Atatürk Kuran Hafızı mıydı? Kur’an Hakkındaki Fikri Neydi? Atatürk ve Din-3

*

Bu iddiayı kaale ve bu yazıyı kaleme aldığım için ilk önce içimi bir mahcubiyet hissi kapladı. Sizleri ipe sapa gelmez iddialarla meşgul ettiğimden dolayı bir özür cümlesi kurmayı dahi düşündüm. Fakat uydurulduğu bariz olan yalana sadece yavan bir cevap vermek yerine fırsattan istifade edip gerçeklerin bunun tam tersi olduğunu inkarı kabil olmayacak bir şekilde belgeleyerek bu tartışmalara son noktayı koyma fikri bana cazip geldi ve “okunur” ümidiyle bu uzun makaleyi yazmaya koyuldum. Inşaallah maksat hasıl olur.

M. Kemal hakkında ortaya atılan, daha doğrusu fırlatılan bu gibi uçuk iddialara o kadar çok inanan insan var ki, cevap versem bir türlü, vermesem bir türlü. En iyisi cevap vereyim, üstelik geniş kapsamlı bir cevap olsun… Iddia edilenin tam aksini, yani M. Kemal’in Kur’an-ı Kerim’i bir kere bile anlayarak okumadığını, manasını anlamadığını ve birçok yerde tenkid ettiğini belgelerle ispat edeyim, bakarsınız birkaç kişinin daha uyanmasına vesile oluruz. Ne de olsa bu ülkede M. Kemal’in bir “evliya” olduğunu ciddi ciddi söyleyen bir bakan eskisi bile çıkmıştı. Gerisini varın siz düşünün.

Ismi lazım değil, ölmüş gitmiş bir “Profesör” ise M.Kemal’in “hafız” olduğunu söylemişti.

Değil hafız, Kur’an-ı Kerim’i baştan sona anlayarak okumamıştır bile. Birazdan ispat edeceğim.

Yakın tarihimize az çok vakıf olanlar bilir, Cemil Sait’in fransızcadan tercüme ettiği hatalı bir meal vardı. Işte M. Kemal bunda yer alan hatalı bir ayet mealine “hezeyan” demişti haşa.

Eğer Kur’an’ı bir kere baştan sonra anlayarak okumuş olsaydı, tercümenin hatalı olduğunu hemen farkederdi. Tam tersine, farketmediği gibi, izah etmeye çalışan hafız Sadettin’e de inanmadı, fakat inceledikten sonra ertesi gece onun haklı olduğunu kabul etmek mecburiyetinde kaldı.

Şimdi gelelim delillere…

M. Kemal Ezan-ı Muhammedi’yi yasaklayıp “Tanrı Uludur” diye bir şey icat etmeye çalıştığı yıllarda, bu iş için birkaç hafızdan yardım alıyordu. Onlara, “Sizi Sultan camilerine hatip yapacağım, size sırmalı kaftanlar giydireceğim!” gibi vaadlerde bulunuyordu.[1] Malum, o sırada “Türkçe Kur’an” projesi de hayata geçirilme aşamasındaydı. Hafızlarla yapılan bir toplantı esnasında hafız Sadettin’e Kur’an’dan bir yer gösteren M. Kemal, orasını okumasını ister. Gerisini hafız Sadettin’den dinleyelim:

“Gösterdiği yer, Nisa süresinde hürmeti musahere ayetinin tercümesi idi. Bu ayette, “ve en tecmeu beynel uhteyni illâ mâ kad selef Innallahe kâne gafuren rahima” şöyle tercüme edilmişti:

“Iki hemşireyi nikah etmeyiniz. Bir emri vaki olmuş ise Allah gafur ve rahimdir.” Burada Atatürk yüksek sesle:

‘Konya’ya git, orada karının hemşiresini bilmeden al, sonra da bir emri vaki oldu, Allah gafur ve rahimdir de ha! BU BIR HEZEYANDIR!’ Dedi. Bu sözler ve bu anlayış üzerine herkes derin bir sükuta ve acı bir korkuya düşmüştü. Ben ayağa kalkarak, “Atatürk’üm. Burası yanlış tercüme edilmiştir, ayetin asıl tercümesi şöyledir:

Diyerek anlatmaya çalıştım ve şunları da sözlerime ilave ettim:

Iki hemşireyi bir zamanda nikahınızda bulundurmayınız. Ancak birini bıraktıktan, yahut öldükten sonra ötekini alınız; “Bir emri vaki olmuş ise” değil, “illâ mâ kad selef”, Kur’an’ın nuzulünden, yani Islamiyet’ten önce vaki olan evlenmeler müstesnadır. Bunlardan dolayı Cenabı Hak sizleri muhatap tutmaz. Gafur ve Rahim olan Allah bu müsaadesiyle bu evsafta bulunan birçok kadınların kocasız kalmasını müeddi olacak hareketi lutfen affediyor, demektir. Diye de izah ettim.

Atatürk bu izahatımı sonuna kadar alaka ile dinledi ve hiçbir şey söylemediler ve ‘Bu gece bu kadarla iktifa edelim, musiki faslına geçelim!’ buyurdular.”

Ertesi gece yine huzurlarına çağrıldım. Ismet Paşa da orada idi. Beni yanına oturttu ve: Dün geceki bahsi bir daha anlat.
Dedi. Anlattım.

Senin dediğin doğru imiş. Ben bugün tetkik ettim, elimizde bulunan tercümenin yanlışlığı meydana çıktı. Sahih bir tercüme elde edinceye kadar bu işi bırakalım buyurdular.”[2]

*

[2] no’lu dipnotta sözü edilen kitabın ilgili sayfaları…

***

Yani M. Kemal’in Kur’an-ı Kerim’i bilmediğini geçtim, okunan ayet mealinin “gerçek olduğunu” zannettiği halde “hezeyan” deyip haşa Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimizi “saçmalamakla” itham etmesi tam bir fiyaskodur.. Eğer hafız olsaydı, hafız Sadettin gibi o hatayı hemen farkederdı. Demek ki değildi.

Birinci nakilden çıkardığımız netice; Kur’an-ı Kerim’i “bilmiyor”, üstelik “hezeyan” diyerek “tenkid” ediyor.

*

Aynı hadiseyi Türkçeleştirme çalışmalarına katılan hafız Ali Rıza (Sağman) şöyle anlatır:

“Atatürk’ün önündeki masa üzerinde Kur’an tercümesi duruyordu. Bu kitabın ötesine, berisine kağıttan işaretler konulmuş olması, Kur’an’ın incelenmekte olduğunu ve bazı yerlerine ilişildiğini gösteriyordu.

Atatürk o işaretli yerlerden birisini açtı ve okumasını hafız Sadettin’e emretti. Nisa süresinin hürmeti musahare ayeti idi. Bu ayette anaların, kızların, kardeşlerin, teyzelerin, halaların erkeklere haram olduğu beyan ediliyordu.

Atatürk bu ayete ilişti. Yükselmiş, medeniyeti gelişmiş bir aleme, “Analarınızı…nız, kızlarınızı…nız” demenin manasız olduğunu söylüyor. Ve bilhassa ayetin, “ve en tecmeu beynel uhteyni, illâ mâ kad selef” parçasının manası okunduğu zaman, “Iki kardeşi aynı zamanda…nız, eğer böyle bir şey yaptıysanız Allah affeder. IŞTE BU HEZEYANDIR!” dedi.

Ayetin Türkçesini Hafız Sadettin okuduğu ve Atatürk’e muhatap o bulunduğu için itirazlarına cevap vermek cesaretini de o gösterdi. Ve: ‘Efendim bu, iki kardeşi aynı zamanda nikah altında bulundurmayınız. Biri ölür veya boşanırsa, o vakit bulundurunuz demektir” dediyse de Atatürk kani olmadı (ikna olmadı) ve mesele de o gün bu kadarla kapandı.[3]

*

[3] no’lu dipnotta bahsi edilen kitabın ilgili sayfası…

***

Ikinci nakilden çıkardığımız netice; Kur’an-ı Kerim’i “bilmiyor”, üstelik “Yükselmiş, medeniyeti gelişmiş bir aleme, böyle hitabın manası nedir diyerek “tenkid” ediyor.

1932 senesinin başka bir gecesi yine hafız Sadettin’in okuduğu Kur’an-ı Kerim’den sonra şöyle der:

“Kur’anda neler varmış! Bunlardan bizim hiç haberimiz yoktu!”[4]

Üçüncü nakilden çıkardığımız netice; 1932 senesinde yani vefatına 6 sene kala Kur’an-ı Kerim’den yeni bir şeyler işitiyor, yani o tarihten evvel tamamını okumamış ve “bilmiyor”du. Hayatının son 6 senesinde yani 50 yaşından sonra mı hafız oldu?

Ortaya konulan delillerden de görüldüğü üzere M. Kemal Kur’an-ı Kerim’i bir kere olsun başından sonuna kadar anlayarak okumamış, üstelik tenkid etmiştir.

Kur’an-ı Kerim’i tenkid eden bir kimsenin hükmü bellidir!

Ya hepsini kabul ve iman edersiniz, ya da inkar edersiniz! Gördüğünüz gibi M. Kemal kabul etmiyordu. Peki onun ayetlere itiraz ettiğini sadece hafız Sadettin ile hafız Ali Rıza’nın hatıralarından mı öğreniyoruz? Tabii ki hayır. Onun Kur’an-ı Kerim’e itiraz ettiğine dair birçok muteber kaynağa sahibiz… Bunlardan da birkaç misal verelim…

M. Kemal benzer bir tenkidi Yahya Kemal’in yanında yapmış, o da bunu Cahit Tanyol’a anlatmış. “Türk Edebiyatında Yahya Kemal” kitabından naklediyorum:

“Bir gece Çankaya’da sofradayız. Gazi (M. Kemal) Türkçe bir Kur’an tercümesi çıkardı ve içinden şöyle bir ayet okudu: ‘Ya Muhammed (Salavat!), dünya senden önce karanlıklar içindeydi.’ Sonra döndü: ‘Işte arkadaşlar, Türk milletini asırlarca geri bırakan her şeyi Kur’an’da arayan bu zihniyettir. Biz bunu yıkacağız. (…) Peki siz Islamiyet’ten önce dünyanın karanlıklar içinde olduğuna inanıyor musunuz?’

– (Yahya Kemal) : ‘Elbette inanmıyorum, bir Yunan, Roma medeniyeti var, bunların günümüze kadar tesir eden büyük bir felsefesi, Sokrat, Eflatun, Aristo gibi filozofları var.’ Gazi M. Kemal: ‘E, o halde?’ deyince: ‘Paşam, ben inanmıyorum, Türk milleti inanıyor’, dedim. Dinin nasıl, ne şekilde tenkit konusu olması gerektiği üzerinde durdum. Dinlerin getirdikleri gerçeğin düşüncemize değil, inancımıza hitap ettiğini söyledim. Münakaşa biraz sevimsiz bir hava içinde bitti.”[5]

*

[5] no’lu dipnotta sözü edilen kitabın kapağı ve ilgili sayfaları…

***

Yahya Kemal “Münakaşa biraz sevimsiz bir hava içinde bitti.” dediğine göre kim bilir Kur’an-ı Kerim’e ve Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimize ne hakaretler edildi.

Mesele gayet açık değil mi? Yorum yapmamıza gerek var mı? Dikkat edilirse, yukarıya aldığımız her nakilde onun Kur’an “tercümesi”nden ayet meali okuduğu yazar. Yani hafız olsaydı, tercümeye ihtiyaç duymazdı, bilakis evvela ezberinden ayetin orijinalini, sonra da hemen ardından tercümesini okurdu.

Burada zikredilen mealin hangi surenin kaçıncı ayeti olduğu yazmıyor ise de, Hadid suresinin dokuzuncu ve Ibrahim suresinin birinci ayetleri bu manadadır.

Ibrahim Suresi 1: “Elif, Lâm, Râ. Bu Kur’ân öyle büyük bir kitaptır ki, insanları Rablerinin izni ile karanlıklardan aydınlığa, her şeye galip ve hamde lâyık olan Allah’ın yoluna çıkarman için onu sana indirdik.”

M. Kemal burada bilerek veya bilmeyerek Yahya Kemal’i de yanıltmıştır. Zira zikredilen ayet mealinden hiçbir şekilde; “daha evvel medeniyetler yoktu, insanlar cahildi” gibi bir mana çıkmaz. Burada karanlıktan kastın “küfür”, aydınlıktan yani “nur”dan kastın ise “Iman/Islam” olduğu tefsirlerde geçer.

Nitekim Imam Kurtubi’nin (Rahimehullah), “El Camiu li Ahkami’l-Kuran” adlı tefsirinde Ibrahim suresinin birinci ayetinde geçen ifadeler hakkında şunlar yazar:

“Bu buyrukta ‘karanlık’ ile ‘nur’ bir temsildir. Çünkü küfür karanlık gibidir, Islam da nur gibidir. Bu buyruk bid’atten sünnete, şüpheden yakine diye de açıklanmıştır. Bu açıklamalar birbirlerine yakındır.”

Fahreddin Razi’nin (Rahimehullah), “Mefatihu’l-Gayb”ında ise bu kavramlar şöyle izah edilir:

“Cenab-ı Hak, ‘küfrü’ ancak zulümâta (karanlıklara) benzetmiştir. Çünkü küfür, insanın hidayet yolundan şaştığı halin en ileri noktasıdır. Hak Teala ‘imanı’ da nura (ışığa) hidayet yolunun sayesinde aydınlanacağı en ileri şeydir.”

Işte bu sebeple “mealler”den hareketle hüküm verilmesine karşıyız. Zira Kur’an-ı Kerim’in her ayeti, hatta her kelimesi, her harfi, her noktası birer deryadır ve asla bir meale indirgenemez. Kanaatimize göre M. Kemal’in meal yaptırmasındaki gerçek maksat da budur. Yani insanlar başta Arap dili olmak üzere sarf, nahiv, sebeb-i nüzul, kıraat ve lügat gibi birçok ilim dalına vakıf olmadan meali okuyup yanlış anlayacak, yanlış kanaate varacak ve sonunda dinden soğuyacaktır. Böyle düşündüğünü birazdan ispat edeceğiz. Halbuki Kur’an-ı Kerim’i anlamak için yukarıda sıraladığımız ilimleri bilmek şarttır. Ya da bir meal yerine “tefsir” okunmalıdır. Aradaki farkı bilmeyenler için kısaca izah edelim: “Tefsir”, Kur’an ayetlerinin belirlenmiş usul ve kriterlere göre ne anlama geldiğini açıklamak, yorumlamaktır. “Meal” ise, yorum ve açıklama yapılmaksızın Kur’an’ın doğrudan başka bir dile çevirilmesidir.[6]

Dördüncü nakilden çıkardığımız netice; Kur’an-ı Kerim’i “bilmiyor”, üstelik “tenkid” ve “inkar” ediyor.

*

Geçelim…

M. Kemal’in özellikle “Tebbet” suresini tenkid ettiğini gösteren birçok delil mevcuttur.

Araştırmacı yazar Rıfat N. Bali’nin ortaya çıkardığı ve M. Kemal’in Kur’an-ı Kerim ve hususen Tebbet suresi hakkındaki görüşlerine ışık tutan belge bunlardan yalnızca bir tanesidir. Bali, 1932-1933 yıllarında Ankara’da görev yapan ABD Büyükelçisi Charles H. Sherrill’in hazırladığı ve M. Kemal’in kendi ağzından dinle ilgili görüşlerini içeren bir raporu “Toplumsal Tarih” dergisinde yayınladı.

Burada sözü Bali’ye bırakıyoruz:

“Sherrill, Atatürk ile Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nde yaptığı uzun bir mülakata yer vermiş, ancak Atatürk’ün sözlerinin bir kısmını kitaba almamış. Bunu da, ‘Din konusundaki şahsi görüşleri hususunda söylediklerinin tamamına burada yer vermek hiç doğru olmaz,’ satırlarıyla dile getirmiş. Ancak Sherrill bir diplomat ve tarihçinin, tarih önünde sorumlu olduğunu unutmamış ve kitabının yazım safhasında Atatürk ile yaptığı ve kitabına sadece bir bölümünü aldığı görüşmeyi Amerikan Dışişleri Bakanlığı’na gönderdiği raporda ayrıntılı bir şekilde yer vererek tarihe mal etmiş.”

Şimdi Sherrill’e ait raporun ilgili kısmına geçebiliriz:

“Türk halkının uzun zamandan beri ezberden okuduğu bazı Arapça duaların gerçek manasını anladığı zaman tiksineceğini söylüyor. Kur’an’dan alınan bir Arapça bölüm okudu. Bu duada Hz. Muhammed (Salavat!) amcası ile amca kızının yaptıkları bir şeyden ötürü cehenneme gitmeleri için beddua eder. (Bu vak’a Tebbet suresinde geçer) ‘Düşünen bir Türk’ün böylesi bir duayı okumaktan elde edeceği dinî ilhamı veya dine ilgi göstermesini tahayyül edebilir misin?’ dedi. Bu fikrini geliştirdikçe ben de git gide Kur’an’ın Türkçe okunmasını teşvik etmesinin sebebinin Kur’an’ın Türkler arasında gözden düşmesi olduğu neticesine varıyorum. Daha sonra umumi ve saşırtıcı bir beyanda bulunarak Türk halkının gerçekte hiçbir şekilde dindar olmadığını, aralarından camiilere giden az sayıda kişinin alışkanlıktan veya yüksek sesle söylenen duaların cezbine kapılarak camiye gittiğini ileri sürdü.”[7]

*

[7] no’lu dipnotta bahsi geçen rapor…

***

M. Kemal’in buradaki sözleri üzerinde ayrı ayrı durmak gerekir.

Tebbet suresi tiksindiriciymiş haşa… Ne kadar doğrudur bilemem fakat Islam dinini iyice araştırdığı söylenen bir papaz, iddiaya göre Tebbet suresini okuyup Müslüman olur ve sebebini şöyle açıklar:

“Bu surede muhteşem bir incelik ve mucize gördüm. Tebbet suresi yaşayan bir insan hakkında nazil oldu. Yani Ebu Leheb hakkında nazil oldu. (…) Bu sure onun ve karısının cehennemlik olduğunu bildiriyordu. Yani Ebu Leheb yalandan bile iman etse bu sure geçersiz kalacaktı. Çünkü Ebu Leheb iman etmiş olacaktı. Ama Ebu Leheb bu sure inmesine rağmen ve tam 8 sene (15 sene olduğu da rivayet edilir: Kadir Çandarlıoğlu) yaşamasına rağmen inkarında direndi ve karısıyla birlikte zulmüne devam etti. Incelik ve mucize burada.”[8]

Eğer anlatılan vak’a doğruysa, M. Kemal’in göremediğini bu papaz görmüş demektir… Mübarek olsun.

Raporda belirtildiğine göre M. Kemal, “Türk halkının dindar olmadığını ve yüksek sesle söylenen duaların cezbine kapılarak camiye gittiğini söylemiş… Yani Arapça duaların cezbine kapılarak. O halde M. Kemal’in Türkçe ibadet projesini bu yüzden başlattığını söyleyebiliriz. Eğer halk Arapça duaların ve dolayısıyla Ezan-ı Muhammedi’nin cezbesine kapılarak camiye gidiyorsa, bunları yasaklayıp Türkçeleştirmekteki asıl gaye, “camilere gidilmesine mani olmak”tan başka ne ile izah edilebilir? Ayrıca Tebbet suresinden bahsederken; “Düşünen bir Türk’ün böylesi bir duayı okumaktan elde edeceği dinî ilhamı veya dine ilgi göstermesini tahayyül edebilir misin?” diye sormuş. O halde Kur’an meali yaptırmaktaki asıl gaye de insanların “dine ilgi göstermelerine mani olmak ve onları dinden soğutmak”tır. Sherrill’in bu raporu 7 Eylül 2006 tarihli Milliyet gazetesinde “Atatürk’le ABD’li elçinin gizli kalmış din sohbeti” başlığıyla da haber olmuştu.[9] Sherrill’den “Dostumuz” diye bahseden dönemin Hakimiyet-i Milliye gazetesinde ona ait bir yazıya dikkat çekilir ve M. Kemal’den “açık ve dürüst fikirli” olarak bahsettiği belirtilir.[10] Sherrill’in M. Kemal için neden “açık ve dürüst fikirli” dediğini ise kendisinden yaptığımız nakillerden görmek mümkündür…

Beşinci nakilden çıkardığımız netice; Kur’an-ı Kerim’i “tenkid” ediyor.

*

Burada hiç kimse, raporun sıhhatini tartışmaya açamaz. Bir Büyükelçi kendi Dışişleri Bakanlığı’na neden yalan söylesin? Kaldı ki M. Kemal daha hayatta iken benzer sözleri bir Alman gazetesinde neşredilmişti. Biraz aşağıda ondan da uzunca bir nakil yapacağız… Fakat biz evvela M. Kemal’in “Tebbet” suresine olan alerjisine dair biraz daha malumat verelim.

*

[10] no’lu dipnotta sözü edilen Hakimiyet-i Milliye Gazetesi: “Gazi Hakkında Bir Dostumuzun Yazısı…”

***

Kemalistlerin baş tacı Uğur Dündar’ın “Önsöz” yazdığı “Atatürk ve Can Yoldaşı Nuri Conker” adlı kitapta anlatıldığına göre M. Kemal, Cumhurbaşkanı olduktan sonra kendisine “sen” diye hitap edebilen belki de tek kişi olan çocukluk arkadaşı Nuri Conker’in Kur’an’dan bir şeyler okumasını ister. Peki Nuri Conker’in okuduğu sure hangisiydi dersiniz?

Tabii ki “Tebbet” suresi… Adı geçen kitabın ilgili kısmını buraya alıyorum:

“Hatta arkadaşı Nuri Conker’den de Kur’an okumasını istedi. O da bildiği Tebbet Suresi’ni okudu.”[11]

Hafız Sadettin’in anlattığına göre de M. Kemal, Nuri Conker’den Kur’an okumasını istemiş… O da; “Ben Tebbet suresini bilirim” demiş ve okumuş.[12]

Ayrıca “Türk Maarif Tarihi” yazarı Osman Ergin, M. Kemal’in yurt seyahatlerinde karşılaştığı hocalara “Tebbet” suresini sorduğuna dikkat çeker:

“Bu gezintiler esnasında Atatürk’un üzerinde durduğu mevzulardan birisi de Kur’andaki Tebbet ile Vettini surelerine verilen manalardır.”[13]

Anladığımız kadarıyla M. Kemal “Tebbet” suresine karşı tepkiliydi. M. Kemal’e yaptığı şakalarla ve muziplikleriyle tanınan can yoldaşı Nuri Conker de bunu bildiği için “Tebbet” suresini okumak suretiyle yine o bilinen muzipliklerinden birini daha yapma fırsatını kaçırmamıştır.

Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi ABD Büyükelçisi Charles H. Sherrill’in kendi Dışişleri Bakanlığı’na gönderdiği ve M. Kemal’in din ile ilgili görüşlerini içeren raporun muhtevası bize yabancı değil. Zira o, daha 1929’un sonlarında Alman gazeteci Emil Ludwig’e verdiği ve 1930’da neşredilen mülakatında da benzer ifadeler kullanmıştı. Alman “Vossische Zeitung” gazetesinde çıkan mülakatın ilgili kısmının tercümesini buraya alıyorum:

“Kuran’ı şimdi ilk defa Türkçe yayınlatıyorum, ayrıca (Hz.) Muhammed’in (sallallahu aleyhi vesellem) hayatını da tercüme ettiriyorum. Neredeyse tamamında aşağı yukarı aynı şeyler yazdığını, hocaların sadece karınlarını doyurmayı düşündüklerini halk görmelidir. Hiç kimse camileri kapatmadığı halde, bu kadar süratle boşalmasına şaşırmıyor musunuz? Türk, aslında Müslüman değildir. Çobanlar güneş, bulut ve yıldızlardan başka bir şey bilmezler. Bütün dünyadaki çiftçiler bunu böyle anlar, çünkü mahsul havaya bağlıdır. Türk, tabiattan başka hiçbir şeyi kutsal tanımaz.

– ‘En yüce ruhlar da aynı kanaattedir’ dedim. Goethe buna ‘Tanrı-doğa’ adını verdi.’

Kemal, bu ülkede muhtemelen hiç işitilmemiş olan Almanca kelimeyi boğuk sesiyle tekrarladıktan sonra, ‘Bu kavramı alamazdım (veya benimseyemedim). Tanrı sadece insan toplumunun zirvesidir.”[14]

Altıncı nakilden çıkardığımız netice; Kur’an-ı Kerim’i “tenkid” ediyor.

*

[14] no’lu dipnotta naklettiğimiz mülakatın neşredildiği Alman “Vossische Zeitung” gazetesinin ilgili nüsha ve sayfası… O dönem eski bir yazı tipi kullanıldığı için Almanya’da ikamet etmekte olan gurbetçiler bile okumakta zorluk çekebilir düşüncesiyle işlerini kolaylaştırmak adına almanca metni de buraya alıyorum:

“Ich lasse jetzt auch den Koran zum ersten Male türkisch erscheinen, ferner ein Leben Mohammeds (sav.) übersetzen. Das Volk soll sehen, daß überall ziemlich das gleiche steht und daß es den Pfarren (hocas) nur darauf ankommt, zu essen. Sie wundern sich, daß die Moscheen sich so schnell leeren, obwohl sie niemand schließt? Der Türke war von haus aus kein Mohammedaner (Moslem), die hirten kennen nur die Sonne, Wolken und Sterne; das verstehen die Bauern auf der ganzen Erde gleich, denn die Ernte hängt vom Wetter ab. Der Türke verehrt nichts als die Natur.

– ‘Da tritt er sich’, sagte ich, ‘mit den erhabensten Geistern. Goethe nannte das Gott-Natur.’

Kemal wiederholte mit seiner dunpfen Stimme das Deutsche Wort, das in diesem Lande wohl noch niemals aufgepfungen war, dann sagte er: ‘Ich könnte diesen Begriff nicht übernehmen. Gott ist nur die Spitze der menschlichen Gesellschaft.”

***

Tam bir materyalist düşünce… Inkar etmeye niyetlenenler hiç yerinden kıpırdamasın… Bu mülakatın da uydurma olduğu iddia edilemez…

Zira 1 Aralık 1929 tarihli Hakimiyet-i Milliye gazetesinin; “Gazi Hz. Dün Emil Ludwig’i Kabul Etti” başlıklı haberinden öğrendiğimize göre M. Kemal ile Emil Ludwig 30 Kasım 1929 tarihinde görüşmüşler.[15] Dahası, bu mülakat 9 ve 11 Mart 1930 tarihli Alman “Vossische Zeitung” gazetesinde neşredildikten hemen sonra 14 Mart 1930 tarihli Cumhuriyet gazetesi “Emil Ludwig Gazi Hz. ile mülakatını anlatıyor…” başlığıyla okurlarını bu mülakattan haberdar etmişti. Alman gazetesinde neşredilen mülakatın hiçbir şekilde tekzibi mevzubahis olmadığı gibi, memnuniyetle karşılandığı görülmektedir.[16]

*

[15] no’lu dipnotta bahsi geçen 1 Aralık 1929 tarihli Hakimiyet-i Milliye gazetesi; “Gazi Hz. Dün Emil Ludwig’i Kabul Etti…”

***

[16] no’lu dipnotta sözü edilen 14 Mart 1930 tarihli Cumhuriyet gazetesi; “Emil Ludwig Gazi Hz. ile mülakatını anlatıyor…”

***

M. Kemal’in 10 Kasım 1938’de ölmesi üzerine Fransa’da çıkan “Paris-Soir” gazetesi, 22 Kasım 1938 günü yani Emil Ludwig ile yapıldıktan 8 sene sonra bu mülakatı hülasa ederek vermiş. Mesela alman gazetesinde yer alan Kur’an-ı Kerim hakkındaki “neredeyse tamamında aşağı yukarı aynı şeyler yazdığı“na dair kısım çıkarılmış:

“Kur’an’ı ilk defa Türkçeye tercüme ettiriyorum. Aynı şekilde, (Hz.) Muhammed’in (sallallahu aleyhi ve sellem) bir hayatını da. Hocaların sadece karınlarını doyurmayı düşündüklerini halk bilmelidir. Hiç kimse onları kapatmayı düşünmese de camilerin giderek daha da boşalmasına şaşırıyorsunuz. Çünkü Türk, aslında Müslüman değildir. Bu çoban halk sadece güneşi, yıldızları, bulutları bilir. Bu konuda toprağın havaya bağlı olduğunu bilen yeryüzündeki bütün çiftçilerden farklı değil. Türk doğadan başka hiçbir şeye tapmaz/kutsamaz. ‘Bu noktada,’ dedim, ‘medeniyetimizin en aydın düşünürleriyle aynı fikirde.’ Goethe buna ‘Gott-Doğa’ (Tanrı-Doğa) adını verdi.”[17]

*

[17] no’lu dipnotta zikredilen “Paris-Soir” gazetesinin ilgili nüsha ve sayfası…

***

Tuhaftır, Bilal N. Şimşir, “Türk Tarih Kurumu” tarafından basılan “Atatürk’ün Hastalığı” adlı eserinde, “Paris-Soir” gazetesinde çıkan bu mülakatı neredeyse yukarıda tercüme ettiğimiz şekilde kitabına almış fakat; “ilk defa Kur’anı Türkçe’ye çevirttim. (Hz.) Muhammed’in (sallallahu aleyhi ve sellem) hayatını da. Halk bilsin…” kısmından sonra gelen “Hocaların sadece karınlarını doyurmayı düşündüklerini…” şeklindeki ifadeleri “3 nokta” koyarak sansürlemiştir.[18] Herhalde hocalarımızı kırmak istemedi… Belki de M. Kemal’in hocalar hakkında böyle düşündüğünün bilinmesini istemedi… Bilemeyiz… Ama o zaman bu “Gerçek Tarih” değil; “Resmi Tarih” olur…

*

[18] no’lu dipnotta sözü edilen eserin kapağı ve ilgili sayfası…

***

M. Kemal bu tarihlerden çok daha evvel, 1923 senesinde Kazım Karabekir Paşa ile münakaşa ederken “gerçek niyetini” açıkça ortaya koymuştu. Karabekir’in Uğur Mumcu tarafından Cumhuriyet gazetesinde neşredilen hatıralarından okuyalım:

“Bu akşam (14 Ağustos) heyet-i ilmiye şerefine Türk Ocağı’nda verilen çay ziyafetinde ilk tehlikeli hamle göründü. Şöyle ki:

Ziyafete M. Kemal Paşa da, ben de davet edilmiştik. Vekillerden kimse yoktu. Hayli geç gelen M. Kemal Paşa Heyet-i Ilmiye’nin şimdiye kadarki mesaisi ile ilgili görünmeyeni ‘Kur’an’ı Türkçeye aynen tercüme ettirmek’ arzusunu ortaya attı. Bu arzusunu ve hatta mücbir (zorlayıcı) olan sebebini başka muhitlerde (çevrelerde) de söylemiş olacaklar ki, o günlerde bana Şeriye Vekili Konya Mebusu Hoca Vehbi Efendi vesair sözüne inandığım bazı zatlar şu malumatı vermişlerdi:

‘Gazi M. Kemal, Kur’an-ı Kerim’i bazı islamlık aleyhtarı züppelere tercüme ettirmek arzusundadır. Sonra da Kur’an’ın arapça okunmasını namazda dahi men ederek bu tercümeyi okutacak. O züppelerle de işi alaya boğarak (tıpkı Nuri Conker’in Tebbet suresinde yaptığı gibi: Kadir Çandarlıoğlu) aklınca Kur’an’ı da islamlığı da kaldıracaktır. Etrafında böyle bir muhit kendisini bu tehlikeli yola sürüklüyor.’ Bazı yeni simalardan da bahsettikleri gibi bu akşam da bu fikre mumaşaat eden (beraber olan) bazı kimseler görünce bu tehlikeli yolu önlemek için M. Kemal Paşa’ya şöyle cevap verdim:

— Devlet reisi sıfatıyla din işlerini kurcalamaklığınız içerde ve dışarıdaki tesirleri çok zararımıza olur. Işi alAkadar makamlara bırakmalı. Fakat, rastgele, şunun bunun içinden çıkabileceği basit bir iş olmadığı gibi kötü politika zihniyetinin de işe karışabileceği göz önünde tutularak içlerinde arapçaya ve dinî bilgilere de hakkıyla vakıf değerli şahsiyetlerin de bulunacağı yüksek ilim adamlarımızdan mürekkep bir heyet toplanmalı ve bunların kararına göre tefsir mi? Tercüme mi yapmak muvafıktır? Ona göre bunları harekete geçirmelidir.

— M. Kemal: Din adamlarına ne lüzum var? Dinlerin tarihi malumdur. Doğrudan doğruya tercüme ettirmeli… gibi bazı hoşa giden bir fikir ortaya atılınca buna karşı şöyle konuştum:

— Müstemlekeleri (sömürgeleri) Islam halkıyla dolu olan bu milletler kendi siyasi çıkarlarına göre Kur’an’ı dillerine tercüme ettirmişlerdir. Islam dinine ve arap diline hakkıyla vakıf kimselerin bulunamayacağı herhangi bir heyet bu tercümeyi, mesela Fransızcadan da yapabilir. Fakat bence burada Maarif (Öğretim ve eğitim) programımızı tesbit etmek için toplanmış bulunan bu yüksek heyetten vicdani olan din bahsinden değil ilim cephesinden istifade hayırlı olur. Kur’an’ın yapılmış tefsirleri var, lazımsa yenisini de yaparlar. Devlet otoritesini bu yolda yıpratmaktansa milli kalkınmaya hasr etmek daha hayırlı olur.
M. Kemal Paşa, beyanatıma karşı hiddetle bütün zamirlerini (içyüzünü) ortaya attı:

— M. Kemal: Evet Karabekir, arap oğlunun (haşa Peygamberimizin) yavelerini (saçmalıklarını / yalanlarını) Türk oğullarına öğretmek için Kur’an’ı Türkçeye tercüme ettireceğim. Ve böylece de okutacağım. Ta ki budalalık edip de aldanmakta devam etmesinler…

Işin bir Heyet-i Ilmiye huzurunda berbat bir şekle döndüğünü gören Hamdullah Suphi ve Ruşen Eşref:

— Paşam, çay hazır, herkes sofrada sizi bekliyor.. diyerek bahsi kapattılar.“[19]

Yedinci nakilden çıkardığımız netice; Kur’an-ı Kerim’e ve Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimize “hakaret” ediyor.

*

[19] no’lu dipnotta bahsi edilen 19 Haziran 1990 tarihli Cumhuriyet Gazetesi… Uğur Mumcu’nun köşesi…

***

Bazı kemalistler, Karabekir Paşa’nın yalan söylediğini iddia ediyor. Herhalde onu kendi kahramanlarıyla karıştırmış olmalılar… Halbuki Karabekir, Hamdullah Suphi’nin ismini zikredip onu bir nevi şahit göstermişti.

Hamdullah Suphi Tanrıöver ise böyle bir münakaşanın cereyan ettiğini hatıralarında anlatmakla beraber, arada yaşanan tatsızlığı ifşa etmemiştir. Bu da o dönem için gayet anlaşılabilir bir durumdur. Okuyalım:

“Atatürk, Kur’anı Kerimin Türkçeye çevrilmesine karar verdikten sonra Kazım Karabekir telaşa düşmüştü. Büyük bir heyecan ve şaşkınlık içinde bir gün dayanamıyarak Atatürk’e sordu:

‘Kur’anın Türkçeye tercümesini emretmişsiniz..’
‘Evet.’
‘Peki, ya o zaman elif, lam, mim ne olacak?’
Atatürk hayretle Karabekir’in yüzüne baktı ve en basit şeyin cevabını verir gibi,
‘Ne olacak, elif, lam, mim yine elif, lam, mim olarak kalacak’ dedi.”[20]

Aynı hadiseyi M. Kemal’in kalemşörü Falih Rıfkı Atay da anlatır:

“Bir defa da Türk ocağında bulunuyorduk. Hazır olanlar arasında Kazım Karabekir de vardı. Kazım Karabekir iddialı, fakat çok üstün kültürlü bir kimse idi.
Kur’an’ın Türkçeye çevrilmesinden söz ediliyordu. Kazım Karabekir:
— Paşa hazretleri, Kur’an-ı Azimüşşan Türkçeye çevrilemez, dedi.
— Neden çevrilemezmiş, paşam?
— Mesela elif – lâm – mim, dedi.
— Ne demektir elif – lâm – mim?
— Meçhul efendim.
— O halde karşısına bir sıfır koyar, tercümeye devam edersiniz.”[21]

Falih Rıfkı Atay gibi biri bile M. Kemal’in “Huruf-u Mukattaa” ayetlerinin karşısına “sıfır” koymak istediğini söylemektedir. Bu Kur’an-ı Kerim’i “tahrif”e teşebbüs etmek değil de nedir? Kur’an’a iman eden bir kimse böyle bir şeyi teklif edebilir mi?

Son devrin önde gelen hafızlarından Cevdet Soydanses, Balıkesir’de askerlik yaptığı günlerde M. Kemal ile olan bir hatırasını Üstad Kadir Mısıroğlu’na, o da bunu “Kırk Görgü Şahidinden Naklen Benden Tarihe Haberler” isimli kitabında, tarihe emanet etmiştir:

“Ben Balıkesir’de askerlik yapıyordum. Bir akşam gece yarısına yakın yatakhanemize bir çavuş gelerek:

‘- Aranızda hafız var mı?’ diye sordu.
‘- Ben hafızım.’ dedim.
‘- Benimle geliyorsun.’ dedi.
Giyinip, yatakhaneden çıktım. Ben hasta, ölmek üzere olan biri var da Kur’an okunacak sanıyordum. Birlikte merkez binaya gittik. Kapının önünde çavuş, kapıyı tıklattıktan sonra içeriden:

‘Gel!’ denilmesi üzerine kapıyı açtı. Selam ve resmi ta’zim ifasından sonra:
‘- Hafızı getirdim.’ dedi.
‘- Sen çık, O gelsin.’ dediler.

Çavuş çıktı, ben içeri girdim. Askerce selam verdikten sonra hazırol vaziyetinde bekledim. Karşımda bir güruh vardı. Önlerinde rakı kadehleriyle yemek yiyip, çerez atıştırıyorlardı. Tavanda mutantan bir avize, gözleri kamaştırmaktaydı. Birçok masa birleştirilerek tek bir masa haline getirilmişti. Masanın başında gazetelerden tanıdığım M. Kemal, etrafında ise sivil ve asker birçok kimse yemek yiyip, içki içiyorlardı.

M. Kemal Paşa bana hitaben:

‘- Sen hafız mısın?’ diye sordu.
‘- Evet’ cevabını vermem üzerine:
‘- Peki, bize Kur’an’dan bir şey oku.’ dedi.
‘- Ne okuyayım?’ diye sordum.
‘- Sure-i Rahman oku!’ dedi.

Bu emir üzerine ben hemen yere çömeldim, cebimden takkemi çıkararak başıma koydum. O, bu hareketimi görünce:

‘- Bakın, bakın! Nasıl bir ta’zim vaziyeti alıyor!’ diye söylendi.
Ben duymamazlıktan gelerek Euzubesmele’yi çektikten sonra Sure-i Rahman okumaya başladım. Biraz sonra ‘Febieyyi alai rabbiküma tükezziban’ yani ‘Şimdi rabbinizin hangi nimetini tekzib eder, yalan dersiniz?!’ mealindeki ayete geldikçe bana elindeki kadehi sallayarak:

‘- Hangi nimetini tekzip ettik. Kuru fasülyesini mi, yeşil pırasasını mı?!’ gibi laflar atmaya başladı. Malumunuz bu ayet orada çok tekerrür (tekrar) eder. Her defasında benzer istihzalar savurdu (inceden alay etti) ve nihayet:
‘- Yeter, yeter artık! Hadi defol!’ dedi. Ben ayağa kalkıp çıkmak üzereyken masadaki şişman birisi yüksek sesle:

‘- Gazi Hazretleri! Bu millete Tanrı olarak sen yetersin. Başka Tanrı gerekmez!’ demesi üzerine umumi bir bravo ve alkış sesiyle kadehler ayağa kalktı ve:

‘- Gazi Hazretleri şerefine!’ sayhalarıyla rakıyı yudumlarlarken ben sür’atle kaçıp, oradan uzaklaştım. Ertesi gün bu şişman herzegunun kim olduğunu merak ettiğimden mahalli gazeteyi aldım. Orada bu sofranın resmi vardı ve masadakilerin de ismi yazılıydı. Bu mel’unun Yunus Nadi olduğunu oradan öğrendim.”[22]

Verilen bilginin gerçek olup olmadığını tetkik edelim;

1- Evvela nakledilen bilginin yazı boyunca ortaya konulan muteber kaynaklarla örtüştüğünün altını çizmekte fayda var.

2- M. Kemal ile Hafız Cevdet görüşmüş olabilir mi? Neyzen ve bestekar Süleyman Erguner’in, “Neyzen Süleyman-Ulvi Erguner” adlı eserinde; “M. Kemal Atatürk, kolorduyu ziyaret ettiklerinde, Hafız Cevdet ve Hafız-Neyzen Süleyman’ı çağırarak, onlardan gazel ve musikimizin birbirinden nadide diğer eserlerini icra etmelerini istemiştir.”[23] şeklinde bir bilgi var. Demek ki görüşmüşler…

3- Orada bulunan Cumhuriyet gazetesinin sahibi Yunus Nadi; “Bu millete Tanrı olarak sen yetersin. Başka Tanrı gerekmez!” demiş olabilir mi?

Yunus Nadi’nin sahibi olduğu Cumhuriyet gazetesinin 17 Aralık 1928 tarihli nüshasında “Bir inhiraf” başlığıyla çıkan bir duyuruda M. Kemal hakkında; “Inkılabımızın tanrısı, milli hayatımızın nazımı, içtimaiyatımızın alemdarı, büyük Gazi” denilmektedir.[24] Yazı imzasızdır ve gazeteyi yani sahibi olan Yunus Nadi’yi bağlar. Bunu yazan büyük bir ihtimalle Yunus Nadi’nin kendisidir. Çünkü bu dalkavukluğu ondan başkası yapamaz. En azından onaylamıştır, zira kendi görüşüne aykırı böyle bir ifade o gazetede çıkamaz. Dolayısıyla Üstad Kadir Mısıroğlu‘nun yaptığı bu nakil her bakımdan sağlamdır.

Sekizinci nakilden çıkardığımız netice; Kur’an-ı Kerim ile “alay” ediyor.

*

[24] no’lu dipnotta sözü edilen gazetenin ilgili nüshası…

***

M. Kemal 1932 yılında ibadetleri Türkçeleştirmek için Hafızlardan oluşan bir heyeti Dolmabahçe Sarayı’na davet ediyordu. Işte bu heyette bulunanlardan biri de Hafız Asım idi. Hafız Asım, Dolmabahçe Sarayı’na davet edildiği gece yaşadıklarını Ali Kemâlî Aksüt’e anlatmış ve bu hatıralar Mehmed Akif Ersoy’un da uzun bir müddet başyazarlığını yaptığı Sebilürreşad dergisinde yayınlanmıştır.

Işte Hafız Asım’ın o gece başından geçenleri yazar Ertuğrul Düzdağ’ın kaleminden naklediyorum:

“Kur’an nihayet serbest vezinde bir şiirdir. Allah tarafından vahyedilmiş olamaz. Muhammed’in kendi sözleridir…”

Hafız Asım Efendi, Dolmabahçe Sarayı’nın büyük salonuna girerken çok heyecanlıydı. Fakat tam içeri girdiği sırada kulağına gelen bu sözleri duyunca, dizlerinin titrediğini hissetti. (…) Gazi (M. Kemal) Paşa ise o günlerde uzun zamandan beri düşünüp bir türlü tatbik edemediği yeni bir inkılabın hazırlıklarını yapmakta idi. Namazda okunan Kur’an’ın yerine Türkçe’sini koymanın yollarını arıyordu. Bunun için, Dolmabahçe Sarayı’nda her gece kurulan meşhur sofrasında, hepsi zamanın seçkin aydınları olan davetlilerle bu meseleyi konuşuyor, onların bu konudaki tartışmalarını dinliyordu. Bu gecelerde meşhur hafızları da saraya getirterek, onlara Türkçe Kur’an okutmakta ve sofradakilerle birlikte dinleyerek bir karara varmaya çalışmakta idi. Işte Hafız Asım’ın Beyazıt Camii’ndeki okuyuşunun güzelliği de kendisine haber verilmiş ve onu da dinlemek üzere çağırmışlardı.

Hafız Asım’ın görünüşü ve edebli tavırları herkesin hoşuna gitmişti. Karşılarına oturttuktan sonra, “Türkçe Kur’an hakkında ne düşündüğünü” sordular. Asım, “Kendi bilgisinin bu hususta fikir yürütmeye yetecek seviyede olmadığını” tevazu ile arzetti.

Bunun üzerine, “Bir tecrübe edelim” denilerek, kendisine “Isrâ” suresinin tercümesi verildi ve Asım, bütün dikkatini ve maharetini sarfederek okudu. Yapacağı bir yanlışın, kasten yapıldığı zannedilerek, gazabı uyandıracağından korkuyordu.

Okumasını bitirdi. Herkes beğenmişti. Gerçekten güzel okumuştu. Fakat bu güzel ses ve üslup, acaba Kur’an’ın aslını nasıl okuyacaktı? Bunu merak ettiklerinden, Hafız’a, “Haydi bakalım, şimdi sen de istediğin sureyi, Arapça olarak oku” dediler.

O zamana kadar, kendisine gösterilen koltukta, herkes gibi oturan Hafız Asım, bu teklif üzerine, hemen vaziyetini düzelterek koltuğa çıktı ve diz çökerek oturdu. Fakat onun bu hareketi, Gazi Paşa’nın keskin gözünden elbette kaçamazdı. Şehla bakışlarını Hafız’a dikerek:

“-Kur’an’ı Türkçe okurken ayaklarını uzatmıştı. Şimdi diz çöktü. Anlaşılıyor ki, önceki okuduğunu Kur’an saymıyor!” dedi.

Asım, ne diyeceğini şaşırmıştı, fakat “Yardımcısıdır doğruların Hazret-i Allah” diyerek:

“-Paşam, bu bir alışkanlıktır. Hareketimi düşünerek yapmış değilim. Fakat ne yalan söyleyeyim, kanaatim, söylediğiniz gibidir” cevabını verdi.

M. Kemal Paşa’nın bakışları yumuşadı. Bu mutaassıp cahil gence acıdığı anlaşılıyordu.

“-Herkes kanaatinde hürdür, elverir ki bu kanaatler samimi olsun, genç adam…” dedi.

Hafız Asım, herhangi bir seçim yapmadan, Kur’an’ın o anda aklına geliveren bir yerinden okumaya başladı. Okuduğu “Hakka” suresiydi.

Bir miktar okuduktan sonra, kendisini sessizce dinlemekte olan sofradakilerin, huzursuz olup kıpırdadıklarını, birbirleriyle fısıldaştıklarını hissetti. Ne oluyordu?

Okuduğu ayetleri düşündü:

“…Innehu le-kavlu Resûlun kerîm ve mâ huve bi-kavli şâirin, kalîlen mâ tu’minûn ve lâ bi-kavli kâhinin kalîlen mâ tezekkerûn, tenzîlun min Rabbi’l âlemîn…”

Aman ya Rabbi, ne yapmıştı? Neresini okumuştu:

“…O Kur’an elbette şerefli bir Peygamber’in Allah’tan aldığı sözüdür. O, bir şairin sözü değildir. Ne de az inanıyorsunuz? Bir kahinin sözü de değildir. Ne de az düşünüyorsunuz? O, Alemlerin Rabbi tarafından indirilmiştir…”

Gazi Paşa’nın ayağa kalktığını görerek, sustu. Zaten okuyacak hali kalmamıştı. Paşa’nın sinirlendiği anlaşılıyordu:

“-Bu hafız, sade hafız değil, aynı zamanda diplomat. Bizim biraz evvel konuştuklarımızı muhakkak duydu. Şimdi Kur’an’la bize cevap veriyor.”

Hafız Asım, korku ve endişe içinde idi. Titrek bir sesle kendisini müdafaa etmeye çalıştı:

“-Paşam, ben hafızım ama Kur’an’ın manasına maalesef vukufum yoktur. Bilmeyerek size karşı gelecek bir şey yapmışsam, bu benim eserim değil, ancak Allah’ın bir tecellisidir.”

Az sonra Dolmabahçe Sarayı’nın ılık havasından 1931 kışının soğuğuna çıkmakta olan Hafız Asım Efendi, altı yüz sayfalık Kur’an-ı Kerim’in içinden çıkıp, ağzından dökülüveren ayetlere kendisi de şaşıyor; kimse görmeyeceği için, artık korkmadan rahatça bıraktığı gözyaşlarını silerken şöyle mırıldanıyordu:

“Kur’an, kendisini müdafaa ediyor!”[25]

Dokuzuncu nakilden çıkardığımız netice; Kur’an-ı Kerim’in Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimize vahyedildiğini “inkar” ediyor.

*

[25] no’lu dipnotta bahsi geçen derginin ilgili sayfaları…

***

Anladığımız kadarıyla M. Kemal’in hedefi şuydu:

“Ben Kur’an’ın Türkçesini biraz okudum ama beğenmedim, bunu tercüme ettireyim ki halk da okusun, soğusun ve bu dinden çıksın.” Bunun başka bir izahı yoktur. Nitekim anlatılan vak’alara bakıldığında, eline aldığı yalan-yanlış tercümeleri sürekli başkalarına okuyup kafalarda şüphe uyandırmaya çalıştığı ve ardından gürlediği görülmektedir.

Dolayısıyla doğrusu “Kur’an hafızı” değil; “Kur’an tenkitçisi” M. Kemal olmalıdır…

M. Kemal’in Kur’an’ı tenkid ve ayetlerle de alay ettiğine dair web sitemde daha birçok delil mevcuttur. Hepsini buraya yazıp yazıyı daha fazla şişirmek istemiyorum fakat kısaca temas edip kaynaklar kısmına bağlantılarını ekleyerek bu uzun makaleyi Bakara suresinde geçen ayet-i kerimeler ile noktalayacağım…

M. Kemal 1915 senesinde Madam Corinne’e yazdığı mektuplarında “Cennet” ile ilgili ayetlerle ve Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz ile haşa alay etmişti.[26]

Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimizin vahiy almadığına ve Kur’an-ı Kerim’in haşa kendi düşüncesinin mahsulü olduğuna dair iftiraların 1931 senesinde hazırlattığı Lise Tarih kitaplarında yer almasını sağlamıştır.[27]

Yine 1931 senesinde “Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti Yüksek Başkanlığı”na gönderdiği bir mektupta, “Alak” suresinin ilk ayeti olan; “Ikra’bismi rabbikellezî halak” yani “Yaratan Rabbinin adıyla oku!” ayetine haşa “safsata” demişti.[28]

1937 senesinde yaptığı Meclis açış konuşmasında, Kur’an-ı Kerim’in ilahi bir kitap olmadığını söylemişti.[29]

*

Bakara Suresi:

1 – (Elif, Lâm, Mîm.)

2 – İşte o kitap, bunda şüphe yok, müttakiler (kötülükten korunacaklar) için hidayettir.

3 – Onlar ki gaybe iman edip namazı dürüst kılarlar ve kendilerine verdiğimiz rızıktan (Allah yolunda) harcarlar.

4 – Ve onlar ki hem sana indirilene iman ederler, hem senden önce indirilene. Ahirete de bunlar kesinlikle iman ederler.

5 – Bunlar, işte Rabblerinden bir hidayet üzerindedirler ve bunlar işte felaha erenlerdir.

6 – Şu muhakkak ki inkâr edenleri uyarsan da, uyarmasan da onlar için birdir. Onlar inanmazlar.

7 – Allah onların kalplerini ve kulaklarını mühürlemiştir. Gözlerinin üzerinde bir de perde vardır. Ve büyük azab onlaradır.

8 – İnsanlardan öyleleri de vardır ki, inanmadıkları halde, “Allah’a ve ahiret gününe inandık.” derler.

9 – Allah’ı ve müminleri aldatmaya çalışırlar. Halbuki sırf kendilerini aldatırlar da farkına varmazlar.

10 – Kalplerinde hastalık vardır. Allah da onların hastalığını arttırmıştır. Yalan söylemelerine karşılık onlara elem verici bir azab vardır.

11 – Hem onlara: “Yeryüzünde fesat çıkarmayın.” denildiğinde: “Biz ancak ıslah edicileriz.” derler.

12 – İyi bilin ki, onlar ortalığı bozanların ta kendileridir, fakat anlamazlar.

13 – Onlara: “İnsanların (müslümanların) inandığı gibi inanın.” denilince, “Biz de o beyinsizlerin inandığı gibi mi inanacağız?” derler. İyi bilin ki, asıl beyinsiz kendileridir fakat bilmezler.

14 – Onlar iman edenlere rastladıkları zaman: “İnandık” derler. Fakat şeytanlarıyle yalnız kaldıkları zaman: “Biz, sizinle beraberiz, biz sadece (onlarla) alay ediyoruz.” derler.

15 – (Asıl) Allah onlarla alay eder ve taşkınlıkları içinde serserice dolaşmalarına mühlet verir.

16 – İşte onlar o kimselerdir ki, hidayet karşılığında sapıklığı satın aldılar da, ticaretleri kâr etmedi, doğru yolu da bulamadılar.

17 – Onların durumu, bir ateş yakanın durumu gibidir. (Ateş) çevresini aydınlatır aydınlatmaz Allah onların (gözlerinin) nurlarını giderdi ve onları karanlıklar içinde bıraktı, artık görmezler.

18 – (Onlar) sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler. Artık (hakka) dönmezler.

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Osman Ergin, Türk Maarif Tarihi, Eser Matbaası, Istanbul 1977, cild 5, sayfa 1948.

[2] Sadettin Kaynak, Hatıralar, Osman Ergin, “Türk Maarif Tarihi” içerisinde, Eser Matbaası, Istanbul 1977, cild 5, sayfa 1953-1954.

Ayrıca bakınız; Niyazi Ahmet Banoğlu, Nükte, Fıkra ve Çizgilerle Atatürk, Istanbul 1955, cild 3, sayfa 83.

[3] Ali Rıza Sağman, Hatıralar, Osman Ergin, “Türk Maarif Tarihi” içerisinde, Eser Matbaası, Istanbul 1977, cild 5, sayfa 1950.

[4] Sadettin Kaynak, Hatıralar, Osman Ergin, “Türk Maarif Tarihi” içerisinde, Eser Matbaası, Istanbul 1977, cild 5, sayfa 1956.

[5] Cahit Tanyol, Türk Edebiyatında Yahya Kemal, Özgür Yayınları, Istanbul 2008, sayfa 231-232.

[6] Kur’an-ı Kerim’i anlamada mealin neden kifayetsiz olduğuna dair misaller için din ile alakalı paylaşımlar yaptığım öteki web sitemdeki şu yazıyı okuyabilirsiniz: http://belgelerlegercektarih.net/meal-okumak-kuran-okumak-gibi-degildir-iste-delilleri-1/

[7] National Archives and Records Administration, Maryland, RG 59 Records of the Department of State Relating to the Internal Affairs of Turkey, 1930-1944, Mikrofilm M 1224, rulo 10’dan nakleden: Rıfat N. Bali, “Amerikan Büyükelçisi Charles H. Sherrill’in Raporu: Atatürk’ün Dine Bakışı”, Toplumsal Tarih Dergisi, sayı 153, Eylül 2006, sayfa 14-19.

[8] Servet Çelenk, Her Yerde Müslümanca, Mevsimler Kitap, Istanbul 2018, sayfa 35.

[9] “Atatürk’le ABD’li elçinin gizli kalmış din sohbeti”, Milliyet Gazetesi, 7 Eylül 2006.

[10] Hakimiyeti Milliye Gazetesi, 2 Mart 1934.

[11] Yaşar Gürsoy, Atatürk ve Can Yoldaşı Nuri Conker, (Önsöz: Uğur Dündar), Alfa Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2011, sayfa 188.

[12] Osman Ergin, Türk Maarif Tarihi, Eser Matbaası, Istanbul 1977, cild 5, sayfa 1838.

[13] Osman Ergin, Türk Maarif Tarihi, Eser Matbaası, Istanbul 1977, cild 5, sayfa 1999.

[14] “Vossische Zeitung” Gazetesi, 9 ve 11 Mart 1930. Yazıda yer verilen sözler 11 Mart gününe ait nüshadan alınmıştır.

[15] Hakimiyet-i Milliye Gazetesi, “Gazi Hz. Dün Emil Ludwig’i Kabul Etti”, 1 Aralık 1929.

[16] Cumhuriyet Gazetesi, “Emil Ludwig Gazi Hz. ile mülakatını anlatıyor”, 14 Mart 1930.

[17] Emil Ludwig, “Ataturk m’a dit”, Paris-Soir Gazetesi, 22 Kasım 1938. Bu nüshada, 8 sene evvel neşredilen “Vossische Zeitung”daki mülakattan farklı olarak M. Kemal’in “gözlerinin cam gibi” olduğu yazar…

[18] Bilal N. Şimşir, Atatürk’ün Hastalığı, Türk Tarih Kurumu, 2. Baskı (Tıpkıbasım), Ankara 2011, sayfa 172-176. (1. Baskı: 1989)

[19] Uğur Mumcu, “Kazım Karabekir Anlatıyor”, Cumhuriyet Gazetesi, 19 Haziran 1990.

Ayrıca bakınız; Kazım Karabekir Anlatıyor, (Yayına Hazırlayan: Uğur Mumcu), 5. Basım, Tekin Yayınevi, Istanbul 1993, sayfa 93-94.

[20] Mustafa Baydar, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, Menteş Kitabevi, Istanbul 1968, sayfa 291-292.

[21] Falih Rıfkı Atay, Atatürkçülük nedir?, Ak Yayınları, Istanbul 1966, sayfa 47-48.

[22] Kadir Mısıroğlu, Kırk Görgü Şahidinden Naklen Benden Tarihe Haberler, Sebil Yayınları, Istanbul 2016, sayfa 406-408.

[23] Süleyman Erguner, Neyzen Süleyman-Ulvi Erguner, Erguner Müzik, Istanbul 2005, sayfa 45.

[24] Cumhuriyet Gazetesi, 17 Aralık 1928.

[25] Aynen cereyan etmiş olan bu hadiseyi, Hafız Asım Efendi’nin ağzından dinleyerek kaleme alan Ali Kemâlî Aksüt’tür. Bakınız; “Mustafa Kemal Paşa ve Kur’an Tercümesi”, Sebilürreşad Dergisi, cild 4, sayı 96, Şubat 1951, sayfa 328.

Ayrıca bakınız; M. Ertuğrul Düzdağ, Mehmed Akif Hakkında Araştırmalar, cild 2, 4. Baskı, Marmara Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, Istanbul 2014, sayfa 68-71.

[26] https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/07/07/m-kemal-ataturk-ayetle-alay-mi-ediyor-ataturkun-madam-corinnee-yazdigi-mektup/

[27] https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2013/02/05/m-kemal-ataturkun-okuttugu-lise-tarih-kitabi/

[28] https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/05/04/m-kemal-ataturk-ikre-bismi-rabbi-safsatasi-hasa/

[29] https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2022/05/10/m-kemal-ataturk-gokten-indigi-sanilan-kitaplar-sozuyle-ne-demek-istedi-ilave-bilgiler/

.

Atatürk Döneminde Asker Kur’an’a el basıp Allah adına mı yemin ediyordu? Atatürk ve Din-2

*

Iddiaya göre Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren M. Kemal’in ölümüne kadar Harp Okulu öğrencileri mezuniyet törenlerinde Kur’an üzerine yemin ediyorlarmış!

Tespit edebildiğim kadarıyla bu iddia ilk olarak 22 Kasım 2004’de gazeteci Emin Pazarcı tarafından ortaya atılmış ve sonraki senelerde yeri geldikçe tekrar tekrar yazılarına konu olmuştur. Ancak yazıları yayınlayan haber portallarında hiçbir belge verilmemiş. En azından ben görmedim.

Pazarcı’ya ait yazının ilgili kısmını buraya alıyorum:

Belgenin tarihi 6 Eylül 1937. Üzerinde, “Harbiye Mektebi’nde ikmali tahsil eyliyen zabitana mahsus şahadetname” yazıyor.
O dönemde Atatürk sağ.
Hemen altta ise “Resmi Tahlif” ifadesi göze çarpıyor. Bugünkü Türkçe ile buna “Resmi Yemin Belgesi” denilebilir.
O dönemin yemin metni aynen şöyle: “Ben, sulhta ve harpta, karada ve denizde ve havada ve her nerede olursa olsun, milletime ve memleketime daima doğruluk ve sadakatla hizmet ve hukumeti cumhuriyemizin bütün kanun ve nizamlarına ve amirlerimin her türlü emirlerine bütün kalbimle itaat etmekten ayrılmayacağıma ve milletimin namını, mukaddes şerefli sancağımın şanını ve askerliğin namus ve şerefini canımdan aziz bilib bu uğurda seve seve canımı feda etmekten çekinmiyeceğime ve her zaman vazifesini, namusunu sever özü ve sözü doğru ve gayretli bir asker olarak çalışmaktan başka bir şey düşünmiyeceğime Cenab-ı Allah’ın kelamı olan Kur’an-ı Azimüşşana el basarak yemin ediyorum.”
Metnin sonunda da şu ifade var: “Vallah ve billah.”

*

Pazarcı şöyle devam ediyor: “Atatürk ölüyor ve her şey değişiyor. Ismet Inönü büyük bir ‘Latinleşme’ kampanyası başlatıyor. ‘Harbiye Mektebi’nin adı ‘Harp Okulu’ oluyor. Bu operasyonla birlikte yemin metni de yeniden düzenlenip içindeki ‘Allah’ ve ‘Kur’an’ ifadeleri çıkarılıyor. Demek ki Atatürk başka, Inönü başka.”

Pazarcı’nın buradaki ifadelerine hayret etmemek elde değil. Bir defa “Latinleşme”yi M. Kemal başlattı. “Harp Okulu” adı, M. Kemal sağken gerek gazetelerde gerekse resmi yazışmalarda kullanılıyordu. Bunları belgeleme ihtiyacı bile hissetmiyorum.

Ayrıca Inönü orduda ne gibi bir değişiklik yaptı? Bu hususta bir belge var mı? Bunların cevabını bekliyoruz. Teferruatı hallettikten sonra şimdi yazının temel konusu olan “Diploma” meselesine geçebiliriz…

Ancak hemen ifade edelim ki, şayet söz konusu yemin metni gerçekten okutulmuş olsaydı bile bu M. Kemal’in hanesine artı puan olarak yazılamazdı. Zira daha evvel paylaştığımız “Askere Din Kitabı Atatürk’ün Emriyle mi Yazıldı? Atatürk ve Din-1″ başlıklı makalede, ordunun “muhafazakar” bilinen Fevzi Çakmak Paşa’nın emrine verildiğini ve M. Kemal dahil hiç kimsenin onun işlerine karışmadığını muteber kaynaklarla ispatlamıştık.[1]

Kaldı ki “Harpokulu Tarihçesi”nde böyle bir yemin metnine rastlamadım.[2]

*

[2] dipnotta adı geçen eser…

***

Dahası, Ankara’da ilk harbiye mezunları 30 Ağustos 1937 günü verildi ve bu diploma töreninde “Allah” üzerine değil, “namus” üzerine yemin edildi.

M. Kemal’in gazetesi Ulus‘tan okuyalım:

“Kara, hava ve denizde her zaman ve her yerde vatanıma, milletime ve cumhuriyete sadakatla hizmet ifa edeceğime; kanunlara, talimatlara, amirlerimin emirlerine harfiyen ve seve seve itaat edeceğime, icabında cumhuriyet uğruna canımı fedadan çekinmiyeceğime, namusum üzerine söz veriyorum.”[3]

*

[3] no’lu dipnotta bahsi edilen yemin töreni… Ulus Gazetesi…

***

Üstelik 18 Haziran 1935’te yani M. Kemal döneminde yürürlüğe giren “Ordu Dahili Hizmet Kanunu”nun 35’nci maddesine göre “Allah” değil; “Namus” üzerine yemin edilmesi gerekiyordu:

“Orduya giren her asker and içecektir. And sureti aşağıdadır:

‘Hazarda, seferde, karada, denizde ve havada her zaman ve her yerde milletime ve cumhuriyetime doğruluk ve muhabbetle hizmet ve kanunlara ve nizamlara ve âmirlerime itaat edeceğime ve askerliğin namusunu, Türk Sancağının şanını canımdan aziz bilip icabında vatan, cumhuriyet ve vazife uğrunda seve seve hayatımı feda eyliyeceğime namusum üzerine and içerim.”[4]

*

[4] no’lu dipnotta sözü edilen 2771 sayılı “Ordu Dahili Hizmet Kanunu”nun 35’nci maddesi… Resmi Gazete…

***

Yine M. Kemal döneminde bu kanunun 2’nci maddesinin ufak bir değişikliğe uğradığını görüyoruz. Fakat 2’nci maddenin “yemin” metniyle hiçbir alakası yoktu. Madde, rütbe isimleri üzerinde bir değişiklik öngörüyordu.[5] Inönü döneminde ise hiçbir değişiklik yapılmadı.

Pazarcı’nın köşesine taşıdığı belgeyi görmediğimiz için hangi yazıyla yazıldığını bilmiyoruz. 1937 senesine ait olduğu söylendiğine göre latin harfleriyle yazılmış olmalıdır. Ancak elimizde Arap harfleriyle yazılmış 1925 tarih ve Mehmet Fahri Efendi bin Cevad imzalı bir diploma var. Metnin latinize halini aşağıya alıp sonra devam edelim:

“Milli Mücadele Dönemi Osmanlıca Diploma

Milli Mücadelede Tahsil (Öğrenim) Eyleyen Zabitana (Subaylara) Mahsus Diploma
“Ben sulhda ve harpte karada ve denizde ve havada ve her nerede olur ise olsun milletime ve memleketime daima doğruluk ve sadakatle hizmet ve Hükümet-i Cumhuriyemizin bütün kanun ve nizamlarına ve amirlerimin her türlü emirlerine bütün kalbimle itaat etmekten ayrılmayacağıma ve milletimin namını, mukaddes ve şerefle sancağımın şanını ve askerliğin namus ve şerefini canımdan aziz bilip bu uğurda seve seve canımı feda etmekten hiç bir zaman çekinmeyeceğime ve her zaman vazifesini, özü ve sözü doğru ve gayretli bir asker olarak çalışmaktan başka bir şey düşünmeyeceğime Cenab-ı Allah’ımın kelamı olan Kuran-ı Azimüşşana el basarak yemin ediyorum. ‘Vallahi ve Billahi’
21 Eylül 1341 (1925)
Mehmet Fahri Efendi bin Cevad”[6]

*

[6] no’lu dipnotta bahsi geçen Osmanlıca diploma…

***

Eğer Pazarcı’nın sözünü ettiği belge bu ise, o halde 1937 senesinde verilmiş veya okutulmuş olamaz, zira 1928’de yapılan harf inkılabı gereği Arap alfabesi yasaklanıp yerine Latin alfabesi alınmıştı. Eğer değilse, doğrusunun yayınlanmasını rica ediyoruz.

Tek Parti döneminde yapılan bütün kabahatler ne hikmetse hep Inönü’ye yükleniyor… Halbuki M. Kemal’in bu meseleye bakış açısını anlamak için elimizde daha muşahhas, somut deliller var. Mesela Meclis’te “Allah adına” edilen yemin metni M. Kemal döneminde değiştirildi… Onun bu konudaki düşüncesi gayet açıktır. Pozitivistti… Vahye yani Kur’an’ın ilahi bir kitap olduğuna inanmazdı. Dolayısıyla onu sürekli bir “Islam mücahidi” imajına büründürme gayretinden vazgeçilmelidir. Yok eğer, “onun üzerinden müslümanlara alan açmak istiyoruz” gibi bir gerekçe ileri sürülecekse, biz buna da karşıyız. Ne onu kullanır, ne de dinimizi kullandırırız. Biz sadece hakikatin peşindeyiz. O halde yeri gelmişken M. Kemal’in “yemin” ile ilgili gerçek düşünce ve uygulamalarını da ortaya koyup belgeleyelim…

Bir yazımızda Samsun Milletvekili Ruşeni (Barkın) imzasını taşıyan ve M. Kemal tarafından okunarak yanına çeşitli işaretler ve notlar konmuş olan “Din Yok, Milliyet Var” başlıklı bir paçavradan söz etmiştik.[7]

*

***

Işte bu hezeyan mahsulü paçavranın “yemin”le alakalı bahsinde dinimize ve Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimize şöyle hakaret edilmişti:

“Yalan ve efsane üzerine kurulmuş olan dinler kimbilir, kaç bin seneden beri insanları yalan söylemeye ve yalana inandırmaya alıştırmışlardır. Dinin verdikleri terbiye ile insanda yalanın “asıl” ve “doğru”nun “fer’i” olduğunu kabul etmişlerdir.

‘Yemin’ dinlerin bir rüknü gibidir. Muhammed kendi Kur’an’ında, birçok bahislerde kendi Allah’ına bile yemin ettirmiştir. Bu suretle kendi Allah’ına karşı ağır bir ithamda bulunmuş oldu. Çünkü yemin eden bir ferdin yalan söyleyebilmesi de tabiidir. Esasen yalan söylemeyen bir adam kendini yeminden müstağni görür. Ve yemini kendisine hakaret bilir.

En çok din maskarası olan akvam-ı şarkiye (Doğu milletleri), Ezmine-i atikadan beri daima yalan söylemeyi ve bunun için sözlerini birçok yeminler ile tahkim etmeyi adet edinmişlerdir. (…)

Bir mahkemenin önünde insandan doğruyu işitebilmek için ona efsane kitabına el bastırmak; milletin hakimiyetini temsil eden insanları efsane kitabı ile sadakate davet etmek ve en nihayet bir milletin en muhterem siması olan Reisicumhurunu yine din merasimile efsane kitabı huzurunda rukua davet etmek ve efsaneye yemin ettirmek insanlık için ne sefil vaziyet ve ne ağır hakarettir.”[8]

*

[8] no’lu dipnottaki hezeyanların yer aldığı paçavra…

***

M. Kemal’in sayfanın kenarına düştüğü not: “Türkiya müstesna.”

M. Kemal’in bu çirkin hakaretlere hiçbir itirazı yok, tam tersine, orada yazılanları çok geçmeden hayata geçirecektir. Birazdan göreceğiz.

Bu paçavra “Ruşenî” imzasıyla, 1926 Ekim ayında Istanbul Erenköy’de kaleme alınmış ve M. Kemal tarafından okunarak bazı yerlerine “alkışlar”, bazı yerlerine “bravo” veya “aferin” şeklinde işaret ve notlar konulmuştur. Paçavranın yazarı 4, 5 ve 6. dönemlerde Samsun milletvekilliği yapmış olan Ruşenî Barkur’dur. Hatırlayalım, o tarihlerde milletvekillerini halk seçmiyor, M. Kemal tayin ediyordu. Yani yazar Islam’a ve Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimize hakaret ettiği halde ödüllendirilmiştir.

Merak ediyorum, bu adamları bize karşı savunanlar, ahirette Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimizin yüzüne nasıl bakacaklar?

Bu paçavranın kaleme alınış tarihinden -çok değil- yalnızca iki sene sonra Cumhurbaşkanı ve Milletvekillerinin “Vallahi” diyerek “Allah adına” yemin etmeleri laiklik ilkesi gereği kaldırılmış ve yerine şu yemin metni konmuştur:

“Mebuslar Meclise iltihak ettiklerinde şu şekilde tahlif olunurlar (yemin ederler) : “Vatan ve milletin saadet ve selametine ve milletin bilakaydüşart hakimiyetine mugayir bir gaye takib etmeyeceğime ve Cumhuriyet esaslarına sadakatten ayrılmayacağıma namusum üzerine söz veririm.”[9]

*

[9] no’lu dipnotta sözü edilen kanun maddesi… “Vallahi” yerine “namus” üzerine yemin etme şekli bu kanun ile getirilmiştir… Resmi Gazete…

***

Eğer yemin etmek Ruşeni’nin iddia ettiği gibi “yalancılık”tan kaynaklanıyorsa, o halde niçin Cumhurbaşkanları ve milletvekilleri “namusları üzerine yemin” ediyorlar? Demek ki mesele basit bir “yemin” meselesi değildir. Mesele; “Islam düşmanlığıdır.” Halbuki bazı Batılı ülkelerde bile Devlet Başkanları kendi kutsal kitapları üzerine el basıp yemin ederler. Neyse bunu da geçelim.

Yukarıdaki belgeden de görüldüğü üzere, Meclis’te okunan yemin metni Inönü döneminde değil, M. Kemal döneminde değiştirilmiştir. O halde Pazarcı, harbiye konusunda Inönü’ye nasıl yüklendiyse, dürüstlüğün bir icabı olarak bu konuda da M. Kemal’e yüklenmelidir. Ismet Inönü, M. Kemal’den daha radikal değildi, aksine statükocuydu. Mevcudu muhafaza etmek isteyen bir kişiliğe sahipti. Bu yüzden gerek harf inkılabında gerekse Ezan-ı Muhammedi’nin yasaklanması meselesinde M. Kemal’i frenlemeye çalışmıştır. Eğer Inönü olmasaydı, harf inkılabı daha evvel yapılacaktı. Fakat inkılaplar yapıldıktan sonra Tek Parti Dönemi’nde hiç taviz vermemiş ve M. Kemal’in inkılaplarına sadık kalmıştır. Velhasıl inkılaba karşı çıkmak isteyenlerin birinci derecede muhatabı Inönü değil; M. Kemal’dir!

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Ordunun Fevzi Çakmak Paşa’nın emrine verildiğine ve M. Kemal dahil hiç kimsenin onun işlerine karışmadığına dair muteber kaynaklar için bakınız; https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2021/11/21/askere-din-kitabi-ataturkun-emriyle-mi-yazildi-ataturk-ve-din-1/

[2] Harpokulu Tarihçesi (1834-1945), Harp Okulu Basımevi, Istanbul 1945.

[3] Ulus Gazetesi, 31 Ağustos 1937.

[4] 10.6.1935 tarih ve 2771 sayılı “Ordu Dahili Hizmet Kanunu.” Resmi Gazete, sayı 3031, sayfa 5345. 18 Haziran 1935.

[5] 16.5.1938 tarih ve 3387 sayılı “Ordu Dahili Hizmet Kanununun 2’nci maddesini değiştiren kanun.” Resmi Gazete, sayı 3913, sayfa 9887. 21 Mayıs 1938.

[6] Milli Mücadele Dönemi Osmanlıca Diploma: https://www.artmuzayede.com/en/product/3041557/milli-mucadele-donemi-osmanlica-diploma-milli-mucadelede-tahsil-ogrenim-eyleye

[7] Ruşenî’nin Atatürk’e Sunduğu Kitap: “Din Yok Milliyet Var”, Bilim ve Ütopya Dergisi, Şubat 2000, sayı 68. Doğu Perinçek, Kemalist Devrim 2 /Din ve Allah, Kaynak Yayınları, Istanbul 1994, sayfa 52-54. Din Yok Milliyet Var safsatası için bakınız:

https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2013/04/02/ataturk-ve-din-yok-milliyet-var-safsatasi/

[8] Çankaya Atatürk Kitaplığı No: 2’den nakleden; 2000 ‘e Doğru Dergisi, 23 Nisan 1989, sayfa 19.

Ayrıca bakınız;

Gürbüz Tüfekçi, Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar -Eski ve Yeni Yazılı Türkçe Kitaplar-, Iş Bankası Yayınları, Ankara 1983, sayfa 170.

[9] 10 Nisan 1928 tarih ve 1222 sayılı Kanun, 14 Nisan 1928 tarihli Resmi gazetede neşredildi. TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 3, cild 3, Içtima 59. (9.4.1928)

Kemalist Rejim’den Islam’a Sansür! Kemalizm ve Sinema…

*

Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1932-1988 yılları arasındaki Film Denetleme Kurulları’nda alınan sansür kararlarını 3 cild halinde kitaplaştırdı. Telif Hakları Genel Müdürlüğü arşivinde sansür kurullarına ait 96 adet defterden 92’sinin içerdiği kararları kategorize ederek bu kararların hangi gerekçelerle verildiğini belirleyerek bir nevi anatomik çerçeve ortaya koymaya çalışan “Türkiye’de Sinema Sansürünün Tarihi” adlı bu eserde 26 bin 273 sansür kararı incelenmiştir.

Bunlar arasında “umumî terbiye ve ahlak kaidelerine, örf ve adetlerimize, milli duygularımıza aykırı ve suç işlemeye tahrik edici” olduğu tespit edilen senaryo ve sahnelerin reddedildiğini gösteren ve bugün de mutlaka örnek alınması gereken takdire şayan kararların bulunduğu gibi, “din propagandası” bahanesiyle Ezan, Namaz ve Kur’an sahnelerinin sansürlendiğini gösteren akılalmaz kararlar da mevcuttur.

Mesela “Yüz Liraya Evlenilmez” filmine ait kararda Adile Naşit’in Kuran-ı Kerimi öptüğünü gösteren sahnenin dahi çıkarılması şartıyla gösterimlerine izin verilmiştir. Yazıda bununla alakalı malumatı göreceksiniz.

Kontrol ve kararlarda umumiyetle Basın ve Yayın Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Iç ve Dışişleri Bakanlığı temsilcilerinin görüşleri belirleyici olmuştur. Dolayısıyla iktidarda kim olursa olsun, sansür kararları bürokraside hakim güç olan “kemalist” ideolojiyi benimsemiş kadrolar tarafından verilmiştir.

Nitekim 1951’de yani Menderes’in Demokrat parti iktidarında “Mustafa Kemal” adıyla yazılan senaryo için “büyük Türk inkılabını ve Atatürk’ün büyük şahsiyetini temsil etmekten uzaktır. Eksiktir ve tatminkâr görülmemiştir” denmiş ve Filimlerin ve Filim Senaryolarının Kontroluna Dair Tüzüğün 7. maddesinin 6. fıkrasına dayanılarak reddedilmiştir. (Türkiye’de Sinema Sansürünün Tarihi, cild 1, sayfa 97)

Toplam 1500 sayfadan oluşan üç ciltlik “Türkiye’de Sinema Sansürünün Tarihi” adlı eserde, 1182 yerli senaryo, 513 yerli, 758 yabancı film olmak üzere 2 bin 453 filmin reddedildiği, 4 bin 757 filmin de şartlı kabul edildiği görülmektedir. Sahneleri sansüre takılanlar arasında meşhur “Hababam Sınıfı Uyanıyor” ve “Kibar Feyzo” gibi filmler de bulunmaktadır.

Bu yazıda sadece “Islam” ile alakalı olan senaryo ve sahnelere uygulanan sansür kararlarına yer verilecektir. Evvela “kalın” ve “italik” yazıyla filmin veya senaryonun ismine, bu film veya senaryo ile ilgili kısa bilgilere ve ardından karara yer verilip parantez içinde kitabın ilgili cild ve sayfa numaraları gösterilecektir.

*

***

“Çöl Kızı Cemile” (Vehrider Muste Glasputizi, 1939/2094) adlı filmin kararında “25.3.1938’de Yıldız sinemasında görülmüş ve Ezan ve namaz kısımları çıkarıldıktan sonra halka iraesinde mahzur olmadığına karar verilmiştir” denir. (cild 1, sayfa 36)

***

“Canavar” (1948/517) adlı filmde iki yerde okunan ezan sahnesinin çıkarılması talep edilmiştir. (cild 1, sayfa 85)

***

Mustafa Kemal Başçavuşoğlu’nun yazdığı “Boş Beşik” (1952/167) adlı filmde “Oba Beyi Osman’ın çocuğuna isim koyan yaşlı adamın çocuğun kulağına okuduğu ezanın yalnız başlangıcı gösterilmek ve ezanın diğer kısmının çıkarılması”, “Şükran namazı kılınması için yaşlı adam tarafından yapılan teklif konuşmasının ipkası ve namaz kılındığını gösteren sahnelerin tamamıyla çıkarılması” şartıyla adı geçen filmin halka gösterilmesinde ve yurtdışına çıkarılmasında sakınca bulunmadığına oy birliği ile karar verilmiştir. (cild 1, sayfa 108)

***

Murat Sertoğlu’nun yazdığı “Efelerin Efesi Yürük Osman Efe” (1952/150) filminde “Osman Efe’nin dağa çıkıp orada yaptığı soygun sahnesinin ve müteakıben Arabın imamlık yaptığı namaz sahnesinin” çıkarılması, başka bazı maddelerle birlikte bir de “Cenaze merasimi sırasında zabtiye kumandanının Arap tarafından öldürülmesi sahnesi ile filmin sonunda işitilen ezan sesinin çıkarılması ve zabtiyelerin muvaffakiyetleri ile efelerin civanmertliğinin spiker vasıtasıyla söylenmesi” talep edilmiştir. (cild 1, sayfa 108)

***

Erman filme ait “Hac Yolu” (1952/152) adlı senaryo ise, 15. maddeye göre 2. kez incelenmiş ve senaryo sayfaları tek tek belirtilerek “namaz kılma ve dua etme”, “selamet duası”, “selamet duası ve tekbir getirme”, “Bahre kasabasını ziyarette kılınan namaz ve aynı sahifede Bahre mescidindeki grubun duası ve hafızın bu duayı tekrar edişi”, ‘Hacerülesved’ önündeki dua sahnesi”, “iki rekat tavaf namazı”, “Merve ile Safa arasında yapılan Sai duası, yine aynı sahifede Harem Şerifteki iki rekat namaz ve keza Umre’de kılınan namaz”, “cemaat namazı”, “Arafat’taki dua”, “Vakfa’deki dua sahnesiyle Müzdelife’deki namaz”, “Mina’da şeytanı recm için atılan taşlardan sonra yapılan dua”, “Ravza-i Mutahharada kılınan namaz”, “veda duası”, “Hac kafilesini istikbal, memleketimizdeki karşılayış, mevlüt okuma ve minaredeki ezan okunması sahnelerinin tamamıyla sessiz olarak gösterilmesi ve yalnız bu sahnelerde spikerin yukarıda bahsedilen dua, ayin ve diğer dini merasimi belirten konuşmalarının ancak Türkçe bir izah çerçevesi içinde kalması ve bu cihetin spiker vasıtasıyla temin edilmesi film içerisinde dua, namaz, tekbir, mevlüt ve ezan gibi dini ayin vesair hususlar gösterilirken spikerin buradaki kısa izahlarının sesli olması ve filmin ancak bir aktüel film çerçevesini aşmaması esasları içinde adı geçen senaryonun filme alınmasında bir sakınca olmadığına” söz birliği ile karar verildiği belirtilir. (cild 1, sayfa 108)

***

Mahmut Paçacı’nın yazdığı “Ebedi Istirahat” (1952/197) için verilen kararda ise, “Sahnede oynayan kadının oyun sahnelerinin yakın planda görünen kısımda, filmin sonundaki mezar ve Kur’an sahnesinin çıkarılması şartıyla” izin verildiği belirtilmiştir. (cild 1, sayfa 108)

***

“Kavalalı M. Ali Paşa” (Nazım Uzman, 1952/55) adlı senaryo başka gerekçelerin yanı sıra “din propagandası” da yaptığı için reddedilmiştir. (cild 1, sayfa 108)

***

“Inegöl Aslanı” adlı senaryoda (Nazım Uzman, 1952/57) “Melike’nin Müslüman olma sahnesi Tüzüğün 7. maddesinin 4. fıkrası hükmüne uygunsuz bulunduğundan bu sahnenin tamamen çıkarılıp sadece nikah sahnesi kalmak şartıyla senaryonun filme çekilmesinde sakınca olmadığına” karar verilmiştir. (cild 1, sayfa 108)

***

“Hürriyet Için” (1952/31) adlı filmde “Filme ilave edilen (Şahlanan Belde) isminin çıkarılması ve bu adla bastırılmış olan afişlerin imha edilmesi” istenmiş; “Filmdeki mevlüt sahnesi ile camide hoca tarafından minberde okunan dua sahnesinin filmin negatif ve pozitiflerinden çıkarılması, çıkarılan bu iki sahnenin (bir an, çok kısa) olarak gösterilmesi, kesilen kısımların ilgili makamlara teslim edilmesi” şartıyla izin verilmiştir. (cild 1, sayfa 108-109)

***

Mısır filmi olan “Islamiyetin Doğuşu”nun (1952/22) önce “dublajı yapılmak üzere yurda ithalinde sakınca olmadığına; ancak putları kırma sahnesi ve Kuran’ın ipek bir bohça içinde indiğine dair konuşmaların çıkarılması şartıyla, dublajı yapıldıktan sonra Merkez Film Komisyonumuzca görülmesine” oy birliği ile karar verildiği belirtilir. Oybirliği ile reddedilen sonraki kararın (1952/27) gerekçesinde ise şunlar belirtilmiştir: “Filmde dublajdan sonra da silinmeyen ve umumi havasında mündemiç din propagandası” vardır; “Bu din propagandasının yanında, dinimizin hakikatlerini bizim kabul etmediğimiz şekilde tahrif eden sahneler umumi hissiyatı rencide edici mahiyettedir”; “Filmde Islamiyet’i ilk kabul edenlerden hep köle, çoban, aylak bir adam gibi aşağı sınıf seçilmiştir ki muzır ideolojiye sapma intibaı uyandırmaktadır”; “Keza işkence ve put kırma sahneleri de memleketimizdeki bazı muzır cereyanları teşvik edici ve binnetice emniyet bakımından zararlıdır”. Bu nedenlerden dolayı filmin, Filim ve Filim Senaryolarının Kontroluna Dair Tüzüğün 7. maddesinin 4., 5., 6. ve 8. fıkralarına göre yurt dahilinde “oynatılması mahzurlu” görülmüş ve yurda “sokulmamasına” oybirliği ile karar verilmiştir. (cild 1, sayfa 109)

***

Emek Film tarafından çekilecek olan ve Hikmet Aydın’ın yazdığı “Tatar Postası” (1955/15) adlı senaryonun kararında kız ve erkek çocukların birlikte eğitim aldıkları sahnelerin “Rüştiye’nin muhtelif olmadığını” belirterek, kız ve erkeklerin “ayrı tedris edilmesini” ve senaryodaki “Kuran dersi yerine başka bir ders” konması, Rüştiye’de “falaka cezası bulunmadığından ceza şeklinin değiştirilmesi” gerektiği belirtilmiştir. (cild 1, sayfa 139)

***

Hicran Yarası”nın (1958/3) senaryosundan Kur’an okuma sahnesinin ve Eyüp Sultan Türbesi’nin ziyaret edilmesinin çıkarılmasına karar verilmiştir. (cild 1, sayfa 224)

***

“Yavrum Için”in (Muharrem Gürses, 1958/77) senaryosundan ise “Kuranı Kerim’in öpüldüğü sahnenin yersiz görüldüğünden” çıkarılması kararı verilmiştir. (cild 1, sayfa 224)

***

“Leyla’nın Aşkı” (Turgut Özakın, 1959/29) adlı senaryo “Örf ve adetlerimize aykırı ve din propagandası yaptığından dolayı” Nizamname’nin 7. maddesinin 6. fıkrası hükmüne istinaden reddedilmiştir. (cild 1, sayfa 224)

***

“Zümrüt / Siyah Yıldızlar” (1958/70) adlı senaryoda ise “Namuslu ve dindar” kelimelerinin çıkarılarak yerine “güvendiğim bir adamdır” sözlerinin eklenmesi kararlaştırılmıştır. (cild 1, sayfa 224)

***

“Haram Lokma”da (Hüsnü Cantürk, Senaryo, 1963/142) “öğretmenin, okulun bahçesinde ibrikten su dökerek abdest alma sahnesinin filme intikal ettirilmemesine karar verilmiştir. cild 1, sayfa 428, 433)

***

“Karagöz ile Hacıvat ve Kanlı Nigar” (1954/282) adlı filmde “imamın dağılmak hakkındaki söz sahnesi”, “çarşıyı gösterirken ilahi söyleyen kör dilencinin geçişi ve ilahi söyleyişi sahnesinin çıkarılması” istenmiştir. (cild 1, sayfa 152)

***

“Alevden Gömlek – Ezo Gelin” (1955/52) filminde “Minarede ezan okuma sahnesinin tamamen” kaldırılması talep edilmiştir. (cild 1, sayfa 152)

***

“Korkusuz Yürük Ali” (1955/76) filminde “Cenaze namazını teferruatıyla gösteren kısımların” çıkarılması istenmiştir. (cild 1, sayfa 152)

***

“Cezayir Haydutları/Prisoner of the Casbah” (1955/655) adlı filmde “ezan okuma sahnesinin” çıkarılması istenmiştir. (cild 1, sayfa 162)

***

“Zafer Yıldızı / Meçhul Kahramanlar (Bu Vatan Için)” (1958/66) adlı filmde “Cepheye giderken kuvayi milliyecilerin kırdaki namaz sahnesinden namaz kılma ve kamet getirme kısmının çıkarılıp yalnız dua edildiğini gösteren sahnenin bırakılması” istenmiştir. Filmin sayılan bu koşulları yerine getirdiği taktirde halka gösterilmesinde ve yurtdışına çıkarılmasında bir sakınca olmadığına oy birliği ile karar verilmiştir. (cild 1, sayfa 187)

***

“Yaşayan Ölüler veya Kara Günlerim” (1957/84) filminde “Filmin başında hasta kadının istediği Kuran-ı Kerim’in dolabın alt gözünden alındığını gösteren sahnenin” çıkarılması istenmiştir. (cild 1, sayfa 189)

***

“Dağlar Şahini Yürük Efe” (1959/20) filminde Efe askerdeyken annesinin evinde “Arap harfleri ile yazılı dini levhanın yakın plandan göründüğü sahnenin” çıkarılması talep edilmiştir. (cild 1, sayfa 189)

***

“Kara Yazı ya da Hıçkırık Bestesi” (1957/80) filminde “Nuri’nin babasının namaz ve dua gibi sahnelerinin ve babasına tokat vurduğu sahnelerin”; “köprüden geçen yolcular arasında köprünün hemen ve parmaklığı yanında çarşaflı ve eli değnekli görünen ihtiyar kadın sahnesinin” çıkarılması istenmiştir. (cild 1, sayfa 189)

***

“Yaşamak Hakkımdır ya da diğer adıyla Idam Mahkumu” (1957/91) adlı filmde “cami içinde cemaatin oturarak okunan mevlüdü dinlemeleri ve mevlüd okunma sahnelerinin çıkarılması”na karar verilmiştir. (cild 1, sayfa 189)

***

“Güllü Fatma” (1957/87) filminde “imamın hücreye girip mahkûma gereken telkinatı yaptıktan sonra dışarıya çıkışını gösteren sahnenin çıkarılması” talep edilmiştir. (cild 1, sayfa 189)

***

“Hicran Yarası” (1958/123) filminde “Eyyüp Camii’ndeki tekbir seslerinin tamamen çıkarılması” kararlaştırılmıştır. (cild 1, sayfa 189)

***

“Ağlayan Kaya”da (1957/52) “Emine’nin ölümünü müteakip tekbir getirme sahnesinin tamamen kesilmesi şartı” getirilmiştir. (cild 1, sayfa 189)

***

“Kanlı Pınar” (1957/66) adlı filmde “imamın sarıklı olarak görünen bütün sahneleri ile ezan okuma sahnesinin” çıkarılması istenirken “elinde mavzer bulunan şahsın mavzeri kastederek ‘bunu Şeytan doldurur’” demesi de sorunlu bulunmuş ve çıkarılması talep edilmiştir (Maarif Vekaleti’nden gelen üye bu kararın altına 7. maddenin 4 ve 6. fıkrasına göre muhalif olduğunu, Hariciye Vekâleti’nden gelen üye ise aynı fıkralara göre “filmin tamamına muhalifim” şerhini düşmüştür). (cild 1, sayfa 189)

***

“Kısmet” (1957/287) filminin “başında bulunan namaz sahnesinin çıkarılması” istenmiştir. (cild 1, sayfa 205)

***

Bitmeyen Harbin Kahramanları” (Orlando ei Paladini di Francia, Pietro Francisci, 1956) (1957/476) adlı “filmin içinde bulunan ezan ve namaz sahnesinin çıkarılması” şart koşulmuştur. (cild 1, sayfa 209)

***

Ray Nazarro’nun 1954 yapımı “Şimal Geçidi” (Southwest Passage) (1957/492) filmi “namaz sahnelerinin çıkarılması” şartıyla halka gösterilmesinde bir sakınca olmadığına karar verilmiştir. (cild 1, sayfa 209)

***

Sansür Kurulu genellikle ezan okuma sahnelerinin de çıkarılmasını istemiştir; bu sahnelerin çıkarılmasının istendiği senaryolar arasında “Allah Büyüktür”, “Beter”, “Beykoz Baskını” gibi filmler de yer almaktadır. (cild 1, sayfa 224)

***

“Eski Istanbul Kabadayıları / Yangın Var” filminde filmin kahramanlarından “Müjgan’la Murat’ın aşk üzüntüleri içinde ayrı ayrı sabahladıkları sahnede fon teşkil eden ezanın, kızın yatakta görüldüğü andaki kısmının bırakılarak, Murat’ın şafak sökerken sokakta gezdiği sıradaki ezan sesinin çıkarılması” istenmiştir. (cild 1, sayfa 262)

***

“Allahın Dediği Olur” (1960/88) filminde “yağmur duası”yla ilgili söz ve sahnelerin çıkarılması ve “yağmur duasına çıkıldığını gösteren hareketlerin gösterilmemesi” istenmiştir. (cild 1, sayfa 262)

***

“Kaldırım Çocuğu” (1960/45) filminde ise, okunan ezan ile kızın dua ettiğini gösteren sahnenin tamamen çıkarılmasına karar verilmiştir. (cild 1, sayfa 262-263)

***

“Herşeyden Üstün / Fedakâr Arkadaş” (1960/30) filminde senaryoda bulunmayan “sabah ezanı sesinin” çıkarılması şartı getirilmiştir. (cild 1, sayfa 263)

***

“Ateşten Damla” filminde ise “ihtiyar kadının namaz kılarken göründüğü sahnelerin çıkarılarak yalnız dua ederken görünen kısmı” ile yetinilmesi istenmiştir. (cild 1, sayfa 263)

***

“Yuva Hasreti / Suçlu” (1960/9) filmine ise karakterin söylediği “bilmediğimiz beş vakit namaz ona da şeytan komaz” sözlerinin çıkarılması şartı konmuştur. (cild 1, sayfa 263)

***

“Aşktan da Üstün” (1961/35) adlı şartlı kabul edilen filme ilişkin kararda Erkanı Harbiye Umumiyei Reisliği ve Millî Eğitim Bakanlığı temsilcileri filmdeki ezan sahnelerine de muhalif olduklarını belirtmişlerdir. (cild 1, sayfa 263)

***

“Zamane Çocukları” (Gülten Harika, Senaryo, 1962/183) adlı senaryoda “Emine’nin namaz kılış, tesbih çekişi ve mevlüt sahnelerinin tamamen ve “Emine’nin söylediği: ‘Abdestli ağzımla yemin ettim’ sözlerinin” de çıkarılması istenmiştir. (cild 1, sayfa 351)

***

“Leyla’nın Dolmayan Çilesi”nde (Nazmi Beylergil, Senaryo, 1962/342) “Senaryodaki çarşaflı kadınların çarşaf yerine manto veya yeldirme giymeleri” ve “senaryonun filme intikalinde ancak bir namaz sahnesinin gösterilmesiyle iktifa edilmesi” talepler arasında yer almış. (cild, 1, sayfa 388)

***

“Hazreti Muhammed’in Doğuşu” (Mouled El Rasolel) (1962/643) için “Adı geçen filmin başındaki ezan ve camilerdeki ibadet sahnelerinin jeneriklere kadar olan kısmının tamamıyla çıkarılınca, Arap hurufatı ile geçen yazıların Latin harfleri ile yazılması, filmin dublajının yapılarak tekrar görülmesi şartı ile yurda girmesinde bir mahzur olmadığına” karar verilmiştir. (cild 1, sayfa 396)

***

“Yüz Liraya Evlenilmez” (1974/242) filmine ait kararda “Adile Naşit’in Kuran-ı Kerimi öptüğünü gösteren sahnenin” çıkarılması şartıyla gösterimlerine izin verilmiş. (cild 2, sayfa 404)

***

“Kutu” (1975/111) filminin kararında “Parkta, Kisvesiyle dua eden imamı gösteren sahnenin” çıkarılması şartıyla gösterimlerine izin verilmiş. (cild 2, sayfa 404)

***

“Anter” (1975/80) adlı filmin kararında ise, Genelkurmay Başkanlığı temsilcisi “Anter’in tekrarladığı Allah sözünün çıkarılması şartı ile kabulü reyindeyim” diyerek şerh düşmüştür. (cild 2, sayfa 404)

***

Namusum Için (1966/23) filmine ilişkin kararda “Filmin müteaddit yerlerinde geçen ‘şart olsun’ şeklindeki sözlerin”, “Bayram Ağa’nın Kur’ana el bastığını gösteren sahnenin, çıkarılması şartıyla adı geçen filmin halka gösterilmesinde, yurt dışına çıkarılmasında” bir sakınca bulunmadığına oybirliğiyle karar verilmiştir. (cild 2, sayfa 174)

***

“Cemil” (1975/253) filminin kararında Genelkurmay Başkanlığı temsilcisi “Dini duyguları istismar ettiğinden” Nizamname’nin 7. maddesinin 4. fıkrasına göre reddi reyindeyim” diyerek şerh düşmüş; Millî Eğitim Bakanlığı temsilcisi ise “Nizamname’nin 7. maddesinin 6. fıkrasına göre reddi reyinde” olduğunu belirtmiştir. Bu filmin Dosyadaki “aslı gibidir” ibareli karar suretinde ise “Cenazenin evde yıkanma sahnesinin”, “Mezarlıkta hocanın okuduğu sahnenin”, çıkarıldığının görüldüğü belirtilmiş ve bu haliyle gösteriminde bir sakınca bulunmadığına karar verilmiştir. (cild 2, sayfa 404-405)

.

Beni cımbızcılıkla suçlayan cahil kemalist iftiraya cevap

*

Bu akşam sosyal medya hesabıma bir mesaj geldi… Cahil kemalistler beni bir yazımda “cımbızla çekip bir nakil yapmak” ve yanlış bilgi vermekle itham etmişler. O halde hemen cevabı yazıp paylaşayım dedim… Hak gelsin, batıl zail olsun… Bunlar resmen cahil ve cehaletlerinin faturasını bana kesmeye kalkıyorlar. Mevzu M. Kemal’in 1930 senesinde çıktığı bir yurt gezisinde halkın perişan halini görüp Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyak’a söylediği şu sözlerle alakalıdır:

“Kapıyı kapattı, bir koltuğa yığılır gibi oturdu. Eliyle işaret ederek beni de oturttu. Çok yorgun, düşünceli ve sinirli görünüyordu. Bir sigara yaktı: ‘Bunalıyorum çocuk, büyük bir ıstırap içinde bunalıyorum’ dedi. ‘Görüyorsun ya, her gittiğimiz yerde mütemadiyen (sürekli olarak) dert, şikayet dinliyoruz. Her taraf derin bir yokluk, maddi, manevi perişanlık içinde. Ferahlatıcı pek az şeye rastlıyoruz; maateessüf memleketin hakiki durumu bu işte…”[1]

Yazımda yapmış olduğum nakil buraya kadardı. Zira devamı M. Kemal’in kendi “yorumu”ydu ve neredeyse her zaman olduğu gibi yine “taraflı”ydı… Bu sebeple bizi hiç alakadar etmedi, etmiyor. Biz burada 1930’da, yani M. Kemal’in 7 senelik idaresi altında olan memleketin perişan halini gözler önüne sermekle iktifa ettik. Hani M. Kemal dönemi “altın yıllar”dı ya… Hah, işte o iddiaya karşılık yaptığım bu paylaşımı dillerine dolayan cahil kemalistler burada devreye girip; “neden devamını almadın” diye hoplayıp zıplıyorlarmış. Peki devamında ne var? Onu cahil kemalistler on kere de okusalar anlamazlar. Zira ne M. Kemal’in karakterini tanıyorlar, ne de onun sözlerindeki çelişkiyi farkedebilecek haldeler.

M. Kemal devamında şöyle diyordu:

“Bunda bizim bir günahımız yoktur; uzun yıllar hatta asırlarca dünyanın gidişinden gafil, birtakım şuursuz idarecilerin elinde kalan bu cennet memleket; düşe düşe şu acınacak hale düşmüş. Memurlarımız henüz istenilen seviyede ve kalitede değil; çoğu görgüsüz, kifayetsiz ve şaşkın… Büyük istidatlara malik olan zavallı halkımız ise, kendisine mukaddes akideler şeklinde telkin edilen bir sürü batıl görüş ve inanışların tesiri altında uyuşmuş, kalmış… Bu arada beni en çok üzen nedir bilir misiniz? Halkımızın zihninde kökleştirilmiş olan, herşeyi başta bulunandan beklemek itiyadı (alışkanlığı)… Işte bu zihniyetle; herkes büyük bir tevekkül ve rehavet içinde, bütün iyilikleri bir şahıstan, yani şimdi benden bekliyor; fakat nihayet ben de bir insanım be birader, kutsi bir kuvvetim yoktur ki…”

Metnin devamını bu şekilde veren kemalistler, “burada atamızın bir kabahati yok, bu perişanlık onun döneminde ortaya çıkmadı, Osmanlı döneminden kaldı” diyorlarmış.

Halbuki Cumhuriyet ilan edileli 7 sene olmuştu… 7 senede neler değişirdi neler. Lozan’da yunana bağışlanan tazminatı alabilme kabiliyeti gösterilebilseydi[2] veya Çankaya için servet sayılabilecek meblağlar ile sandıklar dolusu şampanya, viski, rakı ve bira siparişleri verileceğine[3] biraz da memleket ile alakadar olunsaydı çok şey değişirdi.

Kaldı ki, M. Kemal burada her zaman olduğu gibi kabahati yine başkalarına atmış. Üstelik kendisiyle çelişmek pahasına… Evvela; “asırlarca dünyanın gidişinden gafil, birtakım şuursuz idareciler” diyerek yani Osmanlı dönemi söz konusu olunca kabahati “idarecilere” bulurken, kendi dönemi için; “halkımızın zihninde kökleştirilmiş olan, herşeyi başta bulunandan beklemek itiyadı (alışkanlığı)… Işte bu zihniyetle; herkes büyük bir tevekkül ve rehavet içinde, bütün iyilikleri bir şahıstan, yani şimdi benden bekliyor; fakat nihayet ben de bir insanım” diyerek bu sefer de kendini mesuliyetten muaf tutup kabahati halka atmaktan çekinmiyor. Osmanlı idarecileri suçlu, halk suçlu ve kendi emri altındaki memurlar suçlu… Bir kendisi haklı ve masum. Ben bu değerlendirmeyi nasıl ciddiye alıp nakledebilirim?

Bu M. Kemal’in karakteriydi. Kabahati hep başkalarına atardı… Mesela Birinci Dünya Harbi’nde yaşanan hezimetten de Milleti ve Enver Paşa’yı mesul (sorumlu) tutarken, onun emriyle hareket eden kumandanlara yani “kendisine” toz kondurmuyordu. Okuyalım:

“Harbi sevk ve idare edenler, harb-i umumide kendi mevcudiyetimizi unutarak tamamen Almanların esiri olmuşlardır… Bu sebeple idare-i harbte tadad olunamayacak (sayılamayacak) kadar hatalar vardır. Bu hataların mesul-i yeganesi (biricik sorumlusu) Enver Paşa’dır. Enver Paşa’dan başka mesul aramak lazım gelirse, milletin kendisidir. Enver Paşa vefat etmiştir. Onun emriyle hareket eden kumandanları mesul tutmak doğru değildir.”[4]

Ayrıca söz konusu “perişanlık”tan dolayı Osmanlı’yı suçlamaya hiç hakkı yoktu. Sultan II. Abdülhamid Han’a karşı yapılan darbede ve ülkeyi 10 senelik harbe sokacak olan ittihatçıların idareyi ele almasında onun da payı vardı. Hem darbe yapın, idareyi ele alıp memleketi harbe sürükleyin, hem de kabahati Osmanlı Devleti’ne atın… Öyle aradan sıyrılmak yok…

1930 senesinde karşılaşılan perişanlıktan M. Kemal de sorumluydu. Zaten bunu bildiği için “bunalıyorum” demişti. Aradan geçen 7 seneye rağmen vaziyetin değişmemesiydi onu bunaltan. Zira o 1924, 1925 ve 1926 yıllarında da seyahatler yapmıştı. Eğer bunalmasına sebep olan husus, “Osmanlı’dan kalan perişanlık” olsaydı, evvelki senelerde yaptığı seyahatlerde bunalması icab ederdi. Değişmediği için bunalıyor… Fakat kabahati halka ve “kifayetsiz” memurlara atıyor. Halbuki kendi idaresi sorumluydu.

Nitekim Iktisadi ve Ticari Ilimler Fakültesi Siyaset Bilimi doçenti olan ve daha sonra “Prof. Dr.” titri alan Atatürkçü Doç. Dr. Çetin Yetkin de bizim gibi aynı nakli yapıp meselenin “1923-1930” yılları arasında takip edilen ekonomik siyasanın başarısızlığı olduğunu vurgular:

“1930 yılının son ayları, C.H.F.nın kitlelerin ekonomik sorunlarını çözmedeki başarısızlığının saydamlaştığı aylardır. S.C.F. olayı kitlelerdeki hoşnutsuzluğun su yüzüne çıkmasını sağlamış ve C.H.F.nın siyasasının başarısızlığını belirginleştirmiştir. Gerçekten de Gazi M. Kemal’in Hasan Rıza Soyak’a söylemiş olduğu şu sözleri anımsamamız, bu gerçeğin tek başına bile yeterli bir kanıtıdır:
‘Bunalıyorum çocuk, büyük bir ıstırap içinde bunalıyorum! Görüyorsun ya, her gittiğimiz yerde mütemadiyen (sürekli olarak) dert, şikayet dinliyoruz. Her taraf derin bir yokluk, maddi manevi perişanlık içinde…’

Bu durum 1923 -1930 arasında izlenen ekonomik siyasanın başarısızlığının açık bir yankılanışıydı.”[5]

Benim gibi aynı nakli yapan ve aynı teşhisi koyan bu Atatürkçü akademisyen de mi cımbızcı?!

Bunalan halkın gazını almak için kurulduğu söylenen “Serbest Cumhuriyet Fırkası”nın Genel Başkanı Fethi Okyar‘a göre de “perişanlığın” sebebi; CHP’nin 7 senedenberi uyguladığı yanlış ekonomi siyasetidir:

“Mevkii iktidarda bulunan hükümetin mali ve iktisadi sahada takip ettiği yanlış siyaset, bugünkü sıkıntılı vaziyeti ihdas etmiştir (ortaya çıkarmıştır). Yani hükümetin, yedi senedenberi attığı her adım, memleketi merhale merhale iktisadi bir çıkmaza sokmuştur.”[6]

*

Fethi Okyar’ın [6] no’lu dipnotta verilen beyanatı…

***

Gördüğünüz gibi kabahat, 1923-1930 yılları arasında mali ve iktisadi sahada takip edilen yanlış siyasette imiş… Demek ki haklıymışız… Cımbız yokmuş… Yalan yokmuş… Hakikat varmış… Çünkü biz kemalist değiliz… Yalan söylemenin, Kul hakkına girmenin çok ağır bir vebali olduğuna inanırız. Zaten yalana da ihtiyaç yok… Maşaallah malzeme bol…

Bu arada kabahati “kifayetsiz memurlar”a da atan M. Kemal şimdi karşımızda olsa da sorsak;

Okumuş binlerce talebeyi liselerden toplayıp Çanakkale’de ölüme sürükleyen ve Filistin Cephesi’nde 75 bin Mehmetçiği esir veren “komutanların” hiç mi kabahati yoktu?

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Yazı buydu: https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/05/24/m-kemal-ataturk-memleketi-batirdiklarini-itiraf-ediyor/

[2] Lozan’da yunana bağışlanan tazminat ile alakalı tafsilat ve kaynaklar için bakınız; https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2022/02/10/ataturk-yunan-dostlugu-4-milletin-hakkini-yunana-vermek/

[3] CHP ve Atatürk’ün Içki Masrafları veya Israflarının belgeleri için bakınız; https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2022/05/01/chp-ve-ataturkun-icki-masraflari-veya-israflari-belgelerle/

[4] Yusuf Hikmet Bayur, Atatürk, Hayatı ve Eseri, Atatürk Kültür ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara 1990, cild 1, sayfa 55-56.

[5] Çetin Yetkin, Türkiye’de Tek Parti Yönetimi (1930-1945), Altın Kitaplar Yayınevi, Istanbul 1983, sayfa 18.

[6] Cumhuriyet Gazetesi, 24 Ağustos 1930.

.

**********

.

Kadir Çandarlıoğlu

https://www.instagram.com/kadir_candarlioglu_gercektarih

https://instagram.com/belgelerlegercektarihcom


.

M. Kemal Atatürk Bütün Mal Varlığını Millete mi Bağışladı? Atatürk’ün Vasiyeti

MAYIS 18, 2022 4 YORUM

M. Kemal Atatürk Bütün Mal Varlığını Millete mi Bağışladı? Atatürk’ün Vasiyeti

*

Ne zaman söz M. Kemal’in mal varlığından açılsa, muhataplarımızın kendinden gayet emin bir eda ve gurur ile; “ama ölürken millete verdi” diyerek kükrediklerine şahit oluruz. Ancak biz buna karşılık; “ne yani mezara mı götürecekti” şeklinde bir sual tevcih ederek mantıksızlık çukurunda debelenen bu zevatın üzerine toprak atıp gömmek niyetinde değiliz. Bilakis meseleyi temelinden ele alıp resmi tarihin en karanlık köşesine yarasalar gibi hapsolmuş bu cahillerin rutubetli mahzenine belgeler ışığında dalacağız… Hedefimiz sükunetle delilleri tek tek gözlerinin önüne serip bu şaşkınları hakikat güneşiyle tanıştırmak, aydınlatmak ve hürriyetlerine kavuşturmaktır.

Bazılarına biraz garip gelecek ama dillere pelesenk edilen bu iddianın aslı çok farklıdır. Hem doğru olsa dahi aklı başında bir insanın meseleye yaklaşım tarzı böyle olmamalıdır. Mal varlığını “ne yaptığı”ndan ziyade, “nasıl elde ettiği”nin sorulması sorgulanması icab ederdi. Biz bunun cevabını başka bir yazıda verdiğimiz için burada tekrar etme lüzumu duymadık.[1]

Bu yazıda M. Kemal’in sahip olduğu mal varlığını akraba ve yakınlarına, hatta kurucusu olduğu CHP’ye bağışladığını belgelerle ispat edeceğiz.

Evvela M. Kemal’in 5 Eylül 1938 günü yazdığı vasiyetnamesini görelim:

“Dolmabahçe 5 Eylül 1938 Pazartesi.
Mâlik olduğum bütün nukut (nakit para) ve hisse senetleri ile Çankaya’daki menkul ve gayrimenkul emvalimi Cumhuriyet Halk Partisine atideki şartlarla terk ve vasiyet ediyorum;

1- Nukut ve hisse senetleri şimdiki gibi Iş Bankası tarafından nemalandırılacaktır.
2- Her seneki nemadan bana nispetleri şerefi mahfuz kaldıkça yaşadıkları müddetçe Makbule‘ye ayda bin, Âfete 800, Sabiha Gökçen’e 600, Ülküye 200 lira ve Rukiye ile Nebile‘ye şimdiki yüzer lira verilecektir.
3- S. Gökçen’e bir ev de alınacaktır ayrıca para verilecektir.
4- Makbule‘nin yaşadığı müddetçe Çankaya’da oturduğu ev de emrinde kalacaktır.
5- Ismet Inönü’nün çocuklarına yüksek tahsillerini ikmal için muhtaç olacakları yardım yapılacaktır.
6- Her sene nemadan mütebaki miktar yarı yarıya Türk Tarih ve Dil kurumlarına tahsis edilecektir.
K. Atatürk”[2]

*

[2] no’lu dipnotta sırasıyla verilen Vasiyetname, Zabıt Varakası ve Vasiyetin Ankara 3. Sulh Hukuk Mahkemesi Tutanağı…

***

Vasiyetname gazetede de neşredildi:

*

M. Kemal’in Vasiyetnamesi 29 Kasım 1938 tarihli Ulus gazetesinde böyle duyuruldu…

***

*

Ankara Sulh Hakimi vasiyetnameyi açarken…

***

Buna göre M. Kemal;

• Bütün parasını,
• Bütün hisse senetlerini,
• Çankaya’daki menkullerini yani taşınır mallarını,
• Çankaya’daki gayrimenkullerini yani taşınmaz mallarını “CHP”ye bırakmıştır.

M. Kemal’in CHP’ye bıraktığı para ve hisse senetleri Iş Bankası tarafından nemalandırılacaktır.

Her seneki nemadan (faiz/kâr) ;

• Kız kardeşi Makbule’ye 1000 TL
• “Manevi kızı” Afet’e 800 TL
• Manevi kızı Sabiha Gökçen’e 600 TL
• Manevi kızı küçük Ülkü’ye 200 TL
• Manevi kızları Rukiye ile Nebile’ye 100’er TL verilecektir.
• Ismet Inönü’nün çocuklarına yüksek tahsillerini ikmal için muhtaç olacakları yardım yapılacaktır.
• Nemadan kalan miktar yarı yarıya Türk Tarih ve Dil kurumlarına tahsis edilecektir.

*

***

*

M. Kemal’in “vasiyetnamesine istinaden” akraba ve yakınlarına verilen maaş ve mülkler:

*

***

*

Hanımlara bağlanan aylıkların neden farklı olduğu hususunda şöyle bir yorum yapılabilir;

Makbule Hanım kız kardeşi olması hasebiyle 1000 TL ile en yüksek aylığı almıştır ve bu gayet tabiidir.
Manevi kızlardan Rukiye ile Nebile‘ye “evlendikleri için” sadece sembolik olarak 100’er TL verilmesi de gayet makul karşılanabilir.

Ülkü‘nün o sırada henüz 6 yaşında olmasından ve pek bir masrafı bulunmamasından dolayı hissesine 200 TL düşmesi de akla uygundur.

Buraya kadar hepsi mantıklı bir sebebe bağlanabilir. Fakat “manevi kızı” Afet‘in niçin aralarında pek bir yaş farkı bulunmamasına ve ikisi de meslek sahibi ve bekar olmasına rağmen Sabiha Gökçen‘den 200 TL fazla aylık aldığını ise izah etmek güçtür. Demek ikisi de “manevi evlat” olmalarına rağmen M. Kemal’in gönlünde Afet’in yeri ayrıydı… Sanırım bu bahisle alakalı daha fazla söze hacet yoktur.

*

Manevi evlatlardan Sabiha Gökçen ile Nebile’ye ve küçük Ülkü adına babası Tahsin Çukurluoğlu’na ödenen aylıklara ait belgeler…

***

Vasiyetnamede geçen ve hanımlara verilen miktarlar belki az görülebilir fakat toplamı 2800 TL eder. O dönem ortalama memur maaşları 40 TL civarındaydı, fakat biz buna 50 TL diyelim. 50 TL’den hesaplandığında bile tam 56 memur maaşına tekabül eder ve bu maaşlar senelerce ödenmiştir.

Mesela 1.12.1938 tarihinden sadece 31.12.1950 tarihine kadar ödenen meblağların kısa bir hesabını yapalım:

Kız kardeşi Makbule’ye 144 bin,
“Manevi kızları” Afet’e 116 bin,
Sabiha Gökçen’e 87 bin,
Ülkü’ye 29 bin,
Rukiye’ye 14 bin 500,
Erken yaşta vefat eden Nebile‘ye vefat tarihine kadar 5100 lira ödeme yapılmıştır.

Toplamda 395 bin 600 TL yapar ve 7912 memur maaşına tekabül eder.

Bu rakamlar sadece 31.12.1950 tarihine kadar olan kısmı göstermektedir. Mesela Afet Hanım 1985 senesinde, Sabiha Gökçen ise 2001 senesinde vefat ettiler. Dolayısıyla bu rakamlar 4-5 misli artmaktadır.

M. Kemal’in kendisine tahsis ettiği Ankara’daki Camlı Köşk‘te oturmak yerine Istanbul’da kiralık bir apartman dairesinde yaşamayı tercih eden “Kız kardeş” Makbule Hanım, CHP’ye gönderdiği 7 Eylül 1947 tarihli mektubunda, kocasından boşandığını, kendisine ödenen aylığın artık kirasına, şoför ve hizmetçi masraflarına yetmediğini yazmış ve eğer mümkünse tahsisatın artırılmasını talep etmiştir.[3]

*

Makbule Hanım’ın [3] no’lu dipnotta sözü edilen mektubu: M. Kemal’in vasiyeti mucibince her ay ödenmekte olan aylık, “şoför ve hizmetçi masraflarına” yetmiyor…

***

CHP’nin bir hafta sonra gönderdiği cevapta, “her ay verilmekte olan bin lira”lık ödeneğin “vasiyetnameye dayanmakta” olduğu ve “bu ödeneğin çoğaltılmasına Partinin yetkili olmadığı” derin saygıyla arzediliyordu.[4] Bunun üzerine Makbule Hanım Aralık 1947’de CHP’ye bir mektup daha gönderir. Mektubunda; “ağabeyimin bu aziz vatana yaptığı hizmetler itibara alınarak, bu ‘aciz’ halimde bana vatan hidemat (hizmeti) tertibinden bir geçim aylığı tahsisini isterim” diyordu.[5]

Işini garantiye almak ve talebinin geçiştirilmesine mani olmak gayesiyle olsa gerek, dilekçenin sonuna şu notu düşme lüzumu duymuştu; “Bu istidamın (dilekçemin) birer sureti: Cumhurbaşkanlığına, Meclis başkanlığına, Başbakanlığa, Halk partisi sekreterliğine, Demokrat parti başkanlığına gönderilmiştir.”

*

Makbule Hanım’ın [5] no’lu dipnotta sözü edilen ikinci mektubu: “aciz” halimde bana bir geçim aylığı tahsisini isterim…”

***

Bu mektubu okurken, nedense aklıma M. Kemal’in Sofya’da Ataşemiliter iken Istanbul’a gönderdiği ve para talebinde bulunduğu mektuplar geldi… Her neyse…

Makbule Hanım dilekçesinde “aciz” bir halde olduğunu bildirirken, o sırada altında 60.000 lira kıymetinde bir otomobili ve yüz binlerce lira kıymetinde mücevheratı bulunuyordu. Prof. Dr. Erhan Afyoncu ve Coşkun Yılmaz’ın editörlüğünde hazırlanan “Cumhuriyet Istanbulunda Otomobil” adlı eserden okuyalım:

“Makbule Hanım 1956 yılında öldüğünde mirası içerisinde yüz binlerce lira değerindeki mücevheratın yanında, 60.000 lira değerindeki otomobil de bulunuyordu.”[6]

“60 bin liralık otomobil” sanki biraz abartılmış bir bilgi gibi duruyor fakat Prof. Dr. Erhan Afyoncu’nun tasdikinden geçtiğine göre ve araştırma sahamızın haricinde olması hasebiyle bu hususta bize söz düşmez. Fakat yüz binlerce lira değerindeki mücevherat meselesine küçük bir katkıda bulunabilirim. Bir ara Adalet Bakanlığı da yapmış olan CHP Milletvekili Hilmi Uran şöyle bir hatırasını anlatır:

“Inönü bize bir sigaralık getirdi gösterdi ve onu Fikret Sılay’a vererek partide muhafaza edilmesini tembih etti. Bu, som altından yapılmış uzunca bir sigaralıktı; üzerinde de Atatürk merhumun isminin ilk harfleri kazılıydı. Sigaralığın hikayesi de şöyleydi: Bu sigaralık, Atatürk’ün terekesi arasında hemşiresi Makbule Atadan’a intikal etmişmiş. Makbule Atadan da sigaralığı götürüp bir kuyumcuya satmışmış. Fakat kuyumcu, sigaralığın maddi olduğu kadar, Atatürk’e aidiyeti hasebiyle, manevi kıymeti de olduğunu düşünerek, bunun herhangi bir ele geçmesini istememiş ve götürmüş onu Yeni Istanbul gazetesi sahibi Habip Edip Törehan’a satmış, Habip Bey de, Atatürk’ün en yakın arkadaşı olmak haysiyetiyle kendisinden ziyade Inönü’de kalmasının yakışık alacağını düşünerek, sigaralığı getirmiş Inönü’ye takdim etmiş.”[7]

Buna rağmen “Atatürk’ün Kızkardeşi Makbule Atadan’a vatani hizmet tertibinden aylık bağlanması hakkında kanun tasarısı” 16 Şubat 1948 günü Meclis’te görüşülmeye başlandı.

Bu gerçeklerden haberdar olduğu anlaşılan Eskişehir Milletvekili Emin Sazak, Makbule Hanım’ın talebine şüpheci yaklaşmış ve şu imalı sualleri sormaktan kendini alamamıştır:

“Makbule hanıma ait burada bir köşk vardı. Duruyor mu? (…) bu maaş hakikaten ihtiyaç karşısında istendi ise zannederim ki, reddedecek bir arkadaş yoktur. Fakat benim bildiğim, Atatürk’ün millete bağışladığından başka birtakım metrukatı (mirası) vardır. Altın kalemden elbiseye kadar, çok şeyler, antika şeyler, bu hanıma kalmıştır. Sonra bazı yerlerde mesela Konya’da, Trabzon’da evleri vardı, köşkleri vardı. Bunları acaba bilabedel (bedelsiz) bu hanım Devlete terketti mi? Metrukatını falan da mı terketti? Kalem ve emsali gibi antika şeyler vardı, bunlar ne oldu? Bu hususta biraz izahat verirlerse çok iyi olur, buradaki köşkü mühimdir, bugün satılsa 100-150 bin lira eder. Izah etsinler de yerinde bir şeyse para vermekten çekinecek kimse yoktur.”[8]

*

[8] no’lu dipnot ile ilgili… Emin Sazak’ın konuşması Meclis tutanağına böyle geçti…

***

Yapılan oylamada tasarıyı 197 Milletvekilinden 173’ü kabul etmiş, 20’si reddetmiş, 4’ü de çekimser oy kullanmıştır. Bu haliyle muamele tamam olmadığı gerekçesiyle bir sonraki içtimada tekrar oya konmasına karar verilmiştir.[9]

*

[9] no’lu dipnot ile ilgili Meclis tutanağı…

***

18 Şubat 1948 günü yapılan ikinci oylamada, 227 Milletvekilinden 197’si kabul etmiş, 26’si reddetmiş, yine 4 milletvekili çekimser oy kullanmıştır.[10]

*

[10] no’lu dipnot ile ilgili Meclis tutanağı…

***

CHP iktidarı olmasına rağmen 30 kişinin kabul oyu vermemiş olması aslında Makbule Hanım’a ve-veya M. Kemal’in o korkunç mal varlığına bir tepki olarak da değerlendirilebilir. Hakikaten seneler sonra New York’tan Dr. Jale Düvenci isimli bir okuyucu tarafından “Akis” dergisine gönderilen bir mektupta bu rahatsızlığın şöyle ifade edildiği görülecektir; “Makbule Atadan’ın birkaç milyona varan servetinin, ölümünden sonra mirasçıları arasında mesele çıkmasına sebep olduğunu son gelen gazetelerden öğrendim. Bu durumu, rahmetlinin, bundan üç dört sene evvel, gelirinin masraflarını karşılıyamadığını bildirerek B.M.M.’ne (Meclis’e) maaşının arttırılması için yaptığı müracaatla kabili telif (uygun) bulmuyorum (bağdaştıramıyorum).”[11]

*

M. Kemal ve sağında kız kardeşi Makbule Hanım… Solunda “Manevi kızı” Afet ve küçük Ülkü…

***

Makbule Hanım’ın 1952’de bir otomobil daha satın almak için temaslarda bulunduğu arşiv belgelerine yansımıştır. Yine Prof. Dr. Erhan Afyoncu’nun editörlüğünde hazırlanan eserde nakledilen belgelere göre; “Istenilen araç, 1952 model Buick Süper Limuzin olup 4 kapılı, radyolu, kaloriferli ve deri koltuklu” idi… ABD’den sipariş edilecekti. “Aciz” haldeki Makbule Hanım’ın isteği Cumhurbaşkanı Ismet Inönü’nün Genel Katibi Nurullah Ihsan Tolon tarafından 6 Mart 1952 tarihli yazı ile Washington Büyükelçisi Feridun Cemal Erkin’e bildirildi.[12] Ancak otomobilin alınıp alınmadığı ile ilgili bir bilgiye sahip değiliz.

Makbule Hanım ile alakalı sorunlar saymakla ve yazmakla bitmez. Kime çekmiş acaba diye sorasım gelmiyor değil hani!.. Ağabeyi M. Kemal’den kendisine intikal eden Dörtyol’daki portakal bahçesinin kirası ile yanan evin sigorta bedelinden dolayı Ziraat Bakanlığı’na bağlı “Devlet Ziraat Işletmeleri Kurumu” aleyhine 67 bin 920 liralık dava açmış, ancak davanın sulh yolu ile halli uygun olacağı anlaşıldığından davanın takibinden vazgeçilmiştir.[13]

*

[13] no’lu dipnot ile ilgili… M. Kemal’in kız kardeşi Makbule Hanım tarafından Ziraat Bakanlığı’na bağlı “Devlet Ziraat Işletmeleri Kurumu” aleyhine 67 bin 920 liralık dava açıldığını gösteren belgeler…

***

Makbule Hanım’a ağabeyinden kalan 1000 lira maaş, artı “vatani hizmet tertibinden” de bir 1000 lira aylık bağlanırken, Menemen‘de katledilen ve kemalistlerce 90 senedir istismar edilen yedek subay Kubilay’ın annesine vatani hizmet tertibinden kaç lira aylık bağlandığını biliyor musunuz?

30 TL’cik. Evet! Yanlış okumadınız; “Otuz” lira![14]

*

[14] no’lu dipnot ile ilgili… Kubilay’ın annesine vatani hizmet tertibinden 30 TL’cik aylık bağlandığını gösteren Resmi Gazete’nin ilgili nüshası…

***

Burada bir parantez açalım ve Kubilay’ın annesine 30 TL aylık bağlandığı senelerde M. Kemal’in “kumar” masalarında kaç lira kaybettiğine kısaca bir göz atalım;

30.11.1929 tarihinde: Poker’de 73 TL (Bir gecede Kubilay’ın annesine verilen 2 aylık maaştan fazlasını kaybediyor)
03.12.1929: Bilardo’da 5 TL
20.12.1929: Poker 10 TL
26.12.1929: Poker 25 TL
19.01.1930: Poker 10 TL
24.01.1930: Poker 25 TL
05.02.1930: Poker 20 TL
09.02.1930: Poker 27 TL
19.10.1931: Anadolu Kulübü’nde yemeğe 8,05 TL, Poker kağıtlarına 18 TL.[15]

Parantezi kapatıp devam edelim…

Diğer hanımların Makbule’den geri kalır yanı yoktu! Manevi evlat Sabiha Gökçen 1957 senesinde Iş Bankası’na müracaat ederek 1938’den beri hayat şartlarının değiştiğine, bundan dolayı aldığı 600 lira aylıkla geçinemediğine ve bunun artırılması lazım geldiğine dair bir yazı gönderir. Mesele Türk Tarih ve Türk Dil kurumlarına havale edilir. Bu müracaat üzerine 1.1.1957 tarihinden itibaren “manevi evlatlardan” ;

Afet’in maaşı 1600,
Sabiha’nın 1200,
Ülkü’nün 400,
Rukiye’nin ise 200 liraya çıkarılmıştır.[16]

Nebile ile Makbule hanımlar bu tarihten evvel vefat etmişlerdi.

O sırada Edirne Müdafii Şükrü Paşa’nın hanımına vatani hizmet tertibinden yalnızca 200 lira aylık bağlanmıştı.[17]

Balkan, Birinci Dünya ve Istiklal Harb’lerinde fevkalade hizmetleri olan Kara Salih Çavuş’a vatani hizmet tertibinden yalnızca 175 lira maaş tahsis edilmişti.[18]

*

[17] ve [18] no’lu dipnot ile ilgili… Edirne Müdafii Şükrü Paşa’nın hanımına 200 lira, Kara Salih Çavuş’a 175 lira aylık bağlandığını gösteren Resmi Gazete’nin ilgili nüshası…

***

O senelerde Ortaöğretim Genel Müdürlüğüne bağlı okul ve kurumlarda lise ve ortaokul öğretmen ve memurlarına sadece 30 TL’den 100 TL arasında değişen maaşlar veriliyordu. Bazı öğretmenler 30-40 liralık maaşlarla geçinmek mecburiyetinde kalırken, bu hanımlar 20-30 misli aylıklar ile geçinemediklerinden yakınıyorlardı.[19]

*

[19] no’lu dipnot ile ilgili… Lise ve ortaokul öğretmen ve memurlarına sadece 30 TL’den 100 TL arasında değişen maaşlar verildiğini gösteren Resmi Gazete’nin ilgili nüshası…

***

“Halkçı” geçinen zevatın halk ile arasındaki maaş uçurumu yetmiyormuş gibi, Vasiyetnamenin 3’üncü maddesine uygun olarak Sabiha Gökçen’e Ankara’da Kazım Özalp caddesinde bulunan 35 bin lira kıymetinde bir ev satın alındı.[20] Yani 700 memur maaşına.

M. Kemal daha hayatta iken manevi evladı Rukiye için Yenişehir’de bir ev yaptırmıştı. Her ne kadar Falih Rıfkı Atay 1952’de Dünya gazetesinde tefrika ettiği ve 1958’de “Çankaya” ismiyle neşrettiği hatıralarında; “Atatürk’ün ‘yakınlarından biri’ için yaptıracağı bir ev projesi” diyerek isim vermemiş olsa da, daha sonra ilavelerle yeniden yayınladığı hatıralarında, o “yakını” dediği kişinin Rukiye olduğunu açıklamıştır:

“Bir gün Avusturya’lı mütehassıs Örley bana geldi. Atatürk’ün Yenişehir’de Bayan Rukiye için yaptıracağı evin planını tasdik ettiğini söyledikten sonra…”[21]

Nebile’ye ise bir apartman, çok sayıda mücevher ve eşya verdiğini dostu Hüsrev Gerede şöyle anlatır:

“Afet’in Nebile’yi çok kıskandığı bir gerçektir. Bunun etkisiyle Nebile’yi evlendirmek zorunda kalmıştır. Ona Maçka’da ufak bir apartman, çok sayıda mücevher ve eşya vermiştir.”[22]

Küçük Ülkü’nün de büyüyünce tatmin edildiğini belgelerden öğreniyoruz… Ülkü, CHP başkanlığına yazdığı 2 Eylül 1949 tarihli mektubunda, maaşı yetmediği için tahsilini bıraktığını ve Üsteğmen rütbesinde bir subayla evlenmek üzere olduğunu, maaşının arttırılmasını ve Büyük Atasının kızına layık bir şekilde evlenebilmesi için düğün ve çeyiz masrafı olmak üzere münasip görülen bir miktar paranın verilmesini “üstün saygı ve hörmetleri”yle rica ediyordu.

Bunun üzerine Iş Bankası’na gönderilen 10 Kasım 1949 tarihli bir yazıyla Ülkü’ye verilmek üzere CHP Mutemet vekili Ihsan Erbaskın’a 6000 lira ödenmesi bildirildi.[23]

*

Ülkü’ye verilen 6000 lira ile ilgili [23] no’lu dipnotta bahsi edilen belgeler…

***

Bundan başka Milli Mücadele döneminde birlikte yaşadığı ve fakat zaferden sonra varlıklı Latife Hanım’ı görünce ve hastalığını da bahane ederek tedavi için Avrupa’ya gönderdiği Fikriye Hanım’a, “kapağında kendisine benzeyen bir hanımın resmi olan altın ve mineli kolye şeklinde bir saat” almıştır. Bu saat daha sonra Sabiha Gökçen’e geçmiş, ondan da kaynak gösterdiğimiz kitabın yazarı kemalist Eriş Ülger’e miras kalmıştır.[24]

*

[24] no’lu dipnotta sözü edilen altın ve mineli kolye şeklindeki saat…

***

Tabii ki Fikriye Hanım’ın Avrupa’ya gidip tedavi olması bedava değildi. M. Kemal Fikriye’nin yanında gönderdiği refakat subayı Mahmut (Soydan)’a şu talimatı vermişti:

“Istanbul’dan birlikte Marsilya’ya gideceksiniz, oradan da Paris’e. Birkaç gün orada kalmanız gerekecek. Sonra da trenle Strasburg üzerinden Münih’e geçeceksiniz. Yol ve orada yaşamanız için gereken paraları özel kalem müdürü Hayati Bey sana verecek. Paraca hiçbir sıkıntınız olmayacak.”[25]

Ancak M. Kemal’in Latife Hanım ile evlendiğini öğrenen Fikriye Hanım aylar sonra Ankara’ya dönmek üzere yola çıkar. Bunu haber alan M. Kemal’in Adnan (Adıvar)’a gönderdiği 6 Mart 1923 tarihli telgrafında da Fikriye’ye “gereği kadar para” verildiği yazılıdır:

“Adnan Beyefendi’ye
Fikriye Hanım’ı tedavi için Almanya’ya göndermiştim. Benden izin almadan neden ötürü Istanbul’a gelmiştir? Kesinlikle Ankara’ya gelmesine izin veremem. Kendisine gereği kadar para vermiştim. Orada otursun ve bana açıklama yapsın. Benden izin almadan hareketine müsaade olunmamak için gerekenlere emir buyurmanızı ve bildirmenizi rica ederim.
Gazi M. Kemal”[26]

*

[26] no’lu dipnotta sözü edilen telgraf… Fikriye Hanım’a gereği kadar para verildiğine dair…

***

M. Kemal’in Fikriye Hanım’a para verip Avrupa’ya tedaviye göndermesi isabetli bir karardı. Onu bundan dolayı kınayacak değiliz. Tam tersine, alakadar olmasaydı tenkid ederdik. Zira Fikriye Hanım her ne sebeple olursa olsun Milli Mücadele günlerinde karargahtaki askerin yırtığını diken, çorabını yamayan, çamaşırlarını yıkayan ve her yardımına koşan bir kadındı.[27]

Fakat M. Kemal bununla yetinmedi ve Fikriye’ye Istanbul’da bir ev almaya kalktı.[28] Işte o evin “hangi parayla” alınmak istendiğini sormak en tabii hakkımızdır.

*

***

*

M. Kemal’in “vasiyetnamesine istinaden” CHP’ye geçen “para ve hisse” senetleri:

*

***

*

Peki M. Kemal’in CHP’ye bıraktığı para ve hisse senetleri ne kadardı ve kaç memur maaşı yapıyordu? O dönem ortalama memur maaşları 40 TL civarındaydı, fakat biz buna 50 TL diyelim. Bütün rakamların karşısına parantez içinde kaç memur maaşı yaptığı gösterilecektir.

M. Kemal’in ölümünden sonra Ankara 3. Sulh Hukuk Mahkemesi Iş Bankası’ndan M. Kemal’in bankada “mevcut bütün nukut (nakitleri, paraları) ve hisse senetlerinin” bildirilmesini istemiştir. Bunun üzerine mahkemeye verilen cevabı Umum Müdür Muammer Eriş idare meclisinde üyelerin bilgisine sunmuştur. Buna göre, M. Kemal’in ölümünde Iş Bankası’ndaki nakit ve hisse senedi varlığı aşağıdaki gibiydi[29] :

“A. Nukut Hesaplarının Bakiyeleri:

• 2 Nolu Hesap Bakiyesi: 1.446.872,03 ancak intikal eden miras: 1.435.339,67 TL (28 bin 707 memur maaşı)
• 4 Nolu Hesap Bakiyesi: 53.453,18 TL (1069 memur maaşı)
• 649 Nolu Tekaütlük Hesabı: 19.556,80 TL (391 memur maaşı)

B. Esham (Hisseler) ve Tahvilat Mevcudu:

a. Iş Bankası Hisse Senetleri:

• Nama muharrer: 62.900 hisse (her biri 10 TL itibari kıymette: 629 bin TL) (12 bin 580 memur maaşı)
• Hamiline ait: 56.225 hisse (her biri 10 TL itibari kıymette: 562 bin 250 TL) (11 bin 245 memur maaşı)
• Müessis hisse senedi: 569 adet.

b. Zonguldak Maden Kömür Işleri T.A.Ş.’nin hisse senetleri:

• Nama muharrer: 12.750 hisse (her biri 10 TL itibari kıymette: 127 bin 500 TL) (2550 memur maaşı)
• Hamiline ait: 12.250 hisse (her biri 10 lira itibari kıymette: 122 bin 500 TL) (2450 memur maaşı)
• Müessis hisse senedi: 125 adet.”

“Müessis hisse” senetleri hariç diğer adi hisse senetleri ve nakit paranın toplamı: 2 milyon 949 bin 599 lira 65 kuruş yapıyordu. Yani 50 TL’den: “58 bin 991” memur maaşı. Korkunç rakam… Işte bu para CHP‘ye bağışlandı, “Millet”e değil!.. M. Kemal bu kadar parayı nasıl “kazandı” diye sormak da hakkımızdır.

*

M. Kemal’in Iş Bankası’ndaki 2 numaralı hesabının ölümünden sonra 30 Haziran 1939’daki durumu…

***

[29] no’lu dipnot ile ilgili… M. Kemal’in vefat tarihinde bankada mevcut bütün nakit parası, hisse senetleri ve tahvillerini gösterir Meclis tutanağı…

***

Ayrıca hayatta iken Ismet Inönü’ye de para veriyordu, öylesine… Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyak onun bu emrini şöyle nakleder; “Şimdi Iş Bankası’na ayrı ayrı iki tezkere yaz. Bugünden itibaren her ay Ismet Paşaya maaş hesabımdan verilmekte olan 2000 lirayı 3000 lira olarak ödesinler.”[30] Her ne kadar Inönü tuttuğu “Not Defteri”ne; “Bana en çok ıstırap veren şey para yardımı idi. Bunu senelerce istemedim”[31] diye yazmış olsa da, M. Kemal’in Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyak, hatıralarında; “Iş Bankası’ndan aldığım son hesaba göre gerek Inönü, gerek Saydam kendilerine tahsis edilen yardımın Kasım 1938 ayına ait olanını da tahsil etmişlerdir”[32] diyerek adeta Inönü’yü ifşa eder. Yani Inönü, “istemedim” dediği parayı M. Kemal’in ölümüne kadar almıştır.

Bu meblağ toplam 365 bin 150 TL idi…[33] Eder 7303 memur maaşı.

Peki neden?

Kemalist Sina Akşin’in değerlendirmesi şöyledir; “Atatürk’ün neden Inönü’ye cebinden aylık bağladığına gelince, ben bunu kilit bir devlet adamının yüzde yüz sadakatini sağlamak için devrimci bir güvenlik önlemi olarak değerlendiriyorum.”[34]

Bunun adını siz koyun…

*

***

*

M. Kemal’in “vasiyetnamesine istinaden” CHP’ye geçen Çankaya’daki “menkul ve gayrimenkul”ler:

*

***

*

M. Kemal’in vasiyetnamesine istinaden CHP’ye intikal edenler sadece bu korkunç meblağ ile sınırlı değildi. Burada listelenenler sadece “nukut (nakit para) ve hisse senetleri”ydi. Vasiyetin devamında şöyle yazıyordu: “Çankaya’daki menkul ve gayrimenkul emvalimi Cumhuriyet Halk Partisine atideki şartlarla terk ve vasiyet ediyorum…”

Şimdi de vasiyetnameye istinaden CHP’ye geçen Çankaya’daki menkul ve gayrimenkulleri listeleyelim:

1- Çankaya’da bir “Bağ”
2- Çankaya’da “Reisicumhur Yüksek Makamına mahsus eski yeni köşk ve müştemilatını havi (içeren) bahçe ve bağ içerisindeki 6 parça bina Devlet tarafından inşa edilmiştir.”
3- Çankaya’da “Bahçeli kagir köşk.”
4- Çankaya’da “Tarla” (Müfrez).
5- Çankaya’da “Bağın 84480 hissede 6996 hissesi.”
6- Çankaya’da “Kulubesi olan tarla.”
7- Çankaya’da “Iki kulubesi olan tarla.”

Bu liste, 15 Aralık 1950 günü Meclis’te verilen bir soru önergesi üzerine Adalet Bakanı Halil Özyörük‘ün resmi belgelere dayanarak yaptığı konuşmasının tutanağından alınmıştır.[35]

*

[35] dipnotta listelenen ve M. Kemal’in vasiyetnamesine istinaden CHP’ye geçen Çankaya’daki menkul ve gayrimenkulleri gösterir Meclis tutanağı ve altında resmi Arşiv belgesi…

***

M. Kemal 11 Mayıs 1938 günü yani 5 Eylül 1938’de yazdığı yukarıdaki vasiyetnamesinden 4 ay evvel ve ondan bağımsız olarak CHP’ye şu malları da terk etmiştir:

1- Ankara Fevzipaşa Mahallesinde bulunan “Hakimiyet-i Milliye (Ulus) gazetesinin Matbaası.”
2- Ankara Fevzipaşa Mahallesinde bir “Arsa.” (Iş Bankası lehine 198717 liralık ipotekle birlikte)[36]

*

[36] no’lu dipnot ile ilgili… Ulus Gazetesi: M. Kemal’in vasiyetnamesinden bağımsız olarak CHP‘ye bağışladığı mülkler…

***

Aynı gün Ankara’daki (H)ipodrom ve Stadyum civarında bulunan 4 parça arazi ile çarşı içindeki bir oteli ve otelin altındaki 6 adet dükkanı da Ankara Belediyesine bıraktığı dönemin gazetelerinde bile görülmektedir.[37] Hükümet caddesinde Hanardı sokağına tesadüf eden ve altında 6 dükkanı bulunan binanın kıymeti 70800 lira idi. Hipodrom civarındaki arazi ise 449812,50 metre kare büyüklüğündeydi.[38]

*

[37] no’lu dipnot ile ilgili… Ulus Gazetesi: M. Kemal’in Ankara belediyesine bağışladığı gayrimenkuller…

***

[36] ve [37] no’lu dipnotlar ile ilgili… Meclis tutanağı: M. Kemal’in vasiyetnamesinden bağımsız olarak Ankara belediyesine, CHP‘ye ve az aşağıda da görüleceği üzere bazı şahıslara bağışladığı mülkler…

***

Vasiyetnamede de görüldüğü üzere M. Kemal’in CHP’ye bıraktığı mülkler arasında “Çankaya Köşkü” de bulunmaktadır. Halbuki 31 Mayıs 1921 tarihli Hakimiyet-i Milliye’ye yani kendi gazetesine bakılacak olunursa şayet, M. Kemal’in bu köşkü “Milli Orduya” bağışladığı görülecektir. Fakat tapu devri yapılmamıştır. Böylelikle M. Kemal’in 1921‘de “Milli Orduya bağışlıyorum” dediği köşkü 1938’de CHP’ye bıraktığı ortaya çıkmış oldu.

“Milli Orduya Teberru (bağış)” başlıklı haberi buraya alıyorum:

“M. Kemal Paşa Hazretleri, Ankaralılar’ın kendilerine hediye ettikleri köşkü Milli Ordu’ya terk ve teberru buyurmuşlardır. Ankara ahalisi Çankaya’da kain köşkü sahibinden bi’l-mübayaa (satın alarak) teferruat ve müştemilatiyle beraber Büyük Millet Meclisi Reisi M. Kemal Paşa Hazretleri’ne hediye etmişlerdir. Paşa Hazretleri bu hediyeyi vatanı müdafaa eden Milli Ordu’ya terk ve teberru eylemeyi münasip görmüşler ve keyfiyet-i teberru (bağışı işini) dün Müdafaa-i Milliye Vekaleti’ne (Milli Savunma Bakanlığı’na) bildirdikleri gibi ordu namına teberru ve intikal muamelesi yapılmak üzere köşkün dört kıt’a sened-i hakanisi (tapusunu) da Maliye Vekaleti’ne irsal eylemişlerdir (göndermişlerdir).[39]

*

[39] no’lu dipnotta bahsi edilen haberin küpürü…

***

Ancak gazeteci Murat Bardakçı devir işlemlerinin gerçekleşmediğini tespit etmiş ve şunları yazmıştır:

“Sebebini bilmiyoruz ama, haberde sözü edilen tapu devirleri yapılmadı ve Çankaya, M. Kemal Paşa’nın özel mülkü olarak kaldı. Paşa sonraki senelerde köşkün arazisine komşu olan daha başka arazileri de sahiplerinden satın alıp mekanı daha da genişletmişti. Atatürk, 5 Eylül 1938’de elyazısı ile yazıp notere verdiği vasiyetnamesinin hemen ilk cümlesine ‘…Çankaya’daki menkul ve gayrimenkul emvalimi (mülklerimi) …Cumhuriyet Halk Partisi’ne terk ve vasiyet ediyorum’ diyor, yani Çankaya’daki eski ve yeni köşkü, yaverler dairesini ve binaları etrafındaki geniş araziyi kurucusu olduğu partiye bırakıyordu. Ankara Üçüncü Sulh Mahkemesi, Atatürk’ün vefatının ardından vasiyetnameyi onayladı; kararı 31 Mart 1939’da Yargıtay’ın da tasdik etmesi üzerine vasiyet kesinleşti ve Çankaya CHP’nin mülkü oldu. Parti, Atatürk’ün kızkardeşi Makbule Hanım’a bıraktığı Camlı Köşk’ün intifa hakkını da sonraki senelerde Makbule Hanım’dan satın alıp sahip olduğu araziyi genişletti. Ve, Cumhuriyet Halk Partisi, Çankaya’yı Atatürk’ün vefatından 11 sene sonra, 24 Ekim 1949’da nakit 1 milyon 772 bin 260 lira 50 kuruş karşılığında devlete sattı. Parti, o sırada tek başına iktidarda idi…”[40]

Camlı Köşk demişken…

*

Makbule Hanım, kendisine ağabeyi M. Kemal’den intikal eden Ankara’daki Camlı Köşk’te kira ödemeden oturmak yerine Istanbul’da kira ödemeyi tercih etti. Bu köşkün tamirine ait keşif evrakından birkaçı… (1943)

***

Yani halk Çankaya köşkünü sahibinden satın alıp M. Kemal’e bağışlıyor. M. Kemal de 1921’de “Milli Orduya bağışlıyorum” dediği halde 1938’de CHP’ye bırakıyor. CHP de burayı 1949’da yani çok partili hayata geçilip de iktidarı kaybedeceğini farkedince alelacele 1 milyon 772 bin 260 lira 50 kuruş karşılığında devlete satıyor.

“Alelacele” diyoruz zira aynı köşkü bir sene evvel 2 milyon TL’ye satmak istiyordu. Bu haberi 28 Aralık 1948 tarihli Vatan gazetesinde tespit eden Prof. Dr. Cemil Koçak konuyla ilgili şu bilgiyi veriyor:

“Vatan gazetesi, 1948 yılının son günlerinde ilginç bir haber yayınlıyordu. Habere göre, Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nün bulunduğu Çankaya’daki arsa, aslında CHP’ye aid bir gayri menkuldü. CHP, arsa için her yıl Maliye Bakanlığı’na gereken vergiyi ödüyordu ve arsayı Hazine’ye 2.000.000 (2 Milyon) TL’ye satmak istemişti.”[41]

Her ne kadar satan CHP ve alan da CHP’li Maliye Bakanlığı idiyse de bu işin o kadar kolay gerçekleşmediği anlaşılıyor. Zira arada söz konusu gayrimenkullerin “kıymetini takdir edecek olan heyet” vardı. Bu heyet ise CHP’den bağımsız ve Ankara defterdarlığı tarafından tayin edilen muhamminler (tahminci-bilirkişiler) arasından seçilecekti. Mevzuu bahis gayrimenkullerin hazineye satılması hususunda CHP tarafından yapılan ilk teklif 21.4.1948 tarihlidir.

Maliye bakanlığından Ankara defterdarlığına yazılan 27.11.1948 tarihli ve 16892 sayılı yazıda söz konusu gayrimenkul için kıymet takdir ettirilmesi istenmiştir. Ankara defterdarlığınca teşkil olunan bir heyet tarafından hazırlanan 13.12.1948 tarihli takdiri kıymet raporu 12332/5 sayılı yazı ile bakanlığa bildirilmiştir. Işte yukarıda Prof. Koçak’ın 28.12.1948 tarihli Vatan gazetesinden naklettiği haberde, CHP tarafının bu satıştan beklediği rakamın yansıtıldığı anlaşılmaktadır. Halbuki heyetin takdir ettiği bedel beklentilerin çok altındadır. Nitekim bu bedel CHP tarafından kabul edilmemiş ve Ankara Defterdarı’na telefon edilerek, “belediyeden” seçilecek muhamminlere (bilirkişilere) kıymet takdir ettirilmesi ve takdiri kıymet sırasında bir parti mümessilinin de bulundurulması için baskı yapılmıştır.

Gerisini Maliye Müfettişi Lütfü Kamu’nun hazırlayıp Maliye Bakanlığı’na arz ettiği rapordan okuyalım:

“Bunun üzerine belediyeden tayin olunan muhamminlere ikinci defa kıymet tespit ettirilmiştir. Belediye muhamminlerinin tespit ettikleri kıymet ilk defa yapılan tahmine nazaran 262.092 lira fazladır. Fakat kanun hükmüne göre muhammen bedeli tespit etmekte yegane salahiyetli merci olan komisyon halk partisinin (CHP’nin) talebiyle ikinci defa takdir olunan bu kıymetleri muhammen bedel olarak kabul etmemiş ve ilk defa yapılan tahmini değiştirmek için bir sebep bulunmadığına karar vermiştir. (CHP’li olan) Bakanlık bu kararı nazarı itibare almadığı gibi bu husustaki düşüncesini de salahiyetli daire olan Ankara defterdarlığına bildirmemiştir; bilakis aradan beş ay kadar bir zaman geçtikten sonra bu zamana kadar hiçbir muamele yapılmamış da satın alma işine yeniden başlanıyormuş gibi mevzubahis iki parça gayri menkul hakkında kıymet takdir ettirilmesi için 16/5/1949 tarihinde Ankara defterdarlığına yeni bir yazı göndermiştir. Bunun üzerine belediye muhamminleri (aynı şahıslar) üçüncü defa kıymet takdir etmiş ve evvelce tahmin ettikleri kıymetleri bu defa da kabul etmişlerdir. Bakanlıktan verilen diğer bir emirden sonra belediye muhamminlerince takdir olunan kıymetler salahiyetli komisyondan geçirilmiş ve evvelce muvafık görülmeyip reddedildiği halde bu defa muhammen bedel olarak kabul edilmiştir. Yalnız şu nokta ayrıca şayanı kayıtdır ki belediye muhamminlerinin takdir ettikleri kıymetleri haddi layıkda görmeyip reddeden komisyonun defterdardan başka diğer iki azası bu toplantıya iştirak etmemiş, yeni azalar gelmiş ve bu suretle karar istihsal edilmiştir. 2490 sayılı kanunun 15’inci maddesi hükmüne göre satın alınacak gayri menkullerin muhammen bedelini münasip göreceği şekillerle tayin etmek salahiyeti kanunun 28’inci maddesinde bahsolunan komisyonlara aittir. Komisyon muhammen bedeli tespit ettirerek haddi layık olarak kabul ettikten sonra, halk partisinin (CHP’nin) bu kıymetleri kabul etmeyip belediyece tayin olunacak muhamminlere yeniden kıymet tespit ettirmeyi istemesi kanunun hükmüne aykırıdır. Ancak pazarlık safhasında satıcı tahmin olunan bedelle malını satmaktan imtina edebilir, bu takdirde de hazinece istimlak yoluna müracaat olunurdu. (Bu da yapılmadı!) Ikinci ve üçüncü defa muhammen bedel tespit edilmesi kanun hükümlerine muhaliftir. (…) Bu vaziyet (CHP’li) maliye bakanlığından Ankara defterdarlığı üzerine yapılan tazyik (baskı) ve verilen emirler neticesi mevzuu bahis iki parça gayri menkulün 262.091 lira fazla bedelle satın alınmış olduğunu göstermekte, aynı muhamminlerin halk partisinden satın alınan diğer gayri menkuller için takdir ettiği kıymetlerin doğruluğu hakkında şüphe uyandırmaktadır. (…)
Satıcının o tarihteki iktidar partisi olması, satış tekliflerinin partice, özel olarak (CHP’li) maliye bakanlarının şahıslarına yapılması ve 1949 yılı bütçesine bu yerlerin halk partisinden satın alınması için hususi surette ödenek konulmuş bulunması, satın alma muamelesiyle maliye bakanlarının bizzat meşgul olduğunu göstermekte, bu işte bakanlıkta birinci derecede ilgili ve mesul memur olan milli Emlak genel müdürünün de bakanların isteklerine mani olamadığı, verilen emirleri icra ettiği anlaşılmaktadır.
Bu muamelede mevcut görülen suç 5677 sayılı 14/7/1950 tarihli af kanunun dairesi şumulüne girmektedir. (Dolayısıyla dava açılamıyor) (…) Aynı suretle 37 parsel numaralı arazinin şehir planına göre inşaat sahası haricinde kalan 115.571 metrekarelik kısmının da yine inşaat arsası olarak bir kıymeti mevcut değildir. Inşaat sahası dahilinde bulunan kısmında da hususi ikamete mahsus inşaata müsaade olunamayacağı imar müdürlüğünün yazısında bildirilmektedir. Buna göre gerek satış tarihinde, gerekse bu gün hususi şahıslar tarafından inşaat arsası olarak her hangi bir suretle kullanılması mümkün olmayan bu araziye lalettayin bir arsa gibi günün rayiç fiyatlarına göre kıymet takdir ettirilerek satın alınması doğru değildir. (…)
Diğer taraftan 37 parsel numaralı arazinin beher metrekaresine belediye muhamminleri tarafından 3,5 lira kıymet takdir olunurken, arazi üzerinde (meyveli, meyvesiz ağaçlar bulunduğu) nazarı dikkate alınarak kıymet konulmuştur. Halbuki bu arazi büyük millet meclisi saymanlık kayıtlarına göre 1930-1950 seneleri arasında 1.679.020 lirası inşaat, 598.482 lirası bahçe masrafı olarak hazineden sarfolunan 2.277.502 lira ile ağaçlandırılmış, yollar ve binalar yapılmak suretiyle imar olunmuştur. Hazineden yapılan masraflarla meydana gelen kıymet artışından sonra, bugünkü vaziyete göre muhammen satış bedeli takdir edilmesi doğru değildir.”[42]

*

[42] no’lu dipnot ile ilgili… Nakiller yaptığımız rapordan birkaç sayfa…

***

Neticede halk tarafından bağışlanan ve çoğu hazineden yani Millet’in kesesinden yapılan masraflarla meydana gelen gayrimenkuller mezkur raporda belirtilen yolsuzluklar sayesinde 27.10.1949’da CHP tarafından 1.772.260, 50 lira bedel mukabilinde Hazineye yani Millet’e satılmıştır.[43]

Kısacası Halk, Çankaya köşkünü M. Kemal’e veriyor, M. Kemal de orduya bağışlıyorum diyerek CHP’ye bırakıyor, CHP de halkın kesesinden yaptığı masraflarla burasını genişletiyor ve fakat Millet’in malını Devlet’e yani Millet’e tekrar iade etmek yerine satıyor. Bir de utanmadan “halkçılık” taslıyor. Oh ne ala memleket! Milleti soyup soğana çevirmişler…

*

[43] no’lu dipnot ile ilgili… Satıcı CHP Genel Başkanı Ismet Inönü, alıcı Cumhurbaşkanı Ismet Inönü…

***

O halde “Ama millete bağışladı” demek yerine “Milletin bağışladığını Millete sattılar” diye haykırmak icab eder.

*

***

*

M. Kemal tarafından başka şahıslara “vasiyetname harici” bağışlanan mülkler:

*

***

*

1- Kerim Kısaer’e Ankara Balgat’ta bir “Tarla.”
2- Manevi kızı Ülkü’ye Ankara Orman Çiftliği’nde “Bahçeli ev.”
3- Ismail Hakkı Tekçe’ye Ankara Orman Çiftliği’nde “Bahçe ve arazisi olan kargir ev.”[44]

*

[44] no’lu dipnot ile ilgili… Meclis tutanağı: M. Kemal’in vasiyetnamesinden bağımsız olarak Kerim Kısaer, Ismail Hakkı Tekçe ve Ülkü’ye bağışladığı mülkler…

***

Adı birçok cinayete karışan M. Kemal’in Muhafız Taburu Komutanı Ismail Hakkı Tekçe’ye yapılan bu bağış son derece düşündürücüdür. Ayrıca kendisine M. Kemal tarafından birçok değerli hediyeler de verilmiştir.[45]

Tekçe vefatından evvel hayatının bir kısmını Şişli’de bulunan ve “Atatürk”e ithafen “Atamın” adını verdiği apartmanında geçiriyordu.[46] Şişli gibi bir yerde koskoca bir apartmana nasıl sahip olmuştu? 1943’de “Tümgeneral” rütbesine terfi eden ve 1951’de emekli olduktan sonra aşağıdaki “Emekli Sandığı Belgesi”ne göre 700 TL emekli maaşı alan[47] bir kimse bu parayı nereden bulmuş olabilir?

*

[47] no’lu dipnotta bahsi edilen Ismail Hakkı Tekçe’ye ait Emekli Sandığı Belgesi: “700 lira aylık bağlanmıştır…”

***

*

***

*

M. Kemal’in mirasçısı olan kız kardeşi Makbule’ye intikal ettiği “bilinen” gayrimenkuller:

*

***

*

1- Samsun’da CHP işgalinde bulunan “köşk.”

2- Dörtyol’da bulunan “Bahçe.”

3- Dörtyol’da bulunan “Tarla.”

4- Isparta Eğridir’de “Canadası.” ADA!!

5- Eğridir’de “Bahçe.”

6- Antalya’da bir “Ev.” (Bu ev bilahare özel saymanlıkça istimlak edilmiştir.)

7- Kızılcahamam’da Soğuksu namiyle maruf mahaldeki “gayrimenkul” kız kardeşi Makbule Hanım’a tevarüs etmiş ve 1500 lira mukabilinde belediyeye satmıştır.

8- Erzurum’da bir “Ev” veraset yoluyla kız kardeşi Makbule Hanım tarafından 10 bin liraya satılmıştır.

9- Isparta Eğridir’de “7 dekar genişliğinde Can adası ve Unadası” kız kardeşi Makbule Hanım’a intikal etmiş ve adı geçen tarafından 1500 lira mukabilinde Raşit Taner’e satılmıştır. ADA!!

10- Izmir’de Atatürk caddesinde 4 numaralı “konak” kız kardeşi Makbule Hanım’a intikal etmiş ve Atatürk müzesi yapılmak üzere 25.9.1940 tarihinde 30 bin lira bedelle Izmir Belediyesine satılmıştır.

11- Konya’da istasyon caddesinde “345 ada 7 parsel 2825 metre karelik bahçe ve içindeki bina” kız kardeşi Makbule Hanım’a intikal etmiş ve onun tarafından Özel Saymanlığa satılmıştır.

12- Samsun’da CHP binası olarak kullanılan “bina” kız kardeşi Makbule Hanım’a intikal etmiştir. Bu gayrimenkul, 4500 lirası (19 Mayıs Halk Müzesi tesis ve istimlak bedeli) olarak konulan ödenekten ve 11200 lirası da CHP tarafından belediyeye ödenmek suretiyle 15313 liraya Makbule Hanım’dan 24.5.1945 tarihinde istimlak edilerek CHP’ye (19 Mayıs Halk Müzesi) olarak kullanılmak üzere teberru edilmiştir.

13- Trabzon’da bir “köşk eşyasıyla” birlikte kız kardeşi Makbule Hanım’a intikal etmiş. Bunun üzerine Trabzon belediyesi tarafından açılan dava neticesiyle geri alınmıştır.[48]

Ancak aşağıdaki belgeden de görüleceği üzere o tarihe kadar kiranın Makbule Hanım’a ödendiği anlaşılmaktadır.[49]

*

[49] no’lu dipnota dair… Bursa’daki eve ait olan 5000 lira, Samsun’daki Parti binası ve Trabzon’daki köşkün kirası ile ilgili belgeler…

***

Yukarıdaki listenin 9. maddesinde görüldüğü üzere Makbule Hanım bir “ada”ya bile sahipti. Bu bilgiyi seneler evvel ilk defa Mustafa Armağan’ın bir yazısında okumuş ve inanamamıştım. Isparta Eğridir’de bulunan “Can adası” ile ilgili Cumhuriyet gazetesinde şu malumat verilir:

“20 Mart 1930’da, Atatürk’ün Eğridir’e gelişinde, Eğridirliler tarafından Ata’ya hediye edilen bir hektarlık Can adasına, turistik piknik evleri yapılmasına başlanmıştır. Atatürk, kendisine hediye edilen adayı, kardeşi Makbule Hanım’a vermişti. Daha sonra Makbule Hanım tarafından özel bir firmaya satılan ada, turistik bir dinlenme yeri olarak değerlendirilmektedir. Resimde, Atatürk’e hediye edilen Can adası görülmektedir.”[50]

Şaşırmamak hatta isyan etmemek elde değil! Halktan alıyorsunuz, niye satıyorsunuz? Neden tekrar halka iade etmiyorsunuz diye mırıldanmaktan kendimi alamıyorum. Hakikaten pes yani… Nasıldı? “Devletin malı deniz, yemeyen keriz” mi deniyordu?

*

[50] no’lu dipnotta sözü edilen haber ve Can adasının resmi…

***

Ankara Asliye Birinci Hukuk Mahkemesinden sâdır olan
7.12.1938 tarihli ve 38/2509 esas ve 1627 karar sayılı Veraset Ilâmı gereğince; Atatürk’ün yegâne kanuni mirasçısı olan kız kardeşi Makbule Boysan’a miras suretiyle intikal eden muhtelif il ve ilçelerdeki 17 parça gayrimenkul emvalin (malların) vergide kayıtlı kıymetlerinin toplamı olan 42.726,60 lira gayrimenkul ve mahkemece tespit ve tahrir edilerek değer konulan menkul emvalin kıymetini teşkil eden 34.416,73 lira da menkul matrah üzerinden vergilendirilmiştir.[51]

*

[48] no’lu dipnot ile ilgili… Meclis tutanağı: M. Kemal’in mirasçısı olan kız kardeşi Makbule‘ye intikal ettiği “bilinen” gayrimenkuller…

***

Bunlar sadece bilinenlerin bir kısmıdır.

*

***

*

M. Kemal “Hazine”ye ne bağışladı?

*

***

*

Peki o halde kemalistlerin, Millet’e yani Hazine’ye bağışladığını iddia ettikleri meselenin aslı nedir?

M. Kemal sadece, çoğu hazine yardımıyla meydana getirilen “çiftlikleri ve üzerindeki fabrikaları” tekrar ait olduğu yere yani hazineye devretti. Üstelik hepsini değil, çoğunu…. Dışişleri eski Bakanları’ndan Ismail Cem’in ifadesiyle;

“Atatürk, çoğunu ölümünden bir süre önce hazineye devredeceği çeşitli çiftliklerin, fabrikaların, imalathanelerin kurucusu ve sahibidir.”[52]

Daha da garibi, bunları Inönü’nün baskısıyla devretti. Şayet Inönü baskı yapmasaydı bağışlamak yerine “Hazine’ye satacaktı…” Evet! Satacak ve bundan elde edilen parayı da CHP’ye verecekti. Zaten aralarının bozulmasına sebep olan vak’alardan biri de budur.

M. Kemal’in çiftliği elden çıkarmak istemesindeki sebebi Inönü şöyle anlatıyor:

“Aslında çiftliği elden çıkarmanın bir sebebi de ‘zarar etmesi’. Ondan ‘kurtulmak’ için satış muamelesi düşünülüyor.”

Yani M. Kemal “zarar ettiği” için Orman Çiftliğini hazineye “bağışlamak” değil, “satmak” istiyordu.

Bu gerçeği de yine bizzat M. Kemal’i “bağışlamaya” ikna eden Inönü’nün hatıralarından okuyalım:

“Bu meseleyi ben açtım Atatürk’e, Atatürk’le ilk görüşmemde Orman Çiftliğinin ‘satın alınması’ meselesini konuştuk. Atatürk Ziraat Vekaleti’nin çiftliği almak istediğini söyledi. O zaman hatırımda tam rakamı kalmadı, bedeli meselesinin konuşulduğunu da orada öğrendiğimi zannediyorum. Ben buna itiraz ettim.

Orman Çiftliğini yetiştirmek için çok emek sarf etmişsiniz, ama hükümet ve devlet de bir örnek göstermek için gösterdiğiniz gayreti kolaylaştırmak üzere çok emek sarf etmiştir. Büyük ölçüde hükümet yardımı ile meydana gelmiş bir eseri tekrar hazineye satmak muamelesi bizim için doğru olmaz.

– Ne olacak çiftlik diye sordu… Hazineye ver doğrudan doğruya dedim… O halde ben vereyim dedi.”[53]

Şimdi bazıları, “ne malum Ismet Inönü’nün yalan söylemediği?” minvalinde bir itirazda bulunabilir. Çünkü M. Kemal onların beyinlerine “kutsal” bir varlık olarak şırınga edilmiştir. Onun aleyhinde olan her sözü yalan ve iftira olarak kabul ediyorlar.

Halbuki M. Kemal’in özel hesaplarını tutan ve harcamalarını yapan kişi olarak bilinen ve büyük bir güven duyulan Umumi Kâtibi (Genel Sekreteri) Hasan Rıza Soyak’ın söyledikleri Inönü’yü doğrulamaktadır.

Soyak devir işleminin nasıl başlatıldığını şöyle anlatır:

“1937 senesi Mayıs ayı içindeydi; memleket dışında bir vazife ziyaretine çıkacak ve ilkin Paris’e uğradıktan sonra Almanya’ya gidecektim.

– Çocuk! Çabuk gel, gel de artık şu çiftliklerin devir işini halledelim. Biliyorsun ben 1927 senesinde, Büyük Nutkumu verdiğim celselerden birinde TBMM’ye bunların partiye ait olduğunu söylemiştim. Bu itibarla devir esnasında hükümetten, parti için bir miktar para alırsak iyi olacaktır. Bakalım Ismet Paşa’nın avdetinde (dönüşünde) meseleyi onunla da görüşeceğim,[54] en münasip şekli o zaman kararlaştırırız.”[55]

Bu arada M. Kemal -yukarıda Inönü’nün anılarından da naklettiğimiz gibi- Inönü ile görüştükten sonra kararını değiştiriyor ve Avrupa’dan dönen Hasan Rıza’ya yeni kararını açıklıyor. Soyak’ın hatıralarından aynen naklediyorum:

“Istanbul’a vardığım gün, Atatürk de buraya gelmişti ve birkaç saat sonra Karadeniz yolu ile, Doğuya doğru bir seyahate çıkmak üzere idi; kendisi ile karşılaşınca, Inönü ile görüştükten sonra çiftlikleri, bütün tesis ve varlıklarıyla, hazineye hibe etmeye katî karar verdiğini söyledi ve bana şu talimatı verdi:

‘Sen bu akşam Ankara’ya git; mevcudu tespit edip, bir listesini yap.”[56]

Dikkat edilirse evvela Soyak’a: “hükümetten, parti için bir miktar para alırsak iyi olacaktır” diyor ve fakat Inönü ile görüştükten ve Soyak Avrupa gezisinden döndükten sonra “hazineye hibe” edeceğine dair “yeni” kararını açıklıyor.

Diğer bir şahit ise TBMM eski Başkanı Kazım Özalp Bey’dir. Özalp, Ismet Inönü’nün teklifi üzerine M. Kemal’in bu çiftliği:

“borçlarıyla beraber hükümete devretmeye”[57] razı olduğunu söyleyerek Inönü’yü teyit etmektedir.

Dönemin önde gelen CHP milletvekillerinden Asım Us’un ifadesi ise gayet açıktır: “Atatürk çiftliklerini esasen partiye vermiştir. Şimdi hazineye veriyor.”[58]

Nitekim M. Kemal, yukarıda Soyak’tan yaptığımız nakilde de tebarüz ettirildiği üzere 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında Ankara’da yapılan Cumhuriyet Halk Fırkası (CHP) Büyük Kongresi’nde malını mülkünü CHP’ye bağışlayacağını açıkladı. Verdiği bu karar dönemin basınında yer aldı. “Gazi Hazretleri Emlakını Fırkaya (Partiye) Verdi” başlığıyla verilen bir haber şöyleydi:

“Ankara, 19 (A.A) Gazi M. Kemal Paşa bugünkü nutuklarında ‘Umumi Büyük Taarruz’dan bahisle taarruzun nasıl hazırlandığını izah etmişler ve bi’l-münasebe minen haricinde olarak dokuz seneden beri kendi emirlerine isimleri malum ve gayri malum zevat tarafından verilen para ve yapılan teberruatın hesabını vermişlerdir. Müşarünileyh hazretleri bu paranın mühim kısmının Büyük Taarruz için nasıl sarf ve sonra iade edildiğinden ve şimdiye kadar sarf olunan mikdar ile el-yevm mevcud kalan mebaliğden bahsetdikten sonra medid alkışlar arasında şu sözleri ilave buyurmuşlardır:
‘Bundan başka Efendiler; vaktiyle Ankaralı hemşehrilerim tarafından bana hediye edilüb el-yevm ikamet etmekte bulunduğum Çankaya’daki ev ile Bursa, Trabzon, Erzurum, Antalya, Konya, Izmir’de bana hediye edilen evlerle Ankara’da satın aldığım bir kısım arazi vardır ki bunların hepsi fırkamındır (partimindir / CHP’nindir).”[59]

*

[59] no’lu dipnotta geçen 1927 senesine ait haber…

***

Ancak kemalistlere göre M. Kemal mal varlığını hazineye bağışlamak için bir kanun çıkarttırmış ve böylelikle ölümü halinde servetinin mirasçılarına intikal etmeden, devlete ve millete kalmasını sağlamıştır. Halbuki yukarıdaki haberde de görüldüğü üzere bütün malını-mülkünü CHP’ye bırakacağını ilan etmişti. Şimdi bu ilanın sözde kalmadığını ve resmiyete döküldüğünü ispatlayalım.

Kemalistlerin bu mevzu hakkında yaptıkları en büyük sahtekarlıklardan veya cehaletlerinden biri şu kanun maddesine getirdikleri yorumdur:

“Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin Kanunu Medeninin 452’nci Maddesine Göre Olan Tasarruflarının, Mahfuz Hisseler Hakkındaki Hükümden Müstesna Olduğuna Dair Kanun.”

Iddiaya göre M. Kemal Medeni kanun mucibince varislerine intikal etmesi lazım gelen mirasını millete bağışlamak için yukarıdaki kanunu çıkarttırarak, kendisini, yürürlükte olan “Medeni Kanun”a bir istisna teşkil ettirmiş… Hakikaten gerek Büyük Millet Meclisi’nde oylamaya konulan[60] ve gerekse Resmi Gazete’de çıkan[61] kanun maddesine bakacak olursak sanki öyle yorumlanabilir“miş” gibi gözükür:

*

[60] ve [61] no’lu dipnotlarda bahsi edilen kanunun TBMM’nde oylandığına ve Resmi Gazete’de çıktığına dair…

***

Fakat nasıl ki Kur’an-ı Kerim ayetlerinin “Esbab-ı Nüzul” yani “Iniş Sebepleri” ve Hadis-i şeriflerin “Sebeb-i Vürud” yani “Söylenme Sebepleri” varsa, kanunların da “Esbab-ı Mucibe”leri yani “Gerektirici Sebepleri” başka bir ifadeyle “Gerekçeleri” olur. Işte bu kanunun “Esbab-ı Mucibe”sinde şunlar yazar:

“…Geçirdiğimiz büyük ve tarihi devrin istisnai hususiyetlerinden doğan bu mahiyetteki malların tabii hallerin icabına göre tespit edilen kanunu medenideki kayıt ve şartlar dairesinde vasiyet hükümlerine tabi olmasını Büyük Reisimiz (M. Kemal) doğru bulmayarak bu serveti yine inkılabın derinleşip kökleşmesinde ve milli gidişin ileri hamlelerle kuvvetlendirilmesinde tayin buyuracakları kayitler altında tasarruf edilmek üzere reisi bulundukları Cumhuriyet halk fırkasına (CHP’ye) vasiyet tarikile bırakmak arzusundadırlar.”[62]

*

[62] no’lu dipnotta zikredilen kanunun gerekçesi…

***

Yani M. Kemal bu kanunu, çiftliklerini hazineye değil; CHP’ye bağışlayabilmek için çıkarttırmıştır.

Nitekim mezkur kanunun Meclis’te kabul edilmesinin hemen ertesi günü bu karar, M. Kemal’in gazetesi “Hakimiyet-i Milliye”de çıkan bir haberde de bu şekilde duyurulmuştur:

“Büyük Gazi’miz Servetinin Hepsini Fırkasına (Partisine/CHP’ye) Bırakıyor.”[63]

*

[63] no’lu dipnotta verilen 13 Haziran 1933 tarihli haber…

***

“Atatürk’ün Vasiyeti” adlı bir kitap yazan Mazhar Levendoğlu’nun konuyla ilgili yorumu, burada ortaya koyduğumuz gerçekleri teyit etmektedir:

“M. Kemal, 1927 yılında, Nutku’nu verdiği oturumların birinde Büyük Millet Meclisine çiftliklerin Partiye ait olduğunu söylemiştir. Atatürk, bu yargısında o denli kesindir ki çiftlikleri hep Parti’nin malı saymıştır.”[64]

Evet… Sanırım mesele anlaşılmıştır. Fakat biz yine de neticeyi maddeler halinde sıralayalım:

M. Kemal;

Bütün parasını,
Bütün hisse senetlerini,
Çankaya’daki menkullerini yani taşınır mallarını,
Çankaya’daki gayrimenkullerini yani taşınmaz mallarını “CHP”ye bırakmıştır.

Her seneki nemadan; Kız kardeşi Makbule Hanım’a ve manevi kızlarına aylık bağlatmış ve yine bunlara ve başka şahıslara ve bilhassa CHP’ye vasiyetname harici başka mal-mülk de bırakmıştır. Çoğunu hazine yardımıyla meydana getirdiği çiftliklerin CHP’nin malı olduğunu ilan etmiş, bunun için kanun çıkarttırmış, devlete satıp parasını CHP’ye vermek istemiş ve fakat Inönü’nün baskısıyla istemeyerek de olsa çoğunu hazineye üstelik “borçlarıyla” birlikte devretmek mecburiyetinde kalmıştır. Ama sadece çiftlikleri… Para, hisse senetleri, menkul ve gayrimenkulleri CHP’ye bırakmıştır. Inönü ile arasının açılmasına sebep olan vak’alardan biri de bu bağış meselesi olmuş ve aynı sene Inönü’yü Başbakanlık koltuğundan atmıştır. CHP’ye bağışladığı mülkler ise daha sonra yukarıda tek tek ispat edilen yolsuzlukla devlete satılmıştır. Kısacası M. Kemal’in devlete ve millete tek kuruş bile bağışlamak niyetinde olmadığı açıkça görülmektedir.

*

M. Kemal ve dostları Florya plajında eğlenirken… Arkada inşa halinde olan Florya Deniz Köşkü…

***

Olmayan bir şeyi olmuş gibi anlatmak marifet değil; cinayettir. Artık yalan hikaye ve hurafelerin miadı dolmuştur.

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] M. Kemal Atatürk’ün mal varlığı, serveti (Geniş kapsamlı): https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/07/03/m-kemal-ataturkun-mal-varligi-serveti-genis-kapsamli/

[2] Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30.10.0.0/269/808/1.

Ayrıca bakınız;

–(M. Kemal Atatürk’ün Genel Sekreteri) Hasan Rıza Soyak, Atatürk’ten Hatıralar, Yapı ve Kredi Yayınları, Istanbul 1973, cild 2, sayfa 757-758.

–Ulus Gazetesi, 29 Kasım 1938.

Vasiyetnamenin açılması sırasında hazır bulunanlardan biri de Adalet Bakanı Hilmi Uran idi. Uran o ânı şöyle anlatır: “Mahkeme salonu üst katta, sokağa nazır küçük bir odaydı. Biz, dinleyici sıralarına gelişigüzel oturduk. Hakim vasiyetnameyi açtı. Vasiyetname, iç içe iki zarf içindeydi. Ilk zarf mühürlü ve imzalıydı. Ikinci zarf içinde de vasiyetnameyle birlikte bir de zabıt vardı. Bu zabıtta, Noter Ismail Kunter ile Doktor Neşet Ömer’in ve umumi katip Hasan Rıza Soyak’ın imzaları vardı.” Bakınız; Hilmi Uran, Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950), Iş Bankası Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2017, sayfa 276. (Ilk Baskı: 1958)

[3] Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 490.01/1598/523/3, 6.

[4] Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 490.01/1598/523/3, 4.

[5] Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 490.01/1598/523/3, 2.

[6] Erhan Afyoncu, Coşkun Yılmaz, Cumhuriyet Istanbulunda Otomobil, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, Istanbul 2020, sayfa 285.

[7] Hilmi Uran, Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950), Iş Bankası Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2017, sayfa 396. (Ilk Baskı: 1958)

Aynı hadiseyi eski Başbakanlardan CHP milletvekili Nihat Erim de anlatır. Bakınız; Nihat Erim, Günlükler (1925-1979), cild 1, (Hazırlayan: Ahmet Demirel), Yapı Kredi Yayınları, Istanbul 2005, sayfa 433.

[8] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 8, Cild 10, Içtima 43, 16 Şubat 1948, sayfa 159.

[9] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 8, Cild 10, Içtima 43, 16 Şubat 1948, sayfa 190.

[10] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 8, Cild 10, Içtima 44, 18 Şubat 1948, sayfa 235.

[11] Akis Dergisi, 21 Nisan 1956, sayfa 11.

[12] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Celal Bayar Arşivi, Yer no: 3/4-35 Fihrist no: 2175 ve 2175-4’den nakleden; Erhan Afyoncu, Coşkun Yılmaz, Cumhuriyet Istanbulunda Otomobil, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, Istanbul 2020, sayfa 283-284.

[13] Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30.11.1.0/246/27/2.

[14] 27.12.1933 tarih ve 2364 sayılı Kanun. Resmi Gazete, sayı 2595, 3 Kanunusani 1934, sayfa 3357.

[15] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, 01024616’dan nakleden: Murat Bardakçı, Atatürk’ün Mutfağı, Turkuvaz Kitap, Istanbul 2022, sayfa 190.

[16] Mazhar Levendoğlu, Atatürk’ün Vasiyeti, Köprü Kitap, 2. Baskı, Istanbul 2011, sayfa 105-106. (1. Baskı: 1968)

[17] 20.5.1955 tarih ve 6597 sayılı Kanun. Resmi Gazete, sayı 9013, 27 Mayıs 1955, sayfa 11941.

[18] 20.5.1955 tarih ve 6598 sayılı Kanun. Resmi Gazete, sayı 9013, 27 Mayıs 1955, sayfa 11941.

[19] 18.5.1955 tarih ve 6567 sayılı Kanun. Resmi Gazete, sayı 9013, 27 Mayıs 1955, sayfa 11929.

[20] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 9, Cild 5, Içtima 38, 2 Şubat 1951, sayfa 21-22.

[21] Falih Rıfkı Atay, Çankaya, Bateş Yayınları, Istanbul 1980, sayfa 525. Bu kaynakta Rukiye’nin ismini zikrederken, daha evvel neşrettiği hatıralarında yalnızca “yakınlarından biri” demişti:

“Bir gün imar mütehassısına Atatürk’ün yakınlarından biri için yaptıracağı bir ev projesi getirmişlerdi.” Bakınız; Falih Rıfkı Atay, Çankaya, cild 2, Dünya Yayınları, Istanbul 1958, sayfa 389. (Sansürsüz baskı)

Falih Rıfkı, yeni baskıda neden ilaveler yaptığını kitabın “Önsöz”ünde şöyle açıklar: “Atatürk devri üzerine hatıralarımı 1952’de ‘Dünya’ Gazetesinde yayınlamıştım. Bu eserin iki eksiği vardı: Biri Atatürk devrini bilenler için olmak, öteki de o günlerde sırasız sayılabilecek bazı olayları açıklamamak. Şimdi bu iki eksiği tamamlayarak ‘Çankaya’yı yeniden yayınlıyorum.”

[22] Hüsrev Gerede’nin Anıları – Kurtuluş Savaşı, Atatürk ve Devrimler (Hazırlayan: Sami Önal), Literatür Yayıncılık, 2. Baskı, Istanbul 2002, sayfa 273.

[23] Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 490.1.0.0/1597/522/1, 2-3-4.

[24] Eriş Ülger, Ümmid-i Aşkım Fikriye, Bilgi Yayınevi, Ankara 2015, sayfa 167-168.

[25] Hıfzı Topuz, Gazi ve Fikriye, Remzi Kitabevi, 28. Baskı, Istanbul 2020, sayfa 237. (1. Baskı: 2001)

[26] Şemsi Belli, Fikriye, Bilgi Yayınevi, 4. Baskı, Ankara 2010, sayfa 148-149.

[27] Altemur Kılıç, Kılıç’tan Kılıç’a / Bir Dönemin Tanıklığı, Remzi Kitabevi, Istanbul 2005, sayfa 49.

Ayrıca bakınız; Nuyan Yiğit, Atatürk’le 30 Yıl / Ibrahim Süreyya Yiğit’in Öyküsü, Remzi Kitabevi, 3. Baskı, Istanbul 2006, sayfa 233.

[28] Hıfzı Topuz, Gazi ve Fikriye, Remzi Kitabevi, 28. Baskı, Istanbul 2020, sayfa 267. (1. Baskı: 2001)

[29] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 9, Cild 3, Içtima 19, 15 Aralık 1950, sayfa 239.

Ayrıca bakınız; (M. Kemal Atatürk’ün Genel Sekreteri) Hasan Rıza Soyak, Atatürk’ten Hatıralar, Yapı ve Kredi Yayınları, Istanbul 1973, cild 2, sayfa 686.

[30] (M. Kemal Atatürk’ün Genel Sekreteri) Hasan Rıza Soyak, Atatürk’ten Hatıralar, Yapı ve Kredi Yayınları, Istanbul 1973, cild 2, sayfa 713.

[31] Ismet Inönü, Defterler (1919-1973), cild 1, (Hazırlayan: Ahmet Demirel), Yapı Kredi Yayınları, Istanbul 2001, sayfa 253.

[32] (M. Kemal Atatürk’ün Genel Sekreteri) Hasan Rıza Soyak, Atatürk’ten Hatıralar, Yapı ve Kredi Yayınları, Istanbul 1973, cild 2, sayfa 713.

[33] Türkiye Iş Bankası, “Tarafımızdan ve Nezdimizde Açtırılan Akreditiler (Defteri)”, Etlik Arşivi; “Alacaklı Cari Hesap Defteri: 153-166/1, (1 Temmuz 1925-30 Haziran 1939), Etlik Arşivi; “Alacaklı Cari Hesap Defteri: 152-167/1” (1 Ocak 1925-8 Mart 1939). Uygur Kocabaşoğlu, G. Sak, F. Erkal, S. Sönmez, Ö. Gökmen, N. Şeker, M. Uluğtekin, “Iş Bankası Tarihi”, Iş Bankası Yayınları, Istanbul 2001, sayfa 97.

Hesap ekstreleri için bakınız;

https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2021/03/07/m-kemal-ataturkun-banka-hesaplari-ve-para-ile-iliskisi/

[34] Sina Akşin “Atatürk’e Ilişkin Kimi Notlar” Düşün Yazıları, Atatürkçü Türk Kültür Dergisi, Kasım 2011, sayfa 19.

[35] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 9, Cild 3, Içtima 19, 15 Aralık 1950, sayfa 241.

Ayrıca bakınız; Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 490.1.0.0/1656/761/1.

[36] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 9, Cild 3, Içtima 19, 15 Aralık 1950, sayfa 240.

Ayrıca bakınız; Ulus Gazetesi, 12 Mayıs 1938.

[37] Ulus Gazetesi, 12 Mayıs 1938.

Ayrıca bakınız; TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 9, Cild 3, Içtima 19, 15 Aralık 1950, sayfa 240.

[38] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 9, Cild 3, Içtima 19, 15 Aralık 1950, sayfa 241. Kemalist yazar ve CHP Milletvekili Asım Us: “Anadolu Ajansına bu hususta beyanat veren salahiyetli zatlar Büyük Önder tarafından gerek hazineye, gerek Partiye ve Ankara Belediyesine verilen emlak ve arazinin maddi kıymetini dört buçuk ile beş milyon lira arasında gösteriyorlar.” Bakınız; Asım Us, “Atatürkün Teberruleri”, Kurun Gazetesi, 13 Mayıs 1938.

[39] Hakimiyet-i Milliye Gazetesi, 31 Mayıs 1921.

[40] Murat Bardakçı, Atatürk’ün Mutfağı, Turkuvaz Kitap, Istanbul 2022, sayfa 51-52.

[41] Vatan Gazetesi, 28 Aralık 1948’den nakleden; Cemil Koçak, CHP Iktidarının Sonu / Türkiye’de Iki Partili Siyasi Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950) cild 6, Iletişim Yayınları, Istanbul 2017, sayfa 220, dipnot 193.

[42] Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30.1.0.0/87/549/11.

[43] Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30.18.1.2/120/72/5.

[44] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 9, Cild 3, Içtima 19, 15 Aralık 1950, sayfa 240.

[45] Ismail Safi, Son Komitacı Ismail Hakkı Tekçe / Hatıralar ve Belgeler, Eskiyeni Yayınları, Ankara 2019, sayfa 197.

[46] Muhafızı Atatürk’ü Anlatıyor / Emekli General Ismail Hakkı Tekçe’nin Anıları, Kaynak Yayınları, Istanbul 2000, sayfa 10.

[47] Ismail Safi, Son Komitacı Ismail Hakkı Tekçe / Hatıralar ve Belgeler, Eskiyeni Yayınları, Ankara 2019, sayfa 321.

[48] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 9, Cild 3, Içtima 19, 15 Aralık 1950, sayfa 241-242.

[49] Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 490.1.0.0/1598/523/3.

[50] Cumhuriyet Gazetesi, 16 Kasım 1971.

[51] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 9, Cild 5, Içtima 38, 2 Şubat 1951, sayfa 21-22.

[52] Ismail Cem, Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi, Iş Bankası Yayınları, 29. Baskı, Istanbul 2021, sayfa 235.

[53] Ismet Inönü, Hatıralar, 2. Kitap, Bilgi Yayınları, Istanbul 1987, sayfa 287.

[54] Başbakan Ismet Inönü o sırada Ingiltere Kralı VI. George’un taç giyme töreninde Türkiye’yi temsilen Londra’da bulunuyordu. Bakınız; Ulus Gazetesi, 5 Mayıs 1937.

[55] Hasan Rıza Soyak (M. Kemal Atatürk’ün Genel Sekreteri), Atatürk’ten Hatıralar, Yapı ve Kredi Yayınları, Istanbul 1973, cild 2, sayfa 687.

[56] Hasan Rıza Soyak (M. Kemal Atatürk’ün Genel Sekreteri), Atatürk’ten Hatıralar, Yapı ve Kredi Yayınları, Istanbul 1973, cild 2, sayfa 687.

[57] Kazım Özalp – Teoman Özalp, Atatürk’ten Anılar, Iş Bankası Yayınları, Ankara 1992, sayfa 60.

[58] Asım Us, Hatıra Notları, (Hazırlayan: Ibrahim Dervişoğlu), Kitabevi Yayınları, Istanbul 2012, sayfa 126.

[59] Vakit Gazetesi, 21 Ekim 1927. Bu haber aynı gün Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinde de çıkmıştır.

[60] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 4, Cild 16, Içtima 70, 12 Haziran 1933, sayfa 205-206.

[61] 12.6.1933 tarih ve 2307 sayılı Kanun. Resmi Gazete, 19 Haziran 1933, sayı 2431, sayfa 2741-2742. “Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin Kanunu Medeninin 452’nci Maddesine Göre Olan Tasarruflarının, Mahfuz Hisseler Hakkındaki Hükümden Müstesna Olduğuna Dair Kanun.”

[62] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 4, Cild 16, Içtima 70, 12 Haziran 1933, Sıra 323, Başvekalet Muamelat Müdürlüğü, 10.6.1933 tarih ve 6/1831 sayılı tezkere, TBMM Adliye Encümeni Karar No. 41, Esas No. 1/750, 11.6.1933.

[63] Hakimiyet-i Milliye Gazetesi, “Büyük Gazi’miz Servetinin Hepsini Fırkasına (CHP’ye) Bırakıyor”, 13 Haziran 1933.

[64] Mazhar Levendoğlu, Atatürk’ün Vasiyeti, Köprü Kitap, 2. Baskı, Istanbul 2011, sayfa 143. (1. Baskı: 1968)

.

**********

.

Kadir Çandarlıoğlu

https://www.instagram.com/kadir_candarlioglu_gercektarih

https://instagram.com/belgelerlegercektarihcom

.

Paylaşım Şartı:

Paylaşmak istediğiniz bir yazı, görsel vs. varsa, alakalı yazıya gidin ve yukarıdaki adres çubuğunda görülen linki kopyalayıp paylaşmak istediğiniz yere yapıştırın. Yani YALNIZCA LİNK PAYLAŞIMINA MÜSAADE EDİYORUZ. Ayrıca yazının sonunda “facebook” veya “twitter”ın sosyal medya paylaşım butonları var. O butonlara tıklayarak da paylaşılabilir. Başka türlüsüne hiçbir surette rızamız yoktur.

*

 

SHARE THİS:

• Twitter
• Facebook
•  

İLGİLİ

M. Kemal Atatürk’ün mal varlığı, serveti (Geniş kapsamlı)Temmuz 3, 2012"DÜŞÜNDÜREN YAZILAR" içinde

Türk Tarih Kurumu: M. Kemal Atatürk Masondu!Kasım 28, 2014"ISLAM DÜŞMANLARI" içinde

M. Kemal Atatürk’ün Makam Arabaları ve SaraylarıHaziran 22, 2020"KEMALIZM" içinde

 KEMALIZM, M. KEMAL ATATÜRK   ATATÜRK MALVARLİGİNİ MİLLETE Mİ BAGİSLADİ, ATATÜRK'ÜN MAL VARLİGİ, ATATÜRKÜN SERVETİ, M. KEMAL MALVARLİGİNİ MİLLETE Mİ BAGİSLADİ, M. KEMAL'İN MAL VARLİGİ, M. KEMALİN SERVETİ

M. Kemal Atatürk, “Gökten Indiği Sanılan Kitaplar” sözüyle ne demek istedi? Ilave Bilgiler…

*

M. Kemal’in 1 Kasım 1937 tarihinde yaptığı Meclis konuşmasının sonunda;

“Fakat, bu prensipleri, gökten indiği sanılan kitapların dogmaları ile asla bir tutmamalıdır. Biz, ilhamlarımızı, gökten ve gayipten değil doğrudan doğruya hayattan almış bulunuyoruz”[1] derken, “gökten indiği sanılan kitaplar” ifadesinden kastının, Kur’an-ı Kerim gibi “ilahi kitaplar” olduğunu daha evvel paylaştığımız bir makalede uzun izahlarla ve hiçbir itiraza mahal bırakmayacak bir surette ispat etmiştik. Bu sebeple şimdi hepsini burada tekrar etmeyi lüzumlu görmüyoruz. Biz burada sadece “ilave bilgiler” paylaşmakla iktifa edeceğiz. Arzu edenler bu yazıyı okuduktan sonra “Kaynaklar” kısmında [2] no’lu kaynağa eklediğimiz bağlantıya tıklayıp söz konusu yazıyı okuyabilirler.

*

M. Kemal’in [1] no’lu dipnotta bahsi geçen 1 Kasım 1937 tarihli Meclis konuşmasının ilgili kısmına ait tutanağı…

***

*

M. Kemal’in [1] no’lu dipnotta bahsi geçen 1 Kasım 1937 tarihli Meclis konuşmasının ilgili kısmına ait video görüntüsü…

***

Esasen M. Kemal’in bu konuşmada ilahi kitapları kastettiğini kemalistlerin az çok “okumuş” kesimi biliyor, fakat yalan yanlış teviller yapmak suretiyle müslüman aile ortamında doğup büyümüş ve Islami hassasiyetlere sahip olmakla birlikte dini ve tarihi malumatı zayıf insanları aldatmaya ve böylelikle de bu batıl rejimi ayakta tutmaya çalışıyorlar. Işte bizim bütün gaye ve gayretimiz gerçekleri olduğu gibi ortaya koyup insanların aldatılmasına mani olmaktır.

Bu kısa bilgilendirmeden sonra artık asıl meselemize geçebilirz. Yazıyı ikiye taksim ettik. Evvela M. Kemal’e ait sözlerin “ne” manaya geldiği üzerinde duracağız, ardından “Gökten inen kitaplar” ifadesinin gerek sözlüklerde, gerek Hukuk metinlerinde ve gerekse şiirlerde-edebiyatta “ilahi kitaplar” manasında kullanıldığını ortaya koyacağız.

Aslında mevzu o kadar açıktır ki, bunu tartışma konusu yapmak kadar cahilce bir tavır olamaz. Fakat biz cehaleti bertaraf etmekte kararlıyız. M. Kemal’in burada ilahi kitapları kastettiği hususunda en ufak bir tereddüt dahi söz konusu değildir. Zaten kullandığı;

“Gökten inen kitap”, “Dogma”, “Ilham”, “Gayb” gibi kelimeler bizatihi Islam literatürünün temel kavramlarındandır. Doğrudan itikada, iman esaslarına taalluk eden kavramlardır. Mesela “Ilham” kavramı aslında Islami terminolojide “Vahiy” olarak da kullanılır. Her ikisi de “Gayb” bilgisinin kaynaklarındandır. Nitekim Nahl Suresi’nin 68’inci ayetinde; “Rabbin bal arısına vahyetti” buyurulur lakin burada “ilham” manasındaki vahyin kastedildiği hususunda müfessirler arasında ittifak vardır. Zira “vahiy”, Peygamberlere mahsustur. “Ilham” ise geneldir. Mahiyet itibariyle ikisi aynıdır, aralarında sadece derece farkı vardır diyebiliriz. Yani her vahiy ilhamdır ama her ilham vahiy değildir. “Vahiy”de yanılma ihtimali yoktur. (Fussilet Suresi 41-42). Peygamberlere “gökten” ve “gayb”dan “Vahiy” ile bilgi verilir. Verilen bu bilgi “nas” kabul edilir. “Nas” ise; M. Kemal’in kullandığı “dogma” kavramının Islami terminolojideki karşılığıdır.

Işte M. Kemal; Peygamberlerin “Vahiy”le “gökten inen kitaplar”dan aldıkları “gaybi” bilginin “dogmalarını” yani “nasları” yani “ayetleri” reddediyor. Neden? Çünkü ona göre “Gökten inen kitaplar” yani “vahiy” yoktur. O halde “gaybi” bilgi de yoktur. Böyle inandığı için “gökten indiği ‘sanılan’ kitaplar” diyor. Yazının sonunda bu sözün açılımı mahiyetinde olan başka ifadelerini de belgeleyeceğiz.

Peki “gökten inen kitaplar” yani “vahiy” yok ise, o halde “gaybi bilgi” ve haliyle “metafizik” de yoktur. Bu durumda bilgi nereden alınacaktır?

Cevap olarak: “doğrudan doğruya hayattan alırız” diyor. Yani gözle görülenden. Materyalist bir bakış açısı, en iyi ihtimalle Natüralist de diyebiliriz.

Kısacası M. Kemal; “Allah’tan gelen kanunları” değil, “hayattan alınan kanunları” benimseyen bir dünya görüşüne sahipti. Ama hayattan almadığı ve Batılıların kanunlarını taklit ettiği de yaman bir çelişki olarak ortada durmaktadır. Telaffuz edilen sözlerin “ilahi” kanun mu yoksa Islam’a aykırı olarak “beşeri” kanun mu yapılacağı meselesiyle alakalı olduğu açıktır.

Nitekim Istanbul Barosu’nda avukatlık yapmış olan Yorgaki Effimianidis isimli hukukçunun, 1939’da Adliye Ceridesi (Adalet Dergisi)’nde neşredilen “Kanun yapmak bir sanatmıdır? Bir sanatsa, bunun metod ve bilgileri ve aletleri nelerdir?” başlıklı makalesinin hemen başında, M. Kemal’in; “Biz, ilhamlarımızı, gökten ve gayipten değil doğrudan doğruya hayattan almış bulunuyoruz.” sözüne yer verilir.[3] Adliye Ceridesi’nin devletin resmi neşriyatı olduğunu da bu arada hatırlatmış olalım.

*

[3] no’lu dipnotta sözü edilen makalenin ilk sayfası…

***

Romancı Hüseyin Rahmi Gürpınar‘ın “Insan Önce Maymun Muydu?” adlı romanında geçen şu ifade de doğrudan konumuzla ilgilidir:

“Baba, dedi, şimdi iş ne gökten inen kitaplarda, ne de yeryüzünde yapılan kanunlardadır.”[4]

*

[4] no’lu dipnotta zikredilen romanın ilgili sayfası…

***

Bu roman 1934 senesinde Cumhuriyet gazetesinde tefrika edilmişti. Burada geçen konumuzla ilgili ifade, 11 Ekim 1934 günlü nüshada yer almıştı:

*

Cumhuriyet Gazetesi, 11 Ekim 1934…

***

Aslında bütün meseleyi özetleyen bir cümledir bu. Ancak biz yine de devam edelim. Aynı kitabın bir başka yerinde “semavi” kelimesinin manasını açmak üzere düşülen dipnotta şu açıklama yapılır: “gökten, Tanrı’dan gelen.”[5]

*

[5] no’lu dipnotta sözü edilen romanın ilgili sayfası…

***

Yok eğer “Hüseyin Rahmi Gürpınar bizi kesmiyor” diyorsanız başka delillere geçebiliriz… M. Kemal tarafından CHP milletvekili olarak tayin edilen gazeteci Asım Us bir makalesinde kemalist ahlaksızlığın bir icabı olarak tertip edilen “Güzel Bacaklı Hanımlar Yarışması”nı müdafaa ederken şöyle diyordu;

“Ahlak noktai nazarından (bakış açısından) bir kadının bacağı ile kolu arasında ne fark var? Niçin kolunu açması gayri ahlaki değildirde bacağını açması ahlaksızlıktır? Yahut bacağın dize kadar olan kısmını açmak ahlakidir de niçin dizlerin görünmesi ahlaksızlıktır? Bugünkü ahlaki düstürlarımız (ilkelerimiz) artık gökten inmiş kaideler (kural/kanunlar) olmıyacaktır.”[6]

*

Kemalist Asım Us’un [6] no’lu dipnotta nakledilen köşe yazısı…

***

“Gökten inen kitap ve kaide”lerden kastedilenin Kur’an-ı Kerim ayetleri olduğunu sadece Hüseyin Rahmi ve kemalist Asım Us değil, aynı zamanda ittihatçıların ideoloğu Ziya Gökalp da ifade etmiştir. Alman tarihçi ve Türkoloji uzmanı Gotthard Jaeschke’nin “Yeni Türkiye’de Islamlık” namlı eserinden naklediyorum:

“Şeriata karşı en şiddetli hücumu Ziya Gökalp ‘Şeyhülislâmlık’ adlı şiiriyle yaptı, bunda: ‘Kendi hukukunu kendi doğurmayan, yasasını (kanununu) gökten inmiş ve değişmez (dogma) sayan bir devlet, devlet değildir ve bağımsızlığını sürdüremez; dünya, değişmeyen bir varlığı taşıyamaz’ demekteydi.”[7]

Gökalp’ın sözleri mana itibariyle, M. Kemal’in mecliste yaptığı konuşmanın tıpa tıp aynısıdır. Çünkü o dönem bu kavramların ne manaya geldiği biliniyordu, meçhul değildi. Burada da “Gökten inen” ve “değişmeyen” yani “dogma” yani “nas” yani “ayetler” kastediliyor. Ayrıca Gökalp’ın iddia ettiği gibi Islam hukukunda değişmenin olmadığını söylemek yanlış olur. Bu hususta tafsilat edinmek isteyenlere Türk ve Islam Hukuk Tarihi Profesörü Ekrem Buğra Ekinci’nin “Islam Hukukunda Değişmenin Sınırı” adlı eserini hararetle tavsiye ederiz. Ilave olarak Gökalp, “Kendi hukukunu doğurmayan bir devlet, devlet değildir” diyor. Bu mantığa göre, Türkiye de “devlet değildir…” Zira M. Kemal döneminde kanunların yapılmasında “çoğunluğun” kutsal kitabı Kur’an-ı Kerim esas alınmadığı gibi, “çakma” dahi olsa “kendi hukukunu da kendi doğurmamıştır.” Tam tersine, “doğrudan doğruya” Isviçre’nin Medeni kanunu alınıp “taklit” edilmiştir.

Osman Ergin’in “Türkiye Maarif Tarihi” isimli eserinde yazdığına göre 1397 senesi alimlerinden Yusufoğlu Abdurrahman Imadülislam adlı bir müellife ait olan ve Nuruosmaniye Kütüphanesi fihristinde 1770 numarada kayıtlı bulunan bir kitabın baş taraflarında, “Hak Taalâ Hazretleri ilmi gökten Arap dili üzerine indirdi”[8] denilmektedir. Burada hemen; “ama bu da yobaz!” diyecek olanlar hiç heveslenmesin… Zira bu kitaptan uzun iktibaslar yapan Ergin’e göre adı geçen zatın davası “dindar bir Türklüktür.” O dönem ilim dili olan “Arapça” yerine, “Türkçe” bir risale kaleme almak istediğini söylemekteydi.

Şimdi de bir komünistin eserine bakalım… Nazım Hikmet, bir şiirinde “Şeriatçı” olarak gördüğü ve “Islam kanunlarını” müdafaa eden Mehmed Akif‘in, “Istiklal Marşı”nda geçen; “Doğacaktır sana vadettiği günler Hakk’ın! Kim bilir belki yarın belki yarından da yakın” dizelerine şöyle bir göndermede bulunur:

“Gelecek günler için / gökten ayet inmedi bize
Onu biz, kendimiz / vadettik kendimize…”[9]

Bundan başka M. Çağatay Uluçay’a ait “Tarih Ansiklopedisi”nin “Kur’an” maddesine de bir göz atmakta fayda var: “Gökten inen kitapların dördüncüsüdür. Bu kitaplar, sırasıyla, Zebur, Tevrat, Incil ve Kur’an’dır.” [10] Kemalistlerin anlaması için daha ne demesi lazım?

Şayet bu Ansiklopedi kemalistleri tatmin etmediyse, ki onlardan her şey beklenir, o halde Dr. Suat Ünlü’nün hazırladığı “Karahanlı Türkçesi Sözlüğü”ne de bakalım ve lügatte “biti” kavramına ne mana verilmiş görelim: “gökten inen kitaplardan her biri.”[11]

*

[11] no’lu dipnotta bahsi geçen “Karahanlı Türkçesi Sözlüğü”nün ilgili maddesini havi sayfa…

***

Kaşgarlı Mahmud’un “Dîvânu Lugâti’t-Türk”ünde de “biti” maddesinin karşılığı olarak aynı ifadeye yer verilir: “gökten inen kitaplardan her biri.”[12]

*

[12] no’lu dipnotta sözü edilen “Dîvânu Lugâti’t-Türk”ün ilgili maddesini gösteren sayfa…

***

Eğer bu yazıyı Tasavvuf edebiyatına temas etmeden noktalasaydık, hiç şüphesiz eksik bir çalışma olarak kalırdı. Bu sebeple büyük mutasavvıfların şiirlerinden misaller getirmek yerinde olacaktır.

Mevlana Celaleddin Rumi’nin “Divan-ı Kebir”inden naklediyorum: “Sabır, güzel bir buluttur, ondan hikmet yağar, çünkü bu sabır ayında da Kur’ân indi gökten.”[13]

*

[13] no’lu dipnotta geçen “Divan-ı Kebir”in ilgili sayfası…

***

Yunus Emre’siz olur mu? Üstelik kemalist Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in klasikleri dizisinden… Buyurun:

“Gökten inen dört kitabı günde bin kez okur isen,
Vallah didar görmeyesin, sevmez isen dervişleri.”[14]

*

[14] no’lu dipnotta bahsi edilen Yunus Emre’ye ait beyitin yer aldığı sayfa…

***

Yukarıdan beri yaptığımız nakillerden sonra bu mevzuun tamamen vuzuha kavuştuğunu düşünüyorum. Yazımızın ilk kısmında da ifade ettiğimiz gibi M. Kemal “vahye” inanmıyordu. “Lise Tarih” kitabı için 1930’da bizzat yazdığı metinlerin arşivlerde bulunduğu erbabına malumdur. Işte bu kitap için kaleme aldığı yazılar arasında Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) Efendimiz ve Islamiyetin doğuşu ile ilgili kısımlar da vardı. Kağıda döktüğü aşağıdaki düşünceleri adeta “Gökten indiği sanılan kitaplar” sözünün bir açılımı mahiyetindedir:

“Kuran sureleri Muhammede açık semada peyda olmuş bir şimşek gibi günün birinde, birdenbire bir taraftan inmiş değillerdir. Muhammedin beyan ettiği sureler uzun bir devirde dinî tefekkürlerinin (düşüncelerinin) mahsulü olmuştur. Muhammet bu surelere birçok çalıştıktan ve tedkikler (incelemeler) yaptıktan sonra edebî bir şekil vermiştir. Mamafi (Bununla birlikte) kendisini tahrik eden batınî amilin (etkenin) yukarda söylediğimiz gibi tabiatın üstünde bir vücut olduğuna kani idi. (Yani “Allah var” zannediyordu). Muhammedi harekete geçiren ilk amil samimî heycanlar olmuştur. Muhammet daha sonra irticalen dinî hitabede bulunan bir vaiz oldu. Vaizlikten nebiliğe, nebiliktende nihayet allahın Resulü haline geçti. Içinde yaşadığı insanların manevî menfaati için ve büyük bir hakikat namına mücahedeye atılmış olan Muhammet, sonunda dinî bir imparatorluğun mutlak reisi ve bütün dünyaya hakim olmak iddiasını besliyen muharip bir dinin müessisi sıfatı ile ömrünü bitirdi. Bu iki netice münhasıran Muhammedin kendi manevî ve fikrî kuvvetinin mahsulü idi.”[15]

*

[15] no’lu dipnot ile ilgili… M. Kemal’in el yazısıyla yazdığı ve Anıtkabir Kütüphanesi’nde bulunan sayfalar…

***

Gördüğünüz gibi o, “gökten indiği sanılan…” sözüyle, Hz. Peygamber (s.a.v) Efendimizin “Allah’tan vahiy almadığını” kastetmekte ve “beyan ettiği surelere birçok çalıştıktan ve tedkikler (incelemeler) yaptıktan sonra edebî bir şekil verdiğini” düşünmektedir. Nitekim son cümlede, “Bu iki netice münhasıran Muhammedin kendi manevî ve fikrî kuvvetinin mahsulü idi” diyerek tekrar vurgulamaktadır. Haşa… Ama öyle inanıyordu. Bunu çarpıtmanın bir manası yok. Fakat daha da vahimi, M. Kemal bu inancını ders kitaplarına koyup Müslüman çocuklara bile okuttu. Allah Teala o günleri bir daha yaşatmasın.

Yazımızı Necm Suresinin ayetleriyle noktalıyoruz:

“Battığı zaman yıldıza andolsun ki, arkadaşınız (Hz.Muhammed s.a.v) sapmadı ve bâtıla inanmadı; O, arzusuna göre de konuşmaz. Size okuduğu Kur’an ancak kendisine bildirilen bir vahiydir.”[16]

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 5, Cild 20, Içtima 1, 1 Kasım 1937, sayfa 9.

[2] Bu konuda daha evvel paylaştığımız yazı: https://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/06/24/m-kemal-ataturkun-gokten-indigi-sanilan-kitaplar-sozunu-savunanlarin-iddialarina-reddiye-cevap/

[3] Yorgaki Effimianidis, “Kanun yapmak bir sanatmıdır? Bir sanatsa, bunun metod ve bilgileri ve aletleri nelerdir?”, Adliye Ceridesi, Yıl 30, Sayı 6, Yeni Cezaevi Matbaası, Ankara 1939, sayfa 810.

[4] Hüseyin Rahmi Gürpınar, Insan Önce Maymun Muydu?, (Hazırlayan: Erhan Kıvanç), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2022, sayfa 87.

Ayrıca bakınız; Hüseyin Rahmi, “Insan Önce Maymun Mu idi?”, Cumhuriyet Gazetesi, 11 Ekim 1934.

[5] Hüseyin Rahmi Gürpınar, Insan Önce Maymun Muydu?, (Hazırlayan: Erhan Kıvanç), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2022, sayfa 42.

[6] Mehmet Asım, “Ahlak telakkilerinde anarşi var!”, Vakit Gazetesi, 25 Ocak 1931.

[7] Ziya Gökalp’ın 1918 senesinde neşredilen “Yeni Hayat” adlı eserinden nakleden; Gotthard Jäschke, Yeni Türkiye’de Islamlık, Bilgi Yayınevi, Ankara 1972, sayfa 14. (Ancak bu kısım “Yeni Hayat” namlı eserin 1941’de yapılan baskısında yoktur)

[8] Osman Ergin, Türkiye Maarif Tarihi, cild 5, Eser Matbaası, Istanbul 1977, sayfa 1920-1922.

[9] Nazım Hikmet, Kuvayi Milliye, Leman Yayınları, Istanbul 2001, sayfa 319.

[10] M. Çağatay Uluçay, Tarih Ansiklopedisi (Ilk ve Orta Dereceli Okullar Için), Bateş Yayınları, Istanbul 1979, sayfa 259.

[11] Suat Ünlü, Karahanlı Türkçesi Sözlüğü, Eğitim Yayınevi, Konya 2012, sayfa 164.

[12] Kaşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti’t-Türk Dizini / Endeks, (Tercüme eden: Besim Atalay), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1986, sayfa 95.

[13] Mevlana Celaleddin, Divan-ı Kebir, cild 4, (Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1992, sayfa 336.

[14] Abdülbaki Gölpınarlı, Yunus Emre – Hayatı ve Bütün Şiirleri, Iş Bankası Yayınları, Istanbul, 194.

[15] Doğu Perinçek, Atatürk / Din ve Laiklik Üzerine, Kaynak Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 1997, sayfa 162-167.

[16] Necm Suresi, Ayet meali 1-4.

.

**********

CHP ve Atatürk’ün Içki Masrafları veya Israfları! (Şok Belgelerle)

*

Bu yazı parantezler, yazının sonundaki ekonomi kısmı ve bazı bahisleri kısaltmak için yapılan ufak değişiklikler haricinde tamamen gazeteci Murat Bardakçı’nın “Atatürk’ün Mutfağı” adlı kitabından alıntılanmıştır. Bardakçı bu kitabı, özel izinle çalışma imkanı bulduğu ve araştırmacılara kapalı olan “Cumhurbaşkanlığı Atatürk Arşivi”nden elde ettiği belgelerin sadece bir kısmını kullanarak hazırlamıştır. Bu kitapta bulunmayan bize ait başka belge ve bilgileri ise yazıya ilave etme lüzumu duymadık. Belki ileride paylaşacağımız bir makalede kullanabiliriz.

Yazıda ortaya konulan masrafların neye tekabül ettiği, ortalama kaç memur maaşına denk geldiği ve dolayısıyla israfın boyutları hakkında bir fikir vermesi bakımından hemen belirtelim ki, o dönem ortalama memur maaşları 30-40 TL civarındaydı. Maarif, yani Eğitim Müdürleri dahi sadece 40 TL maaş alabiliyorlardı. Buna dair M. Kemal imzalı birkaç kararname örneği verelim:

*

M. Kemal imzalı kararnameler… Maarif Müdürü maaşı 40 TL…

***

Yazıyı okurken bu bilgiyi hep aklınızda bulundurun. Insanı hayretten hayrete sevk eden, yürek yakan ve hatta yüz kızartan belgeleri okumaya hazırsanız hemen başlayabiliriz…

Ankara’da 1926 Eylül’ünün son haftasında bir grupla beraber Yeni Sinema Bahçe ve Bar’ına giden M. Kemal, beheri (her biri) 20 liradan 17 şişe Cordon Rouge şampanyası, 4 duble konyak ve yedi adet sandviç bedeli olarak yüzde on istihlak vergileri dahil 426 lira ödemişti.[1]

*

M. Kemal’in [1] no’lu dipnotta bahsi edilen 426 liralık (yani 14 memur maaşı tutarındaki) siparişi: 20 liradan 17 şişe Cordon Rouge şampanyası ve 4 duble konyak…

***

20 Mayıs 1926’da gittiği Bursa’da 13 Haziran’a kadar kalan M. Kemal için bir ara Istanbul üzerinden ilave meşrubat getirilmesi icap edince içkilerin bedeli olan 296 lirayı Istanbul’daki resmi makamlar ödemiş ve Çankaya’nın o sırada Daire müdürü olan Hasan Rıza Bey, yapılan masrafı 16 Mayıs’ta Iş Bankası vasıtasıyla Istanbul Polis Müdürü Ekrem Bey’e havale etmiş ve faturaların Ankara’ya yollanmasını istemişti.[2]

*

[2] no’lu dipnotta sözü edilen belge…

***

M. Kemal’in sofrasının değişmez içkisi olan rakı genellikle Galata’daki Dimitrakapulo Biraderler’den alınır, daha ziyade üç yıldız fevkalade düz rakı, yani anasonsuz rakı olan duziko tercih edilirdi. Önceleri şişelenmiş şekilde ama okka ile satılan rakı daha sonra 50, 140 yahut 600 gramlık şişeler halinde getirildi. Çankaya için satın alınan mikdar her defasında değişir, 200 şişeye kadar sipariş verildiği olur ve şişeler sandıklar içerisinde gönderilirdi. Ankara’dan Istanbul’a yahut Istanbul’dan Ankara’ya gidecek olan içkiler yine sandıklara konur ve trenle, bazen de polis vasıtası ile yollanırdı. Rakının temin edildiği mağazaların başında gelen ve arada bir yiyecek ve temizlik malzemeleri de alınan Dimitrakopulo’ya ödemeler zamanında yapılıyordu fakat nadir de olsa aksamalar yaşanmıştı: 27 Nisan ve 11 Haziran 1933’te on sandık müskirat (içki) alınmış, 568 liralık fatura bir ay boyunca ödenmediği için Dimitrakopulo Biraderler (Andon ve Dimitri) 13 Temmuz’da o sırada Dolmabahçe Sarayı’nda bulunan Hasan Rıza Bey’e ‘Evvela mahsus selamlarımı iblağ eder, hatır şerefinizi sual ederim efendim. Beyefendi, bugünlerde elimiz darda olduğundan mümkünse alacağımız olan TL 568’sının tesviyesini (ödenmesini) rica eder, bilvesile ihtiramat-ı faikamı takdim eylerim efendim’ yazan bir mektup göndermiş ve nazik bir üslupla alacağını istemişti.[3] (Okurken Devletim adına utandım: Kadir Çandarlıoğlu)

*

[3] no’lu dipnotta görülen fatura ve mektuplar… Elin Dimitri‘si, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Cumhurbaşkanlığı’na “568 lira tutan 1 aylık içki borcunuzu ödeyin!” diye telgraf çekiyor… Yüz kızartıcı bir durum…

***

M. Kemal’in şahsi harcamalarının kaydedildiği bir defterden 1927 senesi Ocak ayında satın alınan içkilerin listesi ile mikdarlarını ve ödenen meblağları naklediyorum. Yani sadece 1 aylık:

1 Ocak: 10 şişe viski, 5 şişe konyak. 106,25 TL.
6 Ocak: Muhtelif likörler ve konyak. 83,8 küsur TL.
9 Ocak: Bira, rakı, konyak. 49 TL.
11 Ocak: 6 şişe konyak, Hamursuz rakısı. 64,25 TL.
16 Ocak: 50 şişe Nekdar rakısı, 1 sandık bira. 93 TL.
18 Ocak: 12 şişe beyaz şarap, 6 şişe konyak. 36 TL.
23 Ocak: 6 şişe konyak, 1 sandık bira. 38 TL.
24 Ocak: Nekdar rakısı. 16,8 TL.
26 Ocak: 12 şişe viski, 12 şişe siyah şarap, 70 şişe rakı. 230,6 TL.
29 Ocak: 4 şişe konyak, 12 şişe beyaz şarap. 31 TL.

TOPLAM 748,7 TL.[4]

(Unutmayalım: Ortalama memur maaşları 30 TL idi. 748,7÷30 = 24,9566667. Yani 1 aylık içki masrafı 25 memur maaşı tutuyor)

Şubat 1932 senesinin ilk haftasına ait bir liste:

2 Şubat: 18 şişe bira, 6 şişe rakı, 2 şişe şarap.
3 Şubat: 1 şişe rakı, 5,5 kilo rakı (kilo ile satılan bir rakı türü), 6 şişe bira.
4 Şubat: 2 şişe rakı, 18,5 şişe rakı (kg olmalı), 7 şişe bira, 1 şişe konyak.
5 Şubat: 12 şişe bira, 2 şişe rakı, 12 şişe rakı (listede ayrı ayrı yazılı), 1 şişe konyak.
6 Şubat: 4 şişe bira, 16 şişe rakı, 10 şişe rakı.
7 Şubat: 3 şişe bira, 2 şişe rakı, 10 şişe rakı.[5]

1 haftada toplam; 50 şişe bira, 85 şişe rakı, 2 şişe konyak, 2 şişe şarap.

29 Ocak ile 4 Haziran 1933 arasında 7787 lira 61 kuruş tutarında şampanya ve viski alındığı, CHP’ye gönderilen 133 sandık şampanya ile 4 sandık viski ve Ismet Inönü’ye yollanan 12 sandık şampanya ile 5 sandık viskiye 5547 lira 24 kuruş verildiği kayıtlıdır.[6]

Bir diğer belgede de, 1934 Temmuz’u ile Kasım’ı arasında şampanya, viski ve rakıya Özel Kalem’in 3141 lira 54 kuruş, aynı senenin Eylül’ünde de CHP için alınan 83 sandık şampanya ile 4 sandık viskiye de 3394 lira 44 kuruş ödendiği kayıtlıdır.[7] 27 Mart 1935’te 157 liralık viski alınmış.[8] 5 Ekim 1935’te, Dışişleri’ne gönderilen 2 sandık şampanya ile 1 sandık viskiye 117 lira ödenmiştir.[9]

*

[7] no’lu dipnot ile ilgili belge…

***

Çankaya, Reisicumhur’un (M. Kemal’in) şahsı için Inhisarlar Idaresi’ne, yani Tekel’e, her sene için 100 sandık şampanya ile 100 sandık viski getirtiyordu. Inhisarlar Umum Müdürü 10 Ekim 1935’te Çankaya’nın özel kalemine gönderdiği yazıda Cumhurbaşkanlığı’nın talimatı ile 100 sandık Cordon Rouge şampanya ile 100 sandık siyah etiketli Johnny Walker marka viski getirildiğini hatırlatıyor, bunların çoğu talep üzerine Ankara’ya gönderildikleri için ellerinde 14 sandık şampanya ile 3 sandık viski kaldığını söylüyor ve bir sonraki sene ne kadar şampanya ile viskiye ihtiyaç duyulacağının bildirilmesini rica ediyordu.[10]

Genel Sekreter Hasan Rıza Bey ertesi gün verdiği cevapta Atatürk’ün şahsı için bir sonraki sene de aynı marka şampanya ile viskiden yine 100’er sandık getirtilmesini istedi.[11]

*

[11] no’lu dipnotta sözü edilen belge:

“Atatürk’ün şahsı için bu sene de, geçen yıl olduğu gibi, 100 sandık siyah etiketli Coniwoker (Johnnie Walker) markalı viski ile 100 sandık Kordonruj (Cordon Rouge) markalı şampanya ısmarlanmasını saygılarımla dilerim.
Genel Sekreter”

***

Konya Milletvekili ve CHP Umumi Idare Heyeti Muhasip Üyesi Kazım Hüsnü Bey, 9 Eylül 1933’te M. Kemal’in Özel Kalem Müdürü Hasan Rıza Bey’den, verilecek 10. Yıl Balosu için Tekel’den 1300 şişe şampanya ve 4 sandık viski teminini rica ediyordu:

“Cumhuriyet’in onuncu yıldönümü münasebetiyle fırkamız (partimiz: CHP) tarafından verilecek baloda sarfedilmek üzere her sene olduğu gibi bu sene için de 1300 şişe şampanya ile 4 sandık viskinin şimdiden Inhisarlar Idaresi’ne taraf-ı alilerinden sipariş verilmesini ve neticeden malumat ita buyurulmasını rica ve arz-ı hürmet eylerim efendim.”[12]

*

[12] no’lu dipnot ile alakalı… CHP balo icin 1300 şişe şampanya ile 4 sandık viski sipariş ediyor…

Yetim hakkı!

***

Kazım Hüsnü Bey 11 Ekim’de Hasan Rıza Bey’e tekrar yazıyor, 106 sandık şampanya ile 4 sandık viskiyi aldıklarını ama bunların yetişmeyeceğini söyleyip 300 şişe şampanya daha istiyordu.[13]

Ertesi senenin 12 Eylül’ünde, Elazığ Milletvekili Hasan Tahsin Bey de o yıl verilecek Cumhuriyet Balosu için Hasan Rıza Bey’den Tekel’e 1000 şişe şampanya ve 4 sandık viski sipariş edilmesini rica ediyor,[14] CHP Genel Sekreteri ve Kütahya Milletvekili Recep Peker 9 Ekim 1935’te yine Hasan Rıza Bey’den 1935 balosu münasebetiyle şampanya ve viski talebinde bulunuyor ama içkilerin markalarını da yazıyordu:

“Cumhuriyet’in on ikinci yıldönümünde partimiz (CHP) tarafından verilecek balo için her yıl olduğu gibi gümrüksüz olarak 750 şişe Kordon-Ruj (Cordon Rouge) marka şampanya ile 48 şişe John Worker markalı viskinin tarafınızdan Inhisarlar Idaresi’ne ısmarlanmasını diler, sevgilerimi sunarım.”[15]

Aynı senelerde, Inhisarlar Idaresi’nden, yani Tekel’den müdafaa vergisi ödenerek viski alındığı da olurdu. 23 Aralık 1934’te Inhisarlar Idaresi’nin Istanbul’daki umum müdürlüğünden şişe başına 303 kuruştan 4 sandık, yani 48 şişe viski alınmış ve beher şişe için 25 kuruş vergi dahil 157 lira 44 kuruş, [16] 27 Mart 1936’da da yine aynı yerden 36 şişe Cordon Rouge şampanyaya 96 lirası vergi olmak üzere 117 lira ödenmişti.[17]

Ankara’daki Onuncu Yıl törenlerine katılan Sovyetler Birliği heyetine verilecek ziyafetlerde ikram edilmek üzere 1933 Ekim’inin başlarında dışarıdan 50 kilo hayvar getirtildi. Sipariş 29 Ekim’den birkaç gün önce Istanbul gümrüğüne geldi, 17 Ekim 1933’te yayınlanan bir hükümet kararnamesi ile gümrükten gümrük ödemeden çıkartılıp Rus misafirlere ikram edildiler![18]

*

Peki “ülkenin ekonomik vaziyeti nasıldı” diye merak ediyorsanız, bunu da dönemin Cumhuriyet gazetesinden okuyalım:

*

24 Ocak 1929 tarihli Cumhuriyet gazetesi: Sadece Istanbul’da ve sadece 1 senede 3359 çocuk açlıktan ölüyordu…

***

CHP Tek Parti Dönemi’nde 20 milyon nüfusun sadece 2 milyonu elektrik kullanabiliyordu. Nüfus başına enerji istihsal miktarı 29 kilovat saat (kWh) idi, bu rakam o yıllarda Filistin‘de 131‘di. Yani sandıklar dolusu viski, rakı, şampanya, konyak ve biranın sipariş edildiği CHP Türkiye’si, bu hususta Filistin’den bile geri kalmıştı. Bunu biz değil, CHP Milletvekili Necdet Yücer Meclis kürsüsünde söylüyordu:

*

Almanya’nın Leipzig Üniversitesi’nde “Iktisat” doktorası yapmış olan CHP Çorum Milletvekili Necdet Yücer‘in konuşması meclis zabıtlarına böyle geçmiştir. (Kaynak: TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 8, Içtima 37, Cild 24, 1 Şubat 1950, sayfa 5)

***

Bilmem başka söze hacet var mı? “Atatürk’ün Çankaya sofrası bir akademiydi” diyenlere ithaf olunur…

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01024481, 01024481-1 ve 2.

[2] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01024722-68 ve 69.

[3] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01025888 ve 01025888-8.

[4] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01024770-8.

[5] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01016159-63 ile 76 arası.

[6] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015510-10.

[7] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015509-1.

[8] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015510-4.

[9] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015510-2 ve 3.

[10] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015511-1.

[11] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015511.

[12] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015502-18.

[13] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015502-15.

[14] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015509-3.

[15] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015512-1.

[16] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015510-5.

[17] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Belge no: 01015510-7.

[18] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Belge no: 30-18-1-2/40-71/20.

[19] Murat Bardakçı, Atatürk’ün Mutfağı, Turkuvaz Kitap, Istanbul 2022, sayfa 138-140, 161-174.

.

**********

.

Kadir Çandarlıoğlu

https://www.instagram.com/kadir_candarlioglu_gercektarih

https://instagram.com/belgelerlegercektarihcom

.

Paylaşım Şartı:

Paylaşmak istediğiniz bir yazı, görsel vs. varsa, alakalı yazıya gidin ve yukarıdaki adres çubuğunda görülen linki kopyalayıp paylaşmak istediğiniz yere yapıştırın. Yani YALNIZCA LİNK PAYLAŞIMINA MÜSAADE EDİYORUZ. Ayrıca yazının sonunda “facebook” veya “twitter”ın sosyal medya paylaşım butonları var. O butonlara tıklayarak da paylaşılabilir. Başka türlüsüne hiçbir surette rızamız yo

Atatürk Çocuk Sever miydi? 23 Nisan Çocuk Bayramı Kimin Armağanı?

*

M. Kemal’in çocuklarla ilişkisi hakkında hizmetçisi Cemal Granda şöyle der; “Küçük çocuk sevmeyen Atatürk’ün ilk sevdiği çocuk Ülkü’dür diyebilirim.”[1]

Peki Ülkü’yü gerçekten sevmiş miydi yoksa başka bir gaye için mi ona alaka gösteriyordu? Bu hususta Atatürkçü Kemal Arıburnu’nun kitabında şu malumat verilir:

“Atatürk, kucakta çocukları sevmezdi. ‘Mana ifade etmeyen şey beni ilgilendirmez.’ diyordu. Ülkü, dört yaşına girince artık mana ifade eden sevimli bir hale gelmişti. Atatürk: ‘Bir kız çocuk, benim terbiyem altında acaba nasıl yetişebilir? Ben bu çocukla meşgul olursam, Türk milletine yakışır asri ve faziletli, modern bir Türk kadını tipi yaratabilir miyim?’ diyordu. Bu düşünce, Atatürk’ün hergün biraz daha çocuğa karşı olan alakasını arttırdı.”[2]

*

[2] no’lu dipnotta sözü edilen hatıratın ilgili sayfası…

***

M. Kemal’in yaveri Cevat Abbas da benzer bir hatırasını şöyle anlatır:

“Atatürk, esasen küçük çocuk sevmezdi. Diyebilirim ilk sevdiği çocuk Ülkü’dür. Bildiğimin hilafına olan (bildiklerime aykırı) bu muhabbet merakımı mucip oluyordu (merakımı kamçılıyordu). (Neden acaba? : Kadir Çandarlıoğlu). Birgün, Atatürk’ün Ülkü’ye muhabbetinin neden ileri geldiğini sordum. Cevaben ‘Zekayı takdir ederim. Bu çocukta kıymetli bir zeka görmekteyim. Ülkü ile onun için alakadar oluyorum.’ buyurdular.”[3]

*

[3] no’lu dipnotta bahsi geçen Yaver Cevat Abbas’a ait hatıraların ilgili sayfası…

***

Yani M. Kemal örnek alınacak “modern” ve “batılı” bir kadın tipi ortaya çıkarmak istediği için Ülkü’ye alaka gösteriyordu…

Peki Ülkü ülkesine örnek olabilmiş miydi?

Üsteğmen Fethi Doğançay ile evlenen ve iki çocuk dünyaya getiren Ülkü, 1962 yılında kendisinden yaşça küçük olan Yahudi Yeşua Bensusen’e aşık olur ve onunla evlenmek için subay eşinden boşanır. Halk Ülkü’ye tepki gösterir, “Milli Türk Talebe Birliği” ve “Mustafa Kemal Derneği” üyeleri de bu evliliği protesto ederler.[4]

*

[4] no’lu dipnotta sözü edilen haberler… Yahudi Yeşua Bensusen ve Atatürk’ün manevi kızı Ülkü…

***

Al sana modern kadın! Işte M. Kemal’in yetiştirdiği Ülkü’nün akıbeti… Maalesef ülkemizde yaşayan kadınlara da kötü örnek oldu.

Birbirini teyit ve tasdik eden yukarıdaki hatıralara ilave olarak “Cumhurbaşkanlığı Arşivi”nde bulunan bir belgeyi paylaşmak istiyorum.

Öğrendiğimize göre Latife hanım M. Kemal ile anlaşamayınca “her nedense” onun “manevi kızları” olan Zehra ve Rukiye’yi de yanına alıp Çankaya Köşkü’nü terketmiş… Bu olaydan iki hafta sonra M.Kemal’in talimatıyla “Reisicumhur Özel Kalemi”nden Latife hanıma bir mektup gönderilir. Mektupta M. Kemal’in şu emirleri iletilir; “manevi kızlar” Zehra ile Rukiye geri gelecek, köşkte bırakılan küçük yaştaki “Ayşe” adlı kız ise köşkten gönderilecek. M. Kemal’in gerekçesi gayet açık; “hiçbir hizmete yaramıyor. Ben çocuk dadısı değilim!” Ayrıca Binnaz adlı hizmetçiye de “bunak” diyor. M. Kemal’in karakteri hakkında yeterince fikir veren bu mektubu virgülüne dahi dokunmadan buraya alıyorum…

Işte o mektup:

“Latife Hanımefendi Hazretleri’ne

Muhterem Hanımefendi,

Reisicumhur Hazretleri’nden (M. Kemal’den) telakki ettiğim emri aynen bervech-i zir (aşağıdaki gibi) naklediyorum efendim:

‘Emniyetli ve şuurlu bir kadın zannolunduğundan burada bırakılması münasib mütalaa edilmiş olan Binnaz Hanım aldığı talimatı tatbik sırasında pek bunak ve terbiyesiz olduğunu isbat ettiğinden bu hakikat mahsus olduğu dakikada iadesi lazım geldi.’

Zat-ı alilerini tenvire medar olmak üzere ayrıca atideki izahatı da arza lüzum görmekteyim:

1 – Burada bırakılan ‘Ayşe’ ismindeki küçük kızın Paşa Hazretleri’nin nezdinde bırakılmasının Binnaz Hanım’a tenbih edilmiş olduğu anlaşıldı.

2 – Hiçbir hizmete yaramayan ‘Ayşe’, mektebe verildi. Paşa Hazretleri yalnız Ayşe’nin bırakılmasından dolayı ‘çocuk dadısı değilim, hizmete az çok faydalı olacak insanları bırakmak lazım gelirdi. Zehra ve Rukiye evlad-ı manevimdir. Ağlayarak gittiklerine muttali oldum. Onları iade ederse iyi hareket etmiş olur’ buyurdular.

3 – Buradaki eşyalarınızın Binnaz Hanım’a ve diğer hanımlara irae ettiğiniz vechile tamamen mahfuz olduğuna emniyet buyurabilirsiniz hanımefendi hazretleri.

5 Ağustos 1341 (1925)”[5]

*

[5] no’lu dipnotta yer alan ve M. Kemal’in talimatıyla gönderilen mektubun orijinali… Gazeteci Murat Bardakçı tarafından latinize edildi… Küçük çocuğa bakmak yerine “çocuk dadısı değilim” diyerek başından defeden ve hizmetçi hanıma “bunak” diye hakaret eden “Ulu Önder” Atatürk…

***

Bir insan, hizmetinde bulunan emekçilere ve çocuklara neden böyle davranır gerçekten anlamakta zorlanıyorum… Peki madem M. Kemal çocukları sevmiyordu, o halde neden onlara; “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı”nı armağan etti?

M. Kemal döneminde böyle bir bayram yoktu. Bu hususta Tarihçi Doç. Dr. Mehmet Ö. Alkan’ın makalesinden bir nakil yapalım:

“23 Nisan dünyanın en eski “çocuk günü” kutlamalarından biri olmakla birlikte, “Milli Bayram” olarak çocuk bayramı değildi. Üstelik Atatürk, 23 Nisan’ı çocuklara armağan etmedi. Daha ilginci, aşağıda okuyacağınız gibi, 1921’den beri kutlanmakta olan “23 Nisan Ulusal Egemenlik Bayramı” ile 1925’ten beri Çocuk Esirgeme Kurumu’nun kutlamakta olduğu 23 Nisan “Çocuk Bayramı”nı alelacele ve trajikomik bir şekilde “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” halinde birleştiren 12 Eylül (1980) darbesi sonrasında Org. Kenan Evren oldu. Hem de “milli egemenlik” bayramı derken, milli egemenliğin tecelli ettiği TBMM’yi kapattıkları bir ortamda.”[6]

Alkan haklı… “Çocuk Bayramı” ilk kez 2 Mayıs 1916’da yani Cumhuriyet’in kuruluşundan 7 sene evvel kutlanmıştır.[7] 23 Nisan ise ilk kez ”Milli Bayram” olarak 23 Nisan 1921’de kabul edilmiştir ve çocuk bayramı ile en ufak bir alakası yoktur.[8]

*

[8] no’lu dipnot ile alakalı Meclis tutanağı… “23 Nisan” ilk kez 23 Nisan 1337 (1921)’de kabul edilen kanunla “Milli Bayram” ilan edildi… O tarihte henüz çocuk Bayramı değildi…

***

“23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı”, Alkan’ın da ifade ettiği gibi ilk kez darbeci Kenan Evren döneminde yani 1981’de kutlanmaya başlandı.[9] M. Kemal’in ölümünden 43 sene sonra…

*

[9] no’lu dipnot ile alakalı… “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” nın ilk kez 19 Mart 1981’de darbeci Kenan Evren tarafından ilan edildiğini gösteren “Resmi Gazete”nin ilgili sayısı…

***

Yalanlar üzerine kurulan bir rejim, ilelebet payidar kalamaz!

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Cemal Granda (Çelebi), Atatürk’ün Uşağı Idim, (Yayına Hazırlayan: Turhan Gürkan), Hürriyet Yayınları, Istanbul 1973, sayfa 318.

[2] Kemal Arıburnu, Atatürk’ten Anekdotlar-Anılar, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1960, sayfa 51.

[3] Atatürk’ün Yaveri Cevat Abbas Gürer – Cepheden Meclise Büyük Önder ile 24 Yıl, (Derleyen: Turgut Gürer), Gürer Yayınları, 6. Baskı, Istanbul 2008, sayfa 87.

[4] Gece Postası, 28 Ağustos 1962. Tafsilat için bakınız; Rıfat N. Bali, “Atatürk’ün Manevi Kızı Ülkü – Ikinci Evliliği ve Yarattığı Tepkiler”, Toplumsal Tarih Dergisi, sayı 176, Ağustos 2008, sayfa 66-68.

[5] Cumhurbaşkanlığı Arşivi, 01014896-21’den nakleden; Murat Bardakçı, “Sizi Serbest Bırakmayı Muvafık Bularak Tatlik Ettim!” – M. Kemal Paşa ile Latife Hanım’ın boşanmalarının belgeli öyküsü, Iş Bankası Yayınları, Istanbul 2021, sayfa 148-149.

[6] Mehmet Ö. Alkan; “23 Nisan’ın Gayri Resmi Tarihi (En Doğru Bildiğimizden Kuşkulanmak-5)” Toplumsal Tarih Dergisi, sayı 208, Nisan 2011, sayfa 52-62.

[7] Alkan: “Bu konuda gazete haberini 5 Mayıs 1332 (1916) tarihli Tanin gazetesinden Cüneyd Okay aktarmıştır.” Bakınız; Mehmet Ö. Alkan; “23 Nisan’ın Gayri Resmi Tarihi (En Doğru Bildiğimizden Kuşkulanmak-5)” Toplumsal Tarih Dergisi, sayı 208, Nisan 2011, sayfa 53.

[8] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cild 10, Içtima 24, sayfa 74. 23 Nisan 1337 (1921).

[9] 17.3.1981 tarih ve 2429 sayılı Kanun. Resmi Gazete, 19 Mart 1981, Sayı 17284, sayfa 2.

.

**********

.

Kadir Çandarlıoğlu

https://www.instagram.com/kadir_candarlioglu_gercektarih

https://instagram.com/belgelerlegercektarihcom

.

Paylaşım Şartı:

Atatürk-Yunan Dostluğu-6: “Yunanistan’ın Bekçisiyiz!” Balkan Paktı ve Montrö…

*

Şu ana kadar 5 bölüm halinde ortaya konulan delillerden de görüldüğü üzere M. Kemal samimi bir Yunan dostudur ve bu ilişkinin “yapmacık” olmadığı açıktır. Zaten ilmi olarak aksi de ispat edilemez.

Nitekim Türk Hava Kurumu eski Genel Başkanı Emekli Hava Korgeneral Dr. Erdoğan Karakuş’un “Ingiliz Belgeleri”nden naklettiğine göre Türk-Yunan ilişkisi; “son derece içtendir”[1]

*

Dr. Erdoğan Karakuş’un [1] no’lu dipnotta bahsi geçen kitabının ilgili sayfası…

***

Fakat biz yine de kendimizi cahil kemalistlerin yerine koyup; “Ama Atatürk Balkan Paktı ve Montrö Mukavelesi için Yunanistan’a şirin gözükmek mecburiyetinde kalmıştı” şeklinde bir hezeyan mırıldanalım…

Bu iddiayı çürütmek sadece iki bilgiye bakar. Balkan Paktı 1934, Montrö Mukavelesi ise 1936’da imzalanmıştır. Halbuki bizim zikrettiğimiz vak’aların bir kısmı bu tarihlerden sonra vuku bulmuştur.

Yeri gelmişken bunlara bir yenisini daha ekleyelim…

M. Kemal, 25.05.1937 akşamı Atina’da bulunan Başbakan Ismet Inönü ile telefonla görüşür ve şöyle der:

“Bu anda samimi kardeş ve müttefik muhitte yaşamakta bulunduğunuzu istihbar aldım. Bu kadar kıymetli dostlarla ve ayrılmaz müttefik millet mümessillerile geçirmekte olduğunuz gecenin ne kadar gıptacısı olduğumu anlatamam. Gönlümü dolduran dostluk ve arkadaşlık duygularını olduğu gibi oradaki kardeşlere söylemenizi ricadan başka söz bulamıyorum. Size ve dostlarımıza selamlar.”[2]

Söz konusu iddianın neden asla mevzubahis olamayacağını delillerle ispatlamaya devam edelim…

Balkan Paktı nedir?

Kısaca hülasa edecek olursak Balkan Paktı, 1934’de Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında imzalanan bir “Balkan Birliği” projesidir. Türkiye’nin yoğun ısrarlarına rağmen Bulgaristan bu birliğe katılmayacaktır. Meclis’te kabul edilen bu paktın en mühim maddesini CHP milletvekili ve gazeteci Asım Us’un “Notları”ndan okuyalım:

“Balkan devletlerinden biri bir diğer veya birkaç Balkan devleti tarafından gerek münferiden (tek başına), gerek müştereken (ortaklaşa), gerek Balkan harici bir devlet ile gerek aynı zamanda veya ayrı ayrı zamanlarda taarruza uğrarsa diğer taraf bitişik hudutlarda mütearrızlara karşı müdafaa eder.”[3]

Peki bu pakt kimin işine yaradı? Bu sualin cevabını konunun uzmanından alalım…

Balkan Paktı, Uluslararası Ilişkiler Profesörü Şükrü Sina Gürel’in ifadesiyle “zayıf bir örgüt olarak doğdu.” Prof. Gürel bunun sebebini şöyle açıklar:

“Balkan Paktının, üye devletlerini sınırlarını bölge dışı tehditlere karşı koruyacak bir düzenleme olmaması, Türkiye açısından büyük bir eksiklikti. Oysa pakt, Yunanistan’ın beklentilerini büyük ölçüde karşılar nitelikteydi. (…) Balkan Antantı paktının açıklayıcı ek protokolünde, bu paktın amacının ‘Balkan sınırlarını bir Balkan devletince girişilecek herhangi bir saldırıya karşı güvence altına almak’ olduğu belirtildikten sonra, Balkan devleti olmayan bir devletten gelebilecek saldırılarla ilgili olarak şöyle denmekteydi: ‘Bununla birlikte, eğer bağıtlı taraflardan biri Balkan olmayan bir devletin saldrırısına uğrarsa ve bir Balkan devleti bu saldırıya o anda ya da sonradan katılırsa, Balkan Antantı Paktının hükümleri bu Balkan devletine karşı tümüyle uygulanacaktır.’ Böylece, Italya, Balkan devletlerinden birine saldıracak olursa, Balkan Paktı üyeleri harekete geçmek zorunda olmayacaklar… Böyle bir düzenleme, asıl amacı bölgeye ve kendisine yönelecek bir Italyan saldırganlığını önlemek olan Türkiye’nin değil, Bulgaristan’ın saldırısından çekinen Yunanistan’ın isteklerine yanıt oluyordu. Ancak böylesine eksik bir düzenlemenin bölge devletlerinin güvenliğini sağlamaktan ne kadar uzak olduğu da zamanı geldiğinde anlaşılacaktı.”[4]

*

[4] no’lu dipnotta sözü edilen Prof. Şükrü Sina Gürel’e ait kitabın ilgili sayfası…

***

Zira üye devletlerin hudutlarını “bölge dışı” tehditlere karşı koruyacak bir düzenlemesi bulunmuyordu. Balkan Paktı hükümlerine göre, Balkan devletinin hudutları bir Balkan devleti (Bulgaristan) tarafından tecavüze uğrarsa, diğer üye ülkeler bu anlaşmanın kendilerine yüklediği mükellefiyetleri yerine getireceklerdir. Ancak Balkan devleti olmayan bir devlet tecavüz ederse bu paktın üyeleri herhangi bir harekette bulunmayacaklardır. Dolayısıyla bu paktın Türkiye’nin lehine olduğunu söylemek mümkün değildir. Zira Türkiye’yi tehdit eden ve M. Kemal’in uykularını kaçıran Mussolini Italyası bir Balkan devleti değildir, yani Türkiye’nin topraklarında gözü olduğunu gizleme ihtiyacı dahi hissetmeyen Italya, Türkiye’ye saldırdığında Balkan Paktı’na üye ülkelerin harekete geçmesi gibi bir mükellefiyet söz konusu olmayacaktır. Bu paktın en büyük faydası yukarıda da ifade edildiği üzere Bulgar tehdidinden çekinen Yunanistan’a oldu. Çünkü Italya’nın güdümünde olan Arnavutluğu saymazsak bu pakta dahil olmayan tek Balkan ülkesi Bulgaristan idi. Kısacası bu pakt, Yunanistan’ı Bulgar tehdidinden koruyor fakat Türkiye’yi Italya tehdidi karşısında yapayalnız bırakıyordu.

Prof. Dr. Cemil Koçak da aynı noktaya dikkat çeker:

“Mihver’in (Almanya-Italya) Balkanlar üzerinden gelmesi muhtemel bir saldırısına karşı ortada Türkiye açısından bir güvence bulunmamaktaydı.”[5]

Kemalistlerin makbulü olan Prof. Dr. Ilber Ortaylı’nın “tavsiye kitapları” arasında bulunan Şevket Süreyya Aydemir’in “Tek Adam” adlı Atatürk biyografisinde yazanlar da Prof. Gürel’i teyit eder mahiyettedir.

Aydemir; “Pakt hiç bir zaman ciddi bir askeri güç haline gelemedi.” diyor ve ilave ediyor; “Ve Balkan Paktı, hele Atatürk’ün ölümünden sonra, artık havada kalan bir anlamdan ibaretti.”[6]

Halbuki M. Kemal Balkan Birliği’nin gelişeceğine inanıyordu, fakat birkaç sene sonra dağılmıştır. Bu da onun öyle sanıldığı kadar pek de ileri görüşlü olmadığına dair delillerden yalnızca bir tanesidir.

Balkan Paktı’nın temelini oluşturan “1933 Türkiye ile Yunanistan Içten Anlaşma Paktı” ile Türkiye ve Yunanistan, ortak hududlarının dokunulmazlığını karşılıklı olarak teminat altına alıyorlardı. Dışişleri Bakanlığı Siyasi Işler Genel Müdürlüğü vazifesinde bulunmuş olan Türk Büyükelçi Ismail Soysal, “Türk Tarih Kurumu” tarafından neşredilen “Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları” adlı eserinde söz konusu antlaşmanın ilgili kısmı hakkında şunları yazar:

“Bunun anlamı şu idi: Trakya’daki Türk-Yunan sınırı değişmez. Eğer başkası değiştirmeye kalkarsa, buna iki taraf da karşı çıkacaktır. Böyle bir saldırı Ege’ye inmek emelinden vazgeçmemiş olan Bulgaristan’dan gelebilirdi. Bu bakımdan en olası durum da Bulgaristan’ın Yunan Batı Trakyası üzerinden saldırıya geçmesi idi. Onun Türkiye’ye saldırması olasılığı ise pek akla gelmiyordu. Demek oluyor ki bu pakt ile daha çok Yunanistan, Bulgaristan’a karşı Türkiye’den bir güvence sağlamıştı. (..) Bu antlaşma 10 yıl için yapılmış ve 12 Mart 1934 günü yürürlüğe girmiştir. Ama 10 yılın sonundan çok önce, iki taraf arasında Atina’da 27 Nisan 1938 günü imzalanan bir anlaşma ile hem bu Pakt, hem de 1930 Antlaşması 10 yıl için uzatılmış ve onlara son verilmedikçe, yürürülükte kalmaları öngörülmüştür. O zamandan beri son verilmediğine göre 1933 Paktı bugün de geçerli görünmektedir.”[7]

*

[7] no’lu dipnotta bahsi edilen Ismail Soysal’a ait kitabın ilgili sayfası…

***

Yani bu anlaşma ile hem Lozan’da Yunanistan’a verdiğimiz Batı Trakya’nın hududunu tekrar tasdik etmiş ve hem de Yunanistan’ın emniyeti için Bulgaristan ile ilişkilerimizi şu veya bu mikyasta gerginleştirmiş oluyorduk. Daha da vahimi, Lozan’da kendi ellerimizle Yunanistan’a peşkeş çektiğimiz Batı Trakya’nın yunan namına bekçiliğini de biz üstleniyorduk. Yani yine ve yeniden Yunana hizmet ettik. Yüzyıllardır dünyaya adaletle hükmetmiş olan Türkiye’ye bir “Bekçi” kaderi çizmeye çalışmak kimsenin haddine değildir!

Her şey bu kadar açık iken, “Balkan Paktı tesis etmek için Yunanistan’a bu tavizleri vermek zaruri idi” şeklinde bir telakki asla kabul edilemez.

Peki Balkan Paktı’nın Montrö müzakerelerine bir faydası oldu mu?

Evvela Montrö Mukavelesi ve dolayısıyla da “Boğazlar Meselesi” hakkında kısaca malumat verelim. Lozan Antlaşması’na göre Çanakkale ve Istanbul Boğazının her iki yakası askerden tecrid edilecek ve bu bölgelerde hiçbir tahkimat yapılmayacak ve deniz üssü bulundurulmayacaktır. Silahlı kuvvet olarak ancak düzeni sağlamak için gerekli Jandarma ve Polis bulunabilecektir. Ayrıca Boğazlar sözleşmesinin mevcut hükümlerini tatbik ve kontrol etmek üzere, Türkiye temsilcisinin daimi başkanlığı altında Milletler Cemiyetine bağlı Ingiltere, Fransa, Italya, Japonya, Bulgaristan, Yunanistan, Romanya, Rusya, Yugoslavya temsilcilerinden mürekkep bir boğazlar komisyonu kurulmuştur. Tesbit olunan statünün ihlaline karşı Ingiltere, Fransa, Italya ve Japonya aralarında görüşüp karar vererek bu tecavüzü birlikte men edeceklerdir.[8]

Evet! Yanlış okumadınız… Lozan Antlaşması’na göre Boğazlarda tam bir hakimiyetimiz yoktu. Işte 1936’da imzalanan Montrö (Montreux) Mukavelesi ile yabancılardan oluşan komisyon ilga edildi ve askerimiz nihayet Çanakkale ve Istanbul Boğazının her iki yakasına girebildi. Yani “7 düveli yendik” masalından tam 13 sene sonra girebildik… Bu haber Türkiye basınında günlerce bayram havası estirdi.

Işte o haberler:

*

21 Temmuz 1936 tarihli Akşam Gazetesi: “Ordumuz bu sabah saat 11’de Çanakkale’ye girdi. Halk askere sarılıp öpüyor…”

***

22 Temmuz 1936 tarihli Cumhuriyet Gazetesi: “Boğazların Askeri işgali Dün Tamamlandı.” Tarihe dikkat! 1936… Milli Mücadele’den sonra imzalanan ve “Türkiye’nin tapusu” olduğu ileri sürülen Lozan Antlaşması’ndan 13 sene sonra… 13 senedir Çanakkale ve Boğazlar’da askerimiz yoktu… Hani düşmanı kovmuştuk? Hani Lozan “Zafer”di ?!

***

Suale geri dönecek olursak, Balkan Paktı’nın Montrö müzakerelerine pek bir faydası olduğu söylenemez. En azından belirleyici olmadığı açıktır. Zira Balkan Pakt’ı ile alakası olmayan Ingiltere, Rusya ve Fransa gibi büyük devletler, yayılmacı bir siyaset takip eden Almanya ve Italya’ya karşı Türkiye’yi kendi saflarında tutmak emelindeydiler. Akdeniz’e çıkmak isteyen Rusya, Almanya’dan çekinen Fransa ve faşist Italya’nın Akdeniz’de güçlenmesini istemeyen Ingiltere Türkiye’nin Lozan’da tesbit edilmiş olan Boğazlar statüsünün değiştirilmesi yolundaki talebine zaten sıcak bakıyorlardı. Ayrıca Yugoslavya ile Türkiye arasında Italya tehdidine karşı Pakt’dan evvel bir yakınlaşma hasıl olmuştu. Bulgaristan Pakt’a dahil olmadığı halde Yunanistan’ı bile hayrete düşürecek şekilde Türkiye’nin müzakere talebini desteklerken, Pakt’a dahil olan Romanya ise sorun çıkarmış ve fakat son kertede, “bana dokunmayan yılan bin yaşasın” diyen bir tavır takınmıştır. Yani kendi hududlarının korunmasını istemiş ve buna dair herhangi bir değişiklik yapılmayacağının garantisini talep etmiştir. Dolayısıyla Montrö’deki kazanımları Balkan Paktı’na bağlamak gerçekçi bir değerlendirme olmaz.[9]

*

[9] no’lu dipnotta verilen malumatı havi kitabın ilgili sayfalarından biri…

***

Yunanistan’a gelince… Montrö Mukavelesi’ni Büyük Millet Meclisi’ne arz eden Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras’ın aşağıdaki ifadelerine bakıldığında, Boğazların askerileşmesi hususunda alınan yunan desteğine mukabil onlara da Limni ve Semadirek adalarını askerileştirme tavizi verildiği anlaşılmaktadır:

“1924 Lozan mukavelesile gayri askeri hale ifrağ edilmiş olan komşumuz ve dostumuz Yunanistana aid Limni ve Samotra adalarına dair olan hüküm de Montreux mukavelesile kalkmış oluyor demektir ki bundan da ayrıca memnunuz.”[10]