Bunu Yazıcızâde Hazretleri (Kuddise Sirruhu) şöyle dile getiriyor;
Rivayet etti raviler Hazret-i Ali'den (Radiyallahu Anh)
Hak Tealâ yarattı Kudretinden,
Anın nurunu nur-u hainden,
Yok idi Arş-ü Kürs-i Cennet-ü Nâr,
Yok idi alemin nam-ü nişânı,
Yok idi âdemin adı vü sânı
Bunlardan evvel yarattı Hak anı bil.
Allah (Celle Celaluhu) kainatta ilk olarak 324.000 (Üç yüz yirmi dört bin) YıI evvel Peygamber Efendimizin (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Nur-u Muhammediyelerini halk etti. Resulullah (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Hazretlerinde Nur-u Muhammediye halk olduktan sonra Resul-i Ekrem o kadar parlakmış ki, Nur-u Muhammediyeleri bir ayna halinde parlamaya başlamış. Öyle ki, güneşin ziyası Resul-i Zîşan Efendimiz 'in yanında çok sönük kalır. Güneş de ziyasını ondan alır. Resulullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem) olmazsa onların hiç birisi olamayacak; Resulullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem) aya, güneşe, yıldızlara ziya göndermese onlarda her şey kararıp bir anda yok olacaktı. Ayrıca hepimizdeki akıl, iman, izan nurlarının menşei Nur-u Muhammediyedir.
Resulullah Efendimizi bir insan böylesine tanımadıkça, inanmadıkça, bağlanmadıkça, Resulullah' tan (Sallallahu Aleyhi Vesellem) bihakkın nasibini alamaz, alması mümkün olamaz. Hazreti Resulullah'a Cenâb-ı Hak (Celle Celaluhu) bir nazar ediyor, aynadan mübarek (Cenâb-ı Hakk'ın) Cemâli ilâhiyesini gösteriyor.
Nazar kıldı mir'ata münezzel ki gördü ve gayet
İstidya hayatın sanki oldu ab.
Rasulullah (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Efendimiz Cenab-ı Hak'kı görünce, daha nur halinde iken, henüz kendilerine ruh giydirilmeden Cenab-ı Hak'kı aynadan seyredince, o kadar haya etti ki âb (su) kesildi sanki. o kadar terledi. Bunun üzerine beş defa secde etti. Allah'ın (Celle Celaluhu) kudreti, azameti karşısında öylesine ezelden eğitilmiş ve daha doğduğunda secdeye kapanmıştı. Doğar doğmaz konuşan peygamberlerdendir.
Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Hazretlerini Amine Validemizden Süleyman Celebi Hz. Mevlîd-i Şerifinde naklediyor. Habib'j Zîşan secdeye kapandı diyor:
Deprenür dudakları söyler kelâm,
Anlayamazdım ne derdi ol hümam,
Kulağım ağzına verdim dinledim.
Söylediği sözü ol dem anladım.
Ne diyordu? Secdeye kapanmış "İlahi, ümmeti ümmeti" diyordu. Ya!.. Doğar doğmaz secdeye kapanıyor, "Ya Rabbi Ümmetimi bana Iûtfeyle" diyordu.
Tıfl iken ol diler idi ümmeti,
Sen kocaldın terk edersin sünneti.
O henüz daha çocuk iken, "ümmeti, ümmeti!.." diye yalvarırken, inlerken... Halbuki senin yaşın ilerledi, ihtiyarladın, çocuk ve torun sahibi oldun. Halen daha terk edip sünneti geçersin. Demek ki bizim kılmağa çalıştığımız beş vakit namaz Resulullah (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Hazretlerinin bütün alem, bütün kainat, bütün mükevvenat yaratılmazdan (324.000) YıI evvel Nur-u Muhammediyelerinin secdelerinden kalma olup, bilâhare Miraç'da farz kılınıyor. O beş secdenin hikmetini İsmail Hakkı Hazretleri anlatıyor ;
Bir defa secde etti. Allah'ın (Celle Celaluhu) büyüklüğü karşısında bir secde ile iktifa edemedi. 2. 3. 4. ve 5. defa Allah'a çok çok şükrünü beyan etti. Çünkü Nimet'i ilâhiye'si üzerinde çok büyüktü.
(Bize hem nur, hem rahmet kılalım, ânı şeyh ü şah.)
O namaz bize hem nurdur, hem rahmettir. Mü 'minin miracıdır namaz ama, Resulullah (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Efendimiz 'in sahip olduğu o haya içinde namaz kılmak lazım. Namaz kılarken sen de terleyebiliyor musun? Daha abdest alırken titreme meydana geliyor mu? Hangi huzura çıkacaksın?
Çünkü beş kez secde kıldı ana Nûr
Pes ânı kıldı Hak nur-un alâ nûr.
Her rekatta insanın feyzi biraz daha artar. Çünkü aşk-u muhabbeti, nuru daha da artar. Bu arz ettiğimiz manada namaza girdiğimiz zaman bunu bizler de az çok hissederiz. Hedef o olmalı zaten... "Niye bizler büyüklerimiz gibi namaz kılamıyoruz?.." diye sormalıyız kendimize. Niye Ashâb-ı Kirâm Hazeratının bağlandığı gibi Resulullah 'a (Sallallahu Aleyhi Vesellem) bu günkü ümmet bağlanamıyor? Niye onun Ashâbı gibi fedakar olamıyoruz? Hiç değilse onlara biraz daha olsun benzeyemiyoruz. Bu sualleri hep kendimize tevdi edip soracağız.
(Nazar kıldı çün ona Rahmetinden Hak hazretleri hayadan terlerdi.)
Cenâb-ı Hak 'ka Rasulullah (Sallallahu Aleyhi Vesellem) secde ettikçe Resulullah'a olan iltifatı artıyor, nazar-ı teveccühü artıyor. Cenâb-ı Hak 'kın kendisine nazar kıldığını gördükçe, Resul-i Ekrem Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem) hayadan terliyordu.
Pes ol terden yarattı kâinatı
Ki arştan ferşe cümle mümkünatı
Resulullah'ın ol mübarek terinden, kainat, mükevvenat, arş, kürsi, yer, gök ve her şey yaratıldı.
Bu lütfu göricek ol nur-u âzam
Ki ondan oluser mecmû-u âlem
Baktı ki Resulullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem) kendisine o kadar iltifatta bulunuluyor, onun mübarek terinden onun hürmetine bütün kainat, mükevvenat yaratılıyor. Bu iltifat-ı rabbaniyeyi, bu iltifat-ı ilâhiyyeyi görünce, yüz vurdu şükür kıldı, etti tederru ki yetmiş bin yıI anda etti tespih. Öylesine secdeye kapandı ki, Rasulullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Nur-u Muhammediye olarak (70.000) yıI hiç durmadan Cenâb-ı Hak'kı tespih etti.
Resul-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi Vesellem) doğar doğmaz secdeye kapandı. Dünya'ya gelmezden evvel yüz binlerce yıl Cenâb-ı Hak 'ka ibadette bulundu. Alem-i Ervahta Cenâb-ı Hak kendisini hazırladı. Bütün ruhlar onun hürmetine yaratıldı. Her şey onun hürmetine halk olundu. Hepimiz onun hürmetine yaratıldık.
(O ’nun zâtını tevhid etti, tahmit etti, onun zatını temcit etti
Pes ol nurun şuaından muhakkak, yarattı enbiya ervahını hak.)
Resulullah (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Efendimizin nurlarından, manevi ışıklarından ikinci olarak yaratılan kimmiş? Enbiya-i İzam ve Aleyhimüsselevâtı vesselâm efendilerimizin mübarek ruhaniyetleri, sâir peygamberlerin ruhaniyetleri...
(Vücûda geldi çünkü, ondan ervah gördüler, berk urur birnur-u vezzâh.)
Ondan sonra da sair ruhlar yaratıldı. Hep Nur-u Muhammediye bunların mebdei, menşei oluyor, çekirdeği oluyor, her şey ondan vücûda geliyor.
Anı görüp kamu iman getirdi
Hak anı dertlere derman getirdi.
Bunlardan sonra bir nurâni kandil yarattı.
Şöyle kim vasfedemez dil
Pes anda Mustafa-nın sûretini yarattı,
Gör kemâl kudretini,
Yarattı ahsen surette anı,
Kodu kandil içinde ârı, cânı.
Ondan sonra da, dünyada Peygamberimiz doğup, büyüyüp Peygamber olduğu zaman nasıl bir suret verilmişse, daha âlemi ervahta ResüIullah'ın suretini Cenâb-ı Hak yarattı. Manevi bir kandil içinde, bütün ervah alemine onu gösterdi ve takdim etti.
Bunun üzerine Resulü Ekrem (Sallallahu Aleyhi Vesellem) 70.000 yıI Cenâb-ı Hak'kı secdede tesbih ve tahmit ettikten sonra ayağa kalktı. Hak'ka ett tâzim, dedi; "Allah-u Ekber" etti tehlil.
Tavaf ettiler anı cümle ervah,
Dediler budur ol Nur-u Fettah,
Anı görüp kamu tebcil kıldı ki
100.000 yıI kadar tehlil kıldı.
Ondan sonra ResûI-i Ekrem Efendimiz'e âlem-i ervah nazar kıldı. Onun mübarek yüzünü görüyorlar, bazıları mübarek alnını görüyorlar. Mübarek başını görenler, mübarek kalbi şerifini görenler; bazıları padişah oldu, bazıları âlim oldu, bazıları fâdıl oldu, bazıları ise âşık, ârif oldular.
Resulullah-ı (Sallallahu Aleyhi Vesellem) görmeye, tanımaya göre dünyadaki vazifeleri dahi Cenâb-ı Hak tedvir buyurdu. Onun için bizler isteriz evladımız şu veya bu vazifeyi yapsın; bunlar hep ezeldeki ilahi takdirdir.
Allah'a (Celle Celaluhu) şükredin ki sizler inşaallah Resulullah'ın (Sallallahu Aleyhi Vesellem) kalbi şerifini görenlerdensiniz. Zira Resulullah'ın hilkatlerini, ahlak-ı hamidelerini, hayat-ı Muhammediyelerini hamd olsun okuyup anlamak sizlere nasip oluyor. Hem de büyük bir aşkla, büyük bir zevkle. Bize düşen vazife sadece okumak değil, bunlardan bir şeyler almağa çalışmak, kıymetimizi takdir etmek. Senin nail olduğun kıymete nail olmak için çok peygamberler dua ettiler. Resulullah'ın (Sallallahu Aleyhi Vesellem) kemalini bildikleri anladıkları için, YARABBİ keşke bizi peygamber olarak yaratacağına Ümmet-i Muhammed'den âciz bir fert olarak yaratsaydın diye niyazda bulunurlardı. Resulullah'a (Sallallahu Aleyhi Vesellem) cemaat olmayı tercih ettiler. Evet ümmet olabilmek, iyi bir ümmet olmak, Resulullah'a (Sallallahu Aleyhi Vesellem) iyi bağlanmak, iyi tanımak, iyi sevmek, iyi anlamak ile mümkün olur. Ancak o zaman yerinizi tayin etmek mümkündür. Resulullah'ı (Sallallahu Aleyhi Vesellem) iyi tanımadıkça, onu sevmedikçe insan muallaktadır, zavallıdır. İmam-ı Rabbani Hazretleri (Kuddise Sirruhu) Mektubat ‘ında şöyle buyuruyor: “Bu hal yani Resulullah'a (Sallallahu Aleyhi Vesellem) kavuşma eriyip yok olma yetmiş bin yılda olur. Esasen manevi yolculuk beş yüz bin yıllık yoldur.” Ayetlerle açık olarak ispat etmişlerdir.
Ama bir insanın ömrü ne (yetmiş bin) ne (beş yüz bin) ne (yüz bin) ne (on bin) ve ne de (bin) yıldır. Çok kısadır. Allah (Celle Celaluhu) dilerse yirmi yıla indirir yani Cenâb-ı Hak (Celle Celaluhu) dilerse bu manevi yolculuğu göz açıp kapayıncaya kadar çok kısa bir zamana da indirir. Yani mü'minin yaşayış olarak Resulullah'ın (Sallallahu Aleyhi Vesellem) aynası halinde olması o hale gelmesi lazımdır.
Bir insanın konuşması, sükûtu, yemesi, içmesi, oturması, kalkması tamamen o mübarek model de eriyecek, kalbinde büyük bir muhabbet olacak, Resulullah-ı (Sallallahu Aleyhi Vesellem) merak edecek, koca gün onun nurunu gözleyecek, ihlasla onu isteyecek, arzu edecek. ...
Kaynak : ESMÂ-İ MUHAMMEDİYYE / Mustafa UTKU Hz.
.
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Boyları
“Orta boylu idi Ahsen kâmeti” [Muhammediye – 1931]
ahsen : en güzel.
kâmet : boy
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Renkleri
“Ne kati ebyâz ne esmerdi kati” [Muhammediye]
Resûl-i Zîşân aleyhissalâtü vesselâm hazretlerinin mübarek renkleri kireç gibi çok beyaz olmayıp belki beyazlığı kırmızıya çalmakta idi ki Araplar bu renkte olana esmer derler.
Yani buğday tenli idi.
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Saçları
“Ne kıvırcık ne saçı uzun idi” [Muhammediye – 1932]
Mübarek saçları ne çok kıvırcık ne çok sarkık idi, belki ikisinin ortası idi.(yâni dalgalı saç idi) Bazen mübarek saçlarını kısaltırlar, bazen kulak yumuşağına kadar indirirler, bazen de kesmeyip omuzlarına dek sarkıtırlardı. Peygamberimiz Efendimiz aleyhissalâtü vesselam hazretleri saçlarını dört kere tamamen kesmişler, bunun dışında saç uzatmışlardı. Her ikisi de sünnettir. Lâkin saçlı olmak bu zamanda çoğunlukla bid`at ehli ve şöhret ehlinin şiarı olduğundan tarikat erbabı arasında terk edilmiştir. Gâh olur ki sünneti terk etmek sünnet olur. Erkekler için kısa giyecek giymek (yerde sürünmeyecek şekilde) ve yüzüğü sağ el parmağına takmak gibi.
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Yapısı
“Cism-i ahsen hey`eti mevzûn idi” [Muhammediye]
Cismi şerifleri ve beden-i saadetleri ziyade güzel ve latif olup şekil ve suretleri de ölçülü ve mükemmel idi. Şöyle ki; "Güzel oldur ki durduğu, oturduğu yaraşıktır" sözünü doğrulamakta idi. Biline ki Peygamberlerin (aleyhimüsselâm) cesetleri aslında ayıptan pâk ve uzak olarak yaratılmıştır. Lâkin Fahr-i Alem (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Hazretleri mîzâc bakımından hepsinden esah ve beden bakımından hepsinden ekmel idi. Bütün peygamberler (aleyhimüsselâm) güzel isimli, güzel yüzlü ve güzel sesliydiler. Bu üç sıfatın sırrı Tamamü`l-Feyz adlı kitabımızda açıklanmıştır. [İsmail Hakkı Bursevî (Kuddise Sirruhulali)]
“Hiç sinek konmazdı derler yüzüne” [Muhammediye – 1923]
Yüzden murâd mutlak bedendir. Lâkin sinek ekserî halde insanın yüzüne konduğundan yüz zikr olundu. Yâni Fahr-i Âlem (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Hazretlerinin hassalarından idi ki sinek onların yüzüne konmaz ve kehle (bit) onlara eziyet etmez idi. Belki bu gibi canlıların onun elbiselerine bile konmadığı yazılmıştır.
“Zira yoktur nurun asla sayesi” [Muhammediye – 1924]
İnsanü`l-Uyûn`da denildiğine göre Peygamber Efendimiz aleyhissalâtü vesselâmın güneşte veya ay ışığında yürüdüğü zaman gölgesi olmazdı. Çünkü O (Sallallahu Aleyhi Vesellem) nûr idi. Çünkü O`nun bir gölgesi olmuş olsaydı üzerine basılması muhtemeldi. Bu ise ona olan ta`zimi ihlal edicidir.
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Yüz Güzelligi
“Kim ki baksa yüzüne hayran idi” [Muhammediye – 1935]
“Sanki yüzünde güneş seyran idi”
Nitekim Ebu Hüreyre`den nakledilen bir hadis-i şerifte gelir;
"Ebu Hüreyre (ra) buyurdu ki; Resûlullah'ın (Sallallahu Aleyhi Vesellem) yüzünden daha güzel bir yüz görmedim. Sanki güneş yüzünde geziniyordu."
Bir başka rivayette ise "Sanki güneş yüzünden çıkıyordu." denilmiştir.
“Hem mübarek başı idi müstedir” [Muhammediye – 1941]
Mübarek başları değirmi idi. İnsanü`l Uyûn`da denildi ki mübarek başları büyük idi. Çünkü büyük baş çoğunlukla aklın çokluğuna delâlet eder.
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Gözleri
“Gözleri da`câ idi a`lâ-nazar” [Muhammediye – 1942]
da’câ : gözün sıfatıdır.
Fahr-i Âlem`in (Sallallahu Aleyhi Vesellem) mübarek gözleri çok siyah ve büyük ve yüksek bakışlı idi.
“Sürmeliydi ince mâ-zâgal`l-basar” [Muhammediye]
Siyah gözleri âhû gibi zâtından sürmeli idi.
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Sürme Çekmeleri
“Her gece sürme çekerdi gözüne” [Muhammediye – 1943]
Fahr-i Âlem (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Hazretleri`nin mübarek gözleri kudretten sürmeli gibi olduğu halde faydasına binâen yine her gece sürme çekerdi.
Nitekim hadîste gelir; “İsmid ile gözlerinizi sürmeleyiniz. Zirâ göze cilâ ve hiddet verir ve kirpikleri bitirir.”
Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi Vesellem) geceleyin üç kere sağ gözüne, üç kere de sol gözüne sürme çekerlerdi.
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Kirpikleri ve Kaşları
“Kirpiği uzun kaşı esnâ idi”
“Kâbe kavseyn idi ev ednâ idi” [Muhammediye – 1944]
esnâ : yüksek manasınadır.
Bazıları Fahr-i Âlem’in (Sallallahu Aleyhi Vesellem) kaşları ince uzun idi demişlerdir. Yâni iki kaşının birleştiği yerde açıklık vardı. Bâzıları yoktu, yâni mübarek kaşları birbirine yakın idi demişlerdir.
kavseyn : âlem-i sıfât,
ev ednâ : âlem-i zâttır.
Bu kaşlar kakikatte bir kavis ve dairedir.
Li muharririhî:
Kaşların kavseynini bilmek acep düşvâr imiş
Kirpiğinin oklarını bulmak ne müşkül kâr imiş
Biri dünyâ biri ukbâdır iki kaşın senin
İkisinin arasında bunca berzâh var imiş
Her kime ayn-ı hüviyetten eriştiyse nazar
Gece gündüz çeşminin seyrângâhı dîdâr imiş
Mecmau`l-Bahreyn`i bildinse vücûdunda nedir
Kalbine ilm`i ledünnî her nefeste yâr imiş
Bulmayanlar sırla sırr-ı Hüdâ`yı Hakkîyâ
Her ne denlü nutka gelse nâkıl-i ahbâr imiş
İsmail Hakkı Bursevî (Kuddise Sirruhulali)
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Mübarek Sakalları
“Kara idi hem sakalı sık idi” [Muhammediye – 1945]
Nakledilmiştir ki Fahr-i Âlem mübarek sakallarını su ile yıkar ve tarakla tararlardı. Makasla bıyıklarını kırparlar ve sakal-ı şeriflerinin en ve boylarından bir tutamdan fazlasını keserlerdi. Bazı ulemâ sakalda bir tutamdan fazlasının kesilmesinin vücûbuna ve bazıları ise müstehablığına kail olmuşlardır. Maksat uzuvlarda normal ölçülerin korunması ve gıyâbda bulunanların konuşmalarına mani olmaktır.
Hadîs-i Şerîfte gelir; “Sakalın hafif olması (bir tutam) kişinin saadetindendir.”
Çünkü sakal insanın süsüdür. Sakal çok uzun olursa kişi kendini beğenir. Bu da helâk edici sebeplerdendir.
Meleklerin tesbîhâtındandır;
“Erkekleri sakal ile, kadınları da saçları ile süsleyen Allah`ı tesbih ederiz.”
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Mübarek Boyunları
“Sanasın boynu gümüş ibrik idi” [Muhammediye]
Nitekim Hz. Ali (ra.) buyurdu.
“Hz. Peygamber`in aleyhisselâm boyunları gümüş bir ibrik gibiydi.”
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Parmakları ve Avuçları
“Parmağı uzun idi hem çün kalem” [Muhammediye – 1946]
Resûl-i Zîşân aleyhissalâtü vesselâm`ın parmakları o kadar düzgün, ince ve uzunca idi ki Cenâb-ı Hakk`ın ilâhi sanatının eseri olarak sanki bir kalemi andırmakta idi. Ve onların uzunluğu ve zerâfeti sanki Firdevs bahçelerinin hurmalarını andırıyordu. Âdeta simden yapılmışcasına renkleri nûrânî ve parlak idi. O mübarek parmakların her biri ölçülü ve uzun ve Celîl olan Allâh`ın (cc.) lütuf kapısının anahtar yuvasıdır. Öyle ki Rabbânî kalem onun gibi bir başkasını daha çizmemiş ve yazmamıştır. Zirâ o her şeyi ile tek ve emsalsiz yaratılmıştır.
“O parmakları görenlere ve o mübarek elleri doyasıya öpenlere ne mutlu!..”
“Ayası yassı idi yumşak harir” [Muhammediye – 1947]
“Eli yapışmazdı dibâc u serir”
Ellerinin ayası geniş ve ipek gibi yumuşak idi. Nitekim Hz. Enes (ra) buyurdu; “Resûlullah sallâllahu aleyhi vesellemin mübarek avuçlarından daha yumuşak ne bir ipek ve ne de dîbâca dokunmadım.”
dîbâc : atlas demektir. (…)
serir : padişah tahtı, mal, mülk ve nimet manalarına gelir.
Yâni Fahr-i Âlem (Sallallahu Aleyhi Vesellem)’in bu gibi şeylere yapışmadığı, buları kullanmadığından kinayedir. Dünyanın atlas ve dîbâsına, mal ve mülküne el uzatmazlardı. İpekli elbise giymezlerdi. “Ümmetimin erkeklerine haramdır” buyururlardı.(…)
Resûlullah Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in Göğüs ve Karınları
“Sadrı vâsi’di berâber batnına” [Muhammediye – 1948]
Göğsü geniş ve enli olup karnı ile bir hizâda idi. (…)
“Var idi göğsünde biraz ince kıl” [Muhammediye – 1949]
“Bir kılı kırk yar kâli ince kıl”
Mübarek göğüslerinden göbeklerine kadar ince ve küçük kıllardan bir hat çekilmiş idi.
Yani bir kılı kırk kere yar ve sözünü ince hayâl ile ve dakik söyle. Bunda işaret vardır ki Fahr-i Âlem`in göğsünde çizgi halinde olan tüyler gayet ince isi. Şöyle ki farazâ bir kıl kırk yarılsa ancak o kadar ince olurdu.
Mühr-ü Nübüvvete Dair
“Var idi keklik yumurtasınca ol” [Muhammediye – 1952]
Nakledilmiştir ki Fahr-i Âlem (Sallallahu Aleyhi Vesellem) süt annesi Halîme-i Sâdiye`nin yanında bulundukları zaman, beş yaşında iken Cebrâil Aleyhisselâm göğsünü ve karnını yarıp şeytanın iğvâsına sebep olan uyuşmuş kan parçasını çıkardı ve kalb-i şerîflerini yıkayıp îmân ve hikmet doldurdu. Nûrdan bir mühürle muhafaza için kalbini ve nübüvvetine alâmet olması için iki bağrının arasını mühürledi. Mühürün etrafındaki benlerin üzerinde yeşilimtırak siyah kıllar vardı.
O mührün üzerinde “Lâ ilâhe illâllah muhammedün rasûlullah” yazılıydı demişler ve bazıları da farklı şeyler söylemişlerdir. Lâkin gerçek olan budur ki o hattın değişik sûretlerde ve sayıda görülmesi bakanların gözlerine göre tecellilere ve hallere göredir. Zira her tecellinin kalp ve kalıpta bir eseri ve her bakışın bir türlü taalluku vardır. Onun için Fahr-i Âlem`in (Sallallahu Aleyhi Vesellem) işlerine ve hallerine dair olan nakiller değişik değişiktir.
Nübüvvet mührünün iki omuzların arasında bulunmasındaki hikmet nedir diye sorulacak olursa, cevap budur ki, iki omuzların arası şeytanın vesvesesine kapıdır. Zira şeytanlar oraya hortumlarını koyup Ademoğullarının kalbine fesad tohumlarını ekerler. Bundan dolayıdır ki Fahr-i Âlem (Sallallahu Aleyhi Vesellem) iki omuzlarının arasından kan aldırırlar ve ashâba da kan aldırmayı emrederlerdi. Zira bunda şeytanın girdiği kapıyı kan yoluyla zorlama ve daraltma vardır. Bunun için nübüvvet mührünün iki omuzların arasında olmasında Fahr-i Alem (Sallallahu Aleyhi Vesellem)`in şeytanın vesvesesinden korunmasına işaret vardır.
Kaynak : Ferahu'r-Rûh Muhammediye Şerhi-II / İsmail Hakkı Bursevî (Kuddise Sirruhulali) / Mustafa Utku Hz. / Uludağ Yayınları
Ayrıca Bakınız: Hilye-i Şerîf
.
Peygamber Efendimizin HAYA SIFATI
Rasûlü Ekrem Efendimiz, insanların en çok haya edeni, bakılmayacak şeylerden en çok gözünü koruyanı idi. Efendimiz, çok latîf bir tabiate ve rikkate sahipti, kimsenin karşısına sevilmeyecek bir halle çıkmaz idi, haya ve keremi buna müsait değildi.
Hazret-i Âişe (Radiyallahu Anha) der ki: Fahr-i Kâinât herhangi bir kimseden sevilmeyecek ve gayr-i meşru bir şey görür ve duyarsa, onu ismiyle ve tarif ederek söylemez, ancak: "Onlara ne oluyor ki şöyle yapıyorlar veya böyle ediyorlar." derlerdi.
Hazret-i Enes'ten (Radiyallahu Anh): Bir gün, Resûlullah'ın huzuruna, sakalını boyamış bir kimse geldi. Bu halden hoşlanmadılar. Fakat yüzlerine karşı, sahabe içinde de bir şey söylemediler. O ayrıldıktan sonra: "Bu zâta söyleyin, sakalından bu boyayı yıkasın" buyurdular.
Yine Hazret-i Âişe (Radiyallahu Anha) söylüyor: Efendimiz, bağırıp çağırmaz, aşırı konuşmaz, sokaklarda kimseye yüksekten laf etmez, kötülüğe karşı kötülükle mukabelede bulunmaz, affeder ve bağışlardı.
Cenab-ı Fahri Risâlet, hayasından kimsenin yüzüne dikkatle bakamazlardı. Hazret-i Âişe (Radiyallahu Anha) zevcesi olduğu halde "-Ben, Rasûlullah'ın görülmeyecek yerlerini hayatım boyunca görmedim", derlerdi.
Buharî, Ebû Saîdi Hudrî (Radiyallahu Anh)’den: Rasûlü Ekrem Efendimiz, bir bakire kızın örtüsü içinde ki utangaçlığından daha hayalı idi. Tab'ına uymayan bir şeyde biz, durumunu yüzünden anlardık.
Bezzar, İbni Abbas (Radiyallahu Anh)’dan: Rasûlullah, hücrelerinin kapalı bir yerinde gusleder, örtülü bir yerde yıkanırlar, onları bu halinde kimse görmezdi. Sefer esnasında, yolda, çok uzaklara giderek def'i hacet ederlerdi. Sahabeleri yanında ayağını uzatıp oturmamışlardı. Çok defa: “Ashabımın herhangi bir halinden bana şikâyet etmeyin, birinizin ayıbını bana yetiştirmeyin. Ben, sizin aranıza kalbim her şeyden sâlim olarak gelmeyi isterim.” buyururlardı. Biri onu çağırınca: “Lebbeyk – Buyurun” diye cevap verirlerdi.
Hayatı boyunca, Peygamber Efendimizin eli, yabancı bir kadının eline değmemiştir. Huzurlarında kadınların hususi hallerinden bahsedilmez, herhangi bir ihtiyaç anında Hazret-i Âişe (Radiyallahu Anha) validemiz vasıta olurlardı.
Bir sefer dönüşlerinde çıplak ayaklarını suyla ıslatmışlardı. Dışarıdan Cenab-ı Osman`ın (Radiyallahu Anh) geldiğini haber verdiler, bir bez alarak ayaklarını örttüler ve şöyle buyurdular: “Meleklerin bile kendisinden haya ettiği bir zattan ben haya etmeyeyim mi?”
İbni Cerir, Ebû Nüaym, Abbas’dan (Radiyallahu Anh): Kureyş kavmi, Kabe'yi tamir ediyorlar, bu meyanda çocukların da taş getirdikleri vardı. Cenab-ı Muhammed de (Sallallahu Aleyhi Vesellem) bu kafilenin içinde bulunuyordu. Omuzu acımasın diye eteğini kaldırıp taşın altına koymak istemişti. O anda müdhiş bir zat gelerek kendisine, eteğini kaldırmamasını işaret edip gitti. Korkusundan Hazret-i Muhammed (Sallallahu Aleyhi Vesellem), orada bayılıvermişti.
.
Peygamber Efendimizin TEVÂZUU
Rasûlü Ekrem Efendimiz, insanların en mütevazıı, kibire kaçmayan, en sükûnetlisi, en mütebessimi idi. Dünya işinden hiç bir şey onu telaşlandırmazdı. Zillete düşmeden tevazu ederlerdi.
Hazret-i Ömer (Radiyallahu Anh) nakleder, Efendimiz buyurdular ki: “Nasarânın İsa Bin Meryem'i uçurdukIarı gibi beni uçurmayın, ulûhiyet süsü vermeyin, Allah'ın kulu ve rasûlü deyiniz.”
Ona, hür, köle, cariye, fakir, kim gelirse kalkar işini görürdü, gururlanmazdı. Sahabeleri ile sabah namazını kıldıktan sonra, sorardı: “Hastanız varsa hatırını soralım, cenazeniz varsa kabrine gidelim, rüya göreniniz varsa söylesin tabir edeyim.”
Efendimiz, yemek yiyeceklerinde çok zaman yere ve diz çökerek otururlar, sağa sola dayanmazlar, sofralarını yere sererler ve “Ben kulum, kul gibi oturur, kul gibi yerim.” buyururlardı.
Her davet edenin gönlüne riayet eder, bu fakirdir, şu hakirdir diye imtina etmezlerdi. Velev kuru üzüm dahi koysalar, zevkle yer, burun kırın etmezler ve yemeğe kat’iyyen ayıp bulmazlar, beğenmemezlik etmezlerdi.
Rasûlullah Efendimiz, ne bulurlarsa onu giyerler; kumaş seçmezlerdi. Ve ne hazır olursa ona binerler, bu olmaz demezlerdi. Deveye, ata, estere ve merkebe bindikleri variddir.
Hafif bir yatak üzerinde uyurlar, bazan hasır üzerinde istirahat ettikleri de olurdu. Bir gece yatağını kabaca yapmışlardı. Sabahleyin, yatağı işaret ederek: “Bir, daha böyle yapmayın, bu gece ibadetime erken kalkamadım.” dediler.
Bir hac'larında, üzerlerinde çok ucuz fiyatla alınmış kumaştan ve epeyce giyilmiş bir elbise vardı, yine de: “Ya Rabbi bu haccımızı haccı mebrur kıl, onu riya ve süm'adan koru." diye dua ediyorlardı.
Bayramlarda, ziyaretlere yürüyerek gider, yürüyerek gelirdi. Hayvana bindiklerinde, arkalarına adam aldıkları vakidir. Torunları, Hasan'la Hüseyin'i dizine, kucağına, bazan da omuzlarına aldığı görülmüştür. Annelerinin müşkil ve meşgul anlarında onlara bakar, gezdirirdi.
Fahr-i Âlem Efendimiz, zevcelerinin işlerine zaman zaman yardım eder, keçileri sağar, sebzeyi yıkar, et doğrar, su getirirlerdi. Takunyalarının tasmasını tamir eder ve “Herkesin kendi işini kendi görmesi evladır.” derlerdi. Çarşıdan bir şey aldıklarında, eve bizzat getirirler. başkasına yük olmazlardı.
Bir gün seçkin sahabeleri ile kıra çıktılar, yemek yapacaklardı. Her sahabi üzerine bir hizmet aldı. Efendimiz: “Ben de çalı çırpı toplayayım.” buyurdular. Ashab-ı Kiram mani olmak isteyip Ya Rasûlallah, siz istirahat buyurun, biz yaparız, deyince: “Hayır, arkadaşları çalışan bir kimsenin, onlara geriden boş durup bakınası mürüvvet değildir” dediler.
Efendimiz, toplantılara gelişinde aşırı ta'zimle ayağa kalkmayı istemezler, buldukları bir boş yere oturuverirler, minder verilmesini emretmezler, herkese layık olduğu iltifatı gösterirler, kimseye karşı büyüklenmezlerdi.
Yolda, sahabeleri arasında yürürler: “Her kim, devamlı kavminin önünde yürüyorsa, biliniz ki bu onun kibir ve gururundandır.” buyururlardı. Bir seferde, sahabeler geri kalıp arkasından yürüdüler. Efendimiz durup onları bekliyerek: “Arkamdan gelmeyiniz, belki ayak seslerinizin arkadan duyulmasıyla bana bir gurur gelmesinden Allah'a sığınırım.” dediler. Yine bir defa da ashab arkasından yürümüşlerdi: “Ya benimle birlikte veya önümde yürüyerek arkamı meleklere bırakınız. Çünkü ben, nereye gitsem melekler benimle birlikte arkamdan gelirler.” buyurdular.
Bir gün Efendimizi, süt kardeşleri ziyarete gelmişlerdi. Onlara cübbesini sererek üzerine oturttu ve kendisi karşılarına, yere oturarak gönüllerini aldı ve onlara: “İsterseniz burada kalın size ikram ederim, dilerseniz ihtiyaçlarınızı göreyim, kabilenize dönersiniz.” dediler.
Devlethanelerinde misafirlerine bizzat hizmet ederler. El öptürmeye pek rıza göstermezler, misafirin altına minder verir ve kabul ettirinceye kadar ısrar ederlerdi. Yanlarında en faziletli insan, en mütteki kimse idi. Herkese dini mikdarı hürmet ederlerdi. İlim sahiplerine verdikleri değer üstündü.
Her fırsatta ashab-ı kirama va'z ve nasihatta bulunurlar, sahabeler de Efendimizi, başlarının üzerinde kuş varmış gibi vekar ve sükûnetle dinlerlerdi.
O bir insanlık numunesi, herkes insanlığı ondan alarak yükseldiler.
Tevâzû: ilahi hazine sırlarından büyük bir sırdır ki ilimde temkin ve tahallûkta tahakkuk sahibine mevkuftur. Yani tevâzû kemal manada peygamberlerin ve sıddîklerin vasıflarından ve huylarından olup insanların avâmında ve sâlihlerin bâzısında zahir olan tevâzuun sûretine hakikatte temellûk (dalkavukluk) derler, tevâzu demezler. Zira tevâzuun hakîkati, kişinin kendi nefsinin ubûdiyyetini gerçek manada idrak edip riyâset mülâhazalarından tamamiyle kurtulmasıdır. Her kimde ki zâhir ve bâtın yönünden bir nevi riyâset kokusu olsa o kimse ubûdiyyetin ne olduğunu bilmemiş ve tevâzuu anlamamıştır. Nitekim zamanımızın avâm ve havâssında bu koku mevcuttur. Nasıl olur da tevâzû sahibi olurlar. (*)
Li muharririhî: (*)
Pâdişahlık kaydını kor kul olur
Servi gibi daima âzâd olur
İbn-i Edhem hırkasın ber-dûş edip
Terk içinde sâhib-i irşâd olur
Tanrıya kul olan erer devlete
Kullara Tanrı olan berbâd olur
Bir gönül bağında esmez fikr-i gayr
Bu gönül Hak ile dâim şâd olur
Hakkîyâ varlık harâb eyler seni
Yokluk ile cân u dil âbâd olur.
Kaynak: Mevlânâ ve Mesnevî Gözüyle Peygamber Efendimiz / Tahir Büyükkörü
.HZ. MUHAMMED (S.A.S.)'İN HAYATI (571-632)
Hz. Muhammed (s.a.s.) Mekke'de doğdu. 40 yaşında Peygamber oldu. 23 yıllık Peygamberlik hayâtının 13 yılı Mekke'de, 10 yılı da Medine'de geçti. Medine'de 63 yaşında vefât etti. Bu sebeple:
Hz. Muhammed (s.a.s.) 'in hayâtı (571-632):
a) Peygamberliğinden Önceki Hayâtı (571-610),
b) Peygamberlik Devri (610-632) olmak üzere iki kısma ayrılır.
Peygamberlik devri de:
a) Mekke devri (510-622)
b) Medine devri (622-632)
olarak iki döneme ayrılır.
Bu sebeple Siyer ve İslâm Târihi ile ilgili kitaplarda, Rasûlullah (s.a.s.)'in hayâtı, "Peygamberlikten (Bi'setten) öncesi" ve "Peygamberlik devri" diye iki devreye ayrılarak incelenmiştir. Peygamberlikten önceki hayatını da:
1- Çocukluk devresi (8 yaşına kadar olan süre),
2- Gençlik çağı (8-25 yaşına kadar olan devre),
3- Evlilik dönemi (25-40 yaşı arasındaki devre) olmak üzere genellikle üç bölüme ayırmışlardır.
Peygamber olduktan sonra, "Mekke Devri"nde geçen olayları incelerken, târihbaşı olarak, Peygamberliğin (Nübüvvetin) l. 2. veya 5 inci yılı gibi, Nübüvvetin başlangıcını; "Medine devri" olaylarında ise,-Hicretin, 1., 2. veya 3 üncü yılı şeklinde Rasûl–i Ekrem (s.a.s.)'in Hicret olayını esâs almışlardır.
Bu kitapta da aynı usûle uyulacaktır.
İSLÂMİYETTEN ÖNCE ARABİSTAN
1— ARABLARIN DURUMU
Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.s.) Arap yarımadasının Hicaz bölgesinde, Mekke şehrinde doğdu. O'nun hayâtını ve insanlık târihinde yaptığı büyük inkılâbı kavrayabilmek için, yaşadığı asırda Arabistan'ın genel durumunun ve Arapların yaşayışlarının, ana hatları ile de olsa, bilinmesinde fayda vardır.
İslâmiyet'ten önce Araplar, henüz millet hâline gelemedikleri için; kabîleler hâlinde yaşıyorlardı. Her kabîle, diğerlerinden ayrı bir devlet gibiydi. Kabîle başkanına "Şeyh" deniyordu. Hicaz ve Yemen bölgelerinde bazı şehirler kurulmuşsa da, genellikle çöllerde çadır ve göçebe hayâtı geçiriyorlardı. Hicaz bölgesinde üç önemli şehir, Mekke, Yesrib (Medine) ve Tâif'ti. Mekke'de Kureyş Kabîlesi, Tâifte Sakîf Kabîlesi, Yesrib (Medine) de Evs ve Hazreç adlı Arap kabîleleri ile Kaynukaoğulları, Nadîroğulları ve Kurayzaoğulları olmak üzere üç yahûdi kabîlesi bulunuyordu. Diğer kabîleler genellikle göçebe idiler.
Kabîleler arasında kan davası ve sınır anlaşmazlıkları gibi sebepler yüzünden savaş eksik olmazdı. Yalnızca yılın dört ayında (Muharrem, Recep, Zilka'de ve Zilhicce aylarında) harbetmezlerdi. Bu aylara "eşhür-i hurum"(1) (savaşılması, kan dökülmesi haram olan hürmetli aylar) denir. Bu esnâda, bütün kabîleler güvenlik içinde seyâhat edebildikleri için, genellikle büyük panayırlar bu aylarda kurulurdu. Mekke'nin hâkimi, Kâbe ve civârındaki putların koruyucusu oldukları için Kureyş kabîlesi, diğer bütün kabîlelerden saygı görürdü. Bu sebeple Kureyşliler, senenin her mevsiminde diledikleri yere seyâhat edebiliyorlardı.(2)
Hicaz bölgesindeki panayırların en önemlileri, Mekke civârında kurulmakta olan Ukaz, Mecenne ve Zülmecaz panayırlarıydı. Bu panayırlara ülkenin dört bir yanından akın akın gelenler arasında satıcılar, iffetsiz kadınlar, şâirler, hatipler, kâhinler ve çeşitli dinlere mensup kimseler de bulunuyordu. Tâif'le Nahle arasında kurulmakta olan Ukaz panayırında, şiir yarışmaları yapılır; beğenilip derece alan şiirler, Kâbe'nin duvarlarına asılırdı. Bu şekilde Kâbe duvarında asılmış olan yedi ünlü kasideye "el-Muallekatü's-seb'a" (Yedi Askı) denilmiştir.
Müslümanlıktan önce, Arapların çoğunluğu putperestti. Yapmış oldukları bir takım heykellere ilâh diye tapıyorlardı. En önemli putlar, Hubel, Lât, Menât, Uzzâ, Vedd, Suva', Yeğûs, Yeûk ve Nesr adlarını taşıyanlardı. Mekke'de Kâbe ve civârına 360 kadar put yerleştirilmişti. Her kâbîlenin ayrı bir putu, her putun özel bir ziyâret günü vardı. Böylece yılın her gününde putlarını ziyârete gelenlerle dolup taşan Mekke, bir ticâret merkezi olduğu kadar, putperestliğin de merkezi hâline gelmiş bulunuyordu.
Arabistan'da putperestlerden başka, Mûsevî, Hıristiyan, Mecusî (ateşe tapan) ve Sâbiî dinlerine mensup kimseler de vardı. Bunlardan başka, çok az sayıda, Hz. İbrahim'in tebliğinden o devre ulaşan dinî esasları benimsemiş tek Tanrı inancında olan "Hanîf"ler vardı. Nevfel oğlu Varaka, Cahş oğlu Abdullah, Huveyris oğlu Osman ve Sâide oğlu Kuss bunlardandı.
İslâmiyetten önce Arap Yarımadasının kuzeyinde (Sûriye'de) "Nebtî", güneyinde (Yemen'de) "Himyerî", Irak'ta ise "Süryânî" yazıları kullanılıyordu. Hicaz Arapları Sûriye ve Irak'a ticâret için yaptıkları seyâhatlarda Arapça'yı Nebtî ve Süryânî yazıları ile yazmayı öğrendiler. Daha sonraki asırlarda, Nebtî yazısından "Nesih"; Süryânî yazısından da "Kûfî" denilen yazı sitilleri doğmuştur. Ancak, Araplar arasında okuyup yazma bilenlerin sayısı son derece azdı. Cömertlik, konukseverlik, sözde durma, düşmanları bile olsa kendilerine sığınanları himâye, cesâret.. gibi bazı iyi hasletleri yanında, soygunculuk, faizcilik, zenginleri üstün, fakirleri hor görme, içki ve kumar düşkünlüğü, kabilecilik gayreti ile kan dökme gibi son derece çirkin âdetleri de vardı. Hele köle ve kadınlara insan değeri vermezlerdi. Kadınlar, ölen kocasından, babasından ve diğer yakınlarından mirâs alamadıkları gibi, kendileri mirâs malları arasında, mirâscılara kalırdı. Erkekler istedikleri kadar kadınla evlenebilirlerdi. Fuhuş âdeta meslek hâline gelmişti. Bu yüzden bazı kimseler kız çocuklarını diri diri kumlara gömecek derecede vahşet göstermişlerdi.(3)
İslâmiyetin doğuşu sırasında yalnız Araplar ve Arabistan değil, bütün dünya, zulüm, sefâhet ve cehâletin karanlığı içindeydi. Maddî ve rûhî sıkıntılar içinde bunalmış olan insanlık, bir mürşit, bir kurtarıcı beklemekteydi.
Kur'ân-ı Kerîm "Câhiliyet Devri" denilen bu karanlık dönemi, "İnsanların kendi elleriyle işledikleri kötülükler yüzünden, fesat (her tarafı kapladı) karada ve denizde yayıldı."(4) ifâdesiyle en vecîz bir şekilde anlatmaktadır.
--------------------------------------------------------------------------------
(1) "Allah'ın gökleri ve yeri yarattığı günkü yazısında, Allah' a göre ayların sayısı onikidir. Bunlardan dördü hürmetli aylardır. (et-Tevbe Sûresi,36)
(2) "Kureyş kabîlesinin yaz ve kış yolculuklarında uzlaşması ve anlaşması sağlanmıştır. Öyleyse, kendilerini açken doyuran ve korku içindeyken güven veren şu Beyt'in (Kâbe'nin ) Rabbine kulluk etsinler." (Kureyş Sûresi, 1-4)
(3) Bkz. Sünenü'd-Dârimî, 1/3, Beyrut, ts.
"Aralarında birine bir kızı olduğu müjdelendiği zaman, içi gamla dolarak yüzü simsiyah kesilir. Kendisine verilen kötü müjde yüzünden halktan gizlenmeye çalışır. Şimdi onu utana utana tutsun mu, yoksa toprağa mı gömsün? Ne kötü hüküm veriyorlar." (en-Nahl Sûresi, 58-59. Ayrıca bkz. ez-Zuhruf Sûresi, 17; et-Tekvîr Sûresi,8-9)
(4) Bkz. er-Rum Sûresi, 41
--------------------------------------------------------------------------------
2—MEKKE VE KÂBE
Yeryüzünde Allah'a ibâdet için yapılan ilk binâ, bütün namazlarda kıblegâh olarak yönelmekte olduğumuz Kâbe'dir.(5) Allah'ın emriyle Hz. İbrâhim ve oğlu Hz. İsmâil tarafından(6) Milattan 2000 yıl kadar önce Mekke'de yapılmıştır.(7) Tavâfa başlama yerinin işâreti olmak üzere, Kâbe'nin güney-doğu köşesi (Rükn-i Hacer-i Esved) nde bulunan "Hacer-i Esved" denilen siyah taşı Hz. İbrâhim, Ebu Kubeys dağından getirerek hâlen bulunduğu köşeye koymuştur. İnşaatın tamamlanmasından sonra Hz. İbrâhim ilk tavâfı oğlu Hz. İsmâil'le beraber yapmış, bütün insanları hacca, Kâbe'yi ziyârete dâvet etmiştir.(8)
Mekke şehri, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in büyük dedelerinden Kusayy tarafından, Kâbe'nin inşâsından çok sonra kurulmuştur. Allah'a ibadet için yapılmış olan Kâbe, zamanla "Tevhid İnancı"nın unutulmasıyla, putlarla doldurulmuş; Mekke puperestliğin merkezi hâline gelmiştir.
a) Mekke ve Kâbe ile İlgili Özel Vazifeler
Mekke şehrini kuran Kusayy, şehrin idâresi, Kâbe'nin bakımı ve Kâbe'yi ziyârete gelenlere hizmetle ilgili bazı görevler ihdâs etti. Bu hizmetler Hz. İsmâil'in neslinden olan kimseler tarafından yerine getiriliyordu. Bu hizmet ve görevlerden bir kısmı şunlardır:
1- Hicâbe: Kâbe'nin perdedarlığı ve anahtarlarını taşıma görevidir.
2- Sikâye: Kâbeyi ziyârete gelenlerin suyunu temin etme ve Zemzem kuyusuna bakma görevidir.
3- Rifâde: Kâbeyi ziyâret için Mekke'ye gelenleri ağırlama, barındırma ve muhtaçlara yardımcı olma hizmetidir.
4- Nedve: Kusayy tarafından yapılan "Dâru'n-Nedve" adlı istişâre meclisi binâsında yapılan toplantılara başkanlık etme görevidir. Savaş, sulh ve memleketin diğer bütün önemli işlerinin kararı, burada yapılan toplantılarda verilirdi. Kırk yaşından küçük olanlar, bu meclise alınmazlardı.
5- Livâ: Savaş zamanında ve askerin toplanmasında sancağı taşıma görevidir.
6- Kıyâde: Savaşta askere komuta etme görevidir.
7- Sefâre: Aynı toplum içindeki fertler veya kabîleler arasında meydana gelen çekişmelerde hakem olarak arabulma hizmetidir.
8- Hazine-i emvâl: Savaş için hazırlanan silâh, mal ve âletleri muhâfaza etme görevidir.
9- Ezlâm: Oklar ile fal bakma işidir.
Kâbe'nin üzerine konulmuş olan Hubel adlı putun yanında üç fal oku vardı. Birinde: "emeranî rabbî" (Rabbım bana emretti); diğerinde "nehânî rabbî" (Rabbım bana yasak kıldı), yazılıydı. Üçünçüsü ise boştu.
Yapacağı iş konusunda karar veremeyen kişi, ezlâm işiyle görevli kimse aracılığı ile bu oklardan birini çekerdi. Birinci ok çıkarsa, tasarladığı işi yapar, ikincisi çıkarsa o işten vazgeçerdi. Üçüncüsü çıkarsa, o işi bir yıl erteler, ertesi sene falı yenilerdi.
10- Nezâre: Bir yerden başka bir yere nakledilecek eşyayı kontrol ve muâyene ettikten sonra "taşıma ruhsatı" verme görevidir.
Araplar arasında her biri büyük bir şeref sayılan bu hizmet ve görevlerin hepsi Kusayy'ın elinde toplanmışken daha sonra Kureyş arasında dağılmıştır.
b) Zemzem Suyu
Hz. İbrâhim, Milâttan yaklaşık 2000 yıl kadar önce, Irak'ta Sümer şehirlerinden "Ur" sitesinde dünyaya geldi. Peygamber olduktan sonra, halkı tek Allah'a imâna dâvet ettiği için, Bâbil Hükümdârı Nemrut tarafından ateşe atıldı. Fakat Allah'ın emri ile ateş onu yakmadı.(9) Kendisine imân eden İbrâni'lerle Filistin'e göçtü. Birara Mısır'a gitti, orada da kendisine imân eden kimse bulamadığı için, tekrar Filistin'e döndü.
Hz. İbrâhim, karısı Hâcer ile henüz annesini emmekte olan oğlu Hz. İsmâil'i Allah'ın emri ile Filistin'den alıp, Mekke'ye, Kâbe'nin bulunduğu yere götürdü. Onlara bir dağarcık hurma ve bir kırba su bırakarak yanlarından ayrılıp Filistin'e döndü. O esnâda, henüz Kâbe yapılmamış, Mekke şehri kurulmamıştı. Etrâfta ne insan, ne su, ne de hayat işâreti vardı.
Hz. İbrâhim, eşi ve çocuğundan ayrılıp onları göremeyecek kadar uzaklaştıktan sonra, Kâbe'nin bulunduğu yere yönelerek:
"Rabbımız, zürriyetimden bir kısmını senin kutsal evinin yanında, ekin bitmez (çorak), bir vâdi içinde yerleştirdim. Rabbımız, (beyt'inde) namaz kılmaları için, insanlardan bir kısmının gönüllerini onlara meylettir, şükretmeleri için onları meyvelerle rızıklandır..."(10) diye duâ etti ve uzaklaşıp gitti.
Yanlarındaki hurma ve su bittikten sonra, Hâcer çocuğunu olduğu yerde bırakıp, bir can yoldaşı görebilmek ve birkaç yudum su bulabilmek ümidiyle Safâ ile Merve tepeleri arasında gidip geldiği esnâda bir melek, ökçesiyle Zemzem suyunu ortaya çıkarmıştı. Hâcer bu sudan kana kana içti, çocuğunu emzirdi ve Allah'a hamdetti.
c) Mekke Şehrinin Kurulması
Hz. İsmâil, daha sonra bu bölgeye yerleşen "Cürhümîler" den bir kızla evlendi. Kendisi İbrânî, Cürhümîler Yemenli Âribe (halis) Arablarındandı. Bu sebeple İsmâiloğullarına "müsta'rabe (arablaşmış) arabları" denilir.
Yemen'de "Seylü'l-arim"(11) denilen sel felâketinden sonra bu bölgeye gelen Huzâa Kabîlesi, İsmâiloğullarının da yardımı ile, Cürhümîleri Mekke'den sürüp çıkardılar. Cürhümîler, Kâbe'ye hediye edilmiş olan altın geyik heykelleri ile diğer kıymetli eşyayı Zemzem kuyusuna atıp, üzerini toprakla doldurduktan sonra, kuyuyu belirsiz hâle getirerek Mekke'den kaçtılar. Bu yüzden Zemzem kuyusu uzun müddet kapalı kaldı.
Mekke bölgesinin hâkimiyeti ve Kâbe muhafızlığı üç asır kadar Huzâalılarda kaldıktan sonra Kilâb (Hâkim)' in oğlu Kusayy, milâdî 5 inci asırda Kâbe muhafızlığını ele geçirdi. Kureyş'in başına geçerek, Huzâalıları bu bölgeden çıkardı. Kâbe'nin etrâfında bugünkü Mekke şehrini kurdu. Ölümünden sonra kabîle başkanlığı ve Kâbe muhâfızlığı oğlu Abdimenâfa, ondan da oğlu Hâşim'e kaldı. Haşim ticâret için gittiği Şam seferinde Gazze'de ölünce, rifâde (ziyâretçileri ağırlama ve barındırma) ve sikaye (ziyâretçilere su temin etme) vazifelerini küçük kardeşi Muttalib üzerine aldı.
d) Şeybe'nin adı Abdülmuttalib kaldı
Hâşim, Medine'de Hazrec kabîlesinin Neccâr oğulları kolundan Amr kızı Selmâ ile evlenmiş, "Şeybe" adında bir oğlu olmuştu. Selmâ Medine'den ayrılmadığından, Şeybe de Medine'de dayılarının yanında büyümüştü. Hâşim'in vefâtından sonra, amcası Muttalib O'nu Mekke'ye getirdi. Mekkeliler Muttalibin yanında tanımadıkları bir çocuk görünce, Şeybeyi Muttalib'in kölesi sanarak, Ona "Abdülmuttalib" dediler. Bu yüzden Şeybe, Abdülmuttalib adıyla anıldı.
e) İki Kurbanlığın Oğlu
Abdülmuttalib, 10 oğlu olduğu takdirde, bunlardan birini Allah için kurban etmeyi adamıştı.(12) Bu eski âdet, bize Hz. İbrâhim'in gördüğü bir rüyâ üzerine oğlu Hz.İsmâil'i kurban etmek istemesini(13) hatırlatmaktadır.
Abdülmuttalib, çeşitli zevcelerinden 10 oğlu olunca aralarında kur'a çekerek adağını yerine getirmek istedi. Kur'a sonucuna göre, ileride Rasûlullah (s.a.s.)'in babası olacak olan Abdullah'ın kurban edilmesi gerekiyordu. Bir arrafe (kadın kâhin)nin tavsiyesine uyularak, belirli sayıda deve ile Abdullah arasında kur'a çekildi. Kur'a Abdullah'a düştükçe, develerin sayısı onar onar arttırılarak, yeniden çekildi. 10 deve ile başlayan kur'a çekimi, develerin sayısı 100 olunca nihâyet develere isâbet etti.(14) Böylece Abdullah'ın yerine 100 deve kurban edildi. Bu olaya ve neslinden geldiği Hz. İsmail'in kurban edilmesi teşebbüsüne işâretle Rasûlulllah (s.a.s.) Efendimizin:
"Ben iki kurbanlığın oğluyum" (15) buyurduğu nakledilmiştir. O zamana kadar 10 deve olan diyet (öldürülen bir kimsenin kan bedeli) de, bu olaydan sonra, 100 deveye yükselmiştir.(16) İslâm Hukuku'nda kan bedelinin 100 deve olması, zamanla örf hâline gelen bu olaya dayanmaktadır.
f) Zemzem Kuyusunun Temizlenmesi
Muttalib'in ölümünden sonra, kabîle başkanlığı ile Rifâde ve Sikâye hizmetleri Abdülmuttalib'e verilmişti. Abdülmuttalib, Zemzem'in yerini bulup yeniden kazdırdı. Cürhümîlerin Mekke'den kaçarken kuyuya attıkları altın geyik heykelleri, kılıç ve zırhlar çıkarılarak kuyu temizlendi. Zemzem kuyusunun idâresi, Abdülmüttaliboğullarında kaldı.
--------------------------------------------------------------------------------
(5) Bkz.Âl–i İmrân Sûresi, 96
(6) Bkz. el-Bakara Sûresi, 127
(7) Kâbe, Hicretten, yaklaşık 2793 yıl önce yapılmıştır. (Mahmut Esad, Tarih-i Din-i İslâm,2/7)
(8) Bkz. el-Hacc Sûresi, 27-29
(9) Bkz. el-Enbiyâ Sûresi, 69-70
(10) Bkz. İbrâhim Sûresi, 37
(11) Bkz. es-Sebe' Sûresi,16
(12) İbn Hişâm, 1/160; İbnü'l-Esîr, el-Kâmil, 2/5; İbn Sa'd, et-Tabakat, 1/88
(13) Bkz. Saffât Sûresi, 102-110
(14) İbn Hişâm, 1/160-164; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2 /6-7
(15) el-Aclûnî, Keşfü'l-Hafa, 1/199 (Hadis No.606), Beyrut 1351
(16) İbn Hişâm, 1/163
--------------------------------------------------------------------------------
3- FİL VAK'ASI (Ebrehe'nin Kâbe'ye Saldırması) (571 M.)
Habeşistan Kırallığı'nın Yemen Vâlisi Ebrehe, Hristiyanlığı Arabistan'da yaymak ve Arapları Kâbe ziyâretinden vazgeçirmek için, San'a'da muhteşem bir kilise yaptırmıştı. Fakat, Araplardan bu kiliseye ilgi gösteren olmadı. Üstelik, Kinâne Kabîlesi'nden bir Arap, bir gece gizlice kilise içine pisledi. Ebrehe bunu bahâne ederek büyük bir ordu ile Kâbe'yi yıkmak üzere Mekke üzerine yürüdü. Arapların bu orduya karşı koyabilecek güçleri yoktu. Mekkeliler şehri boşaltarak etraftaki dağlara çekildiler.
Ebrehe, Mekke yakınlarında karargâhını kurdu. Kureyş Kabîlesinin reisi olan Abdülmuttalib'e elçi göndererek, kan dökmek üzere değil, sâdece Kâbe'yi yıkmak için geldiğini bildirdi. Bu esnâda Ebrehe'nin öncü kuvvetleri Mekkelilerin sürülerini yağmalayıp ordugâha götürmüşlerdi. Bunlar arasında Abdülmuttalib'in de yüz devesi vardı. Abdülmuttalib, Ebrehe'ye giderek yağmalanan sürülerin geri verilmesini istedi. Ebrehe:
-"Ben, Kâbe'yi yıkmamam için ricâya geldiğini sanmıştım. Görüyorum ki sen, develerinin derdindesin, bunu sana yakıştıramadım..." deyince, Abdülmuttalib büyük bir vakarla:
-" Ben, develerin sâhibiyim, onları istiyorum. Kâbe'nin de sâhibi var. O'nu sâhibi koruyacaktır" diye cevap vermişti. Bu cevap karşısında Ebrehe, Abdülmuttalib'in develerini ve Mekkelilerin yağmalanan bütün mallarını geri verdi.
Kur'an-ı Kerîm'de de açıklandığı üzere, Ebrehe amacına ulaşamadı. Kâbe'yi yıkmak üzere hücûma geçileceği sırada, Ebrehe'nin her seferinde berâberinde bulundurduğu Mamut adlı büyük fil ile diğer filler her türlü çabaya rağmen, diz çöküp oldukları yerde kaldılar; Kâbe cihetine yürümediler. Bu esnâda gök yüzünde beliren sürü sürü kuşlar, ağızlarında ve pençelerinde taşıdıkları küçük taşları Kâbe'ye hücûma hazırlanan askerlerin üzerine bıraktılar. Ebrehe'nin büyük ordusu bir anda perişan oldu.(17) Büyük bir kısmı orada telef oldu. Kaçıp kurtulabilen askerlerin bir kısmı ile Ebrehe San'a'ya döndü ise de, yakalandığı hastalıktan kurtulamayarak çok geçmeden öldü.
Ordu'nun önünde yürüyen filler sebebiyle, tarihte bu hâdiseye "Fil Vak'ası", bu olayın meydana geldiği seneye de "Fil Yılı" denilmiştir.
(17) "Kâbe'yi yıkmağa gelen fil sâhiplerine, Rabbinin ne ettiğini görmedin mi? Onların kötü plânlarını (hile ve düzenlerini) boşa çıkarmadı mı? Onların üzerine sert taşlar atan sürü sürü kuşlar gönderdi. Sonunda onları yenilmiş ekin yaprağı gibi yapıverdi". (Fil Sûresi, 1-5)
Rasûlllah (s.a.s.) Efendimiz, Fil Vak'ası'ndan 52 gün kadar sonra dünyaya geldiği için bu olayı görmemişti. Fakat bu Sûre indiği esnâda bu olay o kadar iyi biliniyordu ki, hayatta olanlardan, olayı görmemiş olanlar da sanki görenler kadar olaydan haberdardı. Bu sebeple Hz. Muhammed (s.a.s.) olay sırasında henüz dünyaya gelmemiş olduğu halde "görmedin mi?" buyrulmaktadır. Burada görmek , "bilmek ve duymak" anlamında kullanılmıştır.
BİRİNCİ KISIM
HZ.MUHAMMED (S.A.S)'İN PEYGAMBERLİKTEN ÖNCEKİ HAYÂTI
" Biz seni ancak âlemlere rahmet olarak gönderdik".
(el-Enbiyâ Sûresi, 107)
l- HZ. MUHAMMED (S.A.S)'İN ÇOCUKLUK DÖNEMİ
1- DOĞUMU:
Hz. Muhammed (s.a.s.) Milâddan sonra 571 senesi, Fil Yılı'nda, 12 Rebiülevvel (20 Nisan) pazartesi gecesi sabaha karşı, Mekke'nin doğusunda bulunan "Hâşimoğulları Mahallesi"nde, babasından kendisine mirâs kalan evde doğdu. Arapların takvim başı olarak kullandıkları "Fil Vak'ası", Peygamberimiz (s.a.s.)'in doğumundan 52 gün kadar önce olmuştu.(18)
Abdülmuttalib, torununun doğumu şerefine verdiği ziyâfette çocuğun adını soranlara:
"Muhammed adını verdim. Dilerim ki, gökte Hakk, yeryüzünde halk, O'nu hayırla yâdetsinler..." cevâbını verdi. Annesi de "Ahmed" dedi. (Muhammed, üstünlük ve meziyetleri anılarak çok çok övülüp senâ edilen; Ahmed de Cenab-ı Hakk'ı yüce sıfatları ile öven, hamdeden kimse demektir.(19) İslâm târihçileri, Peygamberimiz (s.a.s.)'in doğduğu gece bir takım olağanüstü olayların meydana geldiğini naklederler. O gece İran Kisrâsı (Hükümdarı)'nın Medâyin şehrindeki sarayının 14 sütûnu yıkılmış, mecûsîlerin İran'da Istahrâbat şehrinde bin yıldan beri yanmakta olan "ateşgede"leri sönmüş, Sâve (Taberiyye) gölü yere batmış, bin yıldan beri kurumuş olan Semâve deresi'nin suları taşmış, mecûsîlerin büyük bilgini Mûdibân korkunç bir rüya görmüş, Kâbe'deki putların yüz üstü devrildikleri görülmüştü. Gerçekten O'nun doğması ile bütün dünyada hüküm sürmekte olan cehâlet ve küfür ateşi sönmüş, putperestlik yıkılmış, zulmün baskısı son bulmuştur.
2- SOYU (NESEBİ)
Peygamberimiz Hz.Muhammed (s.a.s.)'in babası, Abdülmuttalib'in oğlu Abdullah; annesi ise Vehb'in kızı Âmine'dir. Babası Abdullah, Kureyş Kabîlesinin Hâşimoğulları kolundan, annesi Âmine ise Zühreoğulları kolundandır. Her ikisinin soyu, bir kaç batın yukarıda, "Kilâb"da birleşmektedir. Her ikisi de Mekke'lidir.
Peygamber (s.a.s.) Efendimiz, Hz.İbrâhim'in büyük oğlu Hz. İsmâil'in neslindendir. Soyu Adnân'a kadar kesintisiz bellidir.(20) Adnân ile Hz.İsmâil arasındaki batınların sayısında neseb bilginleri ihtilâf etmişlerdir.(21)
Peygamber (s.a.s.) Efendimizin soyu, çok temiz ve çok şerefli bir neseb zinciridir. Bir hadisi şerifte Rasûl-i Ekrem Efendimiz:
"Ben devirden devire, (nesilden nesile, âileden âileye) seçilerek intikal eden Âdemoğulları soylarının en temizinden naklolundum, sonunda içinde bulunduğum 'Hâşimoğulları' âilesinden neş'et ettim", buyurmuştur.(22)
Diğer bir hadisi şerifte bu seçilme işi şöyle anlatılmıştır.
"Allah, Hz İbrâhim'in oğullarından Hz. İsmâil'i, İsmâiloğullarından Kinâneoğullarını, Kinâneoğullarından Kureyşi, Kureyşden Hâşimoğul-larını, Hâşimoğullarından da beni seçmiştir." (23)
Bir başka hadis-i şerifinde de Rasûl–i Ekrem Efendimiz şöyle buyurmuştur:
"Allah beni, dâima helâl babaların sulbünden, temiz anaların rahmine naklederek, sonunda babamla annemden ızhâr etti. Âdem'den, anne-babama gelinceye kadarki nesebim içinde nikâhsız birleşen olmamıştır". (24)
Hz. Muhammed (s.a.s.)'in doğumundan iki ay kadar önce babası Abdullah, Suriye seyâhatinden dönerken Yesrib (Medine)'de hastalanarak 25 yaşında vefât etmiş ve orada defnedilmişti. Peygamberimiz (s.a.s.)'e, babasından mirâs olarak beş deve, bir sürü koyun, doğduğu ev ve künyesi Ümmü Eymen olan Habeşli Bereke adlı bir câriye kalmıştır.(25)
3- HZ. MUHAMMED (S.A.S.) SÜT ANNE YANINDA
Başlangıçta çocuğu (3 veya 7 gün) annesi Âmine emzirdi.(26) Sütü yetmediği için, daha sonra amcası Ebû Leheb'in azatlı câriyesi Süveybe tarafından emzirildi.(27)
Fakat Hz. Muhammed (s.a.s.)'in devamlı süt annesi Hevâzin Kabîlesinin Sa'doğlulları kolundan Halîme oldu.
Mekke'nin havası ağır olduğu için, Mekkeliler yeni doğan çocuklarını çölden gelen süt annelere verirlerdi. Çöl ikliminde çocuklar hem daha gürbüz yetişiyor, hem de bozulmamış (fasih) Arapça öğreniyorlardı. Hz. Muhammed (s.a.s.)'de bu âdete göre süt annesi Halîme'ye verildi. Halîme, yetim bir çocuğu emzirmenin kârlı bir iş olmayacağı düşüncesiyle, başlangıçta tereddüt göstermişse de, daha sonra bu çocuğun evlerine uğur ve bereket getirdiğini görmüş ve O'nu öz çocuklarından daha çok sevmiştir. Süt kardeşi Şeyma da bakımında annesine yardımcı olmuştur.(28)
Hz.Muhammed (s.a.s.) süt annesi ve süt kardeşleri ile sonraki yıllarda dâima ilgilenmiştir. Halîme kendisini ziyârete geldiği zaman onu "anacığım" diyerek karşılamış, altına elbisesini yayarak, saygı göstermiştir.(29)
Hz. Muhammed (s.a.s.) dört yaşına kadar, süt annesinin yanında çölde kaldı. Dört yaşında Halîme çocuğu Mekke'ye götürerek annesine teslim etti. İslâm târihçileri, bu esnada "şakk-ı sadr" (göğüs açma) olayının meydana geldiğini, çocukta görülen bu gibi olağanüstü hallerin Halîme'yi endişelendirdiğini, bu yüzden çocuğu annesine teslime mecbûr kaldığını naklederler.(30)
4- MEDİNE ZİYÂRETİ
Hz. Muhammed (s.a.s.) dört yaşından altı yaşına kadar, öz annesi Âmine ile kaldı, O'nun şefkat ve ihtimâmı ile yetişip büyüdü. Altı yaşında iken, babasının Medine'de bulunan kabrini ziyâret etmek üzere, annesi ve sadık hizmetçileri Ümmü Eymen'le beraber Medine'ye gittiler. Medine'deki akrabaları Neccâroğullarında bir ay kadar misâfir kaldılar. Dönüşte, Medine'nin 23 mil güneyinde Ebvâ Köyü'nde Âmine hastalandı.(31) Henüz doğmadan babasından yetim kalmış olan Hz. Muhammed (s.a.s.) altı yaşında iken annesinden de öksüz kalıyordu. Bu acıyı bütün varlığı ile hisseden anne, oğlunu şefkat dolu gözlerle süzdü. Bağrına basıp uzun uzun öptü. Masûm yüzüne bakarak
"Her yeni eskiyecek, her fâni yok olup gidecek,
Ben de öleceğim, fakat buna gam yemem,
Namımı ebedi kılacak hayırlı bir halef bırakıyorum..." anlamına bir şiir söyledi. Bu sözlerden sonra vefât etti.(32)
Annesinin ölümünden sonra çocuğu Ümmü Eymen Mekke'ye götürüp dedesi Abdülmuttalib'e teslim etti.
Altı yaşından sekiz yaşına kadar, çocuğa dedesi Abdülmuttalib baktı. Abdülmuttalib seksen yaşını geçmiş bir ihtiyârdı. Peygamber (s.a.s.) Efendimiz sekiz yaşında iken dedesi de öldü. Ölürken, on oğlu içinden Hz. Muhammed (s.a.s.) Efendimizin yetiştirilmesini, öz amcası Ebû Tâlib'e bıraktı.(33/1)
Yıllar sonra, Hicret'in 6'ıncı yılı Hudeybiye Barışı dönüşünde Rasûlullah (s.a.s.) Efendimiz, annesinin kabrini ziyâret edip, teessürle gözyaşı döktü.
Annemin bana olan şefkatini hatırlayarak ağladım, buyurdu. (33/2)
BİR GECE
Ondört asır evvel, yine böyle bir geceydi,
Kumdan, ayın ondördü bir Öksüz çıkıverdi!
Lâkin, o ne hüsrândı ki: Hissetmedi gözler;
Kaç bin senedir, halbuki bekleşmedelerdi!
Nerden görecekler? Göremezlerdi tabiî
Bir kerre, zuhûr ettiği çöl, en sapa yerdi.
Bir kerre de, mâmûre-i dünyâ, o zamanlar.,
Buhranlar içindeydi, bugünden de beterdi.
Sırtlanları geçmişti beşer yırtıcılıkta;
Dişsiz mi bir insan, onu kardeşleri yerdi!
Fevzâ bütün âfâkına sarmıştı zemînin.
Salgındı, bugün Şark'ı yıkan, tefrika derdi.
Derken büyümüş, kırkına gelmişti ki Öksüz,
Başlarda gezen kanlı ayaklar suya erdi!
Bir nefhada insanlığı kurtardı O Mâsum,
Bir hamlede kayserleri, kisrâları serdi!
Aczin ki, ezilmekti bütün hakkı, dirildi;
Zulmün ki, zevâl aklına gelmezdi, geberdi!
Âlemlere rahmetti, evet, şer–i mübîni,
Şehbâlini, adl isteyenin yurduna gerdi.
Dünya neye sâhipse, O'nun vergisidir hep;
Medyûn O'na cem'iyyeti, medyûn O'na ferdi.
Medyûndur O mâsûm'a bütün bir beşeriyyet...
Yârab, bizi mahşerde bu ikrâr ile haşret.
Mehmed Âkif ERSOY
--------------------------------------------------------------------------------
(18) Siyer ve İslâm Târihi müellifleri, Rasûlüllah (s.a.s.)'in doğumunun Rebiülevvel ayında bir pazartesi günü sabaha karşı olduğunda genellikle ittifak etmişlerse de, ayın kaçıncı günü olduğu konusunda birleşememişlerdir.
Rasûlüllah (s.a.s.) 1 Rebiülevvel 11 H./27 Mayıs 632 M. târihine rastlayan Pazartesi günü öğleden sonra vefât etmiştir. (Bkz. Tecrid Tercemesi,9/298 ve 11/5-6) Sahih hadislerde, Peygamber (s.a.s.) Efendimiz'in 63 yaşında vefât ettiği belirtilmiştir (Bkz. Tecrid Tercemesi, 9/298, Hadis No. 1442 ve 11/33, Hadis No.1671)
Rasûlüllah (s.a.s.)'in, Hz. Mâriye'den olan oğlu İbrâhim'in vefât ettiği gün, güneş tutulmuştu. (Bkz. Buhârî, 2/29-30; Tecrid Tercemesi, 3/428, Hadis No. 547) Mısır'lı Muhammed Felekî Paşa, yaptığı hesaplama ve araştırma sonucu, bu tutulma olayının, Milâdi 632 yılının 7 Ocak günü saat 8.30'a rastladığını tesbit etmiştir. Rasûlüllah (s.a.s.)'in vefâtı, 1 Rebiülevvel 11 H/27 Mayıs 632 M. Pazartesi günü olduğuna göre, Muhammed Felekî Paşa bu tarihten 63 kameri yıl geri giderek, Rasûlüllah (s.a.s.)'in doğumunun 9 Rebiülevvel/20 Nisan 571 veya 2 Rebiülevvel/13 Nisan 571 pazartesi olması gerektiği sonucuna varmıştır. (Bkz. Asr-ı Saadet 1/191).
(19) Peygamberimizin en meşhûr ve Kur'an-ı Kerim'de geçen isimleri; "Muhammed" ve "Ahmed"dir. Muhammed (s.a.s.) ismi Kur'ân-ı Kerîm'de 4 yerde (Âl-i İmrân Sûresi 144, Ahzâb Sûresi 40, Muhammed Sûresi 2 ve Fetih Sûresi 19); Ahmed ismi ise 1 yerde (Saf Sûresi, 6) geçmektedir.
Fetih Sûresinde bu ism–i şerif, ayrıca "Rasûlüllah" olarak vasıflanmıştır. Saf Sûresinin 6. âyetinde ise:
"Meryem oğlu İsâ: Ey İsrâiloğulları! Doğrusu ben, benden önce indirilen Tevrât'ı tasdik edici, benden sonra gelecek ve adı Ahmed olacak bir peygemberi de müjdeleyici olarak, Allah'ın size gönderilmiş bir peygemberiyim demişti..." buyrulmuştur.
Bu ayet-i celilede Hz. İsâ'nın, kendinden sonra "Ahmed" adında bir peygamberin geleceğini müjdelediği bildirilmektedir.
Bugün elimizde, Hz. İsâ'ya indirilen İncil'in orjinal nüshası bulunmayıp, ondan çok sonraki târihlerde kaleme alınmış muharref nüshalar bulunduğundan Hz. İsâ tarafından verilen bu müjdenin aslını bugünkü İncillerde aynen bulmak mümkün olmamaktadır. Ancak Yunanca'dan Türkçe'ye çevrilen Yuhanna İncili'nin 14. babı'nın 26 âyeti şöyledir:
"Baba'dan size göndereceğim "Tesellici", "Babadan çıkan hakikat Ruhu geldiği zaman benim için o şehâdet edecektir."
Burada geçen "Tesellici" kelimesi, İncilin Yunancasında "Faraklit" dir. İncil'in eski Arapça tercemelerinde bu kelime "Hammâd" veya "Hâmid" olarak terceme edilmiştir. Nitekim bir kısım Hıristiyan bilginleri de bu kelimeyi "Hammâd, yani çok hamd eden kimse olarak açıklamışlardır ki aşağı yukarı "Ahmed" anlamındadır.
İncil'deki "Faraklit" kelimesini "Tesellici" diye terceme etmiş de olsalar, Hz. İsâ ile Hz. Muhammed (s.a.s.) arasında bilinen bir peygamber bulunmadığına ve günümüze kadar da zuhûr etmediğine göre, Hz. İsâ'nın gönderileceğini bildirdiği "Tesellici" veya "Faraklit" Rasûlüllah (s.a.s.) den başka kim olabilir? (Bkz. Tecrid Tercemesi, 9/291-293, Hadis No: 1439 ve izâhı.)
Buhârî'nin Cübeyr b. Mut'ım'den rivâyetine göre, Hz. Peygamber (s.a.s)'in eski kutsal kitaplarda, eski ümmetlerce bilinen üç adı daha vardır: Mâhi, Hâşir, Âkıb. Bu konuda şöyle buyurmuştur:
"Bana âit beş yüce isim vardır. Ben Muhammed ve Ahmed'im. Ben Mâhi'yim, ki Allah benim (nübüvvetim)le küfrü izâle edecektir. Ben Hâşir'im ki (kıyamet gününde) insanlar benim ardımdan haşrolunacaklardır. Ben Âkib'im, Çünkü peygamberlerin sonuyum. (Buhârî 4/11;Tecrid Tercemesi, 9/291, Hadis No: 1439; Müslim, 4/1827, Hadis No: 2354. Rasûlüllah (s.a.s.)'in diğer isimleri için bkz. Tecrid Tercemesi, 9/291-294 ve 10/43)
(20) Hz. Muhammed (s.a.s.)'in Adnân'a kadar kesintisiz bilinen nesebi sırasıyla şöyledir: Abdullah, Abdülmuttalib, Hâşim, Abdümenâf, Kusayy, Kilâb, Mürre, Kâab, Lüey, Galib, Fihr (Kureyş), Mâlik, en-Nadr, Kinâne, Huzeyme, Müdrike, İlyâs, Mudar, Nizâr, Meadd, Adnân, (el-Buhârî, 4/238; İbn Hişâm, 1/1-2)
Annesinin nesebi de şöyledir: Vehb, Abdümenâf, Zühre, Kilâb, Mürre... Görüldüğü üzere her iki tarafın nesebi Kilâb'da birleşmektedir. (İbn Hişam, 1/115)
(21) Aynî, Umdetü'l-Karî, 8/54; Tecrid Tercemesi, 10/43; Asr-ı Saâdet, 1/178-179
(22) El-Buhârî, 4/166; Tecrid Tercemesi, 9/316 (Hadis No: 1454) ve 10/44
(23) Müslim, 4/1782 ( Hadis No: 2276); Tirmizi, 5/583 (Hadis No: 3605); Tecrid Tercemesi 10/44
(24) Bkz. İbn Kesir, el-Bidâye ve'n-Nihâye, 2/255-256, Tecrid Tercemesi, 10/44;
Târih-i Din-i İslâm, 2/5
(25) Asr-ı Saâdet, 1/187
(26) Târih-i Din-i İslâm, 2/16
(27) İbnü'l-Esir, el-Kâmil, 1/459; İbn Sa'd, Tabakat 1/108
(28) İbnü'l-Esir, a.g.e., 1/460
(29) Mansur Ali Nâsıf, et-Tâc, 5/6, Kahire, 1382/ 1962 (Ebû Dâvud'dan)
(30) Bkz. İbn Hişâm, 1/174; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 461-462; Hamîdullah, İslâm Peygamberi 1/40
Rasûlüllah (s.a.s.)'in hayatında şakk-ı sadr olayı bir kaç defa olmuştur. İlki, süt annesi Halîme'nin yanında iken meydana gelmiştir. Melekler, göğsünü açıp, "işte şeytanın sendeki nasibi" diyerek bir pıhtı çıkarıp atmışlardır. (Müslim, 1/147 K. İmân B. 74, Hadis No: 261). İlk vahyin gelişinden önce de, vahyin ağırlığına dayanabilmisi için, şakk-ı sadr olayının tekrarlandığı rivâyet edilmiştir. Mirâc mucize'sinden önce de Cebrâil (a.s.) Rasûlüllah (s.a.s.)'in göğsünü açıp "zemzem suyu" ile yıkadıktan sonra imân ve hikmet doldurmuştur. (Tecrid Tercemesi, 2/227, Hadis No: 227 ve izâhı)
(31) İbn Hişâm, 1/177; Tecrid Tercemesi, 4/699
(32) Târih-i Din-i İslâm, 2/23; Tecrid Tercemesi, 2/699
(33/1) Abdülmuttalib'in çeşitli zevcelerinden 10 oğlu ve 6 kızı vardı. Bunlar içinde Hz. Ali'nin babası Ebû Tâlib ile Peygamberimiz (s.a.s)'in babası Abdullah ana baba bir kardeşti. (Asr-ı Saâdet 1/ 197; Târihi-i Din-i İslâm, 2/27)
Oğulları: Abbâs, Hamza, Abdullah, Ebû Tâlib (asıl adı Abdimenâf) Zübeyr, Hâris, Hacl, Mukavvim, Dırar, Ebû Leheb (asıl adı Abduluzza) dır. Kızları ise: Safiyye, Ümmü Hakim el- Beyda, Âtike, Ümeyme, Eravâ, Berre. (İbn Hişâm, 1/113)
(33/2) İbn Sa'd, et-Tabakat, 1/116-117; Tecrid Tercemesi, 4/683
Kelime Açıklamaları:
Hasrân: Sapıklık, aldanma-Mamûre-i dünya: Dünyada insanların yaşadığı yerler, kalkınmış ülkeler-Beter: daha kötü-Beşer: İnsan cinsi, bütün insanlar-Dişsiz: (burada) güçsüz, zayıf, kimsesiz-Fevza: Kargaşa, anarşi-Âfak: Ufuklar-Ufuk: Uzaklara bakıldığında yeryüzünün gökyüzüyle birleşmiş gibi görünen yeri-Zemin: Yeryüzü. Şark: Doğu ülkeleri-Tefrika: Fikir ayrılığı-Nefha: Üfürme-Mâsûm: Günahsız-Hamle: Atılma, saldırma-Kayser: Bizans imparatorlarına verilen ünvan-Kisrâ: İran hükümdarlarına verilen ünvan-Acz: Güçsüzlük- Zevâl: Yok olma-Şer'i mübin: İslâm dini-Şehbal: kanat, kanattaki uzun tüyler-Adl: adalet-Medyûn: Borçlu-Beşeriyyet: İnsanlık-Mahşer: Kıyâmette insanların toplanacağı yer-Haşretmek: Kıyâmet günü insanları dirildikten sonra mahşerde toplamak.
--------------------------------------------------------------------------------
II- HZ. MUHAMMED (S.A.S.)'İN GENÇLİK DÖNEMİ
1- EBÛ TÂLİB'İN HİMÂYESİ
Peygamberimizin hayâtının sekiz yaşından yirmibeş yaşına kadar olan dönemine "gençlik devresi" denilir. Bu devrede Rasûlullah (s.a.s.) amcası Ebû Tâlib'in yanında, onun himâyesi altında bulunmuştur.
Ebû Tâlib, zeki ve âlicenâb bir zâtdı. Zengin olmamakla beraber, asâleti ve âlicenâplığı sebebiyle herkesten saygı görüyordu. Yeğeni Hz. Muhammed'i çok seviyor, hiç yanından ayırmıyordu.
2- SEYÂHATLERi
a) Şam Seyâhati
Mekke iklimi zirâate elverişli olmadığından, Mekkeliler ticâretle uğraşırlar, çocuklarını da ticârete alıştırırlardı. Ticâret için kervanlarla, yazın Şam'a, kışın Yemen'e seyâhet ederlerdi. Ebû Tâlip de diğer Mekkeliler gibi kervan ticâreti yapıyordu. Bir defasında Şam'a giderken, Hz. Muhammed (s.a.s.)'e amcasından ayrılmak zor geldi; kendisini de yanında götürmesini istedi. Ebû Tâlib çok sevdiği yeğenini kırmadı. O'nu da kafileyle beraberinde götürdü. Bu esnâda henüz oniki yaşındaydı.
Şam'ın 90 km. kadar güneyinde Busrâ (Eski Şam) denilen kasabada "Bahîra" adında bir Hıristiyan râhibi vardı. Kasabaya uğrayan kervanlarla hiç ilgilenmediği halde, Hz. Muhammed (s.a.s.)'in içinde bulunduğu kervanı karşılayarak bütün kafileye bir ziyâfet verdi. Bahîra okuduğu kutsal kitaplardan edindiği bilgilerle, Hz Muhammed (s.a.s.)'in simâsından, O'nun istikbâlini sezmişti. O'nunla konuştu. Sorular sordu. Aldığı cevâplar, kanâatini kuvvetlendirdi. Şam yolculuğunun bu çocuk için tehlikeli olacağını düşündü. Ebû Tâlib'e:
-"Bu çocuk son Peygamber olacaktır. Şam Yahûdîleri içinde O'nun alâmet ve vasıflarını bilen kâhinler vardır. Tanırlarsa, ihânet ve kötülüklerinden korkulur. Bu çocuğu Şam'a götürmeyiniz..."dedi. Bu sözler üzerine Ebû Tâlib Şam'a gitmekten vazgeçti. Alışverişini burada bitirip, geri döndü.(34)
Son Peygamberin geleceği ve O'nun bir çok vasıfları Tevrât ve İncil'de bildirilmişti. Bu sebeple, Yahûdî ve Hristiyan bilginleri, O'nun alâmetlerini ve vasıflarını biliyorlardı. Hicretten sonra Müslüman olan Medineli Yahûdi âlimi Abdullah İbn Selâm'ın "Tevrat'ta Hz. Muhammed (s.a.s.) ve Hz. İsa (a.s.)'ın sıfatları vardır" dediğini, "Kütüb-i Sitte" denilen altı güvenilir hadis kitabından Tirmizi'nin es-Sünen'inde rivâyet edilmiştir."(35)
Gülünç Bir İddiâ
Hz. Muhammed (s.a.s.)'in 12 yaşında yaptığı bu seyâhatta râhip Bahîra ile görüşmesini, bazı Hıristiyan yazarlar, Hıristiyanlığın bir zaferi gibi göstermek istemişler, Peygamberimiz (s.a.s.)'in bütün dinî esasları bu râhipten öğrendiğini iddia etmişlerdir.
Bu iddia son derece gülünç ve tutarsızdır. Oniki yaşındaki bir çocuğun, İslâm gibi mükemmel bir dinin esaslarını bir kaç saatlik görüşme esnâsında öğrenmesi mümkün değildir. Bu râhip bu esasları bilseydi, kendisi tebliğ ederdi. Eğer burada böyle bir konu konuşulsaydı, kafilenin gözü önünde yapılan bu konuşma ağızdan ağıza yayılırdı. Peygamberliğini ilân ettiği zaman inanmayanlar, "bunlar Bahîra'nın sözleri" demezler miydi? Üstelik İslâmiyet, Hıristiyanların "teslis" (üçlü tanrı sistemi) inancını tamâmen reddetmiş "Tevhid inancını" getirmiştir. Görüldüğü üzere, bu iddia son derece çürük ve çirkin bir iftirâdan başka bir şey değildir.
b) Yemen Seyâhati
Hz. Muhammed (s.a.s.) 17 yaşında iken de, diğer bir ticâret kafilesi ile amcalarından Zübeyr ve Abbâs'la birlikte Yemen'e gidip gelmiştir.(36)
3- FİCÂR SAVAŞINA KATILMASI
Müslümanlıktan önce (Câhiliyet Döneminde) Araplar arasında iç savaşlar eksik olmazdı. Yalnızca "Eşhür-i hurum" denilen dört ayda savaşmak haram sayılırdı. Bu dört ayda (Zilka'de, Zilhicce, Muharrem, Receb) savaş yapılacak olursa fâcirane sayıldığı için buna "Ficâr Savaşı" denirdi.
Kureyş kabîlesi ile Hevâzin kabîlesi arasında kan davası yüzünden bir savaş başlamış, dört yıl sürmüştü. Savaş, kan dökülmesi haram olan aylarda da devâm ettiği için "Ficâr Savaşı" denildi.
Peygamberimiz (s.a.s.) yirmi yaşlarında iken bu savaşa amcaları ile birlikte katıldı. Fakat kimseye ok atmamış, kimsenin kanını dökmemiştir. Sâdece karşı taraftan atılan okları toplayıp, amcalarına vermiştir.(37)
4- HILFU'L-FUDÛL CEMİYETİNDE ÜYELİĞİ
Uzun süren Ficâr savaşı esnâsında Mekke'de âsâyiş bozulmuş, can ve mal güvenliği kalmamıştı. Özellikle dışarıdan mal getiren yabancıların malları yağmalanıyordu.
Vâil oğlu Âs, Mekke'ye gelen Yemen'li bir tâcirin bütün malını gasbetmiş, haksız olarak elinden almıştı. Yemen'li, Ebû Kubeys dağına çıkarak uğradığı haksızlığa karşı, bütün kabîleleri yardıma çağırdı. Yemenlinin bu feryâdı üzerine Peygamberimiz (s.a.s.)'in amcası Zübeyr, Kureyşin bütün ileri gelenlerini çağırdı. Hâşimoğulları, Zühreoğulları, Esedoğulları, Temimoğulları, Abdülluzzaoğulları, Zübeyrin dâvetine icâbet ederek, Beni Temîm'den Cüd'ân oğlu Abdullah'ın evinde toplandılar."Mekke'de zulmü önlemeğe yerli-yabancı hiç kimseye karşı haksızlık ettirmemeğe" karar verdiler. Haksızlığa uğrayan kimselere yardım edeceklerine yemin ettiler. Yemenlinin hakkını Âs'tan alıp geri verdiler. Mekke'de âsâyişi yoluna koydular.
Vaktiyle, Cürhümîler zamanında Fadl b. Hâris,, Fudayl b. Vedâa ve Mufaddal b. Fedâle isimlerinde üç kabîle başkanı, kabîleleri ile toplanarak,"Mekke'de zulme meydan vermeyeceğiz, zayıfların hakkını adâlet üzere alacağız..."(38) diye yemin etmişlerdi. Onların bu yeminlerine "Hılfu'l-fudûl" (Fadılllar yemini) denilmişti. Cüd'ân oğlu Abdullah'ın evinde aynı konuda yapılan yemine de bu sebeple "Hılfu'l-fudûl" denildi.
Peygamberimiz (s.a.s.) 20 yaşında iken bu toplantıda amcaları ile beraber üye olarak bulundu. Bu cemiyetin çalışmalarından son derece memnun kaldığını Peygamberliğinden sonra: "İslâm'da da böyle bir cemiyete cağrılsam, yine icâbet ederim", sözleriyle ifâde etmiştir.(39)
--------------------------------------------------------------------------------
(34) Bkz. et-Tirmizi, es-Sünen, 5/590-591 (Hadis No: 3620); İbn Hişâm, 1/91-194; İbnü'l-Esîr,a.g.e., 2/37
(35) et-Tirmizi, 5/588, (Hadis No:3617)
(36) Târih-i Din-i İslâm, 2/33
(37) İbn Hişâm, 1/198
(38) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/41
(39) İbn Hişâm 141-142; Tarih-i Din-i İslâm, 2/ 36; Tecrid Tercemesi, 7/101
--------------------------------------------------------------------------------
III- HZ. MUHAMMED (S.A.S.)'İN EVLİLİK DÖNEMİ
1- TİCÂRET HAYÂTI
Bütün Mekke'liler gibi Hz. Muhammed (s.a.s.) de amcasıyle birlikte ticâret yapıyordu. Gerek çocukluğunda, gerekse ticâret hayâtında, dürüstlüğü ile tanınmıştı. Sözünde durmadığı, yalan söylediği, başkalarına zarar verecek bir davranışta bulunduğu, bir kimseyi incittiği asla görülmemiş; dürüstlüğü dillere destan olmuştu. Bu yüzden Mekke'liler O'na "el-Emîn" (her konuda güvenilir kişi) diyorlardı. O'nun bu yüksek ahlâkını öğrenen Kureyşin zengin kadınlarından Hatice, kendisine sermâye vererek ticâret ortaklığı teklif etti. Böylece Peygamber (s.a.s.) ile Hatice arasında ticâret ortaklığı başladı.
2- HZ. HATİCE İLE EVLENMESİKureyşin Esed oğulları kolundan Huveylid kızı Hatice zeki, dirâyetli, şeref ve asâlet sâhibi, 39-40 yaşlarında zengin ve güzel bir hanımdı. Daha önce iki defa evlenmiş ve dul kalmıştı. Kureyşin ileri gelenlerinden pek çok isteyenler olmuş, fakat hiç biri ile evlenmemişti. Güvendiği kimselere sermâye vererek ticâret ortaklığı yapıyor, böylece servetini artırıyordu. Yüksek ahlâk ve âli-cenâblığı sebebiyle, kendisine Müslümanlıktan önce "Tâhire" denildiği gibi, sonra da "Haticetü'l-Kübra" denilmiştir.
Hz. Hatice bir ticâret kafilesiyle Peygamberimiz (s.a.s.)'i Şam'a gönderdi. Kölesi Meysere'yi de hizmetine verdi. Fakat Hz. Peygamber (s.a.s.) Şam'a kadar gitmedi; malları Busra'da satarak geri döndü. Çünkü Bahîra'nın ölümünden sonra yerine geçen Râhip Nestûra da, Hz. Muhammed (s.a.s.)'in Şam'a gitmesini uygun bulmamıştı.(40)
Üç ay kadar sonra, Hz. Muhammed (s.a.s.) beklenilenin çok üzerinde kazanç elde ederek döndü. Hz. Hatice, bu büyük insanın emniyet, dürüstlük ve gayretine hayran oldu. Daha sonra araya vasıtalar girdi; evlenmeleri kararlaştırıldı. Bu esnâda Hz.Muhammed (s.a.s.) 25, Hz Hatice ise 40 yaşlarındaydı.(41)
Nikâh, Hatice'nin amcazâdesi, Varaka oğlu Nevfel tarafından Hz. Hatice'nin evinde kıyıldı. Ebû Tâlib ile Varaka birer hitâbede bulunarak, her iki âilenin üstünlük ve meziyetlerini dile getirdiler.(42) Esâsen, Hz. Peygamber (s.a.s.) ile Hz. Hatice'nin nesebleri Kusayy'da birleşir. Hz. Hatice'ye 20 dişi deve mehir verildi.(43) Nikâhtan sonra develer kesilerek dâvetlilere ziyâfet çekildi.
Evlenmelerinden sonra, Hz. Muhammed (s.a.s.), Hz. Hatice'nin evine geçti. Örnek ve mutlu bir âile yuvası kurdular. Hz. Hatice, Hz. Muhammed (s.a.s.)'e derin bir saygı ve sevgi ile bağlıydı. Peygamberliğinden önce olduğu gibi, Peygamberlik devrinde de en büyük yardımcısı oldu. Yüksek ve eşsiz ruhlu bir hanım olduğunu gösterdi.
Peygamberimiz (s.a.s.)'de ondan son derece memnundu. O devirde çok evlilik âdet olduğu ve bir çok teklifler aldığı ve aralarında yaş farkı da bulunduğu halde, onun üzerine evlenmedi; ölümünden sonra da onu hep hayırla andı.
3- HZ. PEYGAMBER (S.A.S)'İN ÇOCUKLARI
Peygamberimiz (s.a.s.)'in Hz. Hatice'den ikisi erkek, dördü kız olmak üzere sırasıyla, Kaasım, Zeyneb, Rukiyye, Ümmü Gülsüm, Fâtıma ve Abdullah adlarında altı çocuğu oldu. Arablarda ilk çocuğun adı ile künyelendirme âdet olduğundan Hz.Peygamber (s.a.s.)'e de "Ebü'l-Kaasım" denildi. Kaasım ile Abdullah küçük yaşta öldüler. Kızları büyüdüler. Fakat Fâtıma'dan başka hepsi de babalarından önce vefât ettiler. Yalnız Fâtıma, Peygamber (s.a.s.)'in vefâtından sonra altı ay daha yaşadı.
Rasûl-i Ekrem (s.a.s), kızlarının en büyüğü Zeyneb'i Ebu'l-Âs ile evlendirdi. Ebü'l Âs, Müslüman olmadığı için, Zeyneb'in hicretine izin vermemişti. Bedir Savaşında esir düştü. Zeyneb'i Medine'ye göndermek şartı ile serbest bırakıldı. Daha sonra Müslüman olarak Medine'ye geldi. Zeyneb'i tekrar aldı.(44)
Rukiyye ile Ümmü Gülsüm'ü, amcası Ebû Leheb'in oğullarından Utbe ve Uteybe ile evlendirmişti. İslâmiyetten sonra Ebû Leheb, Hz. Peygamber (s.a.s.)'e olan düşmanlığı sebebiyle oğullarına eşlerini boşamaları için baskı yaptı. Onlar boşadıktan sonra, Rasûlullah (s.a.s.) Rukiyye'yi Hz. Osman'la evlendirdi. Rukiyye'nin ölümünden sonra da Ümmü Gülsüm'ü nikâhladı. Bu yüzden Hz. Osman'a "iki nûr sâhibi" anlamına "Zi'n-nûreyn" denildi.
En küçük kızı Fâtıma'yı ise Hz. Ali ile evlendirdi. Hasan ve Hüseyin, Hz. Fâtıma'nın çocuklarıdır. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.)'in nesli, Hz. Fâtıma ile devâm etmiştir.
Peygamberimiz (s.a.s.)'in Mısırlı eşi Mâriye'den de İbrâhim adlı bir oğlu olmuş, fakat Hicretin 10'uncu yılında henüz iki yaşına girmeden ölmüştür.
4- KÂBE'NİN TÂMİRİNDE HAKEMLİĞİ (605 M.)
Hz. İbrâhim ve Hz. İsmâil tarafından yapılmış olan Kâbe, geçen uzun asırlar içinde yağmur ve sel suları ile harabolmuş, tâmir edilmesi gerekmişti.
Kureyşliler, Kâbe binasını yıkarak, yeniden yapmaya karar verdiler. Yardımlar toplandı, gerekli malzeme temin edildi. Hz. İbrâhim'in yaptığı temele kadar yıkarak, duvarları yeniden örmeğe başladılar. Ancak; "Hacer-i Esved"i yerine koyma sırası gelince anlaşamadılar. Kureyş'in bütün kolları, bu şerefin kendilerine âit olmasını istiyordu. Anlaşmazlık dört gün sürdü, kan dökülmek üzereydi ki,(45) Kureyş'in en ihtiyarı Ebû Ümeyye veya Huzeyfe b. Muğîre"Harem kapısından ilk girecek zâtın hakem yapılarak, onun vereceği karara uyulmasını" teklif etti.(46) Bu teklif kabul edildi. Az sonra kapıdan Hz. Muhammed (s.a.s) girmişti. Buna o kadar sevindiler ki, "el-Emîn, el-Emîn, O'nun hakemliğine râzıyız..." diye bağrıştılar.Yanlarına gelince, durumu anlattılar.
Hz. Muhammed (s.a.s.), üzerine Hacer-i Esved-i koyduğu yaygının uçlarını Kureyşin ulularına tutturdu; hep berâber, konulacağı yere kadar taşıdılar. Hz. Peygamber (s.a.s.)'de taşı alıp yerine yerleştirdi. Anlaşmazlığın bu şekilde çözümlenmesi herkesi memnûn etti. Böylece büyük bir felâket önlenmiş oldu.(47)
Bu olay, Hz. Muhammed (s.a.s.)'in zekâ ve dirâyeti yanında, O'nun Mekkeliler arasındaki sonsuz itibâr ve güvenini de göstermektedir. Bu esnâda Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) 35 yaşında idi.
Kâbe'nin tâmirinde Hz. Peygamber (s.a.s.) de bizzât çalışmış, taş taşımış, hatta bu yüzden omuzları yara olmuştu. Bir defa, amcası Abbâs'ın sözüne uyarak, taş acıtmasın diye elbisesini omuzuna topladığında vücûdu açılıverince baygın halde yere düşmüştü. Rasûlullah (s.a.s.) o andan sonra hiç üryân görülmemiştir.(48)
--------------------------------------------------------------------------------
(40) İbnü'l-Esîr, el-Kâmil 2/39
(41) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/39
(42) Her iki hutbenin metin ve tercemeleri için bkz. Târih-i Din-i İslâm, 2/ 47-48
(43) İbn Hişâm, 1/201. Beşyüz altın veya beşyüz dirhem.. gibi rivâyetler de vardır.
(44) Ebûl-Âs ile ilgili daha geniş bilgi için, bkz. Tecrid Tercemesi, 2/373-376, (Hadis No: 313'ün izâhı)
(45) Abdü'd-dâroğulları, ellerini bir çanaktaki kana batırarak, "kanımız dökülmedikçe, bu konuda kimse bizim önümüze geçemez" diye yemin etmişlerdi. (Tarih-i Din-i İslâm, 2/55)
(46) Târihi-i Din–i İslâm, 2/55
(47) Bkz. İbn. Hişâm, 1/209; İbnü'l-Esir, a.g.e., 2/45; Tecrid Tercemesi, 6/40-44
(48) el-Buhârî, 1/96; Tecrid Tercemesi, 2/240, Hadis No. 237 ve 6/48
--------------------------------------------------------------------------------
İKİNCİ KISIM
HZ. MUHAMMED (S.A.S.)'İN PEYGAMBERLİK DEVRİ (610-632)
Hz. Muhammed (s.a.s.) 40 yaşında Peygamber oldu. 23 yıllık Peygamberlik devresinin 13 yılı Mekke'de, 10 yılı Medine'de geçti. Bu itibârla Peygamberlik devresinin:
a) Nübüvvet'den Hicret'e kadar devâm eden 13 yıllık süresine "Mekke Devri" (610- 622);
b) Hicretten vefâtına kadar olan 10 yıllık süresine de "Medine Devri" (622-632) denir.
BİRİNCİ BÖLÜM
MEKKE DEVRİ
I- HZ.MUHAMMED (S.A.S.)'İN PEYGAMBER OLUŞU
1- HİRA'DA İNZİVÂ
Eskiden beri Mekke'deki hanîf ve zâhitler, recep ayında inzivâya çekilirlerdi. Her biri, Mekke'nin 3 mil (bir saat) kuzeyinde Hira (Nûr) dağında bir köşeye çekilir, tefekküre dalardı. (49)
40 yaşlarına doğru Hz. Peygamber (s.a.s.)'in kalbinde de bir yalnızlık sevgisi belirdi. O da Hira (Nûr) Dağında bir mağaraya çekilip, günlerce orada kalıyor, Cenâb-ı Hakk'ın sonsuz kudret ve azametini düşünerek O'na ibâdet ediyordu. Giderken azığını da berâberinde götürüyor, bitince evine dönüyor, sonra tekrar gidiyordu. Böylece Cenâb-ı Hakk, O'nu büyük vazifesine hazırlıyordu. Zaman zaman "Sen Allah elçisisin..." diye kulağına sesler geliyor, fakat etrafta hiç bir şey göremiyordu.(50)
Hz. Muhammed (s.a.s.)'e ilâhi vahyin başlangıcı, sâdık rüyâlar şeklinde oldu. Gördüğü her rüya, olduğu gibi çıkıyordu. (51) Bu hâl, altı ay kadar devam etti.
2-İLK VAHY
610 yılı Ramazan ayının(52) Kadir Gecesinde,(53) ridâsına bürünüp Hira'daki mağarada düşünmeye dalmış olduğu bir sırada, bir sesin kendisini ismi ile çağırmakta olduğunu duydu. Başını kaldırıp etrafına baktı; kimseyi göremedi. Bu sırada her tarafı ansızın bir nûr kaplamıştı; dayanamayıp bayıldı. Kendisine geldiğinde karşısında vahiy meleği Cebrâil'i gördü. Melek O'na:
-"Oku" Dedi. Hz. Muhammed (s.a.s.):
-"Ben okuma bilmem", diye cevap verdi. Melek, Hz. Muhammed (s.a.s.)'i kucaklayıp güçsüz bırakıncaya kadar sıkdı.
-"Oku" diye emrini tekrarladı. Hz. Muhammed (s.a.s.) yine:
-"Ben okuma bilmem..." cevâbını verdi. Melek emrini tekrarlayıp üçüncü defa Hz. Peygamber (s.a.s.)'i sıktıktan sonra "el-Alak" Sûresi'nin ilk beş âyetini okudu.
"Yaratan Rabb'ının adıyle oku. O, insanı alak'tan (aşılanmış yumurtadan) yarattı. Oku, kalemle (yazmayı) öğreten, insana bilmediğini belleten Rabb'ın sonsuz kerem sahibidir." (El-Alak Sûresi, 1-5).
Meleğin arkasından Hz. Peygamber (s.a.s.)'de bu âyetleri tekrarladı. Heyecanla mağaradan çıkarak evine geldi. Yolda ilerlerken gök yüzünden bir sesin:
"Ya Muhammed. Sen Allah'ın elçisisin, Ben de Cibril'im" dediğini duydu. Başını kaldırdığı zaman, Cebrâil'i gördü.(54) Korku içinde evine vardı. Eşi Hz. Hatice'ye:
"Beni örtünüz, çabuk beni örtünüz" dedi. Bir müddet dinlenip heyecânı geçtikten sonra gördüklerini Hz. Hatice'ye anlattı, kendimden korkuyorum, dedi. Hz. Hatice, O'nu şu ölmez sözlerle teselli etti.
"Öyle deme. Allah'a yemin ederim ki, Cenâb-ı Hakk hiç bir vakit seni utandırmaz. Çünkü sen , akrabanı gözetirsin. İşini görmekten âciz kimselerin ağırlıklarını yüklenirsin, Fakire verir, kimsenin kazandıramayacağını kazandırırsın. Misâfiri ağırlarsın. Hak yolunda zuhûr eden olaylarda halka yardım edersin..." (55)
3- VARAKA'NIN SÖZERİ
Hatice daha sonra Hz. Peygamber (s.a.s.)'i amcazâdesi Nevfel oğlu Varaka'ya götürdü. Varaka hanîflerdendi. Tevrât ve İncil'i okumuş, İbrânî dilini ve eski dinleri bilen bir ihtiyardı. Varaka Peygamberimiz (s.a.s.)i dinledikten sonra:
-"Müjde sana yâ Muhammed, Allah'a yemin ederim ki sen Hz. İsâ'nın haber verdiği son Peygambersin. Gördüğün melek, senden önce Cenâb-ı Hakk'ın Musâ'ya göndermiş olduğu Cibril'dir. Keşki genç olsaydım da, kavmin seni yurdundan çıkaracağı günlerde sana yardımcı olabilseydim... Hiç bir Peygamber yoktur ki, kavmi tarafından düşmanlığa uğramasın, eziyet görmesin..." (56) dedi. Aradan çok geçmeden Varaka öldü.
--------------------------------------------------------------------------------
(49) Tarih-i Din-i İslâm, 2/60
(50) İbn Hişâm, 1/250
(51) el-Buhârî, 1/3; Tecrid Tercemesi, 1/3 (Hadis No:3); İbn Hişâm, 1/249-250
(52) Bkz. el- Bakara Sûresi, 185
(53) Bkz. el- Kadr Sûresi, 1
(54) İbn Hişâm, 1/253
(55) Bkz. el-Buhârî, 1/3; Tecrid Tercemesi, 1/3-10. (Hadis No:3)
(56) Bkz. el-Buhârî, 1/3;Tecrid Tercemesi, 1/3-10. (Hadis No:3)
--------------------------------------------------------------------------------
II- NEBÎLİK VE RASÛLLUK
Şüpheziz, seni biz, şâhit, müjdeleyici ve uyarıcı olarak gönderdik".
(Fetih Sûresi,
İlk vahiy'den sonra, kısa bir süre vahyin arkası kesildi.(57) Bir gün Hz. Peygamber (s.a.s.) Hira'dan dönerken, bir ses işitti. Başını kaldırıp semâya bakınca, kendisine daha önce Hira'daki mağarada gelen meleği gördü. Korku ve heyecân içinde evine döndü.
"Hemen beni örtünüz, beni örtünüz." dedi. Bu esnada Cebrâil, el-Müddessir Sûresinin ilk âyetlerini getirdi.
"Ey örtüsüne bürünen (peygamber). Kalk, (insanları) azâb ile korkut. Rabb'ının adını yücelt (Namaz'da tekbir getir.) Elbiseni temiz tut. Kötü şeyleri terket." (el-Müddessir Sûresi, 1-5).
İlk vahiy ile Hz. Muhammed (s.a.s.) "Nebî" olmuş, henüz başkalarına "Hak Dini" tebliğ ile görevlendirilmemişti. Bu ikinci vahiy ile "Risâlet" verildi. Hak Dini tebliğ ile görevlendirildi. Ancak açık dâvet emredilmedi.
1- İSLÂMDA İLK İBÂDET
İslâmda Allah'a imândan sonra ilk farz kılınan ibâdet, namazdır. İkinci vahiy ile el-Müddessir Sûresinin ilk âyetlerinin indirilmesinden sonra, Mekke'nin üst yanında bir vâdide, Cibril (a.s.), Rasûlullah (s.a.s.)'e gösterip öğretmek için abdest almış, peşinden Cibril'den gördüğü şekilde Rasûlullah (s.a.s.) de abdest almıştır.
Sonra Cibril (a.s.) Hz. Peygamber (s.a.s.)'e namaz kıldırmış ve namaz kılmayı öğretmiştir.(58)
Eve dönünce Rasûlullah (s.a.s.) abdest almayı ve namaz kılmayı eşi Hz. Hatice'ye öğretmiş, o da abdest almış ve ikisi birlikte cemâatle namaz kılmışlardır.
2- İLK MÜSLÜMANLAR
"İyilik işlemekte önde olanlar, karşılıklarını almakta da önde olanlardır."
(Vâkıa Sûresi, 10)
Hz. Peygamber (s.a.s.)'e ilk imân eden ve O'nunla birlikte ilk defa namaz kılan kişi, eşi Hz. Hatice oldu. Daha sonra evlâtlığı Hârise oğlu Zeyd.(59) ve amcasının oğlu Hz. Ali Müslüman oldular.
a ) Hz. Ali'nin İslâm'ı Kabûl Etmesi
Ebû Tâlib, Hz. Muhammed (s.a.s.)'i, 8 yaşından 25 yaşına kadar evinde barındırmış O'nu öz çocuklarından daha çok sevmişti. Evliliğinden sonra Hz. Muhammed (s.a.s.), eşi Hz. Hatice'nin evine geçmiş ve maddî bakımdan refâha kavuşmuştu. (60) Ebû Tâlib'in âilesi ise pek kalabalıktı. Peygamberimiz (s.a.s.) amcasının sıkıntısının biraz azalması için 5 yaşından itibâren Ali'yi yanına almıştı. Bu yüzden Ali, Hz. Peygamber (s.a.s)'in yanında kalıyordu.(61)
Hz. Ali, Peygamberimiz (s.a.s.) ile Hz. Hatice'yi namaz kılarken görünce, bunun ne olduğunu sordu. Peygamber Efendimiz, O'na Müslümanlığı anlattı. O da Müslümanlığı kabûl etti. Bu esnâda Hz. Ali henüz on yaşlarında bir çocuktu.
b) Hz. Ebû Bekir'in Müslüman Olması
Hz. Muhammed (s.a.s.)'in yakın ve en samîmi dostu olan Ebû Kuhâfe oğlu Ebû Bekir, Kureyş kabîlesi'nin Teymoğulları kolundandır. Baba ve anne tarafından soyu, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in soyu ile Mürre'de birleşir.
Hz. Ebû Bekir'in Mekke'de Kureyş arasında büyük bir itibârı vardı. Zengin ve dürüst bir tüccârdı. Aralarındaki güven ve samîmiyet sebebiyle, Peygamberimiz (s.a.s.) âilesi dışındakilerden ilk olarak Hz. Ebû Bekir'i İslâm'a dâvet etti. Hz. Ebû Bekir bu dâveti tereddütsüz kabûl etti. Esâsen, câhiliyet devrinde bile putlara hiç tapmamış, ağzına bir yudum içki koymamıştı. Hz. Ebû Bekir'in Müslüman olmasıyla, Peygamberimiz (s.a.s.) büyük bir desteğe kavuştu. Onun gayret ve delâletiyle, Mekke'nin önemli şahsiyetlerinden Affân oğlu Osmân, Avf oğlu Abdurrahman, Ebû Vakkas oğlu Sa'd, Avvâm oğlu Zübeyr, Ubeydullah oğlu Talha da Müslümanlığı kabûl ettiler. Hz. Hatice'den sonra Müslüman olan bu 8 zata "İlk Müslümanlar" (Sabıkûn-i İslâm) denilir.
(57) İlk vahiy ile ikinci vahiy arasında geçen "fetret-i vahy" süresinin ne kadar devâm ettiğine dâir rivâyetler 15 gün ile 3 yıl arasında değişmektedir. (Bkz. Tecrid Tercemesi, 1/11. Hadis No: 4'ün açıklaması) Olayların seyrine göre, 1-2 aydan daha çok olmaması gerekir. 2-3 yıl gibi uzun süre olduğunu söyleyenler, "gizli dâvet" süresi ile "fetret-i vahy"i ayıramamış olmalıdırlar.
(58) İbn Hişâm, 1/260-261; Tecrid Tercemesi, 2/231, (Hadis No: 227'nin açıklaması); Tâhir Olgun, İbâdet Târihi, 28, İstanbul, 1946
(59) Zeyd, Kudâa kabilesindendi. Küçük yaşta esir edilmiş, köle olarak satılmıştı. Hz. Hatice, evliliklerinden sonra O'nu Hz. Muhammed (s.a.s.)'e hediye etti. Babası Hârise, oğlunu araya araya nihâyet Hz. Peygamber (s.a.s.)'in yanında buldu. Hz. Peygamber (s.a.s.) kendisini âzâd ederek babası ile gitmesine izin verdi. Fakat Zeyd, babası ile gitmedi; "babam da sensin, annem de..." diyerek, Hz. Muhammed (s.a.s.)'den ayrılmadı. Hz. Muhammed (s.a.s.)'de onu evlâd edindi. (İbn Hişâm, 1/265), Kur'an-ı Kerîm'de açık olarak adı geçen sahâbî, yalnızca Zeyd'dir. (el-Ahzâb Sûresi, 37) Peygamberimiz (s.a.s.) onu Ümmü Eymen ile evlendirmiş, bu evlilikten meşhûr komutan "Üsâme" doğmuştur. Zeyd, Hicretin 8'inci yılında Mûte Savaşında şehid olmuştur. (Geniş bilgi için bkz. Tecrid Ter. 4/538 - 540, Hadis No: 644)
(60) Bkz. ed-Duhâ Sûresi, 8
(61) Abbas da aynı maksatla Câfer'i yanına almıştı. (Bkz. İbn Hişâm, 1/263)
3- AÇIK DÂVETİN BAŞLAMASI (613-614 M)
Peygamber (s.a.s.) Efendimiz ilk üç yıl halkı gizlice İslâm'a dâvet etti. Yalnızca çok güvendiği kimselere İslâm'ı açıkladı. (62) Başta Hz. Ebû Bekir olmak üzere, Hak dini kabul etmiş olanlar da, el altından güvendikleri arkadaşlarını teşvik ediyorlardı. Bu üç yıl içinde Müslümanların sayısı ancak 30'a çıkabildi.(63) Bunlar ibâdetlerini evlerinde gizlice yapıyorlardı.
Peygamberliğin dördüncü yılında (614 M.) inen: "Sana emrolunan şeyi açıkca ortaya koy, müşriklere aldırma". (el-Hicr Sûresi, 94) anlamındaki âyet-i celile ile İslâm'ı açıktan tebliğ etmesi emrolundu. Bunun üzerine Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) halkı açıktan İslâm'a dâvete başladı.
Harem-i Şerif'e gidip kendisine inen âyetleri açıktan okuyordu:
"Ey insanlar şüphesiz ben, göklerin ve yerin mülk (ve hâkimiyetine) sâhip ve kendinden başka hiç bir tanrı olmayan, dirilten ve öldüren Allah'ın sizin hepinize gönderdiği Peygamberiyim. O halde Allah'a, ümmî nebiy olan Rasûlune-ki O'da Allah'a ve O'nun sözlerine inanmıştır,- imân edin, O'na uyun ki doğru yolu bulmuş olasınız..." (el-A'raf Sûresi, 158) diyerek onları İslâm'a dâvet ediyordu.
Açık dâvetin başlamasından sonra, halkla daha kolay temas edebilmek için Rasûlullah (s.a.s.), kendi evinden, Safâ ile Merve arasında işlek bir yerde bulunan "Erkam"ın evine taşındı. Bir çok kimse bu evde İslâm'la şereflendiği için bu eve "Dâr-ı İslâm" denildi.(64/1)
4- YAKIN AKRABASINI İSLÂM'A DÂVETİ
"Önce en yakın akrabanı (Allah'ın azâbıyla) korkut" (eş Şuarâ Sûresi, 214) anlamındaki âyet-i celîle inince Rasûl-i Ekrem (s.a.s.), Safâ Tepesi'ne çıkarak:
"Ey Abdülmuttaliboğulları, Ey Fihroğulları, Ey Abdimenâfoğulları, Ey Zühreoğulları..." diyerek bütün akrabasına oymak oymak seslendi. Hepsi toplandıktan sonra:
-"Ey Kureyş cemâati, size "şu dağın eteğinde veya şu vâdide düşman süvârisi var. Üzerinize baskın yapacak desem, bana inanır mısınız?" diye sordu. Hepsi bir ağızdan:
-"Evet, inanırız, çünkü şimdiye kadar senden hiç yalan duymadık, sen yalan söylemezsin..." dediler. O zaman Rasûlullah (s.a.s.):
-"O halde ben size, önümüzde şiddetli bir azâb günü bulunduğunu, Alah'a inanıp, O'na kulluk etmeyenlerin bu büyüyk azâba uğrayacaklarını haber veriyorum... Yemin ederim ki, Allah'tan başka ibâdete lâyık tanrı yoktur. Ben de Allah'ın size ve bütün insanlara gönderdiği Peygamberiyim...(Rasûl-i Ekrem her bir oymağa ayrı ayrı hitâb ederek) Allah'tan kendinizi ibâdet karşılığında satın alarak, azâbından kurtarınız. Bu azâbtan kurtulmanız için, ben Allah tarafından verilmiş hiç bir nüfûza sâhip değilim..."(64/2)
-"Ey Kureyş Cemâati! Siz uykuya dalar gibi öleceksiniz. Uykudan uyanır gibi dirileceksiniz. Kabirden kalkıp Allah divânına varınca, muhakkak dünyadaki bütün yaptıklarınızdan hesâba çekileceksiniz. İyiliklerinizin mükâfâtını, kötülüklerinizin de cezâsını göreceksiniz. "O Mükâfât ebedi Cennet, cezâ da Cehennem'e girmektir..." (65) diyerek sözlerini bitirdi.
Peygamberimiz (s.a.s.)'in bu sözleri, umumi bir muhâlefetle karşılanmadı. Yalnızca Ebû Leheb:
-"Helâk olasıca, bizi bunun için mi çağırdın?" sözleriyle Rasûlullah (s.a.s.)'in gönlünü kırdı. Bunun üzerine onun hakkında:
"Ebû Leheb'in iki elleri kurusun,yok olsun. O'na ne malı ne de kazandığı fayda verdi. Alevli bir ateşe yaslanacaktır O. Boynunda bükülmüş bir ip olduğu halde, karısı da odun hammalı olarak." (Leheb Sûresi, 1-5) meâlindeki sûre-i celîle nâzil oldu.(66)
--------------------------------------------------------------------------------
(62) İbn Hişâm, 1/280
(63) Târih-i Din-i İslâm, 2/145; Bu esnâda Müslümanlık çevrede de yavaş yavaş duyuluyor, ağızdan ağıza yayılıyordu. "Muhammed (s.a.s.) yeni bir din çıkarmış.. Abdülmuttalib'in yetimine gökten haberler geliyormuş... diye alay edenler oluyordu.
(64/1) Târih-i Din-i İslâm, 2/151,
(64/2) Bkz. Riyâzü's-sâlihîn Tercemesi, 1/361, (Hadis No: 327)
(65) el-Buhârî, 3/191 ve 4/161; Tecrid Tercemesi, 8/252-255 (Hadis No: 1170) ve 9/283-289; İbnü'l-Esîr, el-Kâmil, 2/60-61
(66) İbnü'l-Esîr,a.g..e., 2/60-61; Târih-i Din-i İslâm, 2/154
--------------------------------------------------------------------------------
III- MEKKE MÜŞRİKLERİNİN MÜSLÜMANLARA KARŞI DAVRANIŞLARI
İslâm'ın Mekke'de yayılmaya başlaması ile Mekke halkı iki kısma ayrıldı. l) Müslümanlar, 2) Müslümanlığı kabûl etmeyen müşrikler.
Müşriklerin, Müslümanlara karşı davranışları, sırasıyla beş safha geçirdi: Alay, hakaret, işkence, ilişkileri kesme (boykot), memleketten çıkarma ve öldürme (şiddet politikası).
1- ALAY VE HAKARET DÖNEMİ
Kureyşliler başlangıçta Hz. Muhammed (s.a.s)'in Peygamberliğini önemsememiş göründüler. İmân etmemekle beraber, putlar aleyhine söz söylemedikçe, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in dâvetine ses çıkarmadılar. Yalnızca, Rasûlullah (s.a.s.)'i gördüklerinde, "İşte gökten kendisine haber geldiğini iddia eden..." diyerek eğlendiler. Müslümanları alaya alıp küçümsediler. Böylece "alay devri" başlamış oldu.
Kurân-ı Kerîm, onların bu tutumlarını bize bildirmektedir.
"Suçlular, şüphesiz mü'minlere gülerlerdi. Yanlarından geçtiklerinde, birbirlerine göz kırpıp, kaş işâretiyle istihzâ ederlerdi. Arkadaşlarına döndüklerinde, eğlenerek (neş'e içinde) dönerlerdi. Mü'minleri gördüklerinde, "bunlar gerçekten sapık kimseler" derlerdi. (el-Mutaffifîn Sûresi, 29-32)
Putlarla ilgili, "Siz de; Allah'ı bırakıp tapmakta olduklarınız (putlar) da, hiç şüphesiz Cehennem odunusunuz..." (el-Enbiya Sûresi, 98) anlamındaki âyet-i kerîme inince, müşrikler son derece kızdılar. Artık Müslümanlara düşman olup, hakaret ettiler. Böylece, "hakaret devri" başladı.
Kureyş'in puta tapıcılıkta yararı vardı. Mekke puta tapıcıların merkezi durumundaydı. Kâbe ve civârındaki putları ziyâret için gelenlerle Mekke hergün dolup taşıyor, bu yüzden Kureyş, hem para, hem itibâr kazanıyordu. Mekke'de Müslümanlık yayılırsa bütün bu menfaatler elden gittiği gibi, diğer kabîleler Kureyş'e düşman olabilirlerdi. Üstelik Müslümanlık herkesi eşit sayıyor, soy-sop, asâlet, zenginlik-fâkirlik farkı gözetmiyordu. Bu yüzden Kureyş ileri gelenleri Müslümanlığı kendi çıkarları için tehlikeli gördüler. Müslümanlığın yayılmasını önlemek ve ortadan kaldırmak için her çâreye başvurdular.
2- İŞKENCE DÖNEMİ
a) Kureyş'in Ebû Tâlib'e Başvurması:
Kureyş'in ileri gelenlerinden Utbe b. Rabia, Şeybe b. Rabia, Ebû Cehil, Ebû Süfyan, Velîd b. Muğıra, Âs b. Vâil ve Âs b. Hişâm'dan oluşan bir hey'et Hâşimoğullarının reisi Ebû Tâlib'e gelerek:
"Kardeşinin oğlu ilâhlarımıza hakaret ediyor, dinimizi yeriyor, bizi aptal, dedelerimizi sapık gösteriyor. Ya O bu işten vazgeçsin, yahut sen himâyeden vazgeç de, biz hakkından gelelim..." dediler. Ebû Tâlib onları tatlılıkla savdı.(67) Hz. Peygamber (s.a.s.)'in eskisi gibi görevine devam ettiğini görünce yeniden Ebû Tâlib'e geldiler.
"Artık sabır ve tahammülümüz kalmadı. Ne olacaksa olsun, iki taraftan biri yok olsun, diğeri kurtulsun..." diye tehdit ettiler. Ebû Tâlib durumun nâzik olduğunu gördü. Bütün Kureyş'e karşı koyamazdı. Yeğeni Hz. Muhammed (s.a.s.)'e durumu anlatarak:
-"Bak oğlum, akraba arasında düşmanlık sokmak iyi olmaz. Sen yine dinine göre hareket et, ama onların putlarını aşağılama, onlara sapık deme. Kendini de , beni de koru, bana gücümün üstünde yük yükleme..." dedi. Hz. Peygamber (s.a.s.) üzüldü. Artık amcası da kendisini koruyamıyacaktı. Müslümanlar henüz sayıca az ve zayıftı. Mübârek gözleri yaşlarla dolarak:
-"Ey amca, Allah'a yemin ederim ki, onlar sağ elime Güneş'i, sol elime de Ay'ı koysalar, ben yine görevimi bırakmam..." diyerek ayrılmak üzere yerinden kalktı.Yeğeninin gücenmesine dayanamayan Ebû Tâlib:
-"Ey kardeşimin oğlu, istediğini söyle, yemin ederim ki, seni hiç bir zaman, hiç bir şey karşısında himâyesiz bırakacak değilim." dedi.(68) Daha sonra Ebû Tâlib, Hâşimoğullarını toplayarak durumu anlattı ve Kureyş'e karşı âile şerefi adına Hz. Peygamber (s.a.s.)'in korunmasını istedi. Ebû Leheb'den başka bütün âile fertleri, Müslüman olsun, olmasın, bu teklifi kabûl ettiler.(69)
b) Kureyş'in Hz.Peygamber (s.a.s)'e Başvurması
Ebû Tâlib'e yaptıkları mürâcaatlardan bir sonuç alamayınca Kureyş uluları bizzât, Hz. Peygember (s.a.s.)'e geldiler:
-"Yâ Muhammed! Sen soy ve şeref yönünden hepimizden üstünsün. Fakat Araplar arasında, şimdiye kadar hiç kimsenin yapmadığını yaptın; aramıza ayrılık soktun, bizi birbirimize düşürdün. Eğer maksadın zengin olmaksa, seni kabîlemizin en zengini yapalım. Reislik istersen, başkan seçelim. Evlenmek düşünüyorsan, Kureyş'in en asil ve en güzel kadınları ile evlendirelim. Eğer cinlerin kötülüğüne kapılmışsan, seni tedâvî ettirelim. İstediğin her fedakârlığa katlanalım. Bu davâ'dan vazgeç, düzenimizi bozma..." dediler. Rasûlullah (s.a.s.):
-"Söylediklerinizden hiç biri bende yok. Beni Rabb'ım size Peygamber gönderdi, bana kitâp indirdi. Cenâb-ı Hakk'ın emirlerini size tebliğ ediyorum. İmân ederseniz, dünya ve âhirette mutlu olursunuz. İnkâr ederseniz, Cenâb-ı Hak aramızda hükmedinceye kadar sabredip bekleyeceğim. Putlara tapmaktan vazgeçip, yalnızca Allah'a ibadet ediniz...." diye cevâp verdi. (70)
- "Bizim 360 tane putumuz Mekke'yi idâre edemezken bir tek Allah dünyayı nasıl idâre eder..." diyerek gittiler.(71)
"O kâfirler, içlerinden bir uyarıcının (Peygamberin) geldiğine şaştılar. 'Bu yalancı bir sihirbâzdır' dediler. O (Peygamber) bütün ilâhları tek bir Tanrı mı yapmış? Bu cidden şaşılacak birşey... dediler". (Sa'd Sûresi, 4-5).
c) İlk Müslümanların Gördükleri Eza ve Cefalar
Müşrikler, Ebû Tâlib ve Hz. Peygamberle yaptıkları görüşmelerden netice alamayınca Müslümanlara ezâ ve işkenceye başladılar.(72)
Hz. Ebû Bekir, Hz. Osman gibi kuvvetli ve itibârlı bir âileye mensup olanlara pek ilişemiyorlardı. Fakat kimsesiz, fakir Müslümanlara, özellikle köle ve câriyelere cihân târihinde eşine rastlanmayan vahşet derecesinde işkenceler yapıyorlardı. Ebû Füheyke, Habbâb, Bilâl, Suhayb, Ammâr, Yâsir ve Sümeyye bunlardandı.
Safvân b. Ümeyye'nin kölesi olan Ebû Füheyke, efendisi tarafından her gün ayağına ip bağlanarak, kızgın çakıl ve kumlar üzerinde sürükletilirdi.
Demirci olan Habbâb, kor hâlindeki kömürlerin üzerine yatırılmış; kömürler sönüp kararıncaya kadar, göğsüne bastırılarak kıvrandırılmıştı.
Ammâr'ın babası Yâsir, bacaklarından iki ayrı deveye bağlanıp, develer ters yönlere sürülerek parcalanmış, kocasının bu şekilde vahşice öldürülmesine dayanamayıp müşriklere karşı söz söyleyen Sümeyye, Ebû Cehil'in attığı bir ok darbesiyle öldürülmüştü.(73)
Halef oğlu Ümeyye, kölesi Habeşli Bilâl'i hergün çırılçıplak kızgın kumlar üzerine yatırır, göğsüne kocaman bir taş koyarak güneşin altında saatlerce bırakır; Hz. Peygamber (s.a.s.)'e küfretmesi, Müslümanlığı terk etmesi için ezâ ederdi. Birgün, ellerini ayaklarını sımsıkı bağlayarak boynuna bir ip geçirmiş, sokak çocuklarının eline vererek çıplak vücûdunu kızgın kumlar üzerinde Mekke sokaklarında sürütmüştü. Sırtı yüzülüp kanlar içinde kalan Bilâl, bu durumda yarı baygın halde bile "Ehad, Ehad" (Allah bir, Allah bir) diyordu.(74)
Anne ve babası vahşice öldürülen Ammâr, gördüğü işkencelere dayanamamış, müşriklerin istedikleri sözleri söylemişti. Ellerinden kurtulunca, ağlayarak Hz. Peygamber (s.a.s.)'e durumu anlatmış, Rasûlullah (s.a.s.)'de: "Sana tekrar eziyet ederlerse; kurtulmak için yine öyle söyle" demişti."(75)
Hz. Ebû Bekir, müşrik sâhiplerinin işkencelerinden kurtarmak için, yedi tane Müslüman köle ve câriyeyi büyük bedeller ödeyerek satın alıp âzâd etmişti. Rasûlullah (s.a.s.)'in müezzini Bilâl bunlardandı.(76)
Hâşimîlerden çekindikleri ve Ebû Tâlib'in himayesinde olduğu için önceleri Rasûlullah (s.a.s.)'in şahsına dokunamıyorlardı. Zamanla "mecnûn, falcı, şâir sihirbaz" gibi sözler söylemeğe başladılar. En sonunda fırsat buldukça O'na da hakaret, işkence ve her türlü kötülüğü yapmaktan çekinmediler. Geçeceği yollara dikenler döküyorlar, üzerine pis şeyler atıyorlar, kapısına kan ve pislik sürüyorlar, evinin önüne pislik atıyolardı. Bir defa Harem-i Şerifte namaz kılarken "Ukbe b. Ebî Muayt" saldırıp boğmak istemiş, Hz. Ebû Bekir kurtarmıştı (77) Başka bir zaman, Kâbe'nin yanında namaz kılarken, Ukbe b. Ebî Muayt Ebû Cehil'in teşvikiyle yeni kesilmiş bir devenin iç organlarını, secdeye vardığında üzerine atmış; kızı Fâtıma yetişip üzerindeki pislikleri temizledikten sonra, başını secdeden kaldırabilmişti.(78) Müşriklerin kötülükleri giderek dayanılmaz bir duruma gelmiş. Müslümanlar Mekke'de barınamaz hâle gelmişlerdi.
--------------------------------------------------------------------------------
(67) İbn Hişâm, 1/283-284; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/63
(68) İbn Hişâm, 1/284; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/64; Târih-i Din-i islâm, 2/156
(69) İbn Hişâm, 1/287; Târih-i Din-i İslâm, 2/158
(70) İbn Hîşâm, 1/315-316; Târih-i Din-i İslâm, 2/161
(71) Târih-i Din-i İslâm, 2/163
(72) İbn Hişâm, 1/287
(73) Zâdü'l-Meâd, 2/116; Asr-ı Saâdet, 1/254
(74) Zâdü'l-Meâd, 2/116; Asr-ı Saâdet, 1/253
(75) "Kalbi imânla dolu olduğu halde, zor ve baskı altında olan kimseler dışında, imândan sonra Allah'ı inkâr edip gönlünü küfre açan kimselere Allah katından bir gazap vardır. Büyük azâb da onlar içindir." (en-Nahl Sûresi, 106) anlamındaki âyet-i kerime o olaydan sonra indi.
(76) İbnü'l-Esîr, 2/66-70; Zâdü'l-Meâd, 2/117; Tecrid Tercemesi 6/ H.No 1017'nin izahı.
(77) el-Buharî, 4/240; Tecrid Tercemesi 10/45-48 (Hadis No : 1544); İbnül Esîr, a.g.e. 2/279
(78) el-Buhârî, 1/65; Tecrid Tercemesi, 1/161-164 (Hadis No: 177) ve 2/377-378 (Hadis No: 314); Rasûlüllah (s.a.s.) namazını bitirdikten sonra, üç defa: "Allahım, Kureyş'i Sana havale ediyorum" buyurmuş sonra da orada aralarında gülüşüp istihza etmekte olan Ebû Cehil, Utbe b. Rabia, Şeybe, b. Rabia, Velid b. Ukbe b. Ebî Muayt, Ümeyye b. Halef'i isim isim sayarak, "Allahım, şu güruhu sana havale ediyorum" buyurmuştur. Bunların hepsi de Bedir Savaşında öldürülerek bir çukura atıldılar. Tecrid Tercemesi, 1/161 (Hadis No: 177) ve 10/47-48
--------------------------------------------------------------------------------
3- HABEŞİSTAN'A HİCRET
"Zulme uğradıktan sonra, Allah yolunda hicret edenleri, and olsun ki, dünyada güzel bir yerde yerleştiririz. Âhiret ecri ise daha büyüktür."
(en-Nahl Sûresi, 41)
a) Habeşistan'a İlk Hicret Edenler (615 M.)
Müşriklerin ezâları dayanılmaz bir hal almıştı. Müslümanlar serbestçe ibâdet edemiyorlardı. Bu sebeple Rasûlullah (s.a.s.) Müslümanların Habeşistan'a hicret etmelerine izin verdi.
Müslümanlar Habeşistan'a iki defa hicret ettiler. İlk defa 12'si erkek, 4'ü kadın 16 kişi Mekke Devri'nin (Peygamberliğin) 5'inci yılında (615 M.) Recep ayında Mekke'den gizlice ayrılarak Kızıldeniz kıyısında birleştiler. Başlarında bir reisleri yoktu. Buradan kiraladıkları bir gemi ile Habeşistan'a geçtiler. İçlerinde, Hz. Osman, eşi Rukiyye, Zübeyr b. Avvâm, Abdurrahman b. Avf ve Abdulllah b. Mes'ûd gibi muhterem zâtlar da vardı.(79)
b) İkinci Habeşistan Hicreti (616 M.)
İlk hicret edenler Habeşistan'da iken inen "en-Necm Sûresi"ni Hz. Peygamber (s.a.s.) Hârem-i Şerifte müşriklere okudu. Bitince, sûrenin sonunda "secde âyeti" bulunduğu için, Allah'a secde etti. Bu sûrenin 19 ve 20'inci âyetlerinde müşriklerin putlarından "Lât, Uzza ve Menât'ın" isimleri de geçtiğinden müşrikler de Hz. Peygamber (s.a.s.)'le birlikte putları için secde etmişlerdi. Bu olay, "Mekkeliler toptan Müslüman oldu" diye bir şâyianın çıkmasına sebep olmuş, bu asılsız şâyia tâ Habeşistan'da duyulmuş, bu yüzden hicret eden Müslümanlar da, Habeşistan'da üç ay kaldıktan sonra dönmüşlerdi.(80) Müslümanlar, Habeşistan'dan döndüklerine pişman oldular. Çünkü müşrikler zulüm ve işkencelerini daha da artırmışlardı. Bu sebeple Müslümanlar, Mekke Devri'nin 7'inci yılında (616 M.) 77'si erkek, 13'ü kadın olmak üzere 90 kişi 2'inci defa Habeşistan'a hicret ettiler. Bu ikinci hicrette kafile başkanı Hz. Ali'nin ağabeyi Câfer Tayyar'dı.(81)
c) Kureyş Elçileri İle Câfer Arasında Geçen Münâzara
Müslümanların Habeşistan'a hicreti, müşrikleri endişelendirdi. Müslümanlığın etrâfa yayılmasından korktular. Hicret eden Müslümanların kendilerine teslim edilmesi için Habeşistan Necâşi'si (82) Ashame'ye kıymetli hediyelerle Amr b. Âs ile Abdullah b. Ebî Rabia'yı elçi olarak gönderdiler.(83) Necâşi Müslümanlarla Kureyş elçilerini huzurunda karşılaştırdı. Müslümanlara:
-"Kureyşliler elçi göndermişler, sizi geri istiyorlar, ne dersiniz" diye sordu. Müslümanların reisi Câfer ayağa kalkarak:
-"Ey hükümdar, sorunuz onlara, biz onların kölesi miyiz?"
Kureyş delegeleri adına Âs oğlu Amr (Amr b.Âs) cevâp veriyordu:
-Hayır, hepsi hürdür.
-Onlara borcumuz mu var?
-Hayır, hiç birinde alacağımız yok.
-Kısas edilmemiz için, onlardan öldürdüğümüz kimse var mı?
-Öyle bir isteğimiz yok.
-O halde bizden ne istiyorlar?
Amr cevap verdi:
-"Bunlar atalarımızın dininden çıktılar, ilâhlarımıza hakaret ettiler, gençlerin inançlarını bozdular, aramıza ayrılık soktular."
Bu iddialara karşı Câfer:
-"Ey hükümdar, biz câhil bir kavimdik. Taştan, ağaçtan yaptığımız putlara tapıyorduk. Kız çocuklarımızı diri diri taprağa gömüyor, ölmüş hayvanların leşlerini yiyorduk. İçki, kumar, fuhuş ve hertürlü ahlâksızlığı yapıyorduk. Hak hukuk tanımıyorduk. Kuvvetliler zayıfları eziyor, zenginler fakirlerin sırtından geçiniyordu.
Cenâb-ı Hakk bizim hidâyetimizi diledi. İçimizden soyu-sopu, asâleti, ahlâk, fazilet ve dürüstlüğü hakkında kimsenin kötü söz edemeyeceği bir Peygamber gönderdi. O bizi puta tapma zilletinden kurtardı. Tek, Allah'ı tanıttı. Yalnız O'na kulluğa çağırdı. Bütün ahlâksızlıklardan uzaklaştırdı. Doğru söylemeği, emâneti gözetmeyi, akrabalık haklarına riâyeti, komşularla hoş geçinmeyi öğretti. Yalan söylemeği, yetim malı yemeği, haksızlık etmeği yasakladı.
Biz O'na inandık. O'nun gösterdiği Hak Dini kabûl ettik. Bu yüzden kavmimizin hakaret ve işkencelerine uğradık. Fakat dinimizden dönmedik. Dayanamaz hâle gelince onlardan kaçıp, sizin himâyenize sığındık..." dedi. Kur'ân-ı Kerim'den âyetler okuyarak herkesi heyacâna getirip ağlattı.(84) Hz. İsâ ve Meryem'le ilgili olarak:
"Meryem çocuğu alıp kavmine getirdi. Onlar: Meryem, utanılacak bir şey yaptın. Ey Harûn'un kızkardeşi, baban kötü bir kimse değildi, annen de iffetsiz değildi... dediler. Meryem çocuğu gösterdi: Biz beşikteki çocukla nasıl konuşabiliriz... dediler. Çocuk: Ben şüphesiz Allah'ın kuluyum, bana kitap verdi ve beni Peygamber yaptı. Nerede olursam olayım, beni mübârek kıldı. Yaşadığım müddetçe namaz kılmamı, zekât vermemi ve anneme iyi davranmamı emretti, beni bedbaht bir zorba kılmadı. Doğduğum günde, öleceğim günde ve dirileceğim günde bana selâm olsun.. dedi".
İşte hakkında şüpheye düştükleri Meryem oğlu İsâ gerçek söze göre budur." (Meryem Sûresi, 27, 34)
Bu âyetleri dinleyen Habeş hükümdarı:
-"Allah'a yemin ederim ki, bu sözler Hz. İsây'a gelen sözlerle aynı kaynaktan," dedi ve Kureyş elçilerinin teklifini reddetti.(85)
Ertesi gün, Amr Necâşi'nin huzuruna çıkarak:
-"Onlar Hz. İsâ hakkında yakışıksız sözler söylüyorlar", diyerek hükümdarı tahrik etmek istedi. Çünkü Habeş Necâşisi Ashame Hırıstiyandı.
Bu idiaya karşı Câfer:
-"Biz, Hz. İsâ hakkında Cenâb-ı Hak Kur'ân'da ne bildirmişse ancak onu söyleriz" dedi ve sonra şu anlamdaki âyeti okudu.
"Meryem oğlu İsâ Mesih, Allah'ın Peygamberi, Meryem'e ulaştırdığı kelimesidir. O, Allah tarafından bir rûhdur..." (en-Nisâ Sûresi, 171)
Bunun üzerine Necâşi yerden bir çöp alıp göstererek:
"-Hz. İsâ'nın dedikleri ile sizin söyledikleriniz arasında şu çöp kadar bile fark yok. Sizi ve Peygamberinizi tebrik ederim. Şehâdet ederim ki, O zât, hak Peygamberdir. O'nu Hz İsâ müjdelemişti..." dedi. Sonra, Kureyş elçilerine:
"-Peygamberlerini yalanlayan kavmin hediyesi bana lâzım değil," diyerek getirdikleri hediyeleri geri verdi.(86)
Habeşistan'da Müslümanlar güven içinde kaldılar. Bunlardan bir kısmı, Müslümanlar Medine'ye hicret edince Medine'ye gittiler (622 M.). Bir kısmı Hudeybiye barışına kadar orada kaldılar. (628 M.) Câfer'in başkanlığında son 16 kişilik kafile ise Hayber'in fethi esnâsında Medine'ye döndü. (628 M.)
--------------------------------------------------------------------------------
(79) İbn Hişâm, 2/344-353; İbnü'l-Esir, a.g.e., 2/76-77; Zâdü'l-Meâd, 2/117
(80) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/77; İbn Hişâm, 2/3; Zâdü'l-Meâd, 2/118
(81) İbnü'l-Esîr, a.g.e, 2/78.
(82) "Necâşi", Habeş hükümdârlarının ünvanıdır.
(83) İbn Hişâm, 1/356-357; İbnü'l-Esîr, 2/79; Zâdü'l-Meâd, 2/121
(84) İbn Hişâm, 1/359-360; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/79-81; Târih-i Din-i İslâm, 2/216-218
(85) İbn Hişâm, 1/360; Târih-i Din-i İslâm, 2/221
(86) İbn Hişâm, 1/361-362; İbnü'l-Esîr, 2/81
--------------------------------------------------------------------------------
4- HZ. HAMZA VE HZ. ÖMER'İN MÜSLÜMAN OLMALARI
a) Hz. Hamza'nın Müslüman Olması
Hamza, Peygamberimizin amcalarındandır. Süveybe'den O da emdiği için, Rasûlullah (s.a.s.) ile süt kardeştir. Mekke Devri'nin 6'ıncı (616 M.) yılında Müslüman olmuştur.
Peygamberimiz bir gün "Safâ" tepesinde otururken yanından Ebû Cehil geçti. Rasûlullah (s.a.s.)'e çirkin sözlerle hakarette bulundu. Peygamberimiz hiç bir karşılık vermedi.
Hamza o gün ava gitmişti. Dönüşünde, bir câriye, olayı Hamza'ya anlattı. Hamza henüz Müslüman olmamıştı. Yeğenine hakaret edilmesine dayanamadı, silahını çıkarmadan, derhal Kureyşin toplantı yerine gitti. "Kardeşimin oğluna hakaret eden sen misin?" diyerek yayı ile Ebû Cehil'in kafasına vurup yaraladı. Ebû Cehil, "Hamza Müslüman oluverir" korkusu ile ses çıkarmadı. (87) Ebû Cehil'den, Peygamberimize yaptığı hakaretin öcünü alan Hamza, Rasûlullah (s.a.s.)'e giderek O'nu teselli etmek istedi. Rasûlullah (s.a.s.)'in ancak imân etmesi ile memnûn olacağını söylemesi üzerine, şehâdet getirip Müslüman oldu.(88)
Hz. Hamza son derece cesûr, kuvvetli, gözünü budaktan sakınmaz bir kişiydi. Kendisinden üç gün sonra da Ömer Müslüman oldu. Bu ikisinin Müslüman olmalarıyla, Müslümanlar büyük destek buldular.
b) Hz. Ömer'in Müslüman Olması
Hz. Hamza'nın İslâm'ı kabûlü, Müslümanları sevindirmiş fakat müşrikleri telaşlandırmıştı. Kureyş ileri gelenleri "Dârü'n-Nedve" de toplandılar. "Bunlar gittikce çoğalıp kuvvetleniyorlar, çabuk çâresine bakmazsak, ileride önünü alamayacağımız tehlikeler doğar... Buna kesin çâre bulmalayız" dediler. Çeşitli teklifler ortaya atıldı. Ebû Cehil:
"-Muhammed (s.a.s.)'i öldürmekten başka çıkar yol yok. Bu işi yapana şu kadar deve ve altın verelim," deyince Ömer ayağa kalktı:
"-Bu işi ancak Hattâb oğlu yapar"? dedi. Ömer alkışlar arasında yola çıktı. Silahlarını kuşanıp giderken yolda Abdullah oğlu Nuaym'e rastladı. Nuaym:
"-Nereye böyle ya Ömer"? diye sordu. Ömer:
"-Araplar arasına ayrılık sokan Muhammed'in vücûdunu ortadan kaldırmağa"... diye cevâp verdi.
"-Ya Ömer, sen çok zor bir işe kalkışmışsın. Müslümanlar Muhammed (s.a.s.)'in etrafında pervane gibi dönüyor, seni O'na yaklaştırmazlar. Yapabildiğini kabûl etsek, Hâşimoğulları seni yaşatmazlar"... dedi. Ömer bu sözlere kızdı.
"-Yoksa sen de mi onlardansın"? diye çıkıştı. Nuaym:
"-Sen benden önce kendi yakınlarına bak. Enişten Saîd ile kız kardeşin Fâtıma Müslüman oldular," dedi.
Ömer buna hiç ihtimâl vermedi. Fakat içine düşen şüpheyi gidermek için, yolunu değiştirip doğru eniştesi Saîd b. Zeyd'in evine vardı. Bu esnâda içeride Kur'ân-ı Kerîm okunuyordu. Ömer, kapı önünde okunanları işitti. Kapıyı kırarcasına vurdu.
İçerdekiler Ömer'i görünce telaşlandılar. Ömer'in İslâm'a olan düşmanlığını biliyorlardı. Hemen Kur'ân sahifesini sakladılar ve kapıyı açtılar. Ömer:
-"Nedir o okuduğunuz şey"? diye bağırdı. Eniştesi:
-"Bir şey yok", diye cevap verdi. Ömer:
-"İşittiklerim doğruymuş" diyerek, hiddetle eniştesinin üzerine atıldı. Araya giren kız kardeşinin, bir tokatla yüzünü kan içinde bıraktı. Canı yanan kızkardeşi Fâtıma:
-"Ya Ömer, Allah'tan kork. Ben ve eşim Müslüman olduk, bundan gurur duyuyoruz ve senden korkmuyoruz. Öldürsen de dinimizden dönmeyiz"... dedi ve şehâdet getirdi. Yüzü kan içindeki kız kardeşinin bu hâli ve sözleri Ömer'i sarstı, kalbinde bir yumuşama başladı, âdeta yaptıklarına pişmandı. Olduğu yere oturdu:
-"Hele şu okuduğunuz şeyi getirin, göreyim", dedi. Kız kardeşi Kur'ân-ı Kerîm sahifesini O'na verdi. Bu sahife "Tâ Hâ" veya "Hadîd" Sûresinin ilk âyetleriydi. Ömer büyük bir ilgi ile sahifeyi okumaya başladı.
"Göklerde ve yerde ne varsa, hepsi Allah'ı tesbîh ederler. Yegâne galip ve hikmet sahibi olan O'dur. Göklerin ve yerin hükümranlığı O'nundur, hem diriltir, hem öldürür. O her şeye hakkıyla kâdirdir. O her şeyden öncedir. Kendisinden sonra hiç bir şeyin kalmayacağı Son'dur, varlığı aşikârdır, gerçek mâhiyeti insan için gizlidir, O her şeyi bilir"... (el- Hadîd Sûresi, 1-3)
Ömer bu âyetleri okuduktan sonra derin bir düşünceye daldı. Allah Kelâmı'nın yüksek mânâ ve fesâhati onun kalbine işlemişti. "Göklerde ve yerde olan şeyler hepsi Allah'ın, bizim putlarımızın bir şeyi yok...," diye düşündü. "Beni Rasûlullah (s.a.s.)'in yanına götürün" dedi O esnada Hz. Peygamber (s.a.s.) Safâ semtinde Erkâm'ın evindeydi.
Ömer'in silahlı olarak geldiğini gören Müslümanlar telaşlandılar. Yalnızca, Hz. Hamza:
-İyilik için gelirse ne âlâ, aksi halde geleceği varsa, göreceği de var, telâşa gerek yok... dedi. Sağından ve solundan iki kişi tutarak Rasûlullah (s.a.s.)'in huzuruna götürdüler. Ömer, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in önünde diz çökerek şehâdet getirdi. Orada bulunanlar sevinçlerinden hep birden tekbir getirdiler. Safâ tepesinde yükselen "Allâhü Ekber" sadâsı ile Mekke ufuklarını çınlattılar.(89)
Ömer:
-"Kaç kişiyiz"? diye sordu.
-"Seninle 40 olduk," dediler. Ömer:
-"O halde ne duruyoruz"? Hemen çıkalım, Harem-i Şerîf'e gidelim, dedi. Bütün Müslümanlar toplu halde Kâbe'ye gittiler.
Kureyş, Dâru'n-Nedve'de sonucu merak içinde beklemekteydi. Müslümanların toplu halde Harem-i Şerîf'e ilerlediğini görünce:
-"İşte Ömer, hepsini önüne katmış getiriyor... " dediler.
Ömer Kureyşlileri görünce:
-"Beni bilen bilsin, bilmeyen öğrensin, Ben Hattab oğlu Ömer'im. İşte Müslüman oldum..." dedi ve şehâdet getirdi. Kureyşliler şaşkına döndüler. Her biri bir tarafa savuştu.
Müslümanlar ilk defa Harem-i Şerîfte saf olup topluca namaz kıldılar.(90)
Hamza ve Ömer'in Müslüman olmalarıyla, İslâm'ın yayılması hız kazandı. Daha önce 6 yılda sayıları ancak 40 kişiye ulaşabilmişken bir yıl sonra Müslümanların sayısı 300'ü geçmiş, bunlardan 90 kişi Habeşistan'a hicret etmişti.
--------------------------------------------------------------------------------
(87) İbn Hişâm, 311-312; İbnü'l-Esîr, 2/83
(88) Târih-i Dini İslâm, 2/228
(89) İbn Hişâm, 1/366-371; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/84-87
(90) Târih-i Din-i İslâm, 2/238-239
--------------------------------------------------------------------------------
5- MÜŞRİKLERİN BOYKOT İLÂNI
a) Müslümanların Muhâsaraya Alınması (616 M.)
Mekke müşrikleri, İslâm nûrunun sönmesi için , ellerinden gelen her şeyi yaptılar. Alay, hakaret ve işkencenin her çeşidini denediler. Bütün bunlar İslâm'ın yayılmasına, Müslümanların sayılarının günden güne artmasına engel olamıyordu.
Mekke Devri'nin 7'nci yılı (616 M.) Muharrem ayında Kureyş ileri gelenlerinden 40 kişi Ebû Cehil'in başkanlığında toplandılar. Hâşim oğullarıyla alış-veriş yapmamağa, kız alıp-vermemeğe, görüşüp buluşmamağa, ekonomik ve sosyal her türlü ilişkiyi kesmeğe karar verdiler. Bu kararı bir ahidnâme şeklinde yazıp mühürlediler ve bir beze sararak Kâbe'nin içine astılar. Böylece Müslümanları canlarından bezdirip Hz. Peygamberin kendilerine teslim edileceğini umdular. Karara aykırı hiç bir şey yapmayacaklarına dâir yemin ederek karar hükümlerini müsâmahasız uygulamağa başladılar.(91)
Bu karardan sonra, şurada-burada dağınık halde olan bütün Müslümanlar Ebû Tâlib mahallesi'nde Hâşimî'lerle birleştiler. Ebû Leheb, Hâşimî'lerden olduğu halde, müşriklerle beraber oldu ve mahalleden çıktı. Ebû Tâlib, Müslüman olmadığı halde, Müslümanların başına geçti. Hz. Peygamber de üç yıldan beri ikamet etmekte olduğu Erkâm'ın evinden, Ebû Tâlib Mahallesine taşındı. Müslümanlar burada üç yıl (616-619 M.) abluka altında kaldılar.
b) Acıklı Günler
Müslümanlar abluka altında kaldıkları bu üç yıl içinde çok sıkıntı çektiler. Yeteri kadar erzâk temin edemedikleri için, açlıktan ağaç yapraklarını yediler. Bazı küçük çocuklar, gıdasızlıktan öldü. Ebû Cehil gece-gündüz Ebû Tâlib Mahallesi'ne girip çıkanları kontrol ediyor, mahalleye gizlice yiyecek maddesi sokulmasına imkân vermiyordu. Hamza ve Ömer gibi cesûr olanların dışında kimse çarşıya çıkıp alış-veriş yapamıyordu. Sa'd İbn Ebî Vakkas, bir defa bulduğu bir deri parçasını ıslatmış, ateşte kavurarak yemişti. Kadınların ve çocukların açlıktan feryatları mahalle dışından duyuluyordu. Müslümanlar yıllık yiyecek ve diğer ihtiyâçlarını ancak "eşhür-i hurum" denilen kan dökülmesi yasak dört ayda (Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Recep) temin etmeğe çalışıyorlardı. Peygamber Efendimiz de dâvet ve tebliğ vazifesini, özellikle Mekke'ye dışarıdan gelenlere ancak bu aylarda yapabiliyordu. Müslümanlar üç yıl süren bu boykot esnâsında dayanılmaz sıkıntılara katlandılar. Fakat Kureyş bundan da hiç bir netice alamadı.
c) Boykot Anlaşması'nın Yırtılması
Müslümanların bu acıklı durumu müşriklerden bazı insaflı kimseleri de rahatsız etmeğe başladı. Hişâm b. Amr, Züheyr b. Ebî Ümeyye, Mut'im b. Adıy, Ebu'l-Bahterî, Zem'a b. Esved ve Adıy b. Kays bu kararı bozmak üzere anlaştılar.(92) Kureyş'in toplu bulunduğu bir anda Harem-i Şerîf'e gittiler. İçlerinden Züheyr:
-"Ey Kureyş topluluğu, şu yaptığımız şey, insanlığa yakışmaz. Biz her imkândan yararlanırken, bizim kabilemizin bir kolu olan Hâşimoğullarının aç bırıkılması insâfla bağdaşmaz. Bu kararın bozulması gerekir... Yemin ederim ki bu zâlim ahidnâme yırtılmadıkça buradan ayrılmıyacağım." diye söze başladı. Ebû Cehil, Züheyr'i susturmak istediyse de, diğerleri de onu destekledikleri için muvaffak olamadı.(93)
Esâsen Kâbe' ye astıkları bu ahidnâmenin ağaç kurtları tarafından yendiğini Hz. Peygamber (s.a.s.) haber vermişti. Bir köşede oturmakta olan Ebû Tâlib de:
-"Gidin, bakın. Eğer yeğenimin sözü doğru çıkmazsa ben her istediğinize râzıyım. Ama doğru ise sizin de bu zulme son vermeniz gerekir." demiş, bu haber bütün Mekke'de yayılmıştı. Gerçekten, ahidnâmeyi yırtmak için ellerine aldıklarında, bütün yazıların kurtlar tarafından yenilmiş olduğunu gördüler.(94) Müslümanlar Mekke Devri'nin 10'uncu yılında böylece bu korkunç boykottan kurtulmuş oldular.
--------------------------------------------------------------------------------
(91) el-Buhârî, 2/158; Tecrid Tercemesi, 6/132 (Hadis No: 786); İbnü'l-Esîr, 2/87; Târih-i Din-i İslâm, 2/243-246; İbn Kayyım, Zâdü'l-Meâd, 2/122
(92) İbn Hişâm, 2/14-17; İbnü'l-Esîr, 2/ 88; Târih-i Din-i İslâm, 2/200-252
(93) İbn Hişâm, 2/15-16; İbnü'l-Esîr, 2/89.
(94) İbn Hişâm, 2/16; İbnü'l-Esîr, 2/89-90; Zâdü'l-Meâd, 2/123; Tecrid Tercemesi, 6/133
--------------------------------------------------------------------------------
IV- HÜZÜN YILI (Nübüvvet'in 10.Yılı)
1- İKİ BÜYÜK ACI;
EBÛ TÂLİB VE Hz. HATİCE'NİN VEFATLARI
Müslümanlar ablukadan kurtuldukları için sevindiler. Çektikleri sıkıntıları unutmağa başladılar. Fakat sevinçleri uzun sürmedi. Boykotun kalkmasından 8 ay kadar sonra, iki büyük acı ile karşılaştılar. Mekke Devri'nin 10'uncu yılı Şevvâl ayında önce Ebû Tâlib, üç gün sonra da Hz. Hatice vefât etti.(95/1)
Ebû Tâlib, Müslüman olmamıştı.(95/2) Fakat Hz. Peygamber (s.a.s.)'e son derece bağlıydı. O'nu çok seviyor, bu yüzden her fedâkârlığa katlanarak, müşriklerden gelecek kötülüklere karşı O'nu koruyordu. Ölürken bile, Hâşimoğullarına, "O'na bağlı kalmalarını, uğrunda her fedâkârlığı yapmalarını, sözünden çıkmamalarını" vasiyyet etmişti.
Hz. Hatice O'nun gam ortağı, şefkatli bir hayat arkadaşıydı. En sıkıntılı anlarında O'nu teselli ediyor, bütün varlığı ile O'na destek oluyordu.
En büyük desteği olan, sevdiği iki insanı peşpeşe kaybettiği için Rasûlullah (s.a.s.) çok üzüldü. Bu sebeple Mekke Devri'nin 10'uncu yılına "Senetü'l-huzn" (Hüzün yılı ) denildi.
Müşrikler, Ebû Tâlib'in sağlığında, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in şahsına pek ilişemiyorlardı. O'nun ölümünden sonra, Rasûlullah (s.a.s.)'in şahsına da her türlü kötülüğü yapmağa başladılar. Bir defa, Kâbe'de namaz kılarken, Ebû Cehil'in teşvîki ile Ebû Muayt oğlu Ukbe, yeni kesilmiş bir devenin barsaklarını getirip, secdede iken üzerine koymuş, Rasûlullah (s.a.s.) başını secdeden kaldıramamıştı. Kızı Fâtıma yetişerek, üzerini temizlemiş, Rasûlullah (s.a.s.) namazını bitirdikten sonra etrâfında gülüşen müşrikleri işâret ederek üç defa:
-"Allah'ım Kureyşten şu zümreyi sana havâle ediyorum" dedikten sonra:
"Ebû Cehil'i, Ebû Muayt oğlu Ukbe'yi, Haccâc oğlu Şu'be'yi, Rabîa'nın oğulları Utbe ve Şeybe'yi, Halef'in oğulları Übeyy ve Ümeyye'yi, sana havâle ediyorum." diye isimlerini birer birer saymıştı. Rasûlullah (s.a.s.)'in isimlerini saydığı bu azılı müşriklerin hepsi de Bedir Savaşı'nda katledilip, leşleri Bedir'deki "Kalîb" denilen kuyuya atılmıştır.(96)
2- TÂİF YOLCULUĞU (620 M.)
a) Hz. Peygamber'in Tâif'te Karşılanışı
Kureyş'in zulümleri artık katlanılamaz bir duruma gelmişti. Bu yüzden Hz. Peygamber (s.a.s.) Mekke Devri'nin 10'uncu yılı (620 M.) Şevvâl ayında, yanına evlâtlığı Hârise oğlu Zeyd'i de alarak Tâif'e gitti. Tâiflileri "Hak Din"e dâvet edecekti.
Tâif'te Sakiyf Kabîlesi vardı, onlar da putperestti. Rasûlullah (s.a.s.) 10 gün kadar, onlara İslâm'ı anlatmağa çalıştı, ileri gelenleri ile görüştü. Hiç biri Müslüman olmadığı gibi, "Senden başka Peygamberlik gelecek kimse kalmadı mı?" diye alay ettiler "Memleketimizden çık da nereye gidersen git.." diye Allah sevgilisini kovup hakaret ettiler. Tâif'ten ayrılırken de çoluk çocuğu ve ayak takımı düşük tabîatlı kişileri yolun iki tarafına sıralayıp taşlattılar. Rasûlullah (s.a.s.)'in ayakları, atılan taşlarla yara-bere içinde kaldı, ayakkabıları kanla doldu. Ayaklarındaki yaraların verdiği acıdan yürüyemez hâle gelip oturmak istedikçe, zorla kaldırıp yaralı ayaklarını taşlamağa devâm ediyorlar, bu yürekler parçalayan acıklı hâline gülüp eğleniyorlardı. Vucûdunu atılan taşlara siper eden evlâtlığı Zeyd, bir kaç yerinden yaralandı. Rasûlullah (s.a.s.) hayâtı boyunca karşılaştığı sıkıntılardan en büyüğünü o gün yaşamıştı. Nihâyet Rabîa'nın oğulları Utbe ve Şeybe'nin yol üstündeki bağına sığınarak ayak takımının tâkiplerinden kurtulabildi. Burada bir çardağın gölgesinde, ellerini kaldırıp şu hazîn duâyı yaptı:
-"İlâhi, kuvvetimin za'fa uğradığını, çâresizliğimi, halkın gözünde hor ve hakîr görüldüğümü ancak sana arzederim. Ey merhametlilerin en merhametlisi, herkesin zayıf görüp de dalına bindiği bîçârelerin Rabbı sensin, İlâhî, huysuz ve yüzsüz bir düşmanın eline beni düşürmeyecek, hatta hayâtımın dizginlerini eline verdiğim akrabamdan bir dosta bile bırakmayacak kadar bana merhametlisin.
Yâ Rabb, eğer bana karşı gazablı değilsen, çektiğim belâ ve sıkıntılara hiç aldırmam, fakat senin esirgeyiciliğin bunları da göstermeyecek kadar geniştir.
Yâ Rabb gazabına uğramaktan, rızandan mahrûm kalmaktan, senin karanlıkları aydınlatan, din ve dünya işlerini dengeleyen yüzünün nûruna sığınırım. Râzı oluncaya kadar işte affını diliyorum. Bütün kuvvet ve kudret ancak seninledir..." (97)
Görüldüğü üzere yapılan bunca ezâ ve cefâya rağmen bedduâ etmemiş, hatta yolda Mekke'ye iki konak mesâfede "Karn" denilen yerde kendisine Cebrâil gelerek:
-"Ey Allah'ın Rasûlü, Allah kavminin sana söylediklerini işitti, yaptıklarını gördü, sana şu Dağlar Meleği'ni gönderdi. Kavmin hakkında ne dilersen, bu meleğe emredebilirsin..." dedi. Dağlar emrine verilmiş olan melek de kendisini selâmladıktan sonra:
-"Ya Muhammed, emrine hazırım. (Ebû Kubeys ile Kayakan denilen) şu iki yalçın dağın Mekkeliler üzerine devrilip, birbirine kavuşarak müşrikleri tamâmen ezmelerini istersen emret..." dedi. Fakat Rasûlullah (s.a.s.):
-"Hayır, onların ezilip yok olmalarını değil, Rabbımın bu müşriklerin sulbünden, O'na hiç bir şeyi ortak kılmayan ve yalnız Allah'a ibâdet eden bir nesil meydana getirmesini istiyorum..." demiştir.(98)
Rabîa'nın oğulları, Peygamber Efendimizin acıklı hâlini gördüler. Hıristiyan köle Addâs ile O'na bir salkım üzüm gönderdiler. Rasûlullah (s.a.s.) "Bismillah..." diyerek üzümü yemeğe başlayınca, Addâs hayretle:
-"Bu bölge halkı böyle söz söylemezler, onlar Allah adını anmazlar", dedi. Hz. Peygamber ona nereli olduğunu sordu. Addâs:
-"Ninovalıyım, Hıristiyanım", diye cevâp verdi. Rasûlullah(s.a.s.):
-"Demek kardeşim Yunus Peygamberin memleketindensin".... dedi. Addâs:
-Sen Yûnus'u nerden biliyorsun? diye sordu. Rasûlullah (s.a.s.):
-Yûnus benim kardeşim, O'da benim gibi Peygamberdi, dedi. Daha sonra Rasûl-i Ekrem Addâs'a İslâmiyeti anlattı. Addâs da orada Müslüman oldu.(99)
Hz. Muhammed (s.a.s.) en zor ve en sıkıntılı anlarında bile Peygamberlik görevini ihmâl etmiyordu.
b) Mekke'ye Dönüş
Rasûl-i Ekrem'in himâyesiz Mekke'ye girmesi imkânsızdı. Esasen, hayâtı tehlikede olduğu için Mekke'den Tâif'e gitmişti. Bu sebeple dönüşte, Hira (Nûr) Dağına çıkarak, Kureyşin hatırı sayılır büyüklerinden Adiyy oğlu Mut'im'e haber gönderdi. O'nun himâyesinde gece vakti Mekke'ye girdi. Kâbe'yi tavâf edip Hârem-i Şerif'de iki rek'at namaz kıldıktan sonra evine döndü. Arap âdetlerine göre, bir kimse himâyesine aldığı kişiyi korumağa mecburdu. Bu sebeple, Mut'im ve çocukları silahlanıp Kâbe'nin dört bir tarafını tuttular. Peygamber Efendimizin Mekke'ye girip serbestçe tavâf etmesini ve evine gitmesini sağladılar.(100) (620 M.)
Mut'im, Bedir savaşında müşrik olarak öldü. Peygamber Efendimiz, Mut'im'in bu iyiliğini unutmamış, Bedir esirlerinin kurtarılması için Medine'ye gelen oğlu Cübeyr b. Mut'im'e:
- "Eğer senin o ihtiyar baban, sağ olsaydı da bu murdar herifleri benden isteseydi, hepsini ona bağışlardım." demişti. (101)
--------------------------------------------------------------------------------
(95/1) Zâdü'l-Meâd, 2/123; İbn-Hişâm, 2/57-58; İbnü'l-Esîr, 2/90-91 (Hz. Hatice'nin Ebû Tâlib'den 50-55 gün kadar sonra vefât ettiği rivâyeti de vardır.)
(95/2) Ebû Talib ile Hz. Peygamber (s.a.s.)in anne ve babasının ehli necattan olup olmadığı hakkında bkz. Tecrid Tercemesi 4/679-703 (Hadis No: 665 ve izahı) ve 10/57-59 (Hadis No: 1549)
(96) Bkz. el- Buhârî 1/65; Tecrid Tercemesi, 1/161 (Hadis No: 177) ve 2/377 (Hadis No : 314) ve 10/45, (Hadis No: 1544)
(97) Bkz. Tecrid Tercemesi, 2/614 (431 No'lu Hadis ve açıklaması) İbn; Hişâm, 2/61; İbnü'l-Esîr, 2/91-92; Zâdü'l-Meâd, 2/123-124.
(98) Bkz. el-Buhârî 4/83; Tecrid Tercemesi, 9/ 35 (Hadis No: 1333); Zâdü'l Meâd, 2/124
(99) İbn-Hişâm, 2/62; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/92
(100) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/92-93; Zâdü'l-Meâd, 2/124; Târih-i Din-i İslâm, 2/278-279
(101) Buhârî, 5/20; Tecrid Tercemesi, 10/170 (Hadis No: 1574)
--------------------------------------------------------------------------------
V- KABÎLELERİ İSLÂMA DÂVET ve AKABE BÎATLARI
1- KABÎLELERİ İSLÂMA DÂVET
Hz. Peygamber (s.a.s.) Tâif'e Şevvâl ayında gitmişti. Dönüşünde "eşhür-i hurum" denilen kan dökülmesi yasak aylardan Zilkade girmiş hac mevsimi başlamıştı.
Rasûlullah (s.a.s.) Hac mevsiminde Mekke yakınlarında kurulan Ukaz, Mecenne, Zülmecâz.. gibi panayırlara gidiyor, oralarda toplanan diğer Arap kabîleleriyle görüşüyor, onlara Kur'ân-ı Kerîm okuyor, Hak Dini tebliğe çalışıyordu.
Kureyşin ileri gelenleri Müslümanlığın Mekke dışında, diğer kabîleler arasında yayılmasından endişeye düştüler. Rasûlullah (s.a.s.)'in gayretlerini boşa çıkarmak, O'nun sözlerine diğer kabîlelerin değer vermelerini önlemek için çâre aradılar. "Hz. Muhammed (s.a.s.) için ne diyelim?..." diye düşündüler. İçlerinden en isâbetli karar verdiğini kabûl ettikleri Muğire oğlu Velîd'den bu konuda yardım istediler.
Velîd, edebiyatın her çeşidinden anlayan, pek çok şâir ve hatibin düşünce ve bilgisinden yararlandığı son derece zeki, zengin ve itibârlı bir yaşlıydı. Rasûlullah (s.a.s.) ile görüşerek O'ndan Kur'ân-ı Kerîm dinledikten sonra kanaatini şöyle özetledi.
- "Ben şiirin her çeşidini bilirim. Muhammed'den dinlediklerim şiir değil. O halde O'na şâir denilemez. Dinlediklerim, nesir de değil. O sözlerdeki güzellik ve belâgat hiç bir sözde bulunmaz.
Muhammed (s.a.s.)'e sihirbaz veya falcı da diyemeyiz. Çünkü sözlerinin sihir ve fal ile bir ilgisi yok. Mecnûn veya deli de denilemez. Çünkü bu takdirde size kimse inanmaz. Bu derece güzel sözleri, değil bir delinin, akıllı kimselerin bile söyleyebilmesi mümkün değildir. Muhammed (s.a.s.)'e sihirbâz da diyemezsiniz. Çünkü okuyup üflemiyor, düğüm bağlamıyor, sihirle ilgili hiç bir şey yapmıyor..."
- "O halde ne diyeceğiz?" diye sordular.
- "Ne diyeceğinizi bilemem. Fakat sizin isnâd ettiğiniz, (şâir, falcı, mecnûn, sihirbâz.. gibi) sözlerin hiç biri O'na uymuyor. O'nda böyle vasıflar yok. Kimseyi bu sözlere inandıramazsınız..." dedi.
Fakat, Velîd ertesi gün:
- "O'na sihirbâz demek, başka sıfatlardan daha uygun. Çünkü sözleri kardeşi kardeşten ayırıyor. Akraba arasına ayrılık sokuyor. Bu sebeple O'nun sözleri sihir ve büyüden başka bir şey değil. O'na sihirbâz deyin." dedi. (102)
Kur'ân-ı Kerîm Velîd'in bu tutumunu şöyle anlatır:
-"Çünkü o, düşündü, ölçtü, biçti. Canı çıkası ne biçim ölçtü biçti... Sonra baktı (düşündü), sonra kaşlarını çattı, suratını astı. Sonra da sırt çevirip büyüklük tasladı. Bu sâdece öğretilen bir sihirdir, bu Kur'ân yalnızca bir insan sözüdür" dedi... (el-Müddessir Sûresi, 18-25)
Böylece O'na "sihirbâz, büyücü" demeğe karar verdiler. Rasûlullah (s.a.s.) kiminle, hangi toplulukla görüşse, arkasından gidip:
Sakın O'nu dinlemeyin, sözlerine kanmayın. Büyücüdür, kardeşi kardeşten ayırır... diye propaganda yapıyorlardı.(103) Fakat müşriklerin bütün çabaları İslâm nûru'nun yayılmasını önleyemeyecekti.
"Allah'ın nûrunu ağızlarıyle söndürmek isterler. Oysa, kâfirler istemese de Allah nûrunu mutlaka tamamlayacaktır." (et-Tevbe Sûresi, 32)
2- AKABE BİATLARI Zilhicce (621 ve 622 M.)
a) Akabe Görüşmeleri
Peygamber (s.a.s.) Efendimiz Hac mevsimlerinde, Mekke yakınlarında kurulan panayırlara gelen, Kâbe'yi ve putlarını ziyâret eden kabîleler arasında dolaşıyor, onlara Kur'ân okuyor, onları İslâm'a dâvet ediyordu. Bir gün Mekke'nin kuzeyinde, Mekke ile Mina arasında "Akabe" denilen bir tepede altı kişilik bir topluluğa rastladı. Bunlar, Medine'den "Hazrec" kabîlesinden idiler.(104) Rasûlullah (s.a.s.) onlarla konuştu. Kur'an-ı Kerîm okudu, İslâm Dini'ni anlattı ve onları Müslümanlığa dâvet etti.
Medine'deki "Evs" ve Hazrec" adlı Arap kabîleleri ile "ehl-i kitâb" olan Yahûdiler arasında eskiden beri geçimsizlik vardı. Ne zaman aralarında bir tartışma veya kavga çıksa, putperest olan Evs ve Hazreçlilere Yahûdîler:
Yakında bir Peygamber gelecek, biz O'na uyar, kuvvetleniriz, öcümüzü sizden o zaman alırız.. derlerdi. Medine'liler yakında bir Peygamber geleceğini yaşlı kimselerden de sık sık duyuyorlardı. Hz. Peygamber (s.a.s.), onları yeni dine dâvet edince birbirlerine bakıştılar. "Yahûdilerin bekleyip durdukları, yaşlıların haber verdikleri Peygamber işte budur, biz Yahûdîlerin önüne geçelim..." diyerek, kelime-i şehâdet getirip, hemen Müslüman oldular.(105)
Mekke Devri'nin 10'uncu yılının Zilhicce ayında (Nisan 620 M.) gerçekleşen bu olaya "Birinci Akabe Görüşmesi", burada İslâm'ı kabûl eden altı kişiye de "İlk Medineli Müslümanlar" denir.(106)
Hz. Peygamber (s.a.s.) ile Medine'liler arasında, hac mevsimlerinde "Akabe" tepesinde yapılan görüşmeler, Mekke Devri'nin 10-11 ve 12'inci yıllarında olmak üzere üç defa oldu 11 ve 12'inci yıllardaki görüşmelerde "Bîat" da yapıldı. Bu sebeple, Akabe görüşmelerinin sayısı üç; Akabe Bîatları'nın sayısı iki'dir.
b) Birinci Akabe Bîatı (Zilhicce 621 M.)
Akabe Tepesinde Hz. Peygamber (s.a.s.)'le görüşüp Müslüman olan bu 6 kişi, hac mevsimi sonunda Medine'ye döndüler. Gördüklerini, yakınlarına ve dostlarına anlatarak, Medine'de Müslümanlığı yaymağa başladılar.
Bir sene sonra, hac mevsiminde Hz. Peygamber (s.a.s.) ile görüşmek üzere Medine'den Mekke'ye 10'u Hazrec, 2'si Evs kabîlesinden olmak üzere 12 Müslüman geldi. Bunlardan 5'i, bir yıl önceki ilk Akabe görüşmesinde bulunanlardandı. Başkanları yine, birinci görüşmede olduğu gibi "Zürâre oğlu Es'ad"tı. Mekke Devri'nin 11'inci yılı Zilhicce ayında Rasûlullah (s.a.s.) ile buluştular. Bu ikinci buluşmada Medine'li 12 Müslüman(107) "Allah'a şirk koşmayacaklarına, hırsızlık ve zinâ yapmayacaklarına, (kız) çocuklarını öldürmeyeceklerine, kimseye iftirâ etmeyeceklerine, Allah ve Peygamberine itâatten ayrılmayacaklarına" dâir Rasûlullah (s.a.s.)'e taahhütte bulundular; Hz. Peygamber (s.a.s.)'in elini tutarak bîat ettiler.(108)
Medine'li Müslümanlar, bu görüşme ve bîattan sonra, Müslümanlığın yayılmasına gayret etmek üzere, memleketlerine döndüler. Rasûlullah (s.a.s.)'in Medine'de Müslümanlığı ve Kur'ân-ı Kerîm'i öğretmek üzere öğretmen olarak görevlendirdiği "Umeyr oğlu Mus'ab"ı da berâberlerinde götürdüler.(109)
Mus'ab, Akabe'de bîat edenlerin reisi Hazrec kabîlesinden Es'ad b. Zürâre'nin evinde misâfir olmuştu. Evs ve Hazrec kabîlesi'nden Müslümanlığı kabûl edenlerin evlerine birer birer giderek, onlara Kur'ân-ı Kerîm ve din bilgileri öğretiyor, güzel ahlâkı, nezâketi ve kibarlığı ile herkesi İslâm'a bağlıyordu.
Es'ad b. Zürâre ve Mus'ab b. Umeyr'in gayretleriyle Medine'de Müslümanların sayısı hızla artıyordu. Yalnız Evs kabîlesi reislerinden Sa'd b. Muâz ile Üseyd b. Hudayr Müslümanlığı henüz kabûl etmemişlerdi. Bir gün Esâd ile Mus'ab çevrelerine toplananlara Müslümanlığı anlatırken Üseyd yanlarına geldi, maksadı onlara mâni olmaktı.
- Siz ne yapmak istiyorsunuz? Halkı atalarının yolundan saptırıyorsunuz... diye söylendi. Mus'ab O'na çok nâzik davrandı. Kurân-ı Kerîm okudu. Kısaca Müslümanlığı anlattı. Üseyd, Kur'ân-ı Kerîm 'in tesirinde kaldı, "Bu ne güzel şey..." diyerek Müslüman oldu ve şöyle dedi:
- Ben gidip Sa'd b. Muâz'ı göndereyim. Eğer o da Müslümanlığı kabûl ederse, bu memlekette Müslüman olmayan hiç kimse kalmaz.
Sa'd, Medine'de Müslümanlığın yayılmasından memnûn değildi. Es'ad ve Mus'ab'ın yanlarına öfke ile gitti.
Ey Es'ad, seninle aramızda akrabalık bağları olmasaydı, kabilemiz arasına bu ayrılık tohumlarını sokmana katlanmazdım... diyerek çıkıştı. Mus'ab ona da son derece yumuşak ve kibar davrandı. Kısaca Müslümanlığı anlattı. Kur'ân-ı Kerîm okudu. Neticede Sa'd b. Muâz da Müslüman olarak oradan ayrıldı. Bu iki reisin tesiriyle Evs ve Hazrec kabîleleri içinde hemen hemen Müslüman olmayan kimse kalmadı.(110)
Mus'ab, Medine'deki bu memnûniyet verici gelişmeleri Hz. Peygamber (s.a.s.)'e bildirdi. Rasûlullah (s.a.s.) ve Müslümanlar bu duruma çok sevindiler. Bundan dolayı bu seneye "Senetü'l İbtihâc" (Sevinç yılı) denildi.(111)
c) İkinci Akabe Bîatı (Zilhicce 622 m.)
Mekke Devri'nin 12'inci yılı hac mevsiminde, Medine'den Mekke'ye gelen ziyâretçiler arasında (73'ü erkek, 2'si kadın) 75 Müslüman vardı. Bunlar hac'dan sonra (eyyâm-ı teşrik'in 2'nci gecesi), gece yarısı Hz. Peygamber (s.a.s.) ile gene Akabe tepesi'nde gizlice buluştular. Dikkati çekmemek için, her biri, değişik zamanlarda ve ayrı yollardan gelerek burada toplandılar. İçlerinde, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in Medine'li akrabası Neccâr oğullarından Zeyd oğlu Hâlid (Ebû Eyyûb el-Ensârî) de vardı.
Rasûlullah (s.a.s.) toplantıya amcası Abbâs'la birlikte geldi. Abbâs henüz Müslüman olmamıştı. Fakat yeğenine son derece bağlıydı. Ebû Tâlib'in ölümünden sonra, Arab âdetine göre O'nu himâyesine almıştı. Bu sebeple önce toplantıda Abbâs konuştu:
- Ey Hazrec ve Evs Cemaati,
Siz de bilirsiniz ki, Hz. Muhammed (s.a.s.)'in aramızda üstün bir yeri vardır. Biz, O'nu şimdiye kadar, düşmanlarına karşı koruduk, yine de koruyacağız. Siz şimdi O'nu, Medine'ye dâvet ediyor, orada kalmasını istiyorsunuz. Kendisi de böyle arzu ediyor.
Ancak siz O'nu düşmanlarına karşı koruyabilecekseniz, götürünüz. O'nu ele verecekseniz, bundan şimdiden vazgeçiniz.".. dedi.(112) Medineliler Abbâs'ı dinledikten sonra:
- Yâ Rasûlallah, siz de konuşunuz. Bizden, Allah için, kendiniz için istediğiniz andı alınız. Hazırız... dediler.
Hz. Peygamber (s.a.s.) bir mikdâr Kur'ân-ı Kerim okuduktan sonra:
- Sevinçli hâlinizde de, kederli hâlinizde de din işinde kusur etmeyeceğinize, hakkın yerine getirilmesi için hiç bir şeyden çekinmeyeceğinize, yurdunuza hicret ettiğimde beni âileleriniz ve çocuklarınız gibi koruyacağınıza.. sizden söz (and) istiyorum" dedi. Medineli Zürâreoğlu Es'ad:
Yâ Rasûlallah, biz buraya sana bîat etmeğe geldik. Sen nasıl emredersen öyle yaparız. Çocuklarımızı, âilelerimizi nasıl korursak, seni daha fazla koruruz . Sözümüzde dururuz. İnâyet Allah'tandır... dedi. Medineliler:
- Yâ Rasûlallah, Senin uğrunda, gösterdiğin yolda ölürsek bize ne var? diye sordular.
Hz. Peygamber (s.a.s.):
- Ahirette mükâfat olarak Cennet, dedi.
- Öyleyse ver elini, dediler. Hepsi de Hz. Peygamber (s.a.s.)'in elini tutarak, "İslâm yolunda gerekirse öleceklerine" and verip bîat ettiler.(113)
Hz. Peygamber (s.a.s.)'in ve Müslümanların Medine'ye hicreti de bu görüşmede kararlaştırıldı. Toplantı bittikten sonra, müslümanlar, geldikleri gibi, gene gizlice ayrı ayrı yollardan dağıldılar.
Kureyşliler 2'nci Akabe Bîatını, ancak kabîleler Mekke'den ayrıldıktan sonra duyabildiler.
--------------------------------------------------------------------------------
(102) İbn Hişâm, 1/288-289; Târih-i Din-i İslâm, 2/188-192
(103) Bkz. İbn-Hişâm, 2/63-65; İbnü'l-Esîr, 2/93-94
(104) Hz. Peygamber (s.a.s.)'in dedesi Abdülmuttalib'in annesi Selma hatunun Hazrec kabilesinden oluşu sebebiyle, Rasûlüllah (s.a.s.) ile Hazrecliler arasında akrabalık vardı.
(105) İbni Hişâm, 2/70-71; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/95; Zâdü'l-Meâd, 2/131
(106) Hepsi de Hazrec kabîlesinden olan bu altı kişi şunlardır. Zürâre oğlu Es'ad, Mâlik oğlu Râfi, Hâris oğlu Avf, Âmir oğlu Kutbe, Âmir oğlu Ukbe, Abdullah oğlu Câbir. (İbn Hişâm, 2/71-72; Zâdü'l-Mead. 2/132)
(107) İsimleri: Es'ad b. Zürâre, Râfi b. Mâlik, Avf b. Hâris, Kutbe b. Âmir, Ukbe b. Âmir, Muâz b. Hâris, Zekvân b. Abd-i Kays, Ubâde b. Sâmit, Yezid b. Sa'lebe, Abbas b. Ubâde, Ebu'l Heysem b. Teyyihan, Uveym b. Sâide, (İbn Hişâm, 2/ 73-75; Zâdül-Meâd, 2/132)
(108) Bkz. El-Mümtehine Sûresi, 12; el-Buhârî, 1/10; Tecrid Tercemesi, 1/29; (Hadis No: 18); İbn Hişâm, 2/75
(109) İbn Hişâm, 2/76; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/96
(110) İbn Hişâm, 2/77-79; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 1/97-98
(111) Târih-i Din-i İslâm, 2/313
(112) İbn Hişâm, 2/84; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/98-99
(113) İbn Hişâm, 2/84-85; İbnü'l Esîr, a.g.e., 2/100
--------------------------------------------------------------------------------
3- İSRÂ VE MÎRÂC MÛCİZESİ (Receb 621 M.)
a) Hz. Peygamber (s.a.s.)'in Mîrâcı
İkinci Akabe görüşmesinden sonra, Mekke Devri'nin 11'inci yılı Recep ayının 27'inci gecesi (Hicretten 19 ay önce) Peygamber Efendimizin "İsrâ ve Mîrâc" mûcizesi gerçekleşti.
İsrâ, gece yolculuğu ve gece yürüyüşü; Mîrâc ise, yükseğe çıkmak ve yükselme âleti demektir. Bu büyük mûcize, gecenin bir bölümünde cereyân ettiği ve Rasûlullah (s.a.s.) bu gece semâlara ve yüce makamlara yükseldiği için bu mûcizeye "İsrâ ve Mîrâc" denilmiştir.
Kur'ân-ı Kerîm'de el-İsrâ Sûresi'nin 1'inci âyetinde:
"Kulu Muhammed (s.a.s.)'i, bir gece Mescid-i Harâm'dan, kendisine bir kısım âyetlerimizi göstermek için, etrâfını mübârek kıldığımız Mescid-i Aksâ'ya götüren Allah'ın şânı ne yücedir. Doğrusu O işitir ve görür." buyrulmuştur.
Rasûl-i Ekrem (s.a.s.)'in Mekke'deki Mescid-i Harâm'dan Kudüs'teki Mescid-i Aksâ'ya olan mîrâcı, yukarıda anlamı yazılan âyet-i kerime ile sâbittir. Mescid-i Aksâ'dan semâlara ve yüce makamlara yükseldiğini ise, Peygamber Efendimizden nakledilen sahîh hadîs-i şerîflerden öğrenmekteyiz. Hadîs-i şerîflerde anlatılanların özeti şöyledir.(114)
Rasûlullah (s.a.s.) bir gece Kâbe'nin "Hatîm" denilen kısmında iken, Cebrail'in getirdiği "Burak" denilen bineğe binerek Kudüsteki Mescid-i Aksâ'ya gelip burada namaz kılmıştır. Buradan da "Mîrâc" denilen âlete binerek, semâlara yükselmiştir. 1'inci semâda Hz. Âdem, 2'inci semâda Hz. Yahyâ ve Hz. İsâ, 3'üncü semâda Hz. Yûsuf, 4'üncü semâda Hz. İdrîs, 5'inci semâda Hz. Harûn, 6'ıncı semâda Hz. Mûsâ ve 7'inci semâda Hz. İbrâhim ile görüştü. Bunlardan her biri Rasûlullah (s.a.s.) 'i selâmlayıp tebrik ettiler, "hoşgeldin sâlih kardeş," dediler.
Daha sonra "Sidretü'l-müntehâ"ya yükseldi. Orada kazâ ve kaderi yazan kalemlerin çıkardıkları sesler duyuluyordu. Sidretü'l-müntehâ'dan ötesi, sözle anlatılması mümkün olmayan bir âlemdi. Buraya kadar beraber oldukları Cebrâil de buradan öteye geçememiş, "benim için burası sınırdır, parmak uçu kadar daha ilerlersem, yanarım..." demiştir
Mîrâcta Cenab-ı Hakk, sevgili Peygamberine nice âlemler gösterdi. Kuluna vahyedeceğini vâsıtasız vahyetti. Bu makamda Hz. Peygamber (s.a.s.)'e üç şey verildi.(115)
1) Beş vakit namaz farz kılındı.(116)
2) Bakara Sûresi'nin son iki âyeti (Amene'r-rasûlü...) vahyedildi.
3) Ümmetinden şirk koşmayanların Cennet'e girecekleri müjdesi verildi.
b) Mîrâc Mûcizesine Karşı Müşriklerin Tutumu
Peygaber Efendimiz, mîrâcı ve mîrâcda gördüklerini ertesi sabah anlattı. Mü'minler Rasûlullah (s.a.s.)'i tasdik ve tebrik ettiler. Müşrikler ise inkâr ettiler. Bir gecede Kudüs'e gidip gelmek imkânsız bir şey, dediler. İçlerinde Kudüs'e gitmiş ve Mescid-i Aksâ'yı görmüş olanlar vardı.
- Mescid-i Aksânın kaç kapısı var? Şurası nasıl, burasında ne var? diye Rasûlullah (s.a.s.)'i soru yağmuruna tuttular.(117)
Hz. Peygamber bu konuyu daha sonra şöyle anlatmıştır:
"Kureyş bana seyâhat ettiğim yerler, özellikle Mescid-i Aksâ ile ilgili öyle şeyler sordular ki, İsrâ gecesi bunlara hiç dikkat etmemiştim. Fakat Cenâb-ı Hakk, benimle Beyt-i Makdis arasındaki mesâfeyi kaldırdı. Ne sordularsa, oraya bakarak cevâp verdim".(118)
Bu durumda ne yapacaklarını şaşıran müşrikler Hz. Ebû Bekir'e koştular. Muhammed dün gece Kudüs'e gidip geldiğini, göklere çıktığını... söylüyor. Buna da mı inanacaksın, dediler. Ebû Bekir, hiç tereddüt göstermeden:
"Bunu O söylemişse inandım gitti. Ben O'nu bundan daha önemli olan konularda tasdik ediyorum. Akşam- sabah göklerden vahiy geldiğini söylüyor, buna inanıyorum..." dedi. Bu yüzden Hz. Ebû Bekir'e "Sıddîk" denildi.
Ehli- sünnet bilginlerinin çoğunluğuna göre, İsrâ ve Mîrâc aynı gecede; Rasûlullah (s.a.s.) 'in rûh ve vücuduyla birlikte uyanık hâlde iken olmuştur. İsrâ ile Mîrâcın ayrı gecelerde olduğunu, rüyâ hâlinde ve rûhâni olarak vuku bulduğunu kabûl eden bilginler de vardır; fakat bunların sayısı azdır.(119)
c) Mîrâc'ta Teşri Kılınan Hükümler
Kur'ân-ı Kerîm'de, Mirâc'ın en yüksek hâli anlatılırken:
"(Rabbına) iki yay kadar veya daha da yakın oldu. Allah Kulu'na vahyettiğini o anda vahyetti..." (en Necm Sûresi, 9-10) buyrulmaktadır.
Bu âyetlerden Rasûlullah (s.a.s.)'e, Mîrâc'ta pek çok esrâr ve maârifin bildirildiği anlaşılmaktadır.
Baştan sona Mîrâc ve Mîrâc'ta teşri kılınan hükümlerin anlatıldığı el-İsrâ Sûresi'nin 80'inci âyetinde Hz. Peygamber (s.a.s.)'e: "Rabbim, beni şerefli bir girişle (Medine'ye) koy, sâlim bir çıkışla da (Mekke'den) çıkar" diye dua etmesi emredilerek yakında hicretine izin verileceğini; 81 'inci âyetinde ise:
"De ki: Hakk geldi, bâtıl yok olup gitti, esâsen bâtıl yok olmağa mahkûmdur" buyurularak çok yakında İslâm'ın küfre galebe çalacağına, neticede Mekke'nin Rasûlullah (s.a.s.) tarafından fethedilip Kâbe'nin putlardan temizleneceğine işâret olunmuştur. Yine aynı sûrenin 23-29'uncu âyetlerinde dinin temelini teşkil eden hükümler yer almıştır. Bu âyetlerin anlamları şöyledir:
"Rabb'ın şunları kesinlikle hükmetti: Kendisinden başkasına kulluk etmeyin. Ana-babaya iyilik edin. Onlardan biri veya her ikisi, senin yanında ihtiyarlayacak olursa, onlara "öf" bile deme, onları azarlama, her ikisine de hep tatlı söyle. Onlara şefkatle tevâzu kanadını ger ve 'Rabbım, onlar, küçükken beni nasıl ihtimâmla yetiştirmişlerse, sen de kendilerini öylece esirge..' diye onlar için duâ et.
Rabbınız, içinizdekini en iyi bilendir. İyi kimseler olursanız, kendisine yönelip tevbe edenleri bağışlar.
Hısıma, yoksula, yolda kalmışa, herbirine hakkını ver. Elindeki malını saçıp savurma, saçıp savuranlar, şüphesiz şeytânla kardeş olmuşlardır. Şeytân ise Rabb'ına karşı son derece nankördür.
Rabbından umduğun rahmeti elde etmek için hak sahiplerinden yüz çevirmek zorunda kalırsan, bâri onlara yumuşak söz söyle (sert davranma).
Elini boynuna bağlayıp cimrilik etme, onu büsbütün açıp hepsini de saçma. Yoksa pişmân olur, açıkta kalırsın,
Şüphesiz Rabb'n, dilediği kimsenin rızkını genişletir, dilediğininkini daraltır, ölçü ile verir. O, kullarını gören ve her şeyden haberdâr olandır.
Çocuklarınızı yoksulluk korkusu ile öldürmeyin. Onları da sizi de Biz rızıklandırırız. Şüphesiz ki onları öldürmek büyük bir suçtur.
Sakın zinâya yaklaşmayın. Doğrusu bu çirkindir ve çok kötü bir yoldur.
Allah'ın harâm kıldığı cana, haklı bir sebep olmadıkça kıymayın. Haksız yere öldürülen kimsenin velisine bir yetki vermişizdir. Artık o da öldürmekte aşırı gitmesin. Çünkü o, ne de olsa yardım görmüştür.
Erginlik çağına ulaşıncaya kadar, yetîmin malına, en güzel şeklin dışında yaklaşmayın. Bir de verdiğiniz sözü yerine getirin. Çünkü verilen sözde sorumluluk vardır.
Ölçtüğünüz zaman ölçeği tam yapın, doğru terâzi ile tartın. Bu daha iyi ve sonuç bakımından daha güzeldir.
Bilmediğin şeyin ardına düşme. Doğrusu kulak, göz ve kalb, bunların hepsi o şeyden sorumlu olur.
Yeryüzünde böbürlenerek yürüme. Çünkü ne yeri delebilir, ne de boyca dağlara ulaşabilirsin, (onlarla büyüklük yarışı yapabilirsin). Rabb'ının katında bunların hepsi, beğenilmeyen kötü şeylerdir.
Bunlar Rabb'ının sana bildirdiği hikmetlerdir. Sakın Allah'la beraber bir başka tanrı edinme. Yoksa kınanmış ve kovulmuş olarak Cehennem'e atılırsın." (İsra Sûresi, 23-29).
Bu âyetlerdeki ilâhî emirler şöylece özetlenebilir:
1) Allah'tan başkasına kulluk etmeyin,
2) Anne-babaya iyi muâmele edin,
3) Hısıma,yoksula, yolda kalmışa haklarını verin,
4) Ne hasis, ne cimri, ne de müsrif (savurgan) olun,
5) Çocuklarınızı öldürmeyin,
6) Zinâya yaklaşmayın,
7) Haklı bir sebep olmadıkça cana kıymayın,
Daha iyiye götürmek amacı dışında yetim malına yaklaşmayın,
9) Verdiğiniz sözü yerine getirin, sözünüzde durun,
10) Ölçü ve tartıyı tam yapın,
11) Hakkında bilginiz olmayan şeyin peşine düşmeyin,
12) Yeryüzünde kibir ve azametle yürümeyin, alçak gönüllü olun.
--------------------------------------------------------------------------------
(114) Bkz. Buhârî, 1/91-93 ve 4/247-250; Tecrid Tercemesi, 218-232 (Hadis No: 227) ve 10/60-80; (Hadis No: 1550-1552)
(115) Müslim, 1/157, (K.el-İmân, B.,76, Hadis No: 173/279)
(116) Mîrâc'dan önce namaz, akşam va sabah olmak üzere günde iki vakit kılınıyordu. "Ey örtüsüne bürünen Peygamber! Kalk, azâb ile korkut. Rabbinin adını (namazda tekbir ile) yücelt..." (Müddessir Sûresi, 1-3) anlamındaki âyetler inince, Rasûlüllah (s.a.s.) Cibril (a.s.)'ın târifi ile abdest alıp namaz kılmıştır. Rasûlüllah (s.a.s.)'in Cibril'e uyarak kıldığı bu ilk namaz, sabah vaktinde kılınmıştır. Aynı gün akşam namazını Hz. Hatice ile cemâatle kıldılar. Ertesi gün bu cemâate Hz. Ali, daha sonra Hz. Ebû Bekir ve Zeyd b. Hârise de katıldı. Böylece, (Mîrâc'da 5 vakit namaz farz kılınmadan önce) Risâletin başlangıcından itibâren Rasûlüllah (s.a.s.) ve Müslümanlar, akşam ve sabah olmak üzere, günde iki vakit namaz kılıyorlardı.
Bu iki vakit namazdan başka, "Müzzemmil Sûresi"nin ilk âyetleri ile "gece namazı" farz kılınmıştı. Müslümanlar geceleri ayakları şişinceye kadar namaz kılıyorlardı. Gece namazı bir sene kadar farz olarak devâm ettikten sonra, aynı sûre'nin son âyeti (Müzzemmil Sûresi, 20) ile farziyeti kaldırıldı, nâfile (tatavvu) namaz oldu. Mîrâc'da farz kılınan 5 vakit namaz ile bütün bu namazlar kaldırıldı. Ancak, Hz. Peygamber (s.a.s.)'e hâs, ona âit olmak üzere gece namazının farziyeti devâm etti. (Bkz. İsrâ Sûresi, 79; Tecrid Tercemesi, 2/231-232, Hadis No: 227'nin açıklaması; Tahir Olgun, İbâdet Târihi, 28-38, İst., 1946)
(117) Tecrid Tercemesi, 10/64
(118) Buhârî, 4/248;Müslim, 1/157; (K.el-İmân, B., 75); Tecrid Tercemesi, 10/63. (Hadis No: 1550)
(119) Bkz. Zâdü'l-Meâd, 2/126-127
--------------------------------------------------------------------------------
VI- MEDİNEYE HİCRET
"Rabb'ım, beni şerefli bir girişle (Medineye) koy, sâlim bir çıkışla da (Mekke'den) çıkar".
(el-İsrâ Sûresi, 80)
1- MÜSLÜMANLARIN MEDİNE'YE HİCRETLERİ
Hicret bir yerden başka bir yere göç etme demektir. Müşriklerin zulümleri yüzünden Mekke'de Müslümanlar barınamaz hâle gelmişlerdi. Bu sebeple 2'inci Akabe Bîatında Hz. Peygamber (s.a.s.) ve Müslümanların Medine'ye hicretleri de kararlaştırılmıştı. Rasûlullah (s.a.s.) "Sizin hicret edeceğiniz yerin iki kara taşlık arasında hurmalık bir yer olduğu bana gösterildi..."(120) diyerek Müslümanların Medine'ye hicretlerine izin verdi. 2'inci Akabe Bîatı, Peygamberliğin 12'nci yılının son ayı olan Zilhicce'de yapılmıştı. 13'üncü yılın ilk ayı Muharrem'de (Temmuz 622) Medine'ye hicret başladı. Mekke'den Medine'ye ilk hicret eden, Beni Mahzûm'dan Abdülesed oğlu Ebû Seleme(121), en son hicret eden ise Rasûlullah (s.a.s.)'in amcası Abbâs'tır.
Mekke'nin fethine kadar geçen süre içinde, dini uğruna, evini-barkını, malını-mülkünü, âilesini, kabîlesini, akrabasını, bütün varlığını Mekke'de bırakarak Rasûlullah (s.a.s.)'in müsâdesiyle Medine'ye göç eden Mekke'li Müslümanlara "Muhâcirûn" adı verilmiştir.
Medine'de muhâcirleri misâfir eden, onlara bütün imkânları ile yardımcı olan Medine'li Müslümanlara da "Ensâr" denilmiştir. Muhâcirûn ve Ensâr, Kur'ân-ı Kerîm'de bir çok vesîlelerle övülmüşlerdir.(122)
Muharrem ve safer aylarında Müslümanlar, âileleri ile birlikte hicret ettiler. Birer, ikişer, gizlice Mekke'den ayrılıp Medine'ye gittiler. Ensâr tarafından Medine civârındaki "Avâlî" denilen köylere yerleştirildiler.
Hz. Ömer Mekke'den gizli ayrılmadı. Kılıcını kuşandı, Kâbe'yi tavâf etti. Bütün müşriklere meydan okuyarak:
İşte ben Medine'ye gidiyorum. Analarını ağlatmak, karılarını dul, çocuklarını yetim bırakmak isteyenler peşime düşsün... dedi. Ömer'in hicreti Hz. Peygamber (s.a.s.)'in hicretinden 15 gün kadar önce olmuştu.
Kısa zamanda, Mekke'li Müslümanların hemen hepsi Medine'ye göç etti. Yalnızca Hz. Ebû Bekir ile Hz. Ali'yi Rasûlullah (s.a.s.) Mekke'de alıkoymuştu.(123) Ebû Bekir hicret için izin istediğinde, Rasûlullah (s.a.s.):
"Acele etme, Allah sana hayırlı bir arkadaş verecek..." diyerek hicretini geciktirmiştil(124). Mekke'de müslümanlıkları yüzünden âileleri tarafından hapsedilmiş olanlar ile köle ve câriyelerden başka Müslüman kalmamıştı. Rasûlullah (s.a.s.) düşmanları arasında, en büyük tehlike karşısında yapayalnız bulunuyordu.
--------------------------------------------------------------------------------
(120) el-Buhârî, 4/ 255; Tecrid Tercemesi, 10/86
(121) İbn Hişâm, 2/112; Zâdü'l-Meâd, 2/136; Tarîh-i Din-i İslâm, 2/320
(122) Bkz. el-Enfâl Sûresi 72, 74; Tevbe Sûresi, 20, 100; Nahl Sûresi, 41,110; Hac Sûresi, 58; Haşr Sûresi, 9; Fetih Sûresi, 10,18, 29,
(123) Zâdü'l-Meâd, 2/136
(124) el-Buhârî, 4/255; İbn Hişâm, 2/ 124; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/101
--------------------------------------------------------------------------------
2- HZ. PEYGAMBER (S.A.S.)'İN HİCRETİ
a) Dâru'n-Nedve'nin Korkunç Kararı
Akabe görüşmeleri ile Müslümanlık Medine'de yayılmağa başlamış, müşrikler korktuklarına uğramışlardı. Üstelik Mekke'deki Müslümanlar da Medine'ye göç etmişlerdi. Şimdi Hz. Muhammed (s.a.s.)'de Medine'ye gider, Müslümanların başına geçerse, Mekke'lilerin Şam ticâret yolu kapanabilirdi. Mekke müşrikleri Müslümanlara son derece kötü davranmışlar, târihte eşine ender rastlanan işkence ve hakarette bulunmuşlardı. Bunlar Medine'lilerle birleşip, kuvvetlendikten sonra kendilerinden öç alabilirlerdi. Esâsen Mekke'lilerle Medine'liler arasında, öteden beri geçimsizlik vardı. Çünkü Mekke'liler Adnânîlerden; Medine'liler ise Kâhtânîlerdendi. Durumun ciddiliğini anlayan Kureyş müşrikleri, Mekke'de yapayalnız kalan Peygamber Efendimize ne yapmak gerektiğini kararlaştırmak üzere Dâru'n-nedve'de toplandılar. Toplantıda Ebû Cehil, Ebû Süfyan, Ebu'l-Bahterî, Utbe b. Rabîa, Cübeyr b. Mut'im, Nadr b.Hâris, Ümeyye b.Halef, Hakim b.Hızâm...... gibi Mekke ileri gelenlerinin hemen hepsi vardı. Müslümanlık tehlikesinin önlenmesiyle ilgili çeşitli fikirler ileri sürdüler. İçlerinden Ebûl Bahteri:
- Muhammed (s.a.s.)'i bağlayıp her tarafı kapalı bir yerde ölünceye kadar hapsedelim, dedi. Amr oğlu Hişâm:
- O'nu bir deveye bindirip Mekke'den çıkaralım, uzak yerlere sürelim, dedi. Ebû Cehil ise:
- Kureyş'in bütün kollarından birer temsilci seçelim. Bunlar aynı anda hücûm edip Muhammed (s.a.s.)'i bir hamlede öldürsünler. Kimin vurduğu, kimin darbesiyle öldüğü belli olmasın. Böylece kanı bütün Kureyş kabîlesine dağılsın, Hâşimîler bütün Kureyş kollarına karşı çıkamayacaklarından kan davasına kalkışamazlar. Çâresiz diyete (kan bedeline) râzı olurlar. Bu iş böylece kapanır... dedi. Ebû Cehil'in teklifi ittifakla kabûl edildi. Diğer teklifler beğenilmedi. Hemen Kureyş kollarında 40 yeminli kişi seçip toplantıyı bitirdiler.(125)
Müşriklerin Dâru'n-Nedve'deki bu konuşma ve plânları el-Enfâl Sûresi'nin 30'uncu âyetinde şöyle özetlenmektedir.
"Ya Muhammed, hatırla şu zamanı ki, inkâr edenler (Mekke müşrikleri) seni bir yere kapatmak veya (hepsi birden) öldürmek yahut da (Mekke'den) çıkarmak için sana tuzak hazırlıyorlardı. Onlar sana tuzak kurarken, Allah da (onlara) tuzak kuruyordu. Allah tuzakların en iyisini kurar."
b) Rasûlullah (s.a.s.)'in Evinin Müşrikler tarafından Kuşatılması
Müşriklerin bu korkunç plânını Cebrâil (a.s.) Peygamber Efendimize haber verdi. "Bu gece, her zaman yatmakta olduğun yatağında yatmayacaksın, evini terkedeceksin..." dedi. Böylece Rasûlullah (s.a.s.)'e de hicret için izin verildi. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) Hz. Ali'yi çağırdı.
"Ben Medine'ye gidiyorum. Sen bu gece benim yatağımda yat, hırkamı üstüne ört. Müşrikler beni yatıyor sansınlar, onlara bir şey sezdirme. Sabahleyin şu emânetleri sâhiplerine ver.(126) Ondan sonra sen de hemen gel" dedi.
Ortalık kararınca, Kureyş'in seçme cânileri evin etrâfını sardılar.(127) Sabahleyin evinden çıkarken hep birden saldırıp öldüreceklerdi. Hz. Ali, Rasûlullah (s.a.s.)'in yatağına yattı. Hz. Peygamber (s.a.s.) eline bir avuç kum alıp, evini çeviren müşriklerin üzerine saçtı. Saçılan kum taneleri cânilerden herbirine isâbet etmiş, hepsi de derin bir uykuya dalmışlardı. Rasûlullah (s.a.s.) "Yâ-Sîn Sûresi"nin başından:
"Biz onların önlerine ve arkalarına birer sed çektik, böylece gözlerini perdeledik. Onlar artık elbette görmezler" anlamındaki 9'uncu âyetine kadar olan kısmı okuyarak, aralarından geçip gitti.(128) Müşrikler Hz. Muhammed (s.a.s.)'in yatağında yattığını sanıyorlardı. Sabahleyin, yatakta yatanın Ali olduğunu görünce, donakaldılar, ne yapacaklarını şaşırdılar; hiddetlerinden çıldıracak hâle geldiler. Hemen her tarafı aramağa koyuldular. Mekke'yi alt üst ettiler. Fakat Hz. Peygamber yoktu.
Muhammed (s.a.s.)'i bulana 100 deve verilecek, diye ilân ettiler. Bu haber duyulunca, ne kadar mâceracı, cânî, katil varsa, hepsi etrâfa yayıldı. Mekke'de ve Mekke dışında, harıl harıl Hz. Peygamber (s.a.s.)'i arıyorlardı.
Rasûlullah (s.a.s.), gece evinden ayrıldıktan sonra Kâbe'yi tavâf etti. "Ey Mekke, sen Allah katında yeryüzünün en hayırlı ve bana en sevimli yerisin; eğer çıkmak zorunda bırakılmasaydım, senden ayrılmazdım", dedi.(129) Ertesi gün öğle sıcağında Hz. Ebû Bekir'in evine vardı. Allah'ın emri ile, berâber hicret edeceklerini bildirdi. Hz. Ebû Bekir, sevinç göz yaşları ile, 4 aydır dışarıya bırakmayıp, ağaç yaprakları ile beslemekte olduğu iki cins devesini işâret ederek:
Dilediğini seç, Yâ Rasûlallah, dedi. Rasûlullah (s.a.s.) bedelini ödeyerek devenin birini aldı.
Rasûlullah (s.a.s.) ve Ebû Bekir için hazırlanan yol azığı bir dağarcığa konuldu. Ebû Bekir'in kızı Esmâ, belindeki bez kemeri ikiye ayırıp bir parçası ile bu dağarcığın ağzını bağladığı için Esma'ya "Zâtü'n-nitâkayn" (iki kemerli) ünvânı verild.(130/1)
c) Mağarada Gizlenmesi
Gece olunca, her ikisi evin arka penceresinden çıktılar. Ayakkabılarını çıkarıp, ayaklarının uçlarına basarak ıssız yollardan Mekke'nin güneyine doğru ilerlediler. 1.5 saat (3 mil) mesafede Sevr Dağı'nın tepesindeki mağaraya vardılar. Kureyşin araması bitinceye kadar, (perşembeyi cumaya bağlayan geceden pazar gününe kadar) üç gün bu mağarada gizlendiler.
Ebû Bekir'in oğlu Abdullah, geceleri mağaraya gelip Mekke'de olup biteni anlatıyor, ortalık ağarmadan gene Mekke'ye dönüyordu. Kölesi Âmr b. Füheyre de koyunlarını otlatırken akşamları Sevr dağına götürüp onlara süt veriyordu.
Peygamber Efendimizi ve Ebû Bekir'i arayanlar, iz sürerek, nihâyet Sevr'deki mağaranın ağzına kadar geldiler. Ayak sesleri ve konuşmaları içeriden duyuluyordu. Hz. Ebû Bekir, başını kaldırdığı zaman onların ayaklarını görmüş ve heyecanla:
-"Yâ Rasûlallah, eğilip baksalar, bizi görecekler, demişti, bunun üzerine Peygamber Efendimiz:
-"Korkma, Allah'ın yardımı bizimledir.(130/2) İki yoldaş ki, üçüncüsü Allah'tır, hiç endişe edilir mi?" buyurdu.(131)
Tâkipçiler Sevr dağı'na henüz çıkmadan, bir örümcek mağaranın ağzına ağ örmüş, bir çift beyaz güvercin yuva yapıp yumurtlamıştı. Bu durumda Kureyşliler mağaranın içine bakmanın ahmaklık olacağını düşünerek bırakıp gittiler.(132)
Kureyşlilerin aramaları üç gün sürdü. Peygamber Efendimiz ile Ebû Bekir Mekke'de iken Abdullah b. Uraykıt adında henüz müslüman olmamış, fakat son derece emîn bir şahsı kılavuz olarak kiralayıp develeri de ona teslim etmişlerdi.(133) Kılavuz Abdullah, üç gün sonra, dördüncü günün (Pazar) sabahı develeri mağaraya getirdi. Devenin birine Rasûlullah (s.a.s.) ile Ebû Bekir diğerine ise kılavuz Abdullah ile Ebû Bekir'in kölesi Âmir b. Füheyre bindiler. Sâhili takibederek Medine'ye doğru 24 saat hiç dinlenmeden yol aldılar Deve yürüyüşü ile 13 günlük olan Medine yolunu 8 günde katederek 12 Rabiulevvel/23 Eylül 622 pazartesi günü Kuba'ya ulaştılar.
Rasûlullah (s.a.s.)ilk vahiy Hîra (Nûr) dağı'ndaki mağarada gelmişti. Hira'daki mağara ile Sevr'deki mağara arasında geçen müddet, Rasûlullah (s.a.s.) 'in Peygamberlik hayatının Mekke Devri'ni teşkil etmişti. Sevr dağı'ndaki mağaradan başlayan hicret ise, Mekke Devri'nin sonu, Medine Devri'nin başı olmaktaydı.
d) Rasûlullah (s.a.s.)'i Tâkibedenler
Hicret yolculuğunda Peygamber Efendimiz iki önemli takiple karşılaştı.
Müdliçoğullarından Sürâka, Kureyş'in ilân ettiği mükâfâtı ele geçirmek hevesiyle, kendi bölgelerinden geçmiş olan hicret kafilesini tâkibe koyuldu. Atını dört nala sürerek Rasûlullah (s.a.s.) ve arkadaşlarına yaklaştığı sırada, atı sürçüp kapaklandı. Kendisi de yere yuvarlandı. Yeniden atına binip koşturdu. Tam yaklaştığı sırada, atının ön ayakları kuma saplandığı için, yine düştü. Atını zorlukla kurtardı. Sürâka'nın morali iyice bozulmuştu. Rasûlullah (s.a.s.)'den özür diledi. Yazılı bir emânnâme alarak geri döndü; diğer tâkipçileri de "ben aradım, boşuna yorulmayın, bu tarafta yok..." diyerek geri çevirdi.(134)
Eslemoğullarından Büreyde de, Kureyşin ilân ettiği mükâfâtı alabilmek için Rasûlullah'ı tâkibe başlamıştı. Fakat ilk görüşte, yanındakilerle beraber Müslüman oldu. Daha sonra başındaki beyaz sarığı çözerek mızrağının ucuna bağladı. "Sizin gibi şanlı bir kafile bayraksız gitmez. İzin verirseniz ilk alemdârınız olayım" diyerek ta Kuba Köyü'ne kadar Rasûlullah (s.a.s.)'e bayraktarlık yaptı.
Daha sonra, Şam'dan Mekke'ye dönmekte olan bir ticâret kafilesine rastladılar. Kafilede bulunan, ilk 8 Müslümandan Avvâm oğlu Zübeyr, Rasûlullah (s.a.s.) ve Ebû Bekir'e beyaz elbiseler giydirdi.(135) Ve Medine'lilerin kendilerini sabırsızlıkla beklediklerini haber verdi.
Rasûlullah (s.a.s.)'ın yola çıktığı Medine'de duyulmuştu. Bu yüzden Medineliler, Rasûlullah (s.a.s.)'i karşılamak üzere her sabah şehir dışına çıkıp bekliyorlardı. 12 Rabiulevvel /23 Eylül 622 Pazartesi günü yine öğleye kadar beklemişler, sıcak bastırınca ümitlerini kesip dönmüşlerdi. Bu esnâda bir iş için evinin yüksek kulesinden etrafı seyreden bir Yahûdî, beyazlar giyinmiş bir kafilenin uzaktan gelmekte olduğunu gördü ve yüksek sesle:
İşte günlerdir yolunu beklediğiniz devletli geliyor, diye haykırdı.
--------------------------------------------------------------------------------
(125) Bkz. İbn Hişâm, 2/125-126, İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/102; Zâdü'l-Meâd, 2/ 136-137; Tecrid Tercemesi, 10/87-88
(126) Mekke'de en güvenilir kimse olduğu için, bütün Mekkeliler en değerli şeylerini Hz. Peygamber (s.a.s.)'e emânet ederlerdi. Bu güvenirliği yüzünden O'na "Muhammedü'l-Emin" diyorlardı. (İbn Hişâm, 2/129)
(127) Bu câniler arasında:Ebû Cehil, Hakem b.el-Âs, Ukbe b. Ebî Muayt, Nadr b. Hâris, Ümeyye b. Halef, Zem'a b.Esved ve Ebû Leheb de vardı. (Tecrid Tercemesi, 10/88; Târih-i Din-i İslâm,2/32)
(128) Kur'ân-ı Kerîm'de bu olaya işâretle: (Habibim, bir avuç kumu onların üzerine) attığın zaman sen atmadın, ancak Allah attı, hedeflerine O ulaştırdı. (el-Enfâl Sûresi, 17) buyrulmuştur.
(129) İbn Mâce, 2/1037 (Hadis No: 3108), Kahire, 1378/1953; Tirmizi, 5/722 (Hadis No: 3925), Kahire, 1385/1965; Asr-ı Saâdet, 1/294
(130/1) Tecrid Tercemesi, 8/415 (Hadis No: 125) ve 10/100 (Hadis No : 1ğ)
(130/2) et-Tevbe Sûresi, 40
(131) el-Buhârî, 4/263; Tecrid Tercemesi, 10/119 (Hadis No: 1557)
(132) Zâdü'l-Meâd, 2/137; Târih-i Din-i İslâm 2/330; M. Hamîdullah, İslâm Peygamberi, 1/124
(133) Zâdü'l-Meâd, 2/137
(134) el-Buhârî, 4/256-257; Tecrid Tercemesi, 10/102-104; (Hadis No: 1ğ)
(135) el-Buhârî, 4/257; Tecrid Tercemesi, 10/105 (Hadis No: 1ğ)
--------------------------------------------------------------------------------
3- MEDİNE'YE VARIŞ
a) Hz. Peygamber (s.a.s.) Kuba'da
Medineliler derhal silahlanarak, bir bayram sevinci içinde yollara döküldüler. Rasûlullah (s.a.s.)'i Medine'ye bir saat uzaklıkta Kuba Köyünde karşıladılar. Rasûlullah (s.a.s.) burada Amr b. Avf Oğulları'nda 14 gece misâfir kaldı.(136) Bu esnâda Kur'ân-ı Kerîm'de "takvâ üzere yapıldığı" bildirilen Kuba Mescidi'ni binâ etti ve burada namaz kıldı.(137)
Rasûlullah (s.a.s.)'den 3 gün sonra tek başına yola çıkmış olan Hz. Ali de, gündüzleri gizlenip, geceleri yürüyerek, Kuba'da iken kafileye yetişti.
b) İlk Cuma Namazı ve İlk Hutbe
14 gün sonra, bir cuma günü Hz. Peygamber (s.a.s.) Efendimiz devesine bindi. Karşılamağa gelenlerle muhteşem bir alay içinde Medine'ye hareket etti. Yolda "Sâlim b. Avf oğulları"na âit "Rânûnâ Vâdisi"nde öğle vakti oldu. Rasûlullah (s.a.s.) burada arka arkaya iki hutbe okuyarak ilk Cuma Namazını kıldırdı.
İlk hutbede Allah'a hamd ve senâ ettikten sonra:
Ey nâs, ölmeden önce Allah'a tevbe ediniz, fırsat elde iken iyi işlere koşunuz. Allah'ı çok anmak, gizli ve âşikâr çok sadaka vermek sûretiyle O'nunla aranızdaki bağı kuvvetlendiriniz. Böyle yaparsanız, rızıklandırılır, yardım görürsünüz, kaçırdıklarınızı tekrâr elde edersiniz.
Biliniz ki, Cenab-ı Hakk, içinde bulunduğum yılın bu ayında, bugün şu bulunduğum yerde Cuma namazını kıyâmete kadar, üzerinize farz kıldı. Hayâtımda veya benden sonra, -âdil veya zâlim- bir imamı olduğu halde, önemsiz gördüğü veya inkâr ettiği için kim bu namazı terkederse, Allah onun iki yakasını bir araya getirmesin ve hiç bir işine hayır vermesin. Biliniz ki, böylesinin, tevbe etmedikçe, ne namazı, ne zekâtı, ne haccı, ne orucu, ne de herhangi bir iyiliği Allah katında bir değer taşır. Ancak, kim tevbe ederse Allah tevbesini kabûl eder.(138)
Ey Nâs, kendinize âhiret için azık hazırlayıp önceden gönderin. Hepiniz ölecek ve sürünüzü çobansız bırakacaksınız. Sonra Rabbınız, -arada tercümân veya perdedâr olmaksızın- bizzat:
- Sana benim peygamberim gelip haber vermedi mi? Ben sana mal vermiş, ihsânda bulunmuştum. Sen bunlardan âhiretin için ne gönderdin? diye soracaktır. O kimse sağına, soluna bakacak, hiç bir şey göremeyecek. Sonra önüne bakacak, orada Cehennem'i görecek. Öyleyse yarım hurma ile de olsa, kendini ateşten korumağa gücü yeten, bunu yapsın. Buna gücü yetmeyen, bâri güzel sözle kendini kurtarsın. Çünkü bir iyiliğe 10'dan 700 katına kadar sevap verilir. Allah'ın selâm ve rahmeti üzerinize olsun.(139)
Rasûlullah (s.a.s.) birinci hutbeyi böylece bitirdikten sonra ikinci hutbede de şunları söylemiştir.
Hamd Allah'a mahsustur. O'na hamdeder. O'ndan yardım dileriz. Nefislerimizin şerlerinden ve kötü işlerimizden Allah'a sığınırız. Allah'ın hidâyet verdiğini kimse saptıramaz. O'nun saptırdığını da kimse doğru yola koyamaz.
Allah'tan başka ilâh olmadığına şehâdet ederim. O birdir, eşi , ortağı ve benzeri yoktur.
Sözlerin en güzeli, Allah Kitabı (Kur'ân-ı Kerîm) dir. Allah'ın kalbini Kur'ân ile süslediği, küfürden sonra İslâm'a soktuğu, Kur'ân'ı diğer sözlere tercîh eden kimse felâh bulup kurtulmuştur.
Allah'ın sevdiğini seviniz. Allah'ı bütün kalbinizle (can ve gönülden) seviniz. Allah Kelâmı Kur'an'dan ve zikrinden usanmayınız.
Allah'ın Kelâmına karşı kalbiniz katılaşmasın.
Yalnız Allah'a kulluk edip ibâdetinizde O'na hiç bir şeyi ortak yapmayınız. O'ndan hakkıyla sakınınız. Yaptığınız iyi şeyleri dilinizle doğrulayınız. Aranızda Allah'ın rahmet ve merhametiyle sevişiniz. Allah'ın selâm ve rahmeti üzerinize olsun.(140)
c) Hz. Peygamber (s.a.s.)'in Medine'de Karşılanışı
Cuma namazından sonra Rasûlullah (s.a.s.) Medine'ye hareket etti.(141) Medine, târihinin en önemli gününü yaşıyordu. Halk bayram sevinci içinde, Kuba'dan itibâren yolu iki taraflı doldurmuştu. Kadınlar şiirler söylüyor, çocuklar "Rasûlullah geldi, Rasûlullah geldi" diye bağrışıyor, küçük kızlar def çalarak şenlik yapıyorlardı. Medine halkı, Rasûlullah (s.a.s.)'in gelişinden duyduğu sevinci, hiç bir şeyden duymamıştı.
Herkes Peygamber Efendimizi kendi evinde misâfir etmek istiyor, "Ey Allah'ın Rasûlü, bize buyurunuz... "diyerek deveyi durdurmak istiyorlardı. Rasûlullah (s.a.s.) ise, kimseyi gücendirmemek için devesini serbest bırakmıştı.
- "Siz deveyi kendi hâline bırakınız. O memurdur, emrolunduğu yere gider," diyerek dâvet edenlerden izin istiyordu. Nihâyet deve, hâlen "Mescidü'n-Nebi"nin bulunduğu boş arsada çöktü, Rasûlullah (s.a.s.) inmedi. Deve kalkarak bir kaç adım gittikten sonra geri dönüp ilk çöktüğü yere yeniden çöktü, bir daha kalkmadı. Rasûlullah (s.a.s.) üzerinden inerek:
- "Akrabamızdan en yakın kimin evi?" diyerek etrâfındakilere sordu. Zeyd oğlu Hâlid.(142)
- İşte evim, işte kapısı, buyurunuz Yâ Rasûlallâh... diyerek Rasûlullah (s.a.s.)'i dâvet etti. Peygamber Efendimiz böylece Hz. Hâlid'in misâfiri oldu. Bu misâfirlik "Mescidü'n-Nebî"nin inşâatı tamamlanıncaya kadar 7 ay devam etti.(143)
--------------------------------------------------------------------------------
(136) el-Buhârî, 1/11; Tecrid Tercemesi, 2/306 (Hadis No: 270
(137) (Hicretin) ilk gününde, takva temeli üzerine kurulan (Kuba'daki)Mescidde namaz kılman daha uygundur. Bu mescidde temiz olmayı sevenler vardır. Allah da temiz olanları sever. (et-Tevbe Sûresi, 108)
(138) İbn Mâce, es-Sünen, 1/343, (Hadis No: 1081); Tecrid Tercemesi, 3/63, (Hadis No: 487'nin izâhı)
(139) İbn Hişâm, 2/146; Şerafettin Yaltkaya, Hatiplik ve Hutbeler, 22; Kısas-ı Enbiyâ, 1/176; Asr-ı Saâdet, 2/828
(140) İbn Hişâm, 2/147; Hatiplik ve Hutbeler, 22, 24; Kısıs-ı Enbiyâ, 1/177; Asr-ı Saâdet, 2/829
(141) Medine'nin eski adı Yesrib'ti. Rasûlüllah (s.a.s.) hicret edip yerleştikten sonra "Peygamber Şehri" anlamında "Medinetü'n-Nebî" denildi. Daha sonra kısaltılarak sâdece Medinetü'l Münevvere denilmiştir.
(142) Hâlid b. Zeyd Ebû Eyyûb el– Ensâri, Neccâr oğullarından ve Peygamberimizin dedesi Abdülmuttalib'in annesi Selmâ Hatun'un âilesindendir. Müslüman Araplar tarafından yapılan ilk İstanbul kuşatmasında bulunmuş ve şehit düşmüştür. Fâtih, İstanbul'u fethedince Hz. Hâlid'in kabrini buldurmuş, hâlen ziyâret edilmekte olan türbesini yaptırmıştır. İstanbul'da türbenin bulunduğu semt (Eyyüb), adını onun isminden almıştır.
(143) İbn Hişâm, 2/143
4- HİCRETİN İSLÂM TARİHİNDEKİ ÖNEMİ
Hicret, Müslümanları müşriklerin zulüm ve baskılarından kurtarmış, İslâm'a yayılma imkânı sağlamış, böylece İslâm inkılâbının başlangıcı olmuştur. Bu itibârla olaydan 17 yıl sonra, Hz. Ömer'in hilâfeti esnâsında Hz. Peygamber (s.a.s.)'in hicret ettiği yılın 1 Muharrem'i olan 16 Temmuz 622 tarihi, Hicrî-Kamerî Takvim için "takvim başı" olarak kabûl edilmiştir.
Rasûlullah (s.a.s.)'in hicreti Peygamberliğin 13'üncü yılında, 12 Rebiulevvel / 23 Eylül 622'de olmuştur. Bu tarih aynı zamanda Peygamber Efendimizin 53'üncü doğum yıldönümüdür.
Hicretle, 23 yıl süren Peygamberlik devrinin 13 yıllık Mekke Devri sona ermiş, 10 yıllık Medine devri başlamıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
MEDİNE DEVRİ
I- HİCRETİN BİRİNCİ YILI (622-623 M.)
"Doğrusu inanıp hicret edenler Allah Yolunda mallarıyla, canlarıyla cihâd edenler ve muhâcirleri barındırıp onlara yardım edenler, işte bunlar birbirlerinin dostudurlar."
(el-Enfâl Sûresi, 72)
1- MEDİNE'DE GENEL DURUM
Medine, Mekke'nin kuzeyinde, üç tarafı dağlarla çevrili, güneyi ise ovalık bir şehirdir. Havası güzel, toprağı zirâate elverişli, hurmalıkları boldur.
Rasûlullah (s.a.s.)'in hicreti esnâsında, Medine'de Evs ve Hazrec adlı iki Arap kâbilesi ile, Kaynuka, Nadîr ve Kurayzaoğulları adlı üç Yahûdi kabîlesi vardı. Arap kabileleri buraya "Seylü'l-arim" denilen sel felâketinden sonra Yemen'den; Yahûdîler ise, Romalıların Kudüs'ü işgal ve tahriplerinden sonra Kudüs'ten gelip yerleşmişlerdi.
Başlangıçta, bir müddet Araplarla Yahûdîler iyi geçinmişlerse de, Yahûdîlerin çıkarcı davranışları yüzünden zamanla araları açılmış, Arablar Yahûdîleri yenerek Medine'de hâkim duruma gelmişlerdi. Fakat çok geçmeden Yahûdîlerin entrikaları ile birbirlerine düştüler ve iki kardeş kabîle uzun yıllar birbirleriyle savaştılar. Bu savaşların en sonuncusu Buâs Harbi'dir. Hicretten yaklaşık 5 yıl önce sona eren ve bazı fâsılalarla tam 120 yıl süren bu savaşta her iki taraf da büyük kayıp vererek zayıf düşmüşlerdir. Bu yüzden, Hicret esnâsında Yahûdîler, özellikle iktisâdî yönden Medine'de hâkim durumda bulunuyorlardı.
Evs ve Hazrec kabîleleri, aralarındaki bu düşmanlığın ancak Rasûlullah (s.a.s.)'in hakemliği, İslâm'ın getirdiği adâlet, sevgi ve kaynaşma ile ortadan kalkabileceğini anlayarak Müslümanlığa sımsıkı bağlandılar. Gerçekten Hz. Peygamber (s.a.s.)'in Medîne'ye gelmesiyle, bu iki kardeş kabile arasında asırlarca sürmüş olan kin ve düşmanlıktan eser kalmamıştır.(144)
2- MESCİD-İ NEBÎ'NİN İNŞÂSI
Hicret esnâsında Medîne'de câmi yoktu. Rasûlullah (s.a.s.) namaz vaktinde nerede bulunursa namazı orada kıldırırdı. İlk mescid, hicretin ilk günlerinde Kuba'da yapıldı.
Hicret sırasında, Rasûlullah (s.a.s.)'in devesinin çöktüğü, Halid b. Zeyd'in evinin karşısındaki boş arsaya mescid yapılacaktı. Neccâroğullarından iki yetim çocuğa âit olan bu arsayı, Neccâroğulları hibe etmek istedilerse de Peygamber (s.a.s.) Efendimiz kabûl etmedi. Bedeli olan 10 miskal (40.9 gr) altını Hz. Ebû Bekir ödedi.
Arsada müşrik kabirleri, yabâni hurmalar ve engebeler vardı. Kabirler başka yere nakledildi. Hurma ağaçları kesildi, çukurlar düzlendi. Mescid'in yapımında bizzât Rasûlullah (s.a.s.)'de bir işçi gibi çalıştı. Temeli taştan, duvarları kerpiçten, direkleri hurma ağaçlarından yapıldı. Üzeri de hurma dallarıyla örtüldü; zemini ise topraktı. Kıblesi Kudüs'e doğru olan bu mescid'in, biri mihrab'ın karşısındaki ana kapı, biri Rasûlullah (s.a.s.)'in evine açılan kapı, diğeri de "Bab-ı Rahmet" denilen kapı olmak üzere üç kapısı vardı. Kıble'nin değişmesinden sonra, ana kapı ile mihrap yer değiştirdiler.(145/1)
3- HÂNE-İ SAÂDET'İN İNŞÂSI ve RASÛLÜLLAH (S.A.S.)'İN HZ. ÂİŞE İLE EVLENMESİ
İnşâsı 7 ay süren Mescid'in bir tarafına Rasûlullah (s.a.s.) ve âilesinin ikameti için odalar (hücreler) yapıldı. Bu odaların sayısı daha sonra dokuza çıkmıştır. Odalardan her birinin genişliği 3-3,5 arşın, uzunluğu 5 arşın, yüksekliği ise bir adam boyu kadardı. Hz. Aişe, Safiyye ve Sevde'nin odaları Mescid'in güneyinde; Ümmü Seleme, Ümmü Habibe, Meymûne, Cüveyriye, Zeyneb bt. Cahş ve Zeyneb bt. Huzeyme'nin odaları ise Mescidin kuzeyinde bulunuyordu. Rasûlullah (s.a.s.)'in hâlen "Kabr-i Saâdet"inin bulunduğu yer, Hz. Âişe'ye tahsis edilen oda idi.
Mescid ve hücrelerin yapımı tamamlanınca, Hz. Peygamber (s.a.s.) misâfir kaldığı Halid b. Zeyd'in evinden buraya taşındı. Evlâtlığı Zeyd b. Hârise ve Ebû Râfi'i Mekke'ye gönderip kendi âilesi ile Ebû Bekir'in âilesini de Medine'ye getirtti. Kendi âilesi, Hz. Hatice'nin vefâtından sonra evlendiği Zem'a kızı Hz. Sevde ile kızları Ümmü Gülsüm ve Fâtıma idi. Kızlarından Rukiyye daha önce eşi Hz. Osman'la birlikte hicret etmişti. Diğer kızı Zeyneb, kocası henüz müşrik olduğu için gelemedi.(145/2) (Zeyneb, Bedir savaşından sonra hicret edebildi)
Ebû Bekir'in âilesi ise, karısı Ümmü Rumân ile çocukları Abdullah, Esmâ ve Âişe'den ibâretti. Bunlarla berâber Zeyd b. Hârise'nin eşi Ümmü Eymen ile oğlu Üsâme de Medine'ye geldiler.
Hz. Ebû Bekir'in kızı Âişe ile Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) hicretten önce Mekke'de iken nişanlanmışlardı. Hicretten 8 ay sonra, Şevval ayında Medine'de evlendiler. Böylece, Rasûlullah (s.a.s.) ile Hz. Ebû Bekir arasındaki mânevi bağ, akrabalık bağı ile daha da kuvvetlenmiş oldu.
Hz. Âişe son derece zeki, bilgili ve kültürlü bir hanımdı. Dinî hükümlerin, Müslüman kadınlara öğretilmesinde büyük gayreti yanında, özellikle Rasûlullah (s.a.s.)'in ev ve âile hayatıyla ilgili bilgileri Müslümanlar O'ndan öğrenmişlerdir. Kendisinden 2210 hadis rivâyet edilmiştir.
.4- SUFFE ASHÂBI (ASHÂB-I SUFFE)
Mescid'in bir tarafına da, etrâfı açık, üstü hurma dallarıyla örtülü bir gölgelik, (çardak, suffe) yapıldı. Evi ve âilesi olmayan fakir Müslümanlar burada kaldıkları için onlara "Ashâb-ı Suffe" denilmiştir.
Suffe ashâbı son derece fakirdi. İş buldukları zaman çalışırlar, diğer zamanlarda Mescidde ilim ve ibâdetle meşgul olurlardı. Burası İslâm Târihinde ilk yatılı öğretmen okulu durumundaydı. Bu okulun dershanesi mescid, yatakhanesi suffe, öğrencileri suffe ashâbı, öğretmenleri de bizzat Rasûlullah (s.a.s.) idi. Medine'nin dışında yeni Müslüman olan topluluklara İslâm'ı öğretmek üzere bir öğretmen göndermek gerektiğinde, bunlar arasından gönderiliyordu. Sayıları 70 ile 400 arasında değişen Suffe ashâbının ihtiyaçları, ashâbın zenginleri tarafından karşılanıyordu. Rasûlullah (s.a.s.) her akşam bunlardan bir kısmını kendi sofrasına alır, bir kısmını da ashâb arasına dağıtırdı. Getirilen sadakaları tamamen bunlara gönderir, kendisine gelen hediyelerden de suffe ashâbı için hisse ayırırdı.(146/1) Rasûlullah (s.a.s.)'den en çok hadis rivâyet etmiş olan Ebû Hüreyre de suffe ashâbındandı.
5- FARZ NAMAZLARIN DÖRT REKAT OLMASI
Mirâctan önce Müslümanlar akşam ve sabah olmak üzere iki vakit namaz kılıyorlardı. Beş vakit namaz mirâcta farz kılındı. Ancak, Hicretten önce, akşam namazının farzı üç rekât, diğer vakitlerin hepsi de ikişer rekâttı, Hicretten sonra, öğle, ikindi ve yatsı namazlarının farzları dört rekâta çıkarıldı. Sefer zamanlarında ise ilk farz kılındığı sayıda bırakıldı.(146/2)
6- EZÂN'IN MEŞRÛİYETİ
Mescid-i Nebi'nin inşâsı bittikten sonra, namaz vakitlerinin Müslümanlara duyurulmasına ihtiyaç duyuldu. Çünkü, namaza erken gelenler vaktin girmesini bekleyip işlerinden kalıyorlar; geç gelenler ise cemâate yetişemedikleri için üzülüyorlardı.
Rasûlullah (s.a.s.) vahiy gelmeyen konularda ashâbı ile istişâre ederdi.(147) Bu konuda yapılan istişâre esnâsında, namaz vakitlerinin "çan veya boru çalınarak, ateş yakılarak, yüksek bir yere bayrak çekilerek duyurulması" teklifleri yapıldı. Rasûlullah (s.a.s.), "çan çalmak Hristiyanların, boru çalmak Yahûdîlerin, ateş yakmak Mecûsîlerin âdetidir." diyerek kabûl etmedi. Bayrak çekme teklifi de beğenilmedi. İstişâre sonunda hiç bir şeye karar verilemedi.
Ensârdan Zeyd oğlu Abdullah, rüyâsında elinde nâkûs (çan) bulunan birini görmüş, namaz vakitlerini duyurmak için bu nâkûsu satın almak istemiş, Rüyâsında gördüğü bu zât ona:
-"Ben sana daha güzelini öğreteyim" diyerek ezân lafızlarını söylemiş. Abdullah uyanınca, Rasûlullah (s.a.s.)'e gelerek rüyasında gördüklerini haber verdi. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.):
-"İnşâllah hak rüyâdır. Bilâl'in sesi seninkinden gür. Gördüğünü ona öğret. Namaz vaktinde ezânı o okusun", buyurdu. Bilâlin okuduğu ezân, Medine'nin her tarafından duyuldu. Aynı rüyâyı Hz. Ömer de görmüş, fakat Abdullah daha önce haber vermişti.(148) Daha sonra Bilâl, sabah ezânlarına "es-salâtü hayrun minen-nevm" (namaz uykudan hayırlıdır.) cümlesini de eklemiştir.
Ezân, şeâir-i İslâmiye'dendir. Vâcib derecesinde kuvvetli bir sünnetdir. Yalnız rüyâ ile değil, Rasûlullah (s.a.s.)'in sünneti ve daha sonra inen âyetlerle de sâbittir.(149)
7- ENSÂR İLE MUHÂCİRLER ARASINDA KARDEŞLİK
Mekke'li Müslümanlar, dinleri uğrunda bütün servet ve varlıklarını Mekke'de bırakmışlar, Medine'ye hicret ederek muhâcir olmuşlardı. Medineli Müslümanlar, onları kendi nefislerine bile tercih ederek, her türlü yardımı yapmışlar, onların bütün ihtiyâçlarını karşılamışlardı.(150) Fakat muhâcirler, ensâr'a yük oluyoruz, kendi kazancımız yok, diye üzülüyorlardı.
Rasûlullah (s.a.s.) muhâcirlerin bu üzüntüsünü gidermek, aradaki sevgi ve samimiyeti güçlendirmek, herhangi ayrılık belirtisini önlemek için Hicretin 7'inci ayında muhâcirlerle ensârı, Mâlik oğlu Enes'in evinde topladı.(151) Burada, bir muhâciri, bir ensârla kardeş yaparak 90 (veya 360 kişi asarında kardeşlik bağı kurdu.(152) Ensâr, muhâcir kardeşlerini alıp evlerine götürdüler Mallarına ortak ettiler. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.)'e başvurarak:
-Ya Rasûlallah, hurmalıklarımızı, muhâcir kardeşlerimizle aramızda paylaştır... dediler. Rasûlullah (s.a.s.):
-Hayır, mülkiyet size âit. Muhâcir kardeşlerinizle birlikte çalışacak, mahsûlü paylaşacaksınız... buyurdu.(153/1) İki taraf buna râzı oldular. Kardeşler birbirlerine o derece bağlandılar ki, başlangıçta, zev'il-erhâmdan önce birbirlerine mirâsçı bile oldular.(153/2)
Ensâr'dan Reb'i oğlu Sa'd, muhâcir Avf oğlu Abdurrahman'a:
-Ben malca ensârın en zenginiyim. Rasûlullah (s.a.s.) ikimizi kardeş yaptı. Malımın yarısı senindir. İki zevcem var, dilediğini boşayacağım. Onu da nikâhlarsın... dedi. Abdurrahman:
-Allah malını da, zevceni de sana mübârek kılsın. Benim bunlara ihtiyâcım yok. Sen bana çarşıyı göster... dedi.(154)
Abdurrahman ticârete başladı, kısa zamanda zengin oldu. Muhâcirlerin büyük kısmı ticâretle hayatlarını kazandılar.
Ensâr ve muhâcirlerden belirli kimseler arasında Hz. Peygamber tarafından yapılan kardeşlik, daha sonra "Mü'minler ancak kardeştirler"(el-Hucurât Sûresi, 10) âyet-i celîlesiyle genişledi. Fakat bu kardeşliğin, mirâsla ilgili hükmü, Bedir Savaşı'ndan sonra "...Akraba olanlar (mîrâs hususunda) Allah'ın Kitabında mü'minlerden ve muhâcirlerden daha yakındır.." (el-Ahzâb Sûresi, 6) ve "Allah'ın Kitâbında (mirâs hususunda) hısımlar birbirlerine daha yakındır." (el-Enfâl Sûresi, 75) ayet-i kerimeleri ile kaldırıldı.(155/1) Çünkü muhâcirler, çalışıp ticâret yaparak ilk sıkıntılı günlerinden kurtuldular. Bedir Savaşı ganimetlerinden de yararlandıktan sonra, artık ensârın yardımına ihtiyaçları kalmadı.
8- MÜSLÜMANLARLA YAHÛDÎLER ARASINDA VATANDAŞLIK ANLAŞMASI
Rasûlullah (s.a.s.) Mekkeli muhâcirlerle, Medineli ensârı kardeş yaparak birbirlerine bağladıktan sonra, Medine'yi dış düşmanlara karşı müştereken savunmak üzere muhâcirler, ensâr ve Medine'deki Yahûdîler arasında yazılı bir "vatandaşlık anlaşması" yaptı. Bu anlaşmaya göre:
a) Diyet ve fidyelere ait kurallar, eskiden olduğu şekilde devam edecek:
b) Yahûdîler kendi dinlerinde serbest olacaklar;
c) Müslümanlarla Yahûdîler, barış içinde yaşayacaklar,
d) İki taraftan biri, üçünçü bir tarafla savaşırsa, diğer taraf yardımcı olacak,
e) Taraflardan biri Kureyşle dostluk kurmayacak ve onları himâyesine almayacak,
f) Dışardan bir tecâvüz olursa, Medine müştereken savunulacak,
g) İki taraftan biri, üçüncü bir tarafla sulh yaparsa, diğer taraf bu sulhü tanıyacak,
h) Müslümanlarla Yahûdîler arasında çıkacak her türlü anlaşmazlıkta Hz. Peygamber (s.a.s.) hakem kabûl edilecekti. (155/2)
9- MEDİNE'DE MÜSLÜMANLARIN DURUMU
Müslümanlar Medineye göç etmekle rahata kavuşmuş olmadılar. Bir bakıma tehlike ve düşmanları daha da çoğaldı. Hicretten önce karşılarında düşman olarak yalnızca Mekke müşrikleri vardı. Hicretten sonra puta tapıcı müşrikler, münâfıklar ve Yahûdîler olmak üzere üç sınıf düşmanla karşı karşıya geldiler.
a) Puta tapıcı müşrik Arablar: Arabistan'ın çeşitli bölgelerinde Kâbe'yi ve putlarını ziyârete gelen Arab kabîleleri sâyesinde bol kazanç elde eden Mekkeliler, maddî çıkarlarını putperestliğin yaşamasında gördükleri için, Müslümanlığa düşman olmuşlar, Müslümanları yok etmek için ellerinden gelen her şeyi yapmışlardı. Müslümanlığın, Şam ticâret yolu üzerinde bulunan Medine'de yayılması da onların işine gelmedi. Bu sebeple hicretten sonra, Müslümanların peşini bırakmadılar. Müslümanlığı henüz kuvvetlenmeden yok edebilmek için her tedbire başvurdular.
b) Yahûdîler: Evs ve Hazrec kabîleleri arasındaki anlaşmazlığı körükleyerek onları zayıf düşürüp, Medine'de ekonomik yönden hâkim duruma gelen Yahûdîlerin de, Müslümanlık menfaatlerine uygun gelmemişti. Hz. peygember (s.a.s.) Efendimiz bunlardan gelecek tehlikeleri önlemek için Yahûdî kabîlelerinin her biriyle ayrı ayrı anlaşmalar yapmıştı. Fakat, bunlar anlaşmalara sâdık kalmıyorlar, Kureyş kabîlesi ve Müslümanlara düşman olan diğer unsurlarla işbirliği yapıyorlardı.
c) Münâfıklar: Hicretten önce Hazrec kabîlesinin ileri gelenlerinden Übeyy oğlu Abdullah'ın (Abdullah b. Übeyy b. Selûl) Hazrec kabîlesine reis olması kararlaştırılmıştı. Taraftarları ona süslü bir taç bile hazırlamışlardı. Müslümanlığın Medine'de süratle yayılması ve Rasûlullah (s.a.s.)'in hicret etmesi, Abdullah'ın reisliğine engel oldu. Bu yüzden Abdullah ve taraftarları Müslümanlığa düşman oldular. Fakat mücâdele ve bozgunculuklarını daha etkili yapabilmek için, imân etmedikleri halde Müslüman göründüler. Böylece bir de "Münafıklar zümresi" meydana geldi. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) bunları bilyor, fakat ayıplarını yüzlerine vurmuyordu.
Mekkeli müşrikler, Medine'deki Yahûdîlerle münâfıkları, Müslümanlara karşı el altından devâmlı teşvik ve tahrik ediyorlar, Medine etrafındaki müşrik Arab kabîleleriyle anlaşmalar yaparak Medine'ye baskın yapmağa hazırlanıyorlardı. Münâfıkların reisi Übeyy oğlu Abdullah'a bir mektup yazarak:
"Siz Muhammed (s.a.s.)'in yurdunuzda barınmasına izin verdiniz. O'nu ya öldürmez veya bize teslim etmez, yahut da Medine'den çıkarmazsanız hepinizi öldürmek, esir etmek ve kadınlarınıza tecâvüzde bulunmak üzere Medine'yi basacağız" (156/1) diye münâfıkları bile tehdit etmişlerdi. Medine'lilerin gözlerini korkutmak ve Müslümanlara yardımcı olmaktan vazgeçirmek için bir defa da Câbir oğlu Kürz komutasındaki bir çete ile Medine'lilerin mer'ada otlamakta olan hayvanlarını sürüp götürmüşlerdi.
Görüldüğü üzere Müslümanlar, Medine'ye hicretten sonra da güven içinde olmadılar. Bu yüzden Peygamber Efendimiz (s.a.s.) Medine'nin savunmasıyla ilgili bütün tedbirleri aldı. Medine'deki Yahûdîler ve Medine etrâfındaki müşrik Arab kabîleleri ile saldırmazlık anlaşmaları yaptı. Etrafa seriyyeler (küçük askeri birlikler) göndererek, düşmanın hareketlerini kontrol altına aldı. Mekkelilerin Şam ticâret yolunu kapattı. Müşriklerin gece baskını ihtimâline karşı geceleri Medine sokaklarında ashâb nöbet tuttu. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) bile ancak kapısında nöbet beklendiği zamanlarda endişesiz uyuyabiliyordu.(156/2)
10- İLK NÜFUS SAYIMI
Savunma ile ilgili alınan tedbirler arasında, Müslümanların sayısını bilmeğe de lüzûm görüldüğünden, Rasûlullah (s.a.s.) "Bana Müslüman olduklarını söyleyenlerin isimlerini yazınız," buyurmuştur. Sayım sonunda Medine'de 1500 müslüman bulunduğu anlaşılmıştır.(157)
11- İLK SERİYYELER
Rasûlullah (s.a.s.) düşmanın hareketini kontrol altında tutmak, Medine'yi muhtemel bir tecâvüzden korumak için, civârdaki bazı bölgelere "keşif kolları" (seriyye) göndermiş, fakat kendilerine silahlı tecavüz olmadıkça çarpışma izni vermemiştir.
Hicretin ilk yılında üç seriyye gönderilmiştir. İlk seriyye, Hz Peygamber (s.a.s.)'in amcası. Hz. Hamza komutasındaki 30 kişilik seriyyedir. İslâm'da ilk sancak bu seriyyeye verilmiştir.
2'inci seriyye, Rasûlullah (s.a.s.)'in amcalarından Hâris'in oğlu Ubeyde komutasında; 3'üncüsü ise Sa'd b. Ebî Vakkas komutasında gönderilmiştir.
Bunlar Kureyş kervanlarını takip için gönderilmişlerdi. İlk iki seriyyede karşılaşma olduğu halde çarpışma olmamıştır. Sadece Sa'd b. Ebî Vakkas, ikinci seriyye'de bir ok atmıştır ki İslâm'da Allah yolunda atılan ilk ok budur.
Bu seriyyeler, hicretin 7-8 ve 9' uncu (Ramazan, Şevval ve Zilkade) aylarında gönderilmiştir.
Seriyye: Rasûlullah (s.a.s.)'in kendisinin bulunmadığı küçük harp müfrezesi demektir. Rasûlullah (s.a.s.)'in katıldığı ve bizzât idare ettiği askeri harekâta ise "Gazve" denir. Seriyyeler, genellikle gece çıkarılan ve sayıları 5-400 arasında değişen askeri birliklerdir. Gazvelerin sayısı 19'dur. Seriyyelerin sayısı daha çoktur.
--------------------------------------------------------------------------------
(144) "Hepiniz, toptan sımsıkı Allah'ın ipine (İslâm Dini'ne ve Kur'ân-ı Kerîm'e) sarılın. Allah'ın üzerinizdeki nimetini hatırlayın. Hani siz birbirinizin düşmanları idiniz de O, kalblerinizi birleştirmişti. İşte O'nun bu nimeti sâyesinde kardeş olmuştunuz. Siz bir ateş çukurunun kenarında iken sizi oradan da O kurtarmıştı." (Âl-i İmrân Sûresi, 103)
(145/1) el-Buhârhi, 1/ 111; Tecrid Tercemesi, 2/306 (Hadis No: 270); Zâdü'l-Meâd, 2/145-146; Tarih-i Din-i İslâm, 3/21-26
(145/2) Târih-i Din-i İslâm, 3/14
(146/1) Tecrid Tercemesi, 12/202-207 (Hadis No: 2027);Târih-i Din-i İslâm, 3/26-27
(146/2) Bkz. el-Buhârî, 1/93; Tecrid Tercemesi, 2/233, (Hadis No: 228); İbn Hişâm, 260
(147) Bkz. Âl-i İmrân Sûresi, 159
(148) Bkz. Ebû Dâvud, es-Sünen, 1/116 (Hadis No: 499), Mısır, 1371/1952; Tecrid Tercemesi, 2/451, (Hadis No: 358);
(149) Bkz.el-Mâide Sûresi, 58; el-Cum'a Sûresi,9; Tecrid Tercemesi, 2/451 (358 No. lu hadisin açıklaması)
(150) Daha önceden Medine'yi yurt edinmiş ve gönüllerine imânı yerleştirmiş olan kimseler (ensâr), kendilerine hicret eden muhâcirleri severler, onlara verilen şeylerden dolayı, içlerinde bir çekememezlik duymazlar, zaruret içinde olsalar bile, muhacirleri kendilerine tercih ederler... (el-Hâşr Sûresi,9)
(151) Tecrid Tercemesi, 7/99 (Hadis No: 1035); Zâdü'l-Meâd, 2/146
(152) Kimin kime kardeş olduğu için bkz. İbn Hişâm, 2/150-153; Tecrid Tercemesi, 7/102-106
(153/1) Tecrid Tercemesi, 8/66-69, (Hadis No: 1145)
(153/2) İmân idip hicret eden ve Allah yolunda malları ve canlarıyla cihâd eden muhâcirlerle, bu muhâcirleri barındırıp onlara yardımcı olanlar (ensâr) bir birlerinin velisidir. (el-Enfâl Sûresi, 72)
(154) Bkz. el-Buhârî 3/3 Tecrid Tercemesi, 6/407, (Hadis No:958)
(155/1) Tecrid Tercemesi, 7/99-106 (1035 numaralı hadisin izahı); Zâdü'l-Meâd, 2/146
(155/2) 47 maddelik bu yazılı antlaşmanın tam metni için bkz. İbn Hişâm, es Sîretü'n-Nebeviyye, 2/147-150; Tuğ, Doç.Dr.Salih, İslâm Ülkelerinde Anayasa Hareketleri, 31-40, İst., 1969; M. Hamîdullah, İslâm Peygamberi, 1/131-134, İst., 1966
(156/1) Asrı Saâdet, 1/327
(156/2) Bkz. el-Buhârî, 4/İ; Tecrid Tercemesi, 8/372 (Hadis No: 1217)
(157) Bkz. el-Buhârî, 4/34; Tecrid Tercemesi, 8/483 (Hadis No: 1277)
--------------------------------------------------------------------------------
II- HİCRETİN İKİNCİ YILI (623-624 M.)
"Sizinle savaşanlara karşı, Allah yolunda siz de savaşın. Aşırı gitmeyin; doğrusu Allah aşırı gidenleri sevmez"
(el- Bakara Sûresi, 190)
1- SAVAŞA İZİN VERİLMESİ
İslâm'da asıl olan barıştır. Savaş, zulmün önlenmesi, hakkın kabûl ettirilmesi için meşrû kılınmıştır. 13 seneye yaklaşan Mekke Devri'nde ve Medine Devrinin ilk yılında, müşriklerden gördükleri bunca zulüm, işkence ve haksızlığa rağmen, mü'minlere sabırlı olmaları, Allah'ın dinini güzellikle tebliğe çalışmaları emredilmiş(158), savaşa izin verilmemişti. Müslümanlardan:
-Ey Allah'ın Rasûlü, nedir bu çektiklerimiz? İzin ver de şunları gizli gizli öldürelim, diye izin istiyenlere Hz. Peygamber (s.a.s.):
-Henüz savaş izni verilmedi, sabredin Allah'ın yardımı yakındır, çektiğiniz çilelerin mükâfâtını göreceksiniz, diye cevap vermişti.
Hicretten sonra Müslümanlar, giderek müşriklere karşı koyabilecek duruma geldiler. Üstelik Müslümanların düşmanları çoğaldı, sabır yolu ile barışı sürdürmek artık mümkün değildi. Bundan dolayı Hicretin 2'inci yılı başlarında Safer ayında;
"Zulüm ve haksızlığa uğratılarak, kendilerine savaş açılan kimselere (mü'minlere) savaş izni verildi. Allah onlara yardım etmeğe elbette Kâdirdir. Onlar, 'Rabbımız Allah'tır' dediler diye, haksız yere yurtlarından (Mekke'den) çıkarıldılar..." (el-Hacc Sûresi, 39-40) anlamındaki âyet-i kerimelerle Müslümanlara, kendilerini savunmak üzere savaş izni verildi.
2-İLK GAZVELER
Mekke müşrikleri, Medine'ye baskın hazırlığı içindeydiler. Rasûlullah (s.a.s.) düşmanın hazırlıkları hakkında bilgi edinmek için zaman zaman seriyyeler gönderdiği gibi, Medine ile Mekke arasındaki kabîlelerle görüşüp anlaşmalar yapmak, kureyş'in planladığı yağmaları önlemek için bizzat kendisi de askerî yürüyüşlere katıldı. Rasûlullah (s.a.s.)'in katılıp bizzât idâre ettiği askeri harekâta "Gazve" denir.
Rasûlullah (s.a.s.)'in ilk gazvesi, 60 kişilik müfreze ile Ebvâ Köyüne yapılan gazvedir.(159) Hicretin ikinci yılı Safer ayı başında yapılmıştır. Aynı yıl içinde sırasıyla Buvat, Uşeyre, Küçük Bedir ve Büyük Bedir Gazveleri olmuştur. İlk dördünde düşmanla karşılaşma olmamış, kan dökülmemiştir. Büyük Bedir Gazvesi, Müslümanların yaptığı ilk savaş olmuştur.
3- KIBLENİN DEĞİŞMESİ
İslâm'ın ilk yıllarında namaz, Beyt-i Makdis'e (Kudüs'e) doğru kılınıyordu. Ancak, Hicret'ten önce Rasûlullah (s.a.s.) Mekke'de namaz kılarken, mümkün mertebe Kâbe'yi arkasına almaz; Kâbe, kendisiyle Beyt-i Makdis arasında kalacak şekilde, Rükn-i Yemânî ile Rükn-i Hacer-i esved arasında namaza dururdu. Böylece hem Kâbe'ye hem de Kudüsteki Mescid-i Aksa'ya yönelmiş oluyordu. Hicretten sonra Medine'de Mescid-i Aksa'ya yöneldiğinde Kâbe'nin arka tarafta kalmasından Rasûlullah (s.a.s.) üzüntü duyuyor, kıblenin Kâbe'ye çevrilmesini içten arzu ediyordu.(160) Çünkü Kâbe, atası Hz. İbrahim'in kıblesiydi.
Hicretten 16-17 ay kadar sonra, Şaban ayının 15'inci günü Hz. Peygamber (sa.s.) Medine'de Selemeoğulları Yurdu'nda öğle namazı kıldırırken, ikinci rek'atın sonunda;(161)
"Yüzünü gök yüzüne çevirip durduğunu görüyoruz. Seni elbette hoşnut olduğun kıbleye çevireceğiz. Hemen yüzünü Mescid-i Harâm'a doğru çevir. (Ey mü'minler) siz de nerede olursanız, (namazda) yüzlerinizi, onun tarafına çeviriniz..." (el-Bakara Sûresi, 144) anlamındaki âyet nâzil oldu. Hz. Peygamber yönünü hemen Kudüs'ten Mescid-i Harâm'a çevirdi. Cemâat da saflarıyla birlikte döndüler. Kudüs'e doğru başlanılan namazın, son iki rek'atı, Kâbe'ye yönelinerek tamamlandı. Bu yüzden Selemeoğulları Mescidine "Mescid-i Kıbleteyn" (iki kıbleli mescid) denilmiştir
4- CAHŞ OĞLU ABDULLAH SERİYYESİ ve BATN-I NAHLE OLAYI
Medine'ye baskın hazırlığı yapan Kureyş'in harekâtından haber almak üzere, Peygamber Efendimiz, Recep ayının son günlerinde, Mekke tarafına halasının oğlu Cahş oğlu Abdullah komutasında, 8 kişilik bir seriyye gönderdi. İki gün sonra açılmak üzere Abdullah'a bir de mektup vermişti. Mektupta, Mekke ile Tâif arasındaki Nahle Vâdisi'ne kadar gidilmesi, Kureyş'in faâliyetleri konusunda bilgi toplanması isteniyordu.(162)
Nahle Vâdisinde, Kureyş'in Tâif'ten dönmekte olan bir kervanına rastladılar. Kervanın reisi Hadramî oğlu Amr'ı öldürüp ele geçirdikleri iki esir ve zaptettikleri mallarla Medine'ye döndüler. Rasûlullah (s.a.s.) bu olayı hoş karşılamadı. Çünkü kendilerine çarpışma izni verilmemişti. Üstelik bu olay, kan dökülmesi yasak sayılan "eşhür-i hurum"dan Recep ayında meydana gelmişti. Mekke müşrikleri bu olayda öldürülen Hadramî oğlu Amr'ın intikamını vesile ederek savaş hazırlıklarını hızlandırdılar. "Muhammed harâm aylara bile saygı göstermiyor, harâm aylarda kan döküyor, yağma yapıyor.." diye de yaygara kopardılar.(163)
5- BEDİR SAVAŞI (17 Ramazan 2 H/13 Mart 624 M.)
"Siz güçsüz bir durumda iken Allah size Bedir'de yardım etmişti".
(Âl-i İmran Sûresi, 123)
a) Kureyş'in Gönderdiği Kervan
Kureyş Medine'yi basıp Rasûlullah (s.a.s.)'i öldürmek, Müslümanlığı ortadan kaldırmak için hazırlanıyordu. Yapılacak savaşın masraflarını karşılamak üzere, Ebû Süfyân'ın başkanlığında büyük bir ticâret kervanını Medine yolu ile Şam'a göndermişlerdi. Nahle Vâdisinde öldürülen Hadramî oğlu Amr'ın kardeşi Âmir, Mekke sokaklarında çırılçıplak:
-"Vâh Emrâh, vâh Amrâh..." diyerek dolaşıyor, halkı savaşa ve intikama teşvik ediyordu. Kervan döner dönmez, Medine'ye hücûm edeceklerdi.
Gönderdiği seriyyeler (keşif birlikleri) vasıtasıyla Hz. Peygamber (s.a.s.), Mekke'de olup bitenleri, yapılan hazırlıkları tamâmen öğrenmişti. Ebû Süfyân'ın idâresindeki ticâret kervanından elde edilecek kazanç, Müslümanlarla yapılacak savaş için kullanılacaktı. Bu yüzden Rasûlullah (s.a.s.) Şam'a giderken engel olmak üzere "Uşeyre" denilen yere kadar bu kervanı tâkip etmiş fakat yetişememişti. Dönüşünü haber alınca, kervanı ele geçirmek üzere, Ramazan'ın 12'inci günü Abdullah b. Ümmi Mektûm'u imâm bırakarak 313 kişi ile Medine'den çıktı. Yolda ensârdan Ebû Lübâbe'yi Medineye muhâfız tâyin ederek, geri çevirdi. 8 kişi de mâzeretleri sebebiyle izin aldıklarından 64'ü muhâcir, diğerleri de ensârdan omak üzere 305 kişi kaldılar. 6 zırh, 8 kılıç, 3 at, 70 develeri vardı. Binek yetişmediği için develere nöbetleşe biniyorlardı.
Ebû Süfyan, dönüşte Müslümanların kervana saldırma ihtimâline karşı Mekke'ye haberci göndererek korunması için yardım istemişti. Esâsen aylardan beri savaş hazırlığı içinde olan Mekkeliler kervanı kurtarmak ve Müslümanlardan intikam almak üzere Ebû Cehil'in komutasında 950-1000 kişilik bir ordu ile hareket ettiler. Ebû Leheb'den başka bütün Kureyş ulularının katıldığı bu ordunun 200'ü atlı, 700'ü develi, diğerleri de yaya idi. Zırh, ok, mızrak, kılıç gibi her türlü savaş âlet ve silahları tamamdı. Ebû Leheb, hastalığı sebebiyle sefere katılamamış, yerine bedel göndermişti.
b) İki Tâifeden Biri
Kervanı araştırdığı esnâda, yolda Safrâ yakınlarında Zefiran Vâdisi'nde Kureyş'in büyük bir ordu ile kervanı kurtarmak üzere Medine'ye doğru yürümekte olduğunu haber alan Rasûlüllah (s.a.s.) durumu Müslümanlara anlatarak:
-Kureyş Mekke'den çıkmış, üzerimize doğru geliyor. Kervanı mı tâkip edelim, yoksa kureyş ordusunu mu karşılayalım, diye istişârede bulundu. Medine'den savaş hazırlığı ile çıkılmadığı için, çoğunluk kervanın tâkibini istiyordu.(164)
Rasûlullah (s.a.s.)'in bu duruma üzüldüğünü gören Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer sıra ile ayağa kalkarak, Kureyş ordusuna karşı çıkmanın daha uygun olacağını savundular. Hz. Peygamber (s.a.s.) bu konuda ensâr'ın düşüncesini öğrenmek istiyordu. Sonra ilk Müslümanlardan Mikdad b. Esved, Muhâcirler adına söz alarak:
-Biz, kavminin Hz. Musa'ya "Sen ve Rabbın gidin ve düşmana karşı savaşın. Biz burada oturup bekleyelim,(165) dedikleri gibi demeyiz. Biz senin sağında, solunda, önünde arkanda çarpışırız. Allah ve Rasûlünün emri ne ise ona itâat ederiz. Sen nereye gidersen oraya gideriz,(166) dedi. Ensar adına konuşan Sa'd b. Muâz da:
-"Ey Allah'ın Rasûlü, biz sana imân ettik. Getirdiğin Kur'ân'ın hakk olduğuna şehâdet ettik, sözlerini dinlemeğe ve itâat etmeğe, düşmana karşı seni korumağa söz verdik. Sen nasıl istersen öyle yap. Seni hak Peygamber gönderen Allah'a yemin ederim ki, sen bize denizi gösterip dalsan biz de dalarız, hiç birimiz geri dönmeyiz. Biz düşmanla savaşmayı, harpte sebât göstermeyi biliriz. Allah'a güvenerek düşman ordusunun üzerine gidelim..." (167) dedi. Rasûlullah (s.a.s.) bu konuşmadan son derece memnun oldu.
-Öyleyse haydi Allah'ın bereketine yürüyünüz. Size müjdelerim ki, "Allah iki tâifeden birini (kervanın ele geçirilmesi veya Kureyş ordusunun yenilgisini) bize vâdetti".(168) Zaferimiz kesindir. Ben şimdiden Kureyş reislerinin harp meydanında yıkılacakları yerleri görüyor gibiyim, buyurdu. Sonra da Bedir'e doğru hareket etti.(169)
Bedir deve yürüyüşü ile Medine'ye 3; Mekke'ye ise 10 günlük (80 mil) mesâfede bir köydü. Her yıl burada panayır kurulur, bu sebeple Suriye'ye giden kervanlar buradan geçerdi. Kureyş ordusu buraya Müslümanlardan önce gelip, suyun başını tutmuştu. Ebû Süfyân idâresindeki 50 kişilik Kureyş kervanı ise, henüz Müslümanlar Medine'den çıktıkları sıralarda, sâhil yolunu izleyerek Medine'den uzaklaşmış, Kureyşlilere de geri dönmeleri için haber göndermişti. Fakat, ordusuna çok güvenen Ebû Cehil, mutlaka savaşmak istiyordu. Bu yüzden Mekkeliler geri dönmeyip, Bedir'e kadar ilerlemişler ve burada karargâh kurmuşlardı.
c) İki tarafın durumu
17 Ramazan 2 H./13 Mart 624 M. Cuma sabahı iki ordu Bedir'de karşılaştı. Araplar ötedenberi hep kabîlecilik gayretiyle savaşmışlardı. Bu savaşta ise din uğrunda aynı kabîlenin insanları birbirleriyle çarpışacak, kardeş, amca, yeğen, hatta, baba-oğul birbirlerini öldüreceklerdi.(170/1)
Müslümanların sancaktarı Mus'ab b. Umeyr'in kardeşi Ebû Azîz, Kureyş'in bayraktarıydı. Utbe b. Rabîa'nın oğullarından Velîd kendi yanında, ikinci oğlu Ebû Huzeyfe mü'minlerin arasındaydı. Hz. Ebû Bekir'in bir oğlu Abdullah kendisiyle beraber, diğer oğlu Abdurrahman ise müşrik saflarındaydı. Rasûlullah (s.a.s.)'in amcalarından Hz. Hamza kendi yanında, diğer amcası Abbâs ise karşı tarafta yer almıştı. Hz. Peygamberi ömrü boyunca himâye etmiş olan amcası Ebû Tâlib'in bir oğlu Hz. Ali Müslümanlar içinde, diğer oğlu (Ali'nin kardeşi) Âkil ise müşrikler safında bulunuyordu. Rasûlullah (s.a.s.)in ilk hanımı Hz. Hatice'nin kardeşi Nevfel ile damadı (kızı Zeyneb'in eşi) Ebu'l-Âs müşrikler içinde yer almışlardı.(170/2)
Düşman ordusu sayı, silah, tecrübe ve maddi kuvvet bakımından Müslümanlardan kat kat üstündü. Bulundukları yer de savaş için daha elverişliydi. Ancak, sabaha karşı yağan yağmur, üzerinde rahat yürünemeyen kumlu zemini sertleştirmiş ve Müslümanların su ihtiyacını gidermişti. Böylece Müslümanların moralleri yükselmiş, Allahın yardımına sonsuz güven duymaya başlamışlardı. Kendileri için ölüm-kalım demek olan bu savaşta, İslâm'ın izzeti ve üstünlüğü için Müslümanlar, Allah'a duâ ediyorlardı.
d) Savaş Başlıyor.
Kureyş adım adım Müslümanlara yaklaşıyordu. Manzara pek hazîndi. Bir avuç Müslüman, "Allah adını yüceltmek için", tepeden tırnağa silahlı koca şirk ordusunun karşısına çıkıyordu. Rasûlullah (s.a.s.) yanına Hz Ebû Bekir'i alarak, kendisi için hazırlanan gölgeliğe çekildi, ellerini semâya kaldırıp:
-Yâ Rabb, işte Kureyş bütün gurûr ve azametiyle senin dinini ortadan kaldırmak için geldi. Sana meydan okuyor, Peygamberini yalanlıyor. Yâ Rabb, peygamberlerine yardım edeceğine dâir ahdini, bana verdiğin zafer va'dini lütfet. Şu bir avuç mü'min telef olup yok olursa, bu günden sonra yeryüzünde sana ibadet ve kulluk edecek kimse kalmayacak.. "diye dua ediyordu.
Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) vecd içinde, kendinden geçerek, o kadar çok duâ etmiş ve ellerini öylesine semâya kaldırmıştı ki, sırtından ridâsının düştüğünün farkına varmamıştı. Hz. Ebû Bekir ridâsını örttü, elinden tutarak:
-Ey Allah'ın Rasûlü, yetişir artık, duan arşı titretti, Allah va'dini yerine getirecektir, dedi. Rasûlullah (s.a.s.)'in bu hâlini gören müslümanlar heyecandan ağlıyorlardı. Nihâyet Rasul-i Ekrem (s.a.s.): "Taplulukları bozulacak, arkalarını dönüp kaçacaklar" (el- Kamer Sûresi, 45) anlamındaki âyet-i kerîmeyi okuyarak çadırdan çıktı.(171) Allah yardımını böylece müjdelemiş, zaferin Müslümanların olacağını bildirmişti.(172)
Savaşı Kureyş başlattı. Batn-ı Nahl'e de kardeşi öldürülen Hadramî oğlu Âmir'in attığı ok, Hz. Ömer'in azatlısı Mihca'a isâbet ederek şehit etti.
Savaştan önce, her iki taraftan birer ikişer kişinin ortaya çıkıp çarpışarak tarafları kızıştırması âdetti. Buna "mübâreze" denirdi. Kureyş reislerinden Utbe b. Rabîa, kardeşi Şeybe ile oğlu Velîd; birlikte ilerlediler. Müslümanlardan kendilerine karşı çıkacak er dilediler. Bunlara karşı Hz. Peygamber (s.a.s.)'in emri ile Ubeyde, Hamza ve Ali çıktılar. Hamza Şeybe'yi, Ali de Velîd'i birer hamlede öldürdüler. Sonra yaralı Ubeyde'nin yardımına koşup Utbe'nin de işini bitirdiler.(173)
e) Sonuç: Hakk'ın Bâtıla Zaferi
Artık savaş kızışmıştı, müşrikler saldırıya geçtiler, mü'minler kahramanca karşı koydular, Allah'ın yardımı ile müşrik ordusunu bozguna uğrattılar.(174) Müşrikler savaş alanında 70 ölü, 70 esir bırakarak kaçtılar. Öldürülenlerden 24'ü Müslümanlara en çok düşmanlık gösteren Kureyş büyükleriydi. Savaşın başkomutanı Ebû Cehil de ölenler arasındaydı.(175/1) Müslümanlardan şehit düşenler ise 6'sı muhâcirlerden, 8'i de ensârdan olmak üzere 14 kişiydi. (175/2)
Bedir Zaferi Medine'de bayram sevinci meydana getirdi. Mekke ise mâteme büründü. Ebû Leheb bir hafta sonra üzüntüsünden öldü. Fakat Kureyşîler, Müslümanlar sevinmesinler diye yas tutmadılar.
Zaferden sora Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) Bedir'de üç gün daha kaldı. Şehitler defnedildi. Meydanda kalan müşrik ölüleri açılan bir çukura gömüldü.
Kureyş eşrâfından 24 kişinin cesetleri ise pislik atılan susuz kuyulardan birine atıldı. Rasûlullah (s.a.s.) Bedir'den ayrılacağı sırada bu kuyunun başına varıp, içindeki cesetlerin herbirinin adını söyleyerek:
-Ey filân oğlu filân, biz Rabb'ımızın bize va'dettiği zaferi gerçek bulduk, siz de rabbınızın size va'dettiğini gerçek buldunuz mu? diye seslendi. (176) Hz. Ömer:
-Ey Allah'ın Rasûlü, ruhları olmayan cesetlerle mi konuşuyorsun? dediğinde, Rasûlullah (s.a.s.):
-Allah'a yemin ederim ki, söylediklerimi siz onlardan daha iyi işitiyor değilsiniz, buyurdu.(177)
f) Bedir Esirleri
Hz. Peygamber (s.a.s.) yolda Safra denilen yerde, elde edilen ganimetleri gazîlere eşit olarak paylaştırdı. Mâzeretleri sebebiyle ordudan ayrılmış olan 8 kişiye de pay ayırdı. Esirlerle ilgili henüz bir hüküm inmemişti. Medine'ye gelince Rasûlullah (s.a.s.) bu konuyu ashâbıyla istişâre etti. Hz Ebû Bekir, fidye (kurtuluş bedeli) karşılığında serbest bırakılmalarını; Hz. Ömer ise hepsinin boyunları vurularak öldürülmelerini istedi. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) ve ashâbın çoğunluğu Hz. Ebû Bekir'in teklifini uygun buldular.(178) Esirlerden fidyelerini ödeyenler, hemen serbest bırakıldı, ödeyemeyenler ise, her biri Medine'li 10 çocuğa okuyup yazma öğretme karşılığında hürriyetini kazandı.
Bu olay, dinimizin ilme ve okuyup yazmağa ne kadar çok önem verdiğini; Rasûlullah (s.a.s.)'in, Müslümanların düşmanı olan müşriklere bile öğretmenlik yaptırmakta sakınca görmediğini göstermektedir.
6- BENÎ KAYNUKA YAHÛDÎLERİNİN MEDİNE'DEN ÇIKARIL-MASI (Şevval 2 H./Nisan 624 M.)
Hz. Peygamber (s.a.s.) Medine'de Yahûdîlerle anlaşmalar yapmış, onlarla barış içinde olmak istemişti. Fakat Yahûdiler dâima düşmanca bir davranış içinde oldular. Her fırsatta Evs ve Hazrec Kabîleleri arasındaki eski düşmanlıkları hatırlatıp, Müslümanları birbirine düşürmeğe çalıştılar. Kendileri ehl-i kitâb ve tek Allah inancında oldukları halde, "müşrikler, mü'minlerden daha doğru yolda" (179) dediler. Sabahleyin Müslüman olmuş görünüp, akşam dönerek(180), Müslümanlarla alay ettiler. Hz. Peygamber (s.a.s.) ve Müslümanlar aleyhine şiirler yazdılar. Oysa, ellerinde bulunan Tevrat'taki bilgilerden Hz. Muhammed (s.a.s.)'in hak peygamber olduğunu da biliyorlar(181), buna rağmen düşmanlık ediyorlardı.
Müslümanlarla Medine'deki Yahûdî kabîleleri arasında yapılan vatandaşlık anlaşmasını ilk bozan Kaynukaoğulları oldu. (182)
Müslümanlardan bir kadın, Kaynuka yahûdilerinden bir kuyumcunun dükkanında alış- veriş ederken, bir Yahûdî, kadın duymadan örtüsünün eteğini arkasına bağlamış, kadın kalkıp gitmek isteyince her tarafı açılıvermişti. Kadının feryâdı üzerine yetişen bir Müslüman bu Yahûdîyi öldürmüş, orada bulunan Yahûdîler de bu Müslümanı öldürmüşlerdi. Bu olay yüzünden Kaynukaoğulları ile Müslümanların arası açıldı.(183) Rasûlullah (s.a.s.) Beni Kaynuka'ya muâhedeyi yenilemeyi teklif etti, onlar buna yanaşmadılar.
-"Sen bizi, savaş bilmeyen Mekkeliler mi sanıyorsun? Biz savaşa hazırız...." dediler.(184) Rasûlullah (s.a.s.) Ebû Lübâbe'yi Medine'de vekil bırakarak Şevval ayı ortalarında ordusu ile Benî Kaynuka'yı muhasara etti. Kuşatma 15 gün sürdü. Kaynukaoğulları diğer Yahûdî kabîleleri ve münâfıklardan bekledikleri yardımı göremeyince, teslim olmağa mecbûr oldular. Muâhedeyi bozdukları, vatana ihânet ettikleri için öldürülmeleri gerekiyordu. Kaynukaoğulları daha önce Hazrec kabîlesinin himâyesindeydi. Hazrec kabîlesi eşrâfından, münâfıkların başı Ubeyy oğlu Abdullah, bunu bahâne ederek bunların öldürülmemeleri için ısrar ettiğinden, Rasûlullah (s.a.s.) Medine'den çıkarılmalarını emretti. Böylece, 700 kişiden ibâret Kaynuka Yahûdîleri, Medine'den Şam tarafına sürüldüler.(185) Ele geçen ganimet mallarının beşte biri Beytü'l-mâle (Devlet hazinesine) ayrıldı.(186) Geri kalanı gazilere paylaştırıldı. Toprakları da, topraksız Müslümanlara verildi. Böylece Müslümanlar, Yahûdîlerin en cesûru sayılan Kaynukaoğullarının kötülüklerinden kurtulmuş oldular.
7-SEVİK GAZASI (Zilhicce 2 H./Mayıs 624 M.2)
Bedir Savaşında Mekkelilerin ileri gelenleri ölmüş, Kureyşin başına Ebû Süfyan geçmişti. Ebû Süfyan, Müslümanlarla savaşıp, Bedir yenilgisinin öcünü almadıkça kadınlarına yaklaşmayacağına, yıkanmayacağına ve koku sürmeyeceğine yemin etmişti. 200 atlı ile Mekke'den çıkarak Medine'ye bir saatlik mesâfede Urayz Köyü'ne gelmiş, çift sürmekte olan ensârdan Sa'd b. Âmir ile hizmetçisini şehit edip bir kaç ev ve hurma ağacını ateşe verdikten sonra, "yeminim yerine geldi", diyerek dönüp kaçmıştır.
Hz. Peygamber (s.a.s.) bu durumu duyunca 80 süvâri, 120 yaya ile hemen tâkibe çıkmış ise de Ebû süfyân sür'atle kaçtığı için yetişememiştir. Mekkelilerin erzak olarak getirip, kaçarken ağırlık olmasın diye bıraktıkları çuvallar dolusu, kavrulmuş un (sevik) Müslümanların eline geçtiğinden bu gazveye Sevik (kavrulmuş un, kavut) Gazası denilmiştir.(187)
8- HİCRETİN İKİNCİ YILINDA DİĞER OLAYLAR
Medine Devri'nin 2'nci yılında, Bedir Savaşı'ndan önce Şaban ayında Ramazan orucu farz kılındı. Zekât da hicretin 2'inci yılında farz kılınmıştır. Bazı İslâm bilginleri, zekâtın Mekke devride farz kılındığı, Medine Devrinde ise, zekâtın verileceği yerlerin belirlendiği görüşündedir.(188) Gene bu yılda Ramazan ve Kurban bayramları namazları ile fıtır sadakası ve kurban kesmek meşrû kılınmıştır.(189)
Rasûlullah (s.a.s.)'in kızı Hz. Osman'ın zevcesi Rukiyye Bedir zaferi esnâsında Medine'de vefât etmiştir. Eşinin hastalığı sebebiyle Hz. Osman Bedir Savaşı'na katılamamıştır.
Rasûlullah (s.a.s.)'e ilk vahyin geldiği yıl doğmuş olan en küçük kızı Hz. Fâtıma ile Hz.Ali bu yılda evlenmişlerdir. Evleninceye kadar Hz. Ali Rasûlullah (s.a.s.)'in yanında kalmış ve O'nun elinde yetişmişti. Evliliğinden sonra ayrı bir eve çıktılar. Rasûlullah (s.a.s.)'in en sevgili kızı Fâtıma'ya çeyiz olarak verdiği eşya, bir yatak, bir şilte, (minder), bir su tulumu, bir el değirmeni, iki su ibriği ve bir su kabından ibârettir.
Bedir esirleri arasında Hz. Paygamber (s.a.s.)'in damadı, Zeyneb'in eşi Ebu'l-As da bulunuyordu. Zeyneb, eşinin fidyesi (kurtuluş bedeli) için kendisine annesi Hz. Hatice'nin düğün hediyesi olarak verdiği gerdanlığı da göndermişti. Bu durumdan çok hislenen Rasûlullah (s.a.s.) ve ashâbı, Ebu'l-Âs'ı fidye almadan serbest bırakmışlar, Zeyneb'in gerdanlığını da geri göndermişlerdir. Ancak Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) Ebu'l-Âs'dan müşrik olduğu için Zeyneb'in kendisine helâl olmadığını, bu yüzden hemen Medine'ye göndermesini istedi. Ebu'l-Âs sözünü yerine getirdi. Böylece Rasûlullah (s.a.s.)'in en büyük kızı Zeyneb de bu yıl içinde Medine'ye hicret etmiştir.(190)
--------------------------------------------------------------------------------
(158) "Rabbının yoluna hikmet ve güzel öğütle çağır, onlarla en güzel şekilde tartış..." (en-Nahl Sûresi, 125)
(159) İbn Hişâm, 2/241
(160) Zâdü'l-Meâd, 2/147
(161) Bkz. el-Buhârî, 1/15; Tecrid Tercemesi, 1/41 (Hadis No: 38); İbnü'l-Esîr, a.g.e., 3/252; Târih-i Din-i İslâm 3/65; Tahir Olgun, İbâdet Tarihi, s. 80, İst., 1946; M. Zihni Efendi, Kitabü's-Salât, s.75, İst.,1326
(162) İbn Hişâm, 2/252; İbü'l-Esîr, a.g.e.,2/113
(163) İbn Hişâm, 2/254; Yahûdîlerin ve Kureyşin "Muhammed harâm aylara saygı göstermedi" yaygaraları üzrine inen âyet-i kerime'de şöyle buyrulmuştur.
"Sana harâm ayı ve o ayda yapılan savaşı sorarlar. De ki: O ayda savaşmak, büyük günah ise de, insanları Allah yolundan alıkoymak, O'nu inkâr etmek, Mescid'i Harâm'ın ziyâretlerine engel olmak, halkını oradan çıkarmak, Allah katında daha büyük günahtır.." (el-Bakara Sûresi, 217)
(164) Bkz. el-Enfâl Sûresi, 5-6
(165) Mâide Sûresi, 24
(166) Bkz. El-Buhârî, 5/4; Tecrid Tercemesi, 10-146 (Hadis No: 1562); İbn Hişâm 2/266; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/120
(167) İbn Hişâm, 2/267; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/120; Müslim, 3/1403, (Hadis No: 1779) Kahire 1375/1955
(168) Enfâl Sûresi, 7
(169) İbn Hişâm, 2/267; Zâdü'l-Meâd, 2/217; Tecrid Tercemesi, 10/148-149
(170/1) Karşı karşıya gelen iki topluluğun durumlarında sizin için ibret vardır. Bunlardan biri Allah yolunda savaşan topluluk, diğeri ise onları (müslümanları) kendilerinin iki katı gören kâfir topluluk. Allah dilediğini yardımıyla destekler. Bunda gerçeği görebilenler için ibret vardır. (Âl-i İmrân Sûresi,13)
(170/2) Bkz. Târih-i Din-i İslâm, 3/100-101
(171) Bkz. el-Buhârî, 3/230; Müslim, 3/1384, (Hadis No: 1763) İbn Hişâm, 2/ 279; İbn'ül-Esîr, a.g.e., 2/125; Tecrid Tercemesi, 8/385 (Hadis No:1228)
(172) "Rabbın meleklere 'Ben sizinleyim, mü'minleri destekleyin' diye vahyetti ve 'ben kâfirlerin kalplerine korku salacağım, artık onların boyunlarını vurun, parmaklarını doğrayın' dedi" (el-Enfâl Sûresi, 12) " (Bedir'de) Rabbınızın yardımına sığınıyordunuz. O, 'Ben size birbiri peşinden bin melekle yardım edeceğim' diye cevap vermişti." (el-Enfâl Sûresi,9)
(173) İbn Hişâm, 2/277; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/125
(174) Siz Bedir'de düşkün bir durumda iken, Allah size yardım etmişti. (Âl-i İmrân Sûresi, 123)
(175/1) Bkz. Tecrid Tercemesi, 8/ 507-509 (Hadis No:1298)
(175/2) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/136
(176) el-Bûharî; 1/65; Tecrid Tercemesi, 1/161-164 (Hadis No: 177) ve 2/ 377-378 (Hadis No: 314)
(177) Bkz. el-Buhârî 5/8; Tecrid Tercemesi, 4/734, (Hadis No: 673) ve 10/160 (Hadis No: 1567); İbn Hişâm, 2/292; İbnü'l-Esîr, 2/129
(178) İbnü'l-Esîr, 2/136 "Yeryüzünde düşmanı yere sermeden esir almak, hiç bir peygambere yaraşmaz. Siz dünya malını istiyorsunuz. Oysa Allah, âhireti kazanmanızı ister. Allah azizdir, hakîmdir. Eğer Allah'ın geçmiş bir yazısı olmasaydı, aldığınız fidyelerden dolayı size büyük bir azab dokunurdu" (el-Enfâl Sûresi, 67-68)
(179) Bkz. en-Nisâ Sûresi, 51
(180) Bkz. Âl–i İmrân Sûresi, 72
(181) Bkz. el–Bakara Sûresi, 146
(182) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/137
(183) İbn Hîşâm, 3/51; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/138
(184) İbn Hîşâm, 3/50; İbnü'l-Esîr a.g.e., 2/137
(185) Zâdü'l-Meâd, 2/230
(186) Bkz. el-Enfâl Sûresi, 41; İbnü'l-Esîr a.g.e., 2/138
(187) İbn Hişâm, 3/47-48; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/139-140; Zâdü'l-Meâd, 2/229
(188) Bkz. Yazır, M. Hamdi, Hak Dini Kur'an Dili, 7/5438, İst.,1938
(189) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/115 ve 2/138
(190) İbn Hişâm, 2/306-308
--------------------------------------------------------------------------------
III-HİCRETİN ÜÇÜNÇÜ YILI (624-625 M.)
1- UHUD SAVAŞI (11 Şevval 3 H./27 Mart 625 M.)
"Gevşemeyin, üzülmeyin, eğer inan-mışsanız üstün gelecek sizsiniz.
(Âl-i İmrân Sûresi, 139)
a) Savaşın Sebebi
Bedir Savaşında Mekke müşriklerinden 70 kişi ölmüştü. Bunlar arasında Ebû Cehil, Ukbe, Utbe, Şeybe, Ümeyye, Âs b. Hişâm gibi Kureyş'in önde gelen simâları vardı. Bu yüzden Mekkeliler Bedir yenilgisini unutamıyorlar, intikam ateşiyle yanıyorlardı.
Bedir'de,babalarını, kardeşlerini, oğullarını ve diğer yakınlarını kaybedenler. Mekke reisi Ebû Süfyân'a başvurdular. Dârun'-Nedve'de toplanarak, Şam kervanının kazancı ile bir ordu toplayıp Medine'yi basmağa ve Müslümanlardan öç almağa karar verdiler.(191)
Mekke dışındaki müşrik Arap kabîlelerine, şâirler, hatipler gönderdiler. Bunlar, Bedir'de öldürülenler için, şiirler, mersiyeler söyleyerek halkı heyecâna getirdiler. 50 bin altın olan kervan kazancının yarısı ile Mekke dışındaki müşrik kabilelerden 2000 asker topladılar. Mekke'den katılanlarla, 700'ü zırhlı, 200'ü atlı omak üzere, Ebû Süfyan'ın komutasında 3000 kişilik mükemmel bir ordu ile Medine üzerine yürüdüler. Orduda ayrıca 300 deve, şarab tulumları, şarkıcı ve rakkase kadınlar vardı. Bunlardan Başka, başta Ebû Süfyân'ın karısı Hind olmak üzere Kureyş ileri gelenlerinden 14 tane evli kadın da kocaları ile birlikte bulunuyorlardı.
b) Abbâs'ın Mektubu
Rasûlullah (s.a.s.)'in Mekke'deki amcası Abbâs, Bedir'de esir düştükten sonra Müslüman olmuş, fakat Müslümanlığını gizlemişti. Bedir'de çok zarar gördüğünü bahâne ederek, bu orduya katılmadı. Özel haberciyle bir mektup göndererek, durumdan Rasûlullah (s.a.s.)'i haberdar etti. Gönderilen keşif kolları da, Kureyş ordusunun Medine'ye yaklaştığını haber verdiler.
Vahiy gelmeyen konularda, karâr vermeden önce Rasûlullah (s.a.s.) ashâbla istişâre ederdi. Muhâcirleri ve ensârı toplayarak:
-Düşmanı Medine dışında mı karşılayalım, yoksa şehir içinde savunma tedbirleri mi alalım? diye istişârede bulundu.
Peygamber Efendimiz, bir gece önce rüyâsında, kılıcında bir gedik açıldığını,yanında bir sığırın boğazlandığını ve mübârek elini zırhı içinde muhâfaza ettiğini görmüştü. Kılıcında açılan gediği, ehl-i beytinden birinin şehid olması; sığırın boğazlanmasını, ashâbından bazılarının şehit düşmeleri; zırhı da Medine ile tâbir etmiş, bu yüzden Medine dışına çıkılmayarak, şehirde savunma yapılmasını uygun görmüştü.(192) Hz. Ebû Bekir, Sa'd b. Muâz gibi ashâbın büyükleriyle münâfıkların başı Übeyy oğlu Abdullah da bu görüşteydiler. Fakat ashâbın çoğunluğu, bilhassa Bedir savaşı'nda bulunamamış olan genç Müslümanlarla Hz. Hamza:
- Biz böyle bir günü beklemekteydik, düşmanla Medine dışında savaşalım, diye isrâr ettiler.(193) Rasûlullah (s.a.s.) çoğunluğun arzusuna uyarak, birbiri üzerine iki zırh giyip, miğferini başına geçirerek hâne-i saâdetinden çıktı. Medine dışında savaşılmasını isteyenler, Peygamber Efendimizin arzusuna aykırı davranmakla hata ettiklerini anlayarak fikirlerinden caydılar. Fakat Rasûlullah (s.a.s.):
c) Peygamber Zırhını Giydikten Sonra
-"Bir peygamber zırhını giydikten sonra, savaşmadan onu çıkarmaz."(194) Eğer sabreder, görevinizi tam yaparsanız, Allah'ın yardımıyla zafer bizimdir, dedi.
Kureyş ordusu, Medine'nin 5 km. kadar kuzeyindeki Uhud dağı eteklerinde karargâhını kurmuştu. Rasûlullah (s.a.s.) Abdullah b. Ümmi Mektûm'u Medine'de vekil bırakarak, 1000 kişilik kuvvetle, cuma namazından sonra Medine'den çıktı. O gün Uhud'a kadar ilerlemeyip geceyi "Şeyheyn" denilen yerde geçirdi. Sabahleyin şafakla beraber Uhud'a vardı, savaş için en elverişli yeri seçti.
Yolda Übeyy oğlu Abdullah, "Muhammed (s.a.s.) bizim gibi yaşlı ve tecrübelileri dinlemedi, çocukların sözüne uydu. Ben meydan savaşını uygun görmemiştim..." bahânesiyle, kendisine bağlı 300 münâfıkla, ordudan ayrıldı. Böylece Müslümanların sayısı 700'e düştü.
d) Rasûlullah (s.a.s.)'in Savaş Düzeni
Peygamber Efendimiz, ordusunun arkasını Uhud Dağı'na vererek Medine'ye karşı saf yaptı. Solundaki Ayneyn tepesi'ne "Cübeyr oğlu Abdullah" komutasında 50 okçu yerleştirdi.
-Galip de gelsek mağlup da olsak, benden emir gelmedikçe yerinizden ayılmayacaksınız, Şu vâdiden, düşman atlıları arkamıza dolaşıp bizi kuşatabilirler. Oklarınızla onları buradan geçirmeyin, çünkü at, oku yeyince ilerleyemez, dedi.(195) Müslümanların karşısında savaş durumu alan müşrik ordusu, sayıca Müslümanların 4 katından daha fazlaydı. Üstelik bunlardan 700'ü zırhlı, 200'ü atlıydı. Müslümanların ise 100 zırhı ve sadece 2 atları vardı. Sağ koluna Ukâşe, sol koluna ise Ebû Mesleme memûr edilmişti. Rasûlullah (s.a.s.) ise ortada bulunuyordu.
Ebû Süfyân komutasındaki 3000 kişilik müşrik ordusunun sağ kanadına Velid oğlu Hâlid, sol kanadına Ebû Cehil'in oğlu İkrime, süvârilere Ümeyye oğlu Safvân, okçulara ise Rabîa oğlu Abdullah komuta ediyordu.
Kureyşli kadınlar, Bedir'de ölenler için mersiyeler okuyorlar, defler çalıp şarkılar söyleyerek askerler arasında dolaşıyorlar, onları savaşa teşvik ediyorlardı.
Savaş, o devrin âdeti üzerine mübâreze ile (meydanda teke tek çarpışma ile) başladı. Kureyş'in bayrağını taşıyan Abdüddâr oğullarından ortaya çıkan 9 kişi birer birer Müslümanlar tarafından öldürüldü.
Rasûlullah (s.a.s.) elindeki kılıcı göstererek:
-Hakkını ödemek şartıyla bu kılıcı kim ister? diye sordu. Ensârdan Ebû Dücâne:
-Bunun hakkı nedir, Ya Rasûlallah? diye sordu. Rasûlullah (s.a.s.):
-Eğilip bükülünceye kadar düşmanla savaşmak, diye cevap verdi.
Ebû Dücâne bu şartla aldığı kılıçla düşman üzerine saldırdı, müşrik safları arasına girdi.(196) Hamza, Ali, sa'd b. Ebî Vakkâs, Ebû Dücâne gibi kahramanların hücûmlarıyla savaşın ilk anında 20'den fazla ölü veren Kureyş, bozguna uğramış, sağ ve sol kanat geri çekilmiş, def çalarak Kureyşlileri savaşa teşvik eden kadınlar, feryadlar kopararak yüksek tepelere kaçmışlardı. İman kuvveti karşısında sayı ve malzeme üstünlüğü işe yaramamış, müşrikler kaçmağa başlamışlardı.
e) Okçular Yerlerini terkedince
Böylece ilk safhada müslümanlar savaşı kazandılar. Fakat kaçan düşmanı sonuna kadar tâkib etmeden, savaş alanına dağılarak, ganimet (düşmandan kalan malları) toplamağa koyuldular. Ellerine geçen fırsatı yeterince değerlendiremediler. Ayneyn tepesinden durumu seyreden okçular da birbirlerine:
-Burada ne bekliyoruz, savaş bitti, zafer kazanıldı, biz de gidip ganimet toplayalım, dediler.(197) Abdullah b. Cübeyr:
-Arkadaşlar, Rasûlullah (s.a.s.)'in emrini unuttunuz mu? O'ndan emir almadıkca yerimizden ayrılmayacağız... diye ısrâr ettiyse de dinlemediler.(198) Abdullah'ın yanında sadece 8 okçu kaldı.
Düşmanın sağ kanat komutanı Hâlid b. Velîd, Rasûlullah (s.a.s.)'in okçularla koruduğu Ayneyn vâdîsinden geçerken Müslümanları arkadan kuşatmayı denemiş, okçular bu geçidi bekledikleri için başaramamıştı. Okçuların buradan ayrıldığını görünce, emrindeki süvârilerle hücûma geçti. Cübeyr oğlu Abdullah ile 8 sâdık arkadaşını şehit edip, ganimet toplamakla meşgul Müslüman ordusunu arkadan çevirdi. Müşrikler, geri dönüp yeniden hücûma geçtiler. Tepelere çekilen kadınlar da def çalarak aşağıya indiler. Müslümanlar, önden ve arkadan iki hücûmun arasında şaşırıp kaldılar. Savaşı kazanmışken kaybetmeğe başladılar. Birbirlerinden ayrılmış ve dağılmış bir durumda oldukları için, canlarını kurtarma sevdâsına düştüler. (199)
f) Hz. Hamza'nın Şehid Düşmesi
Bedir Savaşı'nda babası Utbe, kardeşi Velîd ve amcası Şeybe'yi kaybetmiş olan Ebû Süfyân'ın karısı Hind, babasını öldüren Hamza'dan öç almak istiyordu. Hamza'nın karşısında kimse duramadığı için, Cübeyr b. Mut'im'in kölesi ve iyi bir nişancı (atıcı) olan Habeşli Vahşî'ye Hamza'yı öldürdüğü takdirde, büyük menfaatler vâdetmiş, efendisi Cübeyr de âzâd etmeğe söz vermişti.
Vahşî, Hamza'nın karşısına çıkmaya cesâret edemedi. Bir taşın arkasına gizlenip, Hamza'nın önünden geçmesini bekledi.Hamza ise savaş alanında durmadan sağa sola koşuyor, elinde kılıç önüne gelen müşrikleri tepeliyordu. O gün tam 8 müşrik öldürmüştü. Bunlardan Abdu'l-Uzza oğlu-Sibah'ı öldürdüğü sırada, Vahşî'nin tam önünde bulunuyordu. Vahşî fırsatı kaçırmadı. Habeşlilerin çok iyi kullandığı harbesini (kısa mızrağını) gizlendiği yerden fırlattı; kahraman Hamza'yı kasığından vurarak şehit etti.(200) Hamza'nın ölümünü duyan Hind, koşarak geldi. Karnını yarıp, ciğerini çıkararak dişledi, fakat yutamadı. Vahşi'yi mükâfatlandırdı ve kölelikten kurtardı.
Savaşın en şiddetli anında Hz. Hamza'nın şehit düşmesi, Müslümanlar için büyük kayıp oldu. Esâsen, ansızın önden ve arkadan uğradıkları hücûm sebebiyle ne yapacaklarını şaşırmışlar, bir çok şehid vererek, şuraya buraya dağılmışlardı. Bir ara, Rasûlullah (s.a.s.)'in etrafında sâdece, ikisi muhâcirlerden, yedisi ensârdan olmak üzere 9 kişi kalmış, bunlar da birer birer şehid düşmüşlerdi.(201)
g) Rasûlullah (s.a.s.)'in Öldüğü Şâyiası
İbni Kamie el-Leysi adlı bir müşrik, Hz.Peygamber (s.a.s.)'e benzeterek, İslâm ordusunun sancaktarı Mus'ab b. Umeyr'i şehit etmiş ve Muhammed (s.a.s.)'i öldürdüm, diye ilân etmişti.(202) Bu şâyia üzerine İslâm ordusunda panik başladı. Rasûlullah (s.a.s.):
-Ey Allah'ın kulları, bana geliniz,etrafımda toplanınız, diye sesleniyor, fakat kimse O'nu duymuyordu.
Müslümanlar birbirinden habersiz üç fırka olmuşlardı.
l) Rasûlullah şehid olduysa, Allah bâkidir. O'nun yolunda biz de şehit oluruz, diyerek savaşa devâm edenler. Enes b. Nadr (Enes b. Mâlik'in amcası) bunlardandı.Yetmişten fazla yara aldıktan sonra şehid düşmüştür.
2) Rasûlullah (s.a.s.)'in etrâfını çevirip, vücûdlarıyla O'na siper olan, O'nu düşman saldırısına karşı koruyanlar. Bunlar "14" kişi kadardı. Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Ali, Abdurrahman b. Avf, Talha, Zübeyr, Sa'd b. Ebî Vakkas, Ebû Dücâne bunlardandır.
3) Rasûlullah şehid olduktan sonra, burada durmanın manası yok, diyerek, savaş alanından ayrılanlar.(203) Bunlardan bir kısmı dağlara çekilmişler, bazıları ise Medine'ye dönmüşlerdi.
Müslümanların bu dağınık durumlarından yararlanan müşrikler, Rasûlullah (s.a.s.)'in yanına kadar sokuldular. Atılan bir taşla Peygamber Efendimizin dudağı yarıldı, dişi kırıldı ve İbni Kamie'nin kılıç darbesiyle yere yıkıldı. Zırhından kopan iki halka yanağına battığından yüzünden de yaralandı.(204)
Ashâb-ı kirâm, savaş alanında Rasûlullah (s.a.s.)'i bir türlü bulamıyordu. Halbuki, Rasûlullah(s.a.s.) bulunduğu yerden hiç ayrılmamıştı. Nihâyet Hz. Peygamber Efendimizi Ka'b b. Mâlik gördü ve:
-Ey mü'minler, Rasûlullah (s.a.s.) burada, diye haykırdı. Ka'b'ın sesini duyan Müslümanlar, hemen Rasûlullah (s.a.s.)'in etrâfında toplanarak, müşriklerin saldırılarını durdurdular.(205)
h) Ebû Süfyân'la Hz.Ömer Arasında Geçen Muhâvere
Müşriklerin saldırıları yavaşlayınca, Peygamber Efendimiz etrâfında toplanmış olan Müslümanlarla Uhud Dağı tepelerinden birine çekildi. Müslümanların bir tepede toplandığını gören Ebû Süfyân da, onların karşısında başka bir tepeyi işgal etti. Ebû Süfyân, Peygamberimizin sağ olup olmadığını kesinlike öğrenemediğinden merak içindeydi. Bu sebeple yüksek sesle üç defa:
-İçinizde Muhammed (s.a.s.) var mı? Ebû Bekir varmı? Ömer var mı? diye seslendi. Rasûlullah (s.a.s.) cevap verilmemesini emretmişti. Kimseden ses çıkmayınca, müşriklere dönerek:
-"Görüyorsunuz, hepsi de ölmüş. Artık iş bitmiştir, diye söylendi. Hz. Ömer dayanamadı.
-"Yalan söylüyorsun ey Allah düşmanı, sorduklarının hepsi sağ, hepside burada, diye cevap verdi. Ebû Süfyân:
-Savaşta üstünlük nöbetledir, bugün biz Bedir'in öcünü aldık, üstünlük bizde... diye gururlandı. Ömer:
-Bizden ölenler Cennet'de, sizinkiler ise Cehennem'de diye cevâp verdi.
-Ya Ömer, Allah aşkına gerçeği söyle. Biz Muhammed (s.a.s.) 'i öldürdük mü?
-Rasûlullah (s.a.s.) sağ ve senin bu sözlerini de işitiyor.
-Ya Ömer, ben senin sözlerine İbni Kamie'nin sözünden daha çok inanırım. Ölülerinize yapılan fenâlıkları ben emretmedim(206), fakat çirkin de görmedim. Gelecek yıl Bedir'de buluşalım, dedi. Hz. Ömer de:
-"İnşallah, diye cevap verdi.(207) Hz. Ömer'le Ebû Süfyân arasında yapılan bu konuşmadan sonra, müşrikler Uhud'dan ayrıldılar. Onlar, Hz. Muhammed (s.a.s.)'i öldürmek, Medine'yi basıp müslümanları imhâ etmek, müslümanlığı ortadan kaldırmak için Mekke'den gelmişlerdi. Fakat Allah kalblerine korku saldı. Üstünlük kendilerinde olduğu ve Rasûlullah (s.a.s.)'in de sağ bulunduğunu öğrendikleri halde, savaşa devam etmeğe cesâret edemediler. Tek bir esir bile alamadan, geri döndüler.
l) Uhud Savaşı'ndan Üç Safha
Uhud Savaşı'nda üç safha yaşandı:
İlk safhada Müslümanlar üstün geldiler, 20'den çok düşman öldürerek, müşrikleri bozguna uğrattılar.
İkinci safhada, kaçan müşrikleri kovalamayı bırakıp, kesin sonuç almadan ganimet toplamaya koyulmaları ve Rasûlullah (s.a.s.)'in yerlerinden ayrılmamalarını emrettiği okçu birliğinin görevlerini terketmeleri yüzünden, Müslümanlar 70 şehit vererek mağlup duruma düştüler.
Üçüncü safhada ise, dağılmış olan Müslümanlar, Rasûlullah (s.a.s.)'in etrâfında toplanıp, karşı hücûma geçerek, düşman hücûmunu durdurdular.
Müşriklerin Uhud'dan ayrılmasından sonra Rasûlullah (s.a.s.) şehitleri yıkanmadan, kanlı elbiseleriyle, ikişer üçer defnettirdi.(208) Cenâze namazlarını ise, bu târihten 8 sene sonra kıldı.(209)
2- HAMRÂÜ'L-ESED GAZVESİ
Müşrikler, elde ettikleri üstünlükten yararlanıp Müslümanları imhâ etmeden savaş alanından ayrıldıklarına pişmân oldular. Aralarında, geri dönüp Medine'yi basmayı konuştular. Rasûlullah (s.a.s.) bu durumdan haberdar olunca, Medineye dönüşünden bir gün sonra, Uhud Savaşı'na katılmış olan ashâbını toplayarak Medine'den 16 km. kadar uzakta "Hamrâ'ü'l-Esed" denilen yere kadar müşrikleri takibetti. Gece olunca, burada 500 kadar ateş yaktırdı. Müşrikler, takib edildiklerini öğrenince, korktular; Medine'yi basma düşüncesinden vazgeçerek, süratle Mekke'ye döndüler.(210/1)
3- HİCRETİN ÜÇÜNCÜ YILINDA DİĞER OLAYLAR
a) Rasûlullah (s.a.s.)'in Hz. Hafsa ve Huzeyme Kızı Zeyneb'le Evlenmesi.
Hz. Ömer'in kızı Hafsa'nın ilk eşi Huneys b. Huzâfe, Kureyş ileri gelenlerinden ve Habeşistan'a hicret eden ilk Müslümanlardandı. Sonra Medine'ye hicret etmiş, Bedir ve Uhud Savaşlarına katılmıştı. Uhud Savaşında aldığı bir yaradan, Medine'de vefât etti.
Hz. Ömer, Rasûlullah (s.a.s.) ile kızı Hafsa'nın evlenmesini şöyle anlatmıştır:
-Hafsa dul kalınca, Osman'a onunla evlenmesini teklif ettim. Hele bir düşüneyim, diye cevap verdi. Sonra kaşılaştığımızda, şu sırada evlenmeyi uygun görmüyorum, dedi. Bunun üzerine Ebû Bekir'e istersen Hafsa'yı sana vereyim, dedim. Ebû Bekir sustu. Müsbet veya menfi cevap vermedi. Ebû Bekir'in susmasına Osman'ın teklifimi geri çevirmesinden daha çok üzüldüm. Keyfiyeti Rasûlullah (s.a.s.)'e arzedince:
-Üzülme yâ Ömer, Hafsa'yı Osman'dan hayırlısı alacak; Osman da Hafsa'dan daha iyisi ile evlenecek(210/2), buyurarak, Hafsa'nın izdivâcına tâlip oldu; Osman'ı da kızı Ümmü Gülsüm'le evlendirdi. Sonra Ebû Bekir bana rastladığında:
-Sanıyorum, Hafsa'yı bana teklif ettiğinde cevap vermediğime gücenmiştin. Ben Hafsa'yı Rasûlullah(s.a.s.)'in alacağını biliyordum. (Bana bunu söylemişti.) Rasûlullah (s.a.s.)'in sırrını ifşâ etmeyi uygun bulmadağım için sana cevap vermedim. Eğer böyle olmasaydı, teklifini kabûl ederdim, dedi.(211)
Rasûlullah (s.a.s.) Hz. Hafsa ile evlenerek, hem en yakın arkadaşlarından Hz.Ömer'in üzüntüsünü giderdi, hem de Hz. Ebû Bekir gibi Hz. Ömer'i de akrabalık bağı ile kendisine bağlamış oldu. (Şaban 3 H / Ocak 625 M)
Hilâloğullarından Huzeyme kızı Zeyneb, ilk kocasından ayrılmış; Rasûlullah (s.a.s.)'in halasının oğlu olan ikinci kocası Cahşoğlu Abdullah ise, Uhud Savaşı'nda şehid düşmüştü. Zeyneb genç ve güzel değildi, orta yaşlı ve merhametli bir hanımdı. Fakirleri, yoksulları, kimsesizleri gözettiği için, kendisine "Ümmü'l-mesâkin" ünvânı verilmişti.
Eşinin şehit düşmesiyle himayeye muhtaç kalan bu şefkatli hanımı Rasûlullah (s.a.s.) nikâhladı. Fakat Zeyneb çok yaşamadı, evlenmesinden üç ay kadar sonra vefât etti.
Rasûlullah (s.a.s.)'in torunu Hz. Hasan da bu yıl Ramazan ortalarında doğmuştur.(212)
b) Rasûlullah (s.a.s.)'in kızı Ümmü Gülsüm'ün Hz. Osmanla Evlenmesi
Hz. Osman, Rasûlullah (s.a.s.)'in ikinci kızı Rukiyye ile evliydi. Rukiyye, Bedir Savaşı esnâsında vefât etmişti. Bir yıl sonra, Rasûlullah (s.a.s.) Hz. Osman'ı üçüncü kızı Ümmü Gülsüm'le evlendirdi. Rasûlullah (s.a.s.)'in iki kızı ile evlenmiş olduğu için Hz. Osman'a "Zi'n-nûreyn" (iki nûr sâhibi) denilmiştir.
--------------------------------------------------------------------------------
(191) İbnü'l-Esîr, 2/148-149
(192) İbn Hişâm, 3/66-67; İbnü'l-Esîr, 2/150; Zâdü'l-Meâd, 2/232
(193) İbn Hişâm, 3/67
(194) Zâdü'l-Meâd, 2/231; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/150
(195) Bkz. el.Buhârî, 4/26 ve 5/29; Tecrid Tercemesi, 8/457 (Hadis No: 1269); İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/152
(196) Riyâzü's-Salihin Tercemesi, 1/128, (Hadis No: 91); İbnü'l-Esîr, 2/152
(197) Bkz. Âl-i İmrân Sûresi, 152
(198) el-Buhârî, 4/26-27 ve 5/29-30; Tecrid Tercemesi, 8/457-460 (Hadis No: 1269)
(199) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/154
(200) el-Buhârî, 5/36,37; Tecrid Tercemesi, 10/216-221 (Hadis No: 1585); İbn Hişâm, 3/75
(201) Müslim, 3/1415, (Hadis No: 1789)
(202) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/155; İbn Hişâm, 3/77
(203) "Muhammed ancak bir peygamberdir. O'ndan önce de bir çok peygamberler gelip geçti. Şâyet o ölseydi veya öldürülseydi, siz topuklarınız üzerinde gerisin geriye mi dönecektiniz?..." (Âl-i İmran Sûresi, 144)
(204) el-Buhârî, 5/35; Müslim, 3/ 1416 (Hadis No: 1790); İbn Hişâm, 3/84; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/154; Zâdü'l-Meâd, 2/234
(205) İbnü'l-Esîr, 2/157; İbn Hîşâm, 3/88; Zâdü'l-Meâd, 2/235
(206) Kureyşli kadınlar savaş alanının tenhalığından yararlanarak, Bedir'de öldürülen yakınlarının öçlerini almak için şehitlerin kulak ve burunlarını kesmişler, karınlarını yararak ciğerlerini çıkarmışlardı.
(207) Bkz. el-Buhârî, 4/26 ve 5/30; Tecrid Tercemesi, 8/457 (Hadis No: 1269) Zâdü'l-Meâd, 2/236-238
(208) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/162; Zâdü'l-Meâd, 2/246
(209) el-Buhârî, 2/94; Tecrid Tercemesi, 4/655 (Hadis No: 661)
(210/1) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/164
(210/2) İbn Sa'd, Tabakat, 8/82-83; İbn Hacer, el-İsâbe, 8/51, Kahire, 1972; İbn Abdi'l-Berr el-İstîab, 4/1811, Kahire, 1960
(211) el-Buhârî, 6/130; Tecrid Tercemesi, 10/166 (Hadis No: 1571) ve 11/338- 339 (1803 No. lu hadisin izâhı); Riyâzü's-sâlihin, 2/98 (Hadis No: 689)
(212) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/166
--------------------------------------------------------------------------------
IV-HiCRETİN DÖRDÜNCÜ YILI
(625-626 M.)
1- RACİ' OLAYI (Safer 4 H./ Temmuz 625 m.)
Uhud savaşı'ndan sonra müşriklerin cesâretleri arttığı için Medine'de Müslümanların güvenliği geniş ölçüde sarsıldı. Rasûlullah (s.a.s.) bir taraftan gerekli savunma tedbirleri alıyor, bir taraftan da İslâm'ı yaymak için her fırsattan yararlanmağa çalışıyordu. Müslümanlığı kabûl edip, dinin hükümlerini ve Kur'an-ı Kerim'i öğrenmek isteyen kabîlelere mürşitler gönderiyordu.
Adal ve Kare kabîlelerinden bir hey'et, Rasûlullah (s.a.s.)'e başvurarak, kabîlelerine Müslümanlığı ve Kur'an-ı Kerim'i öğretecek mürşidler gönderilmesini istediler. Rasûlullah (s.a.s.) bunlara Sâbit oğlu Âsım başkanlığında, 10 kişi gönderdi. Yolda, Usfan ile Mekke arasında Raci' suyu yakınlarında Hüzeyl kabîlesi'nden 100 kişilik bir çetenin hücûmuna uğradılar. Mürşitlerden 8'i çarpışarak şehid oldu, 2'si teslim oldu. Zeyd b. Desine ve Hubeyb b. Adiy adlarındaki bu iki zâtı Hüzeyl'liler Mekke'ye götürüp sattılar.(213)
Zeyd'i, Bedir Savaşı'nda öldürülen babası Ümeyye'nin öcünü almak için, Ümeyye oğlu Safvan satın almış, öldürülmesini seyretmek üzere bütün Mekke ileri gelenlerini dâvet etmişti. Ebû Süfyân Zeyd'e yaklaşarak:
-Doğru söyle, hayâtının kurtarılması için, senin yerine Muhammed (s.a.s.)'in öldürülmesini istemez miydin? demişti.
Zeyd hiç tereddüt göstermeden:
-Asla, Rasûlullah (s.a.s.)'in hayâtı yanında, benim hayâtım hiçtir. Benim kurtulmam için değil O'nun öldürülmesini, Medine'de ayağına bir diken batmasını bile istemem, diye cevap verdi. Bu kuvvetli iman karşısında Ebû Süfyân:
-Gerçek şu ki,hiç kimse, arkadaşları tarafından Muhammed (s.a.s.) kadar sevilmemiştir, demekten kendini alamadı.
Hubeyb, Uhud Savaşı'nda Âmir oğlu Hâris'i öldürmüştü. Babasının intikamını almak üzere onu da Haris'in kızı satın almıştı. Hubeyb öldürüldüğü esnâda hiç metânetini kaybetmedi. İzin alarak, 2 rek'at namaz kıldı. Ölümden korktu da uzattı, demeyesiniz diye kısa kestim, dedi.(214) O zamandan beri idâm edilen müslümanların, infâzdan önce namaz kılmaları âdet olmuştur.(215)
Dininden dönersen, serbest bırakacağız, dedikleri zaman:
-Benim için, Müslüman olarak öldürülmek, dinimden dönmekten daha hayırlıdır, diye cevap verdi. Müşrikler tarafından bir direğe asılarak şehid edildi.
Olay. Medine'de duyulunca, Rasûlullah (s.a.s.) ve Müslümanlar son derece üzüldüler. Medine'li Şâir Hassân, Zeyd ve Hubeyb için mersiyeler yazdı. Rasûlullah (s.a.s.)'de:
-"Allah lâyık oldukları cezâyı versin" diyerek, cânileri Allah'a havâle etti.
2- MEÛNE KUYUSU FÂCİASI (Safer 4 H./ Temmuz 625 M.)
Necid Şeyhi Ebû Berâ Mâlikoğlu Âmir, Medine'ye gelerek Rasûlullah (s.a.s.)'e:
-Eğer Necid Bölgesine bir irşât hey'eti gönderirseniz, büyük bir kısmının Müslüman olacağını ümüd ediyorum, dedi. Rasûlullah (s.a.s.):
Necid Bölgesi halkına güvenemiyorum, diye cevap verdi. Ebû Berâ, mürşitlerin hayatı için kabîlesi adına kesin teminât verdiğinden, Rasûlullah (s.a.s) Ebû Berâ'nın kardeşinin oğlu Âmir b. Tufeyl'e bir mektup yazdırarak, Münzir b. Amr'ın başkanlığında 70 kişilik bir hey'eti Necid Bölgesine gönderdi. Bunların hepsi de Suffe ashâbındandı. Kafile Medine'den 4 konak uzaklıkta Meûne Kuyusu (Bi'r-i Meûne) denilen yere varınca, içlerinden Harâm b. Milhân ile Rasûlullah (s.a.s.)'in mektubunu Âmir b. Tufey'le gönderdiler. Âmir mektubu bile okumadan Harâm'ı şehid etti. Hey'etin tamamını öldürmek üzere kabîlesini (Âmiroğulların'ı) teşvik ettiyse de onlar "Biz Ebû Berâ'nın emân ve sözünü ayaklar altına alamayız", diyerek ona uymadılar. Âmir b. Tufeyl Süleym Kabîlesi'ne mensûp Usayye, Rı'l, Zekvân ve Lihyânoğuları ile Harâm b. Milhân'ın dönmesini beklemekte olan mürşitler üzerine hücum etti. Hepsi şehid oldu. İçlerinden yalnızca Ka'b b. Zeyd yaralı olarak kurtulmuştu. O da Hendek Savaşı'nda şehid oldu.
Rasûlullah (s.a.s.)'i, Cibrîl bu fâciadan haberdar etti. Seriyyedeki bütün ashâbın Rablarına kavuştular, Allah onlardan râzı oldu... diye bildirdi. Rasûlullah (s.a.s.) bu fâciadan son derece elem duydu. Tam 40 sabah Rı'l, Zekvân, Usayye ve Lihyanoğulları için bedduâ etti.(216)
Amr b. Ümeyye ise, olay esnâsında develeri otlatmakla görevli olduğu için esir düşmüş, sonra kurtulmuştu. Medine'ye dönerken, iki Necidliye rastladı. Şehid edilen arkadaşlarının öcünü almak için bunları uyurken öldürdü. Halbuki bunlar, müslümanların himâyesinde olan Âmir oğullarındandı. Bu sebeple bunların âilelerine diyetleri (kan bedelleri) ödendi.
3- NADÎROĞULLARI GAZVESİ (Rabiulevvel 4 H./Ağustos 625 M.)
Benî Nadîr Yahûdîleri Medine'ye iki saatlik bir mesâfede oturuyorlardı. Aralarındaki anlaşma gereğince, Müslümanların ödedikleri diyete, Yahudî kabîlelerinin de katılması gerekiyordu. Âmir oğullarından, Amr b. Ümeyye'nin yanlışlıkla öldürdüğü iki kişinin diyeti ödenecekti. Rasûlullah (s.a.s.) yanına ashâbından 10 kişi alarak, diyetten paylarına düşeni istemek üzere Nadîroğulları yurduna gitti. Yahudîler, Rasûlullah (s.a.s.)'in teklifini kabul etmiş göründüler, fakat ayaklarına kadar gelişini fırsat sayarak, Rasûlullah (s.a.s.)'e sû-i kast yapmayı planladılar.
Bir evin gölgesinde oturmakta olan Hz. Peygamber (s.a.s.)'in üzerine, evin saçağından bırakacakları büyük bir taşla O'nu öldürmek istediler.(217)
Cenâb-ı Hakk, peygamberini Yahûdîlerin hazırlığından haberdar etti. Rasûlullah (s.a.s.) oradan ayrılıp Medine'ye döndü. Yahûdîlerin tuzağını ashâbına bildirdi. Bu davranışlarıyla Nadîroğulları anlaşmayı bozmuşlardı. Rasûlullah (s.a.s.), Muhammed b. Mesleme'yi bunlara göndererek 10 gün içinde Medine'yi terk etmelerini, 10 günden sonra kim kalırsa boynunu vuracağını kendilerine bildirdi. Yahûdîler yol hazırlığına başladılar. Fakat, münafıkların başı Übeyyoğlu Abdullah:
-"Medine'den çıkmayın, biz size yardım ederiz, Kurayzaoğulları da yardım edecek, diye gizlice haber gönderdi. (218) Bu sebeple Nadîroğulları yol hazırlığından vazgeçip kendilerini savunmaya karar verdiler.
Rasûlullah (s.a.s.) Rabiulevvel'de Nadîroğulları yurdunu kuşattı. Nadîroğulları bir yıllık yiyeceklerini depo ettikleri kalelerinin sağlamlığına güveniyorlard.(219) Kuşatma, 15-20 gün sürdü. Savaş sokaktan sokağa, evden eve atlayarak devâm etti. Rasûlullah (s.a.s.) Yahûdîlere siper olan, savaşı zorlaştıran hurma ağaçlarını kestirdi.(220)
Nadîroğulları, münâfıklardan da, Kurayzaoğullarından da bekledikleri yardımı görmediler. Muhâsaranın kaldırılması için emân dilediler. Berâberlerinde götürebildikleri kadar mal ile Medine'den çıkmalarına izin verildi. 600 deve yükü eşya ile Medine'den ayrıldılar. Bir kısmı Şam'a, bir kısmı Filistin'e göç etti. Selâm, Kinâne ve Huyey ismindeki reisleri ise Hayber'e sığındılar. Üzüntülerini belli etmemek için, şarkılar söyleyip, defler çalarak Medine'den ayrıldılar. Bunlar daha sonra Hendek Savaşı'nı hazırladılar.
50 zırh, 50 miğfer, 340 kılıç ve diğer bazı mallar ganimet olarak Müslümanlara kaldı. Rasûlullah (s.a.s.) bu ganimetleri muhâcirlere ve yoksullara dağıttı.(221)
Uhud Savaşı'ndan sonra Müslümanların itibârı sarsılmıştı. Nadîroğulları'nın Medine'den çıkarılmasıyla, Medine civârındaki müşrik kabîleleri arasında Rasûlullah (s.a.s.) 'in nüfûzu tekrar kuvvetlenmiş oldu.
4- RASÛLULLAH (S.A.S.)'İN HZ. ÜMMÜ SELEME İLE EVLENMESİ
Asıl adı Hind olan Ümmü Seleme, Ebû Ümeyye el-Mahzûmî'nin kızıdır. İlk kocası Ebû Seleme Abdullah b. Abdülesed, Abdülmüttalib'in kızı Berre'nin oğlu olup, Rasûlullah (s.a.s.)'in halazâdesi idi. Kocası ile birlikte Habeşistan'a hicret etmiş, ilk çocuğu Seleme orada doğmuştu.
Ümmü Seleme'nin ilk eşi Ebû Seleme, Uhud Savaşı'nda aldığı yara sebebiyle vefât etti. Rasûlullah (s.a.s.) Ebû Seleme'yi çok severdi. Vefâtından sonra dört çocuğu ile kimsesiz ve himâyesiz kalan eşi Ümmü Seleme'yi nikâhlayarak himâyesi altına aldı. Ümmü Seleme, fazilet ve olgunluk yönünden Hz. Aişe'den sonra Ezvâc-ı tâhirâtın en üstünüydü. Ezvâc-ı tâhirât içinde en son vefât eden, Ümmü Seleme olmuştur. Hicretin 59'uncu yılı 84 yaşında vefat etmiş, Baki kabristanına defnedilmiştir.
5-İÇKİ VE KUMARIN HARAM KILINMASI
Mekke devrinde içki ve kumar yasaklanmış değildi. Müslümanlardan da içki içen ve kumar oynayanlar vardı. Rasûlullah (s.a.s.) bunlara ses çıkarmıyordu. İçki ve kumarın yasaklanması birden bire değil, tedricen olmuştur.
İçki ile ilgili Kur'ân-ı Kerîm'de 4 âyet vardır. Mekke'de inen ilk âyetde:
"Hurma ve üzüm ağaçlarının meyvelerinden içki yapar, güzel bir rızık edinirsiniz", (en-Nahl Sûresi, 67) buyrulmuş, içki yasaklanmamıştır. Medine devrinde Hz Ömer ve Muâz gibi bazı sahâbe:
-Ey Allah'ın Rasûlü, içki hakkında bize yol göster, çünkü şarab aklı gideriyor, diye Rasûlullah (s.a.s.)'e baş vurdular: Hicretin 4'üncü yılı Şevvâl ayında:
"Sana içki ve kumarı soruyorlar. De ki: Bunlar da hem büyük günah, hem de insanlara bazı yararlar var, fakat günahları menfaatlerinden daha büyük..." (el-Bakara Sûresi, 219) anlamındaki âyet indi. İçkiyi ilk yasaklayan âyet bu oldu. Fakat bu âyetle içki kesinlikle yasaklanmadığından, "günahı var" diye bırakanlar olduğu gibi, "faydası da var" diye eskisi gibi içenler de vardı.
Abdurrahman b. Avf'ın verdiği bir ziyâfette dâvetliler içki de içmişlerdi. Akşam namazında cemâte imâm olan zât "el-Kâfirûn Sûresi"ni sarhoşluk sebebiyle yanlış okudu. Âyetlerin anlamları değişti. Bunun üzerine:
"Ey inananlar, ne söylediğinizi bilecek duruma gelmedikçe, sarhoş iken namaza yaklaşmayın," (en-Nisâ Sûresi, 43) anlamındaki âyet indi.
Bir müddet sonra Ensardan Mâlik oğlu Itbâ'nın ziyâfetinde dâvetliler sarhoş oldular. Sa'd b. Ebî Vakkas bir şiir okuyarak kendi soyunu övdü, ensârı ise yerdi. Ensârdan bir zât da, sofrada yedikleri devenin çene kemiğini Sa'd'a vurup başını yardı. Sa'd, Hz. Peygamber (s.a.s)'e şikâyette bulundu. O zaman:
"Ey İnananlar, içki, kumar, tapınılmak için dikilmiş taşlar (putlar), fal okları, ancak şeytanın işinden birer pisliktir. Bunlardan uzak durun ki, kurtuluşa eresiniz..." (el-Mâide Sûresi, 90) anlamında inen âyetle içki ve kumar kesinlikle yasaklandı. Rasûlullah (s.a.s) bu yasağı hemen ilân ettirdi. Bütün Müslümanlar içkiyi bıraktılar. Evlerinde, dükkânlarında bulunan bütün içkileri sokaklara döktüler.
Rasûlullah (s.a.s) Efendimiz içkiyle ilgili olarak:
"Sarhoş edici bütün içkiler haramdır." (Müslim,3/ 1575-1576; et-Tâc, 3/141).
"Çoğu sarhoşluk veren içkinin azı da haramdır" buyurmuştur. (İbn Mâce, es-Sünen, 2/l124 Hadis No: 3392;et-Tâc 3/142)
"İçki, bütün kötülüklerin anasıdır." (Keşfü'l Hafâ, l/382 (Hadis No: 1225, Beyrut 1351) buyurmuştur.
--------------------------------------------------------------------------------
(191) İbnü'l-Esîr, 2/148-149
(192) İbn Hişâm, 3/66-67; İbnü'l-Esîr, 2/150; Zâdü'l-Meâd, 2/232
(193) İbn Hişâm, 3/67
(194) Zâdü'l-Meâd, 2/231; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/150
(195) Bkz. el.Buhârî, 4/26 ve 5/29; Tecrid Tercemesi, 8/457 (Hadis No: 1269); İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/152
(196) Riyâzü's-Salihin Tercemesi, 1/128, (Hadis No: 91); İbnü'l-Esîr, 2/152
(197) Bkz. Âl-i İmrân Sûresi, 152
(198) el-Buhârî, 4/26-27 ve 5/29-30; Tecrid Tercemesi, 8/457-460 (Hadis No: 1269)
(199) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/154
(200) el-Buhârî, 5/36,37; Tecrid Tercemesi, 10/216-221 (Hadis No: 1585); İbn Hişâm, 3/75
(201) Müslim, 3/1415, (Hadis No: 1789)
(202) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/155; İbn Hişâm, 3/77
(203) "Muhammed ancak bir peygamberdir. O'ndan önce de bir çok peygamberler gelip geçti. Şâyet o ölseydi veya öldürülseydi, siz topuklarınız üzerinde gerisin geriye mi dönecektiniz?..." (Âl-i İmran Sûresi, 144)
(204) el-Buhârî, 5/35; Müslim, 3/ 1416 (Hadis No: 1790); İbn Hişâm, 3/84; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/154; Zâdü'l-Meâd, 2/234
(205) İbnü'l-Esîr, 2/157; İbn Hîşâm, 3/88; Zâdü'l-Meâd, 2/235
(206) Kureyşli kadınlar savaş alanının tenhalığından yararlanarak, Bedir'de öldürülen yakınlarının öçlerini almak için şehitlerin kulak ve burunlarını kesmişler, karınlarını yararak ciğerlerini çıkarmışlardı.
(207) Bkz. el-Buhârî, 4/26 ve 5/30; Tecrid Tercemesi, 8/457 (Hadis No: 1269) Zâdü'l-Meâd, 2/236-238
(208) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/162; Zâdü'l-Meâd, 2/246
(209) el-Buhârî, 2/94; Tecrid Tercemesi, 4/655 (Hadis No: 661)
(210/1) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/164
(210/2) İbn Sa'd, Tabakat, 8/82-83; İbn Hacer, el-İsâbe, 8/51, Kahire, 1972; İbn Abdi'l-Berr el-İstîab, 4/1811, Kahire, 1960
(211) el-Buhârî, 6/130; Tecrid Tercemesi, 10/166 (Hadis No: 1571) ve 11/338- 339 (1803 No. lu hadisin izâhı); Riyâzü's-sâlihin, 2/98 (Hadis No: 689)
(212) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/166
(213) Bkz-el-Buhârî, 5/40; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/167
(214) Bkz. el-Buhârî, 5/41
(215) İbn'ül-Esîr, a.g.e., 2/168; Tafsilât için bkz. Riyâzü's-Salih'in, 3/97-101, (Hadis No: 1538)
(216) el-Buhârî, 3/204 ve 5/41-42; Tecrid Tercemesi, 8/305, (Hadis No : 1183)
(217) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/173
(218) Bkz. el-Haşr Sûresi, 11
(219) Bkz. el-Haşr Sûresi, 2
(220) Bkz. el-Haşr Sûresi, 5; el-Buhârî, 5/ 23; Tecrid Tercemesi, 10/175 (Hadis No: 1576)
(221) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/174; Târih-i Din-i İslâm, 3/215
--------------------------------------------------------------------------------
V-HİCRETİN BEŞİNCİ YILI
(626-627 M.)
1- BENÎ MUSTALIK GAZÂSI (MÜREYSİ' SAVAŞI)
(2 Şabân 5 H./17 Aralık 626 M.)
Mustalikoğulları Huzâa kabilesindendir. Necid bölgesinde, Medine'ye 9 günlük bir yerde yerleşmişlerdi. Müslümanlarla iyi geçiniyorlardı. Fakat, Kureyşlilerin teşvikiyle kabîle reisi Ebû Dırâr oğlu Hâris çevrede yaşayan bedevi kabîlelerle birleşerek Medine'ye baskın için hazırlığa başladı. Rasûlullah (s.a.s) durumu öğrenince, Medine'de Zeyd b. Hârise'yi kaymakam bıraktı. 30'u atlı, 1000 kişilik bir kuvvetle Benî Mustalık üzerine yürüdü. (2 Şabân 5 H./17 Aralık 626 M.)
Bedevîler, Müslümanların üzerlerine geldiğini duyunca, korkup dağıldılar. Hâris'in etrafında sâdece kendi kabilesi kaldı.
Benî Mustalık Müreysi' suyu yanında toplanmış henüz hazırlıklarını tamamlayamamıştı. Müslüman olmaları teklif edildi, kabûl etmediler. Fakat Müslümanların düzenli hücûmlarına karşı duramayıp bir saat içinde dağıldılar.
Savaş sonunda, Müslümanlardan bir kişi şehid oldu, müşrikler ise 10 ölü verdiler. Ayrıca, Müslümanlar ganimet olarak 700 esir, 5000 koyun, 2000 deve ele geçirdiler.
2- RASÛLULLAH (S.A.S.)'IN CÜVEYRİYE İLE EVLENMESİ
Esirler arasında, kabile reisi Hâris'in kızı Cüveyriye de vardı. Kocası Safvan oğlu Müsâfî savaşta ölmüş, kendisi de esir düşmüştü. Ganimetlerin taksiminde, Sâbit b. Kays'ın payına ayrılmıştı. Babası Hâris, Peygamber (s.a.s)'e başvurarak kızının şerefinin korunmasını istedi.
Hz. Peygamber (s.a.s), Cüveyriye'nin bedelini Sâbit b. Kays'a ödeyerek onu serbest bıraktı. Cüveyriye kabîlesine dönmedi, kendi isteği ile Rasûlullah (s.a.s)'la evlendi. Bunun üzerine ashâb:
-"Rasûlullah (s.a.s)'in eşinin yakınları esir tutulmaz" diyerek ellerindeki bütün esirleri serbest bıraktılar. Bu sebeple Hz.Âişe:
-Kavmi için, Cüveyriye kadar hayırlı başka bir kadın bilmiyorum, demiştir.(222/1)
Görüldüğü üzere Peygamber (s.a.s) Efendimizin Cüveyriye ile evlenmesinin amacı siyâsî idi. Bu evlilik sebebiyle,bütün esirler fidye ödemeden serbest bırakıldılar. Mustalıkdğulları daha sonra toptan Müslüman oldu.
3- TEYEMMÜMÜN MEŞRÛ KILINMASI
Rasûlullah (s.a.s) her sefere çıkışında, aralarında kur'a çekerek hanımlarından birini yanında götürürdü. Benî Mustalık Gazâsında, Hz. Âişe'yi götürmüştü. Dönüşte, bir gece konak yerinden hareket edileceği sıra Hz. Âişe'nin gerdanlığının kaybolduğu anlaşıldı. Rasûlullah (s.a.s), aranmasını emretti, bu yüzden hareket gecikti. Derken sabah namazı vakti oldu. Oysa abdest için yanlarında yeterli su yoktu. Zamanında hareket edilebilseydi, su başına yetişilecekti. Namaz vakti çıkacak, diye herkes telâş içindeydi. Hz. Ebû Bekir, bu hâle sebep olan kızı Âişe'yi azarlamış hatta hırpalamıştı. İşte Müslümanlar böyle bir sıkıntı içindeyken, su bulunmadığında temiz toprakla teyemmüm yapılacağını bildiren âyet indi.(222/2) Müslümanlar son derece sevindiler, hemen teyemmüm yaparak namazlarını kıldılar.
Hareket edileceği sırada, gerdanlık bulundu. Hz.Âişe'nin çökmüş olan devesinin altında kalmıştı.(223)
4- İFK (İFTİRA) OLAYI (224)
Mureysi' Savaşı dönüşünde, bir konaklama sırasında Hz Âişe kazâ-i hâcet için mahfesinden* çıkarak, konaklama yerinden uzaklaşmıştı. Bu sırada Yemen boncuğundan yapılmış gerdanlığı düşmüş, onu ararken gecikmişti. Dönüşünde, kafileyi yerinde bulamadı. O'nu mahfesinde sandıkları için, beklemeyip hareket etmişlerdi.
Hz. Aişe, -mahfede olmadığım anlaşılınca,- beni ararlar, diye olduğu yerde beklerken, arkadan askerin bıraktığı şeyleri toplamakla görevlendirilen Safvân b. Muattal geldi. Hz. Âişe'yi görünce, devesini çöktürdü; Hz.Âişe bindi. Safvân deveyi önünden çekerek ilerledi. Öğle sıcağında başka bir konak yerinde kafileye yetiştiler.
Münâfıklar bu olayı fırsat bildiler. Hz. Âişe tamâmen örtülü olduğu ve Safvân ile aralarında konuşma bile geçmediği halde, Hz. Âişe'nin iffetine iftirâ etmekten çekinmediler. Rasûlullah (s.a.s) son derece üzüldü. Hz. Âişe kederinden hastalandı. Sonunda masûm olduğu âyetle bildirildi.(225) İftirâcılara da "hadd-i kazf"(iffetli kimselere iftira cezâsı) uygulandı. Her birine 80'er deynek vuruldu.(226)
5- HENDEK SAVAŞI (Şevval 5 H./ Şubat 627 M.)
Mü'minler, müttefik düşman birliklerini
gördüklerinde, "İşte Allah ve Rasûlünün
bize vâdettiği şey budur. Allah ve Peygamber doğru söylemiştir" dediler. Bu, onların imân ve teslimiyetlerini artırmaktan başka bir şey yapmadı."
(el-Ahzâb Sûresi, 22)
Bir taraftan karşı tarafa geçmeyi engelleyen derin ve uzun çukara"hendek" denir. Medine'yi savunmak üzere, çevresine hendek kazıldığı için bu savaşa, "Hendek Gazvesi" denildiği gibi, bir çok müşrik ve Yahûdî kabîlesi, Müslümanlara karşı birleştiği için" Ahzâb Harbi" de denilmiştir.
"Ahzâb", "hızb" kelimesinin çoğuludur. Hizb, aynı düşünce, inanç ve kanaatı paylaşan insan topluluğu demektir.
a) Yahûdîlerin Müşriklerle İşbirliği
Medine'den sürülen Benî Nadîr Yahûdîlerinin reisleri, Hayber'e sağınmışları. Müslümanlardan öc almak istiyorlardı. Başta Ahtaboğlu Huyey olmak üzere, 20 kadar Yahûdî lideri 70 kişilik bir hey'et ile Mekke'ye gittiler.
-Müslümanlar gün geçtikçe kuvvetleniyor. Onlara kırşı birlikte hareket etmeliyiz. Biz savaş için hazırız. Medine'deki Benî Kurayzalı kardeşlerimiz de savaşta Müslümanları arkadan vuracak... diye müşriklere işbirliği teklif ettiler. Kendileri "ehl-i kitab" ve tek tanrı inancında oldukları halde, putperest müşriklere hoş görünmek için:
-"Sizin tuttuğunuz yol, (sizin dininiz) Müslümanlarınkinden daha doğru..."(227) dediler. Daha sonra Mekke dışındaki Gatafan, Esed, Kinâne, Süleym, Fezâre, Mürre, Eşca ve Eslem... gibi bedevi Arap kabileleriyle görüştüler. Hayber'in bir yıllık hurma mahsûlünü vermeği va'd ederek, onların da savaşa katılmalarını sağladılar.
Mekke'liler 300'ü atlı, 1500'ü develi 4000 kişilik bir kuvvet hazırladılar. Mekke dışındaki bedevî kabîlelerin katılmasıyla ordunun sayısı 10 bine ulaştı. Şimdiye kadar böyle bir kuvvet toplanmamıştı. Medine'yi basıp Müslümanlığı yok edeceklerdi. Ordunun başkomutanı Ebû Süfyân idi.
b) Medine Çevresine Hendek Kazılması
Rasûlullah (s.a.s.) Mekke'deki hazırlıkları, Kureyş ordusu henüz hareket etmeden haber aldı. Ashâbını toplayarak, bu korkunç saldırıya nasıl karşı koyacaklarını istişâre etti. Müzâkere sırasında, aslen İranlı olan Selmân (Selmân-ı Fârisî):
-Yâ Rasûlallah, İran'da düşman saldırısından korunmak için, şehrin etrâfına, hendek kazarlar. Biz de öyle yapalım, dedi.
Esâsen Medine'nin üç tarafı, evlerin yüksek dış duvarları, yalçın kayalıklar ve sık hurmalıklarla çevrilmişti. Düşman saldırısına karşı, sadece kuzey yönü açıktı. Bu tarafa da, düşmanın geçemeyeceği derinlikte bir hendek kazılırsa, savunma kolaylaşırdı.
Arablarca bilinmeyen bu savunma şekli uygun görüldü. Saldırıya elverişli olan kuzey tarafda hendek kazılacak yer işâretlendi.
Rasûlullah (s.a.s.), ashâbını 10'ar kişilik gruplara ayırdı. Her grubun kazacağı kısmı belirledi. Mevsim kış, hava soğuktu. Esen rüzgâr, hendekte çalışanların ellerini ayaklarını âdeta donduruyordu. Medine'de kıtlık vardı. Müslümanlar üç gün bir şey yemeden aç çalıştılar.* Rasûlullah (s.a.s.) bile açlıktan karnı üzerine taş bağlamıştı.(228) Ashâbla birlikte Hz. Peygamber (s.a.s.) bizzât toprak kazıyor, açlığa, soğuğa, yorgunluğa karşı gayretlerini artırıcı sözler söylüyordu. Bir ara, sert bir kaya çıkmış, kimse parçalayamamıştı. Rasûlullah (s.a.s.) hendeğe indi, ilk vuruşta, kayanın üçte biri koptu. Hz. Rasûlullah (s.a.s.):
-Allâhü Ekber, bana Şam'ın anahtarları verildi. Şu anda Şam'ın kırmızı köşklerini görmekteyim, dedi. İkinci vuruşta kayanın yarısı daha koptu. Rasûlullah (s.a.s.):
-Allâhü Ekber, bana Fars ülkesinin anahtarları verildi. Şu anda, Kisrânın beyaz köşklerini görmekteyim, buyurdu. Üçüncü darbede kaya, tamâmen parçalandı. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.):
-Allâhü Ekber, bana Yemenin anahtarları verildi. Şimdi ben San'a'a'nın kapılarını görüyorum, buyurarak bütün bu ülkelerin pek yakında Müslümanların olacağını müjdeledi.(229) Münâfıklar, Rasûlullah (s.a.s.)'in bu müjdelerini, hayal sayıyorlardı.
"Münafıklar ve kablerinde hastalık olanlar: Allah ve Rasûlü bize sâdece kuru vaadlerde bulundular, diyorlardı." (Ahzâb Sûresi, 12)
Açlığa, soğuğa ve her türlü sıkıntıya rağmen, yaklaşık 5,5 km, uzunlukta bir atın karşıya sıçrayamayacağı genişlik ve derinlikte kazılan hendek, düşman gelmeden önce, iki hafta içinde tamamlandı.
c) Müşriklerin Medine'yi Kuşatması
Müşrikler, Medine önünde, şimdiye kadar benzerini görmedikleri derin bir hendekle karşılaşınca, şaşırdılar. Bir hamlede Medine'yi alt üst edip, Müslümanları yok edeceklerini hayâl etmişlerdi. Bunun kolay olmayacağını gördüler. Hendek boyunca, aşağı-yukarı ilerlediler, geçecek bir yer bulamadılar. Sonunda, Kureyşliler hendeğin batı kısmına, Bedevî kabîleler de doğu kısmına karargâh kurdular. Böylece Medine'yi kuşattılar. (Şevvâl 5 H./Şubat 627M.)
d) Sıkıntılı Günler
10 bin kişlik müşrik ordusu karşısında, Müslümanların sayısı 3 bin kadardı.Yalnızca 36 atları vardı. Önlerinde hendek, arkalarında ise Sel‘ Dağı bulunuyordu. Ancak Benî Kurayza anlaşmayı bozar da müşriklerle işbirliği yaparsa, Müslümanlar çok tehlikeli bir duruma düşeceklerdi. Bu takdirde, Müslümanlar Hendek önünde düşmanla uğraşırken, Yahûdîlerin Medine'yi basıp, kadınları ve çocukları kılıçtan geçirmeleri mümkündü.
Karşılıklı ok ve taşların atılmasıyla başlayan kuşatma, aralıksız 27 gün sürdü. Müslümanlar açlık ve sefâlet içinde, zor ve sıkıntılı günler geçirdiler. Savaşın en tehlikeli bir ânında, Benî Nadir Reisi Ahtab oğlu Huyey'in teşvikiyle Benî Kurayza Yahûdîleri de anlaşmayı bozup, müşriklerle işbirliğine başladılar. Rasûlullah (s.a.s.)'in nasihat için kendilerine gönderdiği Evs kabilesi Reisi Sa'd b. Muâz'ı dinlemediler. Düşmanlıklarını açıkça bildirdiler.
Müslümanlar, hendek önünde 10 bin kişilik müşrik ordusuna karşı durmağa çalışırken, bir yandan da, Medine'yi Yahûdîlerin baskınından korumak zorunda kaldılar. Böyle tehlikeli bir anda, münâfıklar da bozgunculuğa başladılar. Hem savaşı bıraktılar, hem de askerin mâneviyâtını sarsıcı propaganda yaptılar.(230)
Kuşatmanın uzayıp gitmesi, müşrikleri de usandırdı. Mevsim kış, havalar soğuktu. Esâsen onlar, böyle günlerce sürecek bir kuşatma için değil, bir kaç saatte sonuca ulaşılacak bir zafer için gelmişlerdi. İşi bir an önce bitirmek için bütün güçleriyle genel bir hücûma geçtiler. Bir taraftan Müslümanların üzerine ok yağmuru yağdırırken içlerinden (Dırâr, Cübeyre, Nevfel, Amr b. Abdivedd gibi) bir kaç tanesi de, elverişli bir yerden atlarıyla hendeği geçtiler. Bunların her biri, Araplar arasında bin kişiye denk sayılıyordu. En meşhûrları olan Amr b. Abdivedd mübâreze sonuda Hz. Ali tarafından öldürüldü; diğerleri kaçtılar. Nevfel kaçarken hendeğe düştü ve Hz. Ali'nin kılıcıyla can verdi.
Ertesi gün, savaşın en çetin günü oldu. Bir taraftan müşrikler, diğer taraftan Benî Kurayza Yahûdîleri hücûma geçtiler, aralıksız akşama kadar ok yağmurunu sürdürdüler. Rasûlullah (s.a.s.) ve Müslümanlar, o gün namaz kılmak için bile fırsat bulamadılar. Öğle, ikindi ve akşam namazlarını, yatsıdan önce, tek ezanla, tertip üzere kazâ ettiler.(231)
e) Harb Hiledir
Gatafan Kabilesinden Nuaym b. Mes'ûd, bu sırada müslüman olmuştu. Bundan kimsenin haberi yoktu. Rasûlullah (s.a.s.)'la gizlice görüşerek, müşriklerle Yahûdîlerin arasını açmak için izin istedi. Rasûlullah (s.a.s.):
-Harp hiledir*, yapabilirsen yap, buyurdu. Nuaym önce Benî Kurayza'ya gitti.
-Benim size olan dostluğumu bilirsiniz. Sizin için endişe ediyorum. Mekkeliler bu işten usandı, bırakıp giderlerse, Müslümanlar karşısında yapayalnız kalacaksınız. O zaman hâliniz nice olur? Onlardan bir kaç rehin isteyin, aksi halde yardım etmeyin... dedi. Sonra Ebû Süfyân'a geldi:
-Duydun mu, Benî Kurayza anlaşmayı bozduğuna pişman olmuş. Sizi bırakıp giderler diye, Müslümanlarla yeniden anlaşmaya başlamış. Sizden rehin alıp, onlara teslim etmeği vadetmiş, dedi. Ebû Süfyân esâsen Yahûdîlere pek güvenemiyordu. Ertesi gün, denemek için Yahûdîlerden yardım istedi. Yahûdîler hemen rehin istediler. Ebû Süfyân isteklerini kabûl etmeyince, her iki taraf da:
-Nuaym doğru söylemiş, dediler. Aralarında güven kalmadı. (232)
f) Rasûlullah (s.a.s.)'in Duâsı ve Kuşatmanın Sona Ermesi
Rasûlullah (s.a.s.), o sıkıntılı gün:
-Allah'ım, ey Kur'ân'ı indiren ve hesâbı tez gören Rabbım; Şu Arap kabîlelerini dağıt, topluluklarını boz, iradelerini sars. (233) diye duâ etti. Duâsı bitince, Rasûlullah (s.a.s.)'in yüzünde sevinç eseri görüldü. Rabb'ımın yardım va'dini size müjdelerim, buyurdu. İşte o akşam, âyet-i celîle ve hadis-i şerifte bildirilen "sabâ rüzgârı" esmeğe başladı.(234) Fırtına ve kasırga çadırları söküp uçurdu, yemek kazanları devrildi, ocaklar söndü, develer ve atlar birbirine karıştı. Müşriklerin ağızları, burunları, gözleri toz-toprakla doldu. Karargâhları alt üst oldu. Ortalığı dehşet kapladı. Neye uğradıklarını bilemediler.
Müşriklerin mâneviyâtı iyice bozulmuştu. İçlerine korku düştü. Uzun süren ve hiç bir sonuç alınamayan kuşatmadan usanıp bezmişlerdi. Ebû Süfyân:
-"Ben dönüyorum, siz de gelin, diyerek devesine bindi. Mekke'nin yolunu tuttu. Diğerleri de onu izlediler.
Panik pek âni ve şuursuzca olmuştu. Bu yüzden, müşrikler pek çok techizât, gıda maddesi ve eşyayı toplayamadan çekildiler. Sabah olunca, Müslümanlar düşmandan kalan eşyâyı ve sağa-sola dağılan develeri toplayıp ordugâhlarına getirdiler. Ebû Süfyân'ın Yahûdîlerden aldığı 20 deve yükü hurma da ele geçen ganimetler arasındaydı. Böylece, Müslümanlar hem kuşatmadan, hem de açlık sıkıntısından kurtuldular.
Kur'an-ı Kerîm'de bu durum şöle anlatılmaktadır:
"Ey inananlar, Allah'ın size olan nimetlerini hatırlayın. Üzerinize ordular gelmişti, Biz de onların üzerine rüzgâr ve sizin göremediğiniz ordular (Melekler) göndermiştik." (el-Ahzâb Sûresi.9)
"Allah, kâfirleri hiçbir zafer elde edemeden, kin ve öfkeleriyle geri çevirdi. Savaşta mü'minlere Allah'ın yardımı yetti. Allah yegâne kuvvetli ve galib olandır." (el-Ahzâb Sûresi, 25)
Bu savaşta, müşriklerden 4 kişi ölmüş, Müslümanlardan 5 kişi şehid düşmüştür. Savaştan sonra Rasûlullah (s.a.s.):
-"Bundan sonra sıra bizde. Müşrikler artık üzerimize gelemeyecek, biz onların üzerine gideceğiz." buyurdu.(235) Gerçekten de öyle oldu.
6- KURAYZAOĞULLARI GAZVESİ (Zilkade 5 H,/Mart 627 M.)
a) Savaşın Sebebi
Rasûlullah (s.a.s.) Medine'deki Yahûdî kabîleleriyle ayrı ayrı anlaşmalar yapmıştı. Bunlardan Kaynuka ve Nadîroğullarının, anlaşma hükümlerine uymadıkları için Medine'den çıkarıldıklarını daha önce görmüştük. Kurayza oğulları ise, Uhud Savaş'ından sonra anlaşmayı yeniledikleri için yerlerinde kalmışlardı.
Hendek Savaşında, Benî Kurayza Yahûdîleri önce anlaşmaya bağlı kaldılar. Hendek kazılırken, kazma, kürek gibi âletler vererek Müslümanlara yardımcı oldular. Ancak, savaşın en tehlikeli bir ânında, Benî Nadîr Reisi Huyey b. Ahtab'ın teşvikiyle anlaşmayı bozdular. Müslümanlarla birlikte Medine'yi savunmaları gerekirken, müşriklerle birlikte, Müslümanlara karşı savaşa girdiler.(236) Böylece vatana ihânet suçu işlediler. Rasûlullah (s.a.s.)'in nasihat için gönderdiği Evs Kabilesi Reisi Sa'd b. Muâz'ın sözlerine de kulak asmadılar. Hz. Peygamber (s.a.s.) hakkında çirkin sözler söyleyerek düşmanlıklarını açıkça ilân ettiler. Ancak, Benî Kurayza'dan yaptıklarının hesâbı sorulacaktı. Bu sebeple, Hendek Savaşından Medine'ye döner dönmez, Benî Kurayza üzerine sefer emri verildi.
Rasûlullah (s.a.s.) Hendek Savaşı'ndan dönmüş silahlarını çıkarmış, üzerindeki toz-toprağı temizlemek için, gusletmek istemişti. Bu esnâda Cibrîl (a.s.) at üstünde ve toz-toprak içnde geldi:
-"Aa, silahını çıkardın mı; vallâhi biz melekler çıkarmadık. Haydi, şunların üzerine yürü", diye Kurayzaoğullarını işâret etti. (237) Rasûlullah (s.a.s.) derhal Benî Kurayza'ya sefer ilân etti. Ashâbın sür'atle yola çıkmalarını sağlamak için,
-Hiç kimse ikindi namazını sakın başka yerde kılmasın, ancak Benî Kurayza yurdunda kılsın, buyurdu.
Ashâbın bir kısmı bu emrin zâhirine uyarak, namazlarını Benî Kurayza yurduna varınca kıldılar. Bir kısmı da Peygamber (s.a.s.)'in maksadı, acele etmemizi sağlamaktır, diyerek, vakit çıkmadan yolda kıldılar. Hz. Rasûlullah (s.a.s.) her iki zümrenin yaptığını da hoş gördü.(238)
Müslümanların toplanması yatsıya kadar devâm etti sayıları 3 bini buldu. Müslümanların üzerlerine geldiğini görünce sövüp-sayarak kalelerine çekilen Beni Kurayza'nın sayısı 900 kadardı.
b) Benî Kurayza'ya Verilen Cezâ
Kuşatma 25 gün sürdü. Kurayzaoğulları anlaşmayı bozduklarına pişman oldular. Diğer Yahudî kabileleri gibi Medine'den çıkıp gitmek için izin istediler. Fakat Hz. Rasûlullah (s.a.s.) kayıtsız şartsız teslim olmalarını istedi. Reisleri Ka'b b. Esed'in başkanlığında toplandılar. Ka'b:
-"Tevratta bildirilen son peygamberin bu olduğu anlaşıldı. Müslüman olup kurtulalım, dedi Yahûdîler:
-Biz Tevrat üzerine başka kitab kabul etmeyiz, dediler, Ka'b:
-Öyleyse,kadınları ve çocukları öldürelim. Sonra kaleden çıkıp çarpışalım, belki başarırız, dedi. Onlar:
-Çoluk-cocuğumuz öldükten sonra, yaşamanın ne önemi var, diye cevâp verdiler. Ka'b:
-O halde, yarın cumartesi, Müslümanlar bizden emîndir. Ansızın hücûm edelim, onları gafil avlayalım, dedi.
-Biz cumartesinin hürmetini bozamayız, diye reddettiler. Sonunda kayıtsız şartsız teslim oldular. Ancak haklarında Evs Kabilesi Reisi Sa'd b. Muâz'ın hüküm vermesini istediler.
Benî Kurayza, Evs kabilesinin himâyesindeydi. Bu yüzden, Sa'd b. Muâz'ın hakemliğini istiyorlardı. Sa'd, hastaydı. Hendek Savaşı'nda kolundan okla yaralandığı için tedâvi görüyordu. Haberi alınca geldi.
-Kur'an-ı Kerîm'e göre mi, yoksa kendi kanunlarına göre mi hüküm vermemi istiyorlar, diye sordu. Yâhudîler, kendi kanunlarına göre hüküm verilmesini istediler. Sa'd da Tevrât'a göre karar verdi.(239)
a) Savaşabilecek durumdaki erkeklerin öldürülmesine,
b) Kadınların ve çocukların esir edilmesine,
c) Bütün mallarının da zaptedilmesine hükmetti.
Rasûl-i Ekrem (s.a.s.):
"Ey Sa'd, Allah'ın rızâsına uygun hükmettin" buyurdu. (240) Yahudiler de karârın Tevrât'a uygun olduğunu itirâf ettiler. Sa'd'in bu hükmü, Tevrât'ın Tesniye kitabının 20. Babının 10-14 üncü âyetlerine uygun düşmüştü. Bu gün de vatana ihânet edenlere ölüm cezâsı verilmektedir.
Benî Kurayza hakkındaki hükmü Hz. Ali ve Hz. Zübeyr icrâ ettiler. Kazılan büyük bir hendeğin kenarında 600 kadar Yahûdînin birer birer boyunlarını vurup hendeğe attılar. İçlerinden 4 tanesi Müslüman olup hayatlarını kurtardılar. Benî Nadîr Reisi Huyey b. Ahtab ile Benî Kurayza Reisi Ka'b b. Esed de öldürülenler arasındaydı.
Benî Kurayza'nın malları, mücâhidlere paylaştırıldı. Arâzisi ise, ensarın rızâsiyle muhâcirlere verildi.
"Allah, Ehl-i Kitab'dan müşrikleri destekleyen (Benî Kurayza Yahûdî)lerini kalelerinden indirmiş, kalblerine korku salmıştı. Onların kimini öldürüyor, kimini de esir alıyordunuz. Yerlerini yurtlarını, mallarını ve henüz ayağınızı bile basmadığınız toprakları Allah size mirâs olarak verdi. Allah her şeye kadirdir ". (el-Ahzâb Sûresi, 26-27)
7- RASÛLÜLLAH (S.A.S.)'İN CAHŞ KIZI ZEYNEB'LE EVLENMESİ:
Zeyneb, Rasûlullah (s.a.s.)'in öz halası Ümeyme'nin kızıdır. Abdülmuttalib'in torunudur. Hz Peygamber (s.a.s.), Zeyneb'i azadlısı Zeyd b. Hârise'yle evlendirmişti. Dindar olmasına rağmen, azadlı bir kölenin eşi olmak Zeyneb'e ağır geldi. Asâlet ve güzelliğini ileri sürerek, dâima Zeyd'in kalbini kırdı. Bu yüzden, Rasûlullah (s.a.s.)'in:
-"Eşini tut, Allah'tan kork" (241) emrine rağmen, sonunda Zeyd O'nu boşadı.
Esâsen gerek Zeyneb, gerek kardeşi Abdullah bu evliliği başlangıçta istememişler, "halanızın kızını azadlınıza mı lâyık görüyorsunuz?" demişlerdi. Fakat:
-"Allah ve Rasûlü, bir şeye hükmettiği zaman, mü'min erkek ve mü'min kadın için muhayyerlik yoktur." (el-Ahzâb Sûresi, 36) anlamındaki âyet inince, istemeyerek rızâ göstermişlerdi. Çünkü Zeyneb, Kureyş'in Hâşimî kolundandı. Soylu bir kadındı. İslâm'dan önceki Arap örfüne göre soylu bir kadın, azadlı da olsa, bir köleyle evlenemezdi. Onlar, Zeyneb'in Rasûlullah (s.a.s.)'la evlenmesini istiyorlardı. Oysa İslâm Dini bütün insanları, yaratılış bakımından eşit saymıştı.(242)
Hz. Peygamber (s.a.s.), öz halasının kızı Zeyneb'i azadlısı ve evlâdlığı Zeyd ile evlendirerek, Arapların yanlış anlayışını yıkmış oldu.
Diğer taraftan, Rasûlullah (s.a.s.), peygamberliğinden önce Zeyd'i evlâd edinmişti. Arabların örfüne göre, evlâdlık öz çocuk gibi sayılır, evlâd edinen kişinin mirâsçısı ve mahremi olurdu. Bu sebeple, evlâdlığın boşadığı kadın, evlâd edinen kişiyle evlenemezdi. Kur'ân-ı Kerîm Arapların bu örfünü hükümsüz saymış, evlâdlık âdetini kaldırmıştır.(243) Bu sebeple, evlâdlığın dul kalan eşiyle, babalığın evlenmesi helâldir.
Rasûlullah (s.a.s.)'in, Arapların bu örfünü de yıkması gerekiyordu. Bu sabeple Zeyd'den boşanan Zeyneb'i Allah'ın emriyle nikâhladı.(244) Böylece hem Zeyneb'i hem de yakınlarını memnûn etmiş oldu.
Görüldüğü üzere, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in bu evliliği, dinî hükümlerin uygulanması ile ilgilidir.
--------------------------------------------------------------------------------
(222/1) İbn Hişâm, 3/308; İbn Sâd, Tabakat, 8/ 177; İbn Hacer, el-İsâbe, 7/565
(222/2) Bkz. en-Nisâ Sûresi, 43 ve el-Mâide Sûresi, 6
(223) Bkz. el-Buhârî, 1/86); Tecrid Tercemesi, 2/201-204 (Hadis No: İ)
(224) Olay hakkında geniş bilgi için bkz. el-Buhârî, 3/154 Tecrid Tercemesi, 8/85-112 (Hadis No: 1151); İbn Hişâm, 3/309-321; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/195-199
(*) Mahfe: Deve ve fil gibi hayvanların üzerinde seyahat edenlerin içine oturdukları kafesli çadır veya sepet
(225) en-Nûr Sûresi, 11-13
(226) en-Nûr Sûresi, 40
(227) Bkz. en-Nisâ Sûresi, 51-52
* bk. Riyâzü's-Sâlihîn, 1/543-548 Hadis No: 522
(228) el-Buhârî, 5/45; Tecrid Tercemesi 10/227 (Hadis No: 1588)
(229) İbn Hişâm, 3/230; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/179; Târih-i Din-i İslâm, 3/258-259
(230) İçlerinden bir güruh (münâfıklar), Ey Medineliler, tutunacak yeriniz yok, hemen geri dönün, demişlerdi. Bir kısmı da Peygamber (s.a.s.)'den evlerimiz düşman saldırısına açık diye izin istemişlerdi. Oysa evleri açık değildi, sadece savaştan kaçmak istiyorlardı. (el-Ahzâb Sûresi, 13)
(231) Bu savaştan başka, hiçbir olayda Rasûlüllah (s.a.s.)'ın namazını geçirdiği nakledilmemiştir. Burada üç vakit namazını kazaya bırakması, Hendek savaşının ne derece sıkıntılı ve meşakkatli geçtiğinin en büyük delilidir. Bu yüzden Hz. Peygamber (s.a.s.):
- "Allah onların dünyada evlerini, âhirette kabirlerini ateşle doldursun. Bize ikindiyi kılacak fırsat vermediler, nihâyet güneş battı" diye bedduâ etmiştir. (el-Buhârî, 5/48 ve 3/233; Tecrid Tercemesi, 2/238 (Hadis No: 353) ve 8/396, (1233 numaralı hadisin izâhı,)
* el-Buhârî, 4/24 (K. el-Cihad, B. 157)
(232) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/182-184
(233) el-Buhârî, 3/234 ve 5/49; Tecrid Tercemes, 8/395 (Hadis No: 1233)
(234) Bkz. el-Buhârî, 5/47 "Ben sabâ rüzgarıyle yardım olundum, Ad kavmi ise debur (lodos) rüzgârıyla helâk edildi." (bkz.el-Hakka Sûresi, 6)
(235) el-Buhârî, 5/48; Tecrid Tercemesi, 10/230 (Hadis No: 1589); İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/184
(236) el-Ahzâb Sûresi, 26
(237) el-Buhârî, 5/49-51; Tecrid Tercemesi, 8/ 325 (Hadis No: 1191)
(238) el-Buhârî, 5/50; Müslim, 3/1391 (Hadis No: 1770)
(239) Bkz. Tevrât, Tesniye Kitabı, Bab: 20, Ayet:10-14
(240) Bkz. el-Buhârî, 5/50; Tecrid Tercemesi, 10/ 245 (Hadis No: 1591)
(241) Bkz. el-Ahzâb Sûresi, 37
(242) "Allah katında en üstününüz, O'na karşı gelmekten en çok sakınanınızdır". (Hucûrat Sûresi, 13) "Ey insanlar Rabb'ınız birdir, babanız birdir. Arabın Acem'e (Arab olmayana), Acemin Arab'a, beyazın siyaha, siyahın beyaza veya kızılderiliye üstünlüğü yoktur. Üstünlük ancak takva iledir." (Müsned-i Ahmed b. Hanbel, 5/ 411; Mecmeu'z-Zevâid, 3/266 ve 8/84)
(243) "Allah evlâtlıklarınızı, oğullarınız gibi tutmanızı meşrû kılmamıştır". (el-Ahzâb Sûresi 4)
(244) "... Sonunda Zeyd, eşiyle ilgisini kestiğinde, onu seninle evlendirdik ki, evlâtlıkları eşleriyle ilgilerini kestiklerinde, onlarla evlenmek hususunda mü'minlere sorumluluk olmadığı bilinsin." (Ahzâb Sûresi, 37)
--------------------------------------------------------------------------------
VI- HİCRETİN ALTINCI YILI
(627-628 M.)
l– HUDEYBİYE BARIŞI (Zilkade 6 H./Mart 628 M.)
"Ey Muhammed, Biz sana apaçık bir zafer sağladık."
(Fetih Sûresi, 1)
a) Müslümanların Kâbe'yi Ziyâret Arzusu
Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.s.), Medine'ye hicret edeli 6 yıl olmuştu. Bu süre içinde Mekke müşrikleriyle, Medine'de bulunan Müslümanlar arasında, sırasıyla Bedir, Uhud ve Hendek Savaşları oldu. Mekke müşrikleri Medine'yi basmak, Hz. Rasûlullah (s.a.s.)'i öldürmek, Müslümanlığı yok etmek için her çâreye baş vurdular; bütün imkân ve güçlerini ortaya koydular; fakat amaçlarına ulaşamadılar. Müslümanların günden güne güçlenmelerine, sayılarının artmasına engel olamadılar.
Ancak Medine dışındaki kabîleler, Müslümanlığın ne olduğunu yeterince bilmiyorlardı. Kâbe'nin komşusu ve koruycusu olduğu için saygı duydukları Kureyş kabîlesi, kendi içlerinden çıktığı halde Hz. Muhammed (s.a.s.)'in peygamberliğini kabûl etmemiş,hatta O'nu yurdundan çıkarmışlardı. Bu yüzden, Müslümanlığın Medine dışındaki kabîlelere tanıtılabilmesi ve geniş ölçüde yayılmasının sağlanabilmesi için, Mekke'lilerle barış yapılmasına ihtiyaç vardı. Rasûlullah (s.a.s.), geçici de olsa Mekkelilerle barış yaparak, diğer kabîlelerle serbestçe ilişkiler kurmayı arzu ediyordu.
Diğer taraftan, Mekkeli Müslümanlar, doğup büyüdükleri ve her şeylerini bırakıp ayrıldıkları yurtlarını çok özlemişlerdi. Her namazda yöneldikleri kutsal Kâbe'yi 6 yıldan beri ziyâret edemiyorlardı. Kâbe'yi ziyâret, bütün Müslümanların en büyük ortak özlemleri olumştu.
b) Rasûlullah (s.a.s.)'in Rüyâsı
Hicretin 6'ıncı yılı, Rasûlullah (s.a.s.), gördüğü bir rüyâ üzerine(245) hep birlikte Kâbe'yi ziyâret edeceklerini ashâbına müjdeledi.(246) Hazırlıklar tamamlandı. Savaş yapılması yasak olan aylardan Zilkade'nin ilk pazartesi günü (2 Zilkade 6 H./14 Mart 628 M.), yerine Mektûm oğlu Abdullah'ı vekil (kaymakam) bırakarak, ashâbından 1400 kişi ile(247) Medine'den ayrıldı. Hanımlarından Ümmü Seleme de berâberinde bulunuyordu. Maksadı savaş olmayıp, yalnızca Kâbe'yi ziyâret etmekti. Mekkelileri telâşlandırmamak için, ashâbının silah taşımalarına izin vermemiş, sadece yolcu silâhı olarak birer kılıç almışlardı. (248) Hac için Mekke'ye gelecek düşman kabîlelerle yolda karşılaşmamak için, Kâbe ziyâretini hac günlerinden önce yapmayı uygun görmüştü. Yanlarındaki 70 kurbanlık deveyi kıladelediler ve Zülhuleyfe'de "umre" niyyetiyle ihrama girdiler.(249) Yol güvenliğini sağlamak için 20 kadar süvâriyi öncü olarak gönderdiler.
c) Mekkelilerin Tepkisi
Mekkeliler, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in Kâbe'yi ziyâret için yola çıktığını duyunca telâşlandılar. Müslümanları Mekke'ye sokmamağa karar verdiler. Velîd oğlu Hâlid ve Ebû Cehil'in oğlu İkrime'yi 200 süvâri ile öncü olarak gönderdiler.
Resûlullah (s.a.s.), Mekkelilerin bu kararını önden gönderdiği gözcüleri vasıtasiyle öğrendi. Sağ tarafa sapıp, yol güzergâhını değiştirerek, Hudeybiye'ye kadar ilerledi.(250) Rasûlullah (s.a.s.)'in bindiği "Kasvâ" adlı deve burada çöktü, bütün gayretlere rağmen kalkmadı. Müslümanlar:
-Kasvâ harin oldu, çöktü kalkmıyor, diye söylenmeğe başladılar. Rasûlullah (s.a.s.):
-"Kasvâ harinleşmez, onun çökme huyu da yoktur. Fakat vaktiyle Fil'in Mekke'ye girmesine engel olan ilahi kudret, şimdi de Kasvâ'yı ilerletmiyor. Allah'a yemin olsun ki, Kureyş Cenâb-ı Hakk'ın kutsal kıldığı şeylere hürmet ve tâzim kasdıyle benden her ne isterse, ne kadar ağır olursa olsun, istediklerini kabûl edeceğim.. " buyurdu.(251)
d) Barış Müzakereleri
Bu sırada Huzâa kabîlesi reisi Büdeyl çıkageldi. Kureyşin, Müslümanları Mekke'ye sokmamak için müşrik kabilelerle anlaştığını ve savaş hazırlığı içinde olduklarını haber verdi.(252)
Rasûlullah (s.a.s.) savaş maksadiyle değil, sâdece Kâbe'yi ziyâret için geldiklerini, daha önce yapılan savaşlarda Kureyş'in uğradığı kayıpları anlattı.
-İsterlerse belirli bir süre onlarla barış yapalım. Benimle diğer kabîlelerin arasını serbest bıraksınlar, (karışmasınlar). Eğer ben üstün gelirde, Araplar İslâmiyeti kabûl ederlerse, Mekkeliler de isterlerse bu dine girebilirler. Şayet Araplar bana üstün gelirlerse, Kureyş savaş külfeti çekmeden istediğini elde etmiş olur. Aksi halde, Allah'a yemin ederim ki, O'nun yolunda ölünceye kadar onlarla savaşırım, Allah da yardımını gerçekleştirir, dinini üstün kılar, buyurdu.(253)
Büdeyl, Rasûlullah (s.a.s.)'den duyduklarını Kureyş'e iletti. Kureyş ileri gelenleri de savaşa taraftar değildi. Sakif kabilesi reisi Tâifli Mes'ûd oğlu Urve'yi Hz. Peygamber (s.a.s.)'e gönderdiler. Rasûlullah (s.a.s.) Büdeyl'e söylediklerini Urve'ye de anlattı. Urve hem Rasul-i Ekrem (s.a.s.)'le konuşuyor, hem de Müslümanların durumunu ve bütün davranışlarını dikkatle tâkip ediyordu. Dönüşünde gördüklerini özetle şöyle anlattı:
-Bilirsiniz ki ben birçok devlet başkanını ziyâret ettim, Rum Kayseri, Fars Kisrâsı, Habeş Necâşi'sinin huzurunda elçi olarak bulundum. Yemin ederim ki, Müslümanların Muhammed (s.a.s.)'e gösterdikleri hürmet, sevgi ve bağlılığı bunların hiçbirinin sarayında görmedim... Sözlerini dikkatle dinliyorlar. Bir şey sorunca, alçak (hafif) sesle cevâp veriyorlar. İsteklerini derhal yerine getiriyorlar. Saygılarından yüzüne dikkatle bakamıyorlar. Abdestinden artan suyu bile,-teberrük için-aralarında paylaşıyorlar... Madem ki, bize barış teklif ediyor, kabûl edelim, dedi.
Mekkeliler, Urve'nin sözlerinden hoşlanmadılar. Bir iki elçi daha gidip geldi, fakat hiç bir sonuca varılamadı.
Rasûlullah (s.a.s.), Kureyş'ten gelen eçilerle sonuca ulaşılamadığını gördü. Kureyş'le görüşmek üzere Hz.Ömer'i Mekke'ye göndermeyi düşündü. Ömer:
-Yâ Rasûlallah, Mekkeliler benim kendilerine olan düşmanlığımı bilirler, himâyesine sığınabileceğim bir yakınım da yok. Osman'ın Mekke'de akrabası çok, Ebû Süfyân ile amcazâde. Osman bu işi benden daha iyi başarır, dedi.
Hz. Osman Mekke'ye gitti. Ebû Süfyân ve diğer Kureyş ileri gelenleriyle görüştü. Maksatlarının sâdece Kâbe'yi ziyâret olduğunu anlattı. Mekkeliler:
-Hepinizi Mekke'ye bırakırsak, Araplar, "Kureyş Müslümanlardan korktu," derler. Fakat istersen Kâbe'yi sen tavâf et, hepiniz birden olmaz, dediler. Hz. Osman, Kâbe'yi Müslümanlardan ayrı olarak ziyâret etmeği kabûl etmedi.
-Rasûlullah (s.a.s.) tavâf etmedikce, ben de etmem, diyerek tekliflerini reddetti. O'nun bu davranışı Mekkelileri kızdırdı, göz hapsine aldılar ve dönmesine izin vermediler.
2- RIDVÂN BÎATI:
"Allah, mü'minlerden ağacın altında sana bîat ederlerken hoşnud olmuştur.Gönüllerindekini bilerek onlara güvenlik vermiş, onlara yakın bir zafer ve ele geçirecekleri bol ganimetler bahşetmiştir."
(el-Fetih Sûresi, 18-19)
Hz. Osman'ın gecikmesi, Müslümanları telâşlandırdı. Öldürüleceğine dâir söylentiler çıktı. Böyle bir ihtimâle karşı Resûlullah (s.a.s.) gereken tedbirleri aldı. Müslümanları Allah yolunda yapacakları savaşta, canlarını fedâ etmekten çekinmeyeceklerine dâir, kendisine bîat etmeğe çağırdı. "Artık bunlarla vuruşmadan buradan ayrılamayız," buyurdu.
İlk biat eden Ebû Sinan el-Esedî oldu. "Rasûlullah (s.a.s.)'in gönlündeki muradı ne ise, onun gerçekleşmesi üzerine biat ediyorum." dedi.
Hudeybiye'de bodur bir ağacın aldında,(254) bütün Müslümanlar sırayla Rasûlullah (s.a.s.)in ellerini tutarak bîat ettiler. Allah yolunda ölünceye kadar savaşmağa, düşmandan kaçmamaya söz verdiler. Hz. Peygamber (s.a.s.), Hz. Osman adına da bir elini diğeriyle tuttu, onu da böylece bîata kattı. Yalnızca Cedd b. Kays adlı münâfık, devesinin arkasında gizlendi, bîata katılmadı.
Cenâb-ı Hak, Kur'an-ı Kerîm'de, Hudeybiye'de Rasûlullah (s.a.s.)'e bîat eden mü'minlerden hoşnud olduğunu bildirmiştir. (255) Bu sebeple, İslâm Târihinde bu bîata "Rıdvân Bîatı" adı verilmiştir.
Müslümanların kararlılığını ve Rasûlullah (s.a.s.)'e bağlılıklarını gösteren bu bîatın Mekkeliler üzerindeki etkisi büyük oldu. Derhal Hz. Osman'ı serbest bıraktılar ve Hz. Peygamber (s.a.s.)'le barış yapmak üzere Amr oğlu Süheyl başkanlığında bir hey'et gönderdiler.
a) Barış Şartları
Uzun müzâkere ve tartışmalardan sonra kabûl edilen barış şartları şunlardır:
1- Müslümanlar bu sene Kâbe'yi ziyâret etmeden dönecekler, bir yıl sonra ziyâret edecekler.
2- Müslümanlar Kâbe'yi ziyâret için geldiklerinde, Mekke'de üç günden çok kalmayacaklar ve yanlarında birer kılıçtan başka silah bulundurmayacaklar.
3- Müslümanların Mekke'de bulunduğu günlerde, Kureyşliler Mekke dışına çıkacaklar, Müslümanlarla temâs etmeyecekler.
4- Mekkelilerden biri Müslümanlara sığınırsa, Müslüman bile olsa, geri verilecek; fakat Müslümanlardan Mekkelilere sığınan olursa, geri istenmeyecek.
5- Kureyş dışında kalan diğer kabileler, iki taraftan istediklerinin himâyesine girmekte ve anlaşma yapmakta serbest olacaklar.
6- Bu anlaşma on yıl geçerli olacak, bu müddet içinde iki taraf arasında tecâvüz ve savaş olmayacak.
b) Barış Anlaşmasının Yazılması
Barış şartlarını Rasûlullah (s.a.s) Hz. Ali'ye yazdırdı. "Bismi'llâhi'r-rahmâni'r-rahîm. Bu anlaşma, Muhammed Rasûlullah ile Kureyş elçisi Süheyl arasında yapılmıştır." diye yazılmasına Süheyl itiraz etti.
- "Rahmân" sözünü anlamıyoruz, ayrıca senin Rasûlullah olduğunu kabûl etseydik, bu anlaşmaya gerek yoktu "Bismike'llâhümme (Allah'ım, senin adınla). Bu anlaşma Abdullah'ın oğlu Muhammed ile Kureyş elçisi Süheyl arasında yapılmıştır." diye yazılmasını istedi.(256/1)
-Rasûlullah (s.a.s) mutlaka barışı sağlamak istiyordu. Daha işin başında, "Allah'a yemin olsun ki Kureyş benden Cenab-ı Hakk'ın kutsal kıldığı şeylere hürmet kasdiyle her ne isterse, ne kadar ağır olursa olsun, isteklerini kabûl edeceğim," buyurmuştu. Bu sebeple, bütün bu ağır şartları kabûl etti.
Fakat müslümalar son derece üzgündüler. Büyük bir ümit ve heyecanla gelmişlerdi. Oysa şimdi Kâbe'yi ziyâret edemeden döneceklerdi.
Anlaşmanın yazılması henüz bitmişti ki, Süheyl'in oğlu Ebû Cendel, ayağındaki zinciri sürükleyerek çıkageldi. Babası onu Müslüman olduğu için, zincire vurarak hapsetmişti. Her nasılsa kurtulmuş, bin bir güçlükle Mekke'den kaçmış, Müslümanlara sığınmağa gelmişti.
Süheyl oğlunun geri verilmesinde isrâr etti. Aksi halde anlaşmayı imzalamadan döneceğini söyledi. Bütün çabalara rağmen, inadından dönmedi. Barışın sağlanabilmesi için, Ebû Cendel'in müşriklere teslimi gerekiyordu. Çektiği işkenceleri ve acıklı hâlini anlatarak müşriklerin elinde bırakılmamasını isteyen Ebû Cendel'i Rasûlullah (s.a.s):
-Ey Ebû Cendel, biraz daha sabret, pek yakında Yüce Rabbım sana ve senin gibilere kurtuluş yolunu açacaktır, diye teselli etti.
c) Ashâbın Üzüntüsü
Fakat bu son durum, artık Müslümanların üzüntülerini dayanılmaz hâle getirmişti. Hepsinin sinirleri gergindi. Hz. Ömer dayanamadı. Rasûlullah (s.a.s) 'ın huzuruna gelerek:
-Sen Allah'ın Peygamberi değil misin? Bizim dinimiz hak değil mi? Neden bu zilleti kabûl ediyoruz, neden? diye söylendi. Hz. Peygamber (s.a.s):
-Evet ben Allah'ın Peygamberiyim. Bu yaptığım işlerde Allah'a isyan etmiş de değilim. O, benim yardımcımdır, diye cevap verdi. Fakat Ömer'in üzüntü ve öfkesi devâm ediyordu.
-Sen bize Kâbe'yi tavaf edeceğiz., demedin mi? diye sordu. Rasûlullah (s.a.s):
-Evet, dedim. Fakat bu sene ziyâret edeceğimizi söylemedim, Tekrâr ediyorum, Kâbe'yi hep beraber tavâf ve ziyaaret edeceğiz, buyurdu.(256/2) Anlaşmanın imzalanmasından sonra Rasûlullah (s.a.s) ashâbına:
-Haydi, artık kurbanlarınızı kesiniz, sonra tıraş olup ihramdan çıkınız, emrini üç defa tekrarladığı halde, hiç kimse yerinden kıpırdamamıştı.(257) Hz Peygamber (s.a.s), ashâbının bu ilgisizliğine üzülerek, eşi Ümmü Seleme'nin yanına gitti. Ümmü Seleme:
-Yâ Rasûlallah, onlar üzüntülerinden ilgisiz görünüyorlar. Siz kimseyle konuşmadan kendiniz kurbanınızı kesin, tıraş olun. Onlar size uyacaklardır, dedi.
Ashâb, Hz. Peygamber (s.a.s) 'in kurbanını kesip tıraş olduğunu görünce, hemen onlar da kurbanlarını kesip, birbirlerini tıraş etmeğe başladılar.(258)
d) Hudeybiye Barışı Aslında Zaferdi.
Hudeybiye Barışı'nın hemen bütün şartları, Müslümanların aleyhine görünüyordu. Fakat barışın Müslümanların yararına ve sonucun lehlerine olacağını Rasûlullah (s.a.s) biliyordu. Bu sebeple,barışı sağlamak için, aleyhlerinde görünen en ağır şartları kabûl etmişti.
Rasûlullah (s.a.s) barış anlaşmasının imzalanmasından üç gün sonra Medine'ye döndü. Böylece Müslümanlar Hudeybiye'de 19-20 gün kalmış oldular.
Dönüşte yolda "Fetih Sûresi" indi, Cenâb- Hakk Hudeybiye anlaşmasının Müslümanlar için zillet ve yenilgi değil, aksine zafer olduğunu bildiriyordu.(259)
Gerçekten Hudeybiye anlaşması, Müslümanlığın Medine dışında yayılmasına bir başlangıç oldu. Mekkeliler o zamana kadar müslümanlara, dağılıp yok olmağa mahkûm, derme-çatma bir toplululk gözü ile bakıyorlardı. Bu anlaşma ile Müslümanları bir devlet olarak tanımış oldular.
Anlaşmadan sonra Müslümanlarla müşrikler arasında görüşme ve temâslar arttı. Hz. Peygamber (s.a.s) İslâm'ı serbestçe yaymağa başladı. Hudeybiye musâlahasından Mekke'nin fethine kadar geçen 21 aylık devrede Müslüman olanların sayısı, İslâm'ın doğuşundan, Hudeybiye Barışına kadar geçen 19 yılda Müslüman olanların sayısından kat kat fazla oldu. Hayber'in ve Mekke'nin fethi gibi zaferler, Hudeybiye musâlahasını takibetti. Dört yıl sonra, Rasûlullah (s.a.s)'ın vefâtında Müslümanlık bütün Arab yarımadasına yayılmış bulunuyordu.
e) Barış Şartlarının Müslümanlar Lehine Dönmesi
Hz. Peygamber (s.a.s.) anlaşmaya bağlı kaldı. Mekkeliler istemedikçe, hiç bir hükmünü tek taraflı kaldırmadı. Kısa bir süre sonra, Kureyş'le aralarında anlaşma bulunan Sakîf kabîlesinden Ebû Basîr adında biri, Medine'ye gelip Müslümanlara sığındı. Ebû Basîr de Ebû Cendel gibi işkence gören Müslümanlardandı. Mekkeliler, arkasından hemen iki kişi gönderip Ebû Basîr'in iâdesini istediler. Rasûlullah (s.a.s):
-Ey Ebû Basîr, biliyorsun ki, biz Kureyşle bir sözleşme yaptık, ahdimizi bozamayız. Biraz daha sabret, Rabb'ım yakında bir kurtuluş yolu açacaktır, diyerek Ebû Basîr'i Kureyşlilere teslim etti.
Ebû Basîr, Mekke'ye ölüme götürüldüğünü biliyordu. Bu sebeple, bu adamların elinden kurtulması gerekiyordu. Yolda, Zülhuleyfe'de(260) yemek için oturdular. Ebû Basîr, bunlara saf ve samîmî göründü. Bir ara:
-Kılıcın ne kadar da güzelmiş, bakmama müsaade eder misin? diyerek, birinin elinden kılıcı aldı, hemen üzerine atılıp onu öldürdü; diğeri ise kaçıp kurtuldu.
Ebû Basîr öldürdüğü Kureyşlinin atına bindi, silahını kuşandı, tekrar Medine'ye döndü. Rasûlullah (s.a.s)'ın huzuruna çıkıp:
-"Ey Allah'ın Rasûlü, siz sözünüzü yerine getirdiniz. Beni onlara teslim ettiniz. Fakat Allah beni kurtardı, dedi. Hz. Peygamber (s.a.s) ona anlaşma şartlarına göre Medine'de kalmasının mümkün olmadığını anlattı. Ebû Basîr Medine'den çıktı. Mekke'ye dönemezdi. Medine'de kalamıyordu. Deniz kıyısında, Mekke- Şam yolu üzerinde "İys" denilen bir yere yerleşti. Mekke'de Müslümanlıklarını gizleyenler ve işkence görenler, birer, ikişer kaçıp, Ebû Basîr'in yanında toplandılar. Ebû Cendel de kaçıp buraya geldi. Kısa zamanda sayıları 70'e yükseldi, daha sonra 300 oldular. Mekkelilerin Şam ticâretini önleyecek bir kuvvet hâline geldiler.
Ebû Basîr'in yanında toplananlar, Hudeybiye anlaşması hükümlerine bağlı değildiler. Kureyşin Şam ticâret yolu tehlikeye girmişti. Mekkeliler telâşlandılar. Anlaşmanın, Medine'ye sığınan Mekkelilerin geri verilmesiyle ilgili maddesini hükümsüz saymaktan başka çâre yoktu. Baskı ile Müslümanlığın önlenemeyeceğini anladılar. Hemen, Hz Peygamber (s.a.s)'e Ebû Süfyan'ı elçi olarak gönderip, bu maddenin kaldırılmasını ve Mekke'den kaçan bütün Müslümanların Medine'ye kabûlünü istediler. Anlaşma yapılırken en çok ısrar gösterdikleri bu madde, gene onların isteğiyle kaldırılmış oldu.
Peygamber (s.a.s.), Ebû Basîr ve arkadaşlarını Medine'ye çağırdı. Bu sırada Ebû Basîr ölüm yatağında idi. Vefât edince orada defnettiler. Arkadaşlarını Ebû Cendel toplayıp Medine'ye götürdü. Böylece Kureyşin Şam ticâret yolu açıldı. Müslümanlar da anlaşmanın en ağır hükmünden kurtulmuş oldular.
Hudeybiye Barışı 2 yıl devâm etti. Anlaşmayı Kureyş bozdu. İki yıl sonra Mekke, Müslümanlar tarafından fethedildi. (20 Ramazan 8 H./11 Ocak 630 M.)
3- RASÛLÜLLAH (S.A.S.)'IN ÜMMÜ HABÎBE'YLE EVLENMESİ
Ümmü Habîbe Ebû Süfyân'ın kızıdır. Mekke Devrinde Müslüman olmuş ve kocası Ubeydullah b. Cahş'la birlikte Habeşistan'a hicret eden ikinci kafileye katılmıştı. Alkolik bir adam olan kocası, Habeşistan'da Hristiyan oldu. Ümmü Habîbe Müslümanlıkta sebât edip kocasından ayrıldı. Bu yüzden, yabancı bir ülkede kimsesiz ve himâyesiz kaldı. Henüz müşrik olan babasının yanına da dönemezdi.
Rasûlullah (s.a.s), Hicretin 6'ıncı yılı Habeşistan'a bir elçi gönderdi. Habeş Necâşi'sini vekil yaparak Ümmü Habîbe'yi nikâhladı.(261) Nikâh merâsiminde Câfer Tayyar ve diğer Müslümanlar da bulundu. Nikâhtan sonra Necâşi Ümmü Habîbe'yi Medine'ye gönderdi. Bu evlilikten önce şu âyet inmişti:
"Allah'ın, sizinle düşmanlık gösterdiğiniz kimseler arasında dostluk ve sevgi yaratması mümkündür." (el-Mümtehine Sûresi,7)
Gerçekten bu evlilikten sonra Ebû Süfyân'ın, Hz. Peygamber (s.a.s)'e olan düşmanlığında bir yumuşama başlamıştır.
--------------------------------------------------------------------------------
(245) "Andolsun ki, Allah peygamberinin rüyasının gerçek olduğunu tasdik etmiştir. Allah dilerse, siz güven içinde başlarınızı tıraş etmiş ve saçlarınızı kısaltmış olarak, korkmadan, Mescid-i Haram'a gireceksiniz.." (el-Fetih Sûresi, 27)
(246) Medine civârındaki henüz Müslüman olmayan Müzeyne, Cüheyne, Gıfâr, Eslem, Eşca', gibi kabileler de birlikte Kâbe'yi ziyâret için dâvet edilmişlerse de, bunlar Kureyş'ten çekindikleri için, Müslümanlara katılmadılar. (Tecrid Tercemesi, 8/177, 1164 numaralı hadisin izâhı)
(247) el-Buhârî, 5/62-63; Tecrid Tercemesi, 8/ 264 (Hadis No: 1599)
(248) O devirde, çölde yırtıcı hayvanlara ve çapulculara karşı her yolcunun bir kılıç bulundurması âdet ve zarûri idi.
(249) Umre, ihrâmlı olarak Kâbe'yi tavâf ve ziyâret etmek, Safâ ile Merve arasında Sa'y yaptıktan sonra tıraş olarak ihramdan çıkmaktan ibârettir. Umre için belirli bir zaman yoktur, her zaman yapılabilir. Hac ise belirli zamanda (ancak hac mevsiminde) yapılır.
(250) Hudeybiye, Medine'ye 9 konak, Mekke'ye ise 1 günlük mesâfede küçük bir köydür. Adını, buradaki aynı adı taşıyan bir kuyudan almıştır. (Tecrid Tercemesi, 10/258)
(251) Bkz. el-Buhârî, 3/178; Tercid Tercemesi, 8/178 (Hadis No: 1164) Müslümanların indiği yerdeki "Samed" adlı kuyuda çok az su vardı. Herkes almaya başlayınca, bir anda suyu tükeniverdi. Susuzluktan şikâyet başladı. Rasûlüllah (s.a.s.) ok torbasından çıkardığı bir oku, kuyunun dibine koymalarını emretti. Artık oradan ayrılıncaya kadar su sıkıntısı çekmediler. (bkz. el-Buhârî 3/178 ve 5/62; Tecrid Ter. 8/179 Hadis No: 1164 ve 10/261 Hadis No:1598)
(252) Huzâa kabîlesiyle, Hâşimoğulları arasında câhiliyyet devrinde dostluk vardı. Huzâalılar bu dostluğu İslâmdan sonra da devâm ettirdiler. Müslüman olsun müşrik olsun, bütün Huzâalılar, Mekke'de olup biteni Rasûlüllah (s.a.s. )'den gizlemezler, gizlice O'na bildirirlerdi.
(253) Bkz. el-Buhârî, 3/79; Tecrid Tercemesi, 8/181 (Hadis No: 1164)
(254) Bu ağaç, müslümanlar arasında zamanla kutsal sayılabilir, düşüncesiyle halifeliği sırasında Hz. Ömer'in emriyle kesilmiştir. (Tecrid Ter., 10/260)
(255) el-Feth Sûresi, 18
(256/1) Bkz. Tecrid Tercemesi, 8/136-141 (Hadis No: 1158)
(256/2) Hz. Ömer, daha sonra Rasûlüllah (s.a.s.) 'e karşı saygısız davrandım diye bu sözlerinden pişmanlık duymuştur. (el-Buhârî, 5/67; Tecrid Tercemesi, 10/267; Asr-ı Saâdet, 1/427)
(257) Rasûlüllah (s.a.s.)'in emrini ashâbın hemen yerine getirmemesi, muhâlefet için değildi. Şartları ağır olan bu anlaşmanın vahiy ile kaldırılacağını, böylece Kâbe'yi ziyâret edebileceklerini ümit ediyorlardı.
(258) İslâm bilginleri bu olaydan, fiilî sünnetin, kavlî (sözlü) sünnetden daha kuvvetli olduğu sonucuna varmışlardır.
(259) (Ey Muhammed, Hudeybiye anlaşmasıyla) Biz sana apaçık bir fetih (zafer) verdik. (el-Fetih Sûresi, 1)
(260) Zülhuleyfe Medine'ye bir konak, yaklaşık 10 km. mesâfede bir yerdir. Medineliler ve Medine'ye uğrayarak hac veye umre için Mekke'ye gidenler ihrama burada girerler. Şimdi bu yere "Abâr-ı Ali" denilmektedir.
(261) Zâdü'l-Meâd, 2/120
--------------------------------------------------------------------------------
VII-HİCRETİN YEDİNCİ YILI (628-629 M.)
1- İSLÂMA DAVET İÇİN ELÇİLER GÖNDERİLMESİ
"Ya Muhamed! De ki; doğrusu ben, göklerin ve yerin yegâne mâliki, kendisinden başka ilâh olmayan; dirilten ve öldüren Allah'ın hepiniz için gönderdiği peygamberiyim..."
(el-A'raf Sûresi, 158)
Hz. Muhammed (s.a.s), daha önceki peygamberler gibi, sâdece Arapların veya belli bir toplumun peygamberi değildir. O'nun peygamberliği umûmîdir. Kıyâmete kadar gelecek bütün insanlara peygamber ve âlemlere rahmet olmak üzere gönderilmiştir.(262) Bu sebeple İslâm'ı her tarafa yayması, peygamberliğini bütün dünyaya duyurması gerekiyordu. Fakat şimdiye kadar Mekke müşrikleri buna imkân vermemişlerdi.
Hudeybiye Anlaşmasıyle iki taraf arasında barış ve güvenlik sağlandı. Artık, Müslümanlığın yayılması için herkese ve her tarafa duyurma zamanı gelmişti. Rasûlullah (s.a.s) Hudeybiye'den dönünce bu konuyu ashâbıyle istişâre etti. Büyük ve komşu devletlerin hükümdarlarıyla bazı Arap beyliklerine mektup ve elçi gönderilmesi kararlaştırıldı. Kaşında "Muhammed Rasûlullah" yazılı gümüş bir yüzük yaptırıldı, mektuplar bununla mühürlendi.(263)
Elçiler ve Gönderildikleri Hükümdarlar
Bizans Kayser'i Hirakliyus'a, Halîfe oğlu Dihyetü'l-Kelbî; İran Kisrâ'sı Hüsrev Perviz'e, Huzâfe oğlu Abdullah; Habeşistan Necâşisi Ashame'ye, Ümeyye oğlu Amr; Mısır (İskenderiyye) Mukavkısı Çüreyc'e, Ebû Beltea oğlu Hâtıb; Gassan Emîri Hâris b. Ebî Şemmer'e, Vehb oğlu Şuca'; Yemâme Emîri Hevze b.Ali'ye de Amr oğlu Salît elçi olarak mektup götürdüler.(264)
2- HZ. PEYGAMBER (S.A.S.)'İN HÜKÜMDARLARA YAZDIRDIĞI MEKTUPLAR
a) Bizans Kayseri'ne Gönderilen Mektûp
"Bismi'llâhi'r-rahmâni'r-rahim... Allah'ın kulu ve Rasûlü Muhammed (s.a.s.)'den, Rum'un büyüğü Hirakl'e. Hidâyet yoluna uyanlara selâm olsun. Bundan sonra: Ben seni İslâm'a ve onu yayma hizmetine dâvet ediyorum. Müslüman ol ki, selâmete eresin, Allah da sana ecrini iki kat versin. Eğer kabûl etmezsen, halkının vebâli senin boynundadır."
"Ey Ehl-i Kitab! Bizimle sizin aranızda müşterek bir kelimeye gelin: Ancak Allah'a kulluk edelim. O'na kullukta hiç bir şeyi ortak yapmayalım. Allah'ı bırakıp bir kısmınız diğer kısmınızı Rab edinmesin. Eğer yüz cevirirlerse, 'şâhid olun, biz Müslümanız' deyin" (Âl-i İmrân Sûresi, 64).(265)
Dihye, Rasûlullah (s.a.s.)'in mektubunu Hirakl'e götürdüğü zaman Hirakl Kudüs'te bulunuyordu. Elçiyi iyi karşıladı. Rasûlullah (s.a.s) hakkında bilgi edinmek için, bölgede bulunan Arap tâcirlerinin huzûruna getirilmesini emretti.
Mekke'den bir ticâret kafilesi o sırada bu bölgede bulunuyordu. Kafilede Kureyş'in reisi Ebû Süfyân da vardı. Ebû Süfyan ve arkadaşları getirildiğinde, Bizans'ın ileri gelen din ve devlet adamları, piskoposlar, papazlar İmparator Hirakl'in etrâfında sıralanmışlardı. Kayser tercüman vâsıtasiyle:
-Peygamberlik davasında bulunan bu zâta, içinizde soyca en yakın olan kim? diye sordu. Ebû Süfyân:
-Burada nesebce O'na en yakın benim, diye ilerledi. Kayser Ebû Süfyân'ı arkadaşlarının önüne oturttu. Sorularıma doğru cevâp vermezse, siz düzeltin, dedi. Sonra İmparator ile Ebû Süfyân arasında şu konuşma geçti:
-İçinizde Muhammed (s.a.s.)'in soyu nasıldır?
-Asil bir soydandır.
-Memleketinizde ondan önce Peygamberlik davasında bulunan oldu mu?
-Hayır.
-Sülâlesinde hükümdar var mı?
-Hayır.
-O'nun dinine girenler halkın eşrâfı mı, zayıfları mı?
-Çoğunlukla fakir ve zayıf kimseler.
-O'na uyanlar gün geçtikce çoğalıyor mu, azalıyor mu?
-Çoğalıyor.
-Dinine girdikten sonra, beğenmeyip ayrılanlar oldu mu?
-Olmadı.
-Daha önce yalan söylediği olur muydu?
-Aslâ olmazdı.
-Hiç sözünde durmadığı oldu mu?
-Olmadı, ancak şimdi biz onunla barış yaptık. Bu müddet içinde nasıl davranacağını bilmiyoruz.
-O'nunla hiç savaştınız mı?
-Evet savaştık.
-Netice ne oldu ?
-Bazan biz, bazan O kazandı.
-Size ne emrediyor?
-Yalnız Allah'a kuluk edin, O'na hiç bir şeyi ortak yapmayın, dedelerinizin taptığı putları bırakın, diyor. Namaz kılmayı, doğru ve iffetli olmayı, akrabalık bağını kesmemeyi emrediyor.
Bundan sonra imparator sözlerine şöyle devam etti:
Nesebce asîl olduğunu söylediniz. Peygamberler dâima asil soydan gelmiştir. İçinizden daha önce böyle bir davada bulunan olmadığını anlattınız. O'halde eski bir davanın peşinde bir kişi sayılamaz. Soyunda hükümdar yoktur, dediniz. Bu durumda servet ve saltanat peşinde olduğu da söylenemez. Daha önce kesinlikle yalan söylemediğine şehâdet ediyorsunuz. İnsanlara yalan söylemeyen Allah'a karşı da yalan söylemez. O'na imân edenlerin çoğunlukla fakir ve zayıflar olduğunu ifade ettiniz. Peygamberlere ilk uyanlar dâima böyle olmuştur. O'na uyanların gün geçtikçe arttığını söylediniz. Hakk'a uyanlar azalmaz, dâima çağalır. Dinine girdikten sonra dönen hiç yok dediniz. İmân kalbde kökleşince çıkmaz. Sözünde durduğunu, kimseyi aldatmadığını itirâf ettiniz. Peygamberler kimseyi aldatmaz. Sizi ancak Allah'a kulluk etmeğe, O'na hiç bir şeyi ortak koşmamağa dâvet ettiğini açıkladınız. Eğer bu söyledikleriniz doğru ise, ayaklarımın bastığı şu topraklar, yakında O'nun olacaktır. Ben bir peygamber geleceğini biliyordum ama, sizden çıkacağını sanmazdım. Eğer O'na ulaşabileceğimi bilsem, her zahmete katlanırdım. Yanında olsam, ayaklarını yıkar, hizmet ederdim. dedi. Sonra mektûbu okuttu.
İmparatorun Ebû Süfyânla yaptığı konuşma, papazları kızdırmıştı. Mektup okununca salonda gürültü çoğaldı. İmparator işin kötüye varmasından korktu. Elçinin ve Arap tâcirlerin çıkmalarını istedi. Ben sizin dininize bağlılığınızın derecesini anlamak istemiştim, diyerek tutumunu değiştirdi.(266)
Kayser Hirakl'in kalbinde iman kıvılcımı belirmişti. Dünya hırsı ve saltanatını kaybetme korkusu, bu kıvılcımı söndürdü. Fakat elçiye saygısız davranmadı, hediyeler vererek nezâketle geri çevirdi.
b) İran Kisrâ'sına Gönderilen Mektup
Bismi'llâhi'r-rahmâni'r-rahim. Allah'ın kulu ve Peygamberi Muhammed (s.a.s.)'den Fars'ın ulusu Kisrâ'ya. Hidâyete uyanlara, Allah ve Rasûlüne imân edenlere, Allah'tan başka hiç bir ilah olmayıp O'nun bir tek olduğuna, ortağı ve benzeri bulunmadığına, Muhammed (s.a.s.) 'in O'nun kulu ve rasûlü olduğuna şehâdet edenlere selâm olsun. Ey Kisrâ! Seni Allah'ın dinine dâvet ediyorum. Çünkü ben, dirileri (Allah'ın azabıyla) uyarmak, kâfirler üzerine o söz (azab) hak olmak için, bütün insalara Peygamber gönderildim. Ey Kisrâ! müslüman ol ki selâmet bulasın. Eğer olmazsan, mecûsîlerin günâhı boynuna olsun.(267)
Rasûlullah (s.a.s.), mektubun Kisrâ'ya verilmek üzere, Bahreyn emiri Münzir'e teslimini emretmişti. Bahreyn, o zaman İran'a bağlıydı. Münzir mektubu Kisrâ'ya götürdü. Kisrâ mektubu okuyunca yırtıp parçaladı. Rasûlullah (s.a.s.) bundan haberdar olunca:
-Parça parça olsunlar, buyurdu.(268)
Çok geçmeden Kisrâ Hüsrev Perviz, oğlu Şirvehy tarafından karnı deşilerek öldürüldü. Hz. Ömer'in halifeliği sırasında da Kisrâ'nın imparatorluğu parçalandı, Sâsâni Sülâlesi son buldu. Bütün İran toprakları Müslümanların eline geçti.
c) Habeşistan Necâşisi'ne Gönderilen Mektup
"Bismi'llâhi'r-rahmâni'r-rahîm. Allah'ın Rasûlü Muhammed (s.a.s.)'den Habeş Meliki Necâşî'ye. Ey Melik, Müslüman ol. Ben, kendisinden başka ilâh olmayan, Melik, Kuddûs, Selâm, Mü'min, Müheymin (gibi yüce sıfatlarla muttasıf) Allah'ın sana olan nimetlerinden dolayı mesrûrum, senin adına hamdediyorum.
Şehâdet ederim ki, Meryem'in oğlu İsâ, Allah'ın ruhu ve kelimesidir. O'nu hiç evlenmemiş, tertemiz ve çok iffetli bir hanım olan Meryem'e ilka etti. Böylece Meryem İsâ'ya hâmile oldu. Âdem'i (anasız-babasız) kudretiyle yarattığı gibi, İsâ'yı da (babasız) olarak ruhundan ve nefhinden yarattı.
Ey Melik! Seni eşi ve benzeri olmayan tek bir Allah'a itâata, bana uymaya ve bana Allah'tan gelene imâna dâvet ediyorum. Çünkü ben Allah'ın Peygamberiyim. Seni ve askerlerini Allah'ın dinine çağırıyorum. Ben size tebliğ ve nasihat ettim. Nasihatımı kabûl edin. Selâm hidâyete uyanlara.(269)
Habeşistan'a hicret etmiş olan müslümanlardan bir grup ile, Hz. Ali'nin ağabeyi Câfer Tayyar hâlâ dönmemişlerdi. Rasûlullah (s.a.s.) elçisi vâsıtasiyle bunların gönderilmesini ve Ümmü Habîbe'nin de zât-ı risâletlerine nikâh edilerek, gönlünün hoş edilmesini istemişti.
Necâşi, Ümmü Habîbeyi Rasûlullah (s.a.s.)'e nikâhladı. Habeşistan'da bulunan Müslüman muhâcirleri gemiye bindirip gönderdi. Rasûl-i Ekrem'e bir mektup yazarak Müslüman olduğunu da bildiridi.
Rasûlullah (s.a.s.)'e Habeş Necâşi'sinin Mektubu
"Bismi'llâhi'r-rahmâni'r-rahîm, Allah'ın Rasûlü Mahammed (s.a.s.)'e Necâşi Ashame tarafından. Ey Allah'ın Peygamberi, kendisinden başka ilâh olmayan Allah'ın selâmı, rahmet ve bereketi üzerine olsun.
Ey Allah'ın Rasûlü, Hz. İsâ hakkındaki açıklamayı hâvi mektubunuz bana ulaştı. Göklerin ve yerin Rabbı olan Allah'a yemin ederim ki, Hz. İsa da, kendisiyle ilgili olarak, zikrettiğinizden ziyâde birşey söylememiştir. O'nun söyledikleri de, sizin buyurduğunuz gibidir. Bize tebliğ ettiğiniz şeyleri öğrendik. Amcanız oğlu (Câfer) ve arkadaşlarıyle tanıştık. Ben şehâdet ederim ki sen, Allah'ın geçmiş Peygamberleri tasdik eden, sözünde sâdık Rasûlüsün. Sana bîat ettim, (daha önce) amcanız oğluna bîat ederek, âlemlerin Rabb'ı Allah Teâla'ya imân edip Müslüman olmuştum.(270)
d) Mısır Meliki Mukavkıs'a Gönderilen Mektup
"Bismi'llâhi'r-rahmâni'r–rahîm. Allah'ın kulu ve Rasûlü Muhammed (s.a.s.)'den Kıbt milletinin büyüğü Mukavkıs'a. Selâm hidâyet yoluna uyanlara. Ben, seni İslâm Dini'ne dâvet ediyorum. Müslüman ol ki selâmete eresin, Allah da ecrini iki kat versin. Kabûl etmez, yüz çevirirsen, Kıbt milletinin günâhı boynuna olsun." (Mektup, Âl-i İmrân Sûresi'nin 64'üncü âyetiyle son bulmaktadır.(271)
Mısır Mukavkısı Cüreyc, Rasûlullah (s.a.s.)'in elçisine hürmet gösterdi, fakat Müslüman olmadı. Elçiye bir mektup verdi, hediyelerle geri çevirdi.
Rasûlullah (s.a.s.)'e Mısır Mukavkısı'nın Mektubu
Bismi'llâhir'r-rahmâni'r-rahîm. Abdullah oğlu Muhammed (s.a.s.)'e, Kıbtın büyüğü Mukavkıs'tan, Selâm sana. Mektubunu okudum. Münderecâtını ve dâvetinizi anladım. Zuhûru beklenen bir peygamber kaldığını biliyordum. Fakat ben O'nun Şam'dan çıkacağını sanırdım. Elçinize ikram ettim. Size Kıbt milleti arasında mevkii yüksek iki câriye ile bir elbise ve binmeniz için de bir ester hediye gönderiyorum. Selâm sana muhterem Peygamber.(272)
Bu câriyelerden Mâriye'yi Rasûlullah (s.a.s.) kendisi aldı. İbrahim adındaki oğlu bundan oldu. Kardeşi Şirin'i ise şâiri, Hassan b. Sâbit'e verdi. Düldül adı verilen beyaz estere de bindi.
e)Yemâme Emiri Hevze'ye Gönderilen Mektup
"Bismi'llâhi'r-rahmâni'r–rahîm. Allah'ın Rasûlu Muhammed (s.a.s.)'den Ali oğlu Hevze'ye. Selâm hidâyet yolunda olanlara. Bil ki, Rabb'ım benim dinimi yakın bir zamanda, dünyanın en uzak ufuklarında parlatacak. Ey Hevze, Müslüman ol da selâmete er. Ben de idâren altındaki yerleri, senin idârende bırakayım.(273)
Hrıstiyan olan Hevze, Müslüman olmadı. Rasûlullah (s.a.s.)'e yazdığı cevapta:
-Beni dâvet ettiğin din çok güzel. Ancak Arablar benim yerime göz koymuşlardır. Beni veliahd yaparsan, sana tâbi olurum, dedi. Rasûllüllah (s.a.s.)'a Hevze'nin cevâbı okununca:
-Bu adam ne söylüyor? Bu şartla O'na bir karış yerin idaresini bile bırakmam, buyurdu.(274) Hevze, Mekkenin fethinden sonra öldü. Çok geçmeden bu bölge Müslüman oldu.
f) Gassân Emiri Hâris'e Gönderilen Mektup
"Bismi'llâhi'r-rahmâni'r–rahîm. Allah'ın Rasûlü Muhammed (s.a.s.)'den Ebû Şemmer oğlu Hâris'e. Selâm hidâyete uyan, bana imân edip nübüvvetimi tasdik edenler üzerine olsun. Seni, eşi ve benzeri olmayan tek bir Allah'a imân etmeğe dâvet ediyorum.Kabûl ettiğin takdirde, yerinde hümükdar olarak kalacaksın.(275)
Hâris, Rasûlullah (s.a.s.)'in mektubunu küstahca yere attı. Elçiye saygısız davrandı. Hatta, Bizans İmparatorundan Medine üzerine asker sevki istemiş, fakat Kayser reddetmişti. Elçi Şuca', Hâris'in davranışını arzedince Rasûl-i Ekrem (s.a.s.):
-Allah mülkünü elinden alsın, buyurdu.
Hâris, Mekke'nin fethi sırasında öldü. Ülkesi Hz. Ömer'in halifeliği sırasında İslâm sınırları içine girdi.
3- HAYBER'İN FETHİ (Muharrem 7 H./Mayıs 628 M.)
a) Savaşın Sebebi
Hayber Medine'nin kuzey-doğusunda, Suriye yolu üzerinde, Medine'ye 170 km. mesâfede büyük bir Yahûdî şehriydi. Yedi kalesi vardı. Hurmalıklarıyla meşhûr, münbit bir vâha'da kurulmuştu.
Hayber, Müslümanlara karşı bir fesâd ocağı hâline gelmişti. Daha önce Medine'den çıkarılmış olan Yahûdîler de oraya yerleşmişlerdi. Müslümanlara karşı, müşrik bedevî Arabları harekete geçiren, Hendek Savaşını hazırlayan bunlardı. Hendek Savaşında, Benî Kurayza Yahûdîlerine, düşmanla işbirliği yaptıranlar da bunlar olmuştu.
Rasûlullah (s.a.s.) Hayber ahalisiyle barış yapmak istiyordu. Hudeybiye'den döndükten sonra, Ravâha oğlu Abdullah'ı Hayber'e gönderdi. Fakat Yahûdîler barış teklifini kabûl etmediler. Onlar, komşuları Gatafan kabilesiyle birlikte Medine'yi basmak için hazırlanıyorlardı. Hudeybiye Barış Anlaşması'nın, Müslümanların aleyhine görünen maddeleri,onlara Müslümanları kuvvetsiz göstermişti. Münâfıklar da onları savaşa teşvik ediyorlardı.
Gatafan kabîlesi, Müslümanlara karşı Yahûdîlerle birlikte hareket etmeyi kübûl etmişti. Düşman hazırlığını tamamlamadan harekete geçmek gerekiyordu. Rasûlullah (s.a.s.), ashâbına:
-"Cihâdı isteyenler bizimle gelsin" diyerek Hayber üzerine yürüneceğini ilan etti. Hicretin 7'inci yılı Muharrem ayında 2000 atlı ve 1600 piyâde ile Medine'den çıktı. Harekâtını düşmana sezdirmeden, üç günde Raci' Vâdisi'ne ulaştı.(276) Burada ordugâhını kurdu. Böylece Gatafan kabîlesinden, Yahûdîlere gelecek yardımın yolunu kesmiş oldu.
b) Hayber'in Kuşatılması
Rasûlullah (s.a.s.) düşman üzerine gece vakti varırsa, hemen baskın yapmaz, sabahı beklerdi.(277) Bu sebeple geceyi Raci'de geçirdi. Sabah namazını kıldıktan sonra, Hayber üzerine yürüdü.
Sabahleyin, kazma ve kürekleriyle işlerine gitmek üzere evlerinden çıkan Yahûdîler, karşılarında Müslüman ordusunu görünce şaşkınlıkla:
-Muhammed, vallâhi Muhammed ve askeri... diye bağrıştılar (278), geri dönüp kalelerine kapandılar.
Hayber'de hepsi de gayet sağlam 7 kale vardı. En kuvvetlisi ise Kamûs kalesiydi. Hepsinde de bol miktarda silah ve yiyecek vardı. Yahûdîler savaş için hazırlıklıydılar. Bu yüzden Rasûlullah (s.a.s.)'in sulh teklifini kabûl etmediler.
c) Son Kale ve Fethin tamamlanması
Yirmi gün kadar devâm eden kuşatma ve savaş sonunda, bütün kaleler birer birer zaptedildi. Sadece Kamûs kalesi kaldı. Bu kalenin kumandanlığında, Arablarca bin cengâvere bedel sayılan meşhûr Yahûdî pehlivanı Merhab bulunuyordu. Her gün sıra ile ashabın ileri gelenlerinin komutasında yapılan hücumlardan bir sonuç alınamamıştı. Nihâyet Rasûlullah (s.a.s.) bir gün:
-Yarın sancağı bir kişiye vereceğim ki, Allah Hayber'in fethini O'nun eliyle müyesser kılacak. O kişi Allah ve Rasûlünü sever, Allah ve Rasûlü de onu sever, buyurdu. Bu yüce şerefin kime nasib olacağı bilinmediğinden, herkes o gece ümitle sabahlamıştı. Hz. Ali'nin gözlerinde şiddetli bir ağrı vardı. Bu yüzden hiç kimsenin hatırından O geçmiyordu. Sabah olunca Hz. Peygamber (s.a.s.):
-Ali nerede? Bana O'nu çağırın, buyurdu.
-Yâ Rasûlallah, gözleri ağrıyor, dediler ve yederek huzuruna getirdiler.
Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) duâ edip üfledi. Hz. Ali'nin gözleri derhal iyileşti, sanki hiç ağrımamış gibi oldu. Sonra sancağı O'na verdi.(279)
Hz. Ali, Yahûdîleri önce İslâm'a çağırdı; kabûl etmediler. Sulh teklifine de yanaşmayıp, savaşa devâm ettiler.
İlk önce Merhab kaleden çıktı. Kahramanlık şiirleri söyleyerek meydan okudu. Karşısına çıkacak er diledi. O'na karşı bizzât Hz. Ali çıktı, kahramanca dövüşerek bu güçlü Yahûdîyi yere serdi. Merhab öldürülünce, Yahûdîler fazla dayanamadılar. Ümitsizliğe düşüp kaleyi teslim ettiler. Böylece Hayber feth edildi; Hz. Ali de Hayber Fâtihi oldu. Savaş sırasında Yahûdîlerden 93 kişi ölmüştü, Müslümanlar ise 15 şehit vermişlerdi.
d) Hayber Arâzisi
Savaş sonunda Hayber arâzisi, Müslümanların eline geçti. Ancak Yahûdîler, bu topraklarda yarıcı olarak çalışmak istediler; istekleri kabûl edildi. Bu sebeple Rasûlullah (s.a.s.) her yıl mahsûl zamanı Ravâhaoğlu Abdullah'ı Hayber'e gönderirdi. Abdullah da mahsûlü iki eşit kısma böler, yarısını Yahûdîlere bırakır, diğer yarısını da Medine'ye götürürdü.
Yahûdîler, Hz. Ömer'in hilâfeti zamanına kadar yerlerinde kaldılar. Hz. Ömer'in hilâfetinde, Arabistan dışına çıkarıldılar.
e) Hz. Peygamber (s.a.s.)'i Zehirleme Teşebbüsü
Hz. Peygamber (s.a.s.) fetihden sonra Hayber'de bir kaç gün daha kaldı. Yahûdîler gördükleri insânî muâmeleye rağmen, hâince davranışlarından vazgeçmediler. Rasûlullah (s.a.s)'e suikast yapmayı plânladılar.
Yahûdî reislerinden Hâris kızı Zeynep, bir ziyâfet hazırladı. Rasûlullah (s.a.s.)'i de bazı arkadaşlarıyla birlikte yemeğe dâvet etti. Fakat sofraya konulan koyun eti zehirliydi.
Hz. Peygamber (s.a.s.) durumu ilk lokmada anladı, çiğnediği parçayı ağzından çıkardı; ashâbına da yememelerini emretti. Fakat, Berâ oğlu Bişr bir kaç lokma yemişti. Rasulüllah (s.a.s.) bunu niçin yaptıklarını Yahûdîlere sorduğunda:
-Eğer yalancı isen, senden kurtuluruz, şayet hak peygamber isen, sana zarar vermez.. diye düşündük, diye, güya akıllıca bir cevap verdiler.(280)
Zeynep de suçunu inkâr etmedi.
-Babam, amcam, kocam ve kardeşlerim, hepsi savaşta öldüler. İntikam için yaptım, dedi. Rasûlullah (s.a.s.) şahsına karşı işlenen suçları affederdi. Bu sebeple Zeynep'i cezâlandırmadı. Ancak çok geçmeden zehirli etten yiyen Bişr ölünce, Zeynep de kısâs edilerek öldürülmüştür.(281)
4- RASÛLÜLLAH (S.A.S.)'IN HZ. SAFİYYE İLE EVLENMESİ
Hayber esirleri arasında, Benî Nadîr reisi Ahtab oğlu Huyey'in kızı Safiyye de vardı. Safiyye Hz. Harun'un neslinden olup, annesi de Benî Kurayza reisinin kızıydı. Hayber Yahûdîlerinin reisi Rabi' oğlu Kinâne ile evlenmişti. Kocası savaşta ölmüş, kendisi esir düşmüştü. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) O'nu Dihyetü'l-Kelbî'ye vermişti. Ashâb bunu uygun bulmadılar:
-Hayber reisinin eşi Benî Kurayza ve Benî Nadîr'in en şerefli hanımının câriye olarak Dihye'ye verilmesi, Yahûdîler için son derece haysiyet kırıcı olur. Bu sebeple Safiyye'yi ancak sizin nikâhlamanız uygun olur, dediler.
Rasulüllah (s.a.s.) Dihye'ye başka bir câriye verdi. Safiyye'yi azâd etti ve onunla evlendi.(282) Böylece O'nun haysiyet ve şerefini korudu.
5- FEDEK VE VÂDİ'L-KURÂ'NIN ALINMASI
Fedek, Medine'ye iki günlük mesâfede, akar suları ve hurmalıkları bol, zengin bir Yahûdî köyü idi. Rasûlullah (s.a.s.), Hayber'in muhâsarası devam ederken, Fedeklileri, İslâm'a dâvet için bir elçi gönderdi. Fedekliler, Müslümanlığı kabûl etmediler. Topraklarımız sizin olsun, biz burada Hayberliler gibi, yarıcı olarak çalışalım, dediler. İstekleri kabûl edildi.
Vâdi'l-Kurâ ise, Hayber'le Medine arasında bir çok Yahûdî köyünün bulunduğu bir vâdi idi. Buradaki Yahûdîler de çevredeki Arap kabîleleriyle anlaşarak, Müslümanlarla savaş için hazırlanıyorlardı. Rasûlullah (s.a.s.)
Hayberden dönerken buraya uğrayıp onları da İslâm'a dâvet etti, kabûl etmediler, Müslümanlara ok yağdırarak savaşı başlattılar. Dört gün süren çarpışma sonrasında yenik düştüler. Hayber gibi, elde edecekleri mahsûlün yarısı kendilerinin olmak üzere, yerlerinde bırakıldılar.
Devâmlı Müslümanlara düşmanlık besleyen Yahûdîlerin işi böylece tamamlanmış oldu. Müslümanlar Safer ayında Medine'ye döndüler.
Ele Geçen Arâzi
Müslümanların, düşmandan (kâfirlerden) savaşarak aldıkları mallara "ganimet" denir. Ganimet malların, beşte dördü savaşa katılan mücâhidlere paylaştırılır. Beşte biri ise beytü'l-mâl'e (Devlet Hazinesine) bırakılır.(283) Düşmandan (Kâfirlerden) savaşmadan barış ve anlaşma yolu ile elde edilen mallara ise "fey" adı verilir. Fey'in tamamı beyt'ül mâl'e aittir. (284) Rasûlullah (s.a.s.) hayatta iken, Beytü'l-mâle âit malların tasarrufu O'na âitti.
Bu sebeple savaşsız ele geçen Fedek arazisinin tamamı ile Hayber ve Vâdi'l-Kurâ topraklarının beşte biri Rasûlullah (s.a.s.)'ın emrine ayrıldı. Beni Nadîr arâzisi de, daha önce böyle olmuştu.(285) Hayber ve Vâdi'l-Kurâ'nın kalan arâzîsi, mücâhidlere verildi.
6- HABEŞİSTAN GÖÇMENLERİNİN DÖNÜŞÜ
Habeşistan'a hicret etmiş bulunan Müslümanların 16 kişilik son kafilesi de, Hayber'in fethi sırasında döndü.(286) Başlarında Hz. Ali'nin kardeşi Câfer Tayyar vardı. Rasûlullah (s.a.s.) son derece memnun oldu.
-Hangisine sevineceğimi bilemiyorum, Hayber'in fethine mi, yoksa Câfer'in gelişine mi? buyurdu.(287) Ganimetlerden onlara da hisse ayırdı.(288)
7- KÂBE'Yİ ZİYARET (Umretü'l Kazâ)
(Zilkade 7 H./Mart 629 M.)
"Başladığınız hac ve umreyi Allah için tamamlayın"
(el-Bakara Sûresi, 196)
Hudeybiye anlaşmasına göre, Müslümanlar Kâbe'yi bir yıl sonra ziyâret edebileceklerdi. Anlaşma gereğince üç günden fazla Mekke'de kalamayacaklardı. Mekkeliler de bu esnâda, şehrin dışına çekileceklerdi.
a) Bir Yıl Önce Edâ Edilemeyen Umre
Anlaşma'dan bir yıl sonra, Rasûlullah (s.a.s.), Hudeybiye'de bulunan Müslümanların, bir yıl önce edâ edemedikleri Umre'yi kazâ etmek üzere hazırlanmalarını emretti. Hicretin 7'inci yılı zilkade ayında (Mart 629) Medine'den hareket edildi. Hudeybiye'de bulunmayanlardan da katılanlar olduğu için, Kâbe'yi ziyârete gidenlerin sayısı 2000'i geçti.
Müşrikler, Müslümanların geldiğini duyunca Mekke'yi boşalttılar. Şehri çevreleyen yüksek tepelere kurdukları çadırlardan, Müslümanları merakla izlediler.
Müslümanların Mekke'ye girişleri çok heyecanlı oldu. Hz. Peygamber (s.a.s.) devesi Kasva üzerinde ilerliyor, hep birden yüksek sesle, "Lebbeyk, Allahümme lebbeyk...."(289) diye telbiye söylüyorlardı. Uzaktan Kâbe görülünce "Allâhü Ekber, Allâhü Ekber, Lâilâhe illallâhü vallâhü ekber..."(290) diye tekbir getirmeğe başladılar. Yıllardan beri hasretini çektikleri Kâbe, işte şimdi karşılarındaydı. Özellikle muhâcirler, yedi yıllık bir ayrılıştan sonra doğup büyüdükleri kutsal beldeye girerken ayrı bir heyecân duyuyorlardı.
Kâbe, usûlüne göre tavâf edildi, etrafı yedi defa dolaşıldı. (291) Safâ ve Merve tepeleri arasında sa'y yapıldı.(292)
Müşriklerin ileri gelenleri, Dâru'n-nedve önünde toplanmışlar, Müslümanları seyrediyorlardı. Aralarında:
-Medine'nin humması bunları zayıf düşürmüş.. diye konuşuyorlardı.
Rasûlullah (s.a.s.)
Müslümanların zayıf ve güçsüz olmadıklarını göstermek istedi. Sağ kolunu ihramın dışında tutup bâzûsunu şişirdi. Tavafın ilk üç şavtını kısa adımlarla koşarak yaptı. Ashâbına da böyle yapmalarını emretti.(293) "Bu gün kendini onlara kuvvetli gösterene Allah rahmet etsin" buyurdu.
Ertesi gün peygamber (s.a.s.) Efendimiz Kâbe'ye girdi. Öğle vaktine kadar orada kaldı. Kâbe hâlâ putlarla doluydu. Habeşli Bilal, Kâbe'nin damına çıkarak öğle ezanını okudu. Mekke ufukları "Allahü Ekber" sedâlarıyla çınladı. Rasûlullah (s.a.s.)'ın arkasında, cemâatle namazlarını kıldılar.
Daha sonra Müslümanlar tıraş olarak ihramdan çıktılar. Bir sene önce eda edemedikleri umreyi kazâ etmiş oldular Rasûlullah (s.a.s.)'in rüyâsı ve ashabına müjdesi de böylece gerçekleşmiş oldu. Bu sebeple, Hicretten sonra, müslümanların bu ilk Kâbe ziyâretine "Umretü'l-Kazâ (Kazâ Umresi) adı verilmiştir
b) Kazâ Umresi'nin Mekkeliler Üzerindeki Tesirleri
Müslümanlar, Hudeybiye Anlaşması uyarınca üç gün Mekke'de kaldıktan sonra, Medine'ye döndüler. Bu esnâda, müşrikler, uzaktan uzağa Müslümanların bütün hallerini, davranışlarını merakla ve dikkatle izlediler. Son derece kibâr ve nâzik,huzûr ve sükûn içinde kardeşçe geçinen insanlar olduklarını gördüler. Ne içki içip sarhoş olan, ne başkasına saygısız davranan var. Hepsi edepli, tertemiz, üstün ahlâklı insanlar. Topluca ibâdet ediyorlar, oturup sohbet ediyorlar, birbirlerini sevip sayıyorlar, kimseye kötülük etmiyorlar, dâima Allah'a itâat içinde bulunuyorlar.. Evet, bunlar ne iyi insanlar.
Müslümanların üstün meziyetleri, örnek davranış ve yaşayışları, Mekkeliler üzerinde büyük tesirler meydana getirdi. Müslümanlık hakkındaki düşünceleri değişmeye başladı. İçlerinde Müslüman olma arzusu belirenler bile oldu. Kureyş'in ileri gelenlerinden Velîd oğlu Hâlid, Âs oğlu Amr,Talha oğlu Osman bunlardandı.
8- RASÛLÜLLAH (S.A.S.)'İN MEYMÛNE İLE EVLENMESİ
Hz. Meymûne, Peygamber (s.a.s.) Efendimizin amcası Abbâs'ın eşi Ümmü'l-Fadl'ın kız kardeşidir. Hâris el-Hilâliye'nin kızıdır. Önce Amr oğlu Mes'ûd ile evlenmiş, sonra Adüluzza oğlu Ebû Rahm'in eşi iken dul kalmıştı. Rasûllüllah (s.a.s.)'ın eşleri arasında bulunmak en büyük emeliydi. Bu yüzden, külfetsiz ve mehirsiz olarak Rasûl-i Ekrem (s.a.s.)'in kendisini nikâhlamasını istiyordu.(294) Hz. Abbâs, dul baldızının isteğini Rasûlullah (s.a.s.)'a iletti. Peygamber (s.a.s.) Efendimiz, şeref ve asâletine hürmet ederek, Hz. Meymûne'nin teklifini kabûl buyurdu. Kaza Umresi esnâsında ihramlı iken nikah edip, ihrâmdan çıktıktan sonra zifâf oldu.(295)
Hz. Meymûne, Rasûlullah (s.a.s.)'ın nikâhlandığı son eşidir. Hicretin 51.'inci yılı, hac dönüşünde, Mekke'ye 6 mil mesâfede "Serif" denilen yerde vefât etmiştir.(296)
Teyze Anne Yerindedir
Hz. Hamza'nın küçük kızı Umâme, (veya Umâre) Mekke'de kalmıştı. Kazâ Umresi'nden Medine'ye dönerken, "amca, amca" diye Rasûlullah (s.a.s.)'in peşinden koştu. Hz. Ali onu kucaklayıp:
-Al, amcamızın kızı, diyerek eşi Hz. Fâtıma'ya verdi. Medine'ye varınca Hz. Ali, Hz. Câfer Tayyar ve Zeyd b. Harise hepsi de çocuğun bakımının kendilerine verilmesini istemişlerdi. Câfer Tayyar'ın eşi Esmâ,Ümâme'nin teyzesiydi. Rasûlullah (s.a.s.):
-Teyze, anne yerindedir, buyurdu ve çocuğun bakımını ona verdi.(297)
--------------------------------------------------------------------------------
(262) Bkz. el-Enbiyâ Sûresi, 107; Sebe' Sûresi, 28; el-A'raf Sûresi, 158; "Benden önceki peygamberler sadece kendi milletlerine gönderilmişti. Ben ise bütün insanlara, peygamber olarak gönderildim." (el-Buhârî, 1/86 ve 1/113; Tecrid Tercemesi, 2/204 Hadis No:223)
(263) el-Buhârî, 1/24; Tecrid Tercemesi, 1/62 (Hadis No: 59)
Bu yüzük, Rasûlüllah (s.a.s.)'in vefâtından sonra, halifelikleri esnâsında Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer ve Hz. Osman tarafından kullanıldı. Hz. Osman'ın parmağından Medine'de Eris kuyusuna düştü. Kuyunun suyu tamamen boşaltıldığı halde bulunamadı. (Abdurrahman Şeref, Zübdetü'l-Kısas, 1/153, İst. 1315)
(264) Zâdü'l-Meâd, 1/60-63; (O devirde Bizans İmparatorlarına "Kayser", İran Şahinşah-larına "Kisrâ", Habeş krallarına "Necâşi", Mısır Meliklerine "Mukavkıs", Türk hükümdarlarına da "Hâkan" denirdi.)
(265) el-Buhârî, 1/6; M. Hamîdullah, el-Vesâiku's-Siyâsiyye, 109; Tecrid Tercemesi, 1/16; (Hadis No: 7); ve 12/414; Zâdü'l-Meâd, 3/126
(266) Bkz. el-Buhârî, 1/5-7; Tecrid Tercemesi, 1/14-23 (Hadis No:7)
(267) Zâdü'l-Meâd, 3/127; el-Vesâiku's-Siyâsiyye, 140; Tecrid Tercemesi, 12/416; İbnül-Esîr, a.g.e., 2/213
(268) el-Buhârî, 1/23,3/225 ve 5/136; Tecrid Tercemesi, 1/61-63 (Hadis No: 58) ve 10/487 ve 12/417
(269) Zâdü'l -Meâd, 3/127; el-Vesâiku's-Siyâsiyye, 100; Tecrid Tercemesi, 12/418-419
(270) Zâdü'l-Meâd, 3/128; el-Vesâiku's-Siyâsiyye, 104; Tecrid Tercemesi, 12/420
(271) Zâdü'l -Meâd, 3/128;el-Vesâiku's-Siyâsiyye,135; Tecrid Tercemesi, 12/422
(272) Zâdü'l -Meâd, 3/129; el-Vesâiku's-Siyâsiyye, 136; Tecrid Tercemesi 12/424
(273) Zâdü'l-Meâd, 3/132-133; el-Vesâiku's-Siyâsiyye, 156; Tecrid Tercemesi, 12/425
(274) Zâdü'l-Meâd, 3/133; Tecrid Tercemesi, 12/426
(275) Zâdü'l-Meâd, 3/ 133-134;el-Vesâiku's-Siyâsiyye, 126; Tecrid Tercemesi, 12/427
(276) Yolda giderken, ashâb, yüksek sesle tekbir getiriyorlardı. Rasûlüllah (s.a.s.): "Kendinize acıyın, siz ne sağıra, ne de gaibe sesleniyorsunuz, sizi iyi işiten ve çok yakın olan Allah'a duâ ediyorsunuz. O her zaman sizinle beraberdir" buyurmuştur. (Buhârî, 5/75; Tecrid Tercemesi, 10/285, (Hadis No: 1608)
(277) el-Buhârî, 5/73.
(278) el-Buhârî, 5/73; Müslim, 2/1044 (Hadis No: 1428)
(279) el-Buhârî, 5/76; Tecrid Tercemesi, 10/302-303, 1617 numaralı hadisin izâhı.
(280) el-Buhârî, 4/ 66; Tecrid Tercemesi, 8/531 (Hadis No: 1310)
(281) Tecrid Tercemesi, 8/534; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/219-220
(282) Bkz. el-Buhârî, 1/98 ve 2/1044; Tecrid Tercemesi, 2/248-257 (hadis No: 241) ve 10/272, 1612 numaralı hadisin izahı; Müslim, 2/1044
(283) el-Enfâl Sûresi, 41
(284) el-Enfâl Sûresi, 1; el-Haşr Sûresi, 6-7
(285) Tecrid Tercemesi, 10/306 ve ll/412-413, 8/273 (Hadis No: 1173)
(286) el-Buhârî, 5/80; Tecrid Tercemesi, 10/295 (Hadis No: 1615)
(287) M. Zihni, el-Hakayık, 1/200; İbn Hişam, 4/3
(288) el-Buhârî, 5/81; Tecrid Tercemesi, 10/301 (Hadis No: 1617)
(289) Rabbım, dâvetine sözüm ve özümle tekrar-tekrar icâbet ettim. Emrine boyun eğdim. Rabb'ım emrine uymak boynumun borcudur, senin eşin ve ortağın yoktur. Rabb'ım bütün varlığımla sana yöneldim. Hamd senin, nimet senin, mülk de senin. Bütün bunlarla eşin ve ortağın yoktur senin.
(290) Allah büyüktür, Allah büyüktür. Allah'tan başka kulluk edilecek hiç bir ilah yoktur. Allah büyüktür, Allah büyüktür. Hamd O'na mahsustur.
(291) Hacer-i Esved'in bulunduğu köşeden başlayarak, Kâbe'nin etrafını 7 defa dolaşmağa "Tavâf" denir. Her bir devire "şavt" adı verilir.
(292) Mescid-i Harâm'ın doğusunda, Safa ve Merve adı verilen iki tepe arasında 4'ü gidiş 3'ü dönüş olmak üzere, 7 defa gidip gelmeğe "sa'y" denir.
(293) el-Buhârî, 5/86; Tecrid Tercemesi, 10/308
Tavâfın ilk üç şavtında, erkeklerin kısa adımlarla koşarak ve omuzları silkerek çalımlı ve sür'atli yürümelerine, "remel" denir.
İhrâmlı iken, ridâ denen örtünün bir ucunu sağ koltuğun altından geçirip sol omuzun üzerine atarak sağ omuz ve kolu, örtünün dışında bırakmağa "Iztıbâ" adı verilir. Iztıbâ ve remel, peşinden sa'y yapılacak olan tavaflar da sünnettir.
(294) Nefsini hibe eden Müslüman hanımları, mehirsiz olarak nikâhlaması, Ahzâb Sûresi'nin 50'inci âyetiyle Rasûlüllah (s.a.s.)'e helâl kılınmıştır.
(295) el-Buhârî, 5/86; Tecrid Tercemesi 10/309 (Hadis No: 1618)
(296) Tecrid Tercemesi 10/310
(297) el-Buhârî, 5/85; Tecrid Tercemesi, 8/136-139 (Hadis No: 1158); Riyâzüs-Sâlihîn
Tercemesi, 1/365 (Hadis No: 333); Zâdü'l-Meâd, 2/369
--------------------------------------------------------------------------------
VIII- HİCRETİN SEKİZİNCİ YILI (629-630 M.)
1- MÛTE SAVAŞI (Cumâde'l-ûlâ 8 H./Eylül 629 M.)
a) Savaşın Sebebi
Mûte Savaşı, Müslümanlarla Hristiyanlar (Rumlar ve Hristiyan Araplar) arasında yapılan ilk savaştır. Sebebi, Rasûlüllah (s.a.s.)'in elçisinin öldürülmesidir.
Rasûlüllah (s.a.s.), İslâm'a dâvet için hükümdarlara elçilerle mektuplar gönderdiği sırada, Sûriye'de Busrâ (şimdiki Havran) Emîri Şürahbil'e de Hâris b. Umeyr ile bir mektup göndermişti. Gassânî Araplarından Şürahbil, Hristiyandı. Bizans'ın himayesinde bulunuyordu.
Hâris, Şürahbil'e, Kudüs'ün iki konak güneyinde, bulunan Mûte kasabasında rastladı. Elçi olduğunu söyleyerek Hz. Peygamber (s.a.s.)'in mektubunu verdi. Fakat, Şürahbil, devletler arası hukuk kurallarını çiğnedi, Rasûlüllah (s.a.s.) elçisini öldürttü.
Şimdiye kadar Hz. Peygamber (s.a.s.)'in elçilerinden hiçbiri öldürülmemişti. Bir elçinin öldürülmesi, tarih boyunca bütün toplumlarda insanlığa ve hukuk kurallarına aykırı bir davranış sayıldığı gibi, gönderene de en büyük hakaret ve meydan okuma demekti. Bu sebeple Rasûlullah (s.a.s.) üç bin kişilik bir kuvvet hazırlayarak, azadlı kölesi Hârise oğlu Zeyd'in komutasında yola çıkardı(298) Elçi Umeyr oğlu Hâris'in şehid edildiği Mûte'ye kadar gidilmesini, Şürahbil ve maiyetinin İslâm'a dâvet edilmesini, kabûl etmezlerse savaşılmasını emretti.(299) "Kadınları, çocukları, yaşlıları öldürmeyin. Evleri yıkıp hârap etmeyin, ağaçları kesip, tahribâtta bulunmayın!" dedi. Orduyu "Seniyyetü'l-vedâ" denilen ayrılık tepesi'ne kadar uğurlayan Hz. Peygamber (s.a.s.):
- "Zeyd şehid olursa, komutanlığı Câfer alsın; Câfer de şehit düşerse, Ravâha oğlu Abdullah komutan olsun." buyurdu.(300)
b) İki Tarafın Durumu ve Aradaki Eşitsizlik
Müslüman ordusunun hareketini Şürahbil duydu. Derhal Lahm, Cüzâm, Kayn, Belkın, Behrâ gibi Hristiyan Arap kabîlelerinden büyük bir kuvvet hazırladı. Ayrıca durumu Bizans İmparatoruna bildirerek, ondan da yardım istedi. Böylece Şürahbil, 200 bin kişilik büyük bir ordu topladı. Bunun 100 bini Rumlardan, 100 bini de Hristiyan Araplardan meydana gelmişti. (301) İmparator Hirakl de işi önemseyerek, Belkadaki Meab şehrine kadar geldi.
Müslümanlar, ancak Sûriye topraklarına girdikten sonra düşmanın gücü ve hazırlıkları hakkında bilgi edinebildiler.
İki taraf arasında gerek sayı, gerek silah ve teçhizât bakımından korkunç bir fark vardı. Tarihte, iki taraf arasında böylesine ölçüsüz bir fark görülmemiştir. 200 bin (bazı rivâyetlerde 100 bin) kişilik bir kuvvet karşısında üç bin mücâhid ne yapabilirdi? Fakat, savaşmadan geri dönülemezdi. Komutan Zeyd, Maan'da, Mücâhidlerin ileri gelenleriyle toplanıp durumu istişâre etti. Acaba, durumu Rasûlüllah (s.a.s.)'e bildirip alınacak cevâba göre mi hareket edilmeliydi? Fakat, Ravâhaoğlu Abdullah bütün tereddütleri giderdi.
- Arkadaşlar, çekindiğimiz şey, ele geçirmek için yola çıktığımız şeydir, yani şehid olmaktır. Dinimizi yüceltmek için savaşalım. Yâ şehid, ya gazi olacağız. Bunun ikisi de güzel değil mi ?(302) dedi.
Abdullah'ın konuşması mücâhitlerin maneviyâtını yükseltti. Hepsi de:
- Ravâhaoğlu doğru söylüyor. Savaşmalıyız, dediler.
c) Komutanlar Sırayla Şehâdet Şerbetini İçtiler
İki ordu Mûte'de karşılaştı. Zeyd, sancak elinde, ileri atıldı. Kahramanca çarpıştı, ölümden yılmadığını gösterdi. Fakat düşman mızraklarının arasında şehid düşdü.(303)
Zeyd şehid olunca, sancağı hemen Câfer aldı. Emsâlsiz kahramanlıklar gösterdi. Önce sağ eli kesildi, sancağı sol eliyle tuttu. Sol eli de kesilince, kollarıyla sancağa sarıldı. Pek çok yara aldığı halde son nefesine kadar sancağı bırakmadı. Nihâyet o da şehid oldu.(304)
Câferden sonra sancağı Ravâhaoğlu Abdullah aldı. O da şiirler söyleyerek, kahramanca savaştı. Vücudu delik deşik oldu. Sonunda o da şehid oldu.
d) Hâlid b. Velîd'in Üstün Mahâreti
Râvâhaoğlu da şehid olunca, asker komutansız kaldı, umûmî bir panik başladı. Dağılan askerin kaçışını Velîdoğlu Hâlid önledi. Mücâhidler, Hâlid'in etrâfında yeniden toplandılar. Hâlid komutayı aldı, sancak elinde akşama kadar çarpıştı. O gün elinde tam dokuz kılıç parçalandı.(305) Bu Müslüman olduktan sonra Hâlid'in katıldığı ilk savaştı.
Gece olunca, Hâlid askeri yeniden tertipledi. Öndekileri arkaya, arkadakileri öne, sağdakileri sola, soldakileri sağa aldı. Böylece düşmana, yardım için yeni kuvvetler gelmiş intibâını verdi. Sabah olunca da ansızın şiddetli bir hücuma geçerek, düşmanı bozguna uğrattı. Bu fırsattan yararlanarak, askerini ustalıkla geri çekti. Büyük bir kayba uğramadan Medine'ye döndü. İslâm ordusunu korkunç bir felâketten kurtardı.
200 bin kişiye karşı yapılan bu çetin savaşta, Müslümanlar sadece 12 şehid vermişlerdi. Bu durum, komutanların savaşı çok başarılı idâre etmeleri ve canlarını fedâ etmekten çekinmemelerinin bir sonucuydu.
e) Rasûlüllah (s.a.s.)'in Medine'den Savaşı Seyretmesi
Rasûlüllah (s.a.s.) savaşın bütün safhalarını, Medine'ye henüz hiç bir haber ulaşmadan, ashâbına bildirmişti.
Cenab-ı Hakk, zaman, mekân ve mesâfe kavramlarını kaldırarak, sevgili Peygamberine savaş meydanını olduğu gibi göstermişti. Mescid-i Nebî'de minber üzerine oturmuş bulunan Allah Rasûlü (s.a.s.) gözlerinden yaşlar akarak:
-İşte sancağı Zeyd aldı, Zeyd vuruldu, şehid düştü. Sonra Câfer aldı, O' da şehid oldu. Sonra Ravâhaoğlu aldı, O 'da şehid oldu. En sonunda sancağı, Allah'ın kılıçlarından bir kılıç, Velîdoğlu Hâlid aldı. Allah O'na fethi müyesser kıldı, buyurdu. (306)
Rasûlüllah (s.a.s.), Zeyd, Câfer ve Abdullah'ın şehid düştüklerini haber verdikçe, her biri için istiğfâr etmiş ve Cennete girdiklerini de müjdelemişti.(307) Sancağı Hâlid alınca ise:
-Allah'ım, Hâlid senin kılıçlarından bir kılçtır. Sen O'na nusret ihsan buyur, diye duâ etmişti.(308) Bundan sonra Hâlid'e "Seyfullah" (Allah'ın kılıcı) denildi.(309)
Câferin şehâdet haberini duyunca, âilesi feryâda başladılar. Rasûlüllah (s.a.s.)'de son derece üzgündü. Çok sevdiği, en değerli arkadaşlarını kaybetmişti. Câfer'in âilesini teselli etti. Acılıdırlar, yemek yapamazlar, diye evine yemek gönderdi.
-Allah Câfer'e, Mûte'de kesilen iki koluna bedel, iki kanat verdi. O'nu Cennet'te meleklerle birlikte uçuyor gördüm, diye müjdeledi.(310) Bu sebeple Câfer, bundan sonra Câfer Tayyâr diye anıldı.
2- ZÂTÜ'S-SELASÎL SAVAŞI (Cumâde'l-âhir 8 H./629 M.)
Kudâa kabîlesi'nin Uzre ve Belî kolları, Medine hayvanlarını yağmalamak üzere, Vâdi'l-Kurâ yakınlarında toplanmışlardı. Rasûlüllah (s.a.s.) durumdan haberdâr olunca, bunların üzerine Amr b. As (Âs oğlu Amr) komutasında 30'u atlı 300 kişilik bir seriyye gönderdi. Bunlar arasında Sa'd b. Ebî Vakkas, Üseyd b. Hudayr, Sa'd b. Ubâde, Sâid b. Zeyd, Âmir b. Rabîa.. gibi ensâr ve muhâcirlerden ileri gelen kimseler de vardı.
Amr b. Âs. ashâbın büyüklerinden değildi. Henüz bir yıl kadar önce Müslüman olmuştu. Fakat dedesi Vâil'in annesi Belî kabîlesinden olduğu için Amr'ın bu kabîle ile ilgisi vardı. Amr, aynı zamanda savaş usûlünü iyi bilen, son derece zekî bir kimse idi. Bu sebeple Rasûlüllah (s.a.s.), komutanlığa O'nu seçmişti.
Amr, Vâdi'l-Kurâ civarında Selâsil suyu'na varınca, düşmanın sayıca üstün olduğunu öğrendi. Burada konaklayarak, bir haberci ile Rasûlüllah (s.a.s.)'den yardım istedi. Rasûlüllah (s.a.s.)'de Ebû Ubeyde b. Cerrâh komutasında 200 kişilik ek kuvvet gönderdi. Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer de bunlar arasındaydı. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) Ebû Ubeyde'yi gönderirken:
- Ayrılığa düşmeyin, işbirliği yapın, buyurmuştu. Amr b. Âs, Ebû Ubeyde'nin, askerlere imâm olarak namaz kıldırmasına itirâz etti.
- Sen bana yardıma geldin, kumandan benim, namazda ben imam olacağım, dedi.
Ebû Ubeyde yumuşak tabiatlı bir zâttı, hiç itirâz etmedi.
- Yâ Amr, Rasûlullah (s.a.s.) Efendimiz, ihtilâfa düşmememizi emretti. Sen bana uymazsan, ben sana uyarım, telâşa gerek yok, diye cevâp verdi. Amr bütün Müslümanlara sefer süresince imam olup namaz kıldırdı. Böylece Hz. Ömer ve Hz. Ebûbekir de Amr'ın idâresine girmiş oldular. Oysa Rasûlüllah (s.a.s.) Amr'ı ilk 300 kişiye; Ebû Ubeyde'yi de 200 kişiye kumandan tâyin etmişti. Ebû Ubeyde'yi Amr'ın emrine değil, yardımına göndermişt.(311)
Amr, düşmana yaklaşınca gerekli tedbirleri aldı. Hava çok soğuk ve sert olduğu halde, gece ateş yakmayı yasakladı. "Kim ateş yakarsa, onu yaktığı eteşin içine atarım," diye tehdit etti. Asker, soğuktan Ebû Bekir ve Ömer'e başvurdular. Hz. Ömer:
- Bu nasıl şey, herkesi soğuktan kıracak mı? diye Amr'a haber gönderdi. Amr b. Âs:
- Yâ Ömer, sen bana itâatle memûrsun, İşime karışma, diye , cevâp verdi. Hz. Ebû Bekir de:
Rasûlüllah (s.a.s.) O'nu savaş usûlünü iyi bildiği için kumandan yaptı. Madem ki kumandan O'dur, işine karışmamak gerekir, dedi. Böylece gece soğukta geçirildi. Çünkü ateş yakılsaydı, düşman Müslümanların azlığını öğrenecekti.
Amr, plânını kimseye söylemedi. Sabaha karşı, alaca karanlıkta ansızın düşman üzerine hücûma geçti ve savaşı kazandı. Düşman pek çok ganimet bırakarak kaçtı. Ashâb, düşmanın peşini tâkibetmek istedilerse de Amr buna da izin vermedi. Bir kaç gün orada kalıp etraftaki ganimet hayvan sürülerini topladıktan sonra, Medine'ye döndü.
Sefer esnâsında Amr b. Âs ihtilâm olmuş, hava soğuk olduğu için gusletmeyerek teyemmümle namaz kıldırmıştı.(312) Dönüşte ashâb, Rasûlüllah (s.a.s.)'e, Amr b. Âs'tan:
1- Hava çok soğuk olduğu halde, gece ateş yaktırmadı,
2- Galip geldiğimiz halde düşmanı tâkip ettirmedi,
3- Su bulunduğu halde gusletmeyip, teyemmümle namaz kıldırdı, diye şikâyette bulundular.
Amr bu şikâyetlere karşı:
1- Sayımızın az olduğunu düşman anlamasın diye ateş yaktırmadım.
2- Yardım için kuvet gönderebileceği düşüncesiyle düşmanı tâkip ettirmedim.
3- Soğukta yıkanmak tehlikeli olduğu ve Cenâb-ı Hakk "Elinizle kendinizi tehlikeye atmayın." (ElBakara Sûresi, l95) "Kendinizi öldürmeyin. Şüphesiz Allah size acımaktadır." (en-Nisâ Sûresi, 29) buyurduğu için gusletmeyip teyemmüm yaptım, diye cevâp verdi.
Rasûlüllah (s.a.s.) Amr'ın cevâplarını tebessümle karşıladı. (313)
Amr b. Âs, henüz yeni müslüman olduğu halde, ashâbın büyüklerinin de bulunduğu bir orduya kumandan tâyin edilmesinden dolayı gururlanmıştı. Savaşı da kazanarak dönünce, Rasûlüllah (s.a.s.)'in yanındaki derece ve itibârını öğrenmek istedi. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.)'e:
- En çok kimi seversiniz? diye sordu. Rasûlüllah (s.a.s.)
Âişe'yi diye cevâp verdi.
- Sonra kimi?
- Âişe'nin babasını, Ebû Bekir'i.
- Sonra kimi?
- Ömer'i.
Amr, en sonraya kendisinin kalacağından korkarak daha fazla sormaktan vazgeçti.(314)
--------------------------------------------------------------------------------
(298) Orduda ensâr ve muhâcirlerin ileri gelenleri de vardı. Azadlı bir köle hepsine komutan olmuştu. Bu olay İslâm'daki ehliyet ve eşitlik uygulamasının canlı örneklerinden biridir.
(299) Tecrid Tercemesi, 10/312
(300) el-Buhârî, 5/87; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/234; Tecrid Tercemesi, 10/313 (Hadis No: 1619)
(301) el-Buhârî, 5/87; İbnü'l-Esîr a.g.e., 2/234-235; Tecrid Tercemesi, 4/541, (Hadis No: 644'ün izâhı).
(302) Zâdü'l-Meâd, 2/375; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/235; İbn Hişâm, 4/17
(303) Zeyd, ilk Müslümanlardandır. Rasûlüllah (s.a.s.) onu çok severdi. Bedir'den itibâren bütün savaşlarda bulunmuştu. Ashâbdan Kur'ân-ı Kerim'de ismi geçen, sadece Zeyd'dir. (Ahzâb Sûresi, 37)
(304) Câfer, Rasûlüllah (s.a.s.)'ın çok sevdiği hâmî amcası Ebû Tâlib'in büyük oğludur. Hz. Ali'den 10 yaş büyüktür. İkinci Habeşistan hicretinde, kafileye başkanlık etmiş, Hayber'in fethedildiği gün Medine'ye dönmüştü. Savaşta 90'dan çok yara almıştır. Bunlardan 50'si ön tarafındaydı. (el-Buhârî, 5/86-87; Tecrid Tercemesi, 10/313; Hadis No:1619)
(305) el-Buhârî, 5/87; Tecrid Tercemesi, 4/394 ve 10/315
(306) el-Buhârî, 2/72 ve 5/87; Tecrid Tercemesi, 4/391 (Hadis No: 623) ve 10/315; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/237
(307) İbnü'l -Esîr a.g.e., 2/273; Tecrid Tercemesi, 4/393
(308) Tecrid Tercemesi, 10/315
(309) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/238
(310) İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/238; M. Zihni Efendi, el-Hakayık, 1/201, İst. 1310
(311) İbn Hişâm,4/272; Zâdü'l-Meâd, 2/378; İbnü'l-Esir, a.g.e., 2/232
(312) Ebû Hanife ve Ebû Yûsuf'a göre abdest alan kimselerin teyemmüm yapana iktidâsı câizdir. İmâm Muhammed'e göre abdestlinin teyemmümlüye uyması câiz değildir. İhtilâf, halefiyyet su ile topraktan ibâret iki âlet arasında mıdır? Yoksa Abdest ve teyemmümden ibâret iki temizlik arasında mıdır? meselesinden doğmaktadır.
Ebû Hanîfe ve Ebû Yusuf'a göre, halefiyyet su ile toprak arasındadır.
İmâm Muhammed'e göre ise, iki temizlik (abdest ve teyemmüm) arasındadır. Abdestli teyemmümlüye uyarsa, kuvvetli zayıfa binâ edilmiş olur. Oysa imâm muktediden hâlen ednâ olmamalıdır. Abdest aslî temizlik, teyemmüm ise zarûri temizliktir. Aslî tahâret yapmış olan kimse zarûri tahâret yapmış olandan hâlen daha kuvvetlidir. (Bkz. Mehmet Zihni Efendi, Kitabü's-Salat,210-211, İst. 1326)
(313) Zâdü'l-Meâd, 2/379; Târih-i Din-i İslâm, 3/406
(314) el-Buhârî, 5/113; el-Câmiu's Sagîr Şerhi Feyzü'l-Kadîr, 1/168 (Hadis No: 205); Târih-i Din-i İslâm, 3/407
--------------------------------------------------------------------------------
3-MEKKE'NİN FETHİ
(20 Ramazân 8 H./11 Ocak 630 M.)
"Biz sana apaçık bir fetih ve zafer sağladık.
(el-Feth Sûresi, 1)
a) Hudeybiye Muâhedesinin Bozulması
Hudeybiye Barış Anlaşması, Müslümanlarla Kureyş arasında yapılmıştı. Anlaşma şartlarına göre, diğer Arap kabîleleri, iki taraftan birinin himâyesine girmekte, anlaşıp birleşmekte serbesttiler. Buna göre, Huzâa kabîlesi, Müslümanların Benî Bekir (Bekir oğulları) kabîlesi de Kureyş'in himâyesine girmişti.
Hicretin 8'inci yılı Şaban ayında, Benî Bekir kabîlesi, Peygamberimizin himâyesinde bulunan Huzâa kabîlesine ansızın bir gece baskını yaptı. Esâsen iki kabîle arasında öteden beri düşmanlık vardı. Bu baskında Benî Bekir, Kureyşten yardım ve teşvik görmüş, hatta İkrime, Safvân ve Süheyl.. gibi ileri gelen bir kısım Kureyş gençleri baskında bizzat bulunmuşlardı. Baskın sonunda Huzâalılardan 23 kişi ölmüş, sağ kalanlar Harem-i Şerîf'e sığınarak kurtulabilmişlerdi.
Bu olay üzerine Huzâalılar, 40 kişilik bir heyetle Medine'ye geldiler. Rasûlüllah (s.a.s.)'a durumu anlatıp yardımını istediler.
Huzâalılarla Müslümanlar arasında ötedenberi dostluk vardı. Bu dostluğun temeli, İslâm'dan öncesine kadar uzanıyordu. Bu sebeple Huzâalılar, Müslümanlarla ilgili, Mekke'de olup biten her şeyi Rasûlüllah (s.a.s.)'a gizlice bildirirlerdi. Hendek Savaşı hazırlığını da onlar haber vermişlerdi.
Huzâa kabilesine yapılanlardan, Rasûlüllah (s.a.s.) son derece üzüldü. Kendilerine yardım edeceğini va'detti. Kureyş'e derhal bir elçi göndererek:
Öldürülen Huzâalılardan diyetlerinin ödenmesini, veya
Benî Bekir Kabîlesinin himâyesinden vazgeçilmesini istedi.
İki şarttan biri kabûl edilmediği takdirde, Hudeybiye Anlaşmasının bozulmuş sayılacağını, bildirdi.
Kureyşliler, ilk iki şartı kabûl etmeyip Hudeybiye anlaşmasını bozduklarını bildirdiler. Daha önce fiilen bozdukları antlaşmayı, böylece resmen de bozmuş oldular.
b) Kureyş'in Barışı Yenileme Teşebbüsü
Kureyşliler, bir müddet sonra hatalarını anladılar. Alaşmayı bozduklarına pişmân oldular. Derhal anlaşmayı yenilemek ve barış süresini uzatmak üzere Ebû Süfyân'ı Medine'ye yolladılar.
Ebû Süfyân, Medine'de önce, Rasûlüllah (s.a.s.)'ın zevcelerinden kızı Ümmü Habîbe'ye gitti. Oturacağı sırada, Ümmü Habîbe minderi topladı. Halbuki evde üzerine oturulacak başka bir şey yoktu. Ebû Süfyân sordu:
- Kızım, minderi mi benden esirgiyorsun, yoksa beni mi minderden? Kızı cevap verdi.:
- Bu, Rasûlüllah (s.a.s.)'e âittir. Sen ise müşriksin, pissin. Bu yüzden üzerine oturmanı istemedim.(315)
Ebû Süfyân, daha sonra Rasûlüllah (s.a.s.)'e başvurdu. Olumlu bir sonuç alamadı. Başta Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer olmak üzere ashâbın ileri gelenleriyle bir bir görüştü, barışın yenilenmesi için desteklerini istedi. Hz. Fâtıma'yı ziyâret ederek O'ndan yardım bekledi. Fakat bütün gayretleri boşa çıktı; hiç bir netice elde edemedi. Eli boş dönmek istemiyordu. Hz. Ali'nin tavsiyesine uymaktan başka çâre yoktu. Mescide geldi:
- Ey nâs, ben her iki tarafı da himâyeme alarak, Hudeybiye barışını yeniliyorum. Sanırım, kimse benim ahdimi bozmaz.. dedi. Fakat, kimseden cevâp alamadı. Devesine bindi, ümitsiz olarak Mekke'nin yolunu tuttu. Bir işâretle bütün Mekke'yi harekete geçiren Ebû Süfyan, Medine'de kimseye sözünü dinletememiş, öz kızına bile merâmını anlatamamıştı.
Dönüşünde olup bitenleri olduğu gibi Mekkelilere anlattı. Onun sözlerini dinleyenler:
- Yazık, sen hiç bir şey yapmamışsın. Bize barış haberi getirmedin ki, güven içinde olalım, Savaş haberi getirmedin ki, hazırlanalım. Ali seninle alay etmiş. Senin tek başına ilân ettiğin barış neye yarar..., dediler.(316)
c) Fetih Hazırlığı
Ebû Süfyan Mekke'ye döndükten sonra Rasûlüllah (s.a.s.)gizlice fetih hazırlığına başladı. Ashâbına sefer için hazırlanmalarını emretti. Ayrıca, Gıfâr, Eslem, Eşca' Müzeyne, Cüheyne, Süleym gibi, kendisine bağlı kabîlelere haber salarak Ramazan'ın ilk günlerinde Medine'de toplanmalarını istedi.
Rasûlüllah (s.a.s.),Mekke'nin kan dökülmeden fethedilmesini istiyordu. Kureyş savunma için hazırlık yapar da karşı koyarsa, kan dökülürdü. Bu yüzden hazırlıklar son derece gizli tutuldu. Mekke ile Medine arasındaki bütün yollar kesildi. Bu vazife Huzâa kabilesine verildi. İki taraf arasında sanki kuş uçmuyordu. Bu arada dikkatlerin başka yöne çekilmesi için Necid tarafına bir de seriyye göndermişti.d) Ebû Beltea oğlu Hâtıb'ın Kureyş'e Yazdığı Mektup
Ancak ashabtan Ebû Beltea oğlu Hâtıb, durumdan Kureyş'i haberdar etmek istemiş, bir mektup yazarak gizlice Mekke'ye göndermişti. Hz. Peygamber (s.a.s.), İlâhî vahiy ile bunu öğrendi. Hemen Hz. Ali ile iki arkadaşını görevlendirdi.
- Hah bostanına kadar gidin, orada, mahfe içinde yolcu bir kadın bulacaksınız. Yanında bir mektup var, onu alıp getirin,buyurdu.
Kadın önce inkâr etti, fakat, "seni şimdi çırılçıplak soyar, her tarafını ararız", deyince, çâresiz mektubu saçının hotozu arasından çıkardı.(317)
Mektupta, Rasûlüllah (s.a.s.)'ın önüne durulamaycak bir ordu ile Mekke üzerine yürüyeceği bildiriliyordu. Herkes şaşırıp kaldı, çünkü Hâtıb'dan böyle bir şeyi kimse beklemiyordu. Rasûlüllah (s.a.s.) bir hey'et önünde Hatıb'ı sorguya çekti.
- Ey Hâtıb, bu ne iş, niçin bunu yaptın, diye sordu. Hâtıb:
- Ya Rasûlüllah hakkımda karar vermekte acele etmeyin. Ben Kureyş'e anlaşarak bağlı bir kimseyim, fakat hiç bir zaman onların mahremi olmadım. Yanınızdaki muhacir kardeşlerimin, Mekke'de âilesini ve mallarını koruyacak yakınları var, benimse kimsem yok. Mekkelilerden nimetdârlar kazanarak âilemi korumak istemiştim. Bu işi dinimden dönmek için yapmadım, ben Müslüman olduktan sonra, kat'iyyen küfre razı olmam, diye kendini savundu. Hz. Ömer, dayanamayıp:
- Yâ Rasûlallah, izin ver de şu münâfığın boynunu vurayım, demişti. Fakat, Rasûlüllah (s.a.s.) Hâtıb'ın suçunu bağışladı.
- Yâ Ömer, Hâtıb Bedir Gazası'nda bulundu, ne bilirsin belki de Cenâb-ı Hak Bedir ehline: "Bundan böyle istediğinizi yapın, sizi bağışladım" demiş olabilir, buyurdu.
Fakat bu olayla ilgili olarak:
"Ey inananlar, benim de düşmanım, sizin de düşmanınız olan kimseleri dost edinmeyin. Onlar, size gelen hakkı tanımadıkları ve Rabbımız olan Allah'a inandığınız için peygamberi de sizi de (yurdunuzdan) çıkardıkları halde onlara sevgi (mi) gösteriyorsunuz? Siz benim yolumda savaşmak ve benim rızamı kazanmak için (yurdunuzdan) çıkmışsanız, ben sizin gizlediğinizi de, açığa vurduğunuzu da bildiğim halde, nasıl olur da onlara sevgi gösterirsiniz. İçinizden her kim bunu yaparsa, doğru yoldan sapmış olur." (el-Mümtehine Sûresi, 1) anlamındaki âyet-i kerime indirilmiştir.(318)
e) Mekke'ye Yürüyüş
Müslümanlığın temeli, "Tevhid İnancı" dır. Tevhid İnancı'nın, yeryüzünde en büyük âbidesi, Mekke'deki Kâbe'dir. Ancak bu kutsal yer, putlarla doldurulmuş, putperestliğin merkezi hâline getirilmişti. İslâm güneşi doğalı 20 yıl olmuştu. Artık, Mekke'nin şirkten kurtulması, Kâbe'nin putlardan temizlenmesi gerekiyordu.
Rasûlüllah (s.a.s.), Hicretin 8'inci yılı, Ramazan'ın 10'uncu Pazartesi günü 10 bin kişilik muazzam bir ordu ile Medine'den çıktı.(319) (1 Ocak 630) Yolda katılan birliklerle, ordunun sayısı daha sonra 12 bine yükselmişti.(320) O gün Rasûlüllah (s.a.s.) ve ashâbı oruçluydu. Yola çıktıktan sonra oruçlarını bozdular. (321)
Rasûlüllah (s.a.s.)'ın amcası Abbâs Müslüman olmuş, fakat Müslümanlığını gizliyerek Mekkede müşrikler arasında kalmıştı. Böylece Mekke'deki haberleri gizlice Rasûlüllah (s.a.s.)'e ulaştırıyordu. Artık Mekke'de yapılacak iş kalmamıştı. Hîcret için Mekke'den çıktı, fakat yarı yolda Fetih Ordusuyla karşılaştı. Eşyâsını çocuklarıyla Medine'ye gönderip O da orduya katıldı. Rasûlüllah (s.a.s.) Abbâs'ın gelişinden memnun oldu.
- Peygamberlerin sonuncusu ben oldum, muhâcirlerin sonuncusu da sen; diye iltifatta bulundu.
Mekke'ye bir konak (yaklaşık 16 km.) mesâfede "Merru'z-zahrân" denilen yerde karargâh kuruldu. Rasûlüllah (s.a.s.), ortalık kararınca burada ordu mevcûdunun sayısınca ateş yakılmasını emretti. Böylece, ordunun haşmetini Kureyş'e göstermek istiyordu.
Yollar iyice tutulduğu için, İslâm ordusu Merru'zahrân'a gelinceye kadar Mekkeliler hiç bir haber alamamışlardı. Müslümanların yaklaştığını duyunca ne yapacaklarını şaşırdılar. Ebû Süfyân durumu anlamak, Müslümanlar hakkında bilgi edinmek istiyordu. Yanına bir kaç kişi alarak, Mekke'den çıktı. Uzakta yanmakta olan ateşler, hacıların, Arafatta arefe gecesi yaktıkları ateşlere benziyordu. Merakla ateşlere doğru ilerledikleri sırada Rasûlüllah (s.a.s.)'ın muhâfızları tarafından yakalanarak Peygamber Efendimizin huzûruna getirildiler, Rasûlüllah (s.a.s.)'a karşı en çok kin besleyen Mekke'nin resi Ebû Süfyân burada müslüman oldu. Artık Mekke fethedilmiş demekti. Belki hiç mukavemet görülmeyecekti. Hz. Abbâs:
- Yâ Rasûlallah, Ebû Süfyân övünmeyi sever, iftihâr edebileceği bir lütufta bulunsanız, demişti. Rasûl-i Ekrem:
- Her kim Ebû Süfyân'ın evine girerse, emniyettedir. Her kim kendi evine kapanır, ordumuza karşı koymazsa, emniyettedir. Her kim Harem-i Şerîf'e girerse, emniyettedir. Ebû Süfyân bunu ilân etsin, buyurdu.(322) Daha dün, İslâm düşmanlarının lideri olan kişi, bugün Rasûlüllah'ın emirlerini tebliğ etmekle iftihâr edecek, şeref kazanacaktı.
Merru'z-zahrân'dan hareket edileceği sıra Rasûlüllah (s.a.s.) Hz. Abbas'a:
- Ebû Süfyân'ı yolun dar bir yerine götür, İslâm ordusunun ihtişâmını görsün, diye emretti.
Hz. Abbâs, Ebû Süfyân'ı, ordunun geçeceği dar bir geçit yerine oturttu. Mücâhidler sırayla alay alay Ebû Süfyân'ın önünden geçtikçe Ebû Süfyân'ın yüreği burkuluyor, geçen her kafilenin hangi kabîle olduğunu soruyordu. Hz. Abbâs:
- Bunlar Gıfâr kabîlesi, şunlar Cüheyne.. diye geçen kabîleleri bir bir anlattıkça Ebû Süfyân:
- Şaşılacak şey, bunlarla benim aramda ne düşmanlık var ki , buraya kadar gelmişler, diye hayretini ifâde ediyordu. Bir ara:
- Yâ Abbâs, kardeşinin oğlunun saltanatı ne kadar da büyümüş, dedi. Hz. Abbâs:
- Hayır, bu saltanat değil, nübüvvettir, diye cevâp verdi.
Nihâyet, Ebû Süfyân'ın daha önce benzerini görmediği bir birlik geçti. Bunlar, ensârdı. Başlarında Sa'd b. Ubâde sancağı taşıyordu. Son gelen birlik, sayıca hepsinden azdı. Bu birlikte Rasûlüllah (s.a.s.) ile ensar ve muhâcirlerden en yakın arkadaşları vardı. Rasûlüllah (s.a.s.)'in sancağını Avvâm oğlu Zübeyr taşıyordu.
Ensâr alayı, Uhud ve Hendek Savaşları'nda müşrik ordusunun başkomutanı Ebû Süfyân'ın önünden geçerken Sa'd b. Ubâde:
- Ey Ebû Süfyân, bugün en büyük kıtal günüdür, bu gün Kâbe'de kan dökmenin helal kılındığı gündür, demişti. Ebû Süfyân Sa'd'ın sözlerini Rasûlüllah (s.a.s.)'a nakletti. Hz. Rasûlüllah (s.a.s.):
- Sa'd yanlış söylemiş, bugün Cenab-ı Hakk'ın Kâbe'yi yücelteceği gündür. Bugün Kâbe'nin tevhid elbisesine bürüneceği gündür, buyurdu.(323) Sa'd'ın kan dökmesinden endişelendiği için, hemen Hz. Ali'yi gönderdi, ensâr sancağının Sa'd'dan alınıp oğlu Kays'a verilmesini emretti.(324)
Müslüman mücâhidlerin geçit resmini baştan sona seyreden Ebû Süfyân, Mekke'nin tesliminden başka çâre olmadığını anladı. Hz. Abbas'tan ayrılarak, hemen Mekke'ye döndü. Harem-i Şerif'e vardı. Heyecân içinde kendisini bekleyen Mekkelilere yüksek sesle hitâbetti:
- Muhammed (s.a.s.) , karşı koymamıza imkân olmayan bir ordu ile geliyor:
1) Her kim Ebû Süfyan'ın evine gelirse emniyettedir.
2) Her kim silahını bırakır, evine kapanırsa emniyettedir.
3) Her kim, Harem-i Şerîf'e sığınırsa emniyettedir. Ey Kureyş, Müslüman olunki, selâmet bulasınız...
Ebu Süfyân'ı dinleyenler, şaşırıp kaldılar. Her gün Müslümanlığın aleyhinde bulunan bu adam, şimdi herkese "müslüman olun", diyordu. Herkeste bir telâş başladı. Kimisi küfrediyor, kimisi bağırıp çağırıyor, kimi de mukavemet için hazırlanıyordu. Çoğunluk ise Ebû Süfyân'ın sözlerine uyup evlerine çekildiler. Bir kısmı da Harem-i Şerîf'te ve Ebû Süfyân'ın evinde toplandılar.
f) Mekke'ye Giriş (20 Ramazan 8 H./11 Ocak 630 M.)
Rasûlüllah (s.a.s.), Mekke'ye girmeden önce, "Zî Tuvâ" denilen yerde durdu. Ordusunu dört kısma ayırıp her birinin gireceği yerleri tâyin etti. "Sakın savaşa girmeyin, saldırıya uğrayıp mecbûr kalmadıkça kan dökmeyin..." diye tenbihte bulundu.
Sekiz yıl önce, yurdundan üç kişilik bir kafile ile nasıl ayrılmıştı, şimdi nasıl bir ihtişâmla dönüyordu. Rasûlüllah (s.a.s.) devesinin üstünde bütün bunları düşünüyor, mağrûr bir fâtih gibi değil, son derece mütevâzi bir halde, başı secde eder gibi, devenin boynuna yapışmış, tesbih, tehlil ve duâ ile, Cenâb-ı Hakk'ın sonsuz lütuflarına şükrederek ilerliyordu.
Bütün birlikler, kan dökmeden Mekke'ye girdiler. Yalnızca Velîd oğlu Hâlid'in komuta ettiği birlik tecâvüze uğradı. Kureyş'in azılılarından Ümeyye oğlu Safvân, Amr oğlu Süheyl ve Ebû Cehil'in oğlu İkrime bir çete kurdular. Hâlid'in birliklerini Mekke'ye girerken ok yağmuruna tutarak iki müslümanı şehid ettiler. Bu durumda Hâlid, saldırganlar üzerine hücûm ederek, bir hamlede onüç tanesini öldürdü, diğerleri dağılıp kaçtılar.
Rasûlüllah (s.a.s.) kan döküldüğünü duyunca üzüldü. Fakat, tecâvüzün müşriklerden başladığını öğrenince:
- İlahî takdir böyleymiş, buyurdu.
Rasûlüllah (s.a.s.) çadırını Kinâneoğulları yurdunda "Hacûn" denilen yerde kurdurdu. Mekke Devri'nin 7'inci yılında, Kureyş müşrikleriyle Kinâneoğulları burada küfr üzerine anlaşmışlardı(325). Bu anlaşma gereğince müslümanlar üç yıl muhasara altında çok acı günler yaşamışlardı.
Rasûlüllah (s.a.s.) çadırında gusledip 8 rek'at "duhâ namazı" kıldı, sonra, devesine binerek, Kâbe'ye geldi. Yol boyunca Fetih Sûresi'ni okuduğu işitiliyordu.(326) Deve üzerinde, ihrâmsız olarak Kâbe'yi tavâf etti. Elindeki ucu eğri değnekle hacer-i Esved'i istilâm etti.
g) Kâbe'nin Putlardan Temizlenmesi.
Kâbe etrâfında 360 put vardı. Bunların en büyüğü olan "Hubel", Kâbe'nin üstüne konulmuştu. Diğerleri Kâbe'nin etrafına ve içine yerleştirilmişlerdi. Rasûlüllah (s.a.s.) değnekle bunları itiyor, her birini bizzât deviriyordu. Putlar yıkılırken:
"Hak geldi, bâtıl yok oldu, esasen bâtıl yok olmağa mahkûmdur."(327) "Hâk geldi, artık bâtıl ne yeniden başlar, ne de geri gelir"(328) diyordu.(329)
Kâbe'ye girmek için Rasûlüllah (s.a.s.) anahtarını istedi. Talha oğlu Osmân anahtarı getirdi. "Emânettir Ya Rasûlallah", diyerek Hz. Peygamber (s.a.s.)'e teslim etti. Kâbe'nin içi de putlarla doluydu. Duvarlarına resimler asılmıştı. Rasûlüllah (s.a.s.)'ın emriyle Hz. Ömer bunları dışarı attı. Müşrikler, ilah diye taptıkları putların parçalanışını şaşkın şaşkın seyrettiler. Dünkü mabûdlar bir anda moloz yığını haline gelmiş, çöplüklere atılmıştı. Sonra, Rasûlüllah (s.a.s.), yanına Üsâme, Bilal ve Talha oğlu Osmân'ı da alarak Kâbe'ye girdi, kapının karşısındaki duvara doğru namaz kıldı.(330) Beyt-i Şerifi dolaşıp her tarafında tekbir getirdi. Uzunca bir müddet içeride kaldı. Bu sırada bütün Kureyş Hârem-i Şerif'te toplanmış, sabırsızlıkla, haklarında verilecek hükmü bekliyorlardı.
h) Fetih Hutbesi ve Genel Af
Rasûlüllah (s.a.s.) Kâbe kapısının eşiğinde durdu. Karşısında sıralanmış olan Mekkelilere baktı. 20 yıl boyunca şahsına ve müslümanlara ellerinden gelen her kötülüğü yapmaktan çekinmeyen bu adamların hayâtı, şimdi O'nun iki dudağı arasından çıkacak hükme bağlıydı. Rasûlüllah (s.a.s.) 20 yıl boyunca çektiklerini bir anda zihninden geçirdi, sonra şöyle hitâbetti.
"Allah'tan başka ilâh yoktur, yalnız O vardır. O'nun eşi ve ortağı yoktur. O va'dine bağlı kaldı, sözünü yerine getirdi. kuluna yardım etti, tek başına bütün düşmanları hezîmete uğrattı.
İyi bilinki bütün câhiliyet âdetleri, mal ve kan davaları bugün şu iki ayağımın altındadır. Yalnız, Kâbe hizmetleriyle hacılara su dağıtma işi (hicâbe ve sikaye hizmetleri) bu hükmün dışında bırakılmıştır.
Ey Kureyş Cemâati! Allah sizden câhiliyet gururunu, babalarla, soylarla büyüklenmeği giderdi. Bütün insanlar, Âdem'dendir, (O'nun çocuklarıdır.) Âdem de topraktan yaratılmıştır."
Sonra şu anlamdaki âyet-i kerîmeyi okudu.
"Ey insanlar! Biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Övünesiniz diye değil, kolaylıkla tanışasınız diye, sizi milletlere ve kabîlelere ayırdık. Allah katında en değerliniz, Ona karşı gelmekten en çok sakınanınızdır. Allah her hâlinizi bilir, O her şeyden haberdârdır." (Hucurât Sûresi, 13)
Rasûlüllah (s.a.s.) Mescid-i Harâm'ın geniş sâhasını dolduran kalabalığı mânâlı bir bakışla süzdükten sonra:
- Ey Kureyş cemaâtı! Size şimdi nasıl bir muâmele yapacağımı sanıyorsunuz? diye sordu. Mekkeliler hep bir ağızdan:
- Hayır umuyoruz. Sen kerîm bir kardeş, âlicenâb bir kardeş oğlusun, diye cevap verdiler. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.):
- Ben de size Yûsuf'un kardeşlerine söylediği gibi, "Bu gün size geçmişten dolayı azarlama yok." (Yûsuf Sûresi, 92) diyorum. Haydi gidiniz, hepiniz serbestsiniz (331), buyurdu.
Böylece Rasûlüllah (s.a.s.) hepsini affetmişti. Halbuki bunlar Hz. Peygamber (s.a.s.)'e neler yapmamışlardı. Müslümanları en korkunç işkencelere tâbi tutmuşlar, akla hayâle gelmedik eziyetler yapmışlardı. Şimdi başkaları olsa ne yapardı; Hz. Peygamber (s.a.s.) ne yapmıştır? Bu mukayese Rasûlüllah (s.a.s.)'in büyüklüğünü ortaya koymağa kâfidir.
Bu hitâbesinden sonra Rasûlüllah (s.a.s.) Mescid-i Harâm'da oturdu. Sikaye (hacılara su ve zemzem dağıtma) hizmeti Abdülmuttaliboğullarındaydı. Bu hizmeti Hz. Abbâs yapıyordu. Hicâbe (Kâbeyi açıp-kapama ve anahtarını taşıma) hizmetini ise Ebû Talha oğulları yapıyordu. Bu esnâda Hz. Ali bu iki hizmetin Abdülmuttaliboğulları'nda birleştirilmesini istemişti. Fakat Rasûlüllah (s.a.s.) Osman b. Talha'yı çağırdı.
- Yâ Osmân, bugün iyilik ve ahde vefâ günüdür, al işte anahtarın, buyurdu (332).
Öğle vakti, Hz. Bilâl Kâbe'nin üstüne çıktı. Güzel ve gür sesiyle ezana başladı. "Allâhü Ekber" nidâları müşriklerin yüreklerini burkuyordu. Bu esnâda, Ebû Süfyân, Esîd oğlu Attâb, Hişâm oğlu Hâris gibi Kureyşin ileri gelenlerinden birkaç kişi Kâbe'nin avlusunda bir köşeye toplanmış konuşuyorlardı. İçlerinden Attâb:
- Babam şanslı adammış, daha önce öldü de şu sesi işitmedi, dedi. Hâris de:
- Şunun hak olduğunu bilsem, vallâhi ben de icâbet ederdim, diye konuştu. Ebû Süfyân ise:
- Ben bir şey söylemeyeceğim. Bir şey konuşsam şu çakılların bile dile gelip O'na haber vereceğinden korkuyorum, dedi.
Az sonra yanlarına Rasûlüllah (s.a.s.), aralarında konuştuklarını bir bir söyledi. Bunun üzerine:
- Konuştuklarımızı kimse duymamıştı. Biz şehâdet ederiz ki, sen Allah'ın Rasûlüsün, diye şehâdet getirdiler.(333)
l) Mekke Halkının Bîatı
Öğle namazından sonra, Rasûlüllah (s.a.s.) Safâ tepesinin yüksekce bir yerinde oturdu. Önce erkeklerden, sonra da kadınlardan bîat aldı. Erkekler, İslâm ve cihâd üzerine bîat ettiler(334). Kadınlar ise aşağıda meâli yazılı âyet-i celîledeki esaslara uyacaklarına dâir bîat ettiler.
"Ey Peygamber, mü'min kadınlar Allah'a hiçbir eş ortak koşmamak, hırsızlık yapmamak, zina etmemek, çocuklarını öldürmemek, elleriyle ayakları arasında bir bühtan uydurup getirmemek ve hiçbir güzel işte sana karşı gelmemek üzere sana biata geldiklerinde biâtlarını kabûl et, Onlara Allah'tan mağfiret dile, Çünkü Allah çok yargılayıcı, çok esirgeyicidir." (el-Mümtehine Sûresi, 12)
Erkekler, Rasûlüllah (s.a.s.)'in elini tutup musâfaha ederek biât ettiler. Kadınlar ise sözle ve Rasûlüllah (s.a.s.)'in bulunduğu su kabına ellerini batırarak bîat ettiler.(335) Rasûlüllah (s.a.s.) in eli, hiç bir zaman yabancı bir kadının eline değmemiştir. (336)
j) Rasûlüllah (s.a.s.)'in Ensâr'ın Endişesini Gidermesi
Fetihten sonra ensâr kendi aralarında :
- Cenâb-ı Hakk, Rasûlüne doğup büyüdüğü vatanının fethini müyesser kıldı. Artık bizimle döner mi, yoksa buraya mı yerleşir, diye endişelerini belirtmişlerdi. Rasûlüllah (s.a.s.) bunu duyunca:
- Böyle bir şeyden Allah'a sığınırım. Ben memleketinize hicret ettim. Hayatınız, hayatım; ölümünüz ölümümdür, buyurdu. (337) Ensârın endişelerini giderdi.
--------------------------------------------------------------------------------
(315) Zâdü'l-Meâd, 2/386; İbn Hişâm, 4/38
(316) İbn Hişâm, 4/39; Zâdü'l-Meâd, 2/387; Târih-i Din-i İslâm, 3/415
(317) el-Buhârî, 5/89; Tecrid Tercemesi, 10/322; Târih-i Din-i İslâm, 3/417
(318) el-Buhârî, 5/89; Tecrid Tercemesi, 10/323
(319) el-Buhârî, 5/90; Tecrid Tercemesi, 10/235 (Hadis No: 1622); Târih-i Din-i İslâm 3/418
(320) Tecrid Tercemesi, 10/235; Kısas-ı Enbiyâ, 1/410
(321) el-Buhârî, 5/90; Tecrid Tercemesi, 10/235 (Hadis No:1622)
(322) Zâdü'l-Meâd, 2/391; İbn Hişâm, 4/47; Tecrid Tercemesi, 10/332
(323) el-Buhârî, 5/91; Tecrid Tercemesi,10/331 (Hadis No: 1624)
(324) Zâdü'l-Meâd, 2/392; Tecrid Tercemesi, 10/332; İbn Hişâm, 4/49
(325) el-Buhârî, 5/92; Tecrid Tercemesi, 6/132 (Hadis No: 786) ve 10/335
(326) el-Buhârî, 5/92; Tecrid Tercemesi, 10/337 (Hadis No: 1625)
(327) el-İsrâ Sûresi, 81
(328) Sebe'Sûresi, 49
(329) el-Buhârî, 5/92; Tecrid Tercemesi, 10/338 (Hadis No: 1626)
(330) el-Buhârî, 5/93; Tecrid Tercemesi, 10/339 Buhârî'nin Abdullah b. Ömer'den rivâyetine göre, Rasûlüllah (s.a.s.) Mekke'nin fethi günü Kâbe'ye girdiğinde içerde namaz kılmıştır. Abdullah b. Abbas'tan rivâyetine göre ise namaz kılmamış sadece tekbir getirmiştir. (Buhârî, 5/93)
(331) İbn Hişâm, 4/54; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/252; Zâdü'l-Meâd, 2/394; Tecrid Tercemesi, 10/340-341
(332) İbn Hîşâm, 4/55; Zâdü'l-Meâd, 2/395; Tecrid Tercemesi, 10/342
Câhiliyet devrinde Kâbe'yi pazartesi ve perşembe günleri ziyarete açarlardı. Bir defasında Rasûlüllah (s.a.s) 'de gelmiş halkla birlikte O da içeri girmek istemişti. Fakat Osmân b. Talha kabalık etmiş, Rasûlüllah (s.a.s.)'ın içeri girmesine engel olmuştu. Rasûlüllah (s.a.s.) hiç kızmadan:
-"Ya Osmân, yakında sen benim bu anahtarı dilediğim kişiye verebileceğim bir günü göreceksin..." buyurmuştu. Şimdi Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) anahtarı dilediğine verebilirdi. Fakat gene Osmân'a verdi. ve:
-Yâ Osmân, sana söylediğim söz gerçekleşti mi? diye sordu. Osmân, olayı hatırladı:
-Evet, gerçekleşti, şehâdet ederim ki sen, Allah'ın Rasûlüsün, dedi. (Zâdü'l-Meâd, 2/395; Tecrid Tercemesi, 10/342-343)
(333) İbn Hişâm, 4/56; Zâdü'l-Meâd, 2/395; İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/254
(334) İbnü'l-Esîr, 2/252-253
(335) Hak Dini Kur'ân Dili, 6/4916; Tecrid Tercemesi, 10/344
(336) el-Buhârî, 6/173; Müslim, 3/1489 (Hadis No: 1866); İbnü'l-Esîr, a.g.e., 2/254
(337) Zâdü'l-Meâd, 2/397; Müslim, 3/1405 - 1406 (Hadis No: 1780); Tecrid Tercemesi 10/346-347
--------------------------------------------------------------------------------
4- HUNEYN GAZVESİ (6 Şevval 8 H./ 27 Ocak 630 M.)
And olsunki, Allah size birçok yerlerde ve çokluğunuzun sizi böbürlendirdiği, fakat bir faydası da olmadığı, yeryüzünün bütün genişliğine rağmen size dar gelip de bozularak gerisin geriye döndüğünüz Huneyn gününde yardım etmişti."
(et- Tevbe Sûresi, 25-26)
Huneyn, Mekke ile Tâif arasında, Mekke'ye yaklaşık 16 km. mesafede bir vâdidir. Câhiliyet devri Arap şâirlerinin şiir müsabâkası yaptıkları "Zü'l-mecâz" panayırı da bu vâdi kanarında kurulurdu. Huneyn Savaşı, Mekke'nin fethinden on altı gün sonra (6 Şevval Cumartesi) bu vâdide Hevâzin Kabîlesi ve müttefikleriyle yapıldı.
a) Savaşın Sebebi
Hevâzin, Arabistan'ın en büyük kabîlelerinden biriydi. Mekke'nin güney-doğusundaki dağlarda yaşıyorlardı. Mekke müslümanlar tarafından fethedilmiş, Kâbe'deki bütün putlar kırılmıştı. Hevâzin kabîlesi bu durumdan endişeye düştü. Tedbir alınmazsa, aynı hâl bir gün kendi başlarına gelebilirdi. Kabîle başkanı genç şâir Avf oğlu Mâlik'in teşvikiyle hemen savaş hazırlığına başladılar. Tâif'te bulunan Sakîf Kabîlesi de bunlarla birleşti. Bu iki büyük kabîle (Peygamber Efendimizin süt annesi Halîme'nin mensup olduğu) Sa'd Oğulları gibi bazı küçük kabîleleri de ittifakları içine aldılar. Böylece 20 bin kişilik bir kuvvetle Huneyn Vâdisi'nde toplandılar. Bu harekâtı, ölüm-kalım savaşı sayıyorlardı. Bu sebeple kadınlarını, çocuklarını, bütün hayvanlarını ve kıymetli eşyalarnı da berâberlerinde getirdiler. Ya savaşı kazanıp, Müslümanlığı ortadan kaldıracaklar, yahut da bu uğurda hepsi öleceklerdi.
b) Düşman Üzerine Yürüyüş
Rasûlüllah (s.a.s.) Mekke'de şehrin idâresini düzenlemekle meşguldü. Düşmanın Huneyn'de toplandığını öğrenince, Mekke'de Esîd oğlu Attâb'ı kaymakam bırakarak, 12 bin kişilik bir kuvvetle derhal düşmana karşı harekete geçti. Bu kuvvetin l0 bini, Mekke'nin fethi için Medine'den gelen mücâhidler, 2 bini ise, Mekke'nin fethinden sonra müslüman olan Kureyşlilerdendi. Ayrıca bunlar arasında 80 kadar da henüz müslüman olmamış Mekkeli müşrik vardı. Ümeyye oğlu Safvân bunlardan biriydi.
Müslüman ordusu gerek sayı, gerek silâh ve teçhizat bakımından mükemmeldi. Şimdiye kadar hiç bu kadar mükemmel bir orduları olmamıştı. Bu durum müslümanların bir çoğunu gururlandırıyor, "artık bu ordu yenilmez," diyorlardı.(338)
İki ordu Huneyn vâdisinde karşılaştı. Müslüman ordusu Huneyn'e sabah karanlığında ulaşmış, vâdinin alçak kısımlarında yer alabilmişti. Düşman kuvvetleri ise buraya önceden gelmişler, yüksek kısımlara ve en elverişli yerlere yerleşerek pusu kurmuşlardı.
c) Pusaya düşünce
İslam ordusunun öncü kuvveti, yeni müslüman olan Mekke'lilerle Süleym Oğullarından meydana gelmişti. Velîd oğlu Hâlid'in komutasında sabah karanlığında pervasız ve tedbirsizce ilerlerken, pusuya düşdüler. Ansızın karşılaştıkları ok yağmuruyla dağılıp geri çekildiler. Alaca karanlıkta her taraftan düşman hücûma başladı. Öncü kuvvetlerdeki çekilme, gerideki birliklere de sirâyet etti. Müslümanlar daracık vâdide, yamaçları tutmuş olan düşmanın ok yağmuru altında neye uğradıklarını anlayamadılar. Şaşırıp birbirlerine girdiler. Umûmî bir panik başladı. Böylece o yenilmez sanılan mükemmel ordu, daha savaş başlamadan dağıldı, herkes kaçmağa başladı.
Ancak Rasûlüllah (s.a.s.) bindiği katırı düşmana doğru sürüyordu. Sağında amcası Abbâs, solunda amcazâdesi Hâris oğlu Ebû Süfyân, katırın dizginlerini tutarak, ilerlemesine engel olmağa çalışıyorlardı(339). Rasûlullah (s.a.s. ) etrafında, Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Ali, Üsame...gibi, ashâbın ileri gelenlerinden ancak 80-100 kişi kalmıştı.
Bu âni bozgun, yeni müslüman olanlardan, henüz imânı zayıf kimselerin gerçek düşüncelerini ortaya çıkarıvermişti. Ebû Süfyan mânâlı bir tebessümle:
- Artık bu bozgunun denize kadar önü alınamaz, demişti. Kelede:
- Bugün sihir bozuldu, diye haykırmış, henüz müşrik olan kardeşi Safvân:
- Sus, ağzın kurusun, bana Hevâzinden biri hâkim olacağına Kureyş'den biri olsun, diyerek kardeşini azarlamıştı? Uhud Savaşında öldürülen Ebû Talha'nın oğlu Şeybe ise:
- Bugün Muhammed'den intikamım alınıyor, diyecek kadar ileri gitmişti. Mekke'de bile:
- Muhammed ölmüş, ordusu dağılmış, Arablar eski dinlerine dönecekler, diye söylentiler çıkmış, Rasûlüllah (s.a.s. ) kaymakam bıraktığı Attâb b. Esîd:
- Muhammed ölmüşse, Allah bâkidir, şerîatı duruyor, diye halkı teskine çalışmıştı.
d) Rasûlüllah (s.a.s. )'in Metâneti ve Düşmanın Hezîmeti
İşte böylesine tehlikeli bir anda Hz. Peygamber (s.a.s.), metânetle yerinde durup, kaçıp dağılan müslümanlara:
- Ey Allah'ın kulları! Buraya geliniz. Ben Allah'ın Peygamberiyim, bunda yalan yok! Ben Abdülmuttalib'in torunuyum, diyordu.(340)
Sonra Rasûlüllah (s.a.s. )'in emriyle Hz. Abbâs gür sesiyle haykırdı:
- "Ey Akabe'de bîat eden ensâr! Ey, Şecere-i Rıdvân altında, geri dönmemek üzere bîat edip söz veren ashâb! Muhammed (s.a.s.) burada. O'na doğru gelin.
Abbâs'ın sesini duyanlar,, derhal "Lebbeyk, lebbeyk" diyerek geri dönüp geldiler. Yâ Evs, Yâ Hazrec diye nidâ ederek bütün ensâr Rasûlüllah (s.a.s. )'in etrâfında yeniden toplandılar. Savaş bütün şiddetiyle yeniden başladı.(341)
Hz. Peygamber (s.a.s.), Cenâb-ı Hakk'a zafer ihsân etmesi için duâ ettikten sonra yerden bir avuç toprak alıp düşman üzerine savurdu. Düşmanlardan bu topraktan gözüne isâbet etmeyen hiç kimse kalmadı.(342) Cenâb-ı Hakk'ın yardımıyla düşman hezimete uğradı. Darmadağın olup, kadınlarını, çocuklarını, hayvanlarını bırakıp kaçmağa başladılar. Müslümanlar arkalarından kovalayıp, yetişebildiklerini öldürdüler veya esir ettiler. Savaşı kazanmak üzere olan düşman, mağlup oldu; yenilmek üzere olan Müslümanlar ise galip geldi. Savaşta müşriklerden ölenlerin sayısı 70'i buldu, müslümanlardan ise 4 şehid vardı.
Kur'ân-ı Kerîm'de bu savaş şöyle anlatılmaktadır:
"(Ey mü'minler), şüphesiz Allah size (Bedir, Hendek, Hudeybiye, Hayber ve Mekke gibi) bir çok yerlerde ve Huneyn gününde yardım etti. O gün Çokluğunuz size gurûr vermiş, böbürlendirmişti. Fakat bu çokluğun hiç bir faydası olmamış, yeryüzü bütün genişliği ile başınıza dar gelmişti. Sonra gerisin geriye dönüp kaçmıştınız. Bu hezîmetten sonra Allah, Peygamberine ve mü'minlere sükûnet veren rahmetini indirdi, görmediğiniz askerler (melekler) gönderdi, inkâr edenleri azâba uğrattı. Kâfirlerin cezâsı işte budur." (et-Tevbe Sûresi, 25-26)
--------------------------------------------------------------------------------
(338) et-Tevbe, Sûresi, 25-26
(339) Müslim, 3/1398 (Hadis No: 1775)
(340) el-Buhârî, 5/99; Müslim, 3/1400 (Hadis No: 1776); Tecrid Tercemesi, 10/353
(341) Müslim, 3/1398-1399 (Hadis No: 1775); İbn Hişâm, 4/87
(342) Müslim, 3/1402 (Hadis No: 1ş)
--------------------------------------------------------------------------------
5- EVTÂS SAVAŞI
Huneyn'de bozguna uğrayan düşmanın bir kısmı, bu bölgedeki Evtâs Vâdisi'nde toplandı. Bunların başında ihtiyar bir savaşçı olan Düreyd b. Simme vardı. Bir kısmı da Sakif kabîlesiyle birlikte Tâif'e çekildi. Bunların başında ise Hevâzin reisi Avfoğlu Mâlik bulunuyordu. Bunlar, hazırlıklarını tamamlayıp yeniden savaşmak istiyorlardı. Bu sebeple Rasûlüllah (s.a.s. ) Evtâs üzerine Ebû Mûsa'l-Eş'arî'nin amcası "Ebû Âmir" komutasında bir birlik gönderdi.
Yapılan savaşta Düreyd öldürüldü. Ebû Âmir de şehid oldu. Ebû Âmir, yaralandığı zaman, kumandayı yeğeni Ebû Mûsa'l-Eş'arî'ye bırakmıştı. Ebû Mûsâ savaşı kazandı. Birçok esir ve ganimetle geri döndü.(343)
Esirler arasında Sa'd Oğulları Kabîlesi'nden Rasûlüllah (s.a.s. )'in süt kardeşi "Şeymâ" da vardı. "Ben Peygamberin süt kardeşiyim" deyince, Hz. Peygamber (s.a.s.)'e götürdüler. Rasûl-i Ekrem Şeymâ'yı görünce tanıdı. Üzüntüsünden gözleri yaşardı. Hemen hırkasını serip üzerine oturttu, hâl-hatır sorup ikrâmda bulundu. Bir köle, bir câriye, iki deve ve bir mikdâr koyun vererek, isteği üzerine kabilesine gönderdi.(344)
6- TÂİF MUHÂSARASI (Şevvâl 8 H./Şubat 630 M.)
Huneyn hezîmetinden sonra Sakif Kabîlesi, memleketleri olan Tâif'e çekilmişlerdi. Hevâzin Kabîlesinin reisi Avf oğlu Mâlik de bunlarla berâberdi. Huneyn Savaşı'nın kesin sonucunu almak için Tâif'te toplananların da takibi gerekiyordu.
Hz. Peygamber (s.a.s.), Hâlid b. Velîd'i bin kişilik öncü kuvvetle Tâif'i muhâsara için gönderdi. Huneyn ve Evtâs'ta ele geçen ganimet ve esirleri Mekke'ye yaklaşık 16 km. mesâfede "Ci'râne" denilen yerde muhâfaza altına aldıktan sonra, kendisi de ordusuyla Tâif üzerine yürüdü.
Tâif, Mekke'nin güney doğusunda, etrâfı yüksek kale duvarlarıyla çevrili eski bir şehirdi. Kale içinde bol miktarda erzâk ve silah depo edilmişti. Muhâsara yirmi günden fazla sürdü. Müslümanlar ilk defa bu muhâsarada, kale duvarlarını yıkmak için mancınık ve debbâbe denilen savaş âletlerini kullandılar.(345) Bu âletleri müslümanlara Sel-mân-ı Fârisî öğretmişti. Fakat kale duvarları çok sağlamdı. Tâifliler, duvarlar üzerindeki siperlerden ok atarak kaleyi savunuyorlar, gedik açılmasına imkân vermiyorlardı. Hatta, atılan oklarla 12 kişi şehid olmuştu. Bir ara Hâlid b. Velîd mubâreze için er diledi. Tâifliler:
- Sana karşı çıkabilecek kimsemiz yok, erzâkımız bitinceye kadar kaleyi savunacağız. Sonra hep birlikte çıkıp ölünceye kadar çarpışacığız, diye cevâp verdiler.
Tâiflilerin erzâkları tükenip teslim olmaları veya kaleden çıkmaları uzun sürecekti. Rasûlüllah (s.a.s). durumu, ashabı ile istişâre etti. Nevfel b. Muâviye:
- Tilki inine kapandı. Uzun müddet sıkıştırılırsa, mecbûr olup çıkar, böyle bırakılsa da zarar gelmez, dedi.(346) Muhâsaranın uzamasında yarar görülmedi. Rasûlüllah (s.a.s. ):
- Allah'ım, Sakif'e hidâyet nasip et, onları bize gönder, diye duâ etti.(347) Muhâsarayı kaldırıp, ganimetleri mücâhidlere dağıtmak üzere Ci'râne'ye döndü. Tâifliler bir sene sonra (Hicretin 9'uncu yılında) Medine'ye bir hey'et gönderip İslâm Dini'ni kabûl ettiklerini bildirdiler.
--------------------------------------------------------------------------------
(343) el-Buhârî, 5/101; Tecrid Tercemesi, 10/358 (Hadis No: 1629); İbn Hişâm, 4/97
(344) Tecrid Tercemesi, 7/134; İbn Hişâm, 100-101; Târih-i Din-i İslâm, 3/454
(345) İbn Hişâm, 4/126; Zâdü'l-Meâd, 2/462
Mancınık: Topun icâdından önce, kale duvarlarını dövmek için iri taş ve gülle atmakta kullanılan âlet.
Debbâbe: Tahtadan bir iskelet üzerine kalın deri gerilerek yapılan bir savaş âleti. İçine kale duvarlarını delecek askerler girip yavaş yavaş kale duvarı dibine kadar yaklaşırlar ve bu siperin içinde duvarı delerlerdi. Bu âlet, ilkel bir tank demekti.
(346) Zâdü'l-Meâd, 2/462; Tecrid Tercemesi, 10/365 (Hadis No: 163)
(347) Zâdü'l-Meâd, 2/463; İbn Hişâm, 4/131
.XXXXXXX
7- ESİRLER VE GANİMETLER
Huneyn ve Evtâs Savaşlarında, kadın erkek 6 bin esir, 24 bin deve, 40 bin okiyye (yaklaşık 5 ton) altın ve gümüş ve pek çok kıymetli eşyâ ele geçmiş, bunlar Ci'râne'de toplanmıştı. (348) O zamana kadar hiçbir savaşta bu kadar çok esir ve ganimet ele geçmemişti. Özellikle yeni Müslüman olmuş bedevî Araplar, Huneyn zaferinin ilk gününden itibâren, ganimet mallarını paylaştırılmasını istemişlerdi. Rasûlüllah (s.a.s.) ise bu mürâcaatlara:
- Tâif'ten döndüğümüzde, diye cevâp vermişti.
a) Esirlerin Serbest Bırakılması
Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) Tâif'ten Ci'râne'ye döndükten sonra esirleri ve ganimet mallarnı hemen paylaştırmadı. Esirleri kurtarmak üzere Hevâzinlilerin müracaatlarını bekledi.(349) Yeni müslüman olan bedevîler ise, kendilerine bir an önce ganimetlerin verilmesi için sabırsızlanıyorlardı.(350)
Nihâyet, Hevâzin Kabîlesinden 14 kişilik bir hey'et geldi. Bunların çoğu bu esnâda müslüman olmuşlardı. Aralarında Rasûlüllah (s.a.s.)'in süt annesi Halîme'nin mensûb olduğu Sa'doğulları'nın temsilcileri de vardı.
- Yâ Rasûlallah, biz asâlet ve aşîret sâhibi kimseliriz, başımıza geleni biliyorsunuz, dediler; esirlerin ve ganimet mallarının geri verilmesini istediler. İçlerinden Hz. Peygamber (s.a.s.)'in süt amcası Zübeyr:
- Ey Allâh'ın Rasûlü, esir kadınlar arasında süt halalarınız, süt teyzeleriniz de var. Onlar sana çocukluğunda hizmet ettiler. Sen ise yardım için başvurulacak insanların en hayırlısısın... dedi.(351) Rasûlüllah (s.a.s.) onları dinledikten sonra:
- Ben sizi bugüne kadar bekledim. Siz çok geç kaldınız. Halk etrâfımda, ganimetlerin paylaştırılmasını bekliyor. Şimdi siz ikisinden birini tercih edin. Kadınlarınızı ve çocuklarınızı mı istersiniz, yoksa mallarınızı mı? diye sordu. Hey'et:
- Elbette kadınlarımızı ve çocuklarımızı isteriz. Âile şerefini hiç bir şeyle değişmeyiz, dediler. Rasûl-i Ekrem (s.a.s.):
- Bana ve Abdülmuttalib oğullarının payına düşen esirler serbesttir, onları size bağışladım, buyurdu. Diğerlerinin de serbest bırakılması için, namazdan sonra, kendisini şefâatçi kılarak, müslamanlardan istemelerini söyledi. Hevâzin hey'eti, Rasûlüllah (s.a.s.) 'in öğrettiği gibi yaptılar: Öğle namazından sonra ayağa kalkıp:
- Biz, Rasûlüllah (s.a.s.)'i şefâtçi kılarak, Müslüman kardeşlerimizden, kadınlarımızı ve çocuklarımızı bağışlamalarını istiyoruz, dediler. Gönülleri coşturacak sözler söylediler. Rasûlüllah (s.a.s.) Cenâb-ı Hakk'a hamd ve sena ettikten sonra:
- Ashâbım, bana ve Abdülmuttalib oğullarının payına düşen bütün esirleri ben serbest bıraktım. İçinizden, kardeşlerinizin gönlünü hoş etmek, karşılığını Allah'dan almak isteyenler de böyle yapsın. Bedelsiz vermek istemeyenlere ise, Cenâb-ı Hakk'ın ihsân edeceği ilk ganimetten (her bir esir için 6 deve) vereceğim, buyurdu.
Bütün müslümanlar:
- Biz de hissemize düşeni, Rasûlüllah (s.a.s.)'a bağışladık, diye bağrıştılar. Böylece 6 bin esir bir anda kurtulmuş oldu.(352) İnsanlık târihinde bu olayın benzerini göstermek mümkün değildir. Bu büyüklük karşısında Hevâzin Kabîlesi toptan Müslüman oldu.
Bu esnâda, kabîle reisi Mâlik Tâif'teydi. Hz. Peygamber (s.a.s.) Hevâzin heyetine:
- Eğer Mâlik, gelir de Müslüman olursa,bütün âilesi ve mallarından başka ayrıca 100 de deve veririm, buyurdu. Mâlik bu heberi duyunca, gelip Müslüman oldu. Çocuklarıyla birlikte, bütün mallarını ve 100 deveyi alarak kabîlesine döndü. Rasûlüllah (s.a.s.) onu kabîlesine âmil (zekât toplama memuru) tâyin etti.(353)
b) Ganimetlerin Taksimi
Esirlerin hürriyete kavuşmasından sonra sıra ganimetlerin taksimine geldi. Esâsen Bedevîler:
- Artık bizim de deveden, davardan hakkımızı ver, diye taşkınlık yapıyorlar, Rasûlüllah (s.a.s.) 'ın peşini bırakmıyorlardı. Rasûl-i Ekrem bunlara hitâben:
- Ey nâs! Ne diye sabırsızlanıyorsunuz? Ganimet davarları, şu vâdinin ağaçları sayısınca bile olsa, dağıtacağım. Sonra yanındaki deveden aldığı bir tüyü parmaklarının arasında göstererek:
- Benim sizin ganimetlerinizle, değil bir deve, şu tüy kadar bile ilgim yok. Aldığım beşte bir hisse de gene size (fakirlerinize) sarfolunmaktadır. İğne-iplik bile olsa, aldığınız her şeyi teslim ediniz. Çünkü kıyâmet gününde en büyük ar ve azâb vesîlesidir, buyurdu.(354) Sonra ganimet mallarını dağıtmağa başladı.
Ganimetler beşe bölündü. Bir hisse Beytü'l-mâl için ayrıldı, dördü mücâhitlere paylaştırıldı. Beytü'l-mâl hissesinin tasarrufu (harcama yetkisi) Rasûlüllah (s.a.s.) 'e âitti.(355)
c) Müellefe-i Kulûb
Rasûlüllah (s.a.s.) , Mekke'nin fethinden sonra müslüman olmuş olan Kureyş ileri gelenlerine ganimetten paylarına düşenden ayrı olarak, Beytü'l-mâl hissesinden de bol mikdârda bağışda bulundu. Bunlar uzun yıllar, Rasûlüllah (s.a.s.)'a düşmanlık hareketinin öncülüğünü yapmışlar, Mekke'nin fethinden sonra çâresiz müslüman olmuşlardı. Ancak gönülleri İslâm'a ısınmamıştı. Bunca yıl İslâm düşmanlığı yaptıktan sonra, bir anda bütün kalbiyle Müslümanlığı benimseyivermek kolay bir iş değildi. Kur'ân-ı Kerîm, bu gibilere "el-müellefetü kulûbühüm" adını vermekte, gönüllerinin kazanılması, İslâm'a ısındırılması için bunlara zekât verilebileceğini bildirmektedir.(356) Rasûlüllah (s.a.s.) bunları İslâm'a ısındırmak istedi. Çünkü bunlar nüfûzlu ve itibârlı kimselerdi, halk üzerindeki tesirleri büyüktü. Samîmî müslüman oldukları takdirde, kendilerinden faydalı hizmetler beklenebilirdi.
"Müellefe-i kulûb" denilen bu kimselerin sayısı, 30 kadardı. Rasûlüllah (s.a.s.) bunların bir kısmına 100'er deve ile münâsip miktâr gümüş verdi. Ebû Süfyân ile oğlu Muâviye, Ebû Cehil'in oğlu İkrime, Amr oğlu Süheyl, Ümeyye oğlu Safvân, Ebû Talha oğlu Şeybe bunlardandır. Diğer kısmına ise, durumlarına göre 50'şer veya 40'ar deve, uygun mikdarda gümüş verildi.(357)
d) Ensâr'dan bir Kısım Gençlerin Yakışıksız Sözleri
Müellefe-i kulûb'a yapılan bu bağışlar, imânı zayıf olanları İslam'a ısındırmak, henüz imân etmemiş olanların, gerçek müslüman olmalarını sağlamak içindi.(358)
Ancak, Rasûlüllah (s.a.s.)'in bu yüksek düşüncesini ensârdan bazı gençler kavrayamamıştı. Kendi aralarında:
- Cenâb-ı Hak, Rasûlüne hayır ihsan buyursun, artık kendi kavmine kavuştu. Henüz kılıçlarımızdan Kureyş kanı damlarken, bizi bırakıp bütün ganimeti onlara verdi.(359) Savaş gibi zor işler olunca biz çağrılıyoruz, ganimete ise başkaları...(360) gibi sözlerle yakışıksız dedi-kodular yaptılar. Hatta münafıklardan biri:
- Bu taksimde Allah rızası gözetilmedi, demişti. (361/1)
Rasûlüllah (s.a.s.) bu tür dedi-koduları duyunca son derece üzüldü. Hemen Ensâr'ın toplanmalarını emretti. Allah'a hamd ve senâdan sonra:
- Ey Ensâr Cemâti! Siz yolunu şaşırmış müşriklerdiniz. Allah size benimle doğru yolu göstermedi
BÖYLE BİR DOSTUNUZ OLDU MU?
* Daima düşünceliydi.
* Susması konuşmasından uzun sürerdi.
* Luzumsuz yere konuşmazdı.
* Konuştuğunda ne fazla, ne de eksik söz kullanırdı.
* Dünya işleri için kızmazdı.
* Kendi şahsı için asla öfkelenmez ve öç almazdı.
* Kötü söz söylemezdi.
* Affediciliği tabii idi, intikam almazdı.
* Düşmanlarını affetmekle kalmaz, onlara şeref ve değer de verirdi.
* Kimseyle çekişmezdi.
* Çok konuşmazdı.
* Boş şeylerle uğraşmazdı.
* Umanı umutsuzluğa düşürmezdi.
* Hoşlanmadığı bir şey hakkında susardı.
* Hiç kimseyi ne yüzüne karşı, ne de arkasından kınar ve ayıplardı.
* Kimsenin kusurunu araştırmazdı.
* Kimseye hakkında hayırlı olmayan sözü söylemezdi.
* Yanında en son konuşanı ilk önce konuşan gibi dikkatle dinlerdi.
* Gerçeğe aykırı övgüyü kabul etmezdi.
* Her zaman ağırbaşlıydı.
* Konuşurken çevresindekileri adeta kuşatırdı.
*Kelimeleri parıldayan inci dizileri gibi tatlı ve berraktı.
* Yürürken beraberindekilerin gerisinde yürürdü.
* Yürürken ayaklarını yerden canlıca kaldırır, iki yanına salınmazdı.
* Adımlarını geniş atar, yüksek bir yerden iner gibi öne doğru eğilirdi.
* Vakar ve sükunetle rahatça yürürdü.
* Kapısına yardım için gelen kimseyi geri çevirmezdi.
* Dostlarına şöyle derdi: “ Dünya da garip bir kimse, yahut bir yolcu gibi ol “
* Her zaman hüzünlü ve mütebessim bir haletle dururdu.
* Adet üzere sarfedilen hiçbir kötü sözü ağzına almamıştı.
*Sıkıntılı hallerinde kabalaşmaz, bağırmazdı.
* Fakirlerle birlikte yerdi; öyle ki onlardan ayırt edilmezdi.
* Sade kıyafetler giyer, gösterişten hoşlanmazdı.
* Konuşurken yüzünü başka tarafa çevirmezdi.
* Bulunduğu mecliste ayrıcalıklı bir yere oturmazdı.
* Sabahları evinden çıkarken şöyle derdi: “ İlahi, doğru yoldan sapmaktan ve
Saptırılmaktan, kanmaktan ve kandırılmaktan, haksızlık etmekten ve
Haksızlığa uğramaktan, saygısızlık etmekten ve saygısızlık edilmekten sana sığınırım “
*Sıradan değildi. Ama sıradan insanlar gibi yaşardı..
*** O, HZ. PEYGAMBERDİ. (SAV)***
PEYGAMBERİMİZİN AHLAKÎ ÖZELLİKLERİ
Peygamberimizin ahlâkının en önemli özelliği, Allah vergisi oluşudur. O bütün güzel vasıfları, çalışıp, emek verip, bir çaba sonucu kazanmış değildir. Onun ahlâkı Allah tarafından ihsan edilmiş, ikram edilmiştir. Yüce Allah onu insanların örnek alacağı kusursuz, eksiksiz ve seçkin bir şekilde yaratmıştır.
O dünyaya gözünü açıp kapayıncaya kadar hep aynı huy ve ahlâk üzerinde yaşamıştır. Ondaki güzel vasıflar yaratılışında mevcuttu. Onu eğiten, edep ve ahlâkın en üstün özellikleriyle süsleyen Yüce Rabbidir.
İşte bundan dolayı, onu kendisine örnek kabul eden insan, onu ne kadar taklit edebilirse, o kadar istifadesi fazla olur, o nurdan aldığı feyiz, o nisbette çoğalır.
Peygamberimizin ahlâkının en belirgin özelliklerinden birisi de, insan yaratılışında var olan birbirine zıt ve ters huyları en mükemmel şekilde bağdaştırıp, bütün duyguların ideal noktasını bulmasıdır. Hiçbir şekilde aşırılığa kaçmadan, orta yola, doğruya ulaşmasıdır.
Peygamberimiz, herkesin arzu edip de bir türlü ulaşamadığı en üstün değerleri ve olgunluğu mükemmel bir şekilde hayâtı boyunca ümmetine göstermiş, bütün insanlığın gözleri önüne sermiştir.
Bazı anlar olmuş, en cesur bir fedai olarak, düşmanın kat kat üstünlüğüne hiç aldırmadan, binlerce düşmana tek başına meydan okumuştur. Ama bu halinde bile yumuşak kalpliliğini, merhametini geri bırakmamıştır.
Meselâ bir savaş sonrası, öldürülmüş olarak gördüğü düşman çocuklarına o kadar acımıştı ki, düşman da olsa çocukların öldürülmemesi gerektiğini, çünkü onların suçsuz ve Cennetlik olduklarınıhaber vermişti.
O, bütün insanlığın kurtuluşu ve İslâmın dünyaya yayılması gibi yüce bir gaye için zihnini yorarken; bu arada binleri bulan ve Arabistan'ın her tarafına dal budak salan ümmetinin halini ve işlerini düşünürken; çevresinde bulunan yoksul ve fakir Müslümanları hiçbir zaman unutmamış; kendi çoluk çocuğunu, onların eğitim ve ihtiyaçlarını da ihmal etmemiştir. Birincisini büyük görürken, öbürünü küçümsememiştir.
Bu kadar ağır ve sorumluluk isteyen bir görev üzerinde bulunduğu halde, o yine kendisini Rabbine vermiş, günün büyük bir kısmını ibadet ve zikirle geçirmiştir.
Kalbi her an Allah'a bağlıdır. Bu haliyle dünya ile ilişkisini kesmiş gibi görünse de, yine o dünyanın içindedir. Bütün işlerinde Allah'ın rızasını gözetmiştir.
Peygamber Efendimiz, dâva arkadaşlarını gözü gibi korumuş, onlara ana-babalarından görmedikleri şefkat ve yakınlığı göstermiş, kendi şahsına yapılan kötülüğü affetmiş, intikam almayıdüşünmemiştir. Kendisini öldürmek için tuzak kuranları yakaladığında serbest bı-
rakmış, ama Allah düşmanlarını asla bağışlamamış, onların yakasını bırakmamıştır.
İçi bozuk, dıştan Müslüman gibi görünen münafıkların kalbine devamlı Cehennem korkusunu vermiş, âhiretteki acı hallerini hatırlatmıştır.
İslâm toprakları, güneyde Yemen'e kuzeyde İran ve Suriye sınırına dayandığı sırada Peygamberimiz, Arapların sultanı, Arabistan'ın hakimi idi. Savaş sonrası düşmanın bırakıp gittiği mallar ve ganimetler mescidin içini doldururken, en kıymetli mallar Müslümanların eline geçtiği halde, yine o kuru bir hasır üzerinde yatacak kadar engin ruhlu; içi ot dolu bir yastığa yaslanacak kadar mütevazı; her türlü imkân mevcutken, açlık sıkıntısı çekecek kadar kanaatkar ve tok gönüllü idi.
Hz. Ömer'in "Bizans kralı ve İran şahı dünya nimetleri içinde yüzerken, Resulullah kuru hasır üstünde yaşıyor" diyerek ağlaması üzerine, Sahabîsinin gönlünü hoş tutan yüce Peygamberimiz:
"Yâ Ömer, varsın, Kisra ve Kayser dünya nimetlerinden zevklerini alsınlar, keyif sürsünler. Âhiret nimeti bize yeter" diyerek tevekkül ve rızasını dile getiriyordu.
Peygamberimizin ahlâkı bir meleke halindeydi, öz olarak mevcuttu. Güneş nasıl ışık saçar, çiçekler nasıl rengi ve kokusuyla ortalığı Cennete çevirip burcu burcu kokular saçarsa; ağaçlar nasıl türlü türlü meyveler verir, yaratılışlarında var olanları ortaya çıkarırsa; Resul-i Ekrem Efendimizin ahlâkî hayâtı da o şekilde normal bir seyir içinde cereyan ediyordu.
Öyle ki, her gören, Peygamberimizin o faziletle birlikte yaratıldığı kanaatine varırdı. Hiç kimse ondan o fazilete aykırı bir şeyin görüleceğine inanmazdı. O her zaman muhtaçlara yardım eder; zayıfları korur; tatlı sözlü, güler yüzlü bulunur; izzet ve vakarını muhafaza eder; tevazu ve hoşgörüsünü hiç kimseden esirgemezdi. Güneş nasıl ki, Allah'a inananın da, inanmayanın da üzerine doğarsa, Peygamberimizin dünyayı kaplayan şefkati de küçük-büyük, gençihtiyar, müslim-gayr-i müslim herkese aynı şekilde yayılırdı.
www.sevde.de
Gül Bebek
GÜL, MUHAMMEDİN KOKUSUNA GIPTA EDER
KOKUMU O'NUN TERİNDEN ALDIM DER
Gelişi ile kurak Badiye yaylasını bolluk ve berekete kavuşturan istikbalin şanlı Peygamberi, gül kokulu bebbek, derin seziş ve engin kavrayışlı sütannenin ihtimamında büyüyor. Halime ve kocası, gül kokulu bebeğe hayran ve vurgunlar... O'nu ilk tanıdıkları dakikadan bu tarafa harikuladelikler artarak devam ediyor.
Görünüşe sütannenin engin titizliğinde, hakikatte ise ilahi himayede büyüyen insanlığın sultını sallallahü aleyhi ve sellem, iki aylık iken emeklemeye başladı; üçüncü ayda ayakta durabildi. Dördüncü ayda duvara tutunarak yüküyebildi. Yedi aylık olduğunda sağa-sola gidebiliyordu.
Konuşmaya başlaması da Peygamberliğine müjde taşıyan başka bir hikmet... sekiz aylıkken anlaşılacak kadar, dokuzuncu ayda açık bir lisanla konuştu. Konuştuğumda ilk defa ve yüksek sesle:
-La ilahe illallahü vallahü ekber. Velhümdülillahrabbil alemin / Kendinden başka ilah olmayan alemlerin Rabbine hamdolsun, dedi ve bundan sonra "Bismillah" demeden hiçbir işe başlamadı.
On aylık olduğunda, ok atan öbür çocuklarla beraber O da ok atıyordu. Yayla ahalisi hayrette:
-Sen kimsin ey çocuk? diye soruyorlar.
Harika çocuk:
-Ben arabın en hayırlısıyım. Harbde bahadır, mızrak atmada kuvvetliyim. Güzel ve haybetli görünüşlüyüm. Künyem, Abdülmuttalib oğlu Abdullah oğlu Muhammed'dir.
İki yaşına geldiğinde, dört yaşındaki bir çocuk gibi gürübüz ve kopumluydu.
Daha o yaşlarda mübarek işlerde sadece sağ elini kullandığı dikkat çekiyor.
Hazret-i Halime anlatıyor:
-Benden iki sene süt emdi. Bu zaman zarfında daima tertemizdim. Ak-pak yavrum, gece ve gündüz muayyen vakitlerde ihtiyacını görür, temizliği gaibden yapılırdı.
Allahü teala ekber kebiren, velhamdülillahi kesiren ve sübhanallahi bükreten ve asilen / Allah, büyüklerin en büyüğüdür. Övgülerle en çok övülmek Allah'a mahsustur. Sabah ve akşam noksan sıfatlardan tenzih ve kemal sıfatları ile tavsif edilerek, tesbih edilmeye layık olan ancak Allah'tır.
Sevgili makamındaki asil çocuğun sütten kesildiğinde bu duayı okuduğunu yine Halime anne haber veriyor. O'na sallallahü aleyhi ve selme, hizmet etme devlet ve nimetine eren aziz sütanne, gözlerinde saadet ışığı; inciden kelimelerle anlatmaya devam ediyor:
Diğer çocuklar gibi kat'iyyen ağlayıp yaramazlık yapmazdı. Cıvıl cıvıl oynayan küçüklerin bu çekici oyunlarına katılmaz ve "biz, oyun için yaratılmadık" derdi.
Sonraki yıllarda bizzat Sevgili Peygamberimiz, doğumlarına dair bir vak'ayı şöyle dile getirmişlerdir.
-Dünyaya geldiğim Pazartesi gecesi Yüce Allah, yedi kat göğü meleklerle doldurdu ki sayılarını kendisinden başka kimse bilmez. Bu melekler, kıyamete kadar tesbih ve takdis ile meşgullerdir. Sevabını ismim söylendiği vakit isteyerek ve severek bana salevat okuyanlara abağışlarlar. / Allahümme salli ala Muhammedin fil evvelin vel ahırin ve fi meleil a'la yevmiddin/
Babasız diye herkesin almaktan kaçtığı yetim sebebiyle, bu yayla evi bolluk ve bereketten yüzüyordu. Ne kadar mes'ud ve ne kadar huzurlu idiler... ama eşsiz çocuk, artık sütten kesilmişti. Bu ise O'nun dönüşü demekti. İki sene ne de çabuk geçmişti. Varlığı sadece o muhterem aileye değil, bütün kabileye ilahi rahmetin inmesine vesile oluyordu. Halime, Haris ve çocuklarına ondan uzak kalmak ve güneş yüzünü görmemek çok zor geliyordu...
Nur yavruyu yüreklerine oturan bu acı duygularla Mekke'ye getirdiler. Halime, ince ve zarif arabçasıyla efendimizi annesine sevgisinin bütün sıcaklığı ile anlata anlata bitiremedi.
Annelir en şanslısı ve en ulvisi, şüphesiz memnun ve mütebessim ve belki de gözlerinde billur damlalar:
-Oğlum yüksek şan sahibidir.
Halime anne:
-Vallahi, yavrunuzdan daha üstün bir insan görmedim, diyerek Amine hatunu doğruladı.
Ve bundan sonra pırlanta çocuğu yine beraberinde götürmek için dökmedik dil bırakmadı.. Mekke sıcaktı, veba hastalığı yaygındı. Çocuk farklı iklimden geliyordu. Allah, muhafaza buyursun sıhhatine bir zara olabilirdi.
Amine ciğerparesine olan derin hasretini birazcık olsun dindirdikten sonra; yerlerde ve göklerde övülen, O'ndaki bu muhabbet ve ikna kabiliyeti sebebi ile yine kadir-kıymet sahibi, insan evladıHalime'ye emanet etti.
Sütanneyi dinleyelim:
-O hazret-i alarak yurdumuza yöneldik. Yolda giderken Habeş hıristiyanlarından bir grup ile karşılaştık. Kainatın seçkini, hemen dikkatlerini çekti. Evladımı bir zaman süzdükten sonra bizi sual yağmuruna tuttular; ve sırtına bakarak mührü ve ceylan gözlerindeki hafif kırmızılığı gördüler.
Oğlunuzun göz ağrısından şikayeti olur mu?
-Hayır, hiç olmadı.
-Bu çocuğu bize verir misiniz? Karşılığında ne isterseniz ödemeye hazırız. Bizim kitabımızda "dünyaya gelecek bir Peygamber kaldı" diyor. O peygamber, ya geldi veya gelmesi yakındır. Çocukta bildirilen Peygambere ait izler görüyoruz. Taklifimize razı olursanız bize büyük iyilik etmiş olursunuz.
Halime ve kocası, bu ıssız yolda karşılarına çıkan adamlardan bayağı korkmuşlardı. Bu sebeple son sür'at oradan uzaklaşarak evlerine gidene kadar hiç durmadan hayvan koşturdular.
Badiye'ye sabah serinliğinde ve büyük yorgunluklarla girmişlerdir.
Halimelerde huzur şimdi yine elle tutulacak kadar canlı.
Çünkü O, dönmüştü...
Esselatü vesselamü aleyke ya Resulallah.
PEYGAMBERİMİZİN SABRl
Pekçok hâdise insanın arzu ve isteği dışında gelişir. İnsan sıkıntıya düşer, üzülür, zulme uğrar, başına musibet ve felaketler gelebilir. Ancak başa gelen her şey Allah'tan olduğuna göre, ilk anda görülmese de, neticesi itibariyle o musibette insan için bir fayda gözetilmiştir.
İşte, insan karşılaştığı bir hâdisede onun içindeki hayırlı neticeyi düşünüp içine sindirmelidir ki, tedirgin olmasın. Bunu anlayınca tahammül edip bekler; Allah'a tevekkül eder, kendisini olayların akışına kaptırmaz. İşte bu davranışın adı sabırdır.
Diğer taraftan, bazen olur, pekçok nimetten istifade eder. Olaylar arzu ettiği şekilde gelişir. Birçok nimete sahip olur, yahut kendisinde bulunup da başkasında olmayan bazı nimetleri hatırlar, bir lütuf olarak kendisine verildiğini idrak eder. Böylece, verilen nimetleri, verenin emri yolunda kullanacağını anlar, şükreder.
İşte olgun insan, üzücü olaylar karşısında anında sabır silâhını kullanır. Başına daha büyük bir musibet gelmediği için Rabbine şükreder.
Peygamberimiz sabır kahramanı olduğu gibi, şükür deryasıdır da. Çünkü en büyük bela ve musibetler onun başına gelmiş; bununla birlikte en büyük nimet ve imkânlar da kendisine verilmiştir.
Bir hadiste ifade buyurduğu gibi, "En çok musibet ve meşakkate uğrayanlar, insanların en hayırlıları ve olgunlarıdır."
Peygamberimiz de insanların en olgunu ve en hayırlısı olduğundan, imtihan için, Cenab-ı Hak en çetin musibetleri ona vermiştir.
Efendimizin hayâtını gözden geçirdiğimizde, en çok onun bela ve musibetlere uğradığını görürüz. Daha dünyaya gelmeden babasını kaybetmiş; altı yaşında annesinin, iki sene sonra dedesinin vefatını görmüştü. Peygamberliğini müteakip düşmanlarına karşı kendisini koruyan amcası Ebû Talib'in ve en çok desteğini gören hanımı Hz. Hatice'nin vefatına şahit olmuştu. Hz. Fatıma'danbaşka bütün çocukları, ya küçük yaşta veya genç yaşta vefat etmişlerdir.
Bütün bu musibetler Peygamberimizin gözlerini yaşartmış, fakat onun ağzından kaderi suçlayıcı biçimde tek bir söz duyulmamış, bir feryat işitilmemiştir. Bu felâketler karşısında asla sarsılmamış, yılgınlık duymamış, sadece sabretmiştir.
Peygamberliğinden sonra ise, insanları kurtuluşa çağırdığı için kendi kavmi, kabilesi ve yakın akrabaları tarafından ölümle tehdit edilmiş, işkence yapılmış, hakarete maruz kalmış, alaya alınmıştır. Bununla kalınmamış, varlığına tahammül edemeyenler, onu öldürmek için plân kurmuşlardır.
Bu kadar eziyetlere sabreden Peygamberimiz, sonunda doğup büyüdüğü, elli yıl hayâtını geçirdiği vatanını terk etme mecburiyetinde kalmıştır. Müşrikler, hicretine de engel olmak için her türlü yola başvurmuşlar; fakat kurdukları bütün tuzaklar sonuçsuz
kalmıştır. Aradan fazla bir zaman geçmeden de ordular düzenleyerek üzerine yürümüşlerdir.
Peygamberimiz müşriklerle yaptığı bu savaşlarda bir hayli zor anlar yaşadı, hayatî tehlikeler atlattı. Medine'yi savunmak için hendek kazdı, günlerce aç kaldı. O halde dahi en küçük bir bıkkınlık göstermeden sabır ve metanet gösterdi. Çünkü o biliyordu ki, sabreden, zafere erecektir.
İnsan geçici olan musibetlere dayanabilir, fakat peş peşe, arka arkaya gelen zincirleme felâketlere sabretmesi oldukça güçtür. İşte Peygamberimiz, hayâtı boyunca her çeşit musibete uğradığıhalde, sabır ve azminden, tevekkül ve itimadından hiçbir şey kaybetmemiştir. Felâketler arttıkça onun da dayanma gücü artmıştır.
Bu sabrı sonunda düşmanlar dize gelmiş, yılmışlar, bazıları da düşman oldukları İslâmı kabul ederek, sonunda Peygamber safında yer almışlardır.
GÜZEL AHLAKI
Aşağıdaki yazı, (Rıyâd-un-nâsıhîn) kitâbının üçüncü kısm, ikinci bâb, onuncu faslından terceme edilmişdir:
Allahü teâlâ, sevgili Peygamberine verdiği iyilikleri, ihsânları sayarak, Onun mubârek kalbini okşarken, kendine güzel huylar verdiğini, (Sen güzel huylu olarak yaratıldın) meâlindeki âyet-i kerîme ile bildirmekdedir. Akreme buyuruyor ki, Abdüllah ibni Abbâsdan işitdim: Bu âyet-i kerîmedeki (Huluk-ı azîm), ya’nî güzel huylar, Kur’ân-ı kerîmin bildirdiği ahlâkdır. (Hadâik-ul-hakâyık) kitâbında diyor ki, (Âyet-i kerîmede, (Sen huluk-ı azîm üzeresin) buyuruldu. Huluk-ı azîm demek, Allahü teâlâ ile sır, gizli şeyleri bulunmak, insanlar ile de güzel huylu olmakdemekdir. Çok kimselerin islâm dînine girmesine, Resûlullahın güzel ahlâkı sebeb oldu).
Muhammed aleyhisselâmın bin mu’cizesi göründü, dost düşman herkes de bunu söyledi. Bu kadar mu’cizelerin en kıymetlisi, edebli olması ve güzel huyları idi.
(Kimyâ-i Se’âdet) kitâbında diyor ki, (Ebû Sa’îd-i Hudrî “radıyallahü teâlâ anh” buyurdu ki, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem”, hayvana ot verirdi. Deveyi bağlardı. Evini süpürürdü. Koyunun sütünü sağardı. Ayakkabısının söküğünü dikerdi. Çamaşırını yamardı. Hizmetcisi ile birlikde yirdi. Hizmetcisi el değirmeni çekerken yorulunca, ona yardım ederdi. Pazardan öte beri alıp torba içinde eve getirirdi. Fakîrle, zenginle, büyükle, küçükle karşılaşınca, önce selâm verirdi. Bunlarla müsâfeha etmek için, mubârek elini önce uzatırdı. Köleyi, efendiyi, beği, siyâhı ve beyâzı bir tutardı. Her kim olursa olsun, çağırılan yere giderdi. Önüne konulan şeyi, az olsa da, hafîf, aşağı görmezdi. Akşamdan sabâha ve sabâhdan akşama yemek bırakmazdı. Güzel huylu idi. İyilik etmesini sever idi. Herkesle iyi geçinirdi. Güler yüzlü, tatlı sözlü idi. Söylerken gülmezdi. Üzüntülü görünürdü. Fekat, çatık kaşlı değildi. Aşağı gönüllü idi. Fekat, alçak tabî’atli değildi. Heybetli idi. Ya’nî saygı ve korku hâsıl ederdi. Fekat, kaba değildi. Nâzik idi. Cömerd idi. Fekat, isrâf etmez, fâidesiz yere birşey vermezdi. Herkese acır idi. Mubârek başı hep önüne eğik idi. Kimseden birşey beklemezdi. Se’âdet, huzûr isteyen, Onun gibi olmalıdır.)
(Mesâbîh) kitâbında, Enes bin Mâlik “radıyallahü anh” buyuruyor ki, (Resûlullaha “sallallahü aleyhi ve sellem” on sene hizmetcilik etdim. Bana bir kerre üf demedi. Şunu niçin böyle yapdın, bunu niçin yapmadın buyurmadı). Yine (Mesâbîh)de, Enes bin Mâlik diyor ki, (Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” insanların en güzel huylusu idi. Beni birgün, bir yere gönderdi. Vallahi gitmem dedim. Fekat, gidecekdim. Emrini yapmak için dışarı çıkdım. Çocuklar sokakda oynuyordu. Onların yanından geçerken arkama bakdım. Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” arkamdan geliyordu. Mubârek yüzü gülüyordu. (Yâ Enes! Dediğim yere gitdin mi?) buyurdu. Evet gidiyorum yâ Resûlallah “sallallahü aleyhi ve sellem” dedim).
Ebû Hüreyre “radıyallahü anh” diyor ki, (Bir gazâda, kâfirlerin yok olması için düâ buyurmasını söyledik. (Ben, la’net etmek için, insanların azâb çekmesi için gönderilmedim. Ben, herkese iyilik etmek için, insanların huzûra kavuşması için gönderildim) buyurdu). Enbiyâ sûresinin yüzyedinci âyetinin meâl-i şerîfi, (Seni, âlemlere rahmet, iyilik için gönderdik)dir.
Ebû Sa’îd-i Hudrî “radıyallahü anh” buyurdu ki, (Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” hayâsı, bâkire islâm kızlarının hayâlarından dahâ çokdu).
Enes bin Mâlik “radıyallahü anh” diyor ki, (Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” bir kimse ile müsâfeha edince, o kimse elini çekmedikce, mubârek elini ondan ayırmazdı. O kimse, yüzünüçevirmedikce, mubârek yüzünü ondan çevirmezdi. Bir kimsenin yanında otururken iki diz üzerinde oturur, ona saygı olmak için mubârek bacağını dikip oturmazdı).
Câbir bin Sümre “radıyallahü anh” diyor ki, (Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” az konuşurdu. Lüzûmlu olduğu zemân veyâ birşey sorulunca söylerdi). Bundan anlaşılıyor ki, her müslimânın(Mâlâ-ya’nî), fâidesiz şey söylememesi, susması lâzımdır. Mubârek sözlerinde tertîl ve tersîl vardı. Ya’nî, gayet açık ve metodlu konuşur ve kolay anlaşılırdı.
Enes bin Mâlik “radıyallahü anh” buyuruyor ki, (Resûl “aleyhisselâm” hastayı ziyârete gider, cenâze arkasında yürür, çağrılan yere giderdi. Eşeğe de binerdi. Resûl aleyhisselâmı Haybergazâsında gördüm. Yuları bir ip olan eşek üzerinde idi. Resûl “aleyhisselâm” sabâh nemâzından çıkınca, Medîne çocukları ve işçileri su dolu kablarını önüne getirirler. Mubârek parmağını içine sokmasını dilerlerdi. Kış ve soğuk su olsa da, herbirine mubârek parmağını sokar, gönüllerini yapardı). Yine Enes “radıyallahü anh” diyor ki, (Bir küçük kız, Resûl aleyhisselâmın elini tutup bir iş için götürseydi, birlikde gider, müşkilini hâl ederdi).
Câbir “radıyallahü anh” diyor ki, (Resûl aleyhisselâmdan birşey istenip de yok dediği işitilmedi).
Enes bin Mâlik “radıyallahü teâlâ anh” buyuruyor ki, (Resûl “aleyhisselâm” ile birlikde gidiyordum. Üzerinde bürd-i Necrânî vardı. Ya’nî Yemen kumaşından bir palto vardı. Arkadan bir köylü gelip, yakasından öyle çekdi ki, paltonun yakası mubârek boynunu çizdi, yeri kaldı. Resûl “aleyhisselâm” geriye döndü. Köylü zekât malından birşey istedi. Resûl “aleyhisselâm”, onun bu hâline güldü. Ona birşey verilmesi için emr buyurdu). (Tetimmet-ül mazher) kitâbında diyor ki, (Buradan anlaşılacağına göre, insanların başında bulunan kimsenin, Resûl aleyhisselâmauyarak, bunların ezâ ve sıkıntılarına katlanması lâzımdır. Zâten sıkıntıya katlanmak, herkes için iyi bir huydur. Üstlerin katlanması ise dahâ güzel olur).
(Zâd-ül Mukvîn) kitâbında diyor ki, (Resûl aleyhisselâmın komşusu bir ihtiyâr kadın vardı. Kızını Resûl aleyhisselâma gönderdi. Nemâz kılmak için örtünecek bir elbisem yok. Bana, nemâzdaörtünecek bir elbise gönder diye yalvardı. Resûl aleyhisselâmın o ânda başka elbisesi yokdu. Mubârek arkasındaki antârîyi çıkarıp, o kadına gönderdi. Nemâz vakti gelince, elbisesiz mescide gidemedi. Eshâb-ı kirâm “radıyallahü teâlâ aleyhim ecma’în”, bu hâli işitince, Resûl “aleyhisselâm” o kadar cömerdlik yapıyor ki, gömleksiz kalıp, mescide cemâ’ate gelemiyor. Biz deherşeyimizi fakîrlere dağıtalım dediler. Allahü teâlâ, hemen İsrâ sûresinin yirmidokuzuncu âyetini gönderdi. Önce habîbine, hasîslik etme, birşey vermemezlik yapma buyurup, sonra da, sıkıntıya düşecek ve nemâzı kaçırarak, üzülecek kadar da dağıtma! Sadakada ortalama davran buyurdu. O gün, nemâzdan sonra, hazret-i Alî “kerremallahü vecheh”, Resûlullahın yanına gelip, (Yâ Resûlallah “sallallahü aleyhi ve sellem”! Bugün, çoluk çocuğuma nafaka yapmak için sekiz dirhem gümüş ödünc almışdım. Bunun yarısını size vereyim. Kendinize antârî alınız) dedi. Resûl “aleyhisselâm” çarşıya çıkıp, iki dirhem ile bir antârî satın aldı. Geri kalan iki dirhem ile yiyecek almağa giderken gördü ki, bir a’mâ oturmuş, Allah rızâsı için ve Cennet elbiselerine kavuşmak için, bana kim bir gömlek verir diyordu. Almış olduğu antârîyi bu a’mâya verdi. A’mâ, antârîyi eline alınca, misk gibi güzel koku duydu. Bunun, Resûl aleyhisselâmın mubârek elinden geldiğini anladı. Çünki, Resûl aleyhisselâmın bir kerre giydiği herşey, eskiyip dağılsa bile, parçaları da misk gibi güzel kokardı. A’mâ düâ ederek, (Yâ Rabbî! Bu gömlek hurmetine, benim gözlerimi aç) dedi. İki gözü hemen açıldı. Resûl “aleyhisselâm”ın ayaklarına kapandı. Resûl “aleyhisselâm” oradan ayrıldı. Bir dirhem ile bir antârî satın aldı. Bir dirhem ile de yiyecek satın almağa giderken, bir hizmetci kızın ağladığını gördü. (Kızım, niçin böyle ağlıyorsun?) buyurdu. Bir yehûdînin hizmetcisiyim. Bana bir dirhem verdi. Yarım dirhem ile bir şişe ve yarım dirhem ile de yağ satın al dedi. Bunları alıp gidiyordum. Elimden düşdü. Hem şişe, hem de yağ gitdi. Şimdi ne yapacağımı şaşırdım dedi. Resûl “aleyhisselâm”, son dirhemini kıza verdi. (Bununla şişe ve yağ al. Evine götür) buyurdu. Kızcağız, eve geç kaldığım için, yehûdînin beni döğeceğinden korkuyorum dedi. Resûl “aleyhisselâm”, (Korkma! Seninle birlikde gelir, sana birşeyyapmamasını söylerim) buyurdu. Eve gelip, kapıyı çaldılar. Yehûdî kapıyı açıp, Resûlullahı “sallallahü aleyhi ve sellem” görünce şaşırıp kaldı. Yehûdîye, olanı biteni anlatıp, kıza birşeyyapmaması için şefâ’at buyurdu. Yehûdî, Resûlullahın ayaklarına kapanıp, (Binlerce insanın baş tâcı olan, binlerce arslanın, emrini yapmak için beklediği ey koca Peygamber! Bir hizmetci kız için, benim gibi bir miskînin kapısını şereflendirdin. Yâ Resûlallah! Bu kızı senin şerefine âzâd etdim. Bana îmânı, islâmı öğret. Huzûrunda müslimân olayım) dedi. Resûl “aleyhisselâm”, onamüslimânlığı öğretdi. Müslimân oldu. Evine girdi. Çoluğuna çocuğuna anlatdı. Hepsi müslimân oldu. Bunlar, hep Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” güzel huylarının bereketi ile oldu.
O hâlde, ey müslimân! Sen de Resûlullahın “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” güzel huyları gibi ahlâklanmalısın! Hattâ, Allahü teâlânın ahlâkı ile ahlâklanmak, her müslimâna lâzımdır. Çünki, Resûl “aleyhisselâm” (Allahü teâlânın ahlâkı ile huylanınız!) buyurdu. Meselâ, Allahü teâlânın sıfatlarından biri (Settâr)dır. Ya’nî günâhları örtücüdür. Müslimânın da din kardeşinin aybını, kusûrunu örtmesi lâzımdır. Allahü teâlâ, kullarının günâhlarını afv edicidir. Müslimânlar da, birbirlerinin kusûrlarını, kabâhatlerini afv etmelidir. Allahü teâlâ kerîmdir, rahîmdir. Ya’nî lutfü, ihsânı boldur ve merhameti çokdur. Müslimânın cömerd ve merhametli olması lâzımdır. Bütün güzel ahl böyledir.
Resûl aleyhisselâmın güzel huyları pek çokdur. Her müslimânın bunları öğrenmesi ve bunlar gibi ahlâklanması lâzımdır. Böylece, dünyâda ve âhıretde felâketlerden, sıkıntılardan kurtulmak ve O iki cihân efendisinin “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” şefâ’atine kavuşmak nasîb olur.
Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” şu düâyı çok okurdu: (Allahümme innî es’elüke-ssıhhate vel-âfiyete vel-emânete ve hüsnel-hulkı verrıdâe bilkaderi birahmetike yâErhamerrâhimîn). Bunun ma’nâsı, (Ya Rabbî! Senden, sıhhat ve âfiyet ve emânete hıyânet etmemek ve güzel ahlâk ve kaderden râzı olmak istiyorum. Ey merhamet sâhiblerinin en merhametlisi! Merhametin hakkı için, bunları bana ver!) demekdir. Biz zevallılar da, ulu ve şanlı Peygamberimiz gibi düâ etmeliyiz!
Efendimiz'in Merhamet Ahlakı
Efendimiz’in merhameti beşerî münâsebetlerde ortaya çıkan bir husustur. Onun insanî ilişkilerini bu gözle değerlendirdiğimiz zaman merhamet ahlâkının en şâhika örneklerini, hoşgörü ikliminin en müşahhas misallerini onda görürüz. Çünkü o lânetçi değil, rahmet peygamberiydi. (bk. el-Enbiyâ, 21/107) Âile hayatından toplum ve devlet hayatına varıncaya kadar onda bu höşgörü, merhamet, şefkât ve sevginin derin izleri vardır.
Rahmet peygamberinin insânî ilişkilerdeki temel özelliği merhametiydi, hoşgörü ve şefkatiydi. Kur’an onun bu özelliğini şu lâfızlarda takdim etmektedir:“Allah’ın rahmeti sâyesinde ey Muhammed sen insanlara karşı yumuşak davrandın. Eğer kaba ve katı kalpli olsaydın, şüphesiz insanlar etrafından dağılır giderlerdi. Onları bağışla, onlar için mağfiret dile, iş konusunda onlarla istişâre et. Bir kere karar verdin mi Allah’a tevekkül et! Allah kendisine güvenenleri sever.” (Âl-i İmrân, 3/159) Bu âyette Allah Rasûlü’nün insânî ilişkilerinin zemini rahmet ve şefkat olarak belirleniyor. İnsanların yanlışlık ve taşkınlıklarına hoşgörü ile mukabele edilmesi ve onlar için Allah’dan bağışlanma dilenmesi öngörülüyor. Ayrıca yapılacak işlerin karar aşamasında insanların görüşlerine başvurulması tavsiye ediliyor. Ancak karar aşamasına gelmiş işlerde ise kararsızlık göstermeden Hakk’a tevekkülle işin sonuçlandırılması emrediliyor.
- Eş ve Baba olarak Âile Hayatındaki Merhamet Âhlakı
İnsanın olduğu gibi göründüğü yer âilesinin yanıdır. Hiç kimse âilesinin içinde, olduğundan fazla görünme şansına sâhip değildir. Bu yüzden insanların insanî ve ahlâkî özelliklerini en iyi bilenler, insanları âile içinde görüp tanıyanlardır. Bu açıdan Hz. Peygamber’in beşerî ilişkileri hakkında eşleri, çocukları ve hizmetçilerinin tesbit ve değerlendirmeleri büyük önem arzetmektedir. İlk eşi Hatice anamız onun hakkında şu tesbitlerde bulunmaktadır. “Sen yakınlık bağlarına saygı gösterir, kimsenin hakkına tecâvüz etmezsin.” (Buhârî, Bed’ü’l-vahy, 1) Hz. Âişe ahlâkını Kur’an olarak gördüğü Allah Rasûlü’nü şu lâfızlarla anlatmaktadır: “O evinde ayakkabılarını tâmir eden, söküğünü diken, önüne konursa yiyen, değilse asla istemeyen, insanların kusurlarını bağışlayan bir insandı.”
On yıl kadar onun hizmetinde bulunan Enes (r.a.)’in: “Beni yaptığım ve yapmadığım şeyler sebebiyle hiç azarlamadı.” sözü, Onun insan gönlüne verdiği değeri gösterir. Hz. Zeyd b. Hârise’nin onun yanında bulunmayı, baba ocağına tercih edişi insanların kişiliklerine gösterdiği saygıyı ifâde eder.
Torunları Hasan ve Hüseyin ile Zeyd’in oğlu Üsâme’yi kucağına alarak, okşayıp iltifat ederek gösterdiği şefkat tavrı, ondaki merhamet duygusunun bir başka tezâhürüdür.
-Mürebbî ve Mürşid Olarak Toplum Hayatındaki Merhamet Âhlakı
Allah Rasûlü, toplum hayatında inananlara karşı da, inanmayanlara karşı da hoşgörülüdür. O inananlara düşkündür: “Ey inananlar! Andolsun ki, içinizden size, sıkıntıya uğramanız kendisine ağır gelen, size çok düşkün, inananlara şefkatli ve merhametli bir peygamber gelmiştir.” (et-Tevbe, 9/128) O bu düşkünlüğü sebebiyle onların her türlü acıları ve sancıları ile sevinçlerini paylaşır, onlara danışırdı. İnsanların kusurlarını asla yüzlerine vurmaz, azarlayıp ayıplamazdı. Gördüğü yanlışlıklarda “galat-ı rüyeti” kendisine izâfe ederek : “Bana ne oluyor da bazılarınızı şu şu hallerde görüyorum” derdi.
Mescide bevl gibi tabiî ihtiyacını görmeye kalkışan bedeviye müdâhale etmeye kalkışanlara bile mânî olmuş ve “Bırakın hâcetini görsün” buyurmuş ve ardından o mahalli bir kova su döktürerek temizletmişti.
Gençliğin verdiği taşkınlık ve şaşkınlıkla kendisinden zinâ etmek için izin isteyen genci azarlayıp ayıplamak yerine iknâ yöntemini seçmişti. Gence “böyle bir fiilin annesine, bacısına, teyzesine vs. yapılmasından memnûn olup olmayacağını” sorarak gönlündeki bu meyli önce suâl ve iknâ ile, ardından nazar ve duâ ile ber-taraf etmiştir. (bk. İbn Hanbel, I, 256-257)
Ganimet taksimi sırasında insanları yararak yanına sokulup ridâsının yakalarından tutarak kendisini sarsan ve “Devemi ganîmet mallarıyla doldur, babanın malını vermiyorsun?” diye kendisini inciten bedeviye karşı da merhametle muâmele etmişti.
O, inanmayanlara karşı da höşgörülüydü. Kendisine yapılan haksızlıkları affederdi. Nitekim Necid gazvesinden dönerken bir ağacın altında istirahata çekilmiş ve kılıcını da ağacın dalına asmıştı. Allah Rasûlü’nü yalnız başına gören müşrik ağaçta asılı kılıcı kaparak: “Şimdi seni benim elimden kim kurtarır?” diye Ona doğru hamle yapmıştı. Allah Rasûlü öyle bir “Allah!” dedi ki müşrikin elinden kılıç düştü. Bu sefer soru sırası kılıcı eline alan şanlı nebîye gelmişti. Müşrik hemen afv dileyince Allah Rasûlü onu bağışlayıverdi. Çünkü Allah Teâla ona:“İnsanlarla ilişkilerinde hoşgörü ve kolaylık tarafını gözet, iyiliği emret ve cahillerden yüzçevir!” (el-A’râf, 7/199) buyurmaktaydı. Kendini ve Rabbini bilmeyen câhillerin ahmakça sözlerine, akılsızca işlerine, ahlaksızca davranışlarına aldırma, onlara aynıyla mukabele etmeye kalkışma! Bu âyetin tefsiri sadedinde vârid olan şu hadis-i şerif bu konudaki ölçüleri ortaya koymaktadır: “Faziletlerin en yükseği, seninle ilişkisini keseni senin arayıp sorman, seni mahrum bırakana senin ihsanda bulunman ve sana zulmedeni senin bağışlamandır.” (İbn Hanbel, Müsned, III, 438)
Bu âyetin inmesinden sonra Allah Rasûlü: “Öfke gerçekleşmiş iken insanın nasıl kendisine hâkim olup câhillerden yüz çevirebileceğini” söyleyince devamındaki şu âyet nâzil oldu: “Eğer şeytandan bir gıcık seni tahrik edecek olursa hemen Allah’a sığın. Muhakkak ki Allah işitir ve görür.” (el-A’raf, 7/200) Yâni şeytan sana emrolunduğun şeyin tersini yaptırmak üzere bir tahrik ve galeyan verecek olursa hemen Allah’a sığın. Nefsine hâkim ol!
-Devlet Başkanı Olarak Merhamet Ahlâkı:
Allah Rasûlü devlet başkanı olarak inananlara karşı da, inanamayanlara karşı da hoşgörülü ve merhametliydi. Mekke onun çok sevdiği yurduydu. Hem de çıkarılmasa, asla terk etmeyi düşünmediği yurduydu. O kendisini Mekke’den çıkaranları hattâ hicrette yakalamak üzere iken kumlara saplanan Süraka’yı, kendisini Mekke’den çıkartan Ebû Süfyan’ı ve eşi Hind’i, Hamza’yı öldüren Vahşî’yi vs. hep affetti. Ancak onun afv, musâmaha ve hoşgörüsü acz, zillet ve meskenet değildi, âlemşümûl vakarından ve merhametinden kaynaklanıyordu.
Müslüman izzet ve vakar sâhibidir. Allah Teâla: “İzzet, Allah’ın, Rasûlü’nün ve inananlarınındır. Fakat münâfıklar bunu bilmez.” (el-Münâfikun, 63/8) buyurur. Bu âyetin inmesine vesile olan Mustalık Gazvesi dönüşü yaşanan olaylardır. Münafıklar kuyu başında Müslümanlarla tartışmış ve münâfıkların reisi Abdullah b. Übey b. Selûl “Medine’ye dönünce şerefliler şerefsizleri Medine’den çıkaracaklar” demişti. Bu tartışma sonunda İbn Selûl’un oğlu Abdullah babasını sözünü geri almaya zorlamış ve kan dökülmeye ramak kalmıştı. Allah Rasûlü büyük diplomasi ve hoşgörüyle Abdullah’ı babasını öldürmekten vazgeçirdi ve büyük bir fitneyi önledi.
Allah Rasûlü, bunu bir zillete rızâ göstermek için yapmamıştı. Medine İslâm toplumunda ortaya çıkabilecek fitneyi önlemek üzre yapmıştı. Devlet işinde duygulardan çok prensipler ve akıl önde olmalıydı.
Efendimiz’in, merhametinin gereği olarak bütün yaratıklara karşı şefkati ve bütün insanlığa afv ve hoşgörüsü sınırsızdı. Devlet başkanı olarak toplumun bütün kesimlerinin derdi Onun yüreğini kanatıyor ve ciğerini sızlatıyordu. Ona göre “Güneşin doğduğu yerde bulunan Müslümanın ayağına batan diken güneşin battığı yerdeki Müslümanın ayağını sızlatmalıydı.” Bu Müslümanın iman göstergesiydi.
O'nun İkliminde Yetişen Dahiler
Allah Rasûlü vahiyle müeyyed ufkuyla devleti ayakta tutacak dinamikleri çok iyi tesbit etmiş ve bunları israf etmeden yerli yerinde kullanmıştır. O, büyük erkân-ı harpler yetiştiren.. ilim düşüncesini coşturan ruha ve mâ’naya giden yollar açan sanatkâr düşüncelere yüksek gayeler belirleyen iç içe bir derinlikler menşurudur. O, kendi döneminde bir sürü erkan-ı harp yetiştirmiştir. Kendinden sonra, cihânın fethine uzanan yolda, Hâlid’den Ukbe’ye, Ukbe’den Ahnef’e, ondan Tarık’a ve ondan da Muhammed bin Kasım’a.. kadar büyük erkân-ı harpler yetişmiştir ki, münhasıran bu zaviyeden o büyük oluşumun kaynak ve mimarına baktığınız zaman, O’nu yalnız askerlikle iştigâl etmiş sanırsınız. Günümüzdeki Akkad gibi pek çok araştırmacı, saadet asrını, dehâya açık isti’datların harmanı gibi görürler. Evet, “Hz. Muhammed Medresesi”, isti’datları alabildiğince yükseltebilen ve yükseltmiş olan biricik medresedir. O medreseye uğrayan herkes, tabiatının müsaadesi ölçüsünde, aklî, kalbî, rûhî bütün melekelerini geliştirebilmiş ve dehalaşmıştır. Hz. Ebu Bekir, askerî, idarî ve ilmî bir dâhi.. Hz. Ömer, Osman, Ali (r.anhum) birer böyle dâhi.. Halid, Sa’d, Ebu Ubeyde, A’lâu’l-Hadramî, Ka’ka’ birer askerî dâhi... Ve daha yüzlercesiyle o ışık çağı âdetâ bir dehâ çağı görünümündedir. Daha doğrusu, o çağ, insandaki isti’dat ve kabiliyet sermayesinin zerresi dahi heder edilmeden değerlendirildiği, nemalandırıldığı bir altın çağdır.. ve yüzlerce dâhi ile ma’murdur. Afrika’yı bir solukda baştan başa İslâm hâkimiyeti altına alan Ukbe bin Nafi, dâhi değilse kim dâhi? Ukbe, on beş yaşında at sırtına sıçrar ve değişik halifeler döneminde büyük sorumluluklar yüklenir. Atlas okyanusuna kadar bütün Afrika’yı zabt ü rabt altına alır.. ve meşhûrdur, atını Arab’ın “Karanlık Deniz” dediği okyanusa sürer sonra da: “Allahım, bu deniz önüme çıktı, çıkmasa idi, Senin İsm-i Şerif’ini denizler aşırı tâ ötelere götürecektim” der124. Yine o medreseden yetişen Berberî bir köle Târık bin Ziyad da, dâhi bir erkân-ı harbdir. Doksan yüzbin kişilik İspanya ordusunu, onikibin kişilik ordusuyla bir öğleden sonra, altından vurur üstünden çıkar ve Toledo’da kralın saraylarına ulaşır125. O da bir dâhidir. A’lâu’l-Hadramî, o da büyük bir dâhidir.. ve Hz. Ömer (ra), devrinde “bu kadar çok dâhiyi kullanacak zeminimiz yok” denmiştir. Bahreyn’de tevakkûf ve savaşdan men’ azabına çarptırılmış bu dâhînin ibret dolu bir hayat hikayesi vardır. Tarih yazarları derler ki: Halid’i al, A’lâ’nın yerine koy, A’lâ’yı al onun yerine koy, herhangi bir boşluk olmayacaktır.
Nasıl olur? Nasıl bir devirde bu kadar dâhi birden zuhur eder? Sa’d ibni Ebi Vakkas bir dâhidir; İran’daki izlerini takip etsen bunu sen de anlayacaksın! Ebu Ubeyde bir dâhidir. Şurahbil bin Hasene bir dâhidir126. Yezid İbni Ebu Süfyan bir dâhidir. Ve Allah Rasûlü’nün arkasından daha niceleriyle bir dehâ silsilesi... Başka türlü çöl aşılamaz, Öküz nehrine, Sindâbâd’a, Çin seddine, Cebel-i Târık’a ulaşılamaz.. çeyrek asır gibi kısa bir zaman diliminde, buralarda hâkimiyet te’sis edilemez.. idâre ve asayiş sağlanamaz.. sağlansa devam ettirilemez... Hele geçmiş dinlerin, dinî teşkilatların iğfal, tadlîl, tahkir ve tecavüzlerine karşı konamazdı ve bütün dünyaya rağmen bu sistem, bunca badirelere rağmen 12 asır zirvede kalamazdı. Evet, onlardaki nübüvvet kaynaklı bu deha idi ki, uzun asırlar, cihanın peygamberâne idaresine muvaffak olunabilmişti. Evet sanki Allah Rasûlü gurûb ederken, o güneşler güneşi parçalanıyor, ve arkadan gelenlere taksim ediliyordu. Ve herkes o Muhammedî fetânetle dünya çapındaki bu büyük işleri temsil ediyordu. Bilmemki böyle bir dönemin eşini tahayyül ve tasavvur etmek mümkün mü? Görmek demiyorum, tasavvur etmek, hayallerde onu bulmak, hattâ rüyalarda öyle birşey misafir etmek mümkün mü? Size bir çırpıda nakletmeye çalıştığım bu isimler ve işaret ettiğim onların misyonları başlı başına, değişik araştırmalara esas teşkil edecek mahiyette muhtevalı konulardır.
Biz, İslâm’ın yetiştirdiği bu askerî ve idarî dehâlardan sadece ilk aklımıza gelen ve ilklerden sadece birkaçını zikrettik. Bütününü anlatmak ciltler istiâbında bir çalışma ister ki bizim bu mini fasılda o konuya ve o çapta yer ayırmamız zaten mümkün değildir. Biz bu konulara dolayısıyla girmiş olduk ve sadece Allah Rasûlü’nün, risaletiyle irtibatlandıracağımız hususlar üzerinde durduk. Beklentim ve ümidim, erbabı tarafından bu konuların genişce ele alınıp incelenmesidir. İşte o zaman, Peygamber Medresesi birkaç buuduyla daha ortaya çıkacak ve o sahaların lisanıyla “Muhammedur Resûlullah” dedirtecektir.
1. O Medresenin İlim Dahileri
Devlet adamı, idareci, erkan-ı harp kadar ilme de açık o medrese, dünya kadar ilim adamı, düşünce insanı, hukukçu, müçtehit ve mücedditler yetiştirmiştir. Raşit halifelerle başlayıp ilk üç asırda hep kıvrım kıvrım zirvelerde dolaşan bu ışıktan yolun yolcularını sayıp dökme, hem bu kitabın hacmini, hem de bizi aşar. Sadece bir dönemde Mekke’de çoban-lık yapan İbn Mes’ud’a bakmak yeter zannederim.
Kûfe O’nunla bir ilim merkezi haline gelmiş ve O’nun ilim, irfan ikliminde, Alkâme’ler, Esved b. Yezid’ler, İbrahim Nehâî’ler, Hammâd’lar, Ebû Hanîfe’ler gibi fıkıhta, hadîste, kelâm’da yüzlerce, binlerce devâsa kâmet yetişmiştir ki hepsi de her şeyi ile o kudsî me’haze medyun ve O’nun boynu tasmalı kapıkullarıdır. Biz bu büyük gerçeği görmemezlikten gelsek de, ilim tarihi bunları değerlendirip kaydetmiştir. Kaydedecektir.. ve bir kısım inatçı ruhlara rağmen, çok yakın bir gelecekte bir kere daha gürül gürül kâinatı velveleye verecektir...
a. Fıkıh Sahasında
Diğer bütün büyük ruhlar, sinelerimizdeki ihtiramla muhat yerlerinde kalsın ve bizi bağışlasınlar. Misal olarak içlerinden birini alıp kısaca onun üzerinde duracak “ve işte böyleydiler” diyerek diğerlerine de atıfta bulunacağız.
Ebû Hanîfe kimdir? Ebû Hanîfe bizim mezhep imamımız.. Türkiye’de büyük çoğunluğun mezhep imamı, ilmin, kültürün vicahî intikal döneminde etrafına topladığı dev adamlara düşüncelerini takrîr ve dikte eden, ders halkasında ilk dönemlerin aydınlık topluluğuna Şeyhülislâmlık yapan İmam Ebu Yusuf’ları, İmam Muhammed’leri, İmam Hasan Şeybânî’leri, İmam Züfer’leri ve Hz. Şafiî’nin üstadı Veki’leri yetiştiren bir üstadlar üstadıydı.. çağlara imzasını atıyor.. kendinden sonraki asırlara sesleniyor ve yüz milyonların imamı olma mevkiine yükseliyor.. onun ilk talebelerine ve hususiyle de İmam Muhammed’e dikte ettirdiği notları daha sonra Şemsü’l-Eimme Serahsî, otuz ciltlik meşhur Mebsût’uyla şerhetmiş.. hem de bir kuyunun, bir sarnıcın dibinde.. hergün, talebeleri sarnıcın etrafında kümelenir.. o takrîr eder, talebeleri de tesbit...
Latifdir, Serahsî’ye bir gün talebeleri: “İmam Şâfiî üçyüz dosya hadisi hıfzına almış, derler.” Bunun üzerine koca imam gayet mütevazi bir eda ile şöyle mırıldanır: “Demek benim hafızamdaki hadîsin zekâtıymış..!”127
Ne anlarsanız anlayın. İmam Şâfiî de kendi başına ayrı bir dâhi, Everest Tepesi.. İmam Malik öyle bir zirve.. Ahmet bin Hanbel de öyle bir şahika idi...
Şimdi bir kere daha soralım: Ebû Hanîfe kimdi? Ebû Hanîfe, Allah Rasûlü’nün ashabından İbn Mes’ûd (ra)’un, Alkame’nin, Yezid’in, Esved’in talebesi mi? Hayır, talebesinin talebesi. Yani Hammâd İbni Ebî Süleyman’ın talebesi. Gerçi Hammâd da ayrı bir fıkıh dâhîsi, bir hukuk dâhîsi idi ama, Allah Rasûlü’nün talebesinin talebesiydi.
Evet, âlemin karanlıklar içinde yüzdüğü, cihanın doğusunda batısında yalancı şafağın dahi olmadığı bir dönemde, insanlığı ve cihanları aydınlatacak bu ilim adamları birer birer Hz. Muhammed (sav) medresesinde yetişmişlerdi. “Cihanları aydınlatacak ilim, irfan ve varidatlarıyla kıymetlerüstü kıymet ifade eden bu insanlar, mebzuliyetlerine rağmen kıymetli idiler.” Kıymetleri nedretten kaynaklanmıyordu. Sadece Ebû Hânife döneminde, Kûfe’de belki o çapta elli tane dâhî saymak mümkündür. Toprak ne münbittir, zaman ne mübarektir. Daha doğrusu bütün bunlar, Hz. Muhammed Mustafa (sav)’nın nûrunun feyezânı ve irfan deryasının dalgalanmasındandır. Evet, O’nun sayesindedir ki bedevî bir cemaatten insanlığı on dört asır aydınlatan ve kıyamete kadar da inşaallah aydınlatacak olan bir ilim kadrosu fışkırmış ve dünyaları nûra garketmiştir.
b. Tefsir Sahasında
Tefsir bize göre başlı başına bir derya ve O’nun der-yasına nisbeten de damla.. o deryayı gösteren bir damla Hz. Ali’den İbn Abbas’a, ondan Mücâhid ve Saîd İbn Cübeyr’e, ondan da tâ İbn Cerir, Fahruddin er-Râzî, İbn Kesîr ve günümüzün allâme müfessirlerine kadar öyle bir dâhiler arenasıdır ki, Efendimiz’in, insanlığın efendisi olduğuna dair başka delil olmasa, şahit olarak bu zatların O’na intisabları yeter.
Mesela bunlardan İbn Cerir, başlı başına bir harikadır. Bakarsınız, tefsirinde, o âyetleri ve hadisleri, zamanüstü yorumlarıyla, semanın yedi kat oluşundan bahseder; arzın ve semânın, bir zamanlar bütün olduğuna ve sonra mevsimi geldiğinde infilak ettiğine dikkati çeker.. yağmurların rüzgarların temel prensiplerini ve bin sene sonra anlaşılabilecek şeylerden dem vuran bir müfessir ve başlı başına bir dâhîdir. İlmî araştırmalar, İbn Cerir’in hayatının her gününe, 15 sayfa düşecek şekilde eser telif ettiğinden bahsederler. Şimdi o, dâhî değil de ya kim dâhidir?
Evet, tefsir sahasında da İbn-i Cerîr’den Fahruddin er-Râzî’ye, ondan yüzlerce tefsiri tarayıp kocaman kitaplar hazırlayan İmam Suyûtî’ye ve devrimizin allâmelerine kadar, Hz. Muhammed (sav) mektebinde, tefsir sahasında yetişen öyle insanlar vardır ki, eğer bir dönemde, batıda bunlardan biri zuhûr etseydi, ona büyük bir âbide yapar ve onu bütün cihana ilan ederlerdi...
Bizim bir İmam Gazâlî’miz vardır ki, pek çok ilim dalında eşimenendi yoktur. Batılı, çok az insaflı olabilmiştir.. Bununla beraber bir insaflı anında Gibb, onu elinde asasıyla, insanları büyüleyen bir harika ruh olarak resmeder. İmam Gazalî’den İmam Rabbânî’ye ve ondan da Bediüzzaman’a uzanan çizgide, Efendimiz’in talebelerinden yüzlercesiyle kar-şılaşmak mümkündür.
c. Hadîs Sahasında
Hadîs sahasının devleri ise, apayrı birer ilim ve fazilet âbideleridir. İmam Buhârî, İmam Müslim, Ebû Dâvûd, Tirmîzî, Nesâî, İbn Mâce, İmam Ahmed b. Hanbel, Dârekutnî, Beyhakî, Dârimî.. evet bütün bunların hepsi tek başına, kendi sahasında, dünyaya yetecek insanlardır. Tabiî ki, teker teker bu şahısların üzerinde durmamız ve onların ilmî yapılarını tahlil etmemiz, hele hedeflediğimiz şeyin hususiyetleri itibariyle kat’iyen mümkün değildir. Sadece şu kadar söyleyeyim ki, bunlardan İmam Buhârî, bir milyon hadîsi hafızasına aldıktan sonra, bunlardan sadece 4 bine yakınını Sahîh’ine almıştır. Almada gösterdiği titizlik ise, başlı başına bir destan. Her hadîs için abdest alıp iki rekat namaz kılar.. daha sonra, ruhen Hz. Ruh-u Seyyidü’l-Enâm’la münasebete geçer.. ve cevab-ı sevap alınca o hadisi kitabına dercedermiş. İşte böyle bir dev imam da, Efendimiz’in herhangi bir talebesidir ve O’nun ders halkasında yetişmiştir. Günlerce yol katettikten sonra kendisinden hadîs rivayet edecek olduğu şahsı, atına boş külahını gösterip, içinde arpa varmış gibi davrandığını görünce, hiçbir şey sormadan geriye döner.. ve niçin böyle yaptığını soranlara da: “Hayva-nı aldatan bir insanın beni de aldatıp aldatmayacağından emîn değilim” cevabını verir.. ve kimbilir, bütün hayatını böyle titizlikle geçiren daha nice dâhi hadîs imamları vardır. İşte dinin zeberced konağı, işte onun altın kanatlı hameleleri ve işte hiç yanıltmayan gümüşten yolumuz.
d. İlmin Dünya Buudu
Eski-yeni ilim tarihi adına taraflı, tarafsız ve mukayeseli o kadar muhteşem eserler yazıldı ki bunları okuyup ta muhteşem geçmişimize hayranlık duymamak kabil değildir. Müslümanların altın çağı sayılan bir dönemde, tıp, matematik, hendese ve bütün tabiî ilim dalları, fıkıhla, tefsirle, hadisle ve kelâmla atbaşıydı. El-Cabir’den (cebirin mürşîdi) İbni Sinâ’-ya, ondan İbni Batûta ve Harizmî’ye ve ondan, on asır yazdığı tıp kitapları Avrupa’da tedris edilen cerrahînin üstadı Zehravî’ye kadar, ki bir bilim mecmuası bu zâtı anlatırken, “On Asır Yaşayan İlim Adamı” diye başlık koydu bunların hepsi, yüzlercesi ve binlercesiyle Hz. Muhammed (sav) mektebinin çıraklarıdır.
Bizde niçin acaba, bu büyük insanlar görülüp bilinmemiş ve bugün de çokları tarafından hâlâ tanınmıyor? Görülmemesi bir galât-ı histir. Batıda, bunlar gözden kaçmaz; zira bunlar orada, düz ovalara nisbet, ara sıra yükselen tepeler gibidirler. Çok yüksek olmasalar da göze çarpabilirler. Buna karşılık, bizdeki zirveler ise mütemâdîdirler, bütündürler, ölçülememezlikleri bilinmezliklerini doğurmuş. Yani onlar, zirvelerin yan yana gelmesi gibidirler. Çukuru yoktur ki; bilinebilsinler. Bize gelince, biz vefasızlık ettik ve bu hâle geldik. Biz o âsârı değerlendiremedik. Batı onunla rönesansını tahakkuk ettirirken biz, bir kısım kuruntulardan sıyrılamadık. Kabahat bizde.. ilklerde değil sonraki mirasyedilerde, kabahat, deryanın içinde oldukları halde, deryanın kıymetini bilmeyenlerde.
“O mahiler ki deryada yaşar, deryayı bilmezler.”
2. Ruh Dünyasının Kahramanları
O’nun ikinci derecede bir buudu, velâyet.. velâyet adına Hz. Muhammed (sav), öyle insanlar yetiştirmiş ve açtığı kapı ile öylelerini evc-i kemâlat-ı insaniyeye yükseltmiştir ki, kimileri “perde-i gayb açılsa yakînim artmayacaktır” der. Kimileri, yerde iken Arş-ı A’zam’ı seyreder, kimileri, Hz. Cebrail’in o muhteşem heykelini müşahede ile kendinden geçer.. kimileri Kur’ân ve sünnetin sır buudlarını didik didik eder ve işaretlerden dantelalar örer.. işte, Celcelûtiye, işte Nehcu’l-Belâğa, işte Mesnevî, işte Fütûhulgayb, işte Füsûs ve Fütû-hât! Kadirşinaslığının depreştiği bir gün Edison şöyle der: “Ben elektriğe giden yolu Muhyiddin İbn Arabî’nin Futû-hât-ı Mekkiye’sinde buldum.” O, sırlı beyanlarıyla, Fütûhat-ı Mekkiye, bugün de elimizde.. Kur’ân’ın bir sırlı ifadesinden, elektriği, elektronları, ampülü istinbat etmek, bazı noktalardan tenkîd görse de tevili çıkmış bir hadisenin kritiğini yapmak bir bencillik gayreti olsa gerek. İnsan, pek çok hakikati, hem böyle velayet rampasıyla, hem de laboratuarlarla, araştırma merkezleriyle ulaşabilir. Biz, ulaşamamışsak, ulaşamıyorsak, o düşünce tutarsızlığında, muhakeme fakirliğinde; kalb za’fında, irade ve azim yetersizliğinde aranmalıdır. İbn Arabî, Mevlânâ, İmam-ı Rabbanî ve Bediüzzaman gibi çağlarını aşmış insanları anlamak şöyle dursun, onların keşfettikleri şeylere akıl erdirmek bile çok zordur. Bir Şah-ı Nakşibendî Hazretlerini, bir Marûf-u Kerhî’yi, bir Şazelî’yi, bir Şah-ı Geylanî’yi, bir Ahmet Bedevî’yi, bir Şeyhu’l-Harrânî’yi nasıl anlayacağız ki? İşte bütün bunlar, Hz. Muhammed (sav) mektebinin sadece çırakları ve tilmîzleridirler. Bize göre dâhî insanlardır ama, Hz. Muhammed (sav) mektebine ve medresesine göre sadece bir düzine çıraklardır o çıraklara ruhum feda olsun ve hep O şem’aya pervane olmuş, O’nun etrafında dönmüş, ışık âşıklarıdırlar. Gözleri gayba açılmışsa, (İmam-ı Suyûtî gibi: “Ben uykuda değil; uyanıkken hayatımda 28 defa Hz. Muhammed (sav)’le görüştüm” diyor) yine Allah Rasûlü’nden öğrendikleriyle açılmıştır.. ışığa koşmuşlarsa O’nun cazibesiyle olmuştur.
Bizler, derdest üç boyutlu mekanın hapisleri ve onun itibarî bir buudu olan zamanda esirleriyiz. Onlar ise zaman ve mekanı aşarak bir değişik buuda, belki hergün Hz. Muhammed Mustafa (sav) ile yüz yüze ve diz dize yaşıyorlar.! Hatta onlardan biri şöyle diyor: “Eğer bir lâhza O’nunla görüşmesem mahvolurum. Çünkü bütün varlığımı O’na borçluyum, günebakanın (ayçiçeğinin) açılıp kapanmasının güneşe programlandığı gibi, ben de hayatımı O’nu takip ve müşahedeye borçluyum. O, gönlümde battığı zaman, ben de bittim demektir.” Bunlar Hz. Muhammed (sav) mektebinin talebeleridir ve gelecekte de aynı kaynaktan yeni oluşumlar inşaallah fışkıracaktır. Velîlik benim saham değil. Ben velîler bezminde olsam olsam, onların kitmîri olabilirim.. veya o âlemin sadece hayranı. İnşaallah bir gün içinizdeki, hususi uyanmalar sayesinde, pek çok kimsenin hakaika gözleri açılacak ve beni tasdik edeceklerdir.
Hz. Muhammed (sav) ne muhteşem bir mürşiddir ki, bugün mistisizm dünyasında, yogizm dünyasında, O’nun çırakları, boşluğun, lafazan mürşit taslaklarını öyle bir silip geçmişlerdir ki, muhalif bir rüzgar esmezse, daha şimdiden “geleceğin dünyası bizimdir” diyebiliriz. Evet, Muhyiddin İbni Arabî bugün, batılıyı öyle büyülemiştir ki, Almanya’da hem de Alman ırkından binlerce Müslüman, Muhyiddin ve emsalinin neşrettiği nurlar sayesinde, Hz. Muhammed demektedir. Eğer bir yerde Abdulkadir Geylânî, Mevlânâ, Muhyiddin, İmam Rabbânî ve Bediüzzaman, kalblere girip gönülleri Hz. Muhammed (sav)’e çevirebiliyorlarsa, bu tamamen onların üstadlarına ait bir kuvve-i kudsiyyedir.
Hz. Mevlânâ bir dev insandır. (Bazılarının, onu değişik bir zâviyeden ele almaları, hatta ve hatta Peygamber Efendimiz’in yerine koymaya çalışmaları, şubu peygamberidir demeleri bir yana) Hz. Mevlânâ namütenahiliğe yelken açmış, büyük kâmetlerden ve melekûta açık hikmet erlerindendir. Aşkın, ızdırabın, heyecanın, samimiyetin eşsiz temsilcisi.. ve teşbihlerle temsillerle hakîkat-ı uzmâ’ya, mutlak hakîkata ulaşmanın en büyük kâşiflerinden birisidir. Ve, Hz. Mevlânâ Celaleddin-i Rûmî, aynı zamanda bir söz üstadıdır. Erbâbına göre bir sihirli asa da onun elinde vardır ve iklimine giren mutlaka büyülenir.
3. ...Ve Dil ErbabıAllah Rasûlü Arap söz sultanlarının şahı, acem büleğasının da şehinşahıdır.
Bu sahada da O’nun dünya kadar şahidi vardır. Hasan bin Sâbit’den Ka’b bin Mâlik’e, Abdullah bin Revâha’dan Ka’b bin Züheyr bin Ebi Sülmâ’ya, Lebid’den Hansâ binti Züheyre.. ve ondan da bütün Abbâsî, Emevî, Selçukî ediplerine kadar gelmiş-geçmiş ne kadar söz üstadı varsa, en değerli beyanlarını O’nunla, O’nun mesajıyla ve O’nun sözleriye alâkalı ifade etmiş ve o üstadlarına karşı ta’zimde kusur etmemişlerdir. Ve hele İran şairleri... Goethe’nin bir gün Prens Müller’e şöyle dediğini Haydar Bammad naklediyor: “İslâm tarihinde özellikle Selçukluların, Abbâsîlerin ve İranlıların yaşadığı İran’da, çeşitli devirlerde dev şairler yetiş-miştir. Fakat İslâm dünyasında bunların sadece dördü, beşi kabul edilir.” Goethe gibi Almanya’da dile yeniden haysiyetini kazandıran ve onu yeniden keşfeden bilhassa Faust’u ile edebiyatta yeni çığır açan bu adam diyor ki: “Bu ülkede çeşitli devirlerde, dev insanlar yetişmiştir, fakat İslâm dünyası bunların beşini alır; Mevlânâ Celaleddin-i Rûmî, Hâfız, Firdevsî, Enverî, Nizamî. Bunun dışında hepsini atarlar, yani diğerlerini şair saymazlar. Edip değil diye attıkları arasında öyleleri vardır ki (Goethe’nin sözü) ben onların ellerine su dökemem.” Şaşkınlığımızla kalalım! Kimleri şişiriyor, balonlaştırıyoruz ve kimlere karşı alâkasız ve biganeyiz.!
Bilmiyorsak bilelim, Hâfız’ı taklit etmeyen batılı yoktur. Osmanlı edebiyatı da büyük ölçüde Hâfız’ın dünyasıyla içli dışlıdır. Evet işte, İranîsiyle Turanîsiyle bütün bunlar, Hz. Muhammed (sav) mektebinin çırakları ve O’nun bıraktığı malzemeyi kullanan mimarlardır.
Benim size arzetmeyi plânladığım daha pek çok şey olabilirdi.. ama, tasdi’ etmemek için kesiyorum; zira, O’nunla alâkalı, anlatmayı düşündüğüm daha pek çok şey var.. ve tabii bu arada O’nun askerlik yanı...
F.G
NA'T-I SERIF
Arsin kubbelerine adi nurla yazilan
Ismi semada Ahmed yerde Muhammed olan
Yedi katli göklerde Hak Cemalini gören
Evvel ahir yolcusu ya hazreti Muhammed
Sagnak nur yagmurlari inerken yedi kattan
O gece sendin gelen ezel kadar uzaktan
Melekler her zerreye müjde verirken haktan
O gece sendin gelen ya hazreti Muhammed
Günesler o gecenin nuruna secdederken
Yildizlar mesk icinde kainat vecdederken
Bütün hamd-ü senalar Yüce Rabbe giderken
O gece sendin gelen ya hazreti Muhammed
Kabede sirk taslari putlar yere dönerken
Cehalet bayraklari birer birer inerken
Bin yilik küfr atesi ebediyyen sönerken
O gece sendin gelen ya hazreti Muhammed
O gece save gölü mucizeyle kururken
Kisra saraylarinda sütunlar savrulurken
Arzdan arsa alemler rahmetini bulurken
O gece sendin gelen ya hazreti Muhammed
Senki dogum kundagi ak bulutla örülen
Dogar dogmaz Allah'a secde emri verilen
Alninda alemler rahmet taci görülen
Kainat efendisi ya hazreti Muhammed
Senki güzel huylarin ahlakin mesalesi
Sabir doruklarinda beserin en yücesi
Senin cennet mekanin fakirlerin hanesi
Gönüller hazinesi ya hazreti Muhammed
Sana sahid sonsuzlar ezelden beri her an
Sana sahid ayetler her zerre ve her mekan
Senden uzak kalmaya nasil dayanirki can
Sen her canda canansin ya hazreti Muhammed
Mirac gecesi bir bir aciliyorken gökler
Seni selamliyorken her katta peygamberler
Oyle bir an geldiki durdu bütün melekler
Hakka yalniz yürüdün ya hazreti Muhammed
Gönül gözü görmeyen can gözünü neylesin
Dünyada dönmeyen dil mahserde ne söylesin
Mevla bütün beseri ümmetinden eylesin
Sancaginin altinda ya hazreti Muhammed
Hak ile kul vuslat? o ilahi dügünde
Hic kimseden kimseye fayda olmayan günde
Hasatlar? has tartan o terazi önünde
Noksanlarim bagislat ya hazreti Muhammed
Biliriz ki hükmü yok bu dünya nimetinin
Gönüldür sermayesi ahiret servetinin
Sana salat ve selam gönderen ümmetinin
Cennetler sahidi ol ya hazreti Muhammed
Efendimizin mübarek isimleri ve manaları
Abdullah
Allah (cc)' ın kulu
Münîr
Nurlandıran, aydınlatan
Âbid
Kulluk eden, ibadet eden
Mürsel
Elçilikle görevlendirilmiş
Âdil
Adaletli
Mürtezâ
Beğenilmiş, seçilmiş
Ahmed
En çok övülmüş, sevilmiş
Muslih
Islah edeci, düzene koyucu
Ahsen
En güzel
Mustafa
Çok arınmış
Alî
Çok yüce
Müstakîm
Doğru yolda olan
Âlim
Bilgin, bilen
Mutî
Hakka itaat eden
Allâme
Çok bilen
Mu'tî
Veren ihsân eden
Âmil
İşleyici, iş ve aksiyon sahibi
Muzaffer
Zafer kazanan, üstün olan
Aziz
Çok yüce, çok şerefli olan
Müşâvir
Kendisine danışılan
Beşir
Müjdeleyici
Nakî
Çok temiz
Burhan
Sağlam delil
Nakîb
Halkın iyisi, kavmin en seçkini
Cebbâr
Kahredici, gâlip
Nâsih
Öğüt veren
Cevâd
Cömert
Nâtık
Konuşan, nutuk veren
Ecved
En iyi, en cömert
Nebî
Peygamber
Ekrem
En şerefli
Neciyullah
Allah' ın sırdaşı
Emin
Doğru ve güvenilir kimse
Necm(i)
Yıldız
Fadlullah
Allah-ü Teâla'nın ihsânı, fazlına ulaşan
Nesîb
Asil, temiz soydan gelen
Fâruk
Hakkı ve bâtılı ayıran
Nezîr
Uyarıcı, korkutucu
Fettâh
Yoldaki engelleri kaldıran
Nimet
İyilik, dirlik ve mutluluk
Gâlip
Hâkim ve üstün olan
Nûr
Aydınlık, parıltı, ışık
EY SEVGİLİ …
HZ.MUHAMMED MUSTAFA (S.A.V)
SEVİYORUZ SENİ SEVGİLİ, HİCRET EDER GİBİ SEVİYORUZ, BİZ SENİ SÜMEYYELER GİBİ SEVEMESEKTE, BİLALLER GİBİ GÖĞSÜMÜZDE TAŞLAR YEŞERTEMESEKTE SEVİYORUZ SENİ SEVGİLİ. UHUDDA SANA OK İSABET ETMESİN DİYE ÖNÜNDE DUVAR OLAN SAHABEN GİBİ OLAMASAKTA.. SENİ ONLAR GİBİ SEVEMESEKTE AYNI SEVDAYLA SENİ SEVDİK, AYNI SEVDAYLA GÜLLERE SENİN KOKUNU VERDİĞİ İÇİN HAYRAN OLDUK, AYNI SEVDAYLA GÜLLERE BAKINCA KENDİMİZDEN GEÇTİK.. HEP AYNI SEVDAYLA YAŞADIK SEVGİLİ, SENİ GÖREMESEKTE GÜL EFENDİM SENİ GÖRME UMUDUYLA YAŞADIK, HEP İÇİMİZDEYDİN SEN SEVGİLİ, HİÇ ÇIKMADIN Kİ BU SEVDA HİÇ YÜREKLERİMİZDEN ÇIKMADI ONUN İÇİNDİR Kİ GÜLE SENİN KOKUN VERİLDİĞİ İÇİN AŞIK OLDUK… SEVGİNİN UĞRAMADIĞI DÜŞLER ÜLKEMİZDE SEVİYORUZ SENİ, KARANLIKLARDA AYDINLIĞINI GÖREREK SEVİYORUZ. SEVİYORUZ SEVGİLİ BİZLER SENİ GÖREMEDİK EY SEVGİLİ SENİN SÜNNETİNİ BİLDİK VE SENİN SÜNNETİNDE BULDUK SENİ SEVGİLİ, GÜLLERDE BULDUK, BİZE BIRAKTIKLARINDA BULDUK SENİ VE SENİN O YÜCE SEVDANI… SEVİYORUZ SENİ SEVGİLİ, SENİN BİZİ SEVDİĞİN GİBİ, ALLAH’IN RASULÜ OLDUĞUN HALDE GECELERCE AĞLAYIP SECDELERDEN KALKMADIĞIN ÜMMETİM DİYE GÖZYAŞI AKITTIĞIN SEVDAYLA SEVİYORUZ SENİ SEVGİLİ.. EY SEVGİLİ BİZLER AŞK LİMANINDA YİTİĞİNİ ARAYAN SEVDALILAR GİBİ SEVİYORUZ SENİ, SEVİYORUZ DÜŞLER, ÜLKESİNİN ÇIKMAZ SOKAKLARINDA AVUÇLARIMIZDAKİ YÜREKLERİMİZLE VE DÜŞLERİMİZİ BİR ZÜMRÜDÜ ANKANIN KANATLARINA VERİYORUZ... ÖTELERDEKİ SEVGİLİYE ULAŞTIRMASI İÇİN
EY SEVGİLİ, EY GÜZELLER GÜZELİ, EY GÜL EFENDİM.. SELAM OLSUN SANA, SELAM OLSUN GECEYE VE AYA, SELAM OLSUN GECENİN KARANLIĞINA, SELAM OLSUN GECEYİ KUŞATANA, SELAM OLSUN ÖMRÜNCE ÜMMETİM ÜMMETİM DİYE GÖZYAŞI AKITAN RASÜLE… EY SEVGİLİ, BİZ SENİ SEVİYORUZ VE HEP SEVECEĞİZ, TAKİ BU DÜNYADAN GÖÇ MÜJDESİ GELENE KADAR. GELENE KADAR O KUTLU MÜJDE SEVDALI GÖZLERLE BAKACAĞIZ HER GÜL GÖRÜŞÜMÜZDE, O SEVDAYLA BEKLEYECEĞİZ O GÜNÜ SEVGİLİ… YOLCULUK SÜRECEK SEVGİLİ... NEFES ALIP VERDİĞİMİZ SÜRECE, SÖYLEYECEK SÖZÜMÜZ HEP OLACAK..
EY SEVGİLİ, BİZ SENİ LEYLASI İÇİN DAĞLARI AŞAN MECNUN GİBİ SEVEMESEKTE, SEVEMESEKTE FERHAT GİBİ DELEMESEKTE DAĞLARI EY SEVGİLİ , BİZ SENİ AŞK İLE SEVDİK, BİLDİK Kİ AŞK SENDEDİR. BİZ GÜLLERE AŞIK OLDUK SEN YOKKEN. BİLİYORDUK Kİ GÜL SENDEN ALMIŞTI KOKUSUNU VE SENİN VUSLATINI SENİN KOKUNU GÜLLERDE BULDUK SEVGİLİ. BİZ GÜLÜ GÜL DİYE SEVMEDİK SEVGİLİ. BİZ GÜLDE BULDUK SENİN AŞKINI VUSLATINI, KOKUNU GÜLLERE VERENE ŞÜKRETTİK VE GÜLÜ SEVDİK SEVGİLİ. BİZLER DÜŞLER ÜLKESİNDEN SESLENİYORUZ SANA SEVGİLİ, DÜŞLER ÜLKESİNİN ÇIKMAZ SOKAKLARINDAN SESLENİYORUZ VE SEVGİNİ YEŞERTİYORUZ BU SOKAKLARDA... SENSİZ SENİN SEVDANLA… SEVİYORUZ SENİ SEVGİLİ, DERBEDER YÜREKLERİMİZLE SEVİYORUZ. Bİ-ÇARE OLMUŞ YÜREKLERLE SEVİYORUZ. ÇÖLLEŞMİŞ KALPLERİMİZLE SEVİYORUZ SENİ SEVGİLİ. YEŞERTEMEDİĞİMİZ SEVDAMIZLA, SEVDANLA SEVİYORUZ.. SEVİYORUZ SENİ EY SEVGİLİ, BÜLBÜLÜN GÜLÜ SEVDİĞİ GİBİ... BİZDE SENİN BÜLBÜLÜN OLMAK İSTİYORUZ SEVGİLİ EBEDİ AŞKI BULMAK İÇİN... SEVİYORUZ SENİ EY SEVGİLİ, YIPRANMIŞ VAKİTLERDE YIPRANMAYAN TEK GÜL OLDUĞUN İÇİN... SEVİYORUZ SENİ EY SEVGİLİ, SEVİYORUZ SENİ... SEVİYORUZ SENİ EY SEVGİLİ, ÇÖL SICAĞINDAKİ BİR KEVSER ŞELALESİ GİBİ... SEVİYORUZ SENİ EY SEVGİLİ, GÖZ YAŞLARIMIZLA SULADIĞIMIZ GÜLLERLE SEVİYORUZ SENİ... SEVİYORUZ SENİ EY SEVGİLİ, SANA AŞIK SANA MEFTUN OLAN ACİZ YÜREKLERİMİZLE SEVİYORUZ... SEVİYORUZ SENİ EY SEVGİLİ...
BİRGÜN GELDİ, İNSANLIK AĞACI DA OLGUNLUĞA ERDİ VE EN MÜKEMMEL MEYVESİNİ VERDİ. KÂİNATA MUHAMMED ALEYHİSSELÂM DOĞDU. KÂİNATIN EN MÜKEMMEL MEYVESİ OLAN İNSANLIK ÂLEMİNİN BÜTÜN MÜKEMMELLİKLERİNİ TEK BAŞINA KENDİSİNDE TOPLAYAN, TEK BAŞIYLA BİR KÂİNAT OLAN EN MÜKEMMEL VARLIKTI O.
ONUN GELİŞİYLE KÂİNAT OLGUNLUĞA ERDİ. ÇÜNKÜ KÂİNAT OLGUNLUĞA ERSİN DİYE YARATILMIŞTI. BİR DÜŞÜNÜN, “ONSUZ BİR DÜNYA NEYE YARARDI?” DİYE.
O ZAMAN ANLARSINIZ KÂİNATIN ONUN İÇİN YARATILDIĞINI.
EY ALLAHIN RASULÜ!..
SEN YOKTUN...HZ ADEM'DEYDİ NURUN. ÖNCE CENNETİ, SONRA YERYÜZÜNÜ ŞEREFLENDİRDİN. ADEM NURUNA AFFEDİLDİ
ARAFAT BU AFFA ŞAHİTTİ.
SEN YOKTUN NUH'UN GEMİSİNDEYDİ NURUN...DALGALAR YERYÜZÜNÜ BOĞARKEN TOPRAĞIN BAĞRINDAKİ SU GÖKYÜZÜYLE BULUŞURKEN VE BU BİR İLAHİ AZAP DERKEN, ALLAH NURUNU TAŞIDI BİNBİR SEBEBLE TUFAN,NURUNU SELAMLADI EDEPLE...
SEN YOKTUN...HZ.İSMAİL'İN ALNINDAYDI NURUN. İBRAHİMİ BİR DUA YÜKSELDİ KİMSESİZ ÇÖLLERDEN "RABBİMİZ" DEDİ, " ONLARA KENDİ İÇLERİNDEN SENİN AYETLERİNİ OKUYACAK KİTAP VE HİKMETİ ÖĞRETECEK ONLARA, ONLARI TEMİZLEYECEK BİR ELÇİ GÖNDER ";
AMİN DEDİ ON SEKİZ BİN ALEM NURUNLA AYDINLANAN MİNİCİK ELLERİNİ SEMAYA KALDIRARAK AMİN DEDİ İSMAİL. HİRA NUR DAĞI AMİN DİYEREK AYAĞA KALKTI MEDİNE'DEN ADI UHUD OLAN BİR AMİN YANKILANDI SEVR DAĞINDA.
SEN YOKTUN SULTANIM... HZ.İSA AHMED DİYE MUŞTULADI SENİ ALEMLERİN EFENDİSİ DİYE SANA SESLENDİ " ARTIK BEN SİZİNLE ÇOK SÖYLEŞMEM "DEDİ HAVARİLERİNE ÇÜNKÜ BU ALEMİN REİSİ GELİYOR...BEKLEYİN AHMED GELİYOR KAİNATA RAHMET GELİYOR...HAVARİLERİN YÜZÜNÜ OKŞAYAN,ÖLÜLERİ DİRİLTEN BİR NEFES OLDUN.
AMA SEN YOKTUN. SEN YOKTUN....HZ.ABDULLAHIN ALNINDAYDI NURUN BAŞI EĞİK GEZERDİ MAZLUM PUT EYLE GÖKLERDEN SENİ SORARDI VARAKA SENİ ARARDI SEMA'DA ANNELER KIZ ÇOCUKLARINI HEP AĞLAYARAK SEVDİLER. AĞLAYARAK SÜSLEDİLER ÖLÜME!...AĞLAYARAK HADİ DAYINA GİDİYORSUN DEDİLER.
SEN YOKTUN SULTANIM... CANLI CANLI TOPRAĞA GÖMÜLMENİN ADI İDİ DAYIYA GİTMEK, ANNE YÜREĞİNİN ÇILDIRTAN ÇARESİZLİĞİ İDİ, VE YAVRUSUNUN ÖLÜME GİDİŞİNİ SEYRETMESİYDİ. EN SON ÇOCUK ATILIRKEN ÇUKURA, ANNESİNİN SURETİNDE BİR MELEK TUTTU ONU VE TEBESSÜM EDEREK HİRA NUR DAĞINI GÖSTERDİ MELEKLER SÜSLÜYORDU HİRA'YI, EFENDİSİNE HAZIRLANIYORDU CEBEL-İ NUR EFENDİSİNE HAZIRLANIYORDU MEKKE ALEMLERİN EFENDİSİNE HAZIRLANIYORDU. KAİNATIN GÖZÜ HZ.AMİNE'DEYDİ TOPRAK YALVARIYORDU RABBİNE...GEL DİYE AĞLIYORDU MAZLUMLAR
GÖZLERİ SEMA'DA
VE BİR GELİŞİN VARDI YA RESÜLALLAH BİR İNİŞİN VARDI YERYÜZÜNE VE CEBRAİL ARDINDA YALIN KILIÇ MELEKLER BİR İNİŞİN VARDI YERYÜZÜNE YETİMLER EN HUZURLU GECEYİ GEÇİRDİLER BELKİ DE...DOYA DOYA. SONRA BİR SESSİZLİK KAPLADI SEHER VAKTİNİ HERŞEY SUS PUS OLMUŞTU. HADİ DİYORDU YILDIZLAR, HADİ DİYORDU AY, KAİNAT BİR İSİM DUYMAK İSTİYORDU VE BİR SES YÜKSELDİ AMİNENİN EVİNDEN MUHAMMED...
KARANLIKLAR AYDINLIĞA BIRAKTI YERİNİ MUHAMMED... SENİ YARATAN ALLAH'A KURBANIZ EY DÜRR-İ YEKTA... SANA O ADI VEREN RAHMANA KURBANIZ.
ARTIK SEN VARDIN...
SUSUZ TOPRAKLARA RAHMET İNDİ SENİNLE ANNENDEN SONRA , ANNE HALİME SEVNDİ SENİNLE YAĞMURA MI İHTİYAÇ VAR?... KALDIRIRDIN ŞEHADET PARMAĞINI... YAĞMURU SALSIN ALLAH SONRA TUT AĞACIN YAPRAĞINI KÖKLERİNİ ÇIKARTTIRIP YANINDA YÜRÜTSÜN ALLAH. YETER Kİ SEN İSTE SEN İSTE YA RESÜLALLAH DEKİ; BEN KİMİM?...
DAĞLAR,TAŞLAR DİLE GELSİN... DİLSİZ ÇOCUKLAR ELLERİNDEN TUTUP "ENTE RESÜLALLAH" DESİN.
SEN VARDIN... BEDİR KARDI, UHUD DARDI, HENDEK YARDI, YİĞİTLERİN VARDI. ÖLMEK İÇİN YARIŞAN YİĞİTLERİN. HELE BİR ENES'İN VARDI YA RESÜLALLAH. UHUD'DA ÖLDÜĞÜNÜ DUYUNCA ARKADAŞLARINA; " NİYE BURADA OTURUYORSUNUZ ? " DİYE SORDU... ONLARDA ;" ALLAH'IN RESÜL-Ü ÖLDÜRÜLMÜŞ.! " DEYİNCE... " PEKİ O ÖLDÜKTEN SONRA YAŞAYIPDA NE YAPACAKSINIZ, KALKIN VE O'NUN GİBİ ÖLÜN." DEMİŞTİ.
VE SAVAŞIN EN YOĞUN OLDUĞU YERDE ŞEHİT DÜŞMÜŞTÜ. HEM DE NE ŞEHİT EY NEBİ... VÜCUDU YARALARDAN TANINMAZ HALDE İDİ. KIZKARDEŞİ ANCAK PARMAKLARINDAN TANIDI ONU...
MUS’AB BİN UMEYER'İN VARDI SENİN... UHUD'DA SANCAĞINI TAŞIYAN, ÖYLE BİR AŞKLA SANA BAĞLIYDI Kİ!... ALLAH O GÜN MELEKLERİNİ MUS’AB'IN SURETİNDE İNDİRDİ.
EBU HUREYRE'N VARDI...ACIKINCA MESCİDİN ÖNÜNDE DURUR SANA BAKARDI, SEN ANLARDIN. " YA EBAHİR!..GEL " DERDİ.
VE SEN GİTTİN... BİR GİDİŞLE GİTTİN. ARDINDA HÜZNÜN KALDI, HASRETİN KALDI GÖKLERDE, BİLAL EZAN OKUYAMAZ OLDU NE ZAMAN TEŞEBBÜS ETSE. " MUHAMMED RESÜLALLAH " DEMEYE... DİZİNİN ÜSTÜNE ÇÖKER KENDİNDEN GEÇERDİ. SONRA GÜNLER AY, AYLAR YIL OLDU. ASIRLAR OLDU...SENSİZLİĞE AÇTIK GÖZLERİMİZİ AMA SEN BIRAKMAZSIN BİZİ!...
SEN VARSIN... EY ŞEHİTLERİN SULTANI SEN VARSIN. BİR ŞEHİT BİLE ÖLMEZKEN SANA NASIL YOK DERİZ. EBU TALİP ŞAM'A GİDERKEN, DEVESİNİN ÖNÜNE GEÇİP; " BENİ BURADA KİME BIRAKIP DA GİDİYORSUN " DEMİŞTİN " NE ANAM VAR NE BABAM..." EBU TALİP BIRAKMAMIŞTI BU YÜZDEN. SENSİZLİĞİN IZDIRABI İLE İNLEYEN ÜMMETİNİ KİME BIRAKIP GİDİYORSUN YA RESÜLALLAH.BIRAKMA BİZİ Kİ ; ALLAH " SEN ONLARIN İÇİNDEYKEN ONLARA AZAP EDECEK DEĞİLİZ." BUYURUYOR. BIRAKMA BİZİ !...
HAYATI SENİNLE ÖĞRETTİ RAHMAN, KULLUĞU SENİNLE TANIDIK, DUAYI SENDEN ÖĞRENDİK SEVGİLİ, HZ.ÖMER UMRE İÇİN SENDEN İZİN İSTEYİNCE, KARDEŞCİK DEDİN ONA; " DUANDA BANA DA YER AYIRIR MISIN ? " BİZLER ÖMER DEĞİLİZ AMA BÜTÜN DUALARIMIZ SENİN İÇİN.
EY RABBİMİZ!...RESÜLÜNÜ ANIŞIMIZDAN HABERDAR ET...
O'NA BİNLER SALAT,BİNLER SELAM... HABİBİNE MAKAM-I MAHMUD-U VER... O'NA VESİLE-İ LÜTFET... O'NU REFİK-İ ALA'YA YÜKSELT....
BİZİ DE AFFET... O'NUN HATIRINA AFFET... ZATININ HATIRINA AFFET...
NE OLUR AFFET BİZİ... BİZİ AFFET....
PEYGAMBER EFENDiMiZiN VEDA HUTBESi
(Efendimizin vefatından evvelki son hac ziyareti sırasında)
Bismillahirrahmanirrahim
"Ey insanlar! "
Sözümü iyi dinleyiniz!
Biliyorum, belki bu seneden sonra sizinle burada bir daha buluşamayacağım.
"İnsanlar!
Bu günleriniz nasıl mukaddes bir gün ise, bu aylarınız nasıl mukaddes ay ise, bu şehriniz (mekke)nasıl bir mubarek şehir ise, canlariniz,mallariniz, namuslarınızda öyle mukaddestir, her türlü tecavüzden korunmuştur.
"Ashabım!
Muhakkaki Rabbinize kavuşacaksınız. O'da sizi yaptıklarınızdan dolayi sorguya çekecektir. Sakın benden sonra eski sapıklıklara dönmeyiniz ve birbirinizin boynunu vurmayiniz! Bu vasiyetimi burada bulunanlar bulunmayanlara ulaştırsın. Olabilir ki burada bulunan kimse ,bunları daha iyi anlayan birisine ulaştırmış olur.
"Ashabım!
"Kimin yanında bir emanet varsa, onu hemen sahibine versin.biliniz ki faizin her çeşidi kaldırılmıştır. Allah böyle hükmetmiştir. İlk kaldırdığım faizde Abdulmuttalibin oğlu (amcam)abbasın faizidir. Lakin ana paranız size aittir, ne zulmediniz nede zulme uğrayınız.
"Ashabım!
"Dikkat ediniz ,cahiliyeden kalma bütün adetler kaldırılmıştır , ayağımın altındadır. cahiliye devrinde güdülen kan davalarıda tamamen kaldırılmıştır. Kaldırdığım ilk kan davası Abdulmuttalibin torunu ilyas bin rabianın kan davasıdır.
"Ey insanlar!
"Muhakkakki şeytan şu toprağınızda kendisine tapınmaktan tamamen ümidini kesmiştir. Fakat siz bunun dışında ufak tefek işlerinizde ona uyarsanız bu da onu memnun edecektir. Dinimizi korumak için bunlardanda sakınınız .
"Ey insanlar!
"Kadınların haklarını gözetmenizi ve bu hususta Allah'tan korkmanızı tavsiye ederim. Siz kadınları Allah'ın emeneti olarak aldınız ve onların namusunu kendinize Allah'ın emri ile helal kıldınız . Sizin kadınlar üzerinde hakkınız, kadınlarında sizin üzerinizde hakkı vardır. Sizin kadınlar üzerindeki hakkınız yatağınızı hiç kimseye çiğnetmemeleri ,hoşlanmadığınız kimseleri izniniz olmadıkça evinize almamalarıdır. Eğer gelmesine müsade etmediğiniz bir kimseyi evinize alırsa Allah size onları yataklarında yalnız bırakmanıza ve daha olmazsa hafifçe dövüp sakındırmanıza izin vermiştir. Kadınlarında sizin üzerinizdeki hakları ,meşru örf ve adete göre yiyecek ve giyeceklerini temin etmenizdir.
"Ey müminler!
"Size iki emanet bırakıyorum, onlara sarılıp uydukça yolunuzu hiç şaşyımazsınız. O emanetler Allah'ın kitabı Kur' an-ı Kerim ve Peygamberinin sünnetidir.
"Müminler!
"Sözümü iyi dinleyiniz ve iyi belleyiniz. Müslüman müslümanın kardeşidir ve böylece bütün müslümanlar kardeştirler. Bir müslümana kardeşinin kanıda, malıda helal olmaz. Fakat malını gönül hoşluğu ile vermişse o başkadır.
"Ey insanlar!
"Cenab-y Hak her hak sahibine hakkını vermiştir. Her insanın mirastan hissesi ayrılmyştır. Mirascıya vasiyet etmeye lüzum yoktur. Çocuk kimin döşeğinde doğmuş ise ona aittir. Zina eden kimse için mahrumiyet vardır. Babasından başkasına ait soy iddia eden soysuz yahut efendisinden başkasına intisaba kalkan köle Allah'ın meleklerinin ve bütün insanların lanetine uğrasın.Cenab-ı hakk bu gibi insanların ne tevbelerini nede adalet ve Şehadetlerini kabul eder .
"Ey insanlar!
"Rabbiniz birdir .Babanızda birdir. Hepiniz Adem'in çocuklarısınız. Adem ise topraktandır. Arabın arap olmayana arab olmayanında arab üzerine üstünlüğü olmadiği gibi kırmızı tenlinin siyah üzerine siyahında kırmızı tenli üzerinde bir üstünlüğü yoktur. Asıl üstünlük ancak takvada, Allah'tan korkmaktadır. Allah yanında en kıymetli olanınız O'ndan en çok korkanınızdır. "Azası kesik siyahi bir köle başınıza amir olarak tayin edilse sizi Allah'ın kitabı ile idare ederse onu dinleyiniz ve itaat ediniz. "Suçlu kendi suçundan başkası ile suçlanamaz. Baba oğlunun suçu üzerine oğluda babasının suçu üzerine suçlanamaz. "Dikkat ediniz! şu dört şeyi kesinlikle yapmayacaksınız: Allah'a hiçbir şeyi ortak koşmayacaksınız. Allah'ın haram ve dokunulmaz kıldığı canı haksız yere öldürmeyeceksiniz. Hırsızlık yapmayacaksınız. İnsanlar "la ilahe illallah" deyinceye kadar onlarla cihad etmek üzere emrolundum. Onlar bunu söyledikleri zaman kanlarını ve mallarını korumuş olurlar .Hesapları ise Allah'a aittir.
"İnsanlar!
"Yarın beni sizden soracaklar ne diyeceksiniz? Sahabei kiram hep birden şöyle dediler; "Allahın elçiliğini ifa ettiniz, vazifenizi hakkıyla yerine getirdiniz, bize vasiyet ve nasihatta bulundunuz, diye şehadet ederiz". Bunun üzerine Resul'i Ekrem Efendimiz şehadet parmağını kaldırdı, sonrada cemaatin üzerine çevirip indirdi ve şöyle buyurdu;
"Şahid ol yarab! Şahid ol yarab! Şahid ol yarab!"
PEYGAMBER EFENDİMİZDEN (sav) 10 NASİHAT VE 55 ALTIN ÖĞÜT
Sunarken :
Allahû Teâla (cc) bizlere elçisi Muhammed (sav)'e Rabbinden getirip tebliğ ettiği şeylerde O'na uymayı, örnek alıp yolundan gitmeyi emretmiştir.
Peygamber (sav)'in sünneti sözlü ve fiili şekildedir ki bunlar dinin gayesini anlama ve tafsili hükümleri kavramada bizlere yol gösteren ışıktır. Rasulullah (sav)'den sözlü ve fiili olarak sabit olan herşey Kur'an'da açık nas olarak zikredilmese dahi bizim için hüccettir. Kur'an'da zikredilmediği halde bizim için delil olan hadislerden bir tanesi de Ebu Hureyre (ra)'nin rivayet ettiği şu hadistir: "Bir erkek hanımı ile hanımının halasını, hanımı ile hanımının teyzesini bir nikahta birleştiremez."
Sünnet Kur'an'da açık ifade edilmesede delil sayılır. Allah Teâla (cc) şöyle buyurmuştur: "Rasul size hangi şeyi vermiş ise onu alınız, hangi şeyden de yasaklamış ise ondan geri durun. " (Haşr:7)
Bütün müslümanlara gereken şey peygamberlerinin sünnetine sarılmaları, öğrenmeleri ve müslümanlar arasında yaymak için gayret sarfetmeleridir. Bu kitabın düşüncesi de bu yolda atılmış başarılı bir adımdır. Zira kitaptaki hadisleri derleyen müellif-Allah O'nun sevabını versin-kitabı yayınlama hakkını bütün müslümanlara vermekle tüm tavsiyeleri toparlamayı ve kitaptaki nebevi tavsiye, öğüt ve yönlendirmelerdeki faideyi genelleştirmeyi uygun görmüştür. Başarı Allah'tandır.
Ahmet Muhammed Tâhûn
Başlarken :
Hamd Allah içindir. Selam Allah'ın seçtiği kullarına ve seçtiği en değerli peygamber olan Efendimiz Muhammed (sav)'edir ki O'na Rabbinden: "Biz Seni ancak alemlere rahmet olarak gönderdik" (Enbiya:107), hükmü indirildiği gibi yine: "Andolsun içinizden size öyle bir peygamber geldi ki sıkıntıya ugramanız O'na ağır gelir; size düşkün, mü'minlere şefkatli, merhametlidir" (Tevbe:128), diye bildirmiştir.
O ki söz ve fiillerinde bütün iyiliklere yol göstermiş, tüm kötülüklerden de uyarmıştır. Allah'a çağıran, yolları aydınlatan nurdur. Elinizdeki şu Ellibeş Peygamber Tavsiyeleri'ni kardeşimiz Ustad Hamza Muhammed Sâlih Ucâc hadis kitaplarından seçip derlemiştir ki böylece mü'minlere bir hatırlatma olsun, onlara hediye yerine geçsin. Allah ona yaptığı hizmetin karşılığını versin. Her kişi ameline göre karşılık alır. Eğer hayır ise hayırla, şer ise şerle karşılık görür.
Siz ey mü'minler Rabbinizden gönderilen kitabı okuyun ve düşünüp inceleyiniz. Zira size Enam Suresinde on, İsra Suresinde oniki tavsiyede bulunulduğu gibi daha pek çok yerde Kur'an'dan sizlere tavsiyeler mevcuttur. Yine sizler Rasulullah (sav)'in de tavsiyelerini okuyun, inceleyin ve onlara sımsıkı yapışınız. Kim Rasulun yoluna sarılırsa büyük kurtuluşa erer. Kim de yüz çevirirse apaçık zarara girer.
" Rasul size hangi şeyi vermişse onu alınız, hangişeyden de yasaklamışsa ondan geri durunuz. " (Haşr:7)
Allah bizi ve sizi, Rablerinden haklarında güzellikler geçipte lutfuyla cennete girdirilen kullardan olmanız için, söz dinleyen ve sözlerin en güzeline uyanlardan kılsın. Selam bütün peygamberlere olsun. Hamd de alemlerin rabbi Allah'adır.
Ahmet Abdu'l Cevvâd.
Önsöz :
Hamd alemlerin rabbi Allah'adır. Salat ve selam peygamberlerin en değerlisi Efendimiz Muhammed (sav)'e, O'nun ailesine ve arkadaşlarınadır. Ben hadis kitaplarında Efendimiz'in bazı sahabelere tavsiyelerini okumuştum. İstedim ki bunlardan bir kısmını küçük bir kitapçıkta toplayayım. Bu nedenle ellibeş tavsiyeyi şu kitaplardan faydalanarak seçtim. Sahih-i Buhari, Sahih-i Müslim, Sünen-i ebi Davud, Sünen-i Tirmizi, Et-Terğib ve't-Terhib, Riyazu's-Salihin, Kitabû't-Tac, Teysirû'l-Vusûl. Bu tavsiyeler her ne kadar bazı sahabelere söylenmiş olsada, bütün müslümanlara da hitap eder. Bunlar Allah'a ihlasla bir kul olmaya, şirkten arınmaya yöneltir. Kelimeyi Tevhid ve Allah'a secde etmenin fazileti, namaz, oruç ve geceleri ihya etmenin fazileti, ilim tahsili, sadaka vermek ve Allahı tesbih etmenin faziletlerini açıklar. Anne ve babaya itaate, güzel ahlaka, akraba ziyaretine, komşularla iyi geçinmeye, yemek yedirme ve fakirleri sevme gibi daha pek çok ameli salihaya da teşvik eder. Aynı manadaki bazı hadisleri de faidesinden dolayı fazladan olarak zikrettim. Allah'tan amelimizin tamamının salih ve kabul olunmasını, bu amelleri kendi rızasına halis kılmasını diler, bu tavsiyelerde gelen şeylerden bizleri faydalandırmasını, onlarla amel etmeyi nasip etmesini isteriz. Doğru yola götürecek olan Allah'tır. Allah, Efendimiz Muhammed(sav) ve O'nun ailesine, arkadaşlarına salat ve selam etsin.
Hamza Muhammed Sâlih Ucâc
ON NASİHAT
1- Hergün okuyabildiğin kadar Kur'an oku, Peygamber (sav)'e de salatı çokca getir.
2- Beş vakit namaz ile velevki iki rekat ta olsa gece ve kuşluk namazına devam et.
3- Üzerine farz olan zekatı ver. Az da olsa hergün sadaka ver. Eğer verecek bulamaz isen bu vazifeyi güzel söylemekle yerine getir. Ramazan orucu ile beraber her ayda üçgün oruç tut.
4- Allah'ın sevdiklerinden olmak istemez misin? Peygamber'in Muhammed (sav)'i, O'nun Ailesini sev, anne ve babaya iyilik yap.
5- Sen:" Ya Rabbi, Ya Rabbi" deyipte, Allah'ın: "Evet Ey kulum, iste istediğin verilir" dediği kimselerden olmak istemez misin? Ohalde yiyeceğini temizle ki duan kabul olsun. İnsanlara kendinden daha insaflı ol. İnsanlara güzel ahlakla davran.
6- Duası kabul edilenlerden ve Kıyamet günü sayfası nurla parlayanlardan olmayı istemez misin? Kalbini temizle, "La İlahe İllallah" zikrini çok yap, günahlarına, mü'min erkek ve mü'min kadınlar için tevbe ve istiğfar yap. Allah'ı hatırlamaktan habersiz olanlardan olma.
7- Allah'a hamdeden, şükreden, O'na yakın olanlardan olmak istemez misin? Şu var ki kul: El-Hamdülillah, derse, Allah: " Kulum Bana hamdetti, Bana şükretti" der. Ohalde: el-Hamdülillahi ve Selamün ala İbadihillezinestafa" zikrini çokça yap.
8- Allah'a şükredenlerden ve Allah'ın neslini islah ettiği kimselerden olmayı istemez misin? O halde şu iki ayetteki duaya devam etmelisin:
a- " Rabbim, bana ve anama, babama lutfettiğin nimete şükretme, Senin beğeneceğin faydalı bir iş yapmamı gönlüme ilham eyle ve Rahmetinle beni iyi kullarının arasına koy". (Neml:19).
b- " Rabbim beni, bana ve anama, babama verdiğin nimete şükretmeye razı olacağın yararlı işleri yapmaya sevkeyle, benim için neslimden de salahı devam ettir. Ben Sana yöneldim, Sana teslim oldum." (Akaf:15).
9- Hem dünyanı hem ahiretini toplayan şeyi sana göstereyim mi? Ohalde Allah'ın emirlerini gücün yettiği kadar yerine getirmeye çalış: " Ey insanlar, ruku edin, secde edin, Rabbinize ibadet edin, hayır işleyin ki kurtuluşa eresiniz. " (Hac:77).
10- Bütün herşeyin özünü göstermemi ister misin? " Allah'a inandım de, sonra da dosdoğru istikamet üzere ol. "
BİRİNCİ TAVSİYE
KELİME-İ TEVHİD'İN FAZİLETİ
Ebu Hureyre (ra) tarafından şöyle rivayet edilmiştir:" Dedim ki: "Ya Rasulallah, kıyamet günü şefaatinle insanların en mutlusu olan kimdir? Rasulallah (sav) şöyle buyurdu: Ey Ebu Hureyre, senin hadise olan düşkünlüğünden dolayı senden önce hiçbir kimsenin bu hadisten sormayacağını tahmin etmiştim. Kıyamet günü şefaatimle insanların en mutlusu olan; ihlasla, kalbi veya gönlü ile LA İLAHE İLLALLAH, diyen kimsedir. " (Buhari)
Ubade Bin Samit (ra)'dan Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Kim tek olan Allah'tan başka ilah olmadığına, O'nun ortağının bulunmadığına, Muhammed'in kulu ve elçisi olduğuna, İsa'nın Allah'ın kulu ve eliçisi olup Meryem'e kendisinden gönderdiği ruhu olan kelimesi olduğuna, cennet ve cehennemin hak olduğuna şahadet ederse Allah onun üzerinde bulunduğu amele göre cennete koyar. " (Buhari, Müslim, Tirmizi). " Cennetin sekiz kapısından hangisinden isterse" ilavesi de mevcuttur.
Müslim'in diğer rivayeti ise şu şekildedir:" Kim Allah'tan başka ilah olmadığına, Muhammed'in de Allah'ın elçisi olduğuna şehadet ederse, Allah ona cehennemi haram kılar."
İKİNCİ TAVSİYE
TEVHİD ÜZERİNE GENEL TAVSİYELER
İbn-i Abbas (ra)'den rivayet edilmiştir: "Bir gün Hz. Peygamber (sav) terkisinde idim. Bana dedi ki: "Ey evlat! Ben sana bir takım kelimeler öğretiyorum; Allah'ı gözet ki O da seni gözetsin. Allah'ı gözet ki karşında bulasın. Bir şey istediğinde Allah'tan iste. Yardım talebinde bulunduğunda Allah'tan yardım iste. Şunu bil ki, bütün halk sana fayda vermek üzere birleşseler, ancak Allah'ın sana takdir ettiği kadar fayda verebilirler ve eğer bütün halk sana zarar vermek için birleşseler ancak sana Allah'ın takdir ettiği kadar zarar verebilirler. Kalemler kaldırıldı, sahifeler kurudu." (Tirmizi, Müsned).
Tirmizi'nin dışındaki bir rivayette ise şöyle buyurmuştur:" Allah'ı gözet ki önünde bulasın, Allah'ı rahatlıkta tanı ki O da seni sıkıntıda tanısın. Şunu bil ki başına gelmeyecek olan şeyin, sana isabet edeceği de yoktur ve senin başına gelecek olanın da gelmemesi yoktur. Bil ki yardım ve zafer sabretmekle olur. Sevinç üzüntü ile beraberdir. Sıkıntı ve güçlük te kolaylıkla beraber olur."
ÜÇÜNCÜ TAVSİYE
İLİM TAHSİL ETMENİN FAZİLETİ
Kubeysa b. El-Muhârik (ra)'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Rasulullah (sav)'in yanına gelmiştim. Bana:
-Ey Kubeysa seni buraya getiren nedir?, dedi.
Ben de:
-Yaşım ilerledi, kemiğim inceldi, sana geldim ki bana Allah'ın kendisiyle faydalandıracağı şeyleri öğretesin, dedim. Bunun üzerine Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:
-Ey Kubeysa bir taşa, bir ağaca, bir toprak yığınına uğrasan sana mutlaka istiğfar eder. Ey Kubeysa sabah namazını kılınca üç defa:" Sübhanellahi'l-Azim ve bihamdihi" de. Körlükten, cüzzamdan ve felçten kurtulursun. Ey Kubeysa şöyle dua et:" Allahümme inni Es'eluke mimma indeke ve efid aleyye min rahmetike ve enzil aleyye min berekatikeğ Ey Allah'ım ben senin yanındakilerden isterim, bana lutfundan gönder, bana rahmetini yay, bereketinden üzerime indir. " (Müsned).
İşte bu değerli tavsiye ilim tahsili yapanın değerine delâlet eder.
Ebu'd-Derdâ (ra) tarafından rivayet edilen hadiste ise şöyle buyrulur:" Kim ilim elde edeceği bir yola girerse Allah'ta ona cennete giden yolu kolaylaştırır. Melekler ilim talibine yaptığı şeyden hoşnud olduklarından dolayı kanatlarını korlar. Alime gökte ve yerde olanlar hatta sudaki balıklar istiğfar getirip onun için Allah'tan bağışlama dilerler. Alimin Abid'e olan üstünlüğü dolunayın diğer yıldızlara olan üstünlüğü gibidir. Şüphesiz alimler peygamberlerin varisleridir. Muhakkak ki peygamberler ne bir dinar ne de bir dirhem miras bırakmazlar. Ama onlar ancak ilmi miras bırakırlar. Kim de onu alırsa büyük bir pay almış olur. " (Ebu Davud, Tirmizi, İbn-i Mace, İbn-i Hibban, Beyhaki)
Yine bu hususta Safvan b. Assâl el-MurâdŒ (ra)'dan rivayet edilen hadiste şöyle anlatır:" Peygamber(sav)'in yanına gelmiştim. O mescidde kırmızı hırkaya yaslanmıştı.
-Ya Resûl-i Ekrem (sav) ben ilim istemek için geldim, dedim. Bunun üzerine şöyle buyurdu:
-İlim talibine merhaba, muhakkak ki ilim talibine melekler kanatlarını gerer, sonra da istediği şeye karşı sevgi ve muhabbetlerinden birbirine girerek dünya semasına ulaşırlar. " (Müsned, Taberani, İbn-i Hibban, Hakim)
DÖRDÜNCÜ TAVSİYE
ZORDA KALANA YARDIM ETMEK
Abdullah b. Ömer(ra) tarafından Efendimiz(sav)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmişti:" Müslüman müslümanın kardeşidir. Ona zulmetmez, onu (başkasına da bırakıp) teslim etmez. Kim karedeşinin bir hacetinde bulunursa Allah'ta onun hacetinde bulunur. Kim bir müslümanı üzüntüsünden rahatlatırsa Allah'ta onu kıyamet günü üzüntülerinden rahatlatır. Kim müslümanı örterse Allah'ta onu kıyamet günü örter." (Buhari, Müslim)
Bu hususta Ebu Hureyre (ra) tarafından da Hz. Peygamber(sav)'den şu hadis rivayet edilmiştir: "Kim bir mü'mine dünya üzüntülerinden bir üzüntüden dolayı nefes aldırırsa, Allah'ta ona kıyamet günü üzüntülerinden bir üzüntüden dolayı nefes aldırır. Kim sıkıntıda olana kolaylık sağlarsa Allah'ta ona dünya ve ahirette kolaylık sağlar. Kim bir müslümanı örterse Allah'ta onu dünya ve ahirette örter. Kul kardeşinin yardımında olduğu müddetçe Allah'ta o kulun yardımında olur. Kim ilim talep edeceği bir yola girerse Allah'ta ona bununla cenneti kolaylaştırır. Hiçbir topluluk yoktur ki, Allah'ın evlerinden bir evde Allah'ın kitabını okumak ve aralarında inceleyip araştırmak üzere toplansında üzerlerine sekine inmesin, rahmet onları kaplamasın, melekler onları kuşatmasın, Allah onları yanında bulunanlara anlatmasın. Kimi ameli geride kor ise onu soyu (öne geçirmek için) süratlendiremez. " (Müslim).
BEŞİNCİ TAVSİYE
ALLAH İÇİN SECDE ETMENİN FAZİLETİ
Ma'dân b. Ebi Talha (ra) anlatır: Rasulullah(sav)'in Mevlası Sevban ile karşılaştım ve ona şöyle dedim:
-Bana işlediğimde Allah'ın beni cennete koyacağı bir amel söyle veya diğer bir rivayete göre;
-(Allah'a en sevimli olan ameli) Bunun üzerine bir müddet sustu, sonra ben tekrar sordum, yine sustu, sonra üçüncü defa sordum şöyle dedi:
-Ben bu konu hakkında Rasulullah (sav)'e sordum. O da bana:" Çok secde etmeye bak. Çünki Allah için yaptığın her secde ile Allah seni bir derece yükseltir, senden bir hatayı da siler. " (Müslim, Tirmizi, Nesei, İbn-i Mace).
Ubâde b. es-Sâmit (ra)'ın Rasulullah(sav)'ı şöyle derken işittiği rivayet edilmiştir:" Allah için secde yapan hiçbir kul yoktur ki, Allah ona bu secde ile bir hasene(sevap) yazıp ondan da bir seyyieyi(günahı) silmesin ve onu secde ile bir derece yükseltmesin. Bu sebeple secdeyi çok yapınız. " (İbn-i Mace).
Yine bu hususta Huzeyfe(ra)'ın Efendimiz'in şöyle dediği rivayet edilir" Allah'ın, kendisini yüzünü yere koymuş secde eder halde iken kulunu gördüğü halden Allah'a daha sevimli gelebilecek kulun hiçbir hali yoktur. " (Taberani el-Evsat'ta zikreder).
ALTINCI TAVSİYE
SADAKANIN FAZİLETİ
Ka'b b. Ucre'den (ra) Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
-Ey Ka'b b. Ucre haram kazançla beslenip büyüyen ne kan ne de et cennete giremez, cehennem ona daha uygundur.
-Ey Ka'b b. Ucre insanlar sabahleyin iki şekilde çıkarlar;(Birisi vardır ki) nefsinin esaret zincirini çözerek çıkan bu sebeple de onu azat edendir, (diğeri) ise onu bağlıyarak çıkar.
-Ey Ka'b b. Ucre; namaz yakınlıktır, oruç da zırhtır, sadaka ise tıpkı kırağının parlak taştan akıp gittiği gibi hataları söndürür. " (İbn-i Hibban) Muâz b. Cebel (ra) şöyle anlatır:" Peygamber (sav) ile beraber bir seferde idik. (Sonra Muaz (ra) hadisi anlatır, hadisin bir bölümü de şöyledir:) Peygamber (sav) dedi ki:
-Ey Muaz sana hayır kapılarını göstereyim mi? Ben de:
-Evet göster Ya Rasulullah, dedim. Rasulullah şöyle buyurdu:
-Oruç zırhtır, sadaka ise suyun ateşi söndürdüğü gibi hataları söndürür. " (Tirmizi)
" Şüphesiz sadaka sahibinden kabirlerin ateşini söndürür. Ancak ve ancak mü'min Kıyamet Günü sadakasının gölgesinde gölgelenir. " (Taberani, Beyhaki).
Meymune b. Sa'd(ra) şöyle anlatır:" Ya Rasulellah bize sadakanın durumunu açıkla dedim, şöyle buyurdu: Şüpesiz sadaka Allah rızası için olupta sevabı da Allah'tan bekleyen için ateşten onu perdeleyip engel olur. " (Taberani).
YEDİNCİ TAVSİYE
İKİ REKAT KUŞLUK NAMAZI İLE HER AYDAN ÜÇGÜN ORUÇ TUTMANIN FAZİLETİ
Ebu Hureyre (ra)'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Benim dostum (sav) bana her aydan üçgün oruç tutmamı, iki rekat kuşluk namazı kılmamı yatmadan öncede vitir namazını kılmamı tavsiye etti. " (Buhari, Müslim, Tirmizi, Ebu Davud, Nesei).
İbn-u Huzeyme'nin kitabında ise şu lafızla rivayet edilmiştir:" Benim dostum (sav) terk etmediğim üç şeyi tavsiye etti; vitir namazını kılmadan uyumamamı, iki rekat kuşluk namazını bırakmamamı, çünki kuşluk namazı Allah'a yönelenlerin namazıdır, her aydan da üçgün oruç tutmamı. " Abdullah b. Amr b. el-âs (ra) Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu söylemiştir:" Her aydan üçgün oruç tutmak bütün sene oruç tutmaktır. " (Buhari, Müslim)
Ebu Zer(ra)'dan Efendimiz(sav)'in şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Sabaha çıkan sizin her bir ekleminden dolayı bir sadaka vardır;şu var ki her bir tesbih bir sadakadır. Her bir tahmid bir sadakadır, her bir tekbir bir sadakadır. İyiliği emretmek bir sadakadır. Kötülükten alıkoymak bir sadakadır. Kuşluk vakti kılınan iki rekat namaz da bunu karşılar. " (Müslim).
Yine Ebu Zer (ra) şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:Kim her aydan üçgün oruç tutarsa bu bir yıl oruç tutma demektir. "
Allah Taala da Kitab'ında bu hükmü tasdik için şöyle buyurmuştur:" Kim bir hasene getirirse ona on misli vardır. " (En'am:160) Bu nedenle birgün on güne tekabül eder. " (Tirmizi, Nesei, İbn-i Mace, Müsned, İbn-i Huzeyme)
Abdullah b. Amr (ra)'dan şu hadis rivayet olunur ki:Bir adam Rasulullah(sav)'a oruç hakkında soru sormuştu. O da şöyle buyurdu:" Her ayın onüçüncü, ondördüncü ve onbeşinci gününde üçgün oruç tutmaya bak. " (Taberani, el-Evsat'ta rivayet eder).
Cerir(ra) da Rasulullah (sav)'den şu hadisi rivayet etmiştir:" Her aydan üçgün oruç tutmak bir sene oruç tutmaktır. Her ayın onüçü, ondördü ve onbeşinin sabahı Eyyamu'l-Biyd'dir. " (Nesei, Beyhaki)
SEKİZİNCİ TAVSİYE
TESBİH NAMAZI
Tabiinden İkrime, İbn-i Abbas(ra)'dan şu hadisi rivayet eder:" Rasulullah(sav) şöyle dedi:
-Ey Abdulmuttalib oğlu Abbas, Ey amcacığğım Abbas, sana bir şey vereyim mi? Sana bir şey ağışlayayım mı?Sana bir şey hediye edeyim mi? Sana on tane günahlar dan bağışlatıcı haslet bildireyimmi ? bunu yaptığında Allah senin, önceki ve sonraki, eski ve yeni olan, gerek bilerek gerekse hata olarak yaptığın, gerek küçük gerek büyükgizli ve açık on tane özelliği bağışlar ;dört rekat namaz kılarsın, her rekatında Fatiha Suresini okursun, İlk rekatın kıraatını bitirdikten sonra ayakta iken " Subhanellahi vel-Hamdülillahi ve la ilahe illallahü vellahü ekber" diye onbeş defa söylersin, sonra rukuya varırsın, rukuda iken yine bu duayı on defa söylersin, sonra başını rukudankaldırır on defa daha söylersin, sonra secdeye varırsın ve secdede iken de on defa söylersin, sonra başını secdeden kaldırır yine on defa söylersin, sonra secde eder yine on defa söylersin, sonra başını kaldırırsın yine on defa söylersin. Tüm bunlar bir rekatta yetmişbeş tanedir. Bunları dört rekatta da yaparsın. Eğer bunu her günde bir defa kılmaya gücün yeterse yap. Eğer gücün yetmezse her cumada bir defa yap. Eğer yapamazsan her ayda bir defa yap. Eğer yapamaz isen her senede bir defa yap. Eğer yapamaz isen ömründe bir defa yap. " (Ebu Davud, İbn-i Mace, İbn-i Huzeyme).
Tesbih namazı diye isimlendirilen bu namazın görüldüğü gibi fazileti büyüktür. Ey müslüman kardeşim gücün yettiğince buna önem ver. Allah bizi ve seni hayırda muvaffak kılsın. Bazı alimler tesbih namazı hadisinin rivayet tariklerini zayıf görmüştür. İbn-i Abbas hadisi hasen hadis şartlarına yakındır. Ancak rivayet zincirindeki tek ravinin çokluğundan ve diğer namazlara şekil itibariiyle ayrıcalık arzetmesi nedeniyle şaz'dır. İbn-i Teymiye bu hadisi zayıf görmüştür. İmam Zehebi ise bu konuda durmuş bir şey söylememiştir. Ebu Mensur ed-Deylemi Müsnedü'l-Firdefs'te:" Tesbih namazı isnat yönüyle en sıhatli ve en meşhur namazdır" demiştir. Beyhaki ise:" Abdullah b. Mübarek bu namazı kılardı. Salih insanlar bunu birbirlerine aktarırlardı" demiştir. Abdullah b. Mübarek'ten önce yaşamış olan Abdülaziz b. Ebi Davud:" Kim cenneti istiyorsa tesbih namazına devam etsin" demiştir. Şafilerden Ebu Hamid, El-Cüveyni, El-Gazali ve diğerleri bu namazın müstehab olduğunu belirtirler.
Ebu Hureyre (ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Kim Allah Taala'nın, şiddet ve üzüntü anlarında duasını kabul etmesini istiyorsa rahatlık anında da duayı çok yapsın. " (Tirmizi).
Abdullah b. Mesud(ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet eder:" Ey Allah'ım ben senden hidayet, takva, iffet ve zenginliği isterim. " (Müslim).
Târık b. eşyem el-Eşcâi(ra) şöyle demiştir:" Bir adam müslüman olduğunda Peygamber (sav) ona namazı kılmayı öğretir sonra da şu kelimelerle dua etmesini emrederdi;Allah'ım beni bağışla, bana merhamet et, beni hidayete eriştir, bana afiyet ver ve beni rızıklandır. " (Müslim).
Yine Müslim'in diğer bir rivayetinde Hz. Târık(ra) Peygamber(sav)'den şunu işitmiştir ki:Bir adam O'na gelip şöyle demiştir:
-Ya Rasulellah Rabbimden birşey istediğimde nasıl diyeyim?. O da şöyle buyurdu:
-Şöyle de; Allah'ım beni bağışla, bana merhamet et, bana afiyet ver ve beni rızıklandır. İşte tüm bunlar sana dünya ve ahiretini toplar. "
Ebu Hureyre(ra)'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Rasulullah (sav) şöyle dedi:" Allah'ım üzerinde bulunduğum işimin(hatalardan) koruyucusu olan dinimi benim için islah et. İçerisinde geçimim olan dünyamı da benim için islah et. İçerisinde son mercim, dönüşüm olan ahiretimi de benim için islah et. Benim için bütün iyiliklerde hayatı artır. ölümü de bana her türlü şer ve kötülükten rahat kıl. " (Müslim).
Ebu İmame (ra) şöyle demiştir:" Rasulullah(sav) öyle bir dua etti ki biz ondan hiçbir şeyi ezberleyip muhafaza edemedik. Bunun üzerine de:
-Ya Rasulellah Sen pek çok dua ettin ki biz onlardan birşey ezberliyemedik, dedik. Şöyle buyurdu:
-Size tüm bunları toplayan şeyi göstereyim mi? Şöyle dersin:Allah'ım Peygamberin Muhammed (sav)'in Senden istetiklerinin hayırlı olanlarından Senden isterim. Peygamberin Muhammed(sav)'in Sana sığındığı şeyin şerli olanlarından da Sana sığınırız. Sen ki kendisinden yardım talebedilesin. Sonuç Sanadır. Allah'tan başka hiçbir kuvvet ve engel yoktur. " (Tirmizi)
DOKUZUNCU TAVSİYE
ALLAH'TAN BAĞIŞLANMA VE AFİYET DİLEYİNİZ
Ebu'l-Fadl el-Abbas b. Abdi'l-Muttalib(ra) şöyle demiştir:" Ya Rasulallah bana Allah'tan isteyeceğim birşey öğret" dedim, şöyle buyurdu:" Allah'tan afiyet isteyiniz. " Birkaç gün durdum, tekrar:" Ya Rasulellah bana Allah'tan isteyeceğim birşey öğret" dedim. Bana şöyle buyurdu:" Ey Abbas, Ey Rasulullah'ın amcası Allah'tan dünya ve ahirette afiyet isteyiniz" . (Tirmizi)
-Şimdi biz burada Rasulullah(sav)'den riivayet edilen ve Ashab'ına öğrettiği bazı duaları getireceğiz.
İbn-i Ömer (ra)'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Rasulullah(sav) Ashab'ına şu kelimelerle dua etmeden meclisinden nadiren kalkardı:" Allah'ım bizimle sana karşı olan isyanların arasında engel olacak korkundan, bizi cennetine ulaştıracak taatından ve bize dünya musibetlerini kolaylaştıracağın yakin (sarsılmaz iman)'den bizlere taksimet. Yaşattığın müddetçe bizleri, kulaklarımızdan, gözlerimizden ve kuvvetlerimizden yararlandır. Bunları ölümümüze kadar kalıcı kıl. öcümüzü yalnız bize zulmedenlere karşı kıl. Bize karşı düşmanlık edenlere bizlere zafer nasibeyle. Musibetimizi dinimiz üzerine kılma, dünyayı en büyük kaygımız ve ilmimizin ulaşabileceği yerde kılma. Bizim üzerimize merhamet etmeyenleri de musallat etme. " (Tirmizi)
ONUNCU TAVSİYE
ORUÇ TUTMANIN FAZİLETİ
Ebu Umare'nin (ra) şöyle dediği rivayet edilmiştir:
-Ya Rasulellah bana bir amel emret, dedim. Şöyle buyurdu:
-Oruç tutmaya bak. Şu bir gerçektir ki onun yerine geçecek birşey yoktur.
-Ya Rasulellah bana bir amel emret dedim, şöyle buyurdu:
-Oruç tutmaya bak. Şu bir gerçektir ki onun yerine geçecek birşey yoktur.
-Ya Rasulellah bana bir amel emret dedim, şöyle buyurdu:
-Oruç tutmaya bak. Şu bir gerçektir ki onun bir benzeri yoktur. " (İbn-i Huzeyme, Nesei)
Nesei'nin rivayeti şu lafızladır:" Rasulullah bana Allah'ın kendisi ile beni faydalandıracağı bir iş emret, şöyle buyurdu:Oruç tutmaya bak. Şu bir gerçektir ki onun bir benzeri yoktur. "
Diğer bir rivayet ise şöyledir:" Ya Rasulellah bana kendisi ile cennete gireceğim bir amel göster, dedim. Şöyle buyurdu:Oruç tutmaya bak. Şu bir gerçektir ki onun bir benzeri yoktur. " Ravi sözüne şöyle devam etmiştir:" Onlara misafir gelmesi hariç, Ebu Umame(ra)'ın evinde gündüz duman görünmezdi. " (İbn-i Hibban).
Şu hadisi de iyi düşünmemiz gerekir.
Ebu Said (ra)'ın Rasulullah'in (sav) şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Allah yolunda bir gün oruç tutan bir kul olmasın ki Allah bu yüzden dolayı onun yüzünü cehennemden yetmiş yıl uzaklaştırmasın. " (Buhari, Tirmizi, Müslim, Nesei)
ON BİRİNCİ TAVSİYE
ALLAH'a TEVBE ETMENİN FAZİLETİ
Ağarr b. Yesar el-Müzeni(ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Ey insanlar, Allah'a tevbe ediniz, O'ndan bağışlama dileyiniz. Ben bile günde yüz defa tevbe ediyorum. " (Müslim).
Ebu Hureyre(ra)'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Rasulullah(sav)'i şöyle derken işittim:" Allah'a yemin olsun ki ben günde yetmişten fazla Allah'tan bağışlanma dileyip, O'na tevbe ediyorum. " (Buhari).
Efendimiz(sav)'in hizmetkarı Ebu Hamza Enes b. Malik el-Ensari(ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Allah kulunun tevbesine, sizden birinizin çölde devesini kaybettiği haldeyken devesini bulmasından daha çok sevinir. " (Buhari, Müslim).
Müslim'in rivayeti ise şöyledir:" Allah, kulunun kendisine tevbe ettiği sırada onun tevbesine sizden birinizin şu haldeki durumundan da çok sevinçlidir ki sizden biriniz çöl bir arazide bineğinde iken, bineği üzerinde yiyeceği ve içeceği olduğu halde birden kaybolur, o da buna üzülüp bir ağaca gelip bineğine üzgün bir halde iken ağacın gölgesinde uzanmış olduğu sırada birden onu yanında ayakta durur bulur, yularından tutar, sonra da sevincinin şiddetinden dolayı:" Allah'ım sen benim kulumsun ben de senin rabbinim" deyipte hata eder. "
Ebu Musa Abdullah b. Kays el-Eşari(ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Allah Taala gündüz günah işleyenin tevbe etmesi için gece elini açar. Gece günah işleyenin tevbe etmesi için de güneşin batışından doğuşuna kadar gece elini açar. " (Müslim).
ON İKİNCİ TAVSİYE
İSLAM ESASLARI
Muaz b. Cebel(ra)'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Rasulullah(sav) ile beraber bir seferde idim. Bir gün yakınında bulundum. Beraber yürürken: -Ya Rasulellah beni cennete koyan, cehennemden de uzaklaştıran bir amel bildir, dedim. Şöyle buyurdu:
-Sen gerçekten büyük bir şeyden sordun. Ama bu Allah'ın kendisine kolaylaştırdığı kimseye mutlaka kolay gelir. Allah'a O'na ortak koşmadan kulluk edersin, namazı dosdoğru kılarsın, zekatı verirsin, Ramazan orucunu tutarsın, Kabe'i de haccedersin.
Sonra şöyle buyurdu:" Sana hayır kapılarını göstereyim mi?" . Ben de:
-Evet Ya Rasulellah , dedim. Şöyle buyurdu:" Oruç zırhtır, sadata suyun ateşi söndürdüğü gibi hataları söndürür. Kişinin gecenin ortasında kıldığı namazdır. " Sonra da şu ayeti okudu:" Yanları yataklardan uzak durur(az uyurlar), Rablerine ümit ve korku iledua ederlerve kendilerine verdiğimiz rızıklardan harcarlar. " (Secde:16).
Sonra şöyle buyurdu:" İşin başını, temel direğini, en üst noktasını bildireyim mi?".
Ben de:" Evet bildir, Ya Rasulullah" dedim.
Şöyle buyurdu:" İşin başı İslam'dır, temel direği namaz, en üst noktası da Cihat'tır.
" Sonra şöyle buyurdu:" Bunların hepsini tutanı bildireyim mi?".
Ben de:" Evet bildir Ya Rasulellah" dedim.
Dilini işaret etti ve:" Şunu tutmandır" buyurdu.
Ben dedim ki:" Ya Rasulellah biz konuştuklarımızdan sorguya çekilecekmiyiz".
Şöyle buyurdu:" Hay Allah hayrını versin, insanlar dillerinin ekip biçtiğinden başka yüzüstü cehenneme sürülürler mi?". (Tirmizi, Nesei, İbn-i Mace, Müsned).
ON ÜÇÜNCÜ TAVSİYE
ANNE BABAYA İYİ DAVRANMAK
Ebu Hureyre(ra)'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Bir adam Rasulullah(sav)'e geldi ve şöyle dedi:
-Ya Rasulellah benim güzel muamele etmeme insanlardan en çok kim hak sahibidir?" . Şöyle buyurdu:
-Annendir.
-Sonra kimdir?, dedi.
-Annendir, buyurdu.
-Sonra kimdir?, dedi.
-Annendir, buyurdu.
-Sonra kimdir?, dedi.
-Babandır, buyurdu. " (Buhari, Müslim).
Ebu Hureyre(ra)'dan gelen bir diğer rivayette lafız şöyledir:" Ya Rasulellah güzel muameleye en çok hak sahibi olan kimdir?" . Şöyle buyurdu:"
Annendir, sonra yine annendir, sonra yine annendir, sonra da babandır, sonra da sana yakın olanlardır. " (Müslim).
Yine Ebu Hureyre(ra)'dan Hz. Peygamber(sav)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:" Yaşlandıkları sırada anne ve babasına, bunların birisine yahut her ikisine erişipte sonra da cennete giremeyen kişinin burnu sürtülsün, sonra yine burnu sürtülsün, sonra yine burnu sürtülsün. " (Müslim).
ON DÖRDÜNCÜ TAVSİYE
NAMAZA DEVAM ETMEK
Abdullah b. ömer (ra) Hz. Peygamber(sav)'in bir gün namazı andığı ve şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Kim namaza devam ederse onun için namaz Kıyamet Günü'nde kurtuluş, burhan ve nur olur. Kim de devam etmez ise onun ne kurtuluşu, ne burhanı ve ne de nuru olur. Kıyamet Günü de Karun, Firavn, Haman ve Ubey b. Halef ile beraber olur. " (Müsned).
Enes (ra) şöyle demiştir:" Namaz Hz. Peygamber(sav)'e Miraç Gecesi'nde elli vakit olarak farz kılınmış, sonra da beş vakte kadar indirilmiştir. Sonra da şöyle nida edilmiştir:" Ey Muhammed şu bir gerçektir ki katımda söz değiştirilemez. Sana bu beş vakitle elli vakit sevabı vardır. " (Buhari, Müslim, Tirmizi, Nesei, İbn-i Mace).
Ebu Katâde kanalı ile Hz. Peygamber(sav)'in şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Allah şöyle buyurdu:" Ben ümmetine beş vakit namaz farz kıldım ve kendi katımda da şu sözü verdim ki kim bu beş vakit namazı vaktinde riayet ederek gelirse onu cennete koyarım. Kim de buna riayet etmez ise benim katında onun için bir söz yoktur. " (Ebu Davud)
Ebu Hureyre(ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:" Ne dersiniz. Sizin birinizin kapısında bir nehir olsa da ondan her gün beş defa yıkansa onun kirinden birşey kalır mı?" . Oradakiler:" -Hayır onun kirinden birşey kalmaz " dediler. Rasulullah da şöyle buyurdu:" İşte beş vakit namaz da böyledir. Allah onlarla hataları yokedip siler. " (Buhari, Müslim, Tirmiz, İbn-i Mace, Nesei)
Amr b. Said anlatır:" Hz. Osman(ra)'ın yanında idim. Abdest almak için su istedi ve şöyle dedi:" Rasulullah(sav)'i şöyle derken işittim:" Hiçbir müslüman kişi yoktur ki ona farz namazın vakti gelirde namazın abdestini, huşuunu, rukusunu, güzelce yapsında, namazdan önceki büyük günah işlemediği haldeki diğer günahlarını örtmesin . Bu durum her zaman için de böyledir. " (Müslim)
Osman b. Affan(ra) Rasulullah(sav)'i şöyle derken işittiğini rivayet etmiştir:" Kim cemaatle yatsı namazını kılarsa o sanki gecenin yarısını ihya etmiş gibidir. Kim de cemaatle sabah namazını kılarsa o sanki gecenin tümünü ihya etmiş gibidir. " (Müslim)
Ebu Musa (ra) Rasulullah(sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Kim sabah ve ikindi namazını kılarsa cennete girer. " (Buhari, Müslim).
ON BEŞİNCİ TAVSİYE
GÜZEL AHLAK
Ebu Derdâa (ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Kıyamet Günü kulun mizan terazisinde güzel ahlaktan daha ağır gelen bir şey yoktur. Şüphesiz Allah çirkin işler yapan ve kötü söz söyleyene kızar. " (Ebu Davud, Tirmizi)
Ebu Hüreyre(ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Mü'minlerin iman bakımından en olgunu ahlakça en güzel olanıdır. Sizin en hayırlınız ailesine hayırlı olanınızdır. " (Ebu Davud, Tirmizi)
Câbir (ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Şüphesiz Kıyamet Günü meclis ve sohbet bakımından bana en yakın ve sevimli olanınız ahlakça güzel olanlarınızdır ve Kıyamet Günü meclis ve sohbet bakımından bana en uzak ve çirkin olanınız gevezelik, boşboğazlık yapan ve müteveyhik olan kimsedir. "
-Ya Rasulelah müteveyhik nedir?" dediler. Şöyle buyurdu:
-Kibirli olanlardır. " (Tirmizi)
ON ALTINCI TAVSİYE
NAMAZIN SONUNDA SÖYLENİLEN DUALAR
Muaz b. Cebel (ra) Rasulullah (sav)'in elinden tutup şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Ey Muaz vallahi Ben seni seviyorum. " Muaz (ra) da:" Anam babam Sana fada olsun Ya Rasulellah ben de Seni seviyorum dedi.
" Rasulullah:" Sana tavsiyede bulunuyorum. Ey muaz her namazın ardından şu duayı hiç bırakma:" Allahümme Einni alazikrike ve şükrike ve hüsni ibadetike (Allah'ım bana Seni zikretme, şükretme ve Sana güzel ibadet etmeme yardım et.) " (Ebu Davud, Nesei, İbn-i Huzeyme, İbn-i Hibban)
Ebu Hureyre (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Kim her namazdan sonra otuzüç defa Allah'ı tesbih eder(Subhanallah der), otuzüç defa Allah'a hamdeder (Elhamdülillah der), otuzüç defa tekbir getirir (Allahu Ekber der) ki bu doksan dokuz eder, sonra da:" La ilahe illallahu vahdehu la şerikelehü, lehü'l-Mülkü ve lehü'l-Hamdü ve hüve alaküllişeyin Kadir (Tek olan Allah'tan başka ilah yoktur, O'nun ortağı da yoktur, mülkiyet O'nundur, hamd O'nundur, O herşeye kadirdir. )" der de yüze tamamlarsa günahları deniz köpüğü kadarda olsa bağışlanır. " (Müslim)
Sa'd b. Ebi Vakkas(ra) Rasulullah (sav)'in her namazın ardından şu kelimelerle Allah'a sığındığını rivayet etmiştir:" Allahümme inni eûzü bike minel cübni vel buhli ve eûzü bike en uradde ila erzelil umri, ve eûzü bike min fitneti'd-Dünya, ve eûzü bike min fitneti'l-Kabri (Allah'ım ben cimrilik ve korkaklıktan Sana sığınırım, ömrümün en aşağısını döndürülmekten Sana sığınırım, dünya fitnesi ve imtihanından Sana sığınırım, kabir imtihanından Sana sığınırım.)" (Buhari)
Mü'minlerin annesi Cüveyriye b. el-Haris (ra) Bir gün Rasulullah (sav) sabahleyin erkenden O sabah namazını mescidinde kılarken yanından ayrıldığını sonra kuşluk vaktinde hâlˆ mescidinde otururken Rasulullah'ın tekrar yanına geldiğini ve şöyle buyurduğunu anlatır:" seni bıraktığım halde hâlâ öylece duruyor musun?".
Ben de:" Evet" dedim. Bunun üzerine Rasulullah(sav) şöyle buyurdu: " Ben senden sonra dörk kelime söyledim, eğer bugünden beri söylediklerinle tartılsalar onlar daha ağır gelir:" Subhanelahil AzŒm ve bi Hamdihi adeda halgıhi ve rızâ nefsihi ve zŒnete arşıhi ve midâde kelimâtihiğYüce Allah'ı yarattıklarının sayısınca, gönlünün rızasınca, arşıalasının ağırlığınca ve kelimelerinin mürekkebince tesbih eder, hamdederim".) (Müslim)
ON YEDİNCİ TAVSİYE
ZİKRİN FAZİLETİ
Abdullah b. Busr (ra) bir adamın Rasulullah (sav)'e şöyle dediğini rivayet etmiştir:" Ya Rasulellah İslam Şeriatı'nın kanunları bana çok gelmiştir. Bu nedenle bana yapabileceğim bir şey bildir. " Rasulullah şöyle buyurdu:" Dilinin Allah'ı zikirle devamlı ıslak kalmasıdır. " (Tirmizi, İbn-i Mace, Hakim, İbn-i Hibban)
Muaz b. Cebel (ra) kanalıyla bir adamın Rasulullah(sav)'e şöyle sorduğu rivayet edilmiştir:" Mücahidlerin hangisi ecir bakımından daha büyüktür?" . Rasulullah şöyle buyurdu:"
-Allah Taala'yı en çok ananlarıdır. " Addam:" Salihlerin hangisi ecir bakımından daha büyüktür?" dedi.
Rasulullah:" Allahû Teâla (cc)'yı en çok ananlarıdır. " buyurdu.
Sonra adam namazı, zekatı, haccı, sadakayı, bunların hepsini söyledi.
Rasulullah (sav) ise:" Allah Taala'yı en çok zikredenleridir" diyordu.
Ebu Bekr (ra) Ömer (ra)'a:" Ey Ebu Hafs Allah'ı ananlar herşeyi götürdüler" dedi.
Bunun üzerine Rasulullah(sav):" Evet" dedi. " (Müsned, Taberani)
ON SEKİZİNCİ TAVSİYE
NEFSİ TERBİYE ETMEK
Zeydu'l-Hayr(ra)'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Ya Rasulellah, Allah'ın kendisi hakkında hayır dilediği kişideki Allah'ın alameti ile hayır dilemediği kişideki Allah'ın alameti nedir, bana bildir. " Şöyle buyurdu:
" -Ey Ebu Zeyd nasıl sabahladın?. "
Ben de:" Hayrı ve hayır ehlini isteyerek. Eğer hayra kudretim yetebildi ise ona yöneldim. Eğer kaçırdımsa buna üzüldüm, onu arzuladım" dedim.
Şöyle buyurdu:" İşte bu Allah'ın hayır dilediği kişideki Allah'ın alametleridir. Eğer sana Allah bu alametlerin dışındaki şeyleri dileseydi sana onları hazırlardı. " (Razzin)
Ebu Hureyre (ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Peygamberlerin sünnetlerinden dört şey vardır. Bunlar;haya, koku sürme, evlenme ve misvak kullanmadır. " (Tirmizi)
Ebu Hureyre (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Size hayırlı ve şerli olanınızdan haber vereyim mi?" bunu üç defa söyledi.
Oradakiler:" Evet bildir" dediler.
Şöyle buyurdu: " Sizin hayırlınız, hayrı umulup şerrinden de emin olunandır. Şerliniz de hayrı umulmayıp şerrinden de emin olunmayandır. " (Tirmizi)
Ebu Bekre(ra)'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Rasulullah(sav)'e şöyle soruldu:
-İnsanların hangisi daha hayırlıdır?, O da şöyle buyurdu:
-Ömrü uzun olupta ameli iyi olandır.
-İnsanların hangisi şerlidir?, dediler. Şöyle buyurdu:
-Ömrü uzun olupta ameli kötü olandır. " (Tirmizi)
ON DOKUZUNCU TAVSİYE
GÜNAHLARI BIRAKIP, ALLAH'a İTAAT EDİP O'nu ZİKRETMEYE SARILMAK
Ümmü Enes (ra)'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:" Ya Rasulellah bana tavsiyede bulun.
" Rasulullah şöyle buyurmuştur:" Günahlardan hicret et (terket), zira bu hicretin en faziletlisidir. Farzlara devem et, zira bu cihadın en faziletlisidir. Allah'ı zikri de çok yap, çünkü sen Allah'a çok zikirden daha sevimli bir şey getiremezsin. " (Taberani)
Ebu Hureyre(ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Allah şöyle buyurur: Ben kulumun Bana olan zannının yanındayım ve Beni zikrettiğinde onun yanında olurum. Eğer Beni kendi içinde anarsa Ben de onu kendi içimde anarım. Eğer Beni bir toplulukta anarsa Ben de onu ondan daha hayırlı bir toplulukta anarım. Eğer Bana bir karış yaklaşırsa Ben ona bir kulaç yaklaşırım. Eğer Bana bir kulaç yaklaşırsa Ben ona iki kulaç yaklaşırım. Eğer Bana yürüyerek gelirse Ben de ona koşarak gelirim. " (Buhari, Müslim, Tirmizi)
Muaviye (ra) şöyle anlatır:Hz. Peygamber (sav) mescidde zikir halkasının yanına çıktı ve:" Sizi buraya hangi şey oturttu?" diye sordu.
Onlarda:" Allah'ı zikretmek, bizi İslam'a eriştirip bunula bize bağışta bulunduğu şeylere hamdetmek için oturduk" dediler.
O da şöyle dedi:" Allah için söyleyin, sizi ancak bu mu oturttu?" dedi.
Onlar:" Vallahi bizi ancak bu oturttu" dediler.
O da şöyle dedi:" Bakın Ben sizi itham ettiğim için yemin ettirmedim. Ancak şu var ki bana Cebrail geldi ve Allah Taala'nın sizinle meleklere iftihar edip öğündüğünü bildirdi. " (Müslim, Tirmizi, Nesei)
YİRMİNCİ TAVSİYE
SABAH NAMAZINDAKİ İKİ REKAT NAMAZIN FAZİLETİ
Abdullah b. Ömer (ra) şöyle anlatır:" Bir adam şöyle dedi:" Ya Rasulellah bana öyle bir amel göster ki Allah onunla beni faydalandırsın.
" Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:" Sabah namazının iki rekat sünnetine devam et, zira bunda fazilet vardır. " (Taberani)
Yine Abdullah b. ömer(ra) demiştir ki:" Rasulullah(sav)'i şöyle derken işittim:" Sabah namazından önceki iki rekat namazı bırakmayınız. Çünkü bu namazda rağbet ve iyilikler vardır. "
Hz. Aişe(ra) Peygamber(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Sabah namazının iki rekatı, dünya ve dünyadaki olan herşeyden daha hayırlıdır. " (Müslim, Tirmizi)
Müslim'in rivayetin de ise:" İki rekat, bana bütün dünyadan daha sevimlidir. "
YİRMİ BİRİNCİ TAVSİYE
NAMAZDA İKEN SAĞA SOLA DöNMEMEK
Enes (ra)'dan şöyle rivayet edilmiştir: Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:" Ey oğulcuğum namazda iken sağa sola dönmekten sakın, çünkü namazda böyle dönmek tehlikelidir. " (Tirmizi)
Ebu Hureyre(ra)'dan şöyle rivayet edilmiştir: Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur:" Kul namaza durduğunda o Rahman olan Allah'ın huzurundadır. Eğer sağa sola dönerse Allah Taala;Kime dönüyorsun?. Benden daha hayırlısına mı?. Ey Adem oğlu Bana yönel, Ben yönelip döndüğün şeylerin hepsinden daha hayırlıyımdır. " (El-Bezzar)
YİRMİ İKİNCİ TAVSİYE
İHLÂSLI OLMAK
Muaz b. Cebel (ra) Yemen'e gönderildiğinde Rasulullah (sav)'e:" Ya Rasulellah bana tavsiyede bulun " dediği
O'nun da şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:" Dininde ihlâslı ol, az amel sana yeter. " (Hakim)
Sevban (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle derken işittiğini rivayet etmiştir:" Muhlislere ne mutlu. Onlar hidayet yolunun ışıklarıdır. Onlardan tüm karanlık fitneler uzaklaşır. " (Beyhaki)
Ebu İmame (ra) Rasulullah (sav)'ten rivayet ettiği hadiste şöyle denilmiştir:" Aziz ve celil Allah ameli ancak ihlâslı ve kendi rızası için yapıldığında kabul eder. (Ebu Davud, Nesei)
YİRMİ ÜÇÜNCÜ TAVSİYE
ALLAH'a BİR HACETİ OLAN KİMSENİN NE YAPACAĞI HAKKINDADIR
Abdullah b. Evfa (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Kimin Allah'a veya Adem oğlundan birisine bir haceti olursa, o kişi bir abdest alsın ve abdesti de güzelce alsın ve iki rekat namaz kılsın. Sonra Allah'a hamd ve senada bulunsun, Peygamber'e de salat getirsin ve sonunda da şöyle desin:" Halim ve Kerim olan Allah'tan başka ilah yoktur. Yüce arşın Rabbini tesbih ederiz. Hamd alemlerin Rabbi olan Allah'a mahsustur. Allah'ım Senden rahmetinin gereklerini, mağfiretinin azimetlerini, her türlü iyilikten ganimet, her türlü kötülükten de selamet isterim. Benim için bağışlamayacağın bir günah, gidermeyeceğin bir üzüntü, rızana uygun olan yerine getirmeyeceğin ber hacet bırakma Ey merhamet edenlerin en merhametlisi. " (Tirmizi, İbn-i Mace)
İbn-i Mace'nin rivayetinde:" Ey merhamet edenlerin en merhametlisi" sözünden sonra şu ilave vardır:" Sonra da dünya ve ahiret işlerinden dilediğini ister. Şüphesiz Allah herşeyi takdir eder.
HACET NAMAZI VE DÛASI
Osman b. Hanif(ra) şöyle anlatır:" Rasulullah (sav)'e bir ama geldi ve:" Ey Rasulallah Allah'a gözümdeki perdeyi açması için dua et" dedi.
Peygamberimiz:" İstersen seni bırakayım sabret" dedi.
Adam :" Ya Rasulellah gözümün kaybı bana çok zor gelmiştir" dedi.
O da:" Git abdest al sonra da iki rekat namaz kıl sonra da şöyle de:" Ey Allah'ım ben Rahmet Peygamberi Peygamberim Muhammed ile Sana yöneliyor, Senden istiyorum. Ey Muhammed ben Rabbine Seninle gözümü açması için yöneliyorum. Allah'ım O'nu benim hakkımda şefaatçi kıl, beni kendime de şefaatçi kıl, " sonra adam gözleri açılmış olarak geri döner. " (Tirmizi, Nesei, İbn-i Mace, İbn-i Huzeyme, Hakim)
YİRMİ DÖRDÜNCÜ TAVSİYE
NEFSİN AFETLERİ
Ebu Zer (ra) anlatır:Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:" Üç kişi vardır ki Allah Kıyamet Günü onların yüzüne bakmaz, onlarla konuşmaz ve onları temize çıkarmaz. Onlara acıklı bir azap ta vardır. " . Rasulullah bunu üç defa söyledi.
Ben de:" Bunlar hüsrana uğradı, zarar ettiler, kim bunlar?" dedim.
Şöyle buyurdu:" Yürürken kibirle elbisesini uzatan, yaptığı iyiliği başa kakan ve yalan yeminle malını sarfedendir. " (Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei)
Ebu Berze el-Eslemi(ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Sizin hakkınızda ençok korktuğum şey karınlarınızda ve belden aşağınızdaki sapıklık şehvetler ve fitneleridir. " (Razzin)
Cabir b. Abdillah el-Ensâr (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Zulümden sakınınız, zira zulüm Kıyamet Günü'nün zulumat ve karanlıklarıdır. Cimrilikten de sakınınız, zira cimrilik sizden öncekileri helak etmiş ve onları kanlarını dökmeye mahrem dokunulmazlıklarını helâl saymaya taşımıştır. " (Müslim)
Cündüb (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Kim (başkasının gizli kusurlarını) duydurup işittirirse Allah'ta onu duydurup işittirir. Kim (başkasının gizli kusurlarını) görürse Allah'da onu görür. " (Buhari, Müslim)
YİRMİ BEŞİNCİ TAVSİYE
ALLAH'tan İSTEMEK
Cabir (ra), diğer bir nüshaya göre İbn-i ömer(ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet temiştir:" Kim Allah ile sığınma isterse onu koruyun ve kim Allah ile isterse ona veriniz kimde sizi çağırır davet ederse ona icabet ediniz. Size iyilik yapanı ödüllendiriniz. Eğer onu ödüllendirecek birşey bulamazsanız kendinizin onu ödüllendirdiğinizi görmesi için ona dûa edin. " (Ebu Davud, Nesei, İbn-i Hibban, Hakim)
" Allah rızası için " diyerek birşey istemenin yasaklığı hakkında ise şu hadis mevcuttur:
Rafi (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle dediğini rivayet etmiştir:" Allah rızası için diyerek dilenen Rahmetten uzaktır. Kendisinden Allah rızası için istenilipte isteyene vermeyen de Rahmetten uzaktır. " (Taberani)
YİRMİ ALTINCI TAVSİYE
FATİHA SURESİ HAKKINDA
Ebu Hureyre (ra) Rasulullah (sav)'i şöyle derken işittiğini rivayet etmiştir:" Allah Taala şöyle buyurmuştur:" Namazı Benimle kulum arasında iki bölüme ayırdım. Kulum için de istetiği vardır. "
Diğer bir rivayette ise şöyledir:" Namazın yarısı Benim, yarısı da kulumundur. Kul, " el-Hamdülillahi Rabbilalemin" dediğinde, Allah:" Kulum Bana hamdetti" buyurur.
Kul:" er-Rahmanirrahim" dediğinde, Allah:" Kulum Beni övdü" buyurur.
Kul:" Maliki yevmiddin" dediğinde,
Allah:" Kulum Beni yüceltti" buyurur.
Kul:" Ancak Sana kulluk eder ve ancak Senden yardım isteriz" dediğinde,
Allah:" Bu Benimle kulum arasındadır. Kuluma da istediği vardır" buyurur.
Kul:" İhdinassıratalmüstakim, Sıratallezine enamte a'leyhim ğayril mağdûbi aleyhim veladdallin" dediğinde,
Allah:" Bu kulum içindir ve kuluma da istediği vardır" buyurur. " (Müslim)
Ebu Said el-Mualli (ra) şöyle anlatır:" Mescidde namaz kılıyordum. Rasulullah(sav) beni çağırdı, ben hemen çağrısına cevap vermedim. Sonra yanına vardım ve:"
Ya Rasulallah ben namaz kılıyordum" dedim.
Bunun üzerine şöyle buyurdu:" Allah:" Sizi çağırdığında Allah ve Rasulüne cevap veriniz" (Enfal:24), dememişmidir. Sonra şöyle dedi:" Sana mescidden çıkmadan önce bir sure öğreteceğim ki bu sure Kur'an'daki en büyük suredir. "
Elimden tuttu ve mescidden çıkmayı istetiğimizde ben:" Ya Rasulellah, Sen:" Kur'an'daki en büyük sureyi sana öğreteceğim" demiştin" dedim.
Şöyle buyurdu: " El-Hamdülillahi Rabilalemin ki bu es-Sebu'l-Mesâni (Yedi çift övgüdür) ve Bana verilen en büyük sûredir. " (Buhari, Ebu Davud, Nesei, İbn-i Mace)
YİRMİ YEDİNCİ TAVSİYE
KUR'AN'DAKİ BAZI SÛRE VE AYETLERİN FAZİLETLERİ HAKKINDA
Enes (ra), Rasulullah (sav)'in Ashab'ından bir adama şöyle dediğini rivayet etmiştir:
" -Sen evlendin mi?. Adam:
-Hayır, vallahi Ya Rasulellah benim yanımda evlenecek bir şeyde yoktur, dedi. Rasulullah:
-Yanında " Kul huvallahü Ahad. . . " yokmudur?, buyurdu. adam:
-Vardır, dedi. Rasulullah:
-Bu Kur'an'ın üçte biridir. Yanında " İzacae Nasrullahi vel-Feth. . . " yok mudur?, buyurdu. Adam:
-Vardır, dedi. Rasulullah:
-Bu Kur'an'ın dörtte biridir. Evlen, evlen, buyurdu. " (Tirmizi)
İhlas Suresi, Ayetel Kürsi ve Amenerrasulü hakkında ise şunları zikredebiliriz:
Muaz b. Enes el-Cüheni (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Kim " Kul-Huvallahü Ahad. . . " sonuna kadar on defa okursa Allah o kişiye cennette bir köşk yapar" . Bunu üzerine Hz. Ömer b. Hattab (ra) :" Ya Rasulellah o zaman biz de çokça yaparız" dedi. Rasulullah (sav) Allah daha çoktur ve daha iyidir" buyurdu. " (Müsned)
Ebu Zer (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Allah, Bakara Suresini iki ayetle bitirmiştir ki bu ikisini Bana arşının altındaki hazinesinden vermiştir. Onları öğreniniz ve çocuklarınıza ve kadınlarınıza öğretiniz. Zira o iki ayet namazdır, Kur'an'dır, duadır. " (Hakim)
Mü'minlerin annesi Aişe (ra) şöyle anlatır: "Rasulullah (sav) seriyyenin başında bir adam gönderdi. Bu kişi namazda arkadaşlarına kıraat okuyor ve " Kul hüvallahü Ahad..." ile bitiriyordu. Seriyye Medine'ye dönünce bunu Rasulullah (sav)'e bildirdiler.
Rasulullah da:" Sorun bakalım bunu hangi şeyden dolayı yapıyormuş?" dedi.
Onlarda sordular. Adam:" Çünkü bu Sure Rahman olan Allah'ın sıfatıdır. Ben de bunu okumayı çok seviyorum" dedi.
Bunun üzerine Rasulullah (sav):" Ona haber verin ki Allah onu seviyor buyurdu. " (Buhari, Müslim, Nesei)
Ebu Hureyre (ra) şöyle anlatır: "Rasulullah(sav) beni Ramazan ayının zekatını korumakla görevlendirmişti. Birden bana birisi belirdi ve yiyeceklerden almaya başladı. Ben de hemen onu yakaladım:" Seni Rasulullah'a götüreceğim" dedim.
Adam:" Ben muhtaç birisiyim, yanımda bakıma muhtaç ailem vardır. Ben de şiddetli sıkıntıdayım" dedi.
Ben de onu serbest bıraktım. Sabaha çıktığımda Rasulullah(sav):
" Ey Ebu Hureyre dün esirin ne yaptı?" buyurdu.
Ben de:" Ya Rasulallah, ihtiyacından ve bakmakla sorumlu olduğu ailesinden şikayette bulundu. Ben de ona acıdım ve bırakıverdim" dedim.
Bunun üzerine şöyle buyurdu:" Bak o yalan söyledi. Tekrar geri gelecektir" . Onun tekrar geri döneceğini Rasulullah (sav) sözünden öğrendim ve onu gözetledim. Birden belirip geldi ve yiyecekten alıyordu. Ben de:" seni mutlaka Rasullulah(sav)'e götüreceğim dedim.
" O da:" beni bırak ben ihtiyaç sahibiyim. Bakmakla sorumlu olduğum ailem vardır. Bir daha dönmem" dedi. Ben de ona acıdım ve salıverdim.
Sabaha çıktığımda Rasulullah (sav) bana:" Ey Ebu Hureyre dünkü esirin ne yaptı?" dedi.
Ben:" Ya Rasululah ihtiyacından ve bakmakla sorumlu olduğu ailesinden şikayette bulundu, ben de ona acıdım. Bırakıverdim" dedim.
Şöyle buyurdu:" O yalan söyledi ve tekrar geri dönecek" . Ben de üçüncü sefer gelmesini gözetledim. O da birden geldi, yiyecekten alıyordu, ben onu hemen tuttum ve :" Seni Rasulullah'a götüreceğim. Bu üçüncü defa gelmenin sonudur. Sen dönmeyeceğini söyleyip söz veriyorsun, sonra tekrar dönüyorsun" dedim.
Adam:" Beni bırak ben sana birtakım kelimeler öğretirim. Allah onlarla seni faydalandırır" dedi.
Ben:" Nedir onlar?" dedim.
Adam: " Yatağına girdiğinde Ayetel Kürsiyi oku. Zira senin başında devamlı sabaha kadar Allah tarafından gönderilmiş muhafız bekler, sana şeytan yaklaşamaz" dedi.
Ben de onu salıverdim. Sabaha çıktığımda Rasulullah(sav):
" Dün esirin ne yaptı?" dedi.
Ben de:" Ya Rasulellah bana Allah'ın kendileriyle beni faydalandıracağı bir takım kelimeler öğreteceğini sözverdi, ben de onu salıverdim" dedim.
Rasulullah (sav):" Onlar nedir?" dedi.
Ben de:" Yatağına girdiğinde Ayetel Kürsiyi oku. Bana dedi ki" Senin başından devamlı sabahlayana kadar Allah tarafından gönderilmiş bir muhafız bekler. Sana şeytan yaklaşamaz" dedi. Bunun üzerine Rasulullah:
" Bak o yalancı birisi olduğu halde sana doğru söylemiştir. Üç gündür kiminle karşılaştığını biliyor musun Ey Ebu Hureyre?" dedi. Ben de:
" Hayır" dedim.
" O şeytandır" dedi. " (Buhari)
Übey b. Ka'b (ra)'dan babasının şunu bildirdiği rivayet edilmiştir:" Kendilerinin hurmaların kurutulduğu ve saklandığı bir ambar vardı. Arasıra buraya uğrar ve hurmaları eksilir görür. Bir gece burayı bekler. Aniden yeni yetme bir oğlan çocuğu şeklinde bir canlı belirdi, selam verdi, o da selamını aldı ve:" Sen nesin?İnsan mı?Cin mi?" dedi.
" Cin" dedi.
" Elini uzat" dedim. Baktım sanki eli köpek eli gibi tüyleri de köpek tüyü gibiydi.
" Seni bu işi yapmaya yönelten nedir?" dedim. O:" Bana senin sadakayı sevdiğin ulaştı, bu nedenle senin yiyeceğinden birşeyler almayı istedim" dedi. Ben de:" Sizden bizi ne korur?" dedim. O da:
" Şu ayet, Ayetül Kürsi " dedi. Babası:
" Ben de onu bıraktım" demiştir. Übey sabahleyin Rasulullah (sav)'e gider ve durumu bildirir. Rasulullah:
" Pis herif doğru söyledi" demiştir. (İbn-i Hibban)
İhlas ve Felak-Nas Surelerinin fazileti hakkında ise şu hadisleri zikredebiliriz:
Muaz b. Abdullah b. Hubeyb babasının şöyle dediğini rivayet etmiştir: Babası şöyle anlatır: " Yağmulu ve zifiri karanlık bir gecede bize namaz kıldırması talebiyle mescide çıktık. O'nu bulunca " söyle" dedi. Bir şey söylemedim.
Sonra" söyle" dedi. Ben yine birşey söyliyemedim. Sonra tekrar " söyle" dedi. Ben de:
" Ya Rasulellah ne söyliyeyim?" dedim. O da:
" Sabah ve akşama çıktığında Kul hüvallahü ahad, Felak, Nas Surelerini üç defa oku. Herşeye karşı sana yeter" dedi. " (Ebu Davud, Tirmizi)
Ukbe b. Amir (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Bu gece indirilen bir benzeri görülmemiş ayetleri bilmedinmi ki bunlar " Kul euzu bi Rabbil Felak ve Kul euzu bi Rabbin-Nas" 'dır. " (Müslim, Tirmizi, Ebu Davud, Nesei)
Diğer bir rivayette ise şöyledir:" Rasulullah (sav) ile beraber bir seferde yürüyordum. Bana:" Ey Ukbe okunan hayırlı iki sureyi öğreteyim mi?" buyurdu ve bana Felak ve Nas Surelerini öğretti.
" Ebu Davud'un rivayetinde ise şöyledir:" Rasulullah (sav) ile beraber Cuhfe ile Ebva arasında yürürken birden bizi zifiri karanlıkla rüzgar sardı. Rasulullah(sav) de Felak ve Nas Sureleri'ni okuyarak Allah'a sığınmaya başladı ve şöyle diyordu:" Ey Ukbe bu ikisi ile Allah'a sığın. Hiçbir kimse bunların bir benzeriyle bunlar kadar Allah'a sığınamaz. "
Cabir b. Abdillah (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle dediğini rivayet etmiştir:" Oku ey Cabir" . Ben de:
" Anam babam Sana kurban olsun, ne okuyayım?" dedim.
" Felak ve Nas Sureleri'ni oku" buyurdu. Ben de bu ikisini okudum. Bana şöyle dedi:
" Bu ikisini oku. Bu ikisinin bir benzerini asla okuyamazsın. " (Nesei, İbn-i Hibban)
YİRMİ SEKİZİNCİ TAVSİYE
RASULULLAH (sav)'in SÜNNETİNİ YAŞATMA HAKKINDADIR
Amr b. Avf (ra) Efendimiz'in Bilal b. Haris(ra)'a şöyle dediğini rivayet etmiştir:" Ey Bilal! Bil" . O da:
" Ya Rasulullah neyi bileyim?" . Şöyle buyurdu:
" Şunu bil ki kim benden sonra sünnetlerimden öldürülmüş olan bir sünnetimi diriltirse ona bu sünnetle amel edenlerin ecri verilir. Onların ecirlerinden de eksilme olmaz. Kim de Allah ve Rasulü'nün razı olmadığı sapık bir bitat ortaya koyarsa ona da bu bitatla amel edenlerin ecri verilir, bidati işleyenlerin günahlarından da eksilme olmaz. " (Tirmizi, İbn-i Mace)
İbn-i Abbas (ra) Hz. Peygamber Efendimiz (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: " Ümmetimin bozulduğu bir sırada kim sünnetime sarılırsa ona yüz şehid sevabı vardır. " (Beyhaki, Taberani)
YİRMİ DOKUZUNCU TAVSİYE
DÜNYAYA ÖNEM VERMEMEK HAKKINDA
Ebu'l-Abbas Sehl b. Sa'd es-Saidi (ra) şöyle anlatır:" Bir adam Rasulullah (sav)'e geldi ve şöyle dedi:
" Ya Rasûlallah bana bir amel göster ki onu işlediğimde Allah beni sevsin, insanlar da beni sevsin. " Rasulullah:
" Dünyadaki şeylere önem verme, Allah seni sevsin, insanların yanındaki şeylere önem verme insanlar seni sevsin. " (İbn-i Mace)
Hz. Peygamber Efendimiz'in dünyaya önem vermemesi hususunda ise şu hadisi zikredebiliriz: Abdullah b. Mesud (ra) şöyle anlatır:" Rasulullah (sav) hasır üzerinde uyumuştu. Kalktığında yan tarafına hasır iz yapmıştı. Biz de:
" Ya Rasûlellah Sana döşek etsek" dedik. O da şöyle buyurdu:
" Dünyaya karşı Bana ne oluyor ki, Ben dünyada ağacın altında gölgelenipte sonra orayı bırakıp giden bir yolcudan başka değilim. " (Tirmizi)
Ubeydullah b. Muhsan el-Ensari el-Mutami (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Sizden kim gönlünde güven, bedeninde sıhhat, yanında da günlük azığı olarak sabahlarsa o kimseye sanki zinetleriyle dünya verilmiş gibidir. " (Tirmizi)
Sa'd b. Ebi Vakkas (ra) anlatır:" Peygamber (sav)'e bir adam geldi ve:" Ya Rasulellah bana bir tavsiyede bulun, ama kısa ve öz olsun" dedi. Peygamber(sav) şöyle buyurdu:
" İnsanların ellerindekileri ummamaya bak. Tamahtan da sakın, zira tamah hali hazırda bir fakirliktir. Mazur görülenlerden de sakın. " (Beyhaki)
İbn-i Ömer (ra) anlatır: Rasulullah (sav) omuzumdan tuttu ve:" Dünyada bir yabancı gibi veya bir yolcu gibi ol" buyurdu. İbn-i Ömer (ra) kendisi de şöyle dedi:
" Akşama eriştiğinde sabahı bekleme, sabaha eriştiğinde de akşamı bekleme, hastalığın için sağlığından bir şeyler, ölümün için de hayatından birşeyler al. " (Buhari)
OTUZUNCU TAVSİYE
CEHENNEMDEN KURTULUŞ
Haris b. Müslim et-Temimi (ra) Hz. Peygamber (sav)'in kendisine şöyle buyurduğunu söylemiştir: Sabah namazını kıldığında hiçbirşey konuşmadan önce yedi defa; Allahümme ecirni Mine'n-Nar Allah'ım beni cehennem ateşinden koru" söyle. Şunu bil ki sen bugün ölürsen Allah seni cehennemden korunanlardan kılar. Akşam namazını kıldığında da hiçbirşey konuşmadan önce yedi defa; Allahümme ecirni Mine'n-Nar" söyle. Şunu bil ki sen bu gece ölürsen Allah seni cehennemden korunanlardan kılar. " (Nesei, Ebu Davud)
OTUZ BİRİNCİ TAVSİYE
CENNETLİK BİR ADAM
Ebu Hureyre (ra) şöyle anlatır: Bedevi birisi Rasulullah(sav)'e geldi ve şöyle dedi:
" Ya Rasulellah bana bir amel göster ki onu işlediğimde cennete gireyim. " Rasulullah(sav) şöyle buyurdu:
" Allah'a kulluk eder, O'na hiçbirşeyi ortak koşmazsın, farz namazları kılar, farz olan zekatı verir, Ramazan orucunu tutarsın. " Adam:
" Canım elinde olan Allah'a yemin olsun ki ben bunu ne artırırım ne de eksiltirim" dedi. Bu kişi oradan ayrılınca Hz. Peygamber (sav):
" Kim cennetlik olan bir adama bakmak isterse buna baksın" buyurdu. (Buhari, Müslim)
OTUZ İKİNCİ TAVSİYE
İSTİHARE NAMAZI
Cabir b. Abdullah (ra) anlatır:" Rasulullah (sav) bütün işlerimizde bize Kur'an'dan bir sûre öğretir gibi istihareyi öğretir ve şöyle derdi:" Biriniz bir işe yönelirse nafile olarak iki rekat namaz kılsın, sonra da şöyle desin:" Allahümme, inni Estehiruke bi İlmike ve Estakdiruke bi Kudretike ve Eseluke min Fadlikel-Azim. Fe inneke takdiru vela Ekdiru ve Ta'lemu vela e'alemu ve ente Allamu'l-ğuyub Allahümme in Künte ta'lemu Enne Hazel. Emru hayrun li fi dini ve meaşi ve aki beti emri, Emru hayrun li fi dini ve meaşi ve aki beti emri, âcili emri ve ecilihi fakdur li ve yessir li sümme barik li fihi vein Künte Ta'lemu enne hazel emru şerrun li fi dini ve meaşi ve akıbeti emri fi acilihi ve ecilihi fasrifni anhu vakdur li'l-Hayra Haysü Kane Sümme Erdini bihi.
(Allah'ın ben Senin ilminle Senden hayrına muvafakiyet dilerim. Senden kudretinle kudret istirham ederim ve yüce fazlü Kereminden nasib etmeni temenni ederim. Çünkü Senin kudretin herşeye kadirdir. Benim gücüm ise yetmez. Sen herşeyi hakkı ile bilirsin, ben bilemem. Yine Sen bütün gaybı kemali ile bilirsin. Allah'ım eğer bu yapmaya hazırlandığım amel dinim hakkında, hayatım ve amellerimin akıbeti şuanki ve geleceği hususunda hayırlı ise onu bana takdir kıl ve kolaylaştır. Sonra bu amelimde bana bereket ihsan et. Yok eğer yapmaya hazırlandığım bu amel dinim hakkında, hayatım ve amelimin akıbeti, şuanki ve geleceği hakkında şerli (kötü) ise onu benden, beni de ondan uzaklaştır. Hayır hangisinde ise onu bana takdir buyur, sonra beni de ona razı kıl. " de ve sonra ihtiyacını belirt. " (Buhari, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei, İbn-i Mace)
İstiharenin faydası hakkında ise şu hadisi zikredebiliriz:
Sa'd b. Ebi Vakkas (ra) Resulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Ademoğlunun Allah'a yaptığı istiharesi onun mesud ve bahtiyarlığındandır. " (Müsned)
Diğer rivayette ise şu ilave mevcuttur:" Ademoğlunun Allah'a istihareyi terk etmesi de onun bahtsızlığındandır. "
OTUZ ÜÇÜNCÜ TAVSİYE
ÜZÜNTÜ VE KEDERİN GİDERİLMESİ İÇİN DÛA
El-İsbehani, Enes (ra)'dan şu hadisi rivayet edr ki, Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur:" Ey Ali sana bir dua öğretiyorum ki eğer sana gam, keder gelirse bununla Rabbine dûa edersin, Allah'ın izniyle senin dûan kabul olunur, üzüntü senden gider. önce abdest al, iki rekat namaz kıl, Allah'a Hamdü senada bulun, Peygamberine salavat getir. Kendine ve mü'min erkek ve kadınlara istiğfarda bulun. Sonra da şöyle de:" Allahümme ente tahkumu beyne İbadike FŒma kânûfihi Yehtelifune, La ilahe illallahu'l-Azim. La ilahe illallahu'l-Halimu'l-Kerim.Emru hayrun li fi dini ve meaşi ve aki beti emri, acili emri ve ecilihi fakdur li ve yessir li sümme barik li fihi vein Künte Ta'lemu enne hazel emru şerrun li fi dini ve meaşi ve akıbeti emri fi acilihi ve ecilihi fasrifni anhu vakdur li'l-Hayra Haysü Kane Sümme Erdini bihiğAllah'ın ben Senin ilminle Senden hayrına muvaffakiyet dilerim. Senden kudretinle kudret istirham ederim ve yüce fazlü Kereminden nasib etmeni temenni ederim. Çünkü Senin kudretin herşeye kadirdir. Benim gücüm ise yetmez. Sen herşeyi hakkı ile bilirsin, ben bilemem. Yine Sen bütün gaybı kemali ile bilirsin. Allah'ım eğer bu yapmaya hazırlandığım amel dinim hakkında, hayatım ve amellerimin akıbeti şuanki ve geleceği hususunda hayırlı ise onu bana takdir kıl ve kolaylaştır. Sonra bu amelimde bana bereket ihsan et. Yok eğer yapmaya hazırlandığım bu amel dinim hakkında, hayatım ve amelimin akıbeti, şuanki ve geleceği hakkında şerli(kötü) ise onu benden, beni de ondan uzaklaştır. Hayır hangisinde ise onu bana takdir buyur, sonra beni de ona razı kıl. " de ve sonra ihtiyacını belirt. " (Buhari, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei, İbn-i Mace)
Sübhanallahi Rabbi's-Semâvâti's-Sebi ve Rabbi'l-Arşi'l-Azim. el-Hamdü lillahi Rabbi'l-Alemin, Allahümme Kâşife'l-gammi, müferricel-Hemmi, mücibe da'veti'l-Muddarine iza deavke. Rahmane'd-Dünya ve'l-Ahira ve Rahimehuma ferhamni fi hâceti hezihi bi kadaiha ve necâhiha Rahmeten tuğni biha an Rahmeti men sivake.
İbn-i Abbas (ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Cebrail(as) Bana birtakım dualar getirdi ve " eğer Sana dünya içinden bir iş gelirse bu duaları öne koy ve sonra da ihtiyacını iste" dedi. Dua şudur:" Ya bedia's-Semâvâti ve'l-Ardı, Ya Ze'l-Celali ve'l-İkram. Ya Sariha'l- Mustesrihine, Ya Gıyâse'l-Müsteğisine, Ya Kâşife's-Sûi, Ya Erhame'r-Rahimine, Ya Mucibe da'veti'l- Muddarrine, Ya İlahe'l-Alemine, Bike Unzilu haceti ve Ente E'lemu biha fakdiha" (El-İsbehani)
OTUZ DÖRDÜNCÜ TAVSİYE
ÇOK SECDE ETMEK KİŞİYİ CENNETE KOYAR
Rasulullah (sav)'in hizmetkarı ve Ashab-ı Suffa'dan olan Ebu Firas Rabia b. Ka'b el-Eslemi (ra) şöyle anlatır:" Rasulullah (sav) ile beraber geceler, abdest suyu ve diğer ihtiyaçlarını getirirdim. Bana dedi ki:
" Benden bir şey dile" . Ben de:
" Cennette Sana arkadaşlık etmeyi dilerim" dedim.
" Bundan başka" dedi. Ben de:
" İsteğim budur" dedim.
" Sen de nefsine karşı çok secde etmekle Bana yardım et" buyurdu. " (Müslim)
Hz. Peygamber'in Mevlası Ebu Abdillah Sevban (ra) Rasulullah (sav)'ı şöyle derken işittiğini rivayet etmiştir:" Çok secde etmeye bak. Zira sen her secde edişinde Allah seni onunla bir derece yukarı kaldırır. Senden de bir günahı siler. " (Müslim)
Cabir (ra) Rasulullah (sav)'i şöyle derken işittiğini rivayet etmiştir:" Şüphesiz gecede bir saat vardır ki müslüman birisi ona rastlarsa Allah'tan dünya ve ahiret işinden hayırlı birşey isterse Allah ona mutlaka bunu verir. Bu her gecede böyledir. " (Müslim)
Ebu Malik el-Eşari (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Hiç bir adam yoktur ki geceleyin uyanır, hanımını da uyandırır, hatta hanımına uyku ağır basarsa yüzüne su serperde ikisi evlerinde namaza kalkar ve gecenin bir vaktinde Allah'ı zikrederse Allah o ikisinin günahlarını bağışlar. " (Taberani)
Muğire b. Şu'be (ra) anlatır:Bir gün Rasulullah (sav) öyle namaz kıldı ki hatta ayakları şişmişti. Kendisine:
" Allah Senin geçmiş ve gelecek günahlarını bağışladı" denildi. O da şöyle buyurdu:
" Şükreden bir kul olmayayım mı?" . (Buhari, Müslim, Nesei)
İbn-i Abbas (ra) şöyle anlatır:" Rasulullah (sav) bize gece namazı kılmamızı emretti, hatta bu konuda teşvik edip şöyle buyurdu:" Bir rekatta olsa gece namazı kılmaya bakın. " (Taberani)
OTUZ BEŞİNCİ TAVSİYE
YEMEK YEDİRMEK, SELAMI YAYMAK VE GECE NAMAZI KILMAK
Ebu Hureyre (ra) şöyle anlatır:" Rasulullah (sav)'e :" Ya Rasulellah Seni gördüğümde gönlüm hoşlanır, gözüm aydınlanır, bana herşeyden haber ver" dedim. O da :
" Herşey sudan yaratıldı" buyurdu. Ben:
" Bana öyle birşey bildir ki onu yaptığımda cennete gireyim. " Şöyle buyurdu:
" Yemek yedir, selamı yay, akrabayı ziyaret et, insanlar uyurken gece namazını kıl;cennete güvenle girersin. " (Müsned, İbn-i Hibban)
Ebu Malik el-Eşari (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Cennette dışından içi, içinden de dışı görünen bir oda vardır ki Allah onu;yemek yediren, selamı yayan ve insanlar uyurken gece namazı kılan kimseler için hazırlamıştır. " (İbn-i Hibban)
OTUZ ALTINCI TAVSİYE
KOMŞUYA İKRAMDA BULUNMAK
Ebu zer (ra) Efendimiz'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Ey Ebu Zer çorba pişirdiğinde suyunu çok yapta komşularını gözet. " (Müslim)
Yine Ebu Zer(ra) şöyle demiştir:" Sadık dostum bana şunu tavsiye etti ve dedi ki:" Çorba pişirdiğinde suyunu çok yap, sonra da komşularından hanehalkına bak, çorbadan uygun bir şekilde onlara dök. "
Ebu Hureyre (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Kim Allah'a ve Kıyamet Günü'ne inanıyorsa komşusuna eziyet vermesin, kim Allah'a Kıyamet Günü'ne inanıyorsa misafirine ikram etsin, kim Allah'a ve Kıyamet Günü'ne inanıyorsa hayır konuşsun yahut sussun. " (Buhari, Müslim)
OTUZ YEDİNCİ TAVSİYE
FAKİR VE YOKSULLARI SEVMEK
Ebu Zer (ra) şöyle demiştir:" Sadık dostum bana yedi tavsiyede bulundu; Yoksulları sevmemi ve onlara yakın durmamı, benden aşağı olana bakmamı ve kendimin üstünde olanlara bakmamamı, bana eziyet verseler de akrabamı ziyaret etmemi, " La Havle vela Kuvvete illa billah" sözünü çokça söylememi, acıda olsa gerçeği konuşmamı, Allah hususunda kınayıcının kınamasının beni tutmamasını insanlardan da birşey istemememi. " (Müsned, Taberani)
OTUZ SEKİZİNCİ TAVSİYE
FAKİRLİK VE ZENGİNLİĞİN TANIMI
Ebu Zer (ra) Rasulullah (sav)'in kendisine şöyle dediğini rivayet etmiştir:" Ey Ebu Zer malın çokluğunu zenginlik olarak mı görürsün?" Ben de:
" Evet Ya Rasulellah" dedim. O da:
" Malın azlığını da fakirlik olarak mı görürsün?" dedi. Ben de:
" Evet Ya Rasulellah" dedim. O da şöyle buyurdu:
" Zenginlik ancak kalp ve gönül zenginliğidir. Fakirlik te kalp ve gönül fakirliğidir. Kimin kalbinde zenginlik varsa dünyada karşılaştığı ona zarar vermez. Kimin de kalbinde fakirlik varsa dünyadan daha fazla onu zengin edecek yoktur ve onun nefsine de dünyanın cimriliği zarar verebilir. " (İbn-i Hibban)
OTUZ DOKUZUNCU TAVSİYE
ALLAH'tan SAKINMAK
Ebu Zer (ra) anlatır:" Rasulullah(sav)'e :" Ya Rasulellah bana tavsiyede bulun" dedim. Şöyle buyurdu:
" Allah'tan sakın, zira bu tamamen işin başıdır. " Ben:
" Ya Rasulellah bana biraz daha tavsiye ver" dedim. O da:
" Kur'an okumaya bak. Çünkü bu sana dünyada nur, semada ise azıkolarak biriktirilmiş sermayedir. " (İbn-i Hibban)
KIRKINCI TAVSİYE
KUR'AN OKUMANIN FAZİLETİ HAKIKKINDA
Ebu Umame el-Bahili (ra) Rasulullah(sav)'i şöyle derken işittiğini rivayet etmiştir:" Kur'an'ı okuyunuz, zira Kur'an Kıyamet Günü Kur'an ehline şefaatçi olarak gelir. İki çiçek olan Bakara ve Al-i İmran Sureleri'ni de okuyunuz, zira bu ikisi Kıyamet Günü bulut gibi veya saf halinde iki kuş fırkası olarak Ashabını savunmak için gelir. Bakara Suresi'ni okuyunuz, zira bunun elde edilmesi berekettir, terkedilmesi zarardır. O'na sihirbazlar da güç yetiremez. " (Müslim)
Abdullah b. Amr b. el-As (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle dediğini rivayet etmiştir:" Kur'an Ashabına " Oku yüksel, dünyada düzgünce okuduğun gibi oku, senin makamın en son okuduğun ayete kadardır denilir. " (Tirmizi, Ebu Davud, İbn-i Mace, İbn-i Hibban)
KIRK BİRİNCİ TAVSİYE
HAYIR YOLLARI
Enes b. Malik (ra) anlatır:" Temim Kabilesi'den bir adam Rasulullah (sav)'e geldi ve:" Ya Rasulellah benim çok develerim var, mal, mülk ve arkadaş Sahibiyim. Bana nasıl yapacağımı, nasıl hayır yolunda sarfedeceğimibildir" dedi. Bunu üzerine Rasulullah(sav):
" Malından zekatını çıkarırsın, zira bu seni temizleyen bir nevi temizleyicidir. Akrabanla ilişkiyi sürdürürsün, yoksul komşu ve dilencinin hakkını tanırsın. " (Müsned)
KIRK İKİNCİ TAVSİYE
ÜZÜNTÜNÜN GİTMESİ, BORCUN ÖDENMESİ İÇİN DÛA
Ebu Said el-Hudri (ra) anlatır:" Bir Rasululla (sav) mescide girmişti. Baksa ki Ensar'dan Ebû İmame denilen bir adam mescidde oturuyordu. Ona:
" Ey Ebu Ümâme ne oluyor seni namaz vaktinin dışında mescidte oturuyor görüyorum. Durum nedir?" dedi. O da:
" Ya Rasulellah borçlar ve kederler beni bırakmıyor" dedi. Rasulullah(sav) :
" Sana bir söz öğreteyim mi? Eğer onu söylersen Allah teala üzüntünü giderir, borcunu ödetir" dedi. O da:
" Söyle ya Rasulallah " dedi. Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:
" Sabaha çıktığında akşama eriştiğinde şöyle de:
" Allahümme eûzu bike mine'l-hemmi ve'l-hüzni ve eûzu bike mine'l-buhli ve'l cübni ve eûzu bike min galebeti'd deyni ve kahri'r ricâli" Ebu ümame sonra şöyle der:
" Ben bunu böylece yaptım Allah taala üzüntümü giderdi borcumu da ödememi nasip etti. " (Ebu Davud)
KIRK ÜÇÜNCÜ TAVSİYE
UYKUMA SIRASINDA OKUNACAK DÛA
Ebu Umare el-Bera b. Azib (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Ey falanca yatağına girdiğinde şöyle de:" Allahümme Eslemtü nefsi ileyke ve veccehtü vechi ileyke ve fevvadtü emri ileyke ve Elce'tü Zahri ileyke rağbeten ve Rahmeten ileyke la melce'e ve la mencâ minke illa ileyke amentü bi kitabike ellezi enzelte, ve nebiyyike ellezi erselte Fe inneke in mittü min leyletike mittü ala'l-Fıtrati ve in Esbahtü esbahtü hayran. " (Buhari, Müslim)
Ebu Said el-Hudri (ra) Efendimiz (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Kim yatağına girdiği sırada " Estağfirullahe ellezi la İlahe illa hü el Hayye'l-Kayyume ve etubü ileyh" derse, günahları denizin köpüğü, ağacın yaprağı, kum yığınının taneleri ve dünyanın günlerinin sayısı kadar da olsa affolunur. " (Tirmizi)
Enes b. Malik (ra) Rasulullah (sav)'İn şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Kim yatağına girdiğinde:" el-Hamdülillahi'llezi Kefâni, ve'l-Hamdülillahi ellezi menne aleyye fe efdale" derse Allah'ı bütün mahlukatın övgüsü ile hamdetmiş olur. " (Beyhaki)
KIRK DÖRDÜNCÜ TAVSİYE
UYKUSU GELMEYEN KİMSENİN OKUYACAĞI DÛA
Zeyd b. Sabit (ra) şöyle demiştir:" Rasulullah (sav)'e bana musallat olan uykusuzluktan şikayet ettim, şöyle buyurdu: " Şöyle de:" Allahümme ğarati'n-Nucumu ve hede'eti'l-Uyuni ve ente Hayyun Kayyumun la te'huzuke sinetun vela nevmun Ya Hayyu Ya Kayyumu ehdi' leyli ve enim ayni" . Zeyd b. Sabit(ra) şöyle der:" Ben bu duayı okudum Allah Taala benden maruz kaldığım şeyi giderdi. " (İbnu Sünni)
Yine Rasulullah (sav) Halid b. Velid (ra)'a uykusuzluk musallat olduğunda ona şöyle dua etmesini öğretmiştir:" Allahümme Rabba's-Sema vati's-Seb'i vema ezallet. Ve Rabbe'l-ErdŒne vema ekallet ve Rabbe's-Şeyatine vema Edallet. Kun li Caren min şerri halgıke küllihim cemian en yefruta aleyye ahadun min hum ev en yetğa, Azze caruke ve Celle Senauke. " (Tirmizi, Taberani)
KIRK BEŞİNCİ TAVSİYE
İNSANLARIN EN DEĞERLİSİ
Ebu Said el-Hudri (ra) anlatır:Bir adam:" Ya Rasulellah insanların hangisi daha faziletlidir?" dedi. O da şöyle buyurdu:
" Mü'min olan ve canıyla malıyla Allah yolunda cihad edendir. " Adam:
" Sonra kim?" dedi. O da:
" Vadilerden bir vadiye çekilmiş Rabbine ibadet eden bir adamdır" dedi.
Diğer bir rivayette ise:" Allah'tan sakınır, insanları da şerrinden dolayı bırakır. " (Buhari, Müslim)
Yine Ebu Said el-Hudri (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Müslüman bir adamın en hayırlı malı koyunları olupta dinini fitnelerden kurtarmak için dağların tepelerine, kenar bölgelere onları sürüp götüreceği yakındır. " (Buhari)
KIRK ALTINCI TAVSİYE
OTURULAN MECLİSİN KEFFARETİ
Ebu Hureyre (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: " Kim bir mecliste otururda o mecliste şamata ve bağrışmalar çok olurda o kişi bu meclisinden kalkmadan önce:" Sübhanekellahümme bi Hamdike Eşhedü enlailahe illa ente Estağfiruke ve etûbü ileyke" derse bu meclisinde olan şeyleri ondan affolunur. " (Ebu Davud, Tirmizi, Nesei, İbn-i Hibban)
KIRK YEDİNCİ TAVSİYE
TESBİH'in FAZİLETİ HAKKINDA
Ebu Zer (ra) anlatır:" Rasulullah (sav) bana, " sözün Allah'a en sevimli olanını sana bildireyim mi?" dedi. Ben de:
" Ya Rasulellah sözün Allah'a en sevimli olanını bana bildir" dedim. O da şöyle buyurdu:
" Allah Taala'ya sözün en sevimlisi, " Sübhanellahi ve bi Hamdihi" dir, buyurdu. " (Müslim, Nesei)
Yine Müslim'in rivayetinde Rasulullah (sav)'e: " Hangi söz daha faziletlidir" diye sorulduğu ve O'nun da şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:" Allah'ın melekleri ve kulları için seçtiği" Sübhanellahi ve bi Hamdihi" dir. "
Abdullah b. Amr (ra) Rasulullah(sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: " Kim, "Sübhanellahi ve bi hamdihi", derse ona cennette bir hurma ağacı dikilir. " (El-Bezzar)
Ebu Hureyre (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" "Sübhanellahi ve bi Hamdihi, Sübhanellahi'l-Azim", dile hafif mizanda ağır ve Rahman'a sevimli gelen iki sözdür. " (Buhari, Müslim, Tirmizi)
KIRK SEKİZİNCİ TAVSİYE
SEYYİDİ'L İSTİĞFAR
Seddad b. Evs (ra) Peygamber (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Seyyidül İstiğfar (İstiğfar ve tevbenin en kıymetlisi) kulun şöyle demesidir:" Allahümme ente Rabbi la İlahe illa ente Halakteni ve ene Abduke ve ene ala Ahdike ve va'dike mesteta'tu Euzü bike min şerri ma sana'tü ebû ü leke bini'metike aleyye ve ebu ü bi zenbi fağfirli fe innehü la yeğfiru'z-zunübe illa ente" . Kim bunu inanarak gündüz söylerse ve de bugünde akşamdan önce vefat ederse o cennet ehlinden olur. Kim de bunu inanarak gece söylerse ve de bu gecede sabahtan önce vefat ederse o cennet ehlinden olur. " (Buhari)
KIRK DOKUZUNCU TAVSİYE
CENNET AĞACI
Ebu Hureyre (ra) ağaç dikerken kendisine Hz. Peygamber (sav)'in uğradığını ve şöyle dediğini rivayet etmiştir:" Ey Ebu Hureyre ne dikiyorsun?" . Ben de:
" Ağaç dikiyorum" dedim. O da:
" Ben sana bundan daha hayırlı ağacı göstereyim mi?. "Sübhanellahi ve'l-Handülillahi vela ilahe İllallahü vallahü ekber"dir ki bu dûanın her defasında cennette sana bir ağaç dikilir. " (İbn-i Mace, Hakim)
ELLİNCİ TAVSİYE
AKREP SOKMASINA KARŞI KORUNMA
Ebu hureyre (ra) anlatır:" Bir adam Peygamber (sav)'e geldi ve:" Ya Rasulellah dün beni ısıran akrepten neler çektim bir bilsen" dedi. Bunun üzerine O da şöyle dedi:
" Bak akşama çıktığınde eğer, " Euzü bi kelimatillahi et-Tammeti min şerri ma Halak" diye dua etseydin sana zarar vermezdi. " (Muvatta, Müslim, Tirmizi)
Tirmizi'nin rivayetinde ibare şu şekildedir:" Kim akşama çıktığında üç defa, " euzü bi kelimatillahi et-Tammeti min şerri ma Halaka" diye dûa ederse ona bu gecede zehirli mahlukat zarar veremez. " Süheyl der ki:" Aileme bu duayı öğrenmişti. Her gece okuyorlardı. Bu sırada bir cariyeyi haşere sokmuştu, ama o hiçbir acı duymadı. "
FATİHA SURESİ'Nİ OKUYARAK TEDAVİ ETMEK
Ebu Said el-Hudri (ra) anlatır:" Rasulullah( sav)'in Ashabı'ndan bir grup sefere çıkmıştı. Nihayet arap kabilelerinden bir kabileye konakladılar ve onlardan kendilerini misafir edinmelerini istediler, ama onlar misafir almayı kabul etmediler. Bu sırada kabilenin reisini haşerat ısırdı, hemen koşuşturdular, ama hiçbir şey fayda vermedi. Birisi: " Şu konaklayan topluluğa gitseniz belki yanlarında bazı şeyler olabilir" dedi. Onlar da hemen yanlarına gelip:
" Ey topluluk, reisimizi haşere soktu, tüm çabalarımız fayda vermedi. Acaba birinizin yanında birşey var mıdır?. " Ashab'tan birisi:
" Vallahi ben tedavi edebilirim. Ama şu var ki biz sizden misafir kabul edilmemizi istedikte siz bizi misafir edinmediniz. Ben de ücret vermesseniz size tedavi etmem. " dedi. Onlarda bir sürü koyunla anlaştılar. O da Fatiha Suresi'ni okuyup ve üfleyerek gitti. Reisleri sonunda bağdan çözülmüş gibi canlandı, yürüyüp kalktı. Hiçbir acı duymadı. Onlar da anlaştıkları ücreti ona verdiler. Arkadaşlarından birisi:
" Koyunları paylaştırınız" dedi. Tedavi eden de:
" Hayır Peygamber (sav)'e gidip durumu O'na anlatana kadar birşey yapmayın. O'nun ne emredeceğine bakalım" dedi. Rasulullah (sav)'e varıp durumu anlattılar. O da:
" Fatiha'nın tedavi edeceğini nereden bildin?. Size ganimet geldi onu bölüştürün, sizinle beraber Bana da pay ayırın" buyurdu ve güldü. " (Buhari)
ELLİ BİRİNCİ TAVSİYE
RIZKI GELİŞTİRME VE BORCU ÖDEME DÛASI
Mü'minlerin annesi Aişe Validemiz (ra) şöyle anlatır: " Ebu Bekir (ra) benim yanıma geldi ve: Rasulullah (sav)'den bana öğrettiği dûayı duydum. " Ben de:" Nedir o?" dedim. Şöyle dedi:
" Meryemoğlu İsa arkadaşlarına şöyle öğretiyordu: " Şayet sizden birinizin dağ dolusu altın borcu olsa ve Allah'a şu dûayı okusa Allah borcunu ödetir: "
"Allahümme fâricelhemmi Kâşifel ğammi mücîbedda'vetil-muddarriin Rahmanüddinya vel Ahira ve Rahimehuma ente turhimuni ferhamni bi Rahmetin tuğnini biha an Rahmeti men sivake"
Ebu Bekir (ra) der ki:Ben Allah'a bu şekilde dua ederdim, Allah bana faydalarını getirir, borcum ödenirdi. "
Hz. Aişe Validemiz der ki: " Ben de bu dûa ile dûa ederdim. Kısa zamanda Allah beni ne bana sadaka olarak verilmiş ne de miras yoluyla gelmiş olan bir rızıkla rızıklandırdı. Allah borcumu ödetti, aileme güzel bir şekilde bunu bölüştürdüm. Abdurrahman'ın kızını da bu maldan üç ukiyye (12 dirhem) süs ve zinet taktım, bize de geriye iyi bir mal arttı. " (Bezzar, Hakim, İsbehani)
Efendimiz şöyle buyurmuştur:" Ey Muaz sana dûa edebileceğin bir dûa öğreteyim mi?. Eğer üzerinden Sabir dağı kadar borç olsa Allah onu senden ödetir. Ey Muaz Allah'a şöyle dua et: " Kul Allahümme Malike'l Mülki tü'ti'l-mülke men teşâu ve tuizzü men teşâu ve tuzillü men teşâu biyedike'l- Hayri inneke ala Külli şey in Kadir. Tulicu'l-Leyle fi'n-Nehari ve tulicu'n-Nehari fi'l-Leyl. Ve tuhricu'l-Meyyite mine'l-Hayy ve türziku men teşâu biğayri hisab. Rahmane'd-Dünya ve'l-Ahirati ve Rahime huma tu'timen teşâu minha ve temneu menteşau, irhamni rahmeten tuğnini biha an Rahmeti men sivâke. " (Taberani)
ELLİ İKİNCİ TAVSİYE
HAYIR YOLLARINDA HARCAMA YAPMAK
Abdullah b. Amr b. el-As (ra) bir adamın Rasulullah (sav)'eşöyle sorduğunu rivayet etmiştir: " Müslümanlığın hangisi daha hayırlıdır?. " O da şöyle buyurur: " Yemek yedirirsin, selamı da tanıdığına ve tanımadığına verirsin. " (Buhari, Müslim)
Ebu hureyre (ra) Peygamber (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: " Kulların içinde bulunduğu hiçbir gün yoktur ki, iki melek inipte bunlardan birisi, " Allah'ım hayır harcamada bulunanın malının devamını ver" diğeride, " Allah'ım eli sıkı olanın da malının telefini ver" demesin. " (Buhari, Müslim)
Abdullah b. Mesud (ra) Hz. Peygamber (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: " Ancak iki şeyde hasetlik vardır ki bunlar; bir adam ki Allah ona mal vermiş o da malı hakyolda tüketmek nasip olmuştur. Yine bir adam ki Allah ona hikmet vermiş, o da bu hikmetle hükmeder ve bu hikmeti öğretir. " (Buhari, Müslim)
Yine Abdullah b. Mesud (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: " Hanginize varisi olduğu mal kendi malından daha sevimlidir?. " Ashab dedi ki:" Ya Rasulallah bizden hiçbiri yoktur ki kendi malı ona sevimli olmasın" dedi. O da şöyle buyurdu: " Onun malı hayatındayken (hayır yollarına) sunduğudur. Varisin malı da (hayır yoluna sunmayıp) geriye bıraktığıdır. " (Buhari)
Adiy b. Hatim (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Cehennemden bir yarım hurma ile de olsa korununuz. " (Buhari, Müslim)
Ebu Hureyre (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Allah şöyle buyurur: "Ey Ademoğlu hayır yoluna harcama yap ki sana da harcama yapılsın. " (Buhari, Müslim)
ELLİ ÜÇÜNCÜ TAVSİYE
SABAH VE AKŞAMA ERİŞİNCE VE EVİNDEN ÇIKTIĞINDA NASIL DÛA EDİLECEĞİ HAKKINDADIR
Ebu Hureyre (ra) Ebu Bekir (ra)'ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Ya Rasulellah bana sabah ve akşama erişince söyliyeceğim bir takım sözlerden bana emret. O da şöyle buyurdu: "Allahümme Fâtıra's-Semâvâti ve'l-Ard, âlime'l-ğaybi ve'ş-Şehâdeti Rabbe Külli şey'in ve Melikehu. Eşhedu Enla İlahe illa ente euzü bike min şerri nefsi ve min şerri'ş-Şeytani ve şirkihi" bunu sabaha ve akşama eriştiğinde, yatağa girdiğinde oku" buyurdu. " (Ebu davud, Tirmizi)
Mü'minlerin annesi Ümmü Seleme (ra) anlatır: Efendimiz evinden çıktığı zaman şöyle derdi: " Bismillahi tevekkeltü Alallahi, Allahümme inni eûzü bike en edille ev Udalle ev ezille ev uzelle ev ezlime ev uzleme, ev echele ev yüchele aleyye. " (Ebu Davud, Tirmizi)
Enes(ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: Kim evinden çıkarken, " Bismillah tevekkeltü Alellahi la havle ve la kuvvete illa billahi" derse ona şöyle denilir:" Hidayete eriştirildin, işlerinde yeterlilik kazandırıldın, şerlerden korundun" ve ondan şeytan uzaklaşır. " (Ebu Davud, Tirmizi)
Enes b. Malik Rasulullah (sav)'in kızı Fatıma (ra)'a şöyle dediğini rivayet etmiştir:" Sana tavsiye edeceğim şeyleri dinlemekten sana hangi şey engel olabilir ki? Sabah ve akşama eriştiğinde şöyle dersin:" Ya Hayyu Ya Kayyum bi Rahmetike esteğisü, Eslih li şe'ni Küllehü vela tekilni ila nefsi tarfete aynin. " (Nesei, Bezzar)
ELLİ DÖRDÜNCÜ TAVSİYE İDARECİLİK İSTEMEYİNİZ
Ebu Said, Abdurrahman b. Sümra (ra) Rasullulah (sav)'in ken kendisine şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir. " Ey Abdurrahman b. Sümra idareciliği isteme çünkü şu var ki bu görev sana sen istemeden verilirse sana yardım edilir, eğer bu görev sana senin isteğinle verilirse sende bunun sorumluluğu altına girersin, bir şeye yemin ettikten sonra ondan daha iyisini görmüş isen daha iyi olanı yap yeminine de keffaret uygula. (Buhari, Müslim)
Ebu Zer (ra) anlatır:" Ya Rasullullah beni bir yerlerde çalıştırmak istemez misin?" dedim. O da omzuma dokundu ve şöyle buyurdu:" Ey Ebu Zer sen zayıfsın, vazife de emanettir. Vazife ve sorumluluk Kıyamet Günü'nde pişmanlık ve alçaklıktır. Ama bu vazifenin hakkını yerine getiren üzerindeki vazife ile ilgili sorumluluğun gereklerini yapan hariç. " (Müslim)
Ebu Hureyre (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Sizler idarecilik hususunda çok ihtiraslı olacaksınız ama bu da Kıyamet Günü pişmanlık olacaktır. " (Buhari)
Ebu Said (ra) ve Ebu Hureyre (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmişlerdir: " Allah hiçbir Peygamber göndermemiş ve hiçbir halifeden bir halife tayin etmemiştir ki onun sır dostu olmasın. Bazı sır dostu ona iyiliği emreder, iyiliğe teşvik eder. Bazı sır dostu da kötülüğü emreder ve kötülüğe teşvik eder. Ancak günah ve hatalardan korunmuş olan ise Allah'ın koruduğu kimsedir. " (Buhari)
Aişe (ra) Rasulullah (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:" Allah bir idarecinin hayrını dilerse ona doğru yardımcı kılar da idareci vazife ve sorumluluğunu unutursa ona hatırlatır, hatırladığında ona yardım eder ve eğer Allah bunun dışında dilerse ona kötü yardımcı kılar o da vazifesini unutursa ona hatırlatmaz, hatırlarsa yardım etmez. " (Ebu Davud)
ELLİ BEŞİNCİ TAVSİYE
EVLERDE MESCİDLER EDİNMEK
Aişe (ra) şöyle buyurmuştur: " Rasulullah (sav) bize evlerde mescidler yapmamızı ve onu temizleyip güzelleştirmemizi emretti. " (Tirmizi, Ebu Davud, Müsned)
Semure b. Cündüb (ra) şöyle demiştir: " Rasulullah (sav) bize evlerimizde mescidler edinmemizi ve bunları da temiz tutmamızı emretti. " (Tirmizi, Müsned)
TAVSİYELERİN SONUNCUSU
Bu değerli tavsiyeleri Efendimiz İbrahim(as)'ın Muhammed Ümmetine olan tavsiyesi ile bitirmek istiyorum.
Abdullah b. Mesud (ra) Rasulullah(sav)'İn şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: " Mirac Gecesi'nde İbrahim (as) ile karşılaştım, Bana şöyle dedi: " Ey Muhammed ümmetine benden selam söyle ve şunu bildir ki; Cennet'in toprağı çok hoştur, suyu tatlıdır, arazisi düzdür (çakıllı tümsekli değildir). O 'nun ağacı da: " Sübhanellah vel Hamdülillahi vela İlahe İllallahü vallahü Ekber" dir. " (Tirmizi, Taberani).
Allah Efendimiz Muhammed'e, Ailesine ve Ashabı'na salat ve selam etsin, selam peygamberlerin üzerine Hamd ise alemlerin Rabbi Allah'adır.
EN İLK ve EN ÜSTÜN
Sen Ahmed ü Mahmud ü Muhammedsin efendim
Hak'dan bize Sultan-ı müeyyedsin efendim.
(Şeyh Galip)
Vahiy meleği Cebrail aleyhisselam, anlatıyor:
-Hazret-i Allah, beni yarattı. Onsekizbin yıl arz altında kaldım...
-Ey Cebrail seni kim yarattı?
-Sen yarattın yara Rabbi. Her şey senin ve sen her şeyi yaratansın... Bense... ben, güçsüz ve ihtiyaç sahibi bir mahlukum.
Konuşmadan sonra bir onsekizbin yıl daha geçti... Yüce Allah yine sordu:
-Seni kim yarattı?
-Ya Rabbi, beni yaratan; öldürmeye ve diriltmeye kudreti olan sensin. Bense kuvveti hiç bir şeye yetmez biçarayim.
Üçüncü onsekizbin yıl da geçti...
-Ey Cebrail, ben kimim, sen kimsin?...
-Allahım sen her şeyin yaratıcası ve sahibi; bense bir kulcağızım.
Bu cevabımın peşinden bir merakımı dile getirdim:
-Ya Rabbi benden üstün bir varlık halkettin mi?
-Karşına bak, buyurdu...
Yüce emre uyarak gösterilen yere baktığımda mbir nur gördüm. Ama nasıl bir nur? Güzelliğine hayran kaldım. Dört tarafında da dört ayrı nur?
-Allahım, gözlerimi alan bu harika aydınlık da ne?
-Seni, ne kadar melek varsa hepsini ve bütün her şeyi aşkına yarattığım nur!... O, en aziz kulum ve Peygamberimdir. O, canlı cansız her şeyin en üstünü ve en hayırlısı olan Muhammed Mustafa'dır "sallallahü aleyhhi ve sellem"
Sordum:
-Ya çevresindeki nurlar?
-Sağındaki Ebu Bekir Sıddik, solundaki Ömer ibni Hattab, önündeki Osman bin Affan, ardındaki Ali İbni Ebi Talib'dir. "Radıyallahü teala aleyhim".
-Ya Rabbi; bu beş kişinin diğer insanlardan üstün bir tarafı olmalı!
-Bu beşi kendime dost seçtim. Onları seven beni sevmiş, düşmanlık eden bana düşman olmmuş olur. Bunları sevenleri cennete, sevmeyenleri cehenneme koyacağım.
Hak yarattı alemi, aşkına Muhammed'in
Ay ü günü yarattı, şevkine Muhammed'in
İlk insan Adem Peygamber, arş üzerinde "La ilahe illallah Muhammedün Resulullah" yazısını görünce ismin sahibinin erişilmezliğini anladı. Ancak O'nun ismi sadece göklerin en yükseğinimahyalandırmamıştı. Kelime-i tevhid cennette her sarayda, her yaprakta, her çiçekte, her bucakta okunuyordu.
Adem aleyhisselam, bu hali oğlu Şit Peygambere anlatıyor:
-Cennette O'nun ismi ile güzelleşmemiş bir tek köşe bile görmedim. Her yan ve her yön o şerefli ismin pırıltılarını aksettiriyor.
-Peki, babacığım hanginiz daha kıymetlisiniz?
Şit aleyhisselamın sualine Adem Peygamber cevap vermek istememiş olacak ki sükutu tercih etti. Ne var ki aynı sual üçüncü kere tekrarlanınca ezeli hakikat daha o günden açıklandı.
Alemlerin Rabbi buyurdu:
-Ya Adem! Her şeyi senin için yarattım, seni ise o seçilmiş için!!! Cenneti o'nunla ve o'nun ümmetiyle dolduracağım. Kendisine arap dili ile Kur'an-ı kerim indireceğim. Bu kitabın emir ve hükümleri, hiç değişmeyerek dünyanın sonnuna kadar devam edecektir. Bu peygamber, benim en sevgili kulumdur. İyiliği her insana ulaşacaktır. O'na uyanlar seçkin kullarımdan olur. Büyük şefaat sahibidir. İsmi yer yüzünde "Muhammed" göklerde "Ahmed"dir. O'nu dünyanın sonuna yakın göndereceğim. Hiç bir Peygamber O'ndan üstün olmadığı gibi, hiç bir ümmet de O'nun ümmetinin sayısına varamayacaktır. Ümmeti abdestli gezer. Öyle ki bunların yerdeki nurları yıldızların gökteki aydınlığı gibidir.
Ol dedi oldu alem, yazıldı levh ü kalem,
Okundu hatm-i kelam, şannına Muhammed'in
Adem babamız, cennetten çıkarılınca, üç yüz sene göz yaşı döktü. Çok üzgün ve çok pişmandı. Gaibden gelen bir sesin de hatırlatması ile el açıp-cennette iken Cebrail aleyhisselamdanöğrendiği bazı isimleri araya koyarak-dua etti:
-Ya Adem, kıyamete kadar gelecek evladının günahlarının bağışlanmasını isteseydin bu isimlerin sahiplerinin sevgisi için yine kabul ederdin...
Hep erenler geldiler, dergaha yüz sürdüler
Zikr-ü tevhid ettiler, nuruna Muhammed'in
O, müthiş tufandan önce Nuh aleyhisselama bir gemi yapması buyurulunca yüzyirmi dörtbin dört tane tahta hazırladı. Ve Cebrail'in tenbihi ile her tahtaya bir Peygamberin mübarek adını yazdı. Ancak ertesi gün tahtalardan isimler silinmişti. Olaya çok üzüldü. İsimleri tekrar yazdı. Devrisi sabah yazılar yine silindi. Bir daha yazdı ama bir sonraki gün tahtalar bomboştu... çok müteessir oldu... bir tuhaflık vardı bu işte. Sır, gelen vahiyle çözüldü.
-Tahtaların ilkine benim, sonuncusuna da habibim Muhammed Mustafa aleyhisselamın adını yaz ki şeytan öbür isimleri silmesin.
Nuh Peygamber, emredildiği gibi yaparak çalışıp gemisini tamamladı. Fakat dört tahta artmıştı. Bunu Cebrail aleyhisselamla konuştu:
-Ya Cebrail, fazla gelen dört tahtayı ne yapayım?
Vahiy meleği suali Hak teala'ya sundu.
İnsanlığın ikinci babası Nuh Peygambere haber geldi.
-Ey büyü peygamber! O dört tahtaya son peygamberimin dört halifesinin isimlerini yaz; gemi o zaman tamam olacaktır. Zira o dört insan, İsla dininin dört sütunu gibidir. İslamiyet onlarla ayakta kalır ve onlar sayesinde dünyanın her tarafına yayılır. Vahye uyularak denilenin yapılması ile gemi tamamlandı ve ondan sonra yüzebildi.
Nuh Peygaber, Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i Ömer, Hazret-i Osman, Hazret-i Ali'nin isimlerini artan tahtalara yazarak bunları gemisine çakmadıkça görünüşteki kusursuzluğa rağmen geminin yüzmesi ve felaketten kurtulması mümkün olmamıştı.
Ya mü'minler... mü'minlerin de o dört büyük zatın ismini kalplerine yazmadıkça dıştan ne kadar olgun ve noksansız görünürlerse görünsünler büyük imtihanda kurtulmaları mümkün olabilir mi? Sadece iki cihan güneşi eşsiz ve emsalsiz Peygamberimizi değil, O'nun dostlarını da sevmek gerekiyor... Bu şart yerine gelmeden, O'nun sevdiklerinin aşkı kalbe yerleşmeden cezadan kurtulmak ne mümkün?...
Veysel Karani kazandı, ahir yine özendi
Sekiz uçmak bezendi, aşkına Muhammed'in
İbrahim aleyhisselam, bir gün rüyasında Cenneti gördü. Uzunluğu yer ile gök arasındaki mesafeden fazlaydı. Meleklere:
-Buralar kime mehsustur? diye sordu.
-Evlatlarından Muhammed Mustafa ve o'nun ümmeti içindir, diye cevap verdiler.
İbrahim Peygamber, dikkatle bakınca ağaçlarda"La ilahe illallah" budaklarında "Muhammedün Resulullah", meyvelerinde "Sübhanellah", "Velhamdülillah" cümlelerinin yazılı olduğunu gördü...
Uyandığında rüyasını milletine nakletti.
-Ümmeti Muhammed kimdir, diye sordular. İbrahim aleplisselam, düşünceye daldı. O anda Cebrail aleyhisselam peyda oldu ve:
-Ne düşünüyorsun ey Allah'ın dostu, dedi.
-Bir rüya gördüm... girdüklerimi ümmetime anlattım, Muhammed ümmetini öğremek istediler. Benimse bu hususta bilgim yok. Onun için düşünüyorum.
Cebrail aleyhisselam:
-Ben de fazla bir şey bilmiyorum, diyerek Cenab-ı Hakka arz etti:
Yüce Allah şöyle buyurdu:
-Muhammed, benim ahir zaman Peygamberimdir. Makbul kullarıma Peygamber olarak gönderecğim. O peygamberi bütün yaratılmışların arasından seçtim. Kendisini ve ümmetini yerden ve gökten yüzyirmi dört bin yıl evvel yarattım. Kıyamet günü O'nun yolundakilerin yüzü bütün insanların yüzünden daha ak, aydınlık ve abdest suyu değen vücut parçaları pırıl pırıl olacaktır.
Feriştehler geldiler, saf saf olup durdular
Beş vakit namaz kıldılar, aşkına Muhammed'in
Tevrat, Musa aleyhisselama inince büyük Peygamber çok sevindi ve şükrünü dile getirdi. Cenab-ı Hak:
-İnsanların kalbine baktım. En mütevazi olarak seni gördüm. Bu sebeple seni Peygamber yaptım ve benimle konuşma devletine erdirdim, dedi ve ilave etti:
-Ölünceye kadar tevhid üzere ol. Sevgili Muhammed Mustafa'nın Resulüm olduğunu tasdik et ve kalbine O'nun muhabbetini yerleştir!
-Ya Rabbi, Muhammed kimdir; O'nu tanımıyorum?
-O öyle bir kimsedir ki yerleri ve gökleri yaratmadan binlerce sene evvel güzel ismini arşın üzerine yazdım. Ya Musa, sana çok yakın olmamı ister misin? Öyle bir yakınlık ki bedenine ruhdan ve gözünün siyahına beyazından daha yıkn olayım!..
-Allahım bundan gayrı ne arzum olabilir?...
-Öyleyse Habibime çok selavat oku.
Hak teala devam etti:
-Ölen bir kimse Muhammed aleyhisselamı inkar etmişse, o bedbahtı sürüterek cehenneme attırırım. Beni görmesini nasip etmem ve hiç bir melek ve peygamberin şefaat etmesine de için vermem!...
Bunu yolundakilere bildir.
-Ya Rabbi O'nun hakkında biraz daha bilgi sahibi olmak isterim.
-Eğer Muhammed aleyhisselam olmasaydı; yeri-göğü, cenneti-cehennemi ayı, güneşi, geceyi-gündüzü, melekleri, Peygamberleri ve hiç bir şeyi yaratmazdım. O'nun Peygamberliğini kabul etmezsen İbrahim halilulllah bile olsan sana eziyet ederim!...
-Onun Peygamberliğini ve yüksekliğini kabul ettim Ya Rabbi!...
Havada uçan kuşlar, yeşerüp dağ ü taşlar,
Yemiş verir ağaçlar, aşkına Muhammed'in
Davut aleyhisselam, bir gün Zebur okurken kitaptan bir nur yükseldiğini; bu nurun odayı doldurduğunu ve kalbinin rahatladığını gördü... Ve bu hal, her Zebur okuyuşunda tekrar etti. Nurunmahiyetinni Allahü tealaya sordu:
-Ya Rabbi bu nur neyin nesidir?
-O, habibim Muhammed Mustafa'nın nurudur. Cümle alemi onun hatırına yarattım.
Bu tüyler ürperten ilahi cevap üzerine Davut Peygamber, yüksek sesle "Lailahe illallah Muhammedün Resulullah" dedi. Bütün yırtıcı hayvanlar, kuşlar, böcekler ve yılanlar, çevresine toplandılar ve:
-Öyledir ya Davut! diyerek onu doğruladılar.
Bu olaydan sonra Davut Peygamber, Zubur okumaya başlarken kelime-i tevhid söyle oldu.
İmansızlar geldiler, andan iman aldılar
Beş vakt namaz kıldılar, aşkına Muhammed'in
O'nu övmeye kalkan erir ve tükenir.
O'nu hiç bir lisan medhetmeye kafi gelmez. O' kelimeler üstü ve kelimeler ötesi ve gönüller dolusu sevgiye layıktır.
Yunus kim ede medhi, över Kur'an ayeti
Ah! vergil salevatı, aşkına Muhammed'in
Biz de... kendim, eşim, dostum, tanışım, arkadaşım, binler, onbinler, milyonlar, milyarlar, O'nu o en sevgili ve en üstün'ün Peygambeliğini kabul ettik ya Rabbi...
Bundan üstün devlet bilmiyoruz ya Rabbi
Bu iltifata canmı dayanır!
Peygamber efendimiz: "Ya Ali,yarın kıyamet gününde şu yedi sınıf hayırlı ibadeti yapan kullarına Allah-u Teala bahşedeceği ikram ve ihsanı gören Cebrail Aleyhisselam:
-Ah!Keşke bende melek değil de insan olsaydım ve bu güzel ibadetleri yaparak Rabcimin iltifat-ı ilâhîcesine nail olsaydım diye hayıflanacaktır. Bu yedi sınıf hayırlı ibadetse şunlardır:
1-Beş vakit namazı güzelce kılmak
2-Cenaze namazını kılmak
3-Su dağıtmak
4-İlmi sohbetlere devam etmek
5-Hastaları ziyaret etmek
6-Yetimlere saygı göstermek
7-İki kişinin arasını bulmak
Namazdan alıkoymak:
Ebe Cehil Allah Rasulunü namaz kılarken görürse,boynunu çiğneyip,yüzünü sürteceğine dair Lat ve Uzza adlı putlara yemin etmişti. Bir gün Rasulullahı(sav) namaz kılarken görmüş ve dediğini yapmak üzere yanına varmıştı. Fakat birdenbire arkasına dönerek elleriyle korunarak çekinmişti. Onu bu halde görenler: "Ne oldu sana?" demişlerdi. da şöyle cevap vermişti: "Onunla benim aramda ateşten bir hendek,bir takım kanatlar var.
Rasulullah(sav) buyurdular ki: "Ebe Cehil eğer bana yaklaşsaydı,melekler onu parça parça ederlerdi. Bu olay üzerine şu ayetler inmiştir: "Baksana o nehyedene,bir kulu namaz kıldığında. Baksana o hidayet üzerine giderse,Yahudi takva ile emrederse fena mı? Baksana yalanlar,aksine giderse iyi mi? Her halde Allah'ın görüyor olduğunu bilmiyor mu? Sakın Celâlcim hakkı için eğer akıllanıp vazgeçmezse, muhakkak sürükleyeceğiz biz o alını,yalancı cani alını. O vakit çağırsın o kurultayını,meclisini. Biz çağıracağız zebanileri. Sakın onu dinlemede,secde et ve yaklaş." (alan 9-19)
En büyük şehadet:
Şamdan iki hristiyan alimi gelmişlerdi.Medine'yi gördükleri zaman,biri diğerine: "Bu kasaba ahir zaman peygam- berinin kasabasına ne kadar benziyor." dedi. Sonra Rasulullah(sav)'ın huzuruna geldiklerinde,O'nu hususi sıfat- larıyla tanıdılar. Allah Rasulune: "Sen Muhammed'sin " dediler. Rasulullah (sav)'da : " Evet" buyurdular. "Hemde Ahmet'sin dediler. Rasulullah yine: "Evet" buyurdular. Bunun üzerine dediler ki: "Biz sana bir şey soracağız" Rasul "sorunuz" buyurdu. "Bize Allah'ın kitabında en büyük şehadeti haber ver." Bunun üzerine peygamber şu ayeti okudu: "Allah kendisinden başka ilah olmadığına şahittir,bütün meleklerle ilim uluları,adalet ve hakkaniyetle durarak şahitdirler. O Aziz ve Hakim olan Allah'tan başka ilah yoktur."(Al-i İmran 18)
Kefaret:
Adamın biri Rasulullah(sav)'a gelerek "Ya Rasulullah,mahvoldum!" dedi. Rasulullah " seni mahveden nedir?" diye sordu. Adam: "Ramazanda gündüz vakti hanımımla cinsi münasebette bulundum." diye cevap verdi. -Bir köle azat edecek kadar mal bulabilir misin? Adam " hayır" dedi. -Peşpeşe iki ay oruç tutabilir misin? Adam "hayır " dedi. -Altmış miskine yedirecek kadar erzak bulabilir misin? Adam "hayır" dedi ve oturdu. Rasulullah ona hurma yaprağından örülmüş,içinde kefaret miktarınca hurma bulunan bir zembil getirdi. "İşte bunu al,sadaka olarak dağıt" dedi. Adamda " Bizden daha yoksul birine mi vereceğim? Allah'a and olsun ki,bu iki kara taşlı yerin arasında bu hurmalara bizden daha muhtaç bir aile yoktur" dedi. Bunun üzerine Rasulullahön dişleri görününceye kadar güldü ve:" Git de onları çoluk çocuğuna yedir" dedi.
Cennet'e götüren amel:
Muaz İbni Cebel anlatıyor: Bir seferinde,Peygamber Aleyhisselamla beraberdim. Bir gün yakınında sabah etmiştim. Yürüyorduk: "Ya Allah'ın Nebisi! Bana bir amelden haber ver ki beni cennete koysun,cehennemden uzaklaştırsın" dedim. Buyurdular ki: "Büyük bir şey sordun. Mâmâfih o,Allah-u Tealanın müesser kıldığı kimseye kolaydır. Allah'a ibadet edersin,O'na hiç bir ortak koşmazsın,namaz kılarsın,zekat verirsin,ramazan orucunu tutarsın,haccedersin. Allah Rasulu şöyle devam ettiler: "Sana hayrın kapılarını göstereyim mi? Oruç kalkandır,sadaka günahı söndürür. Gecenin göbeğinde adamın namazı.... Ve Rasulullah şu ayetleri okudular: "Görsen o vakit ki mücrimler,Rabb'lerinin huzurunda başlarını eğmişler:Ey Rabbimiz!gördük, dinledik. Şimdi bizi geri çevir,iyi bir amel işleyelim. Zirâ yakinen bildik derler. Eğer dilemiş olsaydık her nefse hidayet verirdik. Fakat,Ben'den şu söz hak oldu: Elbet ve elbet cehennemi cinlerden ve insanlardan dolduracağım.O halde,tadın unuttuğunuz için bu gününüzün çatmasını. İşte biz de seni unuttuk. Yapıp durduğunuz işler yüzünden tadın ebediyet azabını.Bizim ayetlerimize öyle kimseler iman ederler ki,onlarla kendilerine nasihat verildiği vakit secdelere kapanırlar ve Rabb'lerine hamd ile tesbih ederler de kibirlenmezler." (secde 12-15)
Allah'ın merhameti:
Hz. Ömer anlatıyor.Bir gün Rasul Ekrem esirler arasında çocuğundan ayrılmış bir kadın gördü. Kadın çocuğu- nun hasretinden rast gelen çocuğu kucağına alıyor,onu sevip emziriyordu. Rasul-iekrem ashabına: "Hiç bu kadın çocuğunu ateşe atar mı " diye sordu. Ashab "asla " cevabını verdi. Bunun üzerine Rasul-i ekrem : " O halde biliniz ki;Allah'ın kullarına merhameti,bu kadının çocuğuna merhametinden daha fazladır." buyurdu.
Kötü konuşana karşı:
Bir gün bir adam Allah Rasulünün huzurunda Hz. Ebubekir'e küfretmişti. Hz. Ebubekir cevap vermemiş,adam üçüncü defa küfredince Oda cevap vermiş. Bunun üzerine Allah Rasulü oradan kalkıp gitmişler. Hz. Ebubekir üzgün ve kırgın Rasulullah'ın yanına varmış ve demiş ki: "O bana küfrederken oturuyordunuz. Ben ona cevap verince kalktınız ve gittiniz. " Rasulullah şöyle buyurmuşlar: "Bir melek senin adına ona cevap veriyordu.Sen karşılık verince,o melek gitti ve yerine şeytan geldi. Şeytan gelince de ben orada oturamadım." Bunun üzerine şu ayet-i kerime indi: "Allah fena sözün açıklanmasını sevmez,ancak zulme uğrayanlar başkadır. Allah işiticidir,bilicidir. Bir hayrı açıklar veya gizlerseniz yahud bir kötülüğü affederseniz,şüphe yok ki Allah çok afedicidir. Çok güçlüdür." Bir başka rivayetde; bir kavme bir misafir gelmiş,yemek vermişler. Fakat şikayet etmiş. Şikayetinden dolayı da azarlanmış. Bunun üzerine yukarıda ki ayet inmiştir. Bu da gösteriyor ki, hakkına riayet edilmeyen misafir,mazlumlar sınıfından sayılır.
Resulullah’a(s.a.v) Mektup
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM.
Esselatü vesselamü aleyke ya RASULALLAH
Esselatü vesselamü aleyke ya HABİBALLAH
Esselatü vesselamü aleyke ya Seyyidel evveline vel'ahirin,Veselamün alel mürselin.
Rahman'ın günahkar,aciz,gafil,gözü yaşlı kulundan mektup.
Sana mektup yazmak ha!..Sana seslenebilmek, Sana hasret çekemeden, Sana layıkıyla ümmet olamadan Günahlarımla seni üzerek,Yaratılan her zerrenin senin aşkınla yandığını idrak edemeden,utanmadan sıkılmadan sana mektup yazmak ha!...
Affet YA RASULLALLAH(sav). Affet sultanım. Cüretimi bağışla.
Bir gün seni özlemiş,sana olan hasretiyle yanmış tutuşmuş bir güzel kul tanıdım,yemek ikram etmişlerdi ona.Rabbim'in nimetlerine hamdederek başladı.Yüzündeki o parlaklık ne güzeldi.
Ama gözlerinin altındaki kızarıklık,alnındaki kıvrımlar, sakalındaki bembeyaz kıllar,şakaklarına yağan karlar bir şeyler haykırıyordu YA RASULLALLAH.
Ümmetinden bir kul,Rahmanın güzel bir kulu.Gülüyordu çehresi, Nur saçıyordu. Yemek yiyorduk hep beraber,çok lezzetliydi.Dudaklarında daima bir kıpırdanma vardı, yemek yerken zorlanıyor zor yutkunuyordu,dertli kul.Yüzüne her bakışımda gözlerinin daima artan ışıltısı dikkatimi çekti.Ve birden ak düşmüş sakallarına doğru iki damla gözyaşnı yolculuğa çıkardı.Ağlıyordu ihtiyar amca, gözyaşlarını saklama ihtiyacı hissediyordu.Ama gözleri coşmuştu bir kere, yemeği bırakıp yanına oturdum. Amca dedim:
-Rahatsız mısınız? Birşeyiniz mi var?
-Hayır evladım iyiyim sağol!dedi.
-Peki amca, niye ağlıyorsun?dedim.
-Peygamberimiz (sav)aklıma geldi birden. Onu düşündüm ve ağlayıverdim kusura bakma.
Gözünün yaşını sildi,Elhamdülillah dedikten sonra çekildi sofradan. Kenarda bucakta bir yere oturdu, elinin tersiyle gözlerini siliyor ve cebindeki mendilini arıyordu. Ben de kalktım sofradan yeni demlenmiş çaydan getirdim ihtiyar amcama.Çayı karıştırırken elleri titriyor ve dudakları büzülüyordu.Mendiliyle tekrar sildi gözlerini.Çayını içti ve Rabbim'in selamı ile müsaade isteyerek ayrıldı yanımızdan.
Düşünce idrakini yitirmiş bir hal içinde düşünüyordum. Adamcağız yemek yerken seni anıyor ve ağlıyordu YA RASULLALLAH(sav). Sana yakın olmanın verdiği coşkuydu gözyaşları.
Senin ümmetinden bir kul.Nasıl oluyorda seni görmeden, kokunu almadan,mübarek ellerini öpmeden sanki yanıbaşındaymışın gibi seninle yaşıyor. Ben de anlamalıydım,çözmeliydim bu sırrı....
Seni YA RASULLALLAH(sav) evet seni tanımam,bilmem gerekiyordu. Ashab!ı Kiram efendilerimizin hayatından başladım işe. Onların hayatlarını okuyarak sana ulaşmalıydım YA RASULLALLAH (sav), okudum. Ebu Bekir Sıddık ,Ali bin Ebu Talip,Hz. Ömer Hz. Osman,Hz. Talha,Hz. Bilal,Sad bin Ebi Vakkas,Hz. Hamza,Abdullah bin Revaha,Ebu Hureyre,Muaz bin Cebel...
Hepsini okudum YA RASULLALLAH(sav).
Şimdi seni okuyorum. Halık'ı zül celal Rabbim'in sevgilisi,biricik kulu.Senin nurunun hürmetine varolan ben seni arıyorum Ya RASULLALLAH(sav). Ömrümün sonuna kadar her nerede ve ne zaman olursa olsun seni hakkıyla tanıyamayacağımı biliyorum.Ben senin deven Kusva'ya aşık oldum efendim.Dayandığın hurma kütüğünün yerinde olabilmek için bin canım olsun feda ederdim.Yeter ki inleyeyim,sen beni okşarsın susarım. Yanımdan ayrılırsan tekrar inlerim YA RASULLALLAH(sav).
Ebu Hureyre(ra) sıcak bir günün öyle vaktinde evinden çıkıp mescide gelmişti. Sende oradaydın YA RASULLALLAH(sav) Açlıktan evinde duramayıp mescidine sana koşmuşlardı. Sen de aç idin. Günlerdir bir şey yememiş açlıktan zayıf düşmüştünüz. Hendek günü karnına iki taş bağlayan da sendin YA RASULLALLAH(sav). Bir deri parçasını temizleyip kızarttıktan sonra açlığını dindiren Sad bin Ebi Vakkas (ra) değilmiydi EFENDİM.Bir hurma tanesini annesine saklayan Ebu Hureyre değil miydi?Bir avuç arpa ekmeğiyle yetinen HABİBULLAH sendin efendim. Ya ben midemin doluluğunun sarhoşluğuyla seni unutan ben değil miyim. Abdullah bin Revaha (ra) gibi elimdeki kemik parçasını fırlatıp ''ben hala bu dünyada yaşıyor muyum?''diyebilirmiyim?Senin ölümünle Hz.Bilal(ra) susmuştu.Bir daha ezan okumayacaktı.Kızgın çölde kayaların altında inlerken EHAD,EHAD diyerek senin nurunu görmüyor muydu YA RASULLALLAH(sav).
Sana nasıl kavuşacağız bilemiyorum.Günahlarımın derdiyle,hasretinin yangınıyla,Aşkının ateşiyle,sana ümmet olmanın sevinciyle arz ediyorum halimi. Sana gelmek var ölmeden önce, Şehrinde narına yanıp kül olmak var.Sana geldikten sonra bir daha dönmemek olsa (inşallah) yanında kalsam,ayak bastığın yerlere gömülsem. Kıyamete kadar yanında olsam.Toprağın altında dahi alırım kokunu YA RASULLALLAH(sav).
VE ÖLÜM...
Nikah saati :RABBİME ve SANA yolculuk.Tahta arabanın içinde keyifli seyahat....
Ölmeyi bilene kutlu olsun. EY DÜNYA!...
Anlat şimdi ayrılık acısını,Peygamber sana veda ederken çektiğin acıyı anlat.Bağır, durma, Haykır: VAĞLEMU ENNE FİKUM RASULLALLAH de...
O'nun vefat ettiği gün.Söyle ey dünya ne haldeydin.Her zerre O'nun ölümüyle yok olmak isterken sen nasıl raksettin.Yine sabahları güneşi davettin.Karanlığı nasıl kovdun.Söyleeeee...
Her gün raksedip dönmektesin değil mi ey dünya. Kainatta yalnız sen ONA kucak açtın,bu mutluluk senin değil mi. Güneş bile kıskanır seni ALLAH'ın Habibi yaşadı üzerinde. Ne kadar bahtiyardın o devirde varlığının şükrünü eda ediyordun. Denizlerin bir ayrı güzeldi O varken. Suların daha bir tatlıydı. Ağaçlar,dağlar ,ovalar,bitkiler, kuşlar ve sen ey dünya ne kadar mutluydunuz.
Ama o gün:RABBİM (c.c.) çağırıyordu Habib'ini.
Rabbim'in emriyle Cebrail yanına geldi YA RASULLALLAH(sav),Azrail (a.s.) kapıda senden izin bekliyordu. Kisra nın sarayını aydınlatan nurunla gelecektin.
Sessizlik acımasız ve dert yüklüydü,
Aniden peygamberin dudakları kıpırdadı,
YÜCE DOSTA ,REFİK'İ ALA'YA
PEYGAMBER vefat etti.
Usame seferden döndü,zafer müjdesiyle kavuşacaktı sana. Abi bin Ebu Talib'in dizine başını dayamıştın. Ölüm bile sana o kadar yakışmıştı ki, VUSLAT seninle güzel oldu. Kusva gözyaşlarıyla inlemekteydi. Hz. Ebu Bekir(ra.)geldi seni öptü öptü öptü....
Yokluğun acısıyla yanan gönüller, kardeşlerin, Seni çok özlediler Ya Rasullallah(sav)
Ben de özledim seni. Rüyalar da teselli bulan ümmetine şefaat eyle EY SEVGİLİ...
Beyaz Elbiseli Üç Kişi
“TERLERSE GÜLLER OLURDU HER TERİ
HOŞ DERLERDİ TERİNDEN GÜLLERİ”
Mevlid'den
Efendimiz üç yaşındalar.
Halime anne, O'nu bir gözünden öbürüne vermiyor. yabanın kurdu uğursuzu var. Büyüklüğüne bunca iz, işaret bulunurken, emsalsz emanetin kılına ziyan gelmemeli. O'nu korumak, O'nu istikbale teslim etmek, zamana karşı, insanlığa karşı ve ebedi nizama karşı kabullenilmiş şerefli bir borç.
Bu sebeple uyanık kalbli kadın, gözünü efendimizin üzerinden ayırmıyor... ama öz çocukları sadece akşamları evdeler.
Bu durum kainatın baş tacının dikkatinden kaçmaz.
Niçin?
-Onlar, yavrum, gündüzleri koyun gütmeye gidiyorlar.
Çobanlık yapmak... renk renk çiçeklerin açtığı; kelebeklerin, mutluluğu arılarla paylaştığı, hür rüzgarlı, hür ufuklu kırlarda yumuşak adımlarla yayılan koyunların peşi sıra gitmek; kardeşleri ile onları otlatmak, bir yamaçta güneşin ılık sıcaklığında eldeki çabukla toprağı çiziştirmek ve ucsuz bucaksız fezaya bakıp öteleri! düşünmek!
Anneciğim, beni de kardeşlerimle yolla. Ben de koyun gödeceğim...
Sütanne bin dereden su getiriyor. Ama ne söylüyor, ne anlıtıyorsa mümkün değil. O'nda bir kere bu arzu doğmuştur. Annecik nasıl dayanır artık.
-Ey gözümün nuru? Demek sen de koyun gütmeye gitmek istiyorsun öyle mi?
Cevap tek kelime:
-Evet.
Ertesi gün, güneş, sanki daha bir aceleyle tepeleri aşarak yükseliyor. Güneş, güneş olmaktan çıkmış; duru duru gülümseyen bir yüz gibi. O'na kırların ıtırlı ikliminde büseler konduracağına mı seviniyor acaba?
Güneş doğup, her tara ışıl ışıl olduğunda Halime anne, melek yavrucuğu ipek uykulardan uyandırıyor. Ve giydirip taradıktan sonra kardeşlerine emanet... evvela Allah'a sonra kardeşlerine emanet!. Elinde sopası ile efendimiz de aralarında olduğu halde çocuklar, neş'e içinde hayvanları alarak evden ayrıllıyorlar; fakat fazla uzağa değil. Anne evden açılmayı yasaklamıştır. Zira şimdi o var aralarında; en üstün ve en kıymetli olan:
Zaman, böylece akıyor. Havanın sıcak olduğu bir gün kuşluk vaktinde Halime, tam, Peygamberimizi düşünüp güneş çarpmasından korkarken süt kardeşlerden Şeyma, koyunların yanından çıka geldi. O Şeyma ki, Sevgili Peygamberimiz Allah'ın Resulü olduğunu tabliğe başlayacağı zaman, Peygamberliğine ilk iman edenlerden biri olacak ve müşriklerin, mü'minleri hiç bir mal alıp satmayarak onları ticari ve iktisadi ablukaya aldıkları günlerde, şahsi gayretleri ile bunu kırmaya çalışıp, müslümanlara yiyecek temin edebilen bir kahraman kadın...
Muhammed aleyhisselam için yazılmış en içli kasidelerden biri Şeyma radıyallahü anha hanıma ait.
Şeyma'cık, efendimizi bırakıp gelince annesinde merak ve telaş.
-Şeymacığım! Göz bebeğim Muhammed nerede?
-Sahrada anneciğim.
-Aman yavrum! O ciğerim bu sıcakta sehrede nasıl kalır?
Anne, kızgın güneşin, nur çocuğa ziyan vermesinden endişeli...
Şeyma, bir mucizenin şahidi. Görüp işitilmedik bir olayı anlatıyor:
Anneciğim, güneşten kardeşime hiç bir zarar yok. Çünkü başının üstünde bir bulut, kendisini takip ediyor. Nereye gitsek bulut üstümüzde. Duruyoruz duruyor, yürüyoruz yürüyor.
İlahi fermanla emir almış bir beyaz bulut, peygamberlerin efendisini kavurucu sıcakta serin gölgesine alarak O'nu ve yanındikelir muhafaza ediyor.
Halime'nin içi yine rahat değil.
-Dediğin doru mu? Allah için söyle kızım!
-Vallihi sahi söylüyorum.
-Bunun üzerine sütanne tatmin oluyor ve Peygamberimizi korktuklarından Allah'a ısmarlıyor.
İki-üç ay böyle geçti. Bir gün öğle üzeri efendimiz akranı olan çocuk ve süt kardeşleri ile bir vadideler. Çocuklar oynuyor, Habibullah da onları seyrediyor. Tam bu sırada öyle bir şey oldu ki küçükler akıllarını yitirecekler . Çığlık çığlığa bağrışıp oradan kaçıyorlar:
Sicim gibi göz yaşı döküp evine koşanlardan biri de Damra:
-Anneciğim kardeşime bir şeyler oldu. Çabuk koşun!
Halime, feryadlar içinde Damra'ya soruyor.
-N'oldu oğlum durma söyle!!!
Damra boğularak anlatıyor,
-Koyunların yanında idik. Birden bire gökten beyaz kıyafetli üç kişi indi. Kardeşimi aramızdan aldıkları gibi tepeye çıkardılar ve sırt üstü yatırarak bıçakla karnını yardılar. Öldü mü, yaşıyor mu bilmiyorum!!!
Bundan daha kötü haber olamazdı. Halime ve Haris'in kan beyinlerine sıçradı. Bir nefeste söylenen yere vardılar.
Devamını Halime'den dinleyelim:
-Koşa koşa vadiye geldik. Yüksek bir yere oturmuş, göğe doğru bakıyordu. Tabessüm eden güzel çocuğumun yüzü al al olmuştu.Alnını ve gözlerini öperken sordum:
-Ey gözümün ışığı, ey alemlere rahmet oğlum.Ne oldu, seni kim rahatsız etti?
İki cihan güneşinin kendi ifadelerinden anlıyoruz ku; gonca gül, kuzuları güderken beyaz elbiseli üç şahıs görmüştür. Birinin elinde gümüş bir ibrik, birinde içi kardan daha beyaz bir madde ile dolu zümrüt bir leğen vardı. O muhteremlerin en muhteremi Sallallahü aleyhi ve sellem'i vadiden zirveye iletince beyaz giyimli bu kimselerden biri, fahri kainatı usulcacık sırt üstü yere uzatır. Ve göğsünü göbeğine kadar yarar. Mübarek efendimiz hiç bir acı ve elem hissetmeden ameliyatı sürmeli gözleri ile takip ederler. Bu melek, elini sokarak iç organlarını çıkarıp kar gibi olan o sıvı ile yıkadıktan sonra tekrar yerlerine kor. Birinci meleğin işi bitince ikinci melek, birinciye;
Kalk! der, ben de hizmetimi eda edeyim, ilk meleğin kenara çekilmesi ile ikinci melek, elini uzatarak peygamberimizin kalbini yerinden çıkarır ve iki parçaya ayırdıktan sonra içinden pıhtılaşmış siyah bir kan parçasını alıp atar. Kalb üzerinde yapılan bu çalışmanın ardından iknici melek sırtüsütü yatan azizler azizine:
-Vücudunda şeytanın nasibi bu idi. O'nu atmakla seni şeytanın vesvese ve hilesinden emin ettik, anlamında bilgi arz eder.
Aynı melek, daha sonrra sevgili efendimizin sağ ve sol taraflarından bir şey alır gibi bir hareket yapar.
Bu sırada elinde nurdan bir mühür vardı. O kadar güzel bir mühür ki gören hayranlıktan kendini alamazdı.
Allah'ın resulünü dinleyelim:
-Bu nurdan mühürle kalbimi mühürledi. Ondan sonra kalbim nüvüvvet ve hikmet nuru ile dopdolu oldu.
Rahmet yuvası kalbi nurdan mühürle mühürlendikten sonra yerine iade ettiler. Halime ve Haris yanına vardıklarında, mübarek yavru mührün soğukluğunu hala vücudunda hissediyor.
İkinci meleğin işi bitince üçüncü melek, elini yarılan yere kor ve o an yara iyileşir...
Beyaz elbiseli bu üç kişi, daha sonra nazlı yavrunun elini ve yüzünü öperek ona güzel şeyler hazırlandığını müjdeler ve mavi gökte kaybolup giderler. Yaranın izi hala farkedilebiliyor.
............
Sevgili Peygamberimizi oradan alarak eve getirdiler Halime anne, çocuklarına:
Kardeşinizi bundan böyle dışarı götürmeyin!
Tenbihini yaptıktan sonra beyine:
-Bu saadetli çocuğu annesine götürelim. Aklına ziyan gelmesinden korkuyorum. Ne dersin, yol hazırlığı yapalım mı?...
Ardarda gelen mucize ve harikalar, artık Halime'nin gözünü korkutmaya başlamıştır. Olayların kendilerini aşmasından çekiniyor. Bu yüzden rahat değil..
Haris;
-Bundan daha mübarek bir çocuk doğmamıştır. Ne aklına bir ziyan gelir ne de bir şey, müsterih ol! Elde ettiğimiz saadet bunun bereketiyle. Ne var ki, bizi hased edenler olabilir. Zira kabilemiz, önceki halimizi gayet iyi biliyor. Fakir iken, üçyüzbüş koyunu olan hatırlı bir aile haline geldik. mümkündür ki dar gözlüler bir fenalık düşünebilirler...
-Öyleyse O'nu alarak kahine danışayım.
Bunu duyan Sevgili Peygamberimiz, rahat olmalarını, gayet sıhhatli ve zannedilen kusurlardan uzak olduğunu her ne kadar söyledi ise de olanları işiten eş dost, Halime'yi kahine giderek, bir cin etkisi olup olmadığını tahkik etmesi için zorladılar.
Kahin, efendimizi konuşturarak, vakaları kendisinden dinliyor, Ama dinledikçe karanlık gözleri dışarı fırlayacak gibi... kulaklarına inanamıyor. Mübarek yavru, daha sözünü bitirmeden çirkin sesli büyücü, O'nu kaptığı gibi kucağına alarak meydana fırlıyor ve bas bas bağırıyor:
-Ey araboğulları! Başınıza bir bela gelmek üzere, Bu çocuğu öldümezseniz; büyüdüğünüzde dininize bozuk diyecek, sizi yeni bir dini kabule çağıracaktır. Bunu şimdiden ortadan kaldırın! Hem O'nu, hem beni öldürün!!!..
Saf ve temiz Halime anne, bu beklenmedik çıkış karşısında afallamış. Çocuğu adamın kirli ellerinden çektiği gibi:
Delinin tekiymişsin. Bilseydim semtine uğramazdım. O'nu değil seni katletsinler!...
Süt anne o dakikaları şöyle resmediyor:
-Allah için söylüyorum; nereye uğrasak, nereden geçsek, hangi sokağa girsek ve hangi meydana gelsek mübareğin güzel kokusu, burcu burcu yükselerek dört bir yanı tutuyor ve buralardan günlerce silinmiyordu.
.........
-Aman Halime! Dikkatli ol. Çocuğun başına bir şey gelebilir. Daha doğrusu sen O'nu ailesine teslim et. Şu kahinin kinine baksana!
Halime'nin akrabaları bunları söylüyor ve bereket vesilesi efendimizi dedesine teslem etmesi için telkinde bulunuyorlar. Çünkü Halime, müjde yüklü harikulade olaylardan bahsettikçe, bunların aklı başından gidiyor.
Halime Hatun:
-Söylenenler aslında fikrimi destekleyen sözler olduğu için bana cazib geldi. Üstelik bu sırada gaibden bir ses de işitiyordum:" "Ey Mekke'liler size müjdeler olsun. Hayır ve saadet, BeniSa'd'den size geliyor. Ey huyrul beşer, Sen Mekke'de olunca, bura halkı belalardan korunacaktır.
"Böylece o büyük emaneti sahiblerine iade etmek gerektiğine dair kanaatim kuvvet buldu ve yine merkebe binerek can yavrumu önüme alıp şehre inen bir grup yolcu ile yola çıktık. Mekke civarına varmıştık. Bir işimin yapılması için inci tanemi arkadaşlarımın yanına bırakarak bir süre oradan ayrıldım... az bir zaman geçmişti ki kulağıma garip sesler geldi. Hemen kafilenin konak yerine koştum. Eyvah! Dünyam yıkıldı, O yoktu."
Halime anne, ta yüreğinden vurulmuştur. Dizlerine karasular inmese, oracığa yığılıp kalmasa iyi. Bir mecnun, bir meczub gibi. Kimi bulsa soruyor:
-O'nu gördünüz mü? O'nu kendi sütümle besledim. Dedesine götürüyordum. O'nun yüzünden bol nimetlere kavuştuk. Eğer bulamazsam, kendimi kayalardan atıp parçalayacağım.
Manzara yürek parlayıcı. Sütanneyi üzünkülerle dinliyoruz?
-Ümidim kırıldı. Başımı yumrukluyor, "ah Muhammedim" diye dövünüyordum. Evlatların en azizini kaybeden annenin bu hali, orada bulunanlar da ağlattı. İnsan, nasıl dayanır da şerha şerhaolan bir anne yüreği önünde gözyaşlarını zapteder?
Tam bu sırada zayıf, kara-kuru bir yaşlı adam çıka gelir. Halime'yi böyle kanlı göz yaşları akıtır görünce:
-Hayrola bir derdin mi var?
Anne, sebebini söyler ve ekler:
-İbrahim Peygamberin Rabbinin hakkı için söylüyorum ki, Muhammed'i bulamazsam kendimi uçuruma atıp öldüreceğim!
-Oğlunu bulacak birini biliyorum.
Canım uğruna feda olsun çabuk söyle.
İhtiyar, ızdıraptan harab olmuş kadını bir an soluk gözlerle süzdükten sonra tane tane konuştu:
-Hübel adında büyük puta git, derdini anlat; o halleder, demez mi?
-Halime, tokat yemiş gibi oldu...
-O'nun yerine sen kaybol inşaallah! Muhammed'in doğduğu gece o bahsettiğin Hübel,Lat, Uzza'nın ne olduğunu hiç mi duymadın?
-Anlaşılan sen delirmişsin. Bari yerine ben gidip yalvarayım, diyerek Hübel'in yanına gelir ve etrafında yedi kere dolanıp putun başından öptükten sonra:
-Ey tanrım! Sen insanları muradına erdirensin. Halime kadın, oğlu Muhammed'i kaybetmiş bulamıyor; bu sebeble büyük üzüntü içinde. dertli anayı çocuğuna kavuştur.
Sevgili peygamberimiz'in yüce isminin anılması üzerine Hubel ve öbür putlar patır-patır yüzüstü yere düştü ve son peygamberi methetmeye başladılar.Allahü teala, ilah bilinerek, tapılan putlara o an için konuşma kabiliyeti vermişti.
-Ey ihtiyar! Muhammed aleyhisselam'ın dini bizim ve bizim nice sahte tanrının sonu olacaktır. Hakiki mabud olan Allahü teala, O'nu korur. Sizin gibi putperestleri ise helak edecektir.
Halime anne Mekke'ye girdiğinde bu ihtiyarı görür. Bastonu elinden düşmüş, konuşmaktan aciz, korkudan titrer, sefil bir haldedir. Bir müddet dinlendikten sonra:
-Ey kadın, senin oğlunun sahibi var. O'na zarar gelmez. merak etme yavruna kavuşacaksın. İsmi ile seslenerek ara, bulursun.
................
Halime ağlaya ağlaya Abdülmuttalib'e varır.
-Hayırdır inşaallah Halime! Bir sıkıntın mı var?
-Hem de nasıl?
-Yoksa oğlumu mu kaybettin?
-Maalesef!
O muhteşem insan, torununu bazı Kureyşlilerin öldürmek için kaçırdıklarını zannederek, kılıcını alarak bir dağ gibi Mekke'nin ortasına dikilir ve bağırır:
-Ey Kureyş!... Eyy Kureyş!...
-Buyur ey reis.
-Gözümün nuru, alemin süruru torunum kayboldu, yerini bilen var mı?
Kureyşliler, hemen atlarına binerek dört bir tarafa koştular. Atlarının nalları taşlara çarptıkça kıvılcımlar fışkıran sürücüler, ne kadar aradılarsa da, gözlerden gizlenen sultanı bulamayıp kırk kol ve kanatlarla geri geldiler...
Abdülmuttalib, yine duaya; yine Rabbine iltica ediyor. Kabe'yi yedi defa tavaf ettikten sonra, ellerini açmış, ciğeri kavrulurcasına istiyor:
-Allahım, O'na "Muhammed" ismini sen verdin. Yavrumu tekrar bana lütfet.
İşte bu sırada Kabe'den bir ses duyuyor:
-O'nun sahibi sevgilisini kaybeder mi?
-Ey Melek aman çabuk söyle torunum nerede?
-Tihame vadisindeki muz ağacının altında.
Abdülmuttalib, haber verilen tarafa koşar. Yolda varaka bir Nevfel ile karşılaşır ve O'nunla birlikte Tihame'ye giderler.
Efendimizi ağacın altında ayakta olduğu halde, muz yapraklarnı çekiştirirken heyecadan ağlıyor buldular.
Abdülmuttalib, torununu bağrına basıp derin derin kokladıktan sonra kucaklayarak atına bindi ve hayvanı Mekke'ye doğru mahmuzladı.
..................
Sevinçten uçan Halime, Abdülmuttalib'e verdiği zahmet ve üzüntülerden dolayı mahçub olduğu için tekrar tekrar af diliyor.
Hazret-i Amine, Halime'ye soruyor.
-Ey sütannesi, çocuğu niçin geri getirdin? Halbuki O'nu ne kadar ısrarla geri götürmüştün!
-Evladınız büyüdü. Başına bir felaket gelmesinden çekindim. korkuyorum. Bu sebeble size teslime karar verdim.
Abdülmuttalib, torununu özanne kadar seven bu samimi kadına bol ve kıymetli hediyeler vererek teşekkür etti.
Halime anne için tatlı bir rüya bitmişti artık. Son ana kadar hicran dolu duygularını konuşturuyor.
Alemin en makbulünü annesine ve dedesine bırakıp veda ettim. Ama cınım v gönlüm de onunla beraber ve orada kaldı.
Mübarek efendimiz, ileriki senelerde halime anneyi nerede ve ne zaman görse "anneciğim" hitapları ile iltifat edecek ve bazen omuzundaki ridayı bile sererek O'nu oturup gönlünü hep hoş tutacaktır.
Halime Hatun; Sevgili peygamberimiz, Hatice validemizle evlenmiş, fakat henüz Peygamber olmamışken birgün saadet ocağına gelecek ve kıtlık sebebi ile hayvanlarının öldüğünü bildirince,Hadicetül Kübra annemiz, O'na bir deve ile kırk koyun hediye edecektir.
Sonraki yıllarda efendimiz, Badiye'deki hizmetten memnun kaldıklarını şöyle ifade buyuracaklardır.
-Ben sizin en halis arab olanınızım; Kureyşliyim, Beni Sa'd bin Bekr'de emzirildim.
HADİSLERLE IŞIĞINDA FAZİLETİ BELİRTİLEN AMEL VE SÖZLER
- Muaz İbnu Cebel radıyallahu anh anlatıyor: "Bir seferde Resûlullah'la
beraberdik. Bir gün yakınına tesadüf ettim ve beraber yürüdük.
"Ey Allah'ın Resûlü, dedim. Beni cehennemden uzaklaştırıp cennete sokacak
bir amel söyle!"
"Mühim bir şey sordun. Bu, Allah'ın kolaylık nasib ettiği kimseye kolaydır;
Allah'a ibadet eder, Ona hiçbir şeyi ortak koşmazsın, namaz kılarsın, zekât
verirsin, ramazan orucunu tutarsın, Beytullah'a hacc yaparsın!" buyurdular
ve devamla: "Sana hayır kapılarını göstereyim mi?" dediler.
"Evet ey Allah'ın Resûlü" dedim.
"Oruç (cehenneme) perdedir; sadaka hataları yok eder, tıpkı suyun ateşi
yoketmesi gibi. Kişinin geceleyin kıldığı namaz salihlerin şiarıdır"
buyurdular ve şu ayeti okudular. (Mealen): "Onlar ibadet etmek için gece
vakti yataklarından kalkar, Rablerinin azabından korkarak ve rahmetini ümid
ederek O'na dua ederler. Kendilerine rızık olarak verdiğimiz şeyden de
bağışta bulunurlar" (Secde 16)
Sonra sordu: "Bu (din) işinin başını, direğini ve zirvesini sana haber
vereyim mi?"
"Evet, ey Allah'ın Resûlü!" dedim. "Dinle öyleyse" buyurdu ve açıkladı:
"Bu dinin başı İslâm'dır, direği namazdır, zirvesi cihâddır!"
Sonra şöyle devam buyurdu: "Sana bütün bunları (tamamlayan) baş amili haber
vereyim mi?"
"Evet ey Allah'ın Resûlü!" dedim.
"Şuna sahip ol!" dedi ve eliyle diline işaret etti. Ben tekrar sordum: "Ey
Allah'ın Resûlü! Biz konuştuklarımızdan sorumlu mu olacağız?"
"Anasız kalasıca Muâz! İnsanları yüzlerinin üstüne -veya burunlarının üstüne
dedi- ateşe atan, dilleriyle kazandıklarından başka bir şey midir?"
buyurdular."
Tirmizi, İman 8, (2619).
- Ebu'd-Derdâ radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm
buyurdular ki:
"Kim namazı kılar, zekâtı verir ve Allah'a hiçbir şeyi şirk koşmadan ölürse,
ona mağfiret etmek Allah üzerine bir hak olur. Hicret etse veya doğduğu
yerde ölse de!"
Dedik ki: "Ey Allah'ın Resûlü! Biz bunu halka anlatsak da sevinseler olmaz
mı?"
"Cennette yüz derece var. Her iki derece arasında arzla sema arasındaki
kadar mesafe var. Allah onu kendi yolunda cihad edenlere hazırladı. Ben
mü'minleri bindirebileceğim bir şey bulamamam sebebiyle onlar da (bu yüzden
cihada iştirak edemedikleri için) benden geri kalmalarına üzülmeleri
suretiyle mü'minlere meşakkat vermemiş olsaydım, hiçbir seriyyeden geri
kalmaz, (her birine) iştirak ederdim. Ben (cihad esnasında) öldürülüp, sonra
tekrar diriltilmeyi, tekrar öldürülmeyi isterim" buyurdular."
Nesai, Cihad 18, (6, 20).
- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Allah Teâla hazretleri şöyle ferman buyurdu: "Kim benim veli kuluma
düşmanlık ederse ben de ona harp ilan ederim. Kulumu bana yaklaştıran şeyler
arasında en çok hoşuma gideni, ona farz kıldığım (ayni veya kifaye) şeyleri
eda etmesidir. Kulum bana nafile ibadetlerle yaklaşmaya devam eder, sonunda
sevgime erer. Onu bir sevdim mi artık ben onun işittiği kulağı, gördüğü
güzü, tuttuğu eli, yürüdüğü ayağı (aklettiği kalbi, konuştuğu dili) olurum.
Benden birşey isteyince onu veririm, benden sığınma talep etti mi onu
himayeme alır, korurum. Ben yapacağım bir şeyde, mü'min kulumun ruhunu
kabzetmedeki tereddüdüm kadar hiç tereddüte düşmedim: O ölümü sevmez, ben de
onun sevmediği şeyi sevmem."
Buhari, Rikak 38.
- Hz. Ebu Ümame radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Üç şey vardır; her birine Allah garanti vermiştir: "Allah yolunda cihad
etmek üzere yola çıkan kimse: Bu öldüğü takdirde cennete koyma hususunda,
ölmeyip döndüğü takdirde ganimet ve sevapla gelme hususunda garantilidir.
Mescide giden kimseye, öldüğü takdirde, Allah cennete koyma hususunda
garanti vermiştir. Kişi (fitne zamanında bulaşmayıp) evine çekildiği
takdirde Allah ona da garanti vermiştir."
Ebu Davud, Cihad 10, (2494).
- Muaz İbnu Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Namaz, oruç ve zikir Allah yolunda infak üzerine yediyüz misli katlanır."
Ebu Davud, Cihad 14, (2498).
- Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: "Nu'man İbnu Nevfel (bir gün) dedi
ki: "Ey Allah'ın Resûlü! Farz namazlarımı kılsam, ramazan orucumu tutsam,
helali helal bilip haramı da haram tanısam ve bunlara hiçbir ilave (hayır ve
ibadet)de bulunmasam cennete gider miyim?"
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "Evet!" buyurdular. Nu'man: "Vallahi (bu
farzlara) hiçbir ilavede bulunmayacağım!" dedi."
Müslim, İman 16, (15).
- El-Hâris el-Eş'ari radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Allah Teâla hazretleri, Yahya İbnu Zekeriyya aleyhimâsselam'a, beş kelime
söyleyip bunlarla amel etmesini ve onlarla amel etmelerini Beni İsrail'e de
söylemesini emir buyurdu. Ancak O, bu hususta ağır aldı. İsa aleyhisselâm
kendisine: "Allah sana beş kelime öretip onlarla amel etmeni ve Beni
İsrail'e de onlarla amel etmelerini emretmeni söyledi. Ya sen bunları onlara
emredersin veya bunları onlara ben emredeceğim" dedi. Yahye aleyhisselam:
"Onları emretmede benden önce davranacak olursan yere batırılmam veya azab
görmemden korkarım!" dedi ve halkı Beytu'l-Makdis'te topladı. Mescid ağzına
kadar doldu. Mahfillere de oturdular. (Söz alıp):
"Allah bana beş kelime gönderdi ve onlarla amel etmemi ve size de amel
etmenizi emretmemi bana emretti:
-Bunlardan birincisi Allah'a ibadet etmeniz, ona hiçbir ortak koşmamanızdır.
Allah'a ortak koşanın misali şudur: Bir adam, kendi öz malından altın veya
gümüş mukabilinde bir köle satın alır ve: "Bu benim evim, bu da işim. (Çalış
kazandığını) bana öde!" der. Köle çalışır, fakat kazancını efendisinden
başkasına öder. Kölenin böyle yapmasına hanginiz razı olur? Aynen bunun
gibi, Allah da size namazı emretti. Namaz kılarken (sağa-sola) bakınmayın.
Zira Allah yüzünü, namazda bulunan kulunnun yüzüne karşı diker, o sağa sola
bakmadığı müddetçe.
-Allah size orucu emretti. Bunun misali şu insanın misaline benzer; O bir
grup içerisindedir. Beraberinde bir çıkın içinde misk var. Herkes onun
kokusundan hoşlanmaktadır. Oruçlunun (ağzında hasıl olan) koku, Allah
indinde miskin kokusundan daha hoştur.
-Allah size sadakayı emretti. Bunun misali de şu adamın misaline benzer:
Düşmanlar onu esir edip ellerini boynuna bağlamışlar ve boynunu vurmaları
için cellatlara teslim etmişlerdir. Adam: "Ben az veya çok (bütün malımı)
vererek kendimi fidye mukabilinde kurtarmak istiyorum" der ve nefsini fidye
ödeyerek kurtarır.
-Allah size, Allah'ı zikretmenizi de emretti. Bunun da misali, peşinden
hızla düşmanın geldiği bir adamdır. Bu adam muhkem bir kaleye gelip,
düşmandan kendini korur. Kul da böyledir. Şeytana karşı kendisini sadece
zikrullahla koruyabilir."
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (burada hikayeyi tamamlayarak) dedi ki:
"Ben de size beş şeyi emrediyorum: Allah onları bana emretti. Dinlemek,
itaat etmek, cihâd, hicret ve cemaat. Zira, kim cemaatten bir karışcık
ayrılırsa boynundaki İslam bağını çıkarıp atmıştır, geri dönen hariç. Kim de
cahiliye davası güderse o cehennem molozlarından biridir!"
Bir adam: "Ey Allah'ın Resulü! O kimse namazını kılar, orucunu tutar idiyse
(yine mi cehennemlik)?" diye sordu. Aleyhissalatu vesselam:
"Evet, namaz kılsa, oruç tutsa da! Ey Allah'ın kulları! Sizi müslümanlar,
mü'minler diye tesmiye eden Allah'ın çağrısı ile çağırın!" buyurdular."
Tirmizi, Emsal 3, (2867).
- İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Bu gece Rabbimden bir (melek, elçi olarak) geldi. -Bir rivayette ise şöyle
demiştir: "Rabbim bana en güzel bir surette geldi" -ve: "Ey Muhammed!" dedi.
"Buyur Rabbim, emrindeyim!" dedim.
"Mele-i A'la(da bulunanların) nelerde yarıştıklarını biliyor musun?" dedi.
"Hayır!" dedim. Bunun üzerine elini omuzlarımın arasına koydu. Hatta onun
serinliğini göğüslerimde hissettim. Derken semâvat ve arzda olanları
öğrendim. Sonra: "Ey Muhammed! Mele-i A'la (efradı) nelerde yarışır biliyor
musun?" dedi.
"Evet! Dereceler(i artıran ameller)de, keffâretlerde. (Keffaretler ise)"
yaya olarak cemaatlere gitmek, şiddetli soğuklarda abtesti tam almak,
namazdan sonra namaz beklemektir. Kiim bunlara devam ederse hayır üzere
yaşar, hayır üzere ölür, günah mevzuunda da annesinden doğduğu gündeki gibi
olur" dedim. Sonra tekrar: "Ey Muhammed!" dedi.
"Buyurun emrinizdeyim!" dedim.
"Namaz kıldığın vakit, dedi, şunu oku: "Allahım, senden hayırları yapmamı,
kötü şeyleri de terketmemi ve fakirleri sevmemi talep ediyorum! Kullarına
bir fitne arzu edersen, beni, fitneye düşmeden, yanına al!"
(Gece bana gelen elçi -veya Rabbim- son olarak) dedi ki: "Dereceler ise,
selamı yaymak, yemek yedirmek, insanlar uyurken gece namaz kılmaktır!"
Tirmizi, Tefsir, Sâd, (3231, 3232).
- Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm
buyurdular ki:
"Cennette birtakım odalar vardır. Dışları içlerinden, içleri de dışlarından
görülür."
Bunu işiten bir bedevi ayağa kalkıp: "Bu odalar kim(ler)e ait ey Allah'ın
Resulü?" diye sordu. Aleyhissalatu vesselam: "Sözü güzel yapan, yemek
yediren, oruca devam eden, gece herkes uyurken namaz kılan kimse(lere) ait!"
buyurdu."
Tirmizi, Birr 53, (1985).
- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Allah Teâla hazretleri diyor ki: "Ben, kulumun hakkımdaki zannı gibiyim. O,
beni andıkça ben onunla beraberim. O, beni içinden anarsa ben de onu içimden
anarım. O, beni bir cemaat içinde anarsa, ben de onu daha hayırlı bir cemaat
içinde anarım. O, şayet bana bir karış yaklaşacak olursa, ben ona bir zira
yaklaşırım. Eğer o, bana bir zira yaklaşırsa ben ona bir kulaç yaklaşırım.
Kim bana yürüyerek gelirse ben ona koşarak giderim. Kim bana şirk
koşmaksızın bir arz dolusu günahla gelse, ben de onu bir o kadar mağfiretle
karşılarım."
Buhari, Tevhid 15, 35; Müslim, Zikr 2, (2675), Tevbe 1, (2675).
- Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm
buyurdular ki:
"Allah Teâla hazretleri demiştir ki: "Kim bir hayır işlerse ona sevabının on
katı verilir veya arttırırım da. Kim bir günah işlerse bunun cezası misli
kadardır, veya affederim. Kim bana bir karış yaklaşırsa ben ona bir zirâ
yaklaşırım. Kim bana bir zirâ yaklaşırsa ben ona bir kulaç yaklaşırım. Kim
bana yürüyerek gelirse ben ona koşarak giderim. Kim bana hiçbir şeyi şirk
koşmaksızın, arz dolusu hata ile kavuşursa ben de onu bir o kadar mağfiretle
karşılarım."
Müslim, Zikr 22, (2687).
- Ebu Malik el-Eş'ari radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Abdest imanın yarısıdır. Elhamdülilllah mizanı doldurur; sübhanallah
velhamdulillah arz ve sema arasını doldurur; namaz nurdur; sadaka bürhandır;
sabır ziyadır; Kur'ân ise lehine veya aleyhine bir hüccettir. Herkes
sabahleyin kalkar, nefsini satar; kimisi kurtarır, kimisi de helâk eder."
Müslim, Taharet 1, (223); Tirmizi, Da'avat 91, (3512); Nesai, Zekat 1, (5,
5-6).
- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm bir gün:
"Bugün sizden kim oruçlu olarak sabahladı?" diye sordular. Hz. Ebu Bekr
radıyallahu anh: "Ben!" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm:
"Bugün kim bir cenâzeye kadıldı?" dedi. Yine Hz. Ebu Bekr radıyallahu anh:
"Ben!" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm:
"Bugün kim bir fakire yedirdi?" dedi. Hz. Ebu Bekr radıyallahu anh: "Ben!"
dedi. Aleyhissalatu vesselam:
"Bugün kim bir hastayı ziyaret etti?" dedi. Bu sefer de Hz. Ebu Bekr "Ben!"
dedi. Bunun üzerine Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm:
"Bunlar bir kimsede biraraya geldi mi, o kimse mutlaka cennete girer!"
buyurdu."
Müslim, Zekât 87, (1028).
- Hz. Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "(Ashabtan bazıları): "Ey Allah'ın
Resûlü! Zenginler ücretleriyle gittiler. Onlar da bizim gibi namaz kıldılar,
bizim gibi oruç tuttular, mallarının artanından da sadaka verdiler!"
dediler. Aleyhissalatu vesselam:
"Allah size de tasadduk edeceğiniz şeyler verdi: Her bir tesbih sadakadır,
her bir tekbir sadakadır, her bir tahmid sadakadır, her bir tehlil
sadakadır, emr-i bi'l-ma'ruf sadakadır, nehy-i ani'l-münker sadakadır,
herbirinizin (hanımıyla) cimaı sadakadır!" buyurdu. Derken cemaatten: "Ey
Allah'ın Resûlü! Yani birimizin şehvetine mubaşeret etmesine ücret mi var?"
diye soranlar oldu. Aleyhissalâtu vesselâm:
"İhtiyacını haramla görmüş olsaydı bundan ona bir vebal var mıydı, yok muydu
ne dersiniz?" diye sual ettiler.
"Evet vardı!" demeleri üzerine:
"Öyleyse, ihtiyacını helal yolla gördü mü bunda onun için ücret vardır!"
buyurdular."
Müslim, Zekat 53, (1006).
- Tirmizi'nin bir rivayetinde şöyle buyrulmuştur: "Kardeşine karşı izhar
edeceğin tebessümün bir sadakadır. Emr-i bi'l-mâ'rufun ve nehy-i
ani'l-münkerin sadakadır. Yolunu kaybeden kimseye yolu gösterivermen
sadakadır; gözü sakat kimse için görüvermen sadakadır; yoldan taş, diken,
kemik (gibi şeyleri) kaldırıp atman sadakadır; kovandan kardeşinin kovasına
su boşaltman sadakadır."
Tirmizi, Birr 36, (1957).
- Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm
buyurdular ki:
"Üç şey vardır, bunlar kimde bulunursa, Allah onun üzerine himayesini açar
ve onu cennete koyar: "Zayıflara rıfk, anne-bebaya şefkat, kölelere ihsan."
Tirmizi, Kıyâmet 49, (2496).
4643 - Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Üç kimse vardır ki, bunlara yardım Allah üzerine bir haktır: Allah yolunda
cihad eden; borcunu ödemek isteyen mükâteb, iffetini korumak niyetiyle
evlenen kimsi."
Tirmizi, Fezâilu'l-Cihâd 20, (1655); Nesai, Nikâh 5, (6, 61).
- Hz. Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm
buyurdular ki:
"Üç kişi vardır, Allah onları sever, üç kişi de vardır Allah onlara
buğzeder.
Allah'ın sevdiği üç kişiye gelince: "Bir adam bir cemaate gelir, onlardan
Allah adına birşeyler ister, kendisiyle onlar arasında mevcut bir karâbet
sebebiyle istemez. Onun başvurduğu kimseler, istediğini vermezler.
İçlerinden biri cemaatin arkasına kayıp, isteyen kimseye gizlice ihsanda
bulunur. (Öyle gizli verir ki) onun verdiğini sadece Allah'la ihsanda
bulunduğu adam bilir.
(İkinci adam ise:) Bir cemaat yoldadır. Gece boyu da yürürler. Derken
(yorulurlar ve) uyku herşeyden kıymetli bir hal alır. Konaklarlar,
(başlarını koyup yatarlar.) Bir adam kalkıp bana karşı tevazu ve tazarruda
bulunur, ayetlerimi okur.
(Üçüncü adama gelince): Seriyyeye katılmıştır. Seriyye düşmanla karşılaşır,
hezimete uğrarlar. Ancak o ilerler, öldürülünceye veya başarıncaya kadar
savaşmaya devam eder.
Allah'ın buğzettiği üç kişiye gelince: Bunlar zâni ihtiyar, kibirli fakir,
zâlim zengindir."
Tirmizi, Cennet 25, (2571); Nesai, Zekat 75, (5, 84).
- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Yedi kişi var, Allah onları hiçbir gölgenin olmadığı Kıyamet gününde kendi
gölgesinde gölgeler:
-Adil imam,
-Allah'a ibadet içinde yetişen genç,
-Tekrar dönünceye kadar kalbi mescide bağlı olan kimse,
-Allah için birbirlerini seven, Allah rızası için biraraya gelip, Allah
rızası için ayrılan iki kişi,
-Güzel ve makam sahibi bir kadın tarafından davet edildiği halde; "Ben
Allah'tan korkarım" de(yip icabet etmey)en kimse,
-Allah'ı tek başına zikrederken gözlerinden yaş boşanan kimse."
Buhari, Ezan 36, Zekat 16, Rikâk 24, Hudûd 19; Müslim 91, (1031); Muvatta
14, (952, 953); Tirmizi, Zühd 53, (2392); Nesâi, Kudât 2, (8, 222, 223).
- Yine Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Kim bir hidayete davette bulunursa, buna uyanların sevaplarının bir misli
ona gelir ve bu durum, onların ücretlerinden hiçbir şey eksiltmez. Kim bir
dalâlete çağrıda bulunursa, buna uyanların günahlarından bir misli de ona
gelir ve bu onların günahlarından hiçbir eksiltme yapmaz."
Müslim, İlm 16, (2674); Tirmizi, İlm 15, (2676); Ebu Davud, Sünnet 7,
(4609); Muvatta, Kur'an 41, (1, 218).
- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm
buyurdular ki:
"Hayra delâlet eden onu yapan gibidir."
Tirmizi, İlm 14, (2672).
- Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:
"Allah Teâla hazretleri meleklerine şöyle emreder: "Kulum kötü bir amel
yapmak isteyince, onu yapmadıkça yazmayın. Yapınca, onu aleyhine bir günah
olarak yazın. Eğer benim rızamı düşünerek terketti ise bunu onun lehine bir
sevap yazın. Kulum iyi bir iş yapmak arzu edince, yapmasa bile onu, lehine
bir sevap yazın. Eğer onu yaparsa, en az on misli olmak üzere yediyüz
misline kadar ona sevap yazın."
Buhari, Tevhid 35; Müslim, İman 203, 205, (128, 129); Tirmizi, Tefsir, En'âm
(3075).
- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm
buyurdular ki:
"Kulun gündüz veya gece amelini yazan hafaza melekleri, yazdıklarını Allah'a
yükseltirler. Allah sahifenin baş ve son kısmını hayırlı bulursa, meleklere
şöyle der: "Sizi şahid kılıyorum, ben kulumun sahifesinin iki tarafı
arasında kalan kısmını mağfiret ettim."
Tirmizi, Cenaiz 9, (981).
- Amr İbnu Abese radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Kim müslüman olduğu halde, saçından bir kıl beyazlarsa, bu, Kıyamet günü
onun için bir nûr olur. Kim Allah yolunda bir ok atarsa, bu düşmana değse de
değmese de, atan için bir köle azadı yerine geçer. Kim mü'min bir köleyi
azad ederse bu onun için cehennemden bir azadlık vesilesi olur: Her bir uzuv
için bir uzvu ateşten kurtulur.
Tirmizi, Fezailu'-Cihad, (1634); Nesai, Cihad 26, (6, 26); Ebu Davud, Itk
14, (3966).
- Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm
buyurdular ki:
"Kıyamet günü aziz ve celil olan Allah şöyle buyuracak:
"Ey ademoğlu! Ben hasta oldum beni ziyaret etmedin!" Kul diyecek:
"Ey Rabbim, Sen Rabbülâlemin iken ben seni nasıl ziyaret ederim?" Rab Teâla
diyecek:
"Bilmedin mi, falan kulum hastalandı, fakat sen onu ziyaret etmedin,
bilmiyor musun? Eğer onu etseydin, yanında beni bulacaktın!"
Rab Teâla diyecek:
"Ey ademoğlu ben senden yiyecek istedim ama sen beni doyurmadın?" Kul
diyecek:
"Ey Rabbim, ben seni nasıl doyururum. Sen ki alemlerin Rabbisin?" Rab Teâla
diyecek:
"Benim falan kulum senden yiyecek istedi. Sen onu doyurmadın. Bilmez misin
ki, eğer sen ona yiyecek verseydin ben onu yanımda bulacaktım." Rab Teâla
diyecek:
"Ey Ademoğlu! Ben senden su istedim bana su vermedin!" Kul diyecek:
"Ey Rabbim, ben sana nasıl su içirebilirim, sen ki Alemlerin Rabbisin!" Rab
Teâla diyecek:
"Kulum falan senden su istedi. Sen ona su vermedin. Bilmiyor musun, eğer ona
su vermiş olsaydın, bunu benim yanımda bulacaktın!"
Müslim, Birr 43, (2569).
- Ebu Sa'id radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm
buyurdular ki:
"Kim temiz rızık yer ve sünnete uygun amelde bulunur, halk da kendisinden
bir kötülük gelmeyeceği hususunda güven duyarsa cennete girdi demektir."
Bir adam: "Ey Allah'ın Resûlü ! Bugün insanlar arasında böyleleri çoktur!"
dedi. Aleyhissalatu vesselam da:
"Benden sonraki zamanlarda da olacaklar!" buyurdu."
Tirmizi, Kıyamet 61, (2522).
- Hz. Bera radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm
buyurdular ki:
"Kim sağmal bir hayvanı veya parayı (karz-ı hasen olarak) iâreten verirse
veya yolunu kaybedene yolunu gösterirse veya âmâyı sokağına koyarsa
kendisine bir köle azad edenin sevabı verilir."
Tirmizi, Birr 37, (1958).
- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Hz. Peygamber aleyhissalatu
vesselam'a soruldu:
"Ey Allah'ın Resûlü! Bir adam gizli olarak hayırlı ameller yaparken bir de
bakarsın halk buna muttali olmuştur da bu onun hoşuna gitmiştir?"
Aleyhissalatu vesselam:
"Bu kimsenin iki ücreti vardır: Gizli yapmanın ücreti ve aleni yapmanın
ücreti."
Tirmizi, Zühd 49, (2385).
- Hz. Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah'a soruldu: "Ey
Allah'ın Resûlü! Kişi hayır yapsa halk da bu sebeple onu övse (bunun hükmü
nedir)?
"Bu mü'mine (Allah'ın razı olduğuna dair) peşin bir müjdedir" buyurdular."
Müslim, Birr 166, (2642).
- Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki:
"Allah için sefer yapanlar üçtür: Gâzi, hacı, umreci."
Nesai, Hacc 4, (5, 113).
- Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm
buyurdular ki:
"Bir müslüman bir ağaç diker veya bir tohum eker de bunların mahsülatından
bir kuş veya insan veya hayvan yiyecek olsa, bu onun için bir sadaka olur."
Buhari, Hars 1, Edeb 27; Müslim, Müsakat 12, (1553); Tirmizi, Ahkâm 40,.
(1382).
ZİKİR BAHSİ
1. Buhârî Şerif hadislerinden; Resûl-ü Ekrem (s.a.v) Efendimiz buyurdular ki: "Bir kimse, gece uykudan uyanıp bir taraftan diğer tarafına döner ve "Lâ ilâhe illallah vahdehû la şerîkeleh, lehülmülkü ve lehül hamdü ve hüve alâ külli şey'in kadîr ve Allâhüm mağfirli” derse ve kalkıp abdest alıp, iki rekat namaz kılarsa yapacağı bütün duâlar kabul edilir."
2. Müslim-i Şerif hadislerinden; Resûl-ü Ekrem (s.a.v) Efendimiz buyurdular ki: "Bir kimse süre-i Kehf' in evvelinden on âyet-i kerîme hıfzetse (ezberlese) (diğer bir rivâyete göre de, sonundan on ayet), Deccal' ın fitnesinden emin olur."
Açıklama: Sürenin evvelinden on ayet, sonundan on âyet ezberlerse iki rivâyeti de cem etmiş olur.
Ulemâ demiştir ki; Burada Deccal' dan murad, yalnız âhir zamanda zuhur edecek meşhur Deccal olmayıp, kendisinden, çok yalan ve fenâlık zuhur eden zamanın insanlarıdır.
3. Müslim-i Şerif hadislerinden; Resûl-ü Ekrem (s.a.v) Efendimiz buyurdular ki: "Bir kimse farz namazlarından sonra "33 Sübhânallah, 33 Elhamdülillah, 33 Allâhüekber derse ve yüzüncü olarak da Lâ ilâhe illallah vahdehû la şerîkeleh, lehül mülkü ve lehül hamdü ve hüve alâ külli şey'in kadîr" derse, Cenab-ı Hak o kimsenin günahlarını affeder. İsterse günahları deniz köpüğü kadar olsa bile."
4. Buhârî ve Müslim Hadislerinden: Habib-i Kibriyâ Efendimiz (s.a.v) şöyle buyurdular; "Bir kimse sabah ve akşam yüzer defa "Sübhanallâhi ve bihamdih” derse, yevm-i kıyâmette ondan efdalkimse olmaz. Ancak bu kelimeyi yüzden fazla söyleyenler hariç!"
5. Buhârî ve Müslim Hadislerinden: Resûl-ü Ekrem Efendimiz (s.a.v) buyurmuşlardır; "Bir kimse on defa "Lâ ilâhe illallah vahdehû lâ şerîke leh, lehül mülkü velehül hamdü ve hüve alâ külli şey'in kadîr" derse, İsmaîl evladından dört köle azad etmiş kadar sevap alır."
6. Buhârî ve Müslim Hadislerinden: Resûl-ü Ekrem Efendimiz (s.a.v) buyurmuşlardır; "Bir kimse yüz kere "Lâ ilâhe illallah vahdehû lâ şerîke leh, lehül mülkü velehül hamdü ve hüve alâ külli şey'in kadîr" duasını okursa, o kimse on köle azad etmiş gibi sevap alır, defterine yüz sevap yazılır, defterinden yüz günah silinir. O gün, o kimse şeytanın şerrinden emin olur, o gün o kimseden efdâl kimse olmaz; meğer ki bundan daha fazla yapmış olanlar."
7. Buhâri ve Müslim Hadislerinden: Resûl-ü Ekrem Efendimiz (s.a.v) buyurmuşlardır; "Bir kimse inanarak, hulüs-i kalp ile Ramazan-ı Şerif orucunu tutar, terâvih namazını kılarsa, Cenab-ı Feyyâz Mutlak Hazretleri, o kimsenin geçmiş günahlarını affeder."
8. Buhârî Şerif Hadislerinden: Nebi-i Muhterem Efendimiz (s.a.v) buyurmuşlardır; "Cenab-ı Hak' kın 99 Esmâ-i Hüsnâ' sı vardır. Bunları, her kim ezberler ve okursa Cennete dahil olur."
9. Buhâri Şerif Hadislerinden: Nebî-i Muhterem Efendimiz (s.a.v) buyurmuşlardır; "Şu iki kelime vardır ki söylemesi lîsâna kolaydır, sevap yönünden mîzanda ağır gelir ve Cenab-ı Hak indinde, söylenen gayet sevgili olur: ‘Sübhânallahi ve bihamdih, sübhanallâhil azîm’ ”
10. Buhârî Şerif Hadislerinden: Sevgili Efendimiz (s.a.v) buyurmuşlardır ki; "Her gece Kuran-ı Kerîm' in üçte birini okumak sizin elinizden gelmez mi?” Eshâb-ı Kirâm “Buna hangimiz kâdîr oluruzyâ Resûlallah?" dediler. Efendimiz de cevap olarak "Kulhüvallâhü ehad... sûresini okuyamaz mısınız? Bu sûre Kurân-ı Kerîm' in üçte birine denktir."
Aynı mâhiyette bir hadis-i şerif de Hz. Âişe vâlidemiz (r.anha) tarafından nakledilmiştir.
11. Müslim-i Şerif Hadislerinden:
Namaza şu kelime ile başlayan adama taaccüp ettim. 0 kimse namaza başlamadan evvel şöyle söyledi. "Allah-ü Ekber kebîrâ, velhamdülillâhi kesirâ ve sübhanallâhü bükraten ve asîlâ." Bir de baktım ki semanın kapıları o kelime-i şerifeler için açıldı.
Abdullah İbn-i Ömer Hazretleri (r.a) diyor ki; "Bu hadisi şerifi duyduktan sonra, bu kelimeleri okumayı terk etmedim.”
12. Şifâ Şerhi Aliyûl Kaâri (cilt 2, s.562):
"Bir kimse düşmanından korkarsa, "Hasbinallâhü ve ni'mel vekil" zikrine devam etsin" buyurulmuştur. (Vekil olarak Allah-ü Teâlâ yeter, O ne güzel vekîldir)
13. Bir hadis-i şerifte:
"Bir kimse Cuma geceleri süre-i Duhan' ı okursa, günahlan mağfiret olunur' buyurulmuştur.
14. Câmî-üs Sağir cilt 3, s.349:
"Bir kimse geceleri süre-i Duhan' ı okursa, evvelki günahları affolunur."
15. Muhyiddin-i Arabî Hazretlerinden (k.s)rivayet olunmuştur. "Bir kimse 70.000 defa 'Lâ ilâhe illallah' derse, günahları mağfiret olunur."
Muhyiddin-i Arabi Hazretleri (k.s) buyurdu ki; "Bu hadis-i şerifi gördüğümde 70.000 kelime-i tevhidi çekmiştim fakat sevabını kimseye bağışlamamıştım. Bir ziyafette idim, orada ehl-imükâşefeden (keşif ehli, meczub) bir genç vardı. Yemek esnasında bu genç birden ağlamaya başladı. Niçin ağladığını sordum. Anne ve babasını azapta olarak gördüğünü söyledi. Ben de içimden ‘Yarabbî okumuş olduğum 70.000 kelime-i tevhidin sevabını bu gencin anne ve babasının ruhuna bağışladım’ dedim. Genç birden gülmeye başladı. Anne ve babasının üzerinden azabın kaldırıldığını söyledi. O zaman anlaşıldı ki hadis sahihtir. Aynı zamanda genç de ehl-i keşiftendir."
16-17. Şifâ-i Şerif Aliyül Kârî cilt 2, s.399 ve Câmî-üs Sağîr cilt 1, s.145:
Resül-ü Kibriya Efendimiz (s.a.v) buyurmuşlardır; "Bir kimse sabah ve akşam namazlarını kıldıktan sonra, kimse ile konuşmadan yedi defa `Allahümme ecirni minennâr' dûasını okursa ve o gün veya gecesinde vefat ederse, Cenab-ı Hak o kimseyi cehennemden hâlâs eder".
18. Câmî-üs Sağîr Cilt 3, s.348:Resûl-ü Kibriya Efendimiz (s.a.v) buyurmuşlardır; "Bir kimse gecelerde yüz ayet okursa, o kimse gâfiller defterine yazılmaz." Bazı büyüklerimiz burada yüz ayetten murad, gece namazında okunan ayetlerdir diye tefsir etmişlerdir.
19. Resûl-ü Kibriya Efendimiz (s.a.v) buyurmuşlardır;"Bir kimse sûre-i Bakara' nın nihâyetinden geceleri iki ayet okursa, o kıraat o kimseye kâfi gelir, yani o geceyi ihyâdan ve kıraat-i Kur'an' dan ve itikata taalluk eden kelamlardan (din, zikir ve duadan) cem'isine tâbî olur. Şeytanın şerrinden de emin olmaya kâfıdir.” (Not: Bu ayetler Âmenerrasûlü' dür.)
20. İmam-ı Âzam Efendimizden (rh. a) rivayetle: Hâfız Necmül Mugayiddîn Hazretleri buyurdular ki "Kalbimden öyle geçirdim ki, eğer rüyamda Rabb'imi görürsem O'na Yâ Rabbi, mü'min kulların senin azabından nasıl necât bulurlar? diye sorayım. Sonra rüyamda gördüm ve Rabb'im dedi ki; "Bir adam her sabah ve akşam şu duayı okursa, benim azabımdan emin olur;
"Sübhânel ebediyyil ebed. Sübhânel vâhidil ehad. Sübhânel ferdis samed. Sübhâne râfi'issemâi biğayri amed. Sübhâne men basatal arda alâ mâin cemed. Sübhâne menhalakal halka fe ehsâhüm aded. Sübhâne men kasemel erzâke velem yense ehad. Sübhânellezî lem yettehiz sâhibeten ve lâ veled. Sübhânellezî lem yelid ve lem yûled velem yekün lehû küfüvven ehad.” Buna Süleyman Aleyhisselâmın Dûası da eklenmelidir; "Sübhâne men yerânî. Ve ya'rifu mekânî. Ve yesmeu kelâmi. Ve yerzuknî ve lâ yensânî."
21. Müslim ve Bezzâziye Fetvasında yazılıdır: "Mü'min ve müslim, şu duâyı sabah ve akşam okumalıdır (Bazı kitaplarda üçer defa okunması tavsiye edilir). Zîrâ bu duâ insanı küfürden muhafaza kılar."
"Allâhümme inni eûzü bike min üşrike bike şey'en ve ene e'alemü ve estağfıruke limâ lâ e'alemü inneke ente allâmül guyûb".
22. Seyyidül İstiğfâr; Buhârî hadislerinden: Resülullah Efendimiz (s.a.v) buyurdular ki; "İstiğfar duâlarının seyyidi budur. "Allâhümme ente Rabbî, lâ ilâhe illâ ente halaktenî ve eneabdüke ve ene âlâ ahdike ve vâ’dike, mestetağtü eûzübike min şerri mâ senağtü, ebû-u leke bini’metike aleyye, ve ubûb-u bizenbi fağfirli feinnehû lâ yağfiruzzunûbe illâente".
Her kim bu duâyı kalbiyle, sevap fazîletine inanarak gündüz okursa ve o gün akşam olmadan ölürse veya gece okursa ve sabah olmadan ölürse ehl-i Cennet olur.
23. Buhârî cilt 12, s.368:
Eshâb-ı Kirâm' dan Huzeyfe (r.a) rivayet etmiştir:
"Bir kimse yatağa girince sağ tarafına dönüp sağ elinin sağ yanağının altına koyarak, şu duâyı okusun; "Bismüke, Allâhümme emûti ve ahya” (Allahım senin ismini anarak ölür ve dirilirim). Uykudan uyanırken de şöyle söylesin; "Elhamdülillezî ahyâna be’adema emâtemâ ve ileyhin nuşûr" (Allaha hamdederim ki beni uyuduktan sonra diriltti. Öldükten sonra da diriltecek)
24. Ashabtan Osman İbn-i Ebil As (r.a) rivayet etmiştir: Vücûdumdaki ağrı ve sızıdan Resûl-ü Ekrem (s.a.v) Efendimize şikayet ettim. Efendimiz buyurdular ki; "Elini vücudundaki ağrıyan yere koy, o halde üç kere Bismillah dedikten sonra şu duâyı elini kaldırmadan oku; "Eûzü bi izzetillâhi ve kudretihî min şerri mâ ecidü ve üzâhürü".
25. Müslim-i Şeriften Âişe (r.anha) `dan rivâyet olunmuştur. Câmî-üs Sağîr’ den alınmıştır.
"Elini ağrıyan ve sızlayan yere koy, elini kaldırmadan şöyle dua et: "Bismillah, eûzü bi izzetillâhi ve kudretihî min şerri mâ ecidü min vec'i hâzâ"". Bu duâyı iki kere okumalıdır, bilmeyene başkası da okuyabilir (İmam-ı Müslim' in rivâyetine göre yedi defa okumalıdır).
26. Ebu Davud ve Tirmizî' den rivâyetle:
"Bir kimse sabah ve akşam İhlâs ve Muvazzateyn sûrelerini üçer kere okumaya devam ederse, o kimseye kâfı gelir. Her türlü mekruhtan emin olur.°
Riyâzüssâlihîn s.552
27. Ebû Davud ve Tirmizî' den rivâyetle: İbn-i Abbas (r.a) 'dan rivâyet edilmiştir.
Resûl-ü Ekrem (s.a.v) Efendimiz buyurmuşlardır ki; "Bir adam, bir hastanın ziyaretine giderse o hastanın karşısında şu duâyı yedi kere okusun. Eğer hastanın eceli gelmediyse Cenâb-ı HakTeâlâ şifâ ihsan eder; "Es'elullâhi el Azîm, Rabbül arşıl Azîm. En yeşfike" (Ben arş-ı âlânın Rabbi olan Allah-ü Azîmüşşan' dan sana şifâ ve âfiyet vermesini niyaz ederim)".
Riyâzüssâlihîn s.403
28. Ebû Davud ve Tirmizî' den rivâyetle: Hz. Osman (r.a)' dan rivâyet edilmiştir.
Resül-ü Ekrem (s.a.v) Efendimiz buyurmuşlardır ki; "Her kim her sabah ve her akşam, üç kere Besmele-i Şerif-i bu şekilde okursa, o gün o adama hiçbir kimseden zarar gelmez;
"Bismillâhillezî lâ yedurru mâ ismihî şey'in filardi vemâ fıssemâ-i ve hüve semî-ül Alîm".
Riyâzüssâlihîn s.552, Raâmuz s.433
29. Tahtavi, Meraül Ferah, Ni'metil İslâm s.242, Raâmuz s.439
Hz. Ayşe (r.a)' den rivayetle:Resûl-ü Ekrem (s.a.v) Efendimiz buyurmuşlardır ki; "Bir adam Cuma namazını tamamladıktan sonra yedişer defa; İhlâs, Felak ve Nas sûrelerini okursa, o Cuma gününden gelecek Cuma gününe kadar (başka bir rivayette 3 gün sonraya kadar) bütün fıtne ve belâlardan emin olur ve günahlarına da kefâret olur (diğer bir rivayette ek olarak yedi Fâtiha da okunması gerektiği bildirilmiştir)."
30. Müslim-i Şerif hadislerinden, Râvisi Cabir (r.a)'dır. Resül-ü Ekrem (s.a.v) Efendimiz buyurmuşlardır ki; "Bir kimse evine her girdiği zaman Eûzü-besmeleyi şerifi okuyarak Allah-ü Teâlâ' yasığınırsa yahut bir şey yemeğe başlamadan yine Besmele-i Şerifi zikrederse, Şeytan aliyyillâne avânesine der ki; Bu evde sizler için eğlenmek, oturmak kalmadı. Bu yemeklerden de size birnasib yoktur. Eğer kişi evine geldiğinde eüzü besmeleyi okumazsa, Şeytan avânesine; Bu evde sizin oturmanıza müsaade vardır, der. Keza yemekte besmele okunmazsa, Şeytan avânesine; yine bu yemekte size nasib vardır, der."
31. Meşarık-ı Şerif hadislerinden, Ebu Hureyre (r.a)'dan rivayetle:
Resûl-ü Ekrem (s.a.v) Efendimiz buyurmuşlardır ki; "Yâ Ebâ Hureyre, yatağına yatacağın vakit Ayet-el Kürsi' yi oku. Eğer Ayet-el Kürsî' yi okursanız Şeytan size yakın olup bir zarar veremez. O gece sabaha kadar Cenab-ı Hakkın emânında (emniyetinde, korumasında) olursunuz".
32. Câmî-üs Sağîr hadislerinden: Resûl-ü Ekrem (s.a.v) Efendimiz buyurmuşlardır ki; "Bir adam cemaatle sabah namazını kıldıktan sonra otursa da, güneş doğup kerahat vakti çıkıncaya kadar zikir ve tevekkül etse, bundan sonra tekrar namaz kılsa (2 rekatlık İşrak Namazı, vakti güneş doğduktan 45 dakika geçtikten sonradır) o kimseye tam bir hac sevâbı verilir."
33. Şir’at-ül İslâm' dan alınmıştır. Bir kimse müşkil bir durumda kalırsa yahut ağır bir borç altında bulunursa, 1000 kere ‘Lâ havle velâ kuvvete illa billahil aliyyil azîm’ demelidir, bu durumdaCanab-ı Hak Teâlâ, O'nu müşkilinden kurtarır"
34. Riyâzüssâlihîn s.546, Mısır baskısı. Râvi İbn-i Abbas (r.a).
Nebî-i Muhterem (s.a.v) Efendimiz buyurmuşlardır; "Sizden biriniz ailesine yakın olmak istediği (eşiyle beraber olduğu) zaman şöyle desin: ‘Bismillah, Allahümme cennibneş şeytân ve cennibişeytân âlâ mâ rezaktenâ.’
35. Resûl-ü Ekrem (s.a.v) Efendimiz buyurmuşlardır ki; "Nikah altındaki kadının, kocasına itâati bir borçtur. Öyleyse evlatlarınıza nikah edeceğiniz adamları iyi seçin."
36. Diğer bir hadis-i şerifte; "Bir adam kızını bir fâsıka nikah ederse, o adama hergün bin kere lanet lâzım olur." (Fâsık: Günahı açıktan işleyendir, günah işlerken kimseden çekinmez, utanmaz, pervâsız davranır.)
37. Câmî-üs Sağîr hadislerinden: cilt 2,
"Bu ümmette ebdal otuz kişidir. Onlar için Cenâb-ı Hakk’a açılan tarik (yol), İbrahim Halilülrahmânın tariki üzerinedir. Onlardan biri vefat ettiğinde, Cenab-ı Hak Teâlâ 0'nun yerine başka birini getirir."
Bir kimse şu duayı hergün on defa okursa, Cenab-ı Hak Teâlâ onu ebdal zümresine yazar. "Allâhümme aslih ümmete Muhammed, Allâhümme ferric an ümmete Muhammed. Allâhümme merhanümmete Muhammed"
38. Ramazân-ı Şerif in âdâbı;
1. Orucun faziletini eksiltecek muamelattan (fenâlıklardan) sakınmak,
2. Ramazân-ı Şerif için temizlenmek ve tevbe etmek,
3. Acaba makbül bir oruç tutabilecek miyim?, diyerek korkmak,
4. Gıybet, bühtân, malayâniyi terketmek,
5. Mümkün mertebe helâl ile iftar etmek,
6. İftar vaktinde şükür ve duâyı çoğaltmak,
7. Zarûri kelamdan başka birşey konuşmamak,
8. Sükût etmek,
9. İstiğfar etmek,
10. Her iftar ve seherde salavât-ı şerife okumak,
11. Mümkünse hergün bir miktar sadaka vermek,
12. Hergün Kur'an-i Kerim' den bir cüz okumak, son 10 gün mümkün olursa itikâf etmek.
39. Raâmuz ve Câmî-üs Sağîr hadislerinden: Risâletpenah (s.a.v) Efendimiz buyurdular; "Bir kimse çarşıya gittiğinde şu duâyı okusun.'Lâ ilâhe illalâhü vahdehû la şerikeleh. Lehül mülkü velehül hamdü, yühyi ve yümitü ve hüve hayyün lâ yemûtü biyedihil hayr, ve hüve alâ külli şey'in kadîr.'
Cenâb-ı Hak, O kimsenin defterine 1000 kere 1000 sevab yazar."
Not: İmâm-ı Hasan Efendimiz (r.a), çarşıda bir işi olmadığı halde bu mübârek tesbihi okumak için çarşıya gidermiş, bu tesbihi okur ve geri dönermiş.
40. Raâmuz' dan alınmıştır, s.438: "Bir adam daima, abdest aldıktan sonra "Innâ enzelnâhü fî lelyletil Kadr..." sûresini 3 defa okumalıdır. Birinci okuduğunda sıddıklarla, ikinci okuduğunda şehitlerle ve üçüncü okuduğunda da Peygamberlerle haşrolunur."
41. Resül-ü Kibriyâ Efendimiz buyurmuşlardır: "Bir adam, bir gecede 1000 âyet-i kerime okursa, yüzü güleç olduğu halde Rabbine kavuşur" Bunun üzerine, bu nasıl olabilir diye sorulduğunda, Besmele-i şerife ile başlayarak Elhâkümüttekâsür süresini sonuna kadar okumuşlar ve ondan sonra buyurmuşlardır ki; "Allah' a yemin ederim ki, bu sûre 1000 âyete mukâbildir."
42. Müslîm-i Şerif hadislerinden, Câbir (r.a)' dan rivâyetle:
"Her gecede duaların müstecâb olduğu (kabul edildiği) bir saat vardır. Her hangi bir müslüman o vakte tesâdüf eder ve dünya ve ahireti hakkında Allah-ü Teâlâ Hazretlerine hayırlı dualar yaparsa, Cenab-ı Hak bu duayı mutlaka kabül eder. Eğer bir kimse, bu vakti bilmek isterse yatarken sûre-i Kehf’ in nihâyetindeki şu dört âyet-i kerimeyi okusun. 'İnnellezine âmenü...Rabbihîehade’ 0 kimse inâyet-i Hakk ile o vakitte uyanır."
1. Râvisi: İbn-i Mesud (r.a) Kitabı: Hatip, İbn-i Asâkir
Meâli: Ibrahim Aleyhisselâm, ateşe atıldığı zaman son sözü "Hasbiyallâhü ve ni'mel vekîl" olmuştur.
2. Râvisi: ibn-i Abbas (r.a) Kitabı: Deylemî
Meâli: "Dinin afeti (yani, dine zarar getirenler), şu üç kimsedir; Fitne, fücüra karışmış âlimler, zalim, bilgisiz hükümet başkanları, cahil müftüler"
3. Râvisi: İbn-i Mesud (r.a) Kitabı: Beyhakî
Meâli: "Faiz yiyen, yediren, kâtiplik yapan ve ona şahitlik yapanlar, bir de güzellik için vücuduna dövme yapan ve yaptıranlar, bir de zekatı istemiyerek verenler, bir de hicretten sonra dininden dönenler. Bunlar, kıyamet gününde Hz. Muhammed' in (S.A.V) lisânıyla mel'un olurlar"
4. Râvisi: Enes (r.a) Kitabı: Evsad ve Hakim
Meâli: "Her mütteki (gerçek olarak daima şüphelilerden dahi sakınan), Muhammed' in (S.A.V) âlidir (yakınıdır)"
5. Râvisi: Ebü Hureyre (r.a)
Kitabı: İbn-i Abban, Ebi Nâim, İbn-i Cerir
Meâli: "Size üç şeyi yapmanızı emrediyorum, sizin üç şeyden de çekinmenizi, sakınmanızı istiyorum. Yapmanızı istediğim; 1. Allah-ü Teâlâ' ya ibadet ediniz ve 0'na hiçbir şeyi şerik koşmayınız, 2. Allah-ü Teâlâ' nın ipi olan İslâm Dinine sımsıkı sarılınız, tefrika çıkarmayınız, 3. Allah-ü Teâlâ' nın başınıza getirdiği (sizden olan) amirlerinize itaat ediniz. Kaçınmanızı istediğim ise; 1. Dedikodu etmeyiniz, 2. Çok soru sormayınız, 3. Malınızı boş yere harcamayınız."
6. Râvisi:İbn-i Ömer (r.a) Kitabı: İbn-i Adiyi
Meâli: "Allah katında yükseklik isteyin" Sordular; "Nasıl isteyelim, yâ Resûlallah?". Buyurdu ki; "Sana cahillik edene tahammül göster, sana vermeyene ikramda bulun”.
Açıklama: Başka bir hadis-i şerifte "Şu üç hal, insanı cennete götürür" buyurulmuştur.
1. Sana gelmeyeni ziyaret etmek, 2. Sana zulmedeni affetmek, 3. Sana vermeyene istediğini vermek.
7. Râvisi: Yeşu'ğ (r.a)
Kitabı: Hakim' in Müsned kitabından;
Meâli: "Müjdeleyin! Çarşınıza mal getiren, Allah yolunda savaşan gibidir. Çarşınızda, ihtikâra kalkışan ise Allah kitabında inkârcı gibi addedilmektedir"
8. Râvisi: İbn-i Ebi Emâme (r.a) Kitabı: İbn-i Asâkir
Meâli: Halk içinde Allah' tan en uzak şu iki kişidir. Birisi; emirlerin yanında oturup, zulüm kokan sözlerine "Evet, doğrudur” diyen kimse, ikincisi; çocuklara öğretmenlik yapıp da aralarında adâleti göstermeyen ve yetim hakkında Allah' tan sakınmayan kimsedir."
9 . Râvisi: İbn-i Abbas (r.a) Kitabı: Buhârî, Beyhâkî
Meâli: "İnsanlar arasında, Allah' ın en buğz ettiği kimseler üçtür. Birincisi; doğruluktan ayrılan, ikincisi; İslâmda câihiliye kanununu isteyen, üçüncüsü de; haksız yere bir adamın öldürülmesini isteyen."
10. Râvisi: İbn-i Atâ (r.a) Kitabı: El Harâiki
Meâli: "Kıyamet giinünde mahlûkât içerisinde, Allah-ü Teâlâ' nın buğz ettiği kimseler şunlardır: Yalancı ve kibirli olanlar. Bir de (müslüman) kardeşlerine karşı kalplerinde kin besliyenler; onlarla kavuştukları zaman kendilerinden gibi görünürler, yanlarından ayrıldıktan sonra kinleri yine devam eder. Bir de, O kimselerdir ki Allah ve Resûlüne çağrıldıklarında tembel davranırlar, şeytana çağrıldıklarında ise hemen koşarlar."
Açıklama: Avârifik Maarif kitabında Enes İbn-i Mâlik (r.a) şöyle rivayet etmektedir: Sevgili Peygamberimiz buyurmuşlardır; "Ey oğul! Eğer senin elinden gelirse, sabaha çıkınca ve akşamolunce gönlünü yokla. Hiç kimseye karşı buğz olmadığı halde sabahla ve akşamla. Ey oğul! Böyle olmak benim sünnetimdir. Kim ki benim sünnetimi ihyâ ederse; yani onunla amel ederse ve öyle hareket ederse, o kimse beni ihyâ etmiş gibidir. Kim ki beni ihyâ ederse, yani sünnetimi yerine getirirse, o kişi cennette benimle beraber olur."
Not: Sünneti tutmak ahlâk güzelliği ile olur. Ahlâk güzelliği ise nefsi terbiye ile olur: Nefsi terbiye ise Allah-ü Teâlâ’ nın ve Resûlünün emirlerini yerine getirmekle olur çünkü sevgili peygamberimiz hakkında Kur'an-ı Azîmüşşân' da buyuruldu ki: "Ey Habîbim! Sen, en güzel ahlâk üzeresin."
ARŞIN GÖLGESİNDE BARINACAK YEDİ MUTLU İNSAN
450. Ebu Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre
Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Başka bir gölgenin bulunmadığı Kıyamet gününde Allah Teala,
yedi insanı, arşının gölgesinde barındıracaktır:
Adil devlet başkanı,
Rabbına kulluk ederek temiz bir hayat içinde serpilip büyüyen genç,
Kalbi mescidlere bağlı müslüman,
Birbirlerini Allah için sevip buluşmaları da ayrılmaları da Allah için olan iki insan,
Güzel ve mevki sahibi bir kadının beraber olma isteğine "Ben Allah'tan korkarım" diye yaklaşmayan yiğit,
Sağ elinin verdiğini sol elinin bilemeyeceği kadar gizli sadaka veren kimse,
Tenhada Allah'ı anıp göz yaşı döken kişi."[1]
Açıklamalar
Yedi mutlu kişiyi ya da yedi güzel adamı tanıtan hadîs-i şerifte
öncelikle üzerinde durulması gerekli bir iki ifade bulunmaktadır.
Bunlardan birisi "zıllullah= Allah'ın gölgesi" ifadesidir. Allah
Teala'nın gölgesi olamayacağına göre, bundan maksat, ya
Kabe'ye "beytu'llah = Allah'ın evi" denilmesi gibi bir şereflendirme
veya arşının gölgesi yahut Allah Teala'nın sağlayacağı bir
güvenliktir. Nitekim hadîs-i şerifin bazı rivayetlerinde açıkça
"Allah, onları arşının gölgesinde barındıracaktır" buyurulmuştur.
Bütün bu ifadelerle Allah Teala'nın o kullarını, ahiretteki
sıkıntılardan rahmetiyle koruyacağı anlatılmaktadır.
Öte yandan Allah'ın gölgesinde barınacak insanlar sadece bu yedi
sınıftan ibaret değildir. Zira başka hadislerde önemli niteliklere
sahip bazı kişiler daha sayılmıştır.[2] Bu hadiste yedi kimsenin
zikredilmiş olması, diğer rivayetlerde zikredilen bahtiyarları bu
mutluluktan asla mahrum bırakmaz.
Bu yedi sınıf insanı ayrı ayrı tanıtmadan önce bir hususa daha
işaret etmemiz uygun olacaktır. Ahirette, Allah'ın himayesine
kavuşacakları bildirilen insanların vasıflarına şöyle bir göz atılınca,
her birinin, büyük güçlükleri göğüslemiş, hemen hemen aynı
seviyede "zor"u başarmış kimseler oldukları, hepsinin bir çok
dahilî ve haricî manilere rağmen, soylu bir mücadele vermiş
oldukları anlaşılmaktadır. Yani hepsinin ortak özelliği, kullukta
sevgiye dayalı kahramanlıklarıdır. Ödülleri de ona göredir:
Kıyametin o dehşetli ortamında ilahî koruma altında olmak...
Şimdi hadisimizin haber verdiği yedi güzel insanı tek tek kısaca
tanıyalım:
Adil devlet başkanı. Müslümanların yönetimini üstlenmiş kişi
demektir. Müslümanlar dünyada onun himayesinde, bir başka
ifadeyle gölgesinde bulunmuşlardır. Bu sebeple böyle bir
yöneticinin ahirette göreceği karşılık da yaptığına uygun olarak
ilahî koruma altında olmaktır. Adil devlet başkanı, diğerlerinden
üstün olduğu için birinci sırada zikredilmiştir. Çünkü devlet
başkanının himayesi onların hepsini içine alır.
Allah'a kulluk içinde serpilip büyüyen genç. Gençlik yıllarını
namazlı-niyazlı dindar bir çizgide geçiren genç, nefsini Allah'ın
emirlerine muhalefetten korumuş, heva ve heveslerin, şehevî
duyguların, gemlenmesi güç arzuların etkisine karşı koyup kulluğa
sarılmıştır. Bu, ondaki derin Allah saygısının delilidir. Zira Allah'ın
emirlerine sarılıp günahlardan kaçınmak büyük bir fazilettir. Hele
bu, gençlik yıllarında gerçekleştirilmişse, her türlü takdirin
üstündedir.
Kalbi mescidlere sevgi ile bağlı müslüman. Kalbi sanki mescide
asılmış kandil gibi, sürekli mescidle ilgili olan, mescidlere
devamda kusur etmeyen, Allah'ın evi demek olan mescidleri ve
oralarda bulunmayı seven kişi, mescidlerle ilgilenmek suretiyle
Rabbine olan sevgisinde devamlılığını göstermiş demektir. Bunun
karşılığı olarak da ahirette arşın gölgesinde barındırılacaktır.
Birbirlerini Allah için sevip buluşmaları ve ayrılmaları Allah için
olan iki insan. Allah rızası için birbirlerini seven, başka hiçbir
maksat taşımayan, bir araya gelmeleri Allah için, şayet
ayrılacaklarsa ayrılıkları yine Allah için olan yani bir arada iken de
ayrı iken de Allah için duydukları sevgiyi muhafaza eden iki insan,
sanki bir anlamda yekdiğerini Allah'ın emirlerine muhalefetten
korumaktadır. Zira mü'min mü'minin aynasıdır. Onların bu
birbirlerini Allah için sevmeleri ve dostluklarım bu çizgide
birbirlerine yardımcı olarak geçirmeleri, ahirette her ikisinin
birden ilahî koruma altına alınmaları ile ödüllendirilecektir. O halde
sevgimize ve sevdiklerimize bu açıdan iyice dikkat etmeliyiz.
Güzel ve mevki sahibi bir kadının gayr-i meşru davetine "Ben
Allah'tan korkarım" diye yaklaşmayan yiğit. Böylesine bir davete
içinden veya açıkça "Ben Allah'ın emrine muhalefet etmekten,
veya O'nun azabından ve gazabından korkarım" diyerek
yaklaşmayan, nefsini koruyan kişi gerçekten büyük bir yiğitlik
göstermiştir. "Allah'tan korkan kurtulmuştur" müjdesi gereği
onun da ödülü ahiretteki sıkıntılardan kurtulmaktır. Bu husus, her
türlü gayr-i meşru kadın-erkek ilişkilerinin kitle iletişim ve
haberleşme vasıtalarıyla yaygınlaştırılmaya çalışıldığı
günümüzde çok daha büyük önem arzetmektedir.
Sağ elinin verdiğini sol elinin bilemeyeceği kadar gizli sadaka
veren kimse. Allah için verdiği sadaka ve yaptığı iyilikleri mümkün
olduğunca gizli yapan, gösteriş ve riyadan uzak kalmaya çalışan
kimse, Allah'ın rızasını her şeyin üstünde tutmuş demektir. Bunun
karşılığı da, ahirette ilahî korumaya mazhar kılınmak suretiyle o
kişinin faziletinin açığa çıkarılmasıdır. Bu, gibta edilecek bir
durumdur.
Tenhada Allah'ı anıp göz yaşı döken kişi. İnsanlardan ve gözlerden
uzak, kimsenin bulunmadığı ortamlarda Allah'ı anarak gözlerinden
sevgi yaşları dökülen kimse, çoğu insanın başaramadığı bir kulluk
çizgisini yakalamış demektir. Onun bu samimi ve gizli kulluğunun
karşılığı da mahşer yerinde ilahî koruma altına alınmak suretiyle,
herkesin gözü önünde ödüllendirilmesidir. Böyle bir
ödüllendirmeyi kim istemez. Yüce Rabbimiz cümlemize nasip
eylesin.
Hadisten Öğrendiklerimiz
1. Allah Teala, kullarının sadece kendi rızasına yönelik
amellerinden hoşnut olur ve onları, kimseden yardım görme
imkanının bulunmadığı yerde himayesine alır.
2. Hadîs-i şerifte sayılan yedi sınıf insanın vasıfları ve yaptıkları,
örnek alınacak üstün nitelikli işlerdir.
3. Her güzel ve makbul işin temelinde, sevdiğini Allah için sevmek
gibi bir üstün meziyet bulunmaktadır.
4. Gönülleri Allah sevgisi, Allah için sevme, Allah için buğzetme
duygusuyla diri tutmak lazımdır.
Hz. Muhammed'in Kısa Yaşam Öyküsü - Said Alpsoy
Nasıl bir dünya?
6.yy. sonlarında dünya hiç de içaçıcı bir yer değil.
Amerika kıtası uygarlıkları dünyanın geri kalanından, dünyanın geri kalanı da onlardan bihaber…
Yaklaşık 3000 senelik bir uygarlık geçmişine sahip olan Çin iç savaşlarla yorgun… Parçalanma sürecinde. Konfüçyüs düşüncesi artık gözde değil. Budizm yükselişte, fakat o da Çin insanının manevi/sosyal taleplerine gerçek bir çözüm sunamıyor. Budist tapınakları aslında birer banka ve rahipleri de tefeci.
Hindistan da Çin gibi 3000 seneyi aşkın bir uygarlık geçmişine sahip olmakla birlikte anarşi, iç savaşlar ve sömürüye mağlup bir çöküş dönemi içinde. Budizm kısa zamanda putperestliğe dönüşmüş, Hinduizm ve Brahmanizm’le beraber bu üç inanç sisteminin toplam put sayısı 400 milyonun üzerinde. Toplumun büyük kısmını “parya” haline getiren “kast sistemi” sayesinde, bu paryalardan birinin öldürülmesi durumunda sahibine ödenmesi gereken ölüm kefareti, köpeğin, kedinin, kurbağanın, karganın ve baykuşun kefareti ile aynı. Bir paryanın bir brahmana (din adamı) vurmasının cezası, kolunun kesilmesi… Kutsal kitap Veda’yı bir paryanın dinlemesi bile yasak ve yasağa uymamanın cezası kulaklarına sıvı kurşun dökülerek öldürülmesi. İnsanlar en yakınlarına bile alabildiğine zalim, acımasız:” Jal Parva” ismi verilen bir geleneğe göre her yeni evli çift doğan ilk çocuklarını, kutsal kabul edilen Ganj sularına bırakıyor ve herkesin bildiği o ünlü gelenek, kocası ölen kadınlar eşinin öte dünyada yalnızlık çekmemesi için onunla beraber yakılıyor… Diri, diri…
Türkler henüz Orta asya bozkırlarında… Doğu ve Batı kağanları tarafından yönetilen Göktürk devleti etkinliğini kaybetmiş ve halk Çin ve Hind kökenli kültür emperyalizminin etkisi altında.
Avrupa, Ortaçağ’ın en karanlık dönemlerini yaşıyor. Batı Roma imparatorluğu çökerek “her tarafı parçalanarak başı kalmış bir heykel” halini almış. Vizigotlar, İber yerlileri ve Franklarla, Normanlar da, İngiltere topraklarında, Saksonlarla savaş halinde. Bütün Avrupa vahşet ve cehalet içinde. Rahipler kadının insan olup olmadığını ve bir ruhu bulunup bulunmadığını tartışıyorlar, ciddi ciddi…
Doğu Roma’da halk “Maviler” ve “Yeşiller” ismiyle iki partiye bölünmüş ve nerdeyse savaş halinde. 532’de başkent Konstantiniyye’de yaşanan bir kargaşa sırasında 30.000 kişi ölmüş… Toplumsal hayat iki zıt kutbun çelişkisinde: Alabildiğine bir materyalizm ve zevk düşkünlüğü ile kopkoyu bir yobazlık… Jüstinyen kanunları köleliği yasaklamış gibi görünse de çocuklar bile babaların kölesi durumunda. Bir baba çocuğunu isterse öldürebiliyor ve hiçbir ceza da görmüyor. Artık kadının toplumsal statüsünü siz düşünün. Yasa maddelerinde kendisinden “şey” diye söz ediliyor. Hiçbir hakka sahip değil, hatta kul bile değil. Kiliseye gitmesi bile istenmiyor. Doğu Roma devleti Avrupa cephesinde güçlü, Asya cephesinde ise eski düşmanı Pers imparatorluğu karşısında istikrarsız bir durum sergiliyor… Bazen galip, bazen mağlup…
Hristiyanlık teolojik ve kurumsal yapısı itibariyle bu günkü şekline almış. 4.ve 5. yy.da yaşanan Tanrı’nın birliği-çokluğu tartışmaları büyük ölçüde sonuçlanmış ve Teslis teorisi galip gelmiş.
Yahudilik de aynı biçimde bu günkü durumuna gelmiş ve kendi evrimini(!) tamamlamış durumda.
Doğu Roma ile birlikte Orta Doğu’nun (ve aslında bilinen dünyanın bütününün) iki süper gücünden biri olan Pers imparatorluğu bütün yönleriyle, 6.yy. dünyasının en insanlık dışı, en baskıcı ve en zalim parçası. Nazi Almanyası ve Stalin Rusyası gibi totaliter rejimlerin 14 yy. geride kalmış bir prototipi olan Pers imparatorluğunda ateşe ve güneşe tapılıyor ve bir de imparatorun kendisine. Yeni bir Tanrı’ya tapınmak isteyenler, hâkim Tanrı(!) ateşe atılarak cezalandırılıyor. Tanrı(!) olduğu için imparatorun ismi ağza alınmıyor. Kan aldırmak ya da tedavi olmak istediğinde saray eliti ve başkent halkı bütün işine ve uğraşına ara vermek zorunda, çünkü Tanrının kanı akıtılıyor. Aksırdığında birinin kendisine dua etmesi ya da “çok yaşa” gibi bir dilekte bulunması yasak, çünkü o bir Tanrı(!) Toplumsal elite mensup birinin evini ziyaret etmişse o kişi, bütün mektuplarında ve işlemlerinde o günü tarihin başlangıcı olarak alıyor çünkü Tanrı(!) tarafından o gün onurlandırıldı. Bütün topraklar, mallar ve gelirler imparatorun kişisel mülkü sayılıyor. Yüzyıl başlarında halk arasında ciddi bir yayılım gösteren Mazdek inancı ise bir erken-dönem komünizm uygulaması… Başta kadınlar olmak üzere hemen her şeyi ortak sayan ve ahlak kavramını kökünden reddeden bir anlayış. Gerçi bir süre sonra Pers devletiyle girdiği çatışmada yenilip yeraltına çekilmek zorunda kalacak. Fakat yine de halk arasında geniş bir taraftar kitlesine sahip olmaya devam ediyor.
Bütün bu vahşete rağmen, aynı Doğu Roma gibi, Pers imparatorluğu da güçlü bir orduya ve güçlü bir devlete sahip. Bölgesinde ciddi bir endişe kaynağı. En büyük siyasi/askeri rakibi ise (yukarıda geçtiği gibi) Doğu Roma.
Bütün yüzyıl, Doğu Roma ve Pers imparatorlukları arasındaki mücadele ile geçiyor. Temel sorun Orta Doğu’nun ekonomik egemenliğini ele geçirme konusu... (Görüldüğü gibi 15 yy.dır çok bir şey değişmemiş) Çünkü bu egemenlik dünya egemenliğinin kilidi. İpek yolu üzerinde tam bir denetim kurmak için Pers imparatorluğunun ön bahçesi olarak gördüğü Ermenistan’ı ve Doğu Anadolu’yu ele geçirme peşinde olan Doğu Roma’ya karşı Persler de aynı amaçla Suriye ve Mısır’ın peşindeler. 502, 527, 540, 562 ve 572 yıllarında tekrar tekrar başlatılan savaşlar Hz. Muhammed’in bütün yaşamı boyunca da devam edecek.
Ve Arapların Durumu...
Büyük kısmı yaşama imkânı vermeyen çöllerden oluşan kocaman bir yarımada: Arap yarımadası. Kuzeyden Doğu Roma ve Pers imparatorlukları tarafından baskı altında tutulan, doğusu bomboş çöllerle, güneyi ve batısı ise denizlerle kuşatılmış, adeta dünyanın geri tarafından yalıtılmış bir coğrafya… Bu coğrafyanın sakinleri ise yaşadıkları topraklar kadar hırçın ve fakir insanlar: Araplar. Az sayıda şehirli, yerleşik nüfusa karşın büyük oranda göçebe kabilelerin oluşturduğu bir etnisite: Bedeviler.
Ne bu coğrafya ve ne bu coğrafyanın insanlarının 7.yy.dan itibaren insanlık tarihinin en büyük, en etkin ve en kalıcı devrimini başlatabileceği hayal gücü en geniş insan tarafından bile kurgulanamayacak bir ütopya… Fakat imkânsız olan kısa sürede gerçeğe dönüşecek.
Uygarlık geçmişine sahip olmayan Araplar, yaşamlarını büyük ölçüde, transit ticaret, kısıtlı olanakların elverdiği oranda da hayvancılık ve tarımla sürdürüyor. Toplumsal yapı tamamen kabile düzenine dayalı. En önemli bağ, kabile üyeliği. Kabileler arasında normal ilişki ise savaş ve yağma; barış kısa süreli ve istisnai. Coğrafyanın imkânsızlığı ve sömürüye değer bir ekonomik varlığa sahip bulunmaması nedeniyle büyük güçlerin işgallerinden korunmuş olan yarımadada kabileler üstü herhangi bir siyasi/sosyal organizasyon mevcut değil, yani devletsiz bir ülke. Yazılı bir kural ya da kanun, kavram olarak bile bilinmiyor. Düzeni sağlayan (bir orman düzeni olarak) sadece gelenekler. Ekonomik hayat küçük bir kentli elitin kontrolünde. Bir de az sayıda yahudi var, tefeci olarak. İnsani değerler açısından durum Hindistan ve Pers ülkesiyle yarışabilecek düzeyde. Doğu Roma ise bir hayli uygar sayılır.
Vahşetin en ileri boyutunu kız çocukların öldürülmesi temsil ediyor. Yeni doğum tebrikleri bile bir garip, anne-baba, erkek çocuk doğduğunda, kız çocuk ise öldüğünde tebrik ediliyor. Keşke bu, sadece kendiliğinden yaşanan ölümlerle sınırlı olsa. İnsanlar kendi çocuklarının katili oluyor. Gerekçeleri ise (böyle bir şeyin gerekçesi olabilirse eğer) çeşitli. Bu, bazen sofraya oturacak boğazlardan birini eksiltmek, bazen çocuğun ilerde bir ahlaksızlık yapıp babanın mahçup olmasını engellemek şeklinde. İkinci duyarlılık bazı babalarda öylesine uç noktalara taşınıyor ki, çok az sayıda örneği olmakla birlikte, ilerde “ya ırzlarına geçilirse” korkusuyla erkek çocuklar bile öldürülebiliyor. Çocuk cinayetlerinde en can yakıcı olan ise icra edilme biçimleri. Metotlardan birisi anneyi katil yapıyor: Nikâh sırasında verilen karara göre anne, doğumu, çölde açılan bir çukurun yanında gerçekleştiriyor. Çocuk eğer erkek ise kundaklayıp alıyor, fakat kız doğduğu taktirde hemen çukura atıp üzerine toprak dolduruyor ve kabilenin diğer kadınları da bu olaya tanıklık ediyorlar. En yaygın uygulama ise kız çocuğu yedi yaşına geldiğinde yaşanıyor. Baba, anneye ölüm şifresini “kızı hazırla da dayısına götüreyim” şeklinde veriyor. Hiçbir şeyden haberi olmayan zavallı en güzel elbisesini giyip, süslendikten sonra babasının elinden tutarak çöle düşüyor, bir akraba ziyaretinin sevinci ve neşesiyle… Daha önceden hazırlanmış ölüm kuyusunun başına geldiklerinde, baba bir şey arıyormuş gibi kuyuya eğiliyor, onunla beraber 7 yaşındaki masum da… Sonra kendi babası tarafından bir çöl kuyusuna savrulan kız çocuğunun feryatları… Ve babanın, çocuğunun üzerini toprakla doldurması… Tarihler Asım oğlu Kays isminde bir bedevinin bu vahşeti tam 12 kez tekrarladığını anlatıyor. Gerçi bu cinnet karşısında vicdanı isyan edenler de var. Örneğin bunlardan biri Naciye oğlu Sa’sa; 360 kız çocuğunu babalarından satın alarak kurtarmış, fakat Kays’lar karşısında Sa’sa’lar o kadar az ki.
İslam öncesi Arap toplumunun vahşet düzeyi için bundan sonra yazılacak her söz eksik, her örnek yavan kalır ama panoramayı tamamlamak için devam edelim.
Kendi çocuğuna karşı bile bu denli acımasız ve vahşi olabilen insan, başkalarına karşı neler yapmaz ki? Zulüm açıkça bir iftihar kaynağı olarak, kendine Arap şiirinde özel bir yer buluyor. “O, cesurdur. Zulme uğratılacak olursa çarçabuk zulümle karşılık verir. / Zulme uğratılmayacak olursa kendisi zulme başlar.” Ya da “Bir kimse kendi oymağını silahıyla savunmazsa zillete uğratılır./ Ve insanlara zulmetmeyen zulme maruz kalır.” Ya da “Biz haydut ve zalimleriz./ Zulme uğramış değiliz, zulmü biz yaparız.” Bu insanlar hakkında daha ne diyebilirsiniz ki?
Ama biz devam edelim.
Savaş ve baskınlarda esir alınan insanlar ya satılıyor ya da zevk için diri diri yakılıyor. Suçun kişiselliği diye bir kavram bilinmiyor, suçlu yakalanamamışsa, ceza ele geçen yakınlarına veriliyor. Boğarak öldürme gibi suçlarda hem suçlu hem de onun yakınlarından üç kişi daha öldürülüyor. Bu gibi uygulamalar da doğal olarak kan davalarını başlatıcısı. Ölmek üzere olan biri eğer 50 kişiyi kendi yerine öldürmeyi adamışsa bu adak onun yakınları için mutlaka yerine getirilmesi gereken bir şart oluyor.
Hayvanların canlı canlı etleri kesilip, yenilmekte. Kanları akıtılarak olduğu gibi içiliyor. Bazen de önce kaynatılıp, bazı tatlandırıcı, aromatik bitkiler de üzerine eklenerek içiliyor. Ya da kan, sucuk gibi bağırsaklara doldurularak önce kızartılıyor ve bu ancak misafirlere ikram edilen çok özel bir yemek.
Yaygın ölçüde fahişe olarak çalıştırılan cariyelerin yanı sıra özgür kadınlar da bu mesleği icra etmekte. Fuhuş çeşitleri ise klasik genelev sisteminden, aynı anda birkaç erkeğe birden hizmet veren kadınlara kadar değişken. Bu tür kadınlardan biri hamile kaldığında çocuğu canının istediği erkeğe dayandırabilir. Erkeğin ise itiraz etme şansı yok. Çıplaklık yaygın ve ayıp kabul edilmeyen bir olay. Yol ortasında ihtiyaç gidermek, herkesin gözü önünde yıkanmak, mahrem yerlerinin açılmasına aldırmamak normal kabul ediliyor. İbadetler bile bu sapkınlıktan payını almış. “İçinde günah işlediğimiz elbiselerle Tanrımıza ibadet edemeyiz.” anlayışıyla Kâbe anadan doğma tavaf ediliyor. Bu konuda kadınlar daha da rahat.
İçki alışkanlığı o boyutlara varmış ki, lisanlarında hepsi de içkiyi ifade etmek üzere kullanılan kelimelerin sayısı 100’ün üzerinde.
Kumara gelince, böyle bir toplumsal çürüme içerisinde kumarın da müstesna(!) bir yeri olacağı belli. Bazıları her şeyini kaybettikten sonra son olarak kendini oyuna koyuyor ve o kez de kaybettiği taktirde kazanan tarafın kölesi haline geliyor.
İslam öncesi Arapların dinleri de yukarıda özetlenen toplumsal yapının mükemmel(!) bir parçası. Diğer bir deyimle din dendiğinde tam bir “evlere şenlik” durumu var.
Tek ALLAH inancına dayalı gerçek dinin zaman içerisinde unutulmaya yüz tutmasıyla birlikte putperestlik başlamış. Mekke dışına çıkması gereken biri şehrine ve Kâbe’ye duyduğu bağlılığın eseri yanında Kâbe duvarından alınmış bir taş götürüyor ve sonraları dışarıdan başka taşlar da Mekke’ye getirilmeye başlanıyor, Kabe bunlarla dolu. Bu din, tam bir taş fetişizmi. Araplar şeklini beğendikleri her taşa “Bu bizim tanrımızdır.” diyerek tapınıyor. Daha güzelini bulduklarında eskisini bırakıp onu Tanrı(!) yapıyorlar. Kazara çölde putsuz kaldıkları zaman koyun sütüyle çöl kumunu harç yaparak güneşte kurutuyor ve ona tapınmaya başlıyorlar. Ya da uzun yolculuklara çıkacakları zaman küçük heykelcikler şeklinde un helvası yapıp, yol boyunca onlara tapınıyor ve yiyecekleri tükendiğinde ise oturup o helvadan Tanrıları(!) yiyorlar. Yanlarında taşıdıkları taşa oyulmuş tanrıları(!) kazara deveden düşürdükleri zaman da inip almaya üşeniyor ve birbirlerine “Tanrınız düştü kendinize yeni bir tanrı bulun.” diyorlar. Mola verdikleri yerde ilk iş olarak dört tane iri taş bulup üçünü ocak yakmakta kullanıp, en güzel olanını da başköşeye oturtup tanrı(!) olarak etrafını tavaf ediyorlar. Her evin putu başka başka. Aile üyeleri evden çıkarken son olarak putlarını selamlıyor ve geri döndüklerinde de ilk iş olarak yine puta saygılarını sunuyorlar. Bir de kabilelerin ortak putları var ki, bunlar genellikle Mekke’de Kâbe civarında. Sayıları 360’tan fazla. Hac zamanları her kabile, ticari amaçların yanı sıra kendi putunu da ziyaret için Mekke’ye geliyor ve bu durum Mekke aristokrasisinin servetinin kaynağını oluşturuyor. Putlar onlar için birer para makinesi.
Ve zaten hiç kimsenin gözünde gerçek bir saygınlıkları da yok. Babasının intikamını almak için bir putun önünde fal çeken bir bedevi “yasak” oku çıkınca kızıp fal oklarını putun yüzüne çarparak “Senin baban öldürülmüş olsaydı böyle yapmazdın.” diye haykırıyor. Bir diğeri ise, develeri puttan ürkerek kaçışınca putu taşlayıp “ALLAH senin tanrılığını kahretsin,” diyor, “develerimi kaçırttın.”
Puta tapınmanın derin psikolojik boyutunda ise cahiliye insanının “kibirli bilinçaltı” var. Bir de kendilerini ALLAH ile doğrudan muhatap kabul edemeyen aşağılık kompleksleri. Putları onları gerçek tanrı olan ALLAH’ a yaklaştıran aracılar. Dini sapkınlık sadece putlara tapınmakla da sınırlı değil. İnanç biçimleri bütünüyle saçma. Ölünün mezarına bir deve bağlayıp hayvan açlıktan ölünceye kadar orada tutuyorlar. Kıyamet günü ölü mezardan kalkınca o deveye binecek! Kuraklık zamanlarında ise bir ineğin kuyruğuna bir demet çalı bağlayıp tutuşturarak ineği dağlara salıp, böylece yağmurun yağacağına inanıyorlar.
Bu toplumda az sayıda dinsiz de bulunmakta. Bunlar günümüzün materyalistleri gibi. Hiçbir fizik ötesi kavrama inanmıyor ve ölüm ötesi hayatı da inkâr ediyorlar.
Ve bütün bunların ötesinde bir avuç denecek kadar doğru din inancına sahip Arap ile yahudi ve hristiyan azınlıklar da Arap toplumunun dini görünümünü tamamlıyor. Yemen ve Filistin’den çeşitli tarihlerde göç etmiş bulunan yahudiler belli başlı merkezlere yerleşmiş. Özellikle Medine nüfusunun yarıya yakını yahudi. Hristiyanlar ise daha da az ve yarımada içinde hiçbir yerde, Yemen hariç, kitlesel bir varlığa sahip değiller.
Fakat bir de madalyonun öbür yüzü var. Buraya kadar sayılan bütün olumsuzluklar ve insanlık dışı durumlar Arapların her çeşit uygar değerden habersiz ve yalıtılmış olmasından kaynaklanmakla birlikte bu durum gelecek açısından önemli bir avantaj da sağlıyor. Uygarlıktan uzak olmak, insani ve ahlaki değerlerden uzak olmakla beraber aynı zamanda her çeşit zihinsel karmaşadan ve tortudan da uzak olmak demek. Bu sayede Arap insanının zihni, üzerine hiç yazı yazılmamış, bakir bir kâğıt gibi. Bir biçimde sahip olacakları herhangi bir entelektüel formasyon onlar için ilk ve tek olacak. Yaklaşık 2 yy. önce Hristiyanlığın, Roma tarafından resmi din olarak kabul ediliş sürecinde yaşadığı karşılıklı kültürel alış veriş sonucu Roma putperest değerlerinin içselleştirilmesi ile başına gelen deformasyon İslam için söz konusu olmayacak. Çünkü İslam’ı kabul edecek olan halkın iyi ya da kötü hiçbir entelektüel birikimi yok. Aynı şekilde, merkezi bir devlet organizasyonunun olmayışı da bir diğer avantaj. Bu sayede kişilik gelişimleri hiçbir baskı mekanizmasının ezikliğini yaşamamış. Bu noktada sahip oldukları coğrafya bile bir avantaj. Sömürülebilir maddi değerler açısından fakir ve her yandan çöllerle, denizlerle yalıtılmış, o günün teknik ve lojistik koşulları altında askeri bakımdan ulaşılması, ele geçirilmesi ve elde tutulması çok zor ve yüksek maliyet gerektiren, adeta özenle hazırlanmış bir yarımada… İnsanlık tarihinin en büyük devrimine ve en büyük olayına…
Sir William Muir “Life of Mohammet” bu gerçeği şöyle dile getirir:
“Zaten yanardağ fışkırmaya ve lavlarını saçmaya hazır bir vaziyette idi ki, Muhammed tam zamanında ve yerinde geldi. Yanardağa ateşten bir kıvılcım uzattı, o da hemen etrafa lavlar saçmaya başladı.”
Ve bu sayede İslam, insanlığın en sade, en yalın, herkes tarafından en kolay anlaşılabilen dini olur. Başta bu dinin kutsal kitabı Kur’an-ı Kerim olmak üzere İslam öğretisinin bütünü hiçbir yabancı düşünce ile karışıp bulanmaksızın berraklığını korur… Günümüze kadar… Ve bu sayede İslam, ALLAH tarafından kendisine yüklenilen misyonu arızasız yerine getirebilir. Konuyu bitirmeden önce bir alıntı da ilk İslam fetihleri sırasında, henüz Hz. Muhammed’in vefatının üzerinden 10 sene bile geçmemişken, Perslere elçi olarak gönderilen bir Müslüman komutandan, Hz. Muhammed’in arkadaşlarından biri olan Amir oğlu Reb’i’den yapalım:
“Bizi buralara ALLAH gönderdi. ALLAH’ın dilediği kadarıyla kulları kullara kul olmaktan kurtarıp ALLAH’a kul etmektir, muradımız. Dünyanın darlığından, dünya ve ahiretin bolluğuna eriştirmektir maksadımız. Dinlerin zulmünden İslam’ın adaletine getirmektir isteğimiz.”
İşte böyle bir dünya, 6.yy. dünyası…
Ve tarihler Hz. İsa’nın doğumunun 571. yılını göstermektedir. Miladi takvime göre Nisan’ın 20’sidir. İslam takvimine göre ise Rebiülevvel ayının 12 si, bir Pazartesi gecesi…
O doğar…
O’nun Gecesi… Doğum Gecesi…
Doğumu güneşin doğuşuna denk gelir. Anne Amine ve doğuma yardımcı olan 3 ebe bunun sıradan bir doğum olmadığında hem fikir. Evin içinin adeta ışıdığını, yıldızların sanki dünyaya daha da yaklaştığını hissederler. İçlerini anlam veremedikleri bir sevinç ve mutluluk kaplar. Muhammed bebek babasını birkaç hafta önce yitirmiştir. Ebelerden biri heyecanla dede Abdülmuttalib’e koşar; müjde verir. Oğlunun yası ile yaralı Abdülmuttalib torun Muhammed’i bir örtü ile sarmalayıp soluğu Kâbe’de alır. Tavaf ederken dudaklarından bir şiir dökülür:
“Örtülere sarılı,
Şu tertemiz bebeği veren ALLAH’a hamd olsun.
Daha beşikteyken tüm akranlarını geride bıraktı.
Kâbe’nin Rabbine havale ediyorum onu.
Onu olgun ve sapasağlam görmek için
Tüm kötülerin
Ve gözleri
Fıldır fıldır oynayan hasetçilerin
Şerrinden korusun diye
Kâbe’nin Rabbi’ne emanet ediyorum.”
Sonra sıra isim koyma törenine gelir. Abdülmuttalib, “Muhammed olsun!” der. İnsanlar “Niçin?” diye sorar, o “Çünkü” der, “onun gibisi olmayacak ve ümit ediyorum ki o yerde ve gökte sevilecek ve övülecektir.” Dede Abdülmuttalib de bir şeyler hissetmiş midir? Kim bilir?
Genç anne Amine bebesini ancak bir hafta emzirebilir sonra sütü kurur. Bu durum muhtemelen eşini birkaç hafta önce kaybetmiş olmasının sonucudur. Ve bir haftalık Muhammed bebe sütanneye verilir. Adı Süveybe olan sütanne bir köledir. İlerde can düşmanlarından biri olacak amcası Ebu Leheb’in cariyesi. Hz. Muhammed bu iyiliği ömür boyu unutmaz. 60 sene boyunca emdiği sütün karşılığı olarak sütanne Süveybe’yi gözetip, kollar, hediyeler verir. Süveybe’nin vefatından sonra da oğlu Mesruh’a sahip çıkar.
Fakat biz burada Hz. Muhammed’in çocukluğuna kısa bir ara verip, biraz geri dönelim.
Ana babası kimdir Hz. Muhammed’in? Nasıl bir ailede, hangi şartlar içinde dünyaya gelmiştir?
Anne Amine, Baba Abdullah
Her ikisi de Mekke’nin soylu ailelerinden. Hz. Muhammed’in soyu geriye doğru 20 nesil boyunca net olarak bilinmekte. Amine 15, Abdullah ise 18 yaşındadır. Hem komşu hem de yakın akrabadırlar. O nedenle de daha evlilik öncesinden birbirlerini iyi tanıdıkları kesin. Soylu fakat fakirdirler. Baba mesleği olan tüccarlığı devam ettiren Abdullah evlendikten 10 gün sonra ailesine daha rahat şartlar sunabilmek için, kârlı olmasını umut ettiği uzun bir sefere çıkar. Şam’a giden bir kervana katılır. Küçük bir sermayesi vardır. Ve biraz kâr da eder. Fakat geri dönüş yolculuğu sırasında hastalanır. Kervan Medine’ye vardığında yola devam edecek hali kalmaz, daha da ağırlaşır. Ve Medine’de eşinin akrabalarının yanında vefat eder. Vefat ettiği evin önüne de defnedilir. Acı haber tez ulaşır, Mekke’ye. 6.5 aylık gelin, 15 yaşındaki Amine dul, henüz ana karnında 6 aylık bebe Muhammed ise yetim kalır. Amine-Abdullah çifti 6.5 aylık evlilikleri boyunca topu topu 10 gün beraber olurlar. Muhammed bebe ise babasını hiç göremez bile. Açıkça bellidir ki kader bu evliliği sadece Hz. Muhammed’ in vücut bulabilmesi için onaylamıştır. Ve daha dünyaya gelirken babasız, altı yaşında da anasız kalması ise O’nun eliyle insanlığa sunulacak olan şefkat ve merhamet duygularını iliklerine kadar hissedebilmesi, yetim olmanın, ezik olmanın, garip olmanın, fakir ve sahipsiz bulunmanın ne demek olduğunu, bu acıların ne denli derin ve yakıcı olduğunu bizzat yaşayarak öğrenebilmesi içindir. Bu sayede yetim, fakir ve zulme uğramış insanlara yardım etmenin değerini anlar, bu duygular O’nu bütün yaşamı boyunca ezilenlerin dostu ve sığınağı yapar. Hatta maddi yaşamı sonlandıktan sonra da bütün zamanlar boyunca ve O’nu biraz olsun tanıma olanağına sahip olmuş bütün mekânlarda.
20 Nisan 571’de dünyaya gözlerini açan Muhammed bebeği zor bir hayat beklemektedir.
Kendisi acılara doğar ama onunla beraber Mekke’de insanlar bolluğa kavuşur. O’nun doğduğu seneye Mekke Arapları “ bolluk senesi” der. Ve aynı sene içerisinde, Hz. Muhammed’in doğumundan 50 gün önce “ Fil Olayı” yaşanır. Mekke’nin ve Kâbe’nin dini-ticari işlevini kıskanıp, Yemen’e, kendi başkentine aktarma hevesinde olan Yemen kralı Ebrehe’nin komutasında büyük bir ordu, Mekke’ye saldırır. Maksatları Kâbe’yi yıkmaktır. Büyük savaş filleriyle de desteklenen ordu, Mekke sınırlarında bir mucizeyle karşılaşır ve ‘Ebabil’ adı verilen kuşların pençelerinde ve gagalarında taşıdıkları ‘Siccil’ denen cehennem taşlarıyla yok edilir.
Abdullah’tan Hz. Muhammed’e kalan bütün miras, bir hizmetçi, 5 deve, birkaç keçi, bir kılıç ve biraz da gümüş paradan ibarettir. Fakat çok anlamlıdır ki, 63 sene sonra Hz. Muhammed’ ten varislerine kalacak olan maddi miras bu kadar bile olmayacaktır.
Doğduğu andan itibaren çevresi O’nun sıradan bir çocuk olmadığını giderek daha net hisseder. İlk dikkat çeken fiziksel yetenekleri ve performansı olur. 2 aylıkken her tarafa yuvarlanmaktadır. 3 aylık olduğunda ayakta durmaya, 4 aylıkken duvara tutunarak yürümeye, 7 aylık olduğunda ise koşmaya başlar. 8 aylık olduğunda da konuşmaktadır.
Halime’nin de Yavrusu
Muhammed bebe henüz birkaç aylıktır. Yayla kabilelerinden gelen sütanneler Mekke’yi doldurmuştur. Araplarda adettir, şehirli çocuklar daha sağlıklı yetişmeleri ve Arap dilini kusursuz öğrenebilmeleri için doğumlarından kısa bir süre sonra yaylaya sütannelerin yanına verilir. Her sene belli zamanlarda bu amaçla sütanne adayları da Mekke’ye iner. Bu uygulama onlar için de iyi bir kazanç kapısı olur. Tabii çocuğun ailesi zenginse. O sene de Sa’d b. Bekir kabilesine mensup sütanneler Mekke’dedir. Ve o sene Sa’d b. Bekir yaylası kıtlıktan kırılmaktadır. Zengin ailelerin çocukları kısa zamanda kapışılır. Fakat Muhammed bebeğe ilgi gösteren olmaz. Çünkü o yetimdir ve ne anne Amine’ nin, ne de dede Abdülmuttalib’in verecek fazla bir parası yoktur. Muhammed bebe gibi eli böğründe kalan biri daha vardır: Halime… Az sayıdaki zengin bebe, başka sütanneler tarafından paylaşılmış, Halime de açıkta kalmıştır. Ve Halime’nin fakir ailesi son iki yıldır Sa’d b. Bekir yurdunu vuran kuraklıktan etkilenenlerin başında gelmektedir. Aslında açlıktan kendi çocuğuna bile verecek sütü yoktur, Halime’nin… İşini bitiren yayla insanları, geri dönüş hazırlıkları yaparken eli böğründe kalan Halime’nin karşısında ince, uzun siluetiyle bir ihtiyar belirir: Mekke’nin bilge kişisi ve Muhammed bebeğin dedesi, Abdülmuttalib. Yetim olduğu için hiç kimse tarafından alınmayan torunu Muhammed’i Halime’ye teklif eder:
“ Ey Halime!” der,”Benim yetim bir torunum var. Fakat Sa’d b. Bekir kadınlarının hiç biri onu almak istemedi. Çünkü verecek fazla paramız yok ve görüyorum ki sen eli boş kalmışsın. Acaba Muhammed’i almayı düşünür müsün? Belki bu iyiliğinin karşılığını ALLAH’tan görürsün. O sana Muhammed sayesinde bereket ve mutluluk verir.”
Halime önce kocasına danışır ve kabul eder. Sonra Abdülmuttalib ile beraber hızla Amine’nin evine giderler. Halime o anı şöyle anlatır:
“Odaya girdiğimde Muhammed’in, beşiğinde, bembeyaz, yünlü bir kumaşa sarılmış ve altında yeşil ipekten bir kumaş olduğu halde uyuduğunu gördüm. Kendisinden misk gibi bir koku geliyordu. Sevimliliği ve yüzünün güzelliği beni hayran etmişti. Uyandırmaya kıyamadım. Ellerimi yavaşça göğsünün üzerine koydum fakat bu kadarcık bir temas bile onu uyandırdı. Gözlerini açtı ve bana bakarak gülümsedi. Ben de onu iki gözünün arasından öptüm ve yavaşça kucakladım. İçim anlatamayacağım duygularla dolmuştu. Sevinç, huzur ve mutluluk karışımı bir haldeydim ve sanki ayaklarım yerden kesilmişti. Onu alıp hemen çadırımıza geri döndüm. Bir an önce emzirmek istiyordum. Ağzına önce sol mememi verdim. Emmedi. Sonra sağ mememi denedim. Onu emdi. Sol mememi de kendi oğlum ve Muhammed’in sütkardeşi Abdullah’a verdim. O da emmeye başladı. Ben ise hayret ve hayranlık içindeydim, çünkü aylardan beri ilk defa sütüm kesilmeden gelmeye devam ediyordu. Hem de taşarcasına…”
Sa’d kabilesinin en fakiri, Mekkeli süt bebelerinin en fakirini alır.
Halime ve ailesi sonraki aylarda da hayret edip, Muhammed bebeğe hayranlık duymaya devam eder. Muhammed bebe sütannesinin hep sağ memesini emer, solu ise sütkardeşi Abdullah’a bırakır. Onunla beraber Halime’nin ailesine bereket gelir. Açlıktan kurumuş hayvanları da süt vermeye başlar, artık ailede kimse karnı iyice doymadan sofradan kalkmaz. Muhammed bebe toplam dört sene Halime’nin yanında kalır. Ve bu sürede onda gözlemlenen olağanüstülükler sadece yiyeceklerin bereketlenmesinden ibaret değildir. Sıcak havalarda dışarı çıktığı zaman bir bulutun sürekli üzerinde durarak onu gölgelediği görülür. Sütanne Halime boynuna kolye şeklinde bir nazar boncuğu geçirmek istediğinde küçük Muhammed kolyeyi çıkartıp atar:
“Beni koruyan var!” der.
Halime’nin yanında geçen dört seneden sonra bir gün insan şeklinde iki melek tarafından göğsü yarılıp, temizlenir. Bu, bir peygamberlik hazırlığıdır. Fakat Halime ve eşi doğal olarak olaya bir anlam veremez ve Amine’nin emanetine kötü bir şey olacağından endişe ederler. Sonra küçük Muhammed Mekke’ye annesinin yanına iade edilir. Anne Amine ile başbaşa geçireceği topu topu iki yıllık süre başlar. Boodley, Sa’d b.Bekir yurdunda geçen bu dört seneyi şöyle yorumlar:
“O, ilk konuşmasına ve ilk adım atmasına çölün efendileri arasında başladı. O çölün efendileri ki, bir gün gelecek ve ellerinde yetiştirdikleri bu çocukla önce savaşacaklar, ama sonunda ona boyun eğip, teslim olacaklar ve o güne kadar adını sanını duymadıkları ve bilmedikleri topraklara O’nun ismini ve davetini taşıyacaklardı…”
Sa’d kabilesinin bir diğer özelliği de Arap dilini en iyi telaffuz eden kabile oluşudur. Nitekim O da yıllar sonra bu özelliğini vurgulayacak ve
“ Ben, Arapçayı Sa’d yurdunda öğrendim.” diyecektir.
Yanlarında geçirdiği bu dört senenin neden olacağı vefa ve minnettarlık duygularını da, tıpkı kendisini birkaç ay emziren ilk sütanne Süveybe’ye karşı olduğu gibi, ömür boyu unutmaz. Örneğin 25 yaşında ilk eşi Hz. Hatice ile evlendiği sıralarda yine bir kuraklığın pençesinde kıvranmakta olan Halime’ye yardım olarak 40 küçükbaş hayvan, yiyecek ve üzeri her çeşitten malla dolu bir deve verir, her karşılaştıklarında kendisini “anneciğim” diyerek selamlar. Mekke’nin fethinden sonra kız kardeşinden Halime’nin vefat haberini gözleri yaşararak dinler ve o gün ona da 200 dirhem para, elbise ve koşum takımıyla beraber bir binek devesi hediye eder. Mekke’ nin fethinden iki ay sonra yapılan Huneyn savaşında Müslümanların aldığı esirler arasında sütkardeşi Şeyma ve Sa’d kabilesinin de olduğunu öğrenince kendi şahsına düşen esirleri ve ganimetleri bağışlayarak diğer arkadaşlarına örnek olur, aynı şeyi yapmaları için onları da teşvik eder. Ve o gün esirlerin hepsi azad edilir… Tam 6000 kişi… Bütün malları da kendilerine iade edilir… Tam 500 milyon dirhem…
Hz. Muhammed, bütün erdemlerde olduğu gibi vefada da ulaşılmaz bir zirvedir.
Amine de Gider…
Dört yaşından altı yaşına kadar annesinin yanındadır. Ana-oğulun bir arada olabildikleri bütün süre de bu iki seneden ibaret kalır.
Küçük Muhammed altı yaşındadır. 577 senesinin yazında annesi ve dadısı ile beraber Medine’ye gider. Babasının mezarını ziyaret ederler. Medine misafirlikleri bir ay sürer. Medine günlerinde en yakın oyun arkadaşı Enise isminde küçük bir kız olur. Şehrin içindeki havuzlarda yüzme öğrenir. Misafir kaldıkları akraba evinin renk renk güvercinleri vardır. Onlarla da oynar. Ve sonra zaman dolar, geri dönüş yolculuğu başlar. Acı bir dönüş olacaktır bu. 6 sene önce Medine onu babasından etmişti, şimdi dönüşü de anadan edecektir.
Medine’ye 23 mil uzaklıkta bulunan Ebva isimli köyün yakınlarında anne Amine aniden hastalanır. Yüksek ateşle yarı baygın, yatağa düşer. Küçük Muhammed ıslak bir bezle sürekli anacığının terini silip, onu rahatlatmaya çalışır. Ve kim bilir? Elinden daha fazlası gelmediği için de belki kahrolur. Ana oğlun son günleri bir köy evinde birbirlerine sarılıp ağlaşmakla geçer. Gelenin ölüm olduğunu her ikisi de hissetmiştir. Son gününde bitkin, gözü yaşlı Amine, ciğer parçasını karşısına alır, yüreğinin sesini dile getiren bir şiir okuyarak onunla vedalaşır:
“ Her canlı ölür
Her yeni eskir
Her yaşlanan, kocayan, zeval bulur, yok olur…
Ben de öleceğim.
Fakat sonsuza dek anılacağım. Çünkü temiz bir oğul doğurdum ve arkamda hayırlı bir evlat bıraktım.”
Amine’nin başı sağa düşer, gözleri ötelere takılı kalır.
Fakat bu anının etkisi Hz. Muhammed’de ömür boyu devam eder. Söz, “Hz. Amine” nin yazarı Aişe Abdurrahman’ın:
“Evet, Hz. Muhammed, kendisine şefkat gösteren kadınların hepsinde de annesini hatırladı, daha doğrusu bunlarda annesini hatırlatan bir şeyler buldu…
Yine kızları büyüyüp anne olduklarında, onlarda da hep annesine benzeyen bir taraf ve özellik buldu. Hatta yavrusuna şefkat ve merhamet gösteren her annede, kendi annesinin çehresini gördü. Zira O’nu, annelik şefkatinin gösterildiği yerde hissetmiş olduğu o kabına sığmayan duygu selinin etkilediği kadar başka hiçbir şeyin etkilediği görülmemiştir. Ve ALLAH’ın kullarına olan şefkat ve merhametini ashabına anlatmak için, bir annenin yavrusuna olan şefkat ve merhametinden daha güçlü bir örnek bulamamıştır.”
Fakat O da bir insandır ve altı yaşında ana hasretini bütün yaşamı boyunca içinde hisseder. Yıllar sonra elli yaşını geçmiş bir peygamber iken bile;
“Ben yatsı namazını kılarken, Fatiha’yı okuduktan sonra, anne-babama ya da onlardan sadece birine bile kavuşsaydım da bana ‘Ya Muhammed’ diye seslenselerdi, kesinlikle ‘Lebbeyk! Buyur anneciğim’ diye cevap verirdim”
Kısacası henüz altı yaşında yaşadığı bu acı olay, Hz. Muhammed’in vicdanındaki şefkat madenini patlatan bir bomba olur. Evet, henüz altı yaşındadır ve peygamberliğe bir adım daha yaklaşmıştır.
Daha sonra dadı Ümmü Eymen’ in kucağında ve bir devenin sırtında Mekke’ye dönülür. Şimdi de annenin yerini tutma sırası Ümmü Eymen’e gelmiştir. Dede Abdülmuttalib babalık yaparken, dadı Ümmü Eymen de iyi bir ana olmaya çalışır. Ve böylelikle o da Hz. Muhammed’in vefa hazinesinden payına düşeni alır. Hz. Muhammed onu da bir ömür boyu “ anneciğim” diye anar. “Öz annemden sonra bana ana oldu.” der. Yaşlılığında, Ümmü Eymen’in yüzüne bakar ve “ailemden geriye tek kalan” diyerek gönlünü alır.Ve kendisi peygamber olduktan sonra da hiç kimse O’na Ümmü Eymen kadar rahat ve teklifsiz davranamaz. Ümmü Eymen, bir defasında herkesin ortasında “ Ey ALLAH’ın Elçisi! Bana su ver!” der ve insanların şaşkın bakışlarına karşı da “Benim O’na hizmetim bundan daha çoktur!” diye ilave eder. Hz. Muhammed de bu manzarayı tebessümle “Evet! Doğru söylüyor.” diye tamamlar.
Abdülmuttalib’li Yıllar
Sene 577’dir ve küçük Muhammed dadısı Ümmü Eymen tarafından dede Abdülmuttalib’e getirilip, teslim edilir. Abdülmuttalib, Mekke şehir devletinin 10 bakanından biri, yaşlı ve bilge kişisi olarak geniş bir itibara sahiptir. Fakir ama saygındır. Küçük Muhammed’in öksüz ve yetim hali Abdülmuttalib’in ona olan ilgisine, sevgisine özel bir katkı sağlar. Alabildiğine iltifat görür, el üstünde tutulur, adeta Abdülmuttalib’in sevgilisi olur. Abdülmuttalib, odasında yalnız olarak uyurken hiç kimsenin yanına girip onu rahatsız edebilmesi mümkün değildir, küçük Muhammed hariç… Kâbe’nin yanına serili minderine hiç kimsenin oturabilmesi mümkün değildir, küçük Muhammed hariç… Muhammed sofrada yoksa Abdülmuttalib yemeğe başlamaz, gelince de dizine oturtur ve kendi eliyle yedirir hem de yemeğin en güzel yerlerini… Torunu Muhammed onun Mekkelilere karşı en büyük iftihar kaynağıdır:
“Bu çocukta Kureyşlilerin güzelliği, Medinelilerin terbiye ve cömertliği, Sa’d kabilesinin de mükemmel lisanı var.” Der.
Bir gün Abdülmuttalib kaybolan devesini aramaları için oğullarını gönderir. Onlar da gecikince küçük Muhammed de arkalarından gider ve O da gelmez. Aradan uzun bir süre geçer, Muhammed’in endişesi deveyi ve diğer oğulları unutturur. Abdülmuttalib, Kâbe’de ALLAH’a yalvarmaya başlar.
“Ey Rabbim! Muhammed’i bana geri çevir.”
Bir süre sonra da istediğine kavuşur. Bütün gücüyle torununu kucaklarken bir yandan:
“Bu güne kadar hiç bu kadar korkmadım. Bu güne kadar hiç bu kadar üzülmedim. Artık seni hiçbir yere göndermem, artık seni yanımdan hiçbir zaman ayırmam.” demektedir. Ve genç amca Zübeyr de yetim Muhammed’ e ilgi, sevgi gösterenlerin içinde dede Abdülmuttalib’ten sonra ikinci sırayı alır. Fakat bu mutlu zaman da ancak iki sene sürer. Sonra küçük Muhammed yeni bir ölümle sarsılır. Dede Abdülmuttalib’in ölümüdür bu…
Abdülmuttalib 102 yaşında ve hastadır. Ölüm hastalığında en yakın bakıcısı Muhammed olur. Yemeklerini O getirir, yerken yemek tabağını O tutar. Ve dede Abdülmuttalib’in son günlerinde en büyük endişesi yine torunu Muhammed’le ilgilidir. Kendisinden sonra O’nu kim himaye edecektir. Bütün oğullarını hasta yatağının çevresi toplar. Önce Ebu Leheb talip olur, fakat Abdülmuttalib bundan pek hoşlanmaz.
“Senin servetin çok ama kalbin katı!” der, geri çevirir. Gönlü Ebu Talip’ ten yanadır fakat o da fakirdir. En sonunda çareyi, kararı Muhammed’e bırakmakta bulur. Ve Muhammed yerinden fırlayıp amcası Ebu Talib’in boynuna sarılır. Bundan sonra da yıllarca “Ebu Talib’in yetimi” olarak anılacaktır.
Ve beklenen an gelir, Abdülmuttalib de vefat eder. Dadı Ümmü Eymen, yıllar sonra o anları anlatırken küçük Muhammed’in, Abdülmuttalib’in yattığı yatağın arkasında sessiz sessiz ağladığını söyleyecektir.
Mekke çarşısı da uzun süre kapalı kalarak Abdülmuttalib’in yasına katılır.
Ebu Talib’in Yetimi
Çocuk Muhammed artık sekiz yaşındadır. Ebu Talib’in evine geçer. Fakir Ebu Talib yaşamını sürdürebilmek için çocuklarını bile çalıştırmak zorundadır. Onlar da çobanlık yaparak aileye katkıda bulunurlar. Muhammed de çalışmaya başlar, o da çoban olur. Zaten bütün peygamberler yaşamlarının bir döneminde bu işi yapmıştır. Bu, ilerdeki misyonu için ihtiyaç duyacağı sabır eğitiminin önemli bir parçası olur. Zaten bir peygamberin bütün hayatı onu var oluş misyonuna hazırlamaya dönük olarak düzenlenir. İlahi kader yaşadıkları en küçük ve basit olayı bile özel bir amaca dayandırır.
Muhammed, ilk günler Ebu Talib’in evinde alabildiğine çekingendir. Aile sofraya oturduğunda kuzenleri ellerini rahat rahat yemeğe uzatırken o yetimliğinin, öksüzlüğünün ve şimdi baba yerini tutan dedeyi de kaybetmiş olmanın bütün burukluğu ve garipliğiyle bir kenarda boynu bükük kalır. Sofradan bir kat daha garip ve aç olarak kalkar. Ve daha sekiz yaşında bir çocuktur. Fakat çok sürmez, amca Ebu Talib O’ndaki bu burukluğun derinliğini hisseder ve bütün şefkatiyle, bütün sevgisiyle Abdullah’ın, Amine’nin ve Abdülmuttalib’in boşluğunu doldurmaya soyunur. Kendi çocuklarından daha fazla sever, sahip çıkar. Bu hassasiyetinde eşi Esed kızı Fatıma da onu yalnız bırakmaz. O da, bütün gayretiyle gerçek bir anne olmaya çalışır. Ve bu ilgisi Hz. Muhammed’in vefa hazinesinden Fatıma yengeye de yüklü bir pay kazandırır. Seneler sonra anne yerini tutan yengesi Fatıma’nın vefatında o günleri yeniden hatırlayacak ve onu mezarına kendi hırkasıyla kefenlemiş halde, kendi elleriyle yerleştirirken, gözleri yaşlı:
“Sen benim annemden sonra annem oldun. Karnımı doyurdun, giydirdin, bana baktın, güzel bir yiyecek bulduğunda kendin yemedin, bana yedirdin.” sözleriyle uğurlayacaktır.
Fakat bütün bunlara rağmen hepsi hepsi sekiz yaşında bir çocuktur. Ve gerçek anneden de gerçek babadan da çok uzaktır. Acaba kaç Mekke gecesinde insanlar uykudayken O, örtüyü başına çekmiş ve “ Anne!” diye ağlamıştır? Acaba kaç Bayram sabahında anne - babalarının elinden tutmuş Mekkeli çocukları gördükçe halinin burukluğuyla Bayram’ı zehir olmuş ve sonra da bir köşeye sinip, garipliğini hıçkırıklar halinde yine kendi göğsüne gömmüştür?
İşte, çocukluğunun kalan kısmı da öyle geçer.
Delikanlı Muhammed
Ebu Talib’in yanında geçen yıllar içinde gelişip, serpilir, güçlü, alımlı, erkek güzeli denilen cinsten bir delikanlı olur. Geçen zamanla birlikte “ farklılığı” daha belirgin bir hal alır. Amcalarından kılıç kullanma ve yakın dövüş dersleri alırken okçuluğa özel bir yeteneği olduğu anlaşılır. Gözlerinin çok keskin olduğu görülür. 17 yaşındayken amcası Zübeyr ile Yemen’e giden bir ticaret kervanına katılır. Yolculuk sırasında, bir vadide hiç kimseye geçit vermeyen azgın bir deve ile karşılaşırlar. Genç Muhammed hiç telaş göstermeden devenin boynuna bir yular geçirir ve kenara çeker. Aynı kervan, dönüşünde de, sel suyuyla kaplanmış ve geçit vermeyen bir vadiyle yollarının kesildiğini görür. Herkesin korkup, durakladığı bu engel karşısında O, yine pervasız, öne geçer ve sadece:
“Beni takip edin!” der. Kervan sağ salim yoluna devam eder. Ve genç Muhammed, bu yaşlarda amcalarının eşliğinde, ticaret kervanlarıyla, genel olarak bilinenlerden, daha fazla yer gezer. Yemen, Bahreyn ve Suriye gibi.
Sadece fiziksel değil kişilik özellikleriyle de dikkat çeker. Hiç kimse, hiçbir konuda ağzından bir şikâyet sözcüğünün çıktığına şahit olmaz. Ne açlık, ne susuzluk… Yiyecek bir şey bulamazsa Kâbe’deki kutsal “ Zemzem” suyuyla açlığını giderir. Daha sonra biri kendisine yiyecek bir şeyler vermek isterse teşekkür eder:
“Ben tokum, istemiyorum.” der.
Daha küçük bir çocukken bile hiç kimsenin karşısında soyunup, bedenini çıplak olarak hiç kimseye göstermez. Baba yerini tutan amca Ebu Talib’e bile.
Fakat asıl ilginç olan “farklılıkları” manevi nitelikli olanlardır. Bunların ilk farkına varanlardan biri amca Ebu Talib olur ve bu şaşırtıcı deneyimlerini bir diğer amca Abbas’la paylaşır:
“Muhammed’in yatağından mis gibi bir koku geliyor. Hâlbuki evde hiç kimse böyle bir koku kullanmıyor. Bir gece O uyurken vücuduna bakmak istedim fakat yemin olsun ki yerinde yoktu. Göremedim. Çevreyi yokladım, adını seslendim o zaman uyandı ve: ‘Amca ben buradayım.’, dedi. “Hayret içinde kaldım.”
Putlara karşı ise alabildiğine tepkilidir. Bir bayram günü halaları ve amcaları O’nu da Buvane’deki putu ziyaret etmek için yanlarında götürmek isterler. Genç Muhammed ise gönülsüzdür. Fakat onlar da ısrarcı. İstemeye, istemeye putun yanına yaklaştıklarında geri dönüp, hızla oradan uzaklaşır. Bu duruma kimse bir anlam veremez. Daha sonra kendisi:
“Aklımı yitirmekten korkuyorum.” der. “ Putun yanına yaklaştığımda uzun boylu, beyaz elbiseli ve korku verici bir adam karşımda belirdi ve buz gibi bir sesle: Sakın ona dokunma, dedi.”
Hz. Muhammed, peygamberlik öncesi de dahil bütün hayatı boyunca hiçbir puta tapmaz.
Anlam olarak buna benzer diğer bir olay da yine çocukluk yıllarında yaşanır. Daha sonraları kendi bu olayı şöyle anlatır:
“Kureyş çocukları ile birlikte bir oyun oynamak üzere taş taşıyorduk. Her birimiz, elbisesini sıyırıp boynuna dolamış, taşı, onun üzerinde taşıyordu. Görmediğim biri ansızın arkama vurup: İndir elbiseni, dedi. Ben de hemen toparlandım.”
Ficar Savaşı ve Erdemliler Topluluğu
586 yılında Hz. Muhammed ilk savaşına katılır. Henüz 15 yaşındadır ve doğrudan savaşmaz, sadece düşman tarafından gelen okları toplayıp, amcalarına verir. Daha sonraları ise o savaşta bu kadarlık bile yer almaktan hoşnut olmadığını söyleyecektir. Çünkü bu savaş hiçbir haklı ve yüce gaye içermeyen, Araplar arasında benzerlerinin sık sık yaşandığı, basit, ekonomik amaçlı boğazlaşmalardan biridir. Ve savaş zorunlu, haklı olmadıkça Hz. Muhammed’in nefret ettiği bir olgudur. Medine hicreti sonrasına kadar da ( yaklaşık 40 sene) başka hiçbir savaşta yer almaz.
Ficar savaşının üzerinden dört sene geçer. Mekke’de savaşla birlikte bozulan düzen ve asayiş bir daha kurulamaz. Arap yarımadasının her bakımdan başkenti durumunda olmasına rağmen şehir, bir anarşi merkezine döner. Güçlü olan her istediğini yapmakta, hiç kimsenin canı, malı ve ırzı güvence altında bulunmamaktadır. Bardağı taşıran son damla Zübeyd kabilesinden bir bedevinin malına Mekke aristokrasisinin önde gelenlerinden Vail oğlu As tarafından el konması olur. Zavallı bedevi çaresizlik içinde önüne gelen her kapıyı çalar, Mekke’nin güçlü ailelerinden kendisine yardım etmelerini ister. Fakat hiç kimse Vail oğlu As’la düşman olmaya yanaşmaz. Bütün umutlarını yitiren bedevi gün ışırken Mekke’ye hakim Ebu Kubeys dağının eteklerine tırmanır ve bir şiirle uğradığı haksızlığı, vicdanı henüz ölmemiş Mekkelilere şikayet eder. Ve bu, bazı Mekkelilere “yeter artık” dedirtir. Başını Hz. Muhammed’in amcası Zübeyr’in çektiği ve aralarında Hz. Muhammed’in de bulunduğu bir grup Kureyşli, Cüd’an oğlu Abdullah’ın evinde bir araya gelip, and içer. Artık Mekke’de hiç kimseye zulmedilmeyecek, hiç kimse, hiç kimsenin canına, malına ve namusuna haksız biçimde el uzatamayacaktır. Zalimler, karşılarında and içen o topluluğu bulacaklardır. Onlara Erdemliler Topluluğu “Hılf’ul-Fudul” denir. Yeminleri ise göz alıcıdır:
“ALLAH’a yemin ederiz ki zulme uğrayanın yanında ve zalim, ona, el koyduğu malını geri verinceye kadar hepimiz bir tek el gibi olacağız. Bu birlik, denizlerde bir kılı ıslatacak su bulunduğu, Hira ve Sebir dağları yeryüzünde dikili durduğu sürece devam edecektir.”
İlk uygulama da Vail oğlu As’a karşı yapılır. Zalim, hiçbir tepki göstermeden, bedeviye malını iade eder. Hz. Muhammed, andlaşmanın ve uygulamanın her aşamasında en önde yer alır.
Bu olayın hemen sonrasında, Erdemliler Topluluğu için ikinci bir fırsat daha doğar. Bu kez de baba-kız Mekke’ye gelmiş olan bir aile haksızlığa uğratılmıştır. Has’am kabilesinden olan kız, yaşlı ve güçsüz babanın feryatlarına bakılmadan güpegündüz ve sokak ortasında kaçırılır. Katul isminde genç ve çok güzel bir kızdır, bu. Kaçıran ise Mekkeli zorbalardan Haccac oğlu Nübeyh. Zavallı baba etrafındakilere kimden yardım isteyebileceğini sorar. İnsanlar, “Erdemliler Topluluğu” diye cevap verir. Kısa süre önce yaşanan Vail oğlu As olayı, topluluğu bütün Mekke’de ünlü kılmaya yetmiştir. Yaşlı baba Kâbe’nin avlusunda var gücüyle bağırır:
“Ya Hılf’ul-Fudul! Yetişin!”
Göz açıp kapayana kadar etrafı, belleri kılıçlı bir grup genç erkek tarafından çevrilir:
“İşte yardım yetişti! Ne oldu sana?” derler.
Hasamlı ihtiyar başına gelenleri bir solukta anlatır. Ve Erdemliler Topluluğu da bir solukta ırz düşmanının evini kuşatır:
“Çabuk kızı getir!” derler. Haccac oğlu Nübeyh yalvarıp, onları yumuşatmaya çalışır:
“Ne olur” der, “bari bir gece bende kalsa!” Hz. Muhammed’in de aralarında bulunduğu Erdemliler’in tavrı kesindir:
“Değil bir gece, bir süt sağımı kadar bile olmaz. Ya hemen kızı teslim edersin ya da girer biz alırız!”
Nübeyh kızı teslim eder.
Mekke’ye huzur ve güven geri gelir. Ve Hz. Muhammed bu andlaşmayı yaşamının son yıllarında şu sözlerle yâd eder:
“Gençliğimde Cüd’an oğlu Abdullah’ın evinde öyle bir andlaşmaya katılmıştım ki o, benim için dünyadaki her şeyden daha değerlidir. ALLAH’ a yemin olsun ki bu gün de o andlaşma gereği bir göreve çağrılsam, hiç tereddüt etmez, giderim.”
Hz. Muhammed, henüz peygamber olmadan önce de kişiliği gereği, erdemli olan her şeyin yanındadır.
Güvenilir Bir Tüccar
O, 591’den itibaren, yirmili yaşlarında ve ticaret yaparak hayatını kazanan, genç bir erkektir. Zaten Arap yarımadasında ticaret denince akla Kureyş yani Mekke sakinleri gelir.“Bir insan Kureyşli olup da tacir değilse onda iş yoktur.” sözü, Araplar arasında yaygın kullanılan bir deyimdir. Ve Hz. Muhammed de kabile geleneğine uyar, ticarete atılır. Fakat kendine ait sermayesi çok azdır. Genellikle bir ortakla çalışır ya da başka büyük tüccarların sermayelerini işletip onlardan pay alır. Bu yaşlarda yaptığı ticari faaliyet Hz. Muhammed’e iki önemli nitelik kazandırır. Birincisi, genç yaşta, ticaret gibi zekâ ve beceri gerektiren bir uğraş aracılığıyla yaşamın bütün gerçeklerini, bütün çıplaklıklarıyla tanıması olur. Ve bu doğrultuda, dürüst, hilekâr, kurnaz vs. binlerce insan karakteriyle tanışır. İkincisi ise, insanlar tarafından tanınmasıdır. Hz. Muhammed yirmili yaşlardan itibaren “Güvenilir” ( el-Emin) ünvanıyla anılmaya başlanır. O kadar ki, Mekke’de “el-Emin”, dendiğinde hemen O hatırlanır. Bu dönemde ortaklık yaptığı insanlardan biri olan Sa’ib oğlu Kays daha sonraları O’nu şöyle anlatacaktır:
“Eğer kendisine seyahate giderken bir mal vermişsem, dönüp geldiğinde, beni tam olarak memnun edecek bir biçimde hesap görmeden kendi evine gitmezdi. Fakat tam aksine, benim çıktığım bir ticaret yolculuğunda, O bana bir mal vermişse, geri döndüğümde diğer sermaye sahiplerinin hepsi kendi mallarının satışıyla ilgili şeyler sorarken, Muhammed bana sadece sağlığımı, durumumu ve iyi olup olmadığımı sorardı.”
Hz. Muhammed’in ortağı Mekke’nin fethinde Müslüman olur. Hz. Osman’la, Hz. Züheyr’in onu övmeye başlamaları karşısında, Hz. Muhammed:
“Siz onu bana anlatmayın.” diyecektir. “ Ben, O’nu çok iyi bilirim. O benim arkadaşımdı, ortağımdı.”
Bunun üzerine, eski ortağı da kendisine yönelerek:
“Evet! Ey ALLAH’ın Elçisi,” diyecektir, “doğru buyurdun. Anam, babam sana feda olsun. Sen ne güzel arkadaştın! Sen ne güzel ortaktın! Ve Hz. Muhammed de aynı şekilde cevap verecektir:
“Merhaba kardeşime ve ortağıma ki, sen ne fitne, fesat yollarına sapar ve ne de kimseyle boş yere çekişirdin! Cahiliye döneminde yapmayı huy edindiğin şeyleri yapmaya Müslüman olduktan sonra da devam et. Konuğu ağırla, yetimi gözet, komşuna iyilik yap.”
Başka bir olayda ise, Ebu’l-Hamsa oğlu Abdullah isminde biriyle Mekke’nin belli bir noktasında buluşmak üzere randevulaşır. Abdullah, randevusunu unutur ve daha sonra buluşma yerinde Hz. Muhammed’in üç günden beridir beklemekte olduğunu öğrenir. Son derece mahçup bir biçimde yanına gittiğinde ise O’ndan duyduğu bütün serzeniş, sadece:
“Ey delikanlı beni sıkıntıya soktun! Ben, burada üç günden beri seni bekliyorum.” sözleri olur.
Henüz peygamber olmasına onlarca sene vardır. Fakat şimdiden dürüstlüğü, ciddiyeti, samimiyeti, hoşgörüsü, her çeşit kapris ve kompleksten arınmış dengeli kişiliğiyle bütün Mekke toplumunun dikkatini çeken “Emin” insan olur. Ve daha bu yıllardan itibaren evi, bütün Kureyş’in emanet sandığı haline gelir.
Sene 596 olur ve Hz. Muhammed 25 yaşına ulaşır. Artık ufukta evlilik vardır. 25 yıl sürecek, mutlu bir evlilik…
Eş: Hz. Hadice
Hz. Muhammed’in sermayesini işlettiği büyük tüccarların başında Hz. Hadice gelir. Hadice o kadar zengindir ki Mekke’den Yemen ve Şam’a kalkan ticaret kervanlarının yarısı tek başına ona ait malları taşımaktadır. Ve Hz. Hadice, “yetimlerin anası” olarak anılacak ölçüde iyilik yapmaya da açık bir insandır.
Hz. Muhammed’den, “Güvenilir” unvanıyla anılmaya başlanması Hz. Hadice’nin de dikkatini çeker ve o sıralarda kaldırmaya hazırlandığı bir kervanın yönetimini O’na teklif eder. Hz. Muhammed kabul eder. Yanında Hz. Hadice’nin gözü-kulağı olmak üzere köle Meysere de vardır. Hz. Muhammed’e ücret olarak genç bir erkek deve verilir. Sefer, son derece karlı geçer. Bundan sonra da arka arkaya Şam’a ve Yemen’e başka seferler düzenlenir. Bunlar üçyüz kişi ve binbeşyüz deveden oluşan dev kervanlardır. Mekke’de pek çok insan bu kervanların yöneticisi olabilmek için can atsa bile Hz. Muhammed’in halası Safiyye, yeğeninin başka insanların hizmetinde, ücret karşılığı çalışıyor oluşunu içine sindiremez ve tepkisini o kervanlardan birinin Mekke’den uğurlanışı sırasında gösterir. Ağlayarak, babasının ve Hz. Muhammed’in babası olan kardeşinin ruhlarına seslenir:
“Ey Abdülmuttalib, ey Abdullah” der, “mezarlarınızdan kalkıp, bakın da şu mübareğin halini görün!”
Hz. Muhammed de duygulanır. O da gözyaşını tutamaz. Kendisini uğurlamaya gelen akrabalarına sadece:
“Beni sakın unutmayın.” diyebilir. Bu da peygamberlik eğitiminin bir parçasıdır. Kibir gibi bir duygunun gelişmesi engellenmekte ve tevazu duygusunu içselleştirmesi sağlanmaktadır.
Son olarak, Hz. Hadice’nin Şam’a göndermek üzere çok büyük bir kervan hazırlamakta olduğu duyulur. Birçok Mekkeli bu kervanın yöneticiliğine talip olur. Fakat doğal çekingenliği ve mahcubiyeti Hz. Muhammed’in de kendiliğinden gidip iş istemesini engeller. Devreye amcası Ebu Talib girer. Hz. Muhammed’den O’nun adına Hz. Hadice ile konuşmak için onay alır ve Hadice’nin kapısını çalar. Hz. Hadice hiç itiraz etmez. Kervanı Şam’a Hz. Muhammed götürecektir. Fakat ücret belirsizdir ve Ebu Talib ikinci bir kez bunun için de devreye girer. Hz. Hadice ile bir daha görüşür. Normal ücretin iki katını ister. Hz. Hadice oralı bile olmaz:
“Sen bu ücreti düşmanım için bile istemiş olsaydın hiç itirazsız kabul ederdim. Oysa bize dost ve akraba biri için istiyorsun.” der. Hz. Hadice anlaşılmaz bir biçimde neşe ve sevinç doludur.
Bu kervanda birçok dikkat çekici olay yaşanır. Mal yüklü develerden ikisi yorulup geride kalmaya başlamıştır. Hz. Muhammed develeri bizzat tedavi eder. Ayaklarının altını ve kemiklerini elleriyle uzun uzun ovalar. Develer, kısa sürede iyileşir, dinçleşir. Mallar, Şam’a yakın önemli bir pazar olan Busra çarşısında, o güne kadar görülmemiş bir kârla satılır. O kadar ki kervanda Hz. Hadice’nin gözetmeni olarak bulunan Meysere bile:
“Ey Muhammed” der, “Hadice için 40 yıl ticaret yapsaydık yine de sayende elde ettiğimiz şu kazançtan daha fazlasını gerçekleştiremezdik!”
Meysere’nin kalbinde Hz. Muhammed’e karşı derin bir hayranlık ve sevgi oluşur. Ve Mekke’ye döndüklerinde bütün duygularını Hz. Hadice ile paylaşır. Fakat Hadice, Hz. Muhammed’e hayran olmaya dünden hazırdır zaten.
Hadice, 40 yaşındadır. Yani Hz. Muhammed’den 15 yaş daha büyük. İki evlilik geçirmiştir ve üç tane de çocuğu vardır. Medine’de ünvanı “Tahire” yani “temiz ve namuslu kadın”dır. Ve şimdi de Hz. Muhammed’e âşık olmuştur. En yakın arkadaşı Nefise bu hayırlı işin aracısı olur. Hz. Hadice önce ona açılır. Nefise:
“Merak etme sen ve bu işi bana bırak.” der. Sonra da soluğu Hz. Muhammed’in yanında alır. Bu işler için tam da biçilmiş kaftan olan Nefise, erkeklerin karşısında çekinmeden rahat konuşabilen bir kişiliğe sahiptir. Ve deyim yerindeyse Hz. Muhammed’e cepheden yüklenir:
“Ey Muhammed!” der, “Niçin evlenmiyorsun?” Hz. Muhammed, şaşırır, utanarak:
“Evlenecek kadar param yok!” diye cevap verir.
“Eğer seninle evlenmek isteyen zengin, güzel ve saygın bir aday bulursan?”
“Bu kim olabilir ki?”
“Hadice!”
“O’nun beni kabul etmesi olanaksız! Mekke’nin bütün zenginleri kendisini istiyor fakat o hiç birinin yüzüne bile bakmıyor.”
“Sen orasını bana bırak.” der Nefise ve hızla Hadice’nin yanına döner. Hadice sevincinden havaya uçacak gibi olur. İkinci görüşme Hz. Hadice ile Hz. Muhammed arasındadır. Hz. Muhammed’in mahcubiyetinden yüzü yerde, Hz. Hadice ise sevinç ve heyecan içindedir.
“Amcamın oğlu” der, “ bu insanların arasında en güvenilir, en erdemli, en dürüst ve en iyi huylu olduğun için seninle evlenmeyi arzu ettim. Amcam, Esed oğlu Amr’dan beni iste!” Hadice’nin babası Huveylid yıllar önce vefat etmiştir. Evet, o gün Hz. Muhammed’de Hadice’nin saydığı bütün nitelikler vardır ama ayrıca, Hadice’nin görüp de söyleyemediği başka şeyler de vardır.
25 yaşında olan Hz. Muhammed, alabildiğine yakışıklı bir erkektir. Kırmızı yanaklara, iri, siyah ve son derece de keskin gözlere sahiptir. Hem de Ülker takımyıldızının onbirini de seçip, sayacak kadar… Göz yuvarlakları geniş, kirpikleri ise uzundur. Teni beyaz fakat güneşten bronzlaşmıştır. Görenlerin inciye benzettiği parlak dişleri vardır. Alnı geniş, başı iri ve vücudunun diğer organları ile orantılıdır. Kaşları ise burnunun üst hizasında birbirine kavuşacak kadar yakın ve hilal şeklindedir. Burnu uzun ve kemerlidir. Yüzü nur gibi parlar. Saçları, sakalıyla beraber sık ve siyahtır. Ayrıca saçları, kıvırcık, düz arası, hafif dalgalıdır. Zaman zaman onları omuzlarına düşecek kadar uzatır. Karnı göğsüyle aynı hizadadır. Boyu ortadan biraz uzun, vücudu kaslı ve sıkıdır. Göğsü geniş, bacakları ince ve uzundur. Gövdesinde göğsünden göbeğine doğru inen ince bir çizgiden başka hiç kıl yoktur… El ayaları dolgun, ayakları ise muntazamdır. Sesi tatlı ve berraktır. Tane tane konuşur, öyle ki isteyen biri ağzından çıkan kelimeleri tek tek sayabilir. Yürüyüşü yokuş aşağı iniyormuş gibi öne doğru ve hızlıdır. Ellili yaşlarındayken bile arkadaşlarından biri O’nun güzelliğini anlatırken“dolunaydan bile daha güzeldi” diyecektir.
Kesin tavırlıdır. Ne yaparsa yapsın bütün dikkatini işine verir ve vücudunun duruşuyla da bunu belli eder. Giysisi dikenlere takılsa bile asla omuzunun üzerinden geriye dönüp bakmaz, bütün vücuduyla döner. Biriyle konuşurken yan durmaz, muhatabını tam karşısına alarak konuşur. Tokalaştığında, elini karşısındakinden önce çekmez. Çocukluktan delikanlılığa geçerken amcalarından aldığı derslerle keskin bir okçu, iyi bir kılıç adamı ve güçlü bir güreşçidir.
Ve işte bu Muhammed için hemen kız istemeye gidilir. Amca Ebu Talib, yanına yeğeni Muhammed’i de alarak, her şeyi kendi kulaklarıyla duymak için Hadice’nin yanına gider. İnsanlar şaşırmakta haklıdır çünkü bu evlilik kolay kolay akla gelebilecek bir olay değildir. Hz. Hadice, Hz. Muhammed’in bütün anlattıklarını onaylar ve:
“Ey Ebu Talib amcama git de beni Muhammed’e iste!” der. Ebu Talib’in cevabı:
“Ey Hadice benimle şaka yapma!” olur. Hadice ise çok mutlu ve bir o kadar da ciddidir.
“Bu işi ALLAH yaptı.” diye cevaplar Ebu Talib’i. Ebu Talib hızla yerinden kalkar ve Hadice’yi istemek için amcası Esed oğlu Amr’a gider. Yanında Hz. Muhammed’in diğer amcalarından Abbas ve Hamza da vardır. İsteme seremonisinden sonra hızla nikâh töreni hazırlıklarına başlanır. Hz. Muhammed ise bütün bunlar olurken sessiz, mahçup, heyecanlı ve mutludur. Hz. Muhammed’in ve Hz. Hadice’nin akrabaları ve yakınları yaklaşık 200 kişi olarak toplanır. Karşılıklı olarak yapılması adet olan konuşmalar yapılır, yemekler yenir ve Hz. Muhammed ile Hadice dünya evine girer. Hz. Hadice’nin mihri 500 dirhem gümüş ve 20 genç deve olur. Fakat bu, Hadice’nin serveti ve ona daha önce yapılmış olan teklifler göz önünde bulundurulduğunda, gelin ve damadın onurlarını korumaya yönelik göstermelik bir miktardır. O kadar ki Hz. Hadice sevincinden, düğün töreninde bulunan Hz. Muhammed’in sütannesi Halime’ye bile 40 baş koyun hediye eder.
Fakat bu düğüne sevinmeyen biri de vardır. İslam’a davet dönemi başladıktan sonra, ölünceye kadar Hz. Muhammed’in baş düşmanı olacak olan Ebu Cehil… Çünkü o da Hz. Hadice ile evlenebilmek için çok uğraşmış, Hadice’ye servet denebilecek ölçülerde mihir teklif etmiş ve her defasında da kesin bir red cevabıyla karşılaşmıştır. Nikâh haberini duyunca hırsından ve kıskançlığından nefesi kesilecek gibi olur ve sadece:
“O Hadice” der,“evlenmek için bula bula Ebu Talib’in yetimini mi bulmuş!” Daha sonra göstereceği azılı düşmanlıkta muhtemelen Hadice’nin “seçiminin” önemli bir payı vardır.
Hz. Hadice’nin daha önceki evliliklerinden olan çeşitli yaşlarda üç çocuğu vardır. Hz. Muhammed onlara öz baba gibi olur ve onlar da Hz. Muhammed’e öz evlat gibi… Öyle ki bunlardan biri olan Hind, doğrudan Hz. Muhammed tarafından yetiştirilecek, İslam’a çağrı dönemi başladıktan sonra, ilk iman edenlerden olacak ve o uğurda, Hz. Muhammed’in yaşamı boyunca yapılan bütün savaşlara katılacaktır. Adı yine Hind olan bir kız çocuğu ise ilk doğuracağı çocuğa üvey babasının ismi olan Muhammed’ i verecek kadar O’nu sevecektir.
Evliliğin ilk günleri Ebu Talib’in evinde geçer ve sonra Hz. Hadice’nin evine taşınılır. Fakat Hz. Hadice’nin ailenin maddi bütçesine olan katkısı sadece bu evden ibaret kalır. Bu koşullar altında kolaylıkla akla gelebilecek olanın tersine, ailenin geçimi tamamen Hz. Muhammed tarafından karşılanır. Hz. Hadice’nin parası aile bütçesine karıştırılmaz. Hatta Hz. Muhammed bundan sonra da yıllarca, eskiden olduğu gibi, Hadice’nin sermayesini işletmeye devam eder. Ve muhtemelen, eşine ait olduğu için de bu defa her hangi bir ücret almadan…
Ve sonra bu evde 25 sene sürecek mutlu bir yaşam başlar. Altı çocukları da burada dünyaya gelecek ve Hz. Hadice, kocasının davası uğrunda bütün servetini, bir kefen bezi bile alamayacak kadar tüketmiş, fakat mutlu ve huzurlu bir biçimde yine bu evde vefat edecektir. Ve Hz. Muhammed yine bu ev sayesinde, çocukluk arkadaşı ve İslam davetinden sonra da en yakın yardımcısı Hz. Ebubekir’le komşu olur.
Ve Bir de Evlatlık: Harise Oğlu Zeyd
Hz. Muhammed - Hz. Hadice evliliğinin ilk yılları… Hz. Hadice’nin yeğeni Hizam oğlu Hakim bir köle satın alır ve halası Hadice’ye hediye eder. Kölenin adı Zeyd’dir. Harise oğlu Zeyd. Çöl kabilelerinden birinin reisinin oğludur. Annesiyle beraber bir akraba ziyaretine giderken esir edilmiş ve Hakim tarafından 400 dirheme satın alınmıştır. Daha sekiz yaşındadır, Zeyd. Hz. Muhammed kendisini görür görmez ona karşı bir yakınlık hissetmeye başlar. Karşılıklı olur bu yakınlık. Kısa bir süre sonra da küçük köle Zeyd hakkında eşi Hadice’ye nazlanır:
“Eğer bu köle benim olsaydı, onu mutlaka azad ederdim.” der. Mesaj alınmıştır. Hz. Hadice de gülerek:
“Haydi! Onu sana bağışladım, gitti!” diye cevap verir. Ve Zeyd o an özgürlüğüne kavuşur. Muhtemeldir ki, Hz. Muhammed, bu sekiz yaşında, kısa boylu, kara yağız, yassı burunlu çocuğun esir, ana-babadan uzak garipliğinde kendi çocukluğunu ve yetimliğini görür. O’na sadece acımakla kalmaz, halini, hissettiklerini tam olarak anlar, adeta kendiyle özdeşleştirir.
Ve böylece 7 sene geçer. Zeyd, Hz. Muhammed’in himayesinde büyüyüp, serpilir, delikanlılık çağına ulaşır. Sonunda da yıllardan beri oğlunun izini aramakta olan babası tarafından Mekke’de olduğu tespit edilir. Zeyd’in babası Harise yanına kendi kardeşini ve Zeyd için yüklü bir kurtulmalık akçesini alarak hızla Mekke’ye gelir. Kısa bir soruşturmadan sonra oğlunun Muhammed isimli bir tüccarın yanında olduğunu tespit eder. Soluğu kardeşiyle birlikte Hz. Muhammed’in evinde alır. Kendini tanıtır ve hemen teklifini yapar. O, Zeyd’i hala Hz. Muhammed’in kölesi sanmaktadır. Durumu anlayan Hz. Muhammed tebessüm eder:
“Kurtulmalık akçesine gerek yok.” der. “Eğer Zeyd, sizinle gitmek isterse, serbesttir. Eğer beni tercih ederse ALLAH’a yemin olsun ki ben, hiçbir şeyi, beni tercih edene tercih etmem!”
Baba ve amca duydukları karşısında şaşırırlar. Muhammed onlara Zeyd’i beş parasız iade edeceğini söylemektedir. Ve bu durumda, bir evladın ailesini tercih etmeyebileceği olasılığı akıllarına bile gelmez. Fakat akıllarına gelmeyen başlarına gelir. Az sonra yanlarına gelen Zeyd’e Hz. Muhammed sorar:
“Ey Zeyd! Bunları tanıyor musun?”
“Evet, biri babamdır, diğeri de amcam!”
“Onlar seni almak üzere gelmişler. Ve sen şu an serbestsin, dilersen onlarla gidersin, dilersen de benimle kalırsın!”
Zeyd, herkesi şaşırtır. Baba ve amcasına dönerek:
“Kusura bakmayın” der, “ama ben bu insanda öyle şeyler gördüm ki onu bırakamam. Artık benim annem de, babam da, bütün ailem de o!”
Baba ve amca önce öfkeyle dolar.
“Ey Zeyd” derler, “sana yazıklar olsun! Demek sen bir yabancıyı ailene tercih ediyorsun?”Zeyd, başı dik cevap verir:
“Ben Muhammed’den hiçbir zaman ayrılmam. Ben, hiç kimseyi ona tercih etmem”.
Fakat az sonra tanık olacakları bir olay, Harise ile kardeşinin sinirlerini yatıştırır. Bu konuşmalardan sonra Hz. Muhammed, Zeyd’in elinden tutup onu Mekke’nin şehir merkezi demek olan Kâbe’nin avlusuna götürür. Peşlerinde de baba Harise ve kardeşi olduğu halde… Ve Hz. Muhammed, orada birçok Mekkelinin meraklı bakışları altında bir duyuru yapar:
“Ey Mekkeliler! Siz şahit olun ki, Zeyd bundan sonra benim oğlumdur. Ben ona varisim ve o da bana varistir.”
Zeyd’in adı, yıllar sonra Kur’an tarafından yasaklanıncaya kadar, Muhammed oğlu Zeyd olur.
Gördükleri, baba ve amcayı sakinleştirip, rahatlatır. Çocuklarını çok özel bir insana emanet etmenin huzuru ve güveni içinde yurtlarına rahat dönerler.
Ve en önemlisi, böylesine ağır bir sınav geçirip, alnı ak çıkan, babası ve ailesi bile olsalar hiç kimseyi Hz. Muhammed’e tercih etmeyen Zeyd, ALLAH tarafından da özel bir tercihe konu olur. Zeyd, Kur’an da ismi açıkça geçen tek sahabidir.
Bir Baba
Hz. Muhammed - Hz. Hadice çiftinin 596–605 yılları arasında, Kasım, Zeynep, Rukiyye, Ümmü Gülsüm, Fatıma ve Abdullah isimlerinde ikisi erkek, dördü kız olmak üzere altı tane çocukları olur. İlk önce bir erkek, Kasım doğar ve iki yaşında vefat eder. Arkadan ilk kız gelir, Zeynep. O doğduğunda Hz. Muhammed 30 yaşındadır. 33 yaşındayken de ikinci kız olur, Rukiyye. Sonra üçüncü kız, Ümmü Gülsüm. Ve dördüncü kız, Fatıma. Son olarak da ikinci erkek çocuk doğar, Abdullah. Bunlar Hz. Muhammed’in sahip olacağı toplam yedi çocuğun ilk altısıdır ve biri hariç (Fatıma) hepsi Hz. Muhammed’in sağlığında vefat edecek ve O’nun tarafından toprağa verilecektir.
Evlendiklerinde bile 40 yaşında olan Hz Hadice, bir süre sonra yaşlılığın etkisiyle analık yeteneğini kaybedince, Hz. Muhammed’e yeni çocuk sahibi olabilmesi için genç bir hanımla evlenmesini teklif eder. Cevap nettir:
“Ey Hadice! Bunu bir daha söyleme, üzülürüm!”
O’nun gözünü açtığı dünyanın koşullarını anlatırken değindiğimiz üzere, kız çocuk babası olmanın insanı kendi evladının katili yaptığı bir dünyada, Hz. Muhammed:
“Ben, kızlar babasıyım!” diye övünecek; arkadaşlarına, Cennet’e gidebilmeleri için erkek çocuklarını kızlara tercih etmemeleri gerektiğini söyleyecek hatta çevresindekileri önce şaşırtacak bir biçimde, “Erkek çocuklarını sevin!” sözüne bir arkadaşının “Niçin ey ALLAH’ın Elçisi?” demesi üzerine, tebessüm ederek “Çünkü kızlar zaten kendilerini sevdirirler.” diye cevap verecektir. Çağının insanlık dışı ve ilkel koşullarıyla hiçbir ilgisi olmayan bir insandır, Hz. Muhammed. Ve insanlık tarihinin en büyük devrimi de işte böyle böyle, O’nun tarafından gerçekleştirilmiş ve O’nun adını almıştır: Hz. MUHAMMED DEVRİMİ.
Fiziksel anlamda kendi çocuğu olmasa da ruhsal açıdan O’nun çocuğu gibi yetişen biri daha vardır: Hz. Ali.
Baba yerini tutan amcası Ebu Talib’in oğlu olarak dünyaya gelen Hz. Ali, doğduğunda Hz. Muhammed 30 yaşındadır. Kuzen Ali doğduğunda babası Ebu Talib Mekke dışındadır. Aile adına doğumla ilgilenme işini Hz. Muhammed takip eder. Ve doğum gerçekleşince Arap geleneklerine uyarak, Ali’nin ağzına verilen ilk şey O’nun tükürüğü olur. Bir hurmayı kendi ağzında ezip, ıslatarak emmesi için Ali’ye verir. Ve küçük Ali, dünya gıdası adına ilk olarak o hurma parçasını eme eme uyur. Ertesi gün sütanneye verilir fakat meme emmeyi reddeder. Anne ve sütanne zor durumda kaldıklarını görünce tekrar Hz. Muhammed’i çağırırlar. Ve Ali yine O’nun ağzında ezilip, ıslatılmış bir hurma parçasını emerek uyur. Bu durum, Ali bebe, süt emmeye alışana kadar daha birkaç gün böyle devam eder. Bebeğe, Ali ismini de O koyar.
Hz. Ali ile Hz. Muhammed arasındaki bu özel ilişki sadece Ali’nin ilk günleriyle sınırlı kalmayacak, beş yıl sonra, Mekke ekonomisini alt-üst edip, birçok aileyi açlık sınırının altında bir yaşam standardına mahkûm eden şiddetli bir kuraklık sırasında ikinci dönemine girecektir. Kalabalık ailesini geçindirmekte büyük zorluk yaşayan Ebu Talib’e yardımcı olmak için Hz. Muhammed Ali’nin bakımını üstlenir ve onu kendi evine alır. (ki Hz. Ali o andan itibaren Hz. Muhammed’ in kızı Hz. Fatıma ile evlenip aynı zamanda O’nun damadı da oluncaya kadar artık hep bir arada kalacaklardır.) Ve Ali henüz beş yaşında küçük bir çocuktur. Bu dönemi de Hz. Ali’den dinleyelim:
“ALLAH’ın Elçisi beni evine aldığında küçük bir çocuktum. Gece O’na sarılır, sıcaklığını hisseder ve kokusunu içime çekerek uyurdum. Küçükken, O lokmaları önce kendi ağzında çiğner ve beni kendi elleriyle beslerdi. Biraz büyüyüp de aklım ermeğe başladıktan sonra, O nu hiç aldatmadım. Hiç yalan söylemedim. O, benim için yol gösteren bir yıldız oldu. Her hareketini, her davranışını yakından izlerdim. İşte ben bu yüceliklerle dolu ALLAH’ın Elçisi’ni anasının ayak izlerini takip eden bir yavru deve gibi takip ettim.”
Ve önce kuzen, sonra damat, gerçekte ise bütün yaşamı boyunca adeta bir evlat gibi olan Hz. Ali, kişilik eğitimini ve İslami terbiyesini baştan sona kadar doğrudan Hz. Muhammed’den alır. Bu sayede de O’nun vefatından sonra davasının en önde gelen savunucularından ve başlattığı soy ile de günümüze kadar uzanan o özel çizginin iki temel direğinden biri olur.
Lider ve Hakem: Kâbe’nin Tamiri
Hz. Muhammed 35 yaşındadır ve peygamberliğine daha beş sene vardır. Kâbe’nin tamiri olayı O’nun sadece çok iyi ve merhametli biri olmakla kalmayıp, aynı zamanda üstün bir muhakeme yeteneği ve keskin bir zekâyla birlikte doğal bir liderlik yeteneğine de sahip bulunduğunu belgeler.
Çok uzun yıllardan, Hz. İbrahim’in Mekke’de yaşadığı dönemden kalan kutsal Kâbe, her ne kadar bölge insanının yaşadığı manevi dejenerasyonu kanıtlarcasına gerçek anlamından saptırılıp, bir panteon (put merkezi) haline dönüştürülmüş olsa da kökeni açısından kutsal bir yer olmaya devam etmektedir. Fakat son yıllarda arka arkaya yaşadığı yangın ve sel felaketleriyle tamamen yıkılacak hale gelir. Çatısı çökmüş, duvarları bir adam boyu kadar kalmış ve içindeki hazinelere de hırsızlar dadanmıştır. Bu durum Mekkeliler için hem kendi vicdanlarına ve hem de diğer Araplara karşı ciddi bir utanç vesilesi oluşturur. Ve şehir meclisi Kâbe’yi tamir etme kararı alır. Kader de bu karara yardım eder. O günlerde Mısır’dan Yemen’e bir kilise için inşaat malzemeleri taşımakta olan bir gemi Mekke’nin liman şehri Şu’ayba yakınlarında karaya oturarak, parçalanır. Mekkeliler kazazedelere yakınlık gösterir ve inşaat malzemelerini de satın alırlar. Hatta gemide bulunan bazı inşaat ustaları da ücretle tutulur. Kureyş’i oluşturan boylar aralarında görev paylaşımı yapar ve her biri Kâbe binasının bir tarafı için kolları sıvar.
Kâbe’nin yanında bulunan ve içinde değerli malların saklandığı kuyuya dev bir yılan musallat olmuştur ve onun korkusundan kimse işe başlayamamaktadır. Kureyş bu duruma bir çare bulmak için Makam-ı İbrahim’in yanında ALLAH’a dua eder. Dua kabul edilir. Gökte muazzam büyüklükte bir Afrika Doğanı belirir ve yılanı kaptığı gibi çöllere götürüp, bilinmeyen bir yere atar. Bu olay, Mekkelilere niyet ettikleri işin ALLAH’ın hoşnutluğuna neden olduğunu düşündürür. Moralleri kuvvetlenir, gayretleri artar. Fakat yine de yıkıma başlamak onlar için ciddi bir endişe nedenidir. Hiç kimse kutsal Kâbe binasından ilk taşı söken olmak istemez. Korkarlar. “Ya bir şey olursa, ya o ilk cesur insanın başına bir felaket gelirse” diye. Sonunda en yaşlılarından biri olan Mugire oğlu Velid, gözünü karartır:
“ALLAH’ım! Sen de biliyorsun ki bizim niyetimiz sadece iyilik ve Sen’in evini onarmak.”dedikten sonra elleri titreyerek ilk taşı söker ve sonra da diğerlerini. İnsanlar dehşet içinde onu seyreder. Gece olur. O gece Velid’in başına bir felaket geleceğinden endişe edilir. Fakat hiçbir şey olmaz. Ve ertesi gün bütün Kureyş büyük bir istek ve enerjiyle işe koyulur.
Bina Hz. İbrahim’in attığı temellere kadar yıkılır. O noktada karşılarına yeşil renkli dev temel taşları çıkar. Öyle ki birini kaldırmak için bile 30’dan fazla adam lazımdır. Ve bu taşlar da yerinden oynatılmaya teşebbüs edilince bütün Mekke sarsılmaya başlar. Bu arada binanın temelleri arasında yazılı, daha küçük, başka bir taş da bulunur. İlkin taşın üzerindeki yazıyı kimse okuyamaz fakat bir süre sonra okuyacak biri bulunur. Kâbe’nin ilk zamanlarına ve gerçek din dönemine ait ilginç bir yazıdır, bu:
“İyilik eken iyilik biçer. Kötülük eken pişmanlık biçer. Hem kötülük edeceksiniz, hem de güzellikle ödüllendirileceksiniz?! Tabii ki hayır! Tıpkı dikenden üzüm çıkmayacağı gibi...Kureyş, yıkımda daha ileri gitmemeleri gerektiğini düşünür. Artık duvarların yükseltilmesine başlanır.
Taş taşıyanlardan biri de Hz. Muhammed’dir. Ve o günlerde ilginç bir olay yaşar. Kendinden üç yaş büyük amcası Abbas ile sırtlarında taş taşıdıkları bir sırada, Abbas, kendisine elbisesinin eteğini omuzuna kaldırıp taşı da onun üzerine koymasını ve böylelikle derisinin zedelenmemesini tavsiye eder. Hz. Muhammed de tavsiyeye uyar. Ve eteğini kaldırıp bacaklarının biraz açılmasıyla beraber olduğu yere yıkılıp, bayılır. Telaşla yardıma koşan Abbas’a, az sonra kendine geldiğinde, gökten korkunç bir sesin:
“Ey Muhammed! Vücudunu ört!” dediğini söyler.
Sesin sahibi vahiy meleği Cebrail’dir.
Kâbe’nin onarımı bitmeye yaklaşır ve sıra kutsal binanın en kutsal parçası olan “Hacerü’l-Esved” taşının yerine konmasına gelir. Kureyş’i oluşturan boyların her biri bu onura ancak kendilerinin layık olduğunu düşünür. Gerilimle dolu 4–5 gün geçer, herkesi tatmin edecek bir çare bulunamaz. Kan dolu çanaklara eller batırılarak ölüm andları içilir. İç savaş Mekke’nin kapısına dayanmıştır. Ve her şeye rağmen kanlı gidişi engellemek için uğraşan Kureyş’in ihtiyarları en sonunda herkesin razı olduğu bir çözüm bulmayı başarır. Çare, Kâbe’nin avlusuna Ben-i Şeybe kapısından ilk girecek kişinin hakem olması ve o ne karar verirse versin buna bütün Kureyş boylarının tartışmasız uyması olur. Bu, o an için iç savaşı önlemenin tek yoludur. Ve gözler heyecanla Ben-i Şeybe kapısına çevrilir. Ve az sonra insanlar heyecanla, sevinçle ayağa fırlayıp, alkışlamaya başlarlar.
“İşte” derler, “el-Emin! Biz O’nun kararına razıyız!”
Üzerinde siyah-beyaz çizgili Arap işi ince bir elbise, belinde kaplan derisinden bir kemer olduğu halde, Hz. Muhammed Kâbe’nin avlusuna süzülür. Bulduğu çözüm, kendisine duyulan güveni haklı çıkartır. Kureyşlilere bir örtü getirmelerini söyler, sonra Hacerü’l-Esved’i o örtüye kendi eliyle yerleştirir. Örtünün uçlarını Kureyş boylarının her birinden bir temsilci tutar. Taşı konulacağı yere beraber taşırlar. Ve yine kendi elleriyle taşı tutup yerine yerleştirir. Sorun halledilmiştir. Bu sırada Necidli bir ihtiyar belirir. Çirkin bir yüzü, itici bir konuşması vardır. Hacerü’l-Esved’i yerine sıkıştırması için Hz. Muhammed’e bir taş uzatır. Fakat O, taşı geri çevirir ve:
“Bizden olmayan biri ALLAH’ın Evin’i bizimle beraber onaramaz.” der. İhtiyar, Kureyş ulularına döner ve acı acı bağırır:
“Şaşılır o topluluğun haline ki, kendileri onur, akıl ve servet sahibi olmalarına rağmen, yaşça en küçüklerini, servetçe en fakirlerini kendilerine baş yaptılar. O’nun emrine girdiler, sanki O’nun hizmetçileri gibi oldular. Fakat yemin olsun ki O, onlara, üstün gelecek, hâkim olacak, onların topluluklarını dağıtacaktır. Bundan sonra sadece O’nun şanı yücelecektir.”
Evet, ilerleyen yıllar o ihtiyarı haklı çıkartacaktır. Ve o zaman anlaşılacaktır ki bu olay Hz. Muhammed’in Kureyş ve bütün Araplar hatta giderek bütün insanlık üzerinde oynayacağı tarihsel rolün bir erken haber vericisi, o an için sadece o ihtiyarın anlayabildiği, gizli bir kader işaretidir.
O Necidli ihtiyar, şeytandır.
Peygamberliğe Giden Yol: Hira
O, artık 35 yaşındadır ve kendisinden sonraya kalacak tek çocuğu ve soyunu devam ettirecek olan kızı, Hz. Fatıma o sene doğar. Ve o sene Hz. Muhammed peygamberliğe giden yolda deyim yerindeyse son dönemeci alır.
Mekke’ye yaklaşık 5 km. mesafede bulunan Hira (Nur) dağında inziva dönemi başlar. 860 m. yüksekliği olan bir dağdır, Hira… Hemen dikkati çeken tuhaf bir görünüşü vardır. Çevresindeki diğer tepelerden kolaylıkla ayırt edilebilen Hira’nın tepesindeki inziva mağarası ise üst üste göçmüş kayalardan oluşmuş küçük bir kubbeli kovuktur. İçi, bir insan boyunda yüksekliğe ve aynı ölçüde bir genişliğe sahiptir. Ve mağaranın içinde ancak yüz Kâbe’ye dönük olacak şekilde oturulabilir.
Daha önceleri dede Abdülmuttalib’in de bazen aynı yerde inzivaya çekildiği bilinmektedir. Hz. Muhammed’in Hira inzivaları bu beş sene boyunca artarak sürer. Bu inzivaların nedeni nedir ve inzivada ne yapmaktadır, Hz. Muhammed?
İnzivalar, insanların içinde bulundukları perişanlığın O’nun ruhunda meydana getirdiği bunalımın sonucudur. Fakat başını kuma gömercesine bir kaçış değildir bu. Tam aksine bir çıkış, bir çözüm arayışıdır. Ok gibi daha ileri gidebilmek için arkaya doğru gerilme sürecidir. Olay, Zeynel Abidin Rahnuma’nın dilinde, ifadesini şöyle bulur:
“Muhammed, esaret zincirleri içinde eziyet çeken bir aslan gibiydi ve bu sıkıntıdan kurtulmanın çaresini şehirden uzaklaşıp, kendisini çöle atmakta buluyordu.”
Hz. Muhammed, Hira inzivalarında en çok ALLAH’ı düşünür. Sonra da kendi varlığını, yaratılış amacını… Ve Evren’in niçin var olduğunu, bu dağların, yıldızların, gökyüzünün, ovaların ve her şeyin amacını… Fakat O’nu en çok üzen konular, muhtemelen, insanlarla ilgili olanlardır. Diri diri toprağa gömülen çocuklar, kendi elleriyle oydukları taş ve tahta parçalarına Tanrı(!) diye tapınan zavallı insanlar, hayvan kadar bile değerleri olmayan köleler, bir avuç mutlu azınlığın lüksü için alabildiğine sömürülen koca kitleler… Ünlü İslam âlimi İbn Kesir’in deyimiyle, Hz. Muhammed’in o beş yıl süresince ibadeti, düşünmek olur. Yani bütün zamanlar boyunca, bütün ibadetlerin çıkış noktası ve temeli olan şey, insanı diğer canlılardan ayırıp, insan kılan temel ve en değerli erdem… Thomas Carlyle“Kahramanlar (Heroes and Hero Worship)” te, bu düşünce ibadetine dikkat çeker:
“Hayır! Bu parlak siyah gözlü, toplumu düşünen yüce ruhlu çöl çocuğunda şahsi ihtirasın ötesinde birçok düşünce vardı. Sessiz, yüce bir ruh. O, dürüst ve samimi davranmaktan kaçınmayan ender insanlardandı. Tabiat ana O’nu samimi olmak üzere yaratmıştı. Diğer insanlar bir takım kalıplar ve söylentilerle hareket eder ve bununla yetinirken, bu adam kendini hazır reçetelere, bir takım kalıplara uyduramazdı. O, kendi ruhu ve eşyanın gerçekliği ile başbaşa kalmış bir insandı… Böyle bir adamın sözü, doğrudan doğruya tabiatın öz varlığının sesiydi. İnsanlar bu sözü dinlerler. Dinlemelidirler de. Hem de başka hiçbir şeyi dinlemedikleri kadar. Çünkü bundan başka her şey, bununla karşılaştırıldığında boş laftan ibarettir. Ta eskiden beri bütün kutsal ziyaret ve seyahatlerinde bu adamda binlerce düşünce yaşamıştır: Ben neyim? İnsanların Evren adını verdikleri, içinde yaşadığım bu sırrına varılmaz şey nedir? Yaşam nedir? Ölüm nedir? Hira Dağı’nın sarp kayalıkları, vahşi ıssız çöller, bu sorulara hiçbir cevap vermiyordu. Mavi parıltılarla yanan yıldızlarıyla başının üzerinde sessizce uzanan o büyük gökyüzü de bunlara cevap vermiyordu. Hiçbir cevap yoktu.”
Bu beş sene boyunca Hz. Muhammed, doğrudan doğruya ALLAH’tan mesaj almak demek olan “Vahy” i kabul edecek bir düzeye gelebilmek için gerekli olan bütün ruhani arınma aşamalarından geçer. Ve ilk üç seneden sonra bu süreç yeni ve son virajı alır, iyice hızlanır. Bu tarihten itibaren, çeşitli zamanlarda çevresinde parıldayan nurlar görmekte, bu dünyaya ait olmayan sesler duymaktadır. Önceleri bunlara bir anlam veremez, hatta cinlerin bir oyunu olmasından ve onların eline düşmüş bulunmaktan endişelenir.
38 yaşından sonraki Hira inzivalarının süresi, aralıksız bir aya kadar uzamaya başlar. Artık kendisine yalnızlık iyice sevdirilmiştir. Öyle ki Mekkeliler “Muhammed Rabbine aşık oldu!”demektedir. Azığı tükendikçe evine inip almakta ve hiç oyalanmadan tekrar mağarasına dönmektedir. Ve son seneye girildiğinde ticareti de bırakır ve zamanının hemen hemen tamamını inzivada geçirmeye başlar. Eşi Hz. Hadice bütün bu olup biteni anlayışla karşılar. Bazen, bugün “İcabe mescidi” olarak bilinen ve yarı yolda kalan bir yerde buluşup, hasret giderirler. Hatta bazen O’nun azığını Hz. Hadice bizzat Hira’ya kendi taşır ve o da birkaç gün O’nun mağarasının yakınına kurduğu bir çadırda kendi inzivasına çekilir. Zaten evlendikleri günden beri kocasının bambaşka bir insan olduğunun farkındadır.
O beş sene de tamamlanır ve Hz. Muhammed’in yaşı kırkı bulur. Artık vahiy ve peygamberlik zeminine girilmiştir. Vahyin inişinden altı ay önce gördüğü rüyalar, ilk somut işaretler olur. Gece rüyasında gördükleri ertesi gün “sabahın aydınlığı” gibi çıkmaya başlar. Bu, ruhun vahyi alabilecek mükemmelliğe ulaştığının işaretidir.
Peygamberliğe Giden Yol: Hira
O, artık 35 yaşındadır ve kendisinden sonraya kalacak tek çocuğu ve soyunu devam ettirecek olan kızı, Hz. Fatıma o sene doğar. Ve o sene Hz. Muhammed peygamberliğe giden yolda deyim yerindeyse son dönemeci alır.
Mekke’ye yaklaşık 5 km. mesafede bulunan Hira (Nur) dağında inziva dönemi başlar. 860 m. yüksekliği olan bir dağdır, Hira… Hemen dikkati çeken tuhaf bir görünüşü vardır. Çevresindeki diğer tepelerden kolaylıkla ayırt edilebilen Hira’nın tepesindeki inziva mağarası ise üst üste göçmüş kayalardan oluşmuş küçük bir kubbeli kovuktur. İçi, bir insan boyunda yüksekliğe ve aynı ölçüde bir genişliğe sahiptir. Ve mağaranın içinde ancak yüz Kâbe’ye dönük olacak şekilde oturulabilir.
Daha önceleri dede Abdülmuttalib’in de bazen aynı yerde inzivaya çekildiği bilinmektedir. Hz. Muhammed’in Hira inzivaları bu beş sene boyunca artarak sürer. Bu inzivaların nedeni nedir ve inzivada ne yapmaktadır, Hz. Muhammed?
İnzivalar, insanların içinde bulundukları perişanlığın O’nun ruhunda meydana getirdiği bunalımın sonucudur. Fakat başını kuma gömercesine bir kaçış değildir bu. Tam aksine bir çıkış, bir çözüm arayışıdır. Ok gibi daha ileri gidebilmek için arkaya doğru gerilme sürecidir. Olay, Zeynel Abidin Rahnuma’nın dilinde, ifadesini şöyle bulur:
“Muhammed, esaret zincirleri içinde eziyet çeken bir aslan gibiydi ve bu sıkıntıdan kurtulmanın çaresini şehirden uzaklaşıp, kendisini çöle atmakta buluyordu.”
Hz. Muhammed, Hira inzivalarında en çok ALLAH’ı düşünür. Sonra da kendi varlığını, yaratılış amacını… Ve Evren’in niçin var olduğunu, bu dağların, yıldızların, gökyüzünün, ovaların ve her şeyin amacını… Fakat O’nu en çok üzen konular, muhtemelen, insanlarla ilgili olanlardır. Diri diri toprağa gömülen çocuklar, kendi elleriyle oydukları taş ve tahta parçalarına Tanrı(!) diye tapınan zavallı insanlar, hayvan kadar bile değerleri olmayan köleler, bir avuç mutlu azınlığın lüksü için alabildiğine sömürülen koca kitleler… Ünlü İslam âlimi İbn Kesir’in deyimiyle, Hz. Muhammed’in o beş yıl süresince ibadeti, düşünmek olur. Yani bütün zamanlar boyunca, bütün ibadetlerin çıkış noktası ve temeli olan şey, insanı diğer canlılardan ayırıp, insan kılan temel ve en değerli erdem… Thomas Carlyle“Kahramanlar (Heroes and Hero Worship)” te, bu düşünce ibadetine dikkat çeker:
“Hayır! Bu parlak siyah gözlü, toplumu düşünen yüce ruhlu çöl çocuğunda şahsi ihtirasın ötesinde birçok düşünce vardı. Sessiz, yüce bir ruh. O, dürüst ve samimi davranmaktan kaçınmayan ender insanlardandı. Tabiat ana O’nu samimi olmak üzere yaratmıştı. Diğer insanlar bir takım kalıplar ve söylentilerle hareket eder ve bununla yetinirken, bu adam kendini hazır reçetelere, bir takım kalıplara uyduramazdı. O, kendi ruhu ve eşyanın gerçekliği ile başbaşa kalmış bir insandı… Böyle bir adamın sözü, doğrudan doğruya tabiatın öz varlığının sesiydi. İnsanlar bu sözü dinlerler. Dinlemelidirler de. Hem de başka hiçbir şeyi dinlemedikleri kadar. Çünkü bundan başka her şey, bununla karşılaştırıldığında boş laftan ibarettir. Ta eskiden beri bütün kutsal ziyaret ve seyahatlerinde bu adamda binlerce düşünce yaşamıştır: Ben neyim? İnsanların Evren adını verdikleri, içinde yaşadığım bu sırrına varılmaz şey nedir? Yaşam nedir? Ölüm nedir? Hira Dağı’nın sarp kayalıkları, vahşi ıssız çöller, bu sorulara hiçbir cevap vermiyordu. Mavi parıltılarla yanan yıldızlarıyla başının üzerinde sessizce uzanan o büyük gökyüzü de bunlara cevap vermiyordu. Hiçbir cevap yoktu.”
Bu beş sene boyunca Hz. Muhammed, doğrudan doğruya ALLAH’tan mesaj almak demek olan “Vahy” i kabul edecek bir düzeye gelebilmek için gerekli olan bütün ruhani arınma aşamalarından geçer. Ve ilk üç seneden sonra bu süreç yeni ve son virajı alır, iyice hızlanır. Bu tarihten itibaren, çeşitli zamanlarda çevresinde parıldayan nurlar görmekte, bu dünyaya ait olmayan sesler duymaktadır. Önceleri bunlara bir anlam veremez, hatta cinlerin bir oyunu olmasından ve onların eline düşmüş bulunmaktan endişelenir.
38 yaşından sonraki Hira inzivalarının süresi, aralıksız bir aya kadar uzamaya başlar. Artık kendisine yalnızlık iyice sevdirilmiştir. Öyle ki Mekkeliler “Muhammed Rabbine aşık oldu!”demektedir. Azığı tükendikçe evine inip almakta ve hiç oyalanmadan tekrar mağarasına dönmektedir. Ve son seneye girildiğinde ticareti de bırakır ve zamanının hemen hemen tamamını inzivada geçirmeye başlar. Eşi Hz. Hadice bütün bu olup biteni anlayışla karşılar. Bazen, bugün “İcabe mescidi” olarak bilinen ve yarı yolda kalan bir yerde buluşup, hasret giderirler. Hatta bazen O’nun azığını Hz. Hadice bizzat Hira’ya kendi taşır ve o da birkaç gün O’nun mağarasının yakınına kurduğu bir çadırda kendi inzivasına çekilir. Zaten evlendikleri günden beri kocasının bambaşka bir insan olduğunun farkındadır.
O beş sene de tamamlanır ve Hz. Muhammed’in yaşı kırkı bulur. Artık vahiy ve peygamberlik zeminine girilmiştir. Vahyin inişinden altı ay önce gördüğü rüyalar, ilk somut işaretler olur. Gece rüyasında gördükleri ertesi gün “sabahın aydınlığı” gibi çıkmaya başlar. Bu, ruhun vahyi alabilecek mükemmelliğe ulaştığının işaretidir.
Oku! Yaradan Rabbinin adı ile…”
610 senesinin Ramazan ayı… İnsanlık tarihinin en önemli olayı yaşanır. Hz. Muhammed, vahye hazırdır artık. Son altı aydır görmekte olduğu rüyalara bir yenisi daha eklenir. On gün kadar sonra gerçekte yaşayacağı vahiy olayını ilkin rüyasında görür. ALLAH böylelikle O nu bu şok edici, ağır olaya hazırlar. Fazla yıpranmaması sağlanmış olur.
Ve tarihler 610 senesi ramazanının 27. gecesi gösterdiği anda ilk vahiy inmeye başlar. Gecenin ilerlemiş bir saatidir, Hz. Muhammed, başını mağaranın duvarına yaslamış uyumaktadır. Anlayamadığı bir varlık tarafından anlayamadığı bir biçimde uyandırılır önce, mağara nur dolmuş, her yan ışıl ışıl parlamaktadır. Şaşırır, korkar… Her yönden aynı anda gelen bir ses, bütün benliğini doldurur:
“Oku!”
Şaşkınlık ve korkuyla cevap verir:
“Ben okuma bilmem ki!” Göremediği bir kuvvet tarafından şiddetle sıkıldığını hisseder. Kaburgalarının çatırtısını duyar, ölecek gibi olur. Ses, tekrarlar:
“Oku!" O, yine :
“Ben okuma bilmem ki!”, der. Ve tekrar aynı şekilde sıkılır. Aynı emir bir kez daha yinelenir:
“Oku!” O, ise üçüncü kez okuma bilmediğini tekrarlar. Bütün “Oku!” emirleri ve sıkıp bırakmalar, Hz. Muhammed’in vahiy hazırlığının son aşamalarıdır. Çünkü O bir insandır ama vahiy olayında insandan bambaşka bir canlı türü olan melekle doğrudan iletişim kurması gerekmektedir. Bunun için de ya meleğin insanlaşması ya da insanın melekle aynı yaşam boyutuna geçmesi şarttır. Daha sonra vahiy indirilirken melek Cebrail’in insanlaştığı ve Hz. Muhammed’in yaşam boyutuna geçerek O nunla iletişim kurduğu da görülecektir ama bu ilk olayda ALLAH’ın dileği, Hz. Muhammed’in melekleşmesi şeklindedir. Tekrarlanan oku emirleri ve o sıkıp bırakmalar da işte buna yöneliktir. İlk üç “Oku!” emrine verdiği “Ben okuma bilmem ki!” cevabı hala bilincinin yerinde olduğunun yani hala insani yaşam boyutunda bulunduğunun göstergesidir. İlk üç sıkmadan sonra istenilen gerçekleşir ve Hz. Muhammed, deyim yerindeyse tam olarak vahiy moduna geçer. Melek Cebrail üzerinden, ALLAH’tan insana doğru kutsal bir iletişim kurulur, vahiy denilen o manevi nehir çağlamaya başlar:
“Oku! Yaradan Rabbinin adı ile! O, insanı bir kan pıhtısından yarattı. Oku! İnsana bilmediklerini belleten, kalemle yazmayı öğreten Rabbin en büyük kerem sahibidir.” (Alak,96:1-5)
İlk vahiy aynı zamanda hangi anlam ve biçimde olursa olsun her tür okumanın ancak ALLAH’ın ismiyle, yani O na dayanarak, O nun gösterdiği bakış açısıyla gerçekleşebileceğini, O nun işaret ettiği değerlerden yola çıkmayan bilgi ve bilinç sahibi olma girişimlerinin kişiyi hiçbir yere götürmeyeceğinin habercisi olur.
Ve ilk vahyin “Oku!” emriyle başlıyor oluşu bu işin Hz. Muhammed’in zaman içinde kendi düşünce süreci sonucunda oluşan bir şey olmadığının da göstergesidir. Eğer öyle olsaydı ilk ifade şekli başka bir iradenin komutu şeklinde olmayacaktı.
Hz. Muhammed gösterdiği ilk tepkiyle kendisinde peygamber olacağına dair en küçük bir tahmin ve ön hazırlık bulunmadığını, tam aksi büyük bir tevazu içinde olduğunu da kanıtlamış olur.
Ama niçin Hz. Muhammed seçilmiştir? Bu sorunun cevabı O nun arkada bıraktığı 40.5 senelik yaşamda gizlidir. Özellikle de son beş senesinde. Evet, Son Elçi olarak O seçilmiştir. Çünkü O nun yaşadığı dünyada ALLAH’ı, insanı, Evren’i, bu ikisinin var oluş amacını ve insanlığı bunaltan sorunları, O ndan daha çok düşünen, bunların çözümünü kendine O ndan daha çok dert edinen başka biri yoktur. Ve işte bu yüzden bütün o soruların yanıtları ve sorunların çözümleri O nun eliyle insanlığa ulaştırılacaktır.
O nu Son Elçi yapan neden budur.
İlk vahiy bu beş ayetle son bulur. 20. yy. ın önemli İslam düşünürü Mevdudi, bu olayı şöyle yorumlar:
“Vahyin gelişiyle ilgili, bu ilk tecrübe idi ve Hz. Peygamber bundan ilk kez geçiyordu. Bu ilahi mesajda kendisinin ne kadar büyük bir mevkiye getirildiği belirtilmemişti. İlerde kendisini ne gibi bir görev beklediği açıklanmamıştı. Aksine, bu ilk ve belki de eksik bir tanışma idi. Maksat Hz. Peygamber’i fazla heyecanlandırmamak, yıpratmamaktı. Bu ilk ve ani şok geçtikten sonra kendisi zihnen vahyi kabul etmeye ve peygamberlik görevini yürütmeye hazır olunca ayrıntılara girilecekti. Nitekim böyle yapıldı.”
Sonra mağara eski karanlığına ve sessizliğine bürünür. Hz. Muhammed yorgun ve heyecan içindedir. Dışarı çıkar, Mekke’ye yönelir. Ve Cebrail, bir kez daha belirir. Bu kez görünmektedir. Görüntüsü bütün göğü kaplamıştır. Artık vahyin dışında bir nitelikle konuşmaktadır. Sanki dev bir insan gibidir:
“Ey Muhammed’” der. “Sen ALLAH’ın Elçisisin. Ben ise Cebrail’im.” Olduğu yere çakılıp kalır. Uzun bir süre hiç kıpırdamadan, bakışları göğe sabitlenmiş durumda bekler. Mevdudi’nin sözünü ettiği aşamaların ikincisine geçilmiştir. Yavaş yavaş kim olduğu ve kendisinden ne beklendiği iletilmeye başlanır.
Eve, Hadice’nin yanına vardığında heyecanı hala geçmiş değildir. Titremektedir. Sadece:
“Beni örtün!” diyebilir. Biraz kendine gelince de merakla başında beklemekte olan Hadice’ye yaşadıklarını bir çırpıda anlatır. Hadice’nin işi O nu sakinleştirmek olur:
“Ey amcamın oğlu” der, “Korkma! ALLAH seni korur. Zarar görmene izin vermez. Çünkü sen akrabalarını gözetirsin, acizlerin yükünü paylaşırsın, yoksula yardım eder, doğru konuşursun ve emanete de sahip çıkarsın.” Sonra birlikte Hz. Hadice’nin kuzeni Nevfel oğlu Varaka’nın yanına giderler. Varaka, Mekke’nin en bilgililerinden biri ve ALLAH’ın birliğini kabul etmiş bir Hristiyandır. Hz. Muhammed’i dikkatle dinler. Sonra da:
“Sevin ey Muhammed!” der. “Çünkü sen gelmesi beklenen Son Elçi’sin! Sana görünen de peygamberlere vahiy getiren melek Cebrail’dir. Eğer insanları açıkça dinine davet edeceğin günlere yetişebilirsem sana ilk iman edeceklerden biri de ben olurum. Eğer toplumun seni bu şehirden sürgün ettiklerinde hayatta olursam ben de seninle beraber göçerim!” Hz. Muhammed bir kez daha şaşırır ve sorar:
“Halkım beni kendi şehrimden sürgün mü edecek?” bilge Varaka başını acı acı sallar:
“Senin getirdiğin şeyleri getiripte insanlardan düşmanlık görmemiş kim vardır ki?”
İlk Günler
Cebrail o gün tekrar görünür ve Hz. Muhammed’e abdest almayı ve namaz kılmayı öğretir. İlk namaz uygulaması gün doğarken ve batarken olmak üzere iki seferdir. İlk namazlar ikişer rekât olarak kılınır. Ve Hz. Muhammed’in ilk namaz öğrencisi de kendisine ilk iman eden, eşi, Hz. Hadice olur. İkisi beraber cemaat olarak ilk namazlarını kılarlar. Bu, İslam’ın ilk günü, bir pazartesidir. Hz. Hadice aynı gün içinde ilk inanan olma ayrıcalığını kazanır. Bunun ifade ettiği özel anlamı Hz. Muhammed biyografisi yazarlarından Baswort Smith şöyle dile getirir:
“Dikkat edelim; insanın iç yüzünü, gerçek niteliğini ve gönlünde olanları, eşi herkesten daha iyi bilir. İnsanın kusurlarını, noksanlarını ve ayıplarını eşinden daha iyi tanıyan bulunmaz. Hz. Muhammed’i peygamberlik davasında ilk onaylayan eşi Hz. Hadice olmamış mıdır? Eşi, O’nun bütün gizliliklerini bilmekteydi. O’nu tereddütsüz onaylaması O’nun peygamberliğinin doğruluğuna en kuvvetli kanıt değil midir?”
Ve peygamberliğin ilk yıllarında O’nun üzerinden Hz. Hadice’nin ilgisi, sevgisi hiç eksik olmaz. Gölgesi gibi Hz. Muhammed’i takip eder. Hira ziyaretlerine ve orada Cebrail’le görüşmeye devam eden eşinin azığını çoğu zaman bizzat götürür. Bir defasında tam üç gün O’nun mağarasına yakın bir kayanın gölgesinde oturur, eşinin bekçiliğini yapar. Öyle ki Hadice’nin orada olduğunu bilmeyen Hz. Muhammed’i Cebrail uyarır:
“O, hep burada” der. “Senin himayen için en zor görevi o yapıyor.”
Bir başka gün, mağarada, karşıdan elinde azık çıkınıyla Hz. Hadice’nin gelişini gösteren Cebrail:
“Şu gelen Hadice’dir. Yanında azık torbası da var. Buraya geldiğinde ona Rabbi’nden ve benden selam söyle. Ve onu içinde hiçbir gürültü ve yorgunluk bulunmayan bir Cennet sarayıyla müjdele!” Cebrail’in sözleri kendisine iletilince Hz. Hadice kendisine verilen selamı, aklının ve kavrayışının derinliğini kanıtlayan kelimelerle alır:
“Selam, yüce Rabbimizin kendisidir ve selam O’ndandır. ALLAH’ın rahmet ve bereketi senin üzerine olsun ey ALLAH’ın Elçisi! Ve Cebrail’e de selam olsun!”
Peygamber babalarına iman edip, sahip çıkmakta kızları da annelerini takip ederler.
Peygamberliğin ikinci günü Hz. Muhammed, ikinci inananı kazanır: Hz. Ali. Kendi deyimiyle, anasının adımlarını takip eden bir yavru deve gibi Hz. Muhammed’in peşinden hiç ayrılmayan Ali, Salı günü Hz. Muhammed’in arkasında namaz kılan ikinci insan ve ilk erkek çocuk olur. Ali o sırada on yaşındadır. Putperestlik kirine hiç bulaşmamış, putların karşısında hiç secde etmemiştir. O, Hz. Muhammed’in ikinci inananı ve ilk öğrencisidir. Pazartesi günü Hz. Muhammed ile Hadice’yi, muhtemelen ilk namazlarını kılarken görmüş ve:
“Bu nedir?” diye sormuştur. Hz. Muhammed’in:
“Bu ALLAH’ın Kendisi için seçtiği ve Peygamberler gönderdiği dinidir. Ben de seni ortağı olmayan bir tek ALLAH’a iman etmeye ve bu dine davet ediyorum!” deyişi üzerine o gece düşünmek için izin ister ve ertesi günü Müslüman olur. İkinci günden itibaren artık ALLAH’a kulluk edenler üç kişidir: bir peygamber, bir kadın ve bir de çocuk.
Kinde’li Afif’in, İslam’ın bu üç kişilik topluluğuyla ilgili ilginç bir anısı vardır:
“Ben, ticaretle uğraşırdım. Mekke’ye mal almaya gelmiş ve Abdülmuttalib oğlu Abbas’ın misafiri olmuştum. Bir gün Abbas’la beraber Kâbe’nin avlusunda oturuyorduk. Gençten, güzel yüzlü biri Kâbe’ye geldi. Başını göğe kaldırıp, baktı. Sonra da ayakta, Kâbe’ye yöneldi. Sonra bir çocuk gelip O’nun sağına durdu. Sonra da bir kadın gelip, onların arkalarına durdu. O, rükuya gitti. Arkasından çocuk ve kadın da. O, secdeye vardı, arkasından çocuk ve kadın da. Ben merakla Abbas’a : ‘Bunlar kim ve ne yapıyorlar’ diye sordum. O, şöyle cevap verdi: ‘öndeki, benim kardeşimin oğlu Muhammed’dir. Arkasındaki çocuk Ali, o da kardeşimin oğludur. Ve o kadın da Hadice, Muhammed’in eşidir. Namaz kılıyorlar. Muhammed kendisinin ALLAH’ın gönderdiği son Elçi olduğunu söylüyor. Bu, yeni bir din. Ve ALLAH’a yemin olsun ki bu dine uyan bu üç kişiden başkasını tanımıyorum!’
Kinse’li Afif bu anıyı anlattığı gün, sözlerine şunu da ekleyecektir:
“Keşke o gün ben de iman etseydim ve onların dördüncüleri olsaydım!”
Daha sonra Hz. Muhammed’in kızları ve evlatlığı Zeyd de bu kutlular kervanına katılır ve Müslümanlar ufacık bir topluluk haline gelir. Fakat bütün Mekke’nin açıkça putları terk edip ALLAH’ın dinine davet edilmelerine daha üç sene vardır.
İlk Yıllar
O ilk zamanlarda Hz. Muhammed, Ali ve Zeyd’le beraber bazen Kâbe’nin avlusunda, sık sık ta Mekke çevresindeki vadi ve tepelerde namaz kılmaya devam eder. İslam’ın haberi Mekke’de yavaş yavaş duyulmaya başlar. Önceleri sert tepki gösteren olmaz. Henüz putlarına ve zalim sömürü düzenlerine dokunmadığı için Mekke’liler olup biteni boş bir fantezi olarak algılar ve ilgisizce izlerler.
Ve Hz. Ebubekir de iman eder. Elbise ve kumaş ticaretiyle uğraşan bir Mekke’li olan Hz. Ebubekir, Hz Muhammed’den üç yaş küçüktür. Soyları yedinci batında birleşmektedir. O’nunla Hz. Muhammed’in 20 yaşında olduğu, Hılfu’l-Fudul günlerinden beri yakın arkadaştır. Ve Hz. Muhammed Hz. Hadice ile evlendiğinden beri de komşusu… Hz. Muhammed’in peygamberliğinin Mekke’de günden güne yayıldığı sırada Hz. Ebubekir ticaret amacıyla Şam’dadır. Kendisini çok etkileyen bir rüya görür. Ay yarılmış ve Mekke’nin bütün evlerine bir parçası dağılmıştır. En sonunda bütün parçaları kendi evinde bir araya gelir ve ay tekrar dolun halini alır. Rüyasını bir tabirciye yorumlatır. Başkasıyla da paylaşmaz. Mekke’ye döndüğünde duyduğu ilk şey, komşusu ve arkadaşı Muhammed’in peygamberliğini iddia ettiği olur. Kendisinden duyup, emin olmak ister. Hz. Muhammed, onaylar. Son Elçi olduğunu söyler. Hz. Ebubekir hiç düşünmeden sorar:
“Peygamber olduğunun kanıtı nedir?”
“Şam’da gördüğün rüyadır” der, Hz. Muhammed. Ebubekir, O’nun elini iki eli arasına alır heyecanla sıkar:
“Ben şahidlik ederim ki sen ALLAH’ın Elçisisin! Çünkü o rüyayı sadece ben ve anlattığım tabirci biliyordu ve bir de ALLAH!” Müslüman topluluğunun gelişmesi bu andan itibaren yeni bir ivme kazanır. Hz. Muhammed yıllar sonra o anı yadederken:
“Ben bu dini kime teklif etmişsem, kısa bir süre bile olsa düşünmüş ve tereddüt etmiştir. Fakat Ebubekir hariç. O, hiç tereddüt etmedi” diyecektir.
Bu noktada insanın aklına doğal olarak Ebu Talib’in ne yaptığı sorusu gelir. Ne yazık ki sorunun cevabı pek iç açıcı değildir. O, İslam hakkında kötü bir yorum yapmaz, oğlu Ali’nin iman etmesine de ses çıkarmaz fakat kendisi… Gururu, imanına engel olur. Namazdaki secde hareketini tuhaf bulur, gülerek:
“Hiçbir kuvvet benim arkamı bu şekilde havaya kaldıramaz!” der ve ekler, “Ey kardeşimin oğlu! Ben atalarımın dininden ayrılmam” başka bir defasında da iman etmemesine gerekçe olarak:
“Eğer Kureyş kadınlarının beni alay konusu yapmalarından endişe etmeseydim Muhammed’e uyardım” diyecektir. Fakat ilk günden itibaren yeğenine kol kanat gerer. Her tehlike karşısında O’na göğsünü gerer, siper olur.
O günlerin kahramanı Hz. Ebubekir’dir. Büyük bir aşk ile kolları sıvar ve teke tek olarak İslam’ı güvendiği Mekke’lilere anlatmaya başlar. Hz. Ebubekir ciddi ve güven veren bir kişiliğe sahip olmanın yanında iyi bir hatiptir de. Ayrıca Mekke’lileri çok iyi tanımakta, kendisiyle ilişki kurulup, İslam’ın anlatacağı insanları seçmekte hiç hataya düşmemektedir. Zaten Mekke’de ruhu bunalmış, yaşadıkları insanlık ve ahlak dışı ortam karşısında vicdanı isyan halinde olan fakat ne yapacağını, çıkışın ve kurtuluşun nerede olduğunu bilmeyen çok sayıda insan vardır. İşte bunlar Ebubekir’in ilk “kazanımları” olur. Karşısındakinin biraz yumuşayıp, etkilendiğini görünce onu doğruca Hz. Muhammed’in karşısına götürmekte ve deyim yerindeyse gerisini de O “halletmektedir”. Affan oğlu Osman bunlardan biri olur:
“Yanına gittiğimiz de Hz. Muhammed, bana, ‘ALLAH’tan başka İlah yoktur’ deyince, tüylerim diken diken oldu. Sonra O, ‘Rızkınız ve size vaad edilen şeyler göktedir. Göğün ve yerin Rabbine yemin ederim ki, O sizin söylediğiniz gibi gerçekten haktır.’ ayetini okudu. Sonra kalktı, gitti. Ben de arkasından çıktım. Ona yetiştim ve Müslüman oldum.
İslam’ın ilk üç senesindeki gizli ve bireysel davetin sonucu 133 mümindir. Mekke nüfusuna oranla bir hayli küçük fakat tarihsel misyonu açısından bir dev olan bu topluluğun ortak özelliği nedir? Birçok insanın düşündüğü gibi tamamı Mekke’nin en zayıf, en yoksul ve her anlamda en ezik insanları mıdır? Hayır! Açıklamayı Abdurrahman Şarkavi’nin “Özgürlük Peygamberi” nden alıntılayalım:
“(İlk Müslüman olanların bir kısmı) mal ve insan gücü bakımından çok güçlü insanlardı. Hepsinin de ortak özelliği, iyi kalpli olmalarıydı. Hiç kimse onlarla alay edemezdi. Artık Kureyş’in zenginleri ve soylularından hiçbiri Muhammed’in öğretilerini küçümseyemezdi. Çünkü yeni dine sarılanlar; sadece işçiler, köleler ve ezilenler değildi. Artık iyiliksever tacirler de yeni dine inanıyorlardı. Bunlar, halkın ileri gelenleri ve Kureyş’te dengi olmayan kültürlü insanlardı. Hepsi de Muhammed’e iman etmişti; kendileri ve Kureyş’in soylu ailelerine mensup olan hanımları…”
İlk Müslüman topluluğu Mekke toplumunun bütün unsurlarını barındıran küçültülmüş bir modeli gibidir. Çünkü İslam, toplumun belli bir sosyal ya da ekonomik sınıfının değil tamamının dinidir.
Üç senelik, gizli tebliğ döneminde Mekke halkı ve özellikle egemen güçler önemli bir tepki göstermez… Çünkü henüz, sömürü düzenlerine ve zulümlerine doğrudan bir müdahale yapılmamakta, ALLAH’ın birliği sürekli vurgulanmakla beraber, putlar hakkında pek bir şey söylenmemekte, kısaca kurulu düzen henüz kendini İslam’dan kaynaklanan bir tehdit altında hissetmemektedir. Müslümanlar, egemenler tarafından hafife alınır, alay konusu olur. Hz. Muhammed bir topluluğun yanına girdiğinde:
“Kendisine göklerden haber gelen Abdülmuttalib oğullarının yiğidi budur!” diye gösterilir. Bıyık altından gülünür. Sadece küçük bir olay olur. Üç senenin bitimine altı ay kala, gündüz saatlerinde bir grup Müslüman Mekke yakınlarındaki bir tepede toplanmış ve cemaat halinde namaz kılmaktadır. Oradan geçmekte olan birkaç putperest secde hareketi ile alay ederek, onlara sataşır. Müslümanlarda sataşmaya cevap verince tartışma büyür ve kavgaya dönüşür. Yaşanan, aslında küçük çaplı bir arbededir. Sadece putperestlerden birinin başı yarılır. Fakat bu bile gelebilecek tehlikeler hakkında Hz. Muhammed’i uyarmaya yeter. Önlem olarak Bib Erkam oğlu Erkam’ın evi İslam’ın ilk sabit merkezi ve üssü olur. Hz. Muhammed hemen hemen sürekli orda kalmaya başlar. Artık toplu namazlar ve sohbetler de oraya taşınır. Ev, Mekke’nin biraz dışında, Safa tapesi yamacında, gözlerden ırak ve bu iş için seçilmiş kaftandır. Ne kadar isabetli bir seçim olduğu sonraki yıllar da çok daha iyi anlaşılır.
Bu ilk üç yıl içinde yaşanan başka sıkıntılar da olur. Cebrail, o gece Hira’daki mağarada ilk vahyi indirmiş ve bir daha da vahiy indirmek için görünmemiştir. Gerçi insan biçiminde sürekli görünmekte ve Hz. Muhammed ile konuşmaktadır ama vahiy bambaşka bir şeydir. Hele bir peygamber için, hele bir kez alıp alıştıktan sonra… Bu üç senelik vahiy kesintisi Hz. Muhammed’in peygamberlik hayatındaki en büyük sıkıntılarından ve sınavlarından birini oluşturur. Mekke putperestlerinin alayları da sıkıntısının üzerine tuz biber eker:
“Ne o Muhammed!” derler, “Rabbin seni terk mi etti?”
O olayın ikinci bir kez tekrarlanmasının ümidi ya da belki de bir kez daha tekrarlanmayacak oluşunun korkusuyla başını alır sık sık dağlara çıkar. Sıkıntı içinde tepeden tepeye dolaşılırken bazen Cebrail melek kimliğiyle görünmekte ve :
“Ey Muhammed! Sen ALLAH’ın gerçek Elçisisin!” demektedir. Ama hepsi bu kadar. Yaşamının ilk 40 senesinde peygamberlik için eğitilmiştir, şimdi ise peygamberlik içinde eğitilmektedir. Bu üç sene O’nun için, insan psikolojisinin iki temel ve belirleyici çizgisi üzerinde eğitildiği bir zaman dilimi olur: Ümit ve korku… Ayrıca dört büyük melekten bir diğeri olan İsrafil tarafından da niteliği ve detayları hakkında bilgi sahibi olamadığımız başka bir manevi eğitim de görür. İsrafil O’na eşyayı ve kelimeyi öğretir. Başka bir deyimle tek tek varlıkların gerçeğini ve hikmetini…
Ve en sonunda bir gün… belki de hiç beklemediği bir gün, alacakaranlık bir akşam vakti birilerinin alay ettiği ve kendisinin de korktuğu gibi Rabbi tarafından terk edilmediğinin müjdesi gelir, vahiy yeniden inmeye başlar:
“Kuşluk vaktine ve sükuna erdiğinde geceye yemin ederim ki, Rabbin seni bırakmadı ve sana darılmadı.” (Duha,93:1-3)
Kalk ve Uyar: Açık Davet
Tarih, 613… Hz. Muhammed’e peygamberlik verilişinin dördüncü yılı… Nebilikten Resullüğe yani sadece ALLAH’tan vahiy alan bir peygamber olmaktan, kendisine ait bağımsız bir sistem (şeriat) sahibi olan bir üst düzey peygamberlik aşamasına geçilir. Hz. Adem’den O’na kadar gelmiş toplam 124.000 peygamber içinde Resül olanlar sadece 313 tanedir.
Üç yıllık sıkıntılı bekleyişin intikamını almak istercesine yeni vahiyler peşpeşe gelir:
“Ey örtüye bürünen! Kalk da uyar, sadece Rabbini yücelt. Elbiseni temiz tut, kötü şeylerden uzak dur, yaptığın iyiliği çok görerek başa kakma, Rabbin için sabret.” (Müddessir,74:1-7)
“ Sana emrolunanı açıkça söyle ve ortak koşanlardan yüzçevir” (Hicr,15:94)
“Önce en yakın akrabalarını uyar!” (Şuara,26:214)
Son ayet hem ne yapması gerektiğini söylemekte hem de bunu nasıl yapması gerektiğini öğretmektedir. İşe en yakınlarından başlayacaktır. O ana kadar gizli bir biçimde ve tek tek özenle seçilmiş kişilere ulaşılmış, tepki görme riski asgariye indirilmiştir ama şimdi durum değişmektedir. İçinde her çeşit insan bulunan toplulukların karşısına çıkarak net bir biçimde peygamber olduğunu ve kendisine uymaları gerektiğini söylemesi istenir. Bu, Hz. Muhammed için hayatının en zor olaylarından biri olur. Bir ay evinden dışarı çıkmaz. Sürekli düşünür. Bir yanda Rabbinin emri diğer yanda ise en yakın akrabaları bile olsa böyle bir çağrıyla karşılaşan insanların gösterecekleri muhtemel tepki vardır. Ve çok zor bir iştir bu… Tam 40 senedir kendisini ‘Ebu Talib’in yetimi’ kimliğiyle tanımış insanlardan bir anda bir peygamber olduğunu kabul etmelerini ve kendisine iman etmelerini beklemek… Bu sırada en büyük tesellisi ve yardımcısı eşi Hz. Hadice olur. Kendisinin, sıkıntıyla:
“Şimdi bana kim inanır?” deyişine, huzurlu bir özgüvenle:
“Merak etme” diye cevap verir, “hiç kimse inanmasa bile ben inanırım!”
Sonra hastalandığını zanneden halaları kendisini ziyaret eder. Gerçeği öğrendikleri zaman da cesaret verirler:
“Hiç durma! Rabbinin emrini yerine getir ve herkesi çağır” derler, “ama Ebu Leheb’i değil! Çünkü o böyle bir şeyi asla kabullenmez ve mutlaka bozmaya çalışır”
Halaları çok yerinde bir uyarıda bulunmuşlardır. Bu destekten aldığı cesaretin de etkisiyle Hz. Ali’yi çağırır. Ona az miktarda pide, et ve sütten oluşan mütevazı bir yemek hazırlamasını söyler. O günlerin bol çeşitli, zengin sofralarının aksine özellikle mütevazı bir sofradır bu. Daha ilk adımdan itibaren ve bütün detaylarda İslami değerleri temsil etmeye başlamıştır. Güç göstergesi ve övünme aracı lüks sofralar yerine işlevsel ve israfa yer vermeyen insani alternatifleri… Hz. Ali, kendisinden istenileni hızla hazırlar ve hemen ertesi günü Abdülmuttalib oğullarının önde gelenlerini evine davet eder. İçlerinde iki kadının da bulunduğu yaklaşık 40 kişi olan misafirler sofranın etrafına sıralanırlar. Servisi Ali yapar, Hz. Muhammed yemeğe oturmaz, bir kenarda bekler. Önce yemekler yenir ve herkes hayret içinde kalır. Görüntüye göre birkaç kişiyi bile doyuramayacakmış gibi duran o azıcık yemek ve süt, 40 tan fazla insanı, hem de tıka basa doyurmuş ve geriye de hiç el sürülmemiş gibi kalmıştır. Bu, bir mucizedir. Hz. Muhammed’in bilinen ilk mucizesi… O andan itibaren vefat edinceye kadar binden fazla başka mucizeleri de görülecektir (bu rakam sadece bir biçimde kitaplara geçmiş olanların sayısıdır, tamamı ise bilinmemektedir).
Gerçi modern insanın zihni mucizelerin gerçekliğini kabullenmekte zorlanır. Onları, arkadan gelen takipçileri tarafından peygamberlerine duydukları kültleştirme eğiliminin abartılı bir görünümü olarak yorumlar. Ama biz, bir an için durup kendimize şu soruyu soralım. ALLAH var mıdır? Yanıtımız hayırsa zaten bu konuda konuşacak ve düşünecek hiçbir şey kalmamıştır. Eğer yanıt evetse, o zaman da ikinci soru. ALLAH’ın gücü, bilgisi, iradesi ve hikmeti sonsuz mudur? Bu soruya geldiğimize göre yanıt evet olmak zorundadır. Çünkü yukarıda sıralanan nitelikleri sonsuz olmayan bir varlığın ALLAH olabilme olasılığı bulunmamaktadır. O zaman da son soru, bu durumda ALLAH’ın peygamberlik gibi son derece zor ve başkaları açısından normal koşullarda kabulü neredeyse olanaksız bir göreve destek olmak üzere peygamberlerini mucizelerle donatması son derece anlamlı ve gerekli olmaz mı? Evet, mucize peygamberlik görevinin zorluğunu dengeleyen bir tür kimlik kartıdır. Bu sayede ALLAH, peygamberin muhatabı olan insanlara olayların diliyle:
“Bu insan sıradan biri değil özel bir varlık, ALLAH’ın insanlara gönderdiği bir Elçi’dir ki onun eliyle doğa yasaları geçersiz hale gelebilmekte, değişmekte, başkaları için olanaksız olan şeyler onlar için mümkün olabilmektedir” mesajı verilmiş olur. Fakat mucizeler sadece gerçeğin peşinde olan önyargısız insanlara etki eder. Maddi çıkarlarına kitlenmiş olanlara onların bile söyleyeceği bir şey yoktur. Ve bu ayrım Hz. Muhammed’in kalan 20 senelik yaşamında yüzlerce örnekle kendini tekrar tekrar gösterecektir.
Yemek faslı biter ve sıra toplanma amacına gelir. Gerçi herkes ne için orada olduğunu bilmektedir ama konunun açığa dökülmesi için Hz. Muhammed’in konuşması beklenir. Ve o anda olanlar olur.
Amca Ebu Leheb ayağa fırlar ve açar ağzını yumar gözünü… adeta lav püskürmektedir. İlk olarak az önce yaşadıkları yemek mucizesinden söz eder. İnsanlardan onun etkisini gidermek ister ve bu olayda Hz. Muhammed’i sihir yapmakla suçlar. Zaten başta Hz. Muhammed olmak üzere bütün peygamberler yaşadıkları dönemlerde, gösterdikleri mucizeler karşısında, inkara şartlanmış olanlar tarafından sihirbazlıkla suçlanmışlardır. Ebu Leheb’in bu yorumu sonraki zamanlarda birçok kez tekrarlanacaktır. Ve bu girişten sonra sözü Hz. Muhammed’e yöneltir:
“Ey Muhammed!” der, “bunlar senin amcaların ve amcalarının oğullarıdır. Bu sapkınlıktan vazgeç! İyi bil ki bu topluluk senin için bütün Araplarla savaşmayı göze alacak değildir. O nedenle başımıza bir bela getirmeden senin hakkından ilk önce bizim gelmemiz gerekir. Ey Muhammed! Ben kendi ailesi ve yakınları için senden daha şerli ve uğursuz bir kimse görmedim!”
Sinek uçsa sesi duyulacaktır. Ebu Leheb o an için tam bir zafer kazanır. Hiç kimse Hz. Muhammed’in lehine bir yorum yapma cesaretini kendinde bulamaz ve Abdülmuttalib oğulları topluluğu sessizce dağılır.
Hz. Muhammed’in yaptığı deneme araya Ebu Leheb gibi bozguncu bir unsur girmese bile zaten yeterince zordur, çünkü Muhammed Hamidullah’ın işaret ettiği gibi:
“İnsan topluluklarında çok az kimse teolojinin soyut konularıyla ilgilenmekte fakat toplumun hemen hemen bütünü, atalardan gelen örflerde bir sapma ve bu adetlerde bir yenilik hareketi başlatılmasına karşı ayaklanmaktadır.” Ve o gün Hz. Muhammed için bir de Ebu Leheb faktörü ortaya çıkmış ve bütün bu zorlukların üzerine tuz biber ekmiştir.
Kimdir bu provakatör? Kimdir bu Ebu Leheb denen adam?
Hz. Muhammed’in babası Abdullah ile farklı annelerden dünyaya gelmiş olan bu amca, Abdülmuttalib’in on oğlu içinde kesinlikle ahlaken en düşkün olanıdır. Sert mizaçlı, hırçın biridir. Yanakları, ateş fışkıracak gibi kan kırmızıdır. Bu nedenle gerçek ismi Abdüluzza yerine “Ateş Babası” anlamına gelen Ebu Leheb künyesiyle çağrılır. Alabildiğine çıkarcı ve para canlısıdır. Hz. Muhammed’e gösterdiği amansız düşmanlığın araka planında ise bu yeni din tartışması yüzünden Abdülmuttalib oğullarının Kureyş içindeki konumunun sarsılması ve bunun sonucunda da maddi çıkarlarının zarar görmesi korkusu yar alır. Ebu Leheb, özellikle baba Abdülmuttalib vefat ettikten sonra iyice yoldan çıkar. Kendini tamamen içkiye ve sefahate verir. Sürekli Kureyş gençleriyle beraber içki âlemlerindedir. Öyle ki bu işler için parası bittiğinde tutar Kâbe’de muhafaza edilen mücevherleri çalar ve Kureyş içinde büyük bir huzursuzluk nedeni olur. Zaten Hz. Muhammed’e karşı yıllar öncesinden getirdiği gizli bir kini vardır. Bir gün bilemediğimiz bir nedenden Ebu Talib ile Ebu Leheb kavga etmiş ve Ebu Leheb galib gelerek Ebu Talib’in göğsü üstüne oturup, onu tokatlamaya başlamıştır. Bu durumu gören genç Muhammed’de kavgaya karışarak onu Ebu Talib’in göğsünden atmıştır. Ebu Leheb, bu müdahaleye alınmış ve:
“Ben de senin amcanım. Bunu hiç unutmayacağım!” demiştir. Ve unutmamıştır da.
Ebu Leheb’in İslam düşmanlığının bir diğer nedeni de en yaygın nedendir: “kibir”. Daha sonra ki yıllarda Hz. Muhammed’e Müslüman olduğu taktirde kendisine köle ve yoksul Müslümanlardan nasıl bir üstünlük verileceğini sormuş:
“Hiçbir şey!” yanıtını alınca da:
“Benimle şunları bir tutan dine yazıklar olsun!” diyecektir.
Ve bu olay da Hz. Muhammed’in sınavının ve eğitiminin yeni bir bölümünü oluşturur. Sabır ve dayanıklılık, engeller karşısında yılmama… Dersini iyi alır ve Hz. Ali’ye hemen ertesi gün:
“Aynı yemekleri tekrar hazırla ve aynı insanları yeniden çeğır!” der. Ali kendinden istenenleri hızla yerine getirir ve aynı topluluk, Hz. Muhammed’in evinde yine sofranın başında bir araya gelir. Ve aynı yemek mucizesi de bir kez daha tekrarlanır. Ebu Leheb dün yapacağını yapmış ve bu gün aynı şeyleri tekrarlamanın aleyhine olabileceği hatta Muhammed’e puan kazandırabileceği endişesiyle suskun kalır. Yemek bitince Hz. Muhammed ayağa kalkarak:
“Hamd sadece ALLAH’a dır” der ve ekler, “Ben de O’na hamd ederim. Yardımı da O’ndan dilerim. O’na inanır, O’na dayanırım. Bilir ve bildiririm ki ALLAH’tan başka ilah yoktur. O, birdir; O’nun eşi ve ortağı yoktur. ALLAH’a yemin olsun ki sizler uyur gibi ölecek ve uykudan uyanır gibi de diriltilecek ve bütün yaptıklarınızdan hesaba çekileceksiniz. İyiliklerinizin ödülünü görecek ve kötülükleriniz yüzünden de ceza çekeceksiniz. İnsanlardan ilk olarak uyardığım kişiler, sizlersiniz. Ey Abdülmuttalib oğulları! ALLAH’a yemin olsun ki, Araplar içinde benim size getirdiğim şeyden, dünya ve ahiretiniz için daha hayırlı ve daha üstününü getirmiş birini bilmiyorum. Ben sizi dile kolay gelen fakat mahşer meydanında kurulacak olan terazide ağır basan iki söze çağırıyorum. Bunlar, ALLAH’tan başka ilah olmadığına ve benim de, ALLAH’ın kulu ve Elçi’si olduğuma tanıklık etmenizdir. Yüce ALLAH bana, size bunları duyurmamı emretti. Ey Abdülmuttalib oğulları! Ben, size ve bütün insanlara gönderilmiş ALLAH’ın Son Elçisiyim! Bu konuda hanginiz bana yardımcı ve kardeşim olmayı ve Cennet’i kazanmayı kabul eder? Hanginiz bu yolda kardeşim ve yardımcım olmak üzere bana itaat eder?”
Yemek salonunda derin bir sessizlik oluşur. Ve yerinden kalkan tek insan, cılız bacakları üzerinde on üç yaşındaki Hz. Ali olur:
“Ben ey ALLAH’ın Elçisi!” der. Hz. Muhammed ona:
“Otur ey Ali!” diye yanıt verir ve sorusunu tekrarlar. Yine Hz. Ali’den başka ayağa kalkıp, yanıt veren biri olmaz. Abdülmuttalib oğulları birbirlerine bakmaktadır. Sonra soru üçüncü kez tekrarlanır. Yanıt verip, ayağa kalkan yine sadece Ali olur. Bu kez Hz. Muhammed, Ali’ye “Otur!” demez. Elini eline alır:
“İçinizde bu insan benim kardeşim, vasim ve vekilim olmuştur” der. “Sözlerini dinleyin ve kendisine itaat edin. Bu işe amcalarım olmaksızın, amcamın oğlu varis oldu!” diyerek sözlerini bitirir. Bu konuşma bazılarının gülüşmesine yol açar, Ebu Talib’e dönüp:
“Bak sana oğluna itaat etmeni emrediyor! İtaat et ona!” derler. Ebu Talib ise ciddiyetini bozmaz:
“Bırakın Ali’yi” diyerek yanıt verir. “Amcasının oğlu onun başına hayırdan başka bir şey getirmez.” Sonra da Hz. Muhammed’e döner:
“Ey Muhammed!” der, “sen emrolunduğun şeye devam et. Yemin olsun ki ben etrafını kuşatır seni her tür tehlike ve düşmanlıktan korurum. Ama Abdülmuttalib’in dininden ayrılamam. Ben ancak onun öldüğü din üzerinde ölürüm!” bu konuşma diğerlerini de etkiler. Herkes sırayla Ebu Talib’in sözlerine benzer şeyler söyler ama Ali’den başka hiç kimse iman etmez. Sadece Hz. Muhammed’i bu yolda başkalarından gelebilecek tehlikelerden koruyacakları sözünü verirler ki bu, İslam’a duyulan herhangi bir sempatiden çok Arap toplumunun bel kemiğini oluşturan kabile ve soy dayanışmasının bir gereğidir. Tahmin edileceği üzere günün tek çatlak sesi Ebu Leheb’ten gelir. Fakat bu kez kısık ve bitkindir. Sadece:
“Ey Abdülmuttalib oğulları!” der, “bunun sizi çağırdığı şey yemin olsun ki bir kötülüktür. Başkaları O’nu bu işten alıkoymadan önce ilk engelleyen siz olun. Eğer siz bu gün O’na boyun eğecek ve O’nu destekleyecek olursanız aşağılanır ve hakarete uğrarsınız. O’nu korumaya kalkışacak olursanız, öldürülürsünüz!” O’nun hakkından da amca Ebu Talib ve dirayetli hala Safiyye gelirler:
“Ey kardeşim!” der Safiyye, “kardeşinin oğlunu yardımsız bırakmak sana yakışır mı?” ebu Talib ise daha sert çıkar ve:
“Ey korkak adam” diyerek seslenir Ebu Leheb’e, “ALLAH’a yemin olsun ki biz, sağ oldukça O’na yardım edecek, savunacak ve koruyacağız!
Toplantı, Ebu Talib’in Hz. Muhammed’e söylediği sözlerle son bulur:
“Ey kardeşimin oğlu! İnsanları toplu olarak dinine davet etmek istediğin zamanı bildir! Hepimiz silahlanıp, seninle birlikte ortaya çıkalım!”
Baskın Var: “Ya Sabahah”
Yemek davetinin üzerinden çok geçmez… Hz. Muhammed’in bir sabah Mekke’ye hâkim tepelerden Safa’nın üzerine çıktığı görülür. Sesinin olanca gücüyle haykırır:
“Ya Sabahah!” Bu, Araplarda alarm işaretidir. Ya da her an bir baskın korkusuyla yaşayan Arap kabilelerinde bir tehlike parolası. İşte o sabah Hz. Muhammed’de bu parolayı kullanır. Aslında O’nun dikkat çektiği tehlike çok daha farklı türdedir ve çok daha büyük! Mekke halkı endişe içinde sesin geldiği yöne döner ve az sonra da Safa tepesinin eteklerini binlerce Mekkeli doldurur. Çağrıyı yapan, yabana atılacak biri değildir. O, el-Emin dedikleri insandır. Ve üstelik Kureyş’i oluşturan bütün boylarla akrabadır. Gelenler merak ve endişeyle sorarlar:
“Ey Muhammed! Neler oluyor, bizi niçin topladın?” yeteri kadar insan biriktikten sonra konuşmaya başlar:
“Ben size şu dağın arkasından ya da şu vadiden sizi yağmalamak isteyen bir takım atlıların çıkıvereceğini ya da akşama sabaha düşman baskınına uğrayacağınızı haber versem bana inanır mısınız?” Mekkeliler hiç duraksamaz:
“Elbette” derler. “Çünkü sen Emin’sin. Bu güne kadar yalan söylediğini, birini aldattığını hiç görmedik”
“Öyleyse ben de sizleri büyük bir tehlike, şiddetli bir azaba karşı uyarıyorum!” sonra tek tek Kureyş kabilesini oluşturan boyların isimlerini sayar. Ve en sonunda:
“Yüce ALLAH beni insanları uyarmam için görevlendirdi. Sizler, ‘ALLAH’tan başka ilah yoktur’ demedikçe ben size ne dünyada ne de ahirette bir yarar sağlayamam.”Konuşmasına yine tek tek Kureyş’in boylarını sayıp, “Kendinizi Cehennem ateşinden kurtarın!” uyarısıyla devam eder ve ekler:
“Ben sizi ALLAH’ın azabından kurtarabilecek hiçbir şeye sahip değilim!”
Korku ve şaşkınlık genel bir kızgınlığa dönüşür. İlk öne çıkan amca Ebu Leheb olur. Hırsla yerden bir avuç toprak alıp, yeğenine doğru savurur:
“ALLAH belanı versin” der, “bizi buraya bunun için mi topladın?” ve ekler “ellerin kurusun!” Yanıt, ilerleyen zaman içerisinde ALLAH’tan gelecektir. Müslümanlar tarafından“Tebbet” diye isimlendirilen bir sure indirilecektir. Konusu Ebu Leheb ve bir de düşmanlıkta, saldırganlıkta ondan geri kalmayan eşi Ümmü Cemil olan:
“Ebu Leheb’in elleri kurusun, zaten o helak oldu. Onu, malı ve kazandığı şey kurtarmadı. O, alevli bir ateşe girecektir. Karısı da odun hamalı olarak. Boynunda da bükülmüş bir ip olacaktır.” (Tebbet,111:1-5) “Tebbet” suresi iki açıdan özel bir anlam taşır. Birincisi, bu sure indirildikten sonra Müslüman ya da putperest hiç kimse Ebu Leheb’in ve eşinin Hz. Muhammed’e gösterdiği düşmanlığa önem vermeyecek, insanlar onların hakkında “kişisel kinleriyle hareket edip, uğradıkları aşağılamanın intikamını almaya çalışıyorlar” diye düşüneceklerdir. Çatışma kişiselleştirilmiş ve böylelikle düşman da etkisizleştirilmiştir. İkincisi ise Kur’an’ın Hz. Muhammed’in yazdığı bir kitap olmayıp ALLAH tarafından indirildiğine net bir kanıt oluşudur. Çünkü bu sure indirildiğinde henüz Ebu Leheb ve eşi hayattadır ve ölümlerine de daha yıllar vardır. Hz. Muhammed’i yalancı çıkarmak için, görünüşte bile olsa Müslüman olduklarını ileri sürebilirlerdi ve o zaman Hz. Muhammed’e çok da yapacak bir şey kalmazdı. Çünkü sure Cehennem’den yani gelecekten söz etmektedir. Ve onu indiren ya da yazan hem de Hz. Muhammed gibi aklı ve zekâsı hakkın da bütün tarih boyunca dost ya da düşman hiç kimseden hiçbir eleştiri almamış biri ise bu kadar tehlikeli bir hata yapmaz, rakiplerinin eline bu denli açık bir koz vermezdi. Ve Ebu Leheb ile eşi kalan yıllarını son derece istikrarlı birer putperest olarak geçirirler.
Artık bu yeni din, Hz. Muhammed ve Müslümanlar Mekke’nin bir numaralı gündem konusudur. Medine’ye hicret edilinceye kadar takip eden 10 sene boyunca da hep öyle kalacaktır.
O günden sonra yeni vahiyler birbiri peşi sıra akmaya başlar. Bu dönemde inen Kur’an pasajlarının karakteristik özelliklerini düşünür Mevdudi şöyle özetlemektedir:
“Bunların dili çok temiz ve duru, uslubu etkileyici ve tatlı idi. Bu tanrısal söz, kendisine seslenmekte olduğu toplumun dil bilgisi, şiir ve edebiyata olan merakına uygun olarak biraz renkli ve süslüydü. Kelimeler ok gibi dinleyenin kalbine inerdi. Kulaklar ister istemez onlardaki uyuma verilmiş olurdu. Uyumları nedeniyle de derhal dillere yerleşiverirdi. Ayrıca bunlarda bölgenin özellikleri de vardı. Bu sözlerle evrensel ve ölümsüz gerçekler dile getiriliyordu, ama verilen kanıt ve örnekler hep yerliydi ve herkesin alışık olduğu havayı taşıyordu. Bütün telkin ve öğütler, Arap toplumunun ve Mekke’lilerin tarihlerine, örf ve adetlerine, her gün gözlemledikleri şeylere ve elde ettikleri izlenimlere, inanç, iman, ahlak toplum ve kültürlerine dayanarak ve onların kötü tarafları ortaya konulmak ve eleştirilmek biçiminde yapılıyordu. Amaç, Arapların ve Mekke’lilerin yapılan çağrı ve telkini kolayca kabul etmelerini sağlamaktı.”
Aynı konuda Muhammed Hamidullah’ın değerlendirmeleri de ilginç ve önemlidir:
“ALLAH’ın Elçisi, toplumu düzeltme hareketini ancak, putperest ve çok tanrı inancına sahip, kendi doğduğu şehrin halkı ile başlatabilirdi. İşte bu nedenledir ki ilk inen Kur’an ayetleri özellikle iki konu üzerinde durmuştur: 1. hiçbir ortağı bulunmayan, gücüne sınır tanınmayan, yüce ve her yerde hazır ve nazır bir tek yaratıcıya iman ve 2. İçinde iyi ve güzel hareketler bulunan doğru yolda bir hayat sürme zorunluluğu. ‘İman etmek ve iyi işler, güzel hareketlerde bulunmak’ kavramı Kur’an’ı Kerim’de durmaksızın tekrarlanan bir konudur; bütün bunlar için de kanıt olarak Kur’an’ı Kerim’de: ’İnsan da dâhil şu evreni kim yarattı? Çok doğal olarak insan değil!.. Bu ancak ALLAH’dır ki O, ebedidir, her şeyin yaratanıdır, yoktan var etmiştir; yaşamın ve ölümün ve bunun bir sonucu olarak öldükten sonra dirilme gününün sahibi de O’dur. O, yoktan var eder de, öldükten sonra insanlar için dirilmeyi mümkün kılamaz mı hiç!.. Bu dirilişten sonra onları cezalandırması ya da ödüllendirmesi mümkün olamaz mı?’şeklinde uyarılar yapılmaktadır. Bütün bunlardan başka Kur’an, ‘her şeyi bilen ve duyan ALLAH’ın muhakkak insanların bu dünyada işlediklerini yazıp bir Deftere kaydetmek suretiyle Hesap Günü bunların muhasebesini mutlaka çıkaracağını’anlatmaktadır.”
Bu günlerin Müslümanları, daha önceden de değindiğimiz gibi aslında Mekke’nin toplumsal profilinin tam bir örneğini oluşturmakla beraber doğal olarak iki toplumsal kesit büyük çoğunluğu oluşturur: gençler ve Köleler, yoksullar, ezilenler… Yani bütün insanlık tarihi boyunca toplumsal hareketlerin iki belirleyici dinamosu… Zaten Mekke toplumunun da sayısal olarak büyük çoğunluğu bunlardan oluşmaktadır. Bu olguyu Karen Armstrong şöyle vurgular:
“Başlangıçta İslam inancı gençlerin ve Mekke şehrinde marjinal bir konuma itildiklerini hisseden insanların bir hareketiydi…Ona inanan ilk insanların çoğunun Mekke’deki ezilenler olması şaşırtıcı değildi; köleler ve kadınlar, bu yeni dinin kendilerine bir umut ışığı olabileceğini hemen anlamışlardı. Göreceğimiz gibi, daha sonraları daha zengin kabilelerden de İslam dinine geçenler oldu ama en güçlü ve aristokrat Kureyşliler hep uzak kaldılar. Müslümanlar Kâbe’de toplandıklarında, büyük Abdülmuttalib’in torununun bir araya gelmeyi sevdiği ayak takımına küçümseyerek bakıyorlardı. İslam daha da güçlendiğinde, Hz. Muhammed’in en yakın yandaşları üst sınıf zengin Müslümanlar değil, Kureyş’in daha yoksul boylarından gelen kişilerdi. Bunların hiç biri kişisel tercih meselesi değildi. Hz. Muhammed ilk Müslümanlar için bir örnek oluşturması gerektiğini ve ALLAH’ın adaletsizlikten ve sömürüden nefret ettiğini biliyordu. Tanrı’nın iradesini yansıtan bir toplum, tamamen eşitlikçi bir yaşam tarzı geliştirmeliydi.”
İslam’ın içerdiği bu özgürlükçü, eşitlikçi ve her çeşit zulüm-baskı düzeninin karşısında olan karakter bir kaç yıl sonra, Hz. Muhammed’in çölden gelen kabile üyelerini İslam davet etme girişimlerinden birinde de açık biçimde kendini gösterir. Müsenna isminde bir bedevi Hz. Muhammed’i dinledikten sonra O’na yanıt verirken:
“Senin bizi davet ettiğin şey tahmin ederim ki hükümdarların hoşuna gitmeyen bir şeydir” diyecektir.”
Ve Safa tepesindeki açık davetten sonra Mekke’de İslam her ne kadar gündemin birinci maddesi haline gelirse de hala Kureyş’in genel tepkisi küçümseme ve alay etme şeklinde olur. Fakat bu durum çok sürmez. Çünkü şimdi sırada İslam’ın birinci evrensel önceliği vardır: ALLAH’ın birliği. Ve doğal olarak bu bağlamda putlar ve atalar kültü hedef tahtasına konur. Ondan sonra da kızılca kıyamet kopar.
Çatışma Başlıyor
İslam pragmatist bir din değildir. İçki gibi insanın ve imanın özüyle ilgili olmayan ve fiziksel bağımlılığı da bulunan kötülüklerin zamana yayılarak yasaklanmasına karşın ALLAH’ın tekliği ve kozmik egemenliği gibi var oluşun temel konularında devrimci ve pazarlıksız bir yaklaşıma sahiptir. Ve içinde bulunulan koşullar, güç dengeleri gibi duyarlılıklar göz önünde bulundurulmaksızın egemen inanç biçimine ve doğal olarak da ona dayalı bulunan toplumsal düzene savaş açar. Zaten Tek Tanrı inancı ile putperestlik arasında bir yumuşak geçiş ve pazarlık süreci niteliksel olarak da olanaksız bir şeydir. Sonuçta Mekkeli putperestler kulaklarına inanamazlar.
“(Putperestler) Onu (ALLAH’ı) bırakıp hiçbir şey yaratmayan, aksine kendileri yaratılmış olan, bizzat kendilerine bile ne bir zarar ne de fayda verebilen, öldürmeye, hayat vermeye ve ölüleri yeniden diriltip kabirden çıkarmaya güçleri yetmeyen ilahlar edindiler.” (Furkan,25:3)
“ALLAH’ı bırakıp da, kendisine kıyamete kadar cevap vermeyecek şeylere tapandan daha sapık kim var?” (Ahkaf,46:5)
“Siz ve ALLAH’tan başka taptıklarınız Cehennem yakıtısınız. Siz, oraya gireceksiniz. Eğer bunlar tanrı olsalardı oraya girmezlerdi. Hâlbuki hepsi orada ebedi kalacaklardır.” (Enbiya,21:98–99)
Kimdir bu Müslümanlar? Nesine güvenmektedir bu Muhammed?
Mekke derin bir şok yaşar. Nefret sadece putlarına ve atalarına duydukları derin saygıdan kaynaklanmaz. Gerçek neden daha derinlerdedir ve Mekke’nin can damarıyla ilgilidir. Bütün Arap yarımadasının kendilerine çalıştığı sömürü düzelerinin tepe takla gelmesi olasılığıdır Kureyş’i o derece korkutan…
Niçin İnanmadılar?
En başından itibaren Mekkelilerin İslam’a karşı oluşları temelde ekonomik nedenlere dayanır. Mekke ekonomisini ayakta tutmanın ötesinde bütün bir Arap yarımadasının merkezi kılan ve bütün ekonomik rantın Mekke tarafından sömürülmesine olanak sağlayan kurulu putperest düzendir. Kâbe’de bulunan yüzlerce put, gerçekte Mekke elitinin hizmetçileri ve başlıca maddi yaşam kaynaklarıdır. Ve bu arada tanrının kaç tane olduğu da aslında pek umurlarında değildir. Ayrıca İslam kabul edildiği takdirde buna bağlı olarak toplumsal yapının tamamen değişeceğini gördüler. Böyle bir gelişme ise kabile reisleri, dini karizmalar, kâhinler, falcılar gibi birçok etkin sosyal pozisyon ve meslek ya tamamen ortadan kalkacak ya da etkisini büyük ölçüde yitirecektir. Hâlbuki sözü edilen meslek ve pozisyonlar, İslam öncesi Arap toplumunu yöneten kurumlardır. Ve İslam’a karşı büyük bir duyarlılıkla tepki gösterirler. Bu çatışmayı kaybettikleri takdirde her şeylerini kaybedeceklerini çok iyi anlamışlardır:
“ ‘Biz seninle birlikte doğru yola uyarsak yurdumuzdan atılırız.’ dediler.” (Kasas, 28:57) Kur’an’ın bu ayeti putperestlerin İslam’a itirazlarının özünü ortaya koyar ve ifade tamamen onların ağzından dile getirilir. Nitekim Kureyş elitinden Amir oğlu Haris de bir gün Hz. Muhammed’e bu gerçeği itiraf edecektir:
“Ey Muhammed! ALLAH’a yemin olsun ki sen bize hiç yalan söylemedin. Ama biz sana uyarsak, yerimizden, yurdumuzdan olacağız. Bundan dolayı inanmıyoruz.”
Bütün Arap kabilelerinin en saygın ve büyük putları Kâbe’de barınmaktadır. Her sene özellikle Hac mevsiminde, kabileler putlarını ziyaret amacıyla Mekke’ye gelmekte ve günlerce, hatta haftalarca orada kalmaktadır. Kureyş geçen yüzyıllar içerisinde bu işi mükemmel bir organizasyona kavuşturmuştur. Görünüşteki bu dini turizm etkinliği büyük bir ekonomik olay haline dönüşmüştür. Araplar, geçen bir sene boyunca ürettikleri malları bu dönemde Mekke’de kurulan fuarlarda satmakta ve gelecek senenin ihtiyaçlarını da yine bu fuarlarda satın almaktadır. Bütün bu etkinliğin nedeni ise Kutsal Kâbe ve orada barınan putlardır. Ayrıca, yine aynı kutsallık avantajı sayesinde, yani Kâbe’nin ve putların bekçileri oldukları için Kureyş, bütün kabilelerce üstün kabul edilir. Ticaret gezileri sırasında, en azından başka kabilelerin üyelerine oranla, daha güvende olurlar. Ve yine bu sayede Mekke, baskın ve yağma tehlikesi açısından Arap yarımadasının en güvenli şehri olmayı sürdürür.
İkinci önemli neden, kibir duygusudur.
“Zikir (Kur’an), aramızdan O’na mı indirildi, dediler” (Sad, 38:8) Hz. Muhammed, onların gözünde onlarca seneden beri Ebu Talib’in yetimidir. Çok akıllı, güvenilir, dürüst biridir ama zengin ve güçlü değildir. O yüzden de peygamberliğe layık değildir… Modern toplumla yarışacak ölçüde materyalist Mekke’nin değer yargıları, kendilerini böyle bir“yetim”e iman etmekten alıkoyar. Hatta öfkelenirler bile:
“Bütün güçleriyle ALLAH’a and içerek kendilerine bir uyarıcı gelirse, herhangi bir ümmetten daha çok doğru yolda olacaklarına dair yemin etmişlerdi. Fakat kendilerine uyarıcı gelince bu, nefretlerinden başka bir şeyi artırmadı.” (Fatır, 35:42)
Bedir savaşında öldürülünceye kadar İslam’ın ve Hz. Muhammed’in baş düşmanı olmaya devam edecek olan Ebu Cehil’e bir gün Hz. Ali:
“Hala iman etmeyecek misin?” diye sorduğunda o:
“İman edeceğim fakat” der, “niçin O?”
Diğer nedenler; atalar kültüne ve geleneklerine fanatizm derecesinde bağlılıkları, Kur’an ayetlerinin onlar hakkındaki ifadelerinin neden olduğu kızgınlık ve gurur kırıklığı, İslam’ın eşitlikçi bir toplum yapısından yana olduğunu açık bir biçimde ortaya koyması, Kureyş’i oluşturan boylar arasındaki rekabet ve çekememezlik duygusudur.
Öyleyse bu zor dönemde İslam’ı kabul edenlerin tercihlerini kolaylaştıran nedenler nelerdir?
Temel neden İslam’ın içerdiği güçlü ahlaki yapı ve bunun karşısında iman edenlerin sahip oldukları üstün kişilik özellikleridir. Akıllı ve vicdanı diri insanlardır bunlar. Haksızlığı ve zulmü içselleştirmemiş, köklü bir değişiklik arayışı içinde olan insanlar. Ve bu bağlamda, yukarıda da değindiğimiz gibi, gençler, köleler ve kadınlar ön plandadır. İman açısından ise İslam’ın anlattığı ALLAH inancının alternatifinin zorluğu ve mantık dışılığı vardır. Bir düşünün! Gücü, bilgisi, iradesi sonsuz, zamandan ve mekândan bağımsız her şeyi yaratan ve egemenliğinde tutan ve her şeyin üzerinde olan bir tek Tanrıya mı inanmak daha kolaydır, yoksa taştan ve tahtadan kendi ellerinizle oyduğunuz ya da daha beteri yolda tipini beğendiğiniz taşlara mı?
Mekke putperestlerinden biri, Hz. Ebubekir’i tekrar eski dinine döndürmeyi kendine görev edinir ve:
“Seni Lat ile Uzza’ya çağırıyorum” der. Hz. Ebubekir, sorar kendisine:
“Lat nedir?”
“Rabbimizdir”
“Peki, Uzza ve diğerleri nedir?”
“ALLAH’ın kızlarıdır.”
“Peki, anneleri kimdir?” Putperest bakakalır. Yanındakilere döner:
“Biriniz şu adama cevap verse ya!” der. Hiç kimseden ses çıkmaz.
Ebu Talib’e Şikâyet!
Mekkelilerin tepkilerinin ilk somut şekli Hz. Muhammed’i amcası Ebu Talib’e şikâyet etmek olur. Aslında Ebu Talib, Hz. Muhammed’in amcası olmanın ötesinde bir anlama sahiptir. Mekke’nin en saygın ihtiyar bilgelerinden biri, belki de birincisidir. Ve bu noktada iman etmemiş olması, Hz. Muhammed’in ve Müslümanların lehine olur. Bu sayede Mekkeli putperestler, Hz. Muhammed için en azından yaşamsal bir tehdit oluşturamazlar. Ebu Talib’den çekindikleri için sadece O’nu kıstırdıkları yerde alay etmek ve dövmekle yetinirler. 10 kişilik bir topluluk Kureyş adına Ebu Talib’i ziyaret eder ve Hz. Muhammed’in atalarına ve putlarına dil uzattığından şikâyet ederek:
“Zaten sen de bizim gibi inanıyorsun. Sustur şu yeğenini!” der. Ebu Talib, bu ilk şikâyeti tatlı sözlerle geçiştirir, Kureyş’in sinirini yatıştırmaya çalışır.
Mekke’de En Uzun Zaman: Kan, Zulüm, İşkence…
Ve yavaş yavaş İslam tarihinin Mekke dönemini karakterize eden olaylar başlar. Başta Hz. Muhammed olmak üzere bütün Müslümanlar 10 uzun sene boyunca kan kusacaktır… Giderek artan bir biçimde…
İlk saldırılar en yakın olanlardan gelir. Taktiği ise Hz. Muhammed düşmanlığının beyni durumunda olan Ebu Cehil vermiştir:
“Muhammed’i kendi kendiyle meşgul edin!”
Uygulamayı başlatanlar ise amca Ebu Leheb ve eşi Ümmü Cemil olur. Hz. Muhammed’in kızları Rukiyye ve Ümmü Gülsüm Ebu Leheb’in oğulları Utbe ve Uteybe ile nişanlıdır. Utbe’ye Hz. Muhammed’in kızını boşadığı takdirde Kureyş kabilesinden dilediği kızı seçmesi teklif edilir. O da günün havasına uyar ve Ümeyye oğullarından güzel bir kızı seçer. Hatta kızını boşadığı haberini, babası Ebu Leheb’in kışkırtmasıyla, Hz. Muhammed’in yakasını çekiştirip, yüzüne tükürerek verir. Hakaretin bu derecesine dayanamayan Hz. Muhammed ise ona beddua eder:
“ALLAH sana bir itini musallat etsin!” Dua kabul edilir. Ticaret için Şam yolunda oldukları ve mola verdikleri bir gece kamp yerini basan bir aslan tarafından parçalanır. Son sözleri:
“Ben size Muhammed insanların en doğru sözlüsüdür, dememiş miydim?” olur.
Aynı girişim en büyük kızı olan Hz. Zeyneb için de gündeme gelir. O, Ebu’l As ile evlidir. Babasının peygamber olmasından bir sene önce evlenmişlerdir. Ve Ebu’l As, Utbe ile Uteybe’den farklı bir kişiliğe sahiptir. Bütün baskılara göğüs gerer, bütün göz alıcı tekliflere dudak büker ve eşi Hz. Zeyneb’ten ayrılmayı kabul etmez:
“Ben eşimi boşamayacağım” der ve ekler, “o dünyanın en güzel kadınıdır.”
Ama karısının sözüne uydu denilmesinden ve kılıbık bir erkek olarak görülmesinden endişe ettiği için Müslüman da olmaz.
Ve kızlarının boşanması sadece başlangıç olur. Ebu Leheb tarafından sabahları evinden çıkarken sık sık taşa tutulur. Öyle ki o sıralarda arkasına siper aldığı kaya yüzyıllar boyunca Mekke’de bilinmeye devam edecektir. Kaderin cilvesi, kapı komşusudurlar. Kureyş’in başka azgınları ile birlikte sık sık Hz. Muhammed’in kapısı ve kapı önü, geceden dışkı ile sıvanır. Sabah kapısını açar açmaz ilk karşılaştığı şey amca Ebu Leheb’in ve arkadaşlarının o gece ki marifetleri olur. Bu olay o kadar çok tekrarlanır ki Hz. Muhammed, yüksek bir duvar örerek onların evleriyle kendisininkinin arasını iyice ayırmak zorunda kalır. Abdest almak için kullandığı çömleğin içine koyun dışkısı doldururlar. Namaz kılarken de aynı şeyi doğrudan üzerine atarlar. Bazen de evinin avlusunda yemek pişirilirken aynı şeyleri yemek tenceresinin üzerine atarlar. Bütün bu saldırılar karşısında Hz. Muhammed’in tek yapabildiği, aradaki akrabalık bağını hatırlatarak:
“Ey Abdimenaf oğulları! Bu nasıl komşuluk?” demekten ibaret kalır.
Ümmü Cemil ise geceleri Hz. Muhammed’in geçeceği yollara diken serper. Ebu Leheb’in kinini her fırsatı kullanarak körükler. En sonunda “Tebbet” suresinde kendisine de özel bir yer ayrılıp, “odun hammalı” olarak vasıflandırıldığını öğrendiğinde eline irice bir taş alıp, Hz. Muhammed’in ağzına vurmak için Kâbe’yi basar fakat karşısında durduğu halde bir türlü O’nu göremez, gözü dönmüş bir şekilde dolanır durur.
Hz. Muhammed’e acı çektirme uğrunda hiçbir ahlak kuralı tanımazlar. Vicdanları ise… Zaten yoktur. İlk doğan çocuğu Kasım’dan sonra Abdullah’ın da peygamberlik yılları içinde vefat edip hiç oğlu kalmamış olması bile onlar için bir fırsat olur. Hz. Muhammed’e soyu kesilmiş anlamında “Ebter” diye isim takar, evlat acısıyla bile alay ederler. Bunda da başı çeken amcası Ebu Leheb olur. Küçük Abdullah’ın vefat haberini alınca sevinç içinde diğer putperestlere koşar, müjde verir:
“Muhammed bugün oğulsuz kaldı” der ve ekler, “yani kökü kazındı!”
Rabbi ise O’na “Kevser” suresini indirir, teselli eder.
Yine o günlerde Dimad isminde, işi akıl hastalarına okumak olan biri Mekke’ye gelir. Kureyşliler Dimad’ı Hz. Muhammed’e gönderir:
“O’na da oku!” derler, “belki sayende şifa bulur, aklını başına toplar.” Dimad, becerisinden emin:
“Ben ona bir okuyayım hiçbir şeyi kalmaz!” der. Yanına gittiğinde, Hz. Muhammed’e ilk sözü:
“Ey Muhammed! Ben hastalara okur, onları iyileştiririm. Ne dersin sana da okuyayım mı?”Hz. Muhammed, bütün sükûn ve ciddiyetiyle:
“Hamd, ancak ALLAH’a özgüdür!” der ve devam eder. “O’na hamd eder, O’dan yardım dileriz. ALLAH kimi doğru yola iletirse artık onu kimse saptıramaz. Kimi de saptırırsa onu kimse doğru yola yöneltemez. Ben tanıklık ederim ki: ALLAH’tan başka hiçbir ilah yoktur. O, birdir, ortağı yoktur. Yine tanıklık ederim ki, Muhammed, O’nun kulu ve elçisidir.” Dimad afallamıştır:
“Şu sözleri bir daha tekrar edebilir misin?” der. Ve onları Hz. Muhammed’e tam üç kez tekrar ettirir. Sonra da:
“Ben birçok kâhin, sihirbaz ve şairlerin sözlerini duydum. Senin sözlerinin bir benzerini ise onların hiçbirinden dinlemedim. Bu sözler insanı denizlerin dibine bile ulaştırır. Ey Muhammed! Uzat elini sana iman edeyim!” Dimad ilk Müslümanlardan olur.
Fakat o günlerde bu gibi olaylar, kızgın çölde insanın yüzüne düşen birkaç damla su gibidir. Hz. Muhammed’e ve O’na inananlara uygulanan baskı ve zulüm şiddetini her gün biraz daha arttırır. Bu zalimlerin içinde öyle biri vardır ki onun yanında amca Ebu Leheb bile insaflı kalır. İsmi tarihte kinin, vahşetin, cehaletin ve din düşmanlığının simgesi haline dönüşüp, ebedileşecektir. Bu insan Ebu Cehil’dir… Gerçek adı Hişam oğlu Amr olmakla birlikte tarihe Hz. Muhammed tarafından kendisine takılmış olan isimle (künye) geçer. Anlamı “Cehaletin Babası/Cahil Başı”dır. İslam öncesi dönemde ise kendisine zekâsının keskinliğinden ötürü“Ebu’l-Hikem” (Hikmetler Babası)denmektedir. Yine o dönemden, çok istediği Hz. Hadice’nin kendisinin yerine Muhammed’i seçmiş olmasından derin bir nefret duymaktadır. Ve yeni din olayı yüzünden Hz. Muhammed’in bütün Kureyş ile karşı karşıya gelmiş olması Ebu Cehil için arayıp da bulamayacağı bir fırsat olur. Yılların kini ile yüklenir. Sadece O’na da değil bütün Müslümanlara… İnkârının temel nedeni kibirdir. İslam’ın açıktan tebliğ edilmeye başlandığı ilk günlerde tavrını ve kibrini net bir biçimde ortaya koyar. O günlerde Hz. Muhammed ile Mekke’de, sokakta karşılaşırlar. Hz. Muhammed:
“Ey Ebu’l-Hikem!” der, “Ben seni ALLAH’a davet ediyorum!” Ebu Cehil O’na:
“Muhammed! Sen bizim tanrılarımızı kötülemekten vazgeçmeyecek misin? Sen bizden yarın ALLAH katında Elçi’lik görevini yaptığına dair tanıklık etmemizi istiyorsan, söz, sana tanıklık ederiz. Yemin olsun ki bu anlattıklarının gerçek olduğunu bilseydim sana iman ederdim. Fakat bir şey beni, sana iman etmekten alıkoyuyor. İçimizden Kusay oğulları (Hz. Muhammed’in soyu) ‘Hicabet’ (Kâbe’nin anahtarlarını bulundurmak) onuru bizimdir dediler, evet dedik. ‘Sikayet’ (Hacılara su dağıtmak) onuru bizimdir dediler, evet dedik. ‘Nedved’ (Mekke’nin yönetimi ile ilgili toplantıları organize etme) onuru bizimdir dediler, ona da evet dedik. Sonra ‘Liva’ (Savaşta bayrağı taşıma ve orduya komuta etme) onuru bizimdir dediler, ona da evet dedik. Ve şimdi bizden bir de peygamber çıktı diyorlar. ALLAH’a yemin ederim ki ben buna da evet demeyeceğim!”
Kısacası kibiri perde olur. Hz. Muhammed gerçeğini görmesini engeller. Bu durum yüzyıllar sonra ünlü İslam mutasavvıflarından Beyazıt Bistami ile Sultan Gazneli Mahmud arasında hoş ve hikmetli bir nükteye konu olacaktır. Beyazıt Bistami’nin:
“Beni göreni Cehennem ateşi yakmaz!” dediğini duyan Sultan, Bayezit’e hayretle soracaktır:
“Üstad nasıl olur? Ebu Cehil, Hz. Muhammed’i defalarca gördü, ama şimdi o bile Cehennem’de…” Beyazıt’ın yanıtı anlam doludur:
“O, Hz. Muhammed’i göremedi… Ebu Talib’in yetimi Muhammed’i gördü!”
Bu düşmanlık her gün biraz daha artarak kısa sürede aklı zorlayan boyutlara ulaşır. Hem o sıralar Hz. Muhammed’e ve Müslümanlara saldırmak, kişiye Kureyş içerinde oldukça prim kazandıran bir davranıştır. Ebu Cehil öğünerek, etrafına hava atar:
“Muhammed’in yüzünü yere depdirerek (secde ederek) namaz kıldığını gördünüz mü? Bunu yapmayı O’na yasak ettim! Ve Lat ile Uzza üzerine yemin ederim benim emrimi dinlemeyecek olursa, yüzü yerdeyken ayağımı ensesine bastırıp yüzünü yerlerde sürteceğim!” Çok geçmez, yeminini yerine getirme fırsatını yakalar. Hz. Muhammed, Kâbe’de namaz kılmaktadır. Meraklı bakışların önünde hışımla üstüne yürür. Ve tam ayağını kaldırdığı sırada elleriyle yüzünü perdeleyip, dehşet içinde geri çekildiği görülür. Bembeyaz olmuştur:
“Benimle O’nun arasında” der, “ateşle dolu bir hendek, dev kanatlar ve korkunç şeyler belirdi!” Kaderin kendisine çizdiği sınırı zorlamış ve Cehennem’le karşılaşmıştır. Sonra bu olayı anlatan bir vahiy gelir:
“Namaz kılarken bir kulu yasaklayanı gördün mü? Ne dersin, O doğru yolda ise. Ya da ALLAH’a karşı saygılı olmayı emrediyorsa. Ne dersin o yasaklayan yalanlıyor ve doğru yoldan yüz çeviriyorsa. Bu adam ALLAH’ın yaptıklarını gördüğünü bilmez mi? Hayır, hayır eğer vazgeçmezse, derhal onu perçeminden, o yalancı, günahkâr perçeminden yakalarız. O hemen gidip kendi topluluğunu çağırsın. Biz de zebanileri çağıracağız. Hayır! Ona uyma, ALLAH’a secde et ve yalnızca O’na yaklaş.” (Alak, 96:9–19)
Başka bir defa da yine secde de Hz. Muhammed’in başını taşla ezip, O’nu öldürmeye kalkışır ve aynı olay bir kez daha yinelenir. Bu yıllar içindeki Hz. Muhammed - Ebu Cehil çatışması İslam’ın sadece inanç ve ibadet boyutuyla sınırlı kalmaz. Toplumsal bir karakter de kazanır. Hz. Muhammed, Ebu Cehil’in kimsesiz ve yoksul insanlar üzerindeki zulmü nedeniyle de onun karşısına dikilir. Sadece bir ahiret peygamberinin ötesinde dünyadan da sorumlu olduğunu sergiler. Hem de maddi açıdan en zayıf olduğu dönemde ve en zor koşullar altında… Çölden gelmiş yalnız bir bedevi Ebu Cehil’e mal satar, parasını ise alamaz. Kendisine sürekli “bugün git, yarın gel” denir ve en sonunda Ebu Cehil’den hakkını almaktan ümit kesen bedevi, Kâbe’de oturmakta olan Kureyş ulularına giderek durumunu anlatır, onlardan yardım ister. Garip bir bedevi için Ebu Cehil’le çatışmayı kim göze alabilir ki? Yardım yerine bedeviyi alaya alırlar. Ciddiyetlerini hiç bozmadan az ötede oturmakta olan Hz. Muhammed’i göstererek:
“İşte” derler, “senin hakkını Ebu Cehil’den ancak şu adam alabilir!” Kendisine oynanan oyundan habersiz zavallı, ümitle Hz. Muhammed’in yanına gider, derdini anlatır. O, bedeviyi ve arkada birbirlerini dürterek gülen Mekkelileri bir kez süzer ve:
“Düş arkama” der, bedeviye “gidip, paranı, Ebu Cehil’den alalım!” Kureyş’in uluları ellerini ovuşturur:
“Bugün bize iyi bir eğlence çıktı.” derler. Hz. Muhammed önde, bedevi O’nun peşinde ve“eğlence meraklıları” da en geride, hep beraber Ebu Cehil’in evine varılır. Kapıyı Hz. Muhammed çalar. Ebu Cehil şaşkındır, Hz. Muhammed, ona sadece:
“Öde bu adamın parasını!” der. Karşısındaki hiç yanıt vermeden içeri döner ve az sonra bedevi alacağını tahsil etmiş olur. Şaşırma sırası da “Kureyş’in uluları”na gelir. Bir araya geldiklerinde:
“Neden” derler, “Muhammed’in sözünü ikiletmedin?” Ebu Cehil, zavallı bir biçimde yanıt verir:
“O sırada yanında azgın bir deve gördüm. Az daha beni yiyecekti!”
Fakat Hz Muhammed’e eziyet etmeyi kendine görev bilen tek Mekkeli Ebu Cehil değildir. Her zalim ve güçten yana tavır almaktan başka bir değer ölçüsüne sahip olmayan kişilik o günlerde kendini belli eder. Başta Hz. Muhammed, Müslümanlar hedef tahtasına konulur. Cesaret edip, şimdilik, denemedikleri tek şey öldürmeye kalkışmak olur. O noktada Ebu Talib’e duydukları saygı/korku ve Kureyş içinde bir kan davası başlatma endişesi onları durdurur. Ama sadece o kadar bunun dışında o 10 sene boyunca öyle günler yaşanır ki Hz. Muhammed bunları daha sonraları:
“Andolsun hiç kimse aynı nedenle korkutulmazken ben ALLAH yolunda olduğum için korkutuldum. Hiç kimse aynı nedenden ötürü eziyet görmezken, ben ALLAH uğrunda eziyete uğradım. Üzerimden öyle bir otuz gün ve gece geçti ki, benim de Bilal’in de canlı bir kimsenin yiyebileceği-Bilal’in koltuk altında gizleyebildiği az bir şeyden başka-hiçbir şey yoktu.”
Ve bütün baskı ve eziyetler karşısında, dayanabildiği tek insani sığınak, eşi Hz. Hadice’nin sinesi olur. Hz. Hadice hem karı-koca, hem peygamber-ümmet, hem öğretmen öğrenci ve hem de arkadaş ve birbirlerine destek, yoldaştırlar. İlk İslam tarihçilerinden İbn İshak’ın anlatımıyla:
“Hz. Hadice, O’nu güçlendirmiş, yükünü hafifletmiş, doğru söylediğine inanmıştı.”
Fakat her Müslüman değişik ölçülerde Müslüman oluşunun bedelini öder. Mekke yıllarından baskı ve eziyetten kendini koruyabilen hiç kimse olmaz. Köle ya da Kureyş’ten olmayan, dolayısıyla kendisini savunabilecek bir boya sahip bulunmayan zavallılar için yaşadıkları baskı ve eziyet boyutlarını çok aşar. Sözcüğün gerçek anlamıyla bir işkence ve sadizm gösterisine dönüşür. O 10 sene boyunca çok sayıda insan Müslüman olduğu için sakat bırakılır, kör edilir ve öldürülür. Fakat sadist putperestler bir şeyin farkında değildir:
Hak yumruklandıkça kuvvetlenir ve gerçek din çivi gibidir ne kadar sert vurulursa o kadar derine girer. İslam’ın kaderi de işte tam bu olacaktır.
Fakat o günler çile günleridir.
Yasir ailesi, köle değildir ama Kureyş’e de mensup değildir. Yani onları Mekke’de koruyup, kollayacak hiçbir yakınları bulunmamaktadır. Zengin de değildirler. Ve Müslüman olmuşlardır. Müslümanlıkları da bilinmektedir. İşte bütün bunlar Yasir ailesini putperest sadistler için ideal bir hedef haline getirir. Yaşlı baba Yasir, anne Sümeyye ile genç oğulları Ammar ve Abdullah’tan oluşan bu ailenin belalısı Ebu Cehil’dir. Aile, öğlenin en sıcak zamanında güneşin kızdırdığı Mekke kayalıklarına sırt üstü yatırılır ve akla gelen her tür işkence kendilerine uygulanır. Bunlardan birinde Hz. Muhammed’in yanlarına geldiğini gören yaşlı Yasir, dayanamayıp sorar:
“ALLAH’ın Elçisi! Günler hep böyle işkenceli mi olacak?” Hz. Muhammed, elinden bir şey gelmiyor olmasının çaresizliğiyle alabildiğine üzgündür sadece:
“Sabredin Yasir ailesi!” diyebilir. Sonra da ALLAH’a yönelir:
“ALLAH’ım Yasir ailesini bağışla, zaten mutlaka bağışlamışsındır!” der. Ne kadar devam ettiğini bilemediğimiz işkence sürecinin sonunda baba Yasir, Ebu Cehil tarafından oklanarak öldürülür. Sonra da oğul Abdullah… Sıra anne Sümeyye’ye gelir. Yaşlı bir kadındır ama yine de Ebu Cehil ona:
“Sen Muhammed’e âşık olduğun için Müslüman oldun!” der. Fiziki işkence ve hakaret, aşağılama bir arada uygulanır. En sonunda da gözü tamamen dönen Ebu Cehil, bu yaşlı kadının bir ayağından bir deveye, diğer ayağından da başka deveye bağlanmasını emreder. Develer aksi yönlere doğru kırbaçlanır. Yaşlı kadının kemikleri çatırdamaya başlar, vücudu parçalanmak üzeredir. Fakat sadist Ebu Cehil, daha fazla beklemez karşısındaki görüntünün verdiği coşkuyla, elindeki mızrağı Sümeyye ananın kadınlık organına saplar ve sonra da yukarı doğru çekerek bütün gövdesini parçalar. O da şehit olur. İslam’ın ilk şehidi… Dünyadan ayrılırken son sözleri:
“ALLAH, birdir, Muhammed de O’nun kulu ve elçisidir.” Son sırada ailenin son bireyi, Ammar vardır. O da günün en sıcak saatlerinde Mekke’nin, “Ramda” ismi verilen kayalıklarına götürülür. Demir bir gömlek giydirilip, vücud yağları eriyinceye kadar yakıcı güneş altında tutulur. En sonunda ne söylediğini bilemeyecek hale gelir. Aynı şey günlerce tekrarlanır. Bazen de sırtı ateşle yakılır. Ateşin sırtında bıraktığı izler ölünceye dek kapanmaz. Ona uygulanan başka bir işkence metodu da, güneşin altında göğsüne ağır kaya parçaları konmasıdır. Bazen de boğulacağı ana kadar suya batırılır. Bu işkencenin yapıldığı sırada Hz. Muhammed onun yanına gelir. Delikanlı Ammar, hıçkırıklarla ağlamaktadır. Ammar’ın hali O’nun içini acıtır. Elini Ammar’ın gözlerine sürer ve kulağına:
“Bir daha inançsızlar seni suya batırıp, onların putlarına tekrar döndüğünü söylemeni isterlerse, sen de istediklerini söyle ellerinden kurtul!” diye fısıldar. Ve birkaç gün sonra Ammar kendisine verilen izni kullanır. Haber, Mekke’de hızla duyulur. Müslümanlar üzülmüştür. Hz. Muhammed’e gelip:
“ALLAH’ın Elçisi!” derler,”Ammar, dininden dönmüş!” O, yanıt verir:
“Hayır! Ammar, tepesinden tırnağına kadar iman ile doludur! İman onun etine, kanına işlemiştir!” Az sonra da Ammar’ın kendisi çıka gelir. Yine ağlamaktadır ama bu kez acıdan değil suçluluk duygusu ve pişmanlıktan… Yine gözyaşlarını silen Hz. Muhammed olur. Ve sorar:
“Ne oldu sana? Neyin var?”
“ALLAH’ın Elçisi! Sana sövmedikçe ve onların putlarının senin dininden daha üstün olduğunu söylemedikçe beni bırakmadılar!”
“Onların istediklerini söylerken kalbin nasıldı?”
“ALLAH’a, sana vedinime olan bağlılığım, demirden bile daha sağlamdı.”
“Öyle ise senin için çekineceğin bir şey yok! Ammar! Aynı duruma bir daha düşersen yine aynı şekilde kendini kurtarabilirsin!” Ammar’ın başına gelenler, ayet inmesine neden olur ve o günden kıyamete kadar aynı koşullarla karşılaşan Müslümanlar için ALLAH tarafından bir çıkış kapısı açılır:
“Kalbi imanla dolu olduğu halde dinden dönmeye zorlanan hariç, kim iman ettikten sonra ALLAH’ı inkâr edip, gönlünü inançsızlığa açarsa, onların üzerine ALLAH’tan bir gazap ve büyük bir ceza vardır.” (Nahl, 16:106) Ve o gün Hz. Muhammed’in Yasir oğlu Ammar’a son sözü bir dua olur:
“ALLAH, anneni katledenleri kahretsin!” Duanın kabul vadesi Bedir gününedir!
Rebah oğlu Bilal, Mekke’nin en kibirli aristokratlarından Halef oğlu Ümeyye’nin oniki kölesinden biridir. Görevi, Ümeyye’nin özel puthanesinin bekçiliğidir. Ve o günlerde Müslümanlığını gizlemeyip açığa vurabilen yedi kişiden de biridir. Üstelik Kâbe’deki putlar hakkında da ileri geri konuştuğu duyulur ve bir gün de bekçisi olduğu putların hepsini secde durumuna getirip, yüz üstü yere yatırır ve yaptığını inkâr etmez de… Ve başlarında Ebu Cehil olduğu halde Kureyş’in uzman işkence ekibi tarafından, sahibi Ümeyye’den teslim alınır:
“Zaten beş para etmez zenci bir köle” der, Ümeyye, “alın sizin olsun. Ne yaparsanız yapın!” Artık Ebu Cehil’in insafına terk edilmiştir. Yani onun hiç sahip olmadığı tek şeye… Ve açık sözlülüğünün bedeli Bilal için çok ağır olur. Ona da Ramda kayalıklarında, kızgın güneşin altında ağır kaya parçaları yüklenir, o da bir gün bir gece susuz bırakıldıktan sonra üzerine demir gömlek giydirilip, vücut yağları eritilir. Boynuna bir ip takılıp, çocukların ellerine teslim edilir ve Mekke sokaklarında alay, hakaret, tükürük ve taş yağmuru altında bir köpek gibi koşturulur, tekmelenir. Fakat bunların hiç biri Bilal’i yıldırmaz. Kendisine teklif edilen, putlara iman ve Hz. Muhammed’i inkâr sözlerine:
“Dilim onlara dönmüyor!” diye cevap verir. Bilal’in dili gerçekten dönmez ama sadece “Ş”lere onları “S” olarak telaffuz eder. Mekkeli sadistler hırslarından çıldıracak gibi olur, işkence son haddine ulaştığında Bilal canının acısını “Ah! Of!” gibi ünlemlerle dışarıya vurmaz. Bu kadarcık bile olsa, sadistleri sevindirmez. Ama o da bir insandır kendini tutamadığı anlarda ciğerinin bütün gücüyle “Ehad!” (ALLAH TEK!) diye bağırır. İçinin yangınını dışarıya ancak o şekilde vurur. Ve Batha’nın, Ramda’nın kayalıkları zenci köle Bilal’in “Ehad! Ehad!” haykırışlarıyla çın çın öter. Haftalar, aylar boyu… Öyle günler yaşanır ki Müslüman oldukları için sahiplerinden ya da Ebu Cehil’in uzman ekibinden işkence gören kölelerin hepsi, Hz. Muhammed’in verdiği izne dayanarak, işkencecilerin istediklerini söyler, sadece Bilal hariç… O kölelere Bilal de aralarında olduğu halde toplu olarak işkence yapıldığı günlerde akşam olup da hava karardığı ve işkenceciler yorulup işin devamı ertesi güne bırakıldığı zamanlarda her zavallının, kendisi ziyaret edip, birkaç yudum su veren, sırtına ıslak bir bez koyan, ailesinden birileri olur, sadece Bilal hariç, onun hiç teselli edeni olmaz. Bilal, akşamları da yalnız geçirir. Ve zenci köle Bilal’in çilesi mutlu biter. Mekke putperestlerinin elinde işkence görmekte olan altı köleyle birlikte Rebah oğlu Bilal de Hz. Ebubekir tarafından sahibi Halef oğlu Ümeyye’den satın alınıp azad edilir. İslam’ı tercih edişi, aylarca işkence görmesi bir yana bırakılırsa, Bilal’e dünyada da büyük bir ödül kazandırır. Özgürlüğüne kavuşturur. Ebubekir ile Ümeyye arasındaki pazarlık ise ilginç bir seyir takip eder. Ümeyye Bilal için on altın ister, Hz. Ebubekir’den ve o da kabul eder. İş bittikten sonra Ümeyye, pişkin pişkin:
“Pazarlık etseydin bu siyah köleyi bir altına da bırakacaktım”der, Ebubekir’i duyarlılığına pişman etmeye çalışır fakat Ebubekir’in gülerek verdiği yanıt Ümeyye’nin içine oturur:
“Sen derdine yan! Eğer onun için yüz altın da isteseydin gözden çıkarmıştım, verecektim.”
Bu dönem içinde Hz. Ebubekir, servetinin büyük bölümünü işkence gören Müslüman köleleri özgürlüklerine kavuşturmak için harcar. Kadın ve erkek toplam yedi kişidir bunlar. Bu uğurda babası Ebu Kuhafe’yle bile karşı karşıya gelir. Hala bir putperesttir Ebu Kuhafe ve oğlunun yaptığı şeyin gerçek nedenini anlayabilme bilincinden de uzaktır. Sadece ALLAH rızası ve Müslüman kardeşliği için koca bir servetin harcanmasını aklı alamadığından oğluna çıkışır:
“Görüyorum ki” der, “bazı zayıf, işe yaramaz köleleri azad edip duruyorsun. Bari ihtiyaç duyduğunda işine yarayacak, zor zamanında yanında yer alıp sana güç katacak, kuvvetli adamları azad etsen!” Hz. Ebubekir:
“Babacığım!” diye cevap verir:“Ben bununla kendimi güçlendirmek değil Rabbimin rızasını kazanmak istiyorum!” Baba Ebu Kuhafe gene anlamaz, sadece dudak büker.
Bilal’in Hz. Ebubekir tarafından özgürlüğüne kavuşturulma haberinin Müslümanlar arasında veriliş biçimi ise Hz. Muhammed Devrimi’nin daha ilk yıllardan itibaren kurulu toplumsal düzeni ve egemen eşitliksiz yargıları dönüştürmede ne kadar etkin olduğunun bir kanıtıdır. Müslümanlar birbirlerine:
“Ebubekir efendimiz Bilal efendimizi özgürlüğüne kavuşturmuş!” diyerek olayı haber verirler.
En amansız işkencelere uğratılanlardan biri de azadlı köle Ered oğlu Habbab olur. Bir demirci köledir, Habbab. Ona da standart metot olan Ramda kayalıklarında demirden gömlek giydirilip, kızgın güneşe bırakma cezası uygulanır. Farklı olarak da çıplak vücudu dikenler içinde sürüklenir. Bir gün yere ateş korları döşenir ve Habbab boylu boyunca onların üzerine yatırılır. Yıllar sonra bu olayı anlatırken:
“ALLAH’a yemin olsun ki” diyecektir, “o gün, o korlar ancak sırtımdan akan etimin yağlarıyla söndü!” ve o günün hatırası olan yumruları ölünceye kadar sırtında taşır. Yine yıllar sonra Hz. Ömer, Habbab’ın sırtını gördüğünde:
“Doğrusu ben hiç böyle bir insan sırtı görmemiştim!” der. Eski sahibesi Ümmü Enmar, Habbab’a sahip çıkan kimse olmayacağını bilmenin güveni ile ateşte kızdırılan demirlerle onun başını dağlar.
İşkencelerde erkek, kadın ayrımı gözetilmez. Özellikle köle kadınların hissesine, bu zulüm sağanağından büyük bir pay düşer. Bunlardan birinin ismi Zinnire’dir. Bizans kökenli bir cariye olan Zinnire ilk iman edenlerden olur. Hz. Ömer, kolları iki yana düşüp, öldü zannedilecek hale gelene kadar boğazını sıkar. Ebu cehil, yaptığı işkencelerle kör olmasına neden olur. Sonra da pişkin bir tavırla:
“Gördün mü?” der, “Lat ve Uzza senin gözlerini kör etti!” Zinnire, öyle bir anda bile onurunu korur:
“Hayır!” diye yanıt verir. “Onlar hiçbir şey yapamaz. Hiçbir zarar ya da yarar veremezler. Bu, göklerde verilmiş bir karardır. Ve dilerse benim Rabbim bana gözlerimi geri verecek gücü olandır!” Zinnire’nin gözleri ertesi gün açılır. Putperestler:
“Bu da Muhammed’in sihirlerinden biridir!” der.
Zinnire de Hz. Ebubekir tarafından satın alınıp, özgürlüğüne kavuşturulur.
Lübeyne de bir cariyedir. O da Hz. Ömer’den çeker. Öldüresiye döver ve yorulunca da Lübeyne ile alay ederek dinlenir:
“Senden özür dilerim.” der, “Sadece yorulduğum için ara verdim. Biraz dinleneyim tekrar devam ederim.” Lübeyne’yi de Hz. Ebubekir kurtarır.
İşkence yüzünden gözlerini kaybeden kadınlardan biri de Guzeyye’dir. Diğerlerinden farklı olarak o, özgür bir kadındır. Devs kabilesine mensuptur. Erken bir tarihte Müslüman olan Guzeyye, dinini gizler ve ticaret bahanesiyle Kureyş kadınları arasına karışıp, İslam’ı anlatır. Fakat bir süre sonra eylemleri belirlenir ve o da Ebu Cehil’e teslim edilir. Ağır işkencelere uğratıldıktan sonra da Mekke’den sürülür. Kendi kabilesi olan Devs’e sığınır. Fakat bu, Guzeyye için her şeyin daha da kötüleşmesi demek olur. Kureyş egemenlerine yaranma isteğiyle Devsliler de işkenceye başlarlar ve Guzeyye kendi kabilesi tarafından kör edilir. Yine de yılmaz, İslam’ı anlatmaya devam eder. Ve sonunda kazanan Guzeyye olur. Yıllar sonra onun çalışmaları sonunda bütün Devs kabilesi İslam’ı kabul edecektir.
Bizans kökenli azaldı kölelerden Sinan oğlu Süheyb hafızasını yitirir, ne dediğini anlamaz bir hal alır.
Ebu Fükeyhe, Ümeyye tarafından ayağından bir iple taşların üzerinde sürüklenerek Ramda işkenceliğine götürülür. İşkence sırasında efendisi Ümeyye, yanlarından geçmekte olan bir“Cual”, (osurgaç) böceğini göstererek:
“Benim rabbim şu ‘Cual’ böceğidir de, seni bırakayım.” der. Ebu Fükeyhe, Müslümanlık onurunu korur. Yanıtı:
“Benim Rabbim ALLAH’tır.” olur. Ve ekler: “Beni de yaratan, seni de yaratan O’dur. Ve Cual böceğini de O yaratmıştır.” Ümeyye deliye döner. Ancak öldüğünü zannederek Ebu Fükeyhe’yi bırakır. Onu da Hz. Ebubekir kurtarır.
Fakat Hz. Ebubekir bile kendini baskı ve eziyetten tamamen koruyacak halde değildir.“Kureyş Aslanı” denen Mekke’nin belalılarından Huveylid oğlu Nevfel, Ubeydullah oğlu Talha ile ikisini namaz kılmalarına engel olmak için iple birbirlerine bağlar. Nevfel korkusundan kimse onları çözmeye cesaret edemez. Bu halleri onlara yaşam boyu devam edecek tatlı bir anı ve bir de unvan kazandırır. “Ayrılmaz iki arkadaş” anlamında “Karineyn” denir. Talha, kendi ailesinden bile zulüm görür. Öz kardeşi Osman yetmezmiş gibi annesi Sa’ba bile onu Kâbe’nin yanında elleri boynuna bağlı, öz oğluna küfürler ve lanetler okuyarak önüne katar, aşağılar.
Avvam oğlu Zübeyr’e, amcası tarafından işkence yapılır. Amca Nevfel, son metot olarak, yeğenini bir iple bağlayıp bir hasırın içine sarar ve ikisini birlikte duvara asar. Sonra da altından hasırı ateşe verir, Zübeyr dumandan boğulacak gibi olur. Gün bitimine kadar yanmış hasırın içinde duvarda asılı kalır. Bu orijinal işkence bittiğinde, derisi dumandan simsiyah olmuş, gözleri de nar gibi kızarmıştır.
Hz. Osman da yine kendi amcası tarafından aynı cezaya uğratılır.
Fakat bütün bunlar putperestleri istedikleri sonuca götürmez. Anlık sarsıntılar hariç Müslümanların cesaretleri, gayretleri ve inançları zayıflamaz. Tam aksine güçlenir. Mekke putperestleri kendilerini çaresiz hissetmeye başlarlar. Bu gerçeğin bir kanıtı o günlerde Mesud oğlu Abdullah’ın Kâbe’de Kur’an okuması olur. Ufak tefek biridir Abdullah. Üstelik kendisini koruyacak güçlü akrabaları da yoktur. Ve Kâbe’de ilk defa açıkça Kur’an okuyan Müslüman olma onuruna sahip olmak ister. Arkadaşları kendisini vazgeçirmeye çalışırlar ama boşuna. Bir sabah Kâbe’nin karşısında ayakta durur ve “Rahman” suresini yüksek sesle ağır ağır okumaya başlar. Putperestler önce şaşırır. Okunan şeyin ne olduğunu anlayamazlar. Ve bu ölçüde bir meydan okuma da düşünebilecekleri şey değildir. Sonra anlarlar ve var güçleriyle çullanırlar Mesud oğlu Abdullah’a… O ise her yandan üzerine yağan tekme yumruk yağmurunun altında okuyabildiği kadar okur. Müslüman arkadaşlarının yanına döndüğünde yüzü gözü kan içindedir. Arkadaşları onun yerine de hayıflanır:
“Keşke bizi dinleseydin!” derler. Fakat Abdullah, halinden memnundur. Cevabı:
“O putperestler benim gözüme hiç bugünkü kadar zayıf ve zavallı görünmemişlerdi.” olur. Ve ekler:
“Yarın da gidip, aynı şeyi tekrar edeceğim.” Fakat bu kez arkadaşları önüne geçer, bırakmazlar.
Bu kadar işkence ve zulümden sonra psikolojik baskı ve alay etme gibi eylemlerden söz edilip örnek verilmesi gereksiz olur. Yoksa bu durum hiç kimseye söz edilen tarzda eziyetlerin yapılmadığını düşündürmemelidir. Onlar, Müslümanlar için günlük yaşamlarının önemsiz bir parçası olmuştur.
Bu noktada insan aklına zorunlu olarak bir soru gelir: Nasıl olur da ALLAH bütün bunlara izin verir? Kendisine samimiyetle iman eden o bir avuç insanın, sadist putperestlerin elinde her çeşit zulmü ve işkenceyi yaşamalarına, sakat kalmalarına hatta ölmelerine göz yumar?
Bu ve benzeri sorulara verilecek ilk cevap, bu dünyanın bir sınav meydanı olduğudur. İkinci olarak ise, bilinmelidir ki Müslümanların dinlerini yaşamalarının ödülü ahirette verilecektir, burada değil. Daha kısa bir ifade ile bu dünya sınav yeridir; ahiret ise ödül. Ve bu konuya özel cevap ise yukarıda işaret ettiğimiz gerçektir: Hak, yumruklandıkça kuvvetlenir ya da tarih felsefecisi Arnold Toynbee’nin deyimiyle, yeni bir toplumsal oluşumu hedef alan saldırı ve baskılar onu ortadan kaldırmayı başaramazsa sonuçta daha güçlü kılar. Mekke Müslümanları da bu on sene boyunca yaşadıkları baskı ve saldırılar sayesinde polatlaşırlar, dinleri onlar için canları da dahil bütün varlıklarından daha değerli hale gelir. Ve sonrasında da ona göre sahip çıkarlar. Yaklaşık 1440 seneden beridir devam ede gelen İslam gerçeği de varlığını işte bu birkaç yüz kişiye borçludur. Ama bu “çok özel” birkaç yüz kişiye…
Ve Hz. Muhammed’in tarihin bu dönemini okuyuşu da bu dönemde yaşanan işkenceleri yorumlayışı da – kendisi o işkencelerden hem fiziken, hem psikolojik olarak en çok etkilenenlerden biri olmasına rağmen – çok farklıdır. Sırtında ateş söndürülenlerden biri, Ered oğlu Habbab zulmün en ağır yaşandığı günler içinde Hz. Muhammed’e yalvararak bir dilekte bulunur:
“ALLAH’ın Elçisi!” der, “Ne olur, Rabbimize dua etsen de bu sıkıntıyı bizden artık giderse ve Müslümanları hâkim hale getirse!” Hz. Muhammed, oturduğu yerden toparlanır. Yüzünün rengi değişir. Kızmıştır. Cevabı kaşları çatık olduğu halde verir:
“Sizden önceki iman eden topluluklar öyle işkencelere uğratılmışlardı ki, testereyle vücutları ortadan ikiye ayrılırdı ya da demirden taraklarla etleri ve sinirleri kemiklerinin üzerlerinden taranırdı fakat onlar yine de dinlerinden dönmezlerdi.
ALLAH’tan korkun ve sabırlı olun. ALLAH bu işi mutlaka sonucuna ulaştıracaktır. Öyle ki bir insan tek başına devesine binecek ve ALLAH’tan başka hiçbir varlıktan korkmaksızın San’a’dan Hadramevt’e kadar gidecektir.”
Hz. Muhammed’in cevabında ilginç olan, işaret ettiği hedeftir. Vurguladığı şey sadece Müslümanlara ait bir başarı, hâkimiyet ya da siyasi bir zafer değil toplumsal asayiştir. O, bu cevabıyla işkenceleri çeken insanlara, katlandıkları zulmün hem nedenini hem de sonucunu açıklamış olur. Ve asıl dikkat edilmesi gereken hedefin ne olduğunu öğretir. Hem onlara, hem de kıyamet kopuncaya kadar yaşayacak bütün Müslümanlara…
Değişik Taktikler
İşkence ve terör tüm hızıyla devam ederken bunların her tip insan için yeterli olamayacağını düşünen putperestler, başka taktikleri de devreye sokarlar. İlk önce Hz. Muhammed’in Kur’an’ı başkalarından öğrendiği iddiası ortaya atılır. Bu, “başkaları”, Mekke’de demircilik yapan Bizanslı bir hristiyan köledir. Zihinler, bulandırılmaya çalışılır. Çamur atılır, tutmasa da izi kalsın istenir. Kur’an, onların bu tür iftiralarını kayda geçer:
“Sonra O’dan yüz çevirdiler ve:’Bu, öğretilmiş bir delidir’dediler.”(Duhan, 44:14)
“Şüphesiz Biz onların: ‘Onu bir insan öğretiyor.’dediklerini biliyoruz. Haktan saparak kendisine yöneldikleri adamın dili yabancıdır. (Arapça değildir) Bu ise apaçık Arapça bir dildir!” (Nahl,16:103) aslında Kur’an’ın verdiği cevap, sorunu kökünden halleder niteliktedir. Evet, yarım yamalak Arapça bilen bir köle nasıl Kur’an gibi bir kitabın kaynağı olabilir. Üstelik Mekke’deki hristiyanlar, hizmetçilik yapan cahil insanlardı ve bunlar Kur’an’ın içerdiği uzak geçmişe dair doğru ve detay bilgilere (örneğin, Antik Mısır’la ilgili, 20.yy.a kadar bilinmeyen bilgilere) gelecekle ilgili tespitlere ve yüzlerce bilimsel/olgusal detaya nasıl vakıf olabilirlerdi? Ve Tevrat’ın ilk Arapça çevirisi, ancak 718’de yapıldığı göz önünde tutulduğunda! Yani Hz. Muhammed’in vefatından 86 sene sonra…
Aslında bu konuda bile düşünce birliğine sahip değildirler. Putperestlerin içinde önemli bir topluluk, 40 sene “el-Emin” diye bildikleri bir insanın bir anda sabah-akşam hiç dinlenmeden yalan söyleyen birine dönüşemeyeceğini kabul eder fakat iman edemezler. Bu durumda ara bir yol olarak Hz. Muhammed’in peygamberlik iddiasında samimi fakat aldatılmış olduğunu ileri sürerler. Kur’an, buna da yer verir:
“Onların söylediğinin seni üzeceğini elbette biliyoruz. Onlar aslında seni yalanlamıyorlar. Fakat o zalimler, ALLAH’ın ayetlerini inkâr ediyorlar.” (En’am, 6:33) yani onların bir çoğu, öldükten sonra dirilme ve öte dünya gibi gerçekleri olanaksız gördükleri için doğrudan ALLAH’ı inkar ediyor ve Hz. Muhammed’in de bir ruh hastası olduğunu ve vahiy zannettiği sanrılar yaşadığını düşünüyordu. O’nun bir ruh hastası olduğu iddiasının en güzel cevabı yine O’nun kendi yaşamı ve tarihte bıraktığı izidir.
Bilgi ve zekâsına çok güvenen bazı putperestler ise Hz. Muhammed’in aslında mantıklı ve sağduyu sahibi bir insan olduğunu ve tartışılarak ikna edilebileceğini düşünür. Ayrıca bir insan için düşünülebilecek en büyük maddi nimetleri de kendi rızalarıyla O’nun ayaklarına sermeyi kararlaştırırlar. Üstü kapalı bir rüşvettir bu… Ama çok büyük bir rüşvet. Ve Kureyş adına elçilik görevini Rebia oğlu Utbe üstlenir. Kureyş aristokrasisi Mekke’nin hükümet konağı olan Dar’un Nedve’de toplanır. Amaç Hz. Muhammed problemini kesin olarak ortadan kaldırmaktır. Bu kez tatlılıkla halletmeye çalışırlar. Temsilci seçilen Utbe, Hz. Muhammed’i ziyaret eder:
“Muhammed!” der, “Sen mi daha akıllısın yoksa deden Abdülmuttalib mi?” bu soruyla Hz. Muhammed’in dedesi Abdülmuttalib’in de kendileri gibi bir putperest olduğunu ima eder ve Hz. Muhammed’i köşeye sıkıştırmaya çalışır. Çünkü o dönemin en önemli dogmalarından biri atalar kültüdür ve birinin kendisini atalarından üstün göstermeye kalkışması aklın alacağı bir şey değildir. Hz. Muhammed, Utbe’nin sorusuna susarak cevap verir. Utbe soruyu yineler:
“Sen mi akıllısın baban Abdullah mı?” aynı taktik bir kez daha tekrarlanır. Hz. Muhammed yine suskun kalır. Utbe, O’nun bu halini kendi adına bir başarı sayar ve yüklenir:
“Eğer onlar senden daha akıllı iseler bil ki onlar senin ayıpladığın tanrılara tapmışlardı. Yok, eğer sen daha akıllı isen, seni dinleyelim. ALLAH’a yemin olsun ki hiç kimse kendi toplumuna senin kadar uğursuz ve zararlı olmamıştır. Aramıza ikilik soktun, işimizi alt-üst bizi darmadağın ettin. Kureyş’i Araplar içinde alay konusu yaptın. Bugün bütün kabileler, ‘Kureyş içinde bir büyücü, bir kâhin çıkmış’ diyerek bizimle alay ediyorlar. Neredeyse kılıçları çekip, birbirimizin kökünü kazıyacak hale geldik. Bre adam! Sen ne istiyorsun? Eğer istediğin mal ve paraysa, seni Kureyş’in en zengini yapıncaya kadar aramızda mal toplayalım. Eğer istediğin bize baş olmak ise, bayraklarımızı senin için bağlayalım ölünceye kadar bizim yöneticimiz ol. Eğer kadın istiyorsan evli ya da bakire, söyle her istediğin kadını sana alalım. Eğer cinler tarafından tutulmuşsan, mallarımızı seni iyileştirmek için harcayalım. Develerin gidebileceği her yere kadar gidip, en iyi cincilere seni okutalım.”
Utbe heyecandan nefes nefese kalmıştır ve yaptığı göz kamaştırıcı teklifler ile başarılı kınamanın Muhammed’i etkilediğinden emindir. Hz. Muhammed, her zamanki sükûneti içerisinde sorar:
“Söyleyeceklerin bitti mi?” Utbe, O’nda hiçbir etkilenme belirtisi olmadığını fark eder ve şaşkın bir biçimde:
“Evet!” der. Hz. Muhammed, Kur’an okumaya başlar:
“Ha. Mim. (Bu sure) Rahman ve Rahim olan (ALLAH) katından indirilmiştir. Ayetleri bilen bir topluluk için Arapça bir Kur’an olarak açıklanmış bir Kitap’tır. (Bu Kitap) müjdeleyici ve uyarıcıdır. Onların çoğu yüz çevirmiştir artık dinlemezler. Ve dediler ki: ‘Bizi çağırdığın şeye karşı kalplerimiz kapalıdır, kulaklarımızda da bir ağırlık vardır. Bizimle senin aranda bir perde bulunmaktadır. O halde sen (istediğini) yap. Çünkü biz de yapıyoruz.’De ki : ‘Ben de ancak sizin gibi bir insanım. Bana ilahınızın bir tek İlah olduğu vahyolunuyor. Artık O’na yönelin. O’dan bağışlanmanızı dileyin. Ortak koşanların vay haline!’ Onlar zekâtı vermezler. Ahireti inkâr edenler de onlardır. Şüphesiz iman edip İslam’ı yaşayanlar için başa kakılmayan bir ödül vardır. De ki: ‘Gerçekten siz yeri iki dönemde yaratanı inkâr edip O’na ortaklar mı koşuyorsunuz. O, Âlemlerin Rabbi’dir. O, yeryüzüne üstünden sabit dağlar yerleştirdi, orada bereketler yarattı ve orada tam dört dönemde (yeryüzünün) gıdalarını takdir etti. Bu, soranlar için bir açıklamadır. Sonra duman halinde olan göğe yöneldi. Ona ve yerküreye: ‘İsteyerek ya da istemeyerek gelin.’ dedi. İkisi de: ‘İsteyerek geldik.’ dediler. Böylece onları iki dönemde yedi gök olarak yarattı ve her göğe görevini vahyetti. Ve biz yakın semayı kandillerle donattık ve (bozulmaktan da) koruduk. İşte bu Aziz (her şeyden üstün ve güçlü) ve Alim (her şeyi bilen) ALLAH’ın takdiridir. Eğer onlar yüz çevirirlerse de ki: ‘İşte sizi Ad ve Semud’un başına gelen yıldırıma benzer bir yıldırıma karşı uyarıyorum.’”(Fussilet, 41:1-13)
Son cümleden sonra Utbe Kur’an’ı dinlemeye daha fazla dayanamaz. Eliyle Hz. Muhammed’in ağzını kapatır:
“ALLAH aşkına sus!” der. Sonra da evine kapanır ve dışarı çıkmaz. Olup bitenler Mekke egemenlerinde derin bir şok meydana getirir. Muhammed’i kazanalım derlerken Utbe’den de olma tehlikesi belirmiştir. Ve Utbe’yi geri kazanmanın derdine düşerler. Bunun için de Ebu Cehil devreye girer. Utbe’nin yakınıdır ve ona nasıl yaklaşılacağını, zayıf tarafının neresi olduğunu iyi bilir:
“Kureyşliler” der, “zannederim Muhammed, Utbe’yi de yoldan çıkardı. Her halde Muhammed’in yemeği ona tatlı geldi. Kalkın ona gidelim!” Ebu Cehil önde, Utbe’nin evine giderler. Sözü yine Ebu Cehil alır ve Utbe’yi en zayıf yerinden, gururundan yakalar:
“Biz sana Muhammed’in dinine girdiğini düşündüğümüz için geldik ve seni tekrar eski dininde görmek için dilediğin kadar mal vermeyi teklif ediyoruz!” Ebu Cehil, yaptığı teklifin Utbe üzerinde neden olacağı etkiyi bildiği için bıyık altından gülmektedir. Taktik başarılı olur. Utbe, kızgınlıkla yerinden fırlar:
“Siz kim oluyorsunuz ki” der, “bana mal teklif ediyorsunuz. Siz benim Kureyş’in en zengini olduğumu bilmiyor musunuz? Ben O’na gittim ve yapılabilecek bütün teklifleri yaptım. Fakat O bana öyle bir şeyle cevap verdi ki o şey ne sihir ne şiir ne de kehanetti. ‘Eğer onlar yüz çevirirlerse de ki: ‘İşte sizi Ad ve Semud’un başına gelen yıldırıma benzer bir yıldırıma karşı uyarıyorum.’ şeklinde bir şey okudu. Doğrusu ben korktum ve ağzını tutup, ‘ALLAH aşkına sus!’ dedim. Çünkü siz de bilirsiniz ki Muhammed, bir şey söylediği zaman yalan konuşmaz. Gerçekten başınıza bir azap geleceğinden korktum.
Kureyşliler! Beni bugün dinleyin ve bundan sonra da isterseniz bir daha hiç dinlemeyin! Bu adamı kendi haline bırakın ve ondan uzak durun. Çünkü kesin olarak O bu davadan vazgeçmeyecek. Onu, diğer Araplarla baş başa bırakın. Eğer O, onları yenerse bu sizin de zaferiniz olur. Eğer Araplar O’nu yenerse, hiçbirinizin burnu bile kanamadan ondan kurtulmuş olursunuz!” Utbe, inançsız fakat olağanüstü zeki biridir. Ne var ki bu mantıklı teklif Kureyş aristokrasisinin hoşuna gitmez. Yanından ayrılırlarken:
“Utbe!” derler, “Anlaşılan sen de O’nun dinine girdin!”
Bu olayda önemli bir nokta vardır. Hz. Muhammed kendisine yapılan göz alıcı teklifleri reddederken, pragmatist biçimde düşünmediğini, siyasi iktidarı bir şekilde ele geçirip sonra ona dayanarak toplumun dinini değiştirmeyi tercih etmediğini de ortaya koymuş olur. O’na göre en önemli konu siyaset ve onun kurumları değil ALLAH’ın varlığının ve birliğinin herkes tarafından kabul edilmesi O’nun dininin herkes tarafından yaşanır hale gelmesidir. Çünkü bilir ki bunlar başarıldığı takdirde gerisi kendiliğinden gelecektir. Ve bu arada Müslüman için olmazsa olmaz olan ahlaki hassasiyet korunmuş, hiç kimse aldatılmamış olacaktır.
Sihirbaz!
Ve Hac mevsimi yaklaşır. Zaten Mekke’de olup bitenler çölün diline düşmüştür. Fakat şimdi Mekke’ye gelecek olan hacılara bu yeni dinle ilgili tatmin edici bir açıklama yapılmalıdır. Ağız birliği edilmeli, herkes aynı açıklamayı tekrarlamalıdır. Aksi takdirde İslam’ın Mekke dışına da sıçramasından korkarlar. Ve bir kez de bu amaçla Dar’un Nedve’de bir araya gelinir. Bu kez işin başını Mugire oğlu Velid çeker:
“SöyleyinKureyşliler” der, “Araplara Muhammed hakkında ne diyeceğiz?” Birkaç kişi:
“O, bir kâhindir!” denmesini teklif eder. Velid, bu teklifi uygun bulmaz:
“Biz kâhinlerin nasıl adamlar olduğunu iyi biliriz. Onlar sahtekârdır, her zaman bir şeyler mırıldanırlar ve laf ebeliği yaparlar. Muhammed’in böyle şeylerle hiç ilgisi yoktur.” Başka birileri:
“Mecnundur diyelim!” der. Velid bunu da kabul etmez:
“Biz çok mecnun da gördük. Muhammed’in ise saçma sapan konuştuğuna, çarpınıp titrediğine ya da evhamlandığına ise hiç şahit olmadık.” Üçüncü teklif:
“Şairdir diyelim!” olur. Bu da kabul görmez:
“O bir şair değildir. Ben şiirin her şeyini bilirim. Vurgusundan, sırasından, tertibinden, vezninden iyi anlarım. Onun söyledikleri şiir değildir.” Ve son olarak da sihirbazdır denmesi teklif edilir. Velid buna da burun kıvırır. Fakat başka söylenebilecek bir şey de kalmamıştır. Elçi’liğinin kabulü dışında… Çaresiz son teklifte karar kılınır. O’nun için“sihirbaz” denecektir. Velid, bu seçeneğin açıklamasını şöyle yapar:
“ALLAH’a yemin olsun ki O’nun söylediği sözlerde öyle bir güzellik ve tatlılık var ki sanki kökü bir hurma ağacıdır ve dalı da meyve vermiştir. Ayrıca O, söylediği şeylerle baba ile oğulun, kardeş ile kardeşin, karı ile kocanın ve kişi ile kabilesinin arasını açıyor bu ancak bir sihir olabilir.” Ve Mekkeliler şehrin girişlerine dağılır, her geleni alınan karar uyarınca Muhammed ve Müslümanlar hakkında aydınlatırlar(!):
“Sakın” derler, “aldanmayın!” Ve plan o sıralarda başarılı da olur. Arap hacılar Hz. Muhammed’den uzak dururlar. Fakat bu olay Mugire oğlu Velid hakkında pek hayırlı olmaz. Onunla ilgili inen ayetlerin bir benzeri başka hiçbir insan hakkında inmemiştir:
“Tek başıma yarattığımı Bana bırak. Kendisine bol bol servet, kendisi ile birlikte olan oğullar verdiğim, nimetleri önüne serdiğim kimseyi. O bunu daha da arttırmamı umuyor. Ama hayır, çünkü o bizim ayetlerimize karşı son derece inatçıdır. Ben onu dik bir yokuşa süreceğim. Çünkü o düşündü, taşındı, ölçtü biçti. Kahrolası nasıl da ölçtü biçti! Sonra düşündü, sonra suratını astı, kaşlarını çattı. Sonra arkasını döndü ve kibirlendi. Ve dedi ki: ‘Bu sadece öteden beri nakledilegelen bir sihirdir. Bu insan sözünden başka bir şey değildir.’Ben onu Sekar’a atacağım. Sen Sekar’ın ne olduğunu bilir misin? O ne geri bırakır ne de azaptan vazgeçer. İnsanın derisini kavurur.” (Müddessir, 74:11-29)
Bu arada yapılan karşıt propaganda sayesinde Hz. Muhammed’in adı bütün Arap yarımadasına yayılır.
Gerçek din yerine gürültü ve eğlence!
Hac mevsimi kapanır ve Mekke’de insanlar putperest ve Müslüman başbaşa kalır. Yeni bir taktik devreye konur.
Kur’an’ı dinleyenleri engellemek... Ama onlar henüz Müslüman olmadıkları için baskı ve zulümle değil. İçki ve eğlence ile. Bu işin başını da Haris oğlu Nadr isminde bir animasyon uzmanı çeker. Pers ülkesinde uzun zaman kalmış olan Nadr, Rüstem ve İsfendiyar gibi ünlü Pers imparatorlarına ait çok sayıda masal ezberlemiştir. Ayrıca dansözlük ve fahişelik yapan iki de cariye satın alır ve sonra Kureyş egemenlerine:
“Siz Muhammed’e şair, sihirbaz, kâhin gibi kendinizin bile inanmadığınız boş iddialarla engel olamazsınız.” der. “Bunun için eylem gerekir. Onu dinleyenlere öyle alternatifler sunalım ki Muhammed’in anlattıklarından daha çok hoşlarına gitsin ve onunla ilgilenmesinler.” Teklif çok parlak görünür. Ve kesinlikle o güne kadar uygulanan bütün yöntemlerden çok daha çekicidir. Hemen uygulamaya geçer. Adım adım Hz. Muhammed’i takip eder. O bir topluluğun yanına uğrayıp onlara Kur’an okumuş, İslam’ı anlatmışsa aynı yere O’nun arkasından hemen Nadr damlar. Yanında fahişe dansözleri, hokkabazları ve komedyenleri de olduğu halde… Sonra da dört dörtlük bir eğlence sahnesi kurulur. Hem de bedava… Önce kendisi Pers ülkesinden öğrendiği masalları anlatır ve her defasında da araya sıkıştırmayı unutmaz:
“Muhammed’in size okudukları da işte benimkilere benzer masallar. Ama söyleyin! Benimkiler O’nun okuduklarından daha eğlenceli değil mi?” ‘Muhammed’in okudukları’derken kastettiği geçmişpeygamberlere ait olayları anlatanayetlerdir. Ve Mekke yıllarında bu ayetlerden çok sayıda vahyedilmiştir. Kur’an onun bu orijinal bozgunculuğuna da yer verir:
“Onlara: ‘Rabbiniz ne indirdi dendiği zaman: ‘Eskilerin masallarını’dediler.’” (Nahl, 16:24)
Birinin Hz. Muhammed’le çokça bir arada görülmeye başlandığını duyduğu zaman hemen“sanatçı(!)” cariyelerinden birini ona yollar ve:
“O adamı Muhammed’den soğutuncaya kadar yedir, içir, eğlendir!” der. Ayrıca Hz. Muhammed’in, Kur’an’ı Hıristiyan bir köleden öğrendiği iddiasını da yayan odur.
Putperestlerin insanları Hz. Muhammed’den uzak tutmak için kullandıkları bir diğer yöntem de küçümseme ve itibarsızlaştırmadır.
“Seni gördüklerinde: ‘Bu mu ALLAH’ın peygamber olarak gönderdiği’ diye, seni hep alaya alıyorlar!” (Furkan, 25:41)
Birinin Müslüman olduğunu öğrendiklerinde, onu soru, alay, itirazlarla bunaltıp yaptığına pişman etmeye ve toplum içerisinde onu da itibarsızlaştırmaya çalışırlar:
“Doğrusu günahkârlar, inananlara gülerlerdi. Onlara uğradıklarında birbirlerine göz kırparlardı. Ailelerine döndüklerinde zevklenerek dönerlerdi. Mü’minleri gördüklerinde: ‘İşte bunlar sapıklardır.’ derlerdi. Hâlbuki onlar Mü’minler üzerine bekçi gönderilmemişlerdi.” (Mutaffifin, 83:29-33)
Özellikle, Bilal, Habbab, Suheyb, Ammar gibi yoksul Müslümanlar bu alayların baş hedefi olur. Putperestler, onları birbirlerine gösterip:
“Şu Muhammed’in arkadaşlarına bakın hele” derler, “demek ki içimizden ALLAH’ın lütfuna ve hidayetine layık olanlar bunlarmış!”
Özel Muamele İsteği
En sinsi taktiklerden biri de Hz. Muhammed ile yoksul Müslümanların arasına nifak sokma çabaları olur. Özellikle yukarıda isimleri sayılanlar başta olmak üzere yoksul arkadaşlarını bırakması istenir kendisinden. İstek Kureyş adına bir grup temsilci tarafından iletilir. Ve son derece haklı gibi de gösterilmeye çalışılır:
“Bizim için ayrı bir meclis oluştur.” derler, “Araplar bizim üstünlüğümüzü bilir. Arap elçilerinin gelip de bizi bu kölelerle görmelerinden utanıyoruz. Biz seni dinlemeye geldiğimiz zaman bunları yanından uzaklaştır. Sonra isterlerse gelip yine otursunlar.”Bununla da yetinmeyip bir de yazılı senet isterler. Hz. Muhammed, dinini anlatabilmek için yumuşar. Onların isteklerini kabul edecek gibi olur. Hz. Ali’ye senedi yazdırmaya hazırlanırken vahiy devreye girer. ALLAH’ın niyet edilen işe rızası yoktur. Hz. Muhammed, iyi niyetli fakat yanlış bir yorum yapmıştır. Ayetlerle uyarılır:
“Sırf ALLAH’ın rızasını dileyerek sabah akşam Rablerine dua edenleri huzurundan kovma. Onların hesabından sen sorumlu değilsin. Onlar da senin hesabından sorumlu değiller ki, onları kovasın da zalimlerden olasın.” (En’am, 6:52) Her şey orada kalır ve putperestlere red cevabı yollanır. İstiyorlarsa herkesle beraber Hz. Muhammed’i dinleyeceklerdir. Fakat hiç kimseye özel muamele uygulanmayacaktır. Hz. Muhammed, o yoksul arkadaşlarını çağırır. Ve onları ayakta, tebessüm ederek karşılar. Dudaklarında şu ayet vardır:
“Sabah akşam Rablerine, O’nun rızasını dileyerek dua edenlerle birlikte candan sebat et. Dünya hayatının süsünü isteyerek, gözlerini onlardan çevirme. Kalbini bizi anmaktan gafil kıldığımız, kötü arzularına uymuş ve işi gücü aşırılık olan kimseye boyun eğme.” (Kehf, 18:28)
Onları ellerinden tutar, yanına oturtur. Sonra da:
“Hoş geldiniz!” der. “Rabbimin beni azarlamasına neden olan mübarek insanlar!” Ve o günden sonra, meclisi terk eden onlar olmadıkça, Hz. Muhammed, hiçbir kez ilk kalkan olmaz. O’nun kalkacağı zaman gelince ilk önce o yoksul arkadaşları kalkarlar ki Peygamberleri de rahat hareket edebilsin. Ve bu ayetler, Kur’an’ın Hz. Muhammed tarafından yazıldığı iddialarına karşı önemli birer kanıt oluşturur.
Soruşturma
Müslümanların sayılarının bütün teröre rağmen, yavaş da olsa istikrarlı bir biçimde artıyor olması, Hz. Muhammed’in doğduğu günden beri çok iyi bilinen kişiliği, özellikle doğru sözlülüğü ve özel meclis isteklerinin reddi gibi İslam’ın ahlaki yapısını kanıtlayan olgular bazı putperestlerin içindeki şüpheyi derinleştirmektedir. “Acaba İslam gerçek din olabilir mi?” ve “Muhammed de Son Elçi?” Tereddütlerini netleştirmek için de akıllarına iyi bir yol gelir. Medine’deki Yahudi bilginlerine sormak.
Bu iş için putperestlerin en hızlılarından iki isim seçilir: Ebu Muayt oğlu Ukbe ve ünlü animasyon uzmanı Haris oğlu Nadr… Yahudi bilginleri de, onlara, Hz. Muhammed’in gerçekliğini test etmeleri için üç tane soru öğretir. Eski zamanlarda yaşamış olan gençlerin durumları… Yeryüzünü doğusundan batısına kadar gezip dolaşan adamın kim olduğu… Ve Ruh’un niteliği… Derler ki gerçek peygamber değilse bunların cevaplarını bilmesi mümkün değildir. İki kafadar heyecan içinde Mekke’ye geri döner. Ve hemen sorular Hz. Muhammed’e iletilir, cevap istenir. O, rahattır. Nasılsa ALLAH vahiy indirecek ve kendisi de istenilen cevapları kolaylıkla verecektir. Rahatlığı küçük bir hata işlemesine neden olur:
“Cevabınızı yarın veririm!” derken, “ALLAH’ın izniyle” demeyi unutur. Ve yarın olur putperestlerle sözleşilen yerde bir araya gelinilir fakat cevap veremez. Çünkü vahiy inmemiştir. Tam onbeş gün boyunca da hiçbir vahiy inmez. Putperestler, sevinç içindedir. Sürekli:
“Muhammed yarın haber veririm demişti ama günler oldu hala hiçbir ses çıkmıyor! Rabbi Muhammed’i terk mi etti?” derler. Yaygaraları bütün Mekke’yi kaplar. Hz. Muhammed son derece üzgün, Müslümanlar sessiz ve mahcuptur. En sonunda Cebrail yine görünür. İlahi uyarı bitmiş, beklenilen cevaplar gelmiştir. Hem de fazlasıyla… Önce Duha sonra Hz. Muhammed’e bir teselli ve gönül alıcı olmak üzere, sonra da Kehf suresi ile İsra suresinin 85. ayeti sorulan sorulara cevap olarak iner. Cevaplar istediklerinden de uzun ve ayrıntılıdır… Ve tabii ki doğru:
“Kuşluk vaktine ve sükûna erdiğinde geceye yemin ederim ki, Rabbin seni bırakmadı ve sana darılmadı”. (Duha, 93:1-3)
Bu olay da Kur’an’ın Hz. Muhammed tarafından yazılmadığının bir diğer kanıtını oluşturur. Ya da Martin Lings’in dediği gibi:
“Eğer Muhammed daha önceki vahiyleri uydurdu ise, bu kadar alay edilme ve üzüntüye rağmen bu kez vahyi geciktirmesi anlamsız değil miydi?” Ve vahiy yoluyla Hz. Muhammed’in uyarılması, yaptığı küçük bazı hataların düzeltilmesi örnekleri bu ikisinden de ibaret değildir. Kendi küçük anlamlarının ötesinde Kur’an’ın ve Hz. Muhammed’in doğruluğuna, gerçekliğine kanıt olmak gibi çok daha büyük bir anlam ve değer taşıyan bu tür olayların belki de en ünlü olanları Hz. Muhammed’in ayetlerle uyarılmasıdır.
Mugire oğlu Velid, Hz. Muhammed’le görüşmektedir. Her zamanki tavrından farklıdır. Dikkatle ve sanki ön yargılarını bir yana bırakmış dedirtecek bir beden diliyle dinlemektedir, Hz. Muhammed’i. Ve Son Elçi’de onun bu duruşundan ümide kapılmış, heyecanla anlatmaktadır. Hatta bir ara sözünü keser ve:
“Bu anlattıklarımda sana yanlış gelen bir şey görüyor musun?” diye sorar. Velid, hangi niyetle ya da ne düşünerek bilinmez:
“Hayır!” deyince, daha bir ümide kapılarak anlatmaya devam eder, Hz. Muhammed. Bu arada ama bir arkadaşı Hz. Muhammed’e yanaşarak bir şeyler sormak ister. Gözleri görmediği için de Hz. Muhammed’in içinde bulunduğu meşguliyeti ve durumun hassasiyetini değerlendiremez. Hz. Muhammed ise o sırada Velid için demirin tam da tavına geldiğini zannetmektedir ve sözlerinin kesilmesini istemez. Fakat âmâ Müslüman Ümmü Mektum oğlu Abdullah ısrarcıdır. Hz. Muhammed’in elbisesini yakalamış çekiştirmektedir. Dikkatinin dağıtılması Hz. Muhammed’i hoşnutsuz eder ve bu durum yüz ifadesine de yansır. Ama ALLAH’ın rızası başka yöndedir. Ayet iner, Hz. Muhammed uyarılır:
“Yanına kör bir kimse geldi diye Peygamber yüzünü asıp çevirdi. Ne bilirsin belki o temizlenecekti. Ya da öğüt alacaktı da bu öğüt kendisine fayda verecekti. Kendini Sana muhtaç görmeyene gelince, Sen ona yöneliyorsun. Oysaki onun arınmasından Sen sorumlu değilsin. Fakat Sen koşarak ve korkarak sana gelenle ilgilenmiyorsun. Hayır! Öyle yapma! Şüphesiz bunlar değerli ve güvenilir kâtiplerin elleriyle yazılıp tertemiz kılınmış, yüce makamlara kaldırılmış mukaddes sahifelerde bir öğüttür. Dileyen ondan öğüt alır.” (Abese, 80:1-16)
Böylelikle kıyamet kopuncaya kadar gelecek bütün Müslümanlara, İslam’ı anlatmada, sosyal statüye değil istek ve samimiyete öncelik verilmesi gerektiği öğretilmiş olur. Zaten bütün peygamberlik yaşamı boyunca Hz. Muhammed’in işlediği ve ayetlerle uyarılan bütün hatalar (ki toplamı 10’dan azdır) aynı amaca yönelik olarak O’na işlettirilmiştir. Müslümanlara o konuda bir ölçü ve kural konması için.
Ama arkadaşı Abdullah ise o andan itibaren ve olayın hatırası olarak yaşamı boyunca Hz. Muhammed’den sürekli bir ilgi ve iltifat görür. Medine’de İslam devleti kurulduktan sonra, şehir dışına çıkacağı zamanlar birçok kez yerine Abdullah’ı vekil bırakır. Onunla karşılaştığında:
“Hakkında Rabbimin beni azarladığı insan, merhaba!” diyerek selam verir, gönlünü alır.
Fakat yine de inanmazlar. Müslüman oldukları takdirde ayrıcalıklarından ve kazançlarından olma korkusu bazılarının vicdanlarında kıpırdamaya başlamış olan gerçeği arayış dürtüsüne üstün gelir.
Bu dikişin de tutmadığını gördüklerinde yeni bir yola başvuracaklardır. Bu yeni yol Kur’an karşısında giderek kabaran öfkelerini de iyice açığa vurur. Bunlardan biri Kur’an okunurken gürültü yapıp insanların onu dinlemelerini engellemektir. Bağırıp çağırırlar, alkış ve ıslık çalarlar. Sanki Kur’an’ın etrafına gözle görülmez bir duvarla kapatmaya çalışırlar. Kur’an kendi hakkındaki bu gürültü eylemine de yer vermiştir:
“İnkâr edenler: ‘Bu Kur’an’ı dinlemeyin. Okunurken gürültü yapın. Umulur ki bastırırsınız.’dediler.” (Fussilet, 41:26) Gürültü özellikle Hz. Muhammed, Erkam’ın evinde arkadaşlarına namaz kıldırırken son haddini bulur ve bu durum Müslümanlar arasında hala devam eden bir uygulamanın başlatılmasına neden olur. O gürültüler, Müslümanlar arasında kıyamete kadar sürecek bir hatıraya dönüşür:
“Namazında yüksek sesle okuma; onda sesini fazla da kısma; ikisi arasında bir yol tut!” (İsra, 17:110)
Gizli Dinleme
Hiçbir ateist tam bir ateist değildir. Hiç kimseye itiraf edemese bile içinde bir yerlerde ALLAH’ın var olduğuna dair bir şeyler kıpırdar. Çünkü bu, insan doğasının gereğidir. İşte aynen onun gibi Mekkeli putperestler de, en azından belli bir zekâ ve bilgi düzeyine sahip olanları, Hz. Muhammed’in bir peygamber değil de –hâşâ- bir yalancı olduğundan; Kur’an’ın ALLAH’ın vahyi değil de –hâşâ- Hz. Muhammed’in düzmecesi olduğundan emin olamaz. Ayrıcalıkları ve çıkarları inancın ses duvarını aşmalarını engeller belki ama içleri de bir türlü rahat durmaz. Ve bu yolda hem kendi kendilerini hem de birbirlerini aldatırlar.
Hz. Muhammed geceleri Kâbe’de Kur’an okumaktadır. Ve Kur’an, bir de O’nun sesinden okununca öyle etkileyicidir ki… Bunu anlayabilecek düzeyde olan putperestler de gizliden bir hayranlık duymaktadır… Bazıları, Ebu Cehil’in ki gibi, hasetle karışık olan bir hayranlık… Üç kişidir bunlar: Harb oğlu Ebu Süfyan, Ebu Cehil ve Şurayk oğlu Ahnes. Bir gece üçü de birbirlerinden habersiz, Kâbe’nin örtüsüne saklanarak Hz. Muhammed’in Kur’an okuyuşunu dinlerler. Sabaha kadar hayran hayran… Evlerine dönerken de birbirlerine yakalanırlar. Her biri diğerini eleştirir:
“Sakın” derler, “bir daha bu hatayı yapmayalım. Yoksa, duyulur ve artık Mekke’ye hâkim olamayız. Herkes Müslüman olur.” Sözleşir ve ayrılırlar. Sonra aynı şey bir kez daha tekrarlanır. Ve sonra bir kez daha… Üçüncü de iyice kızmış ve korkmuşlardır. Ve yemin ederler bu kez.
Sabah olunca da Şurayk oğlu Ahnes eline asasını alır ve Ebu Süfyan’ın kapısına dayanır:
“Ebu Süfyan!” der, “Muhammed hakkında ne diyorsun?” O, cevap verir:
“ALLAH’a yemin ederim ki O’ndan anlamını ve amacını anladığım şeyler de duydum, hiçbir anlam veremediğim şeyler de.” Ahnes, onun bu tespitine aynen katıldığını söyler. Aslında ikisi de birbirinden çekinmekte ve her yana çekilebilir cevaplar vermektedir. Ahnes daha sonra Ebu Cehil’e gider. Ona da aynı soruyu sorar. Ebu Cehil daha açık sözlüdür:
“Biz Mahzum oğullarıyla Muhammed’in mensup olduğu Abdimenaf oğulları hep çekişme halinde olduk. Onlar, halka yemek yedirdiler, biz de yedirdik. Onlar, kavga eden taraflar arasında arabuluculuk ederek, ödemeye güç yetiremeyenlerin diyetlerini yüklendiler biz de yüklendik. Onlar, halka bağışta bulundular, biz de bulunduk. Ta ki kulak kulağa giden iki yarış atı durumuna geldik. Onlar, şimdi kendisine gökten haber gelen bir peygambere sahip olduklarını iddia ediyorlar. Şimdi biz O’nun dengini nereden bulup, onlara yetişelim! Hayır! ALLAH’a yemin olsun ki biz hiçbir zaman O’na inanmayız.”
İman Ederiz Ama…
Putperestlerin önde gelenlerinin içlerinde taşıdıkları bu ikircikli tutum ve ilkesiz, oportünist, çıkarcı düşünce biçimleri iman konusunda yumuşamalarına da neden olur. Durumları “ya tutarsa” deyip Beyşehir gölüne maya çalan Nasreddin Hoca’yı hatırlatır. Hz. Muhammed’e bir teklifte bulunurlar:
“Bize mucize göster!” Bu kez, aralarında Utbe, Ebu Süfyan, Nadr, Velid ve Ebu Cehil gibi kodamanların da bulunduğu 13 kişilik bir heyet seçilir. Ve bir akşamüstü Hz. Muhammed görüşmek üzere Kâbe’ye davet edilir. Önce Utbe’nin eski teklifi tekrarlanır. Mal, makam, kadın… Hz. Muhammed:
“Söylediklerinizin hiç birinde gözüm yok.” der. “ALLAH beni Elçi olarak gönderdi ve bana bir Kitap indirdi. Sizden iman edenler için Cennet’in müjdesini, reddedenler için de Cehennem’in tehdidini bildiriyorum. Size getirdiğim şeyi kabul ederseniz, bu dünyada ve ahirette sizin azığınız olur. Eğer reddederseniz, yüce ALLAH benimle sizin arasındaki hükmünü verinceye kadar ben her güçlüğe göğüs gerip katlanırım.” Ve putperestler sözü asıl amaçlarına getirir:
“Muhammed!” derler, “Bilirsin ki geçimi bizden daha kıt ve sıkıntılı olan bir topluluk yeryüzünde yoktur. Şimdi sen Rabbinden dile de Mekke’yi sıkıp daraltan şu dağları ortadan kaldırıp şehrimizi açsın, rahatlatsın. Bizim için Şam ve Irak nehirleri gibi nehirler akıtsın. Yanında seni doğrulayacak bir melek göndersin. Hem iste de sana bağlar, bostanlar ve altından, gümüşten köşkler yapsın da seni çalışmaktan kurtarsın; çünkü sen de bizim gibi çarşılarda dolaşıyor, geçimlik arıyorsun. Hem söyle Rabbine ölmüş baba ve atalarımızı diriltsin. Ve biz onlara senin peygamberliğinin gerçek olup olmadığını soralım.”
Hz. Muhammed’in bütün bu isteklere cevabı:
“Ben bunlar için gönderilmedim.” olur. Fakat putperestler ısrarcıdır:
“Öyle ise haydi iste Rabbinden de göğü parçalayıp üstümüze düşürsün. Yoksa sana asla inanmayacağız.” Hz. Muhammed:
“O iş ALLAH’a aittir. O ne dilerse yapar!” der. Putperestler ısrarlarını ve baskılarını arttırırlar.
“Doğruysan bize azabı getir.” derler. “Gözümüzün önünde göğe merdiven kurup çıkmadıkça ve bize oradan dört tane melek getirmedikçe sana hiçbir zaman inanmayacağız!” derler. En sonunda istekleri hezeyan haline dönüşür. Hz. Muhammed, bir an için bir umuda kapılmıştır. Ailesinin yanına bir hayal kırıklığı daha yaşamış olarak döner. Olay tam olarak Bediüzzaman’ın:
“Her şeyi maddede arayanların akılları gözlerindedir. Göz ise maneviyatta kördür.”tespitini haklı çıkartan niteliktedir. Ve yaşananlar Kur’an’da da yankı bulur:
“Onlar şöyle dediler: ‘Bu ne biçim Peygamber ki, yemek yiyor ve çarşılarda dolaşıyor. Ona, kendisiyle birlikte uyarıcı olarak bir melek indirilmeli değil miydi? Ya da kendisine bir hazine verilmeli ya da içinden yiyeceği bir bahçesi olmalı değil miydi?’O zalimler: ‘Siz, olsa olsa büyüye tutulmuş bir adama uymaktasınız.’dediler. Senin hakkında bak ne biçim örnekler verdiler de saptılar. Artık bir daha doğru yolu bulamazlar. ALLAH’ın şanı yücedir. O, dilerse sana daha iyisini, alt tarafından ırmaklar akan cennetler verir ve senin için saraylar ihsan eder.” (Furkan, 25:7-10)
“İnkâr edenler: ‘O’na Rabbinden bir ayet indirilmeli değil miydi?’derler. Sen ancak bir uyarıcısın her toplumun bir rehberi vardır.” (Ra’d, 13:7)
İkinci ayet, putperestlerin mucize taleplerinin reddedilme nedenini de açıklar.
Öyleyse Değiştir Kur’an’ı!
Bir süre sonra başka bir taktik denenir. Mucizeler yoluyla bir anda zengin olamayacaklarını anlamışlardır. Bu kez, İslam’ı kendilerine göre arındırıp(!) kurulu düzenle uyumlu, yeniden dizayn edilmiş bir din arayışına girerler. Ve Hz. Muhammed’in karşısına yeni bir teklifle çıkarlar:
“Eğer sana iman etmemizi istiyorsan, putlarımızı terk etmemizi söylemeyen, onları kötülemeyen başka bir Kur’an getir. Eğer ALLAH sana öyle bir Kur’an indirmezse sen uydur. Ya da elindeki Kur’an’ı değiştir. Haramı helal, helali haram yap. Azaptan sözeden ayetleri değiştir, rahmet ayetleri haline getir.” Cevap, Kur’an’ın ve Hz. Muhammed’in sahibi olan ALLAH’tan gelir:
“Bize kavuşmayı beklemeyenler, kendilerine ayetlerimiz açıkça okunduğu zaman: ‘Bize bundan başka bir Kur’an getir ya da bunu değiştir!’dediler. De ki: ‘Kur’an’ı kendiliğimden değiştirmem benim için mümkün değildir. Ben, bana vahyolunandan başkasına uymam. Eğer Rabbime isyan edersem, büyük bir günün azabından korkarım.’De ki: ‘ALLAH isteseydi, onu size okumazdım. ALLAH da onu size bildirmezdi. Ben bundan önce bir ömür boyu içiniz de kalmıştım. Hala akıl erdiremiyor musunuz?’” (Yunus,10:15-16)
Ve görüldüğü gibi gökyüzünün altında yeni olan hiçbir şey yoktur.
Bir Seninkine Bir Bizimkilere!
Mekke’de Hz. Muhammed’in insanları açık olarak İslam’a çağırmaya başlamasıyla Medine’ye hicret arasındaki süre 10 yıldır. Çok çetin ve mücadeleli geçen bir 10 yıl. Süre ilerledikçe putperestlerin ümitleri azalmış ve buna paralel olarak kinleri, terörleri ise artmıştır. Ve bu süre içerisinde yukarıda bir örneği verildiği üzere anlaşma, uyuşma yoluyla Hz. Muhammed’i ve İslam’ı etkisizleştirmeye yönelik birçok taktik de denenmiştir. Bunlardan biri de tanrılara sırayla tapılması teklifi olur. Aklın ve mantığın sınırlarını zorlayan, putperest umutlarının bir mum gibi tükenişini simgeleyen bir teklif olur bu…
Eşit sürelerle, kendilerinin Müslüman olup, sadece ALLAH’a ibadet etmelerini ve Hz. Muhammed ile Müslümanların da onların putlarına tapmalarını teklif ederler. Ve bu teklife kendilerince bir mantık makyajı da yaparlar:
“Böylece eğer senin dinin hak ise biz de ondan nasip almış oluruz, yok eğer bizim dinimiz hak ise siz de ondan nasip almış olursunuz.” Aslında tekliflerini dayadıkları mantık, Hz. Muhammed’in çağrısından ve “din” gerçeğinden hiçbir şey anlamadıklarının ve akıllarının pragmatizmle tamamen körelmiş olduğunun kanıtıdır.
Teklifin yapılışının ertesi günü Hz. Muhammed, Kâbe’de başlarına dikilir ve o gece teklife ALLAH’tan gelen cevabı iletir:
“De ki: ‘Ey kafirler! Ben sizin taptıklarınıza tapmayacağım. Siz de benim kulluk ettiğime kulluk edici değilsiniz. Ben asla sizin taptıklarınıza tapıcı değilim. Siz de benim kulluk ettiğime kulluk edici değilsiniz. Sizin dininiz size, benim dinim de banadır.’” (Kafirun,109:1-6)
Fakat putperestlerin aklı tek bir tanrıyı bir türlü almaz:
“Bizim 360 tane tanrımız Mekke’yi bile idare edemezken senin bir tek Tanrı’n bütün dünyayı nasıl yönetir?” derler.
Güneşi Sağ, Ayı Sol Elime…
Hz. Muhammed’in Safa tepesinde yaptığı ilk açık daveti takip eden günlerde Kureyş, Ebu Talib’e başvurmuş ve ondan yeğenini susturmasını istemiştir. Ebu Talib de onları tatlı sözlerle oyalamış ve sorunu o gün için ötelemeyi başarmıştır. Daha sonra da Kureyş, İslam’ın önünü alabilmek için akıllarına gelen her önleme el atmış fakat bir türlü başarılı olamamıştır.
Ve tekrar Ebu Talib’e geri dönerler. Fakat bu kez sert, tavizsiz ve bunun son olduğunu gösteren bir söylemle:
“Ebu Talib! Sen bizim aramızda yaş, onur ve mevki açısından herkesten ileride olan en saygın büyüğümüzsün! Biz daha önce kardeşinin oğlunu bizimle ve ilahlarımızla uğraşmaktan vazgeçirmeni sana söylemiştik. Fakat sen bunu başaramadın. Ve tanrılarımıza yemin olsun ki O’nun daha fazla tanrılarımıza dil uzatmasına, bizi akılsızlıkla suçlamasına sabretmeyeceğiz. Şimdi sen ya O’nu bunlardan vazgeçirtirsin ya da iki taraftan biri yok olup yeryüzünden silininceye kadar sizinle savaşırız!”
Ve ne kadar ciddi olduklarının anlaşılması için de Ebu Talib’in bir şey söylemesine fırsat bırakmadan geldikleri gibi hışımla dönüp giderler. Ebu Talib çok zor bir durumda olduğunu düşünür. Bir yanda kabilesi vardır diğer yanda da canından bile çok sevdiği, kardeşinin hatırası yeğeni ve Abdülmuttalib oğulları boyunun onuru… Kendini çaresiz hisseder ve yeğeni Muhammed’in anlayışına başvurmaya karar verir:
“Kardeşimin oğlu” der, “Kureyş’in önde gelenleri bana geldiler ve seni şikâyet ettiler. Lütfen onların atalarına, tanrılarına ve akıllarına dil uzatma! Hoşlanmayacakları şeyleri yapmaktan vazgeç! Hem bana hem kendine acı! Lütfen güç yetiremeyeceğim, altından kalkamayacağım yükü bana yükleme!”
Hz. Muhammed Ebu Talib’in bu sözlerinden onun da fikir değiştirdiğini ve artık kendisine sahip çıkmayacağını düşünür. Fakat kendisi daha en başından her ne pahasına olursa olsun demiştir bir kere:
“Amca!” der, “ALLAH’a yemin olsun ki, güneşi sağ, ayı da sol elime koysalar bile ben bu davadan vazgeçmem. ALLAH beni bu yolda ya galip getirir ya da ölüp giderim.” Ve ağlamaya başlar. Ebu Talib de duygulanmış ve yeğenini ağlar durumda görmesi bütün tereddütlerini yok etmiştir. Odadan çıkmak üzere olan Hz. Muhammed’i geri çağırır:
“Gel kardeşimin oğlu!” der. “Ve ne istiyorsan onu söyle, ne istersen onu yap! ALLAH’a yemin olsun ki ben her ne pahasına olursa olsun sonuna kadar seninleyim!”
Ve bu olaydan sonra Ebu Talib üzerinden bir şey yapamayacaklarını anlayan putperestler, özellikle yoksul, köle ve korumasız Müslümanlara yaptıkları zulmü son derecesine vardırırlar. Onlar için Mekke yaşanmaz bir yer haline gelir. Nasıl olursa olsun bir çözüme ihtiyaç vardır. Bu çözüm Habeşistan’a göç etmek olur.
Habeşistan’a Birinci Göç
Hz. Muhammed’in Hz. Ebu Bekir ile Hira dağındaki mağarada bulundukları bir sırada Hz. Osman yanlarına gelir ve putperestlerin işkencelerine artık dayanamadığını söyler. Özellikle amcası Hakem’in yaptıkları her türlü tahammül sınırının üstündedir. Ve dolayısıyla Hz. Osman’ı savunabilecek hiç kimse yoktur. Son Elçi’den kendisine bir çıkış yolu göstermesini ister:
“Habeşistan’a gidin.” der, Hz. Muhammed, “Yanına eşin Rukiyye’yi de al. Ve Müslümanlardan sizin durumunuzda olan daha kim varsa onlar da gitsinler. Çünkü orası bir doğruluk ülkesidir ve orada kendisine sığınanlara zulmetmeyen bir kral vardır. ALLAH size bir kurtuluş yolu açıncaya kadar da orada kalın.”
Haber o gece Müslümanlar arasında yayılır ve birçok kişi gizlice yol hazırlıklarına koyulur. Sonra birer ikişer Mekke’yi terk ederek Kızıldeniz sahiline yönelirler. Birkaç gün sonra da Hz. Muhammed’e, Osman ile kızı Rukiyye’den ilk haberler gelir. Haberi getiren onları bir başlarına çölde yol alırlarken gördüğünü söyler. Hz. Muhammed, bir babanın merak ve heyecanıyla atılır:
“Nasıllardı? Onları gördüğünde ne haldeydiler?”
“Osman eşini zayıf bir merkebe bindirmişti kendisi de merkebi yularından çekiyordu.”Bunu duyan Hz. Muhammed’in bakışları çölün boşluğunda kaybolur. Sadece dudaklarından:
“ALLAH onların yardımcısı olsun!” cümlesi çıkar. Fısıltıyla. Fakat Hz. Muhammed’in duymadıkları da vardır. Rukiyye hamiledir ve kendilerini takip eden putperestlere yakalanmamak kaygısıyla, hızla yol almaya çalışırlarken çocuğunu düşürür.
Küçük gruplar halinde ve gizlice Mekke’den ayrılıp Habeş ülkesine yönelen Müslümanların toplamı yüz kişiye yakındır. Bir tek kafile halinde yola çıkamadıkları için bir yöneticileri de yoktur. Fakat Habeş ülkesinde kendilerine müjdelenen güven ve huzuru fazlasıyla bulurlar. Kureyş putperestleri onları yakalamak için arkalarından bir birlik gönderir ama başarılı olamazlar. Bu birinci Habeşistan hicreti yaklaşık üç ay sürer ve bir haber Müslüman muhacirleri sevince boğar. Bütün Mekke Müslüman olmuştur.
Putlar kuğuymuş hem de Allah’ın kızları(!)
Hz. Muhammed’e peygamberlik verilmesinin üzerinden beş yıl geçmiştir. Ramazan ayıdır. Hz. Muhammed Kâbe’de Kur’an okumaktadır:
“Lat’ı, Uzza’yı ve üçüncüleri olan öteki Menat’ı gördünüz mü? Demek erkek sizin dişi O’nun öyle mi?(Putperestler, putlarının ALLAH’ın kızları olduğuna inanmaktadır) Öyleyse bu zalimce bir taksim. Bunlar, sizin ve atalarınızın uydurduğu kuru isimlerden başka bir şey değildir. ALLAH, onlar hakkında bir delil indirmedi.” (Necm, 53:19-23) O, Kur’an okumaya devam ederken, putlarına daha da ağır sözler söyleneceğinden endişeye kapılan putperestler, araya yüksek sesle “Onlar, o yüce ak kuğulardır. Onların şefaati her zaman umut edilir.” cümlesini sıkıştırırlar, bu, Mekkelilerin putlarını selamlarken söyleyegeldikleri standart saygı ifadesinden alınmış bir bölümdür. Yaptıkları gürültüye rağmen Hz. Muhammed Kur’an okumaya devam eder. Surenin sonuncu ayeti aynı zamanda bir secde ayetidir:
“Haydi, ALLAH’a secde edip kulluk yapınız.” Hz. Muhammed secdeye gider. Yanında bulunan Müslümanlar da… Ve o sırada orada olan bütün putperestler de… Kimi okunan Kur’an’ın etkisinden, kimi de ortama uyarak fakat aslında putlarını ululamak için. Hatta secde edemeyecek kadar yaşlı, Halef oğlu Ümeyye bile yerden bir avuç toprak alıp alnına götürür ve
“Bana da bu kadarı yeter!” demiştir. Fakat olay Habeş ülkesine değişerek ulaşır. Bütün Mekke’nin iman ettiği söylenir ve bu durumda Müslüman muhacirler de haklı olarak artık orada kalmalarının gereksiz olduğunu düşünür. Hep birlikte, sevinç içinde dönüş yolculuğu başlar. Fakat Mekke’ye birkaç konak kala sevinç yerini hayal kırıklığına bırakır. Olay doğrusunu öğrenmişlerdir. Kararsız kalırlar. Bir kısmı geriye Habeş ülkesine dönülmesini savunurken bir kısmı da bu kadar yaklaşmışken devam edip Mekke’nin son durumunu görmekten yana çıkar. Devam etme tezi yanlıları ağır basar ve her biri bir Kureyşlinin himayesini elde ederek Mekke’ye girmeye çalışır. Çünkü geçerli olan toplumsal kurallara göre şehrini ve kabilesini göç ederek terk eden kişinin üzerinden her tür koruma kalkmaktadır. Ve şimdi her birinin yeni baştan, kabile içinde etkin olan birinin korumasına ihtiyacı vardır. 10 senelik Mekke sınavının en ağır anlarından biri, acı bir durumdur. Bazıları ise hiçbir putperestten koruma garantisi alamaz ve onlar da Mekke’ye gece, gizlice girebilirler.
Koruma altıda olan Müslümanlardan biri Maz’un oğlu Osman’dır. Amcası Mugire oğlu Velid’in koruması altındadır. Fakat korumasız Müslümanların uğratıldıkları zulüm ve işkenceler en sonunda vicdanını isyan ettirir. Amcasına gider ve:
“Korumanı benden al!” der. Sonra birlikte Kâbe’ye giderler ve Velid orada Osman’ın üzerindeki korumasını kaldırdığını duyurur. Ve Osman’ın çileli günleri başlar. Şair Lebid’in şiirlerini okuduğu meclise katılır. Lebid, şiirinin bir yerinde:
“ALLAH’tan başka her şey geçicidir, yok olmaya mahkûmdur.” der. Osman da onu onaylar:
“Evet! Doğru söyledin!” Fakat az sonra Lebid kendi gerçeğini belli eder:
“Bütün nimetler de geçicidir!” Osman buna karşı çıkar:
“Yanıldın! Cennet nimetleri sonsuza kadardır!” Lebid’in şairlik kibri kabarır:
“Kureyşliler!” der, “ALLAH’a yemin olsun ki eskiden sizin meclisleriniz de şairlere karşı böyle saygısızlıklar yapılmazdı. Çok değişmişsiniz.” Apaçık bir kışkırtmadır, bu. Ve başarılı da olur. Müslümanlara karşı en kinli olan Mekkelilerden biri:
“Sen ona bakma!” der. “O, zaten bizim en beyinsizlerimizdendir. Atalarının dinini terk etmiş bir sapıktır.” Hakaretin bu kadarı Osman’a fazla gelir. Kendini tutamaz ve putperestin suratına şamarı patlatır. Cevabı da gözüne yediği şiddetli bir yumruk olur. Osman’ın gözü kör olmuştur. Ve Velid de aynı mecliste olup biteni seyretmektedir. Osman’ın gözü kör olunca taşı gediğine koymanın sırası geldi diye düşünür. Osman’a:
“Yeğenim!” der, “Eğer beni dinleyip, himayemden çıkmasaydın gözünü yitirmezdin!”Fakat Osman o an da bile:
“Hayır! Diğer gözümün de ALLAH yolunda aynı belaya uğramaya ihtiyacı vardır.” Velid ısrar eder:
“İnat etme gel tekrar seni himayeme alayım!” Osman ise sınavı kazanır:
“Ben senden çok daha güçlü birinin, ALLAH’ın himayesindeyim!”
Habeş Ülkesine İkinci Göç
Kendileri için yaşama koşullarının daha da ağırlaştığını gören Müslümanlar, tekrar Hz. Muhammed’den izin ister. Yeniden Habeş ülkesine göç başlar. Bu kez 100 kişiden de kalabalıktırlar. Ve başlarında Ebu Talib’in diğer Müslüman oğlu Cafer vardır. Çoğu aile, ilkinde olduğu gibi gizlenmeden açıkça göç eder. Bunlardan biri de Amir ve eşi Leyla’dır. Hz. Ömer’e akrabadırlar. Yolculuk hazırlıkları yaptıklarını duyan Hz. Ömer, meraklanır, kendilerini ziyaret eder. Leyla’ya künyesiyle seslenerek:
“Abdullah’ın annesi!” der. “Demek yolculuk var, öyle mi?” Bu kadarı Leyla’ya fazla gelir. Hz. Ömer’in niyeti aslında hiç de öyle olmamasına rağmen, Leyla, onun kendileriyle alay ettiğini düşünür. Sert biçimde:
“Evet! ALLAH’a yemin olsun ki zulmünüz canımıza yetti! Çıkıp gidiyoruz işte! Habeş ülkesine! Ve ALLAH’ın dilediği kadar bir süre de geri gelmemek üzere!” yaptıkları baskı ve terörün birçoğu akrabaları ve yakınları, sevdikleri olan insanları ne hale soktuğunu, insanlara sadece inançları yüzünden neleri reva gördüklerini hiç bu kadar açık ve somut bir biçimde görmemiştir Hz. Ömer… Karşısındaki insanlar sadece onların şerlerinden güvende olabilmek için doğup, büyüdükleri yurtlarını, baba ocaklarını terk etmeye hazırlanmaktadır. Ve düşünür Hz. Ömer, ne hakları vardır bunları yapmaya; ne hakları vardır insanları kendileri gibi inanmaya ve düşünmeye zorlamaya… Düşünür ve üzüntüsünden Amir’in kapı eşiğine boş bir çuval gibi çöker. Suçlu gözlerle bakar akrabası Leyla’ya ve sadece:
“ALLAH yardımcınız olsun” diyebilir. Kısık bir sesle.
O anlar Müslümanlar için en karanlık zamanlardan biridir. Ama o evrensel İlahi yasa da işlemeye başlamıştır: karanlığın en koyu olduğu an içinde şafağın ilk ışıklarının da gizlendiği andır. Şimdilik belki birkaç kişiyle sınırlı da olsa, Hz. Ömer gibi bazı insanlar kendilerini sorgulamaya başlamıştır. Yavaş yavaş vicdanı ölmemiş olan putperestler yaptıkları zulmün kendi vicdan duvarlarına dayandığını duyumsar olmuşlardır ve bunun arkası gelecektir.
Leyla, eve dönen eşi Amir’e olup biteni anlatır. Hz. Ömer’in halinden etkilendiğini, sanki onda İslam’a karşı bir yumuşama hissettiğini söyler. Aslında haklıdır. Kadın önsezisi Leyla’yı aldatmamıştır. Fakat Amir dinlemez bile. Çünkü Ömer o güne kadar Müslümanlara yaptıklarıyla öyle imaja sahip olmuştur ki… O nedenle Amir’de haklıdır:
“Hattab’ın eşeği Müslüman olur fakat o Ömer gene de olmaz!” der. Hattab, Ömer’in babasıdır. Amir’in mahçup olacağı günler de gelecektir.
Ama henüz değil…
Habeşistan kafilesinin ayrılmasıyla Mekke iyice Müslümanlardan boşalır. Yüzden fazla Müslüman Habeş ülkesine göçmüştür. Tahminen bir o kadarı da Mekke’de fakat dinlerini gizleyerek yaşamaktadır, yani maddi güç dengeleri açısından yok hükmündedir. Ve Hz. Muhammed’le beraber kalan Müslümanların sayısı kırktan bile daha azdır. Ve putperestler gemi azıya almış durumdadır. Çünkü Kureyş’i oluşturan hemen her aileden bir Habeş muhaciri çıkmıştır. Mekke’nin bütün evleri bu işten doğrudan etkilenir.
Ve Kureyş, onların gidişinden kısa bir süre sonra buna izin verdikleri için pişman olur. Hızla karşı hamleye geçilir. Habeşistan’a bir elçilik heyeti gönderilecek ve Müslümanlar rüşvetle geri getirilecektir. Sonra da artık her aile kendi işini görecek gerekirse kendi Müslümanını öldürerek bu işi kökünden temizleyecektir. Elçi heyetine Kureyş’in uzun yola dayanabilecek genç ve ağzı iyi laf yapan becerikli üyeleri seçilir. Bunlardan biri As oğlu Amr’dır. O başkan olur. Heyet nihayet Habeş ülkesine varır.
Kızıldeniz’in karşılıklı iki yakasını paylaşmakta olan Habeşistan’la Mekke’nin ticari bağları oldukça yoğundur. Birbirlerini iyi tanırlar. Dünyada Hıristiyanlığı ilk kabul eden ülke Habeşistan’dır. Dindar bir kralın yönetimindedir. Ve kralları, gençliğinde uzun dönem Arapların arasında esir kalmıştır. Arapçayı iyi bilir. Onların sosyal yaşamlarını ve dinlerini de.
Habeşistan’da en çok rağbet gören Mekke malı, tabaklanmış deridir. Mekke heyeti yanında bunlardan yükler dolusu götürmüştür. Krala ve üst düzey kişilere rüşvet olarak dağıtmak üzere. Akıllıca bir planları da vardır. Kralın huzuruna çıkmadan önce Habeş ileri gelenlerine bunlardan bol bol dağıtırlar. Tabii kralın huzurunda kendilerini desteklemeleri şartıyla…
Sonra en büyük pay kralın (Necaşi) önüne konur ve kendinden emin, büyükelçi Amr konuşmaya başlar:
“Hükümdar hazretleri!” der, “bizim ülkemizden bazı akılsızlar size sığınmış bulunuyor! Bunlar, kendi toplumlarının dininden ayrılmış ve senin dinine de girmemişlerdir. Hiç kimsenin bilmediği yeni bir din icad ettiler. Ve onların babaları, amcaları olan Kureyş’in uluları da bizi sana gönderdiler ki onları bize iade edesin.” Amr’ın sözleri bitince, plan gereği, Necaşi’nin saray eliti devreye girer. Hep bir ağızdan:
“Bu adamlar doğru söylüyor” derler. “Kendi toplumları Müslüman denen bu insanları şüphesiz daha iyi tanır. Onları bu elçilere teslim edelim, alıp ülkelerine götürsünler.”Necaşi işin aceleye getirilmek istenmesine kızar, bir şeyler döndüğünden şüphelenir:
“Hayır!” der, “ALLAH’a yemin olsun ki gelip ülkeme sığınmış, beni başkalarına tercih ederek korumama girmiş bir topluluğu kendilerine söz hakkı tanımadan hiçbir yere göndermem hiç kimseye tercih etmem.” Sonra Müslümanları çağırtır. Necaşi’nin çağrısını duyan Müslümanlar hızla bir durum değerlendirmesi yapar ve onun huzuruna çıkınca:
“Ancak doğru bildiklerimizi ve ALLAH’ın Elçi’sinden öğrendiklerimizi söyleyeceğiz”derler, “hem de sözü hiç eğip, bükmeden. Bedeli her ne olursa olsun.” Bu, tehlike karşısında da Müslüman kalabilmenin, hiçbir nedenle İslam’ın onlara öğrettiği ahlaktan taviz vermemenin sınavıdır. Ve ellerinde Kur’an sayfaları olduğu halde çıkarlar, Necaşi’nin huzuruna.
Necaşi:
“Bu, kendisi yüzünden kendi toplumunuzu terk ettiğiniz ve başka bir dini de kabul etmediğiniz din nasıl bir dindir?” der, kestirmeden. Öne çıkan Cafer olur:
“Hükümdar!” der, “biz cahil bir toplum idik. Putlara tapar, leş yer, güçlüler zayıfları ezer, her kötülüğü işlerdik. Sonra yüce ALLAH, bize kendi içimizden soyunu bildiğimiz, doğru sözlü, güvenilir bir peygamber gönderdi. O, bize taştan ve ağaçtan yapılmış putlara tapmamızı yasaklayarak bizi ALLAH’ın birliğine ve sadece O’na tapmaya çağırdı. Bize doğru konuşmayı, emaneti sahibine vermeyi, akraba ile ilgilenmeyi, komşuya iyi davranmayı; haramlardan, haksız yere kan dökmekten, yalan söylemekten, yetim malına el uzatmaktan, namuslu kadınlara iftira etmekten bizi yasakladı. Bize namazı, zekâtı ve orucu öğretti. Biz de bütün bunları kabul ve O’na iman ettik. Fakat kabilemiz üzerimize yürüdü, yeniden putlara tapmamız ve eski kötülüklere dönmemiz için bize her türlü baskıyı, işkenceyi reva gördü. En sonunda onların zulümlerine dayanamadık ve senin ülkene sığınmak zorunda kaldık.
Hükümdar! Biz seni başkalarına tercih ettik, sana sığındık. Senin yanında olduğumuz sürece hiçbir haksızlığa uğratılmayacağımıza inanıyoruz.” Cafer sözünü bitirdiğinde derin bir sessizlik olur. Herkes etkilenmiştir. Sessizliği Necaşi bozar:
“Yanında size ALLAH tarafından indirilmiş olan ayetlerden bir şey var mı?” Cafer:
“Evet!” deyince, Necaşi:
“Oku öyleyse” der ve Cafer Meryem suresini başından 35. ayetine kadar okur. Necaşi okunanları ilk kez duymaktadır ve canından çok sevdiği İsa’sı ile onun anası Meryem’in öyküsünün hiç bu kadar güzel bir anlatımını dinlememiştir. Hem dinler, hem ağlar, ta ki Cafer:
“Yüce olan ALLAH şüphesiz ki en doğruyu söylemiştir” deyip okumayı bitirinceye kadar. Onunla beraber Habeş kilisesinin rahipleri de ağlar. Gözyaşları sakallarını ıslatır. Ve o günkü görüşmeler Necaşi’nin sözleriyle son bulur. Mekke heyetine dönerek kesin bir tavırla:
“Muhakkak ki, bu kelimeler Musa’nın ve İsa’nın kandili ile aynı kaynaktan besleniyor. Aynı ışığı yayıyor. Bu insanları ne size teslim ederim ne de onlar için bir kötülük düşünürüm. Gidin artık!” Müslümanlar mutlu, putperestler hayal kırıklığı içinde Necaşi’nin huzurundan ayrılır.
O gece Müslümanlar sevinçli, putperestler ise üzgün ve kızgındır. Büyükelçi Amr’ın gözü dönmüştür:
“Yemin olsun ki” der, “yarın o Müslümanlara öyle bir tuzak kuracağım ki onların köklerini kazıyacağım!” Amr, tehlikeli ve her çeşit kötülüğe, ihanete açık, hiçbir ahlaki kaygısı olmayan biridir. Onu iyi tanıyan arkadaşları bile ürperir:
“İnsafı elden bırakma” derler, “ne de olsa bu insanlar, yakınlarımız ve akrabalarımızdır” fakat Amr’ın gözü dönmüştür:
“Yarın” der, “Necaşi’ye öyle bir şey söyleyeceğim ki, herkes şaşıracak!” Amr’ın hali yanındakileri bile ürkütür.
Ve yarın olur. Necaşi’nin huzurunda yeniden bir araya gelinilir. Amr, saygıyla bir adım öne çıkar:
“Yüce Hükümdar!” diyerek girer sözeve Müslümanları göstererek: “bunlar Meryem oğlu İsa hakkında çok kötü bir şey söylüyorlar.” Necaşi’nin kaşları çatılır, Müslümanlara bakarak:
“Ne diyorlarmış” diye sorar. Amr, kendince taşı gediğine yerleştirir:
“Kendilerine sor da cesaretleri varsa söylesinler!” Bakışlar Cafer’e döner. Müslümanlar dün aldıkları kararda sabittir. Bedeli ne olursa olsun eğip, bükmeden doğru bildiklerini söylemek. Cafer, başı dik ve kendinden emin bir sesle cevap verir:
“Biz Meryem oğlu İsa hakkında Rabbimizin ve O’nun Elçisi’nin bize öğrettiklerini söylüyoruz. O, ALLAH’ın kulu, elçisi, ruhu ve kendini ALLAH’a adamış olan annesi bakire Meryem’e yerleştirdiği kelimesidir.” Cevabı bu kadar olur, Cafer’in. Şimdi bütün nefesler tutulmuş, bütün bakışlar Necaşi’ye kilitlenmiş, onun ne söyleyeceği beklenmektedir. Necaşi yavaşça eğilir yerden bir çöp alır ve Cafer’e yönelerek:
“ALLAH’a yemin olsun ki” der, “İsa hakkında senin söylediğin ile gerçek arasında şu çöp parçası kadar bile bir fark yoktur!” Habeş eliti homurdanır. Aldıkları rüşvetin elden çıkma tehlikesi belirmiştir. Kumandanlar söylenmeye başlar. Ama Necaşi tavizsizdir:
“Siz homurdansanız bile” der, “gerçek olan budur.” Sonra Cafer’e ve Müslümanlara döner:
“Gidin” der, “ALLAH’a yemin olsun ki artık benim ülkemde güven içinde olacaksınız. Size söven ve sizi inciten kim olursa olsun karşısında beni bulacak ve ceza görecektir. Ben sizin eziyet görmeniz karşılığında bir dağ dolusu altını bile kabul etmem.” Sonra eliyle Kureyş elçilerini göstererek:
“Şunların hediyelerini de iade edin” der. “Benim onlara ihtiyacım yoktur. Hem ALLAH bana bu mülkü ve saltanatı verirken benden rüşvet mi aldı ki ben şimdi O’nun kullarını korumak için rüşvet kabul edeyim.”
Kureyş, Necaşi’nin huzurundan ayrılır. Müslümanlar ise yıllarca Habeş ülkesinde kalırlar. Huzur ve güven içinde. Rahatça dinlerini yaşayarak ve anlatarak. Hz. Muhammed’in ve Mekke’deki Müslümanların Medine’ye hicretlerinden sonra parça parça onlar da tekrar yola düşer ve Medine’ye Peygamberlerine kavuşurlar. Ve onların Habeş ülkesinde yaptıkları tebliğin sonucu olarak 20 Habeşli takip eden yıllarda Mekke’ye Hz. Muhammed’i ziyarete gidecek ve orada O’nun eliyle Müslüman olacaktır.
. ve Mekke’de Yaşam
Necaşi’den gördüğü davranışı Kureyş bir türlü hazmedemez. Başta Hz. Muhammed, ellerindeki bir avuç Müslüman onların intikam yürek soğutma aletleri olur. Saldırıları daha da artar. Ve bu duruma daha fazla dayanamayacağını hisseden Hz. Ebubekir de peygamberinden Habeşistan’a gitmek için izin ister. Kabul edilir. Yanında dayısının oğlu Haris’te olduğu halde o da yola düşer fakat Kızıldeniz sahiline yakın Berk el-Gımad denilen yerde durdurulur. Durduran o bölgenin hâkimi, Kare kabilesinin reisi Düğünne Oğlu’dur. Hz. Ebubekir’e yolculuğunun nereye olduğunu sorar. O, yaşadıkları eziyeti anlatarak, kurtulmak için Habeşistan’a gitmek istediklerini söyler. Düğünne Oğlu, eskiden beri Hz. Ebubekir’i tanımakta ve ciddi, dürüst kişiliğinden ötürü de takdir edip, sevmektedir. Ve Kureyş üzerinde de nüfuzu güçlü bir reistir. Bu duruma onun da vicdanı isyan eder:
“Ebubekir!” der, “senin gibi bir insan ne yurdundan çıkarılır ne de sürgün edilir. Dön geri memleketine seni ben himayeme alıyorum!” Ve birlikte Mekke’ye dönerler. Karşılarında Düğünne Oğlu’nu gören Kureyş’in boyunları eğilir, sadece:
“Fakat” derler, “söyle Ebubekir’e Kur’an’ı sadece evinde okusun, namazını sadece evinde kılsın ve bizim kadınlarımızı, gençlerimizi yoldan çıkarmasın!” Dini, toplumdan dışlayıp sadece kul ile ALLAH arasında bir vicdan konusu haline indirgeyen anlayışın ilk uygulamasıdır, bu. Onların koşulları da kabul edilir ve Hz. Ebubekir, Düğünne Oğlu gibi güçlü bir koruyucunun kanatları altında her çeşit zulüm ve baskıdan kurtulmuş olur. Sadece bir süre için. Çok zaman geçmez Rabbine evinde bir suçlu gibi ibadet edip Kur’an okumak Hz. Ebubekir’e dayanılmaz gelir. Sonra evinin önüne bir mescit yapar ve namazı ile Kur’an’ına orada devam etmeye başlar. Yanık yanık, ağlayarak öyle bir Kur’an okuyuşu vardır ki, Mekke’de vicdanı tamamen kabuk bağlamamış kim varsa kadın, çocuk, genç, yaşlı Ebubekir’in mescidinin önüne yığılıp sessizce onu dinler. Ve tabii Kureyş’in egemenleri yeniden ayaklanır, Düğünne Oğlu’na haber yollarlar. O da çıkar Mekke’ye gelir. Bu kez de kaşları çatıktır ama Hz. Ebubekir’e karşı…
“Ebubekir!” der, “sen anlaşmanın dışına çıktın. Verdiğin sözü bozdun. Beni Kureyş karşısında güç duruma düşürdün…” Uzun boylu sayar Düğünne Oğlu ama Hz. Ebubekir kararını çoktan vermiştir. Sözü hiç uzatmaz:
“Ben” der, “senin korumanı sana iade ediyor ve ALLAH’ın koruması altına giriyorum.”Sonra birlikte Kâbe’ye gider ve yeni durumu orada bütün Mekke’ye duyururlar. Kureyş’in sadistleri de duydukları karşısında ellerini ovalar, sevinirler. Cenaze görmüş akbabalar gibi…
ALLAH’ın korumasına girmek sınava girmektir. Hemen ve herkes mucizevî bir biçimde korunmayacaktır, doğal olarak. Ve Hz. Ebubekir’in sınavı o an, henüz Kâbe’nin yanındayken başlar. Onun korumasız kaldığını gören bir sadist yerden aldığı bir avuç toprağı Hz. Ebubekir’in başına saçar. Bu davranış Arap popüler kültüründe çok ağır bir hakaret ve aşağılama anlamı taşımaktadır. Ve o sırada kendisini gören Muğire oğlu Velid’de boş durmaz üzerine düşeni yapar:
“Bunu başına sen kendin getirdin!” Hz. Ebubekir ise her zaman ki sakinliğiyle bir yandan başındaki toprakları silkelerken bir yandan da:
“ALLAH’ım” demektedir,”ne kadar Halim’sin(yumuşak, sabırlı).”
Ve Mekke’nin bu azgın ortamında en ağır bedeli Hz. Muhammed- Hz.Ebubekir çifti ödeyecektir.
Başına İşkembe Konulduğu An
Bu günlerden itibaren Hz. Muhammed’in putperestlerden gördüğü eziyetlerin en hafifi, alay edilmektir. “Övülmüş” anlamına gelen Muhammed ismini “Yerilmiş” anlamı taşıyan “Müzemmen” le değiştirirler. Ama bunda onların akıllarının ermediği çok ince bir hikmet de vardır. Müzemmen ismi sayesinde, gerçekte Hz. Muhammed’e değil kendi zihinlerinde oluşturdukları sanal bir varlığa sövmüş olurlar. Ve Hz. Muhammed’de bu ilginç gerçeğe dikkat çeker. Müslüman arkadaşlarına:
“Hayret etmiyor musunuz?” der, “ALLAH benden Kureyş’in eziyetini nasıl kaldırıyor. Onlar Müzemmen’e sövüp, onunla alay ediyorlar. Oysaki ben Muhammed’im!”
Fakat bu hiçbir şeydir.
Safa tepesinin arkasında yalnız olarak namaz kılmaktadır. Ebu Cehil ve avenesinin hücumuna uğrar, topukları tekmelenir, başını toprak, üzerine deve dışkısı atılır. Ve bu arada O, sadece:
“Kureyşliler! Bana vuruyorsunuz ama ben sizin peygamberinizim!” demektedir.
Mekke egemenleri Kâbe’nin yanında Hicr denilen yerde oturmuş, Hz. Muhammed’i çekiştirmektedir. Ve bir türlü O’na hak ettiği(!) cezayı veremedikleri için de birbirlerini kınamaktadır. Tam bu sırada Hz. Muhammed çıkagelir, Kâbe’yi tavafa başlar. Kureyş kendisine laf atar. O önceleri sabreder. Fakat ikinci tavaf, derken üçüncü tavaf laf atmalar devam eder. Ve Hz. Muhammed’in de sabrı taşar. En sonunda karşılarına dikilir:
“Kureyş topluluğu!” der,”duyuyor musunuz? Canımı kudreti elinde tutan varlığa yemin ederim ki ben dünyaya bu dava uğrunda feda olmak için geldim!” Samimiyeti, kararlılığı, ciddiyeti ve hiçbir kelimenin tanımlayamayacağı o özel manevi hali… Kureyşlileri kanı damarlarında donar. Kilitlenirler. Söyleyebildikleri tek şey, özür dilercesine:
“Vazgeç Muhammed!” demek olur. “Sen cahil bir adam değilsin, uyma bizim laflarımıza!”ve ertesi gün aynı yerde yine aynı ekip olarak toplandıklarında bu kez de dünkü pısırıklıklarına pişman olurlar:
“O kadar kalabalık olduğumuz halde” derler, “nasıl oldu da bize o şekilde kafa tutmasına bir şey yapamadık. Bir de adeta özür diledik” Pişmanlıkları hınca dönüşür, birbirlerini bilerler. İlk fırsat ta dünün intikamını almaya karar verirler. Ve çok geçmez Hz. Muhammed yine görünür, yine yalnızdır. Bu kez bir kabadayı topluluğu halinde önünü keser, çevresini kuşatırlar. En belalılarından biri, Ebu Muayt oğlu Ukbe, kavgayı başlatabilmek için sırıtarak sorar:
“Sen bizim tanrılarımızı inkâr ediyor musun?” O’nun cevabı tek kelimedir:
“Evet!” Bu tek kelime sanki bir hücum emri olur. Hep birden üzerine çullanırlar. Olayı başlatan Ukbe, en hırlılarıdır. Hz. Muhammed’in kendi elbisesini boynuna dolamış onunla boğmaya çalışır. Hz. Muhammed’in soluğu kesilir, dizleri üzerine düşer ve kendisini son anda kurtaran Hz. Ebu Bekir olur:
“Rabbim ALLAH’tır dediği için bir insanı öldürecek misiniz?” der. Kureyş’li saldırganları dağıtır.
Bir başka gün Hz. Muhammed’i kurtaran on bir yaşındaki kızı Fatıma olur. Olay yine Kâbe’de olur. Hz. Muhammed yine tek başınadır ve namaz kılmaktadır. Saldırganlar ise bu konuda Kureyş içinde daima başı çeken yedi kişilik özel(!) bir gruptur. Gitgide daha çok hırslanarak ve söylenip birbirlerini tahrik ederek önce bir süre Hz. Muhammed’i seyrederler. Sonra Ebu Cehil’in gözüne bir gün önce putlara kurban edilerek orada kesilmiş bir devenin bağırsakları takılır. Aklına da çok parlak bir fikir! Gözleri ışıldayarak kafadarlarına döner:
“Şu bağırsakları” der, “kim yere kapandığı zaman Muhammed’in boynuna geçirir!” Bu işlerin adamı Ukbe’dir. Hiç düşünmeden kalkar yerinden ve dudaklarında şeytanca bir sırıtmayla yerden, bir gündür kızgın Arabistan güneşinin altında iyice kokuşmuş olan bağırsakları alır ve olup bitenden habersiz Hz. Muhammed’in sırtına bırakır. Hz. Muhammed, deve dışkısı ve kanının altından havasız kalır yavaşça boğulmaya başlar. Kureyş’li sadistler ise gördükleri karşısında yıkılmamak için birbirlerine tutunarak, göğüslerini yumruklayarak ve gözyaşları dökerek gülmektedirler. Bütün yaşamları boyunca hiç bu kadar eğlenmemişlerdir. Hz. Muhammed’i ise en küçük kızı Fatıma kurtarır. Zayıf bedeni, minik elleri deve işkembesine zar zor güç yetirir. Bir yandan hırsından ağlamaktadır küçük Fatıma ve bir yandan da işkembeyi çekiştirirken babasına bunları yapan insanlara var gücüyle sövüp saymaktadır. Nihayet babasının sırtından bağırsağı sıyırmayı başarır. Hz. Muhammed ise önce namazını bitirir. Sonra kahkahaları hala kesilmemiş olan sadistlerin karşısına geçer. Başından aşağıya doğru kokmuş kan ve dışkı karışımı sızmakta olduğu halde ellerini açar:
“ALLAH’ım” der, “Kureyş’i Sana havale ediyorum!” donup kalırlar. Çünkü bilirler ki Muhammed gibi birisinin, hem de bu haldeyken, hem de bu yerde yapacağı dua mutlaka kabul edilecektir. Fakat artık iş işten de geçmiştir. Yapılan şey gerçekte Hz. Muhammed’in onuruna değil O’nun ve Âlemlerin Rabbi olan ALLAH’ın gayretine dokunmuştur ve elbette ona göre bir bedeli olacaktır. Hz. Muhammed’in o anda okumakta olduğu beddua sadece bu gerçeğin bir gereği ve yansımasıdır. Ve Hz. Muhammed duasına devam eder:
“ALLAH’ım bu topluluğu Sana havale ediyorum. ALLAH’ım Ukbe’yi Sana havale ediyorum! ALLAH’ım Ümeyye’yi Sana havale ediyorum.” Sonra Utbe, Şeybe, Velid ve Umare der, yedi ismin hepsini tek tek sayar. Duydukları yedi kafadarı fazlasıyla rahatsız eder, korkutur.
Olayların akışı gösterir ki ALLAH O’nun o duasını sekiz sene sonraya vadeli olarak kabul etmiştir. Çünkü o yedi kişinin hepsi Bedir günü Müslüman kılıçları altında parçalanacaktır.
Fakat şimdilik Hak tarafında olanların sınav ve pişme, olgunlaşma günleridir. Ve o yüzden Müslümanların daha çekeceği vardır. Özellikle Hz. Muhammed ile Hz. Ebu Bekir’in.
Habeşistan’a göçenlerden sonra Mekke’de imanını açığa vuranların sayısı kırktan daha azdır. Mekke nüfusu ise 4000’den fazla… İşte bu güç dengesi(!) içinde, Hz. Ebubekir, Kâbe’de, yanında Hz. Muhammed’de olduğu halde ayağa kalkar ve insanları açıkça İslam’a davet etmeye başlar. Kureyş eliti bu davranışı doğrudan kendi egemenliklerine yöneltilmiş ve hem gerçek hem de, Kâbe’de yapıldığı için, sembolik anlam taşıyan açık bir saldırı olarak kabul ederler. Ve cevapları da ona göre olur. Hz. Muhammed ve Hz. Ebubekir öldürülesiye dövülür. Hz. Ebubekir’i döve döve yere yıkıp üzerine çıkarlar. Özellikle Rebia oğlu Utbe, ayakkabısının demir ökçesi ile burun kemiğini kırar, burnu yüzüyle bir olur, belirsiz hale gelir. Hz. Muhammed’de ona yakın ölçüde dayak yer. En sonunda ikisini de dayaktan öldü zannedip, bırakırlar. Daha sonra olay yerine gelen akrabaları Teymoğulları Hz. Ebubekir’i baygın halde bir çarşafın içine koyarak evine taşır. Durumu o kadar ağırdır ki, öleceğini düşünürler ve boy onurlarına dokunduğu için tekrar Kâbe’ye gidip, duyururlar:
“Eğer Ebubekir ölürse ALLAH’a yemin olsun ki biz de ona karşılık mutlaka Utbe’yi öldürürüz!”
Sonra da tekrar Hz. Ebubekir’in evine dönüp, başında beklemeye başlarlar. Hz. Ebubekir ise ancak akşama doğru kendine gelebilir. Annesi Ümmülhayr, bir yandan ağlamakta ve bir yandan da oğlunun vücudundaki yaraları ve kurumuş kan lekelerini ıslak bir bezle silmeye çalışmaktadır. Ve görür ki elini Hz. Ebubekir’in başında nereye değdirmişse bir avuç saç köküyle birlikte elinde kalmaktadır. Ümmülhayr’ın gözlerini açan oğluna ilk sözü:
“Bir şeyler yesen, içsen” olur. Hz. Ebubekir ise onu duymaz bile:
“ALLAH’ın Elçisi ne durumda?” der. Bu kadarı akrabaları olan Teymoğullarına fazla gelir, söylenirler:
“O’nun yüzünden ölmesine ramak kaldı ve hala gözünü açar açmaz Muhammed diyor!”Kızgınlıkla Hz. Ebubekir’in evini terk ederler. O ise oralı bile olmaz:
“O ne yapıyor nerededir?” der. Hz. Muhammed’in iyi olduğu haberini almadıkça bir şey yiyip, içmez. Başka hiçbir şeyle ilgilenmez. Annesi de ısrarla:
“ALLAH’a yemin olsun ki benim arkadaşın hakkında hiçbir bilgim yok!” deyip, durur. Haklıdır da. Hz. Ebubekir:
“O zaman Hattab’ın kızı Ümmü Cemil’e sor!” der. Hz. Ömer’in de kız kardeşi olan Ümmü Cemil onların komşusu ve gizli Müslümanlardandır. Ondan Hz. Muhammed’in Erkam’ın evinde güvende ve bir ölçüde iyi durumda olduğu haberini alınca rahatlar. Ve sonra gece karanlığından yararlanarak, annesine ve Ümmü Cemil’e tutunup, O’nu görmeye Erkam’ın evine gider. Birbirlerini görünce kucaklaşırlar. Bir yandan da hıçkıra hıçkıra ağlamaktadırlar. Ve onlarla beraber Erkam’ın evinde olan bütün Müslümanlar da. Hz. Ebubekir, peygamberinin yüzünü, gözünü öper. Hz. Muhammed’de ısrarla ona nasıl olduğunu, canının çok yanıp yanmadığını sormaktadır. Hz. Ebubekir ise O’nu iyi durumda görmüş olmanın mutluluğuyla:
“ALLAH’ın Elçisi!” der, “o fasık adamın yüzümü gözümü belirsiz hale getirmesinden başka bir sıkıntım yok, iyiyim!” sonra o rahmetle dolu havayı fırsat bilir, Hz. Muhammed’den annesinin de İslam’ı kabul etmesi için dua etmesini ister. Anne Ümmülhayr’a o gün yaşadıkları yetmiştir zaten, peygamberin duası anneye çıkartılmış bir davetiye olur aynı zamanda. O evde o da Müslüman olur.
Gün içindeki şiddet, acı ve hüzün gün sonunda büyük bir ferahlığa dönüşür, böylelikle. Ama o günlerin kazancı sadece Hz. Ebubekir’in annesi Ümmülhayr’dan ibaret değildir. Biri daha vardır. İslam’ı kabul etmesiyle Hz. Muhammed’i ve bütün Müslümanları mutluluğa boğacak biri… Sadece birkaç hafta sonra…
Hamza: Aslan Avcısı
Hamza, Hz. Muhammed’in amcalarındandır. Fakat aralarındaki yaş farkı 5-6 yıldan fazla değildir. Kureyş içinde kolay kolay kimsenin karşısına çıkmaya cesaret edemeyeceği bir heybetin, kuvvet ve cesaretin sahibidir, Hamza. Kabadayıdır. İçkiye düşkündür, bir de ava… Avcılık bütün dünyasıdır Hamza’nın. Pek sosyal biri değildir, dünyası Mekke’yi çevreleyen çöllerdir. O çöllerde aslan avlar. Ve Mekke’de de aslan avcısı diye ünlenmiştir. O güne kadar, asosyal kişiliğinin de etkisiyle Mekke’deki din kavgasıyla pek ilgilenmemiş, atalarının dini putperestliğe bağlı kalmakla birlikte, Abdülmuttalib oğullarıyla Kureyş’in geri kalanı arasında yaşanan ve Hz. Muhammed’den kaynaklanan çatışmada da kendi boyunun ve Hz. Muhammed’in yanında yer almıştır. Ağabeyi Ebu Leheb gibi kendi boyuna karşı bir ihanetin içinde olmak aklından bile geçmemiştir Hamza’nın.
O gün de yaşananlar bir Mekke klasiği olarak tarihe geçebilecek ölçüde alışılmış olaylardır. Yine Safa tepesinde tek başına ibadet etmekte olan Hz. Muhammed, yine Ebu Cehil ve yandaşlarının hakaret ve saldırılarına hedef olmuştur. Gerçi o günküler sadece sözlü saldırılardan ibaret kalmıştır ama uğradığı ağır hakaretler Hz. Muhammed’i fazlasıyla rencide etmiş ve düşmanı daha fazla tahrik etmek istemediği için de hiç cevap vermeksizin bir taşın üzerinde oturarak, Ebu Cehil ve takımının usanıp çekip gitmelerini beklemiştir. Olayın bir de görgü tanığı vardır. Gizli Müslümanlardan bir cariye. Aynı gün avdan dönmekte olan Hamza’nın önünü keser ve:
“Ebu Umare!” der, “bugün Ebu Cehil’in yeğenin Muhammed’e yaptıklarını bilseydin böyle rahat olamazdın!” Hamza şaşırır ve ne olduğunu sorar. Cariye de her şeyi anlatır. Hamza duydukları karşısında bir öfke selinin bütün vücudunu kapladığını hisseder. Hedefi Kâbe’dir. Ebu Cehil’i orada bulabileceğini düşünür. Yanılmaz da. Önce hiçbir şey belli etmeden yanlarına oturur. O günkü av macerasını anlatmaya koyulur. Yayına dayanmış olarak, ayakta, kendisini merakla dinleyen Kureyş egemenlerine ki aralarında Ebu Cehil’de vardır,“şöyle yaptım, böyle ettim” diye anlatırken aniden yayını kaldırır ve bütün gücüyle Ebu Cehil’in kafasına indirir:
“Al sana bir yay, bir de kılıç” diyerek. Meclis karışır, Ebu Cehil neye uğradığını şaşırır. Yanındakiler Hamza’nın üstüne yürürler, fakat başından oluk gibi kan akmakta olmasına rağmen Ebu Cehil tarafından engellenirler. O an aklı başına gelmiştir Ebu Cehil’in ve daha ileri gidilirse Hamza’yı de kaybedeceklerini, onun da Müslüman olabileceğini görür ve:
“Dokunmayın Ebu Umare’ye” der. “O bana bunu yapmakta haklı, çünkü ben de bugün onun yeğenine çok kötü davrandım, hakaret ettim!” Akıllı hareket etmiştir Ebu Cehil ama geç kalmıştır. Öfkesini hala alamamış olan Hamza, bütün hiddetiyle meydan okur:
“İşte ben de artık O’nun dinindenim bundan sonra gücünüz yetiyorsa bana da aynı şeyleri yapın bakalım!” Ebu Cehil pişmanlık içinde kıvranır. Kendi elleriyle Müslümanların saflarına bir “aslan avcısı” kazandırmıştır. Aslında Hamza’nın Müslümanlığı o an için tepki ürünü bir tercihtir. Ne putların saçmalığı ve ne de ALLAH’ın birliği konusunda her zamankinden farklı bir görüşe sahip değildir. Kızgınlıkla, düşünmeden öylesine ağzından çıkıvermiştir işte. Sonra olup bitenin haberini vermek ve:
“İntikamın alınmıştır” diyerek gamını dağıtmak için Hz. Muhammed’in yanına, Erkam’ın evine yollanır. Yeğenine:
“Üzülme!” der, “Ebu Cehil’in sana bugün yaptıklarının intikamını aldım. Kafasını yardım, yüzünü kan içinde bıraktım” Hz. Muhammed’in tepkisi ise başta Hamza, herkesi şaşırtır:
“Ben böyle şeylere sevinemem!” Hamza, hayretler içinde sorar:
“Ya neye sevinirsin?” Hz. Muhammed taşı gediğine koyar:
“Senin Müslüman olmana!” Doğrudur. Bütün yaşamı boyunca Hz. Muhammed kötünün zarar görüp, kaybetmesinden çok iyinin kazanmasına sevinmiştir.
Hamza, bunun üzerine az önce Kâbe’de kızgınlık eseri söylediği şeyi tekrarlar. Müslüman olduğunu söyler. Herkes sevinir. Fakat bir öfke eseri olan ilk söylemin benzeri bu ikinci söylem de yeğenini sevindirmek için olmuştur. Ve o gece Hamza’yı uyku tutmaz. Sabaha kadar suçluluk duyguları içinde kıvranır. Kendi kendini eleştirir:
“Durduğum yerde” der, “babalarımın, atalarımın dininden mi çıkıyorum?” Hamza o gece ciddi olarak Müslüman olma yoluna girer. Ve sabahın ilk ışıklarıyla soluğu Kâbe’de alır. Henüz kimsecikler yoktur. Ellerini açar bütün samimiyeti ile ALLAH’a yalvarır:
“Kalbimden şüpheyi gider ve beni Senin hoşnut olacağın yola ilet!” der. Sonra da yeğeninin yanına gider. İçini O’na da açar. Kendisini İslam’ın gerçek din olduğu konusunda ikna etmesini ister. Bütün ön yargılarından sıyrılmış alabildiğine samimi bir haldedir, Hamza. Ve deyim yerindeyse tam da adamına gitmiştir. Ve yeğeni konuşmaya başlar. Varlığı, evreni, yaşamı, yaşamın amacını anlatır. Anlattıkça da Hamza karşısındaki insanın yeğeni olmaktan çıkıp, önderi, kurtarıcısı, müjdecisi ve tek kelimeyle peygamberi olmaya doğru dönüştüğünü görür. Teslim olur. Yaradılıştan bu yana tüm insan dillerinin söyleyebildiği en güzel cümleyi söyler. Ve o da dönüşür. Hamza olmaktan çıkar ALLAH’ın aslanı Hz. Hamza olur.
Fakat daha olacakları da vardır.
Hz. Hamza’nın Müslüman olmasının Mekke’deki yankısı güçlü olur. Kureyş egemenleri eski ataklığını kaybeder. En azından Hz. Muhammed’in kendine olan saldırılarını sınırlamak gereğini duyarlar. Artık Müslümanlar tamamen zayıf ve ezilebilir bir avuç zavallı olmaktan çıkmaya başlamışlardır. Şimdi aralarında yaşamını aslan avlayarak geçiren bir avcı da vardır. Ve kendileri de aslan olabilmekten çok uzaktır.
Anlaşma Teklifi… Yeniden
Kureyş, Ebu Talib’e ya da Hz. Muhammed’in kendisine yaptıkları anlaşma tekliflerinde zaman zaman aklın ve mantığın sınırlarını zorlamıştır. Bir defasında Ebu Talib’e öldürmek üzere Muhammed’i kendilerine teslim etmelerini karşılığında da Velid’in oğlu Umare’yi kendisine yeğen olarak akmasını teklif etmişlerdir. Ebu Talib, kendisine yapılan teklif karşısında gülsün mü ağlasın mı karar verememiş, sadece:
“Yani” demiştir, “siz benim oğlumu alıp keseceksiniz ve O’nun yerine de kendi oğlunuzu bana beslettireceksiniz!” Ebu Talib’in cevabını alınca onlar bile yaptıkları teklifin garabetini anlamış ve böyle gülünç bir duruma düşmenin pişmanlığıyla ısrar edememişlerdir.
Fakat Hz. Hamza’nın Müslüman oluşundan sonra yaptıkları anlaşma teklifleri çok daha mantıklı olur. Sanki Hz. Hamza’nın Ebu Cehil’in başına indirdiği yay, onunla beraber bütün Kureyş’i de akıllandırmıştır. Fakat hiçbir somut sonuca ulaşılmaz. Sadece herkes Kureyş egemenlerinin Hz. Muhammed karşısında ilk defa gerilediklerini görür. Oysa bu daha başlangıçtır.
Aslan Avcısı Değil Ama… Ömer
Tarih 616 olmuştur… Peygamberlikten sonra 6. yıl… Hamza’nın Müslümanlığı bütün Mekke’yi sarsar. Kureyş egemenleri Dar’un Nedve’de acil durum toplantısı yaparlar. Ebu Cehil, en zekileri olarak, altlarındaki zeminin hızla kaydığını hissetmektedir. Ve büyük bir telaş içindedir. Artık her şeyi göze almak gerektiğini düşünür. Abdülmuttalib oğullarıyla Kureyş’in diğer boyları arasında Mekke’yi kana boyayacak bir iç savaş çıkacaksa, çare yok… Çıkacaktır. “Muhammed’in kellesine” diyerek ortaya büyük bir ödül koyar: 100 kızıl deve, 1000 okiyye altın, sayısız misk göbeği (ticari değeri yüksek güzel bir koku), çok sayıda elbise v.s. koca bir servettir bu. Hattab oğlu Ömer atılır:
“Söz mü?” der, Ebu Cehil’e. anlaşırlar ve bir de yazılı senet imzalarlar. O sırada zil zurna sarhoştur Hattab oğlu Ömer.
Ömer, Mekke’nin kabadayısıdır, sarhoşudur, karşısına çok az kimsenin çıkmaya cesaret edebildiği güçlü güreşçisidir. Diğer kabilelerle yapılan görüşmelerde Mekke’yi temsil eden delege, deyim yerindeyse, Mekke’nin dış işleri bakanıdır. Ve pek belli etmese de vicdanlı insanıdır. Müslümanlara en çok işkence edenlerden biri iken bile Habeşistan’a göç etmek zorunda kalanların yürek sızlatan hali karşısında ilk kez yaptıklarını sorgulamış, içinde bir şeyler kıpırdanmıştır. İkinci kıpırdanış, bir gün Kâbe’de Hz. Muhammed’den Kur’an dinlerken olur. O, “Hakka” suresini okumaktadır. Ömer de arkasında durup sessizce dinler:
“Hakka(kıyamet) nedir o Hakka? Hakka’nın ne olduğunu sana ne bildirdi? Semud ve Ad kapılarını çalacak felaketi yalanladılar. Semud kavmi korkunç bir sesle helak edildiler. Ad kavmi ise, uğultulu azgın bir fırtına ile yok edildiler…” (Hakka,69:1-6) şeklinde başlayan sure Hz. Ömer’i derinden etkiler. Kur’an’ın O’nun tarafından yazıldığını düşündüğü için, kendi kendine, Hz. Muhammed hakkında:
“Amma şair miş!” diye düşünür ki, Hz. Muhammed, o sırada surenin 38. ayetini okumaya başlar:
“Gördüklerinize ve görmediklerinize yemin ederim ki, şüphesiz o şerefli bir peygamberin sözüdür. O, bir şair sözü değildir. Siz ne kadar az inanıyorsunuz!” (Hakka,69:38-41) Telaşla çevresine bakınır Ömer, sanki Hz. Muhammed içinden geçenleri okumuştur. Bu kez de:
“Herhalde bu bir kâhin, aklımdan geçenleri bildi!” derken, Hz. Muhammed, 42. ayetten devam eder:
“O, bir kâhin sözü de değildir. Siz ne de az düşünüyorsunuz. O, âlemlerin Rabbi tarafından indirilmedir.” (Hakka,69:42-43) Yaşadığı bu olay sarsıcı bir deneyim olur Ömer için. Daha sonraları itiraf edeceği üzere ilk olarak o gece kalbinde İslam’a karşı bir sıcaklık, bir sempati hisseder.
Başka bir gece de içki içmek için meyhaneye uğramıştır fakat orada kafa dengi kimse bulamaz. Canı sıkılır, başka bir içkicinin yanına gider. O da yerinde yoktur. Bunun üzerine:
“Bari” der, “Kâbe’ye gidip tavaf edeyim” Ve o gece de yalnız olarak Hz. Muhammed’i görür, yine gecenin sessizliği içinde kendinden geçmiş Kur’an okumaktadır. Varlığını belli etmekten çekinir, Ömer ve Kâbe örtüsünün içine gizlenir. Oradan dinler Kur’an’ı. O gece Ömer’in kalbi İslam’a bir adım daha yaklaşır. Ama bütün olaylar, bir an için parlayıp sonra külün altında gözlerden gizlenen köz gibidir. Devem etmez, içten içe yanar varlığını hissettirmez. Hatta kişinin kendine bile.
Ve Ömer, o sarhoş haliyle, bütün bunları unutmuş olarak Ebu Cehil’in ortaya koyduğu servete tamah edip, Hz. Muhammed’in canına talib olur. Antik Mısırlılar:
“İnsanlar plan yapar, kader güler!” derlermiş. Ömer’in macerası tam da bu türdendir. Hz. Hamza’nın Müslüman oluşunun üzerinden henüz üç gün geçmiştir. Manevi havaya bakarak rüzgârın Rahmet yönünden, hem de kuvvetli estiğini gören Hz. Muhammed, “fırsat budur”demiş üç günden beridir dua etmektedir:
“ALLAH’ım! Bu dini iki Ömer’den biriyle destekle: Hattab oğlu Ömer ya da Hişam oğlu Amr (=Ömer=Ebu cehil) hangisi Sana daha sevimli ise!” dua, Hattab oğlunun lehine kabul edilir. Tabii o sırada Hattab oğlunun hiçbir şeyden haberi yoktur. O kendi dünyasında, içkinin ve Ebu Cehil’in koyduğu ödülün heyecanıyla kıpkırmızı, Hz. Muhammed’e ve Müslümanlara hınçla dolu, beline kılıcını takmış, pür hiddet Erkam’ın evine doğru seyir halindedir. Yolda gizli Müslümanlardan Abdullah oğlu Nuaym ile karşılaşır. Nuaym, Ömer’in bu beli kılıçlı, pür hiddet halinden ve Erkam’ın evi doğrultusundaki gidişinden şüphelenir ona:
“Hattab’ın oğlu!” der, “böyle kılıcınla nereye?” Şüphesi haklı çıkar, Ömer:
“Erkam’ın evine” diye cevap verir, “o Muhammed’i ortadan kaldırıp bu ikiliğe son vermeye” Nuaym’ın içinde bir şey “cız” eder, ama hiç renk vermez, sadece Ömer’den önce Erkam’ın evine yetişip, Hz. Muhammed’i ve Müslümanları durumdan haberdar etmeyi düşünür. Ama bir anda, uzun boylu plan yapacak zamanı yoktur. Aklına ilk gelen çareye sarılır. Alaycı bir biçimde:
“sen” der, “bırak Muhammed’i de önce kendi evine bak!” bir anda kurulan plan başarılı olmuştur. Durur, Ömer ve meraklı bakışlarla:
“Sen ne demek istiyorsun?” diye sorar. Çaresizdir Nuaym, peygamberini kurtarabilmek için başka iki gizli Müslümanı deşifre edecektir:
“Kız kardeşin Fatıma ile kocası Said, sen git de önce onlarla ilgilen. Hem Muhammed’e dokunursan Abdülmuttalib oğullarının seni sağ bırakacaklarını mı zannedersin?”Nuaym’ın sözlerinin tehdit kısmını duymaz bile ama kız kardeşi ile eniştesi… Şok olur. Ve gerisin geriye döner. Şimdi hedefi eniştesi Zeyd oğlu Said’in evidir. Denk gelir. O sırada azadlı köle, demirci Habbab Said ile eşi Fatma’ya en son nazil olan Taha suresinin yazılı olduğu yaprakları getirmiş, okutup, ezberlemektedir. Evin kapısında durup, içeriden gelen seslere kulak kabartan Hz. Ömer sevinir. Suçüstü yaptığını anlar. Sonra da var gücüyle:
“Açın kapıyı!” diye bağırıp, yumruklamaya başlar. Evin içi bir anda karışır. Kolay değil, Ömer’dir haykıran… Ukaz panayırında deve yavruları ile güreş tutan, ayaklı şarap testisi Ömer… Ve bağırışıyla kapıya inen yumruklarından da bellidir ki bu hayırlı bir geliş değildir. Habbab hemen bir perdenin arkasına saklanır. Mushaf yaprakları ise Fatıma’nın elbisesine. Sonra Fatıma kapıyı açar. Sakin görünmeye çalışarak. Ömer hışımla içeriye dalarken sorar:
“Ne okuyordunuz? Çabuk çıkarın!” Said ve Fatıma sağıra yatarlar:
“Bir şey okumuyorduk yanlış duymuşsun” falan diyecek olurlar ama boşuna. Sille, tokat eniştesi Said’e yumulur Hz. Ömer ve bir anda yüzünü gözünü kan içinde bırakır, altına alır. Fatıma kocasını Ömer’in elinden kurtarmaya çalışır. Arada birkaç tane de o yer. Onun da ağzından burnundan kan boşanır. Ve bu kadarı fazla gelir Fatıma’ya. Ömer’e hücum eder. Sonuçta o da Hattab’ın kızı, Ömer’in dişi versiyonudur. Dikilir ağabeyinin karşısına ve kükrer:
“Kur’an okuyorduk! Biz de Müslümanız! Var mı bir diyeceğin!” Fatıma’nın kükremesi ve kanlı görüntüsü… Durdurur Ömer’i. Bir anda sakinleşir:
“Getir bakayım” der, “neler yazılıymış şu okuduğunuz sayfalarda” Fakat Fatıma korkunun ses duvarını aşmıştır artık. Aynı tonda devam eder:
“Sen putperestsin ve o yüzden de pissin! Kur’an sayfalarına el süremezsin önce banyo yap!” Aslan, dişi aslan karşısında kuzuya döner. Sessizce kalkar, bir duş alır. Sonra da Tahasuresinin yazılı olduğu sayfaları:
“Ta. Ha. Biz Kur’an’ı sana güçlük çekesin diye değil, ancak ALLAH’a karşı saygıyla dolu olanlara bir öğüt olsun diye indirdik. Kur’an yeri ve yüce gökleri yaratan ALLAH tarafından peyderpey indirilmiştir. Rahman Arş’ı kaplamıştır. Göklerde, yerde ve ikisi arasında bulunan şeyler ile toprağın altında olanlar hep O’nundur. Eğer sen sözü açıktan söylersen, şüphesiz O, gizliyi de, gizlinin daha gizlisini de bilir. ALLAH, Kendisinden başka tanrı olmayandır. En güzel isimler O’na aittir.” (Taha,20:1-8)
büyülenmiş gibidir, sadece:
“Bunlar ne güzel sözler!” diyebilir. Herkes şaşırır, sevinir, ümide kapılır. Habbab saklandığı yerden çıkar:
“Ömer” der,”ben zaten ALLAH’ın Elçi’sinin senin hakkında yaptığı duanın kabul edileceğini biliyordum” Ömer şaşırır:
“Muhammed benim için dua mı etti?” diyebilir, sadece. Habbab, onu onaylar:
“Evet!” der, “dün, bu dinin seninle ya da Ebu cehil’le desteklenmesi için dua ediyordu. Demek ki ALLAH’ın tercihi sen oldun” Hem ALLAH hem Hz. Muhammed… Duyduğu jestler ve iltifatlar Ömer için bardağı taşıran son damlalar olur ve taşar, Ömer… Taşar, değişir, dönüşür, başkalaşır…
Sonra da peşinde Habbab oğlu halde Said’in evini terk eder. Doğrultusu yine Erkam’ın evidir, hedefi yine Hz. Muhammed’dir ama bu kez bambaşka bir niyetle ve bambaşka bir Ömer olarak. Fakat tabii ki Erkam’ın evindekilerin bu kısa sürede Ömer’in yaşadığı büyük devrimden haberleri yoktur. Sadece onun beli silahlı, öfkesi burnunda oraya doğru gelmekte olduğunu haber almışlardır. Hepsi o kadar. Ve haberi aldıklarından beri de gergin bir bekleyiş içindedirler. Ve işte kapıdadır, Hattab’ın oğlu Ömer. İlk öne çıkan üç günlük Müslüman aslan avcısı Hz. Hamza olur. Ömer tarafından vurulan kapıya bakarak:
“Açın kapıyı” der, “eğer iyi niyetle geldiyse ona ikramda bulunuruz, eğer niyeti kötüyse kendi kafasını kendi kılıcıyla kopartırız!” O an, bir aslan ve bir aslan avcısı karşı karşıyadır. Ama görünüşte… Gerçekte ise herkes ALLAH’ın Elçisinin çevresinde birer sevimli kediciktir.
Ömer içeri girer ve ona doğru ilk hamle, beklenenin aksine, Hz. Muhammed’den gelir. Hz. Hamza’nın da önüne geçer çünkü Abdurrahman Şarkavi’nin anlatımıyla:
“Ama Muhammed, içten içe Ömer’i kendisi teslim almak istiyordu… Bugünden sonra artık gücüne güvenerek böbürlenemeyecekti. Ebu Cehil’i Hamza ezmişti. Ömer’i Muhammed ezecekti.”
Elini Ömer’in kuşağına sokar ve sertçe sasarak kendine doğru çeker:
“Ömer” der, “ne yapıyosun? Hala inanmayacak mısın? ALLAH’tan belanı mı istiyorsun?”Hz. Muhammed, insan sarrafı denilen durumun da çok üzerindedir. Bütün tarih boyunca kime nasıl konuşulacağını O’nun kadar mükemmel bilen bir insan gelmemiştir. Ömer kısık bir sesle, sadece:
“ALLAH’ın Elçisi” diyebilir,”ben, ALLAH’a, ALLAH’ın Elçisine ve O’na ALLAH’tan gelen şeylere iman etmek için senin yanına geldim.” Hz. Muhammed’in bu sözlere cevabı sadece iki kelime olur:
“ALLAH’u Ekber!” sonra aynı kelimeler o evde bulunan herkes tarafından hep birlikte tekrarlanır. Dalga dalga Mekke sokaklarına yayılır, yayılır, yayılır…
Ömer’in Hz. Ömer olduktan sonra ilk düşüncesi gene Ömer’ce olur. Peygamberine döner:
“Müslüman olup ta bu yüzden dayak yemeyen, işkence yapılmayan kimse görmedim ve bu konuda bir istisna olmak benim hoşuma gitmez.” Der. Sonra o gece sabaha kadar bunun için ne yapabileceğini düşünür. Ve Müslümanlığının ikinci günü sabah erkenden gidip Ebu Cehil’in kapısını çalar. O, kendisini gülerek karşılar:
“Kız kardeşimin oğlu hoş geldin” der ve sorar “ne haberler getirdin?” Ömer’in cevabı:
“ALLAH’a ve O’nun Elçisi olan Muhammed’e iman ettiğimi ve kendisinin getirip bildirdiği şeyleri doğruladığımı sana haber vermek için geldim” der. Gülümsemesi Ebu Cehil’in suratında donar. Kendine gelmesi birkaç saniye sürer. Sonra kırarcasına Hz. Ömer’in yüzüne çarparken de ekler:
“ALLAH senin de senin getirdiğin haberin de belasını versin” fakat Hz. Ömer’in istediği olmamış, kavga çıkmamıştır. İkinci olarak dayısı Mugire oğlu Velid’in evine yollanır. Ona da aynı haberi verir:
“Haberin olsun ben de Muhammed’in dinine girdim” der. Yaşlı ve kurnaz Velid, alttan alır:
“Sakın yapma!” der. Hz. Ömer:
“Yaptım bile” dite cevaplar. Sonra da ekler: “Bu iş oldu bitti. Sen benim Müslüman olduğumu Kureyş’e duyur!” Velid yüzünü asar, kapıyı kaparken:
“Hayır!” der, “senin de yoldan çıktığını Kureyş’e ilk duyuran ben olmayacağım”
Hz. Ömer onun kapısından da kendi kendine:
“Bu da olmadı!” diyerek ayrılır ve kendi kendine söylenir:
“Müslüman halkı dövüyorlar fakat beni hiç kimse dövmüyor!” son çare olarak Kureyş’in ayaklı gazetesi Mamer oğlu Cemil’e gider. Cemil’e söylenen bir haber, hele bir de çarpıcıysa, en geç yarım saatte bütün Mekke’ye yayılmış demektir. Ve Hz. Hamza’nın Müslümanlığının çalkantısı henüz duyulmamış Mekke’de Hz. Ömer’in de Müslüman olduğu haberinden daha çarpıcı ne olabilir?
Belki Ebu Cehil’in de Müslüman olduğu haberi…
Cemil, haberi Hz. Ömer’den alır almaz ayağa fırlar, bir anda gözleri parlamıştır. Hemen eteklerini toplar ve anında ortadan kaybolur. Şimdi ayaklı gazetecilik kariyerinin zirvesini yapmaktadır. Hz. Ömer de artık rahatlamış olarak onun ardından şehir merkezi durumunda olan Kâbe’ye doğru seğirir. Ve istediğine de kavuşur. Az önce Cemil den haberi duymuş bulunan Kureyş’liler Hz. Ömer’in etrafını çevirir ve saatlerce yumruklaşırlar. En sonunda Kureyş’in zeki ve yaşlı aristokratlarından Vail oğlu As gelene kadar (Kureyş’in Habeşistan büyükelçisi! Amr’ın babası). O, olayın daha fazla büyüyüp, Hz. Ömer’in boyu Adiy oğullarının da karşı tarafa kaymaması için görünüşte özgürlükçü bir tavır takınır. Hz. Ömer’le dövüşenleri azarlayarak:
“Size ne ?” der, “adam kendi dininden çıkmış yeni bir dine girmiş. Siz ne karışıyorsunuz?” Bu uyarı Hz. Ömer’le dövüşenleri onun ifadesiyle “bir elbisenin insanın üzerinden soyulup sıyrılışı gibi” etrafından dağıtır. Ve böylelikle Hz. Ömer, Müslümanlıktaki ilk tam gününü bitirmiş olur. Müslüman olduktan sonra ki ilk muradına ermiş, deyim yerindeyse, bütün kurtlarını dökmüştür.
Peki, ama Hz. Muhammed’in duası niçin Ebu Cehil’in değil de Hz. Ömer’in lehine kabul edilmiştir? İkisi de putperesttir. İkisi de Müslüman düşmanıdır ve ikisi de İslam’a destek olacak bir kişisel ve toplumsal gücün, etkinliğin sahibidir. Öyleyse niçin Hz. Ömer? Çünkü Hz. Ömer ne olursa olsun hiçbir zaman vicdanını tam olarak köreltmemiştir. Habeşistan’a göç edenler karşısındaki üzüntüsü, Kâbe’de Hz. Muhammed’den Kur’an dinlerken sahip olduğu samimi hatta naif hali ve benzeri örnekler onu İslam’a taşıyan yolun kilometre taşları olmuştur. Ve Ebu Cehil bunların birine bile sahip değildir. Vicdan ve samimiyet gibi kavramlar karşısında Ebu Cehil’in durumu suyun karşısında ateşin durumundan farksızdır. O, sadece bir kibir heykelidir. Baştan aşağı…
Ve Hz. Hamza’dan üç gün sonra Hz. Ömer’in de Müslüman olması Mekke’nin güç dengelerinde önemli bir sarsıntıya neden olur. Müslümanlar hem fiziki güç hem de moral güç açısından önemli bir aşama kaydetmişlerdir. İlk kez Hz. Ömer’in teklifi ve Hz. Muhammed’in de kabulü ile topluca Kâbe’ye gidip orada yine toplu olarak namaz kılarlar. Bu, Mekke’deki dengeler açısından bir devrim demektir. Habeşistan’dakiler ve kendisini gizlemek zorunda olanlarla birlikte Müslümanların toplam sayısı 300’ü geçmiştir. Artık Erkam’ın evinde saklanmaya gerek kalmaz. Bu olay üzerine oradan da çıkılıp bütün şehre dağınılır. Hz. Muhammed:
“Ömer Müslüman olalı saygınlığımız arttı” der. Hz. Ömer’in Müslüman olmasının taşıdığı tarihsel değeri en iyi özetleyen, Kâbe’de ilk kez açıktan Kur’an okumuş ve bu yüzden de feci bir biçimde dövülmüş olan Mesud oğlu Abdullah’ın sözleridir:
“Ömer’in Müslüman oluşu bir fetih, hicret edişi bir zafer, Müminlerin emiri oluşu bir rahmetti. ALLAH’a and olsun ki, Ömer Müslüman oluncaya kadar biz Kâbe’nin yanında açıktan namaz kılamazdık!”
Boykot!
Hz. ve Hz. Ömer’in Müslüman olmalarının neden olduğu şok ve ondan kısa bir süre önce Habeş Necaşisinden gördükleri aşağılanma Kureyş egemenlerini Müslümanlara karşı köklü bir strateji değişikliğine yöneltir: Müslümanları ve boy dayanışması gereği onlara sahip çıkan putperest akrabalarını toplum dışına itme, sosyal ve ekonomik nitelikli bir boykot uygulayarak yaşamdan soyutlama ve dayanamayıp çözülmelerini sağlama. Üç yıl sürecek zorlu bir dönem başlar. Büyük acılar çekilir. Fakat sonuç Kureyş aristokrasisinin planladığının tam tersi olur. Farkında olmadan karşılarındaki cepheyi genişletirler. Çekilen acılar Müslümanları daha çok biler, dinlerine daha sıkı bağlanmalarını sağlar. Sırf akrabalık gereği onların yanında yer alıp bu uzun süre boyunca aynı acılara göğüs germek zorunda kalan putperest akrabalar ise Müslümanların yıllardan beri yaşayageldikleri aynı acıları kendileri tadar. Ve böylece onlarla olan empatileri güçlenir ki bu da kendilerini İslam’a yaklaştırır. Ayrıca Kureyş’in İslam düşmanı zalim çevrelerine karşı onlarda ciddi bir soğukluk ve tepki oluşur. Ve son olarak ta İslam düşmanı Kureyş çevreleri de kendi aralarında şahinler ve ılımlılar olmak üzere ikiye bölünür. Hatta üç yılın sonuna doğru birbirleriyle savaşacak duruma gelirler.
Süreci başlatan olay, Hz. Muhammed’e bir suikast hazırlandığı haberleri olur. Önceki benzerlerinden farklı olarak bu suikastin, muhtemelen, Hz. Muhammed gece uyurken gizlice yapılması planlanır. Böylece katilin kimliği bilinemeyeceğinden olayın Kureyş içinde bir kan davasını tetiklemeyeceği hesaplanır. Bu taktik değişikliği bile İslam karşısında Kureyş elitinin kaybettiği mevzileri belgelemesi adına oldukça anlamlıdır. Artık rahat ve açıktan hareket edememektedirler.
Haberi alan Ebu Talib ise bu kez her zamankinden daha fazla telaşlanır. Özellikle Kureyş’li elebaşlarının görecekleri bir saatte Kâbe örtüsünün içine girerek ALLAH’a dua eder:
“ALLAH’ım! Kendi halkımız bize karşı azgınlaştı, taşkınlaştı. Bize yardım et. Onlara engel ol. Kardeşimin oğlunu öldürmelerine olanak verme!” Dua, Kureyş’li zalimleri iyice kızdırır ve bu kez de yüzüne karşı Ebu Talib’i de ölümle tehdit ederler ve Abdülmuttalib oğullarıyla aralarındaki bütün bağları attıklarını duyururlar. Artık ipler tamamen kopmuş, Kureyş birbirine karşıt iki kampa ayrılmıştır. Abdülmuttalboğullarının bağlı olduğu bir üst boy olan Haşimoğulları da bu ayrımda Hz. Muhammed’in yanında yer alır. Bütün Müslümanlar ve Haşimoğulları Mekke’yi çevreleyen dar vadilerden birinde yer alan Ebu Talib’in evi etrafında kümelenmeye başlar. Bu aynı zamanda fiziki bir ayrışmadır. Ebu Talib mahallesinin Kâbe’ye uzaklığı 3 km. dir. Ve herkes Ebu Talib mahallesinde/vadisinde çadırını kurar. Ebu Leheb hariç. O, putperestlerin ve Kureyş’in büyük parçasının yanında yer alır. İhanetini kurumsallaştırır. Gerçek neden, çıkar kaygısıdır. Ama Ebu Leheb bu tavrını putlara olan bağlılığıyla örtmeye çalışır. O günlerden birinde 7 sene sonra Uhud’da Hz. Hamza’nın ciğerlerini çiğneyecek olan Utbe’nin kızı ve Ebu Süfyan’ın eşi Hind ile yolda karşılaşır:
“Utbe’nin kızı!” der, Hind’e, “Lat ve Uzza’yı inkâr edenlere karşı çıkmak ve onlardan bağlarımı koparmakla, Lat ve Uzza’ya hizmet etmiş oldum mu?” Hind, ona beklediği aferini cömertçe verir:
“Evet, ALLAH seni hayırla ödüllendirsin!”
Kureyş, Haşimoğulları karşısındaki kararlılığını pekiştirmek için yazıya döker. Onlarla bütün sosyal ve medeni ilişkiler dondurulacak, onlara hiçbir şey satılmayacak ve onlardan hiçbir şey alınmayacaktır. Tam bir ambargodur bu. Ve boykotun kaldırılmasının tek şartı da Hz. Muhammed’in öldürülmek üzere kendilerine teslim edilmesidir. Kureyş bunları yazdığı parşömeni, kutsallık ve sağlamlık kazanması için Kâbe’nin içine asar. Fakat “Sahife” adı verilen parşömenin yazıldığı gün, yazıcısı Mansur’un sağ eli kurur, çolak kalır. İçlerinden bazıları bunu Haşimoğullarına karşı haksız olduklarının bir kanıtı bazıları da Muhammed’in yeni bir sihri olarak yorumlar. Fakat Mansur’un başına gelen şey ortada kalır, hiçbir somut sonuca yol açmaz.
Bu arada Ebu Talib Hz. Muhammed’e sahip çıkmakta aynı kararlılığını sürdürmektedir. Bu konudaki tavrını o çağların en etkin toplumsal iletişim aracı olan şiirle dile getirir:
“Kâbe’ye and olsun ki mızraklar ve oklarla savaşmadıkça,
Çoluk, çocuğumuzu bize unutturacak derece de,
Kendisinin çevresinde çarpışarak yerlere serilmedikçe,
Muhammed’i teslim etmeyeceğiz.”
Ve sadece şiirler söylemekle kalmaz. Somut önlemler de alır. Kureyş’in suikast niyeti bilindiğinden her gece Hz. Muhammed’in yattığı yeri değiştirir. O’nun yatağında kendi çocuklarından ya da diğer akrabalarından birini yatırır.
Büyün bu olup bitenler bile Hz. Muhammed’i günlük eylemlerinden ve özellikle her gün Kâbe’ye gidip insanları İslam’a davet etmekten alıkoymaz. Fakat boykot Müslümanlar ve Haşimoğulları için çok etkili olmuştur. Açlıktan onlarca çocuk, yaşlı ve hasta insan ölür. Hz. Muhammed’in, Ebu Talib’in, Hz. Ebubekir’in ve Hz. Hadice’nin maddi birikimleri boykotu sürdüğü üç yıl içinde tamamen erir. Güç bela ve gizli olarak bulunabilen yiyecekler, Ebu Talib mahallesi sakinlerine en az beş kat fiyata satılır. O da bin bir güçlükle Kureyş gençleri gece gündüz Ebu Talib Mahallesi etrafında silahlı nöbet tutmaktadır. Ve az miktardaki yiyecekte bu kuşatmadan kaçırılarak içeriye sokulabilir ya da beş kat fiyatla satın alınabilir. Aslında Ebu Cehil ve Ebu Leheb gibileri çoğu kez ona bile olanak vermemektedir. Mekke’ye yiyecek getiren tüccarlar onlar tarafından Müslümanlara mal satmamaları için uyarılır. Hatta ellerinde kalan yiyecekler Müslümanların eline geçmemesi için birkaç kat fazla fiyat ödenerek yine bunlar tarafından satın alınır. Sadece “Haram Aylar” süresince ortalık biraz sakinleşir. Müslümanlar da herkesle birlikte, Mekke ve çevresinde kurulan fuarlara katılarak ihtiyaçlarını giderebilirler. Fakat bunlar topu topu senede dört aydır ve tabii ki yeterli değildir. İnsanlar ağaç yapraklarını yemek zorunda kalır. Açlıktan ağlayan çocukların sesleri Ebu Talib mahallesinin dışından bile duyulabilmektedir. Bazıları bulabildikleri deri parçalarını suda ıslatıp yumuşattıktan sonra ateşte kızartıp yemekte ve bunun üzerine de üç gün yiyecek başka hiçbir şey bulamamaktadır.
Bir gün Hz. Hadice’nin yeğeni Hizam oğlu Hakim Ebu Talib mahallesine yiyecek sokmaya çalışırken Ebu Cehil’e yakalanır. Öfkeden kendini kaybeden Ebu Cehil Hakim’in üzerine yürür:
“Seni bütün Mekke’ye rezil edeceğim!” der. Gürültü üzerine yanlarına gelen bir başka Kureyş’li, Hişam oğlu Ebu’l-Bahteri ise ne olduğunu öğrenince Ebu Cehil’e çıkışır:
“Sana ne” der, “adam halasına yiyecek götürüyor, ne diye engel oluyorsun?” Ebu’l-Bahteri ile Ebu Cehil arasındaki tartışma büyür, kavgaya dönüşür. Ebu’l-Bahteri bir deve kemiği ile Ebu Cehil’in başını yarar. Sonra yere yıkıp üzerine çıkar ve pestilini çıkartır. Bu sırada Ebu Talib mahallesinin sınırında Hz. Hamza olup biteni sessizce seyretmektedir. Kureyş çatlamıştır. Tam da vicdanından… Hakim içeriye yiyecek kaçıranların başında gelmektedir. Sonra ona Amr oğlu Hişam da katılır, çatlak giderek büyür. O üç yıl içinde Mekke’de müthiş bir kuraklığa uğrar, Kureyş’te bir ara yiyecek bulamaz. Hz. Muhammed:
“ALLAH’ım bunlara Yusuf’un kıtlık yıllarındaki gibi bir kıtlık ver!” diye dua etmiş ve kısa bir süre içinde yağmurlar kesilmiş yer de kurumuştur. Onlardan da birçok insan açlıktan ölür. Ölmüş hayvanları köpekleri, deve yünü ile kanın karışımından yapılan şeyleri yemek zorunda kalırlar. Kıtlığın dayanılmaz hale geldiği sıralarda Ebu Süfyan Hz. Muhammed’e gelerek yalvarır:
“Ne olursun” der, “dua et ALLAH üzerimizden bu belayı kaldırsın. O zaman söz veriyoruz sana iman edeceğiz!” Hz. Muhammed dua eder, kuraklık ve kıtlık son bulur fakat Kureyş sözünde durmaz.
Fakat ilahi takdirin Müslümanların o sınavı için biçtiği süre sonuna yaklaşır. Üç yıl tamam olur. Cebrail, Hz. Muhammed’e Kâbe’de asılı olan “Sahife”nin bir güve tarafından yendiği haberini getirir. Sadece ALLAH kelimeleri sağlam kalmıştır. Hz. Muhammed haberi, amcası Ebu Talib’e iletir. Ebu Talib de önce diğer kardeşlerine ve sonra da Kureyş aristokrasisine…
“Eğer” der, “bu haber doğru ise haksız olduğunuzu kabul edin ve bu zulmü bitirin. Eğer yanlış ise ben de o zaman Muhammed’i size teslim edeyim ne isterseniz yapın!” Kureyş bu teklife çok sevinir. Heyecanla kabul ederler. Sonra “Sahife” bulunduğu yerden indirilip açılır. Ve aynen Ebu Talib’in söylediği gibi olduğu görülür. ALLAH’tan başka her şey silinmiştir. Görenler dehşet içinde kalır. Kureyş’lilerin elleri yanlarına düşer. Ebu Talib fırsatı değerlendirir ve var gücüyle karşısındaki efendilere! Yüklenir:
“Herhalde” der, “haksız olduğunuz, akrabalarınıza zulmettiğiniz, kötü yolda olduğunuz tamamen ortaya çıktı, değil mi?” Çoğunun başı öne düşer fakat bazıları hala inat etmektedir:
“Hayır!” derler, “kabul etmeyiz. Bu da Muhammed’in sihirlerinden biridir” fakat o andaki durum ne olursa olsun Kureyş bu konuda kesin olarak ikiye bölünmüş ve Ebu Talib mahallesi sakinlerine tünelin ucu görünmüştür. Ebu Talib Kâbe’yi terk etmeden kutsal örtünün içine girerek bir dua daha eder:
“ALLAH’ım! Zalimlere, akrabalarına düşmanlık edenlere ve haramları helal hale getirenlere karşı bize yardım et!” Artık Kureyş’in önemli bir bölümü açık açık:
“Bu, kardeşlerimize karşı bizim yaptığımız büyük bir zulümdür!” demetledir.
Hz. Muhammed’e peygamberlik verilişinin yedinci yılında başlamış olan boykot onuncu yılda biter. Amr oğlu Hişam’ın başını çektiği bir grup silahlanarak Kâbe’ye gider ve Kureyş’in geri kalanına artık boykot anlaşmasını tanımadıklarını ve gerekirse bu yolda çarpışmaya da hazır olduklarını bildirir. Bir iki küçük itiraz denemesi dışında kimse ciddi olarak bu ültimatoma karşı çıkma cesareti gösteremez ve üç yıl aradan sonra bu silahlı grupların eşlik ettiği Müslümanlar ve Haşim oğulları Ebu Talib mahallesinden çıkar, evlerine geri dönerler.
Boykot sona ermiştir. Fakat arkasında büyük acılar ve ağır bir bedel bırakarak. Hz. Muhammed’in 65 yaşındaki eşi ve dokuz çocuk anası Hz. Hadice ölmek üzeredir. O yıllar da Hz. Hadice’yi açlıktan, kurumuş deve derisi parçalarını yemeye çalışırken görenler olmuştur. Bir zamanlar 500 develik ticaret kervanları kaldıran Mekke’nin en zengin kadını boykotun sona ermesine yakın bir gün eşinin karşısına üzerindeki yamalardan kendisi görünmeyen bir elbise ile çıkmış ve muhtemelen onun eski günlerini hatırlayan Hz. Muhammed yaşlı eşini o kıyafet içinde görünce gözyaşlarına hâkim olamamıştır. Ve aynı biçimde kızı Hz. Fatıma’da boykot bittiğinde on beş yaşındadır ve on üç sene sonra ölümüne neden olacak bir hastalığa yakalanmıştır. O üç yıl içinde çektikleri yüzünden. Benzer nedenlerden ötürü Ebu Talib de tükenmiş, o da ömrünün sonuna gelmiştir.
Rumlar Yenildiler Fakat Yenecekler…
Boykot yılları içinde ilginç bir olay yaşanır. Bizans-Pers imparatorlukları arasındaki savaşlar ve onlara bağlı olarak Hz. Ebubekir ile ünlü Kureyş’lilerden Halef oğlu Übeyy arasındaki iddia… Peygamberliğin sekizinci, boykotun ikinci yılıdır. Bizans, Pers imparatorluğu karşısında ağır bir yenilgiye uğrar. Kudüs ve oradaki kutsal emanetler bile Perslerin eline geçer. Pers orduları Konstantiniyye kapılarına dayanır ve Bizans o güne kadar pek benzeri görülmemiş çok ağır bir tazminat ödemeyi kabullenerek Perslerden barış istemek zorunda kalır. Haber Mekke putperestlerini sevindirir. Çünkü onlar, putperest oldukları için kendilerini Perslerle; semavi bir dine sahip oldukları içinde Müslümanları Rumlarla özdeşleştirmektedir. O nedenle de Perslerin zaferini kendi hesaplarına bir moral zafer sayar ve Müslümanlara:
“Biz de sizi aynı şekilde hezimete uğratacağız!” derler. Fakat Hz. Muhammed Persleri kastederek:
“Onlar kesinlikle mağlup olacaklar!” hükmünü verir. Çünkü bununla ilgili olarak bazı ayetler inmiştir:
“Elif. Lam. Mim. Rumlar en alçak bir yerde yenilgiye uğradılar. Oysa onlar yenilgilerinden sonra galip geleceklerdir. Birkaç yıl içinde. Önce de sonra da emir ALLAH’ındır. O gün müminler sevineceklerdir. ALLAH’ın yardımıyla. O, dilediğine yardım eder, mutlak güç sahibidir, çok esirgeyendir. ALLAH vaat etmiştir. ALLAH vaadinden dönmez; fakat insanların çoğu bilmezler.” (Rum, 30:1-6)
Bu haberden cesaret alan Hz. Ebubekir de, putperest Übeyy ile iddialaşır. Bir iki yıl içinde Rumların tekrar galip gelecekleri üzerine on deve iddiaya tutuşurlar. Fakat Hz. Muhammed ayette geçen “birkaç” ifadesinin Arapçada üç ile dokuz arasını kastettiğine dikkat çekerek Hz. Ebubekir’i uyarır ve:
“Git Übeyy’e hem süreyi hem de develeri arttır” der. Übeyy, Hz. Ebubekir’in değişiklik teklifini kabul eder ve süre dokuz yıla uzatılır develer de yüze arttırılır.
Ve dokuz sene sonra Bizans Pers imparatorluğunu Büyük İskender’den beri yaşamadığı bir mağlubiyete uğratmış, Hz. Ebubekir de çoktan ölmüş olan Übeyy’in varislerinden yüz devesini almıştır. Fakat kendine değil. Hz. Muhammed’in emriyle develerin hepsi kesilerek etleri Medine’nin fakirlerine dağıtılır.
Bu surenin ikinci ayeti (Rumlar en alçak bir yerde yenilgiye uğradılar) aynı zamanda bir Kur’an mucizesini de oluşturur. Rumların Persler karşısında yenildikleri yer Lut gölü kıyılarıdır ve günümüze yakın tarihlerde anlaşılacağı üzere burası deniz seviyesinin 399 m. Altındaki rakımıyla dünyanın “en alçak” yeridir.
Üçüncü En Büyük Mucize: Ayın Yarılması
Boykot yılların da bundan da çok daha ilginç ikinci bir olay daha yaşanır: Ay’ın yarılması… Hz. Muhammed’in en büyük mucizesi, O’nun çağından günümüze kadar bütün Müslümanların fikir birliğiyle, Kur’an’ı Kerim’dir. İkincisi ise kendi kişiliği, dürüstlüğü ve ahlakı. Üçüncüsü de Ay’ın yarılması.
Bizans-Pers savaşı ile aynı yıl içinde gerçekleşen mucize, Ay’ın dolun halinde olduğu bir gece Mekke’nin Taif (güney) doğrultusundaki banliyösü Mina’da yaşanır. Olay, akılları sıra Kureyş putperestlerinden Velid, Ebu Cehil ve Nadr gibi önde gelenlerinde yer aldığı bir grubun:
“Madem peygambersin öyleyse mucize göster” diyerek Hz. Muhammed’i sıkıştırmak istemeleri üzerine yaşanır. Hz. Muhammed, onlara nasıl bir mucize istediklerini sorar. Onlar, kendilerini garantiye almak için, en olanaksız gördükleri şeyi yapıp Ay’ı parçalamasını isterler. Hem de derler:
“Ay’ın yarısı Ebu Kubeys yarısı da Kuaykıan dağının arkasına gitmeli, ikiye ayrıldığı iyice belli olmalı” Hz. Muhammed sorar:
“Eğer istediğiniz olursa iman edecek misiniz?”
“Söz!” derler. O zaman o da önce dua eder. Duanın kabul edildiği haberi Cebrail tarafından bildirildikten sonra da:
Müslüman ya da putperest bütün Mina halkı olduğu yerde donar. İki yarım daireye bölünen Ay putperestlerin istediği dağların arkasına doğru hareket eder… Daha doğrusu Ay’ın parçaları hareket ederler. Kısa bir süre o halde durur ve sonra tekrar eski durumuna döner. İnsanlar nefeslerini tutmuş olup biteni seyrederken Hz. Muhammed orada bulunan bazı önde gelen isimleri tek tek sayar ve:
“Şahit olun!” der. Fakat putperestler gene yan çizecektir. Bu kez mazeretleri, Hz. Muhammed’in Ay’ı değil onları sihirlediği olur. Modern anlatımla aslında Ay’a bir şey olmamış fakat kendilerine Muhammed tarafından kitle hipnotizması uygulanıp Ay’ı parçalanmış gibi görmeleri sağlanmıştır. En hızlıları yine Ebu Cehil’dir:
“Bizi sihirlediyse bile” der, “bütün çölü de sihirleyecek değil ya! Çevre kabilelere adam gönderip soralım, onlar da böyle bir olaya şahit olmuşlar mı?” Teklif, Hz. Muhammed’de dahil herkes tarafından uygun karşılanır. Kureyş’in en çevik habercileri çöle dağılır. Birkaç gün içinde hepsi geri dönmüştür ve hepsi de çevre kabilelerden hayret haberleri getirmiştir. Yüzlerce kilometre yarıçaplı bir bölgede olayı gören daha binlerce tanık vardır. Önce Kureyş ne yorum yapacağını bilemez, susa kalır. Sonra da yüzsüzlüğü son haddine tırmandırırlar ve Hz. Muhammed’i kastederek:
“Ebu Kebşe’nin oğlunun sihri” derler, “gökteki yıldızları bile parçalıyor!” Ama “Birdir ALLAH O’dan başka İlah yok!” diyemezler. İşlerine gelmez. Olay, Kur’an’da da yer alır:
“Kıyamet yaklaştı ve Ay yarıldı. Onlar bir mucize görürlerse hemen yüz çevirirler ve:’Bu, ardı arkası kesilmeyen bir büyüdür’ derler. Yalanladılar, kendi heveslerine uydular. Oysa her iş kendini bekleyen sona ulaşacaktır. Andolsun onlara vazgeçirecek nice önemli haberler gelmiştir. Bu büyük bir hikmettir. Fakat uyarılar fayda vermiyor!” (Kamer,54:1-5)
Daha önce de belirttiğimiz üzere modern insan mucizelere inanmaya pek eğilimli olmadığı için burada küçük satır arası yapıp, “Ay’ın Yarılması” mucizesinin tarihsel/olgusal kanıtlarını sorgulayalım. Bu konuda ne yazık ki özel bir inceleme ve araştırma yapılmamış olmasına rağmen yine de kendiliğinden denebilecek biçimde ortaya çıkan tarihsel bulgular şöyledir:
1-Güneydoğu Asya’da “Malabar” (Endonezya) mihracesi tarafından böyle bir olayın görüldüğüne ve onun emriyle kayda geçirildiğinden söz eden belgeler. (Tarih Boyunca Tevhid Mücadelesi ve Hz. Peygamberin Hayatı, I, Sh:347, Mevdudi)
2-Hindistan’da “Dhar” racası tarafından tutturulmuş olan kayıt. Aynı dönemden kalma bir Hind kitabında da “Ay’ın ikiye bölündüğü sene yazılmıştır” şeklinde bir not bulunmaktadır. (Muvazzah İlm-i Kelam, sh:161, Ö. Nasuhi Bilmen’den aktaran, İki Cihan Güneşi Peygamberimiz, sh:204, Cüneyd Suavi)
3-“4 Mayıs 1967 tarihinde Florida’da Cape Kennedy Uzay Üssü’nden fırlatılan ‘Orbiter 4’ uydusundan çekilen Ay fotoğrafları… ‘Orbiter 4’ün bu çalışmasında, Ay’ın dünyamızdan görülmeyen arka yüzü resimlenmiş ve 3000 km. mesafeden çekilen yakın plan fotoğraflarıyla, Ay yüzeyinin % 95’lik bölümü incelenebilmiştir. 67-1805 numara ile arşivlenen bu fotoğraflarda, daha önce küçük bölümler halinde çekilen Ay fotoğraflarında fark edilemeyen bazı hususlar göze çarpmaktadır. Ay’ın arka yüzeyi, uzunluğu 240 genişliği de yer yer 8 km.yi bulan bir yarık tarafından boylu boyunca kuşatılmaktadır. Bu çatlağın merkezi, 65 derece güney ve 105 derece doğu olarak belirlenmiştir. Tabii sebeplerle meydana gelen çatlaklar, dalgalı ve düzensiz bir çizgi oluşturdukları halde, bu çatlak mükemmel bir düz çizgi halindedir.” (The Muslim Digest, vol.34, Nos.3-4, p.35’ten aktaran, Gerçeğe Doğru II, Bölüm: 2, sh: 3)
4-“Amerikalılar bu çatlağa ‘Radley Rille’ adını vermişlerdir. Bu çatlakla ilgili olarak Apollo-15 ile gerçekleştirilen derinliğine araştırmalar, anlaşıldığına göre, halka açıklanmayacaktır; zira 29 temmuz 1971’de yayınlanan günlük ‘The Guardian’ adlı İngiliz gazetesinde yayınlanan yorum-haber büyük bir korku yaratmıştır. Orada çıkan bir yazıda, Müslümanların daha şimdiden bu fotoğraflara dayanmak suretiyle, İslam Peygamberine atfedilen ‘Ay’ın Yarılması’ mucizesinin gerçekliğine dair ispat yoluna girdikleri açıklanmaktadır” (İslam Peygamberi,I,sh: 127, Muhammed Hamidullah)
5-1685’te İtalyan astronom Cassini’nin çizdiği Ay haritasında, Ay yüzeyinin tamamını kuşatan ve tesadüfen oluşmayacak kadar düzgün olan bir çizgi açıkça görünmektedir. (Cumhuriyet Ansiklopedisi, II, sh:542’den aktaran, Gerçeğe Doğru II, Bölüm: 2, sh: 3)
“Erken Doğan”ın Ölümü…
Hadice, ‘erken doğan’ demektir. Dünyaya erken doğar Hadice… Hz. Muhammed’den on beş sene önce. İslam’a da erken doğar, eşine ilk vahyin indirildiği o ilk “Kadir” gecesinde, Hz. Muhammed’den sonra ilk Müslüman o olur. Dünyadan gurub etmesi de erken olur Hadice’nin ve ahirete doğması da… 65 yaşındadır. Son üç senenin sıkıntıları yiyip bitirmiştir Hadice’yi. Boykotun bitişine ve eski sıkıntılı ama artık onlara normal gelen düzene geri dönmüş olmalarına sevinemez bile. Ağır hastadır. Eşi ve Peygamberi başucunda dikilir, gözleri nemlidir:
“Hadice” der, “benim yüzümden çok acılar çektin!” Tebessüm eder Hadice, hiç pişman değildir ve hala sevmektedir. İlk günkü gibi… Hizmetçisi Meysere ile beraber onun kervanının başında Mekke’yi girişini seyrettiği andaki gibi… Nefise’nin O’ndan getirdiği müjdeyle havalara uçtuğu andaki gibi… Muhammed’i onu teselli etmeye çalışır:
“Bu acını hafifletmek için sana ne desem Hadice?” der, “ALLAH bazen acı duyduğumuz, hoşumuza gitmeyen şeylerde büyük hayırlar yaratır. Biliyor musun Cennet’te yeniden birlikte olacağız.” Hadice acılı yatağında umutla doğrulur:
“Gerçekten mi?” O, müjdesini tamamlar:
“Evet!” Hadice aldığı müjdeye ana yüreğini ve kadın duyarlılığını da ekler:
“Çocuklarmızla birlikte ve huzur içinde olur inşaALLAH!” O acılı anlarında Müslüman arkadaşları da onları hiç yalnız bırakmaz, ellerinden bir şey gelmese bile en azından varlıklarıyla destek olup hem Hadice’nin hem Hz. Muhammed’in sıkıntılarını hafifletmeye çalışırlar. Ve çok zaman geçmez, ‘son geceye’ gelinir. İyice ağırlaşır Hadice anne. Zorlukla nefes alabilmektedir. Sadece birkaç saati kaldığı elle tutulacak gözle görülecek kadar açıktır. O zaman bir incelik daha gösterir Müslümanlar onları yalnız bırakırlar. Ve o son saatler… Hadice annenin başı eşinin, ebed arkadaşının, kurtarıcısının, peygamberinin kucağında, gözyaşları ise birbirine karışmakta… Kim bilir arkalarında bıraktıkları yıllar içinde kaç kez Hz. Muhammed insanlardan gördüğü hakaretlerin, uğradığı saldırıların, itilmelerin, kakılmaların ruhunda açtığı yarayı gelip Hadice’nin sinesine gömmüş şu anın tam tersine O Hadice’nin kucağına başını yaslayıp gözyaşı dökmüştü.
Hadice ana ALLAH’a yürür… Ve O’dan gelen ince jeste bakın ki o gece de bir “Kadir” gecesidir. İlk “Kadir” gecesinde ve ümmet olarak ilk doğan, o gecenin 10. yıldönümünde bir kez daha doğar. 10 sene önce İslam’a doğmuştur şimdi ise Cennet’e doğmaktadır. Hadice’dir çünkü o… “Erken Doğan”…
Ve Hz. Muhammed Hadicesini kefenlemek için bir arkadaşından borç para alır. Hadicelere ve Muhammedlere böyle olmak yakışır. Davası için servetini son kuruşuna kadar harcamış, kendine bir kefen parası bile bırakmamıştır. O servetin eriyişine tanık olan Müslümanlardan biri yıllar sonra şunları anlatacaktır:
“Bir defasında ALLAH’ın Elçisi ondan yardım istediğinde, o sırada evde bulunan bütün altın ve gümüşleri getirip O’nun önüne döktü. Ben bu kadar altın ve gümüşü hiç bir arada görmemiştim!”
Hadice’yi mezarına kendi elleriyle yerleştirir. İlk toprağı O atar.
Fatıma’yı da O teselli eder. Ana acısıyla yanan genç kızları sorar:
“Baba! Annem şimdi nerede?”
“Cennette kamıştan bir köşk içerisinde”
“Şu bildiğimiz kamış mı?”
“Hayır! İnci, yakut ve mercanla süslenmiş bir kamış!”
Zaten aynı müjde yıllar önce de verilmiştir. Cebrail daha ilk gelişlerinden birinde:
“ALLAH’ın Elçisi!” demiştir, “söyle Hadice’ye ALLAH onu, Cennette, hiçbir gürültü ve kargaşanın bulunmadığı bir köşkle müjdeliyor” Ama O’nun da teselliye ihtiyacı vardır. Bunu da diğer kızları, Ümmü Gülsüm üstlenir. Evde Hadice’nin yokluğunu olabildiğince hissettirmemeye çalışır. Hz. Muhammed’in hüznü ise bir bakışta görülecek kadar belirgindir. Arkadaşlarından biri O’nun bu haline dayanamaz ve:
“ALLAH’ın Elçisi!” der, “görüyorum ki Hadice’nin kaybından ötürü bitap düşmüşsün!” O, acı bir tebessümle cevaplar:
“Evet! Çünkü Hadice benim çocuklarımın anası, evimin hanımıydı!” Ve o günden itibaren ölünceye kadar bir daha Hadice’yi hiç unutmaz:
“Ben, onun sevgisiyle rızıklandırıldım” der.
“Bu ümmetin en üstün kadını Hadice’dir” der.
Daha sonra evleneceği Hz. Ayşe, O’nun Hadice’nin hatırasına olan bağlılığını anlatırken:
“Ne zaman bir koyun kessek bir kısmını mutlaka Hadice’nin arkadaşlarına gönderirdi. Bir gün Hadice’nin kızkardeşi Hale bize gelmişti. Kapıda onun sesini duyunca bir anda heyecanlandı. Belki de bir an için onu Hadice zannetti. Sonra ‘ALLAH’a yemin olsun ki bu Hale’dir’ dedi. Ben kıskandım ve ‘ALLAH’ın Elçisi!’ dedim, ‘Hadice, Kureyş içinde ağzında diş kalmamış yaşlı bir kadındı… ALLAH size ondan çok daha güzelini ve gencini nasip etmedi mi?’ fakat öyle bir tepki gösterdi ki söylediğime pişman oldum. Kaşları çatıldı, yüzü kızardı ve sert bir tonda, ‘ALLAH’a yemin olsun ki hayır!’ dedi. ‘ALLAH bana Hadice’den sonra ondan daha üstün birini vermedi. Herkesin beni yalanladığı zaman o bana iman etti. Herkesin bana sırt çevirdiği zaman o bütün servetini benim emrime verdi. Ve ALLAH ondan bana boy boy çocuklar bağışladı.”
Hz. Ayşe özür diler:
“ALLAH’a yemin olsun ki bundan sonra Hadice aleyhinde tek bir söz bile etmeyeceğim!”
Yaşlı bir zenci kadın Hz. Ayşe’nin evinde Hz. Muhammed’i ziyaret eder. O; sırtından gömleğini çıkartıp, oturması için kadının altına serer. Hz. Ayşe bu denli iltifatı fazla bulur ve sebebini sorar, cevap yine Hadice’dir:
“O kadın Hadice’nin arkadaşlarındandı. Bize sık sık gelirdi. Ben onun sevdiklerini de severim.” Hadice’nin yeğeni ve Hale’nin oğlu Zeyd’i kucaklar, ondan Hadice’nin kokusunu almaya çalışır. Kendisine getirilen hediyeleri birçoğunu:
“Bunu falana götürün çünkü o Hadice’nin arkadaşı idi. Bunu da filana götürün çünkü o, Hadice’yi seviyordu” der, hep Hadice’nin hatırasına dağıtır.
Arkadaşları Hz. Muhammed, Hz. Hadice ilişkisini anlatırken:
“ALLAH’ın Elçisi Hadice’ye muhalefet etmezdi” diyerek özellikle not düşerler.
Ve o günden 11 sene sonra zafer kazanmış bir ordunun başkomutanı olarak Mekke’ye geri döndüğünde ilk işlerinden biri Hadice’sinin “Hacun” daki mezarını ziyaret olacaktır.
Hz. Hadice’nin O’nun için ifade ettiği anlamı Aişe Abdurrahman’ın sözleriyle noktalayalım:
“ALLAH’ın Elçisi, nezaket sahibi sevgili eşi Hz. Hadice’nin şahsında da ebedi hayata göç eden annesi Amine’yi andıran yön ve tavırlar görüyordu. Hz. Hadice, Hz. Peygamberin yirmi beş yaşından başlayarak hicretten üç yıl önce vefat edip Rabbine kavuşana kadar, kendisinde huzur ve sükûn bulduğu, ne kendisini boşayıp yerine başka bir kadınla evlendiği ve ne de onun üstüne başka bir eş getirdiği kadındır. Hayatı boyunca da onu asla unutmadı. Çünkü o, Hz. Peygamberin ‘Ebva’ köyünde annesine veda ettiği andan itibaren kaybettiği annelik şefkatini telafi ediyordu…”
... ve Ebu Talib de Gider…
Hz. Hadice’nin ALLAH’a yürüyüşünden kısa bir süre sonra sıra Ebu Talib’e gelir. O da üç yıllık boykot süresince fazlasıyla yıpranmış ve zaten ilerlemiş olan yaşının da etkisiyle hastalanıp yatağa düşmüştür. Kureyş egemenleri Ebu Talib’in ölüm döşeğinde olduğunu öğrenince telaşlanırlar. Son bir deneme daha yapıp, o ölmeden Hz. Muhammed’le anlaşmak isterler. Yeni teklifleri, “karşılıklı karışmazlık” olur. Hz. Muhammed onların putlarıyla ilgili hiçbir şey söylemeyecek, hiçbir eleştiride bulunmayacak, buna karşılık onlar da Müslümanlara ilişmeyecektir. Bu, İslam’ın temeli olan “Tevhid”e temelden ters bir tekliftir. Hz. Muhammed:
“Ben” der, “sizi bana teklif ettiğinizden çok daha hayırlı bir başka şeye çağırıyorum. Bir tek söze… Öyle bir söz ki onu söylediğinizde bütün Araplar size boyun eğecek, Arap olmayanlar da vergi ödeyecek!” İşin içinde güç ve kazanç olduğunu duyan Kureyş uluları heyecanlanır. En çokta Ebu Cehil:
“Babanın başı hakkı için” der, “bir değil on kelime söyleyelim. Neymiş o?”
“Birdir ALLAH, O’dan başka İlah yok!” Oldukları yerde sönerler. Gene işin ucu putlarına, yani kendi anlayışlarına göre, servetlerinin ve Araplar arasındaki üstünlüklerinin biricik kaynağına dokunmuştur:
“Muhammed!” derler, “bütün tanrıları bir tek tanrı mı yapmak istiyorsun? Bu, gerçekten şaşılacak bir şey!” Sonra da birbirlerine:
“Bu Muhammed’le anlaşabilmek olanaksız. Biz yine atalarımızın dininde kararlı olalım. Ta ki ALLAH O’nunla bizim aramızda hükmünü verinceye kadar!” deyip Ebu Talib’in evini terk ederler. Baş başa kaldıklarında Ebu Talib yeğenine:
“Kardeşimin oğlu!” der, “ALLAH’a yemin olsun ki senin onlardan istediğin, olanaksız bir şey değildi!” Hz. Muhammed, onun bu sözlerinden ümide kapılır, iman teklif eder:
“O bir tek cümleyi söyle sana Kıyamet Gününde şefaat edeyim” der. Fakat Ebu Talib’in cevabı bütün ümitleri kıracak niteliktedir:
“Ölümümden sonra Kureyş’lilerin ardımdan ölümden korktuğum için Müslüman olduğumu söyleyeceklerinden çekinmeseydim o cümleyi seni sevindirmek için söylerdim.” Ve bu cevapla da kendisine niçin iman nasip edilmediğinin ipucunu vermiş olur. ALLAH ve kendi için değil sadece Hz. Muhammed’i sevindirmek için… Ve Peygamber olduğu için de değil, çok sevdiği yeğeni olduğu için…
Boykotun sona erişinden 28 gün sonra, 86 yaşında vefat eder. Hz. Muhammed her şeye rağmen ellerini kaldırır ve:
“Senin hakkında dua etmekten yasaklanmadığım sürece, senin için mutlaka bağışlanma dileyeceğim!” O zaman vahiy gelir:
“Sen sevdiğini hidayete erdiremezsin; fakat ALLAH dilediğine hidayet verir ve hidayete girecek olanları en iyi O bilir.” (Kasas, 28:56)
Ebu Talib, son günlerinde en çok kendisinden sonra Muhammed’e ne olacağını düşünür. Bu dünyada O’nu kime emanet edecektir. Kim O’nu koruyacaktır. Aklına Hz. Muhammed’in Medine’de oturan dayıları, Neccar oğulları gelir. Ve yeğenine de bu düşüncesini söyler. Vefatından sonra Medine’ye gidip, İslam’ı yayma işine oradan devam etmesini tavsiye eder. Adeta geleceği görmüştür…
Hz. Hadice’nin ve Ebu Talib’in vefatlarının neden olduğu hüzün, o günlerde Habeşistan’dan Mekke’ye gelen 20 kişinin iman etmesiyle bir ölçüde teselli edilmiş olur. Fakat yeni yeni hüzün ve acı nedenleri arka arkaya sıralanmaya başlamıştır bile. O kadar ki:
“Bu acılardan hangisine daha çok yanacağımı bilemiyorum!” deyip, günlerce evinden dışarı çıkmaz. Çıktığında ise nelerin değiştiğini çok acı bir biçimde görür. İlk gün sokak ortasında birkaç Kureyş’li serseri başına toprak atarlar. O sadece:
“Amcacığım! Yokluğun kendisini ne çabuk hissettirdi!” diyebilir. Sonra da tekrar evine döner. Kızı Ümmü Gülsüm hem ağlar hem de babasının başındaki yozu toprağı temizler. O ise kendi acısını ve kırılmışlığını unutur, ağlayan kızını teselli etmenin derdine düşer:
“Ağlama kızcağızım!” der, “muhakkak ALLAH, babanı koruyacaktır”
Fakat O’nu teselli eden olmaz.
Bu arada hiç beklenmeyen bir gelişme olur. Ebu Talib’in arkasından Abdülmuttalib ve Haşim oğullarının reisliğine soyunan Ebu Leheb, Hz. Muhammed’i korumasına aldığını duyurur:
“Git ne istiyorsan yap!” der, “Lat’a and olsun ki ben yaşadığım sürece hiç kimse sana dokunamaz” herkesşaşırır. Hz. Muhammed kısa bir süre rahat eder. Bütün Kureyş Ebu Leheb’den çekinmektedir. Fakat bu samimiyetsiz ve imansız koruma fazla sürmez. Kureyş’in önde gelenlerinden Ebu Muayt oğlu Ukbe her nasıl olursa olsun Ebu Leheb’le Hz. Muhammed’in aralarının açılması gerektiğini düşünür ve başarılı bir plan yapar. Deyim yerindeyse her ikisini de zayıf taraflarından vurur. Hz. Muhammed’i doğru sözlülüğünden, Ebu Leheb’i kibrinden… önce Ebu Leheb’e gider ve:
“Kardeşinin oğlu babanın nereye gittiğini söylüyor mu?” der. Soru Ebu Leheb’i tetikler ve aynısını o da Hz. Muhammed’e sorar. Hz. Muhammed soruyu kısaca:
“Kavminin yanındadır” diye cevaplar. Ukbe ise cevap kendisine iletilince:
“Yani” diye yorumlar, “o da kavmi ile beraber Cehennemdedir demek istemiş!” Ebu Leheb bu yorumu duyunca şaşırır, bozulur. Açıkça Hz. Muhammed’e iletip:
“Doğru mu?” diye sorar. O, ise emin, cesur ve dürüsttür:
“Evet!” der, “o ve putlara taparak ölmüş olan herkes Cehennemdedir!” Bunu duyan Ebu Leheb burnundan solur. Artık yeğeni Hz. Muhammed’le ipleri son kez ve sonsuza kadar atarken:
“Sen” der, “ne cesaretle Abdülmuttalib’e Cehennemlik dersin. ALLAH’a yemin olsun ki sana işkenceden nefes aldırmayacağım. Sonsuza kadar can düşmanın olacağım!”
Öyle de olur.
Ebu Leheb’le yaşadıkları Mekke’de çok hızlı duyulmuştur. Sonuçları da kendini göstermekte geç kalmaz. Son komplonun mimarı Ebu Muayt oğlu Ukbe güpegündüz herkesin içinde yüzüne tükürür. Hem de ağız dolusu. O, buna hiçbir şey yapamaz. Ukbe’nin tükürükleri yanaklarını kavurur ve vefatına kadar kalacak bir iz bırakır.
Başka bir gün yanında Hz. Osman ve Hz. Ebubekir olduğu halde Kâbe’yi tavaf ederlerken Ebu Cehil’in başını çektiği bir grup dövmek için üzerlerine saldırır. Yumruklar konuşur. Saldırganlar geri püskürtülür. Ve daha sonra kendisine evine kadar eşlik eden Hz. Ebubekir ve Hz. Osman’a:
“Sevinin!” der, “hiç şüphe yok ki yüce ALLAH, dinini açıklayacak, üstün kılacak, kelimesini (Kur’an) tamamlayacak, Elçi’sine yardım edecektir. Ve bugün bize saldıran kişiler, yüce ALLAH’ın en kısa zamanda sizin ellerinizle boğazlayacağı kişilerdir.” O gün saldıranların hepsi 4-5 sene sonra Bedir ve Uhud’da Müslümanların elleriyle boğazlanır.
Ve aynı yıl sona ermeden, Hz. Muhammed evindeki küçük çocuklarının bakımı için yaşlı bir dul olan Zem’a kızı Sevde ile evlenir. Sevde’nin de daha önceki evliliğinden beş tane çocuğu vardır.
En Kara Gün: Taif
O sene tarihe “Hüzün Yılı” olarak geçer. Aynı sene içinde Hz. Hadice ve Ebu Talib vefat etmiş ve Taif yolculuğu gerçekleşmiştir. Üç büyük musibetin en ağırı olan Taif yolculuğu… Hz. Muhammed’in kendi diliyle yaşamının en kara, en acı günü…
Hz. Muhammed Mekke’de İslam için artık denizin bittiğini görür. Habeşistan’a sığınanlar ve kendini gizlemekte olanlarla birlikte 300-400 civarında insan iman etmiştir gerçi ama işte hepsi o kadar… Şehir nüfusunun en az onda dokuzu gene putperest olarak kalmıştır. Ve bu noktaya da on senede gelinmiştir. Fakat Rabbinin O’na verdiği “Kalk ve uyar!” emri geçerliliğini devam ettirmektedir. Öyleyse ne yapması lazımdır? İşte o günün şartları içerisinde Hz. Muhammed’e göre bu sorunun cevabı “Mekke’nin dışına çıkmak gerekir” şeklindedir. O da öyle yapar. Bu durumda akla gelecek ilk yer olan Taif’e gitmeye karar verir.
Mekke’ye iki günlük mesafede yer alan Taif, havası hoş bir sayfiye şehridir. Yayladadır. Zengindir. Mekke kadar olmasa da kalabalıktır. Mekke ve Kureyş’le iyi ilişkiler içindedir.
Yanına evlatlığı Zeyd’i de alır. Ve yayan olarak Taif yoluna düşer. Yayan olarak, çünkü üç senelik boykot, Hz. Muhammed’e bir binek bile bırakmamıştır. Taif’i elinde bulunduran Sakif kabilesinin üç önde geleniyle görüşür. Bunlar, Abdi Yalil, Mesud ve Habib isminde üç kardeştir. Kendisinin ALLAH tarafından peygamber olarak gönderildiğini, insanları ALLAH’ın dinine davetle gönderildiğini ve Kureyş’in kendisine iman etmek yerine var gücüyle engellediğini anlatır. Gerçi bunlar Taif’lilerin mutlaka çok iyi bildiği şeylerdir. Ve onlara, kendisine iman edip, dinini duyurma davasında destek olmalarını, sahip çıkmalarını ister. Aldığı cevap ise neredeyse Kureyş’i de aratacak türdendir. Üç reis kardeşten biri:
“Eğer ALLAH peygamber olarak Seni göndermiş ise ben de Kâbe’nin örtüsünü çalmış olayım” der. Bu, Araplar arasında bir şeyin olanaksızlığını ifade etmek üzere kullanılan bir deyimdir. Diğerinin cevabı:
“ALLAH peygamber olarak göndermek için bula bula Seni mi buldu!” olur. Üçüncüleri ise:
“Ben artık Seninle konuşamam Sen koskoca bir peygambersin! Ben ise kimim ki!” olur. Bu konuşma Kur’an kaydına da geçer:
“Ve dediler ki:’Bu Kur’an iki şehirden bir büyük adama indirilseydi olmaz mıydı?’Rabbinin rahmetini onlar mı paylaştırıyorlar? Dünya hayatında onların geçimliklerini aralarında Biz paylaştırdık.” (Zuhruf, 43:31-32)
Sonuç belli olmuştur. Sonra da belki yüzlerce Taif’li hep aynı şeyleri tekrar eder:
“Kendi kabilen Seni reddetmiş ve Sen de kalkıp bize gelmişsin. Biz buna razı değiliz. Bu gelişten ürktük ve Seni aramızda istemiyoruz. Bizim yurdumuzdan uzak dur da nereye gidersen git!” Bir konuk ya da sığınmacı herhalde bundan daha kötü bir karşılık göremez. Ama O, bundan kötüsünü de görür.
Taif’te toplam 10 gün kadar kalır. Ve ayrılacağına yakın reis kardeşlere bir rica da bulunur:
“Hiç olmazsa” der, “buraya gelişim ve konuştuklarımız aramızda kalsın. Kureyş duymasın!” olup biteni öğrendiği takdirde Kureyş’in şımarıp, Müslümanlara karşı daha da saldırganlaşacağından endişe eder. Fakat bu dileği bile kabul görmez. Ve en acısı kendisine çok özel bir “güle güle töreni” düzenlenir.
Taif’te ne kadar ipsiz, ayak takımı varsa hepsi Hz. Muhammed ile Zeyd’in şehri terk edeceği gün üç reis kardeş tarafından organize edilerek yolun iki yanına dizilir. Sonra da güle güle(!) anlamında bir taş ve tükürük yağmuru başlar. Bunda bile ince bir hesap güdülür. Tükrükler bol bol her ikisinin de yüzüne yollanırken, taşlar, ölümüne neden olup ta bir kan davası başlatmaması için Hz. Muhammed’in belden aşağısına, Zeyd’in ise bir önemi olmadığından(!) gövdesine savrulur. Zavallı Zeyd, bir yandan peygamberini ve babalığını korumak için:
“Ne olursunuz atmayın!” diye yalvarırken, diğer yandan da iki kolunu açıp siper olarak O’nu olabildiğince yağan taş ve tükürük yağmurundan korumaya çalışır. Ve günümüzden bir şairin belirttiği gibi Zeyd’in asıl canını yakan taşlar vücuduna isabet edenler değil etmeyenlerdir. Çünkü onlar Hz. Muhammed’e isabet etmektedir. Ama öyle bile olsa ne kadar koruyabilir ki?. Taş ve tükürük yağmuru 360 derece, dört bir yandan gelmektedir. Ayakları kan içinde kalır. Zaman zaman gücünün, soluğunun kesildiğini hisseder, olduğu yere çöker. O anlarda Taif serserileri atışlarına ara verir, gülüşüp, yılışıp, alay ederek kollarına girip ayağa kalkmasına yardımcı olurlar ve bombardıman tekrar başlar. Ünlü İslam tarihçisi İbn Kesir’e göre bu durum 2.5 km. boyunca devam etmiştir. Hz. Muhammed de, Zeyd de Taif’ten iyice uzaklaşıp atış menzilinden tamamen çıkana kadar. Kendilerini bir üzüm bağına atarlar. Kan kaybetmiş, yaralanmış, yorulmuş ve en acısı tepeden tırnağa serseri tükürüğüne bulanmış, incinmiş, kırılmıştır. Taif’in bu akıl almaz vahşeti sergilemesinin arkasında da aslında bir dünya hesabı vardır. Böylece Kureyş’in gözündeki değerlerini arttırıp, ranta dönüştürebilmek…
Sadece Zeyd’de yüze yakın taş yarası vardır. Ve sonraki çağların bazı Hak Dostları meczup/velilerin her yerde çocuklar tarafından taşa tutulmalarını ve onların da bu halden hiç kaçmayıp adeta isteyerek katlanmalarını o günün hatırasına bir saygı ve O’na ait çok özel bir hali kendi nefislerinde de yaşama arzusu olarak yorumlayacaktır.
Bağ kenarında biraz soluklanıp, yaralarını ve akan kanları yıkarlar. Ve Hz. Muhammed, zaman geçirmeden namaza durur. İki rekât kılar. Bu haliyle de bir ders verir, Kur’an’dan aldığı bir dersi:
“Ey iman edenler’ Sabırla ve namazla yardım dileyin. Şüphesiz ki ALLAH sabredenlerle beraberdir!” (Bakara, 2:153)
Namazın ardından da duaya durur. Maddi ya da manevi her bunalımda bütün Müslümanlara örnek olacak çok özel, rehber bir dua olur bu:
“ALLAH’ım! Gücümün yetersizliğini, çare ve vasıtalarımın acizliğini, insanların gözünde hakir görülüşümü Sana arz ediyor! Sana şikâyet ediyorum! Ey Merhametlilerin En Merhametlisi! Sensin zayıfların Rabbi ve Sensin benim Rabbim! Sen beni kimlerin eline bırakıyorsun? Senden uzak olan ve beni gördükçe suratını asan haşin kimselere mi? Yoksa davam da bana üstün getireceğin bir düşmana mı? Benim üzerime çöken bu musibet ve bela gerçekte Senin bana karşı gadab ve öfkenden ileri gelmiyorsa hiç gam çekmem. Ben, Senin Vechi’nin Nur’una sığınırım! O Nur’a ki, karanlıklar O’nun sayesinde açılmış, dünya ve ahiret işleri O’nunla düzelmiştir. Benim için Senin bağışlaman, gazabından daha geniştir. Ve her şey Senin hoşnutluğun içindir. Bütün kuvvet ve kudret ancak Senin elindedir.” Bu duanın manevi derinliklerinden birini, Mustafa Sıbai şöyle değerlendirir:
“O, Rabbine şöyle dua etmekte idi: ‘Gazabına uğramayayım da çektiğim sıkıntılara, belalara aldırmam.’ O, ALLAH’a, davasının tebliğinde kendisine kuvvet vermesi için yalvarırken, bizlere de davetçi için en büyük korkunun insanların düşüncelerinden öte ALLAH’ın gazabı olduğunu öğretmiştir.”
Garip bir tevafuk olarak sığındıkları bağ Kureyş’ten iki kardeşe aittir. İki hızlı İslam düşmanına… Rebi’nın oğulları Utbe ve Şeybe’ye. Hz. Ebubekir’in burnunu kırıp, dümdüz eden Utbe’ye… Onlar da Hz. Muhammed’e ve Zeyd’e yapılanları bağlarında, uzaktan izlerler. Ne hissederler, tahmin etmek güçtür. Fakat kendi hemşerileri olan birilerinin yabancı bir diyarda gördükleri bu davranış ve sonrasında da bilmeden de olsa gelip kendi bağlarına sığınmış olmaları herhalde biraz insaf duygularını harekete geçirir. Bağda çalıştırdıkları köle Addas’ı bir tabak üzümle Hz. Muhammed’e ve Zeyd’e gönderirler. O, elini üzüme uzatırken:
“Bismillah” der. Addas, şaşırır:
“Ben bu sözü buralar da hiç duymadım” der. Hz. Muhammed, ona nereli olduğunu sorar. Addas:
“Ninova” deyince de O:
“Demek sen salih insan Meta oğlu Yunus’un halkındansın” diye cevap verir. Addas bunun üzerine heyecanlanır. O’na Metta oğlu Yunus’u nereden bildiğini sorar. Çünkü o bölgelerde Hz. Yunus’u bilen yoktur. Hz. Muhammed:
“Çünkü” der. “ben ALLAH’ın Elçisiyim ve o da ALLAH’ın Elçisiydi. Bunu bana ALLAH bildirdi.” Sonra da kendisine Hz. Yunus ile ilgili vahyedilen ayetleri okur. Dikkat ve saygı ile dinleyen Addas, okuma bitince ellerine kapanır. Hıristiyanlıktan İslam’a geçer. Ve böylece daha sonraları “hayatımın en kara günü” diyeceği Taif yolculuğunun hikmeti de kendini göstermiş olur. Cüneyt Suavi’nin anlatımıyla:
“İman hizmeti o kadar büyüktü ki, yüce ALLAH, bir kölenin imana gelmesi için, en kıymetli peygamberinin taşlanmasına izin vermişti.”
Utbe ve Şeybe kardeşler uzaktan olup biteni izlemektedir. Addas’ın Hz. Muhammed’in ellerine kapandığını gördüklerinde birbirlerini kınarlar:
“Adam” derler, “köleyi de bozdu, yoldan çıkardı.”
Sonra dönüş yolculuğu başlar. Yarı yol olan “Karnüssealib”e geldiklerinde Cebrail, bir bulutun içinde görünür, yanında bulunan ikinci bir meleği işaret eder:
“ALLAH’ın Elçisi!” der, “ALLAH, o insanların size yaptıklarını gördü ve onlar için dilediğin emri veresin diye Sana dağlarla görevli meleği gönderdi.” Sonra dağlarla görevli melek konuşur:
“Eğer onların üzerine dağları kapatmamı emredersen, söyle, dilediğini yerine getireyim.” Ama O, her şeye rağmen kıyamaz Taif halkına:
“Hayır!” der, “ben sadece onların nesillerinden yalnız ALLAH’a ibadet edecek, O’na hiçbir şeyi ortak koşmayacak insanlar gelmesini dilerim.”
O gece Nahle denilen yerde konaklarlar. Mekke’ye iyice yaklaşmışlardır. Hz. Muhammed, teheccüd namazı kılmakta iken bir grup cin oradadır. O’nun okuyuşunu dinlerler. Etkilenirler. Kendisine görünür ve iman ederler. Sonra da İslam’ın cinler arasındaki ilk duyurucuları olmak için yeryüzüne dağılırlar. Bu olay da Kur’an kaydına geçer:
“Hani Biz, cinlerden bir grubu Kur’an dinlemeleri için sana yöneltmiştik. Onlar, O’nun huzuruna geldiklerinde birbirlerine: ‘Susun!’ dediler. Kur’an okunması bitince, uyarıcılar olarak toplumlarına döndüler. Şöyle dediler: ‘Ey kavmimiz! Kuşkusuz biz, Musa’dan sonra indirilen ve kendisinden öncekileri onaylayan, hakka ve doğru yola ileten bir kitap dinledik. Ey kavmimiz! ALLAH’ın davetçisine uyun. O’na iman edin. Böylelikle ALLAH günahlarınızdan bir kısmını bağışlasın ve sizi acı bir azaptan korusun.”(Ahkaf, 46:29-31)
Çileli Taif yolculuğunun ikinci meyvesi de Müslüman cinler olur.
Fakat kendisi Zeyd’le birlikte Nahle’de günlerce kalır. Mekke’ye girememektedir. Çölün kurallarına göre şimdi şehrini ve kabilesini terk etmiş sayılmakta, üzerindeki bütün korumalar, kendi boyununki de dâhil olmak üzere, kalkmış sayılmaktadır. Artık Kureyş içinde meşru bir statüye sahip değildir. Ve Taif’te yaşananlar da Mekke’de çoktan duyulmuştur. Şu an Mekke’de herhangi biri tarafından rahatlıkla öldürülebilir ve bu olay da hiçbir sonuç doğurmaz. Kan davası başlatmaz. Nahle’de bekler ve Kureyş’in etkin isimlerinden bazılarına haber göndererek korunma talep eder. Ama Rabbine hiçbir kırgınlığı yoktur. Bu şartlar altında bile tam bir tevekkül içindedir. Kendisine:
Şimdi Mekke’ye nasıl gireceksin?” diye soran Zeyd’e:
“Hiç şüphesiz ALLAH senin göremediğin yerden bir kapı, bir çıkış yolu açacaktır. Şüphe yok ki ALLAH dininin ve Elçisinin yardımcısıdır” der.
Hira dağı civarında rastladıkları Uraykıt isminde bir çobandan kendisine ulaklık yapmasını rica eder. Ricayı kabul eden Uraykıt, Şerik oğlu Ahnes’e gidip, Hz. Muhammed’in koruma talebini iletir. Ahnes, reddeder. Uraykıt red cevabını getirdikten sonra ikinci bir kez daha Mekke’ye döner. Bu defa korunma Amr oğlu Süheyl’den istenir. O da reddeder. Geri dönen Uraykıt’a:
“Üçüncü defa Mekke’ye gider misin” demek kendisine çok zor gelir, mahcup olur ama çaresizdir. Fakat Uraykıt, gidip gelmeleri sorun yapmaz. Bir daha gider. Bu kez de boykotun bitişinde etkin rol oynamış isimlerden biri olan Adiyy oğlu Mutim’e… nihayet o koruması altına almayı kabul eder ve Hz. Muhammed ile evlatlığı Zeyd, günlerce Mekke kapılarında korunma bekledikten sonra en sonunda şehre girebilirler. O gece Mutim’in evinde yatılır. Sabah olunca da Mut’im ve oğulları silahlanmış olarak ortalarına Hz. Muhammed’i alıp Kâbe’ye giderler ve korumalarını orada bütün Kureyş’e duyururlar. Ebu Cehil ilk önce şaşırır, korkar, telaşlanır. Mut’im’e:
“Muhammed’e iman mı ettin yoksa koruma mı verdin?” diye sorar. Koruma verdiğini öğrenince de derin bir nefes alır, sevinir:
“Senin korumana aldığını biz de korumamıza aldık” der. Ve Hz. Muhammed, yapılan bu iyiliği hiç unutmaz. Mut’im birkaç sene sonra ölür. Bu olaydan 5 sene sonra Bedir’de alınan esirleri Mut’im’in oğlu Cübeyr’e gösterecek ve:
“Eğer baban sağ olsaydı ve benden bu kokmuşları hiç karşılıksız serbest bırakmamı isteseydi, sözünü ikiletmez, hemen bırakırdım.” diyecektir.
Mekke’de Son Üç Yıl: Kabileleri Davet
Kureyş içinde İslam’ın yayılımı adına deniz bitmiştir. Dışarıya çıkarak bir başka topluluğu dinine davet etme deneyimi de, en azından şimdilik ve görünüşte, başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Fakat “Kalk ve Uyar” emri geçerliliğini ilk günkü gibi devam ettirmektedir. Ve Hz. Muhammed’in sözlüğünde, bir insan olmasının gereği geçici üzüntüler ve hayal kırıklıkları yaşasa da, “pes etmek” diye bir şey bulunmamaktadır. O’nun için her başarısızlık amaca hangi yoldan gidilemeyeceğine dair yeni bir bilgidir. Amaca ulaşma azmi ise yerinde durmaya devam etmektedir. Her defasında daha önce denenmemiş yeni bir yöntemle. Ve Taif yolculuğundan sonra üçüncü stratejiye geçilir: Çölden Mekke’ye gelen kabileleri İslam’a davet etmek. Bu strateji tam üç sene boyunca uygulanacak, bu uğurda da büyük acılar çekilecek ama sonuçta üçüncü de başarılı olunacaktır. Hem de insanlık tarihinin daha önce daha sonra başka bir benzerini kaydetmediği bir başarı…
Her sene Hacc mevsiminde Mekke’nin civarında üç büyük fuar kurulur: Ukaz, Mecenne ve Zülmecaz. Arap yarımadasını dolduran 15 büyük kabileye mensup insanlar hem Hac yapıp Kâbe’de bulunan putlarını ziyaret etmek hem de senelik alış verişlerini görmek için Mekke’yi ve bu fuarları doldurur. Hz. Muhammed de Taif dönüşünden sonra İslam anlatma eylemini sözü edilen fuarlarda Arap kabilelerinden o sene Mekke’ye gelmiş olanlar üzerine yoğunlaştırır. Onlardan ilah olarak sadece ALLAH’a inanıp ibadet etmelerini, dinini yayabilmek için kendisine yardımcı olup sahip çıkmalarını ister. Ve daha ilk istekleri arasında Tevhid Dinine uygun bir toplumsal yaşam da yer alır. Bu çerçevede baba ve anaya iyilik, yoksulluk korkusu ile kız çocukları öldürmemek, ALLAH’ın mübarek kıldığı cana kıymamak, yetimlerin malına el uzatmamak, ölçüyü, tartıyı tam ve doğru yapmak ta vardır. Fakat çaldığı bütün kapılar yüzüne kapanır. Daha en baştan Kureyş önlemini sağlam almış, Mekke’nin bütün yollarına özel görevli insanlar dikmiştir. Toplam 17 kişiden oluşan bu ekibin görevi Hacca ve fuarlara gelen Arapları Hz. Muhammed hakkında uyarmak ve onun tarafından kandırılmamalarını(!) sağlamaktır. Zaten ünü Arap çölüne yayılmıştır. Hacıların birçoğu daha yola çıkmadan kendi kabileleri tarafından uyarılmakta:
“Sakın o Kureyşliyi dinlemeye kalkışmayın” diye sıkı sıkı öğütlenmektedir. Ama O bunların hiç birinden yılmaz her gittiği yere tekrar gider:
“Kureyş putperestleri beni Rabbimin Sözünü duyurmaktan alıkoydu. Bana sahip çıkacak, alıp kendi yurduna götürecek kimse yok mu?” der. Ve her yerden aldığı cevap hemen hemen aynıdır:
“O’nu kendi toplumu daha iyi bilir. Ne diye onlar seni dinlemiyorlar da bize geliyorsun. Bak hele! Kendi toplumunu bozup dağıtmış, fakat bizi düzeltecekmiş!” Tebliğ her defasında tartışmaya döner. Ama O hiç yılmaz. Gittiği kabilenin yanından yorgun ve reddedilmiş ayrılırken sadece:
“ALLAH’ım!” der, “Sen dileseydin böyle olmazlardı.”
Amca Ebu Leheb bu uğraşında da en büyük belalısıdır. O günlerin canlı tanıklarından Abbad oğlu Rebia daha sonraları yaşadıklarını şöyle anlatır:
“O’nu Zülmecaz panayırında görmüştüm.”İnsanlar! Birdir ALLAH O’dan başka ilah yok, deyin, kurtulun!’diyordu. Kendisi nereye yönelse insanlar da oraya toplanıyor, adeta başına üşüşüyordu. Arkasında da O’nu adım adım takip eden şaşı gözlü, saçları iki örgü yapılmış bir adam vardı. Sürekli olarak arkasından O’nu dinleyenlere seslenip: ‘İnsanlar! Bu sizi aldatıp ta atalarınızın dininden çevirmesin’ demekteydi. Ben merakla ‘Kim bu?’diye sordum çevredekiler:’Abdullah oğlu Muhammed’dir. Kendisinin peygamber olduğunu iddia ediyor’ dediler. ‘Peki, O’nu takip eden o şaşı gözlü adam kim?’dedim. ‘O da O’nun amcası Ebu Leheb’tir’ dediler.
Aynı durumun bir başka tanığı, Abdullah oğlu Tarık ise:
“ALLAH’ın Elçisi üzerinde kırmızı bir cübbe olduğu halde:’ALLAH’tan başka ilah yoktur, deyin ve kurtulun’ diye son sesi ile bağırıyor, bir adam da sürekli taş atarak O’nu takip ediyordu. O da bir yandan taş atarken bir yandan da: ‘İnsanlar! Sakın O’na inanmayın O bir yalancıdır’ diyordu. ALLAH’ın Elçisinin ayakları kan içindeydi!”
diye tanıklık eder.
Ezd kabilesinden Müdrik’in gördükleri ise hepsinden daha acıklıdır:
“Babamla birlikte Hacc yapıyordum. Mina’ya gelip konaklayınca bir toplulukla karşılaştık. Ben, babama onların kim olduklarını, niçin toplandıklarını sordum. O: ‘Şu kendi toplumunun dinini terk etmiş adam için’ dedi. ALLAH’ın Elçisi o sırada sürekli olarak: ‘Birdir ALLAH, O’dan başka ilah yoktur, deyin, kurtulun’ diyordu. Fakat çevresini sarmış olanların bazısı yüzüne tükürüyor, bazısı başına toprak saçıyor, bazısı da sövüp sayıyordu. Öğle saatlerine kadar bu durum devam etti. Ancak o zaman elinde su testisi bulunan bir genç kız çıka geldi. Ağlıyordu. ALLAH’ın Elçisi onun tuttuğu testiden elini yüzünü yıkadı, su içti ve ağlayan kıza da: ‘Kızım! Örtünü ört, yakan açılmış’ dedi ve ekledi ‘baban hakkında tuzağa düşürülecek ve öldürülecek diye korkma! O kızın kim olduğunu sordum. ‘Muhammed’in kızı Zeynep’tir’ dediler.”
Bazıları iyi niyetle dinleyip iman edecek gibi olur fakat onları da genellikle kendi içlerinden bir bozguncu vazgeçirtir. Bunlardan biri Sa’sa oğlu Amir oğullarıdır. Hz. Muhammed’i Ukaz fuarında dikkatle dinlemiş ve O’na sahip çıkıp, beraberlerinde yurtlarına götürmeye meyletmişlerdir. Fakat sonradan görüşmeye katılan önde gelenlerinden Beyhara isminde biri sorar:
“Eğer biz sana uyar ve galip gelirsen senden sonra hâkimiyet bize kalır mı?” O:
“Hâkimiyet ALLAH’ındır. Kime isterse ona verir!” der. Beyhara burun kıvırır:
“Yani” der, “göğüslerimiz senin uğrunda bütün Arapların oklarına hedef olacak ve Sen galip geldikten sonra hâkimiyet bize değil de başkasına geçecek öyle mi! Senin dinin bize gerekmez.” Ve kendi kabilesine döner:
“Şu insanlar arasında yurtlarına sizden daha kötü bir şeyle dönen kimse bilmiyorum. Demek siz bu adam yüzünden herkesle savaşmaya kalkışacak, kendinizi bütün Arapların tek yaydan atacağı oklara hedef edeceksiniz. Oysa kendi toplumu O’nu sizden daha iyi bilir. Eğer O’da bir hayır, bir güzellik görmüş olsalardı ilk önce onlar sahip çıkardı. Siz kendi toplumunun bile içlerinden sürüp attığı, yalanladığı birine yardım etmeye, O’nu barındırmaya kalkıyorsunuz. Bu ne kötü bir görüştür.” Ortalığı derin bir sessizlik kaplar. Beyhara iyi bir demagogtur ve o gün çok etkili konuşmuştur. Söyledikleri son derece mantıklı görünen şeylerdir. Hiç kimseden tek bir itiraz sesi yükselmez. O da kendinden emin, zafer kazanmış bir komutan tavrıyla Hz. Muhammed’e döner:
“Hemen kalk kendi yerine dön! ALLAH’a yemin olsun ki eğer şu an benim kabilemin misafiri olmasaydın senin boynunu vururdum.” Ve Hz. Muhammed devesine binerken Beyhara devenin böğrünü mızrağı ile dürter. Ürken hayvan da Hz. Muhammed’i üzerinden düşürür. Bu üç senenin çabalarını Lale Bahtiyar çok güzel özetlemiştir:
“Peygamber için halkın O’nu kızgınlık ve öfke içinde itmesi ya da hakaret ve alçaltıcı sözlerine devam ederek geri çekilmesi hiç önem taşımıyordu. O, sadece başka bir yere koşup, başka bir grubun arasına karışır ve tekrar baştan başlardı. Hiç işitilmeden ve anlaşılmadan bir kez daha çirkin sözlere, iftiralara, hakaretlere ve küçümsenmeye maruz kalır ve yine başka bir yere gider ve söylemek zorunda olduğu şeylere yine baştan başlardı.”
Kızı Hz. Fatıma ise o yılları:
“Babamın sadece Ukaz fuarında, ALLAH’ın dinini insanlara anlatmak için, hakkı ve gerçeği duyurmak için çekmiş olduğu sıkıntı ve zorluk, gündüzlerin başına gelseydi geceye dönüştürürdü.”
Ve tam bu noktada ALLAH’ın o ünlü yasası devreye girer. Gecenin karanlığının en koyu olduğu an aslında şafağın sökmek üzere olduğu andır. Ya da, ALLAH’ın yardımı daima son anda gelir ama asla geç kalmaz. Ya da, aramakla bulunmaz ama bulanlar arayanlardır. Ya da:
“Kim ALLAH’a karşı saygılı olursa ALLAH ona bir çıkış yolu gösterir ve hiç hesaba katmadığı bir yerden onu rızıklandırır. Kim ALLAH’a güvenip dayanırsa O, kendisine yeter.” (Talak, 65:2-3)
Bir yıl boyunca uğraşıp uğraşıp ta hiçbir şey elde edememiş gibi görünen Hz. Muhammed aniden ve hiç tahmin edilemeyecek birilerinden kendisine bir umut ışığı yakıldığını görür. Mekke’ye Hacca gelmiş altı Medine’li, gariban çiftçiden…
Tünelin Ucundaki Işık
Tarih, 620 sonları. Peygamberlikten 11 sene sonra.
Taif’ten yüzgeri edileli bir yıl olmuştur ve o zamandan beri gözle görülür hiçbir sonuç elde edemeden Mekke’ye Hacca gelen Arapları İslam’a davet edip durmaktadır. Medineli küçük bir grup, kendisini önyargısız bir biçimde ve ilgiyle dinler. Henüz ihramdan çıkmış bu kişiler: Zürare oğlu Es’ad, Haris oğlu Avf, Malik oğlu Rafi, Amir oğlu Kutbe, Amir oğlu Ukbe ve Abdullah oğlu Cabir’dir. Mekke’nin banliyösü Akabe’de karşılaşırlar. Hz. Muhammed sorar:
“Siz kimlersiniz?”
“Medine’nin Hazrec kabilesindeniz”
“Şu yahudilerin müttefiki olan Hazrec mi?”
“Evet” Hepsinin de temiz, saf bir yüz ifadeleri vardır. Hz. Muhammed beraber oturup sohbet etmelerini teklif eder. Otururlar. Sonra onlara ALLAH’ı ve İslam’ı anlatır. Dinledikleri şeyler Medinelilerin ilgisini çekmiş, hoşlarına gitmiştir. Devamını arzu ettikleri beden dillerine yansır. Bu durumdan cesaret alan Hz. Muhammed onlara Kur’an okur. İbrahim suresinin 35. ayetinden 52. ayetine kadar. İlk defa karşısında önyargısız ve kötü niyetsiz insanlar bulmuştur. Etkilenirler. Zaten müttefikleri olan Yahudilerden son Elçi’nin gelmek üzere olduğunu, Arapların deyimiyle “gölgesinin başlar üzerine düşmüş bulunduğunu” defalarca dinlemişlerdir. Hazırdılar. Birbirlerine:
“Elimizi çabuk tutalım” derler, “Yahudiler sahiplenmeden biz iman edelim!” sonra da Hz. Muhammed’e dönerler:
“Biz” derler, “hem birbirleriyle hem de Yahudilerle düşmanlık içinde olan bir topluluk bıraktık. Umarız ki ALLAH onları Senin sayende bir araya getirir. Biz geri döndüğümüzde Senin dinini onlara da anlatacağız. Eğer ALLAH onların kalbine de imanı yerleştirirse bil ki Senden daha üstün bir insan olamaz.”
Vedalaşırlarken de gelecek sene tekrar buluşmak üzere söz verirler. Tekrar buluşacakları zamana kadar da Medine’de boş durmayıp, insanlara İslam’ı anlatmak üzere… ve takip eden bir yıl boyunca Medine’de İslam’dan haberi olmayan hiç kimse kalmaz. İlk altı, sözlerinde durur, boş oturmazlar.
Mi’rac: Arş Yolcusu
Tarih, 621 olur. Peygamberliğin 12. yılı… Hicret’ten 18 ay önce… Bir gece vakti aniden Hz. Muhammed’in boyutlar ve gökler ötesi bir âleme niteliğini bilemeyeceğimiz fakat zamanın dışına çıkılarak gerçekleştiği anlaşılan bir biçimde yükseltilerek her çeşit nitelik ve nicelikten öte bir şekilde ALLAH’la görüşmesi, varlık katlarını, Cennet’i, Cehennem’i ve geçmiş büyük peygamberleri görmesi şeklinde tanımlanabilecek olan Mi’rac olayının sözü geçen tarihte yaşanmış olması hangi hikmete bağlıdır? Niçin başka herhangi bir zaman değil? Önce kısaca bu sorulara cevap arayalım. Muhammed Hamidullah’a göre Mi’rac’ın hikmeti:
“Semavi mükâfat ve nimetler daima, ALLAH’tan gelen bir takım sınama ve imtihanlardan sonra geçekleşirler. Bütün peygamberlerin kaderinde bu vardır. Adem (Taha,20:120), İdris (Meryem,19:57), İbrahim (En’am,6:75), Yusuf (Yusuf,12:24-33-34), Musa (A’raf,7:143), İsa (Nisa,4:158) peygamberler böyledir. Muhammed de bunlardan ayrı tutulmamıştır. Şöyle ki:
İlahi tebliğ görevine başlamasından itibaren en zor sınamalar altında kalıp ızdırap çekmiş ve güçlüklerin gitgide büyüyüp azgınlaşmasından başka bir gidişat görmemiştir. Fakat ALLAH’a olan inancını ve ALLAH kelimesini (Birdir ALLAH O’dan başka ilah yok ve Muhammed’de O’nun Elçisi!) üstün kılmak için hiçbir çıkar gözetmeksizin mücadelesine devam etme konusunda taşıdığı sarsılmaz kararlılığını daima korumuştu. İman edip etrafına toplaşan sahabelerden büyük kısmı, kendi vatanlarını terk edip Habeşistan’ı yurt edinmişlerdi. Bu sınamaların sonuncusu dehşet saçan bir sosyal boykota uğramalarıydı. Hemen bu badireden çıkıp kurtulunmuştu ki kendine bağlı hanımı ve kudretli amcasının vefatları, adeta O’nun için iki kanadının kırılması olmuştur. Nihayet denediği en sonuncu olanak, Taif’te bulunan uzak akrabaları yanında sığınılacak bir yer aramak olmuştur… Elinde bulunan araç ve olanaksızlıkların getirdiği ümitsizliğe garkolmuş durumda, ALLAH’a olan imanı eskisinden daha da artmış ve kuvvetlenmişti.
İşte tam bu şart ve durumlar ortasında bulunuyorken Muhammed ilahi ödüle layık görülmüştür. En büyük ve ulu mucize gerçekleşmiş ve bununla ALLAH O’nu göğe çekip almış ve kendisini huzuruna kabul etmek suretiyle de şereflendirmiştir.”
Recep ayının 27. gecesidir. Hz. Muhammed o geceyi Kâbe’ye yakın bir yerde bulunan amcasının kızı Ümmü Hani’nin evinde geçirir. Gecenin ilerlemiş bir saatinde bulunduğu evden yakınındaki Kâbe’ye gider ve bir süre tavaf ettikten sonra Hatim denilen yerde tekrar uykuya yatar. Orada uyumakta iken Cebrail tarafından uyandırılır. Kendisine yapacağı yolculuk haber verilir. İlk işlem ve Mirac yolculuğuna da bir hazırlık olmak üzere kalbi (ruhu ve bilinci) bir kez daha, niceliğini bilemediğimiz bir biçimde, iman ve hikmet ile doldurulur. Bu, o yolculuğun koşullarına uyum sağlayabilmesi için gereken bir işlemdir. İlk vahyi alışı öncesi yaşanan melekleştirmeye benzer biçimde maddiliğin ve dünyeviliğin eksik ve yanlışlarından tamamen temizlenmesi sağlanır. Ya da Bediüzzaman’ın deyimiyle, maddesi ve cesedi kalp ve ruhun hayat derecesine yükseltilir.
Sonra o gece yaşayacağı olayların birinci aşamasını oluşturan ve ismine “İsra” (Gece Yolculuğu) denen bölüm başlar. Yolculuğun bu bölümüne Kur’an’da da yer verilir:
“Geceleyin kulunu, ayetlerimizden bir kısmını göstermek için Mescid-i Haram’dan, çevresini mübarek kıldığımız Mescid-i Aksa’ya götüren ALLAH, noksan sıfatlardan münezzehtir. O, gerçekten işitendir, görendir.”(İsra,17:1)
Bu yolculuk adına Burak denilen ve niceliği hakkında bilgi sahibi olamadığımız bir binek aracılığıyla yapılır. Fakat Burak’la ilgili en önemli şeyi Cumhuriyet döneminin ünlü ALLAH Dostlarından Safer efendi haber verir:
“Burak, Hz. Muhammed’in ALLAH’a olan aşkı imiş!” İlk durak 18 ay sonra hicret edeceği Medine olur. Orada durur ve iki rekât namaz kılar. İkinci durak Hz. Musa’ya vahyin verildiği Tur dağıdır. Hz. Muhammed bunu:
“İsra gecesinde Hz. Musa’ya uğradım. Kırmızı kum tepesinin yanındaki kabrinde namaz kılıyordu.” diye anlatır. Üçüncü durak Hz. İsa’nın doğum yeri Beyt’ül-Lahm olur. Ve Kudüs’e varılır. Burada yolculuğun Mekke’den başlayan ve yeryüzü yuvarlağına paralel bir seyir takip eden “İsra” kısmı biter. Mescid-i Aksa’da peygamberlerden oluşan bir topluluğa namaz kıldırır. Bu namaz dünyanın kalan ömrü içerisinde, bozulmuş bile olsalar, bütün semavi dinlerin bir gün O’nun dininin üstünlüğünü tanıyacağı ve İslam’a göre kendilerine yeniden çeki düzen verecekleri anlamını ve Hz. Muhammed’in eliyle gönderilen dinin o peygamberlerin dinlerinin temel değer ve anlamlarını içerdiğini sembolize eder. Namazı ardından kendisine üç çeşit içecek ikram edilir: Su, süt ve şarap. O, sütü seçer. Cebrail bu seçiminden ötürü kendisini:
“Sen fıtratı (doğal ve insan yaradılışına uygun olan) seçtin” diyerek tebrik eder. Hz. Muhammed’e dair önemli bir biyografi kaleme almış olan Karen Armstrong bu olayın anlamını
“Hz. Muhammed, bir tarafta çilecilik (su) ve diğer tarafta hedonizm (zevkçilik=şarap) arasında orta yolu bulmaya çalışan İslam’ın bir sembolü olarak sütü seçti.” şeklinde yorumlar.
Sonra da yolculuğun asıl kısmı olan Mi’rac başlar. “Mediven” anlamına gelen Mi’rac, aslında ölen her Müslümanın ruhunun kendisi aracılığıyla ALLAH’a yükseltileceği ve yine diğerleri gibi niceliğini (ve aslında tam olarak niteliğini de ) bilemediğimiz bir şeydir. Fakat Karen Armstrong’un Mi’rac merdiveninin anlamıyla ilgili söyledikleri de ilginçtir:
“Hz. Muhammed ölmeyecekti ama misyonunda geçmişiyle bağlarını koparması gereken yeni bir döneme başlıyordu ve bu da bir anlamda ölümdü.”
Olayın bundan sonraki bölümleri en azından İsra bölümünün açıklığıyla Kur’an’da yer almaz. Bu durum ALLAH’ın rahmetinin sonsuzluğundan beslenen ince bir hikmetin gereğidir. Bu hikmet Reşit Haylamaz’ın tespitiyle:
“Bilhassa Kur’an açısından bakıldığında konuyla ilgili ayetlerin belirsizlik içinde meseleyi ele aldıkları görülmektedir. Zira bu, ancak inanmakla kabul edilebilecek bir meseledir ve imanın dürbünüyle hareket edilmeden kavranılması zor bir hadisedir. Belki de, iradenin elinden seçme yeteneğini almamak için Yüce Mevla, İsra ve Mi’raç’la ilgili ayetlerde, sadece güçlü bir imanla bakanların anlayabileceği bir üslup kullanmış ve böylelikle, sınırlı alanda bocalayan aklına meseleyi onaylatamayanlar için de merhamet kapısını açık bırakmıştır. Aksi halde, apaçık ayetin ifade ettiği manayı inkâr eden, şüphesiz bu rahmetten yoksun kalacak ve bu yoksunluk ise, o insanı her şeyden yoksun edecekti.”
Aslında bu çözümleme Hz. Muhammed’in diğer mucizelerine de Kur’an’da niçin yer verilmediğinin güzel bir açıklamasıdır.
Yolculuk bundan sonraki kısmında bir roket gibi yeryüzünün dikine bir seyir takip eder. Yanında Cebrail’de olduğu halde yedi gök katı tek tek geçilir. Hz. Muhammed üzerinde yükseltilmeye başlandığı Mi’rac’la ilgili:
“Ben şimdiye kadar ondan daha güzel bir şey görmedim. O, öyle bir şeydir ki Müslümanlar ölüm anında gözlerini ona diker. Ruhları, göklere onun üzerinde çıkarılır.” der. Birinci gök katına gelirler. Orada, oturan ve her iki yanında bir takım karaltılar vardır. Sağındakilere baktıkça gülmekte, solundakilere baktıkça ağlamaktadır. Hz. Muhammed, ona selem verir. O, selamı:
“Hoş geldin, Salih peygamber! Salih oğlum!” diyerek alır. O, Hz. Âdem’dir. Çevresindekilerde onun soyundan gelen insanların ruhları. Sağındakiler Cennetlik olanlardır. Solundakiler, Cehennemlik. İkinci katta, teyze oğulları olan Hz. İsa ve Hz. Yahya ile karşılaşırlar. Hz. Muhammed onlara da selam verir. Ve onlar da verilen selamı:
“Hoş geldin! Salih Peygamber! Salih kardeş!” diyerek alırlar. Sonra karşılaşmaları aynı şekilde tekrarlanarak, üçüncü katta Hz. Yusuf’la; dördüncü katta Hz. İdris’le; beşinci katta Hz. Harun’la; altıncı katta Hz. Musa ile ve yedinci katta da aynı zamanda kendi atası da olan Hz. İbrahim ile karşılaşırlar. Burası gök katlarının bittiği yerdir. Hz. İbrahim sırtını Kâbe’nin gökler üstü âlemlerdeki izdüşümü olan Beyt-i Mamur’a dayamış olarak oturmaktadır. Hz. İbrahim tüm soyu içinde fizik olarak ta kendine en çok benzeyen torunu Hz. Muhammed’e:
“Hoş geldin! Salih peygamber! Salih oğlum!” dedikten sonra O’na ümmeti için bir de tavsiye de bulunur:
“Ümmetine benden selam söyle” der, “ve onlara Cennet’e fidan dikmeyi çoğaltmalarını söyle” Hz. Muhammed:
“Cennet’e dikilecek fidan nedir?” diye sorar. Hz. İbrahim:
“Sübhanallahi velhamdu lillahi vela ilahe illallahu vallahu Ekber” ve “La havle vela kuvvete illa billah’tır” diye cevap verir. Muhammed Hamidullah’a göre Mi’rac yolculuğunda bu sekiz peygamberle karşılaşmasının çok özel bir nedeni, hikmeti vardır:
“Bize göre bunun sebebi, işte bu sekiz peygamberin her birinin ayrı ayrı, kendine has ta olsa, Mi’rac olayını yaşamış olmalarıdır. Sonuç olarak ifade edebiliriz ki birini bir şeyde geçip aşabilmek için, önce ona o işte yetişmek, eşit duruma gelmek ve bundan sonradır ki onu aşıp geçmek zarureti bulunmaktadır.”
Ve sıra “Sidret’ül-Münteha”ya gelir. Sözcük anlamı “En Sondaki Ağaç” olan Sidret’ül-Münteha, en büyük yani ALLAH’ı en iyi bilenlerde dahil bütün yaratılmış varlıkların bilgilerinin son bulduğu yerdir. Ya da başka bir anlatımla yaradılmışların ve sebeblerin bittiği ve biz insanlar tarafından tanımlanamayacak, anlaşılamayacak bambaşka bir âlemin başladığı yer… Mevlid yazarı Süleyman Çelebi Sidret’ül-Münteha’yı ve onun ötesindeki âlemi:
“Bir feza oldu o demde ru-nüma
Ne mekân var anda ne arz ü sema
Kim ne halidür ne mali ol mahal
Akl ü fikr etmez o hali fehm ü hal” diyerek anlatır.
Bu noktada Cebrail kendisinden ayrılır. Cebrail’in bulunduğu o son noktanın meydana getirdiği dehşet ve ALLAH korkusundan “eskimiş bir deve çuluna” döndüğünü görür. Artık Hz. Muhammed tek başınadır. Orada kader kalemlerinin cızırtısını söyleyecektir, daha sonra. Artık “Kutsal bir Âlemin” içinde ALLAH ile baş başadır. Kendisine dünyaya ve maddeye ait olmayan bir sesin:
“Muhammed! Korkma! Yaklaş, yaklaş” dediğini duyar. Artık İlahi huzurdadır. O güne kadar hiçbir yaradılmışın ulaşamadığı bir yere ayak basmıştır. Hz. Muhammed’in dudaklarından namazda okunan “Tahiyyat”ın ilk cümlesi dökülür:
“et-Tahiyyatu l’illahi v’es-Salavatu v’et-Tayyibatu” (Kudsi, saf ve gönülden selamlar ALLAH’a dır!) ALLAH, her çeşit nitelik, nicelik ve tanımdan uzak bir biçimde cevap verir:
“es-Selamu aleyke eyyuh’en-nebiyyu ve rahmetullahi ve berekatuhu” (Ey Peygamber! Selam sana’ALLAH’ın rahmrti ve bereketi senin üzerine olsun) Konuşma Hz. Muhammed’in sözleriyle sona erer:
“es-Selamu aleyna ve ala İbadillah’is-Salihin” (Bizlere ve ALLAH’ın salih kullarına selam olsun) bu olay Kur’an tarafından da kayda geçirilir:
“Sonra peygambere yaklaştı da yaklaştı. Öyle ki iki yay arası kadar, hatta daha da yakın oldu. Kuluna vahyettiğini vahyetti. O’nun gördüğünü kalb yalanlamadı. Şimdi siz gördüğü şey konusunda O’nunla tartışacak mısınız? Andolsun O’nu, bir başka inişte de Sidret’ül-Münteha’nın yanında gördü. Cennetü’l-Meva’da onun (Sidre’nin) yanındadır. O zaman, Sidre’yi kaplayan, kaplamıştı. Göz kaymadı ve (onu) aşmadı da. Andolsun ki O Rabbinin en büyük ayetlerinden bazılarını görmüştür.” (Necm,53:8-18) ayetlerde:
“Kuluna vahyettiğini vahyetti” ifadesiyle kastedilen, Bakara Suresinin son iki ayetidir. Sadece bu iki ayet arada Cebrail olmaksızın, orada, doğrudan ALLAH tarafından Hz. Muhammed’e vahyedilir. O an ve olay bütün Mi’rac sürecinin zirvesidir:
“Elçi, Rabbi’nden kendisine indirilene iman etti, mü’minlerde. Hepsi ALLAH’a, meleklerine, kitaplarına ve peygamberlerine iman etti. ‘O’nun peygamberlerinden hiç birini diğerinden ayırmayız. İşittik, itaat ettik! Rabbimiz! Bağışlamanı dileriz. Dönüş ancak Sana’dır’ dediler. ALLAH kimseyi gücünün üstünde bir şeyle yükümlü tutmaz. Herkesin kazandığı iyilik kendi yararına, kötülük de kendi zararınadır. ‘Rabbimiz! Unutur ya da yanılırsak, bizi sorumlu tutma! Rabbimiz! Bize, bizden öncekilere yüklediğin gibi, ağır bir yük yükleme! Rabbimiz! Bize gücümüzün yetmediği şeyleri yükleme. Bizi affet. Bizi bağışla. Bize acı! Sen bizim mevlamızsın! Kâfirler toplumuna karşı bize yardım et!” (Bakara,2:285-286)
“Vermek istemeseydi, istemek vermezdi” hikmeti gereğince bu ayetler Müslümanlara, putperestlerin elinde çekmekte oldukları baskı ve zulümlerin bitmeye yaklaştığı müjdesini de verir. Bu Hicret’in ve Medine İslam Devletinin müjdesidir. Mevdudi, bu ayetlerin vahyedildikleri zaman ve zemin içerisindeki özel anlamlarını önemle belirtir:
“Bu duanın Mekke’de küfr ile İslam arasındaki savaşın en çetin safhaya geldiği zaman Müslümanlara öğretildiği unutulmamalıdır. Müslümanlar her taraftan kuşatılıyor, zulüm, eziyet ve işkenceye uğratılıyordu. Hicaz’ın her yeri ve her köşesi Müslümanlara dar gelmeye başlamıştı. Zira nerde bir Müslüman varsa, ona baskı ve zulüm yapılıyor, akıl almaz işkenceler reva görülüyordu. Bu şartlarda Müslümanların Mevlalarına dua etmeleri istendi ve bunu isteyen bizzat Âlemlerin Rabbi olduğu için Müslümanlar bir nebze rahat nefes alabildiler ve teselli buldular. Zira bu duayı öğreten Rableri bunun gerçekleşmesi için mutlaka tedbirler alıyordu. Aynı zamanda Müslümanların metanet ve sabrı ellerinden bırakmamaları istendi. Bir yandan Hakka tapmak suçundan Müslümanların hedef oldukları büyük zulme bir göz atın ve bir yandan da bu duaya bir bakın ki bunda muhalif ve düşmanlar için tek bir kötü söz ya da sövgü yoktur. Bir yandan Müslümanların çektikleri maddi ve manevi çileleri göz önünde canlandırın, bir yandan da bu duanın sözlerine bakın ki bunda dünyevi menfaat ya da kazançtan hiçbir eser yoktur. Bir tarafta o hak âşıklarının perişan durumuna bakın ve diğer tarafta bu kadar temiz, nezih ve yüksek sözlere bakın. Sadece bu husus, o ilk Müslümanların ne büyük ahlaki ve ruhani terbiyeden geçtiklerini göstermeye yeter.”
Mi’rac’ta Hz. Muhammed’e üç önemli şey verilir: beş vakit namaz, Bakara suresinin yukarıdaki son iki ayeti, Müslüman olarak ölenlerin eninde sonunda Cennet’e girecekleri müjdesi. Sonra dönüş yolculuğu başlar. Bu yolculukta Hz. Musa ile karşılaşır. O’na Rabbinden günde 50 vakit namaz emri aldığını söyler. Hz. Musa da bunun çok olduğunu ve ümmetinin bu kadar ağır bir sorumluluğa dayanamayacağını… Tekrar tekrar geri döner. Bunda namazlar beş vakte indirilir. Deyim yerindeyse bu mizansenin nedeni ALLAH’ın kullarına olan rahmetinin ve Hz. Muhammed’e olan sevgisinin gösterilmesidir. Bir de Hz. Muhammed’in ALLAH katında nasıl özel bir değere sahip bulunduğunun…
Bu yolculukta kendisine Cennet ve Cehennem de gösterilir. Mi’rac’ın amaçlarından biri daha gerçekleştirilmiş olur. Cebrail’le beraber dönüşte yine Kudüs’e inilir ve oradan da Burak’la Mekke’ye dönülür. Dönüşün dorudan Mekke’ye yerine Kudüs üzerinden yapılmış olmasının hikmeti ise kendini az sonra gösterecektir. Zaman’ın dışına çıkılarak yapılmış bir yolculuk olan Mi’rac, Ümmü Hani’nin evinde noktalanır. Hz. Muhammed, ev halkına sabah namazını kıldırdıktan sonra Mi’rac’ı haber verir. Ümmü Hani inanır ama duyduğu o inanılmaz şeyler yüzünden, Hz. Muhammed’i aşağılamak ve alay etmek için zaten fırsat arayan Kureyş putperestlerinin gösterecekleri tepkiyle kendisini rencide edip üzeceklerinden korkar. Gün ağarmaya başladığında Kâbe’ye gitmek üzere ayağa kalkan Hz. Muhammed’i elbisesinin ucundan çekerek:
“Amcamın oğlu!” der, “ne olursun bu olayı insanlara anlatma! Sonra Seni yalanlar ve üzerler!” O’nda ise hiçbir duraksama yoktur:
“ALLAH’a yemin olsun ki her şeyi anlatacağım!” der. Fakat yine de Kâbe’ye giderken Cebrail’e sormaktan kendini alamaz:
“Şimdi bana kim inanır?” Cebrail’in cevabı çok nettir:
“Hiç kimse inanmasa bile Ebubekir inanır!” ve Kâbe’nin yanında ayakta durarak orada bulunanlara o gece yaşadıklarını anlatır. Ama ilk önce sadece İsra bölümünü… Fakat bu bile bir şok yaşanmasına neden olur. Putperestler:
“Hiç böyle bir şey duyulmuş mudur?” derler, “Biz Kudüs’e develerimizin böğürlerini tepe tepe bir ayda zor gidiyoruz. Sen bir gece içinde nasıl oraya gidip tekrar geri dönermişsin?” Az sonra yanına heyecan içindeki Ebu Cehil gelir. Haberi kendi adamlarından henüz duymuştur. Ve Hz. Muhammed’in bu kadar mantıksız saçma(!) bir iddiada bulunmayacağına inandığı için de doğrudan O’nun ağzından duymak istemiştir. Alaylı bir tavırla:
“Bu gece başından geçen ilginç bir şeyler oldu mu?” diye sorar. Ve aralarındaki konuşma şöyle devam eder:
“Evet!”
“Ne imiş o?”
“Gece götürüldüm”
“Nereye?”
“Kudüs’e”
“Sonra da aramızda sabahladın ha!”
“Evet”
“Bana anlattıklarını bütün herkese de söyler misin?”
“Evet” Ve Ebu Cehil altın bulmuş bir harami gibi bağırmaya başlar. Nerdeyse bütün Kureyş’i Hz. Muhammed’i dinlemeye çağırır. Sonra da:
“Hadi!” der, “bana anlattıklarını kabilene de anlat!” Ve anlatır, Hz. Muhammed. Karşılığında gördüğü ise tam bir tımarhane manzarası olur. İnsanların kimi, el çırpmakta, kimi iki elini başına ve yanaklarına vurmakta, kimi ise kahkahalar atarak birbirlerinin göğsünü yumruklamaktadır.
Yeni Müslüman olmuş bazılarının dinden döndüğü bile görülür.
Ve sonra aralarından başını Ebu Cehil’in çektiği seçme bir grup doğruca Hz. Ebubekir’in evine yönelir. Umutludurlar. O’nun gibi sağduyulu bir insanın bu kadar büyük yalana(!) da itibar etmeyeceğini ve artık İslam’dan vazgeçeceğini umut ederler. En azından Hz. Muhammed’i sorgulayacağını. Kapıya çıkan Hz. Ebubekir olup bitenin haberini ilk kez onlardan duyar. Bin bir alay, çarpıtma ve aşağılamayla… Önce tam olarak ne olduğunu anlamaya çalışır. Sonra da bir tereddüdünü giderir:
“Siz” der, “Bütün bunları doğrudan ALLAH’ın Elçi’sinden mi duydunuz?” Kureyş egemenleri heyecanla:
“Evet!” derler ve sonra da iğne batırılmış bir balona dönerler:
“Bunda garipsenecek ne var? Ben gece ve gündüz daima O’na göklerin ötesinden haber geldiğine inanıyorum zaten!” Başları öne düşer. Sessizce dağılırlar.
Ve Hz. Ebubekir hızla Hz. Muhammed’in yanına gider. Kudüs’ü bir de O’nun ağzından dinler. Kendisi ticaret amacıyla birçok kez gittiği için orayı iyi bilmektedir. Kudüs’ün görüntüsü gözlerinin önünde belirir ve ona bakarak anlatır. Hz. Ebubekir anlatımın sonunda:
“Doğru söylüyorsun” der, “ben tanıklık ederim ki sen ALLAH’ın Elçisisin!”
“Ebubekir! Sen de ‘Sıddık’ın!” Hz. Ebubekir o anda ve o olay üzerine ismiyle beraber tarihe geçecek olan unvanını alır, ‘Sıddık’olur.
Sonra etraflarına toplanan putperestler de kendilerine Kudüs’ü anlatmasını isterler. Çünkü Hz. Muhammed’in daha önce hiç Kudüs’e gitmediği bilinmektedir. Fakat Kudüs’ü gece görmüştür ve putperestleri tatmin edecek ölçüde inceleyememiştir. Kendisini bir sıkıntı basmıştır ki aynı görüntü karşısında tekrar belirir. Ve Kudüs’ü bütün detaylarıyla anlatır. Bu kez yolda olan kervanlarıyla ilgili bilgi isterler. İstediklerinden de fazlasını anlatır. O kervanların birinden su içtiğini, en önde bulunan devenin özelliklerini; başka bir kervana da kaybettikleri develerini bulmaları için yardımcı olduğunu anlatır. Sonra herkes gelen kervanları beklemeye durur. Ve kervanlar geldiğinde de O’nun haber verdiklerinin tam olarak doğru olduğu ortaya çıkar. Yapacak başka bir şeyleri kalmamıştır:
“Bu apaçık bir sihir” derler ve Muhammed’de çok büyük bir sihirbaz. Mugire oğlu Velid doğru söylemiş!”
Hz. Muhammed Mi’rac’tan döndükten sonraki gün Cebrail kendisine vakitleri ve rekâtlarıyla beş vakit namazı öğretir. Uygulama bütün Müslümanlar tarafından hemen başlatılır.
Mi’rac’ın Derin Anlamı
Yukarıda kısaca özetlemeye çalıştığımız, Mi’rac’ın olgusal/tarihsel boyutu idi. Fakat asıl üzerinde durulması gereken bir bütün olarak Mi’rac’ın ne almama geldiğidir. Evrensel boyutudur. İnsanlık, Müslümanlar ve birey olarak tek tek her birimiz için ne anlam taşıdığıdır. Bu başlığı maddeler halinde değerlendirmeyi uygun bulduk:
1-Varoluşun temel anlamı demek olan “ALLAH’ın isimlerinin yansıması” açısından baktığımızda Mirac yolculuğu, ALLAH’ın bütün âlemlerdeki bütün isimlerinin yansımalarının, O isimlerin Evrendeki birinci muhatabı olan Hz. Muhammed’e gösterilmesi için yapılmıştır. Sidret’ül-Münteha’ya yükselişi boyunca O isimlerin yansımalarını görmüş, Sidre’de ise doğrudan O isimlerin Sahibiyle görüşmüştür.
2-Dolayısıyla Mi’rac, Hz. Muhammed’in değerini ve taşıdığı anlamı tam olarak bütün varlığa ilan etmiştir.
3-Mi’rac yolculuğu boyunca ALLAH’ın varlık âlemindeki ayetleri Hz. Muhammed’e ve varlığın en büyük ayeti olan Hz. Muhammed de geri kalan bütün varlık âlemine gösterilmiştir.
4-Mi’rac, Hz. Muhammed’in kendi ruhani/manevi yükselişinin zirvesidir. Sidret’ül-Münteha’da ALLAH’a ulaştığı noktada bir insanın hatta herhangi bir yaradılmışın ulaşabileceği son noktaya ulaşmıştır ki ondan sonrası zaten İlahi makamdır. Ve o noktaya da ne daha önce ve ne de daha sonra başka hiçbir yaradılmış ulaşamamıştır. Burada belirleyici olan bir incelikte Hz. Muhammed’in o “ulaşılmaz” noktaya ancak kulluğu sayesinde ulaşmış olabildiği gerçeğidir. Çünkü yolculuğun “İsra” bölümünü anlatan İsra Suresi’nin birinci ayeti Hz. Muhammed’den söz ederken başka isim ve sıfatlarını değil de, “kulunu” ifadesini kullanmaktadır ki bu kullanım önemli bir vurgudur. Yani en yücelere ancak tevazu ile ulaşılabileceğinin dersi verilmektedir.
5-Üç yıllık boykot, arkasından Hz. Hadice’nin ve Ebu Talib’in vefatları ve sonrasında Taif yolculuğu, Arap kabilelerinin ilgisiz tavırları… Ard arda sıralanan bütün bu gelişmelere bakınca Hz. Muhammed açısından nedenlerin bütünüyle tükendiği görünür. Tam bu sırada yaşanan Mi’rac ise yukarıda da kısaca vurgulandığı üzere, nedenlerin bütünüyle tükendiği noktada o nedenlerin sahibi ve yaratıcısı olan ALLAH’ın bütün varlığıyla ortaya çıkmasını Hz. Muhammed’in desteklenmesinin o güne kadar olduğu gibi nedenler eliyle değil, doğrudan Kendisi tarafından yapılacağının duyurulmasıdır. Yani nedenler tükenmeden onların yaratıcısı doğrudan devreye girmemektedir.
6-Mi’rac, Müslümanlara ALLAH tarafından yapılacak büyük lütufların; a-) sıkıntı son derecesini bulmadıkça başlamayacağını, b-) maddi lütuflardan (Hicret gibi) bir süre önce mutlaka manevi bir lütuf geleceğini (Mi’rac gibi), bu ön manevi lütufta kişinin o ana kadar olduğundan çok daha fazla kendisini ALLAH’a yakın hissedeceği ve günlük namazlarında ciddi bir artış/düzelme yaşanacağı sırlarını da içermektedir.
7-Madde: 6 ile bağlantılı bir biçimde Mi’rac, 18 ay sonra yaşanacak olan Hicret’in de müjdecisidir ve iki olay arasında doğrudan bir nitelik ilişkisi bulunmaktadır. Bu ilişki İ. Lütfi Çakan tarafından:
“…Hicret, önceki günlerin muhasebesi ve sonraki günlerin şekillendirilmesi için mutlak irade merkezinde çok özel bir görüşme yolculuğu demek olan Mi’rac ile birlikte düşünüldüğü zaman bambaşka bir derinlik ve boyut kazanmaktaydı. Yani Mi’rac, dikey bir Hicret; Hicret, yatay bir Mi’rac’tı. Ya da Mi’rac, zamanda bir Hicret; Hicret, mekânda bir Mi’rac’tı.”
şeklinde değerlendirilir.
Mi’rac’tan bir süre sonra Hz. Muhammed, Hz. Ebubekir’in kızı Ayşe ile nişanlanır. Evlilik Medine’ye Hicret’ten sonra gerçekleşecektir.
Akabe’de Bir Gece Yarısı
Akabe, küçük tepecik demektir. Mekke’nin Hira dağı ve Taif çıkışındaki sık tepeciklere isim olmuştur. Bir sene önce yani 620’de yaşanan ilk görüşmede söz verdikleri üzere Medine’liler geri dönmüştür. Geçen bir sene boyunca İslam her yanda anlatılmış ve Mekke’deki gibi bir önyargı ile karşılaşmaksızın 12 kişi Müslüman olup, Hz. Muhammed’e bağlılık sözü vermek üzere geri dönmüştür. Bu 12 kişi Medine Müslümanlarının temelini oluşturacaktır.
Mekke putperestlerinin dikkatini çekmemesi için bir gece yarısından sonra Hz. Muhammed Medine’lilerle Akabe’de buluşur. O’na bağlılık sözü verip, “Biat” ederler. Bu biat, ALLAH’a hiçbir şeyi ortak koşmamak; varlıkta ve yoklukta, kesinlikle itaat etmek; aralarından atanacak olan yöneticilerle çekişmemek; her nerede olursa olsun hiçbir kınayıcının kınamasından çekinmeden doğruyu ve gerçeği söyleyip, savunmak; hırsızlık yapmamak; zina etmemek; çocukları öldürmemek koşullarını içerir. Özü itibariyla Medineli yeni Müslümanlar kişisel yaşamlarında İslam’ı yaşama sözü verirler. Fakat henüz İslam’ı korumak ve yayılmasını sağlamak için gerekirse silaha sarılıp, savaşma sözkonusu olmadığı için buna “Kadınlar Biatı” denir. Fakat o 12 kişi Hz. Muhammed’i gördükten sonra O’na karşı büyük bir sevgi ve saygı beslemeye başlar. Onlardan biri, Saide oğlu Uveym:
“ALLAH’ın Elçisi!” der, “kalplerimizde ve yaşamlarımızda bambaşka bir yerin var. Senin uğrunda canlarımızı da fedaya hazırız.”
İslam, yaradılışın yasalarına uygun olarak aşamalı bir gelişme gösterir. Bir sene önce o 6 Medine’li iman etmişlerdi. Bu sene imanlarının gereği olarak İslam’ı yaşama sözü vermektedirler. Ve bir sene sonra da savaşma sözü vereceklerdir. I. Akabe Biatının anlamı konusunda iki Batılı yazar ilginç ve önemli değerlendirmelerde bulunur. İlki, Karen Armstrong:
“Bu, I. Akabe adıyla anılan toplantıda, politikadan çok din vurgulandı. Eski putperestlik Yesrib’deki (Medine) krizi çözmekte etkili olamamıştı ve insanlar yeni bir ideolojiye hazırdı. Hz. Muhammed’in dini şartları, Müslümanların diğer insanlara karşı belli haklara sahip bireyler olarak saygı duymasını sağlayacaktı; bu yeni ahlak değerleri, grubu bireylerden daha önemli kabul eden eski kabile idealinin yerini alacaktı. Bu yeni bireyselcilik, yeni tür bir toplumun temellerini mümkün kılacaktı, çünkü Yesrib’deki insanların, yeterli kaynakların bulunmadığı çöldeki durumun aksine, bir kişinin kazancının bir diğerinin kaybı anlamına gelmediğini anlamasını sağlayacaktı.”
Ve ikinci olarak, Anne-Marie Delcambre:
“Bu biat çok ciddi bir şeydir. Ataları ve soyağacı olmadan bireyin kavranamadığı bu çöl Arap toplumunda, Hz. Muhammed kendi sülalesiyle bütün bağlarını kendi isteğiyle keser. Böylece kabile yasasının aşıldığını ileri sürer; önemli olan kan bağları değildir, fakat ortak bir ideal üzerine kurulmuş fikir ve inanç birliğidir. Dolayısıyla kabile kavramının yerine artık “Ümmet” kavramı geçer.
Medine’liler geri döndükten sonra Hz. Muhammed’e bir mektup yazarak kendilerine bir öğretmen vermesini isterler. Onlara İslam’ı ve Kur’an okumayı öğretecek namaz kılmayı gösterecek bir öğretmen, Umeyr oğlu Mus’ab seçilir.
Mus’ab ilk Müslümanlardandır. Mekke’nin en yakışıklı ve zengin genci iken dünyaya ait her şeyi elinin tersi ile itmiş ve senelerden beridir, yarı aç yarı tok bir hayatı dini için canına minnet bilmiş olgun bir Müslüman… Medine’lilere öğreteceği şeyleri kendinden çok büyük bedeller ödeyerek öğrenmiş ve yaşamış bir Müslüman. Ve Medine’den gelenler, Mus’ab’la beraber 13 kişi olurlar.
Bir sene sonra tekrar geleceklerdir. Söz verirler.
Medine’nin Bir Yılı
Mus’ab Medine’de insanlara İslam’ı anlatmakta, Müslümanlara namaz kıldırıp, Kur’an öğretmektedir. İlk zamanlar, Mekke’dekine benzer bir süreç yaşanır. Mus’ab’ın anlattığı yeni din, Medine’nin önde gelenlerinin tepkisiyle karşılaşır. Bunlardan Useyd b. Hudayr, ölümle tehdit ederek Mus’ab’ın karşısına dikilir: “Canın sana lazımsa, bu şehri hemen terket!” der. Mus’ab, korkmaz, kızmaz da… Sakin sakin cevap verir: “Biraz oturup, söyleyeceklerimi dinlesen; beğenirsen kabul etsen, beğenmezsen, hoşuna gitmezse, yüz çevirsen olmaz mı?” der. Bu mantıklı ve kendine güvenen teklif, Mus’ab’ın dingin ve yumuşak havası, Useyd’i ikna etmeye yeter. Mızrağını yere saplar, merakla oturur: “Anlat”der, “dinliyorum.” Önyargı aşılmış, hidayetin alt yapısı sağlanmıştır. Ve Kur’an’ı okuyan da Mus’ab olunca… Dakikalar içinde çözülür Useyd b. Hudayr: “Bu ne kadar yüce, ne kadar güzel bir söz!” O da İslam kervanına katılır. Ve hemen ALLAH Davası’na omuz verir:“Medine’de öyle biri daha var ki,” der, “o da iman eder, bize katılırsa, bütün Medine peşinden gelir.” Sözünü ettiği kişi Sa’d b. Muaz’dır. Useyd, hemen Sa’d’ın yanına seğirtir. Elinden tutar, onu da Mus’ab’ın karşısına getirir. Ve Sa’d da çözülür. Hem Useyd’den de kolay. Ama onun hidayeti, Useyd’inki gibi bir kişi kazandırmaz… Aynı gün akşam olmadan yüzlerce Medine’li Müslüman olur. Sa’d, kendi kabilesini toplar ve onlara iman etmedikleri takdirde artık kendileriyle hiçbir ilgisinin kalmayacağını söyler. O denli sevilen biridir ki, bütün Abdüleşhel oğulları Müslüman olur. Biz de hidayetin her zaman bireyin bilinçli bir düşünce sürecinin eseri olamayacağını, kişilerin imaj ve karizmalarının, insanların İslam’la şereflenmesinde ne kadar etkin bir rol oynayabileceğinin dersini almış, gerçekçiliğin sınırları içinde kalmış oluruz.
Yaklaşık bir sene geçmiş, Medine’de içinde Müslüman olmayan bir ev kalmamıştır. Bu insanlar, artık dinlerini etraflarında yaymanın yanısıra Mekke’de sıkıntı içinde yaşamakta olan kardeşleri ile Peygamberlerinin derdini daha fazla hissetmeye başlamış: “ALLAH’ın Elçisi daha ne kadar zaman Mekke dağlarında itilip kakılmaya devam edecek?” der hale gelmiştir. Ve karar verirler, hac mevsiminde kalabalık kafile oluşturup, yol hazırlıklarına başlarlar. Amaç Mekkeli Mü’minleri ve Peygamberlerini Medine’ye davet edip, ALLAH’ın Dini’nin yardımcıları, sahip çıkanları haline gelmektir.
Akabe'de İkinci Biat
Olay, geçen senenin bir benzeri olarak tekrarlanır. Yine bir gece yarısı ve yine gözlerden ırak, sessiz tepeciklerin arasında… Ama bu kez sayıları yaklaşık altı kat daha fazladır: Yetmiş iki erkek, iki kadın. Hz. Muhammed de yanında amcası Abbas olduğu halde gelir. Abbas gerçi daha Müslüman değildir ama akrabalık düşüncesi ve yeğeninin güvenliği endişesi, onu da oraya getirmiştir.
İlk sözü, Abbas alır: “Eğer siz onun peygamberliğini kabul ediyor ve kendisini her çeşit tehlikeden, her ne pahasına olursa olsun, koruyacağınıza söz veriyorsanız, yanınızda götürün. Yoksa bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da biz onu burada korumaya devam ederiz.” der. Medineliler adına Es’ad b. Zürare ile Bera b. Marur cevap verir: “Ey ALLAH’ın Elçisi!” derler, “Bizim kanlarımız senin kanınla, ellerimiz senin elinledir. Kendimizi, çocuklarımızı ve kadınlarımızı koruduğumuz her şeyden, seni de koruyacağız.” Sözlerinin sonu: “Bizden kendin için dilediğin sözü al, Rabbin için de istediğin şartı koş!” olur.
Sonra Hz. Muhammed ayağa kalkar. Önce Kur’an okur. Ardından orada bulunanlara ALLAH’ı ve İslam’ı anlatır ve devam eder: “Yüce Rabbim için sizden istediğim, O’na hiçbir şey ortak koşmadan ibadet etmenizdir. Kendim için ise beni ve ashabımı barındırmanız, yardımcı olup, savunmanızdır.” Medineli Ebu’l-Heysem sözün bu noktasında, bir tereddüdünü gidermek ister: “Ey ALLAH’ın Elçisi, ALLAH seni galip getirdikten sonra bizi bırakıp tekrar Mekke’ye kendi kabilenin yanına döner misin?” Bu masum soruya Hz. Muhammed kararlılıkla cevap verir: “Hayır! Bundan sonra sizin kanınız benim de kanım, sizin mezarlığınız benim de mezarlığımdır.” Ve tarih de böyle yaşanır. Sekiz sene sonra Mekke Müslümanlar tarafından fethedilecek fakat o Medinelileriyle beraber, kendisine vatan bellediği, söz verdiği şehre geri dönecektir. Ve söz verdiği gibi orada vefat edecek, mezarlığı Medine olacaktır. Hala da orada, sonuna kadar sözünün arkasındadır.
Sıra biatlaşmaya gelmiştir. Herkes atacağı adımın ne denli ciddi olduğunun farkındadır ama içlerinden biri, Abbas b. Ubade yine de arkadaşlarını son bir kez uyarmak ister. Araya girer, bütün bakışlar ona yönelir: “Ey Medineliler!” der, “Siz ALLAH’ın Elçisine biat etmekle neye söz verdiğinizin farkında mısınız?” Medineliler şaşkın ve sakin cevap verir: “Evet, farkındayız!” Abbas, cevabı duymazdan gelir ve devam eder: “Sizler, kızıl ve kara bütün insanlarla savaşmak üzere biat ediyorsunuz. Eğer sizler karşılaşacağınız musibetlerle mallarınız azaldığı, en değerli olanlarınız öldürüldüğü zaman, bunlardan pişman olup ona yardım etmeyecek ve kendisini düşmanlarının eline bırakacaksanız, ALLAH’a yemin olsun ki, böyle bir şey dünyada da ahirette de sizin için en büyük yüz karası olur. Şimdiden vazgeçin.” Medineliler ise her şeyin farkında ve sözlerinin de ardındadır:“Mallarımız yok olsa, bütün büyüklerimiz doğransa bile…” derler.
Sıra olurlar, biat etmek için. Söz verirler, ölüm pahasına da olsa dönmemek için.
Biat henüz tamamlanmıştır ki, acı bir çığlık duyulur. Şeytanın sesidir bu. Avaz avaz bağırmaktadır: “Ey hacılar, ey Mekkeliler, yetişin! Müzemmen (sövülmüş= hakaret amaçlı Hz. Muhammed’e takılan isim) insanları kandırdı, sizinle savaşmak için sözleştiler. Uyanın!” Uzun ve keskin bir çığlık halinde tekrar tekrar haykırır. Hz. Muhammed, ona cevap verir: “Ey ALLAH düşmanı! Senin de hakkından geleceğim!”
Ve herkes sessizce konak yerlerine dağılır.
Hicret
Medineli Müslümanların geri dönmelerinin üzerinden bir-iki hafta geçmiştir ki, Hicret başlar. Hz. Muhammed, Mekke’de zulüm ve baskı içinde yaşayan ümmetine kurtuluş yönü olarak Medine’yi gösterir: “Yüce ALLAH onları sizin için kardeş, Medine’yi de güvenlik ve huzur bulacağınız bir yurt kıldı.” der. Müslümanlar sessizlik içerisinde, hiç kimseye belli etmeden birer birer ya da ailelerden oluşan küçük gruplar halinde Mekke’den ayrılıp, Medine yoluna düşmektedir. Bunun tek istisnası Hz. Ömer olur. O, yol hazırlıklarını tamamladıktan sonra gün ortasında Kâbe’yi tavaf eder, kendisini şaşkınlıkla izlemekte olan Mekkeli putperestlere:“Gördüğünüz gibi,” der “ben ALLAH’ın Elçisi’nin emri üzere şimdi Medine’ye hicret ediyorum. Aranızda anasını ağlatmak, karısını dul, çocuğunu yetim bırakmak isteyen varsa engel olsun!” Sonra da çeker gider. Kâbe’nin avlusunda yaprak bile kıpırdamaz.
Kısa zamanda Mekke Müslümanlardan boşalır. Sadece hicret etmeye güç yetiremeyen, birkaç hasta ve yaşlı Mü’min ile Hz. Muhammed ve Hz. Ebubekir kalır. ALLAH, Peygamberini son sıraya bırakmıştır. Bütün Mü’minlerin güven içinde Mekke’den Medine’ye ulaşmalarından sonraya… Ve Hz. Muhammed de kendine yol arkadaşı olarak Hz. Ebubekir’i seçmiş, o da onu geri bıraktırmıştır. Hazırlıklar, en küçük detaylar bile göz önünde tutularak yapılır. En iyi cinsinden iki deve satın alınır. Develer, en iyi yemlerle beslenir. Ve ALLAH’tan hicret izni beklenmeye başlanır. En sonunda hicret izninin çıktığı gün, Mekke egemenleri de “artık bu işe kesin bir son vermek için” toplantı halindedir. Amaç Hz. Muhammed’in vücudunu ortadan kaldırarak İslam’ı kökünden yok etmektir. Yöntem konusunda çeşitli fikirler ileri sürülür fakat hiçbiri beğenilmez. Hz. Muhammed’in ölümünün bir kan davası haline dönüşmesinden korkmaktadırlar. Bunu engellemek için en iyi planı yapmaya çalışırlar. Şeytan da çölden gelmiş bir ihtiyar kılığında aralarına karışmış, ileri sürülen fikirleri değerlendirmektedir. Ve “en iyi fikir”, “en akıllıları” olan Ebu Cehil’den gelir: “Kureyş kabilesini oluşturan bütün boylardan birer savaşçı genç seçelim” der,“kılıcı, hepsi birden vursun. Böylece Muhammed’in kanı bütün Kureyş boyları arasında dağılmış olur ve Haşimoğulları da geri kalan bütün kabileye savaş açamayacakları için kendilerine ödeyeceğimiz diyeti kabul etmek zorunda kalırlar. Böylelikle bu mesele de en kolay biçimde halledilmiş olur.” Fikir beğenilir. Şeytan bile heyecana kapılır: “İşte” der,“akıl dediğin böyle olur!” Ve dayanamayıp ekler, “Gel seni alnından öpeyim!”
Aynı saatlerde Hz. Muhammed, evinde Hz. Ebubekir’i ziyaret eder. ALLAH’tan emir geldiğini, o gece hicret edileceğini söyler. Hz. Ebubekir, bu şerefi paylaşmakta, ALLAH tarafından Peygamberine ortak kılındığı için sevincinden ağlar. Hz. Muhammed, Hz. Cebrail’in getirdiği emir üzerine, o gece her zamanki yerinde yatmaz. Hz. Ali’yi yatırır. Kendinde bulunan, Mekkeli putperestlere ait emanet mal ve paraları da sahiplerine iade edilmek üzere ona teslim eder.
Gece olur. Hz. Muhammed, ilk iş olarak yanına Hz. Ali’yi alıp Kâbe’ye gider. Binanın üzerindeki putu söküp yere atar. Sonra beraberce eve dönerler. Hz. Ali onun yatağına yatar. Bu arada evin etrafı Kureyşli suikast timi tarafından kuşatılmıştır. Vakit gelince Hz. Muhammed, evinden çıkar, suikastçıların arasından süzülür. Başlarına toprak serper. Bu, Arap kültüründe fiili bir hakaret ve aşağılama davranışıdır. Suikastçıların gözleri görmez, duyuları hissetmez olur. Evden çıkarken Hz. Muhammed’in dilinde, Kur’an’dan bir ayet vardır: “Önlerinden bir set, arkalarından bir set çektik de onları kapattık. Artık göremezler.” (36/Yasin:9)
Sonra yanına Hz. Ebubekir’i de alır. Beraberce Sevr dağına tırmanıp, bir mağaraya saklanırlar. Sevr dağı Medine’nin aksi yönünde, güneydedir. Peşlerine düşecek olan Mekkeli putperestlere verdikleri ilk şaşırtmaca, bu olacaktır. Her şey inceden inceye planlanmıştır. ALLAH’ın rahmeti üzerine hesap yapmak gibi bir tevekkül hatasına düşülmemiş, düşmandan korunmak ve hedefe selametle ulaşmak için güç yetirebildikleri bütün maddi önlemler titizlikle alınmıştır. Saklanacakları dağın kenarına geldiklerinde Hz. Ebubekir, Peygamberini sırtına alır ve ayakkabılarını da çıkarır. İz sürücülere olabildiğince az iz bırakmak için onu mağaraya kadar sırtında taşır. Mağarada üç gün saklanırlar. Ve daha ilk gün iki yüz silahlı takipçi, izlerini sürüyerek mağaranın kapısına kadar gelir. Fakat o anda ALLAH’ın bir kudret mucizesi gerçekleşir. Aniden mağaranın kapısında bir örümcek ağ örer. Bir güvercin ailesi de yuva yapar. Mağaranın ağzına kadar gelmiş bulunan putperestler, bu işe bir anlam veremeyip kendi aralarında söylenirler. Ebu Cehil: “Hissediyorum” der, “buradalar, ama o Muhammed yine bir büyü yaptı, onları göremiyoruz.” Değerlendirme bir kelime farkıyla doğrudur. “Yapılan” şey Hz. Muhammed’e ait bir büyü değil, ALLAH’a ait bir mucizedir. O sırada o kadar yakındadırlar ki, seneler sonra Hz. Ebubekir o anları anlatırken: “Eğer ayaklarının dibine baksalardı, bizi görürlerdi.” diyecektir. Bu en tehlikeli dakikalarda Hz. Ebubekir, “acaba Peygamberimin başına bir şey gelir mi?” korkusuyla titrerken, Hz. Muhammed son derece sakin ve huzurludur. Ve bu huzur hali, onun peygamberliğinin en belirgin kanıtlarından biridir. Hz. Ebubekir’i de sakinleştirmek için kendisine sorar: “Ey dostum, o iki kişi hakkındaki zannın nedir ki, üçüncüleri ALLAH’tır.” Aslında tuhaf bir sorudur bu. İki kişiyle kastedilenler bellidir: Kendisi ve Hz. Ebubekir… Ama ALLAH’ın üçüncü olarak sayılması ilk anda insana irkiltici gelir. ALLAH her zaman ve her durumda birinci olan değil midir? Hele bu sayım sıradan biri değil de, Hz. Muhammed tarafından yapılıyorsa. Ama onun her sözü ve davranışı gibi bunda da derin bir ders ve hikmet gizlidir: Müslümanlar kendi aralarında gerçekleştirmeleri gereken birlik ve dayanışmanın hakkını veriyorlarsa, ALLAH ancak o zaman, o topluluğa rahmeti ve kudreti ile yar olacak ve ancak o zaman o topluluğun “üçüncüsü”nü oluşturacaktır.
En sonunda Mekkeli putperestler, mağaradan içeri hiç kimsenin girmemiş olduğunu zannederek, geri dönerler. İlahi Kudret adeta kendileriyle alay etmiş, Peygamberini ve onun arkadaşını korumak için müthiş azap melekleri indirmek yerine, yaşlı bir örümcek ile üç güvercini yeterli görmüştür. Kur’an, daha sonra inecek bir ayetinde bu hatıraya şöyle yer verecektir: “Siz ona (Hz. Muhammed’e) yardım etmeseniz de, ALLAH ona yardım etti. Hani kâfirler onu (yurdundan) çıkardıklarında, mağaradaki iki kişiden biri olarak arkadaşına: ‘Üzülme! ALLAH bizimle beraberdir!’ diyordu. Bunun üzerine ALLAH ona (Hz. Ebubekir’e) sekinetini (huzur ve güven duygusu) indirdi. Onu da (Hz. Muhammed) sizin göremeyeceğiniz bir ordu ile destekledi. Ve kâfirlerin davasını alçalttı.” (9/Tevbe:40)
Mağarada geçen üç günden ve yakın tehlikenin azalmasından sonra yola koyulurlar. Mekke’nin uzağından dolanıp, Kızıldeniz’e doğru bir yarım çember çizip, kuzeye, Medine’ye yönelirler. Hz. Muhammed anavatanı, baba ocağı Mekke’sine son bir kez, uzaktan bakar, içi hüzünle dolar. Hz. Ebubekir, dudaklarından dökülen fısıltıları güçlükle işitebilmiştir: “Ey Mekke! Eğer senin halkın beni çıkarmış olmasaydı, ben seni terk etmezdim.”
Yolları, geleneksel kervan yolunun dışında, olabildiğince ıssız bir seyir çizer. Yine de tek tük insanlarla karşılaştıklarında, soranlara, Hz. Ebubekir, devesinin önünde ve yayan gitmekte olan Hz. Muhammed’i göstererek: “Rehberimdir! Bana yol gösteriyor.” der. O şartlarda bile yalan söylemez. Başlarına iki yüz deve ödül konmuştur ve bu büyük bir servettir.
Sekiz gün süren yolculukları sırasında, Ümmü Ma’bed isminde bir kadının çadırına uğrar, kendisinden yiyecek isterler. Kadın, onlara hiç yiyeceği olmadığı cevabını verir. Hz. Muhammed bir kenarda otlamaya çalışan zayıf bir koyunu işaret eder. Ümmü Ma’bed o koyunun hasta ve otlamaya bile çıkamayacak kadar güçsüz olduğunu söyler. Fakat Hz. Muhammed, Ümmü Mabed’den izin alıp, besmeleyle koyunun memelerini sıvazlamaya başlar. Kaplar dolusu süt gelir. Herkes kana kana içer, karnını doyurur. Ümmü Ma’bed’in gördükleri karşısındaki hayranlığı ve şaşkınlığı günlerce sürecek ve bir süre sonra koyunlarını otlatmaktan dönen kocasından, o hayran olduğu kişinin Hz. Muhammed olduğunu öğrenecektir.
Yolculuk devam eder. Birkaç gün sonra da kendilerini aramakta olan ödül avcısı Süraka b. Malik ile karşılaşırlar. Hz. Muhammed ve Hz. Ebubekir’in başlarına konmuş iki yüz develik ödülle başı dönmüş olan Süraka, en sonunda onları yakalar. Atını hırsla üzerlerine sürer. Hz. Ebubekir, Peygamberinin başına bir kötülük gelebileceği endişesiyle alabildiğine heyecanlı, Hz. Muhammed ise aynı oranda sakin ve huzurludur. Dörtnala üzerlerine at sürmekte olan Süraka’ya dönüp bakmaz bile. Her zamanki haliyle Kur’an okumaya devam eder. Usul bir sesle ve ağır ağır… Kendilerine iyice yaklaşmış olan Süraka’nın atının ayakları aniden kuma gömülür. Süraka da baş aşağı yere düşer. Toparlanıp, yeniden atına atlar. Ve bir kere daha aynı olay yaşanır. Sonra bir kere daha. Süraka anlar ki, gözle görülemeyip, elle tutulamayan fakat aynı zamanda her şeyi ve herkesi emri altında tutan bir güç, Hz. Muhammed ile yol arkadaşını korumaktadır ve onları kendisine av etmeyecektir. Niyetini değiştirir. Bu kez yanlarına hiçbir kötülük düşünmeden saygı ve endişeyle yaklaşır. Ve bu kez Süraka’nın atına bir şey olmaz. Süraka’ya da… Hz. Muhammed’e hizmet teklif eder. Yol azığı vermek ister. Hiçbir şeyini almazlar. Sadece onun gibi diğer ödül avcılarını şaşırtıp, başka yönlere çevirmesini isterler. Buna karşılık olarak da Süraka’ya İran imparatorunun altın bilezikleri vaad edilir. O günün şartlarında bu, inanılabilecek bir vaad değildir. Kendi canlarını korumakta bile zorlanıyor gibi görünen iki insan, o günün dünyasının iki süper gücünden birinin imparatorunun bileziklerini üleştirmektedir. Fakat Hz. Muhammed’in bütün vaadleri gibi bu da gerçek çıkacak ve Süraka yaşlılık yıllarında, Hz. Ömer’in halifeliği döneminde, Müslümanlar tarafından devleti haritadan silinen İran imparatorunun bileziklerine sahip olacaktır. Bilezikler, Peygamberinin bu vaadini bilen halife Hz. Ömer tarafından, Medine’ye getirilen İran imparatorluk hazinesinden alınarak, Süraka’ya teslim edilecek ve tarih bir kez daha Hz. Muhammed’i haklı çıkartacaktır.
Bu arada bir de çoban kendilerini uzaktan görüp tanıyacak ve hızla Mekke’ye ulaşıp, onları ihbar etmek ve başlarına konan ödülü almak isteyecektir. Bu olaydan Hz. Muhammed ile Hz. Ebubekir’in haberi bile olmaz. Fakat kulların tedbirinin yetersiz kaldığı yerde devreye, Alemlerin Rabbinin takdiri ve sonu, bitimi olmayan kudreti girer. Hep olduğu ve daima da olacağı gibi… Zavallı çoban Mekke’ye vardıktan sonra aptallaşır. Bir türlü oraya niçin geldiğini hatırlayamaz. Hafızasının o bölümü silinmiştir. Hz. Muhammed ve beraberindekiler, selametle Medine’ye ulaşacakları güne kadar ödül avcısı çoban Mekke’de şaşkın şaşkın dolaşır. Kendine sürekli olarak sorar, söylenir: “Ben buraya çok önemli bir şey için gelmiştim ama neydi o?”
Baba ocağını terk etmek zorunda kalmış olmasının hüznü, Hz. Muhammed’in içinde dipdiridir ve Medine’ye dört günlük yolları kalmıştır. Hicret’in yarısındadırlar ki, En Sevgili (OBS) kendisini En Çok Seven tarafından teselli edilir: “(Rasulüm!) Kur’an’ı (okumayı, tebliğ etmeyi ve ona uymayı) sana farz kılan ALLAH, elbette seni (yine) dönülecek yere döndürecektir.” (28/Kasas:85) Daha yolun yarısındadırlar ama dönüş müjdesini almışlardır bile… Ve ALLAH’ın kulu/elçisi Muhammed’e sevgisi, işte böyle bir şeydir. Onun dört günlük hüznü bile Rahman’ın rahmetini harekete geçirmeye yetmiştir.
Sonunda Hicret yolculuğunun başlamasının üzerinden sekiz gün geçmiştir ki, Hz. Muhammed ve yol arkadaşı Hz. Ebubekir, Medine’nin kenar mahallesi Kuba’ya varır.
Ve ancak 20.yy.’ın ileri ölçüm teknikleriyle anlaşılacaktır ki, Hicret sırasında takip edilen yol, Mekke ile Medine arasındaki en kısa güzergâhtır.
Medine Yılları
Kuba’da, İslam’ın ilk mescidi inşa edilir. Hz. Muhammed’in Kuba misafirliği on dört gün sürer. Cebrail’in getirdiği emir üzerine hazırlanır ve kıyamete kadar kendisine yurt seçtiği Medine’ye yönelir. Sonraki senelerde Hz. Muhammed’in şahsi hizmetine bakacak olan Enes b. Malik, o gün için: “Ben, ALLAH’ın Elçisi’nin Medine’ye geldiği o günden daha güzel, daha parlak bir gün görmedim.” diyecektir. Medineli minik kızlar, ellerinde tefler, şarkılar söylemektedir: “Neccar oğullarının kızlarıyız biz! Muhammed’in komşuluğundan ne kadar da sevinçliyiz!” Hz. Muhammed onlara tebessüm ederek sorar: “Beni seviyor musunuz?” “Evet, ey ALLAH’ın Elçisi!” Hz. Muhammed, cevabın kendisinde meydana getirdiği mutluluğu tam üç kez tekrar ederek, duyurur: “ALLAH’a yemin olsun ki, ben de sizleri seviyorum! ALLAH’a yemin olsun ki, ben de sizleri seviyorum! ALLAH’a yemin olsun ki, ben de sizleri seviyorum!” Bu durumu şu şekilde anlamak da mümkündür: O, kendisine duyulan sevgiye tam üç katı ile cevap verir.
Medine’de bütün Müslümanlar, O’nun, kendi evine inmesini ister. O ise kimseyi kırmaz. Sadece devesinin önünü açmalarını, Kasva’nın doğru yerde duracağını belirtir. Ve Kasva Ebu Eyyub’un evinin önünde çöker. Hz. Muhammed’in kendi evine sahip oluncaya kadar konuk kalacağı yer böylece belli olur: Ebu Eyyub el-Ensari… Yani bizim Eyyub Sultanımız. O ne büyük bir lütuftur ki Efendimiz’in ev sahibi, miladi 1453’ten beri bizim de ev sahibimizdir. Ve Hz. Muhammed’den öğrendiğimize göre İstanbul’da toprağa verilen bütün Müslümanlar, haşir sabahı Ebu Eyyub’un sancağı altında diriltilecektir.
Hz. Muhammed ondan sonraki yedi ayını, Eyyub Sultan’ın evinde geçirir.
İnsanlar o evde ziyaretine koşar, O’nun elinden hidayet bulurlar. Bunlardan biri de Medine’nin yahudi bilginlerinden Abdullah b. Selam olur. Abdullah, Müslüman olduktan sonra kendi öyküsünü şöyle anlatacaktır: “ALLAH’ın Elçisi geldi denilince, onu ziyarete giden insanların arasına karıştım ve ben de gittim. Evin kapısında durdum, o köşede oturuyordu. Tanıdıklarıma kendisini göstererek o mu diye sordum, evet dediler. Bunun üzerine hiç vakit geçirmeden, Müslüman olmaya karar verdim. İçeri girdim. Kendisine üç tane de soru sordum. Hepsine doğru cevap verdi. Ben de kelime-i şehadet getirdim, sözlerin en güzelini söyleyip, Müslüman olduğumu herkese ilan ettim. İnsanlar buna şaşırdılar. Nasıl bu kadar hızlı karar verdin dediler. Böyle bir simada yalan olmaz, eğer peygamberim diyorsa doğrudur, dedim.”
Abdullah b. Selam’ın ondan duyduğu ilk söz: “İnsanlar arasında selamı yayın, çünkü o Yüce ALLAH’ın isimlerindendir.” emri olur. O günler buna çok büyük ihtiyaç vardır. Çünkü henüz bütün Medine Müslüman olmamıştır. Ve hiç de tekin bir yer değildir. Übeyy b. Ka’b’ın anlatımıyla: “Bütün putperest Araplar, Müslümanları tek bir yaydan oka tuttu. Müslümanlar, silahsız olarak ne geceleyebilirler ve ne de sabahlayabilirlerdi.” Gece boyunca silahlı bir muhafız, Hz. Muhammed’in evinin önünde nöbet bekler. Bir gece şiddetli bir gürültü duyulur. Akla gelen ilk ihtimal düşman baskınıdır. İnsanlar telaşla uyanıp, organize olmaya ve Medine dışına keşif için bir birlik göndermeye çalışırken, Hz. Muhammed’in tek başına bir atın üzerinde geri döndüğünü görürler. O daha gürültüyü duyar duymaz fırlamış, kılıcını boynuna asıp, eline geçirdiği ilk ata atlamış ve tek başına keşfe çıkmıştır bile. İnsanlara, telaş etmemelerini, korkulacak bir şey olmadığını söyler. Sonra da atın sahibi Ebu Talha’ya döner: “Atın su gibi akıyor!”
Medine’ye, her şeylerini Mekke’de bırakarak hicret etmiş fakir muhacirler, Medineli Müslümanlarla kardeş ilan edilir. Gerçi Medinelilerin de büyük kısmı yoksul birer çiftçidir ama az ya da çok, sahip oldukları maddi varlıklarını Mekkeli muhacir kardeşleriyle paylaşırlar. Onların bütün varlıklarını Mekke’de bırakarak gelmekle yaptıkları fedakârlık, Medineli Müslümanları coşturmuştur. Muhacirleri aralarında paylaşarak evlerine almalarını yeterli görmemişler, Hz. Muhammed’e gelerek: “Ey ALLAH’ın Elçisi!” demişlerdir,“Hurmalıklarımızı da kardeşlerimizle aramızda paylaştır.” Hz. Muhammed’in bu kadarını fazla görüp kabul etmemesi üzerine de: “Öyleyse onlar da bizimle beraber hurmalıklarda çalışsınlar ve mahsule de ortak olsunlar.” derler. Bu teklif kabul edilir. Fazla arazilerini kendiliklerinden Mekkelilere hibe ederler. Hz. Muhammed’e: “İstersen evlerimizi de al!”derler. Hz. Muhammed bunu da kabul etmez. Onlara dua eder.
Hz. Eyyub’un evinin önünde, Kasva’nın çöktüğü alanda bir mescid yapılmasına karar verilir. Bu yapı, ünlü Medine mescidi olacak ve daha sonra Hz. Muhammed’in mezarını da içerecektir. Arsa, iki yetime aittir. Çocuklar para almak istemezler ama Hz. Muhammed, arsanın değerini fazlasıyla kendilerine verir. Çalışma başlar. O da bütün Müslümanlar gibi çalışır, inşaatta işçilik yapar. Omuzunda kerpiç taşırken bir sahabi: “Ey ALLAH’ın elçisi, ver o kerpici ben taşıyayım.” der. Hz. Muhammed kabul etmez: “Git sen de başkasını al. Sen ALLAH’a benden daha çok muhtaç değilsin!”
O da Müslümanların inşaatta çalışırken hep bir ağızdan söyledikleri şiirlere iştirak eder:
“Ahiret yaşantısından başka yaşantı yoktur!
Ey ALLAH’ım! Muhacirlere ve Ensar’a rahmet et!”
Mescidin inşaatı bittikten sonra, yanına da Hz. Muhammed’in evi olmak üzere birkaç tane oda yapılır.
Hicret’in ilk aylarında Mekkeli Müslümanların çoğu hastalanır. Ağır bir sıtmaya yakalanırlar. Memleket hasretinin ve gariplik duygusunun üzerine yüklenen bu yeni sınav, çoğunu ne söylediğini bilemeyip sayıklayacak hale getirir. En sonunda Hz. Muhammed’in duası devreye girer: “ALLAH’ım, bize Medine’yi sevdir. Bizim için Medine’yi sağlıklı kıl. Sıtmasını kaldır. Ölçülerini bereketlendir!” Bütün hastalar bir-iki haftada ayağa kalkar.
Müslümanlar Medine nüfusunun yaklaşık yüzde on beşini oluşturmalarına rağmen toplumun en bilinçli, dinamik ve organize unsurudur. Hz. Muhammed, bir tür anayasa niteliğine sahip bulunan bir sözleşme hazırlar. Bu, bazıları tarafından dünyanın ilk anayasa metni olarak kabul edilen “Medine Sözleşmesi”dir. Önce ashabıyla istişare eder. Hangi dine ve etnik kimliğe ait olursa olsun, bütün toplumsal unsurların karşılıklı olarak sorumluluk ve yetkileri kâğıda dökülür. Özellikle dış ilişkiler ve savunma konularında herkes eşit hak ve yükümlülüklere sahip kılınır. İslam devletine geçiş sürecini düzenleyen bu girişim ile mevcut kaotik ortamdan kaynaklaması muhtemel bütün çatışma nedenleri daha baştan engellenmiş olur. Hz. Muhammed’in, kısa bir süre sonra devlet başkanlığına dönüşecek olan “toplumsal organizatör” rolü herkes tarafından onaylanır. Ve fiili olarak ortaya konmuş olur ki, O’nun kontrolündeki toplum keyfilik değil, bir hukuk ve düzen toplumudur. Sosyo-politik tanımlamalar dini kriterlere göre yapılır. Toplum böylelikle yeniden inşa edilmekte ve “Din” doğru olarak, ne siyasi ne toplumsal nitelikli hiçbir istisna yapılmaksızın, insana ve topluma ait olan her şeyin tam merkezine yerleştirilmektedir. Çünkü “Din” her şeydir. Bu nokta Medine Sözleşmesi’nin hayati unsurudur. Metne hakim olan, seküler değil; aşkın (müteal) bir ruhtur. Örneğin yirminci madde beş vakit namaz ve orucun bütün Mü’minler için farz olduğunu ilan etmekte, yani ibadet, siyasi/dünyevi nitelikli bir metinde toplumsal yaptırıma bağlanmaktadır. Bu örnek, gerçek İslam anlayışının en berrak görünümlerinden biridir. Ve yine bu sözleşmeyle sınırlar netleştirilir, modern anlamıyla bile kabul edilebilecek biçimde İslam devletinin doğuşuna gerçekçi bir zemin hazırlanır.
Yine bu kapsamda olmak üzere ekonomik hayat yeniden düzenlenir. Pazar hakimiyeti yahudilerin elinden alınır. Hz. Muhammed tarafından Medineliler için yeni bir pazar yeri tespit edilir. Ve bu yeni pazarın da hiç kimsenin kişisel mülkü haline dönüşmemesi, haksız yere vergi alınmaması için gereken önlemler alınır. Tam anlamıyla bir “serbest Pazar” oluşturulur. Yeni pazar sık sık Hz. Muhammed tarafından denetlenir. Her tür hile ve aldatma engellenir. Bu denetlemelerden birinde, Hz. Muhammed elini bir buğday çuvalının içine daldırır. Alttaki buğdaylar ıslaktır. Satıcıya: “Bu nedir?” diye sorar. Satıcı: “Yağmur yağmıştı!” der. O, böyle bir mazereti kabul etmez: “Islak buğdayları insanların görmeleri için çuvalın üzerine çıkarman gerekirdi. Bizi aldatan bizden değildir!” diyerek satıcıyı uyarır. Pazar fiyatları belli olmadan alım-satım yapılması, henüz sahip olunmamış malın satımı, müşteri kızıştırmak gibi ticaret ahlakına uymayan davranışlar yasaklanır.
Ayrıca Hz. Muhammed, hangi dine mensup olursa olsun, bütün tarafların gönüllü kabulüyle Medine’nin hakimi olarak tanınır. Hukuki nitelikli anlaşmazlıklar ona getirilir. Kararı onun vermesi istenir. Hz. Muhammed, Mekke’de olduğu gibi Medine’de de “Emin”dir.
Ciddi bir su sıkıntısı yaşanmakta olan Medine’de, mülkiyeti bir yahudiye ait olan “Rume” isimli büyük bir kuyu Hz. Osman tarafından, yirmi dört bin dirhem gibi astronomik denilecek bir ücret karşılığında satın alınır. Ve önceki sahibi olan yahudi tarafından fahiş bir fiyatla satılmakta olan kuyunun suyu, fakir Müslümanlara ücretsiz olarak dağıtılmaya başlanır.
Fakir Müslümanların evlenmeleri kolaylaştırılır. Müslüman ailelerin sayısı arttırılır.
İslam’ın ilk eğitim kurumu olan “Suffa” kurulur. Medine mescidine bitişik, hurma dallarıyla örtülü bir gölgelik olarak inşa edilen “Suffa”da, fakir ve bekâr seksen civarında Müslüman erkek barınmaktadır. İlerleyen senelerde sayıları dört yüze kadar çıkacak olan bu insanlar, Kur’an ve hadis öğrenimi ile uğraşmakta, maddi ihtiyaçları ise diğer Müslümanlar tarafından karşılanmaktadır. Onlar adeta Hz. Muhammed’in aile bireyleri gibi kabul edilir.
Böylelikle, Pazar sisteminden okuluna kadar İslam toplumunun ve devletinin, bütün temel kurumları oluşturulur. Mekke seneleri Müslüman bireylerin yetiştirildiği dönem olmuştu, Medine ise artık İslam devletinin ve İslam toplumunun inşa dönemi olacaktır.
Cihada Giden Yol
Mekke senelerinde Müslümanlara ALLAH tarafından savaşma izni verilmemiştir. Henüz sayıları azdır. Putperestlerle karışık olarak aynı toplumu ve aynı sosyo-politik yapıyı oluşturmaktadırlar ve bu şartlarda verilecek bir savaş izni ya da emri, otomatik olarak bir iç savaş anlamına gelecektir. Oysa İslam, toplumların içinde bir savaş başlatmak için değil, o toplumların dünyasını, cennet gibi ve sonsuz yaşamlarını da Cennet yapmak için gönderilmiştir. Ayrıca savaş yoluyla korunacak bir İslam toplumu ve İslam devleti de henüz ortada yoktur. Fakat Hicret ile beraber her şey değişir. Artık Müslümanlar gerektiğinde kendi içlerinden bir ordu çıkartabilecek kadar güçlenmiş ve çoğalmış, yaşanacak savaşın bir iç savaş olma ihtimali ortadan kalkmış ve gerektiğinde savaşla da korunacak bir İslam devleti ve İslam toplumu oluşmuştur. Hepsinden önemlisi de Mekke putperestleri rahat durmamaktadır. Onlarca Müslümanın kuş gibi ellerinden uçuvermiş olması, kendilerine çok ağır gelmiştir. Ve üstüne üstlük bunlar, Medine’de kendilerine yeni bir yurt da bulmuşlar ve artık eskisi gibi istedikleri zaman işkence edip üzerlerinde her çeşit sadist duygularını tatmin edebilecekleri “zulüm köleleri” olmaktan kurtulmuşlardır. Bu ve benzeri etkenlerin bileşkesiyle iyice gözü dönmüş olan Mekkeli putperestler, sık sık Medine civarına baskınlar düzenlemekte, tek başına yakaladıkları Müslümanları ve onlarla ittifak etmiş olan Medineli putperestleri öldürüp, yüreklerini soğutmaya çalışmaktadır. Bu arada Abdullah b. Übeyy başkanlığındaki Medineli gizli İslam düşmanları ve Medine yahudileri de boş durmaz, bu Mekke azgınlarını Müslümanlara karşı el altından kışkırtmaya devam ederler.
İşte böyle bir ortamda indirilen ayetlerle, ALLAH tarafından İslam tarihinde yeni bir sayfa açılır: Cihad… İslam’ın altıncı farzı olan cihad…
“Kendileriyle savaşılanlara (Mü’minlere), zulme uğramış olmaları nedeniyle (savaşmak için) izin verildi. ALLAH onlara zafer vermeye elbette kadirdir.” (22/Hac:39)
Bedir’e giden yol böylece başlamış olur.
Bedir savaşından önce Kur’an, yahudilere karşı önlem alınmasını emreder. Bu kaypak ve hain toplum, Müslümanların kendilerine gösterdiği bütün şefkat ve iyi niyeti boşa çıkarmış, her fırsatta Medine’nin içindeki ya da Mekkeli İslam düşmanı putperestlerle iş birliğine gidip, sürekli Müslümanları arkadan vurmaya çalışmıştır. En sonunda ayetler devreye girer ve Müslümanlara, yahudilerle ilişkilerinin nasıl olması gerektiği bizzat ALLAH tarafından bildirilir: “Ey iman edenler! Sizden olmayanları sırdaş edinmeyin. Onlar size kötülük etmekten geri durmazlar. Sizin hep sıkıntıya düşmenizi isterler. Kinleri, ağızlarından taşmaktadır. Göğüslerinde gizledikleri düşmanlık ise daha büyüktür. Eğer düşünürseniz, ayetlerimizi size açıklamış bulunuyoruz. İşte siz öyle kimselersiniz ki, onları seversiniz. Oysa onlar, sizi sevmezler. Siz, bütün kitaplara inanırsınız. Onlar ise sizinle karşılaştıklarında: ‘İnandık!’ derler. Ama kendi başlarına kaldıklarında ise, size olan kinlerinden parmaklarını ısırırlar. De ki: ‘Geberin kininizle!’ Şüphesiz ALLAH gönüllerin özünü bilendir. Size bir iyilik dokunsa, bu onları üzer. Size bir kötülük dokununca da sevinirler. Eğer siz sabreder ve ALLAH’a karşı gelmekten sakınırsanız, onların tuzakları size hiçbir zarar veremez. Şüphesiz ALLAH, onların yaptıklarını çepeçevre kuşatmıştır.”(3/Al-i İmran:118-120)
Ve Hicret’in üzerinden yaklaşık bir buçuk sene geçmiştir ki kıble, Kudüs’ten Kâbe’ye çevrilir ve Ramazan orucu farz kılınır.
... ve Bedir
Müslümanların geride bıraktığı mallar Mekke putperestleri tarafından yağmalanıp, paylaşılmış ve nihayet Şam pazarında satılmak üzere bin develik bir kervan halinde kuzeye, Bizans’a yollanmıştır. Kervanın yönetimi Mekke’nin önde gelenlerinden Ebu Süfyan’ın elindedir. Medine’deki Müslümanlar, olup biteni ancak kervan Şam’a vardıktan sonra öğrenebilmiştir. Ebu Süfyan götürdüğü malları satıp yerlerine güneyde, Yemen pazarlarında para edecek olanlarını yükletir ve kervan dönüş yolculuğuna başlar. Akıllı! putperestler gasp ettikleri Müslüman sermayesiyle, servetlerine servet katmanın hesabındadırlar. Fakat o sıralarda putperest akıllarının ıskaladığı bir hesap daha vardır: ALLAH’ın hesabı… Ve pek çoğu, bu ıskalayışı birkaç gün sonra canıyla ödeyecektir.
Kervanın dönüşünü haber alan Müslümanlar, aceleyle bir birlik oluşturup Medine’den ayrılır. Birlik, üç yüz on üç kişiden oluşmaktadır. Fakat Ebu Süfyan dikkatli davranır ve her zamanki güzergâhı değiştirip, sahil yoluna sapar. Bu arada kervanın tehlikede olduğu haberi de Mekke’ye ulaşır. Haber üzerine, malları, canlarının sadece yongası değil, çok daha değerlisi olan Mekkeliler hop oturup hop kalkar. Görülmemiş bir hızla ordu hazırlanır. Yaklaşık bin kişi, Müslümanların üç katı… Silah donanımı açısından ise altı-yedi katı… Öyle ki, üç yüz on üç Müslümanın toplam iki atına karşılık, Mekke ordusunda tam iki yüz at vardır.
Bu arada kervanın tehlikede olduğu haberi henüz ulaşmadan, Hz. Muhammed’in halası Atike, garip bir rüya görür. Atike, Mekke’deki gizli Müslümanlardandır ve rüyasında, korkunç kılıklı birinin devesiyle Mekke’ye girip: “Ey nankör Kureyşliler! Üç gün içinde vurulup öleceğiniz yerlere yetişin!” diye bağırdığını ve sonra da Mekke’yi çevreleyen tepelerden en yükseği olan Ebu Kubeys’ten fırlayıp kopan bir kayanın patladığını ve Mekke’deki her bir eve, o kayadan bir parçanın saplandığını görür. Atike’nin rüyası Mekke’de duyulur. Ve duyan herkesin soğuk bir ürperti hissetmesine neden olur. Ebu Cehil, insanların morallerinin bu rüyadan etkilendiğini görünce, hıncını Atike’nin kardeşi ve Hz. Muhammed’in amcası Abbas’tan alır: “Erkeklerinizin peygamberliği yetmedi, şimdi kadınlarınızda mı vahiy almaya başladı?” der. Abbas sessiz kalır. Ebu Cehil’e cevap birkaç gün sonra verilecektir. Bedir sahrasında… Müslüman kılıçlarının keskin tarafıyla…
Yola çıkmadan önce birçok Mekkeli putperest Kâbe’ye gidip, Kendisine üç yüz altmış tane ortak koştukları ALLAH’tan zafer dilerler. Bunlardan biri de başkomutan Ebu Cehil’dir. Dualarının daha etkili olması için Kâbe örtüsünün içine girer: “Ey ALLAH’ım!” der, “Kim haklıysa, onu galip getir ve haksız olanı da mağlup et, perişan kıl!” Ebu Cehil’in duası aynen kabul edilecektir. Ve bu, ancak bir putperestte rastlanacak cinsten bir akıl tutulmasıdır. O ahmak kâfir: “ALLAH’ım! Kim haklıysa onu galip getir ve haksız olanın da gözünü aç, hidayet ver!” demeyi akıl edememiştir. Bu arada Mekkelilerin eski dostu iblis de sahneye çıkar. Var gücüyle, Mekke putperestlerini Müslümanlarla savaşmaya teşvik eder, ordunun sayısını arttırmaya çalışır. “Görmüyor musunuz!” der, “Ben de geliyorum, durmayın siz de katılın!” Ve onun da birkaç gün sonra Bedir sahrasında göreceği şeyler vardır. Mekkeliler ordularına birkaç tane dansöz almayı da ihmal etmezler. Akıllarında Müslümanları yenip yok ettikten sonra çölde alem yapıp, bütün bedevi kabilelerine hava atmak vardır.
Ve Mekke ordusunun şehirden ayrıldığı sıralarda, daha önceden harekete geçmiş bulunan İslam ordusu, Hz. Muhammed tarafından istişareye davet edilir. Anlaşılmıştır ki, sahil yoluna kaçan kervanın ele geçirilmesi artık mümkün değildir. Ve işitilmiştir ki, kendilerinden kat kat kalabalık ve güçlü bir ordu Mekke’den üzerlerine doğru yola çıkmıştır. Bu, hiç hesapta olmayan, planlarda değişiklik gerektiren bir gelişmedir. İstişare meclisi Hz. Muhammed’in yaptığı kısa durum değerlendirmesiyle açılır: “Medine’den kervana niyet ederek yola çıkmıştık ama” der, Hz. Muhammed, “kervan kaçtı ve ALLAH, karşımıza hiç hesapta olmayan bir ordu çıkardı. Şimdi ne yapmayı uygun görürsünüz. Savaşalım mı, dönelim mi?” Aslında sorunun altında Medineli Müslümanlara yönelik bir ima vardır. Çünkü ikinci Akabe biatında, Hz. Muhammed’e gerektiğinde savaşacaklarına dair de söz verirlerken, kastedilen Medine’de yapılacak savunma savaşları olmuştur. Bu durum ise hukuken o sözün kapsamının dışındadır. Ve İslam ordusunun büyük çoğunluğu Medinelilerden oluşmaktadır. Bu incelik başta anlaşılmaz ve ilk cevap veren Mikdat b. Amr olur. Fakat Hz. Mikdat bir muhacirdir, yani bir Mekkeli… “Rabbinin emri neyse onu yap!” der, Mikdat “Ve bil ki biz sonuna kadar senin yanındayız. ALLAH’a yemin olsun ki biz, sana bir zamanlar yahudilerin Hz. Musa’ya söylediklerini söylemeyeceğiz. Bu gün sana, ‘biz burada oturuyoruz, sen ve Rabbin gidin, düşmanlarınızla savaşın’ demeyeceğiz. Onun yerine deriz ki, sen ve Rabbin dünyanın neresinde, hangi düşmanla savaşıyorsanız, biz de sonuna kadar beraberiz. Ey ALLAH’ın Elçisi! Seni hak din ve Kitab ile gönderen ALLAH’a yemin olsun ki, sen, bizi Birkü’l-Gımad’a (dünyanın öbür ucu anlamında bir deyim) kadar götürecek olsan da seninle birlikteyiz.” Mikdat yalnız kendine değil, bütün muhacirlere de tercüman olmuştur. Duydukları Hz. Muhammed’in yüzünü aydınlatır. Mikdat’a dua eder:“Hayra eresin!” der. Fakat bu sözleri asıl Medinelilerden duymaya ihtiyacı vardır. Ve açıkça onlara yönelir: “Ey insanlar, siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?” diye sorar. Ve o an bütün soluklar tutulur, başlar Medineliler adına konuşmak üzere yavaşça doğrulan Sa’d b. Muaz’dan yana döner. O anda Sa’d, sebepler açısından, yapacağı konuşma ile sadece bir savaşa ya da geri çekilmeye değil, İslam’ın ebedi kaderine de karar verecektir. Ve Sa’d konuşur. Bütün varlık alemi susar onu dinler. Sa’d konuşur, şanlı bir bayrak gibi tarihe geçer. Sa’d konuşur, melekler, yaratılmışlara adeta ‘susun ve dinleyin’ der. Ve Sa’d, duyabilenler için hala konuşmaktadır. Der ki: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Biz sana iman ettik. Seni doğruladık. Getirdiklerinin hak ve gerçek olduğuna şahit olduk. Bu yolda seni dinlemek ve itaat etmek üzere de söz verdik. Ey ALLAH’ın Elçisi! Sen ne istiyorsan onu yap! Seni hak ile gönderen ALLAH’a yemin ederim ki, bize denizi gösterip dalsan, biz de arkandan geliriz. İçimizden bir kişi bile geride kalmaz. Umulur ki ALLAH, sana bizim elimizle seni sevindirip, yüzünü ak edecek şeyler gösterecektir. Emret! Ve yürüt bizi ALLAH’ın bereketine doğru!”
Hz. Muhammed bütün ömrü boyunca bu kadar çok sevinmiş midir, bilemeyiz. Yüzü ışıl ışıldır. Ayağa kalkar, Mekkelisi, Medinelisiyle bütün ashabına, ümmetine, din kardeşlerine, can yoldaşlarına seslenir: “Haydi! Yürüyün ALLAH’ın bereketine doğru!” Ve ilave ettikleriyle de anlaşılır ki, o anda o bayrama meleklerin komutanı Hz. Cebrail de katılmış ve Ekber olan ALLAH’tan yeni bir haber getirmiştir. Ve gelen haber açığa vurulunca anlaşılır ki, oradaki bayram Arş’a da aksetmiştir. Haber, Hz. Muhammed’in diliyle duyurulur: “Size müjdeler olsun ki, ben şu anda o kâfir ordusunun vurulup, cansız düşeceği yerleri görüyor gibiyim!”
Sadece birkaç gün vardır ve Bedir aslında çoktan kazanılmıştır.
Yola koyulurlar. Üç yüz on üç kişi için sadece iki at ve yetmiş deve vardır ve ashab onlara nöbetleşe binmektedir. Kurada Hz. Muhammed’e, Hz. Ali ve Mersed b. Ebu Mersed isimli bir sahabiyle aynı deve çıkar. Diğerleri gönüllü olarak haklarından vaz geçip, devenin sürekli Hz. Muhammed’de kalmasını isterler. O bunu kabul etmez: “Siz” der, “benden daha güçlü değilsiniz ve ben de sevap kazanmaya sizden daha az muhtaç değilim!” Böyle bir cevap karşısında, Hz. Ali bile ne yapabilir ki? Deveye eşit sürelerle binilir. Ve aslında Bedir, o an kazanılır.
İslam ordusu yolda ihtiyar bir bedevi ile karşılaşır. Ondan Mekke ordusu hakkında bilgi isterler. Fakat ihtiyar kendilerinin kim olduklarını söylemedikleri takdirde Müslümanlara bilgi vermeyi reddeder. Bu ise tehlikelidir. Hz. Muhammed ihtiyar bedeviye söz verir: “Önce sen bildiklerini anlat” der, “biz de sana kim olduğumuzu söyleyelim!” Ve bedeviden, Mekke ordusuyla ilgili çok önemli istihbarat elde ederler. Sıra kendi kimliklerini açıklamaya gelmiştir. Hz. Muhammed sözünde durur ama ordusunu tehlikeye atmaz: “Bizler su insanlarıyız!” der. İhtiyar şaşırır: “Irak suyu mu (Şattü’l-Arap)?” diye sorar. İslam ordusu tekrar yola çıkmıştır bile.
Yolda Mekke’den kaçıp gelmiş baba-oğul, iki yeni Müslümanla karşılaşırlar. Hikâyeleri ilginçtir. Gizlice kaçmaya çalışırlarken, putperestler tarafından yakalanmışlar ve hangi düşünceyle bilinmez, sonra da serbest bırakılmışlardır. Yalnız Mekke putperestleri onlardan bir konuda söz almıştır: Muhammed’in ordusuna katılmayacaklar ve kendilerine karşı savaşmayacaklardır. Oysa karşılarında savaşa yürüyen Peygamberlerini ve kardeşlerini görünce: “Ey ALLAH’ın Elçisi” derler, “putperestlere verilen sözün bir değeri mi olur?! Birer kılıç verin, biz de savaşalım!” Hz. Muhammed’in cevabı, Hz. Muhammed’lik bir cevaptır: “Bizim askere ihtiyacımız yok ama ALLAH’ın yardımına ihtiyacımız çok!” Ve o günden bize kadar herkese öğretir ki, İslam davasının ahlak dışına çıkmasını gerektirecek hiçbir geçerli mazeret yoktur, olamaz. O iki kişi Medine’ye gönderilir. Oysa düşman ordusu sayıca üç kat daha kalabalıktır. Ve Bedir savaşı aslında o an kazanılır.
Bedir’e yaklaşıldığı sırada bir esir ele geçirilir. Sorgulanır. Adam, Mekke ordusunda yer alan önde gelenleri sayınca, Hz. Muhammed tebessüm eder: “Mekke, ciğer parçalarını önünüze attı!” der.
Nihayet savaşın yapılacağı yere varırlar. Gece her iki ordu, birbirinden güvenli bir mesafede konaklar. Hava alışılmadık şekilde soğuktur. Yağmur yağar. Fakat yağmur müşriklerin bulunduğu yere çok yağmış ve toprağı çamurlaştırarak, özellikle süvarilerin hareketini zorlaştırmıştır. Müslümanların olduğu bölgeye ise az yağmış ve bu sayede, kumlu yumuşak olan zeminin katılaşması sağlanarak, üzerinde hareket imkânı kolaylaşmıştır. Böylece, İslam zaferinin maddi sebepleri yavaş yavaş oluşturulmaya başlanır.
Manevi sebepler de ihmal edilmez. Sahabe ordusu, çetin geçeceği belli olan ertesi güne iyi hazırlanabilmek için geceyi uyuyarak geçirirken, aralarında hiç uyumayan biri de vardır: Hz. Muhammed. O bütün geceyi bir ağacın altında ve gözyaşı içinde namaz kılıp, dua ederek geçirir. Dinlenmekte olan ashabına bekçilik eder. Rabbinden zafer ister. Ashabını o gün sabah namazına, Hz. Muhammed kaldırır.
O gün Ramazan ayının on yedinci günüdür. Ve çok ilginçtir… O gün, Hz. Muhammed’in Hira dağında rüyasında gördüğü ilk vahyin yıl dönümüdür. İslam o gün on beş yaşını doldurmakta, on altısına basmaktadır. Ve o gün Müslümanlara, Rableri tarafından çok hoş bir doğum günü armağanı hazırlanmıştır.
Ordu sabah erkenden savaş hazırlıklarına başlar. Bölükler ayrılarak, uygun görülen yerlere yerleştirilir. Bedir kuyularının ortada ve istediği zaman düşman tarafından kontrol altına alınabilecek şekilde sahipsiz bırakıldığını gören Medineli Hubab b. Münzir, saygılı bir tavırla, Hz. Muhammed’e sorar: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Bu Rabbinin emri mi yoksa senin tedbirin mi?” Emir, eğer ALLAH’tan ise, Hubab “benim anlamadığım bir hikmeti vardır” deyip, susacaktır. Bu, İslami düşünce biçimine mükemmel bir örnektir. Hz. Muhammed: “Benim tedbirim!” der. Ve onun üzerine Hubab b. Münzir yapılanın yanlış olduğunu, doğrusunun nasıl olması gerektiğini ayrıntılı biçimde izah eder. Hz. Muhammed de hiçbir kompleks duymadan, onun söylediği değişikliği yapar. Ve Bedir savaşı aslında o an kazanılır.
Ordular karşılıklı saf düzenine girer. Hz. Muhammed Mekke ordusuna bakar ve: “Ey ALLAH’ım!” der, “İşte Kureyş! Bütün kibri ve çalımıyla geldi. Onlar Sana düşmanlık etmekte ve Senin Elçini yalanlamaktadır. ALLAH’ım! Biz Senden, onlara karşı bize söz verdiğin yardımını istiyoruz. Bu gün onları helak et!” Her iki taraf da birbirinin gözüne az gösterilir. Fakat tam savaş başlayıp saflar birbirine karışmak üzere iken, bu durum putperestler için değişecek, Müslümanlar kâfirlerin gözüne gerçekte olduklarından iki misli daha kalabalık gösterilip, moralleri sarsılacaktır.
Hz. Muhammed, elinde bir ok olduğu halde Müslüman saflarını düzenlemekte, ileri ya da geri çıkmış olan askerleri uyarmaktadır. Bunlardan biri de Medineli Sevad b. Gaziye’dir. Biraz ileri çıkmıştır. Hz. Muhammed, elindeki okla göğsüne dokunarak geri gitmesini söyler. Sevad denileni yapar ama: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Okla canımı acıttın, kısas isterim!”demeyi de ihmal etmez. İnsanların dehşetle büyüyen bakışları altında Hz. Muhammed, oku Sevad’ın eline tutuşturur: “Al kısasını!” der. Sevad’ın cevabı: “Ama o sırada benim göğsüm çıplaktı!” demek olur. Hz. Muhammed hiç ikiletmez sıyırır elbisesini, açar göğsünü. Sevad, sarılır göğsünden öper, koklar peygamberini: “Bağışla beni” der, “amacım, belki de dünyadaki son günüm olan bugünde sana sarılıp, kokunu içime çektikten sonra şehit olmaktı!” Hz. Muhammed, tebessüm eder, şefkatle bakar kendisine. Gaziye’nin oğlu Sevad, o gün şehid düşer.
Hz. Muhammed, ordusunun hemen arkasında, küçük bir tepeciğin üzerine kurulmuş komuta yerine çekilir. Savaşın başlamasına artık dakikalar kalmıştır. Ve o ellerini göğe kaldırmış, sürekli aynı duayı tekrarlamaktadır: “ALLAH’ım! Bu gün bu ordu burada yenilirse artık yeryüzünde Sana iman eden hiç kimse kalmayacak!” Bu arada yaşlar sürekli yanaklarından aşağı süzülmektedir. Kaçıncı tekrardan sonra bilinmez, yine melekler ordusunun başkomutanı Hz. Cebrail, bütün alemlerin efendisinin karşısında belirir: “Sevin Ey ALLAH’ın Elçisi!” der, “Zafer sizin!” Henüz Bedir savaşı başlamamıştır. Ve Bedir savaşı aslında o an, başlamadan kazanılmıştır.
Artık arkası kolay gelir.
iblis, gökten meleklerin saf saf inmeye başladığını görür. Ve kuvveti tabana verir. Beraberinde bulunan Mekkeliler, arkasından seslenir: “Neden kaçıyorsun, sonuna kadar bizimle değil miydin?” derler. Cevabı: “Sizler benim gördüklerimi görmüyorsunuz!” olur. Bu olay Kur’an’da da kendisine yer bulur: “Hani şeytan onlara yaptıklarını güzel göstermiş ve : ‘Bugün sizi yenecek hiçbir insan (topluluğu) yoktur. Ben de kesin olarak sizin yanınızdayım!’ demişti. Fakat iki ordu birbirine görününce, iki topuğu üzerine dönüp: ‘Ben sizden uzağım. Ben sizin göremediklerinizi (melekler) görüyorum. Ben ALLAH’tan korkarım. Çünkü ALLAH’ın cezası çok çetindir.’ demişti.” (8/Enfal:48)
O dönemin savaş adetlerinden biridir. Asıl çarpışma başlamadan önce düello yapılır. Mekke ordusu, en asil ailelere mensup üç kişi çıkartır. Müslümanlardan ilk olarak üç Medineli çıkar. Mekke’nin kibirli putperestleri rakiplerini küçük görür: “Siz zavallı çiftçilersiniz” derler,“kanınızla elimizi kirletemeyiz. Muhammed’e söyleyin, bize denk rakipler göndersin!”Bunun üzerine Hz. Muhammed, biri amcası ikisi de amcaoğlu olmak üzere, en yakınlarından üç kişi çıkartır. Mekkelilerin üçü de arzu ettikleri gibi soylu! Müslüman kılıçlarının altında can verir. Müslümanlardan biri şehid olur.
Ve savaş başlar. Hz. Muhammed, yerden bir avuç kum alıp, putperestlere doğru savurur:“Yüzleri kara olsun!” der. Dua eder: “ALLAH’ım! Onların kalplerine korku doldur. Ayaklarını tutmaz kıl!” Sonra kendi ordusuna döner: “Hep birlikte hücum!” emrini verir. Müslüman ordusu çok kısa bir süre içinde üstünlük sağlar. İnisiyatifi eline alır. Savaş naraları “Ehad, Ehad”tır. Yani “ALLAH Tek”. Ehad haykırışı, Hz. Bilal’in Mekke senelerinde, kendisine yapılan dayanılmaz işkenceler karşısındaki biricik sığınağı olmuştu ve şimdi ödeşme vaktidir. Öğle olmadan çarpışmanın kaderi belli olmuş, İslam ilk zaferini kazanmıştır. Savaşın devamı boyunca Hz. Muhammed, secdede: “Ya Hayyu ya Kayyum!”der.
Ebu Cehil de öldürülenler arasındadır. Hem de “çiftçi parçası” deyip beğenmedikleri Medinelilerden iki genç tarafından… Son sözü başını kesmek üzere göğsüne oturmuş olan mücahide: “Bugün devran kimindir?” diye sormak olur. Ve aldığı cevapla Ebu Cehil, ölmeden önce ölür: “Bugün devran ALLAH ile Rasulünün’dür!” Ebu Cehil’in kendi kılıcıyla kesilmiş başını getirip, Hz. Muhammed’in ayaklarına atarlar. O: “ALLAHu Ekber!” diyerek beş kez şükür secdesine kapanır: “Hamdolsun O ALLAH’a ki, sözünü yerine getirdi, kuluna yardım etti. Düşman topluluklarını tek başına bozguna uğrattı.” Ve Ebu Cehil’in yerde, toza toprağa bulanmış olarak yatan kellesine dönerek, ekler: “Bu, bu ümmetin firavunu idi!”
Mekke senelerinde, Hz. Muhammed’in isim isim saydığı yedi kişinin tamamı da dâhil olmak üzere, Kureyş’in seçkinlerinden yirmi dört tanesinin cesetleri, sürüklenerek bir kuyuya atılır. Bunlar, bir zamanlar Ukbe b. Ebu Muayt’ın, secdedeyken Hz. Muhammed’in başına deve işkembesini geçirip, onu boğmaya kalkışmasını kahkahalarla gülerek seyretmiş olanlardır. Ve hepsi kuyuda yatarken Hz. Muhammed başlarına gelir, konuşur: “Biz, Rabbimizin bize söz verdiği zaferi bugün, bu meydanda bir gerçek olarak gördük. Şimdi siz, Rabbinizin size söz verdiği Cehennem’i bir gerçek olarak yaşıyor musunuz?” Hz. Muhammed’in kastettiği söz daha Mekke’deyken ve ayet indirilerek verilmiş ve o gün de gereği yerine getirilmiş olan sözdür: “Yakında o topluluk bozulacak ve geriye dönüp kaçacaktır.” (54/Kamer:45)
Aslında o gün Kur’an’ın hiç değişmeyecek bir hükmü, bir kez daha kendisini ispatlamıştır:“O kâfirler kendilerine mühlet vermemizin, kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar. Onlara sadece günahlarını arttırsınlar diye mühlet veriyoruz. Onlar için zelil ve perişan eden bir azap vardır.” (3/Al-i İmran:178)
Bedir günü melekler için de özel bir gün olur. Önce üç bin ve sonra iki bin olmak üzere tam beş bin melekle, gökler ötesinden Müslümanlara yardım edilir. Tarihte ilk ve son kez melekler doğrudan savaşır, düşman öldürürler. Kâfirlerden ya da Müslümanlardan birçok insan onları, kır atlara binmiş süvariler olarak gökyüzünden Bedir sahrasına doğru akarken görür. Hz. Ali bunlardan biridir: “Ben henüz savaş başlamak üzereyken, Bedir kuyusundan su çekiyordum ki, benzeri görülmemiş üç rüzgâr esti. Birincisi Cebrail idi, bin melekle ALLAH’ın Elçisi’nin yanına geldi. İkincisi, Mikail idi, bin melekle onun sağına indi. Ve üçüncüsü İsrafil idi, o da bin melekle soluna indi.”
Melekler varlıklarını putperestlere de hissettirirler. Onların melekleri algılayışı, madeni kapların içine düşen ufak ve sert taşların çıkardıkları sesler gibidir. Sesler hızla gökten yere doğru yaklaşmaktadır. Ve çok kısa bir sürede şiddetlenerek, önden, arkadan, yandan, dört bir yandan putperestleri kuşatır. Aralarında daha savaş başlamadan korkudan kalp krizi geçirip ölenler olur.
Hz. Muhammed, ileride bir gün Cebrail’e: “Bedir günü meleklerden ‘ilerle Hayzum’ diyen kimdi?” diye sorar. Cebrail’in cevabı: “Ben semadakilerin hepsini tanımıyorum ki!” olur.Meleklerin belirtileri, bir ucu sırtlarına doğru atılmış olan beyaz sarıktır. Onlar tarafından öldürülen putperestlerin başı, görünüşte, kendiliğinden kopmakta, darbe indiği sırada boyunlarından bir ateş çıkmakta ve kesilen yerde de ateşle dağlanmış gibi bir iz kalmaktadır.
Sonraki çağlardan bir tefsir alimi, Al-i İmran Suresi’nde bu olayın anlatıldığı 124-126. ayetlerin tefsirini yaparken: “O meleklerden bir tanesinin bir tek tüyü bile dünyayı alt-üst etmeye yeterken, niçin ALLAH beş bin tane gönderdi?” diye soracak ve cevabı da kendi verecektir: “Müslüman kulların ALLAH katındaki değeri bilinsin ve onlara şan olsun diye!”
Savaş bittikten sonra Hz. Cebrail, atının üzerinde zırha bürünmüş ve elinde de bir mızrak olduğu halde Hz. Muhammed’in karşısına dikilir: “Ey Muhammed!” der, “Rabbin olan ALLAH bana emretti ki, sen razı oluncaya kadar yanından ayrılmayalım. Bu gün bizden razı oldun mu?” Hz. Muhammed: “Evet, razı oldum!” buyurur. Melekler ordusu, başlarında Hz. Cebrail olduğu halde Bedir sahrasını terk eder.
Bedir’in üzerinden seneler geçecek ve bir gün Hz. Muhammed vahiy dostu Hz. Cebrail ile söyleşirken Cebrail, kendisine soracaktır: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Sizin aranızda en değerli ve en üstün olanlarınız kimlerdir?” “Bedir’e katılmış olanlar!” “ALLAH’a yemin olsun ki, meleklerin arasında da öyledir!”
Bedir sahrasında daha üç gün kalınır ve sonra Medine’ye doğru yola çıkılır. Artık bütün Arabistan çölü, Müslümanların sadece haklı değil, aynı zamanda güçlü de olduğunu görmüştür.
Dönüş sırasında bir gece mola yerinde, esirlerden Hz. Muhammed’in amcası Abbas’ın, elleri bağlı olduğu için sürekli inlediği duyulur. Onun sesi Hz. Muhammed’i de uyutmaz. Durumun farkına varan sahabiler, Abbas’ın ellerini çözer ve bunun üzerine Hz. Muhammed emir verir, bütün esirlerin elleri çözülür. İslam’ın şefkatinin bir göz boyama taktiği değil, art niyetsiz bir gerçek olduğu, esirlerin hepsine yaşatarak gösterilir. Öyle ki, sahabiler hurma yemeye razı olur fakat esirlerini ekmekle besler, Medine yolunda kendileri yayan yürür, fakat yetmiş esirin hepsi de bineğe bindirilir.
Medine’de bir bayram havası vardır. Ama Hz. Muhammed, bu sevince katılamaz, birkaç gün önce kızı ve Hz. Osman’ın eşi olan Hz. Rukiyye vefat etmiştir. Bu da bir hikmettir. ALLAH, çok sevdiklerinin, bu dünyada eksiksiz bir sevinç yaşamasına razı değildir. Bu, onlar için ahirete bırakılmış bir imtiyazdır.
Mekkeli esirler fidye karşılığında serbest bırakılmaya başlanır. Parası olmayanların özgürlük bedeli ise on Müslüman çocuğa okuma-yazma öğretmektir. Fidye ödeyecek olanlardan biri de Hz. Muhammed’in damadı Ebu’l-As’tır. Kızı Zeyneb’in kocası... Ebu’l-As, İslam’ın ilk senelerinde, Mekkeli putperestlerin Hz. Muhammed’in kızı olduğundan ötürü eşi Hz. Zeyneb’i boşaması için yaptıkları ağır baskılara göğüs germiş, her şeye rağmen Zeyneb’e sevgisini ve bağlılığını koruyup, göstermiştir. Ve şimdi ödeşme zamanıdır. Ebu’l-As’ın fidyesini Mekke’den Hz. Zeyneb gönderir. Fidye, bir gerdanlıktır. Hz. Hadice’nin gerdanlığı… Evlenirken, büyük kızı Zeyneb’in boynuna düğün hediyesi olarak onun tarafından takılmıştır. Gerdanlığı eline alınca Hz. Muhammed’in gözleri buğulanır. Hadice’yi hatırlar. Ve kim bilir Hadice’yle birlikte ona ait daha neleri… Gerdanlık elinde, fısıldadığı duyulur:“Bu, Hadice’nin idi!” Çevresinde bulunan arkadaşlarına yavaşça: “Ebu’l-As’ı da” der,“karşılıksız bıraksak!” Durumu anlayan ashab ikiletmez bile: “Ey ALLAH’ın Elçisi!” derler,“Siz nasıl emrederseniz!” Gerdanlık Ebu’l-As’la beraber Zeyneb’e iade edilir.
Ve Bedir’in haberi Mekke’ye de ulaşmıştır. Her eve ateş düşmüş gibi olur. Önceleri duyduklarına inanamazlar. Hz. Muhammed’in İslam düşmanı amcası Ebu Leheb, savaşı anlatan görgü şahidi bir köleyi: “Yalan söylüyorsun!” diyerek dövmeye kalkışır. Köle, bu arada gizlice Müslüman olmuş bulunan bir diğer amca, Hz. Abbas’a aittir. Hz. Abbas’ın eşi Ümmü Fadl durumu görünce: “Efendisi olmayan bir köleyi dövmeye utanmıyor musun!”der ve Ebu Leheb’in başına bir kalas indirir. Ümmü Fadl da Mekke’nin yeni ve gizli Müslümanlarındandır. Ebu Leheb’in kafası yarılır, mikrop kapar. Birkaç gün korkunç bir ateş ve acılar içinde kıvranır, sonra o da Bedir kuyusunda yatmakta olan yoldaşlarına katılır. Vücudundan yayılan koku nedeniyle, oğulları bile yanına yaklaşamaz. Cesedini yıkamak niyetine uzaktan biraz su serperler. Ağaç kütükleriyle ite ite Mekke’nin dışına çıkartıp, üzerini taşlarla örterler. ALLAH, Bedir’de başlattığı temizliği Mekke’de tamamlar. Hz. Muhammed’i defalarca taş yağmuruna tutup: “Ellerin kurusun!” diye beddua eden, bir taş yığınının altında kurur kalır.
Uhud'a Giden Yol
Başta Ebu Süfyan olmak üzere birçok Mekkeli, intikamları alınıncaya kadar yıkanmamaya ve eşlerine yaklaşmamaya yemin eder. Hırs ve kinle gözleri dönmüş olarak yeni bir savaşın hazırlıklarına girişirler. İlk hareketler, Medine çevresine düzenlenen vur-kaç saldırılarıdır. Fakat hepsi Müslümanlar tarafından püskürtülür.
Bu arada Medine’deki yahudi kabilelerinden Kaynukaoğulları şehirden sürülür. yahudi bir kuyumcudan alışveriş etmekte olan Müslüman bir kadına, Kaynukaoğulları’na mensup bazı yahudi serseriler tarafından sarkıntılık edilmesi üzerine kavga çıkar. Her iki taraftan da ölenler olur. yahudiler özür dilemez, geri adım atmaz ve Medine’den sürgün edilirler. Şimdi geride, iki yahudi kabilesi daha kalmıştır. Onlar da kendi vakitlerini beklemeye başlar.
Bedir’le Uhud arasında yaşanan olaylardan biri de Hz. Ali-Hz. Fatıma evliliğidir. Hiçbir maddi birikimi olmayan Hz. Ali, zırhını Hz. Osman’a 480 dirheme satar ve bu parayla evlenir. Zırh, birkaç gün sonra Hz. Osman tarafından kendisine düğün hediyesi olarak iade edilecektir. Hz. Fatıma’nın çeyizi de Hz. Ali’nin zırh parasına denk bir şeydir: Bütün vücutlarını örtmeye yetmeyen kısa bir yorgan, beş yastık, içleri ot dolu iki döşek, bir koç postu, hurma lifinden örülmüş bir yatak, bir su tulumu, iki toprak çanak, bir deri su bardağı, bir elek, iki el değirmeni ve iki kat elbise. Peygamberleri, düğün gecesi kendilerine: “ALLAH ikinizi hayırda birleştirsin!” diye dua eder. Altı ay boyunca onun tarafından uyandırılıp, sabah namazına davet edilirler. Davet, her sabah kapılarında Hz. Muhammed tarafından: “Ey Muhammed’in ev halkı! Haydi, namaza!” seslenişini takip eden, “Ey Ehl-i Beyt! (Peygamberin ev halkı) ALLAH sizden kusuru gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor.” (33/Ahzab:33) ayeti okunarak yapılır.
Ve zekât, Bedir-Uhud arası dönemde farz kılınır.
yahudi savaş kışkırtıcılarından Ka’b b. Eşref öldürülür. Ka’b, Kur’an’ın haklarında: “Onlar, (münafıklar) Mü’minlerle karşılaştıkları zaman: ‘Biz de iman ettik.’ derler. Fakat şeytanlarıyla (Ka’b b. Eşref gibiler) başbaşa kaldıklarında: ‘Emin olun biz sizinle beraberiz, biz onlarla sadece alay ediyoruz.’ derler.” (2/Bakara:14) dediği kişilerdendir. Yani insan kılığında bir şeytan. Birkaç Medineli Müslüman, bir gece yarısı defterini dürüverir.
Hz. Ali-Hz. Fatıma çiftinin ilk çocukları Hz. Hasan dünyaya gelir. Babası ona “Harb” (Savaş) ismini koyar, dedesi bu ismi beğenmez, değiştirir: “Hasan (Güzelcik) olsun!” der. Hasan’ın başı ve göğsü tıpkı dedesi gibidir. Annesi, Hasan’ı: “Ali’ye değil, Peygambere benzeyen yavru!” diyerek sever. Dedesi, bir sene sonra dünyaya gelecek olan kardeşi Hüseyin ile Hasan’ı dizlerine oturtup: “ALLAH’ım! Ben onları seviyorum, Sen de sev! Onları sevenleri de sev! Onlar benim dünyada öpüp kokladığım iki reyhanımdır!” diyerek sevecek, dua edecektir.
Zaman, Hicret’in üçüncü senesinin Şevval ayıdır ve zaman Uhud zamanıdır.
Uhud
Uhud bir dağdır. Medine’nin kuzeyinde… Rengi kırmızımsı, Medine’ye uzaklığı beş km. kadar… Mutluluk Çağı’nın en acılı günlerinden, en ağır sınavlarından birine şahit olmuş bir dağdır Uhud…
Bedir’de Müslümanların elinden kurtulan kervanın bütünü, Uhud savaşı için harcanır. Tam elli bin dinar. Bin kişi Mekke’den çıkar. İki bin kişi de Arap çölünden paralı asker olarak toplanır. Ve üç bin kişilik bir ordu düzülür. En iyi şekilde silahlandırılır. Hepsi bindirilmiş durumdadır. Üç bin kişilik orduda üç binden fazla deve, iki yüz de at vardır. Kur’an, bu gayretlere: “Kâfirler, mallarını, insanları ALLAH yolundan alıkoymak için harcıyorlar. Daha da harcayacaklar. Ama sonunda bu, onlar için bir yürek acısı olacak ve yenilgiye uğrayacaklardır. Kâfirler Cehennem’e toplanacaklardır.” (8/Enfal:36) ayetleriyle yer verir.
Ve sürekli birbirlerini Müslümanlara karşı kışkırtırlar. Mızrak atmadaki ustalığıyla ünlü zenci köle Vahşi, Bedir’de Mekke’nin önde gelenlerini kırıp geçirmiş olan Hz. Hamza’yı öldürme karşılığında, azad edilme garantisi alır. Ebu Cehil’in ölümünden beri Mekke’nin efendisi durumunda olan Ebu Süfyan’ın karısı Hind ise Vahşi ile her karşılaştığında: “Ey Vahşi! Şifa ver şifalan!” der. Kışkırtılan Vahşi, şifa Hz. Hamza’nın katlidir.
Bedir sonrası gizlice Müslüman olan Hz. Abbas, Mekke’de Hz. Muhammed’in casusluğunu yapar. Medine’nin olup bitenlerden zamanında haberdar olmasını sağlayıp, baskına uğramalarına engel olur. Hz. Muhammed, onun bu gayretlerini: “Sen bulunduğun yerde daha güzel cihad etmektesin. Senin Mekke’de oturman daha hayırlıdır!” diyerek takdir eder. Stratejik hizmetlerin ne kadar önemli olduğuna, bütün ümmetinin dikkatini çeker.
Mekke’den Medine’ye doğru harekete geçen putperest ordusu, yolda, Hz. Muhammed’in annesinin mezarını açıp, kemiklerini parçalamaya kalkışır. Başı çeken Hind’dir. O da başka kadınlarla birlikte Mekke ordusundadır. Son anda bazı yaşlılar, bu girişime engel olur:“Araplar arasında kötü bir adet başlatmayalım!” derler. Mekke ordusu işte böyle bir “ordu”dur.
Müslümanlar da Medine’de hazırlanmaktadır. O günlerde Hz. Muhammed bir rüya görür:“ALLAH’a yemin olsun ki,” der, “ben hayırlı bir rüya gördüm. Bir sığır boğazlanmıştı. Kılıcımın ağzı kırılmıştı ve ben elimi bir zırhın içine sokmuştum.” Ve rüyayı tabir eder:“Sığırın boğazlanması, ashabımdan bazılarının şehid olacaklarına; kılıcımın kırılması, yakınlarımdan birinin de şehid olacağına, zırh ise Medine’ye işarettir.” Gelen putperest ordusuna karşı Medine’de kalıp, savunma savaşı yapmayı teklif eder.
Fakat teklif Müslüman gençlerden destek görmez. Onların deli akan kanları, savaş meydanında yüz yüze, kılıç kılıca yapılacak bir hesaplaşmadan yanadır. Ateşlerini ancak böyle bir çatışma söndürebilecektir. Hz. Hamza’nın da aralarında bulunduğu birçok Müslüman, ALLAH’tan sadece şehitlik istediklerini, şehirde yapılacak bir savunma savaşında ise bunun çok zayıf bir ihtimal olacağını söyleyip, Hz. Muhammed’den bu isteklerine engel olmamasını rica ederler. O da bu isteklerin hem niteliği hem de niceliği karşısında ısrar etmez, teklifini geri alır. Evine girip zırhını kuşanır. Bu arada Müslümanların önde gelenleri, gençleri ve heyecanlı savaşçıları kınar, yanlışlarını yüzlerine vurur: “O, arzusuna göre konuşmuyor.” (53/Necm:3) ayetini okurlar. Herkes pişmandır. Ve evinden zırhını kuşanmış olarak çıkan Hz. Muhammed’den özür dileyip, kayıtsız şartsız kendisinin emrine tabi olduklarını söylerler. Fakat artık çok geçtir. Hz. Muhammed’in cevabı bir Mü’min ve hele bir peygamber için onur ve istikrarın ne denli önemli olduğuna dikkat çeker: “Bir peygamber zırhını giyindikten sonra, ALLAH, düşmanlarıyla onun arasında hükmünü vermedikçe, o zırhı sırtından çıkartmaz. Bundan sonrasında ben size ne söylersem, onu yapmaya çalışın ve şimdi ALLAH’ın ismiyle yürüyün. Sabredip, direnirseniz ALLAH’ın yardımı sizinledir.”
İslam ordusu bin kişiden ibarettir. Yani Bedir’deki üçte birlik oran yine korunmuştur. Yaşları küçük olanlar, Medine’deki kadınları ve çocukları korumak üzere yoldan geri çevrilir. Ordu, Uhud dağının önündeki ovada mevzilenip, putperestleri beklemeye koyulur.
Ve savaştan önce hiç hesapta olmayan bir sınav yaşanır. Başlarını Abdullah b. Ubeyy’in çektiği münafıklar: “Ey insanlar! Biz burada kendimizi niçin öldürteceğiz?” diyerek geri döner. Sayıları üç yüz civarındadır. Şimdi İslam ordusu gerçekten “İslam ordusu” olmuş ve yedi yüz kişi kalmıştır. ALLAH o pisliklerin Uhud gibi bir onura ortak olmasına razı gelmemiştir. Sayılarının iyice azaldığını gören bazı sahabiler Hz. Muhammed’e, müttefik yahudi kabilelerinden yardım istemeyi teklif eder. O: “Bizim onlara ihtiyacımız yok!”diyerek teklifi reddeder. Bir pisliğin açığı, başka bir pislikle kapatılmayacaktır.
Hz. Muhammed ordusunu savaş düzenine sokar, son emirlerini verir: “Hiç kimse benden savaş emri almadıkça harekete geçmesin!” Elli kişilik bir okçu birliğini ayırıp, ordunun gerisinde bulunan Ayneyn tepesine yerleştirir: “Benden emir almadıkça” der, “bizim düşmanı tamamen yenip, ganimetlerini topladığımızı ya da yenilip, cenazelerimizin kuşlar tarafından parçalandığını görseniz bile, bu tepeyi terk etmeyeceksiniz!” Amaç arkadan kuşatılmayı önlemektir. Ve ALLAH’ın takdiri, savaşın kaderi bu tepede belli olacaktır.
Müslümanların Uhud’taki parolası “Emit! Emit! (Öldür! Öldür!)” tir.
Savaş, aynen Bedir’de olduğu gibi sabahın erken saatlerinde başlar ve kısa bir sürede Müslümanların lehine döner. Yedi yüz kişi, üç bin kişiyi dağıtmış ve kovalamaya başlamıştır. Putperest sancaktarları arka arkaya öldürülmektedir. Halid b. Velid komutasındaki süvariler, defalarca Müslümanları arkadan çevirmeye teşebbüs etmiş ve her defasında Hz. Muhammed’in Ayneyn tepesine yerleştirdiği elli okçu tarafından püskürtülmüştür.
Bu arada Müslümanların arasında bulunan İran kökenli bir sahabi dövüşürken: “Al bunu da ben Farslı köleden!” der ve bunu duyan Hz. Muhammed tarafından uyarılır: “Sen Farslı demesen de Ensar desen olmaz mı?!” Hz. Muhammed, Müslümanların İslami olmayan değerlerle övünmelerine savaş meydanında bile izin vermemektedir. Hele bunlar ırkçılık kokan şeyler olursa…
Mekke ordusunun geri çekilişi kısa sürede bir bozguna dönüşür. Kadını ve erkeğiyle, o üç bin kişilik ordu, can havliyle kaçmaya başlar. Medineli Müslümanlarından Bera b. Azib o anları:“ALLAH’a yemin olsun ki, putperest kadınları elbiselerini toplamışlar, bacaklarındaki halhalları, baldırları görünerek son hızla koşuşuyorlardı.” diyerek anlatacaktır.
Müslümanlar “artık zafer kazanıldı” düşüncesine kapılır. Birçok insan bozulmuş düşmanı takip etmeyi bırakarak, ganimetleri toplamaya başlar. Ayneyn tepesindeki okçuların büyük kısmı da kendilerine yapılan uyarıları unutmuş ve görev yerlerini terk ederek, ovaya ganimet toplayanların arasına inmiştir. Bu gaflet, Mekke süvari birliğinin komutanı ve bir savaş dehası olan Halid b. Velid’e, beklediği fırsatı verir. Ve İslam ordusu arkadan çevrilir. Dakikalar içinde savaşın kaderi tersine döner. ALLAH’ın takdiri yerini bulur. Ganimet için savaş düzenini terk etmiş bulunan Müslümanların, Halid b. Velid komutasındaki süvariler tarafından arkadan kuşatıldığının farkına varan Mekke ordusunun ana kütlesi de kaçışmayı bırakır ve geri dönüp Müslümanları iki ateş arasına alır.
Hz. Hamza, planlandığı üzere Vahşi tarafından mızraklanarak şehid edilir. Kısa sürede onlarca Müslüman Hz. Hamza’yı takip eder.
Hz. Muhammed dağılmakta olan ordusunu: “ALLAH’ın kulları bana gelin! ALLAH’ın kulları bana gelin!” diyerek kendi etrafında toplanmaya çağırır. Ve kendisine katılanlarla birlikte Uhud dağının eteklerine doğru geri çekilir. Uhud savaşının en sıkıntılı dakikaları işte o anlar olur. Artık putperestlerin hedefi doğrudan Hz. Muhammed’in kendisidir.
Ve onun etrafında canlı kalkan olan bir avuç Müslümanın fedakârlıkları, Uhud savaşını bir destan haline dönüştürecektir.
Tam o sıralarda bir de “Hz. Muhammed öldürüldü” dedikodusu çıkar ve bu Müslümanlar için sınav içinde sınav olur. Sa’d b. Rebi, bu iddia karşısında: “Ben Muhammed’in Rabbi tarafından verilen elçilik görevini yaptığına şehadet ederim.” der ve ekler, “Eğer Muhammed öldürülmüşse, ALLAH Hayy ve Layemut’tur, ölümsüzdür.” Sonra Uhud’un bir köşesinde toprağa düşer. Ağır yaralıdır. Son sözlerini arkadaşı Muhammed b. Mesleme’ye fısıldar: “ALLAH’ın Elçisine selamımı söyle! Ve ona ölmeden önce Cennet’in kokusunu aldığımı söyle. Arkadaşlarımıza da de ki, kirpiklerinizi açıp kapatacak kadar gücünüz olduğu halde ALLAH’ın Elçisine sahip çıkmaz, onu korumazsanız, yarın ahirette ALLAH’a verecek bir cevabınız da olmaz!” Ve sonra Sa’d, ALLAH’a yürür.
Enes b. Nadr, Hz. Muhammed’in şehid edildiğini duyunca, geri çekilmekte olan Müslümanlara seslenir: “Onun yaşamadığı bir dünyada yaşayıp da ne yapacaksınız?!”Ardından kılıcının kınını kırar ki bu davranış, ölme kararlılığını dile getirmektedir ve tek başına Mekke ordusunun içine dalar. Bu sırada o da Sa’d gibi: “ALLAH’a yemin olsun ki ben, şu anda Uhud dağının ötesinden, Cennet’in kokusunu alıyorum!” der. Akşam Medine’ye getirilen cenazesi, saatler sonra kız kardeşi tarafından ve ancak tırnaklarındaki kına sayesinde teşhis edilebilir. Enes’in yüzünde ve vücudunda seksenden fazla yara vardır.
Hz. Ömer ve kardeşi Zeyd, ellerindeki tek zırhı birbirlerine giydirebilmek için karşılıklı yemin ederler. Her ikisinin de amacı şehid olabilmektir. Çünkü artık Hz. Muhammed’in yaşamadığı bir dünyada, onlar da yaşamak istemezler.
O gün, Mekke ordusu tarafından Uhud eteklerindeki, Hz. Muhammed’e doğru yağdırılan oklar karşısında, onlarca sahabi kendisini canlı kalkan yapar. Bunlardan biri Sehl b. Huneyf’tir. Sehl, bir ara o ok yağmuru karşısında pasif canlı kalkan olmanın da yetersiz kaldığını görür ve bir hile düşünür. Çok daha net bir hedef oluşturacağı bir kayanın üzerine fırlayarak, avazı çıktığı kadar bağırır: “Oklarınızı kayanın üstündekine atın!” O kargaşada, bunun kendi taraflarından verilen bir emir olduğunu zanneden bütün putperest okçuları, Sehl’i nişan alır. Birkaç dakika içinde vücuduna saplanan oklardan Sehl’in elbisesi görünmez hale gelir. Sehl, şehid düşer, peygamberi kurtulur.
Erkeklerin yetmediği yerde bir hanım sahabi, Nesibe de kalkan olur. Bir kılıç darbesi kolunu omuzundan kopartacak hale getirir. Nesibe’nin o haline bakan Hz. Muhammed, ALLAH’a dua eder: “ALLAH’ım! Beni Nesibe’den ve onun ailesinden ayırma!”
İki ok Hz. Muhammed’in yüzünü koruyan demir miğferin halkalarına çarpar. Kırılan halkalar, diş etine saplanır. Yüzünden oluk oluk kan akmaya başlar. Bu görüntüyü yüreği kaldırmayan Ebu Ubeyde b. Cerrah halkaları çıkarmaya çalışır. Eliyle asıldığı taktirde peygamberinin canının çok acıyacağını anlayınca da usul usul çıkartabilmek için dişleriyle çeker. Başarılı olur ama bu arada iki ön dişini de kaybeder. Ve ondan sonra ölünceye kadar konuşması biraz tuhaflaşır. Ön dişleri olmadığı için bol bol “S” sesi çıkarır. Bu hali insanların tebessüm etmelerine sebep olur. Ve muhtemeldir bu durum, ALLAH’ın daha çok hoşuna gider. Tıpkı iftar zamanı, oruçlu Müslümanın ağız kokusunun daha çok hoşuna gitmesi gibi.
O günün canlı kalkanlarından on kişi şehid düşer. Bunlardan biri de Ziyad b. Seken’dir. Ziyad’ın ölüm derecesinde yaralandığını gören Hz. Muhammed: “Onu yanıma getirin!” der. Ve ayağını, başına yastık yapar. İkisi de gözlerini birbirine diker. Hz. Muhammed bir yandan Ziyad’ın kanlı başını okşar, bir yandan da ağlar. Ziyad, peygamberinin yüzünü okşayan elini öpüp koklarken ALLAH’a yürür.
Uhud’da canlı kalkan olanların zirvesini Mus’ab b. Umeyr oluşturur. Uhud dağı eteğinde, Hz. Muhammed’e giden bir patikanın başını tutmuş olan Mus’ab’ın karşısına, İbn Kamia isminde bir insan azmanı dikilir. Önce kıyasıya vuruşurlar. Senelerdir bir deri bir kemik olan Mus’ab, sonunda yorulur, güçten düşer. İbn Kamia’nın omuzuna indirdiği hamleyi karşılayamaz ve kolunu kaybeder. Kılıcı yere atar, sancağı yakalar. Az sonra aynı şey diğer kolunun da başını gelir. Kolsuz kalmış olan Mus’ab, peygamberinin eliyle bağlanıp ona teslim edilmiş olan sancağı düşürmemek için bacaklarıyla tutmaya çalışırken, istemeden başını öne doğru uzatmış bulunur. Adeta “bir bu kaldı bunu da al!” der gibidir. Ve İbn Kamia’nın kılıcı, bu kez de boynuna iner. Mus’ab, iki kol, bir baş ve bir gövde halinde dörde ayrılmış olarak Uhud toprağına düşer. Akşamüstü Hz. Muhammed savaş meydanını gezerken, Mus’ab’ın toprağa gömülmüş olan başını işaret ederek, yanındakilere sorar: “Mus’ab niçin başını toprağa gömmüş biliyor musunuz?” “ALLAH ve ALLAH’ın Rasulü bilir!” “İki sebepten: Bir, o bana gelen yolda son koruyucuydu ve kendisi de aşılınca, benim başıma bir şey gelebileceğini düşündü, o olayı görmemek için yüzünü toprağa gömmek istedi. İki, dünyadan ayrılıp ALLAH’ın huzuruna vardığında, Alemlerin Rabbi kendisine: ‘Ey Mus’ab! Muhammed’i kime bıraktın da geldin?’ derse, verecek bir cevabı olmadığı için mahcubiyetinden yüzünü saklamak istedi.” Kahramanlık kavramını anlamsızlaştıran Mus’ab için, gömülürken bütün vücudunu örtecek bir kefen bile bulamazlar. Kendi elbisesiyle kefenlenir. O da ancak vücudunun yarısını örter. Açık kalan yerleri “ızhır” otuyla kapatırlar. ALLAH davası yolunda çöle düşen Mus’ab’a, aynı çölün otu kefen olur.
O gün, Hz. Muhammed sevgisinde, Mus’ab’ın derecesini yakalamış bir kadın sahabi de vardır: Sümeyra. Sabah ordu Medine’den ayrılırken, o orduda asker olan beş en yakın erkeğin tek tek karşılarına geçmiş ve hepsine de aynı nasihati etmiştir. Bunlar, babası, kocası, ağabeyi ve iki oğludur. Demiştir ki onlara Medine’li Sümeyra: “ALLAH korusun, bugün Hz. Muhammed’e bir şey olursa, sen sakın canlı olarak Medine’ye dönme! Eğer dönersen…” Hepsine de tek tek der ki: “Artık senin bir kızın yok… Artık senin bir eşin yok… Artık senin bir bacın yok… Ve artık senin bir anan yok!” Ve sonraki saatlerde o yalan haber Medine’ye de varır: Hz. Muhammed şehit oldu! Ne yapacağını bilemez Sümeyra… Beş kilometreyi deli gibi koşar, Uhud ovasına dalar. Haykırışları çölün göğünü yırtar: “Muhammed nerede? Ona ne oldu?” Savaş bitmiş, Mekke ordusu uzaklaşmıştır. Sümeyra’yı tanıyan sahabiler kendisine bir cenaze gösterir: “Sümeyra! Bak baban!” derler. Onun cevabı: “Muhammed nerede?” olur. Kaderin cilvesi o gün Sümeyra’nın beş erkeği de Hz. Muhammed’in davasının haklılığının somut birer delili olarak cansız, Uhud toprağında yatmaktadır. Ve o gün Sümeyra, kendisine her: “Sümeyra bak!...” seslenişini aynı cevapla karşılamıştır: “Muhammed nerede? Ona ne oldu?” Sonunda Uhud dağının eteklerinde yaralı ama sağ, peygamberinin dizlerine kapanıp da o haberin bir yalan olduğunu anladığı zaman ağzından dökülenler, Sümeyra’ya Mus’ab rütbesi kazandırır: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Değil mi ki sen sağsın artık bütün acılar hafif kalır!”
Canlı kalkanlar Hz. Muhammed’i ölümden korur fakat yaralanmaktan kurtaramaz. Yanağı ve damağı yarılır. Yüzü, vücudu kan içinde kalır. O durumdayken kendisine: “Sana bunları yapanlara beddua et!” diyen sahabilerini dinlemez: “ALLAH’ım bana bunları yapanları affet çünkü bilmiyorlar!” diye dua eder. Aynı sırada elleriyle de kanını vücuduna sürer, yere damlamasına engel olur. Çünkü ALLAH’ın kanunudur, bir toplum kendilerine rahmet olarak gönderilen peygamberi, kanı toprağa damlayacak ölçüde yaralar ise kendilerine mehil verilmez; o anda ve toptan yok edilir. Kızı Hz. Fatıma bir hasırı yakar ve külünü yaraya bastırarak kanı durdurur. O gün Hz. Muhammed’in üzerine yetmişten fazla kılıç savrulmuştur.
Savaş meydanını ellerine geçiren putperestler, Müslümanların cenazelerine “müsle” yapar. Yani iç organlarını kesip çıkartır, yüzlerini parçalar ve bunlardan da kadınları için kolye yaparlar. O gün Uhud’un en çalışkan müslecileri, putperest kadınlar olur. Başlarında da Ebu Süfyan’ın karısı Hind. Hind, Bedir’de babasını öldürmüş olan Hz. Hamza’nın cenazesine yapmadığını bırakmaz. Bütün yüzünü parçalar, tanınmayacak hale getirir. Aslan avcısının burnunu ve kulaklarını gerdanlık yapıp, boynuna asar. Ciğerini çıkartıp, dişleriyle parçalar. Uğraşır fakat yutamaz, dışarı tükürür.
O gün akşamüstü, Mekke ordusu uzaklaşıp da Müslümanlar Uhud ovasına indiklerinde, amcasını o halde gören Hz. Muhammed hıçkırarak ağlar ve Hz. Hamza’ya bakarak: “Hiçbir zaman senin uğradığın gibi bir musibete uğranmayacaktır!” der.
Ve Hz. Muhammed’in yüreğini kavuran amca acısı, Medine’ye dönüldükten sonra da devam eder. Aynı gün akşamüstü, amcasının tek göz evinin kapalı kapısı Hz. Muhammed’in içini cız ettirir. O sırada bütün Medine “vah vah” diyerek şehidlerine ağlamaktadır. Ve Medine’de hiçbir yakını bulunmayan Hz. Hamza’nın hiç ağlayanı yoktur. Bir yanda o tek göz kulübeciğin boynu bükük, mahzun hali, bir yanda “vah Hamza” diyen bir tek sesin bile olmayışı… “Uhud yemiş” mahzun, yaralı peygamberi iki büklüm eder. Dayanamaz, ağzından bir fısıltı dökülür: “Ama Hamza’nın hiç ağlayanı yok!” Fısıltı duyulur. Sahabiler kendi yaralarını, acılarını unutur. Bütün Medine Hz. Muhammed’in acısına koşar, ortak olur. Ensar’ın önde gelenleri evleri tek tek dolaşır. Şehitlerine ağıt yakmakta olan kadınlar, kızlar toplanır. Hamza’nın evinin önüne getirilir. Ve onlara: “Şimdi ağlayın!” denir, “Hamza için ağlayın. Ciğerleriniz kuruyuncaya, yürekleriniz çatlayıncaya kadar ağlayın!” Ve o gece bütün Medine tek ses olur. Top gürültüsü gibi, yıldırım sesi gibi bir tek ses: “Vah Hamza, vah Hamza!” Ve bu ağıt Ümmet-i Muhammed tarafından bir sünnet olarak benimsenecek, yüzlerce yıl şehid yakınları, kendi şehidlerinden önce: “Vah Hamza!” deyip, ilk önce ona ağlayacaktır.
Sayısı yetmiş iki olan Uhud şehidleri, üzerlerindeki kanlı elbiselerle ve çoğu şehid düştükleri yerlere gömülür. Dünyada birbirlerini sevenler, yakın arkadaş olanlar aynı mezara, yan yana konur. Başta Hz. Hamza, çoğu için elbiselerinin açık bıraktığı yerlerini örtmeye tam bir kefen bulunamaz, hepsi Mus’ab gibi cenazeleri otla kapatılarak gömülür. Hz. Muhammed, onlar hakkında: “Uhud şehidlerinin ALLAH yolunda can verdiklerine Kıyamet Günü bizzat ben tanıklık edeceğim!” der ve ekler: “Onlar Mahşer Meydanı’na, yaralarından misk kokan bir kan akarak gelecekler.” Yine Hz. Muhammed’den öğreniriz ki, Uhud şehidleri, yeşil kuşlar şeklinde ALLAH’ın huzuruna çıktıklarında, gördükleri Cennet nimetlerini anlatabilmek için geçici olarak dünyaya geri dönmek isterler. ALLAH, kendilerine bu isteklerinin Kur’an ayetleri olarak yerine getirileceğini söyler. Böylece sadece sahabilere değil, kıyamete kadar gelecek bütün Mü’minlere seslenilmiş olacaktır:
“ALLAH yolunda öldürülenleri sakın ölü sanmayın. Hayır! Onlar diridirler. Rableri katında yaşarlar, rızıklanırlar. ALLAH’ın, keremiyle kendilerine verdiklerinden sevinçli olarak, geride kalıp, kendilerine yetişemeyenlere, onlar için bir korku ve üzüntü olmadığını müjdelerler. Onlar, ALLAH’ın nimetine, lütfuna ve ALLAH’ın Mü’minlerin kazancını zayi etmeyeceğine sevinirler.” (3/Al-i İmran:169-171)
Artık Uhud şehidleri Kıyamete kadar Müslümanların en mübarek ziyaretgâhlarından biri olur. Hz. Fatıma, büyük amcası Hz. Hamza’nın mezarına iki-üç günde bir gelir, ağlar, dua eder, kabri elleriyle düzeltir. Hz. Muhammed onları hiç unutmaz, vefatına kadar her Perşembe ziyaretlerine gider.
Kırk altı sene sonra sel yatağından korunmaları için mezarları açıp, başka bir yere taşımak gerektiğinde, insanlar görürler ki hepsi bir dakika önce gömülmüş gibidir. Abdullah b. Amr gibi bazısının eli yarasının üstünden kaldırıldığında yara tekrar kanamaya başlar. Mezarlar açılınca bütün Uhud’u keskin bir misk kokusu bürür.
Uhud günü, Müslümanların tarihlerinde en acı günlerden biri olarak yerini alır ve bir dönüm noktası olur. Hz. Muhammed o gün için: “ALLAH bize fetih nasip edinceye kadar, putperestler bizi bir daha bunun gibi bir musibete uğratamayacaklar.” der.
Uhud’da Müslümanların yaşadığı bu acı ve yenilginin hikmetine gelince… Bu sayede sahabiler, Hz. Muhammed’e itaatsizliğe alışma tehlikesinden korunmuş, artık onun sözünden bir adım bile dışarı çıkılmaması gerektiğini anlamıştır. İkinci olarak, Müslüman olmanın bu dünyada her zaman başarıyı garanti etmediğini görüp, hayatı, yaratılışı ve kul-ALLAH ilişkisi doğru perspektife oturmuştur. Üçüncü olarak, arkadan gelecek Müslüman nesiller, hem yaşayacakları mağlubiyetlere karşı peşin bir teselliye sahip kılınmış ve “sahabiler bile yenilmişti” argümanını kazanmış ve en önemlisi mağlubiyet karşısında ne yapılması gerektiğinin dersini ve ölçüsünü en üst düzeyden, doğrudan ALLAH’ın Elçisi ve onun ashabı üzerinden almıştır. Ve Uhud sayesinde gerçek Müslümanlarla münafıklar birbirinden ayrılmıştır.
Ertesi gün Müslümanlara psikolojik üstünlüğü yeniden kazandıran ve Uhud’u onlar için stratejik yani kalıcı sonuçları olan, gerçek bir yenilgi olmaktan çıkarıp, taktik bir mağlubiyete dönüştüren yeni bir gelişme yaşanır: Hamraü’l-Esed seferi.
Hz. Muhammed’in çağrısıyla bir gün önce Uhud’a katılmış olan herkes yeniden toplanır. Ağır yaralılar bile geri kalmaz. Toplanan altı yüzü aşkın sahabinin içinde ağır ya da hafif fakat yarası olmayan hiç kimse yoktur. Hz. Muhammed dört yerinden yaralıdır. Abdurrahman b. Avf gibi yirmi dört yerinden yaralı olanlar da vardır. Ama herkes gönüllü olarak gelir ve yeniden savaş safına girer. Son dakikada ordudan ayrılmalarıyla, sebepler açısından yenilgide ciddi bir paya sahip olan münafıklar da başları, Abdullah b. Ubey’in önderliğinde ve pişmanlık görüntüsüyle bu kez orduda yer almak isterler fakat Hz. Muhammed onları kabul etmez, geri çevirir. Düşmanı takip etmek ve böylece hiçbir ciddi zarara uğramadıkları, savaş isteklerinden de hiçbir şey kaybetmedikleri mesajını, somut olarak vermek üzere yola çıkan İslam ordusunda, yürüyemeyecek olan ağır yaralılar, hafif yaralılar tarafından sırtlanır. Ve amaç tam olarak gerçekleşir. Düşman zaferine sevinmeyi bırakıp paniğe kapılır. Putperest ordusunda: “Henüz üstünlük bizdeyken bir an önce geri dönelim!”düşüncesi hâkim olur. Bu düşünce, o gece, Hz. Muhammed’in emri üzerine her bir sahabi tarafından bir kamp ateşi yakılması ve putperestlerin kendilerinden sandıkları bir gizli Müslümanın verdiği, Hz. Muhammed’in yeni takviyelerle güçlendirilmiş çok büyük bir ordu ile Medine’den yola çıktığı, Uhud’daki yenilginin intikamını almak üzere onları aradığı gibi yalan haberlerle pekiştirilir. Hızla savuşup Mekke’ye dönerler.
Bu arada kader Müslümanlara bir teselli sürprizi de hazırlamıştır. Bedir’de esir düşen putperestlerden Ebu Azze künyeli bir şair, fakir olduğu gerekçesiyle kurtuluş fidyesi ödemeden ve kendi de bilmediği için on Müslüman çocuğa okuma-yazma öğretme şartını da yerine getirmeden, karşılıksız olarak serbest bırakılmıştır. Ebu Azze bunun için Hz. Muhammed’e yalvarıp, gözyaşı dökmüş, çoluk çocuğunu öne sürüp: “Ben olmazsam, onlar da açlıktan ölürler!” deyip, Hz. Muhammed’i en hassas yerinden, merhametinden yakalamıştır. Ve istediğini de almıştır. Fakat bir tek şartla: Bir daha Müslümanlarla savaşmayacağına yemin etmesi karşılığında… Ama Uhud ordusu hazırlanırken Ebu Azze ganimet hırsıyla yeminini çiğner, kendi kendine: “Nasıl olsa Müslümanlar tamamen yok edilecekler…” der. Açgözlülüğün kurbanı olur. Hamraü’l-Esed seferinin, ikinci gününün sabahı da uyuyakaldığı için Mekke ordusunun yola çıkışını kaçırır ve yeniden Müslümanların eline esir düşer. Yine ağlayıp, yalvarmaya ve aynı oyunu bir kez daha oynamaya kalkışır. Hz. Muhammed ise hem ona hak ettiği cevabı verir, hem de benzer durumlar için çok önemli bir ölçü koyar: “Mü’min, bir yılanın deliğinden iki kere sokulmaz!” Sonra Ebu Azze’yi Zübeyr b. Avvam’a teslim eder. Kendisine hak ettiği muamele uygulanır.
Uhud’dan en fazla yarayla ayrılmış olan muhacir sahabilerden Abdurrahman b. Avf, seneler sonra genç Müslümanlardan birine Uhud savaşını anlatırken: “Al-i İmran Suresi’nin yüz yirminci ayetinden sonrasını oku! Bizimle Uhud’da bulunmuş gibi olursun!” diyecektir. Kur’an, Al-i İmran’ın yüz yirminci ayetinden itibaren tam altmış ayet boyunca Uhud’u anlatmaktadır. Ve bu somut durum Uhud’un Alemlerin Rabbi katındaki yerini, değerini ortaya koyan en net ölçüdür.
Uhud Sonrası
Uhud savaşının verdiği cesaretle, çöldeki putperest bedevi kabileleri Müslümanlara karşı ihanet yarışına girer. Amaç Mekke putperestlerinin gözüne girmek, aldatarak esir edecekleri Müslümanları, ölü ya da diri halde onlara satarak para kazanmaktır. Bu insan tacirlerinin ilki Adal ve Kare kabileleri olur. Medine’ye gelip, “Müslüman olmaya karar verdik, bize ALLAH’ın Dini’ni öğretecek öğretmenler verin.” derler. Ve yanlarına on tane Müslüman alarak yola çıkarlar. Önceden kararlaştırılmış pusu yerine gelindiğinde, gerçek yüzleri ortaya dökülür. On Müslümanın sekizi orada şehid olur. İkisi yaralı olarak Mekkelilere satılır: Hubeyb b. Adiyy ve Zeyd b. Desinne… Olay, tarihe Rec’i faciası olarak geçer. Hubeyb, Mekke dışında bir ağaca bağlanıp, babaları Bedir’de Müslümanlarca öldürülmüş bulunan küçük çocuklar tarafından mızrakla işkence edilerek, yavaş yavaş şehid edilir. Tam kırk çocuğun elinde kırk mızrak tarafından… Zeyd, aynı ağaca bağlandığında, işkence seansı henüz başlamadan Ebu Süfyan kendisine sorar: “Şu an senin yerinde Muhammed’in olmasını ve senin de sağ salim ailenin yanında bulunmanı ister miydin?” Zeyd’in cevabı tarihe geçecek cinstendir: “ALLAH’a yemin olsun ki, ailemin yanında sapa sağlam bulunmama karşılık, Muhammed’in bu direkte bağlı olmasını değil, onun topuğuna bir dikenin bile batmasını istemezdim.” Ebu Süfyan donup kalır, sadece dudaklarından:“İnsanlar arasında hiç kimse, Muhammed’in sevildiği kadar sevilmemiştir.” sözleri dökülür.
Ve hemen hemen aynı günlerde Medine’ye bir çöl kabilesi daha gelir. Amir b. Sa’saaoğulları… Görünüşte onların da amaçları aynıdır: Müslüman olmak. Gerçek amaçları da aynıdır: Müslümanların kanı ve canı üzerinden para kazanmak. Sayıları daha fazla olduğu için Medine’den çaldıkları öğretmen Müslümanlar da daha fazla olur: Tam yetmiş kişi… Ve aynı senaryo bir kez daha tekrarlanır. Bi’r-i Maune denen yere gelindiğinde gerçek yüzler ortaya çıkar. Amansız bir dövüş bir kez daha tekrarlanır. Ve öğretmenliğe niyet edip cihadla karşılaşan sahabiler teker teker toprağa düşer. Bunlardan biri de Hz. Ebubekir’in azadlı kölesi Amir b. Füheyre’dir. Amir’in katili olan putperest Cebbar, Müslüman olduktan sonra o anı şöyle anlatacaktır: “Müslümanlardan beni İslam’a davet eden bir adama, iki omzu arasından mızrağımı sapladım! Ve mızrağın ucunun onun göğsünden çıktığını gördüm! O sırada kendisinin: ‘ALLAH’a yemin olsun ki kazandım!’ dediğini işittim. Kendi kendime: ‘Neyi kazandı ki?! Ben şimdi bu adamı öldürmedim mi?!’ dedim.” Amir b. Füheyre o an Cennet’i görmüştür. “Kazandım” dediği de işte odur.
Bi’r-i Maune şehidleri son olarak Hz. Muhammed’e selam gönderir: “Ey ALLAH’ımız!”derler, “Şu an Rasulü’ne selamımızı iletecek sadece Sen varsın. Ona bizim selamımızı ilet!” Cebrail, selamı Hz. Muhammed’e iletir. O: “ALLAH’ın selamı” der, “onların da üzerlerine olsun!” Ve ağır yaralı olup da öldü zannedilen biri hariç hepsi çarpışarak, şehid edilir. Medine’de Hz. Muhammed yaşananları, etrafına toplanmış olan ashabına saniye saniye anlatır. Ve ekler: “Ben onların ALLAH’tan, ALLAH’ın da onlardan razı olduğunu bildirmek için size elçiyim!” Hizmetçisi Enes b. Malik: “Ben, ALLAH’ın Elçisi’nin Bi’r-i Maune şehidlerine yanıp üzüldüğü kadar hiçbir şeye üzüldüğünü görmedim.” diyecektir. Rec’i ve Bi’r-i Maune facialarının haberi Medine’de Hz. Muhammed’e aynı gece ulaşır. Yüreği çifte acıyla birden kavrulur.
Medine’de kalan iki yahudi kabilesinden biri, Nadiroğulları da o aylarda sürgün edilir, son hesaplaşmayı beklemek üzere Hayber’e giderler. Sürgünün sebebi, Hz. Muhammed’i öldürmeye teşebbüs etmeleridir. Geride sadece Kurayzaoğulları kalır. Kendi ihanetlerini ve kendi cezalarını beklemek üzere…
Hicret’in dördüncü senesi olur ve içki haram kılınır. Nadiroğulları’nın sürgününden hemen sonra… “Ey iman edenler! İçki, kumar, putlar ve fal okları şeytan işi birer pisliktir. Bunlardan kaçının ki kurtuluşa eresiniz. Şeytan, içki ve kumar ile aranıza düşmanlık ve kin sokmak, sizi ALLAH’ı zikirden ve namazdan alıkoymak ister. Artık bunlardan vaz geçtiniz değil mi?” (5/Maide:90-91) Bütün Müslümanlar: “Ey Rabbimiz! Vaz geçtik!”derler. Medine sokaklarında içkiler dere gibi akar.
Hicret’in beşinci senesi Medine’de üç olağanüstü doğa olayı yaşanır: Ay tutulması, güneş tutulması ve deprem. İnsanlar, eski kültürel alışkanlıklarının etkisiyle ay ve güneş tutulmalarını toplum içinde büyük bilinen birilerinin ölümüyle irtibatlandırır. Hz. Muhammed bu hatayı düzeltir: “Şüphesiz ki güneş ve ay, hiç kimsenin doğumu ya da ölümü için tutulmaz. Onlar, ALLAH’ın varlığını ve kudretini gösteren iki ayettir. Siz, onların tutulduklarını gördüğünüz zaman namaz kılın, dua edin!” der. Ve yine aynı sene içinde Medine’de yer sarsılır. Hz. Muhammed’in bu olay karşısındaki yorumu da: “Rabbiniz sizi hoşnut olacağı duruma döndürmek istiyor. Siz de O’nun hoşnutluğunu dileyin!” olur. İnsanlara, depremin, yaşantı ve davranışlarını gözden geçirip, kulluklarını düzeltme fırsatı olarak görülmesi gerektiğini öğretir.
Bir yarışta Hz. Muhammed’in devesi Adba geçilir. Hem de çölden gelmiş bilinmeyen bir deve ve binicisi tarafından. Hiç mağlubiyeti olmayan peygamber devesinin yaşadığı bu gizemli yenilgi, sahabilere çok ağır gelir. Böyle bir şeyin nasıl olabildiğini anlayamazlar: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Adba geçildi!” derler. Hz. Muhammed, hikmeti izah eder: “Bir gerçektir ki, ALLAH, dünyaya ait bir şeyi yükselttikten sonra alçaltır. İnsanlar bir şeyi yükselttikleri zaman ALLAH onu alçaltır!” Ay-güneş tutulması, deprem ya da basit bir deve yarışı… Hz. Muhammed, bütün varlık ve olayların hikmetini, gerçeğini ve insanların onlar karşısında nasıl bir tavır takınmaları gerektiğini açıklar. Bu, onun gönderiliş amacıdır.
Hz. Aişe’ye iftira atılır. Bir süre iftiranın sıkıntısı başta Hz. Aişe ve Hz. Muhammed olmak üzere bütün Mü’minleri derinden etkiler, üzer. Daha sonra indirilen ayetlerle ALLAH, Hz. Aişe’nin masum olduğunu bildirir. Sıkıntı büyük bir feraha döner. Ve bu olay üzerinden de insanlara öğretilir ki, dünya sınavında hiç kimse garanti altında değildir. ALLAH katında en değerli olan insanlar bile en ağır, can yakıcı ve “yakışıksız” sınavlar yaşayabilir. Hz. Aişe’nin yaşadıkları, Müslümanlara, benzeri bir durumla karşılaştıkları zaman, nasıl davranmaları gerektiğini öğretir.
Dönüm Noktası: Hendek Savaşı
Hicret’in beşinci senesidir. Hayber’e sürülmüş olan Nadiroğulları yahudileri içlerini yakan İslam düşmanlığını biraz olsun soğutmak için Müslümanlara karşı geniş cepheli bir askeri ittifak organize eder. Önce Mekke’ye gidip oradaki putperestleri ikna ederler. Onlara:“Sizin dininiz Müslümanların dininden daha doğrudur” der, bile bile ALLAH’a iftira etmeyi göze alırlar. Sonra da bir yandan Mekke putperestleri, bir yandan yahudiler… Bu İslam düşmanları, neredeyse bütün Arap çölünü Müslümanların aleyhine ayaklandırırlar. En büyük kabileler, bu anti-İslam ittifakta yer alır. O güne kadar benzeri Arap diyarında görülmemiş, on bin kişilik bir ordu kurulur.
Müslümanların savaş gücü ise üç bin kişidir. Bedir ve Uhud’un geleneği bozulmamış ve bire üç oranı yine korunmuştur. Uhud’dan alınan dersin de etkisiyle Müslümanlar Medine’de kalıp, savunma savaşı yapmaya karar verir. İranlı Selman’ın önerisi kabul görür ve hızla Medine’nin etrafına bir savunma hendeği kazılmaya başlanır. Savaşa adını verecek “Hendek”tir bu… Altı gün süren kazı boyunca Hz. Muhammed, kendisi için kurulan bir “Türk” çadırında yatıp kalkar ve kazı işinde çalışır. Ve bu, sembolik bir çalışma değildir… Altı gün boyunca o da herkes kadar çalışır. Kıtlık ve açlığın hâkim olduğu günlerdir… Sahabilerden biri hendeği kazarken açlıktan bayılmamak için karnına taş bağlamıştır. Ve ister ki, bu durumu Peygamberine de göstersin, ahirette onu bu fedakârlığına şahit tutabilsin. Hz. Muhammed’in önüne geçer: “Bak! Ey ALLAH’ın Elçisi!” der, karnını sıyırır, taşı gösterir. Sahabisinin niyetini anlayan ALLAH’ın Elçisi tebessüm eder ve: “Sen de buna bak öyleyse!” der ve o da elbisesini sıyırır. Hz. Muhammed’in karnında iki taş bağlıdır.
Hendek’i kazarlarken Mescid’in inşasında olduğu gibi Hz. Muhammed ve ashabı karşılıklı şiirler söyler, İslami bilinç ve maneviyatlarını diri tutarlar. Hz. Muhammed: “ALLAH’ım! Gerçek hayır, ahiret hayrıdır! Ensar’ı ve Muhacirler’i bağışla!” dedikçe, Ensar ve Muhacirler hep bir ağızdan cevap verir: “Bizler, sağ olup yaşadıkça, Muhammed’e İslam ve cihad üzere söz vermiş kişileriz!”
Bir ara içlerinde Hz. Selman ve Hz. Huzeyfe’nin de bulunduğu on sahabinin kıramadığı sert bir kayayla karşılaşılır. Hz. Muhammed’e haber yollanır. Bilirler ki kimsenin başaramadığı “en zor” işler, onun “işidir”. O, kayayı üç vuruşta un ufak eder ve her bir vuruşta parçalanan kayadan bir şimşek çıktığı görülür. Ashab tekbir getirir. Hz. Muhammed bu gizemli olayın hikmetini açıklar. Birinci vuruş ve şimşek başta İran, dünyanın doğularının Müslümanlara verildiğinin işaretidir. İkinci vuruş ve şimşek başta Bizans, kuzeylerin; üçüncü ise başta Yemen, güneylerin… Olay, Müslümanların imanını ve Rablerine olan güvenini arttırır, münafıklar ise alay ederler: “Biz korkumuzdan tuvalete gidemiyoruz, Muhammed ise adamlarına dünyanın en büyük mülklerini paylaştırıyor.” derler. Tarih, Hz. Muhammed’i ve Müslümanları haklı çıkartır.
Ve nihayet on bin kişilik kâfir ordusu gelip Hendek’in karşısında kamp kurar. Hendek henüz tamamlanamamıştır, ama kazı faaliyeti durdurulur ve Müslümanlar da savaş düzenine geçer. Hz. Muhammed, Hendek’in eksik kalmış en zayıf ve en tehlikeli yerinde mevziye girer. Böyle bir savaş taktiği bilmeyen putperest Araplar şaşkındır. İlk günler ne yapacaklarını bilemezler. Ayrıca o sıralar Medine ve çevresini kasıp kavurmakta olan kıtlık da kâfirlerin aleyhine olacak ancak onlar bu durumu iş işten geçtikten sonra anlayabilecektir. Savaşın başında kâfirlerin lehine olan önemli bir gelişme ise Medine’de kalmış son yahudi kabilesi olan Kurayzaoğullarının, Müslümanlara ihanetidir. Kurayzaoğulları, dışarıdan Medine’ye bir saldırı olduğu takdirde Arap ve Müslüman unsurlarla birlikte şehri savunup, savaşacaklarına dair yazılı söz vermişlerdir. Ama yahudilikleri baskın gelir ve bu muazzam ordu karşısında Müslümanların yok olmaktan kurtulamayacaklarını düşünüp, ganimetten yoksun kalmamak için sözlerini çiğnerler. Savaşın gidişatı, bu sayede, Müslümanlar için ağır bir bunalım halini alır. En sıkışık anlarında iki ateş arasında kalmışlardır. Zaten kâfir ordusunun üçte birinden bile daha az olan askeri güçlerinden beş yüz kişiyi ayırıp, yahudilere karşı gönderirler. Arkada bıraktıkları çoluk çocukları büyük bir tehdit altına girmiştir. Hz. Ebubekir o günleri: “Medine’de bıraktığımız ailelerimiz hakkında Kurayzaoğulları yahudilerinden duyduğumuz korku, karşımızdaki on bin kişilik putperest ordusundan duyduğumuz endişeden daha büyük idi!” diyerek anacaktır. Hz. Muhammed, yahudilerin ihanet edip, kendilerini arkadan vurduğu haberini: “HasbunALLAH ve ni’mel vekil! (ALLAH bize yeter! O, ne güzel Vekil’dir!)” diyerek karşılar. Bir süre olduğu yere uzanıp, sessiz ve hareketsiz kalır. Sonra yattığı yerden doğrulurken:“ALLAHuekber! Ey Müslümanlar topluluğu! Sevinin!” der. Tecrübeli sahabiler anlar ki, yahudilerin ihanetinden kendilerine bir zarar gelmeyecektir. Olayların akışı ashabı haklı çıkarır.
Kurayzaoğulları yahudileri Medine’deki kadın ve çocuklara saldırıp surları aşmayı dener. Fakat büyük kısmını Müslüman kadınların oluşturduğu savunmacılar tarafından püskürtülür, somut bir zarar veremezler. Ve daha ileri gitmeye de yürekleri yetmez. Kendi surlarının içinde ihanetleriyle başbaşa, Müslümanlarla putperestler arasındaki savaşın sonuçlanmasını beklemeye başlarlar.
İlk günlerin “Hendek” şaşkınlığını atlatan putperestler ise var güçleriyle Müslümanların üzerine yüklenir. Günler boyunca Hendek aşılmaya çalışılır. Hz. Muhammed, binlerce insan tarafından ok yağmuruna tutulur. Her hücum dalgası, Müslümanların büyük gayretleri sayesinde püskürtülür. Bu arada birçok namaz vaktinde kılınamaz, kaza edilmek zorunda kalınır. Ve bu sayede de kaza namazlarıyla ilgili hükümler konup, uygulamalı olarak netleştirilir. Ve Hz. Muhammed, buna neden olan kâfirlere lanet okur: “Onlar bizi nasıl orta (ikindi) namazından alıkoydularsa, ALLAH da öylece onların evlerine, karınlarına, mezarlarına ateş doldursun!” der. O güne kadar hiç kimseye, hiçbir sebepten böyle bir beddua etmemiştir. İnsanlar, vaktinde kılınan namazın ALLAH katında ne denli önemli olduğunu, bu olaya bakarak anlarlar.
Putperestler günler boyunca, bütün güçleriyle yüklenir fakat kalıcı bir başarı elde edemezler. Müslümanlar, onların Hendek’i aşmasına ya izin vermez ya da aşmayı becerebilen küçük birlikleri kısa sürede kuşatıp yok ederler. Teke tek yapılan ve Müslümanları genellikle Hz. Ali’nin temsil ettiği dövüşler de hep İslam’ın zaferiyle sonuçlanır.
Hz. Muhammed bir ara düşman ordusunun yarıya yakınını oluşturan Gatafanoğullarını putperest/yahudi koalisyonundan koparabilmek için Medine’nin bir senelik hurma ürününün üçte birini, kendilerine vermeyi düşünür. Ve bu düşüncesini de Medineli Müslümanların önde gelenleriyle istişare eder. Ensar’ın Hz. Muhammed’e cevabı, bir Müslüman bilincinin ve ruhunun, ulaşması gereken mükemmel kıvamın bir örneğidir: “Ey ALLAH’ın Elçisi!” derler,“Eğer bu düşünce Rabbinin bir emri ise bize ne soruyorsun, istersen hepsini ver. Eğer senin kendi tercihin ise yine serbestsin, biz, ne emredersen onu yaparız. Ama sadece bizim iyiliğimizi göz önünde tutup da böyle düşündüysen, bu işe razı değiliz. Nasıl olabiliriz ki, Gatafanoğulları, bizler kendi ellerimizle oyduğumuz putlara tapan zelil ve şaşkın insanlar olduğumuz zamanlarda bile, parayla satın aldıkları ya da bizim onlara ikram ettiklerimiz dışında Medine’nin bir tek hurmasına bile sahip olamamışlardır. Ve şimdi ALLAH bizi İslam’la şereflendirdikten sonra mı onlara rüşvet vereceğiz. Ellerinden geleni ardlarına koymasınlar!” Ashabının yiğitliği Hz. Muhammed’i hoşnut eder. Hiç şüphe yok ki Hz. Muhammed’in Rabbini de…
Sonunda ALLAH’ın takdirinin yerini bulacağı zaman gelir. “Savaş hileden ibarettir!” diyen Hz. Muhammed, bir hileyle Hendek Savaşı’nı sonuçlandırır. O günlerde gizlice Müslüman olan Gatafanoğullarından Nuaym b. Mesud, Hz. Muhammed’e gelerek kendisine nasıl hizmet edebileceğini sorar. Hz. Muhammed de Nuaym’a imanını gizli tutarak, düşman ittifakını parçalama görevi verir. Nuaym, bizim deyimimizle tam bir “laf ebesi”, böyle işler için biçilmiş kaftandır. Kendi kabilesini, Mekkelileri ve Kurayza yahudilerini tek tek dolaşır ve büyük bir ustalıkla her birinin kafasını karıştırır. Diğerlerine olan güvenlerini sarsar. Düşman koalisyonunu oluşturan taraflardan her birinin, uzayan savaş karşısında zaferden ümidi kestiğine ve gizlice Müslümanlarla anlaşmaya çalıştığına, diğer tarafları ikna eder. Zaten savaşma şevkini büyük ölçüde yitirmiş ve Medine çevresinde hüküm süren kıtlıktan her gün biraz daha etkilenen kâfirler, bu mükemmel komplo ile son dirençlerini de yitirir. Müslümanları bırakıp birbirlerini düşman gibi görmeye başlarlar. Nuaym’ın, kâfir topluluklarını birbirlerinden soğutup, birliklerini dağıtmak için aralarında dolaştığı saatleri Hz. Muhammed, “Türk çadırı”nda namaz ve duayla geçirir.
Son darbe de doğadan gelir. Daha önce benzeri görülmemiş bir fırtına, yahudi/putperest ordusunun kampını alt üst eder. Müthiş bir soğuk da fırtınanın tuzu biberi olur ve bu son darbe, Kur’an’da da kendisine yer bulur: “Ey iman edenler! ALLAH’ın üzerinizdeki nimetini hatırlayın! Hani birleşik ordular üzerinize saldırmıştı da, Biz onlara karşı bir rüzgâr ve sizin göremediğiniz ordular göndermiştik.” (33/Ahzab:9)
Küfrün bütün çeşitleri bir-iki gün içerisinde savuşur, Medine çevresini terkeder. Savaş toplam yirmi üç gün sürmüştür: “ALLAH, o kâfirleri elleri boş olarak, kin ve öfkeleriyle geri çevirdi. ALLAH(ın yardımı) savaşta Mü’minlere yetti. ALLAH, Kavi’dir, Aziz’dir (kuvveti sonsuz, her şeye üstün).” (33/Ahzab:25)
Hz. Muhammed, arkalarından bakar: “Bundan sonra onlar bize değil, biz onlara hücum edeceğiz!” der. Ve haber verir ki Hendek Savaşı, Mutluluk Çağı’nın özellikle siyasi/stratejik boyutunun en önemli kırılma noktasıdır. Tarih bu sözünde de Hz. Muhammed’i haklı çıkartacaktır.
Kurayzaoğulları: İhanetin Bedeli
İslam mücahidleri evlerine henüz dönmüş ve savaş zırhlarını çıkartmakta iken Hz. Cebrail, Hz. Muhammed’in yanında beliriverir: “ALLAH’a yemin olsun ki” der, “biz melekler, zırhlarımızı çıkartmadık. Siz de hemen silahlanın ve onların üzerlerine yürüyün!” Hz. Muhammed: “Kimlerin?” diye sorar. Hz. Cebrail, koluyla Kurayzaoğulları yahudilerinin kalesini işaret eder: “İşte oraya!” der. Üç bin kişilik İslam ordusu aynı gün ikindi namazını Kurayza yurdunda kılacaktır. Şimdi görülecek bir hesap ve bizim deyimimizle “dürülecek üçüncü bir defter” vardır.
Günlerdir karşılarına dikilecek bu hak edilmiş cezanın korkusuyla yaşamakta olan Kurayza yahudileri, önce ağıza alınamayacak sözcüklerle Hz. Muhammed’e söverler ve sonra bu yaptıklarına da pişman olup, az önce söylediklerini inkâra yeltenirler. Kuşatma çok uzun sürmez. Her iki taraf da Kurayzaoğullarının eski dostu ve Medineli Müslümanların önde gelenlerinden Sa’d b. Muaz’ın hakemliğine razı olur. Sa’d, Hendek Savaşı sırasında kolundan aldığı öldürücü bir ok yarası yüzünden yaralı çadırında yatmaktadır. Güçlükle kuşatma bölgesine gelir. Hükmünü açıklar: Yetişkin erkekler, ihanetlerinin bedelini canlarıyla ödeyecek, kadın ve çocuklar, bütün mallarla beraber ganimet olarak Müslüman mücahidlerin arasında paylaştırılacaktır. Hz. Muhammed: “Sa’d’ın hükmü, Arş’ın yani ALLAH’ın hükmüne denk düştü!” der, memnuniyetini belirtir. İhanet, hak ettiğini bulur, Kurayzaoğulları yahudileri, kelimenin her anlamıyla yeryüzünden silinir. Medine, münafıkları saymazsak, tam olarak temizlenmiş olur.
Hudeybiye
Zaman, Hicret’in altıncı senesinin son aylarıdır. Hz. Muhammed bir gece rüyasında ashabıyla beraber Kâbe’yi tavaf ettiklerini görür. Bunun sadık bir rüya ve ilahi bir işaret olduğunu anlar. Emir verir: Umre’ye gidilecektir. Bin dört yüz Müslüman, onunla beraber Medine’den yola çıkar. Yanlarına, bir savunma aracı olan kılıçtan başka bir silah almazlar. Fakat iki yüz deveye yüklenmiş her çeşit silah da bu umre kafilesini belli bir mesafeden takip etmektedir. İyi niyet ve tedbir dengelenmiştir. Hendek savaşının üzerinden bir seneden uzun bir süre geçmiştir. Hz. Muhammed, inisiyatifi kendi eline alıp düşmanı sıkıştırarak, bir moral zafer elde etmeye çalışmaktadır. Ve böylece kendi insanlarını da uzun süre hareketsiz kalmanın getireceği toplumsal komplikasyonlardan korumuş olacaktır. Mekke’ye yakın ve tam da harem sınırında yer alan Hudeybiye’de, Hz. Muhammed’in devesi Kasva birden çöker. Bu çöküşteki hikmet inceliğini anlayamayan sahabiler: “Kasva yoruldu!” derler. Hz. Muhammed düzeltir: “Hayır! Bir zamanlar Fil’i engelleyen, Kasva’yı da engelledi!” der ve Kasva’nın çöküşündeki ilahi tasarrufa dikkat çeker. Müslümanlar Hudeybiye’de konaklar. Yaklaşık üç hafta sürecek heyecanlı bir bekleyiş böylece başlamış olur.
İnsanlar Hudeybiye’de susuz kalır. Bunun üzerine, Hz. Muhammed’in en ünlü mucizelerinden biri gerçekleşir: Parmaklarının arasından buz gibi bir su akar. Bin dört yüz insan, yüzlerce hayvan doya doya içer, kaplarını doldurur. Mekke putperestleri gergin, savaş tehlikesi kapıdadır. Karşılıklı elçiler gelip gitmeye başlar. Mekke’den gelen yaklaşık yarım düzine elçinin en önemlilerinden biri, Taif eşrafından Urve b. Mesud’dur. Gerçi elçilik misyonu başarılı olmaz ama Hudeybiye’de gördüklerini Mekkelilere anlatması önemlidir. Urve, Hudeybiye’de sadece bin dört yüz umre adayı değil, Mekke’nin ve Arabistan’ın geleceğini de görmüştür: “Ey halkım!” der, “Ben, Kisra’ların, Kayser’lerin, Necaşi’lerin huzurlarında da bulunmuş biriyim. Ve ben bunlardan hiçbirinin, kendi toplumları tarafından Muhammed’in sevilip sayıldığı gibi sevilip, sayıldığını görmedim. Muhammed, bir şey emrettiği zaman, Müslümanlar hemen yerine getirebilmek için adeta birbirlerini çiğniyorlar. O’nun yanında ancak fısıltıyla konuşuyor, saygılarından Muhammed’in yüzüne bile bakamıyorlar. Ben orada istediği her şeyi yapabilecek, dilediği her yeri alabilecek insanlar gördüm. Sözümü dinleyin ve bu insanlarla çekişmeyin, bırakın umrelerini yapsınlar, kurbanlarını kessinler!” Urve sağduyuyu temsil eder fakat Mekkeli putperestlerin gözü dönmüş, akılları başlarından savuşmuştur. Hiçbir tavize yanaşmadan, Müslümanların hemen çekip gitmelerini talep ederler. Anlayamazlar ki bu talepleriyle bile çöl Arapları gözünde büyük bir itibar kaybı yaşamakta, “sadece ibadet niyetiyle gelmiş dindar insanları Kâbe’den engellemek” gibi büyük bir zulme imza atmaktadırlar. Bu algı Hz. Muhammed’in Hudeybiye’de elde ettiği en önemli başarılardan biri olur. Ama sadece biri ve ilki…
Urve ’den sonra bu kez de Hz. Osman Müslümanların elçisi olarak Mekke’ye gider. Mekkeli putperestler Hz. Osman’la barışı konuşmaya yanaşmaz ve Mekke’den ayrılmasına da izin vermezler. Elçi olarak giden Osman, esir olur. Fakat bu zorunlu ikamet günlerini değerlendirir, el altından Mekke’deki gizli Müslümanlarla irtibata geçer. O sırada Mekke’de, bir sebepten hicret etmeye güç yetiremeyen çok sayıda Müslüman vardır. Bunlar dinlerini gizli tutan insanlardır. Osman kendilerine müjde verir: “ALLAH’ın Elçisi size Mekke’nin fethedileceğini müjdeliyor. ‘Mekke’de imanın gizlenmeyeceği, açığa vurulacağı günün gölgesi üzerimize düşmüştür.’ buyuruyor!” der. Onlar: “ALLAH’ın Elçisi’ne bizden selam söyle. Onu Hudeybiye’ye getiren ALLAH, Mekke’ye girdirmeye de kadirdir!” diye cevap verirler. Hz. Osman daha sonra o günleri: “Mekke’de görüştüğüm Mü’minlerden bir erkekle bir kadına ALLAH’ın Elçisi’nin müjdesini haber verdiğim zaman, sevinçlerinden hüngür hüngür ağlamaya başladılar. O kadar ağladılar ki ölmelerinden korktum!” diyerek anlatacaktır. Üç gün sonra Mekkeliler Hz. Osman’ın ayrılmasına izin verirler. Ve kendisine isterse Kâbe’yi tavaf edebileceğini söylerler. Vefası, Hz. Osman’ı senelerdir hasretiyle yaşadığı bu güzellikten alıkor. Putperestlere, tavafı ancak Hz. Muhammed ve diğer Müslümanlarla beraber yapabileceği cevabını verir.
Bu arada Hudeybiye’de Hz. Osman’ın şehid edildiğine dair bir haber yayılır. Mü’minler, bu haber üzerine umreden cihada yönelir. Osman’ın intikamını alıp Mekke’yi fethetmek ya da ölüp geri dönmemek üzere tek tek, yeniden Hz. Muhammed’e biat eder, söz verirler. Buna “ölüm biatı” denir. Bir ağacın altında yapılan bu biat, Akabeden sonra yapılan ikinci biattır. O dakikalar, Mutluluk Çağı’nın manevi zirvelerinden birine şahit olur. Hz. Muhammed, bu biat hakkında: “Ağaç altında biat edenlerden hiçbiri Cehennem’e girmeyecektir!”buyurur. Fakat o bin dört yüz kişi için en büyük övgü Kur’an’dan gelir: “Muhakkak ki, sana biat edenler (İslam uğrunda ölünceye kadar savaşmak üzere sana söz verenler), ancak ALLAH’a biat etmektedir. ALLAH’ın eli, onların ellerinin üzerindedir. Onun için her kim sözünden cayarsa, sadece kendi aleyhine caymış olur. Ve her kim, ALLAH’a verdiği sözü yerine getirirse, ALLAH da ona büyük bir karşılık verecektir.” (48/Fetih:10); “Andolsun ki o ağacın altında sana biat ederlerken, ALLAH, o Mü’minlerden razı olmuştur. Kalplerinde olanı bilmiş, onlara sekine (güven ve huzur duygusu) indirmiş ve onları çok yakın bir fetihle mükâfatlandırmıştır.” (48/Fetih:18)
Ve barış en sonunda yapılır. Mekkeli Süheyl b. Amr, kendinden önceki delegelerden daha anlayışlı çıkar. On bir maddelik ve on sene süreli bir anlaşma imzalanır. Müslümanlar, o sene geri dönecek ve umrelerini gelecek sene yapacaktır. Taraflar artık birbiriyle savaşmayacaktır. Kervanlara ve yolculara dokunulmayacaktır. Üçüncü taraflar, kendi istekleriyle Mekkelilerle ya da Müslümanlarla ittifak oluşturabilecektir. Mekke’den Müslümanlara sığınanlar iade edilecek fakat Müslüman olup da dinden dönen ve Mekke’ye sığınanlar korunacak ve iade edilmeyecektir. Fakat bu madde ve o sene umre yapamayıp eli boş dönecek olmaları, Müslümanlara ağır gelir. ALLAH, “onları sorgusuz sualsiz itaat” sınavından geçirmektedir. Bir iki küçük huzursuzluktan sonra bütün Müslümanlar tam bir bağlılıkla itaat eder ve dönüş yolunda ALLAH “Fetih” Suresi’ni indirir. Hudeybiye’yi bir “fetih” olarak niteler. Bu, anlamı zaman içinde ortaya çıkacak derin bir hikmet ve büyük bir rahmettir.
İlk anda Müslümanlara onursuzca gelen “iade” maddesi, kısa bir süre sonra Mekkelilerin başına bela olur. Mekke’de gizlice Müslüman olup, anlaşma nedeniyle Medine’ye sığınamayacaklarını bilen gençler, oradan teker teker kaçıp, Mekke’nin kuzey ticaret yolları üzerinde bulunan “İs” adında sarp bir yerde mevzilenirler. Bu çözümü bulan ve Müslüman “komandolara” komuta eden, Ebu Basir isminde bir gençtir. Hukuken Medine İslam Devleti’ne ve dolayısıyla anlaşmaya da bağlı olmadıkları için Mekke kervanlarını vurmaya başlarlar. Sayıları yetmişe kadar çıkar. Putperestlerin ticaret yollarını yani ekonomik hayat damarını keserler. Ve Mekkeliler mecbur kalır, Hz. Muhammed’e elçi gönderip “iade” maddesinin değiştirilmesini talep ederler. Eşitlik sağlanır, Mekke’de Müslüman olanlara da Medine yolu açılır. Hz. Muhammed, hızla bir mektup yazıp son durumu “İs” komandolarına bildirir, Medine’ye gelebileceklerini haber verir. Mektup ellerine ulaştığında, Müslüman komandoların komutanı Ebu Basir, şehid olmak üzeredir. Peygamberinin mektubunu koklar, yüzüne gözüne sürer ve mutlu, mütebessim, gözleri kapalı gider… Bu olay üzerinden Müslümanlar bir kez daha anlamış olurlar ki, ALLAH, şerlerden hayır çıkarmaya gücü yetendir. Müslümanlara düşen ise her durumda ve her ne pahasına olursa olsun, Kur’an ve Sünnet’in açık ilkelerine bağlılıktan ayrılmamak, İslam ahlakından taviz vermemek, özellikle pragmatik gerekçelerle verilen sözden dönmemek ve tereddütsüz bir biçimde, sonuna kadar ALLAH’a güvenmeye devam etmektir. Sonuç ise daima takva sahiplerinin olacak ve ALLAH, Kendisine hakkıyla tevekkül eden kullarını, desteksiz bırakıp perişan etmeyecektir.
Hz. Muhammed’e peygamberlik verilişinin üzerinden on dokuz sene geçmiştir ve Hudeybiye’yi takip eden iki sene boyunca, o on dokuz senede Müslüman olanlardan daha fazla sayıda insan, İslam’la şereflenecektir. İşte o zaman herkes görüp anlayacaktır ki, Hudeybiye tam bir fetih olmuştur. Bu sayede İslam Devleti, Mekke tarafından da tanınıp eksiksiz bir meşruiyet kazanmış, barış ortamı sayesinde İslam davetçileri bütün Arap Yarımadası’na hatta dış ülkelere bile yayılıp rahatça dinlerini anlatmış… Böylelikle İslam davası Araplar arası bir “iç” mesele olmaktan çıkartılıp uluslararası ve dolayısıyla bütün Araplar için bir “milli” mesele haline getirilmiş ve bu sayede Uhud mağlubiyetine sebep olan askeri deha Halid b. Velid ve bir siyaset ustası olan Amr b. As gibi bir çok putperest karizma kendi istekleriyle İslam’a kazandırılmış… İslam, bütün Arapların gözünde “günün yükselen değeri”, Mekke ve Kureyş ise git gide zayıflayan ve modası geçmiş, gözden düşmüş unsurlar olarak algılanmaya başlanıp, psikolojik dengeler Müslümanların lehine döndürülmüş… Ve güney cephesi, on sene süreyle garanti altına alınırken, Mekke putperestleriyle Hayber yahudileri arasındaki siyasi/askeri stratejik ittifak dağıtılıp, Müslümanlar iki ateş arasında kalma tehlikesinden kurtarılmış, bütün güçleriyle Hayber yahudilerine yüklenebilmenin yolu açılmıştır. Tek kelimeyle, Hudeybiye tam bir fetihtir.
Hudeybiye Fethinden Mekkenin Fethine...
Hudeybiye’nin sağladığı barış ortamı sayesinde İslam, sadece Arap topraklarında büyük bir yayılma ivmesi yakalamakla kalmaz, dış dünyaya da açılır. Hz. Muhammed, İslam’a davet elçilerini, o günün dünyasının Arap Yarımadası’nı çevreleyen bütün hükümdarlarına gönderir. İran Kisra’sı, Doğu Roma Kayser’i, Habeş Necaşi’si, İskenderiye Emiri ve daha başkaları… Yola çıkarılan elçiler bir gece içerisinde gönderildikleri milletlerin dilini konuşur hale gelirler. Bu, Hz. Muhammed’in yeni bir mucizesidir. Hükümdarların kendilerine ulaşan davete tepkileri ise farklı farklı olur. Kimi, Habeş Necaşi’si gibi davet mektubunu büyük bir saygıyla kabul ederken, kimi de Doğu Roma Kayser’i Herakliyus gibi mektuba ve onu gönderene saygıda kusur etmez fakat iman da etmez. Ve aralarında Kisra gibileri de çıkar. Hakaretler yağdırır, mektubu parçalar… Kisra’nın mektubuna yaptığı hakaretlerin haberini alan Hz. Muhammed: “O, benim mektubumu parçaladı, ALLAH da onun mülkünü, saltanatını parçalasın!” der. Çok geçmez Kisra hançer darbeleriyle parçalanır, hem de öz oğlu tarafından… Cehennem’e yuvarlanır. Bunun da üzerinden çok geçmeyecek ve saltanatı, mülkü Hz. Ömer döneminde Müslüman ordular tarafından parçalanıp tarihe gömülecektir. Mektupların geneli hakkında bir fikir sahibi olmak için Doğu Roma Kayser’i Herakliyus’a gönderileni okuyabiliriz:
Bismillahirrahmanirrahim
ALLAH’ın kulu ve Elçisi Muhammed’ten Rumların büyüğü Herakliyus’a! Hidayete uyan, doğru yolu tutanlara selam olsun! Bundan sonra derim ki: Ben seni İslam davetiyle Müslümanlığa davet ediyorum. Müslüman ol, selameti bul da ALLAH sana ecrini iki kat versin. Eğer bu davetimi kabul etmezsen, yoksul çiftçilerin (köylü halkın) ve tebaan olan halkın vebali senin boynuna olsun. “ De ki: ‘Ey Kitab ehli! Sizinle bizim aramızda müşterek olan bir söze gelin: ALLAH’tan başkasına tapmayalım; O’na hiçbir şeyi ortak koşmayalım. ALLAH’ı bırakıp da birbirimizi Rabler edinmeyelim.’ Yine yüz çevirirlerse, onlara deyin ki: ‘Şahit olun, biz muhakkak Müslümanlarız!’ ” (3/Al-i İmran:64)
Hicret’in yedinci senesinde, Medine’de anlaşmalı olarak oturmakta olan az sayıdaki yahudiden biri, Lebid b. A’sam, Hz. Muhammed’i büyülemeye kalkışır. Bazı yahudi elebaşları tarafından yönlendirilen Lebid’in amacı Hz. Muhammed’i öldürmektir. Büyü, saç telleri üzerinden yapılır. Hiç kimsenin bulamaması için de bir kuyunun içine bırakılır. Hz. Muhammed, büyüden etkilenir, hiçbir şey yeyip içemez hale gelir. Zayıflar, hastalanır ve en sonunda yatağa düşer. ALLAH’ın takdir ettiği zaman gelince de dua eder, ALLAH’a sığınır. Ve ALLAH iki melek aracılığıyla kendisine büyü yapıldığını, büyünün nerede saklandığını ve ondan kurtulması için neler yapması gerektiğini bildirir. Ayrıca büyüyü kimin yaptığını da haber verirler. Sonra büyü bulunur ve etkisi ortadan kaldırılır. yahudi Lebid de suçunu inkâr etmez. Bu büyüyü niçin yaptığı sorulunca: “Altın sevgisi için” der. Sahabiler, Hz. Muhammed’e yahudi büyücüyü ceza olarak öldürmeyi teklif eder. O, kabul etmez ve Lebid’in ahirette göreceği azabın daha şiddetli olacağına işaret eder. Lebid’e büyüyü yaptırtan yahudilerden de hiç kimseye ilişilmez, bu işin hesabı ahirete bırakılır. Çünkü Hz. Muhammed bütün hayatı boyunca kişisel sebeplerle hiç kimseden intikam almamıştır.
Aynı sene içinde Hayber seferi gerçekleştirilir. Arap Yarımadası’nın en verimli topraklarına sahip olan ve kuzeye giden ticaret yollarını denetleyebilen stratejik bir konumda bulunan Hayber yahudileri, en baştan itibaren İslam düşmanlığını kendilerine misyon edinmiştir. Çok zengin ve kalabalık bir topluluk oluşturan bu yahudi topluluğu, Hz. Muhammed’ten gelen davet mektubunu reddeder ve bütün güçleriyle savaşa hazırlanmaya başlar. Bu arada Müslümanlar, Hudeybiye anlaşması sayesinde stratejik açıdan kendilerini güvenceye almış bulunmaktadır. Mekke-Hayber ittifakı bitirilmiş, iki ateş arasında kalma riski sonlandırılmış ve böylece bütün askeri güç kuzeye, Hayber yahudilerine yönlendirilebilir hale gelmiştir.
Hudeybiye seferine, ganimet elde edemeyecekleri için katılmaktan kaçınmış olan Medine münafıkları, zengin bir bölge olan Hayber’in fethine katılmak için can atarlar fakat Hz. Muhammed izin vermez, Hudeybiye’ye gönderme yaparak: “Cihad etmek, ALLAH yolunda çarpışmak isteyenlerden başkası, bizimle gelmeyecektir. Onlara ganimetten de hiçbir şey verilmeyecektir!” der, münafıkların Medine’deki sosyal pozisyonlarını biraz daha daraltır.
İslam ordusu, bin dört yüzü piyade ve iki yüzü de atlı olmak üzere Medine’den yola çıkar. Sabahın erken saatlerinde, yahudiler henüz uykudayken, Hayber kaleleri basılır. Baskın avantajı tam olarak kullanılır. Hz. Muhammed yahudilerin büyük bir paniğe kapılmalarına bakarak: “ALLAHuekber! ALLAHuekber! Harap olup gitti Hayber! Biz, düşman bir toplumun yurduna baskın yapıp girdik mi, uyarılmış olan o kâfirlerin hali yaman olur!”der ve bunu üç kez tekrar eder. Ve ilk birkaç gün içinde, yahudilerin gözleri önünde hurma ağaçları kesilmeye başlanır. Bu taktikle, bir yahudi için ailesinden, dininden ve canından da değerli olan şeyi, malı elinden alınır… Gerçi psikolojik savaşın bir gereği olarak kesilen hurma ağaçlarının toplamı dört yüz tanedir yani Hayber ovasındaki dört yüz bin hurma ağacının ancak binde biri… Ama bu bile yahudilere yeter ve Hayber savaşı daha yeni başlamışken psikolojik üstünlük Müslümanların eline geçmiş olur. Savaşın sonuna kadar da Müslümanlar bu üstünlüğü ellerinde bulundurur. Oysa yahudi ordusu on bin kişidir, yani İslam ordusundan yaklaşık altı kat daha fazladır.
Hayber ovasındaki yahudi kaleleri tek tek düşürülür. Sonuncu ve en önemli kale, Hz. Ali tarafından fethedilir. Bu sırada, Hz. Muhammed’in Hz. Ali’ye verdiği bir talimat ve yaptığı bir hatırlatma, dünya durdukça İslam ve ALLAH’ın Adını Yüceltme Davası’nın en önemli motivasyon kaynağı haline gelecektir: “ALLAH’a yemin olsun ki, senin sayende ALLAH’ın bir insana hidayet vermesi, senin için kırmızı tüylü develerin (dünyanın en değerli ve en göz alıcı maddi nimetlerinin) sana bağışlanmasından daha değerlidir.”
Bu bilince sahip ve daha yeni Müslüman olmuş, ismini hadis ve tarih kitaplarının kaydedemediği bir meçhul kahraman, Hayber kalelerinden birinin düşürülmesini müteakip, ganimet paylaştırılırken kendi önüne de konan hisseye kalbi burularak bakar. Hz. Muhammed’e hitab ederek: “Ey ALLAH’ın Elçisi!” der, “Ben bunun için Müslüman olmadım!” Sonra eliyle boğazını işaret ederek ekler, “Ben Müslüman oldum ki, şuramdan bir okla vurulayım da Cennet’te ALLAH’ın rızasına ulaşmış olayım!” Hz. Muhammed, bu mübarek sahabisinin duygularına saygı gösterir, ganimet hissesini önünden geri çekerken de: “Sen ALLAH’ı doğrularsan ALLAH da seni doğrular!” der. Ve insanlar, aynı gün öğleden sonra o meçhul kahramanın cenazesinin tam da eliyle gösterdiği yere saplanmış bir okla, Hz. Muhammed’in önüne getirildiğine şahit olur. Hz. Muhammed bu kez de: “O, ALLAH’ı doğruladı, ALLAH da onu doğruladı!” der. İsimsiz kahramanını kendi cübbesiyle ve kendi elleriyle kefenler, cenaze namazını kıldırdıktan sonra da ALLAH’a yönelir ve dudaklarından şu sözcükler dökülür: “ALLAH’ım! Bu kulun, Senin yolunda muhacir olarak geldi ve şehid olarak öldürüldü! Ben bunun böyle olduğuna şahitlik ediyorum!” İsimsiz kahraman, bir avuç ganimetten vazgeçmesine bedel işte bunları kazanmıştır.
Hayber’in fethi tamamlandıktan sonra yenilen bir öğle yemeğinde Hz. Muhammed zehirlenir. İlk lokmadan yemeğin zehirli olduğunu anlar ve sahabilere de yememelerini söyler fakat zehir o denli şiddetlidir ki, bu arada bir lokma yutmuş bulunan Bera b. Azip isimli bir sahabisi vefat eder. Hz. Muhammed’in kendisi de o yemekten almış olduğu bir lokmanın etkisiyle, yaklaşık üç sene sonra vefat edecek ve son günlerinde Hz. Aişe’ye: “Hayber’de tatmış olduğum zehirli etin acısını zaman zaman duyuyordum. Şu anda da kalbimin damarının koptuğunu hissediyorum!” diyecektir. Bu hainliğin sahipleri de, tahmin edileceği üzere yahudilerdir.
Hayber’in fethedildiği günlerdir ki, Habeşistan’a hicret etmiş bulunan muhacirler, başlarında Hz. Ali’nin kardeşi ve Hz. Muhammed’in kuzeni Hz. Cafer olmak üzere çıka gelir. Hz. Muhammed’in sevinci adeta sonsuzdur. Amcaoğlu Cafer’i kucaklar, bağrına basar, iki gözünün ortasından, alnından öper: “Hangisine daha çok sevineyim” der, “Hayber’in fethine mi, Cafer’in gelişine mi?”
Hayber’in fethinden sonra kaza umresi yapılır. Bir sene önce imzalanan Hudeybiye anlaşması gereğince umrelerini gelecek seneye ertelemek zorunda kalan Müslümanlar, her ihtimale karşı yanlarında bol miktarda ve her çeşit silah ile savaş atları da bulunduğu halde iki bin kişi olarak Mekke’ye doğru yola çıkarlar. Bu miktar Mekke’nin bir savaş durumunda kendi içinden çıkarabileceği askeri gücün yaklaşık iki katıdır ve artık stratejik dengenin, Hayber fethinin de etkisiyle, Müslümanların lehine döndüğü çok açıktır. Ama Hz. Muhammed pragmatist bir önder değildir. Bu değişiklikten, attığı imzayı çiğneyerek, ahlak dışı bir biçimde yararlanma niyeti yoktur. Kılıçlar dışındaki bütün silahlar, ihram sınırlarının dışında bırakılır. Mekkelilerin ilk anda ağızlarına gelmiş bulunan yürekleri yatışır ve Müslümanların üç gün sürecek olan umreleri başlar. Mekkeliler bu süre boyunca şehri boşaltıp çevredeki dağlara çekilir. Hz. Muhammed’e ve Müslümanlara duydukları kin o derecededir ki, onlarla aynı şehirde bulunmaya bile tahammülleri yoktur. Ve tırmandıkları tepelerden dikkatle Müslümanları gözlerler. Onların tavaf ve sa’y sırasında sergiledikleri güçlü, çalımlı tavırlardan etkilenirler, moralleri biraz daha sarsılır.
Hz. Muhammed bu günlerde Hz. Meymune ile evlenir. Mekkelilere haber yollar: “İsterseniz üç gün daha kalıp, sizlere düğün yemeği ikram edeyim!” der. Amacı düşmanlığı daha fazla uzatmadan, kan dökmeden Mekkelinin kalbine girmektir. Fakat iyi niyet ve barış, kinle karşılık görür. Mekkelilerin, kendilerine yapılan teklife cevapları: “Seni de düğün yemeğini de istemeyiz. Süre doldu ve Mekke’yi derhal terket!” olur.
Umre kafilesi, hem sekiz senedir hasretiyle yaşadıkları baba ocaklarını ve Kâbe’lerini ziyaret etmiş, hem de putperest Mekke karşısında siyasi/moral bir mevzi daha kazanmış olarak Medine’ye geri döner.
Hicretin sekizinci senesinin ilk önemli olayı, Hz. Muhammed’in kızı Hz. Zeyneb’in vefatı olur. Orta yaşlı bir kadındır Hz. Zeyneb… Seneler önce Mekke’den Medine’ye hicret ederken yolda putperestler tarafından önü kesilmiştir. Sadist kâfirler mızraklarıyla Hz. Zeyneb’i dürtüp korkutmaya çalışmış ve bunu bir eğlence yerine koyup gülüşürlerken, Hz. Zeyneb’in devesinden düşmesine neden olmuşlardır. O sırada hamile olan Zeyneb ise bu düşmenin etkisiyle çocuğunu kaybetmiş ve kendisinde o olaydan sonra hiç kesilmeyen bir kanama başlamıştır. En sonunda iyice şiddetlenen kanamaya hiç kimse bir çare bulamaz ve Hz. Zeyneb vefat eder. Hz. Muhammed bir kez daha evlat acısıyla sınanan bir babadır. İçi kan ağlar… Kızını kendi eliyle kabrine yerleştirir, o yere ve o aleme alışması için bir süre mezarda Zeyneb’in yanına uzanır. İlginç olan ise, aynı sene içinde yaşanacak olan Mekke’nin fethinden sonra Hz. Zeyneb’in katili olan Hebbar b. Esved’i, Müslüman olması karşılığında affetmesi ve hiçbir intikam almaya kalkışmamasıdır. Hz. Muhammed’in gözünde, kızının katili bile olsa bir insanın iman edip, Rabbini tanıması her şeyden daha önemlidir. Çünkü insanların iman edip Rablerini tanımaları, onun bir insan olarak yaratılış ve bir peygamber olarak da gönderiliş nedenidir.
İslam’ın küresel düşmanlarıyla ilk kez yüzleşmesi de Hicret’in sekizinci senesinin önemli olayları arasındadır: Mute savaşı…
Hz. Muhammed’in Doğu Roma’ya gönderdiği elçilerden birinin, sınır bölgesinde yaşayan ve Doğu Roma’nın müttefiki bulunan hıristiyan-Arap Gassani kabilesi tarafından öldürülmesi ve bu durumun Doğu Roma tarafından da benimsenmesi üzerine, yapılan saldırıya karşılık verilmesi kararlaştırılır. Üç bin kişilik bir kuvvet hazırlanarak Doğu Roma üzerine gönderilir. Birleşik düşman ordusu ise yüz bin kişidir. Bu kez oran bire üç değil, bire otuz üçtür. Hz. Muhammed bu ordu için üç tane komutan tayin eder. Birincisi, evlatlığı Zeyd b. Harise’dir; ikincisi, daha yeni kavuştuğu amcaoğlu Cafer b. Ebu Talib ve üçüncüsü de Medine’li Müslümanlardan şair Abdullah b. Revaha… Hz. Muhammed, bu tayinleri yaptıktan sonra sözlerine şunu eklemiştir: “Eğer Abdullah’a da bir şey olursa komutayı, ALLAH’ın kılıçlarından bir kılıç alsın!” Müslümanlar o güne kadar yaşadıkları tecrübelerle öğrenmişlerdir ki, bu şekilde tayin edilen komutanlar için artık o seferden ve o savaştan geri dönüş yoktur: Hepsi şehid olacaktır. İşte bu yüzden Zeyd’in, Cafer’in ve Abdullah’ın aileleriyle vedalaşmaları diğerleri gibi olmaz. Onlar, eşleriyle ve çocuklarıyla artık ahirette görüşmek üzere vedalaşırlar. Hz. Muhammed, en yakınlarını, en tehlikeli göreve, en önde gönderir. Günümüz gerçekleri üzerinden bakınca anlaması çok zor bir şeydir bu…
Ve fasılalar halinde üç gün boyunca devam eden savaşta, beklendiği üzere üçü de şehit düşer. Sonra da Mute ordusunu oluşturan sahabilerin ortak kararıyla komutayı “ALLAH’ın kılıçlarından bir kılıç” ele alır: Halid b. Velid. Uhud mağlubiyetinin sebebi olan Hz. Halid, Hudeybiye’den sonra kendi isteğiyle Müslüman olup Medine’ye hicret etmiş ve bir er olarak Mute ordusunda görevlendirilmiştir. Şimdi ise komutandır. Halid, daha önce hiç bilinmeyen, orijinal taktiklerle düşmanı tereddüde düşürüp, etkisiz hale getirir. Savaşın son günü elinde yedi tane kılıç parçalanır ve sonunda da İslam ordusunu, bozulmadan, düzenli bir biçimde geri çeker. Görünürde savaş berabere bitmiştir fakat üç bin kişinin, üç gün boyunca yüz bin kişiyle çarpıştığı ve çatışma düzenini dağıtmadığı göz önünde bulundurulursa, Mute savaşını bir Müslüman zaferi olarak değerlendirmek her halde yanlış olmayacaktır.
Ve o üç gün, savaşın devam ettiği saatler boyunca, Hz. Muhammed Mute’den yüzlerce km. uzakta, Medine mescidinde etrafını saran sahabilere, çarpışmaları dakika dakika anlatır. Bütün detaylarıyla ve şaşmaz bir doğrulukla… Hatta şehid düşenlerin o andan itibaren Cennet’te yaşadıklarını da anlatımına ekleyerek olayı, dünya ötesi boyutlarına kadar genişletir. Ve Müslümanlar, Hz. Cafer’in, Mute’de Doğu Roma askerleri tarafından omuzundan kesilen iki koluna karşılık, iki kanat sahibi olup Cennet’te uçmaya başladığını, ondan öğrenirler. Ve o andan itibaren Cafer’in adı, Cafer-i Tayyar (Uçan Cafer) olur. Yine Hz. Muhammed, Halid’in komutayı devralışını: “Nihayet bayrağı ALLAH’ın kılıçlarından bir kılıç, Halid b. Velid aldı. İşte şimdi fırın tutuştu, savaş kızıştı! ALLAH, mücahidlere fethi nasip etti!” sözleriyle anlatır ve bir dua ile devam eder: “ALLAH’ım! Halid, Senin kılıçlarından bir kılıçtır! Sen ona yardımını ve zaferini ihsan buyur!” Halid, o andan itibaren vefat edinceye kadar girdiği hiçbir savaşta mağlub olmaz.
Ve sırada amcaoğlu Cafer’in ailesine, onun şehadet haberinin verilmesi vardır. O işi de Hz. Muhammed üstlenir. Tek tek Hz. Cafer’in yetimlerine sarılır, öpüp, koklar. Cafer’in eşi Esma ki zaten her an o haberi bekleyerek yaşamaktadır, endişeyle sorar: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Yoksa Cafer’in şehadet haberi mi geldi?” Hz. Muhammed: “Evet, o bugün şehid düştü!” diye cevap verir. O gün kendisine, Cafer’in çocuklarına sarılıp ağlaması karşısında:“Bu nedir?” diye soran bir sahabiye de şu cevabı verir: “Bu, sevenin sevdiğini özleyişidir.”
Mute’den sonra sıra, sekiz sene önce en sıkıntılı günlerinden birinde, ALLAH tarafından Hz. Muhammed’e verilmiş olan bir sözün gerçekleştirilmesine gelmiştir: Mekke’nin fethine… Büyük bir Feth’e, “apaçık, tam ve eksiksiz” bir Feth’e…
Fethedilen Mekke...
Zaman, Hicret’in sekizinci senesinin Ramazan ayıdır.
Hudeybiye anlaşmasına göre Mekke ile ittifak halinde olan putperest Bekroğulları kabilesi, Müslümanların müttefiki bulunan Huzaa kabilesine bir gece baskın düzenler. Baskında kullanılan silahlar Mekke putperestleri tarafından sağlanır. Ve yüzleri maskeli bazı Mekkeliler de baskına katılıp, masum Huzaalıları katleder. Şehrin yakınlarında yaşanan baskından canlı kaçabilen bazı Huzaalılar, Mekke’nin içindeki evlere sığınır, fakat harem bölgesinin dokunulmazlığına bile aldırmayan katiller, burada da işlerine devam eder ve toplam olarak yirmi üç masum katledilir. Ertesi gün bütün Mekke’yi derin bir pişmanlık kaplar ama iş işten geçmiş, Hudeybiye anlaşması, imzalanmasının üzerinden on sekiz ay geçtikten sonra Mekkeliler tarafından bozulmuştur. Olaydan haberi olmayan, Mekke’nin yöneticisi Ebu Süfyan, aceleyle Medine’ye gidip, anlaşmayı yenilemek ister. Çünkü artık Müslümanların Mekke karşısında kesin askeri üstünlüğü ele geçirdiğinin ve Hudeybiye anlaşmasının bozulmasından sadece Mekkelilerin zararlı çıkacağının farkındadır ama olan olmuştur bir kere…
Bu arada Huzaa elçileri de uğradıkları zulmü şikayet edip yardım istemek üzere Medine’ye gelmiştir. Hz. Muhammed ise zaten baskının yapıldığı gece olup bitenlerin haberini Hz. Cebrail’den almış bulunmaktadır. Fakat Huzaa’nın acıklı feryatları onu çileden çıkarır:“Eğer yardım etmezsem, yardım görmeyeyim!” der ve ekler, “Huzaalar bendendir, ben de Huzaalar’danım!” Hz. Aişe, Hz. Muhammed’in o anki halini anlatırken: “Kendisini daha önce hiç bu kadar kızgın görmemiştim!” diyecektir. Yine de hemen savaşa başvurmaz, Mekkelilere üç teklif sunar: Bekroğulları’yla olan ittifak anlaşmasından vazgeçmeleri, öldürülen yirmi üç Huzaalı’nın kan bedellerini ödemeleri ya da savaş etmeleri. Mekke, ne kibrinden, ne de servetinden taviz vermeyi göze alabilir ve o zaman da tek çıkış yolu kalır: Savaş.
Bu arada, anlaşmayı yenileme ümidiyle Medine’ye gelmiş bulunan Ebu Süfyan, tam bir zavallılık örneği sergiler. Önce kızı ve Hz. Muhammed’in eşi olan Hz. Ümmü Habibe’nin evine gider. Ümmü Habibe Ebu Süfyan’ı Hz. Muhammed’in minderine oturtmaz. Mekke’nin soylu efendisi! daha ilk saatlerde kızından gördüğü bu muameleyle, yerle bir olur. Ve sonra putperest kibri, her saat bir tokat daha yer. Hz. Muhammed, baskın olayına rağmen hiçbir şey olmamış gibi kabul edip anlaşmayı yenilemeye yanaşmaz. Ebu Süfyan sırayla Müslümanların önde gelenlerini dolaşıp, onların himayelerini sağlamak ve bu sayede Hz. Muhammed’e anlaşmayı yenileme teklifini kabul ettirmek ister ama çaldığı bütün kapılar yüzüne kapanır. Öyle ki en sonunda altı yaşındaki Hz. Hasan’ın bile şefaatine sığınmaya kalkışır. Durumu, çaresizlikten hezeyan denilecek bir hal almıştır. Hasan’ın annesi Hz. Fatıma tarafından kendine getirilir: “Benim yavrum, ne insanlar arasında birini himaye edecek yaşa gelmiştir, ne de ALLAH’ın Elçisi’ne karşı kimseyi himayesine alabilir!”Şaşkınlığın son derecesine gelmiş bulunan Ebu Süfyan, bunun üzerine Mescid’de herkesin önünde, Mekke’yi kendi kendisinin himayesine aldığını ilan eder. İki eliyle kendi kendine toka yapar, güya biri Müslümanları, biri de Mekkelileri temsil etmektedir. Sahabiler, Ebu Süfyan’ı hayretten büyümüş gözlerle seyrederler. Hz. Muhammed ise “boş boş konuşma”demenin kibarcası olarak: “Ey Ebu Süfyan” der, “bunu sadece sen söylüyorsun, bu sadece senin sözündür!” Mekke’nin efendisi olarak yola çıkmış bulunan Ebu Süfyan, bir zavallı olarak geri döner ve Mekke’de de kınanmaktan kendini kurtaramaz. Mekkeliler şehrin girişinde Ebu Süfyan’ı: “ALLAH’a yemin olsun ki biz, bugüne kadar senin gibi bir elçi görmedik. Sen bize ne savaş haberi getirdin ki savaşa hazırlanalım, ne barış haberi getirdin ki güvende olalım!” diyerek karşılarlar.
Ebu Süfyan’ın eli böğründe Mekke’ye döndüğü sıralarda, Hz. Muhammed savaş hazırlıklarına başlamıştır bile. Ama çok gizli bir biçimde. En yakınları bile seferin tam olarak kime karşı olduğunu bilemez. O, çevredeki Müslüman çöl kabilelerine sadece şu haberi gönderir:“ALLAH’a ve ahiret gününe iman eden herkes Ramazan’da Medine’de hazır bulunsun!”Yaklaşık olarak yarısını Muhacirler ve Ensar’ın oluşturduğu on bin kişilik bir ordu toplanır. Kendisine ısrarla nereye gidileceğini soranlara: “ALLAH nereye gitmemizi dilerse, oraya!”cevabını verir.
Bu ordunun sıradan bir askeri kuvvet değil, bir Müslüman ordusu olduğu her haliyle belli olur. Mekke yolunda, yeni doğum yapmış bir dişi köpekle yavrularına rastlayan Hz. Muhammed, köpeklerin rahatsız edilmemeleri için başlarına bir nöbetçi diker ve ordu o noktaya geldiğinde, ikiye ayrılarak yoluna devam eder.
Mekke’ye yaklaştıklarında amcası Hz. Abbas da çıka gelir ve son Muhacir olarak tarihe geçer. Artık Mekke’de bir Müslüman casusa ihtiyaç yoktur çünkü şimdi Mekke bütünüyle Müslüman olmanın eşiğindedir. Kıyamete kadar…
Abbas’tan sonra amca oğullarından Ebu Süfyan da (bu meşhur Ebu Süfyan değil bir başkasıdır) küçük oğlu ile beraber yolda karşılarına çıkar. Amacı iman ve biat edip, özür dilemektir. Çünkü o ana kadar Mekke’de Hz. Muhammed’e en çok düşmanlık edenlerden biri olmuştur. Ve o anda da ne kadar samimi olduğu belli değildir. Hz. Muhammed, yüzünü çevirir, kendisini kabul etmek istemez. Çaresiz kalan Ebu Süfyan bir diğer kuzen, Hz. Ali’den yardım ister. Hz. Ali kendisine, Hz. Muhammed’in kapısını, Yusuf’un kardeşlerinin sözleriyle çalmasını öğütler. Ebu Süfyan bunun üzerine Hz. Muhammed’e: “V’ALLAH’i, ALLAH, seni bize üstün kıldı. Doğrusu bizler suçlu idik!” (12/Yusuf:91) der. Hz. Muhammed, tebessüm eder ve orada Yusuf olup, takip eden ayeti okuyarak cevap verir:“Bu gün size kınama yok. ALLAH sizi affetsin. O, merhametlilerin en merhametlisidir!”(12/Yusuf:92) Bir ayet, senelerce yaptığı bütün kötülüklere ağır basmış ve Ebu Süfyan hiçbir ceza görmeden bağışlanmıştır. Fakat Ebu Süfyan’ın kendisi, yaptıklarını unutamaz ve kendini ölünceye kadar bağışlayamaz. Müslüman olduktan sonra utancından bir kez bile başını kaldırıp, Hz. Muhammed’in yüzüne bakamaz. Onun önünde, hep başı eğik yaşar.
Amca oğlu Ebu Süfyan’ın ardından Mekke’nin efendisi, ünlü Ebu Süfyan da gelir. Mekke’nin fethinden önceki gece, o da İslam ordugahında, Hz. Abbas’ın himayesine sığınır. O sırada İslam ordusundaki her askerin, on tane kamp ateşi yakması emredilmiştir. Mekkeliler çevrelerindeki dağların tam yüz bin ateşin ışığıyla aydınlandığını görürler. Ve gördükleri şey içlerini karartır. Hz. Muhammed bu psikolojik taktikle, Mekke’nin topyekun direnme azmini büyük ölçüde ortadan kaldırmış olur. Ebu Süfyan’ın amacı, canını ve Mekkelilerin canlarını bağışlatmaktır. Hz. Muhammed, Hz. Abbas’ın himayesini kabul eder. Ebu Süfyan’a da İslam’ı anlayıp, düşünmesi için süre tanır. Ebu Süfyan o geceyi Müslümanların arasında geçirir. Sabah namazında, binlerce insanın uykudan kalkıp Hz. Muhammed’in etrafında kenetlendiğini, o abdest alırken su damlalarını havada kapışıp, yüzlerine gözlerine sürdüklerini görmek, Ebu Süfyan’ı hayretler içinde bırakır, gözlerine inanamaz. Hz. Abbas’a: “Ben bu güne dek ne Kisra’ya ne Kayser’e kendi halklarının böyle yaptıklarını görmedim. Kardeşinin oğlu kadar büyük bir hükümdar görmedim!” der. Hala hiçbir şey anlamamış olduğunu belli eder. Hz. Abbas onu düzeltir: “Ey Ebu Süfyan! Bu hükümdarlık değil peygamberliktir!” Yani onun hükümdarlığı altın tahtlara değil, gönüllere kurulmuştur. Ve hala sürmektedir.
Ebu Süfyan, günün ilerleyen saatlerinde yeniden Hz. Muhammed’in karşısına çıkıp imana doğru ilk adımlarını atar: “Ey Muhammed! Ben kendi ilahımdan, sen de kendi ALLAH’ından yardım diledin ve ben ne zaman seninle karşılaştıysam, hep senin bana galip geldiğini gördüm. Eğer benim taptığım ilahlar gerçek, seninki boş olsaydı, ben sana galip gelirdim!” Ölçüsünü hala güç ve galibiyet üzerinden alan Ebu Süfyan, Mekke’ye doğru harekete geçmiş bulunan İslam ordusunun maddi ihtişamını görmesi için, Hz. Abbas’ın refakatinde yüksek bir tepenin üzerine çıkartılır. Fetih ordusunun resmi geçidini seyreder. Ve daha sonra serbest bırakılır, Mekke’ye geri döner. Kabe avlusunda toplanmış, korku ve endişe içinde bekleşmekte olan Mekkelilere seslenir: “Ey Kureyş topluluğu! Müslüman olun, kurtulun!” Fakat o anda bile Mekkelilerin kibri ve kini korkularına ağır basar, Ebu Süfyan’ın üzerine yürürler: “Sus! ALLAH sana iyilik yüzü göstermesin. Sen elçilerin en kötüsüsün!”derler. Karısı Hind, Ebu Süfyan’a saldıranların başını çeker. Bir yandan sakalına yapışır, bir yandan da avazı çıktığı kadar çığırır: “Öldürün şu bunamış aptalı! Öldürün, çünkü o dininden döndü!” İslam ordugahında görüp yaşadıklarından sonra hiçbir şey Ebu Süfyan’ı heyecanlandırmaz, korkutmaz. Soğukkanlılığını sürdürür. Önce, kendisinin sakallarını yolmaya çalışan karısı Hind’in ellerini tutar: “Bırak sakalımı!” der, “Canımı kudret elinde tutan ALLAH’a and olsun ki, ya Müslüman olursun, ya boynun vurulur. Yürü evine!” Hind, sakinleşir. Ebu Süfyan daha sonra Mekke halkına yönelir: “Yazıklar olsun size! Kendi kendinizi aldatmayın! O, karşısında duramayacağınız, dayanamayacağınız ordularla üzerinize geliyor. Ve size şunu söylememi istedi: Benim evime sığınana, Kâbe’ye sığınana ya da kendi evine sığınıp kapısını kapatana dokunulmayacaktır.” Mekke çözülür. Birkaç maceraperest dışında herkes çil yavrusuna döner. Bir zamanlar Arap çölünün güçlü efendileri olan, kibirli Kureyş asilleri şimdi canını kurtarmak için birbirini çiğneyerek kaçışmakta, kapağı bir an önce evlerine atmaya çalışmaktadır. Hem de Kâbe’deki tanrılarını sahipsiz, korumasız bir başlarına bırakarak.
Ve öğle olmadan İslam ordusu beş koldan Mekke’ye girmeye başlar. Şehrin banliyösü olan Zi Tuva’ya gelindiğinde Hz. Muhammed, ordusunu durdurup son kez gözden geçirir. Sonra da hareket emrini verir.
Devesinin üzerinde başı eğerinin kaşına değecek kadar eğilmiş, bu nimeti karşısında adeta ALLAH’a nasıl hamd edeceğini bilemez bir halde… Secde durumunda ve dilinde, sürekli tekrarlanan: “ALLAH’ım! Hayat ancak ahiret hayatıdır!” kelimeleri ya da arka arkaya okuduğu Fetih Suresi… Tıpkı, seneler önce Medine’de ilk mescidi inşa eder gibi… Tıpkı seneler önce, birleşik küfür orduları karşısında Medine hendeğini kazar gibi… Ve yeryüzünün, kelimenin her anlamıyla anası, merkezi, göbeği Mekke… Yeryüzünde ALLAH için inşa edilmiş ilk mescidin sahibi kutsal kent Mekke… Karşısında ise muzaffer ve kahredici bir ordunun başında, bu manzarayı seyretmekte olan insanlar tarafından kibirli bir komutan gibi algılanmamak için secde vaziyetinde bir önder, başbuğ, komutan… Mekke’ye işte böyle girilir… Ve Mekke, aslına geri getirilir… Mekke, yeniden İslam olur.
Mekke’ye ilk giren görevli Müslümanlar, arkadan gelen birliklere yüksek sesle ve sürekli olarak tekrar ederler: “Mekke’de her kim evinin kapısını üzerine kapatmış, silah kullanmaktan el çekmiş ise ona dokunulmayacaktır. Yaralılar öldürülmeyecektir. Arkasına dönüp kaçanlar takip edilmeyecektir. Esir alınanlar, öldürülmeyecektir. Hiç kimsenin malına el uzatılmayacaktır!” Bütün bu iyi niyet ve merhamete rağmen bazı maceraperest Mekkeliler birkaç noktada İslam ordusuna direnmeye kalkışır, yirmi kadar ölü bırakıp dağılırlar.
Şehre girildikten sonra ashabı Hz. Muhammed’e nereye inmek istediğini, konaklamak için hangi evi seçtiğini sorar. Onun aklına kendi evleri gelir. Biri babasından, biri Hz. Hadice’den kalma iki ev… Fakat ikisine de hicretten sonra kuzeni ve Hz. Ali’nin kardeşi Akil tarafından el konmuştur. O ana kadar küfürde ve Hz. Muhammed’e düşmanlıkta ayak direyen Akil tarafından… Hz. Muhammed, soruya soruyla cevap verir: “Akil bize oturacak ev mi bıraktı?” Fakat evler Akil’den geri alınmaz, yaptıkları yüzünden ona hiçbir hesap sorulmaz. Sessizce affedilir. Akil Müslüman olur ve her şey yerinde kalır, aynen devam eder. Çünkü İslam ve iman, her şeye bedeldir.
Hz. Muhammed yemeğini bir grup kölenin davetlisi olarak açık havada, toprağın üstüne oturarak yer. Kölelere özgü fakir ve sade bir yemektir bu… Zihinsel özürlü bir kadın kendisine laf atar: “Şuna bak!” der, “Kölelerle beraber ve köleler gibi diz çökmüş de yemek yiyor!” O, kadına döner, gülümseyerek cevap verir: “Çünkü ben de ALLAH’ın kölesiyim!” O gün aniden Hz. Muhammed’i karşısında gören fakir bir Mekkeli ise heyecandan kendini kaybedip zangır zangır titremeye başlar ve Hz. Muhammed tarafından:“Arkadaş! Sakin ol, korkma! Ben bir hükümdar değil, sadece senin gibi anası güneşte kurutulmuş et yiyen (o günün Arap kültüründe yoksulluk, sadelik ve tevazu ifade eden bir deyim) bir kadının oğluyum!” sözleriyle sakinleştirilir.
İslam düşmanlığını kendine iş edinmiş, Müslümanlara ihanet etmiş, insan öldürmüş, mal yağmalamış… Bütün bu suçları işlemiş bulunan bir grup putperest hakkında ise fetihten önce vur emri çıkarılmıştır. Çoğu yine de affedilir. Fakat Abdullah b. Hatal gibi bazıları Kâbe’nin örtüsünün arasına gizlenmiş olmasına rağmen bağışlanmaz. Müslümanlar, suçun, kutsal değerler sömürülerek, üzerinin örtülmesi, takvalarının suiistimal edilip, enayi yerine konulmaya çalışılmaları karşısında sessiz kalmaz. Hatal’ın oğlu, gizlendiği yerden çıkarılır, boynu vurulur. Çünkü yukarıda sayılan suçların hepsini işlemiştir. Ve Hz. Muhammed bilir ki, kobralara merhamet etmek, zehirlenmiş ya da zehirlenecek masumlara ihanet etmektir.
Öldürülmekten korkup kaçanlardan Ebu Cehil’in oğlu İkrime’ye ise dokunulmazlık sözü verilir. Hz. Muhammed, kendisini ayakta, gülerek karşılar, yanına oturtur. Ebu Cehil, Hz. Muhammed tarafından “Bu ümmetin firavunu” olarak nitelenmiştir. Oğlu, üzülmesin diye Müslümanlara onun aleyhinde konuşmaları yasaklanır. İkrime, gördüklerinden o denli etkilenir ki, iman ettikten sonra Hz. Muhammed’e İslam düşmanlığı yolunda gösterdiği gayretin, harcadığı servetin iki katını bundan sonra İlay-ı Kelimetullah için harcayacağı sözünü verir. Ve sözünde de durur. Kur’an’ı her eline aldığında: “Rabbimin Kitabı! Rabbimin Kelamı!” der, ağlayarak öpüp koklar, yüzüne sürer. Yaşamının sonunu da Doğu Roma’ya karşı İslam’ı savunurken, Yermuk ovasında şehid düşerek noktalar. Bir diğer kaçak, Safvan b. Ümeyye’dir ve o da bağışlanır. İman etmek için düşünmesi gerektiğini söyler, iki ay süre ister. Hz. Muhammed dört ay verir. Safvan da kazanılır ve kazanır.
Hz. Muhammed öğleden sonra Kâbe’ye gelir. Burada bir mucize daha yaşanır. Çoğu zemine çivilenmiş olan koca putlar, onun elindeki asanın bir işaretiyle devrilmeye başlar. Bu sırada asa onlara dokunmaz bile ama yine de hepsi sırtları ya da burunları üzerine yıkılarak binlerce parçaya ayrılırlar. Bu sırada Hz. Muhammed’in dilinde Kur’an’ın şu ayeti vardır:“Hak geldi, batıl yıkılıp gitti! Gerçekten batıl çok zavallıdır!” (17/İsra:81) Bu put kırma şenliğine Müslümanlar da katılır. Hz. Muhammed emir verir, taştan olan bütün putlar kırılıp parçalanır. Tahtadan olanlar ise kırılıp, odun olarak yakılmak üzere istiflenir. Böylece ilk kez bir işe yaramış olacaklardır. Ve bu olay, mana aleminde, insanların gönüllerindeki soyut putların da ancak Hz. Muhammed’in manevi kişiliğiyle yani onun sünnetinin, insanın ruhuna ve yaşamına etkin bir biçimde hakim olmasıyla kırılabileceğinin, işaretini oluşturur.
Hz. Bilal’in Kâbe’nin üzerine çıkıp ezan okuması, o günün zirvesi olur. Ve muhtemeldir ki, Bilal’in hayali seneler öncesine kayar. Kâbe’nin damından Mekke’nin sokaklarını seyreder. Zalimler tarafından işkencenin her çeşidini tattıktan sonra, boynuna bir ip geçirilip, ucunun çocukların eline verilişini sonra da bir alay, kahkaha, hakaret, tükürük ve tekme yağmuru altında, dört ayaklı bir canlı gibi kovalanıp, sürüklenişini hatırlar… Ve o Bilal, Medine’de ezan okunmaya başladıktan sonra senelerce hiç aksatmamış, her ezandan sonra İslam’ın Kureyş’e galip gelmesi için sessizce dua etmiştir. Sonunda Bilal’in duaları kabul edilmiş ve o gün gelmiştir işte. Kim bilir Bilal, o ezan için Rabbine nasıl bir hamd ile hamd eder?
Müslüman mücahidler fethin ilk gecesini sabaha kadar namaz kılıp, Kâbe’yi tavaf ederek, tekbir ve tehlil getirerek geçirirler. Rablerine, bu büyük nimetinden ötürü şükreder, en küçük bir şımarıklık ve taşkınlık göstermezler. Ve bu halleri, belki de bütün Mekkeliler içinde İslam’a karşı en soğuk duran Hind’in bile kalbini yumuşatır. Uhud’da Hz. Hamza’nın ciğerlerini parçalayıp yemeye çalışan Hind’in… Daha o sabah, “Müslümanlara direnmeyin” dediği için kocasının üzerine atılıp, sakallarını yolmaya kalkışan Hind’in… O samimi iman ve kulluk tablosu, Hind gibisinin bile yüreğini yumuşatmıştır. Ve bu durum bizler için, İslam’ı insanlığa anlatma adına çok önemli, çok değerli bir ölçü ve işaret içermektedir. Sabaha kadar evinden, Kâbe’de ibadet eden Müslümanların halini seyreden Hind, fethin ikinci sabahında Ebu Süfyan’a: “Ben gidip Muhammed’e biat etmek istiyorum!” der. Ebu Süfyan, duyduğu şey karşısında küçük dilini yutacak gibi olur. Hind onun şaşkınlığını şu sözlerle giderir: “ALLAH’a yemin olsun ki, ben Kâbe’de bundan önce hiç bu kadar samimiyetle ibadet edildiğini görmedim!” Ve az sonra Hz. Muhammed’e biat ederken de şunları ekler:“Ben iyice anladım ki, gerçekten ALLAH ile birlikte başka tanrılar da olsaydı, bu başımıza gelenlerden bizi korurlardı!” Hz. Muhammed, kendisine Müslüman olmakla üstleneceği sorumlulukları sayar. Bunlar İslam’ın temel ibadet farzları ile birlikte ahlaki/toplumsal nitelikli farzlardır. Hind’in ondan duydukları karşısında yorumu: “Anam, babam sana feda olsun! Sen bizi ne kadar şerefli, ne kadar güzel şeylere davet ediyorsun!” demek olur. Ve evine dönen Hind, ilk iş olarak eline bir balta alıp aile putlarını parçalar. Ve baltayı putun tepesine indirirken, ona son kez seslenir: “Meğer biz senin yüzünden nasıl bir gurur ve aldanış içindeymişiz!”
İkinci günden itibaren fetih ordusu, Mekke dışındaki karargâhlarına çıkartılıp şehirden çekilir ve Müslüman Mekke’ye yönetici olarak kendi içlerinden biri, daha dün iman etmiş bir genç atanır. Tarihte bunun ikinci bir örneği de olmayacaktır.
Takip eden günlerde, Hz. Muhammed özel görevliler gönderir, Mekke çevresindeki putları da ortadan kaldırtır.
Sekiz buçuk sene önce Hicret sırasında ALLAH, Hz. Muhammed’e bir söz vermiştir:“Kur’an’ı (okumayı, tebliğ etmeyi ve ona uymayı) sana farz kılan ALLAH, elbette seni (yine) dönülecek yere döndürecektir.” (28/Kasas:85)
ALLAH, verdiği sözde durandır.
Sınav: Huneyn
Mekke’nin fethinin üzerinden birkaç ay geçmiştir. Müslümanlar yeni bir sınava tabi tutulur: Huneyn. Kendilerini tehdit altında algılayan Hevazin kabilelerinin, Mekke üzerine yürüyüp, Müslümanlara baskın vermek niyetinde oldukları duyulur. Bunun üzerine Hz. Muhammed inisiyatifi ele alır ve ilk harekete geçen taraf olur. Hedef, Hevazin; strateji, baskını yapan taraf olup, düşmanın toparlanmasına izin vermemektir.
Mekke’ye on bin kişi olarak giren İslam ordusu, şehirden on iki bin kişi olarak ayrılır. İki bin kişisi, Mekke’nin fethi sonrasının yeni Müslümanlarıdır. Ve bu iki bin kişi, İslam ordusu Hevazin yolundayken, Huneyn’de yaşanacak olan o ağır sınavın altyapısını hazırlar. İslam onlarda henüz tazedir. Ruhlarına yavaş yavaş sinmeye başlamış, bilinçlerinde ise hiç yer etmemiştir. Derler ki: “Bu orduyu dünyada mağlup edecek hiçbir ordu yoktur!” Sayılarının kalabalıklığıyla mağrur olurlar. Ve bu kibir, Gayretullah’a dokunur.
Düşman arazisine girilmiştir. Sabahın erken saatlerinde, Huneyn vadisinin girişini oluşturan darboğazdan ilerlemeye çalışan İslam ordusu, o bölgede daha önce pusuya yatmış olan dört bin kişilik Hevazin kabilelerinin baskınına uğrar. Savaşın ilk aşaması kendini, İslam ordusunda büyük bir panik şeklinde gösterir. Baskına uğrayan öncü kuvvetlerde başlayan kaçış, salgın bir hastalık gibi hızla yayılır ve çok kısa bir sürede panik, kitle psikolojisiyle bütün İslam ordusunu pençesine alır.
Fakat ALLAH’ın inayeti yar olur, panik mağlubiyetle sonuçlanacak bir bozgun noktasına ulaşamaz. Toparlanmaya sebep olanlar ise tahmin edileceği üzere Hz. Muhammed’in etrafında kenetlenmiş bir avuç sahabidir. Tahmin edileceği üzere, eski Müslümanlar…
İslam ordusunun bozulması, Hz. Muhammed’i adeta kendinden geçirtecek ölçüde çileden çıkarır. Müslümanların “bir kara bozgun” şeklinde birbirlerini çiğneyerek kaçıştıkları ve bu manzara karşısında cesareti katlanan Hevazin kabilelerinin, Huneyn tepelerinin yamaçlarından aşağı dalgalar halinde hücuma geçtikleri dakikalarda… Hz. Muhammed, bineğinin üzerinde hamle yapıp ayağa kalkmakta, var gücüyle ve tek başına putperest ordusuna saldırmaya çalışırken, bir yandan da avazı çıktığı kadar tekrar tekrar haykırmaktadır: “Ben ALLAH’ın Elçisi’yim! Bunda yalan yok! Ben ALLAH’ın Elçisi’yim! Bunda yalan yok!” Yanında bulunan sahabiler bütün güçleriyle bineğin koşum takımlarını tutar ve O’nun kopup tek başına düşman ordusunun içine girmesini engeller. Sonra, Hz. Muhammed, amcası Hz. Abbas’a emreder. Yüksek bir kayanın üzerine çıkan Hz. Abbas, bütün gücüyle seslenmeye başlar: “Ey Ensar topluluğu! Ey Rıdvan ağacı altında biat edenler! Dağılmayın, Bedir’deki gibi, Uhud’daki gibi haydi bir kere daha kükreyin!” Hz. Abbas’ın sesi elektrik gibi yayılır, sahabileri uyarır ve insanlar birer birer Hz. Muhammed’in etrafında halkalanmaya durur. Bir sahabi, Hz. Muhammed merkezli bu koşuşturmacayı:“Yavrusunu çok özlemiş bir dişi devenin ona koştuğu gibi” benzetmesiyle anlatacaktır.
Ve savaşın gidişatı bir anda tersine döner. Hz. Muhammed, yerden aldığı bir avuç toprağı Hevazinlilere doğru savurur: “Kara olsun yüzleri!” der. Sonra da İslam ordusunun karşı saldırısı başlar. Düşman kesin bir mağlubiyete uğratılır. Altı bin esirin yanı sıra yirmi dört bin deve, kırk bin küçükbaş, dört bin okka da altın ve gümüş ele geçmiştir. Esirlerin büyük kısmı, düşmanın kadın ve çocuklarıdır. Bunların arasında Hz. Muhammed’in sütkardeşleri de olduğu anlaşılınca, onları kendi payı kabul edip serbest bırakır; bunu gören sahabiler de ellerindeki bütün esirleri azad eder.
Huneyn savaşının sonunda, Hevazin bölgesinden kaynaklanan askeri tehdit ortadan kaldırılmış ve bu kabilelere İslam’ın yolu açılmıştır. Bu savaştan iki önemli sonuç çıkarılır: Müslümanların, ALLAH’tan başka şeylere, özellikle sayı çokluğu ve maddi güç gibi sebeplere güvenip böbürlenmemeleri gerektiği… Ve merhum Necip Fazıl’ın ifadesiyle: “Huneyn, etrafında tek kişi kalmayınca, Peygamberin ne demek olduğu” gerçeği…
Elçiler Yılı
Huneyn zaferinden sonra yaşanan önemli olaylar, Arap Yarımadası’nın dört bir yanından Medine’ye gelen elçilik heyetleri ve Hz. Muhammed’in son çocuğu Hz. İbrahim’in dünyaya gelişidir.
Hicretten önce Mekke’de geçirilen o sıkıntılı üç sene tersine dönmüş gibidir. O senelerde Hz. Muhammed, hac için Mekke’ye gelen bütün Arap kabilelerinden iman edip İslam davasına sahip çıkmalarını istemiştir. Hem de defalarca… Fakat sayısı yirmiye yakın olan bu kabilelerden hemen hiçbiri, kendisine yumuşak bir yüz göstermemiştir. Şimdi ise Mekke’nin fethi ve Hevazin kabilelerinin darmadağın edilmesinden sonra bütün Arap Yarımadası bükülmeyen bileği öpme kuyruğuna girer ve Hicret’in dokuzuncu senesinde de devam edecek şekilde, Medine’ye üst üste elçilik heyetleri yağmaya başlar.
İskenderiye emiri Mukavkıs’ın kendisine yapılan İslam’a davet teklifine, iman etmese de, nazik ve siyasi bir karşılık vermiş olmak için Hz. Muhammed’e gönderdiği hediyelerden biri, Mariye isminde bir cariyedir. Ve Medine’de İslam’ı kabul eden Hz. Mariye, Hz. Muhammed’in son çocuğunu dünyaya getirir: Hz. İbrahim
Tebük Savaşı
Hicret’in dokuzuncu senesi… hristiyan Gassani Araplarının şehid ettiği Müslüman elçinin intikamını almak ve Mute savaşının ortaya çıkardığı stratejik belirsizliği netleştirmek için Bizans’ın üzerine yeni bir ordu hazırlanır. Fakat hikmetin gereği, havalar alabildiğine sıcak, mevsim de yazdır. Ve bütün Arap Yarımadası son yılların en büyük kuraklığıyla boğuşmaktadır. Bütün bunların üzerine, savaşılacak düşmanın herhangi bir Arap kabilesi değil de, o günün dünyasının “süper” gücü Bizans olması, Hz. Muhammed’i her zamankinden farklı bir yol izlemeye iter. Bu kez, düşmanın kim ve hedefin neresi olduğu baştan açık açık ilan edilir. Ve asker yazımına başlanır. Hz. Muhammed her zaman olduğu gibi bir no’lu asker olarak kaydedilir. Otuz bin kişilik bir ordu hazırlanır. Ve bu arada Medine münafıkları da şartları kendi açılarından son derece elverişli hissedip, bütün güçleriyle bir olumsuz propaganda kampanyası başlatır. Düşmanın Doğu Roma gibi bir “dev” oluşu, havaların çok sıcak oluşu gibi şeyler bahane edilerek, insanları orduya katılmaktan caydırmaya çalışırlar. Bu faaliyet Gayretullah’a o denli dokunur ki, haklarında şu ayetler iner: “ALLAH’ın Rasulü’nün arkasından gelmeyip, cihaddan geri kalanlar, oturup kalmalarına sevindiler. ALLAH yolunda mallarıyla ve canlarıyla cihad etmeyi çirkin gördüler. Ve: ‘Bu sıcakta sefere çıkmayın!’ dediler. De ki: ‘Cehennem ateşi daha sıcak!’ Keşke anlasalardı. Artık, kazandıkları günahın cezası olarak az gülsünler, çok ağlasınlar.” (9/Tevbe:81-82) Hz. Muhammed yine ilk ve son defa olmak üzere, zengin ve fakir bütün Müslümanları Mescid’de toplayıp açıktan infak yarışı yaptırır. Herkesi daha fazla mal ve para vermesi için teşvik eder. Günün kahramanları Hz. Osman ve Hz. Ebubekir olur. Hz. Osman, bin dinar nakit ve yüz deve verir. Bu bağışa Hz. Muhammed’in çok sevindiğini görünce, coşar: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Verdiğim kadar, bir daha verdim!” der. Yani bin dinar ve yüz deve daha… Hz. Cebrail bunun üzerine, ötelerden Kur’an ayeti cinsinden olmayan bir vahiy getirir: “Artık ne yaparsa yapsın, Osman’a günah yoktur!” Yani Hz. Osman’ın günah yetenekleri törpülenmiş, sadece hayır ve sevap üretebilecek hale dönüştürülmüştür. Hz. Ebubekir ise zaten çok az olan mal varlığının tümünü verir. “Çoluk çocuğuna ne bıraktın?” sorusunu da: “ALLAH’ı ve Rasulü’nü!” diye yanıtlar.
Ve Hicret’in dokuzuncu senesi yazında otuz bin kişilik İslam ordusu, Hz. Muhammed’in komutası altında, kuzeye, Tebuk’a doğru harekete geçer. Otuz günlük yani yaklaşık bin kilometrelik bir mesafede bulunan Tebuk’a gelindiğinde, İslam ordusu konaklar ve düşmanı beklemeye başlar. Fakat bir iki sene önce Mute’de yüz bin kişi oldukları halde, üç bin Müslümanla bile baş edememiş Doğu Roma hristiyanları ortalıkta görünmez. Tebuk sahrasında on gün konaklayan İslam ordusu, düşmanın savaşı göze alamayıp “hükmen” mağlubiyeti sineye çekmesi ve bu durumun, bütün çevre ülkelerde neden olduğu psikolojik galibiyeti kazanmış olarak geri dönüş yolculuğuna başlar.
Medine’ye dönüş yolunda yüzleri maskeli on yedi münafık, bir gece yalnız olduğu sırada, atlarını Hz. Muhammed’in üzerine sürüp, O’nu atıyla beraber bir uçurumdan aşağı yuvarlamaya çalışır. Hz. Muhammed o sırada yanında tek bir Müslüman bulunmasına rağmen, kendisine hamle yapanların üzerine hücum eder. Ve sonunda korkup dağılan, münafıklar olur.
Bizans’a karşı da üstünlüğünü ispat ettikten sonra Medine’de münafıklar tarafından inşa edilen “Dırar” mescidini yaktırır. Böylece münafıkların, İslam toplumunda kendilerini gizlemek zorunda bırakılmış bireyler halinden çıkıp, kurumsal bir yapı ve toplumsal bir meşruiyet kazanmalarının önü kapatılmış, bize de özellikle önümüzdeki seneler için çok önemli bir ölçü verilmiş olur.
Veda Haccı
Hicret’in onuncu senesinde güneş gruba meyleder. İlk önemli olay Veda Haccı’dır. O sene, Hz. Muhammed’le beraber Mekke’de toplanan Müslüman hacıların sayısı yüz yirmi bin civarındadır.
Hac yolunda Hz. Muhammed’in ve eşlerinin kişisel eşyalarını taşıyan yük devesi kafileden kaçar, izini kaybettirir. Medineli Müslümanların önde gelenlerinden Sa’d b. Ubade, derhal Hz. Muhammed’in yanına gelip, kendi eşyalarını O’na vermeyi teklif eder. Hz. Muhammed, Sa’d b. Ubade’ye mahcup bir tebessümle cevap verir: “Senelerdir veriyorsunuz zaten, bıkmadınız mı?” Hz. Sa’d’ın yüzü aydınlanır: “Ey ALLAH’ın Elçisi!” der, “Bizim en sevgili malımız, senin kullandıklarındır!” Az sonra kaçak deve bulunur.
Aynen Mekke’nin fethinde olduğu gibi, Hz. Muhammed Veda Haccı’nı da en alçak gönüllü maddi koşullar içerisinde yerine getirir. Devesi Adba’ya takılı olan koşum sadece dört dirhemdir. Çünkü piyasada daha ucuz bir deve koşumu bulunmamaktadır. Ve yine Mekke’nin fethinde olduğu gibi başı, eğerinin kaşına değmiş, secde eder durumdayken hacca başlangıç duası: “Ey ALLAH’ım! İçinde ne şöhret, ne de gösteriş olmayan bir hac nasib et!” olur.
Ünlü Veda Hutbesi’nde, Müslümanların, can, mal, kan ve ırz dokunulmazlıkları ilan edilir. “Babanın cinayetinden evlat sorumlu tutulmayacaktır” denilerek, cezaların kişiselliği vurgulanır. Faiz, bütün çeşitleriyle kaldırılır ve ayakaltına alınır. Mü’minlere, “orta ümmet” olmalarının gereği olarak “ne zalim olun, ne de mazlum” emri verilir. Mü’minler arasındaki bütün kan davaları ortadan kaldırılır. Ve Müslüman erkeklere, kadınların kendilerinde ALLAH’ın birer emaneti oldukları hatırlatılır. Hutbenin sonunda da kadın - erkek bütün Mü’minlere, kıyamet kopuncaya kadar devam edecek olan iki “evrensel emanet” bırakıldığı bildirilir: Kur’an ve Sünnet… Anlayanların gözünde Hz. Muhammed, sadece hutbesinin ya da haccının değil, yaşamının ve peygamberliğinin de sonuna gelmiştir: “Tebliğ ettim mi?” der, insanları şahit tutar. Yüz yirmi bin hançereden yükselen: “Evet!” cevabından sonra da işaret parmağını göğe uzatır; bu şehadete: “ALLAH’ım şahit ol!” der, ALLAH’ı şahit tutar.
Veda Hutbesi’nin son noktasını ALLAH koyar: “Bu gün dininizi kemale erdirdim. Size nimetimi tamamladım ve size din olarak İslam’ı seçtim.” (5/Maide:3)
Medine’ye dönüldükten sonra Hz. İbrahim vefat eder. Bir buçuk yaşındadır… Vefat sebebi, muhtemelen bir solunum rahatsızlığıdır. Son nefesini, babasının kucağında verir. Hz. Muhammed ağlayarak, İbrahim’i öpüp koklar, kendisine: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Sen de mi ağlıyorsun?” diye soran sahabisini cevaplar: “Göz yaşarır, kalp üzülür fakat biz Rabbimizin razı olmayacağı isyan sözleri söylemeyiz!” Sonra da oğluna yönelerek: “İbrahim! ALLAH’a yemin olsun ki, çok üzgünüm!” der ve az sonra Hz. İbrahim’in vefatı üzerine de ekler:“Benim oğlum süt emen bir kuzu idi, yarım kaldı; Cennet’te melekler tamamlayacak!”
Hz. İbrahim ile kendisinin vefatı arasında önemli bir olay yaşanmaz. Ve zaman, en acı anına yaklaşır…
Son Günler...
Son günler, Hz. Üsame ordusunun hazırlanması ile başlar. Doğu Roma’ya karşı hazırlanan ordunun başına, Hz. Muhammed, evlatlığı Zeyd’in oğlu Üsame’yi atar. Bu, Hz. Muhammed’in son cihadıdır ve ordunun başına 18 yaşında bir gencin atanması, artık kıyamet kopuncaya kadar, ALLAH’ın adını yüceltme işinin gençlerin omuzuna verildiğinin, Hz. Muhammed ruhunu bütün dünyada temsil ve yaşatma görevinin öncelikle onların işi olduğunun sırlı bir ifadesidir.
“Nasr” Suresi’nin inişi, Hz. Muhammed’e artık yolun sonuna geldiğini anlatan ilk işaret olur. Bu surenin inişinin “derin” anlamını Hz. Cebrail de doğrular. O: “Ey Cebrail! Sanki bana dünyadan gitmem gerektiği bildiriliyor.” deyince, Hz. Cebrail’in cevabı: “Ahiret senin için dünyadan daha hayırlıdır.” olur. İkinci işaret ise Hz. Cebrail’in, o senenin Ramazan ayında Hz. Muhammed’le yaptığı Kur’an mukabelesini (karşılıklı okuma) iki kez tekrar etmesidir. O, bunun anlamını Hz. Fatıma’ya gizlice fısıldar: “Cebrail, her sene Kur’an’ı bir kez mukabele ederdi. Bu sene iki kez oldu. Öyle sanıyorum ki ecelim yaklaştı.” der. Ve o Ramazan, itikâfta on gün yerine, yirmi gün geçirir.
Amcası Hz. Abbas bir rüya görür: Yeryüzü, göğe iplerle sımsıkı bağlanmış ve yukarı doğru çekilmektedir. Etkisinde kalır ve Peygamberinden yorumlamasını ister. O: “Bu, senin kardeşinin oğlunun vefatıdır.” buyurur.
Ve son bir aya girilir. Yakın sahabilerini Hz. Aişe’nin evinde bir araya toplar. Önce onları gözleriyle sessizce süzer, ağlamaya başlar: “Hoş geldiniz!” der, “ALLAH, sizlere uzun ve selametli bir ömür versin. Sizi rahmetiyle bağışlasın ve korusun.” Ve onlar için uzun uzun dua eder. Sonra da öğütlerini sıralar: “Size ALLAH’tan sakınmanızı tavsiye eder ve sizi O’na ısmarlarım. Ben, size ALLAH tarafından gönderilmiş apaçık bir sakındırıcı ve uyarıcıyım. ALLAH’ın kullarına ve yeryüzüne zulüm yaparak ALLAH’a başkaldırmayın. Çünkü Yüce ALLAH, benim için de sizin için de: ‘İşte ahiret yurdu! Biz onu, yeryüzünde böbürlenmeyi ve bozgunculuğu arzulamayan kimselere veririz. Mutlu son, takva sahiplerinindir.’ (28/Kassas:83) ve ‘Kibirlenenler için cehennemde yer mi yoktur?’ (39/Zümer:60) buyurmuştur.” der. Sahabiler, sorar: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Senin ecelin ne zaman?” O: “Ayrılık yaklaştı. ALLAH’a, Cennet’e, Ötelerin Ötesi’ne, En Yüce Dost’a, Nasib’e, Kutlu ve Mutlu bir hayata dönüş yaklaştı!” buyurur. Sahabiler, sormaya devam eder: “Seni kim yıkasın?”, “Ev halkımdan bana en yakın olanlar!”; “Seni neyle kefenleyelim?”, “Elbisemle!”; “Cenaze namazını kim kılsın?” Her şeyi dünyadan ibaret zannedip ölümü en büyük korku ve dehşet kaynağı görenlerin anlayamayacağı bir durumdur bu… Sanki birkaç günlük bir yolculuğa çıkılacak da onun hazırlıkları görülmektedir. Ama sahabinin de direnci buraya kadardır işte… Dayanamaz, ağlamaya başlarlar. O da ağlar. Ve devam eder: “ALLAH size rahmet etsin. Sizi benden ötürü hayırla ödüllendirsin. Beni yıkayıp kefenlediğiniz zaman, şu döşeğimin üzerine koyun ve bir süre odayı terk edin. Çünkü benim cenaze namazımı ilk olarak, dostum Cebrail, sonra Mikail, sonra İsrafil ve en son da yanında bütün melekler olduğu halde Azrail kıldıracaktır. Sonra grup grup içeriye girip benim namazımı kılın ve bana salât-ü selam getirin. Fakat beni överek, bağırıp ağlayarak rahatsız etmeyin. Ashabımdan burada bulunmayanlara benden selam söyleyin. Kıyamet gününe kadar dinime ve bana uyacak olanlara selam söyleyin.”
Dünyadan ayrılışının 13 gün öncesidir. Hz. Aişe’nin odasında olduğu bir gece, biraz uyuduktan sonra sessizce kalkar. Ayakkabısını giyip dışarı çıkar. Hz. Aişe de peşinden… Medine’nin mezarlığı Baki’ye gider. Bir süre ayakta, mezarlığı seyrettikten sonra ellerini açıp, duaya durur: “Selam size ey Mü’minler diyarı!” der, “Sizler bizden önce gittiniz. İnşaALLAH biz de size katılacağız. Ey ALLAH’ım! Onların sevaplarından bizi mahrum etme. Onlardan sonra bizi fitnelere uğratma!” Sonra bir süre daha sessiz, ayakta mezarlığı seyreder. ALLAH’tan aldığı emir üzerine, bu ziyaretlere üç gece boyunca devam eder ve mezarlığında yatmakta olan Müslümanlar için ALLAH’tan bağışlanma diler. Ve o gece vefat hastalığı başlar. İlk belirti şiddetli bir baş ağrısıdır.
İkinci gece yanında sahabi Ebu Müveyhibe de vardır. Hz. Muhammed, yine Baki’nin girişinde durup, ellerini kaldırır: “ALLAH’ın Selamı üzerinize olsun ey kabirler halkı!” buyurur ve ekler: “Sizin içinde olduğunuz şey, dünyadaki insanların içinde olduğu şeyden daha hayırlıdır. ALLAH’ın sizleri ondan kurtarmış olduğunu bir bilseydiniz. Birbiri ardında kıt’alar gibi karanlık geceler geliyor. Ve onların arkadan gelenleri, öncekilerden de kötü ve baskındır.” Yanındaki sahabisine döner: “Ey Ebu Müveyhibe! Bana, dünya hazinelerinin anahtarları ile birlikte dünyada kıyamet kopuncaya kadar kalmak ya da Rabbime kavuşmak sunuldu. Ben, Rabbime kavuşmayı tercih ettim.”
Aynı ziyaret, Uhud şehitlerine de yapılır. Dönüşte Mescid’in minberine çıkar. Bütün Müslümanlar çevresini sarmıştır. Heyecan içindedirler. Onlara da seslenir: “Ben, Kevser havuzuna ilk erişen ve sizi orada ilk karşılayan olacağım. Sizinle kavuşma yerimiz Kevser havuzudur. Ben, orada sizin hakkınızda şahitlik edeceğim. Şu anda o havuzu görüyorum. Şu anda bana yerin hazineleri verildi. Sizin için, benden sonra, yeniden putperestliğe dönersiniz diye korkmuyorum. Fakat dünyaya kapılır, onu birbirinizden kıskanır, birbiriniz öldürür ve bu nedenle sizden öncekilerin yok olup gittikleri gibi siz de yok olursunuz diye korkuyorum!” buyurur. Geçmişe ve bugüne bakınca anlarız ki, ne kadar da haklıymış; o uyarı ne kadar da yerindeymiş, gerekliymiş…
Hz. Meymune’nin evinde yedi gün kaldıktan sonra bütün eşlerini yanına çağırır. İlk beş gün göreli olarak hafif seyreden hastalığı iyice ağırlaşmıştır. Kalan günlerini Hz. Aişe’nin yanında geçirebilmek için onlardan izin ister. Çünkü O’nun sözüdür: “Peygamberler, ancak en çok sevdiği yerde vefat eder.” Gömleğini omuzlarına alır, Hz. Abbas ve Hz. Ali’ye dayanarak yürümeye çalışır. Artık ayakları bu dünya toprağını daha fazla çiğnemek istemiyor gibidir. Üç hastalığı; ateşli sıtma, Hayber’de yediği bir lokma zehirli etin etkisi ve nefes darlığı son haddine ulaşmak üzeredir.
O, hasta olan insanlara: “Ey insanların Rabbi! Zorlukları gider, şifa ver. Şifa veren Sensin. Senin verdiğin şifadan başka şifa yoktur. Öyle bir şifa ver ki, bir daha hastalık geri dönmesin.” duasını okur. Hasta olduğu zamanlarda da bu duayı okuyup, elleriyle kendisini sıvazlar. Son hastalığında da Hz. Aişe, O istemediği halde, kendiliğinden aynı şeyi yapmaya teşebbüs eder. Ve sıvazlamayı Hz. Muhammed’in kendi elleriyle yapmak ister. Fakat O, ellerini geri çeker. Hz. Aişe’ye: “Bu okuduğun artık bana hiçbir yarar sağlamaz. Ben zamanımı bekliyorum.” buyurur. Ve o an yapılması doğru olan duayı, kendi eder:“Rabbim beni bağışla! Beni Yüce Dost’a ulaştır. Beni Huld Cenneti’ne yükselt!”
Hz. Osman kendisini ziyarete gelir. Ona, kulağını ağzına yaklaştırmasını söyler. Gizlice bir şeyler fısıldar. Sonra da açıkça sorar: “Sana söylediğim şeyi anladın mı?” Hz. Osman:“Evet!” der. Bunun üzerine onu tekrar yanına çağırır. Tekrar bir şeyler fısıldar. Ve yine sorar: “Sana söylediğim şeyi anladın mı?” Hz. Osman: “Evet!” der ve ekler:“Söylediklerini kulağım duydu, kalbim ezberledi.” İnsanlar tahmin ederler ki bu sır, Hz. Osman’ın karşılaşacağı belalar ve şehadetiyle ilgilidir. Peygamberi, ona “sonuna kadar dayan!” demiştir.
Son günleri içinde, peygamberlerin ve salih insanların mezarlarını mescid haline getirmemeleri konusunda insanları uyarır: “Bu günahı işleyenler, Kıyamet Günü’nde, ALLAH katında insanların en kötüleri olacaklardır.” buyurur.
Hastalığının iyice ağırlaştığı haberi sahabiler arasında dalga dalga yayılmıştır. İnsanlar işlerini bırakmış, “ya ölürse” endişesiyle Mescid’te toplanmıştır. Kadın - erkek bütün ashap gözyaşı dökmektedir. Bu durum kendisine anlatılınca, kuzeni Fadl’a seslenir: “Şu sarığımı başıma ver!” Sonra da ona tutunarak doğrulur. Güçlükle Mescid’e varır. Minber’e oturur. Bu, ashabıyla son buluşmasıdır. Önce Kelime-i Şehadet getirir. Ve devam eder: “Ey insanlar! Ben, size olan nimetinden ötürü O ALLAH’a hamd ederim ki, Kendisinden başka ilah yoktur.” Sonra her zaman yaptığı gibi Uhud şehidleri için ALLAH’tan bağışlanma diler. Ve sözü Mescid’te bulunanlara getirir. Ve onların üzerinden, kıyamet kopuncaya kadar gelecek bütün ümmetine…
“Ey insanlar! Bana söylendiğine göre siz, peygamberinizin vefat edeceğinden korkuyormuşsunuz. Benden önce gönderilmiş peygamberler içinde, ümmetinin arasında temelli kalmış bir peygamber var mıdır ki, ben de kalayım!
İyi bilin ki ben, yakında Rabbime kavuşacağım. Ve siz de O’na kavuşacaksınız.
Size ilk muhacirlere karşı hayırlı olmanızı ve onların da aralarında birbirlerine karşı hayırlı olmalarını tavsiye ederim.
Yüce ALLAH, Kur’an’da: ‘Asr’a andolsun ki, insan ziyandadır. Ancak iman edip, salih amel işleyenler (İslam’ı yaşayanlar), birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve sabrı tavsiye edenler müstesnadır.’ (103/Asr:1-3) buyurmuştur.
Şurası kesin ki, her şey ancak Yüce ALLAH’ın izniyle gerçekleşir. Geç olacak şeyleri acele istemeniz, bir yarar sağlamaz. Çünkü Yüce ALLAH, kimsenin acele etmesiyle acele etmez. ALLAH, Kendisini yenmeğe kalkanı yener, mahveder. Aldatmaya kalkanı da zararlı çıkartır: ‘Geri dönerseniz, yeryüzünde bozgunculuk yapmaya ve akrabalık bağlarını kesmeye dönmüş olmaz mısınız?’ (47/Muhammed:22)
Hiçbir peygamber arkasında bir emanet bırakmadan vefat etmemiştir. Ben de size Ensar’ı bırakıyorum. ALLAH’tan sakının ve onlara iyi davranın. Bilirsiniz ki onlar, mallarını sizinle bölüştüler. Size darlıkta da bollukta da iyilik ettiler, sahip çıktılar. Onların hakkını gözetin. Çünkü onlar sizden önce, Medine’yi vatan ve iman yurdu edinmiş ve siz Muhacirlere iyilik etmiş kimselerdir. Onlar, meyvelerini ve bütün ürünlerini sizinle bölüşmediler mi? Yurtlarında size yer vermediler mi? Kendileri muhtaç oldukları halde, sizi kendilerine tercih etmediler mi? Ey Muhacirler! Siz çoğaldınız! Ensar ise çoğalmadı. Ey Muhacirler! İyi bilin ki, Ensar git gide azalacak, hatta yemeğin içindeki tuz gibi olacak. Siz ise çoğalacaksınız. Başka insanlar da çoğalacaklar. Size, Ensar’a karşı iyi davranmanızı tavsiye ederim. Çünkü onlar benim sırdaşlarım, sığınağım ve barınağım oldular. Onlar, üzerlerine aldıkları yardım görevini (Ensar, yardım edenler demektir) tam olarak yerine getirdiler. Şimdi kendilerine mükâfat verilmesi kalmıştır. Sizden ve Muhammed ümmetinden her kim iş başına geçer de, bir kişiye zarar ya da yarar sağlamaya gücü yeterse, Ensar’dan iyilik edenlerin iyiliğini kabul, kötülük edenlerin de kötülüğünü affetsin. Onların iyiliklerine iyilik edin ve kötülüklerinden de vazgeçin.
İyi bilin ki ben, sizden önce gidecek ve sizi bekleyeceğim. Siz de gelip bana kavuşacaksınız. Dikkat edin, sizinle buluşma yerimiz Havuz’un başıdır.
Yarın benimle kavuşmak isteyen, elini ve dilini günahtan çeksin. Ey insanlar! Günah, nimetlerin değiştirilip alınmasına neden olur.
Halk iyi olduğu zaman yöneticileri de iyi olur. Halk, kötü olduğu zaman yöneticileri de kötü olur.
Varlığım, Kudret Eli’nde bulunan ALLAH’a yemin ederim ki, ben şu anda bulunduğum yerden Havuzuma bakıyorum.
Şanı Yüce ALLAH, bir kulu dünya nimetleri ile Kendi katında bulunanlar arasında serbest bıraktı. O kul da ahireti ve ALLAH’ın katında olanı tercih etti.”
Bu anda Hz. Muhammed’in ne demek istediğini, “bir kul” derken kimden bahsettiğini ilk anlayan, Hz. Ebubekir olur. Ağlamaya başlar: “Anam babam sana feda olsun!” der. Bu, ona az gelir, ekler: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Biz sana, babalarımızı, analarımızı, evlatlarımızı, canlarımızı, mallarımızı feda ederiz!” Hz. Ebubekir’in bu samimi duyguları, aynı şekilde karşılık bulur. O anda, Hz. Ebubekir’in “Peygamber sevgisi” hayatının zirvesine ulaşmıştır ve o anda Ebubekir’in manevi üstünlüğü de en açık biçimde ilan olunur. Hz. Muhammed, Ebubekir’e doğru döner: “Ey Ebubekir!” der, “Ağlama!” Sonra da sahabilerine yönelir, konu Ebubekir’dir: “Ey insanlar! İnsanlar arasında, canında, malında ve arkadaşlığında bana karşı Ebu Kuhafe’nin oğlu Ebubekir’den daha cömert kimse yoktur. Eğer Rabbimden başka insanlar arasında bir veli (yardımına sığınılacak güçlü kişi) edinecek olsaydım, kesin olarak Ebubekir’i veli edinirdim. Fakat İslam kardeşliği bundan daha üstündür. Haberiniz olsun ki o, Yüce ALLAH’ın dostudur. Benim bu Mescid’ime açılan bütün kapıları bugünden itibaren kapatın. Yalnız Ebubekir’in kapısı açık kalsın.”
Sonra o konuşmanın “son” olduğunu anlatan, başka bir konuya geçer. Çok önemli bir konuya:
“Ben, kimin tenine dokunmuşsam, işte tenim! O da dokunsun, ödeşelim. Ben, kimin sırtına kamçıyla vurmuşsam, işte sırtım! O da vursun, ödeşelim. Ben, kimin namusuna ve şerefine dil uzatmışsam, işte namusum ve şerefim! O da benden öcünü alsın. Ben kimin malında haksız olarak bir şey almışsam, işte malım! O da alsın. İyi bilin ki, benim gözümde sizin en sevgili olanınız, eğer bende bir hakkı varsa, hakkını alan ya da bana helal eden kişidir. Ben de bu sayede Rabbime, gönül hoşluğu ile kavuşmuş olayım. Hiç kimse: ‘Ben ALLAH’ın Elçisi’nin kininden ve düşmanlığından korkarım.’ diyemez. Kin ve düşmanlık asla benim huyum değildir!”
Son sözlerini üç kez tekrarlar ve susarak beklemeye başlar. Herkes merakla çevresine bakınır. Biri ayağa kalkarak: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Ben sana üç dirhem vermiştim.” der. Hz. Muhammed, kuzenine dönerek: “Doğru söylüyorsun! Fadl! Bu adama üç dirhem ver.”buyurur. Ve beklemeye devam eder. Biri daha kalkar.
Bu, Ukkaşe isminde, yaşlı, sessiz, kendi halinde bir sahabidir. Ayağa kalkar ve öylece durur. Belli ki, bu duruşuyla “hak sahibi” olduğu iddiasındadır. Sonra da kısık bir sesle konuşur: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Bir sefer dönüşünde, develerden inilirken, senin sopan benim sırtıma çarpmıştı.”
Mescid’e bomba düşmüş gibi olur. Ukkaşe, hem de bu hasta haliyle, Hz. Muhammed’in sırtına sopa vurma, kısas uygulama peşindedir. Soluk tutulur. ALLAH’ın Elçisi: “İyi ama”der, “ey Ukkaşe, o olay istemeden olmuştu.”
Ukkaşe, sessiz ayakta dikilmeye devam eder. Ve bu haliyle de dile getirmek ister ki, olay bir kaza olsa da o, hakkının peşindedir. Bunun üzerine Hz. Muhammed, Bilal-i Habeşi’ye döner, o sopayı kızı Fatıma’nın evinden getirmesini ister. Fatıma olayı öğrenince şoka girer. Bilal’e: “Söyle Hasan’la, Hüseyin’e, kısası kendilerine yaptırsınlar. Dedelerinin dövülmesine sakın izin vermesinler.” der. Mescid’teki dehşet duygusu da giderek büyür. Nakışlı sopa gelmiş, kısas uygulanmak üzeredir. Ebubekir kalkar: “Ey Ukkaşe!” der,“İstediğin, bir sırta sopa vurmaksa, işte benim sırtım! İstersen parçala! Ama sakın O’na dokunma!”
Ukkaşe oralı bile olmaz. Sopa elinde, Hz. Muhammed’in minberden inip sırtını eğmesini bekler.
Arka arkaya, Ömer kalkar, Ali kalkar… “Bize vur!” derler, “Ama sakın O’na dokunma!”
Hasan kalkar, Hüseyin kalkar… “Biz, O’nun torunlarıyız. Kısasını üstlenmek en başta bize düşer. O’na dokunma da istersen bize yüzer sopa vur!”
Adeta bütün Mescid ayaklanır. Ukkaşe’ye hurmalıklar, deve sürüleri teklif edilir. Altınlar, gümüşler ayağına serilir. O, söylenenleri duymuyormuş gibi, olduğu yerde sessiz dikilmeye devam eder.
En sonunda sahabiler, Hz. Muhammed tarafından sakinleştirilir. Ve O, minberden inip Ukkaşe’ye sırtını döner, aynı sopayı eline tutuşturur: “Haydi al hakkını!” der. Ukkaşe, sakin, cılız bir sesle konuşur: “Ey ALLAH’ın Elçisi! O gün benim sırtım çıplaktı!”
Gömlek sıyrılır, sırt açığa çıkar.
Mescid, bir ölüm sessizliğine gömülmüştür.
Ve sopa, Ukkaşe’nin elinden yavaşça kayar, yere düşer. Ve Ukkaşe de Hz. Muhammed’in sırtına… O’nu kucaklamış, katıla katıla ağlarken, bir yandan da peygamberlik mührünü öpüp koklamaktadır.
Ağlamaktan, biraz konuşmaya mecal bulunca da: “Anam babam sana feda olsun! Kimin gönlü sana vurmaya razı olur ki? Maksadım sadece bu idi. Ne olur beni bağışla!” der.
Hz. Muhammed, doğrulup gömleğini giyerken, Cebrail gelir. Ukkaşe hakkında bir haber getirmiştir. Hz. Muhammed, oturduğu yerde hıçkırmaya devam eden Hz. Ukkaşe’yi eliyle işaret eder ve Cebrail’in getirdiği haberi duyurur: “Kim benim Cennet’teki komşumu merak ediyorsa, Ukkaşe’ye baksın!”
Sonra da ellerini açıp, dua eder: “Ey ALLAH’ım! Ben ancak bir insanım. Müslümanlardan kime ağır söz söylemişsem ya da kamçı vurmuş ya da lanet etmişsem Sen, bunları o Mü’min için Kıyamet Günü’nde Sana yakınlaşmasına vesile kıl!”
Sonra kapılar kapatılır. Ebubekir’in kapısı hariç… Hz. Ömer, kendi kapısının kapatılmamasını rica eder. O: “Hayır!” diye cevaplar. Hz. Abbas ise bu işin hikmetini merak eder. Tıpkı şu an sizin de merak ettiğiniz gibi… Hz. Muhammed: “Ey Abbas!” der,“Ben ne kendiliğinden açtım, ne de kendiliğinden kapattım!”
En son imamlık yaptığı namaz da o günlerde kılınır. Bir akşam namazıdır bu… Zamm-ı Sure olarak (Fatiha’dan sonra okuna) Mürselat’ı okur. Sonraki günlerde, bir kez daha cemaate katılıp, imamlık yapmaya teşebbüs eder fakat güç yetiremez. Defalarca abdest alır ve defalarca bayılır. O’nun yerine Hz. Ebubekir imamlık yapar. O, bir öğle namazı vaktinde, kendinde Mescid’e kadar yürüyecek gücü hisseder. Cemaat, Hz. Ebubekir’in imamlığında farzı kılmaktadır. Perde aralanıp da karşılarında Peygamberlerini gören insanlar, neredeyse heyecan ve sevinçten namazı bozacak gibi olurlar. Hz. Ebubekir, imamlıktan çekilip, yerini O’na bırakmak ister. Hz. Muhammed, eliyle “dur” işareti yapar. Kendisini Ebubekir’in yanına oturturlar. Ve O da namazını Hz. Ebubekir’e uyarak kılar. Aynı olay bir kez daha tekrarlanır. Birkaç gün sonra bir sabah namazında… Bun namazdan sonra Hz Muhammed:“Ümmetinden birisi kendisine imamlık etmedikçe, ahirete alınmış bir peygamber yoktur.” buyurur. Artık yaşadığı her şey, ahiret hazırlığıdır.
Vefatından önceki gün, Doğu Roma’ya karşı yola çıkmak için hazır bekleyen ordunun genç serdarı ve İslam’ın ilk “Fatih Sultan”ı Hz. Üsame, kendisini ziyaret eder. Artık konuşmaya bile gücü yetmemektedir. Üsame, yattığı yere uzanıp, O’nu yüzünden öper. Bilinci yerindedir. Üsame’yi tanımıştır. Ellerini göğe doğru uzatır, uzun uzun dua eder. ALLAH’tan başka hiç kimsenin duyamadığı bir duadır bu. Ve ellerini indirirken Üsame’yi kavrar. Anlarlar ki bu son dua, Üsame ve onun şahsında, kıyamete kadar gelecek bütün İslam gençliği, bütün İ’lay-ı Kelimetullah (ALLAH kelimesini yüceltme, İslam’a hizmet) erleri içindir. Sonra gün döner, Rebiülevvel’in on ikisi olur..
Son Gün
O gün, günlerden pazartesidir. On iki Rebiülevvel on bir (Hicri) ya da sekiz haziran altı yüz otuz iki…
Sabah namazında, Hz. Aişe’nin kapısının perdesi aralanır. Hz. Ebubekir’in imamlık ettiği ümmetini seyreder. Yüzü, bir sahabinin deyimiyle, Kur’an yaprağı gibi sarı beyaz arasıdır. Namaz kılan düzgün safları görünce, hoşnut olur. Tebessüm eder. Sahabiler, bir yandan namazlarını kılıp, Hz. Ebubekir’in okuduğu Kur’an’ı dinlemekte, bir yandan da göz ucuyla O’na bakmaktadır. Yine de hiçbiri namazı bozup, safını terk etmez. Bu, belki de ashabın O’nunla son kez imtihan oluşudur. Sergiledikleri bilinç ve disiplin, Peygamberlerini fazlasıyla memnun eder.
Ve O’ndan ümmetine kalan son görüntü, memnuniyetle tebessüm eden bir simadır.
Önceki günlere göre çok daha iyi gibidir. Bu da insanlarda büyük bir ferahlamaya yol açar. Birçokları: “ALLAH’ın Elçisi hastalığı atlattı. Artık iyileşiyor.” diye düşünür. Oysa bu, mumun sönmeden önceki son parlamasıdır. Son perde kapanır.
Takip eden saatlerde Üsame’ye hareket emrini verir. “Artık iyileşti” zannı, eşlerinde de vardır. Hep beraber, sevinç içinde O’nun saçlarını tararlar. Hz. Ebubekir de aynı yanlış zanla, Medine’nin uzak bir mahallesindeki evine gitmek için izin ister. Günlerden beridir, Mescid’te, Hz. Muhammed’in yanı başında hazır beklemektedir.
Kendinde konuşacak gücü hissedince, yanında bulunan en yakınlarını tekrar uyarır: “Ey insanlar!” der, “Ateş alevlendi. Karanlık gece parçaları gibi fitneler geliyor. Ey ALLAH’ın Elçisi Muhammed’in kızı Fatıma! Ey ALLAH’ın Elçisi’nin halası Safiyye! ALLAH katında, kabul edilecek işler yapın. Çünkü ben sizi, ALLAH’ın azabından kurtaramam.”
O gün bütün nakit parası yedi dinardan ibarettir. Hz. Aişe’ye bu parayı, Medineli fakirlere dağıtmasını söyler ve ardından fenalaşıp, bayılır. Telaşa kapılan Hz. Aişe, emri yerine getiremez. Fakat O’nun kendine gelir gelmez yaptığı ilk iş, paraları sormak olur. Hz. Aişe özür diler: “Senin bayılman beni meşgul etti.” der. O, paraları Aişe’den alır. Parmakları arasında çevirirken, bir yandan da şöyle mırıldandığı duyulur: “ALLAH’ın Elçisi Muhammed, bu paralar evinde bulunduğu halde Rabbine kavuşursa hali nasıl olur!” Sonra Medineli beş fakir ailenin isimlerini sayar, paraların onlar arasında paylaştırılmasını ister. Ve sıkar dişini, paralar yerlerine ulaşıncaya kadar bayılmaz.
Öğlene doğru hastalık birden çok ağırlaşır. Sürekli, yanında bulunan bir çanağa elini daldırıp, aldığı suyla yüzünü ıslatmakta, bir yandan da: “Ey ALLAH’ım! Ölümün akılları gideren acı ve sıkıntılarına karşı bana yardım et!” diye dua etmeye başlar.
Durumu iyice ağırlaşınca Hz. Ümmü Seleme, kendini tutamaz, feryat eder. Onu uyarır:“Sus! Kâfirlerden başkası feryat etmez!” Fatma’yı çağırtır: “Hoş geldin kızım!” dedikten sonra yanına oturmasını söyler. Ve kulağına gizlice bir şeyler fısıldar. Fatıma ağlamaya başlar. Sonra yine bir şeyler fısıldar. Ve bu kez Fatıma güler. Hz. Aişe, daha sonraki aylarda bu ağlama ve gülmenin sırrını soracak, Hz. Fatıma da şunları anlatacaktır: “Ağladım, çünkü babam bana artık vefat etmek üzere olduğunu söylemişti. Güldüm, çünkü bana, ev halkından kendisine ilk kavuşacak kişinin, ben olduğunu müjdelemişti.” Fatıma, altı ay sonra babasına ve Peygamberine kavuşur.
“Ali içeri girmek için izin istiyor.” derler. O: “Girsin!” buyurur. Yanında Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin de vardır. Onlarla da vedalaşır.
Hz. Aişe’nin kardeşi, Abdurrahman da içeri girer. Elinde bir misvak vardır. Gözleriyle onu takip eder. Hz. Aişe isteğini anlamıştır. Sorar: “Ey ALLAH’ın Elçisi! O misvakı sana vermemi ister misin?”, başıyla: “Evet!” der. Hz. Aişe gördüklerini daha sonra şöyle anlatır:“ALLAH’ın Elçisi’nin misvakla dişlerini, bu kadar özenli, bu kadar güzel ovuşturduğunu daha önce hiç görmemiştim.” Çünkü bu kez hazırlık insanlar için değil, Alemlerin Rabbi içindir.
Sonra misvak elinden düşer.
O anlardaki ızdırabı Hz. Aişe’de şöyle dile gelir: “Yüzü bazen kızarıyor, bazen de sararıyordu. Acısından ellerini aşağı, yukarı çeviriyordu. Yanakları ter içindeydi. Yanındaki bir tastan ellerini ıslatıp yüzüne sürüyor ve sürekli: ‘ALLAH’ım, ölüm acısına karşı bana yardım et!’ diyordu.” Fakat bu halinde bile Hz. Aişe’ye karşı olan sevgisini belirtmekten geri kalmaz: “Cennet’te ey Aişe!” der, “Elinin beyazlığını gördüm ya, artık bu hastalık acısı benim canımı yakmaz!” O halinde bile kendinden çok çevresindekileri düşünür. Onların acılarını hafifletmek için çırpınır.
Hz. Fatıma da gördüğü acıya dayanamaz ve: “Vah babacığım! Vah babacığımın çektiği acı!” diye feryat eder. Hz. Muhammed, bir kez daha kendi sıkıntısını unutur, onu teselliye çalışır: “Kızım!” der, “Ağlama, Arş’ı taşıyan melekler, senin sesine ağladılar.” Ve ekler:“Bugünden sonra baban artık hiç acı çekmeyecek!” Ve Fatıma daha fazla dayanamaz. Hasan ile Hüseyin’i de alarak evine döner. O, arkalarından bakarken, gözyaşlarına hakim olamaz ve üç kez dua eder: “ALLAH’ım! Onlar, benim Ehl-i Beyt’im (ailem)! Ben, onları, tek tek bütün Mü’minlere emanet ediyorum.”
Ona ağlayanlardan biri de dadısı Ümmü Eymen’dir. Daha altı yaşındayken, Mekke yollarında Amine’yi kaybedip, anadan da öksüz kaldığı zaman, onu bağrına basıp Mekke’ye sağ salim kavuşturan Ümmü Eymen… Kocamış, yaşlı bir kadın, Ümmü Eymen… Onu da teselli etmeye çalışır: “Ağlama! ALLAH’ın Elçisi, Rabbinin katında olanı tercih etti.” buyurur. Ama Ümmü Eymen’i ağlatan neden çok başkadır. O: “Ben nasıl ağlamam ki, artık semadan gelen haber kesilecek, vahiy bitecek!” diye cevap verir. Hz. Muhammed, bu cevabın ifade ettiği bakış farkı ve derinliği karşısında susar.
Sonra, seneler önce Uhud meydanında inen ayetleri okur: “Muhammed, sadece bir elçidir. Ondan önce de peygamberler gelip, geçti. Şimdi o, ölür ya da öldürülürse, siz ökçeleriniz üzerinde (dininizden) geri mi döneceksiniz? Kim, ökçesi üzerine geri dönerse, ALLAH’a hiçbir zarar veremez. ALLAH, şükredenleri mükâfatlandıracaktır.” (3/Al-i İmran:144)
Vakit, öğleyi geçmiştir ki, son dakikalara girilir. Başı, Hz. Aişe’nin göğsüne yaslıdır. Hz. Muhammed’in üzerine yine bir baygınlık gelir. Gözlerini açınca: “ALLAH’ım! Beni Refik-i Ala’ya (Cennet’teki ALLAH’a yakınlık mertebesi) al!” demeye başlar. Bu duayı duyunca, Hz. Aişe’nin zihninde bir çağrışım yaşanır. Hz. Muhammed, seneler önce: “Hiçbir peygamberin ruhu, Cennet’teki yerini görmedikçe, alınmaz.” demiştir. Ve o zaman, Hz. Aişe çok acı bir gerçeğin farkına varır, kendi kendine: “ALLAH’ın Elçisi bizi istemiyor artık!” der. Ve sonraki dakikalarda bu acı gerçek defalarca te’yit edilir. Artık, Hz. Aişe ne kadar: “Ey insanların Rabbi! Bu hastalığı kaldır. Gerçek tabip Sensin! Gerçek şifa veren Sensin!” diye dua etse de hepsi Hz. Muhammed tarafından geri çevrilmektedir. O, artık sürekli olarak Hz. Aişe’nin yaptığı duayı ve o dua ile sembolize edilen dünya hayatını reddeder bir tavırla: “Hayır! Ben, ALLAH’tan Refik-i Ala’yı, Cebrail, Mikail ve İsrafil ile birlikte olmayı istiyorum. ALLAH’ım, beni bağışla! Beni Refik-i Ala’ya kavuştur! ALLAH’ım, beni bağışla! Bana rahmetini ihsan et. Beni Refik-i Ala’ya al!” diye dua etmektedir.
Cebrail, odada belirir: “Kendini nasıl hissediyorsun?” diye sorar. O: “Sıkıntılı!” deyince, Hz. Cebrail: “Ey Ahmed!” der, “Azrail içeri girmek için izin istiyor. Oysa daha önce hiçbir insanın yanına girmek için izin istememişti. Ve bundan sonra da istemeyecektir!” İzin verilir ve Azrail de Cebrail’in yanı başında belirir: “Ey ALLAH’ın Elçisi! Ey Ahmed! Yüce ALLAH beni sana gönderdi. Ve senin her emrine itaat etmemi emretti. Eğer istersen, ruhunu alacağım. Ya da istersen, ruhunu sana bırakıp geri döneceğim!” Hz. Cebrail, devam eder: “Ey Ahmed! Yüce ALLAH seni özlüyor!” Hz. Muhammed fısıltıyla konuşur:“ALLAH katında olan daha hayırlı ve bitimsizdir. Ey Azrail! Emrolunduğun şeyi yerine getir. Al ruhumu!”
…
Sonra, sanki zaman durdu…
Yanındaki su kabına iki elini birden batırıp, yüzünü son bir kez yıkadı.
“La ilahe illALLAH!”
“Ölümün de akılları başlardan alan ızdırap ve şiddetleri var.” dedi.
Ellerini kaldırdı. Gözlerini odanın tavanına dikti.
Son sözleri: “Ey ALLAH’ım! Refik-i Ala!” oldu.
Eli, yanında duran suyun içine düştü.
Başı Hz. Aişe’den yana döndü.
Aişe, ilk anda, olanı anlamadı.
Hz. Muhammed’in ağzından kendi eline soğuk bir damla düştüğünü zannetti. Ürperdi.
Ve aniden O’nun vücudunun ağırlaştığını hissetti.
Başını yavaşça kucağından yastığa bıraktı.
Peygamberlik mührü sırtından silindi.
Hz. Cebrail, selam verdi: “Sana selam olsun ey ALLAH’ın Elçisi!”
Bütün Medine kapkaranlık oldu.
Güneş battı. Herkes üşüdü…
Kaynakça
AHATLI, Erdinç; Peygamberlik ve Hz. Muhammed’in Peygamberliği; Değişim Yay.; İstanbul, 2002
ALGÜL, Hüseyin; Âlemlere Rahmet Hz. Muhammed; Türkiye Diyanet Vakfı; Ankara, 1999
ARI, Saim; Medine’nin Öncüleri; Işık Yay.; İzmir, 2008
ARMSTRONG, Karen; Hazreti Muhammed (sav); Koridor Yay.; İstanbul, 2005
ATEŞ, Ali Osman; Oryantalistlerin Hz. Peygamber ile İlgili İddialarına Cevaplar; Beyan Yay.; İstanbul, 1996
AZZAM, Abdurrahman; Peygamberimizin Örnek Ahlakı; Timaş Yay.; İstanbul, 2002
BALCI, Ramazan; En Sevgili’nin Dostları; Nesil Yay.; İstanbul, 2005
ÇELEBİ, Ahmet; İslam Öncesi Mekke ve Tarih Anlayışımız; Seriyye Kitapları; İstanbul, 1997
ÇETİN, Abdurrahman; Peygamberimizin Hayatı; Ensar Neşriyat; İstanbul, 2007
ÇETİN, Abdurrahman; Peygamberimiz ve Toplum; Ensar Neşriyat; İstanbul, 2007
ÇETİN, Abdurrahman; Peygamberimizin İbadetleri, Ensar Neşriyat, ;İstanbul, 2007
ÇETİN, Abdurrahman; Peygamberimizin Ahlakı, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2007
DELCAMBRE, Anne-Marie; ALLAH’ın Resulü Hz. Muhammed; YKY, İstanbul, 2001
DERVEZE, İzzet; Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı (Tk.); Ekin Yay.; İstanbul, 1998
DÖNMEZ, Kâzım; O’nun Günleri; Okul Yay.; İstanbul, 2004
DURÎ, A. Aziz; İlk Dönem İslam Tarihi; Endülüs Yay.; İstanbul, 1991
EBU ZEHRA, Muhammed; Son Peygamber Hazreti Muhammed (Tk.); Kitabevi; İstanbul, 1997
Edisyon; Sahabîler Ansiklopedisi (Tk.); Nesil Yay; İstanbul, 2006
Edisyon; En Öndekiler; Işık Yay.; İzmir, 2007
EL-ASKALÂNÎ, İbn Hacer; Sahabe-i Kiram Ansiklopedisi (Tk.); İz Yay.; İstanbul, 2009
EL-BEKRÎ; Câhiliye Arapları; İz Yay.; İstanbul, 1998
EL-İSBEHÂNİ, Ebu’ş-Şeyh; Hz. Peygamber’in Edeb ve Ahlâkı; İz Yay.; İstanbul, 1997
EN-NEDVİ, Ebu’l-Hasen; Rahmet Peygamberi; İz Yay.; İstanbul, 1996
GAZALİ, Muhammed; Fıkhu’s Sîre (Resulullah’ın Hayatı); Risale Yay.; İstanbul, 2005
GÜLEN, M. Fethullah; Sonsuz Nur (Tk.); Zaman Yay.; İstanbul, 1994
HALİD, Halid Muhammed; Yeryüzünün Yıldızları; Beka Yay.; İstanbul, 2001
HAMİDULLAH, Muhammed; İslam Peygamberi (Tk.); İrfan Yay.; İstanbul, 1993
HAVVA, Said; Er Rasûl Hazreti Muhammed (sav); Petek Yay.; İstanbul, 1987
HAYLAMAZ, Reşit; Efendimiz (sav) (Tk.); Işık Yay.; İzmir, 2007
İBN-İ HİŞAM; İslam Tarihi (Tk.), Kahraman Yay.; İstanbul, 2001
KÂDİ İYAZ; Şifâ-i Şerîf; Bedir Yay.; İstanbul, 1993
KÂNDEHLEVÎ, M. Yusuf; Hadislerle Peygamber ve Ashâbının Yaşadığı İslâmiyet (Tk.); Divan Yay.; İstanbul, 1980
KANDEMİR, M. Yaşar; İki Cihan Güneşi; Erkam Yay.; İstanbul, 2004
KANDEMİR, M. Yaşar; Canım Arzular Seni; Erkam Yay.; İstanbul, 2002
KANDEMİR, M. Yaşar; Senin Yoluna; Erkam Yay.; İstanbul, 2004
KANDEMİR, M. Yaşar; Adı Güzel Kendi Güzel Muhammed (sav); Erkam Yay.; İstanbul, 2004
KAZICI, Ziya; Hazret-i Muhammed’in Aile Hayatı ve Eşleri; Çamlıca Yay.; İstanbul, 2003
KESMEZ, Ümit; Fethin Mü’minleri; Işık Yay.; İzmir, 2008
KISAKÜREK, Necip Fazıl; Çöle İnen Nur; Büyük Doğu Yay.; İstanbul, 1998
KÖKSAL, M. Âsım; Hazreti Muhammed (as) ve İslâmiyet (Tk.); Işık Yay.; İzmir, 2010
KÖKSAL, M. Âsım; Peygamberimiz; Köksal Yay.; İstanbul, 1999
KÖKSAL, M. Âsım; Efendimiz ve Yolu; Gelenek Yay.; İstanbul, 2003
KURUCAN, Ahmet – MERCAN, Zühdü; Aşere-i Mübeşşere; Işık Yay.; 2007
KUTUP, Muhammed Ali; İslam Kahramanları (Tk.); Hisar Yay.; İstanbul, 1981
LINGS, Martin; Hz. Muhammed’in Hayatı; İnsan Yay.; İstanbul, 1984
MAHMUT EFENDİ, Ataullah b. Fazlullah Benlizâde; Sevgilinin Bahçesi; Gelenek Yay.; İstanbul, 2003
MEVDUDÎ; Hz. Peygamberin Hayatı (Tk.); Pınar Yay.; İstanbul, 1992
NURBAKİ, Halûk; Fahr-i Kâinat Efendimiz; Damla Yay.; İstanbul, 2000
RAHNUMA, Zeynel Abidin; Fahrıâlem Hz. Muhammed’in Hayatı; Elest Yay.; İstanbul, 2005
RODINSON, Maxime; Muhammed; Doruk Yay.; İstanbul, 2008
SARDAR, Ziauddin – MALİK, Zafar Abbas; Hz. Muhammed; Milliyet Yay.; İstanbul, 1996
SIBÂÎ, Mustafa; Peygamberimizin Hayatından Dersler ve İbretler; Risale Yay.; İstanbul, tarihsiz
ŞAKİR, Mahmud; Sahabe Hayatından Tablolar (Tk.); Ravza Yay.; İstanbul, tarihsiz
ŞAKİR, Mahmud; Gökteki Yıldızlar, Ravza Yay.; İstanbul, 2007
ŞARKAVİ, Abdurrahman; Özgürlük Peygamberi Hz. Muhammed; Birleşik Yay.; İstanbul, 1996
ŞERİATİ, Ali; Muhammed’i Tanıyalım; Fecr Yay.; Ankara, 2000
Garplıların üzerinde durdukları, zayıf veya yersiz gördükleri ve her zaman dillerine doladıkları meselelerden biri de çok kadınla evlenme meselesidir. Onlar, „İslam Dini buna nasıl müsaade ediyor? Bu hiç olur mu?!.“ der dururlar.
Hanım kardeşlerimin, belki de en çok korktukları meselelerden birisi de budur.
Hayır! Dinimizin diğer meselelerinde olduğu gibi, bu meselesinde de insan hukukuna, insan tabiatına, insan mantığına ve insan yaratılışına ters düşen hiçbir taraf yoktur. Bu mesele de gayet mâkul ve normaldir. Yeter ki meseleyi çok iyi bilelim, yeter ki her yönüyle tetkik edelim.
İslam dini, çok evlenmeye müsaade ederken kapıyı tamamen açık bırakmamıştır. Aksine, bu meseleyi çok ağır şartlara bağlamıştır. Öyle ki, her sabahtan kalkan; ,,Ben bir daha evleneceğim, bir kadın daha alacağım!..“ diyemez. Yağma yok, her erkek çok evlenmenin hakkından gelemez, hukukuna riayet edemez, günaha girer...
Kur'an-ı Kerim'in bu husustaki ayetini görelim:
,,Eğer, velisi olduğunuz mal sahibi yetim kızlarla evlenmekle kendilerine haksızlık yapmaktan korkarsanız, onlarla değil, hoşunuza giden başka kadınlarla ikişer, üçer ve dörder evlenebilirsiniz; şayet aralarında adaletsizlik yapmaktan korkarsanız bir tane almalısınız veya sahip olduğunuz cariye ile yetinmelisiniz. Doğru yoldan sapmamanız için en uygunu budur.“ 
Rivayete göre, cahiliyyet devrinde bir erkek, on kadar kadınla evlenirdi. Yani nikâhı altında on tane kadın bulunabilirdi. Bundan başka, şayet kendi idaresi altında malı-mülkü olan yetim kız da varsa onu da malı için alırdı, başkasına vermezdi, hakkında adalet de göstermezdi, işte böyle adalete aykırı, hukuka aykırı, merhamete aykırı hal ve hareketlerden müslümanları menetmek için Cenab-ı Hakk ne yapmış? Yukarıda mealini kaydettiğimiz ayet-i kerime'yi göndermiştir.
Bu ayet-i celile'de, bir kimsenin idaresinde bulunan bir yetim kızın, sırf malına tama' ederek kendisine nikâh ettiği taktirde, hakkında adaletli davranmaktan korkarsa ne yapacak? Yetim olmayan ve aynı zamanda hoşuna giden kadınlardan ikişer, üçer, dörder alması caizdir. Buna müsaade veriliyor. Veriliyor ama bu da serbest bırakılmıyor, keyfe bırakılmıyor, ağır bir şarta bağlanıyor, kadınlar arasında tam bir adalet şartı konuyor. Kişi, birden fazla alacağı kadınlar arasında adil olacağını, onların hukukuna harfi harfine riayet edeceğini kestirir ve bunu yüzde yüz göze alabiliyorsa, kendine güvenip ,,Ben adil olabilirim, hiçbirine gadretmem, her kadının hakkını hakkıyla veririm!..“ diyebiliyorsa ve buna kesin karar verebiliyorsa işte o zaman birden fazla evlenmesine müsaade ediliyor. Yok eğer adil olamamaktan korkuyorsa, ,,Acaba, ben birden fazla evlendiğim taktirde kadınların haklarından gelebilir miyim? Tam olarak adaleti tesis edebilir miyim? Her birine bir ev temin edebilir miyim? Sonu nasıl olur? Vebale girer miyim?..” şeklinde korku ve şübhe içinde bulunursa, tek bir kadınla yetinmesi emrediliyor. “Tek bir kadınla evleniniz!” deniyor.
Ayet-i kerime'de şu noktaya da dikkat çekilmektedir: Yetim hakkı çok ağırdır. Yetimin hukukuna tecavüz büyük bir zulümdür, insanı korkunç azaba sürükler.
Kadın hakkı da yetim hakkı gibidir, bir bu kadar mühimdir. Birden fazla olan kadınları arasında adil olamazsa, hak ve hukuklarına riayet etmezse, kimine iyi, kimine kötü davranırsa büyük bir zulüm yapmış, kendisini korkunç azaba sürüklemiş olur.
Peygamber (s.a.v.) Efendimiz şöyle buyurur:
,,Bir kimsenin iki karısı olur da ikisi arasında adil davranmazsa, kıyamet gününde vücudunun bir tarafı çarpık olarak haşrolunur.”
Demek oluyor ki; birden fazla karı alan, çok çetin ve çok tehlikeli bir işin altına girmiş oluyor. Bu çok çetin ve çok tehlikeli işin hakkından gelmek, yüz aklığıyla altından kalkmak her babayiğidin kârı değildir.
Netice itibariyle şunu söyleyebiliriz: İslam dininde çok evlenme kapısı herkese açık değildir, çok ağır şarta bağlıdır.
Fakat bu çok ağır şartı yerine getireceğine aklı kesen kimseye müsaade etmiştir, kapıyı tamamen kapamamıştır. Çünkü buna ihtiyaç da var. Hem de birkaç yönden. Hem erkekler, yönünden hem de kadınlar yönünden.
Erkekler yönünden:
Kadınlar, erkeklere nazaran zayıf bünyeli, narin mizaçlı olarak yaratılmışlardır. Dolayısıyla marazlara, arızalara daha müsaittirler. Kadınların birçok vakitleri hayızla, lohusalıkla, gebeliğin ağır yükü ile geçer. Çocukların bakımı, görüp gözetilmesi meşguliyeti de kadınlara aittir. Bütün bunlar; kadınların daha çabuk ihtiyarlamalarına, çabuk çökmelerine ve nihayet çabuk yorgun düşmelerine sebebiyet verir. Kocalarının kocalık haklarını hakkıyla yerine getiremez, onlara karşı olan vazifelerini tam yapamazlar ve onları tatmin edemezler.
Tatmin olamayan koca ne yapacak?
Bir taraftan hırcınlaşacak, hanımına karşı sertleşecek, aradaki bağlar gevşemeye başlayacak, huzursuzluk kendini gösterecek, evin tadı, tuzu kalmayacaktır ve belki de bağların kopmasına, ailenin dağılmasına sebep olacaktır.
Diğer taraftan da kendini tatmin etme yollarını ve çarelerini arayacak, harama gidecek, zina yapacak ve namusunu lekeleyecektir. Bu da neslin bozulmasına yol açacaktır.
İşte bütün bunları nazar-ı itibare alan İslam dini ne yapmış? Bu gibi mahzurlara, sakıncalara meydan vermemek için tedbir almış; aralarında adaleti gözetmek şartiyle birden fazla evlenmeye izin vermiştir.
Kadınlar yönünden :
Çok evlenme kapısının açık bırakılması kadınlar yönünden de hikmet ve maslahata uygundur. Onların aleyhine değil, lehinedir. Zararlarına değil, faydalarınadır. Şöyleki:
Genellikle kadın sayısı erkekten çok oluyor. Ayrıca savaşlarda, kazalarda ölen erkekler, erkek sayısını daha da azaltıyor. Bu nedenle İslamiyet diyebiliyor ki, şimdi siz birden fazla kadınla evlenme kapısını tamamen kapatırsanız ve herkes ancak bir kadınla evlenecektir, derseniz, ya arta kalan kadınların hali ne olacak? Onlar nereden koça bulacaklar? Bunların ihtiyaçlarını kim giderecek, dertleriyle kim dertlenecek? Bunlar ortalıkta perişan mı olacaklar, namuslarını payımal mı edecekler? Bunlara kim evet diyebilir?
Ve işte, kadınların böyle bir duruma düşüp perişan olmamaları için, aynı zamanda beşerî ihtiyaçlarını meşru bir şekilde karşılayabilmeleri için, İslam dini çok kadınla evlenme kapısını -adalet şartını koyarak- açık bırakmıştır.
Yani iki yol var: Ya arta kalan kadınlar sokakta, şurada veya burada perişan olacaklar, himayesiz kalacaklar; fuhuş alabildiğine yayılacak, namusları gidecek. Ya da erkeklere, birden fazla kadınla evlenme kapısı açık kalacak. İslam dini ne yapmış? Bu iki yoldan ikincisini faydalı görmüş ve bir erkeğin adil olma kaydiyle, birden fazla kadınla evlenmesine müsaade etmiştir.
İslam dinini bu yönden tenkit etmek isteyen Avrupalı'lar, bu konuyu ya bu yönüyle anlayamıyorlar ya da anlamak istemiyorlar. Fakat Avrupalılar içerisinde insaflı düşünenler de yok değildir. Bakınız: Bu meseleden bahseden DoktorAnnie Besant ne diyor?
,,Bir tek kadınla evlilik, batıda sözde kalmıştır. Gerçekte ise sorumsuz bir şekilde çok kadınla evlenme usulü alıp yürümüştür. (Ama batılı buna çok evlilik demiyor da metres hayatı diyor ve kelime oyunu yapıyor...) Erkek, metresinden bıkınca ne yapıyor? Onu başından savuyor. O da yavaş yavaş kaldırım yosması, sokak kadını oluyor.
İşte, bu zavallı metresin durumu, çok kadınlı bir aile çatısı altında mevki sahibi, hürmet gören bir annenin durumu ile kıyaslanamaz. Avrupa'nın büyük şehirlerinde geceleri sokakları dolduran binlerce zavallı kadını gördüğümüz zaman anlıyoruz ki; çok evlenmeğe izin verdiği için İslam dinini kötülemeleri onların ağızlarına yakışmıyor.
Aldatılmış, sığınacak bir yerden ve sevgiden mahrum, babası belli olmayan çocuğu ile sokağa atılmış, yoldan geçenin zevkine kurban olmuş, herkesin nefret ve hakaretine uğramış bir halde yaşamaktansa, bir tek adamın hanımlarından biri olarak, kucağında çocuğu ile ve hürmet görerek bir aile yuvasında yaşamak, bir kadın için çok daha iyi, çok daha mesut ve çok daha muhteremdir.
Garbın bir başka ilim adamı da şöyle diyor:
„... Bir tek kadınla evlenmenin Hz. İsa tarafından savunulduğu hususu doğru değildir. Mesele içtimaî, ahlakî ve dinî bakımdan ele alındığı taktirde, birden fazla kadınla evlenmenin, medeniyetin en yüksek değer ölçülerine aykırı olmadığı isbat edilebilir. Bu dava, batıda kimsesiz ve bahtsız kadınların meselesinin halli için bir devadır, bir ilaçtır. Tersini iddia etmek fuhuşun, metres hayatının ve evde kalmış kızların davalarının devam etmesi ve çoğalması demektir.“
İslam'ın bu babdaki hükmünün taşıdığı hikmetleri şöyle sıralayabiliriz:
1- Erkeğin beşerî ihtiyaçlarını gidermek,
2- Hiçbir kadını kocasız bırakmamak,
3- Erkek ve kadının namusunu korumak,
4- Adil olamamaktan korkan kimseye bu kapıyı kapamak
|
