ehlisunnnetde - KAİNATIN EFENDİSİ 4

Resulullah efendimiz ibadet ve taat için kendisinde tam bir istidad vardı. Ne hakka tecavüz, ne de, onu yerine getirmekte kusur ederdi. Kendisine yakın olanlar, insanların en hayırlıları idiler.

O’nun katında Eshabın en üstünü, öğüdü en şumüllü ve mertebece en büyüğü de, muhtaçlara yardımı ve iyiliği en güzel olandı. Kainatın efendisi, Allah’ı anmadıkça, ne oturur, ne de kalkardı.

Mecliste bir yeri kendisine belirlemez, böyle yapmayı, men ederdi. Nerede olursa olsun, oturan bir cemaatin yanına vardığı zaman, üst başa geçmez, meclisin sonuna oturur ve böyle yapmalarını, Müslümanlara da emrederdi.

Kendisiyle birlikte oturan herkese nasibini verir, öyle ikram ederdi ki, herkes, Resulullah katında, kendisinden daha kıymetli bir kimse yok sanırdı. Kendisiyle oturan veya gelip hacetini arz eden kimsenin her şeyine, dönüp gidinceye kadar katlanırdı.

Bir kimse, kendisinden bir hacette, istekte bulununca, onu reddetmez, verir, yahut, tatlı ve yumuşak dille geri çevirirdi. Onun güzel ahlakı, bütün insanları, içine alacak kadar genişti.

Onlara şefkatli bir baba olmuştu. Hak hususunda herkes, O’nun katında eşit idi. Peygamber efendimizin meclisi; bir ilim, hayâ, sabr ve emanet meclisi idi.

Meclisinde ne sesler yükselir, ne bir kimse suçlanır, ne de işlenmiş bir kusur ve hata açığa vurulurdu. Kainatın efendisinin Meclisinde bulunanlar, birbirlerinin dengi olup birbirlerine karşı üstünlükleri, ancak takva yönündendi. Hepsi de, alçak gönüllü idiler.

Büyüklere tazim ederler, küçüklere şefkat ve merhamet gösterirler, ihtiyaç sahiplerini, başkalarına tercih edip ihtiyaçlarını karşılamağa çalışırlar, garip, yabancı olanları korur ve kollarlardı.

Peygamber efendimiz daima güler yüzlü, yumuşak huylu idi. Esirgemesi, bağışlaması boldu. Katı kalbli değildi.

Hiç kimse ile çekişmezdi. Hiç bağırıp çağırmaz, kötü söz söylemezdi. Hiç kimseyi ayıplamazdı. Cimri değildi. Hoşlanmadığı şeye göz yumardı. Umanı, umutsuzluğa düşürmez, bir şey hakkındaki hoşnutsuzluğunu açığa vurmazdı.

Resulullah efendimiz üç şeyde uzak dururdu:

1. İnsanlarla çekişmekten,

2. Çok konuşmaktan,

3. Yararsız, boş şeylerle uğraşmaktan.

İnsanları da, üç şeyde kendi hallerine bırakırdı:

1. Hiçbir kimseyi ne yüzüne karşı, ne de, arkasından kınamaz, ayıplamazdı,

2. Hiç kimsenin ayıp ve kusurunu araştırmazdı,

3. Hiç kimseye, hakkında hayırlı olmayan sözü söylemezdi.

Peygamber efendimiz, konuşurken, huzurunda bulunanlar, başlarına kuş konmuş gibi, sessiz ve hareketsiz dururlar, sözünü bitirip susunca, söyleyeceklerini söylerler, fakat, kendisinin yanında asla tartışmaz ve çekişmezlerdi.

Peygamber efendimizın yanında birisi konuşurken, konuşmasını bitirinceye kadar o birleri susarlardı. Peygamber efendimizın yanında en sonrakinin sözü ile en öncekinin sözü farksızdı.

Meclisinde bulunanlar, bir şeye gülerlerse, O da, onlara uyarak güler, bir şeye hayret ederlerse, O da, onlara uyarak hayret ederdi.

Huzuruna gelen gariplerin, yabancıların sözlerinde ve sorularındaki kabalık ve kırıcılığa Eshabı da, kendisi gibi davransınlar diye katlanırdı.

“Bir ihtiyaç sahibinin ihtiyacını talep ettiğini gördüğünüz zaman, ihtiyacını ele geçirmesi için ona yardım ediniz!” buyururdu.

Gerçeğe uygun olmayan övmeyi kabul etmezdi. Hakka tecavüz etmedikçe, hiç kimsenin sözünü kesmezdi. Hakka tecavüz ettiği zaman da, ya onu men ederek sözünü keser, yahut meclisten kalkıp giderdi. Kainatın efendisinin susması, dört şey üzerine; hilm, hazer, takdir, tefekkür üzerine idi.

Takdir, insanlara eşit bakış ve dinleyişte; Tefekkür, dünya ve Ahiret işlerini düşünmesinde göze çarpardı. Hilm ve sabrı, kendisinde toplamıştı. Dünyaya ait hiçbir şey, kendisini kızdırmazdı.

Hazere gelince. Kendisinde dört haslet toplanmıştı:

1. En iyiyi, tabi olmak için alırdı.

2. Çirkin olan şeyleri, geri durulması için, bırakırdı.

3. Görüşünü, ümmetinin yararına olan şeylerde harcardı.

4. Himmetini, ümmetinin dünya ve Ahiret mutluluklarını sağlayacak şeyler üzerinde toplardı.

“Kainatın efendisinin herhangi bir şey için “Hayır!” dediği olmazdı. Yapmak istediği bir şey kendisinden istenildiği zaman “Olur!” buyurur, yapmak istemediği bir şey kendisinden istenilince, susar, onu yapmak istemediği, kendisinin bu susuşundan anlaşılırdı.

Herkesin dünya ve ahıret saadeti için çalışırdı. Bir gazada, kafirlerin yok olması için dua buyurması istendiğinde,”Ben, lanet etmek için, insanların azab çekmesi için gönderilmedim. Ben, herkese iyilik etmek için, insanların huzura kavuşması için gönderildim,” buyurdu.

Enbiya suresinin yüzyedinci ayetinin meal-i şerifinde, “Seni, alemlere rahmet, iyilik için gönderdik” buyurulmuştur. Bunun için herkesin iyiliği için uğraşırdı.

Hind bin Ebi Hale Peygamber efendimizin yürüyüşünü şöyle anlatır: Kainatın efendisi yürürken ayaklarını, yerden canlıca kaldırır, iki yanına salınmaz, adımlarını, geniş atar, yüksek bir yerden iner gibi önüne doğru eğilir, vakar ve sükunetle, rahat yürürdü.

Bakmak istediği zaman, bakacağı tarafa, tamamiyle dönerek bakardı. Etrafına gelişi güzel bakınmazdı.

Yeryüzüne bakışı, semaya bakışından uzundu. Yeryüzüne bakışı da, göz ucu ile idi.

Yürürken, Sahabilerinin gerisinde yürürdü.

Birisiyle karşılaştığı zaman, önce, kendisi selam verirdi.

Ebu Hüreyre hazretleri de şöyle anlatır:

Yürüyüşte, Kainatın efendisidan daha hızlı bir kimse görmedim. Yürürken, yer yüzü, sanki O’nun ayağının altında dürülürdü! Biz, ardından yetişmek için kendimizi son derecede zorlar, sıkardık. Kainatın efendisi ise, yürürken, kendisini hiç sıkmazdı.

Enes bin Malik’in bildirdiğine göre: Peygamber efendimiz, birisiyle karşılaştığı zaman, Musafeha eder, o kimse, elini çekmedikçe, Peygamber efendimiz de elini çekmez, o kimse, yüzünü çevirmedikçe, Peygamber efendimiz de, ondan yüzünü çevirmezdi. Musafeha; iki kişinin, karşılaşınca, avuçlarının yüzlerini, içlerini birbirine yapıştırıp birbirlerinin yüzlerine bakışmaları demektir.

Enes bin Malik hazretleri anlatır: Efendimize, “Ya Resulallah! Bazımız, bazımıza eğilsin mi?” diye sorduk. “Hayır!” buyurdu. “Bazımız, bazımızla kucaklaşsın mı?” diye sorduk. “Hayır! Fakat, Musafeha ediniz!” buyurdu.

Bera bin Azib de, Peygamber efendimizin “İki Müslüman karşılaşıp selamlaşır ve Musafeha ederlerse, onlar, daha birbirlerinden ayrılmadan önce mağfiret olunurlar!” buyurduğunu bildirir.

Kainatın efendisi, daima düşünceli idi. Kendisinin susması, konuşmasından uzun sürerdi. Resulullah, lüzumsuz yere konuşmazdı. Söze başlarken de, sözü bitirirken de, Allah’ın ismini anardı.

Konuşurken, kısa ve özlü kelimelerle konuşurdu. Resulullahın sözleri, hep gerçek ve yerinde idi. Resulullah konuşurken, ne fazla, ne de, eksik söz kullanırdı.

Kimsenin gönlünü kırmaz, kimseyi hor görmezdi. En ufak nimete bile saygı gösterir, hiçbir nimeti yermezdi. Bir nimeti, ne hoşuna gittiği için över, ne de, hoşlanmadığı için yererdi.

Resulullah efendimiz, dünya için, dünya işleri için kızmazdı. Fakat, bir hak çiğnenmek istenildiği zaman, onun hakkını almadıkça, hiçbir şey, kızgınlığının önüne geçemezdi.

Kendi şahsı için asla kızmaz ve öc almazdı. Bir şeye işaret edeceği zaman, parmağı ile değil, bütün eli ile işaret ederdi. Hayret ve taaccüp ettiği zaman, elinin duruşunu, tersine çevirir, yani avucu göğe doğru ise, onu, yere doğru, yere doğru ise, göğe doğru çevirirdi. Konuşurken, el hareketi yapar, sağ elinin avucunu, sol elinin baş parmağının iç tarafına vurur dururdu. Kızdığı zaman, kızgınlıktan hemen vaz geçer ve kızgınlığını belli etmezdi.

Neşelendiği, ferahlandığı zaman, gözlerini yumardı. En fazla gülmesi, gülümsemekti. Gülümserken de, ağzındaki dişleri, inci taneleri gibi görünürdü.

Ebu Sa’id-i Hudri hazretleri anlatır: Resulullah efendimiz, hayvana ot verirdi. Deveyi bağlardı. Evini süpürürdü. Koyunun sütünü sağardı. Ayakkabısının söküğünü dikerdi. Çamaşırını yamardı. Hizmetçisi ile birlikte yerdi. Hizmetçisi el değirmeni çekerken yorulunca, ona yardım ederdi. Pazardan öte beri alıp torba içinde eve getirirdi. Fakirle, zenginle, büyükle, küçükle karşılaşınca, önce selam verirdi. Bunlarla müsafeha etmek için, mubarek elini önce uzatırdı.

Köleyi, efendiyi, siyahı ve beyazı bir tutardı. Her kim olursa olsun, çağırılan yere giderdi. Önüne konulan şeyi, az olsa da, hafif, aşağı görmezdi. İyilik etmesini sever idi. Herkesle iyi geçinirdi. Güler yüzlü, tatlı sözlü idi. Söylerken gülmezdi.

Üzüntülü görünürdü. Fakat, çatık kaşlı değildi. Aşağı gönüllü idi. Heybetli idi saygı ve korku hasıl ederdi. Fakat, kaba değildi. Nazik idi. Cömert idi. Fakat, israf etmez, faydasız yere birşey vermezdi. Herkese acır idi. Kimseden birşey beklemezdi. Saadet, huzur isteyen, Onun gibi olmalıdır.

Her Müslüman Resulullahın bu hallerini kendine örnek almalıdır. Allahü tealanın ahlakı ile ahlaklanmak, her müslümana lazımdır. Çünkü, Resulullah efendimiz “Allahü tealanın ahlakı ile huylanınız!” buyurdu.

Mesela, Allahü tealanın sıfatlarından biri “Settar”dır. Yani günahları örtücüdür. Müslümanın da din kardeşinin aybını, kusurunu örtmesi lazımdır. Allahü teala, kullarının günahlarını affedicidir. Müslümanlar da, birbirlerinin kusurlarını, kabahatlerini affetmelidir. Allahü teala kerimdir, rahimdir. Yani lutfü, ihsanı boldur ve merhameti çoktur. Müslümanın cömerd ve merhametli olması lazımdır. Bütün güzel ahlak da böyledir.

Resul aleyhisselamın güzel huyları pek çoktur. Her müslümanın bunları öğrenmesi ve bunlar gibi ahlaklanması lazımdır. Böylece, dünyada ve ahırette felaketlerden, sıkıntılardan kurtulmak ve O iki cihan efendisinin şefaatine kavuşmak nasip olur.

Peygamber efendimizin bir tane Hıbere elbisesi vardı. Hıbere; pamuk ve keten ipliğinden dokunan çizgili, yollu Yemen kumaşına denir. Peygamberimiz, Hıbere elbisesini giymeyi çok severdi.

Peygamberimizin, bir de Umman işi iki izarı vardı. Belden aşağısına tutulan futa ve peştamala izar denir. Peygamberimizin, kıldan dokunmuş, üzerinde deve semerlerini andıran birtakım çizgiler bulunan izarımsı bir fotası daha vardı ki, bununla, dışarı çıktığı olurdu.

Ebu Bürde: “Ziyaretine vardığımız zaman Hz. Aişe, bize mülebbede diye anılan sırınmış, keçeleşmiş bir elbise ile Yemen’de yapılan kalın bir izar çıkarıp yemin ederek: “Resul aleyhisselamın ruhu, işte bunların içinde alındı!” dedi.”

Peygamberimiz, soğuk kış gecelerinde namazlarını da, dokuması ne pek sert, ne de, pek yumuşak olmayan yün bir futa tutunmuş olarak kılardı.

Peygamberimiz, erkek Müminlerin, bellerine tuttukları izarı, ancak, bacağın yarısına, yumuşak etine ve biraz daha aşağısına kadar uzatabileceklerini, fakat, topuklara kadar uzatamayacakları gerektiğini bildirmiş.

Büyüklük taslamak için izarlarını yerde sürükleyen erkeklere, Kıyamet gününde, yüce Allah’ın rahmet nazarıyle bakmayacağını haber vermiş. Cabir bin Süleym’e: “İzarını, yarı bacağına kadar kaldır! Bunu, yapamazsan, topuklarına kadar uzat! Yerde sürüklenecek kadar uzatmaktan sakın! Çünkü bu, gurur alamettir. Allah ise, gururlanmayı sevmez!” buyurmuştur.

Bunun için, Abdullah bin Ömer, izarını, bacaklarının yarısına kadar uzatır, gömleğini onun üzerinde, ridasını da, gömleğinin üzerinde bulundururdu.

Peygamberimizin, giyinip gelen Heyetlerin yanına çıktığı Hadrami ridasının uzunluğu dört arşın, eni iki arşın bir karış, kıymeti de bir dinardı. Rengi yeşildi.

Peygamberimizin bu ridası, Halifeler devrinde dürülüp bir bohça içinde Halifeler katında bulundurulurdu. Halifeler, Ramazan ve Kurban bayramlarında onu giyerlerdi.

Peygamberimizin Suhar işi iki elbisesi vardı. Suhar, Umman’da bir kasabadır. Peygamberimizin Suhar işi gömleği de vardı. Suhar kasabasında yapılan gömlek, Suhari diye anılır. Peygamberimizin en çok sevdiği elbise, kamis (gömlek) idi. Kamis, yalnız pamuk ipliği ile dokunmuş bezden yapılan gömleğe denir. Peygamberimizin gömleklerinin boyları kol uzunluğu, bileğe kadardı. Necaşi’nin Peygamberimize gönderdiği hediyeler arasında bir de gömlek vardı.

Peygamber efendimizin, tek kat pamuk ipliğinden dokunmuş bezden yapılmış gömleği vardı. Suhul, Yemen kariyelerinden olup orada tek kat pamuk ipliğinden dokunmuş bezden yapılan elbiselere Suhuliye denir. Habeş Necaşisinin Peygamberimize gönderdiği hediyeler arasında bir de, don bulunuyordu.

Peygamberimizin beyaz bir elbisesi de, vardı. Efendimiz, “Elbiselerinizden, beyazını giyiniz! Dirileriniz, beyaz elbise, giysin. Ölülerinizi de, beyaz kefene sarınız! Çünki, o, giyimlerinizin hayırlısı ve iyisidir!” buyurmuştur.

Peygamberimizin yeşil elbise giydiği de, görülmüştür. Ebu Rimse, Peygamberimizi, üzerine iki parça altlı üstlü, yeşil elbise giymiş olduğu halde, gördüğünü söyler.

Peygamberimiz, kırmızı (Alacalı) Hulle de, giyerdi. Bera bin Azib “Kırmızı (Alacalı) Hulle içinde, saçları, kulak yumuşağına ulaşanlar arasında Resul aleyhisselamdan daha güzelini görmedim!” demiştir. Peygamberimizin Cuma ve Bayramlarda, üzerine giydiği kırmızı bir Cübbesi vardı. Peygamberimizin bir tane de, Yemen işi Cübbesi bulunuyordu. Peygamberimiz, yenleri (Kol ağızları) dar olan Şam işi bu Cübbeyi, seferlerde giyerdi.

Peygamberimiz, İran Şahlarının giydik

leri Taylesan kumaşından yapılmış, yakasında atlastan bir parça, eteğinin ön ve arkadaki iki açık yanında ve yenleri üzerinde atlastan birer çevre kıvrıntısı bulunan bu Cübbeyi de savaşlarda düşmanlarla karşılaştığı sıralarda giyerdi.

Hz. Aişe’nin vefatına kadar yanında bulunan bu Cübbe’yi, ondan sonra, Esma bint-i Ebi Bekr almıştı. Peygamberimizin giymiş olduğu bu Cübbenin yıkantısiyle hastalar yıkanır, şifa umulurdu.

Dumetülcendel Hakimi Ükeydir’in öldürülen kardeşi Hassan’ın, erişi ve ırgacı ibrişiyle dokunmuş atlas kumaştan yapılmış, işleme yerlerine altın sırma ile hurma yaprakları işlenmiş Cübbesi, Peygamberimize gönderilmişti.

Peygamberimiz, bu Cübbeyi giyerek Minbere çıkıp oturmuş, hiç konuşmadan Minberden inmişti. Müslümanlar, ellerini, ona, sürüyorlar bakıyorlar güzelliğine hayran oluyorlardı.

Peygamberimiz “Siz, bunun güzelliğine mi şaşıyorsunuz? Bu, pek mi hoşunuza gitti?” diye sordu. “Biz, bundan daha güzel bir elbise görmedik!” dediler.

Peygamberimiz “Varlığım, kudret elinde bulunan Allaha yemin ederim ki Sa’d bin Muaz’ın Cennetteki mendilleri, gördüğünüz şeyden daha güzel ve hoşturlar!” buyurdu.

Peygamberimiz, kendisine hediye edilmiş olan Atlas bir kaftanı giyip namaz kıldı. Namazdan döner dönmez, onu, nefret edercesine, hemen üzerinden çıkardı.

“Bu, Müttekilere yaraşmaz!” buyurdu. Onu, Hz. Ömer’e gönderdi. “Ya Resulallah! Onu, çıkarmakta ne için acele ettin?” diye sordular.

Peygamberimiz, “Cebrail, bunu, giymekten beni nehy etti!” buyurdu. Hz. Ömer, ağlayarak gelip “Ya Resulallah! Sen, giymek istemediğin bir şeyi bana verdin!? Bunu ne yapayım?” dedi.

Peygamberimiz “Ben, onu, sana giyesin diye vermedim. Ancak, satasın diye verdim.” Buyurdu. Hz. Ömer, bu kaftanı, iki bin dirheme sattı.

Rum Kralı, peygamberimize, Atlastan, altın sırmalı, uzun yenli bir kürk hediye etmişti. Peygamberimiz, onu giyince, halk “Ya Resulallah! Bu, Sana, Semadan mı indirildi?” dediler.

Peygamberimiz “Pek mi hoşunuza gitti? Varlığım, kudret elinde bulunan Allaha yemin ederim ki: Sa’d b. Muaz’ın Cennetteki mendillerinden bir mendil bile bundan daha hayırlı, daha güzeldir!” buyurdu.

Sonra da, o kürkü, Hz. Cafer b. Ebi Talib’e gönderdi. Hz. Cafer, onu, sırtına giyince, Peygamberimiz “Ben, bunu, sana giyesin diye göndermemiştim!?” buyurdu. Hz. Cafer “Onu, giymeyip te, ne yapacağım?” diye sordu. Peygamberimiz “ Necaşi’ye gönder!” buyurdu.

Peygamberimize, Siyera diye anılan ipekli kumaştan yol yol sarı çubuklu, altlı üstlü bir Elbise hediye edilmişti. Peygamberimiz, bu elbiseyi de, Hz. Ali’ye gönderdi.

Hz. Ali’nin onu, giydiğini görünce, Peygamberimizin yüzünde kızgınlık alameti belirdi. “Ben, onu, sana giymen için göndermedim. Başörtüsü olmak üzre kadınlar arasında parçalayasın diye gönderdim.” buyurdu.

Bunun üzerine, Hz. Ali, onu, parçalayıp Ehl-i Beyt kadınları arasında bölüştürdü.

Habeş Necaşisinin, Peygamberimize gönderdiği hediyeler arasında, Mısır işi bir palto da bulunuyordu.

Peygamberimizin, yünlü siyah elbise giydiği de olmuştur.

Hz. Aişe “Resul aleyhisselam için, siyah yünden bir elbise yapılmıştı.

Onu, giyip içinde terleyince, yünün kokusunu duydu. Hemen, onu, sırtından çıkarıp bıraktı. Çünki, O, yalnız güzel kokudan hoşlanırdı.” demiştir.

Hz. Ömer, çarşıda, mescidin kapısında satışa çıkarılan siyera, istebrak cinsinden ipekli, altlı üstlü bir elbise görüp onu, Peygamberimize getirdi.

“Ya Resulallah! Bunu, satın alsan da, Cuma günlerinde, bayramlarda, yanına heyetler geldiği sıralarda giysen!” dedi.

Peygamberimiz “Bu, ancak ahirette nasibi bulunmayanların elbisesidir! Bunu, ancak, ahirette nasibi bulunmayanlar giyer!” buyurdu. Sonra, kendisinde bulunan atlas bir cübbeyi, Hz. Ömer’e gönderdi. Hz. Ömer, onu alıp Peygamberimizin yanına geldi: “Ya Resulallah! Senin: “Bu, ancak Ahirette nasibi olmayanların elbisesidir. Bunu, ancak, ahirette nasibi olmayan, giyer!” buyurduğunu işittim.

Sonra da, onu, bana gönderdin!?” dedi. Peygamberimiz: “Sen, bunu satıp bedeli ile bir ihtiyacını karşılayasın, ondan yararlanasın diye gönderdim. Yoksa, giyesin diye göndermedim!” buyurdu.

Peygamberimiz: “Şöhret ve gösteriş için elbise giyen kimse onu, bırakıncaya kadar Allah, ondan yüz çevirir! Kıyamet gününde, ona zillet elbisesi giydirir!”

“Şöhret ve gösteriş için elbise giyen kimseye, Kıyamet gününde, Allah onun gibisini giydirir. Sonra da, onu, ateşle alevlendirir!” buyurmuşlardır.

Bürde; Yemen işi, çubuklu, çizgili kumaş olup ihram gibi, bedene bürünülür.

Aba ve hırkaya da, bürde denir. Sehl b. Sa’d der ki: “Resulullah aleyhisselama, bir kadın, dokuduğu kenarlı bir bürdeyi getirdi.

“Ya Resulallah! Bunu, kendi elimle dokudum. Sana giydirmeye getirdim.” dedi. Resulullah da, ihtiyacı olduğu için, onu kabul etti.

Bu bürdeyi bürünmüş olarak yanımıza çıktı. Cemaattan biri, ona elini sürüp “Ya Resulallah! Bu bürdeden daha güzeli olamaz! Bunu, bana giydirsen?” dedi. Resulullah efendimiz “Olur!” buyurdu.

Mecliste, oturduktan sonra eve döndü. Bürdeyi dürüp o kimseye gönderdi. Cemaat: “Sen, hiç de, iyi etmedin! Resulullahın giydiği ve ihtiyacı olduğu bir şeyi, kendisinden istedin!

Sen de, bilirsin ki: Resul aleyhisselam, hiçbir istekliyi reddetmez, boş çevirmez!” diyerek kınadılar.

O kimse de “Vallahi, ben, bunu, giymek için istemedim. Fakat, öldüğüm gün, kefenim olsun diye istedim!” dedi.

Gerçekten de, o bürde öldüğü gün, kefeni oldu.

Resulullah efendimiz, Tebük’te, Eyle halkına bir eman fermanı yazıp verdiği zaman, eman alameti olmak üzre bir de, bürde (hırka) vermişti.

Ebül’Abbas Abdullah bin Muhammed, bu bürdeyi, onlardan üç yüz dinara satın aldı. Abbas oğulları, bu hırkaya, seleften halefe tevarüs ettiler.

Halifeler, bayram günlerinde onu üzerlerine giyip Peygamberimize ait asayı ellerine alarak dışarı çıktıkları zaman, kalpler ürperir, gözler kararırdı.

Meşhur Arap şairlerinden Ka’b bin Züheyr, af dilemek ve Müslüman olmak için Peygamberimize gelip içinde “Şüphe yok ki: Resulullah, doğru yolu gösteren bir nur, kötülükleri yok etmek için Allahın sıyırılmış keskin, yalın kılıçlarından bir kılıçtır!” beyti de, bulunan (Banet Süad) kasidesini okuduğu zaman, Peygamberimiz, sırtındaki bürdesini (hırkasını) çıkarıp ona giydirdi.

Hz. Muaviye, halifeliği sırasında, Ka’b bin Züheyr’e “Resulullahın hırkasını, bize sat!” diye haber saldı. Kendisine on bin dirhem gönderdi.

Ka’b bin Züheyr: “Ben, Resulullahın hırkasını giymek hususunda hiç kimseyi, kendime tercih edemem!” diyerek hz. Muaviye’nin dileğini reddetti.

Ka’b bin Züheyr, vefat ettiği zaman, hz. Muaviye onu, Ka’b’ın oğullarından yirmi bin dirheme satın aldı. Peygamberimizin, Ka’b bin Züheyr’e vermiş olduğu bu mübarek hırka, halifeden halifeye tevarüs ederek geçti.

Emevi saltanatının çöküşünden sonra ilk Abbasi halifesi Ebül’Abbas Seffah bin Abdullah bin Muhammed tarafından üç yüz dinara satın alındı.

Bayramlarda halifeler tarafından giyildi. Halife Muktedir’in, öldürüldüğü zaman kanı, bulaşarak kirlendi. Abbasiler, Mısır’a gelirken, onu, yanlarında getirdiler. Yavuz Sultan Selim, Mısır’ı alıp Halife olduğu zaman Mısır’daki “Mübarek Emanetler” arasında bu mübarek hırka da, İstanbul’a getirildi.

İstanbul’da Topkapı Sarayı Hırka-i Seadet Dairesinde herkes tarafından ziyaret olunan bu mübarek hırka: 1,24 santim boyunda, geniş kollu, siyah yünlü kumaştan yapılmıştır.

Hırkanın içi, kaba dokunmuş krem renk yünlü kumaş kaplıdır. Önünde sağ tarafından 0,23x0,30 ebadında bir parçası noksandır. Sağ kolunda da, eksiklik vardır. Hırka, yer yer haraptır.

Müteaddit bohçalara sarılmış olarak 0,57x0,45x0,21 ebadında üstten açılır kapaklı altın bir çekmece içindedir. Hırka-i Seadetin, bu ebadda Sultan III. Murad tarafından yaptırılmış olan altın bir mahfazası da; mevcuttur. Bu mahfaza, sanat itibarıyle fevkalade olup ayrıca zümrütlerle de bezenmiştir.

Peygamberimizin, zağferan ile boyanmış bir örtüsü vardı. Hamisa, dört köşeli ve iki yanı desenli siyah abaya denir. Peygamberimiz, hastalanmadan önce hamisanın üzerinde namaz kılardı.

Hz. Aişe’nin bildirdiğine göre: Peygamberimiz, bir gün, hamisanın üzerinde namaz kılarken gözü, desene takılmış, selam verince: “Bu hamisamı, Ebu Cehm’e götürünüz. Çünkü, bu, biraz önce, namazımdan beni meşgul etti. Bana, Adiy bin Ka’blardan Ebu Cehm bin Huzeyfe bin Ganim’in enbicaniyesini getiriniz!” buyurdu.

Ebu Cehm: “Ya Resulallah! Niçin bunu gönderdiniz?” diye sorunca, Peygamberimiz: “Gözüm, namazda onun desenine takıldı.” buyurdu. Bu hamisyı, Peygamberimize, Ebu Cehm hediye etmişti.

Enbican, diye anılan şehirde yünden ve desensiz olarak dokunan örtüye enbicani denir. Peygamberimize, Hayber ganimet eşyasından bir de hamisa düşmüştü.

Peygamberimiz, eskimeye yüz tutmuş bulunan bu hamisanın üzerinde de, namaz kılardı. Peygamberimiz, son hastalığında, sıkıntıları arttıkça, bu hamisayı sık sık yüzüne örter dururdu. Hamisa, kendisine sıkıntı verdikçe de, onu atar, yüzünü açardı.

Medine toprağı nemli çorak olduğu için bu hamisa, Peygamberimizin vefatında kabrinin tabanına serilmişti.

Beni Dar heyetinden Hani’ bin Habib, hicretin dokuzuncu yılında Medine’ye geldiği zaman, Peygamberimize sırmalı bir elbise hediye etmişti.

Peygamberimiz, bu elbiseyi Amcası Hz. Abbas’a verdi. Hz. Abbas: “Bunu, ne yapacağım?” diye sordu. Peygamberimiz “Altınını sök, kadınına zinet, ya da, geçimlik yap. Atlasını da, sat, bedelini al!” buyurdu. Hz. Abbas, bu elbiseyi, Yahudilerden bir adama sekiz bin dirheme sattı.

Enes bin Malik der ki: “Kral Ziyezen, otuz üç tane yaşlı, dişi deveye satın aldığı bir hulleyi, Resul aleyhisselama hediye etmiş, Resulullah efendimiz de onu kabul buyurmuştur.”

İshak bin Abdullah bin Haris de: “Resulullah, yirmi dokuz kadar genç deveye satın aldığı bir hulleyi Ziyezen’e hediye etti.” demiştir.

Hulle, yemen bürüdünden veya başka bir kumaştan altlı üstlü, aynı cinsten rida ile izardan mürekkep iki parça elbiseye denir. Tek elbiseye hulle denmez.

Peygamber efendimizin, büyüklü küçüklü üç külahı vardı:

1. Mısır işi külah,

2. Şam işi külah,

3. Kulaklı külah. Efendimiz, kulaklı külahını, seferde giyerdi. Peygamberimizin Şam işi külahı beyazdı.

Necaşi Eshame’nin Peygamberimize gönderdiği hediyeler arasında bir de, sarık vardı. İskenderiye kıralı Mukavkıs’ın gönderdiği hediyeler arasında da, sarık bulunuyordu.

Peygamberimiz, sarığını, külahının üzerine sarardı. “Bizim, müşriklerle aramızdaki fark, sarıkları, bizim külahlar üzerine sarmamızdır.” buyurmuştur.

Peygamberimiz, sarık sardığı zaman, sarığın bir ucunu, iki omuzu arasına sarkıtırdı. Peygamberimiz, abdest alırken, sarığını kaldırıp başına mesh eder, namaz kılacağı zaman da, alnından yukarı kaldırırdı.

Peygamberimizin sarığı, siyahtı. Mekke’nin fethinde de, başında siyah sarık vardı. Peygamberimiz “Yüce Allah, Bedir ve Huneyn günü, başlarına şu sarıkları sarınmış meleklerle bana yardım etti...”

“Sarıklı olarak kılınan nafile veya farz bir namaz, sarıksız olarak kılınan yirmi beş namaza sevapça denktir.” buyurmuşlardır.

Amr bin Hureys, Peygamerimizi, başında siyah sarık olduğu halde minber üzerinde hutbe irad ederken gördüğünü söyler. Peygamberimizin kül rengi sarık sardığı da, olmuştur. Sarığını sarıya boyattığı da rivayet edilir.

Peygamberimizin sarıklarından birinin ismi sehab idi. Peygamberimiz, bu sarığı, Hz. Ali’ye hediye etmişti. Peygamberimizin diğer sarığının ismi ukab idi.

Peygamberimiz, Hz. Ali’yi, Yemen’e gönderirken, Hz. Ali’nin başına üç dürgülü bir sarık sardı. Sarığın bir ucunu, bir zıra’ kadar önüne, öteki ucunu da, bir karış kadar arkasına sarkıttıktan sonra “Sarık, böyle sarılır!” buyurdu.

Peygamberimiz, Muaz bin Cebel’i Yemen’e göndereceği zaman da: “Ey Bilal! Bana sarığımı getir!” buyurmuş. Sarığı getirilince de, onu, Muaz bin Cebel’in başına sarmıştır.

Peygamberimiz namazı başlıkla kılardı. Bunun için başı açık kılmak mekruhtur. Namazda başı örtmeye önem vermediği için açık kılarsa, mekrûh olur. Namaza önem vermediği için açarsa, kâfir olur. İslam büyükleri namazda başı hiç olmazsa, herhangi bir renkte olan takke ile örtmelidir, baş açık kılmamalıdır, demişlerdir. Siyah başlık sünnettir. Siyah takke, yahudilerin havra kıyâfetidir sözünün, din kitaplarında olmadığını bildirmişlerdir.

Peygamber efendimizin ayakkabı ve su kapları ile ilgilenen Enes bin Malik’e: “Resulullah efendimizin ayakkabısı nasıldı?” diye sorulunca Enes bin Malik: “Kıbalan idi.” dedi.

Kıbalan, ayakkabı tasmasına dikilmiş iki kayıştır ki, baş parmağıyla yanındaki parmağın arasına geçirilir. Enes bin Malik’in, tüyü dökülmüş meşin tasmalı bir çift Ayakkabı çıkarıp: “Bu, Resulullahın ayakkabısıdır.” dediği, İsa bin Tahman tarafından rivayet edilir.

Peygamberimizin ayakkabısı, sığır köselesindendi. Abdullah bin Abbas da, Peygamberimizin ayakkabısı hakkında: “İkişer tasmalı idi.” demiştir.

Bu ayakkabı, kat kat dikişli kenarlı, ökçeli, ölçümlü biçimli ayakkabıyı andırır çift tasmalı idi.

Hicretin 100’üncü veya 110’uncu yılında, Peygamberimizin tasmalı bir Ayakkabısı, Mekke’de Ubeydullah bin Abbas bin Abdulmuttalib’in kızı Fatıma’nın yanında bulunuyor ve isteyenlere gösteriliyordu.

Ebülfida der ki: “Hicri 600’üncü yıl civarında ve ondan sonra, İbn-i Ebil Hadred diye anılan tüccar bir adamın yanında Peygamberimize ait ayakkabı teki bulunduğu duyulur.

Melik Eşref Musa bin Melik ül Adil Ebu Bekir bin Eyyub, bu ayakkabıyı pek çok mal verip satın almak isterse de adam satmağa yanaşmaz. Tüccarın ölümünden sonra adı geçen Melik, onu satın alır.

Eşrefiyye Darülhadisini yaptırınca, Kale tarafındaki bir odayı ona tahsis ve bir bakıcı da, tayin ederek kendisine her ay kırk dirhem aylık bağlar. Hâlâ, bu ayakkabı, Eşrefiyye Darülhadisindeki yerinde bulunmaktadır.

Peygamberimize Hayber ganimetinden dört mest düşmüştü. Necaşi Eshame, Peygamberimize bir çift siyah mest hediye etmişti.

Peygamberimiz, bu mestleri giyer, sonradan abdest alırken onların üzerlerine, ayak yıkama yerine, mesh ederdi.

Peygamberimize, İskenderiye kıralı Mukavkıs ile Eshabdan Dıhyetül’kelbi de, bir çift mest hediye etmişti.

Peygamberimiz, bu mestleri de, giyerdi.

Necaşi Eshame’nin, Peygamberimize gönderdiği hediyeler arasında, kaşı, Habeş taşından altın bir yüzük de bulunuyordu.

Peygamberimiz, Ebül’As’ın kızının kızı Ümame’yi çağırıp “Ey kızım! Bunu, sen takın!” buyurdu.

Erkeklere yalnız gümüş yüzüğün helâl olduğu ve altın, demir ve sarı pirinçten yüzük takmanın haram olduğunu bildirilmiştir. Kendisi de, vefât edinciye kadar, yalnız gümüş yüzük kullandı.

Resulullah yüzüğünü sağ eline takardı. Sol eline de taktığı görülmüştür. Sağ ele de, sol ele de takmak caizdir. Küçük parmağa veya yanındaki parmağa takılır. Bayramlarda herkesin takması müstehabdır. Gösteriş için, öğünmek için takmak haramdır.

Bir gün, Nu’mân bin Beşîr, Resulullahın yanına geldi. Parmağında altın yüzük vardı. “Cennete girmeden önce, niçin Cennet zînetini kullanmışsın?” buyurdu. Demir yüzük kullanmaya başladı. Bunu görünce, “Niçin Cehennem eşyası taşıyorsun?” buyurdu. Bunu da çıkardı. Bronz, yanî tunçtan yüzük tak

tı. Bunu görünce, “Niçin sende put

kokusu duyuyorum?” buyurdu.

Nasıl yüzük kullanayım, ya Resulallah dedi. “Gümüş yüzük takabilirsin. Ağırlığı da bir miskâli (4.8 gr) geçmesin ve sağ eline tak!” buyurdu.

Amr ibni Şu’âyb diyor ki, Resulullah, altın ve demir yüzükleri çıkartır, gümüş yüzüklere mâni’ olmazdı.

Peygamberimiz, Acem Şahına, Rum Kayserine ve Necaşi’ye mektup yazdırmak istediği zaman,

- Ya Resulallah! Onlar, bir mektubu, mühürlü olmadıkça, okumazlar! denilmişti.

Bunun üzerine, Peygamberimiz, gümüşten bir yüzük edindi ki, kaşına üç satır üzerine:

“Muhammed’ür Resulullah” nakş edilmişti.

Mühür yüzükteki yazı, aşağıdan yukarıya doğru

“Muhammed” bir satır,

“Resul” bir satır,

“Allah” bir satır olmak üzre, üç satır halinde idi.

Peygamberimizin gümüş yüzüğündeki taş, Habeş taşı idi.

Bu gümüş yüzüğün kaşının gümüşten olduğu da, rivayet edilir.

Amr bin Said, Peygamberimizin yanına gelmişti. Peygamberimiz, onun parmağındaki yüzüğü görünce “Nedir bu elindeki yüzük?” diye sordu. Amr bin Said “Ya Resulallah! Bu, bir halkdır. Ben, yaptım.” dedi. Peygamberimiz: “Onun nakşı, nedir?” diye sordu.

Amr bin Said: “Muhammed’ür’Resulullah” dedi. Peygamberimiz: “Bakayım ona?” buyurdu. Onu alıp zat mührü olarak kullandı ve başkalarını, yüzüklerine (Muhammed’ür’Resulullah) kelimelerini nakş etmekten men etti.

Peygamberimiz, parmağında bu mühür yüzük bulunduğu halde, vefat etmiştir. Peygamberimiz, mühür yüzüğünü, sol elinin serçe parmağına takardı. Sağ eline taktığı da olurdu.

Peygamberimiz, onun kaşlı tarafını, avucunun içine doğru çevirir getirirdi. Peygamberimiz, helaya gireceği zaman, yüzüğünü, parmağından çıkarırdı.

Peygamberimizin mühür yüzüğünü, O’nun vefatından sonra Hz. Ebu Bekir, ondan sonra Hz. Ömer, Hz. Ömer’den sonra da Hz. Osman parmağına takmıştır.

Hz. Osman, halife iken, bir gün, Eris kuyusunun başında oturduğu sırada, parmağından çıkarmış, elinde evirip çevirirken, kuyuya düşürmüştür.

Kuyunun bütün suyu çektirildiği, üç gün arandığı halde, bu mübarek yüzük bulunamamış kuyunun içinde yok olup gitmiştir.

Yüzük taşına yazı yazma Peygamberimizden sonra da devam etmiştir. Hz. Ebu Bekr’in yüzüğünde, “Ni’mel kâdir Allah” (Allahın herşeye gücü ne güzel yeter) Hz. Ömer’in “Kefâ bil-mevt vâ’ızan yâ Ömer” (Nasihat olarak ölüm yeter), Hz. Osmân’ın “Le-nasbirenne” (Elbette sabredeceğiz), Hz. Ali’nin “El-mülkü lillah” (Mülk ancak Allah’ındır), Hz. Hasan’ın yüzüğünde “El-izzetü lillah” (Azamet, büyüklük Allah’a aittir), Hz. Muâviye’nin yüzüğünde “Rabbigfir-lî” (Rabbim affeyle), İbni Ebî Leylâ’nın “Ed-dünya garûrün” (Dünya aldatıcıdır, yalancıdır) İmâm-ı a’zam Ebû Hanîfe’nin “Kul-il-hayr ve illâ fesküt” (Ya hayır söyle ya sus!) İmâm-ı Ebû Yûsuf’un “Men amile bi-re’yihî nedime” (kendi görüşü ile hareket eden pişman olur) İmâm-ı Muhammedin “Men sabere zafire( Sabreden zafer kazanır) İmâm-ı Şâfiî’nin “El-Bereketü fil kanâ’a” (Bereket kanaattadır) yazılı idi. Yüzüklerini mühür olarak kullanırlardı.

Peygamberimizin, üzerinde yatıp uyuduğu döşeğin, yatağın yüzü, deridendi. İçi, hurma lifi doldurulmuştu. Kendisi de, zevcesi de, onun üzerinde yatardı. Peygamberimizin başının altına koyduğu yastığının da, yüzü deriden olup içi, hurma lifi doldurulmuştu.

Hz. Aişe validemiz anlatır: “Yanıma, Ensardan bir kadın geldi. Resul aleyhisselamın döşeğini görünce, gidip içi yün doldurulmuş bir yatak gönderdi.

Resul aleyhisselam, yanıma gelip: “Nedir bu?” diye sordu. “Ya Resulallah! Ensardan filanca kadın, yanıma gelmişti. Döşeğini görünce, gidip bunu size gönderdi.” dedim. “Bunu, hemen ona geri çevir!” buyurdu.

Fakat ben, geri çevirmedim. Onun, evimde bulunması, hoşuma gitmişti. Resul aleyhisselam, bu sözünü, üç kerre tekrarladı. Sonunda “Vallahi ey Aişe! İsteseydim Allah, altın ve gümüş dağlarını benim yanımda yürütürdü!” buyurdu. Peygamber aleyhisselamın minderi de, iki abadan ibaretti.

Bir gece, yanıma geldiği zaman, bu abayı katlayıp daraltmış idim. Onun üzerinde uyudu. Sonra: “Ey Aişe! Bu geceki döşeğim, ne için her zamanki gibi değildi?” diye sordu. “Ya Resulallah! Onu, senin için katlayıp daralttım.” dedim. “Sen onu eski haline çevir!” buyurdu.

Yine Hz. Aişe anlatır: “Kureyşilere, Mekke’de serir üzerinde uyumaktan daha hoş bir şey yoktu. Resul aleyhisselam, Medine’ye geldiği ve Ebu Eyyub’un evine indiği zaman, ona “Ey Ebu Eyyub! Sizin bir seririniz yok mu?” diye sordu. Ebu Eyyub da: “Yok vallahi” dedi.

Ensardan Sa’d bin Zürare, bunu, haber alınca, Resulullaha, direkleri saç ağacından yapılmış, üzeri keten lifle dokunmuş hasırla kaplı bir serir gönderdi.

Resulullah, evine taşınıncaya kadar, onun üzerinde uyumuştu. Vefatına kadar da, onun üzerinde uyudu.”

Resul aleyhisselam, yıkanıp kefenlendiği zaman, bu Serir’in üzerine konularak cenaze namazı da, kendisi bu serir üzerinde bulunduğu halde, kılınmıştı. Halk, ölülerini taşımak üzre, onu bizden isterler ve onunla teberrük ederlerdi. Ebu Bekir’in, Ömer’in cenazesi de, onun üzerinde taşınmıştı.”

Hz. Aişe der ki: “Resul aleyhisselamın bir hasırı vardı ki, geceleyin onun üzerinde namaz kılar, gündüzün de, serip üzerinde halk ile otururdu.”

İskenderiye kralı Mukavkıs’ın, Peygamberimize gönderdiği hediyeler arasında, bir de billur su bardağı bulunuyordu. Peygamberimiz, bu bardakla su içerdi. Peygamberimizin, içinden su içtikleri daha başka bardaklar ve kaplar da vardı.

Asım’ul’Ahvel anlatır: Enes bin Malik’in yanında, Peygamber aleyhisselamın bir su bardağını gördüm ki o, nudar ağacından yapılmış, güzel, enli ve yayvanca bir bardaktı. Enes bin Malik: “Ben, bu bardağın içinde Resul aleyhisselama pek çok zamanlar su vermişimdir.” dedi.

Enes bin Malik, Peygamberimizin ayakkabı ve su kapları ile ilgilenirdi. Nudar, sarı renkte ılgın ağacı olup en güzel, en iyi bardaklar, dağlarda yetişen bu ağaçtan yapılırdı. Enes bin Malik’in yanında bulunan bu su bardağının demirden bir halkası vardı.

Hz. Enes bin Malik, demir halkanın yerine altın veya gümüşten bir halka geçirmek istemişti. Fakat, üvey babası Hz. Ebu Talha, ona: “Sakın, Resul aleyhisselamın yaptığından, hiçbir şeyi değiştirme!” dedi.

Enes bin Malik de bardağı bulunduğu hal üzere bıraktı. Peygamber aleyhisselamın bu bardağı çatladığı zaman, Enes bin Malik bardağın kırılan, çatlayan yerine gümüşten bir bağ yaptırmıştı. Asım’ul Ahvel: “Ben o bardağı gördüm ve içinden su içtim!” demiştir.

Haccac bin Hassan da: “Enes bin Malik’in yanında bulunuyorduk. Bir su bardağı getirtti ki, onun üzerinde, demirden üç kenet vardı. Halkası da, demirdendi. Enes bin Malik, bu su bardağını, siyah bir gılaf içinden çıkarıp bizim için onun içine su konulmasını emretti. Getirilince, o sudan hem içtik, hem de, başımıza ve yüzlerimize döktük. Peygamber aleyhisselama da, salat-ü selam getirdik.” demiştir.

İmam Buhari: “Ben bu bardağı Basra’da gördüm ve içinden su içtim.” Bu Nadr bin Enes’in mirasından sekiz yüz bin dirheme satın alınmıştı.

Eshabdan Sehl bin Sa’d’ın da: “Peygamber aleyhisselam, gelip Eshabı ile oturdu. Sonra da: ‘Sehl bize su verse!’ buyurdu. Ben de, şu bardakla, onlara su verdim.” dediği bildirilmektedir. Ebu Hazim “O bardağı, Sehl bin Sa’d çıkarıp bize gösterdi. Biz de, onun içinden teberrüken su içtik.

Ömer bin Abdülaziz, Sehl bin Sa’d’den, bu bardağın kendisine hediye edilmesini istedi. O da, onu, Ömer bin Abdülaziz’e hediye etti.” demiştir.

Mervan bin Ebi Said bin Mualla’nın yaptığı araştırma sonucunda, sularının tatlanmaları ve çoğalmaları için Peygamberimizin dua ettiği ve sularından içtiği birçok kuyu vardır.

Ebu Enes kuyusu diye anılan kuyu, Enes bin Malik bin Nadr’lara aid olup Enes bin Malik’in evinde bulunuyordu.

Peygamberimiz, Hz. Ebu Eyyub’un konuğu olduğu zaman, Ebu Enes kuyusunun suyunu içerdi.

Casum kuyusu, Medine’nin Ratic mevkiinde olup suyu, tatlı idi. Peygamberimize bu kuyudan da su getirilirdi.

Enes bin Malik ile Harise’nin oğulları Hind ve Esma, Peygamberimizin zevcelerine, Sukya kuyusundan su taşırlardı.

Peygamberimiz; Kuba köyündeki Gars kuyusu hakkında “Ne güzel Kuyudur Gars kuyusu! O, Cennet kaynaklarındandır! Onun suyu, suların en tatlısıdır.” buyurur, ondan içer ve onun suyu ile yıkanırdı.

Bir gün Gars kuyusunda hiç su kalmamıştı.

Peygamberimiz, ağzına su alıp çalkaladıktan sonra, onu, kovanın içine, kovayı da, kuyunun içine döktükleri zaman suyu, coşmağa başlamıştı.

Akik’taki Rume kuyusu, Müzeynelerden bir adama ait idi.

Adam, yazın kuyunun yanında kurduğu çadırda desti içinde soğuk su satardı.

Peygamberimiz, adama bakıp: “Şu adamdan, bunu, satın alıp tasadduk ve vakf etmek, Müslüman için, ne güzel sadakadır!” buyurdu.

Hz. Osman da, hemen dört yüz dirheme satın alarak üzerine kovasını asmış, Peygamberimiz, kuyunun üzerinde kovayı asılı görünce sormuş, Hz. Osman’ın satın alıp vakf ettiği haber verilince “Ey Allahım! Ona, Cennet’i vacib ve nasib kıl!” diyerek dua etmişti.

Peygamberimiz, Budaa kuyusunun da, defalarca başında durup suyundan içmiş, abdest almış ve suyunun çoğalması için dua etmişti.

Birisi, hastalandığı zaman “Budaa suyu ile yıkayınız!” buyurur, hasta, yıkandığı zaman, hastalıktan kurtuluverirdi.

Peygamber efendimiz, Cuma günleri hutbe irad ederken, asaya veya bir yaya seferde de, yaya dayanırdı.

Peygamberimiz, asaya dayanmanın, Peygamber ahlakından olduğunu söyler, kendisi, asaya dayanır ve asaya dayanmayı da tavsiye buyururdu.

Muaviye bin Ebi Süfyan’ın halifeliği sırasında, Peygamberimizin asası, Sa’dül Karazi’nin yanında bulunuyordu.

Muaviye bin Ebi Süfyan, hicretin ellinci yılında hacca gelmişti. Peygamberimizin mescidindeki minberi söktürüp Şam’a nakl etmek istedi.

Sa’dül Karazi’nin yanında bulunan asayı istetti. Cabir bin Abdullah ile Ebu Hüreyre gidip ona: “Ey mü’minlerin emiri! Resul aleyhisselamın minberinin, konulmuş olduğu yerden sökülüp götürülmesi de, asasının Şam’a nakl edilmesi de doğru olmaz!” dediler.

Bunun üzerine, Hz. Muaviye, onları bırakıp özür diledi.

Abdullah bin Üneys’i, Peygamberimiz, mescidden evine götürüp ona bir asa verdi ve “Bu asayı yanında sakla ey Abdullah bin Üneys!” buyurdu.

Abdullah bin Üneys, o asa ile halkın yanına varınca, kendisine: “Nedir bu asa?” diye sordular. O da “Bunu, bana, Resul aleyhisselam verdi ve yanımda saklamamı emr etti.” dedi.

Abdullah bin Üneys’e: “Resul aleyhisselamın yanına dön de bunu sana ne için verdiğini sor!” dediler. Bunun üzerine, Abdullah bin Üneys, Peygamberimizin yanına dönüp: “Ya Resulallah! Bu asayı, bana, ne için verdin?” diye sordu.

Peygamberimiz: “Bu, kıyamet günü, aramızda bir alamettir! O zaman Cennette insanların, asaya dayananları pek azdır! Sen, buna Cennette dayanırsın!” buyurdu.

Abdullah bin Üneys, onu, kılıcı ile birlikte bulundurup yanından hiç ayırmadı. Ölüm döşeğine düştüğü zaman da, onu, kefeninin içine koymalarını ve kendisiyle birlikte gömmelerini ev halkına vasiyyet etti. Bedeni ile kefeni arasına konulup kendisinin vasiyeti, yerine getirildi.

Peygamber efendimizin, bir arşın boyunda veya biraz daha uzun bir mıhcen’i vardı.

Mıhcen, ucu eğri değneğe denir. Peygamberimiz, Hacerülesved’i, uzaktan onunla işaret ederek istilam ederdi.

Peygamberimiz, deveye bindiği zaman, onu, önüne asardı. Efendimizin, urcun diye anılan bir de mıhsarrası vardı. Peygamberimiz, Bakiülgarkad’a giderken, onu, yanında bulundurur, ona dayanır otururken, onu elinde evirir çevirirdi.

Peygamberimizin, elinde bu mıhsarrası bulunduğu halde, hutbe irad buyurduğu da, olurdu. Peygamberimizin, dağ ağaçlarından kesilmiş, memşuk adıyla anılan bir de, kadib’i değneği vardı.

Hz. Osman, Peygamberimizin kadib’i, elinde bulunduğu ve minberde hutbe irad ettiği sırada, Cahcah bin Said veya Cahcah bin Kays, varıp Hz. Osman’ın elinden Kadib’i alır ve dizine dayayarak büker, kırar. Halk, Cahcah’a bağırırlar. Hz. Osman, minberden iner ve evine girer.

Bunun üzerine, yüce Allah, Cahcah’ın eline veya dizine ekile (kaşıntı) hastalığı verir. Cahcah, Hz. Osman’ın şehadetinden sonra bir yıla varmadan, kaşına kaşına ölür.

Peygamberimiz; yanında tarak, ayna, misvak, gülyağı, sürme makası bulunduğu halde, sefere çıkar seferde ve hazerde bunları, yanından ayırmazdı.

Hz. Aişe: “Gazalar için Resul aleyhisselamın gülyağını, tarağını, aynasını, iki makasını, sürmedanlığını ve misvakını hazırlardım.” buyurdu.

Yine hz. Aişe validemiz: “Seferde ve hazerde, Resul aleyhisselamın, yedi şeyi:

1. Gülyağı şişesi, 2. Tarağı, 3. Aynayı, 4. Sürmedanlığı, 5. Misvakı,

6. İki makası, 7. Saç ayırma kemiğini, bıraktığı olmazdı.” demiştir.

Peygamberimiz, her gün, sakalını iki kerre tarardı.

Enes bin Malik: “Resul aleyhisselam, sık sık, başının saçına gülyağı sürer, sakalını, su ile tarardı.” diyor.

Peygamber efendimiz, temizliğe, tertip düzene önem verirdi. “Kimin saçı varsa, ona iyi baksın!” buyururdu. Peygamberimiz, mescidde iken, saçı sakalı karma karışık biri içeri girmişti.

Peygamberimiz: “Bu kişinin saçını yatıştıracak Gülyağı da mı, bulunmuyor?” buyurduktan sonra ona, hemen dışarı çıkararak saçını, sakalını düzeltmesini eli ile işaret etti. O kimse, öyle yapıp dönünce, Peygamberimiz: “Sizden birinizin, böyle gelmesi mi, yoksa saçı sakalı Şeytan gibi karma karışık gelmesi mi, daha iyidir?” buyurdu.

Peygamberimiz, sakalının boyundan ve yanlarından biraz alırdı. Cuma namazına çıkmadan önce, bıyığını kırpar, tırnaklarının uzayanını keserdi. Müslümanlara da, bıyıklarını kırpmalarını emretmiştir.

Peygamberimiz, aynaya baktıkca, Allaha hamd eder “Allahım! Suretimi güzel yarattığın gibi, ahlakımı da güzelleştir!” diyerek dua ederdi.

Peygamberimiz, her gece, uyumadan önce, gözlerine üç kerre sürme çekerdi. Sürmeyi, sağ gözüne üç, sol gözüne iki kerre çekerdi. “Sürme çekiniz! Çünkü o, gözü cilalandırır, saçı (kirpiği) bitirir.” buyururdu.

İslam büyükleri erkeğin tedavî için sürme çekmesi caiz olduğunu fakat zinet için çekmesi caiz olmadığını bildirmişlerdir. Cemâl ve zînet kelimelerini birbirleri ile karıştırmamalıdır. Cemâl, çirkinliği gidermek, vakâr sâhibi olmak ve şükretmek için nimeti göstermek demektir. Gösteriş için, öğünmek için nimeti göstermek, cemâl olmaz, kibir olur.

Resulullah misvak kullanmaya çok önem verirdi. Bunu yanından ayırmazdı. Peygamberimiz: “Erak ağacının çubuğu ile misvaklanınız!” buyururdu. Ağza güzel koku verir. “O, hem benim, hem de, benden önceki Peygamberlerin misvakıdır.” buyurmuştur.

Peygamber efendimiz: “Eğer, ümmetime meşakkat vermeseydim, her namaz için Misvak kullanmalarını, onlara muhakkak emrederdim!”

“Misvak kullanmanızı, size çok çok tavsiye ederim!”

“Misvak, ağzın temizliği ve Rabbimin hoşnudluğudur!” buyurmuştur.

Peygamberimizin, evine girdiği zaman, ilk işi, dişini misvaklamak olurdu.

Peygamberimiz, yanında misvak bulundurmadıkça, uyumaz, uyandığı zaman da, işe, dişini misvaklamakla başlardı. Peygamberimiz, geceleyin Teheccüd namazına kalktığı zaman da, dişlerini misvaklardı.

Hz. Aişe: “Peygamber aleyhisselam, hiçbir gece veya gündüz uyumazdı ki, uyanınca, abdestten önce, misvaklanmamış olmasın!” demiştir.

Peygamberimizin dokuz kılıcı vardı: Babasından kalan ve Me’sur adıyla anılan kılıç. Bu kılıç, Peygamberimizin Medine’ye hicreti sırasında yanında bulunuyordu.

Abd isimli kılıç: Bu kılıcı, Peygamberimize, Sa’d bin Ubade hediye etmiş Peygamberimiz, Bedir savaşına giderken, yanında götürmüştü.

Zülfekar: Kureyş müşriklerinden Münebbih bin Haccac’ın veya As bin Münebbih’in kılıcı olup Bedir savaşında ganimet olarak kalmıştı. Sırtında birtakım gedikler bulunduğu için zülfekar denilmişti. Peygamberimiz, zülfekarı, Hz. Ali’ye hediye etti. Kabzasının başı, bağının halkaları ve zincirleri gümüştendi.

Peygamberimizin vefatından sonra Hz. Abbas, Hz. Ebu Bekir’e başvurup zülfekarı, Hz. Ali’den almak istediği zaman, Hz. Ebu Bekir:

“Ben, bu kılıcı, hep onun elinde gördüm. Kendisinden bunu, çekip almayı hoş bulmam!” dedi. Hz. Abbas da onu Hz. Ali’ye bıraktı.

Resulullah efendimizin mızrakları da şunlardı: Peygamberimize, Beni Kaynuka Yahudilerinden üç mızrak ganimet olarak kalmıştı.

Peygamberimizin mızraklarından birinin ismi müsvi diğerinin ismi müsna idi. Peygamberimizin, beyza diye anılan büyük bir harbesi ile aneze diye anılan mızraktan küçük bir harbesi de vardı.

nab’a diye de anılan bu harbeyi Necaşi, Zübeyr bin Avvam’a vermişti. Peygamberimiz, Hayber savaşından dönerken onu, Zübeyr bin Avvam’dan aldı.

Necaşi Eshame, Peygamberimize üç aneze (mızrak) göndermişti. Peygamberimiz, onlardan birini kendisi için alıkoyup ikincisini Hz. Ali’ye, üçüncüsünü de, Hz. Ömer’e vermişti.

Bilal-i Habeşi, Peygamberimizin anezesini, Ramazan ve Kurban bayramlarında namazgaha kadar Peygamberimizin önünde taşıyıp orada Peygamberimizin önüne dikerdi.

Peygamberimiz de bayram namazını, ona doğru yönelerek kıldırırdı.

Peygamberimizin vefatından sonra, Bilal-i Habeşi, bu anezeyi, bayramlarda Hz. Ebu Bekir’in önünde taşıyıp namazgahta önüne dikerdi.

Hz. Ebu Bekir’den sonra Hz. Ömer ve ondan sonra da, Hz. Osman devrinde bu vazife müezzin Sa’d’ül#raraz tarafından aynı şekilde yapıldı.

Peygamberimizin, altı yayı vardı. Bunlardan: revha, beyza, şafra diye anılan üç yay, Beni Kaynuka Yahudilerinden ganimet kalmıştı. Safra yayı, neb’ ağacından yapılmıştı. Ketum ismindeki yay da, neb’ ağacından yapılmış olup Uhut savaşında kırılmış, kırık olarak Katade bin Numan almıştı. Ayrıca, seded, zevra adlarında da yayları vardı.

Peygamberimizin üç kalkanı vardı: Zeluk, üzerinde koç başı sureti bulunan kalkan. Bu kalkan, Peygamberimize hediye edilmişti. Fakat Peygamberimiz, ondan resimli oluşundan dolayı hoşlanmamıştı. Sabaha çıktığı zaman, Allah, o sureti, kalkandan gidermiş, yok etmişti.

Peygamberimizin yedi tane zırh gömleği vardı:

Zatülfudul: Bunu, Sa’d bin Ubade, Peygamberimize, Bedir savaşına çıkarken hediye etmişti.

Sağdiyye, Fıdda: Bu iki Zırh gömlek de, Peygamberimizin, Beni Kaynuka Yahudilerinden ganimet olarak aldığı silahlar arasında idi.

Peygamberimiz, Uhud savaşında Fudul ile Fıdda’yı üst üste giymişti.

Peygamberimizin Zırh gömleğinin göğsünde ve arkasında gümüşten iki halka bulunuyordu. Sağdiyye isimli zırh gömlek, Davud Aleyhisselamın, Calut ile çarpışmak üzre giydiği tarihi zırh gömlekti.

Peygamberimiz vefat ettiği sırada, Zırh gömleklerinden birisi Beni Zaferlerden Ebüşşahm adındaki Yahudiden, ev halkının ihtiyacı için alınan otuz sa’ arpa karşılığı rehin bırakılmış bulunuyordu. O zırh gömlek de, zatülfudul idi.

Diğer zırhları ise zatülvişah, zatülhavaşi, betra’, hırnık.

Peygamberimiz, zatülfudul ile sağdiyyeyi, Huneyn savaşında giymişti.

Resulullahın miğferleri ise, birincisi muvaşşah. Bu miğfer, Beni Kaynuka Yahudilerinden ganimet kalmıştı.

Züssubuğ veya züssusub veya meşbuğ isimli miğferler, Peygambermizin, Uhud savaşında başına giydiği miğfer kırılıp halkalarından ikisi, Peygamberimizin yanaklarına batmıştı. Peygamberimiz, Mekke’yi fethe girerken de, miğferli idi.

Peygamber efendimizin Rayesi yani Bayrağı siyah, Livası yani sancağı beyazdı. Muhammed bin Kasım’ın Azadlısı Yunüs bin Ubeyd “Muhammed bin Kasım, Resul aleyhisselamın bayrağını sormak üzere, beni, Bera bin Azib’e gönderdi.

Bera bin Azib, siyah ve dört köşe Nemire’den (Siyah-beyaz çizgili yün kumaştan) olduğunu bildirmiştir.

Bu bayrak, üzeri, deve palan şekilli nakışlı yünden dokunmuş olup siyah idi. Ukab diye anılırdı.

Peygamberimizin bayrağı, Hz. Ali’nin yanında bulunurdu. Peygamberimiz, Hayber savaşında “Bayrağı, öyle bir ere vereceğim ki, O, Allah’ı ve Resulünü sever, Allah ve Resulü de, Onu sever!” buyurmuş ve Hz. Ali’yi çağırıp bayrağını Ona vermişti.

Yüce Allah, Hayber’in fethini, Hz. Ali’ye nasib etmiştir. Peygamberimizin Livası (Sancağı)nın üzerinde “La ilahe illallah Muhammed’ür Resulullah” yazılı idi.

Peygamberimiz, Harrar seferinde Sa’d bin Ebi Vakkas için beyaz bir Sancak bağlamıştı.

Hz. Ali’yi Yemen’e gönderirken, Kargının başına bir Sarığı bağlayıp “Sancak, böyledir!” buyurmuştur. Sancağı, ancak ordu kumandanı tutar ve taşırdı.

Ebva, Veddan gazasında Peygamberimizin beyaz Sancağını Hz. Hamza, Buvat gazasında Sa’d bin Ebi Vakkas Kürz bin Cabir’ül’Fi#rinin takıbinde Hz. Ali Zül’useyre gazasında Hz. Hamza taşımıştır.

Peygamberimiz, Bedir gazasına çıkarken, beyaz sancağını Mus’ab bin Umeyr’e vermiş, Hz. Ali, Peygamberimizin önünde Siyah Bayrağını (Ukab’ı) taşımıştı.

Peygamberimizin beyaz sancağı, Beni Kaynuka gazasında Hz. Hamza Karkaratülküdr Uhud Bedrülmev’id gazalarında Hz. Ali Hendek gazasında da, Zeyd bin Harise tarafından taşınmıştır.

Peygamberimiz, Mekke’yi de, beyaz Sancağıyle gidip fethetmişti.

Tebük seferinde en büyük sancağını Hz. Ebu Bekir’e ve en büyük bayrağını da, Zübeyr bin Avvam’a verip taşıtmıştır.

Peygamberimizin, Medine’de, Beni Fezarelerden bir Bedeviden on ukıye gümüşe satın aldığı, çöl halkının Daris, Peygamberimizin de Sekb adını verdiği ilk atıdır. Uhud savaşında ona binmişti.

Sekb’in dudağında beyazlık vardı. Üç ayağı sekili, sağ ayağı sekisizdi. Sekb, çok yürügendi. Giderken, su gibi akardı. Mürteciz, adlı atını Peygamberimiz, Beni Mürrelerden bir Bedeviden satın almıştı. Mürteciz, güzel, ahenkli ve şiir söyler gibi kişnerdi.

Lizaz, isimli atını da Peygamberimize, İskenderiye kralı Mukavkıs, hediye etmişti. Lizaz, çok hızlı giderdi. Zarib, isimli atı, Peygamberimize, Ferve bin Umeyr’ül’Cüzami hediye etmişti. Zarib, çok güçlü ve dayanıklı bir attı.

Lahif (veya Luhayf) bu atı, Peygamberimize, Rebia bin Ebi Bera’ül’K#bbi, hediye etmişti. Lahif, uzun kuyruklu idi. Kuyruğu, yeri süpürürdü. Ya’sub; Peygamberimizin, atlarının en iyisi idi. Müravıh;Yarış atı olup Ubeyd bin Yasir, onu, Peygamberimize, Tebük’te hediye etmişti. Müravıh, yel gibi hızlı koşardı.

Mirvah; Hicretin onuncu yılında Medine’ye gelen Beni Reha’ Temsilcileri, Mirvahı, Peygamberimize hediye etmişlerdi. Mirvah, Peygamberimizin önünde üzerine binilip yürütüldüğü zaman, Peygamberimizin pek hoşuna gitmişti.

Verd; bu atı, Peygamberimize, Temim-i Dari, hediye etmişti. Verd’in rengi, dorumsu idi. Peygamberimiz, onu, Hz. Ömer’e verdi. Hediye etti. Hz. Ömer de, Verd’in üzerinde, Allah yolunda savaştı.

Peygamberimiz, atlarından üçünü, yarışa sokardı. Zarib’in süvarisi, Sehl bin Sa’d, Lizaz’ın süvarisi de, Ebu Üseyd’üs’Saidi idi. Lizaz, en önde, Zarib, onun arkasında, Sekb de, Zarib’in arkasında giderdi.

Resulullahın merkep ve katırı da vardı. İskenderiye kralı Mukavkıs, Peygamberimize, boz bir Katırla boz bir Merkep hediye etmişti. Katır, düldül, Merkep de, Yafur veya Ufeyr adıyla anılırdı. İslamda ilk görülen Ak Katır, Düldül olmuştur. Peygamberimizin, Hayber savaşında biniti, bu Boz Katırı,

Huney savaşında ise, diğer Boz Katırı idi. Peygamberimiz, Katırını tepip Hevazinlerin üzerine yürümek istemiş, Hz. Abbas, Katırın dizginini Ebu Süfyan bin Haris de, üzengisini tutarak hızını kesmeğe ve Peygamberimizin düşman arasına dalmasına engel olmağa çalışmışlardı. Hayber savaşında, Yafur’un üzerine semer vurulup başına hurma lifi ipinden yular geçirilerek Peygamberimizin, ona da, binmiş olduğu rivayet edilir.

Peygamberimiz, Veda Haccından döndüğü zaman, Yafur ölmüş Düldül ise, Peygamberimizin vefatından sonra Hz. Ali’ye kalmıştı. Şehadetine kadar Hz. Ali, sonra Hz. Hasan, sonra Hz. Hüseyin, daha sonra da, Hz. Muhammed bin Hanefiyye ona bindi. Düldül, Hz. Muaviye devrine kadar yaşadı.

Kusva: Peygamberimizin, Ced’a ve Adba adlariyle de, anılan bu devesi Beni Kuşayr bin Ka’b bin Rebia bin Amirlerin veya Hureyş bin Ka’bların hayvanlarından olup Hz. Ebu Bekir, onu, dört yüz dirheme satın almış ve aynı bedelle Peygamberimize devir etmişti.

Hz. Ebu Bekir’in, bunu, Peygamberimize bağışladığı da, rivayet edilir.

Peygamberimiz, Medine’ye Kusva’nın üzerinde hicret etti. Hudeybiye Umresine, onun üzerinde gitti.

Mekke’yi de, onun üzerinde fetih etti. Peygamberimiz, Kusva’yı, yarıştırır, hiçbir deve, onu geçemezdi.

Peygamberimiz, Veda haccında Arafat hutbesini, Kusva’nın üzerinde irad buyurmuştur. Kusva, Hz. Ebu Bekir’in Halifeliği zamanında Baki’ kabristanına bırakıldı. Orada, kendi halinde yayıla yayıla öldü.

Ebu Cehil’den ganimet alınan deve:

Peygamberimiz, Bedir’de Ebu Cehl’in meşhur devesini de Başkumandan hakkı olarak almıştı.

Hudeybiye Umresine kadar bu deve üzerinde de gazaya çıkardı.

Ona, umre için Kurbanlık nişanı vurdu. Müşrikler, yüz deve verip onu, almak istediler.

Peygamberimiz “Eğer, kurbanlık diye ayırıp belirlememiş olsaydık, dileğinizi, yerine getirirdim.” buyurdu.

Sağmal develer:

Peygamberimizin Zülcedr ve Cemma otlağında yayılan; Hanna, Semra, Ureys, Sa’diyye, Begum, Yesire, Debba’ adları ile anılan yedi sağmal devesi olup Peygamberimizin ev halkı, onların her gece getirilen iki kırba dolusu sütleri ile geçinirlerdi.

Fakat, Peygamberimizin vefatı sırasında bunlardan hiç biri kalmamıştı.

Peygamberimiz, Medine’de mescidini yaptırdığı zaman, mescidin yanına, kerpiçten iki de oda yaptırmış ve üzerlerini hurma kütüğü ve dalları ile örttürmüştü.

Hz. Aişe’nin odasının kapısı, mescide giden yola doğru idi. Hz. Sevde için yapılan odanın kapısı da, mescidin üçüncü kapısı olan Al-i Osman kapısına doğru idi.

Peygamberimiz, başka zevceler alınca, sonradan, odaların sayısı arttı ve bunlar da, Hz. Aişe’nin odası ile Kıble arasında, yani mescidin doğusuna düşen kısmında yapıldı. Odalardan bazısı kerpiçten, bazısı da, taştandı.

Bazısı hurma dallarından (Bağdad tarzında) yapılarak üzerleri çamur harçla sıvanmış ve hurma dalları ile de tavanlanmıştı.

Hasan bin Ebilhasan der ki: “Ben, erginlik çağında iken, Resulullah’ın evlerine girmiş, elimle tavanına uzanıp yetişmiştim. Resulullah’ın odasının örtüsü, servi veya ardıç kütüğü üzerine gerilmiş bir kıl dokumadan ibaret idi.”

İmam-ı Buhari’nin bildirdiğine göre de “Resulullah’ın evinin kapısı halkasız olup yay ucu ile çalınırdı.”

Muhammed bin Hilal ile Ata-ül Horasani de, Peygamberimizin zevcelerinin odalarını görmüşler, onların, hurma dallarından yapılmış ve kapı olarak siyah kıldan palas perdeler bulunduğu bildirmişlerdir.

Davud bin Kays’ın görgüye dayanan ifadesine göre: Odaların kapıdan kapıya kadar her birinin eni 6-7 zıra’ kadar, içten derinlikleri de tahminen onar zıra’ idi.

Hz. Sevde, odasını Hz. Aişe’ye vasiyet temiş, Hz. Safiyye’nin odasını da vefatına kadar içinde oturmak şartıyla velileri, yüz seksen veya iki yüz bin dirheme Muaviye bin Ebi Süfyan’a satmışlardır.

Halife Abdülmelik’in, Peygamberimizin zevcelerine ait odaların istimlak edilerek mescide katılmaları hakkındaki yazısı gelip Medine’de okunduğu gün, bir çok kimse gözlerinin yaşını tutamamış, Medineliler, Peygamberimizin vefat ettiği günkü gibi ağlaşmışlardı.

Said bin Müseyyeb de: “Vallahi onların, oldukları hal üzere bırakılmalarını, ne kadar arzu ederdim! Medinelilerden yeni yetişenler ve Medine’ye dışarıdan gelenler, Resul aleyhisselamın hayatında ne ile yetindiğini görürler de insanlar, çok mallarının olmasına ve bununla övünmeye rağbet etmezlerdi.” diyerek bu yoldaki üzüntüsünü açıklamıştır.

İslamda ilk Vakıf, Uhud’da şehid düşen Yahudi Bilginlerinden ve zenginlerinden Muhayrık’ın, Peygamberimize teslim edilmesini vasiyyet ve Peygamberimizin de, teslim alıp Vakfettiği:

1. Miseb,

2. Safiye,

3. Delal,

4. Hüsna,

5. Bürka,

6. A’vaf,

7. Meşrebe adlarıyla anılan yedi bahçe ve bostandı.

Peygamberimizin Medine’deki Vakıfları, umumiyetle Muhayrık’ın mallarındandır. İbn-i Humeyd der ki “Halife Ömer bin Abdulaziz, Muhayrık’ın Vakıf Hurmalıklarından hurma getirilmesini istemişti. Bir tabak içinde getirildi.

Ömer bin Abdulaziz “Ebu Bekir bin Hazm, bana yazdı: Bu hurma, Resul aleyhisselamın devrinden kalma hurma ağacındandır ve Resul aleyhisselam, ondan yerdi.” deyince “Ey Mü’minlerin Emiri! Bunu, aramızda bölüştür!” dedim. Bölüştürdü. Her birimize, dokuzar hurma düştü.

Ömer bin Abdulaziz “Ben, Medine Valisi olarak o Hurmalığa girdiğim zaman, o hurma ağacının humasından yemişim ve onun kadar nefis ve tatlı bir hurma görmemişimdir!” dedi.

Amr bin Muhacir der ki: “Resul aleyhisselamın Metaı, Ömer bin Abdulaziz’in yanında bir odada bulunur, kendisi, her gün, ona bakardı. Kureyşilerden gelip yanında toplananları da, bu odaya koyar, sonra,bu Metaa yönelerek “İşte, Allah’ın, sizi, kendisiyle şereflendirdiği Zat’ın mirası!” derdi.

İşte mirastaki eşyalar:

1. Bir hurma yapraklarıyla örülmüş Serir,

2. Bir yüzü deri, içi hurma lifi doldurulmuş yüz yastığı,

3. Bir büyükçe çanak,

4. Bir su bardağı,

5. Bir elbise,

6. Bir el değirmeni,

7. Bir ok çantası,

8. Bir kadife (yorgan.)

Bu yorganda, Resulullahın başının sinmiş bulunan teri, misk kokusundan daha güzel kokar, dururdu.

Ömer bin Abdulaziz, hastalandığı zaman, onun suyu ile yıkanır, iyileşirdi. Ömer bin Abdulaziz, Medine’li Tabiin alimlerinden olup İmam, Fakih, Müctehid ve Sünnetleri çok iyi bilen bir zat idi. Annesi; ümmü Asım bint-i Asım bin Ömer bin Hattab’dı. Adalet ve zühdü takvada örnek gösterilirdi.

İmam Şafii “Hulefay-ı Raşidin, beştir:

1. Ebu Bekir,

2. Ömer,

3. Osman,

4. Ali,

5. Ömer bin Abdulaziz!” derdi. Ömer bin Abdulaziz: Adalette, Hz. Ömer’in; zühdü takvada, Hasan-ı Basri’nin; ilimde, İmam Zühri’nin hal ve gidişatında idi.

Resul efendimiz, hastalandığında tedavi olur, bu maksatla bilinen ilaçları kullanır, kullanılmasını da tavsiye ederdi. Fahr-i alem efendimiz bazen başağrısı olup bir gün iki gün devam ederdi. Peygamber efendimiz, ölüm hastalığında mübarek başı şiddetli ağrımıştı: “Vay başım!” buyurmuştu.

Efendimiz, başı ağrıdığında başını bağlardı. Hutbe okumaya başı sarılı olarak çıkardı. İbn-i Abbas hazretlerinin bildirdiğine göre, Fahr-i alem efendimiz başı ağrıdığında kan aldırırdı. İbn-i Abbas, “Mübarek başı ağrıdığında hacamat yaptırırdı”, yani kan aldırırdı diye buyurmuştur.

İmam-ı Ebu Davud’un Sünen’inde bildirildi ki, alemlerin hocası Peygamber efendimiz her ne zaman birisi gelip başından şikayet etse “Hacamat eyle”, derdi. Ayağım ağrıyor dese, “Kına yak”, diye buyururdu.

Ali bin Abdullah hazretlerinin büyükannesi alemlerin hocası Efendimiz hazretlerine hizmet ederdi. Ondan rivayet edilmiştir ki, “Fahr-i alem bir yerinde yara olsa yahut bir hastalık bulunsa bana emrederdi, üzerine kına yakardım”, demiştir.

Peygamber efendimiz, göz ağrısı olduğu zaman, dinlenir ve istirahat eder ve bir yerde huzur içinde oturup hareket etmezdi.

Hz. Suheyb’den rivayet edilmiştir ki: “Bir kere Resulullah efendimizin huzurlarına vardım. Önünde ekmekle hurma vardı.

- Yaklaş, sen de ye, diye buyurdu.

Ben de hurmadan alıp yedim. Peygamber efendimiz:

- Sende göz ağrısı olduğu halde hurma mı yiyorsun? dedi.

Ben:

- Ya Resulallah! Öbür tarafımla çiğniyorum, dedim.

Fahr-i alem efendimiz bunun üzerine tebessüm etti...”

Hurmada göz ağrısına bir çeşit zarar varken yemesine izin buyurmalarının hikmeti, kendisiyle beraber yemenin bereketi ile o zararın def edilmiş olacağının kendilerince bilinmiş olmasıydı.

Hazret-i Ali’nin gözü ağrırken yaş hurma yemekten perhiz buyurmuşlardır.

Hz. Said bin Zeyd “Fahr-i alem efendimiz şöyle buyurduğunu işittim”, demiştir:

“Mantar, kudret helvası kısmındandır ve onun suyu göz için şifadır.” buyurdu. Fakat nasıl kullanılacağı hakkında kitaplarda kesin bilgi yoktur.

Peygamber efendimiz boğaz ağrısına ödağacını tavsiye ederdi. Ödağacı (Ud-i Hindi) hoş kokulu bir şeydir, buharını nefeslenmek iyi gelir. Bu, boğaz ağrısına faydalıdır.

Ümmü Kays binti Muhsin anlatır: “Peygamber efendimiz, çocukların üzerine allak asmaktan ve boğazını bastırmaktan men edip:

- Ödağacı kullanın. Zira onda yedi türlü derde şifa vardır. Bunlardan biri zatülcenbdir, diye buyurmuştur.”

(Allak, çocukların boynuna astıkları bir nesnedir.)

Hz. Cabir bin Abdullah’dan rivayet edilmiştir ki, Fahr-i alem hazretleri bir gün Hazret-i Aişe’nin yanına girdi. Hasta bir çocuk gördü:

- Bunun nesi var? diye sordu.

- Ya Resulallah! Boğazı ağrıyor, diye cevap verdiler.

- Evladınızı katletmeyin! Abes ilaçlarla helak etmeyin. Herhangi bir kadının çocuğuna boğaz ağrısı yahut baş ağrısı arız olsa o kust-ı Hindi’yi (topalak denilen otu) alsın da su ile ezip burnuna damlatsın, diye buyurdu.

Hz. Aişe validemiz, Fahr-i alem efendimizden işittiği üzere emretti, o çocuğa öyle ettiler şifa buldu.

Bazıları boğaz ağrısına kust’un iyi gelmesinin sebebini de şöyle izah etmiştir:

Kust’ta kurutma hassası vardır, rutubeti kurutarak ortadan kaldırır. Bu hastalığa iyi gelmesinin bu özelliğinden dolayı olması mümkündür.

İbn-i Sina “Dilciği tedavi etmenin ilacında Yemen şapı ile kust faydalıdır”, diye zikretmiştir.

Efendimiz soğuktan korunma üzerinde çok dururdu. Soğuktan sakınmak hakkında:

“Aslu külli dain el-berdu = Bütün hastalıkların kökü soğuktur”, buyurmuştur.

Ebu Nuaym, Abdullah bin Abbas hazretlerinden mezkur hadisin bir benzerini rivayet etmiştir.

Zira hastalıkların çoğu soğuktan olur. Bu cihetten “çoğu”, “bütün” yerine geçirip “Bütün hastalıklardır” diye buyurmuşlardır. Yahut hakikati üzere öyledir. Şu cihetten ki, o beldelerin halkı sıcaktan zarar görmeyip hakikatte bütün hastalıklar soğuktan olur..

Resul efendimize birisi gelip:

- Kardeşimin ishali var, diye bildirdi.

Fahr-i alem efendimiz de:

- Ona bal şerbeti içir, diye buyurdu.

O kişi:

- İçirdim, iyi gelmedi, dedi.

Bunun üzerine Peygamber efendimiz, tekrarlamasını tavsiye buyurarak, “Onda insanlar için şifa vardır”, (Nahl suresi: 69) mealindeki ayeti okudular.

İmam-ı Müslim’in rivayetinde üç kere bal şerbeti içirmeyi emir buyurdu. Ondan sonra dördüncü kere geldiğinde yine: “Ona bal şerbeti içir”, dedi.

İmam-ı Ahmed’in naklinde: “Dördüncü defa buyurduğunda içirdi ve şifa buldu. Bu durumda Fahr-i kainat efendimiz: “Allah doğru söyledi...”, buyurdu. Yani: “Dördüncü defa buyurduğunda içirdi ve şifa buldu. Bu durumda Fahr-i kainat efendimiz: “Fayda göreceği kesindi. Birkaç kere faydasının görülmemesi senin kardeşinin şifayı kabul istidadının geç olmamasındandı” buyurdu.

Bazılarının, “Bal müshildir. İshali olana nasıl faydası olur” sorusuna şöyle cevap verildi:

“Hekimler ittifak etmişlerdir ki, aynı hastalığın ilacı, yaşın, adetin, zamanın ve başka şeylerin değişmesi bakımından değişik olur. Şu da kesindir ki, ishal çok çeşitlidir. Bu cümleden biri “heyza şiddetli kusma” dedikleridir ki, mide dolgunluğundan hasıl olur. Onun ilacı, tabiatı hali üzre bırakmaktır.

Eğer müshile muhtaç ise hastada kuvvet olunca müshil verilir. O halde Peygamber efendimiz bal buyurmasının bu kısım için olması mümkündür. Zira bu kısım için bal şu cihetten faydalıdır ki, mide nahiyelerinde toplanmış olan lüzucetli (yapışkan) karışımları def edip midede gıdanın istikrar bulmasına yardımcı olur.

Ayet-i kerimede geçen şifayı umumilik üzerine hamletmesi mümkündür. “Sadakallahu, Allah doğru söyledi” demesi bu manaya işarettir. Yani: “Onda (balda) insanlar için şifa vardır,” (Nahl suresi: 69) ayet-i kerimesi her hastalığa şifadır demek olur.

Esma binti Umys şöyle anlatır:

“Bir gün Fahr-i kainat efendimiz;

- Ya Esma! Ne türlü müshil içersin? diye sordu. Ben de;

- Şebrem içerim, dedim. Fahr-i alem efendimiz:

“-Çok sıcak, çok sıcak!” buyurdu.

Yani: “Şebrem çok sıcak bir ilaçtır”, demek istediler. Ondan sonra Hz. Esma:

- Sena içtim, dedi. Fahr-i alem efendimiz :

“Eğer ölüm için kendisinde şifa bulunan bir şey olsaydı, o, sena olurdu”, diye buyurdu.

Fahr-i kainat efendimiz :

“Şebrem’den sakının, zira çok sıcaktır. Sena kullanın. Eğer ölümü def edici bir şey olsaydı sena onu def ederdi”, buyurmuştur.

Reslullah efendimiz senayı temr ile içerdi. Yani, bal ve şeker yerine hurma suyunu katıp içerdi.

İbn-i Mace’nin Sünen’inde bildirildi ki, İbn-i İbrahim bin Ayle, Abdullah bin Haram’dan nakledip dedi ki: “Resul efendimiz hazretlerinden işittim.”Tedavi gerekli olunca sena ve senut kullanın.”, buyurdu.

Şebrem dedikleri bir ağaç kökünün kabuğudur. Tehlikeli olup çok ziyade ishal verici olduğu için hekimler kullanmaktan men etmişlerdir.

Sena, Türkçe sinameki dedikleri nesnedir. Mersin yaprağına benzer yeşil yaprakları vardır. Hicaz bölgesinde hasıl olur. En iyisi Mekke’de bitenidir. Mübarek bir devadır. Zararı yoktur. İtidale yakındır. Safrayı, balgamı kolaylaştırır ve kalbin cirmine kuvvet verir. Faydaları çoktur.

Efendimiz Hulbe’yi de medhederdi. “Ümmetim hulbenin faydasını bilse, ağırlığı kadar altın verip, satın alırdı” buyururdu. Hulbe öksürüğe iyi gelir. Kuru öksürük için, hulbe tohumu beş ayrı su ile kaynatılır, her def’âsında suyu dökülür. Aynı miktar un koyup, süt, şeker ve tereyağı ile macun yapılır. Sabah, akşam bir çay kaşığı yenir. Zeytin yağı ve bâdem, muz ve taze süt, meyan kökü balı iyidir. Hulbe buy tohmu olup, tâze fasulye gibi olan meyvelerinin içinde, kırmızı, buğday gibi tohumlar bulunur. Pastırmaların üstüne sürülen çemen ismindeki macun (sarmısak, kırmızı biber ve buy tohumu unudur.) Bunun için hulbeye çemen otu da denir. Ekmek ile çemen yemek de öksürüğü keser. Hulbe tohumu, un, bal karışımı da iyidir. Hulbe, kereviz tohumları ve kimyon tozları karışımından (bir çay kaşığı), aç iken su ile içilince göğüs hırıltısına, mide ve karın ağrısına iyi gelir.

Peygamber efendimiz, cömerdin yemeğini tavsiye eder, cimrinin yemeğini tavsiye etmezdi. Bu hususta Hz. Abdullah bin Ömer, Fahr-i kainat efendimizin,

“Cimrinin yemeği marazdır (hastalıktır) ve cömertlerin yemeği şifadır”, diye buyurduğunu nakletmiştir.

Cimrilik kötü bir huydur. Kur’an-ı kerimde cimriler şöyle kötülenmektedir:

“İçlerinden kimi de, “Eğer Allah bize lûtfundan ihsân ederse, yemin olsun ki zekâtını vereceğiz, muhakkak sâlihlerden olacağız” diye Allaha söz vermişti. Ne zaman ki Allah kendilerine lûtfundan verince de onunla cimrilik edip, va’dlerinden döndüler. Onlar öyle dönektir işte!”

Peygamberimiz, güneşte kalmayı da tavsiye etmezdi. Kesel denilen tembellik ve uyuşukluk hastalığına sebep olacağını bildirirdi.

Keselden sakınmak hususunda İmam-ı Ebu Davud, Mürasil’in de, Yunus’dan, o da Rabiatü’bni Abdurrahman’dan nakleder ki: “Bir gün beni güneşte yanım üzeri yatarken gördü de bundan nehyedip:

- Resulullah efendimiz: “Güneş kesel verir ve gizli hastalığı tahrik ve izhar eder”, demiştir, dedi.

Basur hastalığından sakınma hususunda Peygamber efendimiz hacetin giderilmesi lazım olduğu halde cima etmekten nehyedip “Bu halde cima etmek basur hastalığını getirir”, demiştir.

Geceleyin çanakları, su kaplarını açık bırakmamak hususunda Cabir, Resulullah efendimizden rivayet etmiştir ki:

“Kabı kacağı ve kırbayı geceleyin açık bırakmayın, ağızlarını örtün...”, diye buyurmuşlardır.

Bunun için her gece kabı kacağı açık bırakmamak, her birini nasıl mümkünse o yolla kapatmak ve korumak gerekir, diye buyurulmuştur. Bu hadis-i şerifi İmam-ı Müslim Sahih’inde rivayet etmiştir.

Efendimiz, çocukları ahmak kadınlara emzirmeği de yasaklamıştır. Bu hususta İmam-ı Ebu Davud, Mürasil de sahih isnatla Ziyad Es-Sehmi’den rivayet etmiştir ki:

“Bir kadında hamakat varsa ona çocuk emzirtmekten Resul efendimiz menetti. Zira süt, çocuğu sütannesine benzetir”, buyurmuşlar.

Hz. İbn-i Hubeyb de:

“Gerçekten Peygamber efendimiz, zina edici kadına çocuk emzirtmekten nehyetti”, demiştir.

Peygamber efendimiz sağlığa çok önem verirdi. Tıp bilgisini çeşitli şekillerde medh buyurdu. Mesela; “İlim ikidir: Beden bilgisi, din bilgisi”. Yani ilmler içinde en lüzumlusu, ruhu koruyan din bilgisi ve bedeni koruyan sağlık bilgisidir diyerek, herşeyden önce, ruhun ve bedenin zindeliğine çalışmak lazım geldiğini emir buyurdu.

İslamiyet, beden bilgisini, din bilgisinden önce öğrenmeyi emrediyor. Çünkü, bütün iyilikler, bedenin sağlam olması ile yapılabilir.

Hasta insan, iyi edilse de, çok kere, arızalı, çürük kalır. İşte İslamiyet, tababetin birinci vazifesini, hijyeni garanti etmiş, teminat altına almıştır. Kur’an-ı kerimin, tıbbın iki kısmını da teşvik buyurduğu, ayet-i kerimelerle isbat edilmekdedir.

Resulullah efendimiz, Rum imparatoru Heraklius ile mektuplaşırdı. Birbirlerine elçi gönderirlerdi. Her iki tarafın sözlerini, mektuplarını, kitaplarda okuyoruz.

Bir defa, Heraklius birkaç hediye göndermişti. Bu hediyelerden biri, bir doktor idi. Doktor gelince dedi ki: “Efendim! İmparator hazretleri, beni size hizmet için gönderdi. Hastalarınıza bedava bakacağım!” Resulullah efendimiz, kabul buyurdu. Emreyledi, bir ev verdiler. Her gün nefis yiyecek, içecek götürdüler. Günler, aylar geçti. Bir Müslüman, doktora gelmedi. Doktor, utanıp gelerek, “Efendim! Buraya, size hizmet etmeye geldim. Bugüne kadar, bir hasta gelmedi. Boş oturdum, yiyip içip, rahat ettim. Artık gideyim” diye izin isteyince, Peygamberimiz tebessüm buyurdu: “Sen bilirsin! Eğer daha kalırsan, misafire hizmet etmek, ona ikram etmek, Müslümanların başta gelen vazifesidir. Gidersen de uğurlar olsun! Yalnız şunu bil ki, burada senelerce kalsan, sana kimse gelmez. Çünkü, Eshabım hasta olmaz! İslam dini, hasta olmamak yolunu göstermiştir. Eshabım temizliğe çok dikkat eder. Acıkmadıkça birşey yemez ve sofradan, doymadan önce kalkar!” dedi.

Resulullanın emrine uyan Müslüman, hastalık çekmez. Müslümanlardan hastalık çekenler, emirleri öğrenmeyenler ve yapmayanlardır. Evet, ölüm hastalığı herkese gelecektir. Bu hastalık müminlere bir nimettir. Ahıret yolculuğunun habercisidir. Hazırlanmak, tövbe, vasiyyet etmek için, alarm işaretidir. Cenab-ı Hak, çeşitli hastalıkları, ölüme sebep kılmıştır. Eceli gelen, bir hastalığa yakalanacaktır: Ecel geldi cihana, baş ağrısı bahane.

Peygamber efendimiz temizliğe, hastalıklardan korunmaya çok önem verirdi. Bunun için islam alimleri de buna çok önem verdiler. Bu alanda önemli mesafeler, buluşlar gerçektleştirdiler. Hıristiyanlığın en revaçta olduğu orta çağda, büyük tıp alimleri, yalnız Müslümanlardı ve Avrupalılar Endülüs’e tıp tahsil etmeğe gelirlerdi.

Mesela, Heysem (965-1039) Matematik, fizik ve tıp alanında yüze yakın kitap yazmıştır. Türkistanlı Ali bin Ebilhazm meşhur bir doktordu, akciğerlerdeki kan deveranını ilk çizen budur. Ebu Bekir Muhammed bir Zekeriya Razi göz ameliyatı yapardı. Yüze yakın eseri ile tıp ilmine büyük hizmet etmiştir. Peygamberimizin torunu hazret-i Hüseyin’in kızı Sitti Sükeyne’nin İslam tabipleri tarafından gözbebeği çıkarılarak tekrar yenrine konduğu “Müncid’de yazılıdır.

Çiçek hastalığına karşı aşıyı bulanlar, Müslüman Türkler’dir.Türkler’den bunu öğrenen Jenner, ancak 1796’da bu aşıyı Avrupa’ya götürdü ve haksız olarak “Çiçek aşısını bulan kimse” ünvanını aldı. Halbuki, tam bir zulmet diyarı olan o zamanki Avrupa’da insanlar, hastalıktan kırılıyordu. Fransa Kralı Onbeşinci Louis 1774’te çiçekten öldü. Avrupa uzun zaman veba ve kolera salgınlarına uğradı.

Birinci Napolyon Akka kalesini muhasara ettiği zaman, ordusunda veba zuhur etmiş ve hastalığa karşı çaresiz kalınca, düş

manı olan Müslüman Türklerden yardım istemek zorunda kalmıştı. O zaman yazılan bir Fransız eserinde şöyle demekdedir: “Türkler, ricamızı kabul ederek hekimlerini yolladılar. Bunlar tertemiz giyinmiş, nur yüzlü kimselerdi. Evvela dua ettiler ve sonra ellerini bol su ve sabun ile uzun uzadıya yıkadılar. Hastalarda zuhur eden kabarcıkları neşterle yardılar. İçindeki sıvıyı akıttılar ve yaraları tertemiz yıkadılar.

Sonra hastaları ayrı ayrı yerlere koydular ve sağlamların mümkün olduğu kadar onlara yaklaşmamasını tembih ettiler. Hastaların elbiselerini yaktılar ve onlara yeni elbiseler giydirdiler ve bizden hiç bir ücret veya hediyye kabul etmeden yanımızdan ayrıldılar.”

Demek oluyor ki, iki asır evveline kadar garplılar hastalıklara karşı tamamen çaresizdi ve ancak sonradan Müslümanlardan öğrenerek ve tecrübeler yaparak bugünkü tıp ilmini öğrendiler.

Resulullah efendimiz ruh temizliğine de çok önem verirdi. Ruh temizliği denilince, insanın, muhakkak güzel ahlaklı ve faziletli olması gelir. İslam dini, baştan başa ahlak ve fazilettir. İslam dininin, dostlara ve düşmanlara karşı yapılmasını emrettiği iyilik, adalet, cömertlik, akılları şaşırtacak derecede yüksektir. Ondört asırlık hadiseler, bunu düşmanlara da pek iyi göstermiştir. Bu konuda arşivlerde sayılamıyacak kadar çok vesika vardır.

Peygamber efendimiz her zaman temizliği, temiz olmayı emrederdi. Tabiinden gençler, Eshab-ı kirama, “Allahü teâlâ sizi çok seviyor. Kur’an-ı kerimde sizi övüyor. Bunun sebebi nedir? Bize söyleyin de, biz de, sizin gibi olalım, bizi de çok sevsin” dediklerinde, “Bizi çok seviyor. Çünkü biz, temizliğe çok dikkat ederiz” diye cevap verdiler.

Allahü teâlâ, Kur’an-ı kerimde çeşitli yerlerde, “Temiz olanları severim!” buyuruyor. Resulın o güzel nurlu yüzünü gören kimseye, “Sahabi” denir. Birkaç danesine “Eshab” denir. O güzeli göremeyip de, yalnız, Sahabiyi görenlere “Tabi’in” denir.

Müslimanlar, camilere, evlere ayakkabı ile girmez. Halılar, döşemeler, tozsuz, temiz olur. Her müslümanın evinde hamam olur. Kendileri, çamaşırları, yemekleri hep temiz olur. Onun için, mikrop ve hastalık bulunmaz. Fransızların dünyaya övündükleri tarihi Versay serayında bir hamam yok. Avrupalılar temizliği müslümanlardan öğrendiler.

Peygamberimiz “Allahü teâlâ, her hastalığın ilacını yaratmıştır. Yalnız, ölüme çare yoktur” ve “Hastalıkların başı, çok yimektir. İlacların başı, perhizdir” ve “Hastalarınızı, sadaka vererek tedavi ediniz!” buyurdu.

İnsan hasta olmamaya dikkat etmelidir. Bunun için de, Resulın emirlerine uygun yaşamak lazımdır. Bunlara uymakda gevşek davranarak, hasta olan kimse, ilac almalı, perhiz etmeli ve fakirlere sadaka nezretmeli ve sık sık sadaka vermelidir. Perhiz, yani Rejim yapmak caiz ve lazım olduğunu, “Teyemmüm ayeti” göstermektedir. “Su zarar verince, kullanmayın, teyemmüm edin!” mealindeki ayet-i kerime meşhurdur.

Resul efendimiz, hazret-i Ali ile bir eve gitti. Meyve getirdiler. Hazret-i Ali’nin gözleri ağrıyordu. Meyveden kendisi yedi. Hazret-i Aliye, “Sen yime! Göz ağrısına zarar verir” buyurdu. Pişmiş pazı ile arpa getirdiler. “Bundan yi! Gözüne faide verir” buyurdu. Ödemi olanlara, “Su içmeyin! Suya perhiz ediniz!” buyururdu. İslam alimleri, tıb ve tedavi üzerinde çok kitab yazdı.

Perhizi, hadis-i şeriflerden ve tecribeli kimselerden ve tabibden öğrenmelidir. İlac kullanmak ve perhiz yapmak sünnetdir. Vacib ve farz olduğu yerler de vardır.

Resulın emrine uyan, yani islamiyetin gösterdiği yolda giden kimsenin hayatı hastalıkla geçmez. Fakat, Peygamberlerden başka herkes, nefsine uyabilir. Günah işliyebilir. Cenab-ı Hak, günah işleyen müslümanları, illet, kıllet veya zilletle yani, hastalık, fakirlik ve itibarsızlıkla ikaz etmekde, gafletden uyandırmaktadır.

Peygamber efendimiz kendisi ilaç kullanır, Eshabına da , “Ey Allahın kulları! İlac kullanın!” buyururdu. Bir kere de, “Her hastalığın ilacı vardır. Yalnız ölüme çare yoktur” buyurdu. İlaç, kaza ve kaderi değişdirir mi dediklerinde, “Kaza ve kader, insana ilacı kullandırır” buyurdu. Bir defasında da, “Bütün meleklerden işittim ki, ümmetine söyle, hacamat yaptırsınlar. Yani kan aldırsınlar dediler” buyurdu.

İlaç üç türlüdür: Birinci kısım ilaçların tesiri, faydası katidir, meydandadır. Ekmeğin açlığı, suyun susuzluğu gidermesi böyledir. Ölmeyecek kadar ve namazı ayakta kılabilecek kadar yemek, içmek farzdır. Bu kadar yememek büyük günahtır. Faydası kat’i olan ilaçları kullanmak farz olmaktadır. Tesiri kati olan sebeplere yapışmak vacip, bunları kullanmayıp zarar görmek günahtır. Tesiri muhakkak olan bu gibi ilaçları kullanmamak tevekkül değil, ahmaklıktır ve haramdır.

İkinci kısım ilaçların tesiri kati olmadığı gibi, zan ile de değildir. Fayda ihtimali vardır. Fen yolu ile tecrübe edilmemiş maddeler ve Kur’an-ı kerimden olmayan, manasız yazılar kullanmak ve ateşle dağlamak ve uğurlu sanarak kullanılan şeyler böyledir. Tevekkül etmek için, bunları kullanmamak lazımdır. Peygamber efendimiz, bunları kullanmak, sebeplere fazla düşkün olmak alametidir, buyurdu.

Üçüncü kısım ilaçlar, birinci ve ikinci kısım arasında olanlardır. Bunların faydaları kati değilse de, fazla zan olunur. Damardan kan alma, deriden hacamat yapmak, müshil almak, tesirleri şüpheli olan ilaçları kullanmak böyledir. Bazan bunları kullanmamak daha iyi olur. Peygamberimiz, “Arabi ayın onyedinci veya ondokuzuncu veya yirmibirinci günleri hacamat olunuz ki, kan artarsa (ya’ni tansiyon yükselirse), ölüme sebeb olur” buyurdu. Bir defasında da “Allahü teâlânın ölüme sebep yapdığı hastalıklardan birisi, kanın artmasıdır” buyurdu.

Peygamberimiz, Sa’d bin Mu’az için, fasd, yani damardan kan aldırmasını emir buyurmuştu. Hazret-i Ali’nin mübarek gözü ağrıdığı zaman da, taze hurma yememesini, pancar yaprağı, yoğurt ve pişmiş arpa yemesini söyledi. Peygamberimiz, her gece sürme sürerdi. Her ay hacamat olurdu. Vahiy geldiği zaman, mubarek başı ağrırdı. Mübarek başına kına bağlardı. Bir yeri yara olsa, oraya kına kordu. Daha nice ilaçlar kullanmıştır.

Bir zamanın mü’minleri, çocuklarının güzel olmadığından Peygamberlerine ne yapmaları gerektiğini sordular. Vahiy gelip, “Ümmetine söyle, çocuğu olacak kadınlar, ayva yesin!” buyuruldu. Hamile iken ayva, çocuk olunca hurma yerlerdi.

Peygamberlerden biri zayıflıktan şikayet etmişti. Vahiy gelip, “Et ye ve süt iç!” buyuruldu.

Musa aleyhisselam hastalanmışdı. İlacını söylediler. İlaç istemem, Allahü teâlâ şifasını verir dedi. Hastalık uzadı ve ağırlaşdı. Bu hastalığın ilacı meşhurdur ve tecrübe edilmiştir, az zamanda iyi olursunuz dediler. Hayır, ilaç istemem dedi ve hastalık arttı.

O zaman vahiy gelip, “İlaç kullanmazsan, şifa ihsan etmem” buyurulunca, ilacı içti ve iyi oldu. Fakat kalbine birşey geldi. Vahiy gelip, Allahü teâlâ buyurdu ki, “Sen tevekkül etmek için, benim adetimi, hikmetimi değiştirmek istiyorsun. İlaçlara tesirleri kim verdi? Elbette ben yaratıyorum” buyurdu.

Bütün bu misallerden anlaşılıyor ki, Allahü teâlâ, ilaçları, şifa için sebep yapmıştır. Ekmek ile suyu doyurmağa sebep yaptığı gibi, ilaçları da, hastalıkları gidermeğe sebep yapmıştır. Bütün sebepleri yaratan, bunlara tesir kuvveti veren, Allahü teâlâdır

Peygamber efendimiz buyurdu ki, “Musa aleyhisselam, Ya Rabbi! Hastalığı yapan kimdir, hastalığı iyi eden kimdir, dedi. Cenab-ı Hak, her ikisini de yapan benim, buyurdu. O halde, tabibe ne lüzum var deyince, onlar, şifa için yarattığım sebepleri bilir ve kullarıma verir. Ben de onlara, bu yoldan rızk ve sevap veririm, buyurdu”.

Görülüyor ki, tabibe gitmeli, ilaç kullanmalıdır. Fakat, doktora ve ilaca kesin güvenmemeli, şifayı Allahü teâlâdan istemelidir. İlaç içip de iyi olmayan, ameliyat masalarında kalıp can veren az değildir.

Ateşle dağlamak, bazı yerlerde adet halini almıştı. Halbuki, Resul efendimiz bunu men etmişti. Çünkü, tehlikeli yaralara sebep olabilir. Faydası da kati değildir.

İmran bin Husayn hastalandı. Dağlama yap dediler, yapmadı. Yalvardılar, dağladı. Sonra buyurdu ki, önce nur görüyordum. Sesler duyuyordum. Melekler bana selam veriyordu. Dağladıkdan sonra, bunlar olmadı. Çok tövbe ve istigfar etti. Cenab-ı Hak, bunları tekrar kendisine ihsan eyledi.

Müslüman, Resulün emrine uyup sağlığını korumak için bütün sebeplere yapıştığı halde yine hasta oldu ise bunu hayra yormalıdır. Sağlığın hep yerinde olmasının, Allahü teâlâyı unutmağa, Ona isyan etmeğe, haram işlemeğe sebeb olabileceğini düşünmelidir. Allahü teâlâ, acıdığı kullarını derd ile, hastalık ile, gafletden uyandırır. Nitekim, Peygamberimiz buyurdu ki, “Mü’minlerde, üç şeyden biri bulunur: Kıllet ya’ni fakirlik, illet ya’ni hastalık, zillet, ya’ni i’tibarsızlık” ve buyurdu ki:

“Allahü teâlâ buyurdu ki: Hastalık benim kemendim, tuzağımdır ve fakirlik zindanımdır. Buralara sevdiklerimi sokarım”.

Sağlıklı olmak da, günah işlemeğe sebep olabilir. Afiyet hastalıkta olabilir. Hz. Ali bir kalabalığı eğlence içinde görüp sorduğunda, bugün bayramımızdır dediler. Günah işlemediğimiz günler de, bizim bayramımızdır buyurdu.

Büyüklerden biri, rastgeldiği birine, nasılsın diye sorunca, afiyetteyim dedi. O da, afiyette olduğun, günah işlemediğin gündür. Günah işlemekten daha tehlikeli hastalık yoktur buyurdu. Fir’avnın, herkesin kendine tapınmasını istemesine sebep, dört yüz sene yaşamıştı. Bir kerre başı ağrımamış, ateşi olmamıştı. Bir kere başı ağrısaydı, o saygısızlık hatırına gelmezdi.

Bir kimse, hasta olup tövbe etmezse, Azrail aleyhisselam der ki, “Ey gafil! Sana kaç defa haberci gönderdim. Aklını başına toplamadın.”

Büyükler buyurur ki, mümine kırk gün içinde, üzüntü veya hastalık veya korku yahut malına ziyan gelir.

Resul efendimiz, bir hanımı nikah ile alacaktı. Bu kadın hiç hasta olmamıştır diye medhettiler. Almaktan vazgeçti..

Hz. Aişe, şehidlerin derecesine yükselen olur mu? deyince: “Hergün yirmi kere ölümü düşünen kimse, şehidlerin derecesini bulur” buyurmuştu. Şüphesiz, hastalar, ölümü çok hatırlar.

Peygamberimiz, “Allahü teâlâ, haram olan şeylerde, size şifa yaratmamıştır” buyurmuştur. Bunun manası, şifası olduğu tecrübe edilen haram maddeler, ilaç için helal olur, demektir. Haram olan şeyde, şifa bulunması, mütehassıs olan müslüman bir doktorun söylemesi ile anlaşılır. Yalnız, domuz eti ve yağı, şifası bulunsa da, ilaç olarak da kullanılmaz.

Bütün bu anlatılanlardan şu netice çıkıyor: Hasta olmamak için ve hastalıktan kurtulmak için, dört şeyi yapmak lazımdır: 1- Fazla yememeli, 2- Alkollü içkileri hiç içmemelidir. 3- Üzülmemeli, asabileşmemeli, 4- Vücudu, eşyası, yiyecekleri temiz olmalıdır.

Peygamber efendimiz sağlığa çok önem verir, hastalığın bulaşmaması için, hastalardan ve hastalık bulaşacak ortamdan uzak durulmasını tavsye ederdi. Hz. Ömer, Şam’a gidiyordu. Şam’da veba hastalığı olduğu işitildi. Yanında bulunanların bazısı, Şam’a girmeyelim dedi. Bir kısmı da, Allahü teâlânın kaderinden kaçmayalım dedi.

Halife de, Allahü teâlânın kaderinden, yine O’nun kaderine kaçalım, şehre girmeyelim. Birinizin bir çayırı ile, bir çıplak kayalığı olsa, sürüsünü hangisine gönderirse, Allahü teâlânın takdiri ile göndermiş olur, buyurdu.

Abdürrahman bin Avf’ı çağırıp, sen ne dersin? diye sorunca, Resulullahtan işittim. “Veba olan yere girmeyiniz ve veba olan bir yerden, başka yerlere gitmeyiniz, oradan kaçmayınız!” buyurmuştu, dedi. Halife de, elhamdülillah, benim sözüm, hadis-i şerife uygun oldu deyip, Şam’a girmediler.

Veba bulunan yerden dışarı çıkmanın yasak edilmesine sebep, sağlam olanlar çıkınca, hastalara bakacak kimse kalmaz, helak olurlar. Vebalı yerde, kirli hava yani mikroplu hava, veba basilleri, herkesin içine yerleşince, kaçanlar, hastalıktan kurtulamaz ve hastalığı başka yerlere götürmüş, bulaştırmış olurlar. Muhyiddin-i Arabi “Belalardan, tehlikelerden, gücünüz yettiği kadar sakınınız. Çünkü, takat getirilemeyen, dayanılamayan şeylerden uzaklaşmak, Peygamberlerin âdetidir” buyurdu.

Bunun için kapalı yerde iken zelzele olursa, oradan açık bir yere kaçmak tavsiye edilmiş, müstehab olduğu bildirilmiştir.

Hastanın, hastalığını, derdini herkese bildirmesi de uygun değildir. Bildirmek ve şikayet etmek mekruhtur. Yalnız faydası olacaklara, mesela, doktora söylemek veya aczini, zavallılığını bildirmek için söylemek mekruh olmaz. Nitekim Hz. Ali hastalanmıştı. Nasılsın, iyi misin, dediklerinde, hayır dedi. Şaşıp birbirlerine bakıştılar. “Allahü teâlâya aczimi gösteriyorum” buyurdu. Bu söz onun haline layık idi. O cesaret ve kuvveti, yiğitliği ile, aczini biliyordu ve “Ya Rabbi! Bana sabır ihsan et!” derdi.

Peygamberimiz buyurdu ki, “Allahü teâlâdan afiyet isteyiniz. Bela istemeyiniz!”. Hastalığı herkese söyleyip, halinden şikayet etmek haramdır. Şikayet niyeti ile değilse haram olmaz. Fakat, söylememek iyidir. Çünkü, çok söyleyerek, şikayet şeklini alabilir.

Muhammed Bakibillah buyuruyor ki, “Tevekkül, sebeplere yapışmayıp, tembel oturmak değildir. Çünkü, böyle olmak, Allahü teâlâya karşı edepsizlik olur. Müslümanın, meşru olan bir sebebe yapışması lazımdır. Sebebe yapıştıktan, çalışmaya başladıktan sonra tevekkül edilir.”

Peygamber efendimiz tecrübeye, fenne önem verirdi. Çünkü dinimiz, fen bilgilerini emretmektedir. Kur’an-ı kerimin çok yerinde, tabiatı, yani mahlukatı, canlı ve cansız varlıkları görmek, incelemek emredilmektedir. Eshab-ı kiram birgün Peygamberimize sordu: “Ya Resulallah! Yemen’e gidenlerimiz, orada hurma ağaçlarını, başka türlü aşıladıklarını ve daha iyi hurma aldıklarını gördük. Biz Medine’deki ağaçlarımızı babalarımızdan gördüğümüz gibi mi aşılayalım, yoksa, Yemen’de gördüğümüz gibi aşılayıp da, daha iyi ve daha bol mu elde edelim?”

Resulullah efendimiz, bunlara şöyle diyebilirdi: Biraz bekleyin! Cebrail aleyhisselam gelince, ona sorar, anlar, size bildiririm. Veya, biraz düşüneyim. Allahü teâlâ, kalbime doğrusunu bildirir. Ben de, size söylerim, demedi ve “Tecrübe edin! Bir kısım ağaçları, babalarınızın üsulü ile, başka ağaçları da, Yemen’de öğrendiğiniz üsul ile aşılayın! Hangisi daha iyi hurma verirse, her zaman o usul ile yapın!” buyurdu.

Yani tecrübeyi, fennin esası olan tecrübeye güvenmeyi emir buyurdu. Kendisi melekten anlar veya mübarek kalbine elbette doğar idi. Fakat, dünyanın her tarafında, kıyamete kadar gelecek Müslümanların, tecrübeye, fenne güvenmelerini işaret buyurdu.

İslamiyet, bütün fen kollarında, ilim ve ahlak üzerinde, her çeşit çalışmayı önemle emretmektedir. Bunlara çalışmak, farz-ı kifaye olduğu, kitaplarda yazılıdır. Hatta, bir İslam şehrinde, fennin yeni bulduğu bir alet, bir vasıta yapılmayıp, bu yüzden bir Müslüman zarar görürse, o şehrin idarecilerini, amirlerini, İslamiyet mesul tutmaktadır.

Peygamberimiz: “Oğullarınıza yüzmeyi ve ok atmayı öğretiniz! Kadınların, evinde iplik eğirmesi ne güzel eğlencedir” buyurdu. Bu hadis-i şerif, harp için lazım olan her çeşit bilgi ve aleti edinmeyi, hiç boş durmamayı ve faydalı eğlenceleri, meşguliyetleri emretmektedir.

Esirüddin-i Ebheri, Batlemyus’un astronomi kitabını okuturdu. Bunu okutmasını hoş görmeyen biri, Müslüman çocuklarına böyle ne okutuyorsun diye sorunca, meali: “Yerleri, gökleri, yıldızları, bitkileri ne güzel yarattığımızı görmüyorlar mı?” olan Kaf suresinin altıncı ayetini tefsir ediyorum diyerek, cevab vermiştir. İmam-ı Razi, Ebheri’nin bu cevabının doğru olduğunu, tefsirinde yazmakta ve Allahü tealanın mahluklarını inceleyen fen adamları, O’nun büyüklüğünü, iyi anlar demektedir.

Resulullah efendimiz, yer ve gök, bunların yaratılışı ile ilgili konularda insanların anlayabileceği şekilde konuşurdu. Bunların üzerinde önemle dururdu. Çünkü, Peygamberlerin ve kitapların gönderilmesine sebep ve bildirilmesi en lüzumlu olan emir, yerlerin, göklerin yaratanının varlığını, Onun bir olduğunu, ilim ve başka üstün sıfatları bulunduğunu, kudret ve büyüklüğünün sonsuz olduğunu kullara bildirmektir.

İnsanların çoğu, gördüklerine, duyduklarına, göründüğü gibi inanıp, içlerini, inceliklerini anlayamadıklarından, Allahü teâlâ, kitablarında, varlığına, büyüklüğüne alamet olan, mahluklarının en büyükleri ve en açıkta bulunan ve insanların çok şaşdığı her bakımdan düzgün görünen ayı, güneşi ve yıldızları, her çeşit insanın anlayabilmesi için, göründükleri gibi tarif buyurmuştur.

Bunların hesaplarını, kanunlarını, içyüzlerini açıklamayarak, cahil olan çoğunluğu, anlayamayacağı şeylerle uğraşmaya zorlamamış, bunları her asırdaki zeki, akıllı, seçme kimselerin çalışarak anlamalarını teşvik buyurmuştur.

İnsanların buluşları, zamanla değişmekte, bir vakitler doğru, güvenilir sanılan buluşların, sonradan yanlış olduğu anlaşılmaktadır. Her asrın insanları, zamanlarındaki son buluşların doğru olacağına inan

dıkları için, muhtelif asırlardaki insanların inanışları başka başka olmuş, bu inanışlar, günah, küfür olmamıştır.

Cenab-ı Hak, kullarını küfürden, suçtan korumak için, herkesin anlayamayacağı, inanamayacağı fen bilgilerini, kitaplarında açıklamayıp, bunlara işaret buyurmuş, yerküresini, güneşi, gökleri göründükleri gibi anlatarak, bunlardan ibret alınmasını, varlığının, büyüklüğünün anlaşılmasını emreylemiştir.

Mesela, büyük alim Kadi Beydavi, Nahl suresinde, “Kullarıma hikmet ile ve güzel va’z ile beni tanıt!” mealindeki yüzyirmibeşinci ayet-i kerimeyi tefsir ederken, “Anlayışlı, tahsilli olanlara, fen bilgileri ile; hislerine tabi olan cahil halka da, görünenleri anlatmakla bildir, demektir” buyuruyor.

Neml suresindeki, meali “Dağları, yerinde duruyor görüyorsun, halbuki bunlar bulut gibi hareket etmekdedir” olan seksensekizinci ayet-i kerimesini Kadi Beydavi tefsir ederken, “Yerinde duruyor gördüğün dağlar, bulut gibi, boşlukta hızlı gitmektedir. Büyük cisimler, bir cihete doğru hızlı gidince, üstündekiler, bunun hareket ettiğini duymaz” demektedir. Fahreddin-i Razi, Enbiya suresi, otuzüçüncü ayetinin tefsirinde, ayın, güneşin, yıldızların yörüngeleri etrafında döndüklerini yazmaktadır.

Hazret-i Aişe validemize soruldu: “Resul aleyhisselam, evine girince, ne yapardı?”

Şöyle cevap verdi: “Ailesinin ev hizmetinde bulunur, namaz vakti geldiği zaman da, kalkar, namaz kılardı.”

Hz. Urve bin Zübeyir anlatır: Hz. Aişe’ye “Peygamber aleyhisselam, evinde ne iş yapardı?” diye sordum.

“Elbisesinin yırtıklarını yamar, ayakkabısının söküklerini dikerdi. Diğer insanların yaptıklarından farklı şeyler yapmazdı.” dedi.

Amre bint-i Abdurrahman da Aişe validemize, “Resul aleyhisselamın evi tenhalaştığı zaman, hali nasıldı?” diye sordu.

“İnsanların en naziği, en kibarı, en iyi huylusu ve en güler yüzlüsü idi.” dedi.

Urve bin Zübeyr’in Hz. Aişe’den şunu nakletti: “Resul aleyhisselam, ne bir hizmetçiye, ne bir cariyeye, ne de, bir kimseye el kaldırmamış, vurmamıştır!”

Resul efendimizin her işi ölçülüydü. Aşırılıklardan kaçardı.

Hz. Aişe buyurdu ki: “Resul aleyhisselamı, hiçbir zaman, küçük dili görünecek kadar güler görmedim. Resul aleyhisselam, sözü, sizin söylediğiniz gibi söylemez, ağır ağır söylerdi. Öyle ki, onları, işiten, ezberleyebilirdi.”

Peygamber efendimizin üstünlüğü, güzel ahlakı Peygamberliği bildirildikten sonra ortaya çıkmış değildir. Kendisine Peygamberliği bildirilmeden önce de, kavmi arasında ahlakının güzelliği ve üstünlüğü ile övülür, parmakla gösterilirdi.

Bu gerçeği, Muhammed bin İshak ile Muhammed bin Sa’d ve daha çok kimse ittifakla şunu bildirdiler:

“Resul aleyhisselam, gençlik çağına erinceye kadar mertlik ve insanlıkça, kavminin en üstünü,

Ahlakça, en güzeli,

Soy sopca, en şereflisi,

Komşuluk haklarını, en çok gözeteni,

Yumuşaklıkta, en büyüğü,

Doğru sözlülükte, en başta geleni,

Eminlik ve güvenilirlikte, en büyüğü,

Kötülükten ve insanları alçaltan huylardan da, en uzak bulunanı idi.

Yüce Allah, O’nda, bütün iyi haslet ve meziyetleri toplamıştı.

Bunun için, Kendisi, kavmi arasında “El emin” ismiyle anılırdı.”

En güzel bir biçimde yaratılmış bulunan Peygamber efendimiz, aynaya baktıkça, Allah’a şöyle hamd ederdi: “Allah’ım! cismimi güzel yarattığın gibi, ahlakımı da, güzel kıl!”

Namazlardaki dualarında da “Allah’ım! Ahlakın en güzeline erişmek için, bana yol göster! Çünkü, en güzel ahlakı bana gösterecek ancak, Sensin!

Kötü ahlakı da, benden uzak tut! Çünkü, kötü ahlakı, benden uzak tutacak, ancak, Sensin!”

“Allah’ım! Ahlakın, amellerin, arzu ve emellerin kötülerinden sana sığınırım!”

“Allah’ım! Şıkaktan (geçimsizlikten), nifaktan, kötü ahlaktan sana sığınırım!” diyerek dua eder. Güzel ahlakın üstünlüğünü şöyle anlatırdı:

“Güzel ahlak, dinin yarısıdır!”

“Güzel ahlak, Allah’ın yarattığı en büyük şeydir!”

“Sizin, bana, en sevgiliniz, Kıyamet günü, yeri, bana en yakın olanınız, ahlakı, en güzel olanınızdır!”

“Mü’minlerin, imanca, en olgunları, ahlakı, en güzel olanlarıdır!”

“Sizin hayırlılarınız, ahlakı, en güzel olanlarınızdır!”

“Kıyamet günü, Mizan’da güzel ahlaktan daha ağır bir şey yoktur!”

“Hiç şüphesiz, güzel ahlak sahibi Mümin güzel ahlakı sayesinde geceleri devamlı namaz kılan, gündüzleri devamlı oruç tutan namaz ve oruç sahibinin derecesine ulaşır!”

“İnsanların, İslamiyet bakımından en güzelleri, ahlakca, en güzel olanlarıdır!”

“Şüphe yok ki, Allah, sizin bedenlerinize, suretlerinize ve mallarınıza bakmaz! Fakat, kalblerinize ve amellerinize bakar!”

Peygamberimizin önüne bir adam gelip “Ya Resulallah! Hangi amel, üstündür?” diye sordu. Peygamberimiz “Güzel ahlak!” buyurdu. Adam, sağ tarafından gelip “Hangi amel, üstündür?” diye tekrar sordu.Peygamberimiz, yine “Güzel ahlak!” buyurdu. Adam, sol taraftan gelip “Ya Resulallah! Hangi amel, üstündür?” diye sordu.

Peygamberimiz “Güzel ahlak!” buyurdu. Adam, arka taraftan gelip “Ya Resulallah! Hangi amel, üstündür?” diye tekrar sordu. Peygamberimiz, ona doğru yönelerek “Anlamıyormusun? Güzel ahlaktır! O da, gücün yeterse, hiç kızmamandır!” buyurdu.

Üsame bin Şerik’in bildirdiğine göre: “Ya Resulallah! İnsanlara verilen en hayırlı şey nedir?” diye sordular. Peygamberimiz “Güzel ahlaktır!” buyurdu.

Ebu Abdullah-ül cedeli anlatır: Hz. Aişe’ye “Peygamber aleyhisselamın ahlakı nasıldı?” diye sordum. “İnsanların en güzel ahlaklısı idi. Hiçbir çirkin söz söylemez ve hiçbir çirkin harekette bulunmazdı. Çarşı ve pazarlarda bağırıp çağırmaz, kötülüğü, kötülükle karşılamazdı. Fakat, affeder ve bağışlardı.” dedi.

Peygamberimiz, Kur’an-ı kerim ahlakıyla ahlaklanmıştı.

Sa’d bin Hişam bin Amir, Hz. Aişe’ye “Ey Mü’minlerin Annesi! Resul aleyhisselamın ahlakını, bana haber ver?” dediği zaman, Hz. Aişe,”Sen, Kur’an okumuyormusun?” diye sordu. Sa’d bin Hişam “Evet! Okuyorum.” dedi.

Hz. Aişe “İşte, Resul Aleyhisselamın ahlakı, Kur’an’dı! “Muhakkak ki, Sen, pek büyük bir ahlak üzeresindir!” (Kalem: 4) ayetini okumuyormusun?! dedi.

Kur’an-ı kerimde nasıl olunması lazım geldiği şu ve benzeri ayetlerle bildirilmiştir:

“Af yolunu tut! İyiliği emret! Cahillerden yüz çevir!”

“Şüphesiz ki, Allah, adaleti, iyiliği, hususiyle akrabaya muhtaç oldukları şeyleri vermeyi emreder. Taşkın kötülüklerden, kötü sayılan şeylerden ve azgınlıktan da men eder... “

“Namazı, dosdoğru kıl. İyiliği emret! Kötülükten vaz geçirmeğe çalış! Sana isabet eden her şeye katlan! Çünkü, bunlar, kat’i surette farz kılındı.”

“Kim sabreder, suçları örter, bağışlarsa, işte, bu, şüphe yok ki, azim olunacak umurdandır.”

“İçlerinden birazı müstesna olmak üzere, Sen, onlardan, daima bir hainliğe muttali olup duracaksın! Sen, yine, onların suçundan geç, aldırış etme! Şüphe yok ki, Allah, iyilik edenleri, sever.”

“İçinizde fazilet ve servet sahibi olanlar, akrabasına, yoksullara, Allah yolunda hicret edenlere vermelerinde kusur etmesin, affetsin, onların uygunsuz hareketlerine aldırış etmesin. Allah’ın, sizi bağışlamasını sevmez misiniz? Allah, çok affedici, çok esirgeyicidir.”

“Her iyilik, her kötülük bir olmaz. Sen, kötülüğü, en güzel haslet ne ise, onunla karşıla! Seninle arasında düşmanlık bulunan kimse, bir de bakarsın, Sana en hararetli bir dost gibi oluvermiştir!”

“O, takva sahipleri, bollukta ve darlıkta infak edenler, öfkelerini yenenler, insanların kusurlarından geçenlerdir. Allah, iyilik edenleri sever.”

“Ey iman edenler! Zannın bir çoğundan kaçınınız! Çünkü, bazı zan vardır ki, günahdır. Birbirinizin kusurunu araştırmayınız! Kiminiz de, kiminizi, arkasından çekiştirmesin! Sizden herhangi biriniz, ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte, bundan tiksindiniz! Allah’tan korkunuz! Şüphe yok ki, Allah, tövbeleri kabul edendir, çok esirgeyendir.”

Resul aleyhisselam, Cenab-ı Hak tarafından insanların en güzel ahlaklısı olarak terbiye edilmişti. Herkesten önce, İslami adab ve ahlak ile yetiştirilmesi gerekiyordu.

Daha sonra, bütün halka, ahlak ve edeb nuru O’ndan doğacak, O’ndan yayılacaktı. Resul aleyhisselam, böylece, Kur’an-k Kerim edebi ile hem kendisi edeblendi, hem de halkı, onun edebi ile edeblendirdi.

Bunun içindir ki, Peygamberimiz “Ben, ancak, ahlaki faziletleri tamamlamak için gönderildim!” buyurmuştur.

Uhud Savaşı günü, Resulullahın dişi kırıldığı ve yüzünden kan aktığı sırada, kanı eliyle silerken “Kendilerini, Rab’larına davet eden Peygamberlerinin yüzünü kana boyayan bir kavim, nasıl felah bulur?” diyerek endişe etmesi üzerine, yüce Allah, indirdiği “Kulların işinden, hiçbir şey Sana ait değildir. Allah, ya onların tövbelerini kabul eder, yahut onları, zalim oldukları için, azaba uğratır. (Al-i İmran: 128)” ayetiyle, Resulüne bu yoldaki edebi de öğretmişti.

Kur’an-ı Kerimde terbiye ile ilgili pek çok ayet vardır.

Peygamber efendimizin güzel huylarından biri de istikamet üzere olmasıydı.

Hz. Ebu Bekir, Peygamberimizin saç ve sakalının ağarmağa başladığını görünce, gözleri dolarak “Babam, anam, sana feda olsun ya Resulallah! Vallahi, sende saç sakal ağarması hızlandı?” dedi.

Peygamberimiz “Evet! Beni, Hud suresiyle onun kardeşleri olan sureler ağarttı, kocattı!” buyurdu.

Hz. Ebu Bekir “Babam, anam sana feda olsun! Hud suresinin kardeşleri ne demektir?” diye sordu.

Peygamberimiz “Vakıa, Karia, Seele Sailün, Amme yetesaelun ve İzzeşşemsü küvviret sureleridir!” buyurdu.

Abdullah bin Abbas, Resul aleyhisselama, bütün Kur’an ayetleri içinde şu “Emr olunduğun gibi, istikamet et!” (Hud: 112) ayetinden daha şiddetli, daha güç bir ayet inmemiştir. Bunun için “Hud, Vakıa sureleriyle kardeşleri olan sureler, beni, ağarttı, kocattı!” buyurdu, demiştir.

Peygamberimiz, kendisine uyanlarla birlikte, İslamiyetin gereklerine göre amele ve ona davete devam etmek, bütün emir ve yasaklarda İstikamet üzere bulunmakla emrolunmuştu.

Cenab-ı Hak, Peygamber efendimize istikamet üzere olmasını bildirdi. İstikamet, itidallı olmak demektir. İstikamet, taatla masiyetlerden sakınmayı birleştirmektir. Hakikat ehline göre: İstikamet; bütün kulluk ahidlerini yerine getirmek... Her şeyde; yemede, içmede, giyinmede kuşanmada, dini, dünyevi her işde itidal haddini gözeterek Sırat-ı müstakımde yürümeğe devam etmektir.

Bu Sırat-ı müstakım, Ahiretteki Sırat-ı müstakım gibidir. Bunun için, Peygamber aleyhisselam “Hud suresi, beni, ihtiyarlattı!” buyurmuştur.

İmam-ı Kuşeyri “İstikamet, bir derece olup her şeyin kemali ve tamamı, onunladır. Hayırların meydana gelmesi ve düzenli olması da, onun varlığına bağlıdır. Hal ve davranışında istikametli olmayan kimsenin çalışması zayi olur ve çabası boşa gider.

Yüce Allah “İpliğini, sağlamca büktükten sonra söküp bozan gibi olmayınız!.. “ (Nahl: 92) buyurmuştur. Üstad Ebu Aliyyüddakkak buyurdu ki:

İstikamet’in üç derecesi vardır: 1. Takvim, 2. İkamet,3. İstikamet...Takvim; nefsleri terbiye etmektir. İkamet; kalbleri tasfiye edip saf hale getirmektir.

İstikamet; hakikat sırlarına yaklaştırmak, yaklaştırılmaktır.

İstikamet üzere olmak şu şekilde de tarif edilmiştir:

İstikamet; sözlerde gıybeti bırakmakla, işlerde, bid’at, hallerde de, Hakk’ın, kalbe tecellisine engel olacak şeyleri yok etmekle olur.

İstikamet, öyle bir haslettir ki, bütün güzellikler, onunla kemal bulur. O’nun yokluğu ile de, çirkinleşir.”

“Sırat, Cehennem’in üzerine uzatılmış, kıldan ince, kılıçtan keskin bir Köprü’dür. Bu alemde, Sırat-ı müstakim üzerinde bulunan ve istikamet eden kişi, Ahiret Sıratını kolaylıkla geçip kurtuluşa erer.

Fakat, dünyada istikametten ayrılan ve isyanla, kazandığı günahlarla sırtının yükünü ağırlaştıran kişi ise, daha ilk adımda Sırattan sürçer ve Cehenneme düşer!”

“Sen, maiyyetindeki tövbe edenlerle birlikte emrolunduğun gibi istikamet et! Aşırı gitmeyiniz! Çünkü, Allah, ne yaparsanız, hepsini hakkıyla görücüdür.” buyruğuna göre, yalnız Peygamberimizin değil, Peygamberimizle birlikte Müslümanların da, istikamet ve itidal üzere hareket etmesi gerekiyor.

Süfyan bin Abdullah Sakafi anlatır: Peygamber efendimize: “Ya Resulallah! Bana, İslamiyet hakkında öyle bir şey söyle de senden sonra, o hususta hiç kimseye sormayayım? dedim.

Resul aleyhisselam: “Rabbim Allah! de! Sonra da, istikamet et!” buyurdu.

“Ya Resulallah! Benim hakkımda en çok korkacağın şey hangisidir?” diye sordum. Kendi dilini tutarak: “İşte, budur!” buyurdu.”

Hz. Enes bin Malik’in bildirdiğine göre: Peygamber aleyhisselamın Eshabından birkaç kişi ki, Hz. Ali, Hz. Abdullah bin Amr bin As ve Hz. Osman bin Maz’un’dan ibaret üç kişilik bir cemaat, Peygamber aleyhisselamın Zevcelerinin evlerine geldiler. Peygamber aleyhisselamın gizlice yaptığı ibadetini sordular.

Kendilerine haber verilince galiba, onları, az buldular ki: “Biz nerde, Peygamber aleyhisselam nerde! Allah, O’nun geçmiş ve gelecek bütün günahlarını bağışlamıştır!” dediler.

Onlardan birisi: “Ben, geceleri, temelli namaz kılacağım!” O birisi “Ben de, hep oruç tutup duracağım, hiç bırakmayacağım!” Başka birisi “Ben, kadınlardan uzak kalacağım. Kadınlarla hiç evlenmeyeceğim!” Kimisi: “Ben, hiç et yemeyeceğim!” Kimisi: “Ben, döşek üzerinde yatıp uyumayacağım!” dedi.

Resul aleyhisselam, onların yanlarına vardı.

Allah’a hamdü senada bulunduktan sonra: “Şu cemaatlara ne oluyor ki, şöyle şöyle söylemişler! Yoksa, şöyle şöyle söyleyenler, sizler misiniz?!

Vallahi, sizin, Allah’tan en çok korkan ve sakınanınız, benim! Fakat, ben, hem namaz kılarım, hem de uyurum. Hem oruç tutarım, hem de tutmam.

Kadınlarla da, evlenirim. Kim, benim Sünnetimden yüz çevirirse, benden değildir!” buyurdu. Onları, istikamet ve itidale sevk etti.

Peygamberimlizin bir özelliği de sıddık oluşudur. Nitekim, yüce Allah “Kim, Allah’a ve Peygamberine itaat ederse, işte onlar, Allah’ın, kendilerine nimetler verdiği Peygamberlerle, sıddiklarla, şehidlerle ve iyi insanlarla beraberdirler. Onlar, ne iyi arkadaştır!” (Nisa: 69) buyurmuştur.

Sıdk: Doğruluk, sözü, haberi doğru ve gerçek söylemek, doğru ve gerçek sözlü olmak demektir ki, yalanın, yalancılığın zıddıdır.

Tasavvuf büyüklerdine göre: Sıdk, ölünecek yerlerde bile, hakkı, gerçeği söylemektir. Yalandan başka bir şeyin onu kurtaramayacağı bir yerde bile, doğruyu söylemektir. Her şeyin direğidir. Her şey, sıdk ile tamamlanır, düzenini, onunla bulur.

Peygamber efendimiz, nübüvvetten önce de, kavmi arasında, doğrulukta, doğru sözlülükte en başta gelmekte idi.

Kureyş müşriklerinin ileri gelenlerinden ve peygamberimizin en azılı düşmanlarından Ebu Cehil, Peygamberimize “Biz, Seni yalanlamıyoruz! Fakat, senin getirdiğin şeyleri yalanlıyoruz!” dedi.

Müşriklerden Ahnes bin Şerık’ın, Bedir yolunda, kendisine “Ey Ebülhakem! Şurada, benden ve senden gayrı, konuşmamızı işiten yok! Sen, bana, Muhammed hakkındaki kanaatini haber ver: O, doğru sözlü müdür? Yoksa, yalancı mıdır?” sorusuna da: “Vallahi, Muhammed, muhakkak doğru sözlüdür ve hiç yalan söylememiştir!” dediği gibi, Peygamberimize, dili ile en çok işkence yapan müşriklerden Nadr bin Haris de, müşriklere “Muhammed, içinizde hoşunuza giden bir gençti. En doğru sözlünüz ve en Emin’inizdi!” demiştir.

Önceleri, Kureyş müşriklerinin Reislerinden ve Peygamberimizin en katı muhaliflerinden Ebu Süfyan bin Harb de, Herakliüs’ün, Peygamberimiz hakkındaki:

“Şu söylemiş olduğu şeyi, söylemeden önce, Onu, hiç yalanla itham ettiğiniz, suçladığınız olmuş mu idi?” sorusuna “Hayır!” cevabını vermiştir.

Peygamberimiz, yalnız kendi kavminin değil, Hz. Ali’nin dediği gibi, bütün insanların da, en doğru sözlüsü ve ahdine en vefalısı idi.

Peygamberimizin ağzından, hiçbir zaman, hak ve gerçek sözden başkası çıkmazdı.

Kur’an-ı kerimde “Ey iman edenler! Allah’tan korkunuz Allah’ın emirleriniı yerine getiriniz, yasak sınırlarına yaklaşmaktan sakınınız. Bir de, Sadıklar yani peygamber aleyhisselam ve Eshabı ile birlikte olunuz!” buyuruyor. Peygamberimiz de bir Hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuşlardır:

“Doğruluğa devam ediniz! Çünkü, doğruluk, iyiliğe götürür. İyilik ise, Cennet’e götürür. Doğruyu araştıra araştıra kişi, en sonunda Allah katında Sıddik olarak yazılır. Yalandan sakınınız! Çünkü, yalan, Fücur’a (Sapıklığa) götürür. Şüphesiz ki, Sapıklık da, Cehennem’e götürür! Kişi, yalan söyleye söyleye, yalanı araştıra araştıra en sonunda Allah katında yalancı olarak yazılır!”

Abdullah bin Amr anlatır: Ben, Resul aleyhisselamdan duyduğum her şeyi ezberlemek ister ve yazardım. Kureyşilerden bazıları, beni, bundan men ettiler. “Sen, Resul aleyhisselamdan duyduğun her şeyi yazıp duruyorsun amma, Resul aleyhisselam, beşerdir. Gazap halinde de, rıza halinde de, söz söyler!” dediler.

Bunun üzerine, ben, bir müddet, yazmaktan vazgeçtim. Nihayet, durumu, Resul aleyhisselama arz ettim.

Resulullah, ağzına parmağıyle işaret ederek “Yaz! Varlığım, kudret elinde bulunan Allah’a yemin ederim ki, buradan, hak sözden başkası çıkmaz!” buyurdu.

Peygamberimiz, dil şakası yaparken bile, doğruluktan, doğru sözlülükten ayrılmaz, “Ben, şaka yaparım amma, gerçekten başkasını söylemem!” buyururdu.

Nitekim, hizmetinde bulunan Ensar çocuklarından Enes bin Malik’e, “Ey iki kulaklı!” diyerek şaka yapardı.

Enes bin Malik der ki: “Bir adam, Peygamber aleyhisselamın yanına gelip kendisini bir hayvana bindirmesini istedi. Peygamber aleyhisselam da, “Ben, seni, bir dişi devenin yavrusuna bindireyim!” buyurdu.

Adam “Ya Resulallah! Ben, dişi devenin yavrusunu ne yapayım?!” dedi.

Bunun üzerine, Resulullah “Develeri, dişi develerden başkası mı doğurur?” buyurdu...

Bir ihtiyar kadın, Peygamberimize gelip, “Ya Resulallah! Beni, Cennete koyması için Allah’a dua et!” dedi. Peygamberimiz “Ey Ümmü filan! Yüce Allah, ihtiyar kadını, Cennet’e koymaz!” buyurdu.

Namaz vakti girince, Peygamberimiz, namaza çıktı. Peygamberimiz, namazdan dönünceye kadar, kadıncağız, ağladı durdu.

Hz. Aişe, Ya Resulallah! “İhtiyar kadınlar Cennete girmez!” dediğin için, bu kadıncağız, ağlayıp duruyor! dedi. Peygamberimiz, güldü.

“Haber veriniz ki: O, Cennete ihtiyar olarak girmeyecek! Çünkü, yüce Allah “Gerçekten, biz, onları, yep yeni bir yaratılışla yarattık kocalarına sevgiyle düşkün hep bir yaşıt yaptık Amel defterleri sağ taraflarından verilecek Eshab-ı vemin için! “ buyuruyor, dedi. Ve kendisinin gençleşip de, Cennete, öyle gireceğini söylemek istediğini anlattı.

Peygamberimiz; şaka için de olsa, Müslümanların, birbirlerini korkutmalarını ve birbirlerinin eşyalarını alıp saklamalarını da yasaklamıştır.

Abdullah bin Ebilhamsa anlatır: Peygamberliği bildirilmeden önce Resul aleyhisselamla birlikte bir alış verişte bulunmuş ve bu alış verişten, kendisine biraz vereceğim kalmıştı. Onu, bulunacağı filan yere getireceğime de söz vermiştim.

Bu sözümü, iki gün, unuttum. Üçüncü gün, hatırlayıp sabahleyin gittiğim zaman, Onu, yerinde buldum.

Bana,”Ey delikanlı! Sen, beni sıkıntıda bıraktın. Ben, şuracıkta üç günden beridir ki, hep seni bekleyip duruyorum!” buyurdu.

Müşrikler, Huzeyfetülyeman’ı, babası Huseyl ile birlikte Bedir’e giderlerken yakaladılar. Onlara “Siz, her halde, Muhammed’in yanına gitmek istiyorsunuzdur?” dediler. Onlar “Bizim, Medine’ye gitmekten başka maksadımız yok!” dediler.

Bunun üzerine, Medine’ye dönmek, Peygamberimizle birlikte bulunmamak ve çarpışmaya katılmamak üzere kendilerinden kesin söz aldılar.

Fakat, Huzeyfe ile babası, Peygamberimizin yanına geldiler. Başlarından geçeni, Peygamberimize anlattılar.

Peygamberimiz, onlara “Medine’ye dönünüz! Onlara verdiğiniz sözü, yerine getiriniz! Biz de, müşriklere karşı, Allah’ın yardımını dileriz!” buyurdu.

Hudeybiye Muahedesi gereğince: Kureyşilerden, velisinin izni ve haberi olmaksızın Peygamberimizin yanına gelecek kimseler, Kureyşilere geri çevrilecekti.

Muahede maddeleri yazdırılıp bitirildiği sırada, Kureyş Temsilcisi Süheyl bin Amr’ın oğlu Ebu Cendel, ayaklarına Bukağı, köstek vurulmuş bir halde, zincirini sürüyerek yavaş yavaş Peygamberimizin yanına kadar geldi.

Ebu Cendel, Müslüman olduğu için, müşrikler tarafından zincire vurulmuş Mekke’nin alt tarafından ıssız bir yerden kaçmış kendisini, Müslümanların arasına atmıştı.

Süheyl bin Amr “İşte, ey Muhammed! Üzerinde, seninle anlaştığım Anlaşma gereğince, bana geri çevireceğin kişilerin ilki!” dedi.

Peygamberimiz “Ey Ebu Cendel! Şu kavimle aramızda yazılan barış yazısı tamamlandı. Sen, biraz daha katlan! Allah’tan da, bunun ecrini, mükafatını dile.

Hiç şüphesiz, yüce Allah, senin için ve senin yanında bulunan zaif ve kimsesiz Müslümanlar için bir genişlik ve çıkar yol yaratacaktır.

Biz, şu kavim ile aramızda bir barış anlaşması yapmış ve bu hususta kendilerine Allah’ın ahdiyle söz vermiş bulunuyoruz. Verdiğimiz söze vefasızlık edemeyiz!” buyurmuş onu, yüreği sızlaya sızlaya müşriklere teslim etmiştir.

Peygamberimiz, hiç şüphesiz ki, insanların en akıllısı ve en zekisi idi. Kendisinin eşkal ve ahlakının akla hayret verici güzelliği, gidişatının eşsizliği ile birlikte, halkın gizli ve açık işlerini tam bir dirayetle idare edişini, umumi ve hususi siyasetini, daha önceden hiç kimseden bir şey öğrenmeden, hiç çalışıp çabalamadan, kitaplardan da, mütalaada bulunmadan kendisine ihsan buyrulan ilmi ve dinin bildirdiklerini inceden inceye düşünen kimse, aklının üstünlüğünde ve anlayışının keskinliğinde hiç şüphe etmez.

Vehb bin Münebbih anlatır: “Ben, yetmiş bir kitap okudum ve hepsinde de, Peygamber aleyhisselamı, gerek akıl, gerek görüş bakımından insanların en üstünü buldum.

Okuduğum kitapların hepsinde gödüm ki: Dünyanın başından sonuna kadar yüce Allah’ın, bütün insanlara vermiş olduğu akıl, Peygamber aleyhisselamın aklının yanında ancak, dünya kumlarından bir kum tanesi gibi kalmaktadır!”

Akıl; ilim ve marifetin kaynağıdır. İsabetli görüş, keskin zeka, görüş ve düşünüşlerde isabet, doğru tahmin, işlerin sonunu düşünme, şehvetle mücahede, güzel siyaset ve tedbir, faziletlere tabi olma, çirkin huy ve hareketlerden uzak durma da, hep akıldan kaynaklanır. Rebi bin Hüşeym “İslamiyetten önce, cahiliye devrinde halk, Resul aleyhisselamın hakemliğine baş vururlardı.” der.

Peygamberimizin, otuzbeş yaşlarında bulundukları ve Kureyş müşriklerince, Kâbe’nin onarımına girişildiği sırada, Hacerülesved’in, Kâbe duvarındaki yerine konulması işi, Kureyş liderleri arasında sert bir tartışma ve çekişmeye yol açmıştı.

Her kabile, onu, yalnız başına kaldırıp yerine koymak istiyor ve buna, kendi kabilesinin, her kabileden daha layık olduğunu iddia ediyordu. En sonunda birer tarafa çekilmişler, and içmişler ve çarpışmağa hazırlanmışlardı.

Abduddaroğulları, ortaya, içi kanla dolu bir çanak getirip müttefikleri olan Adiy oğullarıyle birlikte ellerini kanlı çanağa batırarak bu yolda ölmeyi göze aldıklarına yemin etmişlerdi.

Dört veya beş gece, böyle sinirler gerilmiş bir halde geçtikten sonra Peygamberimizin hakemliğine başvuruldu. Peygamberimiz, Hacerülesved’i, ridasının üzerine koydu.

Ridanın dört köşesini, dört kabile büyüklerine tutturup Hacerülesved’i, konulacak yerine kadar kaldırttı. Hacerülesved’i, ridanın içinden alıp kendi eliyle yerine yerleştirdi.

Kabileler arasında kanlı bir savaşa dönüşerek asırlar boyunca sürüp gidecek olan çetin bir anlaşmazlığı, Peygamberimiz, böylece en makul ve en hakimane bir şekilde halledivermiştir.

Peygamber efendimizin doğru sözlülüğü dış ülkelerde de kabul edilmişti. Hicretin yedinci yılında Elçi olarak gönderilen Hz. Hatıb bin Ebi Beltea ile tartışan İskenderiye Kralı Mukavkıs da, bu gerçeği “Sen, Hakim olanın yanından geliyorsun!” diyerek teslim ve itiraf etmişti.

Peygamberimizin doğru sözlülüğü İslama ayrıca büyük güç katttı. Peygamberimizin, on dokuz yıl sonra hicretin altıncı yılında ancak 1400-1500 mücahidle gidebildiği Hudeybiye’de bazı Sahabilerin olanca itirazlarına rağmen, bazı tavizler vererek Kureyş müşriklerile yapmayı başardığı Muahede; iki yılda İslam mücahidlerinin sayısını on bine yükselti.

Kureyşilerin Muahede hükmünü bozucu davranışları üzerine on bin kişilik bir ordu ile gidip Mekkeyi feth edecek kadar İslama ve Müslümanlara güç kazandırmıştı.

Peygamberimiz alemlere rahmet olarak gönderildiği için herkesin kurtulmasını isterdi, herkese merhamet ederdi. Bazı Eshabın itiraz ve çabasına rağmen, Hazrecilerin ve münafıkların lideri Abdullah bin Übeyy bin Selul’ün ricası üzerine cesedini, kendi gömleğine sardırmış ve cenaze namazını da, kıldırmıştı.

Abdullah bin Übeyy gibi kötülükleri herkesce bilinip duran bir kimseye, gömleğini niçin verdiği ve onun cenaze namazını ne diye kıldığı sorulduğu zaman, Peygamberimiz “Benim gömleğim ve üzerine kıldığım namazım, onu, Allah’dan, Rabbımdan gelecek azabdan kurtaracak değildir.

Fakat, ben, bu sayede, onun kavminden bin kişinin Müslüman olmasını umuyorum!” buyurup gayesindeki yüceliği ve siyasetindeki inceliği ortaya koymuştu.

Abdullah bin Übeyy’in, böyle, Peygamberimizin gömleğinden ve üzerine kılacağı namazdan, Ahirette yararlanmayı umduğunu gören Hazrecilerden bin kişi tahmin buyrulduğu gibi Müslüman olmuştur.

Hz. Ömer, “Bundan sonra Resul aleyhisselama karşı cür’etime şaştım!

Allah ve Resulü, elbette daha iyi bilir!” demiştir.

Hz. Ömer, Hudeybiye Muahedesi sırasındaki itirazlarını hatırladıkça da, korkar ve “O zaman, söylemiş olduğum sözlerimin akıbetinden korkup hayır olmasını umarak nafile sadakalar vermekten, oruçlar tutmaktan, namazlar kılmaktan ve köleler azad etmekten geri durmadım!” derdi.

Abdullah bin Mes’ud hazretleri anlatır: Resul aleyhisselam bize,”Siz, aranızda kimi, pehlivan sayarsınız?” diye sordu.

“Kendisini, erlerin yıkamadığı, yenemediği kimseyi!” dedik.

Resulullah efendimiz, “Hayır! O, Pehlivan değildir! Asıl pehlivan, öfke anında nefsine hakim ola bilen, kendini tutabilendir!” buyurdu.

Yine Peygamberimiz “Şüphe yok ki, Allah, ahlaki faziletleri evliyasına tahsis etmiştir. Kendinizi, yoklayınız. Eğer, onları, kendinizde bulursanız, Allah’a hamd ediniz. Bulamazsanız, taleb ediniz!” buyurdu.

“Onlar, nelerdir?” diye sorulunca, Peygamberimiz:

1. Yakin,

2. Kanaat,

3. Sabır,

4. Şükür,

5. Akıl,

6. Mürüvvet (insaniyet),

7. Hilm,

8. Sehavet,

9. Şecaat!” buyurmuştur.

Hilmi, İslam büyükleri çeşitli şekillerde tarif etmişlerdir: Hilm; nefsi, öfke heyecanından alıkoyuş. Yavaş ve yumuşak huylu oluş demektir.

Hilm ve Tahammül: Güç yettiği halde, af, hoşlanılmayacak şeylere sabretmektir. Bu tarifler arasında farklar vardır.

Peygamberimiz “Sizin en güçlünüz, öfke anında nefsine hakim olanınız ve en Hilmliniz de, gücü yeterken, affedeninizdir!” buyurmuştur.

Hilm; tahrik edici sebepler karşısında sebat ve kararlılığın çoğalma halidir.

Elem ve eza verici davranışlar karşısında kendini tutmak, nefse hakim olmaktır. Sabr da, bunun gibidir. Af ise; suçluyu muahaze etmeyi bırakmak, yani azarlamak ve cezalandırmaktan vaz geçmektir.

Yüce Allah, bütün bunlar hakkında Peygamberini terbiye edip yetiştirmiştir.

“Af yolunu tut! İyiliği, emret ve cahillerden yüz çevir! (Araf: 199) Ayeti nazil olduğu zaman, Peygamber aleyhisselam, Cebrail Aleyhisselamdan, tefsirini sordu. O da “Bilen’den sorayım!” deyip gitti.

Gelince “Ya Muhammed! Yüce Allah; Seninle akrabalık ilişkisini kesenle ilgilenmeni, sana vermeyene vermeni, sana zulmedeni affedip bağışlamanı emrediyor!” dedi.

Hilm; öfke yenmekten daha üstündür.

Çünkü, öfkeyi yenmek, Hilm’e özenmektir.

Peygamber efendimiz, nübüvvetten önce de, hilm, yumuşak huyluluk sıfatının üstünlüğü ile kavminin en büyüğü idi. Her hilm sahibinden, muhakkak bir eksiklik sadır olmuştur. Fakat Resulullah efendimiz bundan masun bulunmuş, eza ve işkencelerin çoğalması, kendisinin, ancak sabrını artırmıştır.

Peygamberimiz, şahsına karşı işlenmiş olan suçlardan dolayı asla öc almazdı. Peygamberimiz, insanların en az kızanı ve en çabuk razı olanı ve suç bağışlayanı idi.

Hz. Ali: “Peygamber aleyhisselam, meclisine gelen yabancıların sözlerinde ve sorularındaki kabalık ve kırıcılığa Eshabı da, kendisi gibi katlansınlar diye katlanırdı.” demiştir.

Yahudi bilginlerinden ve zenginlerinden Zeyd bin Sune anlatır: “Muhammed aleyhisselamın yüzüne bakınca, kendisinde Peygamberlik alametlerinden iki şeyden başka zuhur etmedik bir şey kalmadığını anladım.

Kendisindeki hilm sıfatı, karşılaştığı cahillik ve kabalığı geçiyor mu, geçmiyor mu? Kendisine karşı en ağır cahilce ve kabaca davranışlar, hilmini artırıyor mu artırmıyor mu? Bu hususta henüz bir bilgi edinememiş, eğer kendisiyle düşer kalkarsam, her halde bunu da öğrenirim, demiştim. Resul aleyhisselam, günlerden bir gün, yanında Ali bin Ebi Talip bulunduğu halde, odalardan birinden dışarı çıktı.

O sırada, hayvan üzerinde, bedeviye benzeyen bir adam, çıkageldi: “Ya Resulallah! Köy halkından filan oğulları, Müslüman olup İslamiyete girdiler.Onlara, Müslüman olurlarsa, geçimlik geleceğini söyler dururdum. Yağmursuzluk, kuraklık yüzünden son derecede kıtlık sıkıntısına uğradılar.

Ya Resulallah! Ben, onların, sizlerden bir şeyler umarak girdikleri İslamiyetten çıkmalarından korkuyorum! Eğer, onlara bir şeyler gönderip yardım etmeyi uygun görürsen, gönder!” dedi.

Resulullah efendimiz, bir adama baktı ve yan tarafına bakınca, Ali’yi gördü. Hz. Ali: “Ya Resulallah! Onlara verilecek hiçbir şey kalmadı!” dedi. Bunun üzerine, ben, hemen Resulullahın yanına sokulup “Ya Muhammed! Sana ait filan oğullarının bahçesinden, şu kadar zaman sonra vermek üzere bana belli miktarda hurma satsan olmaz mı?” dedim.

Resulullah “Hayır! Olmaz! Ey Yahudi! Fakat, sana şu kadar zaman sonra belli miktarda hurma satabilirim.” buyurdu. Ben de “Olur!” dedim. Bana satış yapınca, kasama gidip şu kadar müddet sonra şu kadar hurmaya karşılık kendisine seksen miskal altın verdim.Onu, hemen o adama teslim edip: “Onlara, adalet üzere paylaştır ve kendilerine, bununla yardım et!” buyurdu.

Yahudi bilginlerinden ve zenginlerinden Zeyd bin Sune anlatır: Resulullahtan alacağım vardı. Alacağımın vadesinden iki veya üç gün önce, Resul’ün yanına vardım. Gömleğinin ve Ridasının yakasından tuttum. Asık ve ekşi bir suratla, yüzüne dik dik baktım. “Ya Muhammed! Hakkımı, daha ödemeyecek misin? Vallahi, ey Abdulmuttalip oğulları! Sizin, borcunuzu ödemede kötü davranıcı olduğunuzu, hep uzatıp durduğunuzu bilmezdim! Sizinle düşüp kalkmak, böyle olduğunuzu, bana öğretti!” dedim.

Hz. Ömer’in yüzüne baktığım zaman, gözleri, felek gibi dönüyordu! Sonra, gözlerini, bana dikti ve “Ey Allah düşmanı! Sen misin, Resul leyhisselama, işittiğim sözleri söyleyen, gördüğüm şeyleri yapan?! Onu, hak din ve Kitapla Peygamber olarak gönderen Allah’a yemin ederim ki, eğer, kendisinden çekinmeseydim, muhakkak, kılıcımla vurup kelleni uçururdum!” dedi.

Resul aleyhisselam, sükunet içinde gülümseyerek Ömer’e baktıktan sonra “Ya Ömer! Ben ve o, senden, bu türlü davranıştan başkasını görmek ihtiyacında idik!? Sen, borcumu güzellikle ödemeyi bana tavsiye, alacağını güzellikle istemesini de, ona tavsiye edecektin!? Ey Ömer! Git, ona hakkını öde! Yirmi Sa’ hurma da, fazla olarak ver! buyurdu.

“Ey Ömer! Bu fazla, bana ne için veriliyor?” diye sordum. Hz. Ömer “Resul aleyhisselam, sana hiddet ve şiddet göstermiş olmamın yerine bu fazlayı vermemi, bana emretti.” dedi. “Ey Ömer! Beni, tanıdın mı?” diye sordum. Ömer “Hayır! Tanıyamadım. Sen, kimsin?” dedi. “Zeyd bin Sune’yim!” dedim. “Yahudilerin bilgini mi?” dedi. “Yahudi bilgini!” dedim. Hazret-i Ömer sordu:

“Öyle ise, Resul aleyhisselama yaptığın şeyi yapmağa seni sevk eden ne idi?” diye sordu. “Ey Ömer! Muhammed aleyhisselamın yüzüne bakınca, Kendisinde Peygamberlik alametlerinden, iki şeyden başka bir şey kalmadığını anladım.

Hilm sıfatı, karşılaşacağı cahillik ve kabalığı geçiyor mu, geçmiyor mu? En kaba ve cahilce davranışlar, kendisinin hilmini artırıyor mu, artırmıyor mu? Bu hususta henüz bir denemede bulunamamıştım.

İşte, Ona, o söylediklerimi, ancak, bu maksadla söyledim ve kendisinde aradığım bu sıfatların da, bulunduğunu gördüm.

Ey Ömer! Seni şahid tutarım ki: Ben, Allah’ı Rab, İslamiyeti Din, Muhammed aleyhisselamı da, Peygamber olarak kabul ettim. Ve yine, seni şahid tutarım ki: Malımın yarısını, Muhammed aleyhisselamın ümmetine bağışladım.

Zeyd bin Sune, Peygamberimizin yanına dönünce “Şehadet ederim ki: Allah’tan başka ilah yoktur. Yine şehadet ederim ki: Sen, Allah’ın kulu ve Resulüsün!” diyerek iman, ikrar ve bi’at etti.

Resulullah efendimiz, Arabistan yarım adasındaki, sert, inatçı insanları, çok güzel idare ederek ve cefalarına sabrederek, onları yumuşaklıkla ve itaate getirdi. Çoğu dinlerini bırakıp Müslüman oldu. Onun uğrunda mallarını, yurtlarını feda ettiler. Herkese karşı yumuşak olmasaydı, Peygamberlik heybetinden, büyüklük hallerinden, kimse yanında oturmaya ve sözünü dinlemeye takat getiremezdi.

Resulullah efendimizin kısa zamanda İslamiyeti geniş bir alana yaymasının, kabul ettirmesinin çeşitli sebepleri vardır. Bunların başında, bizzat kendisinin, davet ettiği dine samimiyetle bağlanması ve bu dinin emirlerini kendi hayatına uygulamış olması gelmektedir. Gerçekten o, İslamın insanlara emrettiği güzel ahlakı en iyi şekilde yaşamıştır. Farzları önce kendisi en güzel uygulamış, yasaklara önce kendisi uymuş ve en yakınlarına tatbik etmiştir.

Resulullah efendimizin başarıya ulaşmasının sebeplerinden biri de ümitsizliğe ve karamsarlığa kapılmaksızın çalışmalarını daima sabır, azim, inanç ve kararlılıkla sürdürmüş olmasıdır. O, davet esnasında sosyal ilişkilerini aralıksız bir şekilde sürdürmüş ve bu ilişkilerden büyük ölçüde istifade etmiştir. Mesela, Müslüman olanların yanında, henüz İslama girmemiş bulunan akraba ve çevresiyle ilgisini ısrarla devam ettirmiştir. Toplum üzerindeki tesirlerini göz önüne alarak, kabile reislerine özel ilgi göstermiştir. Peygamberliğini bildirmek üzere toplantılar düzenlemiş, çarşı, pazar, panayır gibi, insanların toplu olarak bulunduğu her yerde tebliğ faaliyetini sürdürmüştür. İslama davet için hiç kimseyi, hiçbir meslek sahibini hakir görmemiştir.

Resulullah efendimiz muhataplarını tanımaya büyük önem verir, onların duygularını, isteklerini ve fert olarak özelliklerini dikkate alır, kendilerine değer verir, ilgi gösterir, yakınlaşma teminine gayret ederdi. Muhataplarıyla ortak noktalarda birleşme esasından hareket ederdi. Faaliyetlerinde af, hoşgörüyü, saygıyı, yumuşaklığı, şefkat ve merhameti esas alır; kinden, öfkeden, sertlikten kaçınırdı. Kur’an-ı Kerimde Resulullah efendimizin İlahi bir lütuf sayesinde insanlara yumuşak davrandığı belirtilir; kaba ve katı kalpli olduğu takdirde insanların, çevresinden dağılıp gidecekleri kendisine bildirilir.

Resulullah efendimiz İnsanların kusurlarını yüzüne vurmazdı; yanlışları isim vermeden bildirirdi. Çünkü kişinin hatasını yüzüne vurmak, mahcup olmasına ve toplumdan uzaklaşmasına yol açar. Muhataplarının farklı tepkileri karşısında daima azim ve ümitle davetine devam etmiştir. Özellikle Mekke döneminde daveti kabul etmeyen kabilelerden kimisi kaba, kimisi kibar, kimisi kaçamak bir şekilde olumsuz cevap vermiştir. Fakat o, sebatla, ümitsizliğe kapılmadan, azimle gayret göstermiş, her fırsatta davetini tekrar etmiştir.

Resulullah efendimiz bir doğruluk, dürüstlük timsali idi. Güzel ahlaklı, dürüst insanlardan oluşan bir toplum oluşturmak onun en büyük hedefiydi. Bu bakımdan önce kendisi doğrulukta, güzel ahlakta örnek olmuştur. Doğruluk, onun hayatının her safhasında görülen bir haslettir. Onun içi ile dışı, özü ile sözü birdi. Bir başka ifade ile olduğu gibi görünür, göründüğü gibi olurdu. Söyledikleri ile yaptıkları arasında uyumsuzluk yoktu. Doğruluğu ile insanlara örnek olduğu gibi bu konudaki sözleriyle de insanları doğruluğa sevketmeye gayret göstermiştir. Kitaplarda onun doğrulukla, doğruluğun faziletiyle ilgili yüzlerce sözü mevcuttur.

Resulullah efendimiz kendisine nasihat etmesini isteyen bir kişiye “Allah’a inandım de, sonra da dosdoğru ol” buyurmuştur. Doğruluğu hayatında uygulayan Resulullah efendimizin bu yöndeki tavsiyeleri de insanlar üzerinde tesirli olmuştur. Onun doğruluğu konusunda dostları, düşmanları, muhalifleri, hasılı herkes sözbirliği etmiştir.

Resulullah efendimiz daima, insanlara bu huylardan şiddetle kaçınmalarını söylemiştir. Yalan söylemeden, hile ve sahtekarlık yapmadan mutlu bir hayat sürdülebileceğinin en güzel örneğini kendi hayatında göstermiştir.

Bunun yanında insanlara da bu doğrultuda emir ve tavsiyelerde bulunmuştur. Doğrulukla çelişen davranışların her çeşidini kötü görmüştür. Bir çocuğu “Gel sana şunu vereceğim” diyerek çağırıp da sonra bir şey vermemeyi bile aldatma ve yalan saymış bu tür davranışlardan kaçınılmasını istemiştir.

Bir gün Resulullah efendimiz Abdullah bin Amr’ın evinde misafir iken, annesi onu bir şey vereceğini söyleyerek yanına çağırdı. Resulullah efendimiz çocuğa ne vermek istediğini sordu. Annesi hurma vereceğini söyledi. Bunun üzerine Resulullah efendimiz “Eğer aldatıp bir şey vermeseydin sana bir yalan yazılmış olurdu” buyurdu.

Doğruluğun iyiliğe, iyiliğin cennete götüreceğini, yalanın kötülüğe, kötülüğün ise cehenneme sürükleyeceğini veciz bir şekilde bildirmiş, yalandan şiddetle kaçınılmasını istemiştir. Sorulan bir soru üzerine Müslümanın korkak olabileceğini, cimri olabileceğini, ama asla yalancı olamayacağını ifade etmiştir.

Yalan ile ilgili sözlerinden bazı şunlardır:

“Yalan, rızkı azaltır.”

“Yalan, nifak kapılarından biridir.”

“İman sahibi, her hataya düşebilir. Fakat, hainlik yapamaz ve yalan söyleyemez.”

“Doğru olun, doğruluk iyiliğe, iyilik ise Cennete çeker. Yalandan sakının, yalan fücura, fücur ise Cehenneme götürür.”

Resulullah efendimiz, gençliğinden itibaren güvenilir, itimat edilir bir kimse olarak tanınmıştır. Yirmi beş yaşlarında iken Mekke’de sadece “El-Emin” diye anılıyordu. Otuz beş yaşında iken, Kâbe’nin tamiri esnasında Hacerülesved’in yerine konulmasında Kureyş kabilesi arasında çıkan anlaşmazlıkta meselenin halledilmesi, ertesi gün Kâbe’ye ilk girecek şahsa bırakılmıştı. Tam o esnada Peygamber efendimiz’in geldiğini görünce “El-Emin” geliyor diyerek sevinmişlerdi. Onun “El-Emin” lakabıyla anıldığına dair kaynaklada daha pekçok örnek vardır.

Mekkeliler kendisine kıymetli eşyalarını teslim ederlerdi. Peygamber efendimiz bu emanetleri sağlam bir şekilde iade ederdi. Emanetlere en zor anında sahip çıkardı.

Medine’ye hicret edeceği gece müşrikler, öldürmek maksadıyla onun evini kuşatmışlardı. Evini terketmeden önce, yanında bulunan emanetleri Hz. Ali’ye teslim etmiş ertesi gün sahiplerine vermesini istemiştir. En sıkıntılı zamanda bile emanetleri sahiplerine ulaştırdı.

İslam dininin kısa zamanda kabul görmesi Resulullah efendimizin güvenilir oluşunun payı büyüktür. Şayet davranışlarıyla güven vermeyen birisi olsaydı insanlar onun etrafında toplanmazdı.

Resulullah efendimiz Eshabına daima güvenilir olmayı telkin ederdi. Emanetin zıddı olan hiyanetin çirkin bir davranış olduğunu söylerdi. Sahabiler de Resulullah efendimizi emin olarak tanımışlar ve sonsuz bir güvenle kendisine bağlanmışlardır.

Her Müslüman Resulullah gibi, güven vermesi, her kesiminde ve her alanda bunu sürdürmesi gerekir. Anne babanın çocuğa, çocuğun anne babasına; eşlerin birbirine; amirin memura, memurun amire; işçinin işverene; işverenin işçiye; satıcının müşteriye; müşterinin satıcıya güven duyduğu bir cemiyet sağlıklı bir yapıya kavuşmuş olur.

Resulullah efendimiz alışverişte güvenin bolluğa, berekete vesile olacağını bildirir. “Emanete riayet rızık, hainlik ise fakirlik getirir” buyurur. Burada emanet, sözde ve işte güven demektir. İnsanlar, sözüne ve işine güvenilmeyen kimselerle irtibat kurmaktan çekinirler.

Şayet bu kişi ticaretle uğraşıyorsa alışveriş yapmaktan, müşteri ise mal vermekten, sanatkar ise iş sipariş etmekten kaçınırlar. Dolayısıyla bu tür kişilerin mallarına ve çalışmalarına rağbet azalır, kazançları artmaz. İşte Resulullah efendimizin “hainlik fakirlik getirir” sözündeki incelik burada yatmaktadır. Ama tersi olursa, yani herkes birbirine güvenirse kazanç, üretim ve tüketim artar. Bu da, bolluğa ve zenginliğe vesile olur.

Resulullah efendimiz, insanların zararına olmayan, onlara faydası dokunan yenilikleri, gelişmeleri teşvik ederdi. Efendimiz, dine aykırı olmayan, akla ve insan yaratılışına uygun olan eski yaşayışları da yasaklamamıştır. Çünkü Resulullah efendimizin gayesi cemiyetin değerlerini ne olursa olsun alt-üst etmek değil, her alandaki bozuklukları ıslah etmekti.

Mescid-i Nebevi, önceleri yatsı ve sabah namazı vakitlerinde hurma dalları ve yaprakları yakılarak aydınlatılıyordu. Hicretin dokuzuncu yılında Temim heyeti ile birlikte Medine’ye gelen ve yanında birkaç kandil ile fitil ve yağ getiren Temim ed-Dari, bir Cuma gecesi hizmetçisine Mescid’de kandilleri direklere astırarak yaktırdı. Resulullah efendimiz Mescid’e gelince bunları kimin yaktığını sordu. Temim ed-Dari’nin yaptığını öğrenince ona şunları söyledi: “Sen İslamı nulandırdın. İslamın mescidini süsledin. Allah da seni dünyada ve ahirette nurlandırsın.”

Bu olay Resulullah efendimizi o derece memnun etti ki, Temim ed-Dari’ye kandilleri asan hizmetçisin adı sordu. Fetih olduğunu öğrenince onun adını Sirac (kandil) olarak değiştirdi. Sahabe arasında yer alan Sirac, Mescid-i Nebevi’yi aydınlatma ve isim değiştirme olayını bizzat kendisi anlatmıştır.

Resulullah efendimizin faydalı yenilikleri teşvike açık olduğunun bir misali de savaş alanında bir yabancı milletin tekniğini kabul etmesidir.

Hendek savaşında şehri savunmak için İranlıların savunma tekniği olan hendek kazma usulünü Selman-ı Farisi’nin teklifi üzerine kabul ederek, şehrin çevresine hendek kazdırmıştır.

Yine Taif kuşatmasında İran’da mancınık kullanıldığını bildiren Selman-ı Farisi’nin teklifi üzerine mancınık kullanmaya karar vermiş ve ona mancınık yaptırmıştır. Yezid bin Zem’a, Tufeyl bin Amr ve Halid bin Said gibi şahısların da mancınık getirdikleri ve kuşatmada kullanıldığı kaynaklarımızda kayıtlıdır.

Bütün bu örnekler, Resulullah efendimizin toplumun faydasına olan, insan aklının ürettiği yenilikleri benimsediğini ve daha da geliştirilmesini teşvik ettiğini göstermektedir.

Öğrendikleri yeni usul ile hurmalarını aşılayıp aşılamayacaklarına soranlara “Tecrübe edin! Bir kısım ağaçları, babalarınızın üsûlü ile, başka ağaçları da, Yemen’de öğrendiğiniz üsûl ile aşılayın! Hangisi daha iyi hurma verirse, her zaman o üsûl ile yapın!” buyurması da yenilikleri, fenni teşvik buyurduğunu göstermektedir.

Peygamber efendimiz, aileye çok önem verirdi. Aileyi, sağlıklı toplumun esası kabul eder, bunun için, evliliği kolaylaştırıp özendirdi. Peygamber efendimizin hicretin onuncu yılı, son haccının hutbesindeki sözlerinden, son nasihatlarından biri, “Kadınlarınıza eziyet etmeyiniz! Onlar, Allahü teâlânın sizlere emânetidir. Onlara yumuşak olunuz, iyilik ediniz!” olmuştur

Gayri meşru evlilikleri yasaklanmıştır. Eskiden kadın ancak çocuk doğurduktan sonra aileye dahil edilirdi. Bunu kaldırarak nikahla aileye dahil edilmiştir. Anne-baba hakları ve anne-babanın çocukla ilgili hak ve görevleri bildirmiştir.

İslamın ilk yıllarında örfün devamı olarak bir süre varlığını koruyan evlatlık kurumu, Medine döneminde nazil olan ayetle kaldırılmıştır. Devamındaki ayetle de evlatlıkların asıl babalarına nisbet edilmeleri emredilmiştir.

Evlatlık kurumunu yaşatan sebeplerden birisi olan kimsesiz çocukların bakım ve gözetimi için, devlet gelirlerinden yetimlere pay ayrılmış, devletin yanında bu çocukların bakımı ve gözetimi konusunda akrabalara da görevler yüklenmiştir. Resulullah efendimiz ailenin dağılmaması, aile fertlerinin perişan olmaması üzerinde çok dururdu.

Ailede kadın, ekonomik yönden bağımsızdır. Resulullah efendimiz kadınları erkeklerin mülkiyetinde olan bir mal veya köle değil, hak sahibi kimseler olarak kabul etmiştir. Erkek, ailenin reisidir; ancak kadın üzerinde, zorba veya despot değildir.

Kadına hakları verilmiş, miras hakkı tanınmıştır. Kocası, hanımını haklarından mahrum bırakamaz; onun karşısında zavallı bir mahkûm değildir. Eskiden sayısız kadınla evlenmek serbest idi. Aile esas itibarıyla tek evlilik üzerine kurulmakla birlikte, belirli durumlarda kocanın dörde kadar evlenmesine izin verilmiştir.

Bu son durum, yani çok kadınla evlenme bir emir değil, farz değil, belirli şartlarda başvurulan bir ruhsattır. Nitekim bu tür bir evliliğe izin veren Nisa sûresinde çok kadınla gerçekleştirilecek evliliğin hanımlar arasında eşitlik ve adalet sağlanamayacağından korkuluyorsa bir tek kadını nikahlamakla yetinilmesi gerektiği belirtilmiş ve tek hanımla evlilik teşvik edilmiştir.

Peygamberimiz, adaleti sağlamanın zorluğunu “İki zevcesi olup da, ikisine müsavi bakmayan kimse, kıyamet günü, mahşer meydanına yarı iğrilmiş olarak gelecektir” sözleri ile bildirmiştir.

Peygamber efendimiz aileye, ailenin vazgeçilmez ferdi olan kadına önem verirdi. Kadına değer verilmediği insan yerine konulmadığı, diri diri kuma gömüldüğü bir devirde onu layık olduğu mevkiye getirdi.

Müslümanın aile fertlerine nasıl davranması gerektiğini emir ve tavsiyeleri ile ifade ettiği gibi, bizzat kendi uygulaması ile de ortaya koymuştur. Erkeğin kadına iyi davranması gerektiğini çok açık ve kesin bir şekilde dile getirmiştir. Bu anlamda “En hayırlınız ailesi için hayırlı olandır. Bana gelince, ben aileme karşı en hayırlı olanınızım”; “En hayırlınız hanımlarına karşı iyi davrananınızdır” buyurmuştur.

Enes bin Malik, “Ailesine Resûlullah kadar şefkatli bir kimse görmedim” demiştir. İman, ahlak ve aile fertlerine yumuşak davranma arasında kurduğu bağıntıyı dile getiren şu sözü çok önemlidir: “Mü’minlerin imanca en mükemmel olanı, ahlakça en güzel olanı ve aile fertlerine yumuşak davrananıdır.”

Resulullah efendimiz çeşitli vesilelerle erkeklerin kadınlar üzerinde, kadınların da erkekler üzerinde hakları bulunduğunu söylemiştir. Kadınlar hakkında Allah’tan korkulmasını, onlara haksızlık yapılmamasını istemiştir.

Kocasını şikayet için kendisine gelen kadınların sayısı artınca bu tür davranışta bulunanların iyi kimseler olmadığını söylemiştir. Hanımlarına iyi davranmış, onları dövmemiştir, kötü davranmamıştır. Kendisi bunu yapmadığı gibi, hanımlarını dövenleri de “Kadınlarınızı nasıl dövüyor, sonra da akşam olunca beraber oluyorsunuz” diyerek kınamıştır.

Kadınların dövülmemesi, hele yüze hiç vurulmaması, kötü sözlerle tahkir edilmemesi ve evinin terkedilmemesi konularında ikazda bulunmuş ve “Kadınları ancak kötüleriniz döver” buyurmuştur.

Resulullah efendimize göre kişinin ailesiyle geçirdiği vakit, boşa harcanmış bir zaman değildir. Resulullah efendimiz, insanlara, bildiğini anlatacağı ilk kişilerin aile fertleri olduğunu öğretmiştir. O, kendisine gelen heyetleri “Ailenize dönün ve onlara ta’limde bulunun” derdi.

Kendisi de aile fertlerini eğitmiştir. O’nun bu yönünden en fazla faydalanan hanımı Hz. Aişe olmuştur. Resulullah efendimiz aile kurumunun korunmasına çalışmış, boşanmayı hoş karşılamamıştır.

Nikah akdi, tek taraflı olarak erkeğin iradesiyle değil; iki taraflı irade ile oluşan bir akit haline getirilmiştir. Aile müessesesi sevgi, şefkat ve merhamet üzerine kurulmuştur.. İslamiyette evlenmek, bir kızı mesud etmek, ibadettir ve bütün nafile ibâdetlerden daha sevaptır. Efendimiz,”Bir erkek, zevcesini döverse, kıyamette ben onun davacısı olurum” buyurmuştur.

Peygamber efendimiz Mekke’nin fethinden sonra erkeklerle sözleşti, dine uymada nelere dikkat edeceklerini bildirdi. Erkekler bildirilen bu hususlara uyacaklarına dair Resûlullaha söz verdiler.

Bu sözleşmeden sonra Peygamber efendimiz kadınlarla sözleşmeğe başladı. Kadınlarla yalnız söz ile olup, mübârek eli, kadınların ellerine dokunmadı. Kötü huylar, kadınlarda, erkeklerden daha çok olduğundan, daha çabuk tesir altında kaldıklarından kadınlarla sözleşirken, erkeklerden daha fazla şart araya kondu. Allahü teâlânın emirlerini yapmış olmak için, bunlardan kaçınmak lâzım geldiği bildirildi. Peygamber efendimiz kadınlara daha çok şartlar koştu.

Bu şartlardan birincisi: Allahü teâlâdan başka, hiçbir şeye ibadet etmemektir. Çok kimse bunu, farkında olmadan yapıyor. Mesela bir kimse, başkaları görmek için ibâdet eder veya Allahü teâlâ için eder fakat, başkasının görmesi de hoşuna giderse veya ibâdetinde başkasından bir karşılık, meselâ, bir “Âferin!” sözü beklerse, o kimse, şirkten, küfürden kurtulmuş olmaz.

Peygamber efendimiz, “Küçük şirkten korununuz!” buyurunca, “Küçük şirk nedir?” diye sordular. Resulullah efendimiz, “Riyadır” buyurdu. Riya, başkasına göstermek için gösteriş için ibadet etmektir.

Müslüman olmayanların dini günlerinde, bayramlarında, ibadet yaptıklarını yapmak da şirktir, küfürdür. İbâdet olarak değil de âdet olarak yaptıklarını müslümanların yapması küfür olmaz. Böyle şeyler faydalı ise yapılır.

Nisâ sûresi, 59. âyetinde meâlen, “Onlara, kâfirlere inanmayınız dediğim hâlde, onlar kâfirlerin sözleri ile hareket ediyorlar. Şeytan onları aldatıyor.” buyuruldu.

Maalesef kadınların çoğu, bilmeyerek, bu belaya, bu hataya düşüyor. Ne oldukları bilinmeyen bir takım isimlerden medet bekleyip, bunlarla hastalıktan kurtulmak istiyorlar. Dinimizde hiçbir eksiklik yoktur. Hasta olunduğunda yapılacak işleri, tedavi şekillerini de bildirmiştir dinimiz.

Dinimiz İslamiyet, daha önceki cahiliye âdetlerinin hepsini kaldırmıştır. Kısacası bunun dinimizle hiçbir ilgisi yoktur. Ateşe tapınanların her sene 21 Martı kutladıkları ve Hıristiyanların paskalyalarına hürmet etmek ve o zamanlarda, onların adetlerini, onlar gibi yapmak, şirk olur.

Böyle günlerin dinimizle ilgisi olup olmadığı şöyle anlaşılır. Dinimizdeki, mübârek günler, geceler hep hicri aylara göredir. Dinimizde hicri ayların dışında, miladi takvime göre kutlanan hiçbir kıymetli gün yoktur.

Resûlullah efendimizin kadınlardan söz aldığı ikinci şart: Başkasının malını izinsiz kullanmamaktır.

Kadınların hemen hemen hepsinin düştüğü bu yanlışlık kocalarının malını, kocalarının izni olmadan harcamalarıdır. Bununla, büyük günaha girmiş oluyorlar. Bu hâl, hemen hemen bütün kadınlarda var gibidir. Ancak, Allahü teâlânın koruduğu az kimse bundan kurtulmaktadır.

Allahü teâlâ, kadınları şirkten men ettikten sonra, ikinci olarak, hırsızlıktan, izinsiz almaktan men buyurdu. Çünkü, bunu helâl sanarak, çoğu kâfir olur. Bundan dolayı, bu günah, kadınlar için, başka günahlardan daha büyük oldu.

Başkalarının mallarını da, habersiz kullanmak kendilerine hafîf gelir. Çekinmeden başkalarının mallarına hıyânet ve hırsızlık etmiş olurlar.

Bu durum erkek için de geçerlidir. Hanımına ait bir şeyi, kocası ondan izinsiz kullanamaz, başkasına veremez. Dinimize göre, karı koca birbirlerinin mallarına müdahale edemez. Herkesin malı kendinindir.

Bir müminin, kendine sâdık ve emîn olan, istismar etmeyen, israf da etmeyen malı haram işlerde kullanmayacak bir hanım olduğunda iş kolay. Müslüman erkek, hanımını bu büyük günâhtan kurtarmak için, malını istediği şekilde sarf etmesine, harcamasına önceden izin verebilir. Bu takdirde onun adına rahat bir şekilde hareket edebilir. Başka bir hırsızlık şekli de namazla ilgilidir. Bir gün Peygamber efendimiz, Eshâb-ı kirâmına sordu:

- Hırsızların büyüğü kimdir bilir misiniz? Eshâbı:

- Bilmiyoruz, siz buyurun! dediklerinde:

- Hırsızların büyüğü, namazından çalandır ki, namazın erkânını tam yapmaz, buyurdu.

Bu hırsızlıktan da sakınmalıdır ve büyük hırsız olmaktan kurtulmalıdır. Her müslüman kadın şartlarına uygun olarak, namazını aksatmadan, muntazam olarak kılmalıdır. Çocuğu, ev işlerini bahane ederek, namazı aksatmamalıdır. Kıraatı doğru okumalıdır. Rükü’u, secdeleri, kavmeyi ve celseyi, itmînân ile yapmalıdır. Yâni, rükü’den kalkınca tam dikilip, bir tesbîh miktârı durmalı ve iki secde arasında doğru oturup yine bir tesbîh mikdârı öyle durmalıdır. Böyle yapmıyanlar, hırsızlardan olur ve çok azaplara yakalanır. Kadınlar bilhassa bu konuda gevşek davranmaktadırlar. Namaz dinin temelidir. Temeli olmayan veya sağlam temeli olmayan bina eninde sonunda yıkılır.

Bugün birçok kadın bilhassa birşeyi kaybolunca veya kızına talip çıktığında damat adayının iyi mi kötü mü olduğu, ilerde neler olacağını, geçimlerinin nasıl olacağı hakkında hemen cinci hocalara koşup soruyorlar.

Bu çok tehlikelidir. Dinimiz, gelecekten haber vermenin küfür, dinden çıkmak olduğunu bildirmiştir. Buna inanmak da küfürdür.

Resûlullah efendimizin kadınlardan istediği üçüncü şart: Zina etmemeleridir. Bu şartı, yalnız kadınlardan istemek, bu günahın hâsıl olması, çok def’a onların râzı olmalarına bağlı olduğu içindir. Bu günâhın ilk sebebi onlardır. Bu işte, onların rızâları mu’teberdir. Bunun için, bu amelden, kadınların daha kuvvetli men’edilmeleri icabetti. Bundan dolayı, Allahü teâlâ, Kur’ân-ı kerîmde, bu günâhta kadını erkekten evvel söyledi. Bu günâh insana, dünyada ve âhırette zarar verir ve bütün dinlerde yasak ve çirkin olmuştur. Peygamber efendimiz buyurdu ki:

“Zinânın dünyada üç zararı vardır: Biri, güzelliği ve parlaklığı giderir. İkincisi, fakîrliğe sebep olur. Üçüncüsü, ömrün kısalmasına sebep olur. Âhıretteki üç zararına gelince, Allahü teâlânın gadabına sebep olur. İkincisi, suâlin, hesâbın fenâ geçmesine sebep olur. Üçüncüsü, Cehennem ateşinde azap çekmeğe sebep olur.”

Nûr sûresindeki âyet-i kerîmede meâlen, “Mü’minlere söyle, yabancı kadınlara bakmasınlar ve zinâ etmesinler! Ve mü’min kadınlara söyle! Onlar da, yabancı erkeklere bakmasınlar ve zinâ etmesinler!” buyruldu.

Kalb, his organlarına tabidir. Meselâ, kalb, göze tâbidir. Gözler harâmdan sakınmazsa, kalbi korumak güç olur. Kalb, harâma dalarsa, zinadan sakınmak güç olur. O hâlde, îmânı olanların, Allahü teâlâdan korkanların, harâma bakmaması lâzımdır. Ancak bu sûretle, kendini korumak, dünya ve âhırette zarardan kurtulmak mümkün olur.

Allahü teâlâ, Kur’ân-ı kerîmde kadınların, kızların, yabancı erkeklerle yumuşak sesle, nezâketle konuşmalarını, böylece kötü adamların kalblerine fenâlık getirmelerini men etmekte, buna sebep olmayacak şekilde söylemelerini istemektedir. O hâlde günâha, harâma sebep olan şeylerden kaçmak lâzımdır.

Kadınların, yabancı kadınlara şehvet ile bakması ve dokunması, kadınların, kocasından başkasına, erkek ve kadın, kim olursa olsun, yabancıya süslenmeleri câiz görülmemiştir.

Dünyada ve âhırette felâketlerden kurtulmak için, bu incelikleri iyi gözetmek lâzımdır. Bu büyük günahtır. Erkekle kadın, başka cinsten oldukları için, biraraya gelmeleri güçtür. Kadının kadına yaklaşması böyle olmayıp kolaydır. Bunun için kadının kadına bakmasını ve dokunmasını, erkeğin kadına ve kadının erkeğe bakmasından daha şiddetle men edilmiştir.

Resulullah efendimizin kadınlardan istediği dördüncü şart: Çocuklarını öldürmemektir. Eskiden, kadınlar, fakîrlikten korkarak, kızlarını öldürürlerdi. Bu çirkin hareket, haksız yere cana kıymak olduğu gibi, evlat hakkını da tanımamak olduğundan Resulullah her ikisi de büyük günah olduğunu bildirmiştir. Özürsüz, çocuk düşürmek de böyledir. Fakirlikten dolayı iyi bakamamak, besleyememek korkusu özür olmaz.

Kadınlardan istenilen beşinci şart: Bühtân ve iftirâ etmemektir. Bu günâh, kadınlarda çok olduğundan onlara şart edildi. İftirâ büyük günâhtır ve çok fenâdır. Bunda yalan söylemek de vardır ki, yalan, her dinde harâmdır. İftirâda bir mü’mini incitmek de vardır ki, bu da, başkaca harâmdır.

Bunlardan başka, iftirâ etmek, yeryüzünde fesat çıkarmaya, ortalığı karıştırmaya sebep olur ki, bu da harâmdır.

Resûlullah efendimizin kadınlardan istediği, altıncı şart: Peygamber efendimizin her emrine itâat etmektir. Bu şart, bütün farzları, sünnetleri yapmak ve bütün yasaklardan kaçınmak demektir ve islâmın beş şartını bildirmektedir.

İslâmın beş şartından biri, namazdır. Beş vakit namazı üşenmeden, seve seve kılmalıdır. Müslümanları gıybet etmek, yani kötülemek niyyeti ile çekiştirmek, iki müslüman arasında söz taşımak, alay etmek, kalbini kırmak da harâm olup, sakınmak lâzımdır.

Kur’ân-ı kerîmde sûre-i Yûsüf’de meâlen, “Biz, Allahü teâlânın varlığına, birliğine, herşeyi yaratan O olduğuna inandık, müslüman olduk diyenlerin çoğu, başkalarına ibâdet ve itâat ederek ve daha birçok hareketleri ve sözleri ile, müşrik oluyorlar.” buyuruldu.

Kadınlar, türbe ziyaretlerinde de büyük yanlışlar yapmaktadırlar. Türbeler için kurban adıyorlar. Götürüp mezâr başında kesiyorlar. Bunlar, Allah rızası için değil, mezarda yatan kimse için kesilirse o zaman tehlikeli olur. Dinimize göre, kurban sadece cenab-ı Hak için kesilir, hasıl olan sevap türbedeki şahsa gönderilir. Türbedeki şahıstan şefâ’at etmesi istenir.

Hastaya şifa veren Allahü teâlâdır. Oradaki zat sadece aracıdır, şefâ’atçidir. Kabirlere çaput bağlamak, mum yakmak da dinimizde yoktur. Bunlar sonradan sokulmuş hurafelerdir.

Kadınlar arasında çok yaygın olan tehlikeli birşey de sihir, büyü yaptırmaktır. Uğursuzluğa inanmaktır. Resulullah efendimiz, kadınlarımızın bundan uzak durmasını emretmektedir. “Müslüman sihir yapamaz. Allah saklasın îmânı gittikten sonra, sihri te’sîr eder.” Buyurmuştur.

Resulullah efendimiz, istişareye, danışmaya önem verirdi. Kur’an-ı kerimde Resulullah efendimize istişare etmesi emir olundu. Resulullah efendimiz de bu emre uyarak sahabilerle istişarede bulunmuştur. Hz. Ebû Hüreyre bu konuda şöyle söylemiştir: “Resulullahtan daha fazla istişare eden hiçbir kimse görmedim”

Bedir savaşı başlamadan önce konakladığı yeri uygun bulmayan Hubab bin Münzir Resulullah efendimize gelerek şunları söyledi: “Ya Resûlallah! Burası sana Allah’ın konaklamanı emrettiği, ileri gitmemiz veya geri çekilmemiz caiz olmayan bir yer midir? Yoksa sizin şahsi takdiriniz midir, savaş ve hile için tedbir olarak düşünülmüş bir yer midir?”

Resulullah efendimiz kendi takdiri olduğunu söyledi. Bunun üzerine Hubab: “Ya Resûlallah! Burası karargah için uygun bir mekan değildir. Sen insanları buradan kaldır. Kureyş’in konacağı yerin yakınındaki su başına gidip konalım...” dedi. Resulullah efendimizimiz Hubab’a “Doğru söyledin” dedi ve onun tavsiyelerini uyguladı.

Resulullah efendimiz İslamı mümkün olduğunca çok insana ulaştırmayı gaye edinmişti. Bunun dışındaki her şey o hedefi gerçekleştirmek için bir vasıta idi. O, her sıkıntıya bu gaye uğruna katlanmıştır.

Resulullah efendimiz faaliyetlerinde adalet ve ahlakı esas almıştır. Savaşta taktik olarak uygulamak zorunda kaldığı durumlar dışında, insanlar arasında fark gözetmeksizin herkese adil ve ahlaki davranmış, ahde vefa göstermiştir.

İçte barış ve huzuru, dışta da emniyeti sağlamak Resulullah efendimizin temel hedeflerinden biriydi. Nitekim Cahiliye döneminde kabileler arasında savaşlar, kanlı soygunlar, kervan baskınları ve kan davaları eksik olmazken, Resulullah efendimiz döneminde bunlar büyük çapta önlenmiştir.

Resulullah efendimiz insana değer verirdi. Düşmanı imha değil, hep kazanmayı gaye edinmiştir. Düşmanın gücünü mahvetmeksizin, daha sonra bu gücü kullanmayı düşünmüştür. Onun on yıl süren Medine döneminde İslam, yaklaşık iki milyon kilometrekarelik bir alana yayılmıştır.

Bu kadar hızlı gelişme, yayılma ve değişim, Beni Kurayza hariç tutulursa, kaba bir hesapla düşman tarafından ikiyüzonaltı kişinin ölmesi ve Müslümanlar tarafından da yüzotuzsekiz kişinin şehit edilmesi karşılığında gerçekleşmiştir.

Efendimiz, insanlara meziyet, liyakat ve değerlerine göre muamelede bulunmuştur. Ne kadar azılı düşmanı olursa olsun, bir kişi İslama girdiğinde onun haysiyet ve şerefini muhafaza etmiştir.

Peygamberimiz Müslüman olan kabilelere içlerinden birisini yeniden vali tayin ederken onların ehil olmalarına ve hatta öyle ki, ayrıntı sayılabilecek ahlaki özelliklerine bile dikkat etmiş ve bunları değerlendirmiştir.

Resulullah efendimizin hayatı diğer alanlarda olduğu gibi çalışma hayatında da insanlar için örnektir. Doğruluk, güvenilir olma, adaleti uygulama ve sözleriyle davranışları arasında çelişki bulunmama gibi hallerde en güzel örnekti.

Kişinin çalışmasını, üretimde bulunmasını ve ailesini geçindirmesini, fakire, yoksula yardım için çalışmayı, Allah yolunda cihad ve gündüzleri oruç ve geceleri namazla geçirme ile bir tutmuştur. Peygamberimizin çalışma, helal kazanç ile ilgili pek çok sözleri vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:

“Hiçbir kimse kendi elinin emeği ile kazandığından daha hayırlı bir lokma asla yiyemez.”

“Allahım! Tembellikten, korkaklıktan, ihtiyarlığın verdiği düşkünlük ve cimrilikten sana sığınırım.”

“Doğru sözlü ve her konuda güvenilen bir ticaret adamı ahirette peygamberlerle, sıddıklar ve şehitlerle beraber olacaktır.”

“Allah kulunu helal kazanç talebinden yorgun düşmüş görmeyi sever.”

“İnsanın yiyip içtiklerinin en helal ve bereketli olanı, çalışıp kazanarak elde ettiğidir.”

“Birinizin sırtında odun destesi taşıması, versin veya vermesin, insanlara gidip el açmasından daha iyidir.”

En kötü şartlar altında çalışmayı dahi başkalarına yük olmaktan iyi gören Resulullah efendimizin, bu sözleriyle insanları çalışmaya teşvik ettiği, tembelliği kötülediği, çalışkan insanları dünya ve ahiret mutluluğu ile müjdelediği görülmektedir.

Resulullah efendimiz insanları çalışmaya teşvik ettiği gibi, bizzat kendisi de çalışmış ve çalışma hayatının ilkelerini kendi hayatında uygulama alanına koymuştur. Çalışmalarını çocukluğundan itibaren hayatının sonuna kadar sürdürmüştür. Nitekim bilindiği üzere çocukluğunda çobanlık yapmıştır.

Gençliğinde ve yetişkinliğinde ticaretle meşgul olmuştur. Oniki yaşında iken amcası ile birlikte uzun bir ticaret yolculuğuna çıkmıştır. Yirmibeş yaşında iken Hz. Hatice’nin kervanını ücret karşılığında Suriye’ye götürüp getirmiştir. Ticari faaliyetlerinde meslektaşlarının, ticari ilişkilerde bulunduğu kimselerin ve tüm Mekkelilerin güvenini kazanmıştır.

Onun bütün bu faaliyetleri geçimini temine yönelik çalışmalardır. O, bütün bunların yanında sosyal faaliyetlerde de bulunmuştur. Gençliğinde Hilfülfudûl cemiyetine katılması ve Kabe’nin inşası sırasında hakemlik yapması bunlara güzel birer örnektir.

Resulullah efendimiz yapılan işin gelişigüzel değil, düzgün ve sağlam yapılmasına önem verirdi. Nitekim bir nasihatinde: “Sizden biriniz bir iş yaptığı zaman, onu mükemmel bir şekilde yapsın.” buyurmuştur.

Resulullah efendimiz Müslümanları çalışmaya teşvik etmiştir. Nitekim işi olmayan birisine, aletler temin ederek, odun kesip satmasını söylemiştir: Ensardan bir şahıs gelip Resulullah efendimize yoksulluktan şikayet etti. Sonra dönüp şöyle dedi: “Ey Allah’ın elçisi! Bir ev halkı içinden geldim ki, yanlarına dönünceye kadar bazılarının ölmüş olacağını sanıyorum.” Resulullah efendimiz “Git, bak bir şey bulabilecek misin?” dedi. Adam gitti ve bir yaygı ile bir bardak getirerek “Ey Allah’ın elçisi! Bu yaygının yarısını yere seriyor, yarısını da bürünüyorlardı. Şu bardakla da içiyorlardı” dedi. Resulullah efendimizimiz “Bu ikisini benden bir dirheme kim satın alır?” diye sordu. Bir adam “Ben alırım” dedi. Resulullah efendimiz “Bir dirhemi kim artırır?” diye sordu. Bir başka adam “Onları iki dirheme alırım” dedi. Resulullah efendimiz “Bunlar senindir” dedi ve adamı çağırarak ona “Bir dirhemle ailene yiyecek al, bir dirhemle de bir balta satın alarak bana gel” buyurdu.

Adam da öyle yapıp geldi. Resulullah efendimiz “Şu vadiye git, orada ne bir diken, ne bir odun bırak. Bana da on günden önce gelme” dedi. Adam öyle yaptı geçimini sağladı ve sonra Resulullah efendimize gelerek “Bana emrettiğin şey bereketli oldu” dedi. Bunun üzerine Resulullah efendimiz şöyle buyurdu: “Bu, senin için kıyamet günü yüzünde dilenmekten dolayı lekeler veya tırmık izleri olarak gelmenden daha iyidir.”

Faydasız ve boş şeylerle meşgul olmamak ve boş durmamak Resulullah efendimizin prensiplerinden biriydi. Onun çalışma hayatı ile ilgili olarak verilen bu bilgilerden, çalışkan bir insan örneği karşımıza çıkmaktadır.

Resulullah efendimiz gerektiğinde dinlenmeye de zaman ayırmıştır. Hicretten hemen sonra Medinelilerin daha önce kutladıkları iki bayramın yerine Ramazan ve Kurban bayramları koymuştur. Meşru bayram şenliklerine ve düğünlerde kutlamalara izin vermiştir. Düğünlerde davetlilere ikramda bulunmuş; bunu tavsiye ve teşvik etmiştir. Çeşitli yarışları tertiplemiştir.

Resulullah efendimiz paranın piyasaya arzı konusu üzerinde durmuştur. O bu hususta şöyle buyurur: “Kim bir akar veya ev satıp da parasını onun benzeri bir şeye yatırmazsa, onun bereketini görmemeye müstahak olmuştur.” “Korkak tacir mahrumdur, cesur tacir ise rızıklandırılmıştır” buyurarak ticareti teşvik etmiştir. Ticaret ortaklıkları kurmuştur. Ticareti teşvikle ilgili bir sözü çok meşhurdur. “Rızkın onda dokuzu ticarettedir.” Bu sözüyle Resulullah efendimiz ticaretin bir millet için ne derece önemli olduğunu dile getirmiştir.

Resulullah efendimiz ticarete önem verirdi. En yakın arkadaşları ticaretle uğraşıyorlardı. Hz. Ebû Bekir, Resulullah efendimizin vefatından bir yıl önce ticaret amacıyla Busra’ya gitmişti...

Resulullah efendimiz ticaretin yanında ziraati de teşvik etmiştir. Ağaç dikmeye teşvik ettiği hadisler, aynı zamanda ziraatin de teşvikidir.

Resulullah efendimiz her meslek erbabı ile, mesleği üzerinde konuşur, ona mesleğine olan ilgisini ve sevgisini artırıcı hususları, mesleği ile ilgili uyulacak kuralları ve hükümleri söylerdi. Resulullah efendimiz küçük sanatlara da önem vermiştir. Onun zamanında yaygın olan meslekler arasında manifaturacılık, attarlık, demircilik, tartıcılık, sarraflık, eczacılık, terzilik ve kuyumculuk sayılabilir.

Resulullah efendimiz ticari bir malı pahalanması gayesiyle stoklayıp piyasaya arzını geciktirmeyi (ihtikar) yasaklamıştır. Çünkü bu, fiyatların sun’i bir şekilde yükselmesine ve normal piyasa seviyesinin üstüne çıkmasına yol açmaktadır.

Özellikle temel ihtiyaç maddeleri sözkonusu olduğunda bu tutum toplumun zarar görmesine sebep olmakta ve uzun müddet devamı halinde toplumsal bunalımlara yol açmaktadır.

Resulullah efendimiz “Karaborsacı ne kötü insandır; fiyatların düştüğünü öğrenince üzülür, yükseldiğini duyunca da sevinir” buyurmuştur. Peygamberimiz, “Müslümanların, şehre mal getiren köylüleri karşılayıp piyasa fiyatını gizliyerek, ucuz satın almalarını” yasakladı.

O dönemde şehirli sermaye sahipleri piyasa fiyatlarından habersiz yabancı ticaret kervanlarını yolda karşılayarak, getirdikleri malları toptan ucuza kapatmak suretiyle stoklayıp yüksek fiyatla satarlardı. Üreticinin ve satıcının bazı uyanık sermayedarlar tarafından bu şekilde aldatılmasını önlemek maksadıyla Resulullah efendimiz bunu yasaklamış ve bu yasağı uygulamak üzere görevliler tayin etmiştir. Şayet Resulullah efendimiz bu tedbire başvurmasaydı üretici emeğinin karşılığını alamaz ve üreticinin alınteri boşa gitmiş olurdu. Diğer yönden sermaye sahipleri haksız kazanç elde etmiş olurlardı.

Resulullah efendimiz kâr sınırlamasına gitmemiş, fiyatların serbest rekabet piyasasında arz ve talep dengesine göre oluşmasını istemiştir.

Enes bin Malik hazretleri anlatır: Medine’de pahalılık oldu. Fiyatlar yükseldiği için kâr haddi koyması istenildiğinde, Peygamber efendimiz, “Fiyatları koyan Allahü teâlâdır. Rızkı genişleten, daraltan, gönderen yalnız Odur. Ben Allahü teâlâdan bereket isterim” buyurdu.

Peygamber efendimiz çalışmayı, kimseye muhtaç olmamayı tavsiye ederdi: “Bir müslüman, helal kazanıp, kimseye muhtaç olmaz ve komşularına, akrabasına yardım ederse, kıyamet günü, ayın ondördü gibi parlak, nurlu olacaktır. “Doğru olan tüccar, kıyamette sıddîklarla ve şehitlerle beraber olacaktır”, “Allahü teâlâ, sanat sahibi mümini sever”, “En helal şey, sanat sahibinin kazandığıdır”, “Ticaret yapınız! Rızkın onda dokuzu ticarettedir”, “Kendini başkasından sadaka isteyecek hale düşüreni, Allahü teâlâ yetmiş şeye muhtaç eder” buyurdu.

Resulullah efendimiz hilenin haram, kötü ve yanlış bir davranış olduğunu, dünyada ve ahirette sorumluluğa sebep olduğunu bildirmiştir. “Bizi aldatan bizden değildir” buyurmuştur. Alışverişlerde tüccara doğruluğu telkin etmiş, doğru davranan ticaret erbabının, Peygamberlerle, şehitlerle, birlikte haşrolunacağını haber vermiştir. Alışverişte kolaylık gösteren kimselere dua etmiştir.

Resulullah efendimiz tüketicinin korunması için gerekli tedbirleri almıştır. Mesela bu amaçla kalite kontrolün üzerinde durmuştur. Çürük ve bozuk mal satmayı, kalitesiz malı kaliteli malla karıştırmayı yasaklamıştır. Islak mahsulü altta saklayan satıcıyı kınamıştır. Kusurlu malı, kusurunu söylemeden satmanın helal olmayacağını söylemiştir.

Haksız rekabeti yasaklamıştır. Ölçü ve tartı konusunda denetim getirmiştir. Piyasada bulunan birbirinden farklı ölçek ve tartılar arasında yeknesaklığın sağlanması için standart belirlemiş ve “Tartı Mekke ehlinin tartısıdır, ölçek ise Medine ehlinin ölçeğidir” buyurmuştur.

Resulullah efendimizin işçi işveren ilişkilerine verdiği öneme gelince, o, İslam öncesi Arap toplumunda yaygın olan ücretle iş yaptırma ve işçi çalıştırmayan karşı çıkmamıştır. Ancak işçilere ağır iş yüklenmesi, ücretin geciktirilmesi, kaybolan malın haksız yere işçiye ödetilmesi gibi haksız uygulamaları yasaklamış, işçilere adaletli bir şekilde davranılmasını ve kardeş muamelesi yapılmasını emretmiş, bu prensipleri de hayatında uygulamıştır.

Bu hususla ilgili sözlerinden birisi şöyledir: “İşçiye ücretini teri kurumadan veriniz.” Resulullah efendimiz kıyamet gününde üç kişinin düşmanı olduğunu belirtmiş, bunlardan birisinin “İşçi çalıştırıp da ona ücretini vermeyen kimse” olduğunu söylemiştir.

Resulullah efendimiz, helal kazanç üzerinde çok dururdu. Çünkü, bütün ibadetlerin kabul olması, helal lokmaya bağlıdır. İbadetler on kısmdır: Dokuz kısmı helal kazanmaktır. Bir kısmı da bildiğimiz bütün ibadetlerdir. Resulullah efendimiz, “Allahü teâlâ güzeldir. Yalnız güzel yapılan ibadetleri kabul eder. Allahü teâlâ, Peygamberlerine emrettiğini, müminlere de emretti ve buyurdu ki, ey Peygamberlerim! Helal yiyiniz ve salih, iyi işler yapınız! Müminlere de emretti ki, ey iman edenler! Sizlere verdiğim rızklardan helal olanları yiyiniz!”.

Resulullah sözüne devam ederek buyurdu ki, “Uzak yoldan gelmiş, saçı sakalı dağılmış, yüzü gözü toz içinde bir kimse, ellerini göğe doğru uzatıp dua ediyor. “Ya Rabbi!” diye yalvarıyor. Halbuki yidiği haram, içtiği haram, gıdası hep haram. Bunun duası nasıl kabul olur?”. Yani haram yiyenin duası kabul olmaz, buyurdu.

Mal müminin yardımcısıdır. Bunun için çalışıp, helal kazanmalıdır! Öyle bir zamandayız ki, muhtaç olan, dinini verip alır. Dini verip de yememek için, alın teri ile yemelidir. Peygamberimizin bu hususta buyurduklarından bazıları şöyle:

“Elinin emeği, alnının teri ile ye, dinini satıp yeme!”, “Helale, harama dikkat ederek çalışıp kazanan kimseyi, Allahü teâlâ çok sever”, “Bir dirhem gümüş kıymetinde haram alan kimseyi, yirmibeşbin sene Cehennemde bırakacaklardır”, “Bir zaman gelecek ki, insanlar, yalnız malın, paranın gelmesini düşünüp, helalini, haramını düşünmeyecekler”.

Bunun için bir müslüman, her aldığını, helal mi, haram mı düşünmeli, haram ise almamalıdır. Aldığı şeyde hakkı olanlara vermeği, fakirlere, gariplere yardım etmeyi düşünmelidir. Çünkü, insanların iyisi, insanlara iyilik edendir. İnsanların kötüsü, insanlara kötülük edendir. İnsan, kazandığına kanaat etmeli, Allahü tealanın taksimine razı olmalıdır. “Kanaat eden doyar” buyuruldu.

Allahü teâlâ, beş şeyi, beş şey içine koymuştur. Bu beş şeyi alan, içindekine kavuşur: İzzeti, şerefi, ibadete; zilleti, sefaleti, günaha; ilmi, hikmeti, çok yememeye; heybeti, itibar, gece namaz kılmaya; zenginliği, kimseye muhtaç olmamayı da, kanaate tabi kılmıştır.

Peygamberimiz, “İnsanın yediklerinin en hayrlısı, iyisi, bileği ile kazanıp yidiğidir. Allahü teâlânın Peygamberi Davud elinin emeği ile kazanıp yerdi” buyurdu.

Hz. Lokman hakîm, oğluna nasihat verirken, “Çalış, kazan! Çalışmayıp, herkese muhtaç kalanların dini ve aklı noksan olur ve iyilik etmekten mahrum kalır ve herkesten hakaret görür” buyurdu.

Peygamberimiz, çalışmaya önem verirdi. “Beş vakit namazı kıldıktan sonra, çalışıp helal kazanmak, her müslümana farzdır” buyurdu. Peygamberlerin hepsi, çalışıp kazanmışlardır. Resulullah, “İnsanların iyisi, insanlara faydası olanlardır” “Eshabım için fakirlik saadettir. Ahir zamandaki ümmetim için, zenginlik saadettir” buyurdu.

Resulullahın varisi olan islam büyükleri de çalışmayı, helal kazanmayı tavsiye ederlerdi. Ebu Süleyman-ı Darani hazretleri, helalden bir lokma az yemeği, akşamdan sabaha kadar namaz kılmaktan daha çok severim. Çünkü, mide dolu olunca, kalbe gaflet basar. İnsan Rabbini unutur. Helalin fazlası böyle yaparsa, mideyi haram ile dolduranların hali acaba nasıl olur? buyurdu.

Sehl bin Abdüllah-i Tüsteri hazretleri de, “Yolumuzun esası üç şeydir: Helal yimek, ahlak ve amelde Resul aleyhisselama tabi olmak ve ihlas yani her işi, yalnız Allah rızası için yapmaktır” buyurdu.

İbrahim Edhem hazretleri de: Temiz ve helal ye de, ister sabaha kadar ibadet et, ister uyu ve ister, hergün oruç tut, ister tutma! buyurdu.

Bu dünya, ahiret yolcularının bir konak yeridir. İnsana burada yiyecek ve giyecek lazımdır. Bunlar ise çalışmadan ele geçmez. Her an mal kazanmak için uğraşan aldanmıştır. Hem ahıret için hazırlanmalı, hem de dünya ihtiyaçlarını kazanmalıdır. Fakat, bunları da, ahıret yolculuğunda lazım olduğunu düşünerek kazanmalıdır.

Kendinin ve çoluk çocuğunun ihtiyaçlarını helalden kazanmak, kimseye muhtaç kalmamak, birçok ibadetlerden daha sevaptır. Resulullah, bir sabah, Eshabı ile konuşurken, kuvvetli bir genç, erkenden dükkanına doğru geçti. Bazıları, “Erkenden dünyalık kazanmaya gideceğine, buraya gelip birkaç şey öğrenseydi iyi olurdu”, deyince, Resulullah, “Öyle söylemeyiniz! Eğer kimseye muhtaç olmamak ve ana, baba, çoluk çocuğunu da muhtaç etmemek için gidiyorsa, her adımı ibadettir. Eğer, herkese öğünmek, keyif sürmek niyetinde ise, şeytanla beraberdir” buyurdu.

Hz. İsa birine, “Ne iş yapıyorsun?” dedi. İbadetle vakit geçiriyorum deyince, “Nerden yiyip geçiniyorsun?” buyurdu. Her şeyimi kardeşim veriyor, deyince, “O halde, kardeşin senden daha kıymetli ibadet yapmaktadır” buyurdu.

Hz. Ömer buyuruyor ki, “Çalışınız, kazanınız, ‘Allahü teala rızkımı çalışmadan gönderir’ demeyiniz! Allahü teala, gökten para yağdırmaz” buyurdu.

Resulullah efendimiz ticarete önem verirdi. İnsanlar birbirlerine muhtaç olup, birlikte yaşamaya mecburdurlar. Ticaret olmasaydı, yer yüzünde nizam olmazdı. Peygamberimiz, “Helal kazanmak için sıkıntı çekenlere Cennet vacib olur” buyurdu.

Bir kimse İmam-ı a’zam Ebu Hanife’den sordu ki, “Vakitlerimi ibadet ile geçirmek istiyorum. Bana birşey yaz da, hep onu yapayım!” İmam-ı a’zam alış veriş bilgilerini yazıp verince, “Bu, tüccarlara lazım olur. Ben evimde oturup ibadet ile meşgul olacağım” dedi. Cevabında, “Yiyecek ve giyecek lazım olmayan kimse var mı? Dinin alış veriş kısmını bilmeyen, haram lokmadan kurtulamaz ve ibadetlerin sevabını bulamaz. Zahmetleri boşa gider ve azaba yakalanır ve çok pişman olur” buyurdu.

Alış veriş bilgisi olmayan kendini de başkalarını da sıkıntıya sokar. Peygamberimiz, alış verişte insanları sıkıntıya sokmayı, aldatmayı, karaborsayı yasakladı. Bu husustaki mübarek sözleri şöyle:

“Bir kimse gıda maddelerini alıp, pahalı olup da satmak için kırk gün saklarsa, hepsini fakirlere parasız dağıtsa, günahını ödeyemez” buyurdu. Yine buyurdu ki, “Bir kimse gıda maddelerini kırk gün saklarsa, Allahü teâlâ ona darılır. O, Allahü teâlâyı saymamış olur”.

“Bir kimse, hariçten gıda maddesi satın alıp, şehre getirir ve piyasaya göre satarsa, sadaka vermiş gibi sevap kazanır veya köle azad etmiş gibi sevap kazanır”.

“Alışverişte vallahi böyledir, vallahi öyle değildir diye yemin edenlere ve sanat sahiplerinden, yarın gel, öbür gün gel diye sözünde durmayanlara yazıklar olsun!”, “Malını yemin ederek beğendiren kimseye kıyamet günü merhamet edilmeyecek, acınmayacaktır”.

Ölçüde, tartıda hile yapmak da yasaklanmıştır. Mutaffifin suresinde, “Verirken noksan, alırken fazla ölçenlere acı azablar yapacağım” buyuruldu.

Bunun için İslam büyükleri, her aldıklarını biraz noksan, verdiklerini de, biraz fazla ölçerdi. Bu az fark, Cehennem ile aramızda perdedir derlerdi. Bunu tam doğru ölçememek korkusundan yaparlardı. Yedi kat yer ve yedi kat gökler genişliğinde olan Cenneti, birkaç kuruşa satanlar ne kadar akılsız birkaç arpa danesi için, Cehennem azabı ile müjdelenenler ne kadar ahmaktır, buyururlardı. Resulullah her ne satın alsaydı, parasını biraz fazla verirdi.

Peygamber efendimiz, malın kusurunu, müşteriden gizlemeyi yasakladı. Kusuru gizlemek, hıyanettir. Malın iyi tarafını göstermek, karanlıkta göstermek zulüm, hile olur. Resulullah efendimiz, buğday satan birisinin buğdayına, mübarek parmaklarını sokup, içinin yaş olduğunu görünce: “Bu nedir?” buyurdu. Yağmur ıslatmıştır deyince, “Niçin saklayıp göstermiyorsun? Hile eden, bizden değildir” buyurdu.

Birisi, üçyüz dirhem gümüşe bir deve sattı. Devenin ayağında arıza vardı. Eshab-ı kiramdan Vasile bin Eska’ orada idi. O anda dalgın idi. Devenin satıldığını anlayınca, alanın arkasından koşup, devenin ayağı arızalıdır dedi. Müşteri deveyi geri getirip, parasını aldı. Alan, satışımı niçin bozdun? deyince, Vasile dedi ki, Resulullahtan işittim. Buyurdu ki: “Satılan birşeyin kusurunu gizlemek helal değildir. O kusuru bilip söylememek de, kimseye helal değildir.”

Eğer kusurlu mal alırsa, müşteriye söylemeyi niyet etmelidir. Eğer aldanırsa, ziyan etmiş olur. Başkasını da ziyana sokmamalıdır. Kendisi, başkasına incinince, başkalarını da kendinden soğutmamalıdır. Şunu iyi bilmelidir ki, hile ile rızık artmaz. Belki, malın bereketi gider. Hile ile azar azar biriktirilen şeyler, ansızın gelen bir felaketle, birden bire giderek geride yalnız günahları kalır.

Nitekim bir sütçü, süte su katardı. Birgün, ansızın sel gelip, ineği boğdu. Adam şaşkın bir halde düşünürken, çocuğu dedi ki, kattığımız sular birikerek, gelip ineği götürdü. Resulullah efendimiz buyurdu ki: “Ticarete hıyanet karışınca, bereket gider”.

Bereket demek, az malın çok faydası olmak, çok işe yaramak demektir. Az bir mal, bereketli olunca, çok kimsenin rahat etmesine, çok iyi işlerin yapılmasına yarar. Bereketli olmayan, çok mal vardır ki, sahibinin dünyada ve ahırette felaketine sebep olur.

O halde, malın çok olmasını değil, bereketli olmasını istemelidir. Bereket, emin olanlarda bulunur. Hatta çokluk dahi emin tüccarlarda bulunur. Çünkü, her müşteri, emin tüccara gider. Hıyanet edenlere kimse gitmez. Bir tüccar düşünmeli ki, ömrü yüz seneden çok değildir. Ahıretin ise, sonu yoktur.

Birkaç günlük malı mülkü arttırmak için, ebedi ömrünü ziyana sokmağı kim ister? Böyle düşünen bir satıcı hıyanet yapamaz. Resulullah buyurdu ki: “La ilahe illallah diyenler, dünyayı dinden üstün tutmadıkca, Allahü teâlânın gadabından, azabından kurtulurlar. Dini bırakıp, dünyaya sarılırlarsa, bu kelime-i tevhidi söyleyince, Allahü teâlâ, onlara, yalan söylüyorsun! buyurur”.

Resulullah efendimiz, alış verişte karşısındakini sevindirmeyi severdi. Bunun için fakirlere ucuz verip sevindirilmesini isterdi. Bu suretle çalışanlara yardım etmek, sadaka vermekten daha sevaptır. Böyle yapanlar, Resulullahın duasına kavuşur. Çünkü, “Alışverişte kolaylık gösterenlere, Allahü teala merhamet eylesin!” diye dua buyurmuştur.

Yine Resulullah buyurdu ki, “Alış verişte kolaylık gösterenlere, Allahü teala, her işinde kolaylık gösterir”.

İyiliğin en büyüğü, en kıymetlisi, fakirlere veresiye vermektir. Parası, malı olmayanın borcunu uzatmak, zaten lazımdır. Malı olup da, ziyan ile satmadıkça veya muhtaç olduğu birşeyi satmadıkça, ödeyemeyecek bir halde olanların ödemesine zaman vermek ihsandır ve büyük sadakadır.

Resulullah buyurdu ki, “Kıyamette bir kimseyi hesaba çekerler ki, çok günah işlemiş, hiç iyilik yapmamış. Sen dünyada hiç iyilik yapmadın mı? derler. Hayır, yalnız çırağıma derdim ki, ‘Fakir olan borçluları sıkıştırma! Ne zaman ellerine geçerse, o zaman vermelerini söyle. İstediklerini yine ver. Boş çevirme!’ Allahü teâlâ buyuracak ki: “Ey kulum! Bugün sen fakir, muhtaçsın! Sen dünyada benim kullarıma acıdığın gibi, bugün biz de sana acırız’. Onu affeder.”

Efendimiz ödünç vermeyi teşvik ederdi. “Bir müslümana, Allah rızası için ödünç veren kimseye, her gün için sadaka sevabı verilir. Fakirden, alacağını çabuk istemeyene, her gün için malın hepsini sadaka vermiş gibi sevap verilir” buyurudu.

Yine buyuruldu ki: “Sadaka verilen her dirhem için on sevap, ödünç verilen her dirhem için ise, onsekiz sevap vardır. Çünkü, borç, ihtiyacı olana verilir. Sadaka belki, ihtiyacı olmayanın eline düşebilir”.

Borç ödemekte dinin emri, istemeye vakit bırakmadan önce vermektir ve paranın en iyisini vermek ve kendi eli ile ve ayağına gidip vermektir. Onu, birisini göndermeye mecbur bırakmamaktır. Resulullah buyuruldu ki: “En iyiniz, borcunu iyi ödeyeninizdir.Ödünç alan bir kimse, iyice ödemeyi niyet ederse, borcunu ödemesi için, melekler ona dua eder”.

Bir kimse, malı, ödeme imkanı olduğu halde, borcunu ödemeyi bir saat geciktirirse, zalim ve asi olur. Namaz kılarken de, oruç tutarken de, uykuda da, yani her an, lanet altında bulunur. Borç ödememek öyle bir günahtır ki, uykuda bile durmadan yazılır. Malı olmak, sadece parası çok olmak demek değildir. Satılacak bir şeyi olup da, satmazsa, günah işlemiş olur.

Resulullah efendimiz, ilme, eğitim ve öğretime büyük önem vermiştir. Kur’an-ı kerimin birçok yeri, ilmi emretmekte, ilim adamlarını övmektedir. Mesela Kur’an-ı kerimde mealen “Bilen ile bilmeyen hiç bir olur mu? Bilen elbette kıymetlidir.” buyurulmaktadır.

Peygamber efendimizin ilmi öven ve teşvik buyuran sözleri o kadar çoktur ve meşhurdur ki, gayrimüslimler dahi bunları bilmektedir. İlim ile ilgili buyurdu ki: “İlim, Çin’de de olsa alınız!”, “Beşikten mezara kadar ilim öğreniniz, çalışınız!”, “Yarın ölecekmiş gibi ahırete ve hiç ölmeyecekmiş gibi dünya işlerine çalışınız!”, “Bilerek yapılan az bir ibadet, bilmeyerek yapılan çok ibadetten daha iyidir.”

Efendimizin faaliyetlerinde ve sözlerinde bilgi, öğrenme, öğretme, öğrenci ve öğretmene verilen değer çok fazla yer tutar.

Bu hususta kendisine indirilen ilk vahiy de “Oku” emridir. Dolayısıyla okumak ona ve ümmetine Allahü teâlânın ilk emridir. Bunun yanında Kur’an-ı kerim’de bilime teşvik eden ve âlimi öven âyet-i kerîmeler mevcuttur.

Kur’an-ı kerim’de, Peygamberimizin tebliğ görevinin bir ta’limden ibaret olduğu bildirilir. Bu mealde şöyle buyrulur: “Kitap ve hikmeti öğreten bir Peygamber göndermekle Allah mü’minlere büyük bir lütufta bulunmuştur.”

Hz. Peygamber de bir hadisinde kendi görevinin mahiyetini şöyle açıklamıştır: “Allah beni bir muallim olarak göndermiş bulunuyor.” Dolayısıyla gönderildiği toplumu eğitim ve öğretime tabi tutmak onun peygamberlik görevleri arasında bulunmaktadır. Kur’an’ın ve Hz. Peygamberin teşviki, müslümanlar arasında yazıya ve ilme rağbeti ve öğrenme arzusunu artırmıştır. Onun döneminde insanlar birşeyler öğrenmek için kendisinin ve diğer öğretmenlerin yanına gelmeye başlamışlardır.

Daha Mekke döneminde, kendisine vahyedilen ayetlerin yazılmasına ve bu suretle korunmasına önem vermiştir. Ayetlerin çoğaltılarak dağıtılmasını teşvik etmiştir. Mekke döneminin ilk yıllarında Dârü’l-Erkam’ı bir eğitim-öğretim merkezi olarak kullanmıştır.

Burada, Kur’an-ı kerim okunuyor, yazılıyor, dînî bilgiler öğreniliyor ve bu bilgilerin pratik uygulaması yapılıyordu. İslâm’ı öğrenmek isteyenler de buraya geliyorlardı. Hz. Peygamber, hicretten iki yıl önce Mekke’ye gelip Akabe mevkiinde müslüman olan Medinelilerin eğitimi ile de ilgilenmiş; onların isteği üzerine Kur’an-ı kerimi ve İslâmın emirlerini öğretmek için Medine’ye öğretmen göndermiştir.

Resulullah efendimiz, çocuklara ayrı bir değer verir onların iyi yetiştirilmesini emrederdi: “Çocuklarının haklarını ifa etmeyenin namazları, oruçları kabul olmaz”, “Kendinizi ve evlerinizde ve emirlerinizde olanları ateşten koruyunuz!” buyururdu. Dinimize göre, çocuklar ana baba elinde bir emanettir. Çocukların temiz kalbleri kıymetli bir cevher gibidir. Mum gibi, her şekli alabilir. Küçük iken, hiçbir şekle girmemiştir. Temiz bir toprak gibidir. Temiz toprağa hangi tohum ekilirse, onun meyvesi hasıl olur.

Peygamberimiz “Bütün çocuklar müslümanlığa uygun ve elverişli olarak dünyaya gelir. Bunları, sonra anaları, babaları hıristiyan, yahudi ve dinsiz yapar” sözü ile müslümanlığın yerleştirilmesinde ve yok edilmesinde en önemli işin, gençlikte olduğunu bildiriyor.

Çocuklara derin bir sevgi ve şefkat besleyen Hz. Peygamber, onların ciddiye alıp seviyelerine inmeyi ve problemlerini dinleyerek yönlendirmeyi öğütlemiştir. Kendisi, çocukları kucağına alır ve okşardı. Bir defasında Hz. Peygamber torunu Hasan’ı öperken yanında oturan birisi onu görür ve “Siz çocukları öper misiniz? Benim on çocuğum var, hiçbirini öpmedim” der. Bunun üzerine Hz. Peygamber ona “Merhamet etmeyene merhamet olunmaz” der. Yine “Siz çocukları öper misiniz? Biz öpmeyiz” diyen bir kişiye “Allah senin kalbinden merhameti kaldırdıysa ben ne yapabilirim” der.

Çocukları hoş tutmuş ve onların isteklerini yerine getirmeye önem vermiştir. Namaz kılarken ve hutbe okurken bile bu tutumunu değiştirmemiştir. Torunu kucağında iken namaza geldiğini, çocuğu bırakıp namaza durduğunu, secdede iken çocuğun sırtına binmesi üzerine de secdeyi uzattığını; kızlarından Zeyneb’in kızı Ümâme’nin namazda omuzuna çıktığını naklederler.

Hz. Peygamber çocuklarla ilgilenir, onlara selam verir, onların hatırın sorardı. Zaman zaman çocukları ve özellikle torunlarını sırtına bindirirdi. Hoşlanacakları adlar takarak çocuklarla şakalaşır ve onları eğlendirirdi. Bütün bu sıcak yakınlıktan dolayı çocuklar onu çok severlerdi.

Bir yolculuktan döndüğü zaman çocuklar kendisini karşılamaya çıkarlardı. Hz. Peygamber onlara “Beni seviyor musunuz?” diye sorar; onlar da “Evet yâ Resûlallah” dediklerinde, o da “Vallahi ben de sizleri seviyorum” der ve bu sözünü üç defa tekrarlardı.

Bayram namazının kılınacağı yere (musallâ) kadınlarla birlikte çocuklar da çıkarlardı. Savaşlarda kadınların ve çocukların öldürülmemesini özellikle emretmiştir.

Resulullah efendimiz, İslamı tebliğde, yaymada, genç-yaşlı, kadın-erkek toplumun her kesimden istifade etmiştir. Fakat, ilk müslümanlar incelendiğinde içlerinde toplumun her kesiminden kimseler yer almakla beraber, daha çok, gençlerin çoğunlukta olduğu görülmektedir.

Hz. Ali’nin gençliğindeki faaliyetleri herkes tarafından bilinmektedir. Dillere destan olan kahramanlıklarını 20 ilâ 30 yaşları arasında gerçekleştirmiştir.

Dârü’l-Erkam’da iken müslüman olan Mus’ab bin Umeyr, Birinci Akabe biatından sonra Hz. Peygamber tarafından Medine’ye öğretmen olarak gönderildi. O sırada 25 yaşlarında bir genç olan Mus’ab bin Umeyr’in faaliyetleri sonucunda pek çok medineli müslüman oldu.

Hepsinden önemlisi Üseyd bin Hudayr ve Sa’d bin Muaz gibi iki nüfuzlu kabile reisinin İslâma girişini sağladı.

İslâm hukukunda kıyasın şer’î delillerden biri ve ictihadın meşrû olduğuna dair Hz. Peygamber döneminden bir olay nakledilir. Buna göre Hz. Peygamber Muaz bin Cebel’i Cened’e kadı ve öğretmen olarak gönderirken, kendisine bir dava getirildiği zaman neye göre hüküm vereceğini sordu.

Hz. Muaz “Allah’ın kitabına göre hüküm veririm” dedi. Hz. Peygamber “O’nda bir hüküm olmazsa neye göre verirsin?” diye sordu. Muaz “Resûlullah’ın sünnetine göre hüküm veririm” dedi. Burada da bulamazsan ne yaparsın diye sorunca, kendi ictihadımla hüküm veririm” dedi. Hz. Peygamber onun bu cevabından son derece memnun oldular.

Hz. Peygamber Muaz hakkında “Ümmetim içinde helal ve haramı en iyi bilen Muaz’dır” buyurmuştur. Hz. Muaz’ın, Hz. Peygamber tarafından Yemen’e gönderildiği esnada yaşlı başlı bir insan olduğu düşünülebilir. Halbuki Muaz o tarihte 26-27 yaşlarında bulunuyordu.

Hz. Peygamber vahiy katiplerini genellikle gençler arasından seçmiştir. Gençlerin fetvâ vermesine müsaade etmiştir. Gençlerden öğretmenler tayin etmiştir. Gençleri, çoğu yaşlı sahâbîlerden oluşan ordulara komutan tayin etmiştir. Çoğu savaşlarda sancağı bizzat kendisi gençlere vermiştir. Mesela Tebük Seferinde sancağı Zeyd bin Sâbit’e, Bedir’de Hz. Ali’ye, vermiştir. 18 yaşlarında olan Üsâme bin Zeyd’i Suriye’ye gönderdiği orduya komutan tayin etmiştir.

Hz. Peygamber, 20 yaşında iken Hilfülfudûl cemiyetine katılmıştı. Bu suretle Mekke’nin emniyetinin sağlanmasına henüz genç iken katkıda bulunmuştu.

Hz. Peygamber, kıyamet gününde Arş’ın gölgesi altında mutlu olacaklar arasında, gönlü Allah’a bağlı, severek Allah’a ibadet eden gençleri de saymıştır.

Peygamber efendimiz, yaşlılara hürmet eder, Eshabının da hürmet etmesini isterdi:

“Güçsüzlere, hastalara, yaşlılara ve küçüklere merhamet ediniz!”

“Büyüklerimizi saymayan, küçüklerimize acımıyan bizden değildir.”

“Yaşlılarımıza hürmet ve ikram, Allahü teâlâya saygıdandır.”

“Bir müslüman kardeşine ikram eden, Allahü teâlâya ikram etmiş gibidir.”

“Bir genç, bir ihtiyara, yaşından dolayı hürmet ederse, onun yaşına varınca, Allahü teâlâ, ona gençleri hürmet ettirir.” buyururdu.

Her konuda vasatı, orta yolu esas alan Hz. Peygamber küçüğü korurken, onlara merhameti emrederken, büyükleri ihmal etmemiştir. Bilakis büyüklere saygıyı küçüklere sevgi ile birlikte zikrederek bunların birbirinden ayrılmaz olduğunu gözler önüne sermiştir.

Mekke’nin fethinde Hz. Ebû Bekir yüz yaşına yaklaşmış olan babası Ebû Kuhâfe’yi Hz. Peygamber’in huzuruna götürür. Hz. Peygamber “Yaşlı babanı buraya kadar yormayıp evinde bıraksaydın, ben onu ziyaret ederdim” der.

Buna karşılık Hz. Ebû Bekir “Onun size gelmesi daha uygundur” şeklinde cevap verir. Hz. Peygamber’in yaşlı Ebû Kuhâfe’ye karşı bu nâzik davranışı Hz. Ebû Bekir’e karşı iltifatının yanında, yaşlı insanlara duyduğu saygının bir ifadesi olarak değerlendirilmelidir.

Efendimiz, dul ve yetimlerin haklarını korumaya da verdiği önem verirdi. Ensârdan bir zat ölür, geride bir dul hanım ve üç yetim kız bırakır. Ölen kişinin hiç oğlu yoktur. Amcası oğulları, onun malının tamamını alırlar. Dul kadına ve yetim üç kıza bir şey vermezlerdi.

Kadın, durumu Hz. Peygambere şikayet etti. Hz. Peygamber onlara adam gönderdi. Vârisler, malın kendilerine ait olduğunu söylediler. Çünkü Arap adetine göre, mirasa yalnız ölenin erkek akrabası vâris olurdu. Bu olay üzerine şu âyet-i kerîme nazil oldu: “Ana babanın ve yakınların bıraktıklarından erkeklere bir pay vardır; ana babanın ve yakınların bıraktıklarından kadınlara da bir pay vardır...” Hz. Peygamber hemen onlara haber gönderip, Allah’ın kadınlara da mirastan pay ayırdığını bildirdi.

İslâmdan önce insanlar yetimlerin mallarını yerler, onların mallarından faydalanmak için yetimle evlenme, ya da onu oğlu veya kızı ile evlendirme yollarına başvururlardı. “Haksızlıkla yetimlerin mallarını yiyenler şüphesiz karınlarına ancak ateş doldurmuş olurlar.” Ve “Büluğ çağına erişinceye kadar, yetimin malına, sadece en iyi niyetle yaklaşın” ayetlerinin nâzil olması üzerine yetimlerin mallarından el çektiler. Onların mallarını yemek bir tarafa, yetimlerin mallarının kendi mallarına karışmamasına dikkat etmeye başladılar.

Peygamber efendimiz, korur ve kollardı... “Büyük günahlar yedidir: Bunlardan biri de yetim malı yemektir.”, “Allahü teâlâ dört kişiyi Cennete koymayacak, Cennetin nimetlerini tattırmayacaktır. Bunlardan biri, yetim malı yiyendir.”, “Kıyamet günü, Allah katında büyük günahların en büyüğünden biri yetim malı yemektir.”, “Kıyamet günü bir topluluk ağızlarından alevler çıkar vaziyette kabirlerinden kalkarlar.” buyurdu. Bunların kim olduğu sorulunca Peygamber efendimiz buyurdu ki: “Görmüyor musunuz? Allahü teâlâ, (Nisa suresinde) “Haksız yere yetim malı yiyenler, karınlarına ancak ateş sokmuş olurlar. Bunlar, alevli, çılgın bir ateşe (Cehenneme) sokulacaktır.” buyurdu.

Yetim malı ile ilgili böyle sözler duyan Müslümanlar, yetimin önünden artan yemeği yemekten bile çekinir oldular. Evlerinde yetim bulunanlar onun yiyeceğini ve içeceğini ayırdılar. Onlara ayrı bir ev tahsis ettiler. Bu durum, mallarını çalıştırmaktan aciz olan yetimlerin de aleyhine olduğu gibi yetim hâmîlerine de güç geliyordu.

Hatta Abdullah bin Revâha Hz. Peygamber’e gelerek şunları söyledi: “Yâ Resûlallah, hepimiz yetimleri oturtacak ayrı bir eve, onlara ayrı yiyecek ve içecek verecek güce sahip değiliz.”

İşte bu yanlış anlamayı bertaraf edip konuya açıklık getirmek maksadıyla şu ayet-i kerime nazil oldu: “Sana yetimler hakkında soruyorlar. De ki: Onları iyi yetiştirmek daha hayırlıdır. Eğer onlarla birlikte yaşarsanız, bilin ki onlar sizin kardeşlerinizdir...”

Aleyhlerine olmamak şartıyla yetimlerle beraber oturmakta, onların mallarını kendi mallarına katıp beraber çalıştırmakta bir sakınca olmadığı böylece anlaşıldı.

Hz. Peygamber Medine’ye hicret ettiğinde daha küçük yaşında, okur-yazar ve zeki bir çocuk olan Enes’i, annesi Hz. Peygamber’in hizmetine verdi. Enes, Hz. Peygamber’in vefatına kadar on yıl onun hizmetinde bulundu.

Hz. Peygamber, içinde yetim barındıran ve yetime iyi davranılan eve büyük önem vermiş ve şeref atfetmiştir. O, bu konuda şunları söylemiştir: “Müslümanların evleri arasında en iyisi içinde kendisine iyi davranılan yetim bulunan evdir. En kötüsü de, içinde, yetim bulunup da kendisine kötü davranılan evdir.”

“Kim Allah rızası için bir yetimin başını okşarsa, elinin dokunduğu her saç kılı sayısınca iyilik yazılır. Kim yanında bulunan yetim erkek veya kız çocuğa iyi davranırsa ben ve o, cennette şu ikisi gibidir!” buyurmuştur.

“Helak edici yedi şeyden kaçınınız: Şirk, büyü, adam öldürme, riba yeme, yetim malı yeme, savaştan kaçma, iffetli kadına zina isnadında bulunma!”

Peygamber efendimiz, daha İslâmın ilk yıllarından itibaren toplumda fakirlerin korunup gözetilmesi ile ilgilenmiştir. Bir gün Hz. Peygambere yalın ayak, çıplak, kaplan postu rengindeki gömleklerini veya abalarını başlarına geçirmiş Mudar kabilesinden birtakım kimseler geldi.

Onların yoksul halini görünce Hz. Peygamber’in yüzünün rengi değişti. İçeri girip çıktıktan sonra Bilâl-i Habeşî’ye ezan okumasını ve kamet getirmesini söyledi. Namazı kıldırdıktan sonra cemaate bir konuşma yaptı. Fakirlere yardım edilmesini öngören bir kısım ayetleri okuduktan sonra “Kişi, dinarından, dirheminden, elbisesinden buğdayından, hurmasından, yarım hurma bile olsa sadaka vermelidir” buyurdu.

Bunun üzerine insanlar seferber oldular ve para, yiyecek ve içecek gibi ihtiyaç maddelerini getirdiler. Öyle ki, yiyecek ve giyeceklerden iki öbek oluştu. Hz. Peygamber bu manzara karşısında son derece memnun oldu ve şunları buyurdur: “Kim İslâmda güzel bir çığır açarsa, onun ve onunla amel edenlerin mükafatı, o çığırla amel edenlerin mükafatından hiçbir şey eksilmeksizin kendisine ait olur. Kim ki İslâm’da kötü bir çığır açarsa, o çığırın ve onunla amel edenlerin günahı, onunla amel edenlerin günahından bir şey eksilmeksizin kendisine ait olur.”

Hz. Peygamber, fakirlerin durumunu iyileştirmeye yönelik faaliyetlerde bulunurken onların hiçbir zaman horlamasını ve aşağılamasını istemezdi.

Sabredip olgunluk göstermeyen, yoksulluğunu bahane ederek taşkınlık yapan, kötülük işleyen, isyan eden fakirler şiddetle kınanmıştır. Fakirlikten Allah’a sığınılması gerektiğini, fakirliğin kişiyi birtakım kötülüklere sürükleyebileceğini, hatta nankörlüğe bile sevkedip küfre düşürebileceğini bildirmiştir. Çeşitli vesilelerle “Veren elin alan elden hayırlı olduğunu” belirtmiştir.

Hz. Peygamber’in hayatı dikkatle incelendiğinde, sosyal dayanışmaya büyük önem verdiği ve Kur’an-ı kerimin bildirdiği sosyal dayanışma ilkelerini çeşitli alanlarda ve toplumun tüm kesimlerini içine alacak şekilde uygulamaya geçirdiği görülür. Kur’an-ı kerim’in bu konudaki emirlerden birisi şöyledir: “İyilik ve takvâ üzerinde yardımlaşın, kötülük ve zulüm üzerinde yardımlaşmayın!”

Resulullah efendimizin ekonomik alanda aldığı tedbirlerle toplumun her kesimini korumayı amaçlamıştır. Zekat, sadaka ve fitre başta olmak üzere boç verme gibi çeşitli konularda getirilen mâlî yükümlülükler müslümanlar arasında ve hatta müslüman olmayanlarla bile ekonomik dayanışmanın yollarını açmıştır.

Resulullah efendimiz, her türlü kabalıklara, cahilliklere sabrederdi. Peygamberimiz, Huneyn ganimetini halka dağıttığı sırada, Beni Temimlerden Zülhuvaysıra gelip Peygamberimizin başucuna dikildi.

“Ya Muhammed! Ben, bugün yaptığın şeyi gördüm!” dedi.

Peygamberimiz: “Evet! Nasıl gördün?” diye sordu.

Zülhuvaysıra: “Senin, adalet yapmadığını gördüm! Adalet yap ya Resulallah!” dedi. Peygamberimiz: “Yazıklar olsun sana! Ben, adalet yapmazsam, kim adalet yapar? Ben, adalet yapmış olmasaydım, umduğuma eremezdim. Sen de, bana tabi olduğun için ziyan etmiş, gitmiştin!” buyurdu.

Hz. Ömer: “Ya Resulallah! İzin ver de, şunun boynunu vurayım?” dedi.

Peygamberimiz: “Hayır! Bırak onu!” buyurdu.

Hz. Enes bin Malik anlatır: “Resul aleyhisselam ile birlikte yürüyordum.

Resulullahın üzerinde Necran kumaşından yapılma kalın yakalı bir Cübbe vardı. Bir Bedevi, arkadan yetişip Resulullahın Cübbesinden şiddetle çekti.

Kendisine doğru öyle şiddetli bir çekişle çekti ki, Peygamber aleyhisselam, bedevinin göğsüne doğru döndü. Cübbe, yırtıldı da, yakası, Resulün boynunda kaldı!

Resulün boynuna baktım. Bedevinin çekişinin şiddetinden, Cübbenin yakası, Resulün boynunda iz bırakmıştı.

Bedevi: “Ya Muhammed! Allah’ın, senin yanında bulunan malından şu iki devemin üzerine yükle! Çünkü, sen, bana ne kendi malından, ne de, babanın malından yükleyecek değilsin! dedi.

Peygamber aleyhisselam, biraz sustuktan sonra “Mal, Allah’ın malıdır. Ben de, O’nun kuluyum. Ey Arabi! Sen, bana yaptığın şeyden dolayı misliyle mukabele olunacaksın!” buyurdu. Sonra da,

Peygamberimiz “Hayır! Allah’tan mağfiret dilerim!

Hayır! Allah’tan mağfiret dilerim!

Hayır! Allah’tan mağfiret dilerim ki, beni, çekiştirdiğinden dolayı, seninle, ödeşmedikçe, senin için bir şey yüklemeyeceğim!” buyuruyor.

Arabi de, her defasında: “Vallahi, ben, buna razı olmam” diyordu. Resulullah efendimiz: “Niçin?” diye sordu.

Arabi: “Çünkü sen, kötülüğü kötülükle karşılamaz, cezalandırmazsın da ondan!” dedi.

Bunun üzerine, Resul aleyhisselam güldü.

Sonra da, bir adam çağırdı: “Şu iki deveden birisine arpa, diğerine hurma yükle!” buyurdu.

Enes bin Malik hazretleri anlatır: Peygamber aleyhisselama her kim gelirse, ona vaadde bulunur, istenen şey, yanında bulunursa, onu yerine getirirdi.

Bir gün namaz için ikamet getirildiği sırada, bir bedevi gelip Peygamber aleyhisselamın elbisesinden tutarak “Görülecek işimden az bir şey kaldı. Namazdan sonra, onu, unuturum diye korkuyorum.” dedi. Bunun üzerine, Peygamber aleyhisselam, işini görüp bitirinceye kadar bedevi ile birlikte ayakta durdu. Sonra, dönüp namaz kıldı.

Enes bin Malik der ki “Peygamber aleyhisselama, on yıl hizmet ettim. Bana ne “Öf!” dedi, ne yapmadığım bir iş için “Keşke onu yapsaydın!”, ne de, yaptığım bir iş için “Bunu, ne diye yaptın?” dedi.””Resul Aleyhisselam, bir gün, beni bir iş için gönderdi. Ben “Vallahi, gitmem!” dedim. Halbuki, o işi yapacaktım.

Dışarı çıktım. Çocukların yanına uğradım. Onlar, çarşıda oynuyorlardı. Derken, Resul aleyhisselam, arkamda kafama dokundu. Kendisine baktım, gülüyordu. “Ey Enescik! Sana, emrettiğim yere gittin mi?” diye sordu. “Evet! Gidiyorum ya Resulallah!” dedim.

Cenab-ı Hak hiçbir şeye muhtaç değildir, ihtiyacı yoktur. Kullarına çok merhamet ettiği için onlara Peygamber göndermiştir. İnsanların bunları örnek almalarını istemiştir. Hadis-i kudsîde buyuruldu ki:

“Önce gelenleriniz, sonra gelenleriniz; küçüğünüz, büyüğünüz; dirileriniz, ölüleriniz; insanlarınız, cinleriniz; en müttekî, itaatli kulum gibi olsanız, büyüklüğüm artmaz. Aksine olarak, hepiniz, bana karşı duran, Peygamberlerimi aşağı gören, düşmanım gibi olsanız, ülûhiyetimden bir şey eksilmez. Allahü teâlâ, sizden ganîdir, Ona hiçbiriniz lâzım değildir. Siz ise, var olmanız için ve varlıkta kalabilmeniz için ve her şeyinizle, hep Ona muhtaçsınız.”

İnsanlara numune olarak gönderilen Peygamber efendimizin, merhametini, şefkatini anlatmaya kimsenin gücü yetmez. Çünkü O alemlere rahmet olarak gönderildi. Yüce Allah Peygamberimiz hakkında şöyle buyurur: “Biz, Seni, alemlere, ancak rahmet olmak için gönderdik!”, “And olsun, size öyle bir Peygamber gelmiştir ki, sıkıntıya uğramanız, Ona, çok ağır ve güç gelir. O, üstünüze çok düşkündür. Bütün Mü’minler için çok şefkatlı ve merhametlidir.”, “Onlar, Mü’min olmayacaklar diye, adeta Kendine kıyacaksın!”

Peygamberimiz de:

“Benimle sizin misaliniz: Ateş yakan bir adamın misaline benzer ki, kelebek ve çekirgeler, ateşin içine düşmeğe can atıyorlar! O adam ise, onları, ateşten men etmeğe çalışıyordur! Ben, sizi tutuyor, ateşe düşmenize engel oluyorum. Sizler ise, ellerimden kurtulmağa ateşe düşmeğe çabalıyorsunuz!” buyurdu.

Bir gün, Efendimize Hz. Aişe “Ya Resulallah! Başına, Uhud Savaşı gününden daha şiddetli bir gün geldi mi?” diye sordu.

Peygamberimiz “Gerçekten, senin kavminden, başıma neler geldi neler!

Onlardan, başıma gelenin en şiddetlisi, Akabe günü gelmiştir:

Kendimi, İbn-i Abd-i Yalil bin Abd-i Külal’e tanıttım.

O, bana, arzum hususunda icabet etmedi.

Ben de, üzgün olarak yüzümün doğrusuna doğru yollandım. Ancak, Karnüssealib’de kendime gelebildim de, başımı kaldırdığım zaman, ne göreyim! Bir bulut ki, beni gölgelendirmiş! Baktım, içinde Cebrail!

Hemen, bana seslenerek “Muhakkak ki, yüce Allah, kavminin, sana söylediklerini ve sana verdikleri red cevabını işitti de, onlar hakkında, dilediğini, kendisine emretmen için sana dağlar meleğini gönderdi!” dedi.

Arkasından, Dağlar Meleği, bana seslendi ve selam verdi. Sonra “Ya Muhammed! Şüphesiz ki, Allah, kavminin sana söylediklerini işitti. Ben, Dağlar Meleğiyim! Senin, dilediğini, emretmen için, Rabb’in, beni, sana gönderdi. Şimdi, ne dilersen, dile! Eğer, üzerlerine, iki dağı kapamamı dilersen, kapayayım!” dedi.

Ben “Bilakis, dedim, Allah’ın, onların zürriyetlerinden, sırf Allah’a ibadet edecek, Ona, hiçbir şeyi şerik koşmayacak kimseler çıkarmasını dilerim!”

Cebrail aleyhisselam “Şüphe yok ki, yüce Allah, sana boyun eğmelerini göğe, yere ve dağlara emretti!” dedi.

Peygamberimiz “Ümmetimin cezalarının geciktirilmesini dilerim. Belki, Allah’a tövbe etmeleri, kendilerine nasib olur!” buyurdu.

Kureyş müşrikleri, Peygamberimize “Sen, Safa tepesini, bize altın yapması için, Rabbine yalvar. Rabbin, bunu yaparsa, biz de, sana iman ederiz!” dediler.

Peygamberimiz “Bu dediğinizi, yapar mısınız?” diye sordu.

“Evet! Yaparız!” dediler. Bunun üzerine, Peygamberimiz, Allah’a yalvardı.

Cebrail aleyhisselam, geldi: Yüce Rabbin, Sana selam ediyor ve “İstersen, onlar için, Safa tepesini altın yaparım. Fakat, bundan sonra, onlardan kim inkara kalkışırsa, alemlerden hiçbir kimseye yapmadığım bir azapla onları azaba çarparım! İstersen, onlara, tövbe ve rahmet kapısını açık tutayım?” buyuruyor, dedi.

Alemlere rahmet olarak gönderilmiş bulunan Peygamberimiz “Hayır! Rabbim! Onların dileklerini yerine getirme! Kendilerine tövbe ve rahmet kapısını açık tut!” diye yalvardı.

Uhud Savaşı günü, Peygamberimizin bir dişi kırılmış, yüzü yaralanmıştı. Bu hal, Eshab-ı kiramın son derecede ağırına gitti.

Peygamberimize “Müşriklerin aleyhinde dua etsen?” dediler.

Peygamberimiz “Ben, lanetleyici olarak gönderilmedim. Fakat, ben, hakka davetci ve rahmet olarak gönderildim. Allah’ım! Kavmime hidayet nasib et! Çünkü, onlar, bilmiyorlar!” diyerek dua etti.

Hz. Ömer “Babam, anam, sana feda olsun ya Resulallah! Nuh aleyhisselam, kavmi hakkında “Ey Rabbim! Yeryüzünde kafirlerden, yurd tutan, gezip tozan hiçbir kimse bırakma! (Nuh suresi: 26) diye dua etmişti. Sırtın çiğnendiği, yüzün kana boyandığı ve dişin kırıldığı zaman, Nuh aleyhisselam gibi, sen de, aleyhimizde dua etmiş olaydın, son ferdimize kadar hepimiz, muhakkak, helak olurduk! Fakat, sen, böyle demekten kaçındın da; Allah’ım! Kavmimi mağfiret buyur. Çünkü, onlar, bilmiyorlar! diyerek hayır dua ettin!” dedi.

Peygamberimiz, kendisine yapılanlara sükut etmekle kalmamış, hatta onların suçlarını bağışlamış, sonra, şefkat ve merhamet etmiş, kendilerinin bağışlanmaları için dua ve şefaatte bulunup “Onları affeyle, onları hidayete erdir!” demiş, sonra da, şefkat ve rahmetinin sebebini “Benim kavmimi” sözüyle açıklamış “Onlar, bilmiyorlar” sözüyle de, bilgisizliklerini, kendileri hakkında mazeret olarak göstermiştir.

Ebu Süfyan bin Harb, kabileleri toplayıp Medine üzerine yürüyerek Peygamberimizin Amcası Hz. Hamza’yı ve birçok Sahabiyi şehid ettirdiği halde, Peygamberimiz, onu bağışlamış ve “Yazıklar olsun sana ey Ebu Süfyan! Senin için, Allah’dan başka ilah bulunmadığını öğrenme zamanı daha gelmedi mi?” buyumakla yetinmiş, o da “Babam, anam sana feda olsun! Senden daha halim, daha kerim, akraba hakkını daha çok gözeten kimse yok!” diyerek Peygamberimizin bu husustaki üstün ahlakını dile getirmişti.

Kureyş müşriklerinin, Peygamberimize yapageldikleri ağır işkence ve kötülükler yüzünden, köklerinin kazınacağından hiç kuşkuları yoktu. Peygamberimiz, Fetih hutbesinde, onlara “Şimdi, hakkınızda ne yapacağımı sanıyorsunuz?” diye sordu. Kureyşîler “Biz, Senin hayr ve iyilik yapacağını sanar ve hayır yapacaksın! deriz. Sen, kerem ve iyilik sahibi bir kardeşsin. Kerem ve iyilik sahibi bir kardeş oğlusun!” dediler.

Bunun üzerine, Peygamberimiz “Yusüf aleyhisselamın, kardeşlerine dediği gibi, ben de, “Size, bugün, hiçbir başa kakma ve ayıplama yok! Allah, sizi affeylesin! O, esirgeyenlerin, en esirgeyicisidir. (Yusüf suresi: 92) diyorum, buyurdu.

Abdullah bin Amr bin As anlatır: Resul aleyhisselam, İbrahim aleyhisselamın Kur’an-ı kerimdeki “Ey Rabbim! Çünkü, onlar, insanlardan birçoğunu yoldan çıkardılar. Bundan sonra, kim, bana uyarsa, o, bendendir. Kim de, bana isyan ederse, şüphe yok ki, sen, çok affedici, çok merhametlisin. (İbrahim suresi 37)” sözünü ve İsa aleyhisselamın da “Eğer, kendilerine azab edersen, şüphe yok ki, onlar, Senin kullarındır. Onları, affedersin, Aziz ve Hakim Sensin Sen! (Maide suresi: 118) sözünü tilavet uyurup ellerini kaldırdıktan sonra “Allahım! Ümmetimi! Allahım! Ümmetimi!..” diyerek ağladı.

Bunun üzerine, yüce Allah, “Ey Cebrail! Habibime git! Senin Rabbin daha iyi bilir olmakla beraber, Ona sor ki: Ne için ağlıyordur?” buyurdu.

Cebrail, gidip sordu. Resul aleyhisselam da anlattı. Yüce Allah “Ey Cebrail! Habibime git! Ümmeti hakkında kendisini razı kılacağımızı ve umutsuzluğa düşürmeyeceğimizi kendisine söyle!” buyurdu.

Bir defasında bir Arabi gelip kendisine bir şeyler vermesini Peygamberimizden istemişti. Peygamberimiz de, ona bir şeyler verdi ve “Sana ihsanda bulunmuş oldum mu?” diye sordu. Arabi “Hayır! Sen, bu kadar şeyle ne bir ihsan, ne de bir iyilik yapmış oldun!” dedi.

Müslümanlar, kızdılar ve ona doğru yürüdüler. Peygamberimiz, sakin olmalarını, geri durmalarını Müslümanlara işaret buyurdu.

Sonra, kalkıp evine girdi. Haber salıp Arabiyi eve çağırdı. Kendisine verdiğini artırdı ve razı etti. “Şimdi, sana ihsanda bulunmuş oldum mu?” diye sordu.

Arabi “Evet! Allah, senin ev halkını ve kabileni hayrla mükafatlandırsın!” dedi. Peygamberimiz “Bu arkadaşınızın karnı aç idi. Bizden, yiyecek istemişti. Biz de, kendisine bir şeyler vermiştik. O da, o zaman, söylediği sözü söylemişti. Kendisini eve çağırdık. Verdiğimizi artırınca, razı olduğunu söyledi.” buyurdu.

Bunun üzerine, Peygamberimiz “Benim misalim ile bu Arabi’nin misali: Devesi kaçan bir kimsenin misaline benzer ki, halk, onu yakalamak için ardına düşmüş; bu da, ancak, devenin kaçmasını, ürkmesini artırmıştır.

Deve sahibi ise, onlara “Siz, devemle benim aramdan çekiliniz! Çünkü, ben, ona, sizden daha alışığım ve onu yakalamanın yolunu daha iyi bilirim!” diye seslenip yerden eline aldığı kuru otu, ön tarafından yönelerek ona uzatmış ve yanına gelince de, çöktürüp üzerine yükünü sarmış ve binmiştir. Eğer, şu adam, önceki sözünü söylediği zaman, sizi, bıraksaydım, onu, öldürecektiniz, Cehenneme girecekti!” buyurdu.

Peygamber efendimiz güzel ahlak üzerinde çok dururdu.”İyi huyları tamamlamak, iyi ahlakı dünyaya yaymak için gönderildim” buyururdu.

İman bile, ahlak ile ölçülmekdedir. Çünkü, İslamiyyette ruh temizliği esastır.Yalan söyleyen, hilekarlık yapan, insanları aldatan, zulmeden, haksızlık yapan, din kardeşlerine yardım etmeyen, büyüklük satan, yalnız kendi menfaatini düşünen bir kimse, ne kadar ibadet ederse etsin, hakiki bir Müslüman sayılmaz.

Ma’un suresinin ilk üç ayetinde Efendimize hitaben mealen, “Ey Resulüm, kıyamet gününü inkar eden, yetimi, öksüzü incitip hakkını gasbeden, fakiri doyurmayan ve başkalarını da fakire iyiliğe teşvik etmeyen o kimseyi gördün mü?” buyurulmuştur.

Bu gibi kimselerin ibadeti kabul olunmaz. İslam dininde yasaklardan, haramlardan sakınmak, emirleri, farzları yapmaktan daha önce gelmektedir. Hakiki bir Müslüman, her şeyden önce, tam ve mükemmel bir insandır. Güler yüzlü, tatlı dilli, doğru sözlüdür. Kızmak nedir bilmez. Resulullah efendimiz buyurdu ki: “Kendisine yumuşaklık verilen kimseye dünya ve ahiret iyilikleri verilmiştir.”

Müslüman son derece mütevazı, alçak gönüllüdür. Kendisine başvuran herkesi dinler ve imkân buldukça yardım eder. Müslüman vakurdur, kibardır. Ailesini ve vatanını sever. Peygamberimiz “Vatan sevgisi imandandır” buyurmuştur.

Resulullah efendimiz her zaman, alçak gönüllü olmayı kimseyi üzmemeyi tavsiye buyururdu. Allahü teâlâ, kullarının böyle olmasını Kur’an-ı kerimde bildirmiştir: Furkan suresinin 63-69. ayet-i kerimelerinde mealen, “Rahmanın yani kullarına acıması çok olan Allahü teâlânın faziletli kulları, yeryüzünde gönül alçaklığı ve vakar ile yürürler. Cahiller kendilerine sataştığı zaman onlara, “sağlık, esenlik size” gibi güzel sözler söyleyerek doğruluk ve tatlılıkla günahdan sakınırlar. Onlar, Rableri için, secde ve kıyam ederek yani namaz kılarak gecelerler. Ona hamd ederler. Onlar “Rabbimiz Cehennem azabını bizden uzaklaştır. Doğrusu Onun azabı devamlı ve acıdır, orası şüphesiz ne kötü bir yer ve ne kötü bir duraktır” derler. Onlar sarf ettikleri zaman, ne israf, ne de cimrilik ederler, ikisi ortası bir yol tutarlar ve kimsenin hakkını kesmezler. Onlar Allaha ortak koşmazlar. Allahın haram ettiği cana kıyıp, kimseyi öldürmezler. Ancak suçluları cezalandırırlar. Zina etmezler...”

Resulullah efendimizin bütün ömrü insanlara merhametle, iyilikle geçmiştir. Onları Cehennem azabından kurtarmak için çalışmıştır. Ümmetinin de böyle olmasını isterdi. Zulümden haksızlıktan kaçınılmasını tavsiye ederdi. Bu konudaki mübarek sözlerinden bazıları şunlar:

İnsanlara merhamet etmeyene, Allahü teâlâ merhamet etmez.

Zulme mani olarak, zalime de mazluma da yardım ediniz!

Satın alınan bir gömleğe verilen paranın onda dokuzu helal ve onda biri haram olsa, bu gömlekle kılınan nemazı, Allahü teâlâ kabul etmez.

Müslüman, Müslümanın kardeşidir. Ona zulm etmez. Onun yardımına koşar. Onu küçük ve kendinden aşağı görmez. Onun kanına, malına, ırzına, namusuna zarar vermesi haramdır.

Allaha yemin ederim ki, bir kimse kendisi için sevdiğini, din kardeşi için de sevmedikçe imanı tamam olmaz.

Allaha yemin ederim ki, kötülüğünden komşusu emin olmayanın, imanı yoktur, yani, hakiki mümin değildir.

Kalbinde merhameti olmayanın imanı yoktur. Yani imanı kâmil değildir. İnsanlara merhamet edene, Allahü teâlâ merhamet eder.

Küçüklerimize acımayan ve büyüklerimize saygılı olmayan, bizden değildir.

İhtiyarlara saygı gösteren ve yardım eden ihtiyarlayınca, Allahü teâlâ ona da yardımcılar nasib eder.

Allahü teâlânın sevdiği ev, yetim bulundurulan ve ona iyilik yapılan evdir.

Yanında birini gıybet edeni susturan kimseye, Allahü teâlâ dünyada ve ahirette yardım eder. Gücü yeterken susturmazsa, Allahü teâlâ onu dünyada ve ahiretde cezalandırır.

Din kardeşinin aybını, utanç verici halini görüp de, bunu örten, gizleyen kimse, İslamiyetten önce Arabların yapdıkları gibi, diri gömülen kız çocuğunu mezardan çıkarmış, ölümden kurtarmış gibidir.

İki arkadaştan Allahü teâlâ indinde daha iyi olanı, arkadaşına iyiliği daha çok olanıdır. Bir kimsenin iyi veya kötü olduğu, Müslüman komşularının onu beğenip beğenmemesi ile anlaşılır.

Çok namaz kılan, çok oruç tutan, çok sadaka veren, fakat dili ile komşularını inciten kimsenin gideceği yer Cehennemdir. Namazı, orucu, sadakası az olup, dili ile komşularını incitmeyenin yeri Cennettir.

Allahü teâlâ, dünyalığı, dostlarına da düşmanlarına da vermişdir. Güzel ahlakı ise, yalnız sevdiklerine vermiştir.

Resulullah efendimiz iyi huylu kimseleri sever, herkesin böyle olmasını isterdi. Bu husustaki mübarek sözlerinden bazıları şöyle:

Allahü teâlâ indinde günahların en büyüğü, kötü huylu olmaktır.

İyi huylu kimse, dünyada ve ahirette iyiliklere kavuşacaktır.

Allahü teâlâ, dünyada güzel suret ve iyi huy ihsan ettiği kulunu, ahirette Cehenneme sokmaz.

Ebu Hüreyre’ye “İyi huylu ol!” buyurdu. İyi huy nedir deyince, “Senden uzaklaşana yaklaşıp nasihat et ve sana zulmedeni affet ve malını, ilmini, yardımını senden esirgeyene bunları bol bol ver!” buyurdu.

Bir kimsenin ırzına, malına saldıranın sevapları, kıyamet günü o kimseye verilir. İbadetleri, iyilikleri yoksa, o kimsenin günahları buna verilir.

Bir kimse, sevmediği birisine bela, sıkıntı geldiği için sevinirse, Allahü teâlâ, bu kimseye de bu belayı verir.

İki kişi mescide gelip namaz kıldılar. Kendilerine birşey ikram edildi. Oruçlu olduklarını söylediler. Konuştuktan sonra, kalkıp giderlerken, Resulullah, bunlara, “Namazlarınızı tekrar kılınız ve oruçlarınızı, tekrar tutunuz! Çünkü konuşurken bir kimseyi gıybet ettiniz. Kusurunu söylediniz. Gıybet etmek, ibadetlerin sevabını giderir” buyurdu.

Haset etmeyiniz! Ateş odunu yok ettiği gibi, haset de insanın sevaplarını giderir. (Haset, kıskanmak, çekememek demektir. Yani, Allahü teâlânın birisine vermiş olduğu nimetin ondan gitmesini istemek demektir. Ondan gitmesini istemeyip de, kendisinde de olmasını istemek, haset olmaz. Buna “Gıpta” etmek, imrenmek denir. Birisinde bulunan kötü, zararlı şeyin gitmesini istemek, “Gayret” ve “Hamiyyet” olur.)

Kibirden, hıyanetten ve borçtan temiz olarak ölen kimsenin gideceği yer Cennettir.

Peygamberimiz borçlu olan birinin cenaze namazını kılmak istemedi. Ebu Katade ismindeki bir sahabi, onun borcunu, havale yolu ile kendi üzerine aldı. Peygamberimiz de cenaze namazını kılmayı kabul buyurdu.

Hanımlarınızı dövmeyiniz! Onlar, sizin köleniz değildir.

Allahü teâlâ indinde en iyiniz, hanımına karşı en iyi olanınızdır. Hanımına karşı en iyi olanınız, benim.

İmanı üstün olanınız, huyu daha güzel ve zevcesine daha yumuşak olanınızdır.

Bir gün Resulullah efendimiz, Eshab-ı kirama, “Müflis kime denir, biliyor musunuz?” diye sordu. Onlar, “Parası ve malı kalmayan kimseye diyoruz” dediler. Efendimiz cevap verdi:

“Ümmetim arasında müflis, şu kimsedir ki, kıyamet günü, defterinde çok namaz, oruç ve zekat sevabı bulunur. Fekat, bir kimseye sövmüş, iftira etmiş, malını almış, kanını dökmüş, döğmüş. Sevabları, bu hak sahiblerine dağıtılır. Hakları ödenmeden önce sevabları biterse, hak sahiblerinin günahları, bunun üzerine yükletilir. Sonra Cehenneme atılır.”

Peygamber efendimiz, kul hakkına insanları üzmemeye çok dikkat eder, herkese karşı yumuşak davranırdı. Bununla igili sözlerinden bazıları şöyle:

Allahü teâlâ refikdir. Yumuşaklığı sever. Sertlik edenlere vermediği şeyleri yumuşak davrananlara ihsan eder. Başkalarına vermez.

Yumuşak davranın! Sertlikten ve çirkin şeyden sakının! Yumuşaklık insanı süsler. Çirkinliği giderir.

Yumuşak davranmayan, hayır yapmamış olur.

Kendisine yumuşaklık verilen kimseye dünya ve ahiret iyilikleri verilmişdir.

Haya, imandandır. İmanı olan Cennettedir. Fuhş, kötülükdür. Kötüler Cehennemdedir.

Cehenneme girmesi haram olan ve Cehennemin de onu yakması haram olan kimseyi bildiriyorum. Dikkat ediniz. Bu kimse, insanlara kolaylık, yumuşaklık gösteren mü’mindir.

Yumuşak olanlar ve kolaylık gösterenler, hayvanın üzerinde, yularını tutan kimse gibidir. Durdurmak isterse, hayvan ona uyar.

Kızdığı zaman istediğini yapabilecek bir kimse kızmazsa, Allahü teâlâ kıyamet günü onu herkesin ortasında çağırır, “Cennette istediğin hurinin yanına git” der.

Bir kimse Resulullahtan nasihat istedi. “Kızma, sinirlenme!” buyurdu. Birkaç kere sorunca, hepsinde de “Kızma, sinirlenme!” buyurdu.

Cennete gidecek olanları haber veriyorum dinleyiniz! Zaifdirler, güçleri yetmez. Birşey yapmak için yemin ederlerse, Allahü teâlâ, bunların yeminlerini, muhakkak yerine getirir. Cehenneme gidecek olanları bildiriyorum, dinleyiniz! Sertlik gösterirler. Acele ederler. Kendilerini üstün görürler.

Bir kimse ayakta iken kızarsa, otursun, oturmakla geçmezse, yatsın!

Sarı sabır maddesi balı bozduğu gibi, kızgınlık da, imanı bozar.

Peygamber efendimiz dünya hayatının geçici olduğunu söyler, esas hazırlığın ahıret hayatına yönelik olmasını isterdi. Bunun için kimseyi üzmez, herkese iyilik ederdi. Tevazu üzere olunmasını tavsiye ederdi. Bununla ilgili mübarek bazı sözleri şöyle:

“Allah için aşağı gönüllü olanı, Allahü teâlâ yükseltir. Bu, kendini küçük görür. Fakat, insanların gözünde büyüktür. Bir kimse, kendini başkalarından üstün tutarsa, Allah onu alçaltır. Herkesin gözünde küçük olur. Kendini yalnız kendisi büyük görür. Hatta köpekten daha aşağı görünür”

“Musa aleyhisselam: Ya Rabbi! Kullarının en kıymetlisi kimdir? dedikte, gücü yettiği zaman affedendir, buyuruldu”

“Bir kimse, dilini tutarsa, Allahü teâlâ onun utanacak şeylerini örter. Gadabını tutarsa, kıyamet günü, Allahü teâlâ azabını ondan çeker. Bir kimse Allaha yalvarırsa, onun duasını kabul eder”

“Bir kimse insanların kızacakları şeyde Allahü teâlânın rızasını ararsa, Allahü teâlâ onu, insanlardan geleceklerden korur. Bir kimse, Allahü teâlânın kızacağı şeyde, insanların rızasını ararsa, Allahü teâlâ onun işini insanlara bırakır”

Dünya hayatı çok kısadır. Ahiretin azapları pek acı ve sonsuzdur. İleriyi gören akıl sahiplerinin hazırlıklı olması lazımdır. Dünyanın, güzelliğine ve tadına aldanmamalıdır. İnsanın şerefi ve kıymeti dünyalıkla ölçülse idi, dünyalığı çok olanların herkesten daha kıymetli ve daha üstün olması lazım gelirdi.

Dünyanın görünüşüne aldanmak akılsızlıktır. Birkaç günlük zamanı büyük nimet bilerek, Allahü teâlânın beğendiği şeyleri yapmağa çalışmalıdır. Allahın kullarına ihsan, iyilik etmelidir. Kıyamette azaplardan kurtulmak için, iki büyük temel, yani iki yol vardır:

Birincisi, Allahü teâlânın emirlerine kıymet vermek, saygı göstermektir. İkincisi, Allahü teâlânın kullarına, yarattıklarına şefkat, iyilik etmektir. Hep doğru söyleyici olan Peygamberimiz, her ne söyledi ise, hepsi doğrudur.

Mü’minun suresinin yüzonbeşinci ayetinde mealen, “Sizi abes olarak, oyuncak olarak mı yarattım sanıyorsunuz? Bize dönmeyecek misiniz diyorsunuz?” buyuruldu.

Allahü teâlânın sevdiği, faziletli kullar, yalan yere şehadet etmezler. Faydasız ve zararlı işlerden kaçınırlar. Böyle faydasız veya güçle yapılan bir işe tesadüfen karışacak olurlarsa, yüz çevirip vakarla uzaklaşırlar. Kendilerine Allahın ayetleri hatırlatıldığı zaman, körler ve sağırlar gibi görmemezlik, dinlememezlik etmezler. Onlar, “Ya Rabbi, bize zevcelerimizden ve çocuklarımızdan gözümüzü aydınlatacak salih kişiler ihsan et! Bizi, Allaha karşı gelmekten sakınanlara önder yap! diye yalvarırlar”

Peygamber efendimiz herkesin ihtiyacını görür, nimetlerin herkese ulaşması için çalışırdı.

“Allahü teâlâ, kullarının ihtiyaçlarını yaratır, gönderir. Allahü teâlânın en çok sevdiği kulu, O’nun nimetlerinin kullarına ulaşmasına vasıta olan kimsedir.” buyururdu.

Efendimizin, Müslümanların ihtiyaçlarını karşılamanın ve onları sevindirmenin ve güzel ahlaklı olmanın kıymetini bildiren ve yumuşak, ağır başlı ve sabırlı olmayı öven ve teşvik eden çok sözleri vardır. Her sözümüzde ve her işimizde bunlara uymağa çalışmalıyız:

“Müslüman, Müslümanın kardeşidir. Birbirlerini incitmezler, üzmezler. Bir kimse, din kardeşinin bir işine yardım etse, Allahü teâlâ da onun işini kolaylaştırır. Bir kimse, bir Müslümanın sıkıntısını giderir, onu sevindirirse, kıyamet gününün en sıkıntılı zamanlarında, Allahü teâlâ onu sıkıntıdan kurtarır. Bir kimse bir Müslümanın ayıbını, kusurunu örterse, Allahü teâlâ, kıyamet günü onun ayıplarını, kabahatlerini örter.”

“Bir kimse, din kardeşine yardımcı oldukça, Allahü teâlâ da ona yardımcı olur.”

“Allahü teâlâ, bazı kullarını başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak, onlara yardımcı olmak için yaratmıştır. İhtiyacı olanlar bunlara baş vurur. Bunlar için ahirette azab korkusu olmayacaktır.”

Hakiki Müslüman, dinine, anasına, babasına, memleketine faydalı kimsedir. Lüzumsuz şeylerle uğraşmaz. Ancak faydalı şeylerle meşgul olur. Vaktini boş geçirmez.

İbadetini tam yapar. Allahü teâlâya olan şükran borcunu öder. İbadetini, yalnız laf olsun veya yasak ortadan kalksın diye değil, büyük bir arzu, istek, sevgi ile yapar.

Allahü teâlâdan korkmak demek, O’nu çok sevmek demektir. İnsan, nasıl çok sevdiği bir kimsenin üzülmesini istemez ve onu üzeceğim diye korkarsa, Allahü teâlâya ibadet de, O’na olan sevgimizi ispatlayacak şekilde yapılmalıdır.

Allahü teâlânın bize verdiği nimetler o kadar çoktur ki, O’na olan şükran borcumuzu ancak, O’nu çok severek ve O’na candan ibadet ederek ödemeğe çalışmalıyız. İbadetin, muhtelif çeşitleri vardır. Bazıları, Allahü teâlâ ile kul arasındadır. Allahü teâlâ, kendisine ibadette kusur edenleri belki affeder. Başkasının hakkına riayet etmek de ibadettir. Başkalarına fenalık edenleri ve üzerinde başkasının hakkı bulunanları, hak sahipleri affetmedikçe asla affetmez.

Peygamber efendimiz, nimetlerin kıymeti bilinmezse elden gideceğini bildirirdi. “Allahü teâlâ, bazı kullarına dünyada çok nimet vermiştir. Bunları, kullarına faydalı olmak için yaratmıştır. Bu nimetleri Allahü teâlânın kullarına dağıtırlarsa, nimetleri azalmaz. Bu nimetleri Allahın kullarına ulaştırmazlarsa, Allah nimetlerini bunlardan alır. Başkalarına verir.” buyururdu.

Efendimizin, insanlara faydalı olmakla ilgili bazı sözleri şöyle:

“Bir Müslümanın, din kardeşinin bir ihtiyacını karşılaması on sene itikaf etmesinden daha kazançlıdır. Allah rızası için bir gün itikaf yapmak ise, insanı Cehennem ateşinden pek çok uzaklaştırır. (Ramazan ayının son on gününde, gece gündüz bir camide kapanarak ibadet etmeğe, itikaf yapmak denir.)

“Bir kimse, din kardeşinin bir işini yaparsa, binlerle melek o kimse için dua eder. O işi yapmağa giderken, her adımı için bir günahı afvolur ve kendisine kıyamette nimetler verilir.”

“Bir kimse, din kardeşinin bir işini yapmak için giderse her adımında yetmiş günahı affedilir ve yetmiş sevab verilir. Bu iş bitinceye kadar böyle devam eder. İş yapılınca, bütün günahları affedilir. Bu işi yaparken ölürse, sorgusuz, hesabsız Cennete girer.”

“Bir kimse, din kardeşinin rahata kavuşması veya sıkıntıdan kurtulması için gidip uğraşırsa, kıyamet günü sırat köprüsünden, herkesin ayakları kaydığı zaman, Allahü teâlâ onun sür’atle geçmesi için yardım eder.”

“Allahü teâlânın en sevdiği iş, elbise vererek veya doyurarak veya başka bir ihtiyacını karşılayarak, bir mümini sevindirmektir.”

“Allahü teâlânın farzlardan sonra en çok sevdiği iş, bir mümini sevindirmektir.”

“Bir kimse bir mümine bir iyilik yapınca, Allahü teâlâ bu iyilikten bir melek yaratır. Bu melek, hep ibadet eder. İbadetlerinin sevapları bu kimseye verilir. Bu kimse ölüp, kabre konunca, bu melek nurlu ve sevimli olarak bunun kabrine gelir. Meleği görünce ferahlanır, neşelenir. Sen kimsin der. Ben, falanca kimseye yaptığın iyilik ve onun kalbine koyduğun neş’eyim. Allahü teâlâ beni bugün seni sevindirmek ve kıyamet günü sana şefaat etmek ve Cennetteki yerini sana göstermek için gönderdi der.”

Resulullahtan soruldu ki, Cennete girmeğe sebep olan şeylerin başlıcası nelerdir? “Allahü teâlâdan korkmak ve iyi huylu olmaktır” buyurdu. Cehenneme girmeğe sebep olan şeylerin başlıcası nelerdir denildikte: “Dünya nimetlerinden ayrılınca üzülmek, bu nimetlere kavuşunca sevinmek, azgınlık yapmaktır” buyurdu.

Peygamberimizin nübüvvetini tebliğinden önce ve sonraki devirlerde, devletlerde, hatta kabilelerin iç bünyesinde ve kabileler arasında bile kavga, savaş eksik olmuyordu.

Mekke döneminde Müslümanlar ve hatta bizzat Peygamber efendimiz de bu şiddete maruz kalmışlardır. Mekke’de gücü elinde bulunduran müşrikler, İslâmın yayılışını önlemek için Müslümanlara sosyal ve ekonomik boykot, baskı, keyfi tutuklama, göçe mecbur bırakma, bağlama, zincire vurma, kızgın kumlar üzerine yatırıp üzerlerine taş yığma gibi çeşitli işkence türleri ve hatta öldürme gibi yöntemler uygulamışlardır.

Müşriklerin Müslümanlara karşı şiddet uygulaması, İslâmın Mekke döneminin son gününe kadar sürmüştür. Nitekim hicretten önce Dârünnedve’de toplanan müşriklerin, Resulullah efendimize uygulamak üzere aralarında tartıştıkları üç husustan (bağlamak, sürgün etmek ve öldürmek) herbiri birer şiddet yöntemidir. Mekkeliler fırsat düştükçe Medine döneminde de ele geçirdikleri Müslümanlara şiddet uygulamaktan geri durmamışlardır. Nitekim hicretin dördüncü yılında Zeyd bin Desinne ve Hubeyb bin Adiy’i işkence ile öldürmüşlerdir.

Müşrikler şiddet yöntemiyle İslâmın yayılışını önlemeye muvaffak olamadıkları gibi, bilakis bu konuda başarısızlığa uğradılar. Öte yandan başarıya ulaşan, şiddet uygulayan değil, uygulanan taraf, yani Müslümanlar oldu. Çünkü Hz. Peygamber müşriklere aynı yöntemle karşılık vermedi ve onlardan intikam alma yoluna gitmedi. Müslümanlar çektikleri işkencelerden dolayı kendisine sızlandıklarında sabretmelerini öğütledi. Çünkü kendisi şiddet taraftarı olmadığı gibi, onun asıl hedefi şiddeti önlemekti. Kur’an-ı kerimde “Sen onlar üzerinde bir tahakküm edici değilsin” buyrulmaktadır.

Şiddeti aile içi ve toplumsal şiddet olarak iki kısımda ele almak mümkündür. Aile içi şiddetten bahsedildiğinde ilk akla gelen, aile reisinin, diğer aile bireyleri ve büyüklerin küçükler üzerinde uyguladığı şiddet ve baskıcı tavırlardır.

Bu tür bir uygulamanın ailede huzuru, sevgi ve saygıyı ortadan kaldıracağı gibi, böyle bir ortamda yatıp kalkan çocuklar ve gençler için kötü sonuçlar doğuracağı ve onların karakteri üzerinde olumsuz etkide bulunacağı ortadadır. Çünkü şiddete alışan aile fertlerinin de artık şiddetin bulunmadığı yerde yaşamak istememesi ve kendisinin de ileride aynı yollara başvuması doğaldır.

Bunu önlemek de şiddet, baskı ve ezici tavırlar yerine karşılıklı sevgi ve saygının hakim olduğu bir aile yuvası oluşturmakla mümkündür. Çok sayıda ferdî ve toplumsal çatışmanın kaynağı olan şiddet, bir toplumda problemleri çözüm ve irtibat aracı haline geldiği zaman, basit sorunlar dahi üzücü olaylarla sonuçlanabilir.

Resulullah efendimiz, gerek aile içi şiddeti ve gerekse toplumsal şiddeti söz ve davranışlarıyla önlemeye çalışmış ve bu konuda gerekli tedbirleri almıştır. Onun hane-i saadetinde her şeyden önce sevgi ve saygıya dayalı bir hayat tarzı hakimdi.

Bunun yanında, aile içi problemleri şiddete başvurmaksızın çözme yoluna giderdi. Nitekim hanımlarına, hizmetinde bulunanlara ve evinde büyüyen kimselere şiddet uygulamamıştır; onları dövmemiştir. Hz. Âişe, Efendimizin hiçbir hizmetçisini ve hanımını dövmediğini; eliyle hiçbir canlıya vurmadığını söylemiştir.

Kendisi bunu yapmadığı gibi, hanımlarını dövenleri de kınamıştır. “Allahü teâlâ beni şiddet uygulayan, korkutucu birisi olarak göndermedi; bilakis eğitici ve kolaylaştırıcı olarak gönderdi.” buyurdu.

Peygamber efendimiz sadece ailede değil, toplumun tüm bireyleri arasında şiddete yer verilmemesi konusunda da uyarılarda bulunmuştur. Resulullah, ferdi ve cemiyet problemlerini vurup kırarak değil; hiddet ve öfkeye kapılmadan, anlaşarak ve uzlaşarak çözülmesini tavsiye etmiştir.

Keza toplumsal huzuru bozmaya yol açabilecek davranışları daha fiiliyata geçmeden önleme yoluna gitmiştir. İnsanların yaralanmasına ve hatta ölümüne yol açabilecek silahlı saldırılara meydan vermemek, silahla öfke dindirmemek için ikazda bulunmuş, bu tür hareketlerde bulunanları toplumdan dışlarcasına “Bizim aleyhimize silah taşıyan bizden değildir” buyurmuştur.

Peygamberimiz toplumu zor kullanarak ıslah etmeye çalışan bir ıslahatçı değildi. Nitekim, insanlar için bir sıfat olarak kullanıldığında “Başkasına hak tanımayan, zorba ve zor kullanarak halkı ıslah eden” gibi anlamlara gelen sıfat ile anılmayı istememiş hem kendisi ifade etmiş; hem de Eshabı bunu dile getirmiştir.

Çeşitli vesilelerle “Allah beni cömert bir kul kıldı; zorba ve zâlim kılmadı” demiştir. Yine çeşitli sözlerinde zorbalığı ve zorbaları kötülemiştir. Sahabenin kanaati de onun asla zorba olmadığı yönünde idi.

Ficar savaşlarında Kureyş’in komutanlarından biri olan ve daha sonra yetmiş yaşlarında Mekke’nin fethinde İslâmiyeti kabul edip Medine’ye yerleşen Mahreme bin Nevfel bir gün Peygamberimize elbise geldiğini ve onları halka dağıttığını duyar.

Yanına o sırada küçük yaşta bulunan oğlu Misver’i alarak Hz. Peygamberin evinin önüne gelir. Çocuğa, Efendimizin kapısını çalmasını söyler. Fakat çocuk çekinir. Bunun üzerine Mahreme bin Nevfel, Hz. Peygamber hakkında oğluna şu değerlendirmeyi yapar: “Evlâdım, korkma o korkulacak biri değildir!”

Bunun üzerine Misver, Hz. Peygamberin kapısını çalar ve Efendimiz Mahreme için hazırladığı elbiseyi getirerek takdim eder.

Bir gün bir kimse, Resulullah efendimize “işlerin en iyisi hangisidir” diye sordu. Efendimiz “Güzel huylu olmaktır.” buyurdu. Kalkıp, biraz sonra, sağ tarafına gelip, yine sordu. Yine, “İyi huylu olmaktır” buyurdu. Gidip, sonra sol tarafına gelip, Allahın en sevdiği iş nedir, dedi. Yine, “İyi huylu olmaktır” buyurdu. Sonra, arkadan gelip, en iyi, en kıymetli iş nedir, dedi. Hazret-i Peygamber, ona karşı dönüp, “İyi huylu olmak ne demektir anlayamadın mı? Elinden geldiği kadar kimseye kızmamaya çalış!” buyurdu.

“İmanı en kuvvetli olanınız, ahlakı en güzel ve zevcesine karşı en yumuşak olanınızdır.”

“İnsan, güzel huyu sebebiyle, Cennetin en üstün derecelerine kavuşur. (Nafile) ibadetler, insanı bu derecelere kavuşturamaz. Kötü huy, insanı Cehennemin en aşağı çukurlarına sürükler.”

“İbadetlerin en kolayı ve en hafifi, az konuşmak ve iyi huylu olmaktır. Bu sözüme iyi dikkat ediniz!”

“Kimse ile münakaşa etmeyen, haklı olsa bile, dili ile kimseyi incitmeyen Müslümanın Cennete gireceğini size söz veriyorum. Şaka ile veya yanındakileri güldürmek için olsa bile, yalan söylemeyenin Cennete gireceğini size söz veriyorum. İyi huylu olanın Cennetin yüksek derecelerine kavuşacağını size söz veriyorum!”

“Hadis-i kudside Allahü teâlâ buyuruyor ki: ‘Size gönderdiğim İslam dininden razıyım. Yani, bu dini kabul edenlerden, bu dinin emir ve yasaklarına tabi olanlardan razı olurum. Onları severim. Bu dinin tamam olması, ancak cömertlikle ve iyi huylu olmakla olur. Dininizin tamam olduğunu her gün, bu ikisi ile belli ediniz!”

“Sıcak su buzu erittiği gibi, iyi huylu olmak, insanın günahlarını eritir, yok eder. Sirke balı bozduğu, yinilmez hale soktuğu gibi, kötü huylu olmak, insanın ibadetlerini bozar, yok eder.”

“Allahü teâlâ yumuşak huylu olanları sever ve onlara yardımcı olur. Sert, öfkeli olanlara yardım etmez.”

“Cehenneme girmesi haram olan yahud Cehennem ateşinin yakması yasak olan kimdir? Size bildiriyorum. Dikkat ile dinleyiniz! Yumuşak olanların, kızmayanların hepsi!”

“Yavaş, yumuşak davranmak, Allahın kuluna verdiği büyük bir ihsandır. Aceleci, atak olmak, şeytanın yoludur. Allahü teâlânın sevdiği şey, yumuşak ve ağır başlı olmaktır.”

“İnsan, yumuşaklığı, tatlı dili sebebiyle, gündüzleri oruç tutanların ve geceleri namaz kılanların derecelerine kavuşur.”

Peygamber efendimiz, insanların en güzel huylusu idi. Her Müslümanın, Efendimizin bu huylarını öğrenip buna göre yaşamaya çalışması lazımdır.

Bunun için kendimizi yoklayıp ne kadar uyuyoruz kontrol etmemiz gerekir. Bunlara uygun olduğumuzu anlarsak, Allahü teâlâya şükretmeliyiz. Uygun olmayan halleriniz bulunursa, bunların da düzelmesi için, Allahü teâlâya yalvarmalıyız!

Bir kimsenin işleri, hareketleri bunlara uygun olmazsa, kusurunu bilmesi ve bunların düzelmesi için yalvarması da, ayrıca büyük nimettir. Bunlara uymayan ve uymadığı için üzülmeyen kimsenin İslam dinine bağlılığı çok az demektir. Böyle hale düşmekten Allahü teâlâya sığınmalıdır!

Peygamber efendimiz, Müslümanların birbirlerine karşı iyi huylu olmalarını, kardeş gibi yaşamalarını emr etmektedir. Müslümanların Müslüman olmayanlara karşı da iyi huylu olmaları, onları incitmemeleri lazımdır. Böylece, İslam dininin, iyi huylu olmağı, kardeşce yaşamağı, çalışmağı emrettiği onlara da gösterilmiş olur. Böylece iyiliği seven insanlar, seve seve Müslüman olurlar.

Bu şekilde İslamiyeti tanıtan cihad etmiş olur. Her Müslüman da, iyi huyları ile, iyilik yapmakla cihad yapar. Çünkü cihad etmek, insanları Müslüman olmaya davet etmek demektir. Kızıp bağırıp çağırmak, kaba davranmak İslamiyete zarar verir. Peygamber efendimiz öfkelenmemeyi, sabretmeyi emrediyor:

“Kızdığı zaman, öfkesini yenerek yumuşak davranan kimseyi Allahü teâlâ sever.”

“Dikkat ediniz. Size haber veriyorum! Cennetin yüksek derecelerine kavuşmak isteyen, saygısızlık yapana yumuşak davransın! Zulmedeni affetsin! Malını esirgeyene ihsanda bulunsun! Kendisini aramayan, sormayan ahbabını, akrabasını gözetsin!”

“Kuvvetli olmak, başkasını yenmek demek değildir. Kuvvetli olmak, kahraman olmak, kendi öfkesini yenmek demektir.” “Selam verirken güler yüzlü olana, sadaka verenlerin kavuştukları sevablar verilir.”

“Din kardeşine karşı güler yüzlü olmak, ona iyi şeyleri öğretmek, kötülük yapmasını önlemek, yabancı kimselere aradığı yeri göstermek, sokaktan, taş, diken, kemik ve benzerleri gibi çirkin, pis ve zararlı şeyleri temizlemek, başkalarına su vermek hep sadakadır.”

“Cennette öyle köşkler vardır ki, içinde bulunan kimse, her dilediği yeri görür ve dilediği her yere kendini gösterir.” Ya Resulallah! Böyle köşkler kimlere verilecekdir, diye sorulunca “Tatlı sözlü, eli açık ve herkesin uyuduğu zaman Allahü teâlânın varlığını, büyüklüğünü düşünen ve O’na yalvaranlara verilecektir” buyurdu

Resulullah efendimiz insanların anlayışına, kültürüne, tabiatına göre hitap ederdi. Herkese davranışı aynı olmazdı. “İnsanların, aklına, anlayışına göre hitap ediniz!” buyururdu. Çünkü insanları çeşit çeşittir.

Büyük İslâm âlimi İmam-ı Gazali hazretleri insanları dört kısma ayırmaktadır: Bunlardan birinci kısımdakiler, dünyada yemek içmek ve zevk etmekten başka bir şey bilmeyenlerdir. İkinci kısımdakiler, cebir, şiddet, zulüm ile hareket edenlerdir. Üçüncü kısımdakiler, hilekarlık ve mürailikle etrafındakileri aldatanlardır. Ancak dördüncü kısımdakiler güzel ahlak sahibi olan, hakiki Müslümanlardır.

Her insanın kalbinden Allahü teâlâya giden bir yol vardır. Bütün mesele, bu yoldan İslâm nurunun insanlara ulaştırılmasıdır. O nuru kalbinde hisseden bir insan, hangi kısımdan olursa olsun, yaptığı fenalıklara pişman olur ve doğru yolu bulur.

Eğer bütün insanlar, İslâm dinini kabul etseler, dünyada ne fenalık, ne hilekarlık, ne harb, ne şiddet ve ne de zulüm kalırdı. Bunun için, tam ve mükemmel bir Müslüman olmaya gayret etmek ve Müslümanlığın esasını ve inceliklerini izah ederek, bütün dünyaya yaymak, hepimize bir borçtur. Bunu yapmak cihad olur.

Başka dinden de olsa, insanlara daima tatlı dille ve anlayışla hitap etmelidir! Bunu, Kur’an-ı kerim de emretmektedir. Müslüman olmayanın yüzüne karşı, kafir, dinsiz diyerek, onun kalbini incitmenin günah olduğu, fıkıh kitaplarında yazılıdır. Maksad, herkese İslam dininin yüceliğini anlatmaktır.

Bu da, ancak tatlı dille, sabır, ilim ve imanla olur. Bir kimseyi bir şeye inandırmak isteyenin evvela kendisinin ona tam inanması şarttır. İslâm dini kadar, açık ve mantıki hiçbir din yoktur. Bu dinin esasını anlayan bir kimse, herkese bu dinin biricik hak din olduğunu kolaylıkla isbat edebilir.

Allahü teâlâ, İslâm dinini, insanların dünyada rahat ve huzur içinde, kardeşçe yaşamaları için ve ahirette sonsuz azaplardan kurtulmaları için göndermiştir. Müslüman olmayanlar, bu saadet yolundan mahrum kalmış zevallı kimselerdir.

Bunlara, acımalı ve incitmemelidir. Bütün semavi dinlerin, insanlar tarafından bozulmamış olanlarında, tek Allah’a iman esası vardır. Allahü teâlâ, Kur’an-ı kerimde bütün insanları doğru yolda bulunmaya davet ediyor. Doğru yola kavuşan insanın, geçmişteki bütün hatalarını afv edeceğini vaad buyuruyor. Başka dinden olanlar, şeytanın veya Müslümanlıktan haberi olmayanların aldattıkları zevallı kimselerdir. Bunların çoğu, Allahü teâlânın rızasına kavuşmak için, yanlış yola saptırılmış talihsiz insanlardır. Biz bunlara Peygamber efendimiz gibi sabırla, tatlı dille, akıl ve mantık ile doğru yolu göstermeliyiz.

Allahü teâlânın var ve bir olduğunu bildiren ilahi dinlerin hepsi, insanlar tarafından bozulmadan evvel, inanılacak şeyler bakımından birbirinin aynı idi. Musa aleyhisselamdan başlayarak Peygamberimiz Muhammed aleyhisselama kadar gelen üç büyük din, yani Musevilik, İsevilik ve İslam dinleri, hep Allahü teâlânın bir olduğunu ve Allahü teâlânın Peygamberlerinin bizim gibi bir insan olduğunu bildirmiştir.

Ancak Yahudiler, İsa ve Muhammed aleyhimesselama inanmamışlardır. Hıristiyanlar, putlara tapınmaktan bir türlü kurtulamamışlar ve İsa aleyhisselam, “Ben de, sizin gibi bir insanım. Allah’ın oğlu değilim” dediği halde, İsa aleyhisselamı Allah’ın oğlu sanmışlar, Baba (Allahü teâlâ), Oğul (İsa aleyhisselam) ve Ruh-ul-kuds ismi ile üç ayrı ilaha tapınmağa başlamışlardır.

Bunun yalan ve yanlış olduğunu anlayan ve düzeltmeye uğraşanlar arasında Honorius gibi papalar da vardır. Bu yanlış itikadları, ancak Allahü teâlânın gönderdiği son Peygamberi, Muhammed aleyhisselam vasıtası ile neşrettirdiği, İslam dini ile düzeltilmiştir. O halde, bu üç dinin hakiki esaslarını kendisinde toplayan ve bu dinleri içerlerine sokulmuş olan hurafelerden temizleyen hakiki, doğru dinin, İslam dini olduğunu kimse inkar edemez.

Müslümanlığı kabul etmiş bir İngiliz olan Fellowes diyor ki: “Hıristiyanlığın birçok yanlış akidelerini, inançlarını düzeltmeye kalkan Martin Luther, bilmiyordu ki, kendisinden tam 900 sene evvel Hz. Muhammed İslamiyeti neşrederek, bütün bu kusurları düzeltmiştir. Bunun için, İslamiyeti, hurafelerden tamamen temizlenmiş nasraniyyetin mütekamil bir şekli olarak kabul etmek ve Muhammed aleyhisselamın son Peygamber olduğuna inanmak lazımdır.”

Hakiki bir Müslüman, gösterişten, riyadan uzak durur. İbadetini herkesin yanında gösteriş olarak yapmaz. Nafile olan ibadeti gizli yapar, farz ibadetler açık veya toplu olarak camide icra olunur

İyi bir Müslüman, iyilik yapmak veya sadaka vermek isterse, bunu gizli olarak ve iyilik yaptığı veya sadaka verdiği insanın kalbini kırmadan, onu incitmeden, yaptığı iyiliği başına kakmadan yapar. Allahü teâlâ, bunun böyle yapılmasını Kur’an-ı kerimde birçok yerde emir buyurmaktadır.

Müslüman, harama helala dikkat eder. Peygamber efendimiz: “Allahü teâlâya yemin ederim ki, bir lokma haram yiyenin kırk gün ibadetleri kabul olmaz. Haram para ile alınan bir cilbab ile, yani gömlekle kılınan namaz kabul olmaz” (Namaz borcundan kurtulursa da vadedilen sevabı alamaz) ve “Haram para ile verilen sadaka kabul olmaz. Günahı azalmaz” buyurmuştur.

Hülasa, hakiki Müslüman, bütün iyi huylara sahip, vakarlı, seciyeli, bedenen ve ruhen tertemiz, her dürlü itimada layık, mükemmel bir insandır.

Resulullah efendimiz, Allah dostlarını sevmenin çok üzerinde dururdu. Bununla ilgili buyurdu ki: “Allahü teâlâ, Musa aleyhisselama, benim için ne yaptın diye sordu. Ya Rabbi! Senin için namaz kıldım, oruç tuttum, zekat verdim ve zikir yaptım cevabını verince, kıldığın namazlar, seni Cennete kavuşturacak yoldur, kulluk vazifendir. Oruçların, seni Cehennemden korur. Verdiğin zekatlar, kıyamet günü, sana gölgelik olur. Zikirlerin de, o günün karanlığında, sana ışık olur. Yalnız, benim için ne yaptın buyurdu. Ya Rabbi! Senin için olan şeyi bana bildir deyince, Allahü teâlâ, ya Musa, sevdiklerimi sevdin mi ve düşmanlarıma düşmanlık ettin mi buyurdu. Musa aleyhisselam, Allahü teâlâ için olan en kıymetli şeyin, Hubb-i fillah ve Buğd-ı fillah olduğunu anladı”

Allah dostlarını sevmeye, düşmanlarını sevmemeye, “Hubb-i fillah ve buğd-ı fillah” denir. İmanın alameti, hubb-i fillah ve buğd-ı fillahtır... Hadis-i şerifte, “İbadetlerin en kıymetlisi, hubb-i fillah ve buğd-ı fillahtır.” buyuruldu.

Resulullah efendimiz buyurdu ki: İmanın temeli ve en kuvvetli alameti, Allah dostlarını sevmek ve düşmanlarını sevmemektir.

Cenab-ı Hakk, İsa aleyhisselama buyurdu ki: “Eğer yerlerde ve göklerde bulunan bütün mahlukların ibadetlerini yapsan, dostlarımı sevmedikçe ve düşmanlarıma düşmanlık etmedikçe, hiç faydası olmaz.”

Peygamberimiz, “Allahü teâlânın bazı kulları vardır. Bunlar, peygamber değildir. Peygamberler ve şehidler, Kıyamet günü bunlara imrenirler. Bunlar, birbirini tanımayan, uzak yerlerde yaşayan, Allah için birbirini seven Müminlerdir.” buyuruldu.

Müslüman, Müslüman olmayanı sevemez. Çünkü, Peygamber efendimizin Peygamberliğini kabul etmeyenlerin hepsi cenab-ı Hakk’ın düşmanı hükmündedirler. Mümin, cenab-ı Hakk’ın düşmanlarını elbette sevmez. Bu da kalb ile olur. Sevmemek üç türlü olur:

Birincisi, onun küfrünü beğenir. Bunun için sever. Bu muhabbet yasaktır. Çünkü, onun dininden razı olmuştur. Küfrü beğenen kafir olur. Böyle muhabbet, imanı giderir. İkincisi, herkesle iyi geçinmek için, kalben sevmeyip ona dost görünmektir. Bu muhabbet yasak değildir. Üçüncüsü, ikisinin ortasıdır. Bunlarla alış-verişte, ihtiyaç olduğunda, zaruret miktarı görüşmelidir. Arkadaşlık, dostluk kurmamalıdır.

Zaten, sevenin, sevgilinin sevdiklerini sevmesi ve sevmediklerini sevmemesi lazımdır. Bu sevgi ve düşmanlık, insanın elinde değildir. Sevginin icabıdır. Bu kendiliğinden hasıl olur.

Peygamber efendimiz, gayri müslimlerle görüşmeye, onlarla alış veriş yapmaya müsaade ederdi, fakat onları sevmeyi, kalben muhabbet beslemeyi yasaklardı.

Çünkü, Allahü teâlâ mealen buyuruyor ki, “Kafirleri sevmek, Allahü teâlâyı sevmemektir. İki zıd şey birlikte sevilemez.” İki düşman birlikte sevilemez. Bir kimse, seviyorum dese, fakat onun düşmanlarından uzak olmazsa, bu sözüne inanılmaz.

Al-i İmran suresinde mealen, “Kafirleri sevenleri, Allahü teâlâ, azabı ile korkutuyor.” buyuruldu. Bu büyük tehdit, çirkinliğin çok büyük olduğunu gösteriyor. Halife hazret-i Ömer’e:

- Hıristiyan bir genç var. Hafızası çok kuvvetli, yazısı da çok düzgün, bunu kendine katip yaparsan çok iyi olur, dediler.

Kabul etmedi:

- Mü’min olmayan birini dost edemem, dedi ve bu ayet-i kerimeyi okudu.

Ebu Musel Eş’ari, halife Ömer’e dedi ki:

- Yanımda Nasrani bir katibim var. Çok işe yarıyor.

Hazret-i Ömer:

- Niçin, bir Müslüman katip kullanmıyorsun? Maide suresindeki: “Ey Mü’minler! Yahudi ve Hıristiyanları sevmeyiniz!” ayetini işitmedin mi? dedi.

- Dini onun, katipliği benim.

- Allahü teâlânın hakir ettiğine ikram etme! Onun zelil ettiğini aziz eyleme! Allah’ın uzaklaştırdığına yaklaşma!

- Fakat ben Basra’yı onun yardımı ile idare edebiliyorum.

- Hıristiyan ölürse ne yapacaksan, şimdi onu yap! Hemen onu değiştir!.

Ayet-i kerimelerde buyuruldu ki:

“Ey Mü’minler! Mü’min olmıyan kafirlerle dost, arkadaş olmayınız!”

“Allahü teâlâya ve ahiret gününe inanan, Allah’ın ve Resulünün düşmanlarını sevmez.”

“Ey iman edenler! Yahudileri ve Hıristiyanları sevmeyiniz!”

“Ey iman edenler! Benim ve sizin düşmanlarımızı sevmeyiniz.”

“Mü’minlerin erkekleri ve kadınları birbirlerini severler.”

Bu ayet-i kerimeler de, kafirleri sevmeyi haram etmektedir. Sevmemek de kalb ile olur.

Büyük İslâm âlimi İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki: İbrahim aleyhisselâmın o büyük makamı bulması, Peygamberlerin ağacı olması, Allahü teâlânın düşmanlarından teberrî ettiği, uzaklaştığı içindi. İnsanı Allahü teâlânın rızasına kavuşturacak şeylerden hiçbiri, bu teberrî gibi değildir.

Resulullah efendimizden önce, câhiliye halkı ay ve güneş tutulması gibi tabiat olaylarını uğur veya uğursuzluk olarak yorumlamakta, önemli bir kişinin veya bir hükümdarın doğum ya da ölümünün işareti saymakta idiler. Hz. Peygamber, ay ve güneş tutulması hakkında, eski çağlardan beri kehânete dayalı bu tür yorumların yanlış olduğunu bildirmiştir.

Peygamber efendimiz zamanında, birisi Mekke döneminin son zamanlarında, ikisi de Medine döneminde olmak üzere üç defa güneş tutulması ve iki defa da ay tutulması meydana gelmiştir.

Ay tutulması esnasında Yahudiler toplanıp ateş yakmışlar, tas çalmışlar, ayın büyülendiğini söylemişlerdir. Diğer birçok konuda olduğu gibi Hz. Peygamber güneş ve ay tutulmaları konusunda da bu tür gerçek dışı inanç ve telakkileri yıkmıştır.

Câhiliye halkının bu konudaki telakkisinin doğru olmadığını belirtmiş, bunlara sadece birer gök olayı olarak bakmıştır. Akıl erdirilemeyen olaylar karşısında akıl dışı yorumlar yerine Allah’a sığınmanın daha sağlıklı yol olduğunu göstermiştir.

Nitekim oğlu İbrahim’in vefat ettiği gün güneş tutulmuş, halk bu olayın İbrahim’in ölümünden dolayı gerçekleştiği şeklinde yorumlamışlardır. Fakat Hz. Peygamber “Bir kimsenin ölümü ve doğumu sebebiyle güneş ve ay tutulmaz. Siz bu gibi olayları gördüğünüz zaman namaz kılın ve Allah’a niyazda bulunun” tavsiyesinde bulunmuştur.

Bir başka rivayette ise “Hiçbir insanın ölümüyle güneş ve ay tutulmaz. Bunlar Allah’ın kudretinin bir nişanesi olan âyetlerinden iki âyettir. Bu olayları gördüğünüzde namaz kılın” demiştir.

Güneş tutulması esnasında iki rekat namaz kılmıştır. Tamamen insanların gücü ve iradesi dışında meydana gelen güneş ve ay tutulmaları esnasında Hz. Peygamberin ibadet etmesi, onun, kâinattaki düzeni yaratan Yüce Allah’ın gücünü takdir ve takdise yönelik bir davranışı olarak değerlendirilmelidir. Ayrıca ibadetlerin vakitlerinin de genelde güneşin hareketine göre ayarlandığı görülmektedir.

Peygamber efendimiz, hayatın korunmasıyla ilgili alınması gereken pekçok tedbirden bahsetmiştir. Mesela, fırtınalı havada denize açılmama, korkuluğu bulunmayan bir damda uyumama, yangına sebep olmasını önlemek için geceleri lambaları yanar durumda bırakmama gibi tedbirler bunlar arasında sayılabilir.

Peygamberimiz, İslamiyetin beş şeye saldırmayı yasak ettiğini bildirmiştir. Bunlar;

1- Can,

2- Mal,

3- Akıl,

4- Nesil,

5- Din.

Sırf kendi inandığı fikri doğrudur diye, mala, cana kıyan, hiçbir nasihate ehemmiyet vermeyen, İslamiyete uymamış olur.

Herkes kendi aklına, felsefesine göre hareket ederse yanlış yapmış olur. Çünkü, İslamiyetin aslında felsefe yoktur. Yetmişiki bozuk fırka, felsefeyi İslam dinine karıştırmış, İslamiyeti yaralamışlardır.

Bir taraftan, eski Yunan felsefesini din bilgilerine karıştırmışlar, bir yandan da, kendi görüşlerine, düşünüşlerine göre din bilgilerini değiştirmişlerdir.

Muhammed aleyhisselamın Cennete gideceklerini müjdelediği “Ehl-i sünnet vel cemaat” fırkası ise, din bilgilerini, Eshab-ı kiramdan işittikleri gibi almışlar, Yunan felsefesini ve kendi düşüncelerini bu bilgilere hiç karıştırmamışlardır.

Bu bilgileri, başka dinlerin bilgilerinden ve felsefeden ve kendi akıllarından üstün tutmuşlardır. Çünkü İslamiyet, akl-ı selimin kabul edeceği bilgilerdir. İslam bilgilerinden birinin bile, doğru olduğunda şüphe eden bir aklın, selim olmadığı, sakim, bozuk olduğu anlaşılır. İslam dinini noksan sanıp, felsefe ile tamamlamağa kalkışan bir aklın noksan olduğu anlaşılır.

Bir gayri müslim, akl-ı selimi ile hareket ederse, ahlakı ve işleri, Allahü teâlânın emirlerine uygun olur. Allahü teâlâ ona iman ihsan eder.

Ehl-i sünnet âlimleri, Yunan felsefesine, ancak onları reddetmek için, kendi kitaplarında yer vermişlerdir. Bid’at ve dalalet fırkaları, Yunan felsefesini din bilgilerine karıştırmak için, Ehl-i sünnet fırkası ise, onları din bilgilerinden ayırmak ve uzaklaştırmak için çalışmışlardır.

O halde, İslam dinini doğru olarak öğrenmek ve kelam-ı ilahiden murad-ı ilahiyi anlamak isteyenin, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarını okuması lazımdır.

Yunus suresi 44. ayetinde mealen: “Şübhesiz Allah insanlara hiçbir şeyle zulm etmez. İnsanlar nefslerine zulüm ediyorlar” buyurulmuştur.

Ra’d suresinin 11. ayetinde mealen, “Bir millet, kendini bozmadıkça, Allah onların hallerini değiştirmez” buyurulmuştur. Yunus suresi 108. ayetinde mealen: “Doğru yola giren, kendisi için girmiş, sapıtan kendi zararına sapıtmıştır” buyurulmuştur. Maide suresinin 8. ayetinde mealen: “Ey iman edenler! Bir millete olan öfkeniz, sizi adaletsizliğe sürüklemesin. Adil olunuz!” buyurulmuştur.

Nahl suresi, Bekara suresi ve daha birçok surelerde mealen, “Allah, sabredenlerle beraberdir. Sabrediniz. Sabret, sabır Allah içindir” buyurulmuştur.

Bekara suresinin 217. ayetinde mealen: “Fitne çıkarmak, öldürmekten daha kötüdür” buyurulmuştur.

Peygamber efendimiz, “Müslüman; dilinden ve elinden insanların selamette kaldığı kimsedir! Mü’min de; kendisinden, insanların, canları ve malları hakkında emin olduğu kimsedir!” buyurmuştur.

Allahü teâlâ, Kur’an-ı kerimde de, kendine inananları şöyle tarif etmektedir. Furkan suresinin 63-73. ayetlerinde mealen: “Rahim olan Allahü teâlânın kulları, yer yüzünde gönül alçaklığı ile vakar ve tevazu ile yürürler. Cahiller, onlara sataşacak olursa, bunlara sağlık ve selamet sizin üzerinize olsun gibi güzel sözler söylerler. Yani, büyük bir yumuşaklık gösterirler. Onlar geceleri secde yapar ve kıyamda dururlar yani, namaz kılarlar. Onlar, ya Rabbi, Cehennem azabını bizden uzaklaştır. Cehennem azabı devamlıdır ve çok şiddetlidir. Orası şüphesiz kötü bir yer ve kötü bir duraktır, derler. Birşey verdikleri zaman, israf etmezler. Cimrilik de yapmazlar. İkisi ortası bir yol tutarlar. Kimsenin hakkını yemezler. Allah’a şerik koşmaz, Ondan başkasına yalvarmazlar. Allah’ın dokunulmasını haram etdiği cana kıyıp, haksız olarak kimseyi öldürmezler. Zina etmezler. Kim bunlardan birini yaparsa günah işlemiş olur. Kıyamet günü azabı kat kat olur. Orada zelil ve hakir olarak ebedi bırakılır. Ancak, Allah, tövbe eden ve doğru iman eden ve ibadet yapan, faideli iş yapanların kötülüklerini iyiliğe çevirir. Allah, af ve merhamet sahibidir. Kim tövbe eder, amel-i salih işlerse Allahü teâlâya tövbesi makbul ve O’nun rızasına kavuşmuş olarak döner. Onlar yalan yere şahidlik yapmazlar. Faydasız ve zararlı işlerden kaçınırlar. Kendilerine ayetler okunduğu zaman, kör ve sağır davranmazlar, dikkat ile dinlerler. Bu ayetlerle kendilerine yapılması emredilen şeyleri yaparlar.” buyurulmuştur.

Bekara suresinin 262. ayetinde mealen, “Verdiğin malı başa kakma!” buyurulmuştur.

Bekara suresi 271. ayetinde mealen, “Sadakaları gizli vermek daha iyidir” buyurulmuştur.

En’am suresi 151. ve Furkan suresi 68. ayetlerinde mealen, “Cana kıymayın” buyurulmuştur.

A’raf suresinin 31. ayetinde mealen: “Allah mallarını israf edenleri sevmez” buyurulmuştur.

A’raf suresinin 56. ayetinde mealen: “Bozgunculuk yapmayın!” buyurulmuştur.

Tövbe suresinin 7. ayetinde mealen: “Allah, sözleşmeleri bozmaktan sakınanları sever” buyurulmuştur.

İbrahim suresinin 26. ayetinde mealen: “Küfre sebep olan çirkin söz söylemeyiniz. Çirkin kelam, rüzgarın yerden kopardığı, kökü olmayan çirkin bir ağaca benzer” buyurulmuştur.

Peygamber efendimiz: “Küçüğümüze şefkat göstermeyen, büyüğümüzün hakkını tanımayan kimse, bizden değildir!”, “Varlığım, Kudret Elinde bulunan Allah’a yemin ederim ki: Bir kul, kendisi için istediği hayrı, kardeşi için de, istemedikçe, tam iman etmiş olmaz!” buyurmuştur.

Kur’an-ı kerimde de iyi bir Müslümanın nasıl olacağı şöyle bildirilmektedir:

Nahl suresi 90. ayetinde mealen, “Allah, adaleti, iyilik yapmayı, akrabaya bakmayı emreder. Hayâsızlığı, fenalığı ve haddini aşmayı men eder, buyurulmuştur.

İsra suresinin 23-24. ayetlerinde ve Ahkaf suresi 15. ayette mealen: “Anana, babana öf deme, onları azarlama! Onlara tatlı söyle, onlara acıyarak alçak gönüllülük göster. Rabbim, onlar beni küçükken yetiştirdikleri gibi, sen de, onlara merhamet et diye dua et!” buyurulmuştur.

İsra suresi 26. ayette mealen: “Akrabana, yolcuya, düşküne hakkını ver! Elindekini israf etme!” buyurulmuştur.

İsra suresi 28. ayette ise mealen: “Eğer fakirlere verecek şeyin yoksa, onlara birşey veremeyeceksen, hiç olmazsa onlara tatlı söz söyle!” buyurulmuştur.

Taha suresinin 131. ayetinde mealen: “O kafirlerden, kendilerini imtihan etmek için bol bol rızk verdiğimiz kimselere bakma! Dünyalıkları onları azaba götürecektir! Rabbinin sana verdiği rızk, daha iyi ve daha devamlıdır” buyurulmuştur.

Rum suresinin 31. ve 32. ayetlerinde mealen: “Dinde ayrı ayrı fırkalara ayrılıp her fırka, kendisini doğru yolda sanarak sevindiği ve diğer fırkalara düşman olduğu kimselerden ve müşriklerden olmayınız!” buyurulmuştur.

Şûra suresi 13. ayetinde mealen: “Dine bağlı kalın! Tevhid ve imanda ayrılığa düşmeyin!” buyurulmuştur.

Casiye suresinin 18-19. ayetinde mealen: “Şehvetlerine uyan cahillere tabi olma! Onlar, seni Allah’ın azabından kurtaramazlar. Zalimler İslama olan düşmanlıklarında birbirinin dostudur. Allah’tan korkanların dostu ise Allah’tır” buyurulmuştur.

Feth suresinin 29. ayetinde mealen: “Allah, inanıp emirlerini yapanlara, mağfiret ve büyük ecir vadetmiştir” buyurulmuştur.

Hucurat suresinin 9. ayetinde mealen: “Eğer Müminlerden iki fırka birbiri ile harp ederse, aralarını düzeltiniz.” buyurulmuştur.

Şûra suresi 40. ayetinde mealen: “Kötülüğün karşılığı, yine aynı şekilde kötülüktür. Ama, kim affeder ve barışırsa, Allah ona büyük mükafat verir” buyurulmuştur.

Peygamber efendimiz, “Merhamet ediniz ki, merhamet olunasınız. Suç bağışlayınız ki, Allah da, sizi bağışlasın!”, “Boğazlanacak hayvana bile olsa, merhamet edene, Kıyamet gününde Allah, rahmet eder!”, “Müslüman; elinden ve dilinden, Müslümanların selamette kaldığı, kimsedir!” buyurdu.

Kur’an-ı kerimde de Müslümanın insanlara nasıl davranması gerektiği şöyle bildirilmiştir:

Hucurat suresi 6. ayetinde mealen, “Eğer bir fasık size bir haber getirirse, onun iç yüzünü araştırın, Araştırmadan karar vermeyin! Yoksa bilmeden bir millete veya kimseye fenalık edersiniz ve sonra etdiğinize nadim olursunuz buyurulmuştur.

Hucurat suresinin 10. ayetinde mealen, “Ey Müslümanlar, siz birbirinizin din kardeşisiniz. İki kardeşinizi barıştırın. Allahtan korkarsanız, size merhamet eder” buyurulmuştur.

Hadid suresinin 23. ayetinde mealen, “Allahın size verdiği ni’metlerle şımarmayınız! Kaybettiğiniz maldan ötürü üzülmeyiniz! Allah, kendini beğenen kibirli kimseleri sevmez” buyurulmuştur.

İsra suresinin 35.ayetinde mealen, “Bir şeyi ölçerken, tartarken ölçüyü tam tut!” buyurulmuştur.

Rahman suresi 9. ayetinde mealen, “Tartmayı doğru yapın! Tartıyı eksik tutmayın!” buyurulmuştur.

Mutaffifin suresinin 1. ve 5. ayetlerinde mealen, “İnsanlardan kendileri bir şey alırken tam alan, fakat onlara kendileri birşey ölçüp tartarken verdiklerinde eksik tutan kimselerin vay haline! Onlar, büyük bir gün için tekrar dirileceklerini zan etmiyorlar mı?” buyurulmuştur.

Bu meal-i şerifler yanında, Allahü teâlâ, kulun ne kadar dikkat ederse etsin, insan olarak, yine kusurlar yapabileceğini bilmekte, bunlara karşı adalet ve merhamet ile muamele edeceğini Kur’an-ı kerimde beyan buyurmaktadır.

Nahl suresinin 61. ayetinde mealen, “Eğer Allahü teâlâ insanları küfr ve günahlarından ötürü dünyada cezalandıracak olsaydı, yer üzerinde bir canlı kalmazdı” buyurulmuştur.

Ankebut suresinin 7. ayetinde mealen, “İnanıp hayırlı iş işleyenlerin kötülüklerini, and olsun, örteriz, onları yapdıklarının en güzeli ile mükafatlandırırız” buyurulmuştur.

Zümer suresinin 35. ayetinde mealen, “Allah, iman edenlerin kötülüklerini örter, onlara işledikleri şeylerin en güzellerinin karşılığını verir” buyurulmuştur.

Hz. Peygamber özürlülerle ilgilenmiş, onlara güçlerinin yetmediği alanlarda görev vermemiş, yeteneklerine göre görevler vermiş, kendilerine değer vermiş, özürlüleri bir dilenci kitlesi ve sürekli insanlara muhtaç durumda kalmaya mahkum bir kitle olarak görmemiştir.

Özürlülerin başında görme özürlüler (âmâlar) gelmektedir. Çünkü o dönemde, hastalık sebebiyle ve bunun yanında savaşların ok ve mızrak gibi delici aletlerle yapılmasından dolayı toplumda görme kabiliyetlerini kaybeden insanların hayli fazla olduğu görülmektedir.

Kur’an-ı kerim’de âmâ kelimesi çoğu yerde manevî körlük anlamında kullanılmıştır. Abese sûresinde özel olarak körlerin ve genel olarak sakatların haklarına ve onlara gerekli ilginin gösterilmesi gerektiğine dikkat çekmek için Abdullah b. Ümmi Mektum’un adı verilmeden “âmâ” diye bahsedilmektedir.

Hz. Peygamberin hadislerinde daha çok görme özürlülerle ilgili hükümler yer almaktadır. O, gözleri kör olup da sabredenlerin cennetle mükafatlandırılacağını bildirmiştir: “Allahü teâlâ, iki gözü olmayan müslümanı cehenneme koymaz.”, “Gözsüz kimse, sabrederse, Allahü teâlâ ona cenneti verir.” Cennette gözlerinin olacağını, Cennetin güzelliklerini göreceklerini bildirmiştir.

Yalnız gözü olmayan değil, diğer sakatlıkları olan da sabrederse, ölürken, kabirde ve mahşer yerinde sıkıntı çekmeden cennete girer. Cennette ise sakatlık yoktur.

Körlere karşı kötü davrananları, meselâ, onların yoluna engel olanları kınamıştır. Hz. Peygamber’in görme özürlülere karşı davranışlarında en güzel örneğini ünlü sahâbî Ümmi Mektûm’a karşı tutumunda görmek mümkündür.

Onu Mescid-i Nebevî’de müezzin olarak görevlendirmiştir. Bunun yanında, kendisini idarede en üst kademesinde, kendi yerine vekil, başka bir ifade ile devlet başkanı vekili olarak istihdam etmiştir; Veda Haccına ve Uhud Savaşına gidişi de dahil, çeşitli vesilelerle Medine dışına çıktığında on üç defa Medine’de yerine onu vekil bırakmıştır.

Peygamberimiz özürlüleri bir dilenci kitlesi olarak görülmesini istememiştir onlara dilenci imajı oluşturacak uygulamalarda da bulunmamıştır. Kendilerini yardıma muhtaç, âcizliğe, âtıl olmaya mahkum ve zavallı bir kitle olarak görmemiştir. Durumlarına göre özürlüleri çalışmaktan alıkoymamış, onların ticaret yapmasını kolaylaştırıcı hükümler getirmiştir.

Hz. Peygamber özürlüleri takat yetiremeyecekleri işlerden muaf tutmuştur. Ensardan Selemeoğullarının başkanı Amr bin Cemûh topaldı. Bedir Savaşına katılmak istedi; ancak Hz. Peygamber ona müsaade etmeyip savaştan muaf tuttu.

Bir gün Eshabı kiramdan bir zat gelip Resulullah efendimize bazı suallerinin olduğunu arz etti. Efendimizin izin vermesi üzerine sorularını sordu:

- Ya Resulallah, ben insanların en âlimi olmak istiyorum,

-Allah’tan en çok korkan, insanların en alimi olur.

- İnsanların en zengini olmak istiyorum.

-Kanaatkâr olursan, insanların en zengini olursun.

- İnsanların en hayırlısı olmak istiyorum.

-İnsanların en hayırlısı, insanlara menfaatli olandır. Sen de başkalarına yardımcı ol, en hayırlısı olursun.

- İnsanların en adaletlisi olmak istiyorum.

-Öyle ise kendin için istediğini başkası için de iste. Kendin için istemediğini başkası için de isteme.

- İyi hal ve ikram sahibi insan olmak istiyorum.

-Öyle ise Allah’a ibadet ederken O’nu görür gibi ibadet et. Sen O’nu görmesen de O seni görüyor zaten.

- İmanımın mükemmel olmasını istiyorum.

-Ahlakını güzelleştir. İmanın kemâle ersin.

- Allah’ın itaatli bir kulu olmayı istiyorum.

-O halde farzları ihmal etme. Tümüyle yerine getir.

- Rabbimin huzuruna günah kirlerinden temizlenmiş olarak çıkmak istiyorum.

-Cünüplük kirinden guslederken günah kirinden de gusletmeyi ihmal etme, tövbe, istigfarla devamlı temizlen.

- Mahşere giderken yolumun aydınlık olmasını istiyorum.

-O halde hiç kimseye zulmetme, kalbini kırma. Gücüne güvenerek hakkından mahrum etme ki, mahşerde yolun aydınlık olsun.

- Rabbimin bana merhametini arzuluyorum. Bana acısın istiyorum.

-Rabbinin yarattığı insana ve bütün canlılara merhamet eyle. Sen burada merhametli olursan orada merhamete layık olursun.

- Günahlarımın azalmasını istiyorum.

- Öyle ise tövbe, istigfarını çoğalt. Bir daha yapmama konusunda azimli ol.

- Rabbimin rızkımı bol vermesini istiyorum.

-O halde abdestli çalışmaya devam et!

- Ayıplarımın yüzüme vurulmamasını istiyorum.

-Sen burada kimsenin ayıbını yüzüne vurmazsan, orada da senin ayıbını kimse yüzüne vurmaz.

- Günah kirlerinden ruhumu nasıl temizlerim?

-Gözyaşıyla... Gözyaşını rahmet gibi yağdır, ruhunu temizlemiş olursun.

Bedir Savaşında esir alınanlar arasında Kureyş’in hatiplerinden Süheyl bin Amr da bulunuyordu. Süheyl, bacağından bir okla vurulmuş; yaralı halde kaçmaya teşebbüs etmiş ve fakat yakalanmıştı.

Efendimize, “Yâ Resûlallah! Onun ön dişlerini sökelim de bir daha senin aleyhinde konuşmaya kalkmasın” teklifinde bulundular. Razı olmadı; “Ben dişlerini söktürerek ona işkence yapamam. Allah da beni, peygamber olduğum halde dahi, aynı azaba uğratır” şeklinde cevap verdi ve devam etti: “Onun, senin beğeneceğin bir davranışta bulunması da umulur.”

Süheyl bin Amr Mekke’nin fethinde müslüman olur. Hz. Peygamberin vefatından sonra, ridde hareketleri meydana geldiği esnada Mekke halkı irtidat etmemekle birlikte şehirde bir iç karışıklık ortaya çıkar. Hatta Mekke valisi Attâb bin Esîd bile korkup saklanır. Bu sırada Süheyl bin Amr bir konuşma yaparak halkı yatıştırır. O, şunları söyler: “Ben biliyorum ki bu din, güneşin doğması ve batması devam ettiği sürece pâyidar olacaktır. Aranızdan çıkan kişi sizi aldatmasın. Benim bildiğim bu meseleyi o da bilir. Ancak Benî Hâşim’e olan kıskançlığı onun kalbini mühürlemiştir. Ben Kureyş’in karada ve denizde en çok ulaşım vasıtaları bulunanıyım. Emîrinize boyun eğiniz. Zekatlarınızı ona veriniz...”

Süheyl’in bu sözleri kulağına gittiğinde Hz. Ömer, onun hakkında Hz. Peygamber’’n söylediği sözleri hatırlar ve “Ben şehadet ederim ki sen Allah’ın Resûlüsün” demekten kendini alamaz.

Resulullahın Süheyl’e karşı bu davranışı; işkenceye müsaade etmemesinin yanında, esirlere iyi muamelede bulunması, düşmanını bile İslâma kazanmayı ve yeri geldiğinde ondan istifade etmeyi hedeflemesi gibi ömrü boyunca sürdürdüğü politikanın çok güzel bir örneğini teşkil etmektedir.

Peygamberimiz, rastgele seçilen, ya da tesadüfen olay yerinde bulunan kimselerin zarar görmelerine fırsat vermemiş, bu tür olaylar karşısında üzülmüş ve gerekli uygulamaları yapmıştır. Bi’r-i Maûne katliamından sağ kurtulan Amr bin Ümeyye’nin, kendisinin himayesine aldığı iki kişiyi bilmeden öldürmesine son derece üzülmüş ve diyetlerini ailelerine ödemiştir.

Peygamberimiz en azılı düşmanı bile olsa işkence yapmamış ve kendisine bu yolda yapılan teklifleri kesin bir dille ve prensip haline gelecek sözleri ile reddetmiştir.

Peygamberimiz kendisine duyulan güveni istismar eden ve bu istismarı cinayet işleyecek derecede kötüye kullanan, terör estiren, hâinlik yaparak müslümanların malına ve canına kıyan şahıslara müstehak oldukları cezayı uyulamaktan geri durmamıştır.

İnsanlık tarihi boyunca hemen her cemiyetin huzurunu bozan ve yüz kızartıcı büyük bir suç olarak kabul edilen hırsızlık, Resulullah efendimizin önlemeye çalıştığı sosyal problemlerden biridir. Ahlak ve hukuk kurallarına aykırı yollardan haksız kazanç sağlanmasına sebep olan hırsızlık, İslâmın son derece değer verdiği, korumayı hedeflediği mal güvenliğini ve meşrû yollardan gelir elde etmenin esas olduğu ilkesini ihlâl etmektir.

Câhiliye döneminde hırsızlık bir hayli yaygındı ve genel olarak ayıp ve suç sayılmaktaydı. Bununla birlikte, merkezî bir siyâsî otorite bulunmadığından suçun düzenli bir şekilde kontrol altında tutulduğu ve suçluların cezalandırıldığı söylenemez.

Araplar kabile fertlerine, dost kabilelere, mabedlere ve kamuya ait malın çalınmasını suç sayarken, aralarında antlaşma ve himaye bulunmayan diğer kabilelerden güç kullanarak çalınan malı ganimet sayar ve bu tür eylemleri de cesareti simgeleyen davranışlar olarak görürlerdi.

Kur’an-ı kerimde, üzerine biat alınması gereken hususlar sayılırken “hırsızlık yapmamak” da zikredilmektedir. Ayrıca Kur’an-ı kerimde hırsızlıkla ilgili hukûkî hükümler mevcuttur. Hz. Peygamberin Akabe’de müslüman olanlardan bîat aldığı hususlar arasında “hırsızlık yapmamak”

yer alıyordu. Hatta bu sözleşmede hırsızlığın “Allah’a ortak koşmamak”tan sonra ikinci sırada yer aldığı görülmektedir ki bu husus son derece dikkat çekicidir.

Hz. Peygamber’in hırsızlıkla ilgili sözleri incelendiğinde, bunların içinde en fazla yeri “Hırsız, mümin olduğu halde hırsızlık etmez” sözüyle, “Hırsızlık yapmayın” veya “hırsızlık yapmamak” üzere bîat aldığı konusu ile ilgili olduğu görülmektedir.

Hz. Peygamberin sünnetinde hırsızlık, dünyada ve ahirette bir dizi müeyyide ve sorumluluğu gerektiren ağır bir suç ve büyük bir günah olarak nitelendirilmiştir.

Suçu sabit görülen hırsızlar da cezalandırılmıştır. Ancak bu noktada üzerinde durulması gereken husus, hırsıza ceza vermenin amaç olmadığıdır. Önemli olan, insanları eğitmek, hırsızlığa sevkeden etkenleri, sosyal ve ekonomik dengesizliği, ahlâkî çöküntüyü ortadan kaldırmaktır.

Üstelik Hz. Peygamber suçun oluşmasında, ispatında ve cezanın infazında suçlu lehine titiz davranmış, affetmeyi ve barışı tavsiye etmiştir. Nitekim Resulullahın bu tutumu olumlu sonuç vermiş, onun döneminde hırsızlık olaylarında düşüş olmuştur.

İffet, haramlardan geri durmak, insanlardan, bir şey istemekten çekinmek demektir. İffet, dinin ve aklın uygun ve güzel gördüğü yeme, içme ve evlenme gibi hususlarda itidal üzere bulunmaktır.

Bunun yokluğu, dinin ve aklın çerçevesini geçerek haramlara ve mekruhlara el uzatmak, kötü ve çirkin şeyleri tatmaktır.

Peygamberimiz, Peygamberliği bildirilmeden önce de, kötülükten ve insanları alçaltan huylardan uzak idi.

Hz. Ali’nin bildirdiğine göre, Peygamberimiz, buyurmuştur ki:

“Cahiliyet devri insanlarının işledikleri bir şeyi, ben de, işlemeğe iki kerre teşebbüs etmiş idiysem de, Allah, benimle, işlemek istediğim şey arasına girip beni, ondan alıkoydu.

Bundan sonra, Peygamberliğim bildirilinceye kadar hiçbir kötülüğe teşebbüs etmedim.

Bir gece, Mekke’nin yukarı taraflarında, Kureyş’ten bir gençle birlikte, kendi koyunlarımızı otlatıyordum. Ben, ona: “Eğer, koyunuma bakarsan, ben de, diğer gençler gibi, Mekke’ye gidip gece masalları toplantılarına katılayım?” dedim.

Arkadaşım “Olur! İstediğini, yap!” dedi. Ben, bu arzumu yerine getirmek üzere yola çıktım. Mekke’nin evlerinden ilk evin yanına geldiğim zaman, defler ve düdüklerle ıslık çalındığını işittim.

“Nedir bu?” diye sordum. “Filanın oğlu filan, filanın kızı filanca ile evleniyor!” dediler. Hemen oturup onlara bakmağa başladım. Derken, Allah, kulaklarımı tıkadı, uyuya kaldım. Beni, ancak, güneşin sıcaklığı uyandırabildi!

Dönüp arkadaşımın yanına geldim. Arkadaşım: “Ne yaptın?” diye sordu. “Hiçbir şey yapmadım!” dedim. Sonra da, başımdan geçeni anlattım.

Başka bir gece, yine arkadaşıma aynı şekilde ricada bulundum.

O da: “Olur! dediğini, yap!” dedi. Yola çıkıp Mekke’ye geldiğimde, şu geçen gece, Mekke’ye girdiğim zaman, işittiğimin aynını işittim ve hemen oraya çöküp bakmağa başladım. Derken, Allah, kulaklarımı tıkadı, uyuya kaldım. Beni, ancak, güneşin sıcaklığı uyandırabildi!

Dönüp arkadaşımın yanına geldim. Arkadaşım “Ne yaptın?” diye sordu. “Hiçbir şey yapmadım!” dedim. Sonra da, başımdan geçeni anlattım.

Başka bir gece, yine arkadaşıma aynı şekilde ricada bulundum. O da: “Olur! dediğini, yap!” dedi. Neticesi yine aynı oldu.”

Peygamberimiz, nübüvvetten önceki hayatında da günahlardan korundu. Hiç günah işlemedi.

İmam-ı azam Ebu Hanife hazretleri, Peygamberimiz hakkında “Ne küçük, ne de, büyük hiçbir günah işlememiştir.” buyurdu. Peygamberlerin ismet sıfatı vardır.Yani nübüvvetten önce ve sonra günah işlemekten korunmuşlardır.

Peygamberimiz “Allah’ım! Ben, senden hidayet, takva, iffet ve gına dilerim!”

“Allahım! Ben, senden sıhhat, iffet, emanet, güzel huy ve kadere rıza dilerim!” diyerek dua ederdi.

“Zenginlik, mal çokluğundan ibaret değildir. Fakat, asıl zenginlik, gönül zenginliğidir!” buyururdu.

Ebu Hüreyre hazretleri anlatır: Resul aleyhisselam “Şu kelimeleri, kim, benden alarak onlarla amel eder veya, onları, amel edecek bir kimseye öğretir?” diye sordu. “Ben, ya Resulallah!” dedim.

Bunun üzerine, elimi tuttu. Beş madde saydı:

1. Haram şeylerden sakın ki, insanların en abidi olasın!

2. Allahın, sana kısmet ettiğine razı ol ki, insanların en zengini olasın!

3. Komşuna iyilik et ki, olgun mümin olasın!

4. Kendin için istediğin şeyi, insanlar için de, iste ki, olgun Müslüman olasın!

5. Gülmeyi çoğaltma ki, gülmenin çoğu, kalbi, öldürür!

Efendimiz her işte sabır ve sükunetli hareket ederdi. Bir gün, Peygamber efendimizin yanına bir genç gelip “Ya Resulallah! Benim, zina yapmama izin ver?!” dedi.Orada bulunanlar kendisini “Sus! Sus!” diyerek azarladılar. Peygamberiz ona “Yanıma yaklaş!” buyurdu. Genç, yaklaşıp oturunca, “Sen, o kötülüğün, anana yapılmasını arzu eder misin?” diye sordu.Genç “Hayır! Vallahi, arzu etmem! Allah, beni, sana feda kılsın!” dedi.

Peygamber aleyhisselam “İşte, sair insanlar da, analarına, o kötülüğün yapılmasını arzu etmezler!” buyurdu. Sonra,”Sen, o kötülüğün, kızına yapılmasını, arzu eder misin?” diye sordu.Genç “Hayır! Vallahi, ya Resulallah! Arzu etmem” dedi. Peygamberimiz “İşte, sair insanlar da, kızlarına, o kötülüğün yapılmasını arzu etmezler!” buyurdu.

“Sen, o kötülüğün, kız kardeşine yapılmasını, arzu eder misin?” diye sordu. Genç “Hayır! Vallahi, arzu etmem! “ dedi. Peygamber aleyhisselam “İşte, sair insanlar da, kız kardeşlerine o kötülüğün yapılmasını, arzu etmezler!” buyurdu.

“Sen, o kötülüğün, halana, teyzene yapılmasını, arzu eder misin?” diye sordu.Genç “Hayır! Vallahi, arzu etmem!” dedi. Peygamberimiz “İşte, sair insanlar da, teyzelerine, o kötülüğün yapılmasını, arzu etmezler!” buyurdu.

Elini, gencin üzerine koydu “Allahım! Bunun, günahını affet! Kalbini, temizle ve edeb yerini, haramlardan koru!” diyerek dua etti. Bundan sonra, bu genç, bir daha hiçbir kötülüğe dönüp bakmaz oldu.”

Peygamber efendimiz tevazuda da itidal üzereydi. Tevazu, alçak gönüllü olmak, Hakka boyun eğmek, Hakkı kabul etmek demektir. Diğer huylarda olduğu gibi, tevazuun da, aşırılık ve kıtlık tarafları ile itidal derecesi vardır.

Tevazunun, azlığına, tekebbür. büyüklenmek, aşırılığına zillet, itidal ve orta derecesine tevazu denir.

Tevazuun makbul olanı, yaltaklanma derekesine düşürülmeyenidir. Çünkü, her şeyin iki tarafı, aşırılığı ve kıtlığı, yerilmiştir. Her şeyin, yüce Allaha makbul olanı, orta derecesidir.

Emsalinin önüne geçen kişi, Mütekebbirdir. Emsalinin gerisinde kalan kişi ise, Mütevazidir. Yani, bir şeyi, layık ve müstahak bulunduğu derecenin aşağısına koyandır. Allah katında makbul olan Tevazu, itidal üzere olandır. O da, her hak sahibine, hakkını vermektir.

İnsana yaraşan, bu çeşit tevazuların, akranlara ve dereceleri, kendilerine yakın bulunanlara gösterilmesidir. Ama, halka karşı tevazu; nizam ve intizamı sağlamak, konuşmalarda güler yüzlü ve umut verici olmak, sorulara yumuşak cevaplar vermek, davetlere icabet etmek, ihtiyaçları karşılamağa koşmak ve benzeri şekillerde ve bir de, kendisini, onlardan daha hayırlı görmemek ve belki, kendi nefsinin, kendisi için başkalarından daha çok korkunç olabileceğini düşünmekle ve son nefesini ne şekilde vereceğini bilemeyeceğine göre, hiç kimseyi hakir ve küçük görmemekle olur.

Tevazu kazanma yolu, kibrin, insandan silinip gitmesi için, gerek akran ve emsale ve gerek onlardan aşağıda bulunanlara karşı, güzel adetlede makbul olan Tevazu göstermek kolay gelinceye kadar tevazua devam etmektir.

Böyle tevazu göstermesi, kendisine kolay gelen insanda, tevazu ahlakı hasıl ve meleke olmuş demektir. Ahlak, insandan, güçlükle ve düşüne taşına değil, kendiliğinden kolayca meydana gelendir.

İnsanın tevazu göstermesi, kendisine kolay gelmekle beraber, itidal derecesini gözetmek, güç olur, yaltaklanmaktan ve mezelletten hoşlanacak dereceye varırsa, Mümine, zillet yaraşmayacağı için, nefsini bir derece yükseltir, Sırat-ı müstakim olan Orta dereceye iade eder.

Gerek bu tevazu ahlakında ve gerek sair ahlakta, böyle itidal derecesini kollayabilmek oldukça zordur. Mutlak surette makbul olan, itidal derecesidir ve her şeyi layık oldukları yere koymaktır.

Peygamberimiz, tevazu hakkında şöyle buyurdu:

“Hiçbir kimse, hiçbir kimseye karşı haksızlık ve azgınlık etmeyinceye ve hiçbir kimse, hiçbir kimseye karşı övünmeğe kalkmayıncaya kadar tevazu göstermenizi, Allah, bana vahyetti.”

Peygamberimiz; makam ve mertebesinin yüceliği, yüksekliğiyle birlikte, insanların, en tevazulu olanı ve en kibirsizi idi. Kendisinin, sultan Peygamberlikle kul Peygamberlik arasında serbest bırakılıp, Kul bir Peygamber olmayı seçmesi üzerine, İsrafil aleyhisselam “Şüphe yok ki, Allah, tevazu gösterdiğin o şeyi de, sana vermiş bulunuyordur. Kıyamet günü, Âdemoğullarının seyyidi, sensin! Yerin, kendisi için yarılıp kabrinden ilk çıkacak ve ilk şefaat edecek olan da, sensin!” demiştir.

Böyle olduğu halde, Peygamberimiz, bir gün “Sizden, ameli kendisini kurtarabilecek bir kimse yoktur!” buyurmuştu. “Ya Resulallah! Senin de mi amelin kurtaramaz!” diye sordular. Peygamberimiz “Evet! Beni de, amelim kurtaramaz! Ancak, Rabbim, beni tarafından bir mağfiret ve rahmetle korur!” buyurdu.

Ebu Ümame der ki, Resul aleyhisselam, asasına dayanarak yanımıza gelince hemen ayağa kalktık. “Acemlerin birbirlerini tazim ederek ayağa kalktıkları gibi, siz de bana ayağa kalkmayınız!” buyurdu

Hz. Hüseyin de, Resul aleyhisselam “Siz, beni, hakkım olan derecenin üzerine yükseltmeyiniz! Çünkü, yüce Allah beni, Resul edinmeden önce, kul edinmişti!” buyurdu, demiştir.

Hz. Ömer der ki, Resul aleyhisselam “Nasranilerin, İsa bin Meryem aleyhisselamı “Allah’ın Oğlu! diyerek haksız yere” övdükleri gibi, siz de, beni övmekte aşırı gitmeyiniz! Şüphe yok ki, ben, ancak bir kulum! Allahın kuluyum! Resulüyüm. O halde, bana ‘Allah’ın Kulu ve Resulü!’ deyiniz!” buyurdu.

Abdullah bin Cübeyr’ül’huzai’nin bildirdiğine göre, bir gün, Resul aleyhisselam, Eshabından bazı kimselerin arasında yürüyordu. Eshabdan birisinin, elbisesini, Peygamberimizin başının üzerine kaldırarak gölgelemek istediğini görünce “Vaz geç! Ben, ancak, bir insanım!” buyurdu ve elbiseyi tutup indirdi.

Peygamberimiz, bir sefer sırasında, bir koyun kesip pişirmelerini Eshabına emretmişti. Eshabdan birisi “Ya Resulallah! Onun kesilmesi benim üzerime olsun!” dedi. Başka birisi “Ya Resulallah! Onun yüzmesi de, benim üzerime olsun!” dedi. Bir başkası da “Ya Resulallah! Onun pişirmesi de, benim üzerime olsun!” dedi. Peygamberimiz de “Odun toplamak da, benim üzerime olsun!” buyurdu.

Sahabiler “Ya Resulallah! Biz, senin işini de görmeğe yeteriz! Senin çalışmana gerek yok.” dediler. Peygamberimiz “Sizin, benim işimi de görmeğe yeteceğinizi biliyorum. Fakat, ben, size karşı imtiyazlı bir durumda bulunmaktan hoşlanmam! Çünkü, Allah, kulunu, Eshabı arasında imtiyazlı durumda görmekten hoşlanmaz!” buyurdu.

Abdullah bin Mes’ud hazretleri anlatır: Peygamberimiz, bir gün, Kabe Mescidinde otururken, yanına, zayıf ve fakir Eshabından Habbab bin Eret, Suheyb bin Sinan, Bilal bin Rebah, Ammar bin Yasir Ebu Fükeyhe, Amir bin Füheyre ve bazı Müslümanlar da gelip oturmuşlardı.

O sırada, müşriklerin ileri gelenlerinden bir topluluk uğramış Peygamberimizin, onlarla konuştuğunu görünce, birbirlerine “İşte, gördüğünüz gibi, onun, oturup kalktığı kimseler bunlardır! Bunlar, oturulup konuşulacak kimseler mi sanki! Allahın, aramızdan, kendilerine hidayet ve ihsanda bulunduğu, bunlar ha!” diyerek konuştular.

Sonra da, Ya Muhammed! Sen, kavmindan vazgeçtin de, bunlara mı razı oldun? Allahın, aramızdan kendilerine hidayet ve ihsanda bulunduğu kimseler, bunlar mı? Biz, bunların arkasından mı gideceğiz? Sen, onları, yanından koğ! Eğer, onları, koğarsan, belki, sana tabi oluruz. Eğer, onları, yanından koğacak olursan, biz, muhakkak, senin başında toplanır, seninle birlikte bulunuruz. Biz, senin, bizimle oturum yapmanı arzu ederiz. Amma, yanına Arap kabilelerinin elçileri gelirse, gelecek Arapların, bizi, şu kölelerle birlikte görmelerinden utanırız! Biz, senin yanına geldiğimiz zaman, onlar, hemen kalkıp yanımızdan uzaklaşsınlar. Biz, seninle oturumumuzu, konuşmamızı bitirip dağıldığımız zaman, istersen, onlarla oturabilirsin!” dediler.

Buna rağmen, Peygamberimiz, fakirlerle birlikte otururdu. Köleler, arpa ekmeğine bile davet etseler, davetlerine icabet ederdi. Dullar, zayıflar ve fakirlerle birlikte yürümekten, onların hacet ve dileklerini yerine getirmekten arlanmazdı.

Peygamberimiz, ne kapalı kapılar ardına çekilir, perdeler arkasında dikilir, ne de, kendisinin önüne tabaklarla yemekler taşınırdı. Peygamberimiz, toprak üzerinde oturur, yemeğini de, yerde yerdi. “Ben, kulun oturduğu gibi oturur, kulun yediği gibi yerim. Ben, ancak, bir kulum!” buyururdu.

Ebu Ümame anlatır... Erkeklerle çirkin sözler konuşmaktan utanmaz bir kadın vardı. Bir taş üzerine oturup tirit yerken, Peygamber aleyhisselama rastladı:

“Bakınız şuna! Kulun oturduğu gibi oturuyor, kulun, yemek yediği gibi, yemek yiyor!?” dedi. Peygamber aleyhisselam “Benden daha iyi hangi kul var?” buyurdu.

Kadın “Sadece kendisi yiyor, bana yedirmiyor!” dedi. Peygamber aleyhisselam “Gel, sen de, ye!” buyurdu. Kadın “Kendi elinle ver!” dedi.

Peygamber aleyhisselam, eli ile verince, kadın “Bana, ağzındaki lokmayı ver!” dedi. Peygamber aleyhisselam, onu da verip, yiyince, hayâ, utanma duygusu, kendisine galebe çaldı. Ölünceye kadar bir daha hiç kimse ile kötü, çirkin söz konuşmadı!.

Bir gün, bir kimse, Peygamberimizin huzuruna gelince, Peygamberlik heybetinden, titremeğe başladı. Peygamberimiz “Kendine gel! Ben, bir hükümdar değilim! Ben, ancak, Kureyş kabilesinden, kurumuş et yiyen bir kadının oğluyum!” buyurdu.

Peygamberimiz, Mekke’yi fethe giden ordusunun başında, devesinin üzerinde yüce Allaha karşı başını önüne o derece tevazu ile eğmişti ki, sakalının uçları, neredeyse, devenin Semerine değmekte ve “Ey Allahım! Hayat, ancak, ahiret hayatıdır!” diye dua etmekte idi.

Yeryüzü, kendisine fetih olunduğu ve kurban edilmek üzere yüz deveyi yola çıkardığı halde Peygamberimizin Veda Haccında bindiği devesi Kusva’nın üzerindeki semer, dört dirhem bile etmeyen, kadife eskisinden yapılmış küçük bir semerdi.

Peygamberimiz, Zülhuleyfe’de İhrama girip Allaha hamd’ü senada tesbih ve tekbirde bulunduktan sonra “Allahım! Bunu, bana, içinde riya, gösteriş ve şöhret bulunmayan, mebrur ve makbul bir Hac kıl!” diyerek dua etmişti.

Peygamberimiz, çıplak merkebe binmekten ve terkisine, herhangi bir kimseyi bindirmekten de çekinmezdi. Nitekim, bir gün, Kuba köyüne giderken, çıplak, eyersiz bir merkebe binmişti.

Bir gün Eshab-ı Suffa’dan Ebu Hüreyre yanında idi. Peygamberimiz “Ey Ebu Hüreyre! Seni, terkime bindireyim mi?” diye sordu. Ebu Hüreyre “Ya Resulallah! Sen, nasıl istersen?” dedi. Peygamberimiz “Haydi bin!” buyurdu.

Ebu Hüreyre, binmek için sıçradı. Fakat, binemedi. Peygamberimize yapışınca, ikisi birden yere düştüler. Peygamberimiz, tekrar merkebe bindi. “Ey Ebu Hüreyre! Seni de, terkime bindireyim mi?” diye sordu. Ebu Hüreyre “Ya Resulallah! Sen, nasıl istersen!” dedi. Peygamberimiz “Haydi bin!” buyurdu.

Ebu Hüreyre, yine binemedi. Peygamberimize yapışınca, ikisi birden yere düştüler. Peygamberimiz, tekrar “Ey Ebu Hüreyre! Seni, terkime bindireyim mi?” diye sordu. Ebu Hüreyre “Hayır! Seni, hak din ve kitabla peygamber gönderen Allaha yemin ederim ki, artık, ben, seni üçüncü kez yere düşürmeyeceğim!” dedi.

Adiy bin Hatim anlatır:

Peygamber aleyhisselamın yanında akraba kadın ve çocuklarının bulunduğunu gördüğüm zaman, anladım ki, Onda, ne Kisra’nın, ne de, Kayser’in saltanatı vardır!

Resul aleyhisselam, benimle birlikte evine giderken, zayıf ve yaşlı bir kadına rastladı. Kadının yanında da, küçük bir çocuk bulunuyordu. Kadın, Efendimizin durmasını istedi. O da, durdu. “Bizim, senden bir dileğimiz var?” dediler.

Resulullah, onların işini uzun uzun konuştu. Kendileriyle birlikte gidip işlerini gördükten sonra geldi. İçimden, kendi kendime ‘Vallahi, bu zat, hükümdar değildir!’ dedim.”

Cahiliye devrinde, Araplar arasında kumar ve falcılık yaygındı. İçki ve kumar Mekke’de yaygın olduğu gibi Medine’de de yaygındı. Peygamber efendimiz, Medine’ye hicret ettiği esnada Medineliler de içki içiyorlar, kumardan kazandıkları ile geçiniyorlardı.

Peygamberimiz kumar ve fal oklarıyla ilgili uygulamaları yasakladı. Kur’an-ı erîmde içki ve kumar yasaklandı. Hz. Peygamber içki ile birlikte kumarın haram kılındığını pek çok sözü ile bildirmiştir. Çünkü bunlar cemiyet için büyük bir problemdi. Fal okları çekmek suretiyle Allaha mahsus olan gaybı bilme hususu bu malzemelere isnat edilmiş ve putlara ilahlık atfedilmiş oluyordu.

Babası belli olmayan bir çocuğun nesebi, bir yerde su bulunup bulunmadığı, yolculuğun iyi geçip geçmeyeceği, ticaretin kâr sağlayıp sağlamayacağı fal okları ile tespite çalışılıyordu.

Peygamber efendimiz, geçmiş peygamberlerden bazılarının fal okları kullandığına dair sözlerin doğru olmadığını da söylemiştir. Hz. İbrahim ile oğlu İsmail’i ellerinde fal okları ile birlikte tasvir eden bir resmi görünce imha edilmesini istemiş, onların asla fal okları kullanmadığını bildirmiştir.

Cahiliye devrinde fuhuş da yaygındı. Resulullah, bir taraftan güzel ahlâkıyla insanlara örnek olurken, diğer taraftan, ortaya çıkan veya çıkabilecek ahlâkî meseleleri önlemek için gayret sarfetmiştir. İslâmın amaçlarından birisi de nesli korumak ve sağlıklı bir toplum yapısı oluşturmaktır.

Nesli ve aile yapısını bozan şeylerin başında fuhuş gelmektedir. Fuhuş, fıtrata aykırı olduğu gibi, annelik vasfı ile de bağdaşmamaktadır. Câhiliye döneminde daha ziyade câriyeler fuhşa itilirdi.

Hür kadınlar arasında da zina vak’aları görülüyordu. Erkekler çoğunlukla zinayı ayıp saymazlar ve bununla övünürlerdi.

Kur’an-ı kerimde ve sünnette fuhuş çeşitleri ve fuhşa götüren çirkin davranışlar yasaklanmış ve cezâî müeyyideler konulmuştur. Hz. Peygamber, fâhişenin zina karşılığında elde ettiği geliri kazançların en kötüleri arasında saymış ve yasaklamıştır.

Efendimiz şöyle buyurdu: “Cebrail aleyhisselam geldi. ‘Kalk namaz kıl ve duâ et! Bu gece Şabanın 15. gecesidir’ dedi. Bu geceyi ihya edenleri Allahü teâlâ affeder. Yalnız, müşrikleri, büyücüleri, falcıları, cimrileri, bid’at ehlini, alkollü içki içenleri, faiz alıp verenleri ve zina edenleri affetmez.”

Kadınlardan bîat alırken zina etmemeyi de şart koşmuştur. Fuhşun önlenmesi için eğitim, evliliğin kolaylaştırılması ve aile yapısının güçlendirilmesi gibi hususlar üzerinde durmuş, buna rağmen suç işleyenleri cezalandırmaktan geri kalmamıştır.

Resulullah efendimiz, tebliğ dönemi boyunca putperestliğin yerine tevhidi, zulmün yerine adaleti, düşmanlığın yerine kardeşliği, sürtüşmenin yerine dayanışmayı yerleştirmeye çalışmıştır.

Toplumda barışın hakim olmasını hedeflemiştir. Doğruluk, nezaket, güvenilirlik, adalet, hoşgörü ve cömertlik gibi ahlâkî davranışlarıyla insanlara örnek olmuş. Buna karşılık kan davası, gasp, soygun, şiddet, intikam, kin beslemek, içki, kumar, hırsızlık, yetim malı yemek, yalan, gıybet, çekememezlik, koğuculuk gibi fert ve toplumun huzurunu bozan davranışlarla mücadele etmiştir.

Bütün bu faaliyetlerinin sonucu olarak, Cenab-ı Hakk’ın bildirdiği emirler doğrultusunda, iktisadi, sosyal, kültürel ve ahlâkî alanlarda gerçekleştirdiği faaliyetler sayesinde “câhiliye” olarak nitelendirilen ve temel özellikleri bilgisizlik, putperestlik, kabile asabiyeti, zorbalık, zulüm, haksızlık, başıbozukluk, merkezî otoriteden yoksunluk, adaletsizlik, barış ve nizamdan uzak bir hayat, çocukları öldürmek, vahşiyane hareketler, kan davası gibi davranışlar olan bir dönemi kapatarak yerine barış ve huzurun hakim olduğu yepyeni bir toplum oluşturmuştur.

Resulullahın vefatından sonra da Müslümanlar, onun uygulamalarını esas almışlar. Onun zamanında nüveleri oluşan yapıdan faydalanarak kısa süre sonra büyük bir medeniyet kurmuşlardır.

Hz. Peygamberin ilme ve öğrenmeye verdiği önem İslâm dünyasında ilmin ve ilim kurumlarının oluşmasına ve gelişmesine zemin hazırlamıştır. Sağlık ve temizliğe verdiği önem kişilere sağlığı koruma konusunda örnek olmasının yanında sağlık kurumlarının ve tıp bilimlerinin gelişmesine yol açmıştır.

Sosyal dayanışmaya ve yardımlaşmaya, yetimlerin, yaşlıların, yoksulların ve özürlülerin sorunlarına eğilmesi, vakıflar ve diğer sosyal yardım kurumlarının oluşmasına etkide bulunmuştur.

Adalete verdiği önem adlî kurumların oluşmasını etkilemiştir. Çalışmaya, üretime ve ticarete verdiği önem İslâm dünyasında ekonomik canlılığa vesile olmuştur. Aileye, akraba dayanışmasına ve akrabalar arasında yardımlaşmaya verdiği önem, aile kurumunun sağlam bir şekilde ayakta durmasının yanında, belki günümüzde bile büyük ölçüde olumlu etkisine şahit olduğumuz gelir düşüklüğü sebebiyle ortaya çıkabilecek bunalımların önlenmesine vesile olmuştur.

Gayri müslimlere dînî serbestlik vermesi ile, farklı dînî inançtaki insanların birarada yaşayabileceğinin en güzel örneğini göstermiştir. Bu davranışı ile ayrıca hoşgörünün gelişmesine öncülük etmiştir. Bu tutumu daha sonraki yüzyıllarda Müslümanlar için örnek olduğu gibi, öteki medeniyetler için de bir model teşkil etmiştir.

Resulullah efendimiz, “Hayâ, bir şeyde bulunursa, onu, ancak süsler. Hayasızlık da, bir şeyde bulunursa, onu, ancak lekeler!” buyurdu. Hayâ nedir? Hayâ, utanma manasına gelir. Hayâ, hoşa gitmeyen bir işin yapılması, sırasında, insanın yüzünde beliren ince, kızarma halidir.

Hayanın bir çeşidi de, İmani hayâdır ki, masiyet ve günah olan kötü işlerden mümini alıkoyar. Hayânın yerine göre değişik biçimleri vardır:

Mesela, ibadetteki kusurdan dolayı haya, Meleklerinki gibi ki, Melekler:

“Senin şanın yücedir. Biz, sana hakkıyle ibadet edemedik!” derler.

Kerem sahibinin hayasıdır ki, Peygamber efendimizin, konuşmaya dalan Eshabına “Artık, gidiniz!” demekten haya etmesi gibi. Yüce Allah, bunu, Ahzab suresinin elli üçüncü ayetinde açıklamıştır.

Önemsiz isteklerde bulunmaktan haya vardır ki, Hz. Musa’nın “Ya Rab! Dünyaya ait hacetimi sana arz etmeğe ve onu, senden istemeğe haya ediyorum!” demesi gibi. Buna karşılık Allahü teâlâ ise “Hamurunun tuzuna ve koyununun yemine varıncaya kadar hepsini benden iste!” buyurmuştur.

Peygamber efendimiz haya ile ilgili buyurdu ki:

“Her din için bir ahlak vardır. İslam ahlakı da, hayâdan ibarettir!”

“İman, altmış küsur şubedir.Onların en üstünü La ilahe illallahtır. En aşağısı da, yoldan, halkı rahatsız eden şeyi gidermektir. Haya da, İmandan bir şubedir!”

“Haya, ancak, hayır getirir.”

“Haya, İmandandır. İman, ise, Cennettedir. Yüzsüzlük, cefadandır. Cefa, ise, Cehennemdedir!”, “Şu dört şey, insanlara gönderilmiş bulunan Peygamberlerin Sünnetlerindendir: Güzel koku sürünmek, evlenmek, misvak tutunmak, hayâ.”

“İlk Peygamberlik sözlerinden, insanların idrak ve tevarüs ettiği şey: ‘Utanmayınca, istediğini yap!’ sözüdür.”

Resulullah efendimiz eşsiz hayâ sahibiydi. Resulullah bir kimse ile müsâfeha edince, o kimse elini çekmedikçe, mübârek elini ondan ayırmazdı. O kimse, yüzünü çevirmedikçe, mübârek yüzünü ondan çevirmezdi. Bir kimsenin yanında otururken iki diz üzerinde oturur, ona saygıdan dolayı mübârek bacağını dikip oturmazdı.

Abdullah bin Ömer’den rivayet edildiğine göre: “Hayâ ile İman, daima bir arada bulunurlar. Onlardan biri kaldırılınca, diğeri de, kalkar!”

Hakimi Tirmizi buyurdu ki: Hayâ, takvanın kardeşidir. Kul, haya etmedikçe, hiçbir zaman takva sahibi olamaz!

Peygamber efendimiz, “Allahü teâlâdan haya ediniz!” buyurdu. Haya, çirkin şey yapmaktan, ayıplanmaktan çekinmektir.

Allahü teâlâdan haya etmek, nefsin kötü isteklerini terketmek, dinin emirlerini yerine getirmek demektir. Hayâsı çok olan, Allahü teâlâdan korkar, O’nun râzı olmadığı işlerden sözlerden kaçınır.

Resulullah, “Haya îmandandır. Fuhuş söylemek cefâdandır. İmân Cennete, cefâ Cehenneme götürür.” buyurdu.

Hayâ ile iman birlikte bulunur. Biri yok olunca diğeri de yok olur. Kadının hayâsı erkeğin hayâsından dokuz kat daha fazladır. Efendimiz, “Fuhuş insanın lekesi, hayâ zînetidir” buyurdu.

Hayânın en kıymetlisi, Allahü teâlâdan utanmaktır. Ondan sonra Peygamber efendimizden hayadır. Daha sonra insanlardan haya etmek gelir.

Abdullah bin Mes’ud hazretleri anlatır:

Resul aleyhisselam, bir gün, “Yüce Allah’tan hakkıyle, gerçek haya ile haya ediniz!” buyurdu.

“Ya Resulallah! Allah’a hamd olsun ki, biz, Allah’dan haya ediyoruz!” dedik.

Resul aleyhisselam “Haya etmek, böyle değildir. Fakat, Allah’tan hakkıyle haya etmek: Başı ve başın taşıdığı uzuvları, karnı ve karnın içine doldurduğu uzuvları haramdan korumak, ölümü ve toprak altında çürümeyi hatırda tutmaktır. Ahireti dileyen kişi de, dünya hayatının zinetini bırakır. İşte, kim, böyle yaparsa, yüce Allah’tan hakkıyle, gerçek haya ile haya etmiş olur!” buyurdu.

Peygamberimiz yine buyurdu ki:

“Hiç şüphesiz, aziz ve celil olan Allah, bir kulu, helak etmek istediği zaman, ondan, hayayı çeker alır. Hayayı çekip alınca, o kul, ancak hayasız ve menfur olur. Menfur olduğu zaman, kendisinden, emniyet kaldırılır. Emniyet kaldırılınca, o, ancak hain olur. Hain olduğu zaman, kendisinden, rahmet kaldırılır. Rahmet kaldırılınca, o, ancak lanete uğrar, mel’un olur. Lanete uğradığı ve mel’un olduğu zaman da, kendisinin İslamiyetle olan bağlantısı koparılır!”

Peygamberimiz, her iyilikte olduğu gibi, hayâ hususunda da, insanların en üstün hayâlısı, en utangacı idi. Görülmesinden, açılmasından sakınılan şeylere de, insanların, gözünü en çok yumanı idi.

Ebu Saidülhudri der ki: “Peygamber aleyhisselam, kendi köşesine çekilmiş Müslüman bakire kızdan daha hayalı ve utangaçtı. Bir şeyden hoşlanmadı mı, onu, yüzünden anlardık.”

Cömertlik hususunda da, Peygamber efendimiz gibisi yoktur. Hz. Ali “Resul aleyhisselam, eli açıklıkta, insanların en Cömerdi idi.”

Hz. Aişe “Resul aleyhisselam, hayırda; esen rüzgardan daha cömert idi.”

Abdullah bin Abbas “Resul aleyhisselam, insanların, en Cömerdi idi.”

Abdullah bin Ömer “Resul aleyhisselamdan daha Cömert bir kimse görmedim!” demişlerdir.

Peygamberimizde Cömertliğin her türlüsü; Allah yolunda, Allah’ın dinini açıklamak, Allah’ın kullarını doğru yola sevketmek, açlarını doyurmak, cahillerini öğütlemek, haceti görüleceklerin hacetlerini görmek, yararlanacakları, her yolla yararlandırmak ve ağırlıklarına tahammül etmek gibi ilim, mal ve nefs cömertliğinin hepsi kendisinde mevcut idi.

Peygamberimiz “Ben, ancak Dağıtanım! Veren ise, Allah’tır!” “Bize, Mirascı olunmaz! Bizim bıraktığımız, Sadakadır. Ancak, ailesi, ondan, yer!” buyurmuştur.

Ebu Zer-i Gıfari hazretleri anlatır: “Resul aleyhisselam, bana “Ey Ebu Zer! Şu, hangi dağdır?” diye sordu. “Ya Resulallah! Uhud’dur!” dedim.

Resulullah “Varlığım, kudret elinde bulunan Allah’a yemin ederim ki; O’nun, benim için altın olması beni asla sevindirmez.Onu, bir kırat bile bırakmaksızın Allah yolunda harcarım!” buyurdu.

“Ya Resulallah! Bir kırat da mı bırakmaksızın?” diye sordum.

Resulullah “Bir kırat bile bırakmaksızın!” buyurdu ve bunu, üç kerre tekrarladı.

Sonra da “Ey Ebu Zer! Ben, ancak, az olanı, az derim, çok olanı, çok derim!” buyurdu.

“Akşama doğru, Medine’nin Harre mevkiinde, Peygamber aleyhisselamla birlikte yürüyordum ve Uhud dağına bakıyorduk. Peygamber aleyhisselam “Ey Ebu Zer!” buyurdu. “Buyur ya Resulallah! Emrine amadeyim!” dedim.

Resul aleyhisselam, Uhud’a bakarak “Şu Uhud’un, benim için altına çevrilmesini ondan bir tek Dinar’ın, üç günden fazla yanımda akşamlamasını beklemesini arzu etmem! O bir tek Dinar’ı da, ben, sadece borç için yanımda bulundurur hepsini, Allah’ın kullarına (Eliyle sağına, önüne ve soluna işaret ederek) alınız! Alınız! derim!” buyurdu. Sonra, yürümeğe devam ettik.

“Ey Ebu Zer! Çok mal sahipleri vardır ki Kıyamet gününde onlar sevapça pek azdırlar. Ancak, (Yine eliyle sağına, önüne ve soluna dağıtma işareti yaparak) mallarını, şöyle, şöyle harcayanlar, müstesnadır! Böyleleri de, pek azdır.” buyurdu.

Peygamber efendimizin on yıl hizmetinde bulunmuş olan Enes bin Malik hazretleri anlatır:

“Resul aleyhisselamdan, bir şey istenmezdi ki onu, isteyene vermiş olmasın.”

“Peygamber aleyhisselamın yanına bir adam gelir sadece, dünyayı, dünya malını elde etmeyi umarak Müslüman olur o gün, akşam olmadan İslamiyet, kendisinin nazarında, dünyadan ve dünya üzerindekilerden daha sevgili olurdu!”

Kureyş müşriklerinin Eşrafından Safvan bin Ümeyye, Mekke’nin fethinden sonra, Müslüman olmadığı halde, Huneyn ve Taif savaşlarında Peygamberimizin yanından ayrılmamıştı.

Peygamberimiz, Ci’rane’de toplanan ganimet malları arasında dolaştığı ve onlara göz gezdirdiği sırada, Safvan bin Ümeyye, Peygamberimizin yanında bulunuyor, develer, davarlar ve güdücülerle dolu vadiye doğru bakıyordu. Bakışını, uzattı durdu.

Peygamberimiz ise, onun bu halini göz ucuyla süzüyordu.

“Ebu Vehb! O vadi, pek mi hoşuna gitti?” diye sordu.

Safvan bin Ümeyye “Evet!” dedi.

Peygamberimiz “O vadi de, içindekiler de, senin olsun!” buyurdu.

Bunun üzerine, Safvan, kendini tutamadı:

“Peygamber kalbinden başka, hiçbir kimsenin kalbi, bu derece Cömert ve üstün olamaz! Şehadet ederim ki: Allah’dan başka ilah yoktur. Yine şehadet ederim ki, Muhammed, Allah’ın Kulu ve Resulüdür!” dedi ve hemen orada Müslüman oldu.

İbn-i Şihab’üzzühri’nin bildirdiğine göre, Resul aleyhisselam, o gün, Safvan bin Ümeyye’ye yüz deve vermiş, sonra, yüz daha, sonra, yüz daha eklemişti.

Safvan “Vallahi, Resul aleyhisselam, bana verdiğini, verdi. Ama, kendisi, bana insanların en sevimsizi idi. Bana, vermekte devam etti de, nihayet, nazarımda, insanların en sevimlisi oldu!” demiştir.

Peygamberimiz, böyle, iki dağ arasını dolduran davarları verince, Safvan bin Ümeyye, kavmi olan Kureyşilerin yanına döndü.

Onlara “Ey Kavmım! Müslüman olunuz! Çünkü, vallahi, Muhammed, öyle ihsanda bulunuyor ki, yokluktan, yoksulluktan hiç korkmuyor!” dedi.

Peygamberimizden bir şey istenildi mi, asla “yok!” demezdi.

Kendisine kim gelip bir şey ister, istenilen şey, yanında bulunursa, onu yerine getirirdi. Bulunmazsa, vaad ederdi.

Birisi, Resul aleyhisselamdan, bir şeyler istemeğe geldi. Peygamber aleyhisselam “Şimdi, yanımda verebileceğim bir şey yok. Fakat, ihtiyacını, benim hesabıma satın al da, bize bir şeyler geldiği zaman, ben, onu öderim!” buyurdu.

Hz. Ömer “Ya Resulallah! Sen, ona ihsanda bulunmuştun. Allah, Seni, gücün yetmeyen şeyle mükellef kılmamıştır. Elinde bulunmayan bir şeyi va’d etmek zorunda değilsin” dedi.

Peygamberimiz, Hz. Ömer’in bu sözünden hoşlanmadı.

O sırada, Ensardan bir zat “Ya Resulallah! Ver! Arş Sahibi’nin ihsanını azaltacağından korkma!” dedi.

Peygamberimiz, Ensarinin sözüne gülümsedi. Peygamberimizin sevindiği yüzünden anlaşılırdı.

Peygamberimiz “Zaten, ben de, böyle yapmakla emrolundum!” buyurdu. Cömertlik ile ilgili buyurdu ki:

“Cömert kişi, Allah’a yakındır. Cennet’e yakındır. İnsanlara yakındır. Cehennem ateşinden uzaktır! Cimri kişi, Allah’dan uzaktır. Cennetten uzaktır. İnsanlardan uzaktır. Cehennem ateşine yakındır!”

“Cömerdin kusuruna göz yumunuz! Çünkü, Cömerdin ayağı kaydıkça, yüce Allah, onun elinden tutar!”

“Cömert cahil, abid bir cimriden, yüce Allah’a daha sevgilidir!”

“İki şey, Mü’minde birleşmez:1. Cimrilik, 2. Kötü ahlak.”

“Hiç şüphesiz, Allah, sizi İslamiyetle şereflendirdi.

Siz de, onu, cömertlik ve güzel ahlakla süsleyiniz!”

“Allahü teâlâ cömerdi, gece gündüz ibâdet eden cimriden daha çok sever”

“Allah katında cömert bir cahil, cimri âlimden daha üstündür. Çünkü cimrilik en ağır hastalıktır.” “Cennet, cömertlerin yurdudur!”

“Allah katında cahil cömert, cimri abidden daha kıymetlidir.”

“Cömertlik iman sağlamlığından ileri gelir. İmanı sağlam olan Cehenneme girmez. Cimrilik, şekten, şüpheden meydana gelir. (İmanda) şüphesi olan da Cennete giremez.”

“Cömert, Allaha hüsn-i zannı olduğu için cömertlik eder. Cimri ise Allaha sui zannı sebebiyle cimrilik eder.”

“Cömert, Allaha, insanlara ve Cennete yakındır. Cimri ise, Allahtan, insanlardan uzak, Cehenneme ise yakındır.”

“Allahü teâlânın evliyasının hepsi cömert ve güzel ahlâklıdır.”

Peygamber efendimiz, şecaat sahibiydi. Gadabın, sert davranmanın lüzumlu miktârına “Şecâat” denir. Lüzûmundan az olmasına, zayıf olmasına “Cübn” denir. Cübn, kötü huydur. Korkak olan kimse, çoluk çocuğuna ve akrabasına karşı gayretsizlik ve hamiyyetsizlik gösterir. Onları koruyamaz. Zillete ve zulme boyun eğer. Haram işleyeni görünce susar. Başkalarının malına tamah eder. İşinde sebât etmez. Verilen vazîfenin önemini anlamaz. Allahü teâlâ, Tövbe sûresinde şecâati, kahramanlığı övüyor. Nûr sûresinde, zinâ edenlere, cezâ verilmesinde merhamet olunmamasını emrediyor.

Peygamberimiz, “Sevgili kızım Fâtıma hırsızlık ederse, cezasını veririm!” buyurdu. Allahü teâlâ, Feth sûresinde, Eshâb-ı kirâma, “Kâfirlere gadap ederler”, harbde sert davranırlar diyerek övmektedir. Tövbe sûresi, yetmişdördüncü âyet-i kerimesinde, “Kâfirlere karşı sert ol!” buyurulmaktadır. Peygamberimiz, “Ümmetimin hayırlısı, demir gibi dayanıklı olanıdır” buyurdu.

Korkarak kaçmak, Allahü teâlânın takdîrini değiştirmez. Ecel gelince, Azrâil aleyhisselâm, insanı nerde olursa olsun bulur. Kendini tehlikeye atmak da, câiz değildir. Tehlikeli yerde yalnız kalmak, yalnız yürümek, günahtır.

Necdet; korku ve dehşet yerlerinde, olağanüstü haller karşısında sabır ve sebat göstermek, korkuya düşüp uygunsuz iş yapmamak demektir.

Şecaat ve Necdet hasletlerinin her ikisi de, Peygamberimizde üstün derecede mevcut idi. Abdullah bin Ömer “Resul aleyhisselamdan daha cömert, daha Necdetli, daha Şecaatli bir kimse görmedim!” demiştir.

Kureyş müşrikleri, Mekke’de, Peygamberimizin evini kuşatmışlar, içeriden çıkar çıkmaz, canına kıymak için kılıçlarını sıyırmışlardı! Peygamberimiz, hiç korku duymadan, kapısını açmış, müşriklerin başlarına toprak saçmış, Yasin suresinin baş tarafından dokuz ayet okuyarak aralarından çıkıp gitmişti.

Peygamberimiz, Hz. Ebu Bekir’le birlikte Sevr mağarasına girdiği zaman, müşriklerin delikanlıları, kılıçlarını sıyırıp iz süre süre mağaranın önüne kadar gelip dayanmışlardı.

Ünlü iz sürücü Kürz bin Alkama, Peygamberimizin izini görünce:

“İz, burada kesilmiştir. Bu ayak izi, Makam-ı İbrahimdekindendir!” demişti.

Hz. Ebu Bekir “Eğer, onlardan biri, eğilip ayaklarının dibinden, içeri bakacak olursa, muhakkak, bizi görecektir!” diyerek endişelendiği zaman, Peygamberimiz:

“Hiç tasalanma! Allah, bizimledir!” buyurmuştu. Kendilerini tutup müşriklere teslim ederek yüzer deve mükafat almak sevdasıyle izleyip duran Süraka bin Cuşum’u gördüğü zaman, Hz. Ebu Bekir, yine endişelenmiş “Ya Resulallah! İşte, atlı gelip bize yetişti!” demişti.

Peygamberimiz: “Hiç tasalanma! Allah, bizimledir!” buyurmuştur.

Enes bin Malik buyurdu ki: “Resul aleyhisselam, insanların en güzeli, en cömerdi ve en şecaatlisi idi.

Uhud savaşında Kureyş müşriklerinden Übeyy bin Halef “Muhammed, nerededir?” diyerek soruyordu. “Ya Muhammed! Sen, kurtulursan, ben, kurtulmayayım!” diyerek Peygamberimize gelip yetişti.

Peygamberimizin yanında bulunan Sahabileri “Ya Resulallah! İçimizden birisi dönüp onu karşılasa, olmaz mı?” dediler. Peygamberimiz “Bırakınız gelsin o!” buyurdu.

Übeyy bin Halef, Peygamberimizin yanına kadar geldi. Eshabı, dayanamayarak, onun, önünü kesmek istediler. Peygamberimiz “Geri durunuz!” buyurdu. Hemen, Haris bin Sımme’nin mızrağını eline aldı. Sonra, devenin silkinmesi gibi silkindi. Onları, devenin sırtından sineklerin uçup dağılışı gibi, başından dağıttı! Peygamberimizin, o sıradaki celadeti hiç kimsede yoktu.

Peygamberimiz davranınca, Übeyy bin Halef, dönüp kaçmağa başladı.

Peygamberimiz “Ey yalancı! Nereye kaçıyorsun?!” diyerek seslendi ve onu boynunun mığferle zırh gömleğinin yakası arasındaki kısmından vurup yaraladı.

Übeyy bin Halef, sığır gibi böğürerek atından yere yuvarlandı! Kendisinin, kaburga kemiklerinden bazısı da, kırıldı. Müşrikler, onu, ordugahlarına götürdüler. Übeyy bin Halef’in yarasının kanı çıkmıyordu. Fakat, ağrısına dayanılacak gibi değildi.

Bunun için, Übeyy bin Halef “Vallahi, Muhammed, beni öldürdü!” dedi. Arkadaşları “And olsun! Sen, aklını kaybetmişsin! Vallahi, sendeki yaranın hiç ehemmiyeti yok!” dediler.

Übeyy bin Halef ise “O, bana, Mekke’de “Seni, ben öldüreceğim!” demişti. Vallahi O, benim üzerime tükürse, yine, beni muhakkak öldürür!” dedi.

Arkadaşları “Ey Ebu Amir! Vallahi, senin yaran mühim değildir. Eğer, bu sendekinin aynı herhangi birimizde olsaydı, bize hiçbir sıkıntı vermezdi. Biz, ona aldırış bile etmezdik.” diyerek teselli etmeğe çalışıyorlardı.

Fakat, o “Lat ve Uzza’ya yemin ederim ki: Eğer, bende olan bu yara, Ülmecaz panayırı halkında olsaydı, hepsi de çoktan ölüp giderlerdi! O, bana “Seni, ben öldüreceğim!” demedi mi?

Değil ben, bütün Rebia ve Mudarlar halkı da olsa, muhakkak, onları da öldürürdü O!” diyordu.

Übeyy bin Halef, Mekke’ye altı mil uzaklıkta bulunan Serif’e gelince öldü.

Bera bin Azib’e, Kays kabilesinden bir kimse “Huneyn Savaşı günü olanları” sormuştu.

Bera bin Azib şöyle cevap verdi: “Resul aleyhisselamı, boz katırının üzerinde gördüm. Kendisi “Peygamber benim, yalan yok! Ben, Abdulmuttalib’in oğluyum!” diyerek sesleniyordu.

Medine’de bir feryat, korkulu bir hal oldu mu, Peygamber aleyhisselam, hemen Ebu Talha’nın, Mendub diye anılan atını emaneten alıp üzerine atlar, feryadın geldiği yere yetişirdi.

Hiçbir feryat ve imdat sesi duyulmazdı ki, Mendub’un, oraya bir deniz gibi, su gibi akıp revan olduğunu görmeyelim. Halbuki, o, çok yavaş ve ağır yürüyen bir at idi.

Bir gece, Medineliler, bir feryat işitip korkmuşlar, hemen, sesin geldiği tarafa doğru gitmişlerdi. Resul aleyhisselam ise, onları, geride bırakarak ilerlemiş, sesin geldiği yere yetişmiş, durumu inceleyip dönerken, halk ile karşılaşmıştı.

Kendisi, Ebu Talha’nın çıplak atının üzerinde, kılıcı da, boynunda asılı bulunuyor ve “Hiç korkmayınız! Hiç korkmayınız!” buyuruyordu.”

Vallahi, savaş kızıştığı zaman, Resul aleyhisselama sığınır, onunla korunurduk! “ dedi.

Hz. Abbas da “Müslümanlarla kafirler karşılaşınca, Müslümanlar bozulup gerilediler. Resul aleyhisselam ise, katırını, kafirlere doğru mahmuzlamağa başladı. Ben, koşmasına engel olmak için katırının geminden tutuyordum.” demiştir.

Hz. Ali “Bedir savaşı günü, savaşmağa hazırlanıldığı sırada, Resul aleyhisselama sığınarak korunmuştuk! O zaman O, insanların en şiddetli savaşanı idi. Müşriklerin saflarına O’ndan daha yakın bir kimse bulunmuyordu.” demiştir.

Mıkdad bin Amr, Peygamberimizin, Uhud savaşındaki Şecaat ve sebatını anlatırken der ki “Kendisini, hak din ve kitabla Peygamber gönderen Allah’a yemin ederim ki: Düşmanın saldırıları karşısında, Resulün, bir karış bile gerilediğini görmedim. Eshabından bir kısmı, bir kerre Onun yanında toplandılar, bir kerre de, Onun yanından dağıldılar.

Resulün, arada sırada, ayakta dikilerek, düşmanı geriletecek derecede, yayı ile ok, ya da taş attığını görmüşümdür.

Resulullah, tıpkı askeri bir birlik gibi sebat etmekte, yerinden ayrılmamakta idi!”

Hazret-i Ali anlatır: Resulullah efendimiz, bir gün beni huzuruna çağırarak şöyle buyurdu:

Ya Ali! Sen bana Harun aleyhisselamın Musa aleyhisselama olduğu gibisin. Fakat benden sonra Resul gelmez. Sana vasıyyet ederim, dinleyip, ezberlersen, şükredenlerden olursun ve şehid olursun. Allahü teâlâ hazretleri seni kıyamet gününde fakih ve alim olarak diriltir.

Ya Ali! Bil ki mü’minin üç alameti olur. Namaz kılmak, oruç tutmak ve sadaka vermek. Münafıkın da üç alameti olur. Başkalarının yanında namazın rüku’unu ve secdesini tam yapar. Tenhada hiçbir rüknü yerine getirmez. Medhettikleri zaman seve seve yapar. Allahü teâlâ hazretlerini açıkta çok zikreder, yalnız kalınca unutur.

Ya Ali! Zalimde de üç alamet olur: Kendinden aşağı olana kahreder, baskı yapar. Gücü yettiği zaman halkın malını zor ile alır. Nereden yiyip, giyindiğini hiç incelemez.

Ya Ali! Kıskançlarda da üç alamet olur: Herkesin huzurunda, karşısındakine yaltaklanır. Gıyabında onu gıybet eder. Her kime musibet erişirse, sevinir.

Ya Ali! Münafıkta da üç alamet olur: Söz söylese yalan söyler. Bir şey vaad etse, vaadinde durmaz. Yanına emanet koysalar, hıyanet eyler.

Ya Ali! Tembeller için de üç alamet olur. Allahü teâlâya itaatte tembellik eder. Kusurlu amel eder. Ameli zayi olur, boşa gider. Namazı tehir eder. Hatta vaktini de geçirir.

Ya Ali! Hakiki tövbe eden kimsede üç alamet olur: Haramlardan kaçınır.. İlim öğrenmekte gayretli olur. Nasıl ki, göğüsten, memeden çıkan sütün geri girme ihtimali olmadığı gibi, günaha bir daha geri dönmez.

Ya Ali! Akıllı kimsede üç alamet olur: Dünyayı hor, zelil tutar. Cefalar çeker. Kıtlık vaktinde sabreder.

Ya Ali! Sabredende de üç alamet olur: Kendini ziyaret etmeyenleri kendisi ziyaret eder. Onu mahrum edenlere bağışta bulunur. Kendine zulmedenlere karşı durmaz; karşı koymaz.

Ya Ali! Ahmak olanın üç nişanı vardır: Allahü teâlâ hazretlerinin farzlarında tembellik eder. Abes, boş sözleri çok söyler. Allahü teâlâ hazretlerinin mahluklarına eziyet eder.

Ya Ali! İyi insan olanın da üç nişanı vardır: Helal yer. Kendi şehrindeki ilim toplantılarında hazır olur. Beş vakit namazı cemaat ile kılar. Bedbaht olanda da üç nişan vardır: Haram yer. Ulemadan uzak olur. Namazını özürsüz yalnız kılar.

Resulullah efendimiz Hazret-i Ali’ye buyurdu ki: Ya Ali! İyi işleri olanın üç alameti vardır: Allahü teâlâya taatte acele eder. Haram ettiklerinden sakınır. Kendine kötülük eden kimseye iyilik eder.

Ya Ali! Kötü amelli olanın üç alameti vardır: Allahü teâlânın emirlerini yapmakta tembellik eder, gevşek davranır. Herkese ziyanı dokunur. Kendisine iyilik edene, kötülük eder.

Ya Ali! Salih olan kulun üç alameti vardır: Allahü teâlâya iyi amel işler. Kendi dinini ilmi ile kuvvetlendirir. Kendisi için istediğini başkası için de ister.

Ya Ali! Mütteki olanın üç nişanı vardır: Kötüler ile beraber olmaktan kaçınır. Harama düşmek korkusundan helalden bile sakınır ve yalandan kaçınır.

Ya Ali! Günahkarların da üç alameti vardır: İşlerinde yanılır ve hata eder. Lehv ve la’b ile yani, oyun ve çalgı ile meşgul olur. Unutkan olur.

Ya Ali! Kalbi katı olan kimsenin üç nişanı olur: Zaiflere acımaz. Az nesneye kanaat etmez. Vaaz ve nasihat ona faide vermez.

Ya Ali! Fasıkta, kötü kimse de üç nişan vardır: Fitne ve fesadı sever. Halka hastalık ve musibet ister. İyi amelden kaçar.

Ya Ali! Süfli, aşağı olanın üç nişanı vardır: Akrabasını azarlar. Komşularına eziyyet eder. Günah işlemeyi sever.

Ya Ali! Allahü teâlânın reddettiği kimsenin üç alameti vardır: Yalanı çok söyler. Yalan yere çok yemin eder. Halka sıkıntı verir, ihtiyacını halk üzerine yükler.

Ya Ali! Abidin (çok ibadet edenin) üç nişanı vardır: Allahü teâlâ hazretlerinin taziminden kendi nefsini zelil tutar, Şehvetlerini terk eder. Allahü teâlânın rızası için huzurunda çok durmayı âdet edinir.

Ya Ali! Muhlis olanın üç nişanı vardır: Gücü yeterse affeder. Malının zekatını verir. Sadaka vermeyi sever.

Ya Ali! Bahilde (cimride) üç nişan vardır: Açlıktan korkar. Birşey isteyenden korkar. Kendine iyilik eden kimseye, içindekinin hilafına, aksine dili ile hayır söyler.

Ya Ali! Yüreksiz olanın üç nişanı vardır: Korkak olur. Gönlü, kalbi katı olur. Korkutucu olur.

Ya Ali! Sabredici olanın üç nişanı vardır: Taat etmeye sabreder. Ma’siyyeti terk etmeğe sabreder. Allahü teâlâ hazretlerinin ahkamına sabreder.

Ya Ali! Senin dostun olanın üç alameti vardır: Malını sana feda eder. Nefsini sana feda eder. Senin sırrını gizli tutar.

Ya Ali! Facir, kötü olanın üç nişanı vardır: Yemin etmekle öğünür. Kadınları aldatır. Çok bühtan, iftira eder.

Resulullah efendimiz, Hazret-i Ali’ye vasiyetine şöyle devam etti:Ya Ali! Halkın en iyisi, Allahü teâlâ hazretleri indinde o kimsedir ki, ömrü uzun olur ve ameli iyi olur. Allahü teâlânın indinde en kötü ve Onun buğzettiği kimse o kimsedir ki, halk onu hayırlı zanneder. Onda hiç hayır olmaz. Görünüşte iyi, gerçekte ise günah ile doludur. Bundan daha kötüsü o kimsedir ki, ondan sakınmak için kendine ikram olunur. Bundan daha kötüsü zenginlere ikram eder. Fakirleri hor ve zelil tutar. Zenginlere çeşidli, renkli ni’metler ile cömertlik eder. Fakirlere bir parça ekmek vermez. Bundan daha beteri o kimsedir ki, yalnız başına yiyip, bir kimseye, bir nesne vermez. Bundan da beteri o kimsedir ki, bir müslüman kardeşine dostluk izhar eder. Sonra onu helak eder.

Ya Ali! Keramet, günahlardan vazgeçmektir, dinin emrettiği gibi yaşamaktır. Allahü teâlâ hazretlerinden korkmanın aslı, Allahü teâlânın haram ettiği herşeyden sakınmaktır.

Ya Ali! Doğru söyleyici kimsenin alameti, doğru söylemek adeti olur. Kızgınlık anında ve rıza vaktinde ve ihtiyac anında da doğru söyler.

Ya Ali! Beş şey gönlü öldürür. Çok yimek. Çok uyumak. Çok konuşmak. Çok gülmek. Rızk için çok endişe etmek. Haram yemek imanı zaifletir, kalbi karartır.

Ya Ali! Beş şey kalbi katı eder, karartır: Kalb çok kararırsa, Allahü teâlâ korusun, kafir olur. Bunlar günahı bilmez, günah işler. Tok olduğu halde yemek yer. Zulüm ile mal toplar. Namazı tehir eder. (Kasıtlı olarak) Sol eli ile yer içer.

Ya Ali! Şunlar unutkanlık hasıl eder: Kıbleye karşı bevletmek. Durur haldeki suya bevl etmek. Göl üzerine bevl etmek. Haram ile geçinmek.

Ya Ali! Beş şey gönlü, kalbi parlatır: Sure-i ihlası çok okumak. Az yemek. İlim meclisine hazır olmak. Az pişmiş ekmek yemek. Gece namazı kılmak.

Ya Ali! Beş şey gönlü aydınlatır, karanlığını giderir: İlim meclisinde oturmak. Yetimi sevindirmek. Seher vaktinde çok istigfar etmek. Çok yemeği terk etmek. Çok oruç tutmak.

Ya Ali! Beş nesne gözün nurunu arttırır: Ka’be-i mu’azzamaya bakmak. Mushaf-ı şerife bakmak. Anne-babasının yüzüne bakmak. Alimin yüzüne bakmak. Akar suya bakmak.

Ya Ali! Cennet kapısında gördüm; yazılmış. Her kim hevasına muhalefet ederse, Cennet onun yeri olur. Cehennem der ki: Ya Rabbi! Beni neden dolayı yarattın. Allahü teâlâ buyurdu: Cimri ve kibirli için. Cehennem dedi; ben onlar içinim.

Resulullah efendimiz, Hazret-i Ali’ye vasiyetine şöyle devam etti:

Ya Ali! Allahü teâlânın rızası anne ve babanın rızasındadır. Gadabı onların gadabındadır. Ya Ali! Kâfir de olsa, komşuna ikram eyle. Kâfir de olsa misafire ikram eyle. Anaya-babaya kâfir de olsalar ikram eyle. Dilenciyi kâfir de olsa reddetme.

Ya Ali! Her kim şübheliden yer, dini örtülü olur. Gönlü siyah olur. Her kim haram yer ise gönlü, kalbi ölür ve dini köhne olur. Yakini zaif olur. Duası perdelenir. İbadeti az olur.

Ya Ali! Kötü kimse dua etse, Allahü teâlâ onu helakını istediği şeyde verir ve meleklere emreder ki, verin istediği nesneyi ki, onun helakı ondadır. Sesini kesin.

Ya Ali! Allahü teâlâ kullarından bir kula gadab edecek ise, ona haram mal nasib eder. Gadabı çok olunca, bir şeytanı onun üzerine musallat eder ki, onu dünyada meşgul eder. Dünya işleri kolaylaşır. Dinden uzaklaşır. Sonra o kul der ki, Allahü teâlâ gafururrahimdir.

Ya Ali! Allahü teâlâ bir kulu sever, o kulun duasını geciktirir. Melekler derler, ya Rabbi bu mü’min kulun duasını kabul eyle. Allahü teâlâ buyurur ki, “Bırakın benim kulumu. Siz onun üzerine benden daha çok mu acıyorsunuz. Ben onun yalvarmasını severim. Ve ben âlim ve habirim, haberdarım.”

Ya Ali! Şad olup, kahkaha ile gülme ki, Allahü teâlâ böyle olanları sevmez. Daima hüzünlü ol ki, Allahü teâlâ hazretleri hüzünlü olan kimseleri sever.Ya Ali! Abdest aldıkdan sonra İnnaenzelna (Kadr) suresini okumaktan geri kalmayasın. Allahü teâlâ herbir abdestte sana ellibin senelik abdest sevabı verir.

Ya Ali! Her kim ayaklarını yıkadıktan sonra, bana salevat verse, Allahü tebarek ve teâlâ hazretleri, onun bütün üzüntülerini giderir, ferahlandırır, duaları müstecab olur.

Ya Ali! Dua ederken veya Kur’an-ı azim-üş-şan tilavet ederken sesini çok yükseltme. Çünkü, namaz kılanların namazlarını fesada verirsin. Ya Ali! Namaz vakti gelince namazını kıl. Çünkü şeytan seni meşgul eder. Bir hayırlı işe niyyet ettiğin zaman, hemen o işi yap. Çünkü, şeytan seni o hayırlı işten men eder.

Ya Ali! Her kim ücret ile bir işçi tutar; ücretini tam vermezse, Allahü teâlâ hazretleri onun taatlarını mahveder. Ben onun kıyamet gününde hasmı olurum.

Ya Ali! Cebrail aleyhisselam, âdemoğlu olup da, yedi iş işleseydim, diye temenni etmiştir. Beş vakit namazı cemaat ile kılsaydım. Alimler ile otursaydım. Hastaları sorsaydım. Cenaze namazını kılsaydım. Su dağıtsaydım. Dargın olan iki kimseyi barıştırsaydım. Yetimlere şefkat etseydim... Ya Ali! Sen de bunları devamlı yap!

Resulullah efendimiz, Hazret-i Ali’ye vasiyetine şöyle devam etti: Ya Ali! Yetim ağladığı zaman Arş-ı mecid titrer. Allahü teâlâ hazretleri buyurur ki, ya Cebrail, bu yetimi ağlatanın yerini Cehennemde bul! Ben de onu ağlatayım. Her kim ki onu sevindirir ve güldürür. Onun Cennette yerini geniş et ki, ben onu sevindireyim ve güldüreyim.

Ya Ali! Her kim ilimsiz ibadet ederse, zararı faydasından çok olur. Onun misali o âmâ gibi olur ki, bir sahraya delilsiz gider. O kadar dolaşır ki, kendini dikenlik arasında bulur.

Ya Ali! Hiçbir müslümana lânet etme. Hiçbir hayvana lanet etme. Lanet sana geri döner. Her kim Allahü tebarek ve teâlâ hazretlerinin nimetlerine şükrederse, belalarına sabrederse, günahlarına istigfar ederse, hangi kapıdan isterse Cennete girer.

Ya Ali! Çok uyumak gönlü öldürür. Pişmanlığı, unutkanlığı artırır. Çok gülmek gönlü öldürür. Vakarı giderir. Çok günah işlemek kalbi, gönlü siyahlaştırır. Pişmanlık verir.

Ya Ali! Her kim dünyayı ihtiyacı kadar taleb ederse, Sırat üzerinden şimşek gibi geçer. Allahü teâlâ ondan razı olur. Her kim dünyayı isteyip ve haramlardan çok mal toplarsa, Allahü teâlâ hazretlerine mülaki olduğunda, Allahü teâlâ hazretlerini gadablı bulur.

Ya Ali! Her kim bir müslümana, temiz düşünce ve hulus-i kalb ile yiyecek verirse, Allahü teâlâ o kimseye bin Hasane (sevab) verir, bin günahını affeder.

Ya Ali! Mazlumun kalbinin kırılmasından sakın ki, Allahü teâlâ onu kafir de olsa kabul eder.

Ya Ali! Borcu az et, rahat olursun. Borç din harablığıdır. Gündüz zelil, hakirdir. Gece üzüntü ve sıkıntıdır.

Ya Ali! Yemeğe tuz ile başla. Sonunda da tuz ile bitir. Tuz, ölüm hariç, yetmiş derde devadır. Yemeklere çörek otu koy. O da ölüm hariç her derde devadır.

Ya Ali! Yeni ayı görünce tehlil ve tekbir getir. Bir kimseden bir hacet isteyeceğin zaman Âyet-el kürsi oku; sağ ayağını ileri koy.

Ya Ali! Yedi kimse benim ümmetimden Cennete girerler: Tövbe eden yiğit genç. Sadakayı gizli veren kimse. Haramı terk eden ve Duha namazını kılan kimse. Malının gitmesine razı olup, imam ile bir vakit namazının gitmesine razı olmayan kimse. Allahü teâlâ hazretlerinin korkusundan gözleri yaş ile dolan kimse. Ulema ile oturan kimse. Bir mümine muhabbet eden ve Allahü teâlâ için ikram eden kimse.

Resulullah efendimiz, Hazret-i Ali’ye vasiyetine şöyle devam etti: Ya Ali! Bir kimsenin üzerinden, alimler meclisinde oturmadan kırk gün geçse, onun gönlü (kalbi) kararır. Büyük günah işler. Zira ilim gönlü diri tutar. İlmsiz ibadet olmaz.

Ya Ali! Her kimin vera’ı olmasa, günah işlemekten men olmaz. Ona yerin altı yerin üzerinden iyidir. Yani imanın yeri belli olmadığından, kabirde durması daha iyidir.

Ya Ali! Bir nesneyi pişirmek istersen, iyi pişir. Yediğin vakit çok çiğne. Yağmur yağarken dua et. Kafirler ile cenk olduğu vakit, Kur’an-ı azim-üş-şan kıraat olunduğu vakit ve farz namazından sonra dua et.

Ya Ali! Allahü teâlâ ona bir saliha ve muti hanım verip, onun gönlünü hoş tutması ve imam ile namaz kılmak ve komşuları kendinden razı olmak, Allahü teâlânın ona ikramındandır.

Ya Ali! Melekler istigfar ederler o kimseye ki, onun evinde bal olur, zeytin olur ve çörek otu olur. İçinde suret olan, şarab olan, köpek olan, ana-babaya asi olunan ve hiç misafir gelmeyen eve melekler hiç girmezler. Sefere giderken Sure-i Yasini oku. On kerre inna enzelna (Kadr) suresini oku, Allahü teâlâ hazretleri düşmanların şerrinden emin eder. Hiç kimsenin yüzüne tokat vurma. Hayvanın dahi yüzüne vurma. Rüyanı meğer dostun da olsa, söyleme.

Yâ Alî! Uyumak istediğin zaman istigfâr söyle. “Sübhânallahi velhamdülillahi ve lâ ilâhe illallahü vallahü ekber ve lâ havle ve lâ kuvvete illâ billahil aliyyül azîm.” oku ve “Kul hüvallahü ehad” sûresini çok oku ki, o Kur’ân-ı azîmin ışığıdır. Senin üzerine okumak vazîfe olsun Âyet-el kürsîyi ki, bir harfinde bin bereket ve bin rahmet vardır. Yâ Alî! Sûre-i Haşrı oku. Dünyâ ve âhıret şerrinden muhâfaza eder.

Yâ Alî! Sana bir üzüntü erişir ise, “Sübhâneke rabbî lâ ilâhe illâ ente aleyke tevekkeltü ve ente rabbül arşil azîm” oku. O duâyı oku ki, Cebrâîl aleyhisselâm bana talîm etmiştir: “Allahümme innî es’elüke afve vel âfiyete fiddînî veddünyâ ve âhırete”.

Ya Ali! Sana bir katılık eriştiği zeman, “Allahümme inni es’elüke bi hakkı Muhammedin ali Muhammedin illa neciteni” söyle.

Ya Ali! Benim vasıyyetimi hıfz et. Nasıl ki ben Cebrail aleyhisselamdan, O Rabbül aleminden sübhanehü ve teâlâ hıfz etti. Ya Ali! Sana bu vasıyyette evvelin ve ahirin ilmini verdim. Her kim ki bunun ile amel eylerse, dünyada ve ahirette selamet üzere olur.

Resulullah efendimiz, insanlara yardım yapılmasını, onların sıkıntılarının giderilmesini isterdi. “İnsanlar Allahü teâlânın ıyâlidir (evhalkı gibidir), kullarıdır. Kullarına iyilik edenleri çok sever” buyurdu. Bunun için, Allahü teâlânın kullarına iyilik etmeye, güler yüz, tatlı dil ve güzel huy ile onlara kolaylık göstermeye çalışmalıdır. Bu çalışma, Allahü teâlânın rızasını kazanmaya ve âhırette yüksek derecelere kavuşmaya sebep olur. Müslümanların ihtiyaçlarını karşılamanın ve onları sevindirmenin ve güzel huylu ve yumuşak ve sabırlı olmanın fazîletini ve sevaplarını bildiren Efendimizin sözleri çoktur. Bazıları şöyle:

“Müslüman, müslümanın kardeşidir, ona zulmetmez. Onu sıkıntıda bırakmaz. Kardeşine yardım edene, Allahü teâlâ yardım eder. Kardeşinin sıkıntısını giderenin, Allahü teâlâ kıyâmet günü sıkıntısını giderir. Bir müslümanı sevindireni, Allahü teâlâ kıyâmet günü sevindirir.”

“Din kardeşine yardım edenin yardımcısı, Allahü teâlâdır.”

“Allahü teâlâ, bazı kullarını insanların ihtiyaçlarını karşılamak için yaratmıştır. Dertli olanlar, bunlara sığınırlar. Bunlar kıyamet gününün azabından emîndirler.”

“Allahü teâlâ, bazı kullarına çok nîmetler vermiş, bunları dertli kullarına derman için sebep yapmıştır. Bu nîmetleri muhtaç olanlara vermezlerse, ellerinden alıp, başkalarına verir”,

“Bir kardeşinin ihtiyacını karşılayana, on sene itikaf sevabı verilir. Allah rızası için bir gün itikaf eden ile Cehennem ateşi arasında üç hendek uzaklık vardır. İki hendek arası, şark ile garb arası gibi uzaktır”

“Bir din kardeşinin ihtiyacını karşılayan kimseye Allahü teâlâ, yetmişbeş bin melek gönderir. Sabahtan akşama kadar onun için duâ ederler. Akşam ise, sabaha kadar duâ ederler. Her adımı için bir günahı, affolur ve bir derece yükseltilir”

“Bir mümin kardeşinin ihtiyacını karşılamak için giden kimseye, her adımı için yetmiş sevap verilir ve yetmiş günahı affolunur. Onu sıkıntıdan kurtarınca, anadan doğmuş gibi günahlarından kurtarılır. Bu yardımı yaparken ölürse, hesapsız olarak Cennete girer.”

“Amellerin, ibâdetlerin eftali, en kıymetlisi, bir mümini sevindirmek veya elbise vermek veya aç ise doyurmak veya herhangi bir ihtiyacını karşılamaktır”

“Farzlardan sonra, amellerin en kıymetlisi, bir müslümanı sevindirmektir”

“Bir kimse, mümin kardeşini sevindirince, Allahü teâlâ bir melek yaratır. Bu kimse ölünceye kadar hep ibâdet eder. Ölüp kabre konunca, yanına gelerek, beni tanıyormusun, der. Hayır, sen kimsin, deyince bir müslümana vermiş olduğun sevincim. Bugün seni sevindirmek ve suâl meleklerine cevap verirken yardımcı olmak ve cevaplarına şehâdet etmek için, şimdi sana gönderildim. Kabirde ve kıyâmette sana şefaat edeceğim. Sana Cennetteki makamını göstereceğim der”

Peygamber efendimiz her zaman iyi insanlarla beraber olunmasını isterdi. İnsanın çevresinin, arkadaşının iyi olması ile onun da iyi olacağını, kötü olması halinde onun da kötü olacağını bildirirdi. Bunun için “Kişinin dini arkadaşının dini gibidir” buyurmuştu.

Resulullah efendimiz bir defasında şunu anlattı:

“İnsanların yaptıklarını yazan meleklerden başka melekler de vardır. Yollarda, sokak başlarında dolaşırlar. Allahü teâlâyı zikredenleri, ibadet edenleri ararlar. Bulunca, birbirlerine seslenirler. Buraya geliniz, buraya geliniz derler. Kanatları ile, onları sararlar.

O kadar çokturlar ki, göğe varırlar. Kullarının her işini bilici olan Allahü teâlâ, meleklere sorarak: Kullarımı nasıl buldunuz, buyurur? Yâ Rabbî! Sana hamd ve senâ ediyorlar ve senin büyüklüğünü söylüyorlar ve senin ayıplardan ve kusurlardan temiz olduğunu söylüyorlar, derler.

Onlar, beni gördüler mi, buyurur? Hayır görmediler, derler. Görselerdi, nasıl olurlardı, buyurur? Daha çok hamd ederlerdi ve daha çok tesbîh ederlerdi ve daha çok tekbîr söylerlerdi, derler. Onlar, benden ne istiyorlar, buyurur? Yâ Rabbî! Cennetini istiyorlar, derler. Onlar, Cenneti gördüler mi, buyurur? Görmediler, derler.

Görselerdi, nasıl olurlardı, buyurur? Daha çok yalvarırlardı, daha çok isterlerdi. Yâ Rabbî! Bu kulların Cehennemden korkuyorlar. Sana sığınıyorlar, derler. Onlar Cehennemi gördüler mi, buyurur? Hayır görmediler, derler.

Görselerdi, nasıl olurlardı, buyurur? Görselerdi, daha çok yalvarırlardı ve ondan kurtulmak yoluna daha çok sarılırlardı, derler. Allahü teâlâ, meleklere, şâhit olunuz ki, onların hepsini affeyledim, buyurur. Yâ Rabbî! O onların yanında, filan kimse ibadet etmek için gelmemişti. Dünya çıkarı için gelmişti, derler.

Onlar benim misafirlerimdir. Beni zikredenlerle, ananlarla beraberim. Onların yanında bulunanlar da zarar etmezler, buyurur.”

Efendimizin bu anlattıkları ve “Kişi, sevdiği ile beraberdir” hadis-i şerifi gösteriyor ki, bu büyükleri sevenler, bunlarla beraberdirler. Bunlarla beraber olanlar, kazançlı olurlar.

Hicretin on birinci senesi idi. Cebrail aleyhisselam, bu sene geldiğinde, sevgili Peygamberimize, Kur’an-ı kerimi iki defa baştan sona okudu. Halbuki, daha önceki yıllarda, Kur’an-ı kerimi bir defa okumuştu.

Efendimiz, Cebrail aleyhisselamın, en son tebliğ ettiği; “Allahü teâlânın yardımı ve zafer günü gelip, insanların, Allahü teâlânın dinine (İslamiyet’e) akın akın girdiklerini görünce, Rabbini hamd ve tesbih et! O’ndan af dile! Çünkü O, tövbeleri daima kabul eder” mealindeki Nasr suresini dinledikten sonra; “Ya Cebrail! İçimden, ölümümün yaklaştığını duyuyorum” buyurdu.

Bunun üzerine Cebrail aleyhisselam, şu ayet-i kerimeleri okudu, mealen; “Ahiret, senin için dünyadan daha hayırlıdır. Rabbin sana razı oldum deyinceye kadar her istediğini verecek” (Duha suresi: 4, 5)

Sevgili Peygamberimiz, o gün, Medine’de bulunan bütün Eshab-ı kiramın, öğle namazında mescidde toplanmaları için haber gönderdi. Server-i alem efendimiz, namazı kıldırdıktan sonra, bir hutbe irad ettiler.

Bu öyle bir hutbe idi ki, dinleyen bütün kalbler ürpermiş, gözlerinden yaşlar boşanmıştı. Daha sonra; “Ey insanlar! Sizin peygamberiniz olarak beni nasıl buldunuz” buyurunca, Eshab-ı kiram;

“Ya Resulallah! Allahü teâlâ, sana bizim tarafımızdan bol bol hayırlar ihsan buyursun. Sen, bizim için çok şefkatli bir baba, nasihatte bulunan şefkatli bir kardeş gibiydin. Allahü teâlânın sana lütfettiği peygamberlik vazifesini yerine getirdin. Vahyedilenleri bize ulaştırdın. Rabbinin yoluna, İslam’a hikmet ile, güzel nasihat ile davet ettin, çağırdın. Allahü teâlâ sana, en güzel ve en yüksek karşılıkları versin...” dediler.

Efendimiz; “Ey mü’minler! Allah aşkına, kimin bende hakkı varsa, kalksın gelsin, kıyametten önce burada alsın” buyurdular. Fakat kalkıp gelen olmadı. Resulullah efendimiz, ikinci ve üçüncü defalar da Allahü teâlânın adını anarak; “Hakkı olan gelsin alsın” buyurdu.

Bunun üzerine Eshab-ı kiramdan pir-i fani olan hazret-i Ukaşe kalktı. Resulullah’ın huzuruna vardı. Sonra; “Anam-babam sana feda olsun ya Resulallah! Tebük gazasında, seninle beraberdim. Tebük’ten ayrıldığımız sırada benim devemle, sizinki yanyana gelmişlerdi. Ben devemden indim. Sana yaklaştım. Maksadım, seni mübarek vücudundan öpmekti, o zaman kamçı ile sırtıma vurmuştun. Niçin vurduğunu bilmiyorum” dedi.

Peygamber efendimiz; “Ya Ukaşe! Allahü teâlâ seni, Resulünün kasten vurmasından muhafaza eylesin. Ya Bilal! Kızım Fatıma’nın evine git. O kamçıyı bana getir” diye emretti.

Hazret-i Bilal, Resulullahın kamçısını getirmek üzere mescidden çıktı. Elini başına koymuş, “Resulullah kendisine kısas yaptıracak!” diye hayretler içerisinde kalmıştı. Eve varınca kapıyı çalıp; “Ey Resulullah’ın kerimesi! Bana Resulullah’ın kamçısını verir misin!” deyince, Fatıma validemiz; “Ya Bilal! Şimdi ne hac zamanı, ne de gaza! Babam kamçıyı ne yapacak?” diye sordu.

Bilal ; “Ey Fatıma! Haberin yok mu? Resulullah’a onunla kısas yapılacak!” dedi. Hz. Fatıma validemiz; “Ya Bilal! Resulullah’tan kısas ile hakkını almaya kimin gönlü razı olur? Mademki, istedi vereyim. Fakat, Hasan ve Hüseyin’e söyle, hakkını kim alacaksa, kısası kendilerine yaptırsınlar. O zat, hakkını onlardan alsın. Sakın Resulullah’a kısas yaptırmasınlar” diye hazret-i Bilal’e sıkıca tembih etti.

Bilal-i Habeşî, mescide geldi ve kamçıyı Resulullah efendimize, O da hazret-i Ukaşe’ye verdi. Hz. Ebu Bekir ve Ömer bu durumu görünce; “Ey Ukaşe! İşte biz yanında hazırız, hakkını bizden al. Ne olur, Resulullah’tan alma!” diye yalvardılar.

Bunun üzerine Peygamber efendimiz hazret-i Ebu Bekir’e; “Ey Ebu Bekir! Sen bırak, çekil aradan. Ey Ömer! Haydi sen de çekil. Allahü teâlâ, sizin yüksek derecenizi bilmektedir” buyurdu.

Sonra hazret-i Ali kalktı; “Ey Ukaşe! Resulullah’a vurmana, gönlüm razı olmuyor. İşte sırtım ve karnım. Gel hakkını benden al, istersen yüz kerre vur. Fakat Resulullah’a dokunma!” deyince, Peygamber efendimiz; “Ey Ali! Sen de otur. Allahü teâlâ, senin de yüksek mertebeni, durumunu bilmektedir” buyurdu.

Bu defa hazret-i Hasan ile Hüseyin kalktılar, “Ey Ukaşe! Sen de biliyorsun ki, biz Resulullah’ın torunlarıyız. Onun için bize kısas, Resulullah’a kısas demektir. Hakkını bizden al, ne olur Resulullah’a vurma!” deyince, Peygamber efendimiz, onlara; “Siz de oturunuz, ey iki gözümün neş’eleri” buyurdular.

Sonra; “Ey Ukaşe! Gel vur!” buyurdular. Ukaşe; “Ya Resulullah! Sen bana vurduğun zaman benim vücudum açıktı” deyince, sevgili Peygamberimiz mübarek sırtını açtı. Bu sırada Eshab-ı kiramdan hıçkırıklar duyuldu; “Ya Ukaşe! Resulullah’ın mübarek sırtına vuracak mısın?” dediler.

Herkes üzüntü içerisinde bekleşiyordu. Hazret-i Ukaşe, Resulullah efendimizin mübarek sırtındaki Peygamberlik mührünü görünce, birden bire; “Anam-babam sana feda olsun ya Resulallah! Hakkını almak için, senin o mübarek sırtına vurmaya, sana kısas yapmaya kimin gücü yeter, buna kim cesaret edebilir?” diyerek, Kainatın sultanının mübarek mühr-ü nübüvvetini öpüverdi. “Maksadım bu idi”, dedi. Eshab-ı kiramın hepsi; “Ne mutlu sana, ne mutlu sana! Ey Ukaşe” dediler...

Safer ayının son günleriydi. Âlemlerin efendisi, kuzeydeki Bizans imparatorluğunun, Müslümanlar için büyük bir tehlike olmadan önce, onları tekrar İslam’a davet etmek, kabul etmezlerse harbetmek ve İslam Devleti’nin emrine sokmak istiyordu. Bu sebeple Rumlarla muharebe etmek üzere kahraman Eshabının hazırlanmasını emir buyurdular.

Eshab-ı kiram hazırlık yapmak için dağıldı. Resul-i ekrem efendimiz, hazret-i Üsame bin Zeyd’i çağırdılar; “Ey Üsame! Şam’a, Belka sınırına, Filistin’deki Darum’a, babasının şehid edildiği yere kadar, Allahü teâlânın ismiyle ve bereketiyle git. Onları atlara çiğnet. Seni, bu orduya başkumandan tayin ettim. Übnalıların üzerine ansızın varıp, üzerlerine şimşek gibi saldır. Varacağın yere haber ulaşmayacak şekilde hızlı git. Yanına kılavuzları alıp, casus ve göcüleri önünden ilerlet, Allahü teala zafer ihsan ederse, onların arasında az kal” buyurdular.

Cürf’te karargah kurmalarını emir buyurup, mübarek elleriyle sancağı bağlayarak teslim ettiler. Mescidde minbere çıktılar; “Ey Eshabım! Üsame’nin babası Zeyd, kumandanlığına nasıl layık ve benim katımda nasıl en sevgiliyse, ondan sonra, oğlu Üsame de kumandanlığa öyle layıktır. Üsame, benim katımda insanların en sevgililerindendir” buyurdu.

Hazret-i Üsame’nin kumandası altında, savaşa gideceklerin arasında; hazret-i Ebu Bekir, hazret-i Ömer, hazret-i Ebu Ubeyde bin Cerrah, hazret-i Sa’d bin Ebi Vakkas gibi Eshabın ileri gelenleri de vardı.

Fakat ertesi gün, Kainatın sultanı aniden hastalandığı için, ordunun gitmesi Peygamber efendimizin ahırete irtihalinden sonraya kalmıştı. Sevgili Peygamberimiz, şiddetli humma yakalanmışlardı. Gittikçe ateşi artıyor, hastalık şiddetleniyordu. Ağırılarının azaldığı bir gece yarısı, yatağından kalktılar. Giyinerek gitmeye hazırlandılar.

Bunu gören hazret-i Aişe validemizi; “Anam-babam, canım sana feda olsun ya Resulallah! Nereye gidiyorsunuz?” diye sordu; Efendimiz; “Baki kabristanlığında medfun bulunanlar için istigfar etmek üzere emir aldım. Oraya gidiyorum” buyurdu.

Yanına Ebu Müveyhib ile Ebu Raifi’yi alarak gittiler. Mezarlıkta uzun uzun dua edip, onların af ve magfireti için Allahü teâlâya yalvardılar. Peygamber efendimizin bu ısrarlı yalvarması karşısında, yanında bulunan sahabiler; “Biz de, şimdi burada medfun bulunsaydık da, Resulullah efendimizin bu duasına mazhar olmakla şereflenseydik!” dediler.

Sevgili Peygamberimiz, Baki kabristanlığını ziyaretinde Ebu Müveyhib’e dönerek; “Ey Ebu Müveyhib! Ben, dünya hazineleri ile ahıret nimetlerini seçmede serbest bırakıldım. İstersen dünyada baki ol, sonra Cennet’e git, istersen Likaullah (Allahü teâlâya kavuşmak) hasıl olup Cennet’e gir dediler. Ben, Likaullahı ve sonra Cennet’i seçtim” buyurdu.

Bir gün de, Uhud’da bulunan şehidler için magfiret dilemek üzere yola çıktılar. Onlar için, Allahü teâlâya uzun uzun yalvararak dua eylediler. Sonra mescide gelip Eshab-ı kirama;

“Ben, sizin Kevser havuzuna en önce kavuşanınız, karşılayanınız olacağım. Sizinle buluşma yerimiz orasıdır... Ben, sizin için, benden sonra müşrikliğe dönersiniz diye korkmam. Ancak dünyaya kapılır, onun için birbirinizi kıskanır, birbirinizi öldürürsünüz. Neticede sizden öncekilerin yok olup gittikleri gibi, siz de yok olur gidersiniz, diye korkarım!..” buyurdular. Sonra saadethanelerini teşrif ettiler.

Hastalıkları ağırlaşmıştı. Mübarek hanımefendileri, sevgili Peygamberimizin, hazret-i Aişe validemizin evinde kalmalarını, kendi haklarını ona tercih ettiklerini bildirdiler. Zevce-i mutahharalarının bu fedakarlıklarına memnun olup, hepsine dua ettiler ve ondan sonraki günlerini hazret-i Aişe validemizin evinde geçirmeye başladılar.

Resul-i ekrem efendimizin, ateşi çok artmıştı. Ateşin şiddetinden yatağında, bir taraftan diğer tarafa dönmek mecburiyetinde kalıyordu. O halde iken, Eshab-ı kiram, ziyarete gidiyor, Efendimizin çektiği şiddetli sıkıntıya ziyadesiyle üzülüyorlardı. Hz. Ebu Sa’id-i Hudri anlattı ki:

“Resulullah’ın mübarek huzuruna gitmiştim. Üzerinde kadife bir örtü bulunuyordu. Hastalığın verdiği sıcaklık örtüden dışarı çıkıyor, hararetten elimizi örtüye dokunduramıyorduk. Hayretimizi ve üzüntümüzü gören Resulullah efendimiz; “En şiddetli bela, peygamberlere olur. Buna rağmen peygamberin belalara sevinmesi, sizin, verilen ihsanlara sevinmenizden daha fazladır” buyurdu.”

Hz. Ümmü Bişr bin Bera da şöyle anlattır: “Resulullah’ın ziyaretine gitmiştim. Mübarek vücudu ateş gibi yanıyordu. “Canım sana feda olsun ya Resulullah! Ben, hiçbir zaman böyle şiddetli bir hastalık görmedim!..” dedim. Buyurdular ki: “Ey Ümmü Bişr! Hastalığın şiddetli olması, sevabımın çok olması içindir. Bu hastalık, Hayber’de tatmış olduğum zehirli etin eseridir. O etin acısını her zaman duyardım. O gün yediğim zehir, şimdi ebherimi yani aort damarımı koparmaktadır” buyurdu.

Hastalık günden güne şiddetleniyordu... Sevgili Peygamberimiz, Abdullah bin Mes’ud hazretlerine buyurdu ki: “Hastalığa tutulan hiçbir müslüman yoktur ki, Allahü teâlâ, onun hata ve günahlarını, ağacın yaprakları döküldüğü gibi dökmesin!”

Eshab-ı kiram bu duruma çok üzülüyor, evlerinde rahat edemiyorlardı. Mescide toplandılar. Peygamber efendimizin durumunu sormak üzere hazret-i Ali’yi huzura gönderdiler. Alemlerin efendisi, işaretle; “Eshabım ne diyorlar?” diye sordular.

O da; “Resulullah aramızdan giderse!.. diye çok üzülüp telaş ediyorlar” dedi. Eshabına olan merhametleri çok daha fazla olan sevgili Peygamberimiz, hastalığının şiddetine katlanarak kalktılar, hazret-i Ali ve hazret-i Fadl bin Abbas’a dayanarak mescide geldiler.

Minbere çıkarak Allahü teâlâya hamd ve sena ettikten sonra, Eshab-ı kirama; “Ey Eshabım! Benim ölümümü düşünüp telaş ediyormuşsunuz. Hiçbir peygamber, ümmeti arasında sonsuz kaldı mı ki, ben de sizin aranızda sonsuz kalayım? Biliniz ki, ben Rabbime kavuşacağım. Size nasihatim olsun ki, Muhacirlerin büyüklerine saygı gösteriniz! Ey Muhacirler! Size de vasiyetim şudur ki, Ensara iyilik ediniz! Onlar size iyilik etti. Evlerinde barındırdı. Geçinmeleri sıkıntılı olduğu halde, sizi kendilerinden üstün tuttular. Mallarına sizi ortak ettiler. Her kim Ensar üzerine hakim olur ise, onları gözetsin, kusur edenleri olursa affetsin” buyurdu.

Sonra nasihatler edip; “Allahü teâlâ, bir kulunu dünyada kalmak ile, Rabbine kavuşmak arasında serbest bıraktı. O kul, Rabbine kavuşmak istedi” buyurdu.

Hazret-i Ebu Bekir, Resulullah efendimizin sözleriyle vefatına işaret buyurduğunu anlayıp; “Canımız sana feda olsun ya Resulallah!” diyerek ağlamaya başladı. Merhamet deryası, sevgili Peygamberimiz; “Ağlama ya Eba Bekir!” buyurarak ona, sabır ve katlanmak lazım geldiğini emretti.

Mübarek gözlerinden yaş akıyordu. “Ey Eshabım! Din-i İslam yolunda sıdk ve ihlas ile malını feda eden Ebu Bekir’den çok razıyım. Ahıret yolunda arkadaş edinmek elde olsaydı, onu seçerdim” buyurdu ve; “Mescide açılan kapılardan Ebu Bekir’inki hariç hepsini kapatınız” diye emrettiler.

Sonra, minberden inerek hazret-i Aişe validemizin odasına döndüler.

Resulullah efendimizin hastalığı ağırlaşıp veda konuşmaları yapmasına çok üzülen Eshab-ı kiram ağlamaya başladılar.

Bunun üzerine Peygamber efendimiz, hazret-i Ali’nin ve Fadl bin Abbas’ın kollarına girerek tekrar mescidi teşrif ettiler. Minberin alt basamağında durup, Eshab-ı kirama şöyle buyurdular;

“Ey Muhacirler ve ey Ensar! Vakti belli olan bir şeye kavuşmak için acele etmenin faydası yoktur. Allahü teâlâ, hiçbir kulu için acele etmez. Bir kimse Allahü teâlânın kaza ve kaderini değiştirmeye, iradesinden üstün olmaya kalkışırsa, onu kahr ve perişan eder. Allahü teâlâya hile etmek, O’nu aldatmak isteyenin işleri bozulup, kendi aldanır.

Biliniz ki, ben sizlere karşı rauf ve rahimim. Siz de bana kavuşacaksınız. Kavuşacağınız yer, Kevser havuzunun başıdır. Cennet’e girmek, bana kavuşmak isteyen, boş yere konuşmasın.

Ey müslümanlar! Kafir olmak, günah işlemek; nimetin değişmesine, rızkın azalmasına sebeb olur. İnsanlar, Allahü teâlânın emirlerine itaat ederse, başkanları, amirleri, onlara merhamet ve şefkat eder. Fısk, fücur, taşkınlık yapar, günah işlerlerse, merhametli başkanlara kavuşamazlar.

Benim hayatım, sizin için hayırlı olduğu gibi, ölümüm de hayırdır ve rahmettir. Eğer bir kimseyi haksız yere döğmüş veya fena bir söz söylemiş isem, bana aynı şeyi yaparak hakkını almasına; birinizden haksız bir şey almış isem, geri istemesine razıyım ve helallaşmağa hazırım. Çünkü, dünya cezası, ahıret cezasından pek hafiftir. Buna katlanmak daha kolaydır.”

Daha önce hazret-i Ebu Bekir’den memnuniyetini ifade ettikleri gibi, bu hutbede de hazret-i Ömer’den memnuniyetlerini bildirip; “Ömer benimledir, ben de onunlayım. Benden sonra hak Ömer’le beraberdir” buyurdular.

Resulullah efendimiz bu hutbeden sonra minberden indi. Namazdan sonra tekrar minbere çıkıp, vasiyet ve nasihatten sonra; “Sizi Allahü teâlâya ısmarladım” buyurdular ve Eshabdan ayrılıp odasını teşrif ettiler.

Alemlerin efendisi, şiddetli ağrılarının olduğu bir gün, Eshab-ı kiram ile helallaşmak, ahırete kul haklarıyla gitmemek için Bilal-i Habeşi hazretlerini çağırttı. Ona; “Halka seslen! Mescide toplansınlar. Onlara son vasiyetimi yapmak istiyorum!..” buyurdular.

Hazret-i Bilal; Eshabı mescide topladı. Sevgili Peygamberimiz, hazret-i Ali ve Hz. Fadl’a dayanarak mescidi teşrif ettiler Minbere oturup, Allahü teâlâya hamd ve senadan sonra;

“Ey Eshabım! Bilmiş olunuz ki, aranızdan ayrılmam yaklaştı. Kimin bende hakkı varsa, benden istesin. Benim yanımda sevgili olan, benden hakkını istesin veya helal etsin ki, Rabbime ve rahmetine bunları ödemiş olarak kavuşayım” buyurdular.

Sonra minberden inip, öğle namazını kıldırdılar. Namazdan sonra, tekrar minbere çıkıp, namazdan önce buyurduğunu tekrar ettiler.

Sevgili Peygamberimizin, vefatına üç gün kala, hastalığı ağırlaştı. Mescide çıkıp cemaate namaz kıldıramadılar. Cemaatle kılamadığı ilk namaz, yatsı namazı idi.

Hazret-i Bilal her zamanki gibi, kapıya gelip; “Es-salat, ya Resulallah!” dedi. Sevgili Peygamberimizin dermansızlıktan mescide gitmeye mecali yoktu. “Ebu Bekir’e söyleyiniz! Eshabıma namazı kıldırsın” buyurdu.

Hazret-i Aişe validemiz; “Canım sana feda olsun ya Resulallah! Babam yumuşak kalbli ve çok üzüntülüdür. Zat-ı alinizin makamına durup, orada sizi göremezse ağlamaktan okuyamaz. İmamete Ömer’in geçmesini emreder misiniz?” diyerek sual eyledi.

Peygamber efendimiz tekrar; “Ebu Bekir’e söyleyiniz! Eshabıma imam olup namazı kıldırsın” buyurdular. Hazret-i Bilal, Hz.Ebu Bekr-i Sıddik’a durumu bildirdi. Hazret-i Ebu Bekir, mihrabda Resulullah efendimizi göremeyince, kalbinden vurulmuşa döndü, aklı gideyazdı. Ağladı!.. ağladı!.. Eshab-ı kiram da ağlamaya başladılar.

Habibullah efendimiz, mescidden gelen bu feryadın ne olduğunu sorunca, hazret-i Fatıma validemiz; “Canım sana feda olsun ya Resulallah! Eshabın, ayrılığımıza dayanamadığı için ağlıyorlar!..” diye durumu arzetti. Merhamet deryası sevgili Peygamberimiz çok müteessir olmuşlardı. Eshabını teselli eylemek için hastalığının bu kadar şiddetine rağmen, güçlükle kalktılar. Hazret-i Ali ve hazret-i Abbas’a dayanarak mescide geldiler. Namazdan sonra; “Ey Eshabım! Siz, Allahü teâlânın hıfzındasınız ve sizi Allahü teâlâya emanet ettim! Takva üzere olun. Allahü teâlâdan korkun, Allahü teâlânın emrini tutun ve itaat edin. Ben, artık bu dünyadan ayrılıyorum” buyurdular.

Resulullah efendimizin hastalığında, hazret-i Ebu Bekir, Eshab-ı kirama on yedi vakit namaz kıldırdı. Bir defasında öğle namazı kıldırıyordu. O sırada Kainatın sultanı, mübarek vücutlarında bir hafiflik hissetmişler, hazret-i Ali ve Hazret-i Abbas’a dayanarak mescide gelmişlerdi.

Hz. Ebu Bekr-i Sıddık, sevgili Peygamberimizin teşrif ettiğini anlayıp, geriye çekilmek istedi. Efendimiz ona; “Yerinde dur!” anlamında işaret buyurdu. Peygamber efendimiz, hazret-i Ebu Bekir’in solunda, Eshabına son defa namaz kıldırdılar.

Sevgili Peygamberimizin vefatından üç gün evveldi. Cebrail aleyhisselam, Resulullah efendimizi ziyarete gelip; “Ya Resulallah! Allahü teâlânın sana selamı var. Durumunuzu bildiği halde, nasıl olduğunuzu, kendinizi nasıl hissettiğinizi soruyor” dedi.

Alemlerin efendisi ise; “Mahzunum!” buyurdular. Cebrail aleyhisselam, Pazar günü de geldi ve aynı şeyleri söyledi. Peygamber efendimiz yine evvelki cevabı verdiler.

Cebrail aleyhisselam ayrıca; Yemen’de peygamber olduğunu söyleyen Esved-i Ansi’nin öldürüldüğünü haber verdi. Resul-i ekrem de, Eshabına bildirdi. Hastalıktan önce, kendilerine gelmiş olan birkaç altını fakirlere, birkaçını da hazret-i Aişe’ye vermişlerdi.

Pazar günü, Resulullah’ın hastalığı ağırlaştı. Huzuruna gelen ordu kumandanı hazret-i Üsame’ye bir şey söylediler. Fakat mübarek kollarını kaldırıp onun üzerine sürdüler. Ona dua ettikleri anlaşıldı.

Sevgili Peygamberimizin dünyayı şereflendirdiği ve ahırete irtihal buyurduğu gün Pazartesi idi. Hastalıklarının on üçüncü ve son günü... Alemlerin efendisi, Eshab-ı kiram Mescid-i şerifte saf saf olup Ebu Bekr-i Sıddık hazretlerinin arkasında sabah namazını kılarken, Mescid-i şerife geldiler. Ümmetinin saf saf olup ibadet ettiklerini gördüler. Sevinerek tebessüm buyurdular. Kendileri de hazret-i Ebu Bekir’e uyup, arkasında namaz kıldılar

Eshab-ı kiram, Resulullah’ı mescidde görünce, hastalık geçti sanarak sevindiler. Resul-i ekrem ise hazret-i Aişe’nin odasını teşrif buyurup yattılar. “Allahü teâlânın huzuruna, dünya malı bırakmadan gitmek isterim. Yanında kalan altınları da, fakirlere dağıt” buyurdular. Sonra ateşi arttı. Bir müddet sonra, tekrar gözlerini açıp, hazret-i Aişe’ye altınları dağıtıp dağıtmadığını sordular. Dağıtacağını söyledi. Bunların hemen dağıtılmasını tekrar tekrar emir buyurdular. Hemen dağıtıldığı bildirilince; “Şimdi rahat ettim” buyurdular.

Resulullah efendimiz hastalığı sırasında , huzur-i şeriflerine hazret-i Ali’yi çağırdılar. Mübarek başını onun kucağına koydular. Mübarek alnı terlemiş, mübarek rengi değişmişti.

Hazret-i Fatıma validemiz, mübarek babasının o halini görünce, bakmaya dayanamadı ve oğulları hazret-i Hasan ile hazret-i Hüseyin’in yanına gitti. Ellerinden tutup ağlamaya başladı.

“Ey benim babam! Kızını kim gözetir! Hasan ve Hüseyin’i kime emanet edersin? Vay babam! Canım sana feda olsun! Senden sonra benim halim nice olur! Gözüm, mübarek yüzünden sonra kime bakar!”

Resulullah efendimiz, kızının gönülleri yakan bu sözlerini işitince, mübarek gözlerini açtı ve onu yanına çağırdı. “Ya Rabbi! Bana sabır ihsan eyle” diye dua ettikten sonra; “Ey Fatıma! Ey gözümün nuru! Baban can çekişme halindedir!” buyurunca, ağlaması daha da arttı.

Hazret-i Ali; “Ey Fatıma! Ne olur sus, Resulullah’ı daha fazla üzme!” deyince, sevgili Peygamberimiz; “İncitme ya Ali! Bırak babası için gözleri yaş döksün!..” buyurdu. Sonra, mübarek gözlerini yumarak kendinden geçer gibi oldu.

Sonra hazret-i Hasan, mübarek dedesinin huzur-i şerifine gelip; “Ey benim mübarek dedem! Senin ayrılığına kim dayanabilir! Gönül perişanlığımızı kime arz ederiz! Senden sonra anneme, babama ve kardeşime kim şefkat eder? Ezvacın ve Eshabın, o güzel ahlakını nerede bulurlar!..” diyerek ağlayınca, Peygamber efendimizin mübarek hanımefendilerinde dayanacak hal kalmadı. Hep birlikte ağlamaya başladılar.

Dışarda pek müteessir bir halde bekleyen Eshab-ı kiram, Peygamber efendimizin rahatsızıklarının çok arttığını işitince, gönülleri dağlandı. Ağlamaya başladılar. Son bir defacık olsun, sevgili Peygamberin mübarek cemalini görmek için; “Ne olur, kapıyı açın! Resul aleyhisselamın mübarek yüzünü bir defa daha görelim!..” diyerek kapıda yalvarıyorlardı.

Alemlere rahmet olarak gönderilen Allahü teâlânın habibi, sevgilisi, Eshabının bu yakarışlarını işitince, merhamet eyleyip; “Kapıyı açınız!” buyurdular. Eshabın ileri gelenleri içeri girdiler. Sevgili Peygamberimiz, onlara sabır tavsiye etti.

Son defa kendisini görmek için gelen Eshabına Efendimiz, “Ey Eshabım! Siz, insanların en üstünleri, en şereflilerisiniz. Sizden sonra kim gelirse gelsin, siz hepsinden önce Cennet’e girersiniz. Dini ayakta tutmakta metin olun ve Kur’an-ı azimi imam (rehber) edinin. Dinin hükümlerinden gafil olmayın” buyurdu. Sonra; “Ya Rabbi! Tebliğ ettim mi?” deyip mübarek gözlerini kapadı. Mübarek yüzü terledi. Hazret-i Ali, Eshaba işaretle çıkmalarını söyledi.

Onlar gittikten sonra, huzura hazret-i Aişe validemiz gelip, nasihat istedi. Peygamber efendimiz; “Ey Aişe! Evinin köşesine oturarak kendini muhafaza eyle!” buyurduktan sonra, mübarek gözlerinden yaşlar akmaya başladı. Kainatın sultanı ağlıyordu...

Oradakilerin, gönülleri yaralandı, ciğerleri parçalandı. Hazret-i Ümmü Seleme validemiz; “Canım sana feda olsun ya Resulallah! Niçin ağlıyorsunuz?” diyerek sual eylediğinde; “Ümmetime merhamet olunması için ağlıyorum” buyurdu.

Güneş tepeye doğru yükseliyordu. Vakit yaklaşmıştı... Sevgili Peygamberimizin mübarek başı, hazret-i Aişe validemize yaslı bulunuyordu. Alemlerin efendisi, artık son anlarını yaşıyor, mübarek dudaklarından

“Aman! Aman! Ellerinizdeki kölelerinize iyi davranınız! Onların üzerlerine elbise giydiriniz, karınlarını doyurunuz. Onlara yumuşak söyleyiniz. Namaza, namaza devam ediniz. Kadınlarınız ve köleleriniz hakkında Allahü teâlâdan korkunuz!.. Ey Allah’ım! Beni yarlığa! Bana rahmetini ihsan eyle!.. Beni Refik-i ala zümresine kavuştur!..” cümleleri dökülüyordu.

Hazret-i Fatıma validemizin gözyaşları sel gibi akıyor, iniltisi ciğerleri dağlıyordu. Sevgili Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem onu yanına oturtup; “Kızım, bir miktar sabreyle, ağlama. Zira Hamele-i Arş (melekler) senin ağlaman üzerine ağlaşıyorlar” buyurdu.

Hazret-i Fatıma validemizin gözyaşını sildi. Teselli verip, Allahü teâlâdan sabır diledi ve; “Ey kızım, benim ruhum kabz olacak. “İnnalillahi ve inna ileyhi raci’un” diyesin. Ey Fatıma! Gelen her musibete bir karşılık verilir” buyurdu. Bir müddet mübarek gözlerini kapayıp sonra; “Bundan sonra babana üzüntü ve gussa (keder, tasa) olmaz. Zira fani alemden ve mihnet yerinden kurtuluyor” buyurdu.

Resulullah efendimiz artık son vasiyetlerine yapıyorladı. Hazret-i Ali’ye; “Ya Ali! Zimmetimde filan yahudinin şu kadar malı vardır. Asker hazırlamak için almıştım. Sakın onu ödemeyi unutma. Elbette zimmetimi kurtarırsın ve Kevser havuzu başında benimle görüşeceklerin birincisi sensin. Benden sonra sana çok zarar gelir, sabır edesin. İnsanlar dünyayı istedikleri vakit sen ahıreti seçesin” buyurdu.

Resulullah efendimiz, bu esnada Hz. Üsame’ye; “Allahü teâlâ yardımcın olsun! Haydi cenge git!” buyurdu. O da çıkıp ordusuna gitti.

Alemlerin efendisi, artık son nefeslerini veriyordu... Vakit iyice yaklaşmıştı... Allahü teâlâ, Azrail aleyhisselama; “Habibime en güzel surette git! Eğer izin verirse ruhunu çok yumuşak ve hafif olarak al. İzin vermese geri dön!” diye vahyetti.

Azrail aleyhiselam, en güzel surette, insan şeklinde, sevgili Peygamberimizin saadethanelerinin kapısına geldi ve; “Esselamü aleyküm ey nübüvvet evinin sahibi! İçeri girmeğe izin verir misiniz? Allahü teâlâ size rahmet eylesin?” dedi.

Hazret-i Aişe validemiz, sevgili Peygamberimizin yanıbaşında oturan hazret-i Fatıma’ya; “Bu gelene sen cevap ver” dedi. O da, kapıya varıp, çok üzüntülü bir ses ile; “Ey Allahü teâlânın kulu! Resulullah şu anda, kendi haliyle meşguldur” dedi.

Azrail aleyhisselam, tekrar izin istedi. Aynı cevap verildi. Üçüncü defa selamını tekrarlayıp, mutlaka girmesi gerektiğini yüksek sesle söyleyince, Peygamber efendimiz haberdar oldular ve “Ya Fatıma! Kapıda kim var!” buyurdular.

Hazret-i Fatıma; “Ya Resulallah! Kapıda birisi girmek için izin ister. Birkaç defa cevap verdim. Fakat üçüncü seslenişinde vücudum ürperdi” dedi.

Bunun üzerine Resulullah efendimiz; “Ey Fatıma! Kapıdaki kimdir, biliyor musun? O; lezzetleri yıkan, toplulukları darmadığınık eden, kadınları dul, çocukları yetim bırakan, evleri harab, kabirleri mamur eden, ölüm meleği Azrail’dir. Ey Azrail gir” buyurdu.

O zaman hazret-i Fatıma validemiz, tarif edilmez bir ıstıraba düştü ve mübarek ağızlarından şu cümleler döküldü; “Vah Medine harab oldun?” Peygamberimiz, hazret-i Fatıma’nın elini tutup mübarek göğsüne koydular ve mübarek gözlerini kapadılar.

Resulullah efendimizin durumu ağırlaşıp gözlerini kapatınca, hazır olanlar, mübarek ruhunun kabzolunduğunu sandılar. Hazret-i Fatıma validemiz dayanamayıp, babasının mübarek kulağına doğru eğildi ve gönülleri yaralayan bir sesle; “Ey benim babacığım!..” diye seslendi.

Hiç cevap gelmeyince bu sefer; “Canım sana feda olsun ya Resulallah! Ne olur mübarek gözlerini bir aç da bana bir şey söyle...” dedi.

Âlemlerin efendisi, mübarek gözlerini açıp, kızının gözyaşlarını sildi ve onun kulağına vefat edeceğini bildirdi. Bunun üzerine hazret-i Fatıma ağlamaya başladı. Bu defa kulağına; “Ehl-i beytimden, ilk önce benim yanıma gelecek sensin!” buyurdular. O da bu müjdeye sevinip teselli buldular.

Hazret-i Fatıma validemiz; “Ey babacığım! Bugün ayrılık günü! Bir daha sana ne zaman kavuşurum?” diye sordu. Resulullah efendimiz; “Ey kızım! Beni kıyamet günü havzın kenarında bulursun. Ümmetimden, havza gelenlere su veririm” buyurdu.

Hazret-i Fatıma; “Eğer seni orada bulamazsam, ne yaparım?” diye sorunca, Peygamber efendimiz; “Mizanın yanında bulursun. Orada, ben ümmetime şefaat ederim” buyurdu.

Hazret-i Fatıma validemiz; “Orada da bulamazsam ya Resulallah!” deyince, Peygamber efendimiz; “Sırat’ın yanında bulursun. Ben orada Rabbime; “Ya Rabbi! Benim ümmetimi ateşten muhafaza eyle” diye yalvarırım” buyurdu.

Bundan sonra hazret-i Ali hüzünlü bir sesle; “Ya Resulallah! Siz ruhunuzu teslim ettikten sonra, sizin gaslinizi kim yapacak, neye kefenleyeceğiz. Namazınızı kim kıldıracak, kabre kim koyacak?” diye sordu.

Peygamber efendimiz; “Ey Ali, beni sen yıka, Fadl bin Abbas sana su döksün. Cebrail sizin üçüncünüz olur. Gasl (yıkama) işimi bitirince, kefenimi yaparsınız. Cebrail, Cennet’ten güzel koku getirir. Sonra beni mescide götürünüz ve çıkınız. Çünkü ilk önce Cebrail, sonra Mikail, sonra İsrafil, sonra melekler grup grup namazımı kılacaklar. Daha sonra siz giriniz, saf saf olunuz. Hiç kimse benden öne geçmesin” buyurdu.

Sonra, beklemekte olan Azrail aleyhisselama; “Ey Azrail! Ziyaret için mi geldin, yoksa ruhumu kabzetmek için mi?” diye sorunca, Azrail aleyhisselam; “Hem misafir, hem de vazifeli olarak geldim. Allahü teâlâ bana, senin huzuruna izinle girmemi emretti. Mübarek ruhunu ancak izninle alırım. Ya Resulallah! İzin buyurursan, emrinize uyar, ruhunuzu kabz ederim. Yoksa döner, Rabbime giderim” dedi.

Peygamber efendimiz ruhu almak için gelen ölüm meleğine; “Ey Azraril! Cebrail’i nerede bıraktın?” buyurdu. Cebrail’i dünya semasında bıraktım. Melekler, onu senin vefatın sebebiyle taziye ediyorlar” dedi.

Böyle konuşurlarken Cebrail aleyhisselam geldi. Resulullah efendimiz; “Ey kardeşim Cebrail! Artık dünyadan göç vakti geldi. Allahü teâlânın katında benim için ne var? Bana onu müjdele de gönül rahatlığı ile emaneti sahibine teslim edeyim” buyurdu.

Cebrail aleyhisselam; “Ey Allahü teâlânın sevgilisi! Ben semanın kapısını açık bıraktım. Melekler saf saf olmuşlar, senin ruhunu sevgiyle beklerler” dedi.

Peygamber efendimiz; “Hamd, Allahü teâlâya mahsustur. Sen bana müjde ver! Rabbimin nezdinde benim için ne var?” buyurdu.

Cebrail aleyhisselam; “Ya Resulallah! Senin teşrifinden dolayı, Cennet kapıları açılmış, Cennet’in nehirleri akmış, Cennet’in ağaçları sarkmış, huriler süslenmiştir” dedi.

Peygamber efendimiz yine; “Hamd, Allahü teâlâya mahsustur. Sen bana başka müjde ver ya Cebrail!” buyurdu. Cebrail aleyhisselam; “Ya Resulallah! Sen kıyamet günü ilk şefaat eden ve ilk şefaatı kabul olunansın” dedi.

Sevgili Peygamberimiz tekrar; “Hamd, Allahü teâlâya mahsustur. Ya Cebrail! Bana başka müjde ver” buyurunca, Cebrail aleyhisselam; “Ya Resulullah! Neyi soruyorsunuz!” dedi.

Bunun üzerine Peygamber efendimiz; “Benim bütün endişem, üzüntüm ve kederim, benden sonra geride bıraktığım ümmetimdir” buyurdu.

Hazret-i Cebrail; “Ey Allahü teâlânın Habibi! Allahü teâlâ kıyamet günü, sen razı oluncaya kadar ümmetini bağışlar. Bütün peygambelerden önce seni, bütün ümmetlerden önce senin ümmetini Cennet’e koyacaktır” dedi.

Sevgili Peygamberimiz, Cebrail aleyhisselama; “Allahü teâlâ katında üç muradım vardır: Biri; ümmetimin günahkarlarına beni şefaatçı etmesi, ikincisi; dünyada yaptıkları günahlardan dolayı onlara azab etmemesi, üçüncüsü; Perşembe ve Pazartesi günleri ümmetimin amellerinin bana arzedilmesidir. (Eğer amelleri iyi ise dua ederim, Allahü teâlâ kabul eder. Kötü ise şefaat edip, amel defterinden silinmesini isterim)” buyurdu.

Cebrail aleyhisselam, Allahü teâlâdan, bu üç arzusunun da kabul edildiği haberini verdi. Bunun üzerine sevgili Peygamberimiz rahatladılar.

Azrail aleyhisselam ruhunu almaya geldiği vakit Peygamber efendimiz, hep ümmetinin halini merak ediyordu. Bunun üzerine Allahü teâlâ vahyetti ki: “Ey Habibim! Ümmetine bu kadar muhabbet ve şefkat göstermeni, mübarek kalbine kim getirdi?”

Peygamber efendimiz; “Beni yaratıp, terbiye eden Rabbim teâlâ” diye cevap verdi. Cenab-ı Hak da; “Senin ümmetine, benim rahmetim, merhametim seninkinden bin kat fazladır. Onları bana bırak” buyurdu.

Sonra sevgili Peygamberimiz; “Şimdi rahatladım. Ey Azrail! Emrolunduğun vazifeyi yerine getir!” buyurdu.

Azrail aleyhisselam, vazifesini yapmak üzere hürmetine yaratıldığı Kainatın sultanının huzuruna yaklaştı. Sevgili Peygamberimiz, yanındaki su kabına mübarek iki elini batırıp, ıslak ellerini mübarek yüzüne sürdü ve; “La ilahe illallah! Ey Allah’ım! Refik-i ala!..” buyurdu.

Azrail aleyhisselam, Alemlerin efendisinin mübarek ruhunu almaya başladı. Resulullah efendimizin mübarek benzi bazan kırmızı oluyor, bazan sararıyordu. Azrail aleyhisselam; “Ümmetimin canını da böyle şiddet ve zorla mı alırsın!” buyurunca, o; “Ya Resulallah! Hiç kimsenin canını böyle kolay almadım” cevabını verdi.

Son anında bile ümmetini unutmayan sevgili Peygamberimiz; “Ey Azrail! Ümmetime göstereceğin şiddeti bana göster! Zira onlar zayıftır, dayanamazlar...” buyurdu. Sonra; “La ilahe illallah! Refik-i ala!” buyurdular ve mübarek ruhları alındı ve ala-yı illiyyine ulaştırıldı...

Essalatü vesselamü aleyke ya Resulallah!

Essalatü vesselamü aleyke ya Habiballah!

Essalatü vesselamü aleyke ya Seyyidel evveline vel-ahırin!

Şefaat ya Resulallah! Dahıylek ya Resulallah!

Cebrail aleyhisselam, Peygamber efendimize; “Essalamü aleyküm ey Allahü teâlânın Resulü! Benim maksudum, matlubum sen idin. Artık, bir daha yeryüzüne gelmem!” diyerek veda eyledi.

Resul-i ekrem efendimizin mübarek ruhu, yüksek aleme gidince, hazret-i Fatıma validemiz ve ezvac-ı tahirat ağlamaya başladılar.

Resulullah efendimizin mubarek ruhu kabzedildiği sırada sahibi görünmeyen bir ses; “Esselamü aleyküm ya Ehli beyt! Ve Rahmetullahi ve berekatühü” diye selam verdi ve; “Biliniz ki, her canlı ölümü tadacaktır. Ve kıyamet günü, size ecirleriniz tamamıyle verilecektir” mealindeki Al-i İmran suresinin 185. ayet-i kerimesini okudu.

Sonra, onlara teselli verip; “Allahü teâlânın ihsanlarına, ikramlarına güveniniz. O’na sarılıp, O’ndan umunuz. Feryad etmeyiniz! Asıl musibete uğrayan, sevabdan mahrum kalandır!” diyerek taziyede bulundu.

Bu sözleri oradakilerin hepsi işitip selamına cevap verdier. Bunları söyleyen Hızır aleyhisselam idi.

Resul-i ekremde mevt (ölüm) alametleri görülünce, Ümm-i Eymen, oğlu Üsame’ye haber gönderdi. Üsame, hazret-i Ömer ve Ebu Ubeyde bu acı haberi alınca, ordudan ayrılıp, Mescid-i Nebevi’ye geldiler.

Hz. Aişe-i Sıddika ve diğer kadınlar ağlayınca, Mescid-i şerifdeki Eshab-ı kiram şaşırdı. Ne olduklarını anlayamadılar. Beyinlerinden vurulmuşa döndüler.

Hazret-i Ali ölü gibi hareketsiz kaldı. Hazret-i Osman’ın dili tutuldu. Hazret-i Ebu Bekir, o anda evinde idi. Koşarak geldi. Hemen hücre-i seadete girdi. Fahr-i alemin yüzünü açtı. Vefat etmiş olduğunu gördü. Mübarek yüzü ve her yeri latif, nazif olarak, nur gibi parlıyordu.”Mematın da, hayatın gibi ne güzel ya Resulallah!” diyerek, öptü.

Çok ağladı. Mübarek yüzünü örttü. Evdekilere teselli verdi. Mescid-i şerife geldi. Minbere çıkarak Eshab-ı kirama bir hutbe okudu. Allahü teâlâya hamd ve sena etti ve Resul-i ekrem sallallahü aleyhi ve sellem efendimize salat okuduktan sonra; “Her kim Muhammed aleyhisselama iman etmişse bilsin ki, Muhammed aleyhisselam vefat etti. Her kim Allahü teâlâya tapıyorsa, O, hayy (diri) ve bakidir (ölmez, ebedidir)” buyurdu ve sonra; “Muhammed (aleyhisselam) resuldür. O’ndan önce de resuller gelmiştir. O da ölecektir. Vefat ederse veya öldürülürse, dininizden, döner misiniz? Dininden çıkan olursa, Allahü teâlâya zarar vermez. Kendine zarar verir. Dininden dönmeyenlere, Allahü teâlâ sevablar verir” mealindeki Al-i İmran suresinin 144. ayet-i kerimesini okudu.

Eshab-ı kirama nasihat edip, ortalığı düzene koydu. Böylece hepsi Resulullah’ın vefat etmiş olduğuna inandı. Hüzün ve keder, Eshab-ı kiramın yüreğine bir zehirli hançer gibi saplandı. Gözler ağlar, gözyaşları çağlar, hasret ateşi herkesin ciğerini dağlar idi.

Peygamberimizin vefatından hemen sonra, Eshab-ı kiram ilk olarak, bütün işleri idare etmesi için hazret-i Ebu Bekir’i, halife seçtiler. Ona bi’at edip, tabi oldular ve emrine göre işleri görmeye başladılar.

Resul-i ekrem efendimiz, hicretin on birinci yılında (miladi 632) Rebi’ül-evvel-ayının 12’sinde Pazartesi günü öğleden evvel ahırete irtihal eyledi. O anda Kameri seneye göre 63, Şemsi seneye göre de 61 yaşında bulunuyordu.

Peygamber efendimizi, hazret-i Ali, hazret-i Abbas, hazret-i Fadl bin Abbas, hazret-i Kusem bin Abbas, hazret-i Üsame bin Zeyd, hazret-i Salih yıkadılar.

Yıkama esnasında mübarek vücudundan öyle bir misk kokusu yayıldı ki, şimdiye kadar hiç kimse öyle bir koku koklamamıştı. Sonra kefenlediler.

Bir sedir üzerinde taşınıp, mescide getirildi. Daha önce sevgili Peygamberimizin haber verdiği şekilde, herkes mescidden dışarı çıktı. Melekler, bölük bölük gelip namazını kıldılar.

Meleklerin kılması bitince, sahibi görünmeyen bir ses; “Giriniz! Peygamberinizin namazını kılınız!” diyordu. Bunun üzerine Eshab-ı kiram içeri girdi. İmamsız olarak sevgili Peygamberimizin namazını kıldılar. Çarşamba günü akşamına kadar ancak bitirebildiler.

Dedi ki: “Resulullah’ın mübarek yüzünü en son gören benim. Mübarek dudakları kıpırdıyordu. Üzerine eğilip kulak verdim; “Ya Rabbi! Ümmetim!.. Ya Rabbi! Ümmetim!..” diye yalvarıyordu. Sevgili Peygamberimiz, ahırete irtihal ettiği gün, Abdullah bin Zeyd hazretleri; “Ya Rabbi! Ben bu gözü, habibinin mübarek nurlu yüzüne bakmak için isterdim. O görünmez olunca, artık ne yapayım! Ya Rabbi! Gözümü al!” diye dua etti ve göremez oldu.

Ya Resulallah! Senin kapındaki kölenin,

Ayaklarına değen toprağı öpmeyenin,

Ve bu saadet için can feda etmeyenin,

Sana sevgisi yoktur; inanmam, sözü yalan.

Senin kölen mührünü vurmayanlar alnına,

Sevgi gerdanlığını takmayanlar boynuna;

Hedef olmayan eşsiz nazarının okuna,

Seviyorum demesin; eğer severse insan.

Hazret-i Ali anlatır: Resul aleyhisselam, ağırlaştığı zaman “Ey Ali! Bana, bir kürek kemiği getir de, benden sonra, ümmetimi doğru yoldan şaşırtmayacak şeyi, ona yazdırayım.” buyurdu.

Resul aleyhisselamın başı, kollarımın arasında bulunuyordu. Gidip gelinceye kadar kendisini gayb etmekten korktuğum için “Ben, buyuracaklarını, ezberimde tutarım!” dedim.

“Namaz kılmağa, zekat vermeğe devam etmenizi, ellerinizdeki kölelerin haklarını gözetmenizi tavsiye ederim!” buyurdu.

“Eşhedü en la ilahe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abduhu ve Resulüh” diyerek şehadette bulunmayı da, emretti.

“Bu iki gerçeğe şehadette bulunana, Cehennem ateşi haram olur.” buyurdu.

Peygamberimiz, ziyaretine gelen Hz. Osman’ı görünce, ona “Yakınıma gel!” buyurdu. Hz. Osman, yaklaşıp Peygamberimizin üzerine eğildi.

Peygamberimiz, ona, gizlice bir şey söyledi. Hz. Osman, başını kaldırınca, Peygamberimiz “Sana söylediğim şeyi anladın mı?” diye sordu.

Hz. Osman “Evet!” dedi. Peygamberimiz “Yakınıma gel!” buyurdu. Hz. Osman, Peygamberimizin üzerine tekrar eğildi.

Peygamberimiz, yine, ona gizlice bir şey söyledi. Hz. Osman, başını kaldırınca, Peygamberimiz “Sana söylediğim şeyi anladın mı?” diye sordu.

Hz. Osman “Evet! Onu, kulağım işitti, kalbim de, ezberledi.” dedi. Bunun üzerine, Peygamberimiz, ona “Haydi git!” buyurdu. Peygamberimizin, halifeliği sırasında başına gelecekleri ve bunlara sabretmesini bildirdiği rivayet edilmiştir.

Peygamberimiz, rahatsızlığı ağırlaştığı sırada, Abdurrahman bin Ebu Bekir’e “Bana, kalem kağıt getir de, Ebu Bekir için bir yazı yazayım ki, onun üzerinde anlaşmazlığa düşülmesin!” buyurdu.

Abdurrahman, kalem kağıt getirmeğe gitmek için kalkınca, “Otur! Ebu Bekir üzerinde anlaşmazlığa düşülmesine, Allah da, mü’minler de, razı olmaz!” buyurdu.

Sonra, Hz. Aişe’ye “Bana, baban Ebu Bekir’i ve senin kardeşini çağır, bir yazı yazayım. Çünkü, ben, bir heveslinin, heveslenip “Ben, bu işe, herkesten önce gelirim!” demesinden korkuyorum. Oysa ki, Allah da, mü’minler de, Ebu Bekir’den başkasına razı olmaz!” buyurdu.

Peygamber efendimiz baygınlık derecesine gelen hastalığında ayıldıkça şu nasihatleri tekrarlıyorlardı:

“Aman! Aman! Ellerinizdeki kölelerinize iyi davranınız! Onların sırtlarına, elbise giydiriniz! Karınlarını, doyurunuz! Onlara, yumuşak söz söyleyiniz! Namaza devam ediniz! Ellerinizdeki köleleriniz hakkında da, Allah’tan korkunuz!” buyurmaktan son nefesinde bile “Namaza! Namaza! Ellerinizdeki kölelerinize...” diye tavsiyede bulunmaktan geri durmamakta idi.

Peygamberimizin en son sözü “Kadınlarınız ve ellerinizdeki köleleriniz hakkında Allah’dan korkunuz!” buyruğu idi.

Rebiül’evvel ayının on ikinci veya on üçüncü Pazartesi günü kaba kuşluk vakti idi. Güneş, zevale doğru yaklaşıyor Peygamberimiz, son dakikalarını yaşıyordu.

Peygamberimizin başı, Hz. Aişe’nin göğsüne yaslı bulunuyor. Hz. Aişe “Ey insanların Rabbi! Hastalığı gider, kaldır! Gerçek Tabib Sensin! Gerçek şifa verici Sensin!” diyerek şifa diliyor.

Peygamberimiz ise “Hayır! Ben, Allah’tan, Refik-ı ala zümresine katılmayı Cebrail, Mikail ve İsrafil ile birlikte olmayı dilerim!

Ey Allahım! Beni, Refik-ı ala zümresine kavuştur!

Ey Allahım! Bana, rahmetini ihsan et! Beni, Refik-ı ala zümresine kavuştur!” diyerek duaya devam ediyordu.

Resul aleyhisselamın özlediği Refik-ı ala, en yüksek makamlarda bulunan Peygamberler Allahın, kendilerine nimetler verdiği Peygamberler, Sıddiklar, Şehidler ve Salihler zümresi idi ki, bunlar, ne güzel arkadaştırlar.

Hz. Aişe buyurdu: Resul aleyhisselamdan, sıhhatte iken birçok defalar “Hiçbir Peygamberin ruhu, Cennetteki durağını görmedikçe alınmaz! Sonra, durağına gitmesi, arzusuna bırakılır.” buyurmuştu.

Kendisi, hastalanıp ruhu alınmak zamanı gelince, başı, benim dizimde bulunduğu halde, üzerine, bir baygınlık geldi.

Sonra, ayılınca, gözü, açılıp evinin tavanına doğru dikildi ve “Allahım! Beni, Refik-ı ala zümresine kat!” diye dua etti.

Ben, o zaman “Resulullah, bizi tercih etmiyor! dedim.

Anladım ki: Resulullahın bu temennisi, vaktiyle, sıhhatli zamanında, bize söyleyip durduğu bir haberin kendisinde gerçekleşmesidir.

Ehl-i Beyt, hiçbir şahsı görmedikleri ve sezmedikleri halde, “Selam ve Allahın rahmet ve bereketleri üzerinize olsun!” diyerek kendilerine selam verildiğini ve taziyede bulunulduğunu işittiler.

Ehl-i Beyt de selama aynı şekilde karşılık verdiler. Nereden geldiği bilinemeyen ses, şöyle konuştu: “Her can, ölümü tadacaktır. Kıyamet günü, size ecirleriniz tamamiyle verilecektir. Kim, ateşten uzaklaştırılıp Cennete sokuldu ise, artık, o, muhakkak muradına ermiştir. Dünya hayatı, aldatma metaından başka bir şey değildir.

İyi biliniz ki: Her musibetin, Allah katında bir tesellisi, her ölenin, bir halefi, yerine geçeni, her vefat edenin de, bir bedeli vardır. Allah’a sarılınız ve umacağınızı, O’ndan umunuz! Asıl musibete uğrayan, sevaptan mahrum kalandır. Selam ve Allah’ın rahmet ve bereketleri üzerinize olsun!”

Hazret-i Ömer “Bu sözleri, Ehl-i Beyt’in hepsi, Mescidde bulunanlar ve yoldakiler işittiler!” demiştir. Hz. Ali: “Bu seslenenin kim olduğunu biliyor musunuz?” diye sordu. “Hayır!” dediler. Hz. Ali: “Bu, Hızırdır! Peygamberinizden dolayı size taziye ediyordur!” dedi.

Hz. Enes bin Malik “Ben, hiçbir zaman, Resul aleyhisselamla Ebu Bekir’in, Medine’ye gelip girdikleri günden daha ziyalı ve daha güzel olan bir gün görmedim! Ben, Resul aleyhisselamın vefatı gününe de şahid oldum. Kendisinin, içinde vefat etmiş olduğu günden daha karanlık, daha sevimsiz bir gün de görmedim!”

“Resulullahın, Medine’ye gelip girdiği gün, Medine’nin her şeyi aydınlanmış, vefat ettiği gün de her şeyi kapkaranlık olmuştur!” diyerek, Peygaberimizin vefatında duyulan derin acıyı dile getirmiştir.

Eshabı kiram, Hz. Ebu Bekir’e biat ettikten sonra ertesi Salı günü, Hz. Ebu Bekir, Mescidin Minberine çıkıp oturdu. Konuşmağa başlamadan önce, Hz. Ömer, ayağa kalktı. Allaha hamd-ü senada bulunduktan sonra “Ey insanlar! Ben, dün size kendinde olmadan bazı sözler söylemiştim. Onları, Allahın kitabında bulamadığım gibi, Resul aleyhiselamın da, bana o hususta bir sözü yoktu. Fakat, ben, Resul aleyhisselamın, bizden sonraya kalacağını ve işlerimizi, kendisi çekip çevireceğini sanıyordum.

Oysa ki, yüce Allah, Resulü vasıtası ile doğru yolu gösteren bir Kitabı sizin içinizde bırakmış bulunmaktadır ki, ona sımsıkı sarılırsanız, Allah, onunla, doğru yolu Resulüne gösterdiği gibi, size de gösterir.

Allah, hilafet işinizi, sizin hayırlınız ve Resulullahın arkadaşı, mağarada ikinin ikincisi olan zat üzerinde topladı yoluna koydu. Kalkınız, ona biat ediniz!” deyince, daha önceki biatta bulunan bulunmayan herkes topluca Hz. Ebu Bekir’e umumi biat yaptılar.

Mescidde bulunan Eshabı kirama Hz. Ömer’den sonra, Hz. Ebu Bekir şöyle konuştu:

“Size, doğruluğu tavsiye ederim, doğruluktan ayrılmayınız. Çünkü, doğruluk, iyilikle bir aradadır. İkisi de, Cennettedir. Yalandan sakınınız! Çünkü, yalan, kötülükle bir aradadır. İkisi de, Cehennemdedir. Allah’tan af ve afiyet dileyiniz. Çünkü, hiç kimseye, Yakin’den sonra, af ve afiyetten daha hayırlısı verilmemiştir. Birbirinizi kıskanmayınız. Birbirinize düşmanlık etmeyiniz. Birbirinizle ilişiğinizi kesmeyiniz.

Ey insanlar! Ben, sizin en hayırlınız olmadığım halde, size Emir oldum. İyi biliniz ki: Bana yapılan biatı, düşünmeden kabul etmiştim, bu ümmet arasında bir fitne ve fesad çıkmasından korktuğum içindi.

Allah’a yemin ederim ki: Ben, hiçbir gün veya gece, bunun, ne üzerine düşmüş, ne isteklisi olmuş, ne de, bu hususta Allah’tan gizlice veya açıkça bir dilekte bulunmuşumdur.

Emirlik hizmetinde, benim için bir rahatlık yoktur. Gücüm yetmeyen büyük bir işi, elimde olmayarak boynuma takmış bulunuyorum! Benim yerime, daha güçlü bir insanın seçilmiş olmasını ne kadar arzu ederdim!

Ey insanlar! Ben, ancak, Resulullahın izinde giden biriyim. Dinde, kendiliğimden bir şeyler ortaya çıkaracak değilim. Eğer, ben, vazifemi iyi yaparsam, bana yardım ediniz! Eğer, kötülüğe saparsam, beni doğrultunuz! Doğruluk, emanettir. Yalancılık da, hıyanettir.

İnşaallah içinizdeki en zayıfınız, kendisinin hakkını alıncaya kadar benim yanımda en güçlünüz olacaktır! İnşaallah, içinizdeki en güçlünüz de, üzerine geçirdiği hakkı, kendisinden alıncaya kadar benim yanımda en zayıfınız olacaktır!

Ey insanlar! İyi biliniz ki: Allah’tan zillete müstahak kıldığı kavimden başka hiçbir kavim, Allah yolunda cihadı bırakmaz! Hiçbir kavmin kötülükleri yaygın hale gelmedikçe de, Allah, o kavmin bela ve musibetini yaygın hale getirmez.

Zalimler için ne yakın bir dost vardır, ne de, dinlenebilecek bir kayırıcı vardır! (Mü’min: 18)

Bugün, her amel sahibi, gücünün yettiği ve kendisini yüce Allah’a yaklaştıracak ameli, onu işlemeğe güç yetiremeyeceği gün gelmezden önce, işlemeye baksın!

Ben, Allaha ve Resulüne itaat ettikçe, siz de, bana itaat ediniz. Allah’a ve Resulüne asi olduğum zaman, sizin bana itaat etmeniz gerekmez! Kendim ve sizin için Allah’tan mağfiret, yarlığanmak dilerim. Haydi, namazınızı kılmağa kalkınız! Allah, sizlere rahmet etsin.”

Eshab-ı kiram, sevgili Peygamberimizin mübarek kabrinin kazılması hususunda hazret-i Ebu Bekir’in hatırlattığı şu hadis-i şerife uydular: “Peygamberler, ruhlarını teslim ettikleri yerde defin olunurlar.”

Ebu Talha hazretlerinin, Lahd şeklinde kazdığı kabr-i şerife, Çarşamba günü gece yarısına doğru defin edildi. Hazret-i Abbas’ın oğlu Kusem, kabirdeki hizmeti bitirip en son çıkan idi.

Peygamberimiz; Çarşamba gecesi yarılandığı sırada, kabre konulmuştur.

Hz. Aişe “Resul aleyhisselamın nereye gömüldüğünü, Çarşamba gecesi gece yarısı gecenin de sonuna doğru kürek seslerini işitinceye kadar öğrenemedik.” demiştir.

Peygamberimizin kabrine, Hz. Ali, Fadl bin Abbas, Kusem bin Abbas ve Peygamberimizin azadlısı Şukran indiler.

Evs bin Havli, Hz. Ali’ye “Ey Ali! Allah aşkına, Resulullahın hizmetinden bizi de nasiplendir!” diye and verdi. Hz. Ali “İn öyle ise!” dedi. O da, kabrin içine indi.

Bilal-i Habeşi, Peygamberimizin vefatından sonra ve gömülmesinden önce ezan okurken “Eşhedü enne Muhammeden resulullah” dediği zaman, Mescid, ağlayanların sesinden çınladı.

Peygamberimiz, kabre gömüldükten sonra, Bilal-i Habeşi, ezan okumayı bıraktı.

Hz. Aişe validemiz, rü’yasında, gökten üç ay’ın evine düştüğünü görmüş, bunu, babası Hz. Ebu Bekir’e anlatmıştı. Hz. Ebu Bekir “Sen bunu neye yordun?” diye sormuştu.

Hz. Aişe “Resul aleyhisselamın bir oğlu olacağına yordum!” deyince, Hz. Ebu Bekir, susmuş sonra da “Eğer, rü’yan sadıksa, yer yüzü halkının en hayırlısı olan üçü, senin evine gömülecektir!” demişti.

Peygamberimizin vefat ettiği zaman, Hz. Ebu Bekir, Hz. Aişe’ye “Bu, senin rü’yada gördüğün üç ay’dan birisi olup onların en hayırlısı idi. Ay’larının en hayırlı olanı, vefat etti!” dedi.

Sonradan, Hz. Ebu Bekir’le Hz. Ömer’in de, Hz. Aişe’nin evinde Peygamberimizin yanına gömülmeleri, Hz. Aişe’nin rü’yasını tamamiyle gerçekleştirmiştir.

Peygamberimizle Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer’in kabirleri Peygamberimizinki kıbleye doğru biraz ileride olup Hz. Ebu Bekir’in başı, Peygamberimizin omuzları hizasında, Hz. Ömer’in başı da, Hz. Ebu Bekir’in omuzları hizasında bulunmaktadır..

Peygamber efendimizin vefatından sonra, irtitad, dinden dönme hareketleri başladı. Bu hareketler büyük boyutlara ulaştı. Bunlarla mücadelede, Hz. Ebu Bekir’in büyük katkısı oldu. Eğer böyle dirayetli bir kimse olmasaydı tehlike bütün Arabistan’a yayılacaktı. Bunu için Hz. Aişe “Resulullahın ruhu kabzolununca, Araplar irtidad etti. Nifak, kabardı. Babamın üzerine çöken, dağların üzerine çökseydi, muhakkak, onları ufaltırdı!” demiştir.

Hz. Ebu Hüreyre de “Eğer, Ebu Bekir olmasaydı, Muhammed aleyhisselamın vefatından sonra Ümmet-i Muhammed, helak olurdu!” demiştir. Ve yine “Kendisinden başka ilah bulunmayan O Allaha and olsun ki, Ebu Bekir, Halifeliği üzerine almasaydı, yüce Allaha ibadet eden olmazdı!” demiş ve bu sözünü, üç kerre tekrarlamıştır.

Ebu Reca’ül Utaridi der ki: “Medine’ye girince, insanların toplandıklarını ve bir adamın “Ben, Sana kurban olayım! Vallahi, sen, olmasaydın, muhakkak, biz helak olurduk!” diyerek birinin başını öptüğünü gördüm.

“Bu öpen ve öpülen kimdir?” diye sordum. ‘Mürtedlerle savaşından dolayı, Ebu Bekir’in başını, Ömer öpüyor!’ dediler.”

Hz. Aişe de buyurdu ki: Babam, Arapların irtidad ettikleri günlerde kılıcını sıyırıp devesine binince, Hz. Ali, yanına vardı, devesinin yularından tuttu ve “Sana, Resul aleyhisselamın Uhud Savaşı gününde söylediğini söylüyorum: Sok kınına kılıcını da, kendini tehlikeye atıp bizi acı içinde bırakma! Vallahi, senin başına bir felaket gelecek olursa, senden sonra, artık, İslamiyet, temelli düzelmez!” dedi.” (Eğer halifeliğine karşı olsaydı, gidip ölmesini isterdi. Böylece halifelik için önü açılırdı.)

Yine Hz. Aişe o günleri şöyle anlatır: Resulullahın vefatı üzerine Arap kabilelerinden birçokları irtidad ettiler, dinden döndüler.Yahudilik, Hıristiyanlık ve münafıklık ortaya çıkmağa başladı.

Müslümanlar, kış gecesinde yağmura tutulup dağılan koyunlara döndüler. Hatta o sırada, Mekkelilerin çoğu, İslamiyetten dönmeğe hazırlandılar. Süheyl bin Amr, Kâbe’nin kapısına dikilerek Mekkelilere seslendi. Onlara etkili bir konuşma yaparak şüphelerini, dinden dönmelerini önledi.

İslam tarihinde, dini reddetme, dinden dönme manalarında “irtica” geriye dönme, “mürteci” geriye dönen tabirleri bu hadiselerden sonra kullanılmaya başlandı.

Peygamberimizin vefatından sonra, münafıkların, Yehudilerin ve Hıristiyanların kışkırtmaları ile topluluklar halinde dinden dönmeler başladı.

Hz. Süheyl bin Amr, Kabe’nin kapısına dikilerek Mekkelilere seslendi. Onlara şunları söyledi:

“Ey Mekkeliler! Siz, Müslüman olanların sonuncusu oldunuz. Sakın irtidad edenlerin, Müslümanlıktan dönenlerin ilki olmayınız! Vallahi, yüce Allah, Resul aleyhisselamın buyurduğu gibi, bu işi, muhakkak tamamlayacaktır! Ben, Onu, şu bulunduğum yerde tek başına dikilerek, “Benimle birlikte La ilahe illallah deyiniz de size bakarak Araplar dine girip Arap olmayanlar, size cizye ödesin! Vallahi, Kisra’nın ve Kayser’in hazineleri Allah yolunda harcanacaktır!” buyurduğunu işitmişimdir.

Alay edenlerin, zekat ve sadaka tahsildarı olduklarını gördünüz. Vallahi, geri kalanı da, vuku’ bulacaktır! Vallahi, ben, iyi biliyorum ki: Güneşin doğması ve batması devam ettiği müddetçe, bu din, devam edecektir. Aranızdaki o kişiler, sizi aldatmasın! Benim bildiğim bu işi, o kişiler de, bilir.

Fakat, Haşim oğularına olan kıskançlığı, onların kalblerini mühürlemiştir.

Ey insanlar! Ben, Kureyş’in, karada ve denizde en çok taşıtları bulunanıyım. Siz, Emirlerinize itaat ediniz ve zekatlarınızı ona ödeyiniz.

Eğer, İslamiyet işi, sonuna kadar devam etmezse, ben, sizin zekatlarınızı size geri vermeğe kefilim!” dedi ve ağladı.

Bunun üzerine, halk, yatıştı.

Süheyl bin Amr, yaptığı tesirli konuşma ile Mekkelileri irtidaddan vazgeçirince, Mekke Valisi Attab bin Esid, ortaya çıkabildi.

Süheyl bin Amr, Bedir Savaşına, müşriklerle birlikte katılıp esir edildiği zaman, Peygamberimizin, Hz. Ömer’e, onun hakkında “Yermeyeceğin bir makamda dikilip halka hitapta bulunması da, memuldür!” Hadisi ile haber verdiği hoşa gidecek makamdaki konuşmasından maksadının bu konuşması ve hizmeti olduğu anlaşıldı.

Hz. Ömer de, Süheyl’in konuşmasını işittiği zaman, Peygamberimizin, onun hakkında söylemiş olduğu sözü hatırlamış ve “Ben şehadet ederim ki: Sen, muhakkak Resulullahsın!” demekten kendini alamamıştır.

Peygamberler bilmediğimiz bir hayat ile kabirlerinde diridirler. Evliya ve şehidler de diridiler. Diri olmaları sözde değildir. Tam olarak diridirler. İmran suresi 169. Ayet-i kerimesinde mealen; “Allahü teâlâ yolunda öldürülenleri ölü sanmayınız! Onlar, Rablerinin yanında diridirler. Rızıklandırılmaktadırlar” buyuruldu.

Bu ayet-i kerime, şehidlerin diri olduklarını bildirmektedir. Şehidler, diğer Müslümanlar gibidirler. Onlardan bir üstünleri yoktur. Peygamberler, şehidlerden elbet daha ileride ve daha üstündür. İslam alimlerine göre her peygamber, şehid olarak ölmüştür. Resulullah efendimiz son hastalığında; “Hayber’de yemiş olduğum yemeğin acısını her zaman duyardım” buyurdu. Bu hadis-i şerif, Resulullah efendimizin şehid olarak vefat ettiğini bildiriyor.

Bu sebeple, Efendimizin bütün şehidler gibi kabrinde diri olduğu buradan da anlaşılıyor. “Buhari” ve “Müslim”de bildirilen hadis-i şerifte; “Mirac gecesinde, Musa’nın (aleyhisselam) kabri yanından geçirildim. Mezarında, ayakta namaz kılıyordu” buyuruldu.

Başka bir hadis-i şerifte; “Allahü teâlâ, toprağın peygamberleri çürütmesini haram etmiştir” buyuruldu. Bunun doğru olduğunu, alimler sözbirliği ile bildirmektedir. “Buhari” ve “Müslim”de; “Allahü teâlâ, Mirac gecesinde, bütün peygamberleri, Peygamberimize gönderdi. Onlara imam olup, iki rek’at namaz kıldılar” yazılıdır.

Namaz kılmak, rüku ve secde yapmakla olur. Bu haber, diri olarak, cesed ile, beden ile kıldıklarını gösteriyor. Musa aleyhisselamın kabrinde namaz kılması da, bunu göstermektedir. “Mişkat” kitabının son cildinde Mirac babının birinci faslı sonunda; Müslim’den alarak Ebu Hüreyre’nin bildirdiği hadis-i şerifte; Allahü teâlâ bana gösterdi. Musa (aleyhisselam) ayakta namaz kılıyordu, zayıf idi. Saçları dağınık ve sarkık değildi. Şen’e kabilesinden bir yiğit gibi idi. İsa (aleyhisselam), Urve bin Mes’ud Sekafi’ye benziyordu” buyuruldu. (Şen’e Yemen’de bulunan bir kabilenin ismidir.)

Bu hadis-i şerifler, Peygamberlerin, Rableri yanında diri olduklarını göstermektedir. Onların cesedleri (bedenleri), ruhları gibi latif olmuştur. Kesif, katı değildir. Madde ve ruh aleminde görünebilirler.

Bunun için, peygamberler, ruhları ve bedenleri ile görünebilirler. Hadis-i şerifte, Musa ve İsa aleyhisselamın, namaz kıldıkları bildiriliyor. Namaz kılmak, çeşitli hareketler yapmaktır. Bu hareketler beden ile olur. Ruh ile olmaz. Musa aleyhisselamı, “Orta boylu, eti az, zayıf, saçları toplu gördüm” buyurması; ruhunu değil, bedenini gördüğünü gösteriyor.

İmam-ı Beyheki buyurdu ki: “Peygamberler mezara konduktan sonra, ruhları bedenlerine geri verilir. Biz onları göremeyiz. Melekler gibi, görünmez olurlar. Yalnız Allahü teâlânın keramet olarak ihsan ettiği seçilmiş kimseler görebilir.” İmam-ı Süyuti’de böyle bildirmiştir.

Çok kimse, selamlara, kabr-i seadetten cevap verildiğini, çok zaman işitmişlerdir. Başka kibirlerden de, selamlara cevap verildiği çok işitilmiştir.

Hadis-i şerifte de; “Bana selam verilince, Allahü teâlâ ruhumu geri gönderir, ona cevap veririm” buyuruldu.

İmam-ı Süyuti hazretleri buyurdu ki: “Resulullah, Cemal-i ilahiyi görmeğe dalmıştır. Bedendeki duyguları unutmuştur. Bir müslüman selam verince, mübarek ruhu, bu halden ayrılıp, beden duygularını alır. Dünyada, böyle olanlar da az değildir. Bir dünya işi veya ahiret işi aşırı düşünülürken, insan, yanında konuşulanı duymaz. Cemal-i ilahiye dalan kimse bir sesi işitebilir mi?”

Kadı İyad hazretleri “Şifa”da Süleyman bin Sühaym’dan rivayetinde; “Bir gece rüyada Fahr-i Kâinat efendimizi gördüm; “Ya Resulallah! Gelip sana selam veren kimselerin selamını bilir misiniz?” dedim. “Evet bilirim ve onların selamını alıp cevap veririm” buyurdu.

Peygamberlerin, mezarlarında diri olduğunu bildiren hadis-i şerifler o kadar çoktur ki, birbirlerini kuvvetlendirmektedirler. Mesela, “Kabrimin yanında, benim için okunan salevatı işitirim. Uzak yerlerde okunanlar bana bildirilir” buyurulmuştur.

Bu hadis-i şerifi, Ebu Bekr bin Ebi Şeybe bildirmiştir. Bu ve bunun gibi hadis-i şerifler, altı büyük hadis imamının kitaplarında vardır.

Abdullah bin Abbas hazretlerinden İbn-i Ebi’d-dünya’nın haber verdiği hadis-i şerifte; “Bir kimse, bir tanıdığının kabrine uğrayıp selam verse, meyyit onu tanır ve cevap verir. Tanımadığı meyyite selam verirse, meyyit sevinir ve cevap verir” buyuruldu.

Resulullah, dünyanın her yerinde, aynı zamanda salat ve selam edenlerin her birine ayrı ayrı nasıl cevap verir diye sorulursa, öğle vakti güneşin, bir anda binlerce şehre ışık salması gibidir, diye cevap verilir.

Resulullah efendimiz; “Ben öldükten sonra, diri iken olduğu gibi anlarım” buyurdu. Başka bir hadis-i şerifte de; “Peygambeler, kabirlerinde diri olup namaz kılarlar” buyruldu.

İbrahim bin Bişar hazretleri; “Hac ettikten sonra, kabr-i saadeti ziyaret için Medine’ye gittim. Hücre-i seadet önünde selam verdim. Ve aleykesselam cevabını işittim” buyurmuştur.

Evliyanın büyüklerinden Seyyid Ahmed Rifai hazretlerinin ve bir çok velilerin Resulullah’a verdikleri, selamın cevabını işittikleri ve Ahmed Rıfai’nin, Resulullah’ın mübarek elini öpmekle şereflenmiş olduğu, çok sağlam kitaplarda yazılıdır.

İmam-ı Süyuti, kitabında; “Yüksek derecedeki veliler, peygamberleri ölmemiş gibi görürler. Peygamber efendimizin Musa aleyhisselamı mezarında diri olarak görmesi, bir mucize idi. Evliyanın da böyle görmeleri keramettir. Keramete inanmamak, cahillikten ileri gelir” buyurmaktadır.

İbn-i Hibban, İbn-i Mace ve Ebu Davud’un bildirdikleri hadis-i şerifte; “Cuma günleri bana çok salevat okuyunuz! Bunlar, bana bildirilir” buyruldu. “Öldükten sonra da bildirilir mi?” denildikte;

“Toprak, peygamberlerin vücudunu çürütmez. Bir mü’min bana salevat okuyunca, bir melek bana haber vererek, ümmetinden falan oğlu filan, sana selam söyledi ve dua etti der” buyurdu.

Resulullah efendimiz diri iken, Eshabına, Allahü teâlânın bir rahmeti, büyük nimeti olduğu gibi, vefatından sonra da bütün ümmeti için büyük nimettir. İyiliklere sebeptir.

Bekir bin Abdullah Müzeni’nin rivayet ettiği hadis-i şerifte; Resul-i ekrem; “Hayatım sizin için hayırlıdır. Bana anlatırsınız. Ben de size anlatırım. Öldükten sonra vefatım da sizin için hayırlı olur. Amelleriniz bana gösterilir. İyi işlerinizi gördüğüm zaman, Allahü teâlâya hamd ederim. Kötü işlerinizi gördüğüm zaman, sizin için af ve magfiret dilerim” buyurdu.

Kasım bin Abbas hazretleri, Resulullah efendimizin defin hizmetiyle şerefleniyordu. Kabirdeki hizmet bitince en son o çıktı. Dedi ki:

“Resulullah’ın mübarek yüzünü en son gören benim. Kabrinde mübarek dudakları kıpırdıyordu. Üzerine eğilip kulak verdim. “Ya Rabbi! Ümmetim!.. Ya Rabbi! Ümmetim!..” diyordu.

Resulullah efendimiz, uykuda ve uyanık iken görülebilir mi? Görülebilirse, görünen kendisi midir, benzeri midir? Alimlerimiz, buna çeşitli cevap verdiler.

Kabirde diri olduğunu söz birliği ile bildirdikten sonra, kendisinin görüldüğünü çoğunlukla beyan buyurmuşlardır. Böyle olduğu, hadis-i şeriflerden de anlaşılmaktadır. Bir hadis-i şerifde; “Beni rüyada gören, uyanık iken görmüş gibidir” buyuruldu.

Bunun için, İmam-ı Nevevi hazretleri; “O’nu rüyada görmek, tam kendisini görmektir” dedi. Hadis-i şerifte; “Beni rüyada gören doğru görmüştür. Çünkü şeytan, benim şeklime giremez” buyuruldu.

Mü’inüddin-i Çeşti hazretleri, gittiği her beldede kabristanları ziyaret eder, orada bir müddet kalırdı. Vardığı yerlerde tanınıp meşhur olunca, durmaz, kimseden habersiz gizlice çıkıp giderdi. Bu seyahatlerinden biri de Mekke’ye olmuştur. Mekke-i mükerremeye gidip, Kabe-i muazzamayı ziyaret etti. Bir müddet Mekke’de kalıp, oradan Medine-i münevvereye gitti. Peygamberimizin kabr-i şerifini ziyaret ettiği bir gün, türbesinden; “Mü’inüddin’i çağırınız” diye bir ses işitildi.

Bunun üzerine türbedar; “Mu’inüddin!” diye bağırdı. Birkaç yerden; “Efendim” sesi işitildi. Sonra da; “Hangi Mu’inüddin’i istiyorsunuz? Burada adı Mu’inüddin olan birçok kişi var” dediler.

Bunun üzerine türbedar geri dönüp, Ravda-i mutahheranın kapısında ayakta durdu. İki defa; “Mu’inüddin-i Çeşti’yi çağır” diye nida eden bir ses işitti. Türbedar bu emir üzerine cemaate karşı; “Mu’inüddin-i Çeşti’yi istiyorlar” diye bağırdı.

Mu’inüddin-i Çeşti hazretleri bu sözü işitince, bambaşka bir hale girdi. Ağlayıp, gözyaşları dökerek ve salevat okuyarak, sevgili Peygamberimizin türbesine yaklaştı ve edeble ayakta durdu. Bu sırada; “Ey Kutb-i meşayıh! İçeriye gel!” diye bir ses işitti.

Peygamberimiz buyurdular ki: “Sen benim dinime hizmet edicisin. Senin Hindistan’a gitmen gerekir. Hindistan’a git. Orada Ecmir denilen bir şehir vardır. Orada benim evladımdan (torunlarımdan) Seyyid Hüseyin adında biri var. Oraya cihad ve gaza niyetiyle gitmişti. O şu anda şehid oldu. Ecmir kâfir eline düşmek üzeredir. Senin oraya gitmen sebebi ve bereketiyle, İslamiyet yayılacak ve kafirler hakir olup, güçsüz ve te’sirsiz kalacaklar.” Sonra ona bir nar verdi ve; “Bu nar’a dikkatle bak nereye gideceğini görüp, anla” buyurdu.

Mu’inüddin-i Çeşti hazretleri, Peygamber efendimizin verdiği narı alıp, emredildiği gibi baktı, doğu ile batı arasını tamamen gördü.

Ahmed Rıfai hazretleri hacca gitmişti. Dönüşünde, Medine-i münevverede Resul-i ekrem efendimizin mübarek türbesini ziyaret ettiği sırada, şu mealde manzume söyledi:

“Uzaktık, toprağını öpmek için efendim,

Kendim gelemez, vekil ruhumu gönderirdim.

Şimdi seni ziyaret nimeti oldu nasib,

Ver mübarek elini, dudağım öpsün Habib!”

Şiir bitince, sevgili Peygamberimizin kabrinden, mübarek elleri göründü. Seyyid Ahmed Rıfai de son derece tazim ve hürmetle Peygamber efendimizin mübarek elini öptü. Orada bulunan herkes, hayretle hadiseyi gördü.

Peygamber efendimizin mübarek ellerini öptükten sonra, Ravda-i mutahheranın kapılarının eşiklerine yattı. Ağlayarak, oradaki cemaatin cümlesine; “Üzerime basarak geçiniz!” diye yalvardı. Alimler başka kapılardan çıkmaya mecbur kaldılar. Bu keramet pek meşhur olup, dilden dile günümüze kadar gelmiştir.

İbn-i Abidin hazretlerinin dine uymaktaki halleri meşhur olup, kerametleri ve menkıbeleri çoktur. Beş vakit namazda tahıyyatı okurken, Resulullah efendimizi

baş gözü ile görürdü. Göremediği zaman o namazı yeniden kılardı.

İslam alimlerinin en büyüklerinden ikinci bin yılın müceddidi İmam-ı Rabbani Ahmed Faruki Serhendi hazretleri buyurdu ki: “Ramazan-ı şerifin son on gününde; Bugün son derece güzel bir hal zahir oldu. Yatağımda uzanmış yatıyordum. Gözlerimi kapamıştım. Yatağımın üzerine, bir başkasının gelip oturduğunu hissettim. Bir de ne göreyim. Evvelkilerin ve sonrakilerin seyyidi, efendisi, Peygamberimizdir.

Buyurdu ki: “Senin için icazet yazmaya geldim. Hiç kimseye böyle bir icazet yazmadım.” Gördüm ki, o icazetnamenin metninde, bu dünyaya ait büyük lütuflar, arkasında da öbür dünyaya ait çok inayetler yazılıydı.”

Hz. Ebu Hüreyre Efendimizin şu hadis-i şerifini bildirdi: “Bir kimse Cuma gecesinde, iki rekat namaz kılsa, her rekatta Fatiha ve Ayet-el-kürsi’yi birer, İhlas suresini on beş kerre okusa, namazdan sonra bin kerre; “Allahümme salli ala Muhammedin nebiyyilümmiyi” dese, diğer Cuma gelmeden beni rüyasında görür. O kimsenin geçmiş ve gelecek bütün günahları bağışlanır. Cennet beni görenler içindir”

Abdülkadir-i Geylani hazretleri İbrahim Temimi hazretlerinden naklen anlatır: Hızır aleyhisselam bana; “Eğer rüyada, Resulullah’ı görmek istersen, akşam namazını kıldıktan sonra, yatsıya kadar hiç kimse ile konuşmadan ayağa kalkar, akşam namazından sonraki evvabin namazını kılarsın. İki rekatte bir selam verirsin.

Her rekatta bir defa Fatiha suresini ve yedi kerre İhlas suresini okursun. Yatsı namazını da cemaatle kıldıktan sonra evine gelip vitri kılarsın. Uykuya yatacağın zaman da iki rekat namaz kılıp her rekatta İhlas suresini yedi defa okursun. Namazdan sonra secdeye kapanıp yedi defa Allahü teâlâya istigfarda bulunur, yedi kerre; “Sübhanellahi velhamdü lillahi vela kuvvete illa billahil aliyyil azim” dersin. Sonra başını secdeden kaldırıp oturarak, ellerini kaldırıp; “Ya hayyu, ya kayyum, ya zelcelali vel ikram, ya ilahel evveline vel ahirin ve ya Rahman-ed-dünya vel ahıreti ve rahimehüma, ya Rabbi, ya Rabbi, ya Rabbi, ya Allah, ya Allah, ya Allah” dersin.

Sonra ayağa kalkıp, aynı duayı okursun. Sonra secdeye kapanıp aynı duayı okursun. Sonra başını secdeden kaldırıp kıbleye yönelip istediğin şekilde yatıp uyursun. Uyku bastırıncaya kadar Peygamber efendimize salevat-ı şerife getirirsin” dedi.

Ben; “Bu duayı kimden öğrendiysen, bana bildirmeni isterim” dedim. Hz. Hızır; “Bana inanmıyor musun?” dedi. “Muhammed aleyhisselamı hak peygamber olarak gönderen Allahü teâlâya yemin ederim ki, sana inanıyorum” dedim.

Hızır aleyhisselam; “Ben, Resulullah’ın bu duayı öğrettiği ve vasıyet ettiği meclisde bulundum. Bu duayı O’nun öğrettiği kimseden öğrendim” buyurdu.

Ben de Hızır aleyhisselamın dediği gibi yaptım. Yatağımda, Peygamber efendimize salevat-ı şerife okumaya başladım. Peygamber efendimizi göreceğimin sevincinden dolayı, uykum kaçtı ve sabaha kadar uyuyamadım.

Sabah namazını kılıp güneş yükselinceye kadar oturdum. Duha yani kuşluk namazını kıldım. Kendi kendime; “Akşama ulaşırsam, dün gece yaptığım gibi yaparım” dedim. O anda uyumuşum. Rüyamda melekler gelip beni alıp Cennet’e götürdüler. Orada yakut, zümrüt ve inciden yapılmış köşk ve saraylar, bal, süt ve Cennet içeceklerinden ırmaklar gördüm.

Beni Cennet’e götüren meleklere; Şu köşk kimin içindir?” diye sordum. Melekler; “Senin işlediğin ameli yapanlar içindir” dediler. Cennet yiyeceklerinden yedirmeyince ve Cennet sularından içirmeyince beni Cennet’ten çıkarmadılar. Sonra beni Cennet’ten çıkarıp, bulunduğum yere getirdiler.

Temimi hazretleri anlatmasına şöyle devam eder: Sonra, Resulullah efendimiz yanında yetmiş peygamber ve her saf arası doğu ile batı arası kadar olan yetmiş saf melekle bana gelip selam verdi ve elimi tuttu. Bu sırada ben; “Ya Resulallah! Hızır aleyhisselam şu hadisi senden duyduğunu bildirdi” dedim. Peygamber efendimiz; “Hızır doğru söyledi, anlattıkları doğrudur. Hızır yeryüzündekilerin en alimidir. Ebdallerin reisidir. Yeryüzündeki Allah askerlerindendir” buyurdu.

Ben yine; “Ya Resulallah! Bu ameli işleyene, benim bu gördüğümden başka karşılık var mıdır?” dedim. “Senin gördüğünden, sana ihsan olunandan daha üstün ne karşılık olabilir? Sen Cennet’teki yerini ve makamını gördün. Cennet’in meyvelerinden yiyip, içeceklerinden içtin. Benimle beraber melekleri ve peygamberleri gördün. Hur-i’ini gördün” buyurdu.

“Ya Resulallah? Benim yaptığım ameli yapıp da, rüyada benim gördüğümü görmeyen kimseye bana ihsan olunan verilir mi?” dedim. “Beni hak peygamber olarak gönderen Allahü teâlâya yemin ederim ki, o kimsenin işlediği büyük günahlar affedilir. Allahü teâlânın o kimse hakkındaki gadabı kalkar. Beni hak peygamber olarak gönderen Allahü teâlâya yemin ederim ki, bu ameli yapan, rüyada senin gördüğünü görmese de, sana verilen ona da verilir. Semadan bir ses, Allahü teâlâ bu ameli işleyeni ve doğudan batıya kadar olan ümmet-i Muhammed’i magfiret etti diye seslenir” buyurdu.

“Ya Resulallah! Senin cemalini ve Cennet’i gördüğüm gibi, o kimsenin de bunlardan nasibi var mıdır?” dedim. “Evet hepsi de verilir” buyurdu. “Ya Resulallah! Erkek ve kadın, bütün mü’minlere bu duayı öğretmek ve sevablarını bildirmek uygun olur mu?” dediğimde; “Beni hak peygamber olarak gönderen Allahü teâlâya yemin ederim ki, bu ameli Allahü teâlânın said olarak yarattığı kimselerden başkası işlemez.” buyurdu.

Rüyada Peygamberimiz Muhammed aleyhisselamı hakiki şekliyle gören, muhakkak O’nu görmüş olur. Çünkü şeytan O’nun şekline giremez. Fakat şeytan başka şekle girip görünebilir. Resulullahı tanımayan kimsenin, bunu ayırması kolay olmaz.

Bazı alimler de, “Peygamber efendimizi değişik şekilde görmek, yine O’nu görmek olur. Fakat bu, o kişinin dindeki noksanlığına alamettir. Peygamber efendimizi rüyada gerçek şekliyle gören ve mü’min olarak ölen herkes Cennete gider” buyurmuşlardır.

Abdülgani Nablüsi hazretleri buyurdu ki: İbni Sirin’e göre, rüyayı gören, Resulullahı vefatı zamanında bulunduğu şekil üzere görmüşse hakikaten onu görmüş demektir.

Kadi Iyad’a göre, Resulullahı bilinen sıfatından başka bir şekilde görenin rüyası tevile, tabire muhtaçtır. İmam Nevevi ise; “sahih olan rüyayı gören her iki surette de Resulullahı hakikaten görmüştür. İster bilinen sıfatı üzere, isterse bilinen sıfatından başka bir surette görsün” dedi.

Resulullahın gençlik, orta yaşlılığı ve ihtiyarlık zamanlarında ve ömrünün sonunda olan, bilinen suret ve sıfatlarından birisi üzerine görülen rüya tabire muhtaç değildir. Eğer bunlardan birisine benzemiyorsa, tabire muhtaç olur. Bunun için bazı tabircilere göre, bir kimse, Resulullahı yaşlı görse, selamete erişmeye; genç görse, bu kimsenin iyi halli oluşuna, şöhrete erişmesine ve onun düşmanına galip gelmesine delalet eder. Tebessüm ettiğini görse, rüya sahibinin sünnet-i seniyyeye uyduğuna delalet eder. Resulullahı kızgın bir şekilde görmek, o kimsenin halinin kötü olmasına delalet eder.

Hz. Peygamberi güzel bir surette görmek, rüya sahibinin dince güzelliğine, güzel bir surette görmemek veya bedenin bazılarında noksanlık görmek, rüyayı görenin noksanlığına delalet eder. Çünkü Resulullah gayet parlak bir ayna gibidir ki, o aynaya bakan kendi şeklini görür.

Hz. Peygamberi böyle uygun şekillerde görmekte büyük faydalar vardır. Çünkü Hz. Peygamberi bu durumda görmekle rüyayı görenin durumu bilinir ve gafletten uyanır. Diğer peygamberleri de rüyada görmek böyledir. Çünkü şeytan, peygamberlerin ve melaikenin suretine giremez.

Rüyada Hz. Peygamberi görenin durumu iyi ve gönlü şen olur. Eğer o kimse üzüntülü ve kederli ise, üzüntü ve kederinden kurtulur .

Hz. Peygamberi görenler, muhasara altında veya kıtlık içinde iseler onlar bu gibi durumlardan kurtulur ve mazlum iseler zafere kavuşurlar. Eğer korku halinde iseler emin olurlar.

Resul-i ekremin kendisine teveccüh gösterdiğini veya bir şey öğrettiğini yahut namazında ona iktida ettiğini yahut Resulullahın güzel bir şey yedirdiğini veya layık bir hırka ve elbise giydirdiğini, veya ona hayırlı dua ettiğini gören, iyilikle emreden ve kötülükten nehyeden kişi olur. Rüyayı gören alim ise, ilmi ile amel eder. Eğer abid ise, feyze kavuşur. Günahkar ise, tövbe eder, kafir ise, hidayete erer.

Rüya sahibi korku içinde ise, düşmanlarından emin olur. Kendisine şefa’at edilir. Çünkü Hz. Peygamber şefaat sahibidir.

Rüyada Hz. Peygamberi görmek, sözünde doğru ve va’dinde durmaya delalet eder. Bazan da büyük bir makama nail olur. Rüya sahibi yolcu ise ve kuraklık çekiliyorsa, yağmurun yağmasına delalet eder.

Hz. Peygamber bir yerde rengi değişmiş veya bir azası noksan görülürse, bu rüya o yerde dinin zayıflamasına ve bid’atın meydana çıkmasına delalet eder. Hz. Peygamberin üzerinde eski elbise görmenin tabiri de böyledir.

Hz. Peygamberin vefat ettiğini görenin kendi akrabasından şerefli bir zatın vefatına delalet eder. Eğer Hz. Peygamberin bir yerde cenazesini görse, orada büyük bir musibet olur.

Hz. Peygamberin, kendisine dünya malından veya yiyecek ve içecek bir şey verdiğini gören, verilen şeyin şerefi nisbetince erişeceği bir hayra delalet eder.

Bir kimse rüyada onun mübarek elbiselerinden birini giyse veya Hz. Peygamber kendisine elbisesini veya kılıcını verse, o kimse mülke erişir. Fakir ise, zengin olur, bekarsa evlenir.

Hz. Peygamberin sürme çektiğini gören, dininde salih olur. Onun çok güzel olduğunu görmek, rüya sahibinin çok dindar olduğuna delalet eder.

Resulullahın sakal-ı şeriflerinin siyah olduğunu ve beyazlık bulunmadığını gören, sevinç ve büyük bir ucuzluğa kavuşur. Sakalına aklık karıştığını görenin kuvvetli oluşuna ve düşmanına galip gelmesine delalet eder. Resul-i ekremi kendi mescidinde veya harem-i saadetinde gören, kuvvet, izzet ve yüceliğe erişir. Resulullahın kabri şerifini gören, zengin olur, hapis ise kurtulur. Kabr-i şerifi ziyaret ettiğini gören, büyük bir mala erişir.

Resulullahı ayakkabısız görse, rüya sahibinin cemaatle namazı terkettiğinden, ona, cemaatle namaz kılması için emrettiğine delalet eder. Resulullahın mestlerini giydiğini görmesi, Hz. Peygamberin o kimseye Allah yolunda cihad yapması için emrettiğine delalet eder.

Hz. Peygamberle müsafeha yaptığını görenin sünnet-i Resulullaha uyduğuna delalet eder. Hz. Peygamber kendisine rüyada hurma ve bal gibi güzel ve hoş bir şey ikram etse, Kur’an-ı kerimi ezberler ve ona verilen şey miktarınca ilim elde eder.

Peygamberimizin hutbe okuduğunu gören kimse, iyilikle emir ve kötülükten nehyeder. Hz. Peygamberin kendisine bir şey verdiğini gören kimse, ilme nail ve hakka tabi olur. Hz. Peygamberin kendisine bir şey verdiğini ve verdiği şeyi almadığını görse, o kimse bid’ate girer.

Peygamberimiz Muhammed aleyhisselamı rüyada hakiki şekliyle görebilmek için düzgün itikada sahip olmak, ibadetleri yapıp haramlardan kaçmak ve çok salevat-ı şerife getirmek lazımdır. Peygamberimiz:

“Cuma gecesi iki rek’at namaz kılıp, her rekatta bir Fatiha, bir Ayet-el Kürsi, 15 İhlas okuyup selam verdikten sonra bana bin salevat okuyan, öteki Cumaya varmadan beni rüyada görür.” buyurdu.

Hz. Ömer, “Bir Mü’min, Abher namazını kılıp da Resulullah’ı rüyasında görmezse, ben Ömer değilim. Yemin ederim ki, Allahü teâlâ, bu namazı kılanın işini görür, dilediğini verir, günahı ne kadar çok olsa da, hepsini affeder, ölürken susamaz, kabrine çiçekler döşenir. Kabrinden kalkarken de, başına keramet tacı konur” buyurdu. Hz. Ali de, “Resulullahı görmek istediğim zaman, Abher namazını kılarım” buyurdu.

Abher namazı, 4 rekatlık nafile bir namazdır. İkinci rekatte, oturulunca Et-tehıyyatüden sonra salli barik okunur. Her rekatte bir Fatiha, on defa Kadr suresi okunur. Sonra rü-

kudan önce, 15 defa Sübhanellahi velhamdü lillahi ve la ilahe illallahü vallahü ekber tesbihi okunur, sonra rükuya varılır, rükuda 3 defa Sübhane rabbiyel azim dendikten sonra 3 defa yukarıdaki tesbih okunur. Sonra doğrulup, kavmede, yani ayakta iken aynı tesbih 3 defa daha okunur. Secdeye varılır, 3 Sübhane Rabbiyel a’la’dan sonra, aynı tesbih 5 defa okunur. Daha sonra ikinci secdeye gidilir. İki secde arasında tesbih okunmaz. Diğer 3 rekat da böyle tamamlanır. Selamdan sonra konuşmadan Kadr suresi on defa okunur. Sonra aynı tesbih 33 defa okunup Cezallahü Muhammeden anna ma hüve ehlühü denir.

Peygamberimiz buyurdu ki:

“Beni rüyada gören, gerçekten beni görmüştür. Çünkü şeytan benim şeklime giremez. Ebu Bekr-i Sıddik’ı gören de, gerçekten onu görmüştür. Şeytan onun da suretine giremez.”

“Beni rüyada gören, uyanıkken görmüş gibidir.”

“Beni rüyada gören, Cehenneme girmez.”

Fahr-i kâinat efendimiz buyurdular ki: “Kim vefatımdan sonra beni ziyaret ederse, beni hayatta iken ziyaret etmiş gibidir.”

Başka bir hadis-i şerifte; “Kabrimi ziyaret edene şefaatim vacib oldu” buyuruldu. Bezzar hazretlerinin bildirdiği başka bir hadis-i şerifte, “Kabrimi ziyaret edene şefaatim helâl oldu” buyruldu. “Müslim-i şerif’ kitabında bildirilen hadis-i şerifte, “Bir kimse beni ziyaret etmek için gelse ve başka bir şey için niyeti olmasa, kıyamet günü, ona şefaat etmemi hak etmiş olur” buyuruldu.

Bu hadis-i şerif, Resulullah sallallahü aleyhi ve sellemin kendisini ziyaret etmek için Medine-i münevvereye gelenlere, şefaat edeceğini haber vermektedir.

Dare Kutni’nin bildirdiği başka bir hadis-i şerifte; “Haccedip de beni ziyaret etmeyen kimse, beni incitmiş olur” buyuruldu.

Bunun için, fıkıh alimlerimiz, hac vazifesini yaptıktan sonra, Medine-i münevvereye gelerek, Mescid-i şerifte namaz kılarlardı. Sonra “Ravda-i mutahhera” ile Minber-i müniri ve Arş-ı aladan efdal olan kabr-i şerifi, sonra da oturdukları, yürüdükleri, dayandıkları yerleri, vahiy geldiği zaman dayandıkları direği ve mescid yapılırken ve tamir edilirken çalışan ve para vermekle şereflenen Eshab-ı kiramın ve Tabiin’in geçtikleri yerleri ziyaret ederler, görmekle bereketlenirlerdi.

Onlardan sonra gelen alimler ve salihler de, hacdan sonra Medine’ye gelirler, fıkıh alimlerimiz gibi yaparlardı. Dün olduğu gibi bugün de hacılar, buna bağlı kalarak Medine-i münevverede ziyaretlerde bulunuyorlar.

İslam alimlerinin güneşi İmam-ı a’zam Ebu Hanife hazretleri; “Müstehabların en üstünlerinden olan kabr-i saadetin ziyareti, vacib derecesine yakın bir ibadettir” buyurdu.

Resulullah efendimizin kabr-i şeriflerini ziyarete giden kimsenin, çok salevat-ı şerife getirmesi lazımdır. Okunan bu salat ve selamların Peygamber efendimize ulaştığı, hadis-i şerifte bildirilmiştir.

Hücre-i saadeti ziyaret edenlerin çok uyanık olmaları lâzımdır. Gönlünde dünya düşünceleri bulunmamalıdır. Muhammed aleyhisselamın mübarek nuru ve derecesinin yüksekliğini düşünmelidir. Dünya işlerini ve büyük kimselerle görüşüp fayda sağlamayı ve alış-veriş düşünceleri içinde yapılan duaları Allahü teâlâ kabul etmez, dileklerine kavuşamazlar.

Sevgili Peygamberimizi ziyaret etme adabı şöyle bildirildi: Medine-i münevvere şehri uzaktan görününce, salat ve selam getirilir. Sonra; “Allahümme haza haremü nebiyyike, fec’alhü vikayeten li min-en-nar ve emanen min-el-azab ve su-il-hisab” denir. Mümkünse şehre veya mescide girmeden önce gusl abdesti alınır. Güzel koku (esans) sürünülür. Yeni, temiz elbise giyilir. Çünkü bunlar, tazim ve hürmet ifade ederler.

Medine-i münevvereye mütevazı, vakarlı ve sükunet hali ile girilir. “Bismillahi ve ala milleti Resulillah” dedikten sonra, İsra suresinin 90. ayet-i kerimesini okumalıdır.

Onun akabinde; “Allahümme salli ala muhammedin ve ala ali Muhammed. Vagfir li zünubi veftah li ebvabe rahmetike ve fadlike” diyerek, Mescid-i Nebevi’ye girmelidir. Sonra Resulullah efendimizin minberinin yanında iki rekat tahıyyet-ül-mescid namazı kılmalı, minberin direği, sağ omuzuna gelecek şekilde durmalıdır.

Sevgili Peygamberimiz, burada namaz kılardı. Burası, Peygamber efendimizin kabri ile minber arasıdır. Hadis-i şerifte, “Kabrim ile minberim arası, Cennet bahçelerinden bir bahçedir. Minberim, havzım üzerindedir” buyurulmuştur.

Sonra, ziyaret eden kimse Allahü teâlâya, Resulullah’ın mübarek kabrini ziyaret etmeyi kendisine nasib ettiğinden dolayı secdeye varmalıdır. Duadan sonra kalkıp, Peygamber efendimizin kabr-i şerifine, hücre-i saadete gelmeli, arkasını kıbleye vererek Resulullah’ın mübarek yüzüne karşı iki metre kadar uzakta edeble durmalıdır.

Daha fazla yaklaşılmaz. Huşu ve hudu üzere olmalı. Allahü teâlânın Kur’an-ı kerimde emrettiği şekilde, Resulullah efendimize, hayatta imiş de, yüksek huzurlarında bulunuyormuş gibi edeb üzere bulunmalıdır. Sekinet ve vakarı terketmemelidir. Elini, kabr-i şerifin duvarlarına koymayıp, uzakta edeble durmak, hürmete daha muvafıktır. Namazda gibi durmalıdır.

Resulullah efendimizin mübarek, latif suretini hayaline getirmeli, kendisini bildiğini, sözünü, selamını ve dualarını işittiğini ve cevap verdiğini, amin dediğini düşünmelidir. Nitekim Resulullah efendimiz; “Kim bana kabrimde salat okursa, onu işitirim” buyurdu. Yine hadis-i şerifte, Resulullah efendimizin kabr-i şeriflerinde bir melek vekil bırakıldığı, o meleğin, ümmetinden selam edenlerin selamını kendisine ulaştırıldığı bildirildi.

Resulullahın kabri şerifine edeble varıldığında; “Esselamü aleyke ya Nebiyyallah! Esselamü aleyke ya Safiyyallah! Esselamü aleyke ya Habiballah! Esselamü aleyke ya Nebiyyerrahmeti! Esselamü aleyke ya Şefi-al ümmeti! Esselamü aleyke ya Hatemennebiyyin! Allahü teâlâ sana en yüksek mükafat ve karşılık ihsan eylesin. Ben şehadet ederim ki, sen peygamberlik vazifeni yaptın. Emaneti eda ettin. Ümmetine nasihat eyledin. Yakin (ölüm) sana gelinceye kadar, Allahü teâlânın yolunda cihad eyledin. Allahü teâlâ sana kıyamet gününe kadar, salat ve selam eylesin. Ya Resulallah! Bizler sana çok uzak yerlerden geldik. Senin kabr-i şerifini ziyaret etmek, senin Allahü teâlânın katında bize şefaatçı olmanı istemek için geldik. Çünkü hatalarımız bellerimizi büktü. Günahlarımız omuzlarımıza ağır geldi.

Ya Resulallah! Sen, hem şefaat eden ve hem de şefaati kabul olunansın. Makam-ı Mahmud senin için vad edilmiştir. Hem, Allahü teâlâ da Kur’an-ı kerimde (Nisa suresinin 64. Ayet-i kerimesinde mealen); “Biz, her peygamberi, ancak Allahü teâlânın emri ile (gönderildiği kavmi tarafından) kendisine itaat olunması için gönderdik. Onlar, nefslerine zulüm ettikten sonra, gelirler, Allahü teâlâdan af dilerler. Resulüm de onlar için istigfar ederse, Allahü teâlâyı elbette tövbeleri kabul ve merhamet edici bulurlar” buyurmaktadır.

Bizler, senin huzuruna geldik. Fakat bizler, nefslerimize zulmettik. Günahlarımızın bağışlanmasını diliyoruz. Ya Resulallah! Allahü teâlânın katında bize şefaat eyle. Ya Resulallah! Allahü teâlâdan, bizim ruhumuzu, sünnetin üzere almasını, yarın kıyamet gününde, senin ile beraber mahşer yerine gelenler arasına katmasını, senin havzına gelip, orada senin havzından içmeyi nasib etmesini dile. Ya Resulallah! Senin şefaatini istiyoruz” diye dua edilmeli ve “... Ey Rabbimiz! Bizi ve iman ile bizden evvel geçmiş olan kardeşlerimizi bağışla! İman etmiş olanlar için kalblerimizde bir kin bırakma! Ey Rabbimiz! Muhakkak ki sen, şefkat ve merhamet sahibisin!” mealindeki, Haşr suresinin 10. ayet-i kerimesini okumalıdır.

Sonra selam gönderenlerin selamını iletip; “Esselamü aleyke ya Resulallah! Şu kimse, senin Allahü teâlânın katında kendisine şefaatçı olmanı istiyor. Ona ve bütün müslümanlara şefaat eyle!” demeli ve dilediği kadar salevat okumalıdır.

Sonra yarım metre sağa, Ebu Bekr-i Sıddik hazretlerinin mübarek başı hizasına gelip; “Esselamü aleyke ya halifete Resulillah! Esselamü aleyke ya refikahu fil-esfar! Esselamü aleyke ya eminehu alel-esrar!.. denilerek dua edilir.

Kabri şerifi ziyarette, hazret-i Ebu Bekir’e selam verdikten sonra, yarım metre sağa, hazret-i Ömer’in kabrinin hizasına gelmeli ve “Esselamü aleyke ya Emir-el-mü’minin! Esselamü aleyke ya Müzhir-el-İslam! Esselamü aleyke ya Müksir-el-esnam!

Allahü teâlâ sana en yüksek karşılık ve mükafat versin. Hayatta iken de, ölümünde de İslama ve müslümanlara yardım ettin. Yetimlere kefil oldun. Akrabaya iyilik yaptın. Müslümanlara; onların razı oldukları, hem hidayet üzere bulunan ve hem de insanları doğru yola ileten bir rehber oldun. Onların işlerini derleyip topladın. Fakirlerini zengin yaptın, yaralarını sardın. Allahü teâlânın selamı, rahmeti ve bereketi senin üzerine olsun!” demelidir.

Sonra hazret-i Ebu Bekre ve hazret-i Ömer’e hitaben; “Esselamü aleyküma ya daciayresulillah ve refikayhi ve vezireyhi ve müşireyhi vel-muavineyni lehu alel-kıyami fid-dini vel-kaimeyni ba’dehu bi-mesalih-il-müslimin! Allahü teâlâ, size en güzel karşılığı versin. Resulullah’ın bize şefaat etmesini Allahü teâlâdan, bizim say’imizi kabul etmesini, bizi İslam dini üzere öldürüp, yine İslam dini üzere diriltmesini, kıyamet gününde Resulullah’a yakın olanlar arasında haşretmesini dilemesi için, sizi Resulullah’ın yanında vesile ediniyoruz” demelidir.

Sonra kendisine, ana-babasına, dua isteyenlere ve bütün müslümanlara dua etmelidir. Bundan sonra Resulullah efendimizin mübarek yüzüne karşı durup; “Ey Allah’ım! “Biz her peygamberi, ancak Allahü teâlânın emri ile (gönderildiği kavmi tarafından) kendisine itaat olunması için gönderdik. Onlar nefslerine zulmettikten sonra, gelirler, Allahü teâlâdan af dilerler. Resulüm de onlar için istigfar ederse, Allahü teâlâyı elbette tövbeleri kabul ve merhamet edici bulurlar” buyuruyorsun. (Nisa suresi: 64) Ya Rabbi! Senin yüce kelamına uyarak, emrine itaat ederek, sevgili Peygamberinin senin huzurunda bize şefaat etmesini diliyoruz” diye dua ettikten sonra daha önce okuduğu; “Ey Rabbimiz! Bizi ve iman ile bizden evvel geçmiş olan kardeşlerimizi bağışla. İman etmiş olanlar için kalblerimizde bir kin bırakma! Ey Rabbimiz! Muhakkak ki sen, çok şefkat ve merhamet sahibisin!” mealindeki Haşr suresinin 10. Ayet-i kerimesi ile; “Rabbenagfir lena ve li-aba-ina ve li-ümmehatina ve li-ihvaninel-lezine sebeküne bil-imani” “Rabbena atina...” ve “Sübhane rabbike...” ayet-i kerimelerini okuyarak Hücre-i seadet ziyaretini tamamlamalıdır.

Hücre-i saadet’in ziyaretinden sonra Resulullah’ın kabri ile minberi arasında bulunan ve Ebu Lübabe hazretlerinin kendini bağlayarak tövbe ettiği direğe gelip, burada iki rekat namaz kılmalı ve Allahü teâlâya tövbe ve istigfarda bulunmalıdır. Dilediği duaları yapmalı, sonra Ravda-i mutahheraya gelmelidir. Burası kare şeklinde bir yerdir. Burada istediği kadar namaz kılmalı, dua etmeli, tesbihler okumalı, Allahü teâlâya hamd-ü senalarda bulunmalıdır.

Sonra minbere gelip, Resulullah’ın bereketinin kendisine ulaşması niyetiyle, Peygamber efendimizin hutbe okurlarken mübarek elini üzerine koydukları yere elini koymalıdır. Burada iki rekat namaz kılıp, Allahü teâlâdan dilediklerini istemeli ve Allahü teâlânın gadabından, rahmetine sığınmalıdır.

Sonra Hannane direğine gelmelidir. Bu direk, Resulullah efendimizin hutbe okumak için minbere geçtiğinden dolayı, kendisini terkettiği için inleyip, sonra Resulullah’ın inip, kendisini kucaklaması üzerine sükun bulan direktir. Burada kaldığı müddet içerisinde gecelerini Kur’an-ı kerim okumakla, Allahü teâlâyı zikretmek, minber ile kabrin yanında, gizli ve açıktan dua yapmakla ve rabıta yapmakla meşgul olmalıdır.

Resulullah’ın mübarek zevcelerinin odaları, Mescid-i saadete katılmadan önce, Hücre-i saadetin kıble tarafında pek az yer vardı. Muvacehe-i saadete karşı durmak güçtü. Ziyaretçiler, Hücre-i saadetin Ravda-i mutahhera duvarındaki kapısı önünde kıbleye karşı durup, selam verirlerdi. Sonra imam-ı Zeynel’abidin, Ravda-i mutahherayı arkaya alıp, selam verirdi. Uzun zaman böyle ziyaret edildi. Mübarek zevcelerin odaları, mescide katıldıktan sonra, Muvacehe-i şerife penceresi önünde durup ziyaret edilmeye başlandı.

Hz. Aişe’nin odası, üç metre yüksekliğinde, kerpiçle hurma dallarından yapılmıştı. Biri batı, öteki kuzey tarafında iki kapısı vardı. Batı kapısı, Ravda-i mutahhera tarafındadır. Hazret-i Ömer halifeliğinin son senelerinde Mescid-i seadeti genişletirken, Hücre-i saadetin etrafına taştan kısa bir duvar çevirdi.

Abdullah bin Zübeyr halifeliğinde bu duvarı yıkıp, siyah taştan daha sağlam yaptırdı. Üstü açık olan duvarın kuzey tarafında bir kapısı bulunuyordu. Hazret-i Hasen, kırk dokuz senesinde, vefat edince, vasiyeti gereğince, hazret-i Hüseyn, ağabeyisinin cenazesini Hücre-i saadet kapısına getirip, dua ve istigase edeceği zaman, buraya defn edeceklerini sanarak, içeri sokulmasını istemeyenler çıkınca, Baki’ Kabristanına defnettirdi. İleride bu şekilde hadiselerle karşılaşmamak düşüncesi ile duvarın ve odanın kapısını örerek kapattılar.

Emevi halifelerinin altıncısı olan Velid, Medine valisi iken, Mescid-i saadetin duvarını yükseltti ve üzerini küçük bir kubbe ile örttü. Üç kabir, dışarıdan görülemez ve içeri girilemez oldu. Ömer bin Abdülaziz, Medine-i münevvere valisi iken, 707 (H.88) senesinde halife Velid’in emri ile, zevcat-ı tahiratın odalarını yıktırıp, Mescid-i saadeti genişletti. Ayrıca bu duvarın etrafına beş köşeli ve kapısız olan ikinci bir duvar çektirdi.

Irak’taki Atabekler Devleti’nin veziri ve Selahaddin-i Eyyubi’nin amcasının oğlu olan Cemaleddin-i İsfehani, 1189 (H.584) senesinde, Hücre-i saadetin dış duvarı etrafına sandal ve abanoz ağaçlarından mescidin tavanına kadar yükselen bir parmaklık yaptırdı.

Fakat, birinci yangında 1289 senesinde yanınca, yerine demirden bir parmaklık yapılarak yeşile boyandı. Bu parmaklığa Şebeke-i saadet denir. Şebeke-i saadetin kıble tarafına Muvacehe-i saadet, doğu tarafına Kadem-i saadet, batı tarafına Ravda-i mutahhera, kuzey tarafına ise; Hücre-i Fatıma denir. Mekke-i mükerreme, Medine-i münevverenin güneyinde olduğu için, Mescid-i Nebinin ortasında, yani Ravda-i mutahherada, kıbleye dönen kimsenin sol tarafında, Hücre-i saadet, sağ omuzu tarafında ise, Minber-i şerif bulunur.

Hücre-i saadetin beş köşeli duvarları ile birlikte üzerlerine Kubbe-tün-nur denen küçük bir kubbe de yapılmıştı. Osmanlı padişahlarının gönderdikleri Kisve-i şerife bu kubbe üzerine örtülürdü. Kubbe-tün-nur üzerine gelen, Mescid-i Saadetin büyük yeşil kubbesine Kubbe-tül-hadra denir. Şebeke-i saadet denilen parmaklığın dış tarafına örtülen kisve, Kubbe-tül-hadra altındaki kemerlere asılırdır. Bu iç ve dış perdelere Settare denir.

Şebeke-i saadetin doğu, batı, kuzey taraflarında birer kapısı vardır. Şebeke-i saadetin içine harem-i şerif ağalarından başkası giremezdi. Zaten kapı ve pencereleri olmadığından, yalnız kubbe ortasında ufak bir delik olup, tel kafes ile kapalıdır. Bu deliğin hizasında Kubbe-tül-hadraya da bir delik açılmıştır. Mescid-i şerif kubbesi 1837 (H. 1253) senesine kadar kurşun renginde idi. Sultan İkinci Mahmud Han’ın emri ile yeşile boyandı. 1872 (H. 1289)’da, Abdülaziz Han’ın emri ile yeniden boyandı.

Mescid-i saadeti tamir ve tezyin için sultan Abdülmecid Han kadar çok para harcayan ve gayret gösteren hiçbir kimse olmamıştır. Haremeyni tamir için yedi yüz bin altın sarfetmiş ve tamirat 1861 (H. 1277)’de tamamlanmıştır.

Mescid-i Nebevi’nin tamir ve bakımı için binlerce altın sarfeden Sultan Abdülmecid Han, eski şeklini, İstanbul’da Hırka-i şerif Camii’nde bulundurmak için emretmiş, bunun için 1850 senesinde, mühendis mektebi hocalarından binbaşı ressam Hacı İzzet Efendi, Medine’ye gönderilmiştir. İzzet Efendi, her yeri ölçerek, elli üç defa küçültülmüş bir modelini bir senede yapıp İstanbul’a gönderince, Sultan Abdülmecid Han’ın yaptırdığı Hırka-i Şerif Camii’ne konmuştur.

Abdülmecid Han’ın tamirinden sonra, kıble duvarı ile Şebeke-i saadet arası yedi buçuk metre, doğu duvarından Kadem-i saadet şebekesine altı metre, Şebeke-i Şami genişliği on bir metre, Muvacehe-i şerife şebekesi ile Şebeke-i Şami arasındaki uzunluk on dokuz metredir. Mescid-i Nebevi’nin kıble tarafından genişliği yetmiş yedi metre; kıble duvarından, duvar-ı Şami’ye kadar olan uzunluğu yüz on yedi metredir. Hücre-i saadet ile minber-i şerif arası olan Ravda-i mutahhera genişliği ise on dokuz metredir.

Hücre-i saadet ile minber-i şerif arası olan Ravda-i mutahhera genişliği ise on dokuz metredir. Osmanlılardan sonra, bu mukaddes beldelerde birçok değişiklikler yapılmış, böylece ecdadımızın yaptırdığı paha biçilmez tarihi eserler yıkılmış ve yağma edilmiştir.

Resulullah efendimizi ziyaretten sonra Baki’ kabristanına gitmek, orayı da ziyaret etmek müstehaptır. Sonra diğer kabirleri, bilhassa Seyyid-üş-Şüheda (şehidlerin efendisi) hazret-i Hamza’nın kabrini ziyaret etmelidir. Yine Baki’de hazret-i Abbas’ı ve orada bulunan Hasan bin Ali’yi, Zeynelabidin’i, oğlu Muhammed Bakır ve oğlu Cafer-i Sadık, Emir-ül-mü’minin hazret-i Osman’ı, Resulullah efendimizin oğlu İbrahim’i, Resulullah efendimizin orada bulunan zevce-i mutahheralarını, halası Safiyye’yi ve daha birçok Sahabe ve Tabiin’den olan büyükleri ziyaret etmelidir. Baki’deki Fatıma Mescidi’nde namaz kılmalıdır. Perşembe günü Uhud şehidlerini ziyaret etmek müstehaptır. Orada; “Selamün aleyküm bima sabertüm. Feni’me ukbeddar, Selamün aleyküm ya ehle dar-il-kavm-il-mü’minin ve inna inşaallahü an karibin biküm lahikün” demelidir. Sonra Ayet-el kürsi ve İhlas suresini okumalıdır.

Hücre-i saadeti ziyaret etmek şerefli bir ibadettir. Buna inanmayanların, Müslümanlıktan çıkmalarından korkulur. Çünkü bunlar, Allahü teâlâya, Resulüne ve bütün Müslümanlara karşı gelmiş olur. Maliki âlimlerinden birkaçı, Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem efendimizi ziyaret etmek vaciptir demiş ise de, müstehap olduğu söz birliği ile bildirilmiştir.

Peygamber efendimize her zaman; yaratılmadan önce, yaratıldıktan sonra, dünyadaki hayatında ve vefatından sonra; berzah kabir aleminde, tevessül edilmiş; kıyamet günü dirildikten sonra, Arasat meydanında ve Cennet’te de edilecektir. Vesile, Allahü teâlânın, nezdinde yakınlığa ve hacetlerin giderilmesine sebeb kıldığı her şeydir.

Resul-i ekrem ile tevessül, yani Resulullah efendimizi, Allahü teâlâ katında vesile etmek, O’nun yardımını ve şefaatini istemek caizdir. Bunlar; Peygamberlerin (aleyhimüsselam), Selef-i salihinin, ulema ve diğer müslümanların yaptığı şeylerdendir. Müslümanlardan hiç kimse bunu kötü görmemiştir. Şimdiye kadar, bozuk itikad sahipleri dışında, bunları kabul etmeyen hiç kimseye rastlanmamıştır.

İnsanların babası Âdem aleyhisselam yeryüzüne indirildiği vakit, Peygamber efendimizi vesile yapmıştır. Bunu, sevgili Peygamberimiz bir hadis-i şeriflerinde şöyle anlatmışlardır: “Âdem (aleyhisselam) zellesi sebebiyle Cennet’ten çıkarılınca: “Ya Rabbi! Beni Muhammed’in hürmetine affet” dedi. Allahü teâlâ “Ya Âdem! Sen Muhammed’i nasıl bildin. Daha beni O’nu yaratmadım?” buyurdu. Âdem (aleyhisselam); “Ya Rabbi! Beni yaratıp ruh verdiğin zaman, gözümü açıp baktığımda, Arş’ın kenarında “La ilahe illallah Muhammedün Resulullah” yazılı gördüm. İsmini isminle sevdiğin O’dur dedi. Allahü teâlâ; “Doğru söyledin ey Âdem! Mahlukatımdan en çok sevdiğim O’dur. O’nun hürmetine af dilediğin için seni affettim” buyurdu.”

Bir rivayete göre de; “O senin zürriyetinden gelecek olan bir Peygamberdir. O’nu yaratmasaydım, seni, evladını yaratmazdım. O’nu şefaatçi gösterdiğin için seni affettim, bağışladım” buyurdu.”

İki gözü ama bir kimse, gözlerinin açılması için Resulullah efendimizden dua istedi. Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem de; “İstersen dua ederim. Fakat sabredip katlanırsan, senin için daha iyi olur” buyurdu. “Sabretmeye gücüm kalmadı. Dua etmeniz için yalvarırım” dedi. “Öyle ise, abdest alıp şu duayı oku!” buyurdu. “Allahümme inni es’elüke ve eteveccehü ileyke bi nebiyyike Muhammedin nebiyy-ir-rahmeti. Ya Muhammed! İnni eteveccehü bike ila Rabbi fi-haceti litakdiye Allahümme şeffi’hü fiyye.”

O kimse, bu duayı okuyunca, Allahü teâlâ kabul buyurarak gözlerinin açıldığını, hadis alimlerinden İmam-ı Nesai bildiriyor.

Resulullah efendimizin vesile edilmesi ile ilgili, Osman bin Hanif hazretleri şu hadiseyi anlatır:

“Osman bin Affan halife iken, büyük sıkıntısı olan bir kimse, Halifenin karşısına çıkmaya utandığı için bana dert yanmıştı. Ben de, hemen abdest al! Mescid-i saadete git! Dua et, isteğini bildir, dedim.

Adamcağız, dua ettikten sonra, Halifenin bulunduğu yere gidip huzuruna çıkarılmış. Halife, bunu seccadesi üstünde oturtup, derdini dinlemiş ve kabul etmiş. Adamcağız, işinin birdenbire yapıldığını görünce, sevinerek bana geldi. “Allahü teala senden razı olsun! Halifeye sen söylemeseydin, sıkıntıdan kurtulamayacaktım” dedi. Benim Halife ile görüştüğümü zannetti.

Hazret-i Ömer halife iken, kıtlık oldu. Eshab-ı kiramdan Bilal bin Hars, Resulullahın türbesine gidip; “Ya Resulallah! Ümmetin açlıktan ölmek üzeredir. Yağmur yağması için vesile olmanı dilerim” dedi. Resulullah efendimiz o gece rüyasında görünüp; “Halifeye git! Benden selam söyle! Yağmur duasına çıksın!” buyurdu. Hazret-i Ömer, yağmur duasına çıkınca, yağmur yağmaya başladı.

Allahü teala, sevdiklerinin hatırı için, duaları kabul buyurmaktadır. Allahü teala, Muhammed aleyhisselamı çok sevdiğini bildirmiştir. Bunun için, bir kimse, “Allahümme inni es’elüke bi-cahi Nebiyyik-el-Mustafa” diyerek bir dua etse, duası reddolunmaz. Bununla beraber, ufak-tefek dünya işleri için, Resulullah’ı vesile etmek edebe uygun olmaz.

Burhaneddin İbrahim Maliki buyurdu ki: “Çok aç olan fakir bir kimse, Hücre-i saadete gidip; “Ya Resulallah! Karnım açtır” dedi. Az sonra birisi gelip, fakiri evine götürdü, karnını doyurdu. Fakir yapdığı duanın kabul olduğunu söyleyince, “Kardeşim! Çoluk-çocuğundan ayrılıp uzak yollardan sıkıntılar çekerek Resulullah’ı ziyaret için geldin. Bir lokma ekmek için Resulullah’ın huzuruna çıkmak yakışır mı? O yüksek huzurda, Cennet’i ve sonsuz nimetleri istemeli idin! Burada istenilen şeyleri Allahü teala reddetmez” dedi. Resulullah’ı ziyaret etmek şerefine kavuşanlar, kıyamet gününde şefaat etmesi için dua etmelidir.”

İmam-ı Ebu Bekr-i Mükri, bir gün İmam-ı Taberani ve Ebu Şeyh ile Mescid-i saadette oturuyorlardı. Birkaç günden beri bir şey yemediklerinden çok acıkmışlardı. İmam-ı Ebu Bekr artık dayanamayarak; “Açım ya Resulallah!” dedikten sonra, bir köşeye çekildi. Seyyidlerden bir zat, iki hizmetçisi ile gelerek; “Kardeşlerim! Dedem Resulullah’tan yardım istemişsiniz. Sizi doyurmamı emir buyurdu” dedi.

Resulullah’ı vesile ederek muradlarına kavuşanlardan biri de, Muhammed bin Münkedir’dir. Şöyle anlatır:

“Bir adam, babama seksen altın bırakıp cihada gitmişti. “Bunları sakla! Çok muhtac olana da yardım edebilirsin” demişti. Medine’de kıtlık oldu. Babam, altınların hepsini açlıktan bunalanlara dağıttı. Altınların sahibi gelip istedi. Babam; “Bir gece sonra gel” dedi. Hücre-i saadete gidip, sabaha kadar Resulullah’a yalvardı. Gece yarısı, bir adam gelip; “Uzat elini!” dedi. Bir kese altın verip, sonra oradan kayboldu. Babam evde altınları sayıp seksen adet olduğunu görünce, sevinerek hemen sahibine verdi.”

İmam-ı Muhammed Musa hazretleri, başından geçen bir hadiseyi şöyle anlatır: “Sader kalesinden seçkin bir cemaatle beraber çıktık. Yanımızda bize kılavuzluk eden bir kimse vardı. Bir müddet gittikten sonra suyumuz tükendi. Su aramaya başladık. Ben de bu arada ihtiyacımı görmek için gittim. Bu sırada müthiş bir şekilde uykum geldi. Nasıl olsa giderken beni uyandırırlar deyip, başımı yere koydum.

Uyandığımda, kendimi çölün ortasında yapayalnız buldum. Arkadaşlarım beni unutup gitmişlerdi. Yalnızlıktan süyük bir korkuya kapıldım. Çölde, sağa sola yürümeye başladım. Nerede bulunduğumu, nereye gideceğimi bilemiyordum. Her taraf dümdüz kumdu. Az sonra hava karardı. Yolculuk yaptığımız kafilenin izi bile yoktu. Ben, gece karanlığında yapayalnızdım. Korkum daha da şiddetlendi. Telaşla daha süratli yürümeye başladım.

Bir müddet gittikten sonra, çok susamış ve yorulmuş bir halde yere düştüm. Artık hayatımdan ümidimi kesmiş, ölümümün yaklaştığını hisseder gibi olmuştum. Susuzluk ve yorgunluktan, ıstırap ve elemim son haddine varmıştı. Birden aklıma geldi. Gece karanlığında; “Ya Resulallah! Yetiş! Senden, Allahü tealanın izniyle yardım etmeni istiyorum!” diye inledim.

Sözümü bitirir bitirmez, birinin bana seslendiğini duydum. Sesin geldiği tarafa baktığımda; gece karanlığında, etrafına ışıklar saçan, bembeyaz elbiseler giyinmiş, o zamana kadar hiç görmediğim bir kimsenin beni çağırdığını gördüm. Bana yaklaşıp elimi tuttu. O anda bütün yorgunluğum ve susuzluğum kayboldu. Yeniden doğmuş gibi oldum. Ona canım birden ısınıverdi. El ele bir müddet yürüdük. Hayatımın en tatlı anlarından birini yaşadığımı hissettim. Bir kum tepeceğini aşınca, beraber yolculuk yaptığım kafilenin ışıklarını görüp, arkadaşlarımın seslerini duydum. Onların yanlarına doğru yaklaştık.

Benim bindiğim hayvan arkadan onları takib ediyordu. Birden gelip önümde durdu. Bineğimi önümde görünce, sevinç çığlıkları attım. Ben bağırınca, benimle gelen zat elini elimden çekti. Sonra elimden tutup bineğime bindirdi. Sonra da; “Bizden bir şey isteyeni ve yardım talebinde bulunan kimseyi biz boş çevirmeyiz” diyerek geri dönüp gitti.

Abbasi halifelerinden Ebu Ca’fer Mensur, Mescid-i Nebevi içinde İmam-ı Malik ile konuşuyorlardı. “Ey Mensur! Burası Mescid-i saadettir! Hafif sesle söyle! Hak teala, Hucurat suresinde mealen; “Sesinizi Resulullah’ın sesinden daha yüksek yapmayınız!” buyurarak, bir cemaati azarlamıştır. “Resulullah’ın yanında hafif sesle konuşanlar” ayet-i kerimesi ile de, hafif konuşanları övmüştür.

Resulullah’a, vefat ettikten sonra saygı göstermek, sağ iken saygı göstermek gibidir” dedi. Mensur, boynunu bükerek; “Ya Eba Abdullah! Kıbleye karşı mı durmalı, yoksa Kabr-i saadete karşı mı durmalı?” diye sordu. İmam-ı Malik hazretleri; “Resulullah’tan yüzünü çevirme! Kıyamet gününün şefaatçisi olan o yüce Peygamber sallallahü teala aleyhi ve sellem, kıyamet günü, senin ve baban Adem aleyhisselamın kurtulması için vesile olacaktır.

Kabr-i saadete dönerek ve Resulullah’ın mübarek ruhuna sarılarak şefaat edilmesin! Nisa suresinin 64. Ayet-i kerimesinde mealen; “Nefslerine zulmedenler, sana gelip, Allahü tealadan af dilerse ve Resulüm de, onlar için af dilerse, Allahü tealayı, tövbeleri kabul edici ve merhamet edici bulurlar” buyuruldu.

Bu ayet-i kerime, Resulullah’ı vesile edenlerin tövbelerinin kabul olunacağını söz vermektedir” buyurdu. Bunun üzerine, Mensur olduğu yerden kalkıp, Hücre-i saadet önünde durdu; “Ya Rabbi! Bu ayet-i kerimede, Resulünü vesile edenlerin tövbesini kabul edeceğine söz verdin. Ben de, yüce peygamberinin yüksek huzuruna gelip senden af diliyorum. Kendisi sağ iken af dileyip af buyurduğun kulların gibi, beni de affeyle! Ya Rabbi! Nebiyyürrahme olan yüce Peygamberini vesile ederek sana yalvarıyorum. Ey peygamberin en üstünü olan Muhammed aleyhisselam! Sana tevessül ederek, Rabbime yalvardım. Ya Rabbi! O yüce Peygamberi sana şefaatçi eyle!” diyerek yalvarmaya başladı.

O makama uygun edebi ve saygıyı göstermeyecek olanların, Medine-i münevverede çok kalmaları doğru olmaz buyuruldu.

Anadolu köylülerinden biri, Medine-i münevverede senelerce kalmış, evlenmiş ve Hücre-i saadette belli bir hizmete girmişti. Bir gün ateşli bir hastalığa yakalandı ve canı ayran istedi. “Eğer köyümde olsaydım, şimdi güzel bir ayran içerdim” düşüncesini gönlünden geçirdi. O gece, Resulullah, Şeyh-ul-Harem efendiye rüyada görünüp, o kimsenin yaptığı işin başkasına verilmesini emir buyurdu. Şeyh-ul-Harem; “Ya Resulallah! O hizmeti, ümmetinden filan kimse yapmaktadır” deyince; “O kimseye söyle! Köyüne gidip, ayran içsin!” buyurdu. Ertesi gün, bu emir bildirilince, köylü baş üstüne diyerek memleketine gitti.

Peygamber efendimizin ismi söylenip işitildiği ve yazıldığı zaman, saygı ve hürmet ifadesi olarak O’na salevat-ı şerife okumak, en önemli vazifelerimizdendir. Kur’an-ı kerimde Ahzab suresinin 56. Ayet-i kerimesinde mealen; “Gerçekten Allahü teala ve melekleri, Peygambere salat ederler (şeref ve şanını yüceltirler) Ey iman edenler! Siz de O’na salat edin ve O’na gönülden teslim olun” buyurulmuştur.

Tefsir alimleri bu ayet-i kerimede zikredilen salat kelimesinin; Allahü tealadan rahmet, meleklerden istigfar ve müminlerden dua manalarına geldiğini bildirmişlerdir. Bütün İslam alimleri, Peygamber efendimizin mübarek isimlerinden biri işitildiği, yazıldığı ve söylendiği zaman; salevat-ı şerife yazmak ve söylemenin birincisinde vacib, tekrarında ise müstehab olduğunu sözbirliğiyle bildirmişlerdir.

Allahü tealadan bir şey isteyen kimse, önce Allahü tealaya hamd ve sena ettikten sonra, Resulullah efendimize salat okumalıdır. Böyle bir dua, kabule pek layıktır. İki salat ile (duanın başında sonunda olmak üzere) yapılan dua geri çevrilmez.

Ebu Talha hazretleri anlatır: “Resulullah’ın huzuruna girmiştim. Kendisinde daha önce hiç görmediğim bir sevinç ve hoşnudluk gördüm. Sebebini sorduğumda; “Nasıl sevinmeyeyim? Biraz önce Cebrail (aleyhisselam) müjde getirdi. Allahü teala buyurdu ki: “Ümmetimden biri sana, bir salevat söyleyince, Allahü teala, ona karşılık olarak, on salevat eder dedi” buyurdu.”

Bu konuda hadis-i şeriflerden bazıları şöyledir:

“Yanında ismim anılıp da bana salat-ü selam getirmeyen kişinin burnu yerde sürtülsün. Ramazan ayı girip de günahlarını affetirmeden Ramazan ayı çıkıp giden kimsenin de burnu yerde sürtülsün. Anne ve babasının ihtiyarlıklarına ulaşıp da, onların rızasını kazanıp Cennet’e giremeyen kimsenin de burnu yere sürtülsün”

“Yanında ismim zikredilip, bana salat-ü selam getirmeyen kimse, cimrilerin en cimrisidir”

“Kim ki yanında ismim anılır da salat-ü selam getirmezse, o kimse Cennet’in yolunu bulamaz”

“Herhangi bir kavim (topluluk) bir yerde toplanarak oturur, Allahü tealayı zikretmeden ve bana salat-ü selam getirmeden dağılırsa, Allahü teala onlara noksanlık verir. Allahü teala onları dilerse af, dilerse azab eder.”

“Bana öyle kavimler gelirler ki, ben onları ancak bana getirdikleri salat-ü selamın çokluğu sebebiyle tanırım.”

Ebu Humeyd es-Saidi hazretleri bildirir; “Sahabe-i kiramdan bazıları, Resulullah efendimize sordular ve dediler ki; “Ya Resulallah! Sana nasıl salât-ü selam getirelim?” Resulullah efendimiz buyurdular ki: “Allahümme salli ala Muhammedin ve ezvacihi ve zürriyetihi kema salleyte ala İbrahime ve barik ala Muhammedin ve ezvacihi ve zürriyetihi kema barekte ala İbrahime inneke hamidün mecid” deyiniz.”

Bazı salevat-ı şerifeler de şöyledir:

“Aleyhisselam”, “Sallallahü aleyhi ve sellem”, “Allahümme salli ala seyyidina Muhammed”, “Allahümme salli ala Muhammedin ve ala ali Muhammed, kema salleyte ala İbrahime ve ala ali İbrahim...”, “Allahümme salli ala Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ecmain”, “Aleyhisselatü vesselamü vettehiyye”, “Aleyhi ve ala cemi’i minessalevati etemmüha ve minettehiyyati eymenüha.”

Bir kimse şöyle anlattı: Arkadaşlarımdan biri gönderdiği bir mektupta, Resulullah’ın mübarek isminin geçtiği her yere “Sallallahü aleyhi ve sellem teslimen kesiren kesira” diye yazmış. Görüp sebebini sorduğumda; “Gençliğimde hadis kitapları yazdım. Resulullah’ın mübarek ismini yazdıkça salevatı yazmazdım. Rüyada Alemlerin efendisini görüp, yanlarına vardım. Mübarek yüzünü benden döndürdüler. Öbür yanlarına geçtim, yine döndürdüler.

Karşılarına varıp; “Ya Resulallah! Niçin benden yüzünüzü döndürürsünüz?” diye arz ettim. Buyurdular ki; “Çünkü sen kitabında, ismimi yazınca, bana salât vermedin!” O zamandan beri ism-i şeriflerini, hep salât ile birlikte yazarım” dedi.

Hadis-i şeriflerde; “Kim bana bir kerre salât ederse, Allahü teala ona on kerre salât (rahmet) eder, onun on günahını bağışlar ve derecesini on kat yükseltir.”

“Kıyamet günü bana en yakın olan, benim şefaatime en layık olan, bana en çok salât-ü selam getiren kimsedir.”

“Kim bir kitapda bana salât-ü selam getirirse (yazarsa), benim ismim o kitapda bulunduğu müddetçe, melekler onun için istigfar ederler.”

“Kim bana bir kerre salât-ü selam getirirse, melekler ona da salât-ü selam getirirler. Kul, salât-ü selamı ister az getirsin, isterse çok” buyuruldu.

Hak teala, Hazret-i Musa’ya: “Ey Musa, diline sözünden, kalbine düşüncenden, bedenine ruhundan, gözüne nurundan daha yakın olmamı ister misin?” buyurdu. Evet, ya Rabbi dedi. “O halde, Muhammed’e (sallallahü aleyhi ve sellem) çok salevat eyle” buyurdu. “Ey Musa, kıyamet günü, susuzluk çekmemeyi ister misin?” buyurdu. Evet, ya Rabbi dedi. “O halde, Muhammed’e (sallallahü aleyhi ve sellem) çok salevat getir” buyurdu.

Peygamberimiz buyurdu ki:

“Kıyamette her makamda bana en yakın olanınız, dünyada bana çok salevat okuyanınızdır. Cuma günü ve gecesi bana yüz salevat okuyanın, Allahü teala yüz ihtiyacını görür. Yetmişi ahıret, otuzu dünyaya ait işleridir. Sonra Allahü teala bir melek ile bu salâtları benim kabrime getirtir. Size gelen bir hediye gibi olurlar. O melek bana gönderenin ismini, soyunu ve kabilesini bildirir. Benim yanımdaki beyaz bir sahifeye onu geçirir. Benim öldükten sonra bilmem, hayatta iken bilmem gibidir.

Perşembe günü olunca, Allahü teala, yanında gümüş defter ve altın kalemler olan melekler gönderir. Perşembe günü ve Cuma gecesi Peygambere çok salât getirenleri yazarlar.

İki Müslüman karşılaşıp müsafeha eder ve Peygambere salevat getirirlerse, ayrılmadan önce evvelki ve sonraki günahları mağfiret olur.

Biriniz mescide girince, peygambere selam versin ve: “Ya Rabbi beni şeytandan koru” desin! Bir rivayette: “Çıkarken, Allahümme inni es’elüke min fadlike” okusun.

Duanın evveli Allahü tealaya sena (hamd) ve Resulullah’a salevat olmayınca, dua perde arkasında kalır. Evvelinde hamd ve salevat olan dua kabul olunur.

Resulullah’a ve âline salevat okumadıkça dua ile sema arasında perde vardır. Salevat okuyunca bu perde yırtılır ve dua semaya çıkar. Okumayınca, dua geri döner.

Bir mecliste Allahü teala anılmaz ve Resulullah’a salât edilmezse, oradakilerin üzerlerinde kamçı bulunur, dilerse onlara azab eder, dilerse bağışlar.

Kulağı çınlayan beni hatırlasın ve bana salât okusun.

Bir işe niyyet eden, o hususta meşveret etsin. Allahü teala işinde ona rüşd ihsan eder. Bir kimse bir söz söylemek isteyip de unutsa, bana salat okusun. Zira bana salâtında sözü için halef vardır. Umulur ki, onu hatırlar.

Hayırlı bir işe Allah’ın ismi ve bana salât ile başlanmazsa, o kesiktir ve bütün bereketi giderilmiştir.

İslam büyüklerinden, Ebu Hafs Kağıdi vefat edince, biri rüyasında görüp, “Allahü teala sana ne muamele etti?” dedi. “Bana rahmet ve mağfiret edip, beni Cennet’e koydu” dedi. “Ne sebeble” diye sordu. Beni melekler arasında durdurdu. Günahlarımla, Resulullah’a salevatımı hesab ettiler. Salevatımı çok buldular. Allahü teala onlara: “Ey meleklerim, işiniz tamamdır. Başka hesab sormayın. Onu Cennetime götürün” buyurdu diye cevab verdi.

Selefden biri anlatır: Birlikte hadis öğrendiğimiz bir arkadaşım vefat etti. Rüyada onu, sırtında yeşil hulleler giyinmiş gördüm. Sebebini sorduğumda: “Her hadiste gördüğüm Resulullah’ın isminin yanına, “Sallallahü aleyhi ve sellem” yazardım. Hak teala onun mükafatını bununla verdi” dedi.

Yine selefden biri anlatır: Bir katib komşum vefat etti. Kendisini rüyada gördüm. “Allahü teala sana ne muamele eyledi?” dedim. “Bağışladı” dedi. “Ne sebeble?” dedim. Resulullah’ın ismini her yazdığım zaman “Sallallahü aleyhi ve sellem” sözünü de beraberinde yazdığım için dedi.

Ebu Süleyman Harrani anlatır: Hadis yazarken, şerefli isimlerini yazdıkça, “sallallahü aleyh” diye yazar “ve sellem” sözünü yazmazdım. Rüyada kendilerini gördüm. Bana buyurdular ki: “Ey Eba Süleyman, hadiste ismimi yazdığın zaman, salatla beraber “ve sellem”i de yaz. O dört harftir. Her harfine on sevab vardır. Yazmazsan kırk sevabı bırakıyorsun demektir.”

Birinin de adeti bu idi. Ona Resulullah, rüyasında: “Sana ne oldu ki, bana salatı tam yazmazsın?” buyurdu.

Ebu Bekr-i Sıddik buyurdu: “Unutmasından korkan, Resulullah’a çok salevat okusun.”

Salihlerin büyüklerinden Muhammed bin Said bin Mutrıf anlatır: Her gece yatacağım zaman muayyen miktarda salat okurdum. Bir gece rüyada, Resulullah geldi. İçeri girdi. Odamın içi nurla doldu. Sonra bana doğru gelip: “Getir, şu bana çok salevat okuyan ağzını öpeyim” buyurdu. Ben de, ağzımı tutmaya utanıp, yanağımı uzattım. Mübarek ağızları ile öptü. Dehşetle uyandım. Odamın içini misk kokusu ile dolmuş buldum. Sekiz gün yanağımdan o güzel koku gitmedi.

Selefin büyüklerinden Hallad bin Kesir vefat edince, başı altında: “Bu Hallad bin Kesir’in Cehennem’den kurtuluş beratıdır” yazılı bir kağıd buldular. Yakınlarına “Bunun ameli ne idi?” diye sordular. Her Cum’a günü salevat getirirdi dediler.

Şeyh Ayni’nin Zeynü’l-Mecalis’inde yazılıdır: Resulullah, “Kıyamet günü üç grup kimse, gölgesinden başka gölgenin bulunmadığı Arş’ın altında bulunurlar” buyurdu. “Onlar kimlerdir?” dediler. “Ümmetimi sıkıntıdan kurtaran, sünnetimi ihya eden ve bana çok salavat getiren” buyurdu.

Şeyh Ebu Musa Dariri anlatır: Denizde kasırgaya yakalandık. Herkes ölüm korkusuyla ağlıyordu. O halde bana uyku bastırdı. Düşümde Resul-i Ekrem’i gördüm. Gemidekilere söyle, bin def’a “Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala Al-i seyyidina Muhammed, salaten tüncina biha min cemi’il ehvali vel-afat ve takdi lena biha cemi’el hacat ve tutahhıruna biha min cemi’is-seyyiat ve terfe’una biha indeke a’led-derecat ve tübelligüna biha aksal-gayat min cemi’il hayrati fil-hayati ve ba’del memat” okusunlar, buyurdu. Daha üçyüz kerre okumuştuk ki, fırtına dindi, kutulduk. Bu salatin her mühim işinde ve her belada, afatta, depremde okunması tavsiye edildi. Mu’teber kitablarda, salatın nasıl olduğunda, kırktan fazla hadis vardır. Bazıları şöyle:

Allahümme salli ala Muhammedin ve ala Al-i Muhammed, kema salleyte ala İbrahime ve ala Al-i İbrahim, inneke hamidün mecid; Allahümme barik ala Muhammedin ve ala Al-i Muhammed, kema barekte ala İbrahime ve ala Al-i İbrahim inneke hamidün mecid.

Allahümme salli ala Muhammedin ve ala Al-i Muhammed kema salleyte ala İbrahime ve ala Al-i İbrahim inneke hamidün mecid ve barik ala Muhammedin ve ala Al-i Muhammed kema barekte ala İbrahime ve ala Al-i İbrahim inneke hamidün mecid.

Allahümme salli ala Muhammedin ve ala Al-i Muhammed, kema salleyte ve barekte ala İbrahime ve ala Al-i İbrahime fil-alemine inneke hamidün mecid.

Allahümme salli ala Muhammedin en-nebiyyil-ümmiyyi ve ezvacihi ümmihat-il mü’minine ve zürriyyetihi ve ehl-i beytihi kema salleyte ala İbrahime ve ala Al-i İbrahime inneke hamidün mecid.

Allahümme salli ala Muhammedinin-nebiyyil-ümmiyyi ve ala Al-i Muhammed, kema salleyte ala İbrahime ve ala Al-i İbrahim ve barik ala Muhammedin-in-nebiyyi-l-ümmiyyi ve ala Al-i Muhammed kema barekte ala İbrahime ve ala Al-i İbrahim inneke hamidün mecid.

Allahümme salli ala Muhammedin ve ala Al-i Muhammed verham Muhammeden ve ala Muhammedin kema salleyte ve barekte ve terahhamte ala İbrahime ve ala Al-i İbrahim inneke hamidün mecid.

Allahümmec-a’l salateke ve rahmeteke ala Muhammedin ve ala Al-i Muhammed kema salleyte ve barekte ala İbrahime ve ala Al-i İbrahim inneke hamidün mecid.

Sevgili Peygamberimizin en çok söylenilen ismi “Muhammed”dir. Pek çok öğülmüş, ziyade beğenilmiş anlamına gelir. Bu isim, Kur’an-ı kerimde; Al-i İmran, Ahzab, Fetih ve Muhammed surelerinin, sırası ile; 144, 40, 29 ve 22. ayet-i kerimesinde dört defa geçmektedir. Saf suresi 6. ayet-i kerimede ise hazret-i İsa’nın ümmetine; “Hak tealayı çok öğen, medheden” anlamına gelen “Ahmed” ismiyle haber vermiş olduğu bildirilmektedir. Kur’an-ı kerimde, “Muhammed” ve “Ahmed” isminden başka; Mahmud, Resul, Nebi, Şahid, Beşir, Nezir, Mübeşşir, Münzir, Dai-i ilallah, Sirac-ı münir, Rauf, Rahim, Musaddık, Müzekkir, Müddessir, Abdullah, Hak, Münir, Nur, Hatemün-Nebiyyin, Rahmet, Nimet, Hadi, Taha, Yasin.. diye anılmıştır. Bundan başka mübarek isimlerinin bir kısmı Kur’an-ı kerimde, bir kısmı hadis-i şeriflerde, bir kısmı da önceki peygamberlere gönderilen mukaddes kitaplarda zikredilmiştir.

Peygamberimizin isimleri, bazı hadis-i şeriflerinde; Mahi, Akıb, Mukaffi, Nebiyyür-Rahme, Nebiyyüt-Tevbe, Nebiyy-ül-Mülahim, Kattal, Mütevekkil, Fatih, Hatem, Mustafa, Ümmi, Kusem (her hayrı kendinde toplayan) isimleri geçmektedir.

Bir hadis-i şerifte Peygamberimiz; “Bana mahsus beş isim vardır: Ben Muhammed’im, Ben Ahmed’im, Ben Mahi’yim ki, Allahü teala benimle küfrü yok eder. Ben, Haşir’im ki, halk, kıyamet günü benim izimce haşrolunacaktır. Ben, Akıb’ım ki, benden sonra peygamber yoktur” buyurdu.

Sevgili Peygamberimize hazret-i Hadice’den doğan ve küçük yaşta vefat eden oğlu Kasım’dan dolayı; “Ebü’l-Kasım” künyesi verilmiştir. Yine peygamberliğinden önce, ondaki doğruluk, itimad, emin, güvenilir olması gibi sayılamayacak kadar üstün meziyetlerinden dolayı, Kureyş kabilesi arasında, El-Emin ismi ile çağrılmıştır.

Resulullah efendimizin, Kur’an-ı kerimde geçen isimlerinden biri de Kur’an-ı kerimin kalbi olan Yasin suresindeki “Yasin” kelimesidir. Ulema-i rasihinin büyüklerinden olan Seyyid Abdülhakim-i Arvasi hazretleri; “Yasin, “Ey benim muhabbet deryamın dalgıcı olan habibim” demektir” buyurmuştur.

Peygamber efendimizi medheden parça parça yazılmış şiirler ve medhiyeler bir tarafa, O’nun için pek çok eser yazılmıştır. Bunları yazanlar içinde şöhretleri ve san’atları bütün dünyayı ve asırları kaplamış olanları bile, Resulullah’ı medhetmekten aciz olduklarını beyan etmiştlerdir. O’nu görüp güzelliğine aşık olanlar, dilleri döndüğü kadar anlatmağa çalışmışlar, o güzelliği bildirmeğe insan gücü yetmez demişlerdir

Resulullahı sevmek, bütün müslümanlara farz-ı ayndır. O serverin sevgisi bir gönüle yerleşirse, İslamiyet’i yaşamak, imanın ve İslam’ın tadına, doyulmaz zevkine ermek, çok kolay olur. Bu sevgi, iki cihanın efendisine tam uymaya sebeb olur. Bu sevgi ile, Allahü tealanın, Habibine ikram ettiği sonsuz ve anlatılması mümkün olmayan nimetlere ve bereketlere kavuşmakla şereflenilir. Küçük-büyük bir müslümanı, doğrudan doğruya Resulullah’ın sevgisine götüren Ehl-i sünnet alimleri ve kitapları, bu bereketlerin senetleridir.

Resul aleyhisselamın mübarek ismini anan veya duyan mü’minin, Resulullah’ın şerefli meclisinde bulunuyormuş gibi; sükunet, edeb, kalb ve bedenle tazim üzere bulunması vacibdir.

Resulullah efendimizin mübarek sözlerinde ve işlerinden bildirilen bir şeyi, O’nun şanını yükseltecek bir şey ile mukabele etmek, O’na tazimden ve hürmettendir. İnsanlar arasında aşağılık ve düşük bir mertebe için kullanılan kelimelerle, Resulullah’ı vasfetmemek de O’na tazimdendir.

Mesela Resulullah’a fakir denmez. Çoban denmez, “Resulullah efendimiz, falanca şeyi severdi” denince; “Halbuki ben onu sevmem” dememek O’na tazimdendir. Resul-i ekrem sallallahü aleyhi ve sellem efendimizin; “Ben bir şeye yaslanarak, dayanarak yemem” buyurmasına; “Ben bir şeye dayanarak yerim” deyip, sonra, yaslanarak yemek gibi bir mukabelede bulunmamaktır. Bunlara riayet etmek, Resulullah’a olan tazime dahildir. Bunlara kasıtlı olarak ehemmiyet vermeme niyetiyle riayetsizlik, küfür kapılarına yol açar.

Kur’an-ı kerimin ve hadis-i şerif kitaplarının üzerine, başka herhangi bir kitap veya herhangi bir ev eşyası koymamak da Allahü teala ve Resulüne tazimdendir. Onların üzerinde bulunan tozları almak, içerisinde Allahü tealanın ism-i şerifi veya Resulullah efendimizin mübarek isimlerinin bulunduğu bir kâğıdı atmamak, Allahü tealaya ve Resulüne tazimdendir.

Böyle kâğıtlar yırtılmaz. İslam harfleri ile yazılı olan kâğıtlara daha çok hürmet etmek lazımdır. Şayet içerisinde Allahü tealanın ism-i şerifi ve ayet-i kerimeler bulunan kitaplar ve kâğıtlar eskimekten dolayı yırtılırsa, bunları temiz beze sarıp toprağa gömmeli veya su ile yıkayarak üzerindeki yazıları silmeli veya yakmalıdır. Yakınca, külleri gömülür. Yakmak, yıkayıp yazıları gidermekten daha iyi olur. Zira, yıkamakta kullanılan sular ayak altında kalabilir.

Resulullah’ın haremi olan Medine-i münevvereye tazim ve hürmette bulunmak, orada yasaklanan şeylerden (veya günah işlemekten) sakınmak ve Medine-i münevvere ehline ikramda bulunmak da Resulullah’a tazimden sayılır.

Resul-i ekrem efendimiz, kıyamet gününde ümmetine şefaat edecek, onları sıkıntı ve üzüntüden kurtaracaktır. Bir hadis-i şerifinde buyurdular ki: “Ümmetimin yarısının Cennet’e girmesiyle şefaat arasında muhayyer kılındım. Ben şefaati tercih ettim. Çünkü o daha şümullüdür. Onu, yalnız takvaya erenler için sanmayın, o, aynı zamanda hataya düşen günahkarlar içindir de...”

Ebu Hüreyre hazretlerinin rivayet ettiği hadis-i şerifte, Peygamber efendimiz; “Şefaatim, kalbi dilini tasdik eder tarzda, ihlas ile “La ilahe illallah” diyerek şehadet kelimesi getiren kimseyedir” buyurdu.

Bazı hadis-i şeriflerde de; “Ümmetimden, Ehl-i beytimi sevenlere şefaat edeceğim.”

“Ümmetimden, büyük günah işliyenlere şefaat edeceğim.”

“Eshabıma dil uzatanlardan başka, herkese şefaat edebilirim.”

“Ümmetimden, nefsine zulüm edenlere, nefslerine aldananlara şefaat edeceğim.”

“Kıyamet günü, en önce ben şefaat edeceğim.”

“Şefaatime inanmıyan, ona kavuşamaz” buyuruldu.

Kıyamet gününde Sûra üfürmenin dehşetinden tüyler ürperir, gözler nereye bakacağını şaşırır ve mü’min ve kafirler mahşer yerine sevk olunurlar. Bu kıyamet gününün şiddetini ziyadeleştiren bir azabdır.

Bu vakit, Arş’ı, sekiz melek yüklenip götürür. Onlardan bir melek bir adımında, yirmi bin senelik dünya yolunu yürür.

Melekler ve bulutlar, Arş-ı a’la karar kılıncaya kadar, akılların anlıyamıyacağı tesbihler ile tesbih ederler. Bu şekilde, Arş-ı a’la, Allahü teala kendisi için halk eylediği beyaz arzın üzerinde karar kılar. Bu zaman, hiçbir şeyin takat getiremiyeceği Allahü tealanın azabından, başlar aşağı eğilir. Cümle halk sıkıntısı içinde mahbus ve şaşkın kalıp, şefkat ararlar.

Peygamberlere ve alimlere korku gelir. Evliya ve şehidler takat getirilmesi güç olan Allahü tealanın azabından feryad ederler. Bunlar, bu hal üzereyken, güneşin nurundan çok daha fazla olan bir nur bunları içine alır. Zaten güneşin hararetine takat getiremeyen kimseler, bunu müşahede ettikleri gibi, karma karışık olurlar. Bin sene bu hal üzere kalırlar. Allahü teala tarafından kendilerine bir şey söylenmez.

Kıyamet günü mahşerde insanlar, ilk peygamber olan Âdem aleyhisselama giderler; “Ya Âdem aleyhisselam! Sen aziz ve şerif bir peygambersin. Allahü teala seni yarattı ve melekleri senin önünde secde ettirdi. Sana kendi ruhundan üfledi. Hesaba başlaması için bize şefaat eyle de Allahü teala ne murad ederse, onunla mahkum olalım. Ve nereye emrederse, herkes oraya gitsin. Her şeyin hakimi ve maliki olan Allahü teala mahluklarına dilediğini yapsın” diye yalvarırlar.

Âdem aleyhisselam buyurur ki: “Ben, Allahü tealanın yasak ettiği ağacın meyvesinden yedim. Bu zamanda Allahü tealadan utanırım. Fakat siz Nuh’a gidiniz.” Bunun üzerine bin sene aralarında meşveret ederler.

Sonra Nuh aleyhisselama giderler ve; “Hiç dayanamayacak bir haldeyiz. Bizim muhakememizin çabuk yapılması için şefaat eyle. Şu mahşer cezasından kurtulalım” diye yalvarırlar. Nuh aleyhisselam onlara cevap olarak; “Ben Allahü tealaya dua eyledim. Yeryüzünde ne kadar insan varsa, o dua sebebiyle boğuldu. Bunun için, Allahü tealadan utanırım. Fakat siz, Halilullah olan İbrahim aleyhisselama gidiniz. Allahü teala Hac suresinin son ayetinde mealen; “İbrahim (aleyhisselam) siz dünyaya gelmezden evvel size müslüman diye isim verdi” buyurdu. Belki o size şefaat eder” der.

Yine evvelki gibi aralarında bin sene daha konuşurlar. Sonra İbrahim aleyhisselama gelirler. “Ey müslümanların babası! Sen Allahü tealanın kendine halil eylediği zatsın. Bize şefaat eyle! Allahü teala, mahlukat arasında, hükmünü versin” derler. İbrahim aleyhisselam onlara; “Ben dünyada üç kerre kinaye söyledim. Bunları söyleyerek din yolunda mücadele ettim. Şimdi, Allahü tealadan bu makamda şefaat izni istemekten utanırım. Siz Musa aleyhisselama gidiniz. Zira, Allahü teala onunla konuştu ve kendisine manevi yakınlık gösterdi. O, sizin için şefaat eder” buyurur.

Bunun üzerine yine bin sene durarak birbirleriyle istişare ederler. Fakat bu zamanda halleri gayet güçleşir. Mahşer yeri çok daralır. Sonra Musa aleyhisselama gelip, derler ki, “Ya İbn-i İmran! Sen Allahü tealanın kendisiyle konuştuğu, Tevrat’ı indirdiği peygambersin. Hesabın başlaması için bize şefaat eyle! Zira burada durmamız çok uzadı. İzdihamdan ayaklar birbiri üzerine birikti.”

Musa aleyhisselam onlara der ki: “Ben, Allahü tealaya, Fir’avn’ın senelerce hoşlanmıyacakları şeylerle cezalandırılması için dua ettim. Sonra gelenlere ibret olmalarını rica eyledim. Şimdi şefaat etmeğe utanırım. Fakat, cenab-ı Hak rahmet, magfiret sahibidir. Siz İsa aleyhisselama gidiniz. Çünkü resullerin marifet ve zühd cihetinden en efdali ve hikmet cihetinden en üstünü odur. Size o şefaat eder” buyurur.

Mahşer sıkıntısından kurtulmak için, sonra İsa aleyhisselama gelirler. Derler ki: “Allahü teala senin için, Âl-i İmran suresinin kırk beşinci ayetinde mealen; “Dünyada ve ahırette Vecih, yani çok kıymetli” buyurdu. Bize Rabbinden şefaat eyle!”

İsa aleyhisselam buyurur ki: “Benim kavmim, beni ve annemi Allah’tan başka ilah ittihaz eylediler. Bu halde nasıl şefaat ederim. Bana da ibadet ettiler; bana oğul ve Allahü tealaya baba dediler. Fakat, siz birinizin kesesi olduğunu ve içinde nafakası bulunmadığını ve ağzının mühürlü olmadığını gördünüz mü? O mührü bozmadan o nafakaya ulaşılabilinir mi? Peygamberlerin en üstünü ve sonuncusu Muhammed’e -sallallahü aleyhi ve ellem- gidiniz. Zira O, davetini ve şefaatini ümmeti için hazırlardı. Çünkü kavmi ona çok kerre eza ettiler. Mübarek alnını yardılar. Mübarek dişini kırdılar. Kendisine delilik isnad ettiler. Halbuki, o yüce Peygamber, onların iftihar cihetinden en iyisi ve şeref cihetinden en yükseği idi. Onların tahammül olunmayacak eza ve cefalarına mukabil, Yusuf aleyhisselamın kardeşlerine söylediği; “Şimdi sizin, başınıza kakmak yoktur. Erhamürrahimin olan cenab-ı Allah, size magfiret eder” mealindeki ayet-i kerime ile cevab verirdi.” İsa aleyhisselam, Peygamberimizin sallallahü aleyhi ve sellem faziletlerini anlatınca, hepsi bir an evvel O’na kavuşmak ister.

Hemen Muhammed aleyhisselamın minberine gelirler. Derler ki: “Sen Habibullahsın! Habib ise, vasıtaların en faydalısıdır. Bize şefaat eyle! Zira, peygamberlerin birincisi olan Âdem aleyhisselama gittik. Bizi Nuh aleyhisselama gönderdi. Nuh aleyhisselama gittik. İbrahim aleyhisselama, İbrahim aleyhisselama gittik; Musa aleyhisselama gönderdi. Musa aleyhisselama gittik; İsa aleyhisselama; o da size gönderdi. Ya Resulallah sallallahü aleyhi ve sellem! Senden sonra gidecek bir yer yoktur.”

Resulullah efendimiz; “Allahü teala izin verir ve razı olursa, şefaat ederim” buyurur.

Suradikat-i celal’e, yani celal perdesine varır. Allahü tealadan şefaat için izin ister. Kendisine izin verilir. Perdeler kalkar. Arş-ı a’laya girer. Secdeye kapanır. Bin sene secdede durur. Bundan sonra, cenab-ı Hakk’ı bir hamd ile hamd eder ki, âlem yaratıldığından beri, hiç kimse, Allahü tealayı böyle medh etmemiştir. Bazı ârifler; Allahü teala âlemleri yaratınca, kendisini, böyle hamdler ile medh ve sena buyurduğunu söylemişlerdir.

Mahşerde, insanların halleri ziyadesiyle kötüleşir. Meşakkat ve zahmetleri artar. İnsanlardan her biri, dünyada sımsıkı sakladıkları malı boyunlarına geçirmişlerdir. Deve zekatını vermiyenlerin, boynuna deve yüklenir. Öyle bağırır ve ağırlaşır ki, büyük dağlar gibi olur. Sığır, koyun zekatı vermiyenler de, böyle olur. Bunların feryadları adeta gök gürlemesi gibidir.

Ekin zekatını, yani uşrunu vermiyenlerin boynuna ekin denkleri yüklenir. Dünyada hangi cins ekinin zekatını vermemiş ise, o çeşitten, denkler vurulmuştur. Buğday ise, buğday, arpa ise arpa vurulmuştur. Ağırlığından altında vaveyla, va-sebura (Veyl, azab kelimesidir. İnsan azaba takat getiremediği vakit, böyle bağırır. Sebur da helak zamanında kullanılır) diye bağırır.

Altın, gümüş ve (kâğıt) para ve sair ticaret malı zekatından vermeyenler de, dehşetli bir yılan musallat edilir. Bağırıp; “Bu nedir?” dediklerinde, melekler; “Bunlar, dünyada zekatını vermediğiniz mallarınızdır” diye cevab verirler. İşte bu dehşetli hal, Al-i İmran suresinin yüz sekseninci ayet-i kerimesinde; “Dünyada esirgedikleri, kıyamet günü boyunlarına takılır” meal-i şerifi ile bildirilmiştir.

Diğer bir fırkanın ise, avret yerlerinden cerahat ve irin akar. Onların fena kokusundan etrafta bulunanlar çok rahatsız olur. Bunlar, zina yapanlar ve haram işleyenlerdir.

Diğer bir fırka da vardır ki, ağaç dallarına asılırlar. Bunlar dünyada livata yapanlardır.

Diğer bir fırka da, dilleri ağızlarından çıkmış ve göğüslerine sarkmış, gayet çirkin bir haldedirler. İnsanlar bunları görmek istemez. Bunlar yalan ve iftira söyleyenlerdir.

Bir fırka dahi, karınları yüksek dağlar kadar büyümüş olduğu halde bulunur. Bunlar, dünyada zaruret olmadan ve muamele yapmadan faizli mal ve para alıp verenlerdir. Bu gibi haram işleyenlerin günahları, fena halde açığa vurulur.

Allahü teala mealen; “Ya Muhammed, başını secdeden kaldır! Söyle, dinlenir. Şefaat et, kabul olunur” buyurur. Bunun üzerine Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem efendimiz; “Ya Rabbi! Kulların arasından iyileri ve kötüleri ayır ki, zamanları gayet uzadı. Her biri, günahlarıyla Arasat meydanında rezil ve rüsvay oldular” der.

Bir nida gelir: “Evet ya Muhammed!” denilir. Cenab-ı Hak, Cennet’e emreder ki, her cins zineti ile zinetlenir. Arasat meydanına getirilir. O derece güzel kokusu vardır ki, beş yüz senelik yoldan duyulur.

Mahşerde , cenab-ı Hak, Cenneti ve Cehennemi getirmeği emreder. O vakit, Cehennem’in bağırması ve gürültüsü ve ateş saçması ve bütün gökyüzünü simsiyah eden şiddetli dumanı vardır. Gürültüsü ve gümbürtüsü ve sıcaklığı tahammül olunamayacak derecededir. Herkesin dizinin bağı çözülür ve oldukları yere çöküverirler.

Hatta peygamberler ve resuller dahi kendilerini tutamaz. Hazret-i İbrahim, hazret-i Musa, hazret-i İsa, Arş-ı a’laya sarılır. İbrahim aleyhisselam kurban ettiği İsmail aleyhisselamı unutur. Musa aleyhisselam biraderi Harun aleyhisselamı ve İsa aleyhisselam validesi hazret-i Meryem’i unuturlar. Her biri; “Ya Rabbi! Bugün nefsimden başka bir şey istemem” der.

Muhammed aleyhisselam ise; “Ümmetime selamet ve necat ver ya Rabbi!” der. Orada buna tahammül edebilecek kimse bulunmaz. Zira Allahü teala, bunu haber verip; Casiye suresinin yirmi sekizinci ayetinde mealen; “Her ümmeti, dizleri üzere cenab-ı Hakk’ın korkusundan çökmüş olarak görürsün. Her biri, dünyada işledikleri amellerin kitabına davet olunurlar” buyurmuştur..

Allahü teala, Mülk suresinin sekizinci ayetinde mealen; “Gayz ve şiddetinin çokluğundan, Nar ikiye ayrılacak gibi olur” buyurur. Bunun üzerine, Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem ortaya çıkıp, Cehennem’i durdurur. Buyurur ki: “Hakir ve zelil olarak geriye dön! Ta ki, sana ehlin güruh güruh gelsinler.”

Cehennem dahi; “Ya Muhammed! Bana müsaade et! Zira, sen bana haramsın” der. Arş’dan nida gelerek; “Ey Cehennem! Muhammed aleyhisselamın kelamını dinle. Ve ona itaat et!” der. Sonra Resulullah efendimiz Cehennem’i çeker. Arş-ı a’lanın sol tarafında bir yere yerleştirir. Mahşerdekiler, Peygamber efendimizin bu merhametli muamelesini ve şefaatini birbirlerine müjdelerler. Korkuları biraz azalır. Enbiya suresinde yüz yedinci ayet-i kerimenin: “Seni alemlere rahmet olarak gönderdik” meal-i şerifi zahir olur.

Hülasa; Resulullah efendimiz, altı yerde şefaat edecektir. Birincisi, Makam-ı Mahmud denilen şefaati ile bütün insanları mahşerde beklemek azabından kurtaracaktır. İkincisi, şefaati çok kimseyi Cennet’e sokacaktır. Üçüncüsü; azab çekmesi lazım olanları azabdan kurtaracaktır. Dördüncüsü; günahı çok olan mü’minleri Cehennem’den çıkaracaktır. Beşincisi; sevabı ve günahı müsavi olup, A’raf denilen yerde bekleyenlerin Cennet’e girmeleri, altıncı olarak da Cennettekilerin derecelerinin yükselmesi için şefaat edecektir.

Resulullah efendimiz, ilk olarak, yirmibeş yaşında Hadice validemizle evlendi. Hazret-i Hadice validemizle evlendiklerinde, hazret-i Hadice kırk yaşında ve dul idi. Fakat, Hadice validemiz, malı, cemali, aklı, ilmi, şerefi, nesebi, iffeti ve edebi çok fazla idi. Asil bir aileye mensup idi. Hadice validemiz, yirmibeş sene Resulullah ile beraber yaşayıp, hicretten üç sene evvel Mekke’de, Ramazan-ı şerif ayında vefat etti. O hayatta iken, Resul-i ekrem efendimiz hiç evlenmemişti.

Peygamber efendimiz, Hadice-i kübra hazretlerinin vefatından bir sene sonra, ellibeş yaşında iken, hazret-i Ebu Bekr’in kızı; Aişe validemizle evlendi. Bunu, Allahü tealanın emri ile nikâh etmişti.

Kısacası Peygamber efendimiz gerçek manada iki hanım ile evlendi. Bunların da ikisi bir arada bulunmadı. Birisi yani Hadice validemiz vefat edince, Aişe validemiz ile evlendi. Diğerlerini, hep hazret-i Aişe’den sonra, dini, siyasi sebeplerle veya merhamet ve ihsan ederek nikah etti. Bunların hepsi dul idi ve çoğu yaşlı idi.

Mesela, Mekke’deki kafirlerin, Müslümanlara eziyet ve zararları dayanılamayacak bir hal alınca, Eshab-ı kiramın bir kısmı Habeşistan’a hicret etmişti. Habeş hükümdarı Necaşi, İsevi idi. Müslümanlara çeşitli şeyler sorup, aldığı olgun, tatmin edici cevaplara hayran kalarak imana geldi. Müslümanlara çok iyilik etti.

İmanı zayıf olan Ubeydullah bin Cahş, fakirlikten kurtulmak için, papazlara aldanıp, onların dünyalık vaadlerine kanıp, mürted olmuş, dinini dünyaya değişmişti. Resulullahın halasının oğlu olan bu mel’un, karısı Ümm-i Habibe’yi de dinden çıkıp zengin olmağa zorladı. Fakat bu asil kadın, fakirliğe ve ölüme razı olacağını, fakat Muhammed aleyhisselamın dininden çıkmıyacağını söyleyince, bunu boşadı.

Hazret-i Ümm-i Habibe’nin sürünerek, sefaletten ölmesini bekliyordu. Fakat, az zaman sonra zelil bir şekilde kendi öldü.

Ümm-i Habibe, Mekke’deki Kureyş kafirlerinin başkumandanı Ebu Süfyan’ın kızı idi. Ebu Süfyan hazretleri daha o zaman Müslüman olmamıştı.

Resul aleyhisselam, o zamanlarda, Kureyş orduları ile çok çetin muharebeler yapıyordu ve Ebu Süfyan, İslamiyyeti yok etmek için son gayreti ile çarpışıyordu. Resulullah, Ümm-i Habibe’nin dininin kuvvetini ve başına gelen çok acı hali işitti.

Necaşi’ye mektup yazıp, “Oradaki Ümm-i Habibe ile evleneceğim. Nikahımı yap! Sonra, kendisini buraya gönder!” şeklinde talepte bulundu.

Habeş hükümdarı Necaşi, daha önce Müslüman olmuştu. Mektuba çok hürmet edip, oradaki Müslümanları sarayına davet ederek, ziyafet verdi. Hicretin yedinci senesinde nikah yapılıp, hediye ve ihsanlarda bulundu. Bu suretle, Ümm-i Habibe; imanının, Resulullaha sadakatinin mükafatına kavuşarak, orada zengin ve rahat oldu. Orada iken, Resulullahın hanımı olduğu için Onun sayesinde, oradaki Müslümanlar da rahat etti.

Cennette, kadınlar kocalarının yanında bulunacakları için, Ümm-i Habibe validemiz, Cennetin en yüksek derecesi ile de müjdelenmiş oldu. Bu evliliğin, diğer önemli bir faydası da, Ebu Süfyan’ın ilerde Müslüman olmakla şereflenmesini hazırlayan sebeplerden biri olmasıdır. Kızının vasıtasıyla, Ebu Süfyan, İslamiyeti daha yakından tanıma, görme imkanına kavuştu.

Görülüyor ki bu nikah, din düşmanlarının iftiralarının ne kadar yanlış ve çürük olduğunu gösterdiği gibi, Resulullahın aklının, zekasının, dehasının, ihsanının ve merhametinin derecesini de göstermektedir.

Hazret-i Ömer’in kızı Hafsa validemiz ile evlenmeleri şöyle olmuştu:

Hafsa validemiz, dul kalmıştı. Hazret-i Ömer, hazret-i Ebu Bekir ve hazret-i Osman’a “Kızımı alır mısınız, kızımla evlenir misiniz?” dediğinde, bunlar “Düşüneyim” demişlerdi.

(Zamanımızda olsa, böyle bir teklif ayıplanır, yapılamaz. Maalesef zamanımızda bu yanlış anlaşılmaktadır. Halbuki bunda ayıplanacak bir durum yok. Kıza dünür gitmek nasıl normal ise, kız babasının da terbiyeli, temiz bir genç bulduğunda kızı ile evlenmesini teklif etmesi o derece normaldir.

Böyle edepli, dini yönden çok uygun bir genç düşünün. Bu genç fakirdir, evlenmek istese de kimseye böyle bir teklifte bulunma cesaretini gösteremez. Yani, belki çekindiği için maddi durumu müsait olmadığı için, evlenmeyi arzu ettiği halde istemeyebilir. İşte, yukarıda bahsettiğimiz gibi, davranılırsa, böyle olan gençlere fırsat verilmiş olur. Günümüz adetlerinden dolayı, direkt olarak bu şekilde yapılamazsa bile, dolaylı yoldan da olsa, böyle hayırlı evliliklere yardımcı olmak lazımdır.)

Bir gün, Resul aleyhisselam, her üçü; yani hazret-i Ebu Bekir, hazret-i Ömer ve hazret-i Osman ve başkaları yanında iken,

- Ya Ömer! Seni üzüntülü görüyorum, sebebi nedir? diye sordu.

Bir şişedeki mürekkebin rengi kolay görüldüğü gibi, Peygamber efendimiz de, herkesin düşüncesini, bir bakışta anlardı. Lüzum görürse sorardı. Ona, hatta herkese doğru söylememiz farz olduğundan, hazret-i Ömer de;

- Ya Resulallah! Kızımı Ebu Bekir’e ve Osman’a nikâhlamak istedim kabul etmediler, diye cevap verdi.

Resulullah, en çok sevdiği üç eshabının üzülmesini hiç istemediğinden, onları sevindirmek için, buyurdu ki,

- Ya Ömer! Kızını, Ebu Bekir’den ve Osman’dan daha iyi birisine vermek ister misin?

Hazret-i Ömer şaşırdı. Çünkü, Ebu Bekir’den ve Osman’dan daha yüksek ve daha iyi kimse olmadığını biliyordu.

- Evet, ya Resulallah! dedi.

- Ya Ömer, kızını bana ver! buyurdu.

Bu suretle, Hafsa validemiz, Ebu Bekr’in ve Osman’ın ve bütün mü’minlerin anneleri oldu ve bunlar, ona hizmetçi oldu ve hazret-i Ebu Bekir, Ömer, Osman, birbirlerine daha yakın ve daha sevgili oldular.

Cüveyriyye validemiz ile evlenmeleri de şöyle olmuştu:

Hicretin beş veya altıncı senesinde, yapılan savaş sonunda, Benî Mustalak kabilesinden yüzlerce esir alınmıştı. Bu esirler arasında, Cüveyriyye validemiz de vardı. Bu kabilenin reisi Haris’in kızı idi. Resulullah efendimiz, bunu azad ederek, kendilerine nikah edince, Eshab-ı kiramın hepsi;

- Biz, Resulullahın hanımının, annemizin akrabasını, hizmetçi olarak kullanmaktan haya ederiz, dediler.

Hepsi, esirlerini azad etti. Serbest bıraktı. Böylece bu nikah, yüzlerce esirin hürriyete kavuşmasına sebep oldu. Cüveyriyye validemiz, bu hali her zaman söyleyerek öğünürdü. Hazret-i Aişe validemiz,

- Ben Cüveyriyye’den daha hayırlı, daha bereketli bir kadın görmedim, derdi.

Resulullah efendimiz, o zamanlar, zaten hep harplerle uğraşıyor, evinde kaldığı günler nadir oluyordu. Papazların yazdığı ve ahlaksızların, kendileri gibi sanarak söyledikleri gibi olsaydı, daha gençliğinde, genç kızlarla evlenip, az zaman sonra boşayarak, istediği kadar değiştirebilirdi. Herkes kızlarını vermek için yarış ediyordu. Çünkü peygamberliğini bildirilmeden önce de herkesin sevdiği takdir ettiği, güven duyduğu kimseydi.

Bedir’de, Uhud’da, Hendek’de, Hayber’de, Resulullahın bir işareti ile üstün düşmana karşı hücum ederek, O’na canlarını feda eden o arslanlar, kızlarını O’na vermezler mi idi?

Fakat O istemedi. Mi’rac gecesi, Cennete girdiği zaman, Cennet hurilerine, bir kerre dönüp bakmamıştı.

Hazret-i Zeyneb validemiz, ilk iman edenlerdendi. Mekke’den Medine’ye hicret etti. Bekardı. Önceleri, Resulullah’ın azadlı kölesi olan Zeyd bin Harise ile evli idi. Zeyd bin Harise hazret-i Zeyneb’in hakkını gözetemediğinden ayrıldılar.

Hazret-i Zeyneb, hazret-i Zeyd’den ayrıldıktan sonra geçen birkaç ay içinde, bir azadlı tarafından, zevceliğe layık görülmemiş duruma düşmesini düşünüp, üzülüyordu. Onun şerefini iade etmek, aynı zamanda bir cahiliyye adeti olan evlatlıkların zevceleriyle evlenme yasağını ortadan kaldırmak isteyerek, bunu nikah etmek istedi. Hazret-i Zeyneb bunu işitince, sevincinden iki rek’at namaz kılıp:

- Ya Rabbi! Senin Resulün beni istiyor. Eğer onun zevceliği ile şereflenmemi takdir buyurdun ise, beni ona sen ver, diye dua etti.

Duası kabul olup, Ahzab suresinin otuzyedinci ayet-i kerimesi gelerek,

- Zeyd, onun hakkında istediğini yaptıktan sonra (yani Zeyneb’i boşadıktan sonra), biz, onu sana zevce eyledik, buyuruldu.

Hazret-i Zeyneb’in nikahını Allahü teala yaptığı için, Resulullah ayrıca nikah yapmadı. Hazret-i Zeyneb bununla her an övünür ve:

- Her kadını babası evlendirir. Beni ise, Allahü teala nikahladı, derdi. O zaman otuzsekiz yaşında idi.

Cenab-ı Hak, son Peygamberi vasıtasıyla hür kimse ile köleyi aynı seviyede tutmuştur. Aradaki imtiyazı ortadan silip atmıştır. Hazret-i Zeyd gibi bir köleyi, Beni Haşim ile aynı seviyeye getirmiştir.

Resulullahın çok evlenmesinin mühim bir sebebi de, dini bildirmek içindi. Hicab ayeti gelmeden, yani kadınların örtünmeleri emrolunmadan önce, kadınlar da Resulullaha gelip, bilmediklerini sorar, öğrenirlerdi.

Resulullah birinin evine gitse, kadınlar da gelir, oturur, dinler, istifade ederlerdi. Hicab ayeti gelip, kadınların yabancı erkeklerle oturmaları, konuşmaları yasak edilince, yabancı kadınları kabul etmedi.

Onların, bilmediklerini, mübarek zevcesi hazret-i Aişe’den sorup öğrenmelerini emreyledi. Gelip soranların çokluğundan, hazret-i Aişe, hepsine cevap yetiştirmeğe vakit bulamıyordu. Bu mühim hizmeti kolaylaştırmak ve hazret-i Aişe’nin yükünü hafifletmek için, lazım olduğu kadar hanımı nikah etti. Böylece kadınlara ait yüzlerle nazik, ince bilgileri, Müslüman kadınlarına, mübarek hanımları yolu ile bildirdi. Tek hanımı olsaydı, bütün kadınların ondan sorması güç ve hatta imkansız olurdu.

Bir de Aişe validemizin evlendiğinde yaşının küçük olması meselesi var. Bu konu hakkında da ileri geri konuşuluyor.

Bir konu incelenirken özellikle de geçmişteki tarihi hadiseler incelenirken o zamanın şartları, o beldenin örf, âdetleri de iyi bilinmesi lazımdır. Bugünün şartları ile bugünün anlayışı düşünce tarzı ile geçmişteki olaylar incelenip, netice çıkarılmaya çalışılırsa, insan yanılır, hata eder, gerçek tespit edilemez.

Bu konuda yani Aişe validemizin evliliği konusunda iki önemli husus var. Bunları iyi anlamak lazımdır.

Peygamber efendimizin, Aişe validemiz ile evliliği o zamanın ölçülerine göre normal bir hadise idi. Normal bir hadise olmasının iki önemli sebebi vardı:

Birincisi, iklim şartlarına göre, kadınların bedenen gelişmesi, sıcak iklimlerde daha çabuk olmaktadır. Soğuk iklimlerde ise bu gelişme daha geç olmaktadır.

Mesela, kuzey kutbuna yakın memleketler ile ekvatoral iklimde yaşıyan kimseler arasında bedenin gelişmesinde, olgunlaşmasında, en az beş yıl fark vardır. Ekvator bölgesindeki 13 yaşındaki bir kızın bedenen gelişmiş haline, kuzeydeki bir kız ancak 18 yaşında ulaşabilir.

Bu biyolojik farklılıkları dikkate almadan, yapılan değerlendirmeler, insanı yanıltır. Gazetelerde bir haber vardı. Haberde resim de vardı. Resimde, dokuz yaşındaki bir kadın ve yanında 2 yaşında çocuğu vardı. Yani yedi yaşında evlilik çağına gelmiş. Bu da söylediklerimizi doğrulamaktadır. Bu gerçeği teyid etmektedir. Bu hadise, Malezya’da olmuştu.

Böyle bir halin kuzeyde, kuzey memleketlerinde olması mümkün değildir. Bedenin gelişmesi buna engeldir.

İkinci bir önemli husus. O yıllardaki, Arabistan’ın örf âdetidir. Bugün bilhassa memleketimizde 40-50 yaşındaki bir erkeğin 18-20 yaşındaki bir kadınla evlenmeleri hoş görülmez. Kadın-erkeğin aynı yaşlarda olması isteniyor. Bugün bu, adet haline gelmiş. Dini bir dayanağı olmamasına rağmen çoğu aile buna uyuyor. Tabii ki istisnaları da var.

Şimdi gelelim, Arabistan’ın o günkü durumuna. O devirde, yaş farkı hiç önemli değildi. Toplumun örf, âadeti buna müsaade ediyordu. Altmış yaşındaki bir kimse, 15 yaşındaki bir kızla rahat evlenebiliyordu. Hiç kimse, bunu ayıplamıyordu. Mesela, hazret-i Ömer, Peygamber efendimizden, 13 yaş küçük olmasına rağmen, Resulullahın kayın pederi idi.

Yine, hazret-i Ali, hazret-i Ömer’den çok küçüktü. Aralarındaki yaş farkı 15 yaştan fazlaydı. Buna rağmen, hazret-i Ali, hazret-i Ömer’in kayın pederi idi. Böyle örnekler çoktur.

Dün, Aişe validemizin evlilik yaşının o zamanın örf ve âdetlerine ve iklim şartlarına göre gayet normal bir olay olduğunu bildirmiştik. Bu konuyu anlatmamızın sebebi şudur:

Zaten Müslüman bir kimse, bu evliliğin normal mi, değil mi, bunun üzerinde düşünmez. Peygamberler yanlış iş yapmazlar. Bu, imanın şartlarındandır. Yaptıkları hep vahiy iledir. Yani cenab-ı Hakk’ın emri ile, müsaadesi iledir. Müslüman için, bunun doğruluğunu, eğriliğini konuşmak zaten mümkün değildir. Çünkü Resulullahın en ufak bir halini beğenmemek insanı küfre düşürür, imandan eder.

Bunu anlatmamızın, izah etmemizin esas sebebi İslamiyeti bilmeyen, yeni yeni öğrenmek isteyenleri, din cahillerinin dinden soğutmak için hazırladıkları iftiralardan, tuzaklardan kurtarmak içindir.

Din düşmanları, Müslüman olmayanların Müslüman olmalarına mani olmak ve din bilgisi az olan Müslümanları da dinden uzaklaştırmak için her yola başvuruyorlar. Meselenin aslı bilinirse, bu oyunlara, tuzaklara düşülmemiş olur.

Peygamber efendimiz, herkese olduğu gibi, hanımlarına karşı da her zaman güler yüzlü, tatlı dilli idi. Onların, dünyalık hatalarını, kusurlarını affederdi. Onları incitmekten çok kaçınırdı. Zaten dünyalık işler yüzünden kimseyi incittiği, üzdüğü görülmemiştir. Çünkü, bir insanı incitmek haramdır. İşkence yapanın, hanımına zulmedenin evlenmesi haramdır.

Peygamber efendimiz, “Müslümanların en iyisi, en faydalısı, zevcesine, hanımına karşı iyi ve faydalı olandır.” buyurmuştur.

Peygamber efendimizin hicretin onuncu yılı, son haccının hutbesindeki sözlerinden, son nasihatlarından biri, “Kadınlarınıza eziyet etmeyiniz! Onlar, Allahü tealanın sizlere emanetidir. Onlara yumuşak olunuz, iyilik ediniz!” olmuşur.

İslamiyette evlenmek, bir kızı mes’ud etmek, ibadettir ve bütün nafile ibadetlerden daha sevaptır.

Hadice-tül Kübra:

Peygamber efendimizin ilk hanımı, ilk iman eden kadın ve Müslümanların annesidir. Kureyş Kabilesinin kibar ve asil bir ailesine mensuptur. Hazret-i Hadice’nin nesebi, güzelliği, ilmi, malı, şerefi, iffeti ve edebi pek fazlaydı. Ticaretle uğraşırdı. Bu yüzden devrin büyük tüccarları arasında yer almıştı. Kendisi ile evlenmek için her taraftan kendisine talib olan ve rağbet eden çok kimse vardı. Fakat gördüğü bir rüya icabı hiç kimseye iltifat etmemişti.

Hazret-i Hadice validemiz, evlilik hayatında sevgili Peygamberimize bütün gayreti ile hizmet etmeye çalıştı. O’nu hiç üzmedi. Her arzusunu büyük bir emir kabul edip, canla başla yerine getirdi. O’na dert ortağı ve teselli arkadaşı oldu. Bütün varlığını Resulullaha hediye etti. O zaman Peygamber efendimiz yirmi beş, hazret-i Hadice validemiz de kırk yaşında idiler.

Peygamber efendimizin bu evliliği, Hadice validemizin vefatına kadar yirmi beş sene sürdü. Bunun on beş senesi vahiy gelmeden önce, on senesi vahiy geldikten sonra idi. Peygamberimiz Muhammed aleyhisselam, ilk zevcesi hazret-i Hadice hayattayken, hiç evlenmedi. İkisi erkek, dördü kız olmak üzere altı çocuğu oldu. Bunlar; Kasım, Zeyneb, Rukayye, Ümmü Gülsüm, Fatıma ve Abdullah’tır.

Hazret-i Hadice validemiz, hicretten üç sene önce, Ramazan ayının başında, 65 yaşında vefat etti. Fahr-i kainat efendimiz, hazret-i Hadice validemizi kendi mübarek elleriyle Hacun Mezarlığına defneylediler. Onun ayrılığından çok hüzünlendiler. Aynı sene içinde amcası Ebu Talib’in vefatı, Peygamber efendimizin üzüntüsünü daha da arttırdı. Böylece bu seneye senet-ül-hüzn, yani hüzün yılı denildi.

Hadice validemiz, Peygamber efendimize, evladına, Müslümanlara ve insanlara çok şefkatliydi. Ev işlerini iyi bilip, mükemmel iş görürdü. Peygamber efendimiz, bu hususta onun için; “Hem çocuk annesi hem de ev işi tanzim eden hatun.” buyurdu.

Peygamber efendimize karşı çok hürmetkardı. Ne buyurursa hemen kabul ederdi. Bu her zaman böyle oldu. Resulullah efendimiz de onu daima medh ederdi. “Herkes bana yalancı dediği günlerde, o bana inandı. Herkes bana eziyet verirken, o bana yar oldu. Üzüntülerimi giderdi.” buyurdu.

Peygamberimiz yine o ve diğer üstün hatunlar hakkında; “Dört hatunun faziletleri bütün dünya hatunlarının faziletlerinden üstündür: Meryem binti İmran, Fir’avn’ın iman etmiş hanımı Asiye, Hadice binti Hüveylid ve Fatıma binti Muhammed.” buyurdu.

Hz. Aişe:

Resulullah’ın ikinci hanımıdır. Ebu Bekr-i Sıddik’in kızıdır. Çok akıllı, zekî, âlime, edibe, afife ve saliha idi. Hafızası pek kuvvetli olduğu için, Eshab-ı kiram, bir çok şeyleri ondan sorup öğrenirdi. Ayet-i kerime ile medh edildi. İctihadı hazret-i Ali’ye uymadığı için, deve vak’asında hazret-i Ali’nin karşısındaki Eshab-ı kiram ile birlikte idi.

Hazret-i Ali şehid edilince pek üzüldü. Hurufiler kendisine çok iftira ediyor. Hazret-i Ali’yi sevmezdi diyorlar. Halbuki; “Ali’yi sevmek imandandır” hadis-i şerifini, hazret-i Aişe haber verdi. Böylece, onu sevdiğini ve herkesin de sevmesi lazım geldiğini bildirdi. Hicretten sekiz sene önce doğdu ve elli yedinci yılda, altmış beş yaşında Medine’de vefat etti.

Hz. Sevde binti Zem’a:

Resulullah’ın üçüncü zevcesidir. Zevci ile imana gelip Habeşistan’a hicret etmişlerdi. Mekke’ye dönünce zevci vefat etti. Resulullah önce hazret-i Aişe’yi, sonra Sevde’yi Medine’de evine aldı. Çok merhametli ve iffetli bir hanımefendi idi. Hazret-i Ömer zamanında vefat etti.

Hz. Zeyneb binti Huzeyme:

Çok ibadet eder, çok sadaka verirdi. Önce Abdullah bin Cahş’ın zevcesi idi. Abdullah, Resulullah’ın halası Ümeyme’nin oğlu idi. Uhud gazasında şehid oldu. Resulullah’ın nikahı ile şereflendi ise de, sekiz ay sonra vefat etti.

Hz. Ümmü Seleme:

Adı Hind idi. Zevci Ebu Seleme ile Habeşistan’a ilk olarak hicret ettiler. Ebu Seleme, Resulullah’ın halası Berre’nin oğlu Ubeydullah bin Cahş’ın kardeşi olup, Medine’de, hicretin dördüncü yılı Uhud gazasında aldığı yaradan vefat etti. Hz. Ebu Bekr ve Ömer’in nikah taleplerini kabul etmedi. Resulullah’ın nikahı ile şereflendi. Elli dokuzuncu yılda Medine’de seksen dört yaşında vefat etti. Son vefat eden zevceleri bu idi.

Hz. Zeyneb binti Cahş:

Resulullah’ın halası olan Ümeyme’nin kızı, Abdullah bin Cahş’ın kardeşi idi. Babasının adı Berre olup, iman etmediği için, Cahş denildi. Zeyneb ilk iman edenlerdendir. Resulullah efendimiz bunu, önce, oğulluğu olan Zeyd bin Harise’ye nikah etti. Zeyd, Zeyneb’in hakkını gözetemediğinden, hicretin üçüncü yılında ayrıldılar. Resul aleyhisselam nikah etmek istedi. Zeyneb bunu işitince sevincinden iki rekat namaz kılıp; “Ya Rabbi! Senin Resulün beni istiyor. Eğer O’nun zevceliği ile şereflenmemi takdir buyurdun ise, beni O’na sen ver” diye dua etti. Duası kabul olup, Ahzab suresinin; Zeyd, onun hakkında istediğini yaptıktan sonra (yani Zeyneb’i boşadıktan sonra), biz onu sana zevce eyledik” meal-i şerifinde olan otuz yedinci ayeti nazil oldu. Zeyneb’in nikahını Allahü teâlâ yaptığı için, Resulullah efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem ayrıca nikah yapmadı. Zeyneb radıyallahü anha bununla her an öğünür ve; “Her kadını babası evlendirir. Beni ise, Allahü teâlâ nikahladı” derdi.

Hz. Safiyye:

Hayber Yahudilerinin başı olan Huyey ibni Ahtab’ın kızı idi. Hayber’de bir Yahudiye nişanlı idi. Sonra çok zengin olan Kenane bin Hakik ile evlenmişti. Hicretin yedinci senesinde Heyber feth olundukta, Safiyye de esir edilmişti. Resululah’ın hissesine düşüp azad buyurdu. İman eyledi ve Resulullah’ın nikahı ile şereflendi. Hicri elli yılında Medine’de vefat etti.

Hz. Meymune:

İsmi, Berre iken Resulullah Meymune yaptı. Hayber’in fethinden sonra Mekke’ye Umre için gidildikte, Meymune’nin zevci vefat etmişti. Resulullah’ın nikahı ile şereflendi. Hicretin elli üçünde Mekke’de hastalandı. “Beni Mekke’den çıkarınız! Çünkü, Resulullah benim Mekke’nin dışında vefat edeceğimi haber verdi” dedi. Çıkardılar, Resulullah’a nikahının yapıldığı yerde vefat etti.

Hz. Mariye:

Peygamber efendimizin cariyesi iken iman etti ve Efendimizin nikahı ile şereflendi. Mısır (İskenderiye) hükümdarı Mukavkıs’tan hediye olarak gönderildiği için, nesebi (silsilesi) ve doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Resul-i ekrem efendimizin, hazret-i Mariye validemizden İbrahim isminde bir oğlu olmuştur. Hz. Mariye çok sakin, sessiz ve kendi halinde idi. Hazret-i Ömer’in halifeliğinin son yıllarında 637 (H. 16)’da vefat etmiştir. Baki’ kabristanlığına defnedilmiştir.

Hz. Reyhane:

Peygamber efendimizin cariyesi iken Müslüman olmuştur. Medine’de bulunan Yahudilerin Beni Kureyza kabilesindendir. Nesebi (silsilesi), Reyhane binti Şem’un ibni Yezid veya Reyhane binti Zeyd ibni Amr ibni Hanefe bin Şem’un bin Yezid’dir. Doğum tarihi kesin olarak belli değildir. Peygamber efendimizden önce 631 (H.10)’da Medine’de vefat etti. Baki’ kabristanlığına defnedilmiştir.

Hadis-i şerifte buyruldu ki: “Bütün zevcelerimle evliliklerim ve kızlarımı evlendirmem, hepsi Cebrail’in (aleyhisselam) Allahü teâlâdan getirdiği izinle olmuştur.”

Resulullah efendimizin çok evlenmesinin mühim bir sebebi, İslam dinini bildirmek içindi. Hicab ayeti gelmeden, yani kadınların örtünmeleri emir olunmadan önce, kadınlar da Resulullah’a gelip, bilmediklerini sorar, öğrenirlerdi. Hicab ayeti gelip, kadınların yabancı erkeklerle oturmaları, konuşmaları, yasak edilince, yabancı kadınları kabul etmedi.

Onlara bilmediklerini, mübarek zevcesi hazret-i Aişe’den sorup öğrenmelerini emreyledi. Gelip soranların çokluğundan, hazret-i Aişe, hepsine cevap yetiştirmeye vakit bulamıyordu. Bu mühim hizmeti kolaylaştırmak ve Hz. Aişe validemizin yükünü hafifletmek için, lazım olduğu kadar hanımı nikah etti. Zevceleri bir olsaydı, bütün kadınların ondan sorması güç ve hatta imkansız olurdu. Allahü teâlânın dinini tam olarak bildirmek için, çok evlenmek yükünü de omuzlarına aldı.

Peygamber efendimizin üçü erkek, dördü kız olmak üzere yedi çocuğu olmuştur. Hazret-i Fatıma hariç, hepsi de Resulullah efendimizden önce vefat etmişlerdir. Sevgili Peygamberimizin nesli hazret-i Fatıma validemizle devam etmiştir. Torunlarından hazret-i Hüseyin’in nesline seyyid, hazret-i Hasan’ın nesline şerif denir. Seyyidlere ve şeriflere hürmet, Peygamber efendimize hürmettir. Seyyidleri ve şerifleri sevmek, son nefeste imanla gitmeye sebep olur.

Hz. Fatıma:

Peygamber efendimizin, hazret-i Hadîce vâlidemizden olan en küçük ve en sevdiği kızıdır. Hazret-i Ali’nin zevcesi ve hazret-i Ömer’in kayın vâlidesidir. Fâtıma vâlidemiz; aklı, zekâsı, hüsn ü cemâli (güzelliği), zühdü (dünyâya düşkün olmaması), takvâsı (haramlardan kaçınması) ve güzel ahlâkı ile bütün insanlara çok güzel bir örnektir. Yüzü pek beyaz ve parlak olduğundan “Zehrâ” denildi. Zühd ve dünyâdan kesilmekte en ileri olduğu için, “betül” yâni çok temiz demişlerdir. Hicretten on üç yıl önce 609 senesinde Mekke’de doğdu. Başka târihte doğduğu rivâyeti de vardır. 632 (H.11) senesinde Medîne-i münevverede vefât etti.

Peygamber efendimiz, kızı hazret-i Fâtıma’yı çok severdi. Âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîflerle medh olundu. Peygamber efendimiz onu 624 (H.2) senesinde on beş yaşındayken Allahü teâlânın emriyle, hazret-i Ali ile evlendirdi. Evlilikleri müddetince, hazret-i Fâtıma, Hz. Ali’yi üzecek ve gazaplandıracak bir şey yapmadı. Aslâ emrine muhâlefet etmedi. Hazret-i Ali de onun gönlünü kıracak bir harekette bulunmadı. Evliliklerinden bir sene sonra hazret-i Hasan, dört sene sonra da hazret-i Hüseyin dünyâya geldi.

Resûlullah efendimizin soyu yalnız Fâtıma vâlidemizden olan hazret-i Hasan ve Hüseyin’le devâm etti. Hazret-i Fâtıma’nın; Hasan, Hüseyin, Muhsîn adında üç oğlu ile Ümm-i Gülsüm ve Zeyneb adında iki kızı oldu. Muhsîn küçük yaşta vefât etti.

Hazret-i Fâtıma ile ilgili olarak Peygamber efendimiz buyurdular ki:

Fâtıma, benden parçadır, ona kızan bana kızmış olur.

Fâtıma, Meryem’den sonra Cennet kadınlarının seyyidesi, efendisidir.

Kızım Fâtımâ nâmusunu korumuştur. Bu yüzden Allah onu ve zürriyetini ateşe haram kılmıştır.

Ya Ali! Fâtıma’nın hâtırına riâyet eyle. O benden bir parçadır. Onu hoş tut. Eğer onu üzersen, beni üzmüş olursun.

Hz. Kasım:

Resulullahın üç oğlundan birincisidir. Bunun için, Resulullaha Ebü’l Kasım denildi. Nübüvvetten önce Mekke’de dünyaya geldi. Annesi Hz. Hadicet-ül-Kübra’dır. Onyedi aylık iken vefat etti.

Hz. Zeynep:

Resulullahın dört kızından birincisidir. Peygamberimiz otuz yaşında iken dünyaya geldi. Hicretin sekizinci yılında, otuz bir yaşında vefat etti.

Hz. Rukayye:

Resulullah’ın ikinci kızıdır. Peygamberimiz otuz üç yaşında iken dünyaya geldi. Çok güzel idi. Ebu Leheb’in oğlu Utbe’ye nikah edildi. Utbe, düğünden önce boşadı. Vahiy gelerek hazret-i Osman’a nikah edildi. Yirmi iki yaşında iken, Bedir gazasından önce hastalandı. Hazret-i Osman’a Bedir’e gelmeyip, zevcesine hizmet etmesi emrolundu. Bedir zaferinin müjdesi Medine’ye geldiği gün defin olundu.

Hz. Ümmü Gülsüm:

Resûlullah’ın üçüncü kızıdır. Ebû Leheb’in ikinci oğlu Uteybe’ye nikâhlandı ise de, “Tebbet yedâ” sûresi gelince, daha düğünleri olmadan boşadı ve Resûlullaha üzücü sözler söyledi. Resûlullah efendimiz de; “Yâ Rabbî! Buna canavarlarından birini musallat et!” diye bedduâ eyledi. Şam yolunda bir aslan bunu parçaladı.

Rukayye vefât ettikten sonra vahiy gelerek, Ümmü Gülsüm de hazret-i Osman’a nikahlandı. Hicretin dokuzunda vefât etti. Namazını Resûlullah kıldırdı ve defin olunurken kabri yanında durup, mübârek gözlerinden yaş döktü.

Hz. Abdullah:

Resûlullah’ın Hadîcetül-Kübrâ’dan olan son çocuğudur. Nübüvvetten sonra doğup memede iken vefât etti. Tayyib ve Tâhir de denilir.

Abdullah vefât edince, Âs bin Vâil; “Muhammed ebter oldu” yâni soyukesildi dedi. Allahü teâlâ; “İnnâ a’taynâ” yani Kevser sûresi ile Âs kâfirine cevap verdi.

Hz. İbrâhim :

Resûlullah’ın oğullarının üçüncüsü ve bütün çocuklarının sonuncusudur. Herakliüs’ün Mısır vâlisi olan Mukavkıs’ın hediye gönderdiği Mâriye’nin oğludur. Hicretin sekizinci senesi tevellüd edip, bir buçuk yaşında iken vefât etti.

Hasta iken, Resûlullah kucağına alıp mübârek gözlerinden yaş akardı. Vefâtı için güneş tutuldu dediler. Resûlullah efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem bunu işitince; “Ay ve güneş Allahü teâlânın varlığını ve birliğini gösteren iki mahlûkudur. Kimsenin ölmesi, kalması ile tutulmazlar. Onları görünce Allahü teâlâyı hatırlayınız!” buyurdu.

İbrâhim vefât edince; “Yâ İbrâhim! Ölümüne çok üzüldük. Gözlerimiz ağlıyor, kalbimiz sızlıyor. Fakat, Rabbimizi gücendirecek bir şey söylemeyiz” buyurdu.

Sevgili Peygamberimizin bütün aile fertlerine Ehl-i beyt denir. Mübarek zevceleri, kızı hazret-i Fatıma ile hazret-i Ali ve bunların mübarek evladları olan hazret-i Hasen ve hazret-i Hüseyn ve bunların da çocuklarının hepsi, ayrıca Peygamberimizin temiz soyunun bağlı olduğu Haşimoğulları Ehl-i beyt’diler.

Allahü teâlâ, Kur’an-ı kerimde, Ehl-i Beyte mealen buyuruyor ki: “Allahü teâlâ sizlerden ricsi yani her kusur ve kirleri gidermek istiyor ve sizi tam bir taharet ile temizlemek irade ediyor” (Ahzab suresi: 33)

Eshab-ı kiram sordular: “Ya Resulullah! Ehl-i beyt kimlerdir?” O esnada, İmam-ı Ali geldi. Mübarek paltoları altına aldılar. Sıra ile Fatıma-tüz-zehar, İmam-ı Hasen ve İmam-ı Hüseyn geldi. Her birini bir tarafına alarak; “İşte bunlar, benim Ehl-i beytimdir” buyurdular. Bu yüksek zevata, “Al-i Aba ve Al-i Resul de denir.

Ehl-i beyt-i nebeviyi sevmek, ahırete iman ile gitmeğe, son nefesde, selamete kavuşmağa sebeb olur. Ehl-i beyti sevmek, her mü’mine farzdır. Server-i alem sallallahü aleyhi ve sellem, bir hadis-i şerifinde buyuruyor ki: “Ehl-i beytim, uh aleyhisselamın gemisi gibidir. Onlara tabi olan, selamet bulur. Geri kalan helak olur.”

Ehl-i beyt-i nebevinin fazilet ve kemalatı pek çoktur. Saymakla bitmez. Onları anlatmağa, medh etmeğe, insan gücü yetişmez. Onların kıymetleri ve büyüklükleri, ancak ayet-i kerime ile anlaşılmaktadır.

İmam-ı Şafii; “Ey Ehl-i beyt-i Resul! Sizi sevmeği, Allahü teâlâ, Kur’an-ı kerimde emrediyor. Namazlarında size dua etmeyenlerin namazlarının kabul olmaması; kıymetinizi ve yüksek derecenizi gösteriyor. Şerefiniz ne kadar büyüktür ki, Allahü teâlâ, Kur’an-ı kerimde sizleri selamlıyor” diyerek, bunu en güzel şekilde bildirmektedir.

Hz. Enes diyor ki: “Resulullah; “Ehl-i beytin içinden en çok kimi seviyorsunuz” diye sordular. “Hasen ile Hüseyn’i” buyurdu.”

Hz. Ebu Hüreyre diyor ki: “Resulullah’ın yanında idim. Hasen geldi. “Ya Rabbi! Bunu seviyorum. Sen de bunu sev ve bunu sevenleri de sev” ve bir başka zaman da; “Hasen ile Hüseyn, dünyada benim güzel kokularımdır” buyurdu.”

Peygamber efendimiz yine buyurdular ki:

“Benden sonra size ik işey bırakıyorum. Bunlara yapışırsanız, yoldan çıkmazsınız. Birincisi ikincisinden daha büyüktür. Biri, Allahü teâlânın kitabı olan Kur’an-ı kerimdir ki, gökten yere kadar uzanmış sağlam bir iptir. İkincisi, Ehl-i beytimdir. Bunların ikisi birbirinden ayrılmaz. Bunlara uymayan benim yolumdan ayrılır.”

Hz. Ebu Hüreyre diyor ki: Peygamberimiz buyurdu ki: “Sizin iyileriniz, benden sonra, Ehl-i beytime iyilik edenlerdir.”

Hazret-i Ali diyor ki: Peygamberimiz buyurdu ki: “Ehl-i beytime iyilik edenlere, kıyamet günü şefaat ederim.” “Sırat köprüsünden ayakları kaymadan geçenler, Ehl-i beytimi ve Eshabımı çok sevenlerdir.”

İmam-ı Rabbani hazretlerinin bildirdiği bir hadis-i şerifte; “Ali’yi seven, muhakkak beni sevmiştir. Ona düşmanlık eden, muhakkak bana düşmanlık etmiştir. Onu inciten, muhakkak beni incitmiştir. Beni inciten, muhakkak Allahü teâlâyı incitmiş olur” buyruldu.

Resulullah efendimiz buyurdu ki: “Allahü teâlâ, bana dört kimseyi sev diye emretti. Onları kendisinin de sevdiğini bildirdi.” Bunlar kim, isimlerini bize söyler misiniz?” denildikte; “Ali onlardandır, Ali onlardandır, Ali onlardandır, Ebu Zer, Mikdad ve Selman.”

“Ailem yüzünden beni incitenlere şiddetli azab vardır.”

Bir hadis-i şerifte de; “Fatıma benim bir cüz’ümdür (yani benden bir parçadır.) Onu inciten beni incitir” buyurdu. Hz. Ebu Hüreyre diyor ki: “Peygamber efendimiz hazret-i Ali’ye; “Fatıma, bana senden daha sevgilidir. Sen bana, ondan daha azizsin (yani kıymetlisin!) buyurdu.”

Yine buyurdu ki, “Sizlere din-i İslamı getirdiğim için bir karşılık istemiyorum. Yalnız bana yakın olan Ehl-i beytimi sevmenizi istiyorum.”

İslam âlimleri; Ehl-i beyt sevgisini son nefeste iman ile gitmek için şart görmüşlerdir. Bunlarda, Resulullahın zerreleri vardır. Ehl-i beyte kıymet vermek, saygı göstermek her Müslümanın vazifesidir.

Resulullah’ın, Ehl-i beyti üç kısımdır: Neseb, soy ile akraba olanlardır. Halaları böyledir. İkincisi temiz zevceleridir. Üçüncüsü, zevcelerinin başlarını taramak, yemeklerini pişirmek, odalarını süpürmek, çamaşırlarını yıkamak ve ev işlerini yapmak için daima evlerinde bulunan hizmetçi kadınlardır. Hariçteki işleri yapan, mescidde ezan okuyan Bilal, Selman, Süheyb de, Hane-i seadetten yer ve içerlerdi.

Hazret-i Fatıma ile kıyamete kadar olan çocukları, Ehl-i beyttirler. Bunları, asi olsalar da, sevmek lazımdır. Bunları sevmek, kalb, beden ve mal ile yardım, hürmet ve riayet etmek, iman ile ölmeye sebep olur. Suriye’nin Hama şehrinde, seyyidler için mahkeme vardı. Bu mübarek sülaleden doğan çocuklar, iki şahid ile, hakim huzurunda tescil edilirdi. Bu mahkemeyi, Mustafa Reşit Paşa kaldırdı.

Peygamberimizin arkadaşları. Kadın veya erkek, çocuk veya büyük bir Müslüman, Resulullah efendimizi çok az da olsa bir kere görürse, kör olan, bir kere konuşursa ve iman ile vefat ederse buna “Sahib” veya “Sahabi” denir. Birkaç tanesine “Eshab” veya “Sahabe” denir.

Peygamberimizi, kafir iken görüp de, Resulullah’ın vefatından sonra imana gelen veya Müslüman iken, sonra mürted olan (Müslümanlıktan çıkan) sahabi değildir. Sahabi olduktan sonra mürted olup, Resulullah’ın vefatından sonra, tekrar imana gelen, sahabi olur. Peygamber efendimiz cin sınıfına da peygamber olduğu için, cin de sahabi olur.

Eshab-ı kiram, dini hükümler hususunda en muteber otoritedir. Çünkü Kur’an-ı kerimi, Peygamberimizden öğrenip, kendilerinden sonrakilere öğretmişler ve açıklamışlardır. Peygamberimizin yaptıkları ve söyledikleri hakkında bilgiler, bunların bizzat görerek ve duyarak naklettikleri şeylere dayanır.

İşte bunların bütün olarak naklettikleri hükümler, hadis-i şeriflerin temelini teşkil etmiştir. İslamiyette İcma-ı ümmet, yani âlimlerin sözbirliği, ancak Eshabın zamanında tam ve mükemmel bir şekilde gerçekleşmiştir. Ayrıca Eshabın herbiri, dinde sözü senet, vesika olan müctehid âlimlerdendir. Sonra gelen müctehidlerden üstündür.

Ehl-i sünnet âlimleri, Eshab-ı kiramın üstünlük sırasını üçe ayırmıştır:

1. Muhacirler:

Mekke şehri alınmadan önce, Mekke’den veya başka yerlerden, vatanlarını, yakınlarını terk ederek, Medine şehrine hicret edenlerdir. Bunlar, Resulullah’ın yanına iman ile gelmiş veya gelince iman etmişlerdir. Amr bin As hazretleri bunlardandır.

2. Ensar:

Medine şehrinde veya bu şehre yakın yerlerde ve Evs, Hazrec adındaki iki Arap kabilesinde bulunan Müslümanlara Ensar denir. Çünkü Peygamber efendimize ve Medinelilere her türlü yardımda ve fedakârlıkta bulunacaklarına söz vermişler ve sözlerinde durmuşlardır.

3. Diğer Eshab-ı kiram:

Mekke şehri alındığı zaman ve daha sonra Mekke’de veya başka yerlerde imana gelenlerdir. Bunlara Muhacir ve Ensar denmez. Yalnız sahabi denir.

Eshab-ı kiramın en üstünleri, Resulullah’ın dört halifesidir. Bunlardan sonra en üstünleri Aşere-i Mübeşşereden, yani Cennetle müjdelenmiş olan on kişiden, geri kalan altısı, (Talha, Zübeyr bin Avvam, Abdurrahman bin Avf, Sa’d bin Ebi Vakkas, Said bin Zeyd, Ebu Ubeyde bin Cerrah) ve hazret-i Hasan ile hazret-i Hüseyin’dir.

Eshab-ı kiramın en üstünleri, dört büyük halife ve Cennetle müjdelenenlerden sonra en üstünleri ilk Müslüman olan kırk kişidir. Bunlardan sonra en üstün Bedir Gazasında bulunan üç yüz on üç sahabidir. Bunlardan sonra üstün olan Uhud Gazasında bulunan yedi yüz kahramandır. Bunlardan sonra üstün olan, hicretin altıncı senesinde, ağaç altında Resulullah’a: “Ölmek var, dönmek yok!” diye söz veren bin dört yüz kişidir. Bu sözleşmeye “Biat-ı Rıdvan” denir.

Eshab-ı kiramın adedi: Mekke fethinde on bin, Tebük Gazasında yetmiş bin, Veda Haccında doksan bin ve Resulullah vefat ettiği zaman yeryüzünde yüz yirmi dört binden fazla sahabi vardı. Bu konuda başka rivayetler de vardır.

Eshab-ı kiramdan en son vefat edenler şunlardır: Ebdullah bin Evfa, 705 (H.86) senesinde Kufe’de vefat etti. Abdullah bin Yesr, 706 (H.88) senesinde Şam’da, Sehl bin Sa’d, 709 (H.91) senesinde 100 yaşında Medine’de, Enes bin Malik 711 (H.93) senesinde Basra’da, Ebu’t Tufeyl Amir bin Vasile, 718 (H.100) senesinde Mekke’de vefat ettiler.

Peygamberimizin vefatından sonra, Dört Halife devrinde de Eshab-ı kiram, İslam dinini yaymak, cihad etmek hususunda sözlerine sadık kaldılar. Sözlerinden dönmediler. Hepsi ittifak halinde, yerlerini, yurtlarını terk ile Arabistan’dan çıkıp, her tarafa yayıldılar. Gidenlerin çoğu, geri dönmeyip, gittikleri yerlerde ölünceye kadar cihad etti ve İslam dinini yaydı. Böylece az vakitte çok memleket alındı. Fethedilen yerlerde İslamiyet hızla yayıldı.

Eshab-ı kiramın hepsi adildir. İslamiyeti bildirmekte hepsi ortaktır. Kur’an-ı kerimi onlar topladı. Hadis-i şerifleri Peygamberimizden onlar nakletti.

Eshab-ı kiramın, İslam dinine yaptığı hizmetlerini, örnek yaşayışlarını, faziletlerini, hepsinin isimlerini ve hal tercümelerini yazan birçok eser telif edilmiş, yayınlanmıştır. Hakikat Kitabevi (Tel: 0212 523 45 56) tarafından yayınlanan “Eshab-ı Kiram” kitabı çok kıymetlidir.

Peygamberlerden ve meleklerin üstünlerinden sonra, bütün yaratılmışların en üstünü, Eshab-ı kiramdır. Herbirinin ismini hürmetle, saygı ile söylemelidir.

Eshab-ı kiramın herbiri, bu ümmetin hepsinden üstündür. Muhammed aleyhisselamın peygamber olduğuna inanan herkese, yani her Müslümana, hangi ırktan, hangi memleketten olursa olsun, Muhammed aleyhisselamın ümmeti denir.

Sahabenin fazilet ve üstünlüğü ile ilgili ayet-i kerimelerde mealen buyruluyor ki: “Siz ümmetlerin hayırlısısınız.” (Al-i İmran suresi: 110)

“Önce Müslüman olanlardan, Muhacirlerin ve Ensarın önce gelenlerinden ve bunların yolunda gidenlerden Allahü teâlâ razıdır ve bunlar da Allahü teâlâdan razıdırlar. Allahü teâlâ bunlar için, Cennetler hazırladı. Bu Cennetlerin altından nehirler akmaktadır. Bunlar Cennetlerde sonsuz olarak kalacaklardır. “(Tevbe suresi: 100)

“Muhammed (aleyhisselam) Allahü teâlânın Peygamberidir. Ve O’nunla birlikte bulunanların (yani Eshab-ı kiramın) hepsi kafirlere karşı şiddetlidirler. Fakat birbirine karşı merhametlidirler. Bunları çok zaman rükuda ve secdede görürsünüz. Herkese (dünya ve ahirette) her iyiliği, üstünlüğü, Allahü teâlâdan isterler. Rıdvanı (yani Allahü teâlânın kendilerini beğenmesini) da isterler. Çok secde ettikleri yüzlerinden belli olur. Onların halleri, şerefleri böylece Tevrat’ta (ve İncil’de) bildirilmiştir. İncilde de bildirildiği gibi, onlar, ekine benzer. İnce bir filiz yerden çıkıp kalınlaştığı, yükseldiği gibi, az ve kuvvetsiz oldukları halde, az zamanda etrafa yayıldılar. Her tarafı iman nuru ile doldurdular. Herkes filizin halini görüp, az zamanda nasıl büyüdü diyerek şaşırdıkları gibi, hal ve şanları dünyaya yayılıp görenler hayret etti ve kafirler kızdılar.” (Fetih suresi: 29)

Eshab-ı kiram hakkındaki bazı hadis-i şerifler:

“Eshabıma sövmeyiniz! Eshabımdan sonra gelenlerden bir kimse dağ kadar altın sadaka verse, Eshabımdan birinin bir avuç arpa vererek kazandığı sevaba veya yarısına kavuşamaz.

Eshabım gökteki yıldızlar gibidir. Hangisine uyarsanız, hidayete kavuşursunuz.

Eshabıma düşmanlık etmekten sakınınız. Allah’dan korkunuz! Onları seven beni sevdiği için sever. Onlara düşmanlık eden, bana düşmanlık etmiş olur. Onları inciten, beni incitmiş olur. Beni inciten de, elbette Allahü teâlâyı incitir.

Ümmetimin en iyisi benim bulunduğum zamanda olanlardır. Onlardan sonra en iyisi onlardan sonra gelenlerdir. Onlardan sonra da en iyisi daha sonra gelenlerdir. Beni gören ve beni görenleri gören bir Müslümanı Cehennem ateşi yakmaz.”

Bu ayet-i kerime ve hadis-i şerifler, Eshab-ı kiramın üstünlük ve faziletini açıkça göstermektedir.

Muhammed aleyhisselama tabi olmak, yani O’na uymak; O’nun gittiği yolda yürümektir. O’nun yolu, Kur’an-ı kerimin gösterdiği yoldur. Bu yola Din-i İslam denir. O’na uymak için, önce iman etmek, müslümanlığı iyice öğrenmek, sonra farzları eda edip, haramlardan kaçınmak, daha sonra, sünnetleri yapıp mekruhlardan kaçınmak lazımdır. Bunlardan sonra, mübahlarda da O’na uymaya çalışmalıdır.

İman etmek, O’na tabi olmaya başlamak ve saadet kapısından içeri girmek demektir. Allahü teâlâ O’nu, dünyadaki bütün insanları saadete davet için gönderdi ve Sebe’ suresinin 28. Ayet-i kerimesinde mealen; “Ey sevgili Peygamberim! Seni, dünyadaki bütün insanlara, ebedi saadeti müjdelemek ve bu saadet yolunu göstermek için, gönderiyorum” buyurdu.

Mesela, O’na uyan bir kimsenin, gün ortasında bir parça uyuması, O’na uymaksızın, birçok geceleri ibadetle geçirmekten kat kat daha kıymetlidir. Çünkü, “Kaylule” etmek, yani öğleden önce biraz yatmak, adet-i şerifesi idi. Mesela O’nun dini emrettiği için bayram günü oruç tutmamak ve yiyip içmek, dinde bulunmayıp senelerce tutulan oruçlardan daha kıymetlidir. O’nun dininin emri ile fakire verilen zekat kendi arzusu ile dağ kadar altın sadaka vermekten daha üstündür, faziletlidir.

Hz. Ömer, bir sabah namazını cemaatle kıldıktan sonra, cemaate bakıp, bir kimseyi göremeyince sordu. Eshab dediler ki; “Geceleri sabaha kadar ibadet ediyor. Belki şimdi uyku bastırmıştır.” Emir-ül-mü’minin; “Keşke bütün gece uyuyup da, sabah namazını cemaatle kılsaydı, daha iyi olurdu” buyurdu.

İslamiyet’e uymadan sıkıntı çekip mücahede eden kimseler nefslerini körletiyor ise de, İslamiyet’e uygun yapmadıklarından kıymetsizdir ve hakirdir. Eğer bu çalışmalarına ücret hasıl olursa, dünyada birkaç menfaatten başka ellerine bir şey geçmez. Halbuki, bütün dünyanın kıymeti ve ehemmiyeti nedir ki, bunun birkaçının itibarı olsun. Bunlar, mesela bayağı işleri yapan kimselere benzer ki herkesten daha çok çalışır ve yorulurlar. Ücretleri de, yaptıkları işe nisbetle herkesten aşağıdır. İslamiyet’e tabi olanlar ise, latif cevahir ve kıymetli elmaslar ile meşgul olan mücevherciler gibidir. Bunların işi az, kazançları ise pek çoktur. Bazan bir saatlik çalışmaları, yüz binlerce senenin kazancını hasıl eder. Bunun sebebi şudur ki, İslamiyet’e uygun olan amel, Hak teâlânın makbulüdür, razı olduğudur, onun için çok beğenir.

Böyle olduğunu kendi kitabının çok yerinde bildirmiştir. Mesela, İmran suresi 31. Ayet-i kerimesinde mealen; “Ey sevgili Peygamberim! Onlara de ki, eğer Allahü teâlâyı seviyorsanız ve Allahü teâlânın da sizi sevmesini istiyorsanız, bana tabi olunuz! Allahü teâlâ, bana tabi olanları sever” buyuruyor.

Muhammed aleyhisselama tabi olmak, “Ahkam-ı İslamiyye”yi beğenip, seve seve yapmak ve O’nun emirlerini ve İslamiyet’in kıymet verdiği üstün tuttuğu şeyleri ve alimlerini, salihlerini büyük bilip, hürmet etmek ve O’nun dinini yaymağa uğraşmak demektir. Dinine uymak istemeyenleri, beğenmeyenleri, aldırış etmeyenleri ise aşağı tutmaktır.

İslamiyet’e uymayan şeylerin hiçbirisini Hak teâlâ sevmez, beğenmez. Sevilmeyen, beğenilmeyen şeye sevab verilir mi? Bilakis cezaya sebep olur.

İki cihan saadetine kavuşmak, ancak ve yalnız dünya ve ahiretin efendisi olan, Muhammed aleyhisselama tabi olmaya bağlıdır. O’na tabi olmak için iman etmek ve Ahkam-ı İslamiyye’yi öğrenmek ve hakkıyla yapmak lazımdır.

Ahirette Cehennem’den kurtulmak, yalnız Muhammed aleyhisselama tabi olanlara mahsustur. Dünyada yapılan bütün iyilikler, bütün keşifler, bütün haller ve bütün ilimler, Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem efendimizin yolunda bulunmak şartı ile, ahirette işe yarar. Yoksa, Allahü teâlânın Peygamberine tabi olmayanların yaptığı her iyilik, dünyada kalır ve ahiretinin harap olmasına sebep olur. Yani, iyilik şeklinde görünen, birer istidracdan başka bir şey olamaz.

Muhammed aleyhisselama tam ve kusursuz tabi olabilmek için, O’nu tam ve kusursuz sevmek lazımdır. Tam ve olgun sevginin alameti de, O’nun düşmanlarından uzak durmaktır. O’nu beğenmeyenleri sevmemektir. Muhabbete müdahene, yani gevşeklik sığmaz. Aşıklar, sevgililerinin divanesi olup, emirlerinden bir an ayrılmazlar. Aykırı gidenlerle bir arada durmazlar. İki zıt şeyin muhabbeti bir kalbde, bir arada yerleşemez. Yani cemi-zıddeyn muhaldir.

Bu dünya nimetleri geçici ve aldatıcıdır. Bugün elde olanlar yarın başkasının olur. Ahırette ele girecekler ise sonsuzdur ve dünyada iken kazanılır. Bu birkaç günlük hayat, eğer dünya ve ahiretin en kıymetli insanı olan, Muhammed aleyhisselama tabi olarak geçirilirse, saadet-i ebediyye, sonsuz necat ve kurtuluş umulur. Yoksa O’na tabi olmadıkça, her şey hiçtir. O’na uymadıkça, her yapılan hayır, iyilik burada kalır, ahırette ele bir şey geçmez.

O’na uymanın ufak bir zerresi, bütün dünya nimetlerinden ve ahiret saadetlerinden kat kat üstündür. İnsanlık meziyeti ve şerefi, O’na tabi olmaktır. Resulullah’a uymak için müslümanların Ehl-i sünnetin dört hak mezhebinden birinde olmaları temel şarttır.

Peygamber efendimize iman edip getirdiklerini tasdik etmek, O’nu sevip itaat etmek, nasihatlerini kabul etmek, kendisine hürmet ve tazim etmek farzdır. Bu hususta Allahü teâlâ mealen;

“O halde Allahü teâlâya ve O’nun ümmi nebisi olan Resulüne iman edin, O’na tabi olun ki, doğru yolu bulmuş olasınız” (A’raf suresi: 158).

“Kim, Allahü teâlâya ve Peygamberine iman etmezse, muhakkak (bilsin) ki, biz o kâfirler için çılgın bir ateş hazırlamışızdır” (Feth suresi: 13) buyurmaktadır.

Resulullah efendimiz de buyurdu ki: “Allahü teâlâdan başka ilah olmadığına şehadet edip, bana ve benim getirdiklerime iman edinceye kadar, insanlarla (kâfirlerle) mücadele etmem bana emrolundu. Onlar bunları yapınca, Müslümanlık hakkının cezaları müstesna, mallarını ve canlarını benden kurtarırlar. İçlerindeki gizli hususların hesaplarını ise, Allahü teâlâ görür.”

“Bana kim itaat ederse, Allahü teâlâya itaat etmiş olur. Kim bana isyan ederse, Allahü teâlâya isyan etmiş olur. Benim emrime itaat eden, bana itaat etmiş, emirlerime isyan eden de bana isyan etmiş olur”

“Bana itaat eden ve benim getirdiklerime uyan kimsenin hali ile, bana isyan eden ve benim getirdiklerimi yalanlayan kimsenin hali, şu adamın haline benzer ki, (o adam) bir ev yaptırmış, (insanlara mükemmel bir ziyafet vermek için) güzel, çeşitli yemekler hazırlamış, insanları yemeğe davet etmek için birini vazifelendirmiştir. Davete icabet eden kimse, eve girer ve hazırlanan yemeklerden istediği kadar yer. Fakat davete icabet etmeyen ise, eve giremez ve hazırlanan yemeklerden yiyemez. Ev, (Resulullah’ın davetine icabet eden müttekiler için hazırlanan) Cennet’tir. (Allahü teâlâya ve O’nun nimetleri ile dolu olan Cennet’e) davet eden ise, Muhammed’dir (aleyhisselam). Kim ki Muhammed’e (aleyhisselam) isyan ederse, Allahü teâlâya isyan etmiş olur. Muhammed (aleyhisselam), kendisini tasdik eden mü’minler ve kendisini yalanlayan kafirler olmak üzere insanların arasını ayırt edicidir.”

“Benim sünnetime ve benden sonra Hulefa-i raşidin’in sünnetlerine yapışınız. Ona olanca gücünüzle ve titizlikle sarılınız. (Dinde) sonradan ihdas edilen (Kur’an-ı kerimde, sünnette, icma-i ümmette ve kıyas-ı fukahada bulunmayan) şeylerden kaçınınız. Çünkü (dinde) her sonradan ihdas edilen bid’attir. Her bid’at ise sapıklıktır.”

Peygamber efendimiz “Kim benim sünnetimi ihya ederse (onunla amel ederek yayarsa), beni ihya etmiştir (şanımı yüceltmiş, emrimi izhar etmiştir.) Beni ihya eden de, Cennet’te benimle beraberdir.” buyurdu.

Peygamber efendimiz, Bilal bin Haris’e buyurdular ki: “Bir kimse, İslam’da sünnet-i hasene yaparsa, bunun sevabına ve bunu yapanların sevaplarına kavuşur. Bir kimse İslam’da kötü bir çığrı açarsa, bunun günahı ve bunu yapanların günahları kendisine verilir.

Ömer bin Abdülaziz hazretleri buyurdu ki:

“Resulullah efendimiz güzel bir yol açtı. O’ndan sonra da halifeleri yollar açtılar. Resulullah’ın sünnetiyle ve kendisinden sonraki halifelerinin sünnetleriyle amel etmek, Allahü teâlânın kitabına uygun olarak hareket etmektir. Allahü teâlâya ve Peygamber efendimize itaat etmek, Allahü teâlânın dinini kuvvetlendirmektir. İslamiyet’i, hiç kimsenin bozmaya ve değiştirmeye hakkı yoktur. Sünnete muhalefet eden kimselerin sözleriyle de amel etmek insanı tehlikeye sokar.

Ahmed bin Hanbel hazretleri buyurdu ki:

“Bir gün bir toplulukta bulunuyordum. Onlar iyice soyundular ve suya girdiler. Ben ise; “Kim Allahü teâlâya ve ahiret gününe iman ediyorsa, hamama (avret yerlerini örtmeden) girmesin hadis-i şerifine uyarak soyunmadım. O gece rüyamda bir kimse; “Ey Ahmed! Sana müjdeler olsun! Zira Allahü teâlâ, Resulullah’ın sünnetine uyduğun için seni bağışladı. Seni imam kıldı. İnsanlar sana tabi olurlar” dedi. “Siz kimsiniz?” diye sorunca; “Cebrail’im” dedi.”

Her asırda yaşayan her milletin O’na uyması vacibdir. Her mü’minin, O’nun dini için çalışması O’nun ahlakı ile huylanması, O’nun mübarek ismini çok söylemesi, ismini söyledikte ve işittikde, saygı ve sevgi ile salatü selam getirmesi, mübarek cemalini görmeye aşık olması, getirdiği Kur’an-ı kerimi ve dinini sevmesi ve hürmet etmesi lazımdır.

NOT: Bu köşenin takipçisi okuyucularımız; yazıların ne zaman kitap haline getirileceğini ısrarla soruyorlar: 26 Kasımda tefrikanın bitmesi ile beraber, iki senedir yayınlanmakta olan, Sevgili Peygamberimizin hayatı ve güzel ahlâkı ile ilgili bu yazılar, kitap haline getirilmiş olacaktır. Kitabın nasıl temin edileceği de o gün bildirilecektir.

Tefrikamızın sonuna yaklaşırken, Peygamberlik nedir? Genel hatları bu konuda da da bilgi vermek istiyorum. Çünkü Peygamberlere inanmak imanın şartlarındandır. Zaruri iman bilgilerindendir.

Peygamberler, insanları Allahü teâlânın beğendiği yola kavuşturmak, doğru yolu göstermek için gönderilmişlerdir. Yaratılış, huy, ilim ve akıl bakımından zamanlarında bulunan bütün insanlardan üstün, kıymetli, muhterem kimselerdir. Hiçbir kötü huy ve beğenilmeyecek hâlleri yoktur. Peygamberlerde ismet sıfatı vardır. Yani peygamber olduğu bildirilmeden önce ve bildirildikten sonra, küçük ve büyük hiçbir günah işlemez.

Peygamber olduğu bildirildikten sonra, peygamber olduğu yayılıp anlaşılıncaya kadar, körlük, sağırlık ve benzeri ayıp ve kusurları da olmaz. Her peygamberde şu yedi sıfatın bulunur: Emânte, sıdk, tebliğ, adâlet, ismet, fetânet ve Emn-ül-azl. Yâni peygamberlikten azl edilmezler. Fetânet, çok akıllı, çok anlayışlı demektir.

Yeni bir din getiren peygamberlere Resûl, yeni din getirmeyip, insanları, önceki dîne dâvet eden peygambere de Nebî denir. Emirleri tebliğ etmekte ve insanları, Allah’ın dînine çağırmakta, resûl ile nebî arasında bir fark yoktur. Peygamberlere îmân etmek; aralarında hiçbir fark görmeyerek, hepsinin, sâdık, doğru sözlü olduğuna inanmak demektir. Onlardan birine inanmayan kimse hiçbirine inanmamış olur.

Peygamberlik; çalışmakla, açlık, sıkıntı çekmekle ve çok ibâdet yapmakla ele geçmez. Yalnız Allahü teâlânın ihsânı, seçmesi ile olur. Allahü teâlâ, insanların dünyâdaki ve âhıretteki işlerinin düzgün ve faydalı olması ve onları zararlı işlerden koruyup, selâmete, hidâyete, rahata kavuşturmak için, peygamberler vâsıtası ile dinler göndermiştir.

Peygamberler, düşmanların çokluğuna, inanmayanların alay etmelerine, üzmelerine rağmen, Allahü teâlânın emirlerini insanlara tebliğ etmekte, bildirmekte, düşmanlardan korkmamış, göz kırpmamışlardır.

Allahü teâlâ, peygamberlerin sıdk sâhibi olduklarını, doğru söylediklerini göstermek için, onları mûcizelerle kuvvetlendirdi. Hiç kimse bu mûcizelere karşı gelemedi. Peygamberi kabûl edip inanan kimseye, o peygamberin ümmeti denir.

Peygamberlerin aleyhimüsselâm mübârek gözleri uyurken, kalb gözleri uyumaz. Peygamberlik vazifelerini görmekte, peygamberlik üstünlüklerini taşımakta, bütün peygamberler müsâvîdir. Yukarıda bildirilen yedi sıfat hepsinde vardır.

Peygamberler insandan olur. Cinden, melekten ve kadınlardan insanlara peygamber olmaz. Cin ve melek, peygamberlerin derecelerine yükselemez. Peygamberlerin birbirleri üzerinde, şerefleri, üstünlükleri vardır.

Meselâ ümmetlerinin çok olması, gönderildikleri memleketlerin genişliği, ilim ve mârifetlerinin ziyâdeliği ve bunların pek çok yere yayılması, mûcizelerinin daha çok ve devamlı olması ve kendileri için ayrı kıymetler ve ihsânlar bulunması gibi üstünlükler bakımından âhir zaman peygamberi Muhammed aleyhisselâm, bütün peygamberlerden daha üstündür. Ülü’l-azm olan peygamberler, böyle olmayanlardan ve resûller, resûl olmayan nebîlerden daha üstündürler.

Peygamberlerin aleyhimüsselâm sayısı belli değildir. Yüz yirmi dört binden çok oldukları meşhûrdur. Bunlardan üç yüz on üç veya üç yüz on beş adedi resûldür. Bunların içinden de, altısı daha yüksektir. Bunlara Ülü’l-azm peygamberler denir. Ülü’l-azm peygamberler; “Âdem, Nûh, İbrâhim, Mûsâ, Îsâ ve Muhammed Mustafa aleyhimüssalevâtü vesselâm” hazretleridir.

İbrâhim aleyhisselâm, Halîlullah’dır. Çünkü, bunun kalbinde, Allah sevgisinden başka, hiçbir mahlûkun sevgisi yoktu. Mûsâ aleyhisselâm, Kelîmullah’dır. Çünkü Allahü teâlâ ile konuştu. Îsâ aleyhisselâm, Rûhullah ve Kelimetullah’dır. Çünkü, babası yoktur. Yalnız “Ol” kelime-i ilâhiyyesi ile anasından dünyâya geldi. Bundan başka, Allahü teâlânın hikmet dolu kelimelerini, vâz vererek, insanların kulaklarına ulaştırdı.

Mahlûkların yaratılmasına sebeb olan ve Âdemoğullarının en üstünü, en şereflisi, en kıymetlisi bulunan Muhammed aleyhisselâm, Habîbullah’dır. O’nun Habîbullah olduğunu ve büyüklüğünü, üstünlüğünü gösteren şeyler pek çoktur. Bunun için O’na; “Mağlûb olmak”, “Bozguna uğramak” gibi sözler söylenemez. Kıyâmette, herkesten önce kabirden kalkacaktır. Mahşer yerine önce gidecektir. Cennet’e herkesten önce girecektir. Güzel ahlâkı, sayılmakla bitmez ve anlatılmaya insan gücü yetişmez.

Kıyâmet günü, bütün peygamberler O’nun sancağı altında gölgeleneceklerdir. Allahü teâlâ, her peygambere emir buyurdu ki: “Mahlûklarımın içinde, seçip sevdiğim, habîbim Muhammed aleyhisselâmın peygamber olduğu zamâna erişirseniz, O’na îmân ediniz ve yardımcı olunuz!” Bütün peygamberler de, ümmetlerine böyle vasiyyet ve emreyledi. Muhammed aleyhisselâm, Hâtem-ül-enbiyâ’dır. Yâni O’ndan sonra hiç peygamber gelmeyecektir. Herkes buna inanmak zorundadır. İnanmayan diğer din mensupları sonsuz olarak Cehennemde kalacaktır.

Eshabına nasihatten sonra,

Fahr-i alem dedi, benden sonra,

Hilye-i pakimi, görse biri.

Olur o, yüzümü görmüş gibi;

Gördükde, hubbu hasıl olsa,

Ya’ni hüsnüme ayık olsa,

Beni görmeği etse arzu,

Kalbi sevgimle olsa dolu.

Cehennem olur ona haram

Rabbim, Cenneti eder ikram,

Dahi, haşretmez çıplak, anı Hak,

Olur gufranına, Hakkın mülhak.

Denildi ki, hilye-i Resuli,

Severek yazsa, birinin eli.

Eder Hak, onu korkudan emin,

Bela ile dolsa, ruy-i zemin,

Hastalık görmez, dünyada teni,

Ağrı çekmez hiç, bütün bedeni.

Günah etmiş ise de bu adam,

Cehennem cismine, olur haram,

Ahiretde azabdan kurtulur,

Dünyada, her işi, kolay olur.

Haşreyler, anı hem, Rabb-i celle,

Dünyada, Resulü görenlerle.

Hilye-i Nebiyi, güç iken beyan,

Başlarız, ona oldukça imkan,

Sığınarak Zülcelale,

Vasfederiz acizane.

İttifak etti, bu sözde ümem,

Kırmızı beyazdı, Fahr-i alem.

Mübarek yüzü, halis ak idi,

Gül gibi, kırmızımtırak idi.

İnci gibi, yüzündeki teri,

Pek hoş eylerdi, güzel cevheri.

Terleyince, O menba’ı sürur,

Dalgalanırdı sanki, bahr-i nur,

Görünürdü gözü, daim sürmeli,

Kalbleri çekerdi, güzel gözleri.

Akı, beyaz idi gayetle,

Medh eyledi Rabbi, ayetle.

Siyahı anın, değildi ufak,

Bir idi O’na, yakınla uzak.

Geniş, güzel ve latifti gözü,

Nur saçardı hep, mübarek yüzü.

Kuvve-i basıra-i Mustafavi,

Gece gündüz gibi, olurdu kavi.

Bakmak arzu etseydi, bir yere,

Cism-i paki de dönerdi bile.

Başa tabi’ ederdi cesedi,

Bunu terk etmemişti ebedi.

Hem, cism idi, Resul-i ekrem,

Yaraşır, ruh-i mücessem desem.

Güzel, hem sevimli idi Resul,

Hakka çok, sevgili idi Resul.

Malikle Ebu Hale, söyledi,

Hilal gibi, açık kaşlı idi.

İki kaşı arası, her zaman,

Gümüş gibi görünürdü, ayan.

Mübarek yüzü, az yuvarlakdı,

Derisi berrak, hem de parlakdı.

Siyah kaşları mihrabı anın,

Kıblesi idi, bütün cihanın.

Ortası, yüksekçe görünürdü,

Yandan bakınca, mübarek burnu.

Çok güzel idi, çekme ve latif,

Edemez gören O’nu tam ta’rif.

Seyrek idi, dişlerinin arası,

Parlardı, sanki inci sırası.

Ön dişleri, ettikçe zuhur,

Her tarafı, kaplardı bir nur.

Gülse idi, iki cihan Serveri,

Canlı cansız herşeyin peygamberi.

Görünürdü ön dişleri, pek afif,

Dolu daneleri gibi, çok latif.

İbn-i Abbas der, Habib-i Huda,

Gülmeğe, eyler idi istihya.

Hem hayâsından O dinin senedi,

Kahkaha etmedi derler, ebedi.

Nazik, mahcub idi, Resul-i cenab,

Daim eyler idi, bakmağa hicab.

Yüzü benzerdi, yuvarlak aya,

Zatı aynaydı, yüce Mevlaya.

Nurlu idi hep, o vech-i hasen,

Bakılmazdı, tenevvüründen.

Gönüller aldı, o güzel Nebi,

Aşıkı oldu yüzbin sahabi.

Bir kerrecik görenler, rüyada,

Dediler, böyle zevk yok, dünyada.

Hem güzel yanakları, bileler,

Fazla etli değildi, diyeler.

Anın etmişdi, cenab-ı Halık,

Severek, yüzün ak, alnın açık.

Boynunun nuru, ederdi her an,

Saçları arasında, leme’an.

Mübarek sakalından, iyi bil,

Ağarmışdı ancak, on yedi kıl.

Ne kıvırcıkdır, ne de uzun,

Her uzvu gibi idi, mevzun.

Gerdan-i pak-i Resul-i afak,

Gayet ak idi ve gayet berrak.

Eshab içinden, çok ehl-i edeb,

Karnı, göğsüyle birdi, dedi hep.

Açılsaydı, mübarek sînesi,

Feyz saçardı, ilim hazinesi.

Aşka olunca, mahall-i teşrif,

Başka olur mu, o sadr-ı şerif?

Mübarek sinesi, geniş idi,

İlm-i ledün, ona inmiş idi.

Ak ve berraktı, o sadr-ı kebir,

Sanırdı görenler, bedr-i münir,

Ateş-i aşk-ı zat-ı ezeli,

Odlara yakmışdı, O güzeli.

Bilir elbet bunu, pir-ü civan,

Yassı kürekliydi, Fahr-i cihan.

Sırtı ortası hem, etli idi,

Kerem sahibi, devletli idi.

Gümüş teninde, letafet vardı,

İrice mühr-i nübüvvet vardı.

Sırtında idi, mühr-i nübüvvet

Sağ tarafına yakında elbet.

Bildirdi bize, edenler ta’rif,

Bir büyük ben idi, mühr-i şerif,

Rengi, sarıya yakın, karaydı,

Güvercin yumurtası kadardı.

Etrafına çevirmiş sanki hatlar,

Birbirine bitişik, kılcağızlar.

Anlatanlar, O ali nesebi,

Dedi, iri kemikliydi Nebi,

Her kemik iri, merdane idi,

Sureti, sireti şahane idi.

Mübarek a’zasının her biri,

Uygun yaratılmıştı hem, kavi,

Çok hoş idi, her uzvu anın,

Ayetleri gibi, Kur’anın.

Elleri ayası, O sultanın,

Ayakları altı, dahi anın.

Geniş ve pak idi, nazik mergub,

Taze gül gibi latif ve mahbub.

Çok mevzun idi, der ehl-i nazar,

O kerametli, mübarek eller.

Selam verseydi, birine eğer,

Tebessüm ederdi hep, Peygamber.

Bir iki gün, geçseydi aradan,

Hatta uzasaydı da, bir aydan.

Belli olurdu, hoş kokusundan,

O kimse, adamlar arasından.

Billur gibiydi, ten-i bimuyu,

Nice medh edeyim, ol pehluyu.

Dostu seyr etmek için, O şerif,

Göz olmuşdu, bütün cism-i latif.

Kemal üzereydi, nazik teni,

Hallak göstermişti, hikmetini.

Yoktu, göğsünde, karnında asla,

Hiçbir kıl, sanki gümüş levha.

Göğsü ortasından aşağı yalnız,

Bir sıra kıl, dizilmişti, hilafsız.

Bu siyah hat, mübarek bedeninde,

Hoştu, hale gibi, ay çevresinde.

Bütün ömründe kalmıştı, keza,

Gençlikte gibi, mübarek a’za.

İlerledikçe, sinn-i Nebevi,

Tazelenirdi hep, gonca gibi.

Hem dahi, Kainatın sultanı,

Zan eyleme ki, ola pek yağlı,

Ne zaif, ne de pek etli idi,

Mu’tedil, hem pek kuvvetli idi.

Lahmı, şahmı, dediler ehl-i derun,

Birbirinden, ne ziyadeydi, ne dun.

Etmiş, ol beden sarayın üstad,

Adl-ü dad ile, esasın bünyad.

İ’tidal üzere idi, pak teni,

Nura gark olmuştu, bütün bedeni.

Orta boylu idi, O Sidre mekan,

Ortalık, O’nun ile buldu nizam.

Seyreden mu’cize-i kametini,

Dedi hep, medhedip hazretini.

Görmedik böyle, gül yüzlü güzel,

Boyu, hem huyu, hem yüzü güzel.

Orta boylu iken, Nebi,

Uzun kimseyle yürüseydi.

Ne kadar, uzun olsa idi, o er,

Yine yüksek görünürdü, peygamber.

Uzun boylu olandan O cevher,

Yüksek idi, el ayası kadar.

Bir yola gitseydi, izzetle,

Hızlı yürür idi gayetle.

Deriz, vasf-ı şerifinde yine,

Yürürken, eğilirdi önüne.

Ya’ni, bir yokuşdan iner gibi,

Daim önüne, az eğilirdi.

Şanlı, şerefli idi, O Celil,

İftihar eylerdi, ruh-ı halil.

Bir zatı ki, murad ede Huda,

Her a’zası, olur elbet a’la.

Yolda giderken, eğer bir kimse,

Ansızın, Resulullah’ı görse,

Korku düşerdi, kalbine anın,

Yüksekliğinden, Resulullah’ın.

Hem de biri, Nebi ile müdam,

Sohbet ederek, söylese kelam,

Sözlerindeki lezzet ile, ol,

Kul olurdu, kabul etse Resul.

Etmişdi O’nu, Hallak-ı ezel,

Hüsn-i ahlakla, bi misl-ü bedel.

Ya Resulallah! Gücüm yok medhine,

Yaratıldık hep, senin hürmetine.

Hasılı, ey Şah-ı iklim-i vefa,

Sana canım da feda, herşey feda!

(Bu şiir, “Herkese Lâzım Olan İmân” kitabından alınmıştır.)

Tefrikamızı, Seyyid Abdülhakîm Arvâsi hazretlerinin Resulullah efendimizin üstünlüğünü anlatan şu veciz sözleri ile bitirmek istiyorum: “Her Peygamber, kendi zamanında, kendi mekânında, kendi kavminin hepsinden, her bakımdan üstündür. Muhammed aleyhisselâm ise, her zamanda, her memlekette, yani dünya yaratıldığı günden, kıyamet kopuncaya kadar, gelmiş ve gelecek, bütün varlıkların, her bakımdan en üstünüdür. Hiç kimse, hiçbir bakımdan Onun üstünde değildir. Bu güç birşey değildir. Dilediğini yapan, her istediğini yaratan, Onu böyle yaratmıştır. Hiçbir insanın Onu medh edecek gücü yoktur. Hiçbir insanın, Onu tenkîd edecek iktidârı yoktur. Bu birkaç günlük hayat, eğer O’na tâbi olarak geçirilirse, saadet-i ebediyye, sonsuz kurtuluş umulur. Yoksa O’na tâbi olmadıkça, herşey, hiçtir. Ona uymadıkça, her yapılan hayır, iyilik, burada kalır, âhırette ele birşey geçmez. -SON-

AÇIKLAMA: Değerli okuyucularımızın ısrarlı talepleri üzerine, iki senedir bu köşede yayınlanmakta olan, Peygamber efendimizin hayatını ve güzel ahlâkını anlatan yazı dizimiz, “Kâinatın Efendisi” ismi ile kitap haline getirilmiştir.

Kitap, Arı Sanat Yayınevi, Sanayi Mah. Sultan Selim Cad. Koç Sk. No: 4/3, 4. Levent/İst. (Tel:0212 278 18 60-284 10 80) adresinden ve kitapçılardan temin edilebilir. Okuyucularımızın yakın ilgilerine teşekkür ederim.

SON ANALRI

Âlemlerin efendisi, hastalığı ağırlaşıp, şiddetli ağrılarının olduğu gün, Eshabını mescidde toplayıp, "Ey Eshabım! Bilmiş olunuz ki, aranızdan ayrılmam yaklaştı. Kimin bende hakkı varsa, benden istesin. Benim yanımda sevgili olan, benden hakkını istesin veya helal etsin ki, Rabbime ve rahmetine bunları ödemiş olarak kavuşayım" buyurdu.

Sonra evine çekildi. Alemlerin efendisi, artık son anlarını yaşıyordu, mübarek dudaklarından,

"Aman! Aman! Ellerinizdeki kölelerinize iyi davranınız! Onların üzerlerine elbise giydiriniz, karınlarını doyurunuz. Onlara yumuşak konuşunuz. Namaza... namaza devam ediniz. Kadınlarınız ve köleleriniz hakkında Allahü teâlâdan korkunuz!.. Ey Allah'ım! Beni yarlığa! Bana rahmetini ihsan eyle!.. Beni Refik-i ala zümresine kavuştur!.." cümleleri döküldü.

Cebrail aleyhisselam gelince de ona; "Allahü teâlâ katında üç muradım vardır: Biri; ümmetimin günahkarlarına beni şefaatçı etmesi, ikincisi; dünyada yaptıkları günahlardan dolayı onlara azab etmemesi, üçüncüsü; Perşembe ve Pazartesi günleri ümmetimin amellerinin bana arzedilmesidir." buyurdu.

Cebrail aleyhisselam, Allahü teâlâdan, bu üç arzusunun da kabul edildiği haberini verdi. Bunun üzerine sevgili Peygamberimiz rahatladı. Son nefesinde bile "Namaza! Namaza! Ellerinizdeki kölelerinize..." diye tavsiyede bulunmaktan geri durmamakta idi. Peygamberimizin en son sözü "Kadınlarınız ve ellerinizdeki köleleriniz hakkında Allah'tan korkunuz!" buyruğu oldu.

Rebiül'evvel ayının on ikinci Pazartesi günü kuşluk vakti, Hz. Aişe, şifa bulması için dua edince, Peygamberimiz "Hayır! Ben, Allah'tan, Refik-ı ala zümresine katılmayı Cebrail, Mikail ve İsrafil ile birlikte olmayı dilerim! Ey Allahım! Beni, Refik-ı ala zümresine kavuştur! Ey Allahım! Bana, rahmetini ihsan et! Beni, Refik-ı ala zümresine kavuştur!" diyerek duaya devam ediyordu. Sonra, gözü evinin tavanına doğru dikildi ve "Allahım! Beni, Refik-ı ala zümresine kat!" diye dua etti. Sonra da gözlerini kapadı...

=> Sen de ücretsiz bir internet sitesi kurmak ister misin? O zaman burayı tıkla! <=