| AHİRETE İMAN |
 |
|
| |
|
|
 |
|
|
|
“ Elif-Lam-Mim. İnsanlar “inandık” demeleri ile bırakılacaklarını ve sınava çekilmeyeceklerini mi sanıyorlar?
|
|
|
|
|
|
|
|
İnsanların zamanlarının büyük bölümü gelecek yaşamları için hazırlıklar yapmakla geçer. Yazın kış hazırlıkları, sınavlara hazırlık, evlenmeye hazırlık vs. ...
|
|
|
|
|
|
|
|
“Hayır. Ben bu beldeyi tanıklığa çağırırım, senin serbestçe yaşadığın bu beldeyi ve tanıklığa çağırırım anne-babayı ve çocukları.
|
|
|
|
|
|
|
|
“Her kim ahiret ekimi (harsu’l-âhira) isterse, ona ekinini artırırız; her kim de dünya ekimi (harsu’d-dünya) isterse, ona da ondan veririz, amma ahiret’te ona hiç nasip yoktur!”
|
|
|
|
|
|
|
|
“ ... Ve kim bu dünyanın sevaplarını/ nimetlerini arzularsa kendisine ondan vereceğiz.
|
|
|
|
|
|
|
|
Yeryüzünde yaşamış ve yaşamakta olan bütün toplumlarda, eksik gedik te olsa çeşitli ahiret tasavvurlarına rastlanmaktadır.
|
|
|
|
|
|
|
|
Daha önce de belirttiğimiz gibi, insan hep aldanışlarının kurbanı olmuştur.
|
|
|
|
|
|
|
|
“ De ki: Allah’ın kulları için yarattığı güzelliği, rızkın iyisini, temizini yasaklayan kimdir?
|
|
|
|
|
|
|
|
İnsan, yaratılışın odağındaki varlıktır.
|
|
|
|
|
|
| |
| |
| |
| |
|
AHİRETE İMANIN BEDELLERİ
“ Elif-Lam-Mim. İnsanlar “inandık” demeleri ile bırakılacaklarını ve sınava çekilmeyeceklerini mi sanıyorlar? Evet andolsun ki, Biz kendilerinden öncekileri de sınadık, o halde ( bu gün yaşayanlar da sınanacaklardır), elbette Allah doğru davrananları ortaya çıkaracak ve ( iman iddiasında bulunduğu halde) yalancıların da kimle olduğunu gösterecektir. Yoksa onlar ( inandıklarını iddia ettikleri halde) kötülük işlemeye devam edenler, Bizden kurtulabileceklerini mi sanırlar? Ne tuhaf bir düşüncedir bu!” ( Ankebut Suresi,29/1-4.)
Bilindiği gibi, Allah’a ve Ahiret Günü’ne iman etmek bir dizi sınava talip olmaktır. Zaten Yüce Allah kullarına imtihansız, rahat ve huzur içinde, konforlu bir dünya yaşamı da va’d etmemiştir. Aksi beşeri kuruntusu ile hareket edenler tarafından iddia edilse bile, bir dünya düzeni kurmak üzere gönderilmiş olan İslam Dini’nde eylemsiz bir iman anlayışına yer yoktur. Çünkü dünya , kimin doğru söyleyip kimin de yalan söylediğinin Rabbimiz tarafından denetlendiği zorlu ve sıkıntılı bir sınav alanıdır. Bu alanda yaşarken, büyük maddi olanaklara sahip olmak bir erdemlilik değildir. Asıl iyilik ve erdemlilik, ne kadara olanağa sahip olursak olalım onları ilahi rızaya uygun bir şekilde kullanıp nihai güzelliğe ulaşmaktır.
Yukarıda alıntıladığımız ayet mealinde de görüldüğü gibi “iman ettik” iddiasının, sabredip Allah yolunda başa gelenlere göğüs germedikten, sıkıntılara katlanıp durmadan salih amelleri çoğaltmadıktan sonra, bir doğruluk değeri yoktur. Bu kısa tespiti yaptıktan sonra ahiretteki sonsuz mutluluğun bu dünyadaki teminatı olan salih amellerin neler olduğunu Kur’an’da yapacağımız kısa bir gezinti ile gözler önüne sermek istiyoruz.
Fakat bundan daha öncelikli bir sorun var. Bu sorun; insanların ilahi vahiy nimetine muhatap oldukları, Rabbani rehberlikten haberleri olduğu halde neden salih amel işlemekten kaçındıklarıdır. Önce bu sorunun beşeri düşüncedeki kaynağını belirleyip daha sonra da, ahirette bizi bekleyen büyük ödüle ulaşmanın gerektirdiği salih amellerin neler olduğunu tespit etmeye çalışacağız.
A-Salih Amel İşlemekten Alıkoyan Beşeri Kuruntular
Bir büyük imtihan için bulunduğumuz bu alemde, sınamanın tabiatı gereği çeşitli ayartıların engelleri ile karşılaşmaktayız. Bu anlamda iki tür şeytani kuşatma altında olduğumuzu söyleyebiliriz: Tasavvur düzeyinde ve ameli düzeyde. Bizi dürüst ve erdemli insanlar olmaktan alıkoyan, binlerce tasavvur biçimi ve kötü örneklik yapan yüzlerce amel ile her gün şeytani bir kuşatma altında bulunmaktayız.
Biz bu satırlarda tasavvur düzeyindeki şeytani kuşatmadan söz etmek ve bu çabamızı ise, “Ğurur” kavramı çerçevesinde dile getirmek istiyoruz. Böylece “Ğurur” kavramı çerçevesinde şeytani düşüncelerle nasıl mücadele edeceğimizi, Rabbimizden öğrenmeyi amaçlamaktayız.
Ğurur; ğ-r-r kök harflerinden türetilmiş bir masdar olup aldatmak, kandırmak anlamına gelmektedir. Türkçe’de kullanılan gurur ile doğrudan bir ilgisi olmayan bu kelime, Kur’an’da yirmi iki ayette fiil, masdar ve fail/özne kalıbında geçmiştir.
Dp-Ğurur kavramı Kur’an’da fiil halinde on ayette geçmektedir. Bkz. 3/24;6/70,130;7/51;8/49;31/33;35/5;45/35;57/14;82/16. Masdar ( Ğurur ) halinde kullanılan dokuz ayet ise şunlardır: 3/185; 4/120; 6/112; 7/22; 17/64; 33/12; 35/40; 57/20; 67/20. Üç ayette ise özne olarak, ayartının faili şeytan anlamında ( Ğarur şeklinde ) kullanılmaktadır: 31/33; 35/5; 57/14.
Kelime anlamlarını birleştirdiğimizde ortaya çıkan çerçeve bize kavramın geniş muhtevasını vermektedir. Buna göre Ğurur; büyük dünya sınavını verirken, insanları doğru yoldan çıkaran her tür ayartıcının fısıldadığı kötü düşünce anlamını kazanmaktadır.
Ahiret hayatında Rabbimiz tarafından va’d edilen nimetleri kaybetmeye yol açan çeşitli insani tasavvurlar vardır. Bunların hepsine birden ğurur demekse mümkün değildir. İncelebildiğimiz ve kavrayabildiğimiz kadarı ile bu fiil, şeytanın karşı cepheden saldırması değil, bizim cephemizden saldırması bağlamında bir muhtevaya sahiptir. Bu yönü ile, şeytanların işini kolaylaştırıcı olan insanın iç kuruntuları ile alakalı bir anlam çerçevesinin olduğunu söyleyebiliriz.
Örnek konu: “ Allah’ın nasıl olsa affedeceği kuruntusu ile günah işleyip, salih amelden kaçmak” Bu mevzu ile ilgili olarak, Allah’a iman ettiğinden hiçbir kuşku bulunmayan ilahi vahyin eski muhataplarından Yahudiler, Kur’an’da olumsuz bir örnek olarak anılmaktadır. Onlar Allah’a inandıklarını iddia ettikleri halde yarım gönüllü münafıklar gibi davranmışlardır. Dünyevi kazançlar peşinde bir ömrü heba etmekten çekinmemiş, ahirete ikinci dereceden bir önem atfetmiş, çoğu zaman da ölüm kendilerine ulaşıncaya kadar öte dünya gerçeğini unutmuşlardır.
Bazı Yahudilerin tamamıyla kişisel çıkarlarının peşine düşüp, öteki dünya hakikatini unutmalarına yol açan aldatıcı, kandırıcı tasavvur yukarıda bahsetmeye çalıştığımız gibi “nasıl olsa affedileceğiz” şeklindeki kuruntulardır. Günümüzde yaşayan müslümanlarda da görülen bu Yahudileşme Eğilimi, netice itibariyle ‘kötülüğe karşı mücadele ve iyiliği hakim kılma’ cihadının önünde mühim bir engeldir.
Dp-Müslümanlarda görülen yahudileşme eğilimlerini tahlil eden önemli bir eser için bkz. Mustafa İslamoğlu, İsrailoğulları’ndan Ümmet-i Muhammed’e Yahudileşme Temayülü, Denge yayınları,İstanbul 1995; Yahudiler’in ahiret gerçeğini unutarak Din’i nasıl dünyevileştirdiklerini anlatan pasajlar için bkz. Age. S.297-301.
Söz konusu engelin aşılması; tasavvurlarımızın, düşüncelerimizin, özellikle inanç şekillerimizin durmadan usanmadan tahrifsiz tertemiz bir kaynak olan Kur’an ile tashih edilmesi ile mümkündür. Yüce Rabbimiz, önceki insanların kendi kendilerini kandırarak ahiretin büyük ödülünü nasıl kaybettiklerini çok sayıda ayette dile getirerek, bizleri uyarmaktadır. İlahi uyarıya kulak verelim:
“Ey insanlar! Rabbinize karşı sorumluluğunuzu unutmayın; ve ne hiçbir anne babanın çocuğuna her hangi bir faydasının erişeceği, ne de hiçbir çocuğunun anne babasına en ufak bir fayda sağlayamayacağı Gün’den korkun!
Unutmayın, Allah’ın yeniden dirilme va’di gerçektir. Öyleyse bu dünyanın ğururuna/sizi ayartmasına izin vermeyin, ve Allah hakkındaki ğarurunuzun/müfsidçe düşüncelerinizin sahte cazibesine kapılmayın!”( Lokman,31/33.)
Dp-Nasıl olsa Allah’ın kendilerini affedeceği düşüncesinin ğururuna/ayartıcı kandırmasına kapılan Yahudileri ve o eğlimdeki kimseleri Ahiret Günü bekleyen felaket hakkındaki diğer ayetler için bkz. Ali imran Suresi ayetleri bu düşüncelerin dini bir kalıpla ifade edildiğini özellikle vurgulamaktadır: Ali imran,3/23-25; aynı şekilde Fatır Suresi’nde de şeytanın Allah adına kandırdığı ifade edilmektedir: Fatır,35/5; Hadid Suresi’nde ise iman ile küfür arasında bir türlü karar veremeden ölümün kendilerini yakaladığı yarım gönüllü, kişiliksiz insanları anlatmaktadır: Hadid,57/14.Her üç ayette de bu sonuca yol açan amilin, insanoğlunun Ğurur temelli, kendilerini ayartan, kendi kendilerini kandıran düşünceleri olduğu vurgulanmıştır. Ğurur tasavvurunun, insanı Allah’tan uzaklaştıran ümniyyelerin/şeytani vesveselerin zaman zaman ilahi vahyi tahrife de yeltenen beşeri düşüncelerle ilgili olduğu İnfitar Suresi’nde vurgulanmıştır; bkz. İnfitar,82/6.
İnsanoğlunu Allah için dürüst ve erdemli işler yapmaktan alıkoyan bir çok düşünüş şekli vardır. Biz burada salih amelden uzaklaştıran, yanlış bir tasavvur üzerinde durarak, ahiretten bitimsiz, sonsuz bir pay almanın ancak kişilerin kendi işledikleri işlerle mümkün olacağını belirten ayetlere dikkatleri çekmeye çalıştık. Bu kadarı ile yetinerek hangi salih amellerin “ahirete öncelik vermek” anlamına geldiğini ve büyük ölümsüz ödüle bizi layık kıldığını Kur’an’dan takibederek istifadeye sunmak istiyoruz.
B- Sonsuz Ahiret Mutluluğunun Dünyevi Bir Bedeli Vardır
“Birr/gerçek erdemlilik ve dürüstlük, yüzünü doğuya veya batıya çevirmenizle ilgili değildir. Ama gerçek erdem sahibi, Allah’a Ahiret Günü’ne, meleklere, vahye ve peygamberlere inanan, servetini- kendisi için ne kadar kıymetli olsa da – akrabasına, yetimlere, ihtiyaç sahiplerine, yolculara, yardım isteyenlere ve insanları kölelikten kurtarmaya harcayan, namazında devamlı ve dikkatli olan, arındırıcı mali yükümlülüğünü ifa eden kişidir; ve söz verdiklerinde sözlerini tutan, ( Allah yolunda karşılaşılan) felaket, sıkıntı ve zorluk anlarında direniş gösterenlerdir. İşte onlardır sadakatlerini gösterenler ve onlardır gerçekten takva sahipleri” ( Bakara,2/177.)
Yukarıdaki ayette de görüldüğü gibi, ahirete iman Allah’a imanın hemen ardından gelen bir önemliliktedir. Yine ayet bütünlüğünde bu ayrılmaz bütünlüğün belli başlı hangi salih amellerle örülmesi gerektiği açıkça beyan edilmiştir. Verilmek istenen ilahi mesajın esası, “ahirete imanın somut
dünyevi amellerle tanınması gerektiği, vicdanlardaki soyut bir kabul biçimi olmadığı” dır.
Bu imanı kalbinde taşıyan müminlerin duyarlılıklarını dünyada iken tezahür eden erdemli davranışlarından tanıyabilmeliyiz. Ahiret sevabı’ na nail olmanın bedeli olan salih amellerden daha bir çok ayette bahsedilmekte, gönülden boyun eğerek dünyadan elde ettiklerini ahiretin lehine satan müminlere Yüce Allah yol göstermektedir. Buna göre, ahirete kuşkusuz iman edenlerin şiarı olup İlahi övgüye mazhar olan bu temel davranışlardan bazıları şunlardır:
1-Namazı sürekli kılıp diğer gereklerini yerine getirmek: Namazda devamlı ve duyarlı olmak demek; unun şehadeti olan diğer dürüstlük simgesi davranışları yılmak nedir bilmeksizin hayatın her yanına Tevhid’ in damgasını vurmak demektir. Yeniden dirilişin gerçekleşeceğine kesin inanç besleyenler; namazı devamlı, kararlı, gayelerine uygun ameller geliştirmek suretiyle gözünün nuru gibi korurlar.
Dp-Ahirete iman ile namaz ve infak arasındaki kopmaz bağa dikkatlerimizi çeken çok sayıda ayet vardır. Misal olarak Lokman Suresi’nin dördüncü ayeti için bkz.: “ Onlar ki, namazlarında kararlılık gösterirler ve karşılıksız yardımda bulunurlar; çünkü onlar içlerinde öte dünyaya kesin inanç besleyenlerdir.” ( Lokman, 31/4.)
Öteki dünyayı gözeterek yaşayanlar, ilahi hikmetin muhkem değerleri olan vahyin bilgisine vakıf olup, gecelerini secde ve ibadete adayıp, kıyam halinde Yüce Rabbimizin övgüsünü kazanmaya çalışırlar. Bu örnek davranışları ile ilahi vahyin bilgisine uygun tanıklıklar ortaya koyan Alim Müminler, ibadetlerini uykularını bölerek günün her saatine yaymaları bakımından Kur’an’da övgü ile söz edilmektedir.
Dp-Rabbimiz öte dünyayı gözeten Alim Müminler’in gecelerini kıyamla geçirerek ibadet ettiklerini ve böylece ilahi rahmete nail olduklarını ilan etmektedir: Bkz. Zümer,39/9.
2-Sevdiklerinden infak etmek: Arınmak için, sevdiği mallardan kendisi için ne kadar kıymetli olsa da; akrabalara, yetimlere, ihtiyaç sahiplerine , yolculara, yardım isteyenlere, özgürleştirmek için kölelere harcamak.
Ahiret; Allah’a karşı sorumluluklarını yerine getirenler için mükafatların fazlası ile alındığı bir yurttur. Bu sürekli ikamet yerinde selamlanmak; ancak Namaz ve infak gibi salih ameller ile ahiret mutluluğuna talip olmakla mümkündür. ilahi vahyin hikmetli bilgisine muhatap olup bu nimetin kıymetini bilerek gönülden iman edenler, Allah’ a ve Ahiret Günü ‘ne inandıkları için namazlarında dikkatli ve devamlı bir kararlılık sergilerler. Onlar karşılığını insanlardan beklemeden harcama yapıp, dünyada sahip olduklarını ahiret mutluluğu ile takas ederek, büyük bir Ecr’i/bitimsiz mükafatı hak etmişlerdir.
Dp-Ahiret Günü’nde ilahi mükafata/ecire layık olmak, ancak ve ancak namaz ve infak gibi salih amelleri işlemekle mümkündür: Örnek olarak bkz. Nisa,4/162.
İnfak, Allah yolunda yapılan bütün harcamaların Kur’ani bir ifadesi olarak, sadece öte dünyada bizi bekleyen hakikatlere layıkı ile iman edenlerin katlanabileceği bir fedakarlıktır. Çünkü insanlara mallarından vermek, ağır gelen güzel amellerdendir. Belki ondan daha zoru, can veren Rabb’e can vermektir.
Fakat mal ve mülkün asıl sahibi olan Allah’ ın emrettiği alanlarda sevdiklerimizden yüklü miktarda harcama yapmak da hayli zordur. İşte bu zorluğa rağmen infaktan vazgeçmeyen müminlerin Allah’ a yakınlık kesbedeceği müjdelenmiştir.
Dp-Nefsine zor gelmesine rağmen Allah uğrunda yaptıkları yüklü miktardaki harcamalarından dolayı, Bedeviler’ den bazıları övülerek Mukarrebun/ Rabbin rızasına yakınlaşan gruplar içinde anılmıştır: Bkz. Tevbe, 9/99.
Yine ahirete kesin olarak inanan müminler olarak sahip olduğumuz kadarı ile mal-mülk ve servetlerimizi bencilce hareket ederek, dünyevi olan süfli emellerimizle damgalanmış hedeflerimizi gerçekleştirmeye vakfetmemeliyiz. Dünyadan kazandıklarımızı, insanlardan her hangi bir teşekkür veya karşılık beklemeden Allah için/adaletin, dürüstlüğün, erdemliliğin yücelmesi, kula kulluğun son bulması için harcamalıyız.
3-Ahde vefa: Söz verdiğinde sözünü tutmak; iman ahdinden caymayarak Allah’a verdiği sözü tutmak, insanları aldatmamak.
dp-Bakara,2/177.
4-Sabır: Felaket, zorluk ve sıkıntıların Allah’tan gelen sınama aracı işler olduğu bilinci ile hareket edip sabretmek. İman hakikatlerine bağlılığını her ne sebeple olursa olsun sürdürmek, ahirete imanın vazgeçilmez bir gereğidir. Sabır; kolaylıkta da zorlukta da aynı kararlı tutumu takınmak, iman ahdine bağlılığı her halükarda sürdürmektir, Allah yolunda başa gelenden dolayı korkup ümitsizliğe düşmemektir.
dp-Bakara,2/177.
5-Muhtaçları gözetmek: Ahiret inancına sahip olup öteki dünyanın varlığından bütün kalpleri ile emin olan ıslah ehli müminler, yetimin hakkını gözetirler. Garibana sahip çıkarlar. Öksüzü kollarlar. Sahipsiz olduğu için ezilen, sömürülen halkların haklarını savunurlar.
Allah için çevremizdeki haksızlıklara, sömürüye ve zulme karşı bir duruş almak, Ahiret Günü vereceğimiz hesabın ana konularından biridir. Bunu için biz müminler salt kendi çıkarlarımızı gözetecek bir hayat tarzından uzak durmak zorundayız. İşte böyle bir inanç da bencilliği yok eden manevi tedavi şeklini belirlemektedir.
Oysa Müfsid olmayı hayat tarzı haline getiren bozguncular ise, yeniden dirilişe inanmadıkları için adaleti ayakta tutma konusunda sorumluluk duymazlar. Çünkü öte dünyayı gerçeğine karşı duyarsız kalmak, insanlarda onulmaz manevi yaralar açar. Bu yüzden bozguncular, bencildirler. Sırf kendi çıkarlarını düşünürler. Halbuki öte dünya hakikatini bir inanç olarak yüreklerinde taşıyan müminlerin merhamet duyguları geliştiği için diyergamdırlar.
Dp- İçinde bulundukları durumun sömürüye ve fırsatçıların kullanımına açık olması dolayısı ile, ihtiyaç sahiplerini asıl kollayıp gözetmesi gerekenler öte dünyaya inandıkları için istismar etmeyi düşünmeyen, sırf Allah rızası ile hareket müminlerin görevidir: Bakara,2/220. Zaten ahireti inkar edenlerin, yoksulların haklarını gözettikleri iddiası koca bir yalandan ibaret olup, onların amacı fukaranın halini dünyevi bir kazanca dönüştürmekten başka bir şey değildir: Bkz.Fussilet,41/17.
Öteki dünyanın varlığına kesin olarak inanmayanlar, yoksulu doyurmak, garibana sahip çıkmak konusunda samimi bir sorumluluk hissetmezler. Onların ahiret inancı olmadığından dolayı, dünyadan en yüksek faydayı elde etmeye çalışırlar. Bu da kendilerini bencil bir karaktere büründürür. Salt kendisini düşünen bu egoistler, merhamet ve şefkat gibi insani erdemlerden de yoksundurlar. Onlar fakirlerin kullanıma ve sömürüye elverişli hallerinden idelolojik, siyasi ve ekonomik çıkar sağlamaya gayret eden sahtekarlardır.
Peki fukaralar için çeşitli teşekküller oluşturan kafirlerin, münafıkların varlığı nasıl izah edilecektir? Onlar bu teşekküllerde ortaya koydukları tavırları ile iki yönlü bir amaç taşımaktadırlar. Birincisi, yaratılıştan taşınan adalet duygularını tatmin emektir. İkincisi ise, kendileri için yoksullar üzerinden siyasi üstünlük kurma fırsatı oluşturmanın meşru temellerini oluşturmaktır.
6-Allah için sevip Allah için buğz etmek: Yeniden diriliş günündeki nihai hükmün verileceği hesaba inananlar; “Allah için sever, Allah için buğz ederler.” Sevmede ve buğz etmede müminlerin ahirete iman etmelerinin belirleyici bir etkisi vardır. Bu yüzden Yüce Rabbimiz, babaları, oğulları, kardeşleri ve diğer akrabaları da olsa, öteki dünyaya kesin olarak iman edenlerin ,Allah’a ve resülüne, indirdiği vahyi hakikatlere karşı isyan edenleri sevmemeleri gerektiğini beyan etmektedir. Ahirete kesin olarak iman edenler arasında, ilahi hukuka karşı saygısız oldukları halde, münker olan bir konuda akrabalarına itaat edip sevenler yoktur
Dp-Öteki dünyaya kesin olarak iman edenler,en yakın akrabaları da olsa, eğer Allah’a ve resülüne isyan ediyorlarsa, onları sevmezler. Çünkü öteki aleme iman, sahibine iyi ile kötü arasında kesin bir sınır çizmeyi gerektiren net bir bakış açısı kazandırır. Sevmenin ve buğz etmenin ahirete imanla ilişkisini beyan eden ayet için bkz. Mücadele,58/22
7-İtaati Allah’a mahsus kılmak: Nihai anlamda emirlerine ve nehiylerine uyulması gereken tek güç Allah’tır. Allah’tan başkasına itaat, ancak meşruiyetini ilahi vahyin değer yargılarından aldığı zaman mümkündür. Aksi takdirde, öteki dünyanın mutlak varlığına gönülden iman eden müminlerin, dünyadaki zulüm ehlinin verdiği emirleri yerine getirmek gibi bir yükümlülükleri yoktur. Kaldı ki, böyle bir durumda şerre isyan etmek, büyük bir ibadet olup, ebedi mükafata da ulaşmanın dosdoğru bir yoludur.
Ahirete iman etmek; İtaati Allah’a ve O’nu rızası için çalışıp çabalayanlara has kılmayı gerektirir. Ahiret’ e kuşkusuz iman eden müminler, anlaşmazlığa düşülen her hangi bir konuda bencil arzuları veya beşeri doktrinleri değil Allah’ ı ve Resul’üne indirdiği ahkâmı hakem kılmadırlar.
Dp-Ahirete kuşkusuz iman edenlerin şiarı salt Allah’a itaat etmeleri ve meşruiyetini ilahi vahyin muhkem doğrularından almayan her emre isyan etmeleridir: Nisa,4/59.
8-İbadet mahallerini koruyup gözetmek: Allah’ ın mescidlerini onarıp gözetmek, Allah’ a ve Ahiret Günü’ ne iman edenlerin görevidir. Ayrıca onlar, namazında dosdoğru ve süreklidirler, arınmakla vermekle yükümlü olduğu zekatı, sadakayı ve infakı esirgemezler, bunları yaparken başkalarının kınamasına aldırmazlar. Çünkü sadece Allah’ tan korkup çekinirler. Bunlar, ilahi rehberliğe tabi olmanın ölçüsü ve göstergesi olan amellerdir.
dp-İbadet mahallerini koruyup gözetmek, ahirete imanın dünyevi bedeli olan amellerindendir: Tevbe,9/17.
Ahiret Bilinci: Salih Amellerimizin Yüreklerimizdeki Azığı
Ahirete iman, Rabbimizin denetleyen bir ilah olduğuna iman etmekle de irtibatlıdır. Hakimiyetinde ortağı bulunmayan Yüce Allah, yarattıktan sonra kenara çekilmeyen, yaratmaya devam eden ve var ettiklerini de başı boş bırakmayıp onlarla alakasını çeşitli biçimlerde sürdüren bir ilahtır. İşte ahirette çekileceğimiz hesap da Rabbimizin denetleme araçlarından biridir.
Bu yönü ile ahirete iman, Allah’a imanın ayrılmaz bir parçası, mütemmim cüzüdür.
Öteki dünya inancı insanların dünya hayatına karşı aşırı bağlılıklarını önleyerek kin, nefret, hasetlik, hırs, bencillik gibi duygularını eğiterek ıslah eder. Zamanla bu duyguların baskısından kurtulmayı sağlayan bir inançtır, ahirete iman. Her anımızı uhrevi hesaba hazır olma diriliği ile geçirmeyi hedeflediğimizde, kendi öz benliğimizin kötülük çağrılarına ve şeytanın askeri olan zalimlere karşı hiçbir korkumuz kalmayacaktır. Ahireti önceleyen biz müminler adımlarımızı ölçülü ve hesaplı atmak zorundayız.
Ahirete iman; insanları kötülüklere karşı eğitip, şer odaklarının çağrılarına karşı daima hazır bir ruh hali ile, manevi donanımlar kazandırır. Bu iman ile kalbi dolu olan kişi, faiz, hırsızlık, rüşvet gibi toplumda daima garibanın/ mustadafın ezilmesine yol açan illetlerden uzak durur. Böylece tertemiz bir ruh ve kişilik sahibi olan müminlerin kendileri ile ve toplumla aralarında ilişki zulüm değil adalet temelinde yükselir.
Manevi doyum ve huzurun bir teminatı da kul hakkına girmemektir. Ahirete kuşkusuz bir inaçla iman edenler, başkalarının haklarına girmezler. Çünkü ölümün ağızları acıtan tadı, nefislerimizdeki dünya metaına karşı aşırı olan tutkumuzu firenleyen önemli bir işlev görmektedir. Değil mi ki, ölüm sonsuz mutluluğun ve huzurun bir başlangıcıdır; öyleyse söz dinlemeyen nefsimize ve çevremize durmadan ahireti hatırlatarak arınalım arındıralım...
Yeniden diriliş inancının unutulduğu, nihai hesaba hazırlıklı olma bilincinin yitirildiği bir dünyada, bütün maddi donanımları elde etse de, insanlar manevi destekten yoksun kalmaktadırlar. Alabildiğine bencilleştikleri için, huzursuzluklarına çare olacak devalar ararken yaptıkları imdat çağrılarını da kimseye duyuramadan, bir ömrü yok yere heba etmektedirler.
Ahiret inancı kalplerimizde ne kadar güçlü bir yer işgal ederse, bizi kötülüğe çağıran iç ve dış etkenlere karşı o kadar donanımlı, hazırlıklı olma imkanını elde edebiliriz. Ne mutlu bize ki, , nice günah davetlerini güçlü bir ahiret bilinci sayesinde bertaraf ederek etkisiz kılacak bir manevi dayanağımız vardır.
Rabbimiz, öteki dünyayı önceleyen müminlere şeytanların kötülük temennilerinin bir zararının dokunamayacağını Kur’an’da müjdelemektedir. Sebe Suresi’ndeki bu muştuya göre; ahirete kesin bir inanç taşıyan müminlere İblis’in askerleri olan insan ve cin şeytanlarının körüklediği şer odaklarının belirleyici bir etkisi olamaz. İşte Sebe Suresi’ndeki muştu:
“Halbuki İblis’in onlar üzerinde hiçbir zorlayıcı bir gücü yoktu ( zatenİblis’e insanları baştan çıkarma iznini vermişsek), ahiretin varlığına gerçekten inananları ona şüphe ile bakanlardan kesin bir şekilde ayırt emek için vermişizdir. Çünkü Rabbin her şeyi görüp gözetendir.”( Sebe,34/21.)
Sadece öteki dünyanın varlığından bütünüyle emin olanlar, şeytana karşı kutlu bir direniş örneği gösterirler. Bu direnişi gerçekleştirmeye çalışmayanların ise, beşeri kuruntularla ahirette büyük bir mükafatı ödül olarak alma hesabı yapmaları boşunadır. Çünkü biz müminleri diğer insanlardan ayıran en önemli vasıf; gayba iman etmemiz ve bu imanın gereklerini Ğarrra’ya/beşeri kuruntulara kapılmadan yerine getirme cihadı içinde olmamızdır.
Şeytani dürtülerle kendilerini kandırıp, ahiretin bedeli olan dünyevi ameller işlemeyenlerin kuruntuları öte dünyada gerçekleşmeyecek ve onlar onulmaz bir üzüntüye gark olacaklardır. Bu hüznün ise, içinde ebediyyen boğulmaktan başka bir faydası yoktur.
Öyleyse, ahiret gibi gaybi konularda kuruntuları bırakalım. Sadece ilahi vahyin kesin doğrularına teslim olalım. Doğrudan veya Allah adına kandıran şeytan ve askerlerine karşı uyanık olalım. Sonsuz ve bitimsiz ahiret mutluluğunu elde etmenin dünyevi bedellerini öderken yarım gönüllü olmayalım. Allah’a tam bir teslimiyet göstererek dünyada ve ahirette iyilik isteyelim. Bu dünyanın lehine ahiretten vazgeçenleri değil, ahiret lehine bu alemin sınırlı nimetlerinden vazgeçen peygamberleri örnek alalım.
Fevzi Zülaloğlu
.
Ahirete Ne Hazırladın?
İnsanların zamanlarının büyük bölümü gelecek yaşamları için hazırlıklar yapmakla geçer. Yazın kış hazırlıkları, sınavlara hazırlık, evlenmeye hazırlık vs. Dünya hayatı için binbir türlü çaba harcanıp hazırlıklar yapılır. Şüphesiz bu yapılması gereken bir şeydir. Ancak dünyaları için bunca hazırlıklar yapan bir çok insanın sıra ahiret hayatına gelince hiçbir hazırlıkları bulunmadığı, aksine böyle bir kaygı da taşımadıkları görülmektedir. Geçici hayatları için nice hazırlıklar yapan, ama ahiret hayatlarını ihmal eden insanların durumu çökmekte olan bir binanın boyasını yenileme çabasına benzemektedir. Doğru olan şüphesiz her iki dünya için de hazırlık yapmaktır. İslam insanlardan hem dünyaları hem de ahiretleri için iyilik dilemelerini emretmiştir.
“Ey iman edenler! Allah'tan korkun ve herkes, yarına ne hazırladığına baksın. Allah'tan korkun, çünkü Allah, yaptıklarınızdan haberdardır.” (Haşr 59/18)
“...O halde Kur'an'dan kolayınıza geleni okuyun. Namazı kılın, zekâtı verin, Allah'a gönül hoşluğuyla ödünç verin. Kendiniz için önden (dünyada iken) ne iyilik hazırlarsanız Allah katında onu bulursunuz; hem de daha üstün ve mükâfatça daha büyük olmak üzere. Allah'tan mağfiret dileyin, şüphesiz Allah çok bağışlayıcı, çok esirgeyicidir.” (Müzzemmil 73/20)
Hesap günü… İnsanların dünyada yapıp ettiklerinden hesaba çekilecekleri ve ebedi akıbetlerinin tayin olunacağı o dehşetli gün. O gün insan ameliyle baş başa kalacak ve hiçbir şefaatçinin şefaati kendisine fayda vermeyecektir. O kazananların tıpkı karnesi pekiyilerle dolu olan bir çocuk misali sevinçten ailelerinin yanına koşturacakları, kaybedenlerin ise büyük bir pişmanlık ve perişanlık yaşayacakları bir gündür. O gün zalimlerle mazlumların, Karunlarla mustazafların hesaplaşma günüdür. O gün İlahi adalet yerini bulacak, dünyada hor görülen ve ezilenler gülerken zalimler, sömürgeciler ve hortumcular büyük bir perişanlık içerisinde toprak olmayı dileyeceklerdir. O gün adalet yerini bulmuş ve herkes yaptıklarının karşılığını görmüştür.
O gün adalet terazileri kurulacak, o gün kimseye, hiçbir şekilde haksızlık edilmeyecektir. Yapılan iş bir hardal tanesi kadar dahi olsa, o adalet terazisine getirilecektir. (Enbiya 21/47)
Yeryüzü, Yüce Allah’ın nûru ile aydınlanacak, kitap konulacak, peygamberler ve şahitler getirilecek ve hakkaniyetle hüküm verilecektir. Kimseye asla zulmedilmeyecektir. (Zümer 39/69).
“Kimin kitabı sağından verilirse,
Kolay bir hesapla hesaba çekilecek;
Ve sevinçli olarak ailesine dönecektir.
Kimin de kitabı arkasından verilirse,
Derhal yok olmayı isteyecek,
Ve alevli ateşe girecektir.
Zira o, (dünyada) ailesi içinde (mal-mülk sebebiyle) şımarmıştı.
O hiçbir zaman Rabbine dönmeyeceğini sandı.
Oysa gerçekten Rabbi onu görüyordu.” (İnşikak 84/7-15)
Yüce Allah kullarının üstünde yegâne kudret ve tasarruf sahibidir. Onlara koruyucular gönderir. Nihayet birine ölüm geldi mi elçiler onun canını alırlar. Onlar vazifede kusur etmezler. Sonra insanlar gerçek sahipleri olan Allah'a döndürülürler. Hüküm yalnız O'nundur ve O, hesap görenlerin en çabuğudur. (En’am - 6/61-62)
Kıyametin kopması, hesap günü ve ahiret hayatı Rabbimizin gerçek olan vaadidir. Kur’an’ın inanç konuları arasında en fazla üzerinde durduğu konulardan biri de budur. Kıyamet, hesap günü ve ahiret hayatına iman etmeyenler bulunduğu gibi inkâr etmemekle birlikte bu konularda yanlış anlayış ve beklentiler içerisinde bulunanlar da vardır. Bu yanlış anlayışlardan biri de cennetin kolaylıkla elde edilebileceği beklentisidir. Oysa Kur’an bu konuda şunları beyan etmektedir:
“Yoksa siz, sizden önce gelip geçenlerin başına gelenler size de gelmeden cennete gireceğinizi mi sandınız? Yoksulluk ve sıkıntı onlara öylesine dokunmuş ve öyle sarsılmışlardı ki, nihayet Peygamber ve beraberindeki müminler: ‘Allah'ın yardımı ne zaman?’ dediler. Bilesiniz ki Allah'ın yardımı yakındır.” (Bakara 2/214)
“Allah, mü’minlerden mallarını ve canlarını cennet kendilerinin olmak üzere satın almıştır...” (Tevbe 9/111)
Bu ayetler, ebedi kurtuluş olan cenneti elde etmenin nasıl bir bedel gerektirdiğini ifade etmektedir.
Bu ve benzeri ayetlerin verdiği apaçık mesaj, cenneti elde edebilmenin belli bedeller gerektirdiğidir. Kur’an, bedelsiz, karşılıksız, acısız, ızdırapsız bir cennet hayalini reddetmektedir. Acısız, ızdırapsız hayat, cennetteki hayattır, onu elde etmek için çeşitli zorluklara göğüs germek gerektiği ise yüce Rabbimizin beyanıdır. Bu ayetler “Sadece sözle La ilahe illallah diyen cennete girecektir”, “Falan duayı falanca kadar okuyan kimse cennete girecektir” gibi anlayışları tamamen reddetmektedir. Açık bir şekilde cennetin bedelini haber veren bu ayetler bedelsiz, çilesiz, fedakârlıksız cennet hayallerini kökünden imha etmektedir. Kur’an’da geçen peygamber kıssaları ve Hz. Peygamber’in hayatını anlatan siyer kitapları okunduğunda bizzat peygamberlerin nice acı ve sıkıntılara göğüs gerdikleri görülecektir. Peygamberler dahi canları ve malları karşılığında cennet mükâfatıyla imtihana tabi tutulurken birtakım insanların ucuz ve bedelsiz cennet hayali kurmasının bir fanteziden ibaret olduğu anlaşılmaktadır. İnsanların kendi kendilerine kurdukları hayallerin ve dalıp gittikleri fantezilerin ise din açısından hiçbir değeri olmadığı aşikârdır.
“İnsanlardan öyleleri de var ki, Allah'ın rızasını almak için kendini ve malını feda eder. Allah da kullarına şefkatlidir.” (Bakara 2/207)
İnsanoğlu günlük hayatında pek çok yanıltıcı bilgi ve manipülasyonla karşılaşır. Farkına bile varamadığı aldatmalara muhatap olur. Zaten günümüzde televizyon, eğlence yerleri, gazeteler, stadyumlar vs insanları manipüle etmek için vardır. Bugün medyanın temel işlevi, insanları çıkar gruplarının çıkarlarına uygun şekilde yönlendirmek haline gelmiştir. Bilinç meşalesi sönük olan insanlar, bu aldatmalara kolaylıkla aldanır, medyanın istediği yöne gitmekten kendini alıkoyamaz. İnsanları belli çıkar gruplarının istediği şekilde yönlendirme gayesi güden medya organları, toplumun belli bir bilince kavuşup kendi etki alanlarından çıkmaması için de eğlence, futbol ve magazini hayatın temel ve vazgeçilmez öğeleri olarak sunar. Bu medya organları, aynı zamanda, dini ısrarla Allah ile kul arasındaki bir vicdan meselesinden ibaret göstermeye ve böylece dini işlevsizleştirmeye çalışır.
Şeytan da insanları kandırmak için türlü yollara başvurur, onlara çeşitli vaadlerde bulunur. Nitekim cennette Hz. Adem ve Hz. Havva’yı ölümsüzlük vaadiyle kandırmıştı. Şeytanın insanlara dönük aldatmalarından biri de onlarıAllah’ın merhametiyle kandırmasıdır. Rabbimiz Kur’an-ı Keriminde bu duruma işaret etmiş ve insanlardan o aldatıcının kendilerini Allah adına ve Allah’ın merhametiyle aldatmasına izin vermemelerini istemiştir. Bir kimse bu yöndeki şeytani vesveselere aldanarak, “nasıl olsa bağışlanacağız” anlayışına sahip hale geldiğinde günah işlemekten rahatsız olmamaya başlayabilmektedir. İşte aşağıdaki ayet-i kerime bu duruma işaret etmekte ve şeytani bir vesvese olan “nasıl olsa bağışlanacağız” anlayışının insanı kötülüğe sevk eden bir aldatmacadan ibaret olduğunu vurgulanmaktadır:
"Onların ardından, onları izleyen ve kitaba mirasçı olan bir nesil geldi. ‘Biz nasıl olsa bağışlanacağız’ diyerek, bu dünyanın geçici malını alıyorlardı..." (A’raf 7/169)
“Nasıl olsa bağışlanacağız” ya da “ateş bize az bir süre dokunacak” gibi geçmiş ümmetlerin içerisine düştüğü yanılgılar, onları dinlerinin hükümlerine uyma konusunda gevşek ve laubali kılmıştı. Bizler bu tür aldanış ve yanılgılardan titizlikle uzak durmak zorundayız. Aksi taktirde önceki ümmetlerin durumuna düşeriz ve tarih bir kere daha tarih tekerrür eder ve bizler de kaybedenlerden oluruz.
Yüce Allah insanoğlunu tabi tuttuğu imtihan gereğince ona hem iyilik yapabilme hem de kötülük yapabilme yeteneği vermiştir. Bununla beraber, kendi aralarından seçtiği peygamberler vasıtasıyla insanlara iyiliklerden yana olmayı, iman edip salih amel işlemeyi ve kötülüklerden uzak durmayı emretmiştir. İnsanlar iyiliği veya kötülüğü seçme konusunda iradeleriyle başbaşa bırakılmışlardır. Fakat tekrarlayalım ki, asla başıboş bırakılmamışlar, tercihlerini haktan, adaletten, iyilik ve doğruluktan yana yapmaları için peygamberler aracılığıyla sürekli uyarılmışlardır. Yapacağı iyilikler insanın kendi lehine, kötülükler de kendi aleyhine olacaktır.
“Kim iyi bir iş yaparsa, bu kendi lehinedir. Kim de kötülük yaparsa kendi aleyhinedir. Yüce Allah kullara zulmedici değildir.” (Fussilet 41/46)
“Kim iyi iş yaparsa faydası kendinedir ve kim de kötülük yaparsa zararı yine kendinedir. Sonra Rabbinize döndürüleceksiniz.” (Casiye 45/15)
“Eğer inkâr ederseniz, şüphesiz Allah, size muhtaç değildir. Bununla beraber O, kullarının küfrüne razı olmaz. Eğer şükrederseniz sizden bunu kabul eder. Hiçbir günahkâr diğerinin günahını çekmez. Nihayet hepinizin dönüp gidişi, Rabbinizedir. Yaptıklarınızı O size haber verir. Çünkü O, kalplerde olan her şeyi hakkıyla bilendir.” (Zümer 39/7)
“...Ey insanlar! Sizin taşkınlığınız ancak kendi aleyhinizedir; (bununla) sadece fâni dünya hayatının menfaatini elde edersiniz; sonunda dönüşünüz yine bizedir. O zaman yapmakta olduklarınızı size haber vereceğiz.” (Yunus 10/23)
“De ki: Ey insanlar! Size Rabbinizden Hak (Kur'an) gelmiştir. Artık kim doğru yola gelirse, ancak kendisi için gelecektir. Kim de saparsa, o da ancak kendi aleyhine sapacaktır. Ben sizin üzerinize vekil değilim.” (Yunus 10/108).
“Bilsin ki insan için kendi çalışmasından başka bir şey yoktur.” (Necm 53/39)
Hesap günü, insanlara, kendilerine dünyada düşünüp hakkı idrak edecekleri kadar bir ömür verildiği hatırlatılacak ve ömür sermayesini ne şekilde geçirdiği insanlara sorulacaktır.
İnsanlara gerçekten de düşünüp öğüt almaya fazlasıyla yetecek kadar bir ömür verilmiştir. Ortalama insan ömrünün atmış beş olduğunu göz önünde bulunduracak olursak bu süre içerisinde insanlar kendilerini Allah’a kulluğa götürecek nice tablolarla karşılaşır. Kainattaki kusursuz muhteşem düzen, sürekli yaşanan doğumlar, ölümler, insanın donanımı, bitkiler alemi, hayvanlar alemi vs düşünen bir insanı kolaylıkla Rabbine götürür. Koca atmış beş yıl. İnsanlar bu süre içerisinde mutlaka pek çok akıllara durgunluk veren nimetlerle karşılaşır. Bu süre içerisinde yaşadığı her bir dakika kendisine doğru yolu bulmak için verilen fırsattır. İşte bu nedenle Rabbimiz hesap günü dünyadayken yapıp ettiklerinden pişmanlık duyup yeniden dünyaya dönüp iyi işler yapmayı isteyen insanlara “Size düşünecek kimsenin düşünebileceği kadar bir ömür vermedik mi? Size uyarıcı da gelmedi mi?” şeklinde hitap edecektir.
“Onlar orada: ‘Rabbimiz! Bizi çıkar, (önce) yaptığımızın yerine iyi işler yapalım’ diye feryad ederler.
Size düşünecek kimsenin düşünebileceği kadar bir ömür vermedik mi? Size uyarıcı da gelmedi mi? Şimdi tadın (azabı)! Zalimlerin yardımcısı yoktur.” (Fatır 35/37)
Ahiret yaşamını kaale almayan ve dünya hayatına dalıp giden insanlarda ölçüsüz bir dünya hayatına düşkünlük görülür. Bu insanlar dünyadaki hayatlarının sona ermesini hiç istemez, ölümü kolaylıkla kabullenmezler. Ölüm onlar için bir kâbustur, kabullenilmez bir şeydir. Allah’a kulluk eden muttakiler için ise ölüm, hayatın gerçeklerinden biridir. Onlar ölümü gerçek hayatın kapısı olarak görürler. Ölüm onlar için insanın asla kaçamayacağı kaderidir, fakat bir son değildir. Kalıcı hayatın başlangıcına giden yol, Allah’a kavuşmanın ilk adımıdır. Kısacası muttakiler için vuslatın bir adımı, cennete açılan kapı anlamını taşıyan ölüm, dünya hayatına dalıp gitmiş insanlar tarafından kabullenilmez bir son olarak görülmektedir.
Onlar, dünya hayatlarının sonsuza kadar sürmesini istemektedirler. Bu istek bazı insanları çılgın eylemlere de sürükleyebilmektedir. Mesela Batı dünyasında bazı kişiler ölüme çare bulunacağı umuduyla milyonlarca dolar karşılığında öldükten sonra cesetlerinin özel dondurucu ortamlarda muhafaza edilmesini istemektedir. Öldükten sonra yeniden hayata döndürülme umuduyla gerçekleştirilen bu işlem ehl-i dünya insanlardaki fazla yaşama arzusunun ne boyutlarda olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.
“Yemin olsun ki, sen onları yaşamaya karşı insanların en düşkünü olarak bulursun. Putperestlerden her biri de arzular ki, bin sene yaşasın. Oysa yaşatılması hiç kimseyi azaptan uzaklaştırmaz. Allah onların yapmakta olduklarını eksiksiz görür.” (Bakara 2/96)
“Evet, onları da, atalarını da barındırdık. Nihayet ömür kendilerine (hiç bitmeyecek gibi) uzun geldi...” (Enbiya 21/44)
Gerçekten insan ömrü, varoluşun niçinini, nasılını sorgulayıp tefekkür etmek ve hakka tabi olmak için yeteri kadar uzundur. İnsan, ömrü boyunca, kendisini iman etmeye ve Allah’ın kudretinin büyüklüğünü idrak etmeye sevk edecek nice büyük nimetlerle karşılaşmakta, nice akla hayale sığmayan güzelliklere şahit olmaktadır. Bir kimse kendi bünyesinde varolan kusursuz tasarım ve işleyiş üzerinde durup düşünse, bu kendisini Yüce Allah’a kulluğa götürmeye yetecektir. Peki insanları bu tefekkürden alıkoyan nedir?
Bu sorunun cevabını aradığımızda görürüz ki, insanların çoğunluğu dünya hayatına ve meşgalelerine öyle dalmışlardır ki, hayatın anlam ve gayesi üzerinde düşünmeye fırsat bulamamaktadır. İnsanlar ev ve işlerine ayırdıkları zamanın dışındaki vakitlerini genellikle televizyon izleyerek, kahvehanelerde vs zaman öldürerek geçirmektedirler. Kitap okuma, tefekkür etme, eğitici sohbet ve benzeri etkinliklerde bulunan insanların sayısı fazla değildir.
Tıpkı Hz. Peygamber Kur’an okurken müşriklerin Kur’an duyulmasın diye gürültü çıkardığı gibi günümüzde de insanlar düşünüp sorgulamasınlar, hakka yönelmesinler diye İslam’ın mesajıyla toplumun arasına çeşitli engeller konulmuştur. Özellikle de televizyonun insanların zamanlarını boşa geçirmesinde çok büyük etkisi olmaktadır. İnsanlar televizyon dizileriyle, ekranları dolduran futbol maçlarıyla, hiç eksik olmayan müzik ve eğlence programlarıyla meşgul edilmekte, bu şamata arasında insanların tefekkür etmesi, hayatı anlamaya çalışması, kitap okuyup sohbet etmesi engellenmiş olmaktadır.
İnsana Yüklenen Temel Misyon:
İyiliği Emredip Kötülükten Menetmek
İslam’ın, yüce Allah tarafından yeryüzünün halifesi olarak belirlenen insanoğlu için bildirdiği temel misyon, iyiliği emredip kötülükten nehyetme sorumluluğudur. Bu misyon, İslam’ın devlet ve cemiyet anlayışının temelini oluşturmaktadır. Müslümanlar ister fert olarak, ister cemiyet olarak, ister de devlet olarak olsun bulundukları her yerde iyiliği emredip kötülüğü nehyetmekle, iyiliklerin taşıyıcısı, kötülüklerin ise önünde engel oluşturmakla mükelleftirler. Müslüman bir kimse, kötülük kimden gelirse gelsin ve kime yapılırsa yapılsın ona kayıtsız kalamaz. Gücü ölçüsünde kötülüğe ve haksızlığa karşı mücadele vermek zorundadır, bu, inancının ona yüklediği bir sorumluluktur. Müslüman bir kimse sıradan insanlar gibi olamaz, olmamalıdır. Çünkü o, Müslüman olmakla Rabbiyle ahidleşmiş olmaktadır. Rabbiyle İslam üzere ahidleşen kimse büyük bir mücadelenin, büyük bir davanın şahitliğini üstlendiğinin farkında ve bilincinde olarak yaşamını sürdürmelidir. Yüce Allah, Kur’an-ı Kerim’de birçok ayette iyiliği emredip kötülükten nehyetme yükümlülüğünü Müslümanlara bildirmiş ve bu yükümlülüğü yerine getirmeyi, ebedi kurtuluşun temel şartlarından biri olarak saymıştır.
“Siz, insanların iyiliği için ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz; iyiliği emreder; kötülükten meneder ve Allah'a inanırsınız...” (Al-i imran 3/110)
“Onlar, Allah'a ve ahiret gününe inanırlar; iyiliği emreder, kötülükten menederler; hayırlı işlere koşuşurlar. İşte bunlar iyi insanlardandır” (Al-i imran 3/114)
Temel misyonları insanlara iyiliği emredip kötülükten nehyetmek olan Mü’minlerin vasıflarından biri de, kötülüğü iyilikle savmaktır. Kötülüğü iyilikle savmak ve kötüleri iyiliklerle karşılamak gerçekten son derece büyük bir erdemdir. Bu Rabbani merhametin insanlara yansıyan yüzüdür. Rabbimiz kullarına karşı şefkatli, merhametli ve affedici olduğu gibi insanlara da kendi aralarında affedici ve merhametli olmalarını emretmektedir. Tabii ki Mü’minlerin affediciliği, merhametli ve şekatli oluşu, Allah’ın dinine karşı düşmanlık yapanlar söz konusu olduğunda geçerli değildir. Mü’minler, Allah’ın dinine savaş açan ve yeryüzünde mazlum ve mahrumlara zulmeden kimselere karşı şiddetlidirler.
Zaten kötülüğü iyilikle savma prensibi, insanların bilinçsizce takındıkları yanlış tavırlar söz konusu olduğunda geçerlidir. Yoksa zalimlerin zulümlerine ve tuğyanlarına, hırsızların hırsızlıklarına, gücü elinde bulunduranların haksızlık ve adaletsizliklerine karşı hoşgörülü ve affedici olmak, mazlumlara, haklılara, adalet bekleyenlere yapılabilecek en büyük kötülüklerdendir. Rabbimiz, bizlerden zulüm, haksızlık ve adaletsizliklere karşı mücadele etmemizi istemektedir. İnsanlara zulmeden, ölçü ve tartıda hile yapan, yetimin ve yoksulun hakkını gasbeden haramzadelere karşı hoşgörülü olmak, hakka ve adalete sadakatsizliktir. Müslüman bir kimsenin hoşgöreceği ve iyilikle savmaya çalışacağı kötülük, mazlumlara karşı işlenen suçlar, haksızlık ve adaletsizlikler değil, cahillerce şahsına yöneltilen sataşmalardır. Aksi halde İslami değerlere, hakka ve adalete karşı yapılan kötülükler asla hoşgörülemez. Allah’ın hoşgörmediği bir şeyi, bir Müslümanın hoşgörmesi düşünülemez.
Tabii ki bir insanın şahsına yönelik bilinçsizce yapılan bir sataşmaya, takınılan alaycı bir tutuma karşılık iyilikle cevap vermesi kolay bir iş değildir, zordur. Ancak Rabbimiz bizlerden kolay olanı yani kötülüğe kötülükle karşılık vermeyi değil, zor olanı yapmamızı istemektedir: Kötülüğü iyilikle savmak. Zira kötülüğe kötülükle karşılık vermek hiçbir şeyi çözmeyeceği gibi düşmanlıkları, kin ve nefreti körükleyen faktörlerdir. Oysa kötülüğe iyilikle karşılık vermek hem kötülere bir mesajdır hem de aradaki kin ve nefret yangınının üzerine sıkılmış su işlevi görecektir. Rabbimiz bu konuyla ilgili şöyle buyurmaktadır:
“Kötülüğü en güzel olanla uzaklaştır; biz, onların nitelendiregeldiklerini en iyi bileniz.
Ve de ki: 'Rabbim, şeytanın kışkırtmalarından sana sığınırım.'” (Mü’minun 23/96-97)
“İyilikle kötülük bir olmaz. Sen, en güzel olan bir tarzda (kötülüğü) uzaklaştır; o zaman, (görürsün ki) seninle arasında düşmanlık bulunan kimse, sanki sıcak bir dost oluvermiştir.
Bu(kötülüğü iyilikle savma olgunluğu)na ancak sabredenler kavuşturulur. Buna, ancak (hayırdan) büyük bir pay sahibi olanlar kavuşturulur.
Şayet sana şeytandan bir kışkırtma gelecek olursa, hemen Allah'a sığın. Çünkü O, işitendir, bilendir.” (Fussilet 41/34-36)
Dikkat edilecek olursa hem Mü’minun suresindeki hem de Fussilet suresindeki kötülüğün iyilikle, iyi bir tarzda savılmasını öngören ayetlerin hemen ardından şeytanın kışkırtmasına vurgu yapılmakta ve onun kışkırtmasından Allah’a sığınılması istenmektedir. Her iki surede de, kötülüğe kötülükle karşılık vermenin şeytanın kışkırttığı bir tutum olduğu, Rabbani tavrın ise kötülüğü güzel bir tarzda savmak olduğu ifade edilmektedir. Ayrıca kötülüğü iyilikle savmanın herkesin harcı olamayacağı, bu özelliğin ancak sabredenler ve hayırdan pay sahibi olan insanlara bahşedileceği vurgulanmaktadır.
Kötülüğü iyilikle savmak zor bir tavırdır. Her yiğidin harcı değildir. Çünkü kötülükle karşılaşan bir insanın negatif duyguları ister istemez harekete geçecektir. Öfke, kin ve intikam alma hisleri kendisini gösterecektir. İnsanın bu duygulara kapılıp kötülüğe kötülükle karşılık vermesi insanın kendini duygularına mahkum etmesiyle kolaylıkla gerçekleşecek bir eylemdir. Oysa böyle bir durum karşısında metanetini korumak, duygulara hakim olmak, öfke ve intikam hislerini yenerek kötülüğe iyilikle karşılık vermek kolay değildir. Duyguların yoğun bir şekilde harekete geçtiği anlarda aklı duyguların önüne geçirebilmek çaba isteyen bir tutumdur. Negatif hislerin kabardığı anlarda pozitif duyguları harekete geçirip negatif hisleri devre dışı bırakmak gerçekten büyük bir başarıdır.
Bir Fincan Kahvenin Kırk Yıl Hatırı Vardır!
Bu meşhur atasözünü hepimiz biliriz. Bu söz, minnettarlık duygusunun insanlar üzerindeki güçlü etkisini çok iyi ifade etmektedir. Gerçekten de insanların çoğu, kendilerine ikramda bulunan, zor zamanlarında yardımlarına koşan kimselere karşı etkili bir şükran ve minnettarlık duygusu hissederler. Genellikle de bu iyilik veya ikramı karşılıksız bırakmamak için çabalarlar. Şükranlarını hissettirmek için fırsat kollar, aksi halde içlerinde büyük bir eziklik hissederler. Peki bu minnettarlık ve şükran hisleri yüce Allah’ın nimetleri söz konusu olduğunda niçin zayıflamakta, genellikle insanlar bir fincan kahvenin hatırı kadar bile olsa, Rabblerinin ikram ve nimetleri karşısında çoğunlukla şükürsüz ve nankör kesilmektedirler?
Öyle zannederim ki, bu çarpık durumun temel sebebi, gaybe olan imanın zayıflığıdır. Evet, insanlar, bir kimse kendilerine bir ikramda bulunduğunda, ikramı bizzat müşahade ediyorlar ve bunun karşılığında o kimseye şükran duyuyorlar. Başta hayatı olmak üzere, insana sahip olduğu bütün nimetleri bahşeden yüce Allah’ın nimetleri ise insana çeşmeden, ağaç dalından, tarladan, bağdan, bahçeden... ulaşıyor. Bu nimetlerin kaynağını tam ve doğru olarak algılamak ve Allah’ı hakkıyla tanımak ise mutlaka gaybe iman etmekten geçiyor. Oysa insanların çoğu gaybe iman etmenin ne demek olduğu bilincini bile taşımıyor ki, gaybe gereğince iman etsin. Mesela ne kadar insan, cennet ve cehenneme onları görüyormuşçasına şeksiz şüphesiz iman ediyor? Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırının bulunduğu bir dünyada alemlerin Rabbine kulluk edenlerin sayısı, nankörlük edenlerin sayısına bile erişemiyorsa temel sorun, insanların gaybe iman edip etmemeleri noktasındadır.
Yüce Rabbimiz şöyle buyurmaktadır:
“O, geceyi, gündüzü, güneşi ve ayı sizin hizmetinize verdi. Yıldızlar da Allah'ın emri ile hareket ederler. Şüphesiz ki bunlarda aklını kullananlar için pek çok deliller vardır. Yeryüzünde sizin için rengârenk yarattıklarında da öğüt alan bir toplum için gerçek bir ibret vardır.
İçinden taze et (balık) yemeniz ve takacağınız bir süs (eşyası) çıkarmanız için denizi emrinize veren O'dur. Gemilerin denizde (suları) yara yara gittiklerini de görüyorsun. (Bütün bunlar) onun lütfunu aramanız ve nimetine şükretmeniz içindir. Sizi sarsmaması için yeryüzünde sağlam dağları, yolunuzu bulmanız için de ırmakları ve yolları yarattı.” (Nahl 16/12-15)
Şüphesiz Yüce Rabbimiz’in tüm bu nimetlerinde düşünüp idrak eden insanlar için büyük ibretler vardır. Kâinattaki kusursuz düzen üzerinde kafa yoran bir kişi mutlaka Allah’a iman edecek ve bu muhteşem düzenin kurucusunu rüku ve secdelerle tesbih edecektir. En ince ayrıntısına kadar hesaplanmış bu kusursuz düzeni tesadüf kelimesiyle açıklamaya çalışanlara ise ancak acımak gerekir. Bu öylesine mükemmel bir düzendir ki, karıncadan insanoğluna kadar her şeyin bu düzende mutlaka bir misyonu vardır. Her şey birbiriyle bağlantılıdır. Her varlığın doldurduğu bir boşluk vardır. Hiçbir şey boş yere yaratılmamıştır. Bir karınca, bir örümcek, bir çekirge, bir aslan, bir köpek ve diğerleri boşuna yaratılmamıştır.
Avrupa’nın bir kentinde belediye aldığı bir kararla lağım farelerini ortadan kaldırma çalışması başlatıyor. Bunun için de kanalizasyonlara ilaç dökülerek lağım fareleri öldürülüyor. Çok geçmeden kanalizasyonlar taşmaya ve şehri kirli sular basmaya başlıyor. Böylece, lağım farelerinin kanalizasyonlarda hareket etmek suretiyle tıkanmaları önledikleri anlaşılıyor ve kanalizasyon sistemine yeniden lağım fareleri yerleştirilerek taşmalar önleniyor. Yani her varlığın doldurduğu bir boşluk, yerine getirdiği bir misyon vardır. Bazen insanların “Bu niye yaratılmış” diyerek küçümsediği varlıklar da dahil olmak üzere her varlığın kâinattaki Rabbani sistemde mutlaka bir işlevi vardır.
İnsanlar tarafından ortaya konan basit bir eserde bile bir çok kusurlar bulmak mümkündür. Oysa akla hayale sığmayan bir organizasyon olan kainatta kusur aramak boşunadır. Nitekim Yüce Rabbimiz Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurmaktadır:
“O ki, birbiri ile ahenktar yedi göğü yaratmıştır. Rahmân olan Allah'ın yaratışında hiçbir uygunsuzluk göremezsin. Gözünü çevir de bir bak, bir bozukluk görebiliyor musun?. Sonra gözünü, tekrar tekrar çevir bak; göz (aradığı bozukluğu bulmaktan) âciz ve bitkin halde sana dönecektir.” (Mülk 67/3-4)
Bu ne müthiş bir meydan okumadır. İnkârcılara inkârlarını ispatlamaları için işte bir fırsat. İşte hodri meydan. Haydi tüm imkânlarınızla, uzay mekikleri, teleskoplar ve astronotlarınızla kainatta inkarınızı ve tesadüf iddialarınızı ispatlayacak bir kusur bulun. Haydi gözlerinizi gökyüzüne, yeryüzüne, bitkilere, hayvanlara, kendinize çevirin ve yaratılışta bir kusur arayın. Gözünüzü ve kuşkucu bakışlarınızı nereye yönlendirirseniz yönlendirin Kur’an’ın ifadesiyle gözünüz aradığı bozukluğu bulmaktan aciz ve bitkin halde size geri dönecek, kuşkulu bakışlarınız aradığını bulmaktan aciz düşecektir.
“Allah, sizin için, yarattığı şeylerden gölgeler kıldı. Dağlarda da sizin için barınaklar yarattı. Sizi sıcaktan koruyacak elbiseler ve savaşta sizi koruyacak zırhlar yarattı. İşte böylece Allah, müslüman olmanız için üzerinize nimetini tamamlıyor.” (Nahl 16/81)
“Allah'ın, göklerde ve yerdeki (nice varlık ve imkânları) sizin emrinize verdiğini, nimetlerini açık ve gizli olarak size bolca ihsan ettiğini görmediniz mi? Yine de, insanlar içinde, -bilgisi, rehberi ve aydınlatıcı bir kitabı yokken- Allah hakkında tartışan kimseler vardır.” (Lokman 31/20)
“Allah, yeri canlılar için yaratmıştır.
Orada meyveler ve salkımlı hurma ağaçları vardır.
Yapraklı daneler ve güzel kokulu bitkiler vardır.
O halde Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlayabilirsiniz?”
(Rahman 55/10-13)
İnsanların çoğunluğu bunu idrak etmekten uzak bir yaşam sürse de şurası çok açık bir gerçektir ki Yüce Rabbimiz biz insanlara son derece büyük lütuflarda bulunmuştur. İnsana yaşamı için verdiği akla hayale sığmayan nimetlerin yanında yaşam süresi ve ahiret hayatında da insanları büyük lütuflar beklemektedir. İnsan Allah’a bir adım yaklaşsa Allah ona on adımla karşılık vermektedir. Kendisine yönelen kullarına rahmet kapılarını açmakta, dualara karşılık vermekte, tevbe edenin tevbesini kabul etmektedir. Daha önce de belirttiğimiz gibi iman edip salih amel işlemiş olanlara ahiret yurdunda kat kat mükafat verirken cürüm işlemiş olanlara işledikleri cürüm kadarıyla ceza vermektedir. Rabbimizin nimet ve lütufları saymakla bitmez, Kur’an’ın ifadesiyle denizler mürekkep ağaçlar kalem olsa O’nun nimetlerini yazmaya yetmez. Allah’ın nimetlerinden yararlanıp onların şükrünü eda etmemek, üzümü yeyip bağını sormamaktır:
“Ey iman edenler! Eğer Allah'tan korkarsanız O, size iyi ile kötüyü ayırt edecek bir anlayış verir, günahlarınızı örter ve sizi bağışlar. Çünkü Allah büyük lütuf sahibidir.” (Enfal 8/29)
“Ey iman edenler! Allah'tan korkun ve doğru söz söyleyin.
(Böyle davranırsanız) Allah işlerinizi düzeltir ve günahlarınızı bağışlar. Kim Allah ve Resûlüne itaat ederse büyük bir kurtuluşa ermiş olur.” (Ahzab 33/70-71)
“Böylece Allah, onların geçmişte yaptıkları en kötü hareketleri bile örtecek ve yaptıklarının en güzeline denk olarak mükâfatlarını verecektir.” (Zümer - 39/35)
Dünya mı, Ahiret mi? Tercih Bizim
İnsanlar kendilerine verilen irade ve akıl sayesinde hayatta üzerinde bulunacakları yolu seçmeye muktedir kılınmışlardır. İnsanların dünyada yapacakları tercihler ahiret hayatındaki akıbetlerini de belirleyecektir. İslam, vasat yol olarak insanlardan hem dünya hem de ahiret saadeti için çalışmalarını istemektedir. Oysa şu anda dünyada hakim kültür konumundaki Batılı yaşam tarzı, tamamiyle dünya hayatına endekslenmiş bir yaklaşıma sahiptir. Bu kültürün yaygınlaşmasıyla birlikte, dünyevîleşme çoğu toplumların temel hastalığı olarak kendini göstermiştir.
Son zamanlarda sıkça dillendirilen medeniyetler çatışması, esasen Batının öngördüğü seküler, tamamen dünyevîleşmeye dayalı yaşam tarzıyla, İslam’ın öngördüğü dünya ve ahiret dengesine dayalı hayat anlayışının çatışmasıdır ve bu anlamda medeniyetler çatışması toplumsal katmanlarda sürekli yaşanmaktadır.
İslam, insanların dünya ile ilişkisini “dünyalılık” üzerine bina ederken, Batı kültürü bu ilişkiyi “dünyacılık” esasına dayandırmaktadır. Müslüman kimse asla dünyacı değildir. İslam’la Batı kültürünün hayata yükledikleri anlam hakkındaki temel fark, dünyada yaşamak ile dünya için yaşamak arasındaki farktır. Ya da dünyadan faydalanmak ile dünyaya tapınmak arasındaki farktır. Müslüman için dünya, ahiretin tarlasıdır, dolayısıyla ne ihmal edilmelidir, ne de nihai durakmış gibi ona dalıp gitmelidir.
Yüce Rabbimiz şöyle buyurmaktadır:
“Kim ahiret kazancını istiyorsa, onun kazancını arttırırız. Kim de dünya kârını istiyorsa ona da dünyadan bir şeyler veririz. Fakat onun ahirette bir nasibi olmaz.” (Şura 42/20)
“Allah'ın sana verdiğinden (O'nun yolunda harcayarak) ahiret yurdunu iste; ama dünyadan da nasibini unutma. Allah sana ihsan ettiği gibi, sen de (insanlara) iyilik et. Yeryüzünde bozgunculuğu arzulama. Şüphesiz ki Allah, bozguncuları sevmez.” (Kasas 28/77)
İnsanlar yaşamlarını ya dünya eksenli ya da ahiret eksenli olarak sürdüreceklerdir. Hayatın odağında ya dünya ya da ahiret bulunacaktır. Bu konuda tercih tamamen insana bırakılmıştır. İnsan, yaşamını dilerse Rabbine, dilerse de dünyevi zevklere adayabilir. Bu onun yapacağı tercihe bağlıdır. Yapacağı tercih kendisinin hem dünya hayatını hem ahiret hayatını belirleyecektir. Ya malını, canını ve sahip olduğu her şeyi Rabbinin yoluna adayıp ebedi mutluluğa ulaşacak ya da sahip olduklarını dünyanın geçici zevkleri peşinde harcayıp ebedi hayatında kaybedenlerden olacaktır.
İnsanların çoğunun, tercihlerini dünya hayatından yana yapmaları büyük bir aldanışın neticesidir. İnsanlar ayakkabı veya elbise alırken, pazarda domates, elma seçerken gösterdikleri titizlik ve seçiciliğin beşte birini sahip oldukları dünya görüşü ve hayat tarzı konusunda göstermiş olsalar, muhakkak ki ahiret hayatından yana tercih yapanların sayısı kat kat artacaktır. Fakat insanların çoğunluğu, “Uydum kalabalığa Mevlam kayıra” kabilinden bir başıboş hayat anlayışına sahip olduğundan, tercihler daha çok kalabalıkların benimseyip sürdürdüğü hakim kültürlerden yana yapılmaktadır. Aslında bu hal üzerindeki insanların tercih yaptıkları da söylenemez. Onlar kalabalıkları taklit etmekten başka bir şey yapmıyorlar, toplum ne yöne gidiyorsa onlar da oraya doğru sürükleniyorlar. Böylece birçok kimse dünya hayatının aldatıcı güzellikleri arasında dalıp gitmekte, kendilerini ziyana sürükleyen yollarda ömür tüketmektedirler. Dünyanın geçici güzelliklerine aldanmayıp tercihini ahiret hayatından yana yapanlar ise, kendilerinden önce gelip geçmiş muvahhidlerin izinde ve vahyin aydınlatan kılavuzluğunda ebedî kurtuluşa yol almaktadırlar.
Her nerede olursak olalım, hangi konumda bulunursak bulunalım, nasıl bir hayat sürersek sürelim ölüm mutlaka bir gün gelip çatacaktır. Kur’an’ın tabiriyle sağlam kaleler içerisinde de bulunsak ölüm gelip bizi bulacak ve dönüşümüz yüce Rabbimize olacaktır. Ölüm, insanın dünya hayatının son bulduğu ve böylece asıl varılacak yer olan ahiret yurdunun eşiğine geldiği andır. Artık imtihan süresi sona ermiş, imtihanın sonucunu bekleme vakti gelmiştir. Tıpkı Haziran ayında üniversite sınavlarına giren öğrencilerin sınav sonucunu öğrenecekleri Ağustos ayını beklemeleri gibi. Ağustos ayı geldiğinde sınav sonucu açıklanır. Kimi sevinç içerisinde ailesinin yanına koşturur, kimi ise hayal kırıklığı ve üzüntüyle karşılar sınav sonucunu.
Hesap günü de böyledir. O gün dünya imtihanını başarıyla vermiş olan insanlar, Kur’an’ın tabiriyle sevinç içerisinde ailelerinin yanına koşturacaklardır. İmtihanı kaybedenler ise büyük bir pişmanlık yaşayacak, “Keşke toprak olsaydım da bu günümle karşılaşmasaydım” diyeceklerdir. Ama iş işten geçmiş, hüküm verilmiştir. Onlara, dünyadayken övündükleri malları, oğulları ve başka hiçbir kimse o gün yardımda bulunamayacak, yine Kur’an’ın ifadesiyle şefaatçilerin şefaati fayda vermeyecektir. O gün insan amelleriyle baş başa kalacak, dünyada yapıp ettiklerine göre ya ebedî kurtuluşu hak edecek ya da ebedî ziyana uğrayacaktır. Dünya hayatı bu imtihanın işleyen sürecidir.
Dünya tarlasına iman ve salih amel tohumları ekenler, bunun karşılığında cennet bahçeleriyle mükâfatlandırılacaktır. Küfür, fısk ve Allah’a isyan ekenleri ise cehennem azabı beklemektedir. Yani dünyada rüzgar ekenleri ahirette fırtına, güzellik ekenleri ise ahirette gül bahçeleri beklemektedir.
Yüce Rabbimiz Bakara suresinin ilk yirmi sekiz ayetinde kimlerin kurtuluşa ereceğini ve kimlerin kaybedenlerden olacağını açıklamıştır. İnsanlar eğer ebedi kurtuluşu istiyorlarsa bu ayet-i kerimeleri dikkatlice okumalarında yarar vardır.
İslam’ın toplumsal değişim anlayışı temelde şu ilkeye dayanır: Bir toplum kendilerinde olanı değiştirmedikçe Allah onların durumunu değiştirmez. Aynısı bireyler için de geçerlidir: Bir kişi kendinde olanı değiştirmedikçe, kendini değiştirme çabası göstermedikçe Allah onun durumunu değiştirmez. İşte bu temel ilke gereğince şunu rahatlıkla söylemek mümkündür ki; insanlar ve toplumlar kendi durumlarını, bugünlerini ve yarınlarını kendileri belirlerler. Yüce Rabbimiz insana verdiği akıl ve iradeyle, kendi durumunu belirleme imkânını da vermiş bulunmaktadır. Bu nedenle insanlar dünya ve ahiretlerini kendi elleriyle inşa etmektedirler. Ebedî cennet mükâfatını elde etmek de, ebedî cehennem azabına müstahak olmak da kişinin tercihlerine ve yapıp ettiklerine bağlıdır. Yüce Rabbimiz şöyle buyurmuştur:
“...Bir toplum kendilerindeki özellikleri değiştirinceye kadar Allah, onlarda bulunanı değiştirmez. Allah bir topluma kötülük diledimi, artık onun için geri çevrilme diye bir şey yoktur. Onların Allah'tan başka yardımcıları da yoktur.” (Ra’d 13/11)
“Allah, sizlerden iman edip iyi davranışlarda bulunanlara, kendilerinden öncekileri sahip ve hakim kıldığı gibi onları da yeryüzüne sahip ve hakim kılacağını, onlar için beğenip seçtiği dini (İslâm'ı) onların iyiliğine yerleştirip koruyacağını ve (geçirdikleri) korku döneminden sonra, bunun yerine onlara güven sağlayacağını vâdetti. Çünkü onlar bana kulluk ederler; hiçbir şeyi bana eş tutmazlar. Artık bundan sonra kim inkâr ederse, işte bunlar asıl büyük günahkârlardır.” (Nur 24/55)
İslam “İnsanın hayatı rüzgâr karşısındaki yaprak gibidir, kader onu ne yöne götürürse oraya gider” anlayışını tamamen reddetmiştir. İslam’ın temel öğretisi, insanların yeryüzünde imtihana tabi tutuldukları ve bu imtihanda yapıp ettiklerine göre hem dünya hem de ahiret hayatlarını kendi elleriyle inşa ettikleri yönündedir. İslam’ın nazarında hayat bir imtihan, dünya da imtihan salonu hükmündedir. Akıl ve iradeyle donatılan insanoğlu dünya hayatıyla sınava tabi tutulmaktadır. Her şey bu imtihanın kazanılması ya da kaybedilmesinden ibarettir. Bu da insanların kendi ellerindedir. İnsan, dünyada yapıp ettikleriyle ya kendi cennetini inşa etmekte ya da kendi cehennemini hazırlamaktadır. İslam’a göre insan, hayatın mefulü değil failidir, edilgeni değil etkenidir. Dünya hayatını bir hikâyeye benzetirsek, bu hikâyenin başrolünde insanoğlu yer almaktadır. İnsanoğlu hayatta yürüdüğü yola ve ortaya koyduğu performansa göre ahirette karşılığını bulacaktır.
Şükrü Hüseyinoğlu/Kur'an Nesli.org
.
Ahiret Harsı’nı Toplayacak Bahtiyarlar Kimlerdir?
“Hayır. Ben bu beldeyi tanıklığa çağırırım, senin serbestçe yaşadığın bu beldeyi ve tanıklığa çağırırım anne-babayı ve çocukları. Gerçek şu ki, Biz insanı acı, sıkıntı ve imtihan (ile yüklü bir hayat)a gönderdik. İnsan kimsenin kendi üzerinde güç sahibi olmadığını mı sanıyor? Övünüp duruyor: ‘Ben yığınla servet tükettim!’ (diye). Peki kimsenin kendisini görmediğini mi zannediyor?
Biz ona iki göz vermedik mi? Bir dil ve bir çift dudak. Ve ona (kötülüğün ve iyiliğin) iki yolunu da göstermedik mi? Ama o, sarp yokuş’a tırmanmayı denemedi. Bilir misin nedir o sarp yokuş? (O) esir bir boyun kurtarmak veya salgın bir açlık gününde yemek yedirmek yakınlığı olan bir yetime veya toprağa uzanıp kalmış olan (yabancı) bir yoksula.
Ve imana ermişlerden ve birbirlerine sabrı ve merhameti tavsiye edenlerden olmaktır. İşte böyle kimseler Ashab-ı Yemîn/dürüstlüğe ve erdemliliğe erişmiş olanlar’dır. Bizim mesajlarımızın doğruluğunu inkara şartlanmış olanlar ise Ashab-ı Meş’eme/kötülüğe batmış kimseler’dir. Onların üzerlerine bir ateş bastırılıp kapıları kapanacaktır!” (Beled Sûresi,90/1-20.)
Beled Sûresi’nin genel muhtevasından hareketle dünyaya ahiret ekimi yapmayı “sarp yokuşu tırmanma”ya benzetebiliriz. Sûre’de beyan edildiği gibi Yüce Rabbimiz, biz mü’minlere dünyevî konforlar va’d etmemektedir. Ashab-ı Yemîn olmayı hak edebilmek ve sonsuz mutluluklar diyarı cennete vasıl olmak, türlü sıkıntılara uğramayı, bin bir meşakkatle denenmeyi gerektirmektedir. Kur’an’ın genel mesajından hareketle de şunu rahatlıkla söyleyebiliriz; “zamanların insanları hasadını toplamak üzere dünyaya ektiklerini , eksiksiz bir şekilde –hatta kat kat- sonsuzluk yurdu’nda toplayacaktır.
Hâsılı cennete giden yol “sarp bir yokuş”tan geçmektedir. Bu zorlu yokuşun tırmanılabilmesi ve yarışın kazanılabilmesi için Rabbimiz’in koyduğu kimi kurallar vardır. Yukarıda mealini verdiğimiz Sûre’nin genel mesajından öğrendiğimize göre, dünyaya saçılması gereken “ekin türleri”; bir başka ifadeyle hayırda yarışın Beled Sûresi’nde geçen temel kuralları; dayanılması gereken köşe taşları: Birincisi; Nîmete karşı şükran görevi
Sonsuz kudret sahibi Rabbimiz’in yaratıp bizlerin istifadesine sunduğu göz, kulak, dil, yaşanılabilir güzel bir dünya ve yolumuzu bulmak için ihtiyacımız olan Nebevî vahy’in rehberliği, ilk akla gelen nimetlerdir. Bu nimetlere şükredenler ahiret harsı’nın hasadını toplayacaklardır. Ahiret harsı, kendi öz benliğinin ve çevresinin tanıklık ettiği hakikati doğru okuyarak onları varlık sahnesine çıkarıp cömertçe takdim eden Yaratıcı’ya karşı erdemliliğin ve kadirşinaslığın gereği olan bir tutum içinde hayatına çeki düzen verebilenler içindir. Doğru ve yanlışın tek ölçüsünün dünyevi menfaatler olmadığı, bu alemin geçici olduğu bilinciyle hareket edenler ahiret harsı’nın hasadını toplayacaklardır.
İkincisi; Fekkü Rakabe/İnsanoğlunu varolan boyunduruklarından kurtarmak
Ahiret harsı’nın sahipliğine hak kazanmak; aşkın bir Ulûhiyet ve Ubûdiyet Bilinci ile kendisini ve tüm insanlığı siyasi, iktisadi, toplumsal sömürü zincirlerinden kurtararak özgürleştirmek için çalışıp çabalamayı gerektirir. Bir başka ifadeyle kendimizi ve çevremizdeki insanları zincirlerinden kurtarmayı hayatımızın gayeleri arasına almadan sarp yokuşu geçemeyiz. Nedir bu zincirler? İnsanlığın boynunu büken günah yükleridir; açlıktır; sahipsizlik/yetimliktir; miskinliktir/evsiz-barksız kalacak kadar insani onurlardan mahrum bırakılmaktır.
Üçüncüsü, iman, sabır ve merhamet temelinde bir ümmet birliği
Bizim gibi iman edenlerle dayanışma yolları bulup güç birliği yapmaktır; birbirimize hakkı, sabrı ve merhameti tavsiye edebilecek yakınlıkta ilişkiler kurmaktır. Hak, sabır ve merhamet... işte İslâmî bir mücadelenin üzerinde durması gereken sac ayakları.
Bu genel girişten sonra, çalışmamızın asıl ekseni olan ahiret harsı’nın hasadını öte dünyada toplayacak Ashab-ı Yemîn kimlerdir? Sorusunun cevabını arayalım. Ya da soruyu şöyle de sorabiliriz: “hak, sabır ve merhamet” üzere hareket ederek insanlığa vasat, âdil bir ümmet olmanın en güzel örnekliğini sunması gereken biz müminlerin Kur’an’daki diğer isimleri ve bu isimlerin çağrıştırdığı diğer özellikleri nelerdir? Bu konu üzerinde yoğunlaşarak Rabbimiz’in Hidayet Rehberi Kur’an’da bir şuurlanma ve arınma yolculuğu yapalım.
Merhameti sonsuz olan Rabbimiz, Kur’an’ı Mubin’de ahiretin en güzel ürünlerinden nasiplenecek olan insan gruplarını açık seçik beyan etmiştir. Bu insan gruplarının sıfatları her mü’minin taşıması gereken vasıflardan oluşmaktadır. Her nimetin bir külfeti olduğu gibi, Rabbimizin öte dünyada müminler için hazırladığı ahiret harsı’nın da bir bedeli olacağı, tartışılmaz bir hakikattir. Bu bedellerin göze alınmaya değer zorlukları vardır. Fakat nihai mutluluk için -sabretmeye değer bir âkibet için- nefsimizi ve çevremizi ilahi vahyin doğruları ile arındırıp aydınlatmaktan başka çaremiz yoktur. Ancak bu şekilde kurtuluşa/sonsuz felaha erebiliriz.
Rabbimizin gönüllerimizi aydınlatan mesajına elçilik eden Kur’an’ın muhkem beyanlarına göre, şu insan öbekleri dünyada ektikleri iyilik ve güzellik tohumlarının sonucu olan Ahiret Harsı’nı toplayacaklardır:
1-Muvahhidler
İbrahim Milleti’ne tabi olanlara/onun şirke karşı köktenci tavrını sürdüren muvahhidlere Rabbimiz ahiretten sonsuza dek nasipleneceklerini va’detmiştir. Değil mi ki muvahhidler tağutlara ve onların güçlü ordularına rağmen put kırmaktan vaz geçmemişlerdir, bu dünyada; öyleyse herkesin pişmanlık içinde kıvranacağı Hasret Günü’nde sadece onların alınları parlayacaktır mutluluktan ve zor zamanda mücadele etmenin karşılığını kat kat görecekelerdir. Değil mi ki Tevhid Ehli güzellik ekmiştir bu dünyaya, öyleyse güzellik biçmesi tabiidir öte dünyada. Değil mi ki, Allah’a imanlarına zulüm karıştırmamışlardır, bu dünyada; öyleyse kendilerine en küçük bir haksızlık yapılmadan söz verildiği gibi nimetlendirilmeleri –dünyaya ektikleri ahiret ekinleri’nin hasadını toplamaları- gerekir sonsuzluk yurdu’nda.
2-Muttakiler
Dünya ve Ahiret’te mutluluk muştuları takva sahipleri içindir. Takva sahipleri en büyük başarı ve en büyük zafer olan Ahiret sevabına nail olacaklardır. Ayrıca Allah’ a karşı sorumluluk bilincine sahip olup, İman etmenin gereği olarak Akabeler’ e / sarp yokuşlarına tırmanmayı kararlılıkla sürdüren Muttakiler için dünyada da ilahi bir va’d olarak müjdeler vardır.
“ Ama ahiret yurduna gelince, Biz orayı yeryüzünde büyüklük taslamayan ve bozgunculuk çıkarmak istemeyen kimselere ayırmış bulunuyoruz. Çünkü akibet/ gelecek muttakiler içindir.” ( Kasas, 28/83)
3- Güzel İşlerini Allah’a ve Ahiret’e İman’dan mahrum bırakmayanlar
Yüce Allah, insanlık için kutlu bir kurtuluş çağrısı ile, ebediyyen sağaltacak bir yarış başlatmaktadır. Bu yarışın konusu; “Allah’a ve Ahiret Günü’ne kuşkusuz iman, ve hiç durmadan, fedakarca ilahi rızayı hak etmeye çalışmak”tır. İster önceki ümmetlerden ilahi vahiy nimetine sahip olanlar olsun, isterse Kıyamet’ e kadar bozulmadan geçerliliğini koruyacak olan Kur’an’ ın günümüzdeki izleyicisi olan müslümanlar olsun, salih amelleri anlamlandıran Tevhid ve onun tamamlayıcı ögesi olan Ahiret Günü’ne kuşkusuzca, gönülden iman etmeye davet edilmektedirler.
Ahiret Günü’ ne imanı Allah’a imanın ayrılmaz bir cüzü olarak görüp, bu inancın sağladığı bilinçle salih ameller peşinde koşmak için hayatını ortaya koyan, dürüst ve erdemlilik sahibi insanların tümü Rablerinden hak ettikleri mükafatı alacaklardır. Allah’a iman ile Ahirete imanın arasını ayırıp parçalayanlara ise böyle bir kurtuluş va’di yoktur.
Allah’ a ve Ahiret Günü’ ne İmanını salih amellerle güzelleştirip taçlandırarak dürüst ve erdemli işler yapan salihlerin yaptıkları boşa çıkmayacak, zayi edilmeyecektir. Fakat Allah’a ve ahirete iman etmeden yapılan iyiliklerin son tahlilde, nihai mutluluk için bir anlamı yoktur.
4- Hayatın Anlamı’nı İbadette Arayanlar
Namazlarında dikkatli ve devamlı olanlar öte dünyanın en güzel nimetlerine kavuşacaklardır. Ahiret’e kuşkusuz iman edenler, Kur’an’ın yol gösterici uyarılarına da inanırlar. Onların Ahiret inancı, zaten namazlarında dikkatli ve devamlı olmalarına da yol açmaktadır.
Ahirete iman ile ubudiyet bilinci arasında doğru orantı vardır, bu inanç ve bilinçle haraket eden erdemli insanlar, namaz gibi ibadetlerini, yeryüzündeki vakarlı duruşlarında bir hayat tarzı haline getirirler; tüm yaşamlarına namaz ve onu tamamlayan salih amellerin damgasını vururlar. Kısaca ahiret ekinine sahip olmak, dünyada ibadetle arınmış bir gönlü kemale eriştirmek suretiyle Rabbimizin huzuruna çıkmaya bağlıdır.
5-Kul Hakkına Riayet Edenler
İnsanların ilahi hukukla tayin edilmiş haklarına riayet edenlerin ahiret harsından/ürününden kendilerine Allah tarafından ayrılmış değeri hiçbir dünya metaı ile ölçülemeyecek, bitimsiz mutluluk diyarları vardır. Çünkü müminler dünyaya ahiret ekini ekerek yaşamlarını anlamlı kılmışlardır. İşte dünya tarlasına ekilmesi gereken ahiret ekinlerinden biri de, kul hakkına azami dikkat göstermektir. O yüzden kul hakkı konusunda hassas davranmak, Ahiret Günü’ne iman edenlerin vazgeçilmez şiarları arasında olmalıdır.
Allah’ a ve ahirete kesin olarak iman eden müminler, ilahi hukukla teminat altına alınmış olan insan haklarını çiğnemezler. Mesela, boşanmış kadınlarla ilgili keyfi kararlar vermezler. Adaletin şahidi olmayı şiar edinerek hareket ederek, kendilerini savunacak maddi ve manevi güçleri olmayan kadınların, çocukların, yetimlerin, garibanların haklarını yememeye azami gayret gösterirler. Bu hassasiyet Ahiret’ e imanın olmazsa olmaz bir şartıdır.
6-Yaptığı İyiliği Başa Kakmayanlar
Ahirete iman edenler yaptıkları iyiliği başa kakmazlar. Çünkü böyle bir davranış, muhtaç kişinin duygularını incitir; fiilin sahibinin ise, amellerini boşa çıkarır, değerini sıfırlar. Rabbimiz böylelerinin düştükleri durumu, “sağnak bir yağmur vurunca cascavlak kalıveren verimsiz kaya parçalarının haline” benzetmektedir.
7-Allah Yolunda Canla Başla Cihad Edenler
Allah yolunda, malları ile ve canları ile savaşarak şehid olanlar veya zalimler karşısında direnerek müminlere zafer hediye edenler, ahirette büyük bir ecir/ ödül alacaklardır. Allah’a ve Ahiret Günü’ ne gerçekten iman etmeyenler zaten bu salih amellere talip olup, zorluklarına göğüs germeyi göze bile almazlar.
İslam Tarihi’nden ve Kur’an’ın o tarihe işaret eden ayetlerinden öğrendiğimize göre, müslümanlarla birlikte cihad için yola çıkan münafıklar, Uhud mevkiine varmadan Medine’ye geri dönmüşlerdir. Çünkü onlar Ahiret Günü’ne kuşkusuz bir imanı kalplerinde taşımadıkları için, zor zamanda görevden daima kaçmışlar, hep kısa günün kârına talip olmuşlar, yakın sefer bol ganimet sevdasının peşinde koşup durmuşlarıdır. Münafıklar acele’ye müminler sürekli olana, münafılar geçici olana müminler kalıcı olana, münafıklar dünyanın kısa süren mutluluğuna müminler ise ahiretin ebediyyen süregidecek olan bitimsiz güzelliklerine gönül vermişlerdir.
8- Müşriklere İtaat Etmeyenler
Ancak ve ancak yaratmada ve yönetmede hiçbir varlıkla denk tutulamayacak Rabbimize ait olması gereken vasıfları, insanlarca türetilmiş güçlere vererek onları Allah’ a denk tutanlar, ahiret’e yakinen inanmazlar. Allah’a ortak koşarak ilahi mesajı yalanlayan, düzmece delillerle kendi kurdukları idelojileri savunan müşriklere tabi olmamak, itaat etmemek öteki dünyanın gerçekliğine kuşkusuz iman edenler için zorunludur.
9-Musibetten İbret Alanlar
Olaylar üzerindeki Yüce Allah’ın tartışmasız rolünü, sadece öteki dünyada verilecek hesaba kuşkusuz iman edenler, gerektiği gibi takdir ederler. Halkı zalim olan kasabaların musibet ve helak edilmek suretiyle cezalandırılmasından, sadece hirette başa gelebilecek azaptan korkanlar bir ders çıkarırlar.
Oysa öte dünyanın cehennem azabından izler taşıyan, bu dünyadaki başa gelen helak çeşitleri, ahireti inkar etmelerinden ötürü taşkınlık yapanlar yüzünden karyeleri/zalimlerin yerleşim birimlerini vurmuştur.
Fakat karyelerin zalim halkları musibet ve helaklardan kurtulsalar da, bunu her gün alışageldikleri doğa olayları şeklinde/ neden sonuç ilişkisine göre açıklayıp, Allah’ın olaylar üzerindeki belirleyici rolünü görmemezlikten gelmişler ve gelmeye de devam etmektedirler.
10-Kötülükten Allah’a Hicret Edenler
Allah’a gereğince inanmayan ve ahiret gerçeğini tanımaktan ısrarla kaçınan toplumun milletini/ dinini, izlediği hayat tarzını terk ettiğini zindandaki arkadaşlarına anlatan Yusuf Peygamber verili olana teslim olmayıp Tevhid Dini İslam’ın itikadının gerektirdiği gibi yaşamakta bir güzel bir örnek olarak anılmaktadır. Toplumun kirliliklerine bulaşmaktansa zindanı tercih etmeyi gerektiren bu tavır, ilahi bir övgü ile Kıyamet’e kadar yaşayacak insanlık alemine numune-i imtisal olarak Kur’an’ın tertemiz sahifeleri arasında zikredilmiştir.
İbrahim peygamber ve ona uyan müminlerde de dünya- ahiret dengesine dair güzel numuneler vardır. Kur’an’ı Kerim’de, Rabbimiz tarafından övgü ile dile getirilen bu şahane tercih, onların ahiret bilincini kuşanmış olmalarından güç almaktadır. Onlar “putperest toplumdan beri olma” ilkesini kendileri için tavır olarak seçmişlerdir. Müşriklerin değer verdiği şirk unsurlarını inkar etmişler, kötülüğe olan ilgilerini düşmanlık ve nefretle karşılamışlardır.
Toplumun kirliliklerinden kesin bir beraat ile Allah’a hicret eden İbrahim peygamber ve arkadaşlarında, Ahiret Günü’ nü korku ve ümit ile bekleyen bütün zamanların müminleri için “ müşrik toplumun kirliliklerinden beri olup, onlardan tam bir kopuş ile ayrılmak “ hususunda güzel bir örnek bulunmaktadır.
Öteki dünyaya kesin iman eden müminler, maddi kazançlar umarak Allah’ın gazabına uğramış zalim yahudiler gibi toplumlarla dostluk kurmamalıdırlar.Allah’ ın varlığına dair kararsız bir inanç besleyen bazı kimseler, kendilerini dünyevi kazançlardan mahrum bırakır korkusu ile ilahi hakikate tam olarak teslim olmayabilirler.
Müminler ise ne ilahi gazap ile cezalandırılan bir toplumu ne de onlara maddi menfaatler umarak tabi olan hakikate karşı isteksiz, yarım gönüllüleri dost edinmemelidirler. Dünya ile ahiret arasında tam tercih yapamayan, böyle kimselerlere muhabbet beslemek, dostluk gösterisinde bulunmak, onlarla yârenlik etmek doğru değildir.
Kafirlerle yardakçılık manasında ilişkiler kuran, münafıklarla yarenlik eden kimseler müslümanlık iddiasında bulunsalar bile, gerçekten Allah’a hicret etmiş sayılmazlar. Kalbine imanın ışıltılarından başka bir şey koymaması gereken müminler, yarım gönüllü, kararsız ve kişiliksiz tüm insanlardan, şeytanın kol gezdiği tüm yaşam alanlarından Allah’a hicret ederek, sevgilerini ve dostluklarını nihai anlamda tevhid ve adaletin tek güvencesi olan İslam Ümmeti’ne izhar etmelidirler.
11-Adaleti Ayağa Kaldıranlar
Allah’a ve Ahiret Günü’ ne iman edenler, zina, hırsızlık, kısas gibi hadleri uygulamada gevşek davranmazlar. Çünkü ilahi hukukun ilkelerini yerine getirmede yaşanacak gevşeklik, zamanla toplumun ve tüm yeryüzünün fitnelerle ifsad olmasına yol açabilecektir. Dünyanın iyice suçlularının cenneti durumuna gelmemesi için, dünya hayatı için emredilmiş ilahi hukukun yasalarının mutlaka uygulanması gerekir. Bu nedenle dünya hayatında ilahi hukuku şahlandıran müminler, bu zor görevi tüm şeytani ayartmalara rağmen yerine getirdikleri için, Rabbimiz tarafından sonsuz mutluluklar diyarında ahiret ekini ile ödüllendirileceklerdir.
12-Tercihlerinde Ahirete Daima Öncelik Verenler
Dünya arazını isteyerek bir savaşta esir almak dahi yasaklanmıştır. Rabbimiz Enfal Suresi(8), 67.ayette fidye almak maksadı ile esir almanın “ahiretin önceliği ilkesi”ni unutmak, anlamına geldiği beyan edilmektedir.
Bu ayet ile, yeryüzünde iyice güçlenip ayakları yere basacak duruma gelmeden, fidye almak maksadı ile esir edinmek, peygamberimize ve tüm zamanlarda yaşayan kalbinde ahiret bilincinin beslediği güçlü bir Allah korkusu taşıyan müminlere yasaklanmıştır. Çünkü düşmana korku salacak kadar güçlü bir duruma gelmeden ve haklı bir sebebe dayanarak giriştikleri bir savaş sonucu olmadan -dünya menfaatlerini gözeterek- müminler hiç kimseyi esir edemez, hiç kimseyi tutuklayıp özgürlük haklarından mahrum bırakamaz.
Sözün özü
Dünyanın geçici hevesleri nedeni ile, insanların tamamen şeytanlara teslim olmuş, tağutlara boyun eğmiş tek bir toplum haline gelme ihtimalleri vardır. Nefsin kötülük çağrılarından güç alan bu ihtimale karşı koymada, Allah’a ve Ahiret Günü’ne gönülden iman etmek “onsuz olmaz bir manevi direniş cephesi” oluşturmaktadır. Çünkü dünya hayatında Allah’ı ve mutlak hakimiyetini unutturma konusunda bir çok “sınama vesilesi” yaratılmıştır.
Dünyaya elimizden geldiği kadar ahiret ekini ekelim. Unutmayalım ki, Rabbimizin dürüstlüğü ve erdemliliği kendisine şiar edinmiş insanlar için cennette hazırladığı nimetlere kavuşmanın yeri yurdu bu dünyadır. Bir kere verilen bu fırsatı iyi değerlendirelim...Ecel gelmeden, iş işten geçmeden, can boğaza dayanmadan azığımızı tamamlayıp, daima Rabbimizle karşılaşmaya hazır olalım...
.Kimlerin Ahiret Harsı’ndan Nasibi Yoktur ?
“Her kim ahiret ekimi (harsu’l-âhira) isterse, ona ekinini artırırız; her kim de dünya ekimi (harsu’d-dünya) isterse, ona da ondan veririz, amma ahiret’te ona hiç nasip yoktur!”(Şura Sûresi,42/20.)
Ahiret harsı; bu dünyada ekilen fakat karşılığını hemen almayı beklemeden sabırlı hareket edenlerin alacakları ürünlerdir. Öyle ki, kat kat çoğalan, sonsuz sınırsız kâr getiren bir ticaretin sonucunda ortaya çıkabilen bitimsiz değerde öte dünya nasibidir. Yukarıdaki ayette dünyaya da izafe edilmesi, kelimenin her zaman olumlu bir bağlamda ele alınamayacağına ilk elden delildir. Fakat Ahiret Günü’yle ilişkilendirildiği zaman olumlu bir muhteva kazanmaktadır.
Hars’ın etkileri ve sonuçları salt dünya sınırlı olanı vardır; bir de karşılığı hemen alınamayan, biraz beklemeyi-sabrı gerektiren, ebedi mutluluğun güvencesi olanı vardır. Birincisine Şûra Sûresi ayetinde dünya harsı/dünya ekimi; ikincisine de ahiret harsı/ahiret ekimi denilmektedir. Nefsimiz beklemeden hemen elde edilen kısa günün kârını arzulasa da, Kur’an akidesi ile Rablerine bağlanması gereken biz müminlerin tabii ki, ikincisini tercih etmesi gerekir.
Hars üründür; insanların yapıp-etmelerinin sonucu olarak elde edecekleri hasattır. Türevleriyle birlikte Kur’an’da on bir ayette geçen Hars şu anlamlara gelmektedir: Ekinin kendisi, ekilen tarla-bağ-bahçe; insanların ürettikleri ve korunması gereken güzel örf/fırî değerler; üretkenliğin sembolü olan ana rahmi veya o rahmin taşıyıcısı/eş.
Biz bu anlamlardan özellikle biri –dünya ahieret ekini karşılaştırmasıyla ve kimlerin bitimsiz ekim’den nasipsiz kalacağı ile- üzerinde yoğunlaşarak, sahih bir ahiret bilinci’ne yapacağı katkıların neler olabileceğini ortaya koymaya çalışacağız.
“Ne ekersen onu biçersin” sözü, meramımızın hemen anlaşılması bakımından hatırlanmalıdır. “Ekmeyenin biçme hakkının olamayacağı” ilkesi, adaletinde hiçbir haksızlığa yer vermeyen Rabbimizin uyguladığı ve daima uygulayacağı bir düsturdur. Değil mi ki, haksız kazanç elde etmek haramdır; öyleyse ekmeyenin biçme hakkının da olamayacağı sarih –tartışmasız- bir hakikat olarak iyice kalplere yerleştirilmelidir. Yine hatırlanması gereken bir nokta da, ekimin niceliği niteliği sorunudur. Bir başka ifadeyle “Allah arpa ekene buğday vermez” Yani niyet ve hedef de ekim faaliyetinin mihverini tayin eden hususlardandır. Kişi eğer dünyada, hemen karşılığını alabileceği ürünlere yöneliyorsa, geçici olana meylediyorsa onun sonsuz mutluluktan bir pay umması abesle iştigal manasına gelecektir.
A-Ahiret’den Nasipsiz Eşkıya’nın Bâriz Vasıfları
“ Bakın, Bize düşen doğru yolu göstermektir; ve hem bu dünya hem de öteki dünya hayatınız üzerindeki hakimiyet Bize aittir. İşte sizi alevler saçan ateşe karşı uyarıyorum. Eşkıya/ en onulmaz azgınlar dışında kimsenin girmediği ( bir ateş) “ (Leyl, 92/13.)
Şakîlik/sorumsuzluğun sonucu olan azgınlık, insanların sorumluluk bilinci ile hareket etmelerini engelleyen, hak edilmedik gurura ve kibire yol açan bir sapmadır. Yaratıcı Rab ile olan kulluk şuuruna ermeyi reddeden eşkiyanın işlediği ameller, ebedi mutluluğu alacak hiçbir değer taşımamaktadır. Bu nedenledir ki, Allah ile olan ilişkisinde takva ve tevazu tâcını takmayan, kibir ve gurur halkalarını boynuna dolayan Eşkıya’nın ahiretten nasibi yoktur. Çünkü ahiret harsı, muttakiler için va’dedilmiştir.
Yüce Allah’ın öte dünya için va’dettiği nihai huzur ve mutluluk muttakiler içinken; alev saçarak sonsuza dek derileri kavuran cehennem ateşi de sakınma ve tevazu nedir bilmeyen hakikat inkarcısı şakiler/yeryüzünü fesada boğan azgınlar içindir. Çünkü “eşkıya” elindeki tüm olanakları, Allah’ın tertemiz aydınlık yoluna giden cılgaları dahi silmek için kullanmaktadır.
Mü’minler...Yani Allah’a ve Ahiret Günü’ne kuşkusuz iman edenler, muttakidirler; alçak gönüllüdürler, Yaratıcı’dan sakınırlar, kibirleri kalp gözlerini kör etmez. Eşkıya’nın ise, nihâi hakikate bir gözü kördür; tıpkı kör şeytan gibi. Eşkıya, gururunun esiridir; tıpkı şeytan gibi kısa bir süre sorumsuz hürriyet yaşayacağım diye ebedi hayatın nimetlerini elinin tersiyle iten insanların sıfatıdır. Bu nedenle şakîler Rabbimizin bağışladığı hakikati idrak edebilme araçlarını –kalbi, gözü, kulağı- işlevsiz hale getiren bir aymazlık içinde olan kimselerdir. Yine eşkıya Allah’a karşı sorumluluk bilincine sahip olmanın ayrılmaz parçası olan Ahiret Şuuru’ndan nasipsizdirler; dolayısıyla nihai kurtuluştan ve sonsuz mutluluktan pay umma hakkını kaybetmiş bedbaht insanlardır.
Allah’ın yaratıp, yararlanılması ve korunması için belli koşullarla emanet ettiklerini tekelleştirerek yığmak, cimrilik yaparak sadece kendisine ayırmak, ihtiyaç sahiplerine hiçbir harcamada bulunmamak eşkiyanın en göze görülür özellikleridir. Hem bu dünya , hem de öteki dünya hayatı üzerindeki Allah’ın hakimiyetinin unutarak, karanlık işler çevirmek, karanlığa hizmet etmek, Eşkıya’nın en büyük suçudur. Şakîler hem hanif olarak yaratıldıktan sonra sınanmak için emanet edilen kendi öz benliklerinde, hem de içinde bulundukları halk arasında onulmaz yaralar açmaktadırlar. Bu yüzden ebedi mutluluğa giden yolu sonsuza kadar kaybetmişlerdir.
Peki hepsinin ortak karakteri Allah’a karşı şakîlik olan başka hangi insan guruplarının ahiret harsı’ndan nasibi yoktur?
B- Kimler Ahiret Ekini’nden Nasipsiz Şakîlerdir?
1-Ahiret Günü’nü inkar edenler
Ne kadar büyük imkanlara kavuşsa da dünyada katıksız mutluluk ve huzuru yakalayamayacak olan kafirler için asıl büyük kaybediş öteki alemde söz konusudur. Nihai olarak azaba düçar olacakların suçlarından Zümer Suresi’nde şöyle söz edilmektedir: “ Ve Allah ne zaman tek başına anılsa, öteki dünyaya inanmayanların kalpleri keskin bir nefretle dolar. Halbuki O’nun yanısıra başka ( değer verdikleri) güçler de anıldığı zaman hemen neşelenirler” ( Zümer, 39/45)
Hesap gününü yalanlayıp kendilerini hiçbir sorumluluk bilincine sahip olmaksızın suç işlemeye ayarlayan mücrimlerle birlikte günaha dalan, namaz kılmayıp, yoksulları doyurmaya yanaşmayanlar için Ahiret Günü’nde hiçbir şefaat/ ilahi yardım yoktur. Onlar ilahi kelamın dilinde “aslandan kaçan yaban eşekleri”ne benzetilmişlerdir. Korkularının ecellerine bir faydası olmayan ahiret inkarcılarının hakikatten kaçışı boşunadır. Çünkü nasıl aslandan kaçmak merkebe bir fayda sağlamayacaksa, onların yeniden diriliş gerçeğinden kaçışları da bir işe yaramayacaktır.
Öteki dünyaya inanmayıp, getireceklerinden korkmayan bu cahiller, akıllarını kullanıp ilahi vahyin ebedi kurtuluş ve mutluluk kaynağı mesajına inanacaklarına, kendilerine tek tek Kitap indirilmesini isteyecek kadar da basiretten yoksun meydan okumalara kalkışabilecek kadar cüretkardırlar.
2-Dalalette Olanlar/Sapkınlığı Tercih Etmiş Olanlar
Çarpık tasavvurlarını süsleyerek kendilerini ve başkalarını aldatan kimseler için bu dünyada da ahirette huzur yoktur. Onların sapkınca tavır ve hareketleri kendilerine mutluluk yerine azap getirecektir. Ra’d suresi( 13 ), 34. ayette belirtildiği gibi, hakikate ters düşen eğri yolun yolcusu olmalarından dolayı, dalalette kalmayı tercih edenlerin vicdanlarındaki huzursuzluk, Ahiret azabından bir nebze bu dünyada da tatmalarına yo açacaktır.
Hayatın bu dünyadan ibaret olduğunu düşünüp, eğri yolun yolcusu olmayı hararetle savunan sapkın ruhlu insanlar, biricik sevgi nesneleri olarak bağlandıkları putları yüzünden kendilerini bekleyen azabın farkında değildirler. Halbuki böylesi onulmaz bir sapıklık içinde olmak kadar alçaltıcı bir zillet olamaz.
İslam’dan başka bir Din arayan, ona uymayan bir dünya görüşü, ideoloji veya doktrinlere göre yaşayıp bel bağlayanların Ahirette kurtuluşu yoktur. Çünkü doğru yolda kalmanın ve kurtuluşun tek çaresi İslam’ın ilkelerine bağlılıktan geçmektedir. İslam’dan başka yol arayanlar ise hakikati bulamayacakları gibi, hayatları boyunca çırpınıp durdukları batıl ürünü idealleri de bir işe yaramayacak, hüsrana/ bütünüyle iflasa uğrayacaklardır. Çünkü hak olan sadece İslam’dır; diğer tüm dinler ise batıl’dır.
3-Müşrikler/Allah’a Ait Olan Yetkileri Başka Güçlere Verenler
Müşrikler, sağlam bir dayanaktan yoksun olan sanal bilgileri ile ahiret hakkında ileri geri konuşarak “ eskilerin masalları” demek suretiyle bu konuda ne kadar kör olduklarını ortaya koymuşlardır. Yine benzer bir cehaletleri de, “Allah’ın meleklerinin O’nun kızları olduğu”nu iddia etmektir. Oysa ahirete gerçekten iman etmiş olsaydılar, böylesi bir cüretkarlıkla Allah’ a kötü bir nitelemede bulunamazlardı. Çünkü Ahiret Günü’ne iman insanda tekamül etmiş bir sorumluluk bilinci oluşturur. Bunun sonucunda ise bencillik hastalığı olan kibir tedavi edilir, tevazu hisleri güçlenir ve böylece alçak gönüllülüğün terkiyle ortaya çıkan haddini bilmezliğin önü alınmış olur.
Öteki dünya gerçeğini kabul etmek, insanların Allah ile olan ilişkilerinde sorumlu davranmalarına yol açan bir duyarlılık sağlar. Ahiret’ e dair kalplerinde kesin bir inanç taşımayan Müşrikler, Allah’ ın gerçek niteliklerini hikmetli bir şekilde kavramaya yanaşmazlar. Onların sığ ve yüzeysel düşünce tarzları, “Allah ile yarattıkları arasında soy bağı –oğul, kız, sevgili gibi- icad etmeye yo açacak kadar” akli derinlikten yoksundur. Halbuki, en kötü nitelemeler, ahireti inkar edenlere, en güzel sıfatlar ise Allah’ a yakışır.
4- Allah Yolundan Alıkoyanlar
Ahiret hayatının gerçek olduğunu kabul etmedikleri için, Allah’ ın yolunu çeşitli iftira, ayıp ve kusurlar izafe ederek, eğri ve dolambaçlı gibi göstermeye çalışanların, iftira atanların, kara propaganda yapanların ve nihayet İslam’ın sahih değerlerinin çeşitli hile –plan ve tuzaklarla- yayılmasını önleyenlerin ahiret harsı’ndan nasibi olmayacaktır. Çünkü bu zalimler insanların ihsan, fazilet ve erdemliliğin dünyasına girmelerini engelleyenlerin ebedi kurtuluştan nasipleri olmayacaktır.
Allah’ın saf, temiz ve dosdoğru yolundan alıkoyma çabasına giren zalimler, ahiret hayatını yok saydıkları için, Allah’ın yoluna giden vesileleri ortadan kaldırarak veya eğri ve dolambaçlı gibi göstererek, kendi kuruntularının hakimiyeti için çaba sarfederler.Onların kuruntu, yalan ve aldatmacaya dayalı varsayımları, hem kendilerinin hüsranına, hem de çürük tezleri ile peşinden sürükledikleri cahillerin ebedi kaybedişine yol açacaktır. Kat kat azabın arttırılacağı, öte dünyada onların ileri sürebilecekleri geçerli bir mazeretleri de olamayacaktır.
5-Allah’ın Dini’ ne Savaş Açanlar
Kitap Ehli olduğu halde Allah’a ve Elçileri’ ne indirilen ilahi vahye karşı savaş açan, yeryüzünde bozgunculuğu yaygınlaştırmak için güç harcayan fesadı ve israfı hayat tarzı edinenler ilahi kınamaya tabi tutulmuşlardır. Hangi ek kimliğe sahip olursa olsun, işlerinde taşkınlık yaparak Tevhid ve Adalet çizgisini terkedenler için, dünyada zillet, ebedi alemde de büyük bir Azap vardır.
Peki Allah’a/Dini’ne savaş açmanın tezahürleri nelerdir? Bu iki şekilde tezahür eder: Birincisi doğrudan ilahi kelam ile muhafaza edilmiş değerlere karşı savaş açmaktır. Mesela, Kur’an’ın metnine ve mesajına; hacc mekanlarına ve oradaki –kabe, arafat, meş’ar, mina, şeytan taşlama, sa’y, tavaf, ihram gibi- simgelere; cilbab’a ve başörtüsüne yönelik olarak yapılan saldırılar, hakaret ve alaylar, küçük düşürme çabaları, hayattan bu sembollerin izini silme gayretleri, Allah’ın Dini İslam’a savaş açmak manasına gelir. İkinci tezahür ise doğrudan doğruya kendilerini Allah’a adamış mü’minlerin canlarına kasdeden saldırılardır.
Dünya hayatında insanlara adaletin tanıklığını yapan müslümanların onlara uygulaması gereken cezalar şunlardır: Döneklikleri ve küfürde müşriklerle yarışarak sapkın hareketlere, aşırılıklara meyletmeleri yüzünden öldürülmeleri, asılmaları, ellerinin ve ayaklarının çaprazlama kesilmesi ve ebedi azap...
Allah’ın dininin emirlerine savaş açanlardan, ilahi vahyin geçmiş izleyicileri, özellikle bazı yahudiler, İslam’dan başka dinlere, beşeri ideolojilere meylettikleri için ahiret sevabından ebediyyen mahrum kalacaklardır.
6-Ahireti Dünya ile Takas Edenler
Din’in sağlam itikadını tahrif ederek dünyevi kazançlar karşılığında takas edenlerin, Allah’ a karşı verdikleri sözlerini, taahhütlerini ufak bir dünyevi kazanç karşılığında değiştirenlerin ahirette bir nasibi olmayacaktır. Bu tip insanlar ya doğrudan kafirliği seçerek/bile bile Allah’a ve Ahiret Günü’ne ilişkin duyarlılıklara nankörce –fıtrat ayaklanmalarına rağmen- sırt çevirirler; geçici dünyevî zevkler peşinde bir ömrü heba ederler. Ya da ilahi vahyin doğrularını kabul etmiş gözükerek, onu asli mecrâından saptırmaya çalışırlar; bunu da bir kazanca/ranta tahvil ederek sözde zekice bir iş yaparlar. İkinci grubun elemanları müminler için daha tehlikelidir. Çünkü bunlar zalimlerle el ele verip –onlara yağcılık yaparak, ilahi vahyi onlar lehine tahrif edip yorumlayarak- müminlerle mücadeleye girişirler. Allah’ın Dini’ni bilme sorunu olmayan bu tip kimseleri “din bezirganı/dinden kazanıp dünyaya harcayan” diye de tanımlayabiliriz. Vahye rağmen tenzih akidesi’nden sapan, dünyayı alıp karşılığında sonsuz mutluluk diyarı cenneti satan bu tip insanların Kur’an’daki simge ismi Sâmirî’dir. Sâmirîler ise münafıklar arasından çıkar.
Hesabı çabuk görücü olan Allah, Kıyamet Günü onlarla ne konuşacak ne yüzlerine bakacak ne de günahlarından arındıracaktır. Dünyayı ahirete tercih ettikleri için onları elim/ acıklı bir azap onları beklemektedir. Geçici zevkleri ve anlık menfaatleri için ebedi hayatını satan bu kimseler, daha alırken kaybeden –iflası kaçınılmaz- bir tüccara benzetilebilir.
7-Münafıklar
Münafıkar önce Allah’ a teslimiyetlerini ifade edip daha sonra da Din’ in hakim kılınması mücadelesinde müminlere destek olacaklarına köstek oldukları için hem bu dünyada hem de Ahiret’ te çetin bir ilahi azap ile cezalandırılacaklardır. Dünyevi azap çeşitli musibetler ve helak şekilleri ile de olabilir. Ayrıca, mutlulukla ilgili bekledikleri amaçlarına ulaşacaklarını zannettikleri bedbaht bir anlarında ecelin kendilerini yakalaması şeklinde de cereyan edebilir.
Dünya nimetlerini Ahiret Harsı’na yeğleyen münafıklar ve o karakterdeki kimseler için Yüce Allah, bu alemin menfaatlerinden kısıtlı bir pay almayı kolaylaştıracak toplumsal hayatı yaratmıştır. Fakat onlar aslında bu dünyada da, öte dünyada da hüsranla sonuçlanan bir tercihte bulunmuşlardır. Çürük ve asılsız davaların peşinde bir ömrü çürütenler kendileri için umdukları katıksız mutluluğa hiçbir zaman ulaşamayacaklardır. Onların payına düşen dünyadan az bir geçimlik ahirete ise geri dönülmez bir hüsran/onulmaz bir iflastır.
Allah’ın Resülü’nü bilerek inciten, nifak tohumları ile ümmetin birliğini parçalayan, mümin kadınlara iftiralar atan, söz verdikleri halde İslam Davası’ na yardım etmeyen münafıkların dünyada da ahirette de ilahi rahmetten bir nasibi olmayacaktır. Onlar için ahirette de alçaltıcı, ebedi bir azap da hazırlanmıştır.
Allah’ın değil insanların takdirini kazanmak için mallarını harcayanların yakın dostu şeytandır. Yakın dostu Allah olan müminler ise mallarını insanlara gösteriş için değil rızai ilahiyi kazanmak için infak ettikleri için, onlara dünyada ve Ahiret’ te bir korku yoktur. Riya için mallarını heba eden ‘ Gösteriş Budalaları’ için ise dünya ve ahiret korkulması gereken tehlikelerle doludur.
Münafıklar Fahşanın yayılması için, kafalarını ve gönüllerini bozgunculuk çıkarmaya ayarladıkları için, durmadan fitne ve iftira planları hazırlamakla meşgul oldukları için, ahiret sevabından mahrum kalacaklardır. Müminler arasında çirkin söylentilerin yayılması için çaba gösteren kalbi hastalıklı münafıklar için dünyada da ahirette de can yakıcı bir azap vardır.
Münafıklar onurlu ve erdemli duruşlarını çekemezler ve onların asil duruşlarına gölge düşürmek için fırsat kollarlar. Oysa erdemli ve dürüst kimselerin adaletli şahitlerin bulunamadığı bir suçu isnad ederken sûi zanla değil, hüsn-ü zanla hareket etmeleri gerekir. Fakat kötü söylentiler çıkararak müminler arasındaki sevgi, dayanışma ve kaynaşmayı bozmaya çalışan nifak ehli, kötü zanla hareket ederek dünya ve ahiretten nasipsiz kalmaktadırlar. Örneğin Âişe validemiz gibi iffetli kadınlara asılsız isnadlarda bulunup tevbe etmeyenler, Allah’ın rahmetinden uzak tutulup can yakıcı bir azabın ortasına atılacaklardır.
8- Küfürde Yarışanlar
Ehli kitap’ tan hakikatten hiçbir taşımayan, yalan ve üzerine kurulu her tür asılsız düşüncelere kulak veren, ilahi vahyi çarpıtan, böylece kötülüğe meyledip küfürde birbirleri ile yarışanlar için dünyada hızyün/ zillet Ahiret’ te de korkunç bir azap vardır.
Hakikati inkarda birbirleri ile yarışanların Ahiret Nimetleri’nden bir nasibi olmayacaktır. Çünkü onlar kendi öz nefslerini günah işleyerek kirletmiş, başkalarına da bunu tavsiye ederek kötü örnek olmuş ilahi dengeleri zulüm işleyerek bozmuşlardır. Böylece hakikat düşmanı şeytan ile dostluk ve ittifak kurmuşlardır.
9-Müstekbirler/Kibirleri Kendilerin Zulme Sürükleyenler
Ellerine geçen makam-mevki, mal- mülk ile şımarıp, kibire kapılarak ahireti inkar edenlere ahiret sevabından hiçbir pay ayrılmamıştır. Allah’ın kendilerine bahşettiği geniş imkanların, bolluk ve gücün asıl sahibini unutan makam ve büyük servet sahipleri hem yaratıcıyı hem de O’nun hazırladığı büyük mahkeme gününü inkar ederler.
Onların elde ettikleri dünyevi imkanlar başlarını döndürdüğünden olsa gerek, sonradan var edilmiş olduklarını unutarak,” bu dünyada yaşadığımız hayattan başka bir hayat yoktur” diyerek küstahlıklarını dışa vururlar.
İnsanoğlu zayıf karakterli bir varlık olduğu için, ölçüsüzce elde ettiği servet, ahlaki yapısını çökertebilmektedir. Dünyaya öncelik vererek elde edilmiş yığın yığın mal ve biriktirilen güç, sahibini onulmaz bir bencilliğe düşürerek başkaları ile olan ilişkilerinde acımasız davranışlar sergilemesine yol açacaktır. Ayrıca elindekileri sonsuza dek koruma içgüdüsü ile hareket edeceğinden dolayı da, durmadan doyumsuz bir şekilde yığarak biriktirdiği haksız elde edilmiş servet, onu zayıf bıraktıklarına karşı duyacağı merhamet duygularından bütünüyle uzaklaştırıp, onu tümden yoldan çıkaracaktır.
Kafirlerin özellikle önde gelenleri, kendilerine bağışlanan servetleri Ahiret gerçeğini unutturmak için heba etmişlerdir. Onların bu terchini engellemeyen Yüce Allah, kendi ateşlerini dünyada yaptıkları kötülüklerle kendileri hazırlayan kafirlerin emellerine ulaşmalarını sağlayacak bir hayat yaratmıştır. Onlar bu dünyaya ateş ektikleri için öte dünyada da ateş biçeceklerdir.
Öyleki bu kafirler, servetleri ile neredeyse bütün insanlığı şeytani olan işlere bulaştıracak güce ulaşacakları ana kadar, imtihan gereği bir müdahale ile karşılaşmazlar. Fakat, zulümün de bir müdahale sınırı vardır; bencilliği ve cehaleti yüzünden eline geçen fırsatı değerlendiremeyen ifsad ehlinin, belirlenmiş bir noktadan sonra Allah’ın kudret elinin müdahalesi ile karşılaşması, ‘’Sünnetullah’ gereği mukadder hale gelmektedir. Bu ilahi müdahale ise; helak, musibet gibi azaplar şeklinde gerçekleşmiş ve gerçekleşmeye devam etmektedir.
10-Mâûn’u Engelleyenler
Bencilce tutkularının esiri olup, kendi çıkarları için tüm insanlığın mahvolmasına göz yuman bir kesim insanlık sahnesinde hep varola gelmiştir. Bu kesim, başkalarının mağduriyetinden kazanç elde eder; haksız düzenini kan ve göz yaşı üzerine kurar. Servetini ezilenlerin emeklerinden elde eden bu kimselerden Mâûn Sûresi’nde “Din’i yalanlayıp, en küçük bir iyiliğin dahi mustad’aflara ulaşmaması için engeller koyanlar” şeklinde söz edilmektedir. Dünya ile ahiret arasındaki sürekliliğe bir örnek de, kazançlar ve mallar üzerindeki fukaranın haklarını inkar edenlerin başlarına daha bu dünyada iken gelen ilahi azaptır. Bahçe sahipleri kıssasında Rabbimiz, infak etmekten kaçınan ve sahip oldukları üzerinde cimrice hükmetmeye and içen zalimlerin, nasıl da varını yoğunu bir musibetle birlikte yitirdiklerini anlatmaktadır.
Allah’ın dünyada gerçekleşen olaylar üzerindeki belirleyici gücünü unutup, büyük bir küstahlıkla birbirlerini infak etmemeye ve en küçük iyiliği engellemeye şartlayanlar, Ahiret Günü’nü unutanlardır. Yoksa ahiretin geleceğinden şüphe taşımayanlar, tabii ki, kötülük üzere yardımlaşmazlar, bir birlerini şartlayıp cimriliğe teşvik etmezler.
Bu konuda Kalem Sûresi’nde anlatılan “Bahçe sahipleri kıssası” önemli mesajlar taşımaktadır. Fukaranın mallar ve servetler üzerinde varolan hakkını reddeden ve onların mağduriyetlerinin ebediyyen sürmesi için tedbir alanların başına dünyada da ahirette de ilahi azabın geleceği değişmez bir hakikattir. Eğer denemek için verilen dünyevi azaptan –bahçe sahiplerinin başına geldiği gibi- ders çıkarmazlarsa, mallarından Allah için infak etmeyenlerin ahirette çok daha büyük azaba çarptırılacakları muhtelif ayetlerde beyan edilmektedir.
11-Zalimler
Yeryüzünde bozgunculuk yaparak zulüm işleyenler; hem kendilerine yazık etmekte, hem de insanlık nesillerinin önlerini tıkamaktadırlar. Ahiret Günü’nün inkar edilmiş olması bu ifsadın yaygınlaşmasında ve vicdanlarda yaygınlaşmasında etkili olmaktadır. Öte dünya gerçeğini inkar edenlerce işlenmiş haksızlıkların çok çeşitli örnekleri, insanlık tarihi boyunca görülmüştür.
Mesela, Medyen halkının ahireti inkar ettikleri için birbirlerine çeşitli haksızlıklar yaptıkları kıssa dili ile Kur’an’da beyan edilmektedir. Onlar özellikle, bu haksızlıklardan iktisadi olanı konusunda adeta uzmanlaşmışlardır. Şuayib peygamberin nasihatleri dahi, emeksiz kazanç elde etmeyi alışkanlık haline getirmiş halkın çoğunluğuna bir fayda vermemiştir.
Böylelikle ahiret’ i inkar ettikleri için, iktisadi oyunlarla birbirlerine zulmetmede halklara çok kötü örnek olmuşlardır. Onlar, yeniden diriliş günü çekileceğimiz hesapla ilgili bir sorumluluk hissetmemeleri dolayısı ile utanmaz arlanmaz bir tutum sergileyerek, çok azı hariç bütün bir halkı bozgunculuğa alıştırmışlardır. Bu bozgunculuğun sonucu olan dünyevi azap şekilleriyle helak edilmişlerdir; ahirette de sonu gelmez felaketler onları beklemektedir.
12-Mürtedler/İmanla Küfür Arasında Kararsız kalarak irtidat Edenler
Kendisi bir şekilde iyilikle ödüllendirildiği zaman, bundan hoşnut olan , ancak Allah’ ın sınayıcı güçlükler olarak başlarına musallat ettiği fitnelerden sonra, küsüp irtidat edenler, “menfaatçi dindarlık yapanlar” dünyayı da ahireti de kaybeden bedbaht insanlardır.
Bu şahsiyetsiz kimseler dışardaki ve içerdeki düşmanın etkisine açıktırlar. Gönülsüz olarak girdikleri Allah yolunda, yerine göre kafirlerin ve münafıkların kullanımına açık, kalbini kirliliklerden arındıramamış kimselerdir. İnandığını söylese de, en küçük bir deneme esnasında gerisin geriye dönerek irtidat edenlerdir.
İman ettikten sonra inkara yeltenen mürtedler üzerine Allah’ tan bir hışım çökecektir. Çünkü onların irtidatının sebebi, dünyanın aldatıcı imkanlarını ahiret hayatının ebedi bağışlarına yeğlemeleridir. Onlar için dünyada ve ahirette ilahi gazap ve büyük bir azap vardır. Paylarına düşecek olan ne kötü bir sondur. Büyük bir umursamazlık içinde dünya hayatına dalarak kalplerini, kulaklarını, gözlerini hakikatin idrak etmede kullanmayanları ahirette büyük bir hüsran/ ebedi iflas beklemektedir.
13- Sihirbazlık Öğrenen ve Öğretenler
Sihir; hiçbir faydası olmayan, karı ile kocası arasını bir takım desiselerle açmayı dahi öğreten bilgilerdir. Efsun efsanelerle insanların huzurunu bozmak, sihirbazların gayesidir. Yüce Allah Kur’an’da bu tür bir işle uğraşmayı yasaklamıştır.
Sihirbazlığı salt cinlerle/ görünmez güçlerle bağlantı kurup, onların gücünden yararlanmaya indirgememek gerekir. Çünkü sihirbazlığın şekil değiştirdiği günümüzde böyle bir yargı bizi yanılgıya sürükleyebilir. Her türlü haksızlığın planyıp uygulayıcısı olan sömürü sistemlerine geniş kitlelerin karşı çıkmamaları için, kafalarının ve kalplerinin uyuşturulmasına yarayan tüm yöntemler “sihir” kapsamında değerlendirilebilir. Örneğin spor aktivitesi olmaktan çıkarılmış futbol ayinleri, ifsadın yaygınlaştırılmasında hem bir araç hem de oyalama taktiği olan eğlendirme şekilleri vs. günümüzde birer sihir işlevi görmektedirler.
Son derece maddi ilimlerle uğraşanlar da, pekala sihirbaz olarak nitelendirilebilir. Mesela, Nâs Sûresi’ne edindiğimiz ilhama göre; insanların göğüslerine vesvese vererek, kalplerini kör eden, dünyevi ihtirasları körükleyerek halkı kul-köle haline getiren, çeşitli beşeri ideolojilerin batıl anlayış ve sakat değerlerini süsleyip, püsleyip, onlara boyun eğmeye çağıran her tür propagandist de sihirbazdır. Nâs, Felak Sûreleri’nin genel muhtevalarından ve konuyla ilgili diğer Kur’an ayetlerinden anladığımıza göre sihirbazlıkta/göz boyayıcılıkta, kalp çelmekte, insan ve cin şeytanları dayanışma halinde hareket etmektedirler.
Firavun’un sihirbazlarını tıpatıp çevremizde aramak boşunadır. Çünkü onların yerini, sömürü düzenlerine ruhunu satarak, payanda olmaya dünden razı olan toplum mühendisleri, küfrün karanlığında boğulmuş dünyayı önceleyen “din ve bilim adamları”, istihbarat örgütleri, medya ve medyumlar, sömürü düzenlerinden çıkar sağladıkları için zalimlerin hizmetine adanmış güç odakları aldı bile.
Günümüzde halkları, sömürü düzenlerinin doğruluğuna şartlayan sihirbazlar, yazarlar, çizerler, şairler, iletişimciler, psikolglar v.b. etkileme gücü bulunan meslek sahipleri arasından çıkmaktadır. Onlar, her gün bıkmadan, usanmadan, toplumlara psikolojik bir savaş yaparak sömürü sistemlerini adalet postuna büründürmek suretiyle, –kurdu kuzu diye- pazara sürebilmektedirler. Kafaları ve kalpleri uyuşmuş kitleler çoğunlukla bu karışıklığın farkında değiller veya gafletten uyanmak istememektedirler.
Sihirbazlık öğrenenlerin, öğrendikleri ile haksızlığı yaşam biçimi haline getiren sömürü düzenlerine payanda olanların, ahiret hayatının güzelliklerinden bir nasibi olmayacaktır. Öte yandan ister gizli ilimlerin neticesi olsun, isterse sosyal bilimlerin verileriyle pazara sunulmuş olsun sihir bilgisi, Allah’ın izni olmadan kimseye zarar veremeyecektir. Bu nedenle kalbi imanla dolu olduğu halde, bir mümine hiçbir sihir tesir edemez. Ebedi mutluluk yurdunu kaybedecek olan sihirbazlar, karşılığında ruhlarını satarak öğrendikleri bu bilgileri ile, aslında öncelikle kendilerine zarar vermektedirler.
Sözün hulâsası;Yüce Allah, insanlara sonsuz hazinelerinden bir bela ve fitne olarak, belli miktarda, sınama vesilesi servetler, güç ve yetenekler bağışlamıştır. Ancak bu zenginliklerin hayır hasenat yolunda harcanmasını emreden Rabbimiz’e rağmen, kişisel ihtirasları ve bencil arzularını gerçekleştirmek için harcayanların ahiretten bir nasibi yoktur. Ahiret harsı/ürünü eğer dünyada ekilmişse biçilecektir; hiç kimseye ekmediğini biçme fırsatı verilmeyecektir. Çünkü ilahi adalette en küçük bir haksızlığa göz yumma veya gözden kaçırma söz konusu değildir.
Fevzi Zülaloğlu
.AHİRET Mİ ÖNCELİKLİ DÜNYA MI?
“ ... Ve kim bu dünyanın sevaplarını/ nimetlerini arzularsa kendisine ondan vereceğiz. Kim de ahiretin sevaplarını/ nimetlerini arzularsa ona da bunu vereceğiz. Ve şükredenleri/ nankörlük yapmayanları mükafatlandıracağız. Nice Peygamber, arkasında Allah’a ram olmuş bir çok insanla birlikte O’nun yolunda savaşmak durumunda kaldı. Onlar, Allah yolunda çektikleri sıkıntıdan dolayı ne korkuya kapıldılar, ne zayıf düştüler, ne de kendilerini düşman önünde küçük düşürdüler. Zira Allah sıkıntıları göğüs gerenleri sever.
“Onların tek söyledikleri şey şuydu: ‘ Ey rabbimiz! Günahlarımızı ve işlerimizdeki aşırılıkları bağışla! Adımlarımızı sağlamlaştır ve kafirlere karşı bize yardım et!’ Bunun üzerine Allah onlara hem bu dünya sevabını/ nimetlerini, hem de ahiretin en güzel sevabını/ nimetlerini bağışladı. Zira Allah, iyilik yapanları sever” ( Ali imran, 3/145-148)
Yüce Allah peygamberlere ve onların takipçilerine dünyanın ve ahirtetin en güzel nimetlerini bağışlamıştır. Dünyanın ve ahiretin mutluluk kaynağı sevapları haddi zatında Yüce Rabbimiz tarafından sadece Muhsinler’e/ iyiliğe gönül bağlayıp, o uğurda gayret gösterenlere va’dedilmiştir.
Kendilerini bu dünyanın geçici zevklerine şartlayan kafirler için ebedi nimetler yurdu bütünüyle kaybedilmiş olup, bu alemden de illetli bir takım mutluluk kırıntılarını elde etmekse ilahi imtihan maksadı ile Rabbimiz tarafından kolaylaştırılmıştır.
Bu nedenle, bir sınama alanı olan dünyadan yararlanmanın önü açıktır. Tümü ile bu geçici olanı acele olarak isteyen, bu konuda hiçbir ölçü ve sınır tanımayan dünyaperestlere, istediklerine kavuşmayı Yüce Allah kolay hale getirmiştir. Rabbimiz yukarıdaki ayetlerde biz müminlere hem dünya sevabını hem de ahiret sevabını isteyecek bir bilinçle hareket etmeyi öğretmektedir. Fakat kendilerini ebedi kılacağı vehmi ile, sadece dünya sevabına kilitlenen ahmaklar gibi olmak, sonsuz mutluluğa talip olan müminlere yakışmamaktadır.
Kafirlerin dünya sevabını tercih ettiklerinde kuşku yoktur da, iş müslümanlara gelince, bulanık bir hava ile karşılaşmaktayız. Çünkü müslümanlar içerisinde küfürle iman arasında olan münafıklara özenen, kalbi hastalıklı kimseler, ta Kur’an’ın ilk indirildiği asırdan bu yana vardır. Bu göz ardı edilemeyecek bir gerçektir.
Günümüzde çevremizdeki hangi müslümana sorsak, üç aşağı beş yukarı ahiretin dünyadan daha öncelikli olduğu hakikatini teslim edecektir. Fakat iş, hayatın içindeki denemelere gelince, aynı teslimiyet bir türlü gösterilememektedir. Mesela, ticarette Allah’ın rızası ile kârı arasında tercih yapmak durumunda kalan bir çok müslüman maalesef düyevi olana meyletmektedir. Gücünü tevhid ve adaletin ölümsüz ilkelerinden almayan otoritelere karşı yerine getirdikleri sorumluluklar oranında bile, Allah için ihtiyaç sahibine infak etmeyen namazında niyazında müslümanlardan azımsanamayacak derecede hepimizin çevresinde vardır.
Son yıllarda başörtüsü ile diploması, işi ve aşı ile ibadetleri arasında tercih yapmak durumunda kalan binlerce müslüman kardeşimiz, ahiret sevabını tercih etmekte yeterince istekli davranmadılar! Maalesef Ahiret’e öncelik verenlerin sayısı tarih boyunca görüldüğü gibi bir avuç azınlık olarak kaldı.
Peki dünya sevabı nedir; ona talip olmak olumlu bir tercih midir? Yoksa bütünüyle terkedilmesi gereken bir illet midir? Bu çalışmamızda Kur’an’da yapacağımız bir bilinçlenme yolculuğunda, Yüce Allah’ın rehberliğinde, cevaplamaya çalışacağımız soru budur.
A-Dünya Ve Ahiret Sevabı Terkibinin Tahlili
Sevab, insanlara Allah tarafından amellerinin karşılığı olarak verilen nimet ve cezalardır. Bu durumda yerine göre olumlu, yerine göre olumsuz bir muhteva kazanmaktadır. Hayrın ve şerrin karşılığı olarak kullanılan bu kelime, Kur’an’da genellikle iyiliğe tahsis edilebilecek bir bağlam içinde yer alır. Fakat şerrin karşılığı olarak kullanılması, daha çok alay etme amacına matuftur.
Dp-Ali imran ,Suresi’ndeki bir ayette Sevab, hüsnü sevab/ güzel mükafat, terkibi ile geçmektedir: Ali imran, 3/195. Kehf suresinde ise, ni’me sevab/güzel karşılık terkibi ile geçmektedir: Kehf, 18/31. Yine Kehf suresi’nin iki ayetinde sevab kelimesi , kişinin hak ettiği iyi-kötü karşılık anlamında kullanılmıştır: Kehf,18/44,46. Meryem suresi’ndeki bir ayette ise sevab, tercih edilmesi gerekenin ahirette elde edilecek karşılık olduğu vurgulanırken kullanılmıştır: Meryem, 19/76
Aşağıdaki ayetlerde ise Sevab kelimesi dünya sevabı-ahiret sevabı karşılaştırması yapılırken kullanılmaktadır: Ali imran, 3/145,148; Nisa, 4/134
Sevab’ın bir de eş anlamlısı vardır: Mesûbe. Mesûbe kelimesi bir ayette Allah’ın mükafatı anlamında geçmektedir: Bakara, 2/103; Aşağıdaki ayette ise, domuza ve maymuna benzeyen davranışlarından dolayı, Allah’ın lanetini hak eden bazı yahudilere verilen şiddetli ve zelil kılıcı ceza anlamında geçmektedir: Maide, 5/60.
Ayetlerden anladığımız kadarı ile sevap kelimesi hem olumlu hem de, duruma göre olumsuz anlamlar taşıyabilecek bir muhtevaya sahiptir. Bu yüzden yukarıdaki ayetlerde, dünya sevabından bütünüyle kopmak emredilmemiştir. Ancak dünya sevabı, sadece helal ve temiz olan rızıkları kapsamadığı, her tür görkemli ve cazip gelen günahı da içine alacak kapsamda bir anlam muhtevasına sahip olduğu için dikkatli ve sorumlu hareket etme gereği vardır. Kaldı ki, ilahi hikmetin emredici ilke ve kurallarını çiğneyerek bir takım nimetlere ulaşmak doğru da değildir.
Hele de tercih etme zorunluluğu belirdiğinde ahiretin ve sevabının, bu dünyaya ve sevabına mutlak bir üstünlüğü vardır. Çünkü, müminler olarak bizim itidali elden bırakmamak ödevimizdir. Yukarıdaki Ali imran Suresi’nden alıntıladığımız ayetlerde beyan edildiği gibi, sadece dünya sevabına şartlanarak hareket etmek yanlıştır. Biz müminler bu dünyanın sevabından Hasene’ye/iyi ve temiz olana talip olmalıyız; Seyyie’ye/kötü ve kirli olana değil. Değil mi ki, hasene kabilinden dünya nimetleri ahiret mutluluğumuz için harcamamız gereken olanaklar da sunmaktadır? Öyleyse dünyayı terk etmeyi salık veren felsefeler bizim inançlarımıza uygun düşmemektedir.
Müminler bu dünyada da ahirette de hasene ile müjdelenmiştir. Hasene, kısaca iyilik anlamına gelip, daha çok maddi bir yarar elde etmeyi değil, sıkıntılarla dolu bir hayat sürerken dahi, iman etmiş olmaktan kaynaklanan manevi huzur ve doyumu ifade eder.
Dp-Hasene ile ilgili bu görüşümüzün ilham kaynağı olan ayet için bkz. Nahl,16/30.
Hasene, geniş bir zenginlik ve servet sahibi olmak anlamına gelmez; daha çok helal, temiz ve iyi olanı tercih etmek anlamına gelir. Bu durumda eğer ilahi rızaya uygun düşmeyen yollara tevessül ederek geniş mal, servet ve gücün getirdiği dünya nimetleri/sevapları hasene olarak nitelendirilemez. Ama güç ve zenginliğini temiz yollardan elde edip, Tevhid ve Adalet’in yücelmesi için çaba sarfeden Peygamberimiz Muhammed (s), güç ve iktidar lutfedilmiş Süleyman, Yusuf v.b.peygamberler gibi salihler için dünyevi nimetleri/sevapları bir hasenedir.
Dp-Dünyanın hasenesi de seyyiesi de vardır. Peygamberler gibi müminler de bu alemin iyi ve güzel rızıkarı olan haseneyi tercih etmelidirler. İbrahim peygambere dünyada bahşettiği haseneyi/ iyilikleri Rabbimiz övmektedir. O ahirette de, salihler arasında haşredilip en büyük ödüllerle taltif edilecektir: Bkz. Nahl,16/122. Bir hadiste peygamberimizin ahiret ecri için Allah’a sürekli dua ettiği rivayet edilmiştir: Bkz. Buhari, Menakibu’l-ensar,45.
Hasene hem maddi hem de manevi olarak Allah’ın sonsuz hazinelerinden salih kullarına bahşettiği güzel nimetlerdir. Her tür helal ve güzel nimet, hasenedir. Eğer hasene dünyanın maddi servetleri ve zevkleri olsaydı yeryüzünün en zengin insanları, iyilik için mücadele eden fazilet ve erdemlilik sahibi müminler olması gerekirdi.
O halde müminler için dünya sevabı, ister geniş rızıklar içinde yüzsün, isterse olanaksız koşullarda yaşasın, kalbi manevi huzur ve doyum içinde olmak manasına gelmektedir. Dünya sevabı terkibi, kafirler için kullanıldığında ise, imtihana çekme maksadı ile, Allah tarafından yaratılan, bu dünyanın insanlara süslü gösterilmiş, cazip kılınmış olan ahireti unutturucu kimi süsleri demektir.
Dp- Ahirete inanmayanlara yapıp ettikleri kendilerine güzel gösterilmiştir; bu nedenle yapıp ettiklerinin kötü olmadığına dair savunma ve taarruz felsefeleri üretirler: Bkz. Neml,27/4-5.ayetler.
B-Dünya- Ahiret Dengesi’ nde İbrenin Ağırlığı Ne Taraftadır ?
Yaşadığımız toplumda, kökeni ve çıkış zamanı tam olarak belli olmayan, ama maddeci bir dünya görüşünün argümanı olarak kullanıldığında kuşku bulunmayan bir söz vardır: “ Hiç ölmeyecekmiş gibi dünyaya, yarın ölecekmiş gibi ahirete çalışmak gerekir. “
Dünyevileşmeci bir söyleme destek sağlamak için, hadis havası verilen bu sözden destek sağlamaya çalışmaktadırlar. Bu süslü kelamı yaymaya çalışan kimselerin, aslında kalplerinde dünya sevgisinden başka bir aşk olmadığı malumumuzdur. Onlar ince bir tuzağın ürünü olan bu sözü bir ‘ dünyevileştirme aracı’ olarak dilden dile, kulaktan kulağa, hararetle birbirlerine aktarıp durmaktadırlar.
Bu niteleme, hakikat süsü verilmiş büyük bir yalandan ibaretttir. Çünkü dünya ile ahiretin değerini eşitlemektedir. Oysa Ahiret’ in dünyadan mutlak bir üstünlüğü vardır. O halde hiç ölmeyecekmiş gibi dünyaya çalışmak, anlayışı ile oluşmuş bir ahlak, olsa olsa Kapitalizm’ in düsturu olabilir; İslam’ ın değil.
Bilindiği gibi büyük bir talana yol açan, kurulu ilahi dengeleri, insanın aleyhine alt üst etme yarışına giren kapitalist büyüme tarzı, her tür üretimi kutsal bir ibadet hazzı ile teşvik etmektedir. Yukarıdaki, hiç ölmeyecek gibi dünyaya çalışma anlayışı, ahiretin önceliğine iman etmiş olması gereken müslümanlar için şeffaf olarak örülmüş bir tuzaktır. Bu nedenle bu tür tuzaklara karşı uyanık olmak gerekmektedir.
“Sınırsız büyüme için sonsuz üretim” anlayışının kendisine hayat düstüru olarak belletildiği bir müslüman, bu dünya görüşünü huy edindiğinde; ticareti aksamasın diye, ibadetini aksatmaktan, şirketi küçülmesin diye infakını aksatmaktan çekinmemektedir. Böylece, yavaş yavaş zekat, sadaka ve infakın yerini vergiler, ticaretin yerini de fetvası alınmış faiz işlemleri alabilmektedir.
Şeytanın türlü türlü tuzakları ve çevirdiği bin bir çeşit dolaplarına karşı uyanık olmak zorundayız. Çünkü bu dünya hayatı, ancak oyun ve eğlence gibi, çabuk geçen hazlar verebilir. Sürekli olan, sahibine acı vermeyen mutluluk ise sadece ahiret hayatında mümkündür. Oysa insanların çoğu Allah’ın sınamak için verdiği dünya nimetlerinin cazibesine ve büyüsüne kapılırlar.
Doğrusu kendisini Allah’a bütünüyle adayan müminler için dahi bu alemin nimetleri yaratılıştan taşıdığımız tutkulardan neşet eden arzularımıza cazip gelmektedir. Değil mi ki, dünya hayatına mahsus olan parlaklık ve görkem, insanların çoğunu peşinden sürükleyebilecek bir cazibeye sahiptir; öyleyse müminlerin bu konuda daha dikkatli ve uyanık davranmaları gerekmektedir. Bizim ahiret bilincimiz, Allah’ın öteki dünyada bizim için hazırladığı manevi nimetlere gözlerimizi dikip, öncelikle onları arzulamayı gerektirmektedir.
Çünkü biz müminler için bu dünya hayatının deneme alanı olmasından öte bir değeri yoktur. Asıl kalıcı ve bitimsiz olan öteki dünyadır. Bu gerçeğin farkına varmadan yaşayanlar bu alemde ne kadar rahat ve müreffeh yaşarlarsa yaşasınlar, ebedi huzur ve mutluluğu yitirmektedirler.
1-Dünya Hayatı Bir Oyun Ve Eğlenceden İbarettir
Yüce Allah dünya hayatının değerine ilişkin “oyun ve eğlence “ benzetmesi yapmakta; takvayı tercih eden biz müminlerin gözlerini ve gönüllerini ahiret mutluluğuna çevirmektedir: “Bu dünya hayatı bir oyun ve eğlenceden ve geçici bir zevkten başka bir şey değildir. Ama ahiret hayatı muttakiler için çok daha güzeldir. Öyleyse aklınızı kullanmaz mısınız ? “ ( Enam, 6/32)
Dp- Dünya hayatı lehvün ve la bün/ bir oyun ve eğlenceden ibarettir; ahiret hayatı ise muttakiler için daha hayırlıdır. Çünkü ahiret gerçek hayattır: Benzer ayetler için bkz.Enam, 6/32; Ankebut,29/64; Firavun’ un halkından bir mümin, dünya hayatının oyun ve eğlence oluşunu unutan topumuna bu hakikati beliğ bir şekilde hatırlatmış, fakat halkın çoğunluğu yine de firavun gibi zalimlerle hareket etmeyi tercih etmiştir: Mümin,40/38-39,43; Taha,20/131.
“ Bilin ki ( ey insanlar! ) bu dünya hayatı, sadece bir oyundan, geçici bir eğlence ve güzel gösteriden, birbirinizle büyüklük yarışına girmenizden ve daha çok servet ve çocuk sahibi olma hırsınızdan ibarettir. Bu dünyanın durumu; yağmurun hikayesine benzer, yağmurun yeşerttiği bitki, toprağı ekenlere sevinç verir. Ama sonra kurur ve sen onun sarardığını görürsün; sonunda toprak haline gelir. Fakat öteki dünyada, ya şiddetli azap, yahut Allah’ın bağışlayıcılığı ve hoşnutluğu, çünkü bu dünya hayatı, kendini kandırmanın zevkinden başka bir şey değildir. “ ( Hadid, 57/20 )
Dünya hayatının bir oyun ve eğlence olduğunu vurgulayan çok sayıdaki ayetle amaçlanan, bu alemi aşağılamak değil, değerine dair uyarılarda bulunmaktır. İmanın ve salih amelin üstünlüğünü vurgulayan dünya- ahiret dengesine dair yukarıdaki ayetlerde, bu alemin geçici olduğu, bağlanıp kalmaya değer olmadığı anlatılmaktadır.
Çünkü burası insanoğlu için yaratılmış bir imtihan alanıdır. Dünya hayatının meşru olan süsünden, güzelliklerinden uzaklaştırma amacı taşımayan bu ayetlerin mesajı, asıl sorumluluğumuzu unutturan cazip kılınmış günahlara kapılıp gitmeyi önlemeye dönüktür.
Bu dünyadan elde edilecek nimetlerin bağlanıp kalmaya değer olmadığı, geçici bir mahiyet arzettiği hakikatini gözden ırak tutarak onlara sahip olmak, ebedi mutluluğu kaybetmeye yol açabilecek bir yanılgıyı da beraberinde getirecektir. Bu yüzden ahiret bilinci ile hareket etmeyen insanlar, çeşitli nimetler içinde oyalanırken, dünyanın geçici bir yerleşim birimi olduğu gerçeğini unutarak sonsuza dek huzur ve mutluluğu kaybetmektedirler.
Dünya hayatının tamah edilerek, bağlanıp yerleşilecek bir yer olmadığı gerçeğini anlatmak için Peygamberimiz ( s); “ Dünyada garip bir yolcu gibi olun!” demiştir.
Dp- dünyada garip bir yocu gibi olmak, sanki ebediyyen yerleşecekmiş gibi bağlanmamak gerektiğine dair, peygamberimizden çok sayıda hadis rivayet edilmiştir: Bkz. Buhari, Rikak,3; Tirmizi, Zühd,25; İbn-i Mace, Zühd,3; Müsned, 2/24,132.
2-Yağmur Meseli
Dünya hayatının geçici olan güzellikleri Kur’an’da ‘Yağmur Meseli’ ile de anlatılmakta, Allah katındaki sevabın kalıcılığına dikkatlerimiz çekilmektedir: “ Dünya hayatının gökten indirdiğimiz suya benzediğini onlara anlat! Öyle ki, yerin bitkileri onu emerek zengin bir çeşitlilik içinde boy verip birbirine karışırlar. Ama bütün bu canlılık, çeşitlilik sonunda rüzgarın savurup götürdüğü çer çöpe döner. İşte bunun gibi her şeye karar veren Allah’tır. Mal mülk ve çocuklar, dünya hayatının süsleridir. Ama ürünü kalıcı olan dürüst ve erdemli davranışlar ise, karşılığı bakımından Rabbinin katında daha değerli ve bir ümit kaynağı olarak daha verimlidir. “ ( Kehf, 18/45-46)
Dp- Dünya hayatının gökten indirilen suya benzetildiği Kehf suresi( 18), 45-46. ayetler, müminlerin fakirlerini hakir görerek, malları mülkleri ve servetleri ile övünen kafirlerle ilgili olarak, onları kınama, mustad’aflara özgüven verme maksadı ile gelmiştir. Yoksa dünyayı bütünüyle terk etmeyi salık vermek maksadı ile değil. Bkz. Derveze izzet, et- tefsiru’l- hadis, İstanbul, 1998, c. III, s. 498.
3-Dünyayı Ahiretle Takas Etmeliyiz
Dünya hayatının değeri, bir çok ayette öte dünyanın sonsuz mutluluğunu kazanmada bir alış veriş mevzûuna indirgenmektedir. Değil mi ki, bizim için ahiret önceliklidir, öyleyse bu dünyayı satmak ona ulaşmak için elzemdir. Rabbimiz’den bir ihsan ve sınama aracı olarak sahip olduğumuz ne varsa, bitimsiz mutluluğa erişmek için onu feda etmemiz gerektiğinde bundan kaçınmamak lazımdır. Yerinde mal, yerinde can vermek, fedakarca ter dökmek gerekir, sonsuz huzuru hak edebilmek için. Aşağıdaki ayette dünya, sonsuz mutluluğu Allah’tan satın almada bir takas malzemesi değerine indirgenmiştir:
“ Öyleyse dünya hayatını Ahiret ile takas etmek/ satın almak isteyenler Allah yolunda savaşsınlar. Allah yolunda savaşan herkes ister öldürülmüş olsun isterse zafer kazansın, zamanı geldiğinde büyük bir mükafat ihsan edeceğiz. “ ( Nisa, 4/74 )
dp- Dünya ile ahiretin değer bakımında karşılaştırıldığı bir çok ayet vardır: İki hayattan en iyisi, hayırlısı, en üstünü ahiret hayatıdır. :Araf, 7/169;
Ahiret Yurdu, muttakiler için bu dünyadan daha hayırlı/ tercihe şayandır: Yusuf,12/109; tecih edilmesi gereken uzun emel, sonuç itibariyle çok daha değerli ve verimli olan ahiret sevabıdır: Meryem, 19/76; İnsanların çoğu dünya hayatının süslerini tercih ederler. Oysa ahiret hayatı daha kalıcı ve daha hayırlıdır: A’la, 87/16-17; İnsanların çoğu bu dünyanın yalnız görünen yüzüne, aldatıcı görkemine dalarak anlık zevk ve hayaller peşinde koşarlar: Rum,30/7-8; Kıyame,75/20-21; Oysa ahiret rızkı daha hayırlıdır: Taha,20/131.
Fakat bu dünya hayatına öncelik verenler; ahiret hayatını heba etmiş olanlardır. Onlar kötü bir ticaret yapan tüccar gibidirler. Kitap Ehli’ nden bazıları; Allah’ ın ayetlerinden bir kısmını inkar ve tahrif etmek suretiyle ebedi hayatı dünyevi menfaatleri karşılığında satmışlardır. Kısa bir dünya hayatı karşılığında, bitimsiz mutluluklar diyarını feda etmek anlamına gelen bu alışveriş, ne kötü bir tercihtir. Ahiret hayatını kaybetme pahasına yapılan bu tercih, nihai mutluluğa giden yolun önünü ebediyyen tıkamaktadır.
Dp-Dünyayı ahirete önceleyenler, kendilerini iflasa götüren anlaşmalar yapan tüccarlara benzetilmiştir: Bkz. Bakara,2/86.
4-Allah Düyayı Tercih Edenlerin İradelerine Engel Koymaz
Bu dünyanın nimetlerini arzulayanlara dünyayı, Ahiret’ i tercih edenlere ise istediklerini vermeyi Yüce Allah taahhüt etmiştir. Dünya nimeti de Ahiret nimeti de Allah’ a aittir. Kim hangisini isterse onu almayı Allah kendisine kolaylaştırır. Dünyanın geçici hazlarının peşine düşenlerin payına cehennem; Ahiret hayatının güzelliklerini isteyenler ise gerçek müminler olup paylarına ebedi mutluluk diyarı cennet düşecektir. Hud Suresi’nde dünyaya öncelik verenlerle ahirete öncelik verenlerin durumu, apaçık, yalın ve özlü ifadelerle dillendirilmektedir:
“ Dünya hayatını ve onun görkemini, zenginliğini isteyenlere gelince, onlara bu hayatta yapıp ettiklerinin karşılığını tam olarak ödeyeceğiz ve onlar orada hak ettiklerinden asla yoksun bırakılmayacaklar. İşte bunlar Ahiret’ te paylarına ateşten başka bir şey düşmeyen kimselerdir. Çünkü onların bu dünyada yapıp ettikleri hep boşa gidecektir; işledikleri ameller değersizdi zaten. “ ( Hud, 11/15-16. )
dp- Dünyaya öncelik vererek sadece bu alemin nimetlerini arzulayanlara istediği; öte dünyaya öncelik vererek dünya ve ahireti birlikte talebedenlere ise istediğini elde etmek Rabbimiz tarafından kolaylaştırılıp vadedilmiştir. Fakat sadece dünyayı arzulayanların ahiretten bir nasibi olmayacaktır. Aşağıdaki ayetlerde bu hakikatin hikmetli ifadeleri bulunmaktadır. Bkz. Ali imran,3/14; Nisa,4/134; İsra,17/18-19.
Kafirlere tercih ettikleri bu geçici alemin rızıklarından yığın yığın bağışlayan Rabbimiz, dünyayı elde etmeyi kolaylaştırmıştır. Ancak bunun da ilahi irade ile belirlenmiş bir sınırı vardır. Eğer bu sınır konulmasa idi, kafirler iradelerini insanlığın tümünü zalim bir toplum haline getirmede kullanacaklardı.
Bu nedenle salt dünyevi hedefler peşinde koşarak hayatını harcayanlar, amaçlarının yalnızca bir kısmına ulaşabilirler. Fakat manevi hedefler peşinde koşarak, hayatını dürüstlük ve erdemlilik üzerine kuran salihler öteki dünyada umduklarının üzerinde ödüllere kavuşacaklardır. Çünkü onlar dünyaya, ahiretin bitimsiz nimetlerini yeğ tutmuşlardır.
Ahireti dünya ile takas eden insanlar, bu hayatta her istediklerine de kavuşamazlar. Çünkü dünyanın da ahiretin de gerçek sahibi olan Allah, sınama amaçlı sınırlı bir imkan tanır. Bu imkanların dağıtımını, hiçbir aracının denetimine bırakmaz; tamamıyla kendi kontrolünde tutar. O yüzden de dilediğine dilediği kadar rızık veren otorite kaynağı, hiçbir ortağı bulunmayan Allah katındadır.
Bir imtihan aracı olarak verdiği nimetler üzerindeki denetimi bütünüyle elinde tutan Yüce Allah, eğer isteseydi; dünyaya öncelik verenlerin evlerine gümüşten çatılar, merdivenler, kapılar, yataklar verirdi. Ayrıca yine isteseydi, sınırsız ölçüde altın verirdi. Fakat dünyayı düpedüz zenginlikleri ile ifsad etmesinler diye, kısıtlı miktarda servet sahibi olmalarına izin vermiştir.
Dp- Yüce Allah kafirlere dünyayı elde etmeyi kolaylaştırmıştır. Öyle ki; eğer büsbütün azıp insanlığın tümünü şeytana teslim olmuş bir toplum haline getirmeyecek olsaydılar; Rabbimiz kafirlerin evlerinin çatılarının, merdivenlerinin, kapılarının, yataklarının tamamıyla gümüşten olmasına bile izin verebilirdi. Dünyayı isteyene, arzusunu kolaylaştırmanın boyutlarını, temsili bir şekilde ifade eden bu ayet için bkz. Zuhruf,43/33-35. Ahireti feda ederek salt dünyevi hedefler uğrunda ömrünü heba edenler bütün amaçlarına ulaşamazlar; ancak ilahi denetim altında bir mülkiyet sahibi olmaya izin verilmiştir: Bkz. Şura,42/20; Necm,53/24.
5-Dünya Nimetleri Birer Sınama Vesilesidirler
Allah’ın bize birer sevap olarak bahşettiği nimetler hem lehimize hem de aleyhimize dönebilecek sınama vesileleridir. Allah’tan bir emanet olarak gelen lutufların asıl sahibini unutarak, onları salt dünya sevabına tahvil etmek için kullanmak, ilahi talimatlara aykırı bir tutum olup, sonucu dünyada da ahirette azaptır. Fakat geniş imkanlara, zenginliklere, servet, makam, mevki ve iktidara sahip olurken, onların bize emanet edildiği bilinci ile, ilahi talimatlara uygun hareket edersek dünya sevaplarını ahiret sevaplarına tahvil ederek sonsuz mutluluğa kavuşabiliriz.
Babalar, oğullar, kardeşler, eşler, mensup olunan boylar, aşiretler, oymaklar, kazanıp biriktirdiğimiz mallar, kötüye gitmesinden kaygılandığımız ticaretler, hoşlandığımız konutlar Allah yolunda cihad edip O’nun hoşnutluğunu kazanmada birer imtihan aracıdırlar. Bizim bu dünya nimetlerine karşı tavrımız, ölçülü olmalıdır. Sorumluluklarımızı aksatacak derecede bunlara bağlanmak, Allah korusun yavaş yavaş bizi çekim alanında eritecek olan şirkin tuzaklarına düşürüp ebedi mutluluğumuzu heba edebilecektir. Yaratılmış olmakla büyük bir fırsat sunulan varlık alanında sınanmış insan için ise, ebedi kaybedişten daha kötüsü yoktur.
Dp- Dünyada sahip olduğumuz mal-mülk ve çocuklara sınırsızca bağlanmak, Allah’ı zikretmekten alıkoyabilecek bir fitne/ sınama vesileleridirler: Tevbe,9/24; Münafıkun,63/9. Peygamberimizden rivayet edilen bazı hadislerde onun, dünyanın fitnelerinden/sınama araçlarından Allah’a sığınmak için dua ettiği ifade edilmiştir: “Dünyanın fitnelerinden Allah’a sığınırım.”Bkz. Buhari, Cihad,25, Da’vaat,37,41,44,57; Müslim, Zikr, 76; Nesai, İstiâze, 5,6,27.
İman henüz kalplerine iyice yerleşmemiş, salih amellere karşı gönülsüz bazı müminlerin, ahiretin dünyaya önceliğini tam olarak kavrayamamış olmaları her zaman mümkündür. Böyle kimselerin ruh hallerinden, Yüce Allah Kur’ an-ı Mecid’ de söz etmektedir. Onlar kendilerine Allah uğrunda, zorlu bir fedakarlıkta bulunmak ( ör. Savaşmak) düştüğünde, insanlardan korkarak şöyle seslenirler: “ Ey Rabbimiz ! ‘ Neden bize savaşmayı emrettin? Keşke bize biraz mühlet verseydin .’ derler. De ki: Bu dünyanın keyfi ve rahatlığı çok kısa ömürlüdür. Ama Ahiret Muttakiler için en iyisidir. Çünkü hiç biriniz kıl kadar haksızlığa uğratılmayacaksınız. “ ( Nisa, 4/77 )
Bu dünyada ele geçen fırsatlar ahiret mutluluğunu sağlayacak salih emeller için kullanılmıyorsa, zaten bir değer ifade edemez. Ayrıca yığınla mal ve servetin, nüfus v.b. güçlerin sahibi olurken öte dünya gerçeği unutulursa, muktedir olmak bir zulüm aracına dahi dönüşebilir.
Örneğin, Süleyman peygamber güçlü bir dünyevi iktidara kavuştuğu halde, Rabbini ve yeniden diriliş günündeki büyük mahkemeyi unutmamıştır. O, iktidarını Tevhid ve Adalet’ in ikamesi için kullanan örnek bir hükümdardır.
6-Salt Dünyayı İstemek İçin Dua Edenler
Dünya hayatının anlık kazanımlarına talip olarak, öteki alemi hiçe sayan kimselere tercihlerin gerçekleştirme olanağı tanıyan sonsuz merhametli olan Yüce Allah, bu konuda hiçbir zorbalığa başvurmaz. Öyle ki, ellerini açıp bu konuda yakaranlara dahi irade ettiklerini elde etmeyi kolaylaştırır.
Sadece dünyaya talip olarak, dua edenler için bile tercih ettiğini elde etme konusunda güçlük çıkarmayan Yüce Allah, kullarına gayelerini gerçekleştirecek şekilde olanaklar sunar. Ancak böyle kimselerin ahirette elde edebileceği bir kazanç yoktur.
Kur’an’da, eski cahililyye müşrikleri ile alakalı olarak yer alan bu tür uyarılar, müminleri de ilgilendirir. Çünkü söz konusu edilen karakterdeki kimse, ahireti satmak için Allah’ a yakarmaktadır; O’ na rağmen değil. Fakat tercihini geçici olandan yana yapmaktadır. Bu durum önceden İslami Mücadele içinde yer aldığı halde, süreç içinde irtidat eğilimine giren veya kalbi hastalıklı olup kafirlere, münafıklara meyleden kimseler için bir tehlike olarak her zaman mümkündür. Tabii ki, Allah’ın yolunda sabırlı, tahammülkar, takva sahibi mütevazi kulları, üç kuruşluk dünya menfaatlerini sonsuz mutluluk diyarına asla tercih etmezler.
Dp-Dua ile de olsa, ahiretten dünyanın lehine vazgeçenlerin tercihlerini gerçekleştirmeyi, Rabbimiz kolaylaştırmaktadır; ancak aksine onların öte dünyadaki durumları ve kurtuluşları büsbütün zorlaşmakta, hatta imkansız hale gelmektedir: Bakara,2/200-201.
7-Ahiretin Tartışmasız Önceliği
Dünya nimetlerinden bizlere bahşedilen rızıkların, ahiretin sağlayacağı ebedi huzur ve doyumu unutturmaması gerekir. Bu hayatın sınırlı imkanlarına dalıp giderek, doyumu, huzur ve mutluluğu onda arayanlar aldanmış olduklarını anladıklarında maalesef iş işten geçmiş olacaktır. O halde biz müminlere yakışan, nihai huzur ve mutluluğun ebedi olanına gözümüzü dikmektir. Bu dünyanın avutan sahteliği, Ra’d suresi 26. şöyle dile getirilmektedir:
“ Rızkı dilediğine bolca, dilediğine sınırlı ölçüde veren Allah’ tır. Hal böyleyken ( bol rızık verilenler ) dünya hayatı ile sevinirler; oysa ahiret hayatı yanında dünya hayatı yalnızca geçici bir doyumdan, bir avuntudan ibarettir.”
Yüce Rabbimiz, dünya hayatının sağlayacağı rahatlıkla elde edilecek haz ve doyumu tercih edip cihada çıkmamanın, ahiretin bitimsiz olan iyiliklerinden mahrum kalmaya yol açacağını beyan etmektedir. Oysa dünya hayatının vereceği mutluluk kısa süreli ve illetlerle mukayyettir. Ahirette sağlanacak huzur ve mutluluk ise, ebedi olup saf ve illetsiz doyum sağlayacaktır.
Dp-Zor zamanda/ fiili cihadda müminleri yalnız bırakanlar, dünyayı tercih etmekle suçlanmışlardır: Bkz. Tevbe,9/38.
Ahiret Günü çekileceğimiz hesabı dikkate almadan imkanlarımızı kullanırsak, dünyanın geçici süslerine, aldatıcı ziynetlerine kapılıp ömrümüzü bir hiç uğruna feda etmiş oluruz. Bu yüzden Yusuf peygamber’ e Mısır’ ın hazineleri üzerinde hakim olmayı lutfeden Yüce Rabbimiz, onun elde ettiği dünyevi iktidardan sonra ahiretin ağırlıklı yerini unutmaması gerektiğini beyan etmiştir. Dünya- ahiret dengesi konusunda biz müminlere de Yusuf peygamber üzerinden, ışığı solmayan bir hatırlatmada bulunan Yüce Allah, hangi üstün imkanları elde edersek edelim ‘ Ahiret’ in önceliği ‘ilkesini unutmamamız gerektiğini öğütlemektedir : “ Fakat imana erişenlerin ve muttakilerin gözünde Ahiret mükafatı ( bu dünyada elde edilebilecek karşılıklardan ) daha değerli/ daha yararlıdır. “ ( Yusuf suresi, 12/57 )
Kur’an’da dünyayı tercih etme eğilimine girdikleri için uyarılan müminlere bir örnek de Uhud Savaşı’ndaki okçulardır. Uhud savaşında peygamberimizin dağın yamaçlarına yerleştirdiği okçulardan “ ne olursa olsun yerinizden ayrılmayacaksınız “ emrine uygun davrananları Yüce Rabbimiz dünyaya değil Ahiret ‘e gönül verdikleri övmektedir. Ganimet sevdası ile hareket edip emri çiğneyenler ise, hem müslümanları mutlak bir zaferden mahrum bıraktıkları, hem de dünya nimetini Ahiret sevabına tercih ettikleri için , ilahi övgüden nasibsiz kalmışlardır.
Dp- Değil mi ki, savaş şartlarında dahi olsa, ahiret yerine dünyayı tercih etmek müminler için şık bir davranış değildir? Öyleyse, mümin bir yöneticinin adaletli emrini yerine getirmemek, yeterince ahiret bilincine sahip olmamak anlamına gelmektedir. Bu nedenle, Uhud Savaşı’ndaki okçular üzerinden Rabbimiz bizleri uyarmaktadır: Bkz. Ali imran,3/152.
İnsanlar rahat ve konforlu bir hayata alıştıklarında, genellikle öte dünyanın mutlaka herkesi yakalayacak hakikatini unutmaktadırlar. Bu yüzden olsa gerek, kölelikten kurtuluş yolculuğunda aldıkları apaçık ilahi yardımların sıcaklığı, henüz üzerlerinde soğumamış Musa Peygamberin halkına, Rabbimiz dünyaya dalıp gitmemelerini tebliğ etmiştir.
İsrailoğullarını Firavun’un zulümlerinden kurtarıp, onlara güvenli bir belde ihsan eden Rabbimiz, Ahiret Günü’nü asla unutmamalarını emretmektedir: “...Şimdi artık yeryüzünde güvenlik içinde yerleşin, fakat Son Gün’ e ilişkin söz gerçekleştiği zaman, karışık bir bütünün parçaları olarak hepinizi biraraya getireceğimizi ( unutmayın! ) “ ( İsra, 17/104. )
8-Peygamberimizin Eşleri Üzerinden, Dünyevileşmeye Karşı Bir Uyarı
Dünya- ahiret dengesinin konumuna ilişkin bir anlatım da peygamberimizin eşleri ile ilgilidir. Yüce Allah, daha çok maddi nimetlerden yararlanma istidadı gösteren peygamberimizin eşlerine, dünya hayatının ziynetleri ile ahiret hayatının büyük ödülü arasında tercih yapmaları konusunda bir çağrı yapmıştır. Bu çağrıda bazı kadınların girdiği gösterişli ve görkemli, yer yer israfa kaçan davranışlardan, peygamberimizin eşleri sakındırılmıştır. Çünkü dünyevi bir yaşam sürdürmek, belki sıradan insanlarda fazla sırıtmayabilirdi. Fakat peygamber eşlerinin, toplumun liderinin eşleri olmaları hasebi ile, bir kötü örneklik oluşturmaları, diğerlerinden çok daha büyük manevi tahribatlara yol açacaktı.
Yüce Allah müslümanların saygıdeğer öncüsü peygamberimizin eşleri ilgili, sadece açık bir taşkınlığın değil, dünyevileşme eğiliminin dahi önünü ikazlarla kesmiştir. Yaptıkları iyilikleri iki katı ile ödüllendireceğini vadeden Rabbimiz, onlara öte dünyanın sevabını tercih etmelerini önermiştir.
Onların açık bir hayasızlık yapmaları durumunda öteki dünyadaki azapları iki katına çıkacak olan peygamber eşleri, halkın önderinin eşleri olmaları dolayısı ile daha dikkatli olmak zorundadırlar. Çünkü onlar diğer mümin kadınlara “ dünyanın aldatıcı büyüsüne, oyun ve eğlencesine kapılmama “ konusunda güzel örnek olmak durumundadırlar. Biz bu hükmün, İslam Ümmeti’nin bütün öncüleeri için geçerli olacağını düşünüyoruz.
Dp-Peygamberimizin eşleri de ahirete öncelik vermeleri konusunda ilahi ikaza uğramışlardır:Bkz. Ahzab, 33/28-30. İnsanoğlunun peygamber de olsa, peygamber eşi de olsa dünyanın süslerine aşırı bir şekilde itibar etme eğilimi vardır: bkz. Ali imran,3/14. Ebedi konuşlanacak barınağın öte dünya olduğunu daima ümmetine hatırlatan peygamberimiz, bu uyarıyı eşlerinden ve çocuklarından dahi esirgememiştir; ahiretin her zaman dünyadan daha hayırlı olduğunu, dolayısıyla bu alemin menfaatleri için sonsuz mutluluğu kaybetmenin doğru olmadığına dair peygamberimizden çok sayıda hadis rivayet edilmiştir: Bkz. Buhari, Cihad, 73; Ebu Davud, Edeb, 97; İbni Mace, Zühd,39.
Dünya ahiret dengesi
Bu dünyanın güzel nimetlerinden yararlanarak, yeryüzünü fesada veren Ye’cüc Me’cücler’in önüne setler yapma görevinin biz müminlere yüklenmiş olması, onu terk etmemeyi gerektirmektedir. Kadı ki, unutulmaması gereken bir hakikat, dünyanın İslam Davası’nın zafer kazanma yeri olduğudur; ahiret ise zaten müminlerin sözlerinin Yüce Allah tarafından sağlamlaştırılıp destekleneceği bir alemdir. Yani ahiret müminlere de, dünya kafirlere ait değildir. Bu anlamda aşağıdaki ayet dünya ile ahiret arasında, İslam Davası’nın ve müminlerin şanının yüceltilmesi bakımından bir ayırım yapılmamaktadır.
Dp-Dünya İslam Davası’nın yüceltilmesi, müminlerin salih amellerle şan ve şeref elde etme yeri olması bakımından kafirlerin insiyatifine terk edilemez. İki alem arasında, Allah’ın dinine yardım eden müminlerin desteklenip şanlarının yüceltilmesi bakımından bir bütünlük vardır: Bkz. İbrahim,14/27. Çünkü, Allah’ ın rahmeti, sadece ahireti değil dünyayı da içine alacak bir genişliktedir. Nur,24/14:
D-Dünya Ahiret’ in Tarlasıdır
“Öyleyse, Allah’ın sana verdiklerinden yararlanarak, yalnızca Ahiret Yurdu’ nda iyi bir yer tutmanın yolunu ara; bu arada pek tabii bu dünyadaki nasibini de unutma...”( Kasas, 28/77 )
Yukarıda alıntıladığımız ayet mealinde, manevi değerlere karşı duyarsızca hareket edip, tamamen dünyanın ziynetlerini benliğini kaptıranlar, ahiret gerçeğini unutmamaları için uyarılmaktadırlar. İnsanoğlunun önünde her zaman iki yol, iki seçenek bulunmaktadır. Yüce Rabbimiz, bizim için en doğrusunun ebedi kalıcı olan, bitimsiz mutluluklar diyarı cennete giden yol olduğunu, neredeyse Kur’an’ın bütün ayetlerinde hatırlatmaktadır.
Dünya-ahiret karşılaştırmasında bu alemin önemi; öte dünyada iyi bir yer kazanmanın fırsatlarının sunulduğu yer olması bakımından önemlidir. Çünkü öteki dünya hakikatini hiçe sayarak bu yaşama sıkı sıkıya bağlanıp kalmak, kişinin hem kendi nefsine hem de çevresine karşı merhametsiz, şefkatten yoksun bir eda ile davranmasına, dolayısı ile zulüm ile mukayyet bir hayat çizgisi takip etmesine yol açabilmektedir.
İnsanın Ahiretteki hayatı, bu dünyada izlediği davranış tarzı ile şekillenmektedir.
Bu durumda öteki dünya bu dünyanın bir uzantısı olmak bakımından, kişi bu dünyada nasıl bir seyir çizdi ise orada da, bu seyrin devamını bulacaktır. Yani bu dünya ile öte dünya arasında devamlılık ve bütünlük vardır. İşte bu nedenle dünyada hakikate karşı kör davrananın, ahirette de kör muamelesi göreceği bir çok ayette beyan edilmiştir.
Dp- Öte dünyada bizi bekleyen sonuç ellerimizle kazandıklarımızdan başkası değildir. Bu sebeple, dünyada Allah’ın mesajına karşı körce davranarak onu görmemezlikten gelenler, ahirette kör olarak mezarlarından kaldırılacaklar. Nasıl onlar ilahi hakikati göz ardı ettiklerse, kendileri de göz ardı edileceklerdir: bkz. İsra, 17/72; Taha,20/124-125.
Dünya ile ahiret arasındaki sürekliliğe ve bütüncüllüğe bir örnek de Nadir Oğulları’ nın başlarına gelendir. Allah ve elçisi ile bağlarını koparan medine yahudilerinden Nadir oğulları, anlaşmalarına riayet etmedikleri için dünyada yerlerini yurtlarını kaybedip izzetten yosun bir sürgün yemişlerdir. Öteki dünyada ise daha büyük zilletler, yakalarını ebediyyen bırakmayacaktır. Ateşin azabına düçar olmak kadar alçaltıcı ve onur kırıcı bir ceza olabilir mi?
Dp- Allah ile ve elçisi ile bağlarını kopardıkları için, Nadir oğulları adlı medine yahudileri, dünyada da ahirette de zillete düçar olmuşlardır: Bkz. Haşr, 59/3-4 )
Firavun da dünyada ve ahirette kaybedecek olanlara kötü bir örnek olarak Kur’an’da anılmaktadır. O kendisini önde gelen adamlarının ve halkının önünde büyüklük taslayarak “ ben sizin en yüce rabbinizim “ diyerek övmüş, Allah’ a asi gelmiştir. Oysa bir kula yaraşan tavazu ve alçak gönüllülükle adalet yolundan ayrılmamaktır. Yüce Allah onu dünyada suda boğarak, Kıyamet’ e kadar yaşayacak insanlar için dünyada ve ahirette uyarıcı bir örnek kılmıştır.
Hakikate karşı kalbi açık olan, Allah’ın korkusunu ve azabının ürpertisini duyan insanlar için Firavun örneği Kur’an’da uyarıcı bir örnek olarak çok sayıda ayette anılmıştır. O, dünyada ve ahirette kaybedenlerin sembolü olacak kadar meşhur, uyarıcı bir örnektir: Naziat, 79/24-26 )
“Rabbim Allah’ tır “ deyip de istikamet üzere doğru yolu izleyenlere gelince, iki dünyada da iyilikler, güzellikler onların yoldaşı ve azığıdır. İyilik için mücadele eden müminlere dünya hayatında da, ahiret hayatında da dostu olan rahmet ve selam melekleri ile Bağışlaması adalet dostu müminler için olan Yüce Allah’ın rahmetinin elçiliğini yapan melekler cennette ‘selam’ temennileri ile karşılarlar.
Dp-Müminlere Allah’ın izni ile bu dünyada rahmet taşıyan melekler, ahirette de selam ve müjde taşıyacaklardır: Bkz. Fussilet,41/30-32.
Bu dünya ile ahiret arasında varolan devamlılık ve ayrılmaz bütünlüğe bir örnek de ‘Hamd’ konusudur. Bütün övgülerin kendisine layık olduğu Rabbimize yapılması gereken hamd ve teşekkür dünyada olduğu gibi, ahirete de şamildir.
Dp- Allah için hamd/övgü ile zikretme ibadeti, dünyada yapıldığı gibi ahirette de yapılacaktır. Sebe,34/1.
Fevzi Zülaloğlu
.Akidemizin Bütünlüğü İçinde Ahiret’e İman’ın Yeri
Yeryüzünde yaşamış ve yaşamakta olan bütün toplumlarda, eksik gedik te olsa çeşitli ahiret tasavvurlarına rastlanmaktadır. Fakat istenen ölçüde bir öte dünya telakkisine sahip olmak, çoğu zaman insanlar tarafından başarılamamıştır. Çünkü konunun gaybi boyutu beş duyunun yeteneklerini ve aklın idrak alanını aşan bir mahiyet taşımaktadır. Bu nedenle öte dünyaya ilişkin en sahih doğruları öğrenmenin yegane kaynağı ilahi bildirimlerdir.
Vahyin sıcak izlerinin kaybolduğu halklarda ise, bu kadim inancın yerini hurafeler alsa da, ahirete dair bazı doğrular bu muharref gelenek içinde, nesilden nesile taşınmaktadır. Anlam çerçevesini ilahi vahyin sarih ve muhkem doğruları ile oluşturan toplumlarda ise ahiret inancı, nice salih amellerin, erdemli davranışların ilham kaynağı olmuştur, olmaya da devam etmektedir. İlahi vahyin sıcak izlerinin kaybolduğu toplumlarda ise bu kadim inancın yerini batıl tasavvurlar almıştır. Fakat buna rağmen Ahiret Günü’ne ilişkin bazı doğrular bu muharref gelenek içinde, nesilden nesile taşına gelmiştir. Sonsuzluk düşüncesinin insan fıtratına Yaratıcı tarafından yerleştirilmiş olması, Ahiret’le ilgili tasavvurları tümüyle yok etmeyi engelleyen bir ilahi tedbir olmuştur.
İlk insanla birlikte Rabbimizin ihsan ettiği Tevhid İnancı, ahirete iman ile birlikte, İslam Dini’nin içinde bir bütünlük oluşturmaktadır. Yüzlerce ayette Allah’a iman ile birlikte anılan Ahiret’e iman; bu bütünün ayrılmaz bir parçasıdır.
Biz fıtratına rağmen, emaneti korumayarak, melekelerini dumura uğratıp ahireti inkar edenleri bırakalım bir kenara. Asıl kendimize döndürelim, ilahi vahyin rehberliği ile basiret kazanmış gözlerimizi.
Beş duyumuzla ve aklımızla hakkında varsayımlar dahi ileri sürmemiz mümkün olmayan bir alemdir, ahiret. Bu yüzden tek çaremiz, bilgisi ile her şeyi kuşatan Yüce Allah’ın aklımıza klavuzluk yapmak için indirdiklerine kulak vermektir. Gayrısı zaten İlim’den bir şey ifade etmez.
A-Ahiret Hayatı’nın Istılâhî Analizi
Ahiret; b-d-e ; başladı fiilinin karşıtı olarak, sona erdirdi, yeniden yaptı, tekrar yeniledi anlamına gelen e-h-r kök harflerinden türetilmiş bir isimdir. Ahir; bir şeyin sonu, evvelin mukabili demektir. Sözün nihayeti, hayatın ahiri;bir şeyin sonu gibi, terkibe girdiği yere göre kelime anlamları vardır.
Bir şeyin sonuncusu manasına gelen bu müennes lafzın öte dünyaya “alem” olmasının yanında daha bir çok mana çağrışımı vardır. el-Âhir, Allah’ın sıfatı olarak da Kur’an’da geçmektedir. Kendi mukabili olan “Evvel” kelimesi ile birlikte geçtiğinde, ( Onların evveli ve ahiri şeklinde) bir deyim olarak onların hepsi manasını ifade eder.
Kur’ani bir terim olarak Ahiret, bütün insanların ölümünden,dünya hayatının nihâyete erişinden sonra başlayan, iki kıyamet, haşr ve hesap gibi çeşili aşamaları bulunan, yeniden dirilişin, hesaba çekilişin yapılacağı ceza ve mükafatın tam olarak tespit edileceği, nihai karar günü demektir.
Kendisinden önceki hayatın devamıdır ahiret. Bu dünya ile ahiretin karşılaştırıldığı elli ayet vardır; bu ayetlerin bazılarında dünyanın adı; Ûla/ilk, ahiretin adı ise ikinci, sonraki manasına gelen kelimelerdir. Bu isimlendirmelerde ve sıfatlandırmalarda bir karşıtlık değil tetabuk, tekabuliyet vardır. Birbirinin mukabili olması yönünden dünya ile ahiret, bütünün birbirlerine bakan yüzüdür. Görüldüğü gibi ahiret kelimesi Kur’ânî bir terim halini alırken lugavî anlamlarına aykırı olmayan bir bütünlükte tekamül etmektedir.
Ahiret hayatını ve kıyametin kopuşundan itibaren insanların başlarına gelecek hayır ve şerri tanımlamak üzere, Kur’an’da geçen on yedi terkibe rastlamaktayız. Bunlardan on üçü, doğrudan Ahiret Günü ile alakalıdır. Diğer dördü ise Kıyamet’ in gaybi anlamı ve dehşetiyle ilgilidir. Yüce Allah’ın ahireti anlatmak için kullandığı isimlendirmeler şunlardır: Ahiret yurdu, ceza ve mükafatların tam olarak görüleceği gün, hesap günü, karar günü, sorgulama günü, ayağa kalkış günü, yeniden diriliş günü, toplanma günü, sonsuzluk günü, pişmanlık günü, kusurların tam olarak ifşa edileceği gün, sonsuzluk günü, ikinci hayat.
B-Akidemizin Bütünlüğü İçinde Ahiret’e İman’ın Yeri
Ahirete İman, İslam Akidesi’ nin ana konularından biri olup, Tevhid Akidesi’ nin mütemmim cüzü/ bütünü tamamlayan parçasıdır. Bu nedenle onsuz Tevhid Akidesi düşünülemez. Zaten en bariz özelliğimiz, bizi öteki insanlardan ayıran alameti farikamız ise; Ahiret Günü’nün varlığından bütünüyle emin oluşumuzdur. Peygamberlere indirilen ayetlerle oluşan çelişkisiz, eksiksiz ahiret telakkimiz; bu dünyada ebedi kalacakmış gibi yaşayanların düştüğü yanılgılardan da bizleri kurtarmaktadır.
Öteki dünya telakkisi ile birlikte kalplerdeki iman güçlenir; salih amele yönelten önemli bir manevi azık sağlanmış olur. Bu yüzden Ahiret’e iman etmeyenler, şeytanın tesirlerine bütünüyle açıktırlar. Oysa yaldızlanıp parlatılmış “zanni gerçekler”i birbirlerine ve başta peygamberler olmak üzere başkalarına fısıldayan şeytanlar ile dostlarının, insanlar için cazip hale getirdikleri tuzakları, Ahiret Günü’ne kuşkusuz ve gönülden iman edenleri yollarından asla çeviremez. Çünkü ebedi yaşama inanmış olanlar için bu dünyanın cazip hale getirilmiş şeytani ayartılarının çekici bir yanı yoktur.
Ahirat’ e iman, güzel amellerin güvencesidir. Öteki dünya gerçeğini inkar edenlerin işledikleri güzel işlerin kendi kendini tatminden öte bir anlamı yoktur. Allah’ a denk saydığı başka güçlere saygı ve sevgi besleyip, Adaleti ifsad eden, yeryüzünü bozgunculuk yurdu haline getiren Müşrikler, buna rağmen “hacılara su servisi yapmak” gibi güzel ameller işlemişler, bununla da övünmüşlerdir. Oysa Tevhîdî Bilinç’ten yoksun olarak, sırf gelenek olduğu için veya dünyevi menfaatler umarak yapılan bu türden güzel işlerin, Allah’ a ve Ahiret Günü’ ne kuşkusuz bir şekilde iman etmeden bir değeri yoktur.
Müşriklerin bir çoğu eksik de olsa, henüz tekamül etmemiş, şirkten arındırılmamış bir iman taşıdıkları halde ahirete yakînen inanmadıkları için, bir türlü adalet çizgisinin teminatı olan İslam Dini’ni kabul etmeye yanaşmamaktadırlar. Hatta daha da ileri gidip, duyuları ve akılları ile idrak edemeyecekleri ahiret alemi hakkında bilgisizce varsayımlar ileri sürebilme cihetine gidebilmektedirler.
Geçmişte yaşayanları ile, günümüzde yaşayanları arasında bir nitelik farkı bulunmayan ahiret inkarcılarının zanları, kendilerini sonsuz hüsrana sürüklemektedir. Bu sanal düşünce tarzını, yalın bir şekilde beyan eden Allah’ın kelamından okuyalım: “ Onlar hala: ‘ bu dünyadaki hayatımızdan başka bir şey yoktur’ derler. ‘Dünyaya geldiğimiz gibi ölürüz ve bizi ancak zaman yok eder.’ Fakat onların bu konuda hiçbir bilgileri yok, onlar sadece zanlarına uyarlar.” ( Casiye, 45/24)
Öteki dünyanın varlığına dair bir inanç taşıyanların kalpleri hakikatleri kabul etmeye daha yatkındır. Çünkü onların gönülleri sözün doğrusuna itibar etme konusunda duyarlıdır. Ahiret’ e iman etmeyenlerin kalplerinde ise büyük bir katılık bulunmaktadır. Bu nedenle ilahi vahyin dosdoğru yola rehberlik eden Kur’an mesajını duyduklarında, müşriklerden önce Kitap Ehli’nden Ahiret Günü’ne ilişkin daha net telakkilere sahip olanlar kuşkusuz iman etmede diğer insanlara öncülük etmeleri beklenmiştir.
Gönüllerinde katmerli karanlıklar biriktirdikleri için Ahiret’ e iman etmeyenlere, yürekleri aydınlatan ilahi mesaj bir mana ifade etmez; onlar bu kutlu muştunun kıymetini bilemeyecek kadar hakikatten yoksundurlar. Çünkü onların akılları perdelidir; Kur’an’ ın gerçek olan mesajını anlamalarına engel olacak perdeler vardır kalplerinde.
Ahiret inancı, insanlar için dünya ile olan ilişkilerinde bir denetim aracıdır. Yeniden diriliş günündeki hesaba çekilme inancı olmasaydı, eğer bir kontrol mekanizması şeklinde kalplere yerleşmeseydi, belki de tüm insanlık bütünüyle şeytani işlerin pençesine düşecekti. Çünkü dünya hayatının cazip kılınmış günahlarında ve zenginliklerinde, insanoğlunun fitne çıkarma özelliğinden dolayı, yeryüzünün bütünüyle bozguncuların eline geçmesi ile sonuçlanabilecek kadar ayartma gücü vardır.
Ahiret Günü’ne kuşkusuz bir inanç beslemeyenlerin Tevhid Akidesi’ne mensup oduklarını söylemek imkansızdır. Bu sebepleYahudiler’den Allah’a ve Ahiret Günü’ ne gerçek anlamda inanmayan, bundan dolayı da peygamberimize gereken desteği sağlamayanlarla müminlerin barış içerisinde yaşamaları söz konusu olamaz. Onlar din olarak İslam yerine başka dünya görüşleri ve ideolojilere meylettikleri için, dünyevîleştikleri için –davranışlarında ve tercihlerinde Ahiret’e öncelik vermedikleri için- müslümanlara boyun eğip, kendi elleri ile cizye vergisi verinceye kadar savaşılması gereken kesimler arasında yer almışlardır.
Barışın esas olduğu İslam Dini’nde savaş istisnai bir durumdur. Yüce Allah, müminlere iki şartla savaş izni vermiştir. Birincisi, meşru müdâfa. İkincisi ise, karşı tarafın “fitne çıkarması; savaş hazırlığı yapması, halkına zulmetmesi, örgütlü suçlarla insanları canlarından bezdirmesi” durumudur. Yahudilerden bir kısmı peygamberimiz döneminde her iki suçu da işlemişlerdir. Bu nedenle de kendileriyle savaş yapılmasına izin verilenler arasında Kur’an’da anılmışlarıdır.
Eğer ayetlerde sözü edilen Yahudiler ahirete kesin bir inanç besleselerdi - ki Musa (a)’ın çizgisini sürdürme iddiası bunu gerektirir- İslam’ın yüceltilmesi davasında kendileri ile aynı erdemli gayeleri taşıyan müminlerle dayanışma içine girerlerdi. Fakat öte dünya hakikati konusunda kalpleri kuşkularla dolu olduğu için bu dayanışmaya yanaşmamışlardır. Üstüne üstlük bir de müminlere karşı müşriklerle dayanışma içerisine girmeleri –ortak savaş paktları oluşturmaları- de bardağı taşıran son damladır. Ahiret Günü’ne iman ettikleri su götürür olan Siyonistler’in gönülleri her tür hakikate karşı kasvet dolu olduğu için günümüzde de -Pegamberimiz dönemindeki selefleri gibi- müslümanlara karşı her tür ittifak içinde yer alabilmektedirler.
Ehli Kitap’tan gerçekten Ahiret Günü’ne iman edenelerin, Allah’a alan tahsis eden dünyaperestlerle –Seküleristlerle, laiklerle- değil, şeytani düzenleri yıkmak için adanmış müminlerle ittifak oluşturmaları gerekir. Aksi takdirde onlar da müminlerin savaşmaları gereken cephe içinde yer alırlar.
Sonuç Yerine
Ahirete iman Rabbimizin denetleyen bir ilah olduğuna iman etmekle de irtibatlıdır. Allah, yarattıktan sonra kenara çekilmeyen, yaratmaya devam eden ve var ettiklerini de başı boş bırakmayıp onlarla alakasını çeşitli biçimlerde sürdüren bir ilahtır. İşte ahirette çekileceğimiz hesap da Allah’ın denetleme araçlarından biridir. Bu yönü ile ahirete iman, Allah’a imanın ayrılmaz bir parçası, mütemmim cüzüdür.
Öteki dünya inancı insanların dünya hayatına karşı aşırı bağlılıklarını önleyerek kin, nefret, hasetlik, hırs, bencillik gibi duygularını eğiterek ıslah eder. Zamanla bu duyguların baskısından kurtulmayı sağlayan bir inançtır, ahirete iman. Her anımızı uhrevi hesaba hazır olma diriliği ile geçirmeyi hedeflediğimizde, kendi öz benliğimizin kötülük çağrılarına ve şeytanın askeri olan zalimlere karşı hiçbir korkumuz kalmayacaktır. Ahireti önceleyen biz müminler, adımlarımızı ölçülü ve hesaplı atmak zorundayız.
Ahirete iman; insanları kötülüklere karşı eğitip, şer odaklarının çağrılarına karşı daima hazır bir ruh hali ile, manevi donanımlar kazandırır. Bu iman ile kalbi dolu olan kişi, faiz, hırsızlık, rüşvet gibi toplumda daima garibanın/ mustadafın ezilmesine yol açan illetlerden uzak durur.
Böylece tertemiz bir ruh ve kişilik sahibi olan müminlerin kendileri ile ve toplumla aralarında ilişki zulüm değil adalet temelinde yükselir. Manevi doyum ve huzurun bir teminatı da kul hakkına girmemektir. Ahirete kuşkusuz bir inaçla iman edenler, başkalarının haklarına girmezler.
Yeniden diriliş inancının unutulduğu, nihai hesaba hazırlıklı olma bilincinin yitirildiği bir dünyada, bütün maddi donanımları elde etse de, insanlar manevi destekten yoksun kalmaktadırlar. Alabildiğine bencilleştikleri için, huzursuzluklarına çare olacak devalar ararken yaptıkları imdat çağrılarını da kimseye duyuramadan, bir ömrü yok yere heba etmektedirler.
Şurası muhakkak ki, ölümün ağızları acıtan tadı, nefislerimizdeki dünya metaına karşı aşırı olan tutkumuzu frenleyen önemli bir işlev görmektedir. Ahiret inancı kalplerimizde ne kadar güçlü bir yer işgal ederse, bizi kötülüğe çağıran iç ve dış etkenlere karşı o kadar donanımlı, hazırlıklı olma imkanını elde edebiliriz. Sadece öteki dünyanın varlığından bütünüyle emin olanlar, ölümden korkmazlar. Çünkü ölüm bir yokluk değil yeni bir başlangıçtır; hem de sonsuz mutluluğun ve huzurun bir başlangıcı...
.
Büyük Aldanış: Dünya Hayatını Ahirete Tercih Etmek
Daha önce de belirttiğimiz gibi, insan hep aldanışlarının kurbanı olmuştur. Cennette meskunken, kulağına fısıldanan ebedi olma düşüncesi uğruna Rabbinin kendisi için belirlediği sınırı ihlal eden insan, bu aldanışının bedelini cennet yurdunu yitirerek ödemiştir. Ne var ki ödediği bu büyük bedel bile insanoğlunun yeryüzündeki hayat serüveni müddetince daha büyük aldanışlara yönelmesini, anlık gaflet ve aldanışların da ötesinde zaman zaman Rabbine karşı cephe almasını engelleyememiştir.
Şu ayetler, bir yaratılmışın yaratıcısına, kendisini yoktan var edip büyüten ve sayılamayacak nimetlerle donatan Rabbine karşı giriştiği bu yüzkarası isyana işaret etmektedir:
“Ey insan! Şüphe yok ki sen Rabbine karşı çaba üstüne çaba göstermektesin; sonunda O'na varacaksın.” (İnşikak 84/6)“, “İnsan görmez mi ki, biz onu meniden yarattık. Bir de bakıyorsun ki, apaçık düşman kesilmiş.” (Yasin 36/77), “O, insanı bir damla sudan yarattı. Fakat bakarsın ki (insan) Rabbine apaçık bir hasım oluvermiştir.” (Nahl 16/4)
Evet, insan, bir damla meniden yaratılan insan, Rabbi kendisini büyütüp belli bir kuvvetle teçhiz edince kalktı Rabbine cephe alma nankörlüğünü gösterdi. Yoktan varedilğini unuttu da kalktı Rabbine hasım oluverdi.
Günümüzde de yeryüzü bu isyanın örnekleriyle dolu değil mi? Bir bakalım semtimize, ilimize, ülkemize; iyilikler mi ağır basıyor, kötülükler mi? Allah’a kulluk ve adalet mi ağır basıyor, zulüm ve tuğyan mı? Bir bakalım yeryüzü coğrafyasına, Allah’ın dinine karşı resmi politikalarla savaş yürütülmeyen kaç ülke var şu yeryüzünde? İslam’ın ya da onun doğrudan düşman kategorisinde gösterilmesinden çekinildiği yerlerde “irtica”nın hedef tahtasında olmadığı bölge yok denecek kadar az şu koca yeryüzünde. Her yerde İslam hedef tahtasında, her yerde Müslümanlar namlunun ucunda. Filistin, Irak, Çeçenistan, Keşmir, Afganistan... Kanayan yaralar hep İslam coğrafyası. İnsanlar, tıpkı Firavunlar ve Nemrudlar çağında olduğu gibi bugün de sırf “Rabbimiz Allah’tır” dedikleri için zulümlere maruz kalıyor, Müslümanların yurtları talan ediliyor, evlerine tarlalarına el konuluyor.
İçerisine düştüğü aldanışların boyutunu Rabbine karşı açık isyana kadar götürmüş olan insanoğlu, tarihi boyunca akla hayale sığmayacak kötülüklere, zulümlere, soykırımlara imza atmıştır. Hiroşima ve Nagazaki’de üç gün arayla 340 bin insanı katleden ABD bu tuğyanın çağımızdaki zirvesini temsil etmektedir.
Şüphesiz insanın kendisini yoktan vareden Rabbine karşı isyan bayrağı açmasında etkili olan temel nedenlerden biri, ahiret inancını yitirmesi olmuştur. “Dünyada ne yaparsam yanıma kâr kalır” düşüncesi, ahiret inancının yitirilmesiyle ortaya çıkmış ve insanın canavarlaşmasında etkili olmuştur. Birçok insan da ahiret inancına sahip olduğunu zannetmekle ve iddia etmekle birlikte yaşamlarını bu inanç ekseninde kurmamış, dünya hayatını ahirete tercih etme yanılgısına düşmüşlerdir. Yüce Rabbimiz bu yanılgıyı şöyle haber veriyor:
“Şu insanlar, çarçabuk geçen dünyayı seviyorlar da önlerindeki çetin bir günü (ahireti) ihmal ediyorlar.” (İnsan 76/27)
Çarçabuk geçen dünya hayatını tercih edip o çetin hesap gününü ve ahiret yaşamını ihmal etmek tarih boyu insanların en temel aldanışı olmuştur. Kur’an’ın bizlerden istediği dünya ve ahiret dengesini gözetmek ve hem dünya hayatında hem de ahirette mutluluğu yakalamamıza vesile olacak bir yaşam sürdürmemizdir. Kur’an, yalnızca dünya nimetlerini arzulayanların ebedi mutluluğu yakalayamayacağını belirtmekte, bunun yolunun hem dünyada hem de ahirette iyilik istenmesi ve bu yolda çaba gösterilmesi olduğunu öğretmektedir. Şu ayetler, bizleri dünya ve ahiret dengesini inşa etmeye çağırmaktadır:
“Allah'ın sana verdiğinden (O'nun yolunda harcayarak) ahiret yurdunu iste; ama dünyadan da nasibini unutma. Allah sana ihsan ettiği gibi, sen de (insanlara) iyilik et. Yeryüzünde bozgunculuğu arzulama. Şüphesiz ki Allah, bozguncuları sevmez.” (Kasas - 28/77)
“...İnsanlardan öyleleri var ki: Ey Rabbimiz! Bize dünyada ver, derler. Böyle kimselerin ahiretten hiç nasibi yoktur.
Onlardan bir kısmı da: Ey Rabbimiz! Bize dünyada da iyilik ver, ahirette de iyilik ver. Bizi cehennem azabından koru! derler.
İşte onlar için, kazandıklarından büyük bir nasip vardır. (Şüphesiz) Allah'ın hesabı çok süratlidir.” (Bakara 2/200-202)
“Ahiret de dünya da Allah'ındır.” (Necm 53/25)
Kur’an, bu şekilde bizleri hem dünya hem de ahiret hayatını mamur etmeye ve dünya-ahiret dengesini gözetmeye çağırırken, bu dengeyi gözetmeyip dünyaya meyledenleri ise şu ifadelerle uyarmaktadır:
“Doğrusu dünya hayatı ancak bir oyun ve eğlencedir. Eğer iman eder ve sakınırsanız Allah size mükâfatınızı verir. Ve sizden mallarınızı (tamamen sarfetmenizi) istemez.” (Muhammed 47/36)
“Her kim bu çarçabuk geçen dünyayı dilerse ona, yani dilediğimiz kimseye dilediğimiz kadarını dünyada hemen verir, sonra da onu, kınanmış ve kovulmuş olarak gireceği cehenneme sokarız.” (İsra 17/18)
“Kim ahiret kazancını istiyorsa, onun kazancını arttırırız. Kim de dünya kârını istiyorsa ona da dünyadan bir şeyler veririz. Fakat onun ahirette bir nasibi olmaz.” (Şura 42/20)
“Bilin ki dünya hayatı ancak bir oyun, eğlence, bir süs, aranızda bir övünme ve daha çok mal ve evlat sahibi olma isteğinden ibarettir. Tıpkı yağmurun bitirdiği ve ziraatçilerin de hoşuna giden bir bitki gibi önce yeşerir, sonra kurur da sen onun sapsarı olduğunu görürsün; sonra da çer çöp olur. Ahirette ise çetin bir azap vardır. Yine orada Allah’ın mağfireti ve rızası vardır. Dünya hayatı aldatıcı bir geçinmeden başka bir şey değildir.” (Hadid 57/20)
“Artık kim azmışsa ,
Ve dünya hayatını ahirete tercih etmişse,
Şüphesiz cehennem (onun için) tek barınaktır.
Rabbinin makamından korkan ve nefsini kötü arzulardan uzaklaştırmış kimse için,
Şüphesiz cennet (onun) yegâne barınağıdır.” (Nazi’at 79/37-41)
İslam’ın en temel özelliklerinden biri, onun dünya-ahiret ve madde-mânâ dengesini esas alan bir din olmasıdır. İslam, her türlü aşırılığa, ifrat ve tefrite kapılarını kapatmıştır. O, vasat yoldur. Ne Batı uygarlığı gibi madde eksenli ve dünyevîdir, ne de Doğu uygarlıkları gibi tamamıyla dünya hayatını dışlayan bir anlayışa sahiptir. İslam’ın dünya görüşü dünya-ahiret dengesine dayalı, gerçekçi, berrak ve iki cihan saadetine dayalı bir yapıya sahiptir.
Çarçabuk geçen dünyayı kalıcı olan ahirete tercih eden insanların bu tercihi çok büyük bir aldanıştır, zira ebedî olanı bırakıp fani olana talip olmuşlardır. İnsanları bu aldanışın kendilerini uğratacağı acı akibet konusunda uyaran Kur’an, insanların dünyaya olan ölçüsüz teveccühlerinin aksine ahiret yurdunun daha hayırlı olduğunu bildirmekte ve insanları akletmeye, durumlarını gözden geçirmeye davet etmektedir:
“Fakat siz dünya hayatını tercih ediyorsunuz.
Oysa ahiret hayatı daha hayırlı, daha devamlıdır.” (A’la 87/16-17)
“Gerçek şu ki bunlar, çarçabuk geçmekte olan (dünyay)ı seviyorlar. Önlerinde bulunan ağır bir günü bırakıyorlar.” (İnsan 76/27)
“Bu dünya hayatı sadece bir eğlenceden, bir oyundan ibarettir. Ahiret yurduna gelince, işte asıl yaşama odur. Keşke bilmiş olsalardı!” (Ankebut 29/64)
“...Bunlar, dünya hayatının geçici menfaatleridir. Halbuki varılacak güzel yer, Allah'ın katındadır. De ki: Size bunlardan daha iyisini bildireyim mi? Takvâ sahipleri için Rableri yanında, içinden ırmaklar akan, ebediyyen kalacakları cennetler, tertemiz eşler ve (hepsinin üstünde) Allah'ın hoşnutluğu vardır. Allah kullarını çok iyi görür.” (Al-i İmran 3/14-15)
Kur’an birçok ayetinde dünya hayatıyla ahiret hayatını kıyaslamakta ve dünya hayatının geçiciliğini, bir oyun ve eğlenceden ibaret olduğunu, oysa ahiret hayatının kalıcı ve asıl hayat olduğunu vurgulamaktadır. Kur’an’da dünya hayatının geçiciliği bazı misaller verilerek de anlatılmaktadır. Rabbimiz, Kur’an-ı Kerim’de, dünya hayatını yeryüzünde yaşanan ilkbahar ve sonbahar aylarını misal göstererek anlatmakta, baharda açan çiçeklerin, her yeri kaplayan yeşilliklerin daha sonra nasıl yok olup gittiğini misal vererek dünya hayatının geçiciliğini hatırlatmaktadır. Şu ayetler dünya hayatını ne kadar etkili bir şekilde tasvir etmektedir:
“Bilin ki dünya hayatı ancak bir oyun, eğlence, bir süs, aranızda bir övünme ve daha çok mal ve evlât sahibi olma isteğinden ibarettir. Tıpkı bir yağmur gibidir ki, bitirdiği ziraatçilerin hoşuna gider. Sonra kurur da sen onun sapsarı olduğunu görürsün; sonra da çer çöp olur. Ahirette ise çetin bir azap vardır. Yine orada Allah'ın mağfireti ve rızası vardır. Dünya hayatı aldatıcı bir geçimlikten başka bir şey değildir.” (Hadid 57/20)
“Dünya hayatının durumu, gökten indirdiğimiz bir su gibidir ki, insanların ve hayvanların yiyeceklerinden olan yeryüzü bitkileri o su sayesinde gürleşip birbirine girer. Nihayet yeryüzü zinetini takınıp, (rengârenk) süslendiği ve sahipleri de onun üzerinde kudret sahibi olduklarını sandıkları bir sırada, bir gece veya gündüz ona emrimiz (âfetimiz) gelir de onu sanki dün yerinde yokmuş gibi kökünden koparılarak biçilmiş bir hale getiririz. İşte iyi düşünecek kavimler için âyetlerimizi böyle açıklıyoruz.” (Yunus 10/24)
“Onlara şunu da misal göster: Dünya hayatı, gökten indirdiğimiz bir su gibidir ki, bu su sayesinde yeryüzünün bitkisi (önce gelişip) birbirine karışmış; arkasından rüzgârın savurduğu çerçöp haline gelmiştir. Allah, her şey üzerinde iktidar sahibidir.” (Kehf 18/45)
Kur’an’da, dünya hayatı ile ahiret hayatı arasındaki geçicilik-kalıcılık farkının misallerle anlatılması, mesajın insanlar tarafından daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır. İnsanlara somut örnekler verilerek dünya hayatının geçiciliği zihinlerde canlandırılmaktadır.
Dünya hayatının aldatamadığı insanları ise yüce Rabbimiz asıl varılacak yer olan ahiret hayatında ebedi kurtuluşla müjdelemektedir:
“Allah şöyle buyuracaktır: Bu, doğrulara, doğruluklarının fayda vereceği gündür. Onlara, içinde ebedî kalacakları, zemininden ırmaklar akan cennetler vardır. Allah onlardan razı olmuştur, onlar da O'ndan razı olmuşlardır. İşte büyük kurtuluş ve kazanç budur.” (Maide 5/119)
.Ahireti Tercih Etmek, Dünya’ yı Terk Etmeyi Gerektirir Mi?
“ De ki: Allah’ın kulları için yarattığı güzelliği, rızkın iyisini, temizini yasaklayan kimdir? De ki: Bunlar dünya hayatında müminler için meşrudurlar, Kıyamet Günü’ nde ise yalnızca onlara özgü olacaklardır. Anlama kavrama yeteneği olan insanlar için bu mesajları Biz işte böyle açık açık dile getiriyoruz.” ( Araf, 7/32 )
“Ahiret’ in önceliği” ilkesine riayet etmek şartı ile, Allah’ın yarattığı meşru, temiz, güzel dünya rızıklarından yararlanmak Kuran’ın hiçbir ayetinde yasaklanmamıştır. O halde dünya ile olan ilişkimiz, onu tümüyle terk etmek esası üzerinde kurulmamalıdır.
Rabbimizce yasaklanan insani tavır; haram olan dünya metalarından elde etmek ve ölçüsüzce ‘Acele’ yi/her şeye rağmen, her halukarda dünyayı istemektir. Yoksa dünya nimetlerinden helal ve temiz olanları istemek kötü bir arzu değildir. Yeter ki, onları dürüstçe, helal yollardan elde etmiş olalım ve salih amellerimizin kaynağı olarak kullanalım.
Peygamberimiz Fakirlikten Allah’a Sığınmıştır
Bu dünyanın da bir takım güzellikleri olduğunu, onlardan yararlanmaya teşvik eden çok sayıda Kur’an ayeti vardır. Yani, bir lokma bir hırka esasına göre yaşamak da, İslam’ ın şiarı değildir.
Zaten fakirliği ve meşru dairede elde edilen maddi olanaklardan uzaklaşmayı öven hiçbir ayet ve hadis de zaten yoktur. Ancak hiçbir ölçüye uymadan helal haram demeden mal yığmak, “Ahiret’in önceliği “ ilkesini unutarak hareket etmek anlamına gelir. Ki, böyle bir tavır Kur’an’ı ahlak edinmiş müminlere kesinlikle yakışmaz. Peygamberimizden rivayet edilen bazı hadislerde “fakirlik, en az küfür kadar uzak durulması gereken bir illet” olarak nitelendirilmiştir. Ayrıca müminlerin de meşru dairede maddi ve manevi güçlerle kendilerini donatmaları tavsiye edilerek “kuvveli mümin zayıf müminden daha hayırlıdır” denilmiştir.
Dünyanın Değeri Kendinden Menkul Değil, İmtihan Alanı Olmasındandır
Dünya hayatının bir oyun ve eğlence olduğuna dair Kur’an hakikati, geçici olana bağlanıp kalmama konusunda bir uyarıdır. Bu uyarı ile bu dünya hayatının hor görülüp tamamen küçümsenmesi amaçlanmamıştır. Yüce Allah’ın her şeyi bir oyun ve eğlence olsun diye değil, gayeli olarak yaratmış olması, bu dünyanın küçümsenerek tamamen terk edilmesini önleyecek bir hakikattir.
Yüce Allah her şeyi bir amaca binaen yaratmıştır, oyun ve eğlence olsun diye değil. Konu ile ilgili çok sayıda ayetten, genel kanaat oluşturmak için yeterli olan bir örnek ile yetinebiliriz:
“Ve Biz, göğü ve yeri ve ikisi arasındaki şeyleri kafirlerin sandığı gibi bir amaç ve anlamdan yoksun yaratmadık. Bu hakikati yalanlayan cehennem ateşindeki kafirlerin vah haline.” (Sad,38/27. )
Yusuf Peygamberin Dünya-Ahiret Dengesine Dair Örnek Duası
Yüce Allah , biz müminlere numune olarak gösterdiği Yusuf peygamberin dünyevi nüfuz ve iktidar sahibi oluşunu övmektedir. Allah yolunda kullandığı sürece, dünya nimetlerine sahip olup, temiz rızıklardan yararlanmak, hiçbir ayette yergiye tabi tutulmamıştır.
Bu bağlamda dünyadan ve nimetlerinden el etek çekmek bir erdemlilik değildir. Önemli olan, kendilerine güç ve iktidar ve zenginlik verilen peygamberlerin yaptıkları gibi, dünyadaki kazanımlarımızı Allah’ ın bir bağışı olarak görüp Ahiret gerçeğini unutmadan yaşayıp, olanaklarımızı Tevhid Dini İslam’ ın hakim kılınması için harcamak, Rabbimiz uğrunda feda edebilmektir.
Unutulmamalıdır ki, feda edebilmek için bir takım imkanlara sahip olmak şarttır. Dünya- Ahiret dengesine ve ikisinin bütünlüğüne dair Yusuf peygamberin örnek duasında, Adalet için kullanılan nüfuz ve iktidar sahibi olmak övülmektedir:
“ Ey Rabbim! Bana nüfuz ve iktidar bahşettin. Olayların altında yatan gerçekleri kavrayıp açıklama bilgisi verdin. Ey göklerin ve yerin yaratıcısı! Dünyada ve ahirette benim yanımda yakınımda olan/ beni koruyup destekleyen sensin. Canımı bütün varlığı ile kendini sana adamış biri olarak al ve salihler arasına kat.! “ ( Yusuf, 12/101 )
Değil mi ki, Allah’ ın nusret/ zafer sözü müminler için, dünyayı da ahireti de kapsayan bir bütünlüktedir; O halde dünya, ahiret yurdundaki mutluluğun azığının hazırlandığı bir yer olması bakımından önemlidir. Hacc suresi’ni ilgili ayetini okuyalım:
“ Kim ki, Allah’ın kendisine bu dünyda da ahirette de yardım etmeyeceğini düşünüyorsa, göğe başka bir yolla ulaşmayı denesin de yol katetsin; ve böylece görsün bakalım, bu hilesi onu sıkıntısından kurtaracak mı?” ( Hacc,22/15.)
İbrahim Peygambere Dünyada Bağışlanan Mükafatlar
İbrahim peygambere ve soyundan dürüst ve erdemli bazı kimselere, dünyada resüllük vererek çeşitli maddi manevi ödüller bahşettiğini ifade eden Rabbimiz, dünya ile ahiret arasındaki olması gereken uyuma dikkatlerimizi çekmiştir.
“(İbrahim’e gelince)ona İshak’ı ve oğlu Yakub’u bahşettik; ve soyundan gelenler arasında peygamberliği ve vahyi devam ettirdik. Onu bu dünyada mükafatlandırdık. O öteki dünyada da mutlaka dürüst ve erdemli kimseler arasında yer alacaktır.” ( Ankebut,29/27.)
Kur’an’ın bir çok ayetinde görüldüğü üzere; dünya her şeyi ile terkedilecek bir yer değildir, çünkü o bir sınav alanıdır. Müslüman bir şahsiyetin her konuda olduğu gibi, bu konuda da aşırılıklardan sakınması, mu’tedil bir yol izlemesi gerekmektedir. Bu nedenle dünya ve temiz nimetlerine, bütünüyle bağlanıp ebediyyen kalınacak bir yer gibi değer vermek de doğru değildir; tümüyle uzaklaşıp el etek çekmek de.
Rabbimiz İsa peygamberin annesi Meryem’e, oğlunu müjdelerken onun dünyada ve Ahiret’ te vecih /şeref sahibi ve Allah’ a yakınlık sağlayacak bir değerde olacağını söylemiştir. Burada dikkatimizi yoğunlaştırmamız gereken kısım, şeref sahibi olmada dünyanın ahiret ten ayrı mütalaa edilmemiş olmasıdır. Çünkü, ikisi arasında bir bütünlük vardır. Yani “dünya ahiretin tarlasıdır.” Unutulmamalıdır ki, ekme dikme yerinde ekini dikini küçümseyen kimseler, ötek dünyada biçecek bir ürün bulamayacaklardır.
Her şeyden önce dünya ve içinde yaratılmış olan her şey; Allah’ın sonsuz kudretine ve mükemmel yönetme kabiliyetine dair, gören gözler için, bizim ufkumuzda temasa etmeye uygun bir vaziyette duran mucivi ayetlerle doludur. Bu yüzden, onur ve izzeti elde etme mekanı olan bir yer, tümüyle terk edlilip, lanetli muamelesi göremez.
İsa peygamberin şahsında, dünyanın seçkin Tevhid ve Adalet çizgisini sürdüren müminler için bir şeref kazanma, kendini ispatlama alanı olduğu, Rabbimiz tarafından bir çok ayette beyan edilmiştir:
“O zaman melekler; ‘Ey Meryem’ demişlerdi, ‘Allah kendisinden bir söz ile sana, Meryem oğlu İsa Mesih adıyla bilinecek, bu dünyada ve öteki dünyada büyük şeref sahibi ve Allah’ın en yakınlarından/Mukarrebûn’dan olacak ( bir oğul) müjdeliyor.” ( Ali İmran,3/45.)
Ahirete Öncelik Verelim Ama Dünyadan Da Nasibimizi Unutmayalım
“Öyleyse, Allah’ın sana verdiklerinden yararlanarak yalnızca ahiret yurdunda (iyi bir yer tutmanın) yolunu ara, bu ara pek tabii bu dünyadaki nasibini de unutma...” (Kasas,28/77.)
Dünya-ahiret karşılaştırmasında bu alemin önemi; öte dünyada iyi bir yer kazanmanın fırsatlarının sunulduğu yer olması bakımından önemlidir. Çünkü öteki dünya hakikatini hiçe sayarak bu yaşama sıkı sıkıya bağlanıp kalmak, kişinin hem kendi nefsine hem de çevresine karşı merhametsiz, şefkatten yoksun bir eda ile davranmasına, dolayısı ile zulüm ile mukayyet bir hayat çizgisi takip etmesine yol açabilmektedir.
Değil mi ki, İnsanın Ahiretteki hayatı, bu dünyada izlediği davranış tarzı ile şekillenmektedir. Öyleyse bu durumda öteki dünya bu dünyanın bir uzantısı olmak bakımından, kişi bu dünyada nasıl bir seyir çizdi ise orada da, bu seyrin devamını bulacaktır. Yani bu dünya ile öte dünya arasında devamlılık ve bütünlük vardır. İşte bu nedenle dünyada hakikate karşı kör davrananın, ahirette de kör muamelesi göreceği bir çok ayette beyan edilmiştir.
Leheb Suresi’nde Yüce Rabbimiz, Ebû Leheb’in karısının şahsında, insanların başlarına gelecek en büyük felaket olan cehennem ateşini tutuşturan odunları herkesin kendisinin dünyadan taşıdığına, biriktirdiğine dikkatlerimizi yoğunlaştırmaktadır. Yani laf taşımak, iftira etmek, iyiliği engellemek gibi kötü ameller cehennemin odunlarıdır. O halde bizi cennete de cehenneme de götürecek olan dünyada yaptıklarımızdır.
Cennete giden yolun geçtiği, geçici bir yerleşim birimi olan dünya ne lanetlenecek bir yerdir, ne de tümü ile bağlanılıp tapılacak bir yerdir. En sahih ve oturaklı tavrı göstermek, bu ikisi arasında orta bir yol tutmaktan geçmektedir.
Dünya Lanetli Bir Yer Değildir
“Rabbim Allah’ tır “ deyip de istikamet üzere doğru yolu izleyenlerin da iyilikler iki dünyada yoldaşı ve azığıdır. İyilik için mücadele eden adalet dostu müminlere, dünya hayatında da, ahiret hayatında da yardım vadi söz konusudur. Yüce Allah’ın rahmetinin elçiliğini yapan melekler cennette onları ‘selam’ temennileri ile karşılayacaklardır.
Dünya, Allah’ın görünmez askerleri olan meleklerle rahmet sağnaklarını taşıdığı yer olması bakımından, müminler için değerine dair önemli bir işaret sağlamaktadır. Dünyayı da bir ilahi rahmet alanı olarak algılayabilmek ve o rahmetin muhatabı olabilmek, işte en büyük bahtiyarlık. Allah’ın rahmetinin inebileceği bir alan olması bakımından dünya ile ahiret arasında bütünlük vardır.
Çünkü, ahirette müminlere selam ve müjde taşıyacak olan melekler, Allah’ın izni ile bu dünyada da rahmet taşımakla yükümlüdürler:
“Rabbimiz Allah’tır; diyen ve sebatla doğru yolu izleyenlere gelince, onların üzerine sık sık melekler iner (ve şöyle derler:) ‘Korkmayın ve üzülmeyin, işte alın size vaad edilmiş cennet müjdesini! Biz bu dünya hayatında sizin dostunuzuz ve öteki dünya (da dostunuz olacağız) . Orada canınızın çektiği her şeye sahip olacak ve istediğiniz her şeye kavuşacaksınız. Bağışlayıcı ve rahmet kaynağı olan Allah’tan bir karşılama olarak.” ( Fussilet,41/30-32.)
sözün Hulasası
Biz müminler, asıl hayatın öteki dünyada olduğu bilinci ile hareket ettiğimiz için, bu dünyayı salt kendi bencil çıkarlarımızın gerçekleştirme alanı olarak göremeyiz. Halbuki dünyaya dört elle sarılan, talan etmekten başka bir gaye gütmeyen bozguncular, bencildirler. Onlar fakirlerin fakirliklerinden idelolojik, siyasi ve ekonomik çıkar sağlamaya gayret ederler. Böylece hem yaratılıştan taşınan adalet duygularını tatmin ederler, hem de kendileri için “yoksullar üzerinden siyasi üstünlük kurma fırsatı” oluşturmanın meşru temellerini bulmuş olurlar.
Müfsidler’in yetime, fakire, ihtiyaç sahibine samimi olarak sahip çıkmayan tutumlarından dolayı, müslümanların zayıf bırakılmışlara hiçbir teşekkür beklemeden, sadece ahirette umdukları ilahi hoşnutluğa kavuşmak için tasaddukta bulunması gerekir.
Dünya- ahiret ilişkisinde öte dünyanın bu aleme mutlak üstünlüğünü daima göz önünde bulundurmak şarttır. Ahiretin dünyaya mutlak üstünlüğünü kabul etmeden, günahlarının cazibesi ile bizi büyülemek ve kendine çekip eritmek isteyen İblis ve askerlerine karşı direniş azmini ve gücünü bulamayız. Bize yaratılış amacımızı, bitimsiz mutluluklar diyarı ahireti unutturmak için fırsatlar kollayan şeytanlara karşı ciddi direniş alanları oluşturmamız gerekmektedir. Bizim bu dünyaya ve cazibesine kapılmanın çok kolay olduğu nimetlerine karşı, gereğinden fazla değer vermemiz, şeytanlar için iman dolu kalbimize ulaşabilecek bir açık kapı bırakmamız anlamına gelir.
Bizim gücümüz, dünyanın süslü metalarından güç alan şeytani değerlere, değer vermemekten ileri gelmektedir. Asıl hayatın öteki dünyada olduğuna inanan biz müslümanlar, davranışlarımızı daima ahireti gözeterek düzenlemeliyiz. Fakat cennete giden yolun da bu dünyadan geçtiğini unutmamalıyız. Vesselam...
Hayatta Başıboşluğa Yer Yoktur
İnsan, yaratılışın odağındaki varlıktır. Rabbimiz, kâinatı insan merkezli varetmiş ve tüm eşya ve yeryüzündeki canlı-cansız tüm varlıkları insanın hizmetine vermiştir. Güneş, ay, gezegenler, yıldızlar... hep insanın dünya hayatı ekseninde dönüp durmaktadırlar. Bu merkeziliğin yanında insana ‘yeryüzünün halifeliği’ sorumluluğunu yükleyen Rabbimiz, insanı bu çerçevede imtihan etmektedir. Kâinattaki her şey bir boşluğu doldurmakta, varlığıyla bir anlam ifade etmektedir. Varoluşunun temelinde bir gaye ve anlam olmayan hiçbir varlık yoktur. Güneş ve ay da bir gayeye hizmet etmektedir, bir çakıl taşı ve toprak zerreciği de. Tüm bu varlıklar insanoğlunun hizmetine sunulmuşlardır. Yani bir anlamda tüm bunlar insan için varedilmişlerdir. Peki ya insan?..
Bunca büyük nimetlerle donatılan, akıl almaz imkânlara sahip kılınan insan ne için vardır, hayatının anlam ve gayesi nedir? Bir çakıl taşı dahi varlığını bir gayeye borçluyken, yaratılışın odağındaki insan, hiçbir anlam ve gaye güdülmeden varedilip başıboş mu bırakılmıştır? Yani insana herhangi bir görev ve sorumluluk yüklenilmemiştir denilebilir mi? Tabii ki hayır!
İnsan hayatı, asla anlamsız bir süreç değildir. İnsanlar, kendi iradeleriyle, varediliş gayelerini bir tarafa bırakıp hayatlarını anlamsızlaştırabilirler, ama bu, ziyandan başka bir sonuç doğurmaz. Aslolan ise, hayatı anlamından koparmamak, onu Rabbani yörüngesinden çıkarmamaktır. Tıpkı güneşe ve aya olduğu gibi insan hayatına da Yüce Allah’ın bir yörünge tayin ettiğini unutmamak ve o yörüngeden uzaklaşmaların dünyadaki fesat ve karışıklıkların temel sebebi olduğunu bilmek gerekir.
İnsan hayatı boşluk kabul etmediği gibi, başıboşluk da kabul etmez. İnsanın yaşam sürecinde boş bıraktığı her an ve alan başkaları tarafından kendi inisiyatifi dışında derhal doldurulacağı gibi, başıboş kalan, kendine baş olmayan her insan da mutlaka başkalarının iktidar alanına girecek, hayatını başkalarının arzu ettiği doğrultuda sürdürmek durumunda kalacaktır.
Hayatı üzerinde muktedir olamayan bir kimse, ömrünü başkalarının çıkarlarına hizmet ederek tüketecektir. Buradaki “tüketecektir” ifadesini özellikle kullanıyoruz, çünkü biliyoruz ki, fıtri anlamından koparılmış bir hayat, yaşanan değil tüketilen, zayi edilen bir ömrün ifadesidir. Hayatı, tüketilen bir meta olmaktan çıkarmanın tek yolu ise, Allah’ın ona yüklediği anlama sadık kalmaktır.
Hiç kuşku yok ki, boş bırakılan ve başıboşluğa terk edilen mikro ya da makro her iktidar alanı mutlaka başka iktidar odakları tarafından doldurulacaktır. Bu kural, kişisel yaşamdan aile yaşantısına, ülke yönetiminden uluslararası siyasete kadar tüm iktidar alanları için geçerlidir. Siz tarlanızı belli bir süre boş bırakmak isteyebilirsiniz, ama unutmayın ki yabani otlar sizin yokluğunuzda orayı dolduracaktır. Tarlayı boş bulup oraya zehirli otlar ekmek için fırsat kollayan art niyetliler de hiç eksik olmayacaktır. Düşünün ki, bir toprak parçası, görünümüyle insana huzur veren bir bahçeye de dönüşebilmektedir, etrafa kötü kokular yayan bir bataklığa da. Bir yer nasıl ki bakarsan bağ, bakmazsan dağ oluyor, aynı şekilde insan da böyledir. Bir kimse kendini Allah’ın ölçüleriyle donatmaz ve mukallitliğin pençesine düşüp aklını devre dışı bırakırsa, kendine baş olacak şekilde Allah’ın ilkelerini kuşanmazsa o kimse her türlü yabani otun boy vermesine müsait bahipsiz bir tarlaya dönüşür. Kısaca hayatında boşluk ve başıboşluk başgösteren herkes, bu boşluğun mutlaka kendi iradesi dışında yabani otlarca doldurulacağını bilmelidir.
Her insan yapıp ettikleriyle mutlaka bir boşluğu doldurur. Ama doldurduğu boşluğun mahiyeti ve bulunduğu yeri kendi iradesiyle mi belirlediği yoksa başkalarının iradesiyle mi buraya sürüklendiği insanın kendisine bağlıdır. Şayet bir insan kendisine bahşedilen iradeyle hayatı üzerinde iktidarını kurmazsa, hayatıyla ilgili kararları iman ve bilinç ekseninde kendisi almazsa, hayatı üzerinde iktidar kurmak için pusuda bekleyen birçok karanlık kişi ve güçle karşılaşır.
Bu nedenledir ki, Yüce Rabbimiz, Kur’an-ı Kerim’inde bizleri bu konuda uyarmakta ve bizden hayatımıza sahiplenmemizi, onu hiçbir kimseye ve hiçbir güce peşkeş çekmememizi istemektedir. Kur’an, tesadüflere ve zamanın akışına bırakılmış başıboş bir hayatı reddetmektedir. Kur’an, insandan üzerinde yürüdüğü yolun bilincinde olmasını istemekte, bunun sorumluluğunu insana hatırlatmaktadır:
“Hakkında bilgin bulunmayan şeyin ardına düşme. Çünkü kulak, göz ve kalb, bunların hepsi ondan sorumludur.”(İsra 17/ 36)
Görüldüğü gibi Kur’an, “Uydum kalabalığa Mevlam kayıra” mantığına, bilinçsizliğe ve cehalete hiç ama hiç pirim vermemekte, insanı bilgi temelinde yükselen bilinçli bir hayata çağırmaktadır. Zira kula kulluğun, maddeye, puta, sembollere kulluğun hayat bulduğu zemin, insanın hayatının anlamını kavrama çabası göstermediği ve başıboşluğu hayat tarzı edindiği ortamlarda oluşmaya başlar.
Şu ayetler başıboşluğu, vurdumduymazlığı, ölçüsüzlüğü hayat tarzı edinmiş günümüz insanı için ne kadar da sarsıcıdır:
“İnsan, kendisinin başıboş bırakılacağını mı sanır?” (Kıyamet 75/36)
“İnsanlar, (sadece) 'İman ettik' diyerek, sınanmadan bırakılacaklarını mı sandılar?
Andolsun, onlardan öncekileri sınadık; Allah, gerçekten doğruları da bilmekte ve gerçekten yalancıları da bilmektedir. Yoksa kötülükleri yapanlar, bizi (aşıp) geçeceklerini mi sandılar? Ne kötü hükmediyorlar?” (Ankebut 29/2-4)
Evet, ey insanoğlu bu ayet-i kerimeleri dikkatlice oku ve bunlar üzerinde düşün, tefekkür et. Sakın başıboş bırakıldığını zannetme. Şu dünyada ne yaparsam yanıma kâr kalır diye sakın düşünme. Her yaptığının kaydedildiğini ve hesap günü karşına getirileceğini bil. Ölmeden önce öl ki ölümün nasıl bir şey olduğunu bilesin. Okulunu başarıyla bitirmiş bir çocukla başarısız bir çocuğun durumundan ibret al ki o dehşetli gün gelmezden önce hazırlığını yapabilesin. Sakın şeytan ve nefsin seni Allah’ın merhametiyle kandırmasına izin verme, şeytanın adımlarını izleme. Aklına yerleşmiş olan ucuz cennet beklentisinden bir an önce kurtul. Muttakilerin cennet için ne ağır bedeller ödediğini aklına getir. Gel fıtratınla, kendinle, çevrenle, diğer canlılarla ve en önemlisi de Rabbinle barış. Bunu yap ki kendinle barışık bir hayat yaşayabilesin. Ey insanlar, gelin kendi doğal iktidar alanlarımızdan başlayarak kişisel, toplumsal, ailevi, iktisadi ve siyasi hayatımıza Allah’ın hükümlerini hakim kılalım. Gelin anlamından koparılmış hayatlarımıza yeniden anlam katalım, yalnız Allah’a adananlardan olalım.
Unutmayalım ki biz kendi hayatımızı başıboşluğa terk edersek, bu boşluğu küfür, isyan, fısk ve tuğyanla doldurmak için pusuda bekleyen şeytani odaklara engel olamayız.
Hayatımızı sahiplenmez, vurdum duymazlığı yaşam tarzı edinirsek, başkalarının hayatımız üzerinde iktidar kurmasına ve bizimle bir kukla gibi oynamasına davetiye çıkarmış oluruz. Aynı şekilde bizler aile boyutundaki doğal iktidar alanımızı başıboşluğa terk edersek, boş bıraktığımız bu alanın nasıl başkaları tarafından doldurulduğunu izlemek zorunda kalırız. Nitekim yaşadığımız toplumda insanların nasıl kişisel yaşantılarını bile idare etmekten aciz düştüğünü, bireysel iktidarlarını nasıl televizyonlara, gazetelere terk ettiklerini, evlerine ne alıp almayacaklarına bile reklam kuşaklarını izleyerek karar verir hale geldiklerini görüyoruz. “Siz hâlâ koltuklarınızı yenilemediniz mi?” şeklindeki reklamlarla insanların nasıl harekete geçirildiğini ve birçok insanın hayatının taksit ödemekle geçer olduğunu biliyoruz.
Aklını televizyon yorumcularına kiraya vermiş olan milyonlarca insanın nasıl birer tüketim kölesi haline getirildiğine yakinen tanıklık ediyoruz. İnsanlar iradeden o kadar soyutlanmış, akıl o kadar işlevsizleştirilmiş ve insanlar o hale gelmiş ki, medya kendilerine neye bak diyorsa ona bakıyor, neyi al diyorsa onu alıyor, neye iyi diyorsa onu iyi biliyor, neye kötü diyorsa onu kötü biliyor.
Kişisel iktidarın merkez üssü beyinlerini, günümüzde Batı kültürü ve emperyalizminin truva atı haline gelmiş olan televizyonların işgaline açmış olan insanlar, istek ve arzuları üzerindeki iktidarlarını da kaybetmiş durumdalar. İstek ve arzularına hükmetme iradesini yitirmiş olan insanlar, onların kölesi haline geldi, istek ve arzularının iktidarına teslim oldu, Kur’an’ın, “Heva ve hevesini ilah edinen kimseyi gördün mü?...” (Furkan 25/43) ifadesiyle işaret ettiği gibi. Medyanın ve arzularının iktidarına teslim olan insanlar, adeta birer günah makinesi birer tüketim kölesi haline geldi.
Kendi yaşamı üzerindeki iktidarını kaybeden insanlar, bunun kaçınılmaz sonucu olarak aileleri üzerindeki iktidarlarını da kaybettiler. Şöyle bir düşünelim: Televizyonun iktidarına teslim olmamış kaç aile kaldı ki?..
Ülke yönetimi mi? Kişisel yaşantısı ve ailesi üzerinde bile söz sahibi olamayan, bu en doğal iktidar alanlarında bile teslim bayrağını çekmiş insanların ülke yönetiminde söz sahibi olma iddia ya da isteği gülünç olmaz mı?
Nitekim, beyinleri, kalpleri, kişilikleri, aile yaşantıları işgal altında bulunan insanların ülkesinin kimler tarafından ve nasıl yönetildiği ortadadır. Artık tartışılan tek şey kaldı: ABD’nin mi eyaleti olalım, yoksa AB’nin mi? Bu durumda fazla söze hacet var mı?
İnsanın mabedi ya mescid ve camidir, ya kilise veya havra, ya da hipodrom, stadyum, kumarhane, kahvehane, gazino veya borsadır. Mabedsiz, ilahsız ve rabsiz insan olmaz. Yani hayatta boşta kalan hiç kimse yoktur, yanlış yerde bulunan, olması gereken yerden uzaklaşmış, fıtratına yabancılaşmış insanlar vardır.
Kur’an varoluşu tesadüflerle açıklayan, kainatı başıboş bir yer zanneden ve başıboşluğu yaşam tarzı edinen insanlara, hayatın dinamizmini ve bilinçli işleyişini vurgulayan şu ifadelerle yanıt verir:
“Ey insanlar, eğer dirilişten yana bir kuşku içindeyseniz, gerçek şu ki, biz sizi topraktan yarattık, sonra bir damla sudan, sonra bir alak'tan (embriyo), sonra yaratılış biçimi belli belirsiz bir çiğnem et parçasından; size (kudretimizi) açıkca göstermek için. Dilediğimizi, adı konulmuş bir süreye kadar rahimlerde tutuyoruz. Sonra sizi bebek olarak çıkarıyoruz, sonra da erginlik çağına erişmeniz için (sizi büyütüyoruz). Sizden kiminizin hayatına son verilmekte, kiminiz de, bildikten sonra hiç bir şey bilmeme durumuna gelmesi için ömrün en aşağı ucuna (yaşlılığa) geri çevrilmektedir. Yeryüzünü kupkuru ölü gibi görürsün, fakat biz onun üzerine suyu indirdiğimiz zaman titreşir, kabarır ve her güzel çiftten (ürünler) bitirir.” (Hacc 22/5)
Klavuzsuzluğu klavuz, ölçüsüzlüğü ölçü edinmiş insanların hayatı, gayeden ve anlamdan yoksundur. Anlamı ve gayesi olmayan hayat ise Rabbani istikamet açısından verimsiz ve meyvesiz bir hayattır. Hayat, insanın Rabbiyle, kendisiyle ve diğer tüm varlıklarla ilişkisini Rabbani ölçüler ışığında düzenlemesiyle gerçek anlamına kavuşur. Anlamsızlık başıboşluk demektir. Anlam ise gaye, istikamet, düzen ve verim demektir. İslam insanları bilinçli, kesin bilgilere dayanan, verimli bir hayata davet etmekte, başıboşluğu ise şiddetle reddetmektedir.
İnsanın Yaratılış Gayesi
İnsanoğlunun niçin var olduğu üzerine çokça felsefi tezler ortaya atılmış, “Ben kimim ve niçin varım?” sorusu, hep insanların gündeminde olagelmiştir. İnsanların bu soruyu sormalarından daha doğal bir şey de yoktur. Peki insanoğlunun bu sorusuna kim cevap verecektir. Ya da bu soruya vereceği cevabın doğruluğunda kuşku olmayacak makam/otorite kim olabilir? Bu sorunun akla ve mantığa uygun tek cevabı şüphesiz şudur: “İnsanın niçin var olduğu sorusunu cevaplamaya yetkili olan yegane makam Yüce Allah’tır.” Çünkü bir şeyi en iyi onu var eden tanır ve bilir. İşte insanı yoktan var eden ve dolayısıyla onu tüm açık ve sırlı yönleriyle tanıyan Yüce Rabbimiz, “İnsan niçin yaratılmıştır?” sorusunu Kuran’da birçok ayette yanıtlamıştır. Rabbimiz buyuruyor ki:
“O, amel (davranış ve eylem) bakımından hanginizin daha iyi (ve güzel) olacağını denemek için ölümü ve hayatı yarattı. O, üstün ve güçlü olandır, çok bağışlayandır.” (Mülk 67/2)
“Cinleri ve insanları sadece bana kulluk etsinler diye yarattım” (Zariyat 51/56)
Rabbimiz bu ayetlerde insanların varoluş gayesini açıklamıştır. Demek ki hayatın temel anlamı, Allah’a kulluktur. Hayat, Allah’a kulluk ekseninde şekillendirilmeli, bu eksenin dışına asla çıkılmamalıdır. İnsanların tüm yapıp ettikleri Allah’a kul olma bilinci ekseninde gerçekleşmelidir.
Kulluk, sadece belli ibadetlerle sınırlı olmayan, hayatın her anını kuşatan bir kavram ve eylemdir. Kulluk; Rabbimiz’in En’am Suresi 162. ayetinde işaret ettiği üzere, hayatın ve ölümün alemlerin Rabbi Allah için olması demektir. İnsanın yaşamını ve sahip olduğu tüm nimetleri Allah yoluna adamasıdır. Kısaca kulluk bir yaşam biçimidir.
Her insan kuldur. Mutlaka her insanın hayatı kulluk ekseninde geçmektedir, ancak insanlar neye kulluk yapmaktadırlar? İşte önemli olan bu sorunun cevabıdır. İnsanlar yaratılış gayeleri gereği Yüce Allah’a mı kulluk yapıyorlar, yoksa Allah dışındaki birtakım varlık veya kimselere mi kulluk yapmaktadırlar. Hiç kimse “ben hiçbir şeye ve hiçbir kimseye kulluk yapmıyorum” diyemez. Mutlaka her insanın kendisine kullukta bulunduğu bir ilahı ya da ilahları vardır. İnsanların kendisine kulluk yaptıkları ilahı Yüce Allah olmayınca, oluşan boşluk mutlaka bir şekilde dolacaktır. Bu boşluğu ya beşeri ideolojiler ve onların kurucuları/önderleri, ya insanların hevaları, ya ünlü türkücü-şarkıcılar veya ünlü şovmenler, futbolcular, ya da mal-mülk sevdası vs mutlaka dolduracaktır. İnsanlar bu gibi şeylere kulluk yapacak, hayatını onlara adayacak ama bunun farkında bile olmayacaktır.
Kısaca yaratılış gayesine göre bir yaşam sürmeyenler hayatlarını başka gayelere adayacak, Allah’tan başka ilahlara kulluk yapacak ama böylesine bir sapkınlığın içine düştüğünden bile gafil olarak yaşayıp gideceklerdir. Mesela bir insan hayatını idame ettirebilmek için çalışmak ve iş yapmak mecburiyetindedir. Fakat insanın işi hayatı idame ettirmek için var olan bir araç olmaktan çıkıp, hayatın amacı haline gelmişse orada ciddi bir sapma söz konusudur. Hayatın devam ettirilmesi ve Allah’a kulluğun aracı olmaktan çıkarılıp hayatın amacı haline getirilen her şey için geçerlidir bu. Bir kimse işine hükmedecek yerde işi ona hükmetmeye başlamışsa, insan paraya değil de para insana hükmetmeye başlamışsa orada İslam’ın kabul etmediği bir ters yüz oluş, bir anlam kayması var demektir.
İnsan yeryüzünün halifesi olarak yaratılmıştır. Yeryüzü ve onda bulunan nimetler insana emanet edilmiştir. İnsanoğlu yeryüzünde hakkı hakim kılmak ve kendisine bahşedilen emanetleri gereği gibi muhafaza etmekle emrolunmuştur. İnsanlar hem kendi aralarında doğruları ve adaleti hakim kılmakla hem de yeryüzünde bulunan diğer varlıklara karşı merhametli ve adil davranmakla yükümlüdürler. Ekinin ve neslin korunması, mal emniyeti, can emniyeti, akıl emniyeti, namus emniyeti ve din ve vicdan emniyetinin muhafaza edilmesi insanoğlunun üzerine aldığı yükümlülüklerdir. İşte hayatın anlam ve amacı bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi ekseninde gerçekleşmektedir.
Peki insanoğlu üzerine aldığı bu yükümlülükleri yerine getirme noktasında hangi konumda bulunmaktadır?. İnsanlar yaratılış gayelerine sadakat konusunda nasıl bir tablo çizmektedirler?. Bu soruların cevabı ne yazık ki olumlu değildir. Kur’an’ın da defaatle vurguladığı gibi tarih boyu insanların çoğunluğu yaratılış gayelerinden sapmış, Allah Teala’nın kendileri için belirlediği hayat tarzı yerine nefsani ve şeytani yollara yönelmişlerdir. Yükümlülüğünü bilen ve bu çerçevede bir yaşam sürenler ise genellikle azınlıkta kalmıştır.
Bugün de bundan farklı bir tablo çizilememektedir. Yine insanların çoğunluğu dünya hayatının aldatıcı güzelliklerine dalmış, Rabbani yol olan İslam’dan başka yol, izm ve hayat tarzlarına yönelmiş durumdadırlar. Bunun doğurduğu sonuçları ise hep birlikte görüyoruz: Aşırı dünyevileşmiş bir hayat, gözünü hırs bürümüş ve bir türlü mutmain bulamayan insanlar ve zulüm üzerine kurulmuş düzenler. İnsanoğlu yaratılış gayesinden uzaklaştıkça kendinden ve Rabbinden de uzaklaşmış, kendisini ziyana götürecek yollara sapmıştır. Her sapma yeryüzünde bozgunculuğa neden olmuş, yeryüzünde barış ve adalet yerine zulüm hakim olmuştur.
Zamanla emanet bilincini kaybeden insanlar hem kendi aralarında hem de yeryüzünü kendileriyle paylaşan diğer varlıklara karşı fesatçı tavırlar takınmaya başlamışlardır. Emanet aldıkları yeryüzünün güzelliklerini yoketmeye başlamış ve ekolojik dengeyi tahrip etmişlerdir. Denizler kirletilmiş, hayvanlar zevk için öldürülür olmuş, ormanlar pervasızca yağmalanmış, çevre kirliliği yaşamı tehdit etme noktasına gelmiştir. Yaratılış gayesini ve emanet bilincini kaybeden insanlar yeryüzünde adaleti değil zulmü hakim kılmış, hayatı inşa etmek yerine tahrip etmişlerdir.
Günümüzde çokça sözü edilen “yeni dünya düzeni”nin, globalleşme adı altında Batının ve batılı değerlerin tüm dünyaya dayatılmasını amaçladığı bilinmektedir. Tamamen maddeye dayanan ve güçlünün hakimiyetini öngören batılı anlayış dünya üzerinde hegemonya kurma çabasındadır. Bugün nerede kan ve gözyaşı varsa orada batılı emperyalistlerin kirli ellerini görmek mümkündür. Bunun sebebi Batının değer yargılarında yatmaktadır. Bu değerler ise hakkın gücünü değil gücün hakkını esas almaktadır. Maddeyi merkeze yerleştirip manayı hayattan uzaklaştıran Batı adalet yerine zulmü, hakkaniyet yerine sömürgeciliği, barış yerine savaşı ve gözyaşını tercih etmiştir.
Rabbini unutmuş ve dünyaya hakim olma sevdasına kapılmış liderler yüzünden dünya savaşlarında on milyonlarca insan katledilmiştir. Bugün de batılı devletler güçsüz ülkelerin kanını emmeye devam etmektedirler. Fakat tüm bunlara rağmen onlar, “Onlara: Yeryüzünde fesat çıkarmayın, denildiği zaman, "Biz ancak ıslah edicileriz" derler. Şunu bilin ki, onlar bozguncuların ta kendileridir, lâkin anlamazlar” (Bakara 2/11-12) ayet-i kerimelerinde de belirtildiği gibi, izledikleri politikaların yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya değil imar ve ıslaha yönelik olduğunu iddia edeceklerdir/etmektedirler.
Şurası çok açık ki, Rabbini ve yaratılış gayesini unutmuş olanlar, insanlara zarar vermeye ve yeryüzünde fitne fesat çıkarmaya meyyal kimselerdir. Bu insanlarda Allah’a kulluk ve emanet bilinci olmadığından kendilerine, çevrelerine, hayvanlara, bitkilere zarar vermekten kaçınmazlar. Oysa emanet bilincine sahip olan insanlar, her şeye bu bilinçle yaklaşır, bir karıncayı bile incitmekten sakınırlar. Bu bilince sahip insanların hakim olduğu bir dünya şüphesiz ki bugünkünden çok çok farklı olacaktır.
Rabbimizin şu sorusu, anlamak ve doğruyu kavramak isteyenler için yeterlidir:
“Sizi boşuna yarattığımızı ve bize tekrar döndürülmeyeceğinizi mi sandınız? Gerçek hükümdar olan Allah yücedir. Ondan başka hiç ilah yoktur. O şerefli ve yüce arşın Rabbidir.” (Mü’minun 23/115-116)
Hayat – Ölüm İlişkisi: Ölüm Mutlak Son mudur?
Materyalist felsefelere göre ölüm, insan hayatının bitişi, mutlak sonudur. Bu felsefelere göre ölümle her şey bitmekte, insanlar için her şey sona ermektedir. Dolayısıyla materyalist felsefe açısından ölümün anlamı mutlak bir bitiş, tükeniş ve sona eriştir.
Oysa İslam açısından ölüm sadece dünya hayatının sonudur, insanın mutlak sonu değildir. Ölüm, dünya hayatından, asıl ve kalıcı hayat olan ahiret hayatına geçiş sürecinin başlangıcıdır. Yani iki hayat arasında bir geçiş kapısıdır. İmtihan alanından mükâfat ve ceza alanına geçişin ilk adımıdır. Dolayısıyla kalıcı bir son değil, kalıcı bir başlangıca giden yolun ilk aşamadır.
Kur’an-ı Mübin, insanın hayatı gibi ölümünün de alemlerin Rabbi yüce Allah için olması gerektiğini beyan etmektedir. (En’am 6/162) Ölüm, insanın kaçınılmaz bir kaderidir. Her canlı mutlaka ölümü tadacaktır. (Al-i İmran 3/185)
Bir Müslüman hayatı nasıl yüce Allah’ın kendisi için takdir ettiği bir kader olarak algılıyorsa, ölümü de aynı şekilde algılar. Ölüm, dünya hayatının en büyük gerçeğidir. Doğan her canlı ölümü bir kader olarak beraberinde taşımaktadır.
Demek ki İslam açısından ölümün anlamı, bir imtihan alanı olan dünya hayatının sonu olması ve asıl varılacak yer ve kalıcı hayat olan ahiret hayatına giden yolda bir aşama teşkil etmesidir. Yani her şeyin bitmesi değil, asıl hayata giden süreçte bir başlangıç aşaması oluşturmasıdır. Bu mânada insanları yok oluşa sürükleyen bir uçurum değil, iki hayat arasında geçilmesi kaçınılmaz bir köprüdür.
“Her canlı ölümü tadacaktır” ilahi yasası, hükmünü hayatta sürekli icra etmektedir. Yüce Allah’ın bu yasasına her daim şahitlik etmiyor muyuz? Bu itibarla doğum ne kadar tabii bir hadise teşkil ediyorsa Müslümanlar açısından ölüm de aynı tabiilikte bir hadise olarak karşılanmaktadır. Doğumun anlamı ile ölümün anlamı birbirlerinden bağımsız, birbirleriyle tezat teşkil eden şeyler değildir. Esasında bir bütün olan dünya ve ahiret hayatının tabii duraklarıdır doğum ve ölüm. Bu gerçeğin bilincinde olduklarındandır ki Müslümanlar, ölümü kabullenmekte zorlanmazlar. Ölümü hatırlayınca hafakanlar geçirmezler. Ölüm sözcüğünden rahatsız olmazlar. Oysa materyalist felsefelerin etkisinde kalan ve dünya hayatının kendilerini aldattığı insanlar için ölüm bir kâbustur. Onlar ölüm sözcüğünü duymak istemez, ölüm gerçeğine gözlerini ve kulaklarını inatla kapatmak isterler. Onların en büyük hayalleri, ölümsüzlüktür. Ölümsüzlüğün ölüme bağlı olduğunu, ölümsüzlüğe ölümle yol alındığını bir türlü kabullenmek istemezler. Ufukları dünyanın ötesine geçemez. Her şeyi madde gözüyle değerlendirdikleri ve maddeyi her şey olarak gördüklerinden, gaybe iman etmeye yanaşmazlar. Ölüm sözcüğünden, aslanlardan kaçan ceylanlar gibi kaçarlar, ama nereye kadar?
Hatırlayacaksınızdır, İstanbul’da Zincirlikuyu Mezarlığı’nın giriş kapısına “Her canlı ölümü tadacaktır” ilahi hükmü yazıldı diye günlerce bazı gazete ve televizyonlarda feryad ü figanlar yükseldi. Kimi köşe yazarları, “ölümü hatırlatarak insanların moralini bozmaya kimsenin hakkı yok” mealinde yazılar yazdılar. Oysa insan ölüm gerçeğinden ne kadar kaçabilir ki? Bir insan gözlerini kapatarak güneşin varlığını inkâr etmeye, ya da görmezden gelmeye kalkışsa ne elde edebilir? Bugün Batı ülkelerinde birçok zengin kimse servetler ödeyerek, ölümlerinin ardından belki tıp ölüme çare bulur düşüncesiyle dondurulmayı talep etmektedir. Dünya hayatını her şeyin başı ve sonu olarak gören Batılı insan, ölüm gerçeğini bir türlü kabullenememekte, bir imtihan alanı olan geçici dünya hayatını alabildiğine mutlaklaştırmaktadır.
İşte İslam, dosdoğru yol olarak hayat gibi ölümün de gerçek anlamını bildirmiştir. Müslüman bir kimse açısından ne dünya hayatı mutlak ve tek hayattır, ne de ölüm mutlak sondur. Hayat da ölüm de insanın tabi tutulduğu Rabbani imtihanın doğal süreçleri, tabii duraklarıdır. İnsanın son durağı ise kara toprak değil, asıl varılacak yer olan ahiret hayatıdır.
|
