olanların yönetimi Fransızlarda olmalı”...

İmparator, Osmanlı Devleti’nin bunlara kolay kolay razı olmayacağını bildiği için de aba altından sopa gösteriyor:

“Zaten bu sorunlar sizin için büyük bir dert... Yorgun omuzlarınızdan bunları atıp hafifleyiniz...”

Buna karşılık Fuat Paşa gülümsüyor ve hiç istifini bozmadan cevap veriyor:

“Biz hâlâ çok güçlüyüz Haşmetmeab. Tehditlere boyun eğmeyiz.”

İmparator bir kahkahadan sonra:

“Yapmayın” diyor, “devletinizin ne kadar zayıfladığını bütün dünya biliyor.”

Yani “Sizi vururuz” demeye getiriyor.

Bu tehdit karşısında, Fuat Paşa’nın verdiği şu cevap tarihe geçiyor:

“Haşmetmeab, bendenize, başka bir devlet gösterebilir misiniz ki, üç yüz senedir, siz (yani dış devletler) dışarıdan, biz (yani hainler) içeriden devamlı tahribine direnebilmiş olsun! Evet, üç yüz senedir, siz dışarıdan, biz içeriden, Osmanlı’yı yıkamadık!”

Dışarıdaki oyun kuruculara da, içerideki işbirlikçilerine de ibret olsun! 15 Temmuz şahit ki, biz yıkılmayız!

 

Lozan’da imparatorluk verdik devlet aldık!

 

 

Elimde olmayan bazı sebeplerden dolayı biraz uzayan tatilden döndüm hamdolsun. Döner dönmez de kendimi bir Lozan tartışmasının içinde buldum…

Birkaç gün önce yaptığı bir konuşmada, Sayın Cumhurbaşkanımız, öteden beni tartışılan Lozan Andlaşması konusuna değinmiş ve çarpıcı bir ifade kullanmıştı:

“Bize Lozan’ı zafer diye yutturmaya çalıştılar”…

Sayın Cumhurbaşkanımıza göre, Lozan bir zafer değil, “Hem projenin gerisindeki silüetler, hem darbenin başarılı olması halinde eyleme geçirilecek plan itibariyle… 1912’den 1923’e kadar kısa sürede 5’te bire düşen topraklarımızdan geri kalanının işgali teşebbüsü”dür.

“1920’de bize Sevr’i gösterdiler, 1923’te Lozan’a razı ettiler… Şöyle bağırsan sesinin duyulacağı adaları biz Lozan’la verdik. Kıt’a sahanlığı ne olacak, havada ne olacak, karada ne olacak hâlâ bunun mücadelesini veriyoruz. 

İşte bunun nedeni, o anlaşmada masaya oturanlar. O masaya oturanlar bunun hakkını veremediler, veremedikleri için onun sıkıntısını şimdi biz yaşıyoruz. Herhalde bu darbe (15 Temmuz darbesi) başarılı olsaydı, Sevr’i bile aratacak bir anlaşmayla karşımıza çıkacaklardı.”

İçinde Atatürk geçen hiçbir konunun hiçbir şekilde eleştirilmemesi, yalnızca tasdik ve tasvip edilerek alkışlanması gerektiğine inanan çevreler, alışageldikleri üzere yine ezberlerini boşalttılar: Büyük bir öfkeyle Sayın Cumhurbaşkanımıza karşı çıktılar, Lozan Andlaşması’nı göklere çıkardılar, “istiklâlimizin belgesi” türünden büyük lâflar ettiler, ancak takip edebildiğim kadarıyla, “akademik” değerde bir şey söyleyemediler.

Bunu hep yaparlar. Ne var ki, havai ve hayali olmaktan öteye geçemezler.Lozan tartışması devam edip gider. Çünkü bu konuda milli vicdan tatmin olmamıştır.

Lozan’a ilişkin ağır eleştiriler bugün başlamadı. Lozan sürecinde başladı ve devam ediyor.

Meselâ Atatürk’ün Başkanı bulunduğu Meclis’te İzmit Milletvekili olanSırrı Bey, Musul’un konferans dışı bırakılması üzerine, Meclis kürsüsünden şunları söylüyor: 

“Lozan’da Misak-ı Milli’den feragat ettiler… Arazi meselesinin hiçbir noktası temin olunamadı ve binaenaleyh milletin senelerden beri etrafında dönüp dolaştığı ve âleme ilan edilen Misak-ı Milli çiğnendi, heba edildi, iptal edildi, battal edildi…” (Prof. Dr. Mustafa Budak, İdealden Gerçeğe, Misak-ı Milli’den Lozan’a Dış Politika, Küre Yayınları, İstanbul 2002, sayfa 383, 384).

Birinci Meclis’in Trabzon Milletvekili Ali Şükrü Bey (ki bir süre sonra katledilmiştir) ise aynı kürsüden avazı çıktığı kadar bağırıyor: 

“Mehmetçiğin süngüsü ile kazanılan muazzam zafer, Lozan’da heba edilmiştir!” (Ali Fuad Cebesoy’un Siyasi Hatıraları, İstanbul 1957, sayfa 281).

Milli Mücadele kahramanlarından Rauf Orbay inim inim inliyor: 

“Misak-ı Milli yarım kaldı.”

Milli Mücadele’yi başlatıp yöneten Birinci Meclis’in Lozan’ı onaylaması zora girmişti. Mustafa Kemal ve arkadaşları bunun da çaresini buldular. Meclis feshedildi. Ama bu olay millete, “Meclis kendini feshetti” diye açıklandı.

İkinci Meclis, Mustafa Kemal’in onayladığı isimlerden oluşturuldu. Muhaliflerden tek bir kişi dahi aday gösterilmedi (Mehmed Âkif dâhil).  

Dönemin “inkılâpçı” gazetecilerinden İsmail Habip Sevük, Mustafa Kemal’in “Kız gibi bir meclis yapacağım” dediğini aktarıyor. (İsmail Habip Sevük, Atatürk İçin, cild 1, sayfa 274). 

Yani Lozan defteri hâlâ kapanmadı. Bu pranga hâlâ Türkiye’nin ayaklarına dolaşıyor. Korunması zor dağlık bölgelerden çizilen sınırlar yüzünden kaçakçılık ve terör tehdidi altında yaşıyoruz. Yunanistan’la Kıta Sahanlığı problemi ve Kıbrıs sorunu devam ediyor. Kısacası Türkiye’nin hareket kabiliyeti kısıtlanıyor. 

Ezbere atılan “zafer” çığlıklarından gına geldi. Artık Lozan özgürce tartışılmalı ki, akla kara ortaya çıksın. Bu bakımdan Sayın Cumhurbaşkanımızhaklı.

Yarın, “Kız gibi” denen İkinci Meclis’teki tartışmalara bakalım. 

 

İkinci Meclis’te bir Lozan değerlendirmesi

 

İlginçtir: Büyük Millet Meclisi’nde (Birinci Meclis-Kurucu Meclis) Lozantartışmaları sürerken, İstanbul’daki İngiliz Yüksek Komiseri Sir Rumbold 3 Nisan 1923 tarihinde hükümetine gönderdiği raporda, “Barış için çok istekli bulunan Mustafa Kemal, kendi programını destekleyen bir Meclis oluşturabilirse, barış şansı artacak” diyordu (Bilal Şimşir, İngiliz Belgelerinde Atatürk, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1992-2005, cilt 5, sayfa 166-172).

Bu çerçevede Birinci Meclis lâğvedilip İkinci Meclis oluşturulmuş, tüm muhalifler Meclis dışı bırakılmış, yine de Mustafa Kemal’ın arzuladığı “Kız gibi” bir meclis olmamıştı (dünkü yazımız).

Meselâ Mersin Milletvekili Niyazi Bey’in (Ramazanoğlu) Lozan’da verilenlere şiddetle itirazı vardı. Uzun konuşmasında eleştirilerini özetledikten sonra, sözlerini şöyle tamamlıyordu:

“Bu muahedename (Lozan) bu şekli ile bence gayrikabili kabuldür (kabul edilmesi imkânsızdır). Hepinizin hissiyatı-na ve teessürlerine vâkıfım. Hepiniz de benim hissiyatıma iştirak edersiniz. Benimle hemhissiniz. Hemdertsiniz, ben teessürümün izalesini bu muahedenin tamamıyla reddinde buluyorum. Siz teessürünüzü ne şekilde iblâğ ederseniz edi-niz.”(TBMM Zabıt Ceridesi, İçtima 7, cild 1, 21 Ağustos 1339 (1923), sayfa 223 – 233).

“Efendiler!.. Önümüzde bir muahe-dename vardır. Zannediliyor mu ki bu Muahedename amali milliyemizi (milli emellerimizi) tamamen tatmin ediyor? Zannedili-yor mu ki, bu Muahedename Millî hudutlarımız dâhilinde bu devlete bir istiklâli tam veriyor?”

“Necib Bey (Mardin):Hayır, vermemiş-tir.”

“Niyazi Bey (Devamla): Herhangi bir şe-yi, herhangi bir eseri bütün fevaidi ve bütün mehaziri ile beraber tetkik edelim. Zannederim ki, arkadaşlarımızın bir kısmı sırf Muahedenamenin heyeti umumiyesiyle meşgul oldukların-dan ve Sevr projesiyle mukayese ettiklerinden dolayı fazla alkışlıyorlar (Ne garip bir tecelli: Bugün de Sevr’le mukayese edenler zafer naraları atıyor)…

“Esad Efendi (Menteşe): Antakya, Trakya kan ağlıyor…”

“Necib Bey (Mardin): Cenub hudutları ke-za…”

“Niyazi Bey (Devamla): Efendiler, Lozan Muahedenamesi şanlı büyük bir imparatorluğun hesabının tasfiyesini tazammun ediyor. Bu Muahedenamenin ahkâmı siyasiyesinde bizim Mısır ve Sudan’dan, Kıbrıs’tan, Adalardan, Trablusgarp’tan ve bütün kıta üzerindeki hukuku-muzdan, unvanlarımızdan feragat ettiğimizi ifade ediyor. Siz ki, efendiler! Bunlar için çok defa çırpındınız, siz ki Mısır için, Kıbrıs için kaç defalar didindiniz. Mısır dediniz, Kıbrıs de-diniz, dedeleriniz, atalarınız bunlar için ne ka-dar uğraştı. Efendiler! Yalnız bu kadar da de-ğil; Muahedename dünkü bir imparatorluğun tasfiyesini de ihtiva ediyor. Filistin’den–Musul hariç olmak üzere–Irak’tan, Suriye’den ve bü-tün Arabistan kıtasından el çekmemizi tazammun ediyor… Bizim de umde ittihaz ettiğimiz ve her gün yirmi defa tekrarladığımız, bağırdığımız, çağırdığımız, âle-me ilân ettiğimiz Misak-ı Millî’nin başlıca noktası bu değil miydi?.. Heyeti Murahhasa Reisi İsmet Paşa Hazretleri-ki, Fransa Hükümeti tarafından ahi-ren neşredilmiş bulunan “Sarı kitap”taki zabıt-namelerde mündemiçti-Birinci Lozan Konferansı’nın 23 Kânunusani 1923 tarihli Celsesinde bu-yurmamışlar mı idi ki, “Eski Osmanlı İmparatorluğu’nun herhangi bir kısmı üzerinde hiçbir devletin mandasını tanımıyoruz.” Halbuki efen-diler! Muahedenamenin 16’ncı maddesi beni dü-şündürüyor: “Türkiye işbu Muahedede musarrah hudutlar haricinde kâin bilcümle arazi üze-rinde ve bu araziye mütaallik işbu muahede ile üzerlerinde kendi hakkı hâkimiyeti tanınmış olan adalardan gayri cezireler üzerinde-ki bu arazi ve cezirelerin mukadderatı alâkadarlar tarafından tâyin edilmiş veya edilecektir- her ne mahiyette olursa olsun haiz olduğu bilcümle hukuk ve müstenidatından feragat ettiğini be-yan eyler. Ben, şimdiye kadar ilân ettiğimiz prensibe sadık kalarak, hak ve adalet düsturunda ısrar ederek diyorum ki, bu yanlıştır ve ka-tiyen kabul edemem. Bizden ayrılan memleket-ler kendi mukadderatını serbestçe kendi iradeleriyle tâyin edecektir.

Sonra efendiler; bu Muahedename bizden imparatorluğumuzun yalnız gayri Türk aksa-mının ayrıldığını göstermiyor. Bu Muahedename; bilhassa kemali teessürle söylerim ki, aynı zamanda oldukça mühim miktarda, öz Türk memleketlerinin de mukadderatını tehlikeye ilka ediyor…

“Bu muahedename bu şekli ile bence gayrikabili kabuldür… Ben teessürümün izalesini bu muahedenin tamamıyla reddinde buluyorum.”(TBMM Zabıt Ceridesi, İçtima 7, cild 1, 21 Ağustos 1339 (1923), sayfa 223 – 233).

Sayın Cumhurbaşkanımız da bunu söylemiyor mu?

Yarın inşallah daha şaşırtıcı bir şey söyleyeceğim…

 


Şükrü Kaya, Lozan’ı reddediyor!

 

Biliyorsunuz Lozan Andlaşması’nı onaylamayacağı kesinlik kazanınca Birinci Meclis (Milli Mücadele’yi zafere taşıyan Kurucu Meclisimiz) “kendi kendisini lâğvetti” süsü verilen bir darbeyle ortadan kaldırılıp alelâcele seçime gidilmiş, Lozan’a itiraz eden hiçbir milletvekili aday gösterilmemiş, adaylar bir bir Mustafa Kemal tarafından belirlenmişti. Buna rağmen itirazların önü kesilemedi.

Şimdi olayın en şaşırtıcı yönüne geldik…

İkinci Meclis, 11 Ağustos 1923’te toplandı. Lozan Andlaşması bu tarihten 17 gün kadar önce imzalanmıştı (24 Temmuz 1923). Yani onca önemsenen ve “Türkiye Cumhuriyeti’nin tapusu” sayılan andlaşma Meclis’in olmadığı bir zamanda onaylanmıştı. 

Geriye Meclis’in tasdiki kalmıştı. O da 23 Ağustos’ta gerçekleşti. Lozan Andlaşması oya sunuldu. Meclis 334 milletvekilinden oluşuyordu. Bunlardan 227’si oylamaya katıldı, 107 milletvekili katılmadı. 213 kabul, 14 red oyu çıktı (Mustafa Taşyürek, Lozan’a Hayır Diyenler, İstanbul 1995, sayfa 372).

Üye tamsayısının üçte birinden fazlası ya oylamaya katılmayarak ya da olumsuz oy kullanarak antlaşmaya karşı çıkmıştı. Lozan’ı onaylamak üzere bizzat Mustafa Kemal tarafından atanmış milletvekillerinden oluşan İkinci Meclis’in bu kadar çok fire verilmesi, Lozan Andlaşması’nın bir “zafer”olmadığının açık göstergesidir.

Bu hususta başka kanıtlar da var. Atatürk’ün yakın çalışma arkadaşı olan ve tek parti döneminin en uzun süre İçişleri Bakanlığı yapma unvanına sahip bulunan Şükrü Kaya’nın konuşması bunlardan biridir ki, Lozan’a gönderilen heyeti kastederek, “Maatteessüf beklenilen neticeyi elde edemedi” demiştir.

“Şükrü Bey (Menteşe): Boğazlara hâkim olan yerlerde bâzı adalar vardır. Meselâ, bun-lardan bir kısmı İmroz ve Bozcaada’dır. Bunlar bize bâzı kuyut ve şurutla iade olunuyor. Fakat aynı derecede Boğazlara hâkim Semendirek, Limni vardır. Bunlar unutuluyor. Herkesin malûmudur ki,Boğazlara karşı olan tasallutlar, taarruzlar Limni, Mondros limanında ihzar olu-nur. Niçin bu memleketler, bu adalar Türkiye’ye iade olunmuyor? Benim fikrimce bu itibarla ve daha birçok itibarlarla Lozan Konferansı’nın doğurduğu bu Muahedename nâkıstır (eksiktir), nâtamamdır (noksandır)ve pek çok tehlikeli mevaddı (maddeler) havidir. Boğazlar-dan sonraMidilli, Sakız ve Sisam adaları vardır. Rica ederim benimle beraber tekrar haritayı göz önüne getiriniz. Bu adalar Anadolu’dan kopmuş güzel birer parçadır… Rica ederim bir kere daha haritaya bakınız. Bu ada-lar yabancı ellerde bulundukça bizim sahillerde yaşamak imkânı var mıdır? (Yok sesleri) Sa-hillerimizin temini asayişi için edeceğimiz mütevali fedakârlıklar bu adaların zabıt ve raptından daha ziyade güç olacaktır. Bugün bile Bo-ğazlardan tutunuz da İçel sahiline kadar İzmir, Menteşe, Çeşme, Kuşadası, Antalya sahilleri orada ihzar olunan çetelerle izac edilmektedir ve bugün sahildeki çiftlikler muattal bir halde kalmaktadır. Evet, görüyorsunuz ki, Muahedede bu adaların şöyle böyle gayriaskerî bir şekle konacağına dair bir kayıt vardır. Fakat efendi-ler! Bu kayıtlar haddizatında adaların ne mak-satla Yunanistan’a verildiğini bize ihbar eden bir işarettir. Adalar Anadolu’ya denizden gele-cek istilâ kuvvetlerini durduracak birer kale idi, tâbirimi mazur görünüz, ben bunlara birer sabit, donanma diyeceğim. Bu adalar sırf Ana-dolu’nun müdafaası için yaratılmıştır. Hâlbuki müdafaa ise en haklı, en meşru bir haktır. HâlbukiYunanistan’ın elindeki bu adalar, Anado-lu’ya vâki olacak, taarruzun, tasallutun, hücumun ilk karakollarıdır. Bu Muahede taarruz hakkını tesbit eden, meşru göstermek isteyen bir vesikadır. Muahedeye mâkuldür, münsiftir diyebilmek için bu adaları muhtar bir şekle sokmak icabederdi. O bile yapılmamıştır. 

“Efen-diler! Yunanistan’a bahşedilen Sisam adasından aşağıya doğru gidecek olursak daha birtakım adalara tesadüf ederiz. Bunlar bizim vaktiyle Cezairi Bahrisefid vilâyetimizin birer cüzü fer-di idi. İtalya Muharebesinden sonra diplomasi lisanında bunlara 12 adalar diyorlar.Bunlar içerisinde Rodos gibi, Istanköy, Meyis gibi Anadolu’ya bitişik ve Türklerle meskûn kıymetli adalar vardır… 

“Efendiler! Adaların Anadolu’ya olan müna-sebetini diğer adalarda söylemiştim. Bu ada-larda da o münasebat ve alâka maaziyadetin vardır. Bugün Kuşada’dan tutunuz da ta Mer-sin’e kadar bütün sahillerimiz bu adalarda toplanan iktisadî çetelerin mâruzu i’tisafı olmak-tadır. Harb senelerindeki gümrük varidatımıza sulh senelerimizdeki gümrük varidatımızı mukayese edecek olursak o hudutlarımızı bek-lemek için vücuda getirdiğimiz teşkilâtın bize neye malolduğu tezahür eder. Adalar, bence İtalyanların elinde Anadolu’ya doğru uyanacak bir isti’mar ve istismar siyasetinin bir mukaddemesidir. (…) Binaen-aleyh, bu tehlikeleri ben gözönünde tutarak bu Muahedeyi reddetmek mecburiyetindeyim.”(TBMM Zabıt Ceridesi, İçtima 7, cild 1, 21 Ağustos 1339 (1923), sayfa 236).

Yarın İzmir Milletvekili Mustafa Necati Bey’in değerlendirmesine bakalım…

..

Mustafa Kemal’ın yakın arkadaşı Mustafa Necati Bey’in Lozan eleştirileri

 
 

İzmir Milletvekili Mustafa Necati Bey, sıradan bir milletvekili değil,Mustafa Kemal’in hem fikirdaşı, hem yakın çalışma arkadaşıdır. Bayındırlık, Adalet ve Milli Eğitim Bakanlığı yapmıştır. Aynı zamanda da CHP’nin ideologlarındandır.

Buna rağmen, Lozan görüşmelerinde sözünü esirgememiş, İsmet Paşa’yı şiddetle eleştirmiş, andlaşmaya red oyu vereceğini açıklamıştır.

Sayın Cumhurbaşkanımız Lozan’ı hafiften eleştirince küplere binen CHP Genel Başkanı, Mustafa Necati Bey’in zehir zemberek eleştirilerine bakalım ne diyecek?

“Efendiler! Muahede nâtamamdır, katî de-ğildir (eksiktir, yetersizdir)… Çünkü bizden ayrılması im-kân dâhilinde olmayan Musul kıtası için heyet daha bir karar vermemiştir. Musul kıtası, Türk’tür ve ilelebet Türk kalacaktır!.. Musul kıtası da-imî surette Türklüğe merbuttur ve… Biz hiçbir vakitte hiçbir kuvvetle ayrılmayacağız ve bu Kürsii Muallâdân (yüksek kürsüden) tekrar arz ediyorum, ayrılmayacağız! (Alkışlar).”

“Efendiler! Bu Muahede nasıl oluyor da kabul ediliyor ve nasıl kabul edebiliriz? Efen-diler! Bu Muahedede eşhasın (şahısların) ve cemiyetlerin hukukuna da taarruz vardır… 58. maddede 1914 senesinde harb se-finelerine (gemilerine) mukabil terk edilen parayı bağışla-mış bulunuyoruz. Efendiler! Bu para kimin parasıdır? Bu para Türk Milletinin parasıdır, Türk kadınının, Türk çocuklarının gerdanından kopardığı elmaslarının parasıdır, Türklerin denizlerde gezdireceği donanmasının parasıdır. Bunu ne hakla terk ediyoruz?..”

“Sonra efendiler! Hicaz demiryolu var-dır; bu Hicaz demiryolu bütün Osmanlı İmparatorluğu’na mensup efradın ianeleriyle ya-pılmıştır… Nasıl olur da efradın ianesiyle yapılan bir müessese, şunun bunun eline terk olunabiliyor?..”

“Efendiler! Bu Muahedede kapitülâsyon ko-kusu vardır… Bilirsiniz ki, kapitülâsyon ecdadımızın ecnebilere bahşettiği bir lûtuftur. Vahidüttaraf (tek taraflı) bir mukaveledir. Bunu istediğimiz zaman kaldı-rabiliriz. Binaenaleyh, bu Muahedede bir kapi-tülâsyon kokusu kokması beni ürkütüyor, korkutuyor… Biz düveli ecnebiye tebeası gibi muamele gören Rumların zararlarını da tazmin etmeye mecbur kalıyoruz. Bu kapitülâsyon değil de nedir?..”

Ekonomik, siyasi, hukuki hükümleri yerden yere vurduktan sonra, şöyle devam ediyor:

 “Efendiler!.. Muahedenin kalbleri karartan, gözleri yaşartan acı bir safhası var. Bu safha Muahedenin 59. maddesinde mukayyetdir (kayıtlıdır). Deniyor ki: Türkiye harbin temadisinden (devamından) ve onun netayicinden (sonucundan) mütevellit (doğan) Yunanistan’ın buhranı malîsini (ekonomik krizini) nazarı dikkate alarak tamirat meselesinde Yunanistan’a karşı her türlü metalibinden (tazminat talebinden) sureti katiyede feragat eder (kesin olarak vazgeçer).”

“Efendiler! Yerleri, yurtları yakılmış milyonlarca halkın hakkını cüretkârane bir surette bağışlayan bu Muahedenin bu maddesini yangın olan bir yerin Mebusu olmak itibariyle katiyen kabul edemem.” 

“Efendiler! Düşmanların bilhassa Düveli Âkıdenin (İngiltere, Fransa gibi galip devletlerin) emri katîsiyle Akdeniz kıyılarına çıkan ve oradan Anadolu içerlerine kadar gelen Yunan ordusu, memleketin içerlerine gelmiş, harmanları yakmış, şehirleri yakmış, memlekette insan namına ne varsa kesmiş, doğramış bir câni sürüsüdür.” 

“Efendiler! Doğrudan doğruya Düveli Müttefikanın (Müttefik Devletler) ve Düveli Âkıdenin emri katîsiyle hareket eden bu ordunun icraatından yalnız Yunanistan mesul değildir.O orduyu oraya sevkeden, o orduya emir verenler mesuldür (doğrudan İngiltere’yi kastediyor). Heyeti Murahhasamız Konferansta doğrudan doğruya onlara hitabedecekti ve Türk milletinin hakkını Düveli Âkıdeden isteyecekti; Yunanistan’dan değil (Bravo sesleri)… Sonra efendiler! Zarar ve ziyanın miktarı Heyeti Murahhasamızca 4 milyar altın Frank olarak tesbit edilmiştir. Bu dört milyar Frank hibe edilmiştir. Efendiler! Hiç olmazsa Yunanistan’ın parası yoksa efendiler bizden alıp götürdüğü mevaşinin (davar) aynen iadesini isteselerdi;bunlar küçük şeyler değildir. Elli, altmış milyon liralık bir şeydir. Bunu aynen istemek hakkımız değil midir? Bu istenmemiştir; istenmiş ise de verilmemiştir.” 

“Sonra efendiler, babaları kesilmiş, valideleri kesilmiş evlâtların ah ve figanı kulaklarınıza gelmiyorsa, eğer efen-diler dul kalmış annelerin kalblerinden kopan ah ve figanları vicdanlarınızı sızlatmıyorsa, ev-leri yanmış, ocakları sönmüş eski ocakzadelerin feryadı ruhlarınıza kadar gelmiyorsa, bu mua-hedeyi kabul edebilirsiniz (TBMM Zabıt Ceridesi, içtima 8, cild 1, 22 Ağustos 1339 (1923), sayfa 246–249).

Sonunda kabul ettiler. 

NOT: Bugün saat 14.00-18.00 arası Sultanbeyli Kitap Fuarı Nesil Yayınları’nda kitaplarımızı imzalayıp dostlarla muhabbet edeceğiz. 

 

Türkiye Musul’a müdahale edebilir mi?

 
 

Bugün olanların ışığında Musul’u konuşuyorduk. Lozan’da konuyu çözemedik. BM’de çözemedik. Sonunda İngiltere ile baş başa kaldık… 

Musul sorununun halli için İngilizlerle ilk kez 1924 yılında İstanbul’da Haliç Konferansı yapıldı. Bundan da bir sonuç çıkmadı. “Yavuz hırsız ev sahibini bastırır” derler ya, İngiltere bu taktiği uygulamış, Musul-Kerkük bir yana, bizden Hakkâri’yi de istemişti.

Tekrar Birleşmiş Milletler…Yüksek Adalet Divanı… Havanda su dövmeler… Derken sıfıra sıfır elde var sıfır. 

Nihayet “ver kurtul” politikası yine devreye girdi ve 5 Haziran 1926’da Ankara’da imzalanan Antlaşma ile Musul elimizden çıktı.

Biz sağ, İngiltere selâmet! Milletlerin ağzı bir karış açık: “Türkler hiçbir şey almadan, bu kıymetli petrol yataklarını İngiltere’ye nasıl verir?”

Verdik, ama “hiçbir şey” almadan değil!Musul karşılığında İngiltere bize şapkasını verdi: 25 Kasım 1925’te “Şapka İnkılâbı” yapmıştık. Böylece şapkayı aldık, Musul’u verdik! Maksat, dostlar alışverişte görsün!

“Şapka” deyip geçmeyelim. Önemini, gelin, Atatürk’ün Adliye Vekili (Adalet Bakanı) Mahmut Esat’dan (Bozkurt) dinleyelim:

“Şapka giymek ne demek? Bütün ilerlemelerin başında bu mu gelir? Evet ve bunda hiç şüphe edilmemelidir… Şapka giymekle, ilerlemelere mâni olan bu kara engel söküldü, yıkıldı, yerin dibine geçirildi. Büyük yürüyüş yolları açıldı.” 

Bir de hatıra naklediyor: 

“Atatürk bir gün, lütfen, bu husustaki (şapka inkılâbı hususunda) fikrimi sormuşlardı. O sırada Musul işi, aleyhimize sonuçlandığı için, rahmetli hayli sıkıntılı idi. 

“Şu cevabı vermek cesaretinde bulundum: ‘Şapka giymek, bu millet hesabına bir Musul fethinden üstündür!’

“Atatürk hafifçe gülümsedi ve başını bir kaç defa eğerek beni taltif etti.”(Mahmut Esat Bozkurt. Atatürk İhtilâli, s.154-155).

Geçelim…

Peki Musul-Kerkük konusunda bizim açımızdan her şey bitti, geçti gitti mi? Hayır. Kimse üzerinde durmuyor, ama 5 Haziran 1926 tarihli Ankara Antlaşması, Türkiye’ye “şartlı müdahale” hakkı tanıyor.

Yani Türkiye, Musul’a müdahale edebilir.

Ancak bu hakkın kullanılabilmesi için, Irak’ın toprak bütünlüğünün ortadan kalkmış olması lâzım.

Irak’ın bugünkü görüntüsünde bir “bütünlük” var mı? Yok. Bir bölümü Amerika’nın, bir bölümü DAEŞ’in, bir bölümü başka bazı unsurların ve devletlerin işgali altında…

Pek kimse dillendirmese de Irak paramparça!..

Toprak bütünlüğü yok… 

Her taraf terörize olmuş, yer yer illegal oluşumların kontrolüne geçmiş…

Irak Hükümet Başkanı Amerika’nın genel valisi, Irak Parlamentosu Newyork Şehir Meclisi gibi davranıyor. Ortada “bağımsız devlet” denecek bir şey kalmamış…

Yani her şey karman-çorman…

Tam bir kaos durumu sözkonusu. Bu durumda Türkiye, Musul ve Kerkük’e müdahale hakkını gündeme getirebilir. Başika’daki varlığını da Ankara Antlaşmasına dayandırabilir.

Zira o tablo oluşmuştur.

Türk Dışişleri, antlaşmaları bir daha okumalı ve buna göre pozisyon almalıdır.

Zaten Musul ve Kerkük Misak-i Milli sınırları içindedir. Mustafa Kemal Paşa, 1923 yılında yaptığı konuşmada bölgedeki Misak-i Milli sınırlarını tarif etmiştir:

“Bu hudut İskenderun Körfezi’nin güneyinden, Antakya’dan, Halep ile Katma İstasyonu arasında Carablus Köprüsü’nün güneyinde Fırat Nehri’ne ulaşır. Oradan Deyrizor’a iner, oradan doğuya uzatılarak Musul, Kerkük ve Süleymaniye’yi içine alır.”

Peki de niçin bırakmıştır?

 

Tarih yakamızı bırakmıyor

 
 

 

Irak parlamentosu, Musul yakınlarındaki Başika’ya konuşlanmış askerlerimizi “işgalci” olarak niteledi ve geri çekmemiz için nota verdi... Türkiye karşı bir nota ile mukabele etti. ABD Irak’ı destekleyen bir açıklama yaptı. Durum gergin…

Çatışmanın merkezinde Musul var. Musul, DAEŞ denen terör örgütünün işgali altında bir Irak toprağı. “Bize ne?” diyemiyoruz. Tarih buna izin vermiyor.

Gördüğünüz gibi, biz Musul’u terk ettik, ama Musul bizi terk etmiyor. Meşhur Yunanlı tarihçi Thucydides’in (M.Ö.460-404), tarihi “sürekli bir başlangıç” olarak tarif etmesinin hikmeti de böylece ortaya çıkmış oluyor.

Bazılarının “büyük zafer” dediği Lozan’da verdik biz Musul’u. Tamı tamına orada vermedik de, “verme” süreci orada başladı.

“Komisyona havale” eder gibi, Türklerle meskün bölgeyi Cemiyet-i Akvam’a (Birleşmiş Milletler) havale ediverdik. Tabii bu İngiliz baskısıyla oldu. Bu yüzden İsmet Paşa, “Ne istedilerse verdik” diyecektir. 

Oysa İngiltere, yine bir “Alicengiz oyunu” oynamış, Mondros Mütareke’si imzalandıktan birkaç gün sonra Musul’u işgal etmişti. Oysa antlaşmaya göre, herkes elinde tuttuğu bölgeye sahip olacaktı.

İşgalin gerekçesi de ilginçti: Güya “Musul ve Zaho’da sivil Hıristiyanlar topluca öldürülüyor”du. Bu yalan, işgale zemin hazırlamak için, bizzat İngiliz General Marshall tarafından uydurulmuştu.

Musul’u savunan komutanımız Ali İhsan Paşa (Sabis), İngiliz baskılarına karşı çok direndi. Musul’u teslim etmeye yanaşmadı. Ne var ki, o sırada Suriye cephesini savunmakla görevli olan Mustafa Kemal komutasındaki Yıldırım Orduları, İngiliz kuvvetleri karşısında tutunamayarak Adana’ya kadar çekilmiş, demiryolu ikmal hatları kesilmiş, Ali İhsan Paşa Musul’da mahsur kalmıştı. Ağlayarak Musul’u terk edip Nusaybin’e çekildi. Musul bir İngiliz yalanına kurban gitti.

Türk Murahhas Heyeti, Lozan’da ısrarla bunu dillendirdi: Musul ve Kerkük’ün (Süleymaniye’de Musul Vilayeti’ne bağlıydı) Misak-ı Millî sınırları içerisinde yer aldığını söyleyerek Türkiye’ye bırakılmasını istedi, ne var ki müttefikler kendilerini galip, bizi ise mağlup sayıyorlardı: İsteklerimiz bir kulaklarından girdi, diğer kulaklarından çıktı. 

İsmet Paşa başkanlığındaki Türk Murahhas Heyeti, Avrupa’nın en kurt politikacıları karşısında fazla bir varlık gösteremedi. Musul’u direkt İngiltere’ye bağışlamak yerine, Birleşmiş Milletler’e havale etmeyi dahi başarı saydılar.

Birleşmiş Milletler dün de bugünkü yapısındaydı: İngiltere’nın isteği doğrultusunda karar verip, “Aranızda halledin” deyiverdiler. 

Lozan dönüşü, Türkiye, “zafer” çığlıklarıyla inliyordu. Kazanılmamış zaferin mimarı İsmet Paşa hakkında efsaneler uyduruluyor, hatta bir ara öfkelenen İsmet Paşa’nın yumruğunu masaya çaktığı, bu şiddetli darbe sonunda masanın param parça olduğu anlatılıyordu (yıllar sonra İsviçre, Lozan masanını Türkiye’ye verdi, ama masa sapa sağlamdı).

Sözün tam manasıyla bir “algı operasyonu”-ki hâlâ devam ediyor-uygulanıyordu. Misak-ı Milli sınırları tarumar olmuş, Lozan’a kadar hukuken bizim olan Batum, Batı Trakya, Ege Adaları, Trablusgarp (bugünkü Libya), Tunus, Kıbrıs, Musul ve Kerkük elimizden çıkmış, ne istenmişse verilmiş, üstüne üstlük Suriye ve Irak sınırlarımız da korunması fevkalâde zor olan dağlık bölgelerden geçirilmişti. Buna rağmen ne hikmetse “büyük bir zafer” kazanılmıştı: Lozan Zaferi!

Bu zaferin biri “Ebedî”, diğeri “Millî” iki kahramanı vardı: Mustafa Kemal Paşa ve İsmet Paşa… Gerisi teferruattı. Her iki paşa öve öve göklere çıkarılacak, ders kitapları övgü şiirleriyle doldurulacaktı.

“İnönü’dür yurdun temel taşı/ O ulusumun başı,

“O bize can yoldaşı/ Şanlı İsmet İnönü!

 “Atatürk’ün eşidir/ Dünyanın güneşidir/ 

“Türklüğün ateşidir/ Şanlı İsmet İnönü”…

Ne var ki, gün gelecek, Lozan ayaklarımıza dolaşacak, Musul yakamıza yapışacak, “Siz beni terk etseniz de ben sizi terk etmem” diyecektir.

Dikkat ederseniz, bugün yaşadığımız problemlerin bir bölümü Musul-Kerkük, bir bölümü Kıbrıs, bir bölümü Filistin-Gazze, Batı Trakya eksenlidir.Tarihin takibinden kurtulamıyoruz.

Peki, Musul üzerine hiçbir müdahale hakkımız yok mu?

Var. Onu da yarın konuşalım

.

Güdümlü “Hoca”lar ülkeye zarar verir!..

 
 

 

1220 yılıydı. Cengiz Han dünyanın en en kanlı ordusuyla Buhara önlerine gelmiş, teslim olmaları halinde canlarına ve mallarına dokunmayacağını, aksi takdirde işkenceyle öldürüleceklerini bildirmişti.

Şehir halkı kararsızdı. Tartışmalar uzayıp giderken, Cengiz Han’dan bir heyet geldi. Karluk Hükümdarı Arslan Han,Almalık Hükümdarı Sugna Tekin, dönemin meşhur din âlimlerden Cafer Hoca ve İmam Hacip’ten oluşan bu heyet, Buhara’nın barışla teslim edilmesi halinde kimsenin kılına zarar gelmeyeceğine dair yemin ettiler.

Arslan Han söze girdi:

“Silahlarınızı bırakın, kapıları açın. Cengiz Han savaşarak girdiği yeri harabezara çevirir. Bu deliliği yapmayın. Nasılsa ordularına karşı fazla dayanamazsınız. Bakın büyük hocalarımız da yanımızda, onlar adına da konuşuyorum, kendinize ve şehrinize yazık etmeyin.”

Cafer Hoca ile İmam Hacip başlarını öne doğru sallayarak söylenenleri tasdik ettiler.

Sonra Cafer Hoca söz aldı. Dini misaller vererek, kıssalar anlatarak teslim olmalarının dini açıdan en hayırlısı olduğunu belirtti…

İmam Hacıp aynı mealde başka dini referanslar zikretti.

Buhara eşrafı iyice ikna olmuş, “Ecdat yadigârı, İslâm medeniyetinin göz bebeği, ilim-irfan yuvası Buhara’yı putperest Cengiz’e teslim etmek, uhrevî mes’uliyeti muciptir; kanımızın son damlasına kadar mukavemet etmeliyiz” diyenler azınlıkta kalmıştı.

Küçük tereddütler de İmam Hacip’in şu mealde sözleriyle giderildi:

“Cengiz Han bizi dinler. Biz de sizin gibi Müslümanız. Üstelik din âlimiyiz. Size şefaat ederiz. Endişelenmeyin.”

Söyleyeceklerini söyledikten sonra çekip gittiler.

Şehir meclisi şaşkındı. İkilemde kalmışlardı. Ama bir karar vermeleri lâzımdı: Ya teslim olacaklar yahut çarpışacaklardı. Üçüncü ihtimal yoktu.

Tartışma uzadı gitti. Kimisi teslim olmak taraftarıydı, kimisi de ne olursa olsun savaşılmasını istiyordu: “Cengiz Han zalimdir, zalimin merhametine sığınamayız” diyorlardı.

“Bize gelen dindaşlarımızı duymamış gibi konuşuyorsun. Cengiz Han zalim olsa bile bizimkiler onu engeller. Elçi olarak gelenleri gördük: Bizimle namaz kıldılar, dua ettiler, Kur’an okudular. Onlar da Müslüman, biz de. Elbette bizi korurlar. Dindaşlarını ezdirecek değiller ya!..”

“Madem o kadar iyi Müslümandırlar, neden bir İslâm düşmanının yanındalar?”

Cevap hazırdı: “Sorduk cevap verdiler ya: Müslümanlara zarar vermemesi için yanında bulunuyorlarmış. Ne faciaları önlemişler. Onlar bizi korur.”

Sonunda teslim kararı çıktı, şehir kapıları açıldı…

Cengiz Han şehre girdi. Askerlerini meydanda topladı ve bas bas bağırmaya başladı:

“Camileri, kütüphaneleri yakın! Kitapları ırmağa atın. Direnmeye çalışan herkesi canlı canlı gömün!”

Tırtıllı kahkahaları şehrin öbür ucundan duyuluyordu.

Arslan Han daha fazla dayanamadı:

“Ama, Büyük Kaan, Müslümanları kesmeyeceğinize dair söz vermiştiniz!..” 

Cengiz Han’ın delici bakışları gözlerine mıhlanınca, susmak zorunda kaldı. O susunca, Cengiz Han tırtıllı bir kahkaha daha attı:

“Hayrola Arslan Han, Müslümanlığını mı hatırladın? Sözümde durmadığımı kimse iddia edemez. Müslümanları öldürmeyeceğim demedim, sadece kesmeyeceğim dedim, nitekim kesmiyorum; diri diri toprağa gömdürüyorum. Camileri, kütüphaneleri yıkmayacağım dedim; yıkmıyorum, sadece yakıyorum.”

Ve herkese ibret olması gereken, son sözünü söyledi:

“Kendi ikbalini dininden daha çok seven insana güvenilmez! Buharalılar kendini bana satmış hanlarla hocalara güvendikleri için belalarını buldular. Onları ben değil, senin gibiler yok ediyor!”

Kendi döneminde “ilmin kıblesi” sayılan Buhara camileri, türbeleri, kütüphaneleriyle birlikte yanıyor, Cengiz Han’a destek veren Müslüman hükümdarlarla hocalar gözlerini kapatıp susuyorlardı.

“Hoca” hür imanlı, özgür vicdanlı olmalı!

 

Avrupa’nın “biz” ve “ötekiler” algısı

 
 

Hz. Ali’nin gelmiş geçmiş ve gelecek bütün Müslümanları bağlayan şöyle muhteşem bir sözü var: “İnsanlar ya dinde kardeşiniz ya da insanlıkta eşinizdir”…

Yani, Müslüman Müslümana ‘kardeş’ gözüyle bakıp sevgi beslerken, diğer inanç sahiplerini ‘türdeş” bilip saygı duyacak…

Selçuklu-Osmanlı terkibinin insana bakışı, işte tam da bu bakıştır… Bu sayede, fethettikleri beldelerde “kalıcı” olmayı başarmışlar, “ötekiler” tarafından sevilip benimsenmişler, girdikleri yerde en az ikiyüz sene kalmışlardır.

Kılıçla fethedebilirsiniz, ama kılıç zoruyla yönetemezsiniz: Fetihten hemen sonra “adâlet”in, şefkatin, merhametin devreye girmesi, orada “olanlar”la “gelenler”in hukuk önünde eşitlenmesi “kalıcı” olmanın en önemli şartıdır.

Batı’da böyle bir anlayış yoktur: “Kalmak” için gelmişlerse, katliam yaparlar (Kızılderili katliamı gibi), yalnızca “sömürmek” üzere gelmişlerse, “vahşet” ve “dehşet” operasyonları yaparlar. Her türlü “işkence” metodunu kullanarak ya yıldırırlar ya da girdikleri bölgedeki yerli halkı birbirlerine kırdırırlar…

“Dün” denebilecek kadar yakın bir tarihte (1994) Ruanda da olduğu gibi…

Yıl 1890… Avrupa’nın büyükleri o yıl Brüksel’de toplandılar ve sömürgeleri paylaştılar (Brüksel Konferansı). Ruanda, Almanya’nın payına düştü, oysa bölgede hemen hemen hiç Alman yoktu.

Almanya, doğal kayraklar açısından fakir bir bölgenin kendi idaresine bırakılmasına o kadar öfkelendi ki, 1907’ye kadar ülkeye bir idareci bile göndermedi. 

Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik çıkınca da Ruanda yönetimi küçücük Belçika’ya devredildi. Belçika istekle bölgeye gitti. Çünkü o tarihe kadar kahve Avrupa’nın vazgeçilmez içkisi olmuştu. Ruanda’da ise bol kahve vardı. Ancak Ruandalılar zaruri ihtiyaçları dışında çalışmaya alışkın değillerdi. Bu yüzden tarlalar verimsizdi.

Belçika derhal bu işe el attı. Ruandalılara kahve tarlalarında çalışma zorunluluğu getirdi: Çalışmak istemeyenler kırbaçla cezalandırılacaktı. Yüzbinlerce Ruandalı kırbaç altına yatırıldı. Buna rağmen çalışmayanlar daha ağır cezalara çarptırıldı. Belçika hesabına çalışmamanın idama kadar yolu vardı. Dünyanın gözlerinin önünde binlerce Ruandalı idam edildi.

Belçika’nın Ruanda’daki varlığı sorgulanmaya başlanınca da iç savaş çıkardı. O zamana kadar sorunsuz yaşayan Hutu’larla (ki nüfusun yüzde 90’nıydı) Tutsiler (yüzde 9; yüzde 1 de Pigmeler) arasına “ırkçı fitne” soktular. İnanç, kültür, dil, gelenek-görenek açısından birbirlerinden çok farklı olmayan kabile mensuplarına “ırkçı ayrım” uyguladılar. Ortak noktalarını yok saydılar. Farklı kimlikler vererek ayrışmaları kullandılar. Azınlıkta kalan Tutsilere devlet kapılarını sonuna kadar açtılar. Sağlıktan eğitime kadar bir sürü ayrıcalık tanıdılar.

Birbirlerine son derece benzeyen insanları birbirinden ayırmak için akıl almaz kriterler kullandılar: Tutsilerin daha ince yapılı ve narin bir görünüşe sahip oldukları iddia edildi. Boyca uzun olanlar Tutsi sayıldı. Biraz varlıklı aileler de Tutsi olarak kayda geçirildi.

Belçika’nın Tutsileri destekleme politikası 1950’ye kadar sürdü. Bu tarihte Tutsileri bırakıp Hutuları desteklemeye başladı. İki kabile çoktan birbirlerine düşman hale gelmişlerdi.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında Ruanda yönetimi Birleşmiş Milletler’e bırakıldı. Yapılan seçimleri Hutu Özgürlük Hareketi kazandı. O günden itibaren, Belçikalıların da desteğiyle, eski yönetimin uzantısı sayılan Tutsilere karşı harekete geçildi. Dünyanın ve Birleşmiş Milletler’in gözlerinin önünde “Tutsi avı” başladı. Aralıklarla yıllarca sürdü. BM ilgilenir gibi yaptı, bir ara “Barış Gücü” de gönderdi, ama masraflarını kimin karşılayacağı sorun olduğundan geri çekti.

Sonuç olarak 800.000 Tutsi ve Hutu katledildi. Yüzbinlerce Tutsi de canını kurtarmak için komşu ülkelere (Tanzanya ve Uganda) göç etti (şimdi de Suriyeliler göçte).

1964 ve daha sonra 1974’teki “Pogrom” adı verilen olaylarda katliamlar tekrarlandı. Birçok Tutsi ya öldürüldü ya da sürüldü. Parlamento başta olmak üzere tüm kurum ve kuruluşlardaki eğitimli Tutsiler işten çıkarılıp göçe zorlandı.

İşte size Avrupa’nın “öteki insan”a bakış açısını çapıcı biçimde gösteren bir örnek… “Müslümanların ölümüyle ilgilenmiyorlar” diye hâlâ yakınacak mıyız?

Artık 6 Nisan 1994 katliamına gelebiliriz. Ama yarın inşallah…

 

Dehşet ve vahşet günü

 
 

 

6 Nisan 1994 Ruanda’nın “en kara günü”ydü: Devlet radyosundan yapılan katliam çağrısı üzerine Hutular Kabilesi ırkçıları sokağa döküldüler.

Önceden belirlenmiş mekânlara girdiler. Yüksek makam sahibi ve eğitimli olanlardan başlayıp bütün Tutsileri palalarla kesmeye, başlarını taşlarla eze eze katletmeye başladılar.

Bu öylesine zor bir ölüm şekliydi ki, varlıklı Tutsiler, kurşunla öldürülmek için katillerine rüşvet veriyorlardı.

Vahşet kol geziyor ve bu katliam, daha önce bölgeye sevk edilen Birleşmiş Milletler Barış Gücü askerlerinin gözlerinin önünde yapılıyordu.

Benzer bir katliam yıllar sonra yine Birleşmiş Milletler Barış Gücü askerlerinin “güvenli bölge” ilân ettiği Srebrenitsa’da (Bosna-Hersek) 1995’te gerçekleşecek, binlerce Boşnak sivil, Sırplı General Ratko Mladiç komutasındaki Bosna Sırp ordusu tarafından öldürülecekti.

Batı aynı Batı idi ve “öteki”lerin, (Batılı kafanın “öteki”si, zenci, Kızılderili, sarı, çekik gözlü, Hintli, Müslüman gibi, kendilerinden olmayanları ifade eder) ölmesiyle pek ilgilenmiyordu.

Konuya dönelim…

Tam gün ev ev, sokak sokak dolaşıp, tıpatıp kendilerine benzediği halde vaktiyle Belçika’nın dayattığı suni ayrılıklar sebebiyle Tutsileri kesmekten iyice yorulan Hutular, yakaladıkları Tutsilerin kaçmalarını engellemek için aşil tendonlarını (ayak topuğuna kadar inen baldır kasları) kestiler. 

Hükumet olaylara müdahale etmiyor, aksine katliamcıların sırtını sıvazlıyordu. Dünya ise başını çevirmiş, üç maymunları oynuyordu: “Görmedim, duymadım, bilmiyorum”!

Bu katliam sırasında Ruanda’da 2.500 civarında BM askeri vardı. BM komutanı olacakları önceden tahmin etmiş ve önce Genel Sekreterliğe uyarıda bulunmuştu. Ama bir işe yaramamıştı. Hatta olaylarda 10 Belçika askerinin öldüğü bahane edilerek BM, Barış Gücü’nün asker sayısını 240’a düşürmüştü. BM sadece Avrupalı öldüğü zaman tepki gösteriyordu. “Ötekiler”, ölümü çoktan hak etmişlerdi!

O kadar çok insan öldürüldü ki, Kagere Nehri’nden bir günde altmış bin insanın cesedi kıyıya vurdu. Ülkede ceset koyacak yer kalmadı. 

Cesetleri yemek için vahşi hayvanlar şehre indi. Devlet radyosu hâlâ “Böcekleri öldürün!” anonsu yapıyordu. Her yeri iğrenç bir koku sarmıştı. 

ABD ile Fransa’nın, 1948’de yapılan bir andlaşmaya göre, soykırım yaşanan bölgelere müdahale hakları vardı, ama kıllarını kıpırdatmıyorlar, üstelik BM’yi de çalıştırmıyorlardı. “Ölen ölür kalan sağlar bizimdir” anlayışı için sadece seyrediyorlardı (Suriye’yi seyrettikleri gibi)… Müdahale etmek zorunda kalmamak için de “soykırım” ifadesini kullanmaktan ısrarla kaçınıyorlardı (Mısır’daki askeri darbeye de aynı sebepten “darbe” dememişlerdi)…

Ölü sayısı 600 bine çıkınca ve Batı’dan tümüyle umut kesilince, Ruanda Yurtseverler Birliği mücadeleye karar verdi. Tutsileri kurtarmak için tekrar silahlandı. Tutsiler böylece karşı koymaya başladılar. Hatta katliamcıları geri püskürttüler. Başarıya ulaşmalarına ramak kalmıştı: Tam bu sırada Fransa devreye girdi. Tutsiler katledilirken susan Fransa birden bire bağırmaya başladı: “Ruanda’da katliam var!”

Güya katliamı durduracaklardı. Aslında ise durdurmak istedikleri Tutsilerdi. Hutulara silâh yardımına başladılar. Yetmez gibi ülkenin batısına asker indirip kontrollerine aldılar. Böylece Hutular Fransa koruması altında katliamlarını sürdürmeye devam ettiler.  

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, katliamın başladığı 6 Nisan tarihinden 2 ay kadar sonra, nihayet Ruanda’da katliam yaşandığını kabul etti. Ama çoktan iş işten geçmiş, Ruanda “Ölüler Devleti”ne dönmüştü.

Sonunda başkent yağmalandı. Hükümet kaçtı. Ülke 1999 yılındaki seçimlere kadar hükümetsiz kaldı. Bilanço korkunçtu: 100 gün içinde Tutsiler ve bazı ılımlı Hutulardan oluşan yaklaşık 800 bin ila bir milyon sivil ölmüştü. 

500 bin kadına tecavüz edilmişti (bu tecavüzlerden daha sonra 20 bin kadar çocuk dünyaya geldi)…

75 bin çocuk öksüz kalmıştı… İç savaş 1992’ye kadar sürecek, binlerce insan daha ölecekti, ama Avrupa açısından “önemli” bulunmayacak, Fransa eski Cumhurbaşkanı François Mitterrand,“O ülkelerde bir soykırım yaşanması o kadar da önemli bir şey değil” (Le Figaro, 12 Ocak 1998) diyerek kendi açısından konuyu kapatacaktı. Ölen ve öldüren “öteki” olunca sorun yok demekti! 

 

Batı’nın “İnsanat Bahçeleri” ve Ota Benga

 
 

1800’lü yılların sonlarında Avrupa’nın muhtelif merkezlerinde “Hayvanat Bahçeleri”ne benzeyen “İnsanat Bahçeleri” kurulduğunu, buralarda Avrupalılardan “farklı” görünümlü Aborjinlerin, Afrikalıların, Kızılderililerin, kamburların, kısa boyluların, siyahların, keskin dişlilerin, topalların, çok zayıf ya da çok şişmanların, cücelerin, aşırı kıllıların sergilendiğini önceki gün yazmıştım…

“Beyaz Adam”lar para ödeyerek İnsanat Bahçeleri”ne giriyor, kendisinden “farklı” insanları büyük bir sevk ve aşağılama ile izliyordu.

Onların ne hissettiği kimsenin umurunda değildi. Acımasız Avrupa insanı, her zamanki gibi, başka insanların acılarını eğlenceye dönüştürmüş, keyfine bakıyordu. 

O kadar ki, 1889’da Paris’te yarı çıplak bir hâlde teşhir edilen çoğunluğu Afrikalı 400 zavallıyı, 18 milyon Avrupalı ziyaret etmişti.

Ödedikleri para ise hatırı sayılır miktardaydı. Yalnız yiyecek-içecek verilmesi yasaktı. Çünkü alışık olmadıkları yiyecek-içecek yüzünden “sermaye”leri hasta olabilir, bu yüzden patron zarara uğrayabilirdi.

Vicdan tefessüh edince insan hayvandan aşağı düşer!

Bu iş Avrupa’da o kadar tuttu ve o kadar para kazandırdı ki, kısa bir süre sonra Kuzey Amerika’da da İnsanat bahçeleri” açılmaya başlandı.

Teşhir edilenAfrikalılar arasında Ota Benga isimli 23 yaşında bir delikanlı da vardı ki, sözün tam mânasıyla “Acıların Çocuğu” idi…

Ota Benga (yerel dilde “dost” anlamına gelen bir isim) Kongo’da pigme (cüce denebilecek kadar kısa boylu zencilere “pigme” deniyor) bir kabilede yaşıyordu. 

Evliydi ve iki de çocuğu vardı. Onlara yiyecek bir şeyler getirme umuduyla bir gün ava çıkmış,avdan döndüğünde ise karısının ve 2 çocuğunun cesediyle karşılaşmıştı.

Kabilesi Amerikalı insan avcıları tarafından basılmış, çoluk çocuk katledilmişti. Fakat acısını yaşamaya bile bırakmadılar. Üzerine çullanıp yakaladılar.  

Bu vahşetin mimarları (Amerikalılar) ellerinde alışveriş listesine benzeyen bir liste ile köye gelmişlerdi. Listede patronun istediği insan tipleri kayıtlıydı:

“1 adet pigme şefi, 1 adet Şef eşi, 1 adet yetişkin erkek, 1 adet yetişkin kadın, 1 adet evlenmemiş genç kız, 2 adet çocuk, 1 adet kadın rahip, 1 adet erkek rahip veya tıp doktoru (mümkünse yaşlı). 

“Not: Bu sayılanların hepsi pigme (yani zenci ve cüce) olacak.” 

İşte bu listedeki “yetişkin erkek” açığını Ota Benga dolduracaktı. 1904’te Amerika’ya götürüldü. Ota Benga sivri uçlu dişleriyle hepsinden farklıydı. Bu özelliği sayesinde büyük ilgi gördü, iyi para kazandırdı, ancak çok da hırpalandı.

1906’da Bronx Hayvanat Bahçesi’ne nakledildi. Maymun ve orangutanlarla aynı kafese kapatıldı. Maymunlar ve orangutanlarla kapatıldığı kafeste, onlarla oynamaya zorlanıyor, gülmesi istendiği halde içinden gülmek gelmeyince kırbaçlanıyor, işkence ediliyordu.  

Ziyaretçiler, Ota Benga’yı görmek için 25 sent ödüyorlardı. Onu gülerken görmenin tarifesi ise 5 sent daha zamlıydı. İşte bu yüzden sürekli olarak gülmeye zorlanıyordu.

Kapatıldığı kafesinin önüne, tıpkı hayvanat bahçelerinde olduğu gibi, şu bilgiler yer alıyordu…

“Adı: Ota Benga,

Türü: Afrika Pigmesi, 

Yaş: 23, 

Boy: 1.49 metre,

Ağırlık: 46 kilogram,

Kasai Nehri, Kongo Özgür Devleti, Güney Orta Afrika’dan Dr. Samuel P. Verner tarafından getirildi.” 

Bir de not yer almıştı: “Eylül boyunca her öğleden sonra sergilenecektir.”

Kimi baskılar sebebiyle Ota Benga bir süre sonra serbest bırakıldı. Fakat o kadar aşağılanmış ve hırpalanmıştı ki, daha fazla dayanamadı,1916’da kalbine ateş ederek intihar etti.

Avrupa’da İnsanat Bahçeleri” II. Dünya Savaşı’na kadar tüm acımasızlığıyla sürdü. Ancak savaş sonrasında azala azala bitti.

Son İnsanat Bahçesi” bugün bize “demokrasi” dersi vermeye kalkışan Belçika’da 1958 yılında kapandı. 

Utanmayı bilene, bunun utancı kıyamete kadar yeter! 

 

Bizim Musul’u kim verdi?

 
 

 

“Musul’u Atatürk vermedi, zaten verilmişti” diyenler, ezberletilmiş çaresizliklerini seslendirmiş oluyorlar.

Bal gibi de Atatürk verdi…

Bu konuda imkânsızlıklar ileri sürülebilir. “Gücümüz bu kadarına yetti” denilebilir. Bunları bir yere kadar anlarım. 

Ama “vermedi” denmesini anlamam. Gerçekle de ilgisini kuramam.

Biliyorsunuz bu konu Lozan’da muallâkta kaldı, zamana bırakıldı. Dokuz ay içinde İngiltere ile Türkiye arasında görüşmeler yapılacak ve barışçıl bir çözüm bulunacaktı.

Haliç Konferansı (19 Mayıs 1924) da zaten bunun için toplanmıştı.

Fakat yine “İngiliz oyunu”na çarpıldık: Musul’u vermek şöyle dursun, İngiltere, bizden Hakkâri’yi bile istedi. “Yavuz hırsız ev sahibini bastırırmış”…

Tabii görüşmeler sonuçsuz kaldı.

Bu kez görüşmeler Ankara’da başladı. Al takke ver külahbir anlaşmaya varıldı. 

05 Haziran 1926 tarihinde İngiltere ile karşılıklı imzaladığımız bu antlaşmaya göre; “Türkiye ile Irak arasındaki hudut Cemiyet-i Akvam’ın 29 Ekim 1924 tarihli toplantısında kararlaştırıldığı şekilde (Brüksel Sınır Çizgisi)” kesinleşti.

O tarihe kadar hukuken “Türk toprağı” sayılan Musul, Irak’a terk edildi.

Misak-i Milli delindi…

Soydaşlarımız ağlaya ağlaya kaderlerine rıza gösterdiler.

Atatürk’ün Adliye Vekili (Adalet Bakanı) “Bozkurt” soyadlı Mahmut Esat, bu yüzden Atatürk’ün “çok sıkıntılı” olduğunu naklediyor:

“Atatürk bir gün, lütfen, bu husustaki fikrimi sormuşlardı. O sırada Musul işi, aleyhimize sonuçlandığı için, rahmetli hayli sıkıntılı idi. 

Şu cevabı vermek cesaretinde bulundum: ‘Şapka giymek, bu millet hesabına bir Musul fethinden üstündür!’

Atatürk hafifçe gülümsedi ve başını bir kaç defa eğerek beni taltif etti.” (Mahmut Esat Bozkurt, Atatürk İhtilâli, s.154-155).

Musul ne ki?..

Varsın 05 Haziran 1926’da yapılan Ankara Antlaşması ile Musul terk edilmiş olsun!..

Varsın bugüne kadar çıbanbaşı olarak başımızı ağrıtmaya devam etsin!..

Musul’u kurtaramadık, ama şapkayı kurtardık!

Musul’u verdik, şapkayı aldık!

Yaşasın şapka!

¥

Gelin işi sulandırmayalım…

Musul ve Kerkük Misak-i Milli sınırları içindeydi ve Kemal Paşa, 1923 yılında yaptığı bir konuşmada Misak-i Milli sınırlarını tarif etmişti:

“Bu hudut İskenderun Körfezi’nin güneyinden, Antakya’dan, Halep ile Katma İstasyonu arasında Carablus Köprüsü’nün güneyinde Fırat Nehri’ne ulaşır. Oradan Deyrizor’a iner, oradan doğuya uzatılarak Musul, Kerkük ve Süleymaniye’yi içine alır.”

Meğer neymiş? Musul 05 Haziran 1925’e kadar bizimmiş…

Bu tarihte imzalanan Ankara Andlaşması’yla elimizden çıkmış…

Bu tarihte Çankaya Köşkü’nde Sultan Abdülhamid oturmuyor ya, Mustafa Kemal Atatürk oturuyor!

Kim vermiş oluyor, o zaman?

Valla ben vermedim!

Neyse olan oldu. Bazılarının ifadesiyle “geçmişe değil, geleceğe bakalım”…

Hadi bakalım söyleyin: Musul’a müdahale edebilir miyiz?

Bunu anlamak için Ankara Andlaşması’nın 6. Maddesine bakalım…

“Madde 6: Taraflar bir veya birkaç silahlı kişinin sınır mıntıkasında yağmacılık veya eşkıyalık yapmak maksadıyla girişecekleri hazırlıklara, sahip oldukları bütün vasıtalarla karşı koymayı ve bunların sınırdan geçmelerine mani olmayı karşılıklı olarak taahhüd ederler.”

Neymiş? Irak’tan Türkiye’ye teröristler girmeyecek. Irak Devleti bunu durduracak. Durdurmazsa bizzat Türkiye durdurup sınırlarını koruyacak.

BM’nin de bu konuda bir sürü kararı var.

Yani Türkiye’nin Irak’ta bulunması meşru bir hak.

 

15 Temmuz gerçek mi, rüya mı, kâbus mu?

 
 

Mağduriyet mailleri yağmur gibi yağıyor…

“FETÖ’cü diye fişlenip işten atıldım” diyenler…

“Mal varlığıma el konduğu için açım” diyenler…

“Vatan haini olarak damgalandım, kimsenin yüzüne bakamaz oldum” diye feryat edenler…

At izi it izine öyle bir karıştı ki, kimin haklı, kimin haksız olduğunu kestiremiyorsunuz…

Patlayacak gibi oluyorsunuz…

Herkes maillerde anlattıkları gibi masum, mazlum ve mağdur ise, biz 15 Temmuz 2016 gecesi rüya mı gördük?

O gece bir işgal hareketi olmadı mı?..

TBMM bombalanmadı mı?..

Genelkurmay Başkanlığı işgal edilmedi mi?..

Masum insanların üstüne helikopterlerden kurşun yağdırılmadı mı?..

Tankların namlusu vatandaşın üzerine döndürülmedi mi?

Bütün bunlar “rüya” mıydı?

Oylarımızla seçilen Cumhurbaşkanımızı katletmek üzere görevlendirilen katiller sürüsünün varlığı da mı “rüya”?..

Kendisine en yakın subayları tarafından Genelkurmay Başkanımızın “esir” alınması da mı “rüya”?.. 

Salâ okuyan din görevlilerinin darbe yandaşları tarafından saldırıya uğramaları, tartaklanmaları, itilip kakılmaları, “sıkarım ha!” tehditlerine maruz kalmaları da mı “rüya”?..

Hadi bunlar “rüya” diyelim, peki 241 şehit, ikibin gazi de mi “rüya”?..

“Rüya” mı, “kâbus” mu?..

Bu kâbus yaşandı, hep birlikte yaşadık?

Ardından kaçışlar başladı. Zaten bu kâbusun lideri yıllardır kaçak: Tüm dâvetleri geri çevirmiş, ısrarla Amerika’da yaşamaya devam etmiş…

Her türlü tehlikeden uzakta…

Ve hâlâ konuşuyor. Hâlâ tehditler savuruyor. 

Kendilerini “mazlum” ve “mağdur” sayarak,mail kutumu şikâyetnameleriyle dolduranlar, lütfetsinler de iki çift söz de ona söylesinler…

Birileri gerçekten “mağdur” olmuşsa (ki olmuştur), mağduriyetlerinin asıl faili Pensilvanya’dadır! Hangi hakla çocuklarımızı çaldığını, “himmet”lerimiziçarçur ettiğini, ülkeyi ele geçirmeye çalıştığını, ham hayaller uğruna milyonlarca insanı neden mağdur ettiğini sorsunlar…

“Mağduriyet mailleri”nde, insanı şüpheye düşürecek, “Acaba devlet yanlış mı yapıyor?” dedirtecek, vicdanını sızlatacak, şefkat duygusunu galeyana getirecek her şey var (âyet-hadis-icma dâhil), ama Fetullah Gülen’in yanlış yaptığına ilişkin tek kelime yok: Sanki uzaylılar gelip Türkiye’yi işgale kalkmış!..

Buyurun, bu maillerden birinin son satırlarını okuyun…

“Allahım sen şahitsin ve en iyi sen biliyorsun ki mazlumum, iftiraya uğradım terörist de vatan haini de değilim ve bana yapılan bu haksızlığı eliyle düzeltmeye gücü yetip de düzeltmeyenleri diliyle düzeltmeye, duyurmaya gücü yetip de bunu yapmayanları sana havale ediyorum.”

Haklı olabilir. Haklıyı-haksızı ayıracak olan mahkemelerdir. 

Peki biz (millet) ne yapalım? İşimizden-gücümüzden dönüp uyumaya hazırlandığımız bir saatte üstümüzden F-16’lar geçmeye başladı…

Köprüler tutuldu, yollar kesildi, tepemize bombalar yağdı. Canımızı siper edip iğrenç saldırıyı püskürttük…

Bu iğrenç teşebbüsün bozduğu dengeler yüzünden karı-koca ayrıldı, aileler parçalandı, üretimimiz azaldı, ekonomimiz zarar gördü, satışımız düştü, umutlarımız tökezledi, çocuklarımız bize düşman oldu.

Bu işin asıl mağduru biziz! 

Bu yüzden kimse bana “mağduriyet edebiyatı” yapmasın, gitsinler “hoca”larına yapsınlar!

Zira hepimizin “mağduriyet”ininmüsebbibi odur!

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

.

NATO müttefik”lerimizle “müttefik” miyiz?

 
 

PYD ve onun silahlı kanadı YPG, 35 yıldır savaştığımız terör örgütü PKK’nın Suriye’deki kolları...

Türkiye’ye göre, bunlar da “terör örgütü”, ama Amerika’ya göre “PKK terör örgütü, bunlar değil.”

Ne peki bunlar? “Amerika’nın bölgesel müttefikleri... DAEŞ’le mücadelesinde kara kuvveti...”

Mantıklı mı? Hayır. Türkiye bu tercihin yanlış olduğunu yıllardır Amerika’ya anlatmaya çalışıyor. Amerika anlamak istemiyor. PYD/YPG örgütlenmesini modern silahlarla donatıyor. Tabii olarak o silahların bir bölümü PKK’ya aktarılıyor. Çünkü bu örgütlerin tabanı da bir, tavanı da...

Sonunda Sayın Cumhurbaşkanımız’ın sabrı taşıyor ve haklı olarak ABD’ye soruyor: “NATO’da Türkiye ile mi müttefiksiniz, PYD/YPG ile mi?” Kem-küm!

Dürüst olsalar şöyle cevap verecekler: “Sizinle müttefikiz, ama dümen suyumuzdan çıktınız, bu durumda bölgede her istediğimizi itirazsız ve sorgusuz-sualsiz yapacak, ‘höt’ değil ‘hık’ diyecek yeni müttefikler bulmak zorundayız!”

Ama dürüst değiller. Hiçbir zaman da olmadılar.

Türkiye artık bir yol ayrımında...

¥

Amerika böyle de Avrupalı müttefiklerimiz farklı mı sanki? 

İsterseniz tarih perspektifinden kısaca bakalım...

Almanya: Birinci Dünya Savaşı’nda Kudüs İngilizler tarafından işgal edildiğinde, “Kutsal belde nihayet Hıristiyanların eline geçti” diye “müttefikimizAlmanya” bayram yapmıştı. 

Hâlâ aynı havada: Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne girmesine en çok itiraz eden devletlerin başında Almanya geliyor...

Suriyeli göçmenler konusunda verdiği hiçbir sözü tutmuyor. Her fırsatta Türkiye’yi suçlamaktan büyük zevk alıyor.

Ayrıca da lütfedip “terör örgütü” saydığı PKK’ya zaman zaman kucak açıyor: Şehirlerinde büro açmasına, yürüyüş yapmasına, propaganda çadırı kurmasına ve bayrak açmasına izin veriyor.

İngiltere: En sinsi Avrupalı!.. Mondros Mütarekesi’nin henüz mürekkebi korumadan andlaşmaya ihanet edip Musul’u işgal eden kalleş! Tarih boyunca gariban Müslümanların iliklerini emerek beslenen, imparatorluğunu Müslümanların iskeletleri üzerine kuran vampir...

Afrika’nın, Hindistan’ın, Ortadoğu’nun ve nice yerlerin zenginliklerini yıllar boyu sömürmekle kalmamış, sırf Müslümanları başsız bırakıp rahatça sömürebilmek için yaptığı “İstilâ projesi”nin başına “hilâfeti kaldırma” maddesini koymuş.

İsrail, İngiltere’nin sinsi ve gizli projeleri sayesinde kuruldu (1948). Osmanlı Devleti keza İngiltere’nin sinsi ve gizli projeleri (1916 tarihli Sykes-Picot Anlaşması gibi) sonucu parçalandı. İslâm dünyası onun yüzünden hâlâ sancılı ve acılı... 

Sonuç olarak, İslam dünyasında, özellikle de Ortadoğu’da İngiliz işgaliyle birlikte başlayan kargaşa ağırlaşarak sürüyor. 

Fransa: Fransa’nın tarih boyunca bize yaptığı kalleşliklere ilişkin bir kitap bile yazabilirim. Ama zaman ve zemin müsait değil. Bu yüzden sadece tek olayı kısaca anlatmakla yetineceğim...

1525’te Fransa’nın etrafı Alman İmparatoru Şarlken›in (Charles Quint) ülkeleriyle çevrilmiş, bir ada hâline gelmişti. Fransa KralıI. Fransuva, Pavye Savaşı’nda yenildi (24 Şubat 1525). Üstelik yaralandı ve Almanya’ya esir düştü. Zindana atıldı. Kurtulma umudu yoktu. Nihayet annesi kanalıyla Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman’a başvurdu. Kanuni,Fransa KralıI. Fransuva’yı zindandan kurtarmakla kalmadı, himayesine aldı. O kadar ki, Fransa’da kıtlık çıktığında gemiler dolusu yiyecek gönderdi. Korkudan Akdeniz’e çıkamayan Fransız ticaret ve balıkçı gemilerine de, Osmanlı bayrağı çektirdi: Fransa’ya saldırmanın Osmanlı’ya saldırmak anlamına geldiğini ilân etti. 

Fransuva ölünce, yerine geçen oğlu II. Hanry (1553) zamanında yine Fransa aç kaldı. Bu kez Hanry, Kanuni’ye müracaat etti: “Babama yaptığınız yardımları lütfen bize de yapın!”

Kanuni,II. Hanry’yi de himayesine aldı. Bu konudaki antlaşma 01 Şubat 1553 yılında İstanbul’da imzalandı...

Yani Fransa yıllar boyu “Türk ekmeği” yedi. Ama kısa süre sonra yediği ekmeğe ihanet etti: İngiltere ile birlikte topraklarımızı paylaştılar. Şimdi de fırsat buldukça Osmanlı torunlarını çelmelemeye çalışıyor.

Dostları böyle olanın düşmana zaten ihtiyacı kalmaz! 

 

İhanet belgesi ve Patrikhanede “Kin Kapısı”

 
 

Yazacağım konu netameli bir konudur. Bu yüzden peşin peşin belirteyim ki, hiçbir inanca ve hiçbir ibadethaneye karşı değilim…

İnançlarıma saldırılmadığı, ibadetlerim engellenmediği müddetçe, hangi inanç mensubunun ne yaptığına karışmam…

İlgilenmem…

Dert etmem…

Ülkemde tüm inançların serbestçe yaşanmasını isterim.

Ancak bir “ibadethane”nin kapısı, hiçbir mecburiyet ve devlet baskısı olmadığı halde, ısrarla ve inatla kapalı tutuluyor ve vahim iddialara rağmen açılmıyorsa, sorma hakkını kendimde görürüm:

“Neden o kapıyı 195 yıldan beri kapalı tutuyorsunuz?..”

Bahsettiğim kapı, Fener Rum Patrikhanesi’nin orta kapısı…

195 senedir kapalı tutulan bu kapıya, Fener Rum Patrikhanesi sakinleri kendi aralarında “Kin Kapısı” diyorlarmış.

İstanbul fethinin öncesinde ve sonrasında, içinde özgürce “dini âyin”ler yapılan Fener Rum Partikhânesi’nin her kapısı “Din Kapısı” olmalı iken, birine “Kin Kapısı” denmesi nedendir?

Girişler sürekli kapalı tutulan orta kapının solundaki küçük kapıdan yapılıyor. Bu kapının neden sürekli kapalı tutulduğunu soruyorsunuz, mantıklı bir gerekçe söyleyemiyorlar. Çok ısrar ederseniz, şöyle bir mazeret duyuyorsunuz:

“Patrik Gregorius, bu kapının önünde idam edildi ve hemen kapının önüne gömüldü, mezarının üzerinden geçilmesini istemiyoruz.”

Oysa Osmanlı kaynaklarında; Patrik Gregorius’un burada gömüldüğüne ilişkin bir kayıt yok. Bu da çok normal: Zira asılarak öldürülenlerin, gömüldükleri yerlere ilişkin kayıt tutulmazdı. 

Ama Patrik Gregorius’un o kapının önünde idam edildiği bilinen bir gerçektir. Neden acaba? Osmanlı her daim inançlara saygılı davranmışken, Fatih Sultan Mehmed, Rum Patriği’ni kendi protokolüne alıp saygı göstermişken, neden bir patrik asıldı?

Neden olacak, vatana ihanetten!..

Olay kısaca şöyle: Mora yarımadasında, büyük bir Rum isyanı (Patras Vakası) patlak verir (1820-1821 yılları). İsyancılar binlerce Türk’u katlederler. Bebekler ana karnında süngülenir. Kızlar, gelinler dağa kaldırılır.

O tarihte atalarının tahtında oturan Sultan II. Mahmud, Sadrazam Benderli Ali Paşa’yı isyanı bastırmakla görevlendirir. İsyan bastırıldıktan sonra tahkikat genişletilir. İsyana adı karışanlar bir bir yakalanıp yargılanır. Ele geçen belgeler arasında Fener Rum Patriği V. Gregorius’un Rus ÇarıII. Alexandr’a yazdığı “ihanet mektubu” da vardır (başka bir kayda göre, Patrik’in mektubu, Rus baskısından kaçarak İstanbul’a gelen Kırımlı Yunus Bey tarafından Sadrazam Benderli Ali Paşa’ya verilmiş, böylece Ali Paşa, gizli Rum Cemiyeti Etniki Eterya’nın varlığından ve plânlarından haberdar olmuştur).

Sadrazam’ın emriyle bir geceyarısı sonrası patrikhane basılır. Belgelere el konur. Patrikhane’nin o tarihte bir “Gerilla Merkezi” olarak çalıştığı ortaya çıkar.

Patrik başta olmak üzere sorumlu bulunanlar yargılanır ve suçları sabit görülenler çeşitli cezalara çarptırılır: Bu arada Patrik V. Gregorius idam cezası almıştır: Patrikhane’nin orta kapısının önünde infaz edilir (22 Nisan 1821).

Derler ki, orta kapı o gün bugün kapalıdır ve işte bu yüzden “Kin Kapısı” denmektedir. Türk büyüklerinden biri oracıkta asıldığında yahut İstanbul tekrar Rumların eline geçtiğinde kapı açılacaktır.

Bu arada, Patrikhane’nin bulunduğu sokağın adını unutmayalım: Sadrazam Ali Paşa Sokağı…

Bir de “Patrik Cenapları”nın sehpadaki son sözlerini unutmayalım:

 “Vazifemi yaptım!..” demişti.

Vazifesi Rus Çarı’na o mektubu yazmak mıydı?

Şuracığa bir “bilgi notu” sıkıştırayım izninizle: Osmanlı tarihi boyunca üç patrik idam edilmiştir. Bunlardan ilki Patrik I. Kiril (1638-Sultan IV. Murad zamanı, Ortodokslar arasına dini nifak sokmaktan); ikincisi, Patrik III. Parthenius (1657, Sadrazam Köprülü Mehmed Paşa emriyle, Osmanlı’ya isyan eden Eflak Voyvodası’nı desteklemek suretiyle vatana ihanetten); üçüncüsü ise PatrikV. Gregorius (1821-Mora isyanını plânlamak suretiyle yine vatana ihanetten) asıldı.

Patrik V. Gregorius’un, Rus Çarı II. Alexandr’a hitaben yazdığı, hayatına mal olan o mektupta, yani “ihanet belgesi”nde acaba neler vardı?

Yarına inşallah…

.

Fener Patriği V. Gregorius’tan Rus Çarı II. Alexander’a mektup

 
 

 

Dünden devam edelim...

Hatırlayacaksınız: Fener Patriği V. Gregorius’un, Rus Çarı II. Alexander’a yazdığı bir mektup (ki, Rusya’nın İstanbul Sefiri General İgnatiyef’in hatıralarında da yer alıyor) Osmanlı hükümetinin eline geçmiş ve Patrik “ihanet”ten yargılanarak idam edilmişti (22 Nisan 1821).

Peki ne vardı o mektupta?.. Giriş bölümünü geçip özetlemeye çalışalım...

“Türkleri maddeten ezmek ve yıkmak mümkün değildir. Çünkü Türkler çok sabırlı ve mukavemetli insanlardır. Gayet mağrurdurlar ve izzet-i nefis sahibidir.

“Bu hasletleri de dinlerine bağlılıklarından, kadere rıza göstermelerinden ananelerinin kuvvetinden, padişahlarına, kumandanlarına, büyüklerine olan itaatlerinden gelmektedir.

Türkler zekidirler ve kendilerini müspet yolda sevk ve idare edecek reislere sahip oldukları müddetçe de çalışkandırlar. Gayet kanaatkârdırlar. Onların bütün meziyetleri, hatta kahramanlık ve şecaat duyguları da ananelerine olan bağlılıklarından, ahlaklarının salâbetinden gelmektedir.”

Buraya kadar gayet iyi; “Patrik Cenapları”, bizi öve öve göklere çıkarıyor. Sanırsınız ki, Türkleri çok seviyor...

Kazın ayağı pek öyle değil, bakın ki mektubun gerisi nasıl geliyor?..

“Bu nedenle; Türklerde evvela itaat duygusunu kırmak ve manevi bağlarını yok etmek, dini metanetlerini zaafa uğratmak icap eder.” 

Hele hele, bu iş nasıl olacak peki?

“Bunun da en kısa yolu, milli ve manevi ananelerine uymayan harici fikirler ve davranışlara onları alıştırmaktır.”

Alıştık sanırım...

Yeni harflere, yeni aile yapısına, yeni musıkiye, yeni kılık kıyafete, yeni başlığa (şapka derler), yeni mimariye, yeni tarihe (devrim tarihi), yeni yıl kutlamalarına, kahvehane yerine “cafe”ye gitmeye, mahalle yerine “residence”da oturmaya, çay erine “cola” içmeye, kendimizi küçümseyip bize tuzak üstüne tuzak kuran Avrupa ve Amerika’yı büyütmeye iyice alıştık.

Neyse, devam edelim mektubu okumaya...

“Maneviyatları sarsıldığı gün, Türkleri zafere götüren asıl kudretleri sarsılacak ve maddi vasıtaların üstünlüğü ile yıkmak mümkün olabilecektir. 

Bu sebeple Osmanlı Devleti’ni tasfiye için mücerret (soyut) olarak harp meydanındaki zaferler kâfi değildir ve hatta sadece bu yolda yürümek, Türklerin haysiyet ve vakarını tahrik edeceğinden, hakikatlere nüfuz edebilmelerine sebep olabilir. 

Yapılacak olan Türklere hissettirilmeden bünyelerindeki bu tahribi tamamlamaktır.”

Hakkımızda elin Rus Çarı’na tüyo veren Patrik’i asmak yerine, keşke meziyetlerimizi artırabilseydik...

Hem adamı astık, hem de istediklerini bir bir yaptık. Oysa bakın Rum vatandaşlarımız geleneklerine nasıl sahip çıkıyor...

Patrik’in önünde asıldığı kapı hâlâ kapalı...

Aradan 195 yıl geçmiş olmasına rağmen, bir an bile açılmadı.

27 Mayıs 1996’da bir televizyon kanalına çıkan Patrik Bartolomeus’a sorulmuştu:

 “Önünde bir Türk büyüğü asılmadıkça asla açılmayacağı söylenen bu kapıyı, Türk halkına karşı bir jest olması ve bu tür iddiaların gerçeği yansıtmadığını gösterme adına sembolik de olsa birkaç dakikalığına şöyle bir aralayamaz mısınız?” 

Patriğin cevabı çok kısa ve çok kesin olmuştu:

“Bunu benden önceki patrikler yapamadıkları gibi, ben dahi yapamam. Böyle bir şey asla söz konusu olamaz...” 

El âlem kinini de dinini de olduğu gibi yaşıyor.

 

“Osmanlı Demokrasisi”

 
 

Türk-İslâm düşmanı İngiliz diplomat Marsigli1732’de La Haye’de yayınladığı hatıratının birinci cildinin 28-29. sayfalarında Osmanlı devlet sistemini şöyle anlatıyor: 

“Tarihçilerimiz Osmanlı padişahlarının diktatör olduklarını dünyaya ilân ediyorlar. Hâlbuki Osmanlı Devlet sistemiyle diktatörlük arasında en ufak bir bağ yok. Nasıl olsun ki, Padişahın maiyetinde bulunan ve adına ‘Kapıkulu’ denen askeri teşkilatın (yeniçeri ve sipahileri kastediyor) gerek eski padişahlardan kalma kanunlar mucibince, gerekse kendi gelenekleri gereği padişahı tahttan indirebiliyor, zindana bile atabiliyorlar.”

Marsigli, padişahların “diktatör” olmadıklarına dair pek çok örnek verdikten sonra, yukarıda adı geçen kitabının 31. sayfasına şu hüküm cümlesini yerleştiriyor:

“Buraya kadar verdiğim örneklerden de anlaşılacağı gibi, Osmanlı Devleti bir aristokrasi değil, adı konmamış bir demokrasidir.” 

Peki, “Atatürk Cumhuriyeti”nin içinde “demokrasi” var mıydı?

¥

M. Porter’i dinleyelim: “Kur’an hükümleri zulüm ve istibdada karşı çok kuvvetli bir engeldir. Savaş ya da barışla Osmanlı hakimiyetine giren Hıristiyan milletlerin malları ve mülkleri güven altına girer. Padişah Hıristiyan ahalinin haklarının da muhafızlığını yapmak zorundadır. Bu durumda keyfi bir istibdat manzarası görmeye imkân yoktur.” 

Şimdi de gelin İngiliz yazar Th. Thornton’un 1807’de yazdıklarını okuyalım:

“Osmanlılarda insan en değerli varlıktır. Çünkü Kur’an böyle diyor. Bu durumda insana baskı ve şiddet uygulanabilir mi?” 

Fransız gezgin A. L. Castellan, “Teb’asının hayatına, namus ve haysiyetine, malıyla mülküne hâkim sayılan padişahın iradesi Kur’an hükümlerinden, şeriat ulemasının kararlarından veyahut Şeyhülislâmın fetvalarından üstün değildir.  (Moeurs, usages, costumes, des Othomans et abrégé de leur historie 1812, c.3, s. 14-15) diyerek Osmanlı’nın hukuk yapısına dikkat çekiyor.

Osmanlı Dönemini anlatan kitaplarıyla tanınan Fransız gezgin Abdolonyme Ubicini’ yi dinleyelim: “Bütün Osmanlılar içinde hayat şartlarının eşitsizliğinden şikâyet edebilecek yegâne insan padişahtır. Zira ne işini, ne eşini seçebilme hakkına sahiptir.Aynı zamanda hem herkesten üstün, hem herkesten aşağı bir vaziyette bulunan padişah, istediği gibi bir evlilik yapma yetkisinden bile mahrumdur.” (Lettres sur la Turquie (1847-53, s. 122).

Tarihçi Iorga’nın değerlendirmesi:

Eski Romanya Başbakanlarından meşhur tarihçi Iorga, onbeşinci asırdan ondokuzuncu asra kadar Osmanlı Devleti’ni gezen seyyahların hatıralarını değerlendirdikten sonra, dürüst bir tarihçi vicdanıyla şu hükmü veriyor:

“Doğu’nun son derece geniş sahalarıyla Hıristiyan Batı’nın birçok zengin eyaletlerine hâkim olan Osmanlı cemiyetine demokrasi zihniyetinin hâkimiyeti ilk günlerinden itibaren hiçbir fasılaya uğramadan devam etmiştir.” (Les voyageurs français dans l’Orient européen, Paris 1928, s. 44).

James Baker: “Osmanlı memleketini gezerken, bütün insanların eşit olduğunu ilân eden İslâm kanununun dürüstçe uygulanışı karşısında derin düşüncelere daldım.” (James Baker, Turkey in Europe, Londra, 1877).

Ünlü Fransız filozofu Voltaire, Osmanlılarda sınıf farkı gözetilmediğini “Türkler, Müslümanlar ve Ötekiler” isimli kitabında şöyle ifade ediyor: 

“Sadrazam Çorlulu Ali Paşa bir köylü çocuğu idi. Baltacı Mehmet Paşa ise odunculuktan gelmişti. Aşağı tabakadan yetişmiş olmak Türklerce utanılacak bir durum sayılmazdı. Onlarda asilzadelik yoktur. Gelişmeler ancak görevlere bağlıdır”.

Yorum eklemeye gerek yok.

.

Lozan tartışılmalı

 
 

Enver Paşa’nın bir sözü var: “Anadolu’ya sıkışmış bir devleti korumak mümkün değildir” diyor...

Naklı: Zira İstanbul’u savunmanın yolu Batı Trakya’dan, Güney sınırlarımızı korumanın yolu Kıbrıs ve Musul’dan, Ege sahillerimizi korumanın yolu 12 Ada’dan, Trabzon’u korumanın yolu Batum’dan geçer...

Bunların tamamından biz Lozan’da vazgeçtik. Tabiatıyla da Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin sınırlarını “her türlü tehdide açık” hale getirdik.

Bu yüzden Sayın Cumhurbaşkanı’mızın Lozan üzerine “tarih dersi” vermesini anlayabiliyorum.

Eğer bir ülkenin tarihçileri ideolojik tercihleri sebebiyle susmuşsa, o ülkeyi gün be gün yaşayan, eski andlaşmaların acısını an be an soluyan siyasetçilerin, tarihçiler dâhil herkese “tarih dersi” verme hakkı vardır!  

Şimdi gelin Lozan’da verdiklerimize kısaca bakalım...

¥

Kıbrıs: İngiltere ile aramızda tartışmalı bir konuydu, Kıbrıs. “93 Harbi” olarak tarihimize geçen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Ruslara yenilmiştik. Ruslar Ayastefanos’a (Yeşilköy) kadar gelmişti. Rus istilâsını durdurmak için Osmanlı’nın desteğe ve müttefike ihtiyacı vardı. İngiltere destek sözü verdi. Ama karşılığında Kıbrıs’ı istedi.

Pazarlıklar sonucu, Türkiye bir süreliğine Kıbrıs’ı kiralamaya razı oldu. Kıbrıs, 4 Haziran 1878 tarihinde, 92 bin 799 sterline İngiltere’ye kiralandı. 

İngiltere, “Komiser” dediği yüksek rütbeli yöneticilerle I. Dünya Savaşı’na kadar Kıbrıs’ı idare etti. Osmanlı Devleti’nin, Almanya saflarında savaşa katılması, İngiltere’ye bahane oldu: Adayı ilhak edip vali tayin etti. 

Türkiye Lozan görüşmelerine giderken, Kıbrıs’ın hukuki statüsü,“İngiliz işgali altında bir Türk adası” şeklindeydi. Kıbrıs’ı Lozan’da İngiltere’ye terk ettik. 

İngiltere de tuttu, Kıbrıs’ı Yunanistan’a hediye etti...

12 Ada’nın başına gelen, Kıbrıs’ın da başına geldi. Bir kısmını kurtarmak için yıllar sonra yine şehitler vermek zorunda kaldık (1974 çıkartmamız).

Aynı şekilde Mısır, Sudan ve Libya da İtilaf Devletleri’ne verildi (Lozan; Madde: 17-22). Üstelik geçmişe dönük olarak... Lozan’ın 17. Maddesi şöyle diyor: “Türkiye’nin Mısır ve Sudan üzerindeki bütün hak ve dayanaklarından feragatinin hükmü 5 Kasım 1914tarihinden geçerlidir.”

Musul ise 1926 Ankara Anadlaşması’na kadar “ihtilâflı bölge” olarak İngiliz işgali altında kalacak, ondan da Ankara Andlaşması’yla vazgeçilecekti.

¥

Başka nelerden vazgeçtik derseniz, buyurun...

Birinci Dünya Savaşı öncesinde İngiltere’ye savaş gemileri ısmarlamıştık. Taksitlerini milletten topladığımız paralarla tıkır tıkır ödemiş, günü geldiğinde de (27 Temmuz 1914) gemileri teslim almak üzere İngiltere’nin Newcastle Limanı’na Rauf Bey,başkanlığında bir heyet göndermiştik.

Gemilerin son taksidini orada Rauf Bey ödedi. Ancak gemileri teslim etmediler. Savaş çıkmasını ve bu savaşta rakip safta yer almamızı bahane ederek parası ödenmiş gemilerimize haksız-hukuksuz bir şekilde el koydular. 

Lozan Andlaşması’nın 58. maddesiyle, anamızın ak sütü gibi helâlimiz olan bu gemilerden vazgeçtik: Gemiler İngiltere’ye bırakıldı. Onları bile kurtaramadık.

¥

Ardından Batı Trakya elimizden çıktı: Batı Trakya’yı, Milli Mücadele’de ağır bir yenilgiye uğrattığımızı söylediğimiz Yunanistan’a terk ettik(Lozan; Madde: 1).

Bu konuda buyurun Atatürk’ün sınıf arkadaşı Ali Fuad Cebesoy’u dinleyelim:

“Atatürk diyor ki: ‘Bana göre Batı Trakya’nın bize geçmesi zaaftır. Orasını elde tutmak için sarf olunacak kuvvet oradan elde edilecek istifadeye tekabül etmez. Anavatanın selameti için Batı Trakya’dan vazgeçmemiz gerekir. Sorunun gerçek hal çaresi, burasını Yunanistan’a bırakmaktır.”(Ali Fuad Cebesoy’un Siyasi Hatıraları, İstanbul 1957, sayfa 281).

Aslında Boğazlardaki hükümranlık haklarımızdan da Lozan’da vazgeçmiş, kullanım hakkı 5 devletin kontrolüne bırakılmıştı. Kıyıdan itibaren 8 kilometrelik alana asker sokmamayı bile taahhüt etmiştik (Boğazların kullanımına ait sözleşme; Madde: 1-6)...

Bereket versin Montrö Sözleşmesi’yle (20 Temmuz 1936) bu büyük hata düzeltildi. 

 

İslâm dünyasının hali

 
 

İslam dünyasında olup bitenlerin bize öğrettiği gerçek şu ki, Müslümanlar birleşmek zorunda...

Sayın Cumhurbaşkanı’nın mesajları da bu paralelde zaten...

Birinci Dünya Savaşı sonrasında İngilizler, Osmanlı Devleti’ni parçalamak suretiyle İslam dünyasını tar u mar ettiler.

Ortadoğu’yu bilerek ve isteyerek çıbanbaşı”na dönüştürdüler...

O gün bugündür aynı milletin ayrı devletleri kendi içine gömülmüş... Bu da başta İsrail olmak üzere Avrupa’nın ve tabii Amerika’nın işine yaramıştır.

İsrail’in en büyük gücü Amerika değil, Arapların şu paramparça halidir. Ama İslâm dünyasını paramparça hale getiren de Avrupa’dır. En başta da İngiltere...

Derlenip toparlanmaları ise İsrail’in sonu olacaktır. Bunu kendileri de biliyor: Bildikleri içindir ki, statükonun muhafazası için ellerinden geleni yapıyor, karıştırdıkça karıştırıyorlar.

Ve Türkiye’den çok korkuyorlar. Doğal, çünkü o dağınıklığı derleyip toparlama potansiyeline sahip tek ülke Türkiye’dir.

Zaten sadece Arapların değil, tüm İslâm dünyasının sahipsizliği Osmanlı Devleti’nin dağılmasıyla başladı...

Osmanlı Devleti dağıldı dağılalı İslâm dünyası sahipsiz! 

Sahipsiz olduğu için de gelen vuruyor, giden vuruyor!

Dünyanın hangi bölgesinde yaşarlarsa yaşasınlar, Müslümanlar hem yoksuldur, hem geri kalmış, hem de sahipsiz...

Eskiden böyle değildi. Osmanlı halifeleri, İslâm dünyasına sahip çıkıyordu. Hattâ en karmaşık dönemin padişahı Sultan II. Abdülhamid bile İslâm dünyasını ihmal etmiyordu...

Sultan II. Abdülhamid çoktan bir kenara ittiğimiz “Halife” sıfatının yanı sıra ecdadından miras aldığı itibarı da kullanarak, bütün Müslüman devletler ve topluluklarla iletişim kurmuştu.

Vaktiyle Sultan II. Selim’in yaptığı gibi, Hindistan Müslümanlarıyla bile irtibata geçmişti. 

Sultan II. Abdülhamid bir yandan ülkesindeki fitneyi bastırırken, diğer yandan Orta AsyaMüslümanları, Çin Müslümanları, Rusya Müslümanları, Filipinler, Malezya, Endonezya ve Singapur Müslümanları ile temasa geçmiş, önemli destekler vermişti... Bu gerçeği Osmanlı arşiv belgelerinden öğreniyoruz. 

Endonezya’nın Açe bölgesindeki bazı kasaba ve köylerde hutbenin hâlâ Sultan II. Abdülhamid adına okunmasına ve hâlâ Osmanlı bayrağı kullanılmasına şaşmamak lâzım. 

Kısaca söylemek gerekirse, “hasta” döneminde bile Osmanlı ceddimiz İslam dünyasının itilip kakılmasını engelliyor, Avrupa hâlâ Osmanlı’nın gölgesinden korkuyordu!

Bu korku yüzünden yüzyıllar boyu Afrika’yı ve Uzakdoğu Müslümanlarını sömüremediler. Avrupalı sömürgecilerin Afrika ve Uzakdoğu’ya her saldırısı Osmanlı Devleti’nin sert müdahalesine toslayıp tuzla buz oldu.Bu yüzden de Osmanlı’ya düşman kesildiler: Osmanlı’yı parçalamak için elbirliği yaptılar.

Neticede Osmanlı Devleti dağıldı... O gün bugündür hiçbir devlet onun yerini alamadı. Bu yüzden Osmanlı’dan kalma boşluk aynen duruyor... 

Görev yeni sahibini bekliyor... Buna en güçlü aday da Türkiye’dir... Hem tarihi birikimi buna müsaittir, hem de hâlihazır durumu ve konumu...

Zaten bu Türkiye’nin tarihten gelen yükümlülüğüdür!

Tarih bize böyle bir sorumluluk yüklüyor: Sâhibiyet ve sorumluluk duygusu içinde eski etki alanlarımıza ve medeniyet ufkumuza yeniden açılmamızı zorunlu kılıyor.

İşte o zaman, İsrail askerleri Filistinli kardeşlerimizi sahipsiz bulup katledemeyecek. Amerika ve Avrupa İslam dünyasında istedikleri gibi at oynatamayacaklar, Moskof cinliği yer bulamayacaktır...

Geçmişte bizi biz yapan değerlere yeniden sarılıp adeta yeniden dirileceğiz!

.

12 Ada’yı nasıl kaptırdık?

 
 

Hatalı dış politika sadece kendi dönemini değil, geleceği de etkiliyor. Bu çerçevede 12 Ada olayını irdelemekte fayda var: Belki ibret olur.

Hemen belirteyim ki, Lozan görüşmeleri başladığında, Oniki Ada (aslında bunlar 14’ü büyük olmak üzere 20’den fazla ada ve adacıktan oluşuyor, ama Osmanlı idare sisteminde böyle isimlendirilmiştir) hukuken İtalyan işgali altında bir Türk toprağıydı. 

Adaların acı hikâyesine kısaca bakalım…

İngiltere gibi bir “sömürge imparatorluğu” kurmak isteyen İtalya, önce Habeşistan’a (şimdiki Etyopya) saldırdı. Fakat yenildi. Bu kez Kuzey Afrika’ya yöneldi. Osmanlı Devleti’nin zayıflanmasından yararlanıp amacına ulaşmak istiyordu.

28 Eylül 1911’de Osmanlı Devleti’ne 24 saat süreli bir ültimatom verdi: Bu süre içinde Trablusgarp tahliye edilip İtalya’ya teslim edilmezse, zorla alınacaktı.

Osmanlı Devleti egemenlik anlayışıyla bağdaşmayan bu talebi reddetmekle birlikte konuya barışçıl yaklaştı: Görüşme talebinde bulundu.

İtalya talebi reddetti, Osmanlı Devleti’ne savaş açtı ve Trablusgarp sahillerine asker çıkardı.

O tarihte Osmanlı, dört yandan Avrupa ve Rusya’nın saldırısı altındaydı. Trablusgarp’ta bulunan kuvvetleri ise yetersizdi. Teşkilat-ı Mahsusa aracılığıyla bölgeye gönderdiği subaylar vasıtasıyla şiddetli bir direniş gösterdi. İtalya ordusunun iç kesimlere ilerlemesi durduruldu.

Bunun üzerine İtalya Ege Adaları’nı işgal etti. Osmanlı Devleti ise tüm dikkatini yaklaşmakta olan Balkan Savaşı’na vermek istiyordu. İtalyanlarla anlaşmak zorunda kaldı (Uşi Antlaşması-18 Ekim 1912). Trablusgarp’ı İtalya’ya bıraktı. 12 Ada ise bir süre daha İtalya’nın elinde kalacak, Balkan Savaşı sonrasında asıl sahibi Osmanlı’ya terk edilecekti (bu konuda İtalya, yazılı bir taahhütnâme de verdi).

Böylece Yunanistan’ın, Balkan Savaşı’nı fırsat bilip adaları işgal etmesi de önlenmiş oldu.

Ne var ki, evdeki hesap çarşıya uymadı. Birinci Dünya Savaşı patlak verdi. Osmanlı Devleti ile İtalya ayrı ittifak grupları içinde birbiriyle savaştılar. 

Osmanlı Devleti savaştan mağlup çıktı. Adalar İtalya’da kaldı. 

Lozan’a gidilirken, 12 Ada, uluslararası hukuka göre, “İtalyan işgali altında bir Türk toprağı”ydı.

Lozan görüşmelerine gidilmesinden önce, Mustafa Kemal (Atatürk), İsmet Paşa (İnönü) Başkanlığında Lozan’a gidecek heyete verilecek talimatı TBMM’de tartışmış ve önemli gördüğü hususları 12 madde halinde heyete bildirmişti. 

Bu maddelerden birinde, Türkiye sahillerine yakın olan adaların, güvenlik açısından, Türkiye’ye bırakılmasının sağlanması vurgulanıyordu. Maddede tek tek ada ismi belirtilmiyor, ama Türkiye’de kalması gereken adaların başında Oniki Ada’nın geldiğini herkes biliyordu.

Türk görüşmeciler de Lozan’da bunu savundular: Anadolu kıyılarına yakın küçük adalarla, İmzor, Bozcaada ve Semadirek Adası’nın Türkiye’ye bağlanmasını, ayrıca da, işgal altındaki diğer adaların asker ve silahtan arındırılmasını istediler. Böylece, Türk tezi, Anadolu’nun güvenliği açısından adaların “silah ve askerden arındırılması” esasına oturtulmuş oluyordu. Yani Türkiye, hukuken kendisine ait olan 12 Ada ile diğer bazı adaların kesin surette kendisine verilmesi konusunda çok fazla ısrarcı olmuyordu.

Ötesi yarına kaldı…

 

Lozan’daki Türk Heyeti 12 Ada’nın önemini kavramış mıydı?

 
 

 

İsmet Paşa başkanlığında 8 Kasım 1922 günü Doğu Ekspresiyle İstanbul’dan hareket edip 11 Kasım 1922 akşamı Lozan’a ulaşan Türk heyeti şu isimlerden oluşuyordu...

Dr. Rıza Nur, Hasan Saka, Münir (Ertegün), Muhtar (Çilli), Veli (Saltık), Zülfü (Tiğrel), Zekai (Apaydın), Celal (Bayar), Şefik (Başman), Saniyettin (Başak), Şevket (Doğruer), Tevfik (Bıyıklıoğlu), Tahir (Taner), Nusret (Metya), Hikmet (Bayur), Zühtü (İnhan), Fuat (Ağralı), Mustafa Şeref (Özkan), Şükrü (Kaya), Hamit (Hasancan), Cavit (Maliyeci), Ruşen Eşref (Ünaydın) ve Yahya Kemal (Bayatlı)...

Lozan’a giden delege ve danışmanlar, özellikle 12 Ada konusunda çok hazırlıklı değillerdi. O kadar ki, Ege Adaları sorunu komisyonlarda görüşülürken, Ege Adaları’nın en önemlilerinden biri olan Limni Adası unutulmuş, danışmanların hazırladığı rapora konmamıştı...

Bu durum, milli çıkarlarımız açısından anlaşılabilir bir durum değildir. Bu olay üzerine Lord Curzon, komisyonda Türk heyetine alaycı imalarda bulunmuştur.

Türk Heyeti’nde yer alan bazı delegeler ise konunun önemini kavrayamamıştı. Bunlardan biri de Lozan’da “ikinci adam” konumunda olan Dr. Rıza Nur’du. Almanya’da basılan hatıralarında, 12 Ada ile ilgili düşüncelerini şöyle açıklıyor:

“Bunların bir kısmı Yunanlıların, bir kısmı da İtalyanların elinde... Ahali ekseriyetle Rum... Vakıa Anadolu sahilleri için kaçakçılık ve eşkıyalık, iktisadi vaziyet cihetiyle adalar mühimdirler. Hatta Anadolu’ya tecavüz için mükemmel hareket üssü olabilirler. Fakat Türkiye’de onları ne almak, ne de sonra muhafaza etmek kuvveti var. Deniz aşırı muhafazalar büyük masraflar ister. Yalnız Çanakkale Boğazı’nın ağzını tıkayan bir iki adayı almalıyız ve alabilirsek kâr. Öbür tarafı uğraşmaya değmez. Yunan veya İtalya, kimin elinde olursa olsun... Bizde olmayınca kimde olursa olsun. İkisi de bize tecavüz edecek mahiyette... Sade buraları gayri askeri yapabilirsek (askerden arındırabilirsek) yeter...

“Bize ‘Meis Adası sahilimize pek yakın olduğundan verilmemesini’ Rauf (Orbay), hükümet namına ısrarla yazdı. Fakat bu ufak kayalık yer neye yarayacak? İtalyanlara harekât üssü ise Rodos ve Kuşadası›dır. Burası o işe yaramaz. Bu adaların hepsi de Oniki Adalardandır. Bunları 1912’de Türkiye Uşi Muahedesi ile İtalya’ya zaten vermiş. Bize şimdi burada tasdikinden başka çare yok. Binaenaleyh kara sularımızdaki adaları aldık.”

Lozan Heyeti’nde yer alanların çoğu, 12 Ada’nın önemini kavrayamazken, ondan yıllar önce, Trablusgarp Savaşı çıkıp, İtalyanlar 12 Ada’yı işgal ettiğinde, devrin sadrazamı Said Paşa adaların önemini şu cümlelerle vurgulamıştı:

“Adaların ehemmiyeti çok fazladır. Binaenaleyh adaların kurtarılmasına çalışmalı. Hatıra gelecek şeyler vücuda gelecek olursa yalnız İstanbul değil, Anadolu sahilleri de tehlikeye girer. Önceden de söylediğim gibi bu adalar İstanbul ve Anadolu’nun karakollarıdır.”

Sonuçta, Lozan’da 12 Ada İtalya’ya bırakıldı. Antlaşmanın 15. maddesine göre Türkiye bu adalar üzerindeki her türlü hak ve hukukundan İtalya lehine tamamen feragat etti. Adaların İtalya’ya aidiyetini kabullendi...

Adaların Yunanistan’a bağlanma süreci böylece başlamıştı. Ama tarih başka fırsatlar da verir. Nitekim bize bir fırsat daha doğdu: İkinci Dünya Savaşı...

Bakalım bu son fırsatı nasıl kaçırdık? 

Ona da yarın bakalım inşallah...

 

Yurtta sulh, cihanda sulh!” ama...

 
 

 

İ

kinci Dünya Savaşı sona ererken, Almanya saflarında dövüşen İtalya, savaş sonunda nasılsa elinden çıkacağını bildiği 12 Ada’yı, Almanya’nın tavsiyesi üzerine Türkiye’ye teklif etti:

“Zaten sizindi, gelin alın!”

Adalar yakın zamana kadar bizim toprağımızdı. 400 sene hâkimiyetimiz altında kalmıştı. Tarihi referanslarımız sağlamdı. 

Almanya ve İtalya bunu dikkate alarak böyle bir teklifte bulundular. Çünkü “muktesep hakkımız”dı. Osmanlı asırlarında bu uğurda on binlerce şehit vermiştik(sadece Kanuni Sultan Süleyman döneminde, 50 bine yakın şehidimiz vardı. Başta Rodos olmak üzere, adaların fethi uğruna ölmüşlerdi).

Ne var ki, Cumhuriyet, bir “reddi miras” üzerine kurulmuş, Osmanlı’ya dair ne varsa unutturulmak istenmişti. Lâkin tarih unutmuyordu: Bizim terk ettiğimiz topraklar bizi terk etmiyordu (şimdi de Musul öyle değil mi?).

Ancak kendisine “Milli Şef” dedirten İsmet Paşa yönetimindeki Türkiye, bunları hiç dikkate almadı. “Öğretilmiş çaresizlik” içinde teklifi reddetti.

Paşa’ya göre, “Ne kimseye bir karış toprak verirdik, ne de kimsenin bir karış toprağını alırdık”…

İçimize büzülür, öylece kala kalırdık! Ne de olsa “Yurtta sulh, cihanda sulh” şiarımızdı.

1946 yılında Paris’te barış görüşmeleri başladı. 12 Ada’nın akıbeti de görüşmelere konu oldu. İtalya’dan alınıp Yunanistan’a verilmesi gündeme geldi. 

Türkiye hâlâ susuyordu. Oysa 12 Ada’nın kaderinin sözkonusu olduğu görüşmelere “İnönü Türkiyesi” de dâvetliydi. Hükümet, İsmet İnönü başkanlığında toplanıp dâveti görüştü ve katılmama kararını Paris’e bildirdi.  

“Türkiye, savaş sonunda herhangi bir çıkar peşinde koşmayacaktı”… 

Herhalde herkes çok şaşırmış, belki de çok gülmüştür. Tabii Yunanistan bu karardan dolayı İnönü’ye minnettar olmuştur.  Zira 12 Ada’nın Yunanistan’a bağlanması tezi güç kazanmıştır.

10 Şubat 1947’de İtalya, Paris Antlaşması’nı imzaladı. Bu antlaşmayla 12 Ada silahsızlandırılmak şartıyla Yunanistan’a terk edildi. Yunanistan Nisan 1947’de 12 Ada’yı resmen devraldı.

Böylece hiç emek vermeden ve tek mermi atmadan burnumuzun dibindeki adalara kondular. Oysa Yunanistan’ın Oniki Ada ile bağlantısı, adalarda Rumların da yaşıyor olmasından ibaretti.

Bu acı hikâyenin bir bölümünü, 1942 yılına kadar Fethiye İl Genel Meclisi üyesi olan Süleyman Harmanlar’ın anılarından okuyalım:

“1942 sonlarına doğru bir gün yüksek rütbeli üç Alman subayı ve bir sivil (İstanköy’lü Nazım Bey), Vali İbrahim Edhem Akıncı’yı ziyaret ettiler. Şüphelendim. Onlar gittikten sonra vilayet makamına gittim: ‘Hayrola Vali bey, bu yüksek rütbeli Alman subaylarının ziyaret sebebi ne?’

“ ‘Çok mühim’ dedi. ‘Oniki Ada Başkumandanı mektup göndermiş, Oniki Ada’yı size teslim edelim. Yalnız Yunanlılar dâhil, Yahudilere vermeyeceğinize dair imza verin, dedi. Ben de acele Ankara’ya yıldırım telgrafı ile durumu bildirdim. Ankara’dan, ‘Bir karış yer istemeyiz! Bir karış da yer vermeyiz’ diye cevap geldi. Ben de içim sızlayarak Almanlara durumu bildirdim” (Adviye Fenik, “Ya şu Oniki Ada”, Son Havadis Gazetesi, Kasım 1971).

Bu tercihte, kuşkusuz, “Helen Medeniyeti”ne galip devletlerin duyduğu hayranlık kadar, Türkiye’nin İkinci Dünya Savaşı’nda taraf olmaması da etkili olmuştur.

Yunanistan başından beri İtilâf Devletleri’nin yanında yer alırken, Türkiye ancak savaş neredeyse bittikten sonra “kerhen” İtilâf Devletleri safında savaşa katıldığını açıklamış, galip ve mağlup o tarihte iyice belirginleştiği için de dünyayı halimize güldürmüştü.

Bu millete “dışpolitika dâhisi” olarak tanıtılan İsmet Paşa’nın “dehâ” ölçüsünü görüyor musunuz?

Zaman içinde modalara dalıp adaları unutsak da tarih unutmuyor. Eski hatalar ayaklarımıza dolaşıyor. Neredeyse her gün Yunanlılarla “Kıta sahası” ve “hava sahası” kavgası veriyoruz.

Öte yanımız Musul-Kerkük, Telafer-Cerablus, Başika-Dabık…

 

Yaşasın Türkiye!

 
 

 

Gelin şu savaşın adını doğru koyalım: Bu savaşın doğru adı “terörle mücadele” değil, “Batı ilesavaş”tır! 

Tıpkı Malazgirt Savaşı,Niğbolu Savaşı, Kosova Savaşı, Varna Savaşı, Preveze Savaşı ve Çanakkale Savaşı gibi...

ABD, “Batı” tanımlamasının en başındadır...

Salibin çocukları, Anadolu ve Avrupa coğrafyasında var olduğumuz andan itibaren üzerimize geldiler.

Niyetleri bizi Avrupa ve Anadolu’dan çıkarıp tekrar Asya steplerine sürmekti.

Bazen arka plânda durup birbirimizle savaştırdılar (Dandanakan Savaşı), bazen içimizde isyanlar çıkardılar (Balkan milletleri ve Ermeni isyanları), bazen terör odaklarını başımıza musallat ettiler, bazen teröristlerle ittifak kurdular, bazen de içimizdeki “hıyanet şebekeleri”ni harekete geçirdiler.

Bugünkü savaş ise oldukça farklı: Tarihte verdiğimiz ve çoğunu kazandığımız savaşların hiçbirine benzemiyor. Bugün topyekûn bir savaşın içindeyiz!

Batı, envai çeşit devletler, terör odakları, ihanet şebekeleri ve algı operasyonları eşliğinde saldırıyor!

Çok şükür ki, Türkiye, işin farkında: Kendini kendi topraklarında savunmaktan vazgeçip sınır ötesinde savunuyor.

Sonuç da alıyor. Çünkü son strateji doğrudur.

Şimdi bir de savaşın adını koyalım: Bu savaş, içinde “intikam” hissi de bulunan bir “Sömürü Savaşı”dır! Batı bir taraftan, kaç kez yediği “Osmanlı Tokadı”nın acısını çıkarırken, diğer taraftan eski “sömürgeci” mantıkla hareket ediyor.

Hedef yine Müslümanlar! Osmanlı’nın muhteşem gücünün kaynağı İslâm’dı. Batı bunu hiç unutmadı. İslâmiyeti bir türlü hazmedemedi. Kendi içinde Türkiye’yi “suçlu” ilân etti ve her fırsatta “cezalandırma”ya çalıştı.

Bakmayın siz NATO’da “müttefik” oluşumuza: 1940’larda gerçekleşen Sovyet yayılmacılığına karşı bir “bölgesel jandarma”ya ihtiyaç duymasalardı, bizi asla içlerine almazlardı. Bugün bin pişman oldukları muhakkak. Hoş NATO’da olmamıza rağmen hiçbir zaman bize “müttefik” muamelesi yapmadılar, sürekli olarak düşmanlarımızı desteklediler.

Seçilmişlerin değil, Mısır’da yaptıkları gibi, darbecilerin yanında yer aldılar. Mısır’daki ve bizdeki darbelere bir türlü “darbe” diyemediler. Ama “demokrasi havariliği”ni de kimseye bırakmadılar. 

Sayın Cumhurbaşkanımız, “Artık bunları yutmuyoruz” demekte yerden göğe kadar haklıdır. Bu sözleri tarihin tescilinden geçmiştir. 

Şimdi ne mi oluyor?..

Batı’nın Birinci Dünya Savaşı sürecinde kurduğu kumpaslar sonucu coğrafyamızda çizdiği yapay sınırlar çatırdıyor...

Türkiye’yi Anadolu’ya hapsetme projesinin imzalandığı “Lozan Andlaşması” çözülüyor...

Coğrafyamızda “yeni bir dünya” kuruluyor.  Türkiye “Yeni Dünya”daki şerefli yerini almaya hazırlanıyor.

Bilin ki, alamazsanız vermezler...

Bilin ki, başaramazsanız gözünüzün yaşına bakmazlar...

Ve bilin ki, içinde bulunduğumuz savaşın adı “Varlık Savaşı”dır ve “Kurtuluş Savaşı” hatta “Malazgirt Savaşı” kadar önemlidir.

Öyleyse “Yaşasın Türkiye”!

 

“Mükemmel ve muhteşem eski Türkiye!”

 
 

10 Kasım münasebetiyle bazıları öyle desteksiz salladılar ki, şapka giymedikleri için Rize’yi bombalayan Hamidiye gemisine bizim hemşehrilerin söyledikleri aklıma geldi: “Atma Hamidiye atma!” 

Şu şapka yüzünden sadece Rize’de sekiz kişi sallandırıldı.

Hele bir de, “Atatürk bize mükemmel bir Türkiye bıraktı” diyenler var ki, ya rakamdan anlamıyorlar ya da “mükemmel”in mânâsını bilmiyorlar…

Çünkü 1938 Türkiye’si her anlamda “perişan” bir Türkiye’dir…

Önce bu tespiti yapar, ardından perişanlığın sebeplerini sayarsanız (isyanlar, savaş, vs.) anlarım, ama toptan “mükemmel” ilân ederseniz, şiddetle itiraz ederim. Zira olaylar ve ekonomik rakamlar bunun tersini söylüyor. Gelin tek tek bakalım…

Siyaset: Bu alan tamamıylaAtatürk ve arkadaşlarına tahsislidir. Siyaset yapma imtiyazı yalnızca CHP üyelerine mahsus bir lükstür. Zaten ülkede tek parti oligarşisi vardır ve zaman içinde bir şekilde kurulan partiler (Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ile Serbest Cumhuriyet Fırkası) kısa süre içinde kapatılmıştır. Bu da yetmemiş, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Genel Başkanı Kâzım Karabekir Paşa,İzmir Suikastı bahanesiyleidamla yargılanmıştır.

Cumhuriyet: Vakıa bir “cumhuriyet” vardır, ama isimden ibarettir. Çünkü cumhuriyetin içinde “cumhur” (halk) yoktur. Cumhursuz cumhuriyet olmaz!

Demokrasi: Tek parti oligarşisinin hâkim olduğu bir ülkede demokrasiden söz etmek bile abestir. 

Ekonomi: 1938 yılında Türkiye’nin nüfusu 17 milyon civarındadır. Sanayi üretimi yok denecek seviyededir. Meselâ şeker ihtiyacının sadece yüzde 14,5’i yerli üretim, gerisi ithaldir. 

Türkiye’nin 1931’de 60. 2 milyon dolar olan ihracatı 1932 yılında 48 milyon dolara gerilemiştir. Ama devlet aynı yıl ezanı Türkçeleştirmenin yanı sıra, Cumhuriyet Gazetesi aracılığıyla güzellik kraliçesi belirleyip (Keriman Halis) Belçika’nın Spa kentine göndermekle meşguldür. 

Türkiye ekonomisi, yıllara bağlı olarak gelişmek şöyle dursun 1927’de yüzde 12.8, 1932’de yüzde 10.6, 1935’te yüzde 0.3, 1940’ta yüzde 0.5 gerilemiş, fakat devleti yönetenlerin kişisel serveti genel gerilemenin aksine artmıştır.

Bırakınız gariban köyleri, bazı büyük şehirlerde bile yol yok, su yok, elektrik yok, hastane yok, doktor yok, okul ve öğretmen yoktur. Problemler Demokrat Parti’nin iktidara geldiği 14 Mayıs 1950 sonrasındaki süreçte ele alınıp tek tek çözüme kavuşturulmuştur.   

Meselâ: 1923-1950 döneminde mevcut bulunan 4. 086 kilometrelik demiryoluna sadece 3. 578 kilometre ilave edilmiş, “Demir ağlarla ördük anayurdu dört baştan” şiirleri bunun için yazılmıştır.

Bendeniz CHP iktidarının son yıllarında dünyaya geldim. Demokrat Parti dönemine de sarkan korkunç sefaleti az-çok yaşadım. O dönemden aklımda kalan jandarma ve tahsildar korkusu ile açlık, yokluk, yoksulluk ve salgın hastalıklardır. 

“Mükemmel” bir Türkiye vardı da, ben mi kaçırdım acaba?

İlkokula başladığımda kullandığım kurşun kalemin üzerinde “Made in Czechoslovakia” (Çekoslovakya üretimi) markası vardı. Türkiye, 27 yıllık kesintisiz ve muhalefetsiz CHP iktidarı döneminde kurşun kalem ve topluiğne yapma becerisini dahi gösterememişti.

Babamın duvara çakmak için kullandığı çivi ile söküğü dikmekte annemin kullandığı iğne dahi dışarıdan geliyordu. Bizim eve yarım saatlik yoldan içme ve kullanma suyu taşınırdı. 

Bir de “dini hayat” var tabii: Onu da yarın konuşalım…

 

Eski Türkiye”de dini hayat

 
 

Bu alan Eski Türkiye’de, yani 1923-1950 arasında “irtica” ithamı kıskacındadır. Hac ve umre yasaktır. Camilerin bazıları satılmış, bazıları banka ardiyesi, hatta CHP ocak merkezi olarak kiraya verilmiştir (Bunların bir kısmını uzun bir liste halinde yayınlamıştım).

Dini eğitim veren tüm kurumlar kapalıdır. İmam yetiştiren tek bir okul bile yoktur, bu yüzden cenaze kaldırma işlemlerinin aksadığı kayıtlarda mevcuttur.

Ders kitaplarında Kur’an ve vahiy gibi İslâm’ın temelini teşkil eden kavramlar reddedilmiş, her yıl milyonlarca Müslümanın ziyaret ettiği Kâbe küçümsenmiş, Peygamber Efendimiz sıradanlaştırılırken, aynı dönemde yaşayan “sahte peygamber Müseylime”den övgüyle söz edilmiştir.

Bunlar bir tarafa, 1932’den 1950 Haziranına kadar tam onsekiz sene, bu memleketin camilerinde “Ezan-ı Muhammedî” okunmamıştır. Devletin vermediği din eğitimini almak için zaman zaman bir araya gelen dindar Müslümanlar, “gizli cemiyet” kurmakla suçlanmış, karakollarda, mahkemelerde süründürülmüş, etkili din âlimleri sehpalara gönderilmiştir.

Ders kitapları ise dini anlatım açısından tam bir faciadır. 1950’lere kadar liselerde okutulan “İslâm Tarihi” ileinkâr fırtınaları estirilmiştir. Meselâ, “Tarih II” isimli ders kitabının “Kur’an ve Vahiy” başlıklı bölümünde “Muhammed’in koyduğu esasların toplu olduğu kitaba Kur’ân denir” denilmek suretiyle “vahiy” inkâr edilmektedir (kitabın önsözünde, “Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti tarafından kaleme alınmış. Maarif Vekilliği Talim ve Terbiye Heyetinin 12.6.1932 tarih ve 11 sayılı kararı ile ders kitabı olarak kabul edilmiş ve Neşriyat Müdürlüğü’nün 83-5878 sayılı ve 19.7.1941 tarihli emriyle üçüncü defa olarak 3.000 sayı basılmıştır” denilmektedir).

Zaten Atatürk, “Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti Yüksek Başkanlığına” hitaben kendi el yazısıyla kaleme aldığı 16/17.08.1931 tarihli mektubunda ders kitaplarında dini konulara nasıl yaklaşılması gerektiğini belirtmektedir:

“Arabistan yarımadasının kumsal çöllerinden; ‘Ikre, Bismi, Rabbi’ safsatasını (hâşâ-“safsata” olarak nitelenen şey âyettir Y.B.) esas tutmuş olan Araplar, uygar dünyada, bilhassa Türk zengin uygar bölgelerinde bu ilkel ve cahiliyet devrinin simgesi olan ilkeye dayanarak yapmadıkları tahrifat kalmamıştır… Yazacağınız İslam tarihinin de bu doğrultuda toplayabileceğiniz belgelere dayanarak açıklanmasını önemli görürüm.” (Atilla Oral, Atatürk’ün Sansürlenen Mektubu, 80 Yıl sonra ilk kez, kendi el yazısıyla, sansürsüz, Demkar Yayınevi/Tarih Dizisi, İstanbul 2011, 1. basım, sayfa 61. Orijinal el yazısı; sayfa 75).

Ortaokul ve liselerde yıllar yılı “ders kitabı” olarak okutulan Prof. Dr. Afet İnan imzalı “Medeni Bilgiler” (ki, Afet İnan, “Atatürk söyledi ben yazdım” demiştir) isimli kitap, Atatürk döneminde devletin dine bakışını hiçbir tereddüde yer vermeyecek şekilde ortaya koyuyor. Bu kitaba göre Peygamberimiz, “kendi ırkını bütün milletlerin üstüne koyan (haşa) bir “Arap ırkçısı”dır!.. 

“…Muhammed’in kurduğu din bütün ulusallıkların üstünde yaygın bir Arap ulusçuluğu politikasına dayanıyordu. Bu Arap düşüncesi, ümmet sözcüğü ile ifade olundu. Muhammed’in dinini kabul edenler kendilerini unutmaya, hayatlarını Allah sözcüğünün her yerde yükseltilmesine adamaya zorunlu idiler”. 

“… Bu durum karşısında Türk ulusu birçok yüzyıllar boyunca ne yaptığını, ne yapacağını bilmeksizin, adeta bir sözcüğünün bile anlamını anlamadan Kuran’ı ezberleyip beyni sulanmış hafızlara döndüler”. 

Bu tür yazılar tek güne sığmıyor işte, ister istemez uzuyor. Bir sonraki yazıda “Eski Türkiye”yi yönetenlerin din algısına bakalım….


Bugün 52 ziyaretçi (69 klik) kişi burdaydı!


Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol