 |
|
|
 |
|
| ABDULHAMİD HAN |
ABDÜLHAMİD HAN
Osmanlı padişahlarının 34'üncüsü olan Sultan II. Abdülhamid Han aklı, zekası ve ilmi fevkalade üstün olan bir zattı. Batılıların ve iç düşmanların asırlar boyunca devleti yok etmek için hazırladığı yıkıcı, sinsi planlarını sezip, önlerine aşılmaz bir set olarak dikildi. Hazırlayanları ve maşa olarak kullandıkları yerli işbirlikçilerini, sahte kahramanları işbaşından uzaklaştırdı.
İşte bu büyük zatın 10 şubat, 96. yıldönümü idi. Yıldönümü vesilesi ile Yıldız Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi işbirliği ile iki açık oturumdan oluşan etkinlik düzenlendi. İlk panel Abdülhamid'in sağlık politikasıyla ilgiliydi. Oturum başkanlığını yaptığım bu panelde konuşmacılar özet olarak şunları anlattılar:
Prof. Dr. Hüsrev Hatemi; Abdülhamid'in çok iyi niyetli, sağlam karakterli ve vefalı bir insan olduğunu söyledi. Kendisinden çok devleti düşünürdü. 33 sene zalimlik yapmadan devleti ustalıkla idare etmişti. Ona atılan iftiralardan biri de pinti olduğuna dairdi. Bu çok çirkin bir suçlama olduğunu ifade etti. Aristokrat havada, halktan uzak yaşamamıştı. Atatürk'ün Abdülhamid'i küçümseyici veya kötüleyici bir sözünün olmadığını da ekledi.
Prof. Dr. Nil Sarı ise Abdülhamid'in sağlık alanındaki eserlerinden söz etti ve bazılarının fotoğraflarını gösterdi. Abdülhamid 90 adet gureba hastanesi, 19 adet belediye hastanesi, 89 adet askeri hastane ayrıca eğitim hastaneleri, kadın hastaneleri, akıl hastaneleri açmıştı. Bu hastaneler ülkemizden Lübnan'a, Yemen'den İsrail'e, Makedonya'dan Suriye'ye, Yunanistan'dan Libya'ya, Suudi Arabistan'dan Irak'a pek çok yerleşim bölgesine yayılmıştı. Ayrıca eczaneler, hapishane, sağlık merkezleri, fakirler, acizler ve hacılar için misafirhane de pek çoktur. Müthiş bir sağlık hizmetidir bu. Maalesef tahttan düştükten sonra bu eserlerin isimleri değiştirilmiş, bazıları yıkılmış ve bir kısmı da başka alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Kısacası bu büyük insan unutturulmak istenmiştir. Kasımpaşa, Haydarpaşa, Gülhane ve Mektebi Tıbbiye-i Şahane adlı eğitim ve üniversite hastanelerini açan da Abdülhamid olmuştur.
Doç. Dr. Adem Ölmez ise Abdülhamid Han'ın özellikle eğitim, sağlık, ulaşım ve asayişe önem verdiğini anlattı. Zamanında yeni bulunan aşıları ülkeye getirmiş, aşı ve kuduz hastalığı üzerine merkezler kurmuş, Bimarhaneleri yani akıl hastanelerini ıslah etmiştir. Akıl hastalarına zincir kullanımını yasaklayarak bugün bile saldırgan hastalarda kullanılan gömleği yerine koymuştur.
Dr. Şerif Esendemir konuşmasına Necip Fazıl'ın, "Abdülhamid'i anlamak her şeyi anlamak olacaktır." sözleriyle başladı. Abdülhamid'in tren yolları, bakteriyolojihane, cami ve mektepler yaptırdığını, çağına uygun yaşlılık politikası izlediğini, habitat yani biyosferi merkezi alan ekolojik politikaya önem verdiğini anlattı.
Bunları dinlerken aklıma hep başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan çağrışım yaptı. O da ülkeye duble yollar, hızlı trenler, Marmaray, üçüncü boğaz köprüsü, çok sayıda havaalanı gibi sayılamayacak eserler hediye etti. Sağlık alanında yeni hastaneleri hizmete açtı. Sağlık hizmetlerini halka yaydı. Eğitim alanını pek çok üniversite, sayısız derslik ve binlerce yeni öğretmenle destekledi güçlendirdi. Kısacası Abdülhamid'in çağdaş bir takipçisiyle karşı karşıyayız.
Abdülhamid Han'ı nasıl ki bir takım vicdansız, merhametsiz ve acımasız kişiler, iç ve dış düşmanların oyununa gelerek, maşası olarak bir saray darbesi ile düşürdülerse aynı komplo şu an başbakanımıza karşı düzenlenmektedirler. Bu ülkeye hizmet etmek bazılarının gözüne batmakta ve ellerinden geleni yapmaktadırlar.
Rabbim Başbakanımızı korusunu2026 |
|
|
|
|
 |
BİRİZBİZ.COM
.
| ;">Peygamberler Tarihi
 |
|
 |
|
|
|
| ;">Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v) |
|
Peygamberlerin en üstünü
 Peygamber efendimiz, Peygamberlerin en üstünü ve sonuncusudur. Allahü teâlânın yarattığı varlıkların en şereflisi Muhammed aleyhisselâmdır. Her şey O’nun hürmetine yaratıldı. O, Allahü teâlânın resûlü, son peygamberidir. Allahü teâlâ bütün peygamberlerine ismiyle hitâb ettiği hâlde, O’na “Habîbim” (sevgilim) diyerek hitâb etmiştir. Nitekim Allahü teâlâ bir hadîs-i kudsîde: “Sen olmasaydın, sen olmasaydın, hiçbir şeyi yaratmazdım!” buyurdu. Bütün mahlûkâtı O’nun şerefine yaratmıştır. Allahü teâlâ kullarına râzı olduğu ve beğendiği yolu göstermek için çeşitli kavimlere zaman zaman peygamberler göndermiştir. Muhammed aleyhisselâmı ise son Peygamber olarak bütün insanlara ve cinlere gönderdi. Bunun için Peygamberimize “Hâtem-ün-nebiyyîn” ve “Hâtem-ül-Enbiyâ” denilmiştir.
Her peygamber, kendi zamânında, kendi mekânında, kendi kavminin hepsinden her bakımdan üstündür. Muhammed aleyhisselâm ise, her zamanda, her memlekette, yâni dünyâ yaratıldığı günden kıyâmet kopuncaya kadar, gelmiş ve gelecek bütün varlıkların, her bakımdan en üstünüdür. Hiçbir kimse hiçbir bakımdan O’nun üstünde değildir. Allahü teâlâ her şeyden önce Muhammed aleyhisselâmın nûrunu yarattı. Eshâb-ı kirâmdan Abdullah bin Câbir radıyallahü anh; “Yâ Resûlallah! Allahü teâlâ her şeyden evvel neyi yaratmıştır, bana söyler misin?” deyince, Sevgili Peygamberimiz şöyle buyurdu: “Her şeyden evvel senin peygamberinin yâni benim nûrumu kendi nûrundan yarattı. O zaman ne Levh, ne Kalem, ne Cennet, ne Cehennem, ne melek, ne semâ’ (gökyüzü), ne arz (yeryüzü), ne güneş, ne ay, ne insan, ne de cin vardı.” Âdem aleyhisselâm yaratılınca Arş-ı a’lâda nûr ile yazılmış “Ahmed” ismini gördü. “Yâ Rabbi! Bu nûr nedir?” diye sorunca Allahü teâlâ; “Bu, ismi göklerde Ahmed ve yerlerde Muhammed olan senin zürriyetinden bir peygamberin nûrûdur. Eğer O olmasaydı, seni yaratmazdım.” buyurdu. Âdem aleyhisselâm yaratılınca alnına Muhammed aleyhisselâmın nûru kondu ve o nûr onun alnında parlamaya başladı. Âdem aleyhisselâmdan îtibâren babadan oğula intikal ederek asıl sâhibi Muhammed aleyhisselâma ulaştı.
Muhammed aleyhisselâm hicretten 53 sene evvel Rebîülevvel ayının on ikinci pazartesi gecesi, sabaha karşı, Mekke’de doğdu. Târihçiler, bu günün Mîlâdi sene ile 571 senesinin nisan ayının yirmisine rastladığını söylüyor. Doğmadan birkaç ay önce babası, altı yaşındayken de annesi vefât etti. Bu sebepten Peygamber efendimize Dürr-i Yetîm (yetimlerin incisi) lâkâbı da verilmiştir. Sekiz yaşına kadar dedesi Abdülmuttalib’in yanında kaldı. Dedesi de vefât edince, amcası Ebû Tâlib O’nu yanına aldı. Yirmi beş yaşındayken Hadîcet-ül Kübrâ ile evlendi. Bu hanımından doğan ilk oğlunun adı Kâsım idi. Bundan dolayı Peygamberimize Ebü’l-Kâsım yâni Kâsım’ın babası da denildi. Araplarda böyle künye ile anılmak âdetti. Kırk yaşında, bütün insanlara ve cinne peygamber olduğu Allahü teâlâ tarafından bildirildi. Üç sene sonra herkesi îmâna çağırmağa başladı. Elli iki yaşında mîrac vukû buldu. 622 yılında 53 yaşında olduğu hâlde, Mekke’den Medîne’ye hicret etti. Yirmi yedi defâ muhârebe yaptı. 632 (H. 11) senesinde rebîülevvel ayının on ikinci pazartesi günü öğleden evvel 63 yaşında vefât etti.
|
Mübarek soyu
Muhammed aleyhisselâmın nûru, Âdem aleyhisselâmdan itibâren temiz babalardan ve temiz analardan geçerek gelmiştir. Kur’ân-ı kerîmde Şu’ârâ sûresi 219. âyetinde meâlen; “Sen, yâni senin nûrun, hep secde edenlerden dolaştırılıp, sana ulaşmıştır.” buyrulmaktadır. Nitekim Peygamber efendimiz hadîs-i şerîfte; “Allahü teâlâ insanları yarattı. Beni insanların en iyi kısmından vücûda getirdi. Sonra, bu kısımlarından en iyisini (Arabistan’da) seçti. Beni bunlardan vücûda getirdi. Sonra evlerden, âilelerden en iyisini seçip, beni bunlardan meydana getirdi. O hâlde, benim rûhum ve cesedim mahlûkların en iyisidir. Benim silsilem, ecdâdım en iyi insanlardır.” buyurmuşlardır.
Yaratılan ilk insan olan Âdem aleyhisselâm, Muhammed aleyhisselâmın zerresini taşıdığı için alnında O’nun nûru parlıyordu. Bu zerre hazret-i Havvâ’ya, ondan Şît aleyhisselâma ve böylece, temiz erkeklerden temiz kadınlara ve temiz kadınlardan temiz erkeklere geçti. Muhammed aleyhisselâmın nûru da, zerre ile birlikte alınlardan alınlara geçti. Melekler ne zaman Âdem aleyhisselâmın yüzüne baksalar, alnında Muhammed aleyhisselâmın nûrunu görürler ve ona salevât okurlardı. Yâni; “Allahümme salli alâ seyyidinâ Muhammed.” derlerdi. Âdem aleyhisselâm vefât edeceği zaman oğlu Şît aleyhisselâma dedi ki: “Yavrum! Bu alnında parlayan nûr, son peygamber Muhammed aleyhisselâmın nûrudur. Bu nûru, mü’min, temiz ve afif hanımlara teslim et ve oğluna da böyle vasiyet et! Muhammed aleyhisselâma gelinceye kadar, bütün babalar, oğullarına böyle vasiyet etti. Hepsi bu vasiyeti yerine getirip, en asîl, en kibâr kız ile evlendi. Nûr, temiz alınlardan, temiz kadınlardan geçerek sâhibine ulaştı. Resûlullah’ın sallallahü aleyhi ve sellem dedelerinden birinin iki oğlu olsa, yahut bir kabîle iki kola ayrılsa Muhammed aleyhisselâmın soyu, en şerefli ve hayırlı olan tarafta bulunurdu. Her asırda onun dedesi olan zât, yüzündeki nûrdan belli olurdu. O’nun nûrunu taşıyan seçilmiş bir soy vardı ki, her asırda bu soydan olan zâtın yüzü pek güzel ve nûrlu olurdu. Bu nûr ile kardeşleri arasında belli olur, içinde bulunduğu kabîle başka kabîlelerden daha üstün, daha şerefli olurdu. Âdem aleyhisselâmdan beri evlâttan evlâda geçerek gelen bu nûr İbrâhim’e ondan da oğlu İsmâil’e aleyhimüsselâm geçmiştir. Onun da alnında sabâh yıldızı gibi parlayan nûr, evlâdlarından Adnan’a, ondan Me’ad ondan Nizâr’a intikal etmiştir. Nizâr doğunca babası Me’ad, oğlunun alnındaki nûru görüp sevinmiş, büyük ziyâfet vermiştir. “Böyle oğul için, bu kadar ziyâfet az bir şey.” dediği için de oğlunun adı Nizâr (az bir şey) kalmıştır. Bundan sonra da nûr sıra ile intikal ederek asıl sâhibi olan sevgili Peygamberimize ulaşmıştır.
Sevgili Peygamberimiz; “Ben, Abdullah, Abdülmuttalib, Hâşim, Abdü Menaf, Kuseyy, Kilâb, Mürre, Ka’b, Lüveyy, Gâlib, Fihr, Mâlik, Nadr, Kinâne, Huzeyme, Mudrike, İlyâs, Mudar, Nizâr, Me’ad, Adnân oğlu Muhammed’im. Mensup olduğum topluluk, ne zaman ikiye ayrılmış ise, Allah beni muhakkak onların en hayırlı olan tarafında bulundurmuştur. Ben, câhiliyyet ahlâksızlıklarından hiçbir şey bulaşmaksızın, ana ve babamdan meydana geldim. Ben, Âdem’den babama ve anneme gelinceye kadar, hep nikâhlı anne babadan geldim. Ben ana ve baba îtibâriyle en hayırlınızım.” Başka bir hadîs-i şerîfte de; “Allahü teâlâ, İbrâhim oğullarından İsmâil’i seçti. İsmâil oğullarından Kinâne oğullarını seçti. Kinâne oğullarından Kureyş’i seçti. Kureyş’ten Hâşim oğullarını seçti. Hâşim oğullarından Abdülmuttalib oğullarını eçti. Abdülmuttalib oğullarından da beni seçti.” buyurdu.
Peygamberimiz Kureyş kabîlesinin Hâşim oğulları kolundandır. Babası Abdullah’dır. Abdullah’ın babası Abdülmuttalib, annesi de Fâtımâ binti Amr’dır. Dedesi Abdülmuttalib, Mekke’nin hâkimi ve Arapların şeref îtibâriyle en üstün kabilesi olan Kureyş kabîlesine mensuptu. Abdülmuttalib’in alnında Muhammed aleyhisselâmın nûru parladığından Kureyş kavmi onunla bereketlenirdi. Peygamberimizin dedesi Abdülmuttalib, oğulları arasında en çok Abdullah’ı severdi. Çünkü onun alnında Muhammed aleyhisselâmın nûru parlıyordu. Abdullah’ın güzelliği Mısır’a kadar şöhret bulmuştu. Alnındaki nûr yüzünden iki yüze yakın kız, onunla evlenmek arzusu ile Mekke’ye gelmişti. Abdülmuttalib ise, O’nu her yönüyle O’na denk olan bir kız ile evlendirmek istiyordu. Bunun için Benî Zühre kabîlesinin büyüğü Vehb bin Abd-i Menâf’ın kızı Âmine’yi oğlu Abdullah’a istedi. Vehb’in kızı Âmine; güzellik, ahlâk ve neseb îtibâriyle Kureyş kızlarının en üstünü idi. Ayrıca soy bakımından Abdullah ile birkaç batın yukarıda birleşmekte idi. Abdülmuttalib, Vehb’in kızını oğlu Abdullah’a isteyince Vehb şöyle dedi: “Ey amcam oğlu, biz bu teklifi sizden önce aldık. Âmine’nin annesi bir rüyâ gördü. Anlattığına göre evimize bir nûr girmiş, aydınlığı yeri ve gökleri tutmuş. Ben de bu gece rüyâmda dedemiz İbrahim’i gördüm. Bana; “Abdülmuttalib’in oğlu Abdullah’la kızın Âmine’nin nikâhlarını ben kıydım. Onu sen de kabûl et.” dedi. Bugün sabahtan beri bu rüyânın tesiri altındayım. Acaba ne zaman gelecekler, diye merak ediyordum.” Bu sözleri duyan Abdülmuttalib sevincinden“Allahü Ekber! Allahü Ekber!” diyerek tekbir getirdi. Nihâyet oğlu Abdullah’ı Vehb’in kızı Âmine ile evlendirdi. Bu konuda başka rivâyetler de vardır.
Abdullah, Âmine ile evlenince alnında parlayan nûr, hanımına intikal etti. Abdullah’ın evlendiği geceye Türkiye’de ve birçok İslâm memleketlerinde bir asırdan beri Regâib kandili ismi verilmekte ise de bu yanlıştır. Regâib gecesi, Receb ayının ilk cumâ gecesidir. Muhammed aleyhisselâmın nûru ise hazret-i Âmine’ye Cemâzilahir ayında intikal etmiştir. Câhiliyye devrinde Arapların harbi haram saydıkları aylarda harp etmek istedikleri zaman ayların ismini ve sırasını değiştirmeleri yâni Cemâzilahir ayına o sene Recep demeleri sebebiyle halk içinde bu yanlışlık yayılmıştır. Gerçekte bunun dînen ve ilmen bir kıymeti yoktur. O halde Nübüvvet yâni peygamberlik nûrunun Âmine vâlidemize intikali, şimdiki Cemâzilahir ayındadır, Regâib gecesinde değildir. Âmine’nin Muhammed aleyhisselâma hâmile olduğu sırada Kureyş kabilesinde büyük bir darlık, kıtlık ve pahalılık olmuştu. Kureyş çok sıkıntı içinde idi. Muhammed aleyhisselâmın ana rahmine düşmesiyle birlikte, O’nun hürmetine Allahü teâlâ Kureyş kabîlesinin bağ ve bahçelerine, mahsûllerine öyle bereket verdi ki, hepsi zengin oldular. Araplar o seneye “Senet-ül feth ve’l ibtihac” yâni sevinç ve bolluk yılı dediler. Âmine Hâtun Sevgili Peygamberimize hâmile iken kocası Abdullah ticâret için Şam’a gitmişti. Dönüşünde hastalanıp Medîne’ye geldiği sırada dayılarının yanında vefât etti. Bu haber Mekke’de duyulunca çok büyük bir üzüntüye sebep oldu. Eshâb-ı kirâmdan Abdullah ibni Abbas radıyallahü anh şöyle bildirmiştir: “Peygamberimizin babası Abdullah, oğlu doğmadan önce vefât edince melekler; “Ey Rabbimiz, Resûlün yetim kaldı.” dediler. Allahü teâlâ da; “O’nun koruyucusu ve yardımcısı benim.” buyurdu.”
Âmine Hâtun şöyle anlatmıştır: “Ben altı aylık hâmile iken, bir gece rüyâmda karşıma bir zât çıkıp dedi ki: “Ey Âmine, bilmiş ol ki, sen âlemlerin en hayırlısı olan kimseye hâmile oldun. Doğurunca ismini Muhammed koy ve hâlini hiç kimseye açmayıp, gizli tut!” Başka bir rivâyette de; “İsmini Ahmed koy.” şeklinde bildirilmiştir.
Muhammed aleyhisselâmın doğmasına iki ay kadar zaman varken Fil vak’ası meydana geldi. İnsanların her taraftan akın akın gelip Kâbe’yi ziyâret etmesine engel olmak isteyen Yemen vâlisi Ebrehe, Bizans İmparatorunun da yardımıylaSan’a’da büyük bir kilise yaptırdı ve insanların burayı ziyâret etmelerini istedi. Araplar ise eskiden beri Kâbe’yi ziyâret etmekte olup, Ebrehe’nin yaptırdığı kiliseye hiç îtibar etmediler. Hattâ hakâret gözüyle baktılar. İçlerinden biri kiliseyi kirletti. Bu hâdiseye kızan Ebrehe, Kâbe’yi yıkmaya karar verdi ve bu maksatla bir ordu hazırlayıp Mekke üzerine yürüdü. Ebrehe’nin ordusunda önde yürütülen, zaferin kazanılmasında en büyük payı alacağı tahmin edilen Mahmud adında bir fil vardı. Ebrehe Kâbe’ye saldırmaya başlayınca bu fil yere çöktü ve Kâbe yönünde yürümedi. Yönü Yemen’e çevrilince koşarak geri dönüyordu. Böylece Mekke’ye yaklaşıp hücum etmek istediği halde hücum edemeyen Ebrehe ve ordusu üzerine Allahü teâlâ ebâbil (dağ kırlangıcı) denilen kuşlardan bir sürü gönderdi. Ebâbil kuşlarının herbiri, biri ağzında ikisi de ayaklarında olmak üzere, nohut veya mercimek büyüklüğünde üçer taş taşıyorlardı. Bu taşları Ebrehe’nin ordusu üzerine bıraktılar. Taş isâbet eden her asker, ânında yere düşüp öldü. Ebrehe kaçmak istedi. Taşlardan ona da isâbet edip, kaçtıkça etleri parça parça dökülerek öldü. Bu husus Kur’ân-ı kerîm’de Fil sûresinde bildirilmektedir. Böylece Kureyş kabîlesi doğmak üzere olan Muhammed aleyhisselâmın hürmetine büyük bir düşmanın şerrinden kurtuldu. Muhammed aleyhisselâmın geleceği Âdem aleyhisselâmdan îtibâren her peygambere ve ümmetlerine müjdelene gelmiş, doğması yaklaşınca da birçok haber ve müjdeler verilip alâmetler ortaya çıkmış, çeşitli hadiseler meydana gelmiştir.
|
Doğumu
Muhammed aleyhisselâm Hicret’ten 53 sene evvel Rebîulevvel ayının on ikinci Pazartesi gecesi sabaha karşı Mekke’nin Haşimoğulları mahallesinde, Safâ Tepesi yakınında bir evde doğdu. Bu gün, Mîlâdî 571 yılına ve Nisan ayının yirmisine rastlamaktadır. O gün henüz güneş doğmadan âlem nûr ile doldu. Âdem aleyhisselâmdan beri babadan evlâda intikal edegelen nûr asıl sâhibine ulaştı.
O’nun doğumunu annesi hazret-i Âmine şöyle anlatıyor: “Doğum ânı geldiğinde heybetli bir ses işittim. Ürpermeye başladım. Sonra beyaz bir kuş gördüm, gelip kanadı ile beni sığadı. O andan sonra bendeki korku ve ürpertiden eser kalmadı. Yanımda süt gibi beyaz bir kâse şerbet gördüm. O şerbeti bana verdiler. O anda çok susamış idim. Verilen şerbeti içtim. Baldan tatlı ve soğuk idi. İçer içmez susuzluğum gitti. Sonra büyük bir nûr gördüm, Evim o kadar nûrlandı ki, o nûrdan başka bir şey görmüyordum. O sırada çok hâtun gördüm. Boyları uzun, yüzleri güneş gibi parlıyordu. Etrafımı sarıp, bana hizmet eden bu hâtunlar, Abdü Menâf kabîlesinin kızlarına benzerlerdi. Yine o sırada beyaz, uzun ve gökten yere uzanmış ipek bir kumaş gördüm. Dediler ki: O’nu insanların gözünden örtün. O anda bir grup kuş peydâ oldu. Ağızları zümrütten, kanatları yâkuttandı. Gümüş ibrikler tutarak havada duruyorlardı. Bana korku gelip terlemiştim, ter damlalarından misk kokusu yayılıyordu. O halde iken gözümden perdeyi kaldırdılar. Doğudan batıya kadar bütün yeryüzünü gördüm. Üç alem (bayrak) dikildi. Onların biri meşrik (doğu), biri mağrip (batı) biri de Kâbe’nin üstünde idi. Etrafımda çok sayıda melekler toplandı. Muhammed doğar doğmaz, mübârek başını secdeye koydu ve şehâdet parmağını kaldırdı. O anda gökten bir parça beyaz bulut indi. O’nu kapladı. Bir ses işittim; “Onu mağripden meşrıka kadar her yerde gezdirin. Tâ ki cümle âlem onu, ismiyle, cismiyle ve sıfatıyla görsünler.” diyordu. Sonra o bulut gözden kayboldu ve Muhammed’i bir beyaz yünlü kumaş içinde sarılı gördüm. Yine o sırada yüzleri güneş gibi parlayan üç kişi gördüm. Birinin elinde gümüşten bir ibrik, birinin elinde zümrütten bir leğen, birinin elinde de bir ipek vardı. İbrikten sanki misk damlıyordu. Muhammed’i o leğenin içine koydular. Mübarek başını ve ayağını yıkadılar ve ipeğe sardılar. Sonra mübârek başına güzel koku sürüp, mübârek gözlerine sürme çektiler ve gözden kayboldular.”
Muhammed aleyhisselâmın doğduğu sırada hazret-i Âmine’nin yanında Abdurrahman bin Avf’ın annesi Şifâ Hâtun, Osman bin Ebü’l-Âs’ın annesi Fâtımâ Hâtun ve Peygamberimizin halası Safiyye Hâtun vardı. Bunlar da gördükleri nûru ve diğer hâdiseleri haber verdiler. Şifâ Hâtun şöyle anlatıyor: “Ben, o gece Âmine’nin yanında idim. Muhammed aleyhisselâmın doğar doğmaz duâ ve niyâz ettiğini işittim. Gâibden; “Yerhamüke Rabbüke” diye söylendi. Sonra bir nûr çıkıp o kadar ışık verdi ki, doğudan batıya kadar her yer göründü...” Bundan başka birçok hâdiseye şâhit olan Şifâ Hâtun; “Ne zaman ki, O’na peygamberlik verildi; hiç tereddüt etmeden ilk îmân edenlerden biri de ben oldum.” dedi.
Safiyye Hâtun da şöyle anlatmıştır: “Muhammed aleyhisselâm doğduğu sırada her tarafı bir nûr kapladı. Doğar doğmaz secde etti, mübârek başını kaldırıp açık bir dille “Lâ ilâhe illallah, innî resûlullah” dedi. O’nu yıkamak istediğimde, biz O’nu yıkanmış olarak gönderdik.” denildi. O sünnet olmuş ve göbeği kesilmiş görüldü. O’nu kundağa sarmak istediğimde sırtında bir mühür gördüm, mühürün üzerinde (Lâ ilâhe illallah Muhammedün Resûlullah) yazılı idi. Doğar doğmaz secde ettiği sırada hafif sesle bir şeyler söylüyordu, kulağımı mübârek ağzına yaklaştırdım; “Ümmetî, Ümmetî” (Ümmetim, ümmetim) diyordu...”
Resûl-i ekrem efendimizin doğduğunu dedesi Abdülmuttalib’e Kâbe’de Allah’a yalvarıp duâ etmekteyken müjdelediler. Abdülmuttalib bu müjdeyi alınca çok sevinip O’nu görmeye giti ve; “Bu oğlumun şânı, şerefi çok yüce olacaktır” dedi. Sonra da O’nun doğumunu kutlamak için doğumun yedinci gününde Mekke halkına üç gün ziyâfet verdi. Ayrıca şehrin her mahallesinde develer keserek insan ve hayvanların istifâde etmesi için bıraktı. Ziyâfet sırasında çocuğa hangi ismi koydun diyenlere Muhammed ismini verdim dedi. Neden atalarından birinin ismini vermedin diyenlere; “Allah’ın ve insanların O’nu medh etmelerini, övmelerini istediğim için.” cevabını verdi. Annesi de Ahmed ismini koydu.
Muhammed aleyhisselâm doğduğu sırada ve doğduktan sonra pekçok hâdise meydana geldi.
Muhammed aleyhisselâmın dünyâya geldiği gece bir yıldız doğdu. Bunu gören Yahûdî bilginleri Muhammed aleyhisselâmın doğduğunu anladılar. Eshâb-ı kirâmdan Hassân bin Sâbit anlatır: “Ben sekiz yaşında idim. Bir sabah vakti Yahûdînin biri, hey Yahûdîler! diye çığlık atarak koşuyordu. Yahûdîler ne var, ne yırtınıyorsun diyerek yanına toplanınca şöyle söyledi: “Haberiniz olsun Ahmed’in yıldızı bu gece doğdu! Ahmed bu gece dünyâya geldi...”
Muhammed aleyhisselâm doğduğu gece Kâbe’deki putlar yüz üstü yere yıkıldı. Urvetübni Zübeyr rivâyet eder: “Kureyşten bir cemâatin bir putu vardı. Yılda bir defâ onu tavâf ederler, develer kesip şarap içerlerdi. Yine öyle bir günde putun yanına vardıklarında onu yüzüstü yere yıkılmış buldular. Kaldırdılar, yine kapandı. Bu hal üç defâ tekrarlandı. Bunun üzerine etrâfına iyice destek verip diktikleri sırada şöyle bir ses işitildi: “Bir kimse doğdu yer yüzünde her yer harekete geldi. Ne kadar put varsa hepsi yıkıldı. Kralların korkudan kalbleri titredi.” Bu hâdise tam Muhammed aleyhisselâmın doğduğu geceye rastlıyordu.
Medâyin şehrindeki İran Kisrâsının sarayının on dört kulesi (burcu) yıkıldı. O gece gürültüyle ve dehşetle uyanan Kisrâ ve halkı yine kendilerinden bâzı ileri gelenlerin gördükleri korkunç rüyaları tâbir ettirdiklerinde bunun büyük bir şeye alâmet olduğunu anladılar.
Yine o gece Mecûsîlerin yâni ateşe tapanların bin yıldan beri yanmakta olan kocaman ateş yığınları âniden söndü. Ateşin söndüğü târihi not ettiler. Kisrânın sarayından burçların yıkıldığı geceye isâbet ediyordu.
O zaman insanların mukaddes saydıkları Sâve Gölü de yine o gece bir anda suyu çekilip, kuruyuverdi.
Şam tarafında bin yıldan beri suyu akmayan ve kurumuş olan Semave Nehrinin vâdisi de, o gece, su ile dolup taşarak akmaya başladı.
Muhammed aleyhisselâmın doğduğu geceden îtibâren şeytan artık Kureyş kâhinlerine vukû bulacak hâdiselerden haber veremez oldu. Kehânet sona erdi...
Muhammed aleyhisselâmın doğduğu gece ve daha sonra o zamâna kadar görülmemiş bu hâdiselerden başka pekçok hâdise vukû buldu, bunların hepsi son Peygamber Muhammed aleyhisselâmın dünyâyı teşrif ettiğine işâret olmuştur.
|
 |
İsimleri ve künyeleri
Peygamber efendimizin en çok söylenilen ismi “Muhammed”dir. Bu isim, Kur’ân-ı kerîm’de Âl-i İmrân sûresi 144. âyette, Ahzab sûresi 40. âyette, Fetih sûresi 29. âyette ve Muhammed sûresi 22. âyetinde olmak üzere dört defâ geçmektedir. Saf sûresi 6. âyetinde ise Îsâ aleyhisselâmın ümmetine Ahmed ismiyle haber verdiği bildirilmektedir. Kur’ân-ı kerîm’de Muhammed ve Ahmed isminden başka, Resûl, Nebî, Şâhid, Beşîr, Nezîr, Mübeşşir, Münzîr, Dâ’i-i ilallah, Sirâcen Münîr, Raûf, Rahîm, Musaddık, Müzekkir, Müdessir, Abdullah, Kerîm, Hak, Mübîn, Nûr, Hâtemün-Nebiyyîn, Rahmet, Ni’met, Hâdi, Tâhâ, Yâsîn... diye anılmıştır. Bundan başka yine bâzıları Kur’ân-ı kerîm’de ve bâzıları da hadîs-i şerîflerde bir kısmı da daha önceki peygamberlere gönderilen mukaddes kitaplarda geçmiştir. Daha önceki peygamberlere indirilen kitaplarda geçen isimlerin çoğu, sıfat olup, mecâzen isim sayılan kelimelerdendir. Bunlardan bâzıları da şöyledir. Dahûk, Hamyata, Ahid, Paraklit, Mazmaz, Müşaffah, Münhamennâ, Muhtar, Rûhûl-Hak, Mukimüssünneh, Mukaddes, Hırz-ul-Ümmiyyîn, Mâlum... Peygamberimizin ismi İncîl’de “Ahmed” (Paraklit), Tevrât’ta ise “Münhamenna” olarak geçmiş olup, Süryanicede Muhammed ismi karşılığıdır. İncîl’de Peygamberimizin geleceği müjdelenip Paraklit kelimesiyle de ifâde edilmiştir ki, Ahmed ve Muhammed mânâsınadır. İncîl tahrif edilince bu kelimeler kasten değiştirilmiştir.
Peygamberimizin hadîs-i şerîflerinde ise Mâhi, Hâşir, Âkıb, Mükaffi, Nebüyyür-rahme, Nebiyyüt-Tevbe, Nebüyy-ü Melâhim, Kattâl, Mütevekkil, Fâtih, Hâtem, Mustafa, Ümmî, Kusem (her hayrı kendinde toplayan) isimleri geçmektedir. Bir hadîs-i şerîfte Sevgili Peygamberimiz; “Bana mahsus beş isim vardır: “Ben Muhammed’im. Ben Ahmed’im, ben Mâhi’yim ki, Allah benimle küfrü yok eder. Ben, Hâşir’im ki halk, kıyâmet günü benim izimce haşrolunacaktır. Ben, Âkıb’ım ki benden sonra peygamber yoktur.” buyurdu.
Peygamberimizin hazret-i Hadîce’den doğan ve küçük yaşta vefât eden oğlu Kâsım’dan dolayı kendisine Ebü’l-Kâsım künyesi verilmiştir. Yine peygamberliğinden önce O’ndaki doğruluk, îtimâd, emîn, güvenilir olması gibi sayılamayacak kadar üstün meziyetlerden dolayı Kureyş kabîlesi ona “El-Emîn” ismini vermiştir.
Çocukluğu
Sevgili Peygamberimiz doğduktan sonra dokuz gün kadar annesi Âmine Hâtun tarafından emzirildi. Sonra Ebû Leheb’in câriyesi Süveybe Hâtun onu günlerce emzirdi. O zaman Mekke halkının çocuklarını bir süt annesine vermeleri âdetti.
Mekke’nin havası çok sıcak olduğundan, çocukları havası iyi, suyu tatlı olan civar yerlerdeki yaylalara gönderirler, çocuklar bir müddet oralarda, verildikleri süt annelerinin yanında kalırlardı. Her sene bu maksatla Mekke’ye birçok süt anaları gelir, birer çocuk alıp giderlerdi. Çocukları büyütüp teslim edince de çok ücret ve hediyeler alırlardı.
Peygamberimizin doğduğu sene de yaylalarda yaşayan Benî Sa’d kabilesinden bir çok süt anne Mekke’ye gelip herbiri emzirmek üzere birer çocuk almıştı. Benî Sa’d kabilesi Mekke civârındaki kabileler arasında şerefte, cömertlikte mertlik ve tevâzuda ve Arapçayı düzgün konuşmakta meşhur olduğundan Kureyş kabîlesinin ileri gelenleri çocuklarını, daha çok, bu kabîleye vermek isterlerdi. O sene Benî Sa’d kabîlesinin yurdunda şiddetli bir kuraklık ve kıtlık olduğundan ücretle çocuk emzirip sıkıntılarını gidermek üzere, her senekinden daha çok süt annesi Mekke’ye gelmişti. Bilhassa zengin âilelerin çocuklarını alıyorlardı. Gelen kadınların herbiri birer çocuk almışlardı. Peygamber efendimiz yetim olduğu için fazla ücret alamama düşüncesiyle, henüz O’na tâlib olan çıkmamıştı. Gelen kadınlar içinde iffeti, temizliği, hilmi (yumuşaklığı), hayâsı ve yüksek ahlâkıyla tanınmış Halîme Hâtun da vardı. Binek hayvanları zayıf olduğu için Mekke’ye ötekilerden geç gelmişti. Kocası ile Mekke’de dolaşarak zengin âilelerin çocuklarının alınmış olduğunu görmüşler, eli boş dönmemek için bir çocuk aramaya başlamışlardı. Nihâyet görünüşü ile hürmet celbeden, sîması çok sevimli bir zat ile karşılaştılar. Bu, Peygamberimizin dedesi Abdülmuttalib idi. Onunla torununu almak üzere anlaştılar. Abdülmuttalib, Halîme Hâtunu Âmine’nin evine götürdü. Halîme Hâtun şöyle anlatır: “Çocuğun baş ucuna vardığımda O’nu, yünden beyaz bir kundağa sarılı, yeşil ipekten bir örtünün üstünde mışıl mışıl uyur gördüm. Etrafa misk kokusu yayılıyordu. Hayret içinde kalıp bir anda O’na öylesine ısındım ki uyandırmaya kıyamadım. Elimi göğsüne koyduğumda uyandı ve bana bakıp öyle bir tebessüm etti ki, kendimden geçtim. Annesi, böylesine güzel ve mübârek çocuğu bana vermez korkusuyla derhal yüzünü örtüp kucağıma aldım. Sağ mememi verdim, emmeye başladı. Sol mememi verdim, emmedi. Abdülmuttalib bana dedi ki: “Sana müjdeler olsun ki, hanımlar içinde senin gibi nîmete kavuşan olmadı.” Âmine Hâtun da bana çocuğunu verdikten sonra şöyle dedi. “Ey Halîme, üç gün evvel bir nidâ işittim ki: “Senin oğluna süt verecek kadın Benî Sa’d kabîlesinden Ebû Züeyb soyundandır.” diyordu.” Ben de dedim ki; “Ben, Benî Sa’d kabîlesindenim ve babamın künyesi Ebû Züeyb’dir.”
Halîme Hâtun yine şöyle anlatmıştır: “Âmine Hâtun bana daha nice vakaları anlattı ve vasiyette bulundu. Ben de Mekke’ye gelmeden önce bir rüyâ görmüştüm. Rüyâmda bana; “Ey Halîme! Mekke’ye var, orada çok faydalanırsın. Sana bir nûr, arkadaş olur. Bu rüyâyı kimseye anlatma, gizle!” denildi. Mekke’ye gelirken de sağımdan solumdan sesler duyardım ve bana gâibden; “Sana müjdeler olsun ey Halîme, o parlak nûru emzirmek sana nasip olacak” diye seslenilirdi.” Halîme Hâtun şâhit olduğu daha nice hâdiseleri anlatmıştır.
Halime Hâtun der ki: “Muhammed’i alıp Âmine’nin evinden ayrıldım. Kocamın yanına gelince kocam O’nun yüzüne bakıp kendinden geçti: “Ey Halîme! Bugüne kadar böyle güzel yüz görmedim” dedi. O’nu yanımıza alır almaz kavuştuğumuz bereketleri görünce de; “Ey Halîme, bilmiş ol ki, sen çok mübârek bir çocuk almışsın.” dedi. Ben de; “Vallahi, ben de zâten böyle dilerdim” dedim.”
Halîme Hâtun, kocası ile birlikte Muhammed aleyhisselâmı alıp Mekke’den ayrıldıkları andan îtibâren O’nun bereketine kavuşmaya başladılar. Çelimsiz ve hızlı gidemeyen merkebleri öylesine hızlı yürüyordu ki, beraber geldikleri kâfile, onlardan önce yola çıkıp çok uzaklaşmış olmasına rağmen, onlara yetişip geçmişti. Benî Sa’d yurduna vardıktan sonra görülmemiş bir bolluğa ve berekete kavuştular. Sütü az olan hayvanları bol bol süt veriyordu. Bunu gören komşuları hayret edip, bunun emzirmek için aldıkları çocuk sebebiyle olduğunu açıkça anladılar.
Kuraklık sebebiyle çok sıkıntıya düştüklerinde yağmur duâsına giderken O’nu yanlarında götürüp duâ ederek O’nun hürmetine bol yağmura ve berekete kavuştular.
Sevgili Peygamberimiz süt annesi Halîme Hâtunun sağ memesini emer, sol memesini emmezdi. Onu da süt kardeşine bırakırdı. İki aylıkken emekledi. Üç aylık olunca ayakta durur, dört aylıkken duvara tutunarak yürürdü. Beş aylıkken yürüdü, altı aylıkken çabuk yürümeye başladı. Yedi aylıkken her tarafa gider oldu. Sekiz aylıkken anlaşılacak şekilde, dokuz aylıkken gâyet açık konuşmaya başladı. On aylıkken ok atmaya başladı. Halîme Hâtun şöyle anlatmıştır: “İlk konuşmaya başladığında, “Lâ ilâhe illallahü vallahü ekber. Velhamdülillahi rabbil âlemîn.” dedi. O günden sonra “Bismillâh” demeden hiçbir şeye elini uzatmazdı. Sol eliyle bir şey yemezdi. Yürümeye başladığında çocukların oynadıkları yerden uzak dururdu ve onlara “Biz, bunun için yaratılmadık.” derdi. Her gün O’nu güneş ışığı gibi bir nûr kaplar ve yine açılırdı. İki yaşına girdiğinde gelişmiş, gösterişli bir çocuk olmuştu. Üzerinde beyaz bir bulut dâimâ birlikte hareket eder ve O’nu gölgelerdi. Bir gün Halîme Hâtun farkında olmadan süt kardeşi Şeymâ ile öğlenin yakıcı sıcağında kuzuların yanına gitmişti. Halîme Hâtun, onu yanında göremeyince hemen arayıp buldu. Şeymâ’ya, “Niçin sıcakta dışarı çıktınız?” dedi. Şeymâ; “Anneciğim! Kardeşimin başı üzerinde bir bulut O’nu dâimâ gölgeliyor.” dedi.
Yine bir gün süt kardeşi Abdullah ile evlerinin yakınında bulunan kuzuların arasına gitmişlerdi. Süt kardeşi koşarak eve gelip; “Beyaz elbiseli iki kişi, Kureyşli kardeşimi yere yatırıp karnını yardılar, ellerini karnına soktular!” dedi. Halîme Hâtun ile kocası Hâris, süratle koşup yanına geldiler. Baktılar ki rengi değişmiş, semâya bakıyor ve tebessüm ediyor.“Sana ne oldu yavrucuğum?” diye sorduklarında şöyle anlattı: “Yanıma beyaz elbiseli iki kişi geldi. Birinin elinde içi kar dolu bir tas vardı. Beni tutup, göğsümü yardılar. Kalbimi de çıkarıp yardılar. Ondan siyah bir kan pıhtısı çıkardılar. Göğsümü ve kalbimi o karla temizlediler ve kapatıp kayboldular.” dedi. Bu hâdiseye “Şakk-ı sadr” (göğsünün yarılması) denir. Bu, Kur’ân-ı kerîm’de İnşirah sûresi ilk âyetinde bildirilmektedir.
Muhammed aleyhisselâma peygamberlik verildikten sonra Eshâb-ı kirâmdan bâzıları; “Yâ Resûlallah, bize kendinizden bahseder misiniz?” deyince; “Ben ceddim İbrahim’in duâsıyım. Kardeşim Îsâ’nın müjdesiyim! Annemin ise rüyâsıyım. O bana hâmileyken Şam saraylarını aydınlatan bir nûrun kendisinden çıktığını görmüştü. Ben Sa’d bin Bekr oğulları yanında emzirilip büyütüldüm. Bir gün süt kardeşimle birlikte evimizin arkasında kuzuları otlatıyorduk. O sırada yanıma beyaz elbiseli iki kişi geldi. Birinin elinde içi karla dolu bir altın tas vardı. Beni tuttular, göğsümü yardılar, kalbimi de çıkarıp yardılar. Ondan siyah bir kan parçası çıkarıp bir yana attılar. Göğsümü ve kalbimi o karla temizlediler.” buyurdu.
Halîme Hâtun, dört yaşından sonra O’nu Mekke’ye götürüp annesine verdi. Dedesi Abdülmuttalib, Halîme Hâtuna çok büyük hediyeler verip ihsânda bulundu. Halîme Hâtun O’nu Mekke’ye bırakınca; “Sanki canım ve gönlüm de O’nunla birlikte kaldı.” demiştir.
Muhammed aleyhisselâm altı yaşına kadar da annesinin yanında büyüdü. Altı yaşındayken annesi, Ümmü Eymen adındaki câriye (hizmetçi) ile birlikte akrabâlarını ve babası Abdullah’ın mezârını ziyâret için Medîne’ye gittiler. Medîne’de bir ay kaldılar. Bu sırada Muhammed aleyhisselâm Benî Neccar kuyusu denilen havuzda yüzmeyi öğrendi. Sırtındaki nübüvvet mührünü ve diğer bâzı alâmetlerini gören Yahûdî âlimlerinden bir kısmı; “Bu çocuk âhir zaman Peygamberi olacak!” demişlerdir. Onların bu sözlerini duyan Ümmü Eymen, durumu Âmine’ye haber verince Âmine Hâtun O’na bir zarar gelmesinden çekinerek, Mekke’ye dönmek üzere yola çıktı. Ebvâ denilen yere geldiklerinde hazret-i Âmine hastalandı. Hastalığı artıp sık sık kendinden geçiyordu. Başında duran oğlu Muhammed aleyhisselâma bakarak şu beyitleri söyledi:.
Eskir yeni olan, ölür yaşayan,
Tükenir çok olan, var mı genç kalan.
Ben de öleceğim tek farkım şudur:
Seni ben doğurdum şerefim budur.
Geride bıraktım hayırlı evlad,
Gözümü kapadım, içim pek rahat.
Benim nâmım kalır dâim dillerde,
Senin sevgin yaşar hep gönüllerde.
Biraz sonra vefât etti. Orada defnedildi. Ümmü Eymen, Muhammed aleyhisselâmı Mekke’ye getirip dedesi Abdülmuttalib’in yanına bıraktı.
Muhammed aleyhisselâmın babası ve annesi İbrâhim aleyhisselâmın dîninde idi. Yâni mümin idiler. İslâm âlimleri; onların İbrâhim aleyhisselâmın dîninde olduklarını ve Muhammed aleyhisselâm peygamber olduktan sonra da O’nun ümmetinden olmaları için diriltilip, Kelime-i şehâdeti işittiklerini ve söylediklerini, böylece O’nun ümmetinden olduklarını bildirmişlerdir.
Muhammed aleyhisselâm sekiz yaşına kadar da dedesinin yanında büyüdü. Dedesi Abdülmuttalib Mekke’de sevilen ve çeşitli işleri idâre eden bir zât olup, heybetli, sabırlı, ahlâkı dürüst, mert ve cömertti. Fakirleri doyurur, hattâ aç, susuz kalan hayvanlara bile su ve yiyecek verirdi. Allah’a ve âhirete inanan, kötülüklerden sakınan, câhiliyye devrinin çirkin âdetlerinden uzak duran bir zâttı. Mekke’de zulme, haksızlığa engel olur, oraya gelen misâfirleri ağırlardı. Ramazan ayında Hira Dağında inzivâya çekilmeyi âdet edinmişti. Çocukları seven ve şefkat sahibi olan Abdülmuttalib, Muhammed aleyhisselâmı bağrına basıp gece gündüz yanından ayırmadı. O’na büyük bir sevgi ve şefkat gösterirdi. Kâbe’nin gölgesinde kendisine mahsus olan minderinde O’nunla beraber oturur, mâni olmak isteyenlere; “Bırakın oğlumu, O’nun şânı yücedir!” derdi. Sevgili Peygamberimizin dadısı Ümmü Eymen’e, O’na iyi bakmasını önemle tembih eder; “Oğluma iyi bak! Ehl-i kitab, benim oğlum hakkında, bu ümmetin peygamberi olacak, diyorlar.” derdi. Ümmü Eymen demiştir ki: “O’nun çocukluğunda açlıktan ve susuzluktan şikâyet ettiğini görmedim. Sabahleyin bir yudum zemzem içerdi. Kendisine yemek yedirmek istediğimizde; “İstemem, tokum.” derdi.“Abdülmuttalib uyurken ve odasında yalnızken, O’ndan başkasının yanına girmesine müsâade etmezdi. O’nu dâimâ öper, okşar, sözlerinden ve hareketlerinden son derece hoşlanırdı. Sofrada onu yanına alır, dizine oturtur; yemeğin en iyisini ve en lezzetlisini O’na yedirir ve O gelmeden sofraya oturmazdı. O’nun hakkında nice rüyâlar görüp birçok hâdiseye şâhit oldu. Bir defâsında, Mekke’de kuraklık ve kıtlık olmuştu. Abdülmuttalib, gördüğü bir rüyâ üzerine Muhammed aleyhisselâmın elinden tutup Ebû Kubeys Dağına çıktı ve; “Allah’ım, bu çocuk hakkı için, bizi bereketli bir yağmur ile sevindir.” diyerek duâ etti. Duâsı kabul olundu ve bol yağmur yağdı. O zamanki şâirler bu hâdiseyi şiirler yazarak dile getirmişlerdir.
Abdülmuttalib, bir gün Kâbe’nin yanında otururken, Necranlı bir râhip yanına gelip onunla konuşmaya başladı. Bir ara; “Biz İsmâiloğullarından en son gelecek olan peygamberin sıfatlarını kitaplarda buldu. Burası (Mekke) O’nun doğum yeridir. Sıfatları şöyle, şöyledir!” diyerek birer birer saymağa başladığı sırada, Peygamberimiz yanlarına geldi. Necranlı râhip, O’nu dikkatle seyretmeye başladı, sonra da yaklaşıp gözlerine, sırtına, ayaklarına baktı ve heyecanla; “İşte, O budur. Bu çocuk senin neslinden midir?” dedi. Abdülmuttalib; “Oğlumdur!” deyince, Necranlı râhip; “Kitaplarda okuduğumuza göre O’nun babasının sağ olmaması lazım!” dedi. Abdülmuttalib; “O, oğlumun oğludur. Babası daha O doğmadan, annesi hâmile iken ölmüştü” deyince, râhip; “Şimdi doğru söyledin.” dedi. Bunun üzerine Abdülmuttalib oğullarına; “Kardeşinizin oğlu hakkında söylenileni işitin de, O’nu iyi koruyun!” dedi.
Abdülmuttalib vefâtı yaklaşınca oğullarını toplayıp Sevgili Peygamberimize; “Yavrum, bu amcalarından hangisinin yanında kalmak istersin” diye sordu, Resûl-i ekrem efendimiz koşup amcası Ebû Tâlib’in kucağına oturdu. Onun yanında kalmak istediğini söyledi. Abdülmuttalib de O’nu oğlu Ebû Talib’e bıraktı ve O’na iyi bakmasını önemle vasiyet etti. Bundan sonra da vefât etti.
Peygamberimiz sekiz yaşından sonra amcası Ebû Tâlib’in yanında kalmaya başladı ve onun himâyesinde büyüdü. O zaman Mekke’de Ebû Tâlib de babası Abdülmuttalib gibi Kureyş’in ileri gelenlerinden, sevilen, saygı gösterilen ve sözü dinlenilen bir zât idi. O da Peygamberimize büyük bir sevgi ve şefkat gösterdi. O’nu kendi çocuklarından çok sever, yanına almadan uyuyamaz, bir yere gitmez ve; “Sen çok hayırlısın, çok mübâreksin!” derdi. O elini uzatmadan yemeğe başlamaz, önce O’nun başlamasını isterdi. Bâzan da ona ayrı sofra kurdururdu. Sabahları uyandığında yüzünden nur saçıldığını, saçlarının taranmış olduğunu görürlerdi. Ebû Tâlib’in fazla malı yoktu ve âilesi de kalabalıktı. Muhammed aleyhisselâmı himâyesine aldıktan sonra bolluğa ve berekete kavuştu. Mekke’de vukû bulan kuraklık sebebiyle halk sıkıntıya düştüklerinde Ebû Tâlib O’nu Kâbe’nin yanına götürüp duâ etti. O’nun bereketiyle bol yağmur yağdı. Kuraklıktan ve kıtlıktan kurtuldular.
Ebû Tâlib bir defâsında Şam’a ticâret için giderken Muhammed aleyhisselâmı da dokuz veya on iki yaşında bulunduğu sırada yanında götürdü. Ticâret kervanı uzun bir yolculuktan sonra Busra’da Hıristiyanlara mahsus bir manastırın yakınında konakladı. Bu manastırda Bahîra adında bir râhip vardı. Önceden Yahûdî âlimlerindenken sonradan Hıristiyan olan bu bilgili râhibin yanında elden ele geçerek saklanan bir kitap bulunmakta ve birçok şey ondan sorulmakta idi. Kureyş kervanı daha önceki yıllarda buradan defâlarca gelip geçmesine rağmen hiç ilgilenmeyen ve her sabah manastırın damına çıkıp kâfilelerin geldiği yöne bakarak merakla bir şey bekleyen râhib Bahîra’ya bu defa bir hâl olmuş ve heycanla irkilip yerinden fırlamıştı. Çünkü o, Kureyş kervanı uzaktan göründüğü sırada kervanın üstünde beyaz bir bulutun da onlarla birlikte akıp geldiği ve onların yanına oturduğu ağacın üstünde durduğunu görmüştü. Bu bulut Muhammed aleyhisselâmı gölgelemekte idi. Kervan konunca Muhammed aleyhisselâmın altına oturduğu ağacın dallarının üzerine doğru eğildiğini görerek iyice heyecanlanan râhip, hemen bir sofra hazırlatıp, acele ile bir de dâvetçi göndererek Kureyş kervanında bulunanların hepsini yemeğe dâvet etti. Kervanda bulunanlar Muhammed aleyhisselâmı mallarının yanında gözcü olarak bırakıp râhip Bahîra’nın yanına gittiler. Ona defâlarca buradan gelip geçtikleri hâlde şimdiye kadar kendilerini dâvet etmeyip de bugün dâvet etmesinin sebebini sorarlarken, Bahîra gelenlere dikkatle bakıp; “Ey Kureyş topluluğu, içinizden yemeğe gelmeyen var mı?” diye sordu. “Evet, bir kişi var.” dediler. Râhip Bahîra ısrarla, O’nun da çağrılmasını isteyince gidip çağırdılar. Gelir gelmez dikkatle O’na bakmaya, incelemeye başlayan Bahîra, yemekten sonra hallerine, işlerine dâir birçok soru sordu. Muhammed aleyhisselâm da cevap verdi. Bahîra gördüğü alâmetlerin ve aldığı cevapların hepsinin, âhir zamanda gelecek peygamberin sıfatları hakkında bildiklerine tam uyduğunu gördü. Sonra sırtını açıp nübüvvet mührüne baktı ve Ebû Tâlib’e; “Bu çocuk senin neslinden midir?” dedi. Ebû Tâlib; “Oğlum” deyince Bahîra; “Kitaplarda bu çocuğun babasının sağ olmayacağı yazılı, O senin oğlun değildir.” dedi. Bu sefer Ebû Tâlib; “O benim kardeşimin oğludur.” dedi. “Babası ne oldu?” deyince de, O’nun doğumuna yakın öldüğü cevâbını alan Bahîra; “Doğru söyledin, annesi ne oldu?” dedi. Ebû Tâlib; “O da öldü.” deyince yine; “Doğru söyledin.” dedi. Sonra da ısrarla şöyle dedi: “Kardeşinin oğlunu hemen memleketine geri götür. O’nu, hasetçi Yahûdîlerden koru! Vallahi Yahûdîler bu çocuğu görüp, benim fark ettiklerimi fark ederlerse, O’na bir zarar vermeye kalkışırlar. Çünkü kardeşinin oğlunda büyük bir hâl ve şan vardır. Bu, peygamberlerin sonuncusu olacaktır. Getireceği din bütün yeryüzüne yayılsa gerektir. Sakın bu çocuğu Şam’a götürme, mübârek bedenine bir zarar verirler. Bunun hakkında çok ahd ve misak olmuştur.”
Ebû Tâlib “Mîsak nedir?” diye sorunca, Bahîra; “Allahü teâlâ bütün peygamberlerden ve en son da Îsâ aleyhisselâmdan ümmetlerine âhir zaman peygamberinin geleceğini bildirmeleri üzerine söz almıştır.” dedi. Ebû Tâlib, Bahîra’nın bu sözleri üzerine Şam’a gitmekten vazgeçti ve mallarını Busra’da ucuz fiyata satıp Mekke’ye döndü. Ebû Tâlib, Bahîra’dan işittikleri şeylerden sonra, Muhammed aleyhisselâmı daha da çok sevip ömrü boyunca O’nu korudu ve her işinde O’na yardımcı oldu. Her hâliyle fazîletler ve güzellikler sâhibi müstesnâ bir insan olarak büyüyen Muhammed aleyhisselâm, on yedi yaşına ulaştığı sırada Yemen’e ticâret için giden amcası Zübeyr, ticâretinin bereketli olması için O’nu da yanında götürdü. Bu seferde de nice hârikulade (olağanüstü) halleri görüldü. Mekke’ye döndüklerinde O’nun bu halleri anlatıldı ve Kureyş kabîlesi arasında; “Bunun şânı pek yüce olacak” diye söylenmeye başlandı.
Gençliği
Her bakımdan insanların en üstünü olan Muhammed aleyhisselâm, daha gençliğinde Mekke halkı arasında, diğerlerinden farklı olarak, çok sevilmiştir. Güzel ahlâkı, insanlara görülmemiş bir şekilde iyi davranması, sâkinliği, yumuşaklığı ve diğer üstün halleri, insanlar arasında fevkalâde farklılığı ile herkes O’na hayran olmuştur. Mekke halkı, O’nda gördükleri şaşılacak derecedeki doğru sözlülük ve güvenilirlikten dolayı da O’na El-Emîn (her zaman kendisine güvenilen) dediler ve gençliğinde bu isimle meşhur oldu.
Peygamberimizin gençliği sırasında, Araplar koyu bir câhiliyyet devri yaşamakta olup, aralarında puta tapmak, içki, kumar, zinâ, fâiz ve daha birçok çirkin iş yaygınlaşmıştı. Muhammed aleyhisselâm onların bu bozuk hallerinden son derece nefret eder, her kötülüklerinden dâimâ uzak dururdu. Bütün Mekke halkı O’nun bu hâlini bilirler ve hayret ederlerdi. Daha çocukluğunda O’nunla birlikte Kâbe’yi tavâf eden dedesi Abdülmuttalib ve amcası Ebû Tâlib, O’nun putlardan nefret ettiğini iyi bildikleri için tavâf sırasında O’nu Kâbe’nin çevresindeki putlara yaklaştırmazlar ve bozuk işlerin yapıldığı mahallerden uzak tutarlardı. Nitekim amcası Ebû Tâlib ile ticâret için Şam’a gitmek üzere yola çıkıp Busra denilen yerde konakladıklarında, kendisinde peygamberlik alâmetleri görerek Lât ve Uzzâ putları adına yemin verip, bâzı şeyler soran râhip Bahîra’ya; “Bana Lât ve Uzzâ adına yemin vererek bir şey sorma! Vallahi, ben, o putlardan duyduğum nefreti hiçbir şeyden duymam.” demiştir. Putlardan şiddetle nefret ettiği için aslâ yanlarına yaklaşmazdı.
Çocukluğunda ve gençliğinde kendine âit koyunları güder geçimini böyle sağlardı. Bir taraftan da çok bozulmuş olan cemiyetten bu münâsebetle uzak dururdu. Bir defâsında Eshâb-ı kirâma; “Koyun gütmeyen hiçbir peygamber yoktur.” buyurmuştur. “Yâ Resûlallah, sen de güttün mü?” denince; “Evet ben de güttüm.” buyurdu.
Muhammed aleyhisselâm yirmi yaşlarında bulunduğu sıralarda Mekke’de âsâyiş tamâmen bozularak zulüm son derece yaygınlaşıp mal, can ve nâmus emniyeti kalmamıştı. Mekke’nin yerli halkından fakir olanların yanında ticâret için ve Kâbe’yi ziyâret maksadıyla gelen yabancılar da haksızlığa ve zulme uğruyorlar, haklarını almak için mürâcaat edecek bir merci bulamıyorlardı. Bu sırada ticâret maksadıyla Mekke’ye gelen Yemenli bir tüccarın malları, Âs bin Vâil adında bir Mekkeli tarafından zorla elinden alınıp gasb edilmişti. Bu hâdise üzerine Yemenli, Ebû Kubeys Dağına çıkıp feryâd ederek hakkının alınması için kabîlelerden yardım istedi. Artık zulmün had safhaya ulaştığını dile getiren bu tip hâdiseler üzerine Hâşim ve Zühre oğulları ve diğer kabîlelerin ileri gelenleri Abdullah bin Cedân’ın evinde toplandılar. Yerli yabancı hiç kimseye zulüm ve haksızlık yapılmamasına, zulme mâni olmaya ve haksızlığa uğrayanların haklarını almaya karar verdiler. Bu maksatla bir de adâlet cemiyeti kurdular. Muhammed aleyhisselâmın genç yaşta katıldığı ve kuruluşunda çok tesirli olduğu bu cemiyete, daha önceden Fadl adındaki iki kişi ile Fudayl adında biri tarafından kurulup zamanla unutulan böyle bir cemiyeti de hatırlatmak bakımından, Fâdılların yemini mânâsında Hilf-ul Fudûl Cemiyeti denildi. Bu cemiyet, zulmü önleyip Mekke’de bozulan âsâyişi yeniden kurdu. Tesiri uzun müddet devâm etti. Muhammed aleyhisselâm kendisine peygamberlik verildikten sonra bu olayı Eshâb-ı kirâma anlatıp: “Abdullah bin Cedân’ın evinde yapılan yeminleşmede ben de bulundum. Bence o yeminleşme kırmızı tüylü develere (servete) sâhip olmaktan daha sevimlidir. Şimdi de böyle bir meclise çağrılsam icâbet ederim.” buyurdu.
Mekkeliler öteden beri ticâretle uğraşarak geçimlerini sağlarlardı. Muhammed aleyhisselâmın amcası Ebû Tâlib de ticâretle uğraşıyordu. Muhammed aleyhisselâm yirmi beş yaşında bulunduğu sıralarda Mekke’de geçim sıkıntısının iyice artması üzerine Mekkeliler Şam’a gitmek üzere büyük bir ticâret kervanı hazırlamıştı. Ebû Tâlib yeğeni Muhammed aleyhisselâma bu kervana katılmasını tavsiye etti. Amcası Ebû Tâlib’in bu tavsiyesi üzerine Mekke’de üstün ahlâkı ve meziyetleriyle tanınan ve Tâhire (çok temiz) lakabıyla anılan hazret-i Hadîce’nin mallarını götürüp satmak üzere bu ticâret kâfilesine katıldı. Bu işe büyük bir memnuniyet gösteren hazret-i Hadîce kölesi Meysere’yi de O’nun yanına yardımcı olarak vermişti. Bu sefer sırasında bir bulut devamlı üzerinde dolaşarak Muhammed aleyhisselâmı gölgeledi. Kuş şekline giren iki melek sefer bitinceye kadar O’nunla birlikte hareket etti. Yolda yürüyemeyecek derecede yorulup kervandan geri kalan iki deve Muhammed aleyhisselâmın ayaklarını eliyle sığamasından sonra, birden süratlenerek yola devâm ettiler. Üç ay süren bu sefer boyunca Muhammed aleyhisselâmın daha nice hârikulâde hallerine şâhit olan kervandakiler, O’nu son derece sevip şânının çok yüce olacağını anlamışlardı. Busra denilen yere vardıklarında, daha önce amcası Ebû Tâlib’le ticâret için geldiklerinde konakladıkları manastırın yakınında bir yerde bu seferde de konakladılar. Gördüğü birçok alâmetten O’nun son peygamber olacağını anlayıp söyleyen râhip Bahîra ölmüş, O’nun yerine Nastura adında başka bir râhip geçmişti. Manastırın yakınına gelip konan Kureyş kervanını seyreden râhip Nastura manastırın yakınında bulunan kuru ağacın altına birinin oturmasıyla birlikte yeşermesini görerek koşup geldi. Bir elinde bulunan sahifede yazılı olanlara, bir de Muhammed aleyhisselâmın yüzüne bakıyor, baktıkça da hayrete düşüyordu. Nastura bildiği, duyduğu ve okuduğu alâmetleri aynen görüp, Muhammed aleyhisselâmı göstererek; “Îsâ aleyhisselâma İncîl’i indiren Allah hakkı için bu zât son peygamber olacaktır. Ne olaydı ben O’nun peygamber gönderilerek emrolunduğu zamâna ulaşsaydım!” dedi. Muhammed aleyhisselâm Busra pazarında Hadîce Hâtunun mallarını satarken de O’nunla pazarlık yapan bir Yahûdî inanmadığı için; “Lât ve Uzzâya(iki put ismi) yemin et ki inanayım.” deyince Muhammed aleyhisselâmın; “Ben o putlar adına aslâ yemin etmem! Onların yanından geçerken yüzümü başka tarafa çevirerek geçerim.” demişti. O’ndaki diğer alâmetleri de gören Yahûdî; “Söz senin sözündür. Vallahi bu zât peygamber olacak bir kimsedir ki, âlimlerimiz kitaplarda bunun vasfını bulmuşlardır.” diyerek hayranlığını açıklamıştı.
Kureyş kervanı ticâretini tamamlayıp Mekke’ye dönünce, kervanda bulunan Hadîce Hâtunun kölesi Meysere Muhammed aleyhisselâm hakkında işittiklerini ve gördüklerini Hadîce Hâtuna bir bir anlattı. Hadîce Hâtun mallarını satmak üzere teslim ettiği Muhammed aleyhisselâmın iyi kâr getirdiğini görerek çok memnun olmuştu. Fakat o bundan ziyâde kervanı karşıladığı sırada Muhammed aleyhisselâmı gölgeleyen iki meleği görmesi ve sefer sırasında vukû bulan hârikulâde hallerin, kölesi Meysere tarafından teker teker anlatılması üzerine hemen amcasının oğlu Varaka bin Nevfel’e gitti. Varaka bin Nevfel putlara tapmayan, okumuş ve çok bilgili, yaşlı bir Hıristiyandı. Daha önceden rüyâsında; gökten ayın inerek koynuna girip, koltuğundan çıktığını ve bütün âlemi aydınlattığını anlatan Hadîce Hâtuna Varaka bin Nevfel; “Âhir zaman peygamberi vücûda gelmiştir. Sen O’nun hanımı olursun. Senin zamânında O’na vahiy gelir. O’nun dîni bütün âlemi doldurur. Sen O’na en önce îmân eden olursun. O peygamber Kureyş kabîlesinin Hâşimoğulları kolundan olacak...” demişti. Hadîce Hâtun bu defâ kölesi Meysere’nin anlattıklarını Varaka bin Nevfel’e söyleyince, hayrete düşüp; “Bu söylediklerinden anlaşılıyor ki, şüphesiz Muhammed bu ümmetin peygamberi olacak. Ben zâten bu ümmetten bir peygamberin çıkacağını biliyor ve O’nu bekliyordum. Bu zaman O’nun tam zamandır.” dedi. Böylece hazret-i Hadîce’nin sevgisi ve îtimâdı daha da arttı.
Muhammed aleyhisselâm 12 yaşındayken amcası Ebû Tâlib ile ticâret için Busra’ya kadar, 17 yaşındayken amcası Zübeyr ile Yemen’e ve 25 yaşındayken hazret-i Hadîce’nin mallarını satmak üzere Şam’a olmak üzere üç defâ seyâhate çıktı. Bunların dışında hiçbir yere seyahat yapmadı.
Evlenmesi
Muhammed aleyhisselâm yirmi beş yaşındayken ilk olarak hazret-i Hadîce ile evlendi. Hazret-i Hadîce, Kureyş kabîlesinin Esedoğulları kolundan kırk yaşında ve dul bir hanım idi. Fakat, malı, cemâli, aklı, ilmi, şerefi, nesebi, iffet ve edebi pek fazla idi. Yüksek ahlâkı ve üstün vasıfları sebebiyle Kureyş arasında “Tâhire” (çok temiz) İslâmiyet geldikten sonra da “Hadîce-tül-Kübra” ismiyle meşhur olmuştu. Hadîce Hâtun mallarını Şam tarafına götürüp Busra’da satan Muhammed aleyhisselâmı; adâleti, üstün ahlâkı ve hakkında duyup şâhit olduğu hadiseler sebebiyle son derece takdir etti. Bu hâdiseden kısa bir süre sonra, yakınlarının da kabul etmesiyle evlenmeleri kararlaştırıldı. Nikâh meclisi hazret-i Hadîce’nin evinde kuruldu. Ebu Tâlib ve Varaka bin Nevfel tarafından takdim konuşmaları yapıldı. Nikâhı Varaka bin Nevfel kıydı. Kureyş kabîlesinin ileri gelenleri de nikâh şâhidi olarak bulundular. Zamânının emsalsiz bir kadını olan Hadîce vâlidemiz evlilik hayâtı boyunca Muhammed aleyhisselâma dâimâ hizmet edip yardımcısı oldu. Muhammed aleyhisselâmın bu evliliği, onun vefâtına kadar on beş senesi peygamberlikten önce onu da Peygamberlikten sonra olmak üzere yirmi beş sene sürdü. Muhammed aleyhisselâm, ilk zevcesi hazret-i Hadîce hayattayken başkası ile evlenmedi. Muhammed aleyhisselâmın hazret-i Hadîce’den ikisi erkek, dördü kız olmak üzere Kâsım, Zeyneb, Rukayye, Ümmü Gülsüm, Fâtıma ve Abdullah (Tayyib) adlarında altı çocuğu oldu. Peygamberliği sırasında evlendiği hazret-i Mâriye’den de İbrâhim adlı oğlu olmuştu. Diğer zevcelerinden çocuğu olmadı. Zeyneb, kızlarının en büyüğü idi. En küçük kızı Fâtımâ babasının en sevgilisiydi. Hazret-i Fâtımâ Peygamber efendimiz kırk yaşındayken doğdu. Erkek evlatları küçük yaşta vefât ettikleri gibi hazret-i Fâtımâ’dan başka bütün kızları da O’ndan önce vefât ettiler. Hazret-i Fâtımâ da Muhammed aleyhisselâmdan altı ay sonra vefat etti. Hazret-i Ali ile evlenmişti. Muhammed aleyhisselâmın soyu hazret-i Fâtımâ evlâdı, hazret-i Hasan ve hazret-i Hüseyin ile devâm etti.
Resûl-i ekrem efendimiz ikinci defâ olarak, elli beş yaşında iken, Ebû Bekr’in (radıyallahü anh) kızı Âişe radıyallahü anhâ ile evlendi. Bunu, Hadîce-tül-Kübrâ’nın vefâtından bir yıl sonra, Allahü teâlânın emri ile nikâh eylemişti. Ölünceye kadar, sekiz sene onunla yaşadı.
Diğerlerini, hep hazret-i Âişe’den sonra, dînî, siyâsî sebeplerle veya merhamet ve ihsân ederek Allahü teâlânın izniyle nikâh etti. Bunların hepsi dul olup, çoğu yaşlı idi. Meselâ, Mekke’deki kâfirlerin, Müslümanlara eziyet ve zararları dayanılamayacak bir dereceye gelince Eshâb-ı kirâmın bir kısmı Habeşistan’a hicret etmişti. Habeş Pâdişâhı Necâşi Hıristiyan idi. Müslümanlara çeşitli sorular sorup, aldığı cevaplara hayran kalarak îmâna geldi. Müslümanlara çok iyilik yaptı. Îmânı zayıf olan Ubeydullah bin Cahş, fakirlikten kurtulmak için, papazlara aldanıp mürted olmuş, dînini dünyâya değişmişti. Resûlullah efendimizin halasının oğlu olan bu mel’un, karısı Ümmü Habîbe’yi de (radıyallahü anhâ) dinden çıkıp zengin olmaya cebr ve teşvik etti ise de, o, fakirliğe ve ölüme râzı olacağını fakat Muhammed aleyhisselâmın dîninden çıkmayacağını söyleyince, bunu boşadı. Sürünerek, sefâletten ölmesini bekliyordu. Fakat, az zamanda kendi öldü. Ümmü Habîbe, Kureyş’in (Mekke’nin) o zamanki başkumandanı Ebû Süfyân’ın kızı idi. Peygamber efendimiz o zamanlarda, Kureyş orduları ile, çok çetin muhârebelerde bulunuyordu ve Ebû Süfyân, İslâmiyeti yok etmek için son gayretiyle çarpışıyordu. Peygamber efendimiz ÜmmüHabîbe’nin dîninin kuvvetini ve başına gelen bu acı hâli işitti. Necâşi’ye mektup yazıp; “Oradaki Ümmü Habîbe ile evleneceğim. Nikâhımı yap! Sonra kendisini buraya gönder!”şeklinde talepte bulundu. Necâşî daha önce Müslüman olmuştu. Mektuba çok hürmet edip, oradaki Müslümanları sarayına dâvet ederek, ziyâfet verdi. Hicretin yedinci yılında nikâh yapılıp, hediye ve ihsanlarda bulundu. Bu sûretle, Ümmü Habîbe, îmânının mükâfâtına kavuşarak, orada zengin ve râhat oldu. Onun sâyesinde, oradaki Müslümanlar da rahat etti. Cennet’te, kadınlar kocalarının yanında bulunacakları için, Cennet’in en yüksek derecesiyle müjdelenmiş oldu ki, dünyânın bütün zevk ve nîmetleri, bu müjde yanında pek küçük kalır. Bu nikâh, Ebû Süfyân’ın ilerde Müslüman olmakla şereflenmesini hazırlayan sebeplerden biri oldu. Görülüyor ki, bu nikâh, kâfirlerin iftirâlarının ne kadar yanlış ve çürük olduğunu bildirdiği gibi, Resûlullah’ın aklının, zekâsının, dehâsının, ihsânının ve merhametinin derecesini de göstermektedir.
İkinci misal; hazret-i Ömer’in kızı Hafsa radıyallahü anhâ dul kalmıştı. Hicretin üçüncü yılında; Ömer radıyallahü anh, Ebû Bekire ve Osman’a (radıyallahü anhümâ) kızımı alır mısın dedikte, düşüneyim, demişlerdi. Bir gün, Resûlullah efendimiz, her üçü ve başkaları yanında iken; “Yâ Ömer! Seni üzüntülü görüyorum, sebebi nedir?” diye sordu. Bir şişedeki mürekkebin rengi kolay görüldüğü gibi, Resûlullah efendimiz de, herkesin düşüncesini, bir bakışta anlardı. Lüzum görürse sorardı. O’na, hattâ herkese doğru söylememiz farz olduğundan hazret-i Ömer de; “Yâ Resûlallah, kızımı Ebû Bekr’e ve Osman’a teklif ettim, almadılar.” cevâbını verdi. Resûlullah efendimiz en çok sevdiği üç eshâbının üzülmesini hiç istemediğinden, onları sevindirmek için, hemen buyurdu ki: “Yâ Ömer! Kızını, Ebû Bekr’den ve Osman’dan daha iyi birisine versem ister misin?” Hazret-i Ömer şaşırdı. Çünkü, Ebû Bekr’den ve Osman’dan daha yüksek ve daha iyi kimse olmadığını biliyordu. “Evet, yâ Resûlallah!” dedi. “Yâ Ömer, kızını bana ver!” buyurdu. Bu sûretle, Hafsa radıyallahü anhâ, Ebû Bekr’in ve Osman’ın ve bütün müminlerin anneleri oldu ve bunlar, ona hizmetçi oldu ve Ebû Bekr ve Ömer ve Osmân radıyallahü anhüm birbirlerine daha yakın ve daha sevgili oldular.
Üçüncü bir misal, hicretin beş veya altıncı senesinde, Benî Mustalak kabîlesinden alınan yüzlerce esir arasındaki Cüveyriye radıyallahü anhâ kabîlenin reisi olan Hâris’in kızı idi. Bunu satın alıp âzâd ederek, kendilerine nikâh edince, Eshâb-ı kirâmın (aleyhimürrıdvân) hepsi, biz, Resûlullah’ın âilesinin, annemizin akrabâsını câriye ve hizmetçi olarak kullanmaktan hayâ ederiz dedi. Hepsi, esirlerini âzâd etti. Bu nikâh, yüzlerce esirin âzâd olmasına yol açtı. Cüveyriyye radıyallahü anhâ bu hâli her zaman söyleyerek öğünürdü. Âişe radıyallahü anhâ Cüveyriyye’den daha hayırlı, daha bereketli bir kadın görmedim.” derdi.
Resûlullah efendimizin çok evlenmesinin mühim bir sebebi de, İslâm dîninin emir ve yasaklarını bildirmek içindi. Hicab âyeti gelmeden, yâni kadınların örtünmeleri emrolunmadan önce, kadınlar da Resûlullah efendimize gelip, bilmediklerini sorar, öğrenirlerdi. Resûlullah efendimiz birinin evine gitse, kadınlar da gelir, oturur, dinler, istifâde ederlerdi. Hicâb âyeti gelip, kadınların yabancı erkeklerle oturmaları, konuşmaları yasak edilince, yabancı kadınları kabul etmedi, onların bilmediklerini, mübârek zevcesi hazret-i Âişe’den sorup öğrenmelerini emir eyledi. Gelip soranların çokluğundan, hazret-i Âişe, hepsine cevap yetiştirmeğe vakit bulamıyordu. Bu mühim hizmeti kolaylaştırmak ve onun yükünü hafifletmek için lâzım olduğu kadar hanımı nikâh etti. Kadınlara âit yüzlerce nâzik bilgileri, Müslüman kadınlarına, mübârek zevceleri yolu ile bildirdi. Zevceleri bir olsaydı, bütün kadınların ondan sorması güç ve hattâ imkânsız olurdu. Allahü teâlânın dînini tam olarak bildirmek için, çok evlenmek yükünü de omuzlarına aldı.
Muhammed aleyhisselâm hazret-i Hadîce ile evlendikten sonra da Mekke’de ticâretle meşgûl oldu. Ticâreti Saib bin Abdullah ile ortaklık şeklinde yürütürdü. Kazançlarıyla misâfirleri ağırlarlar, yetimlere ve fakirlere yardım ederlerdi. Muhammed aleyhisselâm yine bu sıralarda hazret-i Hadîce’nin kölesi Zeyd’i himâyesine alıp onu kölelikten âzâd etti. O zaman küçük yaşta bulunan hazret-i Ali’yi de yanına alıp evladı gibi yetiştirdi.
Otuz beş yaşındayken Kâbe hakemliği yaptı. O zaman yağmur ve seller sebebiyle Kâbe’nin duvarları iyice yıpranmış, bir yangın sebebiyle de tahribâta uğramıştı. Bu durum üzerine Kureyş kabîlesi Kâbe’yi İbrâhim aleyhisselâmın yaptığı temele kadar yıkıp yeniden yapmaya başlamıştı. Her kabîleye bir bölümünü vererek duvarları yükselttiler. Bu işin büyük bir şeref olduğunu bilen kabîleler, Hacer-ül-esved taşını yerine koyma husûsunda anlaşamadılar. Her kabîle böyle bir şerefe sâhip olmak istediğinden aralarında gittikçe artan büyük bir anlaşmazlık çıktı. Dört beş gün süren bu anlaşmazlık sebebiyle neredeyse kan dökülecekti. Bu sırada Abdülmuttalib’in dayısı ve yaşlı bir zat olan Huzeyfe’nin; “Ey Kureyş topluluğu! Anlaşamadığınız iş hakkında hüküm vermek üzere şu kapıdan ilk girecek zâtı aranızda hakem yapın.” diyerek Benî Şeybe kapısını işâret etti. Oradakiler bu teklifi kabûl edip, Benî Şeybe kapısına bakarak ilk girecek ve işin en nâzik ânında bu işi halledecek kimseyi beklemeye başladılar. Nihâyet kapıdan, doğruluğunu, üstün ahlâkını son derece takdir ettikleri ve El-Emîn (her zaman güvenilir) dedikleri Muhammed aleyhisselâmın geldiğini gördüler. “İşte El-Emîn! O’nun hükmüne râzıyız.” dediler. Durum Muhammed aleyhisselâma anlatılınca bir örtü istedi. Hacer-ül-esved’i örtü üzerine koyup “Her kabîleden bir kişi bir ucundan tutsun.” dedi. Taşı konulacağı yere kadar kaldırttı. Sonra da kendisi taşı kucaklayıp yerine koydu. Mekke’de çıkmak üzere olan büyük bir harbin böylece önlendiğini gören kabîleler, O’nun bu hareketinden çok memnun oldular. Sonra da yarım kalan duvarları yapıp tamamladılar.
Peygamberliği
Muhammed aleyhisselâm daha otuz yedi yaşında iken gâibden “Yâ Muhammed” diye nidâ olunduğunu duyardı. Otuz sekiz yaşında iken de bir takım nûrlar görmeye başladı. Bu hâlini sâdece hazret-i Hadîce’ye anlatırdı. Muhammed aleyhisselâma peygamberliğin verilmesinin yaklaştığı bu sırada, o zamânın meşhur ediblerinden Kus bin Sâide, Ukaz Panayırında deve üzerinde büyük bir kalabalığa karşı okuduğu hutbede O’nun geleceğini müjdelemişti. Bu hutbeyi dinleyenler arasında Muhammed aleyhisselâm da bulunmuştu. Kus bin Sâide bu meşhur hutbesinin bir bölümünde şöyle demiştir: “Ey insanlar! Geliniz, dinleyiniz, belleyiniz, ibret alınız, yaşayan ölür, ölen fenâ bulur, olacak olur... Kulak veriniz iyi dinleyiniz? Gökte haber var, yerde ibret alacak şeyler var... Allah’ın indinde bir din... Ve Allah’ın gelecek olan bir peygamberi vardır ki, gelmesi pek yakın oldu. Gölgesi başınızın üstüne düştü. Ne mutlu o kimseye ki, O’na îmân edip de O dahi ona hidâyet eyleye. Vay O’na isyân ve muhâlefet eden bedbahta! Yazıklar olsun ömürleri gafletle geçen ümmetlere!..”
Muhammed aleyhisselâm otuz dokuz yaşında iken sâdık rüyalar görmeye başladı. Rüyâsında ne görürse aynen çıkardı. Bu hal altı ay devam etti. Bundan sonra yalnızlığı sevip insanlardan uzaklaşarak Hira Dağında bir mağarada tefekküre dalardı. Bâzan Mekke’ye gelir Kâbe’yi tavâf ettikten sonra evine giderdi. Evinde bir müddet kalıp yanına biraz yiyecek alarak yine Hira Dağındaki mağaraya gidip tefekkür ve ibâdetle meşgul olurdu. Bu hâlini gören Mekkeliler; “Muhammed Rabbine âşık oldu.” demişlerdi.
Muhammed aleyhisselâm kırk yaşında iken yine bir Ramazan ayında Hira Dağındaki mağaraya çekilmiş ve tefekküre dalmıştı. Ramazanın 17. Pazartesi gecesi, gece yarısından sonra kendisini adıyla çağıran bir ses işitti. Başını kaldırıp etrafa baktığı sırada ikinci defâ bir ses işitti ve her tarafı birden bire bir nûr kapladığını gördü. Sonra Cebrâil aleyhisselâm karşısına geldi. “Oku!” dedi. “Ben okumuş değilim.” dedi. O zaman melek Muhammed aleyhisselâmı tutup tâkatı kesilinceye kadar sıktı ve; “Oku!” dedi. Yine; “Ben okuma bilmem.” cevâbını verdi. İkinci defâ sıktı ve; “Oku!” dedi. “Ben okuma bilmem.” dedi. Cebrâil aleyhisselâm üçüncü defâ tutup sıktı ve sonra bıraktı ve; “Oku! Her şeyi yaratan Rabbinin ismiyle ki O, insanı pıhtılaşmış kandan yarattı! Oku, Allahü teâlâ büyük kerem sâhibidir. O, kalemle öğretir, bilmediklerini öğretir.” meâlindeki Alak sûresinin ilk beş âyetini getirdi. Muhammed aleyhisselâm da onunla berâber okudu. İlk vahiy bu sûretle başladı ve bütün cihânı aydınlatan İslâm güneşi doğdu.
Muhammed aleyhisselâm Peygamberlik vazîfesinin mesuliyetini düşünerek büyük bir ürperti ve heyecanla Hira Dağındaki mağaradan çıkıp aşağıya inmeye başladı. Dağın ortasına geldiği sırada bir ses duydu. Cebrâil aleyhisselâm; “Yâ Muhammed, Sen Allah’ın resûlüsün; ben de Cibril’im.” diyordu. Cebrâil’in sesini duyduğu gibi kendisini de gördü. Cebrâil aleyhisselâm burada Peygamberimize abdest almasını gösterdi. Peygamber efendimiz evine dönünceye kadar yanından geçtiği her taşın, her ağacın «Esselâmü Aleyke Yâ Resûlallah» dediğini işitiyordu. Bundan sonra evine gelip; “Beni örtünüz.” buyurarak ürpermesi geçinceye kadar bir miktar yattı. Biraz istirâhat ettikten sonra gördüklerini hazret-i Hadîce’ye anlattı. O da; “Biliyorum ki sen doğru sözlüsün... Emânete riâyet edersin... Güzel huylu ve iyi ahlâklısın... Senin bu ümmetin peygamberi olacağını umarım...” dedi. Sonra bu durumu sormak üzere Varaka bin Nevfel’e gittiler. İbraniceyi bilen, çok kitap okumuş ve dinler hakkında bilgi sâhibi olan Varaka bin Nevfel’e durumu anlattılar. Varaka Muhammed aleyhisselâmın anlattıklarını dinledikten sonra; «Müjde yâ Muhammed! Allah’a yemin ederim ki sen Îsâ’nın (aleyhisselâm) haber verdiği son peygambersin!Sana görünen melek, senden evvel Mûsâ’ya (aleyhisselâm) gelen Cebrail’dir. Ah! ne olurdu!Genç olaydım. Seni Mekke’den çıkardıkları zamâna yetişeydim de sana yardım etseydim.» dedi.
Muhammed aleyhisselâma ilk vahiy geldikten sonra üç sene vahiy gelmedi. Bu arada Mikâil aleyhisselâm adındaki melek gelip bâzı şeyler öğretti. Fakat vahiy getirmedi. Bu sırada Peygamber efendimiz üzüldükçe Cebrâil aleyhisselâm gözüküp; “Ey Muhammed! Sen Allah’ın peygamberisin!” der, üzüntüsünü giderirdi.
İlk vahyin gelmesiyle peygamberliği duyulmaya başlayan Muhammed aleyhisselâmın tebliğinin 13 senesi Mekke, 10 senesi de Medîne’de geçti. |
Mekke devri
Muhammed aleyhisselâm vahyin bir müddet kesilmesinden sonra yine Hira Dağına çıkmıştı. Dağdan aşağı inerken bir ses duydu. Başını kaldırıp baktığında Cebrâil aleyhisselâmı gördü. Mübârek kalbi çarparak ve ürpererek evine dönüp; “Beni örtünüz.” dedi ve örtündü. Bu sırada Cebrâil aleyhisselâm Müddessir sûresinin; “Ey örtüye bürünen (Muhammed aleyhisselâm)! Kalk da (kâfirleri Allahü teâlânın azâbı ile) korkut. Rabbini tekbir et, tâzim et! Giydiklerini temiz tut! Haram edeceğim şeylerden sakın! Yaptığın iyiliği çok görerek başa kakma! Rabin için sabret! Sûra üfürüldüğü zaman kâfirlere çok sıkıntılı bir gündür. Onlara kolaylık yoktur...” meâlindeki ilk âyetlerini getirdi. Bundan sonra vahiy aralıksız devâm etti. Kur’ân-ı kerîm âyetleri, 22 sene 2 ay 22 gün süren bir müddet içerisinde vahyedilip tamamlandı.
Muhammed aleyhisselâm, “ümmî” idi. Yâni kitap okumamış, yazı yazmamış, kimseden ders görmemişti. Mekke’de doğup büyüyüp, belli kimseler arasında yetişip, seyâhat etmemişken, Tevrat’ta ve İncil’de, Yunan ve Roma devirlerinde yazılmış kitaplarda bulunan bilgilerden, hâdiselerden haber verdi. İslâmiyeti bildirmek için, hicretin altıncı senesinde Rum, İran ve Habeş hükümdârlarına ve diğer Arap pâdişahlarına mektuplar gönderdi. Hizmetine altmıştan ziyâde yabancı elçi gelmiştir. Bu husûsu Allahü teâlâ Kur’ân-ı kerîm’de meâlen şöyle bildiriyor: “Sen bu Kur’ân-ı kerîm gelmeden önce, bir kitap okumadın. Yazı yazmadın. Okur yazar olsaydın, başkalarından öğrendin diyebilirlerdi.” (Ankebut sûresi: 48). Hadîs-i şerîfte de; “Ben ümmî peygamber Muhammed’im... Benden sonra peygamber yoktur.” buyruldu. Yine Kur’ân-ı kerîm’de şöyle buyrulmaktadır:
O (Muhammed aleyhisselâm) kendiliğinden konuşmamaktadır. O’nun sözleri, O’na bir vahy ile bildirilmekte, öğretilmektedir. (Necm sûresi: 3-4)
Peygamber efendimize vahyin gelmesinden sonra ilk îmân eden hazret-i Hadîce oldu. Cebrâil aleyhisselâm ilk vahyi getirdiği sıralarda Peygamberimize abdestin nasıl alınacağını öğretti. Sonra da O’nunla birlikte iki rekat namaz kıldı. Muhammed aleyhisselâm Cebrâil aleyhisselâmdan öğrendiği gibi abdest almayı ve kıldıkları iki rekat namazı hazret-i Hadîce’ye de öğretti. Ona imam olup bu iki rekat namazı kıldırdı. Bu sırada henüz beş vakit namaz emredilmemişti. Sâdece sabah ve ikindide iki vakit namaz kılınıyordu. Onları bu şekilde namaz kılarken gören hazret-i Ali de Müslüman oldu. Peygamber efendimiz insanları İslâma dâvet işine önce yakınlarından ve samîmî dostlarından başladı. Hazret-i Hadîce’den ve hazret-i Ali’den sonra âzâtlı kölesi Zeyd bin Hârise, eski dostu ve yakın arkadaşı hazret-i Ebû Bekr, hazret-i Osman, Abdurrahmân bin Avf, Sa’d bin Ebi Vakkâs, Zübeyr bin Avvâm, Talha bin Ubeydullah Müslüman oldular. Hazret-i Hadîce’den sonra Müslüman olan bu sekiz kişiye “Sâbıkûn-i İslâm”, yâni ilk Müslümanlar denir.
Muhammed aleyhisselâm, insanları İslâma dâvet et emrinden sonra halkı gizlice İslâma dâvet etti. İnsanlar birer ikişer Müslüman oluyordu. Bu ilk yıllarda Müslümanların sayısı ancak otuza ulaşmıştı.
Bir müddet sonra; “Yakın akrabânı Allah’ın azâbı ile korkutarak, onları hak dîne çağır.” âyet-i kerîmesi gelince, Muhammed aleyhisselâm akrabâsını dîne dâvet etmek üzere hazret-i Ali vâsıtasıyla onları Ebû Tâlib’in evine çağırdı. Önlerine, bir kişiye yetecek kadar bir tabak yemek ve bir tas süt koydu. Önce kendisi besmele ile başlayıp, gelen akrabâsını buyur etti. Gelenler kırk kişi kadar olmasına rağmen o yemek ve süt Muhammed aleyhisselâmın mûcizesi olarak hepsini doyurdu ve hiç eksilmedi. Gelenler bu mûcize karşısında şaşıp kalmışlardı. Yemekten sonra Muhammed aleyhisselâm, akrabâlarınıİslâma dâvet etmek için söze başlamak üzereyken amcası Ebû Leheb düşmanlık ederek; “Biz bugünkü gibi bir sihir görmedik. Akrabânız sizi bir sihirle büyüledi.” dedi. Sözlerine hakâretle devâm edince, dâvetliler dağıldılar.
Bu hâdiseden kısa bir müddet sonra akrabâsını tekrar dâvet etti. Ali radıyallahü anh yine hepsini çağırdı. Önceki gibi yine önlerine yemek kondu. Muhammed aleyhisselâm yemekten sonra ayağa kalkıp; “Hamd, yalnız Allah’a mahsustur. Yardımı ancak O’ndan isterim. O’na inanır, O’na dayanarım. Şüphesiz bilir ve bildiririm ki Allah’tan başka tanrı yoktur. O birdir, O’nun eşi ve ortağı yoktur.” dedikten sonra sözlerine şöyle devâm etti: “Size aslâ yalan söylemiyorum ve doğruyu bildiriyorum... Sizi bir olan ve O’ndan başka ilâh olmayan Allah’a îmân etmeye dâvet ediyorum. Ben O’nun size ve bütün insanlığa gönderdiği peygamberiyim. Vallahi siz, uykuya daldığınız gibi, öleceksiniz. Uykudan uyandığınız gibi de diriltileceksiniz ve bütün yaptıklarınızdan hesâba çekileceksiniz. İyiliklerinizin karşılığında mükâfât, kötülüklerinizin karşılığında da cezâ göreceksiniz. Bunlar da ya Cennet’te ebedî kalmak veya Cehennem’de ebedî kalmaktır. İnsanlardan, âhiret azâbı ile ilk korkuttuğum kimseler sizlersiniz.”
Ebû Tâlib bu sözleri dinledikten sonra; “Sen emrolunduğun şeye devâm et! Seni korumaktan geri durmayacağım. Fakat eski dînimden ayrılmak husûsunda nefsimi bana boyun eğer bulmadım.” dedi. Ebû Leheb hâriç, orada bulunan diğer amcaları ve akrabâsının hepsi yumuşak konuştular. Fakat Ebû Leheb; “Ey Abdülmuttaliboğulları, başkaları O’nun elini tutup mâni olmadan önce siz O’na mâni olun!” gibi daha birçok çirkin sözler söyledi. Onun bu sözleri üzerine Muhammed aleyhisselâmın halası, Ebû Leheb’e; “Ey kardeşim! Kardeşimin oğlunu ve O’nun dînini yardımsız bırakmak sana yakışır mı? Vallahi bugün yaşayan bilginler, Abdülmuttalib’in soyundan bir peygamberin geleceğini bildiriyorlar. İşte O peygamber, budur!” dedi. Ebû Leheb, bu sözler karşısında çirkin konuşmalarına devâm edince, Ebû Tâlib, kızarak; “Ey korkak!Vallahi biz sağ oldukça, O’na yardımcı ve koruyucuyuz!” dedi. Muhammed aleyhisselâma da; “Ey kardeşimin oğlu! İnsanları Rabbine îmâna dâvet etmek istediğin zamânı bilelim, silâhlanıp seninle birlikte ortaya çıkarız!” dedi. Sonra Muhammed aleyhisselâm tekrar söze başlayıp; “Ey Abdülmuttaliboğulları! Vallahi, Araplar içinde, benim size getirdiğim, dünyâ ve âhiretiniz için hayırlı olan şeyden (yâni bu dinden) daha üstününü ve daha hayırlısını kavmine getirmiş bir kimse yoktur. Ben sizi dile kolay gelen, mîzanda ağır basan iki kelimeyi söylemeye dâvet ediyorum ki o da: Allah’tan başka ilâh olmadığına ve benim O’nun kulu ve resûlü olduğuma şehâdet etmenizdir. Allahü teâlâ sizi buna dâvet etmemi emretti.” buyurup; “O halde hanginiz benim bu dâvetimi kabul eder ve bu yolda yardımcım olur?” dedi.
Kimseden ses çıkmadı, başlarını önlerine eğdiler. Muhammed aleyhisselâm bu sözlerini üç defâ tekrarladı. Her söyleyişinde hazret-i Ali ayağa kalkıp; “Yâ Resûlallah, her ne kadar bunların yaşça en küçüğü isem de sana ben yardımcı olurum!” dedi. Bunun üzerine Muhammed aleyhisselâm hazret-i Ali’nin elinden tuttu. Diğerleriyse hayret içinde ve alaylı alaylı gülerek dağıldılar.
Peygamberliğin dördüncü yılında: “Sana emrolunan şeyi açıkla, baş ağrıtırcasına anlat, müşriklere aldırma.” (Hicr sûresi: 4) meâlindeki ilâhî emir gelince, Mekkelileri açıktan açığa İslâma dâvet etmeye başladı. Vahyolunan âyetleri açıkça okuyor ve herkese, hak din olan İslâmı kabul etmelerini söylüyordu. İlk sıralarda îmân edenler az oldu. Îmân etmeyenler de önce O’ndan alâkalarını kesmediler. Allahü teâlâya ibâdet edilmesini emreden âyetler gelince, bunları işiten Kureyş kavmi Muhammed aleyhisselâmın doğru sözlü ve yüksek ahlâk sâhibi olduğunu bildikleri halde O’ndan yüz çevirdiler ve düşman kesildiler.
Muhammed aleyhisselâm insanların bu inkarcı tutumu karşısında onları dâimâ îmâna dâvet ediyordu ve Mekkelilerden bir kısmı îmânla şerefleniyordu. Yine bir gün Safâ Tepesi üzerine çıktı. Yüksek ve gür bir sedâ ile; “Ey Kureyş topluluğu buraya geliniz, toplanınız, size mühim bir haberim var.” diye seslendi. Bunun üzerine kabîleler merakla koşup orada toplandılar. Hayretle bakmaya, merakla beklemeye başladılar. “Ey Muhammed-ül emîn! Bizi buraya niçin topladın, neyi haber vereceksin?” diye sordular. Muhammed aleyhisselâm; “Ey Kureyş kabîleleri!” hitâbıyla konuşmaya başlayınca herkes büyük bir dikkatle dinlemeye başladı. Onlara; “Benimle sizin hâliniz, düşmanı görünce, âilesine haber vermek üzere koşan ve düşmanın kendisinden önce âilesine ulaşıp zarar vermesinden korkarak; “Yâ sabâhâh (ey topluluklar).” diye haykıran bir kimsenin hâline benzer. Ey Kureyş topluluğu ben size şu dağın ardında bir düşman ordusu var, üzerinize hücûm etmek üzeredir desem bana inanır mısınız?” dedi. “Evet inanırız, çünkü sende şimdiye kadar doğruluktan başka bir şey görmedik. Senin yalan söylediğini hiç görmedik!” dediler.
Muhammed aleyhisselâm bu umûmî hitaptan sonra, bütün Kureyş kabîlelerinin ismini; “Ey Haşimoğulları! Ey Abdümenâfoğulları! Ey Abdülmuttaliboğulları!...” şeklinde sayarak; “Ben size önümüzdeki şiddetli azâbın bildiricisiyim. Allahü teâlâ bana; “En yakın akrabâlarını âhiret azâbı ile korkut!” emrini verdi. Sizi Lâ ilâhe illallah vahdehû lâ şerike leh (Allah birdir, O’ndan başka hiçbir ilâh yoktur) diyerek îmân etmeye dâvet ediyorum. Ben de O’nun kulu ve resûlüyüm. Eğer buna îmân ederseniz Cennet’e gideceksiniz. Siz Lâ ilâhe illallah demedikçe ben size ne dünyâda bir fâide, ne de âhirette bir nasip sağlayabilirim!” dedi. Dinleyen kabîleler arasından Ebû Leheb; “Bizi buraya bunun için mi topladın?” diyerek, yerden aldığı taşı Muhammed aleyhisselâma attı. Diğerlerinden o anda böyle bir muhâlefet gelmedi. Aralarında konuşarak dağıldılar. Ebû Leheb’in gösterdiği inkâr ve düşmanlık üzerine daha sonra; “Ebû Leheb’in elleri kurusun, zâten kurudu...” diye başlayan Tebbet sûresi nâzil oldu.
Muhammed aleyhisselâm bütün insanlara ve cinlere peygamber olarak gönderilip, insanları açıkça İslâma dâvet etmesi emredildiği zaman, bütün insanlık âlemi dînî, rûhî, içtimâî ve siyâsî bakımlardan yaygın bir karanlık, tam bir câhiliyyet, taşkınlık, azgınlık ve sapıklık içerisinde bulunmakta idi. O zaman dünyâ üzerinde göze çarpan belli başlı devletlerden Bizans, İran, Mısır, Hindistan, İskenderiye, Mezopotamya, Çin ve benzerlerinde yaşayan insanlar inançsızlığın veya bâtıl inançların içinde çırpınan ve ne yaptığını bilmeyen azgınlar hâline gelmişti. Âlem öylesine kararmış ve zulmet öyle kesifleşmişti ki insanlar; her şeyin yaratıcısı olan Allah’a îmân ve ibâdet etmek yerine, kâinatta cereyan eden hâdiselere veAllahü teâlânın yarattığı eşyâya tapıyorlardı. Zavallı insanlık yıldızlara, ateşe, elleriyle yonttukları taştan ve tahtadan putlara “ilâh” diye secde ediyordu... Sınıflara ayrılan insanlardan kuvvetliler zayıfları korkunç bir tahakkümle eziyordu.
Dünyâ üzerinde siyasî, coğrafî ve ticârî bakımdan mühim bir yer tutan Arabistan’da da durum diğer yerlerden farksızdı. O zaman Arabistan’da insanlar inanç bakımından bâzı değişiklikler gösteriyordu. Bir kısmı tamâmen inançsız ve dünyâ hayâtından başka bir şey kabul etmiyordu. Bir kısmı ise Allah’a ve âhiret gününe inanıyor, fakat insandan bir peygamberin geleceğini kabul etmiyordu. Bir kısmı da Allah’a inanıyor âhirete inanmıyordu. Diğer büyük bir kısmı da Allah’a şirk koşarak putlara tapıyordu. Müşriklerin herbirinin evinde bir put bulunuyordu. Kâbe’ye de 360 put konulmuştu. Bütün bunlardan başka İbrâhim’in (aleyhisselâm) bildirdiği din üzere olan ve “Hanîfler” denilen ve putlardan uzak duran kimseler de vardı.
Cahiliyye devri denilen bu zamanda Arabistan’da insanlar genellikle göçebe hayâtı yaşıyorlardı ve kabîlelere bölünmüşlerdi. Devamlı çekişme hâlinde bulunan bu kabîleler, baskın ve yağmacılığı âdetâ kendileri için bir geçim vâsıtası kabul etmişlerdi. Aralarında zulmün ve yağmacılığın yaygınlaştığı kabîlelerden meydana gelen Arabistan’da siyâsî bir nizam, içtimâî bir düzen de yoktu. Yine bu sırada, dünyânın diğer yerlerinde olduğu gibi, Arabistan’da da ahlâksızlık son haddine ulaşmıştı. İçki, kumar, zinâ, hırsızlık, zulüm, yalan ve ahlâksızlık nâmına ne varsa alabildiğine yaygınlaşmıştı. Zulme, güçlünün güçsüze karşı kullandığı en amansız ve tüyler ürpertici bir vâsıta olarak başvuruluyor, kadın basit bir mal gibi alınıp satılıyordu. Bir kısmı da kız çocuklarının doğmasını bir felâket ve yüz karası sayıyorlardı. Bu korkunç telakkî o dereceye çıkmıştı ki, küçük kız çocuklarını, kumlar üzerinde açtıkları çukurlara diri diri yatırıp; “Babacığım! Babacığım!” diyerek boyunlarına sarılmalarına ve acı acı feryâd etmelerine hiç kulak asmadan üzerlerini toprakla kapatarak ölüme terk etmekte en ufak bir vicdan azâbı duymuyorlardı. Netîce îtibâriyle o zamânın insanları arasında şefkat, merhamet, iyilik ve adâlet gibi güzel hasletler yok olmuş gibiydi.
Korkunç bir câhiliyye devri yaşayan Araplar arasında dikkate değer bir husus vardı. O da; edebiyâtın, belâgatın ve fesâhatın yaygınlaşarak zirveye ulaşmış olmasıydı. Şâire ve şiire çok önem verirler, bunu büyük bir iftihâr vesilesi sayarlardı. Güçlü bir şâir kendisi ve kabîlesi için îtibâr sağlardı. Belirli zamanlarda panayırlar kurulur. Şiir ve hitâbet yarışmaları açılırdı. Birinci gelenlerin şiirleri veya hitâbeleri Kâbe duvarına asılırdı. Câhiliyye devrindeki Kâbe duvarına asılan en meşhur şiirlere «Muallakat-ı Seb’a» (yedi askı) denilmiştir. Kur’ân-ı kerîm âyetleri inmeye başlayınca O’ndaki eşsiz belâgatı gören nice kimseler de bu sebeple Müslüman oldu.
Muhammed aleyhisselâmın insanlara ebedî saâdeti, sonsuz kurtuluşu bildirmek, onları dalâletten hidâyete kavuşturmak üzere peygamber olarak gönderildiği sırada câhiliyye devri yaşayan Mekkeliler, îmân etmeye dâvet edilince, önceleri ilgisiz davrandı. Sonra açıkça düşmanlık göstermeye başladılar. Müşriklerin bu düşmanlıkları önce alay tarzında olup, sonra hakâret şekline, daha sonra işkence safhasına girdi. Bunlardan sonra ticârî ve diğer bütün münâsebetleri kesme ve şiddet gösterme devresi başladı.
Müşriklerden bilhassa azılı beş kişi, SevgiliPeygamberimiz Muhammed aleyhisselâmı çok üzüp alay ediyorlardı. Bunlar arasında, Âs bin Vâil, Esved bin Muttalib, Esved bin Abdi Yagves, Velîd bin Mugîre ve Hâris bin Kays vardı. Bir defâsında Peygamber efendimiz Kâbe’nin yanında otururken, Cebrâil aleyhisselâm da gelmişti. Müşriklerden bu beş kişi önlerinden geçerken Cebrâil aleyhisselâm, Âs bin Vâil’in ayağının tabanına, Esved bin Muttalib’in gözüne, Esved bin Abdi Yagves’in başına, Velîd bin Mugîre’nin inciğine, Hâris’in karnına birer işâret koydu ve; “Yâ Muhammed! Allahü teâlâ bunların şerrinden seni halâs eyledi. Yakında bunların her biri bir belâya uğrayıp helâk olacaklardır.” dedi. Bu beş müşrikten Âs bin Vâil bir gün merkebe binmişti. Mekke’nin dışında bir yerde merkebinden inince ayağına diken battı. Dikenin battığı yer şişti ne kadar ilâç yapıldı ise çâre bulamadılar. Nihâyet ayağı deve boynu gibi şişip; “Muhammed’in Allah’ı beni öldürdü.” diye feryâd ede ede öldü. Esved bin Muttalib, Mekke’nin dışında bir ağaç altında otururken birden bire gözleri kör oldu. Cebrâil aleyhisselâm da başını tutup altına oturduğu ağaca çarparak helâk etti. Esved bin AbdiYagves de Mekke’den çıkıp Bad-ı Semûm denilen yere gitmişti. Buradayken yüzü ve gövdesi simsiyah oldu. Evine gelip kapısını çalınca âilesi onu tanıyamadı ve içeri almadı. Kahrından başını evinin kapısına vura vura öldü. Hâris bin Kays da tuzlu balık yemişti. Öyle bir harârete tutuldu ki ne kadar su içtiyse kanmadı. Su içe içe çatladı. Velîd bin Mugîre’nin ise baldırına bir okçu dükkânı önünde demir parçası battı. Yarasından çok kan aktı ve; “Muhammed’in Allah’ı beni öldürdü.” diye feryâd ederek öldü.
Müşriklerin zulüm ve baskıyı arttırması üzerine Muhammed aleyhisselâm, Eshâb-ı kirâmdan Erkam bin Ebil Erkam’ın evini emniyetli bir yer olarak seçti. Dar bir sokak içinde, Safâ Tepesinin doğusunda bulunan bu ev giriş çıkış için ve gelip gidenleri kontrol etmeye elverişli bir yerdi. Peygamber efendimiz İslâmiyeti burada anlatıyor ve Müslümanlar oraya toplanıyordu. Birçok Mekkeli bu evde Müslüman oldu. Bir merkez olarak seçilen bu eve “Darü’l-İslâm” adı verildi.
İnsanları ebedî saâdete kavuşturmak için ve rahmet olarak gönderilen Muhammed aleyhisselâm, Mekke’de câhiliyye devri yaşamakta olan insanları açıkça İslâma çağırdı. Hakîkî kurtuluşun Allahü teâlâya îmân etmekte, nefse uymaktan, zulümden, haksızlıktan ve bütün çirkin işlerden uzaklaşmakta olduğunu bildirince, nefslerinin isteklerine, şehvetlerine uyanlar, zayıfları ezenler ve iyice azgınlaşmış olanlar bütün bu bozuk işlerine son verileceğini görerek Muhammed aleyhisselâmın bildirdiklerini inkâr ettiler ve O’na düşman kesildiler. Bir kısmı da kendileri gibi âciz ve fânî insanların ayıplamalarından sakınarak îmân etmediler. Nefislerine, şeytana ve şehvetlerine uyarak saâdetten mahrum kaldılar.
Muhammed aleyhisselâmın bildirdiklerine îmân etmeyen ve O’na düşmanlık gösteren müşrikler, önce alay etmeye başladılar. Bir araya toplanıp O’na; kâhin, mecnûn, şâir, deli, sihirbâz diyelim şeklinde karar almak istediklerinde, bunların hiçbirinin Muhammed, aleyhisselâmda bulunmadığını yine kendileri îtirâf ediyorlardı. O’na bir şeyler söylemek için toplandıklarında müşriklerden Velid bin Mugîre şöyle diyordu: “Hayır o kâhin değildir. Biz, kâhinleri gördük. O’nun okuduğu ne kâhin fısıltısı, ne de uydurma şeylerdir. Kâhinler hem doğru hem yalan söyler. Biz Muhammed’de hiçbir yalan görmedik. O mecnun, deli de değildir. Deliliğin ne olduğunu biliriz, O’nda böyle bir hal yoktur. O şâir de değildir. Biz şiirin her çeşidini iyi biliriz. O’nun okudukları bunlardan hiçbirine benzemez. O, sihirbâz da değil! Biz sihirbâzları gördük. O’nun okudukları sihirbâzların okuyup üfürmelerine ve düğümleyip bağlamalarına hiç benzemiyor.”
Çeşitli hilelerle ve zulümle insanların îmân etmesine mâni olmaya kalkışan müşriklerin ileri gelenleri, insanları Muhammed aleyhisselâmın okuduğu âyetleri dinlemekten men ederlerdi. Kendileriyse geceleri gizlice Muhammed aleyhisselâmın bulunduğu evin yanına gelerek bir köşeye saklanıp dinlerlerdi. Sabah olup ortalık aydınlanmaya başlayınca, birbirinden habersiz gece Kur’ân-ı kerîm’i dinlemeye geldiklerini gören müşriklerin ileri gelenleri birbirlerini ayıplarlar bir daha böyle yapmayalım derlerdi. Ancak ertesi gece yine birbirinden habersiz gidip bir köşeye saklanarak tekrar dinlerlerdi. Sabah olunca da birbirlerini görüp şaşırırlardı. Bir daha böyle yapmamak üzere yemin ederek ayrılırlar, fakat bundan vazgeçemezlerdi. Ancak nefislerine uyup, üstünlük taslayarak ve diğer müşriklerin kendilerini ayıplamalarından çekinerek ve daha birçok boş düşüncelere kapılarak îmân etmediler. Üstelik başkalarına da mâni oldular. Sokaklarda, “Muhammed sihirbâz.” diye bağırdılar.
İslâm nûrunun günden güne yayılması üzerine iyice azgınlaşan müşrikler, artık alay etmekten de öteye, Müslümanlara işkence yapmaya başladılar. Muhammed aleyhisselâmın kapısının önüne pislik dökmeye, kapısına kan sürmeye, geçeceği yollara diken dökmeye başladılar. Sevgili Peygamberimiz, Mekke’ye dışardan gelenlere İslâmı anlatarak dâvet ederken, peşinde dolaşıp; “Yalan söylüyor, inanmayın.” diyerek taşkınlık gösterirlerdi. İlk Müslüman olanlardan, önce zayıf ve kimsesizlere sonra da hepsine ağır işkenceler yapmaya başladılar. Bütün bunlarla insanların îmân etmelerine engel olamadıklarını aksine, İslâmın günden güne yayıldığını gören müşrikler her yola başvurdular.
Menfaatleri sebebiyle putlara tapan ve İslâmiyetin, zulümlerine, haksızlık ve ahlâksızlıklarına kesinlikle son vereceğini gören müşrikler, buna mâni olmak için ilk safhada başvurdukları şeylerin sonuç vermediğini gördüler. Hattâ ileri gelenleri toplanıp Peygamber efendimizin amcası Ebû Tâlib’e giderek; “Ey Ebû Tâlib! Biz senden kardeşinin oğlunu susturmanı, O’na engel olmanı istiyoruz. Ya O’nu bildirdiği şeylerden vazgeçirirsin veya iki taraftan birisi yok oluncaya kadar O’nunla da seninle de çarpışırız... Bundan vazgeçsin ne isterse vereceğiz...” dediler. Ebû Tâlib, müşriklerin söylediklerini Muhammed aleyhisselâma nakletti. Bunun üzerine Muhammed aleyhisselâm; “Ey amca! Şunu bil ki, güneşi sağ, ay’ı da sol elime verseler (her ne vâd ederlerse etsinler) ben aslâ bu dinden ve onu insanlara tebliğ etmekten, bildirmekten vazgeçmem. Ya Allahü teâlâ bu dîni bütün cihâna yayar, vazifem biter veya bu yolda cânımı fedâ ederim.” dedi. Bu sözleri dinleyen Ebû Tâlib Sevgili Peygamberimizin boynuna sarılarak; “İşine devam et, istediğini yap! Vallahi, seni aslâ herhangi bir şeyden dolayı kimseye teslim etmeyeceğim...” dedi. Ebû Tâlib’in yeğenini her şeye rağmen koruyacağını ve aslâ yalnız bırakmayacağını anlayan müşrikler, bundan da bir netice alamadıklarını görerek bizzat Muhammed aleyhisselâmı çağırıp şöyle dediler: “Eğer mal toplamak istiyorsan sana istediğin kadar verelim. Hükümdâr olmak istiyorsan seni kendimize hükümdâr yapalım. Daha her ne istiyorsan yapalım, verelim. Yeter ki bu dâvâdan vazgeç.” Peygamber efendimiz müşriklere şöyle cevap verdi: “Sizin söylediğiniz şeylerin hiçbirisi bende yoktur. Ben, size mallarınızı istemek, içinizde şeref ve şan kazanmak, üzerinize hükümdâr olmak için gelmedim. Fakat Allah, beni size peygamber olarak gönderdi. Bana bir kitap da indirdi. Îmân ederseniz Cennet’le müjdeleyici, isyânınızdan dolayı da azâbla korkutucu olmamı Allah bana emretti. Ben de Rabbimin bana vahyettiklerini size tebliğ ettim. Size öğüt de verdim. Size getirip tebliğ ettiğim şeyi alır, kabul ederseniz o, dünyâda ve âhirette nasîbiniz ve saâdetiniz olur. Onu reddederseniz Yüce Allah aramızda hükmü verinceye kadar tebliğ etmek, sabretmek ve buna katlanmak benim vazîfemdir.”
İnkârlarında ısrâr eden müşrikler bu teşebbüslerinden de netice alamayınca işi zulüm ve işkence safhasına döktüler. Muhammed aleyhisselâma kastetmeye karar verdiler. Başları Ebû Cehil şöyle dedi: “Yarın kaldırabileceğim kadar kocaman bir taşı alıp, O secdeye kapandığı zaman başının üzerine bırakacağım.” Diğer müşrikler de; “Sen istediğini yap seni destekleyeceğiz” dediler. Ertesi günü beklediler ve Muhammed aleyhisselâm Kâbe’ye gelerek namaza durdu. Secdeye vardığı sırada Ebû Cehil kocaman bir taşı alıp yanına yaklaştı. Fakat yaklaşır yaklaşmaz, büyük bir korkuyla, perişân bir halde, geri kaçtı. Ellerinin canı kesildi ve taş yere düştü. Bu hâli gören ve merakla seyreden müşrikler; “Ne oldu sana?” dediklerinde Ebû Cehil; “Bir benzerini görmediğim zaptedilmez bir arslan beni parçalamak üzere üstüme yürüdü.” dedi. Ebû Cehil birkaç kere böyle yapmak istemişse de aynı durumla karşılaşmıştı.
Bu ve buna benzer mûcizeleri görenlerden bir kısmı îmân ediyor, bir kısmı da düşmanlıkta ısrar ediyordu. Bundan başka müşriklerin Muhammed aleyhisselâma saldırdıkları, bâzan da mübârek yüzünü, başını yaraladıkları oluyordu. Diğer taraftan Müslüman olanlara yaptıkları işkenceler görülmemiş bir vahşet hâlini almıştı. Yapılan işkencelere dayanamayarak vefât eden Yâsir radıyallahü anh ve Ebû Cehil tarafından karnına mızrak saplanarak şehit edilen Yâsir’in (radıyallahü anh) hanımı Sümeyye Hâtun İslâmda ilk şehitler oldular.
Peygamber efendimiz ilk Müslümanların ağır işkencelere uğramaları ve zulüm altında zor duruma düşmeleri üzerine “Siz Habeş ülkesine gidiniz, Allah sizi orada ferahlığa kavuşturur ve sizi yine toplar.” buyurdu. Bi’setin (Peygamberliğin) beşinci yılında (M. 615) Eshâb-ı kirâmdan 10’u erkek, 5’i kadın olmak üzere 15 kişilik bir kâfile Mekke’den Habeşistan’a hicret ettiler. Bi’setin altıncı yılında Hamza’nın, sonra da hazret-i Ömer’in îmân etmesi üzerine Müslümanların durumu bir miktar kuvvetlendi.
Habeşistan’a hicret eden ilk kâfilenin, hükümdâr Necâşî tarafından iyi karşılanması üzerine, Peygamberimiz, müşriklerin baskı ve işkencelerine mâruz kalan Müslümanlardan ikinci bir kâfileyi de bi’setin yedinci yılında (M.617) Habeşistan’a gönderdi. 80’i erkek, 10’u kadından meydana gelen bu kâfile de Habeşistan’a hicret etti. Bu arada İslâmiyetin yayılmasına mâni olmak için her yola başvuran müşrikler, Peygamber efendimize çeşitli şeyler soruyorlar, nâzil olan âyetler okundukça aldıkları cevaplar ve gördükleri mûcizeler karşısında şaşırıyorlardı.
Her şeye rağmen Müslümanların sayısı artıyordu. Bunu engellemek için çeşitli yollar deneyen müşrikler, Müslümanları muhâsara altına almaya, başta ticârî olmak üzere onlarla olan bütün münâsebetlerini kesmek üzere karar aldılar. Müslümanlara hiçbir şey satmamaya ve onlardan hiçbir şey satın almamaya yemin ettiler. Bu anlaşmalarını bir kâğıda da yazarak Kâbe içine astılar. Müslümanlar ise Şi’b-i Ebî Tâlib (Ebû Tâlib mahallesi) denilen yerde toplanmışlardı. Müşrikler bu mahalleye yiyecek, içecek dâhil hiçbir şey sokmuyorlardı. Oradan, birşey satın almak üzere çıkmak isteyene ve oraya yiyecek içecek satmak için gitmek isteyen hiçbir satıcıya fırsat vermiyorlardı. Bu mahallede muhâsara altına alınan Müslümanlar ise dışardan fazla bir şey satın alamadıkları için şiddetli kıtlıkla karşı karşıya kalmışlardı. Sâdece hac mevsiminde dışarı çıkabiliyorlardı. Ancak Mekke’ye gelen tüccarlardan bir şey satın almak istediklerinde müşrikler, tüccarlardan, fiyatlarını çok yüksek tutmalarını istiyorlardı. Bu sebeple Müslümanlar fazla bir şey satın alamıyorlardı. Bâzıları yiyecek bulamadıkları için ağaç yaprakları ile açlıklarını gidermeye çalışıyor, küçük çocuklar açlıktan feryad ediyordu. Müslümanlar içinde zengin olanlar sıkıntıya düşenlerin ihtiyâcını karşılamak için bütün mallarını harcamışlardı. Ancak bu da kâfi gelmemişti.
Üç sene boyunca devâm ettirdikleri bu zulümle Müslümanlara iyi bir ders verdiklerini zannedip İslâmiyetin yayılmasının duracağını ümid eden müşrikler, İslâmın hızla yayıldığını görerek iyice çıldırdılar. Allahü teâlâ, müşriklerin anlaşmalarını yazarak Kâbe içine astıkları sahîfeye bir güve kurdu musallat etti. Güve, o sahîfede bulunan; “Bismike Allahümme” ibâresi hâriç diğer kısmını tamâmen yiyip bitirdi. Bu husus Peygamberimize (sallallahü aleyhi ve sellem) vahiyle bildirildi. Muhammed aleyhisselâm bu durumu amcası Ebû Tâlib’e bildirince, Ebû Tâlib müşriklere gidip; “Kardeşimin oğlunun bana haber verdiğine göre, Allah sizin Kâbe’de astığınız sahîfeye bir kurt musallat etmiş ve (Allah) lafzı hâriç o sahîfede zulüm, akrabâlarla münâsebeti kesme ve iftirâ olarak yazılı diğer kısmı yiyip bitirmiştir. Kâbe’ye gidip bakınız. Bu zulüm ve kötü davranışınızdan vazgeçiniz.” dedi. Kâbe’ye gidip astıkları sahifeyi gerçekten bir güve kurdunun yiyip bitirdiğini gördüler. Bu hâdise karşısında şaşıran müşrikler bâzı ileri gelen kimselerin de böyle bir uygulamadan vaz geçtiklerini bildirmeleri üzerine bi’setin onuncu yılında bundan tamâmen vazgeçmek zorunda kaldılar. Fakat düşmanlıklarını günden güne şiddetlendirip, İslâmiyetin yayılmasına mâni olmak için her türlü yola başvurdular. Halbuki İslâmiyet süratle yayılıyor, Sevgili Peygamberimiz Muhammed aleyhisselâm câhiliyye devrinin zulmetinde bunalan insanları hakîkî saâdete kavuşturuyordu. Bu saâdetle şereflenen insanlar da kavuştukları büyük nimete şükrediyorlar, müşriklerin hakâret ve işkenceleri karşısında aslâ yılmıyorlardı. Muhammed aleyhisselâmın mûcizelerini ve Müslümanların dinlerindeki sebâtını gören nice gönüller İslâm nûru ile aydınlanıyordu.
Müşriklerin Müslümanlara uyguladıkları üç senelik abluka sona erince Habeşistan’dan yirmi kişi kadar Hıristiyan Ruhban Mekke’ye geldi. Bunlar daha önce Habeşistan’a hicret eden Müslümanlardan İslâmiyetle ilgili duydukları şeyleri bizzât mahallinde görmek ve araştırmak üzere Mekke’ye gelmişlerdi. Kâbe yanında Peygamber efendimizle görüşen bu Hıristiyan kâfilesi, Kur’ân âyetlerini dinleyip çok ağladılar. Öyle ki, sakalları gözyaşları ile ıslandı. Sordukları her soruya verilen cevaplar karşısında son derece memnûn kalıp, Sevgili Peygamberimizin kendilerini İslâma dâvet etmesi üzerine büyük bir şevkle sevinç gözyaşları dökerek Müslüman oldular. Bu hâllerini görerek kendilerine çeşitli hakârette bulunan Ebû Cehil’e ve diğer müşriklere aslâ aldırış etmediler; “Bize yaptığınız câhilliği biz size yapamayız ve bize nasîb olan hak dinden aslâ dönmeyiz.” dediler.
Muhammed aleyhisselâmın peygamberliğinin onuncu yılında büyük oğlu Kâsım ve bir müddet sonra da diğer oğlu Abdullah, küçük yaşta, vefât ettiler. Yine bi’setin onuncu yılında Peygamber efendimizin amcası Ebû Tâlib ve ondan birkaç gün sonra da hanımı hazret-i Hadîce vefât etti. Ard arda ortaya çıkan bu ölüm hâdiselerinden dolayı bu seneye Senet-ül hüzün (hüzün yılı) denildi. Bu vefât hâdiselerine çok sevinen müşrikler, sevgili Peygamberimiz ve Müslümanlara karşı öncekinden daha şiddetli davranmaya başladılar. Ebû Tâlib hayattayken onun himâyesinden çekinen müşrikler, o vefât edince, Muhammed aleyhisselâma ve Müslümanlara yaptıkları tecâvüzleri kat kat arttırdılar.
Mekke ahâlisi îmân etmiyor ve Müslümanlara çok sıkıntı veriyordu. İşkenceyi arttırıp, işi azdırmışlardı. Resûlullah çok üzüldü. Hicretten bir yıl önce, elli iki yaşında idi. Zeyd bin Hârise’yi alarak Tâif’e gitti. Tâif halkına bir ay nasîhat eyledi. Kimse îmân etmediği gibi alay ettiler, işkence yaptılar, yuhaladılar. Çocuklar taşa tuttular. Üzüntülü ve yorgun bir şekilde geri dönerken mübârek bacakları yaralandı. Zeyd’in başı kan içinde kaldı. Çok sıcak bir saatte, yol kenarında, bitkin hâlde istirâhat edip yaralarını, kanlarını sildiler. Muhammed aleyhisselâm daha sonra Mekke’ye doğru gitmekte iken, başının üzerinde kendisini gölgeleyen bir bulutu ve biraz sonra da Cebrâil aleyhisselamı gördü. Cebrâil aleyhisselâm; “Yâ Muhammed, şüphesiz ki, Allahü teâlâ kavminin sana ne söylediklerini işitti. (Bir melek göstererek) Şu melek, Allahü teâlânın dağları emrine verdiği melektir. Kavmin hakkında ne dilersen ona emredebilirsin.” dedi. Dağlara müvekkil melek (Mekke’nin iki tarafında bulunan Ebû Kubeys ve Kuaykıan dağlarını göstererek); “Yâ Muhammed! Eğer şu iki yalçın dağın Mekkeliler üzerine kapanıp birbirine kavuşmasını istersen, emret, kavuşturayım!” dedi. Âlemlere rahmet olarak gönderilen Peygamber efendimiz; “Hayır! Ben insanlara rahmet olarak gönderildim. Allahü teâlânın, bu müşriklerin sulbünden, îmân edecek, Allah’a şirk koşmayacak bir nesil çıkarması için duâ ederim.” buyurdu.
Peygamber efendimiz Tâif’ten Mekke’ye döndüğü sırada Mekke’ye varmadan Nahle adındaki bir yerde bir müddet istirâhat etti. Bu sırada namaza durmuştu. Nusaybin cinlerinden bir grup oradan geçerken O’nun okuduğu Kur’ân âyetlerini duydular ve durup dinlediler. Sonra Peygamber efendimizle görüşüp Müslüman oldular. Muhammed aleyhisselâm onlara; “Kavminize varınca benim îmâna dâvetimi onlara da söyleyin, onları îmânâ dâvet edin.” buyurdu. O cinnîler kavimlerine gidip bunu bildirince, işiten cinnîlerin hepsi îmân ettiler. Bu husus Kur’ân-ı kerîmde Cin sûresinde bildirilmektedir.
Resûl-i ekrem efendimizle Zeyd bin Hârise bu hâdiseden sonra Mekke’ye yürüdüler. Karanlıkta şehre girdiler. Birkaç ay Mekke’de çok sıkıntılı geçti. Her taraf düşman idi. Gidecek bir yer yoktu. Doğruca amcası Ebû Tâlib’in kızıümmü Hâni’nin Ebû Tâlib mahallesinde bulunan evine geldi. Ümmü Hâni, o zaman îmân etmemişti.
Resûlullah, o gün çok incinmişti. Abdest alıp, Rabbine yalvarmağa, af dilemeğe, kulların îmâna gelmesi, saadete kavuşmaları için duâya başladı. Çok yorgun, aç, üzüntülü idi. Hasır üzerine uzanıp uyuyuverdi.
O anda, Cebrâil aleyhisselâm gelip, Allahü teâlânın dâveti üzerine Muhammed aleyhisselâmı Mirac’a götürdü. Gökleri aştı, bilinmeyen, anlaşılmayan, anlatılamayan şekilde Cennet’i, Cehennem’i, Arş’ı, Kürsî’yi gördü. Mekansız, zamansız, cihetsiz, sıfatsız olarak Allahü teâlâyı görüp konuştu.
Hicretten bir sene önce 13 Temmuzda Cumâ gecesi vukû bulan bu mûcizeye “Peygamberimizin “Mîrâcı” denir. Resûlullah Mîrâca rûh ve bedeniyle uyanıkken çıktı. “Beden ile gittim.” buyurdu. Peygamber efendimize Mîrâc gecesinde nice ilâhî hakikatler gösterildi ve beş vakit namaz bu gecede farz kılındı. Mîrâc Kur’ân-ı kerîm’de İsrâ sûresinde ve hadîs-i şerîflerde bildirilmektedir.
Peygamber efendimiz, müşriklerin şiddetle karşı çıkmalarına ve istememelerine rağmen, bütün güçlüklere ve sıkıntılara katlanarak insanları İslâma dâvet etti. Mekke her yıl hac mevsiminde uzaktan, yakından gelenlerle dolup taşardı. Peygamberimiz bu mevsimde kurulan panayırlara gider, Mekke’ye gelen Arap kabîlelerine İslâmı anlatır ve onları îmâna dâvet ederdi. Müşrikler ise hep mâni olmak için uğraşırlardı.
Peygamber efendimiz bi’setin (peygamberliğin) on birinci yılında hac mevsiminde Mekke’nin yakınında bulunan Akabe’de Medîne’den gelen altı kişiyle karşılaştı, onlarla görüştü. Onlara Kur’ân-ı kerîm okudu ve İslâma dâvet etti. Medîne’deki Hazrec kabîlesinden olan bu altı kişi Peygamberimizi dinledikten sonra hemen îmân ettiler. Bu altı kişi ilk Medîneli Müslümanlardır. Bundan bir sene sonra bi’setin on ikinci yılında yine hac mevsiminde 12 Medîneli, Peygamber efendimizin dâvetini kabûl ederek Müslüman oldular. Allah’a şirk koşmayacaklarına, zinâdan, hırsızlıktan sakınacaklarına, kimseye iftirâ etmeyeceklerine, kız çocuklarını öldürmeyeceklerine, Allah’a ve Resûlüne itâat edeceklerine dâir kesinlikle söz verdiler. Bu hâdiselere ilk Akabe bîatları denilmiştir. Medînelilerin yaptıkları bu bîat büyük bir önem taşıyordu. Peygamberimiz bu bîatlerde bulunanlara İslâmı anlatmak ve Kur’ân-ı kerîm’i öğretmek üzere Eshâb-ı kirâmdan Mus’ab bin Umeyr’i, muallim olarak onlarla birlikte Medîne’ye gönderdi. Bu sıralarda Medîne’deki Müslümanların sayısı kırka ulaşmıştı. Mus’ab bin Umeyr’in üstün gayretleriyle Medîne’de bulunan Evs ve Hazrec kabîlelerinden hemen hemen Müslüman olmayan kalmamıştı. Az zamanda İslâmiyetMedîne’de yayıldı. Peygamber efendimiz Medîne’deİslâmın bu şekilde süratle yayıldığını haber alınca çok sevinip bu seneye Sevinç Yılı denildi. Bu seneden sonra peygamberliğin on üçüncü senesinde yine hac mevsiminde Medîne’den 73 erkek 2 kadın olmak üzere 75 kişi Akabe’de gece yarısı Sevgili Peygamberimizle görüştüler. Resûlullah efendimiz onlara; “Allah’tan başka ilâh olmadığına, benim O’nun Resûlü olduğuma îmân ederek dînin emirlerini yerine getireceğinize, bana itâat edeceğinize, hiçbir şeyden çekinmeden Allah yolunda Allah için hakkı söyleyeceğinize, kendi nefsinizi ve nâmusunuzu koruduğunuz gibi bana yardımcı olacağınıza söz veriyor musunuz?” buyurdu. Bunu seve seve kabûl ettiklerini bildiren Medîneliler; “Yâ Resûlallah, senin uğrunda ölürsek bize ne var?” diye sordular. “Cennet var.” buyurunca, Resûlullah efendimizin elini tutarak bîat ettiler. Peygamberimiz bunların içinden Medîne’nin ileri gelenlerinden, okuma yazma bilen 12 kişiyi temsilci olarak seçti. Bu temsilciler; “Allah’a hamd olsun ki; bizi Muhammed aleyhisselamın sevgisiyle ve O’na îmân etmekle şereflendirdi. Allah’ın ve Resûlünün dâvetini kabul ettik, dinledik ve boyun eğdik.” diyerek sevinçlerini ve teslimiyetlerini ifâde ettiler.
İkinci Akabe bîatıyla Medîne, Müslümanların rahat edecekleri ve sığınacakları bir yer olmuştu. İkinci Akabe bîatını duyan Mekkeli müşriklerin Müslümanlara tutumları çok şiddetli ve pek tehlikeli bir hal aldı. Müslümanlar durumlarını arzedip hicret için izin istediler. Peygamber efendimizin; “Sizin hicret edeceğiniz yurdun, iki kara taşlık arasında hurmalık bir şehir olduğu bana gösterildi ve bildirildi. Orası Yesrib (Medîne)dir. Oraya hicret ediniz. Orada Müslüman kardeşlerinizle birleşin. Yüce Allah onları size kardeş yaptı ve Medîne’yi size emniyet ve huzur bulacağınız bir yurt yaptı.” buyurarak Mekke’deki Müslümanların Medîne’ye hicret etmelerine izin vermesi üzerine, bölük bölük Medîne’ye hicret ettiler.
Mekke’de hapsedilen veya işkence altında bulundurulan yâhut da hastalık gibi sebeplerden dolayı yola çıkamayanlar, sevgili Peygamberimiz, hazret-i Ebû Bekr ve hazret-i Ali’den başka Müslümanlardan kimse kalmayıp Medîne’ye hicret ettiler.
Müslümanların Mekke’den hicret etmesi üzerine müşrikler harekete geçip ne yapacaklarını kararlaştırmak üzere, kendilerince önemli saydıkları işleri görüştükleri Dar’ün-Nedve denilen yerde toplandılar. Bu sırada şeytan Necdli bir ihtiyar kılığında yanlarına geldi. Ebû Cehil; “Muhammed’i öldürelim” deyince; “İşte bu adamın dediğini yapınız” dedi. Bunun üzerine müşrikler bu kararda birleştiler. Her kabîleden birer kişi olmak üzere 40 kişi seçtiler. Bunlar gece vakti evini sarıp sabahleyin evden çıkarken Sevgili Peygamberimizi öldürmek üzere harekete geçtiler. Cebrâil aleyhisselâm gelip Sevgili Peygamberimize bu durumu ve hicret etmesi için izin verildiğini bildirdi. Resûlullah efendimiz o gece hazret-i Ali’ye yatağına yatmasını ve kendisine bırakılan emânetleri sâhiplerine vermek için Mekke’de kalmasını söyledi.
Resûlullah, müşriklerin ellerinde kılıçlarla gece evinin etrâfını sardığı sırada, üzerlerine bir avuç toprak serpti ve Yâsîn sûresinin ilk âyetlerini okuyarak evden çıkıp müşriklerin arasından geçti. Bekleyenlerin hiçbirisi onu göremedi. Ebû Bekr ile Sevr Dağına çıkıp üç gün orada bir mağarada gizlenip sonra Medîne’ye hicret ettiler. O gece evinin etrafında bekleyen müşrikler sabaha doğru eve girince Ali radıyallahü anh ile karşılaştılar. Muhammed aleyhisselâmın Mekke’den ayrıldığını anlayarak tâkibe koyuldular. Ancak Resûlullah’ın mûcizeleri karşısında âciz kalıp bulamadılar.
Peygamber efendimizin bi’setin on üçüncü yılında 12 Rebîulevvel de, Mîlâdi 622 senesinde Medîne’ye hicretiyle on sene süren Medîne devri başladı. |
Medîne devri
Muhammed aleyhisselâmın ve Eshâb-ı kirâmın Medîne’ye hicretiyle Müslümanlar için yeni bir devir başlamış oldu. Resûlullah efendimizin Mekke’den Medîne’ye hicret etmekte olduğu işitilince, hâdise Medîne’de büyük bir sevinçle karşılandı. Müslümanlar onu karşılamak için yollara düştüler. Sevgili Peygamberimiz Kubâ’ya gelince orada ilk mescidi yaptırdı. Kubâ’da 10 gün kaldıktan sonra Medîne’ye hareket ettiler. Cumâ günü Rânuna Vâdisinden geçerken öğle olmuştu. Peygamberimiz cumâ namazının farz olduğunu bildirdi ve orada ilk cumâ namazını kıldırdı. Medîne’ye varınca görülmemiş bir sevgi ve tezâhüratla karşılandı.
Bu sırada Medîne’de Yemen’den gelip yerleşmiş olan Evs ve Hazrec kabîleleri ve Benî Kaynuka, Benî Nâdir, Benî Kureyzâ adında üç Yahûdî kabîlesi bulunuyordu. Mekkeli Müslümanların gelip Medîne’de bulunan Müslümanlarla her bakımdan yardımlaşmak üzere kardeşlik kurmaları ile Medîne’nin havası değişmişti.
İlk zamanlarda, Medîne’de bir mescid olmadığı için Sevgili Peygamberimizin bulunduğu her yerde cemâatle namaz kılınıyordu. Daha sonra Resûlullah efendimizin Medîne’ye ilk geldikleri gün devesinin çöktüğü arsa satın alınarak oraya bir mescid inşâ edildi. Resûlullah için de, bu mescide bitişik odalar yapıldı.
Peygamber efendimiz kalmakta olduğu, Eshâb-ı kirâmdan Ebû Eyyûb-i Ensârî Hâlid bin Zeyd’in evinden mescidin bitişiğinde yapılan bu odalara taşındı. Ayrıca mallarını, mülklerini Mekke’de bırakarak hicret eden Müslümanlarla Medîneli Müslümanlar arasında kardeşlik kurdu. Her Medîneli Müslüman, Mekke’den gelen Müslümanlardan birini evine aldı, malına ortak etti. Evi, âilesi olmayan yetmişten fazla fakir Müslüman da mescidin avlusunda yapılan sofada ikâmet ettiler, bütün ihtiyaçları burada karşılandı. Bunlara “Eshâb-ı Suffe” denildi. BunlarPeygamber efendimizin yanından ayrılmaz, söylediklerini ezberler, İslâmiyeti iyice öğrenirlerdi. Medîne dışındaki yerlere İslâmiyeti öğretmek üzere bunlardan öğretici muallimler gönderilirdi.
Hicretin birinci yılında Medîne’de mescid yapıldıktan sonra günde beş vakit ezân okunmaya başlandı. Yine bu sene Peygamber efendimiz hazret-i Ebû Bekr’in kızı hazret-i Âişe ile evlendi.
Her sene hac mevsiminde çevreden Kâbe’deki putlara tapmak için gelen Arap kabîlelerinden kazanç sağlayan müşrikler bu kazancın ellerinden kaçması endişesine kapıldılar. Ayrıca Mekkeli müşriklerin Şam ticâret yolu da Medîne yakınından geçiyordu. Müslümanların bu yolu da kapamasından korkan müşrikler, yeni çâreler arıyorlardı.
Hicretten sonra Medîne’de birleşen Müslümanların karşısında; Mekkeli müşrikler, Medîne’de ve çevresinde bulunan Yahûdîler ve münâfıklar olmak üzere üç çeşit düşmanları vardı. Bu bakımdan tehlike daha çok artmıştı. Böylesine mühim ve tehlikeli bir durum karşısında Peygamber efendimiz tarafından yeni tedbirler alındı. Medîne’de bulunan Evs ve Hazrec kabîleleri arasındaki anlaşmazlıkları düzeltip, onları birbirine dost yaptı. Yahûdî kabîleleriyle de bir antlaşma yapıldı. Bu antlaşmaya göre; Yahûdîler kendi dinlerinde serbest kalacak, ancak Medîne’ye dışardan yapılacak her türlü düşman saldırısına karşı Müslümanlarla birlikte vatanlarını müdâfaa edeceklerdi. Yahûdîlerle Müslümanlar arasında bir anlaşmazlık çıkarsa, Resûlullah’ın hakemliğini kabul edeceklerdi. Bundan başka Mekke civârındaki diğer kabîlelerle de sulh antlaşması yapıldı. Mekkelilerin Şam ticâret yolu kapatıldı. Medîne’de bulunan Müslümanların ilk nüfus sayımı yapıldı. Bin beş yüz civârında bulunan Müslümanlar için nüfus defteri tutuldu.
Sevgili Peygamberimiz Medîne’nin âsâyişini korumak, düşmanların durumunu kontrol etmek için de devriyeler tertipledi. Muhtemel düşman saldırılarına karşı nöbet tutuluyordu. Hazret-i Hamza’nın, hazret-i Ubeyde ibni Hâris’in ve hazret-i Sa’d bin Ebî Vakkâs’ın komutasında olmak üzere, beş ve dört yüz kişi arasında değişen üç seriyye hazırlanmıştı. Hicretin ikinci yılında cihâda, düşmanla harbe izin verildi. Önce yalnız müdâfaa etmek sûretiyle izin verilmesi üzerine ilk gazâlar yapılmaya başlandı. Medîne devrinde yapılan gazâların sayısı yirmidir. Seriyyeler ise daha fazladır. Cihâda izin verilmesi Kur’ân-ı kerîm’de Hicr sûresi 39-41. âyetlerinde, Hac sûresi 39. âyetinde, Bakara sûresi 190, 192 ve 193. âyetlerinde bildirilmektedir. Hicretin ikinci yılı olaylarından bir diğer önemli hâdise de, daha önce Kudüs’e karşı namaz kılınmaktayken Allahü teâlânın Kâbe’ye yönelerek namaz kılmayı emretmesiyle kıblenin değişmesidir.
Kıblenin Kâbe olmasından bir ay ve hicretten 18 ay sonra Şâban ayının onuncu günü Bedir Gazâsından bir ay önce oruç farz oldu. Yine bu sene Ramazan ayında terâvih namazı kılınmaya başlandı ve sadaka-yı fıtr vermek vâcib oldu. Hicretin ikinci senesinde Ramazan ayında zekât vermek de farz oldu. Hicretin ikinci yılında zilhicce ayında da Kurbân kesmek ve bayram namazı kılmak vâcib oldu.
Muhammed aleyhisselâm Medîne’ye hicret ettikten sonra, Medîne’de bütün işleri ve münâsebetleri tertibe koyup Müslümanları güçlü bir duruma getirdi. Böylece İslâmiyet her geçen gün yayılıyor ve Müslümanlar git-gide kuvvetleniyordu. Hicretin ikinci yılında Mekkeli müşrikler, her âileden sermâye alıp bir kervanı Şam’a gönderdiler. Başlarında Ebû Süfyân vardı. Kervan, mallarını sattıktan sonra kâr ile silah satın aldı. Peygamber efendimiz silahların Mekkeli müşriklerin eline geçmesini önlemek için üç yüz on üç Eshâb-ı kirâm ile kervanın yolunu kesmek için Medîne’den çıktı. Kervan başka yoldan Mekke’ye giderken Mekkeli müşrikler de bin kişilik bir ordu hazırlayıp gönderdiler. Medîne dışında Bedir denilen yerde iki ordu karşılaştı ve Bedir Savaşı yapıldı. Bu savaşta Müslümanların sayısı 313 kişiydi. Müşriklerle yapılan bu ilk savaşta Müslümanlar ilk parlak zaferi kazandılar. Başta Ebû Cehil olmak üzere müşriklerin ileri gelenleri bu savaşta öldürüldü. Yine bir kısmı ileri gelenleri olmak üzere 70’i esir alındı. Peygamber efendimiz bu esirlerin bir kısmını fidye karşılığı, okuma yazma bilenleri de Medîneli 10 çocuğa okuma yazma öğretmek şartıyla serbest bıraktı. Bu hâdise Mekke ve Medîne’den birçok kimsenin Müslüman olmasına sebep oldu.
Bedir Savaşında Müslümanların gâlip gelmesi, Medîne’deki Yahûdîleri endişelendirdi. Münâfıklarla birleşen Benî Kaynuka Yahûdîleri, Sevgili Peygamberimizle yaptıkları vatandaşlık antlaşmasını bozarak harbe karar verdiler. Bunun üzerine yapılan Benî Kaynuka Gazâsında yenilip teslim olan Yahûdiler Medîne’den çıkarıldı.
Hicretin üçüncü yılında Sevik Gazvesi, Necd Gazvesi, Zeyd bin Hârise Seriyyesi, Muhammed bin Mesleme Seriyyesi yapıldı. Peygamberimiz kızı Ümmü Gülsüm’ü, hazret-i Osman ile evlendirdi. Hazret-i Ömer’in kızı Hafsa’yı kendi nikâhlarına aldılar. Hazret-i Ali’nin oğlu, hazret-i Hasan dünyâya geldi. Şevval ayında Uhud Gazvesi yapıldı. Bedir Savaşında yenilen müşrikler, bir yıl sonra da 3000 kişilik bir kuvvetle Medîne üzerine yürüdüler. Peygamberimiz müşriklerin bu saldırısına karşı 1000 kişilik bir ordu ile düşmanı Uhud Dağında karşıladı. Bir müdâfaa savaşı olan Uhud Savaşında, Sevgili Peygamberimizin mübârek dişi kırıldı, mübârek yüzü kanadı ve mübârek dudağı yaralandı. Hazret-i Hamza şehit edildi. Bundan başka Muhâcir ve Ensar’dan yetmiş sahâbi şehit oldu.
Uhud Savaşından sonra hicretin dördüncü yılında Benî Nâdir Gazâsı yapıldı. Önceden Peygamber efendimizle antlaşma yapan Yahûdî kabîlelerinden biri olan Benî Nâdir, Uhud Savaşından sonra sevgili Peygamberimize sûikast yapmaya kalkışarak antlaşmayı bozdular. Münâfıkların kendilerini destekleyeceklerini söylemeleri üzerine de anlaşmayı yenilemeye yanaşmadılar. Bu sebeple yapılan savaşta Benî Nâdir kabîlesi Medîne’den çıkarıldı. Böylece Müslümanların Medîne’deki durumu biraz daha kuvvetlendi.
Medîne civârında bulunan iki kabîle Peygamber efendimize elçi göndererek kendilerine İslâmiyeti öğretmek üzere muallim (öğretmen) istediler. Bu istek üzerine Eshâb-ı kirâmdan on kişi gönderildi. Recî’ denilen yere vardıklarında 200 kişilik bir düşman hücûmuna uğrayan bu heyetten 8 kişi şehit oldu. Bu hâdiseye Recî Vak’ası denir. Yine Necid Şeyhi Ebû Berâ’nın Medîne’ye gelip kendilerini irşâd için muallimler istemesi üzerine irşâd için, Eshâb-ı kirâmdan 70 kişilik bir heyet gönderildi. Eshâb-ı Suffadan olan bu irşad heyeti Bir-i Mâûne denilen yere vardıklarında, Necidliler, verdikleri teminâta rağmen, ihânet ettiler. Üzerlerine gönderdikleri bir ordu ile bu yetmiş sahabenin hepsini şehit ettiler. Bu hâdise de Bi’r-i Mâûne Faciası adı ile bilinmektedir.
Şarap (içki) içmeyi haram kılan âyet-i kerîme de hicretin dördüncü yılında indi. Peygamberimiz bu yılda Ümmü Seleme ile evlendi. Ümmü Seleme’nin kocası Uhud Savaşında yaralanmış, sonra da vefât etmişti. Sevgili Peygamberimiz, ihtiyar ve çocukları olan Ümmü Seleme’yi radıyallahü anhâ kendisine nikâhlayarak zor durumdan kurtarıp himâyelerine aldılar.
Hicretin beşinci yılında Hendek Savaşı yapıldı. Müşriklerin Medîne üzerine yaptıkları üçüncü ve son saldırı olan bu savaşta, Benî Nâdir Yahûdîleri ve müşriklerin berâberce hazırladıkları on bin kişilik bir ordusu vardı. Peygamber efendimiz Medîne’nin etrâfına geniş ve derin bir hendek kazdırıp üç bin kişilik bir ordu ile düşmana karşı durdu. Bir ay süren kuşatmada Medîne’de bulunan Benî Kureyzâ Yahûdîleri de Peygamber efendimizle yaptıkları antlaşmayı bozarak Müslümanları arkadan vurmaya kalkıştı. Netîcede kuvvetli bir fırtınaya ve şiddetli yağmura tutularak darmadağın olan düşman ordusu perişân bir hâlde paniğe kapılarak Mekke’ye döndü. Bu hâdise Kur’ân-ı kerîmde Ahzâb sûresi 9. âyetinde meâlen şöyle bildirilmektedir: “Ey îmân edenler! Allah’ın size olan nîmetlerini hatırlayınız. Hani ordular saldırmıştı da, biz onların üzerine bir rüzgâr ve sizin görmediğiniz (meleklerden) ordular göndermiştik.” Bu savaştan sonra Sevgili Peygamberimiz; “Artık nöbet sizindir. Bundan sonra Kureyş sizin üzerinize gelmez.” buyurdu.
Şanlı Peygamberimiz Hendek Savaşından Medîne’ye dönünce Eshâb-ı kirâma, silâhlarını çıkarmadan, Hendek Savaşı sırasında ihânet ederek müşriklerle birleşip Müslümanları arkadan vurmak isteyen Benî Kureyzâ Yahûdîleri üzerine hareket emri verdi. Netîcede teslim olan bu kabîleye haklarında kendi kitapları Tevrât’ın hükmü uygulandı.
Teyemmüm âyeti ile haccın farz olduğunu bildiren âyet hicretin beşinci yılında nâzil oldu.
Hicretin altıncı yılında Mekke dışındaki müşriklerleMüreysi Gazâsı yapıldı. Mekkeli müşriklerin İslâmiyeti resmen bir devlet olarak tanımak zorunda kaldıkları Hudeybiye Antlaşması da bu yılda yapıldı. Yine bu yılda Şanlı Peygamberimiz bütün insanlara peygamber olarak gönderildiğini bildirmek ve İslâmiyeti her tarafa yaymak için Bizans, İran, Habeş, Mısır, Gassan ve Yemâme hükümdarlarına elçilerle mektuplar göndererek onları İslâma dâvet etti. Peygamber efendimizin bu dâveti karşısında Habeş hükümdarı Müslüman oldu. Bizans İmparatoru elçiye iyi muâmele yaptı. Mısır hâkimi Peygamberimize hediyeler gönderdi. İran şâhı ve Gassan beyi ise elçilere hakâret ederek sert davrandılar. Yemâme beyi ise boş ve mânâsız tekliflerde bulundu.
Hicretin yedinci senesinde, İslâmiyet Arap Yarımadasında süratle yayılmaya başladı ve düşmanlar oldukça tesirsiz hâle getirildi. Bu yılda vukû bulan mühim hâdiselerden biri de Hayber’in fethidir. Peygamber efendimizin Medîne’ye hicret etmesinden sonra Yahûdî kabîleleri ile antlaşma yapıldı. Fakat bu kabîleler sözlerinde durmadılar. Mekkeli müşriklerle birleşerek Müslümanlara ihânet ettiler. Bu sebeple de Medîne’den çıkarıldılar. Bunlardan Benî Nâdir kabîlesi Hayber’e yerleşmişti. Şanlı Peygamberimiz bin altı yüz kişilik bir ordu ile Hayber üzerine gitti ve bir hafta süren kuşatmadan sonra Hayber fethedildi. Böylece Yahûdî tehlikesi ve fitnesi ortadan kaldırıldı. Yine bu yılda Peygamber efendimiz Eshâb-ı kirâmdan iki bin kişiyle Mekke’ye gidip Kâbeyi tavâf etti. Mekkeliler üzerinde büyük bir tesir bırakan bu ziyâret üzerine önde gelen birçok kimse Müslüman oldu. İslâmın ilk yıllarında Mekke’den Habeşistan’a hicret eden Müslümanlar da bu yılda Medîne’ye geldiler.
Hicretin sekizinci yılında Mûte Savaşı yapıldı. Şanlı Peygamberimizin gönderdiği bir elçinin şehit edilmesi üzerine yapılan bu savaş, yüz bin kişilik Rum ordusuna karşı üç bin İslâm mücâhidinin çok büyük kahramanlıklar gösterdiği bir savaştı. Bu savaşta geri çekilmek zorunda kalan Rumların güçleri kırıldı.
Bu yılda vukû bulan hâdiselerin en önemlisi Mekke’nin Fethidir. Peygamber efendimizle on senelik bir zaman için Hudeybiye Antlaşmasını imzâlayan Kureyşliler, aradan iki yıl geçmeden antlaşmayı bozdular. Peygamber efendimiz Kureyşlilerden, yapılan antlaşmaya uymalarını istedi. Müşrikler buna yanaşmayınca on bin kişilik bir kuvvetle Mekke üzerine yüründü ve Arap Yarımadasında puta tapıcılığın merkezi olan Mekke fethedildi. Bütün putlar kırılıp, Kâbe putlardan temizlendi. Yirmi yıldan beri Müslümanlara amansız düşmanlık yapan müşriklerin gücü tamâmen kırıldı. Şanlı Peygamberimizin affına kavuşup, çoğu Müslüman oldu.
Mekke’nin Fethinden sonra Hevâzin veSakif kabîleleri, Sa’d oğulları gibi bâzı küçük kabîleleri de yanlarına alarak 20 bin kişilik bir ordu ile harekete geçtiler. Sevgili Peygamberimiz de 12 bin kişilik bir ordu ile üzerlerine gidip bu müttefik müşrik ordusunu mağlup etti. Bu düşman kabîleler Tâif’e sığınarak yeniden savaşa hazırlanmaya başladılar. Peygamber efendimiz Tâif’i 20 gün kuşatma altında tuttuktan sonra muhâsarayı kaldırdı. Bir sene sonra da Tâifliler kendi istekleriyle Müslüman oldular.
Hicretin dokuzuncu yılı İslâmiyetin Arap Yarımadasında büyük bir süratle yayıldığı bir yıl oldu. Bir taraftan bölük bölük insanlar Medîne’ye gelip Müslüman oluyor, bir taraftan da İslâmiyeti kabul eden kabîlelerin dînî ve idârî işlerini yürütmek için çevreye memurlar ve vâliler gönderiliyordu. Bu sırada çevredeİslâmın yayılmasını engellemek isteyen devletler vardı. Bunlardan biri de o zamânın en güçlü devletleri arasında yer alan Bizans’tı. Bizans Kayseri Heraklius Mûte Savaşından beri Arap Yarımadasını istilâ ederek İslâmiyetin yayılmasına son vermek istiyordu. Heraklius Hıristiyan Arapların ve diğer bir takım kabîlelerin desteğini alıp, kendisi de 40 bin kişilik bir ordu toplayarak Medîne üzerine yürümeye hazırlanmıştı. Peygamber efendimiz bu durumu haber alınca 30 bin kişilik bir ordu hazırladı. Bu hazırlıkta Eshâb-ı kirâm mallarını da vererek fiilen büyük bir fedâkârlık gösterdi. İslâm ordusu Tebük’e geldiği sırada, Müslümanların bu hazırlığını işiten Bizanslılar savaşmaktan çekinip, geri döndüler. Sevgili Peygamberimiz ordusuyla Tebük’te 20 gün kaldı. Şam’da bulaşıcı bir hastalık olan tâûn (vebâ) salgını olduğunu duyunca Medîne’ye döndü. Böylece Bizans’ın mâneviyâtı iyice kırıldı ve İslâmiyetin şanı, şerefi her tarafta duyuldu.
Peygamber efendimiz Mekke devrinde sâdece müşrikler ve Medîne devrinde ise müşrikler, Yahûdîler ve münâfıklar olmak üzere üç çeşit düşmanla karşılaştı. Bunlardan müşrikler ve Yahûdîlerle yaptığı savaşlarda düşmanı mağlup ederek onları tesirsiz hâle getirdi. Lâkin münâfıkların düşmanlıkları sinsice, devam etti. Bunların yaptığı düşmanlıklardan biri de Müslümanlar arasına fitne sokmak maksadıyla Peygamber efendimizin Medine’ye hicreti sırasında yaptırdığı meâlen; “Temeli takvâ üzerine atıldı.” (Tevbe sûresi: 108) buyrulan Kubâ Mescidi karşısında Mescid-i Dırâr’ı yapmalarıdır. Münâfıkların Kubâ Mescidinin cemâatini bölmek gibi bozuk düşüncelerle yaptıkları bu mescit, Tevbe sûresi 107 ve 108. âyetlerinin nâzil olması üzerine Peygamber efendimiz tarafından yıktırıldı. Bu hâdiseden iki ay sonra başları Abdullah bin Übey’in ölmesi ile münâfıklar dağılıp düşmanlık faaliyetleri sona erdi. Böylece hicretin dokuzuncu yılında İslâmın belli başlı düşmanlarının karşı durma ve engelleme güçleri büyük ölçüde sona erdirildi.
Bu yılın mühim bir hâdisesi de çevreden Medîne’ye akın akın heyetlerin gelmesidir. Bu bakımdan bu yıla “Senet-ül Vüfûd” (elçiler yılı) denildi. Peygamber efendimize gelen bu heyetler; ya Müslüman olmak veya Müslüman olduklarını bildirmek üzere yâhut da kabul ettikleri İslâmiyetin esaslarını öğrenmek için geliyorlardı. Peygamberimiz müslüman olan bu kabîlelere İslâmiyeti öğretmek, işlerini yürütmek üzere muallimler ve vâliler gönderdi.
Hicretten önce îmân etmemiş olan ve hicretin sekizinci yılında Taif Muhâsarası sırasında Sevgili Peygamberimize karşı çıkan Taifliler de hicretin dokuzuncu yılında, Tebük Seferinden sonra, heyet göndererek Müslüman oldular.
İslâmın beş şartından biri olan hac da hicretin dokuzuncu yılında farz kılındı. Âl-i İmrân sûresinin 96 ve 97. âyetleri nâzil olunca, Peygamber efendimiz bunu Eshâb-ı kirâma bildirdi. O sene hazret-i Ebû Bekr’i üç yüz kişilik bir kâfileye hac emiri tâyin etti. Bu kâfilede bulunan Eshâb-ı kirâm hazret-i Ebû Bekr’in emirliğinde Mekke’ye gitti. Bu sırada Berâe sûresinin ilk âyetleri nâzil oldu. Bu âyetlerde muâhede hakkındaki bâzı hükümler bildirildi. Peygamber efendimiz bunu bildirmek üzere hazret-i Ali’yi Mekke’ye gönderdi. O zaman Araplar arasında yaygın olan bir geleneğe göre bir antlaşma yapılır veya yapılmış bir antlaşma bozulursa, bu antlaşmayı bizzat yapan veya onun tâyin ettiği bir akrabâsı tarafından îlân olunurdu. Peygamber efendimiz bu iş için hazret-i Ali’yi hac kâfilesinin arkasından Mekke’ye gönderdi. Hazret-i Ali kâfileye yetişip Mekke’ye birlikte girdiler. Ebû Bekr radıyallahü anh bir hutbe okudu. Hac ibâdetini anlattı. Eshâb-ı kirâm öğretilen esaslara göre hac yaptılar. Hac ibâdeti edâ edilirken hazret-i Ali de Mina’da Cemre-i Akabe denilen yerde bir hutbe okudu. Bu hutbesinde; “Ey insanlar beni size Resûlullah gönderdi.” diyerek söze başladı ve Berâe sûresinin ilk âyetlerini okudu. Bundan sonra; “Ben size dört şeyi bildirmeye memurum.” dedi. Bu dört hususu şöyle bildirdi:
1. Müminlerden başka hiç kimse Cennete giremez.
2. Bu seneden sonra hiçbir müşrik Kâbe’ye yaklaşamayacak.
3. Hiçbir kimse Kâbe’yi çıplak tavâf etmeyecek (O zaman müşrikler Kâbe’yi çıplak olarak tavaf ederlerdi.)
4. Her kimin Resûlullah ile antlaşması varsa, müddeti bitinceye kadar mûteber olacak. Bunlar dışındakilere dört ay mühlet tanınmıştır. Bundan sonra hiçbir müşrik için ahd (antlaşma) ve himâye yoktur.
O günden sonra hiçbir müşrik Kâbe’yi tavâf etmeye gelmedi ve hiç kimse çıplak olarak Kâbe’yi tavâf etmedi. Bu hususlar bildirildikten sonra müşriklerden çoğu Müslüman oldu. Hac farizâsı yerine getirildikten sonra hazret-i Ebû Bekr ile Ali radıyallahü anh yanlarındaki Eshâb-ı kirâmla Medîne’ye döndüler.
Hicretin onuncu yılında İslâmiyet bütün Arap Yarımadasına yayıldı. Arabistan’ın her tarafından insanlar Medîne’ye geliyor, Müslüman olmakla şereflenmek, ebedî saâdete kavuşmak için birbirleriyle yarış ediyorlardı. Artık Arabistan’da Müslümanlara karşı duracak hiçbir kuvvet kalmamış, İslâmiyet her tarafa hâkim olmuştu. Sâdece bâzı Yahûdî ve Hıristiyan kabîleleri Müslüman olmamıştı.
Peygamber efendimiz hicretin onuncu yılında Hâlid bin Velîd hazretlerini dört yüz mücâhid ile Yemen civârında bulunan Hâris bin Ka’b oğullarını İslâma dâvet için gönderdi. Hâlid bin Velîd, Resûlullah’ın emri üzerine bu kabîleyi İslâma dâvet etti. Onlar da dâvete icâbet ederek Müslüman oldular. Yine bu yılda Peygamber efendimiz Necranlı Hıristiyanlarla sulh antlaşması yaptı. Bunlardan bir kısmı sonra kendiliklerinden Müslüman oldu. Bu sene hazret-i Ali Eshâb-ı kirâmdan üç yüz kişiyle birlikte Yemen’de bulunan Medlec kabîlesini İslâma dâvet etmek için gönderildi. Önce karşı durdu ise de netîcede bu kabîle de Müslüman oldu. Peygamber efendimiz bu sene İslâmiyetin yayıldığı bütün beldelere, vâliler ve zekât toplamak üzere görevliler (âmil, sâi) gönderdi ve Vedâ Haccını yaptı. |
Vedâ Haccı
Hicretin onuncu senesinde Sevgili Peygamberimiz hac için hazırlanıp, Medîne’deki Müslümanların da hazırlanmalarını emir buyurdu. Medîne dışında bulunan Müslümanlara da haber gönderdi. Bu haber üzerine binlerce Müslüman Medîne’de toplandı. Hazırlıklar tamamlanınca Peygamberimiz Zilka’de ayının 25. günü 40 bin kişilik bir kâfile ile öğle namazından sonra Medîne’den hareket etti. 100 kurbanlık deve götürdü. 10 gün süren yolculuktan sonra Zilhicce ayının 4. günü Mekke’ye vardılar. Yemen’den ve diğer beldelerden hac yapmak üzere gelenlerin de katılmasıyla Müslümanların sayısı 124 bine ulaştı. Peygamberimiz zilhiccenin 8. günü Mina’ya, 9. günü (arefe günü) Arafat’a gitti. Arafat Vâdisinin ortasında öğleden sonra Kusvâ adlı devesinin üstünde Vedâ Hutbesi’ni okudu.
Sevgili Peygamberimiz bu hutbesinde kan dâvâları, fâiz, kumar, her türlü zulüm gibi câhiliyye devrine âit bütün kötülüklerin kaldırıldığını bildirdi ve insan haklarını anlattı. Allahü teâlânın emirlerini ve yasaklarını, erkeklerin kadınlar ve kadınların da erkekler üzerindeki haklarını, Müslümanların kardeş olduğunu ve daha birçok husûsu bildirdi. Eshâb-ı kirâmla vedâlaştı.
Peygamber efendimiz Vedâ Hutbesi’ni okuduğu gün; “Bu gün sizin dîninizi kemâle erdirdim. Üzerinize nîmetimi tamamladım. Size din olarak İslâm dînini seçtim.” (Mâide sûresi: 3) meâlindeki âyet nâzil oldu. Peygamberimiz bu âyet-i kerîmeyi Eshâb-ı kirâma okuyunca hazret-i Ebû Bekr ağlamaya başladı. Eshâb-ı kirâm ağlamasının sebebini sorunca; “Bu âyet, Resûlullah’ın vefâtının yakın olduğuna delâlet ediyor, onun için ağlıyorum.” buyurdu.
Peygamber efendimiz Mekke’de 10 gün kalıp Vedâ Haccını yaptı ve vedâ tavâfı yaparak Medîne’ye döndü. Vedâ Haccından sonra Eshâb-ı kirâm Resûlullah efendimizin bildirdiği ve emrettiği şeyleri gittikleri yerlerde anlattılar.
Hicretin onuncu yılında vukû bulan bir hâdise de Peygamberlik iddiasında bulunan yalancıların ortaya çıkmasıdır. Bunlardan birisi Yemen’de ortaya çıkan Esved-i Ansî’dir. Şanlı Peygamberimizin emri üzerine Esved-i Ansî Yemen’deki Müslümanlar tarafından evinde öldürüldü. Diğeri de Müseylemet-ül Kezzâb’dır. Peygamber efendimizin vefâtından sonra Ebû Bekr radıyallahü anh Müseyleme üzerine Hâlid bin Velîd kumandasında bir ordu gönderdi. Müseyleme de öldürüldü.
Peygamberimiz hicretin on birinci yılında hastalanıp, vefâtından kısa bir zaman önce Müslümanlar için büyük bir tehlike olan Bizans üzerine gönderilmek üzere Üsâme bin Zeyd komutasında bir ordu hazırladı. Ordu hareket etmek üzereydi, fakat Resûlullah’ın hastalığı ağırlaşınca hareket etmedi. Bu ordu daha sonra hazret-i Ebû Bekr’in halîfeliğinin ilk günlerinde Bizans üzerine gidip parlak zaferler kazandı. Sevgili Peygamberimiz Muhammed aleyhisselâmın vefâtı da bu yılda oldu.
|
|
Vefâtı
Peygamberimiz Vedâ Haccında Mina’da bulunduğu sırada; “Allah’ın yardımı ve zafer günü gelip insanların Allah’ın dînine akın akın girdiklerini görünce, Rabbini överek, tesbîh et! O’ndan af dile! Çünkü O, tövbeleri dâimâ kabul eder.” meâlindeki en son nâzil olan Nasr sûresi indiğinde Peygamber efendimiz kızı hazret-i Fâtımâ’yı çağırıp; “Bana kendi vefâtım haber verildi.” buyurdu. Bunun üzerine ağlamaya başlayan Fâtımâ’ya; “Ağlama, zîrâ benim ehlimden bana ilk kavuşan sen olacaksın.” buyurdu.
Cebrâil aleyhisselâm Peygamber efendimize her sene o zamâna kadar nâzil olan âyetleri okumak üzere senede bir kere gelirdi. Vefât edeceği sene iki kere gelip Kur’ân-ı kerîm’i iki defâ baştan sona okudu.
Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem vefât etmeden bir müddet önce Bakî mezarlığında ve Uhud’da bulunan Müslümanların kabrini ziyâret ederek onlar için duâ ve istiğfâr etti.
Bakî mezarlığındayken yanında bulunan Ebû Müveyhib’e dönerek; “Ey Ebû Müveyhib! Ben dünyâ hazîneleriyle âhiret nîmetlerini seçmede serbest bırakıldım. İstersen dünyâda bakî ol, sonra Cennet’e git, istersen likaullah (Allah’a kavuşmak) hâsıl olup Cennet’e gir dediler. Ben likaullahı ve sonra Cennet’i seçtim.” buyurdu.
Sevgili Peygamberimiz vefâtından önce humma hastalığına tutuldu. Bu hastalık 13 gün sürdü. Bu müddetin son 8 gününü hazret-i Âişe’nin odasında geçirdi. Hastalığının ilk günlerinde ve ateşi düştüğü sıralarda mescide çıkıp Eshâbına namaz kıldırıyordu.
Hastalığının ikinci günü hazret-i Ali ve Fazl bin Abbâs kollarına girerek mescidi teşrif etti. Minbere oturup hamd ve senâdan sonra; “Ey Eshâbım, bilmiş olunuz ki aranızdan ayrılmam yaklaştı. Kimin bende hakkı varsa benden istesin. Benim yanımda sevgili olan benden hakkını istesin veya helâl etsin ki Rabbime ve rahmetine bunları ödemiş olarak kavuşayım.” buyurdu. Sonra minberden inip öğle namazını kıldırdı. Namazdan sonra tekrar minbere çıkıp namazdan önce buyurduğunu tekrar etti. Bunun üzerine Eshâbdan biri kalkıp üç dirhem alacağı olduğunu söyleyince hemen ödedi.
Peygamber efendimizin hastalığının arttığı günlerde Eshâb-ı kirâma yaptığı vasiyetlerden biri de şöyledir: “Müşrikleri Arabistan’dan çıkarınız. Size gelen elçilere benim yaptığım gibi ikrâm ve ihsânda bulununuz.”
Vefâtından beş gün önce hastalığı biraz hafifledi ve mescidi teşrif edip, minbere çıkarak Eshâb-ı kirâma; “Ey Eshâbım, hiçbir peygamber ümmeti içinde ebedî olarak yaşamadı. Biliniz ki, ben de Rabbime kavuşacağım. Muhakkak ki siz de Rabbinize kavuşacaksınız. Dünyâda hiç kimse kalmaz. Her şey Allah’ın irâdesine bağlıdır. Allah’ın takdir buyurduğu zaman ne öne alınır, ne de o zamandan kaçılır. Sizinle buluşacağımız yer, Kevser Havzının başıdır. Her kim benimle Kevser Havzı kenârında buluşmak isterse elini ve dilini korusun, günahlardan sakınsın. Ey Eshâbım! Allah kullarından birini dünyâ hayâtıyla âhiret hayâtını seçmekte serbest bıraktı. Fakat bu kul âhiret hayâtını seçti.” buyurdu. Hazret-i Ebû Bekr Resûlullah efendimizin bu sözleriyle vefâtına işâret buyurduğunu anlayarak ağlamaya başladı. Peygamber efendimiz; “Ağlama yâ Ebâ Bekr!” buyurarak onu teselli etti ve; “Bana her bakımdan en faydalı olanınız Ebû Bekr’dir.” ve “Mescide açılan kapılardan Ebû Bekr’inki hâriç hepsini kapatınız.” buyurdu. Sonra minberden inerek hazret-i Âişe’nin odasına döndü. Biraz sonra Eshâb-ı kirâmın çok üzülmesi ve endişeleri üzerine hazret-i Ali ve Fazl bin Abbâs’ın koltuğuna girdiği halde tekrar mescide geldi. Minberin alt basamağına durup Eshâb-ı kirâma son hutbesini okudu ve vasiyetini yaparak şöyle buyurdu: “Ey Muhâcirler, size Ensar hakkında hayırlı olmanızı vasiyet ederim. Onlar benim has cemâatimdir. Onlar sizi evlerinde misâfir edip, her hususta sizi nefslerine tercih ettiler. Eshâbım! İlk Muhâcirlere de hürmet etmenizi vasiyet ederim. Bütün Muhâcirler birbirlerine hayırlı olsunlar. Her iş Allahü teâlânın izniyle olur. Allahü teâlânın irâdesine karşı çıkanlar sonunda mağlup olurlar. Allahü teâlânın emrine uymak istemeyenler, muhakkak aldanırlar.” Daha önce hazret-i Ebû Bekr’den memnûniyetini belirttiği gibi bu hutbede de hazret-i Ömer’den memnuniyetini belirtti ve; “Ömer benimledir, ben de onunlayım. Benden sonra hak Ömer’le berâberdir.” buyurdu. Resûlullah efendimiz bu hutbeden sonra minberden indi ve Eshâbdan ayrılıp odasına çekildi. Vefâtına üç gün kala bir yatsı vaktinde namaz için ezân okunmuştu. Peygamber efendimiz namazın kılınıp kılınmadığını sorunca; “Cemâat sizi bekliyor yâ Resûlallah!” denildi. Resûlullah cemâate gitmek istedi. Cemâate gidecek takat bulamayınca; “Ebû Bekr’e söyleyin namazı kıldırsın.” buyurdu. Resûlullah efendimiz bu emrini üç defâ tekrarladı. Hazret-i Ebû Bekr üç gün cemâate namaz kıldırdı.
Sevgili Peygamberimiz vefât ettiği günün sabah namazı vaktinde mescide açılan odanın kapısındaki perdeyi kaldırdı. Hazret-i Ebû Bekr cemâate sabah namazını kıldırıyordu. Eshâbına bakıp onların namazda saf tutup durduklarını görünce sevinerek tebessüm etti. Sonra da mescide girdi. Resûlullah’ın teşrifini fark eden hazret-i Ebû Bekr mihrabdan çekilmek üzereyken Resûlullah eliyle yerinde durması için işâret edip, oturduğu yerde Ebû Bekr’e radıyallahü anh uyarak sabah namazını kıldı. O gün hastalığı hafiflemişti. Namazdan sonra Eshâb-ı kirâma dönüp; “Ey insanlar! Siz Allahü teâlânın hıfzındasınız ve sizi Allahü teâlâya emânet ettim. Takvâ üzere olun. Allahü teâlâdan korkun. Allahü teâlânın emrini tutun ve itâat edin. Ben bu dâr-ı dünyâdan ayrılırım.” buyurdu. Sonra mescitten odasına geçti. Bu Eshâb-ı kirâmın Resûlullah efendimizi son görüşü oldu.
Resûl-i ekrem efendimiz hazret-i Âişe’nin hücresine girip yattığı sırada, Üsâme bin Zeyd huzûruna geldi. Resûlullah efendimiz 23 senelik peygamberlik müddetinde son olarak Suriye tarafında Bizans üzerine gidecek bir ordu hazırlamıştı. Bu orduya kumandan tâyin ettiği Üsâme bin Zeyd’e hareket etmesini buyurdu. Bu sırada hastalığı şiddetlenen Peygamber efendimiz kızı hazret-i Fâtımâ’yı çağırıp kulağına birşeyler söyledi. Hazret-i Fâtımâ ağlamaya başladı. Sonra bir şeyler daha söyleyince hazret-i Fâtımâ güldü. Resûlullah efendimiz hazret-i Fâtımâ’ya vefât edeceğini söyleyince hazret-i Fâtıma ağladı. Sonra da; “Sana müjde olsun ki bütün ehlimden önce sen bana kavuşursun.” buyurdu. Bunun üzerine hazret-i Fâtıma sevinip güldü.
Resûl-i ekrem efendimiz vefât edeceği sırada hazret-i Ali’ye, hazret-i Âişe’ye vasiyette ve nasîhatta bulundu. Bu sırada ağlayıp gözyaşı döken hazret-i Fâtımâ’ya; “Kızım bir miktar sabreyle, ağlama. Zîrâ Hamele-i Arş (melekler) senin ağlaman üzerine ağlaşırlar.” buyurdu. Hazret-i Fâtımâ’nın göz yaşını sildi. Teselli verip Allahü teâlâdan sabır vermesini diledi ve; “Ey kızım, benim rûhum kabz olacak. (İnnâ lillahi ve innâ ileyhi râci’ûn) diyesin. Ey Fâtımâ, gelen her musibete bir karşılık verilir.” buyurdu. Bir müddet mübârek gözlerini kapayıp sonra; “Bundan sonra babana üzüntü ve gussa (keder, tasa) olmaz. Zîrâ fânî âlemden ve mihnet yerinden kurtuluyor.” buyurdu. Sonra hanımlarına nasîhat buyurdu. Torunları hazret-i Hasan ve hazret-i Hüseyin’i yanına alıp, onlara şefkatle bakarak alınlarından öptü. Sonra da hazret-i Ali’yi yanına çağırıp mübârek başını onun koluna dayayarak oturup; “Yâ Ali, zimmetimde filan Yahûdînin şu kadar malı vardır. Asker hazırlamak için almıştım. Sakın onu ödemeyi unutma. Elbette zimmetimi kurtarırsın ve Kevser Havzı başında benimle görüşeceklerin birincisi sensin. Benden sonra sana çok zarar gelir, sabır edesin. İnsanlar dünyâyı istedikleri vakit sen âhireti seçesin.” buyurdu. Resûlullah efendimiz vasiyetini tamamladıktan sonra hâli değişti, yatağına yatırdılar.
Rebiülevvel ayının on ikisinde Pazartesi günü öğleden evvel Cebrâil aleyhisselâm gelip; “Yâ Resûlallah! Cennetleri süslediler, Hûri veRıdvan donandı. Allahü teâlâ sana hiç kimseye verilmeyen çok şeyler ihsân etti. Kevser Havzı, Makam-ı Mahmûd ve Şefâat-i ümmet verdi. Kıyâmet günü sen râzı oluncaya kadar ümmetini bağışlar. Yâ Resûlallah; Melek-ül Mevt kapıda beklemektedir. İçeri girmeye izin ister. Şimdiye kadar kimseden izin istememiştir. Bundan sonra da istemez.” dedi.
Sevgili Peygamberimizin izni üzerine Azrâil aleyhisselâm içeri girip selâm verdi ve sonra; “Yâ Resûlallah! Allahü teâlâ beni senin huzûruna gönderdi. Senin emrinden dışarı çıkmamamı buyurdu. Dilersen şerefli rûhunu kabz edip ulvî âleme yükselteyim, yoksa dönüp gideyim.” dedi. Cebrâil aleyhisselâm; “Ey Habîbullah! Allahü teâlâ sana müştâktır(âşıktır).” dedi. Sonra selâm verip vedâ ederken; “Ey Muhammed; Ey Ahmed! Bundan sonra vahiy için bir daha gelmem ve Hak teâlânın haberini yer yüzüne getirmem. Benim maksûdum ve matlûbum sen idin yâ Resûlallah.” dedi. Bundan sonra Peygamber efendimizin; “Ey Azrâil vazîfeni yap.” buyurması üzerine, mübârek rûhunu kabz etti. Böylece Resûl-i ekrem efendimiz Hicretin on birinci yılında (Mîlâdî 632, 8 Haziran) Rebiülevvel ayının 12’sinde Pazartesi günü öğleden evvel vefât etti. Vefât ettiğinde Kamerî seneye göre 63, şemsî seneye göre 61 yaşında idi.
Eshâb-ı kirâm, Resûlullah efendimizin vefâtı üzerine pekçok üzülüp gözyaşı döktüler. Çoğunun dili tutulup bir müddet konuşamaz oldu. Ebû Bekr radıyallahü anh Resûlullah’ın yanına girip mübârek yüzünden örtüyü kaldırarak mübârek alnından öptü. Sonra başını kaldırıp, mübârek alnından tekrâr öpüp; “Âh Sâfi” dedi. Bir daha öpüp, “Âh dost” dedi. Sonra mübârek pazusunu öpüp ağladı. “Anam babam sana fedâ olsun! Dirin ve ölün tayyib, temiz ve ne güzeldir!” dedi. Ve; “Eğer ihtiyârımız elimizde olsaydı canlarımızı yoluna fedâ ederdik. Eğer sen bizi men etmeseydin, gözlerimizden pınarları akıtırdık.” Sonra salâtü selâm okuyup; “Yâ Resûlallah, bizi Rabbinin katında hatırla.” dedi. Sonra dışarı çıktı. Mescitte minbere çıkarak Eshâb-ı kirâma bir hutbe okudu. Allahü teâlâya hamd ve senâ etti. Resûl-i ekrem efendimize sallallahü aleyhi ve sellem salât okudu. Sonra şöyle dedi: “Her kim Muhammed’e îmân etmişse bilsin ki, Muhammed aleyhisselâm vefât etti. Her kim Allahü teâlâya tapıyorsa O, Hayy, diri ve Bâkî’dir, ölmez, ebedîdir.” buyurdu ve sonra; “Muhammed de kendinden önce geçen Resûller gibi Resûldür. Eğer O vefât eder, yâhut öldürülürse, siz dîninizden, yâhut cihaddan, eski hâlinize dönecek misiniz? Böyle değişen, Allahü teâlâya zarar vermez, kendine zarar eder. İslâm ve sebatta şükredenlere muhakkak mükâfat verecektir.” (Âl-i İmrân sûresi: 144) meâlindeki âyet-i kerîmeyi okudu.
Hazret-i Ebû Bekr Eshâb-ı kirâmı ve Ehl-i beyti teselli etti. İlk anda acı haber üzerine çok şaşıran Ömer radıyallahü anh, Ebû Bekr’i radıyallahü anh dinleyince kendine geldi. Peygamberimizin vefât ettiği gün Eshâb-ı kirâm yapılan umûmî bir bîatle hazret-i Ebû Bekr’i halîfe seçtiler.
Resûlullah efendimizin cenâzesi vefât ettiği günden sonra, salı günü yıkandı ve kefenlendi. Gasl (yıkama) işine bizzat hazret-i Ali, hazret-i Abbâs ve hazret-i Abbâs’ın oğulları Fazl ve Kusem de yardım ettiler. Üsâme ile Şukran Sâlih radıyallahü anhümâ da su döktüler.
Peygamber efendimiz gömleği üzerinde olduğu halde üç kere yıkanıp üç kat yeni beyaz kefene sarıldı. Bundan sonra mübârek cesedi sedir üstüne konulup bulunduğu odanın kapısıEshâb-ı kirâma açıldı. Eshâb-ı kirâm grup grup odaya girip cenâze namazı kıldılar. Salıyı çarşambaya bağlayan gece (çarşamba gecesi) yarısı mübârek rûhu alındığı yerde defn olundu. Mübârek cesedini kabre Ali, Fadl, Üsâme ve Abdurrahmân bin Avf radıyallahü anhüm indirdi. Kıyâmet günü kabirden en önce O kalkacaktır. En önce O şefâat edecektir. En önce O’nun şefâati kabul olunacaktır. Cennet kapısını önce O açacaktır.
Resûl-i ekrem efendimizin vefâtı üzerine bütün Müslümanların kalpleri yandı, çok üzüldüler. Peygamber efendimiz bizim bilmediğimiz bir hayat ile, şimdi kabrinde hayattadır. Cesed-i şerîfi aslâ çürümez. Kabrinde bir melek durup, ümmetinin söyledikleri salevâtı kendisine haber verir. Minberi ile kabr-i şerîfi arası Cennet bahçesi gibi kıymetlidir.
Kabr-i şerîfini ziyâret etmek, tâatların büyüğü ve ibâdetlerin en kıymetlisidir: “Beni ziyâret edene şefâatim vâcib olur.” buyurmuştur.
Hazret-i Fâtıma, babasının vefâtından duyduğu üzüntüyü şu mersiye ile dile getirdi: “Benim üzerime öyle musibetler döküldü ki, eğer onlar gündüzlerin üzerine dökülseydi gece olurdu.”
Peygamber efendimizin görünüşünün anlatılmasına İslâm terminolojisinde “Hilye-i Saâdet” denilmiştir. Peygamberimizin mübârek bedeninin dış görünüşü bütün incelikleriyle bu Hilye-i Saâdet yazılarında bildirilmiştir. Bunları okuyanlar, Peygamber efendimizin rûhen olduğu gibi bedenen de hiç eksiksiz ve kusursuz, insanların en güzeli ve her bakımdan en üstünü olduğunu anlarlar. İslâm dünyâsında bu konuda pekçok eser yazılmıştır.
Peygamber efendimizi medheden on binlerce kitap, kasîde ve diğer eserler yazılmıştır. Bunları yazanlar içinde şöhretleri ve sanatları bütün dünyâyı ve asırları kaplamış olanları dahi, O’nu methetmekten âciz olduklarını beyan etmişlerdir.
Arap, Fars ve Türk edebiyâtında görülen Nâtlar hep O’nun için yazılmıştır.
Resûlullah efendimiz günümüzde de bütün dünyâ milletlerinin, ilim adamlarının, devlet, siyâset ve fikir adamlarının, ediplerin, târihçi ve askerî şahsiyetlerin alâkasını çekmekte, bunların herbiri O’nu biraz inceledikten sonra hayranlık ve şaşkınlıklarını, dile getirmektedirler. Müslüman olmayanlar, Habîb-i ekrem efendimizin sâdece idâreciliği, dehâsı, askerî, sosyal ve diğer taraflarını görmekte, yalnız bunlara bakarak O’nu tanımaya çalışmaktadırlar. Gördükleri fevkalâde ve hiçbir insanda görülmemiş üstünlükler karşısında acze düşmekle berâber, O’na peygamber gözüyle bakmadıkları için, O’nu tanımaktan ve anlamaktan çok uzak kalmaktadırlar. Müslümanlar da Peygamber efendimizin güzellik ve üstünlüklerini ilimleri, ihlâsları ve O’na olan muhabbetleri kadar derece derece görmekte ve anlayabilmektediler. Bunlardan zâhir âlimleri O’nun zâhirî vasıflarını, bâtın âlimleri de bâtınî güzelliklerini görebildikleri kadar dile getirmişlerdir. Ulemâ-i râsihîn denilen hem zâhir ve hem de bâtın bilgilerinde üstâd ve Peygamber efendimize vâris olan yüksek İslâm âlimleri ise O’nu bütün güzellikleriyle görmüş ve âşık olmuşlardır. Bunların en başında Ebû Bekr-i Sıddîk radıyallahü anh gelmektedir. O, Resûlullah efendimizdeki nübüvvet nûrunu görmekte, O’nun üstünlük, güzellik ve yüksekliklerini idrâk ederek, O’na âşık olmakta öyle ileri gitmiştir ki, başka hiçbir kimse Ebû Bekr-i Sıddîk radıyallahü anh gibi olamamıştır. Ebû Bekr-i Sıddîk radıyallahü anh her an, her baktığı yerde Resûlullah’ı görürdü. Bir keresinde hâlini; “Yâ Resûlallah! Nereye baksam sizi görüyorum. Helâda bile, karşımdasınız, utanıyorum.” diye arzetmişti. Bir keresinde de; “Bütün iyiliklerimi, sizin bir sehvinize (yanılmanıza) değişirim.” demişti. Resûlullah efendimizin güzelliğini en iyi görüp anlayan ve anlatanlardan biri de zevcât-ı mutahheradan, müminlerin annesi hazret-i Âişe idi. Âişe radıyallahü anhâ âlime, müctehide, akıllı, zekî ve edibe idi. Gâyet beliğ ve fasih konuşurdu. Kur’ân-ı kerîm’in mânâlarını, helâl ve harâmları, Arap şiirlerini ve hesap ilmini çok iyi bilirdi. Resûlullah’ı metheden şu iki beyti Âişe radıyallahü anhâ söylemiştir:
Ve lev semia ehlü Mısra evsâfe haddihî.
Lemâ bezelû fî sevmi Yûsüf’e min nakdin.
Levîmâ Zelîhâ lev reeyne cebînehû.
Le âserne bilkatil kulûbi alel eydi.
“Eğer Mısır’dakiler, Peygamber efendimizin yanaklarının güzelliğini işitmiş olsalardı. Güzelliği dillere destan olan Yûsüf aleyhisselâmın pazarlığında hiç para vermezlerdi. Bütün mallarını, onun yanaklarını görebilmek için saklarlardı. Zelîhâ’yı Yûsuf aleyhisselâma âşık oldu diyerek kötüleyen kadınlar Resûlullah’ın parlak alnını görselerdi ellerinin yerine kalplerini keserlerdi de acısını duymazlardı.”
Yine hazret-i Âişe buyuruyor ki: “Bir gün Resûlullah mübârek nalınlarının kayışlarını çakıyordu. Ben de iplik eğiriyordum. Mübârek yüzüne baktım. Parlak alnından ter damlıyordu. Ter damlası, her tarafa nûr saçıyordu. Gözlerimi kamaştırıyordu. Şaşakaldım. Bana doğru bakıp; “Sana ne oldu ki böyle dalgın duruyorsun?” buyurdu. “Yâ Resûlallah! Mübârek yüzündeki nûrların parlaklığına ve mübârek alnındaki ter tânelerinin saçtıkları ışıklara bakarak kendimden geçtim.” dedim. Resûlullah kalkıp yanıma geldi. Gözlerimin arasını(alnımı) öptü ve; “Yâ Âişe! Allahü teâlâ sana iyilikler versin! Beni sevindirdiğin gibi, seni sevindiremedim.” buyurdu. Yâni, senin beni sevindirmen, benim seni sevindirmemden çoktur, dedi.” Hazret-i Âişe’nin mübârek gözlerinin arasını öpmesi, Resûlullah efendimizi severek, O’nun cemâlini anlayarak gördüğü için âferin ve takdir olmaktadır.
Resûlullah efendimizin Kur’ân-ı kerîm’de geçen isimlerinden biri de Kur’ân-ı kerîm’in kalbi olan Yâsîn sûresindeki “Yâsîn” kelimesidir. Ulemâ-i rasihînin büyüklerinden olan Seyyid Abdülhakîm-i Arvâsî hazretleri; “Yâsîn, ey benim muhabbet deryamın dalgıcı olan habîbim, demektir.” buyurmuştur. Bu deryânın ismini duyanlar, uzaktan görenler, yakınına gelenler, içine girip nasîbi kadar derine inenlerin hepsi, ömürlerinin her safhasında Resûlullah efendimizin aşkı ile yanıp tutuşmuşlar, yanık feryâdlar, içli gözyaşları ve yakıcı mısralarla bu aşklarını dile getirmişlerdir. Bunların içinde en büyük ve meşhurlarından olan ve bu muhabbet deryasından büyük pay sâhibi olan Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî hazretleri de Sevgili Peygamberimize olan muhabet ve aşkını dile getirdiği kasîdelerinden birinde şöyle demektedir:
Server-i âlem, sana âşık olup da, yanarım!
Her nerede olsam, o güzel cemâlin ararım.
Kâbe kavseyn tahtının sultânı sen, ben hiçim.
Misafirinim dersem saygısızlık sayarım.
Her şey cihanda senin şerefine bilirim.
Rahmetin yağsa bana hergün olur bahârım.
Herkes Kâbe’yi tavâf için gelir Hicâz’a,
Sana kavuşmak için ben dağları aşarım.
Seadet tâcına kavuştum ben rüyâda.
Ayağın toprağı serpildi yüzüme sanarım.
Dostunu öven âşıkların bülbülü, ey Câmî!
Dîvânında şu yazılar, oluyor, tercümânım.
Dili sarkmış, susuz kalmış, uyuz bir köpek gibi,
Senin ihsân denizinden bir damla arzularım.
Resûlullah’ı sevmek, bütün Müslümanlara farz-ı ayndır. O’nun sevgisi bir gönüle yerleşirse, İslâmiyeti yaşama, îmânın ve islâmın tadına doyulmaz zevkine ermek ne kadar kolay olur. Bu sevgi, iki cihânın efendisine tam uymaya sebeptir. Bu sevgiyle Allahü teâlânın Habîbine ikrâm ettiği sonsuz ve târife sığmaz nîmetlere ve bereketlere kavuşmakla şereflenilir. Küçük, büyük her Müslümanı doğrudan doğruya Resûlullah’ın sevgisine götüren Ehl-i sünnet âlimleri ve kitapları bu bereketlerin senetleridir.
Dinimiz İslam sitesinden alınmıştır. Allah (c.c) razı olsun.
.
XXXX
| ;">Adem Aleyhisselam |
|
Âdem Aleyhisselâm´ın Yaratılışı:
Yüce Allah; Âdem Aleyhisselâmı yaratmak istediği zaman[1], yere: "Ben, senden bir halk yaratacağım ki, onlardan, bana itaat edenler de olacak, onlardan, bana isyan edenler de olacaktır.
Onlardan, bana itaat eden kimseyi, Cennet´e koyacağım.
Bana isyan eden kimseyi ise, Cehennem´e sokacağım!" diye Vahy etti. Sonra da[2], Cebrail Aleyhisselâmı, yerden[3], bir avuç toprak[4], çamur getirmesi için, gönderdi.
Yer, Cebrail Aleyhisselâma:
"Ben, senin, benden bir şey eksiltmenden, beni, yaramaz hale getirmenden, Allah´a sığınırım![5]
Ben, senin, beni eksiltmeni, istemiyorum!
Çünki, Allah, benden bir halk yaratacak, bu halk ta, Allah´a âsi olacak.
Allah, onlardan dolayı, beni, bir ceza ile cezalandırır!" dedi.[6]
Bunun üzerine, Cebrail Aleyhisselâm, ondan, bir şey almaksızın[7] geri döndü.
"Yâ Rabb! Yer, sana sığınınca, onu, sığındırdım.[8]
Onun üzerinde durmayı, kendisini zorlamayı uygun görmedim." dedi.[9]
Yüce Allah, bundan sonra, Mikâil Aleyhisselâmı gönderdi.[10]
Yer, Ona da, Cebrail Aleyhisselâma söylediği gibi söyledi.[11]
Onun yapacağı şeyden dolayı da, Allah´a sığındı.
Mikâil Aleyhisselâm da, onu, sığındırdı.[12]
Yer, böyle, kendisinden bir şey alınmasından. Allah´a sığınınca[13], Mikâil Aleyhisselâm. ondan bir şey almaksızın[14] dönüp Yüce Allah´a, Cebrail Aleyhisselâ-mın söylediği gibi söyledi. Bunun üzerine. Yüce Allan, yere, Ölüm Meleğini gönderdi.[15]
Yer. yine. kendisinden alacağı şeyden dolayı[16], Allah´a sığınınca[17], ölüm meleği: "Ben de. Allah´ın emrini, yerine getirmemiş olarak dönmemden Allah´a sığınırım!" dedi.[18]
Yer yüzünden alacağını aldı ve tek yerden almadı.[19] Kırmızı, beyaz ve siyah topraktan aldı.[20] ve karıştırdı.[21] Böyle, yer yüzünden alınan topraktan yaratılmış olduğu için, Âdem Aleyhisselâma "Âdem" ismi verilmiştir.[22]
Yüce Allah, Âdem Aleyhisselâmı, yaratmağa başladığı zaman, Melekler[23]: "Allah[24], Yüce Rabb´ımız, varsın, istediğini yaratırsın.[25]
Allah, bizden daha bilgili ve kendisi katında bizden daha şerefli bir halk yaratmaz![26]
Biz muhakkak, o yaratılacak olandan daha bilgili ve ondan, daha şerefliyizdir!" diyerek[27], aralarında gizlice konuştular.[28]
Yüce Allah; Âdem Aleyhisselâmın bedenini Cennet´te yaratarak onu, dilediği kadar, kendi halinde bıraktığı sırada, İblis, onun çevresinde dolaşmağa başlayıp çinin boş ve kendisine mâlik olamayacak bir biçimde yaratılmış olduğunu gördü ve anladı da[29] "Ben, bunu kolayca yenebilir, ona, üstün gelebilirim!" dedi.[30]
Melekler, Âdem Aleyhisselâmın, Cennette yerde duran ruhsuz cesedini gördükleri zaman korktular.
Onların arasında en çok korkan da, İblis (Şeytan) idi.
iblis, cesedin yanından geçtikçe "Sen, muhakkak, büyük bir iş için yaratılmış-sındır!" derdi.[31]´Ayağıyla, ona vurur ve vurdukça da, cesed, testi gibi ses çıkarırdı.
"Her halde, sen, böyle testi gibi seslenmek için değilsin! Muhakkak yaratıldığın şey içinsin![32] Eğer ben senin üzerine musallat kılınacak, sataştırılacak olursam, muhakkak seni, helak edeceğim!
Eğer, sen, benim üzerime musallat kılınacak olursan, sana isyan edeceğim!" derdi.[33]
İblis, Meleklere de; "Bu, size üstün tutulacak olursa, siz ne yaparsınız?" diye sordu.
Melekler "Biz, Rabb´ımıza itaat ederiz!" dediler.
İblis ise, içinden "Vallahi, bu, bana üstün tutulacak olursa, ona, isyan edeceğim!" dedi.[34]
Yüce Allah, Âdem Aleyhisselâma, Ruh üfürdüğü zaman, Ruh, Onun cesedinin baş tarafından girdi ve cesedin her yerinde eseri ve kan, meydana geldi.
Âdem Aleyhisselâm, aksırınca, Melekler, Âdem Aleyhisselâma: "Elhamdü lil-iâh (Hamd olsun Allah´a!) de" dediler.
Adem Aleyhisselâm da "Elhamdü lillâh!" dedi.[35]
Başka rivayete göre: Âdem Aleyhisselâm, aksırınca, hamd etmesini, Ona, Yüce Allah ilham etti.[36]
Âdem Aleyhisselâm da, Rabb´ına hamd etti.[37] "Elhamdü lillâhi Rabb´il´âle-?nîn = Rabb´ül´âlemîn olan Allah´a hamd olsun" dedi.[38]
Yüce Allah da "Rabb´ın, sana rahmet etsin!" buyurdu.[39]
Yüce Allah;
"Ey Âdem! Ben, kim´im?" diye sordu.
Âdem Aleyhisselâm:
"Sen, senden başka ilâh bulunmayan Allansın!" dedi.
Yüce Allah:
"Doğruyu söyledin!" buyurdu.[40]
Âdem Aleyhisselâmın Yaratıldığı Ve Cennet´e Konulduğu Gün:
Âdem Aleyhisselâmın yaratıldığı[41] ve Cennet´e konulduğu[42] gün, Cuma günü idi.[43]
Meleklerin Âdem Aleyhisselâma Secde Ve İblisin İmtina Edişi:
Yüce Allah, Âdem Aleyhisselâma secde etmelerini Meleklere emr etti.
Meleklerin hepsi, hemen secdeye kapandılar.
İblis ise, secde etmeğe yanaşmadı.
Kendisinin nefsi, ona, kibir ve gurur telkin etti de, büyüklenmek istedi:
"Ben, ona secde etmem! Ben, ondan daha hayırlıyım!
Yaşça, ondan daha büyüğüm.
Yaratılışça da, ondan daha güçlüyüm!
Beni ateşten, onu ise, çamurdan yarattı!" dedi.
Ateş, topraktan daha güçlüdür! demek istedi. [44]
"Ben, yer yüzünde Halifelik vazifesinde çalıştırılmıştım.
Ben, kanadlıyım! Nur göğüslüktü ve keramet taclıyımdır!
Ben, senin yerinde ve göğünde Sana, ibâdet etmişimdir" dedi. [45]
İblis´in Aslı, İyi Ve Kötü Tutumu:
İblis; Cin aslındandı. [46]
Semada, Melekler yanında, Allah´a, öyle ibâdete koyulmuştu ki, kullarından, hiç bir kimse, Allah´a, onun gibi ibâdet edememişti.
Kendisinin, Âdem Aleyhisselâmın yaratılışına kadar böylece ibadet etmekten ayrılmamış olması[47], içinde taşıdığı kibir, gurur, azgınlık ve kıskançlık duygularını silemedi. [48]
Yüce Allah´ın, Âdem Aleyhisselâma, sulbünden getireceği Nebîler, Resuller seöebile bahş ettiği şerefi kıskandı da[49], Âdem Aleyhisselâmın balçıktan, kenesinin ateşten yaratıldığına bakıp "Ben, ondan hayırlıyım ! [50], ben bir çamur ola--ak yarattığın kişiye secde eder miyim hiç? [51] diyerek kâfirliğini açığa vurdu.
Yüce Allah´ın emrini dinlemedi. [52] Âdem Aleyhisselâma secde etmedi.
Yüce Allah da, onu, isyanının cezası olarak, her hayrdan ümid kesmiş, taşlan- bir Şeytan yaptı! [53]
Âdem Aleyhisselâmın Bilgi Ve Kerametçe Meleklere Üstünlüğünün Gösterilişi:
Yüce Allah; Melekleri, Âdem Aleyhisselâma secde ettirdikten sonra, Ona, her şeyin, hattâ, zürriyetinden geleceklerin isimlerine varıncaya kadar, bütün yara-iPdarın -Meleklerin bile- isimlerini birer birer öğretti.
Onları, Meleklere sorup bu husustaki aczlerini, kendilerine itiraf etttrdikten son--3. Âdem Aleyhisselâma emr etti, onları Meleklere, birer birer haber verdirdi.´[54]
Âdem Aleyhisselâmın, bilgice ve kerametçe, Meleklere üstünlüğü, böylece gös-snlmiş ve anlatılmış, kendileri de bu hususta açıkladıkları, gizledikleri sözlerinden dolayı tevbeye sevk edilmiş oldu.[55]
İnsanlık Tarihinde İlk Selamlaşma:
Yüce Allah, Âdem Aleyhisselâma:
Haydi, şu Melekler cemâatinin yanına git te, onlara[56] (Esselâmü aleyküm!) derek[57] selâm ver![58]
Senin selamını, onların, nasıl karşılayacaklarına[59], bak![60] Söylediklerine iyi-3e Kulak ver![61]
Çünkü, o, hem senin, hem de, senin zürriyetinin selâmlaşmasıdır!" buyurdu.[62]
Âdem Aleyhisselâm, gidip Meleklere: Esselâmü aleyküm!" dedi. Melekler de: Esselâmü aleyküm ve rahmetullâh"[63]
Yahut:
"Ve aleykesselâmü ve rahmetullâh!" dediler.[64] Selâmlarına, "Rahmetullâh" sözlerini eklediler.[65]
Hazret-i Havva´nın Yaratılışı:
Âdem Aleyhisselâm, Cennet´te[66] oturup konuşacak bir kimse[67] ve kendisi ile sükûnet bulacağı bir zevce[68] bulunmaksızın tek başına gezip dolaştığı sırada[69], Yüce Allah, ona, bir uyku verdi. [70]Uyudu[71].
Yüce Allah, ona bir elem duyurmadan, sol eğe kemiklerinden birini alıp yerine et doldurdu[72]´
Âdem Aleyhisselâm, daha uykudan uyanmadan, Hz. Havva´yı, ondan yarattı. [73]
Âdem Aleyhisselâm, uyanınca[74], başucunda bir kadının oturduğunu gördü. [75]
"Bir kadın ha!?" dedi,´[76] ve ona:
"Sen, Nesin?´[77], Sen, kimsin?" diye sordu.
Hz. Havva:
"Bir Kadın!" dedi.
Âdem Aleyhisselâm:
"Sen, ne için yaratıldın?" diye sordu.
Hz. Havva:
"Sen, benimle sükûnet bulasın diye yaratıldım!" dedi. [78]
Melekler, Âdem Aleyhisselâmın bilgisinin nerelere kadar ulaşabildiğini anlamak, ilmini sınamak için[79] hz.Havva hakkında ona:
"Bu, nedir?" diye sordular.
Âdem Aleyhisselâm:
"Bir kadın!" dedi.[80]
Melekler:
"Onun ismi nedir?" diye sordular.
Âdem Aleyhisselâm:
"Havva´dır" dedi. [81]
Melekler:
"doğru söyledin!" dediler. [82]
Ona, ne için Havva ismi verildi?" diye sordular.
Âdem Aleyhisselâm:
"Kendisi, canlı bir şeyden yaratıldığı için!" dedi. [83]
İbn. Abbas´a göre: Hz. Havva´ya, her canlının anası olduğu için, Havva ismi verilmiştir.´[84] Melekler:
"O, ne için yaratıldı?" diye sordular.
Âdem Aleyhisselâm:
"O, benimle sükûnet bulsun, ben de, onunla sükûnet bulayım diye!" dedi. [85]
Yüce Allah, böylece, Hz.Havva´yı, Âdem Aleyhisselâma eş yaptı. [86]
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm, bir Hadîs-i şeriflerinde: "Kadın, ka-rurga kemiğinden yaratılmıştır. Kaburganın en eğri yeri de, üst kısmıdır. Onu, doğrultmağa kalkarsan, kırarsın! Hali üzere bırakırsan, eğrilikte devam eder.
Kadınlar hakkında, biribirinize hayr tavsiye ediniz!" buyurmuştur.[87]
İlk Eşlerin Mutlu Cennet Yaşantıları Ve İblisin Onları Cennetten Uzaklaştırma Tuzağına Düşürüşü:
Yüce Allah; Âdem Aleyhisselâm´la Hz.Havva´nın Cennet´te yaşamalarına ve orada -yaklaşmalarını yasakladığı bir tek ağaç dışında- Cennet meyvalarının hepsinden ve Cennet´in her nimetinden bol bol yararlanmalarına müsâade etti.[88]
Ayrıca; İblis´in de, kendilerine düşman olduğunu açıklayıp: "O, sakın sizi, Cennetten çıkarmasın!" buyurarak uyardı. [89]
Âdem Aleyhisselâm ile Hz.Havva´ya, Cennet´teki belli bir ağaçtan yararlanmalarının yasaklanması ise, kendileri için, bir imtihan olup bu da, hem kendileri, hem zürriyetleri hakkında, yerine getirilecek İlâhî hükmün bir gereği idi. [90]
İblis; Âdem Aleyhisselâm´la Hz.Havva´yı, tuzağa düşürme işine, önce Ağıt´la başladı. [91]
Öyle bir ağıt ağladı ki, onları hüzün içinde bıraktı.
Âdem Aleyhisselâm´la Hz.Havva, İblis´in ağıtını işittikleri zaman[92], ona:
"Sen ne için ağlıyorsun?" diye sordular. [93]
İblis:
"Sizin, öleceğinize ve içinde bulunduğunuz şu nimet ve ikramlardan[94]´ ayrılacağınıza ağlıyorum!" dedi. [95]
İblis´in bu sözü, onların kalbine tasa düşürdü. Bundan sonra, İblis, onların yanına tekrar geldi. [96]
Kendilerinin iyiliklerini istediğine yemin edip onları, aldattı. Yasak ağacın mey-vasından yedirerek edep yerlerinin açılmasına, Cennetten çıkarılmalarına sebep oldu. [97]
Âdem Aleyhisselâm, kendilerine yasaklanan ağaçtan yemekten kaçınmış, Hz.Havva ise, hemen varıp ondan yemiş, sonra da "Ey Âdem! Sen de ye! Ben, yedim, bana, zarar vermedi." demişti.[98]
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm :
"Havva olmasaydı, kadın, hiçbir zaman kocasına karşı emniyete aykırı davranışta bulunmaz, onu, aldatmazdı![99] Hadis-i şerifleri ile, belki, de bu hâdiseye işaret buyurmuşlardır.
Âdem Aleyhisselâm, daha önce, avret mahallini, hiç görmemişti.[100]
Cennet´te avret mahalli açılınca, kaçmağa başladı.[101]
Kaçarken, bir ağaca takılıp kaldı.[102]
Ağaca:
"Sal beni!" dedi.
Ağaç:
"Ben, seni salıcı değilim!" dedi.[103]
O sırada, Rabb´ı:
"Ey Âdem! Benden mi kaçıyorsun!?" diye seslendi.[104]
Âdem Aleyhisselâm:
"Hayır! Kaçmıyorum yâ Rabb![105] fakat senden utanıyorum!" dedi.[106]
Cennetten Yeryüzüne İndiriliş:
Yüce Allah, Âdem Aleyhisselâma:
"Sana, Cennet´ten bol bol ihsanda bulunduğum ve oradan, istediğin gibi, yararlanmanı helâl kıldığım nimetler yetmedi mi ki, sana, haram kılmış olduğum şeyden tattın?!" buyurdu.
Âdem Aleyhisselâm:
"Evet! Yâ Rabb! Öyle oldu. fakat, senin izzet sıfatına yemin ederim ki: ben, bir kimsenin, yalan yere, senin ismine yemin edebileceğini sanmıyordum." dedi.
Şeytan´ın, kendilerine ettiği yeminine aldanmış olduklarını söylemek istedi. Yüce Allah:
"İzzet sıfatıma yemin ederim ki: Ben, seni muhakkak yere indireceğim! Orada geçimini, ancak zahmet ve meşakkatle sağlayacaksın!" buyurdu.
Halbuki, onlar, Cennet´te, istedikleri yerden, istedikleri gibi yiyip içerlerken, istedikleri gibi yeyip içemeyecekleri yere indirildiler.[107]
Âdem Aleyhisselâm; Cennet´ten, Cuma günü çıkarılıp yer yüzüne indirildi.[108]
Âdem Aleyhisselâm: Hindistana (Hâkim-Müstedrek c.2, s.542), Hindistan´da Nevz veya Bevz dağına´[109] Hz.Havva´da, Cidde´ye indirilmiştir.[110]
Âdem Aleyhisselâmın indirildiği dağın, Hindistan´ın Serendip ceziresinde bulunduğu[111]´ ve onun, Bevz (Nevz) dağı olduğu da, açıklanır.´[112]
Yüce Allah; Âdem Aleyhisselâmı, cennetten çıkardığı zaman, ona her şeyi yapma sanatını da öğretti.[113]
Âdem Aleyhisselâma örs, çekiç, kerpetin ve külünk gibi bazı âletlerle[114], kızıl tüylü bir öküz de verildi.[115]
Âdem Aleyhisselâm, çiftçi oldu.[116]
Ekin ekmesi, kendisine emr edildi.
Âdem Aleyhisselâm, yeri, alnının terini sile sile sürdü.
Sonra, ekini ekti,
Sonra, onu suladı.
Biçme zamanı gelince, onu biçti.
Sonra, onları düvenle sürdü.
Sonra, rüzgârda savurup taneleri, samanından ayırdı.
Sonra, taneleri öğütüp un yaptı.
Sonra, onu, yoğurup hamur, hamuru da pişirip ekmek yaptı.
Bu ekmeği, Allah´ın, erişmesini dilediği zaman erişmedikçe, yeyip yutamadı.[117]
Âdem Aleyhisselâma, demircilik sanatı da öğretildi.[118]
Âdem Aleyhisselâmın, demirden ilk yapıp kullandığı şey, bıçak oldu.[119]
Âdem Aleyhisselâmın Üç Şeyden Seçtiği Birisi İle Üçüne Birden Sahip Oluşu:
Cerail Aleyhisselâm, Âdem Aleyhisselâm´ın yanına gelip:
"Ben, sana, üç şey getirdim. Birisini seç al!" dedi.
Âdem Aleyhisselâm:
"Ey Cebrail! Nedir onlar?" diye sordu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Akıl, Haya, Din!" dedi.
Âdem Aleyhisselâm:
"Akl´ı seçtim!" dedi.
Cebrail Aleyhisselâm; Haya ile Din´e:
"Akl´ı, size tercih edip seçti. Siz, dönüp gidiniz!" dedi.
Onlar:
Biz, her nerede olursa olsun, akıl ile birlikte bulunmakla emr olunduk!" dediler, akl´ın yanından ayrılmadılar.[120]
Âdem Aleyhisselâmın Cennette Kalış Süresi:
Âdem Aleyhisselâm; Cennet´te, ikindi ile güneşin batışı arasındaki zaman Kadar[121] kalmıştı ki, bu süre, dünya günlerinden 130 yıla eşitti.[122]
Tevbe Ve Âdem Aleyhisselâmın Tevbe Edişi:
Günahlardan dönmek´[123], günah işlemeyi, her bakımdan bırakmak demek aan tevbe[124] ; Şeriat dilinde: yerilen işleri, işlemekten, övülen işleri işlemeye aönmek demektir.[125]
Âdem Aleyhisselâm, tevbe için, Yüce Rabb´ından, bazı kelimeler telakki etti.[126]
Nasıl tevbe edeceği, kendisine ilham olundu.[127] Bunun üzerine, kendisi ve zevcesi: "Ey Rabb´imiz! Biz, kendimize zulm ettik!
Eğer, Sen, bizi, yarlıgamaz, bağışlamaz, esirgemezsen, biz, muhakkak maddi, mânevi en büyük) zarara uğrayanlardan olacağız!" diyerek yalvardılar.[128]
Rivayet olunduğuna göre: Âdem Aleyhisselâm; Yüce Allah´a: ?Yâ Rabb! Beni, Sen, Kendi Kudret Elinle, yaratmadın mı?" dedi. Yüce Allah: "Evet!" buyurdu.
Âdem Aleyhisselâm: "Yâ Rabb! Sen, bana, Ruh´undan üfürmedin mi?" dedi. Yüce Allah: "Evet!" buyurdu.
Âdem Aleyhisselâm: "Sen, beni, Cennetine, yerleştirmedin mi?" dedi. Yüce Allah: "Evet!" buyurdu.
Âdem Aleyhisselâm: "Yâ Rabb! Senin Rahmetin, gazabını, geçmiş değil iri1´-dedi.
Yüce Allah: "Evet!" buyurdu.
Âdem Aleyhisselâm: "Eğer, ben, tevbe eder ve halimi düzeltirsem, Sen, beni, «ne Cennetine döndürür müsün?" dedi.
Yüce Allah: "Evet!" buyurdu.[129]
Âdem Aleyhisselâm, tevbe etmeye başladı:
´Allâhım! Sen´den başka ilâh yoktur!
Ben, Seni, hamdinle teşbih ederim.
Yâ Rabb! Ben, kendime zulm ettim! Sen, beni, bağışla.
Sen, suç bağışlayanların en hayırlısısın!
Allah´ım! Sen´den başka ilâh yoktur!
Biz, Seni, teşbih ve Sana, hamd ederiz!
Yâ Rabb! Ben, kendime zulm ettim. Sen, bana merhamet et!
Muhakkak ki, Sen, merhamet edenlerin en hayırlısısın!
Yâ Rabb! Senden başka ilâh yoktur!
Seni, teşbih ve Sana, hamd ederim!
Yâ Rabb! Ben, kendime zulm ettim.
Bana, tevbeyi nasip et!
Muhakkak ki, Sen, tevbeyi, çok kabul eden ve çok esirgeyensin!"´[130]
Yüce Allah; Âdem Aleyhisselâmın hatasını kasıtlı olmayıp kendisine önceden yapılmış bulunan uyarıyı unutmuş olmasından ileri geldiğini bildiği[131]´ ve Kendisi de, Mü´minlerce Rahmeti umulan Gafur, Rahîm[132] ve Tevvâb Mevlâ olduğu için, onların tevbesini kabul buyurdu.[133]
İslamiyette Tevbe Ve İstiğfarın Önemi:
Islamiyette, tevbe ve istiğfara büyük önem verilmiş, Kufân-ı Kerîm´de:
"...Ey Mü´minler! Hepiniz. Allah´a, tevbe ediniz ki, korktuğunuzdan emin, umduğunuza nail olasınız![134]
"Her kim, bir kötülük yapar, yahut, nefsine zulm eder de, sonra, Allah´tan mağfiret (yarlıganmak, bağışlanmak) dilerse, o, Allah´ı, çok yarlıgayıcı ve çok esirgeyici bulur.[135]
"...Ben, tevbeyi, en çok kabul eden´im! ve en çok esirgeyen´im![136] "...Allah, çok tevbe edenleri de, sever, çok temizlenenleri de, sever.[137]
"Tevbe ve iman edip iyi amellerde bulunanlar (var ya) işte, Allah, onların kötülüklerini, iyiliklere çevirir!
Allah, çok yarlıgayıcı ve çok esirgeyicidir!
Kim, (günahlardan) tevbe (ve rûcu´) eder, güzel amellerde bulunursa, muhakkak ki, o, Allah´a -tevbesi makbul ve Allah´ın rızasına erişmiş olarak-döne/[138] buyrulmuştur.
Peygamberimiz Hz. Muhammed Aleyhisselâm da, Hadîs-i şeriflerinde:
"Ey insanlar! Allah´a, tevbe ediniz! Ben de, Ona, günde yüz kerre tevbe ederim![139]
"Vallahi, Allah, kulunun tevbesine, sizden birinizin, çölde yiten hayvanını /devesini) buluverince, duyduğu sevincinden daha çok sevinir (hoşnud olur). ´´[140]
"Şüphesiz ki, Yüce Allah, gündüzün günah işleyenin, tevbesini kabul buyurmak için, geceleyin elini, açar;
"Geceleyin günah işleyenin, tevbesini kabul buyurmak için de, gündüzün, elini açar!
Bu, tâ güneş, battığı yerden doğuncaya kadar devam ecfe/[141]
"Cennet´in sekiz kapısı olup yedisi, kapalı, birisi ise,güneş, batıdan doğuncaya kadar, kulların tevbeleri için, açıktır!´[142]
"Yüce Allah; kulların tevbe edip tevbelerinin kabul olunması için, batı (semasında), eni: bir yanından, o bir yanına yetmiş yılda gidilebilecek genişlikte bir kapı yaratmıştır ki, o kapı, güneş, oradan doğuncaya kadar kapanmayacaktır.[143]
"Her kim, güneş, battığı yerden doğmadan önce, tevbe ederse, Yüce Allah, onun tevbesini, kabul buyurur.[144]
"Kul, günahlarından tevbe edince, Yüce Allah, onun günahlarını (yazan) Hafaza Meleklerine, günahları işlediği azalarına, günahları işlediği yerlere unutturur!
Kıyamet gününde, o, günahları üzerine aleyhinde şahidlik edecek hiç bir kimse ve hiçbirşey bulunmaksızın, Yüce Allah´ın huzuruna çıkar![145]
"Günahlarından tevbe eden kimse, hiç günah işlememiş kimse gibidir" buyurmuşlardır.[146]
Âdem Aleyhisselâmın Kabe´yi Bina Ve Tavaf Edişi:
Âdem Aleyhisselâmın, uğradığı ağır ibtilâdan dolayı ağlamasının şiddetlenmesi ve Meleklerin de, onun ağlamasından ağlaşmaları ve tasasından tasalanmaları üzerine[147], Yüce Allah, Âdem Aleyhisselâma:
"Arş´ımın alt hizasında benim bir Harem´im (Yasak bölgem) vardır.[148] Sen, hemen git te, orada, benim içinv bir Beyt (Mâbed) yap!
Meleklerimin, Arş´ımı tavaf ettiklerini gördüğün gibi, sen de, orayı, tavaf et![149] Ve beni, zikr et![150]
Orada, senin duanı ve tâatımda bulunan çocuklarının dualarını kabul edeceğim!" diye Vahy[151] ve Mekke´ye gitmesini, ona, emr buyurdu.[152]
Âdem Aleyhisselâm:
"Ey Rabb´ım! Bu, benim için nasıl mümkün olur?
Ben, buna, ne güc yetirebilirim, ne de, oraya varmağa yol bulabilirim?" dedi.
Yüce Allah´ın gönderdiği bir Melek r), kılavuz olup onu, Mekke´ye doğru götürdü.[153]
Giderken, yerler, uçsuz bucaksız çöller ve ovalar, onun için, dürüldü.
Geçeceği her yer: çöl, çukurlar, ister su, ister deniz çukurları olsun, onun için, dürülüp bir adımda atlanır, geçilir oldu.[154]
Mekke´ye varıncaya kadar[155], arzdan her nereye ayak bastı[156], her nerede konakladı ise[157] orası, bir mâmûre[158], bereketli bir yer[159] oldu.[160]
Bir adımda geçtiği her yer ise, boş bir yer oldu.
Âdem Aleyhisselâm, yolda, ne zaman, bir bahçeye rastlayıp bahçenin yeri hoşuna gitse, Melek´e:
"Bizi, şuraya kondursan?" demekte,
Melek te:
"Senin konacağın yerin var!" diye cevap vermekte idi.[161]
Nihayet, Mekke´ye gelip eriştiler.[162]
Cebrail Aleyhisselâm, kanadını, yerin dibindeki berk ve sabit kesimine kadar daldırıp Kabe´nin temelini açtı.
Melekler de, otuz kişinin kaldıramayacağı kadar ağır kayaları, temellere bıraktılar.[163]
Âdem Aleyhisselâm, Kabe´yi, beş dağdan:
1) Tûr-i Seynâ,
2) Tûr-i Zeytun (Zeyta),
3) Lübnan,
4) Cûdî,
5) Hıra
dağlarından getirilen taşlarla yaptı.[164]
Kabe´nin, yer yüzüne çıkıncaya kadar[165] temellerini[166] Hıra dağından getirilen taşlarla yaptı.[167]
Kabe´nin yapısı işinden boşalınca, Âdem Aleyhisselâmı, Cebrail Aleyhisselâm, Arafat´a götürdü.
Halkın, bu gün yapmakta oldukları Hacc amellerinin hepsini, ona gösterdi.[168]
Âdem Aleyhisselâm, Hz. Havva´yı, arıyor[169], Hz. Havva da, Âdem Aleyhis-selâm´ı arıyordu.[170]
Nihayet, Arafat´ta buluştular, orada, birbirlerini görüp tanıdılar.
Müzdelife´de birleştiler ve bundan dolayı, oralara Arafat, Cemi´ ve Müzdelife isimleri verildi.[171]
Cebrail Aleyhisselâmın, İbrahim Aleyhisselâma, Hacc amellerini birer birer gösterip "Öğrendin mi?" diye tekrar tekrar sorarak onun da "Evet!" dediği ve bunun için Arafat´a, Arafat denildiği de, rivayet edilir.[172]
Cebrail Aleyhisselâm, Âdem Aleyhisselâmı, Mekke´ye getirdi.
Âdem Aleyhisselâm, Kabe´yi yedi kerre tavaf etti.[173]
Âdem Aleyhisselâm, Kabe´yi yedi kerre tavaf ettiği sırada[174] veya Me´ze
meyn´de Meleklerle karşılaştı[175] Melekler, Âdem Aleyhisselâmın Haccını tebrik ettiler ve: "Biz, bu Beyt´i, senden iki bin yıl önce tavaf ve Hacc etmişizdir." dediler.[176] Âdem Aleyhisselâm, onlara: "Siz, tavaf ederken, ne derdiniz?" diye sordu. Melekler:
(Sübhânallâhi velhamdü lillâhi velâ ilahe illallâhu vallâhu ekber) derdik." dediler. Âdem Aleyhisselâm, buna (velâ havle velâ kuvvete illâ billâh) cümlesini ekledi. Bunun üzerine, Melekler, tavafda, bu cümleyi ekleyerek okumaya başladılar. Âdem Aleyhisselâm, Hacc amellerini yerine getirdiği zaman: "Ey Rabb´ım! Her amel sahibi için bir ecir olur!?" dedi. Yüce Allah:
"Ey Âdem! Senin de, vardır. Ben, seni, afv etmiş, yarlıgamışımdır.
Senin zürriyetine gelince, onlardan, bu Beyt´e günahı ile gelen kimsenin de, günahını afv edeceğim!" buyurdu.[177]
Âdem Aleyhisselâmın tevbesi de, bir Cuma günü kabul buyrulmuştur.[178]
Âdem Aleyhisselâm, Hacc´dan sonra, Hz. Havva ile birlikte Hindistan´a döndü.[179]
Gecelerinde ve gündüzlerinde içinde barınmak üzre[180], bir Mağarayı, barınak edindiler.[181]
Âdem Aleyhisselâm; Hindistan´dan yaya olarak gelip Kabe´yi[182] kırk[183] veya yetmiş kerre[184] Hacc etti.[185]
Mekke Hareminin Sınırı:
Rivayete göre: Âdem Aleyhisselâm, Şeytanın şerrinden korkmağa başlayıp Allah´a sığınınca, Yüce Allah, onu, Koruyucu Melekler, göndermiş ve bu Melekler, Mekke´yi, her tarafından kuşatmışlardı.
Melekler, Mekke´nin çevrelerinde, nerelerde durmuşlarsa, oraları, Mekke´nin Harem Sınırı olmuştur.[186]
Kur´ân-ı Kerimin Âdem Aleyhisselâmla İlgili Açıklaması:
Âdem Aleyhisselâm hakkında Kur´an-ı kerimde şöyle buyrulur: "Muhakkak ki, İsa´nın hâli de, Allah katında Âdem´in hâli gibidir. (Allah), Onu (Ademi) topraktan yarattı. Sonra, ona: ol! dedi. O da, oluverdi."[187]
"Hanı, Rabb´ın, Meleklere: muhakkak, ben, yeryüzünde (Benim emirlerimi tebliğ ve infaza memur) bir Halîfe yaratacağım! demişti.
Onlar (Melekler) de: Biz, Seni, hamdinle teşbih ve takdis edip dururken, orada bozgunculuk edecek, kanlar dökecek kimse mi yaratacaksın?! demişlerdi.
Allâh(da): Sizin bilemeyeceğinizi, her halde, ben, bilirim! buyurmuştu.[188]
Hatırla o vakti ki, Rabb´ın, Meleklere: ben, demişti, kuru bir çamurdan, sûretlen-miş bir balçıktan bir beşer yaratacağım!
O halde, ben, onun yaratılışını bitirdiğim, ona, Ruhumdan üfürdüğüm zaman, siz, hemen ona secdeye[189] kapanınız![190]
Hanı, Meleklere: Âdeme, secde ediniz! demiştik te, İblis´den başkası, hemen secde etmişlerdi.[191]
Fakat, İblis, bu secde edenlerle beraber olmaktan kaçınarak[192] dayattı.[193]´ Kibirlenmek istedi. (Zâten de) o, kâfirlerdendi.[194]
...Çin´den olduğu için, Rabb´ının emrinden dışarı çıkmıştı.....[195]
(Allah): Ey İblis! Sen, ne diye secde edenlerle beraber olmadın?![196] İki Elimle varattığıma, secde etmenden seni hangi şey men etti? Kibirlenmek mi istedin? Yoksa, yücelerden mi oldun?[197]´ Sana emr ettiğim zaman, ona, secde etmemeni gerektiren, seni, secde etmekten men eden sebep ne idi? diye sordu.[198]
(İblis): Ben, kuru bir çamurdan, sûretlenmiş bir balçıktan yarattığın beşer için secde edeyim diye (var) olmadım![199]
Ben, ondan (Âdemden) hayırlıyım.
Çünki, beni, ateşten yarattın, onu ise, çamurdan yarattın[200]
....Ben, bir çamur olarak yarattığın kişiye secde eder miyim hiç?[201]
Benden şerefli kıldığın bu (Âdem) de, kim oluyormuş? Haber ver bana?" dedi.[202]
(Allah): Hemen in oradan!
Artık, senin orada kibirlenmen, kafa tutman, sana yaraşmaz![203]
Hemen çık git buradan![204]
Çünki, sen, artık koğulmuşsundur[205]
Çünki, artık, sen, taşlanan (İlâhî Rahmetten kovulan bir mel´un)sun.[206]
Hiç şüphesiz, Ceza gününe kadar[207]´ lânei[208], lânetim[209], senin üstünde, tependedir! Buyurdu.[210]
(İblis): Ey Rabb´ım[211] Öyle ise, bana[212] (İnsanların tekrar diriltilecekler![213] kabirlerinden kalkacaklar![214], dirilip kaldırılacaklar![215]´ güne kadar bana möhlet ver! dedi.[216]
Eğer, beni, Kıyamet gününe kadar geciktirirsen, and olsun ki: onun (Âdemin) zürriyetini -birazı müstesna olmak üzre- kendime bend ederim! dedi.[217]
(Allah): Haydi, sen, malum olan (bir zamanın gününe kadar[218] möhlet verilmişlerden[219] geciktirilenlerdensin.[220]
Git, artık, onlardan, kim sana uyarsa, şüphesiz ki, Cehennem, hepinizin ceza-sıdrır, tas tamam bir ceza![221]
Onların içinden, gücünün yettiği kimseleri, seninle yerinden oynat! Onlara karşı, süvarilerinle, piyadelerinle yaygara çıkar.
Onların mallarına, evladlarına ortak ol!
Onlara, va´d et!
Şeytan, onlara, bir aldatıştan başka ne va´d eder kif[222]
Benim gerçek kullarım (yok mu?) Senin, onlar üzerinde hiç bir hâkimiyetin yoktur.
(Onlara) Vekil olarak Rabb´ın, yeterdir!" buyurdu.[223]
(İblis): Ey Rabb´ım[224] (Mâdâm ki) sen, beni, azgınlığa mahkûm ettin.[225]
Senin, beni azdırdığın şeye (Rahmetinden tard etmene) mukabi[226] ben de, and olsun ki:[227] (onları saptırmak için) Senin doğru yolunda (pusu kurup) otu-racağım[228]
And olsun ki: onların, önlerinden, arkalarından, sağlarından, sollarından kendilerine geleceğim (sataşacağım).
And olsun ki: onların, önlerinden, arkalarından, sağlarından, sollarından kendilerine geleceğim (sataşacağım)..
Sen de, onların çoğunu, şükr edici (kimse)ler bulmayacaksın.[229]
Yine, and olsun ki: yer (yüzünjde, onlarfın mâsiyetlerini) herhalda süsleyeceğim (kendilerine hoş göstereceğim}[230]
Senin İzzetine (mutlak kudretine) and ederim ki: onların hepsini, toptan, muhakkak, azdıracağım!
Onlardan, Ihlasa erdirilmiş kulların müstesna!" dedi.[231]
(Allah): İşte, bu, doğrudur! buyurdu, ben şu hakikati söyleyeyim: and olsun ki, ben de, senden (senin cinsinden) ve onların (insanların) içinden sana uyanların hepsi ite Cehennemi dolduracağım[232]
Benim (İhlaslı) kullarımın üzerinde senin hiç bir tehakkümün yoktur.
Meğer ki, azıp sapanlardan sana uyanlar olsun.[233]
Hiç şüphesiz, onların topuna va´d olunan yer, Cehennemdir.[234]
Onun yedi kapısı, onlardan her kapının da, (onlara) ayrılmış birer nasîbi vardır."[235]
"Hani (Allah), Âdem´e, bütün isimleri öğretmişti,
Sonra, onları, Meleklere gösterip: doğruculardan iseniz, bunları, adları ile, bana haber veriniz! buyurmuştu.[236]
Onlar (Melekler)de: Seni, tenzih ederiz. Senin, bize öğrettiğinden başka, bizim hiç bir bilgimiz yoktur.
(Her şeyi) hakkıyle bilen, hüküm ve hikmet sahibi olan, şüphesiz ki, Sen´sin Sen! Demişlerdir.[237]
(Allah): Ey Âdem! Onları, adları ile kendilerine haber ver! buyurup ta, o da, onları, isimlerile söyleyiverince, (Allah): size demedim mi ki, göklerin ve yerin gaybını, hiç şüphesiz, ben, bilirim?
Neyi açıklarsanız, neyi de, gizlemişseniz, ben, biliyorumdur.[238]
Yüce Allah, Âdem Aleyhisselâmı yarattıktan, ondan da, gönlü, kendisine yatıp ısınsın diye, zevcesini (Hz. Havva´yı) yarattıktan[239] sonra şöyle buyurdu:
"Ey Âdem! Sen, zevcenle birlikte Cennet´te yerleş de, ikiniz de ondan (Cennef-in yiyeceklerinden) dilediğiniz yerden bol bol yeyiniz!
Ancak, şu ağaca, yaklaşmayınız!
Yoksa, ikiniz de, kendilerine yazık etmişlerden olursunuz![240]
Ey Âdem! Hiç şüphesiz, bu (İblis), senin de, zevcenin de, düşmanıdır.
Bundan dolayı, o, sakın sizi Cennetten çıkarmasın!
Sonra, zahmete düşersin.[241]
Çünkü, senin acıkmaman, çıplak kalmaman, hep oradadır.[242]
Ve sen, hakikatan burada susmayacaksın. Güneş(in sıcağı altında)de de, kalmayacaksın!" buyurdu.[243]
Nihayet, Şeytan, onu, fitledi:
Ey Âdem! Seni, Ebedîlik ağacına, zeval bulmayacak bir Devlete (ulaştırmağa) delâlet edeyim mi? dedi.[244]
Onlardan, gizli bırakılmış o çirkin yerlerini, kendilerine açıklamak (göstermek) için, ikisine de, vesvese verdi.:
Rabb´ınız, size, bu ağacı, başka bir şey için değil, ancak, iki Melek olacağınız, yahut (ölümden âzâde ve) ebedî kalıcılardan olacağınız için (yâni, böyle olmayasınız diye) yasak etti!" dedi.[245]
Bir de, onlara: şüphesiz ki, ben, sizin iyiliğinizi isteyenlerdenim!" diyerek yemin
etti.[246]
İşte, böylece, ikisini de, aldatarak (o ağaçtan yemeye) tenezzül ettirdi.
(Onlar), ağacı(n meyvasını), tattıkları anda ise, o çirkin yerleri, kendilerine açılı-verdi ve üzerlerine, Cennet yaprağından üst üste yamayıp örtmeğe başladılar.
Rabb´ları da: "Ben, size, bu ağacı, yasak etmedim mi?. Şeytan, size, muhakkak, apaçık bir düşmandır! "demedim mi?" diye nida buyurdu.
(Onlar): Ey Rabb´ımız! Kendimize yazık ettik.
Eğer, sen, bizi bağışlamaz, bizi esirgemezsen, her halde (maddî manevî en büyük) zarara uğrayanlardan olacağız!" dediler.[247]
Şeytan, böylece, onları(n ayağını) oradan kaydırıp içinde bulunduklarından (onun nimetlerinden) onları, çıkarıvermiş (mahrum edivermiş)ti..
Âdem, Rabbı´ndan, bazı kelimeler belleyip aldı (Ona, o kelimelerle yalvardı)
O da, onun tevbesini kabul etti.
Çünki, tevbeyi en çok kabul eden, asıl esirgeyen O´dur.[248]
En sonra, Rabb´ı, (yine) onu seçti de, tevbesini kabul etti.[249]
Ona, doğru yolu gösterdi.[250]
Ve şöyle buyurdu.[251]
Kiminiz, kiminize düşman olarak hepiniz, oradan (Cennetten) ininizi[252]
Yer yüzünde, sizin için, bir zamana kadar durak ve yararlanacak şey vardır.[253]
Orada yaşayacaksınız! Orada öleceksiniz! Yine, oradan (dirilip) çıkanla-caksınız.[254]
Artık, ne zaman, benden, size, bir hidâyet gelir de, kim bu hidâyetime uyarsa, o (dünyada) sapmaz, (Âhirette de) mutsuz olmaz.[255]
Onlara, hiç bir korku ve tehlike yoktur.
Onlar, mahzun da, olacak değillerdir.[256]
Kim de, benim bu zikrimden yüz çevirirse, onun hakkı da, dar bir geçimdir ve biz, onu, Kıyamet gününde kör olarak haşr ederiz!" buyurdu.[257]
Âdem Aleyhisselâmın Hz. Havva´dan Doğan Çocukları:
Âdem Aleyhisselâm, yüz yıldan sonra Hz. Havva´ya yaklaştı.[258] İlk batında Kabil ile kız kardeşi Lubud (Lübüz)[259] ikiz olarak doğdu.[260] İkinci batında Hâbil ile kız kardeşi Iklima[261] doğdu. Yüce Allah; birinci batında doğanı, ikinci batında doğanla;
İkinci batında doğanı da, birinci batında doğanla- iki batın arasındaki evlenmede birbirine muhalefet korunmak sureti ile- evlendirmesini, Âdem Aleyhisselâma emr etti.[262]
Âdem Aleyhisselâmın; Hz.Havva´dan, her batında biri erkek, diğeri kız olarak yirmi batında ikiz kırk çocuğu doğdu.[263]
Bu batınlardan, bir erkek çocuk -kendisiyle birlikte ikiz olarak doğmuş olup kendisine helal olmayan kız dışında- diğer batınlarda doğmuş bulunan istediği kızla evlenebilirdi.
Bu da, o zaman, Hz.Havva anadan doğan öteki kız kardeşlerden başka kadın bulunmamış olmasından ileri geliyordu.[264]
Âdem Aleyhisselâm; Hâbil´in ikiz kız kardeşiyle evlenmesini oğlu Kabil´e; Kabil´in kız kardeşiyle evlenmesini de, oğlu Hâbil´e emr etti. Hâbil; Kabil´in kız kardeşiie evlenmeğe razı oldu.
Kabil ise, Hâbil´in kız kardeşiie evlenmekten kaçındı ve kendi ikiz kız kardeşiyle evlenmeğe özendi.[265]
Hâbil, Kabil´e başvurup kız kardeşini, kendisiyle evlendirmesini istedi.
Kabil, Hâbil´in dileğini kabul etmedi ve:
"O, benimle birlikte doğan kız kardeşimdir.
Kendisi, senin kız kardeşinden daha güzeldir.
Onunla evlenmeğe, ben, senden daha lâyık ve müstahıkkım!" dedi.[266]
Gerçekten de, Kabil´in kız kardeşi çok güzel, Hâbil´in kız kardeşi ise, arkindi.[267]
Âdem Aleyhisselâm, yüce Allah tarafından, kendisine emr olunanı, Hz. Havva´ya da haber verip[268]
"Kabil´e emr et: Hâbil ile doğan kızla evlensin!
Hâbile de, emr et: Kabil ile doğan kızla evlensin!" dedi.[269]
Hz.Havva, bunu, oğullarına söyledi.
Hâbil, razı oldu.
Kabil ise, kızdı.[270]
"Bu, ancak, onun (Âdem Aleyhisselâmın) re´yidir![271]
Hayır! Vallahi, Allah, bunu, hiç bir zaman emr etmez!" dedi.
Babasına da:
"Ey âdem! Bu, senin işlerindendir!" dedi.[272]
Âdem Aleyhisselâm, Kabil´e, kız kardeşini, Hâbil ile evlendirmesini emr etti.
Fakat, Kabil, kabul etmeğe yanaşmadı.[273]
Âdem Aleyhisselâm:
"O, sana helal değildir!" dedi,[274] ve kızdı:
"Gidiniz![275] ikiniz, Allah´a, birer kurban takdim ediniz![276]
Muhakeme olununuz![277]
Hanginizin kurbanı kabul olunursa, o, bununla evlenmeğe, diğerinden daha lâyık ve müstahık olur![278]
Hanginiz, onunla evlenmeğe lâyık ise, Allah, semâdan bir ateş indirir, onun kurbanını yakar!" dedi.
İkisi de, bu teklifi kabul ettiler.[279]
Hâbil, davar sahibi idi.[280]
Bir çok davarı vardı.
Kurban için, davarının süt ve kaymak gibi en nefîs gıdasını hazırladı.[281]
Kabil, çiftçi idi.[282]
Kurban için, ekininin en kötüsü olanından aldı.[283]
Kurbanlarını yaklaştırmaları, kendilerine emr olununca, davar sahibi, davarının en değerlisini, semizini ve güzelini, gönlünden koparak[284]; çiftçi olan ise, pek çok buğday başağı bulunduğu halde, elinde onları ufalayıp yemiş, ancak, bir avuc[285] kötüsünü, karamuklusunu, hem de, gönülsüz olarak takdim etmek üzere[286], Nevz dağına çıktılar.
Âdem Aleyhisselâm da, yanlarında idi.
Hâbil ile Kabil, kurbanlarını oraya koydular.[287]
Kabil, Hâbil´e:
"Ben, senden büyüğüm! Ebeveynimin de, Vasîsiyim.
O, benimle birlikte doğan kız kardeşimdir.
Ben, onunla evlenmeğe senden daha lâyıkım!" diyerek övünüyordu.[288]
O zaman, Hâbil, yirmi yaşında[289], Kabil de, yirmi beş yaşında idi.[290]
Âdem Aleyhisselâm, Rabb´ına dua etti.[291]
Hâbil, kalbinde Allanın takdirine rızâ ve emrine boyun eğme duygusu taşımakta idi.[292]
Çünki, o temiz kalbli idi.[293]
Kabil ise, içinden "Benim kurbanım, ister kabul olunsun, ister kabul olunmasın, umurumda değildir.
Hâbil, hiç bir zaman, benim kız kardeşimle evlenemeyecektir!" dedi;[294]
O sırada, gökten bir ateş inip Hâbil´in kurbanını yaktı.[295] Onun kurbanı, kabul olundu.[296]
Kabil´in kurbanı ise, uzaklaştırıldı. [297] Kabul olunmadı. [298]
Çünki, o, temiz kalbli değildi. [299]
Dağdan indiler ve dağıldılar.
Kabil, Kurbanının, Allah tarafından reddedilişine kızdı. Kendisinin kalbindeki «oskançlığı ve azgınlığı kabardı.[300]
Hâbil, davarının başına gitmişti.
Kabil, onun yanına varıp[301]
"Ben, seni, muhakkak öldüreceğim!" dedi.
Hâbil:
"Beni, ne için öldüreceksin?" diye sordu. [302]
Kabil:
"Çünki, Allah, senden, kurbanını kabul etti. Benim kurbanını kabul etmeyip mana geri çevirdi.
Demek sen, benim güzel kız kardeşimle evleneceksin! Ben ise, senin çirkin kız kardeşinle evleneceğim, hâ!?
Sonra da, herkes, senin, benden daha hayırlı ve üstün olduğunu söyleyecek-er hâ!? [303] Bundan sonrada, senin çocukların, benim çocuklarıma karşı, övünecekler hâ!? [304]
Demek, sen, halkın içine gideceksin. Onlar, senin takdim ettiğin kurbanının caüul olunduğunu, benim kurbanımın ise, geri çevirildiğini öğrenecekler hâ!?
Hayır! Vallahi, halk, ne beni, ne de, seni, senin, benden daha hayırlı olduğunu göremeyecektir!´[305]
Ben, seni, muhakkak öldüreceğim!" dedi.
Hâbil:
"Benim günahım nedir?
Allah, ancak, kendisinden korkanların kurbanını kabul eder." dedi. [306]
Dağların başlarından aşağı kayıp Kabil´in elinden kurtuldu ise de[307], Kabil, anu, öldürmek için fırsat kollamağa devam etti.
Hâbil; günlerden bir gün, dağda davarlarını otlattığı[308] ve kendisi de, orada «atıp uyuduğu sırada, Kabil, onun yanına vardı. Yerden kaldırıp başına vurduğu :>r kaya parçasile Hâbil´i, öldürdü. [309]
Kabil, Hâbil´i, akşamleyin öldürmüştü.
Ertesi günü, sabahleyin "Ne yapıyor?" diye ona bakmak için gitti.[310]
Hâbil; yer yüzünde Âdem oğullarından ilk ölen kimse olduğu için, Kabil, onun ölüsüne, ne yapacağını bilemiyordu.[311]
O sırada, Yüce Allah iki karga gönderdi. Onlar, birbirleriyle kavga ettiler. Biri, diğerini öldürdü.
Sonra, gagası ve iki ayağı ile bir çukur kazıp öldürdüğü kargayı onun içine itip bıraktı ve üzerini toprakla örttü. Kabil, onun yaptığını gördü. [312]
Kurban Hâdisesi ve sonucu, Kur´ân-ı Kerimde şöyle açıklanır: "Onlara, Âdem´in iki oğlunun gerçek haberini oku!
Hanı, onlar, (Allah´a yaklaştıracak birer kurban takdim etmişlerdi de, ikisinden birininki kabul olunmuş, o birininki kabul olunmamıştı.
O (evvelkisi, kardeşine):
"Seni, elbette öldüreceğim!" demişti.
(Beriki de, şöyle) söylemişti:
"Allah, ancak (Kendisinden) korkanlar(ınkini) kabul eder.
And olsun ki: sen, beni öldürmen için, elini bana uzatırsan, ben seni öldürmem için, elimi, sana uzatıcı değilim!
Çünki, ben, âlemlerin Rabb´ı olan Allahdan korkarım.
Şüphesiz dilerim ki: Sen, kendi günahınla birlikte benim günahımı da, yüklene-sin de, o ateşin yaranından olasın!
İşte, zâlimlerin cezası, budur."
Nihayet, nefsi, ona kardeşini öldürmeyi kolay göstermişti. O da, onu öldürmüştü.
Bu yüzden, (maddî, manevî) ziyana uğrayanlardan olmuştu.
Sonra, Allah, bir karga gönderdi.
O, eşiyordu ki, ona, kardeşinin ölü cesedini, nasıl örteceğini (gömeceğini) göstersin.
"Yazıklar olsun bana! dedi, ben, şu karga gibi bile olup ta, kardeşimin cesedini örtmekten (gömmekten) âciz mi oldum?"
Artık, o, (ettiğine) peşimanlığa düşenlerden olmuştu. "[313]
Adem Aleyhisselamin Kabili Kovuşu:
Âdem Aleyhisselâm, Kabil´e:
"Git! Artık, sen, hiç bir zaman korkutulmaktan uzak kalmayacak, gördüğün hiç bir kimseden de, güvenlikte ve selâmette olmayacaksın!" dedi.
Kabil; kendisiyle birlikte doğan kızın elinden tutarak Nevz dağından inip[314] Yemen topraklarından Aden´e gitti. [315]
Âdem Aleyhisselâmla Hz.Havva, Hâbil için, uzun zaman ağladılar.´[316]
Kabil´in Âkibeti:
Kabil´in oğullarından Kabil´e rastlayıp ta, onu, taşa tutmayan bir kimse yoktu.
Kabil´in âmâ olan oğlu, bir gün, Kabil´in yanına kendi oğlu ile birlikte gelip oğlu: "İşte, bu, baban Kabil!" deyince, âmâ, hemen bir taş atarak babası Kabil´i öldürdü!
Âmâ´nın oğlu: "Babacığım! Sen, babanı, öldürdün!" dedi. Âmâ, hemen elini kaldırıp oğluna bir şamar indirdi. O da, öldü!
Bunun üzerine, âmâ "Yazıklar olsun bana! Attığım taşla babamı, öldürdüm! İndirdiğim şamarla da, oğlumu, öldürdüm!" diyerek acındı. [317]
Âdem Aleyhisselâmın İlk Nebi (Peygamber) Oluşu
insanlara gönderilen Peygamberlerin ilki, Âdem Aleyhisselâmdır. [318]
Eshab-ı kiramdan Ebû Zerr´ül ´gıfârî der ki[319]: "Nebî Aleyhisselâm´a[320] (Yâ Resûlallâh! [321] Nebîlerin evveli, ilki hangisidir?) diye sordum.
(Âdem´dir!) buyurdu.
(O, Nebî mi idi?) diye sordum.
(Evet! Mükellem (Allah´la konuşan) bir Nebî idi.) buyurdu." [322]
Âdem Aleyhisselâm, çocuklarına, Peygamber olarak gönderildi ve Kendisine, yirmi bir Sahife indirildi.[323]´´
Cebrail Aleyhisselâm, Âdem Aleyhisselâma yazı yazmayı öğrettiği için, Âdem Aleyhisselâm, inen sahifeleri kendi el yazısı ile yazdı. [324]
Yüce Allah´ın, Âdem Aleyhisselâma indirdiği hükümler arasında, ölü hayvan eti, kan ve domuz eti de, haram kılınmıştı. [325]
Peygamberimizin Miraç Gecesinde Birinci Kat Semada Âdem Aleyhisselâmla Selamlaşması:
Peygamberimiz Aleyhisselâm; Mîrac gecesinde, Cebrail Aleyhisselâmla dünya semasının üzerine çıktıkları zaman, orada oturan, sağında ve solunda bir takım karaltılar bulunan, sağına baktıkça, gülen, soluna baktıkça da, ağlayan bir Zat ile karşılaşmalardı.[326]
Cebrail Aleyhisselâm, Peygamberimize:
"Selâm ver Ona!" dedi.
Peygamberimiz, selâm verdi.
O da, Peygamberimizin selâmına mukabele etti. [327] ve:
"Hoş geldin, safa geldim sâlih Peygamber! Salih oğlum!" dedi.
Peygamberimiz, Cebrail Aleyhisselâma:
"Kim bu?" diye sordu. [328]
Cebrail Aleyhisselâm:
"Bu, atan Âdem (Aleyhisselam)dır! [329]
Sağında ve solunda olan şu karaltılar da, onun soyundan gelen çocuklarının ruhlarıdır!
Onlardan, sağında olanlar, Cennetlik; solunda olan karaltılar da, Cehennemliktirler! Sağına bakınca, güler, soluna bakınca da, ağlar!" dedi. [330]
Âdem Aleyhisselâma Kıyamete Kadar Gelecek Zürriyetinin Arz Edilişi Ve Onlardan Ve Peygamberlerden Ahdü Mîsak Alınışı
Âdem Aleyhisselâm; yaratıldığı[331], veya semâda bulunduğu[332] veya Cennetten, yer yüzüne indirildiğ[333], ya da,
Mekke´de Arafat arkasındaki Na´man mevkiinde bulunduğu sırada[334], Yüce Allah; onun sırtını sıvazladı da, sırtından, Kıyamete kadar yaratacağı zürriyetinin her canlı kişisi düştü.
Sonra, onlardan, her insanın iki gözü arasında nurdan bir parıltı yaratıp onları, Âdem Aleyhisselâma arz etti.
Âdem Aleyhisselâm:
"Ey Rabb´ım! Kim bunlar?" diye sordu.
Yüce Allah:
"Bunlar, senin zürriyetindir!" buyurdu. [335]
Âdem Aleyhisselâm:
Yâ Rabb! Şu, Nurlar ile insanlara üstün geldiklerini gördüğüm kimlerdir?" aye sordu.
Yüce Allah:
"Ey Âdem! Onlar, zürriyetinden gelecek Peygamberlerdir!" buyurdu.[336]
Yüce Allah; Âdem Aleyhisselâmın belinden bütün zürriyetini çıkarıp onları, akıl sahibi yaptı da, kendilerine hitapta bulundu: İman ile emr ve imansızlıktan nehy
etti. [337]
Kendilerinden Ahd ve Mîsak aldı ve onları, kendilerine şâhid tutup Kıyamet günü Biz, bunu, bilmiyorduk! demeyesiniz diye, size, yedi kat gökleri şâhid tuttum ve sze Babanız Âdemi de, şâhid tuttum.
Şunu, iyi biliniz ki: Benden başka Rabb yoktur. Bana, hiç bir şeyi, ortak tutmayınız!
Bu Ahd´ü Mîsakımı, size hatırlatacak Peygamberlerimi de, göndereceğim ve sze Kitablarımı da, indireceğim! [338]
Ben, sizin Rabb´ınız değil miyim?" buyurdu. Evet! Sen, bizim Rabb´ımızsın! [339]
Senin, bizim Rabb´ımız ve İlâhımız olduğuna, bizim için, Senden başka Rabb bulunmadığına şâhid olduk!" dediler, ve bunu, ikrar ettiler. [340]
Bu hâdise, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır:
´Hani, Rabb´ın, Âdem oğullarından, onların sırtlarından (sulblerinden) zürriyet-erini çıkarıp kendilerini, nefslerine şâhid tutmuş:
Ben, sizin Rabb´ınız değil miyim? (demişti)
Onlar da:
"Evet! (Rabb´ımızsın!) şâhid olduk!" demişlerdi.
(İşte, bu şâhidlendirme) Kıyamet günü; Bizim, bundan haberimiz yoktu!" deme-"neniz içindi.
Yâhud: daha önce, ancak, Atalarımız, şirk koşmuştu. Biz ise, onların ardından (gelen) bir nesliz.
Şimdi, o bâtılı kuranların işlediği (günahlar) yüzünden, bizi, helak mı edeceksin" dememeniz içindi.´[341]
Yüce Allah; ayrıca, bütün Peygamberlerden de, Risâlet ve Nübüvvet Mîsakı aldı.[342]
Bu da, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır:
"AJlân; (geçmiş) Peygamberler(in)den - And olsun ki: size, Kitab ve hikmet ver-dim. Sonra da, size, nezdinizdeki (o kitab ve hikmeti) tasdik eden bir Peygamber gelmiştir (getecektir)
Ona, mut/aka imân ve Kendisine herhalde yardım edeceksiniz diye (ahd ve) Mî-sak aldığı zaman: İkrar ettiniz ve üzerinize, bu ağır yükümü alıp kabul eylediniz mi? buyurdu.
Onlar (cevaben) İkrar ettik! dediler.
(Allah da): Öyle ise, birbirinize ve ümmetlerinize karşı, şâhid olunuz! Ben de, sizinle beraber (bu ikrarınıza) şâhidlik edenlerdenim! buy urdu. [343] Kadı lyaz´a göre: Yüce Allah, bu Mîsakı, Vahy ile almıştır.
Hiç bir Peygamber göndermemiştir ki, ona, Muhammed Aleyhisselâmı veya vasıflarını anmış ve ona eriştiği takdirde, kesin olarak iman edeceksin! diye kendisinden ahd ve Mîsak almış olmasın.
Deniliyor ki: Yüce Allah, Peygamberlerinden, bunu, kendi kavmlarına da, haber vermeleri ve onların, kendilerinden sonra gelecek kavmlara da, haber vermeleri hususunda dahi kesin söz almıştır... "[344]
Hz. Ali de demiştir ki:
"Yüce Allah, Âdem Aleyhisselâm´dan ve ondan sonra gelen her Peygamberden:
Eğer, Muhammed Aleyhisselâm, gönderildiği zaman, kendileri, sağ olurlarsa, ona, iman ve dinine yardım etmeleri ve aynı surette Ümmetlerinden de kesin söz almaları hususunda kesin söz almıştır." [345]
Âdem Aleyhisselâma Peygamber Resimlerinin İndirilişi:
Yüce Allah; Âdem Aleyhisselâmın dileği üzerine, zürriyetinden gelen (bazı) Peygamberlerin suretlerini´[346] Cennet ipeklerinden kumaşlara[347] çıkarttırıp´[348]´ Adem Aleyhisselâma indirmişti. [349]
Bunlar, Âdem Aleyhisselâmın; güneşin battığı yerin yanındaki Mahzeninde saklı ulunuyordu.[350]
Zülkarneyn Aleyhisselâm, onları Mahzenden cıkarıp[351] Danyal Aleyhisselâ-ia vermiş[352] Danyal Aleyhisselâm da, onları[353] ipek kumaşlara geçirmiş[354], ozmişti´[355].
Âdem Aleyhisselâmdan Muhammed Aleyhisselâma kadar olan Peygamberlerden bir kısmına aid bulunan bu resimler[356], Kıraldan kirala geçe geçe Kayser Herakliüs´e kadar gelip erişmiş[357], o da, Hz.Ebû Bekr´in İstanbul´a giden Elçi-erine, Sandığından, birer birer çıkarıp göstermiş. İslâm Elçileri, Peygamberimizin Resmiyle karşılaşınca, ağlamışlardır´[358]
Âdem Aleyhisselâmın Sağlığında Gördüğü Oğul Ve Torunlarının Sayısı Ve Vefatı:
Âdem Aleyhisselâm; Nevz dağında, oğulları ve oğullarının oğulları, kırk bine doluncaya kadar yaşadı. [359]
Âdem Aleyhisselâm, ölüm döşeğine düştüğü zaman, oğullarına: "Oğulcuklarım! Ben, Cennet meyvalarından yemeyi özlüyorum!" dedi.
Oğulları, onu, Babaları için aramağa, elde etmeğe gittiler. Meleklerle karşı-aştılar.
Meleklerin yanlarında, Âdem Aleyhisselâm için, kefen ve koku ile kazma, kürek ve zenbil vardı.
Melekler:
"Ey Âdem´in oğulları! Nereye gidiyorsunuz ve ne aramak istiyorsunuz?" diye sordular.
Onlar da:
"Babamız, hastadır. Cennet meyvalarından yemeği arzuluyor, onu, toplamak îçin, bizi gönderdi." dediler.
Melekler:
"Geri dönünüz/ Babanızın eceli geldi!" dediler.
Âdem Aleyhisselâmın oğulları, Meleklerle birlikte geri döndüler.
Melekler, Âdem Aleyhisselâmın yanına girince, Hz.Havva, korktu ve Âdem Aley-hisselâma yapıştı.
Âdem Aleyhisselâm, ona:
"Sen, Yüce Rabb´ımın Melekleri ile benim aramdan çekil!" dedi.
Bunun üzerine, Melekler, Âdem Aleyhisselâmın ruhunu kabz ettiler.
Sonra, onu, yıkadılar, kefenlediler, kokuladılar.
Kabrini, kazdılar.
Meleklerden birisi, öne geçti.
Öteki Melekler de onun arkasına durdular.
Âdem Aleyhisselâmın oğulları da, onların arkasında sıralandılar.
Cenaze namazını kıldılar.
Melekler, kabrin içine girip Âdem Aleyhisselâmı, kabre indirdiler.
Üzerini, kerpiçle kapattılar. Kabrin üzerine, toprak çektikten sonra "Ey Âde-moğulları! İşte, ölüleriniz hakkında tutacağınız yol, budur!" dediler.[360]
Âdem Aleyhisselâmın Vefat Günü, Yaşı Ve Kabri:
Âdem Aleyhisselâmın vefat ettiği gün, cuma günü idi.[361] Ömrü de, bin yıldı[362] Selâm olsun Ona!
Âdem Aleyhisselâmın kabri hakkında müteaddid ve muhtelif rivayetler olup bunlara göre:
1) Âdem Aleyhisselâmın cesedi, Hindistan´ın Nevz dağındaki mağarada idi.[363]
2) Âdem Aleyhisselâmın cesedi, mekke dağlarıdan Ebû Kubeys dağındaki kenz mağarasında idi.
3) Âdem Aleyhisselâmdan bir yıl sonra, Hz.Havva da, vefat edince, Kenz mağarasına gömülmüştü.[364]
4) Sâm b.Nuh, Âdem Aleyhisselâmın cesedini, Mekkedeki Hayf mescidinin yanına gömülmüştü..[365]
5) Nuh Aleyhisselâmın, hem Âdem Aleyhisselâmın, hem de hz. Havva? nın Ebû Kubeys dağındaki
kenz mağarasından alıp tabut içinde gemide taşıdığı cesetlerini Tufandan sonra, eski yerlerine iade etmiştir.[366]
6) Nuh Aleyhisselâm, Âdem Aleyhisselâmın gemide taşıdığı cesedini , gemiden indiği zaman götürüp Beytülmaktis (Kudüs) e gömmüştür.[367]
Âdem Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemali:
Âdem Aleyhisselâm:
Uzun hurma ağacı gibi[368], upuzun boylu[369], kıvırcık[370] ve çok saçlı[371] kırmızı benizli, büyük gözlü, kalın baldırlı , uzun boyunlu[372], yassı yağırnılı idi.[373]
Sakalsızdı.[374]
Âdem Aleyhisselâmın başının saçı, iki bölük halinde örgülü idi.[375]
Kendisi yaratıklar içinde en güzeli idi.[376]
Onun güzelliği Yusuf Aleyhisselâmdan başka hiçkimsede toplanmamıştı.[377]
Gerekli Bir Açıklama:
Âdem Aleyhisselâmın Ebülbeşerliği, Yüce Allah tarafından, müteaddid sure ve ayetlerde insanlara, "Ey Adem oğulları!"diye hitab buyurması ile [378],
"Ey insanlar! Sizi bir tek candan yaratan, ondan da, yine, onun zevcesini vücuda getiren ve ikisindende, bir çok erkekler ve kadınlar üreten Rabbınıza karşı gelmekten sakınınz.!"[379]
"Ey Âdem oğulları ! Şeytan Ana ve Babanızı , fena yerlerine kendilerine göstermek için , elbiselerini soyarak. Nasıl cennetten çıkardı ise, sakın sizi de bir fitne yapmasın!"[380]
Nasslarile sabit iken,
Hattâ, son nass´a göre: yalnız Âdem Aleyhisselâmın Ebülbeşerliği´nin değil, zevcesinin de Ümmülbeşerliğinin kabul edilmesi gerekirken,
Bazı, ilim ve din adamlarının, Kur´ân-ı kerimde, Âdem Aleyhisselâmın, Ebül-beşer olduğu hakkında açık ve kesin bir Nass bulunmadığını ve hattâ, Âdem Aleyhisselâmın, insanların Atası olduğu hakkındaki Hadîs-i şeriflerin bile, bu husustaki âyetin tefsir ve izahı sayılamayacaklarını söyleyecek kadar ileri gitmelerine şaşmamak, elde değildir!
Halbuki; o Hadîs-i şeriflerde, Kıyamet gününde Mahşer halkının, şefaat için Âdem Aleyhisselâma baş vurarak:
"Ey Âdem! Sen, Ebülbeşer´sin!" diye hitab edecekleri[381] ve Mekke´nin fethinde îrad buyrulan hutbe´de de:
"Bütün insanlar, Adem´dendir!
Âdem de, topraktandır, topraktan yaratılmıştır!" diye açıklanmış bulunmaktadır.[382]
Mübarek ağzından, hak ve gerçek olandan başkası çıkmayan[383], Kendi rey ve hevâsından söz söylemeyen[384] Peygamberimiz Aleyhisselâmın konumuzdaki açık ve kesin beyanlarını bir yana itebilmek cesaretini kendimizde nasıl bulabiliyoruz bilmem? Cenab-ı Hakk, hepimizi afvetsin!
Kendilerinden, hiç beklenmeyen bazı zatların kitaplarında görülen ve insanın, maymun cinsinden tekâmül ederek meydana geldiğini açıklayan ve binnetice, Âdem Aleyhisselâmın Ebülbeşer´liğini inkâra varan sözleri karşısındaki hayretimiz de, evvelkisinden aşağı değildir.
Bir Hadîs-i şerifde: Âdem Aleyhisselâmın, kendisine mahsus olan suret üzere yaratılmış olduğu açıklandığı gibi[385]; Kur´ân-ı kerimde de, insanların, Yüce Allah´a ibadet etmek üzre yaratıldıkları açıklanmıştır.[386]
Yüce Allah;
İnsanları yaratmağa da, Âdem Aleyhisselâmın yaratılışiyle başlayacağını ve Meleklere:
"Ben, yer yüzünde bir Halîfe yaratacağım!" buyurduğu zaman, Melekler:
"Biz, Seni, hamd´inle teşbih ve takdis edip dururken, orada, bozgunculuk edecek, kanlar dökecek kimse mi yaratacaksın?!" demişler,
Yüce Allah da:
"Sizin bilemeyeceğiniz şeyleri, ben, bilirim!" buyurmuş.
Âdem Aleyhisselâma, tüm Esmâ´yı öğretmiş, sonra, onları, Meleklere gösterip:
"Doğrucular iseniz, bunları, isimlerile, haydi, bana, haber veriniz!" buyurmuş.
Melekler de:
"Seni, tenzih ederiz. Senin, bize öğrettiğinden başka, bizim hiç bir bilgimiz yok!
Her şeyi, hakkıyle bilen ve her yaptığını yerli yerince yapan Sen´sin Sen!" demişlerdir.
Bunun üzerine, Yüce Allah:
"Ey Âdem! Onları, isimleriyle kendilerine haber ver!" buyurup o da, onları, isimleriyle söyleyivermişti.[387]
Yüce Allah , Âdem Aleyhisselâmı, yaratmadan önce, onu, bir beşer, bir insan olarak yaratacağını da, açıklamış:
"An o vakti ki: Rabb´ın, Meleklere:
Ben, kuru bir çamurdan, sûretlenmiş bir balçıktan bir beşer yaratacağım!
O halde, ben, onun yaratılışını bitirdiğim, ona, Ruhum´dan üfürdüğüm zaman, siz, derhal, onun için secdeye kapanınız!" buyurmuş.
Bunun üzerine, Meleklerin hepsi, toptan secde etmiştir,[388]
Yaratılış bitirilip Ruh üfürülür üfürülmez, Melekler, her hangi bir yaratığa değil, kendisine, yüce Allah tarafından her şeyin ismi öğretilen Âdem Aleyhisselâma secde etmişlerdir.
Yüce Allah, insanı, evvel ve âhir, insan olarak ve en güzel bir biçimde yarattığını açıkladığı gibi[389], hayvanları da, hayvan olarak yarattığını açıklamış:
"Allah, her hayvanı, sudan yarattı.
İşte, bunlardan kimi, karnı üstünde yürüyor, kimi, iki ayağı üstünde yürüyor, kimi de, dört ayağı üstünde yürüyordun
Allah, ne dilerse, yaratır.
Çünkü, Allah, her şeye hakkıyle kadirdir." Buyurmuştur.[390]
Durum; ilk insan olan Âdem Aleyhisselâm için olduğu kadar, onun zürriyeti bulunan bütün insanlar için de aynıdır.
Nitekim, Yüce Allah, Âdem Aleyhisselâmın bütün zürriyetini -onlar daha dünyaya gelmeden önce- onun belinden çıkarıp kendilerine:
"Ben, sizin Rabb´ınız değil miyim?" diye hitapta bulunduğunu ve onların da:
"Evet! Sen, bizim Rabb´ımız´sın!" ikrarında bulunduklarını açıklamıştır.[391]
Kur´ân-ı Kerim´in Meryem sûresinde, insanlar arasından:
Zekeriyyâ, Yahya, İsâ, İbrahim, İshak, Yâkub, Mûsâ, İsmail ve İdris Aleyhisse-lâmlar anıldıktan sonra:
"İşte, bunlar, Allah´ın, kendilerine nimetler verdiği Peygamberlerden, Âdem´in zürriyetinden, Nuh ile beraber taşıdıklarımızdan, İbrahim ve İsmail´in neslinden hidayete erdirdiğimiz ve seçtiğimiz kimselerdendir....."[392] buyrularak, İnsanların, Âdem Aleyhisselâmın zürriyetinden oldukları -dolayısıyle de- açıklanmış bulunmaktadır.
Bu İlâhî gerçekler, görmezden gelinerek, Âdem Aleyhisselâmın, insanların Atası olduğu hakkında, Kur´ân-ı kerimde açık ve kesin bir Nass bulunmadığı veya insanların maymun cinsinden tekâmül ederek insan oldukları nasıl iddia edilebilir? Hayret!
Kâinatta bir tekâmül ve gelişme bulunduğunda şüphe yoktur.
Fakat, bu tekâmül; sanıldığı gibi, bir cinsten, diğer bir cinse geçiş şeklinde değil, aynı cins dahilinde bir gelişme ve iyileşme mahiyetindedir.
Bu güne kadar, hiç bir hayvan, zahirî benzerliklerine rağmen, gelişerek, kendi cinsinden başka bir hayvan olmamış ve olmamaktadır.
At, deve, eşek, maymun... ehlî, vahşî, büyük, küçük... bütün hayvanlar, sayısız çeşidleriyle bütün kuşlar -birbirlerine olanca benzerliklerine rağmen- ancak, kendi cinslerini devam ettirmişlerdir.
Hiç birinin, kendi cinsinden başka bir cinse değiştiği görülmemiş ve görülmemektedir.
Bitkilerde de, durum, aynıdır.
Hiç bir zaman, arpa ekilen yerden, buğday veya yulaf biçilmemiş, buğday ekilen tarladan da, pirinç elde edilmemiştir.
Hulâsa: kâinatta, her çekirdek, her tohum, ancak ve ancak, kendi cinsinin, kendi nevinin özelliğini taşımakta ve sürdürmektedir.
Gerçek ve vâki´ olan, budur.[393]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.27.
[2] Sa´lebî-Arâis s.26.
[3] Taberî-Tarih c.1,s.45, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.30,İbn.Asakir-Tarih c.2,s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.27, Ebülfida-elbidaye vennihaye c.1,s.85.
[4] Sâlebî-Arâis s.26.
[5] Taberî-Tarih c.1,s.45, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.30, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.342, İbn.Esir-Kâmil c.1,s.27, Ebülfida-Elbidraye vennihaye c.1,s.85.
[6] ibn.Asakir-Tarih C.2.S.342.
[7] Mes´ûdi-Murucuzzeheb c.1,s.30, Sâlebî-Arais s.26,ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.27
[8] Taberî-Tarih c.1,s.45, Mes´udi-Murucuzzehebc.1,s.30,İbn.Asakir-Tarihc.2,s.342, İbn.Esîr-Kâmilc.1,s.27, Ebülfida-El-Bidaye vennihaye c.1,s.85.
[9] Sâlebî-Arâis s.26.
[10] Taberî-Tarih c.1,s.45, Mes´udi-Muruc. c.1,s.3O, ibn.Asakir-Ta. c.2,s.342,İbn.Esir-Kâmil c.1,s.27, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.86.
[11] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.3O, ibn.Asakir-Tarih c.2,s.342
[12] Taberî-Tarih c.1,s.45, İbn.Esîr-kâmil c.1,s.27,Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.86
[13] Salebi-Arâis s.26
[14] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.3O, Sâlebî-Arâis s.26
[15] Taberî-Tarih c.1,s.45, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.3O, Sâlebî-Arâis s.26, ibn.Asakir-Tarih c.1,s.342, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.27, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.86
[16] Sâlebî-Arâis s.26
[17] Taberî-Tarih c.1,s.45, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.3O, Sâlebî-Arâis s.26.İbn.Asakir-Tarih c.1,s.342, Ibn.Esîr-Elkâmil c.1,s.27, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.86
[18] Taberî-Tarih c.1,s-45, Mes´udî-Muruc.c.l.s.3O, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.342,lbn.Esir-Kâmil c.1,s.27,Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.86
[19] Taberî-Tarih c.1,s. 45-46, İbn.Asakir-Tarih c.2,s,342, Ibn.Eslr-Kâmil C.1.S.28, Ebültida-Elbidaye vennihaye C.1.S.86, Ibn.Sa^d-Tabakat d,s.26, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.400, Ebu Davud-Sünen C.4.S.222, Tirmizi-Sünen c. 5, s. 204.
[20] Taberi-Tarih d,s.46,Mes udı-Muruc, c.ı,s.3o, ibn.Asakır-lann c.2,s.342, Ibn.bsir-Kamil c.1,s.28, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.86.
[21] Taberî-Tarih c.1,s.45, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.342, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.28, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.l.s.86
[22] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.26, Taberî-Tarih c.1,s.46 Mes´udî-Muruc. c.1,s.3O, Ibn.asakir-Tarih c.2,s.341,343, Süheylî-Ravdulünüf c.1,s.82, Ebülfered ibn.Cevzi-Tabsıra c.1,s.14, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.28
[23] Taberî-Tarih c.1, s.51, ibn.Asakir-Tarih c.2,s.348
[24] ibn.Asakir-Tarih c.1,s.348
[25] Taberî-Tarih c.1,s.51, ibn.Esir-Kâmil c.1,s.31
[26] Taberî-Tarih c.1,s.51, jbn.Asakir-Tarih c.2,s.348-349
[27] Taberî-Tarih c.1,s.51, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.31
[28] Taberî-Tarih d, s.51.
[29] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.27, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.3, s. 229.
[30] Hâkim-Müstedrek c.2, s.542, Deylemî-Elfirdevs c.3, s. 422)
[31] Heysemî-Mecmauzzevaid c.7,s.197
[32] Taberî-Tarih c.1,s.47, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.30-31, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.28
[33] Taberî-Tarih c.1,s.47, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.28
[34] Sâlebî-Arâis s.27.
[35] Taberî-Ta.c.1,s.47-48, İbn.asakir-Ta.c.2.s.342, ibn.Esîr-kamil c.1,s.29, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.86.
[36] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.31, İbn.Asakir-Ta.c.2,s.344, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.29, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.87
[37] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.31
[38] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.29, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1, s.86
[39] ibn.Sa´d-Tabakatc.1,s.31, Taberî-Tarih c.1,s.48, İbn.Asakir-Tarihc.2,s.342, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.29, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.86
[40] ibn.Asakir-Tarih c.2,s.342.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/29-32.
[41] Mâlik-Muvatta´ c.1,s.1O8, İbn.Sa´d-Tabakatc.1,s.3O, İbn.EbîŞeybe-Musannef c.2,s.15O Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.540, Müslim-Sahih c.2,s.585, Ebû Davud-Sünen C.1.S.274, Tirmizî-Sünnen c.2,s.359, Ibn.Mace-Sünen c.1,s.344, Dârimî-Sünnen c.1,s.3O7, Nesaî-Sünen c.3,s.9O, Hâkim-Müstedrek c.1,s.277,Begavî-Mesabihussünne c.1,s.67.
[42] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.54O, Müslim-Sahih c.1,s.585, Tlrmizî-Sünen c.2,s.359, Nesaî-Sünen c.1,s.9O
[43] Mâlik-Muvatta C.1.S.108, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.3O, İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.2,s.15O. A.b.Hanbel-Müsned-Müsned c.2,s.54O, Müslim-Sahih C.2.S.585, Ebu Davud C.1.S.274, Tirmizi c.2,s.359, ibn.Mace c.1 ,s.344. Dârimî c.1,s.3O7, Nesai c.3,s.90, Hâkim c.1,s.277, Begavi c.1,s.67
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/32
[44] Taberî-Tarih c.1,s.48
[45] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.31.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/32.
[46] Kehf:50.
[47] Taberî-Tarih c. 1,8.45.
[48] Taberî-Tarih c.1,s.48.
[49] İbn Asakir-Tarih c.2,s.348-349
[50] Araf: 12,76
[51] İsra: 61
[52] Bakare: 34, Sâd: 74
[53] Taberî, Tarih c.1,s.48
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/32-33.
[54] Taberî, Tarih c.1,s.48-52
[55] Taberî-Tarih c.1,s.51, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.31-32.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/33.
[56] İbn Sa´d-Tabakat c.1,s.31, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.315 Buharî-Sahih c.4,s.1O2, Taberi-Tarih c.1,s.48,
İbn Asakir-Tarih c.2,s.344, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.87
[57] İ bn Sa´d-Tabakat c.1 ,s.31, Taberî-Tarih c.1 ,s.48, İbn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.3O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1, s. 87.
[58] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.315, Buharî-Sahih c.4,s.1O2, Ibn.asakir-Tarih c.2,s.344, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O
[59] İbn Sa´d-Tabakat c.1,s.31,Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.315, Buhar^Sahih c.4,s.1O2 lbn.Asakir-Tarih c.2,s.345
[60] İbn Sa´d-Tabakat c.1,s.31 Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.87
[61] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.315, Buharî-Sahih c.4,s.1O2, lbn.Asakir-Tarih c.2,s.345
[62] İbn Sa´d-Tabakat c.1,s.31, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.315 Buharî-Sahih c.4,s.1O2, Taberî-Tarih c.1,s.49, tr Asakir-Tarih c.2,s,345, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O
[63] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.315, Buharî-Sahih c.4,s.1O2, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.344
[64] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.31, Taberî-Tarih c.1,s.48-49, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O.
[65] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.315, Buharî-Sahih c.4,s.1O2, Ibn.Asakir-Tarih c.2,s.344.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/33-34.
[66] Taberî-Tarih c.1,s.52, Sâlebî-Ârais s.29
[67] Sâlebî-Arâis s.29
[68] Taberî-Tarih c.1 ,s.52, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.349, İbn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.32, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1 ,s.74
[69] Taberî-Tarih c.1,s.52, Sâlebî-Arâis s.29, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.349, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.32, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.74
[70] Sâlebî-Arâis s.29
[71] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.39, Taberî-Tarih c.1,s.52, Sâlebî-Arâis s.29 İbn.Asakir-Tarih c.2,s.349, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.32, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.74
[72] Taberî-Tarih c.1,s.52, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.33, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.74
[73] Taberî-Tarih c.1,s.52, Salebî-Arâis s.29
[74] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.39, Taberî c.1,s.52, Salebi s.29, İbn.Asakir c.2,s.349, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.32
[75] Taberî c.1,s.52, Salebî s.29, İbn.Asakir c.2,s.349, İbn.Esîr c.1,s.32, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.74
[76] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.39, Taberî-Tarih c.1,s.53
[77] Taberî-Tarih c.1,s.52, jbn.Asakir-Tarih c.2,s.349
[78] Taberî-Tarih c.1,s.52, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.349, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.74
[79] Sâlebî-Arâis s.29
[80] Sâlebî-Arâis s.29, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.349, Ebülfida-Elbidaye vennihaye d.s.74
[81] Taberî-Tarih c.1,s.52, Sâlebî-Arâis s.29, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.349-350, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.74
[82] Sâlebî-Arâis s.29
[83] Taberî-Tarih c.1,s.52, Sâlebî-Arâis s.29, İbn.asakir-Tarih C.2.S.350, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.74
[84] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.39-40, İbn.Kutebye-Maarif s.9
[85] Sâlebî-Arâis s.29
[86] Taberî-Tarih c.1,s.52
[87] Buharî-Sahih c.4 s 103, Müslim-Sahih c.2, s.1091
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/34-35.
[88] Bakare:35, Araf: 19.
[89] Tâhâ: 117.
[90] Taberî-Tarih C.1.S.53.
[91] Taberî-Tarih c.1,s.55.
[92] Taberî-Tarih c.1,s.55, Sâlebî-Arâis s.31, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.33
[93] Yâkubî-Tarih c.1,s.5, Taberî-Tarih c.1,s.55, Sâlebî-Arâis s.31, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.33
[94] Taberî-Tarih c.1,s.55, Sâlebî-Arâis s.31, İbn.Esîr-Kamil c.1,s,33
[95] Yâkubî-Tarih c.1,s.5, Taberî-Tarih c.1,s.55, Sâlebî-Arais s.31, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.33
[96] Taberî-Tarih c.1,s.55, Sâlebî-Arais s.31, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.33
[97] Ârâf: 20-22, Tâhâ: 120, Bakare: 36
[98] Taberî-Tarih c.ı, s.53.
[99] Buharî-Sahih c.4, s.103, Müslim-Sahih c.2, s.1092.
[100] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.31, Ahmed b.Hanbel Ezzühd s.82.
[101] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.31,A.b.Hanbel-Zühd s.82, Taberî-Tarih c.1,s.55, Salebî-Arais s.32, ibn.Asakir c.2,s.351, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.34.
[102] İbn.Sa´d c.1,s,31, A.b.Hanbel-Zühd s.82, Salebî s.32, ibn.Asakir c.2,s.351.
[103] İbn.Sa´d c.l.s.31. A.b.Hanbel-Zühd s.82, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.351.
[104] İbn.Sa´d c.1,s.31, A.b-Hanbel-Zühd s.82, Taberî c.1,s.55, Salebî s.32 İbn.Asakir-Tarih c.2,s.351.
[105] Taberî c.1,s.55, Salebî s.32, İbn.Asakir c.2,s.351, İbn.Esîr, s.34.
[106] İbn.Sa´d c.1,s.31, A.b.Hanbel Zühd s.82, Taberi c.1,s,55, Salebî s.32, İbn.Asakir c.2,s.351, İbn.Esir s.34
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/35-37.
[107] Taberî-Tarih c.1,s,64, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.35O.
[108] Malik-Muvatta´ c.1,s.1O8, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.3O, Ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.2,s.15O Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.54O, Müslim-Sahih c.2,s.585, Ebû Davud-Sünen c.1,s.274, Tirmizî-Sünen c.2,s,359, İbn.Mace-Sünen c.1,s.344, Nesai-Sûnen c.3,s.9O, Hakim-Müstedrek c.1,s.277, Begavi-Mesabihussünne C.1.S.67
[109] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.35, Taberi-Tarih c.1,s.6O, Salebî-Arais s.32, İbn.Esîr-Kamil c.1,s.36-38, Ebülfida-Elbidaye yennihaye c.1,s.8O
[110] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.35, İbn.Kutebye-Maarif s.8, Taberî-Tarih c.1,s.6O, Salebî-Arais s.32, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.36-37, Ebülfida Elbidaye vennihaye c.1,s.8O
[111] Taberî-Tarih c.1,s.6O, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.34, Sâlebî-Arais s.32,34, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36
[112] Taberî-Tarih c.l,s.6O, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36.
[113] Taberî-Tarih c.l,s.63.
[114] Ibn.Sa´d-Tabakat c.l,s.35, Taberî-Tarih c.l,s.63.
[115] Taberî-Tarih c.l,s.64.
[116] Hâkim-Müstedrek c.l,s.596
[117] Yâkubî-Tarih c.l,s.6, Taberî-Tarih c.l,s.64, Ibn.Asakir-Tarih c.2,s.350, Ibn.Esîr-Kâmil c.l,s.39
[118] Taberî-Tarih c.l,s.64, Ibn.Asakir-Tarih c.2,s.35O, Ibn.Esîr-Kâmil c.l,s.39
[119] İbn.Sa´d-Tabakat c.l,s.35, Taberî-Tarih c.l,s.63, Sâlebî-Arais s.39
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/37-38.
[120] İbn.Kuteybe-Uyünül´ahbar c.1, s.395-396
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/38.
[121] Hâkim-Müstedrek c.2, s. 342.
[122] aHmed b.Hanbel-Ezzûhd s. 81
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/39.
[123] Finızabadi-Kamusulmuhit c.1, s.43
[124] Ragıb-MUfredatülkuı´an c.1, s.43.
[125] Seyyid-Tarifat s. 48.
[126] Bakara: 37.
[127] Yakubi-Tarihc.1,s.6.
[128] Arâf: 23, Taberi-Telsir c.1, s.243, Kurtubi-Tefsir c.2, s.324, Ebülfida-Telsir c.1, s.81.
[129] Taberi-Tarih c.1, s.66, Tefsir c.1, s.243, Hakim-Müstedrek c.2, s.545, Salebi-Arais s.35, Ibn.Asakir-Tarih c.2, s.358, Eöülfida-Tefsir c.1, s.81, Ebüssud-Tetsir c.1, s.92.
[130] Taberi-Tefsir c.1, s.244-245, Salebi-Arais s.35, Ibn.Asakir-Tarih c.2, s.358-359, Kurtubi-Tefsir c.1, s. 324, Ebülfida-Tefslrc1,s.81.
[131] Tâhâ:115.
[132] Bakara: 218.
[133] Bakare: 37, Tâhâ: 122.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/39-40.
[134] Nûr:31.
[135] Nisa: 110.
[136] Bakare: 160.
[137] Bakare: 222.
[138] Furkan: 70-71.
[139] Ahmed b. Hanbel-Müsned C.4.S.261, Müslim-Sahih c.1, s. 423, Ibn.Mace-SOnen c2,s.142O, Hâkim-Müstedrek c.4, s.243, BeyhaM-SOnen c.10,s.154, Heyseml-Mecmauzzevaid c.9, s.200
[140] Ahmed b.Hanbel-MOsned c.2,8.316. Buhari-Sahih c.7,s.146. Müslim-Sahih c.4. s.2102. Ibn.Mace-Sünen c.2, s.1419
[141] Ahmed b.Hanbel-Mûsned c4,s.395,4O4, MDsiim-Sahih c.4,s.2113. Beyhaki-SOnen c.10.s.188. Mürairi-Ettergıb vener-hibc.4, s.88
[142] Ebu Yala ve Taberanrden CeyyM Senedle naklen Münziri-Energıb venerhib c.4, s.88, Heysemi-Mecmauzzevaid c.9. s.198
[143] Ahmed b.Hanbel-Mûsned c.4.241
[144] Ahmed b.Hanbel-MOsned c.2, s.295, Müslim-Sahih c.4, s.2076
[145] Esbehani´den naklen Munziri-Eıtergıb vetterhib c.4, s.94-95, Ibn.Asakir´den naklen Alaüddin Ali-Kenzül´ummal C.4.S.209.
[146] Ibn.Mace-Sûnen c.2, s.1420, Beyhaki-Sünen c.10, s. 154, Taberanrden naklen Mûnziri-Ettergıb vetterhib c4,s.97. Heyseml-Mecmauzzevaid c.10,s.2OO.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/40-41.
[147] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.37
[148] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Taberî-Tarih c.1,s.61, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38
[149] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Taberî-Tarih c.1,s.6l, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.38, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38
[150] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.38
[151] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Taberî-Tarih c.1,s.6l, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38
[152] Ezrakî-ahbaru Mekke c.1,s.37, İbn.Kuteybe-Maarif s.8, Yâkubî-Tarih c.1,s.6 (*) Cebrail Aleyhisselâm (Yâkubî-Tarih c.1,s.6)
[153] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Taberî-Tarih c.1,s.61, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38
[154] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.36
[155] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Ezrakî-Ahbaru mekke c.1,s.36, Taberî-Tarih c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38
[156] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.36
[157] jbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Taberî-Tarih c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil d.s.38
[158] İbn.Sa´d c.1,s.38, Ezraki s.36, Taberî s.62, İbn.Esîr s.38
[159] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.36
[160] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.36, Taberî-Tarih c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.38
[161] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Taberî-Tarih c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38
[162] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.36, Taberî-Tarih c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38
[163] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.36-37
[164] Abdurrezzak-Musannefe. c. 5.S.92, ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.37, Taberî-Tarih c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38
[165] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.37
[166] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Taberî-Tarih c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38
[167] jbn.Sa´d-TKabakat c.1,s.36, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.37, Taberî-Tarih c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38
[168] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Taberî-Tarih c.1,s.62, İbn.Esîr c.1,s.38
[169] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.4O.
[170] Sâlebî-Arâis s.36
[171] İbn.Sa´d c.1,s.4O, Taberî c.1,s.6O, Sâlebî s.34, İbn.Esîr c.1,s.37
[172] Ezrakî-Ahbaru mekke c.1,s.67
[173] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Taberî-Tarih c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38
[174] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.45
[175] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.45, Taberf-Tarih C.1.S.62
[176] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.45, Yâkubî-Tarih c.1,s.6, Taberî-Tarih c.1,s.62
[177] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.43-44-45-46
[178] Mâlik-Muvatta´ c.1,s.1O8, Ebû Davud-Sünen c.1,s.274r Begavî-Mesâbihussünne c.1,s.67
[179] Taberî-tarih c.1,s.66, Sâlebî-Arais s.36, Ebülferec Ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.17.
[180] Taberî-Tarih c.1,s.66.
[181] Taberî-Tarih c.1,s.66, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.17.
[182] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.45, Taberî-Tarih c.1,s.62.
[183] Taberî-tarih c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38.
[184] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.45.
[185] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.45, Taberî-Tarih c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.38.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/42-44.
[186] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.127.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/44.
[187] Âl-i İmran: 59.
[188] Bakare: 30.
[189] Bu secde: namaz ve ibadet secdesi değil, tazim ve selamlaşma secdesi idi. (Sâlebî-Arâis s.29) Ebû İbrahim´-üI´Müzenî´ye göre: Yüce Allah´ın Kabe´ye yönelerek kendisine secde etmelerini kullarına emr ettiği gibi, Âdem Aleyhisselâmı da, Kabe gibi yaparak kendisine ibadet maksadile ona doğru secde etmelerini Meleklere emr etmişti. (ibn.Asakir-Tarih c.2,s.348) Mes´ûdî de, Âdem Aleyhisselâma yapılan imtihan secdesinde, Âdem Aley-hisselâmin Mihrab edinildiği ve bununla, yüce Allah´ın emrine muvafakat ve itaat maksud bulunduğu görüşünü ileri sürer. (Mesûdî-Murucuzzeheb c.1,s.31,33)
[190] Hıcr: 29, Sâd: 73
[191] Bakare: 34, Kehf: 50, Tâhâ: 116
[192] Ârâf: 11, Hıcr: 31
[193] Bakare: 34, Ârâf: 11, Hıcr: 31, Tâhâ: 116
[194] Bakare: 34, Sâd: 74
[195] Kehf: 50
[196] Hıcr: 32
[197] Şâd: 75
[198] Ârâf: 12
[199] Hıcr: 33
[200] Ârâf: 12, Sâd: 76.
[201] lsrâ: 61.
[202] lsra: 62.
[203] Ârâf: 13.
[204] Hıcr: 34, Sâd: 77.
[205] Hıcr: 34.
[206] Sâd: 77.
[207] Hıcr: 35, Sâd: 78.
[208] Hıcr: 35.
[209] Sâd: 78.
[210] Hıcr: 35, Sâd: 78.
[211] Hıcr: 36, Sâd: 78.
[212] Ârâf: 14, Hıcr: 36, Sâd: 79.
[213] Sâd: 79.
[214] Hıcr: 36.
[215] Araf: 14.
[216] Ârâf: 14, Hıcr: 36, Sâd: 79.
[217] Isrâ: 62.
[218] Hıcr: 37-38, Sâd: 80-81.
[219] Ârâf: 15.
[220] Ârâf: 15, Hıcr: 37-38, Sâd: 80-81.
[221] Isrâ: 63.
[222] lsrâ: 64.
[223] Isrâ: 65.
[224] Hıcr: 39.
[225] Ârâf: 16.
[226] Hıcr: 39.
[227] Ârâf: 16, Hıcr: 39 .
[228] Ârâf: 16.
[229] Ârâf: 17.
[230] Hıcr: 39.
[231] Hıcr: 39,40, Sâd: 83-83 .
[232] Sâd: 84-85.
[233] Hıcr: 42.
[234] Hıcr: 43.
[235] Hıcr: 44.
[236] Bakare: 31
[237] Bakare: 32.
[238] Bakare: 33.
[239] Ârâf: 189.
[240] Bakare: 35, Ârâf: 19 .
[241] Tâhâ: 117.
[242] Tâhâ: 118.
[243] Tâhâ: 119.
[244] Tâhâ: 120.
[245] Ârâf: 20.
[246] Ârâf: 20.
[247] Ârâf: 22-23 .
[248] Bakare: 36-37.
[249] Tâhâ sûresinin 115. âyetine göre: Âdem Aleyhisselâmın aykırı davranışı kasidli olmayıp bu husustaki İlâhi uyarıyı unutmuş bulunmasından ileri gelmişti.
[250] Tâhâ: 122.
[251] Ârâf: 24, Tâhâ: 123.
[252] Bakare: 36, Ârâf: 24, Tâhâ: 123.
[253] Bakare: 36, Ârâf: 24.
[254] Ârâf: 25.
Âdem Aleyhisselâmla Hz.Havva´nın, içinde bir müddet kaldıkları Cennet´in, yer yüzünde olabileceği hakkında bazı görüşler ileri sürülmüşse de, bunun, Kur´an-ı kerimin sarth nassları ile (Bakare: 36, Ârâf: 24-25, Tâhâ: 118-119) nasıl bağdaştırılacağını, daha açık bir deyişle: Arz küresinin üzerinde veya içinde, hazırlanmış, bitmez tükenmez nimetlerinden, hiç zahmet çekilmeksizin bol bol yenilip içilecek, hiç acıkılmayacak, susanılma-yacak ve sıcaktan da, bunalınmayacak... bir bölümü bulunduğunun nasıl keşf ve isbat edileceğini bilmiyoruz.
[255] Tâhâ: 123.
[256] Bakare: 38.
[257] Tâhâ: 124.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/45-50.
[258] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36, Taberî-Tarih c.1,s.7l, Sâlebî-Arâis s.43.
[259] Yahud Iklima (Yakubî s.6, Taberî s.71, Salebi s.43,44, Tabsıra s.33)
[260] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36, Yâkubî-Tarih c.1,s.6, Sâlebî-Arais s.44, Ebülferec Ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s. 33.
[261] Yahud Lübüz (Salebî s.43, Tabsıra s.33)
[262] Ibn.Sa´d-Tabakat d.s.36.
[263] Taberî-Tarih C.1.S.70, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.42
[264] Taberî-Tarih c.1,s.7O, Sâlebî-Arais s.44, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.42.
[265] Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.42
[266] Taberî-tarih c.1,s.68-69
[267] Ibn.Sa´d-tabakat c.1,s.36, Taberî-Tarih c.1,s.7O, Sâlebî-Arais s.44, Ebülferec Ibn.Cevzî-Tabsıra C.1.S.33
[268] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1 ,s.36, Sâlebt-Arâis s.44.
[269] Yâkubî-Tarih c.1,s.6.
[270] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36, Sâlebî-Arais s.44.
[271] Sâlebî-Arâis s.44.
[272] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36.
[273] Taberî-Tarih c.1 ,s.69.
[274] Sâlebî-Arais s.44, Ibn.Esir-Kâmil c.1,s.42.
[275] Ibn.Kuteybe-Maarif s.9.
[276] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36, Ibn.Kuteybe-Maarif s.9,Sâlebi-Arais s.44, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.43.
[277] Ibn.Kuteybe-Maarif s.9.
[278] Ibn.Kuteybe-Maarif s.9, Sâlebî-Arais s.44, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.43.
[279] İbn.Sa´d-Tabakat c.ı,s.36.
[280] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36, Taberî-Tarih c.1,8.71,Salebi Arais s.44.
[281] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36.
[282] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36, Taberî, c.1,s.7i, Salebî-Arais s.44.
[283] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36.
[284] Taberî-Tarih c.1,s.71.
[285] Taberî-Tarih c.1,s.69.
[286] Taberî-Tarih c.1,s.71.
[287] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36.
[288] Taberî-Tarih c.1,s.69.
[289] Taberî-Tarih c.1,s.72, Sâlebî-Arâis s.45, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.34, Ibn.Esîr-Kâmıl c.1,s.44.
[290] Taberî-Tarih c.1,s.72, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.34, İbn.Esîr s.44.
[291] İbn.Sa´d-Tabakat cl,s.36.
[292] Sâlebî-Arais s.44.
[293] Şâlebî-Arais s.45.
[294] ibn.Sa´d-Tabakat C.1.S.36, Sâlebî-Arâis s.44.
[295] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36.
[296] Taberî-Tarih c.1,s.71.
[297] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36
[298] Taberî-Tarih c.1,s.71.
[299] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36, Sâlebî-Arais s.45.
[300] Sâlebî-Arais s.45.
[301] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36.
[302] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36, Sâlebî-Arais s.45.
[303] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.36,-37, Salebi Arais s.45.
[304] Sâlebî-Arais s.45.
[305] Taberî-Tarih c.1,s.71.
[306] Taberî-Tarih c.1,s.71, Sâlebî-Arais s.45.
[307] Sâlebî-Arais s.45.
[308] Taberî-Tarih c.1,s.69.
[309] Taberî c.1,s.69, Salebî s.45, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.33.
[310] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.37
[311] Taberî c.1,s.7O, Sâlebî s.45, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.43
[312] Taberî-Tarih c.1,s.69, Salebî-Arais s.45
[313] Mâide: 27-31
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/50-54.
[314] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.37, Taberî-Tarih c.1,s.72, Sâlebî-Arais s.47
[315] Taberî-Tarih c.1,s.72, Sâlebî-Arais s.47, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.44
[316] Yâkubî-Tarih c.1,s.7
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/54-55.
[317] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.37, Taberî-Tarih c.1,s.72, Salebî-Arais s.47, İbn.Esîr-Kâmil c.l.s.44
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/55.
[318] ibn.Sa´d-Tabakat c.1 ,s.32, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.178, İbn. Kuteybe-Maarif s.26, Taberi-Tarih c.1 ,s.75, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.361
[319] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.32, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.178, İbn. Asakir-Tarih c.2,s.361
[320] İbn.Sa´d-Tabakat C;1,s.32, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.361
[321] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.178
[322] İbn.Sa´d-Tabakat c.1 ,s.32, Ahmet b.Hanbel-Müsned c.5,s.178, Taberî-Tarih c.1 ,s.75, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.361
[323] On sahife indirildiği de rivayet edilir. (Taberî-Tarih c.1,8.161...)
[324] Taberî-Tarih C.1.S.75, İbn.Esir-Kâmil c.1,s.47 Ibnünnedîm-Fihrist s.39
[325] İbn.Kuteybe-Maarif s.9, Taberî-Tarih c.1,s.75, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.47
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/55.
[326] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.143, Müslim. Sahih c.1,s.148
[327] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.2O8, Buharî-Sahih c.4,s.248
[328] Buharî-Sahih c.1,s.92, Müslim-Sahih c.1,s.248
[329] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.2O8, Buharî-Sahih c.4,s.248
[330] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.143, Buharî-Sahih c.1,s.92, Müslim-Sahih c.1,s.148
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/55-56.
[331] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.28-29, Taberî-Tarih c.1,s.67, Salebî-Arais s.40, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.345,46,48.
[332] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.41
[333] Taberî-Tarih c.1 ,s,67
[334] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.29, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1 ,s.272, Taberi-Tarih c.1 ,s.67, Sâlebî-Araıs s.40, Ibn.Esır-Kâmil c.1,s.40
[335] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.28, Tirmizî-Sünen c.5,s,267
[336] ibn.Asâkir-Tarih c.2,s.347
[337] imam-ı Âzam-Fıkh-ı Ekber s.14
[338] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.135 Hâkim-Müstedrek c.2,s.323-324, Ebülfida-Tefsir c.2,s.263, Heysemî-Mecmuazzevaid c.7,s.25
[339] imam-ı Âzam-Fıkh-ı Ekber s.14, ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.29
[340] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.135, Hâkim-Müstedrek c.2,s 323-324, Ebülfida-Tefsir c.2,s.263, Heysemî-Mecmuazzevaid c.7,s.25
[341] Ârâf: 172-173
[342] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.135, Hâkim-Müstedrek c.2,s.324, Ebülfida-Tefsir c.2,s.263, Heysemî-Mecmuazzevaid c.7,s.25
[343] Âl-i İmran: 81
[344] Kadı lyaz-Eşşifâ c.1,s.35
[345] Taberi-Tefsir c.3,s.332, Kadı lyaz-Eşşifâ c.1,s.35.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/56-58.
[346] Ebû-Nuaym-Delâilünnübüwe c.1 ,s.22, Beyhakî-Delâilünnübüvve c. 1 ,s.291, Ebülferec ibn.Cevzi-Elvefa c.2,s.731, Muhyiddin b.Arabî-Muhadaratütebrar c.1,s.1O4, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.374, Hâkimden naklen Ebülfida-Tefsir c.2,s.253, Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.12,s.471.
[347] Ebû-Nuaym-Delâilünnübüwe c.1,s.22, Ebülferec İbn.Cevzî-Elvefa c.2,s.731, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdara c.1,s.1O4.
[348] Ebû Nuaym-Delâil c.1,s.22, Ebülferec İbn.Cevzî-Elvefa c.2,s.731 Muhyiddin b.Arabî-Muhâdara c.1,s.1O4.
[349] Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.29l, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.374, Hâkimden naklen Ebülfida-Tefsir c.2,s.253, Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.12,s.471.
[350] Ebû Nuaym-Delâil C.1.S.22, Beyhakt-Delâil c.1,s.291, Ebülferec İbn.Cevzî-Elvefa c.2,s.731, Muhyiddin b.Arabi-Muhâdara c.1,s.1O4, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.374, Hâkimden naklen Ebülfida-Tefsir c.2,s.253, E.bidâye ven-nihâye c.6,s.64
[351] Ebû-Nuaym-Delâil c.1 ,s.22, Beyhakî-Delâil c.1 ,s.291, Ebülferec İbn.Cevzî-Elvefa c.2,s.731, Muhiddin b.Arabî-Muhâdara c.1,s. 104, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.374, Hâkimden naklen Ebülfida-Tefsir c.2,s.253, Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.12,s.471
[352] Beyhakî-Delâil c.1 ,s.27O, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.27O, Hâkimden naklen Ebülfida-Tefsir c.2,s.263, Elbidaye vennihaye C.6.S.64, Diyar Bekri-Hamis c.1, s.22
[353] Ebû Nuaym-Delâil c.1,s.22, Muhyiddiin b.Arabî-Muhâdara c.1,s.1O4, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.374, Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.12,s.471, Diyar Bekrî-Hamîs c.1,s.22
[354] Zehebî-Tarihulislam c.1,s.374, Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.12,s.471, Diyar.Bekrî-Hamîs c.1,s.22
[355] Ebû Nuaym-Delâilünnübüvve c.1,s.22, Ebülferec İbn.Cevzî-Elvefa c.2,s.731, Muhyiddin b.Arabi-Muhadara c.1,s.104 Zehebî-Tarihulislam c.2,s.374
[356] Ebû-Nuaym-Delâilünnübüwe c.1,s.21-23, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.287-291, Ebülferec İbn.Cevzî-Elvefa c.2,s.729-731, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1,s.100-104, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.366-374, Hakimden nakil Ebülfida-Tefsir c.2,s.252-253, Diyar. Bekri-Tarihulhamîs c.1,s.22
[357] Dineveri-Kitabulahbar s.19, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.374
[358] Dineverî-Kitabulahbar s.18, 19 Ebû Nuaym-Delâil c.1,s.21-23 Beyhakî-Delâil c.1,s.287-291, Ebülferec İbn.Cevzî-Elvefa c.2,s.729-731, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdara c.1,s. 100-104, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.374, Hâkimden naklen Ebülfida-Tefsir c.2,s.252-253, Elbidaye vennihaye c.6,s.64, Diyar. Bekrî-Hamîs c.1,s.22
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/58-59.
[359] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38-39, Taberî-Tarih c.1,s.84, Mes´üdî-Murûcuzzeheb c.1,s.38
[360] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.33-34, İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.3,s.243, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.136, Hâkim-Müstedrek c.1,s.344-345. Heysemi-Mecmauzzevaid c.8,s.199
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/59-60.
[361] Malik-Muvatta´ c.1,s.1O8, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.3O, İbn.Ebî-Şeybe-Musannef c.2,s.15O, Ebu Davud-Sünen c.1,s.274, İbn.Mace-Sünen c.1,s.344, Darimi-Sünen c.1,s.3O7, Begavi-Mesabihussünne c.1,s.67
[362] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.28,29, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.299, Taberi-Tarih c.1,s.79, Salebi-Arais s.48, Deylemi-Firdevs c.3,s.269, Heysemî-Mecmuazzevaid c.8,s.206
[363] Ebülmünzir Hişam-Kitabül´esnam s.51, Salebi-Arais s.48, Yâkut-Mucemülbüldan c.5,s.367, Ebülfida´dan naklen Ebuttayyib-Şifâülgaram c. 1,8.442
[364] Salebi-Arais s.48, ibn.Esir-Kâmil c.1,s.52
[365] Zehebiden naklen Ebüttayyib-Şifaülgaram c. 1, s. 441.
[366] İbn Esir Kamil c. 1, s. 52.
[367] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.42, Salebi-Arais s.48, İbn Esir Kamil c. 1, s. 52.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/60-61.
[368] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.31, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd S.82., Hakim Müsterek c. 2, s. 544, İbn Asakir Tarih c. 2, s. 351, Ebulfida-Elbidayeye vennihaye c.1, s. 78.
[369] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.31, İbn Kuteybe-Maarif s.9, Hakim müstedrek c.2, s. 544, Ebu Nuaym delail, c.1, s. 21, İBN Asakir Tarih c.2 s. 351, Ebül FEREC İbn Cevzi-Elvefa c.2 s. 279, Muhyiddin b. Arabi Muhadaratülebrar c. 1 s.102, Mir Havend-Ravzatussafa Terceme s. 111.
[370] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.32, İbn Kuteybe-Maarif s.9, Mir Havend-Ravzatussafa Terceme s. 111.
[371] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.31, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd S.82., , İbn Kuteybe-Maarif s.9, Hakim müstedrek c.2, s. 544, Ebu Nuaym delail, c.1, s. 21, İBN Asakir Tarih c.2 s. 351, Ebül FEREC İbn Cevzi-Elvefa c.2 s. 279, Muhyiddin b. Arabi Muhadara c. 1 s.102, Ebulfida-Elbidayeye vennihaye c.1, s. 78, A. Aliyyülmuttaki ?Kenzulummal C. 12, s.469.
[372] Beyhaki-Delailünnübüvve c.1 s. 289, Zehebi-Tarihulislam c,2 s.368. Hakimden naklen Ebulfida- Tefsir c. 2, s. 252, Aliyyülmuttaki ?Kenzulummal C. 12, s.468-469.
[373] Mir Havend-Ravzatussafa Terceme s. 111.
[374] İbn Kuteybe-Maarif s.9, Beyhaki-Delailünnübüvve c.1 s. 289, Zehebi-Tarihulislam c,2 s.368, Ebulfida- Tefsir c. 2, s. 252, Aliyyülmuttaki ?Kenzulummal C. 12, s.468-469.
[375] Beyhaki-Delail c.1, s. 289, Zehebi-Tarihulislam c,2 s.368, Ebulfida- Tefsir c. 2, s. 252, Aliyyülmuttaki ?Kenzulummal C. 12, s.469.
[376] İbn Kuteybe-Maarif s.9, Beyhaki-Delail c.1, s. 289, Zehebi-Tarihulislam c,2 s.368, Ebulfida- Tefsir c. 2, s. 252.
[377] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.35, Taberi tarih, c.1, s. 63, İbn Esir Kamil c. 1, s. 39.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/61.
[378] Araf: 3, 27, 35, 127, İsra, 70, Yâsin: 60.
[379] Nisa:1.
[380] Araf: 27.
[381] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.435, Buharî-Sahih c.4,s.1O5, c.5,s.225, Müslim-Sahih c.1,s.184, Tirmizi-Sünen c. 1,8.622
[382] İbn.İshak, İbn.Hişam-Sîre c.4,s.54, İbn.Sa´d-Tabakat c.2,s.143, Tirmizi-Sünen c.5,s.389, Taberi-Tarih c.3,s.12O, jbn.Kayyım-Zadülmaad c.2,s.184, İbn.Seyyid-Uyunüleser c.2,s.l78, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.4,s.3O1, ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.2,s.45
[383] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.192, Ebû Davud-Sünen c.3,s.318
[384] Necm: 3
[385] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2, s.244 Buharî-Sahih c.7,s.125, Müslim-Sahih c.4,s.2183, Deylemi-Elfirdevs c.2,s.186
[386] Zâriyat: 56
[387] Bakare: 30-33
[388] Hıcr: 28-30
[389] Tîyn: 4
[390] Nur: 45
[391] Ârâf: 172-173
[392] Meryem: 1-58
[393] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/61-64.
XXX
| ;">Şis (Şit) Aleyhisselam |
|
Şis Aleyhisselâmın Soyu:
Şis Aleyhisselâmın Babası: Âdem Aleyhisselâm, Annesi de, Hz. Havvâ´dır.[1]
Şis Aleyhisselâmın Doğuşu:
Âdem Aleyhisselâmın oğlu Kabil, kardeşi Hâbil´i kıskanarak öldürdükten beş yıl sonra[2], Şis (Hibetullâh) Aleyhisselâm[3] doğdu.
Cebrail Aleyhisselâm, Hz. Havva´ya: "Allah, bunu (Şis´i), sana, Hâbil´in yerine verdi" dedi.[4] (Hibetullâh)a: Arabcada Şes, Süryancada Şas, İbrancada Şis denir.[5] Şis Aleyhisselâm, doğunca, Âdem Aleyhisselâm da:
"Bu, Hibetullâh´dır (Allah´ın Hibesidir) demiş ve Hâbil´den dolayı yemin etmiştir.[6]
Alınlardan Alınlara Geçen Peygamberlik Nuru:
Hz.Havva, Şis´e hâmile olunca, alnında parıldamağa başlayan Nûr, Şis´i doğurduğu zaman, onun alnına geçmişti.
Âdem Aleyhisselâm, bundan, Şis´in kendisinden sonra, yerini tutacağını anlamıştı.[7]
Şis Aleyhisselâmın alnında parlayan Peygamberlik Nûr´u, zevcesine, oğlu Enuş doğduğu zaman da, Enuş´un alnına, ondan da, oğlu Kaynanın alnına geçmiş, asırlar boyunca, alından alına geçmiş durmuş ve nihayet, Abdulmuttalibden Abdullâh´a, ondan da, Muhammed Aleyhisselâma geçip son temelli sahibinde karar kılmıştır.[8]
Şis Aleyhisselâmın Bazı Faziletleri Ve Peygamberliği:
Şis Aleyhisselâm; Âdem Aleyhisselâmın oğullarının en ulusu, en üstünü, Âdem Aleyhisselâma, en sevgilisi ve ona, en çok benzeyeni idi.[9]
Âdem Aleyhisselâm; vefatından on bir gün önce[10], Şis Aleyhisselâma:
"Ey oğulcuğum! Sen, benden sonra, Halîfem´sin!" diyerek vazifesini takva üzere yürütmesini tavsiye etti.[11]
Onu, bir Vasiyetname ile yerine Vekil bıraktı.[12]
Bunu, Kabil´den ve Kabil oğullarından gizli tutmasını, ona emretti.[13]
Gece ve gündüz saatlerini ve her mahlukun, Allâha, hangi saatlerde, ne gibi ibadetler yaptıklarını bildirdi.
Vuku bulacak Tufan hakkında da, bilgi verdi.[14]
Âdem Aleyhisselâm; Kabil oğullarının zina ve içkiye düştüklerini, bozulduklarını görünce de, Şis Aleyhisselâmın oğullarına da, Kabil oğullarile evlilik bağlantısı kurmamalarını tavsiye etti.[15]
Yüce Allah; Âdem Aleyhisselâma, yirmi bir[16], Şis Aleyhisselâma da, yirmi dokuz sahife indirip[17] Şis Aleyhisselâmı, bu elliyi bulan sahifelere göre[18] hareket ve amel etmekle mükellef kıldı.[19]
Yüce Allah´ın; Âlâ sûresinin on sekizinci âyetinde andığı Suhufu Ûlâ, Hibetul-lâh Sis b.Âdem Aleyhisselâm ile İdris Aleyhisselâm´a indirilmiş olan Sahi-fe´lerdi.[20]
Peygamberlik, Din, İbâdet ve Yüce Allah´ın Hak ve Şeriatlarına göre hareket, Şis Aleyhisselâm´da ve oğullarında bulundu.
Şis Aleyhisselâmın yurdu, Dağın başında; Kabil oğullarının yurdu ise, vadinin altında idi.[21]
Şis Aleyhisselâm; Allah´ı, takdis ve tenzihden geri durmaz, kavmına da; Allah´ın buyruklarını yerine getirmemekten sakınmalarını, Allah´ı, her türlü noksan, eksik sıfatlardan uzak tutmalarını ve dâima iyi işler işlemelerini emrederdi.
Bunun için, Şis oğulları ve kadınları arasında ne düşmanlık, ne kıskançlık olur, ne kin tutulur, ne suçlama yapılır, ne yalan söylenir, ne de, boş yere yemin edilirdi.
Onlardan, her hangi biri, yemin etmek istediği zaman, ancak: "Hâbil´in kanı üzerine yemin olsun ki!" derdi.[22]
Âdem Aleyhisselâm´dan sonra, oğullarından, Kabe´nin onarımını ilk defa, taşla ve çamurla yapan da, Şis Aleyhisselâm idi.[23]
Şis Aleyhisselâm; vefat edinceye kadar, Mekke´de kalmaktan Hacc ve Umre yapmaktan geri durmadı.[24]
Şis Aleyhisselâmın Vefatı:
Şis Aleyhisselâm; vefat edeceği sırada, yerine oğlu Enuş´u bırakıp ona; Âdem Aleyhisselâmın, tâbut içindeki cesedini, korumasını, Allah´ın buyruklarını yerine
getirmemekten sakınmasını ve kavmına da, bunu ve Allah´a güzelce ibâdet etmelerini emr etmesini emr etti.
Oğullarına Bereket duası yaptı.
Oturdukları mukaddes dağdan inmemeleri, çocuklarının da, oradan inmelerine engel olmalarını ve lanetlenmiş Kabil´in çocuklarile düşüp kalkmamaları hakkında da, Hâbil´in kanı üzerine and verdi. Sonra, vefat etti.[25] Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere selâm olsun!
Şis Aleyhisselâm, vefat ettiği zaman, dokuz yüz on iki yaşında idi.[26] idris Aleyhisselâm da, o zaman yirmi yaşında bulunuyordu.[27]
Şis Aleyhisselâmın oğlu Enuş, babasının cesedini özel ağaç zamkı ile ve dar-çın gibi kokan ağacın kokusu ile kokuladı.[28]
Şis Aleyhisselâmın cenaze namazını; oğulları, oğullarının oğulları ile kızları ve kızlarının oğulları gelip kıldılar.[29]
Âdem Aleyhisselâmın oğullarından, Şis Aleyhisselâmdan başkasının nesli devam etmeyip kesilmiş, Şis Aleyhisselâm, böylece, Ebülbeşer olan Âdem Aleyhisselâmla birlikte[30], bütün insanların soylarının varıp dayandığı Soy direği ol-muştur.[31]
Şis Aleyhisselâmdan sonra, bütün Şis oğullarının nesebleri, Şis Aleyhisselâ-ma ulaşmadığı gibi, İdris Aleyhisselâma kadar da, onlarda Vahy ve Peygamberlik te, bulunmamıştır.[32]
Rivayete göre: Şis Aleyhisselâm da, Mekke dağlarından Ebû Kubeys dağındaki mağaraya gömülen Ebeveyninin yanına gömülmüştür.[33]
Şis Aleyhisselâmla İdris Aleyhisselâm Arasındaki Soy Direği Atalar :
Şis Aleyhisselâmdan sonra, oğlu Enuş, Babasının ve Dedesinin vasiyetini korudu.
Allah´a, en güzel şekilde ibadet etti.
Kavmine de; Allah´a, güzel şekilde ibâdet etmelerini emr etti.[34]
Yer yüzünde ilk kez hurma ağacı diken, Enuş idi.[35]
İlk kez, Sadaka veren ve vermeyi teşvik eden de, o idi.[36] Enuş, vefat edeceği sırada, bütün oğulları için Bereket duası yaptı.
Onları, oturdukları mukaddes dağlarından aşağıya inmekten ve içlerinden hiç bir kimsenin, lanetlenmiş Kabil´in oğullarile düşüp kalkmasına meydan vermekten nehy etti.
Oğlu Kaynan´ı da, yerine bıraktı ve kendisini Âdem Aleyhisselâmın, tâbut içindeki cesedi ile de, ilgilenmekle görevlendirdi.
Onun yanında namaz kılmalarını ve Allâhı, çokça takdis etmelerini emr ettikten sonra, vefat etti.
Vefat ettiği zaman, dokuz yüz altmış beş yaşında idi.[37] Enuş´un alnında peygamberlik Nuru parıldardı.[38] Hâbil´in katili Kabil de, onun zamanında öldürülmüştür.[39]
Enuş´un oğulları ve oğullarının oğulları Kaynan, Mehlâil, Yerd, Uhnuh (İdris), Mettu Şelah ile kadınları ve onların oğulları toplanıp Enuşun cenaze namazını kıldılar.
Kaynan; latîf, müttakî ve Allah´ı çok takdis edici bir zat idi.
Kavmim; Allah´a itaat ve güzelce ibadet etmeye, Âdem ve Şis Aleyhisselamla-rın vasiyetlerini tutmaya davet ve teşvik etti.[40]
Kaynan´ın alnında da, Peygamberlik Nûr´u, parıldardı.[41] Kaynan, vefat edeceği sırada, oğulları için, Bereket duası yaptı.
Aralarından, hiç bir kimsenin, oturdukları mukaddes dağdan, lanetlenmiş Kabil oğullarının yanına inmemeleri için, onlara, Hâbil´in kanı üzerine-and verdi.
Yerine, oğlu Mehlâil´i, bıraktı.[42]
Kaynan, dokuz yüz yirmi yaşında vefat etti.[43]
Kaynan vefat edince; oğulları ve oğullarının oğulları Mehlâil, Yerd, Mettu Şe-lah ve lemek ile kadınları ve onların oğulları toplandılar, Kaynan´ın üzerine, cenaze namazı kıldılar.
Mehlâl; zamanında Âdem oğullarının Seyyid´i ve Ulu kişisi idi.[44]
Mehlâil; kavmini, Yüce Allah´a ibâdet ve tâata devam ettirdi. Onlara, Babasının vasiyetini, yerine getirtti.
vefatı yaklaştığı sırada Mehlâil; oğlu Yerd´i, kendisine halef tayin ve Âdem Aley-hisselâmın tâbutunu, ona vasiyet etti.[45]
İlimleri öğretti. Âlemde cereyan edecek şeyleri haber verdi.
Âdem Aleyhisselâma indirilmiş olan (Hükümdarların Sırrı) kitabı Mehlâil´de bulunuyordu. [46]
Mehlâil, sekiz yüz doksan beş yaşında vefat etti.[47]
Mehlâil´in vefatından sonra, yerine geçen oğlu Yerd; imanlı, tam amelli, kendisini, Allah´a ibadet ve tâata vermiş, gece, gündüz çok çok namaz kılan bir zat idi.[48]
Kabil oğullarında, ötedenberi içki, zina düşkünlüğü[49], hayasızlık ve ateşe tapmak gibi türlü kötülükler vardı.
Çeşid çeşid çalgı âletleri de, edinmişlerdi.[50]
Kadın, erkek, genç, ihtiyar, sık sık toplanıp davul, düdük, zurna, def çalarlar, güler, oynarlar, nâra atarlardı.
Hattâ, onların seslerini, dağda oturan Şis oğullarından bazıları duyarlardı. Onların, bu meclislerine, gençlerinden ziyade, yaşlılar, düşkündüler. Günah olan her kötülüğü işlemekte birleşmişlerdi.
Zaman, uzayınca, Şis oğulları da, aralarında gereğini titizlikle yerine getire geldikleri Ahd ve mîsaklarını bozdular.[51]
İçlerinden, yüz erkek, oturdukları mukaddes dağlarından inip amuca oğullarının, ne yaptıklarını görmek istediler.[52]
Yerd b.Mehlâil, bunu, haber alınca, hemen yanlarına vardı. Onlara "Allah aşkına yapmayınız!" dedi.
Atalarının bu husustaki vasiyetini ve kendilerinin, Hâbil´in kanı üzerine, yaptıkları And´ı hatırlattı.[53]
Kendilerine, va´z ve nasihatta bulundu ise de, dinlemediler.[54] Oğlu Uhnuh (İdris Aleyhisselam), ayağa kalkıp:
"İyi biliniz ki: içinizden, kim Babamız Yerd´i, dinlemeyerek dağımızdan inerse, biz de onun bir daha dağımıza çıkmasına meydan vermeyiz!" dedi.
Fakat, onlar, yine de, inmekten başkasına yanaşmadılar.[55] Dağdan, Kabil oğullarının yanına indiler.
Kabil oğullarının kadınları, Şis oğullarını yanlarında tutup bırakmadılar.
Bundan sonra, Şis oğullarından yüz kişilik ikinci bir erkek kafilesi daha "Kardeşlerimiz, ne yapıyorlar?" diyerek dağdan, onların yanına indiler.
Onları da, Kabil oğullarının kadınları tutup bırakmadılar.
Daha sonra, bütün Şis oğulları, dağdan, onların yanına indiler.
Azgınlık ve onlarla evlilik yapıldı, birbirlerine karıştılar.
Kabil oğulları, yeryüzünü dolduracak kadar çoğaldılar.
Fakat, Tufanda hepsi boğulup yok oldular.[56]
Yerd b.Mehlâil, vefat edeceği sırada, oğulları için, Bereket duası yaptı.
Onları; oturdukları mukaddes dağdan aşağıya inmekten nehy etti.
"Siz, her halde, er geç aşağı yere ineceksinizdir.
İçinizden, hanginiz, en son inecek olursa, Atamız Âdem´in, içinde cesedi bulunan tâbutunu, indirsin. Sonra da, bize tavsiye edildiği gibi, onu, arzın ortasına yerleştirsin." dedi.
Oğlu Uhnuh´u (İdris Aleyhiselâmı) yerine bırakıp Kenz mağarasında namaz kılmaktan ayrılmamasını, ona emr etti.
Yerd b.Mehlâil, vefat ettiği zaman, dokuz yüz altmış iki yaşında idi.
Yerd b.Mehlâil, vefat edince, oğulları ve oğullarının oğulları Uhnuh, Mettu Şe-lah, Lemek ve Nuh Aleyhisselâmlar toplandılar. Babalarının üzerine, cenaze namazı kıldılar.[57]
Âdem Oğulları Arasında Putperestlik Ne Zaman Ve Nasıl Başladı?
Rivayete göre: Kabil, kardeşi Hâbil´i öldürünce, Babası Âdem Aleyhisselâm'dan korkarak Yemen´e kaçtı.
Şeytan, ona:
"Hâbil´in kurbanını ateşin yakması ve kurbanının kabul olunması, onun, ateşe hizmet ve ibadet etmesi yüzündendi.
Sen de, öyle yap!" diye telkinde bulundu.
Bunun üzerine, Kabil, bir ateş evi yapıp içinde ateş yakarak ona tapmağa başladı.[58]
Put, ağaçtan veya altun veya gümüşten insan şeklinde yapılırsa, ona: Sanem, taştan yapılırsa, ona da, Vesen denir.[59]
Şis oğulları, önceleri gelir, Âdem Aleyhisselâmın Nevz veya Bevz dağındaki mağarada bulunan cesedini, ziyaret eder ve ona, tazimde bulunurlar, kendisi için, Allâhdan rahmet dilerlerdi.[60]
Kabil b.Âdem oğullarından bir adam:
"Ey Kabil oğulları! Şis oğulları, Âdemin cesedinin çevresinde dönüp dolaşarak ona tazimde bulunuyorlar.
Sizin ise, böyle bir şeyiniz yok!" dedi, ve onlar için bir put yonttu. Tarihde ilk put yapan adam, bu, oldu.[61]
Kur´an-ı kerimde Vedd, Süva´, Yağus, Yauk ve Nesr diye adları anılan putlar[62], rivayete göre: Âdem Aleyhisselâmın oğulları[63] veya oğullarının oğulları idiler.[64]
Bunlar, iyi amelli kişilerdi.[65] Halk, bunlara uyarlardı.[66]
Süva´ın, Şis Aleyhisselâmın oğlu olduğu, Yağus, Yauk ve Nesr´in de, Süva´ın oğulları oldukları da, rivayet edilir.[67]
Bunlar, öldükleri zaman, adamları:
"Kâşke, onların suretlerini, bize bir yapan olsaydı da, kendilerini hatırladıkça, bizi, ibadete teşvik etmiş olurdu." dediler.[68]
Onlara, yakınları, çok ağladılar. Kabil oğullarından bir adam:
"Ey kavmim![69] Ben, can vermeye güç yetiremem amma, size, onların suretlerine göre beş tane put yapsam, yontsam olmaz mı?" dedi.
Onlar da: "Olur!" dediler.
Bunun üzerine, Kabil oğullarının put yapıcısı, onlar için, Vedd, Süva´, Yağus, Yauk ve Nesr´in suretlerine göre beş tane put yonttu, dikti.
Adlarına put dikilenlerin kardeşleri, amucaları ve amuca oğulları gelip bu putların çevrelerinde koşarak dolaşırlar ve onlara tazimde bulunurlardı.
O asır, böylece geçti.
Yerd b.Mehlâil b.Kaynan b.Enuş, b.Şis, b.Âdem zamanında da, böyle yapıldı.[70]
Bazı kîmseter, İslâmiyetten döndü.[71]
İkinci asır gelince, bu putlara, ilk çağdakinden daha çok tazimde bulundular.
Üçüncü asır gelince:
"Bizden öncekilerin şu putlara tazimleri, ancak, Allah katında, şefaat etmelerini umdukları içindi!" diyerek onlara tapmağa başladılar, küfürlerini artırdılar.
Bunun üzerine, Yüce Allah, onlara İdris Aleyhisselâmı, Peygamber olarak gönderdi.
İdris Aleyhisselâm, onları, putlara tapmaktan men ve Yüce Allâha ibadete davet etti.[72]
Fakat, onlar, İdris Aleyhisselâmı, yalanladılar. Yüce Allah da, onu, yüksek bir Makama kaldırdı.
Putperestlik, Nuh Aleyhisselâmın zamanına kadar artmakta devam etti. Yüce Allah, Nuh Aleyhisselâmı, Peygamber gönderdi. Nuh Aleyhisselâm, onları, Yüce Allâha ibadete, uzun zaman davet etti. Fakat, onlar, Nuh Aleyhisselâma karşı koydular ve kendisini, yalanladılar.[73]
Nuh Aleyhisselâm, onlarla başa çıkamayınca, kendisini ve yanındaki Mü´min-leri, onlardan kurtarması için, Allah´a dua etti.(70)
Yüce Allah da, onları, Tufan suyunda boğdu.[74] Tufan suları, Nevz veya Bevz dağından beş putu sürükleyip yere indirdi. Suların, şiddetli akışları, onları, ülkeden ülkeye sürükledi. Nihayet, Cüdde toprağına attı. Sonra, sular, çekildi.
Esen rüzgârlar, putların üzerine toprak yığdı.[75]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] İbn.İshak, İbn.Hişam-Sîre c.1,s.3, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.39, Belâzürî-Ensabüleşraf c.1,s.3, İbn.Kuteybe-Maarif s.10, Dineverî-Kitabülahbar s.1, Yâkubî-Tarih c.1,s.8, Taberî-Tarih c.1,s.76.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/67.
[2] Taberî-Tarih c.1,s.76, Sâlebî-Arâis s.47, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.47
[3] İkiz olarak değil, yalnız olarak (Mir Hâvend-Ravzatussafa. Terceme s.115)
[4] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.37, Taberî-Tarih c.1,s.76, Sâlebî-Arâis s.47 İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.354
[5] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.37, Taberi-Tarih c.1,s.76, İbn.Asâkir-Tarih c.6,s,354
[6] Belâzürî-Ensabüleşraf c.1,s.3
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/67.
[7] Mes´ûdî-Murûcuzzeheb c.1,s.37
[8] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.38-39
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/67-68.
[9] ibn.Kuteybe-Maarif s.10, Yâkubî-Tarih c.1,s.7, Mir Hâvend-Ravzat Terceme s.115
[10] Taberî-Tarih c.1,s.79, Salebî-Arâis s.47, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.49
[11] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.359
[12] Taberî-Tarih c.1,5.79, Mesûdî-Murucuzzeheb c.1,s.49
[13] Taberî-Tarih c.1,s.79, Sâlebî-Arâis s.47, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.49
[14] Taberî-Tarih c.1 ,s.76, Sâlebî-Arais s.47, İbn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.47 Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1 ,s.98, Mir Hâvend-Revzatussafa Terceme s. 115
[15] İbn.Sa´d Tabakat c.1,s.39, Taberî-Tarih c.1,s.84, İbnünnedûn-Fihrist s.39
[16] On sahife indirildiği rivayeti de, vardır. (Taberî-Tarih c. 1 ,s. 161, Ebû Nuaym-Hilyetülevliya c. 1 ,s. 167, Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.245, Sâlebî-Arâis s.100, Fahrurrazî-Tefsir c.31,s.15O, İbn.Asakir Tarih c.6,s.357, Ebüssuud-Tefsir c.9,s.143-Aliyyülmüttakî-Kenzür Ummal c.16,s.132)
Taberî-Tarih c.1,s.75, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.40, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.47
[17] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.4O, Ahbaruzzeman s.86. ibn Nedîm-Fihrist s.39
[18] İbn.Kuteybe-Maarif s.10, Taberî-Tarih c.1,s.76, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.47, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.99
[19] Taberî-Tarih c.l,s.81, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.54
[20] Taberî-Tarih c.1,s.86
[21] Mes´ûdî-Ahbaruzzeman s.86
[22] Yâkubî-Tarih c.1,s.8
[23] lbn.Kuteybe-Maarifs.10, Taberî-Tarihc.1,s.81, İbn.Esîr-Kamilc.1,s.54, Mir Hâvend-Ravzatussafatercemes.115
[24] Taberî-Tarih c.1,s.81, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.54
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/68-69.
[25] Yâkubî-Tarihc.1,s.8
[26] Ibn.Kuteybe-Maarif s.10, Yâkubi-Tarih c.1,s.8, Mes´ûdî-Murûcuzzeheb c.1,s.39, İbn.Asakir-tarih c.6,s.36O, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.54
[27] ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.359-360
[28] ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.260
[29] Yâkubî-Tarih c.1,s.8, Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.86
[30] Taberî-Tarih c.1,s.76,83, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.56, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.98
[31] ibn.Kuteybe-Maarif s.10, Taberî Tarih c.1 ,s.76, İbn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.47-4§, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1 ,s.98
[32] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.87
[33] Zehebî´dan naklen Ebüttayıb.-Şifâülgaram c.1,s.442
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/69-70.
[34] Yakubî-Tarih c.ı, s.8.
[35] Süheylî-Ravdulünüf c.1,s.81, Mir Hâvend-Ravzatussafa terceme s.117
[36] Mîrhand-Rayzatussafa Tercemesi s. 117.
[37] Yâkubî-Tarihc.1,s.8-9
[38] Me´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.38
[39] Yâkubî-Tarih c.1,s.8, Mesûdî-Murucuzzeheb c.1,s.39.
[40] Yâkubî-Tarih C.1.S.9
[41] Mes´ûdî-Murucuzzeheb C.1.S.39
[42] Yâkubî-Tarih c.1,s.9, Dineverî-Elahbar s.1
[43] Yâkubî-Tarih c.1,s.9, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.39
[44] Dineverî-Kitabül´ahbar s.1
[45] Yâkub-ı Tarih c.1,s.10
[46] Mes´ûdî Ahbaruzzaman s.87
[47] Yâkubî-Tarih c.1,s.10, Mes´üdî-Ahbaruzzaman s.87
[48] Yâkubî-Tarih c.1,s.10
[49] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.38, Taberî-Tarih c.l.s.84, Salebi-Arais s.47
[50] Sâlebî-Arâis s.47
[51] Yâkubî-Tarih c.1 ,s.10-11
[52] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.39, Yâkubî-Tarih c.1,s.11, Taberî-Tarih c.1,s.84
[53] Yâkubî-Tarih c.1,s.11
[54] Taberî-Tarih c.1,s.83, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.57
[55] Yâkubî-Tarih c.1,s.11
[56] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.39, Taberî-Tarih c.1,s.84
[57] Yâkubî-Tarih c.1,s.11
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/70-73.
[58] Taberî-Tarih c.1,s.82, Sâlebî-Arais s.47, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.36
[59] Ebülmünzir Hişam-Kitüblasnam s.53
[60] Ebülmünzir Hişam-Kitabülasnam s.50
[61] Ebülmünzir Hişam-Kitabülasnam s.51, Yâkut-Mûcemülbüldan c.5,s.367
[62] Nuh: 23
[63] Ebülfida-Tefsir c.4,s.426, Diyar.Bakrî-Hamis c.2,s.97
[64] Taberî-Tefsir c.23,s.99
[65] Ebülmünzir Hişam-Kitabülasnam s.51, Taberî-Tefsir c.29,s.99, Ebülferec İbnülcevzî-Tabsıra c.1,s.35
[66] Taberî-Tefsir c.29,s.99
[67] Zürkam-Mevahibüttedünniye Şerhi c.2,s.348
[68] Taberî-Tefsir c.29,s.99
[69] Taberî-Tefsir c.29,s.99, Ebülferec İbn.cevzî-Tabsıra c.1,s.35
[70] Ebülmünzir Hişam-Kitabülasnam s.51-52, Yâkut-Mûcemülbüldan c.5,s.367
[71] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.39, Taberî-Tarih c.l,s.85, Ibn.Esfr-KâmıY c.t,s.29
[72] Ebülmünzir Hişam-Kitabülasnam s.52, Ebülferce-Tabsıra c.1,s.35, Yâkit-Mucemülbüldan c.5,s.367
[73] Ebülmünzir Hişam-Kitabülasnam s.52-53, Yâkut-Mücemülbüldan c.5,s.367 70)Şuarâ: 118
[74] Nuh: 25
[75] Ebülmünzir Hişam-Kitabülasnam s.53, Yâkut-Mucemülbüldan c.5,s.367
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/73-75
.
| ;">İdris Aleyhisselam |
|
İdris Aleyhisselâmın Soyu:
İdris (Ahnuh veya Unhuh veya Hanuh) b.Yerd (yahud Yarid)b.Mehlâil b.Kaynarı (yahud Kaynen) b.Enuş, b.Şis, b.Âdem Aleyhisselâm.[1]
İdris Aleyhisselâma İdris Denilmesinin Sebebi:
İdris Aleyhisselâma; Yüce Allâhın kitabından ve İslam Dininin Sünnetinden[2], Kitaplardan, Âdem ve Şis Aleyhisselamların Sahifelerinden[3] çok çok ders yaptığı için[4] İdris adı verildiği rivayet edilir.[5]
İdris Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
İdris Aleyhisselâm; beyaz tenli[6], uzun boylu, büyük karınlı, geniş göğüslü[7], kaba Sakallı, İri kemikli, güzel yüzlü İdi.[8]
Yürürken, adımını, kısa atar[9], önüne bakardı.[10]
Vücudu, az kıllı, başı, çok saçlı idi. Vücudunda, yaratılıştan beyaz bir nokta vardı.[11] Sesi, ince ve konuşması mülayimdi.[12]
İdris Aleyhisselâmın Özelliklerinden Bazıları:
İdris Aleyhisselâm; Âdem Aleyhisselâmdan sonra[13], kalemle ilk kez yazı yazan [14],
İlk kez yıldızlar ve hisab ilmini gözden geçiren zat idi.[15]
Geçmiş devirlerin bütün ilimleri kendisinde toplanmıştı.[16]
Bütün ilimler kendisine öğretilmiş, Şis Aleyhisselâmdan sonra hiç kimseye gizli ilimlerin Mushafı da ona teslim edilmişti.[17]
Kendisi terzi idi..[18]
İlk kez, iğne ile dikiş diken[19], ilk kez elbise dikip giyen de İdris Aleyhisselâmdı.
Halbuki, ondan önceki insanlar, hayvanların derilerini giyerlerdi[20]
Babası Yerd b. Mehlâil, İdris Aleyhisselâmı yerine bıraktığı ve kavmin oturdukları mukaddes dağdan , Kabil oğullarının yanına inmemeleri için[21] yaptığı va?z ve nasihata kulak asamadıkları zaman[22] İdris Aleyhisselâm, ayağa kalkıp onlara:
?İyi biliniz ki: içinizden kim Babamız Yerd?i , dinlemeyerek dağımızdan inerse, biz, onun bir daha dağaımıza çıkmasına meydan bırakmayacağız!? demiş, fakat onlar, dağdan inmekten başkasına yanaşmamışlar, inecekleri yere inmişler, Kabil oğullarının kadınları ile düşüp kalkmışlardır.[23]
İdris Aleyhisselâm, çok ibadet edici bir zat idi. Kendisinin, bir günde yükselen ameline, zamanındaki Âdem oğullarını bir ayda yükselen amelleri denk gelmezdi.[24]
İdris Aleyhisselâmın Peygamberliği, Mücadele Ve Mücâhedesi:
Âdem, Şis Aleyhisselâmlardan sonra[25], İdris Aleyhisselâma , Yüce Allah tarafından peygamberlik verildi.[26]
Ve kendisine otuz sahife indirildi.[27]
İdris Aleyhisselâm; kavmini, putlara tapmaktan men ve yüce Allaha ibadete davet etti.
Fakat, onlar, onu, yalanladılar.[28]
İdris Aleyhisselâm; Şis oğullarından olan kavmim yanına çağırıp onlara, öğütler vermiş, Yüce Allâha itaat, Şeytana ise, isyan etmelerini ve Kabil oğulları ile düşüp kalkmamalarını emr etmiş ise de, onlar, dinlememişler[29], Kabil oğullarının yanına, birbiri ardınca, kafile kafile inmeğe başlamışlar[30], İdris Aleyhisselâmın dâvetine, ancak, bin kişi icabet etmiştir.[31]
İdris Aleyhisselâm, ilk kez, Allah yolunda Kabil oğulları ile savaşmış, onlardan esirler alıp âzad etmiştir.
İdris Aleyhisselâm; göğe yükseltilmeden önce, oğlu Mettu Şelah´ı, kendisine Halef ve Ev halkına Vasi tayin etti.
Yüce Allah´ın; Kabil oğullarını, onlarla düşüp kalkanları ve onlara meyi edenleri azaba uğratacağını bildirdi ve kendilerini, onlarla düşüp kalkmaktan nehy etti.[32]
Allâha ibadette İhlaslı olmalarını, doğruluk ve yakîn üzere amel etmelerini tavsiye etti.[33]
Bundan sonra, Yüce Allah, İdris Aleyhisselâmı, pek yüce bir yere kaldırıp yükseltti. [34]
O zaman, kendisi, yüz altmış beş yaşında idi.[35] Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere Selâm olsun![36]
Cehennem Ve Cennetin İdris Aleyhisselâma Gösterilişi:
Hz.Ümmü Seleme´nin, bildirdiğine göre:
İdris Aleyhisselâm, Ölüm Meleğinin dostu idi. O´ndan, Cennet´i ve Cehennem´i, kendisine göstermesini istedi.
O da, onu, yükseltti.
İdris Aleyhisselâm, Cehennem´i görünce, ondan korktu. Az kalsın bayılacaktı.
Ölüm Meleği, onun üzerine kanadını gerip:
"Gördün onu, değil mi?" dedi.
İdris Aleyhisselâm:
"Evet! Bu güne kadar, onu, hiç görmemiştim!" dedi.
Ölüm Meleği, Cennet´i görünceye kadar onu götürüp Cennet´e girdi ve jdris Aleyhisselâma:
"Cennet´i de, gördün değil mi?" dedi. İdris Aleyhisselâm:
"Evet! Vallahi, burası, Cennet´tir!" dedi.
Ölüm Meleği:
"Haydi, gördüğüne git!" dedi.
idris Aleyhisselâm:
"Nereye gideyim?" diye sordu.
Ölüm Meleği:
"Nerede olmak istersen, oraya git!" dedi.
İdris Aleyhisselâm:
"Hayır! Vallahi, ben, oraya girdikten sonra, çıkmam!" dedi.
Ölüm Meleğine:
"Sen, onu, oraya koyma! oraya girince, hiç kimse için, bir daha oradan çıkmak yoktur!" denildi.[37]
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâmın Mîrac Gecesinde İdris Aleyhisselâmla Selamlaşması:
Peygamberimiz Aleyhisselâm, Miraç gecesinde, Cebrail Aleyhisselâmla birlikte dördüncü kat göğe yükseldiği zaman, orada, İdris Aleyhisselâmla karşılaştı.
Cebrail Aleyhisselâma:
"Kim bu?" diye sordu.[38]
Cebrail Aleyhisselâm:
"Bu, İdris (Aleyhisselâm)dır! Selâm ver ona!" dedi.
Peygamberimiz, selâm verdi.
O da, peygamberimizin selâmına mukabele ettikten sonra:
"Hoş geldin, safa geldin sâlih kardeş, sâlih Peygamber!" dedi ve hayır dua etti.[39]
İdris Aleyhisselâmla Nuh Aleyhisselâm Arasındaki Soy Direği Atalar:
İdris Aleyhisselâmdan sonra, oğlu Mettu Şelah; Yüce Allâha ibadet ve tâata devam etti.[40]
Kendisi; ata binip savaşmakta Babasını örnek edinen[41] ve Allâha tâat ve ibadet olan günlük amellerinde de, Baba ve Atalarının yolunu tutan mübarek bir Zat idi.[42]
Alnında peygamberlik nuru parıldardı.[43]
Mettu Şelah, vefat edeceği sırada, oğlu Lemek´i, yerine bıraktı ve Allah´a tâat ve ahidleri korumak gibi Atalarının, kendisine tavsiye etmiş oldukları ve kendisinin de, yerine getirmiş olduğu şeyleri ona da, tavsiye etti ve dokuz yüz on yedi yaşında vefat etti.[44]
Lemek b.Mettu Şelah da, Allâha ibâdet ve tâata devam etti.[45]
Kavmim, öğütledi ve onları, Kabil oğullları ile düşüp kalkmaktan nehy etti.
Kavmi ise, Lemek´in sözünü dinlemediler. Hepsi, oturdukları dağdan, Kabil oğullarının yanına indiler.[46]
Şis oğulları, Kabil oğullarının kızları ile düşüp kalktıkları zaman, Cebâbire diye anılan Zorbalar doğdu ve çoğaldı.
Lemek; ölüm döşeğine düştüğü zaman, oğlu Nuh Aleyhisselâmla torunları Sam, Ham ve Yâfes´i ve onların kadınlarını yanına çağırdı.
Dağda, Şis oğullarından sekiz candan başka kimse kalmamış, hepsi, Kabil oğullarının yanına gitmişlerdi.
Lemek, yanına gelenler için, Bereket duası yaptı ve ağladı: "Demek, Cinsimizden, şu sekiz candan başka kimse kalmamış!
Âdem ve Havva´yı yaratan, sonra, o ikisinden çocuklarını çoğaltan Allâh´dan dilerim ki: sizi, şu kötü kadın hastalığından korusun!
Çocuklarınızı, yer yüzünü dolduracak kadar çoğaltsın!
Size, Atamız Âdemin bereketini versin!
Oğullarınıza Hükümdarlık nasîb etsin![47]
Ey Nuh! Bildiğin gibi, şuracıkta, bizden başka kimse kalmamıştır.
Sakın bundan ürkme ve şu günahkâr kavmin ardına düşme![48]
Öldüğüm zaman, beni, Kenz mağarasının içine koy!
Allah, Gemiye binmeni irâde buyurduğu zaman, Babamız Âdemin Cesedini de, yükle ve Gemiden inerken de, yanında indir.
Onu, Gemide, üst katın ortasına koy.
Sen ve oğulların, Geminin şark tarafında bulununuz.
Kadının ve oğulların da, geminin garp tarafında bulunsunlar.
Fakat, Âdemin cesedi, aranızda bulunmalıdır.
Ne siz kadınlarınıza tecavüz edeceksiniz, ne de, kadınlarınız size tecavüz edecekler.
Gemiden çıkıncaya kadar onlarla birlikte yemeyeceksiniz, içmeyeceksiniz ve onlara yaklaşmayacaksınız.
Tufan, çekilip gittiği ve siz, Gemiden, yer yüzüne çıktığınız zaman, Âdemin cesedi yanında namaz kıl!
Sonra, büyük oğlun Şam´a vasiyet et:
Âdemin cesedini götürüp yer yüzünün ortasına, üstününe koysun.
Oğullarından birisini de, kendisinin yanında bulundurup onun bakımı ile vazifelendirsin.
Hayatını, Allah için vakf etsin. Ne bir kadınla evlensin, ne bir ev yapsın. Ne bir kan döksün, ne yürüyenlerden, ne de uçanlardan birisine bir yaklaşımla yaklaşsın!
Hiç şüphesiz, Allah, Meleklerinden bir Meleği gönderir, yer yüzünün ortasını, üstününü, ona gösterir ve onunla üsniyet eder!" dedi.
Lemek, vefat edince, Nuh Aleyhisselamla oğulları, onun üzerine cenaze namazı kıldılar.
Lemek, vefat ettiği zaman, yedi yüz yetmiş yedi yaşında idi.[49]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Hişam-Sîre c.l,s.3, ibn.Sa´d-Tabakat c.l,s.54, Belâzürî-Ensabüleşraf c.l,s.3, ibn.Kuteybe-Maarif s.10, Yâkubî-Tarih c.l,s.8-11, Taberî-Tarih c.l,s.82, Sâlebî-Arais s.49, İbn.Esîr-Kâmil c.l,s.54-55.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/79.
[2] İbn.Kuteybe-Maarif s.10, Mes´udî-Ahbaruzzaman s.54.
[3] Şâlebî-Arais s.49.
[4] İbn.Kuteybe-Maarif s. 10, Dineverî-Elahbar s.l, Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.54, Sâlebî-Arais s.49.
[5] ibn. Kuteybe-Maarif s.10, Dineveri-Elahbar s.l, Mes´udî-Ahbaruzzaman s.54, Sâlebî-Arais s.49.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/79.
[6] Hâkim-Müstedrek c.2,s.549.
[7] ibn.Kuteybe-Maarif s.10, Hâkim-Müstedrek c.2,s.549.
[8] Mîr Haâvend-Ravza.Terceme s.121.
[9] ibn.Kuteybe-Maarif s.10.
[10] Mir Havend-Ravzatussafa Terceme 5 121.
[11] ibn.Kuteybe-Maarif s.10, Hâkim-Müstedrek c.2,s.549.
[12] ibn.Kuteybe-Maarif c.10.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/79.
[13] ibn.Abd-i Rabbih-lkdülferid c.4,s.157.
[14] ibn.Hişam-Sîre c.l,s.3, ibn.Kuteybe-Maarif s.10, Yâkubî-Tarih c.l,s. 11, Taberî-tarih c.İ,s.86, ibn.Abd-i Rabbih-lkdülferid c.4,s.157, Sâlebî-Arais s.49, Deylemî-Firdevs c.1,s.32, İbn.Esîr-Kâmil c.l,s.59, Ebulfida-Elbidaye vennihaye c.1, s. 99.
[15] Sâlebî-Arais s.49, İbn.Esîr-Kâmil c.l,s.59.
[16] Taberî-tarih c.1 ,s.86, İbn.Esîr-Kâmil c.l,s. 60.
[17] Mes? Udi-Ahbaruzzaman s. 54.
[18] Hâkim-Müstedrek c.2,s.596.
[19] Mes? Udi-Murucuzzeheb c.1, s. 40.
[20] İbn.Kuteybe-Maarif s.10.
[21] Yâkubî-Tarih c.l,s. 11.
[22] Taberî-tarih c.1,s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.57.
[23] Yâkubî-Tarih c.l,s. 11.
[24]İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s. 40, Sâlebî-Arais s. 50.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/79-80.
[25] Ebulfida-Elbidaye vennihaye c.1, s. 99.
[26] Meryem:56, İbn Hişam sire c.1, s. 3, ibn.Kuteybe-Maarif s.10, Yâkubî-Tarih c.l,s. 11, Dineveri-El?ahbar s.1, Taberî-Tarih C.1.S.85, Mes? Udi-Ahbaruzzaman s. 54, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.59, Ebulfida-Elbidaye vennihaye c.1, s. 99.
[27] ibn.Kuteybe-Maarif s.10, Taberî-Tarih C.1.S.86, Mes? Udi-Murucuzzeheb c.1, s. 40.
İbnünnedim-Fihrist s.39, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s. 60.
[28] Ebülmünzir Hişam-Kitabul esnam s. 52, Yakut-Mucemülbülden c.5, s. 367.
[29] Taberî-tarih c.İ,s.85, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.59.
[30] Taberî-Tarih C.1.S.85.
[31] ibn.Kuteybe-Maarif s.10.
[32] Taberî-Tarih c.1,s.85, 86, 87, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.59-62.
[33] Yâkubî-Tarih c.1,s.11.
[34] Meryem: 57.
[35] İbn.Habîb-Kitabülmuhabber s.3.
[36] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/80-81.
[37] Deylemî-Firdevs c.1,s.224-225
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/81-82.
[38] ibn.İshak, İbn.Hişam-Sîre c.2,s.48, Buharî-Sahih c.4,s.1O7
[39] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.2O9, Buharî-Sahih c.4,s.1O7
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/82.
[40] Yâkubî-Tarih c.1,s.12
[41] Taberî-Tarih c.1,s.86-87, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.62
[42] Taberî-Tarih c.1,s.87
[43] Mes´ûdî-Murûcuzzeheb c.1,s.4O
[44] Taberî-Tarih c.1,s.87
[45] Yâkubî-Tarih c.1,s.12
[46] Taberî-Tarih c.1,s.87, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.62
[47] Yâkubî-Tarih c.1,s.12-13
[48] Taberî-Tarih c.1,s.87, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.63
[49] Yâkubî-Tarih c.1,s.13
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/82-84.
.
| ;">Nuh Aleyhisselam |
|
Nuh Aleyhisselâmın Soyu:
Nuh b.Lemek (veya Lemk), b.Mettu Şelah, b.Ahnuh (veya Uhnuh) (Yani İdris Aleyhisselâm), b.Yerd (veya Yarid), b.Mehlâil, b.Kayn (veya Kaynarı), b.Enuş, b.Şis, b.Âdem Aleyhisselâm.[1]
Nuh Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Nuh Aleyhisselâm; uzun boylu[2], esmer, ince tenli, uzunca başlı, büyük gözlü, uzun ve enli sakallı, iri vücudlu idi.
Kendisinin kolları ve bacakları ince,uylukları etli idi. [3]
Nuh Aleyhisselâmın Kavmine Peygamber Olarak Gönderilişi:
Nuh Aleyhisselâmın meskeni Irakta idi. [4]
Vedd, Süva´, Yağus, Yauk ve Nesr diye anılan putlara[5] tapan kavmini, başlarına gelecek azapla korkutmak, bir olan Allah´a ibadete davet etmek üzre, Peygamber olarak gönderildi. [6]
Onlara:
"...Ey kavmim! Allâha ibadet ediniz!
Sizin, Ondan başka hiç bir İlâhınız yoktur!. [7]
"Şüphesiz ki, ben, sizi, Allanın azabından apaçık korkutan´im.
Allah´dan başkasına tapmayınız.
Ben, sizin başınıza acıklı bir azabın gelip çatmasından korkuyorum!" dedi. [8]
Kavminden ileri gelenler:
"Biz, seni, hiç şüphesiz, apaçık bir sapkınlık içinde görüyoruz!" dediler.
Nuh Aleyhisselâm:
"Ey kavmim! Bende hiç bir sapkınlık yoktur.
Fakat, ben, Âlemlerin Rabb´ı tarafından gönderilmiş bir Peygamberim!
Size, Rabb´ımın Vahy ettiklerini, tebliğ ediyorum.
Sizin iyiliğinizi istiyorum.
Ben, sizin bilmediklerinizi de, Allâhdan (gelen Vahy ile) biliyorum.
Size, o korkunç akıbeti haber vermek için, korunmanız için ve belki, böylelikle rahmete kavuşturulmanız için, kendinizden bir adam vâsıtasile Rabb´ınızdan, size bir ihtar geldi diye şaşıyor musunuz?!" dedi.[9]
"Biz, seni, kendimiz gibi bir insandan başka olarak görmüyoruz.
Basit, ve zahirî görüşe uyan en aşağı tabakalarımızdan başkasının sana tâbi olduğunu da, görmüyoruz.
Sizin, bize karşı bir üstünlüğünüzü de, göremiyoruz. Bilakis, sizi yalancılar sanıyoruz!" dediler. Nuh Aleyhisselâm: "Ya ben, Rabb´ımdan gelen apaçık bir Burhan üzerinde isem?
O, bana, Kendi katından bir Rahmet vermiş de, bunlar, siz (in gözlerinizden gizli bırakılmışsa?
Söyleyiniz bana, ey kavmim! Sizi, istemediğiniz halde, ona zorlayacak mıyız?
Ey kavmim! Bundan (bu tebliğlerimden) dolayı, sizden hiç bir mal istemiyorum.
Benim mükâfatım, Allâhdan başkasına aid değildir.
Ben, iman edenleri, tard edici de, değilim!
Çünki, onlar, muhakkak ki, Rabblarına, kavuşanlardır.
Ben, sizi, ancak cahillik eden bir kavm görüyorum!
Ey kavmim! Ben, onları kovarsam, Allâhdan (Allâhın azabından) beni, kim kur-tara bilir? Bana, kim yardım edebilir hiç düşünmez misiniz?!
Ben, size (Allâhın hazineleri, benim yanımdadır!) demiyorum.
Ben, gaybı da, bilmem!
Ben (hakikatta bir Melek´im!) de, demiyorum.
Bununla beraber, gözlerinizin hor gördüğü o kimseler hakkında (Allah, onlara asla hayr vermeyecektir) de, diyemem!
Onların özlerindekini, en çok bilen, Allâh´dır.
Aksi takdirde, hiç şüphesiz, ben, zâlimlerden olmuş olurum!" dedi.
"Ey Nuh! Doğrusu, sen, bizimle uğraştın durdun!
Bizimle uğraşmanda aşırı da, gittin!
Eğer, sen, doğruculardan isen, bizi tehdid edip durduğun şeyi haydi getir bize!" dediler.
Nuh (Aleyhisselâm):
"Onu-dilerse-size, ancak, Allah, getirir.
Siz, Allah´ı, bundan âciz bırakabilecek değilsiniz.
Eğer, Allah, sizi helak etmek dilemişse, ben, sizin iyiliğinizi arzu etmiş olsam bile, bu hayrhâhlığım, size hiç bir yarar vermez.
O, sizin Rabb´ınızdır ve nihayet, Ona döndürüleceksiniz.´[10]
Ben (gelecek tehlikelerle) korkutandan başka bir kimse değilim.!" dedi.
"Ey Nuh! Sen, (bu dediğinden) vaz geçmezsen, muhakkak, taşlanmışlardan olacaksın!" dediler. [11]
Nuh (Aleyhisselâm):
"Ey kavmim! Benim, aranızda duruşum, Allah´ın âyetleri ile öğüt verişim, size ağır geliyorsa, (ne diyeyim) ben, ancak, Allah´a dayanıp güvenmişimdir.
Siz ve ortaklarınız da, artık, toplanıp ne yapacağınızı kararlaştırınız. Bu yapacağınız, size, sonradan hiç bir tasa vermesin! Hattâ, bana, möhlet de, vermeyiniz.
Eğer, (benim öğütlerimden) yüz çeviriyorsanız, ben, sizden (zâten bu hususta) hiç bir mükâfat istemedim.
Benim mükâfatım, Allah´dan başkasına âid değildir.
Ben (Onun hükmüne boyun eğen) Müslümanlardan olmakla emr olundum" dedi. [12]
Kavmi, onu, yalanladılar. [13]
Kâfirlerden bir takımları:
"Bu, sizin gibi bir insandan başka (bir şey) değildir.
O, size karşı üstünlük sağlamak istiyor.
Eğer, Allah, (Peygamber göndermek) dileseydi, elbette, bize Melekler indirirdi.
Biz, önceki Atalarımızdan, bunu (Allâhı Birlemeyi) hiç duymadık.
Bu, kendisinde bir delilik bulunan adamdan başkası değildir.
Binâenaleyh, siz onu bir zamana gözetleyiniz!? dediler.
Nuh (Aleyhisselâm) da:
?Ey Rabb?ım ! Onların beni yalanlamalarına karşı sen bana yardım et!? dedi.
?Biz de, ona (şöyle) Vahy ettik: Sen, bizim bizim nezaretimiz ve Vahyimizle gemi yap!
Nihayet (helaklerine emrimiz gelip te, o fırın kaynamağa başlayınca, ona her (nevi hayvanlardan erkek ve dişi) ikişer çift ile aileni alıp içerisine gir!
(Kavmının) içinden, aleyhlerine söz geçmiş (hüküm giymiş olanlar müstesna.
O zulm edenler(in kurtulması) hakkında bana hitapta bulunma.
Çünki, onlar boğul(mağa mahkum ol)muşlardır.
Artık sen mahiyetindekilerle birlikte, Geminin üstüne doğrulup yerleşince: Bizi o zalimler güruhundan selamete erdiren Allaha hamd olsun! de!
Rabb?ım! Beni bereketli bir menzile kondur!
Sen, konduranların en hayırlısısın! de!?[14]
Nuh Aleyhisselâmın Kavmini Tevhide Davet Edişi Ve Başına Gelenler:
Nuh Aleyhisselâm; halkın, heykellerinde , puthhanelerde bulundukları sırada, yanlarına varıp:
"(Lâ ilâhe illallâh=Allâh'dan başka ilâh yoktur!) deyiniz.
Ben , Allâh'ın Kul ve Resulüyüm!" dedikçe, işitmemek için halk, başlarını, elbiselerinin içine sokar, kulaklarını da parmakları ile tıkarlardı!
Yine bir gün onlara: (Lâ ilâhe illallâh=Allâh'dan başka ilâh yoktur!) dediği zaman, Sanemler yüzlerinin üzerine düşünce, kalktılar, Onu, yüzünün üzerine düşünceye kadar dövdüler.
Kral Mahvil[15], bunu, haber alınca, Nuh Aleyhisselâmı huzuruna getirtti ve Ona :
"Nedir su, senin hakkında işittiğim?"
Dinime ve Babanın oğullarının, üzerinde bulundukları şeye karşi davranışın?!
Nedir, Sanemleri kürsülerinden düşüren bu sihir?!
Bunu sana kim öğretti.?" Dedi.
Nuh Aleyhisselâm:
"Onlar dediğin gibi birer ilah olsalardı, yüzlerinin üzerine düşmezlerdi.
Ben Allahın Kulu ve Resulüyüm!
Sen, Yüce Allah?dan kork ve Ona, hiçbirşeyi şerik koşma!" dedi.
Kral Mahvil; Sanemler Bayramı hazırlanıncaya kadar, Nuh Aleyhisselâmın tutuklanmasını ve Sanemlerin, tekrar Kürsülerine yerleştirilmelerini ve bozulan yerlerinin onarılmasını emr etti.
Bayram gelince, toplanıp yapılan şeyleri görsünler diye halk´a nida ettirildi.
Nuh Aleyhisselâm, Kral hakkında Allâha düa etti. Kral, bir baş ağrısına tutuldu, aklını kaybetti. Bir hafta sonra da, öldü.
Ölüsü, altun şerir üzerine konulup Sanem heykellerinin içinde ağlanarak tavaf edildikten sonra, gömüldü.
Nuh Aleyhisselâma, dilleri ile her kötülüğü yaptılar, sövdüler, saydılar.[16]
Kral Mahvil´in ölümü üzerine, yerine geçen oğlu Dermesil, Nuh Aleyhisselâmı, serbest bıraktı.
Halk, büyük Sanemlerden her birinin yanında senenin belli vakitlerinde toplanıp bayram yaparlar, Sanemler için, kurban keserler ve onları tavaf ederlerdi.
Yağus bayramı için de, halk, her taraftan gelip toplanmıştı.
Nuh Aleyhisselâm, onların yanlarına vardı. Ortalarında ayakta dikilip:
"Lâ ilahe illallah = Allâh´dan başka ilâh yoktur!" demeleri için, onlara seslendiği zaman, yine, başlarını, elbiselerinin altına soktular, parmaklarını da, kulaklarına tıkadılar!
Nuh Aleyhisselâmın seslenmesiyle, Sanemlerin Kürsülerinden yere düşmeleri, bir oldu!
Halk, yine üzerine yürüyüp Nuh Aleyhisselâmı dövdüler ve yüzünün üzerine düşürdüler.
Başını da, yardılar.
Kendisini, çeke çeke Kralın köşküne götürdüler, yanına, soktular.
Kral, Nuh Aleyhisselâma:
"İlâhlarla ilgili işlerden hiç bir şeye karışmamanı, sana, söylemedik mi? Seni, böyle şeylerden, men etmedim mi?!
Hattâ, onları, kürsülerine, şerefli yerlerine koydurduğumda, onlara, secde de, edeceksin diye sana, emir etmedim mi?
Bunu, sana kim öğretti?.." diyerek çıkıştı.
Nuh Aleyhisselâm; kanlara boyanmış bir halde, Krala: "Eğer, onlar, birer ilâh olsalardı, yerlere düşmezlerdi? Ey Dermesil! Allâh´dan kork! Allah´a, hiç bir şeyi şerik koşma! Çünki, O, seni görüyordur!" dedi.
Dermesil:
"Sen, bana, böyle hitap etmek kudretini kendinde nasıl buluyorsun?" dedi.
İkinci Sanem bayramı hazırlığı sonuna kadar habs edilmesini, Sanem için kurban kesilmesini ve yere düşen Sanemlerin kürsülerine tekrar konulmasını emretti.
Emri, yerine getirildi.
Kral Dermesil, Nuh Aleyhisselam hakkında korkunç bir rü´ya görüp:
"Mecnundur! Yaptıklarından mes´ul değildir!" diyerek hapisten çıkarılmasını emretti.
Zamanın Kâhin´i ise, Tufan işini ve zamanının yaklaştığını, halka bildirir ve Nuh Aleyhisselâmın öldürülmesini emr ederdi.[17]
Babil Kralı Dermesil´e de, yazı yazarak Nuh Aleyhisselâmın öldürülmesini işaret etmişti.
Dermesil; çevre halkına yazıp Nuh Aleyhisselâmın, Esnam ibadetini değiştirmek istediğini ve bir tek İlândan başka ilâh bulunmadığını iddia ettiğini anlattı ve "Siz, Sanemlerden başka İlahlar bulunduğunu biliyor musunuz?" diye sordu.
Hepsi de, bunu, inkâr ettiler.[18]
Nuh Aleyhisselâmın, Tevhid akidesini yaymasına engel oldula[19] Hattâ, bayılıncaya kadar, kendisinin boğazını sıktılar.´[20] Öldü sandılar. [21]
Nuh Aleyhisselâm, ayıldığı zaman: "Ey Allah´ım! Beni ve kavmimi, yarlığa! Çünkü, onlar, (ne yaptıklarını) bilmiyorlar!" dedi. [22] Gusl edip tekrar yanlarına vardı. Onları, Allah´a iman ve ibadete davet etti. [23]
Nuh Aleyhisselâm, kendisine zulm etmekten geri durmayan kavminin arasında dokuz yüz elli yıl kaldı..[24] Kendisi, çok sabırlı ve halîm idi. [25]
Nuh Aleyhisselâmın Allâha İltica Ve Kavminin Helaki İçin Dua Edişi:
Nuh Aleyhisselâm; Tebliğ ve Davet vazifesini, gece, gündüz, gizli, açık yapmağa devam etti. Fakat, kendisinin, bütün bu çabaları, onların, imandan kaçmalarından, küfürlemi artırmalarından başka bir işe yaramadı, boşa gitti.[26] Bunun üzerine, Nuh Aleyhisselâm: "Ey Rabb´ım! Onlar, bana isyan ettiler.
Malları ve evladları, kendilerinin hüsranlarından başkasını artırmayan kimselere
jf´dular.
Onlar da, büyük büyük hileler yaptılar.
(Halk tabakasına): Sakın! Taptıklarınızı, bırakmayınız.
Hele, Vedd´den, Süva´dan, Yağus´dan, Yauk´danve Nesr´den vazgeçmeyiniz! jediler.
Gerçekten, onlar, bir çok kimseleri, baştan çıkardılar.
Sen, ey Rabb´ım! O zâlimlerin, şaşkınlıktan başkasını artırma[27]
Ben, artık, mağlûbum! Benim intikamımı alf[28]
Benimle onlar arasındaki hükmü Sen ver de, beni ve beraberimdeki Mü´minleri kurtar. [29]
Ey Rabb´ım! Yer yüzünde, kâfirlerden yurt tutan hiç bir kimse bırakma!
Çünkü, Sen, onları, bırakırsan, onlar, kullarını yoldan çıkarırlar, nankör ve fâcir-jen başka da, doğurmazlar!
Ey Rabb´ım! Beni, Anamı, Babamı, iman etmiş olarak evime girenleri, erkek Mü´-"vnleri, kadın Mü´minleri yarlığa!
Zâlimlerin helakinden başka bir şeyini de, artırma!" diyerek dua etti. [30]
Tufan Gemisinin Hazırlanışı:
Yüce Allah, Nuh Aleyhisselâm´a, ağaç dikmesini emr etti. O da, dikti.
Nuh Aleyhisselâmın diktiği, Sac ağacı, kırk yılda büyüyüp yetişti ve boyu, üç yüz zira´ı buldu. [31]
Sac ağacı: Hind ülkesinde yetişen kara ve büyük bir ağaç olup[32] bunun, Aba-nus ağacı olduğu da, söylenir. [33]
Yüce Allah tarafından Nuh Aleyhisselâma şöyle Vahy olundu: "Kavminden, iman etmiş olanlardan başkası asla imana gelmeyecektir. O halde, onların işlemekte oldukları şeylerden dolayı tasalanma!
Bizim nezaretimiz altında ve Vahyimiz (talimatımız) veçhile Gemi yap! Zulm edenler hakkında bana bir şey söyleme! Çünkü, onlar, suda boğulmağa mahkûmdurlar!"[34]
Yüce Allah, dikilmiş ve yetişmiş olan ağaçları kesip gemi yapımında kullanmasını Nuh Aleyhisselâma emretti. [35]
Nuh Aleyhisselâm, Marangozdu. [36]
Ağaçları, kesti. [37]
Kuruttu. [38]
Nuh Aleyhisselâm, Geminin nasıl yapılacağını bilmiyordu. [39]
"Yâ Rabb! Yapılacak Gemiyi nasıl yapayım?" diye sordu.
"Onu, üç suret üzerine, devrik yap:
Başını, horuz başı gibi,
Karnını, kuş karnı gibi,
Kuyruğunu, horoz kuyruğu gibi meyilli yap ve üç kat olarak yap!" bu-yuruldu. [40]
Nuh Aleyhisselâm, gemiyi yapmaya başladı. [41]
Kestiği[42] Sac[43]´ ağacından tahtalar biçti. [44]´
Üç yıl, bununla meşgul oldu. [45]
Demirden çiviler yaptı.
Gemi için gereken[46] zift vesair[47] her şeyi hazırladı. [48]
Yapılacak şeylerin hepsini, kendisi yaptı, çattı. [49]
Eline aldığı keseri, yapacağı şeyde hiç yanılmıyordu[50]
Nuh Aleyhisselâm; Gemiyi yapıp çatarken, kavminden, her hangi bir topluluk, yanından geçtikçe, alay etmek için:
"Ey Nuh! Peygamberlikten sonra, Marangozluk yapıyorsun ha?! [51] Ne yapıyorsun sen?" diyorlar; Nuh Aleyhisselâm da: "Gemi yapıyorum!" deyince: ´Demek, karada gemi yapıyorsun ha?! Gemiyi, karada nasıl yüzdüreceksin?![52] Birbirlerine de:
"Bakmıyormusunuz şu deliye? Su üzerinde seyr etmek için ev yapıyor! [53] "Hani ya, su, nerede?!" [54] diyerek gülüşüyor, alay ediyorlardı. [55] Nuh Aleyhisselâm da:
"Siz, nasıl bizimle eğleniyorsanız, biz de, sizin bu eğlenip durduğunuz gibi, sizinle eğleneceğiz!
(Âhirette de) daimî azabın kimin başına ineceğini, ileride görecek, bileceksiniz-dir!" diye cevap veriyordu. [56]
Geminin yapılışı, iki yıl sürdü. [57]
Daha fazla sürdüğü de, rivayet edilir. [58]
Geminin Planı:
Geminin uzunluğu: Nuh Aleyhisselâmın Babasının Dedesinin Zira´i ile üç yüz Zira´,
Geminin eni; elli Zira´,
Geminin yüksekliği: otuz Zira´ idi. [59]
Geminin, uzunluğunun: altıyüz altmış,
Eninin: üçyüz otuz,
Yüksekliğinin: otuzüç Zira´ olduğu rivayet edildiği gibi´[60]
Eninin: altıyüz, Zira´ olduğu da, rivayet edilir. [61]
(Zira1: Dirseğin ucundan, orta parmağın ucuna kadar[62], veya Dirsekten, omuza kadar olan uzunluğa denir. [63]
Gemi: alt kat, orta kat, üst kat olmak üzere[64], üç kattı. [65] Geminin her katı, on Zira´ yükseklikte idi. [66] Bunlara, küçük birer ışık deliği (pencere) de, konulmuştu. [67] Geminin, birbirinden aşağı olmak üzere´[68], üç kapısı vardı. [69]
Geminin üst katında, içilecek su için depolar ve yiyecekler için de, iki yanına tahtadan dolaplar yapılmıştı. [70]
Geminin altı Zira´ı, su içinde idi. [71]
Altı Zira´ yerine, dört Zira´ rivayeti de, vardır. [72]
Yapılan geminin gövdesi: kuş göksü gibi[73], suyu, yaracak biçimde´[74] meyilli, devrikti. [75]
Geminin baş tarafı: horoz başı gibi, karnı: kuş karnı gibi, kuyruk tarafı da, horuz kuyruğu gibi meyilli idi. [76]
Geminin kanadları da, vardı. [77]
Geminin tahta levhaları, demir çivilerle çivilenip[78] berkitilmişti. [79]
Çivilenen tahta levhaların arasından, içeriye su sızmaması için, Gemi, içinden ve dışından ziftlenmişti. [80]
Gemiye Ne Zaman Binildiği? Kimlerin Bindiği Ve Binenlerin Sayısı:
Yüce Allah; Nuh Aleyhisselâma:
´Nihayet, emrimiz gelip de, Fırın (tandır) kaynadığı zaman, her birinden (her bir levi´den erkek, dişi) ikişer çift ile -Aleyhlerinde söz geçmiş (helakleri kesinleşmiş) banlar, müstesna olmak üzre- aileni ve iman edenleri (Geminin) içine yükle!" Duyurdu.
Zâten, onun maiyyetindeki az sayıdaki kimselerden başkası da, iman etmemişti.
Bunun üzerine, Nuh (Aleyhisselâm), Gemiye binecek olanlara:
"Bininiz içerisine!
Onun, akması da, durması da, Allanın ismiyledir,
Hiç şüphesiz, Rabb´ım, çok yarlıgayıcı, çok esirgeyicidir." dedi. [81]
Nuh Aleyhisselâm; Gemi´ye, oğulları: Sam, Ham, Yâfes ve bunların zevceleri [82] ile kendisine iman etmiş bulunan altı kişiyi bindirdi.
Oğlu Yam (Ken´an) ise, geri kaldı. [83]
Çünki, o, kâfirdi. [84]
Nuh Aleyhisselâmın karısı[85] Vâile de[86] kâfirdi.
Halka, Nuh Aleyhisselâmın mecnun olduğunu söylerdi.[87]
Kavmi gibi küfür üzerinde direnerek onlarla birlikte suda boğulup gitmiştir. [88]
Gemiye binenlerin Nuh Aleyhisselâmla üç oğlu ve onların kadmlarile birlikte sekiz kişi oldukları rivayet edildiği gibi[89], onbeş erkekle beş kadın[90]´ veya on erkekle on kadın oldukları da, rivayet edilir. [91]
Hattâ, seksen kişiyi buldukları rivayeti de, vardır. [92]
Âdem Aleyhisselâmın Tâbutunun Getirilip Gemiye Konuluşu:
Âdem Aleyhisselâmın, Cebrail Aleyhisselâm tarafından getirilen[93] Tâbutu da, Gemiye alındı. [94] ve erkeklerle kadınlar arasına konuldu. [95]
Gemiye binildiği zaman, Receb ayından on gece geçmiş bulunuyordu. [96]
Kral´ın Gemiyi Ve Gemidekileri Yakmak İçin Gelişi:
Nuh Aleyhisselâmın, Gemiye bindiği ve azığını Gemiye yüklediği haberini alınca, Kral Dermesil;
"Onları, akıtıp taşıyacak su nerede?! diyerek Gemiyi yakmak üzere adamlarından bir takım süvarilerle birlikte Geminin bulunduğu yere kadar gitti.
Nuh Aleyhisselâmın oğlu Yam da, Kralla birlikte gelenler arasında idi. Kral, Nuh Aleyhlsselâma seslenip´.
"Gemlcvi, artacak su nerede?´." ded\.
Nuh Aleyhisselâm:
"O su, senin durduğun yerde, sana gelecektir!" dedi.
Kral:
"Bu, çok şaşılacak, hiç olmayacak şeydir!
Demek, sen, kuru toprakta şu Gemiyi yüzdürecek sular, seller olacağını söylüyorsun ha?!
Sen de, seninle birlikte bulunanlar da, onun içinden hemen ininiz!
Yoksa, hepinizi, yakarım!" dedi.
Nuh Aleyhisselâm:
"Allâha karşı, gururunu çoğaltma da, imana gelmekte acele et!
Yüce Allâha, eş, ortak koşmayı bırakıp Müslüman ol, doğru yolu bul!
Aksi takdirde, azabı, önünde hâzır bulacaksın!" dedi.[97]
Tufan Haberi, İnkâr Ve Telaşlanış:
Nuh Aleyhisselâm, Kralla konuştuğu sırada, bir adam gelip bir kadın´ın ekmek pişirdiği Tandırından su fışkırmağa başladığını, Krala haber verdi.
Kral;
"Tandırdan, su fışkırmış olamaz!" dedi.
Nuh Aleyhisselâm; ona:
"Yazıklar olsun sana! O, İlâhî gazabın geliş belirtisidir!
Rabb´ım, bana, bunu böyle vahy etti.
Bu, bütün yer yüzünün delinip deşileceğine, atını, dikildiği yerden ayıracağına ve atının ayağının altından su fışkıracağına işarettir!" dedi.
Kral, atını, durduğu yerden ayırınca, ayağının altından su fışkırdığını gördü, ve hemen atını, başka bir yere sürdü.
Orada da, aynı hal, vuku buldu.
Kralın, tahkik için gönderdiği adam dönüp suyun çoğaldığını ve kaynadığını, ıaber verince, Kral, ailesini ve oğlunu alıp kendisi için dağ başına yaptırmış olduğu Maakil´e[98] götürmek üzere, acele, evine döndü.
Herkes, Tufan olacağını, anlıyor, fakat, vaktini bilmiyordu. Bunun için, Kral da, Maakil´e, yiyecek doldurmuştu.
Kral ve ev halkı, dağa çıkmak istedikleri zaman, dağın başından, kayaların başarının üzerine atıldığını, yuvarlandığını gördüler.
Nereye yönelip gideceklerini bilmiyorlardı.
Yerden fışkıran sular, çok sıcak ve pis kokulu idi. [99]
Tufanın Yaygınlanışı:
Göklerden boşanan yağmurların,yerlerden fışkıran suların selleri´[100], bütün yer yüzünü tuttu ve dağları, kapladı.´[101]
Hattâ, dağların tepesinden on beş Zira´ yükseldi. [102]
Güneşin ve ay´ın ışığı, karardı.
Dünya, karanlık içinde kaldı.
Gece, gündüz bir oldu. [103]
Yağış, kırk gün sürdü. [104]
Seller; yer yüzünde taşmadık, aşmadık yer bırakmadı. [105]
Beş Putun Dalgalarla Cidde´ye Sürüklenişi Ve Orada Toprağa Gömülüp Kalışı:
Tufan suları; vedd, Süva´, Yağus, Yauk ve Nesr putlarını, Nevz dağından sürükleyip yere indirdi.
Suların şiddetli akışları, onları, ülkeden ülkeye sürükledi.
Nihayet, Cidde toprağına attı.
Esen rüzgârlar, putların üzerlerine toprak yığdı. [106]
Gemidekiler Dışındaki Halkın Tufanda Boğuluşu:
Tufan suyunda boğulacak olanlar, boğuldu. [107]
Nuh Aleyhisselâm ile Gemidekilerden başka, yer yüzünde bulunanların hepsi Tufan suyunda boğulup helak oldu. [108]
Dağın Tepesinde Bile Boğulmaktan Kurtulamayan Anne Ve Çocuk:
Hz.Âişe´nin, Peygamberimiz Aleyhisselâmdan rivayetine göre:
Seller; yollarda ve sokaklarda çoğalınca; son derece sevdiği yavrusunun hayatı hakkında korkuya düşen bir anne, hemen dağa doğru gidip dağın üçte birisine kadar çıktı.
Su, oraya erişince, kadın, dağın ikinci üçte birisine çıktı. Su, oraya da, ulaştı. Kadın, dağın üzerine çıktı.
Su, yükselip kadının boynuna ulaşınca, kadın, çocuğunu, elile başının üzerine kaldırdı ise de, su, nihayet, onları, alıp götürdü!
Eğer, Yüce Allah, Nuh kavminden, her hangi birisini, esirgeyecek olaydı, bu çocuğun annesini, esirgerdi!" buyrulmuştur. [109]
Geminin Her Yeri Dolaşıp Cûdi Dağı Üzerine Oturuşu :
Nuh Aleyhisselâmın Gemisi, bütün dünyayı dolaştı. [110]
Önce; sağ tarafa doğru gitmeye başlayıp Habeş ülkesine ulaştı.
Sonra da, Cidde tarafına yöneldi.
Sonra, Rum ülkesine doğru yol almağa başladı.
Rum ülkesini geçince, geri dönüp Mukaddes Arz´a yöneldi[111] Mekke Haremine kadar gitti.
Harem-i şerifin çevresinde yedi kerre dolaştı. [112]´ Sonra da´[113], Yemen´e doğru gitti. Oradan dönüp´[114] Cûdi dağına ulaştı.
Yüce Allah, sema´ya: Suyunu, tut!", yere de "Suyunu, yut!" emrini verip te, yağışlar, durduğu ve dağların üzerlerinden aşan suların seviyeleri düşmeğe başadığı zaman, Gemi, Cûdî dağının üzerine oturdu.[115]
Geminin Su Üzerinde Ne Kadar Dolaştığı Ve Gemiden Ne Zaman İnildiği?
Nuh Aleyhisselâmın Gemisi, hiç durmadan altı ay su üzerinde[116]´ dağlar gibi dalgalar arasında akarar[117] dünyanın her tarafını dolaştı. [118]
Yüz elli gün dolaştığı rivayeti de, vardır. [119]
Nuh Aleyhisselâm, Cûdî dağında bir ay kalıp[120] sular, çekildiği ve yerler, ku--jduğu zaman, yanındakilerle birlikte, Muharrem ayının onuncu günü, dağdan indi.
O gün, Gemi halkı, Şükür Orucu tuttular. [121]
Nuh Aleyhisselâm, Gemiden inerken, Gemisini kilitleyip Anahtarını oğlu Sâm´a verdi.[122]
Semânin Şehrinin Kuruluşu:
Nuh Aleyhisselâm; Karda´da Semânîn diye anılan yerde, yanındakilerden her = risi için birer ev yaptı. [123]
Semânîn: Musul´un üst tarafında, İbn.Ömercezîresinin yakınındaki Cûdî dağlayanında bir beldeciktir. [124]
Ibn.Habîb (vefatı: 245 Hicrî), İbn.Kuteybe (vefatı: 276 Hicrî), Taberî (vefatı: 310 -i crî), İbn.Esîr (vefatı: 630 Hicrî); bu şehirciğin, kendi zamanlarına kadar (Sûk-ı Semânîn) adıyla[125]
Mes´ûdî (vefatı: 346 Hicrî) de, dağ eteğinde kurulmuş olan bu şehirciğin, ken-z- zamanına kadar sâdece (Semânîn) adıyla anıla geldiğini bildirir. [126]
Yakut (vefatı: 626 Hicrfta göre: Nuh Aleyhisselâmın yapmış olduğu Mescid, el´an rrada bulunmaktadır. [127]
Nuh Aleyhisselâm; Semânîn´de yerleştikten sonra, ekin ekti, üzüm çubuğu,
sikti.
Bulunduğu yeri, düzledi, onardı. [128]
Bir müddet sonra, Semânîn halkı, Vebâ´ya tutuldu. Nuh Aleyhisselâm ile oğullarından başka, hepsi öldü. [129]
Cûdî Dağı Nerededir?:
Cûdî Dağı: Musul toprağında[130]
Musul´un Hısneyn[131] veya Hadıyd mevkiindedir. [132]
Cezâre´de[133] 130 , Musul yakınındaki Cezîre´dedir. [134]
Musul beldelerinden İbn.Ömer ceziresinde[135], Basuri´dedir. [136]
İbn.Ömer cezîresi, Musul´un üzerinde, üç günlük bir yerdir. [137]
Basurin de, Dicle´nin doğusunda, Musul mülhakatından bir nahiyedir.´[138]
Cûdî Dağı: Cezîre´de[139], Karda nâhiyesindedir. [140]
Cûdî Dağı: Karda ve Zebdi kariyelerinin dağıdır. [141]
Karda: Cezîre´de, Cûdî Dağı yakınında bir kariye olup İbn.Ömer Cezîresi yakınındaki Semânîn kariyesine de, yakındır. [142]
Cûdî Dağı ile Dicle arası, sekiz Fersah´dır. [143]
Fersah: on üç hâşimî Mili veya on iki veya on bin Zira´dır.[144] Mil de: dört bin Zira´dır. [145]
Yüce Allah´ın Şereflendirdiği Üç Dağ:
Yüce Allah; Dağlardan, üç dağı:
Cûdî Dağını, Nuh Aleyhisselâm ile,
Tûr-i Seynâ Dağını Mûsâ Aleyhisselâm ile,
Hıra (Nûr) Dağını, Muhammed Aleyhisselâm ile şereflendirdi. [146]
Nuh Aleyhisselâmın Tufan Gemisi Ve Sonucu:
Yüce Allah; Nuh Aleyhisselâmın kavmini, zulme devam edip durdukları sırada, Tûfan sularında boğdu. Nuh Aleyhisselâm ile gemi arkadaşlarını, selâmete erdir. [147]
Gemisini de, Cezîre toprağında[148], Cezîre toprağından Karda´da[149], Karda bıraktı. [151]
Gemi, uzun zaman, orada kaldı. [152]
Hattâ, Nuh Aleyhisselâmın ümmetinin öncekilerinden nice kimseler, varıp onu, seyr ve temâşâ ettikten sonra[153], Gemi, çürüyüp kül oldu. [154]
Tefsir kitaplarımızdaki görüşler, böyle!
Acaba, Kamer sûresinin 15. âyetindeki mutlak beyana bakılarak Gemi´nin, Cûdî Dağı üzerinde, şu veya bu şekilde mesela taşlaşmış olarak ibretli bir Mucize hâinde el´an mevcudiyeti düşünülemez mi?
Ecnebî İlim ve Fen adamlarından bazılarının, Gemi´den bir kalıntı bulabilme ümidiyle ve Ahd-i Atîk´ın, Tekvin kitabının 8. babının 4. fıkrasındaki Ararat tâbirinden mülhem olarak zaman zaman gelip Ağrı dağına tırmandıklarını ve her sefe-nnde de, elleri boş döndüklerini işitiyoruz...
Tırmanıp Ağrı´nın başına, Yorma gel kendini boşuna. Maksadın keşf ise Gemiyi Düş Cûdî dağında peşine.[155]
Kur´ân-ı Kerimin Tûfan Hakkındaki Açıklaması:
Tûfan ve Sonucu, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır:
"Bunun üzerine, biz de, şarıl şarıl dökülen bir suya, gök kapılarını açtık.
Yeri de, kaynaklar halinde (tamamıyla) fışkırttık da, (her iki su) takdir edilmiş bir emr üzerinde birleşiverdi. [156]
"(Gemi), nankörlük edilmiş bulunan (o zâta) bir mükâfat olmak üzere, bizim gözlerimiz önünde akıp gidiyordu.[157]
Nuh, ayrı bir yere çekilmiş olan oğluna bağırdı:
Oğulcağızım! (gel) bizim yanımıza sen de, bin! Kâfirlerden olma!
Qğlu ise:
Bir dağa sığınırım!
O, beni, sudan, korur! dedi.
Nuh:
Bu gün, Allah´ın emrinden, esirgeyen, Kendisinden başka hiç bir kurtarıcı yoktur! dedi.
İkisinin arasına, dalga girdi.
O da, derhal, boğulanlardan oldu. [158]
Nuh, Rabb´ına dua ve nida edip:
Ey Rabb´ım! Benim oğlum da, şüphesiz, benim âilemdendir.
Senin (ailemi kurtaracağın hakkındaki) va´d´in, elbette hak´dır ve Sen, Hâkimlerin Hâkimisin! dedi.
(Allah):
Ey Nuh!, O, kat´iyyen senin ailenden değildir!
Çünki, o(nun işlediği) sâlih olmayan (kötü) bir iştir (kâfirlik ve imansızlıktır)
O halde, bilmediğin bir şeyi benden isteme!
Seni, bilmezlerden olmaktan, bihakkın men ederim! buyurdu.
Nuh:
Ey Rabb´ım! Ben, bilmediğim şeyi, Senden istemekten, Sana, sığınırım!
Eğer, Sen, beni bağışlamazsan, esirgemezsen, hüsrana düşmüşlerden olurum! dedi. [159]
Ey arz! Suyunu, yut!
Ey gök! Sen de, tut! denildi.
Su, kesildi. İş, olup bitirildi.
(Gemi de) Cûdî (dağının) üzerinde durdu.[160]
O zâlimler güruhuna:
Uzak olsunlar! Denildi. [161]
Ey Nuh! Sana ve (Gemide) beraberinde bulunanlardan (gelecek Mü´min) ümmetlere bizden selâm (ve selâmet) ve bereketlerle in (Gemiden)!
(Onlardan türeyecek diğer kâfir) ümmetler de, vardır ki, biz, onları da (dünyada do! azıklarla) yararlandıracağız.
Sonra ise (Âhirette) kendilerine bizden pek acıklı bir azab çarpacaktır! denildi. [162]
And olsun ki: biz, Nuh´u, kavmine (Peygamber olarak) göndermişiz de, o, aralarında-elli yıl müstesna olmak üzre-bin yıl kalmıştır.
Nihayet, onlar, zulümde devam edip dururlarken, kendilerini, Tufan, yakalayı-? ermiştir.
Fakat, biz, onu da, gemi arkadaşlarını da, selâmete erdirmiş ve bunu, âlemlere oır ibret yapmışızdır! [163]
And olsun ki: biz, bunu (Gemiyi) bir âyet olarak bırakmışızdır.
O halde, düşünüp ibret alan var mı ki, benim azabım ve tehdidlerim nice
-niş[164]
Bunlar, gayb haberlerindendir ki, sana, Vahy ediyoruz. Bundan önce, ne sen biliyordun, ne de, kavmin biliyordu. O halde, sen de, (Nuh gibi her cefaya) katlan. Akıbet, hiç şüphesiz, takvaya erenlerindir. "[165]
Nuh Aleyhisselâmın Oğullarına Tavsiyeleri Ve Vefatı:
Rivayete göre: Nuh Aleyhisselâm; Tufandan sonra, üç yüz elli yıl daha yaşamıştır. [166]
Nuh Aleyhisselâm, vefatı yaklaştığı sırada, yerine, büyük oğlu Sâmı[167] vekil Dirakt.. [168]
Yanına toplanan oğulları: Sâm, Ham ve Yâfes ile bunların oğullarına, bir takım tavsiyelerde bulundu.
Yüce Allah´a ibadete devam etmelerini, onlara emretti.´[169] Ayrıca, oğlu Sâm´a:
"Ey oğulcağızım! dedi, kalbinde, zerre ağırlığınca şirk olduğu halde, kabre girme!
Çünki, Allah´ın huzuruna müşrik olarak gelen kimse için, bir delil yoktur. Ey oğulcağızım! Kalbinde, zerre ağırlığınca, kibir bulunduğu halde, kabre girme! Çünki, Kibriya, Yüce Allah´ın Ridâ´sıdır.
Ridâ´sı hakkında çekişen kimseye, Allah, gazab eder.
Ey oğulcağızım! Kalbinde, zerre ağırlığınca, Rahmetten ümid kesmiş olarak kabre girme!
Çünki, dalâlete düşmüş kimseden başkası, Allah´ın rahmetinden ümid kesmez. [170]
Ben, sana vasiyetimi söylüyorum: Sana, iki şeyi emr, ve seni, iki şeyden de, nehy ediyorum. Sana (Lâ ilahe illallah) Kelime-i Tevhid´ini, emrediyorum. Çünki, yedi kat göklerle yedi kat yerler, bir terazi kefesine ve Lâ ilahe illallah Kelimesi de, diğer bir kefeye konulsa, bu, onlardan ağır gelir.
Eğer, yedi kat göklerle yedi kat yerler, uçsuz bucaksız bir çenber olsalar, Lâ ilahe illallah ve Sübhânallâhi ve bihamdihî Kelimeleri, onları kırar.
Çünki, bunlar, her şeyin düasıdır ve halk, bunlarla rızıklanır. Seni, şirkten ve kibirden nehy ediyorum. [171]
Gücün yeterse, kalbinde, şirkten ve kibirden hiç bir şey bulundurmamağa çahş!" [172]
Rivayete göre: Nuh Aleyhisselâma, vefatı yaklaştığı sıralarda[173]
"Ey Ebülbeşer ve ey uzun ömürlü! [174]´ Dünyayı, nasıl buldun?" diye sorulmuştu.
Nuh Aleyhisselâm:
"Onu, iki kapılı bir ev gibi buldum.
Bir kapısından girdim, diğer kapısından çıktım!" demiştir´[175]
Nuh Aleyhisselâm, kamıştan bir kulübe edinmişti.
"Keşke, bundan daha sağlam bir ev yapsaydın?" denilince:
"Ölecek bir kimse için, bu bile çok!" demiştir.´[176]
Rivayete göre: Peygamberlerden, ümmeti helak olan Peygamber, Mekke´ye gelir, orada, Allah´a, ibadete koyulur, kendisi ve yanında bulunanlar, vefatlarına kadar, orada kalırlardı.
Nitekim, Nuh, Hûd, Salih ve Şuayb Aleyhisselâmlar da, Mekke´de vefat etmişlerdir.
Bunların, kabirleri, Zemzem ile Hacerülesved Rüknü arasındadır.[177]
Zemzem ile Rükün arasında yetmiş Peygamber[178] diğer rivayete göre: Hacca gelip vefat eden Peygamberlerden, orada doksan dokuz peygamber gömülüdür." [179]
Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere Selâm Olsun!
Nuh Aleyhisselâm, bir şey yediği zaman: Elhamdü lillâh! derdi.
Bir şey içtiği zaman: Elhamdü lillâh! derdi.
Bir şey giydiği zaman: Elhümdü lillâh! derdi.
Bir şeye bindiği zaman: Elhamdü lillâh! derdi.
Bunun için, Yüce Allah, ona (Şükr edici bir kul) ismini vermiştir. [180]
Peygamberlerin Uluları:
Sahih bir Hadîs-i şerîf´e göre: Peygamberlerin, Seyyid ve Ulu kişileri, beştir:
1) Nuh,
2) İbrahim,
3) Mûsâ,
4) İsâ,
5) Muhammed Aleyhisselâmlardır.
Muhammed Aleyhisselâm ise, bu beşin, Seyyid ve Ulu Kişisidir"[181]
Nuh Aleyhisselâmın Ebülbeşerliği Ve Bütün İnsanların Onun Oğullarından Üreyişi:
Kur´ân-ı kerimde:
"Onun (Nuh Aleyhisselâmın) zürriyetini, yeryüzünde devamlı kalanların, ta kendisi kıldık. [182] mealindeki âyet hakkında, Peygamberimiz Aleyhisselâm:
"Nuh´un üç oğlu vardı:
1) Sâm,
2) Hâm,
3) Yâfes. [183]
Sâm, Arabların babasıdır. Yâfes, Rumların babasıdır. Ham, Habeşlerin babasıdır." buyurmuştur. [184]
Buna göre: yer yüzündeki insanların tümü, Nuh Aleyhisselâmın zürriyeti-dirler. [185]
Nuh Aleyhisselâm, Âdem Aleyhisselâm´dan sonra, Ebülbeşer = İnsanların Ata-srdır. [186]
İnsanlar, Âdem ve Nuh Aleyhisselâmlardan meydana gelmişlerdir. [187] Başka bir deyişle:
İnsanların Birinci Atası: Âdem Aleyhisselâm, İkinci Atası da, Nuh Aleyhisse-lâm´dır. [188]
Nuh Aleyhisselâmın Yeryüzünü Üç Oğlu Arasında Bölüştürüşü:
Nuh Aleyhisselâm, yeryüzünü, üç oğlu arasında bölüştürmüş; Oğlu Sâm´a, yeryüzünün orta, üstün kısmını tahsis etmişti[189] ki, Beytülmak-dis´i[190], Nil, Fırat, Dicle, Seyhan, Ceyhan ve Feysun[191] ırmakların[192] bu beş ırmağın suladığı´[193] yerleri içine alır, [194] Feysun ile Nil´in doğusuna ve arka tarafından güney rüzgârlarının estiği buruna kadar olan yerlere kadar uzanır[195]
Nuh Aleyhisselâm; oğlu Ham´a, Nil´in batısına ve arka tarafına düşen yerleri tahsis etmişti ki, buraları, poyraz rüzgârlarının estiği buruna kadar uzanan yerlerdi. [196]
Nuh Aleyhisselâm; oğlu Yâfes´e de, Feysun ile onun arka tarafına düşen ve lodos rüzgârlarının estiği buruna kadar uzanan yerleri tahsis etmişti.
Yâfes, Mağrıb ile Meşrık arasında konaklamıştı. [197]
Yâfes´in oğullarından Sakalib ve Isban´ın yurdları, Rumlardan önce, Erzurum´du. [198]
Türklerden, Hazerlerden ve daha başkalarından gelen ve Arab olmayan bütün krallar, Yâfes´in çocuklarındandırlar. [199]
Yâfes´in çocuklarından olan Türklerden kimi şehir ve kale halkı idi, kimisi de, dağlarda, kırlarda göçebe olarak keçe çadırlar altında yaşarlar, avcılıktan başka iş yapmazlardı.
Türklerin en büyük kralları, Hakan olup kendisinin, altundan tahtı, altundan tacı, altundan kemeri vardı.
Kendisi, ipek elbise giyerdi. [200]
Ham, deniz sahiline gidip yerleşti.
Ham´ın, Küş, Ken´an, Kut, adındaki oğullarından Kut, Hind ve Sind topraklarına gidip yerleşti.
Oraların halkı, Kut´un çocuklarından üremiştir.
Sudan, Nûbe, Zene, Karan, Zegave, Habeşe, Kıbt ve Berber cinsleri de, Ham´ın, Küş ve Ken´an adındaki oğullarından türemişlerdir. [201]
Nuh Aleyhisselâmın oğlu Sâm; Arz-ı Haram´a ve çevresine yerleşmiş, Yemen´e, oradan Hadramevt´e, oradan Amman´a, oradan Âlic ve Yebrin´e, Vebar, Devv ve Dehnâ´ya kadar uzanmıştı. [202]
Nuh Aleyhisselâmla İbrahim Aleyhisselâm Arasındaki Soy Direği Atalar:
Nuh Aleyhisselâmın oğlu Sâm; akılda, bilgide, kavrayış ve anlayışta, kalb temizliğinde, öteki kardeşlerinden üstün olduğu için, Nuh Aleyhisselâm, onu, yerine Vekil bıraktı ve kendisine, Peygamberlik sırlarını, hikmetin inceliklerini öğretti.
Öteki oğullarına da, Sâm´ın emrine boyun eğmelerini vasiyet etti.
Peygamberlerden, Velilerden, Sıddîklardan, Salihlerden, Sultanlardan Âmirlerden, bir çoklarının, onun soyundan
gelmesini, Yüce Allâh´dan diledi. [203]
Nuh Aleyhisselâmdan sonra, Oğlu Sâm da, Yüce Allah´a ibadet ve taâtla, üzerine düşen vazifelerle meşgul oldu. (Yâkubî-Tarih c.ı,s.i7)
Sâm´ın vefatı yaklaştığı sırada, oğlu Erfahşed´i, yerine bıraktı. [204]
Sâm, altı yüz yaşında vefat etti.
Şam´dan sonra oğlu Erfahşed, Yüce Allah´a ibâdet ve tâatla meşgul oldu.
Erfahşed, vefat edeceği sırada, oğlunu ve ailesini yanında toplayıp Yüce Allah´a ibâdete devam etmelerini ve mâsiyetlerden sakınmalarını onlara tavsiye etti.
Oğlu Şâlıh´a da, ayrıca:
"Vasiyetimi, kabul et.
Benden sonra, aile içinde, Yüce Allâha ibâdat ve tâat edici ol!" dedi.
Erfahşed, vefat ettiği zaman, dört yüz altmış beş yaşında idi. [205]
Erfahşed´den sonra, yerine geçen oğlu Şâlıh[206] Yüce Allâha ibadet ve tâat-la meşgul olup kavmim, mâsiyetlerden nehy etti.
Mâsiyet işleyenlerin uğradıkları azaba uğramaktan, onları, sakındırdı. [207]´ Şâlıh vefat edeceği sırada, oğlu Âbir´i, yerine bıraktı. [208]
Lanete uğrayan Kabil oğullarının işlerinden uzak durmasını, ona, emr ve ten-bih etti.
Şâlıh vefat ettiği zaman, dörtyüz otuz yaşında idi. [209]
Şâlıh´dan sonra, oğlu Âbir, kavmini, Yüce Allah´a ibâdet ve tâata davetle meşgul oldu.
Atalarının Dinini değiştiren ve mâsiyetler isleyen Ken´an b.Ham oğullarıyla düşüp kalkmaktan Sâm oğullarını sakındırdı. [210]
Âbir, vefat edeceği sırada, oğlu Fâlığ´ı, yerine bıraktı. [211]´ Ona:
"Ey oğulcuğum! Mel´un Kabil oğulları, Yüce Allah´a isyan olan işleri işlemeyi çoğalttıkları zaman, Şis oğulları, onların yanına uğradılar.
Yüce Allah da, onların üzerine, kötü bir azab gönderdi.
Sakın ne sen, ne de, ev halkın, Kenan oğulları topluluğunun içine girmeyiniz!" dedi.
Âbir, vefat ettiği zaman, üç yüz kırk yaşında idi. [212]
âbir´den sonra, yerine oğlu Fâlığ geçti. [213]
Fâlığ, kavmini, Yüce Allah´a tâata davet etti.
Fâlığ, vefat edeceği sırada, oğlu Ergu´yu, yerine bıraktı.
Fâlığ vefat ettiği zaman, iki yüz otuz dokuz yaşında idi. [214]
Fâlığ´dan sonra, yerine, oğlu Ergu geçti.
Ergu, vefat edeceği zaman, yerine, oğlu Sarug´u, bıraktı. [215]
Ergu, Babilde oturan Cebbar (Zorba) Nemrud´un zamanında idi.
Ergu, iki yüz yaşında iken vefat etti. [216]
Ergu´dan sonra, yerine, oğlu Sarug geçti. [217]
Sarug´un devrinde Cebbar ve Zorbalar, çoğalmış, putperestlik yaygın hale gelmişti.
Halkın, kimisi puta, kimisi taşa, kimisi ağaca, kimisi suya, kimisi rüzgâra tapmağa başlamıştı.
Sarug, vefat edeceği sırada, oğlu Nahor´u, yerine bıraktı ve ona, Yüce Allah´a oadeti emr etti.
Sarug, vefat ettiği zaman, iki yüz otuz yaşında idi. [218]
Sarug´dan sonra, oğlu Nahor, Babasının yerine geçti. [219]
Nahor´un devrinde, Yüce Allah, yeri dehşetli bir sarsıntı ile sarstı.
Bütün putlar, yerlerinden, yere düştü.
Fakat, bundan, uyanmadılar.
Yere düşen putları, tekrar yerlerine diktiler.
O devirde Cebbar ve Zorbalar, Âd b.Avs, b.İrem, b.Sâm, b.Nuh oğulları olup bunların yurdları Hadramevt´in yüksek taraflarile Necran vadileri ne kadar uzanmakta idi. [220]
Âd kavmi, Ahkafta, uzun, ince kum tepelerinde oturmakta idiler.
Azgınlık ve taşkınlığa başladıkları zaman, Yüce Allah, onlara, kardeşleri´[221] Hûd Aleyhisselâmı, Peygamber olarak gönderdi.
Hûd Aleyhisselâm, onları, Yüce Allâha ibadet ve tâata, haramlardan geri durmağa davet etti ise de, onu, yalanladılar. [222]
Yüce Allah, üç yıl, onlardan, yağmuru kesti´[223]
Yağmur yağdıracağını sandıkları kara bir bulutun getirdiği ve dokunduğu her şeyi yakan bir kasırga ile de, yok olup gittiler.´[224]
İrem b.Sâm´ın çocuklarından Semud b.Âbir (veya Câir) -ki, Âd´ın amcasının oğlu idi-Hıcr´a yerleştiler.
Yüce Allah, bunlara da, kardeşleri olan Salih Aleyhisselâmı Peygamber olarak gönderdi.
Yine, İrem b.Sâm´ın oğlu Lâvez´in oğulları Tasm ve Cedis, Yemâme´ye ve Bahreyn´e yerleştiler.
Bunların kardeşleri Amlık (Imlak) b.Lâvez olup bunun soyundan gelenlerden bazıları Haram´e, bazıları da, Şam´a yerleştiler.
İşte, Âmâlık diye anılan kavimler, bunlardandı ve her beldeye dağılmışlardı.
Mısır Firavunları, Mütegallibeler, Fars Şahları ve Horasan Hükümdarları da, bunlardandı.
Bunların kardeşi olan Ümeym b.Lâvez, Fars toprağında yerleşmişti. Farslıların her cinsi, Ümeym b.Lâvez´in çocuklarındandır. İrem´in oğlu Maş ise, Babil´e yerleşmişti. Maş´ın oğlu Nemrud, orada doğmuştur.
Nemrud, Babildeki köşkü yaptıran ve beş yüz yıl Hükümdarlık yapan kimsedir. [225]
Yüce Allah´, İbrahim Aleyhisselâmı da, bu Nemrud´un zamanında Babil halkına Peygamber olarak göndermişti.[226]
Âbir b.Salih´in oğlu Kantan´ın Ya´rub ve Yaktan adlarında iki oğlu vardı.
Kahtan; bütün Yemenlilerin Babası idi ve ilk defa düzgün Arapça konuşan kimse [227]
Kahtan´ın oğlu Yarub, Yemen topraklarına yerleşmişti.
O da, bütün Yemenlilerin babası idi ve Arapça konuşan kimse idi. [228]
Ya´rub; çocukları tarafından, Krallara mahsus:
(En´im sabâhan = Sabahın hayr ola!) ve:
(Ebeytellâne = Zâtından, lanet ve nefret ettirici haller sâdır olmaya!) diye se-lâmlananların ilki idi.[229]
Kahtan´ın oğlu Yaktan ise, Cürhüm´ün babası ve Cürhüm de, Ya´rub´un amcasının oğlu idi.
Cürhümîler, Yemen´de oturur ve Arapça konuşurlardı.
Sonradan, Mekke´ye geldiler ve orada, yerleştiler.
Katuralar, bunların amcalarının oğullarıdır.
Daha sonra, Yüce Allah, Mekke´ye, İsmail Aleyhisselâmı, yerleştirdi.
İsmail Aleyhisselam, Cürhümîlerden bir kızla evlendi.
Bunun için, Cürhümîler, İsmail Aleyhisselâmın Dayıları olurlardır. [230]
Arap olanı ve Arap olmayanlarıyla bütün Peygamberler, Yemenlileri ve Nizar-lılarıyla bütün Araplar, Sâm b.Nuh´un çocuklarındandırlar. [231]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Ibn.İshak-Kitabülmübteda velmeb´as c.1,s.1-2, Belâzürî-Ensabüleşraf c.1,s.3, Yâkubî-Tarih c.1,s.8-12, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c. 1 ,s.37-40, Sâlebî-Arais s.54, İbn.Esîr-Kâmil c. 1 ,s.47-66, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c. 1 ,s 100.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/87.
[2] Mes´udî-Ahbaruzzaman s.57, Mîr-Hâvend-Ravzatussafa Terceme s. 136.
[3] İbn.Kuteybe-Maarif s.10-11, Mes´udî-Ahbaruzzaman s.57, Ravza. s. 136.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/87.
[4] Dineverî-Elahbar s.1.
[5] Nuh: 23.
[6] Ârâf: 59, Hûd: 25-26, Nuh: 1-2.
[7] Ârâf: 59.
[8] Hûd: 5-6.
[9] Ârâf: 59-63.
[10] Hûd: 27-34.
[11] Şuarâ: 115-116.
[12] Yûnus: 71-72.
[13] Ârâf: 64, Yûnus: 73, Şuarâ: 117, Kamer: 9.
[14] Mü?minun: 24-29.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/87-90.
[15] Mahvil b. Ahnuh, b. Kayn (kaynan). Nuh Aleyhisselâm, bu kralın oğlu Berakil?in kızı Uzre ile evli idi. (İbn.Esîr-Kâmil c. 1 ,s.63)
[16] Mes´ûdî-Ahbâruzzaman s.85-89
[17] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.58-59
[18] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.150
[19] Kamer: 9 .
[20] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.87, Taberî-Tarih c.1,s.92, Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.37, Ibn.Esîr-Kâmıl c ı,s.68.
[21] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.69.
[22] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s..87, Taberî-Tarih c.1,s.92, Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.37, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.68, Kurtubı-Tefsir c.9,s.43.
[23] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.69 23).
[24] Ankebût: 14.
[25] Kurtubî-Tefsir c.9,s.42.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/90-92.
[26] Nuh: 6.
[27] Nuh: 21-24.
[28] Kamer: 10.
[29] Şuarâ: 118.
[30] Nuh: 26-28.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/92-93.
[31] Taberî-Tarih c.1,s.180-181.
[32] Ahterîc.1,s.39O.
[33] İbn.lyas-Bedâyi´ s.61.
[34] Hûd: 36-37.
[35] Taberî-Tarih c.1,s.90,91, Salebî-Arais s.55.
[36] İbn.Kuteybe-Maarif s.10, Mes´udî-Ahbaruzzaman s.59, Hâkim-Müstedrek c.2,s.596.
[37] Taberî-Tarih c.1,s.91, Mes´udî-Ahbaruzzaman s.59.
[38] Salebî-Arais s.55, Kurtubî-Tefsir c.9,s.43, Suyûtî-Dürrülmensur c.3,s.327
[39] Zemahserî-Keşsaf c.2,s.268
[40] Sâlebî-Arais s.55, Kurtubî-Tefsir c.9,s.42, Suyûti-Dürrülmensur c.3,s.327
[41] Taberî-Tarih c.1,s.92, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.69
[42] Taberî-Tarih c. 1 ,s.9O
[43] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.59, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.69
[44] Taberî-Tarih c.1,s.92, Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.59
[45] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.59
[46] Taberî-Tarih c.1,s.92, Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.59, Sâlebî-Arâis s.55, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.69
[47] Taberî-Tarih c.1,s.92
[48] Taberî-Tarih c.1,s.92, Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.59, Sâlebî-Arâis s.55, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.69.
[49] Taberî-Tarih ç.1, s.92
[50] Kurtubî-Tefsir c.9, s.31, Hâzjm-Tefsir c.2, s.330, Süyûtî-Dürrülmendur c.3, s.328
[51] Taberi-Tarih c.1, s.92, Sûlebi-Arais s.58, Zemahşerî-Keşşaf c.2, s.268, Fahrürrâzî-Tefsir c.17, s.222, İbn.Esîr-Kâmil c.1, s.69, Nesefî-Medârik c.2, s.187, Kurtubî-Tefsir c.9, s.31.
[52] Taberî-Tarih c.1,s.9O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.113, Hâzin-Tefsir c.2,s.331, Süyûtî-Dürrülmensur c.3,s.327.
[53] Sâlebî-Arais s.55, Süyûtî-Dürrülmensur c.3,s.327.
[54] Süyûtî-Dürrülmensur c.3,s.327.
[55] Taberi-Tarih c.1,s.92, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.113, Süyutî-Dürrülmensur c.3,s,327.
[56] Hûd: 38-39.
[57] Zemahşeri-Keşşaf c.2,s.268, Fahrurrazi-Tefsir c.17, s.223, Kurtubi-Tefsir c.9, s.31, Nasefı-Medarik c.2,s.187, Hazin-Tefsir c.?,s.321 Ebüssuud-Tefsir c.4,s.2O6
[58] Fahrurrazi-Tefsir c.17,s.223, Kurtubi-Tefsir c.9,8.31, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.110, Ebüssud-Tefsir c.4,s.2O6
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/93-95.
[59] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.41, İbn.Habîb-Kitabülmuhabber s.383. Ibn.Kuteybe-Maarif s.11, Yâkubî-Tarih c.1,s.14, Taberi-Tarih c.1,s.92, Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.268, Fahrurrazi-Tefsir c.17, s.223, Nesefî-Medarik c.2,s.187, Kurtubî-Tefsir c.9,s.31, Ebüssuud-Tefsir c.4,s.2O6, Süyûtî-Dürr. C.3.S.334.
[60] Sâlebî-Arâis s.56.
[61] Taberî-Tarih c.1,s.91 Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.268-269, Fahrurrazi-Tefsir c.17,s.223-224, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.7O, Kurtubî-Tefsir c.9,s.32, Nesefî-Medarik c.2,s.187, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1 ,s.110, Hâzin-Tefsir c.2,s.331, Ebüssuud-Tefsir c.4,s.2O6.
[62] Fîruzabadî-Kamusulmuhît c.3,s.23.
[63] Taberî-Tarih c.1,s.91, Salebî-Arais s.55, Kurtubî c.9,s.31, Hazin c.2,s.33O, Süyûtî-Dürrülmensur c.3,s.328
[64] Yâkubî-Tarih c.1,s.14, Taberî-Tarih c.1,s.92, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.7O
[65] Taberî c.1,s.93, Zemahşeri c.2,s.269, İbn.Esîr c.1,s.7O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.110
[66] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.11O
[67] Taberî-Tarih c.1,s.93
[68] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.41, İbn.Habib-Kitabülmuhabber s.383, Taberî-Tarih c.1,s.92
[69] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.41, Taberî-Tarih c.1,s.92, Kurtubî c.9,s.32
[70] Yâkubî-Tarih c.1,s.14
[71] İbn.Sa´d c.1,s.41 , İbn.Habib-Kitabülmuhabber s. 383, Taberî c.1,s.92, Süyûtî: Dürr c.3,s.334
[72] Kurtubî-Tefsir c.9,s.32
[73] Taberî-Tefsir c.12,s.34, Kurtubî-Tefsir c.9,s.31, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.110.
[74] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.110.
[75] Taberî-Tarih c.1,s.93, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.110.
[76] Sâlebî-Arais s.55, Kurtubî-Tefsir c.9,s.42, Süyûtî-Dürrülmensur c.3,s.327.
[77] Dîneverî-El´ahbar s.1, Mes´üdî-Murucuzzeheb c.1,s.4O, Süyûtî-Dürrülmensur c.3,s.327.
[78] Kamer: 13.
[79] Sâlebî-Arais s.56.
[80] Taberî-Tarih c.1,s.93, Salebî-Arais s.56, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.11O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/95-96.
[81] 30) Hûd: 40-41 .
[82] Taberî-Tarih c.l.s.93,. Sâlebî-Arais s.57, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.7O.
[83] Taberî-Tarih c.1,s.93, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.7O, Kurtubî-Tefsir c.9,s.35.
[84] Kurtubî-Tefsir c.9,s.35.
[85] Taberî-Tefsir c.28,s.169, Ebülfida-Tefsir c.2,s.445.
[86] ibn.Habib-Kitabulmuhabber s.383.
[87] Taberî-Tefsir c.28,s.169.
[88] Tahrim: 10, Ebülfida-Tefsir c.2,s.445.
[89] Taberî-Tarih c.1,s.95, Sâlebî-Arais s.57, Zemahşerî Keşşaf c.2,s.269, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.7O, Kurtubî-Tefsir c.9,s.35.
[90] Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.269, Nesefî-Medarik c.2,s.188.
[91] Kurtubî-Tefsir c.9,s.35.
[92] ibn.Sa´d-Tabakatc.1,s.41, ibn.HabîtHKİtabülmuhabbers.383, Taberî-Tarih c.1,s.95, Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.60, Sâlebî-Arais s.57, Fahrurrazi-Tefsirc.17,s.228, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.7O, Kurtubî-Tefsir c.9,s.35, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.111.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/96-97.
[93] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.4O
[94] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.41, ibn.Kuteybe-Maarif s.11, Yâkubî-Tarih c.1,s.14, Taberî-Tarih c.1,s.94, Mes´udî-Murucuzzeheb c.1,s.4O, Ahbaruzzeman s.60, Sâlebî-Arais s.57, Fahrurrazi-Tefsir c.17,s.223, İbn Esîr-Kâmil c.1,s.7O, Hâzin-Tefsir c.2,s.332, Sûyûtî-Dürr. c.3,s.334.
[95] ibn.Sa´d c.1,s.41, Taberî-Tarih c.1,s.94, Salebi s.57, Kurtubîc.9, s.32, Nesefi-Medarik c.2,s.187, Hazin c.2,s.332, Süyutî-Dürr. c.3,s,334.
[96] İbn.Sa´d s.41, İbn.Kuteybe-Maarif s.11, Taberi c. 1 ,s.94, Salebî s.59 Zemahşerî c.2,s.272, İbn.Esîr c.1 ,s.72, Kurtubî C.9.S.36, Ebülfida-Tefsir c.2,s.447, Hâzin-Tefsir C.2.S.334, Süyûtî-Dürr c.3,s.328.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/97-98.
[97] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/98.
[98] Kralın Babası Mahvil tarafından da, dağların başında birer Maakıl yapılması emr edilmiş, putların sayısına ve isimlerine göre yüksek yedi Maakıl, Sığınak yapılmıştı. Mes´udî-Ahbaruzzaman s.57.
[99] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.60-61.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/98-99.
[100] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.41, Yâkubi-Tarih c.1,s.14, Taberî-Tarih c.1,s.94, Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.37.
[101] Yâkubî-Tarih c.1,s.14, Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.37.
[102] ibn.Sa´d c.1,s.41, Taberîc.1,s.94, Salebîs.58, İbn.Esirc.1,s.72, Kurtubî c.9,s.38, Ebülfida-Elbidaye c.1,s.112, Hazin C.2.S.333.
[103] Yâkubî-Tarih C.1.S.14..
[104] ibn.Kuteybe-Maarifs.11, Yakubîc.1, s. 14, Taberic.1, s.93, Mes´udî-Ahbaruz-zaman s.61, Zemahşerî-Keşşaf c.4, s.37, Şalebî-Araris s.58, İbn.Esîr-Kâmil c.1, s.72, Hâzin-Tefsir c.2, s.333.
[105] Yâkubî-Tarih c.1,s.14, Mes´udî-Murucuzzeheb c.1,s.4O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/99.
[106] Ebülmünzir Hişam-Kitabülasnam s.52, 53, Yâkut-Mûcemülbüldan c.5,s.367
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/99.
[107] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.4O, Taberi-Tarih c.1,s.97.
[108] İbn.Kuteybe-Maarif s.11, Taberî-Tarih c.1,s.94, Mes´udî-Murûcuzzeheb c.1,s.40, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.72.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/100.
[109] Taberî-Tarih c.1,s.91, Hâkim-Müstedrek c.2,s.342, Sâlebî-Arais s.58, Kurtubî-Tefsir c.9,s.41, Ebülfida-Tefsir c.2,s.447, Elbidaye vennihaye c. 1 ,s. 113, Heysemî-Mecmuazzevaid c.8,s.200, Hâzin-Tefsir c.2,s.333, Süyûtî-Dürrülmensur c.3,s.327.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/100.
[110] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.41, Yâkubî-Tarih c.1,s.14, Taberî-Tarih c.1,s.91, Sâlebî-Arais s.58, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.72, Nesefî-Medârik c.2,s.189, Süyûtî-Dürrülmensur c.3,s.334.
[111] Süyûtî-Dürrülmensur c.3,s.33O.
[112] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.41, Yâkubî c.1 ,s.14, Taberî s.94, Salebî 58, Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.272, Deylemî-Firdevs c.1,s.238, ibn.Esîr c.1,s.72, Kurtubî-Tefsir c.9,s.36, Süyûtî-Dürrülmensur c.3,s.334
[113] İbn.Sa´d c.1,s.41, Yâkubî c.1,s.15, Taberî c.1,s.94, Mesûdî-Muruc. c.1,s.40, ibn.Esîr s.72.
[114] Taberî-Tarih C.1.S.96, Tefsir c.12,s.47, Kurtubî-Tefsir c.9,s.36.
[115] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.42, Taberî-Tarih c.1,s.94, Yâkubî-Tarih c.1,s.15 Mes´üdî-Murucuzzeheb c.1,s.4O, Sâlebî-Arais s.59, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.72-73, Kurtubî-Tefsir c.9,s.41.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/100-101.
[116] Ibn.Sa´d c.1,s.41, Taberî c.1,s.94-96, Sâlebî s.58, İbn.Esîr s.72, Kurtubî-Tefsir c.9,s.36 .
[117] Hûd: 42.
[118] ibn.Sa´d c.1,s.41, Taberî 94,96, Salebî s.58, İbn.Esîr s.72, Kurtubî 36.
[119] ibn.Kuteybe-Maarifs.11, Mes´udî-Muruc c.1,s.4O, Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.272, Ebülfida-Tefsir c.2,s.447, El-bidaye vennihaye c.1,s.1l6.
[120] İbn.Kuteybe s.11, Taberîd ,s.96, Zemahşerîc.2,s.272, Ebülfida-Tefsir c.2,s.447, Elbidaye vennihaye c.1 ,s.116.
[121] ibn Sa´d-Tabakat c.1,s.41, Taberî-Tarih c.1,s.96, Sâlebî s.59, Zemahşeri c.2,s.272, İbn.Esîr c.1,s.72, Kurtubî c.9,s.41, Ebütfida-Tefsir c.2,s.447.
[122] Yâkubî-Tarih C.1.S.15.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/101.
[123] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s,42, Ibn.Habîb-Kitabülmuhabber s.384, ibn.Kuteybe-Maarif s.12, Yâkubî-Tarih c.1,s.15, Taberî-Tarih c.1,s.96, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.41, Sâlebî-Arais s.59-60, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.73.
[124] Yâkut-Mûcemülbüldan c.2,s.84.
[125] ibn.Habîb-Kitabülmuhabber s.384, İbn.Kuteybe-Uyûnülahbar c.1,s.314, Taberî-Tarih c.1,s.96, İbn.Esîr Kâmil C.1.S.73.
[126] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.41.
[127] Yâkut-Mûcemülbüldan c.2,s.179-180.
[128] Yâkubî-Tarih C.1.S.15.
[129] Yâkut-Mûcemülbüldan c.2,s.84, Mir Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.139.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/101-102.
[130] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.41, Yâkubî-Tarih c.1,s.15, Taberî-Tarih c.1,s.94, Sâlebî-Arâis s.58, Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.271, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.72, Kurtubî-Tefsir c.9,s.41, Nesefî-Medarik c.2,s.189, Ebülfida-Tefsir c.2,s.447.
[131] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.41.
[132] Taberî-Tarih c.1,s.94.
[133] Yâkut-Mûcemülbüldanc.2,s.179, Ebülfida-Elbidaye vennihayec.1,s.115, Tefsir c.2,s.446, Süyûtî-dürrülmensur c.3,s.335.
[134] Hâzin-Tefsir c.2,s.332.
[135] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.4O, Yâkut-Mûcemülbüldan c.2,s.179.
[136] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.40.
[137] Yâkut-Mûcemülbüldan c.2,s.138.
[138] Yâkut-Mûcemülbüldan c.4,s.322
[139] Buhârî-Sahih c.4,s.104.
[140] Taberî-Tarih c.1,s.96, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.72-73.
[141] Dineverî-Elahbar s.1.
[142] Yâkut-Mûcemülbüldan c.4,s.322.
[143] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.40.
[144] Fîrüzabadî-Kumusulmuhıt c.1,s.275-276.
[145] Fîrûzabadî-Kamusulmuhît c.4,s.54.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/102.
[146] Kurtubî-Tefsir c.9,s.42.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/102.
[147] Ankebût: 14-15.
[148] Taberî-Tefsir c.27,s.95, Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.38, Nesefî-Medârik c.4,s.2O3, Kurtubî-Tefsirc.17,s.133, Ebülfida-Tefsir C.2.S.446, Hâzin-Tefsir c.4,s.2O3, Ebüssuud-Tefsir c.8,s.17O.
[149] Taberî-Tefsir c.27,s.95, Kurtubî-Tefsir c.17,s.133.
[150] Dîneverî-Elahbar s.1.
[151] Taberî-Tefsir c.20,s.136, Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.38, Nesefî-Medarik c.4,s.2O3, Ebüssuud-Tefsir c.8,s.17O.
[152] Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.38, Nesefî-Medarik c.4,s.2O3, Ebülfida-Tefsir c.2,s.446, Hâzin-Tefsir c.4,s.2O3, Ebüssuud-Tefsir c.8^.170.
[153] Taberî-Tefsir c.27,s.95, Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.38, Kurtubî-Tefsir c. 17,s. 133, Nesefi-Medarik c.4,s.2O3, Ebülfida-Tefsir c.2,s.446, Hâzin-Tefsir c.4,s.2O3, Ebüssuud-Tefsir c.8,s.17O.
[154] Taberî-Tefsir c.27,s.95, Kurtubî-Tefsir c.17,s.133, Ebülfida-Tefsir c.2,s.446.
[155] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/103.
[156] Kamer: 11-12.
[157] Kamer: 14.
[158] Hûd: 42-43
[159] Hûd: 45-47.
[160] Cudî Cezîre´de bir dağ´dır. (Buhâri-Sahih c.4,s.1O4)
[161] Hûd: 44.
[162] Hûd: 48.
[163] Ankebût: 14-15.
[164] Kamer: 15-16.
[165] Hûd: 49.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/103-105.
[166] İbn.Sa´d-Tabakatc.1,s.40-41, İbn.Kuteybe-Maarif s.12, Taberî-Tarihc.1,s.97, Mes´ûdî-Murucuzzehebc.1,s.4l, Sâlebî-Arais s.60, ibn.Esîr c.1,s.68, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.12O
[167] Sâm, Tufandan yetmiş sekiz yıl önce doğmuştu. (Sâlebî-Arais s.60)
[168] Sâlebî-Arâis s.60, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.73
[169] Yâkubî-Tarihc.1,s.16
[170] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.88.
[171] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.17O, Buharî-Edebülmüfred s.144, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.119, Heysemî-Mecmauzzevaid c.4,s.219.
[172] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.87.
[173] Şâlebî-Arais s.60, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.73.
[174] İbn.Abd.Rabbih-Ikdulferîd c.3,s.173.
[175] İbn.Abd.Rabbih-lkdulferîd c.3,s.173, Sâlebî-Arais s.60, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.73, Mîr Hâvend-Ravzatussafa Terceme s. 136.
[176] ibn.Abd.Rabbih-Ikdülferid c.3,s.187, Ebû Nuaym-Hilyetülevliyâ c.8,s.145
[177] Ezrakî-Ahbaru Mekke d.s.68
[178] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.73
[179] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.68.
[180] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.87.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/105-107.
[181] Hâkim-Müstedrek c.2,s.546.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/107.
[182] Sâffât: 77.
[183] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.10-11, Tirmizî-Sünen c.5,s.365, Taberî-Tefsir c.23,s.67, Tarih c.1 ,s.1O2, Hâkim-Müstedrek c.2,s.546.
[184] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.42, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.11, Tirmizî-Sünen c.5,s.365, Taberî-Tarih c.1,s.1O6, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.115, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.6
184)
[185] Taberî-Tefsir c.23,s.67, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.5,6.
[186] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.5
[187] ibn.Abd.Rabbih-Ikdülferîd c.3,s.4O5
[188] İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.4-5
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/107-108.
[189] Dîneverî-Elahbar s.34, Yâkubî- Tarih c.1,s.15, Taberî-Tarih c.1,s.98, Sâlebî-Arais s.61
[190] Taberî-Tarih c.1,s.98, Salebî-Arais s.61
[191] Feysun Belh ırmağıdır. (Dineverî-Elahbar s.34)
[192] Dîneverî-Elahbar s.34, Taberî-Tarih c.1,s.98, Sâlebî-Arais s.61
[193] Dîneverî-Elahbar s.34.
[194] Dîneverî-El´ahbar s.34, Taberî-Tarih c.1,s.98, Sâlebî s.61.
[195] Taberî-Tarih c.1,s.98, Sâlebî-Arais s.61.
[196] Dineverî-Elahbar s.34, Taberî-Tarih c.1,s.98, Sâlebî s.61.
[197] Yâkubî-Tarih c.1,s.15.
[198] ibn.Kuteybe-Maarif s.13, Yâkubî-Tarih c.1,s.16.
[199] Taberi-Tarih C.1.S.103.
[200] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.75.
[201] İbn.kuteybe-Maarif s.12-13.
[202] ibn.Kuteybe-Maarif s.13. Yâkubî-Tarih c.1,s.15.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/108-109.
[203] Mirhavend-Ravzatussafa Terceme s.142.
[204] Yâkubî-Tarih c.1,s.17, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.43.
[205] Yâkubî-Tarihc.1,s.18
[206] Yâkubî-Tarih c.1,s.18, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.43.
[207] Yâkubî-Tarihc.1,s.18.
[208] Yâkubî-Tarih c.1,s.19, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.43.
[209] Yâkubî-Tarih c.1,s.18, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.43.
[210] Yâkubî-Tarih c.1,s.19.
[211] Yâkubî-Tarih c.1,s.19, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.43.
[212] Yâkubî-Tarih c.1,s.19.
[213] Yâkubî-Tarih c.1,s.19, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.43.
[214] Yâkubî-Tarih c.1,s.2O.
[215] Yâkubî-Tarih c.1,s.2O, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.43.
[216] Yâkubî-Tarih C.1.S.20.
[217] Yâkubî-Tarih c.1,s.2O, Mesûdî-Murucuzzeheb c.1,s.44.
[218] Yâkubî-Tarih C.1.S.21.
[219] Yâkubî-Tarih c.1,s.21, Mesûdî-Murucuzzeheb c.1,s.44
[220] Yâkubî-Tarih C.1.S.22.
[221] İbn.Kuteybe-Maarif s.13.
[222] Yâkubî-Tarih c.1,s.22.
[223] Yâkubî-Tarih c.1,s.22, Mesûdî-Ahbaruzzaman s.81, Salebi s.62.
[224] Yâkubî-Tarih c.1,s.22.
[225] ibn.Kuteybe-Maarif s.12-13, Mesudî-Muruc c.1,s.41-42.
[226] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46, Taberî-Tarih c.1,s.119, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.94.
[227] Mes´ûdî-Nurûcuzzeheb c.1, s.42-43.
[228] İbn.Kuteybe-Maarif s.13.
[229] Taberî´ye göre: ilk Yemen Kralı, Kahtandı ve Kıral selamıyla ilk kez selamlanan da, o idi. (Taberî-Tarih c 1.S.104)
[230] ibn Kuteybe-Maarif s. 13,271, Mes´udî-Murucuzzeheb c.1,s.42-43
[231] İbn.Kuteybe-Maarif s.14
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/109-113.
.
| ;">Hud Aleyhisselam |
|
Hûd Aleyhisselâmın Soyu Ve Mesleği:
Hûd (Âbir) b.Abdullâh, b.Rebah, b.Halud[1] b.Âd, b.Avs, b.İrem, b.Sâm, b.Nuh Aleyhisselâmdır. [2]
Hûd Aleyhisselâm, Âd kavmi içinde Baba ve Ana soyu yönünden en üstün durumda idi. [3]
Kendisi, daha önce ticaretle uğraşırdı. [4]
Hud Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili Ve Bazı Faziletleri:
Hud Aleyhisselâm; orta boylu[5], esmer tenli, çok saçlı[6], güzel yüzlü idi. Âdem Aleyhisselâma benzerdi[7]
Güçlü, kuvvetli idi.[8]
Zühd´ü takva ve ibâdet ehli idi. Çok cömerd ve şefkatli idi. Yoksullara bol bol Sadaka verirdi. [9]
Hûd Aleyhisselâmın Kavmi:
Hûd Aleyhisselamın kavmi, Âd kavmi idi.
Âd kavmi, Birinci ve İkinci Âd diye ikiye ayrılır.
Birincisi: Âd b. Avs, b.İrem, b.Sâm, b.Nuh Aleyhisselâm´dır.[10]
İkincisi: Semud b. Câir, b.İrem, b.Sâm, b.Nuh Aleyhisselâmdır. [11]
İsmail Aleyhisselâmdan önceki Birinci Âd kavmi, on, on üç kabileden oluşan[12] üç dört bin kişilik bir topluluktu.
Âd, Semud, Cürhüm, Tasm, Cedis, Ümeym, Medyen, Imlak, Ubeyl, Câsim, Kahtan ve Kahtan oğullan gibi bir çok kabilelere Arabul´âribe,
İsmail Aleyhisselâmın oğullarından gelen kabilelere de, Arabulmüsta´rebe denir. [13]
Hûd Aleyhisselâmın Kavmi Olan Âd Kavminin Yurdları Ve Kötü Tutum Ve Davranışları:
Âd kavminin yurdları; Hudramevt´e ve Yemen´e kadar uzanan yerler olup Allah´ın yerlerinden, en genişi, en otlu, sulu, bol nimetli olanı idi.[14]
Yerin üzerinde akan ırmakları, bağları, bahçeleri, sürü sürü davar/arı[15], yer altında da, su depoları vardı. [16]
Başkalarına verilmeyen boy bos, güç kuvvet de, onlara, verilmişti. [17]
Onlar, inatçı bir zorbanın emrini tutup ardından gittiler de[18]: "Kuvvetçe, bizden daha güçlü kim varmış?" diyerek yer yüzünde büyüklük taslamağa[19], memleketlerinde azgınlık ve fesadlarını artırmağa´[20], halka zulm etmeğe başladılar. [21]
Âhiret hayatını, öldükten sonra dirilmeyi inkâr ettiler. [22]
Şadda, Samud ve Henna´ adındaki üç puta tapmaktan da, geri durmadılar. [23]
Hûd Aleyhisselâmın Âd Kavmine Peygamber Gönderilişi:
Yüce Allah, âd kavmına, kardeşleri Hûd Aleyhisselâmı, Peygamber olarak gönderdi. [24]
O da, onları, Bir olan Allah´a iman ve ibadete, insanlara zulmetmekten vaz geç-meye() davet etti ise de, red ve tekzib ile karşılandı[25]
Bunun üzerine, Yüce Allah, üç yıl, onlardan, yağmuru, kesti. [26]
Onları, yağmur duası için, Mekke´ye bir heyet göndermek zorunda bıraktı. Yağmur yağdıracağını sandıkları bir kasırga ile de, yok olup gittiler. [27]
Kur´ân-ı Kerimin Âd Kavmi Hakkındaki Açıklaması:
Hûd Aleyhisselâmın, Âd kavmına gönderilişi ve onların, tutum ve davranışları ve akıbetleri Kur´ân-ı Kerimde şöyle açıklanır:
"Âd (kavmine)da, kardeşleri Hûd´u (gönderdik)
O, (kavmına):
"Ey kavmim! Allah´a, ibadet ediniz!
Sizin, O´ndan başka hiç bir ilâhınız, yoktur. [28]
(hâlâ, Allah´dan) korkmayacak mısınız? [29]
Siz, (Allah´a karşı) yalan düzenlerden başka (kimseler) değilsiniz!" dedi. [30]
Kavminin ileri gelenlerinden kâfir bir cemâat ise:
"Biz, seni, muhakkak, bir beyinsizlik içinde görüyoruz!
Seni, muhakkak, yalancılardan sanıyoruz!" dediler.
(Hûd):
"Ey kavmim! Bende hiç bir beyinsizlik yoktur.
Fakat, ben, âlemlerin Rabb´ı tarafından gönderilmiş bir Peygamberim!
Size, Rabb´ımın Vahy ettiklerini tebliğ ediyorum.
Ben, sizin Emin bir hayrhâhınızım.
Size, o korkunç akıbeti haber vermek için, içinizden bir adam (vâsıtasile) Rabb´-ınızdan, size bir ihtar gelmesi tuhafınıza mı gidiyor?
Düşününüz ki: O (Rabb´ınız), sizi, Nuh kavmından sonra, Hükümdarlar yaptı. Size, yaratılışta, onlardan (Nuh kavmından) ziyâde boy bos (ve kuvvet) verdi.
O halde, Allah´ın nimetlerini (unutmayıp) hatırlayınız ki: kurtuluşa erebilesiniz!" dedi.
"Sen, bize, yalnız Allah´a ibadet etmemiz. Atalarımızın tapmakta olduklarını bırakmamız için mi geldin?!
O halde, doğruculardan isen, bizi, tehdid etmekte olduğun şeyi (azabı) getir bize!" dediler.
Hûd:
"Rabb´ınızdan, üzerinize bir azab, bir gazab hakk oldu muhakkak!
Kendinizin ve Atalarınızın takdığınız (düzme) bir takım adlar (putlar) hakkında, Allah, onlara bir Hüccet indirmemişken, benimle mücâdele mi ediyorsunuz?
Artık, bekleyiniz!
Şüphesiz ki, ben de, sizinle birlikte onu, bekleyenlerdenim[31]
Ey kavmim! Ben, buna (bu tebliğime) karşılık, sizden hiç bir ücret istemiyorum.
Benim mükâfatım, ben´i Yaratan´dan başkasına âid değildir.
Hâlâ, akıllanmayacak mısınız?!
Ey kavmim! Rabb´ınızdan yarlıganmak dileyiniz.
Sonra, yine, Ona tevbe ve rücu ediniz ki, üstünüze bol bol (feyzini) göndersin. Kuvvetinize, daha fazla kuvvet katsın!
Günahkârlar olarak yüz çevirmeyiniz!" dedi.
"Ey Hûd! Sen, bize açık bir Mucize getirmedin!
Biz de, senin sözünle, İlahlarımızı bırakıcı değiliz!
Sana, inanıcılar da, değiliz! [32]
Sen, bize, İlâhlarımız(a tapmak)tan, bizi döndürmek için mi geldin?!
Öyle ise, bizi tehdid etmekte olduğun şeyi -eğer (iddianda) doğru söyleyenlerden isen- getir bize!" dediler.
Hûd:
"(Bunun) İlmi, ancak, Allah katındadır.
Ben, size, gönderildiğim şeyi, tebliğ ediyorum.
Fakat, ben, sizi, bilmezler güruhu olarak görmekteyim [33]
Allâh´dan korkunuz ve bana, itaat ediniz! [34]
Ben, cidden, üstünüze (gelecek) büyük bir günün azabından korkuyorum!" dedi. [35]
Onlar:
"Va´z etsen de veya va´z edicilerden olmasan da, bize göre, birdir.
Bu, öncekilerin âdetinden başka (bir şey) değildir.
Biz, azaba uğrayacaklar da, değiliz!" dediler. [36]
Onun (Hûd´un) kavminden -kendi/erine dünya hayatında refah verdiğim/z halde, küfr (ve inkâr) eden- bir güruh da:
"Bu, sizin gibi bir beşerden başkası değildir.
Sizin yediklerinizden yiyor, içtiklerinizden, içiyor!
Eğer, kendiniz gibi bir insana boyun eğerseniz, and olsun ki: o takdirde, mutlaka, hüsrana düşenlersinizdir.
Öldüğünüz ve bir toprak, bir kemik olduğunuz vakit, sizin herhalde (diri olarak kabirlerinizden) çıkarılmış olacağınızı mı va´d (ve tehdid) ediyor o?
Tehdid olunageldiğiniz o şey, ne kadar uzak! Ne kadar uzak!
O (hayat), bizim (şu) dünya hayatımızdan başkası değildir.
Yaşarız, ölürüz.
Fakat, biz (tekrar) dirilecekler değiliz!
O (Hûd), Allâha karşı, yalan düzen bir adamdan başkası değildir.
Biz, onu, tasdik edici değiliz!" dediler.
(Hud):
"Rabb´ım! Beni, yalanlamalarına karşı, Sen, bana yardım et!" dedi.
(Allah) Buyurdu ki:
Az bir (zamanda) her halde, onlar, pişman olacaklardır!
İşte, onları, o müthiş (azab) Sayha(sı), Allah´ın bir adâletfi) olmak üzre, hemen yakalayıverdi de, onları, bir çörçöp haline getirdik!
Artık, uzak olsun o zâlimler güruhu! [37]
Onlar, onu, (azabı), vadilerine yönelerek gelen bir bulut haline görmüşlerdi de;
"Bu, bize yağmur verici bir buluttur!" demişlerdi.
Hayır! Bu, çarçabuk gelmesini istediğiniz şeydir! Kasırgadır ki, onda, elem verici bir azab vardır.
O, Rabb´ının emriyle, her şeyi helak edecektir!
İşte, onlar, o hale geldiler ki, meskenlerinden başka bir şey görünmez oldu!
Biz, işte, günahkârlar güruhunu, böyle cezalandırırız! [38]
.....Alay ede geldikleri şey, kendilerini, çepçevre kuşatıverdi. [39]
.....Her uğradığı şeyi (yerinde) bırakmıyor, mutlaka, onu, kül gibi savuruyordu. [40]
Çünki, biz (haklarında) uğursuz (ve uğursuzluğu) sürekli bir günde, onların üstüne, çok gürültülü bir kasırga saldık.
(Öyle bir kasırga ki) insanları, sanki, onlar, köklerinden sökülmüş hurma kütükleri imiş gibi, tâ temelinden koparfıp helake uğratıyordu. [41] (Allah) onu, yedi gece, sekiz gün ardı ardınca, üzerlerine musallat etti.
Öyle ki (eğer, sen de, hâzır olsaydın) o kavmin (bu müddet) içinde (nasıl) ölüp yıkıldığını görürdün!
Sanki, onlar, içleri bomboş hurma kütükleri idiler! Şimdi, onlardan bir kalan görebiliyor musun? [42]
(Hûd´un) kendisini de, onunla birlikte olan (Müslümanları da, katımızdan bir Rahmet ile kurtardık.
Âyetlerimizi yalan sayıp iman etmemiş olanların ise, kökünü kestik!´[43]
Hud Aleyhisselâmın Hacca Gidişi:
Peygamberimiz, Veda haccında, Osfan vadisine vardığı zaman, Hz.Ebu Bekr´e: "Ey Ebû Bekr! Bu, hangi vadidir?" diye sormuş, Hz.Ebû Bekr", Osfan vadisidir!" deyince, Peygamberimiz: Hud Aleyhisselâmın da, beline Aba tutunmuş, belinden yukarısını alacalı bir kumaşla bürümüş, genç ve kızıl, yuları hurma lifinden örülmüş dişi bir deve üzerinde olduğu halde, Hacc için buradan Telbiye ederek geçmiş olduğunu haber vermiştir. [44]
Hud Aleyhisselâmın Mekke´ye Gidişi Ve Vefat Edişi:
Rivayete göre: Peygamberlerden, ümmeti helak olan Peygamber, kendisine iman edenlerle birlikte Mekke´ye gelir, vefatına kadar orada, Yüce Allah´a ibadetle meşgul olurdu. [45]
Âd kavmi helak olunca, Hud Aleyhisselâm da, kendisine iman etmiş olan kimseleri yanına alarak Mekke´ye gitti ve oradan ayrılmadı. [46]
Mekke´de vefat eden Peygamberlerden, Zemzem ile Hacerülesved arasında yetmiş[47], diğer rivayette doksan dokuz Peygamber gömülüdür.
Hud Aleyhisselâm da, orada gömülü Peygamberler arasındadır. [48]
Hud Aleyhisselâmın Hadramevt´te vefat ettiği ve kabrinin, orada kızıl kumdan bir tepe üzerinde bulunduğu[49] ve vefatında dört yüz altmış dört yaşında olduğu da, rivayet edilir. [50]
Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere selâm olsun![51]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Veya Carud (Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.12O)
[2] ibn.Kuteybe-Maarif s.14, Yâkubî-Tarih c.1,s.22, TaberMarih c.1 ,s.110, Sâlebi-Arais s.62, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.120.
[3] Dîneverî-El´ahbar s.5, Sâlebî-Arâis s.62.
[4] ibn.Kuteybe-Maarif s.14, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.361.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/117.
[5] Mir Hâvend-Ravzatussafa Terceme s. 146.
[6] ibn.Kuteybe-Maarif s.14.
[7] İbn.Kuteybe-Maarif s.14, Hâkim-Müstedrek c.2,s.564, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1,s.123, Mîr Hâ-vend. Ravzatussafa Terceme s.146, 147.
[8] Hâkim-Müstedrek c.2,s.563.
[9] Mir Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.147.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/117.
[10] Taberî-Tarih c.1,s.109-110, Sâlebî-Arais s.61, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.85.
[11] Taberî-Tarih c.1,s.11O, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.89 .
[12] ibn.Kuteybe-Maarif s.14.
[13] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.120-121.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/117-118.
[14] İbn.Kuteybe-Maarif s.14.
[15] Şuarâ: 133,134.
[16] Şuarâ: 129.
[17] Araf: 69, Ahkaf: 26, Salebî-Arâis s.61, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.85.
[18] Hûd: 59
[19] Fussilet: 15
[20] Hıcr: 11, 12
[21] Taberî-Tarih c.1,s.110, Sâlebî-Arais s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.85
[22] Mü´minun: 35-37.
[23] Taberî-Tarih c.1,s.11O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/118.
[24] İbn.Kuteybe-Maarif s.13, Dîneverî-El´ahbar s.5, Yâkubi-Tarih c.1,s.22 (*) Yüz yıl (Mîr Hâvend Ravzatussafa, Terceme s.147).
[25] Taberî-Tarih c.1,s.110, Sâlebî-Arais s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.85.
[26] Yâkubî-Tarih c.1,s.22, Taberî-Tarih c.1,s.110, Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.81, Sâlebî-Arais s.62, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.78.
[27] Yâkubîc.1,s.22, Taberîc.1,s.11O, Mes´udîs.81, Salebîs.62, Ebülferec ibn.Cevz!c.1,s.78, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.85.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/118-119.
[28] Ârâf: 65, Hûd: 50.
[29] Ârâf: 65, Şuarâ: 124.
[30] Hûd: 50.
[31] Ârâf: 66-71
[32] Hûd: 51-53.
[33] Ahkaf: 22-23.
[34] Şuarâ: 131.
[35] Şuarâ: 135, Ahkaf: 21.
[36] Şuarâ: 135-138.
[37] Mü´minun: 33-41.
[38] Ahkaf: 24-25.
[39] Ahkaf: 26.
[40] Zâriyat: 42.
[41] Kamer: 19-20.
[42] 40) Elhakka: 7-8.
[43] Ârâf: 72.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/119-122.
[44] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.232, ibn.Kayyım-Zâdülmaad c.3,s.239, Heysemî-Mecmuazzevaid c.3,s.32O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/122.
[45] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1, s.68, Hâkim-Müstedrek, c.2,s.563, Sâlebî-Arais s.66.
[46] ibn.Kuteybe-Maarif s.14, Sâlebî-Arais s.66, Mîr Havend-Ravzatussafa Tercemesi s.146.
[47] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.73.
[48] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.68, Hâkim-Müstedrek c.2,s.563-654.
[49] Hâkim-Müstedrek c.2,s.564, Aliyyülmüttakî-Kenzülummal c.12,s.48O, Mîr Hâvend-Ravzatussafa Tercemesi s. 146-147.
[50] Mîr Hâvend-Ravzatussafa Tercemesi s.147.
[51] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/122.
.
| ;">Salih Aleyhisselam |
|
Salih Aleyhisselamın Soyu Ve Mesleği:
Salih b.Ubeyd[1], b.Esif[2] veya Asit[3], b.Kemaşic[4] veya Masic[5] veya Masih[6] b.Ubeyd, b.Hadir[7] veya Hazir[8] veya Cadir[9] veya Hacir[10] b.Semud[11]´, b.Âbir[12] veya Cair[13] b.İrem, b.Sâm, b.Nuh Aleyhisse!amdır. [14]
Salih Aleyhisselam; Semud kavmi içinde Baba ve Ana soyu yönünden en seçkin ve üstün bir durumda idi. [15]
Kendisi, daha önce ticaretle uğraşırdı. [16]
Salih Aleyhisselamın Şekil Ve Şemaili:
Salih Aleyhisselâm, İsâ Aleyhisselama benzerdi. Beyaza çalar kırmızı benizli idi.
Düz saçlı idi. Kıvırcık saçlı değildi.
Kendisi, İsâ Aleyhisselam gibi yalın ayak yürür, ayakkabı giymezdi. [17]
Semuo Kavmi Ve Yurdları:
Salih Aleyhisselâm in kavmi, İkinci Âd diye anılan Semud kavmi olup Arabul´-âribedendir. [18]
Yüce Allah, Birinci Âd´ı, yâni Hûd Aleyhisselamın kavmini helak ettikten sonra, onların ardından Semud kavmini yer yüzüne hâkim kılmıştı. [19]
Yüce Allah, Semud kavmini, uzun ömürlü yaratmıştı.
Hattâ, onlardan, bir kimse, kendisine taştan, çamurdan bir ev yapar, adam, daha sağ iken, ev, yıkılır giderdi.
Bunun için, onlar, dağlarda kayaları oyarak kendilerine evler edindiler ve geçim bolluğu içinde yaşadılar durdular. [20]
Semud kavmi; Hicaz´la Şam arasında Vâdilkura´ya kadar uzanan Hicr bölgesinde otururlardı. [21]
(Hicr; Semud kavminin, Medine ile Şam arasında bulunan yurdlarının adıdır.)
Istahrî, Hicr hakkındaki müşâhadelerini şöyle anlatır: Hicr, halkı, az bir kariyedir. Dağlar arasında olup Vâdilkura´ya bir günlüktür.
Yüce Allah´ın buyurduğu gibi, Semud kavminin, dağlardan yontmuş oldukları evler (Şuarâ: 149), buradadır.
Esâlis diye anılan dağlar içinde, bizim evlerimizin teşkilatına benzer dağlar gibi yükselmiş evler gördüm.
Uzaktan bakan, onları, birbirine bitişik dağ sanar.
Ortasına varınca, her birinin münferid ve kendi kendine dikili durduklarını görür.
Dolaşacak olan, onlardan her birinin çevresini, seğirterek zahmetsizce dolaşabilir.
Evlerden her biri, kendi kendine ayakta durmaktadır.
İnsan, onların üzerine, ancak, son derecede zahmet çekerek çıkabilir.
Yüce Allah´ın:
"... İşte, dişi deve! Su içme hakkı, bir gün, onundur. Belli bir günün su içme hakkı da, sizindir." (Şuarâ: 155) buyurduğu Semud kuyusu da, Hicrdedir."[22]
Salih Aleyhisselamın Semud Kavmine Peygamber Olarak Gönderilişi:
Semud kavmi, işi büsbütün azıtıp Allah´ın emrine aykırı olarak putlara tapmağa[23], yer yüzünde fesad çıkarmağa[24], taşkınlık etmeğe başladıkları zaman[25],
Yüce Allah, onlara, Salih Aleyhisselâmı, Peygamber olarak gönderdi. [26]
Salih Aleyhisselâm, Semud kavmini, bütün putları atarak[27] Bir olan Allah´a, hiç bir şeyi şerik koşmaksızın iman ve ibadet etmeye davete başladı. [28]
"Fakat, onlar; Salih Aleyhisselâmı ve tebligatını, küfr ve inkârla karşıladılar. [29]
Zâten, Semud kavmi, kendilerine Salih Aleyhisselâmdan önce gönderildikleri anlaşılan ve fakat, isimleri ve kıssaları, Kur´ân-ı Kerimde açıklanmamış olan başka Peygamberleri de, yalanlamış durmuşlardı. [30]
Salih Aleyhisselâm, davet ve tebligatına ısrarla devam etti.
Davetini, kabul etmedikleri takdirde, Allah´ın gazabına ve azabına uğrayacaklarını, onlara haber verdi. [31]
Semud kavmi ile yirmi yıl uğraştı. [32]
İş, uzayıp gidince, Salih Aleyhisselâmdan, söylediklerini doğrulayacak bir âyet, bir Mucize göstermesini istediler.
Salih Aleyhisselâm, onlara:
"Nasıl bir Mucize istersiniz?" diye sordu.
Semud kavminin, her yıl belli bir günde putlarını yanlarına alarak çıkıp kutladıkları bir Bayramları vardı.
Sen, kendi İlâhına yalvar.
Biz de, kendi ilâhlarımıza yalvaralım.
Eğer, senin İlahın, duanı kabul ederse, biz, sana tâbi olalım.
Eğer, bizim ilahlarımız, duamızı kabul ederse, sen, bize tâbi ol!" dediler.
Salih Aleyhisselâm:
"Olur!" dedi.
Semud kavmi, Vesenleri, putları ile birlikte bu Bayramlarını kutlamağa çıktılar.
Salih Aleyhisselâm da, onlarla birlikte gitti.
Semud kavmi, dualarında: Salih Aleyhisselamın yapacağı duasından hiç bir şeyi kabul etmemesini Vesenlerinden, putlarından istediler.
O zaman, Semud kavminin Seyyidi, Ulu kişisi olan Cenda´ b.Amr:
"Ey Salih! Şu kayanın yanına bizimle birlikte git. Kayanın içinden, bizim için, şöyle şöyle vasıfda bir dişi deve çıkarırsan, senin Peygamberliğini, doğrular ve sana, iman ederiz!" dedi.
Salih Aleyhisselam, bunu yaptığı takdirde, Peygamberliğini tasdik ve kendisine iman edecekleri hakkında onlardan kesin söz aldıktan sonra[33], kayanın yanında namaz kıldı[34], Yüce Allah´a dua edince, kaya, sanki, doğum sancısı gibi sancılandı. [35]
Gebe bir kadının hareketi gibi, hareket etti. [36] Titredi, sonra da, ikiye ayrılarak, içinden, istedikleri vasıfta bir Deve çıktı. [37]
Kaya, bir deve doğurdu. [38]
Semud kavmi, bu Deve´yi, istedikleri kadar sağarlar, kablarını, kaçaklarını sütle doldururlardı. [39]
Bunun üzerine, Cenda´ b.Amr ile kavminden bazı kişiler, Salih Aleyhisselama iman etti. [40]
Cenda´ b.Amr´ın amcasının oğlu Şihab b.Halife gibi Semud kavminin bazı Eşrafı da, Salih Aleyhisselama iman etmek ve tâbi olmak istedilerse de, Vesenleri-nin sahipleri olan Eşraftan Zuab b.Amr ile Habbab ve Rebab, engel oldular. Onlar da, bunlara uyarak, Müslüman olmaktan vaz geçtiler. [41]
Semud Kavminin Mucize Deveyi Öldürmeleri Ve Salih Aleyhisselâmı da Öldürmeğe Kalkışmaları:
Salih Aleyhisselam, Rabb´inin, kendisine verdiği Devesinden hiç ayrılmazdı. O, nereye yönelse, onun yanında bulunurdu. [42]
Deve, bir gün, Semud kavminin suyundan içer, bir gün de, onlar Deve´nin sütünü sağar, içerlerdi.
Semud kavmi, Rab´larının emrine karşı, kibir ve gurura düştüler, azgınlık ettiler, Deveyi boğazladılar. [43]
Deveyi boğazlıyanlardan birisi: kızıl.sarışın, gök gözlü, köse, kısa bir adamdı.
Öteki de, uzun boylu, akılsız ve titrek bir kimse idi. [44]
Ana deve, kesilince, yavrusu kaçıp dağa çıktı. [45]
Yavru deve, Salih Aleyhisselâmı görünce, ağladı ve üç kerre böğürdü.
Salih Aleyhisselam; Semud kavmine:
"Her böğürüş, bir eceldir: Yurdunuzda, üç gün daha yaşayacaksınız! Bu, ya-lanlanamayacak bir Va´d´dir!" dedi.[46]
Semud kavminden, Salih Aleyhisselâmı, öldürmeğe kalkışanlar, oldu. Fakat, Allah, onu, korudu. [47]
Semud Kavminin Helak Oluşu:
Semud kavmi, Salih Aleyhisselâmla alay ederek, azaba, ne zaman uğrayacaklarını, sordular.
Salih Aleyhisselam:
"Azab alâmeti: birinci günde, yüzleriniz, sararmış olarak sabaha çıkacaksınız!
İkinci günde, yüzleriniz, kızarmış olarak sabaha çıkacaksınız!
Üçüncü günde, yüzleriniz, kararmış olarak sabaha çıkacaksınız!" dedi.
Gerçekten de, ilk günde sabaha çıktıkları zaman, küçük büyük, erkek, kadın, hepsinin yüzleri, sanki, haluk kokusu sürünmüş gibi sapsarı kesilmişti. [48]
Bunun üzerine, Semud kavmi, helak olacaklarını ve Salih Aleyhisselâmın doğru söylemiş olduğunu anladılar. [49]
İkinci gün, yüzleri, kızarmış olarak sabaha çıktılar.
Üçüncü gün, yüzleri, kara boya sürünmüş gibi kararmış olarak sabaha
çıktılar. [50]
Dördüncü gün, pazar günü, sabaha çıktıkları zaman, kendilerine, azabdan, cezadan neler geleceğini, gelecek azabın, hangi yandan[51], üzerlerinden gökten mi? yoksa, ayaklarının altından, yerden mi? geleceğini[52] bilmiyorlar[53]; kâh başlarını kaldırıp semaya bakıyorlar, kâh gözlerini yere dikiyorlardı! [54]
Sabaha girdikleri sırada[55], güneş doğarken[56]´, gökten, onlara göklerin bütün gürlemelerini, yer yüzünün bütün çığlıklarını içinde taşıyan[57] öyle bir bağırışla bağırıldı ki, bir anda göğüslerindeki kalbleri parçalandı!´[58]
Canları, bedenlerinden uçtu! Solukları, kımıldamaları, kesiliverdi!
Altlarından da, son derece şiddetli bir sarsıntı ile sarsıldılar. [59]
Allah´ın Hareminin, bu azabdan koruduğu bir tek kimseden başka, doğu, batı arasında, onlardan, helak olmadık bir kimse kalmadı! [60]
Kurtulan o tek kişi ise, Ebû Rigal idi. [61]
Âd kavminin helaki ile Semud kavminin helaki arasındaki süre, bes yüz y.ld.. [62]
Kur´ân-I Kerimin Semud Kavmi Hakkındaki Açıklaması:
Salih Aleyhisselamın Semud Kavmine gönderilişi ve onların kötü tutum ve davranışları ve akıbetleri Kur´ân-ı Kerim´de şöyle açıklanır:
"And olsun ki: Eshab-ı Hicr da, Peygamberleri, yalanlamışlardır.
Biz, onlara, âyetlerimizi vermiştik te, onlar, bunlardan yüz çevirici idiler.
Onlar, dağlardan, emîn emin evler, yontar, oyarlardı. [63]
And olsun ki: biz, Semud (kavmına) da;
"Allah´a, ibadet ediniz!" diye kardeşleri Salih´i gönderdik.
Bir de, ne görsün: onlar, birbirleriyle çekişir iki fırkadır!
Salih:
"Ey kavmim! Niçin iyiden (ve güzelden) önce, çarçabuk kötüyü (azabı) istiyorsunuz?!
Allah´dan, yargılanmanızı istemeli değil misiniz? (Böyle yaparsanız) umulur ki, esirgenirsiniz." dedi.
"Biz, senin yüzünden ve maiyyetinde bulunan kimseler (Mü´minler) yüzünden, uğursuzluğa uğradık!" dediler.
(Salih):
"Sizin (bütün) emel ve hareketleriniz), Allah katında gizli değildir.
Belki, siz, imtihana çekilmekte olan bir kavmsiniz!" dedi.
O şehirde (Hıcrda, düşman) dokuz erkek vardı ki, bunlar, yer (yüzün)de fesad çıkarıyorlar, iyilik tarafına hiç yanaşmıyorlardı.
Onlar, Allah adıyla andlaşarak:
Ona (Salih´e) ve Ehline, her halde bir gece baskın yapalımf hepsini öldürelim) Sonra da, Velîsine: and olsun ki; biz, o ailenin helakinde hâzır değildik.
Şüphesiz ki: biz, (bu sözümüzde) elbette sâdıklarız! diyelim." dediler.
Onlar, böyle bir tuzak kurdular.
Biz de, kendilerinin haberleri olmadan, onların planlarını, altüst ediverdik! [64]
....O
Ey kavmim! Allah´a, ibadet ediniz!
Sizin, O´ndan başka, hiç bir İlâhınız yoktur.
O, sizi, topraktan meydana getirdi.
Sizi, orada ömür geçirmeye (veya imâra) memur etti.
O halde, O´ndan, yargılanmak dileyiniz.
Sonra, Ona tevbe ediniz.
Şüphe yok ki, Rabbim(in Rahmeti) çok yakındır.
O (duaları da) kabul edendir. [65]
Düşününüz ki: (Allah) sizi, Âd´dan sonra, Hükümdarlar yaptı.
Yer yüzünde sizi yerleştirdi.
Ovalarından köşkler yapıyor, dağlarından, evler yontuyorsunuzdur.
Artık, (hepiniz) Allah´ın lütuflarını anınız.
Yer yüzünde fesadcılar olup taşkınlıklar yapmayınız!" dedi. [66]
"Ey Salih! Sen, bundan önce, içimizde ümid beslenen biri idin.
(Şimdi) Atalarımızın taptığı şeylere tapmamızdan bizi vaz geçirmek mi istie-yorsun?!
Senin, bizi (İbadete) davet ettiğin (Rab)dan, hakîkaten, şüphe içindeyiz, şüphe-leniciyiz!" dediler.
(Salih):
"Ey kavmim! Ya ben, Rabb´ımdan (gelen) apaçık bir Mucizenin üzerinde isem, ve O Rab, Kendinden, bana bir Rahmet (Peygamberlik) vermişse, buna, ne diyeceksiniz?
O halde, Allah´ın (intikamından -eğer, Ona isyan edersem- (kurtarmak hususunda) bana, kim yardım eder?
Demek, siz, beni ziyana uğratmaktan, (bunu) bana karşı artırmaktan başka bir şey yapmayacaksınız? [67]
Şüphesiz ki, ben, size (gönderilmiş) emîn bir Peygamber´im. Artık, Allâh´dan korkunuz ve bana, itaat ediniz.
Ben, buna karşılık, sizden, hiç bir ücret istemiyorum.
Benim mükâfatım, âlemlerin Rabb´ından başkasına aid değildir.
Siz, buradafki nimetlerin içinde), bağların, pınarların içinde, ekinliklerin ve do-murcukları nazik ve yumuşak hurma ağaçlarının içinde emîn emîn bırakılacak mısınız?
Dağlardan, şımarık şımarık evler yontuyorsunuz. Artık, Allah´dan korkunuz ve bana, itaat ediniz.
Ifratcıların emrine boyun eğmeyiniz ki, onlar, yer (yüzün)de fesad yapar, ıslah etmez kimselerdir." dedi.
"Sen, ancak (hızlı) büyülenmişlerdensin!" dediler. [68]
Onun kavminden (iman etmeyi) kibirlerine yediremeyen ileri gelenleri de, kendilerince her görünenlere, onların içinden iman edenlere:
"Siz, Salih´in, gerçekten, Rabb´ı katında gönderilmiş bir Peygamber olduğunu biliyor musunuz?" dediler.
Onlar da:
"Biz, doğrusu, onunla ne gönderildiyse, ona, iman edicileriz!" dediler. [69]
Yine, kibirlenen kimseler:
"Biz, doğrusu, o, sizin iman ettiğinize münkir ve kâfir olanlarız! [70]
Salih´e de:
"Sen, bizim gibi bir beşerden başkası değilsin!
Bununla beraber, eğer (Peygamberlik dâvasında) doğruculardan isen, haydi bir âyet (bir mucize) getir!" dediler. [71]
(Salih):
"Ey kavmim! İşte, size bir âyet (bir Mucize) olmak üzere Allâhın şu dişi Devesi!
Artık, onu, serbest bırakınız. Allâhın arzında otlasın... [72]
İşte, bu Dişi Deve!
Su içme hakkı, (bir gün) onundur.
Belli bir günün su içme hakkı da, sizindir.
Ona, bir kötülükle ilişmeyiniz!
Sonra, sizi, büyük bir günün azabı, yakalar!" dedi. [73]
Derken. O Dişi Deve´yi -ayaklarını keserek- öldürdüler.
Salih! Eğer, sen, gönderilmiş Peygamberlerden isen, bizi, tehdid edip durduğun azabı, getir bize! dediler. [74]
Rab´lerinin, emrinden (uzaklaşarak) isyan ettiler ve:
Salih! Eğer, sen, gönderilrr m azabı, getir bize! dediler
.....Bunun üzerine (Salih):
"Memleketinizde üç gün daha yaşayınız!
İşte, bu, yalanı çıkarılamayacak bir tehdiddir!" dedi.
Vaktâ ki, azab emrimiz geldi. [75]
Sabaha girdikleri sırada, onları, o (korkunç) Bağırış, yakalayiverdi!
Kazanageldikleri o şeyler, kendilerinden (hiç bir azabı) def edemedi. [76]
Salih´i de, onun maiyyetinde iman etmiş olanları da, tarafımızdan bir rahmet olarak (azabdan ve) o günün rüsvaylığından kurtardık.
Şüphesiz ki, Rabb´ın, O, çok kuvvetlidir, mutlak galibdir.
O zalimleri ise, korkunç bir ses alıp götürdü de, yurdlarında dizüstü çöken (canları çıkan) kimseler oluverdiler!
Sanki, orada (hiç) oturmamışlardı!
Haberiniz olsun ki: Semud (kavmi), hakikaten, Rab´lerine küfr ettiler.
Gözünüzü acınız, iyi biliniz ki: Semud´a (Allah´ın Rahmetinden) uzaklık (verilmiştir.) [77]
Semud (kavminin helak edilmesinde) de, (bir ibret vardır). Hani, onlara:
Bir zamana kadar, yararlanadurunuz! denilmişti de, Rab´lannın emrinden uzaklaşıp azmışlardı.
İşte (bu yüzden) kendileri de, göre göre, onları Yıldırım tutuvermişti de, ayakta durmağa güç yetiremediler, bir yardım da, göremediler. [78]
İşte, sana! Onların, kendi zulümleri yüzünden ıpıssız kalmış evleri!
Şüphe yok ki, bilecek bir kavim için, bunda (ibret verici) bir nişane vardır[79]
İman edip te (fenalıktan) sakınır olanları, biz (dâima) kurtardık. [80]
Salih Aleyhisselâmın Hacca Gidişi:
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm, Veda´ Haccında, Osfan vadisine vardığı zaman, Hz.EbÛ Bekr´e: "Ey Ebû Bekr! Bu, hangi vadidir?" diye sormuş, Hz.Ebû Bekr: "Osfan vadisidir!" deyince, Peygamberimiz, Salih Aleyhisselâmın da, beline aba tutunmuş, belinden yukarısını, alacalı bir kumaşla bürümüş, genç ve kızıl tüylü, yuları hurma lifinden örülmüş dişi bir deve üzerinde olduğu halde, Hacc için, buradan, Telbiye ederek geçmiş olduğunu haber vermiştir. [81]
Salih Aleyhisselâmın Helak Olan Kavmine Hitab Edişi Ve Mekke´ye Gidişi:
Salih Aleyhisselâm; Semud kavmini, Yüce Allah´a iman ve ibâdete davet etmekle uğraşmıştı. [82]
Semud kavminin helakinden sonra, Hicr´den ayrılırken, onlara şöyle hitab etti[83]:
".....Ey kavmim! And olsun ki: ben, size, Rabb ´imin Elçiliklerini tebliğ etmişimdir.
Size, hayrhahlık göstermişimdir.
Fakat, siz, hayrhahları sevmezsiniz ki!" dedi. [84]
Salih Aleyhisselâm, yanında bulunan Mü´minlere de:
"Ey kavmim! Şüphe yok ki, burası, halkına, Allah´ın gazab etmiş olduğu bir yerdir.
Buradan, hemen göç ediniz ve Allah´ın Harem´ine ve Emân´ına gidip kavuşunuz!" dedi.
Abalarının içinde ihrama girdiler. Lifden yularlı, genç, kızıl tüylü develeri yedeklerine alarak yola düştüler. Telbiye ede ede gittiler, Mekke´ye varıp kavuştular. Hayatlarının sonuna kadar orada kaldılar.
Kabirleri, Kâbenin batısında, Dârünnedve ile Hicr arasında bulunmaktadır. [85]
Rivayete göre: Salih Aleyhisselâm vefat ettiği zaman iki yüz elli sekiz[86] veya iki yüz seksen yaşında idi. [87]
Haremin Azabdan Koruduğu Tek Adam Ebû Rigal ve Akıbeti:
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm; Tebük seferinde Hıcr´dan geçerken, Semud kavminden, ancak, Harem´in korumuş olduğu bir tek adamın sağ kaldığını haber vermişti.
Eshabı kiram: "Ey Allah´ın peygamberi! Kim´di o adam?" diye sordular. Peygamberimiz:
"Ebû Rigal´dır!" buyurdular. [88] Ebû Rigal, Sakıtların atasıydı. [89]
Salih Aleyhisselamın da, kölesi idi. [90]
Onu, Mekke tarafına, Sadaka, Zekât Tahsildarı olarak göndermişti.
Ebû Rigal; sütü çekilmiş yüz koyunu, ayrıca bir koçu ve bir de, akşamleyin annesi ölmüş bir oğlan çocuğu bulunan bir adamın yanına vardı.
Ona: "Beni, sana, Resûlullâh gönderdi!" dedi.
Adam: "Resûlullah´ın Elçisi, hoş geldi, safa geldi. İstediğini, al!" dedi.
Ebû Rigal, koyunlardan, sütlü olanı, aldı.
Adam: "O, annesinin ölümünden sonra, sağ kalan şu çocuğundur. Onun yerine, on koyun al!" dedi.
Ebû Rigal: "Hayır!" dedi.
Adam: "Yirmi koyun al!" dedi.
Ebû Rigal: "Hayır!" dedi.
Adam: "Elli koyun al!" dedi.
Ebû Rigal: "Hayır!" dedi.
Adam: "Şu bir koyundan başka, koyunların hepsini al!" dedi. [91]
Ebû Rigal: "Hayır!" dedi.
Bunun üzerine, adam: "Eğer, sen, süt içmeyi seversen, ben de, severim" diyerek ok çantasındaki okları, serdi. Sonra da:
"Ey Allâhım! Sen, şâhid ol!" dedi. Yayına, bir ok yerleştirip Ebû Rigal´i öldürdü. "Bunun haberi, Allah´ın Peygamberine, benden önce, erişmesin!" dedi. Salih Aleyhisselamın yanına varıp Ebû Rigal´in yaptıklarını haber verdi.
Salih Aleyhisselâm, ellerini, göğe kaldırdı. Üç kerre:
"Ey Allah´ım! Ebû Rigal´e, lanet et!" diyerek dua etti. [92]
Ebû Rigal´i öldüren, Kays. Aylanlardan Münebbih b.Hevâzin´in oğlu Sakıf idi. [93]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Kuteybe-Maarif s. 14, Taberî-Tarih c.1,s.H5, Sâlebî-arais s.67, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.89, Ebülfida-Elbidaye vennihâye c.1,s.13O.
[2] Taberî-Tarih c.1,s.115, İbn.Esîr-Kâmil c. 1,5.89.
[3] Sâlebî-AraiS s.67.
[4] Taberî-Tarih c.1,s.115.
[5] İbn.Esîr-Kâmil c. 1,5.89.
[6] Salebî-Arais s.67, Ebülfîda-Elbidaye vennihaye c.1,s.13O.
[7] Taberî-Tarih 6.1,s.l 15.
[8] Salebî-Arais S.67.
[9] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.89.
[10] Ebülfida-Elbidaye Vennihaye c.1,s 130.
[11] Taberî s.115, Salebi s.67, Ibn.Esîr s.89, Ebülfida c.l.s.131.
[12] ibn.Kuteybe-Maarif s.14, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.131.
[13] Taberî-Tarih c.1,s.115.
[14] İbn.Kuteybe-Maarif s.1, Taberi s.115, Ebülfida c.1,s.131.
[15] Sâlebî-Arais s.67.
[16] ibn.Kuteybe-Maarif s.14.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/125.
[17] ibn.Kuteybe-maarif s.14, Hâkim-Müstedrek c 2,s.565.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/125.
[18] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.120.
[19] Sâlebî-Arais s.66.
[20] Taberî-Tarih c.1,s.115, Sâlebî-Arais s.67.
[21] Taberî s.116, Salebî s.66, ibn.Esîr s.89.
[22] Yâkut-Mûcemülbüldan c.2,s.22.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/125-126.
[23] Sâlebî-Arais s.67.
[24] Taberî-Tarih c.1, s.115, Sâleb:Arais s.67.
[25] Taberî-Tarih c.1 ,s.116.
[26] ) Araf: 74, Hûd: 61, İbn.Kuteybe-Maarif s.14, Dîneverî-El´ahbar s.5, Yâkubî-tarih c.1 ,s.22, Taberî-Tarih c.1 ,s.115, Sâlebî-Arais s.67.
[27] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.131.
[28] Dineveri s.7, Taberî s.115, Salebi s.67, İbn.Esir s.89, Ebülfida s.131.
[29] Ârâf: 76.
[30] Hıcr: 80, Şuarâ: 141.
[31] Sâlebî-Arâis s.67, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.89.
[32] Taberî-Tarih c.1,s.119, Sâlebî-Arais s.72.
[33] Sâlebî-Arais s.67, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.89-90, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.134.
[34] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.90.
[35] Sâlebî-Arais s.67, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.9O.
[36] İbn.Kuteybe-Maarif s.14.
[37] Sâlebî-Arais s.67, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.89-90, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.134.
[38] İbn.Kuteybe-Maarif s.14.
[39] Taberî-Tarih d.s.116, Salebi s.67, İbn.Esîr c.1,s.9O.
[40] Sâlebî-Arais s.67, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.9O.
[41] Salebî-Arais s.67, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.134.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/126-128.
[42] İbn.Kuteybe-Maarif s.14.
[43] Yâkıdî-Megazi c.3,s.1007, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.3,s.296.
[44] İbn.Kuteybe-Maarif s.14.
[45] İbn.Kuteybe-Maarif s.14, Taberihc.1,s.117, Hâkim-Müstedrek c.2,s.567, Salebî-Arais s.70, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.92.
[46] Taberî-Tarih c.1,s.117,Hâkim-Müstedrek c.2,s.567, Sâlebî s.70, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.93.
[47] Nemi: 48-50, Taberî-Tarih c.1,s.117, Hâkim-Müstedrek c.2,s.566-567, Salebî-Arais s.70, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.92.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/128-129.
[48] Taberî-Tarih c.1,s.117, Hâkim-Müstedrek c.2,s,567, Sâlebî-Arais s.71, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.92, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.136.
[49] Sâlebî-Arais s.71.
[50] Taberî-Ta. c.1 ,s.118, Hâkim c.2,s.567, Salebî s.71, İbn.Esîr c.1 ,s.92,93 Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1 ,s.136.
[51] Taberî-Tarih c.11,s.118, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.136.
[52] Taberî-Tarih c.1,s.118.
[53] Taberî c.1,s.118, Hâkim c.2,s.567, Sâlebî s.71, İbn.Esîr c.1,s.93, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.136.
[54] Taberî-tarih c.1,s.118, Sâlebî-Arais s.71, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.93.
[55] Hıcr: 83.
[56] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s. 136.
[57] Taberî-Tarih c.1,s. 118, Hâkim-Müstedrek c.2,s.567, Salebî-Arais s.71.
[58] Taberî-Tarih c.1,s.118, Hâkim-Müstedrek c.2,s.567, Sâlebî-Arais s.71, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.93.
[59] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.13.
[60] Taberî-Tarih c.1,s.118, Sâlebî s.71, İbn.Esîr c.1,s.93.
[61] Taberî c.1, s.118, İbn.Esîr c.1,s.93, Ebülfida c.1, S.137.
[62] Dîneverî-El´ahbar s.7.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/129-130.
[63] Hicr: 80-82.
[64] Nemi: 45-50.
[65] Hûd: 65.
[66] Ârâf: 74.
[67] Hûd: 62-63.
[68] Şuarâ: 143-153.
[69] Araf: 75.
[70] Araf: 76.
[71] Şuarâ: 154.
[72] Hûd: 64.
[73] Şuarâ: 155-156.
[74] Ârâf: 77.
[75] Hûd: 65, 66.
[76] Hıcr: 83-84.
[77] Hûd: 66-68.
[78] Zâriyât: 43-45.
[79] Nemi: 52.
[80] Nemi: 53.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/130-133.
[81] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.232, İbn.Kayyım-Zâdülmaad c.3,s.239, Heysemî-Mecmauzzevaid c.3,s.32O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/133-134.
[82] Hâkim-Müstedrek c.2,s.565.
[83] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.137.
[84] Ârâf: 79.
[85] İbn.Kuteybe-Maarif s.14.
[86] Mir Hâvend-Ravzatussafa Terceme s. 154.
[87] Mîr Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.154, Nişancı Mehmed Paşa Tarih s.19.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/134.
[88] Vâkıdî-Megazi c.3,s.1007, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.3,s.296.
[89] Vâkıdî-Megazi c.3,s.1007.
[90] Yâkutulhamevî-Mûcemülbüldan c.3,s.53.
[91] Vâkıdî-Megazi c.3,s. 1007-1008.
[92] Vâkıdî-Megazi c.3,s.1008.
[93] ibn.Kuteybe-Kitabülmaarif s.41.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/134-135. |
.
| ;">İbrahim Aleyhisselam |
|
İbrahim Aleyhisselâmın Soyu:
İbrahim b.Târah (Âzer), b.Nahor, b.Sarug (Şarug) b.Rau (Ergu), b.Falığ, b.Âbir, b.Şalıh, b.Erfahşed, b.Sâm, b.Nuh Aleyhisselâmdır.[1]
İbrahim Aleyhisselâmın Babası ve Yurdu:
İbrahim Aleyhisselâmın Babası Târah (Âzer), Harran halkından idi. [2] Onun, Küfe ile Basra arasındaki Kûsâ köyü halkından olduğu da söylenir. [3] Harran; büyük bir şehir olup Mudar´ın kasabası idi. Reha ile araları bir günlük, Rakka ile araları iki günlüktür. Musul-Şam ve Rum yolu üzerindedir.
Harran´ı, ilk önce kuran, İbrahim Aleyhisselâmın kardeşi Haran olduğu için, oraya Harran adı verilmiştir.
Tufandan sonra yer yüzünde ilk kurulan şehirdir. [4]
Kûsâ: Babil toprağındaki Irak köylerindendir ve Fırattan, Irak´a akıtılan ilk ırmağın da, adıdır. [5]
İbrahim Aleyhisselâmın Babası Târah (Âzer), Kral Nemrud´un putlarının Bakıcısı ve İdarecisi idi.
Harranda, kıtlıkla karşılaşınca, evini[6] Nemrud´un oturduğu[7] Kûsâ´ya nakl etmişti. [8]
İbrahim Aleyhisselâmın Annesi:
İbrahim Aleyhisselâmın annesi ise Erfahşed b.Sâm, b.Nuh oğullarından Kern-ba b. Kûsâ´nın kızı Nuna veya Efrayim b.Ergu, b.Falığ, b.Âbir, b.Şalıh, b.Erfahşed, b.Sâm, b.Nuh´un kızı Ebyuna idi. [9]
İbrahim Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
İbrahim Aleyhisselâm: orta boylu, ak benizli, elâ gözlü[10], ak saçlı, güzel ve güler yüzlü, açık alınlı, uzunca yanaklı ak sakallı idi. [11]
Ayak izlerine varıncaya kadar[12] şekil ve şemailce Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm, insanların, en çok benzeyeni idi. [13]
Kral Nemrud Ve Marifetleri:
Nemrud; ilk defa, kötü yol açan[14], İlk defa, başına tac giyen. [15]
İlk defa, yıldızların durumunu ortaya koyan ve onlar hakkında nazariyeler kuran ve ameliyeler yapan[16].
(Kabil´den sonra) ilk defa, ateşe tapan kimse idi.
Yerden bir ateşin çıktığını görünce, varıp önünde yere kapanmış ve üzerine bir bina çattırarak ona bir bakıcı da, tayin etmişti. [17]
İnsanları, kendisine tapmağa, ilk defa davet eden de, o idi. [18]
Halkın Sema İlimleri İle Uğraşmaları:
Nemrud´un zamanında, insanlar da, yıldızlara âid bilgilerle uğraşırlar; güneşin, ay´ın tutulacağı tarihi hesaplarlar, yıldızları ve mevkilerini belirlerler[19], yıldızlar, ve feleklere âid yaptıkları âletlerle onlardan bir takım hükümler çıkarırlardı. [20]
Nemrud´un Rü´yâsı ve Korkunç Tedbirlere Başvurması:
Rivayete göre: Nemrud; o sıralarda, rü´yâsında[21], bir yıldızın doğduğunu görmüştü ki, yıldızın parlaklığı, ay´ın aydınlığını, güneşin ziyasını bastırıyordu!
Nemrud, bundan, son derecede korktu.
Sihirbazları, Kâhinleri ve Kaifleri (iz ve yüz çizgilerinden anlayanları) davet edip bunun, sırrını sordu.[22]
Onlar da:
"Ülkende şu yılda bir çocuk doğacak, halkın Dinini değiştirecek[23], senin ölümün, saltanatının zevali, onun elile olacaktır!" dediler.[24]
O sırada Nemrud, Küfe Babil´inde oturmakta idi.
Oturduğu köyden ayrılıp başka bir köye taşındı.
Oradan, bütün erkekleri, çıkarttı. Orada, yalnız kadınları, bıraktı.[25]
Her on erkeğin üzerine, güvenilir bir Murakıb tâyin etti.[26]
Doğan erkek çocukların hepsinin öldürülmesini emretti. [27]
Bunun üzerine doğan bütün erkek çocuklar, öldürüldü!
Nemrud´un, o şehirde önemli bir işi çıktı.
Nemrud, İbrahim Aleyhisselâmın babası Âzer´den başkasına güvenmediği için, onu, çağırdı. [28]
"Ben, sana, bir işimi havale etmek istiyorum.
Seni, oraya, ancak, sana olan güvencimden dolayı, gönderiyorum.
Ailenin yanına varmamak, kendisile münâsebette bulunmamak üzre and veriyorum! [29]
Bak! Eşinle, sakın münâsebette bulunayım deme, hâ!" dedi´[30]
Âzer:
"Ben, bu hususta Dinimden fedâkârlık yapmakta çok cimriyimdir." dedi. [31]
Bunun üzerine, Nemrud, ona, yapacağı işi, havale etti.
Âzer, şehre girip Nemrud´un işini hallettikten sonra, kendi kendine "Ailemin yanına bir varsam da, ne yapıyorlar bir baksam?" dedi. [32]
Ailesinin yanına varınca, sözünde duramadı.
Bunun üzerine, ailesini, Küfe ile Basra arasında Evr diye anılan bir köye kaçırarak orada bir bodruma yerleştirdi.
Kendisinin, yiyeceğini, içeceğini ve şâir ihtiyaçlarını sağladı.
Aradan, uzun bir müddet geçip te, bir şey zuhur etmeyince, Nemrud:
"Demek, bu, yalancı sihirbazların sözü imiş!
Yurdlarınıza dönünüz artık!" dedi. Erkekler de yurtlarına döndüler. [33]
İbn.İshak´a göre de:
İbrahim Aleyhisselâmın doğma zamanı yaklaşınca, Müneccimler, Nemrud´a:
"Senin, şu köyünde, şu yılın, şu ayında İbrahim adında bir çocuk doğacak! [34] Senin Dinini yerecek, topluluğunu dağıtacak. [35] Halkı, dininizden ayıracak ve putlarınızı, kıracaktır!" dediler.
Nemrud, bildirilen zaman gelince, adamlar göndererek köydeki her gebe kadını getirtti ve göz altında tuttu.
Ancak, İbrahim Aleyhisselâmın annesi, pek genç olup gebeliği bilinemediğinden, gözaltına alınmadı.
Nemrud, Müneccimlerin bildirdiği yılın belli ayında[36] doğan erkek çocukların hepsini öldürttü. [37]
İbrahim Aleyhisselâmın Doğuşu ve Mağarada Büyüyüşü:
İbrahim Aleyhisselâmın annesi; doğum yapma zamanı gelince, geceleyin evinden çıkarak yakınlarında bulunan bir mağaraya gitti. İbrahim Aleyhisselâmı, orada doğurdu. [38]
İbn.Asâkir´e göre: İbrahim Aleyhisselâm; Irak toprağında Babil´in Kûsâ köyünde hâlen kendisine nisbet edilen Makam´da doğmuştur. [39]
Annesi; yeni doğan bir çocuk için, ne yapmak lazımsa, hepsini yaptıktan, sarıp sarmaladıktan sonra, mağaranın kapısını kapatarak evine döndü.
Zaman zaman, mağaraya uğruyor, oğlunun, sağ ve baş parmağını emip durduğunu görüyordu.
Âzer, gebeliğini ne yaptığını sorduğu zaman, Nuna: "Bir oğlan doğurmuştum. Öldü!" dedi. Âzer, onu doğruladı ve sustu. [40]
İbrahim Aleyhisselâm, İsâ Aleyhisselâmın miladından -yaklaşık olarak- iki bin yıl önce doğmuştur. [41]
İbrahim Aleyhisselâm; mağarada, bir günde, bir haftalık gibi, bir haftada, bir aylık gibi, bir ayda, bir yıllık gibi hızlı büyüyordu.
Mağarada, ancak, on beş ay kaldı.
Âzer; oğlunun, mağarada gizlice nasıl doğurulduğunu, büyütüldüğünü, öğrenince, son derecede sevindi. [42]
Nemrud, bütün olan bitenleri unutmuştu. İbrahim Aleyhisselâm da büyümüştü. [43]
Kendisi, anne ve babasından başka, yaratıklardan, henüz hiç birini gör-memişti. [44]
İbrahim Aleyhisselâmın Anne ve Babasına İlk Soruları:
İbrahim Aleyhisselâm, mağarada, annesine:
"Benim Rabb´im, kimdir?" diye sordu.
Annesi Nuna:
"Ben´im!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Senin Rabb´ın, kimdir?" diye sordu.
Annesi:
"Babandır!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Babamın Rabb´i, kimdir?" diye sordu.
Annesi
"Nemrud´dur!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Nemrud´un, Rabb´i, kimdir?" diye sordu.
Annesi:
"Sus!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm, sustu.
Nuna hatun, kocasının yanına dönüp:
"Gördün mü? Halkın, dinini değiştireceği söylenen çocuk, işte, senin oğlundur!" dedi, İbrahim Aleyhisselâmın söylediklerini, Âzer´e haber verdi. [45]
Âzer, İbrahim Aleyhisselâmın yanına gidince, ona da: "Ey Babacığım! Benim Rabb´im, kimdir?" diye sordu. Âzer:
"Annen´dir!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Annemin Rabb´i, kimdir?" diye sordu.
Âzer:
"Ben´im!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Senin Rabb´in, kimdir?" diye sordu.
Âzer:
"Nemrud´dur!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Nemrud´un Rabb´i, kimdir?" diye sordu.
Âzer, ona bir tokat vurup "Sus!" dedi. [46]
İbrahim Aleyhisselâmın Mağaradan Çıkarılışı:
İbrahim Aleyhisselâmın babası Târah (Âzer), arkadaşlarına:
"Benim bir oğlum vardır ki, onu, Kralın, öldürme emrine rağmen, saklamıştım.
Kendisini, saklı bulunduğu yerden çıkarıp getirmemi, korkulu ve sakıncalı bulur musunuz?" diye sordu.
Arkadaşları "Hayır! git, getir!" dediler.
Âzer, gidip İbrahim Aleyhisselâmı, yerin altındaki mağaradan, bodrumdan dışarı çıkardı.[47]
İbrahim Aleyhisselâmın Görüp Şaşırdığı Hayvanlar Hakkındaki Soruları:
İbrahim Aleyhisselâm, mağaradan çıkınca, yer yüzünde gezen, dolaşan hayvanlara, yaratıklara bakıyor, bakıyor da, deve hakkında:
"Bu, nedir?" diye soruyor,
Babası da, onun, deve olduğunu haber veriyor:
"Bu, devedir!" diyordu.
İbrahim Aleyhisselâm, ineği görünce, soruyor,
Babası: "İnek´tir!" diyordu.
İbrahim Aleyhisselâm, atı, görünce, soruyor,
Babası: "At´tır!" diyordu.
İbrahim Aleyhisselâm, koyunu, görünce, soruyor,
Babası "Koyundur!" diyordu.[48]
İbrahim Aleyhisselâmın İrşad Olunuşu ve Rabb´ini Buluşu:
İbrahim Aleyhisselâm; yer yüzünde gezip dolaşan hayvanları görünce, kendi kendine:
"Her halde, şu yaratıkların, bir Rabb´i, olması, gerekir!" dedi. İbrahim Aleyhisselâmın mağaradan çıkışı, güneşin batışından sonra idi.
İbrahim Aleyhisselâm, başını, göklere doğru kaldırıp baktığı zaman, bir yıldız görmüştü ki, o, Müşteri yıldızı idi. [49]
Yüce Allah, İbrahim Aleyhisselâmın, Yıldızı, Ay´ı, Güneşi görüşünü ve Hakka erişini Kur´ân-ı Keriminde şöyle açıklar:
"Biz, İbrahim´e (Gerçeği nasıl gösterdi isek, istidlalde bulunması ve) kesin ilme erenlerden olması için, göklerin ve yerin büyük mülkünü de, öylece, gösteri-yorduk.
İşte, o, üstünü gece bürüyüp örtünce, bir yıldız görmüş:
Rabb´im, budur? demişti.
Yıldız, sönüp gidince;
Ben, böyle sönüp batanları, sevmem! dedi.
Sonra, Ay´ı, doğar halde görünce:
Rabb´im, budur! dedi.
Fakat, o da, batıp gidince;
And olsun ki: eğer, Rabb´im, bana, hidayet etmemiş olsaydı, muhakkak, ben de, hakdan sapanlar güruhundan olurdum! dedi.
Sonra, güneşi, doğar halde görünce de:
"Rabb´im, budur! Bu, hepsinden daha büyük!" dedi.
O da, batınca:
Ey kavmim! Ben, sizin, Allâha şerik koşageldiğinizden kesin olarak uzağımdır.
Hiç kuşkusuz, ben, bir muvahhid olarak yüzümü, O gökleri ve yeri yaratmış bulunan Allâha yönelttim. Ben, müşriklerden değilimdir! dedi. [50]
Rabb´i, ona: "Müslüman ol! dediği zaman, o: âlemlerin Rabb´ına teslim oldum!" dedi. [51]
İbrahim Aleyhisselâmın Halkı Uyarmağa Başlaması:
İbrahim Aleyhisselâm, kavminin putlara tapışına şaşıyor ve onlara: "Elinizle yonttuğunuz şeylere ne diye tapıyorsunuz?!" diyordu.
Kavmi de:
"Bunu, bize, senin baban öğretti!" diyorlardı.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Muhakkak ki, benim babam da, yolunu, sapıtan kimselerdendir!" diyordu. [52]
Âzer´in İbrahim Aleyhisselâma Kardeşleriyle Birlikte Put Sattırışı:
İbrahim Aleyhisselâmın babası Târah (Âzer), kavminin taptıkları putları yapar, götürüp satması için, öteki oğulları ile birlikte İbrahim Aleyhisselâm´a da, verir´[53]:
"Bu putlardan, büyüğünü şu fiata, küçüğünü, şu fiata sat!" derdi.
İbrahim Aleyhisselâm da, onları, babasından alınca, ayaklarından bir iple sıkıca bağlar, arkasından çeker götürür[54]
. "Ne zarar, ne de, yarar veremeyen bu putları, alan var mı?" diyerek seslenir, hiç bir kimse, kendisinden put satın almazdı.
İbrahim Aleyhisselâm, putları satamayınca, bir ırmağın kıyısına götürüp başlarını, suya sokar -kavminin putlara düşkünlüğüyle alay etmek için- "İçiniz!" der, hiç satmadan, onları, eve geri getirirdi. [55]
Kardeşleri ise, götürdüklerinin hepsini satmış olarak eve dönerlerdi. [56] İbrahim Aleyhisselâm, kumaş ve elbise ticaretiyle uğraşmış. [57] Hicretten sonra da çiftçilik yapmıştır.[58]
Âzer´in İbrahim Aleyhisselâmı Nemrud´a Götürüşü:
İbrahim Aleyhisselâm:
"Allah´dan başka ilâh yoktur. O, benim Rabb´imdir! O, her şeyin Rabb´idir!" dedikçe, annesi ve babası, Nemrud´dan, korkarak ağlarlar, İbrahim Aleyhisselâ-mı, uyarmağa çalışırlardı.
İbrahim Aleyhisselâm ise:
"Benim hakkımda, Nemrud´dan hiç korkmayınız.
Beni, küçüklüğümde koruyan, büyüklüğümde de, korur!" derdi.
Fakat, Âzer, kendisini, birisinin, Nemrud´a ihbar edeceğinden korkarak Nem-rud´a gidip:
"Ey kral! Senin, doğmasından sakındırdığın çocuk, benim oğlumdur.
Kendisi, evimden başka bir yerde doğmuş, yanıma gelinceye kadar, ondan haberim olmamıştır.
Şimdi, onu, sana haber veriyorum.
Kendisi hakkında, istediğini, yap! Sonra, beni, kınama!" dedi.
Nemrud "Onu, bana getir!" dedi.
Âzer, İbrahim Aleyhisselamı, annesinin yanından alıp Nemrud´a götürdü.
Nemrud, Meclisini süslemiş, askerlerini, sıra sıra dizdirmişti.
İbrahim Aleyhisselâm, sağına, soluna bakıp:
"Ey kavim! Siz, neye tapıyorsunuz?" diye sordu.
Nemrud:
"Ey İbrahim! Sen, üzerinde bulunduğum dinime gir ki, seni, ben yaratmışım-dır ve rızkınım da, ben veriyorum!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Ey Nemrud! Sen, yalan söylüyorsun!
O, Rab ki, beni, yaratan, bana, doğru yolu gösteren O´dur!
Bana, yediren, içiren de, O´dur!" deyince, Nemrud da, halk da, tutula kaldılar!
Bunun üzerine Nemrud, Âzer´e dönüp:
"Ey Âzer! Bu oğlun, daha küçüktür.
Ne söylediğini, benim kadr´ü kıymetimi, mülk´ü saltanatımın ululuğunu, bilmiyor.
Sen, onu, hemen al, götür. Kendisini, azabımın şiddetiyle korkut! Ola ki, üzerinde saplanıp kaldığı şeyden döner!" dedi.´[59]
İbrahim Aleyhisselâmın Peygamber Oluşu:
Yüce Allah, İbrahim Aleyhisselâma, Cebrail Aleyhisselamı gönderip Dinini öğ-retti[60] ve kendisini, kavmine, Peygamber olarak gönderdi. [61]
Bunun üzerine, İbrahim Aleyhisselâmın, babası ve kavmiyle aralarında geçenler, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır:
"Vaktâ ki, İbrahim, babasına:
Ey babam! İşitmez, görmez, sana, hiç bir yararı olmaz şeylere ne diye taparsın?!
Ey babam! Bana, muhakkak ki, sana gelmeyen bir ilim gelmiştir.
O halde, bana uy da, seni, ben, dümdüz bir yola çıkarayım.
Ey babam! Şeytana tapma!
Çünkü, şeytan, hakkıyle esirgeyen Allâha çok âsi olmuştur.
Ey babam! Gerçekten korkuyorum ki: Çok esirgeyen Allah´dan sana, bir azab gelip çatar da, şeytana yâr olmuş olursun! dedi.
Babası:
Ey İbrahim! Sen, benim tanrılarımdan yüz mü çeviricisin?!
And olsun ki: vaz geçmezsen, seni, muhakkak, taşlarım!
Sen, uzun bir müddet benden ayrıl!" dedi.
İbrahim ise;
Üstüne selâmet! Ben, senin için, Rabb´imden mağfiret dileyeceğim.
Çünkü, O, bana çok lütufkârdır.
Sizi ve Allâh´dan başka taptıklarınızı bırakıp çekiliyorum.
Rabb´ime, dua ediyorum.
Umulur ki: Rabb´ime duada, sizin gibi bedbaht olmam! dedi. [62]
İbrahim´in, babası için mağfiret dilemesi, ancak, ona olan bir va´d´den dolayı idi.
Yoksa, onun, Allah´ın bir düşmanı olduğu, kendisince belli olunca, o, ondan uzaklaştı.
İbrahim, gerçekten, çok çok tazarru ve niyaz edici, pek yumuşak huylu ve sabırlı idi. [63]
O zaman, o, babasına ve kavmine: Sizin tapmakta olduğunuz bu timsallar, nedir?" diye sordu. Onlar:
"Biz, Atalarımızı, bunların tapıcıları olarak bulduk!" dediler. İbrahim:
"And olsun ki: siz de, Atalarınız da, apaçık bir sapıklık içindesinizdir!" dedi. Onlar:
"Sen, bize gerçeği mi getirdin? Yoksa, sen, şakacılardan mısın?" dediler. İbrahim:
"Hayır! Sizin Rabb´iniz, hem göklerin, hem yerin Rabb´idir ki, bütün bunları, O, yaratmıştır ve ben de, buna yakîn hâsıl edenlerdenim!" dedi. [64]
"Hani, o, babasına ve kavmine: "Siz, neye tapıyorsunuz?" demişti.
"Putlara, tapıyoruz! Onun için, bütün gün, onlara vakf-ı hizmet etmekte sabit ve dâimiz!" dediler. İbrahim:
"Siz, çağırdığınız vakit, onlar, sizi duyuyorlar mı?
Yahud (taparsanız) size bir yarar veya (tapmazsanız) bir zarar yapıyorlar mı?" diye sordu.
"Hayır! Biz, babalarımızı, böyle bulduk. (Onlar da, böyle yapıyorlardı) dediler. İbrahim:
"Şimdi, gördünüz mü? Gerek sizin, gerek daha önceki babalarımızın neye tapmakta olduklarınızı?!
işte, onlar, benim, muhakkak düşmanımdır. Fakat, âlemlerin Rabb´ı, böyle değildir. O Rab ki, beni yaratan, bana, doğru yolu gösteren O´dur. Bana, yediren, içiren, O´dur.
Hastalandığım zaman, şifâ veren, hastalığımı geçiren, O´dur. Beni, öldürecek, sonra, diriltecek olan, O´dur. Ceza gününde kusurlarımı yarlıgayacağını umduğum da, O´dur. Rabb´im! Bana, bir hüküm ihsan et ve beni, Sâlihler zümresine kat! Benden sonrakiler içinde, benim için, bir lisân-ı sıdk (güzel bir anış) ver. Beni, Naîm Cennetinin vârislerinden (onda temelli kalacaklardan) kıl! Babamı da, yarlığa! Çünki, o, sapkınlardandır.
Kulların, kabirlerinden kaldırılacakları gün, beni, rüsvay etme! O gün ki, ne mal yarar verir, ne de, oğullar! Meğer ki, Allah ´a (küfür ve nifaktan) temamen salim, hâlis bir kalb ile gelenler ola.
O günde ki, Cennet, takva sahiplerine (Allâhın buyruklarını yerine getiren, yasaklarından sakınanlara) yaklaştırılmıştır.
Cehennem de, azgınlara açılıp gösterilmiştir ve onlara:
Allâhı bırakıp ta, taptıklarınız nerede? Size yardım ediyorlar mı?!
Yahud kendi başlarına yardımları dokunuyor mu?! denilmiştir.
Artık, onlar da, o azgınlar da, İblis orduları da, yüzleri koyun top yekûn Cehennemin içine atılmışlardır.
Orada, birbirleriyle çekişecekler:
Allah´a and olsun ki, gerçekten, biz, apaçık bir sapkınlık içinde idik.
Çünkü, sizi, âlemlerin Rabb´i ile bir tutuyorduk.
Bizi, o mücrimlerden başkası saptırmadı.
Artık, bizim için, ne şefâatcılardan bir kimse, ne de, candan bir dost var!
Bizim için, gerçekten bir geri dönüş olsaydı da, biz de, Mü´minlerden olsaydık!" diyeceklerdir. [65]
İbrahim Aleyhisselâmın Puthanedeki Putları Kırması:
İbrahim Aleyhisselâmın, putlara karşı tutum ve davranışı, kavmi arasında yayılmış, fakat, bu hususta Nemrud´a hiç bir haber ulaşmamıştı.
İbrahim Aleyhisselâm, kavmini, tapmakta oldukları şeyleri bırakıp Yüce Allah´a ibadete davet ettiği zaman, kavmi, ona:
"Sen, kime ibadet ediyorsun?" diye sordular.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Rabbül´âlemîn´e!" dedi
"Nemrud´a tapsana?" dediler.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Hayır! Ben, beni yaratmış olan´a ibadet ederim." dedi.
Artık, İbrahim Aleyhisselâmın işi, iyice açığa çıkmış, Nemrud´a da, ulaştırılmış bulunuyordu. [66]
İbrahim Aleyhisselâmın babası Âzer ise, oğlunu, putperestliğe çevirmek için bir tedbir düşündü:
"Ey İbrahim! Bizim bir Bayram günümüz vardır ki, o gün, sen, bizimle birlikte bayram yerine gidersen, her halde, dinimiz, senin de, hoşuna gider." dedi.
Bayram günü olunca, İbrahim Aleyhisselâm, onlarla birlikte yola çıktı.
Yolun bir kısmında, kendisini, yere attı ve "Ben, hastayım, Vebâ´ya tutuldum!" der demez, kendisi, yere serilmiş bir halde iken, halk, onun ayaklarını çiğneye çiğneye kaçıştılar!
İbrahim Aleyhisselâm, zaiflikleri sebebile halkın en geride kalanlarına seslendi[67]:
"Allâha yemin ederim ki: siz, arkanızı dönüp gittikten sonra, ben, putlarınıza, muhakkak, bir tuzak kuracağım!" dedi. [68]
Geride kalanlar, İbrahim Aleyhisselâmın söylediğini, işittiler.
Bundan sonra, İbrahim Aleyhisselâm, dönüp putların bulunduğu binaya geldi.
Puthane; büyük bir binanın içinde idi.
Puthanenin kapısının karşısında büyük bir put vardı. [69] ki, altundan yapılmıştı.
Bu putun iki gözünün içine de, geceleyin parıldayan iki pırlanta yerleştirilmişti. [70]
Onun yanında da, birbirinden küçük, yan yana sıralanmış, dizilmiş, puthane-nin kapısına kadar uzanan putlar vardı.
Putperestler; Bayram yerine gitmeden, yemekler yapıp putların önlerine koymuşlar "Dönüşümüzde, putlarımızın bereketlendirecekleri bu yemeklerimizi, yeriz!" demişlerdi.
İbrahim Aleyhisselâm, putlara ve önlerindeki yemeklere baktı[71].
"Ne diye yemek yemiyorsunuz?!
Size, ne oluyor da, hiç konuşmuyorsunuz?!" dedi. [72]
Eline, bir balta geçirdi. Bütün putları, böğürlerinden vurup yardı. [73]
Her birine vururken:
"Kendini, korusana?" diyordu. [74]
Putları, parça parça etti.
Yalnız, onların en büyüğünü bıraktı, belki, ona başvururlar diye! [75]
Baltayı da, en büyük putun boynuna astıktan sonra puthaneden çıkıp gitti.
Putperestler, teberrük için bıraktıkları yemekleri almağa geldiler ve putlarına baktılar. [76]
"Bunu, dediler, bizim tanrılarımıza kim yaptı? Her halde, o, zâlimlerden biridir! [77]
İşittik ki, İbrahim diye anılan bir genç, bunları, diline dolay ip duruyordu.
Onları, yeriyor, ayıplıyor, onlarla alay ediyordu.
Biz, ondan başka, hiç kimsenin, böyle söylediğini işitmedik.
Sanıyoruz ki: bu işleri yapan da, odur!" dediler. [78]
Derken, kavmi, koşarak onun yanına geldiler.
İbrahim, onlara:
"Siz, kendi elinizle yontmakta olduğunuz şeylere mi tapıyorsunuz?!
Halbuki, sizi de, elinizle yapageldiğiniz şeyleri de, Allah, yaratmıştır." dedi. [79]
Hâdisenin haberi, Nemrud´a ulaştırıldı. [80]
Nemrud ile kavmin Eşrafı, İbrahim Aleyhisselâmı, delilsiz olarak cezalandırmayı, uygun görmediler. Suçunu, kendisine itiraf ettirmek istediler. [81]
"O halde, onu, insanların gözleri önüne getiriniz.
Olur ki, onlar da, kendisinin aleyhinde şâhidlik ederler!" dediler. [82]
İbrahim Aleyhisselâm, getirildikten sonra, halk, kralları Nemrud´un huzurunda toplandılar. [83]
"Ey İbrahim! Sen mi, tanrılarımıza bu işi yaptın?" dediler. İbrahim:
"Belki, onların şu büyüğü yapmıştır! Eğer, konuşurlarsa, onlara sorunuz[84]
Bu putların en büyüğü, sizin, kendisiyle birlikte şu küçük putlara da, tapmanıza kızarak onları, kırmıştır!" deyince, biraz insafa gelir gibi oldular. [85]
Sonra, yine, eski kafalarına döndürüldüler de:
"And olsun ki: bunların, söz söylemeyeceğini, sen de, bilirsin!" dediler.
İbrahim:
"Öyle ise, Allâhı bırakıp ta, size hiç bir şeyle ne yarar, ne de zarar yapamayacak olan şu putlara hâlâ tapacak mısınız?!
Yuf size ve Allâhı bırakıp tapmakta olduklarınıza! Siz daha akıllanmayacak mısınız?" dedi. [86]
Bunun üzerine, kavmi, Yüce Allah hakkında, İbrahim Aleyhisselâm ile tartışıp, tanrılarının daha hayırlı olduğunu iddia etti. [87]
"Ona, hüccet getirmeğe kalkıştı. İbrahim de:
"Allah, beni, doğru yola iletmişken, siz, Onun hakkında benimle hâlâ çekişiyor musunuz?
Ben, ona şerik koştuğunuz şeylerden hiç bir zaman, korkmam! Meğer ki, Rabb´im, hakkında bir şey (bir felâket) dilemiş bulunsun. Rabb´imin ilmi, her şeyi kuşatmıştır. Hâlâ düşünüp öğüt almayacak mısınız?!
Hem, Allâhın, size, haklarında hiç bir delil ve burhan indirmediği şeyleri, siz, Ona şerik koşmanızdan korkmazken, ben, şerik koştuğunuz o şeylerden nasıl korkarım?!
Şimdi, biliyorsanız, söyleyiniz: iki zümreden, hangisi, korkudan emîn olmaya daha ayıktır?
İman edenler, bununla beraber, imanlarını, haksızlıkla ve şirkle bulaştırmayan-´ar, işte, ancak, onlardır ki, korkudan emîn olmak hakkı, elbette kendilerinindir.
Onlar, doğru yolu bulmuş kimselerdir! "[88] diyerek, Yüce Allâhın korkulmağa ve ibadet edilmeğe, tapındıkları şeylerden daha lâyık olduğunu bilsinler diye onlara ibretli temsiller getiriyordu. [89]
Nemrud, İbrahim Aleyhiselâmı, huzuruna çağırıp
"Senin, şu ibadet etmekte olduğun ve halkı da, ona, ibadete davet ettiğin, başkalarına karşı, kudretinin ululuğundan ve üstünlüğünden söz ettiğin İlâhını gördün mü? Nasıldır o?" diye sordu. [90]
ibrahim:
"Benim Rabb´ım, hem diriltir, hem öldürür!" deyince, Nemrud: "Ben de, diriltirim, öldürürüm!" dedi. (Bakara: 258) İbrahim Aleyhisselâm, ona: "Sen, nasıl diriltir ve öldürürsün?" diye sordu. Nemrud:
"Tutup ölümüne hükmettiğim iki adamdan birini, öldürürüm, onu, öldürmüş olurum.
Diğerini ise, affedip sağ bırakırım. Onu da, diriltmiş olurum!" dedi. [91] İbrahim:
"Allah, güneşi, doğudan getiriyor. Haydi, sen, onu, batıdan getir bakayım?" deyince, kâfir (Nemrud), şaşırıp, tutulup kaldı.
Allah, zâlimler güruhunu, muvaffak kılmaz. [92]
Bunun üzerine, Nemrud, İbrahim Aleyhisselâmı, zindanda yedi yıl hapsetti. [93]
Bundan sonra, Nemrud ile kavmi, İbrahim Aleyhisselâmın öldürülmesi üzerinde söz birliği ettiler. [94]
"Onun için bir bina çatınız da, alevli ateşin içine atınız onu! [95]
Onu, yakınız! Bu suretle, tanrılarınıza, yardım ediniz, eğer bir iş yapanlarsanız!" dediler.[96]
Nemrud´a "Onu, ateşte yakınız!" diye tavsiyede bulunan adam, Fars Bedevilerinden Kürt Heyzen idi.
Yüce Allah, onu, yere yutturdu da, kendisi, Kıyamete kadar, kımıldadıkça, yere batıp duracaktır![97]
Nemrud, İbrahim Aleyhisselâm için, her çeşit odun toplanmasını emretti. Odunların, en sert ve dayanıklı cinslerinden odun toplandı. Hattâ, İbrahim Aleyhisselâmın köyünden, hasta bir kadın:
"Tanrı, beni, hastalıktan kurtarırsa, İbrahim için, odun toplayayım!" diyerek adak adamıştı. [98]
Nemrud, İbrahim Aleyhisselâm için, toplattığı çakıl taşlar ile de geniş bir ateş çukuru, tandır yaptırdı[99] Ateş ocağı, Guta kariyesinde idi ve ocağa, üç ay odun toplanıp yığılmıştı, [100]
Ocağın içine yığılan odunları, her taraftan tutuşturdular.
Ateş, o kadar alevlenmişti ki, uçan kuşlar, oradan geçecek olsalar, hararetin şiddetinden, yanıp kavruluyorlardı![101]
Ateşin sıcaklığı ve dumanı, Guta halkını, neredeyse, helak edecekti!
Hararetin şiddetinden, bazıları, yer altındaki bodrumlara sığınmak zorunda kalmışlardı.[102]
İbrahim Aleyhisselâmı, ateşe atmak için, yüksek bir binanın üzerine çıkardılar. Ellerini, ayaklarını, sımsıkı bağladılar. [103]
Binanın üzerine de bir Mancınık kurdular.[104] İbrahim Aleyhisselâmı, Mancınığın kefesine koydular. [105]
Mancınığı yapan, ve kuran, Kürd Heyzen olup kendisi, Mancınık yapanların ilki İdi.[106]
İbrahim Aleyhisselâm, bağlanırken, Yüce Allah´a:
"Senden başka ilâh yoktur!
Sen, her noksandan münezzeh ve mukaddessin.
Âlemlerin Rabb´isin!
Hamd, Sana mahsustur. Mülk, Senindir. Senin şerîkin yoktur!" dedi. [107]
Mancınıkla havaya atıldığı sırada[108] Cebrail Aleyhisselâm:
"Ey İbrahim Bir hacetin var mı?" diye sordu. [109]
İbrahim Aleyhisselâm:
"Sana ise, hayır!" dedi. [110]
Cebrail Aleyhisselâm:
"Öyle ise, hacetini, Rabb´inden dile!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"O´nun; hâlimi, dileğimi, bilmesi, bana yeter!" dedi. [111] ve başını, göğe kaldırıp:
"Ey Allâhım! Sen, göklerde Tek´sin! [112] Yerde de, Tek´sin! [113]
Ben de, yerde bir tek´im! [114] Yerde, benden başka, Sana ibâdet edecek kimse yoktur. [115]
Allah, bana yeter! [116]Ne güzel Vekildir O!" dedi. [117]
Ateşin İbrahim Aleyhisselâma Serinlik Ve Selâmetlik Oluşu:
Ateşin içine atıldığı zaman, İbrahim Aleyhisselâmın, Yüce Allâha tevekkülü, en yüksek derecede idi.[118] Tevhid´i, Vesîlesiz, Aracısız sırf, katkısız Tevhiddi. [119]
O zaman, Yüce Allah tarafından:
"Ey ateş! İbrahim´e karşı, serinlik ve selâmettik ol!" buyuruldu.[120] Ateş, Yüce Allâhın buyurduğu gibi, oldu. [121]
Ateşten, sıcaklık ve yakıcı tabiatı giderilip ateş, bir ışık haline getirildi. [122] Ateş, ancak, İbrahim Aleyhisselâmın bağlandığı ipleri yaktı. [123]
İbrahim Aleyhisselâm, ateşin içinde yedi gün kaldı. [124] Kendisinin, ateşte kırk veya elli gün kaldığı da, rivayet edilir. [125]
İbrahim Aleyhisselâmın babası Âzer, oğlunun, ateşe atılışından yedi gün sonra, Nemrud´a gidip:
"İbrahim´in kemikleri hakkında bana izin ver de, onları, gömeyim!" demişti. [126]
İbrahim Aleyhisselâmın Ateş İçinde Annesiyle Görüşmesi:
İbrahim Aleyhisselâmın annesi Nuna, oğluna bakıp ateşin onu yakmadığını görünce:
"Ey yavrucuğum! Ben, senin yanına gelmek istiyorum. Allah´a dua et de, çevrendeki ateşin hararetinden, beni, korusun!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Olur!" dedi.
Nuna, oğlunun yanına kadar geldi.
Ateşin hararetinden, hiç bir şey, ona, dokunmadı.
Nuna, gelince, İbrahim Aleyhisselâmı kucaklayıp öptükten sonra geri döndü. [127]
İbrahim Aleyhisselâmın Ateşin İçinden Çıkıp Nemrud´la Konuşmaları:
Nemrud; ateşin, İbrahim Aleyhisselâmı, yakıp kül haline getirdiğini, sanıyor, ve bundan, hiç şüphe etmiyordu. [128]
Hayvanına binerek ateşin yanından geçti.
İbrahim Aleyhisselâmı yakmak için toplanmış, yığılmış odunlar, hâlâ yanıp duruyordu.
Nemrud, bakınca, İbrahim Aleyhisselâmın, ateşin içinde oturduğunu, yanında da, kendisine benzeyen birisinin bulunduğunu, gördü ve hemen geri döndü. Kavmine:
"Ben, İbrahimi, ateşin içinde diri bir halde gördüm?!? Bu hususta, şüphe içindeyim.
Siz, benim için, hemen, yüksek bir bina çatınız da, onun üzerinden, ateşin içine bakıp İbrahimin durumunu tesbit edeyim" dedi.
Hemen, yüksek bir bina çattılar. [129]
Nemrud; binanın üzerine çıkıp ateşin içine baktığı zaman, İbrahim Aleyhisselâm´ın, ateşin içinde oturduğunu, yanında da, kendisine benzeyen birisinin bu--nduğunu gördü ve:
´Ey İbrahim! Gördüm ki: senin İlâh´ın, pek büyükmüş ve kendisinin kudret ve zzeti de, aramıza gerilip seni zarardan koruyacak dereceye varmış! [130]
Ey İbrahim! Ne güzel Rab´dir senin Rabb´in!" diyerek seslendi. [131] Sonra da: ´Ey İbrahim! Ateşin içinden çıkmağa da, gücün yeter mi?" diye sordu.
ibrahim Aleyhisselâm: "Evet!" dedi.
Nemrud:
Ateş içinde kalmanın, sana zarar verebileceğinden korkmaz mısın?" diye
sordu.
ibrahim Aleyhisselâm:
´Hayır!" dedi.
Nemrud:
"Öyle ise, kalk ve ateşin içinden çık!" dedi.
ibrahim Aleyhisselâm, kalkıp ateşin içinden, yürüyerek dışarı çıktı. Nemrud´-jn yanına doğru vardı.
Nemrud:
"Ey İbrahim! Senin yanında, senin gibi bir adamın oturduğunu gördüm, Kimdi o?" diye sordu.
ibrahim Aleyhisselâm:
"O, gölgeler Meleği idi. Rabb´ım, onu, bana, yanımda bulunsun ve ateşin içinde, benimle görüşüp konuşsun; ateşi, bana serinlik ve selâmetlik yapsın diye göndermişti!" dedi.
Nemrud:
"Ey İbrahim! Ben, senin İlâhına kurban takdim edeceğim.
Fakat, bunu, kendisine ibadet ve birliğini itiraf maksadiyle değil, izzet ve kud-retini ve sana yaptığı şeyleri, gözlerimle gördüğüm için, yapacağım! Ona, dört oin sığır keseceğim!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Sen, bu dininden, her hangi bir şey üzerinde bulunmaksızın ayrılıp benim dinime girmedikçe, Allah, senin takdim edeceğin kurbanı kabul etmez!" dedi.
Nemrud:
"Ey İbrahim! Ben, mülk ve saltanatı, elden bırakmağa güç yetiremem.
Fakat, ben, onun için, kurban keseceğim!" dedi ve kesti. [132]
İlk Müminler ve Hicret:
İbrahim Aleyhisselâmın, ateşin içinden, dipdiri çıktığını gören bazı kimseler; Nemrud ile adamlarının şerlerinden korkmalarına rağmen, İbrahim Aleyhisselâmın davetine icabet ederek, Allah´a iman ettiler.
İman edenler arasında İbrahim Aleyhisselâmın kardeşi Hâran´ın oğlu Lut b.Haran, b.Târah ile İbrahim Aleyhisselâmın amcası büyük Hâran´ın kızı Hz.Sâre de, bulunuyordu. [133]
Yüce Allah, İbrahim Aleyhisselama, Nemrud´un ülkesinden ayrılıp[134] kutsal Şam topraklarına doğru gitmesini emretti. [135]
İbrahim Aleyhisselâm ile kendisine tâbi olan Sahâbîleri de, kavimlerinden ayrılıp gitmeyi, kararlaştırdılar.
Kavim ve kabilelerine de:
"Biz, sizden ve Allâh´dan başka tapmakta bulunduğunuz şeylerden uzağız ve bezginiz!
Ey Allâh´dan gayrı olan putlar! Biz, sizi, red ve inkâr ediyoruz!
Ey puta tapanlar! Sizler de, bir olan Allâha iman edinceye kadar, sizinle aramızda, ancak, düşmanlık, sürüp gidecektir!" diyerek ültimatom verdiler.
İbrahim Aleyhisselâm, Rabb´inin yolunda Muhacir olarak, yurdundan, gizlice ayrıldı.
Amcası Hâran´ın kızı Hz.Sâre de, Rabb´ine, rahatça ibadet etmek üzre, firar yolunu seçip İbrahim Aleyhisselâm ile birlikte yola çıktı. [136] Yüce Allah, İbrahim Aleyhisselâm´a, Hz.Sâre ile evlenmesini vahy etmişti. [137] Hz.Sâre de, hiç boşamamak şartı ile kendisiyle evlenebileceğini teklif etti. [138] İbrahim Aleyhisselâm da, bu şartla, onunla evlendi. [139] O zaman, İbrahim Aleyhisselâm, otuz yedi yaşında idi. [140] İbrahim Aleyhisselâmle birlikte, Lut Aleyhisselâm da, hicret etti. [141] O zaman, Kûsâ halkının ve İbrahim Aleyhisselâmın dili Süryanca idi.[142]
Nemrud´un Muhacirleri Geri Çevirmek İstemesi:
Nemrud, Muhacirlerin arkalarından adamlar koşturdu:
"Süryanca konuşan hiç bir kimseyi bırakmayıp bana getiriniz!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm, Harran´da Fırat´ı geçince, Yüce Allah, onun dilini, İbra-nıceye çevirdi, değiştirdi.
Nemrud´un adamları, İbrahim Aleyhisselâma yetiştiler, ibrahim Aleyhisselâm, adamlara, İbranice konuşunca, onlar, dilini anlayamadıkları için, kendisini, geri çevirmeyip serbest bıraktılar. [143]
Muhacirler, Harran´a varıp orada bir müddet oturdular. [144]
İbrahim Aleyhisselâm´ın babası Târah (Âzer), iki yüz beş yaşında iken, orada
öldü.
Yüce Allah tarafından, İbrahim Aleyhisselâma, Ken´ânîlerin yurduna gitmesi emr ve kendisinin zürriyetinin yerdeki kumlar sayısınca çoğalacağı tebşir bu-,uruldu.
O zaman, Ken´ânîlerin yurdunda kıtlık ve açlık vardı. [145] İbrahim Aleyhisselâm, oradan Ürdün´e[146], Ürdünden de, Mısır´a gitti. [147]
Mısırda ilk Firavunlardan, bir Firavun bulunuyordu. [148] ki, kendisi, yedi Firavundan ilki olan Totıs idi. Babasını, öldürüp tahtına oturmuştu.
Totıs; mütegallibe, zorba, atılgan, korkunç, hiddetli ve cezası şiddetli bir Firavundu.
Akrabalarını, ev halkını, amcasının oğullarını, hizmetçilerini, kadınlarını ve bir cok kâhinleri, hekimleri öldürmekten çekinmemişti. Kan dökmeğe çok hırslı idi. [149]
Kendisinin; Sinan b.Eşel, b.Ulvan, b.Ubeyd´[150], b.Avlec, b.lmlak, b.Lâvez, b.Sâm, b.Nuh (Aleyhisseİâm) olduğu ve meşhur Zâlim Dahhâk´in kardeşi olup Mısır´ı idareye, onun tarafından memur edildiği de, rivayet edilir. [151]
İbrahim Aleyhisselâmın Hz. Sâre Yüzünden Başı Dertte:
İbrahim Aleyhisselâm; zevcesi Hz.Sâre ile birlikte Mısır´a varınca[152]´, şehrin giriş kapısında vazifeli Müfettişler, Hz.Sâre´yi görür görmez, yüzünün güzelliğine hayran oldular ve Firavun´a:
"Şark halkından´[153], buraya, bir adam geldi.
Onun yanında, bir kadın var ki[154], kendisi, insanların en güzellerindendir. [155]
İnsanlar, ondan daha güzel yüzlüsünü ve güzelini, görmemiştir!" diyerek haber verdiler. [156]
Firavun´un adamlarından biri de, Firavun´un yanına giderek "O, senden başkasına lâyık olamaz!" dedi. [157]
Firavun, hemen Vezîr´ini gönderip İbrahim Aleyhisselâmı huzuruna getirtti. Ona, kim olduğunu, Mısıra niçin geldiğini ve nereli olduğunu sordu.
İbrahim Aleyhisselâm da. kim olduğunu, Mısıra ne için geldiğini ve nereli olduğunu, ona, haber verdi. [158]
Firavun:
"O kadın, kimdir? [159] Senin, neyin olur?" diye sordu. [160]
İbrahim Aleyhisselâm, Hz.Sâre hakkında "Benim hanımımdır!" diyecek olursa, onun yüzünden, kendisinin öldürüleceğinden çekindi[161] de,
"Kız kardeşimdir!" dedi. [162] Firavun, onu, görmek istedi. Kendisine, muhalefet edilemezdi.
Yüce Allah, İbrahim Aleyhisselâma, Firavun´un, Hz. Sâre´ye kötülük yapamayacağını, bildirdi. [163]
İbrahim Aleyhisselâm, hemen, Hz.Sâre´nin yanına geldi:
"Bu zorba, senin, benim zevcem olduğunu öğrenirse, senin için, bana, gale-be çalar. [164]
Bunlar, seni, bana sordular. "Kızkardeşimdir!" diye haber verdim." dedi. [165]
Hz. Sâre Firavun´un Huzurunda:
Firavun, adam göndererek, Hz. Sâre´yi, yanına getirtti. [166] İbrahim Aleyhisselâm, hemen namaza durdu. [167]
Firavun´a, Hz.Sâre´nin ve yüzünün güzelliği, çok övülmüştü. [168]
Gerçekten de, Hz.Sâre, çok güzel ve İbrahim Aleyhisselâma karşı da, son derece itaatli idi. Hiç itâatsızlıkta bulunmazdı. [169]
Bunun için, Yüce Allah, onu, şerefli kıldı. [170]
Hz. Sâre, Firavun´un huzuruna girince, Firavun, ayağa kalktı. [171]
Hz. Sâre, hemen abdest alarak namaza durdu.
Namazını, bitirince:
"Ey Allah´ım! Ben, Sana ve Senin Peygamberine inanmış; kadınlığımı da, kocamdan başkasına karşı, temelli olarak korumuş bir kulun isem, şu kâfiri, bana, sataştırma!" diyerek dua etti. [172]
Firavun; Hz.Sâre´ye, elini uzatmaktan kendisini, alamayıp, eli tutula kalınca, Hz.Sâre´ye:
"Allah´a, dua et te, elimi, salsın, sana, bir zarar vermeyeceğim!" dedi. Hz.Sâre, Allah´a, dua etti. Firavun´un eli, bırakıldı.
Bundan sonra, Firavun, ikinci kere, ona, el uzatmağa kalkıştı. Firavun´un eli, öncekinden daha şiddetli bir şekilde tutuldu! Firavun, yine:
"Allah´a dua et te, elimi, salsın, sana, bir zarar vermeyeceğim!" dedi. Hz.Sâre, dua etti. Firavun´un eli, bırakıldı.[173]
Fakat, Firavun, eski hareketini tekrarlayıp ta, ilk ikisinden daha şiddetli olarak eli, tutula kalınca:
"Allâha dua et, elimi, salsın! Vallahi, sana, bir zarar vermeyeceğim!" dedi. [174] Hz.Sâre:
"Ey Allah´ım! Eğer, bunun sözü ve özü doğru ise, elini, bırak!" diyerek[175] dua edince, Firavun´un eli, bırakıldı. [176]
Rivâyşte göre: Firavun´un, her saldırışında, eli, tutulmakla kalmamış, aynı zamanda, nefesi de, boğulup kendisi, horlamağa ve hattâ, yeri, ayağıyla tepmeğe başlamıştı.
Bunun üzerine, Hz.Sâre:
"Allâhım! Eğer, bu herif ölürse (Onu, bu kadın, öldürdü!) denilir diyerek endi-şelenmişti.
Firavun; elinin, ikinci veya üçüncü bırakılışında[177], Hz.Sâre´yi getiren adamını[178] veya muhafızlarından bazılarını çağırıp:
"Siz, bana, bir insan getirmemişsiniz, ancak, bir şeytan getirmişsiniz! [179]
Onu, İbrahim´e geri çeviriniz. [180]
Ülkemden, hemen dışarı çıkarınız[181]
Hâcer´i de, ona veriniz!" dedi. [182]
Hz.Sâre´ye, ayrıca, elbise de, hediye etti. [183]
Hz.Sâre´ye:
"Gerçekten, senin Rabb´in, büyükmüş!" dedi ve kendisinin, İbrahim Aleyhis-selâmın, neyi olduğunu, sordu.
Hz.Sâre:
"Kocam ve akrabam olur." dedi.
Firavun:
"O, senin için, kız kardeşi olduğunu, söylemişti." dedi.
Hz.Sâre:
"Doğrudur. Ben, onun, dinde kız kardeşiyim.
Bizim dinimizde olan herkes, bizim için, din kardeşimiz sayılır." dedi.
Firavun:
"Ne güzel dinmiş sizin dininiz!" dedi ve Hz.Sâre´yi. görüşsün diye kızı Hurya´-ya gönderdi.[184]
Hz. Sâre´ye Yapılan İkramlar:
Firavun´un kızı Hurya, çok akıllı ve üstün vasıflı bir kadındı.
Yüce Allah, onun kalbinde, Hz. Sâre´ye karşı, büyük sevgi ve saygı uyandırdı.
Hurya; Hz. Sâre´yi. en güzel bir şekilde karşıladı ve ağırladı:
Kendisine, mal ve mücevherat hediye etti.
Hz.Sâre, onları alıp[185] İbrahim Aleyhisselâmın yanına geldi. [186]
O sırada, İbrahim Aleyhisselâm, namaz kılıyor[187], Allah´a, dua ediyordu. [188]
Hz. Sâre´nin geldiğini hissedince, namazını, bitirdi. [189]
Hz. Sâre´ye, eliyle işaret ederek[190]
"Ne haber?" dedi. [191]
Hz. Sâre:
"Hayır haber!" [192]
Anladın mı? [193], İzzet ve Celal sahibi olan[194] Allah, o fâcirin elini, benden men[195], kötülüğünü, redd[196] ve kendisini, zelil etti[197]. Bana da, bir hizmetçi Dağışladı[198], Hâcer´i, verdi!" dedi. [199]
İbrahim Aleyhisselâm, Hurya´nın hediye ettiği mal ve mücevherat hakkında:
"Götür, geri ver! Bunlar, bize gerekmez!" dedi.
Hz. Sâre, onları, götürüp geri verdi.
Hurya, durumu, babasına anlatınca, Firavun, buna, şaşa kaldı ve:
"Muhakkak ki, bunlar, üstün şerefli bir kavimdirler. Temiz ve asâletli bir soydurlar!" dedi.
Hz.Sâre´ye iyilik yapmak için, her çareye başvurdu ise de, kabul ettiremedi.
Cariyelerinin en güzeli olan Hâcer´in kabulü için, ısrar edince, kabul etmek zorunda kaldı. [200]
İbrahim Aleyhisselâm; Firavun´dan ve şerrinden sakındığı için[201], Şam´a dönmek üzere[202], Mısır´dan ayrılmak istediği zaman Firavun´un kızı Hurya, yol azığı olarak helvalar, şekerden tatlılar, ekmekler yaptı. Pek çok yiyecekler hazırladı. Onları, sepetlere doldurdu.
Her sepetteki helvanın altına, bir çok kıymetli mücevherat, kuyumcu işi, hayrette bırakıcı bilezikler yerleştirdi.
Hz. Sâre, veda için, geldiği zaman, Hurya, bu sepetleri, ona, verip:
"Bunlar, yanında bulunsun da, azık edinirsin!" dedi.
Hz.Sâre:
"Sahibime bir danışayım." dedi ve danıştı.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Yiyecek olunca, al onu!" dedi.
Hz. Sâre, Hurya´dan sepetleri alıp vedalaşarak İbrahim Aleyhisselâmın yanına döndü.[203]
Mısır’dan Ayrılış:
İbrahim Aleyhisselâm ve Hz.Sâre, yanlarında, Hz.Hâcer olduğu halde, Mısırdan ayrıldılar.
Epeyce yol gittikleri ve Mısırdan uzaklaştıkları zaman, Hz. Sâre, azıklardan yemek için, sepetlerden bazısını çıkarıp içine, elini, sokunca, cevher buldu.
Öteki sepetleri de karıştırdı. Onlarda da, aynı şekilde, cevherler buldu ve hepsini bir araya toplayıp İbrahim Aleyhisselâma sundu.
İbrahim Aleyhisselâm, onlardan bir kısmını, satıp bedeliyle bir kuyu kazdırdı. Bir kısmını da, hayr ve iyilik yollarına harcadı. [204]
Seb´in Yurt Edinilişi:
İbrahim Aleyhisselâm ile Zevcesi ve Cariyesi, Filistin toprağında, Filistin ile Kudüs arasında, Şam çölündeki Seb´ diye anılan yere varıp indiler. [205]
İbrahim Aleyhisselâm, orada bir kuyu kazdı ve bir Mescid yaptı. [206]
Kuyunun suyu, bir çeşme gibi akar, İbrahim Aleyhisselâmın koyunları, su içmek için kuyunun başına gelirlerdi. [207]
Seb´ halkı, İbrahim Aleyhisselâmı, rahatsız edecek bazı uygunsuz hareketlerde bulunmağa başladılar.
İbrahim Aleyhisselâm da, başka bir yerde oturmak üzere, hemen oradan ayr,ld.. [208]
Seb´ Halkının İbrahim Aleyhisselâmı Geri Çevirmek İstemeleri:
İbrahim Aleyhisselâm, Seb´den ayrılınca, yerden çıkıp duran su, kesildi, gitti.
Halk, İbrahim Aleyhisselâma yaptıklarına nadim oldular;
"Salih Zâtı, aramızdan çıkardık!" dediler.
Arkasından yetişip yanlarına dönmesini ondan rica ettiler. [209]
ibrahim Aleyhisselâm:
"Ben, içinden çıkmış olduğum bir yere artık geri dönemem!" dedi.
"Senin içtiğin ve bizim de, seninle birlikte içmiş olduğunuz o su, kesildi, gitti!" dediler. [210]
İbrahim Aleyhisselâm, onlara, davarlarından yedi keçi verdi:
"Bunları, yanınızda götürünüz. Onları, kuyunun başında sulamağa hazırlayacak olursanız, kuyunun suyu, yükselir ve akmağa başlar.
Eskiden olduğu gibi, ondan, siz de, içersiniz.
Sakın, ay halinde iken, hiç bir kadın, ondan, avuçlamasın!" dedi.
Seb´ halkı, keçilerle birlikte gelip kuyunun başında durdukları zaman, su, çıktı. Ondan, içmeye başladılar.
Ay halli bir kadın gelip ondan, avuçlayıncaya kadar, kuyunun suyu, aktı durdu. Avuçlandığı zaman da, eski kuru haline döndü. [211]
İbrahim Aleyhisselâm Yeni Yurdunda:
İbrahim Aleyhisselâm; Seb´den ayrıldıktan sonra Filistin toprağında, Remle ile Uya (Kudüs) arasında bir yere gelip yerleşti. [212] ki, orası, Katt veya Kıtt diye anılan yerdi. [213]
İbrahim Aleyhisselâm, bu yurdunda da, bir kuyu kazdı.
Evine inen konukları, ağırlardı. [214]
Konuk, konuklayanların ilki idi ve (Konuklar Babası) diye anılırdı. [215]
Yüce Allah, ona, rızık ve geçim bolluğu, servet ve hizmetçiler ihsan etti. [216]
İbrahim Aleyhisselâmın Lut Aleyhisselâmı Ve Malını Düşman Elinden Kurtarışı:
İbrahim Aleyhisselâmın kardeşi Hâran´ın oğlu Lut Aleyhisselâmın da, malı çoğalmıştı.
İbrahim Aleyhisselâm, ona:
"Yüce Allah, bizim mallarımızı, küçük ve büyük baş hayvanlarımızı çoğalttı. Sen, yanımızdan ayrılıp Sedum ve Amûre şehirlerine yerleş!" dedi. Bu şehirler, İbrahim Aleyhisselâmın oturduğu yerin yakınında idi.
Lut Aleyhisselâm, Sedum ve Amûre´ye varıp yerleşince, o taraflara gelen bir kral, Lut Aleyhisselâmla çarpıştı. [217]
Kendisini, esir ve mallarını ığtinam edip sürdürdü.
İbrahim Aleyhisselâm, bunu haber alır almaz, üçyüz on sekiz kişi ile gidip çarpışarak Lut Aleyhisselâmı kurtardı ve onun mallarını da, geri aldı.
Allah ve Resulünün düşmanlarından bir çoklarını öldürdü. Bozguna uğratıp kaçırdıklarını da, Dımaşk´ın doğusuna varıncaya kadar takip etti. [218]
İbrahim Aleyhisselâmın Hz. Hâcerle Evlenmesi:
Yüce Allah, İbrahim Aleyhisselâma mal ve servet bolluğu verince, İbrahim Aleyhisselâm:
"Ey Rabb´im! Benim çocuğum yok. Ben, çok mal ve serveti, ne yapayım?" demişti.
Yüce Allah, ona:
"Ben, senin çocuklarını da, öyle çoğaltacağım ki, onlar, yıldızların sayısınca, olacaklardır?" diye vahy buyurdu. [219]
Mukaddes beldelerde yirmi yıldan beri oturdukları halde, çocukları olmu-yor[220]; Hz. Sâre ise, bir hayli yaşlanıp İbrahim Aleyhisselâm için çocuk doğurmaktan kalmış bulunuyordu.
İbrahim Aleyhisselâmın da, yaşı, çok ilerlemişti.
Fakat, kendisi, sâlih bir oğul ihsan buyurması için, Yüce Allâha yalvarıp duruyordu. [221]
Mısırdan gelişlerinden on yıl sonra idi[222] ki, Hz.Sâre, hizmetçisi Hz.Hacer´i, İbrahim Aleyhisselâma bağışlayarak "Ben, onun gösterişli bir kadın olduğunu görüyorum.
Sen, onu, zevceliğe al. Belki, Allah, Sana, ondan bir oğul nasîb eder" dedi. [223]
Hz. Hâcer´in Kimliği:
Hz.Hâcer; Firavun´un, İbrahim Aleyhisselâma iman eden câriyelerindendi. [224] Kendisi, Mısır´ın Ferema önündeki Ümmülarab köyündendi. [225]
Ümmülarab köyüne yak köyü de, denirdi. [226]
Hz.Hâcer´in köyünün Ferema olduğu da, söylenir. [227]
Hz. Hacer, Kıbtf[228]´, Mısırlı idi. [229], Kıbtî, Mısırlı demektir. [230]
Hz. Hâcer; Firavundan önce, Mısır Kıbt kırallarından bir kralın kızı idi.
Amr b.Âs; Mısırı, feth için kuşattığı zaman, Mısırlılara:
"Peygamberimiz Aleyhisselâm, Mısırın fethini bize va´d ve Mısırlılarla arada soy ve hısımlık ilişkisi bulunduğundan,kendilerine iyi davranmamızı emir ve tavsiye buyurmuştu" dedi.
Mısırlılar, bu akrabalığın, uzak bir akrabalık olduğunu ileri sürdükten sonra;
´Doğru söylüyorsun, dediler, sizin ananız, bizim kralımızın kızı ve Menf hal-< ndan idi. Kral da, Menf halkının kralı idi.
Ayn-ı Şems halkı, Menfliler üzerine yürüdüler, onları, yendiler ve devletlerine son verdiler, Menf halkını, gurbet illere düşürdüler.
Böylece, Hâcer de, Babanız İbrahim (Aleyhisselam)in zevcesi ve sizin Ananız olmuş oldu..." diye itirafta bulundular. [231]
İbrahim Aleyhisselâmın Sünnet Oluşu:
İbrahim Aleyhisselâm, seksenini aştıktan sonra, Kadum veya Kaddum ile[232] sünnet olmuş, bundan sonra da, seksen yıl daha yaşamıştır.
ibrahim Aleyhisselâm, ilk sünnet olan insandı. [233]
İmanını tamamlamasının, cesedinden bir parça etini kesip atması, yâni Sünnet olması ile gerçekleşeceği vahy edilince[234], kendisini, hemen Kaddum (keser) ile sünnet etmiş, ağrının şiddetine dayanamayınca da, Allâha yalvarmıştı.
Yüce Allah:
"Biz, sana, Sünnet âletini beyan etmeden önce, sen, acele ettin!" diye Vahy buyurmuştu.
İbrahim Aleyhisselâm da:
"Yâ Rab! Emrini, geciktirmek istemedim" demişti. [235]
İbrahim Aleyhisselâmın; Amalıklarla yaptığı savaşta, iki taraftan pek çok ölenler olup kendi adamlarını gömmek için tanıyamadığından, Müslümanlık alâmeti olmak üzre sünnetle emrolunduğu da, rivayet edilir. [236]
Sünnete Aid Bazı Hükümler:
Sünnet olmak, erkekler için sünnettir. [237]
Sünnet olmak, Müslümanı, Müslüman olmayandan ayırt ettiği için, elinin şiarından olmakla beraber farz değil, sünnettir. [238]
Sünnet´in, Vâcib ve Müstehab olmak üzre, iki vakti vardır. Sünnetin vâcib vakti, buluğ çağıdır ve onu, geciktirmemek gerekir. Sünnetin Müstehab vakti, buluğ çağından öncedir.
Çocuğu, doğumunun yedinci günü veya kırkıncı günü sünnet ettirmek, müste-habdır.
Sünnetin, müstehab vakti, özürsüz geciktirilmemelidir. [239]
Hz.Hüseyin, doğumunun yedinci gününde sünnet ettirilmiştir. [240]
imam Zührî:
"Bir erkek, Müslüman olduğu zaman, yaşı, büyük bile olsa, sünnet olması kendisine emredilir."´[241] Salim de: "Abdullah b.Ömer, beni ve Nuaym´ı, sünnet edip bizim için bir koç kesti.
Bize, koç kestiğinden dolayı, çocuklara karşı, neşelendiğimizi, gerçekten, kendimizde hissetmiştik." demiştir. [242]
İsmail Aleyhisselâmın Doğuşu Ve Hz. Sâre´nin Hz. Hâcer Hakkındaki Kıskançlığı Ve Yemini:
İbrahim Aleyhisselâm, seksen altı yaşında bulunduğu sırada´[243] ismail Aley-hisselâm, Hz.Hâcer´den doğdu. [244]
Hz. Sâre, İsmail Aleyhisselâmın doğumundan sonra, Hz.Hâcer´i kıskanmağa, çekememeğe başladı.
Bir gün, ona, kızdı. [245] Kendisini, evden dışarı çıkardı. Sonra geri çağırıp eve aldı.
Yine, böyle kızıp dışarı çıkardı. [246] Sonra, tekrar eve alıp[247] vücudunun üç uzvundan birer parça kesmeğe[248], şeklini, değiştirmeğe[249] yemin etti. [250] Kendi kendine:
"Ben, onun burnunu, keseyim! Kulaklarını, keseyim! Amma, bu, onu, çok çir-kinleştirir!" dedi. [251]
Çok çirkinleştireceği için, onun, burnunu, kulağını, kesmeyi bıraktı. [252]
"Hayır! Ben, onu, sünnet edeyim!" dedi. [253]
Öfkesi geçip aklı başına geldiği zaman, Hz. Sâre, yaptığı bu yemîne şaştı[254]
İbrahim Aleyhisselâm; -yemînı, yerine getirmek üzere Hz.Hâcer´in iki kulağını delmesini ve onu, Sünnet etmesini, Hz.Sâre´ye tavsiye etti. [255]
Hz.Sâre de, öyle yaptı[256] Bu, kadınlar hakkında sünnet ve âdet oldu. [257] Hz.Hâcer, sünnet edilince, uzun etekle, kandan korundu. Bunun için, sünnet olan kadınlar, uzun etek giymeyi âdet edinmişlerdir. [258] Hz.Hâcer; kulakları delinen ilk kadın olduğu gibi, kadınlardan, ilk sünnet olunan ı[259] ve Hz. Sâre´den, izini gizlemek için ilk etek uzatanı da, o, idi. [260] Kadınların, böyle, sünnet olmaları, sonradan, terk edilmiştir. Hz.Sâre, Hz.Hâcer´e:
"Artık, sen, benimle bir şehirde bulunmayacak, oturmayacaksın!" dedi. [261]
Hz.Hacer´le İsmail Aleyhisselâm´ın Mekke Hayatı
Hz. Hâcer´le İsmail Aleyhisselâm´ın Mekke´ye Götürülüşü:
Yüce Allah; İbrahim Aleyhisselâm´a, Hz.Hacer´le İsmail Aleyhisselâm´ı, Belde-i Haram´a götürmesini Vahy etti. [262]
İsmail Aleyhisselâm´a, Beyt-i Harâm´ı, hazırladığını ve oranın, onun elleriyle -nârını takdir ettiğini, suyunu da, onun için akıttıracağını bildirdi. [263]
ibrahim Aleyhisselâm, Burak´a, bindi. İki yaşındaki İsmâl Aleyhisselâmı, önüne. Hz.Hâcer´i de, terkisine bindirdi. [264]
Burak; Merkeple katır arası büyüklükte bir binit olup uyluklarının üzerinde iki
Bu yolculukta, Cebrail Aleyhisselâm da, yanlarında bulunuyor, İbrahim Aleyhisselâm´a Beytullâh´ın yerini ve Harem´in sınırlarını gösteriyordu.
ibrahim Aleyhisselâm; köylerden, kasabalardan hangisine uğrasa: ´Ey cebrâil! Buraya mı inmemiz emrolundu?" diye sormakta[265]
Her düz ve sulu yere uğradıkça, Cebrâil Aleyhisselâm´a:
"Ey Cebrâil! İn şuraya!" demekte,
Cebrâli Aleyhisselâm da: Hayır!" diye cevap vermekteydi. [266]
Nihayet, Mekke´nin bulunduğu yere geldiler.
Cebrâil Aleyhisselâm:
"in yâ İbrahim!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Burası, ne zirâata[267], ne de, davar´a elverişlidir!" dedi.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Evet! Öyledir. Amma, Burada, senin oğlunun soyundan Ümmî Peygamber çıkacak ve Kelimetül´ulyâ, Onunla tamamlanacaktır!" dedi. [268]
Mekke; o zaman, Selem ve Semür denilen küçük, büyük dikenli ağaçların bulunduğu çalılık bir yerdi.
Mekke´nin dışında ve çevresinde de, Amâlıka diye anılan insanlardan bir topluluk oturmakta idi.
Beytullâh (Kabe) in yeri de; o zaman, kırmızı topraklı, kesekli[269], yerden yüksekçe, tümsekimsi bir yerdi.
Zaman zaman gelen seller, oranın, sağını, solunu oymuş, alıp götürmüştü. [270]
İbrahim Aleyhisselâm, Cebrail Aleyhisselâm´a:
"Sana, bunları, buraya mı bırakman emrolundu?" diye sordu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Evet!" dedi. [271]
İbrahim Aleyhisselâm; Hz.Hâcer´le İsmail Aleyhisselâmı, Mescid´i Haram´ın, bu gün bulunduğu yerin ve Mescid´in yüksekçe bir mahallindeki Zemzem kuyusunun yukarısında bulunan büyük bir ağacın yanına bıraktı.´[272] Üzerlerine, bir gölgelik yapmalarını da, Hz.Hâcer´e emretti.´[273]
O zaman; Mekke´de, hiç bir kimse, hattâ, içecek su bile yoktu.
İbrahim Aleyhisselâm; bu Ana ve Oğulu, buraya bıraktı. Yanlarına, içi, hurma
dolu meşin bir dağarcıkla, içi, su dolu bir kırba da, bıraktı. Şam´a gitmek üzere, oradan, izi sıra geri döndü. Hz. Hâcer, İbrahim Aleyhisselâmın arkasından seslendi: "Ey İbrahim! Bizi, bu ıssız vadide bırakıp ta, nereye gidiyorsun?! Öyle bir vadi ki, ne görüşülecek bir kimse var, ne de, bir şey!" dedi. [274] Hz. Hâcer, sözünü, tekrarladı ise de, İbrahim Aleyhisselâm, ona dönüp
bakmadı.
Bunun üzerine, Hz. Hâcer:
"Yoksa, bizi, buraya bırakıp gitmeni, sana, Allah mı emretti?" diye sordu.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Evet! Allah, emretti!" diye cevap verdi.
Hz. Hâcer:
"Öyle ise, Allah, bize yeter. O, bizi zayi etmez, himayesiz bırakmaz! dedikten sonra, döndü.
İbrahim Aleyhisselâm, Mekke´nin üst tarafındaki Seniye mevkiine kadar ilerledi. Onlar tarafından görülmeyecek bir yerde durup yüzünü, bu gün Kabe´nin bu-unduğu tarafa döndürdü ve ellerini kaldırdı:
"Ey Rabbimiz! Ben, zürriyetimden bir kısmını, Senin Mukaddes olan Ev´inin yanında, namazlarını, dosdoğru kılsınlar diye, ekinsiz bir vadiye yerleştirdim.
Artık, insanlardan bir kısmının gönüllerini, onlara meyi ettir. Şükr etmeleri için, onları, bazı meyvalarla rızıklandır.[275] diyerek Allah´a dua etti. [276]
Sonra da, Şam taraflarındaki ailesinin yanına döndü. [277]
Zemzemin Çıkışı:
Hz. Hâcer, İsmail Aleyhisselâmı getirip ağacın gölgesi altına yatırdı. Su kırba-s´nı, ağaca astı. [278]
Hz. Hâcer, İsmail Aleyhisselâmı emziriyor ve kırbadaki sudan da, ona içi-nyordu. [279]
Kırbadaki su, tükenince, hem kendisi, hem de, İsmail Aleyhisselâm, su-sadılar. [280]
Su, tükendiği zaman, Hz. Hâcer´in sütü de, kesildi.
İsmail Aleyhisselâm, acıkmağa başlamış, acıktıkça da, kendisinin açlığı şiddetlenmişti.
Hz.Hâcer; oğlunun açlığından[281]´, susuzluğundan kıvranıp durduğuna ba-
kıyordu. [282]
Onu, ölüyor sandı ve tasalandı. Kendi kendine:
"Bari, kendisinden uzaklaşayım da, onun ölümünü, görmeyeyim!" dedi. [283]
Çocuğunun elemli haline bakmağa daha fazla dayanamayarak onun yanından kalkıp biraz öteye doğru gitti[284]. "En yakın tepe, hangisidir?" diye etrafına bakındı. [285] O bölgede, en yakın tepe olarak Safa tepeciğini buldu. Onun üzerine çıktı. Sonra, vadiye karşı, durdu.
Bir ses işitmek veya bir kimse görmek ümidiyle dinledi ve etrafına bakındı. Fakat, ne bir ses, işite bildi, ne de, bir kimse görebildi. [286]
Safa tepeciğinden hızla inip vadide entarisinin eteğini topladıktan sonra, müş-kil bir işle karşılaşan bir insan azmiyle koştu ve vadiyi geçerek Merve tepeciğine geldi.
Orada da, biraz durdu ve bir kimse, görebilir miyim? diye baktı. Fakat, yine, hiç bir kimse göremedi. [287]
Hz.Hacer´in Safa ile Merve arasında gidip gelmekle meşgul olması, hem bir kimse görebilme ümidinden, hem de, açlıktan, susuzluktan kıvranan yavrusunun can verişini gözleriyle görmek istemeyişinden ileri geliyordu.
Bununla birlikte, Hz. Hâcer, İsmail Aleyhisselâmın yanına iki kere uğramaktan da, kendini alamamış, onu, eskisi gibi can çekişir bulunca, mahzun ve bitkin bir halde, tekrar Safa tepeciğine dönmüştü. [288]
Hz.Hacer, Safa ile Merve arasında yedi kere gitmiş, gelmişti. [289]
Peygamberimiz Aleyhisselâm: "Bunun için, insanlar, Safa ile Merve arasında sa´y ederler." buyurmuştur. [290]
Hz.Hacer; son defa Merve tepeciği üzerine çıktığında bir ses işitti ve kendi
kendine:
"Sus ta, iyice dinle!" dedi. Sonra, dikkatla dinledi. Bu sesi, önceki gibi bir daha işitti. [291] Bu ses, bir insan sesine benziyordu. [292] Bunun üzerine: "Ey ses sahibi! Sesini, duyurdun!
Eğer, sen, yardım edecek güçte isen, bize, yardım et! [293] Ey Allah´ım! Sesini, bana duyurdun, imdadıma da, yetiş!
Yetişmezsen, ben de, yanımdaki yavrum da, helak olup gideceğiz!" diye yal-varınca[294], Zemzem kuyusunun bulunduğu yerde bir Melek (Cebrail) göründü. [295]
Cebrail Aleyhisselâm; Hz.Hâcer´e: "Sen, kim´sin?" diye sordu. Hz.Hâcer:
"Ben, İbrahim (Aleyhisselâm)ın, buraya bıraktığı zevcesiyim, oradaki de, oğ-lumdur!" dedi.
Cebrail Aleyhisselâm:
"İbrahim, sizleri, kime ısmarladı?" diye sordu.
Hz.Hâcer:
"Bizi, Yüce Allah´a ısmarladı." dedi.
Cebrail Aleyhisselâm:
"O, sizi, en şerefli, en keremli ve yeterli Rabb´e, ısmarlamış!" dedi[296] ve ayağının ökçesiyle yeri eşince, su, kaynamağa başladı!
Hz.Hâcer, bir yandan, boşa akmasın diye suyu, havuz gibi toprakla çevirip gölek yapmaktan geri durmuyor, bir yandan da, kırbasını doldurmağa devam ediyordu.
Su ise, avuç avuç alındıkça, yerden kaynayıp duruyordu. [297]
Peygamberimiz Aleyhisselâm:
"Allah, İsmail´in Annesi Hâcer´e rahmet eylesin!
Eğer, o, Zemzem´i, kendi haline bıraksaydı da, suyu, avuçlamasaydı, muhakkak ki, Zemzem, akar bir kaynak olurdu!" buyurmuştur. [298]
Hz. Hâcer, bu sudan içti. Sütü gelip çocuğunu, emzirdi. [299]
Melek, Hz. Hâcer´e:
"Zayi ve helak oluruz diye sakın, korkmayınız!
İşte, şurası, Beytullâh´ın yeridir.
O Beyt´i, bu çocukla Babası yapacaktır!
Muhakkak ki, Allah, o işin ehlini zayi etmez!" dedi. [300]
Gerekli Bir Açıklama:
Martin Lings tarafından yazılıp Pakistan Hükümetince Açılan Sîret Kitapları Yarışmasında Ödüllendirilmiş bulunan (İlk Kaynaklara Göre Hz.Muhammed´in Hayatı) isimli eserin Türkçe tercemesinde (s. 8-9):
"Kitaplar, Hacer ve İsmail´in Mekke´ye nasıl ulaştığı hakkında bilgi vermiyor. Kervan yolcularının yardımları ile ulaşmış olmalılar. Çünkü, vadi, büyük kervan yollarından biri üzerindedir...
Hacerle İsmail, vadiye vardıklarında, her halde, kervandan ayrılmışlardır..." gibi indî, sudan mutâlealarla karşılaşınca, hayretler içinde kaldık.
Hz.Hâcerle İsmail Aleyhisselâmın Mekke´ye gelişleri hakkında İslam Kaynaklarında bilgi yok değil, hatâ, sayın Martin Lings´i, şaşırtacak kadar çoktur.
Biz, bu husustaki bilgileri, okuyucularımıza sahifeler dolusu aktarmış bulunuyoruz.
Her türlü araştırma ve aradığını bulma imkânına sahip bu günkü ilim dünyasında indî faraziye ve tahminlere hiç yer verilmemesi gerekir ve doğru olurdu.[301]
Cürhümîlerin Gelip Hz. Hâcer´e Komşu Olmaları:
Hz. Hâcer, orada yaşayıp durduğu sırada, bir gün, Şam taraflarından´[302], Cür-hümîlerden bir cemâat, Kedâ yoluyla Mekke´nin alt tarafına gelmişler, oraya, bir kuşun gelip gittiğini görmüşlerdi.
Kendi kendilerine:
"Her halde, bu kuş, bir suyun başında döner dolaşır.
Halbuki, biz, bu vadide su, bulunmadığını biliyorduk" dediler.
İşin, iç yüzünü anlamak için, ayağına çevik bir veya iki kişi gönderdiler.
Bunlar, orada, su bulunduğunu anlayınca, dönüp gittiler, cemaatlarına haber verdiler.
Bunun üzerine, Cürhümîler, kalkıp oraya geldiler.
Cürhümîler, geldiği sırada, İsmail Aleyhisselâmın annesi Hz. Hâcer, suyun başında bulunuyordu. [303]
Cürhümîler, Hz.Hâcer´e selâm verdiler.
O da, selâmlarına, mukabele etti.
Cürhümîler:
"Bu su, kimindir?" diye sordular.
Hz.Hâcer:
"Benimdir!" dedi[304].
Cürhümîler:
"Bizim de, gelip şuraya, senin çevrene konmamıza izin verir misin?" diye sordular. [305]
Hz.Hâcer:
"Şu su üzerinde, sizin için bir mâlikiyet hakkı ve iddiası bulunmamak şartıyla, Evet! konabilirsiniz!" dedi.
Cürhümîler: "Olur!" dediler.
Görüşecek, konuşacak insanlara muhtaç bulunduğu bir sırada, Cürhümîlerin bu gelişi, Hz. Hâcer´in arzusuna uygun düştü.
Cürhümîler, oralara konup ev halklarına haber saldılar. Onlar da, gelip birlikte kondular, ev, bark sahibi oldular. [306]
Cürhümîler, büyük ağaçların altına yerleştiler, ağaçların üzerine gölgelik, çatı yaptılar.
Anne-oğul, onun altında onlarla birlikte oturdular. [307] Mekke´nin ilk sakinleri, böylece, Cürhümîler, oldu[308].
ismail Aleyhisselâm, artık, büyüyüp duruyor, Cürhümîlerin, çok hoşuna gidiyordu. [309]
Mekke:
Mekke; Arabistan yarım adasında olup Ptolemee göre: mağrıb cihetinden 78. tul, 23 veya 21. arz derecesinde, Süreyya yıldızının doğduğu Seretan noktasının altında ve 2. iklimde bulunmaktadır. [310]
Mekke Ve Bekke İsimleri Ve Bunların Mânâları:
Kur´ân-ı kerimde Mekke´nin ismi, bir kerre Mekke, bir kerre de, Bekke olarak geçer:
"Ve O, O Allâh´dır ki, onların (müşriklerin) ellerini, sizden, sizin ellerinizi de, onlardan, Mekke vadisinde çektirdi... "[311]
´ ´Şüphe yok ki, insanlar için, tesis edilmiş olan ilk Beyt, Bekke ´deki o çok mübarek ve âlemler için hidâyet olan (Beytydir.´[312]
Mekke ve Bekke isimlerinin, İmlâ ve telaffuz farkına rağmen, aynı yere verilen isim olduğunu söyleyenler bulunduğu gibi;
Mekke´nin, Harem sınırları ile birlikte tüm bölgeyi içine alan umûmî bir isim;
Bekke´nin ise, sâdece Beytullâh´ın veya Mescid-i Haram´ın ismi olduğu görüşünde bulunanlar da, vardır. [313]
Mekke´ye; günahları, eksilttiği veya giderdiği ve orada zulüm yapanları, helak ettiği[314]
Zorbaların, zalimlerin boyunlarını kırdığı[315], kibir ve gururlarını yok ettiği[316]; İnsanlar, orada toplanıp biriktiği... için, Mekke ismi verilmiştir. [317] Kamus Mütercimi Âsim Efendi, Mekke maddesini şöyle tamamlar: "Müellifin Besâir´de beyanına göre: beş vecih dahi muhtemeldir:
Evvelâ: Arz-ı merkumede, su, kalîl (pek az) olmağla, gûyâ ki, yerden suyu, ağızları ile emüp istihraç iderler (çıkarırlar).
Sâniyen:Emüp sormak mânâsından dır.gûyâ ki, beher sene nâsı, kendisüne doğru emüp cezb ider (çeker).
Sâlisen: Mekk, tâir mânâsındandır. Gûyâ ki, isyanı, mekk ve def ider.
Râbian: Mekkâke´den me´huzdür (alınmıştır) ki, azmda (kemiğin ortasında) lübb ve muhh(ilik) olacaktır, arz-ı merkume dahi, dünyanın vasatı ve hula-sasıdır.
Hâmisen: usat´ın (âsilerin) zünûbunu (günahlarını), kemikten, iliği sorup çıkarır gibi istihraç ve izâle ider." [318]
Yâkut´ulhamevî de, bu beş maddeyi çeşitli kaynaklardan alarak kitabına kaydeder. [319]
Mekke´de, zâlimlerin ve zorbaların boyunları kırıldığı veya orada insanlar, fazla biriktikleri için, Bekke diye anılmıştır. [320]
Mekke Harem Sınırı:
Rivayete göre: Âdem Aleyhisselâm, Cennetten, yer yüzüne indirilince, şeytan´ın şerrinden korkmağa başlamış ve Allah´a sığınmıştı.
Bunun üzerine, yüce Allah, ona, koruyucu Melekler, göndermiş, bu Melekler, Mekke´yi, her tarafından kuşatmışlardı.
Melekler, Mekke´nin çevrelerinde, nerelerde durmuşlarsa, yüce Allah, oraları, Mekke´nin Harem sınırı yapmıştır. [321]
Mekke Harem´inin Sınırı;
1) Medine yolu tarafından, Ten´im yakınındaki Benî Gıfarların evlerine kadar, jç mil´dir.[322]
Ten´im: Mekke-Medine yolunun batı tarafındadır.
Bu yoldaki Harem sınır taşları, Zâtülhanzal diye anılan dağ yolunun başındadır.
Bu sınırın ön tarafı: Harem, arka tarafı: Hıll, Harem dışıdır. [323]
2) Yemen yolu tarafından: Libn tepesindeki (Edâetüllibn)e kadar yedi Mildir. [324]
Edâetüllibn: Tihame tarafında, Yemen yolundadır.
Burada sınır taşları, Gurab dağı üzerindedir.
Dağın yarısı: Harem, yarısı: Hıll´dir, Harem dışıdır. [325]
3) Cidde yolu tarafından: (EI´A´şâş)a kadar on mildir. [326]
Cidde yolundaki Hudeybiye Harem sınır taşları, (A´şâş)a kadar uzanır.
A´şâş´dan önceki Batn-ı Mer üzerindeki saha, Harem dışında ve Müreyr üzerine bakan bölge ise, Harem içinde kalır. [327]
4) Tâif yolu tarafından: Arafat yolu üzerindeki Batn-ı Nemire´ye kadar uzanan on bir mildir.
5) Irak yolu tarafından: Makta´ dağındaki (Seniyetülhal)e kadar yedi Mildir. [328]
Makta´: Necid ve Irak yolunda olup Harem sınır taşları, Harem´e dayanan Se-niyetulhal´in başındadır. [329]
6) Ciirrâne yolu tarafından: Abdullah b.Halid b.Esidlerin Şı´bına kadar dokuz Müdir, [330]
Harem Sınır Taşlarının Dikilişi ve Onarılışı:
Mekke Hareminin sınır taşlarını, ilk önce diken, İbrahim Aleyhisselâm idi.
Ona, bu taşların dikileceği yerleri de, Cebrail Aleyhisselâm, göstermişti. [331]
Yüce Allah´ın emriyle, Kabe´yi, yapma işini tamamladıktan sonra, İbrahim ve İsmail Aleyhisselâmlar, kendilerine Hacc amellerini göstermesi için Allah´a yal-vardılar. [332]
Cebrail Aleyhisselâm gelip İbrahim Aleyhisselâma Hacc amellerini gösterdi.
Harem´in sınırları üzerinde durdu ve o sınırlarda, İbrahim Aleyhisselâmı da, durdurdu.
İbrahim Aleyhisselâm, oralara, taşlar dizdi, işaretler, koydu ve üzerlerine toprak çekti.
İsmail Aleyhisselâmın koyunları, bu Harem sınırları içinde yayılırlar, Harem sınırını aşmazlar, Harem dışına çıkmazlardı.
Harem´in her tarafından yayıla yayıla sınırlarının sonuna kadar ulaştıkları zaman, oradan topluca geri dönerlerdi. [333]
İsmail Aleyhisselâm, Harem sınır taşlarını onarıp yeniledi. [334]
Peygamberimiz Aleyhisselâmın Atalarından Kusayy´ın zamanına kadar bu taşlar, yerlerinden kımıldatılmadı.
Kusayy, onları, onarıp yeniledi. [335]
Yıkılan Harem sınır taşlarını, daha önce, Adnan b.Üded´in diktiği de, rivayet edilir. [336]
Mûsâ b.Ukbe´nin rivayetine göre: Kureyş müşrikleri, Harem sınır taşlarına tecavüz ederek onları, söktüler.
Müşriklerin bu davranışları, Peygamberimiz Aleyhisselâma çok ağır geldi. Cebrail Aleyhisselâm gelerek Peygamberimiz Aleyhisselâma: "Yâ Muhammedi Kureyşîlerin, Harem sınır taşlarını sökmeleri, her halde, sana, çok ağır geldi!" dedi.
Peygamberimiz Aleyhisselâm:
"Evet!" buyurdu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Amma, onlar, bu sınır taşlarını, yerlerine tekrar dikeceklerdir!" dedi.
Çok geçmeden, Kureyş kabilesinden bir adamın, bu işi, bahis konusu ettiği, arkasından, aynı kabileden bir adamın daha çıkıp bunu, konuştuğu ve nihayet, Kureyş kabilelerinden bir çok kimselerin, bu işi, konuşmağa başladıkları görüldü.
Hattâ, içlerinden biri, onlara:
"Allah, sizi, Harem sayesinde aziz ve şerefli kıldı. Tecâvüzlerden korudu.
Siz ise, onun sınır taşlarını yerinden söküp çıkardınız! Şimdi, Araplar, sizi, ka-aacaklardır!" diyordu.
Meclislerde, bunu, konuşa konuşa sabahladılar. Gidip sınır taşlarını tekrar yererine diktiler.
Bunun üzerine, Cebrail Aleyhisselâm gelip Peygamberimiz Aleyhisselâma:
"Yâ Muhammedi Kureyşîler, Harem sınır taşlarını, tekrar yerlerine diktiler!" aedi.
Peygamberimiz Aleyhisselâm:
"Ey Cebrail! Onlar, taşları, tam yerlerine dikebildiler mi?" diye sordu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Onlar, sınır taşlarından diktikleri her bir taşı, yerlerine, kendileri değil, birer Melek eliyle koydular!" dedi. [337]
Peygamberimiz Aleyhisselâm da, Mekke feth edildikten sonra, Temim b.Esed´-jl´Huzâî´yi, göndererek Harem sınır taşlarını onarıp yenilettirdi. [338]
Halifeliği sırasında Hz. Ömer de; Kureyşîlerden dört kişiyi ki: Mahreme b.Nev-fel, Ezher b.Abd.Avf, Saîd b.Yerbu´ ve Huvaytıb b.Abdul´uzzâ´yı, Harem sınır taş-tarını onarıp yenilemeğe memur etti. [339]
Hz. Ömer´in hicrî 17. yılda yaptırdığı bu onarımdan sonra, Hz. Osman da, hicrî 26. yılda Harem sınır taşlarını yeniletti.
Sonra, Muaviye b. Ebî Süfyan,
Sonra, Abdülmelik b. Mervan,
Sonra, Abbasî Halifesi Mehdî,
Sonra, 325´de, Râzî,
Sonra, 616´da İrbil Sahibi Melik Muzaffer,
Sonra, 683 de, Yemen Sahibi Melik Muzaffer Harem sınır taslarını yenilet-mistir. [340]
İsmail Aleyhisselâmın Kurban Edilmek İstenilişi:
İbrahim Aleyhisselâm; Hz.Hâcerle İsmail Aleyhisselâmı görmek istediği zaman, sabahleyin, Şam´dan, Burak´a biner, gün ortasında Mekke´ye gelir. O gün, Mekke´den kalkar, geceyi, Şam´daki ailesi yanında geçirirdi. [341]
İsmail Aleyhisselâm, yedi yaşına bastığı sıralarda, İbrahim Aleyhisselâm, Şam´daki evinde uyurken, rü´yasında, oğlu İsmail Aleyhisselâmı, kurban ettiğini görmüştü.
Hemen Burak´a binip Mekke´ye geldi. Onu, annesinin yanında buldu. [342] İsmail Aleyhisselâma:
"Oğulcuğum! Bir ip ve büyük bir bıçak al. Sonra, şu vadiye gidelim de ev halkına odup toplayalım" dedi.
Rabb´inin, kendisine emrettiği şeyden hiç bahsetmedi. [343]
Baba-Oğul Şı´b Vadisine doğru yöneldikleri zaman, şeytan, bir adam suretine girip, Allah´ın emrini yerine getirmekten vaz geçirmek için, İbrahim Aleyhisselâ-mın yolunu kesti:
"Ey ihtiyar! Nereye gidiyor ve ne yapmak istiyorsun?" diye sordu.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Şu vadiye gidip oradaki bir işimi görmek istiyorum!" dedi.
Şeytan:
"Sen, her halde, İsmail´i boğazlamak istiyorsun!?" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Sen, hiç bir babanın, çocuğunu boğazladığını gördün mü?" diye sordu.
Şeytan:
"Evet, O baba, sen´sin!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Ben, çocuğumu, ne için boğazlayacak mışım?" diye sordu. [344]
Şeytan:
"Sen, bunu, Allâhın, sana emrettiğini sanıyor ve söylüyorsun!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Eğer, Allah, bunu, yapmamı, bana emretti ise, Allah´a boyun eğip onun emrini yerine getirmeyi, uygun bulurum!" dedi. [345]
Şeytan:
Vallahi, sanıyorum ki: Şeytan, rü´yanda, sana gelip şu oğlunu, boğazlamanı, emretmiştir.
Sen, onu boğazlamağa gidiyorsun!" deyince, İbrahim Aleyhisselâm, onun, şeytan olduğunu anladı:
Ey Allah düşmanı! Vallahi, ben, Allah´ın emrini, o vadide mutlaka yerine geti--eceğim!" dedi.
Şeytan, İbrahim Aleyhisselâmdan ümidini kesince, İbrahim Aleyhisselâmın ardasında ip ve bıçak taşıyan İsmail Aleyhisselâmın önünü kesti. Ona:
´Ey çocuk! Baban, seni, nereye götürüyor biliyor musun?" diye sordu. İsmail Aleyhisselâm:
"Ev halkımıza, şu vadiden odun toplayacağız!" dedi. Şeytan:
´Vallahi, baban, seni, boğazlamak istiyor[346], boğazlamağa götürüyor!"
3edi. [347]
İsmail Aleyhisselâm:
"O, beni, ne için boğazlayacak? [348]
Sen, bir babanın, çocuğunu boğazladığını gördün mü?!" diye sordu.
Şeytan:
´İşte, o baba, budur!" dedi. İsmail Aleyhisselâm:
"Babam, beni, ne için boğazlayacakmış?" diye sordu. [349] Şeytan:
"Rabb´inin, bunu, kendisine, emrettiğini sanıyor!" dedi. İsmail Aleyhisselâm: "O, Rabb´inin, kendisine, emr ettiği şeyi yapsın! [350]
Onun, her nerede olsa, Rabb´ine boyun eğmesi, Rabb´inin buyruğunu, yerine getirmesi, daha iyidir! [351] Ben de, emri dinler ve ona, boyun eğerim!" dedi.
Şeytan, İsmail Aleyhisselâmın da, kendisini dinlemekten kaçındığını görünce, hemen, onun annesine gitti.
Hz. Hâcer, o sırada evinde bulunuyordu. [352] Ona:
"Ey İsmailin annesi! İbrahimin, İsmail´i nereye götürdüğünü biliyormusun?" diye sordu.
Hz. Hâcer.
"Şu vadiden, bize odun toplamağa götürdü" dedi.
Şeytan:
"O, İsmail´i, ancak, boğazlamak için, götürdü!" dedi. [353]
Hz .Hâcer:
"Bir babanın, çocuğunu, boğazlaya bileceğini, nasıl düşünebiliyorsun?! [354]
Hayır! Öyle değildir.
O, oğluna karşı, çok şefkatlidir!" dedi. [355]
Şeytan:
"O, bunu, Allah´ın, kendisine emrettiğini söylüyor ve sanıyor!" dedi. [356]
Hz. Hâcer:
"Eğer, Rabb´i, bunu, emretti ise, Allah´ın emrine boyun eğmek gerekir! [357]
Her nerede olsa, onun, Allah´a boyun eğmesi, Allah´ın buyruğunu yerine getirmesi, daha iyidir!" dedi. [358]
Şeytan, İbrahim Aleyhisselâma ve onun ev halkına bir şey yapamadığına kızgın bir halde, geri döndü.
Hepsi de, Allâhın buyruğunu dinlemek ve ona boyun eğmekte birleştiler. [359] İbrahim Aleyhisselâm, Sebîr vadisinde, oğlu ile başbaşa kalınca, ona:
"Oğulcuğum! Ben, seni, rü´yamda boğazlıyorum gördüm!" diyerek kendisine emrolunanı, haber verdi.
İsmail Aleyhisselâm:
"Babacığım! Sana emrolunanı, yap!
İnşâallâh, beni, sabredenlerden bulacaksın! [360]
Allah´ın emrine boyun eğ!
Her iyilik, Rabb´inin emrine boyun eğmektedir!" dedikten sonra,
"Sen, bunu, anneme bildirdin mi?" diye sordu.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Hayır! Bildirmedim!" dedi.
İsmail Aleyhisselam: Bildirmediğine, iyi ettin" dedi. [361] Sonra da:
Babacığım! boğazlamak istediğin zaman, beni, iple sıkıca bağla ki benden, sana karşı, bir şey isabet edip de, ecrim eksilmesin!
Çünkü, ölüm, çok çetin ve zordur.
Bıçağın, tenime dokunduğunu hissedince, çırpınmayacağımdan emîn değilim! Bıçağını, iyice bileyip keskinleştir ve boğazıma, hemen çalıver ki, beni çabuk 5ndürsün! Rahata, kavuştursun!
Hem, sen, beni, boğazlamak için, yatıracağın zaman, yüzü koyun yatır, alnı yere getir.
Yanımın üzerine, yatırma.
Çünkü, yüzüme bakınca, rıkkata gelip te, benim hakkımda Allah´ın, sana em--eîtiği şeyi yerine getirmene engel olabileceğinden korkarım!
Eğer, gömleğimi, anneme götürüp vermeyi uygun görürsen, öyle yap! Belki, bu, onun için, bir teselli olur, gönlünü, onunla eğler!" dedi. İbrahim Aleyhisselâm:
Oğulcağızım! Sen, bana, Allah´ın emr ettiği şey hakkında ne güzel yardımda mutundun!" dedi ve onu, istediği gibi, sımsıkı bağladı.
Bıçağı, iyice biledi.
Sonra, onu, yüzü koyun yatırdı! Yüzüne, bakmaktan sakındı.
İbrahim Aleyhisselâm, bıçağı, İsmail Aleyhisselâmın boğazına bastırınca[362], sanki, bıçak, bakır bir levha ile karşılaştı! Büyük bıçağın ağzı, İsmail Aleyhissela--"n boğazını kesmedi!
ibrahim Aleyhisselâm, bileği taşıyle iki veya üç kerre biledi. Fakat, her defasında da, kestirmeğe muvaffak olamadı. Her halde, bu iş, Allâh´dandır!" dedi. [363]
ibrahim Aleyhisselâmın elindeki bıçağın ağzı, tersine dönmüştü. [364] O sırada, Yüce Allah tarafından: "Ey İbrahim! Rü´yana, sadâkat gösterdin! işte, sana, oğlunun yerine boğazlayacağın kurbanlık! Boğazla onu!" buyruldu. [365] ibrahim Aleyhisselâm, doğrulup bakınca, Cebrail Aleyhisselâmın yanında, iri boynuzlu bir koçun[366] veya önünde iri bir dağ tekesinin dikilip durduğunu gördü.
"Kalk yavrucuğum! Sana, bir Fidye indi!" dedi.
O teke´yi, orada, Mina´da kurban etti. [367]
Bu teke´nin, Sebîr dağından inip geldiği rivayet edildiği gibi, iri boynuzlu, güzel bir koç olduğu da, rivayet edilir. [368]
İsmail Aleyhisselâma, Allah tarafından Fidye olarak gönderilip kurban edilen koçun iki boynuzu, Kabe´de, uzun zaman asılı durmuş ve Kabe´nin Abdullah b. Zübeyr ve Haccac zamanında yanması üzerine, o da, yanmıştır.
Rivayete göre: Koçun kuru başı, Kabe Oluğunun yanında asılı bulunuyordu. [369]
Ebüttufeyl ile Şa´bî de, Kabe´de iki boynuzu gördüklerini söylemişlerdir. [370]
Peygamberimiz Aleyhisselâm da, Mekkenin fethinde, Kabe Anahtarcısı Osman b. Talha´yı çağırıp ona:
"Beytullâha girdiğimde, Beytullahda, iki koç boynuzu gördüm. Onların setrini emr etmeyi unuttum. Onları, setr ve görünmez et!
Çünkü, Beytullah´da namaz kılanı, meşgul eden şeyin bulunması yaraşmaz." bu-yurmuştur. [371]
Bu boynuz, İbrahim Aleyhisselamın oğluna feda edilmiş olan koça aid olup Abdullah b. Zübeyr, Kâbeyi yeniden yaptırmak üzere yıktığı zaman, onu, Kâbenin duvarında bulmuştu.
Kırmızı çamurla suvanmış bulunan bu boynuzlara eliyle dokununca, onlar, ufan-mış, gitmişlerdir. [372]
Hadîs´in Râvîlerinden Süfyan:
"Bu koç boynuzları, Beytullâh yanıncaya kadar, Beytullâh´ın içinde buluna geldi. Yangında, onlar da, yandı." demiştir. [373]
Kurban Hâdisesinin Kur´ân-ı Kerimdeki Açıklaması:
Kurban edilme hâdisesi, Kur´ân-ı Kerim´de şöyle açıklanır:
"İbrahim: Ey Rabb´im! Bana, şilinlerden, bir oğul ihsan et! diye dua etti.
Biz de, ona, çok uysal bir oğul müjdesini verdik.
Artık, o oğul, İbrahim´in yanında koşma çağına erince, babası: Oğulcağızım! Ben, seni, rü´yamda boğazlıyorum görüyorum!
Bak, artık, ne düşünürsün! dedi.
Oğlu: Babacığım! Sana verilen emir ne ise, yap!
İnşâallâh beni, sabredenlerden bulacaksın! dedi.
Vaktâ ki, böylece, ikisi de, Allah´ın emrine boyun eğdiler.
İbrahim, onu, alnı üzere yıktı.
Biz, ona: Ey İbrahim! Sen, rü´yana sadakat gösterdin.
Şüphesiz ki, biz, iyi hareket edenleri, böyle mükâfatlandırırız! diye seslendik.
Gerçekten, bu, apaçık ve kesin bir imtihandı.
Ona, büyük bir kurbanlık fidye verdik.
Sonra gelenler arasında, ona, iyi bir nam bıraktık. Selâm olsun İbrahime!
Biz, iyi hareket edenleri, işte, böyle mükâfatlandırırız.
Gerçekten de, o, inanmış kullarımızdandı.
Ona, salihlerden bir Peygamber olmak üzere de, İshak´ı, müjdeledik.
Hem ona, hem İshak´a bereketler verdik.
Her ikisinin neslinden, iyi hareket edeni de, nefsine apaçık zulüm edeni de, .ardır. "[374]
Kurban Edilme Hâdisesinin Yahudilerce İshak Aleyhisselâma Mal Edilmek İstenilmesinin Sebebi:
Halîfe Ömer b. Abdul´aziz (vefatı: 101 Hicrî), Müslüman olan bir Yahudî bilgicini, Şam´da huzuruna davet edip kendisine:
İbrahim Aleyhisselâm´a, iki oğlundan, hangisini kurban etmesi emrolunmuş-:j?" diye sormuştu.
O da:
"İsmail´i! Vallahi, ey Mü´minler Emîri! Bunu, Yahudîler de, bilirler.
Fakat, onlar, siz Arap cemâatini kıskanırlar: Babanız İsmail´in kurban edilmesi Hakkındaki İlâhi emre boyun eğişi ve sabr edişi faziletinin Allah tarafından anılışı-ı çekemezler de, kurban emrinin, onun hakkında verilmediğini iddia ederler ve -kendilerinin babaları İshak olduğu için, bu husustaki emrin, İshak hakkın-3a verildiğini ileri sürerler." dedi. [375]
Ahd-i Atîk adıyla anılan ve Yahudilerle Hıristiyanlarca Mukaddes sayılan kitapta, her ne kadar, İbrahim Aleyhisselâmın, oğlu İsmail Aleyhisselâmı değil, İshak Aleyhisselâmı kurban etmek istediği kaydedilmekte ise de, Ahd-ı Atîk metinleri Jzerinde durulunca, bunun, sonradan bu şekle sokulduğu anlaşılır.
Tekvin kitabının 16. Babının 15. ve 16. fıkralarında şöyle denir:
"Ve Hâcer´den Abram´a bir oğul olup Abram dahi kendine Hâcer´den doğan oğlana İsmail tesmiye eyledi.
Ve Hâcer´den Abram´a, İsmail doğduğu vakit, Abram, seksen altı yaşında idi." Tekvin kitabının 21. Babının 5. fıkrasında da:
"Ve İbrahim, oğlu İshak´ın doğduğunda yüz yaşında idi." denilmektedir. Tekvin kitabının 22. Babının 2, 10,11,12,15 ve 16. fıkralarında ise
"ve Allah: Şimdi biricik oğlunu, yâni sevdiğin İshak´ı alıp Meriya diyarına git ve anı orada sana söyleyeceğim dağların birisi üzerinde onu yakılacak kurban olarak takdim eyle! dedi.
Bundan sonra İbrahim, oğlunu boğazlamak için, elini uzatıp bıçağı aldıkta, Rab-bin Meleği: İbrahim! İbrahim! diye semâdan ana nida eyledi.
O dahi: Lebbeyk! dedi.
Melek dahi: elini, çocuğa uzatma ve ana bir şey yapma.
Zira, Biricik oğlunu benden diriğ etmediğinden, Allahdan korkar idüğünü şimdi bildim! dedi."
"Ve Rabb´in Meleği ikinci defa olarak semadan İbrahim´e nida idüp Rab buyurur ki: Zâtım içün yemin ettüm sen bu nesneyi işleyüp Biricik oğlunu benden diriğ etmediğün içün.." denilmektedir.
İbrahim Aleyhisselâmın, iki oğlundan ikincisi olan İshak Aleyhisselâmın, İsmail Aleyhisselâm´dan on dört yıl sonra doğmuş bulunduğu göz önünde tutulunca, İbrahim Aleyhisselâma verilen kurban emrindeki (biricik oğlunu) tâbirinin, ancak, İsmail Aleyhisselâm hakkında kullanılması doğru ve yerinde olur.
Fakat, İsmail Aleyhisselâm mevcud iken, İshak Aleyhisselâm hakkında (biricik oğlunu) denilebileceği kabul edilemez.
Esasen, 22.Babın 2, fıkrasının metninde de (biricik oğlunu) denildikten sonra (yâni sevdiğin İshak´ı) denilerek İshak isminin metne tefsir yolu ile katıldığı açıkça görülür.
Yine aynı fıkrada Kurban mahalli olarak Meriya sözü zikr edilmektedir. Peygamberimiz Aleyhisselâm:
"Mekke´nin bütün caddeleri, yollan ve Mina´nın her tarafı kurban kesme yeridir" buyurduğu gibi[376], Umre kurbanı için de:
"İşte, burası, kesim yeri!" buyurarak Merve tepeciğini göstermiştir. [377] Asmaî (122-213 Hicrî), der ki:
"Ebû Amr b.Alâ´dan (70-154), Kurbanlığın İsmâil´mi, yoksa, İshak mı? olduğunu, sordum.
Bana: (Ey Asmaî! Senin aklın nerede?!) İshak, ne zaman Mekke´de bulundu ki?!
Mekke´de bulunan, ancak, İsmail´di ve babası ile birlikte Beytullâh´ı yapan da, O, idi.
Kurban kesim yeri de, Mekke´dedir. dedi." [378]
İsmail Aleyhisselâmın Ok Atıcılığı, Avcılığı:
İsmail Aleyhisselâm; Cürhümîlerin çocukları ile büyümüş, onlardan, ok atmayı da, öğrenmişti. [379]
Yiğitlik çağına bastığı zaman, Allah, ona, Arap Yay´ını verdi. Onunla, ok atar, attığını, vururdu. [380]
Eşlem kabilesinden bir cemâat, yarış için ok atışırken, Peygamberimiz Aleyhisselâm, yanlarına varıp onlara:
"Ey İsmail oğullan! Ok atınız! Sizin Atanız da, mahir bir ok atıcı idi!" buyur-muştur. [381]
Cürhümîler, Mekke´de, av etiyle geçinirlerdi.
Bunun için, Mekke Hareminin dışına çıkarak avlanırlardı.
İsmail Aleyhisselâm da, onlarla birlikte çıkar, avlanırdı. [382]
Kendisi; av avlamağa, av silahiyle seğirtmeğe, sıçramağa, yarıp yırtmağa, parçalamağa, öldürmeğe, avları, okla vurup düşürmeğe çok düşkündü. [383]
İsmail Aleyhisselâmın Davarcılığı:
Cürhümîler, Mekke´ye gelip yerleştikleri zaman, İsmail Aleyhisselâm´a yedi tane dişi keçi vermişlerdi ki, İsmail Aleyhisselâmın ilk malı, bu olmuştur. [384]
İsmail Aleyhisselâmın davarları, Haremin sınırları içinde yayılırlar, Harem sınırlarını, aşmazlardı.
Yayıla yayıla her taraftan Harem sınırlarına kadar varırlar, oradan topluca geri dönerlerdi. [385]
İsmail Aleyhisselâmın Atçılığı Ve Ata Biniciliği:
İsmail Aleyhisselâm; ok atıcılıkta olduğu gibi, ata binicilikte de, çok mahirdi. Yabanî atları yakalayıp ehlîleştiren ve onlara binen ilk insandı.
Ondan önce, vahşî hayvanlara binilmez ve binilemezdi. [386] Yüce Allah, ona, denizden yüz at çıkarıp sevk etmişti.
Ehlîleştirdiği atlar, geceleri, kendi başlarına, istedikleri gibi yayılırlar, sonra, Allah, onları, ona doğru sürer, atlar, İsmail Aleyhisselâmın kapısının önünde sabahlarlardı.
Kendisi ve oğulları, tutup üzerine binmedik at bırakmamışlardı. [387]
Peygamberimiz Aleyhisselâm:
"At. edininiz! Onu, mîras olarak alınız ve mîras olarak bırakınız!
Çünkü. bu. size, Babanız İsmail´in mirasıdır!" buyurmuştur. [388]
İsmail Aleyhisselâmın Sünnet Oluşu Ve Arapça Öğrenişi:
İsmail Aleyhisselâm, on üç yaşında iken Sünnet oldu. [389] Cürhümîlerden, Arapcayı öğrendi. [390]
Arapçayı öğrendiği zaman, on üc yaşında olup İbrahim Aleyhisselâmın oğullarından Hicaz´da Arapça konuşan[391], dili, açık ve düzgün Arapçaya döndürülen, ilk kimse idi.
Peygamberimiz Aleyhisselâm´a, Sahâbîleri:
"Yâ Resûlallâh! Sen, bizim dilce, en fasâhatlımız ve ifâdece, en açık ifadelimiz nasıl oldun?" diye sormuşlardı.
Peygamberimiz Aleyhisselâm:
"Arapça, bozulmağa yüz tutunca, Cebrail, Babam İsmail (Aleyhisselâm)in lügatini, kendisinin konuştuğu gibi yepyeni ve taze olarak getirip bana telkin etti."buyurmuştur. [392]
Âdem Aleyhisselâm ile Şîs, İdris ve Nuh Aleyhisselâmların dilleri Süryanca idi. [393] Tufandan sonra, Bâbil´de toplanmış olan insanlar da, Süryanca konuşurlardı. [394] İbrahim Aleyhisselâm ise, Kûsa´dan ayrılıp Fırattan geçince, Yüce Allah tarafından, İbranca konuşmağa başlamıştı. [395]
İsmail Aleyhisselâmın Evlenişi Ve Hz. Hâcer´in Vefatı:
İsmail Aleyhisselâm, Erginlik çağına basmıştı. [396]
Mekke çevresinde oturan Imlaklardan bir kızla evlendi.
İsmail Aleyhisselâm´ın, ondan, çocuğu olmadı. [397]
Kadın, Sa´d´in kızı Cedda´[398] veya Saîd b.Üsâme´nin kızı Umâre idi. [399]
İsmail Aleyhisselâm, yirmi yaşında iken, annesi Hz.Hâcer, vefat etti.
O zaman, Hz.Hâcer, doksan yaşlarında idi.
İsmail Aleyhisselâm, annesini, (bu gün, Kabe´nin bitişiğinde yarım dâire şeklinde bir duvarla çevrili) Hicr diye anılan mübarek yere gömdü. [400]
İbrahim Aleyhisselâmın Oğlunu Ve Ailesini Görmeye Gelişi:
Bu sırada İbrahim Aleyhisselâm, Hz. Hâcerle oğlunu gidip görmek için, zevcesi Hz. Sâre´den izin istedi.
O da, Hz.Hâcer´in evine inip kalmamak şartıyla izin verince, İbrahim Aleyhisselâm, Mekke´ye geldi. [401]
İbrahim Aleyhisselâm, Mekke´ye geldiği zaman, İsmail Aleyhisselâm, Umâre adındaki kadınla evli[402], Hz.Hâcer de, vefat etmiş bulunuyordu[403].
İbrahim Aleyhisselâm, İsmail Aleyhisselâmın evini, sordu. Gösterdiler.
İsmail Aleyhisselâmı, evinde bulamadı. [404]
İsmail Aleyhisselâmın karısına selâm verdi.
"İsmail, nerede? [405] Sahibin, nerede?" diye sordu.
Umâre:
"Buralarda yok! Avlanmağa gitti. [406]
Bizim için, rızık aramağa, avlanmağa çıktı." dedi. [407]
İsmail Aleyhisselâm, Harem sınırının dışına çıkar, avlandıktan sonra, dönerdi. [408]
Umâre, kaba, katı, kötü huylu bir kadındı. [409]
İbrahim Aleyhisselâm, ona:
"Evinde konukluk var mı? Yiyecek, içecek var mı?" diye sordu.
Umâre:
Umâre: "Yanımda, ne bir şey, ne de, bir Kimsem var!" dedi. [410]
İbrahim Aleyhisselâm: "Geçiminiz, durumunuz nasıldır?" diye sordu. Umâre:
"Biz, çok kötü bir durumdayız. Son derecede darlık ve sıkıntı içindeyiz!" diye rek şikâyetlendi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Kocan, gelince, ona, benden selâm söyle! [411]
(Buraya, bir ihtiyar, geldi. Kendisinin sıfatı: şöyle şöyledir.
O, sana: Ben, senin kapının eşiğine razı değilim! [412] Kapısının eşiğini, değiştirsin! diyor, de!" dedi. [413]
Dönüp Şam´a gitti. [414]
İsmail Aleyhisselâmın, evine geldikçe, ailesine:
"Benden sonra, size bir gelen oldu mu?" diye sormak âdeti idi. [415]
İsmail Aleyhisselâm, eve gelince[416], bir şeyler, sezdi. [417]
Babasının kokusunu aldı, [418] da, karısına: "Sana, bir kimse geldi mi?" diye sordu.
Umâre:
"Evet! Bir ihtiyar geldi ki, şöyle şöyle idi." [419] diyerek İbrahim Aleyhisselâmın hal ve şanını istihfaf eder bir tavırla anlattı. [420]
"Seni, sordu. Haber verdim.
Geçimimizin nasıl olduğunu, sordu.
Çok darlık ve sıkıntı içinde bulunduğumuzu, haber verdim." dedi.
İsmail Aleyhisselâm:
"Sana, bir şey vasiyyet, bir söz tevdi etti mi? [421] Sana, ne söyledi?" diye
sordu. [422]
Umâre:
Evet! âfnai Selâm söy|ememi ve (Kapının eşiğini, değiştir!" dememi bana emr etti. [423]
(Kocana, selâm söyle! Kendisine, kapısının eşiğini değiştirsin de! dedi.[424] İsmail Aleyhisselâm:
"İşte, o, benim Babamdır. Senden ayrılmamı, bana, emr etmiştir. [425] Sen, benim evimin eşiğisin! [426]" diyerek Umâre´yi. boşadı[427]. Umâre´yi, babasının evine gönderdi. [428]
İsmail Aleyhisselâmın Tekrar Evlenişi:
İbrahim Aleyhisselâm, İsmail Aleyhisselâmı görmeğe geldiğinde, Araplardan Mudad b. Amr. Cürhümîlerin, açık ve güzel Arapça konuştuklarını, İsmail Aley--ısselamın da, onların dilini öğrendiğini görüp onlardan bir kızla evlenmesini, oğ-una, emir ve tavsiye etti. [429]
Bunun üzerine, İsmail Aleyhisselâm, Mudad b.Amr´ın kızını görüp beğendi ve sabasından istedi. [430] Onunla, evlendi. [431]
Kızın ismi Ra´le[432] veya Seyyide[433] olup kendisi, güler yüzlü, tatlı dilli, güzel ıııylu ve nezaketli bir kadındı. [434]
İbrahim Aleyhisselâmın Mekke´ye Tekrar Gelişi:
ibrahim Aleyhisselâm; Yüce Allah´ın dilediği kadar Şam´da oturduktan son-´a[435], Mekke´ye gitmek ve İsmail Aleyhisselâmı görmek üzre, zevcesi Hz.Sâre´-sen izin istedi.
O da, İsmail Aleyhisselâmın evine inip kalmamak şartı ile, kendisine izin verdi.
İbrahim Aleyhisselâm, Mekke´ye gelince, İsmail Aleyhisselâmın kapısının önüne
kadar vardı. [436]
İsmail Aleyhisselâmı, yine, evde bulamadı. [437] Evde, İsmail Aleyhisselâmın ikinci hanımını buldu. Kapının önünde durup ona selâm verdi.
O da, İbrahim Aleyhisselâmın selâmına karşılık verdi. [438]
İbrahim Aleyhisselâm:
"Kocan, nerede? [439] Nereye gitti?" diye sordu.
Ra´le:
"Av avlamağa[440], rızkımızı, aramağa gitti." dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Nasılsınız? Geçiminiz, hal ve şanınız iyi mi?" diye sordu.
Ra´le:
"Biz, iyilik, bolluk ve mutluluk içindeyiz!" diyerek Allah´a hamdü sena etti. [441]
"Kendisi, inşâallâh, şimdi gelir. Allah, seni, Rahmetiyle esirgesin! [442] İnsen de, bir şeyler, yesen, içsen olmaz mı?" dedi. [443]
İbrahim Aleyhisselâm:
"Evinde, konuk, yer bulur mu?" diye sordu.
Ra´le:
"Evet! Bulur!" dedi. [444]
İbrahim Aleyhisselâm:
"Yiyeceğiniz, nedir?" diye sordu.
Ra´le:
"Ettir!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"İçeceğiniz, nedir?" diye sordu.
Ra´le:
"Sudur!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Allah´ım! Bunlara, etlerini ve sularını, bereketli kıl!" diyerek dua etti. [445]
İşte, İbrahim Aleyhisselâmın bu duası bereketileydir ki, et ile su, Mekke´den başka yerlerde, Mekke´de olduğu kadar, hiç kimsenin sağlığı ile uyarlılık arz et-mez. [446] Başka yerlerde, muhakkak, karın ağrıtır. [447]
Eğer, o gün, evlerinde ekmek veya buğday, veya arpa veya hurma duası yapmış olsaydı, Mekke, Allah´ın, yerlerinden, buğdayı, arpası, hurması en bol bir yer c«ur[448], yerlerin, ziraata en elverişlisi bulunurdu. [449]
ibrahim Aleyhisselam, Mekke´den ayrılacağı sırada, Ra´le: ´İn de, başını, yıkayayım?" dedi.
İbrahim Aleyhisselam, inmeyip Makam-ı İbrahim diye anılan İskele taşının ya-ııına vardı.
Taşın üzerine ayağını bastı. Taşta, ayağının izi kaldı.
Ra´le; İbrahim Aleyhisselamın önce başının sağ tarafını, sonra da, sol tarafını su döküp yıkadı. [450]
İbrahim Aleyhisselam, Ra´le´ye:
"Kocan geldiği zaman, ona benden selâm söyle! [451]
Artık, kapının eşiği, doğrulmuş bulunuyordun´[452]
Kapının eşiğini, iyi tut! [453]
Senden sonra bir ihtiyar geldi.
Kapının eşiğini, iyi buldum. Artık, onda karar kılsın! [454]
O, sana, kapının eşiğini iyi tutmanı emrediyor! de!" dedi. [455]
İsmail Aleyhisselam, eve gelince, Babasının kokusunu, aldı. [456]
Ra´le´ye:
"Sana, bir kimse geldi mi?" diye sordu.
O da:
"Evet! [457] Güzel yüzlü´[458], insanların en güzel yüzlüsü ve en hoş kokulusu olan bir ihtiyar Zat geldi.
Bana, şöyle şöyle söyledi.
Sana da, şöyle şöyle söyledi.
Başını, yıkadım.
İşte, Makam üzerinde de, ayaklarının izi var!" [459] diyerek İbrahim Aleyhisselâmı, övdü. [460]
İsmail Aleyhisselâm, Babasının ayak bastığı taşı, gidip öptü. [461]
Ra´le:
"Seni, benden sordu. Nereye gittiğini, kendisine haber verdim.
Benden, geçimimizin nasıl olduğunu sordu.
(Biz, hayır ve iyilik içindeyiz!) diye haber verdim." dedi.
İsmail Aleyhisselâm:
"Bana, bir şey tavsiye etti mi?" diye sordu.
Ra´le:
"Evet!" dedi. [462]
İsmail Aleyhisselâm:
"Sana, ne söyledi?" diye sordu.
Ra´le:
"Bana, dedi ki: (Kocan, geldiği zaman, kendisine, selâm söyle: artık kapının eşiği, düzelmiştir!) de! [463]
Sana, selâm söylüyor ve kapının eşiğini, iyi tutmanı emrediyor!" dedi.
İsmail Aleyhisselâm:
"İşte, o, benim Babam İbrahim (Aleyhisselâm)dir. [464]
Sen öe, eş\§\ms\n.
Seni, boşamayıp tutmamı, bana, emretmektedir!" dedi. [465]
İbrahim Aleyhisselâmın, İsmail Aleyhisselâmla Birlikte Kabe´yi İnşa Etmeleri:
İbrahim Aleyhisselâm; Yüce Allah´ın, dilediği kadar Şam´da kaldıktan sonra, Mekke´ye geldi[466], İsmail Aleyhisselâmı, buldu. [467]
fev ldA. [468]
O zaman, İsmail Aleyhisselâm, otuz yaşında bulunuyordu. [469]
ismail Aleyhisselâm, Zemzem kuyusunun arka tarafında büyük bir ağacın alında okunu yontup düzeltmekte idi.
İsmail Aleyhisselâm, Babasını, görünce, ayağa kalkıp ona doğru vardı.
Bir babanın, oğluna, oğlunun da, babasına yaptığı gibi, birbirlerine iştiyakla sarıldılar, kucaklaştılar, öpüştüler. [470]
İkisi de, sevinçlerinden, öyle ağladılar ki, onların ağıtına, kuşlar bile ka-
îtdılar. [471]
İbrahim Aleyhisselâm:
"Ey İsmail! Yüce Allah, bana, önemli bir iş emretti." dedi. İsmail Aleyhisselâm:
"Rabb´ın, sana, ne emretti ise, onu, hemen yerine getir!" dedi. İbrahim Aleyhisselâm:
"Sen, bana, bu işte yardım edeceksin." dedi. İsmail Aleyhisseiâm: "Ben, sana, yardım ederim." dedi. İbrahim Aleyhisselâm:
"Yüce Allah, orada[472], Kendisi için[473], bir Beyt yapmamı, bana emr etti." dedi. [474]
İsmail Aleyhisselâm: "Nerede?" diye sordu. [475]
İbrahim Aleyhisselâm; çevresinden yüksekçe bulunan[476], gelen sellerin ba-samadığı, üzeri ufak taşlı[477] bir tümseğe işaret etti: "İşte, orada!" dedi. [478]
İkisi birlikte Kabe´nin temellerini kazmağa başladılar. Âdem Aleyhisselâmın yapısının temeline kadar indiler.
Temelde, her birini, ancak, otuz adamın kaldırabileceği veya kaldıramayacağı büyüklükte ve ağırlıkta taşlara rastladılar. Kabe´yi, o temel üzerinde yapmağa başladılar. [479]
İsmail Aleyhisselâm, taş taşıyor, İbrahim Aleyhisselâm da, duvarları, örmeğe devam ediyordu. [480]
Duvarlar, yükselince, İbrahim Aleyhisselâmın, uzanıp yerden taş alması ve onu, duvara kaldırması, güçleşti. [481]
Bunun üzerine, İsmail Aleyhisselâm, bu gün (Makam-ı İbrahim) diye anılan taşı getirip İbrahim Aleyhisselâmın ayağının altına (iskele gibi) koydu.
İbrahim Aleyhisselâm da, onun üzerine dikilerek yapı işine devam etti. [482] Beytullâh´ın yapısı sona erinceye kadar bu taş, köşelerde dolaştırıldı, durdu.
İbrahim Aleyhisselâm, bu taşın üzerinde durmuş olduğu içindir ki, ona (Makam-ı İbrahim) ismi verildi. [483] İbrahim Aleyhisselâm, yapar, İsmail Aleyhisselâm da, ona, taş sunarken[484]
"Ey Rabb´imiz! Tarafımızdan (kulluk armağanı olarak sunulan) şu hizmeti, kabul buyur!
Şüphe yok ki, her şeyi, hakkıyle bilen Sen´sin Sen!" diyerek dua ederlerdi. [485]
İbrahim Aleyhisselâm, yapı işini ilerletip bugün, Hacerülesved´in bulunduğu yere yaklaştığı zaman, İsmail Aleyhisselâma:
"Bana, bir Taş getir ki, insanların, Kabe´yi, oradan tavafa başlamalarına bir alâmet ve nişan olsun!" dedi.
İsmail Aleyhisselâm, bir taş bulup getirdi.
Fakat, İbrahim Aleyhisselâm, onu, beğenmedi. [486]
Cebrail Aleyhisselâm, Hacerülesved´i getirdi ki, Yüce Allah, Tûfan´da onu, Ebû Kubeys dağında muhafaza etmişti. [487]
İsmail Aleyhisselâm, onu, görünce:
"Babacığım! Sana, nereden geldi bu?" diye sordu.
İbrahim Aleyhisselâm:
"Cebrail, getirdi!" dedi.
Hacerülesved´i, duvardaki yerine, Cebrail Aleyhisselâm, yerleştirdi. [488]
Rivayete göre: Âdem Aleyhisselâm, Cennetten çıkarken, Hacerülesvedi yanında getirmiş, onu, Mekke´de yapacağı Beyt´e yerleştirmesi, Allah tarafından, kendisine emredilmişti. [489]
Hacerülesved; Cennetten çıktığı zaman, kardan daha ak olduğu halde Âdem oğullarının müşrik olanları, onu, günahları ile karartmışlar[490], Cahiliyet ve İslâmiyet devrinde birbiri ardınca vuku bulan yangınlar da, onu, daha kara bir hale getirmiştir. [491]
Hacerülesved; Kıyamet gününde, iki görür göz ve konuşur dil haline gelip dünyada kendisini İstilâm edenler lehinde şehadette bulunacaktır.´[492]
İbrahim Aleyhisselâmla İsmail Aleyhisselâm, Kabe´yi yaparlarken, Cürhüm D.Âbir b.Sebe´, b.Yaktan´ın çocuklarından yardım istemişler, onlar da yardım etmişlerdir[493]
İbrahim Aleyhisselâm; Kabe´nin yüksekliğini: dokuz arşın;
Uzunluğunu cephede: Hacerülesved Rüknünden Hatîm´in yanındaki Şam Rüknüne kadar otuz iki arşın;
Enini: Şam Rüknü ile Garb Rüknü arasında yirmi iki arşın;
Arka taraftan, Garb Rüknü ile Yemen Rüknü arasını otuz bir arşın;
Yemen tarafındaki cephenin enini: Hacerülesved Rüknünden Yemen Rüknüne kadar Yirmi arşın yaptı.
Dört köşeli olduğu için, Beytullâh´a: Kabe denildi.
Âdem Aleyhisselâm in yaptığı Kabe´nin temeli de, aynen böyle idi.
İbrahim Aleyhisselâm, Kabe´ye, yer seviyesinde bir kapı yeri bırakmıştı.
Tübbaulhımyerî gelip kilidli ve halkalı bir kapı taktırıncaya kadar, Kabe, kapısız kaldı.
Tübba´ Kabe´ye, tam bir örtü de, örttürdü ve Kâbenin yanında kurban da, kesti[494]
İbrahim Aleyhisselâm, Kabe´ye ne tavan yaptı, ne de, Kabe´nin inşasında çamur kullandı.
Sâdece, taşları, birbiri üzerine dizdi[495]
İbrahim Aleyhisselâmla Oğlunun İlk Haccı Ve İnsanların Hacca Çağrılışı:
Kabe yapılıp tamamlanınca, Cebrail Aleyhisselâm, geldi, ibrahim Aleyhisselâma: "Onu tavaf et!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâmla İsmail Aleyhisselâm, her tavafta Hacerül Esved´i, İstilâm etmek suretiyle Kabe´yi, yedi kerre tavaf ettiler.
Makam-ı İbrahim´in arkasında ikişer rekât namaz kıldılar.
Cebrail Aleyhisselâm; Safa ile Merve, Mina, Müzdelife ve Arafatta yapılacak Hacc amellerinin hepsini onlara gösterdi, ve öğretti.
Akabe Cemresine vardıkları zaman, orada, Şeytan göründü.
Cebrail Aleyhisselâm, İbrahim Aleyhisselâma:
"Tekbir getir ve taş at ona!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm, birer birer yedi kerre tekbir getirerek taş attı.
Şeytan, kayboldu.
Şeytan, orta Cemre´de de, göründü.
Cebrail Aleyhisselâm, yine:
"Tekbir getir ve taş at ona!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm, yine yedi kere, birer birer Tekbir getirerek taş attı. Şeytan, kayboldu.
Şeytan, en son Cemre´de de, tekrar göründü.
Cebrail Aleyhisselâm, İbrahim Aleyhisselâma:
"Tekbir getir ve taş at ona!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm, yedi Tekbirle ona yedi taş daha attı.
Şeytan kayboldu.[496]
Bundan sonra, İbrahim Aleyhisselâm, Cebrail Aleyhisselâmla birlikte Meş´ar-ı Haram´a, daha sonra da, Arafat´a gitti.
Cebrail Aleyhisselâm, orada, İbrahim Aleyhisselâma:
"Gösterdiğim Hacc amellerini öğrendin mi?" diye üç kere sordu.
İbrahim Aleyhisselâm da, her soruşunda "Evet!" dedi.
Bunun için, oraya Arafat denildi.[497]
Cebrail Aleyhisselâm, İbrahim Aleyhisselâma:
"Haccı, insanlara seslenerek bildir!" dedi.
İbrahim Aleyhisselâm: "Ne diyerek bildireyim?" diye sordu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Ey insanlar! Rabb´inizin dâvetine icabet ediniz! diye seslenerek bildir!" dedi ve bunu, üç kere tekrarladı.[498]
İbrahim Aleyhisselâm, Yüce Allâha:
"Yâ Rab! Benim sesim, insanlara nasıl yetişebilir?" diye sordu.
Yüce Allah:
´Sen, seslen! Onu, insanlara eriştirmek, bana düşer!" buyurdu.´´[499] İbrahim Aleyhisselâm, Makam-ı İbrahim diye anılan İskele taşının üzerine
âkildi. [500]
Taş, yüksele yüksele, dağlardan uzun ve boylu oldu. [501]
O zaman; ovası, dağı, karası, denizi, insanı ve cinni ile bütün yeryüzü daraldı, sürüldü, derlenip toplandı,
İbrahim Aleyhisselâm da, parmaklarını, kulaklarına tıkadı. Sağa, sola, doğuya ve batıya doğru yönelip[502]
"Ey insanlar! Rabb´iniz, bir Beyt, edindi ve onu, Hacc etmenizi, size, emrediyor! [503]
Ey insanlar! Atîk Beyt´e (Kabe´ye), Hacc etmeniz, size Farz kılındı.´[504] Ey Allah´ın kulları! Allah´a itaat ediniz!
Ey Allah´ın kulları! Allah´ın[505], Rabb´inizin[506] dâvetine icabet ediniz!" [507] dikerek seslendi. [508]
İbrahim Aleyhisselâmın sesini işiten her şeyden, taştan, ağaçtan, tepeden, top-raktan[509], her taraftan[510]
"Lebbeyk! Allah´ım Buyur! Emrine amadeyiz? Sana, itaat ediyoruz Allah´ım!" sesleri yükseldi. [511]
İbrahim Aleyhisselâmın dâvetine, insanlardan, ilk icabet edenler, Cürhümîler
o*du.[512]
ibrahim Aleyhisselâmla oğlu İsmail Aleyhisselâm, o zaman Mekke´de bulunan Cûrhümî halkıyla birlikte Haccettiler.
İbrahim Aleyhisselâm; Mina´da: öğle, ikindi, Akşam ve yatsı namazlarını, kıldırdı.
Geceyi, orada geçirdi.
Sabah namazını da, orada kıldırdıktan sonra hep birlikte Nemire´ye gittiler.
Arafat´ta, bu gün (İbrahim Mescidi)nin bulunduğu yerde, öğle vaktinde, öğle ile ikindi namazını bir arada kıldırdı.
Sonra, halkı, Arafat´taki Vakfe yerine götürüp Vakfe yaptırdı.
Güneş, batarken, onları, hep birlikte Müzdelife´ye getirdi.
Orada, akşamla yatsı namazını, yatsı vaktinde kıldırdı ve orada kalındı.
Sabah namazını, erkence kıldırdıktan ve Müzdelife Vakfesini de, yaptırdıktan sonra, halkı, Mina´ya getirdi.
Cemrelerin, nasıl atılacağını, onlara, gösterip öğretti.
Bütün Hacc amellerini yaptırdıktan sonra, kendisi, dönüp Şam´a gitti.
İbrahim Aleyhisselâm; her yıl, Mekke´ye gelir, Hacc ederdi.
İbrahim Aleyhisselâmın zevcesi Hz. Sâre ile oğlu İshak Aleyhisselâm da, Şam´dan gelip Hacc Farîzasını yerine getirmişlerdir.
İbrahim Aleyhisselâmdan sonraki Peygamber ve mü´min olan ümmetleri de, Mekke´ye gelip Hacc etmişlerdir.
Ümmetleri helak olan Peygamberler, Mekke´ye gelirler, ömürlerinin sonuna kadar, orada, Allah´a ibâdet ve tâatla meşgul olurlardı.
Böylelikle Hacca gelip vefat eden Peygamberlerden doksan dokuzunun, Makam-ı İbrahim ile Zemzem arasındaki yerde gömülü bulunduğu ve yetmiş Peygamberin, Mina´daki Mescid´de namaz kıldıkları da, rivayet edilir.´[513]
Hacc Emirliği:
Mes´ûdî (vefatı 346 Hicrî); Hicret´in sekizinci yılından, üç yüz otuz altıncı yılına kadar Hacc Emiri olarak, halka, kimler tarafından Hacc yaptırılmış olduğunu, sırası ile kayd eder. [514]
Kur´ân-I Kerimin Kabe Hakkındaki Açıklaması:
Kabe, Kabe´nin yapılışı, İbrahim ve İsmail Aleyhisselâmların, Yüce Allâh´dan dilekleri ve Hacc´ın, insanlara ilânı... Kur´ân-ı Kerim´de şöyle açıklanır:
"Şüphe yok ki: insanlar için, te´sis edilmiş olan ilk Beyt, Bekke´deki o çok mübarek ve âlemler için hidâyet olan (Beyt)dir.
Onda, açık alâmetler, Makam-ı İbrahim vardır. Kim, oraya girerse, (taarruzdan) emîn olur.
Ona, bir yol bulabilenlerin, Beyt´i, Hacc ve Ziyaret etmesi, Allâhın, insanlar üzerinde bir hakkıdır.
Kim, bu hakkı, inkâr eder, tanımazsa, şüphe yok ki, Allah, bütün âlemlerden ganî ve müstağnidir. [515]
"Hani, İbrahim, o Beyt´in (Kabe´nin) temellerini, duvarlarını, İsmail ile birlikte yükseltiyordu da, her ikisi, şöyle dua ediyordu:
(Ey Rabb´imiz! Tarafımızdan, Sana sunulan şu hizmeti, kabul buyur! Şüphe yok ki, her şeyi, hakkıyle işiten, hakkıyle bilen Sen´sin Sen! Ey Rabb´imiz! Bizi, Sana teslimiyette sabit kıl!
Soyumuzdan da, yalnız sana boyun eğen Müslüman bir ümmet yetiştir! İbâdet edeceğimiz yerleri, Hacc amellerini, bize göster, öğret! Tevbemizi, kabul buyur!
Çünkü, tevbeleri, en çok kabul buyuran ve Mü´minleri, hakkıyle esirgeyen Sen´-sı´n Sen
Ey Rabb´imiz! Onların, o soyumuzun içinden, onlara, Senin âyetlerini okuyacak, onlara, Kitabı, hikmeti öğretecek, kendilerini, (şirkten, kötülüklerden) iyice temizleyecek bir Peygamber de, gönder!
Şüphe yok ki, kudretiyle her şeye üstün gelen, hikmetiyle herşeyi yerli yerince yapan, Sen´sin Sen!" [516]*
"Bizim, Beyt´i (Kabe´yi), insanlar için, bir toplanma, sevabalma, emniyet ve se-âmet bulma yeri yapmış olduğumuzu hatırlayınız!
Makam-ı İbrahim´i, namazgah edininiz! İbrahim ile İsmail´e:
Beytimi; Tavaf edenler, ibâdet maksadı ile orada kalanlar, rükû ve sücud eden-
İbrahim:
Yâ Rab! Burasını, emniyetli bir şehir yap ve ehâlisinden, Allâha ve Âhiret gününe inananları, mahsullerle rızıklandır! diye dua etmişti.
Allah da:
Kâfir olanı da, kısa bir zaman için, yararlandıracağım. Sonra, onu, Cehennem azabına zorlayacağım! Ne kötü varılacak yardir orası! buyurmuştu. [517]
"İnsanlara, Hacc´ı, ilân et! Gerek yaya olarak, gerek her uzak yoldan, zayıflamış develer üzerinde, sana, gelsinler!" [518]
Kabe ve Kabe´nin Tarihçesi:
Kabe: Müslümanların kıblesi olan Beytullâh´ın ismidir.
Bu isim, ona, ya Mik´ab, Murabba (dört köşeli) olduğu, yahud, Mekke´de ilk kurulan bina olması itibarı ile, çevresinden tepe gibi yüksekçe bulunduğu için, verilmiştir.
Esasen, Araplarca, her yüksek eve, Kabe denilir. [519] Kabe; çeşitli tarihlerde, müteaddid defalar yapılmıştır:
1) Rivayete göre: Yüce Allah; gök halkının, Beyt-i Mâmûr´u, Tavaf ettikleri gibi, yeryüzü halkının da, tavaf ve ziyaret etmeleri için, Beyt-i Mâmûr´un, yerde bir misâli olmak üzre, Melekler gönderip ilk Kâbeyi inşa ettirmiştir. [520]
2) Kabe´nin ikinci yapılışı, Âdem Aleyhisselâm tarafındandır.[521]
3) Âdem Aleyhisselâmın vefatından sonra, oğulları, Kabe´yi, taş ve çamurla, yeniden yaptılar.
Bu yapı, Tûfan´a kadar kaldı. Tûfan´da yıkıldı ve belirsiz oldu. [522]
Kabe´yi, Âdem Aleyhisselâmdan sonra, oğlu Şis Aleyhisselâm, ilk kez, taşla ve çamurla yapmıştır. [523]
Nuh Aleyhisselâm ile İbrahim Aleyhisselâm arasındaki çağda ise, Kabe´nin yeri; sellerin aşamayacağı, kırmızı kesekli bir tepecik halinde idi.
İnsanlar; Kabe´nin yerinin orada bulunduğunu, bilmekte ve fakat, tam yerini, tâyin edememekte idiler.
Bununla beraber, her taraftan mazlumlar, oraya gelir ve sığınırlardı. Sıkıntıya uğrayanlar, orada dua ederler, duaları, kabul olunurdu.
Kabe´nin yeri; Yüce Allah tarafından, İbrahim Aleyhisselâma bildirilinceye kadar, insanlar, orayı, ziyaret ederlerdi. [524]
4) Kabe´yi, dördüncü defa, İbrahim Aleyhisselâm, oğlu İsmail Aleyhisselâmla birlikte yapmışlardır. [525]
5) Üzerinden zaman geçip yıkılınca, Kabe´yi beşinci defa Amâlikalar;
6) Üzerinden zaman geçip yıkılınca, Kabe´yi, altıncı defa Cürhümîler[526];
7) Kabe´yi, yedinci defa Kusayy b.Kilab[527]);
 Üzerinden zaman geçip yıkılınca, Kabe´yi, sekizinci defa, Kureyşîler[528]
9) Kabe´yi, dokuzuncu defa (Hicrî: 61) Abdullah b.Zübeyr;
10) Kabe´yi, onuncu defa, Haccac b.Yûsüfüssakafî yaptı. [529]
11) Kabe´nin on birinci ve son yapılışı; Osmanlı Pâdişâhlarından Sultan Ahmed´in onarımından sonra, oğlu dördüncü Sultan Murad b. Sultan Ahmed tarafın-dandır ve şöyle olmuştur:
Esedî´nin bildirdiğine göre: Hicrî on birinci asrın başlarında Kâbenin şark tarafındaki duvarda bir çatlama olmuştu.
Hicrî bin on dokuz yılında bu çatlaklık, daha da, arttı:
Mekke´de, o tarihte şiddetli bir yağmur yağdı.
Yağmurun arkasından sel geldi.
Sel suları, Mescid-i Haram´ın içine kadar girdi.
Kabe´nin, şark ve garp duvarları ile Hacerülesved´in bitişiğindeki duvar çatladı.
Sultan Mehmed´in oğlu Sultan Ahmed, Beytullâh´ı, yıktırarak bu iki duvardan birinin taşlarını altun, diğerininkini de, gümüş kaplatıp yaptırmak istedi.
Fakat, İlim Adamları, kendisine, mâni oldular.
Bu çatlağın, bir kuşakla giderilerek duvarın yıkılmaktan korunması mümkün olduğunu söylediler.
Bunun üzerine, Sultan Ahmed, sarı bakırdan altun kaplamalı bir kuşak yaptırdı.
Bunun, Kabe´ye bağlanması, bin yirmi yılının sonu ile bin yirmi bir yılının basında idi.
Sultan Ahmed, bu iş için, seksen bin Dinar (altın) harcadı.
Hicrî bin otuz dokuz yılı şaban ayının on dokuzunda çarşamba günü sabahı saat ikide Mekke´ye ve havalisine benzeri görülmedik şiddetli bir yağmur yağdı.
ikindi ile akşam arası Vâdi-i İbrahim tarafından sel suları akmağa başladı.
Sel suları; önünde bulunan ev, dükkân, odun, ahşap, taş, toprak, ne varsa, nepsini sürükleyip getirdi.
Önüne kattığı süprüntüleri, Harem-i şerîfe, Beytullâh´ın içine soktu.
Sel, yatsıya yakın bir zamana kadar devam etti.
Harem-i şerif içinde su, tavaf sahasının etrafındaki direkler üzerindeki kandillerin asıldığı halkalara kadar yükseldi! Kabe´nin içine de, anahtar deliğinden iki metre yükseklikte su girdi.
Suyun boşalması için, Harem-i şerifin kapılarından olan Bâb-ı İbrahim açılarak, sular, oradan, Mekke´nin aşağısına doğru akıtıldı.
Selde ölenlerin sayısı bin kadardı.
Sel geldiği gün, ikindi vakti, Kabe´nin Şam tarafındaki duvarı, iki cephesiyle, iki tarafa doğru yıkıldı.
Şark duvarının şark kapısına kadar olan kısmını da, beraberinde götürdü. Ondan başka bir duvar kalmadı.
Kapının Kıvamı, kalan duvarın üzerinde idi.
Garp tarafındaki duvardan da, her iki yönden altıda birini götürdü.
Yalnız, bu görünen yüzden -ki, Şam duvarının bitişiği olan kısmıdır- üçte iki kadar kısmını ve tavanın da, iç kısmını, beraberinde çekip götürdü.
Şam tarafından yıkılan duvar, Haccac b. Yûsüfüssakafînin yaptırdığı duvardı. Durum; Mısır yoluyla İstanbula arzedildi.
Haber, dış memleketlere erişince -Hacc Mevsiminin yaklaşmış bulunması do-layısı ile- son derecede heyecan uyandırdı.
Mısır Valisi, Arnavud Mehmed Ali Paşa, Pâdişâhın gelecek emrini beklemeden, Rıdvan Ağayı, kendi tarafından, hemen Mekke´ye gönderdi.
Ona, müstacel tedbirler alması için tam yetki verdi. Rıdvan Ağa, aynı yılın yirmi altı şevvalinde Mekke´ye vardı. Yirmi dokuz şevval salı günü, vazifeye başladı.
Önce; Beytullâh´ın, Mescid´in içinde toplanan sel birikintilerinden temizlenmesi için, müzakerelerde bulunmak üzre, bir Meclis kurdu.
Müzakere sırasında çıkan görüş ayrılığını, ilim adamlarından aldığı Fetvalarla halletti.
Cidde, Medine ve Kanfede´de bulunan nakil vâsıtaları, Mekke´ye getirilerek Harem-i şerif ve tavaf yolları, üzerlerini kaplayan çamurlardan temizlendi.
Haremin içine tepeler gibi çamur ve pislikler yığılmıştı.
Temizleme işi, zilkade ay´ının on dokuzuncu salı günü sona erinceye kadar, günde otuz kırk bin yük çamur taşındı.
Bundan sonra, sellerin tahrip ettiği yollar, havuzlar, su gözeleri ve Mina girişi onarılmağa başlanıp rebîulâhır ay´ının dokuzuncu perşembe günü bitirildi.
Kabe´nin tamiri için, Mısırdan gerekli malzemeler de geldi.
Pâdişah´ın gönderdiği zat ta, Mekke´ye gelip Rıdvan Ağa ile birlikte işe başladı.
Yirmi dokuz rebîulâhir çarşamba günü; Seyyid Muhammed Nazır, Rıdvan Ağa, Harem Şeyhi Şemsüddinül´attâkîve Mühendis Ali b. Şemsüddin Efendiler tarafından Kâbenin inşâat keşfi ve planı yapıldı.
Binanın inşâat işine: Mühendislerden, Devlet Mühendisi Ali b.Şemsüddi-nülmekkî,
Mühendis Muhammed b.Zeynülmekkî,
Kardeşi Muallim Abdurrahman ve Muallim Süleymanussahrâviyyülmısrî Efendiler tayin edildiler.
Süleymanüssahrâvî, Baş marangozdu. Ustalardan da:
Fâtih Ebüsseyyidüttabatıbiyyülmekkî, Selîmülkureşî, Muallim Süleyman b.Mu-nammedülbeca, Ibn. Hatim ve Nûrüddin adındaki ustalar tayin edildiler.
Bunların son dördü Mısırlı idiler.
Yirmi üç cemaziyelâhir pazar günü, Kabe´nin duvarları örülmeğe başlandı.
Yirmi üç şaban günü, yirmi beşinci sıra taşları dizildi.
Kabe´ye ve çevresine aid bütün işler, iki zilhicce gününe kadar tamamlanıp Bayramlarda ve Hilal zamanlarında ateş yakılacak yerlerin yapımı ile inşâat ve tâmirat sona erdirildi.[530]
Osmanlı Tarihçilerinden Naîmâ (1065-1128) da, Tarih´inde bu hâdiseleri orijinal üslubuyla anlatır. [531]
Halebî (975-1044) de, bunlardan, kısaca bahseder. [532]
Kabe´ye Örtü Örtülüsünün Kimler Tarafından Ne Çeşid ve Nasıl Örtüldüğü?
Kabe´ye, ötedenberi, çeşitli örtüler, örtülürdü.
Kurbanlık deveye Hıbere, Bürüd vesâir Yemen kumaşı yükletilir, bunlar, Kabe´ye hediye edilirdi.
Kabe´ye hediye edilen çeşitli örtülerden Deniz koyunu yününden dokunmuş kumaş ve döşek yüzleri, Kabe´ye asılır, Kabe, bunlarla örtülür, artanı da, Kabe´nin deposunda tutulurdu.
Örtülerden, eskiyen olduğu zaman, onun yerine, depodakilerden alınıp konulur, üzerindeki örtülerden hiç biri başka bir suretle çıkarılmazdı.
Bunun için, Kabe´nin, birbiri üzerine asılmış kat kat örtüsü vardı. [533]
Örtüler; önceleri, Kabe´nin çamursuz olarak kuru taşlarla örülü duvarlarının üzerine, dıştan sarkıtılır ve yukarıdan iç kısmına bağlanırdı. [534]
Peygamberimiz Aleyhisselâm; Mekke´den, Medine´ye hicret etmeden önce, Kabe´nin üzerinde çizgili Yemen kumaşları, postlar, kilimler, su koyunu yününden yapılmış şallar vesaire bulunuyordu.
Nevar bint-i Mâlik, Zeyd b.Sâbit´e hâmile iken, Kabe´nin üzerinde su koyunu yününden, ipekten, kenarları sayvanlı yeşil, sarı renkte şallar, kilimler, bedevî elbiselerinden elbiseler, keten kilimler, kıl kilim şakları gördüğünü söyler. [535]
1) İsmail Aleyhisselâm; Babası İbrahim Aleyhisselâmın vefatından sonra da, gerek Kabe ve gerek Hacc amellerine ait hizmetleri yürütmek ve yönetmekte devam etti. [536]
İlk defa olarak ta, Kabe´ye örtüyü o, örttü. [537]
2) Süleyman Aleyhisselâm; İlya (Kudüs) Mescidini inşa işinden boşalınca, Mekke´ye gidip Kabe´yi Tavaf etti ve ona, örtü örttü.
Kabe´nin yanında kurban kesti. Mekke´de yedi gün oturdu. [538]
3) Yemen kralı Rebîa b. Nasr´ın ölümünden sonra, bütün Yemen´e hâkim olan Tübba´ Tüban Es´ad Ebû Kerib; Medine´yi, yıkmak ve Medine halkını imha etmek istediği zaman, Benî Kurayza Yahudilerinin iki büyük bilgin´i:
"Ey Hükümdar! Sen, böyle bir şey yapmaktan vazgeç!
Vazgeçmezsen, yapmak istediğin şey ile senin arana, muhakkak, gerinilirdir.
Hem biz, senin bu yüzden, hemen, bir felâkete uğramayacağından da, emîn değiliz...
Çünkü, burası, Âhir-i zamanda, Kureyşîlerin bulundukları Harem´den çıkacak olan Peygamberin hicret yeri, yurdu ve başkenti olacaktır!" diyerek kendisini, bundan vazgeçirmişlerdi.
Tüban; Medinelilerle çarpışmayı bırakıp Yemen´e doğru giderken, Usfan, Emeç mevkileri arasında, huzuruna, Hüzeyl b.Müdrike oğullarından iki kişi gelip:
"Ey Hükümdar! Senden önceki Hükümdarların ihmal ettikleri inci, zümrüd, yakut, altun ve gümüşle dolu olan bir hazineyi size göstersek olmaz mı?
O hazine, Mekke´de bir Beyt´in içinde olup Mekkeliler, O Beyt´e tazim ve onun yanında ibadet ederler" dediler.
Hüzeylîler, hükümdarın böyle bir şeye kalkışmasını kendisinin, helak olması için, istiyorlardı.
Çünkü, onlar, Mekke´ye ve Kabe´ye tecâvüze ve onun yanında zulme kalkışan Hükümdarlardan her birinin helak olup gittiğini biliyorlardı.
Tüban´ı, yine, yanındaki Yahudi Bilginleri, bu tehlikeli niyetinden de, vaz geçirip Mekke´ye vardığı zaman, Kabe´ye tazimde ve Mekke halkına iyilikte bulunmağa ikna´ ve teşvik ettiler.
Bunun üzerine, Tüban; Mekke´ye varınca, Beytullâh´ı Tavaf etmiş, Mekke´de kaldığı günlerde kestirdiği iki bin devenin etlerini Mekke halkına yedirmiş ve ayrıca bal şerbeti de, ikram etmişti.
Tüban; Mekke´de bulunduğu sırada, rüyasında, Beytullâh´a örtü örttüğünü görünce, Kabe´ye, Hasaf´tan, kaba dokunmuş bezden bir örtü geçirdi.
Sonra, rüyasında, Beytullâh´a daha güzel bir örtü örttüğünü görünce, maafir diye anılan Yemen kumaşından bir örtü örttü.
Bundan sonra, rü´yâsında, Beytullâh´a daha güzel bir örtü örttüğünü görüp Müla´ (çarşaf) ve Vasâil (çizgili ince Yemen kumaşı) örttü.
Tübba´; Cürhümîlerden olan Valilerine de, gerektikçe, Beytullâh´a örtü örtmelerini tavsiye, onu, temizlemelerini, kan, leş ve hayz bezi gibi şeyleri, ona yaklaştırmamalarını emretti.
Kabe´ye bir kapı ve bir de, anahtar yaptırdı.
Sonra da, Mekke´den çıkıp askerleri ve yanındaki iki Yahudi Bilgini ile birlikte Yemen´e doğru gitti.[539]
Tübba´ın, Kabe´ye, önce deriden örtü örttüğü de, rivayet edilir. [540]
Tübba´ Es´ad Ebû Kerib´in Mekke´ye bu gelişi, Kabe´ye örtü örtüşü, Peygamberimiz Aleyhisselâmın, Peygamber gönderilişinden yedi yüz yıl önce idi. [541]
4) Peygamberimiz Aleyhisselâmın Dedesi Abdulmuttalip´ten yukarı doğru yirminci sıradaki Atası Adnan; babası Üded´den sonra, Kabe hizmetini üzerine alıp yüttüğü sırada Kabe´ye meşinden örtü geçirdi. [542]
5) Cahiliye devrinde eline gecen ipekli bir peştemalı, ilk defa Kabe´ye asan da, Hâlid b. Cafer, b. Kilab olup[543] kendisi, Âmir b. Hasafa kabilesinin Cafer oğulları ailelerinden bir ailenin büyüğü idi. [544]
6) Kureyşîler; cahiliye devrinde Kusayy b. Kilabdan Ebû Rebîa b. Mugîre b. Abdullah, b. Ömer, b. Mahzum´un zamanına kadar, Kabe örtüsü hakkında yar-dımlaşırlar, kabilelere -mâlî güçlerine göre- salma salarlardı.
Ebû Rebîa, Yemen´e gider durur, orada ticaretle uğraşırdı. Çok zengindi. Kureyşîlere:
"Kabe´ye, bir yıl tek başıma, ben, örtü örteyim, bir yıl da, bütün Kureyşîler, örtsün!" dedi ve böylece, ölünceye kadar, Cend kasabasından Hıbere (Çizgili ince Yemen kumaşı) getirtip Kabe´ye örtmeğe devam etti. [545]
7) Hz.Abbas b.Abdulmuttalib´in annesi[546] Nüteyle bint-i Cenab, b. Küleyb, b. Malik, b. Amr, b. Âmir, b. Nemr, b. Kasıt[547], biricik oğlu Hz. Abbas´ı, küçük çocuk iken kaybetmiş ve sağ salim bulacak olursa, Kabe´ye ipek örtü örtmeyi adamıştı.
Nüteyle, oğlunu, bulduğu zaman, bu adağını, yerine getirmek üzere, Kabe´ye ipek örtü örttü . [548]
Peygamberimiz Aleyhisselâmın olgunluk çağına bastığı sıralarda idi[549] ki, bir kadın´ın, Kabe hareminde buhurdanlıkta öd ağacı yakarken, buhurdanlıktan sıçrayan bir kıvılcımdan Kabe´nin kat kat örtüsü tutuşup tamamiyle yanmıştı. [550]
Peygamberimiz Aleyhisselâm, otuz beş yaşlarında bulunduğu sıralarda[551], Kureyşîler, Kabe´yi yıkıp yeniden yaptıktan sonra, onun üzerine Hıberât-ı Yemâ-niye diye anılan Yemen işi çizgili kumaş örttüler. [552]
9) Peygamberimiz Aleyhisselâm; Hicretin onuncu yılında Veda Haccı sırasında[553], Kabe´ye, Yemen işi çizgili örtü örttü. [554]
10) Peygamberimiz Aleyhisselâmdan sonra, Hz. Ebû Bekir, Kabe´ye örtü örttü. [555]
Hz.Ebû Bekir´in, Kabe´ye örttüğü örtü, Kabâtî (Mısır işi ince beyaz kumaş)
idi. [556]
11) Hz.Ömer de, Kabe´ye örtü örttü. [557]
Kendisinin, Kabe´ye örttüğü örtü Kabâtî (Mısır işi ince, beyaz kumaş) idi. [558]
Hz. Ömer, her yıl, Mısıra yazı yazar ve orada, Kabe için özel olarak Kabâtî örtü dokutturur ve bedelini, Beytülmal´den öderdi. [559]
12) Hz. Ömer´den sonra Halife olan Hz. Osman da, Kabe´ye Kabâtî örtü örttürdü. [560]
O da, bu örtüyü Mısırda dokuttururdu.
Yalnız, bir yıl, Kabe için Yemen Valisi Yahya b. Münebbih´e emir verip Bürüd-i Yemâniye getirtmiş olduğu için, o yıl, Kabe´ye iki örtü örtülmüştü. [561]
13) Emevî Halifelerinden Muâviye b. Ebî Süfyan (Vefatı: 60 Hicrî) Kabe´ye iki defa ve iki çeşit örtü örttürdü.
Bunlardan biri: Kabâtî, diğeri de, Atlas örtü idi.
Atlas örtü, Kabe´ye Aşûra gününde, Kabatî örtü de, Ramazan sonunda, Bay-´am için, örtülürdü. [562]
14) Emevî Halifelerinden Yezid b.Ebî Süfyan (vefatı: 64 Hicrî), Kabe´ye Hüsre-vânî Atlas örtü örttü. [563]
15) Abdullah b. Zübeyr (Vefatı: 74 Hicrî), Halîfe olunca, her yıl, kardeşi Müslim o.Zübeyr´e, Hüsrevânî Atlas örtü gönderir ve Aşûra gününde, Kabe´ye ört-türürdü. [564]
16) Emevî halifelerinden Abdulmelik b. Mervan (Vefatı: 86), her yıl, Kabe´ye Atlas örtü gönderirdi.
Onlar, önce, Medine´de Peygamberimiz Aleyhisselamın Mescidinde direkler arasına serilir, bir gün, yayılı kaldıktan sonra, dürülüp Mekke´ye gönderilirdi. [565]
17) Kabe´ye, her yıl, biri Atlas, diğeri Kabatî olmak üzere, iki çeşit örtü örtülürdü. Atlas: Arefe gününden bir gün önce, yâni Terviye günü örtülürdü.
Bunun için, önce, Kabe´nin üzerine bir gömlek asılır, bu gömlek dikilmeyip Kâ-benin üzerinden sarkıtılırdı.
Hacılar, Mina´dan inmeğe başladıkları zamandan gidinceye kadar Kabe´nin örtüsünü yırtmamaları için, bu gömlek dikilir ve üzerinden, İzar sarkıtılırdı.
Aşûra günü olunca, Kâbenin üzerine, İzar asılır ve gömleğe bitiştirilirdi.
Bu Atlas örtü, ramazanın yirmi yedisine kadar Kâbenin üzerinde kalır, o gün, Bayram için, Kabatî örtüsü örtülürdü. [566]
18) Abbasî Halifelerinden Mehdî (Vefatı: 169), Hicretin yüz altmışıncı yılında Hacc yaptı.
Kendisine; Kâbenin üzerinde bir çok örtüler toplanıp ağırlık yaptığını ve bunun Kâbenin duvarlarını çökerteceğinden korkulduğunu arzettiler.
Bunun üzerine, Mehdî, Kâbenin üzerindeki bütün örtülerini soydurdu. Duvarlarına, dıştan ve içten Misk, Anber kokuları sürdürdü.
Duvarları, baştan başa boyattı. Sonra da, Kabe´nin üzerine, yeniden Kabatî´-den Deniz koyunu yününden ve Atlasdan üç örtü örttürdü.
Hicretin ikiyüzüncü yılına kada Kâbenin örtüleri hafifletilmedi. [567]
19) Hicretin iki yüzüncü yılında, Mekke Hâkimi olan Hüseyin b. Hasanüttâlibî, Kâbenin üzerindeki örtülerin ağırlığı, tehlike doğuracağını hissedince, bütün örtülerini soyup Kabe´ye, biri ince ipekten dokunmuş sarı, diğeri beyaz, üzerlerinde: (Bismillâhirrahmânirrâhim) ve (Sallallahu alâ Muhammedin ve alâ Ehli Beyti-hittayyibînettâhirînel´ahyâr) yazılı iki örtü örttürdü.
Bu örtüye, Hicretin iki yüzüncü yılından iki yüz kırk dördüncü yılına kadar devam edildi ve Kâbenin üzerinde yüz yetmiş örtü birikti. [568]
20) Abbasîi Halifelerinden Me´mun´a (Vefatı: 218),Atlas örtünün, Bayrama yetişmeden yırtıldığı, yamanıp çirkinleştiği arzedildi.
Me´mun da, o zaman, Mekke Posta Memuru bulunan âzadlısı Mübârekütta-berî´ye: "Kabe, hangi örtü içinde daha güzel görünür?" diye sordu.
O da:
"Beyaz örtü içinde!" dedi.
Bunun üzerine, Me´mun, Kabe´ye, beyaz Atlastan örtü örtülmesini emretti.
Örtü, Hicretin iki yüz altıncı yılında yapıldı, Kâbeye gönderilip asıldı.
Kabe, böylece, üç örtü ile örtülür oldu.
Kırmızı Atlas örtü: Terviye günü (8 zilhicce),
Kabatî örtü: Recep ay´ı, girdiği gün,
Me´munun ihdas ettiği beyaz Atlas örtü de, Bayram için, ramazanın yirmi yedinci günü örtülmeğe devam edildi.
Sonra, yine, Me´mun´a, kendisinin örttürdüğü beyaz Atlas örtünün alt kısmının Aşûra gününde örtülen kırmızı Atlas üzerine daha dikilmeden Hacc günlerinde hacıların dokunmaları yüzünden yırtılıp eskidiği arz edildi.
Bunun üzerine, Me´mun, beyaz Atlas İzardan fazla kalanını da, gönderdi ki, bununla, Terviye günü veya zilhiccenin yedinci günü, Bayram için örtülen İzarın yırtıklarının üzeri, Aşûra günü giydirilen kırmızı Atlas dikilinceye kadar örtülüp ka-patılacaktı. [569]
21) Daha sonra, Kabe´ye aid kırmızı Atlas eteklerinin daha recep ayına varmadan, halkın dokunmaları yüzünden, eskiyip yıprandığı, Abbasî Halifelerinden Câ-ferülmütevekkil (Vefatı: 247)e, arz edildi.
Bunun üzerine, Halife, ilk İzar´a, iki İzar daha ekledi. Kabe´nin kırmızı Atlas gömleğinin eteğini yere değecek kadar uzattırdı. Sonra, her iki ayda bir, onun üzerine bir İzar daha koydurdu. Bu, iki yüz kırk yılında, iki yüz kırk bir yılı örtüsü içindi.
Bundan sonra, Kâbenin Perdedarları, eklenen İzarların ikincisine gerek olmadığını görerek onu, Kabe deposuna koydular ve Halifeye de:
"Kâbeye, bir İzarla gömleğinin uzatılan eteği yetmektedir!" diyerek yazı yazdılar.
Bundan sonra, Kabe´ye, üç ayda bir, tek İzar gönderilir ve üç ayda bir de, Etek geçirilir oldu.
Daha sonra, Câferülmütevekkil, iki yüz kırk üçüncü yılda, Kabatî Gömlek Eteğinin, altındaki şadırvana kadar uzatılmasını emretti. [570]
22) İbn. Abd. Rabbih (Vefatı: 328 Hicrî); Kabe´nin, kendi zamanındaki durumunu tarif ederken:
"Hacerülesved Rüknünün (bir buçuk adam boyundaki kısmı hariç olmak üzere) her tarafının örtülü olduğunu ve Hacc Mevsimi yaklaşınca, beyaz Horasan atlas ile örtülüp Hacılar, İhram halinden çıkıncaya kadar bu örtü içinde bulunduğunu, Hacılar, İhramdan çıktıkları Kurban günü, Kabe´ye; (Tahmid), (Teşbih), (Tekbir) ve (Tazim) yazılı kırmızı Horasan atlas örtüsü örtülerek gelecek yıla kadar Kabe´nin, bu örtü içinde bulundurulduğunu ve örtüler çoğalıp ağırlığının, Kabe´ye zarar vermesinden korkulunca da, bazıları, alınarak hafifletildiğini bildirir. [571]
23) Hicretin dört yüz altmış altıncı yılında Ebünnasr Esterâbâzî, Kâbeye, Hind işi beyaz atlas örtü örttürdü.
24) Aynı yılda[572], Sultan Mehmed Sebüktekin tarafından Kabe´ye sarı atlas örtü örttürüldü. [573]
25) Sultan Melik Şah b. Alparslan-ı Selçûkînın Vezîri Nızâmülmülk (Vefatı: 485 Hicrî), Kâbeye, Hind işi yeşil örtü örttürdü. [574]
26) Hicretin beşyüz otuz ikinci yılında, Şeyh Ebülkasım da, Kabe´ye Hıberat ve başka örtülerden örtü örttürdü. [575]
27) Abbasî Halîfelerinden Nâsır´ın (Vefatı: 575 Hicrî) Halîfeliği zamanında, Kabe´ye, önce yeşil, sonra da, siyah örtü örtüldü ve siyah örtü örtülmeğe devam edildi. [576]
28) Hicretin altıyüz kırk yılında esen şiddetli bir rüzgârda Kabe´nin örtüsü yırtılınca, Yemen Meliki Mansur, örtü örtmek istemişse de, bu işin, Halîfe´ye aid olduğu ileri sürülerek Kabe´ye, siyaha boyanan pamuk bezinden örtü örtülmekle yetinildi. [577]
29) Abbâsîlerin durumları zayıflayınca, Kâbenin örtüsü, bazan Mısırdan, bazan da, Yemen´den gönderilmeğe başladı ve Mısırda karar kıldı.
Böylece, Kabe´nin dış örtüsü, Mısırdan gönderilmeğe devam etti. [578]
30) Mısırda her kral değiştikçe, Kabe´ye, kırmızı ipekten yapılmış örtü gön-
derildi. [579]
31) Krallar içinde Yemen kralı Melik Muzaffer; Abbas oğullarının, Bağdat´ta devletleri sona erdikten sonra, altıyüz elli dokuzda Kabe´ye örtü örtenlerin ilki idi.
32) Hicretin altıyüz altmış birinci yılında. Mısır Türk krallarından Melik Zahir Bay-bars ta, Kabe´ye örtü örtenlerin ilki idi. [580]
33) Hicretin yediyüz kırk üçüncü yılında; Salih İsmail b. Nasır b. Muhammed b. Klavun da, her yıl, Kabe´ye örtü örtmeyi üzerine aldı. [581]
34) Kral Salih İsmail´in kardeşi Nasır Hasan da, yediyüz altmış bir yılında, örtünün, yere kadar olan, uzanan ve sırma ile işlenen kısmını -ki, yukarısının yarısına yakındır- üzerine aldı. [582]
35) Osmanlı pâdişâhlarından Yavuz Sultan Selim; Hicretin dokuz yüz yirmi üçüncü yılında, Mısır ve Hicazı hükmü altına alıp adına hutbe okunduktan ve son Abbasî Halifesi Üçüncü Mütevekkil Alallâh´ı İstanbul´a yollayıp kendisinden Hilafeti dever aldıktan sonra[583], Kabe´nin iç örtüsünü göndermeyi kendi üzerine aldı ve dış örtüsünü de, Mısır´a tahsis etti. [584]
36) Osmanlılar, Mısır´ı ilhak ettikten sonra, Kanunî Sultan Süleyman, Hicretin dokuz yüz kırk yedinci yılında, Melik Mansur Klavununun, Kabe örtüsü için vakf etmiş olduğu iki köy gelirinden başka, bu iş için yedi köy gelirini daha vakf etti ve ayrıca, Melik Mansur´un harap köylerini de, imar etti. [585]
37) Osmanlı Pâdişâhları (Hâdımüharemeyn = İki Harem´in Hizmetkârı) unvanını aldıktan sonra, her birisi, tahta çıktıkça, Kâbe-i muazzama ile Ravza-i mu-tahhara´nın örtülerini yenilemeyi âdet edinmişlerdi.
Bu örtüler, Mısırda dokunup gönderilirdi.
Sultan Ahmed tahta çıkınca (Hicrî: 1012), bu örtülerin, İstanbul´da ve görülmemiş bir şekilde dokunmasını ve işlenmesini emretti.
Kırk sekiz bin dirhem ipekten bin altmış zira örtü işlenip bir heyetle Mekkeye gönderildi.
Ravza-i Mutahhara ile Hz.Fâtıma´nın Merkadinin örtüsü de, ikinci yılda dokunup işlenip gönderildi. [586]
38) Osmanlılar; Mısıra ve Hicaza hâkim olunca, Kabe´nin içini, dışını, Mescid-i Haramda bulunan Makamları... ışıklandıran büyük ve küçük lambalara ilâve olarak, Kâbenin iç örtüsü ile Mescid-i Nebevînin örtüsünü, Kabe´nin kokularını, buhurunu gül kokusunu ve gül suyunu anber vesairesini, üzerine aldı.
Kâbenin örtülerini bağlamak için gereken ipler, yıllık olarak Şam postasıyla gönderildi.
Kabe´nin dış örtüsü ise, Mısıra tahsis edildi.
Mısır; Hicretin bin yüz on sekizinci yılına kadar Kâbenin dış ve iç örtüsünü dokumakta devam etti. [587]
39) Her yıl Mısır´da dokutturulan Kabe örtüsü; Hicretin bin iki yüz on üçüncü yılında, Mısır´ın Napolyon Bonapart tarafından işgali üzerine, gönderilemediğinden, İstanbul´da Sultan Ahmed Camii avlusunda işlettirilip gönderildi. [588]
40) Suûdîlerden Abdul´azîz´in oğlu büyük Suud, Hicaz´a girince, Mısırlılar, Kabe´nin dış örtüsünü göndermeyi kestiler.
Bunun üzerine, Suud b. Abdul´azîz; Hicretin bin iki yüz yirmi birinci yılında Kâ-beyi, kırmızı ipekle örttü.
Bundan sonraki yıllarda da, siyah kayla ve atlasla örtüp Kâbenin İzan ile kapısının örtüsünü gümüş ve altınla sırmalı kırmızı ipekten yaptı.
41) Osmanlı Pâdişâhları, Sultan Abdul´azîz´in devrine, Hicrî bin iki yüz yetmiş yedi yılına kadar Kabe´nin iç örtüsünü İstanbulda dokutup göndermeğe devam ettiler.
Sultan Aziz´den sonra, bu iş, kesildi, ve onun, bin iki yüz yetmiş yedi yılında göndermiş olduğu son örtü, günümüze kadar Kâbenin iç örtüsü olarak kaldı.
42) Osmanlı Devleti, Hicaz bölgesine tekrar hâkim olunca, eskiden olduğu gibi, yine, Mısır, Kâbenin dış örtüsünü göndermeye başlayıp bin üçyüz otuz dört yılına kadar devam etti.
43) Hicrî bin üç yüz otuz dört yılında Şerif Hüseyin b. Ali, Osmanlı Devletine karşı, istiklâlini ilân edince, ve Mısır hükümetiyle de, araları açılınca, Mısır hükümetinin Mekke´ye göndermek üzre yola çıkardığı örtü Cidde´den geri çevirildi.
Fakat, aradaki ihtilaf kalkınca, Mısır, yine, eskiden olduğu gibi, Kabe örtüsünü göndermeğe başladı.
44) Osmanlı Devleti, bin üç yüz otuz dört yılında, Mekke´ye yeniden hâkim olunca, Şerif Haydar Paşa vasıtası ile gönderdiği dış örtü, bin üç yüz kırk bir yılına kadar Medine´de kaldı.
Kral Hüseyin, bu örtüyü, Medine´den getirtip Kabe´ye örttürdü.
Mısırla aralarındaki anlaşmazlık giderilince, Mısır, yine âdet olduğu üzere, Kabe örtüsünü göndermeğe başladı.
45) Hicretin bin üç yüz kırk üçüncü yılında Suudi Hanedanından ve Faysal ailesinden kral Abdul´aziz, Mekke´ye hâkim olunca, Mısır´dan getirtilen örtünün gelmesi -savaş yüzünden- ertelenip onun yerine, Ahsa´da örtü dokuttu.
46) Hicretin bin üç yüz kırk dördüncü yılında savaş sona erince, Kabe örtüsü, yine, Mısır´dan gelmeğe başladı.
47) Bin üç yüz kırk beş yılında iki memleketin arası açıldığından örtünün gönderilmesi, yine, durdu.
Bunun üzerine, kral Abdulaziz; Zilhicce ayının beşinci günü, kıymetli bir örtünün hazırlanmasını emretti.
Siyah renkli üstün kumaştan bir örtü hazırlandı.
48) Hicretin bin üç yüz kırk altıncı yılında kral Abdulaziz, Ecyad mahallesinde Kabe´ye örtü dokutturmak üzre bir dokuma evi kurdu.
Kendi memleketinde iyi dokumacılar bulunmadığından, Hindistan´dan, dokuma ustaları getirtti.
Bu ustalar, bin üç yüz elli iki yılına kadar dokuma evinde kalarak vazife gördüler.
Bin üç yüz elli iki yılından itibaren yerli ustalar ve sanatkârlar yetiştiğinden, dokuma işlerini, artık, onlar idare ettiler. [589]
Kabe´nin Buhurla Tütsülenişi:
Kabe´ye, örtüler hediye edildiği gibi, buhurlar, hoş kokular da, hediye edilir, bu kokularla, Kabe´nin içi ve dışı tütsülenip havası, güzelleştirilirdi. [590]
Kabe´yi, ilk defa, hoş kokular ve buhurdanlıklarla tatyip ve her namaz için, Kâ-benin, hoş kokularla tütsülenmesi vazifesini ihdas eden, Muâviye b. Ebî Süfyan´dı.
Hacc Mevsiminde ve Receb ayında Kabe için hoş koku, buhurdanlıklar ve bu işi görecek hizmetçiler de, gönderirdi.
Ondan sonra, gelenler de, böyle yapmağa devam ettiler.[591]
Halîfe Abdullah b. Zübeyr; her gün, Kabe´de buhurdanlık içinde bir batman, Cuma günleri ise, iki batman buhur yaktırırdı. [592]
Kabe´nin iç kısmına, ilk defa güzel koku sürdüren de, Abdullah b. Zü-mer´di. [593]
Emevî Halifelerinden Abdulmelik b. Mervan, Mekke´ye buhurdanlıklar ve güzel kokular gönderirdi. [594]
Yavuz Sultan Selim; Hicretin dokuz yüz yirmi üçüncü yılında Mısır ve Hicaz´ı hükmü altına alıp adına hutbe okunduktan ve son Abbasî Halifesi üçüncü Mütevekkil Alellâh´ı İstanbul´a yollayıp kendisinden Hilâfeti devr ve Hâdımulharemevn unvanını aldıktan sona, Kâbenin iç örtüsünü göndermeyi üzerine aldığı gibi[595] Kabe´nin, gülsuyu, anber vesair kokularını, buhurunu göndermeyi de, üzerine almıştı. [596]
İbrahim Aleyhisselâmın Hz. Hâcer Ve Hz. Sâre´den Doğan Oğulları:
İbrahim Aleyhisselâmın, ilk ve büyük oğlu, İsmail Aleyhisselâm olup, ikinci zevcesi Hz.Hâcer´den doğmuştu. [597]
O zaman, İbrahim Aleyhisselâm, seksen altı yaşında bulunuyordu. [598]
İbrahim Aleyhisselâmın ikinci oğlu olan ishak Aleyhisselâm ise, ilk zevcesi Hz.Sâre´den doğmuş olup[599] o zaman, İbraim Aleyhisselâm, yüz yaşında idi. [600]
Hz. Sâre´nin Vefatı:
Hz. Sâre, yüz yirmi yedi yasında iken, Ken´an topraklarında Zorbaların kariyesi olan Habrun´da vefat etti. [601]
Vâdilkurâ ile Şam arasında bulunan Habra veya Habrun[602], Beytülmakdis Kudüs) kariyelerinden olup Halîlürrahman diye anılırdır.
Hz. Sâre vefat edince, İbrahim Aleyhisselâm, onu, gömmek üzere bir yer ararken, Habra nahiyesinde oturan kendi dininde bulunan Safvan adındaki bir adamla «arşılaştı ve ondan, elli dirheme -ki, o asırda bir dirhem, beş dirhemdi- satın aldığı yere Hz. Sâre´yi. gömdü.
Vefat ettiği zaman, kendisi de, oraya gömüldü.
İbrahim Aleyhisselâmın oğlu İshak Aleyhisselâmın zevcesi de, sonra, İshak Aıeyhisselâm da, İshak Aleyhisselâmın oğlu Yâkub Aleyhisselâm da, Yâkub Aleyhi sselâmın zevcesi İlya da, oraya gömüldüler. [603]
İbrahim Aleyhisselâmın Katura Ve Haccunla Evlenmesi ve Bunlardan Doğan Çocukları:
Hz. Sâre´nin vefatından sonra, İbrahim Aleyhisselâm, Katura (veya Kantura) - nt-i Yaktan´ul ken´ânî ve Haccun ile evlendi. [604]
ibrahim Aleyhisselâmın, Katuradan dört, Haccun adındaki hanımından da, ye-3 çocuğu doğup çocuklarının sayısı on üçü buldu. [605]
Başka rivayete göre: Katura veya Kantura´dan altı, [606], Haccun veya Haccu--a´dan beş oğlu doğdu. [607]
Katuradan Doğan Çocuklar:
1) Zimran,
2) Yokşan,
3) Medan,
4) Medyan,
5) Yeşbak,
6) Şuah[608]
Haccun Veya Haccura´dan Doğan Çocuklar:
1) Keysan veya Keyşan
2) Feruh (Şeruh veya Süreç),
3) Ümeym (veya Üheym),
4) Lutan,
5) Nâfes[609]
İbrahim Aleyhisselâmın Çocuklarının Ülkelere Dağılmaları:
İbrahim Aleyhisselâmın Katura´dan doğan oğullarından Medan ile Medyan Med-yen toprağına yerleştiler ve buralardan dolayı, oraya Medyen adı verildi.
Yokşan´ın çocukları, Mekke´ye gelip yerleştiler.[610]
Öteki çocuklar ise, başka ülkelere gidip oralarda yerleştiler ve İbrahim Aley-hisselâma:
"Ey Babamız! İsmail ile İshakı, Senin yakınında ve yanında bıraktın. Bizlere ise, gurbette ve yabancı illerde yerleşmemizi emrettin!?" dediler. İbrahim Aleyhisselâm: "Ben, böyle yapmakla emrolundum!" dedi.
Onlara, Yüce Allah´ın isimlerinden bir isim öğretti ki, onunla, yağmur ve yardım dileğinde bulunur, yağmura ve yardıma kavuşurlardı. [611]
Onlardan bazıları da, Horasan´a varıp yerleştiler. [612] Hazerler gelip onlara:
"Bunu, size öğreten, yeryüzü halkının hayırlısı ve Hükümdarı olmağa lâyıktır!" diyerek onların krallarına Hakan unvanını verdiler. [613]
İbn. Habîb (Vefatı: 245 Hicrî)e göre: İbrahim Aleyhisselâmın, Horasan´a gidip yerleşen oğulları:
1) Medan,
2) Eşbak,
3) Şeuh olup bunların, orada nesilleri çoğalmış ve Horasan Türkleri de, bunların soyundan gelmiştir. [614]
Bir Hadîs-i şerifde de, Türklerin, Kantura oğulları oldukları bildirilmiştir. [615]´
İbrahim Aleyhisselâmın Vefatı:
İbrahim Aleyhisselâm, Ken´an ilinde[616] hastalanıp[617] yüzyetmişbeş[618] veya kiyüz yaşında bulunduğu sırada vefat etti. [619]
Habrun tarlalarından satın alıp Hz. Sâre´yi gömmüş olduğu yere, kendiside[620], oğulları İsmail ve İshak Aleyhisselamlar tarafından gömüldü. [621]
Ona ve âline ve gönderilen bütün Peygamberlere Selâm Olsun!
Halilurrahman diye anılan bu yerle Kudüs arasındaki uzaklık, bir Merhaleye akındır. [622]
İbrahim Aleyhisselâmın vefatında, İsmail Aleyhisselâm, seksen dokuz yasın-aa idi. [623]
İbrahim Aleyhisselâma İndirilen İlâhî Sahifeler:
Yüce Allah tarafından İbrahim Aleyhisselâma indirilmiş olan On Sahife[624]´ Ra--nazanın ilk gecesinde indirilmişti. [625]
Bunların içindekiler, Emsal (kıssalar, ibretli sözler) ile Sübhânallâh diyerek Yüce Ailâhı Teşbih ve tenzih, Lâ ilahe illallah diyerek tevhid, Elhamdü lillâh diyerek Ona şükür etmekten ibaretti. [626]
Eshâb-ı kiramdan Ebû Zerrülgıfârî der ki:
(Yâ Resûlallâh! İbrahim´in Sahifelerinde neler vardı?) diye sordum.
(Hepsi, meseller (ibretli sözler) idi. Şöyle ki:
Ey saltanat verilen, sınanan, aldanan kıral!
Ben, seni; dünyayı, birbiri üzerine yığasın diye göndermedim.
Fakat, mazlumun duasını, benden geri çeviresin (Mazlumu, bana yalvarmak zorunda bırakmayasın) diye gönderdim.
Çünkü, ben, mazlumun duasını -kâfir de, olsa- geri çevirmem!
Onda, şöyle meseleler de, vardı:
Aklına, mağlub olmadıkça, akıl sahibinin belli saatleri olmak:
1) Bir saatini, Rabb´ına dua ve münâcâta,
2) Bir saatini, Yüce Allâhın sanat ve kudreti üzerinde durup düşünmeğe,
3) Bir saatini, geçmişte işlediklerinden ve gelecekte işleyeceklerinden kendisini sorguya çekmeye,
4) Bir saatini de, helâlından yeme içme ihtiyacını karşılamağa ayırmak gere-kirdir.[627]
Yine akıl sahibine gerekir ki; üç şey için:
1) Âhirete hazırlanmak,
2) Geçimini düzene koymak,
3) Haram olmayan şeylerden yararlanmak için olmadıkça, bir yerden, başka bir yere göç edip gitmemektir. [628]
Yine akıl sahibine yaraşan:
1) Zamanına, basiretle, ibret gözüyle bakıcı,
2) İşini, önüne katıcı,
3) Dilini, koruyup tutucu, kelâmını, azaltıcı olmaktır. [629]
Meğer ki, mâlâyanisi (açıklaması) hakkında olsun.) buyurdu." [630]
(Yâ Resûlallâh! İbrahim ve Musa´nın Sahifelerinde bulunan şeylerden, Yüce Allâhın, Sana indirdiği bir şey var mıdır?) diye sordum.
(Ey Ebûzer! Okusana!:
(Hakîkaten iyi temizlenen ve Rabbinin ismini zikredip de, namaz kılan kimse, umduğuna erişmiştir.
Belki, siz, dünya hayatını, Âhiretten üstün tutarsınızdır.
Hiç şüphesiz, bunlar, önceki Sahifelerde, İbrahim ile Musa´nın Sahifelerinde de, vardır. (Âlâ: u-19) buyurdu.[631]
İbrahim Aleyhisselâmın Bazı Faziletleri:
1) İbrahim Aleyhisselâma, buluğ çağından önce, rüşd´ü verilmişti. [632]
2) İbrahim Aleyhisselâm, Tevhid Ehli olanların İmamı idi. Dili, Tevhidde hüccet kılınmıştı.
Küçüğünden, büyüğüne kadar bütün halkı, hüccet dili ile Hakka davet
Etmişti. [633]
Kendisi, Yüce Allah´ın Hanîf bir Müslüman olarak andığı ilk Zât idi.
Hakkında:
"İbrahim; ne bir Yahudi, ne de, bir Hıristiyandı.
Fakat, o, Allah´ı, bir tanıyan dosdoğru bir Müslümandı. Müşriklerden de, değildi o!" buyrulmuştur. [634]
3) İbrahim Aleyhisselâm, Allâhın nimetlerine şükereden bir Zat´tı. Yüce Allah, onu, beğenip seçmiş, doğru bir yola iletmişti. [635]
4) İbrahim Aleyhisselâm, başlı başına bir Ümmet´ti. Allah´a, itaatkârdı. Bâtıl dinlerden uzak ve Muvahhid bir Müslümandı.
O, hiç bir zaman, müşriklerden olmamıştır. [636]
5) İbrahim Aleyhisselâma, Allah tarafından, dünyada bir güzellik (İyi hal ve mev-Ki) verilmiş ve hakkında:
"Hiç şüphesiz, o, Âhirette de, mutlaka Salihlerdendir." buyrulmuştur. [637]
6) İbrahim Aleyhisselâm; yumuşak huylu, yufka yürekli, kendisini, tamam ile Allah´a vermiş bir Zat´tı. [638]
7) Yüce Allah, onu, Halil (Dost) edinmişti. [639]
Peygamberlik, Kitab, Hikmet, büyük bir Mülkü saltanat, İbrahim Aleyhisselâ-mın Hanedanına, soyundan gelenlere verilmiştir., [640]
9) İbrahim Aleyhisselâm: "Benden sonrakiler içinde, benim için bir lisan-ı sıdk ver! (Dünyada, Kıyamete kadar baki kalacak bir yâd-ı cemîl, zikr-i cemîl ver! İsmimi, hep iyilikle andır!) diyerek dua etmiş[641] bu güne kadar kendisine sevgi ve saygı beslemeyen hiç bir millet ferdi görülmemiştir. [642]
10) İbrahim Aleyhisselâm, bütün insanlara İmam, kendisinin Makamı da, Müstumanlara Musalla (Namazgah) kılınmıştır. [643]
11) Peygamberimiz Aleyhisselâm´a, İbrahim Aleyhisselâmın dinine uyması, emredilmiştir! [644]
12) İbrahim Aleyhisselâm, Rabb´i tarafından bir takım Kelimeler (emirler)le imtihan olunmuş, onları, tamamıyla yerine getirmiş, başarmıştır. [645]
13) İbrahim Aleyhisselâm, Allah yolunda ateşe atılanların, Allah yolunda Hicret edenlerin ilki idi. [646]
14) Kıyamet gününde insanlar, yalın ayak ve çıplak hasrolunacaklar, O gün, insanların, ilk giydirileni, İbrahim Aleyhisselâm olacaktır. [647]
15) İbrahim Aleyhiselâm, konuk konuklayan insanların ilki idi. [648] Kendisi, sabah, akşam yemeğini, misafirsiz yemezdi.
Misafir, bulabilmek için, iki mil ve hattâ daha da, çok yürüdüğü olurdu. [649] Kendisi, Misafirler (Konuklar) Babası diye anılırdı. [650]
16) İbrahim Aleyhisselâm; ilk kez, bıyığını kırpıp kısaltan,
17) İlk kez, koltuk altı ve etek temizliği yapan[651],
18) İlk kez, tırnaklarını, kesen,
19) İlk kez, Misvak tutunup dişlerini temizleyen,
20) İlk kez, ağzını, su ile çalkalayan,
21) İlk kez, su çekip burun temizliği yapan,
22) İlk kez, edeb yerlerini su ile temizleyen,
23) İlk kez, saçlarını, tarayan[652],
24) İlk kez, bacağına don (kilot) giyen[653],
25) İlk kez, ayaklarına, ayakkabı giyen,
26) İlk kez, Musâfaha yapan,
27) İlk kez, kucaklaşan,
28) İlk kez, iki göz arası, Secde mahalli olan alından öpen[654],
29) İlk kez, kendi kendini sünnet eden[655] ve ilk kez yüz elli yaşında bulunduğu sırada[656], saç ve sakalının ağarmağa başladığını gören insandı. [657]
Saç ve sakalında gördüğü aklığın, ne olduğunu: Yâ Rab! nedir bu?" diye sorduğu zaman[658]:
Hayır´dır!" buyrulmuş, sabaha çıkınca, başındaki saçların üçte ikisi, ağarmış[659]:
Yâ Rab! Nedir bu?" diye sorunca da[660]
Bu, dünyada ibret, Âhirette de, Nurdur! [661] Vakar´dır! Ey İbrahim!" buy--Jmuş.
Bunun üzerine, İbrahim Aleyhisselâm: Öyle ise, yâ Rab! Vakarımı, artır!" demiş[662], Sabaha çıkınca, saçı, sakalı, papatya çiçeği gbi bembeyaz olmuştur. [663]
30) Cebrail Aleyhisselâmın gösterdiği yerlere Mekke Harem Sınırı taşlarını da, ik defa İbrahim Aleyhisselâm dikmişti. [664]
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâmın Mîrac Gecesinde Atası İbrahim Aleyhisselâmla Karşılaşıp Selamlaşması:
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm, Mîrac gecesinde Cebrail Aleyhis-seiâmla birlikte yedinci kat göğe yükseldiler.
Cebrail Aleyhisselâm, göğün kapısını çaldı.
"Sen, kim´sin?" denildi.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Cebrail´im!" dedi.
"Yanında kim var?" diye soruldu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Muhammed (Aleyhisselâm) var!" dedi.
"O (Mîrac için) gönderildi mi?" diye soruldu.
Cebrail Aleyhisselâm: "Gönderildi." dedi.
Göğün kapısı açılınca, orada, İbrahim Aleyhisselâmla karşılaştılar ki, kendisi, sırtını, Beytülmâmûr´a dayamış[665], Beytülmâmûr´un kapısının önündeki bir Kürsü üzerinde oturuyordu. [666]
Cebrail Aleyhisselâm:
"Selâm ver ona!" dedi.
Peygamberimiz Aleyhisselâm selam verdi.
O da, Peygamberimizin selâmına mukabele ettikten sonra:
"Hoş geldin! Safa geldin? Salih oğlum! Salih Peygamber!" dedi. [667]
Kendisi, çok yaşlı, Ulu ve Heybetli bir Zat idi. [668]
Peygamberimiz, Cebrail Aleyhisselâma:
"Ey Cebrail! Kim bu?" diye sordu. [669]
Cebrail Aleyhisselâm:
"Bu, Atan İbrahim Aleyhisselâm´dır." dedi. [670]
İbrahim Aleyhisselâm, Peygamberimiz Aleyhisselâma:
"Ümmetine[671], benden, selâm söyle! [672] Onlara, emret! [673] Haber ver de[674], Cennet´e, fidan dikmeyi, çoğaltsınlar![675]
Çünkü, Cennet´in toprağı, güzel[676], suyu, tatlı[677], arzı, geniş[678] ve düzlüktür!" dedi. [679]
Peygamberimiz Aleyhisselâm:
"Cennet´e dikilecek Fidan, nedir?" diye sordu[680] İbrahim Aleyhisselâm:
"Cennet´e dikilecek fidan: Sübhânallâhi velhamdü lillâhi velâ ilahe illallâhü vallâhü ekber[681], Lâ havle velâ kuvvete illâ billah´dır!" dedi. [682]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.ishak, İbn.Hişam-Sîre c.1 ,s.2-3, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,8.54, Mus´abuzzübeyrî-Neseb, Kureyşs.4, İbn.Kuteybe-Maarif s.15, Belâzürî-Ensabüleşraf c.1,s.5, Taberî-Tarih c.1,s.119, Yâkubî-Tarih c.1,s.17-23, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.41-44, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.136-137, İbn.Esir-Kâmil c.1,s.94, ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.33.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/141.
[2] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46.
[3] Taberî-Tarih c.1,s.119.
[4] Yâkut-Mûcemülbüldan c.2,s.235.
[5] Yâkut-Mûcemülbüldan c.4,s.487.
[6] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.141.
[7] Taberî-Tarih c.1,s.119.
[8] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46, Taberî-Tarih c.1,s.119, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.141.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/141.
[9] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/142.
[10] Mir Hâvend-Ravzatussafa Tercemes.187.
[11] Ebû Nuaym-Delâilünnübüvve c.1,s.21, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.289, Süyûtî-Hasaisülkübrâ c.2,s.128, Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.12,s.469, Diyar. Bekrî-Tarihulhamîş c.1,s.21.
[12] Ahmed b.Hanbel-Müsned d.s.332, ibn.Mace-Sünen c.2,s.787, ibn.Seyyid-Uyûnüleser c.1,s.78-79, Süyûtî-Hasaisülkübrâ c.1,s.171-172, Aliyyülmüttakî-Kenzül´ıımmal c.12,s.391.
[13] ibn.İshak, ibn.Hişam-Sîre c.2,s.41, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.215, 417, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.276,277, Buharî-Sahih c.4,s.111.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/142.
[14] ibn.Kuteybe-Maarif s. 15.
[15] ibn.Kuteybe-Maarif s.15, Sâlebî-Arais s.73.
[16] ibn.Kuteybe-Maarif s.15.
[17] Yâkubî-Tarih c.1,s.23.
[18] Sâlebî-Arais s.73.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/142.
[19] Yâkubî-Tarih c.1,s.23.
[20] Mes´ûdî-Murûcuzzeheb c.1, s.44.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/142.
[21] Sâlebî-Arais s.73.
[22] Taberî-Tarih c.1,s.121, Sâlebî-Arais s.73.
[23] Sâlebî-Arais s.74.
[24] Taberî-Tarih c.1,s.121, Sâlebî-Arais s.73.
[25] Taberî-Tarih c.1,s.12l.
[26] Sâlebî-Arais s.73.
[27] Taberî-Tarih c.1,s.121, Salebî-Arais s.73.
[28] Taberî-Tarih c.1,s.121, Salebî-Arais s.73
[29] Sâlebî-Arais s.73.
[30] Taberî-Tarih c.1,s.121.
[31] Taberî-Tarih c.1,s.121, Sâlebî-Arais s.73.
[32] Sâlebî-Arais s.73.
[33] Taberî-Tarih c.1,s.121.
[34] Taberî-Tarih c.1,s. 119-120, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.1O6.
[35] Yâkubî-Tarih C.1.S.23.
[36] Taberî-Tarih c.1,s.12O, İbn.Esîr-Kâmil c.l.s.fe-.
[37] Yâkubî-Tarih c.1,s.23, Taberî c.1,s.12O, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.94.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/142-144.
[38] Taberî c.!,s.12O, Sâlebî s.74, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.1O6, İbn.Esîr-Kâmil c.l.s.95.
[39] ibn.Asâkir-Tarih c.2,s.137.
[40] Taberî-Tarih c.1,s.12O, Sâlebî s.74, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s,95, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.1O6.
[41] Mes´udi Murucuzzeheb c.2,s,262, Dairetülmaarif c.1,s.10.
[42] Taberî-Tarih c.1,s.120-121, Sâlebî-Arais s.74.
[43] Taberî-Tarih c.1,s.12O, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.96.
[44] Taberî c.1,s.121, Salebi s.74, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.95.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/144-145.
[45] Sâlebî-Arais s.74, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.1O6.
[46] Sâlebî-Arais s.74.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/145-146.
[47] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/146.
[48] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/146.
[49] Taberî-Tarih C.1.S.121, Salebî-Arais s.74-75, ibn.Esîr c.1,s.95.
[50] En´am: 75-79.
[51] Bakare: 131.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/147.
[52] Yâkubî-Tarih c.1,s.24.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/147-148.
[53] Taberî-Tarih c.1,s.12O, Sâlebî-Arais s.75, İbn.Esîr-Kâ´mil c.1,s.96.
[54] İbn.iyas-Bedayiuzzühur s.84.
[55] Taberî-Tarih c.1,s.121, Sâlebî-Arais s.75, İbn.Esîr c.1,s.96.
[56] Taberî-Tarih c.1,s.121.
[57] İbn.Asakir-Tarih c.2,s.142.
[58] Hâkim-Müstedrek c.2,s.596.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/148.
[59] İbn.iyas-Bedâyiuzzühûr s 84
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/148-149.
[60] Yâkubî-Tarih c.1,s.24, Mes´ûdî-Murûcuzzeheb c.1,s.45
[61] Yâkubî-Tarihc.1,s.24
[62] Meryem: 42-48
[63] Tevbe: 114
[64] Enbiya: 52-56
[65] Şuarâ: 70-102.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/149-152.
[66] Sâlebî-Arais s.75, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.96.
[67] Taberî-Tarih c.1,s.120-122.
[68] Enbiya: 57.
[69] Taberî-Tarih c.1,s.122.
[70] Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.576.
[71] Taberî-Tarih c.1,s.122, İbn.Esir-Kâmil c.1,s.97.
[72] Sâffât: 91-92.
[73] Taberî-Tarih c.1,s. 122.
[74] Yâkubî-Tarih c.1,s.24.
[75] Enbiya: 58.
[76] Taberî-Tarih c.1,s.122, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.97.
[77] Enbiya: 59-60.
[78] Taber-Tarih c.1,s.122, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.97.
[79] Sâffât: 94-96.
[80] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/152-153.
[81] Taberî-Tarih c.1,s.122.
[82] Enbiyâ: 61.
[83] Taberî-Tarih c.1,s.122, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.97.
[84] Enbiyâ: 63.
[85] Taberî-Tarih c.1,s.122, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.97.
[86] Enbiyâ: 62-67.
[87] Taberî-Tarih c.1,s.122-123.
[88] En´am: 80-82
[89] Taberî-Tarih c.1,s.123, İbn.Esîr-Kâmil c.1,ş.98.
[90] Taberî-Tarih c.1,s.123, Sâlebî-Arais s.75, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.98.
[91] Taberî-Tarih c.1,s.123, Sâlebî-Arais s.75, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.98.
[92] Bakara: 258.
[93] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46, Taberî-Tarih c.1,s.159, Nevevî-Tehzîbülesmâ c.1,s.101.
[94] Taberî-Tarih c.1,s.123, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.98.
[95] Seffât: 97.
[96] Enbiyâ: 68.
[97] İbn.Habîb de, bunu, böyle kayd eder. (İbn.Habîb-Kitabülmuhabber s.391.
[98] Taberî-Tarih c.1,s.123-124, Sâlebî-Arais s.77, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.98-99, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146.
[99] İbn.Sa´d-Tabakat c.1, s.46
[100] ibn.iyas-Bedâyiüzzühur s.85.
[101] Taberî-Tarih c.1,s.l23-124, Sâlebî-Arais s.77, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.99, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146
[102] İbn.İyas-Bedâyiüzzühur s.85.
[103] Taberî-Tarih c.1,s.124-125, Sâlebî-Arais s.77, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146
[104] Ebüiferec ibn.Cevzî-Tabsırac.ı,s.n 4.
[105] Yâkubî-Tarih c.1,s.24, Zemahşerî-Keşşaf c.21,s.578, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146
[106] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s. 146.
[107] Sâlebî-Arais s.77, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146
[108] Hakîmüttirmizî-Nevairirül´usûl s.218, Ebü Talib Mekkî-Kutülkulub c.1 ,s.466, Sâlebî-Arais s.77, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.115, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146.
[109] Hakimüttirmizt-Nevairül´usûl s.218, Taberî-Tarih c.1,s.125, Ebû Talib Mekkî-Kutülkulub c.1,s.466, Sâlebî-Arais s.77, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsırac.1,s.115, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.99 Ebülfida-Elbidaye vennihaye c,s. 146, Mîr Hâvend Ravzatussafa Terceme s. 164.
[110] Hakîmüttirmizî-Nevadirül´usûl s.218, Taberî-Tarih c.1,s.125, Sâlebî-Arais s.77, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra
c.1,s.115, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.l,s.146, Mîr Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.164.
[111] Sâlebî-Arais s.77, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.115, Ravza. Terceme s.164.
[112] Taberî-Tarih c.1 ,s,124, Sâlebî-Arais s.77, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1 ,s.115, İbn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.99, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1 ,s.146.
[113] Sâlebî-Arais s.77, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.99.
[114] Taberî-Tarih c.1,s.124, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146.
[115] Taberî-Tarih c.1 ,s.124, Sâlebî-Arais s.77, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.115, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s. 146.
[116] İbn.Sa´d-Tabakat c.1 ,s.46, ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11 ,s.52O, Hakîmüttirmizî-Nevadirül´usûl s.218, Taberî-Tarih c.1,s.124, Sâlebî-Arai s.77, Zemahşerî-Keşşaf c.2 ,s.578, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.115, ibn.Esir-Kâmil c.1,s.99, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146.
[117] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46, ibn.Ebî Şeybe-Musannef|c.11,s.52O, Taberî-Tarih c.1,s.124, Sâlebî-Arais s.77, Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.578,Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsırac.1,s.115, ibn.Esir-Kâmil c.1,s.99, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/154-157.
[118] ibn.Asâkir-Tarih c.2,s.147.
[119] Kâtip Çelebî-Mîzânülhakk s.70.
[120] Enbiyâ: 69.
[121] Taberî-Tarih C.1.S.123.
[122] Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.578, Nesefî-Medarik c.3,s.84.
[123] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.52O, Taberî-Tarih c.1,s.125, Tefsir c.17,s.44, Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.578.
[124] Şâlebî-Arais s.78.
[125] İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.147, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146.
[126] ibn.Asâkir-Tarih c.2,s.146, Ebülferee ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.116.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/157-158.
[127] ibn.Asakir-Tarih c.2,s.145, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/158.
[128] Taberî-Tarih c.1,s.124, Sâlebî-Arais s.78, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.99.
[129] Taberî-Tarih c.1,s.124, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.99.
[130] Taberî-Tarih c.1,s.124, Sâlebî-Arais s.78, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.99.
[131] Taberî-Tarih c.1,s.124, Sâlebî-Arais s.78, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.146
[132] Taberî-Tarih c.1,s.124-125, Sâlebî-Arais s.78, Ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.99-100
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/158-160.
[133] Taberî-tarih c.1,s.125, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.100.
[134] Meryem: 49.
[135] Yâkubî-Tarih c.1,s.24.
[136] Taberî-Tarih c.1, s.125, Sâlebî-Arais s.78-79.
[137] jbn.lyas-Bedayiüzzühur s.86.
[138] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46.
[139] Taberî-Tarih c.1,s.125.
[140] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46, Taberî-Tarih c.1,s.16O, Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.80.
[141] Taberî-Tarih c1,s.125, Sâlebî-Arais s.79.
[142] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/160.
[143] ibn.Sa´d-Tabakat c.1, s.46, Taberî-Tarih c.1, s.159-160, İbn.Asâkir-Tarih c.2, s.14.
[144] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46, Taberi-Tarih c.1,s.125, 160, Sâlebî-Arais s.79.
[145] ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.35
[146] ibn.Sa´d-Tabakat c.2,s.46, İbn.Kuteybe-Maarif s.15, Taberî-Tarih c.1,s.16O.
[147] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46, Taberî-Tarih c.1,s.125.
[148] Taberi-Tarih c.1,s.125, Sâlebî-Arais s.79, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.100.
[149] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s. 199-203.
[150] İbn.Habîb-Kitabulmuhabber s.466.
[151] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.100-101, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.152.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/160-161.
[152] Müslim-Sahih c.4,s.184O.
[153] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.200.
[154] Buharî-Sahih c.4,s.112, Taberî-Tarih c.1,s.126, Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.200.
[155] Buharî-Sahih c.4,s.112, Ebû Davud-Sünen c.2,s.264, Taberî-Tarih c.1,s.126.
[156] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.200.
[157] Buharî-Sahih c.4,s.112, Taberî-Tarih c.1,s.126.
[158] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.200.
[159] Buharî-Sahih c.4,s.112, Taberî-Tarih c.1,s.126, Salebî-Arais s.79.
[160] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.200, Sâlebî-Arais s.79.
[161] Taberî-Tarih c.1,s.125, Salebî-Arais s.79, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.101
[162] Buharî-Sahih c.4,s.112, Ebû Davud-Sünen c.2,s.264, Taberî-Tarih c.1,s.126, Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.200, Sâlebî-Arais s.79, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O1.
[163] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.200.
[164] Müslim-Sahih c.4,s.184O.
[165] Buharî-Sâhih c.4,s.112, Taberî-Tarih c.1,s.126, Sâlebî-Arais s.80.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/161-162.
[166] Müslim-Sahih C.4.S.1840.
[167] Müslim-Sahih c.4,s.184O, Taberî-Tarih c.1,s,126, Sâlebî-Arais s.80, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.101, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.151.
[168] Taberî-tarih c.1,s.125, Sâlebî-Arais s.79, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks,1,s.35.
[169] Taberî-tarih c.1,s.125, Sâlebî-Arais s.79, İbn.Esîr c.1,s.1O1.
[170] Taberî-Tarih c.1,s.125, Sâlebî-Arais s.79.
[171] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.4O4, Buharî-Sahih c.3,s.38, Taberî-tarih c.1,s.126.
[172] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.4O4, Buharî-Sahih c.3,s.38-39, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.147, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.151.
[173] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.49, Buharî-Sahih c.4,s.112, Müslim-Sahih c.4,s.1840-1841, Taberî-Tarih c.1,s.126,
ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.101, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1, s.151.
[174] Müslim-Sahih c.4,s.1841, Taberî-Tarih c.1,s.126.
[175] Taberî-Tarih c.1,s.125.
[176] Müslim-Sahih c.4,s. 1841, Taberî-Tarih c.1,s.126, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.10l, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.151.
[177] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.4O4, Buharî-Sahih c.3,s.39, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.147, Ebülfida-Elbidaye ven-nihaye c.1,s.151.
[178] Müslim-Sahih C-4.S.1841.
[179] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.49, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.4O4, Buharî-Sahih c.3,s.39, c.4,s.112, Taberî-Tarih c.1,s.126; İbn.Asakir Tarih c.2,s.147, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O1 .
[180] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.4O4, Buharî-Sahih c.3,s.39, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.147.
[181] Müslim-Sahih c.2,s.1841, Taberî-Tarih c.1,s.126, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O1.
[182] A.b.Hânbel-Müsned c.2,s.4O4, Buharî-Sahih c.3,s.39, c.4,s.112, Müslim-Sahih c.4,s.1841, Taberî-Tarih C.1.S.126, ibn.Esîr c.1,s.1O1.
[183] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.49, İbn.Esîr-Kâmil c.1.s,101.
[184] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/162-164.
[185] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.201.
[186] Müslim-Sahih C.4.S.1841.
[187] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.49, Buharî-Sahih c.4,s. 112.
[188] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.49.
[189] Taberî-Tarih c.1,s.126, Sâlebî-Arais s.80, İbn.Esir-Kâmil c.1,s.101.
[190] Buharî-Sahih c.4,s.112.
[191] Buharî-Sahih c.4,s.112, Müslim-Sahih c.4,s.1841, Taberî-Tarih c.1,s.126, Sâlebî-Arais s.80, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.101.
[192] Müslim-Sahih c.4,s.1841.
[193] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.4O4, Buharî-Sahih c.3,s.39, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.151.
[194] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.4O4.
[195] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.49, Müslim-Sahih c.4,s.1841.
[196] A.b.Hanbel-Müsned c.2,s.4O4, Buharî-Sahih c.4,s.112, Taberî-tarih c.1,s.126, Sâlebî-Arais s.80.
[197] Buharî-Sahih c.3,s.39.
[198] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.49, A.b.Hanbel-Müsned c.2,s.4O4, Buharî-Sahih c.3,s.39, Müslim-Sahih c.4,s.1841.
[199] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.49, Sâlebî-Arais s.80.
[200] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.201.
[201] Taberî-Tarih c.1,s.127, Sâlebî-Arais s.80, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O2.
[202] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46, Taberî-Tarih c.1,s.125, Salebî-Arais s.80, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.102.
[203] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/164-166.
[204] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.201-202.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/166.
[205] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46-47, Taberî-Tarih c.1,s.127.
[206] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.46-47, Taberî-Tarih d,s.l27, Salebî-Arais s.80, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O2.
[207] Taberî-Tarih c.1,s.127, Sâlebî-Arais s.80.
[208] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47, Taberî-tarih c.1,s.127, Sâlebî-Arais s.80, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O2.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/166.
[209] Taberî-Tarih c.1,s.127, Sâlebî-Arais s.80, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O2.
[210] Taberî-Tarih c.1,s.127, Salebî-Arais s.80.
[211] Taberî-Tarih c.1,s.127, Salebî-Arais s.80, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O2.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/166-167.
[212] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47, Taberî-Tarih c.1,s.127, Salebî-Arais s.80, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O2.
[213] Taberî-Tarih c.1,s.127, Sâlebî-Arais s.80, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O2, Yâkut-Mûcemülbüldan c.4,s.373.
[214] Taberî-Tarih c.1,s.127.
[215] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47.
[216] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47, Taberî-Tarih c.1,s.127, Salebî-Arais s.80-81.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/167.
[217] Yâkubî-Tarih c.1,s.24-25
[218] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.152-153, Ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.36.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/167-168.
[219] Yâkubî-Tarih c.1,s.25.
[220] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.153.
[221] Taberî-Tarih c.1,s.126.
[222] İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.36.
[223] Taberî-Tarih c.1,s.126, Salebî-Arais s.80, Ibn.Esîr-Kâmıl c.1,s.1O2.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/168.
[224] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.49.
[225] !bnfshakTîbn.H^m-Sîre c.1,s.6-7, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.48, Yâkut-Mûcemülbüldan c.5,s.426.
[226] Yâkut-Mûcemülbüldan c.5,s.426.
[227] Makrîzî-Hıtat C.1.S.211.
[228] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.48.
[229] İbn.lshak, İbn.Hişam-Sîre c.1,s.6.
[230] İbn.Esîr-Nihaye c.4,s.6.
[231] Taberî-Tarih c.4,s.228, Süheylî-Ravdulünüf c.1,s.9O-91, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.7,s.98, ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.77.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/168-169.
[232] Buhari-Sahih c.7,s.143-144, Edebülmüfred s.321, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.148.
[233] Abdurrezzak-Musannef c.2,s.175, İbn.Ebî-Şeybe-Musannef c.11,s.522, Buharî-Edebülmüfred s.322.
[234] Diyar.Bekrî-Hamîs C.1.S.129.
[235] İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.148,149, İbn.Hacer-Fethulbarî c.10,s.288.
[236] Sâlebî-Arais s.99, Diyar. Bekrî-Hamîs c.1,s.130.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/169.
[237] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.75.
[238] Bedrüddin Aynî-Umdetülkarî C.22.S.45, ibn.Hacer-Fethulbarî c.10,s.288.
[239] ibn.Hacer-Fethu.barî c.10,s.289.
[240] Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.5,s.1O8.
[241] Buharî-Edebülmüfred s.322.
[242] Buharî-Edebülmüfred s.321.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/170.
[243] Yâkubî-Tarih c.1,s.25, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.36.
[244] Yâkubî-Tarih c.1,s.25, Taberî-tarih c.1,s.127, Sâlebî-Arais s.80, İbn-Esîr-Kâmil c.1,s.1O2.
[245] Taberî-Tarih c.1 ,s.13O, Sâlebî-Arais s.81, Süheylî-Rvdulünüf c.1 ,s.91, Ibn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.1O3, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s. 154.
[246] Taberî-Tarih c.1,s.13O, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O3.
[247] Taberî-Tarih c.1,s.130.
[248] Taberî-Tarih c.1,s.13O, Sâlebî-Arais s.81, Süheyli-Ravd c.1,s.91, ibn.Esir-Kâmil c.1,s.1O3, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.154.
[249] Sâlebî-Arais s.81.
[250] Taberî-Tarih c.1,s.13O, Sâlebî s.81, Süheylî-Ravd c.1,s.91, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O3, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.154.
[251] Taberî-Tarih C.1.S.103.
[252] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.103.
[253] Taberî-Tarih C.1.S.130.
[254] Salebî-Arais s.81, İbn.iyas-Bedayiüzzühur s.87.
[255] Sâlebî s.81, Süheylî c.1,s.91, ibn.Esir c.1,s.1O3, Ebülfida c.1,s.154.
[256] Salebî-Arais s.81, Ibn.İyas-Bedayi s.87.
[257] Sâlebî-Arais s.81, Süheylî-Ravdulünüf c.1,s.91.
[258] Taberî-Tarih c.1,s.13O.
[259] Süheylî-Ravdulünüf c.1,s.91, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.154.
[260] İbn.Sa´d-Tabakat c.1, s.50, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1, s.347, Buharî-Sahih c.4, s.113, Süheylî-Ravdulünüf, c.1, s.91, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1, s.154.
[261] Taberî-Tarih C.1.S.130, Sâlebî-Arais s.81, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O3.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/170-171.
[262] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.5O, ibn.Kuteybe-Maarif s.16, Taberî-Tarih c.1,s.13O, Sâlebî-Arais s.82, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.103.
[263] ibn.Kuteybe-Maarif s.16.
[264] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.5O.
[265] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.54, Taberî-Tarih c.1,s.13O.
[266] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.164.
[267] ibrahim Aleyhisselâm, çiftçi idi. (Hâkim-Müstedrek c.2s.596.
[268] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.164, Halebî-İnsanül´uyun c.1,s.79.
[269] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1 ,s.54, Taberî-Tarih c.1 ,s.13O, Sâlebî-Arais s.82, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.323.
[270] Buharî-Sahih c.4, s.114, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.323, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155
[271] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.54,Taberî-Tarihc.1,s.13O, Sâlebî-Arais s.82.
[272] Buharî-Sahih c.4,s.113, Taberî-Tarih c.1,s.130, Kurtubî-Tefsirc.9,s.368, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.154.
[273] Taberî-Tarih c.1,s.130, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.46, Sâlebî-Arais s.82.
[274] Buharî-Sahih c.4,s.113, Taberî-Tarih c.1 ,s.130,Beyhakî-Delâil c.1 ,s.322, Kurtubî-Tefsir c.9,s.368,369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.154.
[275] ibrahim: 37.
[276] Buharî-Sahih c.4,s.114, Taberî-Tarih C.1.S.130-131, Sâlebî-Arais s.82, Beyhakî-Delailünnübüvve C.1.S.322-323, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.154-155
[277] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.5O, Taberî-Tarih c.1,s.13O, Sâlebî-Arais s.82
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/175-177.
[278] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.55
[279] Buharî-Sahih c.4,s.114. Taberî-Tarih c.1,s.131, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[280] Buharî-Sahih c.4,s. 114, Taberî-Tarih c.1,s.131, Sâlebî-Arais s.82, Beyhakî-Delailünnübüvve c.1,s.323, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[281] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.55.
[282] Buharî-Sahih c.4,s.114, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[283] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.55.
[284] Buharî-Sahih c.4,s.114, Kurtubî-Tefsir c.9,s369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[285] Sâlebî-Arais s.82.
[286] Buharî-Sahih c.4,s.114, Taberî-Tarih c.1,s.13O, Sâlebî-Arais s.82, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.323, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[287] Buharî-Sahih c.4,s.114, Beyhakî-Delâil, c.1,s.323, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.155.
[288] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.55.
[289] Buharî-Sahih c.4,s.114, Beyhakî-Delâil c.1,s.323, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O3, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[290] Buharî-Sahih c.4,s.114, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.55, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.323, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O3, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[291] Buharî-Sahih c.4,s.114, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.323, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.155.
[292] Taberî-Tefsir c.13,s.23O, Sâlebî-Arais s.82
[293] Buharî-Sahih c.4,s.114, Beyhakî-Delâil c.1 ,s.323, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[294] Taberî-Tarih c.1,s.131, Sâlebî-Arais s.82.
[295] Buharî-Sahih c.4,s.114, Beyhakî-Delâil c.1,s.323, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[296] Sâlebî-Arais s.82.
[297] Buharî-Sahih c.4,s.114, Taberî-Tarih c.1,s.13O, 131, Sâlebî-Arais s.82, Beyhakî-Delâil C.1.S.323, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s. 155
[298] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1 ,s.253, Buharî-Sahih c.4,s.114, Taberî-Tarih c.1 ,s.131, Sâlebî-Arais s.82, Beyhakî-Delâil c.1,s.323, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O3, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155
[299] Buharî-Sahih c.4,s. 114, Beyhakî-Delâil c.1,s.323, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155
[300] Buharî-Sahih c.4,s.115, Taberî-Tarih c.1,s.131, Sâlebî-Arais s.82, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.323, Kurtubî-Tefsir c.9,s.369, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.155
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/177-180.
[301] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/180.
[302] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.57
[303] Buharî-Sahih c.4,s.114-115, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.324, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155
[304] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.57
[305] Buharî-Sahih c.4,s.115, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.57, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.324, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[306] Buharî-Sahih c.4,s.115, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.324, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[307] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.57.
[308] Sâlebî-Arais s 82, Beyhakî-Delâil c.1,s.324, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[309] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.57, Beyhakî-Delâil c.1,s.324, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/180-181.
[310] Yâkut-Mücemülbüldan c.5,s.181.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/181.
[311] Feth: 24.
[312] Âl-i imran: 96.
[313] Mâverdî-Ahkâmussultaniye s.157-158, nrûzabadî-Kamusulmuhîtc.3,s.330,Yâkut-Mûcemülbüldanc.1,s.475,
c.5,s.181-182, Nevevî-Tehzibülesmâ vellugat c.1,s.39-40.
[314] Rrûzabadî-Kamûsulmuhıt c.3,s.33O.
[315] ibn.lshak, ibn.Hişam-Sîre c.1,s.119, Ezrakî-Ahbam Mekke c.1,s.89.
[316] Yâkut-Mûcemülbüldan c.5,s.181.
[317] ibn.lshak, İbn.Hişam-Sîre c.1,s.119, Yakut-Mûcemülbüldan c.5,s.181.
[318] Mütercim Asîm Efendi-Kamus Tercemesi c.3,s.1122.
[319] Yâkut-Mûcemülbüldan c.5,s.181-182.
[320] Fîrûzabadî-Kamusulmuhît c.3,s.3O5, Yâkut-Mûcemülbüldan c.1,s.475.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/181-182.
[321] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.127
[322] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s. 130-131
[323] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.3O9 (Ek Bölüm)
[324] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.131
[325] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.3O9 (Ek Bölüm)
[326] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.131
[327] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.3O9 (Ek Bölüm)
[328] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.131
[329] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.3O9 (Ek Bölüm)
[330] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.131.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/183.
[331] Abdurrezzak-Musannef c.5,s.25, Vâkıdî-Megazi c.2,s.842, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.127-128, Beyhakî-
Delâilünnübüvve c.1, s.335.
[332] Bakare: 128.
[333] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.128.
[334] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.Vâkıdî-Megazi c.2,s.842, Beyhakî-Delailünnübüvve c.1,s.335.
[335] Vakîdî-Megazi c.2,s.842, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.129, Beyhakî-Delail. c.1,s.335.
[336] Yâkubî-Tarih c.1,s.223, Ebüttayyibüttakî-lkdüssimîn c.1,s.37.
[337] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.128-129.
[338] Abdı/rezzak-Musannef c.5,s.25-26, Vâkıdî-Megazi c.2,s.842, Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.133, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s.129, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.335.
[339] Beyhaki-Delailünnübüvve c.1,s.335.
[340] ibrahim Rifat Paşa-Mir´atülharemeyn c.1,s.227.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/184-185.
[341] Taberî-Tarih c.1,s.14O, Sâlebî-Arais s.93.
[342] Hâkim-Müstedrek c.2,s.555.
[343] Taberî-Tarih c.1,s.14O, Sâlebî-Arais s.93-94, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.111.
[344] Taberî-Tarih c.1,s.14O.
[345] Hâkim-Müstedrek c.2,s.555-556.
[346] Taberî-Tarih c.1,s.141, Sâlebî-Arais s.94-95.
[347] Hâkim-Müstedrek c.2,s.556.
[348] Taberî-Tarih c.1,s.141, Sâlebî-Arais s.95.
[349] Hâkim-Müstedrek c.2,s.556.
[350] Taberî-Tarih c.1,s.141, Sâlebî-Arais s.95, Hâkim-Müstedrek c.2,s.556.
[351] Hâkim-Müstedrek c.2,s.556.
[352] Taberî-Tarih c.1,8.141, Sâlebî-Arais s.95.
[353] Taberî-Tarih c.1,s.141, Sâlebî-Arais s.94.
[354] Hâkim-Müstedrek c.2,s.556.
[355] Taberî-Tarih c.1,s.141, Salebî-Arais s.94.
[356] Taberî-tarih c 1 s 141, Sâlebî-Arais s.94, Hâkim-Müstedrek c.2,s.556.
[357] Taberî-Tarih c.1,s.141, Salebî-Arais s.94.
[358] Hâkim-Müstedrek C.2.S.556.
[359] Taberî-Tarih c.1,s.141, Salebî-Arais s.95.
[360] Taberî-Tarih C.1.S.141.
[361] Hâkim-Müstedrek c.2,s.556.
[362] Taberî-Tarih c.1,s.141, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.349-350..
[363] Hâkim-Müstedrek c.2,s.556.
[364] Taberî-Tarih c.1,s.141.
[365] Taberî-Tarih C.1.S.141.
[366] Sâlebî-arais s.94, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.112.
[367] Hâkim-Müstedrek c.2,s.555-556.
[368] Taberî-Tarihc.1,s.141, Tefsir c.23,s.87, Salebî-Arais s.94, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s. 112-113, Ebülfida-Elbidaye ven-nihaye c.1,s.157.
[369] Taberî-Tarihc.1,s.142, Sâlebî-Arais s.94, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.35O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.158
[370] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.110.
[371] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.223-224, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.68.
[372] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.224.
[373] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.68.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/186-190.
[374] Saffâl: 100-113.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/190-191.
[375] 356) Taberî-Tarih c.1,s.138-139, Tefsir c.23,s.84-85, Sâlebî-Arais s.92, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.16O.
[376] Mâlik-Muvatta´ c.1,s.393, Vâkıdî-Megazîc.3,s.1108, Ebû Dâvud-Sünen c.2,s.194, ibn.Mâce-Sünen c.2,s.1O13.
[377] Mâlik-Muvatta d.s.393.
[378] Zemahşeıî-keşşaf c.3,s.35O, Fahrurrazi-Tefsir c.26, s.153. Nesefî-Medârik C.4.S.26. Kurtubî-Tefsir c 15.s.100.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/191-193.
[379] ibn.Kuteybe-Maarif s.16.
[380] Yâkubî-Tarih c.1,s.221.
[381] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.5O, Buharî-Sahih c.4,s.119, Belâzüri-Ensabüleşraf c. 1.s.5, ibn.Abd Rabbih-Ikdülferîd c.l.s.190, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.2,s.7O.
[382] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.57.
[383] Sâlebî-Arais s.83.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/193.
[384] ibn.Kuteybe-Maarif s.16.
[385] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1.s 128.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/193.
[386] Yâkubî-Tarih C.1.S.221, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.192.
[387] Yâkubî-Tarih c.1,s.221.
[388] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.192.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/193-194.
[389] ibn Sa´d-Tabakat C.1.S.51, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1, s.324.
[390] Buharî-Sahih c.4,s.115, ibn.Kuteybe-Maarif s.16, Belazürî-Ensab. c.1,s.6, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.155.
[391] İbn.Sa´d-Tabakat C.1.S.50.
[392] Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.11,s.49O
[393] Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.16,s.132
[394] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.80
[395] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.5O
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/194.
[396] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.57, Buharî-Sahih c.4,s.117, Yâkubî-Tarih c.1,s.26
[397] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.51-52
[398] Süheylî-Ravdulünüf c.1,s.91.
[399] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.57.
[400] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.52.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/194-195.
[401] Taberî-Tarih c.1,s.132, Sâlebî-Arais s.83, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[402] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.57.
[403] Buharî-Sahih c.4,s.115, Sâlebî-Arais s.83, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[404] Taberî-Tarih c.1,s.131.
[405] Buharî-Sahih C.4.S.115,117.
[406] Taberî-Tarih c.1,s.132, Sâlebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[407] Buharî-Sahih c.4,s.115,117.
[408] Taberî-Tarih c.1,s.132, Sâlebî-Arais s.83, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[409] Taberî-Tarih c.1,s.131.
[410] Taberî-Tarih c.1,s.132, Sâlebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[411] Buharî-Sahih c.4,s.115, Sâlebî-Arais s.83, Beyhakî-Delailünnübüvve c.1,s.324, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s. 104
[412] Taberî-Tari h c. 1, s. 131.
[413] Buharî-Sahih c.4,s.115, Taberî-Tarih c.1 ,s.132, Sâlebî-Arais s.83, Beyhakî-Delailünnübüvve v.1,s.324, Ibn.Esır-Kâmil c.1,s.104.
[414] Taberî-Tarih c.1,s. 132 Sâlebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.104.
[415] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.58.
[416] Buharî-Sahih c.4,s.115, Taberî-Tarih c.1,s.131, Salebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[417] Buharî-Sahih c.4,s.115.
[418] Taberi-Tarih c.1,s.132, Sâlebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[419] Buharî-Sahih c.4,s.115, Taberî-Tarih c.1,s.132, Sâlebî-Arais s.83, Beyhakî-Delailünnübüvve c.1,s.325, Ibn.Esır-Kâmil c.1,s. 104 .
[420] Taberî-Tarih c.1,s.132, Sâlebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[421] Buharî-Sahih c.4,s.115, Beyhakî-delailünnübüvve c.1,s.325.
[422] Sâlebî-Arais s.83, Beyhakî-Delâil, c.1,s.325, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[423] Buharî-Sahih c.1,s.115, Beyhakî-Delailünnübüvve c.1,s.325.
[424] Taberî-Tarih c.1, s.132, Sâlebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1, s.104 .
[425] Buharî-Sahih c.4,s.115, Beyhakî-Delailünnübüvve c.1,s.325.
[426] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.58.
[427] Buharî-Sahih c.4,s.115, Taberî-Tarih c.1,s.132, Salebi s.83, Beyhakî s.325, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.104.
[428] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.58, Beyhakî-Delailünnübüvve c.1,s.325.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/195-197.
[429] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.86.
[430] ibn.Hacer-Fethulbârî c.6,s.287-288.
[431] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.86.
[432] ibn ishak, İbn.Hişam-Sîre c.1,s.5, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.51, Ezrakî-Ahbaru Mekke d.s.86.
[433] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.77, 81, Taberî-Tarih c.1,s.161, İbn.Esîr-Kâmil c.l.s.125
[434] Taberî-Tarih c.1,s. 131.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/197.
[435] Buharî-Sahih c.4,s.115, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.58, Taberî-Tarih c.1.s.132, Beyhakî-Delailünnübüvve c.1,s.325, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.104.
[436] Taberî-Tarih c.l.s.132, Sâlebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[437] Buharî-Sahih c.4,s.115, Taberî-Tarih c.1,s.131.
[438] Ezrakî-Ahbaru Mekke d.s.58.
[439] Buharî-Sahih c.4,s.117, Salebî s.83, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[440] Buharı s.117, Taberî s.132, Salebî s.83, İbn. Esîr c.1,s.104
[441] Buharî-Sahih c.4,s.115, Beyhakî-Delail c.1,s.325, Ebülfida c.1,s.155
[442] Taberî-Tarih c.1,s.132, Sâlebî-Arais s.83, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4
[443] Buharî-Sahih c.4,s.117
[444] Taberî-Tarih c.1,s.132, Sâlebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4
[445] Buharî-Sahih c.4,s.115, Beyhakî-Delail c.1,s.325, Ebülfida c.1,s.155
[446] Buharî c.4,s.115, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.78, Beyhakî s.325, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.156
[447] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.78
[448] Taberî c.1,s.132, Salebî s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[449] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.58.
[450] Taberî-Tarih c.1,s.134, Salebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4.
[451] Buharî-Sahih c.4,s.115, Yâkubî-Tarih c.1 ,s.27, Taberî-Tarih c.1,s. 132, Sâlebî-Arais s.83, Beyhakî-Delâil c.1, s.325, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.104.
[452] Taberî-Tarih c.1,s.132, Sâlebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.104.
[453] Yâkubî-Tarih c.1,s.27.
[454] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1, s.59, Beyhakî-Delâilünnübüvve& 1, s.325.
[455] Buharî-Sahih c.4,s.115, Beyhakî-Oelâil c.1.s.325, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.l56.
[456] Taberî-Tarih c.1,s.132, Salebî-Arais s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O5.
[457] Buharî-Sahih c.4,s.115, Taberî-Tarih C.1.S.133, Salebî s.83, Beyhakî s.325, ibn.Esîr s.105, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.156.
[458] Buhari-Sahih c.4,s.115, Beyhakî-Delâil c.1,s.325, Ebülfida c.1,s.156.
[459] Taberî c.1,s.133, Salebî s.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.105.
[460] Bunan-Sahih c.4,s.115, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.156.
[461] Yâkubî-Tarih c.1,s.27.
[462] Buharî-Sahih c.4,s.115, Beyhakî-Delâil c.1,s.325, Ebülfida c.1,s.156.
[463] Taberî-Tarih c.1, s.133, Sâlebî-Arais s.83, Ibn.Esîr-Kâmit c.1,s.A05.
[464] Buharî-Sahih c.4,s.115, Taberî-Tarih c.1 ,s.133, Sâtebî-Araiss.83, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1 ,s.325, Ibn.Esır-Kâmil c.1 ,s.1O5, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1 ,s.156.
[465] Buharî-Sahih c.4,8.115, Beyhakî-Delailünnübüvve c.1,s.325, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.156.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/197-200.
[466] Buharî-Sahih c.4 s.115, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.59, Beyhakı-Delaılunnubuvve c.1,s.325.
[467] EztaW-Ahbatu Mekke c.1,s.59, Taberî-Tarih c.1,s.l33.
[468] İbn Haldun-Tarih, c. 2, ks.1, s,37.
[469] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.52.
[470] Buharî-Sahih C.4.S.116, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.59-60, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.326.
[471] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.6O, Beyhakî-Delâil c.1,s.326.
[472] Buharî-Sahih c.4,s.116, Ezrakî c.İ,s.59, Beyhakî c.1,s.326.
[473] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.59.
[474] Buharî c.4,s.116, Ezrakî c.1,s.59, Beyhakî c.1,s.326.
[475] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.59.
[476] Buharî c.4,s.116, Ezrakî c.1,s.59.
[477] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.59.
[478] Buharî-Sahih c.4,s.116, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.59.
[479] Ezrakî-Ahbaru Mekke d, s.60,62,63,64.
[480] Buharî c.4,s.116, Ezrakî c.1,s.59, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.326.
[481] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.59, Beyhakî-Delâil c.1,s.326.
[482] Buharî-Sahih c.4,s.116, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.326.
[483] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.59.
[484] Buharî-Sahih c.4,s.116, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.326.
[485] Buharî c.4,s.116, Ezrakî c.1,s.59, Beyhakî-Delâil c.1,s.326.
[486] Ezrakî c.1,s.63, Beyhakî c.1,s.327, Halebî-lnsanüluyun c.1,s.256.
[487] Ezrâkı-Ahbaru Mekke c.1,s.65, Halebî-İnsanüluyun c.1,s.256.
[488] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.65, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.327.
[489] Yâkubî-Tarih c.1,s.6.
[490] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.3O7, Tirmizî-Sünen c.3,s.294, Dârimî-Sünen c.1,s.372, ibn.Mâce-Sünen c.2,s.982.
[491] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.65-66.
[492] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.3O7, Tirmizî-Sünen c.3,s.294, Dârimî-Sünen c.1,s.372, ibn.Mâce-Sünen c.2,s.982.
[493] Belâzürî-Ensabüleşraf c.1,s.8.
[494] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.64.
[495] İbn.İshak, ibn.Hişam-Sire c.1,s.2O5, Ezraki-Ahbaru Mekke c.1,s.66.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/200-203.
[496] Hz.Aîşe´nin bildirdiğine göre: Peygamberimiz Aleyhisselâm: "Kabe´yi Tavaf, Safa ile Merve arasında Say etmek ve Cemreleri atmak, ancak, Zikrullâhı ikame ve tesbit için teşri´ kılınmıştır." buyurmuştur. (Ahmed b.Hanbel-Müsned c.6,s.75,139.
[497] Arafâta, Arafat denilmesinin, Âdem Aleyhisselamın, Hz.Havva ile orada buluşmalarından ve birbirlerini orada tanımalarından ileri geldiği de, rivayet edilir. (ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.4O. Taberî-Tarih c.1,s.6O, Sâlebî-Arais s.34, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.37.
[498] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.66-67, Halebî-insanüluyun c.1,s.258-259.
[499] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.518, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.67, Halebî-İnsanüluyun c.1,s.258.
[500] Abdurrezzak-Musannef c.5,s.97, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.67,68.
[501] Abdurrezzak-Musannef c.5,s.97, Ezrakî c.1,s.67, Halebî c.1,s.258.
[502] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.67, Halebî-İnsanüluyun c.1,s.258-259.
[503] Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.327, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.150-151. Halebî-İnsanüluyun c.1,s.26O.
[504] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.518, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.67, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.15O, Halebî-İnsanüluyun c.1,s.258.
[505] Abdurrezzak-Musannef c.5,s.97.
[506] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.521, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.67, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.15O, Halebî-İnsanüluyun C.1.S.258.
[507] Abdurrezzak-Musannef c.5,s.97, İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11 ,s,521, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1 ,s.67, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.15O, Halebî-İnsanüluyun c.1,s.258.
[508] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.521, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.67, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.151.
[509] Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.327, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.151, Halebî-İnsanüluyun c.1,s.26O.
[510] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.521, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.67, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.151.
[511] Abdurrezzak-Musannef c.5,s.97-98, Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.67, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.327.
[512] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.48, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.16O.
[513] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.68-74.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/203-206.
[514] Mes´ûdî-Murûcuzzeheb c.4,s.396-408.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/206.
[515] Âl-i imran: 96-97.
[516] Bakare: 127-129.
* Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm, bir Hadis-i şeriflerinde: "Ben, Atam İbrahim´in düâsı. İsâ b.Meryem´ in müjdesi ve Annemin rü´yâsıyım ki. Annem, bana hâmile iken, rü´yâsında, Şam köşklerini kendisine aydınlatan bir Nûr´un, kendisinden çıktığını görmüştü. Zâten, Peygamberlerin Anneleri, böyle rü´yâ görürlerdir!" buyurarak bunu açıklamışlardır. (Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.149, Ahrned b.Hanbel-Müsned c.4,s.128, Taberî-Tefsir c.1,s.556, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.69. 71, Ebülferec İbn.Cevzî-Elvefa c.1,s.36, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.16, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.3O7, Heysemî-Mecmuazzevaid c.8,s.223)
ibrahim ve İsmail Aleyhisselâmların dualarında, soylarından gönderilmesini diledikleri ve vazifesini açıkladıkları Peygamber´in Muhammed Aleyhisselâm olduğu da, yine Kur´ân-ı Kerimde şöyle açıklanır: "Nitekim, içinizde, kendinizden bir Peygamber gönderdik ki, o, size, âyetlerimizi okuyor, sizi, tertemiz yapıyor, size, Kitabı, hikmeti öğretiyor, bilmediğiniz şeyleri öğretiyordur." (Bakare: 151)
[517] Bakare: 125-126
[518] Hacc: 27.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/206-208.
[519] Fîrûzâbâdî-Kamûsulmuhîtc.1,s.129, Yâkut-Mûcemülbüldan c.4,s.465, Nevevî-Tehzîbülesmâvellugat c.1,s.116.
[520] Ezrakî-Ahbaru Mekke d.s.34.
[521] Âdem Aleyhisselâm bahsine bakınız!
[522] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.36-51.
[523] İbn.Kuteybe-Maarif s.10, Taberî-Tarih c.1,s.162, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.54
[524] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.52-53.
[525] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1 ,s.53, Mâverdî-Ahkâmussultaniye s.159, Ebüttayyib-lkdüssimîn c.1 ,s.47, Diyar.Bekrî-Hamîs C.1.S.117.
[526] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.62,86,101, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.329, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.34, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.244, Ebüttayyib-lkdüssimîn c.1,s.47, Diyar.Bekrî-Hamîs c.1,s.117.
[527] Yâkubî-Tarih c.1,s.24O, Mâverdî-Ahkâmussultaniye s.160, Ebüttayib-lkdüssımîn c.1,s.47, Diyar.Bekri-Hamîs C.1.S.117.
[528] İbn.İshak, İbn.Hişam-Sîre c.1,s.201-211, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.145-148, Belazürî-Ensabüleşraf c.1,s.99-100, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.329, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.244 Diyar.Bekrî-Hamîs c.1,s.117
[529] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.201-216, Ebüttayyib-lkdüssimin c.1,s.47, Diyar.Bekrî-Hamîs c.1,s.117.
[530] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.355-371 (Ek Bölüm).
[531] Naimâ-tarih c.2,s.90-91, C.3.S.41-42.
[532] Halebî-insanülayûn c.1,s.279.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/208-211.
[533] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.251,160.
[534] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.159, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.35.
[535] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.251, 250.
[536] Yâkubî-Tarih c.1,s.221.
[537] Abdurrezzak-Musannef c.5,s.154, ibn.Hacer-Fethulbârî c.3,s.366.
[538] Dîneverî-Elahbar s.21.
[539] İbn.ishak, İbn.Hişam-Sire c.1,s.20-27, Taberî-Tarih c.2,s.94-96.
[540] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.249-250.
[541] Mes´ûdî-Murûcuzzeheb c.1,s.68-69, Süheylî-Ravdulünüf c.1,s.179.
[542] Belâzürî-Ensabüleşraf c.1,s.15, Yâkubî-Tarih c.1,s.223.
[543] Mâverdî-Ahkâmussultaniye s.162.
[544] ibn.Hazm-Cemhere c.2,s.469.
[545] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.251.
[546] Mus´abuzzübeyrî-Neseb. Kureyş s.18, Süheylî-Ravd. c.1,s.18O, Ibn.Abdulberr-lstiab c.2,s.811.
[547] Mus´abuzzübeyrî-Neseb. Kureyş s.18.
[548] İbn.Abdulberr-İstiab c.2,s.811, Süheylî-Ravd c.1,s.18O, İbn.Esîr-Usudülgabe c.3,s.164, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.338, Halebî-İnsânül´uyun c.1,s.281.
[549] Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.33O, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.33, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.300
[550] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.16O, Beyhakî-Delâil c.1,s.33O, Zehebî-Tarihulislâm C.2.S.33, Ebülfida-Elbidaye ven-nihaye C.2.S.300
[551] İbn.İshak, İbn.Hişam-Sîre c.1,s.2O4, Belâzürî-Ensabüleşraf c.1,s.99, Taberî-Tarih c.2,s.2O1, İbn.Esîr-Kâmil
c.2,s.42, Zehebî-Tarih c.2,s.32
[552] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.167, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.36 Diyar Bekrî-Hamîs c.1,s.116
[553] Vâkıdî-Megazi c.3,s.1100, ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.148
[554] Vâkıdî-Megazi c.3,s.11O0, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.148, Belâzürî-Fütuhulbüldan c.1,s.51, Mâverdî-Ahkâmussultaniye s. 162, Diyar. Bekrî-Hamîs c.1,s.119, Halebî-inşanüluyun c.1,s.28O.
[555] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.253, Belâzürî-Fütuhulbüldan c.1,s.54, Ibn.Hacer-Fethulbarî c.3,s.366
[556] Belâzürî-Fütuhulbüldan c.1,s.54,ibn.Hacer-Fethulbârî c.3,s.366, Diyar Bekrî-Hamis c.1,s.119, Halebî-İnsanüluyun c.1,s.281.
[557] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.253.
[558] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.253, Mâverdî-Ahkâmussultaniye s.162, İbn.Hacer-Feth c.3,s.366, Diyar.Bekrî
c.1,s.119, Halebîc.1,s.281.
[559] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.253.
[560] Ezrakî C.1.S.253, Belâzürî-Fütuh c.1,s.54, Mâverdî s.162, Diyar.Bekrî-Hamîs c.1,s.119, Halebî-Insanüluyun c.1,s.281.
[561] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1.s 260.
[562] Ezrakî-Ahbam Mekke d.s.254.
[563] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.254, Belâzürî-Fütuhulbüldan c.1,s.54.
[564] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.254.
[565] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.255.
[566] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.255.
[567] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.262-263.
[568] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.263-264.
[569] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.255-256.
[570] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.256-257.
[571] İbn.Abd.Rabbih-Ikdülferîd c.6,s.257-258.
[572] Ebüttayyıb-Şifaülgaram c.1,s.198-199.
[573] ibn.Hacer-Fethulbarî c.3,s.367, Ebüttayyıb-Şifâulgaram c.1,s.199.
[574] Ebüttayyıb-Şifaülgaram c.1,s.199.
[575] Ebüttayyıb-Şifaülgaram c.1,s.201-202.
[576] İbn.Hacer-Fethulbarî c.3,s.367, Ebüttayyıb-Şifâulgaram c.1,s.199.
[577] Ebüttayyıb-Şifaülgaram c.1, s.199.
[578] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.258 Not: 8.
[579] İbn.Hacer-Fethulbarî c.3,s.367, Ebüttayyıb-Şifâulgaram c.1,s.2O1.
[580] Ebüttayyıb-Şifâülgaram c.1,s.2O1.
[581] İbn.Hacer-Fethulbârî c.3,s.367, Ebüttayyıb-Şifâülgaram c.1,s.2O1.
[582] Ebüttayyıb-Şifâülgaram c.1,s.2O1.
[583] Halil Edhem-Düvel-i Islamiye s.17,109,322,328.
[584] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.258 Not: 8.
[585] İsmail Hakkı- Mekke Emirleri s.65.
[586] Naimâ Tarihi C.2.S-82.
[587] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.258 Not: 8.
[588] ismail Hakkı-Mekke Emirleri s.67.
[589] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.258-259 Not: 8.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/211-220.
[590] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.251.
[591] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.254.
[592] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.257.
[593] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.253.
[594] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1 ,s.255.
[595] Halil Edhem-Düveli İslamiye s.17,109,322,328.
[596] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.258 Not: 8.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/220.
[597] Ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47, Sâlebî-Arais s.97
[598] ibn.Kuteybe-Maarif s.16, Yâkubî-Tarih c.1,s.25.
[599] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47, Taberî-Tarih c.1,s.16O.
[600] İbn.Kuteybe-Maarif s.16.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/221.
[601] ibn.Kuteybe-Maarif s.16, Sâlebî-Arais s.97, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.123, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.174.
[602] Zürkanî-Mevahibülledünniye Şerhi c.3,s.358.
[603] Yâkut-Mûcemülbüldan c.2,s.212.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/221.
[604] ibn.Sa´d-Tabakat C.1.S.48, İbn.Kuteybe-Maarif s.16, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.123, Ebülfida-Elbidaye vennihayeC.1,S.175.
[605] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.48, ibn.Kuteybe-Maarif s.16.
[606] Sâlebî-Arais s.97, İbn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.123, Süheylî-Ravdlünüf c.1,s.84, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.175.
[607] Sâlebî-Arais s.97, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.175..
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/221.
[608] Şâlebî-Arais s.97, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.174, 175.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/222.
[609] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.48, Sâlebî-Arais s.97, Ebülfida-Elbidaye vennihaye. c.1,s. 175.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/222.
[610] Katura hanımdan dolayı Katura oğullan diye anılan bir cemaat te, Mekke´de ismail Aleyhısselâmla birlikte oturmuşlardır. (İbn.Hazm-Cemhere c.2,s.51O).
[611] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47-48, Taberî-Tarih c.1,s.16O, Sâlebî-Arais s.97.
[612] İbn.Sa´d-Tabakat c.1, s.48, ibn.Habib-Muhabber s.394, Taberî-Tarih c.1,s.16O.
[613] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47-48, Taberî-Tarih c.1,s.16O.
[614] ibn.Habib-Muhabber s.394.
[615] Nevevî-Tehzibülesma vellugat c.1,s.lO2.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/222-223.
[616] ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.39.
[617] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.174.
[618] ibn.Kuteybe-Maarif s.16, Taberî-Tarih c.1,s. 160-161, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.124, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.174.
[619] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.48, İbn. Kuteybe Maarif s.16, Taberî-Tarih c.1,s.16O.
[620] ibn.Kuteybe-Maarif s.16, Sâlebî-Arais s.98, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.174.
[621] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.174.
[622] Nevevî-Tehzîbülesmâ vellugat c.1,s.99.
[623] Diyar.Bekrî-Hamîs c.1,s.145.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/223.
[624] Taberî-Tarih c.1,s.161, İbnüneddîm-Fihrist s.39, Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.245, Kurtubî-Tkefsir c.20,s.25.
[625] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.1O7.
[626] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.80.
[627] Taberî-Tarihc.1,s.161, Ebû Nuaym-Hilyetülevliya c.1,s.167, Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.245, Sâlebî-Arais s.100, ibn.Asakir-Tarih c.6,s.357, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.1O8, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.124, Kurtubî.Tefsir c.20,s,25, Aliyyülmüttakî-KenzüPummal c.16,s.132-133.
[628] Taberî-Tarih c.1,s.161, Ebû Nuaym-Hilyetülevliya c.1,s.167, Sâlebî-Arais s.100, Kurtubî-Tefsir c.20,s.25,
Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.16,s. 132-133.
[629] Taberî-Tarih c.1,s.161, Ebû Nuaym-Hilyetülevliya c.1 ,s.167, Zemahşerî-Keşşaf c.4,s.245, Sâlebî-Arais s.100, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.1O8, İbn.Asakir-Tarih c.6,s.357, Fahrurrazi-Tefsir c.31,s.15O, Kurtubî-Tefsir c.20,s.25, Nesefî-Medarik c.4,s.35O, Süyûtî-Dürrülmensur c.6,s.341, Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.16,s.133.
[630] Taberî-Tarih c.1,s.161, Ebû Nuaym-Hilye c.1,8.167, Sâlebî-Arais s.100, Ebülferec İbn.Cevzi-Tabsıra c.1,s.1O8, İbn.Asakir-Tarih c.6,s.357, Kurtubî-Tefsir c.20,s.25, Kenzül´ummal c.16,s.133.
[631] Ebû Nuaym-Hilyetülevliya c.1,s.169, İbn.Esîr-Câmiul´usül c.2,s.505, Kurtubî-Tefsir c.20,s.25, Hâzin-Tefsir
c.4,s.371, Süyûtî-Dürrülmensur c.6,s.341, Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.16,s.133.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/223-224.
[632] Enbiyâ: 51.
[633] En´am: 83.
[634] ÂI-i imran: 67.
[635] Nahl: 121.
[636] Nahl: 120.
[637] Nahl: 122.
[638] Hûd: 75.
[639] Nisa: 123.
[640] Hadîd: 26, Nisa: 54.
[641] Şuarâ: 84.
[642] Nevevi-Tehzîbülesmâ vellugat c.1,s.99.
[643] Bakare: 124-125.
[644] Nahl: 123.
[645] Bakare: 124, Necm: 37.
[646] Sâlebî-Arais s.99
[647] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11.S.518, Ahmed b.Hanbel-Müsned 1950. Hadîs, Buharî-Sahih c.7,s.195, Müslim-Sahih c.4,s.2195, Nesaî-Sünen c.4,s.114,117, Sâlebî-Arais s.99.
[648] Mâlik-Muvatta´ c.2,s.922, İbn.Sa´d-Tabakat c.1 ,s.47, İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11 ,s.522, ibn.Kuteybe-Maarif s.15, Sâlebî-Arais s.99, Deylemî-Firdevs c.1,s.28, İbn.Asâkir-Tarih C.2.S.157, Nevevî-Tehzîbülesmâ vellugat c.1,s.100.
[649] Şâlebî-Arais s.99, İbn.lyas-Bedâyiüzzühur s.87.
[650] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47, Sâlebî-Arais s.98, Nevevî-Tehzîbülesmâ vellugat c.1,s.100.
[651] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.522, İbn.Kuteybe-Maarif s.15, Taberî-Tarih c.1,s.144, Sâlebî-Arais s.99.
[652] İbn.Kuteybe-Maarif s.15, Taberî-Tarih c.1,s.144, Sâlebî-Arais s.99.
[653] Sâlebî-Arais s.99, Diyar.Bekrî-Hamîs c.1,s.13O
[654] Diyar.Bekrî-Hamîs c.1,s.13O.
[655] Abdurrezzak-Musannef c.2,s.175, ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.522, Buharî Edebülmüfred s.322.
[656] ibn.Kuteybe-Maarif s. 15.
[657] Mâlik-Muvatta´ c.2,s.922, İbn.Sa´d-Tabakat c.1 ,s.47, İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11 ,s.522, ibn.Kuteybe-Maarif s.15, ibn.Abd.Rabbih-ıkdülferid c.3,s.52, Sâlebî-Arais s.99.
[658] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47, İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.522
[659] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.157.
[660] Mâlik-Muvatta´ c.2,s.922, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s,47, İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11.S.522, Nevevî-Tehzîbülesmâ vellugat c.1,s. 100.
[661] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47, İbn.Asakir-Tarih c.2,s.157.
[662] Mâlik-Muvatta´ c.2,s.922, İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11.S.522, İbn.Abd.Rabbih-Ikdülferîd C.3.S.52, Deylemî-Firdevs c.1,s.29, Sâlebî-Arais s.99, Nevevî-Tehzîbülesma vellugat c.1,s.100 .
[663] Deylemî-Firdevs c.1,s.29.
[664] Abdurrezzak-Musannef c.5,s.25, Vâkıdî-Megazi c.2,s.842, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s. 127-128.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/225-227.
[665] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.14,s.303-304, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.3,s. 148-149, Müslim-Sahih c.1,s.146,147, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.2,s.130-131, Begavi-Mesâbihussünnec.2,s.179, Kadı lyaz Şifâ c.1,s.137, İbn.Esîr-Câmiul´usûl c.12,s.53-54, İbn.Seyid-Uyunüleser c.1,s.144.
[666] İbn.ishak, ibn.Hişam-Sire c.2,s.48-49.
[667] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.2O9, Buharî-Sahih c.1,s.92, Taberî-Tefsir c.27,s.53.
[668] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.2O9.
[669] İbn.ishak, İbn.Hişam-Sîre c.2,s.46, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.257, Buharî-Sahih c.1,s.92, Müslim-Sahih c.1,s.149..
[670] İbn.ishak, İbn.Hisam-Sîre c.2,s.49, A.b.Hanbel-Müsned c.1 ,s.257, Buharî-Sahih c.4,s.249, Taberî-tefsir c.27,s.53.
[671] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.418, Tirmizî-Sünnen c.5,s.510, Taberî Tefsir c.3,s.86, Süyûtî-Hasâilsülkübrâ C.1.S.414.
[672] Tirmizî-Sünen c.5,s.51O, Taberânî-Mûcemüssagîr c.1,s.196, Kurtubî-Tefsir c.10,s.415, Halebî-İnsanüluyun c.2,s.123.
[673] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.418, Taberî-Tefsir c.15,s.255, Ebülfida Tefsir c.3,s.86, Süyûtî-Hasaisülkübrâ c.1,s.414, Halebî-insünaluyûn c.2,s.123.
[674] Tirmizî-Sünen c.5,s.51O, Taberânî-Mûcemüssagîr c.2,s.196, Kurtubî-Tefsir c.10,s.415.
[675] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.418, Taberî-Tefsir c.15,s.255, Ebülfida-Tefsir c.3,s.86, Süyûtî-Hasâisülkübrâ c.1,s.414, Halebî-İnsanüluyûn c.2,s.123.
[676] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.418, Tirmizî-Sünen c.5,s.51O, Taberî-Tefsir c.15,s.255, Taberânî-Mûcemüssagîr c.2,s.196, Kurtubî-Tefsir c.10,s.415, Ebülfida-Tefsir c.3,s.86, Süyûtî-Hasâisülkübrâ c.1,s.414, Halebî-İnsanüluyun c.2,s.123.
[677] Tirmizî-Sünen c.5,s.51O, Taberânî-Mûcemüssagîr c.2,s.196, Kurtubî-Tefsir c.10,s.418.
[678] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.418, Taberî-Tefsir c.15,s.255, Ebülfida-Tefsir c.3,s.86, Süyûtî-Hasâisülkübrâ C.1.S.414.
[679] Tirmizî-Sünen c.5,s.51O, Taberânî-Mûcemüssâggir c.2,s.196, Kurtubî Tefsir c.10,s.415.
[680] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.418, Taberî-Tefsir c.15,s.255, Ebülfida-Tefsir c.3,s.86, Süyûtî-Hasaisülkübra c.1,s.414, Halebî-lnsanüluyun c.2,s.123
[681] Tirmizî-Sünen c.5,s.51O, Taberânî-Mûcemüssagîr c.2,s.196.
[682] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.418, Taberânî-Mûcemüssagîr c.2,s.196, Ebülfida-Tefsir c.3,s.86, Süyûtî-Hasâis C.1.S.414, Halebi C.2.S.123.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/227-229
.
| ;">İsmail Aleyhisselam |
|
İsmail Aleyhisselâmın Soyu:
İsmail Aleyhisselâm; İbrahim Aleyhisselâmın, Hz.Hâcer´den doğan ilk ve büyük oğludur.[1]
İsmail Aleyhisselâmın Doğuşu,
İsmail Aleyhisselâmın Annesiyle Birlikte Mekke´ye Götürülüşü, İsmail Aleyhisselâmın Kurban Edilmek İstenilişi, İsmail Aleyhisselâmın Sünnet Oluşu, İsmail Aleyhisselâmın Arapça Öğrenişi, İsmail Aleyhisselâmın Ok Atıcılığı, İsmail Aleyhisselâmın Ata Biniciliği, İsmail Aleyhisselâmın Davarcılığı, İsmail Aleyhisselâmın Evlenişi;
İsmail Aleyhisselâmın Kabe´yi Babası ile birlikte yapışı... bahisleri için, İbrahim Aleyhisselâma âid bölüme bakınız![2]
İsmail Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
İsmail Aleyhisselâm: boylu, boslu, ak saçlı, güzel ve nurlu yüzlü, kırmızımsı ten-li[3], küçük başlı, büyük gözlü, uzun burunlu, kalın boyunlu, geniş omuzlu, uzun elli ve uzun ayaklı, çok güçlü ve kuvvetli idi.[4]
İsmail Aleyhisselâmın Peygamberliği Ve Bazı Faziletleri:
İsmail Aleyhisselâm; Babası İbrahim Aleyhisselâmın vefatından sonra da, gerek Kabe ve gerek Hacc amellerine âid hizmetleri yürütmek ve yönetmekte devam etti.[5]
İlk olarak Kabe´ye örtü örttü.[6]
Yüce Allah, İsmail Aleyhisselâma Peygamberlik verdi.[7]
Onu; Mekke´de ve Mekke çevresinde oturan Cürhüm ve Amalika halkı ile Yemen kabilelerine[8], Me´rib ve Haciramevt taraflarına[9] Peygamber olarak gönderdi. [10]
Elli yıl, onları, İslâmiyete davet etti. [11]
Davet ettiği kimselerden bazısı iman, bazı inkâr etti. [12]
İman edenler, pek az idi. [13]
İsmail Aleyhisselâm, vazifesinde sabr ve sebat edenlerdendi. [14]
Sözünde, sâdıktı. [15]
Günahkârları, Mekke Hareminden, ilk sürüp çıkarandı. [16]
Kendilerine üstün meziyetler verilenlerden[17], en hayırlı olanlardandı., [18]
Namazlarını, kılmalarını, zekâtlarını vermelerini Ev halkına ve kavmine emrederdi.
Kendisi, Allah katında Rızâ´ya ermişti., [19]
İsmail Aleyhisselâm; Mekke´nin sıcaklığından şikâyetlenince, Yüce Allah:
"Ben, sana, Cennet´ten bir kapı (pencere), açacağım!
Kıyamet gününe kadar, oradan, sana serin serin yel esecektir!" buyurdu.
Pencere açılacağı bildirilen yer, kendisinin, vefat ettiği zaman, gömüldüğü Hicr
İdi.[20]
İsmail Aleyhisselâmın Bir Vasiyeti Ve Vefatı:
İsmail Aleyhisselâm, ölüm döşeğine düşünce, kızı Nesîme´yi, Ays´a nikahlamasını, kardeşi İshak Aleyhisselâma vasiyet etti. [21]
İshak Aleyhisselâm da, Ağabeyinin bu vasiyetini, yerine getirdi. [22]
Babası İbrahim Aleyhisselâmın vefatından sonra, İsmail Aleyhisselâm da, vefat etti. [23]
Hicr´de gömülü bulunan annesi Hz.Hâcer´in yanına gömüldü. [24] İsmail Aleyhisselâm vefat ettiği zaman, yüz otuz yedi yaşında idi. [25] Ona ve Âline ve gönderilen bütün Peygamberlere selâm olsun![26]
Hatim Kazılırken İsmail Aleyhisselâmın Tabutuna Rastlanışı:
Abdullah b. Zübeyr; Haccac´ın, Mancınıkla attırdığı taşlarla yıkılan Kabe´yi, yeniden yaptırırken (Hicrî: 64), Hatîm´i kazdırdığı sırada, orada, yeşil taştan bir Tâbut buldu.
Bunun hakkında Kureyşîlerden bilgi istedi. İstediği bilgiyi, hiç birinde bulamayınca, Abdullah b. Safvan´a adam gönderip ondan sordurdu.
Abdullah b.Safvan:
"Bu, İsmail Aleyhisselâmın kabridir. Onu, yerinden kımıldatma!" dedi.
Abdullah b.Zübeyr de, Tâbut´u, olduğu gibi bıraktı. [27]
İsmail Aleyhisselâmın Oğulları:
İsmail Aleyhisselâm, ilk zevcesini boşadıktan sonra[28], Cürhümîlerden Mudad b.Amr´ül Cürhümî´nin kızı ile evlenmiş, kendisinin, ondan on iki oğlu doğmuştu. [29]
Mudad´ın kızının ismi Ra´le idi. [30]
İsmail Aleyhisselâmın, Ra´leden doğan oğullarının isimleri şöyle idi:
1) Nâbit,
2) Kaydar,
3) Ezbel veya Ezbil
4) Mebşa veya Menşâ,
5) Mişma´ veya Meşmae,
6) Maşı,
7) Duma,
Ezer veya Ezür,
9) Tayma,
10) Yatur,
11) Nebiş veya Neyiş,
12) Kayzuma[31]
İsmail Aleyhisselâmdan Sonra Kabe Hizmetlerinin Kimler Tarafından İdare Edildiği?
İsmail Aleyhisselâmın vefatından sonra, Kabe hizmetini, oğlu Nabit, üzerine alıp yönetti. [32]
Bu hizmetin, önce Kaydar, ondan sonra Nabit tarafından yönetildiği rivayet olunduğu gibi|[33];
İsmail Aleyhisselâmın vefatından sonra Kabe hizmetiyle, önce, Kaydar´ın, sonra, Teymen b. Nabt´ın, ondan sonra, Nabit b. Hemeysa´, b. Teymen, b. Nabt´ın meşgul olduğu ve Nabit´in vefatı üzerine de, bu hizmetin, Cürhümîler tarafından görüldüğü rivayet ve Nabit´in şeceresi de, Nabit b. Hemeysa´, b. Teymen, b. Nabt, b. Kaydar, b. İsmail Aleyhisselâm olarak kaydedilir. [34]
Kaydar´ın Bazı Özellikleri:
1) İsmail Aleyhisselâmın oğullarından Kaydar´ın yüzünde Muhammed Aleyhisselâmın Nûr´u parıldardı.
2) Savaşçılık,
3) Güreşçilik,
4) Ok atıcılık,
5) Avcılık,
6) Ata binicilik... gibi bir takım özellikleri de, vardı.
Her gün, av silahının yanına vardığı zaman, silahından, ya dişi bir geyiğin, ya da, bir kuşun:
"Allah´ın ismini anmadıkça, beni, kesme! Besmele çekmedikçe de, yeme!" diye seslendiğini işitirdi. [35]
İsmail Oğullarının Mekke´den Dağılışı Ve Yönetimin Cürhümîlere Geçişi:
Nâbıt vefat ettiği zaman, İsmail Aleyhisselâmın oğulları, geçim bolluğu olan yerlere dağıldılar.
İçlerinden bazısı ise;
"Biz, Allanın Hareminden ayrılmayız!" diyerek Mekke´de kaldılar.
Mekke´de kalanlar arasında, İsmail Aleyhisselâmın küçük yaştaki çocukları da, bulunuyordu. [36]
Bunun için, Kabe hizmetini, İsmail Aleyhisselâmın oğullarının ana tarafından babaları olan Mudad b. Amr´elcühenî, üzerine aldı. [37]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.48,49.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/233.
[2] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/233.
[3] Ebû Nuaym-Delâilünnûbüvve c.1,s.23, Beyhakî-Delailünnübüvve c.1,s.29, Süyûtî-Hasâisülkübrâ c.2,s.129, Diyar. Bekrî-Hamîs c.1,s.22.
[4] Hâkim-Müstedrek C.2.S.553-554.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/233.
[5] Yâkubî-Tarih c.1,s.221.
[6] ibn.Hacer-Fethulbâri c.3,s.366.
[7] En´am: 86, 89, Taberî-Tarih c.1,s.161.
[8] Taberî-Tarih c.1,s.161, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.192-193.
[9] Diyar. Bekrî-Hamîs c.1,s.145 .
[10] Taberî-tarih c.1,s.161, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.192-193, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.39.
[11] Diyar. Bekrî-Hamîs c.1,s.145.
[12] İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.39.
[13] Diyar.Bekrî-Hamîs c.1,s.145.
[14] Enbiyâ: 85.
[15] Meryem: 54.
[16] Yâkubî-Tarihc.1,s.221.
[17] En´am: 86.
[18] Sâd: 48.
[19] Meryem: 55.
[20] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.312, Taberî-Tarih c.1,s.162, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.193.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/233-234.
[21] Taberî-Tarih c.1,s.162, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.125, Diyar.Bekrî-Hamîs C.1.S.145.
[22] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.125, Diyar.Bekrî-Hamîs c.1,S.145.
[23] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.52.
[24] İbn.İshak, İbn.Hişam-Sîre c.1,s.6, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.52, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.86, İbn.Kuteybe-Maarif s.17, Taberî-Tarih c.1 ,s.162, İbn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.125, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1 ,s.193, Ibn.Haldun-Tarıh c.2,ks.1,s.39.
[25] İbn.Kuteybe-Maarif s.16-17, Taberî-Tarih c.1,s.162, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.2,s.48, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.193.
[26] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/234-235.
[27] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.312.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/235.
[28] Buharî-Sahihc.4,s.115, Taberî-Tarih c.1,s.132, Sâlebî-Araiss.83, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.1O4, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.58.
[29] İbn.İshak, İbn.Hişam-Sîre c.1,s.5, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,8.51, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.81, İbn.Kuteybe-Maarif ş.16 Yâkubî-Tarih c.1,s.222, Taberî-Tarih c.1,8.161, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.125
[30] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.51, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.86
[31] İbn.İshak, İbn.Hişam-Sîre c.1 ,s.5, İbn.Sa´d-Tabakat c.1 ,s.51, ibn.Habîb-Muhabber s.386, Ezrakî-AhbaruMekke c.1,8.81, Yâkubî-Tarih C.1.S.222, Taberî-Tarih c.1,s.161, Mes´udî-Murucuzzeheb c.1,s.62, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.125, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.193, ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.39.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/235.
[32] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.52, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.81-82, Yâkubî-Tarih c.1,s.222, Dîneverî-El´ahbar s.9, ibn.Kuteybe-Maarif s.16, Taberî-Tarih c.2, s.198, Mes´ûdî-Nurûcuzzeheb c.2, s.49 , İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.3.
[33] Yâkubî-tarih C.1.S.222, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.331.
[34] Belazürî-Ensabüleşraf c.1,s.8,12.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/236.
[35] Diyar.BekrMHamîs c.1,s.146.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/236.
[36] Yâkubî-Tarih C.1.S.222.
[37] ibn.İshak,İbn.Hişam-Sîrec.1,s.12O, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.81, Yâkubî-Tarih c.1,s.222, Taberî-Tarih c.2,s.198.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/236
.
| ;">İshak Aleyhisselam |
|
İshak Aleyhisselâmın Soyu Ve Doğuşu:
İshak Aleyhisselâm; İbrahim Aleyhisselâmın ikinci oğlu olup Hz.Sâre´den doğmuştur.[1]
O zaman, İbrahim Aleyhisselâm, yüz yirmi yaşında bulunuyordu. [2]
Ahd-i Atîk´da ise, İsmail Aleyhisselâmın, Babası seksen altı yaşında bulunduğu sırada, İshak Aleyhisselâmın da, Babası, yüz yaşında olduğu sırada doğduğu
bildirilir. [3]
İshak Aleyhisselâmın doğuşu, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır: "And olsun ki: Elçilerimiz!´[4], İbrahime müjde ile gelip (Selâm!) dediler. O da: (Selâm I) dedi ve eğleşmeden gidip (onlara) kızartılmış bir buzağı getirdi.
(İbrahim), onların, ellerinin, buna uzanmadığını görünce, hoşlanmadı. Onlardan, kalbine bir nevi´ korku geldi.
Onlar: korkma! Biz, Lut kavmine gönderildik! dediler.
(İbrahim)in zevcesi (hizmet için, ayakta idi) güldü.
Biz de, ona, İshak´ı, İshak´m ardından da, (Torunu) Yâkubu müjdeledik.
(Kadın): vay, kendim, koca bir karı, şu zevcim de, bir ihtiyar iken, ben mi doğu-ruacakmışım?!
Bu, doğrusu, pek şaşılacak bir şey! dedi.
(Elçi Melekler): Allanın emrine mi şaşıyorsun?!
Ey Ehl-i Beyt! Allanın Rahmeti, Bereketleri üzerinizdedir.
Şüphe yok ki, O, asıl hamde lâyık, hayır ve ihsanı çok olandır! dediler. [5]
İshak Aleyhisselâmın Doğmasına Halkın Şaşması:
İshak Aleyhisselâm doğunca, halk, buna şaşıp kaldılar:
"Yüz yaşlarında bir ihtiyar kocanın, doksan yaşlarında bir koca karının çocuğu oldu hâi?" dediler. [6]
İshak Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
İshak Aleyhisselâm: uzun boylu, kara gözlü, buğday benizli idi[7]. Kendisinin yüzü ve konuşması güzel, saçı, sakalı bembeyazdı. Sîret ve suretçe, Babası İbrahim Aieyhisselâma benzerdi. [8] Yaşlanınca, gözleri, görmez olmuştu. [9]
İshak Aleyhisselâmın Peygamberliği Ve Bazı Faziletleri:
İshak Aleyhisselâm; Babası İbrahim Aleyhisselâmın vefatından sonra, Şam´da Peygamberlikle vazefelendirilmiş[10], Yüce Allah, onu, seçkinlerden ve hayırlı insanlardan eylemiştir.
Kur´ân-ı kerimde şöyle buyrulur:
"Biz, ona (İbrahim´e) İshak ile (Torun´u) Yâkubu ihsan ettik ve her birini, hidayete (Peygamberliğe) erdirdik.[11]
"Ona (İbrahim´e), SâliMerden bir Peygamber olmak üzere de, İshak´ı müjdeledik. Hem ona (İbrahim´e), hem de İshak´a (feyz ve) bereketler verdik.
Her ikisinin neslinden iyi hareket edeni de, vardır, nefsine, apaçık zulmedeni de, vardır[12]"
"Kuvvet ve basiret sâhibleri olan kullarımız İbrahim´i, Ishakı ve Yâkubu da, an!´[13]
"Çünkü, onlar, bizim katımızda gerçekten seçkinlerden, hayırlı (Zatlardandı. [14]
"Onları, emrimizle doğru yolu gösterecek Rehberler kıldık.
Hayırlı işler yapmayı, dosdoğru namaz kılmayı, zekât vermeyi, kendilerine vahy ettik.
Onlar, bize ibadet edicilerdi. ´[15]
İshak Aleyhisselâm İle Hz. Sâre´nin Mekke´ye Gelip Hacc Edişi:
Ezrakî´nin, İbn. İshak´dan rivayetine göre: İshak Aleyhisselâm ile Annesi Hz.Sâ-re de, Şam´dan Mekke´ye gelip Hacc etmişlerdir.[16]
İshak Aleyhisselâmın Oğulları:
İshak Aleyhisselâm; Babası İbrahim Aleyhisselâmın vasiyeti üzerine Ken´ânî-lerin kızları ile evlenmeyip[17] Refaka bint-i Betvil ile evlenmiş, ondan, Ays ve Yâ-kub isimlerinde ikiz iki oğlu doğmuş[18], Ays´ı, Ağabeyi İsmail Aleyhisselâmın vefatı sırasındaki vasiyetine uyarak[19] Besime[20] binti İsmail Aleyhisselâm ile evlen-dirmiştir. [21]
İshak Aleyhisselâmın Vefatı:
İshak Aleyhisselâm; Ken´an ilinde [22], yüz seksen beş[23] veya yüz seksen[24] veya yüz yetmiş[25]´, ya da, yüz altmış[26] yaşında vefat etti.
Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere selâm olsun!
İshak Aleyhisselâm, Babası İbrahim Aleyhisselâmın Mezreadaki kabrinin yanına gömüldü. [27]
Kabirleri, Beytülmakdise on sekiz mil uzaklıkta, Mescid-i İbrahim diye anılan Mescidin yanında bulunmaktadır.´[28]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47, Taberî-Tarih c.1,s.16O.
[2] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.48, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.46.
[3] Tekvin Bab: 16, Fıkra: 15, 16, Bab: 21, fkr.5.
[4] Büyük Meleklerden Cebrail, Mikâil ve İsrafil Aleyhisselâmlar (Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.161).
[5] Hûd: 69-73.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/239.
[6] Yâkubî-Tarih c.1,s.26.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/240.
[7] Mîr Hâvend-Ravzatussafa Terceme s. 192.
[8] Hâkim-Müstedrek c.2,s.557.
[9] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.47, İbn.Habib-Kitabulmuhabber s.296, Taberî-Tarih c.1,s.164, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.47, ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.39.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/240.
[10] Yâkubî-Tarih c.1,s.28.
[11] En´am: 84.
[12] Sâffât: 112-113.
[13] Sâd: 45.
[14] Sâd: 47.
[15] Enbiya: 73.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/240.
[16] Ezrakî-Ahbam Mekke c.ı,s.68.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/241.
[17] ibn.Kuteybe-Maarif s.18, Yâkubî-Tarih c.1,s.29, Taberî-Tarih c.1,s.163, Sâlebî-Arais s.101, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.39.
[18] ibn.Kuteybe-Maarif s.17, Yâkubî-Tarih c.1,s.26, Taberî-Tarih c.1,s.162, 164, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.46, Sâlebî-Arais s.101, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.126.
[19] Taberî-Tarih c.1,s.162, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.125, Diyar.Bekrî-Hamîs c.1,s.145.
[20] Besime (Taberî-Tarih c.1,s.162).
[21] Sâlebî-Arais s.102, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.125, Diyar.Bekrî-Hamis c.1,s.145.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/241.
[22] İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.47.
[23] İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.4O.
[24] İbn.Kuteybe-Maarif s.17, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.4O.
[25] Sâlebî-Arais s.102.
[26] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s,127.
[27] İbn.Kuteybe-Maarif s.17, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.47, Salebî-Arais s.102, Ibn.Esîr-Kamıl c.1,s.127.
[28] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.47.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/241.
.
| ;">Yakub Aleyhisselam |
|
Yâkub Aleyhisselâmın Soyu Ve İsimleri:
Yâkub b. İshak, b. İbrahim Aleyhisselâmlardır.[1] Yâkub Aleyhisselâmın Annesi: Refaka´dır. [2]
Yâkub Aleyhisselâmın, kardeşi Ays ile ikiz olarak doğarken, elini, Aysın ökçesinden tutmuş olduğu halde, arkasından doğduğu için, Yâkub diye anıldığı[3] ve kardeşi Ays, tarafından öldürülmek korkusuyla, Dayısının yanına gitmek üzere, gündüzleri saklanıp geceleri yürüdüğü için de, kendisine İsrail adı verildiği rivayet edilir. [4]
Yâkub Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Yâkub Aleyhisselâm: kılsız vücutlu[5], zayıf yapılı, ağır başlı, vakarlı, uzun boy-lu[6], güzel yüzlü idi. Kardeşi Ays´dan daha güzel konuşurdu.[7]
İshak Aleyhisselâmın Yâkub Aleyhisselâma Tebşir Ve Tavsiyeleri:
İshak Aleyhisselâm; oğlu Yâkub Aleyhisselâma:
"Allah, seni, Peygamber yapacak, oğullarının soyundan Peygamberler çıkaracak, sende hayır ve bereket vücuda getirecektir!" dedi. [8]
Ken´anlılardan hiç bir kadınla evlenmemesini, Feddan´da oturan Dayısı Leban´ın yanına gitmesini[9], onun kızları ile evlenmesini emir ve tavsiye etmişti.[10]
Zâten Annesi de, dayısının yanına gitmesini tavsiye etmişti.[11]
Bunun üzerine, Yâkub Aleyhisselâm, Feddan´a doğru yönelip gitti.
Yolun bazı kesiminde, gece karanlığı çökünce, bir taşı, yastık yaparak yatıp geceledi.
Uyurken rü´yâsında: başucunda, gök kapılarından bir kapıya doğru bir merdiven kurulduğunu, ve Meleklerin, ondan indiğini ve onun içinde göğe çıktığını gördü.
Yüce Allah, ona:
"Muhakkak, Allah, ben´im. Ben´den başka hiç bir ilâh yoktur.
Ben, senin İlâh´ın´ım ve Atalarının da, İlâh´ıyım!
Şüphesiz ki: seni ve senin zürriyetini ve senden sonrakileri bu Arz-ı mukad-des´e, vâris kıldım.
Orayı, sana ve onlara mübarek kıldım.
Kitabı, Hikmeti ve Peygamberliği de, sizlere nasib kıldım.
Sonra, ben, senin yanındayım ve seni, o mekâna erişinceye kadar koruyacağım.
Orada, içinde, senin ve zürriyetinin bana ibadet edeceğiniz bir Beyt de, yap ki, o, Beytülmakdis´dir." diye Vahy etti.[12]
Yâkub Aleyhisselâm; önce, Dayısı Leban´ın büyük kızı Leyya ile, sonradan da, küçük kızı Râhil ile evlendi. Leyya´dan:
1) Rubil,
2) Yehuza,
3) Şem´un,
4) Lavi adlarındaki oğulları doğdu.
Râhil´den de:
1) Yûsuf,
2) Bünyamin adındaki oğlu doğdu. [13]
Leyya ile Râhil; Yâkub Aleyhisselâmla evlenirlerken, babaları Leban, onlara, çehiz olarak, birer Câriye (kadın köle) hediye etmişti.
Onlar da, bunları, Yâkub Aleyhisselâma, oğlan doğursunlar diye, hediye etmişlerdi.
Bunların her birinden de, Yâkub Aleyhisselâmın üçer oğlu daha doğmuştu. [14]
Yâkub Aleyhisselâmın on ikiyi bulan oğulları[15], İsrail oğulları, Esbat diye anılırlar. [16]
Yâkub Aleyhisselamın Sey Ah Atları, Peygamber Oluşu Ve Bazı Faziletleri:
Yâkub Aleyhisselâm; Harran´da yirmi yıl oturduktan sonra, Ken´an iline gitmesi, kendisine emrolununca, oradan ayrılıp Oraşalıma (Beytülmakdis´e) geldi.
Orada, bir tarla satın alıp çadırını kurdu.
Sahra mevkiinde yüksek ve sağlamca bir Beyt (Mâbed) yaptırıp ona İl adını verdi.
Sonra, Babası İshak Aleyhisselâmın Kenan ilindeki Habrun kariyesine gidip orada oturdu.
İshak Aleyhisselâm vefat edince, onu, Babası İbrahim Aleyhisselâmın Mağaradaki kabrinin yanına gömdü.
Yâkub Aleyhisselâm, babasının vefatından sonra, onun yerine geçti. [17]
Yâkub Aleyhisselâmın Peygamberliği ve Faziletleri hakkında Kur´ân-ı kerimde şöyle buyrulur:
"Ona (İbrahim´e), İshak´ı, üstelik bir de, Yâkub´u ihsan ettik, ve her birini, Salih (Zat)ler yaptık.
Onları, Emrimiz (Vahyimiz)le doğru yolu gösterecek Rehberler kıldık.
Hayırlı işler yapmayı, dosdoğru namaz kılmayı, zekât vermeyi kendilerine Vahy ettik.
Onlar, bize ibadet edicilerdi." (Enbiyâ: 72-73)
"Biz, ona, İshak ile Yâkub ´u da, ihsan ettik.
Peygamberliği ve Kitapları, onun zürriyetine tahsis ettik.
Dünyada ona, mükâfatını verdik.
Gerçekten, o, Âhirette de, her halde, Salih insanlardandır. [18]
"Çünkü, onlar (İbrahim, İshak ve Yâkub), bizim katımızda, gerçekten, hayırlı (Zatlardandı."[19]
Tâbûtussekîne´nin Yâkub Aleyhisselama Teslim Edilişi:
Rivayete göre: Tâbut: tarak yapılan Şimşad (Cimşir) ağacından yapılmış bir sandık olup altundan levhalarla kaplanmıştı.
Vefatına kadar Âdem Aleyhisselâmın yanında, ondan sonra da, vefatına kadar Şis Aleyhisselâmın yanında bulunmuştu.
Tâbut´a, İbrahim Aleyhisseiâma kadar Âdem Aleyhisselâmın oğulları, zaman zaman vâris olagelmişler, İbrahim Aleyhisselâm vefat edince, Tâbut, İbrahim Aleyhisselâmın büyük oğlu İsmail Aleyhisselâmın yanında kalmış, o da, vefat ettiği zaman, oğlu Kaydar´ın yanında bulunmuştu.
İshak Aleyhisselâmın oğulları, Kaydar´a: "Peygamberlik, sizden başka tarafa çevirildi. Sizin (Tâbut içindeki) bir tek Nûr´dan (Muhammed Aleyhisselâmın Nûr´-undan) başka nasibiniz yoktur. Tâbut´u, bize ver!" demişlerdi.
Kaydar ise; Tâbutu, onlara vermeğe yanaşmamış ve: "O, bana, Babamın Vasiyetidir. Ben, onu, hiç kimseye vermem" demiştir.
Kaydar, bir gün, Tâbut´u, açmağa gitmiş, Tâbut´un açılması, kendisine güçle-şince, semâdan, bir seslenicinin:
"Ey Kaydar! Vaz geç! O Tâbut´u, açmağa, senin için yol yoktur! O, Peygambere vasiyet edilmiştir. Onu, Peygamberden başkası açamaz.
Sen, onu, Amcanın oğlu, Allah´ın İsrail´i Yâkub´a ver!" diye seslenmesi üzerine, Kaydar, Tâbut´u, omuzuna alarak, o zaman, Yâkub Aleyhisselâmın oturduğu Ken´an iline doğru yollanmış.
Kaydar yaklaştığı zaman, Tâbut, seslenmeğe başlamış. Yâkub Aleyhisselâm, oğullarına:
"Allâha yemin ederim ki: Kaydar, Tâbût´la size geliyor! Kalkınız, ona doğru varınız!" demiş.
Yâkub Aleyhisselâmla oğulları, ayağa kalkarak onu karşılamışlar. Yâkub Aleyhisselâm, onu görünce, ağlayarak ona doğru koşmuş ve:
"Ey Kaydar! Ben, ne diye senin yüzünün rengini solmuş, gücünü zayıflamış görüyorum?
Sen, düşman zulmüne mi uğradın? Yoksa, Baban İsmail´den sonra, başına bir kötülük mü geldi?" diye sordu.
Kaydar:
Ben, ne düşman zulmüne uğradım, ne de benim başıma bir kötülük geldi.
Fakat, sırtımda taşıdığım, Muhammed´in Nûr´u, bana çok ağır geldi.
Bunun için benzim sarardı, bacaklarım, zayıfladı!" demiş.
Yâkub Aleyhisselâm:
"İshak´ın kızlarından nikâhın altında bulunan var mı?" diye sormuş.
Kaydar:
"Yoktur. Fakat, Cürhümî Araplarından Âminlerden bir kadınla evliyim." diye cevap vermiş.
Yâkub Aleyhisselâm:
"Ne güzel! Ne güzel! Muhammed Aleyhisselâmın şerefi için, Allah, Onu, iffetli Arap kadınlarından başkasından çıkarmayacaktır.
Ey Kaydar! Ben, seni, bir müjde ile müjdeleyeceğim!" demiş.
Kaydar:
"Nedir o müjde?" diye sormuş.
Yâkub Aleyhisselâm:
"Bil ki: Âminlerden olan zevcen, dün gece bir oğlan doğurdu!" demiş.
Kaydar:
"Ey Amcamın oğlu! Sen, Şam toprağındasın, o ise, Harem toprağındadır. Sana, bunu, ne bildirdi?" demiş.
Yâkub Aleyhisselâm:
"Ben, gök kapılarının açıldığını gördüm!
Gökle yer arasında Ay gibi yuvarlak bir Nûr gördüm!
Meleklerin, semâdan, bereketle ve rahmetle indiklerini gördüm!
Anladım ki: bu, Muhammed Aleyhisselâm içindir!" demiş.
Kaydar, Tâbut´u, Amcasının oğlu Yâkub Aleyhisselâma teslim edip ailesinin yanına dönünce, onu, bir oğlan çocuğu doğurmuş bularak ona, Hamel ismini vermiştir.[20]
Yâkub Aleyhisselâmın, elli yıl, halkı, Yüce Allah´a itaat ve ibadete davetle meşgul Olduğu[21] ve kendisinin, Sâm b.Nuh Aleyhisselâmdan sonra, Mescid-i Aksâ´nın yenileyicileri arasında bulunduğu da, bildirilir. [22]
Yâkub Aleyhisselâmın Yûsuf Aleyhisselâmdan Dolayı Üzüntülere Düşüşü:
Yâkub Aleyhisselâm: zayıflamış[23], yaşlanmıştı.
Kaşları[24], gözlerinin[25] yanaklarının yumrusu[26] üzerine düşer, onları, bezle kaldırırdı.[27]
Bir gün, ona bir komşusu:
"Ey Yâkub! Sende gördüğüm şu başına gelen hal nedir?"[28]
(İhtiyar olmadan) ihtiyarladın! Tükendin, gittin![29]
Sen (bu gidişle) Babanın[30], kardeşinin[31] eriştiği yaşa bile erişemeyeceksin!" dedi.
Yâkub Aleyhisselâm:
"Zamanın uzunluğu ve üzüntülerin çokluğu!" dedi.[32]
Yüce Allah:
"Ey Yâkub![33]Sen, Beni, yaratığıma şikâyet mi ediyorsun?!" diye Vahy edince, Yâkub Aleyhisselâm:
"Yâ Rab! Ben, bir hatâ işledim! Onu, bana, bağışla!" dedi.
Yüce Allah:
"Bağışladım!" buyurdu.
Bundan sonra Yâkub Aleyhisselâm, derdini soranlara:
"Ben, taşan kederimi ve üzüntümü, yalnız Allâha şikâyet ve arz ederim!" derdi.[34]
Yâkub Aleyhisselâmın Bütün Ev Halkıyla Birlikte Mısır´a Gidişi Yâkub Aleyhisselâmın Suçlu Oğulları İçin Allah´a Yalvarışı
Yâkub Aleyhisselâmın Oğullarına Vasiyette Bulunuşu ve Vefatı bahisleri (Yûsuf Aleyhisselâma aid bölümdedir.)[35]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.54, İbn.Kuteybe-Maarif s. 18, Taberi-Tarih c.1,s.162-163, Hâkim-Müstedrek c.2,s.569.
[2] İbn.Kuteybe-Maarif s.17, Taberî-Tarih c.1 ,s.162, Mes´udî-Murucuzzeheb c.1 ,s.46, Salebî-Arais s.101, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s. 126.
[3] İbn.Kuteybe-Maarif s.17, Taberi-Tarih c.1,s.164, Salebi-Arais s.101, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.126.
[4] Taberi-Tarih c.1,s.165, İbn.Esir-Kâmil C.1.S.127.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/263.
[5] İbn.Kuteybe-Maarif s.18, Taberi-Tarih c.1,s.164, Salebi-Arais s.101, İbn.Esir-Kamil c.1,s. 126.
[6] İbn.Kuteybe-Maarif s.18.
[7] Hâkim-Müstedrek c.2,s.557.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/263.
[8] Yâkubi-Tarih C.1.S.29.
[9] İbn.Kuteybe-Maarif s.19, Yakubi-Tarih c.1,s.29.
[10] İbn.Kuteybe-Maarif s. 18.
[11] Taberî-Tarih c.1,s.164-165, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.39.
[12] ibn.Kuteybe-Maarif s.18.
[13] ibn.Kuteybe-Maarif s.19, Yâkubî-Tarih c.1,s.3O, Taberi-Tarih c.1,s.163, Salebi-Arais s.102, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.39.
[14] İbn.Kuteybe-Maarif s.19, Taberi-Tarih c.1,s.163, Salebi-Arais s. 102.
[15] Yakubi-Tarih c.1,s.31, Taberi-Tarih c.1,s.163, Mes´udi-Murucuzzeheb c.1,s.47, Salebi-Arais s.102, Ebülferec İbn.Cevzi-Tabsıra c.1,s.178, İbn.Esir-Kâmil c.1,s.126, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.197.
[16] Yakubi-Tarih c.1,s.31, Mes´udi-Murucuzzeheb c.1,s.47, Hâkim-Müstedrek c.2,s.57O, Salebi-Arais s.102, Ebülferec İbn.Cevzi-Tabsıra c.1,s.178.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/263-264.
[17] İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.4O.
[18] Ankebut: 27.
[19] Sâd: 47.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/265.
[20] Şâlebî-Arais s.266-267.
[21] Mîr Hâvend-Ravzatussafa Tercemesi s.225.
[22] ibn.Hacer-Fethulbâri c.6,s.291.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/265-267.
[23] Sâiebî-Araiss.130.
[24] Taberî-Tefsir c.i3,s.46, Sâiebî-Arais s.135.
[25] Sâiebî-Arais s.135.
[26] Taberî-Tefsir d3, s.46.
[27] Taberî-Tefsir c.13,s.46, Sâiebî-Arais s.135.
[28] TaberîTefsir c.i3,s.46.
[29] Taberî-Tefsir c.i3,s.46, Sâiebî-Arais s.135, Zemahşerî Keşşaf c.2,s.34O.
[30] Taberî-Tefsir c. 13, s.46.
[31] Sâiebî s.135.
[32] Taberî-Tefsir c.i3,s.46, Sâiebî-Arais s.135.
[33] Taberî-Tefsirc.i3,s.46.
[34] Taberî-Tefsir c.13,s.46, Sâlebî-Arais s.135.
.
| ;">Yusuf Aleyhisselam |
|
Yûsuf Aleyhisselâmın Soyu:
Yûsuf b. Yâkub, b. İshak, b. İbrahim Aleyhisselâmlardır.[1] Yûsuf Aleyhisselâmın annesi: Râhıl bint-i Leban´dır. [2]
Yûsuf Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Yûsuf Aleyhisselâm; ak tenli, güzel yüzlü, kıvırcık saçlı, büyük gözlü, ince burunlu, kalın pazulu, kalın bacaklı, düz karınlı, düz göbekli idi ve yanağı, benli ıdi. [3]
Yûsuf Aleyhisselâm, suretçe, Âdem Aleyhisselâmı andırırdı.
Yüzü, güneş gibi parlardı. [4]
Kendisine, güzelliğin yarısı verilmişti[5]
Yûsuf Aleyhisselâmın Başına Gelenler:
Yûsuf Aleyhisselâm, annesi Râhıl´den doğunca, babası, baksın diye, onu, Halasına vermişti.
Yûsuf Aleyhisselâmın ilk ibtilâsı, İshak Aleyhisselâmın kızı olan bu halası ile
başladı.
Yıllar, geçmiş, Yûsuf Aleyhisselâm, gezer dolaşır olmuştu.[6]
Babası da, Halası da, Yûsuf Aleyhisselâmı, son derece seviyorlardı. [7]
Yâkub Aleyhisselâm; kız kardeşine:
"Ey kardeşim! Yûsuf´u, artık, bana teslim et!
Vallahi, onun, benden bir saat bile uzak kalmasına dayanamıyorum dedi.
Kız kardeşi de:
"Vallahi, ben de, onu, bir saat bile terk edemem!" diyerek red cevabı verdi.
Yâkub Aleyhisselâm, Yûsuf Aleyhisselamı, almak için, ısrar edince, kız kardeşi:
"Bari, onu, bir kaç gün, benim yanımda bırak ta, belki, bu, beni teselli eder."
dedi. [8]
Yâkub Aleyhisselâm, onun yanından çıkıp gittikten sonra[9], Hala hanım, Is-hak Aleyhisselamın büyük çocuğu olması dolayısıyla yanında bulundurduğu kuşağını, Yûsuf Aleyhisselamın -elbisesinin altından- beline, bağladı. Sonra da:
"Kuşak, kayboldu, bakınız! Onu, kim almış?" dedi.
Ev halkının üzerleri aranınca, kuşak, Yûsuf Aleyhisselamın yanında (belinde bağlı) bulundu. [10]
Onların mezhebine göre: hırsızı, mal sahibi, tutar, hiç kimse, kendisine itirazda bulunamazdı. [11] Bunun için, Hala hanım:
"Vallahi, ben, Yûsuf hakkında, istediğimi, yapabilirim!" dedi.
Yakub Aleyhisselâm gelince, hâdiseyi, ona da, anlattı.
Yâkub Aleyhisselâm:
"Yûsuf, şayet, böyle bir şey yapmışsa, O, sana, teslim edilmiş olur. Benim elimden bir şey gelmez!" dedi. [12]
Hala hanım da, ölünceye kadar, Yûsuf Aleyhisselamı, yanında tuttu.
Yâkub Aleyhisselâm, ancak, onun ölümünden sonra, Yûsuf Aleyhisselamı, yanına alabildi. [13]
Yûsuf Aleyhisselâm, Yâkub Aleyhisselâma, oğullarından, en sevgilisi idi.
Yûsuf Aleyhisselamın annesi Râhıl da, Yâkub Aleyhisselâma, kadınlarından, en sevgili olanı idi. [14]
Yûsuf Aleyhisselamın, üvey annelerinden doğma kardeşleri, Babalarının, Yûsuf Aleyhisselamı, gerek çocukluğu ve gerek gençliği çağında böyle ço^sevdiği-ni ve onun üzerine titrediğini gördükçe, onu, kıskanmağa başladılar. [15]
Yûsuf Aleyhisselamın kardeşleri ile olan ibretli macerası, Kur´ân´ı Kerimde de, genişçe anlatılır. [16]
Yûsuf Aleyhisselâm, rü´yaîinda, on bir yıldızla güneş ve ay´ın, kendisine, secde ettiklerini görüp bunu, babasına anlatmıştı. Yâkub Aleyhisselâm, ona:
"Ey Oğulcuğum! Rü´yanı, kardeşlerine, anlatma! Sonra, sana, tuzak kurarlar.
Çünkü, şeytan, insanın, apaçık bir düşmanıdır!" demiş[17], rü´yâsını yormuştu. [18]
Yâkub Aleyhisselâmın karısı Leyya hatun.Yûsüf Aleyhisselâmın, Babasına söylediklerini, dinlemiş, işitmişti.
Yâkub Aleyhisselâm, ona:
"Yûsuf´un söylediklerini, gizli tut, oğullarına haber verme!" diye tenbih etti. Leyya da: "Olur!" dedi.
Yâkub Aleyhisselâmın oğulları, otlaktan geldikleri ve gizli tutulması emir ve tenbih edilen rü´yâ, kendilerine haber verildiği zaman[19], Yûsuf Aleyhisselâma o kadar kızdılar ki, şah damarları, şişti, tüyleri, diken diken oldu. [20]
Annelerine:
"Güneş, Babamızdan başkası değildir! Ay, senden başkası değildir! Yıldızlar da, bizden başkası değildir!
Hiç kuşkusuz, Râhıl´ın oğlu, üzerimize hükümdar olmak: Ben, sizin Seyi-dinizim? [21]
Sizler, benim kölemsiniz! [22] demek istiyor!" dediler. [23]
Yûsuf Aleyhisselâma karşı kalblerinde taşıdıkları kıskançlık ve kini, büsbütün artırdılar. [24]
Onu, öldürmek veya uzak ve ıssız bir yere atmak suretiyle, kendisinden kurtulup Babalarının teveccühünü ve sevgisini, kendilerine münhasır kılmak istediler.
İçlerinde en faziletlisi ve en akıllısı olan Yehuza[25]:
"Yûsuf´u, öldürmeyiniz!
Çünkü, adam öldürmek, büyük ve ağır bir suçtur.
Onu, bir kuyuya bırakınız da, oradan gelip geçen yolcu kafilesinden biri, onu, bulup alsın, götürsün!
Yapacaksanız, böyle yapınız!" dedi.[26]
Yûsuf Aleyhisselâmı, öldürmeyecekleri hakkında onlardan, kesin söz aldı. [27]
Yâkub Aleyhisselâmın huzuruna çıkıp Yûsuf Aleyhisselâmı, kendileriyle birlikte kıra göndermesi için konuşmayı kararlaştırdıkları zaman, Yâkub Aleyhisselâmın en büyük oğlu Rubil:
"Babanız, Yûsuf hakkında, size güvenmeyecektir.
Fakat, Yûsuf´un yanına varıp kendisinin önünde oyun oynayalım.
Bizim nasıl neşelendiğimizi, oynadığımızı, görünce, bizimle gitmeye heveslenir." dedi.
Gidip önünde gülüşe gülüşe oyun oynadılar ve onu, kendileriyle birlikte oynamağa heveslendirdiler.
Yûsuf Aleyhisselâm, onlara:
"Ey kardeşlerim! Siz, otlak yerinizde de, hep böyle oynar mısınız?" diye sordu.
"Evet! Ey Yûsuf! Eğer, bizim otlak yerlerimizde oynadığımızı görseydin, sen de, yanımızda bulunmayı arzu ederdin!" dediler.
O kadar heveslendirdiler ki, bunu, kendisi, onlardan istemeğe başladı ve:
"Ey kardeşlerim! Beni, Babama götürünüz de, sizinle göndermesini isteyiniz!" dedi. [28]
"Ey Yûsuf! Sen, bizimle gidip oynamak, avlanmak istiyor musun?" dediler.
Yûsuf Aleyhisselâm:
"Evet! İsterim!" dedi.
"Öyle ise, seni, bizimle birlikte göndermesini, Babandan iste!" dediler. [29]
Onlar; Yâkub Aleyhisselâmın yanına gidip önünde durdular.
Kendisinden, bir şey isteyecekleri zaman, böyle yaparlardı.
Yakub Aleyhisselâm, karşısında sıralandıklarını görünce, onlara:
"Nedir hacetiniz, isteğiniz?" diye sordu.
Yûsuf Aleyhisselâmın, kendileriyle birlikte kıra gidip bol bol yemesine, oynamasına müsâade etmesini istediler ve onu, iyice koruyacaklarını bildirdiler.
Yâkub Aleyhisselâm, onların gaflete dalıp Yûsuf Aleyhisselâmı, kurda yedirmelerinden korktuğunu söyledi.
Onlar, kendilerinin güçlü bir topluluk olduğunu, böyle bir musibetin asla vuku´ bulamayacağını ileri sürdüler.
Yâkub Aleyhisselâma, oğullarına kurt tehlikesinden bahsettiren, kendisinin, o sıralarda görmüş olduğu bir rü´yâ idi.
Yâkub Aleyhisselâm, rü´yâsında, bir dağ başında, öldürmek için, Yûsuf Aley-hısselâmın üzerine, on kurdun saldırdığını, onlardan bir kurdun ise, onu, koruduğunu, sonra, yer yarılıp içine girdiğini, ancak, üç gün sonra, oradan çıkabildiğini görmüş, bunun için, Yûsuf Aleyhisselâm hakkında kurd korkusuna düşmüş[30], oğullarına: "Onu, kurt yemesinden korkuyorum!" demişti. [31]
Yûsuf Aleyhisselâm:
"Babacığım! Beni, onlarla gönder!" dedi.
Yâkub Aleyhisselâm:
"Sen de, bunu, onlarla birlikte gitmeyi istiyor musun?" diye sordu.
Yûsuf Aleyhisselâm:
"Evet!" deyince, Yâkub Aleyhisselâm, onun da, kardeşleriyle birlikte gitmesine izin verdi.
Yûsuf Aleyhisselâm, elbisesini giydi. [32]
Yâkub Aleyhisselâm, onu kardeşleriyle birlikte gönderdi.
Kardeşleri, Yûsuf Aleyhisselâmı, yapmacık ikramlar göstererek götürdüler.
Otlak yerine vardıkları zaman, düşmanlıklarını, açığa vurdular, onu, dövmeğe başladılar.
kardeşlerinden biri, Yûsuf Aleyhisselâmı döver, Yûsuf Aleyhiselâm, başka birini, imdadına çağırır, o da, gelip yardım yerine, onu, döverdi!
Kendisine, onlardan, bir acıyanını görmedi. Yûsuf Aleyhisselâmı, öldüresiye dövdüler. [33]
Yâkub Aleyhisselâmdan, Yûsuf Aleyhisselâm için aldıkları yiyeceği, köpeklerine yedirdiler.
Yûsuf Aleyhisselâm, son derece susamıştı. Onlara:
"Öldürmeden önce, bana, azıcık su içiriniz!" diye yalvardığı halde, su da, içir-mediler! Onlardan hiç birinin, kendisine acımadığını görünce:
"Ey Babacığım! Ey Yâkub! Câriye oğullarının, Senin oğluna yaptıklarını[34] bilmiyor musun?! [35] Bir bilsen! [36]
Ey Babacığım! Onlar, Senin ahdini bozdular, vasiyetini, zayi ettiler!" [37] diyerek feryad ediyordu. [38]
Rubil, hemen tutup onu, öldürmek için, göğsünün üzerine yatırdı. "Ey Râhıl´ın oğlu! Rü´yâna söyle de, seni, kurtarsın!" dedi. Yûsuf Aleyhisselâm, Yehuza´dan istimdad etti, yardım diledi. [39]
Yûsuf Aleyhisselâmın Teyzesinin oğlu olup diğerlerine nazaran Yûsuf Aleyhisselâm hakkında biraz daha insaflı, biraz daha ileri görüşlü olan Yehuza[40], onlara:
"Siz, onu, öldürmeyeceğiniz hakkında bana kesin söz vermiş değil-miydiniz?! [41]
Onu, kuyuya, bırakınız!" deyince[42], Yûsuf Aleyhisselâmı, bırakmak için, kuyunun yanına sürüyüp götürdüler! [43]
Bu kuyu; Medyen ile Mısır arasında[44], Beytülmakdis bölgesinde yeri, belli[45], Yâkub Aleyhisselâmın evine üç fersahlık uzaklıkta idi.
Korkunç, karanlık, dibi geniş, ağzı dar, içine bırakılan, dibine kolayca düşüp helak olur, içinden çıkmak, düşen için, imkânsız, suyu, tuzlu bir kuyu idi.
Bu kuyu, Sâm b. Nuh Aleyhisselâmın kazdığı kuyulardandı. Ahzan Kuyusu diye de, anılırdı.
Kardeşleri, Yûsuf Aleyhisselâmı, bu kuyuya bırakmak maksadı ile[46], kuyunun içine sarkıttıkları zaman, Yûsuf Aleyhisselâm, kuyunun kenarına elleriyle tutunmuştu.
Bunun üzerine, onun ellerini, boynuna bağladılar.
Üzerindeki gömleğini de, soyduktan sonra, kendisini, kuyuya sarkıttılar. [47]
Yûsuf Aleyhisselâm:
"Kardeşlerim! Gömleğimi, bana geri veriniz! Kuyuda, onunla örtüneyim. [48]
Kuyudaki haşeratı, onunla tutup kendimden defedeyim! [49]
Ölümümden sonra da, o, bana, kefen olsun!" dedi. [50]
Kardeşleri:
"Güneşi, Ay´ı ve on bir yıldızı, çağır da, seni, oraya alıştırıcı olsunlar!" dedileı
Yûsuf Aleyhisselâm:
"Ben, hiç bir şey göremiyorum!" dedi.
Onu, kuyunun yansına varıncaya kadar sarkıtıp ölsün diye birden bırakıverdiler!
Yûsuf Aleyhisselâm, kuyudaki suyun içine düştü.
Kuyudaki bir kayanın üzerine çıkıp dikildi. [51]
Kardeşleri, kuyuya bıraktıkları zaman, Yûsuf Aleyhisselâm, ağlıyordu.[52]
Kuyunun başındaki kardeşleri, ona, seslenince, Yûsuf Aleyhisselâm onların merhamete geldiklerini sanıp cevap vermişti.
Hemen, üzerine, bir kaya parçası bırakıp onu, öldürmek istediler. Yehuza, kalktı, onları, böyle yapmaktan men etti ve:
"Hani, siz, onu, öldürmeyeceğiniz hakkında, bana kesin söz vermiştiniz!?"
dedi. [53]
Yûsuf Aleyhisselâm, kuyuya bırakıldığı zaman, on yedi yaşında idi. [54]
Kardeşleri, Yûsuf Aleyhisselâmı, kuyuya bıraktıktan sonra, hemen davarların içinden bir kuzu veya oğlak kesip kanını, Yûsuf Aleyhisselâmın gömleğine bulaştırdılar. Kestiklerinin etini de, yediler. [55]
Akşamleyin, ağlayarak ve Yûsuf Aleyhisselâmı kurt yediğini anarak babalarının yanına geldiler[56]
Yâkub Aleyhisselâm, yolun üst tarafında oturup Yûsuf Aleyhisselâmı, ne zaman getirecekler? diye onları, bekleyip duruyordu.
Oğulları yaklaşıp hep birden ağlayarak seslerini yükseltince, Yâkub Aleyhisselâm, onların, bir musibete uğradıklarını anladı.
Yanına geldikleri zaman, Yâkub Aleyhisselâmın önünde yakalarını yırttılar ve ağladılar.
Yâkub Aleyhisselâm, korktu ve:
"Ey oğullarım! Size, ne oldu? Yûsuf, nerede?" diye sordu.
Kurt, yediğini ve onun kanlı gömleğini getirdiklerini söyledikleri zaman´[57]
"Gösteriniz bana onun gömleğini?" dedi.
Gösterdiler.
"Vallahi, ben, bugüne kadar, bundan daha yumuşak huylu kurt görmedim!
Oğlumu, yemiş de, onun gömleğini, yırtıp parçalamamış!?" diyerek feryad etti ve bayıldı.
Uzunca bir müddet sonra, ayıldı.
Ayıldığı zaman, çok ağladı. Sonra da, gömleği alıp kokladı, öptü. [58] Yüzüne ve gözlerine sürdü. [59]
Yûsuf Aleyhisselâm, kuyuda üç gün kaldı. [60]
Yehuza, her gün, Yûsuf Aleyhisselâma -kardeşlerinden gizlice- yemek getirirdi. [61]
Dördüncü gün, Medyen´den gelip Mısıra gitmek isterken, yollarını şaşıran bir yolcu kafilesi, kuyunun yakınına geldiler, kondular.
Medyen halkından, Araplardan Mâlik b. Za´r adındaki bir adamı, kendileri için, su aramağa gönderdiler.
Adam, kuyuya kovayı salınca, Yûsuf Aleyhisselâm, kovanın ipine yapıştı.
Kova, kuyunun ağzına erişince, Mâlik, Yûsuf Aleyhisselâmı görüp[62] arkadaşlarına, bir genç bulduğunu müjdeledi. [63]
Yehuza, yine, Yûsuf Aleyhisselâma yemek getirmişti. Onu, kuyuda göremeyince, bakıp Malik´le arkadaşlarının yanında bulunduğunu gördü, Hemen dönüp bunu, kardeşlerine haber verdi.
Hepsi, Mâlik´in yanına geldiler. [64]
"Bu, bizden kaçan kölemizdir!" dediler. [65]
Yûsuf Aleyhisselâm, kardeşlerinin, kendisini, ondan alınca, öldürmelerinden korkup halini gizledi. [66]
Malik:
"Öyle ise, ben, onu, sizden satın alayım!" dedi.
Kardeşleri, Yûsuf Aleyhisselâmı, Malik´e[67], yirmi[68] veya yirmi iki dirheme, ya da, kırk dirheme sattılar[69]
Malik ve arkadaşları, Yûsuf Aleyhisselâmı, satın alıp giderlerken[70], Yûsuf Aleyhisselâmın kardeşleri, onlara:
"Onu, sımsıkı bağlayınız ki[71], kaçmasın! [72] Çünkü, o kaçaktır, hırsızdır, yalancıdır!
Biz, onun, size işleyeceği kusurlardan ve ayıplarından uzaklaşmış bulunuyoruz!" dediler.
Malik, Yûsuf Aleyhisselâmı, deveye bindirip Mısır´a götürdü.
Yûsuf Aleyhisselâm; annesinin yolda bulunan kabrini görünce, kendisini, deveden kabre atmamağa kadir olamadı.
Kabrin üzerine kapandı ve:
"Ey annem! Ey Râhıl! Başını, yerin altındaki topraktan kaldırıp oğlun Yûsüf´e bakta, onun, senden sonra ne belâlara uğradığını bir gör!
Ey anneciğim! Düştüğüm za´f ve zilleti bir görmüş olsaydın, bana, ne kadar acırdın!
Ey anneciğim! gömleğimi, nasıl soyduklarını, beni, nasıl bağladıklarını, yüzümü, nasıl tokatladıklarını, taşlarla, beni, nasıl taşladıklarını, kuyunun içine nasıl bıraktıklarını, bana, hiç acımadıklarını,
Beni, köle gibi nasıl sattıklarını,
Beni, esir gibi nasıl taşıdıklarını bir görseydin!" diyordu.
Malik; devenin üzerinde, Yûsuf Aleyhisselâmı, göremeyince, yolcu kafilesine:
"Haberiniz olsun ki: Uşak, ailesine dönmüş!" diyerek bağırdı.
Kafile halkı, arayıp Yûsuf Aleyhiselâmı, kabrin üzerinde buldular.
İçlerinden birisi; Yûsuf Aleyhisselâmın üzerine dikilip:
"Ey Uşak! Efendilerin, bize senin, kaçak, hırsız olduğunu, haber vermişlerdi.
Biz, senin şu yaptığını görünceye kadar, buna, inanmamıştık!" dedi.
Yûsuf Aleyhisselâm:
"Vallahi, ben, kaçmış değilim.
Fakat, siz annemin kabrine yol uğratınca, kendimi, onun kabrinin üzerine atmamağa kadir olamadım!" dedi.
Malik, hemen elini kaldırıp Yûsuf Aleyhisselâmın yüzüne bir şamar indirdi ve çekip devesinin üzerine bindirdi.
Mısır´a varıncaya kadar da, kendisini, bağlı bulundurdular. Malik, Mısır´a varınca, ona, yıkanmasını emr etti.
Yusuf Aleyhisselâm, yıkandı. [73] Malik, ona, güzel bir elbise giydirdi ve onu satışa çıkardı. [74]
Mısır çarşısında bulunan kimseler, Yûsuf Aleyhisselâmın bedelini yükseltmeğe, artırmağa başladılar. [75]
Mısır Azîz´i[76] Kutfîr veya Utfîr -ki, Mısır Hazineleri Bakanı idi[77] Yûsuf Aley-hisselâmı, Malik´ten, yirmi Dinar (altun) [78] ve bir çift ayakkabı ile iki beyaz elbise karşılığında[79] satın alıp[80] evine götürdü. [81]
Karısı Râil´e:
"Bu genç, olgunluk çağına, bizim görmekte olduğumuz işleri anlayacak bir yaşa gelince, bize yararlı, yardımcı olur, ya da, onu, oğul ediniriz." dedi.
Mısır Azîz´i, kadınlarla münâsebette bulunmayan bir zat idi.
Karısı ise, hem güzel, hem de, devlet ve dünya nimetleri içinde yaşayan bir kadındı. [82]
Yûsuf Aleyhisselâmın Hanım Efendiyle Başı Dertte:
Yûsuf Aleyhisselâmın yüzünün güzelliği, Hanım Efendinin kalbine, onun sevgisini düşürmüştü. [83]
En sonunda, bir gün, onu, kendisiyle temasa heveslendirmek maksadı ile, Yûsuf Aleyhiselâmın güzelliklerini anmağa başladı:
"Ey Yûsuf! Saçın, ne kadar güzel!" dedi.
Yûsuf Aleyhisselâm:
"Cesedimden, ilk dökülecek şey, odur!" dedi.
Hanım Efendi:
"Ey Yûsuf! Gözlerin, ne kadar güzel!" dedi.
"Cesedimden, ilk önce, yere akacak şey, o´dur!" dedi. Hanım Efend´r.
"Ey Yûsuf! Yüzün, ne kadar güzel!" dedi, Yûsuf Aleyhisselâm:
"O, toprak içindir, toprak, onu, yiyecektir!" dedi. [84]
Kur´ân-I Kerimin Yûsuf Aleyhisselâm Hakkındaki Açıklaması:
Yüce Allah; Yûsuf Aleyhisselâmın gördüğü rü´yâdan itibaren başından geçenleri şöyle açıklar:
"Bir vakit, Yûsuf, Babasına:
Babacığım! Gerçekten, ben, rü´yâda, on bir yıldızla güneş ve ay´ı gördüm. Gördüm ki, onlar, bana, secde edicilerdir! demişti.
(Babası Yâkub):
Oğulcağızım! Rü´yânı, kardeşlerine anlatma! dedi.
Sonra, sana, bir tuzak kurarlar.
Çünkü, şeytan, insanın, apaçık bir düşmanıdır.
Rabb´in, seni, öylece (rü´yada gördüğün gibi) beğenip seçecek (Peygamber yapacak, mülk´ü saltanata erdirecek)
Sana, rü´yâ tabirine ait bilgi verecek. Sana karşı da, Yâkub Hanedanına karşı da, nimetlerini -daha önce de, Ataların İbrahim´e ve İshak´a tamamladığı gibi- tamamlayacaktır.
Şüphesiz ki, Rabb´in, her şeyi bilendir, tam hüküm ve hikmet Sahibidir.
And olsun ki: Yûsuf´un ve kardeşlerinin haberlerinde (onları) soranlar için, nice ibretler vardır.
Hani, onlar (o kardeşler) şöyle demişlerdi:
Yûsuf´la kardeşi (Bünyamin), Babasının yanında, muhakkak, bizden daha sevgilidir.
Halbuki, biz (birbirimizi destekleyen güçlü) bir cemâatiz. Babamız, her halde, açık bir yanılgı içindedir. Yûsuf´u, öldürünüz!
Yahud, onu (uzak ve ıssız) bir yere atınız ki, Babanızın teveccühü, yalnız size münhasır olsun ve siz, ondan sonra, sâlih bir zümre olasınız!
İçlerinden, bir sözcü:
Yûsuf´u, öldürmeyiniz! Onu, bir kuyunun dibine bırakınız da, bir yolcu kafilesinden biri, onu (yitik olarak) alsın!
Eğer (mutlaka) yapacaksanız (böyle yapınız!) dedi.
Bunun üzerine;
Ey Babamız! Sen, bize, Yûsuf´u, ne diye inanmıyorsun?
Halbuki, biz, onun en hayrhâhlarıyız!
Yarın, onu, bizimle birlikte (kır´a) gönder de, bol bol yesin, oynasın.
Şüphesiz, biz, onun koruyucularıyız! dediler.
(Babaları):
Onu götürmeniz, muhakkak ki, beni, tasaya düşürür.
Siz, kendisinden gafil bulunurken, onu, kurt (gelip) yemesinden korkarım! dedi.
And olsun ki: bizim (güçlü) bir cemâat olmamıza rağmen, onu, kurt yerse, bu takdirde, biz de, hüsrana uğrayanlardan oluruz! dediler.
Nihayet, vaktâ ki, onu, götürdüler.
Onu, kuyunun dibine bırakmayı, kararlaştırdılar.
Biz de, kendisine (Yûsuf´a) and olsun ki: Sen, onlara, hiç farkında değillerken (bir gün), bu işlerini, haber vereceksin! diye Vahy ettik.
(Yûsuf´un kardeşleri) akşamleyin, ağlaya ağlaya Babalarına geldiler:
Ey Babamız! Hakikaten, biz gittik, yarış edecektik.
Yûsuf´u da, eşyamızın yanında bırakmıştık. (Bir de ne görelim!!!)
Onu, kurt, yemiş!
Biz, doğru söyleyenler olsak ta, (biliyoruz ki) Sen, bize inanıcı değilsin! dediler.
Bir de, üstüne yalancıktan bir kan (bulaştırılmış olan) gömleğini getirdiler.
(Yâkub):
Hayır! Nefisleriniz, sizi aldatıp (böyle büyük) bir işe sürüklemiş!
Artık, (bana düşen) güzel bir sabırdır.
Sizin şu anlatışınıza karşı, yardıma sığınılacak (ancak) Allâh´dır! dedi.
Bir yolcu kafilesi gelip Sakalarını (kuyu başına) yolladılar.
O da, kovasını, saldı.
ÂH Müjde! İşte, bir Civan! dedi.
Onu, bir ticaret malı gibi sakladılar.
Allah ise, ne yapacaklarını, pekâlâ bilici idi.
Onu, değersiz bir bahaya, bir kaç dirheme sattılar.
Onlar, bunun hakkında rağbetsiz idiler.
Onu, satın alan bir Mısırlı, karısına:
Bunun Makamını (katımızda) şerefli tut!
Umulur ki: bize yararı, olur, yahud, onu, evlad ediniriz! dedi.
İşte, Yûsuf´u, böylece (Mısır) arz(ın)da, yerleştirdik ve ona, rü´yânın tâbirini (yorumunu) öğrettik.
Allah, emrinde (hâkim ve) galibdir.
Fakat, insanların çoğu (bunu) bilmezler.
O, tam ergenlik çağına girince, kendisine hüküm ve ilim verdik.
İşte, iyi hareket eden insanları, biz, böyle mükâfatlandırırız.
Onun bulunduğu evdeki (kadın) onun nefsinden murad almak istedi.
Kapıları, sımsıkı kapadı ve:
Sana, söylüyorum: beri gel! dedi.
O ise:
Allah´a, sığınırım! Doğrusu, o (Mısır Azîz´i), benim Efendim´dir.
O, bana, güzel bir mevki vermiştir.
Hakikat, şudur ki: zâlimler, asla felah bulmaz! dedi.
O (kadın) ise, and olsun ki, ona, niyeti kurmuştu.
Eğer, Rabb´inin Burhanını, görmemiş olsaydı, (belki Yûsuf´da) onu, kasdetmiş gitmişti.
İşte, Biz, ondan fenalığı ve fuhşu, bertaraf edelim diye böyle (Burhan gönderdik). Çünkü, o, (tâatta) Ihlâsa erdirilmiş kullanmadandı.
İkisi de (Yûsuf, ondan kaçıp kurtulmak, kadın da, onu tutup bırakmamak için) kapıya doğru koştular.
O (kadın), bunu, gömleğini, arkasından (tutup) boylu boyunca yırttı. Kapının yanında (kadının) Efendisine rastgeldiler. (Suçunu kapatmak maksadiyle kadın, kocasına):
Zevcene, kötülük etmek isteyenin cezası, zindana atılmaktan, yahud acıklı bir azabdan başka ne olabilir? dedi.
Yûsuf:
O, kendisi, benim nefsimden murad almak istedi! dedi.
Onun (kadının) yakınlarından bir şahid de, şehâdet etti ki:
Eğer, gömleği, önünden yırtıldı ise, (kadın) doğru söylemiştir, bu ise, yalancılardandır.
(Yok) eğer, gömleği, arkadan yırtıldı ise, (kadın) yalan söylemiştir.
Bu ise, doğru söyley idlerdendir." dedi.
Vaktâ ki (zevci, Yûsuf´un gömleğinin) arkadan yırtılmış olduğunu gördü ve:
Şüphesiz ki: bu, sizin (siz kadınların) fendinizdendir.
Çünki, sizin fendiniz, büyüktür.
Yûsuf! Sen, bundan (bu meseleyi söylemekten) vazgeç!
(Ey kadın!) Sen de, günahına istiğfar et! Çünkü, sen, gerçekten, günahkârlardan oldun! dedi.
Şehirdeki bir kısım kadınlar:
Azîz´in karısı, delikanlısının nefsinden murad almak istiyormuş! Sevgi, yüreğinin zarına işlemiş!
Görüyoruz ki: o, muhakkak, apaçık bir sapıklıktadır! dediler.
Vaktâ ki, (kadın) onların, gizliden gizliye yaptıkları dedikoduları, işitti.
Kendilerine (dâvetci) yolladı.
Onlar için (rahatça) yaslanacak bir yer (bir de, sofra) hazırladı.
Onlardan, her birine (etleri, meyvaları kesmek için) birer bıçak verdi.
(Yûsuf´a):
Çık karşılarına! dedi.
Şimdi, onlar, bunu görünce, kendisini, büyük bir varlık olarak tanıdılar. (Hayranlıklarından) ellerini, kestiler ve:
Sübhânâllâh! Bu, bir beşer değildir?
Bu, çok şerefli bir Melek´ten başkası değildir! dediler.
(Kadın):
İşte, beni, kendisi hakkında ayıpladığınız, şu gördüğünüz (Zat)dır.
And ederim ki: onun nefsinden ben murad almak istedim de, o, nâmuskârlık gösterip redd et)di.
Yemin ederim ki: eğer, o, kendisine emredeceğimi, yapmazsa, her halde, Zindana atılacak ve her halde zillete uğrayacaklardan olacaktır!" dedi.
(Yûsuf):
"Ey Rabb´im! Zindan, bana, bunların davet edegeldikleri şey(i işlemek)den daha sevgilidir.
Eğer, Sen, bunların tuzaklarını, benden döndürmezsen (belki) onlara meyi eder, câhillerden olurum!" dedi.
Bunun üzerine, Rabb´i, onun duasını kabul etti, ve onların tuzaklarını, kendisinden savdı.
Çünkü, O, hakkıyle işitenin, her şeyi bilenin ta kendisidir.
Sonra, bütün o delilleri gördüklerinin ardından, mutlaka, onu, bir zamana kadar Zindana atmaları reyi onlara zahir oldu.
Onunla birlikte Zindana iki de, delikanlı girdi. Bunlardan birisi:
Ben, rü´yamda, kendimi şarap(üzüm) sıkıyor gördüm! dedi. Öbürü de:
Ben de, rü´yamda, kendimi, başımda ekmek götürüyor, kuşlarda, ondan (kek-meleyip) yiyor! gördüm.
Bize, bunun tabirini, haber ver.
Çünkü, biz, seni, iyilik edenlerden görüyoruz." dedi.
(Yûsuf):
Size, rızıklanacağınız bir taam gelecek oldu mu, ben, muhakkak, onun ne olduğunu, size daha gelmezden önce, haber veririm.
Bu, Rabb´imin, bana öğrettiği ilimlerdendir.
Çünkü, ben, Allah´a inanmaz bir kavmin dinini -ki, onlar, Âhireti inkâr edenlerin 2 kendisidirler- terk ettim.
Atalarım İbrahim´in, İshak´ın, Yâkub´un dinine uydum. Allah´a, her hangi bir şeyi ortak katmamız, bizim için (doğru) olmaz. Bu (Tevhid), bize ve insanlara, Allah´ın lütuf ve inâyetindendir. Fakat, insanların çoğu (buna) şükretmezler.
Ey zindan arkadaşlarım! Darma dağınık bir çok düzme tanrılar mı hayırlıdır, yoksa, hepsine ve her şeye galib ve Kahhâr olan bir tek Allah mı?
Sizin, onu bırakıp taptıklarınız, kendinizin ve atalarınızın takmış oldukları (kuru) adlardan başkası değildir.
Allah, bunlara, hiç bir Burhan indirmemiştir.
Hüküm, Allâh´dan başkasının değildir.
O, kendisinden gayrısına ibadet etmemenizi emreylemistir.
Dosdoğru din, işte, budur.
Fakat, insanların çoğu bilmezler.
Ey zindan arkadaşlarım! (Rüyalarınızın yorumuna gelince):
Biriniz, Efendisine şarap içirecek, diğeri ise, asılıp tepesinden kuşlar, yiyecektir!
işte, hakkında fetva istemekte olduğunuz mesele (böylece) olup bitmiştir! dedi.
(Yûsuf), bu ikisinden kurtulacağını bildiği kimseye:
Beni, Efendinin yanında an! dedi.
Fakat, şeytan, Efendisine anmayı, ona, unutturdu da, (bu yüzden Yûsuf) daha nice yıllar, zindanda kaldı.
(Bir gün) Kral:
Ben, rü´yâmda yedi arık (inek)in yemekte olduğu yedi semiz inekle yedi yeşil oaşak ve diğer (yedi) kuru (başak) görüyorum!
Ey ileri gelenler (Kâhinler)! Eğer, rü´yâ, tâbir ediyorsanız, benim bu rü´yâmı da, nallediniz! dedi.
Onlar da:
"(Bunlar) karma karışık düşlerdir."
Biz, böyle düşlerin tabirini bilici (kimse)ler değiliz! dediler. (Zindandaki) iki (arkadaş)dan, kurtulanı, nice zaman sonra (Yûsuf´u) hatırladı da: Ben, size, onun tâbirini haber vereyim. Beni, hemen gönderiniz! dedi. (Zindana gidip):
Yûsuf! Ey çok doğru sözlü! Kendisini, yedi arık (inek) yemekte olan yedi semiz inekle yedi yeşil ve diğer (yedi) kuru başak hakkında bize bir fetva ver.
Ümid ederim ki: insanlara (isabetli cevabınızla) dönerim.
Belki (bu suretle) onlar, (Senin yüce kadrini) bilirler, (dedi)
(Yûsuf):
"Yedi yıl âdet veçhile ekin ekiniz.
Yiyeceğiniz az bir miktar hâriç olmak üzere, biçtiklerinizi, başağında bırakınız.
Sonra, bunun ardından yedi kurak (yıl) gelecek.
(Tohumluk için) saklayacağınız az bir miktar hariç olmak üzere, önceden biriktirdiklerinizi, yeyip götürecek.
Sonra, bunun ardından da, bir yıl gelecek ki, insanlar, o zaman, yağmura kavuşacak ve o zaman sıkıp sağacaklar!" dedi.
(Bunu duyan) Kral:
"Onu (Yûsuf´u) bana getiriniz!" dedi.
Bunun üzerine, ona Elçi gelince:
"Efendine dön de, ellerini kesen o kadınların zoru ne idi? Kendisine sor?
Şüphe yok ki, benim Rabb´im, onların fendini, hakkıyla bilicidir." dedi.
(Kral, o kadınları toplayıp):
Yûsuf´un nefsinden murad almak istediğiniz zaman, ne halde idiniz?" diye sordu.
(Kadınlar):
Hâşâ! Allah için, biz, onun hakkında bir kötülük bilmiyoruz!" dediler.
Azîz´in karısı da:
"Şimdi, hak meydana çıktı.
Ben, onun nefsinden murad almak istedim.
O ise, seksiz, şüphesiz, doğru söyleyenlerdendir!" dedi.
(Elçi gelip de, Yûsuf´a bu kesin itirafı naklettikten sonra, o, dedi ki: benim) bu (itirafa lüzum görüşüm, Azîz´in) gıyabında kendisine hakîkaten hainlik yapmadığımı ve Allah´ın, hâinlerin hilesini, hiç şüphesiz, muvaffakiyete erdirmeyeceğini, onun da, bilmesi içindi.
(Bununla beraber) ben, nefsimi, tebrie etmem.
Çünkü, nefis, muhakkak ki, olanca şiddetiyle kötülüğü emredendir.
Meğer ki, Rabb´imin esirgemiş bulunduğu (bir nefis) ola.
Zira, Rabb´im, çok yarlıgayıcı, çok esirgeyicidir.
Kral:
"Getiriniz onu, bana!
Onu, kendime hâs bir (Müsteşar) edineyim!" dedi.
Onunla konuşunca da:
Sen, bugünfden itibaren) bizim katımızda mühim bir mevkii sahibisin! Emin (bir -rıüsteşar)sın! dedi.
(Yûsuf):
Beni, memleketin hazineleri üzerine (Memur) et!
Çünkü, ben, onları, iyice korumaya muktedir ve (bütün tasarruf şekillerine) vâkı-´tm! dedi.
İşte, o yerde Yûsuf´a, böyle bir kudret (ve şeref) verdik. O, neresini, isterse, orada, konaklardı.
Biz, rahmetimizi, kimi dilersek, ona nasîb ederiz. İyi hareket edenlerin mükâfatını zayi etmeyiz.
İman edip te, takvada devam edenlere hâs olan Âhiret mükâfatı ise, daha hayırlıdır.
Yûsuf´un kardeşleri gelip onun huzuruna girdiler. (Yûsuf) onları, hemen tanıdı. Onlar ise, bunu, tanımıyorlardı. Vaktâ ki, (Yûsuf), onların (zahire) yüklerini hazırladı. Bana, baba bir erkek kardeşinizi de, getiriniz. Görmüyor musunuz (size) tam ölçek veriyorum. Ben misafirperverlerin (Konukseverlerin) hayırlısıyım.
Eğer, onu, bana getirmezseniz, artık, benim yanımda, size hiç bir kile yok! (boşuna) bana yaklaşmayınız! dedi.
Onu, Babasından istemeye çalışırız ve her halde (bunu) yaparız, dediler. (Yûsuf) uşaklarına:
Onların sermayelerini[85] yüklerinin içine koyuveriniz. Olur ki, ailelerine döndükleri zaman, bunun, farkına varırlar da, belki, yine (buraya) dönerler! demişti.
Bu suretle Babalarına döndükleri zaman: "Ey Babamız! Bizden, ölçek, men olundu.
Bu sefer, kardeşimizi de, bizimle birlikte yolla da, ölçek alalım.
Biz, her halde, onu, muhafaza edicileriz!" dediler.
(Yâkub):
"Ben, size, onu inanırmıyım?
Meğer ki, bundan önce, kardeşi (Yûsuf´u) inandığım gibi ola.
Allah, en hayırlı koruyucudur.
O, Esirgeyicilerin de, Esirgeyiçişidir!" dedi.
Meta´larını (zahire yüklerini) açtıkları zaman, sermayelerini, kendilerine geri gönderilmiş buldular.
Ey Babamız! Daha ne istiyoruz? İşte, sermayemiz de, bize iade edilmiş!
(Biz, onunla tekrar) ailemize zahire getiririz.
Kardeşimizi, koruruz. Bir deve yükü zahire de, artırırız.
Bu seferki aldığımız, az bir ölçektir. (Bize yetmez!) dediler.
(Yâkub):
"Etrafınız kuşatılmadıkça (çaresiz kalmadıkça) onu, bana, her halde getireceğinize dâir Allah´dan bana sağlam bir taahhüd verilinceye kadar, onu sizinle birlikte, kabil değil, gönderemem!" dedi.
Artık, Babalarına te´minatlarını verince, o da:
Allah, benim ve sizin bu dileklerimize Vekil (şâhid olsun!) dedi.
(Hareketleri esnasında da):
"Oğullarım! (Mısıra) Hepiniz, bir kapıdan girmeyiniz!
Ayrı ayrı kapılardan giriniz.
(Bununla beraber, bu sözümle) Allâh(ın kazâsın)dan hiç bir şeyi üzerinizden gi-deremem!
Hüküm, Allâh´dan başkasının değildir.
Ben, ancak, Ona güvenip dayandım.
Tevekkül edenler de, yalnız Ona güvenip dayanmalıdır!" dedi.
Vaktâ ki, onlar, (Mısır´a) babalarının, kendilerine emrettiği veçhile, girdiler.
Bu, Allah´ın (Kazasından) hiç bir şeyi, onların üzerinden gideremedi.
Sâdece, Yâkub´un nefsindeki dileği, meydana çıkarmış oldu.
Şüphe yok ki, (Yâkub), kendisini (Vahy ile) öğrettiğimiz için, bir ilim sahibi idi.
Ancak, insanların bir çoğu (Kader´in Sırrını) bilmezler.
(Kardeşler) Yûsuf´un huzuruna girince, o, kardeşini, kendi yanına aldı.[86] (Ona):
Ben, senin kardeşinim. Onların (geçmişte bizlere) yapmış olduklarına tasalanma! dedi.
Vaktâ ki, (Yûsuf) onların (zahire) yüklerini hazırladı.
Su kabını, öz kardeşinin yükü içine koydu.
Sonra, bir Münâdî, arkalarından şöyle bağırdı:
Ey Kafile! (Durunuz!) Siz, seksiz, şüphesiz hırsızlarsınız!
(Yâkub´un oğulları) onlara, dönerek:
Ne kaybettiniz? (Ne arıyorsunuz?) diye sordular.
Kralın su kabını, kaybettik, dediler.
Onu, getirene, bir deve yükü (bahşiş) var! Ben de, buna, kefilim!
(Yâkub´un oğulları):
Allah! Allah! (bizim hüviyetimizi, ahlâkımızı) siz de, öğrenmişsinizdir.
Biz, bu yere, and olsun ki, fesad çıkarmak için gelmedik.
Biz, hırsız kimseler de, değiliz! dediler.
Şimdi, yalancı olursanız (çalanın) cezası, nedir? dediler.
Onun cezası: yükünde (hırsızlık mal) bulunan kimsenin kendisidir.
İşte, o kimse, bunun cezasıdır.
Biz (memleketimizde) zâlimleri (hırsızları) böyle cezalandırırız! dediler.
Bunun üzerine (Yûsuf), kardeşinin kabından evvel, onların kablarını (aramağa) başladı.
Nihayet, onu, kardeşinin kabından çıkardı.
İşte, biz, Yûsuf için, böyle bir tedbir kullandık.
Yoksa, o, Kralın dinine göre: kardeşi (esir olarak) tutabilecek değildi.
Meğer ki, Allâhın iradesi ola.
Biz, kimi dilersek, onu, nice derecelerle yükseltiriz.
Her ilim sahibinin üstünde, daha iyi bilen vardır.
(Yâkub´un oğulları):
Eğer, o, çalmış bulunuyorsa, onun, bundan önce, bir kardeşi de, çalmıştı! Dediler.[87]
O vakit, Yûsuf, bu (sözü) içine gizledi. Bu(nun hakikatini) onlara açıklamadı.
(Kendi kendine):
Sizin durumunuz, daha kötüdür.
Allah, sizin anlatmakta olduğunuzun mâhiyetini, çok iyi bilendir! dedi.
(Yâkub´un oğulları):
Ey Azız!´ Gerçekten, bunun, çok ihtiyar bir Babası var.
Binâenaleyh, onun yerine, (bizden) birimizi, alıkoy!
Seni, muhakkak, iyilik edenlerden görüyoruz! dediler.
(Yûsuf):
"Eşyamızı, nezdinde bulduğumuz kimseden başkasını yakalamamızdan Allah´a sığınırız.
Çünkü, o takdirde, elbette zâlimler olmuş oluruz!" dedi.
Vaktâ ki, ondan ümidlerini kestiler, fısıldaşarak bir tarafa çekildiler.
Büyükleri:
"Babanızın, sizden, Allah adıyla teminat almış olduğunu, daha önce de, Yûsuf hakkında kusur işlediğinizi bitmediniz mi?
Artık, ben, ya Babam, bana izin verinceye, yahud benim için Allah hükmedin-ceye kadar, buradan katiyen ayrılmam!
O, hâkimlerin hayırlısıdır!
Siz, dönünüz, Babanıza da,
Ey Babamız! Oğlun, inan ki, hırsızlık etti.
Biz, bildiğimizden başkasına şâhidlik yapmadık.
Gayb´ın bekçileri de, değildik.
(İstersen) içinde bulunduğumuz (ve döndüğümüz) şehir (Mısır halkına) da, aralarında geldiğimiz kervana da sor!
Biz, seksiz, şüphesiz doğru söyley idleriz! deyiniz!" dedi.
(Bunun üzerine, Yâkub):
"Hayır! Sizi, nefisleriniz aldatıp (böyle büyük) bir işe sürüklemiş.
Artık (bana düşen), güzel bir sabırdır.
Allah´ın, onların hepsini birden bana getirmesi, yakın bir ümiddir.
Gerçek, şudur ki: her şeyi bilen, yegâne hüküm (ve hikmet) sahibi olan ancak Odur!" dedi.
Onlardan yüz çevirdi ve:
Ey Yûsuf´un üstünde (titreyen) tasam! (Gel, şimdi tam gelmen zamanıdır!) dedi /e hüzün ve kederinden, gözlerine ak düştü.
(Bununla beraber) O, artık, gamını, tamamen yutmakta idi. Sen, dediler, hâlâ, Yûsuf´u, anıp duruyorsun.
And olsun ki; sonunda, ya kederinden hastalanıp eriyeceksin, ya da, helake uğrayanlardan olacaksın!
(Yâkub da):
"Ben, taşan kederimi, mahzurluğumu, yalnız Allah´a şikâyet ediyorum!
Ben, sizin bilemeyeceğiniz nice şeyleri de -Allah tarafından- biliyorum!
Oğullarım! Gidiniz! Yûsuf´la kardeşinden (bütün duygularınızla) bir haber araştırınız!
Allah´ın rahmetinden de, ümidinizi kesmeyiniz!
Çünkü, gerçek şudur ki: kâfirler güruhundan başkası, Allah´ın rahmetinden ümidini kesmez!" dedi.
Bunun üzerine (Yâkub´un oğulları, tekrar Mısır´a gidip Yûsuf´un) huzuruna çıktıkları zaman:
"Ey Aziz! Bizi de, ailemizi de, darlık bastı.
Pek ehemmiyetsiz bir sermaye ile geldik.
Bize, yine, tam ölçek ver!
Hakkımızda, ayrıca lütufkârlık ta, et!
Çünkü, Allah, lütuf kârları, mükâfatlandırır!" dediler.
(Yûsuf):
"Siz (henüz) cahil kimseler iken, Yûsuf´a ve kardeşine neler yaptığınızı, biliyor musunuz?" dedi.
(Kardeşleri):
"Âââ! dediler, Sen´misin gerçekten, Yûsüf´musun Sen?!"
Oda:
"Ben, dedi, Yûsuf´um bu da, kardeşim!
Allah, bize, (selâmet ve kerametle) lütfetti.
Çünkü, hakikat şu ki, kim, (Allah´dan) korkar, (belâlara) katlanırsa, her halde, Allah, iyi bereket edenlerin mükâfatını, zayi etmez."
(Kardeşleri):
"Allah´a yemin ederiz ki: Allah, Seni, gerçekten, bizden üstün kılmıştır.
Biz, doğrusu, (sana yaptığımız hareketlerde) suçlu idik!" dediler.
(Yûsuf) de:
"Size, bu gün, hiç bir başa kakma ve ayıplama yok!
Sizi, Allah, yarlıgasın!
O, Esirgeyicilerden daha Esirgeyicidir!
Şu benim gömleğimi, götürünüz de, onu, Babamın yüzüne koyunuz. İyice görür (hale) gelir.
Bütün ailenizi de, bana, getiriniz!" dedi. Vaktâ ki, kafile, (Mısırdan) ayrıldı, (Öteden) Babaları (Yâkub):
"Bana, bunak demezseniz, inanınız ki: (şimdi) Yûsuf´un kokusunu, duyuyorum!" dedi.[88]
(Yanındakiler):
"Allah´a yemin ederiz ki: Sen, hâlâ, eski yanılgında (ber devâm)sın" dediler.
Fakat, müjdeci gelip te, onu, (Yâkub´un) yüzüne koyduğu, o da, derhal (yeni baştan) görür bir hale geldiği zaman;
"Ben, size, bilmediğiniz şeyleri -Allâh´dan- muhakkak, biliyorumdur! demedim mi?" dedi.
(Mısırdan gelen oğulları):
"Ey Babamız! Bizim için (günahlarımıza) istiğfar ediver. Biz, hakîkaten, suçlular idik?" dediler. (Yâkub):
"Sizin için, Rabb´ime, sonra, istiğfar ederim. Hakîkat, şu ki: O, çok yarlıgayıcı, çok Esirgeyicidir!" dedi. [89]
Yâkub Aleyhisselâmla Bütün Ev Halkının Mısır´a Gelişi:
Yûsuf Aleyhisselâm, kardeşlerine:
"Bütün Ev halkınızı da, bana, getiriniz!" deyip[90] bir takım teçhizatla iki yüz sinek devesi gönderdi. [91]
Yâkub Aleyhisselâm; yetmiş[92] veya yetmiş iki[93], ya da, seksen üç[94] nü-fusluk ev halkıyla birlikte[95]´, Mısır´a yaklaştıkları zaman, Yûsuf Aleyhisselâm, Mısır´ın Büyük Kralı ile konuştu.
Dört bin askerin başında ve Mısırlılardan bir çok süvariler de, yanında bulun-auğu halde[96], şehrin dışında Yâkub Aleyhisselâmı, karşıladı.´[97]
Yâkub Aleyhisselâm, oğlu Yehûza´ya dayanarak yaya yürümekte idi.
Yâkub Aleyhisselâm; askerler ve süvarilerle halkın başında, Yûsuf Aleyhisse-âmın geldiğini görünce:
"Ey Yehûza! Bu, Mısırın Büyük Firavunu mu?" diye sordu.
Yehûza:
"Hayır! Bu, oğlun Yûsüf´dur!" dedi.
Baba, oğul, birbirlerine yaklaştıkları zaman, Yûsuf Aleyhisselâm, Ona, selâm vermek istedi ve Yâkub Aleyhisselâm, buna daha lâyık ve müstahık idiyse de,
"Selâm olsun sana ey hüzün ve tasaları gideren!" diye kendisi, önce, ona, selâm verdi. [98]
Yâkub Aleyhisselâm, Mısır´a gelip kral´a dua edince, yüce Allah Mısır´daki kıtlığın kalanını da, kaldırdı. [99]
Yûsuf Aleyhisselâmın Rüyasının Gerçekleşmesi:
Yüce Allah; Yûsuf Aleyhisselâmın rü´yâsının nasıl gerçekleştiğini de, şöyle açıklar:
"Sonra, vaktâ ki, onlar (Yûsuf´un) nezdine girdiler. O, Babasını ve Anasını, kucakladı. (Yanına aldı) ve: inşâallâh, hepiniz, emîn emîn Mısır´da sakin olunuz! dedi. Babasını ve Anasını, Tahtının üstüne çıkartıp oturttu.
Hepsi, onun için secde ettiler.[100]
(Yûsuf):
Ey Babam! dedi, işte, bu, evvelce gördüğüm rü´yânın gerçekleşmesidir.
Gerçekten, Rabb´im, onu, doğru çıkardı. Bana, iyilik etti.
Çünkü, beni, zindandan çıkardı.
Şeytan, benimle kardeşlerimizin arasını bozduktan sonra da, O, sizi, çölden getirdi.
Şüphesiz ki, Rabb´im, dilediği şeyleri, çok güzel, çok ince tedbir edendir.
Hakkıyle bilen, tam hikmet sahibi olan O´dur.
Yâ Rab! Sen, bana mülk(ü saltanat) ve sözlerin te´vîlinden bir ilim verdin.
Ey gökleri ve yeri yaratan! Dünyada da, Âhirette de, benim Yâr´im, Sensin!
Benim canımı, Müslüman olarak al!
Beni, Sâlihler´e kat! [101]
Yâkub Aleyhisselâmın Suçlu Oğulları İçin İstiğfar Edişi:
Yüce Allah; Yâkub Aleyhisselâmın ev halkını Mısır´da topladığı zaman, suçlu oğulları, birbirlerine:
"Şeyh Yâkub´a ve Yûsuf´a, neler yaptığınızı, biliyorsunuz değil mi?" diye sorup,
"Evet! dediler, eğer, onlar, sizin suçlarınızı, bağışlarlarsa, Rabb´inizle olan durumunuz nasıl olacak?
İşinizin doğrulması, düzelmesi, Şeyh´e gitmenizdir!" dediler.
Yâkub Aleyhisselâmın yanına varıp önüne oturdular.
Yûsuf Aleyhisselâm da, Babasının yanında oturuyordu.
"Ey Babamız! Biz, sana, şimdiye kadar gelmediğimiz bir iş hakkında geldik.
Başımıza, şimdiye kadar bir benzeri daha gelmeyen bir iş geldi!
Peygamberler, halkın en merhametlisidirler!" dediler.
Yâkub Aleyhisselâm:
"Ey oğulcuklarım! Ne var başınızda?" diye sordu.
"Bizim tarafımızdan sana ve kardeşimiz Yûsüf´e karşı yapılmış olanları, biliyorsun değil mi?" dediler.
Yâkub Aleyhisselâm:
"Evet! Biliyorum!" dedi. "Sizler, bizi affettiniz değil mi?" dediler. Yâkub Aleyhisselâmla Yûsuf Aleyhisselâm: "Evet!" dediler.
"Eğer, Yüce Allah, bizleri, affetmeyecek olursa, sizin, bizleri affetmeniz, bizi Allah´ın azabından kurtarmaz!" dediler.
Yâkub Aleyhisselâm:
"Ey oğulcuklarım! Benden, ne yapmamı istiyorsunuz?" diye sordu.
"Bizim için, Allah´a dua etmeni, Allah tarafından vahiy geldiği zaman, bizi, af-´etmesini, kendisinden dilemeni, istiyoruz.
Eğer, dileğin kabul edilir de, hepimiz affedilirsek, gözlerimiz aydın ve kalbleri-miz mutmain ve müsterih olacaktır.
Aksi takdirde, bizim için dünyada ebediyen göz aydınlığı ve sevinç olmayacaktır!" dediler.
Bunun üzerine, Yâkub Aleyhisselâm, ayağa kalkıp kıbleye yöneldi.
Yûsuf Aleyhisselâm da, Onun arkasında ayakta durdu.
Kardeşlerin hepsi de, zelil ve huşulu olarak ikisinin arkasında ayakta durdular.
Yâkub Aleyhisselâm, dua etti.
Yûsuf Aleyhisselâm da, âmîn! dedi.
Uzun yıllardan sonra, Yâkub Aleyhisselâmın vefatına yakın, Cebrail Aleyhisselâm gelip oğulları hakkındaki duasının kabul edildiğini, onların, yaptıkları şey-terden affedildiklerini müjdeledi.[102]
Yâkub Aleyhisselâmın Çocuklarına Vasiyeti ve Vefatı:
Yâkub Aleyhisselâm; bütün ev halkıyla birlikte Mısır´a geldikten sonra, Yûsuf Aleyhisselâmın yanında on yedi yıl oturdu.[103]
Yâkub Aleyhisselâm, ölüm döşeğine düşünce, oğullarına:
"Benden (vefatımdan) sonra, neye ibadet edeceksiniz?" diye sorduğu zaman:
"Senin İlâhına ve Babaların İbrahim´in, İsmail´in, İshak´ın bir tek İlâh olan Allah´ına ibadet edeceğiz! Biz, Ona teslim olmuş (Müslüman)larız!" dediler.[104]
"Ey oğullarım! Allah, sizin için (İslâm) dini(ni) beğenip seçti.
O halde, siz de, ancak, Müslümanlar olarak can veriniz!" (dedi).[105]
Yâkub Aleyhisselâm, vefat edeceği sırada, bütün oğulları ve oğullarının oğulları toplandı.
Yâkub Aleyhisselâm, onlara bereket duası yaptı. Onlardan her birisi için birer söz söyledi.
Kılıcını ve yay´ını, Yûsuf Aleyhisselâma verdi. [106]
Cesedinin götürülüp Babası ishak Aleyhisselâmın kabirinin yanına gömülmesini, ona vasiyet etti. [107]
Yâkub Aleyhisselâm, yüz kırk yedi yaşında vefat etti. [108] Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere Selâm olsun!
Mısır halkı, ona, yetmiş gün ağladılar. [109]
Yûsuf Aleyhisselâm, doktorlara emretti: Babasının cesedini, güzel koku ile ko-kuladılar.
Cesed, kırk gün, koku içinde bekletildi. [110]
Yûsuf Aleyhisselâm, Babasının, saç´dan tâbut´a konulan[111] cesedini, ev halkının yanına gömmeğe gitmek üzere, Mısır Kralından izin istedi. İzin verilince´[112], yanında, askerler, kardeşleri ve Mısırlıların büyükleri olduğu halde, gitti. [113] Hab-run´a vardı. [114]
Ays b. İshak Amca´nın vefatı da, o güne rastladığı için, bir anneden ikiz olarak doğdukları gibi, Yâkub Aleyhisselâmla Ays b. İshak Aleyhisselâm, aynı günde bir kabre de, birlikte gömüldüler. [115]
Yûsuf Aleyhisselâma, orada, yedi gün baş sağlığı dilendikten sonra yurdlarına döndüler.
Yûsuf Aleyhisselâmın kardeşleri de, Babasından dolayı, Yûsuf Aleyhisselâma taziyede bulundular. [116]
Yâkub Aleyhisselâmın defninden boşaldıktan sonra, Yûsuf Aleyhisselâm: "Benimle birlikte Mısır´a dönünüz!" deyince, kardeşleri, korktular. "Babamız, sana, bizim suçumuzu, bağışlamanı, tavsiye etmişti ya!?" dediler. Yûsuf Aleyhisselâm:
"Siz, benden korkmayınız!
Çünkü, ben, Allâh´dan korkan bir kimseyim!" dedi.
Bunun üzerine, kalbleri rahatlaşan kardeşleri, Mısıra döndüler ve orada oturdular. [117]
Yûsuf Aleyhisselâmın Mâliye Vezirliği:
Yûsuf Aleyhisselâm, Mısır´a on yedi yaşında gelmişti.
Mısır Azîz´inin evinde on üç yıl kaldı.
Otuz yaşında bulunduğu sırada, Mâliye Vezîri oldu. [118]
Yûsuf Aleyhisselâm, Mısır´da vazifesini, adaletle yerine gteirdiği için, kadın erkek... herkesin sevgisini kazandı. [119]
Kendisi, kıtlık günlerinde, doyasıya yemek yemezdi. [120]
"Yer yüzünün hazineleri elinde iken, ne için aç duruyor, karnını doyuramıyorsun?" denildiği zaman:
"Tok olursam, [121] açları, unuturum diye korkarım" derdi. [122]
Yûsuf Aleyhisselâm; Kralın aşçısına, Krala, geceli gündüzlü bir günde öğle vaktinde bir kere yemek vermesini emretti.
Bununla da, Kral´m, açlığı tadıp açları, unutmamasını ve muhtaçlara ihsanda bulunmasını sağlamak istedi.
Aşçı, böyle yaptı.
Artık, Kralların, yemeklerinin, gün ortasında verilmesi âdet oldu. [123]
Yûsuf Aleyhisselâmın Kıtlık Yıllarında Halkı Hükümete Besleten Bir Uygulaması:
Gelen ilk kuraklık ve kıtlık yılı, bolluk yıllarında hazırlanan her şeyi silip süpürüp yok etti.
Mısır halkı, bu ilk yılda, bütün altun ve gümüşlerini verip Yûsuf Aleyhisselâm´-dan, yiyecek satın aldılar.
Mısır´da ne bir dirhem, ne de, bir dinar kaldı. Hepsini, böylece, Devlet aldı.
Halk, ikinci yılda, bütün zinet eşyalarını, takımlarını verip Devletten, yiyecek satın aldıiar.
Halkın elinde bir şey kalmadı.
Halk, üçüncü yılda, büyük küçük baş hayvanlarını verip Devletten yiyecek satın aldılar.
Dördüncü yılda, halk, bütün erkek, kadın kölelerini verip Devletten, yiyecek satın aldılar.
Halkın elinden alınmadık ne bir erkek, ne de, bir köle kadın kaldı.
Beşinci yılda, halk, arazi, akar ve evlerini verip Devletten, yiyecek satın aldılar.
Halkın elinde hiç bir mülk kalmadı.
Altıncı yılda, halk, çocuklarını verip Devletten, buğday veya arpa satın alır oldular.
Hiç bir kimsenin köle olmadık ne oğlan, ne de, kız çocuğu kalmadı. Yedinci yılda, halk canlarını, Devlete satıp Devletten, yiyecek satın aldılar. Mısır´da Kralın eline geçmeyen ne bir hür, ne de, erkek veya kadın köle kaldı.
Bundan sonra, Yûsuf Aleyhisselâm, bu icrâatını, nasıl bulduğunu sorup takdir ve tasvip ile karşıladığını söyleyen Mısır Kralı Firavun Reyyan´a:
"Ben, Allah´ı ve Seni şâhid tutarım ki: Bütün Mısır halkını âzâd ettim ve kendilerine, mülklerini, akarlarını, kölelerini ve oğullarını geri verdim!" dedi.
Halk, Yûsuf Aleyhisselâmın bu işinden hayretlere düştüler:
"Vallahi, biz, bundan daha şanlı ve daha büyük bir Vezîr görmedik! dediler. [124]
Yûsuf Aleyhisselâmın Evlenmesi Ve Doğan Çocukları:
Mısır Kralı; Yûsuf Aleyhisselâmı, ölen Vezîr´in karısı Rail[125] ile evlendirdi. Yûsuf Aleyhisselâm, Râil´e:
"Senin, vaktiyle benden istemiş olduğun şeyden, böylesi, daha hayırlı değil midir?" dedi.
Râil:
"Ey dost! Sen, beni, kınama!
Gördüğün gibi, ben, devlet ve dünya nimetleri içinde yaşayan güzel bir kadın idim.
Efendimin ise, kadınlarla teması yoktu.
Allah, seni de, olduğun gibi, güzel suret ve heyette yaratmıştı. Gördüğün gibi, nefsim, bana, galebe çalmıştı!" dedi. Yûsuf Aleyhisselâmın, Râil´i, bakire bulduğu da, söylenir.
Yûsuf Aleyhisselâmın, Râil´den, Efrâim ve Mîşa´ adındaki oğulları doğ-muştur. [126] Efrâim; Yûşa´ b. Nün, b. Efrâim Aleyhisselâmın dedesidir.
Mîşa´ın da, Mûsâ adında bir oğlu olup kendisi, Mûsâ b. İmran Aleyhisseiâm-dan önce Peygamber olmuştu.
Tevrat Ehli ise, Hızır Aleyhisselâmı arayan Mûsâ b. İmran Aleyhisselâmın, bu, Mûsâ b. Mîşa´ olduğunu zan ve iddia etmekle[127], ağır bir yanılgıya düşmüşler, yalan söylemişlerdir. [128]
Yûsuf Aleyhisselâmın Peygamberliği Ve Bazı Faziletleri:
Yûsuf Aleyhisselâm; daha on yedi yaşında bulunduğu ve kuyuya bırakıldığı sırada[129], İlâhî Vahy´e mazhar kılınmış[130], Rabb´i tarafından beğenilip seçil-miş[131], tâatta ihlâsa erdirilmiş kullardan1[132] bir Peygamberdi[133].
Amr b. Imlak, b. Lavez, b. Sâm soyundan gelen Mısır kralı İkinci Firavun[134]´ Reyyan b. Velîd´i, Allah´a imana davet edip iman ettirmişti.
Onun ölümünden sonra, yerine aynı soydan gelen Kabus b. Musab b. Muâvi-ye´yi de, imana davet etmiş ise de, ona, kabul ettirememişti[135]
Kendisi, kâfir[136] ve zorba idi. [137]
Yûsuf Aleyhisselâm, Kral´a ve ileri gelenlerine apaçık burhanlar getirdiği halde, onlar, onun getirdiği şeyler hakkında hep şüphe edip durdular.
Hattâ, Yûsuf Aleyhisselâm, vefat edince de:
"Bundan sonra, Allah, asla Peygamber göndermez!" dediler.
Allah, haddi aşan şüpheci kimseleri, işte, böyle şaşırtır. [138]
Yûsuf Aleyhisselâmın Vefatı:
Yûsuf Aleyhisselâm; Babası Yâkub Aleyhisselâmın vefatından sonra, yirmi üç yıl daha yaşadı.[139]
Yûsuf Aleyhisselâm; vefatı yaklaştığı sırada, İsrail oğulları kavminden seksen erkeği yanına topladı.
Onlara; ecelinin geldiğini, yakında vefat edeceğini, Kıbtîlerden tanrılık iddiasında bulunacak bir zorbanın kral olup İsrail oğullarının doğan erkek çocuklarını öldürüp kız çocuklarını, bırakacağını ve İsrail oğullarına işkencenin en kötüsünü tattıracağını, saltanatının, uzun müddet süreceğini, sonra, İsrail oğullarından La-vi b. Yâkub´un oğullarından Mûsâ b. İmran adında, uzun boylu, kıvırcık saçlı, esmer tenli bir zat çıkacağını, Yüce Allah´ın, onun eliyle İsrail oğullarını, Kıbtî Fira-vun´un elinden kurtaracağını haber verdi.[140]
Mısırdan çıkıp giderlerken, cesedini, Babalarının yanına gömülmek üzere, yanlarında götürmelerini vasiyet[141], kardeşi Yehuza´yı da, İsrail oğullarının üzerine Halîfe tayin etti. [142]
Yûsuf Aleyhisselâm, vefat ettiği zaman, yüz yirmi yaşında idi. [143] Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere Selâm olsun!
Yûsuf Aleyhisselâmın cesedi, kokulanıp mermer bir tabut içine konuldu. [144] Nil nehrinin kenarına gömüldü. [145]
Üzerine, su salınıp kabir, su altında, bırakıldı. [146]
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâmın Mîrac Gecesinde Yûsuf Aleyhisselâmla Karşılaşıp Selamlaşması:
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm; Mîrac gecesinde Cebrail Aleyhisselâm-la birlikte üçüncü kat göğe yükseldiler.
Cebrail Aleyhisselâm, göğün kapısını çaldı, göğün bekçisine:
"Aç!" dedi.
"Sen, kimsin?" denildi.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Cebrail´im!" dedi.
"Yanında kimse var mı?" diye soruldu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Muhammed (Aleyhisselâm) var!" dedi.
"O (Mîrac için) gönderildi mi?" diye soruldu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Gönderildi!" dedi.
Kapı, açılınca, kendisine, güzelliğin yarısı verilmiş olan Yûsuf Aleyhisselâmla karşı-
laştılar. [147]
Peygamberimiz Aleyhisselâm:
"Ey Cebrail! Kim bu?" diye sordu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Bu, senin kardeşin Yûsuf b. Yâkub (Aleyhisselâm)dır. [148]
Selâm ver ona!" dedi.
Peygamberimiz Aleyhisselâm, selâm verdi.
O da, Peygamberimiz Aleyhisselâma mukabele ettikten sonra:
"Hoş geldin! Safa geldin! Salih kardeş! Salih Peygamber!" dedi. [149]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.54, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.96, Buharî-Sahih c.4,s.121, Tirmizî-Sünen c.5,s.293, Hâkim-Müstedrek c.2,s.347, 571, Sâlebî-Arais s.108, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaralülebrar c.1,s.127 Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.194,199.
[2] ibn.Kuteybe-Maarif s.18,19, Yâkubî-Tarih c.1,s.3O, Taberî-Tarih c.1,s.163, Sâlebî-Arais s.102, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.39.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/271.
[3] Sâlebî-Arais s. 109.
[4] Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.290-291, Muhyiddin b.Arabî-Muhadara c.1,s.1O3, Zehebî-Tarihulislam-Sîre s.531, Hâkimden naklen Ebülfida-Tefsir c.2,s.252, Süyûtî-Hasaisülkübrâ c.2,s.129.
[5] Ibn.Ebî-Şeybe-Musannef c.14,s.3O3, A.b.Hanbel-Müsned c.3,s.148, Müslim-Sahih c.1,s.146, Taberî-Tarih c.1,s.169, Beyhakî-Delail c.2,s.179 Begavî-Mesabîhussünne c.2,s.179.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/271.
[6] Taberî-Tarih c.1,s.169-l70, Salebî-Arais s. 133.
[7] Salebî-Arais s.133, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.137.
[8] Taberî-Tarih c.1,s.17O, Sâlebî-Arais s.133, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.137.
[9] Taberî-Tarih c.1,s.17O.
[10] Taberî-Tarih c.1,s.17O, Salebî-Arais s.133, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.137.
[11] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.137.
[12] Taberî-Tarih c.1,s.170.
[13] Sâlebî-Arais s.133, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.137.
[14] Yâkubî-Tarih c.1,s.3O.
[15] Yâkubî-Tarih c.1,s.3O, Taberî-Tarih c.1,s.165, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.47, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.137.
[16] Yûsuf: 4-101.
[17] Taberî-Tarih C.1.S.165, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.138.
[18] Sâlebî-Arais s.110-111, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.138.
[19] Sâlebî-Arais s.111, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.138.
[20] Sâlebî-Arais s.111.
[21] Sâlebî-Arais s.111, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.138.
[22] Sâlebî-Arais s.111.
[23] Salebî-Arais s.111, ibn.Esîr-Kamil c.1,s.138.
[24] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.138.
[25] Veya en büyükleri olan Rubil (Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.200).
[26] Salebî-Arais s.111, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.138.
[27] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.138.
[28] Sâlebî-Arais s. 111 ?112.
[29] Ebülferec ibn.Cevzî Tabsıra c.1,s.178.
[30] Sâlebî-Arais s.112, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.139.
[31] Sâlebî-Arais s.112.
[32] Sâlebî-Arais s.112, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.139.
[33] Taberî-Tarih c.1,s.17O, Sâlebî-Arais s.113, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.139.
[34] Aynı kaynaklar.
[35] Taberî-Tarih c.1,s.17O.
[36] Salebî-Arais s.113, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.139.
[37] Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.178.
[38] Taberî-Tarih c.1,s.17O, Salebî-Arais s.113, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.139.
[39] Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.178-179.
[40] Sâlebî-Arais s.113.
[41] Taberî-Tarih c.1s.17O, Salebî-Arais s.113, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.139.
[42] Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.179.
[43] Taberî-Tarih c.1,s.17O, Salebî-Arais s.113, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.139.
[44] Sâlebî-Arais s.113.
[45] Taberî-Tarih c.1,s.171, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.14O.
[46] Salebî-Arais s.113.
[47] Taberî-Tarih c.1,s.170, Salebî-Arais s.113, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.139.
[48] Sâlebî-Arais s.113, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.179.
[49] Sâlebî-Arais s.113.
[50] Salebî-Arais s.113, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.179.
[51] Taberî-Tarih c.1,s.17O, 171, Sâlebî-Arais s.113, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.139.
[52] Taberî-Tarih c.1,8.171, Sâlebi-arais s.113.
[53] Aynı kaynaklar.
[54] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.103, Taberî-Tarih c.1,s.172, Salebî-Arais s.114, ibn.Esir-Kâmil c.1 s 155.
[55] Sâlebî-Arais s.114.
[56] Taberî-Tarih c.1,s.171, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.14O.
[57] Sâlebî-Arais s. 114-115.
[58] Sâlebî-Arais s.115, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.14O.
[59] Salebi-Arais s. 115.
[60] Sâlebî-Arais s.116, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.179, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.14O.
[61] Taberî-Tarih c.1,s.176, Salebî-Arais s.116.
[62] Salebî-Arais s.116.
[63] Salebî-Arais s.116, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.141.
[64] Sâlebî-Arais s.116, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.141.
[65] Sâlebî-Arais s.116, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.179, İbn.Esîr-Kâmil ds.141.
[66] Sâlebî-Arais s.116, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.14t.
[67] Sâlebî-Arais s.116.
[68] Taberî-Tarih c.1,s.172, Sâlebî-Arais s.117, Ebülferec-Tabsırac.1,s.179, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.141,Ebütfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.202.
[69] Taberî-Tarih c.1,s.172, Sâlebî-Arais s.117, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.141, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.2O2.
[70] Sâlebî-Arais s.117.
[71] Taberî-Tarih c.1,s.171, 172, Sâlebî-Arais s.117.
[72] Taberî-Tarih c.1,s. 171, 172.
[73] Sâlebî-Araiss.117.
[74] Sâlebî-Arais s.117, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.141.
[75] Salebi-Arais S.118.
[76] Taberî-Tarih c.1,s.172, Şalebî-Arais s.118, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.147.
[77] Taberî-Tarih c.1,s.172, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.141, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.2O2.
[78] Sâlebî-Arais s.118, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.2O2.
[79] Sâlebi-Arais s.118.
[80] Taberî-Tarih c.1,s.172, Sâlebî-Arais s.118, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.141 Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1 ,s.2O2.
[81] Taberî-Tarih c.1,s.172, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.141.
[82] Taberî-Tarih c.1,s.172-173, Sâlebî-Arais s.118, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.141.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/271-280.
[83] Sâlebî-Arais s.118.
[84] Taberî-Tarih c.1,s.173, Sâlebî-Arais s.118-119, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.142.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/280.
[85] Yâkub Aleyhisselâmın oğullarının sermayeleri: satmak üzere Mısır´a götürdükleri yapağı, erimiş tereyağı (Taberî-Tefsir c.13,s.51, Sâlebî-Arais s.136, Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.34O, Kurtubî-Tefsir c.9,s.253) keş peyniri veya kuru yoğurt, kavut (Sâlebî-Arais s.136, Zemahşerî-Keşşaf c.2,s.34O), deri, papuç. (Sâlebî-Arais s.130-136, Kurtubî-Tefsir c.9,s.253) gibi şeylerdi.
[86] Yûsuf Aleyhisselâm, ona: ismin nedir? diye sordu. Bünyamin: Bünyamin! dedi. Yûsuf Aleyhisselâm: Bünyamin, ne demektir? diye sordu. Doğduğu zaman, anası ölüp gaybolan, yiten demektir, dedi. Yûsuf Aleyhisselâm: Ananın ismi nedir? diye sordu. Bünyamin: Râhıl´dir. dedi. (Sâlebî-Arais s.131) Yûsuf Aleyhisselâm:
Yok olan o kardeşin Yusuf´a karşılık, benim, sana kardeş olmamı, arzu eder misin? diye sordu. Bünyamin:
Ey Hükümdar! Senin benzerin bir kardeşi kim bulabilir?
Seni, ne Yâkub, ne de, Râhıl dünyaya getirmiş değil ki?! deyince, Yûsuf Aleyhisselâm, ağladı. Kalkıp Bünya-min´in yanına vardı, onu, bağrına bastı. (Sâlebî-Arais s.131, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra C.1,S.18O).
[87] Yûsuf Aleyhisselâm; çocukluk çağında annesi Râhıl´in babası Laban´ın altın putunu alıp kırmış ve yola atmıştı. (Taberî-Tarih c.1,s.183, Sâlebî-Arais s. 133)
Böyle yapmasını, kendisine, Müslüman olan annesinin emrettiği rivayet edilir. (Sâlebî-Arais s. 133) Yâkub Aleyhisselâm, Dayısı ve kaim pederi Lebanın yanından ayrılıp Beytülmakdis´e gideceği sırada, yol azıkları bulunmadığı için, Zevcesi Râhıl´in, oğlu Yûsuf Aleyhisselâma "Babamın putlarından bir put al. Belki, yiyeceğimizi onunla sağlarız, dediği ve onun da aldığı rivayeti de, vardır. (Taberî-Tarih c.1,s.165).
[88] Rüzgâr, sekiz gecelik, günlük mesafeden, Yûsuf Aleyhisselâmın kokusunu, Yâkub Aleyhisselâma getirmişti.
(Taberî-Tarih c.1,s.185, Sâlebî-Arais s. 138, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.216).
[89] Yûsuf: 4-98.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/281-292.
[90] Taberî-Tarih c.1,s.185, Salebî-Arais s.138, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.154.
[91] Sâlebi-Arais s. 139
[92] Taberî-Tarih c.1,s.187, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.181, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1,s.127, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.2l8, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.41
[93] Sâlebî-Arais s. 140
[94] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.218
[95] Taberî-Tarih c.1,s.187, Sâlebi-Arais s. 140
[96] Sâlebî-Arais s. 139-140
[97] Mısır Kiralı Firavun´un da, karşılamağa gittiği rivayet edilir. (İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.4O)
[98] Taberî-Tarih c.1,s.186, Sâlebî-Arais s.140, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.155
[99] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.218.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/293.
[100] Bu secde; namaz ve ibadet secdesi değil, Meleklerin, Âdem Aleyhisselâma secdeleri kabilinden olup Ululama ve Selâmlama secdesi idi. (Sâlebî-Arais s.29).
O zaman, insanların selâmları, birbirlerine secde etmekti. (Taberi-Tarih c.1,s.1Ş6, Sâlebî-Arais s.140, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.155) Bu da, alnı, yere koymak suretiyle değil (Salebî-Arais s.140, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.155) hâlen krallara yapıldığı gibi selâmlama sırasında tevazu ile eğilmek suretiyle yapılırdı. (İbn.Esîr-Kâmil c.1,s .155)
[101] YÛSüf: 99-101.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/293-294.
[102] Sâlebî-Araiss.140-141.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/294-295.
[103] İbn.Kuteybe-Maarif s.19, Yâkubî-Tarih c.1,s.3O, Taberi-Tarih c.1,s.187, İbn.Esir-Kâmil c.1,s.155, Muhyiddin b.Arabî-Muhadara c.1,s.127, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.22O, Ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.4l.
[104] Bakare: 133.
[105] Bakare: 132 .
[106] Yâkubî-Tarih c.1,s.31-32.
[107] Taberî-Tarih c.1,s.187, Sâlebî-Arais s.141, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.156, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.22O.
[108] İbn.Kuteybe-Maarif s.19, Taberî-Tarih c.1,s.198, Salebî-Arais s.141, M.b.Arabî-Muhadaratülebrar c.1,s.126.
[109] Yâkubî-Tarih c.1,s.32, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.l,s.22O.
[110] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.22O.
[111] Sâlebî-Arais s.141.
[112] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.22O.
[113] Sâlebî-Arais s.141, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.22O.
[114] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.22O.
[115] Sâlebî-Arais s.141.
[116] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.22O.
[117] Yâkubî-Tarih c.1,s.32.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/295-297.
[118] Taberî-Tarih c.1,s.178, Sâlebî-Arais s.118, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.147, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar C.1.S.127.
[119] Sâlebî-Arais s.128, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.21O.
[120] Sâlebî-Arais s.129, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.18O.
[121] İbn.Kuteybe-Uyûnul´ahbar c.2,s.4O4, Sâlebî-Arais s.129, Hâzin-Tefsir c.3,s.27.
[122] İbn.Kuteybe-Uyûnul´ahbar c.2,s.4O4, Sâlebi-Arais s.129, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1 ,s.18O, Hâzin c.3,s.27.
[123] Sâlebî-Arais s.129, Hâzın-Tefsir c.3,s.27.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/297.
[124] Sâlebî-Arais s. 128-129
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/297-298.
[125] Züleyha (İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.4O).
[126] Taberî-Tarih c.1,s.178 Sâlebî-Arais s.128, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.147
[127] İbn.Kuteybe-Maarif s.19, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.48
[128] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.117, 120, 121, Buharî-Sahih c.1,s.38, c.4,s.127, Müslim-Sahih c.4,s.1847, Tirmizî-Sünen c.5,s.3O9.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/298-299.
[129] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.128, Taberî-Tarih c.1,s.172, Salebî-Arais s.114, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.155.
[130] Yûsuf: 15, Taberî-Tarih c.1,s.171, Sâlebî-Arais s.114, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.14O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.198-199.
[131] Yûsuf: 6.
[132] Yûsuf: 24.
[133] En´am: 84, İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.54.
[134] İbn.Habîb-Kitabülmuhabber s.467.
[135] Taberî-Tarih c.1,s.187, Sâlebî-Arais s.167, İbn.Esır-Kâmil c.1,s.147,Muhyiddin b.Arabî-muhadara c.1,s.127.
[136] Taberî-tarih c.1,s.187.
[137] Yâkubî-Tarih c.1,s.33, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s,.4O, Sâlebî-Arais s.167.
[138] Mü´min: 34.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/299.
[139] İbn.Kuteybe-Maarif s.19, Taberî-Tarih c.1,s.187, Sâlebî-Arais s.142, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.155, İbn.Arabî-Muhâdara c.1,s.127, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.41
[140] Bunun üzerine, İsrail oğullarından herkes, doğan oğluna İmran, İmran ismindeki kimseler de, doğan oğullarına Musa ismini koymağa başladılar. (Sâlebî-Arais s.141).
[141] Taberî-Tarih c.1,s.187, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.22O
[142] Sâlebî-Arais s.141-142
[143] İbn.Kuteybe-Maarif s.19, Taberî-Tarih c.1,s.187, Sâlebî-Arais s.142, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.155, ibn.Arabî-Muhadara c.1,s.127, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.41.
[144] Sâlebî-Arais s.142, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.22O.
[145] Taberî-Tarih c.1,s.187.
[146] Taberî-Tarih c.1,s.215, Sâlebî-Arais s.197.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/300.
[147]ibn.Ebi-Şeybe-Musannef c.14,s.3O3, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.3,s.148. Müslim-Sahih c.1,s.146, Beyhaki Delâilünnübüwec.2,s.18,Begavî-Mesâbihussünne c.2,s.179, Kadı lyaz-Şifâ c.1,s.137, ibn.Esîr-Câmiul´usûl c.12,s.53, ibn.Seyyid-Uyûnüleser c.1,s.144.
[148] İbn.ishak, ibn.Hişam-Sîre c.2,s.48.
[149] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.208-209, Buhari-Sahih c.4,s.248.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/300-301.
.
| ;">Eyyub Aleyhisselam |
|
Eyyûb Aleyhisselâmın Soyu:
Eyyûb b. Mûs[1], b. Ra´vil[2], veya Razıh[3] veya Rizah[4] veya Zirah[5], b. Ays b. İshak, b. İbrahim Aleyhisselâmlardır. [6]
Eyyûb Aleyhisselâmın annesi, Lut Aleyhisselâmın kızı idi[7]
Eyyûb Aleyhisselâmın babası Mûs; Nemrud´un, İbrahim Aleyhisselâmı ateşi atıp yakmak istediği gün, İbrahim Aleyhisselâma iman edenlerdendi.[8]
Eyyûb Aleyhisselâm, Yâkub Aleyhisselâmın zamanında idi. [9] ve Onun Leyyı adındaki kızı ile de, evlenmişti. [10]
Eyyûb Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Eyyûb Aleyhisselâm; uzun boylu, kıvırcık saçlı[11], güzel[12], büyük[13] gözlü, büyük başlı[14], geniş göğüslü, kalın kollu, kalın bacaklı, kısa boyunlu idi. [15]
Eyyûb Aleyhisselâmın Yurdu, Serveti Ve Oğulları:
Eyyûb Aleyhisselâmın yurdu: Şam´ın Dımaşk ile Câbiye arasındaki Ürdün beldelerinden olan[16] Beseniye nahiyesi idi. [17]
Şam´ın Beseniye köyünün doğu ve batısı arasında bulunan her şeyi[18], dağları, ovaları[19], içindekilerle birlikte[20] deve, sığır, davar, at, merkep, her cins mal[21], Eyyûb Aleyhisselâma âitti. [22]
Kendisinin, o köyde, çobanları ile birlikte, bin koyunu,
Beş yüz öküzü,
Her öküzün, birer sürücüsü köle,
Her kölenin de, karısı, çocukları, malları,
Her öküzün, çift âletini taşıyan dişi merkebi,
Her merkebin, iki, üç, dört, beş ve daha fazla sıpası bulunmakta idi. [23]
Yüce Allah, ona, erkek, kadın bir çok ev halkı da, ihsan etmişti. [24]
On üç erkek evlâdı vardı. [25]
Eyyûb Aleyhisselâmın Peygamberliği Ve Bazı Faziletleri:
Eyyûb Aleyhisselâm; İbrahim, İsmail, İshak, Yâkub, Esbat ve İsâ Aleyhisselâm-lar gibi, İlâhî Vahy´e mazhar olmuş[26], Yüce Allah tarafından seçilip ona da, Peygamberlik verilmişti. [27]
Kendisine Peygamberlik verilişi, Yâkub Aleyhisselâmın zamanında idi. [28] Eyyûb Aleyhisselâmın dini, İbrahim Aleyhisselâmın Tevhid dini idi. [29]
Eyyûb Aleyhisselâmın Şerîatı: Yüce Allanın Birliğine iman ve insanlar arasını düzeltmekti. [30]
Dâvud Aleyhisselâma göre: Eyyûb Aleyhisselâm: insanların, en halîm ve uslusu, insanların, en sabırlısı ve öfkelerini, en çok yeneni idi. [31]
Eyyûb Aleyhisselâm; yoksullar, züğürtler için, çok merhametli idi.
Yetimlere, dullara bakar, konukları, ağırlar, bunları da, Allah´ın, kendisine vermiş olduğu nimetlerin şükrânesi olarak yapardı. [32]
Eyyûb Aleyhisselâm, konuksuz, gecelemez, yoksul bulundurmadıkça, yemek yemez[33], açların karınlarını doyurmadıkça, kendi karnını doyurmaz, çıplakları, giydirmedikçe, kendisi, giyinmezdi. [34] Dulları, giydirir, kuşatırdı. [35]
Eyyûb Aleyhisselâmın İbtilâya[36] Uğrayışı:
Eyyûb Aleyhisselâmın ibtilâya uğramasına türlü sebepler gösterilir.
Bu cümleden olmak üzere: Beseniye halkı, zorbalardan bir zorba olan ve halka zulmeden krallarının huzuruna varıp onunla konuştukları ve kendisine, ağır sözler söyledikleri halde, Eyyûb Aleyhisselâmın -ekinleri, hakkında- ondan çekinerek, konuşmasında yumuşak davrandığı, Mârufu, emretmediği, işlediği zulüm hakkında, zâlimi, uyarmadığı rivayet edilir. [37]
Şam toprağında kuraklık, kıtlık olup ta, Mısır Kralı Firavun: "Bize gel! Bizim yanımızda, senin için, bolluk, genişlik vardır!" diye yazı gönderince, Eyyûb Aleyhisselâm; çoluk çocukları, atları, küçük büyük baş hayvanları ile birlikte kalkıp Mısır´a gider. [38]
Firavun, onlara, yiyecekler, elbiseler[39] ve yerler ayırıp verir. [40]
Eyyûb Aleyhisselâm, Firavun´un yanında bulunduğu sırada, Şuayb Aleyhisselâm gelip içeri girer ve:
"Ey Firavun! Gök halkı, yer halkı, denizler ve dağlar halkı, kızınca, Allah´ın da, gazaba geleceğinden korkmaz mısın?" der.
Eyyûb Aleyhisselâm ise, susar, konuşmaz. [41]
Eyyûb ve Şuayb Aleyhisselâmlar, Firavun´un yanından çıkınca, Yüce Allah, Eyyûb Âleyhisselâma:
"Ey Eyyûb! Sen, Firavun´un ülkesine gittiğin için, sustun[42]
İbtilâ´ya hazırlan!" diye Vahy eder.
Eyyûb Aleyhisselâm:
"Ben, yetim´in geçimini, üzerime almadım mı?
Garîb´i, barındırmadım mı?
Ac´ı, doyurmadım mı?
Dul´a, yardımcı olmağa çalışmadım mı?" der.
O sırada; içinden, on binlerce yıldırımlar, korkunç gök gürlemeleri duyulan bir bulut geçer ve bulutun içinden:
"Ey Eyyûb! Bunu, sana yaptıran kim´di?" denilir.
Eyyûb Aleyhisselâm; hemen, bir avuç toprak alıp başının üzerine koyarak:
"Sen´din yâ Rab!" der.
Yüce Allah, ona:
"İbtilâya hazırlan!" diye Vahy eder. [43]
Bunun üzerine, Eyyûb Aleyhisselâmın bütün serveti yok olur. [44]
Üzerlerine, ev yıkılıp bütün oğulları, ölür! [45]
Fakat, o, bunlara rağmen, hep Yüce Allah´a hamd´ü senada bulunmaktan, ibâdete devamdan, verdiğine şükür, uğradığı ibtilâya sabredip katlanmaktan ayrılmaz. [46]
"Zâten, onlar, Allah´a âitt. Onları, bize emânet olarak vermişti. Onları, ister bırakır, ister geri alır! [47]
Ben, annemin karnından çıplak olarak çıktım ve çıplak olarak toprağa, kabre döneceğim. Çıplak olarak ta, Rabb´ime haşrolunacağım!" deyip Allah´a hamd etmeğe devam eder. [48]
Eyyûb Aleyhisselâm, aynı zamanda hastalanır da. [49]
İlk defa olarak çiçek[50] veya cüzzam hastalığına tutulur. [51]
Yemeği, ancak, iki elini birleştirerek tutup ağzına güçlükle götürür.
Dili, şişer, ağzını, doldurur.
Yemeği, ağzına güçlükle sokar.
Barsakları, vazifesini yapmaz olur.
Yediği şey, karnına girdiği gibi, çıkar, vücuduna yararlı olmaz.
Ayaklarında güç kalmaz, onları, taşıyamaz hale gelir. [52]
Vaktiyle, kendilerini, ev halkı gibi geçindirdiği kimselere avuç açar olur.
Onlar, bir tek lokma verirler, onu da, başına kakarlar, kendisini, kınar ve ayıplarlar.
Bütün oğulları ölüp elinden tutacak, yardım edecek kimsesi kalmaz.
Ailesi, ona, küser.
Akrabaları, dostları da, kendisinden yüz çevirir, ilgilerini keser.
Tanıdıkları, kendisini, tanımaz olur.
Bütün hakları, inkâr edilir.
Yaptığı iyilikler, unutulur.
Seslenişine, ses verilmez, aldırış edilmez olur. [53]
Köy halkı, kendisini, köy dışındaki çöplüğe sürüp çıkarır. [54]
Üzerine gerilen bir gölgelikte barınmağa başlar. [55]
Yanına, zevcesinden başka pek uğrayan olmaz. Hacetini, yalnız zevcesi, gidip gelip görür.
Eyyûb Aleyhisselâm, uğradıkları ibtilânın kaldırılması için de, yıllarca, dua etmez.[56]
Zevcesi Leyya hatun, bir gün:
"Sen, duası, makbul bir Zat´sın. Sana, şifâ vermesi için, Allah´a dua etsen a!" demişti.
Eyyûb Aleyhisselâm:
"Biz, yetmiş yıl nimetler içinde yaşadık.
Bırak ta, yetmiş yıl da, ibtilâ içinde bulunalım!" dedi. [57]
Eyyûb Aleyhisselâm; kaybettikleri servet, evlad ve sıhhate ağlayan zevcesine:
"Onları, bize kim ihsan etti?" diye sordu.
Zevcesi:
"Allah ihsan etti." dedi.
Eyyûb Aleyhisselâm:
"Onlardan, kaç yıl yararlandık?" diye sordu.
Zevcesi:
"Seksen yıl!" dedi.
Eyyûb Aleyhisselâm:
"Allah, bizi, onların ibtilâsı ile kaç yıldan beri mübtelâ kılıyor?" diye sordu.
Zevcesi:
"Yedi yıldan beri!" dedi.
Eyyûb Aleyhisselâm:
"Yazıklar olsun sana! Vallahi, sen, Rabb´ine karşı, ne adaletli, ne de, insaflı davrandın!
Geçim bolluğu ve rahatlık içinde bulunduğumuz gibi, Rabb´imizin, bizi uğrattığı şu ibtilâya da, seksen yıl katlanmamız gerekmez mi?" dedi. [58]
Eyyûb Aleyhisselâmın İbtilâsı Şiddetlenince Yüce Allah´a Hamd´ü Senası:
Eyyûb Aleyhisselâmın ibtilâsı şiddetlendiği zaman, Yüce Allah´a şöyle hamd´ü senada bulunduğu rivayet edilir:
"Hamd, Rabb´ül´ âlemîn olan Allah´a mahsustur.
Ben, Rabb´im olan Sana hamd ederim ki: Sen, bana ihsanda bulundun: bana, mal ve evlad verdin.
Kalbimde, bunların girmediği bir bölüm kalmadı.
Sonra, hepsini, benden geri aldın, kalbim, onlardan boşaldı.
Artık, benim aramla Senin arana, bir şey girer değildir! [59]
"Ey Rabb´im! Bundan önce, beni, gündüzleri, mal sevgisi, telâşı, oyalıyordu.
Geceleri de, beni -kendilerine olan şefkatimden dolayı- evlad sevgisi, oyalıyordu.
Ne mutlu ki: şu anda, onlardan boşalmışım!
Gözümü, kulağımı, gecemi, gündüzümü, Senin zikr´in, şükr´ün, takdis ve Teh-lil´in ile geçiriyorum!" [60]
Eyyûb Aleyhisselâmı Üzen Konuşmalar:
Eyyûb Aleyhisselâmın ibtilâsı, on sekiz yıl sürdü. Yakın, uzak, herkes, ondan ayrıldı.
Ancak, din kardeşlerinden özelliği bulunan ikisi, sabah, akşam, onun yanına uğrarlardı.
Onlardan biri, o birine:
"Vallahi, Eyyûb, her halde, âlemlerden hiç bir kimsenin işlemediği bir günah işlemiş olmalı!" dedi.
Arkadaşı:
"Ne demek bu?" diye sordu.
"Kendisi, on sekiz yıldan beri ibtilâ içindedir de, Allah, ona acımıyor ve kendisinden bu ibtilâyı kaldırmıyor!" dedi.
Onlar, yine, bir gün, Eyyûb Aleyhisselâmın yanına gittiler. Kendisini, ibtilâ içinde bulunca:
"Allah, Eyyûb´da, bir hayır olduğunu, bilseydi, bu ibtilâ, ona, erişmezdi!" dediler.
Evvûb Aleyhisselâm, bunu, işittiği zaman; kendisinin, bundan daha ağırına giden bir şey olmadı! [61]
Eyyûb Aleyhisselâm:
"Ey Allah´ım! Sen, benim, bir ac´ın yerini bildiğim halde, hiç bir gece, tok olarak gecelemediğimi, biliyorsan -ki, biliyorsun- beni, doğrula!" diye yalvardı.
Allah tarafından doğrulandı! Doğrulandığını, onlar da, işittiler. Eyyûb Aleyhisselâm:
"Ey Allah´ım! Sen, benim, bir çıplağın yerini bildiğim halde, üzerime, asla gömlek giyinmediğimi, biliyorsan -ki biliyorsun- beni, doğrula!" diye yalvardı.
Allah tarafından doğrulandı! Doğrulandığını, onlar da, işittiler.´[62]
Eyyûb Aleyhisselâma iman edip ibtilâya uğraması üzerine, kendisinden yüz çeviren, dinini bırakanlardan üç kişi daha vardı([63] ki, onlardan birisi Yemenli, ikisi de, Beseniye köyü halkındandı. [64]
Bunlar, birgün Eyyûb Aleyhisselâmın yanına gittiler, onu, suçladılar, ağlattılar. [65]
"İşleyip azabını çektiğin günahından dolayı, Allah´a tevbe et! [66]
Sen, öyle bir günah işlemişsin ki, o günahı, hiç bir kimse işlememiştir!
Bunun için, senin üzerinden azab kaldırılmayor!" dediler, ona, çatmalarını, kınamalarını uzatıp durdular. [67]
O sırada, orada bulunan[68]´ ve Eyyûb Aleyhisselâma iman ve onun Peygamberliğini tasdik etmiş olan[69] ve arada sırada, söze katılıp onlara cevaplar veren[70] bir genç:
"Siz ey olgunluk yaşındaki kişiler! Hep konuştunuz ve konuşmağa da yaşınız bakımından daha lâyık bulunuyorsunuz.
Fakat, siz, söylediğinizden daha güzel olan bir sözü,
Siz, ileri sürdüğünüz görüşten, daha yerinde olan bir görüşü,
Siz, dile getirdiğiniz işten, daha güzel bir işi... terk ettiniz!... Geri bıraktınız!
Eyyûb´un, sizin üzerinizde bir hakkı bulunmaktadır ve kendisinin şahsiyeti, sizin tavsif ettiğinizin çok üstündedir! [71]
Ey olgunluk yaşındaki kişiler! [72]
Siz, kimin hakkını, eksilttiğinizi, kimin hürmetini yırttığınızı, hangi Zâtı ayıpladı-ğınızı[73], suçladığınızı[74] biliyormusunuz?
Eyyûb´un; Allah´ın Peygamberi ve bu gününüzde halkın en hayırlısı, en üstünü ve en seçkini olduğunu bilmiyormusunuz ki: Allah, size, bildirmedimi ki, bir şeye, Allah, kızdığı zaman, onun kullarına vermiş olduğu kerametlerden bir kerameti, çeker, koparır?
Siz, Eyyûb ile uzun müddet yaptığınız sohbet ve arkadaşlık sırasında, kendisinin, hak ve gerçekten gayrı bir şey yapmadığını bilmiyormusunuz?!
Sizin yanınızda onun sırtına yüklenmiş olan ibtilâ, sizlere yüklenmiş olsaydı, haliniz nice olurdu?
Şunu, iyi biliniz ki: Yüce Allah, Peygamberlere, Sıddîklere, Şehidlere ve Sâlih-lere ibtilâ verir.
Allah´ın, bunlara verdiği ibtilâ, onlara gazab veya hakaret ettiğini değil, fakat, bunun, kendilerine bir keramet ve bir hayır olarak verildiğini gösterir. [75]
Eyyûb, Allah tarafından bu duruma düşmeden, sıhhatli halinde iken, siz, ona kardeş olmuş değil miydiniz?
Hikmet Ehli´nin; ibtilâ sırasında tasalı ve üzüntülü olan kardeşini, ne bilmeden kınaması, ne de, ihtilasından dolayı ayıplaması, kusurlaması iyi olmaz.
Fakat, onun, ona acıması, onunla birlikte ağlaması, onun için Allâh´dan mağfiret dilemesi, üzüntüsüne üzülmesi ve ona, işi üzerinde delil olması yakışır!
Bunları, bilmeyen kişi, hakîm ve aklı başında değildir. [76] Allah! Allah! Ey olgunluk yaşındaki kişiler! Allah´ın azamet ve Celâlini düşününüz!
Dillerinizi, kesen, kalblerinizi, parçalayan´[77], delillerinizi, kesip atan[78] şeyi, ölümü, anmanız gerekmez mi?
Âciz ve dilsiz olmadıkları halde, rastgele konuşmaktan korkarak Allah için, susan kullar bulunduğunu bilmiyormusunuz?
Oysa ki, onlar, Allâhı´ ve Allah´ın âyetlerini bilen ve dile getiren ilim, akıl ve fasâhat sahibi kişilerdi.
Fakat, onlar, Yüce Allah´ın azameti anıldığı zaman, kalbleri burkulur, dilleri, tutulur, Allah´ın azamet ve heybetinden korkarak akılları, başlarından gider, kendilerine geldikleri zaman, pâk amellerle Yüce Allah´a doğru yarışırlar.
Onlar; iyi ve Salih kişiler oldukları halde, kendilerini, zâlimlerle bir sayarlar.
Onlar; akıllı ve Allâh´dan korkan kişiler oldukları halde, kendilerini, kusurlu kişilerle bir tutarlar..." der. [79]
Eyyûb Aleyhisselâm, onun, bu sözlerini dinleyince[80]´: "Yüce Allah, hikmeti, küçüklerin, büyüklerin kalbine rahmetle eker. Hikmet, ne zaman, kalb de biterse, Yüce Allah, onu, dilde açığa vurur. Hikmet, yaştan, saç ağarmasından veya uzun tecrübeden oluşmaz.
Yüce Allah, kulunu, genç yaşında hikmet sahibi yaptığı zaman, onun makamı, hikmet sahipleri katında aşağı düşmez. [81]
Onlar, üzerlerinde Yüce Allanın keramet nûr´unu, görürler!" dedikten sonra, öteki kişilere dönüp[82]:
"Siz, çarçabuk kızmış olarak bana geldiniz. [83]
Siz, korkutulmadan önce, korktunuz!
Siz, dövülmeden önce, ağladınız!
Ben, size:
(Mallarınızdan, benim için, Sadaka veriniz.
Belki, Allah, beni, bu ibtilâdan kurtarır.)
Veya:
(Benim için, bir kurban, kurban ediniz.
Belki, Allah, kabul eder ve benden razı olur.) deseydim, acaba nasıl davranırdınız?
Hiç şüphesiz, siz, kendinizi beğenmektesiniz.
Siz, ihsanlarınızla, afiyete nail olduğunuzu, izzet bulduğunuzu sanıyorsunuz.
Siz, kendi aranızla Rabb´inizin arasında olan şeylere baksaydınız, sonra da, sadaka verecek olsaydınız, bir çok ayıplarınızı, Yüce Allah´ın size giydirmiş olduğu afiyet elbisesiyle örtmüş bulurdunuz!
Vaktiyle, içlerinde bulunduğum dost kişiler, benim sözlerimi dinlerler, bana, saygı gösterirlerdi.
Düşmanımdan bile, insafa gelen, hakkımı tanıyan, olurdu.
Bugün, sabaha çıktığımda, artık, benim için, sizinle, ne görüşme, ne de, konuşma vardır!
Siz, bana, üzerimdeki ibtilâmdan daha ağır ve şiddetli gelmektesiniz!" dedi ve onlardan yüz çevirdi. [84]
Eyyûb Aleyhisselâma:
"Ey Allah´ın Peygamberi! Senin, en ağırına giden belâ, hangisidir?" diye sorulunca:
"Düşmanların şamatasıdır!" demiştir. [85]
Eyyûb Aleyhisselâmın Zevcesini Yanından Uzaklaştırışı:
Eyyûb Aleyhisselâmın zevcesi Leyya Hatun´un rastlayıp:
"Şu hastayı, tedâvîn eder misin?" diye sorduğu bir adamın, kendisine, secde edildiği[86] ve:
"Bana, sen, şifâ verdin!" denildiği´[87]´takdirde, hem bütün kaybettikleri şeyleri geri çevireceğini, hem de, kocasının hastalığını iyileştireceğini söylediğini haber verdiği zaman, Eyyûb Aleyhisselâm:
"Sen, onun, şeytan olduğunu, daha öğrenemedin mi?[88] O Allah düşmanı, seni, dininden döndürmek istemiş!´[89] Yazıklar olsun sana! Sen, onun sözüne nasıl kulak astın?!
Vallahi, Allah, bana şifâ verecek olursa[90], iyileşecek olursam, sana, yüz sopa vuracağım!" dedi,´[91] ve kendisini, yanından uzaklaştırdı:
"Senin, yemeğin, suyun, bana haram olsun! Senin getireceğin şeylerden hiç birini tatmayacağım! Yanımdan, hemen uzaklaş! Artık, seni, görmeyeyim!" dedi.
Bunun üzerine, Leyya hatun, Eyyûb Aleyhisselâmın yanından ayrılıp köye gitti. [92]
Eyyûb Aleyhisselâmın Allâha Münâcâtı Ve İbtilâsının Kaldırılışı:
Eyyûb Aleyhisselâm; din kardeşlerinden iki kişinin, kendisini, son derecede üzen konuşmalarını işittiği[93], kızıp zevcesini kovduğu, yanında ne bir yiyecek, ne bir içecek, ne de, kendisine bakacak bir arkadaş bulunmadığını gördüğü zaman[94], secdeye kapandı, [95] ve:
"Ey Allah´ım! Sen, benim üzerimdeki ibtilâyı kaldırıncaya kadar, başımı, secdeden kaldırmayacağım! [96]
Hakîkat, bana (bu) derd (gelip) çattı. Sen, Esirgeyicilerin, Esirgeyicisisin! [97]
Hakîkat, şeytan, beni, yorgunluğa (meşakkata) ve azaba (hastalığa) uğrattı!" diye seslenerek halini arz ve ihtilasını kaldırmasını Rabb´inden niyaz etti. [98]
Yüce Allah, onu, (onun duasını) kabul buy urdu. [99]
"Başını, kaldır! Senin duanı, kabul ettim! [100]
Ey Eyyûb! Senin hakkındaki´[101] hükmüm, yerine geldi.
Rahmetim, gazabımı, geçti. [102]
Seni, yarlıgadım. [103]
Senden sonra, ibtilâya uğrayacak ve sabredecek kimseler için, bir mucize ve ibret olsun diye ev halkını ve malını ve onlarla birlikte bir mislini daha sana geri verdim! [104]
"Ayağınla, vur (yer´e)[105]
İşte, hem yıkanılacak, hem içilecek soğuk (bir su! buyurdu).´[106]
"Onun içinde şifâ vardır." [107]
Yüce Allah; Eyyûb Aleyhisselâmdan, böylece, o zararı gidermiş[108], Allah tarafından bir rahmef[109], ibâdet edenler için bir hâtıra[110], temiz akıl sahipleri için de, bir ibret[111] olmak üzere, hem ailesini, hem onlarla birlikte bir mislini daha ona bağışlamış[112], Eyyûb Aleyhisselâm, en ağır ibtilâlara katlanmakta mesel ve dillere destan olmuştur. [113]
Eyyûb Aleyhisselâm; yer´e ayağıyla vurunca, yerden bir su kaynayıp akmağa başladı.
Onunla, yıkandı.
Vücudunun dışındaki hastalık ve rahatsızlıklardan hiç bir şey kalmadı. [114]
Eyyûb Aleyhisselâm, kırk arşın kadar yürüdükten sonra[115], ayağını, tekrar yere vurdu.
Yerden, diğer bir su daha kaynayıp akmağa başladı.
Eyyûb Aleyhisselâm, o sudan da, içti. [116]
Karnından, dışarı çıkmadık hastalık kalmadı.
Sıhhatli, sapa sağlam olarak ayağa kalktı.´[117]
Yüce Allah, ondan, bütün derdleri ve elemleri giderdi. [118]
Gençliğini ve güzelliğini, ona, geri çevirdi.´[119]
Kendisi, önce olduğundan daha güzel, daha üstün oldu.´[120]
Kendisine, Allah tarafından, altlı üstlü iki parça kıymetli bir elbise de, giydirildi.
Eyyûb Aleyhisselâm; ne tarafa baksa, orada, kendisine aid ev halkından veya malından olup ta, Allah tarafından katlanmış olarak kendisi için hazırlanmış bulunduğunu görmediği bir şey yoktu!
Hattâ, kendisinin, içinde yıkandığı zikredilen suya varıncaya kadar hepsini, yanında hâzır buldu!
Yüksekçe bir yere çıkıp oturdu. [121]
Leyya Hatunun Telaşlanışı Ve Eyyûb Aleyhisselâmın Yanına Koşusu :
Eyyûb Aleyhisselâmın zevcesi Leyya hatun ise, kendi kendine:
"O, kendisine yiyecek yedirmekten, beni, ne diye men ve tard etti ?! [122]
Ben, onu, ne diye bıraktım ki? [123]
Kendisinin yanında bir kimse de, yok! [124]
Ya o, açlıktan[125], susuzluktan´[126] ölürse, ya onu, yırtıcı hayvanlar, yerse´[127], helak ederse, ben, ne yaparım?
Ben, onun (söylediğine bakmayıp) muhakkak, yanına döneceğim!" dedi. [128] Döndü.´[129]
Onu; ne çöplükteki gölgelikte bulabildi, ne de, söylemiş olduğu hallerden her hangi birinin başına geldiğini görebildi.
İşler, tamamıyla değişmişti. [130]
Leyya hatun, böyle, Eyyûb Aleyhisselâmı, yattığı yerde arayıp bulamayınca, aklı, başından gitti. [131]
Gölgeliğin çevresini dönüp dolaşıyor ve ağlıyordu.
Ötede, gıcır gıcır elbiseli bir zâtın oturduğunu görünce, yanına gidip Eyyûb Aleyhisselâmı, ona sormaktan çekindi.
Bunun üzerine, Eyyûb Aleyhisselâm, onu, yumuşak bir sesle yanına çağırarak, kendisine:
"Ey Allah´ın kulu kadın! Ne istiyorsun?" diye sordu. Leyya hatun, ağlayarak:
"Şu çöplükteki gölgeliğe bırakılmış olan mübtelâ Zâtı görmek istiyorum! Kendisi, helak mı oldu? Kendisine, ne yapıldı? bilmiyorum. Onu, köpekler veya kurtlar, yemiş olabilir.´[132] Ey Allah´ın kulu!´[133] Allah, sende olanı, mübarek kılsın! [134]´ Sen, şurada bulunan´[135], Allah´ın Peygamberi olan[136]´ o mübtelâ Zâtı´[137], gördün mü? [138]
Onun hakkında, sende bir bilgi var mı?" diye sordu. [139] Eyyûb Aleyhisselâm:
"O, senin neyin olur?" dedi.
Leyya hatun, ağladı ve ağlayarak:
"O, benim kocamdı.
Sen, onu, gördün mü? Kendisi, şurada bulunuyordu" dedi.[140]
Eyyûb Aleyhisselâm:
"Sen, onu görsen, tanır mısın?" diye sordu. [141]
Leyya hatun:
"Evet! [142] Ben, onu, nasıl tanımam?´[143]
Onu, tanımaz olur muyum?´[144]
Görüp durduğum bir kişi, bana hiç gizli olur mu?" dedikten sonra, ona, korka korka baktı. Sonra da[145]:
"Vallahi, sıhhatli olduğu zaman, ona, şu halinle, senin kadar benzeyen bir kimse görmedim! [146]
Sıhhatli olduğu zaman, Allah´ın kullarından, sana, en çok benzeyeni o, olurdu!" dedi. [147]
Eyyûb Aleyhisselâm:
"İşte, ben, o´yum! [148] Allah, sana rahmet etsin! Ben, Eyyûb´um!" dedi. [149]
Leyya hatun:
"Allâh´dan kork! Benimle alay etme! [150]
Ey Allah´ın kulu! Sen, benimle alay mı ediyorsun?" dedi.
Eyyûb Aleyhisselâm:
"Allah, sana rahmat etsin? Ben, Eyyûb´um!
Allah, bana, cesedimi iade etti!" dedi[151] ve gülümsedi.
Gülünce, Leyya hatun, onu, tanıdı ve onun boynuna sarıldı. [152]
Kucaklaştılar.´[153]
Yüce Allah´ın, Leyya hatunu da, gençleştirdiği ve ondan, on altı oğul dünyaya geldiği de, rivayet edilir. [154]
Buluttan Altın Çekirgelerin Yağışı:
Yüce Allah, Eyyûb Aleyhisselâma bir Melek indirdi. Melek:
"Ey Eyyûb! Belâya karşı sabrından dolayı, Allah, sana selâm söylüyor.
Harman yerine kadar git!" dedi. [155]
Eyyûb Aleyhisselâm, oraya gitti. [156]
Yüce Allah, oraya[157], kızıl[158] bir bulut gönderdi.
O buluttan, üzerlerine, altından çekirgeler, dökülmeğe, yağmaya başladı. [159]
Melek, Eyyûb Aleyhisselâmın yanında dikilip duruyordu. [160]
Eyyûb Aleyhisselâmın, Harman dışına çıkan altun çekirgeleri de, harmana sokmak için tâkib ettiğini görünce:
"Ey Eyyûb! Harmanın içine girenlere doymadın mı ki, dışarıda kalanları da, tâkib ediyorsun?!" dedi.
Eyyûb Aleyhisselâm:
"Bu çekirgeler, benim Rabb´imin bereketlerindendir. Ben, ona, doyar değilim!" dedi. [161]
Peygamberimiz Aleyhisselâm´dan rivayet edilen bir Hadîs-i şerife göre de:
Eyyûb Aleyhisselâm, suda yıkandığı sırada, üzerine, altından bir sürü çekirge düşmüş, Eyyûb Aleyhisselâm da, onları, elbisesine doldurmuştu.
Bunun üzerine, Yüce Allah:
"Ey Eyyûb! Ben, seni, -gördüğün üzere- zengin kılmadım mı?" diye nida buyurunca, Eyyûb Aleyhisselâm:
"Evet! Yâ Rab! Zengin kıldın!
Fakat; Senin fazl´u bereketinden, müstağni bulunmak, benim için, mümkün değildir!" dedi. [162]
Eyyûb Aleyhisselâmın Zevcesi Hakkındaki Yeminini Yerine Getirişi:
Yüce Allah, Eyyûb Aleyhisselâma, zevcesi hakkında yapmış olduğu yeminini yerine getirmesini şöyle emretti:
(Ona):
"Eline, bir demet sap al da, onunla (zevcene) vur! Yemininde durmamazlık etme! (dedik).
Biz, onu, hakîkaten sabırlı bulduk.
O, ne güzel kuldu!
O, dâima (Allâha) dönen (bir Zat) idi. [163]
Eyyûb Aleyhisselâmın Vefatı Ve Yaşı:
Eyyûb Aleyhisselâm; ibtilâdan kurtulduktan sonra, yetmiş yıl daha, İbrahim Aley-hisselâmın Hanîf olan Tevhid dini üzere yaşayıp vefat etti.
İbrahim Aleyhisselâmın Tevhid dinini, Eyyûb Aleyhisselâmdan sonra değiştirdiler. [164]
Eyyûb Aleyhisselâmın, vefat ettiği zaman, doksan üç yaşında bulunduğu´[165] bildirilmekte ise de; kendilerinin, karı koca olarak, yetmiş[166] veya seksen yıl´[167], nimet bolluğu içinde ibtilâsız yaşadıklarını[168], ibtilâya uğradıklarının yedinci yılında ifâde ettikleri[169]´, ve ibtilânın on sekiz yıl sürdüğü´[170]´, Eyyûb Aleyhisselâmın da, ibtilâdan kurtulduktan sonra yetmiş yıl daha yaşadığı[171]´, gözönünde tutulacak olursa, yaşının, doksan üç değil, hattâ, yüzelliden de, bir hayli yukarılarda bulunduğunu kabul etmek gerekir.
Nitekim, yaşının, iki yüz´[172], ikiyüz on yıl olduğu da, söylenmiştir.´[173] Eyyûb Aleyhisselâmın kabri, Beseniye´de bulunmaktadır. [174] Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun![175]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Kuteybe-Maarif s.19, Taberî-Tarih c.1 ,s.165, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1 ,s.48, Hâkim-Müstedrek c.2,s.581, Ebülferec İbn.CevzT-Tabsıra c.1,s.191, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.128.
[2] İbn.Kuteybe-Maarif s.19, Taberî-Tarih c.1,s.165.
[3] Taberî-Tarih c.1,s.165.
[4] Hâkim-Müstedrek c.1,s.581, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.191.
[5] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.48, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.220.
[6] Taberî-Tarih c.1,s. 165, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.48, Hâkim-Müstedrek c.2,s.581, Sâlebî-Arais s. 153, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.191, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.128, Muhyiddin b.Arabî-Muhadaratülebrar c.1,s.128, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.22O.
[7] İbn.Kuteybe-Maarif s.20, Taberî-Tarih c.1,s.165, İbn.Asakir-Tarih c.3,s.191, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.191, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1 ,s.220-221.
[8] ibn.Kuteybe-Maarif s.20, Taberî-Tarih c.1,s.165, İbn.Asakir-Tarih c.3,s.193, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.191, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c1,s.220-221.
[9] İbn.Kuteybe-Maarif s.20, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.48, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.191.
[10] İbn.Kuteybe-Maarif s 20, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.48, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.191.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/305.
[11] Hâkim-Müstedrek c.2,s.581, Sâlebî-Arais s. 153.
[12] Sâlebî-Arais s.153.
[13] Hâkim-Müstedrek c.2,s.581.
[14] Sâlebî-Arais s.153.
[15] Hâkim-Müstedrek c.2,s.581, Sâlebî-Arais s.153.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/305.
[16] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.48.
[17] İbn.Kuteybe-Maarif s.20, Taberî-Tarih c.1,s.166, Mesûdî-Murucuzzeheb c.1,s.48, Ibn.Asakır-Tarıh c.3,s.194.
[18] Taberî-Tarih c.1,s.166, Sâlebî-Arais s.153.
[19] Sâlebî-Arais s.153.
[20] Taberî-Tarih c.1,s.166, Sâlebî-Arais s.153, Ibn.Esîr-Kâmıl c.1,s.128.
[21] Sâlebî-Arais s.153, ibn.Asâkir-Tarih c.3,s.194.
[22] Taberî-Tarih c.1,s.166, Sâlebî-Arais s.153.
[23] Taberî-Tarih c.1,s.166, Salebî-Arais s.153, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.128.
[24] Taberî-Tefsir c.17,s.65, Sâlebî-Arais s.153
[25]İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.198, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s,191
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/306.
[26] Nisa: 163.
[27] Taberî-Tefsir c.17,s.65.
[28] İbn.Kuteybe-Maarif s.20, Yâkubî-Tarih c.1,s.32, Taberî-Tarih c.1,s.167, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.195, Munyıddın b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1,s.128.
[29] İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.2O1, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.224.
[30] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.54, ibn.Asâkir-Tarih c.3,s,194, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.128.
[31] ibn Ebî Şeybe-Musannef C.13.S.201, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.106, Hakimüttirmizi-Nevâdirül´usûl s.224
[32] Taberî-Tefsir c.17,s.65, Sâlebî-Arais s.153, Fahrurrazî-Tefsir c.22,s.2O3.
[33] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.54.
[34] ibn.Asâkir-Tarih c.3,s.194.
[35] Taberî-Tefsir c.17,s.65, Hâkim-Müstedrek c.2,s.581.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/306-307.
[36] ibtilâmn en şiddetlisi Peygamberlere, Peygamberlerden sonra, dindarlık derecelerine göre kullara gelir ve onları, yeryüzünde günahsız dolaşır hale getirir. (ibn.Sa´d-Tabakat c.2,s.2O9, Ahmed b.Hanbel-Müsned d ,s.18O, Tirmizî-Sünen c.4,s.601-602, İbn.Mâce-Sünen c.2,s.1334) Peygamberlere gelen ibtilâ, onların derecelerini kat kat yükseltmek için gelir.
Kendileri, ibtilâ ile karşılaşmaktan, son derece sevinç duyarlar. (ibn.Sa´d-Tabakat c.2,s.2O8, A.b.Hanbel-Müsned c.3,s.94, ibn.Mace-Sünen c.2,s.1335).
[37] jbn.Asâkir-Tarih c.3,s.194,195.
[38] jbn.Asâkir-Tarih C.3.S.194, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.129.
[39] ibn.Asâkir-Tarih c.3,s.194.
[40] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s,129.
[41] ibn.Asâkir-Tarih c.3,s.195, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.129.
[42] ibn.Asâkir-Tarih c.3,s,194.
[43] Ibn.Asâkir-Tarih c.3,s.195, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.129-130.
[44] Taberî-Tarih c.1,s.166, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.128.
[45] Taberî-Tefsir c.17,s.69, Beyzâvî-Tefsir c.2,s.79.
[46] Taberî-Tarih c.1,s.166, Sâlebî-Arais s.155, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.128.
[47] Sâlebî-Arais s. 154.
[48] Taberî-Tefsir c.17,s.58, Sâlebî-Arais s.154.
[49] Taberî-Tarih c.1,s.166, Sâlebî-Arais s.156, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.129.
[50] İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.199, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.192.
[51] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s,129, Ebülfida-Tefsir c.3,s.188
[52] Taberî-Tefsir c.17,s.6O, Sâlebî-Arais s.157.
[53] Taberî-Tefsir c.17,s.68, Sâlebî-Arais s.157, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.134.
[54] Taberî-Tarih c.1,s.166, Sâlebî-Arais s.156, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.129, Fahrurrazi-Tefsir c.22,s.2O5.
[55] Taberî-Tefsir c.17,s.59, Sâlebî-Arais s.156, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.192.
[56] Taberî-Tarih c.1,s.166, İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.196, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.129.
[57] İbn.Asâkir-Tarih C.3.S.196.
[58] Taberî-Tefsir c.17,s.7O, Sâlebî-Arais s. 161.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/307-310.
[59] Sâlebî-Arais s.160, İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.195, Ebülfida-Tefsir c.3,s.188.
[60] Taberî-Tefsir c.17,s.69-70.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/310.
[61] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.54 Taberî-Tefsir c.23, s.167, Hâkim-Müstedrek c.2,s.581, Sâlebî-Arais s.163, İbn.Asâkir-Tarih c.3s.199-200, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.192-193, Fahrurrazi-Tefsir c.22,s.205-206, Ebülfida-Elbidayevennihayec.1,s.223, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O8, Ibn.Hacer-Metalibül´âliye c.3,s.272.
[62] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.54.
[63] Taberî-Tarih c.1,s.166, Sâlebî-Arais s.156.
[64] Taberi-Tarih c.1,s.166, Sâlebî-Arais s.153.
[65] Taberî-Tarih c.1,s.166, Sâlebî-Arais s.156.
[66] Sâlebî-Arais s.156.
[67] İbn.Esîr-Kâmil c.1.s.132.
[68] Taberî-Tefsir c.17,s.67, Sâlebî-Arais s.156, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.132.
[69] Taberî-Tefsir C.17.S.67, Sâlebî-Arais s.156.
[70] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s,132.
[71] Taberî-Tefsir c.17,s.67, Sâlebî-Arais s.156, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.132.
[72] Sâlebî-Arais s.156.
[73] Taberî-Tefsir c.17,.67, Sâlebî-Arais s.156, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.132.
[74] Sâlebî-Arais s.156.
[75] Taberî-Tefsir c.17,s.67, Sâlebî-Arais s.156, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.132.
[76] Sâlebî-Arais s.156.
[77] Taberî-Tefsir c.17,s.67-68, Sâlebî-Arais s.156, Ibn.Esîr-Kâmıl c.1,s.132.
[78] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.132.
[79] Taberî-Tefsir c.17,s.68, Sâlebî-Arais s.156-157, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.132-133.
[80] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.133 .
[81] Taberî-Tefsir c.17,s.68, Salebi-Araıs s.157, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.133.
[82] Sâlebi-Arais s.157, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.133.
[83] Sâlebî-Arais s.157.
[84] Taberî-Tefsir c.17,s.68, Sâlebî-Arais s.157, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.133-134.
[85] Deylemî-Elfirdevs c.1,s.224.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/310-314.
[86] Taberî-Tefsir c.17,s.66-67, Sâlebî-Arais s.162, İbn.Asakir-Tarih c.3,s.197, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.13O.
[87] İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.197, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.194 .
[88] İbn.Asâkir-Tarih C.3,s.197-198.
[89] Sâlebî-Arais s.162.
[90] Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.194.
[91] Sâlebî-Arais s.162, İbn.Asakir-Tarih c.3,s.198, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.194.
[92] Taberî-Tefsir c.17,s.70-71,Sâlebî-Arais s.161, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.13O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/314.
[93] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.54.
[94] Taberî-Tefsir c.17,s.70-71, Sâlebî-Arais s.161, Ebülferec İBn.Cevzî-Tabsıra c.1 ,s.193, ibn.Esîr-Kâmil c.1, s.13O.
[95] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.54 Taberî-Tefsir c.17,s.71, Sâlebî-Arais s.161, Ebülferec-Tabsıra c.1 ,s.193, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s. 130
[96] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.54 İbn.Asakir-Tarih c.3,s.196, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.193, Ebülfida-Elbidaye ven-nihaye c.1,s.222
[97] Enbiyâ: 83
[98] Sâd: 41
[99] Enbiyâ: 84
[100] Taberî-Tefsir c.17,s,71, Sâlebî-Arais s.161, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.13O
[101] Taberî-Tefsir c.17,s.65, Sâlebî-Arais s.159, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.135
[102] TaberMefsir c.17,s.Ş8, Sâlebî-Arais s.159, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.135
[103] Sâlebî-Arais s.159, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.135
[104] Taberî-Tefsir c.17,s.68, Sâlebî-Arais s.159, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.135
[105] Mes´ûdî (Vefatı: 346 Hicrî); Eyyûb Aleyhisselâmın; Neva beldesine üç Mil kadar uzaklıktaki Mescidi ile içinde yıkandığı suyun ve ibtilâ sırasında zevcesiyle yanında barındıkları kayanın, kendi zamanına, yâni Hicrî 332 yılına kadar malum ve mevcud bulunduğunu açıklar. (Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.48)
[106] Sâd: 42.
[107] Taberî-Tefsir c.17,s.68, Sâlebî-Arais s.159, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.135.
[108] Enbiyâ: 85.
[109] Enbiyâ: 85, Sâd: 43.
[110] Enbiya: 85.
[111] Sâd:43.
[112] Enbiya: 85, Sâd: 43..
[113] Ebülfida-Tefsir c.3,s.188.
[114] Taberî-Tefsir c.17,s.71, Sâlebî-Arais s. 161
[115] Taberî-Tefsir c.23,s.167
[116] Taberî-Tefsir c.17,s.71, c.23,s.167, Sâlebî-Arais s.161.
[117] Taberî-Tefsir c.17,s.71, Sâlebî-Arais s.161.
[118] Taberî-Tefsir c.17,s.71, Hâkim-Müstedrek c.2,s.582, Sâlebî-Arais s.161.
[119] Taberî-Tefsir c.17,s.71, Sâlebî-Arais s.161, Ebülfida-Elbidaye vennihaye d,s.224.
[120] Taberî-Tefsir c.17,s.71.
[121] Taberî-Tefsir C.17.S.71.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/314-316.
[122] Taberî-Tefsir c.17,s.71, Sâlebî-Arais s. 162.
[123] Taberî-Tefsir c.17,s.71, Sâlebî-Arais s.162, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.131.
[124] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.131.
[125] Taberî-Tefsirc.17,s.71, Sâlebî-Arais s.162, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.131
[126] Sâlebî-Araiss.162
[127] Taberî-Tefsir c.17,s.71, Sâlebî-Arais s.162, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.131
[128] Taberî-Tefsir C.17.S.71, Sâlebî-Arais s.162
[129] Taberî-Tefsir c.J7,s.71, Sâlebî-Arais s.162, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.131
[130] Taberi-Tefsir c.17,s.71, Sâlebî-Arais s.162
[131] Taberî-tefsir c.17,s.68, Sâlebî-Arais s. 159
[132] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.223, Tefsir c.3,s.189
[133] Taberî-Tefsir c.17,s.68, Sâlebî-Arais s.159, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.131
[134] Taberî-Tefsir c.23,s,167, Hâkim-Müstedrek c.2,s.582, ibn.Asâkir-Tarih c.3,s.2OO, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.223, İbn.Hacer-Metalilibül´aliye c.3,s.272
[135] Taberî-Tefsir c.17,s.68, Sâlebî-Arais s.160, İbn.Esîr-Kâmil d.s.131, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.223
[136] Taberî-Tefsir c.23,s. 167, Hâkim-Müstedrek c.2,s.582, Sâlebî-Arais s.160, İbn.Asakir-Tarih c.3,s.20O, İbn.Hacer-Metalibül´âliye c.3,s.272.
[137] Taberî-Tefsir c.23,s.167, Hâkim-Müstedrek c.2,s.582, Salebi s.160, İbn.Asâkir c.3,s.20O, İbn.Esîr c.1,s.131, Ebülfida c.1,s.223, Heysemî-Mecmuazzevaid c.8,s.208.
[138] Taberî-Tefsir c.23,s.167, Hâkim c.2,s.582, Salebî s.160, İbn.Asâkir c.3,s.200, İbn.Esîr c.1,s.131, Ebülfida
c.1,s.223, İbn.Hacer-Metalib c.3,s.272.
[139] Taberî-Tefsir c.17,s.68, Sâlebî-Arais s.160.
[140] Taberî-Tefsir c. 17,s.71.
[141] Taberî-Tefsir c.17,s.69,71, Sâlebî-Arais s.160,162, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.131.
[142] Taberî-Tefsir c.17,s.69, Sâlebî-Arais s.160, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.131.
[143] Sâlebî-Arais s.160.
[144] Taberî-Tefsir c.17,s.69, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.135.
[145] Taberî-Tefsir c.17,s.72, Sâlebî-Arais s.162.
[146] Taberî-Tefsir c.23,s.272,273, Hâkim-Müstedrek c.2,s.582, İbn.Asâkir Tarih C.3.S.200, Ebülfida-Elbidaye veni-haye c.1,s.223, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O8, ibn.Hacer-Metalibül´âliye c.3,s.272-273.
[147] Taberî-Tefsir c.17,s.72, Sâlebî-Arais s.162.
[148] Taberî-Tefsir c.17,s.69, Hâkim-Müstedrek c.2,s,582, Sâlebî-Arais s.160, İbn.Asakir-Tarih c.3,s.200, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.223, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.208,ibn.Hacer-Metalib c.3,s.273.
[149] Ebülfida-Tefsir c.3,s.189.
[150] Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.193.
[151] Ebülfida-Tefsir c.3,s.189.
[152] Taberî-Tefsir c.3,s.189.
[153] Taberî-Tefsir c.17,s.69, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.135.
[154] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.224.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/316-319.
[155] İbn.Asakir-Tarih c.3,s.2O1, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.131.
[156] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.131.
[157] İbn.Asakir-Tarih c.3,s.2O1, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.131.
[158] İbn.Asakir-Tarih c.3,s.2O1.
[159] İbn.Asakir-Tarih c.3,s.2O1, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.131.
[160] İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.2O1.
[161] İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.2O1, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.131.
[162] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.314, Buharî-Sahih c.4,s.124.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/319.
[163] Şâd: 44.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/319-320.
[164] İbn.Asakir-Tarih c.3,s.2O1, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.135.
[165] Taberî-Tarih c.1,s.166, Hâkim-Müstedrek c.2,s.582, Sâlebî-Arais s.163, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.136, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.225.
[166] İbn.Asakir-Tarih C.3.S.196, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.135.
[167] Taberî-Tefsir c.17,s.7O, Sâlebî-Arais s.161.
[168] Taberî-Tefsir c.17,s.7O, Sâlebî-Arais s.161.
[169] Aynı kaynaklar.
[170] Taberî-Tefsir c.23,s. 167, Hâkim-Müstedek c.2,s.581, Sâlebî-Arais s. 163, İbn.Asakir-Tarih c.3,s.199, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.192, Fahrurrazi-Tefsir c.22,s.2O5, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.223, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O8, ibn.Hacer-Metâlibül´âliye c.3,s.272.
[171] ibn.Asâkir-Tarih c.3,s.2O1, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.224.
[172] ibn.Habîb-Kitabulmuhabber s.5.
[173] Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1,s.128.
[174] Bedrüddin Aynî-Umdetülkarî c.15,s.383.
[175] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/320.
| ;">Zülkifl Aleyhisselam |
|
Zülkifl Aleyhisselâmın İsmi Ve Soyu:
Bişr (Zülkifl) b.Eyyûb Aleyhisselâm´dır.[1]
Zülkifl Aleyhisselâmın Peygamberliği Ve Bazı Faziletleri:
Yüce Allah; Eyyûb Aleyhiselam´dan sonra, Bişr b. Eyyûb Aleyhisselâmı, Peygamber olarak göndermiş[2] ve ona Zülkifl ismini vermiş, halkı, Tevhîd akîde-sine = Allah´ın Birliğine inanmağa davet etmesini, kendisine emretmiştir.
Zülkifl Aleyhisselâm, Şam´da otururdu. [3]
Yüce Allah, Enbiyâ sûresinde Eyyûb Aleyhisselâm in kıssasından sonra, Zülkifl Aleyhisselâm hakkında şöyle buyurur:
"İsmail´i, İdris ´i, Zülkifl´i de (an! Bunların) her biri de, Sabr (ve sebat) edenlerdendi. Onları da, rahmetimizin içine idhal ettik. Onlar, hakîkaten, Sarihlerdendi. [4]"
Yine, Yüce Allah, Sâd sûresinde Eyyûb Aleyhisselâmın kıssasından sonra, şöyle duyurur:
"Kuvvetlerin ve basiretlerin sahipleri olan kullarımız İbrahim´i, Ishâk´ı, Yâkub´u da, an!
Çünkü, biz, onları, katkısız (şaibesiz) bir hasletle -ki, yurd(lan)nı hatırlamaları jb onun için, çalışmalaradır- Hâlis (insanlar) yaptık.
Çünkü, onlar, bizim katımızda, cidden seçkinlerden, hayırlı (Zat)lardandı. [5]
"İsmail´i, Elyesa´ı, Zülkifl´i de, an!
(İşte) Bütün bunlar, hayırlı (insan)lardı. [6]
Zülkifl Aleyhisselâmın, Kur´ân-ı kerimde, böyle, Kendilerinden, övülerek bahsedilen büyük Peygamberler arasında zikredilişi, kendisinin de, Peygamber olduğunu açıkça gösterir.
Meşhur olan da, budur. [7]
Zülkifl Aleyhisselâm´a; Rum toprağındaki halk, iman ettiler, tâbi oldular ve kendisini, doğruladılar.
Bunun üzerine, Yüce Allah, onlara, Allah yolunda cihad etmelerini, emredince, bunu, yerine getirmekten kaçındılar ve zaa´f gösterdiler:
"Ey Bişr! Biz, hayatı sever, ölümü, sevmeyiz.
Bununla beraber, Yüce Allâha ve Onu Resulüne âsi olmaktan da, hoşlanmayız.
Eğer, ömürlerimizi, uzatmasını ve ancak, biz, dilediğimiz zaman, bizi öldürmesini, Allâh´dan dilersen, Ona, ibadet ve Onun düşmanları ile cihad ederiz!" dediler.
Zülkifl Aleyhisselâm, onlara:
"Siz, benden, büyük bir şey istediniz. Bana, ağır teklifte bulundunuz." dedi.
Sonra, kalkıp namaz kıldı ve:
"Ey Allah´ım! Sen, Elçilik vazifelerini tebliğ etmemi, bana, emrettin, tebliğ ettim.
Düşmanlarınla, cihad etmemi, emrettin.
Sen de, biliyorsun ki, ben, kendimden başkasına güç yetirmeğe mâlik değilim.
Kavmimin, bu hususta benden istediklerini, Sen, benden daha iyi biliyorsun.
Beni, benden başkasının günahı ile muâhaze etme!
Ben, Senin gazabından rızâna, ukubetinden affına sığınırım!" dedi.
Yüce Allah, Zülkifl Aleyhisselâma:
"Sen kavmine, benim, onlar için seçtiğimin, kendilerinin, kendileri için seçtiklerinden daha hayırlı olduğunu öğretmedin mi?" diye vahy etti.
Bunun üzerine, onlar, ecelleri sonunda ölmeye razı oldular ve ecellerinde öldüler. [8]
Zülkifl Aleyhisselâmın Vefatı Ve Yaşı:
Zülkifl Aleyhisselâm, Şam´da vefat etti. [9] Vefat ettiği zaman, yetmiş beş yaşında idi. [10] Ona ve bütün peygamberlere selâm olsun![11]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Taberî-Tarih c.1,s.167, Hâkim-Müstedrek c.2,s.582, Sâlebî-Arais s.163, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.136, Ebülfida-Elbidayevennihaye c.1,s.225 .
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/323.
[2] Taberî-Tarih c.1,s.167, Hâkim-Müstedrek c.2,s.582, Sâlebî-Arais s.163, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.136, Muhyiddin
b.Arabî-Muhâdarat´ülebrar c.1,s.128, Ebülfida-Elbidaye vennihaye ç.1,s.225.
[3] Taberî-Tarih c.1 ,s.167, Hâkim-Müstedrek c.2,s.582, Sâlebî-Arais s.163, İbn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.136, Ebülfida-Elbidayevennihaye c.1,s.225.
[4] Enbiyâ: 85-86.
[5] Sâd: 45-47.
[6] Sâd: 48.
[7] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.225.
[8] Sâlebi-Arais s. 164.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/323-324.
[9] Taberî-Tarih c.1,s.167, Hâkim-Müstedrek C.2.S.582, Sâlebî-Arais s.164, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.136.
[10] Taberî-Tarih C.1.S.167, Hâkim-Müstedrek C.2.S.582, İbn.Asakîr-Tarih c.5,s.269, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.136, Muh-yiddin b.Arabî-Muhadaratülebrar c.1,s.128.
[11] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/324.
.
| ;">Şuayb Aleyhisselam |
|
Şuayb Aleyhisselâmın Soyu :
Şuayb b. Mîkâil[1], b. Yeşcür[2], b. Medyen, b. İbrahim Aleyhisselâmdır. [3] Şuayb Aleyhisselâmın annesi: Lut Aleyhisselâmın kızı Mîkâil´dir. [4] Şuayb Aleyşhisselâm, Mûsâ Aleyhisselâmın Kayınpederi idi.[5] Şuayb Aleyhisselâmın dili: Arapça idi.[6]
Şuayb Aleyhisselâmın Peygamber Gönderildiği Medyen Ve Medyenliler, Eyke Ve Eykeliler:
Medyen: Kulzum denizinin üst tarafında, Tebük şehrinin hizasında, Tebük´e, altı Merhale kadar uzaklıkta, Tebük´ten daha büyük bir şehirdir. [7]
Medyen ile Tebük, birbirine komşu iki şehirdir. [8]
Mûsâ Aleyhisselâmın, Mısır´dan kaçtığı zaman, Şuayb Aleyhisselâmın davarlarını suladığı kuyu -üzerine, bir bina yapılmış olarak- hâlâ, Medyende bulunmaktadır.
Medyen´e, Medyen b. İbrahim Aleyhisselâm´dan dolayı, Medyen ismi verilmiştir. [9]
Medyen; hem Medyen b. İbrahim Aleyhisselâm oğullarının, hem de, yurtlarının ismi idi. [10]
Medyen halkının, en büyük günahları:
Allah´a, şerik koşarak[11], çevresi, birbirine sarmaşık meşe ağaçlarıyle sarılı bir meşe ağacına tapmaları[12],
Bir çok günah işlemeleri[13]
Ölçerken, tartarken, tam alıp eksik vermeleri[14]
Hafkın eşyasına karşı, haksızfık etme/eri... fdr. [15]
Yolları, keserler, gelen geçenlerin mallarından, onda bir pay alırlar[16],
İnsanları, Şuayb Aleyhiselâmın yanına varmaktan, korkutur[17],
Mü´minleri, ölümle tehdid ederler[18], onları dinlerinden döndürmek isterlerdi. [19]
"Şuayb, yalancıdır! Sizi, dininizden döndürmesin!" derlerdi. [20]
Eyke de: deniz sahili ile Medyen arasında bulunan[21], sık ağaçlı, meşelik bir yer olup[22] burada oturan halk´a: Eshâb-ı Eyke denilirdi,
Eshâb-ı Eyke; Şuayb Aleyhisselâmın -Medyen halkı gibi- kavmi, değildi. [23]
Gerek Medyen halkı, gerek Eshab-ı Eyke, kendilerine Peygamber gönderilen iki ayrı kavim idi. [24]
Eshabı-Eyke; Ehl-i Bâdiye = Kır halkı idi. [25]
Eshâb-ı Eyke de, müşrik oldukları gibi, aynı zamanda, Medyen halkının kötü âdetlerini de, benimseyip âdet edinmişlerdi. [26]
Şuayb Aleyhisselâmın Peygamber Gönderilişi Ve Bazı Faziletleri:
Yüce Allah; Şuayb Aleyhisselâmı, hem kendi kavmi olan Medyen kavmine, hem de, Eshâb-ı Eyke´ye, Peygamber olarak gönderdi. [27]
Şuayb Aleyhisselâm; Yüce Allah´ın, Âdem, Şis, İdris, Nuh ve İbrahim Aleyhis-selamlara indirdiği Sahifeleri okurdu. [28]
Şuayb Aleyhisselâm; kavmini, güzel ve yüksek sözlerle uyarmağa çalıştığı için, kendisine (Peygamberler Hatîbi) denilmiştir.´[29]
Şuayb Aleyhisselâm, onları, Yüce Allah´a, ibadet ve tâata davet etti. [30]
Yer yüzünde fesad çıkarmaktan,
Halkı, Allah yolundan men etmeğe çalışmaktan[31]
Zulümden ve benzeri kötülüklerden[32]
(Eksik veya kalp) para kesmekten... sakındırdı.´[33]
Yüce Allah´ın verdiği rızık bolluğu ve geçim rahatlığı, ancak, onların, Allah´a karşı küfürlerini artırıp azaplarını çabuklaştırmağa yaradı. [34]
Azgınlık ve sapkınlıkta devam ettiler.
Şuayb Aleyhisselâmın, onlara, Allah´ı hatırlatması, kendilerini, Allah´ın azabı ile korkutması, bir fayda vermedi. [35]
Şuayb Aleyhisselâm, yalnız halkı değil, Mısır Firavununu bile:
"Ey Firavun! Gök halkı, yer halkı, denizler ve dağlar halkı, kızdığı zaman, Allah´ın da, gazaba geleceğinden korkmaz mısın?" diyerek uyarmağa çalışmaktan geri durmadı. [36]
O zaman, Peygamberlerin Asaları ve bu cümleden olarak Musa Aleyhissela-ma vermiş olduğu mucize asa da, Şuayb Aleyhisselâmın yanında bulunuyordu. [37]
Medyen Ve Eyke Halkının Helak Oluşu:
Medyen ve Eyke halkı, Şuayb Aleyhiselâmı, yalanladıkları ve onun öğütlerini reddettikleri için, azaba uğradılar. [38]
Yüce Allah; yedi gün, onların üzerlerinden, tatlı yel esintisini kesti. [39]
Üzerlerine, son derecede şiddetli, yakıp kavurucu bir sıcaklık saldı.
Sıcaklık, kendilerini, yakaladı, bunalttı.
Hemen, evlerin içine girdiler.
Sıcaklık, evlerin içinde de, kendilerini, yakaladı, bunalttı. [40]
Yüce Allah, yedi gün, Sam yeli estirdi.
Sıcaklık; kuyuları ve su kaynaklarındaki suları bile kuruttu!
Ayaklarının altındaki yerin sıcaklığından, ayaklarının etleri döküldü.[41]
Sıcaklığa dayanamayarak kendilerini, yere attılar, yanlarının üzerine yattılar. [42]
Kendilerine, ne gölge, ne su, bir fayda vermedi. [43]
Nihayet, evlerden çıkarak Sahra´ya kaçtılar.
Bunun üzerine, Yüce Allah, onlara, güneşten gölgeleyecek bir bulut gönderdi.
O bulutun altında biraz serinlik ve rahatlık bulunca, birbirlerini, bulutun altında toplanmağa çağırdılar.
Hepsi, bulutun altında toplandıkları zaman, altlarından, yer sarsıntısına[44], üstlerinden de, Cebrail Aleyhisselâmın Sayhasına tutuldular.
Cebrail Aleyhisselâm, üzerlerine inip bağırınca, dağlar ve yer sarsıldı. [45]´ Yüce Allah; gölgeyi, onların üzerlerinden kaldırıp açtı, güneşi, alevlendirdi. [46] Sonra da, üzerlerine, ateş saldı, yağdırdı. [47] Çekirgelerin, tava içinde piştikleri gibi yanıp kavruldular! [48]
Medyen halkının helakinden sonra, Eyke halkı da, yedi gün süren şiddetli sıcak ve ateşle helak edildiler. [49]
Yüce Allah; Suayb Aleyhisselâmla ona, iman edenleri, bu azaplardan Rahmetiyle kurtardı. [50]
Kur´ân-ı Kerim'in Şuayb Aleyhisselâmla Medyen Ve Eyke Halkı Hakkındaki Açıklaması:
"Medyen (halkına)da, kardeşleri Şuayb´ı (gönderdik, Şuayb, onlara):
Ey kavmim! Allah´a, ibâdet ediniz! Sizin, Ondan başka hiç bir ilâhınız yoktur!
Rabb´inizden, size apaçık bir Burhan gelmiştir.
Artık, kileyi, teraziyi, tam tutunuz.
İnsanların eşyasına (karşı) haksızlık etmeyiniz!
Yer yüzünü -o, ıslah edildikten sonra- fesada vermeyiniz!
(Bana) inanıcı iseniz, (bu söylediklerim), sizin için, hayırlıdır.
Siz; Allah´a iman edenleri, tehdid ederek, (onları) Allah´ın yolundan men ederek (o yolun) eğriliğini arayarak, öyle bir caddenin başına tutup oturmayınız!
Düşününüz ki: vaktiyle siz, pek az idiniz de, (Allah) sizi, çoğalttı.
Eğer, içinizden bir kısmı, benimle gönderilen şeye, iman etmiş, bir kısmı da, inan-mamışsa, Allah, aramızda hükmünü verinceye kadar, sabrediniz.
O, hâkimlerin en hayırlısıdır." dedi.
Onu kavminden (iman etmeyi) kibirlerine yediremeyen kodamanlar:
"Ey Şuayb! Seni ve yanındaki iman edenleri, ya muhakkak, memleketimizden çıkaracağız, yahud, mutlaka, bizim dinimize döneceksiniz!" dediler.
O:
Ya biz, istemesek de mi? dedi.
Allah, bizi, ondan kurtardıktan sonra, yine, sizin dininize dönersek, Allah´a karşı, muhakkak, yalan düzmüş, iftira etmişiz (demek)tir ki, ona, dönmemiz, bizim için, olacak şey değildir.
Meğer ki, Rabbimiz olan Allah, dileye!
Rabb´imizin ilmi, her şeyi kaplamıştır.
Biz, ancak, Allah´a güvenip dayandık.
Ey Rabb´imiz! Bizimle kavmimizin arasında, Sen, hakk olanı, hükmet!
Sen, hükmedenlerin en hayırlısısın!"
Onun kavminden kâfir olan ileri gelenleri:
"Şuayb´a uyarsanız, and olsun ki: o takdirde, muhakkak, en büyük zarara uğramış kimseler olacaksınız!" dediler.
Bunun üzerine, onları, o müdhiş zelzele ve sayha yakalayıverdi de, yurtlarında diz üstü çöken (halâke uğrayan) kimseler oldular.
Şuayb´ı, yalanlayanlar, sanki, (yurtlarında) hiç oturmamış gibi oldular. Şuayb´ı yalanlayanlardır ki, en büyük zarara uğrayanlar, onlar, olmuşlardır.
Bunun üzerine (Şuayb), onlardan yüz çevirip (kendi kendine) and olsun ki, dedi, ey kavmim! Ben, size, Rabb´imin gönderdiği (hükümleri) ulaştırdım. Sizin iyiliğinizi istedim.
Şimdi, ben, o kâfirler güruhu üzerine nasıl tasalanırım?" dedi.
Biz, hangi memlekete bir Peygamber gönderdik ise, onun halkını, yalvarıp ya-karsınlar diye mutlaka fakirlikle, şiddetle, hastalıkla (sıkıp) yakaladık.
Sonra, bu sıkıntının yerine, iyilik (selâmet, bolluk) verdik. Nihayet, çoğaldılar:
"Atalarımıza da (gâh böyle) fakirlik, şiddet, hastalık, (gâh böyle) iyilik, genişlik dokunmuştur." dediler.
Bunun üzerine, biz de, kendileri farkına varmadan, onları, ansızın tutup yakala-yıverdik!
Eğer, o memleketler halkı, iman edip te (küfür ve isyandan) sakınmış olsalardı, elbette, üzerlerine gökten ve yerden nice bereketler açardık.
Fakat, onlar, (Peygamberlerini) yalanladılar da, biz de, kazanmakta oldukları (küfür ve isyan) yüzünden onları, tutup yakaladık!
O memleketlerin halkı, kendileri geceleyin uyurlarken, azabımızın gelip çatmasından (korkmayıp) emin mi oldular?
Onlar, artık, Allah´ın, (kendilerini) ihmal ettiğinden mi emin oldular?
Fakat, büyük zararı göze alanlar güruhundan başkası, Allah´ın imhalindenemîn olmaz.
(Evvelki) sahiplerinden sonra, yeryüzüne vâris olanlara, hâlâ şu hakîkat belli olmadı mı ki: Biz, dileseydik, onları da, günahlarından dolayı musibetlere uğratırdık.
Biz, onların kalbleri üzerine mühür basarız.
Binâenaleyh, (hakîkati) işitmezler.
İşte, o memleketlerin hali!) Sana, onların haberlerinden bir kısmını naklediyoruz.
And olsun ki: Peygamberleri, onlara, apaçık alâmetler (Mucizeler) getirmişlerdir.
Fakat, daha önceden yalanlamış oldukları şeylere iman etmediler.
İşte, kâfirlerin yüreklerine -Allah, böyle mühür basar.
Biz, onların çoğunda ahdfe vefa) bulmadık.
Onların çoğunu, muhakkak ki, itâattan çıkmış kimseler bulduk, [51]
"Medyen´e de, kardeşleri Şuayb´ı (gönderdik):
Ey kavmim! Allah´a ibadet ediniz. Sizin, Ondan başka hiç bir İlâhınız yoktur
Ölçeği, tartıyı, eksik tutmayınız.
Ben, sizi, hakîkat bir nimet (ve refah) içinde görüyorum.
Şüphesiz ki, ben, bir gün, (hepinizi) çepeçevre kuşatıcı bir azabdan korkmaktayım!
Ey kavmim! Ölçekte ve tartıda adaleti, yerine getiriniz!
İnsanların eşyasını (mallarını, haklarını) eksiltmeyiniz!
Yer yüzünde fesadcılar olarak fenalık yapmayınız!
Eğer, Mü´min iseniz, Allah´ın (helâlından) bıraktığı (kâr), sizin için, daha hayırlıdır.
(Bununla beraber) ben, sizin üzerinizde bir bekçi de, değilim." dedi.
"Ey Şuayb! Atalarımızın taptığı şeylerden, yâhud, mallarımıza ne dilersek, onu, yapmamızdan vaz geçmemizi, sana, namazın mı emr ediyor?
Çünki, sen, muhakkak ki, sen, yumuşak huylu, aklı başında (bir adam)sın!" dediler.
"Ey kavmim! Ya ben, Rabb´imden (gelen) apaçık bir Burhanın üzerinde isem, ve O, bana, Kendisinden, güzel bir rızık ihsan etmiş ise, ne dersiniz?
Size ettiğim yasağa, ben kendim muhalefet etmek istemiyorum ki. Ben gücümün yettiği kadar ıslahdan başka bir şey arzu etmem! Benim muvaffakiyetim, ancak, Allah´ın yardımıyladır. Ben, yalnız Ona güvenip dayandım ve yalnız Ona dönerim.
Ey kavmim! Bana olan düşmanlığınız, Nuh kavminin, ya Hûd kavminin ya da, Salih kavminin başlarına gelenler gibi, size bir musibet yüklemesin!
Lut kavmi da, size uzak değil!
Rabb´inizden, mağfiret dileyiniz! Sonra, Ona, tevbe ile rücu´ ediniz.
Çünkü, benim Rabb´im, çok Esirgeyendir, (Mü´minleri) çok sevendir" dedi.
"Ey Şuayb! Biz, senin söylemekte olduğundan bir çoğunu iyice anlamıyoruz.
Seni de, içimizde cidden zaif (âciz) görüyoruz.
Eğer, kabilen olmasaydı, muhakkak ki, seni, taşla öldürürdük!
Sen, bizden üstün bir şeref sahibi değilsin ki..." dediler.
(Şuayb):
"Ey kavmim! Size göre benim kabilem mi, Allah´dan daha şereflidir ki onu (tutup) arkanıza atılmış (değersiz) bir şey edindiniz?
Benim Rabb´imfin ilmi), şüphesiz, ne yaparsanız, hepsini, çepçevre kuşatıcıdır! Ey kavmim! Elinizden geleni yapınız! Ben de, (vazifemi) yapıcıyım.
Yakında bileceksiniz ki: kendisini rüsvay edecek azab, kimin başına gelecektir ve o yalancı kimdir?
O azabı gözetleyiniz!
Ben de, sizinle birlikte (onu) gözetleyiçiyim?" dedi.
Vaktâ ki, (Azab) emrimiz geldi.
Şuayb´ı ve onun yanındaki iman etmiş olanları, bizden bir Esirgeme olarak, kurtardık.
Zulümedenleri ise, korkunç bir ses yakaladı da, yurdlarında diz üstü çöke kaal-dılar (helak oldular).
Sanki, onlar, orada zâten hiç oturmamışlardı...
Haberiniz olsun ki: Semud (kavmi), İlâhî rahmetten uzaklaştıysa, Medyen (kav-mına) da, öyle bir uzaklık (verildi)[52]
"Eshâb-ı Eyke de, gönderilen (Peygamberleri, yalanlamıştır.
O zamada ki, Şuayb, onlara:
(Allah´dan) korkmaz mısınız?
Şüphesiz ki, ben, size gönderilmiş emin bir Peygamber´im.
Artık, Allah´dan korkunuz ve bana, itaat ediniz!
Ben, buna karşı, sizden hiç bir ücret istemiyorum.
Benim mükâfatım, Âlemlerin Rabb´inden başkasına âid değildir.
Ölçeği, tam ölçünüz! Eksiltenlerden olmayınız!
Doğru terazi ile tartınız!
İnsanların hakkından, bir şeyi kısmayınız!
Yer yüzünü, bozgunculukla fesada vermeyiniz!
Gerek sizi, gerek (sizden) önceki ümmetleri yaratan (Allâh)dan, korkunuz!" dedi.
"Sen, dediler, ancak, fazla büyülenmişlerdensin!
Sen, bizim gibi bir beşerden başkası değilsin?
Biz, senin, muhakkak yalancılardan olduğunu sanıyoruz!
Eğer, doğruculardan isen, hemen üstümüze gökten bir parça düşür!
(Şuayb):
"Siz ne yapıyorsanız, hepsini, Rabbim, daha iyi bilicidir!" dedi.
Hâsılı, onu yalanladılar da, kendilerini, o gölge gününün azabı yakalayıverdi!
Gerçekten, bu, o günün büyük azabı idi. [53]
"Kendilerini, bir Recfe (korkunç bir Sayha, şiddetli yer sarsıntısı) yakalayıverdi de, hepsi yurdlarında (ölü olarak) diz üstü çöke kaldılar. [54]
Şuayb Aleyhisselâm İle Müminlerin Mekke´ye Hicret Edişi:
Medyen ve Eykeliler, helak olduktan sonra, Şuayb Aleyhisselâm, kendisine iman edenlerle birlikte Mekke´ye gidip yerleştiler ve vefatlarına kadar oradan ayrılmadılar. [55]
Şuayb Aleyhisselâmla yanındaki Mü´minlerin kabirlerinin, Kabe´nin batısında Dârünnedve ile Benî Sehm kapısı arasındaki yerde bulunduğu rivayet edilir. [56]
Zâten, Peygamberlerden, ümmeti helak olan Peygamber, Mekke´ye gelir, orada, Allâha ibadete koyulur, kendisi ve yanındakiler, vefat edinceye kadar orada kalırdı.
Nitekim, Nuh, Hûd, Salih ve Şuayb Aleyhisselâmların kabirlerinin Zemzem´le Hacerülesved arasında bulunduğu bildirilmektedir. [57]
Şuayb Aleyhisselâm, vefat ettiği zaman, yüz kırk yaşında idi. [58] Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere selâm olsun![59]
Şuayb Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Şuayb Aleyhiselâm: orta boylu, buğday benizli idi. Son zamanlarında, gözleri, görmez olmuştu. [60] Âmâ idi. [61]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Taberî-Tarih c.1,s.167, Hâkim-Müstedrek c.2,s.568, Sâlebî-Arais s. 164, Muhyiddin b.Arabî-Muhadaratülebrar c.1,s.129, Kurtubî Tefsir c.7,s.247.
[2] Taberî-Tefsir c.8,s.237, Sâlebî-Arais S.1Ş4, İbn.Arabi-Muhadara c.1,s.129, Kurtubî-Tefsir c.7,s.248.
[3] Taberî-Tefsirc.8,s.237, Sâlebî-Arais s.164, Kurtubî-Tefsir c.7,s.248.
[4] Sâlebî-Arais s.164.
[5] Mûsâ Aleyhisselâm Bölümüne bakınız!
[6] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1 ,s.49.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/327.
[7] Yâkut-Mûcemülbüldan c.5,s.77.
[8] Yâkut-Mûcemülbüldan c.1,s.291.
[9] Yâkut-Mûcemülbüldan c.5,s.77.
[10] Taberî-Tefsir c.8,s.237, Yâkut-Mûcemülbüldan c.5,s.77-78, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.184-185.
[11] ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.319.
[12] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.185.
[13] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.32O.
[14] Sâlebi-Arais s.165, ibn.Asâkir-Tarih C.6.S.319-320
[15] Taberî-Tefsir c.8,s.237, Sâlebî-Arais s.165, İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.319-320.
[16] Taberî-Tefsir c.8,s.238, Sâlebî-Arais s.165, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.2O5, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.186.
[17] Taberî-Tefsir c.8,s.238, Sâlebî-Arais s.165.
[18] Taberî-Tefsir c.8,s.238.
[19] Taberî-Tefsir c.8,s.239.
[20] Taberî-Tefsir c.8,s.238, Sâlebî-Arais s.165.
[21] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.321.
[22] Taberî-Tarih c.1,s.167, Hâkim-Müstedrek c.2,s.569, Sâlebî-Arais s.164, ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.321.
[23] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.321.
[24] Taberî-Tarih c.1,s.168, Hâkim-Müstedrek c.2,s.569, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.158.
[25] Taberî-tefsir c.19,s.1O7.
[26] ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.321.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/327-328.
[27] Taberî-Tarih c.1 ,s.168, Tefsir c.19,s.1O7, Hâkim-Müstedrek c.2,s.569, Sâlebî-Arais s.164, İbn.Esîr-Kâmil c.1, s.158.
[28] İbn.Asâkir-Tarih c.6, S.322.
[29] Taberî-Tarih c.1,s.168, Hâkim-Müstedrek c.2,s.568, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.2O4, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.185.
[30] Taberî-Tefsir c.8,s.237, İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.32O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.185.
[31] Taberî-Tefsir c.8,s.237.
[32] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.32O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.185.
[33] Taberî-Tarih c.1,s.169, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.159.
[34] Taberî-Tarih c.1,s.168, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.157.
[35] Taberî-Tarih c.1,s.168, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.157.
[36] ibn.Asakir-Tarih c.3,s.195, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.129.
[37] Sâlebî-Araiss.175.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/328-329.
[38] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.319, 321.
[39] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.19O.
[40] Taberî-Tarih c.1,s.168, Hâkim-Müstedrek c.2,s.568, Sâlebî-Arais s.165, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.158.
[41] ibn.Asâkir-Tarih c.5,s.321
[42] Sâlebî-Arais s. 165.
[43] Taberî-Tarih c.1,s.168, Sâlebî-Arais s.165, İbn.Esîr-Kâmil c.1s.158, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.19O.
[44] Taberî-Tarih c.1,s.168, Sâlebî-Arais s.165, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.19O.
[45] İbn.Asakir-Tarih c.6,s.32O.
[46] Taberî-Tarih c.1,s.168.
[47] Taberî-Tarih c.1,s.168, Hâkim-Müstedrek c.2,s.569, Sâlebî-Arais s.165, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.158.
[48] Taberî-Tarih c.1,s.168, Hâkim-Müstedrek c.2,s.569, Sâlebî-Arais s.165.
[49] Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.2O6.
[50] Hûd: 94.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/329-330.
[51] Ârâf: 85-102.
[52] Hûd: 84-95.
[53] Şuarâ: 176-189.
[54] Ankebût: 37.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/331-334.
[55] ibn.Kuteybe-Maarif s.19.
[56] ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.322.
[57] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.68.
[58] Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra C.1.S.207.
[59] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/335.
[60] Mîr Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.235.
[61] Taberi-Tarih c.1,s.167, Hâkim-Müstedrek c.2,s.568, Sâlebî-Arais s.164, İbn.Asakir-Tarih c.6,s.32O, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.157, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.188.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 1/335.
.
| ;">Musa ve Harun Aleyhisselamlar |
|
|
Musa Aleyhisselâmın Soyu:
Mûsâ b.İmran[1], b.Yashür[2], b.Kahis, b.Lâvi, b.Yâkub[3], b.İshak, b.İbrahim Aleyhisselâm´dır. [4]
Mûsâ b.İmran Aleyhisselâmla Hârûn b.İmran Aleyhisselâm[5], Ana-Baba bir[6] kardeş idiler. [7]
Harun Aleyhisselâm, Mûsâ Aleyhisselâmdan bir yaş büyüktü. [8]
Mûsâ Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Musa Aleyhiselâm; uzun boylu, esmer tenli[9], yüksek burunlu[10], hafif etli[11], kıvırcık saçlı idi. [12]
Kendisinin, kulaklarına kadar uzanan düz saçlı olduğu da, rivayet edilir. [13]
Sağ elinde (Nübüvvet Ben´i) vardı. [14]
Kendisini gören, Şenûe kabilesi erkeklerinden birisi sanırdı. [15]
Harun Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Hârûn Aleyhisselâm; Mûsâ Aleyhisselâmdan daha uzun boylu[16], daha etli, daha beyaz tenli, daha geniş sırtlı idi.[17]
Açık ve düzgün dilli, yumuşak huylu idi. Kendisinin alnında da, bir Ben vardı. [18]
Mısırda İsrail Oğullarına Yapılan Zulümler Ve Mûsâ Aleyhisselâmın Doğuşu :
Yûsuf b.Yâkub Aleyhisselâmın zamanındaki ikinci Firavun[19] Amr b.lmlak, b.Lavez, b.Sâm soyundan gelen Reyyan b.Velîd olup Yûsuf Aleyhisselâm, onu, Allah´a, imana davet etmiş ve iman ettirmişti.
Reyyan´ın ölümünden sonra yerine geçen ve aynı soydan gelen Kabus b.Mus´-ab´ı da, Allah´a imana davet etmişse de, ona, kabul ettirememişti. [20]
Kabus, kâfir[21] ve zorba idi. [22]
Âsiye bint-i Müzahim b.Ubeyd, b.Reyyan, b.Velîd ile de, evli idi.
Kabus b.Mus´ab ölünce, yerine, kardeşi Velîd b.Mus´ab geçti ve Kardeşinin zevcesi hayırlı kadınlardan Âsiye hatunla da, evlendi.
Velîd b.Mus´ab, kardeşi Kabus´dan daha Zorba, daha kâfir, daha azgındı.
Mısır Firavunları arasında, ondan daha uzun ömürlüsü, dndan daha kabası, daha katı kalblisi, İsrail oğullarına, ondan daha kötü ve ağır işkence yapanı, görülmemişti.
Firavun Velîd; İsrail oğullarını, köle ve hizmetçi olarak çalıştırırdı. Onları, sınıflara ayırıp bir sınıfını, yapı işlerinde, Bir sınıfını, çift sürme ve ekin ekme işlerinde, Bir sınıfını da, pislik temizleme işlerinde kullanırdı.
İsrail oğullarından, sanatı bulunmayanları ise, Cizye ile, Vergi ile mükellef kılar, onlara, işkencenin en kötüsünü yüklerdi. [23]
Velid b.Mus´ab, Mısır Firavunlarının üçüncüsü idi.[24]
Velid b.Mus´ab; kavmini, elli yıl, putlara tapmağa davet edip kendisine muhalefet edilmediğini, emrinin, yerine getirildiğini görünce, onları, bir araya toplamış:
"Ben, sizin en yüksek Rabbinizim!" demiş, putlara tapmaktan menederek kendisine tapmağa davet etmiş. İsrail oğullarına da, bunu teklif edip:
"Eğer, bana taparsanız, âzâd olursunuz, aksi takdirde, en ağır işkencelere uğratılırsınız!" demişti.
İsrail oğulları, Firavunun teklifini kabul etmemiş, Atalarının Millet ve Şeriatından dönmemişlerdi.[25]
Mûsâ Aleyhisselâmın doğumunun yaklaştığı sıralarda idi ki, Firavun Velîd; rü´-yâsında, Beytülmakdis tarafından gelen bir ateşin, Mısır evlerini sararak Kıbtî evlerini yakıp harap ettiğini, İsrail oğullarına aid evlere ise, dokunmayıp geri bıraktığını gördü!
Bunun üzerine, Sihirbaz, Kâhin, Falcı ve İzcileri, yanına çağırarak rü´yâsını, onlara anlattı.
Onlar da:
"Her halde, İsrail oğullarının geldikleri şu Beytülmakdis´den bir adam çıkacak, Mısırı, mahv etmeye yönelecek!" dediler.
Mûsâ Aleyhisselâmın doğma zamanı yaklaşınca, Firavunun Müneccimleri, Kâhinleri, onun yanına gelerek:
"İyi bil ki: biz, ilmimizde bulduk ki[26]: İsrail oğullarından bir erkek çocuk doğacaktır.
Kendisinin, doğma zamanı da, yaklaşmıştır.
O, senin mülk´ü saltanatını, senden çekip alacak, senin saltanatını yenecek, seni, ülkenden çıkaracak ve senin dinini de, değiştirecektir!" dediler[27]
Firavun ile adamları da, Allanın, İbrahim Aleyhisselâmın neslinden Peygamber ve hükümdarlar göndermeyi va´d etmiş olduğu konusunu konuştular.
Meclisde bulunanlardan biri:
"İsrail oğulları: Bir Peygamber ve hükümdarın geleceği şüphesizdir! diyerek bunu bekliyorlar.
Onlar, eskiden, bu Peygamber ve hükümdar´ın Yûsuf olduğunu sanıyorlardı.
Fakat, o, öldükten sonra, İlâhî Va´d´in, bundan ibaret olmadığı kanâatine vardılar" dedi.
Firavun:
"O halde, İsrail oğulları hakkında ne düşünüyorsunuz?" diye sordu.
Ellerine, kasap bıçağı verilecek Celladların, İsrail oğulları arasında dolaştırılarak, her doğan erkek çocuğun öldürülmesi! görüşünü ileri sürdüler. [28]
Bunun üzerine, Firavun; İsrail oğullarından doğacak her erkek çocuğun öldürülmesini ve kız çocuklarının sağ bırakılmasını emretti.
Kendi kavminden olan kadın Ebeleri de, yanına toplayarak onlara, doğumda, İsrail oğullarından ellerine düşecek erkek çocukları, muhakkak öldürmelerini emretti.
Kadın Ebeler de, aldıkları emri yerine getirmeye başladılar:
İsrail oğullarının gebe kadınları, ya keskin kamışlar üzerinde ayakta durdurulmak gibi dayanılmaz işkencelere uğratılarak çocuklarını düşürmek, ya da, keskin kamışların üzerine basamayarak çocuklarının üzerine basmak zorunda bırakılıyor, böylece, bütün erkek çocuklar, yok ediliyordu! [29]
İsrail oğullarının yaşlıları arasında da, ölüm hızlandı. [30]
Mısırın yerlileri; İsrail oğullarından doğan erkek çocukların yok edildiğini, ihtiyarların da, ecelleriyle ölüp gittiklerini görünce, telaşlandılar ve birbirlerine:
"Onlar, böyle yok olup gittikten sonra, onlar tarafından görülen ağır işler ve hizmetleri, biz, görmek zorunda kalacağız.
Bunun için, onların doğan erkek çocuklarını, bir yıl, tamamı ile öldürünüz de, oğulları, azalsın.
Bir yıl da, sağ bırakınız, hiç birini öldürmeyiniz de, onlar, büyüyüp yaşlılardan ölenlerin yerini doldursun!
İsrail oğulları, böyle sağ bırakılanlarla çoğalamazlar!" dediler.
Yine de, onların çoğalmalarından ve öldürülenlerle azalmayacağından korku-yorlardı. [31]
Bunun üzerine, Kıbtîlerin Başkanları, Firavunun huzuruna girerek: "Şu İsrail oğulları kavmi arasında ölüm, çoğaldı.
Yakında, bütün ağır işler, bizim üzerimize, bizim oğullarımızın ve kölelerimizin üzerine kalacak!
Onların, bütün erkek çocuklarını öldürüyorsun. Küçükleri, büyüyemiyor, büyükleri de, tükeniyor.
Sen, onların erkek çocuklarını sağ bıraksan, iyi olur!" dediler.
Bunu üzerine, Firavun,-erkek çocukların, bir yıl öldürülüp bir yıl sağ bırakılmasını emretti.
İşte, Hârûn Aleyhisselâm, erkek çocukların öldürülmediği yılda sağ bırakılmıştı.
Mûsâ Aleyhisselâma ise, annesi, erkek çocukların öldürülmesi emredilen yılda hâmile kalmıştı. [32]
Mûsâ Aleyhisselâmın annesi, onu, doğuracağı zaman, başına gelecek halden tasalanınca[33], Yüce Allah, Mûsâ Aleyhisselâmın annesine:
"Onu, emzir!
Onun hakkında sana bir tehlike gelirse, kendisini, denize (Nîl´e) bırak! (Onun boğulacağından) korkma, kederlenme.
Çünki, biz, onu, sana geri döndüreceğiz
Hem, onu, Peygamberlerden biri de, yapacağız!" diye Vahy etti. [34]
Mûsâ Aleyhisselâmın Evlad Edinilip Firavun´un Sarayında Büyütülmesi:
Annesi, Mûsâ Aleyhisselâmı, doğurdu ve emzirdi. Sonra da, bir Marangoz çağırıp bir Tâbut yaptırdı.
Anahtarını, tâbut´un içine koydu.
Mûsâ Aleyhisselâmı da, Tâbut´un içine yerleştirdikten sonra, Tâbutu, Nil nehrine bıraktı.
Mûsâ Aleyhisselâmın kız kardeşine de:
"Kardeşinin izini tâkib et!" dedi.
Kız kardeşi, uzaktan, onun peşinden gitti.
Firavun´un adamları, kızın, Mûsâ Aleyhisselâmın kız kardeşi olduğunu veya Mûsâ Aleyhisselâmın Tâbutunu tâkib ettiğini anlamadılar.
Dalga, tabutu, bir yukarıya kaldırıyor, bir aşağıya indiriyordu.
En sonunda, Tabutu, Firavunun konağı yanındaki ağaçlığa götürüp soktu.
O sırada, Firavun´un zevcesi Âsiye hatunun, Nîl nehrinde yıkanmakta olan cariyeleri, Tâbutu bulup Âsiye hatunun önüne koydular.
Onlar, Tâbut´un içinde mal var sanıyorlardı.
Âsiye hatun; Tâbut´un içindeki çocuğu görünce, kalbinde, ona karşı bir şefkat ve sevgi duydu.
Firavun´a haber verdiği zaman, Firavun; onu, boğazlamak istedi ise de, Âsiye hatun, onu öldürmekten vaz geçirinceye, bıraktırıncaya kadar konuştu.
Firavun ise:
"Ben, bunun, İsrail oğullarından olmasından ve helakimizin, bunun eliyle vuku´ bulmasından korkuyorum!" demekte idi.
Mûsâ Aleyhisselâm için süt annesi aramağa başladılar.
Fakat, Mûsâ Aleyhisselâm, bulunan kadınlardan hiç birinin sütünü ağzına al-mayordu.
Oysa ki, kadınlar, Firavunun katında derece ve para kazanmak için Mûsâ Aleyhisselâmı emzirmeyi çok arzu ediyorlardı.
Mûsâ Aleyhisselâmın kız kardeşi, onlara:
"Ben, size; bu çocuğa iyi bakıp emzirecek ve terbiyesi hususunda kusur göstermeden ona iyiliklerde bulunabilecek bir aile göstereyim mi?" dedi.
Bunun üzerine, Mûsâ Aleyhisselâmın kız kardeşini yakalayıp:
"Sen, bu çocuğu, tanıdın! Bize, onun ailesini göster!" dediler.
O da:
"Ben, çocuğu da, ailesini de, tanımıyorum.
Ben, ancak, Kral hakkında iyi niyet ve dilekte bulunan bir aile demek istedim!" diye cevap verdi.
Annesi, yanına geldiğinde, Mûsâ Aleyhisselâm, onun memelerinden, süt emmeye başladı.
Annesi, az kalsın:
"Bu, benim çocuğum!" dey i verecekti!
Fakat, Yüce Allah, onu, bundan korudu.
Çocuğun Mûsâ adını alması, kendisinin, ağaçlık içinde ve suda bulunmasından ileri gelmişti.
Çünki, Kıbtîce: Mu: su, Sa da, ağaç demektir.
Mûsâ Aleyhisselâm, yürüyecek yaşa geldiğinde, annesi, onu oynatıyordu.
Bir gün, Âsiye hatun, onu, Firavun´a uzatarak:
"Benim ve senin için göz aydınlığı olan çocuğu, al!" demişti.
Firavun:
"Bu, benim için değil, senin için göz aydınlığıdır!" diye karşılık verdi.
Eğer, Firavun:
"Benim için de, göz aydınlığıdır!" demiş olsaydı, belki, kendisine imân etmek nasîb olurdu.
Fakat, o, bu sözü söylemekten kaçındı.
Firavun, onu, kucağına alınca, Mûsâ Aleyhisselâm, Firavunun sakalını çekip yoldu!
Firavun, kızıp:
"Celladları, yanıma çağırınız! Bu, o´dur!" dedi ise de, Âsiye hatun:
"Bu çocuğu, öldürmeyiniz! Belki, bize faydası dokunur, yahud, kendimize ev-lad ediniriz!
O, daha çocuktur. Aklı, ermez. Bunu, ancak, çocukluğundan, yapmıştır.
Sen, Mısırlılar arasında süs eşyası, benden daha zengin bir kadın bulunmadığını, bilirsin.
Ben, onun önüne, süs yakutlarından birini koyacağım.
Kendisine bir de, ateş koru koyacağım.
Eğer, Yakutu, alırsa, o, akıllı demektir.
Eğer, eline ateş korunu alırsa, o, sabidir" dedi.
Âsiye hatun, onun için, bir Yakut çıkardı.
İçinde ateş koru bulunan bir tası da, Mûsâ Aleyhisselâmın önüne koydurdu.
Cebrail Aleyhisselâm gelerek Mûsâ Aleyhisselâma, ateş koruna el attırdı.
Ateşi, ağzına götürünce, Mûsâ Aleyhisselâmın dili yandı.
Nihayet, Firavun, Mûsâ Aleyhisselâmı, oğul edindi. Kendisine (Firavunun Oğlu) denildi.[35]
Mûsâ Aleyhisselâmın Delikanlı Oluşu Ve Elinden Bir Kaza Çıkışı:
Mûsâ Aleyhisselâm, Firavunun sarayında büyümüş, Firavunların hayvanlarına biner, onların elbiselerinden giyer olmuştu.
Kendisine: (Firavunun Oğlu Mûsâ!) derlerdi.
Bir gün, Firavun, hayvana binerek gezmeye gitmişti.
Mûsâ Aleyhisselâm, saraya gelince, Firavun´un, hayvana binerek gezmeye gittiğini söylediler.
Bunun üzerine, Mûsâ Aleyhisselâm da, bir hayvana binip Firavunun arkasından gitti. Öğle yemeği zamanı, şehre girdi.
Dükkânlar, kapalı olduğundan, yollarda, hiç kimse yoktu.
Mûsâ Aleyhisselâm; yolda, biri, kendisinin kavmi İsraillerden, diğeri de, onun düşmanı, Firavunlara mensub olan iki kişinin kavga etmekte olduklarını gördü.
Kendi kavminden olan adam, Mûsâ Aleyhisselâmdan yardım isteyince, Mûsâ Aleyhisselâm, Kıbtî´nin göğsüne, bir yumruk vurdu. Vurur vurmaz, onu, öldürdü.
Mûsâ Aleyhisselâm: "Bu, şeytan´ın işidir. Şeytan, insanı, açıkça azdıran bir düşmandır.
Ey Rabb´im! Bu adamı, öldürmekle, kendime yazık ettim! Suçumu bağışla!" dedi.
Rahman ve Rahîm olan Allah, onu, afvetti. Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ey Rabb´im! Hakkımda gösterdiğin bu lutûf ve ihsana karşı, bir şükrâne olmak üzere, günahkârlara arka olmayacağıma ve onlara yardım etmeyeceğime söz veriyorum!" dedi.
Mûsâ Aleyhisselâm; yaptığı şeyden korkmuş ve kötü bir netice bekler bir halde, şehirde sabaha çıktı.
Sokakta dolaşırken, bir gün önce, kendisinden yardım istemiş olan adam, tekrar yardım ister ve feryad eder bir halde, Mûsâ Aleyhisselâmın karşısına çıktı.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Sen, azgınlığı, apaçık gözüken bir kimsesin!" dedikten sonra, yine, ona, yardım etmek üzere ilerledi.
Kıbtî, ağır sözler söylediği için, Mûsâ Aleyhisselâm, onu, şiddetle yakalamak üzere, yürüyünce, İsrail oğullarına mensup adam, kendisine saldıracağını sanarak, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Ey Mûsâ! Dün öldürdüğün adam gibi, beni de mi öldürmek istiyorsun? Sen, Mısır toprağında, ancak, Zorba kesilen bir kimse oldun! Sulh ve iyilik seven bir adam değilsin!" dedi.
Bunun üzerine, Mûsâ Aleyhisselâm, onu, kendi haline bıraktı.
Fakat, Kıbtî, dünkü adamın, Mûsâ Aleyhisselâm tarafından öldürülmüş olduğunu halk arasında yaydı.
Firavun:
"Onu, yakalayınız. Bizim adamımızdır.
Onu, büyük caddelerde değil de, küçük yollarda arayınız!
Kendisi, genç olduğu için, büyük yolları, bilemez!" dedi.
Gerçekten de, Mûsâ Aleyhisselâm, küçük yollardan giderdi.
Şehrin ortasından bir adam, koşarak gelip:
"Ey Mûsâ! Mısır Eşrafı, seni, öldürmek üzere toplandılar. Senin hakkında konuşuyorlar.
Hemen, buradan çık, git!
Şüphe yok ki, ben, senin iyiliğini dileyenlerdenim?" dedi.[36]
Mûsâ Aleyhisselâmın Medyen´e Götürülüşü:
Mûsâ Aleyhisselâm; korku içinde, işin sonucunu bekler bir halde şehirden çıktı. "Ey Rabb´im! Beni, bu zâlim kavmin elinden kurtar!" diye yalvardı.
O sırada, elinde kısa mızrak tutan, atlı bir Melek, Mûsâ Aleyhisselâmın yanına geldi, ve:
"Beni, arkamdan takip et!" dedi.
Mûsâ Aleyhisselâmı, Medyen´e kadar götürdü.
Mısırla Medyen arası, sekiz gecelikti.
Mûsâ Aleyhisselâmın, ağaç yapraklarından başka yiyeceği yoktu.
Mûsâ Aleyhisselâm, Medyen şehrinin kapılarından birinin yanına geldiğinde, toplanmış bir çok kişinin hayvanlarını sulamakta olduklarını gördü.
Onların gerisinde iki kadın da, vardı ki, kalabalık yüzünden, suya yaklaşamı-yorlardı.
Mûsâ Aleyhisselâm, onlara:
"Nedir derdiniz? (Ne için suya yaklaşmıyorsunuz?) diye sordu.
Kızlar:
"Biz, zaitleriz, erkeklerin arasına sokulamıyoruz.
Çobanlar, hayvanlarını sulayıp götürmeden önce, biz, su alamıyoruz.
Babamız da, çok ihtiyar bir kimsedir." dediler.
Mûsâ Aleyhisselâm, onlara acıdı.
Kuyuya yaklaşarak kuyunun üzerindeki büyük taş kapağı, kaldırdı.
Halbuki, Medyenlilerden, müteaddid kimseler bir araya gelmedikçe, onu, kaldıramazlardı.
Mûsâ Aleyhisselâm, kovayı alıp kuyudan su çekti. Kızlar, koyunlarını, suladılar. Sonra, babalarının yanına döndüler.
Halbuki, bundan önce, onlar, koyunlarını, ancak havuzda arta kalan su ile sularlardı.
Mûsâ Aleyhisselâm, oradaki bir ağacın gölgesine çekilerek:
"Ey Rabb´ım! Cidden ben, bana indirdiğin hayrdan dolayı bir fakirim!" dedi.[37] "
O, bunu, söylediği zaman, biri, ona bakmış olsaydı, açlığın şiddetinden, bar-saklarının, yeşillenmiş olduğunu görürdü.
Böyle olduğu halde, o, Allâh´dan bir lokmadan fazla bir şey istemedi.[38] Kızlar, evlerine döndükleri zaman, babaları, onlara: "Gece olmadan gelişiniz, neden çabuk oldu?" diye sordu.
Onlar da:
"Salih bir Zat bulduk. Bize, acıdı. Davarlarımızı, sulayıverdi" diyerek[39] Mûsâ Aleyhisselâmın yaptığı iyiliği, Babaları Şuayb Aleyhisselâma haber verdiler. [40]
Şuayb Aleyhisselâm, kızlarından birisine:
"Git, onu, bana çağır!" diyerek[41] onlardan birisini[42] -ki, Mûsâ Aleyhisselâma zevce olacak olanını[43], ona, gönderdi. [44]
O da, yüzünü örtüp[45] utana utana Mûsâ Aleyhisselâmın yanına vardı. Ona:
"Bize yaptığın sulama hizmetinin ücretini sana ödemesi için, Babam, seni, çağırıyor!" dedi. [46]
Çağırılma sebebi hakkındaki söz, Mûsâ Aleyhisselâmın hoşuna gitmediğinden, önce, davete icabet edip gitmek istemedi ise de, orasının, yırtıcı ve vahşî hayvanların durağı korkunç bir yer olduğunu düşünerek, onunla gitmekten başka çâre bulamadı. [47]
Kalkıp ona:
"Haydi, yürü!" dedi. [48]
Kız, öne düşüp yürüdü.
Mûsâ Aleyhisselâm da, onu, tâkıb etti. [49]
Giderlerken, rüzgâr, kızın elbisesini yukarı kaldırıp ta, arkası, açılıp görününce[50], Mûsâ Aleyhisselâm, onun arkasına bakmak istemedi[51]
Ona bakmamak için, yüzünü, bir kere ondan başka tarafa çevirdi, bir kere de, gözünü, yumdu ve:
"Ey Allâhın kulu kadın! Sen, benim arkamda ol! [52] Arkamda yürü! [53]
Yanılırsam, [54] yanıldığım zaman, [55] sen, bana sözünle[56], doğru yolu buluncaya kadar, ayaklarıma atacağın çakıl taşları ile[57] yol göster[58].
Çünkü, biz Ehl-i Beyt[59] Yâkub Oğulları [60], kadınların, açılan arkalarına bakmayız!" dedi. [61]
Mûsâ Aleyhisselâm, gelip Şuayb Aleyhisselâmın yanına girdiği zaman, akşam yemeği hazırlanmıştı.
Şuayb Aleyhisselâm:
"Ey genç! Otur, yemek ye!" dedi.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Allâha sığınırım!"´[62] diyerek yemek yemekten kaçındı. [63]
Şuayb Aleyhisselâm:
"Ne için böyle yapıyorsun? [64] Sen, aç değil´misin?" diye sordu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Evet! Ben, ac´ım. Amma, bunun, koyunlarınızı sulamanın karşılığı olmasından korkarım.
Ben, öyle bir Ehl-i Beyt´tenim ki, biz, Âhiret emellerinde hiç bir şeyi, dünya dolusu altına satmayız!" dedi.
Şuayb Aleyhisselâm:
"Hayır! Vallahi, ey genç! Bu yemek, hizmet karşılığı, değildir. [65]
Bu, ancak, Atalarımın[66] âdetidir[67] Biz, konukları, ağırlarız ve onlara yemek ye-diririz!" dediği zaman[68], Mûsâ Aleyhisselâm, oturup yemek yedi. [69]
Mûsâ Aleyhisselâm, Şuayb Aleyhisselâma, başından geçenleri anlattı.
Şuayb Aleyhisselâm:
"Korkma! O zâlimler güruhundan kurtuldun!" dedi.[70]
Mûsâ Aleyhisselâmın Şuayb Aleyhisselâma Dâmad Oluşu:
İki kızdan, Mûsâ Aleyhisselâmı, çağıranı Şuayb Aleyhisselâma: "Babacığım! Onu, ücretle çoban tut!
Çünkü, ücretle çalıştırdıklarının en hayırlısı, hiç şüphesiz, o güçlü ve emîn adamdır!" dedi.
Şuayb Aleyhisselâm:
"Haydi, onun cok güçlü olduğunu, kuyunun ağzındaki ağır taşı, kaldırdığını görünce, anladın[71]; onun emniyetli olduğunu, sana anlatan şey nedir?" dedi. [72]
Kız:
"Ben, onun önünde yürüyordum...
O, bana, hıyanet etmek istemeyip arkasından yürümemi, emretti." dedi. [73]
Bunun üzerine, Şuayb Aleyhisselâmın, Mûsâ Aleyhisselâma rağbet ve teveccühü arttı[74]:
"Ben, iki kızımdan birini -sen, bana, sekiz yıl ecîrlık etmek üzre- sana nikâhla-mayı arzu ediyorum.
Eğer, (hizmetini) on (yıl)a tamamlarsan, o da, kendinden. (Bununla beraber) arzu etmem ki, sana, zorluk çektireyim.
İnşâallâh, beni, Sâlihlerden bulacaksın!" dedi.
Mûsâ (Aleyhisselâm):
"O, seninle benim aramdadır.
Bu iki müddetten hangisini ödersem, demek ki, bana karşı, bir husûmet yoktur.
Allah da, şu dediğimizin üstünde bir Vekîl´dir." dedi. [75]
Şuayb Aleyhisselâm[76], kızlarından birine[77], Mûsâ Aleyhisselâmla evlendirmek istediği kızı Safura´ya[78], Mûsâ Aleyhisselâmın, davarları yayarken yararlanması için[79] bir Asa getirmesini emretti.
Kız da; bir Asa getirdi ki, bu Asa, insan suretine girmiş bir Melek tarafından, Şuayb Aleyhisselâma bir Vedîa, bir emânet olarak tevdi´ edilmiş olup[80] yanında bulunuyordu. [81]
O zaman, Peygamberlerin Asaları, Şuayb Aleyhisselâmın yanında idi. [82]
Şuavb Aleyhisselâm, kızının Emânet Asayı getirdiğini görünce[83], onu, geri verdi[84] ve başka bir Asa getirmesini, ona emr etti. [85]
Kız, Asaların bulunduğu yere girdi, bir Asa alıp getirdi.
Babası, onu, görünce;
"Hayır! Bundan başkasını, getir!" dedi.
Kız, her defasında, onu, yerine bırakıp başkasını almak istedikçe, hep eline, o Asa, düşüyor, geliyor[86], eline, başkası, düşmüyor, gelmiyordu[87].
Nihayet, Şuayb Aleyhisselâm, o Asa´yı, Mûsâ Aleyhisselâma verdi:
"Al bunu, yanında bulunsun! Yırtıcı hayvanları, kendinden ve koyunlarından men edersin!" dedi. [88]
Mûsâ Aleyhisselâm, onu, eline alarak davarları, yaymağa gitti. [89]
Asa: Avsec ağacındandı. [90]
Asanın baş tarafı, iki çatallı, ucu da, eğri ve kancalı idi. [91]
Şuayb Aleyhisselâm; Asa´yı, Mûsâ Aleyhisselâma verdiği zaman[92], onun, yanında bir Vedîa, bir Emânet olduğunu düşünerek nadim oldu. [93]
Asayı, Mûsâ Aleyhisselâmdan geri almak için[94] gitti. Ona, kavuşunca[95]:
"Asa´yı, bana geri ver!" dedi.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"O, benim Asam´dır"[96] diyerek Asayı geri vermeğe yanaşmadı. [97]
En sonunda, kendileriyle karşılaşacak[98], yanlarına gelecek[99] ilk adamı, Hakem yapmağa ve onun vereceği hükme razı oldular. [100]
O sırada, insan suretine girmiş[101] bir Melek, yürüyerek yanlarına geldi. [102]
"Asa´yı, yere koyunuz! Onu, yerden, kim kaldırabilirse, o, onundur, diye, hüküm verdi.[103]
Mûsâ Aleyhisselâm, Asa´yı, yere koydu. [104]
Şuayb Aleyhisselâm, onu, kaldırmağa güc yetiremedi.
Mûsâ Aleyhisselâm, Asa´yı, eliyle tutup kaldırdı. [105]
Şuayb Aleyhisselâm, bunu, görünce[106], Asayı, Mûsâ Aleyhisselâma bıraktı. [107]
Mûsâ Aleyhisselâm, Şuayb Aleyhisselâm in yanında, Allâhın dilediği kadar kaldıktan sonra, ayrılmak için, izin istedi. [108]
Kurân-ı Kerimin Mûsâ Aleyhisselâmla İlgili Hadiseler Hakkındaki Açıklaması:
"...Bunlar (gerçekleri) apaçık bildiren Kitabın âyetleridir.
Mûsâ ile Firavun haberinden bir kısmını, iman edecek bir zümre(nin yararlanması) için, hakk olarak sana okuyacağız.
Hakîkat, Firavun, o yerde (Mısırda) tegallübe (aşın zulme) kalktı. Ora ehâlisini, fırkalar haline getirdi.
Onlardan bir zümreyi za´fa uğratıyor, onların oğullarını boğazlıyor, kızlarını, diri bırakıyordu.
Çünki, o, fesadcılardandı.
Biz ise, istiyorduk ki, o yerde za´fa uğratılanlara lütfedelim, onları, (hayrda) muk-tedâbihler yapalım. Onları (Firavun mülkünün) varisler(i) kılalım.
Onlara, o yerde kudret (ve hâkimiyet) verelim.
Firavun´a, Hâmân´a ve bunların ordularına da, onlardan gocunmakta oldukları şeyi (başlarına getirip) gösterelim.
Mûsânın anasına:
Onu, emzir! Sana, ona âid bir tehlike gelince, kendisini, denize (Nîle) bırak!
(Boğulacağından) korkma! Tasalanma.
Çünki, biz, onu, yine sana geri döndüreceğiz.
Hem onu, Peygamberlerden biri de, yapacağız!" diye Vahy ettik.
Bunun üzerine, Firavunun adamları, onu, yitik olarak aldılar.
Çünki, o, akıbet, kendileri için bir düşman ve bir tasa olacaktı.
Çünki, Firavun da, Hâman da, bunların orduları da, suçlulardı.
Firavunun karısı:
Benim için de, senin için de, bir göz bebeği! Onu, öldürmeyiniz!
Olur ki, bize yararı dokunur, yahud onu, bir oğul ediniriz dedi.
Halbuki, onlar, işin farkında değillerdi!
Musa´nın anası-yüreği, bomboş olarak-sabahladı.
Eğer, inananlardan olması için, kalbine rabıta vermeseydik, az daha muhakkak, açıklayacaktı!
(Musa´nın) kız kardeşine:
"Onun izini tâkıb et!" dedi.
O da, berikiler, farkında olmayarak, onu, uzaktan gözetledi.
Biz, daha önce, ona, süt analar(ın sütünü emmeyi) haram etmiştik.
Bunun üzerine, (kız kardeşi, onlara):
Sizin için onun bakımını sağlayacak, kendileri, buna hayrhâh olacak bir aile hakkında size delillikte bulunayım mı? dedi.
İşte, (böylece) onu, anasına geri verdik, tâ ki, gözü aydın olsun, tasalanmasın, Allâhın va ´dinin, şüphesiz bir hak olduğunu bilsin.
Fakat, onların çoğu, (bunu) bilmezler. Vaktâ ki, Mûsâ, civanlığına erip olgunlaştı. Biz, ona, hikmet ve ilim verdik.
İyilik edenleri, biz, böyle mükâfatlandırırız.
(Mûsâ) ehâlisinin gaflet üzere bulunduğu bir zamanda şehre girdi de, (orada) birbiriyle kavga etmekte olan iki adam gördü. Şu, kendi taraf darlarından, bu da, düşman(lar)ındandı.
Derken, tarafdarlarından olan(adam) düşmana karşı imdad istedi.
Bunun üzerine, (Mûsâ), onu, bir yumruk vurup öldürdü.
"Bu, dedi, şeytanın işlerindendir.
O, hakikat şaşırtıcı apaçık bir düşmandır.
Rabb´ım! Ben, cidden, kendime yazık ettim. Artık, beni, yarlığa!" dedi.
Bunun üzerine, (Allah) onu, yarlıgadı.
Çünki, O, çok Yarlıgayıcı, çok Esirgeyici olanın ta kendisidir.
Rabb´ım! Bana, in´am ettiğin şeyler hakkı için, artık, suçlulara asla arka olmayacağım! dedi.
Hulâsa, şehirde korkarak (ve başına gelecek akıbete) intizar ederek sabahladı.
Bir de, ne görsün: dün, kendisinden imdad isteyen (adam, yine) ona, feryad (ve ondan istimdad) ediyor!
Mûsâ, ona:
"Sen, hakfkat, apaçık bir azgınsın!" dedi.
Derken, (Mûsâ) ikisinin de, düşmanı olan birini yakalamak isteyince (onun, kendisini yakalamak istediğini sanan istimdada):
"Mûsâ! Dün, bir can öldürdüğün gibi (şimdi) beni de mi öldürmek istiyorsun?!
Sen, arabuluculardan olmayı arzu etmiyorsun da, bu yerde ille yaman bir Zorba olmak istiyorsun! dedi.
Şehrin öte başından koşarak bir adam geldi;
Mûsâ! (şehrin) öne gelenleri, seni öldürmek için (toplandılar) Hakkında müzâkere ediyorlar.
Hemen (buradan) çık (git)
Şüphesiz ki, ben, senin hayrhâhlanndanım! dedi.
Bunun üzerine, (Mûsâ) korkarak (ve etrafı) gözetleyerek oradan çıktı:
Rabb´ım! Beni, o zâlimler güruhundan kurtar! dedi.
(Mûsâ) Medyen tarafına yönelince:
Umarım ki, Rabb´ım, beni, doğru yola iletir! dedi.
Vaktâ ki, Medyen suyuna vardı.
(Suyun) üst tarafında (ve kenarında) bir sürü insan buldu ki (hayvanlarını) sulu-yorlardı.
Onların gerisinde (ve alt yanında) da, (sürülerini) alıkoyan iki kadın gördü.
(Onlara):
Nedir derdiniz? dedi.
(Onlar):
Çobanlar, (davarlarını) suvarıp dönünceye kadar, biz suvarmayız.
Babamız ise, büyük bir ihtiyardır!" dediler.
Bunun üzerine, (Mûsâ), onlarınkini suvarıverdi.
Sonra, gölgeye dönüp:
Rabb´ım! Hakîkat, ben, bana indirdiğin hayrdan dolayı muhtacım! dedi.
Derken, o iki (kadın)dan biri, utana utana yürüyerek ona geldi.
Babam, bizfim davarlarımızı) suvardığının ücretini sana ödemek için, seni, çağırıyor, dedi.
Bunun üzerine, (Mûsâ) ona varıp kıssayı anlatınca, o: Korkma! O zalimler güruhundan kurtuldun! dedi. O ikiden biri: Babacığım! Onu, ücretle (çoban) tut.
Çünkü, ücretle kullandıklarının en hayırlısı, şüphesiz ki, o kuvvetli, emîn (adamdır) dedi.
(O Zat, Musa´ya):
Bu iki kızımdan birini -sen, bana sekiz yıl ecîrlık etmek üzre- sana, nikahlamak istiyorum.
Eğer, (hizmetini) on (yıl) a tamamlarsan, o da, kendinden.
(Bununla beraber) arzu etmem ki, zorluk çektireyim. İnşallah, beni, Sâlihlerden bulacaksın! dedi.
(Mûsâ):
O, seninle benim aramdadır.
Bu iki müddetten hangisini ödersem, demek ki, bana karşı bir husûmet yok.
Allah da, şu dediğimizin üstünde bir Vekil!" dedi. [109]
Mûsâ Aleyhisselâmın Medyen’den Ayrılması
Mûsâ Aleyhisselâm; Şuayb Aleyhisselâmın kızı ve kendisinin de, zevcesi olan Safura hanımı yanına alarak[110] Medyen´den ayrıldığı zaman[111], kıs mevsimi idi. [112]
Mûsâ Aleyhisselâm; zevcesi, koyunları ve çakmağı yanında ve Asası da, elinde olduğu halde, yola devam etti.
Gündüzün, Asası ile vurarak, ağaçlardan, koyunlarına yaprak döker; akşam olunca da, çakmağını çakar, ateş yakar ve ateşin çevresinde kendisi, zevcesi ve koyunları, gecelerdi.
Ertesi günü, sabaha çıkınca da, zevcesini, koyunlarını yanına alır, Asasına dayanarak aynı şekilde yola devam ederdi. [113]
Samda oturan kralların serlerine uğramamak için, şehir ve mamurelerden uzak, sapa yollardan gidiyorlar, gittikleri yolun, kendilerini, nereye ulaştıracağını bilmiyorlar, Şam çölünde yollarına devam ediyorlardı.
Bir ara, yollarını da, şaşırmışlar, nereye gideceklerini, bilmiyorlardı.
Gittikleri yol, kendilerini, soğuk bir kış akşamında Tür dağının sağına düşen batı tarafına kadar götürmüştü.
Gecenin bütün karanlığı, üzerlerine çökmüş[114], gök gürlemeğe, şimşek çakmağa, yağmur dökülmeğe başlamıştı.
Zevcesini de, doğum sancısı tutmuştu. [115]
Mûsâ Aleyhisselâm, ateş yakıp çevresinde ailesini ısıtmak, geceletmek için, çakmağını çıkardı, çaktı.
Çakmak ateş çıkarmadı. [116]
Yoruluncaya kadar onu, çaktı durdu.
Şaşırmıştı. Ayağa kalktı, oturdu.
Tekrar tekrar uğraştı ise de, çakmak taşından, ateş çıkaramadı.
Çaresizlik içinde kaldı. Son derecede daraldı ve bunaldı.
Acaba bir ses işitebilirmiyim veya bir hareket sezebilirmiyim diye etrafı, dinlemeğe, gözetmeğe başlamıştı. [117]
Mûsâ Aleyhisselâmın İlâhî Tecellîye, Vahy´e Mazhar Ve Peygamber Oluşu:
Kur´ân-ı kerimde açıklandığı gibi; Mûsâ Aleyhisselâm:
"Bir Ateş görmüştü de, ailesine:
Siz (burada) durunuz! Hakikat, ben, bir ateş gördüm.
Belki, ondan, size bir kor getirir, yahud ateşin yanında bir yol (gösterici) bulu-rum." dedi. [118]
Mûsâ Aleyhisselâmın üzerinde yünden cübbe, yünden kilim, yünden don ve yünden gömlek bulunuyordu.
Papucu da, dabaklanmamış merkep derisindendi. [119]
Mûsâ Aleyhisselâm; yerle gök arasında yükselen güneş şuâı gibi göz kamaştıran Nûr direğiyle karşılaşınca, onu, önce, bir ateş yalını sanmıştı.
Halbuki, o, ateş değildi. Yüce Allanın Nûrundandı. [120]
Mûsâ Aleyhisselâm, gördüğü Nur´a doğru ilerleyip te, onun, Ullayktan, (Böğürtlen, Mûsâ ağacından) veya Avsece ağacından yalınlandığını[121], tâ semâdan oradaki büyük bir Avsece ağacına kadar uzandığını, dumansız, büyük bir Ateş olduğunu ve yeşil bir ağacın ortasından yalınlandığı halde, ağacın yeşilliğini artırmaktan başka bir şey yapmadığını, görünce, şaşırdı. [122]
Mûsâ Aleyhisselâm, ona, yaklaşınca, ağaç ve Nûr, geriye çekildi!
Onun gerilediğini görünce, korkup geri dönmek istedi.
Fakat, Ateş yalını, yine, kendisine yaklaştı. [123]
Mûsâ Aleyhisselâmın korkusu, arttı.
Gözlerini, eliyle kapadı, yere yattı, yapıştı.
Kulağına; kulakların, bir benzerini daha işitmedikleri sesler, geliyordu!
Korkunun şiddetinden, az kalsın aklı, başından gidecek dereceye geldi! [124]
Kendisine; feyizli, mümtaz yerdeki Vadinin sağ kıyısındaki[125] ağaçtan:
"Ey Mûsâ!" diye seslenildiği zaman[126], Mûsâ Aleyhisselâm:
"Lebbeyk! Lebbeyk! = Buyur! Buyur! Emrine amadeyim!" diyor, kendisini, çağıranın, kim olduğunu, bilmiyordu.
"Ben, senin sesini işitiyorum.
Fakat, yerini, göremiyorum. Sen, nerdesin?" diyordu.
"Ben, üzerinde, yanında, önündeyim! Sana, senden daha yakınım!" buyuru-lunca, Mûsâ Aleyhisselâm, Yüce Allah´a yarasanın da, bu olduğunu anlamıstı.[127]*
Diğer rivayete göre:
Mûsâ Aleyhisselâm: "Yâ Rab: Sen, yakın mısın? (Yakınsan) Sana, yavaş söyleyeyim.
Sen, uzak mısın? (Uzaksan) Sana, sesleneyim.[128]
Ben, Senin sesini çok iyi işitiyorum, fakat, seni, göremiyorum.
Sen, neredesin?" dedi.[129]
Yüce Allah:
"Ben, senin arkandayım, önündeyim, sağındayım, solundayım!
Ey Mûsâ! Kulum, beni, andığında, ben, onun yanında oturanıyım.[130]
Dua ettiği zaman da, onun yanındayım." buyurdu.[131] Mûsâ Aleyhisselâm :
Elhamdü lillâhi Rabb´il´âlemîn! = Âlemlerin Rabb´ı olan Allah´a hamd olsun!" dedi. "Ey Mûsâ! Âlemlerin Rabbi olan Allah, ben´im!" buyuruldu.[132]
Rabb´inin, yüce huzurunda bulunmanın heybetinden, Mûsâ Aleyhisselâmı kalbi, şiddetle çarpmağa başlamış, bacakları, titremiş, dili, tutulmuş, vücudunun gücü, azalmış, kendisi, ölü gibi hareketsiz hale gelmişti.[133]
Yüce Allah, bir Melek gönderip Mûsâ Aleyhisselâmın kalbini, güçlendirdi. Aklı, başına geldi.[134]
Artık, o, İlâhî Ses´e ve Söz´e, bir dereceye kadar alışmış bulunuyordu.[135] "Ey Allah´ım Dinlediğim kelâm, Senin mi idi? yoksa, Elçinin mi idi?" diye sordu.
Yüce Allah:
"Evet! Seninle konuşan, ben idim.
Yaklaş bana!" buyurdu.[136]
"Ey Mûsâ! O sağ elindeki nedir?" diye sordu.
Mûsâ Aleyhisselâm
"O, benim Âsamdır." dedi.[137]
Yüce Allah:
"Onunla, ne yaparsın?" diye sordu.
Musa Aleyhisselâm:
"Ona, dayanırım.
Onunla, vurup ağaçtan, koyunlarıma yaprak dökerim.
Onu, bana âid azık dağarcığımı, su tulumumu, üzerinde taşımak gibi hacetlerde de, kullanırım." dedi.
Yüce Allah:
"Ey Mûsâ! Onu, (elinden) bırak!" buyurdu.
Mûsâ Aleyhisselâm, (elinden, yere) bırakınca, Asa, koşar bir yılan oluverdi! [138]
Asanın iki çatalı, yılanın ağzı, sivri ucu da, arkasında kuyruk şeklini aldı.
Yılanın azı dişleri ise, titriyordu!
Yüce Allah, onun, ne şekle girmesini, istemişse, o, o şekli almış bulunuyordu. [139]
Mûsâ Aleyhisselâm, onu, böyle korkunç bir halde görünce, tâkıb edemeyip geri döndü. [140]
Rabb´i, ona:
"Ey Mûsâ! Beri gel, korkma!
Biz, onu, eskiden olduğu gibi, Asa haline çevireceğiz!" buyurdu.´[141]
Mûsâ Aleyhisselâm, son derece korkmuş bir halde, geri dönüp[142] gelince de, Yüce Allah:
"Tut onu ve korkma!
Elini, onun ağzına sok!" buyurdu.´[143]
Mûsâ Aleyhisselâm, elini; yılanın ağzına sokmak için, sırtındaki yün cübbesi-nin yeniyle sardı.
"Elini, cübbenin yeniyle sarmayı bırak!" diye seslenildi.
Mûsâ Aleyhisselâm, elini, yeninden çıkardıktan sonra, yılanın çene kemikleri arasına sokunca, yılan, elinde Asa haline geldi, ve elini, Asanın iki çengeli arasında buldu.
Asanın sivri tarafı da, ucu oldu.
Bunda sonra, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Elini, koynuna sok da, o, hiç bir kusursuz olarak, bembeyaz çıkıversin!" denildi.
Mûsâ Aleyhisselâm, esmer tenli idi.
Elini, koynuna soktu. Sonra, onu, kar gibi, beyaz olarak çıkardı.
Sonra, elini, tekrar koynuna sokup çıkardı, eskiden olduğu gibi, esmer tenli oldu.
Sonra, Mûsâ Aleyhisselâma:
"İşte, bu iki (Mucize), Firavun ile cemaatına, Rabb´indan iki bürhan´dır.
Çünkü, onlar, fâsıklar güruhudur!" buyuruldu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ey Rabb´im! Ben, onlardan, bir adam öldürmüştüm.
Bunun için, onların, beni, öldüreceklerinden korkarım!
Kardeşim Harun -ki, o, dil bakımından, benden daha fasâhatlıdır- onu da, benimle birlikte yardımcı olarak gönder ki, benim sözlerimi, doğrulasın.
Ben, konuşurken, sözlerimden, onların, anlamadıklarını, o, anlar ve açıklar. Çünkü, ben, onların, beni yalanlayacaklarından korkarım!" dedi.
"Senin pazunu, kardeşinle güçlendireceğiz ve size öyle bir satvet vereceğiz ki, onlar, size erişemeyecekler!
Gidiniz âyetlerimizle!
Siz de, size tâbi olanlar da, üstün geleceksiniz!" buyruldu. [144]
Yüce Allah, Mûsâ Aleyhisselâmı, geceli gündüzlü[145] yedi gün, kendi haline bıraktı.
Yedi geceden sonra, ona:
"Ey Mûsâ! Sana söylediği şey hakkında Rabb´ine icabet et!" buyruldu. [146]
Kur´ân-ı Kerimin Tuvâ Vadisindeki Müşahede Ve Mükâlemeler Hakkındaki Açıklaması:
Tuvâ vadisindeki Müşahede ve Mükâlemeler, Kurân-ı Kerim´de şöyle açıklanır:
"Artık, Mûsâ, müddetini bitirince, ailesiyle yola çıktı.
O, Tûr[147] yanından bir ateş his etmişti.
Ailesine:
(Siz, burada) eğleşiniz. Çünkü, ben, bir ateş gördüm.
Olur ki, size, ondan bir haber, yâhud (ocak yakıp) ısınmanız için, bir ateş parçası (kor) getiririm." dedi.
Derken, oraya varınca, Feyizli (ve mümtaz) bir yerdeki vâdi´nin, sağ kıyısından, Ağaçtan:
Ey Mûsâ! Âlemlerin Rabb´i olan Allah, şüphesiz ben´im ben!" diye ve Asanı (yere) bırak!" diye seslenildi.
Şimdi (Mûsâ) onu, bir yılan gibi deprenir bir halde görünce, arkasını dönüp uzaklaştı, geri dönmedi.
Ey Mûsâ! Beri gel! Korkma!
Çünkü, sen, emniyette olanlardansın![148] Vaktâ ki, oraya varınca, (şöyle) seslenildi:
Ateş (mahallin)de bulunana da, çevresinde olanlara da, muhakkak, (feyz ve) bereket verildi.
Âlemlerin Rabb´i olan Allah, münezzehdir (her noksandan uzaktır)
Ey Mûsâ! Hakikat şudur ki: mutlak galib olan, yegâne hüküm ve hikmet sahibi olan Allah, ben´im!
Asanı, (yere) bırak! (Mûsâ, Asasını bırakıp ta) onu, çevik bir yılan gibi hareket eder görünce, arkasına dönüp kaçtı ve geri dönmedi.
Ey Mûsâ! korkma!
Çünkü, ben (Var´ım) Benim yanımda, Peygamberler (hiç bir şeyden) kork-maz(lar).[149]
Şüphesiz ki, senin Rabb´in, ben´im ben!
Haydi, pabuçlarını, çıkar!
Çünkü, sen, Mukaddes Vadi´de, Tuvâ´dasın!
Ben, seni, (Peygamberliğe) seçtim.
Şimdi, Vahy olunacak şeyleri, dinle:
Şüphe yok ki, Allah, ben´im ben! Benden başka hiç bir ilâh yoktur.
Öyle ise, bana ibâdet et!
Beni zikretmek için, namaz kıl.
Çünkü, o Saat (Kıyamet), hiç kuşkusuz, gelecektir.
Ben, onu(n vaktini) hemen açıklayacağım geliyor ki, herkes, neye çalışıyorsa, kendisine, onunla mukabele edilmiş olsun!
Mûsâ! O sağ elindeki nedir?
? O, benim Asam´dır. Ona dayanırım. Onunla, davarlarıma, yaprak silkerim. Onda, bana mahsus başka hacetler de, vardır! dedi. (Allah):
Onu, (elinden, yere) bırak! buyurdu.
O da, bıraktı.
Bir de, ne görsün: koşup duran bir yılan olmuştur o!
(Allah):
Tut onu! Korkma! Biz, onu, yine evvelki şekline çevireceğiz! buyurdu. [150]
Elini, koynuna sok ta, Firavuna ve kavmine (göstereceğin) dokuz Mûcize[151] içinde, o, kusursuz, bembeyaz olarak çıkıversin[152]
"...İşte, bu iki (Mucize), Firavuna ve cemaatına, Rabb´inden, iki burhandır.
Çünkü, onlar, fâsıklar güruhudur!" diye (buyuruldu.[153]
Firavuna git! Çünkü, o, pek azdı.
Ona, de ki: Senin (küfürden, azgınlıktan) temizlenmende meylin var mıdır?
Seni, Rabb´ini, tanıtmağa irşad edeyim mi? (ki, Ondan) korkasın? [154]
Mûsâ:
Ey Rabb´im! Gerçekten, ben, onlardan, bir can öldürdüm.
Onun için, beni öldüreceklerinden korkarım.
Kardeşim Hârûn. O, dil bakımından, benden daha fesâhatlıdır.
Onu da, benimle birlikte Yardımcı (bir Peygamber) olarak gönder ki, beni, doğ-rulasın.
Çünkü, ben, onların, beni, yalanlayacaklarından endişeleniyorum! dedi. (Allah):
Senin pâzunu, kardeşinle güçlendireceğiz ve size, öyle bir satvet (ve galebe) vereceğiz ki, onlar, size erişemeyecekler.
Gidiniz âyetlerimizle!
Siz de, size tâbi olanlar da, galip (geleceksiniz! buyurdu! [155]´ (Mûsâ):
"Ey Rabb´im! Benim göğsüme genişlik ver! İşimi, kolaylaştır!
Dilimden de (şu) düğümü, çöz ki, sözümü, iyi anlasınlar. Bana, kendi ailemden bir de, Vazîr ver, kardeşim Harun´u. Onunla, sırtımı güçlendir. Onu, işimde ortak kıl!
Tâ ki, Seni, çok teşbih edelim, Seni, çok analım.
Şüphe yok ki Sen, bizi hakkıyle görensin!" dedi.
(Allah):
Ey Mûsâ! İstediğin, sana verilmiştir.
And olsun ki: Biz, sana, diğer bir zamanda, anana Vahy olunacak şeyi ilham ettiğimiz vakitte de, lütfetmiş, ve (kendisine) onu, Tâbut´a (sandığa) koy da, denize (Nil´e) at ki, deniz, onu, kıyıya bıraksın, Onu, benim de, kendisinin de, düşmanı olan birisi alacak! diye (emreylemistik).
Sana karşı (ey Mûsâ!) Gözümün önünde yetiştirilmen için, kendimden bir sevgi de, bırakmıştım.
Hani kız kardeşin gidip (şöyle) diyordu:
Ona, bakacak bir kimse (sağlamak üzre) size delâlette bulunayım mı? Böylece, seni, tekrar annene verdik ki, gözü aydın olsun, tasalanmasın. Sen, bir de, adam öldürmüştün de, biz, seni, o tasadan da, kurtarmıştık. Seni, türlü türlü ibtilâlarla imtihan etmiştik. Bunun için, yıllarca Medyen halkı içinde kaldın. Sonra da, (hakkındaki) takdire göre (buraya) geldin! Ey Mûsâ! Ben, seni, kendim için (Peygamber) seçtim. Sen, kardeşin de, beraber olarak Mucizelerimle git. İkiniz de, beni hatırlayıp anmakta gevşeklik göstermeyiniz. Firavuna gidiniz. Çünki, o, gerçekten, azdı. (Gidiniz de) Ona, yumuşak söz söyleyiniz. Olur ki, o, öğüt dinler, yâhud (Allâh´dan) korkar. "[156]
Mûsâ Aleyhisselâmın Ailesinin Medyene Götürülüşü:
Mûsâ Aleyhisselâmın, Tuvâ vadisinde bir oğlan çocuğu doğmuştu.
Mûsâ Aleyhisselâm; orada, İlâhî Vahyi telakkî ile meşgul olduğundan, ailesinin yanına uğrayamaz olrouştu. [157]
Ailesi, Mûsâ Aleyhisselâmın nerede olduğunu, ne yaptığını bilmiyordu.
Orada, yalnız başına oturduğu sırada, Medyenlilerden[158] ve Şuayb Aleyhis-selâmın Ev halkından´[159] bir çoban, oraya uğrayınca, onları, tanıdı ve alıp Şuayb Aleyhisselâmın yanına götürdü.
Mûsâ Aleyhisselâmın ailesi ve çocuğu; Firavunun, denizde boğulduğu haberi, alınıncaya kadar Medyen´de Babası Şuayb Aleyhisselâmın yanında kaldı. [160]
Mûsâ Aleyhisselâmın Mısır´a Gidişi:
Yüce Allah, Mûsâ Aleyhisselâmı, Mısıra gönderdi.
Mûsâ Aleyhisselâm; Mısırın yolunu bilmiyor, Yüce Allah, ona, yol gösteriyordu.
Elinde Asasından, sırtında yün kaftanından, başında yün takyesinden, ayaklarında da, bir çift ayakkabısından başka, yanında hiç bir şey bulunmuyordu.
Av etinden ve yer bakliyatından yararlanıyordu. Gündüzleri oruç tutuyor, geceleri namaz kılıyordu. [161] Nihayet, Mısıra ulaştı. Geceleyin, annesinin evine vardı.
Ne kendisi, evin halkını, tanıyabildi, ne de, onlar, Mûsâ Aleyhisselâmı, tanıyabildiler.
Mûsâ Aleyhisselâm, Mercimek çorbası yenileceği sırada, evin bir tarafına oturdu.
Hârûn Aleyhisselâm gelip onu, görünce, annesine, bunun, kim olduğunu sordu.
Annesi, onun, bir konuk olduğunu, haber verdi.
Bunun üzerine, Hârûn Aleyhisselâm, Mûsâ Aleyhisselâmı, yemeğe davet etti.
Yemeğe oturdukları zaman, konuşmağa başladılar.
Hârûn Aleyhisselâm, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Sen, kimsin?" diye sordu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ben, Musa´yım!" deyince, hemen ayağa kalktılar, birbirleriyle kucak-laştılar. [162]
Zâten, Yüce Allah, Hârûn Aleyhisselâma, Mûsâ Aleyhisselâmın, kendilerine doğru gelmekte olduğunu, onunla, buluşmasını Vahy etmişti. [163]
Mûsâ Aieyhisselâm, Hârûn Aleyhisselâm´a: "Ey Hârûn! Sen, benimle birlikte Firavun´a git!
Yüce Allah, bizi, ona, Peygamber olarak gönderdi." dedi.
Hârûn Aleyhisselâm:
"İşittim ve itaat ettim!" dedi.
Anneleri, hemen ayağa kalktı ve bağırarak:
"Allah aşkına! Siz, Firavunun yanına gitmeyiniz!
O, ikinizi de, öldürür!" dedi.
Fakat, Mûsâ ve Hârûn Aleyhisselâmlar, annelerinin sözünü kabul etmeye ya-naşmadılar. [164]
Hârûn Aleyhisselâm, Mûsâ Aleyhisselâma Vezîr ve Destek olmak üzere, Yüce Allah tarafından Peygamberlikle vazifelendirilmişti. [165]
Mûsâ ve Hârûn Aleyhisselâmların Allah´a Münacatları ve Firavunla Karşılaşmaları:
Mûsâ ve Hârûn Aleyhisselâmlar:
"Ey Rabb´imiz! Doğrusu, biz, Firavun´un, bize karşı aşırı gitmesinden (cezalandırılmakta hızlı davranmasından) yahud, taşkınlığını, artırmasından endişe ediyoruz!" diye münâcâtta bulundular.
(Yüce Allah):
"Korkmayınız!
Çünkü, ben, sizinle beraberim. Ben, (her şeyi) işitirim, görürüm!
Hemen gidiniz de, ona (şöyle) deyiniz:
Biz, Rabb´inin iki Elçisiyiz.
Artık, İsrail oğullarını, bizimle gönder.
Onlara, işkence etme!
Biz, sana, Rabb´inden, hakîkî bir âyet getirdik.
Selâm (ve selâmet), doğruya tâbi´ olanlaradır.
Bize, şu hakîkat, Vahy olundu ki: hiç şüphesiz, azab, (Peygamberleri) yalanlayanların ve (hak´dan)) yüz çevirenlerin tepesindedir!" [166]
Bunun üzerine, Mûsâ ve Hârûn Aleyhisselâmlar, geceleyin, Firavun´a gittiler.
Kapıyı, çaldılar.
Firavun da, korktu, kapıcı da, korktu.
Firavun:
"Kimdir bu ki, şu saatte benim kapımı çalabiliyor?!" dedi.
Kapıcı, yukarıdan, onlarla konuşup ne istediklerini sordu.
Mûsâ Aleyhisselâm, ona:
"Biz, Rabbül´âlemîn´in Resulüyüz!" deyince, kapıcı, korktu. [167]
"Sen, böyle, kimin kapısını çaldığını, biliyormusun?!
Sen, ancak, Seyyid´inin kapısını çalıyorsun!" dedi.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ben de, sen de, Firavun da, Yüce Allah´ın kulcuklarıdır!" dedi. [168]
Kapıcı, hemen gidip Firavun´a haber verdi. [169] ve:
"Orada, deli bir insan var!
(Ben, Rabbül´âlemîn´in Resulüyüm!) diyor!" dedi. [170]
Firavun:
"Onu, içeri koy!" dedi. [171]
İçeri girmelerine izin verilince[172], Mûsâ ve Hârûn Aleyhisselâmlar, içeri girdiler. [173]
Mûsâ Aleyhisselâmın sırtında yünden bir cübbe, Aba, belinde lif kuşak, elinde de, kapıyı çalıp açtırdığı Asa´sı bulunuyordu. [174]
Firavun, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Sen, kimsin?" diye sordu. [175]
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ben, Rabb´ül´âlemîn´in Resulüyüm! [176]
İsrail oğullarını, benimle gönderesin diye, beni, sana gönderdi." dedi. [177]
Firavun, biraz düşününce[178], Mûsâ Aleyhisselâmı, tanıdı[179]:
"Biz, seni, yeni doğmuş (bir çocuk) iken, içimizde büyütmedik mi?
Sen, ömründen, bir hayli yıllar, bizim aramızda kalmadın mı?
Nihayet, o yapmış olduğun işi de, sen yaptın!
Sen, nankörlerdensin!" dedi.
(Mûsâ):
"Ben, bunu, o vakit, bilmezlerden olarak yapmıştım.
Sizden korkunca da, hemen içinizden kaçtım.
Nihayet, Rabb´ım, bana hüküm verdi ve beni, Peygamberlerden yaptı.
Benim başıma kaktığın o nimet; İsrail oğullarını, kendine kul (köle) edindiğin içindi. [180]
Ben, daha doğmadan, sen, beni büyütmeden önce, sen, İsrail oğullarının çocuklarını ellerinden çekip alıyor, onlardan, istediğini, bırakıp kendine köle yapıyor, istediğini de, öldürüyordun!
İşte, benim, senin sarayına ulastırılısım ve sana ilistirilisim, bu yüzden olmuştu!" dedi. [181]
Firavun:
"Âlemlerin Rabb´i (dediğin) de, nedir?" dedi.
(Mûsâ):
"Göklerin, yer´in ve bunların arasında bulunan her şeyin Rabb´idir!
Eğer hakîkatı, yakînen bilmeğe ehliyetli kimse/erseniz (Onun varlığına ve birliğine inanırsınız) dedi.
Firavun, çevresinde bulunan kimselere: "İşitmiyormusunuz?!" dedi. [182]
(Firavun, bunu, Mûsâ Aleyhisselâmın söylediğini, red ve inkâr maksadı ile söylemiş ve çevresindekilere "Sizin, benden başka ilâhınız var mı? Yoktur! demek istemişti. [183]
Mûsâ Aleyhisselâm, sözlerine devamla): "O, sizin de, sizden önceki Atalarınızın da, Rabb´idir!" dedi. Firavun:
"Her halde, size gönderilen (bu) Peygamberiniz (!), muhakkak, delidir!" dedi. [184]
"Bu söz[185], doğru değildir.
Sağlam akıllı adam sözü değildir. [186] Sizin, benden başka ilâhınız yoktur demek istedi. [187]
(Mûsâ Aleyhisselâm, sözlerine devamla):
"(O), doğu ile batının ve ikisi arasında bulunan her şeylerin de, Rabb´idir, eğer, aklınızı, kullanırsanız (anlarsınız)" dedi.
(Firavun):
"And olsun ki: eğer, benden başka bir ilâh edinirsen[188], benden başkasına tapar ve bana, tapmayı, terk edersen[189]´, seni, muhakkak ve muhakkak, zindana girenlerden ederim!" dedi.
(Mûsâ):
Ya sana, apaçık[190], benim doğru söylediğimi, anlatacak, seni, yalanlayacak; beni, haklı; seni, haksız ve bâtıl çıkaracak[191]bir şey getirdimse de mi (zindana atacaksın)?" dedi.
Firavun:
"Doğru söyleyenlerden isen, haydi getir onu?" dedi.[192]
Mûsâ Aleyhisselâmın Asasının Ejderha Oluşu:
Bunun üzerine, (Mûsâ), Asasını, yere bırakıverdi.
Bir de (ne görsünler!) O, apaçık bir Ejderhâ! [193] ki, iri gövdesiyle, Firavunun önünü ve iki yanını doldurmuş, ağzını, açmış[194]´, alt çenesini, yere, üst çenesini köşkün üzerine koymuş!
Yutmak için, Firavun´a yönelince´[195], Firavun´un yanındaki adamlar, korkup Firavun´un başından dağılıverdiler. [196]
Firavun da, kendisini, tahttan, yere atıp Ejderhâ yılanı tutması için, Mûsâ Aley-hisselâma, Rabb´i adına[197] ve süt emzirme hakkına[198] and verdi. [199]
"Artık, ben, sana imân edecek, İsrail oğullarını da, seninle birlikte göndereceğim!" dedi.
Bunun üzerine, Mûsâ Aleyhisselâm, onu, tutup eski, Asa haline çevirdi. [200] Firavun, bundan önce, hiç işemezken, korkusundan, işedi! [201]
Mûsâ Aleyhisselâm, Firavun´a, ikinci bir Mucize olmak üzere, elini de, (koynundan) çekip çıkardı.
Bir de (ne görsünler!) bu, temâşâ edenler için, bembeyaz (ve Nûr saçan bir el) [202]
Elin parlaklığından, Firavunun gözleri kamaştı.
Mûsâ Aleyhisselâm, elini, koynuna sokup çıkardığı zaman, eski normal rengini aldı.
Bunun üzerine, Firavun, Mûsâ Aleyhisselâmı, doğrulamağa meyletti ise de, Fi-ravun´un Vezîr´i Hâmân, hemen onun yanına varıp önüne oturdu ve:
"Sen, şu sırada, kendisine tapılan bir İlâh´sın!
Sen, ona, tâbi olunca, bir kul olacaksın demek!?" dedi.
Firavun, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Bana, bugün, yarına kadar mühlet ver!" dedi.
Yüce Allah: Mûsâ Aleyhisselâma, ona, şöyle söylemesini, Vahy etti:
"Ey Firavun! Sana, hiç ihtiyarlamamak üzere, gençliğin,
Hiç elinden alınmamak üzre, Devlet´in verilecek olsa,
Evlenmelerden, yeyip içmelerden, hayvanlara binip gezmelerden zevk alma gücün sana iade edilecek olsa,
Öldüğünde de, Cennet´e girdirilecek olsan... bana, iman eder misin?" dedi.
Bu sözler, Firavun´un kalbini, biraz gevşetti, yumuşattı:
"Senin gibi, Hâmân da, yanıma bir gelsin bakayım!" dedi. [203]
Ertesi günü, Hâmân gelip Firavunun yanına girdi. [204]
Firavun, ona:
"Şu Zat, yanıma geldi!" dedi.
Firavun, daha önce, Mûsâ Aleyhisselâma, ancak, Sihirbaz derdi.
Bugün ise, Sihirbaz demeyip (Mûsâ) dedi.
Hâmân:
"O, sana, ne söyledi?" diye sordu.
Firavun:
"Bana, şöyle şöyle söyledi" diyerek Mûsâ Aleyhisselâmın söylediklerini nakletti.
Hâmân:
"Onu, reddetmedin mi?" dedi.
Firavun:
"Hele Hâmân gelsin de, ona, bir danışayım bakayım! dedim." dediği zaman, Hâmân, Firavun´a:
"Sanırım ki: sonradan, tapan bir kul olmandan, kendisine tapılan bir Rab olman, senin hakkında daha hayırlı idi! [205]
Ben, sana, gençliğini, geri çevireyim!" dedi.
Veşm (iğne) getirtip Firavunun yüzünü, onunla döğdürerek kan çıkan yerine çivid sürdürdü. Yeşile çalar siyah bir ten meydana geldi.
Bu işi, ilk yapan, o, oldu.
Mûsâ Aleyhisselâm, Firavunun yanına girip onda bu hali görünce, şaşırdı.
Yüce Allah, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Gördüğün şey, seni, şaşırtmasın!
O, çok sürmez, ilk haline döner!" diye Vahy etti. [206]
Firavun, ne iman etti, ne de, İsrail oğullarının, Mûsâ Aleyhisselâm ile birlikte Mısırdan çıkıp gitmesine izin verdi. [207]
Tufan Belâsı:
Bundan sonra ve Mûsâ Aleyhisselâmın Sihirbazlarla karşılaşmasından önce, Yüce Allah, Mısırın Kıbtî halkına Tufan (Sağnak halinde sürekli yağmurlar) gönderdi. [208]
Onlara âid her şeyi, sular bastı. [209] Tufan, yedi gün sürdü.
Kıbtî evlerine, o kadar sel suları doldu ki, evler, oturulamaz, oturanı da, boğar hâle geldi.
Arazilerini, seller bastı. Hiç bir şey ekemez, yapamaz oldular.´[210]
"Ey Mûsâ! Bizim için, Rabb´ine dua et: şu felâketi, üzerimizden kaldırsın.
Biz, sana, iman edeceğiz. İsrail oğullarını da, seninle birlikte göndereceğiz!" dediler. [211]
Mûsâ Aleyhisselâm, Yüce Allâha dua etti. [212] Yüce Allah, onlardan, Tûfân´ı, kaldırdı. [213] Ekinleri, büyüdü. [214]
Yüce Allah; onlara, daha önce bitmeyen ot, ekin ve meyvalarını bitirdi. Yurdla-rını, bol sulu, yeşillikli, bol nimetli hâle getirdi. [215]
Fakat, onlar:
"Yağmursuz oluşumuz, pek hoşumuza gitmedi. [216]
Biz, böyle olmamızı, istememiştik.
O, olan yağışlar, bizim için bir nimetten başka bir şey değildi!" dediler. [217]
Onlar; ne iman ettiler, ne de, İsrail oğullarını, Mûsâ Aleyhisselâmla birlikte saldılar.
Üzerinde bulunageldikleri kötü hale döndüler.[218]
Çekirge Belâsı:
Yüce Allah; bir ay sonra[219], onlara, çekirge gönderdi.
Bu çekirgeler; onların bütün ekinliklerini[220], meyvalarını, ağaçlarının yapraklarını ve çiçeklerini[221]yiyip bitirdi. [222]
Hattâ, kapıları, elbiseleri, ev eşyalarını, evlerin tavanlarındaki ağaçları, demir çivileri yemeye kalktılar!
Tavanlar, çökmeğe başladı! [223]
Kıbtîler, İsrail oğullarının evlerinde böyle bir şeyi göremeyince, şaşırdılar. [224]
Çekirge belâsını kaldırması için Rabb´ına dua etmesini Mûsâ Aleyhisselâm-dan istediler ve iman edeceklerini söylediler.
Mûsâ Aleyhisselâm, dua edince, Yüce Allah, çekirge belâsını kaldırdı. Onların ekinlerinden, çekirgelerin yemediği bir artık kalmıştı. Onlar:
"Biz, iman etmeyeceğiz. Ekinlerimizden, çekirgelerin yemedikleri artık, bize yeter!" dediler.[225]
Kummel Belâsı:
Bunun üzerine, Yüce Allah; onlara Kummel = Küçük, kanadsız çekirgeyi, ekin bitini, karıncayı musallat etti.
Bunlar, yerdeki bütün bitki artıklarını da, yaladı, tüketti.
Küçük karıncalar da, adamların elbiseleriyle vücudları arasına girip vücudları-nı ısırırlar, yedikleri yemeklerin içine dolarlardı!
Nihayet, evlerinin üzerinde kireç harcıyla tuğladan, kaypak, üzerlerine çıkılamayacak sütunlar yapıp yemeklerini, onun üzerine koydular.
Yemeklerini yemek için, oraya çıktıkları zaman, ellerinden kurtulduklarını sandıkları hayvanları, orada da, yemeklerin içine dolmuş buldular! Kendilerine, bu belâdan daha ağır gelen bir belâ olmadı.
İşte, bu, Yüce Allah´ın, Kur´ân-ı Kerim´de Ricz diye andığı belâ idi. [226]
Mısırlılar; üzerlerinden bu belânın kaldırılması için, Rabb´ına dua etmesini, Mûsâ Aleyhisselâm´dan istediler ve iman edeceklerini söylediler.
Üzerlerinden, bu belâ da, kaldırıldığı zaman, sözlerinde durmadılar, iman etmeye yanaşmadılar. [227]
Eski kötü hallerine döndüler:
"Biz, ne diye ona, iman edeceğiz? İsrail oğullarını, kendisiyle birlikte salacağız?
O, bütün ekinlerimizi, yok etti. Mallarımızı, giderdi.
Bize, bu yaptıklarından daha çok, daha ağır ne yapacak?
Firavunun izzetine and olsun ki: biz, hiç bir zaman, ne onu, tasdik ederiz, ne de, kendisine tabi´ oluruz!" dediler.[228]
Kurbağa Belâsı:
Bir müddet sonra, Yüce Allah; Mûsâ Aleyhisselâma, Nîl´in dar yeri üzerinde durup Asasının ucunu, Nîl´in içine batırmasını, Nîl´in yakınına, uzağına, aşağısına, yukarısına, onunla işaret etmesini Vahy ve emretti.
Mûsâ Aleyhisselâm, böyle yapınca, her taraftan bütün kurbağalar, birbirlerine bildirdiler.
Yakında olan, uzakta bulunana, seslendi.
Vakvaklayarak gecenin karanlığında sudan çıkıp acele şehrin kapısına doğru gittiler.
Kıbtîlerin evlerine girdiler. Çuvallarının, kapkacaklarının, binalarının içine doldular.
Kıbtîlerin, elbisesini veya kabını veya yiyeceğini veya içeceğini açıp ta, içinde kurbağalar bulmayan bir kimse yoktu!
Onların yemek tencerelerini, kurbağalar dolduruyor, yaktıkları, ocaklarını, kurbağalar, söndürüyor, yemeklerini, bozuyor, yenilmez hale getiriyordu!
Sokaklar, kurbağa ölüleriyle doldu! Kokudan, geçilmez oldu! Kıbtîler, tekrar Mûsâ Aleyhisselâma gidip ağlayarak derd yandılar,
"Dua edip bu belâyı, üzerimizden kaldır. Bu defa, tevbe edeceğiz ve tevbe-mizden dönmeyeceğiz!" dediler.
Kurbağa belâsı kalkınca da, yine, sözlerinde durmadılar, eski hallerine döndüler. [229]
Kan Belâsı:
Bunun üzerine, Mûsâ Aleyhisselâm, dua etti. Yüce Allâh´da, onlara kan belasını gönderdi.
Aynı sudan; İsrail oğulları ve Kıbtîler gelip su alır, İsrail oğullarının aldığı, su; Kıbtîlerin aldığı ise, kan olurdu!
Bu hal .Kıbtîlere çok ağır geldiği için, Mûsâ Aleyhisselâmdan, bu belânın kaldırılması için, dua etmesini istediler ve iman edeceklerini söylediler.
Belâ kaldırıldığı halde, onlar, yine de, iman etmeğe yanaşmadılar. [230]
Küfür Ve Azgınlığın Şahlanışı:
Mûsâ ve Harun Aleyhisselâmlar, bunca, mucizelerle gönderildikleri halde, Firavun ve ileri gelenleri, iman etmeyi bir türlü kibirlerine yediremediler de:
"Kavimleri, bize kulluk, kölelik edip dururlarken, biz, bizim gibi iki beşere iman mı edecekmişiz?!" dediler. [231]
Firavun da, kavminin içinde bağırdı:
"Ey kavmim! Mısır Padişahlığı ve altımdan (Saraylarımın altından) akan şu ırmaklar, benim değil mi?
Hâlâ, gözünüzü açmayacak mısınız?
Yoksa, ben, ondan (Musa´dan) hayırlı değil miyim?
O ki, hakirdir (meramını) bile hemen hemen açıklayamıyor. Öyle ya onun üzerine (gökten) altun bilezikler atılmalı yahud beraberinde birbiri ardınca (kendisini tasdik edici) melekler gelmeli değilmiydi. [232]
"O, ya bir Sihirbazdır, yâhud bir delidir" dedi. [233]
Mal ve Servetin Yok Olma Belâsı:
Mûsâ Aleyhisselâm; Firavunla kavminin imana gelmelerinden, ümidini kesince[234], mal ve servetlerinin yok olması için, dua etti.
Hârûn Aleyhisselâm da, Âmîn! dedi. [235]
Mûsâ Aleyhisselâm, duasında:
"Ey Rabbimiz! Hakîkaten, Sen, Firavun´a ve ileri gelenlerine, dünya hayatında zînet (ve haşmet) ve nice mallar verdin, Senin yolundan saptırsınlar diye mi ey Rabb´imiz!
Sen, onların mallarını yok et Rabb´imiz!
Onların kalblerini şiddetle sık ki, artık, onlar, o çetin azabı görecekleri zamana kadar iman etmeyeceklerdir!" dedi.
(Allah):
"İkinizin de, duası, kabul olunmuştur.
O halde, yine, istikamette (doğru hareketinizde) devam ediniz!
Sakın, bilmezlerin yoluna uymayınız!" buyurdu. [236]
Yüce Allah; onların mallarını, Dirhem ve Dinarlarını, taşa çevirdi! [237]
Abdulaziz b. Mervan´ın, Mısırda ele geçirdiği, Firavun Hanedanına âid mal kalıntılarından bir çanta içinde bulunan: soyulmuş iki yarım yumurta ve soyulmuş bir ceviz çeni ile nohud ve mercimeğin taş kesildikleri görülmüştür! [238]
Mısırlıların imansızlıkları, kötü tutum ve davranışları yüzünden uğradıkları azab-lar, Kur´ân-ı Kerim´de şöyle açıklanır:
"And olsun ki: biz, Firavun Hanedanını, düşünüp ibret alsınlar diye, yıllarca, kuraklıkla, mahsullerin kıtlığı ile tutup sıktık.
Fakat, onlara, iyilik gelince: Bu, bizim hakkımızdır! dediler.
Kendilerine, bir fenalık da, gelirse, Mûsâ ile onun beraberindekilere, uğursuzluk yüklerlerdi.
Gözünüzü açınız, iyi biliniz ki: onların uğursuzluğu, ancak, Allah tarafındandır.
Fakat, çokları, bilmezler.
Onları;
"Bizi, büyülemek için, her ne mucize getirsen, biz, sana iman ediciler değiliz!" dediler.
Bunun üzerine, biz de, ayrı ayrı Mucizeler olmak üzere, başlarına Tufan, Çekirge, Haşerat, Kurbağalar ve Kan gönderdik.
(Böyle iken) yine (iman etmeyi) kibirlerine yediremediler. Onlar, öyle günahkârlar güruhu idiler. Üzerlerine o azab çökünce:
"Ey Mûsâ! Bizim için, Rabb´ine -Sana olan Va´d´i hürmetine- dua et!
Eğer, bu azabı, bizden ayırıp sıyırırsan, and olsun ki: sana, kesin olarak iman edeceğiz,
Ve and olsun ki: İsrail oğullarını da, seninle birlikte mutlaka göndereceğiz!" dediler.
Vaktâ ki, biz, kendilerinin erişecekleri bir müddete kadar, onlardan azabı, giderdik. Bir de, ne bakarsın, yeminlerini bozuyorlar bile! [239]
Mûsâ Ve Hârûn Aleyhisselâmların Firavunla Tekrar Karşılaşmaları:
Mûsâ ve Harun Aleyhisselâmlar, tekrar Firavun´un yanına vardılar. Ona:
"...Biz, senin Rabb´inin, iki Elçisiyiz.
Artık, israil oğullarını, bizimle gönder.
Onlara, işkence yapma!
Biz, sana, Rabb´ından hakîkî bir âyet (Mucize) getirmişizdir.
Selâm (ve selâmet), doğruya tâbi olanlaradır.
Bize, şu hakikat Vahy olundu ki: hiç şüphesiz, azab, (Peygamberleri), yalanlayanların, (hakdan) yüz çevirenlerin tepesindedir!" dediler.
Firavun:
"O halde, Mûsâ! Sizin Rabbiniz, kimdir?" dedi.
O da:
"Bizim Rabb´imiz, her şeye hilkatini veren, sonra da, yolunu, gösterendir." dedi.
(Firavun):
"Öyle ise, evvelki (geçmiş) asırlar (halkının) hali nedir?" dedi.
(Mûsâ):
"Onların ilmi, Rabb´imin nezdindeki bir Kitabdadır.
Benim Rabb´im, hatâ da, etmez, unutmaz da!" dedi. [240]
(Firavun):
"Ey Mûsâ! Sen, Sihr´inle, bizi, yerimizden çıkarman için mi geldin bize?´[241] "...Mûsâ! Ben, seni, her halde, sihirlenmiş (büyülenmiş) sanıyorum!" dedi. Mûsâ da:
And olsun ki: bunları (her biri basiretle görülecek) birer ibret olmak üzre, göklerin ve yer´in Rabb´inden başkasının indirmediğini bilmişsindir.
Ben de, seni, ey Firavun! Her halde, helak edilmiş sanıyorum!" dedi. [242] "Firavun´un kavminden ileri gelenler:
"Bu, sizi, yurdunuzdan çıkarmak isteyen bilgiç bir sihirbazdır muhakkak!" dediler. [243]
Firavun:
"Bırakınız beni, Musa´yı, öldüreyim!
(Varsın) o Rabb´ine yalvarsın!
Çünkü, ben, onun, dininizi değiştireceğinden, yâhud yer(yüzün)de fesad çıkaracağından korkuyorum!" dedi.
Mûsâ da:
"Ben, hesap gününe inanmayan her kibirli (insan)dan, benim de, Rabb´im, sizin de, Rabb´iniz (olan Allah´a) sığınırım!" dedi.
Firavun Ailesinden olup imanını gizlemekte bulunan bir Mü´min[244]: "Siz, bir Adamı, Rabb´im, Allâh´dır demesiyle öldürür müsünüz?! Halbuki, o, size, Rabb´inizden, apaçık mucizeler de, getirmiştir. Bununla beraber; eğer, o, bir yalancı ise, yalanı, kendisinedir.
Eğer, doğrucu ise, sizi tehdid edegeldiği (azab)ın bir kısmı olsun (gelir) sizi, çarpar!
Şüphesiz ki, Allah, haddi aşan (iddiasında) çok yalancı olan kimseyi muvaffak kılmaz.
Ey kavmim! Bu gün, bu yerde, siz galip (kimse)ler olmak üzere, mülk, sizindir.
Fakat, Allah´ın hışmı gelip çatarsa, kim bize yardım eder?" dedi.
Firavun:
"Ben, size hangi reyde bulunuyorsam, ondan başkasını, işaret etmiyorum.
Size, doğru yolun hilafını da, göstermiyorum!" dedi.
Mü´min olan (o Zat, sözlerine devamla):
"Ey kavmim! Hakikat, ben, o sürü sürü fırkaların gününe misal (vermeniz)den, Nûh kavminin, Âd´ın, Semud´un ve daha sonrakilerin hali gibi (bir maceraya sapıp felâkete uğramanızdan) korkuyorum!
(Yoksa) Allah, kullarına, bir zulüm dileyecek değildir.
Ey kavmim! Hakikat, ben, size karşı, o bağırışıp çağırışma gününden endişe etmekteyim.
(O gün, Hesap yerini) arkanızda bırakarak (Cehennem´e) döneceğiniz, gündür!
(O gün) sizi, Allâh(ın azâbın)dan, hiç bir kurtarıcı yoktur.
Allah, kimi şaşırtırsa, onun yolunu, doğrultucu da, yoktur.
And olsun ki: (bundan) önce, Yûsuf de, size, apaçık burhanlar getirmişti.
O vakit te, onun size getirdiği şeyler hakkında şüphe edip durmuştunuz.
Hattâ, o, vefat edince de:
"Bundan sonra, Allah, asla peygamber göndermez!" demiştiniz.
İşte, Allah, o haddi aşan şüpheci kimseleri, böyle şaşırtırdır." dedi. [245]
Firavunun Allah´ı Okla Vurmağa Kalkışı:
Firavun:
"Ey ileri gelenler! Ben, sizin, benden başka İlâhınız olduğunu, bilmiyorum!. [246]
"Ey Hâmân[247] Haydi, benim için, çamurun üzerinde ateş yak ta[248] bana, yüksek bir kule yap!
Belki, ben[249], o yollara, göklerin yollarına ulaşır[250], Musa´nın İlâhına yükselip çıkarım.
Bununla beraber, ben, onu, mutlaka[251], yalancılardan[252], bir yalanc[253] sanıyorum!" dedi. [254]
İsrail oğulları, en ağır şartlar altında çalıştırılarak yedi yılda bir kule yapılıp bitirildi. [255]
Firavun, yapılan yüksek kulenin üzerine çıktı.
Kendisine, bir yay getirilmesini, emretti.
Semaya doğru nişan alıp ok attı.
Ok, kana bulaşmış olarak ona, geri çevirildi.
Bunun üzerine, Firavun:
"Ben, Musa´nın İlâhını, öldürdüm!" dedi. [256]
Sihrin Mucize İle Karşılaşması ve Ağır Bir Yenilgiye Uğraması:
Firavun; çevresindeki ileri gelenlere:
"Hiç şüphesiz, bu, mutlaka çok bilgili bir sihirbazdır ki, sizi, sihri ile yerinizden
(yurdunuzdan sürüp) çıkarmak istiyordur. Şimdi (buna) ne buyurursunuz?" dedi. [257] (İleri gelenler): "Onunla kardeşini, alıkoy!
Şehirlere, toplayıcılar sal da, ne kadar bilgili sihirbaz varsa, hepsini sana, getirsinler" dediler. [258]
(Musa´ya da):
"Sen, Atalarımızı, üzerinde bulduğumuz (yoldan) bizi döndüresin de, bu yerde devlet, ikinizin (elinde) olsun diye mi bize geldiniz?
Biz, ikinize de, inanıcılar değiliz!" dediler.
Firavun:
"Usta ne kadar Sihirbaz varsa, hepsini, bana getiriniz!" dedi. [259]
Sihirbazlar, Firavuna geldiler ve:
"Galebeyi, kazananlar, biz olursak, elbet bize bir mükâfat var değil mi?" dediler.
Firavun:
"Var ya! Hem siz, muhakkak (benim) en yakınlar(ım)dan da, olacaksınız!" dedi. [260]
(Sihirbazlar) aralarında işlerini, çekişe çekişe konuştular. (Sonra) gizlice müşavere ettiler:
"Bunlar, (başka değil), her halde, iki sihirbazdır ki, sizi, sihirleri ile yerinizden çıkarmak, en şerefli ve üstün olan dininizi gidermek istiyor/ardır.
Onun için, bütün tuzaklarınızı bir araya toplayınız. Sonra, saf halinde birden geliniz (hücum ediniz)
Bu gün, galip olan, muhakkak, umduğuna ermiştir!" dediler. [261]
(Firavun):
"Ey Mûsâ! Sen, sihrinle, bizi, yerimizden çıkarman için mi geldin bize?
Şimdi, biz de, sana, onun gibi bir sihir yapacağız!
Şimdi, sen, kendinle bizim aramızda bir buluşma yeri ve vakti tâyin et ki, ne senin, ne bizim caymayacağımız düz (geniş) bir yer olsun!" dedi.
O (Mûsâ) da:
"Sizinle karşılaşma zamanımız, zînet günü ve insanların toplanacağı kuşluk vaktidir!" dedi.
"Bunun üzerine, Firavun,arkasını dönüp gitti.
Bütün hilesini toplayıp geldi. "[262]
İnsanlara da:
"Siz de, toplamalar mısınız?" denildi.
(Onlar):
"Umarız ki: (bizimkiler) galip olurlarsa, biz de, (kendi) Sihirbazlarımıza uyarız! (dediler)" [263]
Toplanan sihirbazların sayısı:
70´şi, İsrail oğullarından, 2 si de, Kıbtî Başkanlarından (İbn.Habîbe göre: Fars-hlardan) olmak üzre, 72 idi. [264]
veya 12.000 idi. [265] veya 15.000 idi. [266] veya 19.000 idi. [267]
Toplanan sihirbazların sayılarının daha çok olduğu da rivayet edilir. [268]
Sihirbazdan, ancak, 7000´i Usta Sihirbaz ve bunların içinde de, ancak 700´ü seçkindi. [269]
Bunların arasında da:
Sâbur,
Âdur,
Hatvat,
Musfâ adlarında dört başkan bulunuyordu. [270]
Toplanan sihirbazlardan 15.000 sihirbaz, toplantı yerinde saf oldular.
Her biri, iplerini ve asalarını getirmişlerdi, [271]
Sihirbazların asaları ve ipleri, 60 deve ile taşınmıştı. [272]
Firavun, toplantı yerinde kendisine ayrılan yere, Mısırın Eşrafı ile birlikte kuruldu.
Halk ta, onun karşısında halkalandılar.
Mûsâ Aleyhisselâm, yanında kardeşi Hârûn Aleyhisselâm olduğu[273] ve üzerlerinde yünden iki gömlek bulunduğu halde halkın alay etmelerine aldırış etmeden[274] Asasına dayanarak oraya geldi. [275]
Sihir ve sihirbazlık, ötedenberi, birçok milletlerde: Araplarda, Rumlarda, Hind-lilerde, Acemlerde[276] , Mısırlılarda görülegelen tarihî bir vâkıadır. [277]
Dahhâk b. Ulvan, b.lmlîk, b.Âd, Babil taraflarına varıp Babil´i kurmuş, çevrede ne kadar sihirbaz varsa, hepsini Babil´e toplamış, onlardan, sihri öğrenmiş ve hattâ sihirbazların başı olmuştu. [278]
Firavun Musa Aleyhisselamın karşısına çıkardığı sihirbazlara: "Bu gün, karşısındakine üstün gelen, umduğuna, ermiştir!" dedi. [279] "Mûsâ, Onlara (Sihirbazlara): Yazıklar olsun size! Allah´a karşı, yalan düzmeyiniz! Sonra, O, azab ile kökünüzü kurutur!
Allah´a karşı yalan uyduran (herkes) muhakkak, hüsrana uğramıştır!" dedi. [280] Sihirbazlar, birbirlerine: "Bu söz, Sihirbaz sözü değildir!" dediler. [281]
Sihirbazlar:
"Ey Mûsâ! (Asa´nı) ya sen (önce) at, ya da, önce atan kişiler biz olalım! [282]
"Ey Mûsâ! Sen mi (önce) atacaksın, yoksa, (önce) atanlar, biz mi olalım?" dediler. [283]
Mûsâ, onlara:
"Ne atacaksanız (önce) siz, atınız!" dedi. Onlar, iplerini ve sopalarını atıp:
"Firavunun izzeti hakkı için, galip olanlar, biziz biz!" dediler. [284] ...Vaktaki, attılar. Halkın, gözlerini sinirlediler. Onlara, korku, saldılar, büyük bir sihir (meydana) getirmiş oldular. [285]
Firavun´un zevcesi Âsiye hatun; Firavuna karşı, Mûsâ Aleyhisselâma yardım etmesi için, Yüce Allah´a yalvardı, durdu.
Firavun Hanedanından, onun, bu halini görenler, kendisinin, Firavun ve taraf-darlarına, şefkatından dolayı, Firavun lehinde dua ediyor sandılar. [286]
Sihirbazların her biri, ellerindeki asalarını ve iplerini yere bıraktıkları zaman, onlar, koşar yılanlar gibi, vadiyi dolduran ve birbiri üzerine binen dağlar gibi gösterilerek seyircilerin gözlerini kamaştırdılar. [287]
Sihirbazlardan
Kimisi: Renk, renk,
Kimisi: Simsiyah yüzlü,
Kimisi: Upuzun boylu,
Kimisi: Kısa ve enli,
Kimisi: Boynuzlu,
Kimisi: Kalkan kadar kulaklı,
Kimisi: Maymun yüzlü,
Kimisinin alnı, aşağıda, sakalı, yukarıda idi!
Havada uçan,
Ağızlarını açan,
Ağızlarından ateşler saçan...
İri ve kanadlı yılanlar... meydanı doldurmuştu. [288]
"Mûsâ, onlara (Sihirbazlara):
Bu, sizin (meydana) getirdiğiniz (yaptığınız) şey sihirdir.
Allah, hiç şüphesiz, onun boşluğunu, asılsızlığını meydana çıkaracaktır.
Allah, elbette, fesadcıların işini düzenlemez.
Allah; günahkârların hoşuna gitmese de, hakkın, hak olduğunu Kelimeleriyle isbatlardır." dedi. [289]
Biz, (Musa´ya):
Korkma! dedik, çünkü, üstün (gelecek) muhakkak, sensin sen!
Elindekini (yere) bırakıver!
Bu, onların yaptıklarını, yutar!
Çünkü, onların sanat diye ortaya attıkları, ancak, bir sihirbaz tuzağıdır.
Sihirbaz ise, nerede olsa, umduğuna, ermez. [290]
"Bunun üzerine, Mûsâ, (elindeki) Asasını (yere) bırakıverdi.[291]
...Bir de, ne görsünler! Bu, onların uydurup düzdüklerini hep yakalayıp yutuyor! [292]
Evet! Mûsâ Aleyhisselâmın, yere bıraktığı Ejderhâ kesilen Asası, Firavunun ve halkın gözlerine, koşar yılanlar gibi görünen ipleri ve asaları birer birer toplayıp yutmağa başlamıştı.
O derecede ki, vadide, Sihirbazların yere bıraktıkları asa ve iplerden az veya çok, hiç bir şey görünmez oldu, yok olup gitti.
Mûsâ Aleyhisselâm, Ejderha Asasını, eline alınca, eskiden olduğu gibi, Asa haline geldi.
Sihirbazlar, bu Mucize karşısında:
"Eğer, bu, bir Sihir olsaydı, asla, bize galebe çalamaz[293], onun işi, bize gizli kalamazdı.
Eğer, bu, bir Sihir olsaydı, İplerimiz, Asalarımız, nereye gider, böyle yok olabi-lirmiydi? [294]
Eğer, bu, bir sihir olsaydı, sihrimizi, böyle yutmazdı.
Bu, muhakkak, Yüce Allah tarafından olan bir işdir!" dediler. [295]
Sihirbazların Başkanlarından âmâ olana, arkadaşları:
"Musa´nın asası, iri ve korkunç, erkek bir yılan oldu. İplerimizi ve asalarımızı, yuttu!" dedikleri zaman:
"Onlardan, bir eser kalmadı mı? Veya onlar, eski hallerine dönmedi mi?" diye sordu.
"Hayır!" dediler.
Bunun üzerine, âmâ Başkan:
"Bu, Sihir değildir!" dedi. [296]
"Sihirbazlar, derhal secde ederek yere kapandılar:
"Âlemlerin Rabb´ine, Müsâ ile Harun´un Rabb´ine iman ettik!" dediler. [297]
Firavun:
"Ben, size izin vermeden, siz, ona, iman ettiniz hâ!
Hiç kuşkusuz, size sihri öğreten büyüğünüz imiş o! [298]
"...Hiç şüphesiz, şehirde -onun halkını, içinden çıkarmanız için, kurduğunuz bir hilekârlıktır bu... [299]
"...Ben de, elbette, sizin ellerinizi, ayaklarınızı çaprazlama keseceğim! Sizi, muhakkak, hurma dallarına asacağım!
Siz de, hangimizin azabı daha çetin ve sürekli olduğunu, elbette öğreneceksiniz!´1 dedi. [300]
(Secdeye kapanan Sihirbazlar):
"Bunda, dediler, bize hiç bir zarar yok..." [301]
"Biz, şüphesiz ki, Rabbimize dönücüyüz." [302]
"Biz, seni, bize gelen şu apaçık Mucizelere, bizi Yaratan´a, katiyyen tercih edemeyiz!
Artık, sen, neye hâkim isen, hükmünü ver!
Sen, hükmünü, ancak, bu dünya hayatında geçirebilirsin.
Biz, günahlarımızı ve bizi zorladığın sihr´i affetmesi için, Rabb´imize gerçekten iman ettik.
Allâh(ın sevabı, seninkinden) daha hayırlı (azabı da, seninkinden) daha süreklidir. [303]
"Her halde, biz, iman edenlerin ilki olduğumuz için, Rabbımızın, bizim günahlarımızı yarlıgayacağını da, umarız!" dediler. [304]
"Sen, bizden -başka bir sebeple değil- ancak, Rabbimizin âyetlerinde -onlar, bize geldiği zaman- iman ettik diye intikam alacaksın.
Ey Rabbimiz! Üstümüze sabır yağdır!
Bizi, Müslümanlıkta sabit kimseler olarak öldür!" [305]
Firavun, dediğini, yaptı. Onların ellerini, ayaklarını kestirdi ve kendilerini, hurma dallarına astırdı.
Onlar, öldürülürlerken:
"Ey Rabbimiz! Üstümüze sabır yağdır!
Bizi, müslümanlıkta sabit kimseler olarak öldür!" demekte idiler.
Günün başında kâfir olan bu sihirbazlar, günün sonunda şehidler kafilesine dahil oldular. [306]
Firavunun kavmi, yenilgi ve korku içinde, toplantı yerinden, birbirlerini çiğneyerek döndüler.
Allah düşmanı Firavun da, yenilgiye ve lanete uğramış olarak oradan sarayına dönüp küfründe ısrar, kötülük işlemekte devam etti. [307]
Firavunun kavminden ileri gelenler:
"Musa´yı ve kavmini fesadcılık etmeleri, Seni de, Tanrılarını da, terk etmesi için mi? bu toprakta tutacaksın?!" dediler.
Oda:
(Eskiden olduğu gibi, yine) oğullarını öldürürüz, yalnız kadınlarını sağ bırakırız!
Şüphesiz ki, biz, onların tepesinde kahredicileriz!" dedi. [308]
Firavunun Sarayındaki Müminler Ve Başlarına Gelenler:
Firavun Hanedanından Hızkıl; imanını gizleyen Mü´minlerden olup Mûsâ Aley-hisselâmın, Sihirbazları yenmesi üzerine[309] veya daha önce, imanını açıklamış ve Sihirbazlarla birlikte, o da, idam edilmişti. [310]
Hızkıl´ın zevcesi de, Firavunun kızlarının baş tarakçısı idi ve Yüce Allah´ın, iyi halli kıldığı Mü´min kadınlardandı.
Kendisi, bir gün, Firavunun kızının başını tararken, tarak, elinden düşünce, (Bismillah = Allah´ın ismiyle) demişti.
Firavunun kızı:
"Babamın ismiyle mi demek istiyorsun?" diye sordu. O:
"Hayır! Belki, benim Rabb´im ve Babanın Rabbi olan Allah´ın ismiyle demek istiyorum!" dedi.
Firavunun kızı:
"Ben, bunu, babama haber vereceğim!" dedi ve haber verdi.
Firavun, onu, ve onun oğlunu yanına getirtti. Mü´mine kadına:
"Senin Rabb´in kim?" diye sordu.
Oda:
"Benim de, Rabb´im, senin de, Rabbin Allâh´dır!" dedi.
Firavun; bakırdan tandır yapılıp kızdırılmasını ve onun ve çocuklarının, o tandırın içine atılmasını emretti.
Mü´min kadın, Firavun´a:
"Benim, senden bir dileğim vardır." dedi.
Firavun;
"Nedir o?" diye sordu.
Mü´min kadın:
"Benim kemiklerimi ve çocuklarımın kemiklerini birleştirip gömmendir." dedi.
Firavun:
"Senin bu dileğini yerine getirmek, bize düşen bir hak ve vazifedir." dedi. Sonra da, oğullarını, birer birer tandıra attırdı!
Hattâ, son oğlan çocuğu, daha süt emer bir sabi idi. Annesine:
"Anneciğim! Sabret! Çünkü, sen, hakk üzerindesin!" demişti.
Anneleri de, çocukları ile birlikte tandıra atıldı! [311]
Firavunun zevcesi Âsiye hatun, hâlis Mü´min kadınlarındandı. [312]
Allah´a, gizlice ibadet ederdi.
Firavunun korkusundan, namazını, gizli yerde kılardı.
Âsiye hatun; Firavunun kızlarının baş tarayıcısı kadını, nasıl işkencelerle öldürdüğünü, köşkün penceresinden görmüş ve öldüğü zaman da, Allah´ın, onu, şereflendirmeyi ve hayra erdirmeyi irade buyurup Meleklerin, onun ruhunu, göklere yükselttiği, kendisine açıkça görünmüş olduğundan, Allah´a yakîni ve tasdîki artmıştı.
O sırada, Firavun, Âsiye hatunun yanına girdi ve Hızkıl´in zevcesi, baş tarayıcısı kadına yaptığını haber verdi.
Bunun üzerine, Âsiye hatun:
"Yazıklar olsun sana ey Firavun!
Sen, yüce Allah´a karşı, buna, nasıl cür´et ve cesaret edebildin?!" dedi.
Firavun:
"Her halde, Sahiben olan baş tarayıcısını tutan delilik, seni de, tutmuş!" dedi.
Âsiye hatun:
"Beni, delilik tutmuş değildir.
Fakat, ben, benim Rabb´im, senin Rabb´in ve Âlemlerin Rabb´i olan Allah´a iman etmişimdir!" dedi.
Firavun, Âsiye hatunun annesini çağırttı ve ona:
"Baş tarayıcısı kadını tutmuş olan delilik, senin kızını da, tutmuş!" dedikten sonra:
"Yemin ederim ki: o, ya Musa´nın İlâhını, inkâr edecek, ya da, muhakkak ölümü tadacaktır!" dedi.
Âsiye hatun, annesiyle başbaşa kalıp annesi, Firavunun isteğine muvafakat etmesini dilediği zaman, ona:
"Allah´ı, inkâr etmemi istiyorsun hâ?!
Hayır! Vallahi, ben, bunu, hiç bir zaman yapmam!" dedi.
Bunun üzerine, Firavun, Âsiye hatun için, yere dört kazık çaktırdı, ve onların arasında can verinceye kadar ona, işkence yaptırdı. [313]
Can verirken, gözüne Melekler ve kendisi için hazırlanan nimetler görünüp gülmeğe başlayınca, Firavun: "Şunu tutan deliliğe bakınız ki: işkenceler içinde qü-lüyor!?" dedi. [314]
"Allah, iman edenlere de, Firavunun zevcesini bir misal olarak irâd etti.
O vakit o:
Ey Rabb´im! Bana, katında, Cennetin içinde bir ev yap!
Beni, Firavundan ve onun (kötü) amel (ve hareketinden kurtar!
Beni, o zâlimler güruhundan selâmete çıkar!" demişti." [315]
Mûsâ Aleyhisselâmın İsrail Oğullarıyla Birlikte Mısırdan Gizlice Ayrılışı:
Yüce Allah, Mûsâ Aleyhisselâma: "Kullarımı, gece yola çıkar.
Çünkü, tâkıb edileceksiniz!" [316]
...Kullarımla, geceleyin yola çık da, (düşmanların) yetişme(sin)den korkmayarak (boğulmanızdan da) endişelenmeyerek onlara, denizde kuru bir yol aç!" diye Vahy etti. [317]
Firavun da, şehirlere asker toplayıcılar saldı. [318]
Mûsâ Aleyhisselâm, telakki eylediği Vahy üzerine[319], İsrail oğullarının, her dört ev halkının, bir evde toplanmasını[320], Mısırdan ayrılmalarını,
Kıbtîlerden, süs eşyalarını, emânet olarak almalarını,
Hiç bir kimsenin, arkadaşına, yüksek sesle seslenmemesini,
Kandillerin, sabaha kadar yanık bırakılmasını,
Yola çıkanlardan, kim oldukları sorulunca, Parola olarak "Amr" diye cevap verilmesini,
Evinden ayrılan kimsenin, yola çıktığı bilinmek üzere, kapısına kan sür-mesini[321],
Mayalanmalarını beklemeden, ekmeklerini pişirmelerini[322] emretti.
Bundan sonra, Mûsâ ve Hârûn Aleyhisselâmlar, İsrail oğullarıyla birlikte Kıbtî-lerin haberi olmadan, Mısırdan yola çıktılar.
Mûsâ Aleyhisselâm, İsrail oğullarının başında ardcı kumandanı, Harun Aleyhisselâm da öncü Kumandanı olarak bulunuyordu.
Mûsâ Aleyhisselâm; İsrail oğulları cemaatinin başında yola çıktı. [323]
Yirmi yaşına basan, küçüklüğünden, altmış yaşına basan da, büyüklüğünden dolayı, sayım dışında bırakıldı.[324]
Mısırdan Ne Zaman Çıkıldığı? Hangi Yolla ve Ne Tarafa Doğru Gidildiği:
Mûsâ Aleyhisselâmın; İsrail oğulları ile birlikte Mısırdan çıkışı, Bahar Mevsiminin başında ve ilk ayında[325], ve nisanın onbirinci günü idi.[326]
Mûsâ Aleyhisselâm; gecenin evvelinde[327], soldaki, Şam´a doğru giden yolu
bırakıp[328], İsrail oğullarını, denize doğru götürdü. [329] İsrail oğulları arasında bulunan bir adam, Mûsâ Aleyhisselâm için: "Yolu, bıraktı!?" dedi. Mûsâ Aleyhisselâm: "Ben, böyle emrolundum!" dedi. [330]
Firavun; Mûsâ Aleyhisselâmla İsrail oğullarının Mısırdan çıkıp gittiklerini, ancak, gecenin sonuna doğru öğrenebildi. [331]
Yûsuf Aleyhisselâmın Tâbut´unun Bulunup Götürülüşü:
İsrail oğulları, Mısırdan çıktıkları zaman, yolu, şaşırdılar.
Üzerlerine, gecenin karanlığı da, çöktü.
Birbirlerine:
"Nedir bu hal?" diye sormağa başladılar.
Yaşlı Bilginleri:
"Yûsuf Aleyhisselâm, vefat edeceği sırada, kendisinin kemiklerini, yanımızda taşımadıkça, Mısırdan çıkmayacağız diye Allah adına, İsrail oğullarından Ahd´ü Mîsak almıştı!" dediler.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Onun kabrinin yerini, kim biliyor?" diye sordu.
"İsrail oğullarının Koca karısı biliyor!" dediler. [332]
İsrail oğullarının Koca Karısı, hem kötürüm, hem âmâ idi. [333]
Mûsâ Aleyhisselâm, haber salıp onu, getirtti:
"Bana, Yûsuf (Aleyhisselâm)ün kabrini göster!" dedi.
Koca karı:
"Sen, bana hükmümü[334], dört şeyi[335] vermedikçe[336], sana, onu, haber vermem!" dedi. [337]
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Hükmün, nedir?" diye sordu. [338]
Koca Karı:
1) Ayaklarımı çözüp yürür hale getirmendir.
2) Gözümü, bana geri çevirmendir.
3) Gençliğimi, bana geri çevirmendir. [339]
4) Cennet köşküne seninle birlikte girmem[340] ve senin yanında bulunmam-dır!" dedi. [341]
Koca karının bu istekleri, Mûsâ Aleyhisselâmın ağırına gitti[342]. İsteklerini, kabul etmek istemedi.
Yüce AUâh, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Ona, hükmünü ver! [343]
Şüphesiz ki, senin taahhüdünü, yerine getirmek, bana düşer!" diye Vahyetti.
Mûsâ Aleyhisselâm, Koca Karının dileğini kabul etti. [344]
"Olur!" dedi. [345]
Koca Karı:
"Ben, çok yaşlıyım. Yürümekten de, âcizim. Beni, taşıyınız!" dedi.
Taşıdılar.
Nîl´in yanına varınca:
"İşte, o, şu suyun içindedir!" dedi. [346]
Onları, suyun toplandığı bir yere götürdü. [347]
"Şu suyu, çekiniz!" dedi.
Çektiler.
"Kazınız yeri!" dedi.
Kazdılar. [348]
Nîl´in kenarında, Mermer bir sandık içinde olduğu halde, onu, çıkardılar. [349]
Sandık, yere çıkarılınca, yol, gündüzün ziyası gibi oldu. [350]
Yûsuf Aleyhisselâmın Tâbutu taşınırken, ay da, doğmuş, yolu, gündüz gibi aydınlatmış, doğru yolu, onun sayesinde bulmuşlardır.
Yûsuf Aleyhisselâmın Tâbutu, Kenan ilinde kale dışındaki hâlen bulunduğu yere gömülmüştür. [351]
Firavun Ordularının İsrail Oğullarını Tâkib Edişi:
Mısırın yerlisi Kıbtîler; kütle halinde ölen gençlerinin defin işleriyle uğraştıkları için, Mûsâ Aleyhisselâm ile kavminin ardlarına[352], ancak, güneş doğarken, düşebildiler. [353]
Milyonluk Firavun ordularının öncü komutanı, Firavunun Vezîri Hâmân idi. [354]
Bu orduların Yedi yüz bini, erkek atlı süvari olup[355] süvari atlarının içinde bir tane bile kısrak yoktu. [356]
Her süvarinin başında miğfer ve elinde de, harbe (kargı) vardı. [357] Her bin kişinin başında ise bir Kral bulunuyordu. [358]
Kralların oğullarından veya onların tebaasından hiç kimse geride bırakılmamıştı. [359]
Firavun da; kır atlılar dışında yetmiş bin kara atlı ordusunun başında, Mûsâ Aleyhisselâmı talep ve tâkıb ediyordu. [360]
İsrail Oğullarında Telaş, Heyecan ve Korku:
Firavun; böylece, orduları ile birlikte Mûsâ Aleyhisselâmla İsrail oğullarının ard-larına düşmüş, deniz de, onları, nasıl kapladıysa, öylece, kaplayıvermişti. [361]
Musa´nın Eshâbı:
"Muhakkak, erişilip yakalandık!" dediler.
(Mûsâ):
"Hayır! Hiç kuşkusuz, Rabb´im, benimle beraberdir.
O, beni, (selâmet) yol(un)a iletecektir! "[362]
Umulur ki, Rabb´iniz, düşmanınızı, helak edecek, sizi, bu yerde hükümdar yapacak ta, sizin nasıl hareket edeceğinize bakacaktır." dedi. [363]
İsrail oğullarından bazıları da:
"Ey Mûsâ! Bize va´d ettiğin yardım ve zafer, nerede kaldı?! [364]
(Ey Mûsâ!) Sen, bize (Peygamber olarak) gelmezden önce de, bize geldiğinden sonra da, biz, işkenceye uğratıldık...´[365]
Onlar, oğullarımızı, boğazlıyorlar, kızlarımızı sağ bırakıyorlardı,
Bugün ise, Firavun, bizi yakalayacak, yakalandığımızda da, bizi, öldürecektir!
Önümüzde deniz, arkamızda da, Firavun var! [366]
Denize girersek, boğuluruz!" dediler. [367]
Denizin suyu, son derece çoğalmış, rüzgâr, denizin dalgalarını, dağlar gibi kaldırıp kaldırıp geri bırakıyordu! [368]
Mûsâ Aleyhisselâm, İsrail oğullarının arkasından, önüne geçti.
Kendisinin yanında kardeşi Hârûn ve Yûşa´ b.Nûn Aleyhisselâmlar olduğu halde, dalgaları, birbirine çarpıp köpüren denize bakıyordu. [369]
İsrail oğulları, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Bize va´d ettiğin şey nerede?!
Şu deniz, önümüzü, kesti! Firavun ve orduları da, arkamızı kıstı!" dediler. [370]
Ne firara imkân var, ne karara derman var!?" dediler.[371]
Firavun ve orduları; İsrail oğullarına, olanca kinleri ve kızgınlıklarile gelip kavuşmuş bulunuyorlardı.
İş, büyümüş, çetinleşmiş, gözler, yerinden kaymış, yürekler, boğazlara gelmişti. [372]
Yûşa´ b.Nûn Aleyhisselâm:
"Ey Kelîmullâh! [373] arkamızdan, Firavunla, önümüzden de, denizle kaplandık!" dedi. [374]
Firavun Hanedanından bir Mü´min de; Mûsâ Aleyhisselâma: "Önünü, şu daniz, Firavun Hanedanı da, arkanı, bürüdü. Nereden geçmekle emrolundun?" diye sordu. Mûsâ Aleyhisselâm:
"Denizden geçmekle emrolundum!"[375] deyince, bu ve başkaları, denizden geçmek üzere, hayvanlarını, denize dalmağa zorladılarsa da, hayvanların ön ayakları, suya, batmağa başlayınca, gerilediler.
Hiç biri, denize girmeğe güç yetiremedi. [376]
Hârûn Aleyhisselâm, ilerleyip denize, Asası ile vurdu.
Deniz, vurulmak istemedi ve:
"Kimdir bu, bana vuran Cebbar?!" diyerek homurdandı. [377]
Yüce Allah, denize Vahy edip:
"Sana, kulum Mûsâ, Asası ile vurduğu zaman; Mûsâ ve yanındakiler, geçecek şekilde oh iki bölüme ayrıl!
Ondan sonra, Firavun ve tarafdarlarının üzerine kapan, birleş!" buyurdu. [378]
Mûsâ Aleyhisselâma da:
"Asanı, denize vur!" diye Vahy etti. [379]
İsrail Oğullarının Denizde Açılan Yollardan Geçip Kurtuluşu Ve Firavunla Ordularının Denizde Boğuluşu:
Mûsâ Aleyhisselâm, denize:
"Ey Ebâ Hâlid! [380] Allah´ın izniyle yarıl!" diyerek[381] Asasını, vurunca, deniz, derhal yarıldı.
Denizin her parçası, kocaman dağ gibi oldu. [382]
Denizde, İsrail oğullarının on iki kabilesi için, on iki yol açılmıştı. [383]
Yüce Allah, bir de, rüzgâr gönderip yaş yolu, kuruttu. (Yürümeye elverişli hale getirdi) [384]
Her kabile, bir yola girip ilerlemeğe başladı.
Yollar, birbirinden duvarlarla ayrılmış gibi olduğu ve bu yollarda gidenler, birbirlerini göremedikleri için, her kabile, yalnız kendisini kurtulmuş sanıyor, diğerleri hakkında:
"Her halde, eshabımız, öldürülmüştür!" diyorlardı. [385]
Mûsâ Aleyhisselâma:
"Eshabımız, nerededir? Onları, göremiyoruz!" dediler.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Siz, yürüyünüz! Onlarda, sizin yolunuzun benzeri bir yol üzerindedirler!" dedi.
İsrail oğulları:
"Onları, görmedikçe, bunu, kabul edemeyeceğiz!" dediler. [386]
Bunun üzerine, Mûsâ Aleyhisselâm, Yüce Allah´a dua etti.
Yüce Allah da, o yolları, her birileri için, ön önündekinden, en sonuncusuna kadar, hepsini, bakıp birbirlerini görebilecekleri şekilde kemerler haline getirdi. [387]
Mûsâ Aleyhisselâmla yanında bulunanlar, böylece, toptan kurtulduktan sonra, Yüce Allah; Firavunla ordularını, denize yanaştırdı. [388]
Firavun ve arkadaşları, yaklaşıp ta, denizin yarıldığını, gördükleri zaman; Firavun:
"Denizin, benden, benim heybetimden korktuğunu, düşmanlarıma yetişip onları, öldüreyim diye benim için nasıl açıldığını, görmüyormusunuz?!" dedi. [389]
Firavun; Mûsâ Aleyhisselâmla İsrail oğullarını yakalamak üzere, deniz yollarına girmek istediği zaman, Firavunun Vezir´i Hâman:
"Ben, bu yere defalarca uğramışımdır. Bu günüme kadar, burada, böyle bir yol görmüşlüğüm yoktur.
Ben, korkuyorum: bizim helakimiz, eshabımızın helakleri için, bu yolun şu adam tarafından kurulmuş bir tuzak olmadığından emîn değilim!" dedi ise de, Firavun, onun sözünü dinlemedi. [390]
Firavunun atı, deniz içindeki yola girmekten çekindi.
O sırada, Cebrail Aleyhisselâm, bir kısrak üzerinde gelip Firavunun atının önünde durdu.
Erkek at, onu, kokladıktan sonra, Cebrail Aleyhisselâm, kısrağını, denizdeki yola sürdü.
Firavunun atı da, hemen onun ardına düştü.
Firavunun orduları, Firavunun, denizde açılan yola girdiğini görünce, onlar da, Firavunla birlikte deniz yollarına girdiler.
Cebrail Aleyhisselâm, önde, Firavun ve orduları da, ona tâbi olarak gittiler. Mikâil Aleyhisselâm ise, arkada, at üzerinde durup gerideki kavmi!, "Sahibinize, kavuşunuz!" diyerek teşvik ediyor, gayrete getiriyordu.
Cebrail Aleyhisselâmın, denizden ayrılacağı zaman, önünde, denizden dışarıya çıkmayan ve Mikâil Aleyhisselâmın arkasında da, denizin içine girmeyen hiç kimse kalmamıştı ki, denizin kocaman dağlar gibi havaya kalkmış bulunan su yığınları, Firavunla, ordularının üzerine kapanmağa başlayınca, Firavun[391]:
"İnandım: gerçekten, İsrail oğullarının iman ettiğinden başka İlâh yok!
Ben de, Ona teslim olanlardan, Müslümanlardan´ım!"[392] demek zorunda kalmışsa da,
"Şimdi mi?! (Başın dara gelince mi, iman ediyorsun?)
Halbuki, sen, bundan önce (ömür boyunca) isyan etmiş, dâima fesadcılardan olmuştun!
Biz de, bu gün, seni (cansız) bir beden olarak (karada yüksek bir yere atacağız) bırakacağız ki, arkandan geleceklere bir ibret olasın!
Bununla beraber, insanlardan birçoğu, âyetlerimizden cidden gafildirler." buy-rulmuş[393], ye´s imanına hiç itibar edilmemiştir. [394]
Çünkü, Yüce Allah´ın, kulları hakkındaki Sünneti, böyle cereyan edegelmiştir:
(Onlar) gazabımızı gördüklerinde: Allah´ın birliğine inandık, Ona, şerik koştuğumuz şeyleri inkâr ettik! dediler.
Amma, gazabımızı gördükleri vakitki imanları, kendilerine fayda verecek değildi.
Allah´ın, kulları hakkında olagelen kanunu, budur.
İşte, kâfirler, bu noktada hüsrana düştüler. [395]
Yüce Allah; Firavun´un da, hem dünyada, hem âhiretteki durumunu da. şöyle açıklamıştır:
"Kendisi de, askerleri de, o yerde (Mısırda), haksız yere büyüklük tasladılar ve hakîkatan, bize döndürülmeyecek/erini sandılar.
Bunun üzerine, biz de, hem onları (Firavun ve ileri gelenlerini), hem askerlerini yakalayıverdik te, denizin içine attık.
Bak! zalimlerin akıbeti nice oldu?
Biz, onları (dünyada, insanları) ateşe davet eden rehberler yaptık.
Kıyamet gününde ise (azaplarının defi hususunda) asla yardıma kavuşturulma-yacaklardır.
Bununla beraber, bu dünyada, biz onların arkalarına lanet de, taktık.
Hele Kıyamet gününde onlar (suratları çirkin/eştirilen) çok menfur (adamlardandır. "[396]
"Hem o (Firavun), Kıyamet günü de, kavminin önüne düşer.
Artık, o, onları, ateşe götürmüştür.
Onların vardıkları o yer, ne kötü bir yerdir! [397]
Cebrail Aleyhisselâm: "Yaratıklar içinde, iki kişiden, birisi, Âdem´e secde etmekten kaçındığı zaman, Cinlerden, İblis´den;
İkincisi de: Ben, sizin, en yüksek Rabbinizim! dediği zaman, Firavundan nefret ettiğim kadar hiç bir kimseden nefret etmemişimdir!" demiştir.[398]
Sahih bir Hadîs-i şerifde de, Cebrail Aleyhisselâmın:
"Yâ Muhammed! Rahmetin, Firavun´a erişmesinden korkarak, denizin, kara balçığından alıp onun ağzını tıkarken, beni, bir göreydin!" dediği bildirilmiştir.[399]
Firavunun Cansız Cesedinin İsrail Oğullarına Gösterilişi:
Denizin; Firavun ve ordularının üzerina kapanırken, dalgaların birbirlerine çarparak çıkarıldıkları dehşetli sesi, İsrail oğulları, işittikleri zaman:
"Nedir bu çığlık?" diye sordular. Mûsâ Aleyhisselâm da:
"Yüce AHâh, Firavunu ve onun bütün yanında bulunanları suda boğup helak etti!" dedi.
İsrail oğulları:
"Sen, onun, insanların muhtaç olduğu hiç bir şeye muhtaç olmadığını görmedin mi?!" dediler. [400]
Onlar[401], onlardan bazıları, Firavunun, ölüp ölmediğine şüphede idiler. [402]
"Firavun, ölmemiştir!" [403]
"O, hiç bir zaman, ölmez!" [404]
"O, suda boğulmamıştır!" [405]
"O, şu anda, bizi, yakalayacak ve öldürecektir!" diyorlardı.
Mûsâ Aleyhisselâm, dua edince[406], Yüce Allah, denize, emretti.
Deniz, onu, zırh gömleği üzerinde bulunduğu halde, [407] su üzerine kaldırdı!
İsrail oğulları, onu, üzerindeki zırh gömleğinden tanıdılar. [408]
Denizin, sahile attığı Firavunun cesedi, kızıl bir öküzü andırmakta idi.
İsrail oğulları, onu, seyrettiler. [409]
Nihayet, onun öldüğüne kanâat getirdiler, [410] ve:
"Evet! Yâ Mûsâ! Bu, Firavundur! Gerçekten, denizde boğulmuştur!" dediler.
İsrail oğullarının kalblerinden şüphe gidince, deniz, Firavunu, önceden olduğu gibi, yuttu. [411]
Mûsâ Aleyhisselâmın İsrail Oğullarını Selâmetle Geçirdiği ve Firavunla Ordularının İçinde Boğuldukları Deniz:
Mûsâ Aleyhisselâmın, İsrail Oğullarını, selâmetle içinden geçirip karaya çıkardığı, Firavunla ordularının içinde boğuldukları deniz; Kulzum denizi olup[412] 3. iklimde, 56 derece 30 dakika boylamda; 28 derece 20 dakika enlemde bulunan ve Kızıl Deniz´in Suvays (Süveyş) Körfezi´ni oluşturan kesimi idi.
Deniz sahilindeki Kulzum şehri ile Mısır´ın arası, 3 günlüktür. [413]
Kulzum: Mısırla Mekke arasında, Tur dağına yakın, eski ve harap bir beldenin ismi olup yerine, Suvays (Süveyş) şehri kurulmuştur.
Suvays (Süveyş) denizi de, denilen Kulzum denizine de, giren ve binenlerin çoğunu yuttuğu için, Kulzum ismi verilmiştir. [414]
İngiliz Araştırma Ekiplerince Kızıldeniz Sahilinde Toprak Altından Çıkarılıp Londra British Müzesi´nde Teşhir Edilen ve Denizde Boğulan Firavun´a Âid Olması Kuvvetle Muhtemel Bulunan Mumyasız, Hiç Bozulmamış Cesed Hakkında Zafer Dergisi´nin Mayıs 1983 Tarihli 77. Sayısında Yayınlanan Teşhis Yazısı:[415]
3000 Yıllık Mucize
Dr.Müh. Celâl EDİZ
Londra´daki ünlü British Müzesi´ni gezenlerin hayret ve dikkatle izledikleri bir bölüm vardır. Mumyalar bölümü.
Bu bölümdeki en dikkat çeciki cesed ise, cam bir fanus içinde bulunan ve secde vaziyetinde duran bir insana aittir. Bu cesedin bütün organları tamdır. Hatta başındaki sararmış saçları ile sakalları dahi rahatlıkla görülebilmektedir.
Cesedin en hayret verici özelliği ise mumyalanmamış oluşudur. Bilindiği gibi mumyalanmış cesedlerin iç organlarından bazıları çıkarılmış ve diğer kısımları ilaçlanmış durumdadır. Oysa ki bu cesede el sürülmemiş ve hiç bir kimyevî muamele yapılmamıştır.
Acaba cesedlerin birkaç haftada tamamen bozulduğu bilinen bir gerçek iken, bu cesed nasıl olmuş da 30 asır boyunca çürümemiştir, dağılmamıştır?
Ve mumyaların dahi zamanla bozulduğu bilinen dünyada bir eşi daha bulunmayan bu cesedin bozulmamasındaki sır nedir?
Bu sırrın çözümünü mukaddes kitabımız Kur´an´a bırakıyor ve 1400 sene öncesinden bildirilen ve günümüzde açıklığa kavuşan bu hadiseyi, ayetlere dayanarak açıklıyoruz.
Hadisenin anlatıldığı ayet-i kerimelerin numaralarını tek tek verecek ve bunların meallerini kelimesi kelimesine aktaracağız. Böylelikle mukaddes kitabımızın büyük bir mucize olduğu bir kere daha gösterilmiş olacaktır.
Ele alacağımız ayetler, Hz. Musa´nın (A.S.) firavun ile olan mücadelesini, ibretli bir şekilde gözler önüne sermektedir.
Hz. Musa (A.S.) M.Ö. 1200 yıllarında yaşamış ve hayır ile şer arasındaki mücadele, onun zamanında da devam etmiştir.
Bilindiği gibi firavun, onun can düşmanıdır. Bir rüyasında, doğacak bir erkek çocuğun kendisini öldürüp saltanatına son vereceğini gören firavun, yeni doğan bütün erkek çocukların öldürülmesini emretmiş, fakat Allah, Hz. Musa´yı (A.S.) muhafaza ederek, ileri yaşlarda peygamberlikle şereflendirmiştir.
Firavunun Hz. Musa (A.S.) ile onun mücadelesi onun peygamber olmasından sonra daha da hız kazanır. Firavun, Hz. Musa (A.S.) ile ona iman eden Beni İsrail kabilelerine pek çok eza ve cefaya başlamıştı. Bunun üzerine Hz. Musa (A.S.) ve ona tâbi olanların Mısır´dan çıkıp gitmelerine taraf-ı ilâhiden müsaade verildi. Bundan haberdar olan Firavun, pek kuvvetli bir ordu ile bunları takibe başladı.[416]
Hz. Musa (A.S.) bu takipten kurtulmak için Cenab-ı Hakkın şevkiyle Kızıl-deniz kenarına kadar gelmişti. Önlerinde düşman gibi deniz, arkalarında da deniz gibi düşman vardı. İşte bu dehşetli vaziyette iken Allah´ın emriyle Hz. Musa (A.S.) asasını denize vurdu. O anda bir mucize olarak deniz yarıldı ve açılan yoldan geçerek selamet sahiline ulaştılar. [417]
Firavun ve askerleri İsrailoğullarını takip ederken, denizin ayrılmış olan sularını dehşetle görmüşler, fakat kin ve düşmanlıklarından dolayı bir anlık tereddütten sonra onlar da deniz içinde açılan yola girerek takibe devam etmişlerdi. Ancak denizin ayrılmış olan suları tekrar birleşmeye başlamış ve sonunda Firavunla birlikte bütün ordusu, tek bir kişi dahi kurtulamadan sulara gömülmüştür. [418]
Yine aynı mealde olan Yunus suresinin 90. ayeti, aynen şöyledir:
'İsrailoğullarını denizden geçirdik. Firavun ve askerleri haksızlık ve düşmanlıkla artlarına düştüler. Firavun boğulacağı anda: "İsrailoğullarının iman ettiğinden başka (Allah) olmadığına inandım, artık ben de müslümanlardanım" dedi.
Fakat Cenab-ı Hak firavunun imanını kabul etmemiş ve ona Cebrail (A.S.) vasıtası ile şöyle hitap buyurmuştur:
'Ona: "Şimdi mi inandın, daha önce baş kaldırmış ve bozgunculuk etmiştin." dendi.[419]
Yine aynı surenin 92. ayetinde ise şöyle buyrulmaktadır: "Felyevme mü-necciyke bi bedenike..." Suda gark olan Firavun´a der.
"Bugün senin gark olan (Boğulan) cesedine necat (Kurtuluş) vereceğim."[420]
"Ta ki, senden geridekilere bir ibret olsun. Ve şüphe yok ki, nastan (insanlardan) birçokları bizim ayetlerimizden (Delillerimizden) elbette gafillerdir."[421]
Evet, Kur´an haktır ve hakikattir. Ve hiçbir hükmü yanlış çıkmamıştır. Ayetlerde gayet bariz bir şekilde belirtilen firavun hadisesi de, bunun bir başka örneğidir. Çünkü aradan asırlar geçmiş ve dünyada bir başka eşi bulunmayan o cesed, 3000 yıllık bir mucizeyi gözler önününe sermek üzere asrımızın sahillerine (92. ayette belirtilen yere) atılmıştır.
Cesedin bulunduğu yer, son derece dikkat çekicidir ve bu mucizenin isbatı için oaşlıbaşına yeterli bir delildir. Çünkü cesed, hadisenin meydana geldiği yerde, kızıideniz´in kenarındaki Cebelein mevkiinde bulunmuş ve onu kızgın kumlar arasından çıkaran İngiliz araştırma ekibi tarafından ülkelerine götürül-
Cesedlerin yaşını tesbit etmekte uygulanan metodların, günümüzde kesin
bir SOnuÇ vermediği kabul edilmektedir.[422] Fakat Karbon 14 metodunun uygulandığı bu cesedin en az 3000 senelik olduğu, yani Hz. Musa (A.S.) devrinde yaşadığı bilinmektedir, ouıün du delillerin, mucizenin isbatı için yeterli olduğu ortadadır. Çünkü ayet
ve tefsirler, hadiseyi her bakımdan teyid eder mahiyettedir.
Mesela 1144 yılında vefat eden Zemahşerî, Yunus suresinin 92. ayetinin tefsirini aynen şu şekilde yapmakta ve kendisinden 8 asır sonra bulunacak olan bu cesedi, âdeta görür gibi tasvir etmektedir.
"... Seni, deniz kenarında bir köşeye atacağız... Cesedini tam, noksansız ve bozulmamış halde, çıplak ve elbisesiz olarak, senden asırlar sonra gele-ceKiere dır ioret olmak üzere koruyacağız. [423]
Ayet ve tefsirlerde, firavun cesedinin "tam" olacağının bildirilmesi, onun mumyalanmamış durumda olacağını da isbat etmektedir. Çünkü mumyalanmış cesedlerin iç organları eksiktir. O halde, bir benzeri daha bulunmayan bu cesed, ayet ve tefsirlere bu noktadan da uygunluk arz etmektedir.
Evet, bir cesedin 3000 yıl muhafaza edilmesi, mukaddes kitabımızın sahibi olan Rabbimizin kudretine, elbette ağır gelmeyecektir. Ancak bizler, o secde vaziyetindeki cesedden ibret almalı ve Rabbimizin kudreti karşısında secdeye varmalıyız.[424]
Yûş´a ve Kâlib Aleyhisselâmların Mısır Şehirlerine Gönderilişi:
Yüce Allah; Mûsâ Aleyhisselâmla bütün İsrail oğullarını, denizden selâmetle karaya çıkardığı, Firavunla ordularını denizde boğduğu zaman, Mûsâ Aleyhisselâm,[425] , on ikişer bin kişilik iki orduyu, Yûşa´ b.Nûn Aleyhisselâmla Kâlib b.Yu-fenna Aleyhisselâmın kumandası altında Firavunun şehirlerine gönderdi.
Yüce Allah; o şehirlerin Ulularını, Başkanlarını, kumandanlarını ve savaş erlerini denizde boğmuş; oralarda, kadınlar, çocuklar ve ihtiyarlardan başka kimseler kalmamış, şehirler, bomboş hale gelmişti.
Yûşa´ ve Kâlib Aleyhisselâmların orduları, Firavunun beldelerine girip oralarda buldukları malları ve hazineleri iğtinam ettiler.
Ganimet mallarından taşıyabildiklerini, taşıdılar, taşlamadıklarını da, başka bir kavme sattılar. [426]
Yûşa´ b.Nûn Aleyhisselâm, Firavun halkının üzerine, onlardan birisini Vekil tâyin edip yanındaki Müslümanlarla birlikte ve pek çok ganimet almış ve Allah´a hamd ve şükre dalmış olarak Mûsâ Aleyhisselâm yanına döndü. [427]
İsrail Oğullarının Tapmak İçin Mûsâ Aleyhisselâmdan Put İstemeleri:
Yüce Allah; İsrail Oğullarının -Tapmak üzre- Mûsâ Aleyhisselâmdan nasıl put istediklerini, Kur´ân-ı Kerim´de şöyle açıklar:
"İsrail oğullarını, denizden geçirdik.
Hemen, putlarının önünde tapan bir kavme rastladılar:
"Ey Mûsâ! Onların nasıl tanrıları varsa, sen de, bize, öyle bir tanrı yap!" dediler. Mûsâ:
"Siz, cidden, ne kadar cahillik eder bir kavimsiniz!
Hiç şüphe yok ki, bunların, içinde bulundukları (din), helake mahkûmdur.
(İbadet diye) yapmakta oldukları şey de, boşunadır.
İlâh olarak size, Allah´dan başkasını mı arayacakmışım?!
Halbuki, O, sizi, âlemlerin üstüne geçirmiştir.
Hani, sizi, Firavun Hanedanından kurtarmıştık.
Onlar ki, size, azabın kötüsünü yüklüyorlardı: Oğullarınızı, öldürüyorlar, yalnız kızlarınızı sağ bırakıyorlardı.
Bunda, size, Rabb´inizden, büyük bir imtihan vardı. "[428]
Mûsâ Aleyhisselâmın uyarısı üzerine, İsrail oğulları, put istemeyi bıraktılar. [429]
İsrail oğullarının rastladıkları kavm, inek heykeline tapmakta idi.
Kendilerine, sorulunca, ona, tapmadıklarını, zaruret halinde, onlardan yararlandıklarını ve zararlardan, onlarla korunduklarını, onlarla rızıklandırıldıklarını söylemişler, kendilerinden bazı cahiller de, onları, doğrulamışlardı.[430]
Mûsâ Aleyhisselâmın Tûr Dağına Gidişi:
Mûsâ Aleyhisselâm; Mısırda iken, Yüce Allâh´dan telakki eylediği Vahy´e dayanarak; Mısırdan çıkışlarından, düşmanlarının helaklerine kadar olanları ve geriye bırakılanları içine alan bir Kitab getirmeyi, İsrail oğullarına va´d etmişti.
Yüce Allah; Firavunu ve Firavunun kavmini helak edip İsrail oğullarını, onların elinden kurtardığ.ı düşmanlarından, emîn bir hale getirdiği zaman[431]; İsrail oğulları, bir Kitab ve Şeriat bulunmadığı için[432], Mûsâ Aleyhisselâma:
"Ey Mûsâ! Bize, va´d etmiş olduğun kitabı, getir!" dediler.
Mûsâ Aleyhisselâm da, bunu, Rabb´inden diledi. [433]
Bunun üzerine, Yüce Allah, Mûsâ Aleyhisselâma:
Tür dağına gelerek, Kendisine ibadet ve münâcaatta bulunmasını, Vahy etti.
Cebrail Aleyhisselâm, Onu, götürmek üzere, Hayat Atı denilen At üzerinde geldi.
Sâmirî, onu, görünce:
"Bu At için, muhakkak, önemli bir hal ve şan vardır!" dedi ve At´ın tırnağının bastığı yerden bir avuç toprak aldı. [434]
Sâmirî Mûsâ b.Zafer[435]; öküze tapan Bâcerma halkından olup[436] Mısıra gelmiş ve İsrail oğulları arasında, Müslüman olduğunu açıklamış[437], kendisi Ku-yumcu[438], dışı Müslüman, içi, münafık bir adamdı[439].
Mûsâ Aleyhisselâm; Tûr´a giderken, kendisinin yerine, Hârûn Aleyhisselâmı, İsrail oğullarının başına, Vekil bıraktı.
Onlara, Tûr´da otuz gece -Yüce Allah, bunu, kırka çıkardı- kaldıktan sonra, döneceğini va´d etti. [440]
Mûsâ Aleyhisselâm, Tûr dağına çıktı.
Yüce Rabb´i, Onunla, konuştu.
İsrail oğulları hakkında, ona, emirler verdi. [441]
Sâmirî´nin İsrail Oğullarını Buzağıya Taptırışı:
Hârûn Aleyhisselâm; İsrail oğullarına:
"Ey İsrail oğulları! ganimet, size helâl değildir.
Kıbtîlerden, emaneten almış olduğunuz süs eşyaları ise, ganimettir. Onların hepsini, bir araya toplayıp kazacağınız bir çukura gömünüz!
Mûsâ gelip te, onları, size helal kılarsa, çukurdan çıkarıp alınız. Aksi olursa, sakın, onlardan, hiç bir şey yemeyiniz!" dedi. [442]
Yüce Allah´ın; Mûsâ Aleyhisselâm için tayin ettiği ve on gece ile de, kırka tamamladığı müddetten otuzu, geçince, Sâmirî, İsrail oğullarına:
"Firavun Hanedanından, emaneten aldığınız ve onların, felâkete uğramaları üzerine, size kalan süs eşyalarını, getiriniz!" dedi.
Getirdiler ve ona, verdiler.
Sâmirî de, onlardan, bir erkek buzağı heykeli yaptı.
Cebrail Aleyhisselâm in atının ayağının bastığı yerden almış olduğu bir avuç topraktan birazını, onun karnına koyup ortaya, böğüren bir buzağı çıkardı. [443]
İsrail oğullarına:
"İşte, sizin İlâhınız ve Mûsânın İlâhı, budur!
Fakat, Mûsâ, onu, burada unuttu da, aramağa gitti." dedi. [444]
İsrail oğullarından Hârûn Aleyhisselâmla birlikte bulunan on iki bin kişiden başka, hepsi, bir benzeri daha görülmeyen bir sevgi ile buzağıya bağlanıp[445] tapmağa başladılar. [446]
Hârûn Aleyhisselâm, onlara:
"Ey kavmim! Siz, bununla (Buzağı ile) ancak, imtihana çekildiniz.
Sizin hakîkî Rabb´iniz, Rahman´dır.
Haydi, bana tâbi olunuz,benim emrime itaat ediniz!" dedi.
Onlar ise:
Biz, Mûsâ bize dönüp gelinceye kadar, ona (buzağıya tapmakta) kaim ve dâim olmaktan katiyen ayrılmayacağız!" dediler.´[447]
Hârûn Aleyhisselâm ile İsrail oğullarından, onunla birlikte bulunan kimseler, buzağıya tapanlara karşı, ayaklandılarsa da, onlarla savaşmadılar.[448]
Sâmirî´nin ziynet eşyasından eriterek yapıp İsrail oğullarını azdıran (Böğüren Buzağı Heykeli) hakkında Eshab-ı kiramdan İbn.Abbas:
"Hayır! Vallahi, hiç bir zaman, onun içinde ses bulunmamış, ancak, yel, arka deliğinden girer, ağzından çıkar da, bu seslenme, bundan ileri gelirdi." de-miştir. [449]
Bunun için, Yâkubîde; Buzağı heykelinin, karnına giren yel´in, onu buzağı gibi seslendirdiğini söylemiştir. [450]
Yüce Allah; Mûsâ Aleyhisselâma, İsrail oğullarının, kendisinin arkasından nasıl saptıklarını, buzağıya taptıklarını haber verdi. [451]
Hâdisenin Yüce Allah Tarafından Açıklanışı:
Yüce Allah; Mûsâ Aleyhisselâmın, Tûr´a ne için gittiğini, orada ne kadar kaldığını, neler olduğunu, kendisinin arkasından İsrail oğullarının neler yaptıkların, Mûsâ Aleyhisselâmın, onlara ve Hârûn Aleyhisselâma nasıl kızdığını, Kur´ân-ı Kerim´-de şöyle açıklar:
"Mûsâ ile otuz gece (ibadet ve münâcatta bulunması için) sözleşmiştik ve ona, bir on gece daha kattık. Bu suretle Rabb´ının tayin buyurduğu vakit, kırk gece olarak tamamlandı.
Mûsâ, kardeşi Harun´a:
"Kavmimin içinde, benim yerime geç. (Onları) İslah et!
Fesadcıların yoluna uyma!" dedi.
Vaktâ ki, Mûsâ (ibadet için) tâyin ettiğimiz vakitte geldi.
Rabb´i, ona (İlâhî sözünü) söyledi.
(Mûsâ):
"Rabb´im! (Cemâlini) göster bana (ne olur?) Seni, göreyim!" dedi.
(Rabb´i, ona):
"Beni, katiyen göremezsin!
Fakat, şu dağa bak! Eğer, o, yerinde durabilirse, sen de, beni, görürsün!" buyurdu.
Derken, Rabb´i, o dağa[452] tecellî edince, onu, param parça ediverdi!
Mûsâ da, baygın (bir halde) yere düştü!
Ayılınca:
"Seni, tenzih ederim. Tevbe ettim Sana!
Ben, iman edenlerin ilkiyim!" dedi.
(Rabb´i, ona):
"Ey Mûsâ! Ben, seni, Risâletimle, Kelâmımla (zamanındaki) bütün insanlardan mümtaz kıldım.
Şimdi, sana, şu verdiğimi al! ve şükreden/erden ol!" buyurdu.
Biz, onun için, levhalarda her bir şeyi, Mev´izaya ve (hükümlerin) tafsiline âid her şeyi yazdık.
Haydi, bunları, kuvvetle (ciddiyet ve azim ile) tut!
Kavmine de, onun en güzel (hükümleri)ni, tutmalarını, emret!
Size, ileride fâsıkların yurdunu göstereceğim.
Yer yüzünde haksızlıkla kibirlenenleri, âyetlerimi idrâk)den çevireceğim.
Onlar, her âyeti görseler, ona, inanmazlar.
Doğru yolu görseler de, onu, bir yol edinmezler.
(Fakat) azgınlık yolunu, görürlerse, yol diye işte, onu, tutarlar.
Bu âyetlerimizi, yalan saydıklarından, onlardan, gafil olmalarındandır.
Halbuki, âyetlerimizi ve Âhirete kavuşacaklarını yalan sayanların bütün işledikleri, boşa gitmiştir.
Onlar, yapmakta olduklarından başkası ile mi cezalandırılacaklardı ya[453]
(Rabb´i, Musa´ya):
"Ey Mûsâ! Seni, kavminden (ayrılıp böyle gelmekte) acele ettiren nedir?" buyurdu.
(Mûsâ):
"Onlar, işte, onlar da, benim ardımca (geliyorlar)
Ben, sana yönelerek acele ettim ki, yâ Rab! (benden, daha çok) hoşnud olasın!" dedi. (Rabb´i):
"Biz, senden sonra, kavmini, imtihan ettik.
Sâmirî, onları, azdırdı!" buyurdu.
Mûsâ, derhal, öfkeli ve tasalı olarak kavmlına döndü:
"Ey kavmim! Rabbiniz, size, güzel bir va´d ile söz vermedi mi?
Yoksa (ayrılışımın üzerinden) sizce, çok zaman mı (geçip) uzandı?
Yahud, Rabbinizden, bir gazab vâcib olmasını mı istediniz de, bana olan va´di-nizden caydınız?!" dedi.
(Kavmi):
"Biz, sana verdiğimiz sözden, kendimize mâlik olarak caymadık.
Fakat, biz, o kavmin (Kıbtîlerin) zînetinden, bir takım ağırlıklar, yüklenmiştik te, onları, (ateşe) atmıştık.
Sâmirî de, (kendi zînetini) böylece atmıştı." dediler.
Hulâsa, o, kendilerine, böğüren bir buzağı heykeli (döküp) çıkarmıştı.
(Gerek o, gerek onun avenesi):
"İşte, sizin de, Musa´nın da, İlâh´ı budur!
Fakat, Mûsâ unuttu!" demişlerdi.
Bilmiyorlarmıydı ki: o (buzağı), onlara hiç bir sözle mukabele edemiyor, onlara, ne bir zarar, ne de, bir yarar vermek kudretine mâlik olamıyordu?[454]
"Mûsâ, kavmine, öfkeli ve tasalı döndüğü zaman:
"Size bıraktığım şu makamımda, arkamdan ne kötü işler yapmışsınız?
Rabbinizin emrini (beklemeyip) acele ettiniz ha?!" dedi.
Elindeki Levhaları (yere) bırakıverip[455] kardeşinin başından tuttu. Kendine doğru çekiyordu.
(Hârûn):
"Anam oğlu! Bu kavim, beni, cidden zayıf gördüler (hırpaladılar).
Az kaldı ki, beni, öldüreceklerdi!
Sen de, bana, bari, böyle, düşmanları sevindirecek harekette bulunma! Beni, zâlimler gürûhuyle bir tutma!" dedi. [456]
Mûsâ:
"Ey Hârûn! Bunların saptıklarını, gördüğün zaman, bana, tâbi olmaktan, seni, meneden ne idi?
Sen, benim emrime isyan mı ettin?" dedi.
(Hârûn):
"Ey anamın oğlu! sakalımı, başımıfn saçını) tutma!
Hakîkat, ben, senin:
"İsrail oğulları arasında ayrılık çıkardın, sözüme, bakmadın! diyeceğinden korktum" dedi.
(Mûsâ):
"Ya senin zorun ne idi ey Sâmirî?" dedi.
O da:
"Ben, onların görmediklerini, gördüm:
Binâenaleyh, o Elçinin izinden bir avuç (toprak) alıp (erimiş ziynet eşyasının içine) attım.
Bunu, bana, nefsim hoş gösterdi, böyle!" dedi.
(Mûsâ):
"Haydi, (defol) git!
Çünkü, senin hayatın boyunca (nasibin: benimle) temas etmeyiniz! demendir.
Sana, senin için, hiç şüphesiz, asla vazgeçilemeyecek bir ceza günü de, vardır.
Üstüne düşüp taptığın ilâhına bak!
Biz, onu, yakacağız. Sonra da, onu, parça parça edip denize atacağız!
Sizin İlahınız, ancak, kendisinden başka hiç bir İlâh bulunmayan Allâh´dır.
Onun ilmi, her şeyi, kuşatmıştır!" dedi. [457]
Vaktâ ki (İsrail oğulları, buzağıya tapmaktan) çok pişman oldular ve kendilerinin, muhakkak, saptıklarını gördüler:
"Ey Rabbimiz! Bize acımaz, bizi bağışlamazsan, her halde, en büyük ziyana uğrayanlardan olacağız!" dediler. [458]
(Mûsâ):
"Ey Rabb´im! Beni de, kardeşlerimi de, yarlığa! Bizi, rahmetinin içine sal! Sen, esirgeyenlerden, daha esirgeyensin!" dedi.
"Şüphe yok ki: buzağıya (ilâh diye) tutunanlara, Rab´larinden bir gazab dünya hayatında da, bir horluk erişecektir.
İşte, biz, (Allah´a karşı) yalan düzenleri, böyle cezalandırırız.
Kötülükler işleyip te, sonra, ardından tevbe ve bununla beraber iman edenler(e gelince): şüphesiz ki, Rabb´in, bunun ardından (tevbe ve imanlarından sonra) elbette (kendilerini) yarlıgayıcıdır, hakkıyle esirgeyicidir.
Vaktâ ki, Musa´dan, o öfke uzaklaşıp sükûn hasıl oldu.
(Yere bıraktığı) Levhaları, aldı.
Onun bir nüshasında (şu da, yazılı idi):
(Sapıklıktan kurtulup) Hidâyet(e), (Azabdan sıyrılıp) Rahmet(e kavuşmak), o kimselere mahsustur ki; onlar, Rab´terinden korkarlar. "[459]
Sâmiri´nin Ve Yaptığı Buzağı Heykelinin Akıbeti:
Mûsâ Aleyhisselâm; Sâmirî´ye yaklaşmamalarını, onunla düşüp kalkmamalarını, İsrail oğullarına emretti.
Bunun üzerine, Sâmirî, ne kimse ile ülfet eder, ne de, kendisiyle ülfet olunur bir hale geldi.
Hiç kimse, onun yanına yaklaşmaz ve hiç kimse, ona dokunmazdı. O halde olarak ölüp gitti. [460]
Sâmirînin yapmış olduğu buzağı heykeli de, ateşte yakılıp toz haline geldikten sonra, denize atıldı. [461]
Tevbe Etmek Üzere Seçilen Yetmiş Kişinin Tur´daki Davranışları ve Akıbetleri:
Mûsâ Aleyhisselâm; Tûr-i Seynâ´nın karşısında konaklamış bulunan[462] İsrail oğulları arasından seçtiği yetmiş kişiye[463]:
"Benimle birlikte, gidiniz de, yaptığınız şeyden dolayı, Allah´a tevbe ediniz!
Kavminizden, arkanızda bıraktığınız kimseler için de, tevbe dileğinde bulununuz!
Oruç tutunuz!
Temizleniniz ve elbiselerinizi de, temizleyiniz!" dedi.
Onları, Rabb´inin tâyin ettiği vakitte Tûr-i Seynâ´ya götürdü.
Mûsâ Aleyhisselâm; Yüce Allah´ın katına, ancak, Onun izni ve bildirmesiyle, varırdı.
Mûsâ Aleyhisselâmın yanında, Cenâb-ı Hakk´la buluşmak için giden bu yetmiş kişi:
"Bizim için dile de, Rabb´imizin Kelâmını işitelim!" dediler. Mûsâ Aleyhisselâm: "Dileyeyim." dedi.
Tûr dağına yaklaştığı zaman, dağın üzerine, bir bulut sütunu dikildi, dağın tümünü kapladı!´
Mûsâ Aleyhisselâm, yanaşıp bulutun içine girdi. Yetmiş kişilik cemaatına da: "Yaklaşınız!" dedi.
Mûsâ Aleyhisselâm, Rabb´i ile konuşmağa başladığı zaman, alnında öyle bir nûr parladı ki, Âdem oğullarından hiç kimse, ona, bakamazdı!
Bu nûr´un üzerine, bir de, perde örtüldü ve o, yetmiş kişi de, yaklaşıp bulutun içine girince, secdeye kapandılar.
Yüce Allah´ın Kelâmını, işitmeye başladılar.
Yüce Allah, Mûsâ Aleyhisselâma, emir ve nehiylerde bulunuyor. [464]
"Şunu, yap! Bunu, yapma!" buyuruyordu. [465]
Mûsâ Aleyhisselâma verilecek emirler, sona erdiği zaman, bulut, Mûsâ Aley-hisselâmın üzerinden açıldı.
Mûsâ Aleyhisselâm, onların yanına geldi.
Onlar, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Biz, Allah´ı, apaçık görünceye kadar, sana, katiyen inanmayız!" dediler.
Derken, kendilerini, bir yıldırım yakaladı da, ruhları, bedenlerinden uçup ölü-verdiler! [466]
Mûsâ Aleyhisselâm, kalkıp[467] ağlayarak Rabb´ine yalvarmağa başladı: "Ey Rab´im! Ben, İsrail oğullarının yanına gittiğim zaman, ne diyeyim? Sen, onların hayırlılarını! helak etmiş bulunuyorsun?
Ben, şimdi, yanımda onlardan, tek kimse bile bulunmaksızın İsrail oğullarının yanına dönüyor olduğuma göre, onlar, beni, doğrulamayacaklardır. [468]
Yâ Rab! Eğer, di/eşeydin, onları da, beni de, daha önce helak ederdin.
İçimizden, bir takım beyinsizlerin işlediği (günah) yüzünden, hepimizi helak mi edeceksin?
Zâten, o da, Senin imtihanından başka (bir şey) değildi.
Sen, onunla, kimi dilersen, dalâlete götürür, yine, kimi dilersen (onu da) doğru yola iletirsin.
Sen, bizim Velîmizsin!
O halde, bizi yarlığa!
Bizi, Esirge!
Sen, Yarlıgayıcıların en hayırlısısın!" diyordu. [469]
Yüce Allah, bu yetmiş kişinin, buzağıyı mâbud edinenlerden olduğunu, Mûsâ Aleyhisselâma Vahy ile bildirdi.[470]
Bununla beraber, Kendisine, şükretmeleri için[471] onları, birbiri arkasından diriltip ayağa kaldırdı.
Onlar, dirilirlerken de, birbirlerinin nasıl diriltildik/erini seyrediyorlardı. [472]
İsrail Oğullarının Mûsâ Aleyhisselâma İtaatsızlıkları:
Mûsâ Aleyhisselâm; İsrail oğullarına, Erîhâ´ya, yâni Beytülmakdis toprağına gitmelerini emretti, [473] ve:
"Ey kavmim! Allah´ın, size takdir ettiği mukaddes toprağa giriniz!
Arkalarınıza, dönmeyiniz!
Sonra, nice zararlara uğrayanların haline)a dönmüş olursunuz!" dedi.
(Onlar ise):
"Ey Mûsâ! Doğrusu, orada zorbalar güruhu (Âd kavmi kalıntısı) var!
Doğrusu, onlar, oradan, çıkıncaya kadar, biz, (oraya) katiyen giremeyiz!
Eğer (onlar), oradan çıkarlarsa, biz de, muhakkak (oraya) giricileriz." dediler. [474]
(Peygamberine aykırı davranmaktan) korkmakta olan kimselerden, Allah´ın, kendilerine nimet ihsan ettiği iki er1 h
"Onların üzerine (şehrin) kapısından giriniz!
(Bir kerre), ona girdiniz mi, hiç şüphesiz ki, siz galipsinizdir.
Artık,Allâh´a güvenip dayanınız,(gerçekten) imanetmiş kimse/erseniz!r"dedi. [475]
Onlar ise:
Ey Mûsâ! Onlar (Zorbalar), orada bulundukça, biz, oraya, ebediyen giremeyiz!
Artık, sen, Rabb´inle beraber git! Bu suretle ikiniz (onlarla) harp ediniz!
Biz, mutlaka (burada) oturucularız!" dediler.
(Mûsâ):
´Yâ Rab! Ben, kendimle kardeşimden başkasına mâlik olamıyorum (Sözümü, geçiremiyorum)
Artık, sen, o fâsıklar güruhunun arasını, Sen, ayır!" dedi. [476]
ffillâhV
"Muhakkak, orası, kendilerine, kırk yıl haram kılınmıştır.
Onlar (oldukları) yerde (Tîh çölünde) sersem sersem dolaşacaklardır.
Artık, sen, o fâsıklar güruhu hakkında tasalanma!" buyurdu. [477] "Hani. Mûsâ, kavmine:
Ey kavmim! Ben, size, hakîkaten Allah´ın Peygamberi (olarak gönderilmiş) olduğumu, bildiğiniz halde, niçin beni cezalandırıyorsunuz?!" demişti.
İşte onlar, (hakdan) sapıp eğrildikleri zaman, Allah da, onların kalblerini (hidâyetten) döndürdü.
Allah, fâsıklar güruhuna hidâyet etmez. "[478]
İsrail Oğullarının Tîh Çölünde Kırk Yıl Kalışı:
Mûsâ Aleyhisselâmla İsrail oğulları, Mısırdan çıkışlarının üçüncü ayında, yaz Mevsiminin başında Tîh çölüne girdiler. [479]
Tîh: Seyna´nın kırıdır. [480]
Eyle, Mısır, Kulzum denizi ve Şam´ın Serat dağları arasında bulunmaktadır.[481]
Tîh çölüne girenlerden, kırk yıl içinde Yuşa´ b.Nûn Aleyhisselâmla Kâlib b.Yu-fenna Aleyhisselamdan başka, hepsi ölmüşlerdir.[482]
İsrail oğullarından, Mûsâ Aleyhisselâma itaat eden ve onunla birlikte olanları: "Ey Mûsâ! Bize, bunu, ne diye yaptın?!" dediler. [483] Mûsâ Aleyhisselâm, İsrail oğulları aleyhinde dua ettiğine pişman oldu. [484] İsrail oğulları:
"Ey Mûsâ! Burada, bizim için su ve yiyecek nasıl ve nereden sağlanacak" diye sordular.
Yüce Allah, turunç ağaçlarının üzerlerine kudret helvası indirdi, bıldırcın kuşları, düşürdü.
İsrail oğullarından her hangi biri gelip kuşlara bakar, semiz ise, onu, tutar, keser, zaif ise, salardı.[485]
İsrail oğulları:
"Bu, yiyecektir. [486]
İçeceğimiz su, nerededir?" dediler.
Yüce Allah tarafından, Mûsâ Aleyhisselâma, Asası ile taşa vurması emrolundu.
Taştan, her bir kabilenin içeceği su ayrı olmak üzere, on iki pınar fışkırdı. [487]
İsrail oğulları:
"Bunlar, yiyecek ve içecektir.
Gölgeleneceğimiz[488] gölge, nerede?" dediler.
Bunun üzerine, Yüce Allah, onların üzerlerini, bulutla gölgeledi. [489]´
İsrail oğulları:
"Bu da, gölgedir
Giyineceğimiz[490] elbise, nerededir?" dediler.
Bunun üzerine, üzerlerindeki elbiseleri, çocukların, büyüdükçe uzamaları gibi, boylarına göre, uzar, yırtılmaz ve eskimez oldu. [491]
Bundan sonra, İsrail oğulları, Mûsâ Aleyhisselâma tekrar başvurarak bir çeşid yemekten bıktıklarını, buna, daha fazla katlanamayacaklarını söyleyip yerin bitirdiği bakliyattan da, yararlandırılmaları için, Allâha dua etmesini istediler, [492]:
"Bize, kim et yedirecek?
Biz, Mısırda iken, balık, hıyar, kavun, karpuz, pırasa, soğan, sarımsak yerdik!?" dediler.
İsrail oğullarının bu istekleri, Mûsâ Aleyhisselâmı, çok üzdü. [493]
İsrail oğullarının Tîh çölündeki durum ve davranışları, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır:
"Biz, onları, on ikiye (o kadar) torunlara (kabileye) ümmetlere ayırdık.
(Tîh´da susayan) kavmi, (Musa´dan) su istediği zaman:
"Asa´nı taşa vur!" diye (Vahy ettik) de, ondan on iki pınar kaynayıp aktı.
İnşaların her kısmı, su içecekleri yeri, iyice belledi.
Onları, üstlerindeki bulutla gölgelendirdik.
Onlara, kudret helvası ile bıldırcın indirdik.
Size, rızık olarak verdiğimiz en temiz ve güzellerinden yeyiniz! (dedik) Onlar, bize zulmetmediler. Fakat, kendilerine zulmediyorlardı. "[494] "...(Onlara demiştik ki): Allah´ın rızkından, yeyiniz, içiniz! (Fakat) yeryüzünde fesadcılar olarak taşkınlık yapmayınız! "[495] "Hani, siz:
Ey Mûsâ! Bir çeşid yemeğe (kudret helvası ile bıldırcın etine) mümkün değil dayanamayız!
O halde, bizim için, Rabb´ine dua et te, yerin bitirdiği şeylerden, sebze, acur, sarımsak, mercimek ve soğan çıkarsın!" demiştiniz.
(Mûsâ da):
O hayırlı olanı, şu daha aşağı olanı ile değiştirmek mi istiyorsunuz?!
(Öyle ise) bir şehire ininiz.
Çünkü (orada) size, istediğiniz (sebzeler) var!" demişti.
Onların üzerine, horluk ve yoksulluk vuruldu.
Onlar, Allah´dan, bir gazaba da, uğradılar.
Bu, onların, Allah´ın âyetlerini inkâr ettiklerinden, Peygamberlerini haksız yere, öldürdük/erindendi.
Bu, isyan ettiklerinden ve (mâsiyetlerde) aşırı gittiklerinden idi. [496]
O zaman, onlara:
Şu şehirde yerleşiniz!
Onun, dilediğiniz yerinden yiyiniz. Hıtta! deyiniz.
Kapısından, hepiniz secde edici olarak giriniz ki, suçlarınızı, yarlıgayalım.
İyi hareket edenlere, ileride daha fazlası ile vereceğiz! denilmişti.
Fakat, içlerinden, o zulmedenler, sözü, kendilerine, söylenenden başka bir şekle soktu.
Biz de, zulmeder oldukları için, üstlerine murdar bir azab (Taun) indirdik." [497]
Bir Maktulün Diriltilip Katilini Haber Verişi:
İsrail oğulları arasında vuku bulup faili bilinemeyen ve bir çok tartışmalara yol açan bir kati hâdisesi, Mûsâ Aleyhisselâma arzedilmiş Mûsâ Aleyhisselâm da:
"Allah aşkına! şu maktulün işi hakkında kimde bilgi varsa, bize bildirsin!" diyerek halka seslenmiş, bu hususta hiç kimsede bir bilgi bulunmadığı görülünce, kendisinin, bunu, Rabb´inden sorup öğrenmesi, istenilmişti. [498]
Bunun üzerine, Yüce Allah, onlara, bir inek boğazlamalarını emretmişti. [499]
Bu hâdise, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır:
"Bir zaman da, Mûsâ, kavmine:
Allah, size, her halele, bir inek boğazlamanızı, emrediyor!" demişti.
Onlar:
"Bizi, eğlence mi ediniyorsun?" demişti.
Mûsâ da:
"Ben, câhillerden olmaktan, Allah´a sığınırım!" demişti.
(Onlar, öyle ise) bizim için, Rabb´ine dua et te, onun, ne olduğunu (kaç yaşında olacağını) bize iyice açıklasın." demişlerdi.
(Mûsâ):
Allah, diyor ki: o, ne çok yaşlı, ne de, pek genç değil, ikisi ortası, bir dinç (inek)tir.
Artık, emrolunduğunuz şeyi, yapınız!" demişti.
(Onlar, tekrar):
Bizim için, Rabb´ine, dua et te, onun rengi, nedir? bize, tam açıklasın?" dediler.
Oda:
(Rabb´im) diyor ki:
O, bakanlara ferahlık verecek sapsarı bir inektir!" demişti.
Onlar:
Bizim için, Rabb´ine dua et de, o, nedir? Apaçık anlatsın bize.
Çünkü, bizce, bir çok inekler, birbirlerine benzerler.
Allah, dilerse, (istenilen ineği bulmağa) muvaffak oluruz." demişlerdi.
(Mûsâ):
Rabb´im, buyuruyor ki: o, ne boyunduruğa koşulup arazi sürecek, ne ekin sulayacak bir inek değildir, salmadır.
Hiç alacası da, yoktur." dedi.
Onlar:
"İşte, şimdi, hakikati getirdin (vasfını, tam bildirdin) dediler.
Bunun üzerine, o ineği (bulup) boğazladılar ki, az kaldı (bunu) yapmayacaklardı.
Hani, siz, bir kimse öldürmüştünüz de, onun (katili) hakkında birbirinizle atış-mıştınız.
Halbuki, Allah, sizin gizleyecek olduğunuz şeyi, açığa vurandı.
Onun için, biz, ona (Öldürülen adama, boğazlanan ineğin) bir parçası ile vurunuz!" demiştik.
İşte, Allah, böylece, ölüleri, diriltir, size, âyetlerini, gösterir.
Gerekir ki, aklınızı, başınıza alasınız.ıl[500]
Boğazlanan ineğin bir parçası ile maktule vurulunca, Yüce Allah, maktulü, diriltti.
Mûsâ Aleyhisselâm, ona:
"Seni, kim öldürdü?" diye sordu.
O da: kendisini, kimin öldürdüğünü, haber verdikten sonra, eski ölü haline döndü[501]
Karun ve Karun´un Mûsâ Aleyhisselâma İftira Edişi Ve Yer Tarafından Yutuluşu:
Karun´un Kimliği ve Yaşantısı:
Karun; Mûsâ Aleyhisselâmın amcasının oğlu olup[502] büyük servet sahibi ve servet azgını idi.
Hazînelerinin anahtarlarını, müteaddid adamlar, zorlukla taşıyabilirdi. [503]
Süslenmiş üç yüz câriye ve dokuz bin adamları yanında bulunduğu halde, halkın yanına çıkardı.
Konağının kapısını altından yaptırmış, duvarlarını, altın levhalarla kap-latmıştı. [504]
Firavun ve Hâman gibi, Karun da, Mûsâ Aleyhisselâmı;
"Çok yalancı bir Sihirbazdırl" diyerek red ve tekzib etmişti. [505]
Mûsâ Aleyhisselâm; Karun´un, kötü tutum ve davranışlarını -akrabası olduğu
için- af ve müsamaha ile karşılardı.[506] Firavun; Karun´u, İsrail oğullarına Vali tayin etmişti. [507] İsrail oğullarına zulmünü ve taşkınlığını, onun vâsıtası ile yapardı. [508]
Karun; Musa ve Hârûn Aleyhisselâmdan sonra, İsrail oğullarının en bilgilisi ve üstünü idi. [509]
Kendisi; İsrail oğulları arasından seçilip -tevbe etmek üzere- Tûr´a götürülen ve orada, Yüce Allah´ın Kelâmını işiten yetmiş kişi arasında idi. [510]
Mûsâ Aleyhisselâm; İsrail oğullarına, zekâtı emredince, Karun, İsrail oğullarını toplayıp onlara:
"Bu, size, oruç, namaz ve bir takım şeyler getirmiş, siz de, onlara katlanmış bulunuyorsunuzdur. Ona, birde, mallarınızı verme külfetini, yüklenecek misiniz?" dedi.
İsrail oğulları:
"Biz, ona, mallarımız(ın zekâtın)ı, verme külfetini, yüklenmeyeceğiz!
Sen, ne görüştesin?" dediler.
Karun:
"Benim görüşüm: İsrail oğullarının fahişesini, ona gönderelim.
Onun, ona, kendisiyle temasta bulunmak istediği iftirasını atmasını[511] ve bunu, ordu dumandanları ve halk arasında yaymasını, emredelim!" dedi.
Öyle yaptılar[512]
Karun; İsrail oğulları arasında bulunan bir fahişeyi; Mûsâ Aleyhisselâma, cinsî münasebette bulunma suçu atmak üzere, kiraladı. Karun; İsrail oğullarının, Meclislerinde toplandıkları gün, Mûsâ Aleyhisselâmın yanına varıp:
"Ey Mûsâ! Hırsızlık edenin, cezası, nedir?" diye sordu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Eli, kesilmektir!" dedi.
Karun:
"Hırsızlık eden, sen olsan da mı, böyledir?" diye sordu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Evet!" dedi.
Karun:
"Zina edenin, cezası, nedir?" diye sordu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Taşlanıp öldürülmektir!" dedi.
Karun:
"Zina eden. sen olsan da. böyle midir" diye sordu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Evet!" dedi.
Karun:
"Sen. zina etmişsin!" dedi.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Yazıklar olsun sana!
Kiminle etmişim?" dedi.
Karun:
"Filanca kadınla!" dedi.
Mûsâ Aleyhisselâm, hemen o kadını, çağırdı:
"Tevratı, indiren Allah adına, sana, and veriyorum:
Karun, doğru mu söylüyordur?" dedi.
Kadın:
"Madem ki, sen, bana, Allah adına and verdin.
Ben de, Allah için, yemin ederek şehâdet ederim ki: Sen, bu işden berîsin, uzaksın ve Allah´ın Resulüsün!
Ailâh düşmanı Karun, sana, bu suçu atayım diye beni kiraladı!" dedi. Mûsâ Aleyhisselâm, hemen kalkıp secdeye kapandı. [513]
Karun aleyhinde, Allah´a dua edince; Yüce Allah, Mûsâ Aleyhisselâma, boyun eğmesi için, yer´e, emretti. [514]
Mûsâ Aleyhisselâma da:
"Başını, secdeden kaldır! Yer´e, istediğini, emret!" diye vahy etti. [515]
Mûsâ Aieyhisseiâm:
"Ey İsrail oğulları! Yüce Allah, beni, Firavun´a, gönderdiği gibi, Karun´a da, gönderdi.
Kim, onun yanında bulunuyorsa, yerinde kalsın!
Kim, benim yanımda bulunuyorsa, onun yanından ayrılsın!" dedi.
Karun´un yanında iki kişiden başka kimse kalmadı. [516]
Mûsâ Aleyhisselâm, Yer´e:
"Tut onları, yut!" dedi.
Yer, onları, topuklarına kadar, yuttu. [517]
Oniar:
"Ey Mûsâ! Ey Mûsâ" diyerek istimdad ediyorlardı. [518]
Mûsâ Aleyhisselâm, yere:
"Tut oniarı, yut!" dedi.
Yer, onları, dizlerine kadar yuttu! [519]
Onlar:
"Ey Mûsâ! Ey Mûsâ!" diyerek istimdad edip durdular. [520]
Mûsâ Aleyhisselâm, yer´e:
"Tut onları, yut!" dedi.
Yer, onları, bellerine kadar yuttu!
Onlar, yine:
"Ey Mûsâ, Ey Mûsâ!" diyerek istimdad ettiler, durdular. [521]
Mûsâ Aleyhisselâm, yere:
"Tut onları, yut!" dedi.
Yer, onları, boğazlarına kadar yuttu! [522]
Onlar, yine:
"Ey Mûsâ! Ey Mûsâ!" diyerek istimdad ettiler.
Mûsâ Aleyhisselâm, yer´e:
"Tut onları, yut!" dedi.
Yer, onları, yuttu!
Tamamı ile kaybolup gittiler.
Bunun üzerine, Yüce Allah, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Ey Mûsâ! Kullarım, senden yardım istediler, durdular. Sen, yardım etmedin!
Eğer, onlar, benden yardım istemiş olsaydılar, muhakkak, onların imdadlarına yetişir, kendilerine, yardım ederdim!" diye Vahy etti. [523]
Diğer rivayete göre:
Mûsâ Aleyhisselâm, Abdest alıp namaz kıldı ve ağladı:
"Yâ Rab! Senin düşmanın, benim eziyyet edicim, benim rüsvay olmamı ve ayıplanmamı, istiyordur.
Beni, onun üzerine, musallat kıl!" diyerek dua etti.
"Yer´e, dilediğini, emret! Sana, itaat edecektir!" diye vahy olundu.
Bunun üzerine, Mûsâ Aleyhisselâm, Yer´e:
"Ey yer! Tut onları, yut!" dedi.
Karun´un konağı sarsıldı.
Yer, Karûnu ve adamlarını, topuklarına kadar, tutup yuttu!
Karun:
"Ey Mûsâ! Bana, acı!" diye sesleniyordu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ey Yer! Tut onları yut!" dedi.
Konak, sarsıldı.
Karun ile adamları, dizlerine kadar, yere battılar!
Karun ise, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Ey Mûsâ! Bana, acı!" diye yalvarıyor ve sesleniyordu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ey Yer! Tut onları yut!" dediği zaman, konak, sarsıldı.
Karun ile adamları, alınlarına, kadar, yere, battılar!
Karun ise, Mûsâ Aleyhisselâma, yalvarıyor:
"Ey Mûsâ! Bana, acı!" diyordu.
Mûsâ Aleyhisselâm, tekrar, yer´e:
"Ey yer! Tut onları, yut!" dediği zaman, yer, Karûnu ve adamlarını konağıyle birlikte tamamıyla yuttu!
Yüce Allah tarafından, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Ey Mûsâ! Sen, çok katı davrandın!
İzzet sıfatım hakkı için, onlar, bana seslenmiş olsalardı, davetlerine icabet ederdim!" buyruldu. [524]
Rivayete göre, Karun ve adamları, Kıyamete kadar, her gün, bir insan boyu, yerin dibine geçirilmektedir! [525]
Karun, helak olduğu zaman, İsrail oğulları:
"Musa, onu, ancak, konağını ve servetini ele geçirmek için, helak etti!" dediler.
Karun´un helakinden üç gün sonra da, Yüce Allah, bütün konak ve mallarını, yere yutturdu! [526]
Kur´ân-ı Kerimin Karun Hakkındaki Açıklaması:
Kur´ân-ı Kerim´de, Karun´un durumu ve akıbeti şöyle açıklanır: "Aslında, Karun, Musa´nın kavmindendi. Fakat, o, onlara karşı serkeşlik etti.
Biz, ona, öyle hazîneler verdik ki, anahtarlarını taşımak bile) güçlü kuvvetli büyük bir cemaata ağır geliyordu.
O vakit, kavmi(nden Mü´min olanlar) ona; şöyle demişti:
Şımarma! Çünkü, Allah, şımarıkları, sevmez.
Allâh(ın), sana verdiği (maldan harcayıp) Âhiret yurdunu ara!
Dünyadan, nasibini de, unutma!
Allah´ın, sana ihsan ettiği gibi, sen de, (insanlara sadaka vererek) ihsanda bulun.
Yer (yüzünde) de, fesad arama.
Çünkü, Allah, fesadcıları, sevmez.
(Karun) dedi ki:
Bu (servet), bana, ancak, bende olan ilimle (ilim sayesinde) verilmiştir.
(O, madem ki, âlimdi) kendisinden önceki nesillerden, kuvvetçe ondan daha üstün, cemiyetçe, daha kesretli kimseleri, Allah´ın, hakîkaten helak etmiş olduğunu bilmedi mi?
Mücrimlerden, günahları, sorulmaz. (Allah, sormadan, her şeyi bilir) Derken, zîneti (debdebesi) içinde kavminin karşısına çıktı. Dünya hayatını arzu edenler:
Ne olurdu Karun´a verilen (şu servet) gibi, bizim de, (malımız) olsaydı, o, hakî-katan, büyük bir nasib sahibidir, dediler.
Kendilerine ilim verilenler de, şöyle dedi:
Yazıklar olsun size! Allah´ın sevabı; iman ve iyi amel (ve hareket) eden kimseler için, daha hayırlıdır.
Buna da, sabır (ve sebat) edenlerden başkası kavuşturulmaz.
Nihayet, biz, onu da, onun sarayını da, yere geçiriverdik!
Artık, onun, Allah´a karşı, kendisine yardım edecek hiç bir cemâati da, yoktu.
O, bizzat kendisini müdafaa edebileceklerden de, değildi!
Dün, onun mevkiini temenni edenler, sabahleyin, şöyle diyorlardı:
Hayret! Demek ki, Allah, kullarından, kimi dilerse, onun rızkını, yayıyor (genişletiyor, yahud) daraltıyor.
Allah, bize lutfetmeseydi, bizi de, muhakkak (yere) batırırdı!
Hayret! Demek gerçek şu ki kahirler felah bulmak!
İşte, Âhiret yurdu!
Biz, onu, yer (yüzün)de, ne tegallüb, ne fesad arsuzuna düşmeyeceklere veririz.
(iyi) Sonuç, (Allah´ın /kabından) sakınanlarındır.
Kim, iyi (hal) ile gelirse, onun, için, bundan daha hayırlısı vardır.
Kim de, kötü (hal) ile gelirse, o kötülükleri işleyenler, yapmış olduklarından başkası ile cezalandırılmaz(lar[527]
Karun´u, Firavun´u ve Hâmân´ı da, (helak ettik)
And olsun ki: Mûsâ (daha önce) kendilerine apaçık burhanlar getirmişti de, onlar, yer (yüzün)de büyüklük taslamışlardı.
Halbuki, (azabın) önüne geçebilecek değillerdi. [528]
Mûsâ Aleyhisselâmın Hızır Aleyhisselâmla Buluşup Arkadaşlık Etmesi [529]
Hârûn Aleyhisselâmın Vefatı:
Yüce Allah; Mûsâ Aleyhisselâma, Hârûn Aleyhisselâmı vefat ettireceğini, vahy ile haber verip[530]:
"Kendisini, dağa, şöyle şöyle getir!" buyurdu. [531]
Mûsâ Aleyhisselâm, Hârûn Aleyhisselâmın elinden tutup[532] dağa doğru gittiler.[533]
Hârûn Aleyhisselâmın Şibr ve Şibbîr adındaki oğulları da yanlarında bulunuyordu. [534] Dağın üzerine çıktıkları zaman[535] ne görsünler: Bir benzeri daha görülmemiş bir ağaç i
Yapılmış bir ev!
Evin içinde bir Sedir!
Sedirin üzerinde de, bir döşek!
Döşeğin içinden de, güzei bir koku yayıimaktai
Hârûn Aleyhisselâm; o dağa, o eve, o evin içindekilere bakınca, onlar çok hoşuna gitti:
"Ey Mûsâ! Ben, şu Sedir´in üzerinde muhakkak uyumamı arzu ediyorum! dedi.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Haydi, onun üzerinde uyu!" dedi.
Hârûn Aieyhisseiâm:
"Ben, bu evin sahibi geiip bana kızar diye korkuyorum!" dedi.
Mûsâ Aleyhisselâm
"Korkma! Bu evin sahibi hakkında, ben, sana, yeterim. Uyu! dedi.
Hârûn Aleyhisselâm:
"Hayır! Ey Mûsâ! Sen de, benim yanımda uyu!
Ev sahibi gelirse, bana ve sana karşı, toptan kızmış olur!" dedi.
ikisi de, yatıp uyudular.
Hârûn Aleyhisselâmı. ölüm yakaladı.
Kendisinin öleceğini, sezince:
"Ey Mûsâ! Beni aldattın" dedi. [536]
Orada, Hârûn Aleyhisselâmın ruhu kabzolundu. [537]
Dağda görülen o ev de, o sedir de, semaya kaldırıldı. Ağaç ise, kaybolup gitti. [538]
Mûsâ Aleyhisselâm, Hârûn Aleyhisselâmın cenaze namazını kıldı´[539]´ ve onu oraya gömdü. [540]
Bunun için, Yahudiler, Hârûn Alehisselâmın gömülü bulunduğu dağa Tûr-ı Harun adını vermişlerdir.[541]
Mûsâ Aleyhisselâm yanında Hârûn Aleyhisselâm bulunmaksızın, İsrail oğullarının yanına dönünce[542] israil oğullan:
Mûsâ; İsrail oğullarının, Harun´a gösterdiği sevgiyi kıskanarak onu öldürdü!" dediler.
Gerçekten de, Hârûn Aleyhisselâm, Mûsâ Aleyhisselâma nazaran, İsrail oğullarına karşı, daha yumuşak ve daha sakin davranışlı idi.
Mûsâ Aleyhisselâmın ise, onlara karşı, bazı sert ve katı davranışı olmuştu.
Mûsâ Aleyhisselâm; İsrail oğullarının, kendisi aleyhinde söyledikleri bu sözü haber alınca, onlara:
"Hey Allah´ın rahmetine uğrayasıcalar! Kardeşim olan bir kimseyi, Sen, öldürdün! diye bana iftira ediyorsunuz hâ!?" dedi.[543]
israil oğulları:
"Onu, sen öldürdün!" dediler.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Yanımda iki oğlu bulunduğu halde, ben onu, nasıl öldürürüm?!" dedi´[544]
İsrail oğulları, Mûsâ Aleyhisselâm aleyhindeki sözlerini çoğalttıkları zaman, Mûsâ Aleyhisselâm kalkıp iki rekât namaz kıldı. Sonra da, Allah´a dua etti.
Gökle yer arasına inen sediri gördüler. [545]
"Ey Hârûn! Seni, kim öldürdü?" diye sordular.
Hârûn Aleyhisselâm:
"Beni, kimse öldürmedi, Fakat Allah, beni vefat ettirdi!" dedi. [546]
Hârûn Aleyhisselâm; Tîh´de[547] vefat ettiği zaman, yüz on yedi´[548] veya yüz yir-
mj[549] ya da yüz yir-
mj üç yaşında idi.´[550]
"Musa´ya da, Harun´a da, selâm!"[551]
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâmın Mîrac Gecesinde Hârûn Aleyhisselâmla Karşılaşıp Selamlaşması:
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm, Mîrac gecesinde Cebrail Aleyhisselâmla birlikte beşinci kat göğe yükseldiler.
Cebrail Aleyhisselâm; göğün kapısını çaldı.
"Sen kimsin?" denildi.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Cebrailim!" dedi.
"Yanında kimse var mı? diye soruldu.
Cebrail Aleyhisselâm: "Muhammed (Aleyhisselâm) var!" dedi. "O (Mîrac için) gönderildi mi?" diye soruldu. Cebrail Aleyhisselâm: "Gönderildi!" dedi.
Göğün kapısı açılınca, Hârûn Aleyhisselâmla karşılaştılar.[552] Peygamberimiz:: "Ey Cebrail! Kim bu? diye sordu. Cebrail Aleyhisselâm:
"Bu kavmi içinde sevdirilmiş Hârûn b. İmran (Aleyhisselâm)dır. [553] "Selâm ver ona!" dedi. Peygamberimiz Aleyhisselâm, selâm verdi.
O da, Peygamberimizin selâmına mukabele ettikten sonra, Peygamberimize: "Hoş geldin! Safa geldin! Salih kardeş! Salih Peygamber!" dedi. [554]
Musa Aleyhisselâmın Hacca Gidişi:
Peyamberimiz Muhammed Aleyhisselâm; Hicretin onuncu yılında Veda Haccına giderken Ezrak vadisine uğrayıp:
"Bu, hangi vadidir?" diye sordu.
"Ezrak vâdisidir!" dediler.
Bunun üzerine, Peygamberimiz Aleyhisselâm:
"Musa´nın; şehâdet parmaklannı, kulaklarına koyup yüksek sesle Allah´a Telbiye ederek vadiden geçişini, görür gibiyim!" buyurdu. [555]
Mûsâ Aleyhisselâm, Hacc´da Beytullâhı Tavaf edince, Sâfâ tepeciğine çıktı. Orada, Cebrail Aleyhisselâmla karşılaştı.
Cebrail Aleyhisselâm ona:
"Ey Safiyullah! Vadiye indiğinde, sıkı git!" dedi.
Mûsâ Aleyhisselâm, elbisesinin eteğini, beline, kuşağıyla bağlayıp Safa tepeciğinden aşağı indi ve vadiye erişince, Sa´y´a ve:
Lebbeyk! Allâhümme lebbeyk! Lebbeyk! Ene abdüke lebbeyk! Lebbeyk!
Buyur Allah´ım buyur!
Ben, Senin kulun´um!
Buyur! BuyuıTEn-ırine amadeyim!" diyerek Telbiye´ye başladı. [556]
Mûsâ Aleyhisselâm, Arafat´a giderken de, en kısa yol olan Dabb yolundan gitmişti. [557]
Tevrat Hükümlerinin İsrail Oğullarına Zorla Kabul Ettirilişi:
Yüce Allah; Mûsâ Aleyhisselâma, önce, on Sahife indirmiş[558] sonra, bunu, yüz Sahife´ye tamamlamıştı.
Bundan sonra, ona, bir çok emirleri, nehiyleri, haramları, helalları sünnetleri ve hükümleri içinde taşıyan Tevrat´ı, İbranice olarak indirmişti. [559]
Mûsâ Aleyhisselâm, Tûr´dan, İsrail oğullarının yanına dönüp[560] Tevrat´ı getirdiği zaman, onu kabullenmekten, onda, kendilerine yükletilen mükellefiyetlere, Şeriat hükümlerine göre[561] amel etmekten kaçındılar.
Bunun üzerine, Tür dağı, başlarının üzerine kaldırıldı!
Yüzlerinin yamacından, kendilerine bir ateş gönderildi!
Arkalarından da, tuzlu bir deniz getirildi!
Onlara:
"Size verdiğimiz şeyi, kuvvetle tutunuz. (Ona, sımsıkı sarılınız) ve söz, dinleyiniz!..
Ya bunu, kabul eder ve size emrettiğim şeyleri, yaparsınız, yahud şu dağ, üzerini-zebırakılacaktır!
Yahut şu denizde boğulacaksınız!
Ya da şu ateşte yakılacaksınız!" denildi.
İsrail oğulları, kendileri için, kaçılacak yer olmadığını görünce, bunu, kabullenmek zorunda kaldılar ve yüzlerinin yarısı üzerine, secdeye kapandılar. Secde halinde, üzerlerindeki dağı, göz ucuyla süzdüler.
Böyle, yüzlerinin yarısı üzerine secde etmeleri ve göz ucuyla yukarıya doğru bakmaları, Yahudiler için, Sünnet ve âdet oldu. "Yâ Mûsâ! işittik ve itaat ettik!" [562]Kabul ettik! Kabul ettik! [563] Eğer dağ (tepemizde) olmasaydı, yine de, sana, itaat etmezdik!" dediler. [564]
Kur´ân-I Kerimin İsrail Oğulları Hakkındaki Bazı Açıklamaları:
"Hani, sizden (Tevrat hükümlerine göre amel edeceğinize dair) sapasağlam söz almıştık.
Tûr´u da (tepenize iniverecek bir şekilde) üstünüze kaldırmıştık (ve demiştik ki):
Size verdiğimiz (kitabın hükümlerin)i, kuvvetle tutunuz.
Onun içindekileri, hatırlayınız. Tâ ki, sakınmış olasınız.
Sonra, onun (Tevrat´ı kabul edişinizin) arkasından, yine yüz çevirmiştiniz.
İşte, eğer, üzerinizde, Allah´ın fazl´u rahmeti olmasaydı, elbette maddî ve manevî en büyük zarara uğrayanlardan olacaktınız.
And olsun ki: Cumartesi günüfne saygı göstermek) hakkında(ki dinî hududu, balık avlamak suretiyle) çiğneyip geçenler(in hallerini, başlarına gelenleri) de, her halde, bil(ip öğren)mişinizdir.
İşte, biz onlara (Dâvud lisanı ile):
"Hor ve zelil maymunlar, olunuz!" dedik.
(Üç gün sonra, hepsi helak oldu.)
Binâenaleyh, onu, hem önündekilere (o zaman hazır olanlara), hem de ardındaki-lere (sonradan geleceklere) ibret verici ceza ve (Mü´minlerden) Takvaya erenlere de, bir öğüt yaptık." [565]
"Bir vakit;
Size verdiğimiz (Tevrat)´!, kuvvetle tutunuz! (Ona, sımsıkı sarılınız, söz) dinleyiniz! (diye) Tûr´u, tepenizin üstüne kaldırıp sizden, teminatlı va´d almıştık.
"(Kulağımızla) dinledik. (Kalbimizle) isyan ettik!" demişlerdi.
(Çünkü), Küfürleri yüzünden, özlerine buzağı, (bir su gibi) içirilmiş (iyice işlemiş)ti.
De ki: Eğer, Mü´min (kimse)ler iseniz, inancınız, size, ne kötü şey emrediyor?!" [566]
"Hani, İsrail oğullarından:
Allâh´dan başkasına ibâdet etmeyiniz!
Anaya, babaya, hısımlara, yetimlere, yoksullara iyilik ediniz!
İnsanlara, güzellikle söyleyiniz!
Dosdoğru namaz kılınız!
Zekât veriniz! diye (emretmiş), teminatlı söz almıştık.
Sonra, (bu sağlam sözünüze karşı) içinizden birazınız hariç olmak üzere, arka döndünüz ve (siz de, atalarınız gib)i hâlâ yüz çevirmekte berdevamsınız!
Hani, sizden (ey Yahudiler! Birbirinizin) kanlarını (haksız yere) akıtmayınız!
Kendinizi, kendi yurdlarınızdan çıkarmayınız! diye kat´î söz almıştık.
Sonra, siz de, (buna karşı) ikrar vermiştiniz, ve hâlâ, (bu yolda aleyhinizde) şahid-lik edip duruyorsunuz da.
(Öyle olduktan) sonra, sizler, yine onlarsınız ki: (işte) kendilerinizi öldürüyor, içinizden bir fırkayı, yurdlarından çıkarıyor, aleyhlerinde günah ile, düşmanlıkla birleşip yardım/aşıyorsunuz.
Eğer, size esir olup gelirlerse, kendileriyle fidyeleşir (esir mübadelesi yapar, yine,
onların yurtlarında kalmasına müsâade etmez)siniz.
Halbuki, onların çıkarılması, size haram kılınmıştı.
Yoksa, siz, Kitabın (fidyeye aid) bir kısmına inanıyorsunuz da, (adam öldürmeyi sürgün etmeyi, kötülükle yardımlaşmayı men eden) bir kısmını, inkâr mı ediyorsunuz?!
Şu halde, içinizden böyle yapan(lar)ın cezası, dünya hayatında bir rüsvaylıktan, (esir ve makhur yaşamaktan) başka (bir şey) değildir.
Kıyamet gününde de, onlar, azabın en çetinine itileceklerdir.
Allah, ne yaparsanız, (hiç birinden) gafil değildir.
Onlar, Âhirete bedel, dünya hayatını satın almış kimselerdir.
Bundan dolayı, kendilerinden azab kaldırılıp hafifletilmeyecek, onlara, yardım da edilmeyecektir.
And olsun ki: Musa´ya o Kitabı verdik.
Ondan (Musa´dan) sonra da birbiri ardınca, (aynı Şeriatla memur) Peygamberler gönderdik.
Meryem oğlu İsa´ya da, beyyineler (gayet açık burhanlar, mucizeler) verdik ve onu, Rûhülkudüsle de, destekledik.
Demek size ne vakit bir Peygamber, gönüllerinizin hoşlanmadığı bir şey getirirse, kibirlenmek isteyeceksiniz de, kiminiz, yalanlayacak, kiminiz de, öldüreceksiniz öyle m/?[567]
And olsun ki: sen, onları(lsrail oğllarını), insanlardan (hattâ) müşrik olanlardan ziyâde hayata düşkün bulacaksın!
Onlardan, her biri arzu eder ki, (kendisine) bin yıl ömür verilsin. Halbuki, onun çok yaşatılması, kendisini, azabdan uzaklaştırıcı değildir. Allah, onları, ne işlerse, hakkıyla görücüdür[568]
Mûsâ Aleyhisselâm´ın Yüce Allâh´dan Bazı Soruları ve Dilekleri:
Mûsâ Aleyhisselâm, bir gün;
"Ey Rab! Kullarının, Sana, sevgilisi, hangisidir?" diye sordu.
Yüce Allah:
"Onların, beni, en çok zikredenidir!" buyurdu. [569]
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Yâ Rab! Kullarının en zengini, hangisidir?" diye sordu.
Yüce Allah:
"Kendisine verdiğim şeye, en razı olanıdır!" buyurdu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ey Rab! Kullarının en iyi hüküm vereni, hangisidir?" diye sordu. Yüce Allah:
"insanlar hakkında, kendisi için hüküm verdiği gibi, hüküm verendir" buyurdu. [570] Mûsâ Aleyhisselâm:
"Yâ Rab! Kullarının, Sana karşı en haşyetlisi hangisidir?" diye sordu. Yüce Allah:
"Onların, beni, en iyi bilenidir!" buyurdu. [571]
"ilâhî! Ben, Sana nasıl şükredeyim ki: Bana, ihsan buyurduğun nimetlerinden en küçük bir nimete bile bütün amellerim denk gelmez!" dedi. Yüce Allah:
"Ey Mûsâ! işte, sen, şimdi, bana şükrettin!" buyurdu. [572] Mûsâ Aleyhisselâm
"Ey Rabb´im! İyiliği, emir, kötülükten nehy ve Allah´a imân eden hayırlı bir Ü´m-met´in, insanlar için, ortaya çıkarılacağını, Tevratta yazılı buldum.
Onları, benim ümmetim yap! dedi. Yüce Allah:
"Onlar, Ahmed (Aleyhisselâm)ın Ümmeti´dir." buyurdu.
"Ey Rabb´im! Sonradan geldikleri halde, kendilerinden önceki Ümmetleri, Kıyamet gününde geçen bir Ümmeti, Tevratta yazılı buldum. Onları, benim ümmetim yap!" dedi. Yüce Allah:
"Onlar, Ahmed´in (Muhammed´in) Ümmetidir!" buyurdu. Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ey Rabb´im! Kendilerinden öncekiler, Kitaplarını ezberlemeyip yüzünden okurlarken, indileri (İlim ve hikmetin aslı olan kitapları) kalblerinde (ezberlerinde) bulunan bir Ümmet´i, Tevratta yazılı buldum.
Onları, benim Ümmetim yap!" dedi.
Yüce Allah:
"Onlar, Ahmed´in Ümmetidir!" buyurdu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ey Rabb´im? Önceki ve sonraki Kitaba inanan ve dalâlet başları ile savaşan ve hattâ yalancı kör (Deccal) ile de, savaşan bir Ümmeti, Tevratta yazılı buldum. Onları, benim Ümmetim yap!" dedi. Yüce Allah:
"Onlar, Ahmed´in (Muhammed´in) Ümmetidir!" buyurdu. Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ey Rabb´im! Kendilerinden öncekilerin kabul olunan sadaka ve kurbanları, Yüce Allah´ın gönderdiği bir ateşle yakıla gelir, kabul olunmadığı zaman yakılmazken, kurban ve sadakalarını, kendileri yiyen bir Ümmeti, Tevratta yazılı buldum.
Onları, benim Ümmetim yap!" dedi.
Yüce Allah:
"Onlar, Ahmed´in Ümmetidir!" buyurdu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ey Rabb´im! Ben, Tevratta yazılı bir Ümmet buldum ki: Onlardan birisi, bir kötülük yapmağa niyetlerinse, kendisine, bundan dolayı günah yazılmaz. O kötülüğü işlerse, bir günah yazılır.
Onlardan birisi, bir iyilik yapmağa niyetlenir de, onu, yapmazsa, kendisine, bir Ha-sene (sevap) yazılır.
Eğer, o iyiliği yaparsa, kendisine, on sevap yazılır ve bu sevap yediyüz misline kadar katlanır.
Onları, benim Ümmetim yap!" dedi. Yüce Allah:
"Onlar, Ahmed´in Ümmetidir!" buyurdu. Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ey Rabb´im! Ben, Tevratta yazılı bir Ümmet buldum ki: onlar, dilekte bulunurlar, kendilerinin dilekleri kabul olunur.
Onları, benim Ümmetim yap!" dedi.
Yüce Allah:
"Onlar, Ahmed´in Ümmetidir?!" buyurdu. [573]
Kur´ân-ı Kerim ve Diğer Kitaplara Göre Muhammed Aleyhisselâm ve Eshâbının Sıfatları Ve Yahudilerin İnkârlarının Sebebi:
"Muhammed, Allah´ın Resulüdür.
Onunla birlikte olanlar, kâfirlere karşı çok çetin, kendi aralarında ise, çok merhametlidirler.
Onların, rükû ve secde ederek Allâh´dan, lütuf ve rızasını istediklerini görürsün.
Yüzlerinde, secdelerin eserinden dolayı nûrânflik vardır.
Bu, onların, Tevrattaki vasıflarıdır.
İncil´deki vasıfları da: bir ekin gibidir ki, filizini, çıkarmış. Derken, onu, kuvvetlendirmiş, kalınlaşmış, sapları üzerine bir düzeye dizilmiştir. Öyle ki, ekincilerin hoşuna gider.
Bu (teşbih), onlarla, kâfirleri öfkelendirmek içindir.
Allah, onlardan, iman edip iyi amel işleyenlere bir mağfiret ve büyük bir ecir va´d buyurmuştur[574]
"Onlar, yanlarındaki Tevrat ve İncil´de yazılı bulacakları o Ümmî Nebi olan Resule tâbi´ olanlardır.
O, kendilerine, iyiliği emir, onları, kötülükten nehy ediyor, onlara, (nefislerine haram kıldıkları) temiz şeyleri helal, (helâl kıldıkları) murdar şeyleri de, üzerlerine haram kılıyor, onlardan, ağır yüklerini, sıtlarında olan zincirleri indiriyordun
İşte, ona, iman edenler, ona tazimde bulunanlar, ona yardım edenler ve onunla birlikte indirilen Nûr´a tâbi´ olanlardır ki, onlar, selâmete erenlerin ta kendisidirler. [575]
"Kendilerine kitap verdiklerimiz, onu, öz oğulları gibi tanırlar.
Böyle iken, içlerinden bir kısmı, gerçeği, bile bile gizlerler. [576]
Ata b. Yesar´dan rivayet edildiğine göre: Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâ-mın Tevrattaki sıfatlarından sorulunca, Eshab-ı kiramdan Abdullah b. Amr b. Âs demiştir ki:
"Evet! Vallahi, Kur´andaki:
Ey Peygamber! Şüphe yok ki Biz, seni, Şâhid, Müjdeci, Uyarıcı, olarak gönder-dik."[577] ayetindeki bazı vasıtalar ile Tevrat´ta da tavsif uyurmuştur.
Şöyle ki: "Ey peygamber! Biz, seni, Şahit, Müjdeci, Uyarıcı, Ümmiler için Koruyucu olmak üzere gönderdik.
Sen, benim Kulum´sun, Peygamberimsin.
Ben, sana, Mütevekkil ismini verdim.
O, ne kötü huyludur, ne katı kalblidir, ne de, çarşılarda, pazarlarda, bağırır, çağırır.
O, kötülüğü, kötülükle de, karşılamaz, fakat, af eder ve bağışlar.
Doğru yoldan sapan milleti, Lâ ilahe illallah = Allâh´dan başka ilâh yoktur! diyerek doğrultmadıkca, kör gözleri, sağır kulakları, kapalı gönülleri açmadıkça, Allah onun ruhunu almayacaktır." [578]
Ata b. Yesar; Yahûdî Bilginlerinden iken, Müslüman olan Abdullah b. Selâm´ın da, bunu, aynen tekrarladığını ve yine, Yahûdî Bilginlerinden iken Müslüman olan Kâ´b´ul´ahbar´ın da, Abdullah b. Selâm´ın söylediklerinin aynını söylerken işittiğini, Ebû Vâkıdülleysî´nin, kendisine haber verdiğini, aynı zamanda:
"Onun, doğum yeri Mekke, hicret yurdu Taybe (Medine) olacak, kendisi, Şam ülkesine hükmedecektir.
Onun Ümmeti de, bollukta, ve darlıkta, her yerde Allah´a hamd ederler, her yüksek yerde Tekbir getirirler.
Güneşin seyrini izleyip vakitleri gelince, nerede olursa olsun, namazlarını kılarlar. Bellerine fota bağlarlar. Kollarını, yıkarlar (Abdest alırlar)
Ezanlarının sesleri, geceleyin, gök boşluğunda arı uğultusu gibi uğuldar" dediğini açıklamıştır.
Abdullah b. Abbas da, Kâ´b´a:
"Tevrat´ta, Resûlullâh Aleyhisselâmın na´t´ini, nasıl buldun?" diye sorduğu zaman, Kâ´b:
"Tevrat´ta, onun na´ti:
Muhammed b. Abdullah, Mekke´de doğacak, Tâbe´ye (Medine´ye) hicret edecek, Şam´a hâkim olacaktır.
Kendisi, ne kötü söz söyler, ne de, çarşılarda, bağırır, çağırır.
Kötülüğü, kötülükle karşılamaz, fakat, af eder, bağışlar.
Onun Ümmeti de, bollukta, darlıkta, her yerde, Allah´a hamd ederler, Tekbir getirirler, kollarını, yıkar (Abdest alır)lar.
Bellerine, fota bağlarlar.
Savaşta saf oldukları gibi, namazlarında saf olurlar.
Mescidlerinde, arı uğultusu gibi uğuldarlar.
Ezanların sesleri, gök boşluğunda duyulur." diye yazılı bulduk... demiştik´[579]
Geleceği müjdelenen üç Peygamberden birincisi Yahya Aleyhisselâmın, ikincisi, Mesîh diye anılan isâ Aleyhisselâmın gelmesiyle gerçekleşmiş bulunuyor[580] Müjde-lenenlerden üçüncüsü olan ve kendisinden, sâdece (O peygamber) diye bahsolu-nan[581] son Peygamberin gelmesi ise, isâ Aleyhisselâmdan sonra beklenip duruyordu.
Nitekim, putperest Medineli Evs ve Hazrec kabilelerinin, ne zaman, Medineli Yahudilerle araları açılsa, Yahudiler, onlara:
"Bir Peygamber, hemen gönderilmek, gelmek üzeredir.
Onun geleceği zamanın gölgesi düştü.
O Peygamber gelince, biz, ona tâbi olacak, irem ve Âd kavimleri gibi sizi öldürüp kökünüzü kazıyacağız!" demekte[582] Râhib Bahîrânın da, dediği gibi, Yahûdîler, gelmesini bekledikleri son Peygamberin, israil oğullarından olmasını arzu etmekte idiler.
Muhammed Aleyhisselâm, ise, İsmail Aleyhisselâmın soyundan gelen Araplardan olduğu için, Medineli Yahûdîler, ona, kıskançlıklarından dolayı iman etmemekte ve karşı koymakta direndiler. [583]
Hz. Safiyye´nin bildirdiğine göre:
Muhammed Aleyhisselâmın Medine´ye hicreti sırasında, Kubâ köyüne geldiği işitilinçe, Hz. Safiyye´nin Benî Nadîr Yahudîlerinden olan babası Huyey b. Ahtab ile Amcası Ebû Yâsir b. Ahtab, hemen Kubâ köyüne gitmişler, güneş batarken de, çok bitkin ve üzgün bir halde eve dönmüşlerdi.
Ebû Yâsir, Huyey b. Ahtab´a:
"Bu, geleceği beklenilen O Peygamber midir?" diye sorduğu zaman, Huyey b. Ahtab:
"Evet! Vallahi, O´dur!" demiş:
Ebû Yâsir:
"Bunun, O, olduğunu, iyice anladın, tesbit ettin mi?" diye sormuş:
"Huyey b. Ahtab:
"Evet!" demiş.
Ebû Yâsir: "O halde, Ona karşı, kalbinde ne var?" diye sormuş.
Huyey b. Ahtab;
Vallahi, sağ oldukça, Ona karşı dâima düşmanlık besleyip duracağım! demiş ve dediğini de, yapmıştır. [584]
Kur´ân-ı Kerim´de bu hususta şöyle buyrulur:
"Vaktâ ki, onlara, Allah katından, yanlarındakini tasdik edici ve doğrultucu bir Ki-tab geldi ki, daha önce, kâfirlere karşı, Allâh´dan böyle bir fetih ve yardım istiyorlardı.
Fakat, o tanıdıkları, kendilerine gelince, onu, inkâr ettiler.
Artık, Allah´ın laneti, o kâfirlerin üzerinedir., [585]
Ahdi-i Kadîm´de ise, bu hususta şöyle denir:
"Onlar için, kadeşleri arasından[586] senin gibi bir Peygamber çıkaracağım ve sözlerimi onun ağzına koyacağım ve onlara emredeceğim her şeyi onlara söyleyecek! [587]
"Ben de, kavimden olmayanlarla, onları, kıskandıracağım!
Akılsız [588] bir milletle onları öfkelendireceğim!"[589]
Musa Aleyhisseyâmın Vefatı:
Mûsâ Aleyhisselâm; kardeşi Harun Aleyhisseiâmın vefatından sonra üç yıl daha yaşadı. [590]
israil oğullarının, üzerlerine kaldırılan Tûr dağıyla korkutularak Tevrat hükümlerine göre amel edecekleri hakkında, kendilerinden kesin söz alındıktan[591] kırk gece[592]
veya kırk gün[593]´ sonra, Mûsâ Aieyhisselâmı hiç kimse göremedi.´[594]
Rivayete göre: Mûsâ Aleyhisselâm bir gün, bazı işlerini görmek üzere, gölgelikten
çıkıp gitmişti.
Allah´ın yaratıklarından hiç kimse, onun, nereye, gittiğini, bilmiyordu. [595] Mûsâ Aleyhisselâm; Meleklerden, kabir kazan bir topluluğa rastladı. Onların, Melek olduklarını anlayınca, yanlarına vardı. Üzerlerine, dikildi. Meleklerin; o güne kadar iç yeşilliğinde ve güzelliğinde ondan daha güzeli ve benzeri görülmeyen bir kabir kazdıklarını görünce
"Ey Allah´ın Melekleri! Bu kabri, kimin için kazıyorsunuz?" diye sordu. Melekler: "Bu kabri, Rabb´ine karşı, çok iyi davranıştı olan kul için, kazıyoruz!" dediler. Mûsâ Aleyhisselâm: "Ben, bu güne kadar, Allah tarafından, o kula bahşedilen üstün makam ve kabrin,
bir benzerini görmedim!" dedi. Melekler:
"Öyle ise, in de, onun içinde yanının üzerine, yat ve Rabb´ine yönel!
Sonra da, şimdiye kadar almadığım rahat nefes gibi, nefes al!" dediler.
Mûsâ Aleyhisselâm, hemen kabrin içine inip yanının üzerine yattı ve Rabb´ine, yöneldi.
Sonra, nefes almağa başlayınca, Yüce Allah, onun ruhunu kabzetti.
Bundan sonra, Melekler, kabrinin üzerine toprak çektiler.
Allah´ın hâlis kulu Mûsâ Aleyhisselâm, dünyada, dünyadan yüz çevirmiş olarak ve Allah katında olanı umarak yaşamıştı. [596]
Mûsâ Aleyhisselâm, vefat ettiği zaman, yüz yirmi yaşında idi. [597]
"Musa´ya da, Harun´a da, selâm!"´[598]
Eshab´dan bazılarının, İsrâ ve Mîrac hakkındaki rivayetlerine göre:
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm;
"Yürütüldüğüm gece, Mûsâ Aleyhisselâma, rastlamıştım ki, o, ayağa kalkmış, kabrinde namaz kılıyordu. [599]
Vallahi[600], ben orada olsam, kendisinin, yol kenarındaki kırmızı kum tepesinin yanında bulunan kabrini size gösterirdim!" buyurmuştur. [601]
Mûsâ Aleyhisselâma İndirilmiş Olan Kitab ve Sahifeler:
Yüce Allah tarafından Peygamberlere indirilen yüz dört kitaptan dördü büyük kitap olup bu dört büyük kitaptan:
Tevrat, Musa Aleyhisselâma, Zebur, Dâvûd Aleyhisselâma, incil, İsâ Aleyhisselâ-ma, Furkan (Kur´ân-ı Kerim), Muhammed Aleyhisselâma indirilmiştir. [602]
Tevrat´tan sonra Zebur, Zebur´dan sonra da incil indirilmiştir. [603]
Mûsâ Aleyhisselâma, Tevrat´tan önce de, on sahife indirilmişti. [604]
EbûZerr´H´Gıfârîderki:
"Yâ Resûlallâh! Musa´nın Sahifelerinde neler vardı?" diye sordum.
Hepsi, ibret idi. Şöyle ki:
"Ölüme yakînen inanmış bulunan kimsenin, nasıl olup da, sevinebildiğine şaşılır!
Ateşe (Cehenneme), yakînen inanmış bulunan kimsenin, nasıl olup da, gülebildiğine şaşılır! [605]
Dünyayı ve onun, üzerindekileri hep değiştirip durduğunu gören kimsenin, nasıl olup da, onun üzerinde sükûnet ve rahatlık bulabildiğine şaşılır!
Kadere yakînen inanmış bulunan kimsenin nasıl olup da, tasalandığına şaşılır!
Yarın hesaba çekileceğine yakînen inanmış bulunan kimsenin nasıl olup da, amel etmediğine şaşılır!" [606] buyurdu.
Yâ Resûlallâh! İbrahim ve Musa´nın Sahifelerinde bulunan şeylerden, Yüce Allah´ın Sana indirdiği bir şey var mıdır? diye sordum.
Ey Ebûzer! Okusan a!
"Hakikaten,iyi temizlenen ve Rabb´inin ismini zikredip de, namaz kılan kimse, umduğuna ermiştir.
Belki, siz, dünya hayatını, Âhiretten üstün tutarsınız. Halbuki, Âhiret, daha hayırlı, daha süreklidir. Hiç şüphesiz, bunlar, önceki Sahifelerde, İbrahim ve Musa´nın Sahifelerinde de, vardır."[607] buyurdu." [608]
Muhammed Aleyhisselâmın Mîrac Gecesinde Mûsâ Aleyhisselâmla Karşılaşıp Selamlaşması:
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm; Mîrac gecesinde Cebrail Aleyhiselâmla birlikte altıncı kat göğe yükseldiler.
Cebrail Aleyhisselâm, göğün kapısını çaldı.
"Sen, kimsin?" denildi.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Cebrail´im!" dedi.
"Yanında kim var?" diye soruldu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Muhammed (Aleyhisselâm) var!" dedi.
"O (Mîrac için), gönderildi mi?" diye soruldu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Gönderildi!" dedi.
Göğün kapısı açılınca, orada, Mûsâ Aleyhisselâmla karşılaştılar.[609]
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm:
"Ey Cebrail! Kim bu?" diye sordu. [610]
Cebrail Aleyhisselâm:
"Bu kardeşin Mûsâ b. İmran´dır[611] Selâm ver ona!" dedi.
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm, selâm verdi.
O da, Peygamberimizin selâmına mukabele ettikten sonra, Peygamberimiz Aleyhis-selâma:
"Hoş geldin! Safa geldin! Salih kardeş! Salih Peygamber! [612]´ Ümmî Peygamber!" dedi[613]ve ağladı.
"Sen, ne için ağladın?" diye sorulunca: "Ey Rabb´im! Benden sonra göndermiş olduğun bu Olgun Genc´in Ümmeti, Cennet´e, benim Ümmetim girmeden önce, girecek. Onlar, benim Ümmetimden daha çok, daha üstün olacak!?" dedi. [614]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Sa´d-Tabakatc.1,s.55, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.79, Yâkûbî-Tarih C.1.S.33, Taberî-Tarih c.1,s.198, Mes´ûdı-Murucuzzeheb c.1,s.48, Hâkim-Müstedrek c.2,s.574, Sâlebî-Arais s.166, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.169.
[2] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.55, Sâlebî-Arais s.166, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.169, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1,s.13O
[3] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.55, ibn.Kuteybe-Maarif s.20, Mes´ûdî-Murucuzzehebc.1,s.48, Hâkim-Müstedrek c.2,s.574, Sâlebî-Arais s.166, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.169, İbn.Arabî-Muhâdara c.1,s.13O
[4] İbn.Sa´d-Tabakat c.!,s.55, İbn.Kuteybe-Maarif s.20, Hâkim-Müstedrek c.2,s.574, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.169, İbn.Arabî-Muhâdara c.1,s.13O.
[5] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.55.
[6] Taberî-Tarih c.1,s.198, Salebî-Arais s.166, İbn.Arabî-Muhâdara c.1,s.13O.
[7] İbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.55, Taberî-Tarih c.1,s.198, Salebî-Arais s.166, İbn.Arabî-Muhadara c.1,s.13O.
[8] Taberî-Tarih c.1,s.200.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/7.
[9] ibn.lshak, İbn.Hişam-Sîre c.2,s.41, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.257, ibn.Kuteybe-Maarif s.20, Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Hâkim-Müstedrek c.2,s.577, Sâlebî-Arais s.172, ibn.Asakir-Tarih c.2,s.142.
[10] ibn.lshak, İbn.Hişam-Sîre c.2,s.41, Taberî-Tarih c.1,s.2O8, ibn.Asakir Tarih c.2,s.141
[11] İbn.ishak, İbn.Hişam-Sîre c.2,s.41, Tirmizî-Sünen c.5,s.300.
[12] İbn.Kuteybe-Maarif s.20, Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Hâkim-Müstedrek c.2,s.574, Salebî-Arais s.172.
[13] ibn.ishak, İbn.Hişam-Sîre c.2,s.41, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.257, ibn.Asakir-Tarih c.2,s.142.
[14] Hâkim-Müstedrek c.2,s.577.
[15] İbn.ishak, İbn.Hişam-Sîre c.2,s.41, Abdurrezzak-Musannef c.5,s.329, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.528, Buharî-Sahih c.4,s.84, Müslim-Sahih c.1,s.152, Tirmizî-Sünen c.5,s.300.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/7.
[16] İbn.Kuteybe-Maarif s.20, Hâkim-Müstedrek c.2,s.577, Sâlebî-Arais s. 172.
[17] İbn.Kuteybe-Maarif s.20, Hâkim-Müstedrek c.2,s.577.
[18] İbn.Kuteybe-Maarif s.20.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/8.
[19] ibn.Habîb-Kitabulmuhabber s.467.
[20] Taberî-TKarih c.1,s.187, Salebî-Arais s.167, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.147.
[21] Taberf-Tarih c.1,s.187.
[22] Yâkubî-Tarih c.1,s.33, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s,48, Salebî-Arais s.167.
[23] Taberî-Tarih c.1,s.199, Sâlebî-Arais s.166-167, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.17O
[24] ibn.Habib-Kitabuimuhabbers.467.
[25] Mîr Havent-Ravzatussafa Terceme s.237.
[26] Taberî-Tarih c.1,s.199, 200, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.17O.
[27] Taberî-Tarih c.1,s.199, Şâlebî-Arais s.167, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.17O.
[28] Taberî-Tarih c.1,s.2O2, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.170-171.
[29] Taberî-Tarih c.1,s. 199-200, Sâlebî-Arais s. 167.
[30] Taberî-Tarih c.1,s.200, Sâlebî-Arais s.167-168, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.171.
[31] Taberî-Tarih c.1,s.2O2, Heysemî-Mecmauzzevaid c.7,s.56-57.
[32] Taberî-Tarih c.1,s.200, Sâlebî-Arais s.167-168, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.171.
[33] Tabert-Tarih c.1,s.200, Sâlebî-Arais s.168, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.171.
[34] Kasas: 7.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/8-11.
[35] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/12-14.
[36] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/14-15.
* Medyen: Kulzum denizinin üst tarafında, Tebük şehrinin hizasında Tebük´e, altı merhale kadar uzaklıkta, Te-bükten daha büyük, birbirine komşu iki şehirdir. Musa Aleyhisselâmın, davarları suladığı kuyu-üzerine, bir bina yapılmış olarak-hâlâ bulunmaktadır. Medyen´e, Medyen b.ibrahim Aleyhisselâmdan dolayı Medyen ismi verilmiştir. (Yâkut-Mûcemülbüldan c.5,s.77, c.1,s.291)
[37] Kasas: 24.
[38] Taberî-Tarih c.1,s.199-205, Sâlebî-Arais s.166-174, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.169-176.
[39] Sâlebî-Arais s. 174.
[40] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, Sâlebî-Arais s.174, ibn.Asakir-Tarih c.6,s.322, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.176.
[41] Sâlebî-Arais s.174, ibn.Asakir-Tarih c.6,s.322.
[42] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, Sâlebî-Arais s.174, İbn.Asakir-Tarih c.6,s.322, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.176
[43] Sâlebî-Arais s.174
[44] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, Sâlebî-Arais s.174, ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.322, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.176.
[45] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.322.
[46] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, Sâlebî-Arais s.174, İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.322, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.176.
[47] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.322.
[48] Taberî-Tarih c.1,s.2O5.
[49] Taberî-Tarih c.1 ,s.2O5, Sâlebî-Arais s.174.
[50] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, Sâlebî-Arais s.174, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.176.
[51] Sâlebî-Arais s.174.
[52] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.322.
[53] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, Salebî-Arais s.174, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.176.
[54] Taberî-Tarih c.1,s.2O5.
[55] Sâlebî-Arais s.174.
[56] İbn.Asakir-Tarih c.6,s.322.
[57] Sâlebî-Arais s.174.
[58] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, Sâlebî-Arais s.174, İbn.Asakir-Tarih c.6,s.322, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.176.
[59] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.176
[60] Sâlebî-Arais s.174.
[61] Sâlebî-Arais s.174, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.176.
[62] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.322.
[63] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[64] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.322, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[65] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.322.
[66] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[67] İbn.Asakir-Tarih c.6,s.322, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[68] İbn.Asakir-Tarih c.6,s.322.
[69] İbn.Asakir-Tarih c.6,s.322, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[70] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/15-18.
[71] Taberî-Tarih c.1,s.2O5.
[72] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.176.
[73] Taberî-Tarih c.1 ,s.2p5.
[74] Sâlebî-Arais s.175, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[75] Kasas: 27-28.
[76] Sâlebî-Arais s.175, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.177.
[77] Taberî-Tarih c.1,s.2O5.
[78] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[79] Sâlebî-Arais s.175.
[80] Taberî c.1,s.2O5, Sâlebî s.175, İbn.Esîr c.1,s,177.
[81] Sâlebî-Arais s.175.
[82] Şâlebî-Arais s.175.
[83] ibn.Esîr-Kârnil c.1,s.177.
[84] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, Sâlebî-Arais s.175, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[85] Sâlebî-Arais s.175, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[86] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, Şâlebî-Arais s.175, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[87] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[88] Sâlebî-Arais s.175.
[89] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[90] Taberi-Tefsirc.20,s.71, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s 177.
[91] Taberi-Tarih c.1,s.2O7, Sâlebî-Arais s.176, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[92] Sâlebî-Araiss.175.
[93] Taberî-Tarih c.1,s.2O5, Sâlebî-Arais s.175, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177
[94] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[95] Taberî-Tarih c.1,s.205.
[96] Taberî-Tarih c.1,s.205-206.
[97] Taberî-Tarih c.1,s.2O6, Sâlebî-Arais s.175, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[98] Taberî-Tarih c.1, s.206, İbn.Esîr Kâmil c.1, s.177.
[99] Sâlebî-Arais s.175.
[100] Taberî-tarih c.1,s.206, Sâlebî-Arais s.175.
[101] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[102] Taberî-Tarih c.1,s.2O6, Sâlebî-Arais s.175, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[103] Taberî-Tarih c.1,s.206, Sâlebî-Arais s.175
[104] Sâlebî-Arais s.175
[105] Taberî-Tarih c.1,s.2O6, Sâlebî-Arais s.175, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s,177
[106] Sâlebî-Arais s.175
[107] Taberî-Tarih c.1,s.2O6, Sâlebîs.176, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177
[108] Sâlebî-Arais s.175
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/18-20.
[109] Kasas: 10-28.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/20-23.
[110] Taberî-Tarih c.1,s.198, Sâlebî-Arais s. 178 .
[111] Sâlebî-Araiss.178.
[112] Taberî-Tarih c.1,s.206-207, Sâlebî-Arais s.178, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[113] Taberî-Tarih c.1,s.2O7.
[114] Sâlebî-Arais s.178.
[115] Sâlebî-Arais s.178, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[116] Taberî-Tarih c.1,s.2O7, Sâlebî-Arais s.178, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177.
[117] Taberî-Tarih c.1,s.2O7, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.177-178.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/24.
[118] Tâhâ: 10.
[119] Hâkim-Müstedrek c.2,s.379
[120] Taberî-Tarih c.1,s.2O6, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.178
[121] Taberî-Tarih c.1,s.2O7
[122] Sâlebî-Arais ..178. ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.178, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabs.ra c.1,s 219-220.
[123] Taberî-Tarih c.1,s.207, Sâlebî-Arais s.178, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.178, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.22O.
[124] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.80-81.
[125] Taberî-Tarih c.!,s.2O6, Sâlebî-Arais s.178, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.178.
[126] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.80, Taberî-Tarih c.1,s.2O6, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.178.
[127] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.81, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.22O.
* Mûsâ Aleyhisselâma: "Seninle konuştuğu zaman, konuşanın, Yüce Allah olduğunu, nasıl anlayabildin?" diye sorulmuştu.
Mûsâ Aleyhisselâm: Mahluk kelamı, ancak bir tek cihetten gelir ve bir tek uzuvdan işitilir. Ben ise, Yüce Allah´ın kelâmını, her cihetten ve bütün azalarımla işittim ve anladım ki: işittiklerim, Yüce Allah´ın kelâmıdır." demiştir. (Sâlebî-Arais s. 181).
[128] Ahmed b. Hanbei Ezzühd s.86, Deylemî-Elfirdevs c.3, s.192.
[129] Deyiemî-Eifirdevs c.3, s.192.
[130] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.86, Deylemî-Elfirdevs c.3, s.192.
[131] Deylemî-Elfirdevs c.3, s.192.
[132] Taberî-Tarih c.1,s.206-207, Sâlebî-Arais s.178, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.178
[133] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.81, Sâlebî-Arais s.178-179, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.22O, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.178.
[134] Sâlebî-Arais s.179, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.22O, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.178.
[135] Taberî-Tarih c.1,s.2O8.
[136] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.80, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.22O.
[137] A.b.Hanbel-Ezzühd s.81, Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.22O, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.178.
[138] Tâhâ: 17-20 A.b.Hanbel-Ezzühd s.81, Taberî c.1,s.2O8, Ebülferec c.1,s.22O, İbn Esîr-Kâmil c 1 s 178-179.
[139] Taberî-Tarih c.1,s.2O8.
[140] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.81, Taberî-Tarih c.1,s.2O8.
[141] Taberî-Tarih c.1,s.2O8
[142] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.81-82.
[143] Tâhâ: 21, A.b.Hanbel-Ezzühd s.82, Taberî c.1,s.2O8, Ebülferec Tabsıra c.1,s.221.
[144] Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Sâlebî-Arais s.179, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.179-180.
[145] Sâlebî-Arais s. 180.
[146] Sâlebî-Arais s.180, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.18O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/25-28.
[147] Tûr-i Seynâ: Zeytin ağacı biten mübarek bir dağdır. (Mü´minûn: 20).
[148] Kasas: 29-31.
[149] Nemi: 8-10.
[150] Tâhâ: 12-21.
[151] Dokuz Mucize şunlardı:
1) Asa,
2) El Aklığı,
3) Tufan (Sağnak halinde ve sürekli yağış),
4) Çekirge,
5) Kummel (Kanadsız çekirge, Ekin biti, küçük karınca...),
6) Kurbağa,
7) Kan,
Times (Malların mahv edilişi),
9) Denizin yarılıp yol verişi (Taberî-Tarih c.1,s.216, Sâlebî-Arais s.190-195, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.248).
[152] Nemi: 12.
[153] Kasas: 32.
[154] Nâziât: 17-19.
[155] Kasas: 33-35.
[156] Tâhâ: 25-44.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/29-32.
[157] Sâlebî-Araiss.181.
[158] Sâlebi-Arais s.181, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.18O.
[159] Mes´udî-Ahbaruzzaman s.244.
[160] Sâlebi-Arais s.181, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.18O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/32-33.
[161] Sâlebi-Arais s.181.
[162] Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Sâlebi-Arais s.182, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.18O.
[163] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.18O.
[164] Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Sâlebî-Arais s.182, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.18O.
[165] Furkan: 35, Kasas: 35.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/33-34.
[166] Tâhâ: 45-48.
[167] Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Sâlebî-Arais s.182, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.18O.
[168] Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.223.
[169] Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Sâlebî-Arais s.182, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.18O.
[170] Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Sâlebî-Arais s.182.
[171] Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Sâlebî-Arais s.183, ibn.Esîr c.1,s.18O
[172] Sâlebî-Arais s.183.
[173] Taberî-Tarih c.1,s.2O9, Salebi-Arais s.183, İbn.Esîr c.1,s.18O.
[174] Yâkubî-Tarih c.1,s.34.
[175] Sâlebî-Arais s.183.
[176] Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Sâlebi-Arais s.183, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.181.
[177] Taberî-Tarih c.1,s.2O8, Sâlebî-Arais s.183, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.181.
[178] Sâlebi-Arais s.183.
[179] Taberî-tarih c.1,s.2O9, Sâlebî-Arais s.183, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.181.
[180] Şuarâ: 18-22.
[181] Taberî-Tarih c.1,s.2O9, Sâlebî-Arais s.183.
[182] Şuarâ: 23-25
[183] Taberî-Tarih c.1,s.209-210, Sâlebî-Arais s.183.
[184] Şuarâ: 26-27.
[185] Taberî-Tarih c.1,s.21O, Sâlebî-Arais s.183.
[186] Sâlebî-Arais s.183.
[187] Taberî-Tarih c.!,s.21O, Salebî-Arais s.183.
[188] Şuarâ: 28.
[189] Taberî-Tarih c.1,s.21O, Sâlebî-Arais s 183.
[190] Şuarâ: 28-30.
[191] Taberî-Tarih c.1,s.21O, Sâlebî-Arais s.183.
[192] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/34-37.
[193] Şuarâ: 30-32.
[194] Taberî-Tarih c.1,s.21O, Sâlebî-Arais s.183.
[195] Taberî-Tarih c.1,s.2O9, Sâlebî-Arais s.183.
[196] Taberî-Tarih c.1,s.21O, Sâlebî-Arais s.183.
[197] Taberî-Tarih c.1,s.21O, Sâlebî-Arais s.183-184.
[198] Sâlebî-Arais s. 184.
[199] Taberî-Tarih c.1,s.21O, Sâlebî-Arais s.184.
[200] Taberî-Tarih c.1,s.2O9, Sâlebî-Arais s.184.
[201] Taberî-Tarih C.1.S.209.
[202] Şuarâ: 33.
[203] Taberî-Tarih c.1,s.212.
[204] Sâlebî-Araiss.184.
[205] Taberî-Tarih c.1,s.212.
[206] Sâlebî-Arais s. 184.
[207] Taberî-Tarih c.1,s.2O9.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/37-39.
[208] Taberî-Tarih c.1,s.211, Sâlebî-Arais s.191, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.186.
[209] Taberî-Tarih c.1,s.211, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.186.
[210] Sâlebî-Arais s.191.
[211] Taberî-Tarih c.1,s.211-212, Sâlebî-Arais s.191-192, İbn.Esîr-Kâmilm c.1,s.186.
[212] Sâlebî-Arais s. 192.
[213] Taberî-Tarih c.1,s.212, Sâlebî-Arais s.192, ibn.Esîr c.1,s.186.
[214] Taberî-Tarih c.1,s.212, Sâlebî-Arais s.192, İbn.Esîr c.1,s.186.
[215] Sâlebî-Araiss.192.
[216] Taberî-Tarih c.1,s.212, Sâlebî-Arais s.192, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.186.
[217] Sâlebî-Araiss.192.
[218] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/39-40.
[219] Sâlebî-Arais s.192.
[220] Taberî-Tarih c.1,s.212, Sâlebî-Arais s.192, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.186.
[221] Sâlebî-Arais s.192.
[222] Taberî-tarih C.1.S.212, Sâlebî-Arais s.192,, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.186.
[223] Sâlebî-Arais s.192, Ebülfida-Elbidâye Vennihâye c.1,s.296.
[224] Sâlebî-Arais s.192 Sâlebî-Arais s.192.
[225] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/40.
[226] Taberî-Tarih C.1.S.211-212.
[227] Taberî-Tarih c.1,s.212, Sâlebî-Arais s.192-193, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.186.
[228] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/40-41.
[229] Sâlebî-Arais s. 193-194.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/41-42.
[230] Taberî-Tarih C.1.S.212, Sâlebî-Arais s.194, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.186.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/42.
[231] Mü´minûn: 45-47.
[232] Zuhruf: 51-53.
[233] Zâriyât: 39.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/42.
[234] Sâlebî-Arais s.195, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.186.
[235] Taberî-Tarih c.1,s.216, Sâlebî-Arais s.195, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.186.
[236] Yûnus: 88-89.
[237] Taberî-Tarih c.1,s.213, Sâlebî-Arais s.196.
[238] Taberi-Tarihc.1,s.216, Sâlebî-Arais s.195.
[239] Ârâf: 130-135.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/42-44.
[240] Tâhâ: 47-52.
[241] Tâhâ: 57.
[242] Isrâ: 101-102
[243] Ârâf: 109-110
[244] Firavunun Amucasının oğlu olduğu rivayet edilir. (Taberî-Tefsir c.24,s.58, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.260).
[245] Mü´min: 26-34.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/44-46.
[246] Kasas: 38.
[247] ) Kasas: 38, Mü´min: 36.
[248] Kasas: 38.
[249] Kasas: 38, Mü´min: 36.
[250] Kasas: 38, Mü´min: 37.
[251] Kasas: 38, Mü´min: 37.
[252] Kasas: 38.
[253] Mü´min: 37.
[254] Kasas: 38, Mü´min: 37.
[255] Sâlebî-Arais s.189, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.185.
[256] Taberî-Tarih c.1,s.2O9.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/46.
[257] Şuarâ: 34-35.
[258] Ârâf: 111-112.
[259] Yûnus: 78-79.
[260] Ârâf: 113-114.
[261] Tâhâ: 62-64.
[262] Tâhâ: 57-60.
[263] Şuarâ: 39-40.
[264] İbn.Habîb-Kitabulmuhabber s.388, Sâlebî-Arais s.185.
[265] Sâlebî-Arais s.185, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.254
[266] Taberî-Tarih c.1,s.21O, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.182
[267] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.254
[268] Taberî-Tarih c.1, s.213, Sâlebî-Arais s.185, ibn.Esîr-Kâmil c.1, s.182. Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1, s.254.
[269] Sâlebî-Arais s.185.
[270] Taberî-Tarih c.1,s.21O, Ebülferec İbn.Cevzi-Tahsıra c.1, s.223.
[271] Taberî-Tarih c.1,s.211, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.254.
[272] Sâlebî-Arais s 186.
[273] Taberi-Tarih c. 1,8.211, Sâlebî-Arais s.186, İbn.Esîr-Kamil c.1,s.182.
[274] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.246
[275] Taberi-Tarih c.1,s.211, Sâlebî-Arais s.186, İbn.Esîr c.1,s.182.
[276] Bedrüddin Aynî-Umdetülkârî c.21,s.277.
[277] ibn.Habîb-Kitabulmuhabber s.338.
[278] Dîneveri-Kibulahbar s.3-4.
[279] Taberî-Tarih c. 1 ,s.211.
[280] Tâhâ: 61.
[281] Sâlebî-Arais s.186.
[282] Tâhâ: 65.
[283] Ârâf: 115.
[284] Şuarâ: 43-44.
[285] Ârâf: 116.
[286] Heysemî-Mecmauzzevaid c.7,s.62.
[287] Taberî-Tarih c.1,s.211, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.225.
[288] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.245-246.
[289] Mes´üdî-Ahbaruzzaman s.245-246.
[290] Tâhâ: 68-69.
[291] Şuarâ: 45.
[292] Ârâf: 117, Şuarâ: 45.
[293] Taberî-Tarih c.1,s.211, Sâlebî-Arais s. 186.
[294] Sâlebî-Arais s. 186.
[295] Heysemî-Mecmauzzevaid c.7,s.62.
[296] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.183.
[297] Şuarâ: 46-48.
[298] Şuarâ: 49, Tâhâ: 71.
[299] Araf: 123.
[300] Tâhâ: 71.
[301] Şuarâ: 50.
[302] Ârâf: 125, Şuarâ: 50.
[303] Tâhâ: 72-73.
[304] Şuarâ: 51.
[305] Araf: 126.
[306] Taberî-Tarih c.1,s.213, Sâlebî-Arais s.187, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.184, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.258.
[307] Taberî-Tarih c.1,s.211, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.265.
[308] Ârâf: 127.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/46-53.
[309] Sâlebî-Arais s.187.
[310] Sâlebî-Arais s.187, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.184.
[311] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.309-310, Sâlebî-Arais s.187-188, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.184, Heysemî- Mecmauzzevaid c.1,s.65
[312] Sâlebî-Arais s.188, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.184.
[313] Şâlebî-Arais s.188, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.184-185.
[314] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.185.
[315] Tahrîm: 11.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/53-55.
[316] Şuarâ: 52.
[317] Tâhâ: 77.
[318] Şuarâ: 53.
[319] Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.114, Hâzin-Tefsir c.3,s.362.
[320] Sâlebî-Arais s.196, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.114, Hazin-Tefsir c.3,s.362.
[321] Taberî-Tarihc.1,s.214, Sâlebî-Arais s.191, Zemahşerîc.3,s.114, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.187, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.223.
[322] Taberî-Tefsir c.19,s.76, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.114, Hâzin c.3,s.362.
[323] Taberî-Tarih c.1,s.214, Salebî s.191, ibn.Esîr c.1,s.187, Tabsıra c.1,s.223, Ebülfida-Tefsir c.3,s.336.
[324] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.28O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/55-56.
[325] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.28O.
[326] Mir Hâvend-Ravzatussafa s. 252 (Terceme).
[327] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.250.
[328] Kurtubî-Tefsir c.13,s.100.
[329] Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.114, Kurtubî-Tefsir c.13,s.100, Hâzin-Tefsir c.3,s.362.
[330] Kurtubî-Tefsir c.13,s.100.
[331] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.250.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/56-57.
[332] Sâlebî-Arais s.142, ibn.Hacer-Metalibül´âliye C.3.S.274.
[333] Sâlebî-Arais s. 142.
[334] Sâlebî-Arais s.142, ibn.Hacer-Metalibül´âliye c.3,s.274.
[335] Sâlebî-Arais s.142.
[336] Sâlebî-Arais s.142, İbn.Hacer-Metalibül´âliye c.3,s.274.
[337] Sâlebî-Arais s.142.
[338] Sâlebî-Arais s.142, ibn.Hacer-Metalibül´âlieye c.3,s.274.
[339] Sâlebî-Araiss.142 .
[340] Taberî-Tarih c.l.s.214, Sâlebî-Arais s.197.
[341] Salebî-Arais s. 142, ibn.Hacer-Metalib.c.3,s.274.
[342] Sâlebî-Arais s. 142.
[343] Salebî-Arais s.142, ibn.Hacer-Metâlib, C.3.S.274.
[344] Sâlebî-Arais s. 142.
[345] Taberî-Tarih c.1,s.215, Sâlebî-Arais s.197.
[346] Taberî-Tarih c.1,s.215, Sâlebî-Arais s.197.
[347] Sâlebî-Arais s.142, İbn.Hacer-Metalibül´âliye c.3,s.274.
[348] Taberî-Tarih c.1,s.215, Sâlebî-Arais s.197, ibn.Hacer-Metâlib.c.3,s.274.
[349] Taberî-Tarih c.1,s.215, Sâlebî-Arais s.142,197.
[350] İbn.Hacer-Metalibül´âliye c.3,s.274.
[351] Sâlebî-Arais s. 142.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/57-59.
[352] Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî-Arais s.196.
[353] Şuarâ: 60.
[354] Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî-Arais s.196, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.224.
[355] Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî s.196, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.114, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.224, Ebüssuud-Tefsir c.6,s.244.
[356] Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî-Arais s.199.
[357] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11 ,s.527, Sâlebî-Arais s.196, Zemahşerî-Kesşaf c.3,s,114, Ebüssuud-Tefsir c.6,s.244.
[358] Sâlebî-Arais s.196, Kurtubî-Tefsir c.13,s.1O1.
[359] Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.250.
[360] Taberî-Tarih c.1,s.217
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/59.
[361] Tâhâ: 78
[362] Şuarâ: 61-62.
[363] Ârâf: 129.
[364] Şâlebî-Arais s.197.
[365] Ârâf: 129.
[366] Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî-Arais s. 197.
[367] Sâlebî-Arais s. 197.
[368] Taberî-Tefsir c.19,s.8O, Salebî-Arais s.197, Hâzin-Tefsir c.3,s.363.
[369] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.271.
[370] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.527.
[371] Mîr Hâvend-Ravzatussafâ
Terceme c.252.
[372] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.271.
[373] Taberî-Tefsir c.19,s.8O, Sâlebî-Arais s.197, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.115.
[374] Sâlebî-Arais s.197, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.115.
[375] Zemahşeri-Keşşaf c.3,s.115, Ebüssuud-Tefsir c.6,s.244.
[376] Taberî-Tefsir c.19,s.8O, Sâlebi-Arais s. 198.
[377] Taberî-Tarih c.1,s.214.
[378] Hesyemî-Mecmauzzevaid c.7,s.63.
[379] Şuarâ: 63, İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,8.527.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/59-61.
[380] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.527, Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî-Arais s.198, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c. 1,8.271, Ravza Terceme s.253.
[381] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.271, Mir Hâvend Ravza Terceme s.253.
[382] Şuarâ: 63.
[383] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c. 11 ,s.529, Taberî-Tarih c. 1 ,s.214, Mes´ûdî-Ahbaruzzaman s.251, Sâlebî-Arais s. 198, Ebülfedec-Tabsıra c.1,s.224, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.187, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.271.
[384] Salebî-Arais s.198, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.271.
[385] Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî-Arais s.198.
[386] Zemahşerî-Keşşaf c.1,s.28O, Süyûlî-Dürrülmensur c.5,s.87
[387] Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî-Arais s.198, Ravza Terceme s.253
[388] Şuarâ: 64-65.
[389] Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî-Arais s.199, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.187-188
[390] Sâlebî-Arais s.199
[391] Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî-Arais s.199, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.187-188.
[392] Yûnus: 90.
[393] Yûnus: 91-92.
[394] Taberî-Tarih c.1,s.214, 217, SâlebrArais s.199, Kurtubî-Tefsir c.8,s.377, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.272, Tefsir c.2,s.33O, Beyzâvî-Tefsir c.1,s.456-457, Hâzin-Tefsir c.2,s.311-314, Ebüssuud-Tefsir c.4,s.173.
[395] Mü´min: 84-85.
[396] Kasas: 39-42.
[397] Hûd: 98.
[398] Taberî-Tarih c.1,s.214.
[399] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1 ,s.3O9, Tirmizî-Sünen c.5,s.287, Taberî-Tefsir c.11 ,s.163, Kurtubî-Tefsir c.8,s.378, Ebülfida-Tefsir c.2,s.43O, Hâzin-Tefsir c.2,s.312-314, Ebüssuud-Tefsir c.4,s.173.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/61-64.
[400] Sâlebî-Arais s. 199.
[401] Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî-Arais s.199, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.188.
[402] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.273
[403] İbn.EbîŞeybe-Musannef c.11.S.528, Taberî-Tefsir c.11.S.165, Sâlebî-Arais s.199, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.273.
[404] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.528, Taberî-Tefsir c.11,s.165.
[405] Taberî-Tarih c.1,s.214, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.188.
[406] Taberî-tarih c.1,s.214.
[407] Sâlebî-Arais s.199, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.273.
[408] Kurtubî-Tefsir c.8,s.38O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.273, Beyzavî-Tefsir c.1,s.457
[409] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.528, Taberî-Tefsir c.11,s.165, 166.
[410] Taberî-Tefsir c. 11,s. 165.
[411] Kurtubî-Tefsir c.8,s.380.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/64-65.
[412] Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.115, Kudaîden naklen Yâkut-Mûcemûlbüldan C.4.S.387, Nesefî-Medarik c.3,s.185, Beyzavî-Tefsir c.2,s.159, Ebüssuud-Tefsir c.6,s.245.
[413] Kudaiden naklen Yâkut-Mûcemülbüldan c.4,3.387,388.
[414] Fîrûzâbâdî-Kamusulmuhît c.4,s.169.
[415] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/65.
[416] Eş şuara suresi 52. ayet. Taha suresi 77. ayet. Ömer Nasuhi Bilmen, Kur´an-ı Kerim´in Türkçe meali ve Tefsiri, Cüz. 11 s. 1426.
[417] Eş-şuara62,63,64.
[418] Eş-şuara, 65, 66.
[419] Yunus suresi 91. ayet, Prof.Seyyid Kutub, Fızılâl-il Kuran b.55.
[420] Sözler ? 373.
[421] Ö.N.Bilmen, K.K.Meâü, sûre : Yûnus, s. 1425.
[422] (6) Piggot, S. The Radio-Carbon Date from Durrington
waiis-Antiquity, xxxııı. no. 132,1959, s.289.
[423] Keşşaf Tefsiri, ait 2, s.251-252.
[424] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/65-67.
[425] Taberî-Tarih c.1,s.214, Sâlebî-Arais s.198
[426] Sâlebî-Arais s.200, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.188
[427] Şâlebî-Arais s.200.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/68.
[428] Araf: 138-141.
[429] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.188.
[430] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.f,s.276
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/68-69.
[431] Sâlebî-Arais s.200, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.188-189.
[432] Sâlebî-Arais s.200.
[433] Sâlebî-Arais s.200, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.189.
[434] Taberî-Tarih c.1, s.218, Sâlebî-Arais s.208.
[435] ibn.Kuteybe-Maarif s.20.
[436] İbn.Kuteybe-Maarif s.20, Taberî-Tarih c.1, s.219, Sâlebî-Arais s.208.
[437] Taberî-Tarih c.1,s.219.
[438] Sâlebî-Arais S.208İ İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.189.
[439] Sâlebî-Arais s.208.
[440] Taberî-Tarih c.1,s.218.
[441] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.28O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/69.
[442] Taberî-Tarih c.1, s.218
[443] Taberî-Tefsir c.16,s.20O
[444] Taberî-Tarih c.1,s.218, Sâlebî-Arais s.209, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.19O
[445] Sâlebî-Arais s.209
[446] Taberî-Tarih c.1,s.218, Sâlebî-Arais s.209
[447] Tâhâ: 90-91
[448] Taberî-Tarih c.1,s.218, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s. 190
[449] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.3O5, Heysemî-Mecmuazzevaid c.7,s.64.
[450] Yâkubî-Tarihc.1,s.38
[451] Taberi-Tarih C.1.S-218, Sâlebî-Arais s.210
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/71-72.
[452] Serçe parmağı kadar (Hâkim-Müstedrek c.2,s.576).
[453] Ârâf: 142-147.
[454] Tâhâ: 83-89.
[455] Mûsâ Aleyhisselâma, On Suhuf indirildikten sonra, on da, levha indirilmişti.
Mûsâ Aleyhisselâm, israil oğullarının Buzağı heykeline tapmalarına kızıp levhaları, elinden yere bıraktığı zaman, levhalar, kırılmıştı.
Bunun üzerine, Müsâ Aleyhisselâm, Yüce Allah´a niyaz ederek levhaların yeniden verilmesini istemiş, Yüce Allah da, Ona iki levha iade etmişti ki, onlardan birisi Mîsak, diğeri Şehâdet levhası idi. (İbnünnedîm-Fihrist s.39-40).
[456] Ârâf: 150.
[457] Tâhâ: 92-98.
[458] Ârâf: 149
[459] Ârâf: 151-154.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/72-75.
[460] Sâlebî-Arais S.212.
[461] Taberî-Tarih c.1,s.22O, Sâlebî-Arais s.211, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.191.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/76.
[462] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.28O.
[463] Meşhur Zengin Karun da, seçilen ve Yüce Allanın Kelâmını işiten yetmiş kişi arasında bulunuyordu. (Deylemî-Elfirdevs c.3,s.277).
[464] Taberî-Tarih c.1,s.220-221, Sâlebî-Arais s.212, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.191-192.
[465] Taberî-Tarih C.1.S.221.
[466] Taberî-Tarih c.1,s.221, Sâlebî-Arais s.212, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.192.
[467] Taberî-Tarih c.1,s.221, İbn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.192.
[468] Taberî-Tarih c.1,s.221.
[469] Ârâf: 155.
[470] Taberî-Tarih c.1,s.221.
[471] Bakare: 56.
[472] Taberî-Tarih c.1,s.221, Sâlebî-Arais s.212-213, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.192.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/76-78.
[473] Taberî-Tarih c.1,s.221.
[474] Mâide: 21-22.
[475] Mâide: 23.
[476] Mâide: 24-25.
*O Yûşa´ b.Nûn Alevhisselâmla Kâlib b.Yufenna Alevhisselam. fTaberî-Tarih c.1.s.222.
[477] Mâıde: 26 .
[478] Saf: 50.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/78-79.
[479] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.28O, ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.85
[480] Yâkubî-Tarih c.1,s.41
[481] Yâkut-Mûcemülbüldan c.2,s.69.
[482] Yâkut-Mûcemülbüldan c.2,s.69, Mir Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.272-273
[483] Taberî-Tarih C.1.S.222
[484] Taberî-Tarih C.1.S.222, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.196
[485] İsrail oğulları, Tih çölünde, kendilerine ihsan edilen Bıldırcın kuşunun etinden, bir günlükten fazla aldıklarını ertesi güne bıraktıkları zaman, fazla olan kısım, sabaha çıkmadan, muhakkak, bozulur, kokardı. (Taberî-Tefsir c.1,s.298) Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm:
"Eğer, israil oğulları olmasaydı, et, kokmazdı!" Hadîs-i şeriflerile, her halde, bu vakıaya işaret buyurmuşlardır. (Buhari-Sahih c.4,s.1O3, Müslim-Sahih c.2,s.1092)
[486] Taberî-Tarih C.1.S.222
[487] Taberî-Tarih c.1,s.222, Sâlebî-Arais s.244-245, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.196.
[488] Taberî-Tarih c.l,s.222.
[489] Taberi-Tarih c.1,s.222, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.196
[490] Taberi-Tarih c.1,s.222
[491] Taberi-Tarih c.1,s.222, Sâlebî-Arais s.245-246, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.196
[492] Taberi-Tarih C.1.S.222
[493] Yakubi-Tarih c.1,s.4O
[494] Ârâf: 160.
[495] Bakare: 60.
[496] Bakare: 61.
[497] Ârâf: 162.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/79-81.
[498] Taberî-Tefsir d.s.337. Ebûlfida-Elbidaye vennihaye d.s.293-94.
[499] Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.193, Ebûlfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.294.
[500] Bakare: 67-74.
[501] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.294.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/83-84.
[502] İbn.Kuteybe-Maarif s.20, Taberî-Tarih c.1,s.23O, Sâlebî-Arais s.213
[503] Taberî-Tarih c.1 ,s.23O, Sâlebî-Arais s.213-214, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1 ,s.252, İbn.Esîr-Kâmil c.1, s.2O4, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.309.
[504] Taberî-Tarih c.1,s.233, Sâlebî-Arais 215-216, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.2O4, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.253.
[505] Mü´min: 23-24.
[506] Taberî-Tarih c.1,s.233.
[507] Sâlebî-Arais s 213.
[508] Sâlebî-Arais s.213, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.252.
[509] Sâlebî-Arais s.213.
[510] Deylemî-Elfirdevs c.3,s.277.
[511] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.532, Hâkim-Müstedrek c.2,s.408-409.
[512] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.532.
[513] Taberî-Tarih c.1,s.232, Sâlebî-Arais s.216, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.253, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.2O5
[514] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11.s.532. Hâkim-Müstedrek c.2,s.4O9
[515] Taberî-Tarih C.1.S.232, Sâlebî-Arais s.216, Ebülferec-Tabsıra c.1,s.253, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.2O5
[516] Sâlebî-Araiss.216.
[517] Taberî-Tarih c.1 ,s.232, Hâkim-Müstedrek c.2,s.4O9, Sâlebî s.216, Ebülferec-Tabsıra c.1 ,s.252, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.2O5
[518] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.532, Hâkim-Müstedrek c.2,.409.
[519] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11 ,s.532, Taberî-Tarih c.1 ,s.232, Hâkim-Müstedrek c.2,s.4O9, Sâlebî s.216, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.2O5.
[520] Hâkim-Müstedrek c.2,s.4O9.
[521] jbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.532.
[522] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.532, Taberî-Tarih c.1,s.232, Hâkim-Müstedrek c.2,s.4O9, Sâlebî-Arais s.216.
[523] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.532, Taberî-Tarih c.1,s.232, Hâkim-Müstedrek c.2,s.4O9, Sâlebî-Arais s.217, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.253, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.205-206.
[524] Taberî-Tarih c.1,s.234, Sâlebî-Arais s.216-217, Ebülferec lbn.Cevzî-Tabsırac.1,s.253, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.2O6.
[525] Taberî-Tarih c.1,s.234, Sâlebî-Arais s.217, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.253.
[526] Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.253.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/84-89.
[527] Kasas: 76-84.
[528] Ankebût: 39.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/89-90.
[529] Bu bahis Hızır Aleyhisselâm bölümündedir.
[530] Yâkubî-Tarih c.1,s.41, Taberi-Tarih c.1,s.223, Hakim-Müstedrek c.2,s.579, Sâlebi-Arais s.246,
[531] Taberî-Tarih c.1,s.223 Hakim-Müstedrek c.2,s.579, Sâlebî-Arais s.246, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.318.
[532] Yâkubî-Tarih d ,s.41.
[533] Ibn. Ebî Şeybe.Musannef c.11,s.53O, Taberî-Tarih c.1,s.223, Hâkim-Müstedrek c.2,s.579, Sâlebî-Arais s.246, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.318.
[534] Ibn. Ebi Şeybe-Musannef c.11 s.530.
[535] Yakubî-farih c.1,s.41.
[536] Taberî-Tarih c.1 .s.223. Hâkim-Müstedrek C.2.S.579, Sâlebî-Arais s.246.
[537] Ibn. Ebî Şeybe-Musannef c.11 ,s.53O, Taberî-Tarih c.1,s.223, Hâkim-Müstedrek c.2,s.579, Sâlebi-Arais s.246.
[538] Taberî-Tarih c.1,s.223, Hâkim-Müstedrek c.2,s.579- Sâlebî-Arais s.246.
[539] Yâkubî-Tarih c.1,s.41.
[540] Taberî-Tarih c.1,s.224, Sâlebi-Arais s.246.
[541] Yâkut-Mûcemülbüldan c.4,s.48.
[542] Ibn. Ebî Şeybe-Musannef c.11 ,s.23O Taberi-Tarih c.1 ,s.223, Hâkim-Müstedrek c.2,s.579, Sâlebî-Arais s.246
[543] Taberî-Tarih c.1 ,s,223, Hâkim-Müstedrek c.2,s,579, Sâlebi-Arais s.246
[544] Ibn. Ebî Şeybe-Musannef c.11 ,s.53O
[545] Taberî-Tarih c.1 ,s.223, Hâkim-Müstedrek c.2,s.579, Sâlebi-Arais s.246
[546] Ibn. Ebî Şeybe-Musannef c.11 ,s.53O
[547] Taberî-Tarih c. 1 ,s.224, Mes´ûdî-Murûcuzzeheb c. 1 ,s.49, Sâlebi-Arais s.246, Ibn. Esîr-Kâmil c. 1 ,s. 197
[548] Ibn. Kuteybe-Maarif s.20,Hâkim-Müstedrek c.2,s.578
[549] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.50 Hâkim-Müstedrek c.2,s.5O.
[550] Yâkubî-Tarih c.1 ,s,41, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1 ,s.5O.
[551] Sâffâtri20..
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/90-92.
[552] Ibn. Ebî Şeybe-Musannef c. 14,s.303, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.3,s.148. Müslim-Sahih c.1,s. 146, Beyha-kî-Delâllünnübüvve c.2,s.13O, Begavî-Mesabihussünne c.2,s.179, Kadı İyaz-Şifâ c.1,s. 137, Ibn. Esîr-Câmiul´usul c.12s.53, Ibn. Seyyid-Uyunleser c.1,s.144.
[553] Ibn. Ishak, Ibn. Hişam-Sîre c.2,s.48
[554] Ahmed b.Hanbel.Müsned c.4,s.2O9, Buharî-Sahih c.4,s.249
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/92-93.
[555] 513) Ibn. Mâce-Sünen c.2,s.965, Begavi-Mesâbihussünnec.2,s.166, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.316.
[556] Ezrakî-Ahbaru Mekke C.1.S.73.
[557] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.2,s. 193.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/93-94.
[558] Mes´ûdî-Murûcuzzehebc.1,s.5O, Ibn. Asâkir-Tarih c.6,s.357.
[559] Mes´ûdî-Murûcuzzeheb c.1 ,s.5O.
[560] Sâlebî-Arais s.207, İbn. Esîr-Kâmil c.1,s.192.
[561] Sâlebî-Arais s.207.
[562] Sâlebî-Arais s.207, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.192.
[563] Hakîmüttirmizî-Nevâdirül´usûl s.101.
[564] Sâlebî-Arais s.207.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/94.
[565] Bakara: 63-66.
[566] Bakara: 93.
[567] Bakara: 83-87.
[568] Bakara: 96.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/95-96.
[569] Ibn. Ebi Şeybe-Müsannef c.13, s.211, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s. 110.
[570] ibn. Ebî Şeybe-Musannef c.13, s.211, Ahmed b Hanbel-Ezzühd s. 110.
[571] Dârimî-Sünen c.1,s.86.
[572] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.85.
[573] Beyhakî-Delâilünnübüwe c.1 ,s.281 -282, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.6,s.62.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/96-98.
[574] Fetih: 29.
[575] Ârâf:157.
[576] Bakara: 146.
[577] Ahzâb: 45.
[578] Ibn. Sa´d-Tabakat c.1,s.362, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.174, Buharî-Sahih c.3,s.21, Beyhakî-Delâ-lilünnübüvve c.1,s.278-279, Kadı lyaz-Şifa c.1,s.19, Ebülferec Ibn. Cevzî-Elvefa c.1,s.37-38, ibn. Seyyid Uyûnüleser c.1,s.58, Zehebi-Tarihul´islam C.2.S.49, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.325.
[579] Dârimî-Sünen c.1,s.14-15, Ebülferec Ibn. Cevzî-Elvefa c.1,s.38-39 Zehebî-Tarihulislâm c.2,s.5O.
[580] Matta İncili Bab:3, Fıkra: 13.
[581] Yuhanna İncili Bab: 1, Fıkra: 21-25.
[582] Ibn. Ishak, Ibn. Hişam-Sîre c.2,b.7O, Taberî-Tarih c.2,s.234, Beyhakî-Delâlünnübüvve c.1,s.344, Ibn. Esîr-Kâmil c.2,s.95-96, Ibn. Seyyid-Uyûnûleser c.1 ,s.156, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.193, Ebülfida-Elbidaye venni-hayec.2,s.149.
[583] Ibn. Sa´d-Tabakatc.1,s.155.
[584] Ebû Nuaym-Delâilünnübüvve c.1,s.39.
[585] Bakare: 89
[586] İsrail oğullarının Atası Ishak Aleyhisselâm, Ümmi bir kavm olan Arapların Atası da, İsmail Aleyhisselâm olduğuna göre, Yahudilerle Araplar, kardeş oğulları idiler.
[587] Tesniye Bab: 18, Fıkra:18.
[588] Her halde Ümmî denilmek isteniliyordun.
[589] Tesniye Bab:32 Fıkra: 21.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/98-101.
[590] Ibn. Kuteybe-Maarif s.20, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.l.s.50 Hâkim-Müstedrek c.2,s.5O, Hâkim-Müstedrek c.2,s.578.
[591] Salebî-Arais s.207, ibn. Esîr-Kâmil c.1,s.193.
[592] Salebî-Arais s.207.
[593] Ibn. Esîr-Kâmilc.1,s.193.
[594] Salebî-Arais s.207, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s. 193
[595] Taberî-Tarih c.1 ,s.224, Hâkim-Müstedrek c.2,s.58O, Sâlebi-Arais s.248
[596] Taberî-Tarih c.1,s.224, Hâkim-Müstedrek c.2, s.580, Sâlebî-Arais s.248, Ibn. Esir-Kâmil c.1, s. 198.
[597] Taberî-Tarih c.1,s.225, Hâkim-Müstedrek c.2, s.578, Sâlebî-Arais s.248, Ebülferec Ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s. 224, İbn.Esîr-Kâmil c.1, s. 199, Muhyiddin b. Arabî-Muhâdaratülebrar c.1, s. 130, Ebülfida-Elbidaye venniha-yec. 1, s. 319.
[598] Sâffât: 120
[599] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.3,s.12O, Ezzühd s.95, Müslim-Sahih c.4,s.1845, Nesâi-Sünen c.3, s.215, 216, Begavî-Mesâbihussünne c.2,s.166.
[600] Müslim-Sahih c.4, s. 1845, Begavî-Mesâbihussünne c.2, s. 166.
[601] Ahmed b. Hanbel-Müsned s.7634, Hadîs, Buharî-Sahih c.4, s. 131, Müslim-Sahih c.4, s. 1843. Begavî-Mesâbihussünne c.2, s. 166.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/101-102.
[602] Ibn.Kuteybe-Maarif s. 26.
[603] Ibn. Kuteybe-Maarif s. 26, Ibn. Nedîm-Fihrist s. 39-40, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s. 78.
[604] Ebû Nuaym-Hilyetülevliya c.1, s. 167, ibn.Asakir-Tarih c.2, s. 357, Süyûtî-Dürrülmensur c.6, s. 341, A.Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c. 16, s. 132.
[605] Taberî-Tarih c.1, s. 234, Ebû Nuaym-Hilyetülevliya c. 1, s. 167, 168, Ibn.Esîr-Câmiul´usûl c.2, s. 506, Kurtu-bî-Tefsîr c.20, s. 25, Hâzin-Tefsir c.4, s. 371, Süyûtî-Dürrülmensur c.6, s. 341, A.Aliyyülmüttakî-Kenzûl´ummal c. 16, s. 133.
[606] Ebû Nuaym-Hilyetülevliya c.1, s. 168, İbn.Asakir-Tarih c.2, s. 357, Ibn.Esîr-Câmiul´usul c.2, s. 506, Hazin-Tefsirc.4, s. 371, Süyûtî-Dürrülmensur c.6, s. 341, A. Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummat c. 16, s. 133.
[607] Âlâ: 14-19.
[608] Ebû Nuaym-Hilyetülevliya c.1, s. 169, Ibn.Esîr-Camiulüsul c.2, s. 505, Kurtubî-Tefsir c. 20, s. 25, Hâzin-Tefsir c.4, s. 371, Süyûtî-Dürrülmensur c.6, s.341, A.Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.16, s. 133.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/103.
[609] Ibn.Ebt Şeybe-Musannef c.14, s.303, Ahmed b. Hanbel-Müsned c.3, s.148, Müsiim-Sahih c.1, s. 146, Bey-hakî-Delâilünnübüvve c.2, s. 130, Begavî-Mesâbîhussünne c.2, s. 179, Kadı lyaz-Eşşifâ c.1, s. 137, Ibn. Esîr-Câmiul´usûlc.12, s.53, lbn.Seyyid-Uyûnüleserc.1, s. 144.
[610] Ibn. Ishak, Ibn.Hişam-Sîre c.2, s.48, Buhari-Sahih c.4, s. 107.
[611] Ibn. Ishak, Ibn.Hişam-Sîre c.2, s.48.
[612] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4, s. 209, Buharî-Sahih c.4, s. 249.
[613] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1, s. 257.
[614] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4, s.207, Beyhaki-Delâilünnübüvve c.2,s. 124-125, Begavî-Mesâbihussünne c.2, s. 178.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/103-104.
.
| ;">Hızır Aleyhisselam |
|
Hızır Aleyhisselamın Soyu, İsmi Ve Bazı Faziletleri:
Rivayete göre: Hızır Aleyhisselamın soyu: Belya (veya İlya) b. Milkân, b.Falığ, b.Âbir, b.Salih, b.Erfahşed, b.Sâm b.Nuh Aleyhisselam olup babası, büyük bir´kral-dı.[1]
Kendisinin; Âdem Aleyhisselamın oğlu[2] veya Ays b.İshak Aleyhisselamın oğullarından olduğu[3] veya İbrahim Aleyhisselama iman ve Babil´den, Onunla birlikte hicret edenlerden birisinin, ya da Farslı bir babanın oğlu olduğu, kral Efridun ve ibrahim Aleyhisselam devrinde yaşadığı, büyük Zülkarneyn´e Kılavuzluk ettiği, İsrail oğulları krallarından İbn. Emus´un zamanında İsrail oğullarına peygamber olarak gönderildiği, halen, sağ olup her yıl, Hacc Mevsiminde İlyas Aley-hisselamla buluştukları da, rivayet edilir. [4]
Hızır; Hızır Aleyhisselamın asıl ismi olmayıp Künyesi idi. [5]
Eshab´dan Ebû Hüreyre´nin rivayetine göre: Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselam; Hızır Aleyhisselama, Hızır denilmesinin sebebini açıklayarak "Hızır, otsuz, kuru bir yere otururdu da, ansızın, o otsuz yer, yeşillenerek onun ardı sıra dalgalanır-dı!" buyurmuştur. [6]
Hızır Aleyhisselama, Allah tarafından; Mûsâ Aleyhisselamın bile, bilmediği özel bir ilim verilmişti ki, Mûsâ Aleyhisselam, onu öğrenmek için, uzun bir yolculuğu, göze almıştı. [7]
Hızır Aleyhisselamın soyu, devri ve hâlen sağ olup olmadığı hakkındaki türlü ihtilafları ve uzun tartışmaları bir yana bırakarak, Kur´an-ı Kerim ve Hadis-i şeriflerin verdikleri kesin bilgilerle yetinmeyi daha uygun ve yararlı buluyoruz.[8]
Mûsâ Aleyhisselamın Hızır Aleyhisselamla Buluşup Arkadaşlık Etmesi:
Abdullah b. Abbas; Mûsâ Aleyhisselamın arkadaşı hakkında, bir gün, Hür b. Kays´la tartışmış "O, Hızır´dır!" demişti.
O sırada, Übeyy b. KâVüT Ensarîye rastlamışlar, İbn.Abbas, Onu, çağırmış[9]´, kendisine "Ey Ebüttufeyl! Yanımıza gel! [10]
Ben, Mûsâ Aleyhisselamın, kendisiyle buluşma yolunu aramış olduğu arkadaşı hakkında şu arkadaşımla tartıştım.
Sen, onun hal ve şanını anlatırken, Resûlullâh Aleyhisselâmdan işittin mi?" dedi.
Übeyy b. Kâb[11]
"Evet! Onun hal ve şanını, anlatırken[12] Resûlullâh Aleyhisselâmdan işittim, şöyle buyuruyordu:
Mûsâ (Aleyhisselâm), İsrail oğullarının ileri gelenlerinden bir topluluk içinde bulunduğu sırada, ona, bir adam gelip:
´Senden daha bilgili bir kimse biliyor musun?´ diye sordu.
Mûsâ (Aleyhisselâm) da:
´Hayır! Bilmiyorum!´ dedi.
Bunun üzerine, Yüce Allah, Mûsâ (Aleyhisselâm)´a:
´Hayır! Kulumuz Hızır vardır!´ diye Vahy edince, Mûsâ (Aleyhisselâm), onunla buluşmak yolunu aradı.
Yüce Allah da, balığı, onun için, bir alâmet ve nişan yaptı.
Kendisine:
´Balığı, kaybettiğin zaman, geri dön! Muhakkak, ona, kavuşursun! denildi.´[13]
Bunun üzerine, Mûsâ (Aleyhisselâm), Yüce Allah´ın dilediği kadar gitti´[14]
Genç adamına:
´Kuşluk yemeğimizi, getir!´ dedi.
Mûsâ (Aleyhisselâm), kuşluk yemeğini istediği zaman, Mûsâ (Aleyhisselâm)´ın genç adamı[15] Mûsâ (Aleyhisselâm)´a:
´Bak hele! Kayanın dibinde barındığımız sırada, ben, balığın gittiğini haber vermeyi, unutmuşum.
Onu, haber vermemi, bana unutturan da, şeytandan başkası değildir!´ dedi.
Mûsâ (Aleyhisselâm):
´Zâten, bizim istediğimiz de, bu idi!´ dedi.
Hemen, izlerine basa basa geri dönüp Hızır Aleyhisselâmı buldular.
Yüce Allah´ın Kitabında anlatmış olduğu da, onlann hal ve şanlarından ibarettir!" dedi. [16]
Saîd b. Cübeyr der ki:
"Ben, Ibn. Abbas´a:
´Nevfelbikâlî, israil oğullarının Sahibi olan Mûsâ Aleyhisselâm, Hızır Aleyhisselâ-mın arkadaşı olan Mûsâ[17] değildir. [18] O, başka bir Musa´dır[19] diye iddia ediyor!?´ dedim.
Ibn. Abbas: ´Yalan söylüyor Allah düşmanı! [20]
Bana, Übeyy b. Kâ´b rivayet edip dedi ki[21]
Ben, Resûlullâh Aleyhisselâmdan, şöyle buyurduğunu işittim. [22]
"Mûsâ Aleyhisselâm, kavmi içinde, onlara, Allah´ın nimet ve imtihan günlerini andığı, hatırlattığı[23] gözlerinden yaşlar boşandığı ve kalbler rikkata geldiği bir sırada, bir adam:
´Ey Allah´ın Resulü! Yer yüzünde, senden daha âlim bir kimse var mı?´ diye sormuştu."
Oda: Yoktur! demişti´. [24]
Diğer rivayete göre:
Mûsâ Aleyhisselâm, İsrail oğullan içinde hutbe irâd etmeğe kalktığı sırada, kendisine:
tnsanlann en bilgilisi, hangisidir? diye sorulmuştu.
Mûsâ Aleyhisselâm da:
Ben´im! demişti.
Bu hususu, Allah, daha iyi bilir! diyerek Allah´a havale etmediği için, Yüce Allah, ona hitab etmiş;
Senden daha bilgili vardır! buyrulmuştu.[25] Mûsâ Aleyhisselâm
"Yâ Rab! Nerededir o?" diye sordu. [26] Yüce Allah:
"İki denizin bitiştiği yerde kullarımdan biri vardır ki: o senden daha bilgilidir?" diye vahyetti.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Yâ Rab! Ona, nasıl bir yol bulayım?" diye sordu. [27]
"Azıklık, tuzlanmış[28] ölü[29] bir balık al! [30] Onu, bir zenbilin içine koy! [31] zenbil içinde yanında taşı. [32]
Ona, nerede can verilirse[33], onu, nerede kaybedersen işte, o kulum, oradadır!" bu-yuruldu. [34]
Mûsâ Aleyhisselâm, bir balık alıp zenbilin içine koydu. [35]
Genç adamı, Yûşa´ b.Nûn´a:
"Seni, ancak, balık, nerede yanından aynlırsa, onu, bana haber vermekle görevlendiriyorum!" dedi. [36]
Mûsâ Aleyhisselâm, gitti.
Hizmetini gören genci, Yûşa´ b. Nûn´u da, yanında götürdü.
İki denizin bitiştiği yerdeki kayanın yanına vanp ulaşınca, başlarını, yere koyup uyudular. [37]
Yûşa´ b. Nûn, uyanıp kayanın gölgesinde oturduğu, Mûsâ Aleyhisselâm da uyuduğu sırada, tuzlu balık, kımıldamağa başladı.
Yûşa´ b. Nûn, kendi kendine:
"Uyanıncaya kadar, onu, uyandırmayayım!" dedi ve ona, haber vermeyi unuttu[38]
Balık; kımıldayarak, zenbilden sıçrayıp çıktı ve denize düştü!
Yüce Allah; ondan, denizin akışını tuttu da, denizin içinde, su künkü gibi bir boşluk ve böylece, balık için, bir yol meydana geldi.
Deniz içinde, böyle bir yolun açılması, Mûsâ Aleyhisselâm ile hizmetini görene, şaşılacak bir hâdise oldu.
Uyandıktan sonra, o günlerinin kalanı ile bütün gece gittiler.
Sabah olunca, Mûsâ Aleyhisselâm, genç arkadaşına:
"Kuşluk yemeğimizi getir!
Bu yolculuğumuzdan, yorgunluk duymağa başladık!" dedi.
?Halbuki, Mûsâ Aleyhisselâm, Allah tarafından, kendisine emrolunan yerin ötesine geçmedikçe, yorgunluk duymamıştı.
Genç yoldaşı, Mûsâ Aleyhisselâma:
"Bak hele! Kayanın dibinde barındığımız zaman, balığın çıkıp gittiğini haber vermeyi unutmuşum.
Onu haber vermemi bana unutturan da, şeytandan başkası değildir.
Balık, şaşılacak bir surette deniz içinde yolunu tutup gitti!" dedi.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Zaten, arayacağımız da, bu, idi!" dedi.
İzlerinin üzerinde gerisin geri döndüler.
Kayanın yanına varınca, baktılar ki:
Elbisesine, bürünmüş[39] elbisesinin bir tarafını, ayaklannın altna, bir tarafını da, başının altına sermiş, arkasının üzerine dümdüz yatmış, orada, Hızır Aleyhisselâm, duru-yordu. [40]
Mûsâ Aleyhisselâm, ona:
"Esselâmü aleyküm = Sizin üzerinize selâm olsun!" diyerek selâm verdi. [41]
Hızır Aleyhisselâm, yüzünden, örtüyü açıp[42]
"Selâm bilmeyen şu yerde, bu selâm, nereden geliyor? [43]
Ve Aleykümüsselâm = Sizin üzerinize de, selâm olsun!" dedi. [44]
"Kimsin sen?" diye sordu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Ben, Musa´yım!" dedi.
Hızır Aleyhisselâm:
"Kimin Musa´sı´[45] İsrail oğullarının Mûsâsı mı?" diye sordu.
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Evet[46] İsrail oğullannın Mûsâ´sıyım!" dedi. [47]
Hızır Aleyhisselâm;
"Seni, buraya getiren, nedir? [48] Hal´ü sânın, nedir?" diye sordu. [49]
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Sende bir ilim bulunduğu, bana haber verildi. Sana arkadaş olmak istiyorum. [50] Sana, öğretilen rüşd´ü hidâyetten bana da, öğretmen için, geldim." dedi. [51] Hızır Aleyhisselâm: "Elinde Tevrat´ın bulunması ve kendine vahiy gelip durması, sana, yetmiyor mu?! [52]
Ey Mûsâ! Sende, Allah´ın Kendi ilminden, sana öğrettiği öyle bir ilim vardır ki: ben, onu, bilemem!
Bende de, Allah´ın, Kendi ilminden bana verdiği öyle bir ilim vardır ki, sen de onu bilemezsin!
Hem sen, benimle arkadaşlık etmeğe hiç dayanamazsın! [53]
Ey Mûsâ! Bende bir ilim var ki, onu, sana öğretmem, lâyık değildir.
Sende de, bir ilim vardır ki, onu da, benim öğrenmem lâyık değildir! [54]
Haberini, ihata edemediğim şeye[55] iç yüzünü kavrayamadığın, görünüşü, hoşa gitmeyen şeyleri görmeğe´[56]sen, nasıl sabredebilir, dayanabilirsin?" dedi. [57]
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Senin buyruğunu, yerine getireceğim! [58]
İnşâallâh, beni sabırlı bulacaksın!
Sana, hiç bir işinde de, karşı gelmeyeceğim!" dedi.
Hızır Aleyhisselâm:
"Eğer, sen bana, bu suretle tâbi olursan, artık, ben, sana anıp söyleyinceye kadar, bana, hiç bir şey sorma!" dedi. [59]
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Olur dedi. [60] Gemileri, olmadığı için[61], Hızır Aleyhisselâmla Mûsâ Aleyhisselâm, deniz kıyısında yürüyerek gittiler:
Bir gemiye rastladılar. Kendilerini, gemiye alsınlar diye gemicilerle konuştular.
Gerniciler, Hızır Aleyhisselâmı tanıyıp[62]
"Allah´ın, Salih kulu!" dediler. [63]
Onları, gemilerine, ücretsiz aldılar. [64]
Gemiye bindikleri zaman[65], bir serçe, geminin kenarına konup[66]´denizden, bir yutum su aldı.
Hızır Aleyhisselâm:
"Ey Mûsâ! Benim ilmim ile senin ilmin, Allah´ın ilmini, şu serçenin denizden aldığı bir yudum su kadar bile eksiltmez! [67]
Vallahi[68], senin ilmin, benim ilmim[69] ve bütün yaratıklann ilmi[70], Allah´ın ilminin içinde şu serçenin gagasıyla aldığı damla kadar hiç kalır!" dedi. [71]
Sonra da, el atıp gemi tahtalarından birini, söktü!
Mûsâ Aleyhisselâm:
"Şu kavim, bizi, gemilerine, ücretsiz bindirmişlerken, sen, onların gemilerine kasde-dip içindekileri batırmak için mi, gemiyi deliyorsun?! [72]
Doğrusu, sen, çok büyük bir şey, bir suç işledin!?" dedi[73]
Hızır Aleyhisselâm:
"Ben, sana, benimle arkadaşlık yapmağa dayanamazsın?" demedim miydi?" dedi.
Mûsâ Aleyhesselâm:
"Şu unuttuğum şeyden dolayı, beni, sorumlu tutma ve bana, güçlük gösterme?" dedi. [74]
Gerçekten de, Mûsâ Aleyhisselâmın, ona karşı, bu ilk davranışı, bir dalgınlık ve unutkanlık eseri idi. [75]
Gemiden çıktılar.
Deniz sahilinde yürüyüp gittikleri sırada, bir de baktılar ki, bir oğlan çocuğu[76], başka oğlan çocuklan ile birlikte oynuyor.
Hızır Aleyhisselâm, hemen, oğlanın başını, eliyle tutup kopardı ve onu, öldürdü![77]
Mûsâ Aleyhisselâma onun yanında, son derecede bir korku ve dehşet duydu. [78]
Hızır Aleyhisselâma:
"Sen, günahsız, masum bir canı, hiç bir can karşılığında olmaksızın öldürdün hâ!?" dedi.
Hızır Aleyhisselâm:
"Ben, sana benimle arkadaşlık yapmağa dayanamazsın! demedim miydi? Bu, birincisinden de, ağırdır!" dedi. [79] Mûsâ Aleyhisselâm:
"Eğer, bundan sonra, sana, bir şey sorarsam,benimle arkadaşlık yapma! Arkadaşlık yapmamakta, benim yönümden bir özre erişmişsindir. mâzursundur." dedi. Yine, gittiler.
Nihayet, bir kariye halkının yanına vardılar. [80] Onlann, bütün Meclislerini dolaştılar. [81] Onlardan, yemek istediler. Ahali, bunları, konuklamaktan kaçındılar. [82] Mûsâ Aleyhisselâm, çok acıktı. Onları, konuklamadılar. [83]
Orada, yıkılmağa yüz tutmuş[84] eğilmiş[85] bir duvar buldular. [86] Hızır Aleyhisselâm, eliyle mesh ederek[87] onu, doğrulttu. [88] Mûsâ Aleyhisselâm:
"Bunlar, öyle bir kavimdir ki, yanlarına geldiğimiz halde, bizi, ne konakladılar, ne de, bize yemek verdiler. [89]
İsteseydin, hiç olmazsa, şu hizmetine karşılık, onlardan, bir ücret alabilirdin!?" deyince, Hızır Aleyhisselâm:
"İşte, bu, benimle senin ayrılışındır!" dedi. [90]
Peygamberimiz Aleyhisselâm, kıssayı, buraya kadar anlattıktan sonra:
"Allah, bize[91] ve Musa´ya rahmet etsin! [92]
Ne kadar isterdim[93] isterdik[94] ki, ne olurdu[95] o, sabretseydi de, ikisi arasında geçen işler, bize, Allah tarafından, haber verilseydi[96] Eğer, o, acele etmemiş olsaydı, muhakkak, daha bir çok şaşılacak şeyler görecekti. [97]
Fakat, onu, arkadaşı tarafından bir kınama tuttu da[98], utandı." buyurdu. [99]
Mûsâ Aleyhisselâm, Hızır Aleyhisselâmın elbisesinin ucundan tuttu´. [100]
"Haydi, bana, (söyleyeceğini) söyle!" dedi. [101]
Hızır Aleyhisselâm:
"Şimdi, sana, üzerinde sabredemediğin, dayanamadığın şeylerin iç yüzünü, haber vereceğim.[102]
O delmiş olduğum gemi ki, denizde iş yapan yoksullarındı. [103]
Onun için, ben, onu, kusurlu yapmak istedim ki, arkalarında, her sağlam gemiyi zorla almakta olan´[104] Hüded b. Büded adında bir hükümdar vardı.
Hükümdann, geminin yanına vardığı zaman, onu, kusuru yüzünden geri bırakmasını ve onun yanından geçip gittikleri zaman, onanp ondan yararlanmalannı istedim.
Gemicilerden kimisi:
"Deliği, şişelerle tıkayınız!
Kimisi de:
Deliği, ziftle tıkayınız!" diyordu. [105]
Gemiyi, bedelsiz olarak zabtedecek olan hükümdar, geldiği ve onu delik halde bulduğu zaman, bıraktı, zabtetmekten vazgeçti.
Sonra, gemi sahipleri, bu delik gemiyi bir tahta ile onardılar. [106]
Ondan, yararlanmağa devam ettiler.´[107]
Oğlana gelince; o, daha yaratıldığı günden, kâfirlikle tabiatlı, ve damgalı idi. [108]
Onun anası ve babası ise, Mü´min idiler. Oğullan, kâfirdi. [109]
Bu ana ve baba, oğullarının üzerine titremekte idiler.
Şayet, o oğlan çocuğu, olgunluk çağına erişseydi, anasını, babasını azıtacak, onları da, küfre bürüyecekti. [110]
Ona, sevgileri yüzünden, onun dinine tâbi olmalarından korkup[111] istedik ki, onla-nn Rabbi, bunun yerine, kendilerine, dinen ondan daha hayırlısını, ana ve babasına daha yakın ve merhametlisini versin. [112]
Duvara gelince; bu duvar, o şehirdeki iki yetim oğlanın olup altında, onlara aid bir define vardı. [113] bu da, altın ve gümüşten ibaretti. [114]
Babalan, iyi bir adamdı. Bunun için, Rabb´in diledi ki: ikisi de, erginlik çağına ersin-ler, definelerini çıkarsınlar.
Bu, Rabb´inden, bir merhamet ve esirgeme idi. Ben, bunlan, kendi rey ve görüşümle yapmadım. İşte, senin, üzerinde sabredemediğin şeylerin iç yüzü!" dedi. [115] Mûsâ Aleyhisselâmın, Hızır Aleyhisselâmla bu arkadaşlığı, on sekiz gün sürmüştür. [116]
Kur´ân-I Kerimin Mûsâ Ve Hızır Aleyhisselamların Buluşmaları Hakkındaki Açıklaması:
Mûsâ Aleyhisselâmla Hızır Aleyhisselâmın buluşmaları ve aralarında geçenler, Kur´ân-ı Kerim´de şöyle açıklanır:
"Bir zaman, Mûsâ, genç adamına şöyle demişti: "Ben, iki denizin birleştiği yere varıncaya kadar durmayıp gideceğim. Yahud, (maksadıma erinceye dek) uzun zamanlar geçireceğim!"
Bunun üzerine, onlar, bu iki deniz arasının birlekşik yerine ulaşınca, balıklarını, unuttular. (Balık) denizde bir deliğe doğru yolunu tutmuştu. Vaktâ ki, (Oradan geçip gittiler) Mûsâ, genç (adamına): Kuşluk yemeğimizi getir!
Bu yolculuğumuzdan, yorgun düştük!" dedi.
Genç: "Bak hele! Kayaya sığındığımız vakit ben, balığı unutmuşum!
Gerçek, onu, söylememi, şeytandan başkası unutturmadı.
O, şaşılacak bir suretle denize (atladı) yolunu, tutup gitti" dedi.
(Mûsâ): "İşte, bizim arayacağımız, bu idi."dedi.
Hemen, izlerinin üzerinden, gerisin geri döndüler.
Derken, kullarımızdan, (öyle) bir kul buldular ki, biz, ona, tarafımızdan, bir rahmet vermiş, kendisine, nezdimizden (özel) bir ilim öğretmiştik.
Mûsâ, ona: "Sana öğretilen ilimden, bana da, öğretmek üzere, sana, tâbi olayım mı?" dedi.
O da (Musa´ya):
"Doğrusu, sen, benim yanımda, asla sabredemezsin!
(İç yüzünü) kavrayamadığın bir bilgiye nasıl sabredebilirsin ?" dedi.
Oda:
Allah, dilerse, beni sabredici bulacaksın.
Sana, hiç bir işde karşı gelmeyeceğimi" dedi.
(O da) bu suretle bana tâbi olursan, artık, ben, sana anıp söyleyinceye kadar, bana, hiç bir şey sorma!" dedi.
Bunun üzerine, kalkıp gittiler.
Nihayet, (bir) gemiye bindikleri zaman, o, bunu, deliverdi.
(Mûsâ):
"içindekileri (suda) boğasın diye mi, onu, dektin?I"
"And olsun ki: Sen büyük bir iş işledin!" dedi.
Oda:
"Sen, beraberimde asla sabredemezsin! demedim mi?" dedi.
(Mûsâ):
"Unuttuğum şeyden dolayı, beni sorumlu tutma! Şu arkadaşlığımızda bana, güçlük yükleme!" dedi.
Yine, gittiler.
Nihayet, bir oğlan çocuğuna rastladıkları zaman, o, hemen, onu öldürdü!
(Mûsâ):
"Sen, tertemiz (masum) bir can (diğer) bir canı karşılığı olmaksızın öldürdün hâl?
And olsun ki: sen çok kötü bir şey yaptın!" dedi.
(O zat):
"Ben, sana: beraberimde asla sabredemezsin!" demedim mi?" dedi.
(Mûsâ):
"Eğer, bundan sonra, sana, bir şey sorarsam, artık, benimle arkadaşlık etme! (o takdirde) tarafından muhakkak bir özre ulaşmışsındır (benden ayrılmakta mâzursun-dur) dedi.
Yine, gittiler.
Nihayet, bir memleket halkına vardılar ki, ora ahâlisinden, yemek istedikleri hade, kendilerinin, konuklamaktan kaçınmışlardı.
Derken, yıkılmaya yüz tutmuş bir duvar buldular.
O, bunu, hemen doğrultuverdi.
(Mûsâ):
"İsteseydin, herhalde, buna karşılık, bir ücret alabilirdin!?" dedi.
O:
"İşte, dedi, bu, benimle senin aynlışımızdır.
Sana, üzerinde asla sabredemediğin şeylerin iç yüzünü haber vereceğim:
O gemi ki, denizde iş yapan yoksullarındı.
Onun için, ben, onu, kusurlu yapmak istedim ki, arkalarında, her (sağlam) gemiyi zorla almakta olan bir hükümdar vardı.
Oğlana gelince; Onun anası da, babası da iman etmiş kimselerdi.
Bunun için, onları, bir azgınlık ve kâfirlik bürümesinden endişe ettik te, istedik ki, onların Rabbi, bunun yerine, kendilerine, temizlikçe daha hayırlısını, merhametçe daha yakınını versin.
Duvara gelince; bu, o şehirde iki yetim oğlancığındı. Altında da, onlara ait bir define vardı.
Babaları, iyi bir adamdı.
Bunun için, Rabb´in diledi ki, ikisi de, erginlik çağına ersinler, definelerini çıkarsınlar.
Bu, Rabb´inden bir merhametti.
Ben, bunları kendi rey ve görüşümle yapmadım.
İşte, üzerlerine sabredemediğin şeylerin içyüzü![117]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Taber-i Tarih c.1,s.188, Sâlebi-Arâis s.220,lbn.Asâkir-Tarih c.5, s.144, Ibn.Esir-Kâmil c.1,s.16O Ebülfida-Elbidaye vennihaye el, s.326.
[2] İbn. Asakir-Tarih c.5,s.145.
[3] ibn. Asâkir-Tarih c.5,s.144.
[4] Taberi-Tarih c.1,s.188 Sâlebi-Arâis s.220,223,224, İbn. Esir-Kâmil c.1,s.160-161, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.l,s.326-336.
[5] Sâlebi-Arâis s.220, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1 ;s.327
[6] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.312, Buhari-Sahih c. 4.S.129 Tirmizi Sünen c.5,s.313, Taberi-Tarih c.l,s.194, Sâlebi-Arâis s.220.
[7] Kehf: 65, Ahmed b. Hanbel-Müsned C.5,s.118-119, Buhari-Sahih c.l,s.38 Müslim-Sahih c.4,s. 1847-1848, Tiri-mizî-Sünen C.5.S.309.
[8] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/107.
[9] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.116, Buhari-Sahih c.1 ,s.26 27, Müslim-Sahih C.4.S.1853
[10] Müslim-Sahih c.4,s.1853.
[11] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.116, Buharî-Sahih c.1 ,s.26-27, Müslim-Sahîh c.4,s.1853.
[12] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.116, Buharî-Sahih c.1 ,s.26-27.
[13] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.116, Buharî-Sahih c.1,s.26-27,Müslim- Sahih C.4.S.1853.
[14] Müslim-Sahîh C.4.S.1853.
[15] Ahmed b. Hanbel-Müsned C.5.S.117, Müslim-Sahih c.4,1853
[16] Ahmed b. Hanbel-Müsned C.5.S.117,122 Buharî-Sahih c.1,s.27-28, Müslim Sahih c.4,s.1853.
[17] Zamanımızdaki Müslüman Müelliflerinden de, maalesef bu görüşü benimseyerek Tavratta, böyle bir hâdiseden bahsedilmemiş olduğunu, Kılkamış Destanında Mûsâ adındaki bir Balıkçıdan söz edildiğini, Buharînin Sa-hih´inde bulunmadıkça, Müfessirlerin görüşlerini kabul edemeyeceğini ileri sürenler bulunduğu işitildiğinden, hâdiseyi, Sahih-i Buharı ve diğer Hadis Mecmualarından nakil etmeyi uygun gördük.
[18] Buharî-Sahih c.4,s.127, Müslim-Sahih c.4,s.1847, Tirmizî-Sünen c.5,s.3O9.
[19] Buharî-Sahih c.1,s.38.
[20] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.117, Buharî-Sahih c.1,s.38 Müslim-Sahih c.1,s.38 c.4,s.127, Müslim-Sahih c.4,s.1847, Tirmizî-Sünen c.5,s.3O9.
[21] Buharî-Sahih C.5.S.230.
[22] Müslim-Sahih c.4,s.1847, Tirmizî-Sünen c.5,s.3O9.
[23] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.121, Müslim-Sahih c.4,s.185O.
[24] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.5,s.232.
[25] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s. 118, Buharî-Sahih c.5,s.234.
[26] Buharî-Sahih c.5,s.232.
[27] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.118, Buharî-Sahih c.1,s.38, c. 5, s. 230, Müslim-Sahih C.4.S.1847-1848, Tirmi-zi Sünen c.5,s.3O9.
[28] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.119-121, Müslim-Sahih c.4,s. 1850.
[29] Ahmed b. Hanbel-Müsned C.5.S.120 Buhâri-Sahih C.5.S.232.
[30] Ahmed b. Hanbel-Müsned C.5.S.118-120, Buhâri-Sahih c.5,s. 230, Müslim-Sahih c.4,s.185O.
[31] Ahmed b. Hanbel-Müsned C.5.S.118-120 Buharî-Sahih c.5,s.23O.
[32] A.b.Hanbel-Müsned c.5,s.117, Buharî-Sahih c.1,s.38, c.5,s. 230 Müslim-Sahih c.4,s.1848, Tirmizî-Sünen c.5,s.3O9.
[33] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.5,s.232.
[34] A.b.Hanbel-Müsned c.5,s.118, Buharî-Sahih C.1.S.38, c.5,s. 230 Müslim-Sahih c.4,s.1848, Tirmizî-Sünen C.5.S.309.
[35] Ahmed b. Hanbel-Müsned C.5.S.117, Buharî-Sahih c.5,s. 230-232.
[36] A.b.Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.5,s.232.
[37] Buharî-Sahih c.1,s.38-39.
[38] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.12O Buharî-Sahih c.5,s.232.
[39] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.117-118,Buharî-Sahih c.1,s.39, c.5,s.230-231, Müslim-Sahih c.4,s. 1848-1849,Tirimizî-Sünen c.5,s. 309-310.
[40] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Müslim-Sahih c.4,s.1851.
[41] A.b. Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.1,s.39, Müslim-Sahih c.4,s.1851, Tirimizî-Sünen c.5,s.31O.
[42] A.b. Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Müslim-Sahih c.4,s.1851.
[43] A.b. Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.5,s.231, Müslim-Sahih c.4,s.1848, Tirmizî-Sünen c.5,s.31O.
[44] Müslim-Sahih c.4,s.1851.
[45] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.119, Müslim-Sahih c.4,s.1851.
[46] A.b. Hanbel-Müsned c.5,s. 120, Buharî-Sahih c.1,s,39, Müslim-Sahih c.4,s.1848, Tirmizî-Sünen C.5.S.310.
[47] A.b. Hanbel-Müsned c.5,s.119, Buharî-Sahih c.1,s.39, Müslim-Sahih c.4,s.1848, Tirmizî-Sünen C.5.S.310.
[48] Müslim-Sahih c.4,s.1851.
[49] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.5,s. 233.
[50] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.119
[51] A.b. Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.5,s.233, Müslim-Sahih c.4,s. 1851.
[52] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.12O Buharî-Sahih c.5,s.233.
[53] A.b. Hanbel-Müsned c.5,s.118-119, Buharî-Sahih c.1,s. 39, c.5,s. 231, Müslim-Sahih c.4,s.1849, Tirmizî-Sünenc.5,s.31O.
[54] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s. 119.
[55] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s. 119.
[56] Müslim-Sahih c.4,s.1849, Tirmizî-Sünen c.5,s.31O.
[57] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s. 119, Müslim-Sahih c.4,s. 1849, Tirmizî-Sünen c.5,s. 310.
[58] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s. 119.
[59] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s. 119 c.5,s.231, Müslim-Sahih c.4,s. 1849, Tirmizî-Sünen c.5,s.31O.
[60] Buharî-Sahih c.5,s.231, Müslim-Sahih c.4,s. 1849, Tirmizî-Sünen c.5,s. 310.
[61] Buharî-Sahih c.1,s. 39.
[62] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s. 119-120 Buharî-Sahih c.1,s.39, c.5,s.231, Müslim-Sahih c.4,s.1849 Tirmizî-Sünen c.5,s. 311.
[63] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.5,s.233.
[64] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s. 119-120, Buharî-Sahih c.1,s.39, c.5,s.231, Müslim-Sahih c.4,s. 1849, Tirmizî-Sünen c.5,s.311.
[65] Buharî-Sahih c.5,s.231.
[66] Buharî-Sahih c.1,s.39, Müslim-Sahih c.4,s. 1850.
[67] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.118, Buharî-Sahih c.1 ,s.39, c.5,s.231, Müslim-Sahih c.4,s. 1850.
[68] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.235.
[69] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.5,s.235.
[70] Buharî-Sahih c.5,s.12O
[71] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.12O Buharî-Sahih c.5,s.235.
[72] Buharî-Sahih c. 1 ,s.39, c.5,s.231 Müslim-Sahih c.4,s. 1849, Tirmizî-Sünen c.5,s.311.
[73] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.119, Buharî-Sahih c.4,s.231, Müslim-Sahih c.4,s.1849 Tirmizî-Sünen c.5,s.311.
[74] A.b. Hanbel-Müsned c.5,s.119 Buharî-Sahih c.1,s.39c.5,s.231, Müslim-Sahih c.4,s.1849, Tirmizî-Sünen c.5,s.311.
[75] Ahmed b. Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.1,s.39, c.5,s.231, Müslim-Sahih c.4,s.185O .
[76] İsmi Ceysur idi. A.b. Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buhari-Sahih c.5,s.233).
[77] A.b. Hanbel-Müsned c.5,s.119, Buharî-Sahih c.5,s.235, Müslim-Sahih c.4,s.1850, Tirmizî-Sünen c 5.S.311.
[78] Müslim-Sahih c.4,s. 1851.
[79] A.b. Hanbel-Müsned c.5,s.118, Buharî-Sahih c.1 ,s.39, c.5,s.231 Müslim-Sahih c.4,s.1849, Tirmizî-Sünen C.5.S.311.
[80] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.119, Buharî-Sahih c.1 ,s.39, c.5,s. 231-232 Müslim-Sahih c.4,s. 1849. Tirmizî-Sünen c.5.s. 311.
[81] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.121, Müslim-Sahih c.4,s. 1852.
[82] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.119, Buharî-Sahih c.1,s.39 c.5,s. 231, Müslim,Sahih, c.4,s. 1849 Tirmizî-Sünen c.5,s.311.
[83] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.119.
[84] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.118, Buharî-Sahih c.1,s.39, Müslim-Sahih c.4,s. 1849, Tirmizî-Sünen c.5,s.311
[85] Buharî-Sahih c.1,s.39, Müslim-Sahih c.4,s.1849, Tirmizî-Sünen C.5.S.311.
[86] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.119, Buharî-Sahih c.1,s.39, Müslim-Sahih c.4,s. 1849, Tirmizî-Sünen c.5,s. 311.
[87] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.5,s.233 Müslim-Sahih c.4,s.1849, Tirmizî-Sünen c.5,s.311
[88] A.b.Hanbel-Müsned C.5.S.119, Buharî-Sahih C.1.S.39, Müslim-Sahih c.4,s.1849, Tirmizî-Sünen c.5,s. 311.
[89] Buharî-Sahih c.5,s.31, Müslim-Sahih c.4,s.185O, Tirmizî-Sünen c.5,s.311.
[90] A.b.Hanbel-Müsned c.5,s. 118-119, Buharî-Sahih c.1,s.39, c.5,s.23132, Müslim-Sahih c.4,s. 1850, Tirmizî-Sünen c.5,s.311.
[91] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.121 Müslim-Sahih c.4,s. 1851.
[92] A.b.Hanbel-Müsned c.5,s.118-121, Buhârî-Sahih c.1,s.39 Müslim-Sahih c.4,s. 1850, Tirmizî-Sünen c.5,s.312
[93] Buharî-Sahih c.1,s.4O, Müslim-Sahih c.4,s.185O.
[94] Tirmizî-Sünen c.5,s.312.
[95] Ahmed b.Hanbel.Müsned c.5,s.121.
[96] A.b.Hanbel-Müsned c.5,s.118-121, Buharî-Sahih c.1,s.4O, Müslim-Sahih c.4,s. 1850, Tirmizî-Sünen c.5,s.312.
[97] Müslim-Sahih c.4,s. 1851.
[98] Ahmed b.Hanbel.Müsned c.5,s.119, Müslim-Sahih c.4,s,1851.
[99] Ahmed b.Hanbel.Müsned c.5,s.119.
[100] Ahmed b.Hanbel.Müsned c.5,s.119, Müslim-Sahih c.4,s.1852.
[101] Ahmed b.Hanbel.Müsned c.5,s.119.
[102] Buharî-Sahih c.5,s.235, Müslim-Sahih c.4,s.1852, Tirmizî-Sünen c.5,s.311.
[103] Ahmed b.Hanbel.Müsned c.5,s.119, Müslim-Sahih c.4,s.1852.
[104] A.b.Hanbel-Müsned c.5,s.119, Buharî-Sahih c.5,s.233, Müslim-Sahih c.4,s. 1852.
[105] Buharî-Sahih c.5,s. 233-234.
[106] A.b.Hanbel-Müsned c.5,s.119,Müslim-Sahih c.4,s. 1852.
[107] Ahmed b.Hanbel.Müsned c.5,s.119.
[108] A.b.Hanbel-Müsned c.5,s.119, Müslim-Sahih c.4,s.1852, Tirmizî-Sünen c.5,s.312.
[109] Buharî-Sahih C.5.S.234.
[110] Ahmed b.Hanbel.Müsned c.5,s.119, Buharî-Sahih c.5,s.234, Müslim-Sahih c.4,s.1852.
[111] Buharî-Sahih c.5,s. 234.
[112] Ahmed b.Hanbel.Müsned c.5,s.119, Buharî-Sahih C.5.S.234, Müslim-Sahih c.4,s.1852.
[113] Ahmed b.Hanbel.Müsned C.5.S.119, Müslim-Sahih c.4,s.1852.
[114] Tirmizî-Sünen c.5,s.313.
[115] Ahmed b.Hanbel.Müsned c.5,s.119, Müslim-Sahih C.4.S.1852
[116] Mîr Havend-Ravzatussafa Terceme s.276.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/108-116.
[117] Kehf:60-82.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/116-118.
.
| ;">Yuşa b. Nun Aleyhisselam |
|
Yûşa´ B. Nûn Aleyhisselâmın Soyu :
Yûşa´ b. Nûn, b. Efrâim, b. Yûsuf, b. Yâkub[1], b. İshak, b. İbrahim Aleyhisse-lâm´dir. [2]
Yûşa´ b. Nun Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Yûşa´ b. Nun Aleyhisselâm: orta boylu, buğday benizli, yassı yağrınılı, büyük gözlü, mücâhid, gazi ve yiğit bir zât idi. [3]
Yûşa´ b. Nûn Aleyhisselâmın Peygamber Oluşu Ve Bazı Faziletleri:
Mûsâ Aleyhisselâm; vefat edeceği sıralarda, Yüce Allah, Mûsâ Aleyhisselâma, Yûşa´ b. Nûn Aleyhisselâm´ın, Kubbetüzzeman´a götürülüp bereketinin ona geçmesi için, elini, onun üzerine koymasını, kendisinden sonra, İsrail oğullarının idaresini, üzerine almasını ona vasiyet etmesini emir buyurdu.
Mûsâ Aleyhisselâm da, böyle yaptı. İsrail oğullarına:
"Bu Yûşa´ b. Nûn, benden sonra, içinizde sizi yönetecektir.
Onun sözlerini, dinleyiniz! Emirlerine, itaat ediniz!
O, aranızda hak ve adalet üzere hükmedecektir. Ona, muhalefet ve isyan eden, mel´undur!" dedi[4]
Tîh çölünde kırk yıllık mecburî ikamet sona erdikte[5] ve Mûsâ Aleyhisselâm vefat ettikten sonra, Yüce Allah, Yûşa´ b.Nûn Aleyhisselâmı, İsrail oğullarına Peygamber olarak gönderdi. [6]
Hızır Aleyhisselâmla buluşmağa giderken, Mûsâ Aleyhisselâma yoldaşlık eden genç adam[7], Yûşa´ b. Nûn Aleyhisselâmdı. [8]
İsrail oğullarını; Mûsâ Aleyhisselâmın, Erîha´daki zorbalarla savaş emrine itâ-ata davet ve teşvik ettikleri ve Allah´ın nimetine erdikleri bildirilen İki Er´den[9] birisinin de, Yûşa´ b. Nûn Aleyhisselâm olduğu rivayet edilir.´[10]
Erîha´da, Ken´an ilinde yerleşen Âmâlık[11]´, zorbaları ile savaşmaktan korkan yaşlı İsrail oğulları, kırk yıl içinde ölüp gitmiş, onların yerlerini, güçlü ve gözüpek nesilleri almış bulunuyordu. [12]
Yûşa´ b. Nûn Aleyhisselâm; genç İsrail oğullarını çağırıp kendisinin Peygamber olduğunu, yüce Allah´ın, Ken´an ilindeki zorbalarla savaşmayı, kendisine emrettiğini, onlara haber verdi.
İsrail oğulları, ona, bey´at ettiler ve kendisini, doğruladılar. [13]
Yûşa´ b. Nûn Aleyhisselâm, İsrail oğullarını, Tîh çölünden çıkarıp[14] Erîha´yı (Beytülmakdis´i) altı ay kuşatarak fethettikten sonra, Şam ve çevresindeki krallarla da, çarpışıp onları, yenilgiye uğrattı.
Ele geçirdiği Şam ülkesine Valiler tayin etti. [15]
Yûşa´ b. Nûn Aleyhisselâm; Mûsâ Aleyhisselâmdan sonra, İsrail oğullarını, Tevrat hükümlerine göre[16]´, yirmi dokuz[17] veya yirmi yedi yıl idare etti. [18]
Bu yirmi yedi yılın, yirmi yılı Fars kralı Minuşihr (Cihr), yedi yılı da, İfrasyab zamanında idi. [19]
Yûşa´ b. Nûn Aleyhisselâm, yüz yirmi[20], veya yüz yirmi altı[21] veya yüz yirmi yedi yaşında iken[22] vefat edip Efrâim dağına gömüldü. [23]
Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun![24]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] İbn.Kuteybe-Maarif s.20, Taberî-Tarih C.1.S.225, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.51, İbn.Esir-Kâmil c.1,s.20O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.319.
[2] Taberî-Tarih c.1,s.225, Mes´ûdî-Murucuzzeheb C.1.S.51, İbn.Esîr-Kâmilc.1,s.2OO, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.519.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/121.
[3] Mîr Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.291.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/121.
[4] Yâkubî-Tarih C.1.S.45, 46.
[5] Taberî-Tarih c.1,s.225.
[6] Taberî-Tarih c.1,s.225, Sâlebî-Arais s.248, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.20O.
[7] Kehf: 60.
[8] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.12O, Buharî-Sahih c.5,s.232, Taberî-Tefsir c.15,s.271.
[9] Mâide: 23.
[10] Taberî-Tefsir c.6,s.176, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.52, Sâlebî-Arais s.250.
[11] Sâlebî-Arais s.240.
[12] Sâlebî-Arais s.243.
[13] Taberî-Tarih c.1,s.225, 227, Sâlebî-Arais s.248.
[14] Yâkubî-Tarih C.1.S.46
[15] Taberî-Tarih c.1,s.228, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.50-51, Sâlebî-Arais s.248, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.2O2, Ebülfida-Elbidaye vennihaye d.s.323.
[16] Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.325.
[17] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.51.
[18] Yâkubî-Tarih c.1,s.47, Taberî-Tarih c.1,s.234, Sâlebî-Arais s.250, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.2O3, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.325.
[19] Taberî-Tarih c.1,s.234, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.199, İbn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.89.
[20] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.52, Sâlebî-Arais s.250.
[21] Taberî-Tarih c.1,s.229, İbn.Esîr-Kâmil c.l.s.203.
[22] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.325.
[23] Taberî-tarih c. 1,8.229, Sâlebî-Arasi s.250.
[24] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/121-122.
.
| ;">Kâlib b. Yüfenna Aleyhisselam |
|
Kâlib b. Yüfenna Aleyhisselâmın Soyu:
Kâlib b. Yüfena[1], b. Bariz (Fariz), b. Yehuza[2], b. Yâkub[3] b. İshak, b. İbrahim Aleyhisselâmdır. [4]
Kâlib b. Yüfenna Aleyhisselâm, Mûsâ Aleyhisselâmın kız kardeşi Meryem´in kocası[5] veya Mûsâ Aleyhisselâmın damadı idi. [6]
Kâlib b. Yüfenna Aleyhisselâmın İsrail Oğullarını İdareye Memur Edilişi Ve Bazı Faziletleri:
Mûsâ Aleyhisselâm; Yûşa´ b. Nun Aleyhisselâmı yanına alıp Hızır Aleyhisse-lâmı aramağa gittiği zaman, yerine, Kâlib b. Yüfenna´yı. İsrail oğullarının üzerine vekil bırakmıştı. [7]
İsrail oğullarını, Mûsâ Aleyhisselâmın, Eriha´daki zorbalarla savaş emrine itâ-ata davet ve teşvik ettikleri ve Allah´ın nimetine erdikleri bildirilen iki Er´den[8] birisinin de, Kâlib b. Yüfenna Aleyhisselâm olduğu rivayet edilir. [9]
Yûşa´ b.Nûn Aleyhisselâm vefat edeceği sırada, Kâlib b. Yüfenna Aleyhisselâmı, İsrail oğulları üzerine vekil bıraktı. [10] O da, ondan sonra, onları yönetti. [11] Kâlib b.Yüfenna Aleyhisselâm; Sâlih[12] ve Mücahid bir zat idi.
Yûşa´ b.Nûn Aleyhisselâmın hastalığı sırasında dinden dönen Kral Bârık ve ce-mâatıyla savaşarak onları hezimete uğratıp binlercesini öldürdükten sonra, Mısır üzerine yürümüş ve orayı da, fethetmiştir. [13]
Kâlib b.Yüfenna Aleyhisselâm, vefatına kadar, İsrail oğullarını güzelce yönetmiş, vefat edeceği sırada, yerine, oğlu Yusakus´u, bırakmıştır. [14]
Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun![15]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Kuteybe-Maarif s.20, TaberîqTarih c.1,s.236-237, Mes´ûdî-Murucuzzeheb d.s.52, Sâlebî-Arais s.250.
[2] ibn.Kuteybe-Maarif s.20, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.52.
[3] jbn.Kuteybe-Maarif s.20, Yâkubî-Tarih c.1,s.31.
[4] jbn.Sa´d-Tabakat c.1,s.54.
[5] İbn.Kuteybe-Maarif s.20.
[6] Sâlebî-Arais s.250.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/125.
[7] Mîr Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.292.
[8] Mâide: 23.
[9] Taberî-Tefsir c.6,s.176, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.52, Sâlebî-Arais s.250.
[10] Sâlebî-Arais s.250.
[11] Taberî-Tarih c.1,s.236-237, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.52, Sâlebî-Arais s.250.
[12] Muhyiddin b.Arabî-Muhadaratülebrar c.1,s.131.
[13] Mîr-Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.291-292.
[14] Sâlebî-Arais s.250.
.
| ;">İlyas Aleyhisselam |
|
İlyas Aleyhisselâmın Soyu:
İlyas b. Yasin, b. Finhas, b. Ayzar, b. Hârûn, b. İmran (A.S)´dır.[1]
İlyas Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
İlyas Aleyhisselâm: uzun boylu, zayıf bedenli, kıvırcık saçlı,[2] büyük başlı, çekik ve yapışık karınlı, ince bacaklı idi.
Kendisinin başında da, kırmızı bir ben vardı. [3]
İlyas Aleyhisselâmın Peygamber Oluşu:
İlyas Aleyhisselâm; Yüce Allah tarafından gönderilen Peygamberlerdendi. [4]
Kendisi, dağlar ve çöller sahibi olup Rabb´ine, tenhâlarda ibâdetle meşgul olurdu. [5]
Hızkıl Aleyhisselâmdan sonra, İsrail oğulları içinde bir çok bid´atlar ihdas edilmiş[6] onlar, Yüce Allah´ın, kendilerinden aldığı Ahd ve Mîsâkı, unutmakla kalmamışlar, putlar dikip onlara tapmağa da, başlamışlardı.
Bunun üzerine, Yüce Allah, onlara, İlyas Aleyhisselâmı, Peygamber olarak gönderdi. [7]
Mûsâ Aleyhisselâmdan sonra İsrail oğullarına gönderilen Peygamberler, ancak, kendilerinin, Tevrat´tan unuttuklarını, onların hatırlarına getirmekte, yenilemekte idiler. [8]
İsrail oğulları, o zaman, Şam ülkesinde dağınık bir halde ve başlarında da, bir çok krallar bulunuyordu.
Çünkü, Yûşa´ b. Nün Aleyhisselâm; Şam ülkesini feth ettiği zaman, oraya, İsrail oğullarını hâkim kılmış ve Şam topraklarını, onlar arasında bölüştürmüştü.
İsrail oğullarının on iki Sıbtından biri olan İlyas Aleyhisselâmın Sıbtı da, Bâle-bek ve nahiyelerini almış ve oralara yerleşmiş bulunuyordu.
Yüce Allah, onlara, İlyas Aleyhisselâmı Peygamber olarak göndermişti. [9] Şam krallarından her bir kral, hükmü altına aldığı nahiyeyi sömürmekte idi. [10] Şam krallarından Bâlebek kralı, diğer krallar arasında, doğru yolda idi. [11] Bunun için, İlyas Aleyhisselâm, onun yanında bulunur, işlerini, yoluna koyardı. Gerek kral ve gerekse kralın zevcesi, İlyas Aleyhisselâmı dinler ve doğrulardı. Öteki İsrail oğulları ve kralları ise, edinmiş oldukları Ba´l putuna taparlardı. [12]
Ba´l: altundan yapılmış bir kadın heykeli olup göz bebekleri Yakuttan yapılmış, başına da, inci ve cevherlerle süslü tac konulmuştu. [13]
İlyas Aleyhisselâm, kavmine: "Siz (Allâh´dan) korkmaz mısınız?!
O, en güzel Yaratanı, sizin de, önceki atalarınızın da, Rabb´i olan Allah´ı, bırakıp ta, Ba´l´e mi tapıyorsunuz?!" dedi. [14]
Onları, Yüce Allah´a iman ve ibadete davet etti. [15] Fakat, onlar, İlyas Aleyhisselâmı, yalanladılar. [16]
Bâlebek kralından başka hiç birisi, onu, dinlemediler ve söylediklerini, kabul etmediler. [17]
Bâlebek kralının sarayının yanında, İsrail oğullarından sâlih bir zatın, güzel bir bahçesi bulunuyor, kendisi, oradan, geçimini sağlıyordu.
Kral ve karısı, orada, gezinirler, yerler, içerler, istirahat ederlerdi. Halk, orayı, krala lâyık görürler, sahibinin elinden almadığına şaşarlardı. Kral; bahçe sahibine karşı, komşuluk hakkını, gözetir, çok iyi davranırdı.
Kralın karısı ise, bahçeyi, ele geçirmeyi, düşünür, kralı, bu hususta kandıramazdı.
Kralın, uzun bir sefere çıkışından yararlanarak, bahçe sahibini, krala sövme iddiası ve yalancı şâhidler ikamesiyle öldürtüp bahçesini gasbetti.
Kral, seferden dönünce, karısına;
"Sen, hükmünde, hiç de, hayra isabet etmemişsin.
Ben, bundan sonra, hiç bir zaman, felah bulacağımızı sanmıyorum!..
Senin, ona karşı, bir cür´etin, ancak, cahilliğinden, kötü görüşlülüğünden, sonucu, nereye varacağını, düşünememenden ileri gelmiştir!" diyerek itabetti, çıkıştı. Kralın karısı:
"Ben, ona, ancak, senin için kızdım ve senden dolayı, o hükmü verdim." dedi. Kral:
"Bir kraliçe olarak, senin, bir tek adamı ve onun komşuluk hakkını korumak üzere göstereceğin geniş usluluğun, büyük hoşgörülüğün ve affediciliğin nerede kaldı?" dedi.
Kraliçe:
"Olmayacak şey, oldu!" dedi.
Yüce Allah, İlyas Aleyhisselâma, bu hâdiseyi vahy ile bildirdi.
Yaptıkları şeyden dolayı, tevbe etmedikleri ve gasbettikleri bahçeyi, öldürülen zatın varislerine geri vermedikleri takdirde, o bahçe içinde her ikisinin de, öldürülüp bırakılacaklarını ve etlerinin, kemiklerinden ayrılacağını, haber verdi.
Bunun üzerine, kral, İlyas Aleyhisselâma kızdı. [18]
Kralın yanına, putlara tapanlardan bir topluluk gelmişti. Ona:
"Sen, dalâlet ve boş şeyden başkasına davet olunmuyorsun!
Sen de, kralların taptığı şu putlara tap!
Üzerinde bulunduğun dini, bırak!" dediler. [19]
Bunun üzerine, kral, bir gün:
"Ey İlyas! Vallahi, ben, senin davet ettiğin şeyin, boş olmaktan başka bir şey olmadığını görüyorum!" dedi ve İsrail oğulları krallarından, Allah´ı, bırakıp puta tapanları birer birer sayarak:
"Onlar da, bizim gibi yiyor, içiyor ve nimetler içinde hüküm sürüyor!
Senin, bâtıl ve boş dediğin din ve inanışları, onların dünyasından hiç bir şey eksiltmiyor.
Kendimizde ise, onlara nazaran, bir üstünlük görmüyoruz!" deyince[20] İlyas Aleyhisselâmın, başının saçı ve vücudunun tüyleri ürperdi, dikenleşti. [21]
"İnnâ lillâhi ve innâ ileyhi râciûn = Bizler, Allah´ın kullarıyız ve Ona, dönücüleriz!" diyerek kralın yanından ayrıldı.
Kral da, putlara tapan öteki arkadaşlarının yaptıklarını, yaptı, Allah´ı, bırakıp putlara taptı. [22]
Sonra da, ilyas Aleyhisselâmı öldürmeğe kalkıştı.
Bunun üzerine, İlyas Aleyhisselâm, dağlarda ve mağaralarda yedi yıl gizlendi.
Yerdeki bitkilerden ve ağaçlardaki meyvalardan yiyerek yaşadı.
Kral, onu, yakalatmak için, adamlar saldı ise de, ele geçirmeğe muvaffak olamadı. [23]
İlyas Aleyhisselâm, kral tarafından arattırıldığı sıralarda, bir gece, İsrail oğullarından bir kadının evine sığınmış, saklanmıştı.
Kadının, Elyesa´ b. Ahtub adındaki oğlu çok hasta idi. İlyas Aleyhisselâmın du-asıyla iyileşince, Elyesa´ Aleyhisselâm, İlyas Aleyhisselâma iman ve onun peygamberliğini tasdik edip artık, onun yanından hiç ayrılmadı.
İlyas Aleyhisselâm, nereye giderse, o da, oraya giderdi. İlyas Aleyhisselâm, yaşlanmış ve yaşı da, bir hayli ilerlemişti. Elyesa´ Aleyhisselâm ise, yetişmiş bir gençti. [24] İlyas Aleyhisselâm, İsrail oğullarının azdıklarını görünce:
"Ey Allâhı´m! İsrail oğulları, Seni, tanımamağa, Senden başkasına tapınmağa başladılar.
Nimetlerinden, onlara verdiklerini, değiştir!
Ey Allah´ım! Onlardan, yağmuru, tut!" diyerek dua etti.
Üç yıl, yağmur yağmadı.
Büyük küçük baş hayvanlar, böcekler, ağaçlar, kuraklıktan, mahvoldu.
İnsanlar, çok şiddetli bir kuraklık ve darlık içine düştüler. [25]
İlyas Aleyhisselâm, İsrail oğullarının yanına varıp, onlara:
"Siz, kuraklıktan, darlıktan, mahvoldunuz.
Ehlî, vahşî hayvanlar, kurtlar, kuşlar, böcekler, ağaçlar da, sizin hatalarınız yüzünden, mahvoldular.
Siz, boş şey üzerinde aldanıp duruyorsunuz. [26]
Eğer, bu filinizden dolayı, Allah´ın, size gazap ettiğini; kendisine yalvardığınız ve hak ve hayırlı olduğunu söylediğiniz putların, öyle olup olmadığını, öğrenmek istiyorsanız, onları çıkarınız ve kendilerine yalvarınız.
Eğer, onlar, sizin duanızı kabul ederlerse, dediğiniz gibi, onlar, haktır. Şayet, onlar, bunu, yapamazsa, biliniz ki: Siz, boş bir şey üzerindesinizdir. Ondan, hemen ayrılınız.
Ben de, üzerinizdeki belânın kaldırılması için, Allah´a dua edeyim."´dedi. "Sen, insaflı davrandın!" dediler. Hemen putlarını çıkarıp onlara yalvardılar. Kendilerinin ne duaları kabul olundu, ne de, üzerlerindeki belâ kaldırıldı. [27] Dalâlette ve boş bir şey üzerinde bulunduklarını, anladılar. [28] "Ey İlyas! Biz, mahvolduk. Allah´a, bizim için, dua et!" dediler.
İlyas Aleyhisselâm da, onların üzerlerindeki belânın kaldırılması ve yağmura kavuşmaları için, Allah´a dua etti.
Allah´ın izniyle, denizin arkasından kalkan gibi bir bulut çıkarıldı.
Ona, bakıp durdukları sırada, buluttan, iri damlalı yağmur atıştırmağa ve sonra da, çoğalmaya başladı ve en sonunda, Allah, yağdırdığı yağmurla, onları kuraklıktan kurtardı.
Kuraklıktan yanıp kavrulmuş olan yurdları, canlandırıldı, içinde kıvrandıkları belâ, üzerlerinden kaldırıldı. [29]
Fakat, onlar, ne putperestlikten ayrıldılar, ne de, hakka döndüler. [30] Üzerinde bulundukları hali, daha kötü olarak devam ettirdiler.
İlyas Aleyhisselâm; onların, böyle küfürlerinde direndiklerini gördüğü zaman, artık, ruhunu kabzetmesini, onlardan kurtarıp rahata kavuşturmasını, Rabb´inden, diledi. Kendisine:
"Filan günü, bekle! [31] Filan yere, git!
Orada, sana gelecek şeyi´[32], ateş gibi renkli hayvanı, gördüğün zaman, ona, bin! [33] Ondan, korkma!" buyruldu. [34]
Gidilecek gün, geldiği zaman[35]´, İlyas Aleyhisselâm, yanında, Elyesa´ Aleyhisselâm olduğu halde, kendisine anılan ve gitmesi emrolunan yere gitti. [36]
At suretinde, ateş renginde[37], ateşten bir at gelip İlyas Aleyhisselâmın önünde durdu.
İlyas Aleyhisselâm, hemen, onun üzerine sıçrayıp bindi ve gitti. Elyesa´ Aleyhisselâm, arkasından:
"Ey İlyas! Ey İlyas! Bana, ne emrediyorsun?" diyerek seslendi. [38] Yüce Allah, İlyas Aleyhisselâmı, Şam´a kaldırdı, semâya değil. [39]
İlyas Aleyhisselâm, kilimini, gökten, Elyesa´ Aleyhisselâma, bıraktı ki, bu, kendisinin, onu, İsrail oğullarının üzerine Halîfe yaptığına bir alâmetti. [40] Zâten, ayrılırken, onu, yerine bırakmış bulunuyordu. [41]
İlyas Aleyhisselâmın, hâlâ sağ olup her yıl Hac Mevsiminde Hızır Aleyhisse-lâmla buluştukları da, rivayet edilir.[42]
İlyas Aleyhisselâm, gittikten sonra, Yüce Allah, Bâlebek kralı, kıraliçesi ve İsrail oğulları üzerine, düşmanlarını, musallat ve muzaffer kıldı. Akılları, başlarından, gitti. Nereye, gideceklerini, kaçacaklarını, bilemediler. [43]
Kral da, kraliçe de, sahibini öldürüp gasbettikleri bostanda öldürülerek bırakıldılar.
Etleri, dökülünceye, kemikleri çürüyünceye kadar cesedleri orada ortada kaldı! [44]
Yüce Allah, İlyas Aleyhisselâm hakkında şöyle buyurur:
"Biz, ona, sonra gelen (Peygamberler ve ümmet)ler içinde (iyi bir nam) bıraktık.
(Bizden) selâm İlyas´al
Şüphe yok ki: Biz, iyi hareket edenleri, böyle mükâfatlandırırız.
Gerçekten, o, Mü´min kullarımdandı!" [45]
Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere selâm olsun![46]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.İshak´dan naklen Taberî-Tarih c.1,s.239, Sâlebî-Arais s.252, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.212.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/135.
[2] Mîr-Hâvend-Ravza-tussafa Terceme s.298.
[3] Hâkim-Müstedrek c.2,s.583.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/135.
[4] Sâffât: 123.
[5] Hâkim-Müstedrek c.2,s.583.
[6] Mûsâ Aleyhisselâmın Şeriatı ve Tevrat bozulmuş (Mîr Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.294).
[7] Taberî-Tarih C.1.S.238-239, Sâlebî-Arais s.252, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.212, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1,s.132.
[8] Taberî-Tarih c.1,s.239, Sâlebî-Arais s.252, İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.98, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.212.
[9] Sâlebî-Arais s.252-253.
[10] Taberî-Tarih c.1,s.239, İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.99, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.212.
[11] İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.99.
[12] Taberî-Tarih c.1,s.239.
[13] İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.99.
[14] Sâffât: 124-126.
[15] Taberî-Tarih c.1,s.239.
[16] SâHât: 127.
[17] Taberi-Tarih c.1,s.239.
[18] Şâlebî-Arais s.253-254.
[19] İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.99.
[20] Taberî-Tarih c.1,s.239, Şâlebî-Arais s.254, ibn.Asakir-Tarih c.3,s.99, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.212.
[21] Taberî-Tarih c.1,s.239, İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.99.
[22] Taberî-Tarih c.1,s.239, ibn.Asâkir-Tarih c.3,s.99, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.212.
[23] Sâlebî-Arais s.254.
[24] Taberî c.1,s.239, Salebî s.259, ibn.Asâkir c.3,s.99.
[25] Taberî-Tarih c.1,s.239, Sâlebî-Arais s.258, İbn.Asâkir-Tarih c.3,s.99,100.
[26] Taberî-Tarih c.1,s.24O.
[27] Taberî-Tarih c.1,s.24O, Sâlebî-Arais s.259.
[28] Taberî-Tarih c.1,s.24O.
[29] Taberî-Tarih c.1,s.24O, Sâlebî-Arais s.259, İbn.Asakir-Tarih c.3,s.100, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.213.
[30] Taberî-Tarih c.1,s.24O, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.213.
[31] Taberî-Tarih c.1,s.24O, Sâlebî-Arais s.259, İbn.Asakir-Tarih c.3,s.100
[32] Taberî-Tarih c.1,s.24O, Sâlebî-Arais s.259
[33] İbn.Asakir-Tarih c.3,s.1O0
[34] Taberî-Tarih c.1,s.24O, Sâlebî-Arais s.259.
[35] İbn.Asakir-Tarih c.3,s.100
[36] Taberî-Tarih c.1,s.24O, Sâlebî-Arais s.259
[37] İbn.Asakir-Tarih c.3,s.100
[38] Taberî-Tarih c.1,s.24O, Sâlebî-Arais s.259, İbn.Asakir-Tarih c.3,s.100.
[39] Hâkim-Müstedrek c.2,s.583.
[40] Sâlebî-Arais s.259, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.214
[41] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.4
[42] Taberî-Tarih c.1,s.188, Sâlebî-Arais s.224, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.16O.
[43] Sâlebî-Arais s.259
[44] Sâlebî-Arais s.259-260, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.214.
[45] Sâffât: 129-132
[46] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/135-140.
.
| ;">Elyesa Aleyhisselam |
|
Elyesa´ Aleyhısselamın Soyu:
Elyesa´ b.Ahtub[1], b.Adiy, b.Şütlem, b.Efrâîm, b.Yûsuf, b.Yâkub, b.İshak, b.İbrahim Aleyhisselâm´dır[2].
Elyesa´ Aleyhisselâm´ın, İlyas Aleyhisselâm´ın amcasının oğlu olduğu da söylenir[3].
Elyesa´ Aleyhisselâm´ın İlyas Aleyhisselâm´a Halef Ve Peygamber Oluşu Ve Bazı Faziletleri:
İlyas Aleyhisselâm, Bâlebek kralı tarafından arattırıldığı sıralarda, bir gece, İsrail oğullarından çok yaşlı bir kadının evine sığınmış, saklanmıştı.
Kadının, Elyesa´ adındaki oğlu, çok hasta idi.
İlyas Aleyhisselâm´ın duasıyla iyileşince, Elyesa´ İlyas Aleyhisselâm´a iman ve onun Peygamberliğini tasdik etti ve artık, yanından hiç ayrılmadı.
İlyas Aleyhisselâm, nereye giderse, Elyesa´a Aleyhisselâm da oraya giderdi. İlyas Aleyhisselâm, yaşlanmış ve yaşı da bir hayli ilerlemişti. Elyesa´ Aleyhisselâm ise, yetişmiş bir gençti[4].
İlyas Aleyhisselâm, Bâlebek kralından kurtulmak için Kasiyon dağında gizlendiği zaman, Elyesa´ Aleyhisselâm da kendisininin yanında bulunuyordu.
İsrail oğullarının arasından ayrılıp giderken de, onu, yerine bırakmıştı[5].
Yüce Allah: İlyas Aleyhisselâm´dan sonra, Elyesa´ Aleyhisselâm´ı İsrail oğullarına peygamber olarak gönderdi. [6]
İlyas Aleyhisselâm gibi, onu da, vahy ile te´yid eyledi[7].
İsrail oğulları, Elyesa´ Aleyhisselâm´a iman ettiler, saygı gösterdiler.
Emir ve re´yine göre hareket ettiler[8].
Elyesa´ Aleyhisselâm; ömrünün sonuna kadar, İsrail oğullarının arasında ka-lıp[9] İlyas Aleyhisselâm´ın yoluna ve şeriatına sarılarak onları, Allah´a davete devam etti[10].
Yüce Allah; Kur´ân-ı keriminde, Peygamberlerden:Nûh, İbrahim, Lut, İshak.Yâ-kub, Yûsuf, Eyyûb, Mûsâ, Harun, Dâvud, Süleyman, İlyas, Zekeriyya, yahyâ ve İsâ Aleyhisselâmları överek andıktan sonra[11],
"İsmail´i, Elyesa´ı Zülkifl´i de, an!
(İşte) bütün bunlar, hayırlıflnsanjlardı´[12].
"İsmail´i, Elyesa´ı, Yûnüsü Lut´u da (hidayete, peygamberliğe kavuşturduk)
Her birine, âlemlerin üstünde yüksek meziyetler verdik.
Onların babalarından, zürriyetlerinden, kardeşlerinden kimini de (yine üstün imtiyazlara mazhar kıldık). Onları seçtik, onları doğru bir yola götürdük.
İşte, o (yol), Allah´ın hidayet yoludur ki, o, bunu kullarından, kime dilerse ona nasîb eder.
Eğer, onlar da (Allah´a) şerîk koşsalardı, yapageldikleri her şey, kendi hisapları-na, elbette boşa gitmişti.
Onlar, kendilerine Kitab, Hikmet ve Peygamberlik verdiklerimizdir..." buyurur[13]. Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun![14]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Taberî-Tarih c.1,s.239, Sâlebî-Arais s.259, ibn.Esîr-Kâmi! 0.1,s.213, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.4.
[2] ibn.Asâkirden naklen Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.4.
[3] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.4.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/143.
[4] Taberî-Tarih c.1,s.239, Sâlebî-Arais s.259, ibn.Asâkir-Tarih c.3,s.99,
[5] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.4
[6] ibn.Kuteybe-Maarif s.24, Taberi-Tarih c.1, S.240, Sâlebî Arais s.261.
[7] İbn Kuteybe-Maarif s.24, Sâlebî-Arais s.260.
[8] Sâlebî-Araîs s.260.
[9] Taberî-Tarih c.1,s.24O, Sâlebî-Arais s.260, Ebülfidâ-Elbidaye vennihaye c.2,s.4.
[10] Ebülfidâ-Elbidaye vennihaye c.2, s.4.
[11] En´am: 74-85.
[12] Sâd: 48.
[13] En´am: 86-89.
.
| ;">Yunus Aleyhisselam |
|
Yûnus Aleyhisselâmın Soyu, Adı Ve Yurdu:
Yûnus b. Matta; Bünyamin b. Yâkub b. İshâk, b. İbrahim Aleyhisselâm oğulları soyundandı.[1]
Matta, Yûnus Aleyhiselâmın annesi idi.
Peygamberlerden, Yûnus b. Matta ile İsâ b. Meryem Aleyhisselâmlardan başka hiç biri, annesine nisbetle anılmamıştır. [2]
Yüce Allah, Kur´an-ı keriminde, onu (Zünûn = Balık sahibi) diyerek anar. [3] Yûnus Aleyhisselâm; Musul´un[4] Ninevâ şehri halkındandı. [5]
Yûnus Aleyhisselâmın Peygamber Oluşu Ve Bazı Faziletleri:
Yûnus Aleyhisselâm; İlâhî Vahy´e mazhar olan[6], âlemlerin üstünde, yüksek meziyetler verilen[7] Peygamberlerdendi. [8]
Yüce Allah; Yûnus Aleyhisselâmı, İlyas Aleyhisselâmdan sonra, Peygamber olarak göndermişti. [9]
O zaman, kendisi, otuz yaşlarında idi. [10]
Yûnus Aleyhisselâm in kavmi, putlara taparlardı.
Yüce Allah; onları, putlara tapmaktan[11], küfürden[12]´ nehy[13] ve bu husustaki küfürlerinden dolayı Allah´a tevbe etmelerini[14] ve Allah´ın Birliğine inanmalarını, emretmek üzere, göndermişti. [15]
Yûnus Aleyhisselâm; otuz üç yıl, kavmini, Allah´a iman ve ibadete davet ettiği halde, kendisine, iki kişiden başka iman eden olmadı. [16]
İman edenlerden birisi İlim ve hikmet sahibi Rubil, diğeri de, âbid ve zâhid Tenuh idi. [17]
Ninevâ halkı, Yûnus Aleyhisselâmı, yalanladılar, küfürlerinde direndiler. [18] Yûnus Aleyhisselâm:
"Ey Rabb´im! Sen, beni, Kitabını inkâr ve Peygamberlerini tekzib eden bir kavme ne diye gönderdin?" dedi.
Yüce Allah:
"Ey Yûnus! Sen, benim, tevbe edeceklerin tevbelerini kabul edeceğimi, kıskanır gibisin!
Yoksa, sen, benim kalbleri doğrultup tevbeleri kabul edeceğimi ve kalbleri saptırıp mühürleyeceğimi bilmiyormusun?!" buyurdu. [19]
Yûnus Aleyhisselâm; halkın, kâfirce tutum ve davranışlarına daha fazla dayanamayarak, dağa çıkar, gider, orada, kendisini, ibâdete verirdi. [20]
Yûnus Aleyhisselâm, kavminin imana gelmesinden ümidini kesince, onlar aleyhinde dua etti. [21]
Kendisine:
"Kavmin[22], kullarım[23] aleyhinde dua etmekte evme!
Onların yanına dön de, kendilerini, kırk[24] gece[25], kırk gün[26], imâna davet et|[27]
Eğer, davetini, kabul ederlerse, ne âlâ! Aksi takdirde, üzerlerine azab göndereceğim!" buyuruldu.
Bunun üzerine, Yûnus Aleyhisselâm, geri dönüp[28] onları, otuz yedi[29] gece[30], otuz yedi gün daha[31], Allah´a iman ve ibadete davet etti ise de, kabul etmediler. [32]
Yûnus Aleyhisselâm, ayağa kalkıp onlara[33]:
"Eğer, iman etmezseniz[34], üç güne kadar, muhakkak, size, azab[35] gelecek-tir. [36]" diyerek ihtar ve inzarda bulundu. [37]
"Bunun alâmeti de, renklerinizin değişmesidir!" dedi.
Sabaha çıktıkları zaman, benizlerinin rengi değişmişti. [38]
Birbirlerine[39]:
"Yûnüs´ün haber verdiği şey, başınıza gelip çattı. [40]
Zâten, biz, onda, hiç bir yalana rastlamadık ki!
Bakınız: eğer, o, geceyi, aranızda geçirirse, azabdan, selâmet ve emniyettesiniz demektir.
(Eğer, içinizden çıkar, gider de) aranızda gecelemezse, iyi biliniz ki: azab, sizi, erkenden yakalayacaktır!" dediler. [41]
Kırkıncı gece gelip te[42], halkın, benizlerinin değişmiş olduğunu görünce[43], Yûnus Aleyhisselâm, onlara, azabın gelip çattığına kanâat getirerek içlerinden çıkıp gitti.
Ninevâ halkı, sabaha çıktıkları zaman, başlarının üzerinde simsiyah dumanlar çıkaran azab bulutunun kendilerini bürüdüğünü ve bütün şehri kaplayıp evlerin üzerlerini kararttığını gördüler.
Helak ve azabla karşılaştıklarını anladılar. [44]
Peygamberleri Yûnus Aleyhisselâmı, aradılarsa da, bulamadılar. [45]
Yüce Allah, onların kalblerinde, tevbe etme ve Allah´a yönelme arzusu uyandırdı. [46]
Cebrail Aleyhisselâm, Yûnus Aleyhisselamın yanına varıp:
"Ninevâ halkına, git! [47]
Tevbe etmezlerse, [48] kendilerine, azabın hazırlanmış olduğunu ihtar et!" dedi.
Yûnus Aleyhisselâm:
"Binecek bir hayvan bulayım da, gideyim!" dedi.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Senin gitme işin, o hayvan bulma işinden daha aceledir!" dedi.
Yûnus Aleyhisselâm:
"Bari, ayağıma giyecek bir ayakkabı bulayım da, gideyim!" dedi.
Cebrail Aleyhisseiâm:
"Senin gitme işin, ayağına ayakkabı bulma işinden daha aceledir!" dedi.
Bunun üzerine, Yûnus Aleyhisselâm, kızdı, başka tarafa çekip gitti. [49]
Helak olacaklarını anlayan Ninevâ halkı[50], ilim adamlarının yaşlılarından sağ kalan[51] bir zat´ın yanına vardılar. Ona:
"Biz, şu gördüğün azaba uğramış bulunuyoruz. [52]
Bundan, kurtulmak için, ne yapalım?" diye sordtular.
O zat:
"Allah´a iman ve günahlarınızdan dolayı da, tevbe ediniz! [53] ve:
"Ey dâima Diri olan!
Ey kendi Zâtı ile kaim olan! ve bütün varlıkları, ayakta tutan! [54]
Ey hiç bir canlı bulunmadığı zaman, Diri olan!
Ey ölüleri dirilten Diri!
Ey Senden başka İlâh bulunmayan Diri!" diyerek münâcatta bulununuz!" dedi. [55]
Bunun üzerine, kaba elbiseler, giydiler, [56] kadın erkek, çoluk çocuk, bütün şehir halkı, hayvanları ile birlikte[57], geniş ve yüksekçe bir yere çıktılar. [58]
İnsanlardan, hayvanlardan, her ana ile yavrusunun arasını ayırdılar. [59]
Başlarına, toz toprak saçtılar. [60]
Niyetlerini, hâlis kıldılar.
İmanlarını, açıkladılar.
Günahlarından dolayı Allah´a tevbe ettiler.
Seslerini, yükselterek Allah´a yalvarmağa başladılar:
"Yûnüs´ün getirdiklerine, iman ettik!" dediler. [61]
İnsanların ve hayvanların sesleri, iniltileri, birbirine karıştı. [62]
Erkek, kadın, oğlan, kız, hepsi ağlaştılar. [63]
Kırk gece Allah´a yalvardılar. [64]
Aralarındaki her türlü haksızlıklara son verdiler.
O derecede ki, onlardan, her hangi biri, başkasına âid bir tası, binasının temeline koymuşsa, onu, bile, yerinden söküp sahibine iade etti. [65]
Nihayet, Yüce Allah, onlara acıyıp dualarını ve tevbelerini kabul etti. [66] Üzerlerine çöken azabı kaldırdı. [67]
Yûnus Aleyhisselâm, kavminin içinden çıkıp gittikten sonra, onların azaba uğramaları, helak olmaları haberini bekleyordu. [68]
Karşılaştığı bir adama:
"Kariyeliler, ne yapıyor?" diye sordu. [69]
Adam:
"Peygamberleri, içlerinden çıkıp gittikten sonra, onun, başlarına gelecek azab hakkındaki sözünün doğruluğuna kanâat getirerek kariyelerinden yüksek bir yere çıktılar.
Her anayı, çocuğundan, ayırdılar. Yüksek sesle Allah´a yalvarıp yakardılar, günahlarından tevbe ettiler. [70]
Tevbeleri kabul olunup azabları geri bırakıldı." dedi. [71]
Yûnus Aleyhisselâm:
"Vallahi, ben, hiç bir zaman, onların yanına, bir yalancı[72] durumuna düşmüş olarak dönmem! [73]
"Ben, kavmime va´d ettiğim şeye muhalefet etmiş bir durumda iken[74], onlar, beni, bir yalancı olarak bulmuşlarken[75], onların yanına nasıl dönerim? [76]
Ben, onlara filan gün, azaba uğrayacaklarını haber vermiştim!?" diyerek kızgın bir halde yüzünün doğrusuna çekip gitti. [77]
Bir gemiye bindi. [78]
Kendisinden, ücret almadılar.
Yûnus Aleyhisselâm, gemiye binince, gemi, sağa sola yalpa yapıyor[79]
Fakat, ne ileriye, ne de geriye gidebiliyordu. [80]
Gemi halkı, şiddetli bir fırtınaya tutulmuşlardı.
"Bu, sizden birinizin günahı yüzündendir! [81]
Her halde, gemide, Efendisinden kaçmış bir köle var!
Gemide, kaçak köle olunca, gemi, yürümez!" dediler. [82]
Yûnus Aleyhisselâm, anlamıştı ki, günah sahibi, kendisidir! [83]
"Geminize, ne oluyor da, yürümüyor?" diye sordu.
"Bilmiyoruz!" dediler.
Yûnus Aleyhisselâm:
"Fakat, ben, biliyorum ki: onun içinde, Rabb´inden kaçan bir kul vardır!
Vallahi, siz, onu, denize atmadıkça, gemi, hareket edemez! [84]
Bu, benim kusurum yüzündendir.
Siz, beni, denize atınız!" dedi.
Yûnus Aleyhisselâmı, denize atmaktan kaçındılar, [85] ve:
"Vallahi, ey Allah´ın Peygamberi! Biz, Seni, denize atmayız!" dediler.
Yûnus Aleyhisselâm:
"Öyle ise, kur´a, çekiniz! Kur´ada ismi çıkanı, denize atınız!" dedi. [86]
Bunun üzerine, aralarında kur´a çektiler.
Kur´a, Yûnus Aleyhiselâma çıktı. Yûnus Aleyhisselâm:
"Ben, size, bu işin, muhakkak, benim kusurumdan ileri geldiğini, haber vermiştim!" dedi.
Fakat, onu, yine, denize atmaktan kaçındılar. İkinci kez kur´a çektiler. Kur´a, yine, Yûnus Aleyhisselâma çıktı. Yûnus Aleyhisselâm:
"Ben, size, bu işin, muhakkak, benim günahımdan ileri geldiğini, haber vermiştim!" dedi.
Fakat, yine, onu, denize atmaktan kaçınarak üçüncü kez kur´aya başvurdular. Kur´a, yine, Yûnus Aleyhisselâma çıktı.
Yûnus Aleyhisselâm, bunu, görünce, geceleyin, hemen kendisini, denize attı. [87]
Yüce Allah; Yûnus Aleyhisselâmı, balığın karnında hapsetmek istediği zaman[88], balığa:
Onu, tutup yutmasını,
Fakat, onun etini, yaralamamasını,
Kemiklerini, kırmamasını, ilham etmişti. [89]
Balık, geminin yanına gelip kuyruğunu, sallamaya başladı. [90]
Ona:
"Ey balık! Biz, sana, Yûnüsü, bir rızık yapmadık!
Seni, (senin karnını) ancak, ona, bir koruma ve secde yeri, kıldık!" diye seslenildi. [91]
Balık; Yûnus Aleyhisselâmı, yutup denizin dibindeki meskenine kadar indirdi.
Denizin dibine ulaştığı zaman, Yûnus Aleyhisselâm, bir ses duydu.
Kendi kendine:
"Nedir bu ses acaba?!" dedi.
Yüce Allah, ona:
"Bu, deniz hayvanlarının teşbihlerinin sesidir!" diye vahyetti[92]
Bunun üzerine, Yûnus Aleyhisselâm da, balığın karnında; karanlıklar içinde:
".....Senden başka hiç bir İlâh yoktur!
Seni, tenzih ederim.
Gerçekten, ben, haksızlık edenlerden oldum!" diyerek teşbih ve niyaza koyuldu.[93]
Melekler; Yûnus Aleyhisselâmın teşbihini işittikleri zaman:
"Ey Rabbimiz! Biz, uzak bir yerden, zayıf bir ses işitiyoruz!?" dediler.
Yüce Allah:
"Siz, bu sesin sahibini tanımadınız mı?" diye sordu.
Melekler:
"Yâ Rab! Kim o?" dediler.
Yüce Allah:
"Bu, kabul olunan amel ve duaları yükseltilegelen[94] kulum Yûnüs´ün sesidir.
Bana, âsi oldu da, kendisini, denizin içinde, balığın karnında hapsettim!" buyurdu.
Melekler:
"Her gün, her gece, kendisinin, sâlih amelleri sana yükseltilmekte olan sâlih kul ha!?" dediler. [95]
Yüce Allah:
"Evet!" buyurdu.
Bunun üzerine, Melekler, onun için, şefâatta bulundular. [96]
Yûnus Aleyhisselâm, balığın karnında kendisinin öldüğünü zannetmişti.
Ayaklarını, kımıldattı.
Ayakları, kımıldayınca, ölmediğini, anladı ve hemen (imâ ile) secde etti ve:
"Yâ Rab! Hic kimsenin secde etmediği yeri, ben, Senin için, Mescid edindim!" dedi. [97]
Rivayetlere göre: Yûnus Aleyhisselâm, balığın karnında üç gün veya yedi gün[98], ya da, kırk gün kalmıştır. [99]
Balık; Yûnus Aleyhisselâmı,
Übülle´ye,
Übülle´den sonra, Dicle´ye,
Dicleden sonra da, Ninevâ´ya kadar karnında götürüp[100] kendisini, hasta bir halde, deniz sahiline bıraktı.
Yûnus Aleyhisselâmın vücudunun etleri ve kemikleri gevşemişti.
Kendisi, yeni doğmuş bir çocuk gibi hareketsizdi.
Bununla beraber, vücûdunda hiç bir eksiklik yoktu.[101]
Yüce Allah; açık bir yerde yatan Yûnus Aleyhisselâmın üzerini, bacağı olmayan cinsden bir nebat, kabak bitirip onun geniş yaprakları ile gölgeledi ve kendisine güç kuvvet gelinceye kadar da, ondan süt damlattı.
Yûnus Aleyhisselâm, bir gün, kabak bitkisinin yanına döndüğü zaman, onu, kurumuş bulunca, üzülmüş ve ağlamıştı:
"Sen, bir bitki hakkında üzüldün ve ağladın da. Yüz bin ve daha ziyâde olan Ninevâ halkının toptan helaklerini istemiştin ve hiç üzülmemiştin!" denilerek kınandı[102]
Yüce Allah; Yûnus Aleyhisselâm için, Yabanî bir dağ keçisi de, hazırlamıştı.
Keçi, ot ve yaprak yeyip sabah akşam gelir, bacaklarını, Yûnus Aleyhisselâmın üzerine ayırarak memesinden ona, süt içirirdi.
Yûnus Aleyhisselâm, iyileşinceye kadar keçi, böyle yapmağa devam etti. [103] Yûnus Aleyhisselâm, gâh kabaktan damlayan sütle, gâh yaban keçisinin sütü ile beslendi. [104] Yüce Allah; bundan sonra, Yûnus Aleyhisselâma,
Kavminin yanına gidip tevbelerini, Allah´ın kabul ettiğini, kendilerine haber vermesini emretti. [105]
Yûnus Aleyhisselâm, oradan ayrılıp kavmiyle buluşmağa gitti. [106]
Davar güden bir çobana rastladı. Ona:
"Ey delikanlı! Sen, neredensin?" diye sordu.
Çoban:
"Ben, Yûnus kavminden´im!" dedi.´[107]
Yûnus Aleyhisselâm, ondan, Yûnus kavmini ve onların halleri nasıl olduğunu sordu.
Çoban, onların, iyi bir halde olduklarını ve Peygamberlerinin, kendilerinin yanına dönmesini umduklarını, haber verdi. [108]
Yûnus Aleyhisselâm, çobana[109]:
"Onların yanına döndüğün zaman[110]:
"Ben, Yûnüs´la buluştum! diye haber ver!" dedi. [111]
Çoban:
"Sen, Yûnus isen, Sen de, bilirsin ki, benim için, delil ve şâhid olmadıkça, ben, öldürülürüm!
Bana, kim şâhidlik edecek?! [112]
Şâhid olmadıkça, ben, bunu, yapamam!" dedi.
Yûnus Aleyhisselâm, çobana, davarları içinden, dişi bir keçinin ismini anarak:
"İşte, bu, senin, Yûnüs´la buluşmuş olduğuna şâhidlik eder!" dedi.
Çoban:
"Ne dedin?" dedi.
Yûnus Aleyhiselâm:
"Şu içinde bulunduğun yer, sen, Yûnüs´la buluştun diye, sana, şâhidlik eder!´ ´dedi.
Çoban:
"Ne dedin?" dedi.
Yûnus Aleyhisselâm:
"Şu ağaç ta, sen, Yûnüs´la buluştun! diye, sana şâhidlik eder!" dedi. [113]
Çoban:
"Öyle ise, bana, şâhidlik yapmaları için, onlara, emir ver!" dedi.
Yûnus Aleyhisselâm:
"Şu delikanlı, size geldiği zaman, ona, şâhidlik yapınız!" dedi.
Hepsi birden:
"Olur!" dediler. [114]
Bunun üzerine, çoban, kavminin yanına dönüp Yûnus Aleyhisselâmla buluştuğunu, haber verince, onlar, çobanı, yalanladılar ve kendisine, kötülük yapmağa kalkıştılar[115]
Çoban:
"Ben, sabaha çıkıncaya kadar, bana, bir şey yapmakta acele etmeyiniz!" dedi. [116]
Sonra, kralın yanına vardı:
"Ben, Yûnüs´la buluştum.
Kendisi, size selam söylüyor!" dedi.
Kral, çobana:
"Sen, yalan söylüyorsun!" dedi ve onun, öldürülmesini, emretti.
Çoban:
"Benim için, beyyine, şâhid var!
Benimle birisini, gönder de, şahidim, bana, şehâdet etsin!" dedi. [117]
Çoban, ertesi günü, sabahleyin, onları, Yûnus Aleyhisselâmla buluşmuş olduğu yere kadar götürüp yer´i, söyletti.
Yer, onlara, çobanın, Yûnus Aleyhisselâmla buluştuğunu, haber verdi.
Çoban, keçiye sordu.
O da, Çoban´ın, Yûnus Aleyhisselâmla buluştuğunu, onlara haber verdi.
Ağacı da söylettiler.
O da, çobanın Yûnus Aleyhisselâmla buluştuğunu, onlara haber verdi. [118]
Gidenler, korkmuş bir halde, geri döndüler ve kral´a:
"Bunun, Yûnüs´la buluştuğuna, yer de, keçi de, ağaç ta, şâhidlik etti!" dediler.
Bunun üzerine, kral;
"Sen, bu makama, benden, daha lâyıksın!" diyerek elinden tutup çobanı, yanına oturttu.
Yûnus Aleyhisselâmın kavmi de, Yûnus Aleyhisselâmı, aramağa gittiler. [119] Yûnus Aleyhisselâm, buluşma yerinde gizlenmişti. Onu, orada[120], buldular ve çok sevindiler[121] Ellerini, ayaklarını, öptüler, alıp şehire götürdüler. [122]´ Ona, iman ettiler. [123]
Kurân-ı Kerimin Yûnus Aleyhisselâm Hakkındaki Açıklaması:
"(Ey Resulüm!) O Balık sahibini de, (hatırla!)
Hani, o öfkelenmiş olarak gitmişti de, bizim, kendisini, hiç bir zaman sıkıştırmayacağımızı, sanmıştı.
Derken, o, karanlıklar içinde (kalıp):
"Senden başka hiç bir İlâh yoktur!
Seni, tenzih ederim.
Gerçekten, ben, haksızlık edenlerden oldum!" diyerek (Allah´a) niyaz etmişti.
Bunun üzerine, biz de, onu(n duasını) kabul ettik.
Kendisini, gamdan, selâmete erdirdik.
İşte, biz, iman edenleri, böyle kurtarırız.* [124]
Hani, o, dolu bir gemiye kaçmıştı.
Derken, kur´a çekmiş(ler)di de, mağlublardan olmuştu.
Kınanmış bir halde iken, kendisini, hemen, Balık, yutmuştu.
Eğer, çok teşbih edenlerden olmasaydı, her halde, (insanların) tekrar dirilecekleri güne kadar, onun karnında kalıp gitmişti!
İşte, biz, onu, hasta olarak, açık bir yere (çıkarıp) bıraktık.
Üzerine, bacağı olmayan cinsten (gölgelik) bir nebat bitirdik.
Onu, yüz bine, Peygamber gönderdik. Hattâ, daha anıyorlardı da.
Nihayet, ona, iman ettiler de, kendilerini, bir zamana kadar geçindirdik. [125]
(Ey Resulüm!) Sen, (şimdilik) Rabbinin hükmünü (bekleyerek) sabret!
O Balık sahibi gibi olma!
Hatırla ki: o, gamla dolu olarak (Rabbine) dua etmişti.
Eğer, Rabb´inden, ona, bir nimet erişmiş olmasaydı, mutlaka, (çıkarıldığı) o çırılçıplak yere kınanmış bir halde, atılacaktı!
(Bunun ardından) Rabb´i, onu, seçti de, kendisini, Sâlihlerden yaptı. [126]
Yûnus Aleyhisselamın Kralla Birlikte Ömürlerini Yurt Dışında İbadetle Geçirmeleri:
Yûnus Aleyhisselâm; ailesi ve çocuklarının yanında kırk gece kaldıktan sonra, kralla birlikte, seyahate çıktı. [127]
Yurd dışında, ömürlerinin sonuna kadar, Yüce Allah´a ibâdetle meşgul oldular. [128]
Yûnus Aleyhisselâmın Hacca Gidiş Görüntüsü:
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm, Mekke ile Medine arasında giderken, bir tepeye gelip kavuştukları zaman;
"Bu, hangi tepedir?" diye sormuştu. "Herşa veya Left tepesidir!" dediler.
"Yuları, hurma lifinden olan kızıl bir devenin üzerinde, sırtında yünden bir Aba bulunduğu halde, Yûnüs´ün, buradan:
Lebbeyk! Allâhümme lebbeyk! diye Telbiye ederek geçtiğini, görür gibiyim!" buyurdu. [129]
Herşa: Mekke´ye giderken, Şam yolu ile Medine yolunun kavşağında bir tepedir. [130]
Yûnus Aleyhisselâmın Telbiyesi:
Lebbeyk = Buyur emrine amadeyim! Sıkıntıları açan, gideren Lebbeyk = Buyur emrine amadeyim!" tarzında idi.[131]
Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere Selâm olsun![132]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.55, İbn.Habib-Kitabulmuhabber s.388, Ebülferec ibn.Cevzi-Tabsıra c.1,s.327.
[2] Sâlebî-Arais s.406, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[3] Enbiyâ: 87.
[4] Taberî-Tarih c.2,s.42, Sâlebî-Arais s.407, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[5] ibn.Kuteybe-Maarif s.24, Taberî-Tarih c.2,s.4Z, Salebî-Arais s.407, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/147.
[6] Nisa: 163.
[7] En´am: 86.
[8] Sâffât: 139.
[9] İbn.Kuteybe-Maarif s.24 .
[10] Sâlebî-Arais s.408.
[11] Taberi-Tarih c.2,s.42, Esîr-Kâmil c.1,s.360.
[12] Sâlebî-Arais s.407.
[13] Taberî-Tarih C.2.S.42, Sâlebî-Arais s.407, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[14] Taberî-Tarih c.2,s.42.
[15] Taberî-Tarih c.2,s.42, Sâlebî-Arais s.407, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[16] Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[17] Sâlebî-Arais s.408.
[18] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.232.
[19] Deylemî-Firdevs c.1,s.224.
[20] Sâlebî-Arais s.407.
[21] Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[22] Şâlebî-Arais s.408.
[23] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[24] Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[25] Sâlebî-Arais s.408.
[26] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[27] Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[28] Sâlebî-Arais s.408.
[29] Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[30] Sâlebî-Arais s.408.
[31] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[32] Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[33] Sâlebî-Arais s.408.
[34] Sâlebî-Arais s.408.
[35] Şâlebî-Arais s.408, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[36] ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.360.
[37] Sâlebî-Arais s.408.
[38] Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[39] Sâlebî-Arais s.408.
[40] Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.360.
[41] Taberî-Tefsir c.11,s.172, Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[42] Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[43] Sâlebî-Arais s.408.
[44] Sâlebî-Arais s.408, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c. 1,8.327, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[45] Sâlebî s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O.
[46] Taberî-Tefsir c.11,s.171, Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.232.
[47] Taberî-tarih c.2,.43, Sâlebî-Arais s.407.
[48] Sâlebî-Arais s.407.
[49] Taberî-Tarih c.2,s.43, Sâlebî-Arais s.407, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.363.
[50] Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.527.
[51] Taberî-Tefsir c.11,s.172, Sâlebî-Arais s.408.
[52] Taberî-Tefsir c.11,s.172, Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.36l.
[53] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.361.
[54] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.361.
[55] Taberî-Tefsir c.11,s.172, Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.361.
[56] Sâlebî-Arais s.408, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.327, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.232.
[57] Sâlebî-Arais s.408.
[58] Sâlebî-Arais s.408, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.361.
[59] Taberî-Tarih c.2,s.43-44, Sâlebî-Arais s.408, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.327, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.361, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.232.
[60] Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.327.
[61] Taberî-Tefsir c.11,s.172, Sâlebî-Arais s.408, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra C.1.S.327.
[62] Sâlebi-Arais s.408.
[63] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.232.
[64] Taberî-Tefsir c.11,s.171.
[65] Sâlebî-Arais s.408, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.361.
[66] Sâlebî-Arais s.408, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.232.
[67] Taberî-Tefsir c. 11,s. 171, Sâlebî-Arais s.408, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.232.
[68] Sâlebî-Arais s.408-409, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.361.
[69] Taberî-Tarih C.2.S.44, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.361.
[70] Taberî-Tarih c.2,s.44.
[71] Taberî-tarih c.2,s.44, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.361.
[72] Ninevâ halkı arasında, yalan söyleyen ve kendisi için bir delil de, bulunmayan kimse, öldürülürdü. (ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542, Taberî-Tefsir c.11,s.172, Sâlebî-Arais s.408,409).
[73] Taberî-Tarih c.2,s.44, Sâlebî-Arais s.408, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.361.
[74] Sâlebî-Arais s.408.
[75] Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.327.
[76] Sâlebî-Arais s.408, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.327.
[77] Taberî-Tarih C.2.S.44.
[78] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542, Taberî-tarih c.2,s.43, Sâlebî-Arais s.408.
[79] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542, Sâlebî-Arais s.409.
[80] Taberî-Tarih c.2,s.43.
[81] Taberî-Tarih c.2,s.44, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.361.
[82] Sâlebî-Arais s.409.
[83] Taberî-Tarih c.2,s.44.
[84] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.32.
[85] Taberî-Tarih c.2,s.44.
[86] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542, Ebülferec-Tabsıra C.1.S.327.
[87] Taberî-Tarih c.2,s.44, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.361.
[88] Taberî-Tarih c.2,s.45, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.234
[89] Taberî-Tarih c.2,s.45, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.361-362, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.1.S.234.
[90] Taberî-Tarih c.2s.43.
[91] Taberî-Tarih c.2,s.45, Sâlebî-Arais s.409, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.363.
[92] Taberî-Tarih c.2,s.45, Sâlebî-Arais s.409, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.361-62, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.234.
[93] Enbiyâ: 87.
[94] Taberî-Tarih C.2.S.45, Sâlebî-Arais s.409-410, ibn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.362, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1, s.234, A.Aliyyülmüttakî-Kenzül´ummal c.12,s.477.
[95] A.Aliyyülmüttaki-Kenzül´ummal c.12,s.477.
[96] Taberî-Tarih c.2,s.45, Sâlebî-Arais s.409-410, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s,362, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.234.
[97] Hâkim-Müstedrek c.2,s.585, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s. 233.
[98] Sâlebî-Arais s.410, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra C.1.S.328, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.362.
[99] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11 ,s.543Taberî-Tefsirc.17,s.79, Hâkim-Müstedrek c.2,s.584, Sâlebî-Arais s.410, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.328, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.362, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.233.
[100] Taberî-Tarih c.2,s.43, Sâlebî-Arais s.409, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.363.
[101] Taberî-Tarih c.2,s.45.
[102] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s,542, Taberî-Tarih c.2,s.44, Sâlebî-Arais s.410, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.362.
[103] Taberî-Tarih c.2,s.45, Sâlebî-Arais s.410, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.362, Ebülfida-Elbidaye vennihaye d,s.235.
[104] Sâlebî-arais s.410.
[105] Taberî-Tarih c.2,s.44, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.362.
[106] Taberî-Tarih c.2,s.44, Sâlebî-Arais s.410, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.362.
[107] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542, Sâlebî-Arais s.410.
[108] Taberî-Tarih c.2,s.44, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.363.
[109] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542, Taberî-Tarih c.2,s.44, Sâlebî s.410, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.363.
[110] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542, Sâlebî-Arais s.410.
[111] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542, Taberî-Tarih c.2,s.44-45, Sâlebî-Arais s.410, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.363.
[112] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542, Sâlebî-Arais s.410.
[113] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542, Taberî-Tarih c.2,s.45.
[114] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.542-543, Sâlebî-Arais s.410.
[115] Taberî-Tarih c.2,s.45
[116] Taberî-Tarih c.2,s.45, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.363
[117] Sâlebî-Arais s.410.
[118] Taberî-Tarih c.2,s.45.
[119] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.543, Sâlebî-Arais s.410.
[120] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.363.
[121] Sâlebî-Arais s.410, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.363.
[122] İbn.Esîr-Kâmil c.1,ss.363.
[123] Taberî-Tarih C.2.S.45, Sâlebî-Arais s.410.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/147-157.
* Bir Hadîs-i şerifde: Yûnus Aleyhisselâmın bu duasile düa eden Müslümanın duasının, muhakkak, kabul olunacağı bildirilmiştir. (Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.17O, Tirmizî-Sünen c.5,s.529, Hâkim-Müstedrek c.2,s.583, Münzirî-Etergîb vetterhıb c.2,s.488)
[124] Enbiyâ: 87-88.
[125] Sâffât: 140-148.
[126] Kalem: 48-50.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/158.
[127] Sâlebî-Arais s.411, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.363.
[128] Sâlebî-Arais s.411.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/158-159.
[129] İbn.Mâce-Sünen c.2,s.965, Hâkim-Müstedek c.2,s.584.
[130] Yâkut-Mucemülbüldan c.5,s.398.
[131] Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.73.
.
| ;">Davud Aleyhisselam |
|
|
Dâvûd Aleyhısselamın Soyu:
Dâvûd b.İşâ[1] Aleyhisselâm; Yehûza b.Yâkub, b.İshak, b.İbrahim Aleyhisselâmın soyundandır. [2]
Dâvûd Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Dâvûd Aleyhisselâm: kısa boylu[3], hastalıklı, ak tenli, mavi gözlü, kırmızı yüzlü, ince bacaklı, düz[4] ve az saçlı idi. [5]
Tepesinin saçı dökülüp açılmıştı. [6]
Gür ve güzel sesli, güzel huylu[7], temiz kalbli[8] ve çok anlayışlı idi. [9]
Dâvûd Aleyhisselâmın Hor Görülüşü Ve Kendisine Davar Güttürülüşü:
İsa´nın, Dâvûd Aleyhisselâmdan başka, duvar gibi on iki oğlu daha vardı.
Dâvûd Aleyhisselâm, kısa boylu ve vücudca, çelimsiz olduğu için, babası İşa, onu, hor görür, insanlar arasına çıkarmaktan utanır, ona, davarlarını güttürürdü.
Onu, Şemûyel Aleyhisselâma da, öteki oğullarıyla birlikte göstermek iste-memişti. [10]
Dâvûd Aleyhisselâmın Davar Güderken Karşılaştığı Haller:
Dâvûd Aleyhisselâm, bir gün[11], babasının yanına gelip[12]:
"Ey Babacığım! Ben, şu sapanımla, attığım her şeyi, muhakkak, vuruyor, yere düşürüyorum!" dedi. [13]
Babası:
"Ey oğulcuğum! Seni, müjdelerim: Allah, senin rızkını, Sapanının içine, koymuştur!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm, başka bir gün, yine, babasının yanına gelip
"Ey babacığım! [14] Dağlar arasına girdiğimde, yuvasında duran bir arslana rastladım! Hiç korkmadan, onun üzerine binip kulaklarını tuttum!" dedi[15]
Babası:
"Müjdelerim seni ey oğulcuğum! Hiç şüphesiz, bu da, Allanın, sana verdiği bir hayırdır." dedi. [16]
Dâvûd Aleyhisselâm, yine, başka bir gün de, babasına gelip[17]:
"Ey babacığım! [18] Ben, dağların arasında yürüyüp giderken, Allâhı, Teşbih ediyor (Sübhânallâh!) diyorum.
Hiç bir dağ kalmamak üzere, bütün dağlar, benimle birlikte, Allah´ı Teşbih ediyor, (Sübhânallâh!) diyorlar." dedi.
Babası:
"Müjdelerim seni ey oğulcuğum! Hiç şüphesiz, bu da, Allanın, sana verdiği bir hayırdır." dedi. [19]
Dâvûd Aleyhisselâmın babası, çok yaşlı bir ihtiyardı,
Dâvud Aleyhisselâmın kardeşleri, Câlut´la savaşmak üzre, Tâlut´la birlikte gitmişlerdi.
Dâvûd Aleyhisselâm, babasının davarlarını gütmek üzere, geride kalmıştı.
İsrail oğullarıyla Amâlıkalar, çarpışmak için, birbirlerine yaklaşmış bulunuyorlardı.
Dâvûd Aleyhisselâm, davarlarını yayarken, kendisine bir ses geldii ki: "Ey Dâvûd! Sen, Câlût´u, öldüreceksin!
Sen, şurada durup ne yapacaksın? Haydi, davarlarını, Rabb´ına, emânet et de, kardeşlerine kavuş!
Tâlût; Câlût´u, öldürecek kimseye, malının yarısını vermeyi ve kızını da, onunla evlendirmeyi va´d etmiş bulunmaktadır!" diyordu.
Dâvûd Aleyhisselâm, hemen, davarlarını, Rabb´ine emânet etti. Gidip babasının yanına vardı.
Babası, ona:
"Sen, davarlarını, ne yaptın?" diye sordu.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Ben, onlara, en koruyucu Birini, Vekil ettim!" deyince, babası, onun bu sözünden, davarlara, ancak, çoban arkadaşlarından bazısını vekil ettiğini sanmıştı.
Savaşa giden kardeşleri için azık hazırlayıp:
"Ey oğulcuğum! Hemen, kardeşlerinin yanına git. Düşmanları karşısında, onları, güçlendirmek üzere, yaptığımız şeyleri, kendilerine teslim et!
Durumlarını, gör, benim yanıma ve işinin başına dönmekte acele et!" dedi.
Dâvûd Aieyhisselâm, kardeşlerinin azıklarını, asasını, torbasını ve sapanını yüklenip hemen yola çıktı.
Yolda giderken, bir taş:
"Ey Dâvûd! Beni, götür! Senin için -Allah´ın izniyle- Câlût´u, öldüreyim!" diyerek seslendi.
Dâvûd Aleyhisselâm, onu, alıp torbasına koydu. Sonra, yoluna devam etti.
Başka bir taş, ona:
"Ey Dâvûd! Beni de, al!" diye seslendi.
Dâvûd Aleyhisselâm, ona:
"Sen, kimsin?" diye sordu.
Taş:
"Ben, İshak´ın taşıyım ki, o, benimle, şunları, şunları, öldürdü!
Ben -Allah´ın izniyle- Câlût´u, öldürürüm!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm, onu da, alıp torbasına koydu.
Sonra, yoluna devam etti.
Daha başka bir taşa rastladı ki:
"Ey Dâvûd! Beni de, yanına al!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm, ona:
"Sen, kimsin?" diye sordu.
Taş:
"Ben, Yâkub´un taşıyım. Ben -Allah´ın izniyle- Câlût´u, öldürürüm!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm, ona:
"Sen, onu, nasıl öldüreceksin?" diye sordu. Taş:
"Ben, rüzgârdan, beni -Câlût´un tolgasına ulaştırıp alnına değdirmesi için- yardım etmesini isterim ve onu, öldürürüm!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm, onu da, alıp torbasına koydu.[20] İşte, Dâvûd Aleyhisselâm; böylece, yolda rastlayıp:
"Ey Dâvûd! Bizi al! Câlût´u, bizimle vurup öldürürsün!" diyerek seslenen üç taşı alıp torbasına yerleştirmişti. [21]
Dâvûd Aleyhisselâmın Câlût´la Karşılaşıp Onu Öldürüşü:
Dâvûd Aleyhisselâm, gelince, Tâlût, Yağ Boynuzunu, onun başına koydu.
Boynuzdaki yağ, kaynamağa başladı.
Dâvûd Aleyhisselâm, yağdan, süründü.
Tennûr´u da, vücûdu, doldurdu. [22]
Buna, Şemûyel Aleyhisselâm da, Tâlût ta, İsrail oğulları da, sevindiler.[23]
Tâlût, Dâvûd Aleyhisselâma:
"Sen, Câlût´u, öldürürsen, kızımı, seninle evlendirsem ve ülkemde senin hükmünü de, geçerli kılsam olmaz mı?" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Olur!" dedi.
Tâlût; atını, zırhını ve silahlarını, Dâvûd Aleyhisselâma verdi.
Dâvûd Aleyhisselâm, ata, bindi. Silahlan, kuşandı.
Biraz gittikten sonra, kalbinde, bir büyüklenme ve onurlanma his edince, acele, Tâlût´un yanına döndü.
Tâlût´un çevresindeki kimseler:
"Delikanlı, korktu!" dediler.
Dâvûd Aleyhisselâm, gelip Tâlût´un önünde durdu.
Tâlût:
"Sana, ne hal oldu?" diye sordu.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Bırak beni de, onunla, istediğim gibi, çarpışayım!" dedi.
Tâlût:
"İstediğini, yap!" deyince, at ve silahlarını, bıraktı. Sapanını, alıp[24] Câlût´a doğru ilerledi.
Câlût: insanların en güçlüsü ve en katı yüreklisi idi. [25]
Başına, ağır bir demir Tolga geçirmiş; irilikte ve güçlülükte benzeri bulunmayan alaca bir ata da, binmişti. [26]
Câlût, Dâvûd Aleyhisselâmı görünce, Allah, onun kalbine bir korku düşürdü. [27]
Dâvûd Aleyhisselâma:
"Sen mi, benimle çarpışmak için karşıma çıktın?" diye sordu.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Evet!" dedi.
Câlût:
"Hay oğulcuğum! Köpeğe taş atıldığı gibi, sen de, bana, Sapanla taş mı atacaksın?!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Evet! Sen, köpekten de, kötüsün!" dedi. [28]
Câlût:
"Ey genç! Geri dön! Seni, öldürmeye acıyorum!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Hayır! Belki, ben, seni öldüreceğim!" dedi. [29]
Câlût kızdı:
"Sen, artık, hakettin: Ben, senin etini, vahşi hayvanlarla gök kuşları arasında bölüştürecek, onlara, yem edeceğim!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Bismillah! Belki, Allah, senin etini, vahşi hayvanlarla gök kuşları arasında bölüştürecek, yem edecektir!" dedi. [30]
Hemen, Torbasından bir taş çıkarıp sapanına koydu. Her taşı, çıkarıp Sapanına koyarken: "Bu, Atam İbrahimin ismiyle! Bu, Atam İshak´ın ismiyle!
Bu, Atam İsrail´in (Yâkub´un) ismiyle![31] diyordu. [32] Diğer rivayete göre:
Torbasından ilk taşı alırken: (Bismillâhi İlâh-i İbrahim = İbrahimin İlâhı olan Al-lâhın ismiyle!" dedi ve onu, Sapanına yerleştirdi.
İkinci taşı alırkan: (Bismillâhi İlâh-i İshak = İshak´ın İlâhı olan Allah´ın ismiyle!" dedi ve onu, Sapanına, yerleştirdi.
Üçüncü taşı alırken: Bismillâhi İlâh-i Yâkub = Yâkubun İlâhı olan Allah´ın ismiyle!" dedi ve onu, Sapanına yerleştirdi. [33]
Dâvûd Aleyhisselâm, elini, Sapanın içine soktuğu zaman,´[34], koymuş olduğu üç taşın, bir taş halıne geldiğini gördü.[35]
Yüce Allah, Meleklerine, Vahy edip:
"Kulum Davud´a, yardım ediniz!" buyurdu. [36]
Dâvûd Aleyhisselâm, Sapanına koyup attığı üçüzlü taşla, Câlût´u, iki gözünün arasından vurdu!
Taş, Câlût´un başını, delip arkasından çıktı. [37] Câlût´u, ölü olarak yere düşürdü. [38] Ve değdiği, herkesi de, öldürdü. Câlût´un ordusu, bozguna uğradı. [39]
Tâlût; düşmanına karşı, Allah´ın yardımıyla muzaffer olarak İsrail oğullarıyla birlikte savaş meydanından ayrıldı[40]
Tâlût, kızını, Dâvûd Aleyhisselâmla evlendirdi. [41] Servetinin yarısını da, ona, verdi[42]. Mülkünde Onun Mührünü de, geçerli kıldı. [43]
Başka rivayete göre: Tâlût, yönetimin üçte birini de, Dâvûd Aleyhisselâma bıraktı.[44]
Tâlût´un Dâvûd Aleyhisselâmı Kıskanarak Öldürmeğe Kalkışı:
Halkın, Dâvûd Aleyhisselâma meyledip sevgi göstermeğe başladıklarını görünce, Tâlût´un, kıskançlığı tuttu, onu, öldürmeğe kalktı. [45]
Fakat, Yüce Allah, Dâvûd Aleyhisselâmı, onun sû-i kasdinden korudu. [46]
Dâvûd Aleyhisselâm, ona, mukabelede bulunmaktan[47], onun mülkünde ona, kıskançlık göstermekten kaçındı. [48]
Ona:
"Allah, Davud´a rahmet etsin!
O, benden daha hayırlıdır!
Ben, fırsat bulunca, onu, öldürmeğe kalkıyorum!
Halbuki, o, fırsat bulunca, beni, öldürmekten el çekiyor!" dedirtti. [49]
Tâlût, en sonunda, yaptıklarına pişman olup Şemûyel Aleyhisselâmın kabrine giderek tevbe etmiş, oğulları ile birlikte katıldığı savaşta öldürüldükten sonra, Dâvûd Aleyhisselâm, İsrail oğullarının yönetimini, tamamı ile ele almış[50], işi, gittikçe, büyümüştür. [51]
Sanıldığına göre: Dâvûd Aleyhisselâmın hükümdarlığı; Rum kralı Dakyanus ve Eshab-ı Kehf zamanında[52], Keyhusrev b.Syavş´in asrında idi. [53]
Dâvûd Aleyhisselâmın Peygamber Oluşu Ve Bazı Faziletleri:
Yüce Allah; Dâvûd Aleyhisselâma saltanat verdiği gibi, Hikmet (Peygamberlikle, vermiş[54], kendisinde hükümdarlıkla Peygamberliği birleştirmiş[55], kendisine, semavî kitablardan Zebur´u indirmiştir. [56]
Dâvûd Aleyhisselâm; İsrail oğullarına kral olduğu zaman, kılık değiştirip kendisini belirsiz ederek halk arasına karışmayı ve kendisinin icrâât ve gidişatı hakkında soruşturma yapmayı âdet edinmişti. [57]
Çarşıda, pazarda[58], gördüğü kimsenin, hemen yanına varır: Ona:
"Dâvûd hakkında ne dersin?" diye sorar, o da, onu öever ve hayırlı olduğunu söylerdi. [59]
Kendisi hakkında soruşturma yapıp ta, ibâdette, gidişatta ve adalette hayırlı olduğunu övmeyen bir kimse yoktu. [60]
Dâvûd Aleyhisselâm; böyle, her karşılaşıp sorduğu kimselerden:
"O, kendisi için de, ümmeti için de, Allah´ın, yaratıklarının hayırlısıdır!" cevabını aldığı[61] günlerden bir günde idi ki[62], Yüce Allah insan suretine koyduğu bir Meleği, onunla karşılaştırdı. [63]
Dâvûd Aleyhisselâm, onu, görünce[64], âdeti vechile[65], başkalarına sora geldiği gibi[66], kendisini, ona da, sordu. [67]:
"Şu kral Dâvûd hakkında ne dersin?" dedi. [68]
Melek insan:
"O, ne iyi adamdır! [69] Kendisi ve ümmeti için, insanların hayırlısıdır! [70]
Ne olurdu, kendisinde olan bir şey de, olmasaydı[71], Kâmil olurdu!" dedi. [72]
Dâvûd Aleyhisselâm, buna hayret ve merak ederek[73]:
"Ey Allanın kulu! [74] Nedir o şey?" diye sordu. [75]
Melek insan:
"Dâvûd[76], Beytülmal´dan[77], Müslümanların malından[78], yiyor[79], rızıklanıyor[80] ev Halkına da, yediriyor. [81]
Ne olurdu o, Ev halkına, Beytülmaldan yedirmeseydi! [82]
Keşke, kendisi, elinin emeğinden yeseydi, faziletlerini, tamamlardı!" dedi. [83]
Bu, Dâvûd Aleyhisselâmı[84] uyarmağa yetti. [85]
Yüce Allah´a:
"Ey Allâhım! Rızkın, en güzeli, hangisidir?" diye sordu.
"Ey Dâvûd! Elinin emeğidir!" buyuruldu. [86]
Dâvûd Aleyhisselâm, hemen geri döndü. [87]
Kendisini ve Ev halkını[88], Beytülmal´a muhtaç etmeksizin[89], elinin emeğiyle geçindirecek[90] bir geçim yolu ihsan etmesini[91], bir sanat[92] öğretmesini[93] ve onu, kendisine kolaylaştırmasını[94] Yüce Allâh´dan diledi. [95]
Yüce Allah da, ona, demiri, hamur gibi yumuşatacak bir kudret ihsan etti. [96]
Demir; ateşe sokulmaksızın, çekiçle vurulmaksızın, Dâvûd Aleyhisselâmın elinde mum, hamur ve çamur gibi olur, Dâvûd Aleyhisselâm, onu, istediği şekle koyardı. [97]
Yüce Allah, ona, zırh gömlek yapma sanatını da, öğretti. [98] Bu, Yüce Allah´ın, onun için seçtiği bir sanattı. [99] O, böylece, zırh gömlek yapıcısı oldu. [100]
Dâvûd Aleyhisselâm, zırh gömlek yapanların ilki olduğu gibi[101], onu, giyenlerin de, ilki idi. [102]
Ondan önce, zırh, gömlek halinde değil, levha halinde yapılır ve kullanılırdı. [103]
Dâvûd Aleyhisselâm, zırh gömlek yapmağa koyuldu. [104]
Lukman Hakîm, hiç zırh gömlek görmemişti. [105]
Dâvûd Aleyhisselâmı, zırh gömlek yaparken görünce[106], teaccüb etti. [107]
Bunun, ne olduğunu, bilmediği için, Dâvûd Aleyhisselâma sorup öğrenmeğe isteklendi ise de, Dâvûd Aleyhisseiâmın onu örüp boşalmasına kadar susmayı tercih etti, [108] Hikmeti, onu, ona sormasına engel oldu. [109]
Ne ona, ne yaptığını sordu, ne de o, haber verdi.[110]
Dâvûd Aleyhisselâm, kalkıp zırh gömleği, sırtına giyindi ve:
"Savaş eri için, ne güzel bir gömlektir!" dedi.
Lukman Hakîm, onunla, ne yapılmak istendildiğini, öğrenince[111]:
"Susmak, Hikmettir!
Fakat, susanı, pek azdır!" dedi. [112]
Dâvûd Aleyhisselâm; her gün, Bir zırh gömlek yapar[113], yaptığı[114] her zırhı, dört bine satar[115], bundan, hem kendisinin, hem ev halkının geçimini sağlar, hem de, yoksullara ve züğürtlere tasaddukta bulunurdu. [116]
Rivayete göre: kazancının üçte birini, hemen fakirlere tasadduk eder, üçte biri ile kendisine ve Ev halkına yetecek geçimlik satın alır, üçte birini ise, başka bir Zırh yapıncaya ve bir günden o bir güne kadar tasadduk etmek üzre, yanında tutardı. [117]
Dâvûd Aleyhisseiâmın, hurma yaprağından yaptığı zenbili çarşıya gönderip sattırarak onun parasıyla geçindiği de, rivayet edilir. [118]
Peygamberimiz Aleyhisseiâmın da, açıkladıkları gibi: Dâvûd Aleyhisselâm: "Kendi elinin emeğinden başkasını, yemezdi." [119] Dâvûd Aleyhisselâm; zamanını, üçe ayırmış:
Bir gününü, halk arasında hüküm vermeğe,
Bir gününü, tenhâya çekilip Rabbına ibâdet etmeye,
Bir gününü, kadınlarıyla meşgul olmaya tahsis etmişti. [120]
Diğer rivayete göre: Zamanını, dörde ayırmış:
Bir gününü, kadınlarile meşgul olmaya,
Bir gününü, ibâdete,
Bir gününü, İsrail oğulları arasında hüküm vermeğe tahsis etmişti.
Dördüncü günde ise, İsrail oğullarına hatırlatmada, uyarmada bulunur, onlar da, ona, hatırlatmada, uyarmada bulunurlar´[121], o, onları, ağlatır, onlar da, onu, ağlatırlardı. [122]
Dâvûd Aleyhisselâm; her gecenin yarısında uyur, üçte birinde namaz kılardı.
Gecenin altıda birinde yine uyurdu. [123]
Kendisi, insanların en çok ibadetlisi idi. [124]
Yüce Allah, ibâdet için, ona büyük güc ihsan etmişti[125]
Dâvûd Aleyhisselâm; Allâha ibâdet için, en faziletli vakitleri araştırırdı.
Nitekim bir gün, Cebrail Aleyhisselâma:
"Ey Cebrail! Hangi gece, efdaldir?" diye sormuş, Cebrail Aleyhisselâm da:
"Ey Dâvûd! Seher vaktinde Arş´ın titreyişinden başkasını, bilmiyorum!" demişti. [126]
Dâvûd Aleyhisselâm; bir gün oruç tutar, bir gün, iftar eder´[127], yılın yarısını, oruçlu geçirirdi. [128]
Çok mütevazı´ idi.
Mescidlere girer, göz ucuyla, İsrail oğullarının halkalandıkları yere bakar, yanlarına varıp oturur ve:
"Miskîn, miskinlerin aralarında yakışır!" derdi. [129] Dâvûd Aleyhisselâm, çok ağlardı. [130]´
Yere kapanıp o kadar ağlardı ki[131] otlar, yeşerirdi...
Yüce Allah:
"Ey Dâvûd! [132] Ne istiyorsun[133]
Malını, çocuklarını[134], ömrünü[135], saltanatını[136] artırmamı mı istiyorsun?" diye Vahy etti. [137]
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Yâ Rabb! Beni, yarlığa!" demiş[138] ve yarlıganmıştı. [139]
Dâvûd Aleyhisselâm:
"İlâhî Ben, Sana, nasıl hakkıyle şükredebilirim ki: Senin nimetin olmadıkça, Sana, şükretmeye de, güc yetiremem!" dedi.
Yüce Allah, ona:
"Ey Dâvûd! Sana gelen nimetin, benden olduğunu, biliyorsun değil mi? buyurdu.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Evet yâ Rab!" dedi.
Yüce Allah:
"Ben, bunu, senin tarafından şükür olarak kabul ettim!" buyurdu. [140]
Dâvûd Aleyhisselâm:
"İlâhî! Saçımın her teli, iki dil olup bütün zaman boyunca gece ve gündüz, Seni, Teşbih ve Takdis etselerdi, yine, Senin nimet hakkını ödeyemezdim dedi. [141]
Dâvûd Aleyhisselâm; insanların en çok sabırlısı, en çok uluslusu, öfkesini en çok yeneni idi. [142]
Dâvûd Aleyhisselâmın Mescidi Aksâ´yı Yaptırmağa Teşebbüs Edişi:
Dâvûd Aleyhisselâmın zamanında, israil oğulları, öldürücü bir Taun hastalığına yakalanmışlardı.
Dâvûd Aleyhisselâm, İsrail oğullarını Beytülmakdis´te bir yere götürmüş[143] Sahra´nın yerinde durup Taunu, onlardan kaldırmasını, onların kabullendikleri üç gün kütle halinde ölme cezasından afvedilmelerini orada Allah´dan dilemiş, Allah da, onun duasını kabul ederek onlardan ölümü[144] ve Tâûnu kaldırmıştı. [145]
Dâvûd Aleyhisselâm, o sırada, Meleklerin ellerindeki sıyırılmış kılıçlarını, kınlarına sokarak Sahra´dan, semâya, altun merdivenden yükseldiklerini görmüş[146], İsrail oğullarına:
"Yüce Allah, size ihsan ve merhamet etti. Ona, şükrünüzü, yenileyiniz! demişti.
İsrail oğulları:
"Ne yapmamızı, bize emredersin?" diye sordular.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Allah´ın, size merhamet ettiği şu Kaya´nın üzerini, Mescid edinmenizi, emrediyorum! [147]
Çünkü, orası, Mescid edinilmeğe lâyık bir yerdir. [148]
Onun içinde siz ve sizden sonrakiler, Allah´ı zikirden uzak kalmayacaklardır" dedi.
Bunun üzerine, orada bir Mescid yapmak istedikleri zaman, yanlarına iyi halli, fakir bir adam gelip İsrail oğullarına:
"Benim, bu yerin içinde bir yerim vardır ki, benim, ona ihtiyacım var!
Beni, hakkımdan men etmeniz, size helal olmaz!" dedi. İsrail oğulları: "Ey kişi!
İsrail oğullarından, şu Kaya üzerinde senin hakkın gibi hakkı olmayan bir kimse yoktur!
Sen, insanların en pintisi olma ve bu hususta, bizi sıkıntıya sokma!" dediler. Fakit adam:
"Ben, hakkımı, biliyorum.
Siz ise, hakkınızı, bilmiyorsunuz!" dedi.
İsrail oğulları:
"Rızan ile, gönlünden koparak vermezsen, biz, onu, senden zorla alırız!" dediler.
Fakir adam:
"Siz buna, Allâhın hükmünde, Davud´un hükmünde bir dayanak buldunuz mu?" dedi.
Durum, Dâvûd Aleyhisselâma haber verildi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Onu, razı ediniz!" dedi.
İsrail oğulları:
"Ey Allâhın Peygamberi! Orayı, ondan, kaça satın alalım?" diye sordular.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Onu, yüz koyuna satın alınız!" dedi.
Fakir adam:
"Ey Allâhın Peygamberi! Bana, biraz artır!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Onu, yüz sığıra, satın alınız!" dedi.
Fakir adam:
"Biraz daha artır!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Onu, yüz deveye satın alınız!" dedi.
Fakir adam:
"Ey Allâhın Peygamberi! Biraz daha artır!
Sen, bunu, Allah için satın alıyorsun.
Allah ise, Kerîm´dir, pinti değildir!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Haydi, sen de, bir şey söyle, bu hususta bir hüküm ver!" dedi.
Fakir adam:
"Hakkımı, bir zeytun, bir hurma ve bir üzüm bahçesi karşılığında satın " dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Olur!" dedi.
Fakir adam:
"Onu, sen, Yüce Allah için satın al, pintilik etme!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Sen, dilediğini, iste!" dedi.
Fakir adam:
"Sen, Allah katında benden daha şereflisindir.
Onun karşısında, oğluma, yüksek bir duvar yaptır ve onu, altunla, istersen, gümüşle doldur!" dedi.
Dâvûd Almeyhisselâm:
Bu, kolaydır!" dedi.
Fakir adam, İsrail oğullarına dönüp:
"Bu, o muhlis tevbekârdır!" dedikten sonra, Dâvûd Aleyhisselâma:
"Ey Allanın Peygamberi! Allah´ın, benim bir tek günahımı bağışlaması, bana, bağışlanacak her şeyden daha sevgilidir.." dedi. [149]
Mescid-i Aksa arsası hakkındaki başka bir rivayette, fakir adam yerine, bir genç gösterilir ve hâdise, şöyle anlatılır:
Dâvûd Aleyhisselâm, arsa sahibi gencin yanına varıp:
"Ben, burada, oğluma, Allah rızası için bir Mâbed yapmakla emrolundum!" der.
Genç:
"Allah, sana, burayı, benim rızam olmaksızın, almanı da, emretti mi?" diye sorar.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Hayır!" der.
Yüce Allah, Dâvûd Aleyhisselâma:
"Yer yüzünün hazinelerini, senin emrine verdim. Onu, razı et!" diye Vahy eder.
Bunun üzerine, Dâvûd Aleyhisselâm, gencin yanına gidip:
"Seni, razı etmek için emrolundum.
Sana, bu yerin için, bir Kantar altun!" der.
Genç:
"Kabul ettim ey Dâvûd!
Fakat, sorarım sana: bu yer mi daha hayırlı ve kıymetlidir? Yoksa, bir Kantar altun mu?" der.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Hayır! Senin yerin daha hayırlı ve kıymetlidir!" diye cevap verir.
Genç:
"Öyle ise, beni, razı et!" der.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Sana, üç Kantar!" der.
Fakat, genç, artırıldıkça;
"Beni, razı et!" demeye devam eder.
Dâvûd Aleyhisselâm, dokuz Kantara kadar yükseltir.
Yeri satın aldıktan sonra, Mescid´in inşasına başlar, Duvarların örülmesi bittiği sırada, üçte ikisi yıkılır. [150]
Dâvûd Aleyhisselâm, Mescidin yapımını tamamlayamadan vefat etmiş ve tamamlamasını, oğlu Süleyman Aleyhisselâma vasiyet etmiştir. [151]
Kur´ân-ı Kerimin Dâvûd Aleyhisselâm Hakkındaki Açıklaması :
Dâvûd Aleyhisselâm hakkında Kur´ân-ı Kerim´de şöyle buyrulur:
"Derken (İsrail oğulları) Allanın izniyle, onları (düşmanlarını) bozguna uğrattılar.
Dâvud da, Câlût´u, öldürdü.
Allah da, ona, saltanat ve Hikmeti (Peygamberliği) verdi ve daha dilemekte olduğundan da, bazı şeyler öğretti.
Eğer, Allah; insanların bir kısmını, bir kısmıyla önleyip savmasaydı, yer (yüzü) muhakkak, fesada uğrardı.
Fakat, Allah, âlemlere karşı, büyük fazi (ve inayet) sahibidir." [152]
".....And olsun ki: biz, Peygamberlerin kimini, kiminden üstün kılmışızdır.
Davud´a da, Zebur verdik.´[153]
"İsrail oğullarından olup ta, küfredenlere, Davud´un da, Meryem oğlu İsânın da, diliyle lanet olunmuştur.
Bunun sebebi: isyan etmeleri ve ifrata sapmaları idi.
Onlar, işledikleri her hangi fenalıktan birini vazgeçirmeğe çalışmazlardı.
Gerçekten, yapmakta devam ettikleri (o hal) ne kötü idi!" [154]
"Davud´u ve Süleyman´ı da, (an!)
Hani onlar, ekin (bağ meselesi) hakkında hüküm veriyorlardı.
Hani, kavmin davarı (geceleyin) çobansız olarak ekinin (bağın) içinde yayılmış (zarar yapmış)tı.
Onların (verdikleri) hükmün biz Şâhidleri idik.
Biz, o(nun fetvası)nı, hemen Süleymana anlatmıştık.
(Zâten) biz, her birine hükm ve İlim vermiştik.
Dağları ve kuşları, Dâvûd ile birlikte Teşbih etmek üzre râm etmiştik. (Bütün) bunları, yapanlar, biz idik.
Biz, ona, sizin için, sizi, muharebenin şiddetinden korumak için, giyecek (Zırh) sanatını öğrettik.
Şimdi, siz (bundan dolayı) şükredenler misiniz?" [155]
And olsun ki: biz, Davud´a ve Süleyman´a İlim vermişizdir.
(Bundan dolayı) onlar:
"Bizi, Mü´min kullarının bir çoğundan üstün kılan Allah´a hamd olsun! dediler.
Süleyman, Davud´a, Mirasçı oldu.
"Ey insanlar! Bize, kuşların dili öğretildi.
Bize, her şeyden verildi.
Şüphesiz ki: bu, apaçık bir üstünlüğün ta kendisidir" dedi. [156]
"And olsun ki: biz, Dâvûda tarafımızdan bir imtiyaz vermişizdir.
(Dağlara): Ey dağlar! Onunla birlikte Teşbih ediniz! (dedik)
Kuşlara da (bunu, emrettik).
Ona, demiri de (mum gibi) yumuşattık.
"(Bütün bedeni örtecek) uzun Zırhlar, yap! (Onları) dokumada intizamı gözet!" diye (emrettik)
(Ey Dâvûd Hanedanı!) iyi amel (ve hareketlerde bulununuz!
Çünkü, hakikat, ben, ne yaparsanız, gören´im!" [157]
"(Ey Resulüm!) Onlar, ne derlerse, sabret!
Kulumuzu, o kuvvet sahibi Davud´u, hatırla!
Çünki, o, dâima, (Allâhın rızasına) dönen bir (Zat) idi.
Gerçekten, biz, dağları (kendisine) müsahhar kıldık ki, bunlar, akşamleyin ve kuşluk vakti, onunla birlikte durmayıp Teşbih ederlerdi.
(Her yandan, ona doğru) toplanıp gelen kuşları da, kendisine râm ettik.
(Gerek o dağlardan, gerek bu kuşlardan) her biri (itâatla ona) dönücü idi.
Ona, mülkünü de, kuvvetlendirdik.
Ona, Hikmet ve Fasl-ı hitab verdik.
Sana, o davacıların haberi geldi mi?
Hani, onlar, duvardan Mescide tırmanmışlardı.
O vakit, Davud´un karşısına girivermişlerdi de, o, bunlardan, telaşa düşmüştü.
Korkma! (biz) iki dâvâcı(yız)
Birimiz, öteki(nin hakkı)na tecavüz etti.
Şimdi, sen, aramızda adaletle hükmet, aşın gitme!
Bizi, doğru yolun ortasına çıkar" dediler.
(Onlardan biri):
Şu, benim kardeşimdir. Onun, doksan dokuz dişi koyunu var.
Benim ise, bir tek dişi koyunum var.
Böyle iken, o: onu, bana ver! dedi.
Mücadelede beni yendi.
(Dâvûd):
And olsun ki: o, senin dişi koyununu, kendi dişi koyunlarına (katmak) istemesiyle, sana, zulm etmiştir.
Gerçekten, (Mallarını, birbirine) katıp karıştıran (ortak)ların çoğu, mutlaka birbirine haksızlık edendir.
İman edip te, güzel güzel amel (ve hareketlerde bulunanlar müstesna!
"Fakat, bunlar da, ne kadar azdır" dedi.
Dâvûd, sandı ki, biz, kendisine, mutlaka bir azab hazırladık.
Bunun üzerine, o, Rabb´ından setr (ve himaye) edilmesini istedi.[158]
Rükû ile yere kapandı.[159]
(Allâha) döndü.
Biz de, onu, Salih (bir Zat olarak intihab) ettik.
Nezdimizde onun muhakkak bir yakınlığı ve bir akıbet güzelliği vardır.
Ey Dâvûd! Biz, seni yeryüzünde Halîfe yaptık.
O halde, insanlar arasında hak (ve adâlet)le hükm et!
(Hükmünde) hevâ (ve hissiyatına) tâbi olma ki, bu, seni, Allah yolundan saptırır.
Çünkü, Allah yolundan sapanlar (yok mu?) hisab gününü unuttukları için, onlara, pek çetin bir azab vardır. [160]
Dâvûd Aleyhisselâmın Vefatı:
Dâvûd Aleyhisselâm, son zamanlarında, bir gün Yüce Allah´a:
"Yâ Rab! Ömrüm uzadı, yaşım, büyüdü. Bacaklarım, zayıfladı!" diyerek halini arz etmişti.
Yüce Allah, ona:
"Ey Dâvud! Ne iyidir o kişi için ki, ömrü, uzamış, ve ameli, güzel olmuştur!" diye Vahy buyurdu. [161]
Dâvûd Aleyhisselâmın hastalığı şiddetlenip ağırlaşınca, oğlu Süleyman Aley-hisselâma:
"Sen, İlâh´ın olan Rabb´ın tavsiyelerine göre amel ve hareket et!
O´nun, Mûsâ b.İmran´a indirmiş olduğu Tevrat´taki Mîsakları, Ahidleri ve Tavsiyeleri, koru!" dedi. [162]
Dâvûd Aleyhisselâm, ailesi hakkında son derece kıskançtı.
Dışarıya çıktığı zaman, kapılar, kilitlenir, kendisi, dönünceye kadar, ailesinin yanına, hiç kimse giremezdi.
Kendisi, yine, bir gün, dışarı çıkmış, kapılar kilitlenmişti.
Zevcelerinden birisi, evin kapısını açıp ta, evin ortasında bir adamın dikilip durduğunu görünce, kendi kendine:
"Evde, bir kimse var!?
Ev, kilitli olduğu halde, bu adam, eve, nereden girdi?!
Vallahi, Dâvûd, bize, bağırır, çağırır, azab eder!" dedi.
Tam o sırada, Dâvûd Aleyhisselâm da, gelip adamın, evin ortasında ayakta dikildiğini görünce[163] ona :
"Seni, bu eve, bu vakitte, izinsiz olarak kim soktu?! dedi[164] ve:
"Sen, kimsin?" diye sordu.
Adam:
"Ben, öyle bir kimseyim ki: krallardan korkmam ve hiç bir şey de, benden imtina´ edemez, korunamaz! [165]
Ben, kralların yanlarına, izinsiz girerim!" dedi. [166] Dâvûd Aleyhisselâm:
"Öyle ise, sen[167], Vallahi, [168] Ölüm Meleğisin!" dedi. [169]
Adam:
"Evet!" dedi. [170]
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Hoş geldin Allah´ın emriyle!" dedi. [171]
"Sen, dâvetci olarak mı? Yoksa, ölüm haberi getirici olarak mı geldin?" diye sordu.
Ölüm Meleği:
"Ölüm haberi getirici olarak geldim!" deyince Dâvûd Aleyhisselâm:
"Bundan önce[172], ölüme hazırlanmam için, bana, haber göndersen olmaz mı idi?" dedi.
Ölüm Meleği:
"Ben, sana[173], kaç kereler[174], pek çok kereler[175] haber göndermişimdir. [176]
Sen, uyanmadın!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Senin, bana gönderdiğin[177] Elçin, kimdi?" diye sordu. [178]
Ölüm Meleği:
"Ey Dâvûd! [179] Baban[180] İşa[181], nerede? [182]
Annen, nerede[183]
Kardeşin[184], nerede?´[185]
Komşun[186], nerede? [187]
Tanıdıkların[188], filan, filan[189] neredeler?" diye sordu. [190]
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Onların hepsi[191], öldüler!" dedi. [192]
Ölüm Meleği:
"Bilemedin mi ki[193]: onlar, sana:
Sen de, muhakkak, onlar gibi, öleceksin!" diyen[194], sana, ölüm nöbetini tebliğ eden[195], benim birer Elçilerimdi!" dedi. [196]
Dâvûd Aleyhisselâm, Mihrabından inerken, Ölüm Meleği, onun yanına varmış bulunuyordu.
Dâvûd Aleyhisselâm, ona:
"Beni, bırak ta, ya aşağı ineyim, ya da, yukarı çıkayım!" dedi. Ölüm Meleği:
"Ey Allanın Nebîsi! Yıllar, aylar, yiyecek ve içecekler tükendi artık!" dedi. Dâvûd Aleyhisselâm, hemen Mihrabın basamaklarından bir basamağın üzerinde secdeye kapandı.
Ölüm Meleği, onun ruhunu secdede iken, kabzetti.
Dâvûd Aleyhisselâmın vefat ettiği gün, cumartesi günü idi. [197]
Dâvûd Aleyhisselâm, o zaman, yüz yaşında idi. [198]
Dâvûd Aleyhisselâm, yıkanıp kefenlendikten sonra -Süleyman Aleyhisselâmın emriyle- kuşlar, Dâvûd Aleyhisselâmın cesedini, kanadlarıyla gölgelediler. [199]
Dâvûd Aleyhisselâmın on dokuz oğlu vardı. Hükümdarlığa, Hikmetine ve bilgisine ve Peygamberliğine, oğullarından, yalnız Süleyman Aleyhisselâm vâris oldu. [200]
Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere Selâm olsun![201]
Dâvûd Aleyhisselâma Peygamberimiz Ve Ümmeti Hakkında İnen Vahy:
Rivayete göre: Dâvûd Aleyhisselâma, Peygamberimiz Muhammed Aleyhisse-lâm ve Ümmeti hakkında şöyle Vahy edilmiştir:
"Ey Dâvud! Senden sonra, Sâdık ve Seyyid bir Peygamber gelecektir ki, onun ismi: Ahmed ve Muhammed´dir.
Ben, ona, hiç bir zaman kızmam ve o da, beni, hiç bir zaman kızdırmaz.
O, bana âsi olmazdan önce, ben, onun bütün geçmiş ve gelecek kusurlarını bağışlamışımdır.
Onun ümmeti de, rahmete ermiştir.
Nafilelerden, Peygamberlere verdiklerimin mislini onlara da, vermişimdir.
Nebilere ve Resullara Farz kıldığım şeyleri, onlara da, Farz kılmışımdır.
Kıyamet günü, onlar, bana, gelecekler, onların nurları, Peygamberlerin nurları gibidir.
Kendilerinden önceki Peygamberlere farz kıldığım gibi, her namazda abdest alıp temizlenmelerini, onlara da, Farz kıldım.
Kendilerinden önceki Peygamberlere emrettiğim gibi, cünüplükten gusl etmelerini, onlara da, emrettim.
Kendilerinden önceki Peygamberlere emrettiğim gibi, Hacc etmelerini, onlara da, emrettim.
Kendilerinden önceki Peygamberlere emrettiğim gibi, Cihadı, onlara da emrettim.
Ey Dâvud! Ben, Muhammed´i, ve onun Ümmetini, kendilerine verip başkalarına vermediğim altı hasletle ki;
Yanılma ve unutmalarından dolayı, muâhaze etmemek,
Kasitsiz olarak işledikleri günahlarından dolayı, benden mağfiret diledikleri zaman, bağışlamak,
Gönüllerinden koparak Âhiretleri için gönderdikleri şeylere, hemen dünyada, kat kat karşılık vermek, Âhirette de, onlar için katımda kat kat sevap biriktirmek... suretiyle, bütün Ümmetlere üstün kıldım.
Onlar; kendilerine verdiğim belâ ve musibetlere katlanır: "Bizler, Allah´ın kullarıyız ve Ona, dönücüleriz!" derler.
Onlar, bana düa ederlerse, yâ acilen veya kendilerinden, kötülüğü kaldırmak, ya da, kendileri için, Âhirette sevap biriktirmek sûretile, dualarına icabet ederim.
Ey Dâvud! Muhammed´in Ümmetinden, kim, "Allâh´dan başka ilâh yoktur, O, birdir, onun şerîki yoktur!" diye şehâdet ve tasdîk ederek bana gelirse, o, katımda, Cennetimde ağırlanır, ikramımı görür.
Kim de, Muhammed´i, yalanlar veya onun, tarafımdan getirip tebliğ ettiklerini yalanlar ve Kitabımla alay eder olduğu halde, bana gelirse, kabrinde onun üzerine azap yağdırır dururum!
Melekler de, onun yüzüne ve arkasına vurur, sonra da, kendisini, Cehennem´-in en dibine sokarlar..." [202]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.S5, ibn.Kuteybe-Maarif s.21, Taberî-Tarih c.1,s.247, Hâkim-Miistedrek c.2,s.585.
[2] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.55, Taberî-Tarih c.1,s.247, Hâkim-Müstedrek c.2,s 585, Sâlebi-Arais s.275, ibn.Asakir-
Tarih c 5.S.190, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.223.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/179.
[3] ibn.Kuteybe-Maarif s.21, Taberî-Tarih c.1,s.247, Hâkim-Müstedrek c.2,s.585, ibn.Asâkir-Tarih c.5,s.19O, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.223.
[4] Sâlebî-Arais s.275.
[5] Taberî-Tarih c.1,s.247, Hâkim-Müstedrek c.2,s.585, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.223.
[6] ibn.Kuteybe-Maarif s.21.
[7] Sâlebi-Arais s.275.
[8] Taberî-Tarih c.1,s.247, Hâkim-Müstedrek c.2,s.585, Sâlebî-Arais s.275, ibn.Asâkir-Tarih c.5,s.19O.
[9] Taberî-Tarih c.1,s.247, Hâkim-Müstedrek c.2,s.585, Sâlebî-Arais s.275.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/179.
[10] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî-Arais s.270, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.219.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/179.
[11] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî-Arais s.270, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.219-220.
[12] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî-Arais s.270.
[13] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî s.270, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.22O..
[14] Taberî-Tarih C.1.S.245, Sâlebî-Arais s.270.
[15] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî-Arais s.270, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.22O.
[16] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî-Arais s.270.
[17] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî-Arais s.270 İbn.Esîr-Kâmil c.1,s220.
[18] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî-Arais s.270.
[19] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî-Arais s.270, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.220.
[20] İbn.Asâkir-Tarih c.5,s. 190-191.
[21] Taberî-Tarih C.1.S.245, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.22O.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/180-182.
[22] Taberî-Tarih c.1,s.245.
[23] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.22O.
[24] Sâlebî-arais s.271.
[25] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî-Arais s.271.
[26] Sâlebî-Arais s.271.
[27] Taberî-Tarih d.s.245, Sâlebî-Arais s.271.
[28] Sâlebî-Arais s.271.
[29] Taberî-Tarih C.1.S.245.
[30] Sâlebî-Arais s.271.
[31] Davud Aleyhisselâm, Atalarına aid olan o taşları, onların adına, düşmana atacağını söylemek istemiştir.
[32] Taberî-Tarihc.1,s.245.
[33] Sâlebî-Arais s.271.
[34] İbn.Asâkir-Tarih c.5,s.191.
[35] Taberî-Tarih c.1 ,s.245, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1 ,s.55, Sâlebî-Arais s.271, İbn.Asâkir-Tarih c.5,s.191, Ebülfidâ-Elbidaye vennihaye c.2,s.9.
[36] İbn.Asâkir-Tarih c.7,s.49.
[37] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî-Arais s.271, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.22O
[38] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.55, ibn.Asakir-Tarih c.7,s.49
[39] Taberî-Tarih c.1,s.245, Sâlebî-Arais s.271,272, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.22O
[40] İbn.Asakir-Tarih C.7.S.49
[41] Taberî-Tarih c.1,s.245, İbn.Asâkir-Tarih c.7,s.49, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.22O
[42] İbn.Asâkir-Tarih c.7,s.49
[43] Taberî-Tarih c.1,s.245, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.22O.
[44] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.56.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/182-184.
[45] Taberî-Tarih c.1 ,s.245, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1 ,s.55, Sâlebî-Arais s.277, İbn.Asâkir-Tarih c.7,s.49, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.220-221.
[46] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.56.
[47] Taberî-Tarih c.1,s.245-246, Sâlebî-Arais s.272-273, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.221.
[48] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.56.
[49] Taberî-Tarih c.1,s.245-246, Sâlebî-Arais s.273, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.221.
[50] Taberî-Tarih c.1,s.246, Sâlebî-Arais s.274, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.222.
[51] Mes´udî-Mrucuzzeheb c.1,s.56.
[52] Dineverî-El´ahbar s.18.
[53] Dineverî-El´ahbar s.20.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/185.
[54] Bakare: 251.
[55] Sâlebî-Arais s.275, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.223, Ebülfida-Tefsir c.3,s.226 Sâlebî-Arais s.275, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.223, Ebülfida-Tefsir c.3,s.226.
[56] Isrâ: 55.
[57] Sâlebî-Arais s.278, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.282, Kurtubî-Tefsir c.14,s.266, Hâzin-Tefsir c.3,s.483, Ebüssuud-Tefsir c.7,s.124.
[58] İbn.lyas-Bedâyizzühûr s.151.
[59] Sâlebî-Arais s.278, Hâzin-Tefsir c.3,s.483.
[60] Ebülfida-Tefsir c.3,s.527
[61] ibn.Asakir-Tarih c.5,s.193
[62] Sâlebî-Arais s.278
[63] Sâlebî-Arais s.278, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.282, ibn.Asâkir-Tarih c.5,s.193, Nesefî-Medarik c.3,s.319, Hâzin-Tefsir c.3,s.483, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527, Ebüssuud-Tefsir c.7,s.124.
[64] Sâlebî-Arais s.278.
[65] Sâlebî-Arais s.278, Zemahşerî-Keşşaf c3,s.282, Nesefî-Medarik c.3,s.319, Hâzin-Tefsir c.3,s.483, Ebüssuud-Tefsir c.7,s.124.
[66] İbn.Asâkir-Tarih c.,8.193, Nesefî-Medarik c.3,8.319, Hâzin-Tefsir c.3,s.483, Ebülfida-Tefsir C.3.S.527, Ebussuud- Tefsir c.7,s.124.
[67] Sâlebî-Arais s.278, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.282, ibn.Asâkir-Tarih c.5.8.193. Nesefî-Medarik c.3,8.319. Hâzin-Tefsir c.3,s.483, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527, Ebüssuud-Tefsir c.7,s.124.
[68] Kurtubî-Tefsir c.14,s.266.
[69] Sâlebî-Arais s.278, Zernahşerî-Keşşaf C.3.S.282, Kurtubî-Tefsir c.14,s.266, Nesefî-Medarik c.3,8.319, Hâzin-Tefsir, c.3,s.483, Ebüssuud-Tefsir C.7.S.124.
[70] ibn.Asâkir-Tarih c.5,s.193, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527.
[71] Sâlebî-Arais s.278, Zemahşerîc.3,s.282, İbn.Asakirc.5,s.193, Kurtubî-Tefsir c.14,s.266, Nesefî-Medarik c.3,s.319, Hâzin c.3,s.483, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527, Ebüssuud-Tefsir C.7.S.124.
[72] İbn.Asâkir-Tarih c.5,s.193, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527.
[73] Sâlebî-Arais s.278, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.282, Hâzin-Tefsir c.3,s.483, Ebüssuud-Tefsir C.7.S.124.
[74] Sâlebî-Arais s.278, Hâzin-Tefsir C.3.S.483.
[75] Sâlebî-Arais s.278, ibn.Asakir-Tarih C.5.S.193, Kurtubî-Tefsir c.14,s.266, Hâzin-Tefsir c.3,s.483, Ebulfıda-Tefsır C.3.S.527.
[76] Sâlebî-Arais s.278.
[77] Sâlebî-Arais s.278, Kurtubî-Tefsir c. 14,8.266, Nesefî-Medarik c.3,s.319, Hâzin-Tefsir c.3,s.483, Ebülfida-Tefsir c 3.S.527, Ebüssuud-Tefsir C.7.S.124
[78] İbn.Asakir-Tarih c.5,s.193, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527.
[79] Sâlebî-Arais s.278, İbn.Asakir-Tefsir c.3,s.527, Ebüssuud-Tefsir c.7,s.124
[80] Kurtubî-Tefsir c.14,s.266.
[81] Sâlebî-Arais s.278, ibn.Asakir-Tarih c.5,s.193, Nesefî-Medarik C.3.S.319, Hâzin-Tefsir C.3.S.483, Ebülfida-Tefsir, c. 3, s. 257.
[82] Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.282, Ebüssuud-Tefsr c.7,s.124.
[83] Kurtubî-Tefsir C.14.S.266.
[84] Sâlebî-Arais s.278, ibn.Asakir-Tarih C.5.S.193, Nesefî-Medarik c.3,s.319, Hâzin-Tefsir c.3,s 483, Ebülfida-Tefsir C.3.S.527.
[85] Sâlebî-Arais s.278, Hâzin-Tefsir c.3,s.483.
[86] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.91.
[87] Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.282, Kurtubî-Tefsir c.14,s.266.
[88] Sâlebî-Arais s.278, ibn.Asâkir-Tarih c.5,s.193, Hâzin-Tefsir c.3,s.483, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527.
[89] Sâlebî c.278, Zemahşeri c.3,s.282, ibn.Asakir c.5,s.193, Fahrurrazi-Tefsir c.25,s.246, Nesefî-Medarik c.3,s.319, Hâzin c.3,s.483, Ebüssuud-Tefsir c.7,s.124.
[90] İbn.Asakir-Tarih c.5,s.193, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527.
[91] Sâlebî s.278, Zemahşerî c.3,s.282, Nesefî C.3.S.319, Hâzin c.3,s.483.
[92] Kurtubî-Tefsir c.14, sİ266.
[93] ibn.Asakir C.5.S.193, Kurtubî C.14.S.266, Ebülfida C.3.S.527.
[94] Kurtubî-Tefsir c.14,s.266.
[95] Sâlebî s.278, Zemahşerî c.3,s.282, ibn.Asakir c.5,s. 193, Nesefî c.3,s.319, Hazin C.3.S.483, Ebüssuud c.7,s.124.
[96] Sebe´: 10, Taberî-Tarih c.1,s.248, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.56, Sâlebî-Arais s.278, ibn.Asakir-Tarih c.5,s.193, Fahrurazî-Tefsir c.2),s.246, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.223, Kurtubî-Tefsir c.14,s.266, Hâzin-Tefsir c.3,s.483, Ebülfida-Tefsir C.3.S.527 .
[97] Sâlebî-Arais s.278.
[98] Taberî-Tarih c.1 ,s.248, Sâlebî-Arais s.278, Zemahşerî-Keşşaf C.3.S.282, İbn.Asakir-Tarih c.5,s.193, Fahrurrazî-Tefsir c.25,s.246, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.223, Kurtubî-Tefsir c.14,s.266, Nesefî-Medarik c.3,s.319, Hâzin-Tefsir c.3,s.483, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527, Ebüssuud-Tefsir c.7,s.124
[99] Fahrurrazî-Tefsir c.2),s.246.
[100] Hâkim-Müstedrek c.2,s.596.
[101] Sâlebî s.278, İbn.Asakir c.5,s.194, İbn.Esîr c.1,s.223, Kurtubî c.14,s.267, Hâzin c.3,s.483, Ebülfida-Tefsir C.3.S.527.
[102] Sâlebî s.278, Zemahşerî c.3,s.282, Kurtubî c.14,s.267, Nesefî-Medarik c.3,s´.319, Ebüssuud c.7,s.124.
[103] Sâlebî s.278, Zemahşerî c.3,s.282, Kurtubî c.14,s.267. Hâzin C.3.S.483.
[104] İbn.Asakir-Tarih c.5,s.193, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527.
[105] İbn.Abd.Rabbih-Ikdülferîd c.2,s.471.
[106] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.159. İbn.Abd.Rabbih-Ikdülferîd c.2,s.471, Sâlebî-Arais s.279.
[107] ibn.Abd.Rabbih-Ikdülferîd c.2,s.471, Hâkim-Müstedrek c.2,s.422.
[108] Şâlebî-Arais s.279.
[109] Hâkim Müstedrek c.2,s.422.
[110] ibn.Abd.Rabbih-lkdülferîd c.2,s.471.
[111] Sâlebî-Arais s.279.
[112] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.132, İbn.Abd.Rabbih-lkdülferîd c.2,s,471, Sâlebî-Arais s.279, Hâkim-Müstedrek c.2,s.423.
[113] Hâkimüttirmizî-Nevâdirül´usûl s. 112, Süyüfî-Dürrülmensûr C.5.S.227.
[114] İbn.Asâkir-Tarih c.5,s. 193-194, Kurtubî-Tefsir c.14,s.266, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527.
[115] Sâlebî-Arais s.278, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.282, Kurtubî-Tefsir c.14,s.267, Nesefî-Medarik c.3,s.319, Hâzin-Tefsir C.3.S.483, Ebüssuud-Tefsir c.7,s.124-125.
[116] Aynı Kaynaklar.
[117] İbn.Asâkir-Tarih c.5,s.194, Ebülfida-Tefsir c.3,s.527.
[118] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.11,s.551, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.117.
[119] Buharî-Sahih c.4,s.133, Taberânî-Mûcemüssagîr c.1,s.15, Deylemî-Elfirdevs c.3,s.27O.
[120] Taberî-Tarih c.1,s.249, Hâkim-Müstedrek c.2,s.586, Sâlebî-Arais s.279, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.224.
[121]Taberî-Tarih c.l,s.25O, Sâlebî-Arais s.280.
[122] Taberi-Tarih c.1,s.25O.
[123] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.16O, Buharî-Sahih c.4,s.134, Ebû Davûd-Sünen c.2,s.328, İbn.Mâce-sünen
C.1.S.546.
[124] İbn.Asâkir-Tarihc.5,s.192, Heysemî-Mecmauzzevaid C.8.S.206 .
[125] Taberî-Tarih c.1,s.248.
[126] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.24O, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s. 89.
[127] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.16O, Buharî-Sahih c.4,s.134, Ebü Dâvûd-Sünen c.2,s.328, ibn.Mâce Sünen C.1.S.546.
[128] Taberî-Tarih c.1 ,s.248, Salebi s.286, İbn.Asakir c.5,s.192, ibn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.223, Ebülfidâ-Elbidayye venni-haye c.2,s.ıo.
[129] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.92, Hakîmüttirmizî-Nevâdirül´usûl s.224.
[130] Taberîc 1 s 248 Mes´ûdî-Murucuzzehebc.1,s.57, Sâlebîs.285, İbn.Asakir c.5,s. 196, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.223.
[131] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c. 13,s.210.
[132] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.210, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.89.
[133] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.21O.
[134] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.210, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.89.
[135] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.210.
[136] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.89.
[137] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.210, A.b.Hanbel-Ezzühd s.89.
[138] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.89.
[139] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.21O.
[140] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.91-92.
[141] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.2O9, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.88.
[142] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.106.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/185-190.
[143] Taberî-Tarih C.1.S.252, Ibn.Esîr-Kâmil d.s.227.
[144] Taberî-Tarih c.1,s.252.
[145] Sâlebî-Arais s.307, ibn.Esir-Kâmil c.1,s.227.
[146] Taberî-Tarih C.1.S.252, Sâlebî-Arais s.307.
[147] Sâlebî-Arais s.307-308.
[148] Taberî-Tarih c.1,s.252.
[149] Sâlebî-Arais s.207-308.
[150] Semhûdî-Vefâülvefâ c.2,s.484-485.
[151] Taberî-Tarih c.1,s.252, Sâlebî-Arais s.308, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.227.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/191-194.
[152] Bakare: 251.
[153] İsrâ: 55.
[154] Mâide: 78-79.
[155] Enbiyâ: 78-80.
[156] Nemi: 15-16.
[157] Sebe´: 10-11
[158] Ahd-i Atîk´in ikinci Samuel bahsinin 11. babında görülen ve değil bir Peygamberin, hattâ her hangi namuslu bir insanın bile tenezzül ve irtikâp etmeyeceği bir kötülüğü, Peygambere isnad eden -yâni hâşâ Dâvûd Aley-hisselâmın, israil oğulları gazilerinden Oriyanın, karısına göz dikip onunla temasta bulunması ve Oriyayı, tekrar tekrar savaşlara sokarak kendisinin öldürülmesini sağladıktan sonra, karısını alması gibi, Peygamberlik şanile asla bağdaşmayan bir israîliyata bazı tefsir ve tarihî kitaplarımızda yer verilmesi, ne büyük gaflet ve hatadır.
Hz.Ali; Dâvûd Aleyhisselâm kıssasını, kıssacıların rivayet ettikleri şekilde kabul ve nakl eden kimseye iki Hadd yâni yüz altmış sopa vuracağını söylemiştir. (Sâlebî-Arais s.281. Kurtubî-Tefsir c.15,s.185. Nesefî-Medarik c.3,s.38. Hâzin-Tefsir C.4.S.35, Beyzavî-Tefsir c.2,s.308, Ebüssuud-Tefsir c.7,s.222)
[159] Secde âyetidir.
[160] Sâd: 17-26.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/194-196.
[161] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.204.
[162] YâkutnTarih c.1,s.56.
[163] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.419 Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.17 Heysemî-Mecmauzzevaid C.8.S.206-207.
[164] Sâlebî-Arais s.292.
[165] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.419, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.2.S.17, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7.
[166] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.419, Sâlebî-Arais s.292, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[167] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.419, Sâlebî-Arais s.292, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.228, Ebülfida-Elbidaye venniha-ye c.2,s.17, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7.
[168] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.419, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s. 17, Heysemî-Mecmuazzevaid c.8,s.2O7
[169] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.419, Sâlebî-Arais s.292, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.228, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.17, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7
[170] Sâlebî-Arais s.292, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.228
[171] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.419, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.17, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7.
[172] Sâlebî Arais s.292.
[173] Sâlebî-Arais s.292, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[174] Sâlebî-Arais s.292, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.228 .
[175] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[176] Sâlebî-Arais s.292, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[177] Sâlebî-Arais s.292.
[178] Sâlebî-Arais s.292 İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[179] Sâlebî-Arais s.292.
[180] Sâlebî-Arais s.292 İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[181] Sâlebî-Arais s.292.
[182] Sâlebî-Arais s.292 İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[183] Sâlebî-Arais s.292.
[184] Sâlebî-Arais s.292 İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[185] Sâlebî-Arais s.292.
[186] Sâlebî-Arais s.292 İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[187] Sâlebî-Arais s.292..
[188] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[189] Sâlebî-Arais s.292.
[190] Sâlebî-Arais s.292 ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[191] Sâlebî-Arais s.292.
[192] Sâlebî-Arais s.292 İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[193] Sâlebî-Arais s.292.
[194] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[195] Sâlebî-Arais s.292.
[196] Sâlebî-Arais s.292 İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[197] Hâkim-Müstedrek c.2,s.433, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s,17.
[198] İbn.Sa´d-Tabaksat c.1,s.28-29, Taberî-Tarih c. 1,8.252, Hâkim-Müstedrek c.2,s.586, Sâlebî-Arais s.292, Deylemî-Firdevs c.3,s.269, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.228, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.16, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O6.
[199] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.419, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.17 Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7..
[200] Sâlebî-Arais s.292 ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[201] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/197-199.
[202] Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1, s.282-283, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.62-63.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/200-201.
.
| ;">Süleyman Aleyhisselam |
|
Süleyman Aleyhisselamın Soyu:
Dâvûd b.İşa Aleyhisselâmın oğlu olan Süleyman Aleyhiselâmın da, soyu, Ye-hûza b.Yâkub, b.İshak, b.İbrahim Aleyhisselâmlara dayanır.[1]
Süleyman Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Süleyman Aleyhisselâm; uzun boylu[2]
Beyaz tenli,
İri vücudlu,
Nurlu[3] ve güzel[4] yüzlü[5],
Büyük gözlü[6],
Çok saçlı idi. [7]
Beyaz elbise giyerdi. [8]
Süleyman Aleyhisselâmın Kral Ve Peygamber Oluşu Ve Bazı Faziletleri:
Süleyman Aleyhisselâma; Babası Dâvûd Aleyhisselâmın vefatından sonra, krallıkla birlikte, Peygamberlik de, verildi. [9]
Başka bir deyişle:
Babasının Peygamberliğine, krallığına[10], Hikmetine ve İlmine[11] vâris oldu. [12]
Süleyman Aleyhisselâm; krallıkta ve Kadılıkta, Babasından üstündü. Babası ise, Allâha ibâdette, oğlundan daha ileride idi. [13]
Gerek Dâvûd ve gerek Süleyman Aleyhisselâmların krallıkları, Keyhusrev b.Syavş´ün asrında idi. [14]
Süleyman Aleyhisselâm, daha on bir yaşında bir çocuk olduğu halde[15], akıl ve ilmin çokluğundan dolayı, Babası, bir çok işlerinde[16] onunla istişarede bulunurdu. [17]
Bir gece, bir davar sahibi, davarını, üzüm bağı (ekin) yanında yayarken, davar, sahibinin haberi olmadan[18], girdiği üzüm bağındaki üzüm salkımlarını yemiş, ha-rab etmişti. [19]
Ertesi günü, sabahleyin, bağ (ekin) sahibi ile davar sahibi, Dâvûd Aleyhisselâ-mın huzuruna çıktılar.
Bağ (ekin) sahibi:
"Bu kişi, davarını, geceleyin boşlayıp bağımın (ekinimin) içine düşürdü. Bağımdan (ekinimden) hiç bir şey bırakmayıp hepsini yok etti!" dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm da, davarların, bağ (ekin) sahibine verilmesine hükmetti[20]:
"Git! Davarlar, senindir!" dedi, davarları, bağ (ekin) sahibine verdi.
Bunlar; Dâvûd Aleyhisselâmın, o zaman, on bir yaşında bulunan oğlu Süleyman Aleyhisselâma rastladılar.
Süleyman Aleyhisselâm, onlara:
"Aranızda, nasıl hüküm verdi?" diye sordu.
Dâvûd Aleyhisselâmın verdiği hükmü, ona, haber verdiler. [21]
Süleyman Aleyhisselâm:
"Taraflar hakkında, bundan başkası, daha mülayim ve uygundu. [22]
İşinizi, ben, üzerime alsaydım, bundan başka türlü hüküm verirdim!" dedi.
Onun, bu sözünü, Dâvûd Aleyhisselâma haber verdiler.
Dâvûd Aleyhisselâm, Süleyman Aleyhisselâmı çağırıp ona:
"Sen, onlar arasında, bundan başka, nasıl hüküm verirdin? [23]
Peygamberlik ve Babalık hakkı için, daha mülayim ve uygun olanı, bana haber ver!" dedi. [24]
Süleyman Aleyhisselâm:
"Ey Allah´ın Peygamberi! Bu hususta, bundan başka, hüküm verilebilir." dedi.
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Ne gibi?" diye sordu. [25]
Süleyman Aleyhisselâm:
"Davarları; kuzularından, yünlerinden -vesâir menfeatlarından- yararlanması için, bağ (ekin) sahibine teslim edersin!
Davar sahibi de, bağın (ekinin) eski mâmur haline gelinceye ve sahibine teslim edilinceye kadar, İslah ve imarına çalışır, sonra, davarları, sahibine iade eder!" dedi. [26]
Dâvûd Aleyhisselâm:
"Hüküm, senin verdiğin hükümdür!" dedi, ve buna göre, hüküm verdi. [27]
(Dâvûd Aleyhisselâmın devrinde) iki kadın, yanlarında kendilerinin iki oğlan çocukları bulunduğu halde, yolda giderlerken, kurt gelerek onlardan, birinin (büyük kadının) çocuğunu, hemen kapıp gider.
Bunun üzerine, (çocuğunu, kurt kapan büyük) kadın, eşi (küçük) kadına:
"Kurt, senin, çocuğunu, götürdü!" der.
Öbür kadın:
"Hayır! Kurt, senin çocuğunu, götürdü!" der.
Nihayet, bu iki kadın, muhakemelerini, Dâvûd Aleyhisselâma arz ederler.
O da, (kurtun kaptığı çocuğun, küçük kadına), sağ kalan çocuğun da, büyük kadına aid olduğuna hükmeder.
Bunlar, muhakemeden çıkıp Dâvûd Aleyhisselâmın oğlu Süleyman Aleyhisselâma giderler, Dâvûd Aleyhisselâmın verdiği hükmü haber verirler.
Süleyman Aleyhisselâm:
"Haydi, bana, bir bıçak getiriniz de, çocuğu, bunların arasında ikiye ayırayım!" deyince, küçük kadın:
"Aman, öyle yapma! Allah, sana rahmet etsin! Bu çocuk, o kadınındır!" der.
Bunun üzerine, Süleyman Aleyhisselâm, çocuğun, küçük kadına âid olduğuna hükmeder. [28]
Yüce Allah; Dâvûd Aleyhisselâma:
"Ey Dâvûd! Allah´ın, senden sonra, işe, Süleymanı memur kıldığını, kendisine beyan et!" diye Vahy edince, Dâvûd Aleyhisselâm:
"İlâhî! Bana lütufkâr olduğun gibi, Süleymana da, lutufkâr ol!" diye niyazda bulundu.
Yüce Allah; Dâvûd Aleyhisselâma:
"Süleymana de ki: o, bana, senin kul olduğu gibi, kul olsun da, ben de, ona, sana lutufkâr olduğum gibi, lutufkâr olayım!" diye vahy etti.
Dâvûd Aleyhisselâm, vefat ettiği zaman, Yüce Allah, Süleyman Aleyhisselâma: "Hacetini, benden dile!" diye Vahy buyurdu. Süleyman Aleyhisselâm:
"Benim kalbimi de, Babamın kalbi gibi, Sana karşı haşyet ve muhabbet taşır kılmanı dilerim!" diyerek niyazda bulundu.
Yüce Allah; onun kalbini, dilediği gibi, Allâha karşı haşyet ve muhabbet taşır kıld. [29]
Süleyman Aleyhisselâm; kral oluşundan, vefatına kadar, Yüce Allah´a karşı hu-şûundan dolayı, başını semâya kaldırmamıştır. [30] Son derece mütevazı (alçak gönüllü) idi. Miskîn (son derece fakir)lerin yanlarına varır, onlarla oturur: "Miskîn, miskînle oturur." derdi. [31]
Hurma yaprağından Zenbil örüp satar[32], elinin emeği ile geçinir[33], arpa ekmeği yerdi. [34]
Her ayın başında altı gün, ortasında üç gün, sonunda da, üç gün oruç tutardı. [35]
Süleyman Aleyhisselâm:
"Biz; yaşamanın, yumuşak olanını da, sert olanını da, denedik.
Onlardan, aşağı olanını, yeterli bulduk. [36]
İnsanlara verilmeyen şeyler, bize verildi. İnsanlara verilmeyen ilimler, bize verildi. Fakat, şu üç kelimeden: Öfke ve sükûnet halinde, Hilm (usluluk)den, Yoksulluk ve bolluk hâlinde, tutumluluktan,
Gizlide ve açıkta, Allah korkusundan daha üstün bir şey bulamadık!" demiştir. Süleyman Aleyhisselâmın, oğluna da:
"Ey oğulcuğum! Miskinlikle birlikte günah işlemek, ne kadar kötüdür! Hidâyetten sonra, dalâlete düşmek, ne kadar kötüdür! Kişinin, Rabb´ine ibadet edip dururken, ibâdeti bırakması ise, bundan daha kötüdür!" dediği de, rivayet edilir. [37]
Süleyman Aleyhisselâmın Kudüs´ü Ve Mescid-i Aksâ?yı Yaptırışı:
Mescid-i Aksa; Peygamberimiz Aleyhisselâmın, Mîrac gecesinde uğramış olduğu[38], İlya = Beytülmakdis Mescididir. [39]
Eshab-ı kiramdan Ebû Hüreyre, Mescid-i Aksâ´ya[40] İiya Mescidi veya Bey-tülmakdis Mescid´i[41]
Eshâb-ı kiramdan Ebû Saîd´ülhudrî de: Beytülmakdis Mescidi der[42]
Dâvûd Aleyhisselâm, vefat edeceği sırada, Beytülmakdis Mescidini tamamlamasını, Süleyman Aleyhisselâma vasiyyet etmişti. [43]
Süleyman Aleyhisselâm; Kudüs şehrinin çevresine, enli, uzun, beyaz taşlarla hisar yaptırdıktan sonra[44], Hükümdarlığının dördüncü yılında Beytülmakdis´in yapısına başladı[45] ki, bu, Yüce Allâhın; çevresini mübarek kıldığını bildirdiği Mescid-i Aksa idi. [46]
Eshab-ı kiramdan Ebû Zerr´ülgıfârî der ki:
(Yâ Resûlallâh! Yer yüzünde ilk kurulan Mescid, hangisidir?) diye sordum.
Resûlullah Aleyhisselâm:
(Mescid-i Haram´dır!) buyurdu.
(Sonra, hangisidir) diye sordum.
(Mescid-i Aksâ´dır!) buyurdu.
(Bunların arasında ne kadar zaman vardır?) diye sordum.
(Kırk yıldır?
Nerede namaz vakti gelirse, namazını, orada kıl! Orası da, bir mesciddir!) bu-yurdu." [47]
Bu Hadîs-i şerifin şerhinde, yetkili ilim adamları; ne İbrahim Aleyhisselâmın, Kabe´nin, ne de, Süleyman Aleyhisselâmın, Mescid-i Aksa´nın ilk yapıcısı olmadığı, ancak, nice asırlardan sonra, bunların, yenileyicileri oldukları, Hadîs-i şerif-de geçen kırk yıllık zamandan maksadın da, İbrahim Aleyhisselâm ile Mescid-i Aksa´nın yenileyicileri arasında bulunan Yâkub Aleyhisselâm arasında geçen zaman olduğu açıklanmıştır.
Filvaki,; Kabe, ilk defa Melekler tarafından yapıldığı, sonra, Âdem Aleyhisselâm, sonra, Âdem Aleyhisselâmın oğulları... en sonra da, İbrahim Aleyhisselâm tarafından yenilendiği gibi, Mescid-i Aksa´da, ilk defa Âdem Aleyhisselâm veya Melekler tarafından yapılmış, sonra, Sâm b.Nuh Aleyhisselâm, sonra, Yâkub, sonra, Dâvûd ve Süleyman Aleyhisselâmlar tarafından yenilenmiştir.[48]
Süleyman Aleyhisselâm; Mescid-i Aksa için, yerdeki mâdenlerden altun, gümüş ve yakut; denizden de, türlü inciler çıkarttırdı.
Sonra, ustalar hazırlattı.
Kestirdiği türlü taşları, ustalara yontturdu.[49]
Çam ve servi ağaçları getirtti. [50]
Ağaçlardan, biçilen tahtaları, sıra sıra dizdirdi.
Toplanan cevherleri, düzelttirdi ve süsletti. [51]
Mescid´in duvarlarını, beyaz, sarı ve yeşil taşlarla ördürdü,
Direğini, hâlis, billur taştan yaptırdı.
Tavanını, duvarlarını, inciler, yakutlarla, türlü kıymetli cevherlerle süsletti.
Mescid´in tabanına Fîrûzec (Safirus) denilen kıymetli taşlar döşetti.
O zaman, yer yüzünde, bu mâbedden daha süslüsü, daha güzeli ve parlağı yoktu.
Bu Mescid; gecenin karanlığını, dolunay gibi aydınlatırdı. [52]
İnsanlar, onun bir benzerini görmemişlerdi. [53]
Mûsâ Aleyhisselâmdan kalan Tâbût´ussekîne´yi de bu Beyt´ülmakdis´e koydurdu. [54]
Mescid´in köşelerinden bir köşesine de, Abanus bir Asa dikilmişti.
Bu Asa´ya, Peygamberlerin soyundan gelen çocuklardan birisi, dokunsa, ona, hiç bir zarar vermezdi.
Fakat, onlardan başkası, dokunsa, eli, yanardı. [55]
Süleyman Aleyhisselâm, Mescid´in yapı işinden boşaldığı zaman[56], Sahra´-nın üzerine bir kurban götürüp kesti ve:
"Ey Allâhım! Bana, bu mülk´ü saltanatı, Sen, bağışladın!
Üzerimdeki ihsan, Sendendir!
Sen, beni, yer yüzüne Halîfen yaptın!
Hamd, sana mahsustur.
Ey Allâhım! Bu Mescid´e giren kimse hakkında, benim, Senden dileğim şudur:
Buraya girip içinde halisane iki rekât namaz kılan kimse, anasından doğduğu gündeki gibi günahından çıkıp arınsın!
Buraya giren günahkâr, günahına tevbe etsin. Korkuya kapılanı, emniyete, güvenliğe kavuştur! Hasta olana, şifâ ver! Kıtlığa uğrayana, bolluk ve zenginlik ihsan et!
Duamı kabul buyurup dileklerimi ihsan ettiğin zaman, Kurban´ımın kabulünü, onun alâmeti kıl!" diyerek düa etti.
Bunun üzerine, gökten bir ateş indi. Şarkla garp arasını kapladı. Sonra, boynunu uzatıp,kurbanı yüklenerek göğe yükseltti.
Süleyman Aleyhisselâm, bundan sonra, İsrail oğullarının bilginlerini, Me.^´d-de topladı. Onlara, Mescid´in Allah için yapıldığını bildirdi. [57]
O günü de, Bayram edindi. [58]
Yeryüzünde, o günki Bayramdan daha büyük ve yemesi, içmesi, o günkünden daha bol bir Bayram edinilmemişti. Binlerce deve, sığır ve davar boğazlanmış[59] buna, on dört gün devam edilmişti. [60]
Süleyman Aleyhisselâm; Beytülmakdis´in, Mescid-i Aksa´nın yapımını tamamladıktan sonra, kendisi için de, bir Beyt (Mâbed) yapmıştı ki, bu da, Kamame kilisesi diye anılagelen ve Hıristiyanlarca Kuduste Ulu Kilise sayılan kilisedir. [61]
Mescid-İ Aksa Ve Sahranın Başlarına Gelenler:
Kudüs´ün, Buhtunnassar tarafından zabt ve tahribi sırasında Mescid-i Aksa da, yıkılmış, bir müddet sonra, Fars krallarından Behmen´in müsaadesiyle yeniden yapılan Beytülmakdis´i, Hirodos oğulları, Süleyman Aleyhisselâmın yaptığı şekilde ikmal etmişlerdi.
Fakat, Rum krallarından Titoş, onu, tekrar yıktırmış, yerine, ekin ektirmişti.
Rumların, Hıristiyanlığı kabullerinden sonra, Konstantin´in Annesi, Haç´ın gömüldüğü çöplükten Haçı çıkarttırarak, yerine, Kamame Kilisesi diye anılan Kiliseyi yaptırmış (ibn.Haidun-Tarih d,s.296-297), Yahudilerin Kıblesi olan Sahra´yı da, onların yaptıklarına ceza olmak üzere, süprüntülük yaptırmak suretiyle akıllarınca ÖC almak İStemİŞ[62], Sahra, Hz.Ömer´in, Kudüs´ü fethine kadar, böylece, süprüntülük ve çöplük olarak
kalmıştı.[63]
Hz.Ömer, Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâmın İsrâ gecesinde Beytül-makdis´e girmiş olduğu yerden girip Davud Aleyhisselâmın Mihrabında iki rekât Tahiyyetülmescid kıldı.
Ertesi günü, orada sabah namazını da, Müslümanlara kıldırdı.
Birinci rekâtta Sad sûresini okuyup secde etti, Müslümanlar da, kendisiyle birlikte secde ettiler.
İkinci rekâtta İsrâ (Benî İsrail) sûresini okudu.
Sonra, Sahra´ya vardı. Kâ´bul´ahbar´dan, onun yerini göstermesini istedi.
Kâ´b´ulahbar, arka tarafı işaret edince, Hz.Ömer: "Sen, Yahûdiye benzedin! Yahudiliğe özendin!" dedi.
Sonra, Sahra´dan, toprakları, Ridasının ve kaftanının etekleriyle taşımağa başladı. Müslümanlar da, kendisiyle birlikte böyle yaptılar.[64]
Sahra´nın üzeri, toprak ve süprüntülerden temizlenince, üzerine, Kır Mescidi tarzında bir Mescid yapıldı.
tmevi Vteüitelef möen» e^iıö ´D.NDö.tiiTneiiK-, Nıescıtn Vıatam, \$ıesütw \*«8ae>»s >»e Dımaşk Mescidi hakkında yaptığı gibi, duvarlarını yükseltmek ve sağlamlaştırmak suretiyle, onun da, imarına himmet edip adını hayırla andırdı.
Hicrî beşinci yüz yılda Müslümanların, Mısır, Şam ve Hicaz ülkelerindeki hâkimiyetlerinin zayıflamasından yararlanan Haçlılar, Şam taraflarıyla Kudüs´ü ellerine geçirince, Sahra Mescidini yıkıp yerine, büyük bir kilise yapmışlar[65], kubbesinin başına da, altundan, kocaman bir Haç takmışlardı.[66]
Kudüs, böylece, doksan iki yıl, Hıristiyanların elinde kaldı.[67]
Hicrî beşinci asrın sonlarına doğru, İslam Mücahidlerinden Salahaddin-i Eyyû-bî, Haçlılarla savaşa savaşa, Şam taraftarıyla Kudüs´ü, onların ellerinden kurtardı. [68]
Müslümanlar, Sahra kubbesinin üzerine çıkıp büyük altun Haçı sökerek yere düşürdükleri zaman, Hıristiyanların üzüntülerinden kopardıkları çığlıklarla, Müslümanların sevinçlerinden getirdikleri Tekbirlerle yerler sarsıldı [69]
Mescid-i Aksa, içindeki Haçlardan, Çanlardan, Ruhbanlardan, dolaşan domuzlardan, içindeki, dışındaki bütün pisliklerden temizlendi. İslâm devrinde olduğu hale getirildi.
Mü´min ve Müslümanlar Mescid-i Aksâ´nın içine girdiler. Ezanlar, okundu. Kur´ân-ı Kerim tilâvet olundu. Yerlere sergiler serildi. Direklere kandiller asıldı.[70] Halebde yapılmış olan Kıymetli Minber de, getirilip yerleştirildi[71]
O güne kadar ziyaretçilere örtülü, kapalı bulundurulan Sahra da, önce, temiz su ile, sonra da, gül suyu ve miskle yıkanarak ziyaretçilerin gözleri önüne serildi.[72]
Salahaddin-i Eyyûbî, Hıristiyanların, Sahra üzerinde yaptıkları ve övündükleri büyük kiliseyi de, yıktırıp yerine, bugün mevcud olan Sahra Mescidini yaptırdı.[73]
İkinci cuma namazını da, Müslümanlarla birlikte orada kıldı.
Mescid-i Aksâ´nın imarı için hiç bir fedakârlıktan geri durmadı.[74]
Allah, ondan razı olsun![75]
Süleyman Aleyhisselâmın Saltanat Ve Fütuhatı:
Süleyman Aleyhisselâm; kendisinden başka hiç kimseye lâyık olmayan bir mülk ve saltanat vermesini, Rabb´ından dilemişti.
Yüce Allah, duasını kabul edip onu da, kendisine verdi.[76] İnsanları, cinleri, kuşları ve rüzgârı, ona, uysal kıldı. [77]
Meclisine gitmek üzre, evinden çıktığı zaman, kuşlar, onun başının üzerinden ayrılmazlar, Meclisine vardığı zaman da, insanlar ve cinler, kendisine kıyam eder, Serir´ine oturuncaya kadar, ayakta dururlardı. [78]
Çok savaşçı idi. Savaşmaktan, oturmağa vakit bulamazdı. [79]
Yer yüzünün ne tarafında bir kral bulunduğunu, işitse, hemen gidip onu, ye-ner ve kendisine, boyun eğdirirdi.
Savaşa çıkmak istediği zaman, askerlerine emreder, tahtadan bir ulaştırma Döşeği (Uçağı) yapılır[80], o tahta Döşeğin üzerine de, kendisinin tahta Serîr´i, yerleştirilirdi.
Savaş erleri, savaş araçlarını ve savaş hayvanlarını da, bindirdikten sonra, şiddetle esici rüzgâra emreder, rüzgâr da, bu tahta uçağın altına girip onu, yerden kaldırınca, Süleyman Aleyhisselâm, nereye gitmek isterse, kendilerini, oraya götürmesini, yumuşak ve mülayim esen yel´e, emrederdi.
O da, tahta uçağı götürürken, o kadar yumuşak eserdi ki, üzerinden geçip gittiği tarlanın ekinlerini bile kımıldatmazdı.
Sebe´ sûresinin on ikinci âyetinde açıklandığı gibi, rüzgârın sabahı ve akşamı, birer aylık yoldu.´[81]
İbn.İshak (85-151 Hicrî), der ki:
"Bana, Dicle taraflarından bir konak yerinde konaklayan bir zat, orada, Süleyman Aleyhisselâmın Eshabından, ya bir cin, ya da, bir insan tarafından yazılmış bir yazı bulduğunu ve o yazıda:
"Biz, buraya konduk. Hiç bir şey bina etmedik. Amma, burayı, bina edilmiş bulduk.
Sabahleyin, Istahr´dan hareket etmiştik.
Biz, buradan da, inşâallah, akşamleyin kalkıp Şam´da geceleyeceğiz! demiştik." diye yazılı olduğunu, anlattı."[82]
Süleyman Aleyhisselâm, Şam´dan Irak´a kadar olan yerleri fethetti. Horasan´ı da, bu yerlere kattı. Belh şehrine indi. Orası, bundan önce kurulmuştu. Oradan dönüp Irak´a indi.
Keyhüsrev, Süleyman Aleyhisselâmın, Irak toprağına indiğini işitince korktu. Üzüntüsünden, zayıfladı. Çok geçmeden de, öldü.
Süleyman Aleyhisselâm, Iraktan, Merv´e ilerledi.
Sonra, Belh´a vardı.
Belh´dan, Türk beldelerine, ansızın baskın yaptı.
Oradan, Çin beldelerine geçti.
Sonra, doğudan, sağlayarak deniz sahili yoluyla Kındıhar´a geldi.
Oradan Keşker´e ilerledi.
Sonra, Şam´a döndü, ve Tedmür´e kavuştu. Orası, kendisinin vatan edindiği yer´di.[83]
Rüzgâr; Allah´ın emriyle, Süleyman Aleyhisselâmın, istediği yere gidiş ve gelişini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda, herkesin konuştukları şeyleri de, ona, iletir, haber verirdi. [84]
Süleyman Aleyhisselâm, bir gün, rüzgâra binerek bir ekincinin üzerinden geçip giderken, ekinci başını kaldırdı. Ona, baktı, ve:
"Dâvûd Hanedanına büyük bir mülk ve saltanat verilmiştir!" dedi.
Rüzgâr, onun, bu sözünü, Süleyman Aleyhisselâmın kulağına eriştirince, Süleyman Aleyhisselâm, yere indi ve ekincinin yanına vardı. Ona:
"Ben, senin söylediğin sözü işittim ve senin yanına, ancak, güc yetiremeyece-ğin şeyi temenni etme! demek için indim.
Allah´ın, senden kabul edeceği bir tek teşbih, Dâvûd Hanedanına verilen şeylerden daha hayırlıdır!" dedi.
Bunun üzerine, ekinci, Süleyman Aleyhisselâma:
"Sen, benim üzüntümü giderdiğin gibi, Allah da, senin üzüntünü, gidersin!" dedi. [85]
Süleyman Aleyhisselâm; ordusu ile, Karınca vadisine geldikleri zaman, bir karınca:
"Ey karıncalar! Yuvalarınıza, giriniz!
Sakın, Süleyman ve ordusu, sizi -bilmeyerek- kırmasın!" demişti.
Süleyman Aleyhisselâm, onun bu sözünden, gülercesine gülümsedi de,
"Ey Rabb´im! Bana ve ana ve babama lütfettiğin nimetine şükretmemi ve (geri kalan ömrüm içinde) Senin razı olacağın iyi (işler) yapmamı, bana ilham et!
Rahmetinle beni de, (Cennette) Salih kullarının arasına idhal et!" dedi. [86]
Rivayete göre: Süleyman Aleyhisselâm, karıncanın söylediğini, işittince, üzerine, indi ve:
"Onu, bana getiriniz!" dedi.
Getirdiler.
Süleyman Aleyhisselâm, ona:
"Sen, ne için karıncaları, sakındırdın?
Benim, zâlim olduğumu mu işittiniz?
Yoksa, benim, adaletli bir Peygamber olduğumu mu bilemediniz?
Ne için onlara:
"Sizi, Süleyman ve ordusu kırmasın! dedin?" diye sordu.
Karınca:
"Ey Allah´ın Peygamberi! Sen, benim sözümdeki (Onlar, bilmeden) kaydını işitmedin mi?
Bununla beraber, benim, can kırma sözümden maksadım, ancak, kalblerin kırılması idi.
Senin bir şey vermeni temenni edip fitneye düşmekten, sana bakmakla meşgul olup Allah´ı Teşbih etmekten geri kalmaktan korktum!" dedi.
Süleyman Aleyhisselâm:
"Bana, öğüt ver!" dedi.
Karınca:
"Babana, Dâvûd isminin ne için konulduğunu, biliyor musun?" diye sordu.
Süleyman Aleyhisselâm:
"Hayır! Bilmiyorum!" dedi.
Karınca:
"O, kalb yarasını, tedavi etsin diye verildi!" dedi.
"Sana, Süleyman isminin ne için konulduğunu, biliyor musun?" diye sordu.
Karınca:
"Göğsüne selâmet verilinceye kadar dayanasın ve Baban Davud´a erişmeye müstehak olasın diye verilmiştir!" dedi.
Sonra da:
"Yüce Allah´ın, sana, rüzgârı, ne için uysal kıldığını, biliyor musun?" diye sordu.
Süleyman Aleyhisselâm:
"Hayır! Bilmiyorum!" dedi.
Karınca:
"Dünyanın tümünün, esen, gelip geçen bir Yel´den ibaret bulunduğunu sana haber vermek için!" dedi.
Süleyman Aleyhisselâm, karıncanın sözlerine hayrette kalarak gülercesine gülümsedi ve Nemi sûresinin on dokuzuncu âyetinde açıklanan duasını tekrarladı.[87]
Süleyman Aleyhisselâm, halkı, yağmur duasına çıkarmıştı.
Orada bir karınca kafasının üzerine yatıp ayaklarını, semaya kaldırmış ve:
"Ey Allâhım! Ben, Senin yaratıklarından bir yaratık´ım.
Sen, bizi, yağmurunla sulasan da, Sen, bizi, kuraklıktan helak etsen de, biz,
Senin rızkından müstağnî değiliz!" diyordu. Bunun üzerine, Süleyman Aleyhisselâm; halka:
"Geri dönünüz! Siz, sizden başkasının düasıyla yağmura kavuşturuldunuz!" dedi. [88]
Ölüm Meleği, bir gün, Süleyman Aleyhisselâmın yanına girip yanında oturanlardan, bir adama, uzun uzun bakmış durmuştu.
Ölüm Meleği çıkıp gittiği zaman, adam, Süleyman Aleyhisselâma:
"Kim bu?" diye sordu.
Süleyman Aleyhisselâm:
"Ölüm Meleğidir!" dedi.
Adam:
"Onun, bana, bakışı, sanki, beni öldürmek istiyor gibiydi!" dedi.
Süleyman Aleyhisselâm ona:
"Peki, şimdi, benim, sana ne yapmamı istiyorsun?" diye sordu.
Adam:
"Beni, rüzgâra bindirmeni ve Hindistana bıraktırmanı, istiyorum!" dedi.
Süleyman Aleyhisselâm, rüzgârı çağırdı. Adamı, onun üzerine bindirip Hindistana bıraktırdı.
Bundan sonra, Ölüm Meleği, Süleyman Aleyhisselâmın yanına geldi. Süleyman Aleyhisselâm, ona:
"Sen, yanımda oturanlardan, bir adama, niçin uzun uzun bakmıştın?" diye sordu. Ölüm Meleği:
"Ben, onun ruhunu, Hindistan´da almakla emrolunduğum halde, kendisinin, senin yanında bulunuşuna hayret etmiştim." dedi.[89]
Süleyman Aleyhisselâmın Hacca Gidişi, Sebe´ Kraliçesini Müslüman Ve Mağ-Rib Beldelerini Fethedişi:
Süleyman Aleyhisselâm; İlya = Kudüs Mescid´inin yapımından boşaldıktan sonra, Tihâme yolunu tuttu.
Allah´ın Beyt-i Haramını, Tavaf etti ve ona, örtü örttürdü. Onun yanında kurban kestirdi.
Orada, yedi gün oturduktan sonra, San´â´ya ilerledi. Sebe´ kraliçesinin Müslüman olmasını sağladı.
Şam´a, döndü.
Mağrib beldelerine, Endelüs, Tanca, Franca, Ifrikıye ve Ken´an b.Ham, b.Nûh Aleyhisselâm oğullarının beldelerinden olan taraflarına hâkim olan Zorba kralı yenip kendisini, bir olan Allah´a imana ve putları bırakmağa davet etti. Küfründe, direnince, öldürdü. [90]
Kur´ân-ı Kerimin Süleyman Aleyhisselâm Hakkındaki Açıklaması:
"Süleyman´a da, rüzgârı, (Müsahhar kıldık)ki, sabahı bir ayflık yol), akşamı, bir ay(lık yol)du.
Erimiş bakır mâdenini, ona, sel gibi akıttık.
Onun önünde -Rabbinin izniyle- iş gören bazı cinler de, vardı.
İçlerinden, kim bizim emrimizden ayrılıp saparsa, ona, çılgın azabdan tattınrdık.
O, kalelerden, heykellerden, büyük havuzlar gibi çanaklardan, sabit sabit kazanlardan, ne dilerse, kendisine yaparlardı.
Ey Dâvûd Hanedanı! Siz, (Allah´a) şükür için çalıştınız!
Kullarımdan (hakkıyle) şükreden, azdır. [91]
"Andoisun ki: biz, Dâvûd´a ve Süleyman´a i\im vermişizdir.
(Bundan dolayı) onlar:
"Bizi, Mü´min kullarının bir çoğundan üstün kılan Allah´a hamd olsun!" dediler.
Süleyman, Davud´a, mirasçı oldu.
(Süleyman):
"Ey insanlar! Bize, kuşların dili öğretildi.
Bize, her şeyden verildi.
Şüphesiz ki: bu, apaçık bir üstünlüğün ta kendisidir!" dedi.
Süleyman´ın, cinlerden, insanlardan, kuşlardan orduları toplandı.
İşte, bütün bunlar, (onun tarafından) zabt ve idare ediliyorlardı.
Hattâ, Karınca vadisi üzerine geldikleri zaman (dişi) bir karınca:
"Ey Karıncalar! Yuvalarınıza giriniz!
Sakın, Süleyman ve ordusu -kendileri, bilmeyerek- sizi kırmasın!" dedi.
(Süleyman) onun bu sözünden gülercesine gülümsedi de:
"Ey Rabb´im Bana ve Ana ve Babama lütfettiğin nimetine şükr etmemi ve (geride kalan ömrüm içinde) Senin razı olacağın iyi (işler) yapmamı, bana, ilham et!
Rahmetinle beni de (Cennette) sâlih kulların arasına idhal et!" dedi.
(Süleyman) kuşları araştırıp:
"Hüdhüd´ü, neye görmüyorum?
Yoksa, gaiblerden mi (oldu)?
Onu, her halde çetin bir azaba uğratacağım!
Yâhud, onu, mutlaka, kestireceğim, ya da, bana, açık ve kat´îbir Burhan getirir!" dedi.
Derken, (Hüdhüd) çok geçmeden geldi:
"Ben, senin muttali´ olmadığın bir (hakîkat)a vâkıf oldum: Sebe´den, Sana, çok doğru (ve mühim) bir haber getirdim.
Hakikat, orada, bir kadını, onlara hükümdarlık eder buldum.
Kendisine, her şey verilmiştir.
Onun, bir de, çok büyük bir Taht´ı var.
(Gerek) onu, (gerek) kavmini, Allah´ı bırakıp güneşe secde ediyorlarken buldum (gördüm).
Şeytan, onların yaptıklarını, süslemiş te, kendilerini yoldan alıkoymuş (saptırmış) Onun için, onlar doğru yola giremiyorlar.
(Bunu) göklerdeki ve yerdeki her gizliyi (meydana) çıkaran, (kalblerinde)ne gizliyorlar, ne açıklayorlarsa, (hepsini) bilen Allâha secde etmesinler diye (yapıyorlar)
Allah, O´dur ki, O, büyük Arş´in Sahibi olan ve O, kendisinden başka hiç bir İlâh bulunmayandır." dedi.
(Süleyman):
"Bakalım doğru mu söyledin, yoksa, yalancılardan mı oldun?
Şu mektubumu götür, onu, kendilerine bırak!
Sonra, onlardan biraz çekil de, bak, neye dönecekler (Ne cevap verecekler?) dedi.
(Sebe´ kıraliçesi):
"Ey İleri gelenler! Hakikat, bana, çok şerefli bir mektup bırakıldı ki, o, Süleyman-dandır ve o, hakfkatan, Rahman ve Rahfm olan Allâhın adiyle.
Bana karşı, baş kaldırmayınız!
Müslümanlar olarak bana geliniz!" diye (yazılmıştır)
Ey ileri gelenler! Bana, (bu) işim hakkında bir rey veriniz!
Siz, huzurumda bulununcaya kadar, ben, hiç bir işte kat´î(bir hüküm sahibi) olamadım. " dedi.
"Biz, güc, kuvvet sahihleri, çetin savaş erbabıyız. Emir, sana âiddir.
Bak, sen, ne emredeceksin." elediler. (Kraliçe):
Şüphesiz ki: hükümdarlar, bir memlekete girdikleri zaman, orasını, perişan ederler.
Halkından, şerefli olanları, hor ve hakir kılarlar. Bunlar da, böyle yapacaklardır.
Ben, onlara, bir hediye göndereyim, de, Elçiler, ne (cevap) ile dönecek bakayım?" dedi.
Bunun üzerine, vaktâ ki, (o gönderilen heyet) Süleymana geldi.
(Süleyman):
"Siz, bana, mal ile yardım mı ediyorsunuz!?
İşte, Allah´ın, bana verdiği (nimetler ki, onlar) size verdiğinden daha çok hayırlıdır.
Belki, siz, hediyenizle böbürlenirsiniz.
(Ey elçi heyet başkanı!) dön onlara!
And olsun ki önüne geçemeyecekleri ordularla onlara gelir, onları, hor ve hakir oldukları halde, oradan çıkarırım!" dedi.
(Süleyman, kendi maiyetindekilere de) ey ileri gelenler! Onun (Belkısin) Tahtını, kendilerinin, bana, Müslüman olarak gelmelerinden önce, hanginiz bana, getirir?" dedi.
Cinden bir İfrit:
"Sen, Makamından kalkmadan, ben, onu, sana getiririm!
Ben, buna karşı, her halde, güvenilecek bir güce mâlikim!" dedi.
Nezdinde Kitabdan bir ilim bulunan (Âsaf b.Berhıya):
"Ben, gözün, sana dönmeden (gözünü yumup açmadan) önce, onu, sana getiririm!" dedi.
Vaktâ ki (Süleyman), onu (Tahtı) yanında durur bir halde gördü: "Bu, Rabbımın fazi (ve lutf´undan)dır.
Şükür mü edeceğim, yoksa, nankörlük mü edeceğim, beni, imtihan ettiği içindir (bu).
Kim şükr ederse, kendi yararınadır, kim de, nankörlük ederse, şüphe yok ki Rab-bım (onun şükründen) tamamen müstağnidir.
(Hem O) Hakkıyle kerem sahibidir." dedi.
(Süleyman):
"Onun Tahtını, bilinmez bir şekle getiriniz.
bakalım (tanımaya) muvaffak olacak mı, yoksa, muvaffak olamayacaklardan mı olacak?" dedi.
Artık (Belkıs) gelince, ona: "Senin Taht´ın böyle mi idi?" denildi. (Belkıs):
"Sanki, bu, odur!
Ondan önce de, bize ilim verilmişti, ve biz, Müslüman olmuştuk! dedi. (Hayır!) Onun, Allah´ı bırakıp tapmakta devam ettiği şey, kendisinin İslâmiyeti)ne mani olmuştu.
Hakıkatta, o kâfirler gürûhundandı.
Ona:
"Köşk´e, gir!" denildi.
(Belkıs) onu, görünce, derin bir su sandı.
İki ayağını aç(ıp sıva)dı.
(Süleyman):
"O, hakîkatan, sırçadan yapılmış, düzeltilmiş (ve şeffaf) bir açıklıktır." dedi.
(Belkıs)
"Ey Rabb´ım! Hakikat, ben, kendime yazık etmişim.
Süleyman´ın maiyetinde, âlemlerin Rabb´ı olan Allâha teslim oldum (Müslüman oldum) dedi. [92]
Süleyman Aleyhisselâmın Vefatı:
Süleyman Aleyhisselâm; ibâdet için [93], bazan bir yıl, iki yıl,
Bazan bir ay, iki ay,
Bazan da, bundan daha az veya çok müddet, Beytülmakdis´te tek başına kalırdı.
Kendisinin yeyeceği, içeceği de, oraya götürülürdü.
Vefatıyle neticelenen son defaki kalışında da, yiyeceği, içeceği götürülüp yanına konulmuştu. [94]
Süleyman Aleyhisselâm, böyle yalnız başına kalmayı âdet edindiği Beytülmakdis´te namaz kılarken[95], hiç bir gün olmazdı ki, sabaha çıksın da, orada, bir ağaç bitmemiş olsun! [96]
Başka bir deyişle: hiç bir namaz kılmazdı ki, önünde, bitmiş bir ağaç bulunmasın. [97]
Süleyman Aleyhisselâm, namazgahında, namaza durduğu zaman[98], önünde bitmiş olan ağacı görünc[99], yanına varır[100], ona:
"Senin ismin nedir?" diye sorar, ağaç ta:
"İsmim şöyle! şöyle!" derdi.
Süleyman Aleyhisselâm, ona:
"Sen, ne şey içinsin?" diye sorar,
Oda:
"Şunun, şunun için!" derdi. [101]
Kesilecek bir ağaçsa, Süleyman Aleyhisselâm, emreder, o ağaç, kesilirdi. [102]
Eğer, o ağaç, dikilmek için, bitmişse[103], onun üzerine:
"Filan yere, şöyle şöyle dikilecektir!" diye yazılı[104] dikilirdi. [105]
Eğer, biten ağaç, deva için, bitmiş olur[106]:
"Şu derde, şu derde deva için, bittim!" derse[107], onun üzerine:
"Şu derde, şu derde devadır!" diye[108] yazılır[109] ve onun için gereği, ya-pılırdı. [110]
İşte, Tıb fennindeki nebatla tedavî, bunun üzerine kurulmuştur[111]
Süleyman Aleyhisselâm, bir gün, namaz kıldığı sırada, önünde bir ağacın bitmiş olduğunu, gördü. [112] Ona:
"Senin ismin nedir?" diye sordu.[113] Ağaç:
"Harrub![114] Harnub! [115] Harnûbe! [116] Ben, Harrûbe´yim!" dedi. [117]
Süleyman Aleyhisselâm, ona:
"Sen, ne şey içinsin?" diye sordu.
Ağaç:
Ben, şu Mescidi harabetmek için´im! dedi. [118]
Süleyman Aleyhisselâm:
"Ben, sağ iken, Allah, bu Mescidi, harap etmeyecektir!
Demek, benim ölümüm ve Beytülmakdis´in harap oluşu, senin yüzündendir hâ!" dedi ve hemen, onu söktü. [119] Kendisine aid bahçeye dikti. [120]
Süleyman Aleyhisselâm; dayanmak için, Harrûbe ağacından, kendisine bir Asa yontturdu. [121]
Süleyman Aleyhisselâm, bir gün, Ölüm Meleğine:
"Benim ruhumu, almak istediğin zaman, bana, bildir!" demişti.
Ölüm Meleği:
"Ben, bunu, senden daha iyi biliyor değilim!
Bu bilgi; ancak, bana bırakılacak ve içinde, ölecek kimsenin ismi anılacak yazıda bulunur. [122]
İçinde isimler bulunan kitab ise, bana, ancak, Arş´ın altında olduğum zaman bırakılırdır." dedi. [123]
Süleyman Aleyhisselâm, Ölüm Meleğine:
"Öyle ise, sana, benim hakkımda emir verildiği zaman, bana, bildir!" dedi. [124]
Nihayet, bir gün, Ölüm Meleği gelip:
"Ey Süleyman! Senin hakkında, bana emir verilmiş bulunuyor!
Senin, azıcık bir vaktin kaldı!" dedi.
Süleyman Aleyhisselâm, sabahleyin, köşküne girdi. Kapıları, kilitlemelerini emr ve halkı, yanına girmekten men etti.
Sonra, eline Asasını alıp koltuğunun altına yerleştirdi, ve ayakta ona dayanarak ülkesine doğru bakınca, güzel yüzlü, üzerinde beyaz elbise bulunan bir genç adam gördü.
Genç adam, köşkün bir tarafından, kendisinin yanına giriverdi.
"Esselâmü aleyke yâ Süleyman!" diyerek selâm verdi.
Süleyman Aleyhisselâm:
"Ve aleykesselâm!
Sen, benim iznim olmadan, bu köşke nasıl girdin?!
Ben, herkesi, buraya girmekten men etmiştim.
Kapıcılar, Perdedarlar, seni, men etmedi mi?
Sen, benim iznim olmadan, köşküme girdiğin zaman, benden, korkmadın mı?" dedi.
Genç adam:
"Ben, o kimseyim ki: bana, ne Perdedarlar, ne Kapıcılar mâni olabilirdir, ne de, ben, krallardan korkarım!
Hem ben, bu köşke, izinsiz girmiş de, değilim!" dedi.
Süleyman Aleyhisselâm:
"Senin buraya girmene kim izin verdi?" diye sordu.
Genç adam:
"Rabb´ım!" dedi.
Süleyman Aleyhisselâm, onun Ölüm Meleği olduğunu, anlayınca, ürperdi.
"Demek, sen, Ölüm Meleğisin!" dedi.
Ölüm Meleği:
"Evet!" dedi.
Süleyman Aleyhisselâm:
"Ne için geldin?" diye sordu.
Ölüm Meleği:
"Senin ruhunu kabz edeceğim!" dedi.
Süleyman Aleyhisselâm:
Ey Ölüm meleği! Ben, bu gün, adamlarımı, yanıma toplayıp onlardan, beni, neşelendirmelerini ve bana, tasa verecek bir şey işittirmemelerini istemiştim!" dedi.
Ölüm Meleği:
"Ey Süleyman! Sen, ancak, seni neşelendirecek, içinde sana tasa verici bir şey bulunmayan bir günü yaşamak istiyorsun!
Halbuki, böyle bir gün, dünyada yaratılmamıştır.
Rabbının hükmüne razı ol!
Çünki, bu, reddine asla çâre olmayacak bir hükümdür!" dedi.
Süleyman Aleyhisselâm:
"Öyle ise, emrolunduğun gibi, vazifeni, yerine getir!" dedi.
Bunun üzerine, Ölüm Meleği; Süleyman Aleyhisselâmın ruhunu, kendisi ayakta, Asasına dayanmış olduğu halde, kabz etti. [125]
O zaman, Süleyman Aleyhisselâm, elli küsur yaşında[126], elli iki yaşında[127] veya elli üç yaşında idi. [128]
Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere selâm olsun!
Süleyman Aleyhisselâmın vefat ettiğini, cinler, şeytanlar, bir yıl anlayamadılar.
Süleyman Aleyhisselâmın dayandığı Asayı, ağaç kurdunun, içinden yeyip zayıflattığı ve Süleyman Aleyhisselâm, yere yıkıldığı zaman, cinler ve şeytanlar, onun vefat ettiğini anladılar. [129]
Bu husus Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır:
"Sonra, biz, ona ölüm hükmünü infaz edince (dayandığı) Asasını, yemekte olan ağaç kurdundan başka bir şey, bunun ölümünü, onlara göstermedi.
Bu suretle yere kapanıp yıkıldığı zaman, besbelli oldu ki, eğer, cinler, gaybı bilmiş olsalardı, öyle horlayıcı bir azab (meşakkatli işler) içinde kalıp durmazlardı. [130]
Süleyman Aleyhisselâmın Kabri:
Rivayete göre: Süleyman Aleyhisselâm, Babası Dâvûd Aleyhisselâmın kabrinin yanına gömülmüştür. [131]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.55.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/205.
[2] ibn.Asâkir-Tarih C.6.S.253.
[3] Taberî-Tarih c.1,s.253, Sâiebî-Arais s.293. ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.257, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.229.
[4] ibn.Asâkir-Tarih C.6.S.229.
[5] Taberî-Tarih c.1,s.253, Sâlebî-Arais s.293, ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.257. ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.229.
[6] ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.257.
[7] Taberî-Tarih c.!,s.253, Sâlebî-Arais s.293, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.229.
[8] Taberî c.1,s.253, Salebi s.293, ibn.Asâkir c.6,s.257, İbn.Esîr c.1,s.229.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/205.
[9] Taberî-Tarih c.1,s.252.
[10] Sâlebî-Arais s.292, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.228, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.18.
[11] Sâlebî-Arais s.292, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.228.
[12] Sâlebî-Arais s.292, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.228, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.18.
[13] Sâlebî-Arais s.292.
[14] Dîneverî-El´ahbar s.20.
[15] Sâlebî-Arais s.289, Nesefî-Medarik c.3,s.85.
[16] Sâlebî-Arais s.293.
[17] Sâlebî-Arais s.293, İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.253, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.229.
[18] Sâlebî-Arais s.289.
[19] Taberî-Tarih c.1,s.253, Hâkim-Müstedrek c.2,s.588, Sâlebî-Arais s.289, İbn.Asâkir-Tarih C.6.S.254, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.229, Ebülfida-Tefsir c.3,s.186.
[20] Taberî-Tarih c.1 ,s.253, Hâkim-Müstedrek C.2.S.588, Sâlebî-Arais s.289, ibn.Esîr-Kâmil c.1 ,s.228, Ebülfida-Tefsir c.3,s.186..
[21] Sâlebî-Arais s.289.
[22] Sâlebî-Arais s.290, Nesefî-Medarik c.3,s.85.
[23] Sâlebi-Arais s.289-290, Ebülfida-Tefsir c.3,s.186.
[24] Sâlebî-Arais s.290
[25] Taberî-Tarih c.1,s.253, Hâkim-Müstedrek c.2,s.588, İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.254
[26] Taberî-Tarih c.1,s.253, Hâkim-Müstedrek c.2,s.588, Sâlebî-Arais s.288-289, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.229, Nesefî-Medarik c.3,s.85, Ebülfida-Tefsir c.3,s.85.
[27] Sâlebî-Arais s.290, Nesefî-Medarik c.3,s.85.
[28] Ahmed b.Hanbel-Müsned C.2.S.322, 340, Buharî-Sahih c.4,s. 136-137, Nesaî-Sünen c.8,s.235-236, Ebülfida-Tefsir C.3.S.187.
[29] İbn.Asâkir-Tarih C.6.S.257.
[30] İbn.Ebî Şeybe-Musannef C.13.S.206.
[31] Sâlebî-Arais s.293.
[32] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.115, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.361.
[33] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.23O.
[34] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.115.
[35] Hâkim-Müstedrek c.2,s.596.
[36] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.2O5, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.51, Ebû Nuaym-Hilyetülevliya c.4,s.118, İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.271.
[37] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.51-53.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/205-209.
[38] isra: 1
[39] İbn.ishak-Kitabülmübteda velmeb´as c.),s.274
[40] Müslim-Sahih c.2,s.1O14
[41] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.6,s.7 , Müslim-Sahih c.2,s.1O15
[42] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.3,s.45,53
[43] Taberî-Tarih c.1,s.252, Sâlebî-Arais s.308, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.228
[44] Salebi-Arais s.308, ibn.Esir Kâmil c.1,s.228
[45] Salebi-Arais s.328, Muhiddin b.Arabi-Muhadara c.1,s.134, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32
[46] Mes´udî-Murucuzzeheb c.1,s.57, Sâlebî-Arais s.308
[47] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.15O, Buharî-Sahih c.4,s.117, Müslim-Sahih c.1,s.37O, İbn.Mace-Sünen c.1,s.248, Nesai-Sünen c.2,s.32
[48] ibn.Hacer-Fethuibârî c.6,s.290-291.
[49] Sâiebî-Arais s.308.
[50] Yâkubî-Tarih c.1,s.58.
[51] Sâlebî-Arais s.308-309.
[52] Sâlebî-Arais s.310.
[53] Dîneverî-El´ahbar s.21.
[54] Yâkubî-Tarih c.1,s.58.
[55] Sâlebî-Arais s.310.
[56] Sâlebî-Arais s.328, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c 1 s 134.
[57] Sâlebî-Arais s.310
[58] Yâkubî-Tarih c.1,s.56, Sâlebî-Arais s.310
[59] Sâlebî-Arais s.310
[60] Yâkubî-Tarih c.ı,s.58.
[61] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.57-58..
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/209-212.
[62] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.7,s.56, İbn.Haldun-Tarih c.1,s.297.
[63] İbn.Haldun-Tarih c.1,s.297.
[64] Ebülfida-Elbidaye vennihayec.7,s.55-56.
[65] İbn.Haldun- c.ı!s.297.
[66] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.551.
[67] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c,12,s.323.
[68] İbn.Haldun-Tarih c.1,s.297.
[69] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.551.
[70] Ebüifida-Eibidayevennihayec.i2,s.324-325.
[71] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.551-552, Ebülfida-Elbidaye c.12,s.326
[72] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.12,s.324.
[73] İbn.Haldun-Tarih c.1,s.297.
[74] ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.552.
[75] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/212-213.
[76] Sâd: 35, Taberî-Tarih c.1,s.252, Sâlebî-arais s.293, ibn.Esîr-kâmil c.1,s.229.
[77] Taberî-Tarih c.1,s.252 , İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.257, İbn.Esîr-kâmil c.1,s.229.
[78] Taberî-Tarih c.1,s.253, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.229.
[79] Taberî-Tarih C.1.S.253.
[80] Taberî-Tarih c.1,s.253, Sâlebî-Arais s.293, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.230.
[81] Yâni sabahtan, gün, yarılanıncaya kadar bir aylık, gün, yarılandıktan, geceye kadar da, bir aylık ki, bir günde, iki aylık yol alınırdı. (Taberî-Tefsir c.22,s.68-69)
[82] Taberî-Tarih c.1,s.253, Sâlebî-Arais s.293.
[83] Dîneverî-El´ahbar s.20.
[84] Taberî-Tarih c.1,s.253, Sâlebî-Arais s.294, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.23O.
[85] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.51, Sâlebî-Arais s.293.
[86] Nemi: 18-19.
[87] Sâlebî-Arais s.297.
[88] jbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13, s.207, Ebû Nuaym-Hilyalülevliya c.3,s.1O1.
[89] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13, s.205-206, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.53, Ebû Nuaym c.4,s.118
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/213-217.
[90] Dîneverî-El´ahbar s.21-22.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/217-218.
[91] Sebe´: 12-13.
[92] Nemi: 15-44.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/218-221.
[93] ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.243.
[94] Taberî-Tarih c.1,s.261, Sâlebî-Arais s.326, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.243, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31.
[95] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.242.
[96] Taberî-Tarih c.1,s.261, Sâlebî-Arais s.326, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31.
[97] İbn.Asâkir-Tarih C.6.S.272.
[98] Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7.
[99] Sâlebî-Arais s.327, Deylemî-Elfirdevs c.3,s.271, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.242, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7.
[100] Taberî-Tarih c.1,s.261, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31.
[101] Taberî-Tarih c.1,s.261, Sâlebî-Arais s.326, İbn.Asakir-Tarih c.6,s.272, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.242, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.207.
[102] Taberî-Tarih c.1,s.261, Sâlebî-Arais s.326.
[103] Taberî-Tarih c.1,s.261, Sâlebî-Arais s.326, Deylemî-Elfirdevs c.3,s.271, ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.273, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.242 Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7
[104] Sâlebî-Arais s.326.
[105] Taberî-Tarih c.1,s.261, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.242, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31, Heysemî-Mecmauzzevaid C.8.S.207.
[106] Taberî-Tarih c.1,s.261, Sâlebî-Arais s.326, İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.272, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.242, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31, Heysemî-Mecmauzzevaid c-8,s.2O7.
[107] Taberî-Tarih c.1,s.261, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s,31.
[108] Sâlebî-Arais s.326.
[109] Salebi s.326, ibn.Asakir c.6,5.273, ibn.Esîr s.242, Heysemî C.8.S.207.
[110] Taberî-Tarih c.1,s.261, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31.
[111] İbn.Asakir-Tarih c.6,s.273
[112] Sâlebî-Arais s.326-327, İbn.Asakir-Tarih c.6,s.272, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.242, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1,s.13S, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.3O, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7.
[113] Taberî-Tarih c.1,s.261, Sâlebî-Arais s.327, ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.272, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.242, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.3O, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7.
[114] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.272, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdara c.1,s.135, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.3O.
[115] Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7.
[116] Sâlebî-Arais s.327.
[117] Taberî-Tarih c.1,s.26l, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31.
[118] Taberî-Tarih c.1,s.261, Sâlebî-Arais s.327, ibn.Asakir-Tarih c.6,s.272, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.242, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdara c.1,s.135, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.3O, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O7
[119] Taberî-Tarih c.1,s.261, Sâlebî-Arais s.327, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.242, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.3l
[120] Taberî-Tarih c.1,s.261, Sâlebî-Arais s.327, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31
[121] İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.272, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrarc.1,s.135, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O8.
[122] Sâlebî-Arais s.327, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.31.
[123] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.2O3, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.53, Ebû Nuaym-Hilyetülevliya c.4,s.118,
İbn.Asâkir-Tarih c.6,s.271.
[124] Sâlebî-Arais s.327, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32..
[125] Sâlebî-Arais s.327.
[126] Taberî-Tarih c.1,s.262, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32.
[127] Mes´ûdî-Murucuzzehebc.1,s.58, Muhyiddin b.Arabî-muhâdaratülebrar c.1,s.135, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32.
[128] Sâlebi-Arais s.328, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.244.
[129] Taberî-Tarih c.1,s.262, Sâlebî-Arais s.328, ibn.Asâkir-Tarih c.6,s.272, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.243, Muhyiddin
b.Arabî-Muhâdara c.1,s.135, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.2O8
[130] Sebe´: 14.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/221-225.
[131] Yâkubî-Tarih c.1,s.6O, ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.99.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/225.
.
| ;">Lokman Aleyhisselam |
|
Lukman Aleyhisselâmın Soyu, Yurdu ve Mesleği:
Lukman b.Sâran[1] veya Anka[2] veya Bâran[3], b.Mürîd, b.Savun[4] veya Sedun[5]
Lukman Aleyhisselâm; Dâvûd Aleyhisselâmın devrinde yaşamıştır. [6] Kendisi; Mısır Nub kabilesine mensubtu. [7] Medyen ve Eyke halkındandı. [8]
İsrail oğullarından bir adamı[9] kölesi iken, onun tarafından âzâd edilmiş ve kendisine ayrıca mal da, verilmişti. [10]
Lukman Aleyhisselâm, terzi idi. [11]
Kendisinin, Marangoz olduğu da, rivayet edilir. [12]
Lukman Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Lukman Aleyhisselâm:
Kısa boylu,
Yassı ve çökük burunlu[13],
Simsiyah tenli,
Kalın dudaklı[14],
Enli[15] ve yarık ayaklı idi. [16]
Siyah tenli bir zat gelip Saîd b.Müseyyeb´e; teninin siyah oluşunun hükmünü sormuştu.
Saîd b.Müseyyeb, ona:
"Sen, siyah tenlisin diye üzülme!
Çünki, insanların hayırlılarından, üç siyah tenli: Bilal, Ömer b.Hattâbın âzadlısı Mihca´ ve Mısır siyahlarından kalın dudaklı Lukman Hakîm de siyah tenli idi!" demiştir. [17]
Lukman Aleyhisselâma:
"Senin yüzün, ne için çok çirkindir?" denilince; Lukman Aleyhisselâm:
"Sen, nakşı veya nakş edeni, onunla, ayıplayabilir misin?!" demiştir. [18]
Lukman Aleyhisselâmın Bazı Faziletleri:
Yüce Allah tarafından, Lukman Aleyhisselâma Hikmet verilmişti. [19] Hikmet: Din´de Fıkıh, akıl ve sözde isabet demektir. [20]
Lukman Aleyhisselâm; Nübüvvet´le[21] veya krallıkla[22], Hikmet arasında muhayyer kılınmış, o da, Hikmet´i, tercih etmiştir. [23]
Lukman Aleyhisselâm; Dâvûd Aleyhisselâma, ilmiyle[24], Hikmetiyle Vezirlik ederdi. Oda:
"Ne mutlu sana ey Lukman! Sana, Hikmet verilmiş ve senden, belâ, geri çevi-rilmiştir!" derdi. [25]
Bilgin insanların[26] ittifaka yakın[27] çoğunluğunun[28] görüşüne göre: Lukman Aleyhisselâm, Peygamber[29] ve Vahy´e mazhar olmamıştır[30] amma, Allâ-hın, Salih bir kulu idi. [31]
Kendisi, çok düşünen[32], keskin[33] ve iyi görüşlü´[34], çok susan[35] bir kuldu. [36]
O, Allah´ı, sevmiş, Allah da, onu, sevmiş ve kendisine Hikmet ihsan etmişti. [37]
Vehb b.Münebbih:
"Lukman´ın Hikmetlerinden on bin bap kadar okudum.
İnsanlar, onun sözlerinden daha güzel söz işitmemişlerdi.
Sonra, baktım ve gördüm ki: insanlar, onun sözlerini, kendi sözlerine katıyorlar, hutbe ve risalelerinde, ondan, yararlanıyorlardı." demiştir, [38]
Lukman Aleyhisselâm; Beytülmakdis yakınındaki Remle şehrinde oturur, yanına gelenlere va´z eder, hikmetli sözler söylerdi. [39]
Yüce Allah; Lukman Hakîmi, Hikmetiyle yükselttiği, onun da, yanında toplanan halk´a, hikmetli sözler söylediği sırada, tanıdığı bir adam, ona:
"Sen, filan yerde çobanlık etmiş olan siyah köle, Nuhas oğullarının kölesi Lukman değil misin?!
Nihayet, sen, davar çobanı siyahsın!?" dedi.
Lukman Aleyhisselâm:
"Evet!" dedi.
Adam:
"Sende gördüğüm şu hal, sana, nasıl ve nereden geldi?!" diye sordu.
Lukman Aleyhisselâm:
"Doğru sözlü olmak, emâneti, yerine vermek, Mâlâyâni´yi terk etmekle!" dedi.
Diğer rivayete göre: Lukman Aleyhisselâm:
"Evet! Siyah tenliliğim, açıktır" dedi ve
"Benim işlerimden, seni, şaşırtan nedir?" diye sordu.
Adam:
"Halk, senin döşeğine oturuyor! Senin kapının önünü buruyor! Senin sözlerini dinleyip kabul ediyor!?" dedi.
Lukman Aleyhisselâm:
"Ey kardeşimin oğlu! Sana, söyleyeceğim şeyleri, yaparsan, sen de, öyle olursun" dedi. Adam: "Nedir onlar?" diye sordu.
Lukman Aleyhisselâm:
"Ben, gözümü, yumarım.
Dilimi, tutarım.
İhtirasımı, önlerim.
Edep yerimi, korurum.
Kıyamımı (namazımı) uzatırım.
Verdiğim sözü, yerine getiririm.
Konuğumu, ağırlarım.
Komşumu, korurum.
Mâla yânimi (Boş ve yararsız söz ve işlerle uğraşımı) bırakırım.
İşte, bunlar, beni gördüğün gibi yaptı." dedi.[40]
Lukman Aleyhisselâm, köleliği sırasında, Efendisine, kölelerinin, en yük olmayanı, en problemsizi idi.
Efendisi, onu; kendisine aid bostana, öteki arkadaşlarıyla birlikte, bostandaki meyvadan, bir şeyler getirsinler diye göndermişti.
Topladıkları meyvaları, öteki köleler, yediler.
Yanlarında hiç bir şey bulunmaksızın, Efendilerinin yanına geldiler ve suçlarını, Lukman Aleyhisselâmın üzerine attılar.
Lukman Aleyhisselâm, Efendisine:
"İki yüzlü kişi, Allah katında, emîn olamaz!
Sen, bana da, onların hepsine de, kusmak için, su, içir! Sonra da, bizi, koştur!" dedi.
Efendi, böyle yapınca, ötekiler, yedikleri meyvayı, kusuşmağa başladılar! Lukman Aleyhisselâm ise, yalnız, içtiği suyu, kustu.
Efendi, Lukman Aleyhisselâmın doğru, olduğunu, ötekilerin yalan söylediklerini, anladı.
Lukman Aleyhisselâmın Hekimlikteki bilgisi ise:
Tuvalete girip orada oturuşunu, uzatan Efendisine:
"Tuvalette çok oturmaktan, ciğer ağrır, basur meydana gelir, hararet, başa kadar yükselir.
Orada, hafifçe, otur ve kalk!" diyerek seslenmesinde görülmüş, Efendisi, tuvaletten çıkınca, onun, bu sözünü, tuvaletin kapısına yazmıştır.[41]
Lukman Aleyhisselâma, Efendisi:
"Benim için, bir koyun boğazla!" demiş, Lukman Aleyhisselâm da, boğaz-lamıştı.
Efendisi:
"Onun içindeki en iyi olan iki küçük parçasını çıkarıp bana, getir!" dedi.
Lukman Aleyhisselâm, koyunun dilini ve kalbini çıkarıp getirdi. [42]
Efendisi:
"Bu koyun etinin içinde, bunlardan daha iyi olan parçası yok mu? diye sordu.
Lukman Aleyhisselâm:
"Hayır!" dedi.
Efendisi, susacağı kadar sustuktan sonra[43]
"Benim için, bir koyun daha boğazla!" dedi.
Lukman Aleyhisselâm da boğazladı.
Efendisi:
"Onun içinde, en işe yaramaz ve en kötü olan iki küçük parçasını, çıkar, at!" dedi.
Lukman Aleyhisselâm, yine, dilini ve kalbini, çıkarıp attı. Bunun üzerine, Efendisi, Lukman Aleyhisselâma:
"Ben, sana, koyunun içindeki en iyi olan iki küçük parçasını, çıkarıp getirmeni, emretmiştim.
Bana, dil ile kalbi getirmiştin.
Sonra, sana, onun içindeki en işe yaramaz ve en kötü olan iki küçük parçasını da, çıkarıp atmanı, emretmiştim. [44]
Sen, yine, dili ve kalbi çıkarıp attın!?" dedi. [45]
Lukman Aleyhisselâm:
"İyi olduğu zaman, bu ikisinden daha iyi ve güzel olan bir şey yoktur!
İşe yaramaz ve kötü olduğu zaman da, bu ikisinden daha işe yaramaz ve kötü olan bir şey yoktur!" dedi. [46]
Lukman Aleyhisselâma:
"İnsanların, en şerlisi, hangisidir?" diye sorulmuştu.
Lukman Aleyhisselâm:
"Kendisini, halkın, kötü görmesine aldırış etmeyendir!" dedi. [47]
Lukman Aleyhisselâm, çok düşünür, keskin görüşlü bir zattı. [48]
Gündüzleri, hiç uyumazdı.
Hiç kimse, onun, ne tükürdüğünü, ne abdest bozduğunu, ne yıkandığını, ne abes bir şey konuştuğunu, ne de, güldüğünü görmemiştir.
Hikmet gereği olmadıkça, sözünü, tekrarlamazdı. [49] Lukman Aleyhisselâm, oğluna: "Ey oğulcuğum! Suskunluk üzerinde hiç pişman olma! Konuşmak, gümüşten ise, susmak, altındandır!" [50]
"Ey oğulcuğum! Ben, konuşma üzerinde pişmanlık duymuşum, fakat suskunluk üzerinde hiç pişmanlık duymamışımdır." [51]
"Oğulcuğum! Yemeğin en nefîs, tatlı olanını, ye! Döşeğin ise, en çiğnenmiş, yassılanmış olanı üzerinde uyu!" [52]
"Ey oğulcuğum! Oruç tut! Şehvetini, keser.
Seni, namazdan alıkoyacak şekilde oruç tutma.
Çünkü, namaz, Allah katında, oruçtan daha büyüktür." [53]
"Ey oğulcuğum! Âlimlerle otur. Onların dizlerinin dibinden ayrılma!
Çünki, Allah, yeri, göğün yağmuru ile dirilttiği gibi, kalbleri de, Hikmet nuru ile diriltir."´[54]
"Ey oğulcuğum! Tevbe´yi. geciktirme. Çünkü, ölüm, ansızın gelir!" derdi. [55]
Lukman Aleyhisselâmın Vefatı:
Lukman Aleyhisselâm; Beytülmakdis yakınındaki Remle şehrinde vefat etti. [56] Mescid ile çarşı arasındaki yere gömüldü. [57] Selâm olsun ona![58]
Kur´ân-I Kerimin Lukman Aleyhisselâm Hakkındaki Açıklaması:
"And olsun ki: biz, Lukman´a, Allah´a şükret! diye(rek) Hikmet verdik.
Kim, şükrederse, ancak, kendi yararı için şükreder.
Kim de, nankörlük ederse, hiç şüphe yok ki, Allah, Ganiydir (Müstağnidir.)
Her hamd´e, O, lâyıktır.
Hani, Lukman, oğluna -o, ona öğüt verirken- (şöyle) demişti:
Oğulcağızım! Allah´a, ortak koşma!
Çünkü, şirk, büyük bir zulümdür, haksızlıktır. [59]
"Oğulcağızım! Hakikat, (yaptığın iyilik veya kötülük), bir hardal tanesi kadar da, olsa, bir kaya içinde, veya göklerde, yahud yerin içinde (gizlenmiş) de, olsa, Allah, onu, getirir (meydana çıkarır ve hesabını görür.)
Çünkü, Allah, Latîf´dir, hakkıyle haberdardır. Oğulcağızım! Namazını, dosdoğru kıl! İyiliği, emret! Kötülükten, vaz geçirmeye çalış! Sana, (Bu emir ve nehiy yüzünden) isabet edecek her şeye katlan! Çünkü, bunlar, kati surette farz kılınan umurdandır. İnsanlardan (kibirlenip) yüzünü, çevirme. Yer yüzünde şımarık yürüme!
Çünkü, Allah, her kibir taslayanı, kendini, beğenip övüneni, sevmez. Yürüyüşünde, mutedil ol! Sesini, alçalt.
Seslerin en çirkini, eşeklerin, anırışıdır!" [60]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn.Kuteybe-Maarif s.25, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.123.
[2] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.57, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.123.
[3] Muhyiiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1,s.139.
[4] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.57.
[5] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.123.
[6] ibn.Kuteybe-Maarif s.25, Mes´ûdî-Muruc c.1,s.57, İbn.Arabî-Muhâdara 139.
[7] Mes´ûdî-Muruc. c.1,s.57, Sâlebî-Arais s.348, Ebülfida c.2,s.124.
[8] Mes´ûdî-Muruc. c.1,s,57, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.123.
[9] Kayn b.Cisr´in (Mes´ûdî-Muruc. c.1,s.57).
[10] ibn.Kuteybe-Maarif s.25.
[11] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.64, İbn.Kuteybe-Maarif s.25, Sâlebî-Arais s.348, M.b.Arabî-Muhâdara c.1,s.139, Ebülfida-Elbidaye venihaye c.2,s.127.
[12] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.214, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.64, Taberî-Tefsir c.21,s.68, Sâlebî-Arais s.350, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.124,127.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/229.
[13] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.1,s.124.
[14] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.213, A.b.Hanbel-Ezzühd s.64, Ebülfida s.124
[15] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.64, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.124.
[16] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.213, A.b.Hanbel-Ezzühd s.64, Sâlebî-Arais s.348, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.124.
[17] Taberî-Tefsir c.21,s.67, Sâlebî-Arais s.348, Ebülfida-Elbidaye c.2,s.124.
[18] Sâlebî-Arais s.350.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/229-230.
[19] Lukman: 12.
[20] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.64, Taberî-Tefsir c.21,s.67, Sâlebî-Arais s.348, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.127.
[21] Sâlebî-Arais s.349, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.129.
[22] Hakîmüttirmizî-Nevadirül´usûl s.112, Sâlebî-Arais s.349, ibn.Asâkir-Tarih c.5,s.192.
[23] Hâkimüttirmizî-Nevadir s.112, Sâlebî-Arais s.349, ibn.Asakir-Tarih c.5,s.192, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.129.
[24] Hâkimüttirmizî-Nevadir s. 112, ibn.Asâkir-Tarih c.5,s.192.
[25] Hakimüttirmizi-Nevadirül´usûl s.112, Sâlebî-Arais s.349, ibn.Asâkir-Tarih c.5,s.192, Mir Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.333
[26] Sâlebî-Arais s.349.
[27] İbn.Kuteybe-Maarif s.25.
[28] Sâlebî-Arais s.349.
[29] İbn.Kuteybe-Maarif s.25.
[30] Ibn.Kuteybe-Maarif s.25, Taberî-Tefsir c.21,s.67, Sâlebî-Arais s.349, Deylemî-Elfirdevs c.3,s.45O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.129.
[31]Taberî-Tefsir c.21,s.67, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.129.
[32] Taberî-Tefsir c.21,s.67, Deylemî-Elfirdevs c.3,s.45O.
[33] Hakîmüttirmizî-Nevadirül´usûl s.112, Sâlebî-Arais s.349, Deylemî-Elfirdevs c.3,s.45O.
[34] Deylemî-Elfirdevs c.3,s.45O.
[35] Hakîmüttirmizî-Nevadirürusûl s.112, Deylemî-Elfirdevs c.3,s.45O.
[36] Hakîmüttirmizî-Nevadirül´usûl s.112.
[37] Hakîmüttirmizî-Nevadir. s.112, Sâlebî-Arais s.349, Deylemî-Elfirdevs c.3,s.45O.
[38] ibn. Kuteybe-Marif s.25.
[39] ibn.iyas-Bedâyiüzzühûr s.169.
[40] Sâiebî-Arais s.350, Ebüifida-Eibidaye vennihâye c.2,s.124.
[41] Sâlebî-Arais s.349.
[42] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.214, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.65, Taberî-Tefsir c.21 ,s.68, Sâlebî-Arais s.350, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s. 127.
[43] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.214, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.64, Sâlebî-Arais s.350 Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.2.S.127.
[44] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.214, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.65, Taberî-Tefsir c.21 ,s.68, Sâlebî-Arais s 350 Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.127.
[45] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.214, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.127.
[46] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.214, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.65, Taberî-Tefsir c.21,s.68, Salebî-Arais s.350, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.127.
[47] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.65, Sâlebî-Arais s.350, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s,128 Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.65, Sâlebî-Arais s.350, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s,128.
[48] Deylemi-Elfirdevs c.3,s.45O.
[49] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.124.
[50] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.65, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.128.
[51] ibn. Kuteybe-Uyunülahbar c.2,s.192.
[52] İbn.Kuteybe-Uyunülahbar c.3,s.245.
[53] Sâlebî-Arais s.350.
[54] Mâlik-Muvatta´ c.2,s.1002, Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.133.
[55] Gazâli-ihyâu Ulûmiddin c.4,s.15-16.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/230-234.
[56] İbn.lyas-Bedâyiuzzühur s.169, Mîr-Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.332.
[57] İbn.iyas-Bedâyizzühur s.169.
[58] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/235.
[59] Lukman: 12-13.
[60] Lukman: 16-19.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/235.
.
| ;">Şaya Aleyhisselam |
|
Şâ´yâ b.Emus[1] veya Emsıya´dır. [2]
İsrail Oğullarının Musa Aleyhisselâmdan Sonraki Durum Ve Tutumları Şâ´yâ Aleyhisselâmın Peygamberliği:
Mûsâ Aleyhisselâmdan sonra, İsrail oğullarının başına bir hükümdar geçtikçe, Yüce Allah, ona, doğru yolu gösterecek bir Peygamber gönderirdi. [3]
Peygamber, kral ile Yüce Allah arasında vâsıta olur[4], dilediğini ona, Vah-yederdi. [5]
İsrail oğullarına, yeni bir Kitap ta, inmezdi. [6]
Onlar için, Tevrat Şeriatından başka Şeriat da, olmazdı. [7]
Ancak, Tevrat´a ve Tevratın içindeki hükümlere uymakla emrolunurlar; mâsiyetten nehiy, tâattan bıraktıkları şeyleri yapmağa davet edilirlerdi. [8]
Zekeriyyâ,Yahya ve İsâ Aleyhisselâmların Peygamber olarak gönderilişlerinden önce[9]; Sıddîka diye anılan hükümdar, İsrail oğullarını başına geçtiği zaman [10], Yüce Allah, Şâ´yâ b.Emsıya Aleyhisselâmı, Peygamber olarak göndermişti, [11]ki, o, İs Aleyhisselâmla Muhammed Aleyhisselâmı [12] :
"Merkebe binecek olanı ve ondan sonra da, deve´nin sahibini, size müjdelerim!" diyerek[13] müjdelemiş[14] Muhammed Aleyhisselâmı, tavsif ve tarif de, etmişti. [15]
İsrail oğulları, bütün işlerinde, Şâ´yâ Aleyhisselâmın emir ve nehiylerine göre hareket eder, onu, dinler, ona, boyun eğerlerken[16]´, kral Sıddîkanın hükümdarlığının sonuna doğru[17], içlerinde yaramaz işler[18]´, bid´atlar çoğalmağ[19]´, büyümeğe başlayınca´[20]; Yüce Allah, Babil kiralı Senharib (Sencarib)i[21], altı yüz bin Bayraklı[22], Meydanları dolduran[23] ordularının başına geçirip[24] İsrail oğullarının üzerine saldı. [25]
Babil kralı, gelip[26] Beytülmakdis´e[27]´, Beytülmakdis´in karşısına[28], Beytül-makdis Meydanına[29] konduğu´[30] ve Beytülmakdisi, kuşattığı zaman[31], halk, [32] büyük ve şiddetli´[33] bir korkuya düştü[34]
Hemen, Yüce Allah´a tevbe ettiler ve döndüler.
Allah da, onların tevbelerini kabul edip düşmanlarının üzerine Taun (Veba) hastalığını musallat kıldı. [35]
Kral Senharib ile yanındaki beş kişi dışında hepsi[36] ölü olarak sabaha çıktılar. [37]
Hükümdarla[38] İsrail oğulları, ölenlerin ordugâhına gidip buldukları her şeyi ganîmet olarak aldılar. [39]
İsrail oğullarının hükümdarı, Bâbil hükümdarı Senharib´in ölüsünü arattı ise de, ölüler arasında bulunamadı.
Onu, arayıp bulmaları için hemen adamlar saldı.
Arayıcılar; Sanharib ile içlerinde, Buhtunnassar´ın da bulunduğu Yazıcılarından beş kişiyi[40], bir mağaranın içinde[41] yakalayıp ellerini bağladılar.
Onları, hükümdarlarının huzuruna götürdüler.
Hükümdar, onları, görünce, Allah´a şükür için secdeye kapandı.
Uzun müddet, secdede kaldıktan sonra[42] Senharib´e:
"Ey Senharib! [43] Rabbimiz, [44] sana[45], size, gördün mü ne yaptı? [46]
Bizim ve sizin haberimiz yok iken, o, sizi, kuvvet ve kudretiyle öldürmedi mi?´ dedi.
Senharib:
Ben, daha beldelerimden çıkmadan önce[47], bana, Rabbinizin, size yardım ettiği[48], İlâhî rahmetiyle, hep rahmet eylemiş olduğu[49] haberi gelmişti. [50]
Fakat, ben, buna, kulak asmamış[51], doğru yol göstericiye itaat etmemiştim. Beni, şakavete, yaramazlığa düşüren, ancak, benim aklımın azlığı oldu.
Keşke, söz dinleseydim veya akıl etseydim de, sizinle savaşmağa kalkmasaydım!
Fakat, şakavet ve yaramazlık, bana ve benim yanımda bulunanlara galebe çaldı" dedi.
İsrail oğullarının hükümdarı:
"Rabbül´izzet olan Allah´a hamd olsun ki, size karşı, dilediği şeyle bize yetti.
Rabbimiz, seni ve senin yanında olanları, sana ikram olsun diye sağ bırakmadı.
Seni ve yanındakileri, sağ bırakması, ancak, dünyada kötülükleriniz, ve yaramazlıklarınız, Âhirette de, azabınız artsın içindir.
Rabbimizin[52], size ve sizin yanınızdakilere[53] yaptığını gördüğünüz şeyleri, gerinizdekilere haber vermeniz içindir[54]
Sizden sonra gelecek olanları, korkutmanız içindir. Böyle olmasaydı, sizi de, sağ bırakmazdı. [55]
Senin kanın ve senin yanındaki kimselerin kanları, Allah katında maymunların kanından daha değersizdir!" dedikten sonra, boyunlarına zincir geçirilerek yetmiş gün Beytülmakdis civarında dolaştırılmalarını, Muhafız kumandanına emretti.
Onlardan, her birinin, her gün için, yiyeceği ikişer arpa ekmeğinden ibaretti.
Senharib, İsrail oğulları hükümdarına:
"Öldürmek, bize yaptığın şeyden, daha hayırlıdır! [56]
İstediğin şeyi, yap!" dedi. [57]
Bunun üzerine, hükümdar, onların, öldürülmek üzere, zindana götürülmelerini, emretti.
Yüce Allah, Şâ´yâ Aleyhisselâma:
"İsrail oğullarının hükümdarına söyle: Gerilerindekileri, Allah´ın azâbıyla korkutmaları için, Senharib ile yanındakileri, salsın.
Onlara, ikramda bulunsun.
Beldelerine ulaşıncaya kadar da, kendilerini, hayvan üzerinde taşıtsın diye vahyetti.
Şâ´yâ Aleyhisselâm, bunu, hemen hükümdara tebliğ etti.
O da, İlâhî emri, yerine getirdi.
Senharib ile yanındakiler, Babil´e varıncaya kadar, gittiler.
Babil´e vardıkları zaman, halkı, toplayıp ordularını, Allah´ın, nasıl yok ettiğini, onlara, haber verdiler.
Senharib´in Kâhin ve Sihirbazları:
"Ey Bâbil kralı! Biz, sana; İsrail oğullarının Rabbinin haberini de, Peygamberinin haberini de, Allah´ın, onların Peygamberine neler Vahy ettiğini de, anlatmıştık.
Fakat, sen, bize itaat etmedin.
İsrail oğulları, Rablerinin yardımına mazhar olduklarından dolayı, hiç kimsenin boyun eğdiremeyeceği bir ümmettir!" dediler. Senharib, yedi yıl daha yaşadıktan sonra öldü.
Rivayete göre: Senharib´den önce de, Bâbil hükümdarlarından Lifer de, yanında amcasının oğlu ve kâtibi Buhtunnassar olduğu halde, Beytülmakdis üzerine yürümüş ise de, Yüce Allah, onların üzerlerine bir rüzgâr salarak askerlerini yok etmiş, kralla kâtibi, kaçıp kurtulmuştu.
Bu kral, oğlu tarafından öldürülmüş, o da, Sahibinin öldürülmesine kızan Buh-tunnassar tarafından öldürülmüştür. [58]
Şâ´yâ Aleyhisselâmın Şehîd Edilişi:
Yüce Allah; İsrail oğulları hükümdarı Sıddîka´nın ruhunu kabzettiği zaman, İsrail oğullarının işleri, bozuldu, altüst oldu. [59]
Hükümdarlık işinde kıskançlığa[60], hattâ, birbirlerini, öldürmeğe kalktılar. İçlerinde, azgınlık ve fesad başgösterdi. [61] Bir takım bid´atlar da, ihdas ettiler. [62] Bid´atları[63], serleri[64], çoğaldı. [65] Allah´ın Kitabını, bir tarafa attılar. [66]
Peygamberleri Şâ´yâ, yanlarında bulunduğu halde, ona, başvurmazlar, onun sözlerini ve öğütlerini kabul etmezlerdi.
İsrail oğulları, böyle olunca, Yüce Allah, Şâ´yâ Aleyhisselâma: "Kavminin içinde ayağa kalk! Diline vahyedeceğim!" buyurdu.
Şâ´yâ Aleyhisselâm, konuşmağa kalkınca, Yüce Allah, onun dilini vahy ile konuşturdu. [67]
Şâ´yâ Aleyhisselâm, İsrail oğullarına va´z etti. Öğütler verdi.
Allah´ı, hatırlattı. [68]
Tekzib ve muhalefet edecek olurlarsa, azaba uğrayacaklarını söyledi. [69]
Allah´ın, İsrail oğullarına olan sayısız nimetlerini sayıp döktü.
Halden hale değişerek perişan olacaklarını, hatırlatıp onları, korkuttu.
Konuşmasını bitirdiği zaman, İsrail oğulları, öldürmek için[70], onun üzerine, yürüdüler.
Şâ´yâ Aleyhisselâm; onların aralarından sıyrılıp kaçtı. Karşılaştığı ağaç, kendisi için, yarılınca, ağacın içine girdi. Eteğinin ucu, dışarıda kaldı.
İsrail oğulları, bunu, görünce, ağacı, ortasından testere ile biçmeğe başladılar.
Ağacı biçtikleri, kestikleri zaman, ağacın ortasında bulunan Şâ´yâ Aleyhisselâmı da, biçtiler, kestiler![71] Şehîd ettiler. [72]
İnnâ lillâhi ve innâ ileyhi râciûn= Bizler, Allanın kullarıyız ve biz Ona, dönücüleriz! "[73]
Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun![74]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Ibn.Kuteybe-Maarif s.23.
[2] Taberi-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.329, Ebülfida-Elbidaye vennihaye C.2.S.32, ibn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.116.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/239.
[3] Taberî-Tarih c.1,s.277, Sâlebî-Arais s.329, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.255.
[4] Taberî-Tarih c.1,s.277, Sâlebî-Arais s.329.
[5] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.255.
[6] Taberî-Tarih c.1,s.277, Sâlebî-Arais s.329.
[7] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.255.
[8] Taberî-Tarih c.1,s.277, Sâlebî-Arais s.329.
[9] Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.329, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32.
[10] Taberî-Tarih c.1,s.277, Sâlebî-Arais s.329, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.255.
[11] Taberî-Tarih c.1,s.277-278, Sâlebî-Arais s.329, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.255.
[12] ibn.Kuteybe-Maarif s.23, Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.329, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.255, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32.
[13] Sâlebî-Arais s.329.
[14] ibn.Kuteybe-Maarif s.23, Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.329, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.255, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32.
[15] ibn.Kuteybe-Maarif s.23.
[16] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32.
[17] Taberî-Tarih c.1,s.278, Salebî-Arais s.329, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.255.
[18] İbn.Kuteybe-Maarif s.23, Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.329, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.255, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32.
[19] ibn.Kuteybe-Maarif s.23.
[20] Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.329, ibn.Esîr-Kâmil c 1.S.255, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32.
[21] ibn.Kuteybe-Maarif s.23, Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.329, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.255.
[22] Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.329.
[23] ibn.Esîr-Kâmil d.s.255.
[24] Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.329, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s,255, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s32.
[25] ibn.Kuteybe-Maarif s.23, Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.329, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.255.
[26] Aynı Kaynaklar.
[27] Sâlebî-Arais s.329, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.255.
[28] Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-arais s.329.
[29] ibn.Kuteybe-Maarif s.23.
[30] ibn.Kuteybe s.23, Taberî s.278, Sâlebî s.329, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.255
[31] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.255.
[32] Sâlebî-Arais s.329, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.32.
[33] Ebülfida-Elbidaye venihaye c.2,s.32.
[34] Taberî s.278, Salebi s.329, Ebülfida c.2,s.32.
[35] ibn.Kuteybe-Maarif s.23.
[36] ibn.Kuteybe s.23, Taberî s.278, Sâlebî s.330, ibn.Esîr s.256, Ebülfida s.33.
[37] İbn.Kuteybe s.23, Taberî s.278, Sâlebî s.330, Ebülfida c.2,s.33.
[38] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.256.
[39] İbn.Kuteybe-Maarif s.23, ibn.Esir-Kâmil c.1,s.256.
[40] Taberî-Tarih c.1,s.278, Salebî s.330, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.256.
[41] Taberî-Tarih c. 1,8.278, Sâlebî-Arais s.330.
[42] Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.330.
[43] Sâlebî-Arais s.330.
[44] Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.330, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.256.
[45] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.256.
[46] Taberî-Tarih c.1,s.278, Sâlebî-Arais s.330, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.256.
[47] Taberî-Tarih c. 1,8.279, Sâlebî-Arais s.330.
[48] Taberî-Tarih c.1,s.279, Sâlebî-Arais s.330, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.256.
[49] Taberî-Tarih c.1,s.279, Sâlebî-Arais s.330.
[50] Taberî-Tarih c.1,s.279, Sâlebî-Arais s.330, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.256.
[51] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.256.
[52] Taberî-Tarih c.1,s.279, Sâlebî-Arais s.330.
[53] Sâlebî-Arais s.330.
[54] Taberî-Tarih c. 1,8.279, Sâlebî-Arais s.330.
[55] Taberî-Tarihc.1,s.279.
[56] Taberî-Tarih c.1,s.279, Sâlebî-Arais s.330.
[57] Sâlebî-Arais s.330.
[58] Taberî-Tarih c.1,s.279, Sâlebî-Arais s.330.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/239-243.
[59] Taberî-Tarih c.1,s.28O, Sâlebî-Arais s.330.
[60] İbn.Kuteybe-Maarif s.23, Taberî s.280, Sâlebî s.330.
[61] Taberî-Tarih c.1,s.28O, Sâlebî-Arais s.330.
[62] İbn.Kuteybe-Maarif s.23.
[63] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.257.
[64] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.33.
[65] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.257, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.33.
[66] İbn.Kuteybe-Maarif s.23.
[67] Taberî c.1,s.280, Sâlebî s.330-331.
[68] Taberî-Tarih c.1,s.280, Sâlebî-Arais s.331, Ebülfida-Elbidaye c.2,s.33.
[69] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.33.
[70] Taberî-Tarih c.1,s.280, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.33.
[71] Taberî-Tarih c.1,s.28O, Sâlebî-Arais s.333, Ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.257, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.33.
[72] İbn.Kuteybe-Maarif s.23.
[73] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.33.
[74] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/243-244.
.
| ;">İrmiya Aleyhisselam |
|
İrmiya Aleyhisselâmın Soyu:
İrmiya b.Hılkıya; Lavi b.Yâkub Aleyhisselâm´ın soyundan gelen[1] Hârûn b.İm-ran Aleyhisselâmın soyundandı[2].
Kendisinin, Hızır Aleyhisselâm olduğu[3] ve zaman zaman sahralarda ve şehirlerde görüldüğü söylenmişse de[4], İrmiya Aleyhisselâmın Hızırlığı hakkındaki haber, sahih değil denilmiştir[5].
İrmiya Aleyhisselâmın Peygamber Olarak Gönderilişi:
İsrail oğulları; Şâ´yâ Aleyhisselâmı şehid ettikten sonra[6], Yüce Allah, onlara İrmiya b.Hılkiya Aleyhisselâmı, peygamber olarak gönderdi[7].
O zaman; İsrailoğulları arasında bid´atlar çoğalmış, büyümüş: serkeşliğe başlamışlar, günah işlemeye dalmışlar[8], haramları helallaştırmışlardı[9].
Peygamberleri öldürmüşler[10], Yüce Allah´ın, kendilerine yapmış olduğu lutf ve ihsanlarını, düşmanları olan Senharib ve ordularından kurtardığını unutmuşlardı[11].
Bunun üzerine, Yüce Allah, İrmiya Aleyhisselâma:
"Ben İsrailoğullarını helak edeceğim! Onlardan intikam alacağım.
Sen, Beytülmakdis Kayası´nın üzerinde ayakta dur!
Orada, sana emrim ve Vahy´im gelecektir!" buyurdu.
İrmiya Aleyhisselâm kalkıp elbisesini yırttı, başına kül saçtı ve secdeye kapandı.
"Yâ Rab! Anamın beni hiç doğurmamış olmasını, benim yüzümden Beytülmakdis´in harap ve İsrailoğullarının helak olacakları bir zamanda beni, İsrailoğulları peygamberlerinin sonuncusu yapmamanı çok arzu ederdim!" dedi.
"Secdeden başını kaldır!" buyruldu.
İrmiya Aleyhisselâm, başını kaldırdı ve ağlayarak:
"Yâ Rab! Onlara kimi musallat edeceksin?" diye sordu.
Yüce Allah:
"Ateşe tapanları, azabımdan korkmayanları, sevabımı ummayanları! [12]
Kavmin olan İsrailoğullarına git de, onlar hakkında sana emrettiğim şeyleri kendilerine anlat! [13]
Haklarındaki nimetlerimi hatırlat!
Bid´at ve yaramazlıklarını, anlat[14]
Onları, bana itaat ve ibadete davet et!" buyurdu[15].
İrmiya Aleyhisselâm:
"Yâ Rab! [16] Sen, beni, güçlendirmezsen, ben zaif´im[17].
Sen, benim dilime belagat ve fesahat vermezsen, ben maksadımı anlatmaktan âcizim! [18]
Sen, beni doğrultmazsan, ben yanılırım!
Sen, bana yardım etmezsen, ben rüsvay olurum!
Sen, bana izzet vermezsen, ben, zelîl ve hakîr olurum!" dedi.
Yüce Allah:
"Sen, bütün işlerin, benim irâdemle meydana geldiğini ve benim, bütün kalpleri ve dilleri, nasıl istersem, elimde evirip çevirdiğimi, bilmiyor musun?
Sen, bana itaat et!
Şüphesiz, benim ben o Allah ki, benim dengim olabilecek hiçbir şey yoktur.
Göklerle yer ve onların içindeki şeyler, benim kelâmımla kaimdirler.
Ben, denizlere söyledim. Sözümü, anladılar.
Onlara, emrettim, emrimi yerine getirdiler.
Onların çevrelerini de, kumlu karalarla sınırladım. Onlar çizdiğim sınırı geçemezler.
Dağ gibi dalgalar gelir, çizdiğim sınıra erişince onlara zillet, uysallık elbisesini giydiririm.
Onlar, korkarak ve bana, boyun eğeceklerini ikrar ederek emrimi yerine getirirlerdir.
Ben, senin yanındayım. Sen, benim yanımda bulundukça, sana hiçbir şey erişmez.
Ben, seni onlara, emir ve nehiylerimi tebliğ edesin diye Peygamber olarak gönderdim.
Sen, bu vazifeyi yerine getirmekle, onlardan, sana tâbi olanların sevabına denk sevap kazanacaksın.
Bununla beraber, onların sevabından da, bir şey eksilmeyecektir.
Eğer, bu vazifeyi, yerine getirmekte kusur edersen, bundan dolayı kazanacağın günah, toz duman içinde bıraktığın kimselerin işleyecekleri günaha denk olacaktır.
Bununla beraber, onların günahından da bir şey eksilmeyecektir! [19] Kavminin yanına git de:
Allah, size atalarınızın iyiliklerini hatırlatıyor ve bununla da, size günahlarınızdan tevbe ettirmek istiyor! de! [20]
Ve sor onlara: Atalarının, bana itaat etmeleri sonucunu, nasıl buldular? Onların, bana isyan etmeleri sonucunu, nasıl buldular?
Onlar; kendilerinden önce bana, itaat edip de, itâatından dolayı yaramaz ve mutsuz olmuş, veya bana, âsi olup da, asiliğinden dolayı mutlu olmuş bir kimse bulunduğunu biliyorlar mıdır?
Hayvanlar; rahat yuvalarını, hatırlayınca, oraya dönerler. Bu kavm ise, felâket ve helak otlaklarında otlamaktadırlar!
Onların bilginleri ve ruhbanları ise; benim kullarımı, hizmetkâr edindiler ve halkı, bana ibâdetten vazgeçirip benden başkasına taptırıyor ve onları, benim emrimi bilmez hale getirinceye ve zikrimi, unutturuncaya ve benden gaflete düşürünce-ye kadar, onlar arasında -benim kitabıma aykırı olarak- hüküm veriyorlar!
Onların buyruk sahiplerine ve yedicilerine gelince: Bunlar da, nimetimi, inkâr ettiler.
Demek, onlar vereceğim belâdan, emniyet ve selâmette oldular da, Kitabımı bir tarafa attılar, Ahdimi unuttular, sünnetimi, değiştirdiler, hâ!
Kullarım, ancak bana ibâdet ve itaat etmeleri yaraşır ve gerekirken, bana karşı, günah işlemekte onlara ve onların dinimde -benim adıma- ihdas etmek cür´e-tini gösterdikleri bid´atlara tâbi oluyorlar hâ!
Onlar, benim hakkımda ve Peygamberlerim hakkında yalan söylüyor ve iftirada bulunuyorlar ha!
Benim celâlim, Yüce Makamım, Ulu sânım, her türlü noksan ve eksik sıfatlardan münezzehdir, uzaktır.
Bir insana, bana karşı günah işlenmesine itaat etmek yaraşır mı?
Benim yarattığım kullarıma, benden başka birtakım tanrılar edinmeleri yaraşır mı?
Onların Tevrat okuyucularına ve din bilginlerine gelince:
Bunlar; Mescidlerde ibâdete, dindarlığa özenirler; orayı benden başkası için onarırlar;
Dünyayı, elde etmek için dini vasıta kılarlardır. Onların, orada Fıkıh öğrenmeleri, ilim için değildir. Orada, ilim öğrenmeleri de, amel için değildir. Peygamber oğullarına gelince:
Onlar, çok konuşkan ve ezgin olmuşlar, gurura kapılmışlar, ahmakların, cahillerin yanında, ahmak ve cahil olmuşlar!
Kendilerinin de, Atalarına yapılmış olan yardım gibi, yardıma;
Onlara verilmiş olan keramet gibi, keramete nail olacaklarını, umuyorlar ve bu yardım ve ikrama da -hiç de doğru olmaksızın, düşünmeksizin ve ibret almaksızın- kendilerinden daha lâyık bir kimse bulunmadığını iddia ediyorlar!
Hatırlamıyorlar ki: Onların ataları, benim yardımıma, nasıl kavuştular?
Emrimi, dinimi değiştiriciler, değiştirdikleri zaman, onlar emrime, dinime nasıl ciddiyetle sarıldılar?
Bu uğurda, canlarını, kanlarını feda etmekten nasıl çekinmediler?
Onlar; benim emrim yerine gelinceye, dinim üstün gelinceye kadar sabr ve sadâkat göstermişlerdir.
Ben, şu kavmin azaplarını, onlar buyruklarımı kabul etsinler diye erteledim, uzattım.
Onlar, düşünsünler diye günahlarından vazgeçtim.
Düşünsünler diye onları uzun ömürlü kıldım, çok yaşattım.
Her defasında, onların üzerine, gök, yağmur yağdırdı, yer, onlar için ot bitirdi.
Onlara, afiyet elbisesi giydirdim ve düşmanlarına galip kıldım.
Bütün bunlar, onların, azgınlıklarını, artırmaktan, kendilerini, benden uzaklaştırmaktan başka bir işe yaramadı.
Onların, davetimden yüz çevirmeleri, daha ne zamana kadar sürecek? Yoksa, onlar beni aldatıyorlar mı sanıyorlar?! [21] Yoksa, onlar benimle alay mı ediyorlar?! Yoksa, onlar bana karşı yiğitlik mi taslıyorlar?! [22]
İzzet(sıfat)ıma yemin ederim ki: ben, onlara, öyle bir fitne, bir belâ salacağım ki: o, usluları, hayrette bırakacak[23], görüş sahiplerinin görüşlerini, hakimlerin hikmetlerini yanıltacak, şaşırtacaktır[24].
Onlara; Zorba, katı kalpli, aşırı derecede zâlim, kendisine heybet elbisesini giydirdiğim, göğsünden, şefkat, merhamet ve yumuşaklık duygusunu kaldırdığım bir kimseyi musallat edeceğim!
Onu; sayısı, karanlık gecenin karaltısını andıran cemâat, takip edecek[25].
Kendisinin, kara bulut kümelerini andıran ve ne oldukları belirsiz, hayırsız pek çok askerleri olacak, onun bayrakları, Kerkes kuşlarının havada uçuştukları gibi, dalgalanacak, süvarilerinin saldırışı da, Tavşancıl kuşlarının çığlık kopararak avlarının üzerine inişini andıracaktır! [26]
Onlar, mamureleri, harabeye çevirirler, köyleri ıssız bırakırlar. Yeryüzünü ifsad, girdikleri yeri tahrip ettikçe tahrip ederler. Onların kalpleri kaskatıdır, acımak bilmez. Yüzleri gülmez, gözleri hiçbir şeyi görmez, kulaklarına söz girmez.
Onlar, çarşılara, ürkmüş ve heybetinden, tüyler ürperten arslan gibi dalarlar[27]...´
Ben İsrailoğullarını Yâfes ile helak edeceğim!" buyurdu´[28].
Yâfes, Bâbil halkı olup Yâfes b.Nûh Aleyhisselâmın oğullarındandı[29].
Yüce Allah´dan, bu azab emri gelince, İrmiya Aleyhisselâm, feryad ederek ağlamış, elbisesini yırtmış, başına kül saçmış[30]; İsrailoğullarından bu felâketi kaldırması için Yüce Allah´a yalvarmış durmuştu[31].
Yüce Allah:
"Ey İrmiya! Demek, sana Vahy ettiğim şey, seni sıkıntılandırdı, tasalandırdı" buyurdu.
İrmiya Aleyhisselâm:
"Evet yâ Rab! Keşki, Sen daha önce beni helak etseydin de, İsrailoğullarının esir edilmelerini görmeseydim" dedi[32].
Yüce Allah:
"İzzet ve Celâl(sıfat)ıma yemin ederim ki: Bu hususta, senin tarafından bir emir(hüküm) verilmeden önce[33], Beytülmakdis de[34], İsrailoğulları[35] da, helak edilmeyecektir!" buyurdu.
Bunun üzerine, İrmiya Aleyhisselâm, sevindi[36]. İçi rahatlaştı[37].
"Musa´yı ve diğer peygamberlerini hak ile gönderen Allah´a yemin ederim ki: Ben de, İsrailoğullarının helak edilmeleri emrini(hükmünü) hiçbir zaman vermeyeceğim! [38] İsrailoğullarının helakine razı olmayacağım!" dedi[39].
Aradan üç yıl geçmişti.
İsrailoğulları, isyanlarını artırdıkça artırdılar, kötülüklerini uzattılar durdular.
Onların bu halleri, helaklerinin yaklaştığı zamana kadar devam etti. Vahy gelmesi de azaldı[40]. Onlar, Âhireti hiç anmaz oldular[41].
Dünyaya ve dünya işlerine dalınca, ahiretten geri durmakta idiler[42]. Hükümdarları da, onlara:
"Ey İsrailoğulları! Allah´ın azabı, size gelip çatmadan önce[43], Allah´ın acımasız bir kavmi, üzerinize salmasından önce, işlemekte olduğunuz kötülüklere son veriniz!
Çünkü, Rabbınız, tevbeye yakındır, kendisine, tevbe eden kimse için, ellerini hayırla açmış bir esirgeyicidir?" diyerek öğüt verdi[44], onları, tevbeye davet etti ise de, tevbe etmediler[45] ve işleyip durdukları kötülüklerden hiçbirini bırakmağa yanaşmadılar[46], kötülüklerine son vermediler[47].
Nihayet Yüce Allah[48] İbrahim Aleyhisselâmla Rabbi hakkında tartışan Nem-rud´un soyundan gelen[49] Buhtunnassar´ın kalbine[50], Beytülmakdis´e[51], Bey-tülmakdis halkının üzerine[52] yürüme düşüncesini düşürdü[53].
Buhtunnassar; geniş meydanları dolduracak kadar çok sayıda askerlerinin[54], altıyüzbin bayraklı orduların başına geçip[55] daha önce Senharib´in, Beytülmak-dis halkına yapamadığı şeyi yapmak maksadıyla yola çıktı[56].
İsrailoğullarının ecelleri yaklaşıp da[57], Yüce Allah; onları helak etmek[58], mülk ve saltanatlarına son vermek istediği zaman[59], İrmiya Aleyhisselâma bir Melek gönderdi[60].
Meleğe:
"İrmiya´ya git de[61] ondan, Fetva iste!" buyurdu[62]´.
Ondan ne hakkında fetva isteyeceğini de, Meleğe bildirdi[63].
Melek, İsrailoğullarından bir adamın suretine girip İrmiya Aleyhisselâmın yanına geldi[64].
İrmiya Aleyhisselâm ona:
"Sen kimsin?´ diye sordu[65].
Melek:
"Ben, İsrailoğullarından bir adamım! [66]
Bazı islerim hakkında[67] sana soru sorup senden fetva almak istiyorum" dedi´[68]´
İrmiya Aleyhisselâm, izin verince[69], Melek:
"Ey Allanın Peygamberi! [70] Senden, akrabam hakkında bir fetva istiyorum:
Ben, onların akrabalık haklarını[71], Allah´ın bana emrettiği şekilde[72] yerine getirdim[73].
Onların yanlarına, ancak iyilik ve ihsanda bulunmak için gittim.
Ben, kendilerine ihsan ve ikramımı artırdıkça, onlar bana hep kızdılar durdular[74].
Ey Allah´ın peygamberi! [75] Sen, bana onlar hakkında bir fetva ver!" dedi.
İrmiya Aleyhisselâm, ona:
"Sen, senin aranla Allah´ın arasındaki şeyde, güzel hareket et!
Allah´ın, gözetmeni emrettiği akrabalık haklarını gözet! [76]-
Seni, hayırla müjdelerim!" dedi[77].
Melek İrmiya Aleyhisselâmın yanından ayrıldı.
Birkaç gün geçtikten sonra, Melek önceki adamın suretinde tekrar gelip[78] İrmiya Aleyhisselâmın önüne oturunca[79], İrmiya Aleyhisselâm, ona: "Sen kimsin?" diye sordu.
Melek:
"Ben, yanına gelip senden akrabamın hali hakkında fetva istemiş olan adamım" dedi[80].
İrmiya Aleyhisselâm :
"Onlar, sana karşı, ahlaklarını daha temizlemediler mi? [81] Onlardan, arzu ettiğin şeyi görmedin mi?" diye sordu. Melek:
"Ey Allah´ın Peygamberi! Seni Hakla Peygamber gönderen Allah´a yemin ederim ki, hiç bir iyilik bilemiyorum ki, onu insanlardan bir kimse yapsın da, ben de, onu hattâ ondan daha fazlasını da yakınlarıma yapmış olmayayım[82].
Onlar, bana karşı, kötü tutum ve davranışlarını, daha da arttırdılar!" dedi[83].
İrmiya Aleyhisselâm:
"Sen, aile halkının yanına dönüp onlara iyilik etmekte devam et! [84]
Salih kullarını düzelten Allâh´dan, sizin aranızı da düzeltmesini[85] ve sizleri, rızâsını talep ve gazabından kaçınma hususunda birleştirmesini dilerim" dedi[86]
Bunun üzerine Melek, İrmiya Aleyhisselâmın yanından ayrıldı.
Birkaç gün sonra İrmiya Aleyhisselâm, Beytülmakdis´in duvarı üzerinde oturduğu sırada, Melek tekrar gelip önüne oturdu. [87]
İrmiya Aleyhisselâm, ona:
"Sen, kimsin?" diye sordu[88].
Melek:
"Ben aile halkımın hali hakkında sana iki kerre gelmiş olan kimseyim!" dedi.
İrmiya Aleyhisselâm:
"Hâlâ, onların içinde bulundukları hallerden[89] ayrılmaları[90], onlara bir nihayet vermeleri[91] zamanı gelmedi mi?" diye sordu. [92]
Melek:
"Ev Allah´ın Peygamberi! Ben, bundan önce onlardan bana isabet eden her şeye[93] onlar, beni kızdıran şeyler olduğu için[94] katlanıyordum.
Fakat, bugün, onlara gittiğim zaman[95], kendilerini Allah´ın razı olmadığı[96] ve sevmediği[97] bir iş üzerinde gördüm!" dedi.
İrmiya Aleyhisselâm:
"Onları, hangi amel üzerinde gördün?" diye sordu[98].
Melek:
"Ey Allah´ın Peygamberi! Ben onları Allah´ı gazablandıracak çok büyük bir amel üzerinde gördüm! [99].
Eğer onlar bundan önce bulundukları uygunsuz haller gibi, uygunsuz haller üzerinde bulunsalardı, onlara kızgınlığım artmazdı[100], sabrederdim[101].
Fakat, ben bugün Allah için[102], senin için[103], kızdım ve onların haberini sana haber vereyim diye geldim[104].
Şimdi, ben seni Hakla Peygamber gönderen Allah üzerine, sana and vererek onların helak olmaları için, Allah´a dua etmeni, senden diliyorum!´ ´dedi.
Bunun üzerine, İrmiya Aleyhisselâm:
"Ey göklerin ve yerin Mâliki! Eğer onlar, hak ve savab üzerinde iseler, onları bulundukları halde bırak!
Eğer, onlar, Seni gazablandıracak bir halde, Senin razı olmadığın bir amelde iseler, onları, hemen helak et!" diyerek dua etti.
Bu sözler, İrmiya Aleyhisselâmın ağzından çıkar çıkmaz, Yüce Allah Beytülmakdis´e gökten bir yıldırım gönderip Kurban yerini tutuşturdu.
Beytülmakdis´in kapılarından yedi kapı da yerin dibine geçti.
İrmiya Aleyhisselâm, bunu görünce feryad ederek elbisesini yırttı ve başına toprak saçtı.
"Ey göklerin Mâliki! ve ey Merhametlilerin en Merhametlisi! Bana va´d etmiş olduğun va´d´in nerede?" diyerek münâcatta bulundu.
Kendisine:
"Ey İrmiya! Onlara isabet eden bu musibet ancak[105], bizim Elçimize[106], senin verdiğin fetvân[107] ve duan üzerine[108], isabet etti!" diye nida edilince, sorgu sahibinin kendisine Allah tarafından gönderildiğine ve musibetin de, kendisinin verdiği fetva üzerine vuku bulduğuna kanâat getirdi[109].
İrmiya Aleyhisselâm:
Tevbe edip kötü işlerini bırakmadıkları takdirde[110], Allah´ın gazabına uğrayacaklarını[111],
Buhtunnassar tarafından, Beytülmakdis üzerine yürünüp savaşan İsrailoğullarının öldürüleceğini,
Çoluk çocuklarının esir edileceğini[112], Mescidlerinin yıkılacağını,
Kitaplarının yakılacağını[113] haber verdi[114].
İsrailoğulları, uğrayacakları azab haberini işittikleri zaman, İrmiya Aleyhisselâ-ma, isyan ettiler, onu yalanladılar ve yalancılıkla suçladılar:
"Sen, yalan söylüyorsun! Allah´a karşı çok büyük bir iftirada bulunuyorsun!
Allah´ın, yeryüzünü, mescidlerini, kendisine ibadeti, tehvidi muattal kılacağını iddiaya kalkışıyorsun!
Yeryüzünde bir Âbid, bir mescid, bir kitap kalmazsa, Allah´a kim ibadet edecek?!
Sen, Allah´a karşı, çok büyük bir iftira etmiş oluyorsun!" dediler ve kendisinin deli olduğunda sözbirliği etiler[115].
Kendisini dövdüler, zincire vurdular[116] ve zindana koydular[117]. Bunun üzerine, Yüce Allah, Buhtunnassar´ı onların üzerine saldı[118].
Buhtunnassar Beytülmakdis´te:
Kısa bir müddet sonra[119], Buhtunnassar; çekirge sürüsünden daha çok olan altıyüzbin bayraklı[120] askerleri ile gelip Beytülmakdis çevresine kondu[121].
Sonra, Beytülmakdis halkını kuşattı[122]. İsrailoğulları, onlardan son derecede korktular. [123]
Kuşatma uzayınca, Buhtunnassar´ın hükmüne boyun eğerek kapıları açtılar, sokakları tenhalaştırdılar.
İsrailoğulları hakkında câhiliye hükmüne göre: Zorba yakalayışı ile yakalanmalarına hüküm verilip onlardan,
Üçte biri, öldürüldü! Üçte biri, esir edildi!
Kötürümler, çok yaşlı erkekler ve kadınlar, geri bırakıldıktan sonra, süvarilere çiğnettirildi!
Çocuklar, sürülüp götürüldü!
Kadınlar, çarşılarda, çıplak durduruldu! [124]
Buhtunnassar, Beytülmakdis´te ayakta dikili ev bırakmadı!
Beytülmakdis Mescidini tahrip etti!
Mescid´in içinde bulunan bütün altın, gümüş ve cevherleri,
Süleyman Aleyhisselâm´ın Kürsüsünü[125],
Heykelde ve depolarda bulunan bütün malları,
Süleyman Aleyhisselâm´ın, Mescid için yaptırmış olduğu bütün kabları kaçakları,... ganimet olarak aldı.
Yıktığı Kudüs´te, fakirler ve zayıflardan başka bir şey bırakmadı[126].
Tevratı ve Peygamberlere aid olup heykelde saklanan bir çok kitapları, bir kuyuya attırdı ve üzerinde ateş yaktırdı[127].
Şehir, yıkıldıktan sonra[128], Buhtunnassar; askerlerinin her birine, kalkanlarını toprakla doldurup şehrin harabesi üzerine atmalarını emretti. Askerler emri yerine getirdiler. Şehri, toprakla doldurdular.
Buhtunnassar, şehrin bütün halkını bir araya toplattı. İsrailoğullarının aralarından büyük küçük yüz bin çocuk seçti.
Alınan ganimetleri, askerleri arasında bölüştürmek isteyince, yanındaki hükümdarlar:
"Biz hissemize düşeni sana bırakıyoruz.
Sen İsrailoğullarından seçtiğin şu çocukları bizim aramızda bölüştür" dediler.
Buhtunnassar öyle yaptı.
Her birine dörder çocuk düştü.
Oanyal, Hananya, Azarya ve Mişayel de bölüştürülen çocuklar arasında bulunuyordu[129].
Çocuklardan;
Yedibini Dâvûd Aleyhisselâm´ın ev halkından,
Onbirbini, Yûsuf b.Yâkub Aleyhisselâm ve kardeşi Bünyamin´e mensup ailelerden,
Sekizbini, Âşer b.Yâkub Aleyhisselâm ailesinden[130],
Ondörtbini, Zebulun b.Yâkub Aleyhisselâm ailesinden[131], Dörtbini, Rubil ve Levi b.Yâkub Aleyhisselâm ailelerinden[132], Dörtbini, Yehûda b.Yâkub Aleyhisselâm ailesinden[133], Ondörtbini, Dan b.Yâkub Aleyhisselâm ailesindendi[134]. Geri kalanları da, İsrailoğullarının başka ailelerindendi[135]. Buhtunnassar, bu çocuklardan yetmişbinini Bâbil´e götürdü. İsrailoğullarından aldığı esirleri, üçe bölerek bir kısmını, Şam´da yerleştirdi. Bir kısmını esir olarak tuttu. Üçte birini de öldürdü[136].
Buhtunnassar´ın öldürdüğü esirler arasında, İsrailoğullarının Tevrat okuyanlarından ve bilginlerinden kırkbin kişi bulunuyordu.
Uzeyr Aleyhisselâm´ın babası ve dedesi de öldürülenler arasında idi[137]. Buhtunnassar, Beytülmakdis´te ele geçirdiği tabak ve çanakları, Bâbil´e götürdü.
Yüce Allah´ın, İsrailoğullarına gönderdiği bu musîbet; onların kötü işlerinden, bid´atlar ihdas etmelerinden ve zulümlerinden ileri gelmişti[138].
Bu gerçek, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır: "Biz, Kitapta, İsrailoğullarına şu haberi verdik:
Siz, Arz(ı Mukaddes)da, muhakkak iki defa fesad çıkaracak ve muhakkak (bana karşı) çok büyük bir serkeşlik yapıp kabaracaksınız!
İşte, o ikiden birinci(fesadlarının Ceza) vâde(si) gelince, (muharebede) çok çetin bir kuvvete malik olan kullarımızı, üzerinize musallat kıldık da, onlar evlerin aralarına kadar girip (sizi) araştırdılar.
(Bu), yerine getirilmiş bir va´d idi.
Sonra, bunlara karşı, size tekrar devlet ve galebe verdik.
Mallarla, oğullarla, sizin imdadınıza yetiştik.
Cemiyetinizi de, (olduğunuzdan) daha fazla çoğalttık.
Eğer iyilik ederseniz, o iyiliği, kendinize etmiş olursunuz.
Eğer, kötülük ederseniz (o kötülüğü de, yine kendinize etmiş olursunuz)
Artık, diğer (cezanın) va´de(si) gelince, yüzlerinizi, kötülesinler, Mescid(iniz)e gir(ip tahrip et)sinler, galebe ve istilâ ettiklerini, mahvettikçe, etsinler diye (başınıza, yine düşmanları, musallat ettik)
(Tevbe ederseniz) Rabbinizin, sizi esirgeyeceğini, umabilirsiniz. (Fakat, tekrar fesada) dönerseniz, biz de (sizi cezalandırmağa) döneriz. Biz: Cehennemi, kâfirlere bir zindan yaptık[139].
Buhtunnassar´ın İrmiya Aleyhisselâm´ı Zindandan Çıkarışı:
Buhtunnassar, İsrailoğullarının zindanında İrmiya Aleyhisselâm´ı bulunca, ona: "Sen burada ne arıyorsun?" diye sormuştu.
Allah´ın, onu, kavmine başlarına gelecek felaketleri anlatıp korkutsun diye Peygamber olarak gönderdiği, kavminin ise, onu yalanladıkları ve zindana attıkları haber verildi.
Buhtunnassar:
"Rab´larının Resulüne âsî olan bir kavim, ne kötü bir kavimdir!" dedi[140].
İrmiyâ Aleyhisselâm´ın, zindandan çıkarılmasını emretti.
Zindandan çıkınca, ona:
"Sen, şu kavmi, başlarına gelecek felaketle korkuttun mu?´ diye sordu.
İrmiya Aleyhisselâm:
"Evet! [141]
Çünki, ben böyle olacağını biliyordum.
Allah beni onlara gönderdi.
Fakat onlar beni yalanladılar!" dedi.
Buhtunnassar:
"Onlar demek seni yalanladılar, dövdüler ve zindana koydular?!" dedi. İrmiya Aleyhisselâm: "Evet!" dedi[142]. Buhtunnassar:
"Peygamberlerini yalanlayan, Rab´larının Elçiliğini yalanlayan bir kavim, ne kötü bir kavmdir!
Sen benim yanıma gelir misin?
Ben sana ikram ve ihsanda bulunurum.
İstersen, ülkende otur, sana Emân vermişimdir!" dedi.
İrmiya Aleyhisselâm:
"Ben, şimdiye kadar, Allah´ın emânından ayrılmadım ve hiçbir saat da, O´nun emânından çıkmam!
İsrailoğulları bile O´nun emânından çıkmazlar.
Onlar, ne senden, ne de senden başkasından korkmazlar.
Senin, onların üzerinde bir baskın olmaz!" dedi.
Buhtunnassar, İrmiya Aleyhisselâm´dan bu sözleri işitince onu kendi haline b.rakt. [143].
Kendisine ihsanlarda bulundu.
İsrailoğullarının zaif takımları, İrmiya Aleyhisselâm´ın yanında toplandılar:
"Biz günahkâr olduk. Zulmettik.
Biz, yapmış olduğumuz şeylerden dolayı Allah´a tevbe ediyoruz.
Sen bizim tevbemizi kabul etmesi için, Allah´a dua et!" dediler.
İrmiya Aleyhisselâm, Rabb´ine dua edince, Yüce Allah:
"Onlar, söylediklerini yapıcı değillerdir.
Eğer, sözlerinde sâdık iseler, seninle birlikte, şu beldede otursunlar!" buyurdu.
İrmiya Aleyhisselâm, Allah´ın emrini onlara haber verdiği zaman:
"Biz; Allah´ın ahalisine gazab ettiği harap bir beldede nasıl otururuz?" dediler, oturmaktan kaçındılar[144].
O zaman, İsrailoğulları beldelere dağıldılar;
Onlardan bazıları Hicaz´da Yesrib´e (Medineye),
Bazıları Vadilkura´ya ve daha başka yerlere indi[145].
Onlardan az bir cemâat da Mısır´a gittiler[146]. Mısır Kralı´na iltica ettiler[147].
İrmiya Aleyhisselâm da, Mısır´a gitti[148].
Buhtunnassar, Mısır Kralı´na yazı yazarak:
"Kölelerim, benim yanımdan, senin yanına kaçtılar.
Onları, hemen bana geri gönder!
Göndermezsen, seninle çarpışır beldelerini süvarilere çiğnetirim!" dedi.
Mısır Kralı da Buhtunnassar´a:
"Onlar senin kölelerin değil, hürdürler, hürlerin oğullarıdırlar" diye cevap verdi[149].
Bunun üzerine, Buhtunnassar, Mısır Kralının üzerine yürüdü.
Çarpıştılar.
Buhtunnassar, onu mağlup ve esir edip[150] öldürdü.
Mısırlıları esir etti.
Sonra Mağrib diyarına yürüdü. Ülkenin, en uzak köşelerine kadar ilerledikten sonra dönüp Mısır, Kudüs, Filistin ve Ürdün halkından aldığı bir çok esirlerle birlikte Babil´e döndü ki, esirler arasında Danyal Aleyhisselâm´la[151] ondan başka Peygamberler de bulunuyordu[152]´.
İrmiya Aleyhisselâm o zaman Mısır´da kaldı[153].
İrmiya Aleyhisseiâm; Mısır toprağında oturup küçük bir bahçe edinmişti.
Oraya, sebze eker, onunla geçinirdi.
Yüce Allah ona:
"Küfür toprağında oturmakta, ekip dikmekte, senin için sıkıntı ve uğraşı vardır.
İsrailoğulları hakkındaki gazabımı bilmene rağmen, yer seni nasıl sığdırıyor veya taşıyor?!
İlya(Beytülmakdis) ve onun halkı hakkında vermiş ve uygulamış olduğum o hüküm, seni tasalandırsın!
Bu zaman; mâmur yer zamanı değil, fakat yıkık yer zamanıdır! Öyle ise, hemen şu bahçeciğine varıp dayan, onun duvarlarını yık! Sebzesini yok et! Su ırmağını batır ve İlya´ya kavuş!
Kitabım oranın Ecelini tebliğ edinceye kadar İlya senin belden olsun!" diye vahy[154] ve geri dönmesini emretti[155].
O zaman mahsul zamanı idi.
İrmiya Aleyhisselâm, içinde üzüm ve incir bulunan azık sepetini aldı. Yeni bir su tulumu edinip içine su doldurdu.
Merkebini bağlamak için yeni bir ip büktü.
Korkulu bir halde, hemen merkebine binip İlya (Beytülmakdis) yolunu tuttu[156].
İrmiya Aleyhisselâm; merkebinin üzerinde olduğu, sahtiyandan dikilmiş su tulumunun içinde üzüm suyu, sepetinde de incir bulunduğu halde[157] gelip Bey-tülmakdis´in üzerinde durdu[158].
Şehri, tavsif edilemeyecek şekilde, son derecede[159] harap bir halde görünce[160], kendi kendine: "Sübhânallâh!
Allah, bana bu beldeye inmemi emretti. Orayı imar buyuracağını da haber verdi. Acaba burayı ne zaman imar edecek? [161]. Allah burasını ölümünden sonra acaba nasıl diriltecek?" dedi´[162]. Sonra merkebini yeni iple bağladı.
Yüce Allah o sırada İrmiya Aleyhisselâm´a, bir uyku verdi´[163]. O da, başını yere koyup uyudu´[164]. Uyuduğu zaman, kendisinin ruhu kabzolundu[165]. Yüce Allah, onu, yüz yıl ölü bir halde bıraktı[166]. Onun merkebini de onunla birlikte öldürdü. Fakat Yüce Allah onu gözlere göstermedi[167]. Hiçbir kimse onu göremedi[168].
Beytülmakdis´in İmar Edilişi:
Rivayete göre: Buhtunnassar´la onun daha üstü olan büyük kral Lührasb öldükten sonra, yerine Beştasb b.Lührasb geçmişti.
Beştasb; Şam ülkesinin harap bir halde olduğunu[169], Filistin toprağında vahşî, yırtıcı hayvanların çoğaldığını[170] ve orada, insanlardan hiç bir kimse kalmadığını işitince;
"Babil toprağında bulunan İsrailoğullarından Şam´a dönmek isteyen kimseler dönsün!" diye nida ettirmiş, Dâvûd oğulları Hanedanından bir Zâtı da onların üzerine kral yaparak kendisine:
Beytülmakdis´i imar etmesini[171] ve Beytülmakdis Mescid´ini yapmasını em-retmişti[172].
Diğer rivayete göre: Beytülmakdis´in imarı, İran Hükümdarı Behmen tarafından, Babil Valiliğine tayin edilen Ahşu Yereş ve oğlu Kireş zamanında idi.
Behmen ona yazı yazarak: İsrailoğullarına yumuşak davranmasını,
Kendilerinin istedikleri yerlere gönderilmelerine, memleketlerine dönmelerine müsaade edilmesini,
Seçecekleri kimseyi başlarına koymasını, emretmişti[173]. Kendisi, Tevratı öğrenmiş ve İsrailoğullarının dinine girmişti´[174].
Danyal Aleyhisselâm´la Hananya, Mişayil ve Azerya, Beytülmakdis´e gitmek için Ahşu Yereş´ten izin istemiş idiyseler de, kendisi izin vermeğe yanaşmamış[175]:
´Benim yanımda sizin gibi bin Peygamber bulunsa, ben sağ oldukça onlardan bir tanesini bile yanımdan ayırmam!" demiş´[176], Danyal Aleyhisselâmı, devletin kadılık işleri ile birlikte kendisinin her işini yürütmeğe de memur etmişti.
Hatta Buhtunnassar´ın Beytülmakdisten aldığı hazinelerde saklanan her şeyin çıkarılıp Beytülmakdis´e iade edilmesini ve Beytülmakdis´in, onunla yeniden yapılmasını da ona emretmiş ve yapılmıştı[177].
İrmiya Aleyhisselâm´ın Yüz Yıllık Ölümünden Sonra Diriltilişi:
Yüce Allah; İrmiya Aleyhisselâm´ı, yüz yıllık ölümden sonra diriltip gözlerini açtırdı[178].
İrmiya Aleyhisselâm, şehrin, nasıl imar edildiğine ve yapıldığına baktı[179]. Sonra cesedinin diriltildiğine baktı[180].
Sonra, merkebine baktı: kemiklerinin nasıl birleştirilip yerli yerine geldiğini gördü.
Halbuki merkebi de kendisi ile birlikte ölmüş, damarları sinirleri hep çürümüştü.
İrmiyâ Aleyhisselâm; bunların nasıl ete büründüklerini, düzgün bir hale geldiğini, can verilerek ayağa kalktığını gördü[181].
Hattâ, onun anırışını bile işitti. [182]
Sonra, üzüm suyuna ve incirine baktı:
Onlar da, koyduğu zamandaki gibi, hiç bozulmamış bir halde idiler.
İrmiya Aleyhisselâm: Yüce Allah´ın kudretini, böyle apaçık görünce:
"Ben biliyorum ki: Allah her şeye gücü yetendir!" dedi.
Yüce Allah onu bundan sonra da yaşattı[183].
Ona ve gönderilen bütün Peygamberlere selam olsun![184]
Yüz Yıllık Ölümden Sonra Diriltiliş Hadisesinin Kur´ân-I Kerim´de Açıklanışı:
"Yâhud o kimse gibisini (görmedin mi) ki (binalarının) çatıları çökmüş, duvarları üstüne yıkılmış, (kimsecikleri kalmamış) bir kasabaya uğrayarak (kendi kendine): Allah burasını ölümünden sonra acaba nasıl diriltecek? demiş. Allah da, onu yüz yıl ölü bırakmış, sonra dirilterek (kendisine): Ne kadar eğleştin? demiş. O da: Bir gün yahud bir günden az! demişti. Allah, (ona):
Hayır! Yüz yıl (ölü) kaldın!
İşte, yiyeceğine, içeceğine bak: daha bozulmamıştır! Bir de, merkebine bak!
(Böyle yapmamız) Seni, insanlara ibret nişanesi kılmamız içindir. Kemiklere de bak:
Onları, nasıl birleştirip yerli yerine koyuyoruz? Sonra da onlara et giydiriyoruz" dedi.
O (merkep dirilip eski haline geldiği ve) her şey, kendisine apaçık belli olduğu zaman:
(Artık şu müşahedemle de) biliyorum ki: Allah, hiç şüphesiz, herşeye hakkıyla gücü yetendir!" dedi.[185].
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ibn. Asâkir-Tarih c.2, s.384, ibn. Haldun-Tarih c.2, ks.1,s.116.
[2] Taberî-Tarih c.1, s.285, Sâlebî-Arais s.333, ibn.Esîr-Kâmil c.1, s.269.
[3] Taberî-Tarih c.l,s.285,289, Sâlebî-Arais s.343. ibn.Esîr-Kâmil c.1, s.263, Muhyiddin b. Arabî-Muhâdarâtulebrar c.1,s.136.
[4] Taberî-Tarih c.1, s.289.
[5] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.33.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/247.
[6] Sâlebî-Arais s.333.
[7] Taberî-Tarih c.1, s.285, Sâlebî-Arais s.333, ibn.Esîr-Kâmil c.1, s.263, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.34..
[8] ibn Kuteybe-Uyunülahbar c.1 ,s.286, Taberî-Tarih c.1,s.286, İbn.Asâkir-Tarih c.2,s.388, ibn.Esîr-Kâmil, c.1,s.263 Ebülfida-Elbidaye ven nihaye c.2, s.34.
[9] Taberî-Tarih c.1, s.286,
[10] ibn. Asakir-Tarih c.2 s.388, Ebülfida c.2, s.34.
[11] Taberî-Tarih c.1, s.286, ibn. Asakir-Tarih c.2, s.389.
[12] İbn. Asâkir-Tarih c.2, s.388, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.35.
[13] Taberî-Tarih c.1, s.286, İbn. Asâkir-Tarih c.2, s.389, Ebütfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.35.
[14] Taberî-Tarih c.1, s.286, Sâlebî-Arais s.333, İbn. Asakir-Tarih c.2, s.389, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.35.
[15] Sâlebi-Araıs s.333.
[16] ibn.Asâkir-Tarih c.2, s.389.
[17] Taberî-Tarih c.1, s.286, Sâlebî-Arais s.333, ibn. Asakir-Tarih c.2, s.389, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.35.
[18] Taberî-Tarih c.1, s.286, İbn. Asakir-Tarih c.2, s.389, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.35.
[19] Taberi-Tarih c.1, s.286, Ibn. Asakir-Tarih c.2, s.389, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.35.
[20] Taberi-Tarih c.1, s.286, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.35.
[21] Taberî-Tarih c.1, s.286-287, Sâlebî-Arais s.333, İbn. Asakir-Tarih c.2, s.390, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, ş.35-36.
[22] İbn. Asakir-Tarih c.2, s.390, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.36.
[23] Taberî-Tarih c.1, s.287, Sâlebî-Arais s.333, ibn. Asakir-Tarih c.2, s.390, ibn. Esir-Kamil c.1 s.263, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2 s.36.
[24] Taberî-Tarih c.1, s.287, İbn. Asakir-Tarih c.2, s.390, İbn. Esîr-Kâmil c!, s.263, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s36.
[25] Taberî-Tarih c.1, s.287, Sâlebî-Arais s.333, İbn. Asakir-Tarih c.2, s.390, ibn. Esîr-Kâmil c.1, s.263, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.36.
[26] Taberî-Tarih c.1,s.287, Ibn.Asâkîr-Tarih c.2,s.39O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.36.
[27] İbn.Asakir-Tarih c.2, s.390, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.36.
[28] Taberî-Tarih c.1, s.287, Sâlebî-Arais s.333.
[29] Taberî-Tarih c.1, s.287, Sâlebî-Arais s.333.
[30] Taberî-Tarih c.1, s.287, Sâlebî-Arais s.333, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.263.
[31] İbn.Esîr Kâmil c.1, s.263.
[32] Taberî-Tarih c.1, s.287, Sâlebi-Arais s.333-334.
[33] Taberî-Tarih c.1, s.287, Şâlebî-Arais s.334, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.263.
[34] Taberî-Tarih c.1, s.287, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.263.
[35] Taberî-Tarih c.1, s.287, Sâlebî-Arais s.334, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[36] Taberî-Tarih c.1, s.287, Sâlebî-Arais s.334, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[37] Taberî-Tarih c.1, s.287, Şâlebî-Arais s.334.
[38] Taberî-Tarih c.1, s.287, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[39] Sâlebî-Arais s.334.
[40] Taberî-Tarih c.1, s.287, Sâlebî-Arais s.334, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[41] Taberî-Tarih c.1, s.287, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[42] Taberî-Tarih c.1, s.287.
[43] Taberî-Tarih c.1, s.287, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[44] Taberî-Tarih c.1, s.287.
[45] Sâlebî-Arais s.334.
[46] Taberî-Tarih c.1, s.287.
[47] Sâlebî-Arais s.334.
[48] Taberî-Tarih c.1, s.287, ibn Asakir-Tarih c.2, s.388, ibn. Esîr Kâmil c.1, s.264, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.34-35.
[49] Taberî-Tarih c.1, s.287.
[50] Taberî-Tarih c.1, s.287, İbn Asakir-Tarih c.2, s.388, ibn. Esîr Kâmil c.1, s.264, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.34-35.
[51] Taberî-Tarih c.1, s.287.
[52] İbn Asakir-Tarih c.2, s.388, ibn. Esir Kâmil c.1, s.264, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.35.
[53] Taberî-Tarih c.1, s.287, ibn Asakir-Tarih c.2, s.388, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.35
[54] İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[55] Taberî-Tarih c.1, s.287, Sâlebî-Aris s.334.
[56] Taberî-Tarih c.1, s.287,
[57] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebi-Arais s.334, ibn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[58] Aynı Kaynaklar.
[59] Taberî-Tarih c.1, s.288, İbn. Esîr Kâmil r 1, s.264.
[60] Taberî-Tarih c.1, s.288, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264,
[61] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[62] Taberî-Tarih c.1, s.288, ibn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[63] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[64] Taberî-Tarih c.1, s.288, ibn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[65] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[66] Taberî-Tarih c.1, s.288, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[67] Taberî-Tarih c.1,s.288
[68] Taberî-Tarih c.1, s.288, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[69] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[70] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334.
[71] Taberî-Tarih c.1, s.288, Şâlebî-Arais s.334, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264,
[72] Taberî-Tarih c.1, s.288, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[73] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, ibn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[74] Taberî-Tarih c.1, s.288, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[75] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[76] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, ibn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[77] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334.
[78] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[79] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334.
[80] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[81] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.264.
[82] Aynı Kaynaklar.
[83] İbn. Esîr-Kâmil c.1, s.264.
[84] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, Esîr Kâmil c.1, S.265.
[85] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334.
[86] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[87] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, ibn. Esîr Kâmil c.1, s.265.
[88] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[89] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334.
[90] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[91] Sâlebî-Arais s.334.
[92] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334.
[93] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, ibn. Esîr Kâmil c 1 s.265.
[94] ibn. Esîr Kâmil c.1, s.265.
[95] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[96] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334.
[97] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[98] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334.
[99] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, ibn. Esîr Kâmil c.1,s.265.
[100] Taberî-Tarih c.1, s.288, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.265.
[101] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[102] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, İÖn. Esîr Kâmil c.1, s.265.
[103] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[104] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, ibn. Esîr Kâmil c.1, s.265
[105] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, ibn. Esîr Kâmil c.1, s.265.
[106] Taberî-Tarih c.1,s.288, ibn.Esîr Kâmil c.1, s.265
[107] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, ibn. Esîr Kâmil c.1, s.265.
[108] Sâlebî-Arais s.334.
[109] Taberî-Tarih c.1, s.288, Sâlebî-Arais s.334, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.265.
[110] Taberî-Tarih c.1 ,s.281.
[111] İbn.Kuteybe-Maarit s.22 Muhyıddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1, s 136.
[112] Taberî-Taritı c.1,s.281, İbn Asakir-Tarih c.2, s.392, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38
[113] İbn Asakir-Tarih c.2, s.393, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38
[114] ibn.Asakir-Tarih c.2, s.393, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdara c.1, s.136, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38.
[115] İbn.Asakir-Tarih c.2, s.393, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38.
[116] İbn.Kuteybe-Maarif s.22, IbnAsakir-Tarih c.2, s.393, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1, S.136, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38
[117] İbn.Kuteybe-Maarif s.22, Taberî-Tarih c.1, s.281, İbn Asakir-Tarih c.2, s.393, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c. 2 ş.38.
[118] İbn.Kuteybe-Maarif s.22, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1, s.136.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/247-257.
[119] Taberî-Tarih c.1, s.288, İbn.Asakir-Tarih c.2, s.392, Ebülfida c.2 s.38.
[120] Taberî-Tarih c.1, s.288.
[121] Taberî c.1, s.288, Sâlebî s.334, ibn Asakir s.392.
[122] İbn.Asakir-Tarih c.2, s.392.
[123] Taberî c.1, s.288, Sâlebî s.334.
[124] ibn.Asakir-Tarih c.2, s.392-393, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s. 38.
[125] Dineverî-Elahber s.23.
[126] ibn.Haldun-Tarih c.2 ks.1 s.106.
[127] Yâkubî-Tarih c.1, s.65, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1, s.61.
[128] Taberî-Tarih c.1, s.281, İbn Asakir-Tarih c.2, s.392, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38.
[129] Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebi-Arais s.335, ibn Esîr Kâmil c.1, s.265-266, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38.
[130] Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebî-Arais s.335, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38.
[131] Taberî-Tarih c.1, s.289, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38.
[132] Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebî-Arais s.335, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38.
[133] Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebî-Arais s.335
[134] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38.
[135] Taberî c.1, s.289, Sâlebî s.335, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38.
[136] Taberî c.1, s.289, Sâlebî s.335, ibn. Esir Kâmil c.1, s.265-266.
[137] Sâlebî-Arais s.344.
[138] Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebî-Arais s.335.
[139] isrâ: 4-8.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/257-260.
[140] Taberî-Tarih c.1, s.281.
[141] Ibn.Asakir-Tarih c.2, s.393, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38.
[142] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38.
[143] ibn.Asakir-Tarih c.2, s.393, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.38-39
[144] Taberî-Tarih c.1, s.281, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.39.
[145] Taberî-Tarih c.1, s.281, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.39.
[146] İbn. Kuteybe-Maarif s.22, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.39.
[147] İbn. Kuteybe-Maarif s.22.
[148] Muhyiddin b. Arabî-Muhâdaratülebrar c.1, s. 136, İbn.Haldun-Tarih c.2, ks.l, s.107.
[149] Taberî-Tarih c.1, s.281.
[150] ibn.Kuteybe-Maarif s.22.
[151] Taberî-Tarih c.1, s.281, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.39-40.
[152] Taberî-Tarih c.1, s.281
[153] İbn.Kuteybe-Maarif s.22, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdatülebrar c.1, s.136.
[154] İbn.Kuteybe-Maarif s.22.
[155] Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1, s. 136.
[156] ibn.Kutaybe-Maarif s.22.
[157] Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebî-Arais s.343, ibn. Esir Kâmil c.1, s.269.
[158] Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebî-Arais s.343.
[159] ibn.Kuteybe-Maarit s.22.
[160] İbn. Kuteybe-Maarif s.22, Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebî-Arais s.343, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.269, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1, s.136.
[161] Taberî-Tarih c.1, s.281, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.42.
[162] İbn.Kuteybe-Maarif s.22, Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebî-Arais s.343, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.269, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdara c.1, S. 136, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.42.
[163] Sâlebî-Arais s.343.
[164] Taberî-Tarih c.1, s.281, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.42.
[165] Sâlebî-Arais s.343.
[166] İbn.Kuteybe-Maarif s.22, Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebî-Arais s.343, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.269, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1, s. 136.
[167] Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebî-Arais s.343-344, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.269.
[168] Taberî-Tarih c.1, s.289, Şâlebî-Arais s.344.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/260-263.
[169] Taberî-Tarih c.1, s.281, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.269, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.42
[170] Taberî-Tarih c.1, s.281, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.42.
[171] Taberî-Tarih c.1, s.281, ibn. Esir Kâmil c.1, s.269, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.42.
[172] Taberî-Tarih c.1, s.281.
[173] Taberî-Tarih c.1, s.283. İbn.Haldun-Tarih c.2, kş.1, s.109.
[174] Dineverî-Elahbar s.27, Taberî-Tarih c.1, s.284, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.267.
[175] Taberî-Tarih c.1, s.284, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.268, İbn.Haldun-Tarih c.2, ks.1, s.108.
[176] Taberî-Tarih c.1, s.284, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.268.
[177] Taberî-Tarih c.1, s.284, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.268-269, İbn.Haldun-Tarih c.2, ks.1, s.108, 109.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/263-264.
[178] Taberî-Tarih c.1, s.281, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.269, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.42
[179] Taberî-Tarih c.1, s.281, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2, s.42
[180] ibn. Esîr Kâmil c.1, s.269.
[181] Taberî-Tarih c.1, s.289, İbn. Esir Kâmil s. 269-270.
[182] Taberî-Tarih c. 1, s.289.
[183] Taberî-Tarih c.1, s.289, Sâlebî-Arais s.344, İbn. Esîr Kâmil c.1, s.266.
[184] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/264-265.
[185] Bakara: 259.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/265.
.
| ;">Danyal Aleyhisselam |
|
Danyal Aleyhısselamın Soyu:
Danyal b.Hızkıl´ül ´asgar[1], Peygamber oğullarından[2], Süleyrnan b.Dâvud Aleyhisselamların soyundandı. [3]
Danyal Aleyhisselâmın Resul Olmayan Bir Nebi (Peygamber) Oluşu:
Hz. Ali, Danyal Aleyhisselâm hakkında: "O, Resul olmayan bir Nebî idi." demiştir. [4]
Danyal Aleyhisselâmın Esir Edilerek Babile Götürülüşü:
Bâbil hükümdarı Buhtunnassar´ın, Beytülmakdis´i, yıkarak İsrail oğullarının çocukları arasından seçip kumandanlarına paylaştırdığı[5] esir çocuklar arasında Danyal Aleyhisselâm da, bulunuyordu. [6]
Danyal Aleyhisselâmla Üç Arkadaşının Zindana Atılışı:
Bâbil halkı, Buhtunnassar´a baş vurarak;
"İsrail oğullarından esir edilen şu çocukları, bize vermeni, senden istemiştik.
Sen de, onları, bize vermiştin.
Vallahi, onlar, bizim yanımızda olalıdanberi, kadınlarımızın, bizi tanımadıklarını, onlarla ilgilendiklerini ve yüzlerini, onlara çevirdiklerini görüyoruz.
O çocukları, ya bizim aramızdan çıkar, al, ya da, onları, öldür!" dediler. Buhtunnassar:
"İçinizden, her kim, elindekini öldürmek isterse, öldürsün!" dedi.
Öldürülmek üzere çıkarılıp sağ bırakılmaları için, Allâha, yalvarmaları üzerine, Buhtunnassar tarafından sağ bırakılan Danyal Aleyhisselâmla Hananya, Azarya ve Mişaye[7] Bâbil Zindanına atılmışlardı.[8]
O sırada, Buhtunnassar; bir rü´yâ görmüş[9], fakat, gördüğü rü´yada görüp te, kendisini şaşırtan şeyi unutmuştu. [10]
Buhtunnassar, gördüğü rü´yadan, korkmuştu.
Sihirbazlarla Kâhinlerden, bunun, yorumunu sormuşsa da, onlar, yorama-mışlardı.
Danyal Aleyhisselâm, arkadaşlarıyla birlikte zindanda bulundukları sırada, bunu, işitti.
Zindancı; Danyal Aleyhisselâmın hal ve gidişatındaki güzelliği ve doğruluğunu görüp hoşuna gitmekte ve kendisine sevgi göstermekte idi.
Danyal Aleyhisselâm, ona:
"Sen, bana bir iyilik yap: Sahibinizin katında aracı ol da, görmüş olduğu rü´yâ-yı, ona yorayım." dedi.
Zindancı, gidip Danyal Aleyhisselâmın dileğini, Buhtunnassar´a haber verdi. [11]
Bunun üzerine, Buhtunnassar, Peygamber oğullarından[12] Danyal Aleyhisselâmla üç arkadaşını huzuruna çağırdı. [13]
Buhtunnassar´ın önünde, ona, secde etmedikçe, hiç kimse duramazdı.
Fakat, Danyal Aleyhisselâm, onun önünde secde etmeksizin ayakta durdu.
Buhtunnassar, ona:
"Seni, bana, secdeden alıkoyan nedir?" diye sordu.
Danyal Aleyhisselâm:
"Benim bir Rabb´im var ki, bana, ilim ve hikmet verdi.
Kendisinden başkasına secde etmememi de, bana, emretti.
Ben, kendisinden başkasına secde edersem, Onun, bana verdiği ilmi, benden çekip almasından ve beni, helak etmesinden korkarım!" dedi.
Buhtunnassar; Danyal Aleyhisselâmın verdiği cevaba hayret etti ve:
"Evet! Secde yapma! Sen, ahdine vefa etmekle, çok iyi etmiş ve sana verilen ilmin şerefini yükseltmiş, gözetmiş oluyorsun." dedikten sonra:
"Sende, şu gördüğüm rü´yânın ilmi ve yorumu var mıdır?" diye sordu.
Danyal Aleyhisselâm: "Evet!" dedi. [14] Buhtunnassar:
"Görmüş olduğum rü´yâyı, sonra, bana isabet eden bir şeyden dolayı, unuttuğum, beni hayrette bırakan o şeyin ne olduğunu, bana, haber verinizi" dedi.
Danyal Aleyhisselâmla arkadaşları:
"Sen, o rü´yâyı, bize haber ver de, biz, sana, onun yorumunu, haber verelim." dediler.
Buhtunnassar:
"Ben, onu hatırlamıyorum. [15]
Eğer, siz, bana, onu, onun yorumunu, haber vermezseniz, omuz kemiklerinizi, sökeceğim!" dedi.
Danyal Aleyhisselâmla üç arkadaşı, Buhtunnassar´ın huzurundan çıktılar.
Allah´a, düa ettiler. Tazarru ve niyazda bulundular. [16]
Kendilerine, yardım etmesini[17], sorulan şeyin öğretilmesini, dilediler.
Yüce Allah da, onlara, sorulan şeyi öğretti.
Onlar, hemen Buhtunnassar´ın huzuruna vardılar. Ona:
"Sen, bir heykel görmüşsün!" dediler.
Buhtunnassar:
"Doğru söylediniz!" dedi.
Danyal Aleyhisselâm ve arkadaşları:
"O heykelin iki ayağı ve iki bacağı: seramikten,
İki dizi ve iki baldırı: bakırdan,
Karnı: Gümüşten,
Göğsü: Altından,
Başı ve boynu: Demirdendi!" dediler. [18]
Buhtunnassar:
"Doğru söylediniz!" dedi. [19]
Danyal Aleyhisselâmla arkadaşları:
"Sen, onu, hayretle seyredip durduğun sırada, Allah, onun üzerine, gökten, bir kaya saldı da, onu, ufatıverdi!
İşte, sana, rü´yânı unutturan da, bu idi." dediler.
Buhtunnassar:
"Doğru söylediniz!" dedi ve:
"Peki, bu rü´yânın yorumu, nedir?" diye sordu.
Danyal Aleyhisselâmla arkadaşları:
"Bu rü´yânın yorumu, şöyledir:
Sana, kralların kudret ve tasarruf durumları gösterilmiştir ki, onlardan, bazısının kudret ve tasarrufu, bazısından, daha gevşek ve yumuşaktı.
Bazısının, kudret ve tasarrufu, bazısından, daha güzeldi. Bazısının kudret ve tasarrufu da, bazısından, daha sert ve katı idi.
İlk kudret ve tasarruf: Seramik olup o, kudret ve tasarrufun en zaifi ve gevşeğidir.
Sonra, onun üstünde bakır olup o, öncekinden daha üstün ve daha serttir. Sonra, bakırın üstünde gümüş olup o, bakırdan daha üstün ve daha güzeldir. Sonra, gümüşün üstünde altun olup o, gümüşten daha güzel ve daha üstündür.
En üstünde bulunan demir, senin kudret ve tasarrufundur ki, o, hükümdarların en katısı ve kendisinden önce olanların en kudretlisidir. [20]
Senin görmüş olduğun ve üzerine, gökten Allah´ın salıp heykeli yere seren Kaya ise, Allanın, (semâdan indireceği Kitabla) Âhir zamanda[21] göndereceği bir Peygamberdir ki, o, hepsini ufatacak, emir, onun olacak, ona, varıp dayanacaktır!" dediler. [22]
Danyal Aleyhisselâmın Buhtunnassar Katında Yüksek Bir İtibar Kazanışı:
Danyal Aleyhisselâm; Buhtunnassar´ın rü´yâsını[23], haber verdiği[24] ve yorduğu zaman[25], Buhtunnassar, ona ve onun arkadaşlarına, çok ikram etti.
Danyal Aleyhiselâmı, sık sık, huzuruna kabul eder[26], yapacağı işleri, ona[27] ve onun arkadaşlarına[28] danışırdı. [29]
Danyal Aleyhisselâmı, üstün mevkilere getirdi. [30]
Danyal Aleyhisselâm, Buhtunnassar´ın yanında, insanların en şereflisi ve en sevgilisi olmuştu. [31]
Danyal Aleyhisselâm´ın Buhtunnassar´dan Sonraki Durumu:
Rivayete göre: Buhtunnassar´la onun daha üstü olan Büyük kıral Lührasp öldükten sonra, yerine, Beştasp b.Lührasp geçmişti.
Beştasp; Şam ülkesinin harap bir halde bulunduğunu[32], Filistin toprağında vahşî, yırtıcı hayvanların çoğaldığını[33] ve orada, insanlardan hiç kimse kalmadığını işitince:
"BabiJ toprağında bulunan İsrail oğullarından, Şam´a dönmek isteyen kimseler, dönsün!" diye nida ettirmiş, Dâvud oğulları Hanedanından bir Zâtı da, onların üzerine kıral yaparak kendisine, Beytülmakdis´i imâr etmesini[34] ve Beytül-makdis Mescid´ini yapmasını emretmişti. [35]
Diğer rivayete göre;
İran hükümdarı Behmen, Babil Valisi Ahşu Yereş´e yazı yazarak, İsrail oğullarına yumuşak davranmasını, kendilerinin, istedikleri yerlere gönderilmelerine, memleketlerine dönmelerine müsâade edilmesini ve kendilerinin seçecekleri kimseyi, başlarına koymasını emretmişti. [36]
Danyal Aleyhisselâm´la Hananya, Azarya ve Mişayel, Beytülmakdis´e gitmek için Ahşu Yereş´ten izin istemiş idiyseler de, izin vermeğe yanaşmamış[37] ve:
"Benim yanımda, sizin gibi, bin Peygamber bulunsa, ben, sağ oldukça, onlardan, bir tanesini bile, yanımdan ayırmam" demiş[38], Danyal Aleyhisselâmı, Devletin Kadılık işlerile birlikte kendisinin her işini yürütmeğe memur etmişti.
Hattâ, Buhtunnassar´ın, Beytülmakdis´ten aldığı, hazinelerde saklanan her şeyin çıkarılıp Beytülmakdis´i iade edilmesini ve Büytalmakdisin, onunla, yeniden yapılmasını da, ona, emretmiş ve yapılmıştı. [39]
Enbiya Suretlerinin Danyal Aleyhisselâm Tarafından İpek Kumaşlara Çizilişi:
Âdem Aleyhisselâm, çocuklarından gelecek Peygamberleri görmeyi, Rabbın-dan, dilemiş, Yüce Allah da, onların suretlerini[40], Cennet ipeklerinden kumaşlara[41], onun için[42] çıkarttırıp[43] kendisine indirmişti[44].
Bunlar; Âdem Aleyhisselâmın, güneşin battığı yerdeki Mahzeninde saklı bulunuyordu. [45]
Zülkarneyn Aleyhisselâm, onu, ele geçirdi[46]
Âdem Aleyhisselâmın Mahzeninden çıkarıp[47] Danyal Aleyhisselâma verdi. [48]
Danyal Aleyhisselâm da, onlara göre[49], bu sûretleri[50], ipek kumaşlara[51] çizdi. [52]
Danyal Aleyhisselâmın çizmiş olduğu bu suretler, Zülkarneyn Aleyhisselâmın ele geçirdiği suretlerin aynı idi. [53]
Zülkarneyn Aleyhisselâm tarafından verilen suretlere göre Danyal Aleyhisselâmın ipek kumaşlar üzerine çizmiş olduğu, Âdem Aleyhisselâmdan, Muhammed Aleyhisselâma kadar olan bazı Peygamberlerin suretleri[54], kraldan krala -tevarüs sûretile- geçerek Kayser Herakliüse kadar gelip erişmiş[55], o da, onları, Sandığından birer birer çıkarıp Hz. Ebû Bekr´in Elçilerine göstermişti. [56]
(Tafsilât için Medine Devri I. cildin 294-304. sahifelerine bakınız.)[57]
Danyal Aleyhisselâmın Vefatı, Cesedi ve Kabri:
Danyal Aleyhiselâm, bir müddet, Bâbil´de oturdu. [58]
Bâbil´den ayrıldıktan sonra, Huzistan´ın[59] Sus[60] nahiyesinde kaldı. [61] Orada, vefat etti. [62]´ Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun!
Kendisinin cesedi[63] kabri[64] Sus´tadır.[65]
Yüce Allah; Hz. Ömer´in Halifeliği zamanında Sus şehrini, Ebû Mûsâ El Eş´a-rî´nin eliyle feth etti.
Ebû Mûsâ, Sus kralı Sabur´u, öldürdü.
Sus şehrini, kuşattı.
Şehirde bulunan şeyleri, Sabur´un mal ve mülklerini ganimet olarak aldı.
Mal depolarını, dolaşıp onların içinde bulunanları, alırken, bir meydanda, kilitli bir depoya rastladı ki, deponun kilidi, kalayla mühürlenmişti.
Ebû Mûsâ, Sus halkına:
"Bu depoda ne vardır?
Ben, onun kilidinin de, kalayla mühürlenmiş olduğunu görüyorum." dedi.
Sus halkı:
"Ey Emîr! Onun içinde, sana yarayacak bir şey yoktur!" dediler.
Ebû Mûsâ:
"Onun içinde ne olduğunu, muhakkak, benim, bilmem lâzım!
Deponun kapısını açınız da, içinde ne vardır bir bakayım?" dedi.
Kilidi, kırdılar ve kapıyı açtılar.
Ebû Mûsâ, depoya girip bakınca:
Uzun, havuz gibi oyulmuş bir taş ve içinde de, altun sırma ile dokunmuş bir kefenle kefenlenmiş, başı açık, ölü bir adam gördü!
Ebû Musa da, yanında bulunanlar da, ölü zatın boyunun uzunluğuna hayrette kaldılar.
Sonra, onlar, onun burnunu, karışladılar.
Bir karıştan fazla olduğunu gördüler.
Ebû Mûsâ, Sus halkına:
"Yazıklar olsun size! Kim bu adam?" diye sordu.
Sus halkı:
"Bu adam, Iraklıdır."
Irak halkı, yağmurları kesildiği zaman, bununla, tevessül eder, yağmurla sulanmak isterler, yağmurla sulanırlarmış!
Iraklıların kuraklığa uğramadıkları sırada, biz, yağmursuzluktan, kuraklığa uğramışız.
Iraklılara adam salıp onu vesile kılarak yağmur dileyelim diye bize, onu, yollamalarını, istemişiz.
Iraklılar, göndermeğe yanaşmayınca, yanlarında elli adam rehin bırakıp bunu, beldemize getirmiş, kendisile tevessül ederek yağmur dilemiş, yağmurla sulanmışız.
Kendisini, Iraklılara iade etmemek görüşüne varmışız.
Kendisi de, ölüm döşeğine düşünceye kadar yanımızda oturmuş ve vefat etmiş.
İşte, onun kıssası ve hali, böyle imiş." dediler.
Bunun üzerine, Ebû Mûsâ, Sus´ta bir müddet oturdu.
Hz. Ömer´e bir yazı yazıp Sus şehrinden, Allah´ın, kendilerine nasib ettiği şeyleri haber verdi ve ölü zâtın işini de, yazısında, yazdı.
Yazı, varıp Hz. Ömer, onu, okuyunca, Eshabın Ulularını, yanına çağırdı.
Onlara, ölü zat hakkında bir bilgileri olup olmadığını sordu.
Onlardan hiç birinde, onun hakkında bir bilgi bulamadı.
Ancak, Hz.Ali:
"Bu Zat, Danyal Hakîmdir.
Kendisi, Resul olmayan bir Nebîdir.
Eski zamanda, Buhtunnassar´ın ve ondan sonraki krallardan bazısının yanında bulunmuştu." dedi ve onun, başından sonuna ve vefatına kadar kıssasını anlattıktan sonra:
"Sahibine (Ebû Musa´ya) yaz! Onun üzerine, cenaze namazını kılmasını ve onu, Sus´luların erişemeyecekleri bir yere gömmesini, kendisine, emret!" dedi.
Hz.Ömer, bunu, Ebû Musa´ya yazdı. [66]
Yazısında:
"Onu, beyaz Kabatî bezinden kefene sar, ve kefene, koku sür.
Üzerine, cenaze namazı kıl.
Sonra, onu, Peygamberlerin gömüldüğü gibi, göm!
Malına, bak. Onu, Müslümanların Beytülmal´ına koy!" dedi. [67]
Bunun üzerine, Ebû Mûsâ, Sus ırmağının yolunu, başka bir yola çevirip akıtmalarını, Sus halkına emretti.
Sonra, Danyal Aleyhisselâmın üzerinde bulunan kefenden başka bir kefene sarılmasını, emretti.
Sonra, yanında bulunan Müslümanlarla birlikte onun cenaze namazını kıldı. Suyu çekilen ırmak yatağının ortasına kabrini kazdırıp, kendisini gömdürdükten sonra, ırmağı eski yoluna çevirterek onun üzerinden akıttı. [68]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.38,40, İBn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.107,117
[2] Taberî-Tarih c.1,s.289, c.2,s.15.
[3] ibn Habîb - Kitabülmuhabber s. 390.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/269.
[4] Sâlebî - Arais s. 341.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/269.
[5] Taberi - tarih c. 1, s. 289.
[6] ibn Kuteybe Maarif s. 22 - 23, Dineveri el Ahbar S. 23 Taberî Tarih c. 1, s. 289, Salebi Arais s. 335, İbn Esir Kamil c.1, s.265, Muhyiddin b. Arabî Muhadaratülbrar c. 1, s. 136.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/269.
[7] Taberi Tarih c.1, s.290.
[8] Sâlebî-Arais s.338.
[9] Taberi Tarih c.1, s.289, Sâlebî Araisb s. 338, ibn Esir Kamil c.1, s.266.
[10] Taberî Tarih c.1, s.289, Esir Kâmil c.1, s.266.
[11] Sâlebî Arais s. 338.
[12] Taberi Tarih c.1, s.289.
[13] Taberî tarih c.1, s.289, ibn Esir c.1, s.266.
[14] Sâleî Arais s.338.
[15] Taberî Tarih c.1, s.289.
[16] Taberî Tarih c.1, s.289-290, ibn Esir Kâmil c.1, s.266.
[17] Taberî Tarih c.1, s.289.
[18] Taberî Tarih c.1, s.290, İbn Esîr, c.1, s.266.
[19] Taberî Tarih c.1, s.290.
[20] Taberî Tarih c.1, s.290, Esir Kâmil c.1, s.266.
[21] Sâlebî Arais s.339.
[22] Taberî Tarih c.1, s.290, ibn Esîr Kâmil c.1, s.266.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/269-272.
[23] ibn Kuteybe Maarif s. 22, Sâlebî Arais s.339.
[24] Sâlebî Arais s.339.
[25] İbn Kuteybe Maarif s.22, Sâlebî Arais s.339.
[26] Sâlebî Arais s.339.
[27] Sâlebî Arais s.339, ibn. Esîr-Kâmil c.1, s.266-267.
[28] İbn. Esîr-Kâmil c.1, s.266-267.
[29] Sâlebî Arais s.339, İbn. Esîr-Kâmil c.1, s.266.
[30] ibn. Kuteybe-Maarif s.23.
[31] Sâlebî Arais s.339.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/272-273.
[32] Taberî Tarih c. 1 s.281, Ibn Esîr Kâmil, c.1, s.269, Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.42.
[33] Taberî Tarih c.1 s.281, Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.42.
[34] Taberî Tarih c.1 s.281, ibn Esîr Kâmil c.1, s.269, Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.42.
[35] Taberî Tarih c.1 s.281.
[36] Taberî Tarih c.1 s.283, Ibn Haldun Tarih c.2, ks.1, s. 109.
[37] Taberî Tarih c.1 s.284, Ibn Esîr Kâmil, c.1, s.268, Ibn Haldun Tarih c.2, ks.1, s.108.
[38] Taberî Tarih c.1 s.284, Ibn Esîr Kâmil c.1, s.268.
[39] Taberî Tarih c.1 s.284, Ibn Esîr Kâmil c.1, s.269, Ibn Haldun Tarih c.2, ks.1, s.108,109.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/273.
[40] Ebû Nuaym Delâilünnübüvve c.1, s.22, Beyhakî Delâilünnübüvve c.1, s.291, Ebülferac İbn Cevzi Elvefa c.2, s.731, Muhyiddin b. Arabî Muhâdaratül ebrar c.1, s.104, Zehebî Tarihulislam c.2, s.374, Hâkimden naklen Ebülfida Tefsir c.2, s.253, A.Aliyyülmüttakî Kenzül´ummal c.12, s.471.
[41] Ebû Nuaym Delâil c.1, s.22, Ebülferec Elvefa c.2, s.731, ibn Arabî Muhâdara c.1, s.104.
[42] Muhyiddin b. Arabî Muhâdaratülebrar c.1, s.104.
[43] Ebâ Nuaym Delâil c.1, s.22, Ebülferac Elfvefa c.2, s.731, İbn Arabî 104.
[44] Beyhakî Delâil c.1, s.291, Zehebi Tarihulislam c.2, s.374, Ebülfida Tefsir c.2, s.253, Kenzülummal c.12, s.471.
[45] Beyhaki Detail c.1, s.291, Elvefa c.2, s.731, Muhâdara c.1, s.104, Zehebî c.2, s.374, Ebülfida Tefsir c.2, s.253.
[46] Ebû Nuaym Delaîlünnübüvve c.1, s.22, Ebülferec İbn Cevzi Elfvefa c.2, s.731.
[47] Ebû Nuaym Delâil, c.A, s.22, Beyhatö Delâilünübüvve c.1, s.291, Ebülferec Elvefa c.2, s.731, Muhyiddin b. Arabî-Muhâdara c.1, s.104, Zehebî-Tarihulislâm c.2, s.374, Hâkimden naklen Ebülfida Tefsir c.1, s.22.
[48] Beyhakî Delâil c. 1, s.291, Zehebî-Tarihulislâm c.2, s.374, Hâkimden naklen Ebülfida-Tefsir c.2, s.253, Diyar Bekri Hamîs c.1, s.22.
[49] Ebû Nuaym Delâil c.1, s.22, İbn Arabî Muhâdara c.1, s.104.
[50] Ebû Nuaym Delâil c.1, s.22, Ebülferec Elvefa c.2, s.731, ibn Arabî Muhadara c.1, s.104.
[51] Zehebî Tarihulislam c.2, s.374, Kenzülummal c.12, s.471, Diyar Bekrî Hamiş c.1, s.22.
[52] Ebû Nuaym Delâil c.1, s.22, Ebülferec Elvefa c.2, s.731, İbn Arabî Muhadara c. 1, s.104, Zehebî Tarihulislam c.2, s.374.
[53] Ebü Nuaym Delâil c.1, s.22, Ebülferec Elvefa c.2, s.731, İbn Arabî Muhadara c.1, s.104, Zehebî Tarihulislam c.2, s.374, Kenzülummal c.12, s.471, Diyar Bekrî c.1, s.22.
[54] Ebû Nuaym Delâil c.1, s.21-23, Beyhakî-Delâil c.1, s.287-291, Ebülferec Elvefa c.2, s.731, İbn Arabî Muhadara c.1, s.100-104, Zehebî Tarihulislam c.2, s.366-374, Hâkimden naklen Ebülfida-Tefsir c.2, s.252-253, Diyar Bekrî Hamîs c.1, s.22.
[55] Dineverî El´ahbar s. 19, Zehebî Tarihulislam c.2, s.374.
[56] Dineverî El´ahbar s.18-19, Ebû Nuaym-Delâil c.1, s.21-23, Beyhaki Delâil. c.1, s.287 - 291, Ebülferec Elvefa c.2, s.729 - 731, Muhyiddin b. Arabî Muhadara c.1, s. 100 -104, Zehebî-Tarihulislâm c.2, s.366-374, Hâkimden naklen Ebülfida Tefsir c.2, s.252-253, Diyar Bekrî Hâmis c.1, s.22.
[57] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/273-274.
[58] Şâlebî Arais s.340.
[59] İbn Esir kâmil c.1, s.268
[60] İbn Kuteybe Maarif s.23. Salebi Arais s.340, İbn Esîr Kâmil c.1, s.268
[61] İbn Kuteybe Maarif s.23
[62] Dineverî El´ahbar s.23, Salebi Arais sb.340, İbn Esîr Kâmil c.1, s.268.
[63] Dinever! El´ahbar s.48.
[64] İbn Kuteybe Maarif s.23, BeyhakiDelâilünübüvvec.1, s.292, Muhyiddinb. ArabîMuhâdaratülebrarc.1, s.136.
[65] İbn Kuteybe Maarif s.23, Dineveri El´ahbar s.49, Beyhaki Delâil c.1, s.292, Muhyiddin b. Arabi Muhadaratüleb-rar c.1, s.136.
[66] Sâlebî Arais s.340-341.
[67] A. Aliyyülmüttakî Kenzül´ummal c.12, s.482.
[68] Sâlebt Arais s.341.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/274-27
.
| ;">Uzeyr Aleyhisselam |
|
Uzeyr[1] b.Cerve[2] Hârûn Aleyhisselâmın zürriyetindendir.[3]
Uzeyr Aleyhisselâmın Esirliği Ve Peygamberliği:
Buhtunnassar; Beytülmakdis´i yıktığı zaman, İsrail oğullarının Tevrat okuyanlarından ve Bilginlerinden öldürdüğü kırk bin kişi arasında, Uzeyr Aleyhisselâmın babasını ve dedesini de, öldürmüş[4]; o sırada, küçük bir çocuk olan Uzeyr Aleyhiselâmı, küçük gördüğü için, öldürmemişti.
Kendisinin, Tevrat okuduğunu da, kimse bilmiyordu. [5]
İsrail oğullarından alınan esir çocuklarla birlikte, o da, Bâbil toprağına götürülmüştü. [6]
Buhtunnassar´ın elindeki esirler içinde, Danyal Aleyhisselâm gibi, Uzeyr Aley-hisselâm da, bulunuyordu. [7]
Buhtunnassar, öldükten[8] ve Beytülmakdis imâr edildikten sonra, oraya dönen İsrail oğulları arasında idi. [9]
Uzeyr Aleyhisselâm, kırk yaşına bastığı zaman, Yüce Allah, ona, hikmet verdi.
Tevratı, onun kadar ezberleyen ve bilen yoktu. [10]
Allah´ın, Salih ve Hakîm bir kulu olduğu, muhakkak[11] ve İsrail oğulları Peygamberlerinden bir Peygamber olduğu meşhurdur. [12]
İsrail oğulları, Beytülmakdis´e döndükleri zaman[13], yanlarında Tevrat yoktu.
Çünki, Beytülmakdiste bulunan şeyler alınırken, Tevrat ta, ellerinden alınıp yakılmış ve yok edilmişti. [14]
Yüce Allah, İsrail oğulları için, Tevratı, yenilesin ve bu, kendileri için de, bir Mucize olsun diye, Uzeyr Aleyhisselâmı, gönderdi.
O da, onlara, Tevratı okuyup yazdırdı, ve: "Tevrat, işte, budur!" dedi. [15]
İsrail oğulları; Tevrattaki helalları, haramları, yeniden öğrenmiş oldular ve Uzeyr Aleyhisselâma da, hiç bir kimseye göstermedikleri sevgiyi gösterdiler.
O da, onları, düzeltti.
Yüce Allah tarafından ruhu kabz olununcaya kadar, onların arasında oturdu.
Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun!
Uzeyr Aleyhisselâm´dan sonra İsrail oğulları arasında bir takım bid´atlar çıktı. [16]
Yanlış inançlara saptılar:
"Yüce Allah; Tevratı, kalblerimizden silip giderdikten sonra, onu, bizim aramızdan, Kendisinin oğlundan başka hiç bir kimsenin kalbine koymaz!" [17]
"Uzeyr, Allah´ın oğludur!" diyecek kadar ileri gittiler. [18]
Yüce Allah, Yehûdîlerin ve Hıristiyanların bu husustaki dalâletlerini ve kendilerine inen Kitapları nasıl değiştirdiklerini, Kur´ân-ı Kerimde şöyle açıklar:
"Yahudiler: Uzeyr, Allah´ın oğludur! dedi(ler). Hıristiyanlar da: Mesih (İsâ) Allanın oğludur! dedi(ler).
Bu, onların ağızlarıyle (geveledikleri câhilce) sözleridir ki, daha önce küfr edenlerin sözlerini taklid ediyorlar.
Hay Allah kahredesi adamlar! (Hakdan, bâtıla) nasıl da, döndürülüyorlar!
Onlar, Allah´ı, bırakıp Bilginlerini, Rahiplerini, Meryemin oğlu Mesih´i tanrılar edindiler.
Halbuki, bunlar da, ancak, bir olan Allah´a ibadet etmelerinden başkasıyla em-rolunmamışlardır.
O´ndan başka hiç bir İlâh yoktur.
O, bunların eş tutageldikleri her şeyden münezzehdir. [19]
"Elleriyle Kitabı (yalan yanlış) yazıp ta, sonra, onu, az bir baha ile satabilmek için:
Bu, Allah katındandırü diye gelenlerin vay haline!
Vay şu kazanmakta oldukları (günah) yüzünden onlara!" [20]
"Ehl-i Kitab´dan öyle bir güruh vardır ki:
(Bir şey okuyorlarmış gibi) dillerini, Kitaba doğru eğip bükerler, siz, onu, Kitab-dan sanasınız diye.
Halbuki, o, Kitabdan değildir.
"Bu, Allah katındandır! derler.
O ise, Allah katından değildir.
Allâha karşı, kendileri bilip dururken yalan söylerler. "[21]
Yüz Yıl Ölü Bırakılıp Diriltilen Zat Uzeyr Aleyhisselâm mıydı?
Bakara sûresinin 259. âyetinde yüz yıl ölü halde bırakılıp diriltildiği açıklananın Zat´ın, Uzeyr Aleyhisselâm olduğu da, ileri sürülmekte[22] ve:
"Selef ve Halef Ulemâsının çoğunluğu katında meşhur olan, budur!" denilmektedir. [23]
(Uğranılan harap şehir Beytülmakdis olduğuna göre) Uzeyr Aleyhisselâmın, oraya, ancak, Buhtunnassar, öldükten sonra geldiği[24] ve kendisinin, Beytülmakdis imar edildiği zaman[25], İsrail oğullarından, oraya dönen halk arasında bulunduğu da[26], unutulmamak, gözönünde tutulmak gerekir.[27]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Sâlebî Arais s.344, Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.43.
[2] Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.43.
[3] Sâlebî Arais s.344, Ibn Asâkirden naklen Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.43.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/279.
[4] Sâlebî Arais s.344.
[5] Sâlebî Arais s.346.
[6] Sâlebî Arais s.344.
[7] Ibn Kuteybe Maarif s.22-23.
[8] Muhyiddin b. Arabi Muhadaratülebrar c.1, s. 136.
[9] Taberî Tarih c.2, s.5, Ibn Esir Kâmil c.1, s.280.
[10] Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.43.
[11] Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.44.
[12] Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.46.
[13] Sâlebî Arais s.347, Ibn Esîr Kâmil c.1, s.280
[14] İbn esîr Kâmil s.270
[15] Sâlebî Arais s.347
[16] Ibn Esîr Kâmil c.1, s.271
[17] Sâlebî Arais s.347
[18] Sâlebî Arais s.347, Ibn Esîr Kâmil c.1, s.271.
[19] Tevbe: 30-31.
[20] Bakare: 79.
[21] Âli imran: 78.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/279-281.
[22] Sâlebî Arais s.344, ibn Ebîr Kâmil c.1, s.270.
[23] Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.43.
[24] Muhyiddin b. Abart Muhadaratülebrar c.1, s.136.
[25] Taberi Tarih c.2, S.5, ibn Esir Kâmil c.1, s. 280.
[26] Taberi Tarih c.2, s.5, İbn Esir Kâmil c.1, s.270, 280.
[27] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/281.
.
| ;">Zulkarneyn Aleyhisselam |
|
Zulkarneyn Aleyhisselâmın İsmi, Soyu Ve Peygamber Olup Olmadığı?
Zülkarneyn Aleyhisselâmın ismi, soyu ve Peygamber olup olmadığı... Hakkında bir çok ve çelişkili rivayetler bulunmaktadır.
Kendisinin, Sa´b b.Abdullah´ülkahtânî olduğu söylendiği gibi, babasının Hımyerîlerden olduğu da, ileri sürülmektedir.[1]
İbn.Habîb de; Hımyer krallarının isimlerini -Hişam b.Kelbî´den sırasıyla kitabına geçirirken, Sa´b b.Karîn b.Hemal´ı, -Yüce Allanın, Kitabında- Zülkarneyn diye anmış olduğunu kayd ettikten sonra, kral Zeyd b.Hemal´ı kayd edip ona da, Yüce Allanın Tübba´ adını vermiş olduğunu açıklar. [2]
Zülkarneyn Aleyhisselâm hakkında:
"Hem Nebi idi, hem Resul idi." diyenler olduğu gibi[3],
"Hayır! O, Resul olmayan bir Nebi idi.
Resul olmayan bir Nebî oluşu, inşâallâh, Sahih´dir!" diyenler de, vardır. [4]
Hz. Ali´ye göre, Zülkarneyn Aleyhisselâm:
Ne bir Nebi, ne de, bir kraldı.
Fakat, Allanın Salih bir kulu idi ki, o, Allâhı, sevmiş, Allah da, onu, sevmişti. [5]
Zülkarneyn Aleyhisselâmın Faziletleri Ve Yer Yüzündeki Seyahat Ve Fetihleri:
Başka hiç bir kimseye verilmeyen, Zülkarneyn Aleyhisselâma verilmiş, her türlü sebepler, imkânlar, ona bahş edilmişti.
Yer yüzünün doğularındaki ve batılarındaki beldelerine, hattâ doğunun, batının gerisinde halk bulunmayan yerlerine kadar ulaşmış, ayak bastığı her yerin halkına hâkim olmuştu. [6]
"Zülkarneyn´in; yer yüzünün, doğularına, batılarına varıncaya kadar ulaşmağa nasıl güç yetirebildiği hakkındaki görüşün nedir?" diye sorulunca, Hz.Ali:
"Bulutlar, ona, yol aldırır;
Yollar, ona, düzeltilir;
Nurlar, ona, döşenip yayılır;
Kendisine, gece, gündüz, bir olurdu!" demiştir. [7]
Kur´ân-I Kerimin Zülkarneyn Hakkındaki Açıklaması:
(Ey Resulüm!) Sana, Zülkarneyn´i, sorarlar.
De ki:
Size, onun (hâlinden)de, haber söyleyeyim:
Hakîkatan biz, onu, yer yüzünde büyük bir kudret sahibi kıldık ve ona, (muhtaç olduğu) her şeyden bir sebep (bir yol) verdik.
O da (batıya doğru) bir yol tuttu.
Nihayet, güneşin battığı yere ulaşınca, onu, kara bir balçıkta batar buldu.
Bunun yanında da, bir kavm buldu.
(Kendisine) dedik ki:
Zülkarneyn! (Onları) azaba uğratmanda da, haklarında güzellik (tarafını) tutmanda da, serbestsin!
Dedi ki:
Amma kim zulm ederse, biz, onu, azaba uğratacağız.
Sonra da, o, Rabbına döndürülür de, O da, kendisini, şiddetli bir azâb)a duçar eder.
Amma kim de, imân eder, güzel de, hareket eylerse, onun için, en iyi bir mükâfat vardır.
Ona, emrimizden kolay (taraf)ını da, söyleyeceğiz. Sonra, o, başka bir yol tuttu.
Nihayet, üstüne güneşin (ilk önce) doğduğu yere ulaştığı zaman, onu, öyle bir kavmin üzerine doğuyor buldu ki, biz, onlar için, buna karşı (korunacak) hiç bir siper yapmamıştık. (Ne elbiseleri vardı, ne evleri)
İşte (Zülkarneyn´in işi), böyle idi.
Halbuki, onun yanında (neler vardı) ki, biz, hepsini, İlm(imiz)le kuşatmışız. Sonra (o), yine, bir yol tuttu.
Nihayet, iki dağ arasına ulaştığı zaman, onların önünde, hemen hiç söz anlamaz bir kavim buldu.
Onlar:
Zülkarneyn! Hakîkat, Ye´cüc ve Me´cüc, bu yerde fesad çıkaran (kabile)lerdir.
Bizimle, onların arasına bir sed yapman üzerine, sana bir vergi verelim mi? dediler.
(Zülkarneyn):
Rabb´imin, beni, içinde bulundurduğu (nimet, sizin vereceğinizden) daha hayırlıdır.
Haydin, siz, bana (bedenî kuvvetle yardım ediniz de, sizinle, onların arasına sağlam bir mania yapayım.
Bana, demir kütleleri getiriniz! (O karşılıklı iki dağın) İki yanı, tam denkleştiği vakit: Lifleyiniz! dedi.
Nihayet, onu (demiri) bir ateş haline koyduğu zaman da: Getiriniz bana, üstüne, erimiş bakır dökeyim! dedi.
Artık, onu, aşmaya da, güc yetiremediler, onu, delmeye de, muktedir olamadılar.. Bu, Rabb´imden, bir merhamettir. Fakat, Rabb´imin va´di gelince, o, bunu, dümdüz yapar. Rabbımın va´di, bir hakdır! Dedi. [8] Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun![9]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Ibn Asâkir Tarih c.5, s.254-255.
[2] Ibn Habîb Kitabülmuhabber s.365-366.
[3] Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.103.
[4] Salebi Arais S.361.
[5] Ibn İshak Kutabülmabtedâ velmeb´as c.5, s. 185, Ibn Asâkir Tarih c.5, s.256.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/285.
[6] Ibn Ishak, Ibn Hişam Sîre c.1, s.328.
[7] İbn ishak Kitabülmühteda velmeb´as c.5, s. 185.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/285-286.
[8] Kehf: 83-98.
[9] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/286-287
.
| ;">Zekerriya ve Yahya Aleyhisselamlar |
|
Zekeriyyâ Aleyhisselâmın Soyu Ve Mesleki:
Zekeriyyâ b.Berahyâ[1] Aleyhisselâmın soyu, Süleyman b.Dâvûd Aleyhisse-lâmlara[2],
Süleyman b.Dâvûd Aleyhisselâmların soyu da, Yehûza b.Yâkub Aleyhisselâ-ma dayanır. [3]
Zekeriyyâ Aleyhisselâm, böyle Enbiyâ oğullarından olduğu için, Beytülmakdis´-te, vahiy yazardı.
Zâten, Enbiyâ oğullarından[4] veya İsrail oğullarıyla onların bilginlerinden[5] olup ta[6], kendisin[7] veya neslini Beytülmakdisin hizmetine vakf ve habs etmeyen bir kimse yoktu ki. [8]
Zekeriyyâ Aleyhisselâm; İsrail oğullarının hem Peygamberi, hem de, Din Bilginleri ve Danışmanları Başkanı idi.[9] Kendisi, marangozdu da.[10]
Zekeriyyâ Aleyhisselâmın Peygamberliği:
İsrail oğullarına en son gönderilen Peygamberler: Dâvûd Aleyhisselâm Hanedanından:
Zekeriyyâ,
Yahya b.Zekeriyyâ,
İsâ b.Meryem Aleyhisselâmlardı. [11]
Bu hususta Kur´ân-ı kerimde şöyle buyrulur:
"Biz, ona (İbrahim´e) İshak ile Yâkub´u ihsan ettik, ve her birini, Hidâyete (Nübüvvete) erdirdik.
Daha önce de, Nuh´u ve onun neslinden Davud´u, Süleyman´ı, Eyyûb´u, Yûsuf´u, Musa´yı ve Harun´u da, Hidayete (Nübüvvete) kavuşturduk.
Biz, iyi hareket edenleri, işte, böyle mükâfatlandırırız.
Zekeriyyâ´ya, Yahya´ya, İsa´ya ve İlyas´a da (böyle Hidayet, Nübüvvet) verdik.
Onların hepsi, Sâlihlerdendi. [12]"
Zekeriyyâ Aleyhisselâmın Allâh´dan Bir Oğul Dileyişi Ve Yahya Aleyhisselâmla Müjdelenişi:
Zekeriyyâ Aleyhisselâm; 92[13] veya 99[14], ya da, 120 yaşında, zevcesi de, 98 yaşında bulunduğu sırada[15] idi ki, ne zaman Hz.Meryem´in Mesciddeki odasına uğrasa, onun yanında, kış mevsiminde yaz meyvası, yaz içinde de, kış mey-vası bulur[16], ona:
"Ey Meryem! [17] Bu, sana, nereden geliyor?" diye sorar, o da: "Bu, Allah tarafından!" diye cevap verirdi. [18]
Zekeriyyâ Aleyhisselâm, Hz. Meryem´e, böyle, kış mevsiminde yaz meyvası, yaz içinde de, kış meyvası ihsan edildiğini görünce:
"Meryem´e, bunu, yapan, benim zevcemi de, doğum yapmağa elverişli yapmağa kadirdir!" diyerek kendisine bir oğul ihsan buyurması için Yüce Allah´a dua etti. [19]
Bu husus, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır:
"Zekeriyyâ´yı da (an!):
Hani, o, Rabb´ine:
Rabbim! Beni, yalnız başıma bırakma!
Sen, Vârislerin, en hayırlısısın! diye niyaz etmişti.
Biz, onu(n)da, (bu duasını) kabul ve kendisine, Yahya´yı, ihsan ettik.
Zevcesini, (doğurmaya) sâlih (elverişli) kıldık.
Hakikat, (bütün) bunlar (bu Peygamberler) hayr işlerinde yarışırlar, umarak ve korkarak bize düa ederlerdi.
Onlar, bizim için, derin saygı gösterenlerdendi[20]"
"(Bu) Kulu Zekeriyyâ´ya, Rabbinin rahmetini anışıdır:
O, Rabbine, gizlice niyaz ettiği zaman:
Ey Rabb´im! Hakîkatan. ben... Benim, kemiğim yıpradı.
Başımın saçı, tutuştu (saçlarım ağardı, ihtiyarladım)
Rabb´im! Ben, Sana, ne düa etmişsem, bedbaht (ve mahrum) olmadım.
Hakikatan, ben, kendimden sonra, yerime gelecek akrabamdan endişeye düştüm. Zevcem de, kısırdır.
Binâen aleyh, bana, tarafından (ve kendi sulbümden) bir oğul ihsan et! ki, bana da, mirasçı olsun, Yâkub Hanedanına da, mirasçı olsun.
Rabbim! Sen, onu rızana kavuştur! demiştir. [21]
Orada, Zekeriyyâ, Rabb´ına:
Rabb´im! Bana, Senin tarafından, çok temiz bir zürriyet ihsan et!
Muhakkak, Sen, duayı hakkıyle işitensin! diye dua etti.
O, Mihrabda durup namaz kılarken, Melekler, ona (şöyle) seslendi:
"Gerçekten, Allah, sana, Kendisinden bir Kelime´yi (Kün emrile yaratılan İsa´yı) tasdik edici bir Efendi, nefsine hâkim ve Şilinlerden bir Peygamber olmak üzre Yahya´yı, müjdeler!´[22]
"(Allah):
Ey Zekeriyyâ! Hakikatan, sana, Yahya adında bir oğul müjdeleriz ki, bundan önce, biz, ona, hiç bir (kimseyi) adaş yapmamıştık!" buyurdu. [23] (Zekeriyyâ):
Rabb´im! Benim nasıl bir oğlum olabilir ki? Zevcem, bir kısırdır. Ben ise, ihtiyarlığın son haddine varmışım! dedi. [24] "...(Allah):
Öyledir. (Fakat), Allah, ne dilerse, yapar!" buyurdu. [25] (Zekeriyyâ):
Ey Rabb´im! Bana (bu hususta) bir nişan ver! dedi. (Allah): senin nişan ´ır[26]: sapa sağlam olduğun hald[27], sâde bir işaretten başka[28], üç gece, insanlarla konuşamaman[29], insanlara, üç gün söz söyleme-mendir.
Bununla beraber, Rabb´ini, çok an ve akşam, sabah, onu, Teşbih et!" buyurdu. [30]
Derken (Zekeriyyâ), Mescidinden, kavminin karşısına çıkıp onlara:
"Sabah, akşam Tesbihde bulununuz!" diye işaret verdi. [31]
Yahya Aleyhisselâmın Doğuşu:
Yahya Aleyhisselâm, İsâ Aleyhisselâmdan altı ay önce doğdu. [32]
İsâ Aleyhisselâmdan altı ay büyüktü. [33]
Yahya Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili:
Yahya Aleyhisselâm:
Güzel yüzlü, Çatık kaşlı, Seyrek saçlı[34], Uzunca burunlu[35], İnce sesli, Kısa parmaklı idi. [36]
Yahya Aleyhisselâmın Peygamber Oluşu Ve Bazı Faziletleri:
Yüce Allah; Yahya Aleyhisselâm hakkında Kur´ân-ı kerimde şöyle buyurur:
"(Ona, çocukluğunda):
Ey Yahya! Kitabı, kuvvetle tut! (dedik)
Henüz sabi iken, ona, Hikmet verdik (Tevratı, öğrettik)
Tarafımızdan (ona) bir kalb yumuşaklığı ve (günahlardan) temizlik (verdik)
O, çok Müttakî idi.
Anasına, Babasına da, itaatli idi, bir serkeş ve âsî değildi.
Dünyaya getirildiği gün de, öleceği gün de, diri olarak (kabrinden) kaldırılacağı gün de, ona, Selâm olsun!" [37]
Yahya Aleyhisselâma[38] yaşıtı olan çocuklar:
"Ey Yahyâ! [39] Bizimle gel de, oynayalım?" dedikleri zaman[40]
"Biz, oyun için, yaratılmadık![41] Ben, oyun için, yaratılmadım! derdi. [42]
Sekiz yaşında Beytülmakdis´in hizmetine girip on beş yaşına kadar orada, gündüzleri hizmet, geceleri de feryad ederek ağlardı. [43]
Yahya Aleyhisselam, çocukluğundan beri[44], Yüce Allah´a tâatta[45] çok gay-retli[46], güçlü[47], Allah´a´ibâdet ve tâatta insanların ulusu idi[48]
Kıldan dokunmuş elbise giyer, arpa ekmeği yerdi.
Yahya Aleyhisselâmın; ne bir dinarı, ne bir dirhemi, ne de barınacak bir meskeni vardı[49].
Gece, kendisini, nerede bürürse, orada kalırdı. Ne bir kölesi, ne de bir cariyesi vardı.
Allah´a, çok ibâdet eder, Cehennem korkusuyla, ağlar dururdu. Zekeriyyâ Aleyhisselam; halk´a va´z edeceği zaman cemâat arasında Yahya Aleyhisselam, bulunursa, ne cennetten, ne de, cehennemden bahsederdi. [50]
İsâ Aleyhisselam; Yahya Aleyhisselâmla karşılaştıkça,o nu, hep hüzünlü ve tasalı bulurdu. Bir gün ona:
"Ey Yahya! Ben, seni hep, hüzünlü ve tasalı görüyorum? Yoksa, sen, Yüce Allah´ın Rahmetinden ümid mi kestin?" dedi. Yahya Aleyhisselam: "Ben de, seni, hep sevinçli görüyorum!?
Yoksa, sen Yüce Allah´ın Mekrinden (ibtilâ ve imtihanından) emin mi oldun?" dedi.
Bu hususta inen Vahy ile İsâ Aleyhisselâmın sözü doğrulandı[51].
Yahya Aleyhisselam; İsrail oğullarının Bayramlarında ve toplantı yerlerinde durup va´z eder, onları Yüce Allah´a ibâdete davet ederdi. [52]
Hârisül´eş´arî´nin, Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâmdan rivayetine göre:
Yüce Allah; Yahya b. Zekeriyyâ Aleyhisselâma, hem kendisi amel etmek, hem de amel etmelerini İsrail oğullarına emretmek üzre, beş kelime emretmişti.
Kendisi, bu hususta, biraz ağır ve yavaş davranmca, İsâ Aleyhisselâm, ona:
"Sen, hem kendin amel etmek, hem de amel etmelerini İsrail oğullarına emretmek üzere, beş kelime ile emrolunmuştun.
Bunu, İsrail oğullarına, ya sen tebliğ edersin, ya da, ben tebliğ ederim!" deyince Yahya Aleyhisselâm:
"Ey Kardeşim, Sen, bu vazifeyi yerine getirmekte beni geçersen, ben azaba uğramamdan veya yere batırılmamdan korkarım!" dedi ve hemen İsrail oğullarını, Beytül-maktis´de topladı.
Beytülmakdis, İsrail oğullan ile doldu.
Yahya Aleyhisselâm, yüksek bir yere oturup Allah´a hamd´ü sena ettikten sonra şöyle dedi:
"Yüce Allah, bana, hem kendim amel edeyim, hem de amel etmenizi size emredeyim diye beş Kelime emretti.
Onların ilki:
Kendisine, hiç bir şeyi şerik koşmaksızın, Allah´a ibâdet etmenizdir.
Bunun misâli:
Öz malı olan altun veya gümüşle bir köle satın alıp çalıştıran bir adama benzer ki köle, çalışmasının kazancını, Efendisinden başkasına ödeyordur.
Hanginiz, kölesinin böyle davranmasına sevinir, razı olur? Hiç kuşkusuz, sizi Yüce Allah, yarattı ve rızkınızı vermektedir. Öyle ise Allah´a, hiç bir şeyi şerik koşmaksızın, ibâdet ediniz! Allah, namaz kılmanızı, size emretti. Namaza durduğunuzda, yüzünüzü, sağa sola çevirmeyiniz.
Şüphe yok ki, Yüce Allah, kulu, yüzünü başka tarafa çevirmedikçe, hep ona yöneliktir.
Allah, size, orucu, emretti. Bunun misâli:
Yanında misk kesesi olduğu halde, bir topluluk içinde bulunan ve hepsi ondaki misk kokusunu duyan bir kimseye benzer.
Hiç şüphesiz, oruçlunun ağzının kokusu, Allah katında, misk kokusundan daha güzeldir.
Allah, size Sadakayı, emretti.
Bunun misâli:
Düşmanın esir edip ellerini, boynuna bağladıkları ve boynunu vurmak üzere yaklaştırdıkları bir kimseye benzer ki, o
"Canımı, elinizden kurtarmak için, size bir fidye, kurtulmalık versem olmaz mı?" diyerek kendisini, onlardan kurtarıncaya kadar, az çok kurtulmalık akçesi öder durur.
Allah, size Allah´ı, çok zikretmenizi, anmanızı da, emretti. Bunun misâli:
Düşmanın, kendisini, sür´atle tâkıb ettiği bir kimseye benzer ki, sağlam bir kaleye gelip onun içine sığınmıştır.
İşte, kul da, Allah´ı zikir ile meşgul oldukça, şeytandan böyle korunur." [53]
İsrail Oğullarının Yahya Aleyhisselâma Kimliğini Ve Görevini Sormaları:
Yuhanna´ya göre:
İsrail oğulları; üç Peygamberin gelmesini beklemekte idiler.
İlki: tekrar geleceğini sandıkları İlya,
İkincisi: Mesîh İsâ Aleyhisselâm,
Üçüncüsü de, herkesin bildiği ve kendisinden, sâdece (O Peygamber) diye bahs ettiği Peygamberdi.
Bunun için, İsrail oğulları, Yahya Aleyhisselâma: "Sen kim´sin ?" diye sordular.
Yahya Aleyhisselâm:
"Ben, Mesîh değil´im!" dedi.
İsrail oğulları:
"Öyle ise, nesin?
Sen, İlya mısın?" diye sordular.
Yahya Aleyhisselâm:
"Değil´im!" dedi.
İsrail oğulları:
"Yoksa sen, O Peygamber´misin?" diye sordular.
Yahya Aleyhisselâm:
"Hayır! Değil´im!" dedi.
İsrail oğulları:
"O halde, sen kim´sin?" diye sordular.
Yahya Aleyhisselâm:
"Ben, İşa´yâ Peygamber´in dediği gibi: (Rabb´ın yolunu, düzeltiniz! diye çölde çağıran´ın sesiyim!"
"Aranızda, biri duruyor da, siz onu bilmiyorsunuz.
Benden sonra gelen, O´dur.
Ben, O´nun çarığının bağını çözmeye lâyık değilim!" dedi.[54]
Rivayete göre: Yahya Aleyhisselâm, otuz yaşında iken, Ürdün ırmağında İsâ Aleyhisselâmla buluştu. [55]
Şam´a gidip İsâ Aleyhisselâmla orada buluştuğu zaman da halkı, Allah´a ibadete davetten geri durmadı.[56]
İsâ Aleyhisselâmın, Yahya Aleyhisselâmı, on iki Havarisinin başında, halka, Allah´ın emir ve nehiylerini bildirmek üzere, gönderdiği de, rivayet edilir. [57]
İsrail Oğullarının Yahya Ve Zekeriyyâ Aleyhisselâmları Şehid Etmeleri:
İsrail oğulları; Bâbil esaretinden, Beytülmakdis´e döndükten sonra, [58] Beytül-makdis´i, imar ettiler. [59]
İşlerini, düzelttiler. [60]
Oldukça da, çoğaldılar. [61]
Fakat, bir takım kötülükler ihdas etmekten de, geri durmadılar.
Bununla beraber, Yüce Allah, onlara[62], onların üzerlerine, fazlu rahmetini[63], tekrarlıyor, Peygamberler gönderiyordu.
İsrail oğulları ise, gönderilen Peygamberlerden bir kısmını, yalanlıyor, bir kısmını da, öldürüyorlardı.
İsrail oğullarına, en son gönderilen Peygamberler de, Dâvûd Aleyhisselâm Hanedanından Zekeriyyâ, Yahya ve İsâ Aleyhisselâmlardı. [64]
İsrail oğulları, en sonunda, Yahya ve Zekeriyyâ Aleyhisselâmları da şehid ettiler. [65]
Rivayete göre: Yahya Aleyhisselâm Şehid edilişi, İsâ Aleyhisselâmın otuz üç yaşında semâya kaldırılışından[66] bir buçuk bir yıl önce olduğuna[67], o zaman, İsâ Aleyhisselâm, otuz bir bucuk yaşında olup Yahya Aleyhisselâm da, ondan, altı ay büyük olduğuna göre [68] otuz iki yaşında şehid edilmişti.
Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun!
İsrail oğulları, Zekeriyyâ Aleyhisselâm hakkında da:
"Onu (Hz.Meryem´i), Zekeriyyâ´dan başka, kimse hâmile bırakmış olamaz!
Onun yanına, hep o, girer[69], onun yanından da, o, çıkar dururdu!" dediler.
Zekeriyyâ Aleyhisselâmı öldürmek için[70], aramağa başladılar.
Zekeriyyâ Aleyhisselâm, onlardan kaçtı, [71] ise de, sonunda, kendisini yakaladılar [72] ve şehid ettiler. [73]
Gerek Yahya Aleyhisselâmın, dînen yasak olan bir evliliğe ve ilişkiye rıza göstermemesi [74];
Gerek Yahya Aleyhisselâmın doğumuyla müjdelenen ve ihtiyarlığın son haddine varmış bulunan ve:
"Benim nasıl bir oğlum olabilir?" diye hayretini ve aczini dile getiren ve kendisinin, böyle olduğu, Allah tarafından da, doğrulanıp kendisine bir Mucize olarak ihsan edileceği açıklanan[75] Zekeriyyâ Aleyhisselâma zina isnad edilmesi, kendilerinin şehid edilmeleri için, birer bahane idi.[76]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Yâkubî-Tarih C.1.S.68.
[2] Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.62, Sâlebî-Arais s.371, İbn.Asâkir-Tarih c.5,s.381, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1,s. 137.
[3] ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.55.
[4] İbn.Asâkir-Tarih c.5,s.381.
[5] Sâlebî-Arais s.371.
[6] Sâlebî-Arais s.371, İbn.Asâkir-Tarih c.5,s.381.
[7] İbn.Asâkir-Tarih C.5.S.381.
[8] Sâlebî-Arais s.371.
[9] Sâlebî-Arais s.372.
[10] Abdurrezzak-Musannef c. 11 ,s 308, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.4O5, Deylemî-Elfirdevs c.3,s.272, İbn.Asâkir-Tarih c.5,s.381, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.49.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/291.
[11] Taberî-Tarih c.2,s.16, Sâlebî-Arais s.370, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O3
[12] En´am: 84-85.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/291-292.
[13] Sâlebî-Arais s.375, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.30O.
[14] Sâlebî-Arais s.375.
[15] Sâlebî-Arais s.375, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.30O.
[16] Sâlebî-Arais s.373, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.299.
[17] Sâlebî-Arais s.373.
[18] Sâlebî-Arais s.373, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.299.
[19] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.299.
[20] Enbiyâ: 89-90.
[21] Meryem: 2-6.
[22] Âl-i İmran: 38-39.
[23] Meryem: 7.
[24] Âl-i İmran: 40, Meryem: 8.
[25] Âl-i jmran: 40.
[26] Âl-i İmran: 41, Meryem: 10.
[27] Meryem: 10.
[28] Âl-i İmran: 41.
[29] Meryem: 10.
[30] Âl-i İmran: 41.
[31] Meryem: 11.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/292-294.
[32] Taberî-Tarih c.2,s.16, Sâlebî-Arais s.375, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.300.
[33] Sâlebî-Arais s.375.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/294.
[34] Sâlebî-Arais s.376, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.300.
[35] Sâlebî-Arais s.376.
[36] Sâlebî-Arais s.376, İbn.Esîr-Kâmil d.s.300.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/294.
[37] Meryem: 12-15.
[38] Dört yaşında bulunduğu sırada (Mîr Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.355).
[39] İbn.Kuteybe-Uyûnül´ahbar c.2,s.317, Sâlebî-Arais s.376, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O1.
[40] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.97, İbn.Kuteybe-Uyûnül´ahbar c.2,s.317, Sâlebî-Arais s.376, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O1.
[41] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.97.
[42] İbn.Kuteybe-Uyûnül´ahbar C.2.S.317, Sâlebî-Arais s.376, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O1.
[43] İbn.Kuteybe-Uyûnül´ahbar c.2,s.317,318.
[44] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3OO.
[45] Sâlebî-Arais s.376, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.300.
[46] Sâlebî-Arais s.376.
[47] Sâlebî-Arais s.376, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3OO.
[48] Sâlebî-Arais s.376.
[49] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O1, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.51-52.
[50] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O1.
[51] Mîr Hâvend-Ravzatussafa Terceme s.355.
[52] Sâlebî-Arais s.376.
[53] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.2O2, Tirmizi-Sünen c.5, s.148-149.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/294-297.
[54] Yuhanna incili Bab: 1, Fıkra: 19-27.
[55] Taberî-Tarih c.2,s.13.
[56] Taberî-Tarih c.2,s.13, Sâlebî-Arais s.376.
[57] Taberî-Tarih c.2,s.13, Sâlebî-Arais s.379, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.332.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/297-298.
[58] Taberî-Tarih c.2,s.16, Sâlebî-Arais s.370, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O3.
[59] Taberî-Tarih C.2.S.16, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O3.
[60] Şâlebî-Arais s.370.
[61] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O3.
[62] Taberî-Tarih c.2,s.16, Sâlebî-Arais s.370, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O3.
[63] Sâlebî-Arais s.370.
[64] Taberî-Tarih c.2,s.16, Şâlebî-Arais s.370, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.303.
[65] Taberî-Tarih c.2,s.16, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.303-304.
[66] Yâkubî-Tarih c.1,s.79, Sâlebî-Arais s.403, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s,356, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.95.
[67] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O7.
[68] Taberî-Tarih c.2,s.16, Sâlebî-Arais s.375, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.30O.
[69] Taberî-Tarih c.2,s.22, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.311.
[70] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.311.
[71] Taberî-Tarih c.2,s.22, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.311.
[72] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.311.
[73] Dineverî-El´ahbar s.41, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.311.
[74] Taberî-Tarih c.2,s.13-14, Sâlebî-Arais s.378-380, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.301-302.
[75] Meryem: 8-9.
[76] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/298-299.
.
| ;">İsa Aleyhisselam |
|
|
İsâ Aleyhisselâmın Annesi Hz. Meryem´in Soyu, Doğuşu, Beytülmakdis Mescidine Adanıp Bırakılışı Ve Bazı Faziletleri:
Hz. Meryem´in babası İmran b.Mâsân olup Hub´um b.Süleyman Aleyhisselâmın soyundandı.[1]
Mâsân Hanedanı da, İsrail oğullarının Başkanlarından, Din Bilginleri ve Danışmanlarından idiler.[2]
Zekeriyyâ Aleyhisselâmla İmran b.Mâsân, iki kız kardeşle evli olup Zekeriyyâ Aleyhisselâmın zevcesinin adı Eşya´ (İşa´) bint-i Fâkud, İmran b. Mâsân´ın zevcesinin adı da, Hanne bint-i Fakud idi.[3]
Hanne; İsâ Aleyhisselâmın annesi Hz. Meryem´in annesi idi.[4]
Hanne; yaşlanıp çocuk doğurmaktan âciz bulunduğu ve bir ağacın gölgesinde oturduğu sırada[5], bir kuşun, yavrusunun ağzına yiyecek verdiğini görünce, kendisinde, bir oğlan çocuğu olması arzusu uyandı.[6]
Bir oğlan çocuğu ihsan etmesi için Allâha yalvardı.[7]:
"Ey Allâhım! Eğer, bana, bir erkek çocuğu ihsan edersen, onu, Beytülmak-dis´e vakfetmek, adak ve şükrâne olarak onun hizmetinde bulundurmak, üzerime, borç olsun!" dedi.[8]
Hanne´nin bu adağı, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır:
"Hani, (İmran´in) karısı:
Rabb´im! Karnımdakini, âzâdlı bir kul olarak Sana adadım.
Benden olan bu (adağı) kabul et!
Şüphesiz, (niyazımı) hakkıyle işiten, (niyetimi) kemaliyle bilen Sensin Sen!" demişti.[9]
Adanılan çocuk; Mescid´in hizmetlerini görür, erginlik çağına basıncaya kadar, hizmetten ayrılmazdı.
Erginlik çağına girdikten sonra, orada kalmak veya ayrılıp gitmek hususunda serbest bırakılır[10], gitmek isterse, arkadaşlarından izin alırdı. Oradan çıkıp gitmesi, onların bilgisi dahilinde olurdu.[11]
Mescid hizmetine, erkek çocuklardan başkası, adanmazdı.
Kızlar, bununla mükellef tutulmazlar; Hayz görmeleri ve rahatsızlığa uğramaları sebebiyle, bu hizmete elverişli görülmezlerdi.[12]
Hanne; Hz.Meryem´e gebe olup ta, karnındakini, adayınca, kocası İmran "Yazıklar olsun sana! Sen, bunu, ne diye yaptın?!
Eğer, karnındaki, kız olursa, kız da, bu hizmete elverişli bulunmadığına göre, şu yaptığın şeyi gördün mü?!" dedi.
İkisi de, üzüntüye düştüler.[13]
Hanne, Hz.Meryem´e gebe iken, İmran vefat etti.[14]
(Hanne) Kız çocuğunu doğurunca, Allah, onun ne doğurduğunu daha iyi bilici iken,
"Rabb´im! Hakîkat, ben, onu, kız olarak doğurdum.
Erkek, kız gibi değildir.
Gerçek, ben, (onun) adını, Meryem koydum.
Onu da, zürriyetini de, o taşlanmış (koğulmuş) şeytandan, Sana sığınır (ısmarlarım!" dedi.[15]
Hanne; erkek, kız gibi değildir demekle, kızın, Mescid hizmetine ve orada ibadete -Mahrem olması, za´fı, Hayzdan, nifasdan, rahatsızlanmaktan berî bulunmaması sebebiyle- erkek gibi, elverişli olmadığını söylemek istemişti.
Sonra, onu alıp bir beze sararak Mescid´e götürdü.
Hârûn Aleyhisselâm oğullarından olan[16] ve o zaman, Beytülmakdis Mescidinde sayıları otuzu bulan[17] din bilginlerinin yanına koydu.[18]
Şeybe oğulları[19] Kabe işlerine baktıkları gibi, bu Bilginler de, Beytülmakdis Mescidinin işlerine bakarlardı.
Hanne, onlara;
"Şu önünüzdeki çocuk, bir adaktır!" deyince, namaz İmamları ve kurbanlarının Vazifelisi İmran´ın kızı olduğu için, hepsi de, onu alıp bakma arzusuyla çekiştiler.
Zekeriyyâ Aleyhisselâm, onlara:
"Ben, buna bakmağa, sizden daha lâyık ve müstehak bulunuyorum: Çünkü, bunun Teyzesi, benim yanımda(zevcem)dır." dedi.[20] Öteki Bilginler; Zekeriyyâ Aleyhisselâma:
"Böyle yapma! Eğer, o, kendisine, halkın en yakın ve en lâyık olanına bırakılacak olursa, onun, doğuran annesine bırakılması gerekir.[21]
Fakat, biz, onun hakkında kur´a çekelim.[22]
Kimin okuna çıkarsa, o, onun yanında kalsın!" dediler ve bunun üzerinde söz birliği ettikten sonra, on dokuz kişi[23], Car (Ürdün) ırmağına kadar gittiler.
Tevrat yazarken, kullandıkları kalemlerini, suyun içine attılar. Zekeriyyâ Aleyhisselâmın kalemi, suyun üzerine çıktı. Öbürlerininki suyun dibine çöktü.
Zekeriyyâ Aleyhisselâm da, Hz.Meryem´in bakımını, üzerine aldı ve onu, Yahya Aleyhisselâmın annesi olan Teyzesine teslim etti.[24]
Büyüyünceye kadar[25], ona, bir süt annesi tuttu.[26]
Hz.Meryem, erginlik çağına basınca[27], Zekeriyyâ Aleyhisselâm, Mescid´de, onun için, bir oda yaptırdı.
Oraya, ortasından bir kapı da, koydurdu.[28]
Kabe´nin içine, merdivensiz çıkılamadığı gibi[29], bunun içine de, merdivensiz çıkılamazdı.[30]
Kendisinin yanına, Zekeriyyâ Aleyhisselâmdan başkası, çıkmazdı.
Zekeriyyâ Aleyhisselâm, her gün, ona, yiyeceğini, içeceğini, yağını, kokusunu... götürüp bırakır, ayrılırken, kapısını, kilitlerdi.
Zekeriyyâ Aleyhisselâm, ne zaman, onun odasına girse, yanında, kış içinde yaz meyvası, yaz içinde de, kış meyvası bulur[31], ona:
"Ey Meryem![32] Bu, sana, nereden geliyor?!" diye sorar, o da:
"Bu, Allah tarafından!" diye cevap verirdi.[33]
Bu hususta Kur´ân-ı kerimde şöyle buyrulur:
"Bunun üzerine, Rabb´i, onu, iyi bir rızâ ile kabul etti.
Onu, güzel bir nebat gibi, büyüttü.
(Zekeriyyâ´yı da), ona (bakmağa) memur etti.
Zekeriyyâ, ne zaman (onun bulunduğu yere) Mihrab´a, girdiyse, onun yanında, bir yiyecek buldu:
"Meryem! Bu, sana, nereden geliyor?!" dedi.
Oda:
"Bu, Allah tarafından!
Şüphe yok ki, Allah, kimi, dilerse, ona, sayısız rızık verir!" dedi. [34]
(Ey Resulüm!) Bunlar, sana, Vahy etmekte olduğumuz Gayb haber/erindendir.
Meryem´i, onlardan, hangisi himayesine alacak diye kalemlerini, atarlarken, sen, yanlarında değildin.
(Bu hususta) çekişirlerken de, yine, sen, yanlarında yoktun.[35]
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm da, Hz.Meryem´le ilgili Hadîs-i şeriflerinde şöyle buyurmuşlardır:
"Kendi zamanındaki kadınların hayırlısı: îmran´ın kızı Meryem idi.
Bu ümmetin kadınlarının hayırlısı da, Hatice´dir."[36]
"Cennet [37] kadınlarının üstünü:
Hatice bint-i Huveylid,
Fâtıma bint-i Muhammed,
Meryem bint-i İmran,
Firavunun Zevcesi Âsiye bint-i Müzâhım´dır." [38]
Hz. Meryem´in Hâmile Oluşu ve İsâ Aleyhisselâmı Doğuruşu:
Hz.Meryem; Mesciddeki odasında, kendisini, öyle ibâdetlere vermişti ki, bu hususta, o zamanda, kendisinin bir benzeri daha yoktu.
Hattâ kendisinde, Zekeriyyâ Aleyhisselâmı bile imrendirecek bir takım fevkal´-âde haller zuhur ve melekler, kendisine, hitab etmeye, müjdeler vermeye başlamıştı.[39]
Bu husus, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır:
"Hani, Melekler:
Ey Meryem! demişti, şüphesiz ki, Allah, sana, seçkin bir hususiyet verdi.
Seni, tertemiz (büyüttü).
Seni, âlemlerin kadınları üzerine, mümtaz kıldı.
Ey Meryem! Huşu ile Rabb´ın Dîvanına dur, secdeye kapan [40]
(Allah´a) Rükû edenlerle birlikte Rükû et, eğil (cemaatla namaz kıl [41]
Melekler:
"Ey Meryem! Allah, Kendinden bir Kelime´yi, sana, müjdeliyor:
Onun adı: İsâ, (lakabı) Mesîh. (Sıfatı): Meryem oğludur.
Dünyada da, Âhirette de, sânı, yücedir.
(Kendisi, Allah´a) çok yakınlardandır da.
Beşiğinde de, yetişkinlik halinde de, insanlara söz söyleyecektir.
(O) Sâlihlerdendir!" dediği zaman da, (Ey Resulüm! Sen, onların yanında değildin.[42]
Hz.Meryem; yirmi [43] veya on beş, ya da, on üç yaşında bulunduğu sırada idi ki, Cebrail Aleyhisselâmla karşılaşmıştı. [44]
Gerek bu karşılaşma ve gerek İsâ Aleyhisselâma hâmile kalış hâdisesi, Kur´ân-ı kerimde şöyle açıklanır:
"Kitabda, Meryem (kıssasını)da, an!
Hani, o ailesinden ayrılıp şark tarafında bir yere çekilmişti.
Sonra, onların önünde bir perde edinmiş (çekmiş)ti.
Derken, biz, ona, Rûh´umuzu (Cebrail´i) göndermiştik te, o, kendisine, hilkati tam (genç) bir beşer şeklinde görünmüştü.
(Meryem, ona):
Doğrusu, ben, senden, Esirgeyici´ye (Allah´a) sığınırım!
Eğer, sen, fenalıktan hakkıyle sakınan (bir insan) isen, (çekil yanımdan) dedi.
(Ruh da):
Ben, ancak, sana (günahlardan) pâk bir oğul verme(ye vesile olmak) için, (o sığındığın) Rabb´ının (gönderdiği) Elçisiyim! dedi.
O (Meryem):
"Benim, nasıl bir oğlum olacakmış?!
Bana, bir beşer dokunmamıştır!
Ben, bir iffetsiz de, değilim!? dedi.
(Ruh: Evet!) öyledir!
(Fakat) Rabb´in:
Bu, bana göre, pek kolaydır!
Çünki, biz, onu, insanlara bir âyet (bir Burhan) ve tarafımızdan bir rahmet kılacağız.
Zâten, bu iş, olup bitmiştir! buyurdu dedi. [45] Meryem:
Ey Rabb´im Bana, bir beşer, dokunmamışken, benim nasıl çocuğum olabilir?!" dedi.
(Allah):
Öyledir!
(Fakat), Allah, ne dilerse, yaratır.
(O) bir işe, hükmedince, ona, ancak: ol! der, o da, oluverir.
(Allah) Ona, yazmayı, Hikmeti, Tevratı, İncil´i öğretecek.
Onu, İsrail oğullarına Peygamber gönderecek.
(O da, onlara diyecek ki):
Hakikat, ben, size, Rabbinizden bir âyet (Mucize) getirdim.
Hakikat, ben, size, çamurdan kuş biçimi gibi bir şey yapar, ona, üfürürüm de, Allah´ın izniyle, (o) derhal (canlı) bir kuş olurdur. (Yine) Ben, Allah´ın izniyle, anadan doğma körü ve abraşı iyi eder ve ölüleri diriltirim!
Evlerinizde, ne yiyor, ne biriktiriyorsanız, size haber veririm.
Elbette, bunlarda sizin için -eğer iman edicilerseniz- kat´î bir ibret vardır.
Önümdeki Tevratı tasdik edici olarak size ve size haram edilen bazı şeyleri -yararmıza- helâl kılmak için, (geldim)
Size, Rabb´inizden, (Peygamberliğimi isbatlar) âyet (Mucize) getirdim. Artık, Attâh´dan korkunuz! Bana da, itaat ediniz! Şüphe yok ki, Allah, benim de, Rabbim, sizin de, Rabbinizdir. Öyle ise, Ona, ibadet ediniz!
İşte, doğru yol (budur)!´[46]
"Irzını (muhkem bir kale gibi) koruyan o kızı (Meryem´i) de (yâd et)ki, biz, ona, Ruhumuzdan, üflemiş, kendisini de, oğlunu da, âlemlere bir ibret kılmıştık. " [47]
"Namusunu (muhkem bir kale gibi) koruyan İmran kızı Meryem´i de, (Allah bir misal olarak îrad buyurdu)
Biz, bundan dolayı ona, Ruhumuzdan, üfürdük. O, Rabbının Kelimelerini ve Kitablarını tasdik etti. (Rabbına) itâatde sebat edenlerdendi, o!´[48]
Rivayete göre: Cebrail Aleyhisselâm, Hz.Meryem´in yanma vanp gömleğinin yakasından üfürmüş ve üfürüğü, onun döl yatağına erişmiştir. [49]
"Nihayet, (Meryem), ona (İsa´ya) hâmile kaldı. [50]
Hz. Meryem´in Amcasının Oğlu Yûsuf´la Münâkaşası:
Hz.Meryem´in hamileliğini görünce; kendisinin, son derecede dindarlığını, iffet ve nezâhetini ve ibâdetini yakından bildiği için, hayretten hayrete düşen[51] ve bu hususta ilk tepkiyi gösteren, Amcasının oğlu Marangoz Yûsuf b.Yâkub oldu.[52]
O zaman, Mescid´e; Hz.Meryemle Yûsuf´den daha ziyâde hizmet eden ve Al-lâha, bunlardan, daha çok ibâdet yapan bir kimse bulunduğu bilinmiyordu.[53]
Yûsuf; Hz.Meryem´in hamileliğini, çok ağır ve aşırı derecede işlenmiş bir kötülük sayarak, ne yapacağını, bilemiyor; onu, suçlamak istediği zaman, kendisinin, iyi halliliğini ve bu kötülüğü işlemekten çok uzak bulunduğunu ve yanından, hiç bir zaman uzaklaşmamış olduğunu, düşünerek kendisini, temize çıkarmak istiyordu.
Bu düşünce ve kuruntular, kendisine ağır gelmeye başlayınca, onunla konuştu ve ona, ilk söz olarak:
"Ben, senin işin hakkında kalbime düşen şüpheyi, ölünceye kadar kalbimde gizlemeyi, çok arzu etmiştim.
Fakat, bu iş, beni, yendi de, kalbimi, ferahlatmak için, bu hususta seninle konuşmayı uygun gördüm!" dedi.
Hz. Meryem:
"Öyle ise, güzel bir söz söyle!" dedi. Yûsuf:
"Ben de, ancak, böyle söyleyeceğim! Haydi, söyle, bana: Tohumsuz, ekin, biter mi?" dedi. Hz.Meryem: "Evet! Biter!" dedi. Yûsuf:
"Bir ağaç, ona, yağmur düşmeksizin, yetişir mi?" diye sordu. Hz.Meryem: "Evet! Yetişir!" dedi. Yûsuf:
"Hiç erkek olmadan, çocuk olur mu?" diye sordu. Hz.Meryem: "Evet! Olur!
Sen, Allah´ın, ekini, ilk yarattığı gün, tohumsuz olarak, yarattığını bilmiyor musun?
Allah´ın, ilk defa, ağacı, yağmursuz olarak yarattığını, Onun, ağacı da, yağmuru da, her birini, ayrı ayrı yarattıktan sonra, yağmuru, ağacın hayatına vesîle kıldığını bilmiyor musun?
Yâhud, suyun yardımını istemedikçe, Allah´ın, bitirmeye güc yetiremediğini, söyleyebilir misin?
Eğer, öyle olaydı, Allah, ilk ağacı bitirmeğe güç yetiremezdi!" dedi.
Yûsuf:
"Ben, öyle demiyorum.
Ben, çok iyi biliyorum ki: Allah´ın, dilediğini, yapmağa gücü yeterdir.
Bunun için de, Ol! demesi, yeter ve o şey, oluverirdir!" dedi.
Hz.Meryem:
"Sen, Yüce Allah´ın, Âdem´i ve zevcesini de, erkeksiz ve kadınsız yarattığını, bilmiyor musun?" diye sordu.
Yûsuf:
"Evet! Biliyorum." dedi.
Hz. Meryem, bunu, söyleyince, Yûsüfün kalbinde, Meryem´deki şeyin, Yüce Allah tarafından gelen bir şey olabileceği ve her halde, onu, bunun için, kendisinden gizlediği, bu hususta kendisi, bir şey söylemedikçe, kendisine bir şey sormamak gerekeceği hissi uyandı.[54]
Bunun üzerine, Yûsuf, Mescid´in bütün hizmetlerini, üzerine aldı, Hz. Meryem´in yapacağı işleri de, kendisi yapmağa başladı.
Çünki, Hz.Meryem´in, vücudca zaiflediğini, benzinin sarardığını, yüzünün çil-lendiğini, karnının büyüdüğünü, güçten düştüğünü, bakışlarının değiştiğini görüyordu. [55]
Halbuki, kendisi, bundan önce, hiç te böyle değildi. [56]
Hz. Meryem, ağırlaşıp doğum yapma zamanı yaklaşınca, Yüce Allah, ona:
Beytülmakdis Mescidinin, içinde, Yüce Allah´ın ismi yükseltilerek anılacak, temiz tutulacak Mâbedlerinden bir Mâbed olduğunu hatırlatmıştı.
Bunun üzerine, Hz.Meryem, oradan ayrılıp Teyzesinin, yâni, Yahya Aleyhis-selâmın annesinin evine taşındı.
Oraya varınca, Yahya Aleyhisselâmın annesi, ayağa kalkarak Hz. Meryem´i karşıladı. [57] Evine kabul etti ve:
"Ey Meryem! Benim karnımdakinin, senin karnındakine eğildiğini hisettim!" dedi. [58]
Gebelik Ve Doğum Hadisesiyle Bu Hâdise Üzerine Olan Bitenlerin Kur´ân-I Kerimde Açıklanışı:
Yüce Allah; Gebelik ve Doğum hâdisesini ve bu hâdise üzerine, olan, bitenleri de, Kur´ân-ı Kerim´inde şöyle açıklar:
"Nihayet, ona (İsa´ya) gebe kalıp uzak bir yere çekildi.
Derken, doğum sancısı, onu, bir hurma ağacına (dayanmağa) şevketti.
"Keşke, bundan önce, öteydim de, unutulup gideydim!" dedi.
Ona, aşağısından, şu nida geldi:
Tasalanma! Rabb´in, senin alt yanında bir su arkı vücûde getirmiştir.
Hurma ağacını da, kendine doğru silk! Üstüne, derilmiş taze hurma dökülecektir!
Artık, ye, iç! Gözün aydın olsun!
Eğer, beşerden her hangi birini, görürsen:
Ben, O çok Esirgeyici (Allâh)a oruç adadım.
Onun için, ben, bu gün, hiç bir kimseye katiyen söz söylemeyeceğim!" de!
Derken, Onu (İsa´yı), yüklenerek kavmine getirdi.
"Ey Meryem! And olsun ki: sen, acâip bir şey yapmışsın!?
Ey Harun´un kız kardeşi! Senin baban, kötü bir adam değildi.
Anan da, iffetsiz bir kadın değildi!?" dediler.
Bunun üzerine, (Meryem), ona (İsâya) işaret etti.
"Biz, henüz beşikte bulunan bir sabi ile nasıl konuşuruz?!" dediler. [59]
(İsâ dile gelip):
"Ben, hakikat, Allah´ın kuluyum!
O, bana, Kitab verdi.
Beni, Peygamber yaptı.
Beni, her nerede bulunursam, mübarek kıldı.
Bana, ben, hayatta oldukça, namazı, zekâtı emretti.
Beni, anneme hürmetkar kıldı.
Beni, bir Zorba, bir bedbaht yapmadı.
Dünyaya getirildiğim gün de, öleceğim gün de, diri olarak kaldırılacağım gün de, Selâm (ve selâmet) benim üzerimdedir." dedi.[60]
Bundan sonra, İsâ Aleyhisselâm, yaşıtları gibi, konuşma zamanı gelinceye kadar, bir daha konuşmamıştır.[61]
Fakat, Hz.Meryem:
"Ben, tenhâda bulunduğum zaman, o bana karnımdan söyler ve benimle konuşurdu.
İnsanlar içinde bulunduğum zamanda ise, karnımda Teşbih ederdi." de-miştir.[62]
İsrail oğulları, Hz.Meryem´in, zina ettiğini sanarak[63] kendisini, taşlayıp öldürmek için, ellerine taş almışlardı!
İsâ Aleyhisselâm, konuşunca, Hz.Meryem´i serbest bıraktılar.[64]
İsrail oğullarının küfre düşmelerinin sebeplerinden birisi de[65], namusunu, bir kale gibi koruyan[66] Hz.Meryem´e, zina isnad ve iftira etmeleri idi. [67]
İsâ Aleyhisselâmın doğum yeri Beytüllahm´di. [68] Beytüllahm, Beytülmakdis´in yakınında, bir yerdir. [69]
Hz. Meryem´le İsâ Aleyhisselâmın Mısır´a Gidişi:
Yüce Allah; Hz.Meryem´e, kavmi olan İsrail oğullarının[70], kendisini de, oğlunu da[71], öldürmeğe kalkacaklarını[72], kavminin yurdundan[73], hemen çıkıp gitmesini vahy ve ilham etmişti.
Bunun üzerine, Hz.Meryemle İsâ Aleyhisselâmı, amcasının oğlu Yûsuf Nec-car, merkebe bindirip acele Mısır´a kadar götürüp bıraktı.[74]
Anne oğul, Mısırda bir tepeye yerleştiler.[75]
Bu hususta Kur´ân-ı kerimde şöyle buyrulur:
"Meryem´in oğlunu ve Onun anasını (kudretimize) bir âyet kıldık.
Onları, düz ve akar suya mâlik bir tepede barındırdık. [76]
Mısır Hayatı Ve Halkın İsâ Aleyhisselâm´dan Gördükleri Şaşılacak Haller:
Hz.Meryem, Mısır´da, on iki yıl kaldı. İsâ Aleyhisselâmı, halktan, gizledi. [77] Hiç kimse, İsâ Aleyhisselâmın, onun oğlu olduğunun farkına varmadı.
Hz.Meryem´in, ne oğlunun hayatı hakkında, ne de, geçimi hakkında, hiç kimseye güvenci yoktu.
Bir tarladan ekin biçildiğini işitti mi? [78] hemen, oğlunun beşiğini, bir omuzu-na alır, toplayacağı başakları koyacağı kabı da, o bir omuzuna yüklenerek tarlaya gidip başak toplardı.
Hz.Meryem; İsâ Aleyhisselâm, on iki yaşını tamamlayıncaya kadar, böyle yapmağa devam etti. [79]
Hz.Meryem; Mısır halkından, bir çiftlik ağasının evine konuk olmuştu. Çiftlik ağasının evinde yalnız fakirler ve yoksullar, otururdu. O sırada, Çiftlik ağasına âid bir mal, saklandığı yerden, çalınmıştı. Fakat, Ağa, evinde barınan fakir ve yoksulları, suçlamıyordu. Hz.Meryem ise, ağanın uğradığı bu musîbetten dolayı, üzgündü.
İsâ Aleyhisselâm; annesinin, Ev sahibinin musibetine, üzüldüğünü görünce, ona:
"Ey anneciğim! Çalınan malını, ona, göstermemi istermisin? diye sordu.
Hz. Meryem:
"Evet! İsterim ey oğulcuğum!" dedi.
İsâ Aleyhisselâm:
"Öyle ise, ona, söyle: benim için, yoksulları, evine toplasın!" dedi.
Hz. Meryem, Ev sahibine, yoksulları, evinde toplamasını, söyledi.
Yoksullar, toplanınca, İsâ Aleyhisselâm, iki kişiyi suçlu buldu.
Onlardan, birisi: âmâ, diğeri: kötürümdü!
İsâ Aleyhisselâm, kötürümü, kör´ün omuzuna bindirdikten sonra,:
"Onunla birlikte ayağa kalk!" dedi.
Âmâ:
"Ben, bunu, yapmaktan âcizim!" dedi.
İsâ Aleyhisselâm:
"Peki! Dün gece, buna, ayağa kalkmağa, nasıl güc yetirdin?!" diye sordu.
İsâ Aleyhisselâmın, bu sözünü, işittikleri zaman, âmâyı, ayağa kaldırdılar.
Körün, ensesine binen kötürüm, oradan, deponun penceresine kadar uzandı.
İsâ Aleyhisselâm:
"İşte, dün gece, senin malını,âmâ olan,gücü ile, kötürüm olan da, gözü ile birbirine yardım ederek böyle, çalmışlardır!" dedi.
Kötürüm ve âmâ, İsâ Aleyhisselâmın sözünü, doğruladılar, Çiftlik Ağasına, malını, geri verdiler.
O da, onu, mal deposuna koydu ve:
"Ey Meryem! Bu malın, yarısını, sen al!" dedi.
Hz.Meryem:
"Ben, bunun için, yaratılmadım!" dedi.
Çiftlik ağası:
"Öyle ise, onu, alıp oğluna, ver!" dedi.
Hz. Meryem:
"O, hal ve şan yönünden, benden daha büyüktür!" dedi.
O zaman, İsâ Aleyhisselâm, on iki yaşındaydı.[80]
Hz. Meryem´le İsâ Aleyhisselâmın Mısır´dan Şam´a Gidişleri:
Mısır halkı, İsâ Aleyhisselâmın yaptığı ve Allah´ın, ona verdiği şeylerden korkmağa başlayınca, Yüce Allah, İsâ Aleyhisselâmın annesi Hz. Meryem´e oğlunu, Şam´a götürmesini, Vahy ve ilham etti.
O da, emrolunan şeyi, yerine getirdi. [81]
Sâm´ın Nasıra kariyesinde[82], Cebel-i´Halîl´de[83] yerleştiler.
Nasârâ adı da, bu kariyeden dolayı, verilmişti. [84]
İsâ Aleyhisselâm, otuz yaşına kadar, oradan ayrılmadı.[85]
İsâ Aleyhisselâma Vahy Gelişi ve İncil´in Nazil Oluşu:
Otuz yaşında iken, İsâ Aleyhisselâma Vahy geldi[86], İncil, nazil oldu.[87]
Yüce Allah, ona:
Halkı, Allah´a iman ve ibâdete davet etmeğe başlamasını,
Hastaları,
Kötürümleri[88],
Anadan doğma[89] körleri[90],
Delileri[91],
Alacalıları ve diğer her türlü hastalığa tutulmuş olanları, iyileştirmesini, emretti.
İsâ Aleyhisselâm da, kendisine emrolunanı, yaptı.[92]
Halk, onu, sevdi.[93]
Ona, meyi etti ve alıştı.[94]
Kendisine, uyanlar, çoğaldı.
Anısı, yükseldi, ünlendi.[95]
Bâzan, hastalardan[96], kötürümlerden[97]... binlercesi gelip, İsâ Aleyhisselâmın kapısında toplanırdı.
Hastalardan, İsâ Aleyhisselâmın yanına, yürüyerek gelmeğe gücü, yetenler, yürüyerek gelir, onlardan, gelecek güçte olmayanların yanında ise, kendisi, yürüyerek gider, onları[98], ancak, Allâha imân şartiyle[99], düa edip iyileştirirdi.[100]
İsâ Aleyhisselâm:
"Siz; Allah´ın Kelimesi ve Rûhu(ndan) olan; kötürümü, Alaca hastalıklısını... iyileştiren ve ölüleri dirilten, benden başka bir kimse bulunduğunu, biliyor musunuz?" diye sorar, onlar da:
"Hayır!" derlerdi.[101]
İsâ Aleyhisselâmın Hastaları İyileştirme ve Ölüleri Diriltme Duası:
"Ey Allah´ım! Semâ´da İlâh, Sen´sin! Yer´de İlâh, Sen´sin!
İkisinde de, Sen´den gayrı İlâh, yoktur!
Göklerde Cebbar olan, Sen´sin! Yer´de Cebbar olan Sen´sin!
İkisinde de, Sen´den gayrı Cebbar olan, yoktur!
Göklerde Hükümdar olan, Sensin! Yer´de Hükümdar olan, Sen´sin!
İkisinde de, Sen´den gayrı Hükümdar yoktur!
Göklerde hüküm, Senindir! Yerde hüküm, Senindir!
İkisinde de, Senin hükmünden gayrı hüküm yoktur!
Senin, yer yüzündeki Kudretin, semâdaki Kudretin gibidir!
Senin, yer yüzündeki Saltanatın, semâdaki Saltanatın gibidir!
Ben, Senin Şerefli İsimlerinle, Sen´den dilekte bulunuyorum!
Hiç şüphe yok ki, Sen, her şeye Kadirsin, Senin, her şeye gücün yeter!"[102]
İsâ Aleyhisselâm; ölüleri, Esmây-ı Hüsnâ´dan Yâ Hayy´u Yâ Kayyûm! Esmâsi-le, diriltirdi. [103]
İsâ Aleyhisselâmın zamanında tıb (Doktorluk) üstündü. [104]
Fakat, doktorlar; anadan doğma kör´ün gözünü açmaktan, baras hastalığını, iyileştirmekten âcizlerdi. [105]
İsâ Aleyhisselâm ise, doktorların, gördürmekten âciz kaldıkları anadan doğma körleri, gördürüyor, onların iyileştiremedikleri alaca hastalıklarını, iyileştiriyor, hattâ, ölüleri bile diriltiyordu. [106]
Şeytanın İsâ Aleyhisselâm Hakkında Halkı Dalâlete Düşüren Telkini:
Büyük şeytan; çok yaşlı, güzel yüzlü ve gösterişli bir adam şekline girip kendisi gibi iki şeytanla birlikte gelince, halk, onların şekil ve şemaillerine bakarak, İsâ Aleyhisselâmdan, döndüler, onlara, yöneldiler.
Yaşlı şeytan, onlara, şaşılacak şeyler haber vermeğe başladı ve İsâ Aleyhisselâm hakkında:
"Bu adamın, şaşılacak hali var: Beşikte, konuştu!
Ölüleri, diriltti!
Gayb´dan, gelecekten haber verdi!
Hastayı, iyileştirdi!
Bu, Allâh´dır!" dedi.
Yaşlı şeytanın yanındaki adamlarından birisi:
"Ey Şeyh! Sen, ne kötü bir söz söyledin!
Allah´ın, ne kullarına tecellî etmesi, ne rahimlerde yerleşmesi, ne de, kadınların karınlarına sığması, mümkin ve lâyık değildir!
Fakat, o, Allah´ın oğludur!" dedi. Üçüncü şeytan:
"İkiniz de, ne kötü sözler söylediniz! Söylediğiniz şeyler, hatâ ve cehaletten ibarettir. Allah´ın, bir oğul edinmesi lâyık değildir. Fakat, bu adam, Allah ile birlikte bulunan bir İlâh´dır!" dedi. Bu sözleri, söyleyip bitirdikleri zaman, kayboldular. [107]
İsâ Aleyhisselâmın Havarileri:
Rivayete göre: krallardan bir kral, yemek yaptırıp halkı, yemeğe davet etmiş, İsâ Aleyhisselâm da, yemek çanağının çevresinde oturmuştu. [108]
İsâ Aleyhisselâm, yemek çanağının, kendisinin önüne gelen tarafından yiyor[109], çanaktaki yemek, hiç eksilmiyordu.
Kral, İsâ Aleyhisselâma:
"Sen, kim´sin?" diye sordu.
İsâ Aleyhisselâm:
"Ben, İsâ b.Meryem´im!" dedi.[110]
Kral:
"Ben, krallığı, bıraktım, sana, tâbi´ oldum!" dedi,[111] krallıktan ayrılıp bazı arkadaşlarıyla birlikte İsâ Aleyhisselâma tâbi oldu[112] ki, işte, İsâ Aleyhisselâmın Havarileri, bunlardı.
Havarilerin, Boyacılar[113] veya Avcılar, ya da, daha başka meslekten oldukları da, söylenmiştir.[114]
İsâ Aleyhisselâmın Havarileri hakkında Kur´ân-ı Kerim´de şöyle buyrulur:
"Vaktâ ki, İsâ, onlardan (İsrail oğullarından, ısrarla taşan) küfrü, his etti de:
"Allah´a (doğru giden yolda) bana, yardım edecekler kim?" dedi.
Havariler:
"Biziz, Allah´ın Yardımcıları!
Biz, Allah´a, inandık.
Sen de (Ey İsâ!) Şâhid ol ki: biz, muhakkak, Müslümanlarız!" dedifler)."[115]
İsâ Aleyhisselâmın yanındaki Havariler, on iki kişi idiler.[116]
Onların isimleri şöyledir:
1) Butrus,
2) Enderais (Enderavüs),
3) Tumas,
4) Filibüs,
5) Yuhannes (b. Zebdî),
6) Yâkubüs (Yâkub b.Zebdî),
7) İbn.Selma (Telma),
Simun (Şem´un),
9) Matta,
10) Yâkub b.Halkya,
11) Tüddavüs,
12) Yudüs Zekeriyya Yuta.[117]
Havarîler, acıktıkları zaman, İsâ Aleyhisselâma:
"Ey Allah´ın Ruhu! Biz, acıktık!" derlerdi.
İsâ Aleyhisselâm da[118], ovada veya dağda[119], elini, yere vururdu.
Oradan, her bir insan için, iki ekmek çıkar[120], onları, yerlerdi.[121]
Susadıkları zaman da:
"Ey Ruhullâh! Biz, susadık!" derlerdi.
İsâ Aleyhisselâm da, ovada veya dağda, elini, yere vurur, yerden, su çıkar, içerlerdi.
Havariler:
"Ey Ruhullâh![122] Bizden daha faziletli kim var?:
İstediğimiz zaman, bize ekmek yediriyorsun.[123]
İstediğimiz zaman[124], bize, su içiriyorsun![125]
Hem de, Sana iman ettik ve sana, tâbi olduk!" dediler.
İsâ Aleyhisselâm:
"Eli ile çahşan[126]
Elinin kazancından yiyen kimse, sizden daha faziletlidir." dedi.
Bunun üzerine, Havariler, ücretle elbise yıkayarak geçinir oldular.[127]
Sâm b. Nûh Aleyhisselâm´dan Gemi Hakkında Bilgi Alınışı :
İsâ Aleyhisselâm; bir gün, Havarilerle birlikte iken[128], İsâ Aleyhisselâm, Nûh Aleyhisselâmın gemisini tavsif[129], Nûh Aleynisselâmdan, Tûfan´dan ve Gemi´-den bahsedince[130], Havariler:
"Keski, gemiyi gören bir kimseyi, bize[131], diriltmiş[132], göndermiş[133] olsaydın da[134], o, bize, onu, anlatsa[135], tarif etseydi!" dediler.[136]
İsâ Aleyhisselâm, kalkıp küçük, düz bir tepeye[137], oradaki kabre kadar gitti.[138]
Elini, yere uzatıp oradan bir avuç toprak aldı[139]: "Bu, nedir biliyor musunuz?" diye sordu. Havariler:
"Allah ve Resulü, daha iyi bilir!" dediler.[140]
İsâ Aleyhisselâm:
"Bu, Sâm b.Nûh´un[141] kabridir!
İstiyorsanız, onu, sizin için, dirilteyim!" dedi.
Havariler:
"Olur! Dirilt!" dediler.[142]
İsâ Aleyhisselâm, Allâh´a[143], İsm-i Âzam´ıyla[144] dua etti.[145]
Toprak yığınına, asasıyla vurup:
"Allah´ın izniyle[146] diril![147] kalk!" deyince, başının saçı[148], saçının yarısı[149] ağarmış olduğu halde[150], Sâm b.Nûh[151] veya Hâm b.Nûh[152], başından, toprağı silkerek ayağa kalktı[153], kabrinden çıktı.[154]
"Yoksa, Kıyamet mi koptu?" dedi. İsâ Aleyhisselâm: "Hayır! Kıyamet, kopmadı.
Fakat, ben, Allâh´a[155], İsm-i Âzam´ıyla[156] dua ettim.[157] Allah da, seni, diriltti." dedi.[158]
İsâ Aleyhisselâm, ona:
"Sen, böyle, saçı, ağarmış olarak mı ölmüştün?" diye sordu.
O:
"Hayır! Ben, genç iken ölmüştüm.
Fakat, şimdi, kıyamet koptu sandım da, saçım ağardı!" dedi.[159]
Sâm b.Nûh Aleyhisselâm, beş yüz yıl yaşamıştı.
O zaman, saç hiç ağarmazdı.
Halbuki, onun saçının yarısı ağarmıştı.[160]
Havârîler, ona, gemi hakkında, bir takım sorular sordular.[161]
O da, onlara, geminin haberini, haber verdi.[162]
Nûh Aleyhisselâmın gemisini, anlattı.[163] Sonra da:
"Bu, İsâ b.Meryem´dir. Ona, tâbi olunuz!" dedi.[164]
İsâ Aleyhisselâm, ona:
"Öl artık!" dedi.
Sâm b. Nuh Aleyhisselâm:
"Bana, Allah, ölüm sarhoşluğunu tekrarlamamak şartıyla!" dedi.
İsâ Aleyhisselâm, Yüce Allah´a dua etti.
Allah da, onun ölümünü, öyle yaptı.[165]
İsrail Oğullarının İstekleri Yapılmazsa, İsâ Aleyhisselâmı Yakmağa Kalkışmaları:
İsrail oğulları[166], İsâ Aleyhisselâma: "Bize, Uzeyr´i, dirilt!
Yoksa, seni, ateşte yakarız!" demişler[167] ve İsâ Aleyhisselâm için, üzüm odunlarından pek çok odun toplamışlardı.
O zaman, İsrail oğulları, ölülerini, taş sandıklar içine koyarlar, sandıkların üzerlerine de, taştan, iyice kapanan kapaklar, geçirirlerdi.
Uzeyr Aleyhisselâmın kabrini de, arkasında ismi yazılı olduğu halde buldular. Bütün uğraşmalarına rağmen onu, kabrinden çıkarmağa güc yetiremediler.
Dönüp İsâ Aleyhisselâma haber verdiler.
İsâ Aleyhisselâm, içinde su bulunan bir kabı, onlara, uzattı ve:
"Bu suyu, onun kabrinin üzerine saçınız!" dedi.
Saçtılar.
Kapak, açıldı.
İsâ Aleyhisselâmı, götürdüler.
Uzeyr Aleyhisselâm, kefeninin içinde, öylece duruyordu.
Sonra, elbisesini, üzerinden soydular.[168]
İsâ Aleyhisselâm, Yüce Allah´a düa etti.[169]
Uzeyr Aleyhisselâma da:
"Ey Uzeyr! Yüce Allah´ın izniyle, diril!" dedi.
Uzeyr Aleyhisselâm, dirilip oturduğu zaman, İsrail oğulları, bütün bunları, gözleriyle, gördüler.[170]
Kendileri de; İsâ Aleyhisselâm hakkında[171]:
"Ey Uzeyr![172] Şu Adam için, şehâdette bulunur musun?" diye sordular,
Uzeyr Aleyhisselâm:
"Ben, onun, Allah´ın kulu ve Resulü olduğuna, şehâdet ederim!" dedi.[173]
Bunun üzerine, İsrail oğulları:
"Ey İsâ! Bizim için, Rabbine dua et te, onu, bizim aramızda, sağ olarak bulundursun!" dediler.
İsâ Aleyhisselâm:
"Onu, kabrine iade ediniz!" dedi.
Uzeyr Aleyhisselâm, kabrine iade edildi ve öldü.
İsâ Aleyhisselâma, iman eden, iman etti; küfründe, direnen de, küfründe direndi.[174]
İsâ Aleyhisselâm; İsrail oğullarına, böyle, Mucizelerle gönderildiği zaman, onların münafık ve kâfir olanları, şaşırıyorlar, alay ediyorlar:
"Filanın, dün gece yediği ve evinde biriktirdiği şeyleri, onlara, haber veriyormuş!?" diyorlar;
Bu; Mü´minlerin imanlarını, kâfir ve münafık olanların da, küfürlerini ve şüphelerini artırıyordu.
Ölüleri, diriltme mucizeleri ise, kâfir ve münafık yahûdileri, büsbütün kızdırıyordu.[175]
Matta İncil´inde bildirildiğine göre: İsâ Aleyhisselâmın, Havra da hikmetli, ibretli temsillerle yaptığı konuşmadan da, şaşkına dönen Yahûdîler:
"Bu Adam´ın, bu hikmeti ve bu kudret işleri, bu şeyieri, nereden geliyor?!" dediler, Ona, Peygamberliği yakıştıramadılar ve Peygamberliğine inanmadılar.
Bunun üzerine, İsâ Aleyhisselâm, onlara:
"Bir Peygamber, kendi memleketinden ve evinden başka yerde itibarsız değildir." dedi.
Onların imansızlıklarından dolayı, orada çok kudret işleri yapmadı.[176]
İsrail Oğulları İle Havarilerin Kendileri İçin Gökten Sofra İndirilmesini İstemeleri:
İsâ Aleyhisselâm, İsrail oğullarına:
"Sizler, Allah için, otuz gün oruç tuttuktan sonra, ondan, isteyeceğinizi, isteseniz de, size, istediğiniz şey verilse, olmaz mı?
Çünkü, işçinin ücreti, kendisinin işi üzerine, verilir" dedi.
İsrail oğulları, İsâ Aleyhisselâmın, dediğini yaptıktan, otuz gün oruç tuttuktan sonra:
"Ey iyilik öğreticisi! Sen, bize:
"İşçinin ücreti, kendisinin işi üzerine, verilir!" dedin ve otuz gün oruç tutmamızı, bize emrettin.
Biz de, otuz gün oruç tutup emrini, yerine getirdik.
Bizim, hiç bir kimseye otuz gün çalışıp ta, işimizi, bitirince, yemek yedirilmedi-ğimiz gün, olmamıştır.[177]
Ey İsâ! Biz, bir kimsenin işini, yapınca, yemek yediriliriz.
Biz, oruç tuttuk, acıktık.
Üzerimize, gökten bir sofra indirilmesi için, Allah´a düa et!" dediler.[178]
O zaman, İsâ Aleyhisselâm, otuz gün oruç tutmalarını, Havarilere de, emretmişti.
Onlar da, otuz gün oruç tutmuş bulunuyorlardı.[179]
İnen yemek sofrasının sıfatı ve mâhiyeti hakkında bilginlerin rivayetleri çok değişiktir.[180]
Bazılarına göre: Meleklerin, semâdan[181] getirip İsrail oğulları ile Havârîlerin önlerine koydukları sofranın üzerinde[182], arpa unundan yapılmış[183] yedi ekmekle, yedi balık vardı.[184]
İsâ Aleyhisselâm, ağladı ve:
"Allah´ım! Beni, şükredenlerden eyle!
Allah´ım! Bu sofrayı, bir rahmet kıl! Onu, bir ceza ve azab kılma!" diyerek dua etti.[185]
Sofra, inince; zenginler, fakirler, büyükler, küçükler, erkekler, kadınlar, Sofranın başına yığıldılar.[186]
İsâ Aleyhisselâm´a:
"Ey Rûhullâh! [187] Bundan, ilk önce yiyen, Sen ol! Sonra da, biz, yiyelim!" dediler. [188]
İsâ Aleyhisselâm:
"Allah, onu, yemekten, beni korusun! [189]
Fakat, ondan, isteyen yiyebilir!" dedi. [190]
Kendisi, ondan, hiç yemedi. [191]
Havariler de [192], ondan, yemekten, korktular. [193] Yemediler. [194]
Bunun üzerine, İsâ Aleyhisselâm; o yemeğe;
Fakirleri,
Hastaları, [195]
Kötürümleri,[196]
Cüzzam hastalığına tutulmuş olanları, çağırıp onlara:
"Allah´ın rızkından yiyiniz!
Bu, sizin için, ihsan, sizden başkaları için, belâdır!" dedi.[197]
Kadın, erkek[198] fakirlerinden, kötürümlerinden, hastalarından, mübtelâların-dan bin üç yüz kişi, ondan yediler, hepsi de, doydular[199], genirdiler.[200]
Onların, en sonuncusu, ondan, en başındakinin yediği gibi, yemişti´[201] Bir cemâat gelip ondan, yiyor, sonra, çıkıyor, başkaları, geliyordu.
Onlar da, yedikten sonra çıkıyordu.
Böylece, onların hepsi, yemişler, daha da, artmış kalmıştı.[202]
İsâ Aleyhisselâm, balığa baktı, gökten indiği sıradaki gibi duruyordu.[203]
Rivayete göre, Sofradan yiyenlerin sayısı: Beş bindi.[204] Biraz daha fazla idi.[205]
Hattâ, yedi bine yakındı.[206]
O gün; hasta olup ta, ondan, yiyince, iyileşmeyen,
Kötürüm olup ta, yürüyemeyen,
Mübtelâ olup ta, ihtilasından kurtulmayan,
Fakir olup ta, zenginliğe kavuşmayan ve ölünceye kadar da, zenginlik hali devam etmeyen, yoktu. [207]
Onlar, Sofraya bakarlarken, Sofra, semâya yükselip gözden kayboldu. Havariler, sofradan yemediklerine pişman oldular. [208] Yüce Allah, İsâ Aleyhisselâma:
"Soframı ve rızkımı, zenginler dışında, fakirlere tahsis et!" diye vah-yetmişti.[209]
İsâ Aleyhisselâm da, öyle, yapınca[210], bu zenginlerin, çok ağırına gitti. [211]
Onun, gökten inişini, inkâr ettiler.[212]
Sofra hakkında şüpheye düştüler ve halkı da, şüpheye düşürdüler. [213]
"Siz, sofranın, gerçekten, semâdan indiğini mi sanıyorsunuz?" dediler. [214]
Sofrayı, görmeyenler de,[215], onu, inkâr ettiler.[216]:
"Yazıklar olsun size![217] O, sizin gözlerinizi, büyülemiştir!" dediler.[218]
Yüce Allah, kimin hayrını murad ettiyse, o, basîret üzere, imanda sebat etti.
Kimin de, fitneye tutulmasını, murad ettiyse, onlar da, küfürlerine, döndüler.
İsâ Aleyhisselâm, onlara:
"Siz, helak oldunuz: Allah´ın azabına, hazırlandınız!" dedi.[219]
Sofranın Gökten İndiğini İnkâr Edenlerin Akıbeti:
Sofranın, gökten indiğini inkâr eden İsrail oğullarından üç yüz otuz[220], üçyüz otuz üç[221] kişi, yurdlarında geceleyin, döşekleri üzerinde aileleriyle birlikte yatarlarken, domuzlara çevrilmiş olarak sabahladılar.[222]
Domuzlara çevrilmiş olanlar içinde ne bir kadın, ne de, bir çocuk vardı.[223]
Domuza çevirilen Yahûdîler, yolları ve meydanları, dolduruyor, helâlardaki pislikleri, yiyorlardı.[224]
Halk, onların bu hallerini, görünce, korktular.
İsâ Aleyhisselâmın yanına vardılar. Ona, ağladılar.
İsâ Aleyhisselâm da, onların Ev halklarının bu hâle düşmelerine ağladı.
Domuzlar; İsâ Aleyhisselâmı, gördükleri zaman, ağladılar ve çevresinde dönüp dolaşmağa başladılar.
İsâ Aleyhisselâm, onları, isimleriyle birer birer çağırıyor.[225] Onlara: "Sen, filan, sen filan, sen filan değil misin" diye soruyor[226] Onlar; ağlıyor.[227]
"Evet! demek istiyor[228], başlarını sallayarak işaret ediyorlar[229], konuşamıyorlardı.
Öylece, üç gün yaşadıktan sonra, ölüp gittiler.[230]
Kur´ân-I Kerimin Sofra Hakkındaki Açıklaması:
"O vakit, Havariler:
Ey Meryem oğlu İsâ! Rabb´in, bizim üstümüze gökten bir Sofra indirebilir mi?" demiş,
O (da):
"Eğer, inanmış (adam)larsanız, Allâhfın kudretinden ve benim Peygamberliğimden kuşkuya sapmak)dan korkunuz! demişti.
(Havârîler):
İstiyoruz ki: biz de, ondan, yiyelim, kalblerimiz, yatışsın.
Senin, bize hakîkaten doğru söylediğini, bilelim ve biz de, bunun üzerine şahid-lik edenlerden olalım!" dediler.
Meryem oğlu İsâ (dua ederek):
"Ey Allah! Ey Bizim Rabbimiz! Üstümüze, gökten bir sofra indir ki, bizim hem evvelimiz, hem âhirimiz için, bir bayram ve Sen´den bir âyet (Mucize) olsun! Bizi, rızıklandırsın!
Sen, rızık verenlerin, en hayırlısısın!" dedi.
Allah:
"Ben, onu, sizin üzerinize, şüphesiz indiriciyim.
Artık (ondan) sonra, içinizden, kim, nankörlük eder (küfre döner)se, işte, ben, onu muhakkak ki, âlemlerden, hiç birini azablandırmayacağım bir azabla azab-landırırım!" buyurdu. [231]
İsâ Aleyhisselâmın Hacca Gidişi ve Hac Telbiyesi:
Revhâ vadisindeki Hacc yolundan, üzerlerine, yün Aba giyinmiş, develerinin Lif´den yularlarını tutmuş oldukları halde, yetmiş Peygamberin Hacc için, Telbi-ye ederek Mekke´ye gelip Hayf Mescidinde namaz kıldıkları rivayet edilir.
İsâ Aleyhisselamın Hacc Telbiyesi: "Lebbeyk.... = Buyur Allâhım, buyur! Emrine, amadeyim! Ben, Senin kulun´um.
Senin, iki kulunun Kızı olan Câriye kulunun oğluyum!" tarzında idi. [232]
İsâ Aleyhisselâmın Havarilerden ve Etba´dan Her Tarafa Dâvetciler Gönderişi:
İsâ Aleyhisselâm; uzak veya yakın ülkelere, Havarilerden, Dâvetciler göndermek istediği zaman, yakın yere gönderdiği, seve seve gitti ve selâmete erdi.
Uzak yere göndermek istediği kimseler ise, güçsündüler, yüksündüler ve kaçındılar.
Bunun üzerine, İsâ Aleyhisselâm, onların bu hallerinden, Yüce Allah´a şikâyetlerdi.
Güçsünen ve yüksünenlerden her biri, gönderilecekleri kavmin dilini konuşur olduğu halde, sabaha çıktı.[233]
İsâ Aleyhisselâm:
1) Havarilerden Butrus´u, Havârî olmayan Etba´dan, Buluş ile birlikte Rümiye´ye;
2) Havarilerden Enderais´i, ve Matta´yı, insan yeyen Zencilerin yurduna;
3) Tumas´ı, Doğu ülkesindeki Babil´e;
4) Filibüs´ü, Kayravan ve Kartacanna´ya (Afrikaya);
5) Yuhannes´i, Eshab-ı Kehf kariyesi Efsus (Defsus)a;
6) Yâkubüs´ü, Orışalım´a (İlya´ya, Beytülmakdis´e):
7) İbn.Selma´yı, Hicaz ülkesine Araplara;
Simun´u, Afrika yanında Berberlerin yurduna;
9) Havarilerden olmayan Yahuda´yı, -Yuzez (Yudis) Zekeriya Yuta´nın yerine-Eryübüs´e gönderdi.[234]
Antakya Halkının Elçileri Öldürmeğe Kalkışmaları ve Helak Olmaları :
İsâ Aleyhisselâm; putperest Antakya halkına da, Havarilerinden, içlerinde Şem´-un´un da, bulunduğu, üç Elçi göndermişti.
Elçiler; ilk önce, Antakya halkından Habib b.Mürrey´e rastladılar.
Habib b.Mürreyyin evi, şehir kapılarının yanında, şehirden uzakça bir yerde bulunuyordu.
İşi, urgancılıktı.
Kendisi, hastalıklı bir zat idi. Cüzzam miskin hastalığına tutulmuştu.
Hayra, eli açık mümin bir zat idi. Kazancını, akşamlayın bir araya toplar, ikiye böler, yarısı ile çoluk çocuğunu geçindirir, yarısını da, yoksullara dağıtırdı.
Hastalığı, zayıflığı ve işi, kendisini, ibadetten alıkoymazdı.
Habib b.Müreyy; Antakya halkının, gönderilen Elçileri öldürmek üzere söz birliği ettiklerini haber aldığı zaman, koşup yanlarına vardı. Onlara, Allah´ı, hatırlattı, kendilerini öğütledi, Elçilere uymağa davet etti.
Antakya halkı ise, onu, taşa tuttular, ayaklarının altına alıp çiğnediler.
Habib b.Müreyy ise: "Ey Allah´ım! Kavmime doğru yolu göster!
Ey Allâhım! Kavmime doğru yolu göster!
Ey Allâhım! Kavmime doğru yolu göster!" diye dua ede ede can verdi. [235]
Antakya halkını da, Cebrail Aleyhisselâmın bir Sayhası, haykırışı, helak etmeğe yetti.
Habib b.Müreyy´in kabri, Antakya çarşısındadır.[236]
Hâdise, Kur´an-ı kerimde şöyle açıklanır:
"Onlara, o şehir (Antakya) Eshabını misal getir:
Hani, oraya (gönderilen) Elçiler, gelmişti.
Biz, o zaman, kendilerine iki (Elçi) göndermiştik te, onlar, onları yalanlamışlardı.
Biz de, bir üçüncü ile (bunları) takviye etmiştik.
(Bunlar, onlara): biz, size gönderilmiş hak Elçileriz! demişlerdi.
Onlar: siz, bizim gibi insandan başka (kimseler) değilsiniz!
Hem, Rahman (olan Allah, Vahy´den, Risaletten) hiç bir şey indirmemiştir.
Siz, ancak, yalan söyler (kimselersiniz! dediler.
(Elçiler): Rabbimiz biliyor ki, biz, gerçekten, size gönderilmiş Elçileriz!
Bizim üzerimize (düşen vazife) apaçık tebliğden başka (bir şey) değildir! dediler.
(Şehir halkı): doğrusu, biz, sizin yüzünüzden uğursuz/andık.
Eğer, (bizimle uğraşmaktan) vaz geçmezseniz, and olsun ki, sizi, mutlaka taşlarız! Size, bizden, muhakkak acıklı bir işkence de, dokunur! dediler.
(Elçiler): sizin uğursuzluğunuz, kendi yanınızdadır (kendinizdendir)
Size öğüt verilirse mi (uğursuzluk sayacak ve küfrünüzde devam edeceksiniz)?!
Hayır! Siz, haddi aşan, taşanlar güruhusunuz! dediler.
O şehrin en ucundan koşarak bir adam geldi ve: Ey kavmim! Uyunuz o gönderilmiş olan (Elçiler)e!
Uyunuz, sizden hiç bir ücret istemeyen o kişilere! Onlar, hidayete ermiş (kişi)lerdir. Ben, beni, yaratan´a, ne diye kulluk etmeyecekmişim?! Siz, (hepiniz) ancak, O´na döndürüflüp götürüleceksiniz. Ben, O´ndan başka, tanrılar edinir miyim hiç?
Eğer, O çok Esirgeyici (Allah), bana, bir zarar (yapmak) isterse, onların (o putların iddia ettiğiniz) şefaati, bana hiç bir yarar vermez. Onlar, beni, asla kurtaramazlar.
Şüphesiz ki, ben, o takdirde, muhakkak, bir sapıklık içindeyim (demek)tir.
Gerçekten, ben, (sizin de) Rabbınız (olan Allâha) iman ettim.
İşte, bunu, benden duyunuz!" dedi.
(Şehid ettikleri zaman, ona): Cennet´e gir!" denildi.
(O da): ne olurdu, Rabbimin, beni, yarlıgadığını, beni, (Cennetle) ikram edilenlerden kıldığını kavmim bilselerdi!" dedi.
Ondan sonra, onun kavminin üzerine, gökten hiç bir ordu indirmedik, indiriciler de, değildik.
(Onları helak eden) bir tek Sayha´dan (Cebrail´in haykırışından) başka (bir şey) değildi ki, hemen, sönüverdiler!" (Yâsîn: 13-29)[237]
İsâ Aleyhisselâmın Ölen Bir Dostunu Diriltişi:
Beytülmakdis´in bir kariyesinde[238] İsâ Aleyhisselâmın, Âzer adında bir dostu vardı.[239]
Âzer, hastalanınca Âzer´in kız kardeşi, İsâ Aleyhisselâma: "Kardeşin, ölüyor! Hemen, onun yanına gel!" diye haber salmıştı. Âzer´in arası ile İsâ Aleyhisselâmın arası üç günlük yoldu.[240]
İsâ Aleyhisselâmla Eshabı[241], Âzer´in kariyesine[242] vardıkları zaman, onu, üç gün önce, ölmüş[243], oradaki mağaranın içine gömülmüş[244] buldular.[245]
İsâ Aleyhisselâm, o kariyeye gelince, Âzer´in iki kız kardeşi, onun yanına varıp:
"Ey Efendimiz! Dostun Âzer, ölmüş bulunuyor!" dediler.
İsâ Aleyhisselâm, üzüldü ve kızlara:
"Onun kabri, nerededir?" diye sordu.[246]:
"Bizi, onun kabrine götürünüz!" dedi.´[247]
Götürdüler.[248]
Âzer´in, mağarada, üzerine, taş[249] kapak kapatılmış[250] kabrine vardılar.[251]
İsâ Aleyhisselâm:
"Taş kapağı, açınız!" dedi.
"Dört gündenberi, kokmuş bulunuyor!" dediler.
İsâ Aleyhisselâm, mağaraya yaklaşarak:
"Rabbim! Hamd, sana mahsustur.[252]
Ey yedi kat göklerin ve yedi kat yerlerin Rabbi olan Allah´ım!
Beni, İsrail oğullarına, Sen, gönderdin.
Onları, senin dinine davet ettim.
Kendilerine -Senin izninle- ölüleri, dirilteceğimi, haber verdim.[253]
Ben, iyice biliyorum ki: her şeyi, veren, Sensin!
Fakat, ben, şu ayakta dikilen cemâat ta, Senin, beni peygamber olarak gönderdiğine iman etsinler ve beni, doğrulasınlar, diyorum. [254]
Âzer´i, dirilt!´ [255] dedikten sonra, Âzer´e: "Kalk!" dedi.
Âzer, iki eli, iki ayağı, sımsıkı bağlanmış, üzerindeki kefenini, sürür bir halde[256], kabrinden çıkıp[257] ayağa kalktı.[258]
Yahûdî kavminden, orada bulunanlar, İsâ Aleyhisselâma, hemen iman ettiler; Âzer´e, bakıyorlar, onun dirilişine şaşıp duruyorlardı.[259]
Yahûdî İleri Gelenleri Ve Din Bilginlerinin İsâ Aleyhisselâmı Öldürmeyi Kararlaştırmaları:
Bunun üzerine, Yahûdîlerin ulu kişileri ve Din Bilginleri, toplandılar ve:
"Biz; bunun (İsâ Aleyhisselâmın), bize karşı, dinimizi, bozmasından ve halkın, ona, uymasından, korkuyoruz!" dediler.
Şekillerden, izlerden, neseblerden, çok iyi anlayan Kâhinler Başkanı, onlara:
"Bir tek adamı, vadide giderken tutup öldürmek, hayırdır!" dedi ve İsâ Aley-hisselâmı, öldürmek üzere, söz birliği ettiler. [260]
Kendisini, öldürmeye yöneldiler. [261]
Yahûdîler, zamanın krallarından bazısına da, İsâ Aleyhisselâm aleyhinde ihbarda bulundular ve onu, öldürmeye ve asmağa azmettiler. [262]
Kendisini, öldürmek için, aramağa başladılar. [263]
İsâ Aleyhisselâmla Annesine Dil Uzatan Yahudilerin Domuzlara Çevrilişi:
İsâ Aleyhisselâm; merkep üzerinde Oraşalim (Beytülmakdis)e, girmiş[264] Yahudilerden, bazı kimselerle karşılaşmıştı.
Onlar, İsâ Aleyhisselâmı, görünce:
"Sihirbaz kadının oğlu Sihirbaz, kötü işler yapıcısı kadının, kötü işler yapıcı oğlu geldi!" dediler ve bu sözleriyle, ona ve annesine isnad ve iftirada bulundular.[265]
İsâ Aleyhisselâm, bunları, işitince[266], onların, aleyhlerinde[267]:
"Ey Allah´ım! Sen, benim Rabb´imsin!
Ben, Senin eserin olan Rûh´undan çıkarıldım ve Senin Ol! Kelimenle yaratıldım.
Ben, onlara, kendiliğimden, Peygamber gelmedim.
Ey Allah´ım! Bana ve anama söven kimselere lanet et, onları rahmetinden uzaklaştır!" diyerek[268] dua etti.
Yüce Allah, İsâ Aleyhisselâmın duasını kabul buyurup[269], ona ve onun annesine sövüp saymış olanları[270], domuzlara çeviriverdi!
İsrail oğullarının başkanı, bunu görünce büyük bir korkuya düştü. Yahudiler, İsâ Aleyhisselâmı, öldürmek hususunda söz birliği yaptılar.[271]
İsâ Aleyhisselâma Dünyadan Ayrılacağının Bildirilişi:
Rivayete göre:
Dünyadan ayrılacağı, Yüce Allah tarafından bildirildiği zaman, İsâ Aleyhisselâm, Havarilerini, yanına çağırmış, yemekten sonra, onlara:
"Çoban, gidince, davar, dağılır!" demiş ve bununla, kendisinin öleceğini, anlatmak istemiş.
İçlerinden, birisinin; horoz, üç kerre ötmeden önce kendisini, inkâr edeceğini,
Birisinin de, kendisini, az bir karşılığa (otuz dirheme) satıp bedelini yiyeceğini, haber vermişti.
Gerçekten de, Yahûdîler; İsâ Aleyhisselâmı, öldürmek için, ararlarken, Havarilerden Şem´un´u, yakalayıp:
"İşte, bu, onun arkadaşlarındandır!" dedikleri zaman, Şem´un:
"Ben, onun arkadaşı, değilim!" diyerek inkârda bulunmuş ve bırakılmış, horozun öttüğünü, işitince de, üzülmüş ve ağlamağa başlamıştı.
Havarilerden birisi de, Yahûdîlerin yanına varıp:
"Mesîh´in yerini, size gösterirsem, bana, ne verirsiniz?" demiş, onların verdiği otuz dirhemi alıp İsâ Aleyhisselâmın bulunduğu yeri, onlara göstermiştir.[272]
İsâ Aleyhisselâmın, Yahudiler Tarafından Öldürülmek İstenilince Semâya Kaldırılışı:
Rivayete göre:
Yahudiler, bir gün[273] toplanıp İsâ Aleyhisselâmı, sorguya çektiler.
İsâ Aleyhisselâm, onlara:
"Ey Yahûdî cemaatları! Hiç şüphesiz, Allah, size, buğz ediyor, sizden nefret ediyordur!" deyince, İsâ Aleyhisselâmın sözlerine, son derecede kızdılar ve öldürmek için, üzerine, yürüdüler.
O sırada, Yüce Allah, Cebrail Aleyhisselâmı, gönderdi. O da, İsâ Aleyhisselâmı, bir evin cümle kapısının içindeki küçük kapısından içeri soktu.
Yüce Allah; evin tavanındaki pencereden İsâ Aleyhisselâmı, semâya kaldırdı. Yahûdîlerin Başkanı, adamlarından birisine:
İsâ Aleyhisselâmın yanına girmesini ve onu, orada öldürmesini, emretti.[274] Adam, içeri girdiği zaman, orada, İsâ Aleyhisselâmı, göremedi.
Dışarıdakilerin yanına çıkmayı geciktirince, onun, İsâ Aleyhisselâmı, öldürmeğe uğraştığını, sandılar.[275]
Yüce Allah; adamı, İsâ Aleyhisselâma benzetti.
Adam, dışarıdakilerin yanına çıkınca, kendisini, İsâ Aleyhisselâm, sandılar, hemen, onu, öldürdüler ve astılar.[276]
Diğer rivayetlerde ise:
Yahûdîlerin; İsâ Aleyhisselâmı, yakalayıp bağladıkları ve hakaret ederek götürdükleri ve asacakları sırada, İsâ Aleyhisselâmın semâya kaldırıldığı bildirildiği gibi;[277]
Yakalayıp hakaret ederek götürdükleri, İsâ Aleyhisselâm olmayıp Yahûdîlere, İsâ Aleyhisselâmın yerini gösteren Havârî olduğu[278];
İsâ Aleyhisselâmı, asmak istedikleri sırada, yer yüzüne karanlık çöktüğü ve Meleklerin, Yahudilerle İsâ Aleyhisselâm arasına gerildikleri ve İsâ Aleyhisselâmın yerini, Yahûdîlere gösteren ve İsâ Aleyhisselâma benzetilen Havârî´yi, yakalayıp[279], kendisinin:
"Ben, size, onun yerini, gösteren´im!" demesine bakmayarak´[280] İsâ Aleyhisselâmın, yerine, onu[281] öldürüp[282] ağaca astıkları[283];
Yahûdîler tarafından kuşatıldıkları evde bütün Havârîlerin, İsâ Aleyhisselâma benzetildikleri ve onlardan birisinin, İsâ Aleyhisselâm için, kendisini, feda ettiği de, bildirilmekte ve bu hususta daha başka bilgiler de verilmektedir.[284]
İsâ Aleyhisselâm, semâya kaldırıldığı zaman, otuz üç yaşında idi.[285]
Kur´ân-ı Kerimin Bu Husustaki Açıklaması:
"Bir de, onların (İsa´yı) inkâr ile kâfir olmaları, Meryem´in aleyhinde büyük iftira atıp söylemeleri,
Biz, Allah´ın Peygamberi Meryem oğlu Mesih İsa´yı, öldürdük! demeleri sebebiyledir ki, kendilerini, rahmetimizden kovduk)
Halbuki onlar, onu öldürmediler, onu asmadılar da.
Fakat, (öldürülen ve asılan adam), kendilerine (İsâ) gibi gösterildi.
(Zâten ve) hakîkatan (İsâ ve onun katli) hakkında, kendileri de, ihtilâfa düşüp kat´î bir şek ve şüphe içindedirler.
Onların, buna (Onun katline) âid hiç bir bilgileri yoktur.
Ancak (kupkuru) zanna uymaktadırlar.
Onu, yakînen öldürmemişlerdir.
Bilakis, Allah, onu, yükseltip kendisine kaldırmıştır.
Allah, mutlak Galib´dir, yegâne hüküm ve Hikmet sahibidir. [286]
İsâ Aleyhisselâmın Şekil Ve Şemaili Ve Zâhidâne Yaşantısı:
İsâ Aleyhisselâm:
Orta boylu,
Hamamdan çıkmış gibi, kırmızıya çalar beyaz benizli[287],
Dağınık[288], düz saçlı idi.[289]
Saçını, uzatır, omuzları arasına salardı.[290]
Saçına, hiç yağ sürmezdi.[291]
Geniş göğüslü[292],
Küçük yüzlü[293],
Çok ben´li idi. [294]
Sırtına, kıl [295], yün elbise [296],
Ayağına, ağaç kabuğundan yapılmış, tasması hurma lifinden sandal giyerdi. [297]
Çoğu zaman, yalın ayak yürürdü. [298]
Kendisinin, ne geceleri varıp içinde barınacağı [299] bir evi [300],
Ne bir ev eşyası,
Ne zevcesi,
Ne de, ölmeyecek kadar bir günlük yiyecekten başka bir şeyi vardı. [301]
Hiç bir şeyi, yarın için, biriktirmez, saklamazdı. [302]
İsâ Aleyhisselâm, göğe kaldırıldığı zaman, yün bir kaftan, bir çift çoban mesti, bir de, deri dağarcıktan başka bir şey bırakmamıştı. [303]
Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun!
İsâ Aleyhisselâm; dünyadan yüz çevirip Âhireti, özler, Allâha, ibâdete koyulurdu.
Yer yüzünde dolaşır, nerede, güneş batarsa, orada, iki ayağının üzerinde namaza durur, sabahlardı. [304]
Bütün geceleri namazla, gündüzleri de, oruçla geçirirdi. [305]
Arpa ekmeği, yerdi. [306]
Havârîlerine:
"Ey Havârîler topluluğu! Mescidleri, meskenler edininiz!
Evlerinizi de, yolcu menzilleri gibi edininiz [307] ki, dünyadan, selâmetle kurtu-lasınız!" derdi. [308]
İsâ Aleyhisselâma:
"Sen, su üzerinde nasıl yürüyebiliyorsun?" diye sorulmuştu.
İsâ Aleynisselâm:
´Yakîn ile!" dedi. [309]
"Biz de, yakîn sahibiyiz!?" denilince:
"Sizin yanınızda, taş, çamur ve altun, eşid ve bir midir?" diye sordu.
"Hayır!" dediler.
İsâ Aleyhisselâm:
"Bunlar, benim yanımda, eşid ve birdirler!" dedi.
Havariler, bir gün; İsâ Aleyhisselâmı, aramağa gittiler, Kendisini, su üzerinde yürür bir halde, buldular.
Onlardan birisi:
"Ey Allanın Peygamberi! Biz de, senin yanına yürüyüp varalım mı?" dedi.
İsâ Aleyhisselâm:
"Olur!" dedi.
Havari, ayağını, basınca suyun içine, batıverdi.
İsâ Aleyhisselâm:
"Getir ver elini ey güdük imanlı!
Eğer, Âdem oğlunun, zerre kadar yakîni olsaydı, suyun üzerinde yürürdü!" dedi.[310]
İsâ Aleyhisselâm, bir adamın hırsızlık ettiğini görmüş, ona:
"Sen, çaldın ha!?" demişti.
Adam:
"Kendisinden başka İlâh bulunmayan Allah´a and olsun ki; hayır!" deyince, İsâ Aleyhisselâm:
"Allâha iman ettim, kendi gözümü ise yalanladım!" demiştir.[311]
İsâ Aleyhisselâma bir adam gelip:
"Ey iyilik öğreticisi! Sen, bana bir şey öğret ki, o, beni, yararlandırsın, seni, zararlandırmasın!" demişti.
İsâ Aleyhisselâm:
"Nedir o?" diye sordu.
Adam:
"Kul, Yüce Allah´a karşı, hakkıyle takvâlı nasıl olur?" dedi.
İsâ Aleyhisselâm:
"Bu, kolay bir iştir:
Allah´ı, kalbinden, hakkıyle seversin,
Onun için, gücün yettiği kadar amelde bulunursun,
Benî nev´ine de, kendine acır gibi, acırsın!" dedi.
Adam:
"Ey iyilik öğreticisi! Benim, Benî nev´im, kimlerdir?" diye sordu.
İsâ Aleyhisselâm:
"Bütün Âdem oğullarıdır.
Sana gelmesini, istemediğin şeyi, sen, senden başkasına da, getirme!
O zaman, sen, Allah´a karşı, hakkıyle ittikalı olursun!" dedi. [312]
İsâ Aleyhisselâmın bildirdiğine göre:
"Zamanın sonunda;
Dünyadan, el çekmeğe özenen ve fakat, dünyadan, el çekmeyen,
Âhireti, özler görünen ve fakat, âhireti, özlemeyen,
Başkalarını, Valilere, gitmekten, men eden ve fakat, kendileri giden,
Zenginlere, yaklaşan ve fakat, fakirlerden, uzaklaşan,
Ellerini, ileri gelenlere, açan ve fakat, ellerini, fakirlere yuman bilginler gelecektir ki, işte, bunlar, şeytanların kardeşleri, Rahman´ın ise düşmanlarıdır!"[313]
İsâ Aleyhisselâmın Vazifesinin Mahiyetinin Açıklanışı Ve Muhammed Aleyhisseelâmın Geleceğini Müjdeleyişi:
"Meryem oğlu İsâ da, bir zaman:
Ey İsrail oğulları! Ben, size, Allah´ın gönderdiği Peygamberiyim.
Benden önceki Tevrat´ı, tasdik edici,
Benden sonra gelecek Peygamberi de-ki, ismi: Ahmed´dir- müjdeleyici olarak geldim..." demişti." [314]
İbn.İshak´ın (85-151 Hicrî) bildirdiğine göre: İsâ Aleyhisselâma Allah tarafından indirilen İncil´de, Muhammed Aleyhisselâmın sıfatı ve ismi hakkında verilmiş olan bilgiyi, İsâ Aleyhisselâmın devrinde Havârî Yuhanna da yazdığı İncilde [315] tesbit etmiş bulunuyordu.
Nitekim, İsâ Aleyhisselâm, kendisini, inkâr eden kavmine karşı:
"Rab tarafından çıkıp gelecek olan o Münhamennâ, Rab tarafından çıkıp gelecek O Rûhulkuds gelmiş olsaydı, O, bana, şehâdet ederdi.
Siz, de şehâdet edersiniz.
Çünkü, ötedenberi, benimle birlikte bulunuyorsunuz.
Ben, bunları, size söyledim ki, şüpheye düşmeyesiniz!" demiştir.
Münhamennâ, Süryanca, Muhammed demektir.
Bunun, Rumcası: Baraklitüs´dür. [316]
Ebülferec İbn.Cevzî´nin (540-597 Hicrî), İbn.Kuteybe´den (213-276 Hicrî) nakline göre:
İsâ Aleyhisselâm, Havârîlerine:
"Ben, gidersem, size Faraklit, Rûhulhak, gelecektir.
O, kendiliğinden, söz söylemeyecek, ancak, kendisine, ne söylenirse, onu, söyleyecektir.
O, bana, şehâdet edecektir.
Siz de, şehâdet edersiniz.
Çünkü, siz, halktan daha önce, benimle birlikte bulunuyorsunuz.
Ben, gitmezsem, Feraklit, size gelmez." demiştir. [317]
Gerek Baraklitüs, gerek Faraklit sözü, Periclotas şekline sokulup Yuhanna İncilinde Tesellî Edici diye terceme edilmiştir.
Şüphesiz ki: İsâ Aleyhisselâmın ana dili, Yunanca değil, İbranice idi.
Kendisine, Allah tarafından indirilmiş olan İncil´in dilinin de, İbranca olacağı, tabiîdir.
İsimleri terceme etmek, Ehl-i Kitap Bilginlerince, âdet olduğundan, İsâ Aleyhisselâmın, kendisinden sonra, geleceğini, müjdelediği Âhir zaman Peygamberinin ismini de, Yunancaya terceme etmişler ve Arapça Mütercimler de, onu, Faraklit olarak Arapçalaştırmalardır.
Bir Papaz tarafından yazılıp Hicrî 1268 yılında Kalküta´da bastırılan bir broşürde:
Faraklit olarak Arapçalaştırman ismin, İncil´in Yunanca nüshasında Paraklitüs şeklinde mi? Yoksa, Piraklütüs şeklinde mi? geçtiği incelenerek, birinci şekle göre: ismin, Tesellî ve Yardım Edici, Vekil mânâlarına geldiği, ifâde ve ikinci şekle göre ise, Muhammed ve Ahmed mânâlarına gelebileceği itiraf edilmiş ve Müslümanların, bu şekli iltizam ettikleri ileri sürülmüştür.
Halbuki, iki kelime arasında şekil ve telaffuz bakımından, pek az bir fark vardır. Yunan harfleri, birbirlerine benzerdir.
Bazı İncil nüshalarındaki Piraklütüs, belki de, yazıcıların hatası yüzünden, Paraklitüs olmuştur.[318]
İsâ Aleyhisselâmın Annesinin Vefatı:
İsâ Aleyhisselâmın Annesi Hz.Meryem, İsâ Aleyhisselâm´dan sonra altı yıl daha yaşayıp vefat etmiştir. [319]
Yüce Allah´ın Kendi İlminden İlim Ve Kendi Hilm´inden Hilim Vererek Getireceği Ümmet:
Yüce Allah, İsâ Aleyhisselâma; Peygamberimizin Ümmeti hakkında da:
"Ey İsâ! Ben, senden sonra, bir ümmet getireceğim ki: onlar, sevdikleri bir şeyle karşılaşırlarsa, Allah´a hamd ve şükrederler,
Hoşlanmadıkları bir şeye uğrarlarsa, sabredip katlanırlmar ve Allâh´dan, ecir beklerler.
Onların ne ilimleri, ne de, hilimleri vardır." buyurmuştu.
İsâ Aleyhisselâm:
"Yâ Rab! İlimleri, hilimleri olmadığı halde, onların, böyle davranmaları, nasıl mümkün oluyor?" diye sordu.
Yüce Allah:
"Onlara, kendi ilmimden ve hilmimden ihsan ederim!" buyurdu. [320]
İncillere göre: İsâ Aleyhisselâm da, İsrail oğullarına, Muhammed Aleyhisselâ-mın Eshab ve Ümmeti hakkında şöyle demiştir:
"Allah´ın Melekûtu, böyledir; Yere, tohum saçan bir adam gibidir.
Gece, gündüz uyuyup kalkar; tohum, biter ve büyür; nasıl o bilmez.
Toprak, kendiliğinden, önce onu, sonra başağı, sonra, başakta dolu taneyi verir.
Mahsul erdiği zaman, hemen orağı salar;
Çünkü, hasad zamanı gelmiştir. [321]
Yine, onlara dedi ki:
"Siz, kitapta:
Yapıcıların red ettikleri taş, köşenin başı oldu;
Bu, Rab tarafından oldu ve (o gözlerimizde şaşılacak iştir.) sözünü hiç okumadınız mı?
Bundan dolayı, size derim:
Allah´ın Melekûtu, sizden alınacak ve onun meyvalarını yetiştirecek bir Millet´e verilecektir. Ve bu Taş´ın üzerine düşen, parçalanacak, o da, kimin üzerine düşerse, onu, toz gibi dağıtacaktır![322]
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâmın Mîrac Gecesinde Yahya Ve İsâ Aleyhisselâmlarla Karşılaşıp Selamlaşması:
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm; Mîrac gecesinde Cebrail Aleyhisselâm-la birlikte ikinci kat göğe yükseldiler.
Cebrail Aleyhisselâm, o göğün kapısını çaldı.[323] Bekçisine:
"Aç!" dedi.
"Kimdir o?,[324] sen, kimsin?" denildi.[325]
Cebrail Aleyhisselâm:
"Cebrail´im!" dedi.
"Yanında kimse var mı?" diye soruldu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Muhammed (Aleyhisselâm) var!" dedi.
"O (Mîrac için) gönderildi mi?" diye soruldu.
Cebrail Aleyhisselâm:
"Evet!" deyince, göğün kapısı açıldı. [326]
İkinci kat gökte, Teyze Oğulları olan İsâ b.Meryem ve Yahya b.Zekeriyyâ Aleyhis-selâmlarla karşılaştılar. [327]
Cebrail Aleyhisselâm, Peygamberimize:
"Bunlar, Yahya ve İsâ (Aleyhisselâmlar)dır. Selâm ver onlara!" dedi.
Peygamberimiz Aleyhisselâm, onlara selâm verdi.
Onlar da, Peygamberimiz Aleyhisselâmın selâmına mukabele ettiler ve:
"Hoş geldin! Safa geldin! Salih kardeş! Salih Peygamber!" dediler [328] ve hayır düa ettiler. [329]
Kur´ân-ı Kerim'in Muhammed Aleyhisselâmın Eshab ve Ümmetinin Bazı Vasıfları Hakkındaki Açıklaması:
Yüce Allah; Muhammed Aleyhisselâmın Eshabıın vasıflarını şöyle açıklar: "Muhammed, Allah´ın resulüdür.
Onunla birlikte olanlar, kâfirlere karşı çok çetin, kendi aralarında ise, çok merhametlidirler.
Onların, rükû ve secde ederek Allâh´dan lütuf ve rızâsını istediklerini görürsün. Yüzlerinde, secdelerin eserinden dolayı nûrânîlik vardır. Bu, onların, Tevrattaki vasıflarıdır. İncil´deki vasıfları da:
Bir ekin gibidir ki, filizini çıkarmış, derken, onu kuvvetlendirmiş, kalınlaşmış, sapları üzerine bir düzeye dizilmiştir.
Öyle ki, ekincilerin hoşuna gider.
Bu, işte, onlarla, kâfirleri öfkelendirmek içindir.
Allah, onlardan, iman edip iyi amel işleyenlere bir mağfiret ve büyük bir ecir va ´d buyurmuştur." (Fetih: 29)
"(İslâmda) birinci dereceyi kazanan Muhacirler ve Ensar ile iyi amellerle olanların ardınca gidenler ki, Allah, onlardan razı olmuştur.
Onlar da, Allah´dan razı olmuşlardır.
(Allah), Onlar için altlarından ırmaklar akan, içinde temelli kalacakları, Cennetler hazırladı.
İşte bu en büyük kurtuluş ve mutluluktur." (Tevbe: 100)
"Şüphesiz ki, Allah; hak yolunda (savaşarak düşmanları) öldürmekte, (onlar tarafından) öldürülmekte olan Mü´minlerin canlarını ve mallarını -kendilerine Cennet vermek karşılığında- satın almıştır.
(Allah´ın), Tevrat´ta, İncil´de ve Kur´an´da (zikr olunan bu va´di) Kendi üzerinde hak(kat´î) bir va´d´dir.
Allah´dan ziyâde ahdine vefa eden kim var?
O halde (ey Mü´minler!) yapmış olduğunuz bu alış verişten dolayı sevininiz!
Bu, en büyük kurtuluş ve mutluluktur!" (Tevbe: m)
"Onlardan (Muhacirlerden) evvel (Medine´yi) yurd ve imân (evi) edinmiş olan kimseler (Ensar), kendilerine hicret edenlere sevgi beslerler.
Onlara (Muhacirlere) verilen şeylerden dolayı, göğüslerinde bir ihtiyaç (meyli) bulmazlar.
Kendilerinde fakr-u ihtiyaç olsa bile, onları Muhacirleri), öz canlarından daha üstün tutarlar.
Kim, nefsinin (mala olan) hırsından ve cimriliğinden korunursa, işte, umduklarına erenler, onların ta kendileridir." (Haşr: 9)
"İman edip te, Allah yolunda Hicret ve Cihad edenler, barındıranlar, yardım edenlerdir ki, işte, gerçek Mü´min olanlar, bunlardır.
Mağfiret ve bitmez tükenmez rızık onlarındır." (Enfai: 74)
"Bunların (Muhacir ve Ensar´in) arkasından gelenler:
Ey Rabbımız! İman ile daha önden bizi geçmiş olan (din) kardeşlerimizi yarlığa!
İman etmiş olanlar için, kalblerimizde bir kin bırakma!
Ey Rabbımız! Şüphesiz ki, Sen, çok Esirgeyicisin, çok Merhametlisin! derler."
(Haşr: 10)
"Onlar ki (sırf) Rab´larının rızâsını isteyerek (her zorluğa) katlanırlar, namazı, dosdoğru kılarlar, kendilerine verdiğimiz rızıktan, gizli ve aşikâr harcarlar, kötülüğü, iyilikle savarlar.
İşte, onlardır ki, onlar için, bu, bu dâr(-ı dünyanın) (iyi) bir sonucu vardır.
(ki, o sonuç) Adn Cennetleridir.
Onlar, -Atalarından, zevcelerinden, zürriyetlerinden salah erbabı olanlar da, birlikte olmak üzere- oralara girecekler, Melekler de, her bir kapıdan onların yanlarına varacaklar (ve şöyle diyecekler):
Sabrettiğinize karşılık sizlere Selâm (ve selâmet) olsun!
Dâr(ı dünyanın) ne güzel akıbetidir bu!" (Ra´d: 22-24)
"O, Rahman´in (hâs) kulları ki, onlar, yer yüzünde vakar ve tevazu ile yürürler.
Kendilerine, beyinsizler (hoşa gitmeyecek) laflar attığı zaman:
Selâmfetle!) defyip geçe)rler.
Onlar ki, gecelerini, secde ve kıyamla geçirirler.
Onlar ki;
Ey Rabbimiz! derler. Bizden, Cehennem azabını uzaklaştır.
Çünkü, onun azabı, bir helaktir!
Hakîkat, o, ne kötü bir Karargâh ve ikametgâh´dır!
Onlar ki, harcadıkları vakit, ne israf, ne de, cimrilik yapmazlar; (Harcamaları) ikisi arası, ortalama olur.
Onlar ki, Allah´ın yanına başka bir Tanrı daha (katıp) tapmazlar.
Allanın haram kıldığı cana, haksız yere, kıymazlar.
Zina, etmezler.
Kim, (bunlardan birini) yaparsa, cezaya çarpılır.
Kıyamet günü de, azabı katmerleşir ve kendisi (azabın) içinde hor ve hakir temelli bırakılır.
Meğer ki, (şirkten) tevbe ve iman edip iyi amel (ve hareket) de bulunan kimseler ola.
İşte, Allah, bunların kötülüklerini, iyiliklere çevirir.
Allah, çok Yarlıgayıcı ve çok Esirgeyicidir.
Kim, (günahlardan) tevbe (ve rücu) eder, güzel güzel amel hareket)de de, bulunursa, muhakkak o, Allâha -tevbesi makbul ve Allâhın rızasına erişmiş olarak- döner.
Onlar ki, yalan şâhidlik etmezler, boş ve kötü lakırdıya rastladıkları vakit, şerefli (insanlar) olarak (ondan yüz çevirip) geçerler.
Onlar ki, kendilerine Rab´larının âyetleri okunduğu (yahud onlarla va´z ve nasihat edildiği) zaman, bunlara karşı, (Münafıklar gibi), kör ve sağır (yıkılıp) düşmezler.
Onlar ki;
Ey Rabbimiz! derler, bize, zevcelerimizden ve nesillerimizden gözlerimizin) bebeği olacak (salih insanlar) ihsan et.
Bizi, takva sahiplerine önder kıl!"
İşte, bütün onlardır ki, zorluklara katlanıp dayanmaları sebebile Gurfe(ler)le (Cennetin en yüce dereceleriyle) mükâfatlandırılacaklar, orada, sağlık ve selâm ile karşılanacaklardır.
Onlar, orada temelli kalıcıdırlar.
O, ne güzel bir karargâhdır, (ne güzel) bir ikametgâhdır!" (Furkan: 63-76)
"Öyle adamlar ki, onları, ne bir ticaret, ne bir alış veriş, Allâhı zikretmekten, dosdoğru namaz kılmaktan, zekâtı vermekten alıkoymaz.
Onlar, kalblerin ve gözlerin (dehşetle) döneceği günden korkarlar.
Çünkü, Allah,, kendilerini, işledikleri amellerin en güzeli ile mükâfatlandıracak, onlara, fazlından da, daha ziyâdesini verecektir. Allah, kimi dilerse, onu, sayısız rızıklandırır (sevaba kavuşturur). (Nûr 37-38)"
"Rabbimiz, Allâh´dır! deyip te, sonra (bütün hareketlerinde) doğruluğu iltizam edenlere, (evet) onlara, hiç bir korku yoktur.
Onlar, mahzun da, olmayacaklardır. Onlar, Cennet ehlidirler.
İşlemekte devam ettikleri (iyi amel ve hareketlerine mükâfat olarak orada temelli kalıcıdırlar." (Ahkaf: 13-14)
"Yarattıklarımızdan öyle bir ümmet de, vardır ki, onlar, hakka rehberlik ederler, adaleti de, onunla uygularlar." (Ârâf. 181)
"Siz, insanlar için (seçilip ortaya) çıkarılmış en hayırlı bir Ümmetsiniz.
İyiliği, emr eder, kötülükten vaz geçirmeye çalışırsınız.
(Çünki) Allâha, inanırsınız.
Kitaplılar da, hep inansaydı, kendileri için, elbet daha hayırlı olurdu.
(Gerçi) İçlerinden, iman edenler varsa da, onların pek çoğu (hak dinden çıkmış) fâsıklardır." (Al-i imran. 110)[330]
Kur´ân-ı Kerimin Yahudiler Ve Hristiyanlar Hakkındaki Açıklaması:
"Yahûdîler: Uzeyr, Allah´ın oğludur! dedi(ler).
Hristıyanlar da: Mesîh (İsâ) Allah´ın oğludur! dedi(ler).
Bu, onların, ağızlarile (geveledikleri câhilce) sözleridir ki, (bununla) daha önce, küfr edenlerin sözlerini taklid ediyorlardır.
Hay Allah kahredesi adamlar! (Hakdan, bâtıla) nasıl da, döndürülüyorlar?
Onlar; Allah´ı, bırakıp Bilginlerini, Rahiblerini, Meryemin oğlu Mesih´i tanrılar edindiler.
Halbuki, bunlar da, ancak, Bir olan Allah´a ibâdet etmelerinden başkasıyla em-rolunmamışlardır.
O´ndan başka hiç bir İlâh yoktur.
O, bunların eş tutageldikleri her şeyden münezzehdir."[331]
"Allah:
Ey Meryem oğlu İsâ! İnsanlara (Allah´ı, bırakıp da, beni ve anamı, iki İlâh edininiz!) diyen sen misin?! dediği zaman, o (şöyle) dedi:
Seni, tenzih ederim (yâ Ftabb!) Hakkım olmadık bir sözü söylemekliğim, bana, yakışmaz!
Eğer, onu, söyledimse, elbette, bunu, bilmişsindir.
Benim içimde olan her şeyi, Sen bilirsin.
Ben ise, Senin zatında olanı, bilmem.
Şüphesiz ki: gaybları, hakkıyle bilen Sensin Sen!
Sen, ne emrettinse, ben, onlara, bundan başkasını, söylemedim.
(Dediğim hep şu idi):
Benim de, Rabbim, sizin de, Rabbiniz olan Allah´a ibâdet ediniz. Ben, içlerinde bulunduğum müddetçe, üzerlerinde bir kontrolcu idim. Fakat, vaktâ ki, Sen, beni (içlerinden) aldın, üstlerinde nigâhban yalnız Sen kaldın. (Zâten) Sen, (her zaman) her şeye hakkıyle şâhidsin!" [332]
"Muhakkak ki, İsa´nın hali de, (Babasız dünyaya gelişi de) Allah katında, Âdemin hali gibidir.
(Allah) Onu (Âdemi) topraktan yarattı. Sonra, ona: O1! dedi. O da, oluverdi."[333] Allah, gerçekten, üçün (üç tanrının) biridir! diyenler, and olsun ki, kâfir olmuştur. Halbuki, bir tek İlâhdan başka hiç bir ilâh yoktur.
Eğer, söyleyegeldikleri (bu sözden) vaz geçmezlerse, içlerinden o kâfir kalanlarına, her halde, acıklı bir azab dokunacaktır.[334]
"Meryem oğlu Mesîh (İsâ), bir Peygamberden başka (bir şey) değildir.
Ondan önce de, Peygamberler gelip geçmiştir.
(Onun) Anası, çok sâdık bir kadındı.
İkisi de, (birer kul ve beşer olarak) yemek yerlerdi.
Bak, biz, âyetleri, onlara, nasıl apaçık anlatıyoruz.
Sonra da, bak, onlar, nasıl (hakîkattan) çevriliyorlar?
De ki: Allâhı bırakıp ta, size ne bir zarar, ne de, bir yarar yapmaya gücü yetmeyen şeylere mi tapıyorsunuz?!
Halbuki (her şeyi) işiten, (her şeyi) bilen, Allanın kendisidir.
De ki
Ey Ehl-i Kitap! Dininizde, haksız yere haddi aşmayınız!
Bundan önce, hem kendileri sapmış, hem bir çoğunu saptırmış ve dümdüz yoldan ayrılıp sapa gelmiş bir kavmin hevâ (ve heve)sine uymayınız!
İsrail oğullarından olup ta, küfredenlere Davud´un da, Meryem oğlu İsânın da, dili ile lanet olunmuştur.
Bunun sebebi: isyan etmeleri ve ifrata sapmaları idi.
Onlar, işledikleri her hangi fenalıktan, birbirini vaz geçirmeye çalışmazlardı.
Gerçekten, yapmakta devam ettikleri (o hal) ne kötü idi!
İçlerinden bir çoğunu görürsün ki, kâfirlere dostluk ederler.
Nefislerinin, kendileri için, öne sürdüğü, and olsun ki, ne çirkin şeylerdir!
Çünkü, onların kazancı, Allah´ın, kendilerine gazab etmesi ve onların o azab içinde temelli kalıcı olmalarıdır.
Eğer, Allah´a, Peygambere ve ona indirilene iman etmiş olsalardı, onları, dostlar edinmezlerdi. Fakat, onların bir çoğu fâsık kimselerdir.
İnsanların, iman edenlere, düşmanlık bakımından, en katısı, and olsun ki, Yahudilerle Allah´a eş koşanları bulacaksın.
Onların, iman edenlere sevgisi bakımından, daha yakınını da, and olsun
"Biz Nasrânîleriz!" diyenleri, bulacaksın.
Bunun sebebi, şudur:
Çünkü, onların içinde keşişler, rahipler vardır.
Şüphe yok ki, onlar, büyüklenmek istemezler.
Peygambere indirileni dinledikleri vakit te, hakkı, tanıdıklarından dolayı, gözlerinin yaşla dolup taştığını görürsün.
Ey Rabbimiz! derler, iman ettik. Artık, bizi, (hakka) şâhid olanlarla beraber yaz!
Zâten, biz, Rabbimizin bizi de, sâlihler katarına katmasını, koymasını umup dururken ne diye Allah´a ve bize gelen hakîkata iman etmeyelim?"[335]
"Yahudiler:
Hristıyanlar, bir şeye sâhib değil! dedi(ler).
Hristıyanlar da
Yahudiler, bir şeye sahib değil! dedi(ler). Halbuki, hepsi de, Kitabı okuyorlar. Bilmeyenler de, tıpkı onların dediklerini söyledi.
Artık, Allah, ihtilafa düşmekte oldukları bu (dâvada) Kıyamet günü, aralarında hükmünü verecektir. "[336]
İsrail Oğullarının İki Defa Anlaşmazlığa Düşmeleri:
İsrail oğulları; Mûsâ Aleyhisselâmdan beşyüz yıl sonra, içlerinde, muhtelif milletlere mensup esirlerin oğulları çoğaldığı zaman, ihtilafa düştükleri gibi, İsâ Aleyhisselâmdan iki yüz yıl sonra da, ihtilafa düşmüşlerdir.[337]
İsrail Oğullarının Atlattıkları İkinci Katliâm:
İsrail oğulları, kendilerine gönderilen üç Peygamberden Zekeriyyâ ve Yahya Aleyhisselâmları öldürdükten[338] ve İsâ Aleyhisselâmı da, öldürmeye kalktıkları zaman, kendisi, Allah tarafından göğe kaldırıldıktan sonra [339] Yüce Allah, Bâbil krallarından Haridus adındaki kralı, onların üzerine, saldı.
Haridus, Bâbil halkını, yanına alarak İsrail oğullarının üzerine yürüdü. Onları, yenip Şam´a, girdi.
Ordu kumandanlarının kumandanı, Fil sahibi Nebuzerazan diye anılan Bas kumandana:
"Ben, eğer, Beytülmakdis halkına galebe çalarsam, öldüreceğim bir kiimse bulamayıncaya ve ordugâhımın ortasından, kanlarını sel gibi akıtıncaya kadar, onları, öldüreceğim!" diye tanrım üzerine yemin etmiştim!" dedi ve bu dereceye erişinceye kadar, onları öldürmeye devam etmesini, baş kumandana emretti.
Nebuzerazan, Beytülmakdis´e girdi.
İsrail oğullarının, kurbanlarını takdim ettikleri yerde durunca, orada, bir kanın, kaynamakta olduğunu gördü ve:
"Ey İsrail oğulları! Şu kaynayan kanın hali nedir? [340] Onun haberini, bana haber veriniz!
Onun işinden, hiç bir şeyi, benden gizlemeyiniz!" dedi. [341] İsrail oğulları:
"Bu, bizim takdim ettiğimiz halde, kabul olunmayan bir kurban kanıdır. O, bunun için[342], gördüğün gibi[343] kaynıyor.[344]
Biz, sekiz yüz yıldan beri, kurban takdim ederiz. Bu kurbandan başka, hepsi kabul olunmuştur." dediler.[345]
Baş kumandan:
"Siz, bana, doğru haber vermediniz!" dedi.[346]
İsrail oğulları:
"Eğer, halimiz, önceki zamanımızdaki gibi olsaydı, kurbanımız, kabul olunurdu.[347]
Fakat, bizden krallık, Peygamberlik ve Vahy kesildi. Bunun için, kurbanlarımız kabul edilmez oldu!" dediler.
Baş kumandan Nebuzerazan, bu kanın üzerinde İsrail oğullarının Başkanlarından yedi yüz yetmiş kişi boğazladı.
Fakat, kan, sâkinleşmedi.[348]
Bunun üzerine, Baş kumandan, İsrail oğullarının gençlerinden ve kadınlarından yedi bin kişinin, kan üzerinde boğazlanmasını, emretti.[349]
Baş kumandan, İsrail oğullarının Bilginlerinden yedi yüz kişinin daha, kanın üzerinde boğazlanmasını emretti.
Boğazlandı.
Fakat, kan, yine de, sâkinleşmedi,[350] soğumadı.[351]
Nebuzerazan, kanın, sâkinleşmediğini, görünce:
"Ey İsrail oğulları! Yazıklar olsun size![352] Bana, doğrusunu söyleyiniz!
Rabbınızın emri üzerinde sebat ediniz.
Sizin saltanatınız, yer yüzünde, istediğinizi yapıncaya kadar uzamış durmuştu.
Ben, sizleri, erkek kadın ateş üfleyebilecek hiç bir kimse bırakmaksızın öldürmeye girişmeden önce, bana, doğrusunu, söyleyiniz!" dedi.
İsrail oğulları, Baş kumandanın işi sıkı tuttuğunu ve öldürmekteki katılığını ve acımasızlığını görünce, ona, işin doğrusunu, haber verdiler:
"Bu kan, bizden, bir Peygamberin kanıdır ki, o, bizi, Allah´ın, gazab edeceği bir çok kötü işlerden nehy eder dururdu.[353]
Keşke, biz, ona, bu hususta itaat etmiş olsaydık, muhakkak ki, o, bize, doğru yolu göstermişti.[354]
Sizin, şu işinizi de, bize haber vermişti.
Fakat, biz, onu, doğrulamadık. Kendisini, öldürdük![355]
İşte, bu kaynayan kan[356], onun kanıdır!" dediler.
Nebuzerazan:
"Onun ismi, ne idi?" diye sordu.
İsrail oğulları:
"Yahya b.Zekeriyyâ´dır!" dediler.
Nebuzerazan:
"İşte, şimdi, bana, doğrusunu söylediniz!..
Onun için, Rabbiniz, sizden intikam alıyor!" dedi.[357]
Onların, kendisine, doğru söylediklerini görünce[358], secdeye kapandı.
Çevresindeki kimselere:
"Şehrin kapılarını, kapatınız ve şehirde Haridus´un askerlerinden olan herkesi, dışarı, çıkarınız!" dedi.[359]
Baş kumandanın istediğini yaptılar.[360] İçeride, yalnız İsrail oğulları kaldı. Nebuzerazan[361], kaynayan kana[362];
"Ey Yahya b.Zekeriyyâ! Benim Rabbim da, Senin Rabbin de, Senin için, kavminin musîbete uğramış olduğunu, senin için, onlardan ne kadar kişilerin öldürüldüğünü biliyor.[363]
Ben, senin kavminden öldürmedik bir kimse bırakmadan[364], kavminden, öldürülmedik bir kimse bırakılmadan[365]´ önce, Allah´ın izniyle sâkinleş!" dedi.[366]
Yahya Aleyhisselâmın kanı, Allah´ın izniyle[367] hemen sakinleşip kaynaması, duruverdi.
Bunun üzerine, Nebuzerazan, onları, öldürmekten el çekti,[368] ve: "İsrail oğullarının inandıklarına, ben de, inandım ve onları, tasdik ettim. Ondan başka Rab bulunmadığına kanâat getirdim!" dedi.[369]
İsrail oğullarına da:
"Allah düşmanı[370] Haridus, bana, kanlarınız, ordugâhının tam ortasından sel gibi akıncaya kadar sizlerden adam öldürmemi, bana emretti.[371]
Ben bunu, yapacağım.[372] Ona, isyan etmeğe Kadir değilim." dedi.
İsrail oğulları;
"Emrolunduğun şeyi[373] yap!" dediler.
Nebuzerazan, onlara[374], hendek kazmalarını[375] emretti.
Bir hendek kazdılar.
Sonra, onlara, emretti: At, katır, eşek, sığır, davar ve deve gibi hayvanlardan getirip orada boğazladılar.[376]
Akan kanlar, çoğaldı ve üzerine de, su, akıtıldı.[377] Kanlar, ordugâhın içine kadar akıp gitti.
İsrail oğullarından öldürülmüş olanların cesedlerinin getirilip boğazlanan hayvan cesedlerinin üzerine atılmasını emretti.
Atıldı.[378]
Kıral Haridus, gerek hendekte bulunan cesedlerin, gerek ordugâha kadar akıp gelen kanın İsrail oğullarına âid olduğunu sandı.[379]
Nebuzerazan´a:
"Artık, onları, öldürmekten el çek![380] Akan kanları, bana kadar gelip ulaşmıştır.[381]
Yaptıkları şeyin öcünü, onlardan almış bulunuyorum!" [382] diye haber gönderdi.
Sonra da, Bâbil arzına dönmek üzere, onlardan ayrıldı ki, az kalsın, İsrail oğullarını yok edip gidecekti.[383]
Yahudilerin Azgınlıkları Yüzünden Uğrayacakları Son Musibet:
Hadîs-i şeriflerde haber verildiğine göre: Zamanın sonuna doğru çıkacak Dec-cal´ın Tabii ve askeri, Yahûdîler, olacak[384]; Müslümanlar, onlarla çarpışarak kendilerini bozguna uğratacak ve öldürecekler, hattâ taşın veya ağacın arkasına saklanacak Yahudî´yi, taş veya ağaç, dile gelip:
"Ey Müslüman! Ey Allah´ın kulu! Şu arkamdaki Yahudî´yi, gel de, öldür!" diyecektir.[385]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Taberî-Tarih .2,s 13
[2] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.298.
[3] Taberî-Tarih c.2,s.113, Sâlebî-Arais s.371, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.298.
[4] Sâlebî-Arais s.371.
[5] Sâlebî-Arais s.371, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.298.
[6] Sâlebî-Arais s.371, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.298, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.56.
[7] Sâlebî-Arais s.371, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.298.
[8] Sâlebî-Arais s.371.
[9] Âl-i İmran: 35
[10] Sâlebî-Arais s.371, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.298.
[11] Sâlebî-Arais s.371.
[12] Sâlebî-Arais s.371, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.298.
[13] Sâlebî-Arais s.371.
[14] Sâlebî-Arais s.371, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.298.
[15] Âl-i İmran: 36.
[16] Sâlebî-Arais s.372, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.299.
[17] Sâlebî-Arais s.372.
[18] Sâlebî-Arais s.372, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.299.
[19] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.299.
[20] Sâlebî-Arais s.372, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.29.
[21] Sâlebî-Arais s.372.
[22] Sâlebî-Arais s.372, İbn.Esîr-Kâmil c.1.8.299.
[23] Sâlebî-Arais s.372.
[24] Sâlebî-Arais s.372, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.299.
[25] İbn.Esîr-Kâmil c.l.s.299.
[26] Sâlebî-Arais s.372, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.299.
[27] Sâlebî-Arais s.372.
[28] Sâlebî-Arais s.372-373, İbn.Esîr-Kâmil c.1,8.299.
[29] Sâlebî-Arais s.373.
[30] Sâlebî-Arais s.372-373, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.299.
[31] Sâlebî-Arais s.373, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.299.
[32] Sâlebî-Arais s.373.
[33] Sâlebî-Arais s.373, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.299.
[34] Âl-i imran: 37.
[35] Âl-i İmran: 44.
[36] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,.s.84, Buhârî-Sahih c.4,s.23O, Müslim-Sahih c.4,s.1886, Tirmizî-Sünen c.5,s.702-703, İbn.Abdulberr-lstiab c.4,s,1824, ibn.Esîr-Usüdülgabe c.7,s.84.
[37] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.316, ibn.Abdulberr-İstiab c.1895.
[38] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.1,s.316, Hâkim-Müstedrek c.2,s.594, İbn.Abdulber İstiab c.4,s.1895.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/303-306.
[39] Ebülfida-Elbıdaye vennihaye c.2,s.64.
[40] Secde âyeti değildir.
[41] Âl-i İmran: 42-43.
[42] Âl-i İmran: 45-46.
[43] Salebi Arais s.383, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O7
[44] Sâlebî-Arais s.381, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O7
[45] Meryem: 16-21.
[46] Âl-i İmran: 47-51.
[47] Enbiyâ: 91.
[48] Tahrim: 12.
[49] Taberî-Taihc.2,s.1B.
[50] Meryem: 22.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/306-309.
[51] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.65.
[52] Taberi-Tarih c.2,s.18, Sâlebî-Arais s.382, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O8.
[53] Taberi-Tarih c.2,s.18, İbn.Esîr-Kâmil c 1.S.208.
[54] Taberî-Tarih c.2,s.18-19, Sâlebî-Arais s.382, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.308-309.
[55] Taberî-Tarih c.2,s.19, Sâlebî s.382, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O9.
[56] Taberî-Tarih c.2,s.19.
[57] Sâlebî-Arais s.383.
[58] Taberî-Tarih c.2,s.22, Sâlebî-Arais s.383, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O9, Ebülfida C.2.S.65.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/309-311.
[59] İsrail oğulları, çok kızdılar: Onun, bizimle bu şekilde alay etmesi, kendisinin, zina etmesinden, bize daha ağır geliyor!" dediler. (Taberi-Tarih c.2,s.22, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.311)
[60] Meryem: 22-33.
[61] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.l3,s.196, Sâlebî-Arais s.386, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.311.
[62] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.196, C.11.S.544, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.31O, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.65.
[63] Taberi-Tarih c.2,s.22, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.311.
[64] Sâlebî-Arais s.386, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.311.
[65] Nisa: 156.
[66] Enbiyâ: 91, Tahrîm: 12.
[67] Meryem: 27-28, Nisa: 156.
[68] İbn.Kuteybe-Maarif s.24, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.63, Sâlebî-Arais s.402, Yâkut-Mucemülbüldan c 1.S.521 671.
[69] Yâkut-Mucemülbüldan d.s.521.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/311-312.
[70] Taberî-Tarih c.2,s.19, Sâlebî-Arais s.383, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.312.
[71] Sâlebî-Arais s.383, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3l2.
[72] Taberî-Tarih c.2,s.19, Sâlebî-Arais s.383, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.312.
[73] Taberî-Tarih c.2,s.19, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.312.
[74] Taberî-Tarih c.2,s.20, Sâlebî-Arais s.383, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.312.
[75] Taberî-Tarih c.2,s.19, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.312.
[76] Mü´minûn: 50.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/312-313.
[77] Taberî-Tarih c.2,s.20, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.312.
[78] Taberî-Tarih c.2,s.20.
[79] Taberi-Tarih C.2.S.20. Sâlebî-Arais s.386.
[80] Taberî-Tarih c.2,s.20-21, Sâlebî-Arais s.387-388.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/313-314.
[81] Taberî-Tarih c.2,s.21.
[82] İbn.Kuteybe-Maarif s.25, Yâkubî-Tarih c.1,s.69, Sâlebî-Arais s.390. İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[83] İbn.Kuteybe-Maarif s.25, Sâlebî-Arais s.390.
[84] İbn.Kuteybe-Maarif s.25, Mes´ûdî-Murucuzzeheb c.1,s.63, Sâlebî-Arais s.390, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[85] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/314-315.
[86] Taberî-Tarih c.2,s.21, Sâlebî-Arais s.390, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.355, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[87] Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.355.
[88] Sâlebî-Arais s.390, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[89] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[90] Sâlebî-Arais s.390, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[91] Sâlebî-Arais s.390.
[92] Sâlebî-Arais s.390, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[93] Sâlebî-Arais s.390, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[94] Sâlebî-Arais s.390.
[95] Sâlebî-Arais s.390, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[96] Taberî-Tarih c.2,s.21, Sâlebî-Arais s.390.
[97] Sâlebî-Arais s.390.
[98] Taberî-Tarih c.2,s.21, Sâlebî-Arais s.390.
[99] Sâlebî-Arais s.390.
[100] Taberî-Tarih c.2,s.21, Sâlebî-Arais s.390.
[101] Hâkim-Müstedrek c.2,s.549.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/315.
[102] Sâlebî-Arais s.390.
[103] Sâlebî-Arais s.394.
[104] Sâlebî-Arais s.392, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[105] Sâlebî-Arais s.392.
[106] Sâlebî-Arais s.392, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/316.
[107] Taberi-Tarih c.2,s.21.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/316-317.
[108] Sâlebî-Arais s.391, ibn.Esir-Kâmil c.1,s.314.
[109] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.314.
[110] Sâlebî-Arais s.391, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[111] Sâlebî-Arais s.391.
[112] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.314.
[113] Sâlebî-Arais s.391, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[114] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.314.
[115] Âl-i İmran: 52.
[116] Yâkubî-Tarih c.1,s.68, Sâlebî-Arais s.390, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.315, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.92.
[117] İbn.ishak, ibn.Hişam-Sîre c.4,s.255, Yâkubî-Tarih c.1,s.79, Taberî-Tarih c.2,s.24, Tefsir c.6,s.14-15, Sâlebî-Arais s.390, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.92-93.
[118] Sâlebî-Arais s.391, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[119] Sâlebî-Arais s.391.
[120] Sâlebî-Arais s.391, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[121] Sâlebî-Arais s.391.
[122] Sâlebî-Arais s.391.
[123] Sâlebî-Arais s.391, ibn.Esîr-Kâmil C.1.S.315.
[124] Sâlebî-Arais s.391.
[125] Sâlebî-Arais s.391, İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.315.
[126] Sâlebî-Arais s.391.
[127] Sâlebî-Arais s.391, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/317-319.
[128] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.315.
[129] Sâlebî-Arais s.394.
[130] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[131] Taberî-Tarih c.1,s.91, Sâlebî-Arais s.394.
[132] Sâlebî-Arais s.394, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[133] Taberî-Tarih c.1,s.91.
[134] Taberî-Tarih c.1,s.91, Sâlebî-Arais s.394, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[135] Taberî-Tarih c.1,s.91.
[136] Sâlebî-Arais S.394.
[137] Sâlebî-Arais s.394, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[138] Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.355.
[139] Taberî-Tarih c.1,s.91, Sâlebî-Arais s.394.
[140] Taberî-Tarih c.1,s.91.
[141] Veya Hâm b.Nuh (Taberî-Tarih c.1,s.91)
[142]. Sâlebî-Arais s.394.
[143] Sâlebî-Arais s.394, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315
[144] Sâlebî-Arais s.394.
[145] Sâlebî-Arais s.394, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[146] Tâberi-Tarih c.1,s.91, Sâlebî-Arais s.394.
[147] Sâlebî-Arais s.394.
[148] Taberî-Tarih c.1,s.91.
[149] Sâlebî-Arais s.394.
[150] Taberî-Tarih c.1,s.91, Sâlebî-Arais s.394.
[151] Sâlebî-Arais s.394.
[152] Taberî-Tarih c.1,s,91.
[153] Taberî-Tarih c.1,s.91.
[154] Sâlebî-Arais s.394.
[155] Sâlebî-Arais s.394, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[156] Sâlebî-Arais s.394.
[157] Sâlebî-Arais s.394, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[158] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[159] Taberî-Tarih c.1,s.91.
[160] Sâlebî-Arais s.394
[161] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[162] Sâlebî-Arais s.394, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[163] Taberî-Tarih c.1,s.91.
[164] Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.355.
[165] Sâlebî-Arais s.394.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/319-321.
[166] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[167] Sâlebî-Arais s.394, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[168] Sâlebî-Arais s.394.
[169] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.315.
[170] Sâlebî-Arais s.394.
[171] Sâlebî-Arais s.394, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[172] Sâlebî-Arais s.394.
[173] Sâlebî-Arais s.394, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[174] Sâlebî-Arais s.394.
[175] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.82.
[176] Matta Bab: 13, Fıkra: 54, 57, 58.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/321-323.
[177] Taberî-Tarih C.3.S.130.
[178] Sâlebî-Arais s.397.
[179] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.86.
[180] Sâlebî-Arais s.397.
[181] Taberî-Tefsir c.7,s.131.
[182] Taberî-Tefsir c.7,s.131, Sâlebî-Arais s.397, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.316.
[183] Taberî-Tefsir c.7,s.133, Sâlebî-Arais s.397.
[184] Taberî-Tefsir c.7,s.133, Sâlebî-Arais s.397, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.316, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.86.
[185] Sâlebî-Arais s.398, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.316.
[186] Sâlebî-Arais s.399.
[187] Sâlebî-Arais s.398, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[188] Sâlebî-Arais s.398.
[189] Sâlebî-Arais s.398, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[190] Sâlebî-Arais s.398.
[191] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[192] Sâlebî-Arais s.398, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[193] Sâlebî-Arais s.398.
[194] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[195] Sâlebî-Arais s.398, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[196] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[197] Sâlebî-Arais s.398.
[198] Sâlebî-Arais s.399.
[199] Sâlebî-Arais s.399, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[200] Sâlebî-Arais s.399.
[201] Taberî-Tefsir c.7,s.131,132, Sâlebî-Arais s.397, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.316, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.86.
[202] Taberî-Tefsir c.7,s.133, Sâlebî-Arais s.397
[203] Sâlebî-Arais s.399
[204] Sâlebî-Arais s.398, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.316
[205] Sâlebî-Arais s.398.
[206] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.86.
[207] Sâlebî-Arais s.399.
[208] Sâlebî-Arais s.399, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[209] Sâlebî-Arais s.399.
[210] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.317.
[211] Sâlebî-Arais s.399 İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[212] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[213] Sâlebî-Arais s.399, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[214] Sâlebî-Arais s.399.
[215] Sâlebi-Arais s.398.
[216] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.316.
[217] Sâlebî-Arais s.398.
[218] Sâlebî-Arais s.398, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.316.
[219] Sâlebî-Arais s.398, 399.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/323-326.
[220] Sâlebî-Arais s.399, İbn.Esir-Kâmil c.1,s.317.
[221] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[222] Sâlebî-Arais s.399.
[223] Sâlebî-Arais s.398, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.316, 317.
[224] Sâlebî-Arais s.399.
[225] Sâlebî-Arais s.399, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[226] İbn.lyas-Bedâyiuzzühur s 199.
[227] Sâlebî-Arais s.399.
[228] İbn.lyas-Bedâyiuzzühur s. 199.
[229] Sâlebî-Arais s.399, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317, İbn.lyas-Bedâyiuzzühur s. 199.
[230] Sâlebî-Arais s.399, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/326.
[231] Mâide: 112-115.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/326-327.
[232] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.75, Ezrakî-Ahbaru Mekke c.1,s.73.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/327.
[233] İbn.İshak, ibn.Hişam-Sîre c.4,s.255.
[234] İbn.ishak, İbn.Hişam-Sîre c.4,s.255, Taberî-Tarih c.2,s.24.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/327-328.
[235] Taberî-Tefsir c.22,s.155,158-161.
[236] Sâlebî-Arais s.406, Zemahşerî-Keşşaf c.3,s.319.
[237] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/328-330.
[238] Yâkubî-Tarih C.1.S.75-76.
[239] Yâkubî-Tarih c.1,s.75, Sâlebî-Arais s.392, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[240] Sâlebî-Arais s.392, İbn.Esîr-Kâmil, c. 1,8.315.
[241] Sâlebî-Arais s.392.
[242] Yâkubî-Tarih c. 1,8.76.
[243] Sâlebî-Arais s.392, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[244] Yâkubî-Tarih c.1,s.76.
[245] Sâlebî-Arais s.392.
[246] Yakubi-Tarih c. 1,8.76.
[247] Sâlebî-Arais s.393.
[248] Yâkubî-Tarih c.1,s.176, Sâlebî-Arais s.303, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[249] Yâkubî-Tarih c.1,s,76.
[250] Sâlebî-Arais s.393.
[251] Yâkubî-Tarih c.1,s.76, Sâlebî-Arais s.393, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.315.
[252] Yâkubî-Tarih c.1,s 76.
[253] Sâlebî-Arais s.393
[254] Yâkubî-Tarih c.1,s.76.
[255] Sâlebî-Arais s.393.
[256] Yâkubî-Tarih c.1,s.76.
[257] Sâlebî-Arais s.393.
[258] Yâkubî-Tarih c.1,s.76, Sâlebî-Arais s.393.
[259] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/330-331.
[260] Yâkubî-Tarih c.1,s.76.
[261] Dineverî-El´ahbar s.41.
[262] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.84.
[263] Sâlebî-Arais s 387.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/331.
[264] Yâkubî-Tarih C.1.S.76.
[265] Sâlebî-Arais s.400, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[266] Sâlebî-Arais s.400.
[267] Sâlebî-Arais s.400, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.317.
[268] Sâlebî-Arais s.400.
[269] Sâlebî-Arais s.400, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.318.
[270] Sâlebî-Arais s.400.
[271] Sâlebî-Arais s.400, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.318.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/332.
[272] Taberî-Tarih c.2,s.22-23, Sâlebî-Arais s.400-401, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.318-319, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.93-94.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/332-333.
[273] Sâlebî-Arais s.400.
[274] Sâlebî-Arais s.400, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s,318.
[275] Sâlebî-Arais s.400.
[276] Sâlebî-Arais s.400, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.318.
[277] Taberî-Tarih c.2,s.23, Sâlebî-Arais s.401.
[278] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.319.
[279] Sâlebî-Arais s.401, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.319.
[280] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.319-320.
[281] Sâlebî-Arais s.401.
[282] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.320.
[283] Sâlebî-Arais s.401, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.320.
[284] Taberî-Tefsir C.6.S.12-17.
[285] Yâkubî-Tarih c.1,s.79, Sâlebî-Arais s.403, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.356, Ebülfida-Elbidaye venniha-ye c.2,s.95.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/333-334.
[286] Nisa: 156-158.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/334.
[287] ibn.İshak, İbn.Hişam-Sîre c.2,s.41, Abdurrezzak-Musannef c.5,s.329, Buharî-Sahih c.4,s.14O, Müslim-Sahih C.1.S.152.
[288] Sâlebî-Arais s.387.
[289] İbn.İshak, İbn.Hişam-Sîre c.2,s.41, Buharî-Sahih c.4,s.14O, Müslim-Sahih c.1,s.152.
[290] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.97
[291] Sâlebî-Arais s.387.
[292] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.97.
[293] Sâlebî-Arais s.387.
[294] İbn.ishak, ibn.Hişam-Sîre c.2,s.41.
[295] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.192.
[296] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.193, Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.355.
[297] Ebülferec ibn.Cevzî-Tabsıra c.1,s.355.
[298] Sâlebî-Arais s.387.
[299] Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.82.
[300] Sâlebî-Arais s.387, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.82.
[301] Sâlebî-Arais s.387.
[302] Hâkim-Müstedrek c.2,s.596.
[303] Abdurrezzak-Musannef c.11 ,s.3O9.
[304] Sâlebî-Arais s.387.
[305] Hâkim-Müstedrek c.2,s.596
[306] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.193.
[307] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13,s.197.
[308] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.13.s.193.
[309] Yakîn : Lügatta: bir şeyi, seksiz, şüphesiz olarak, gerçekten bilmek demektir. (Fîrûzâbâdî-Kamûsulmuhît c.3,s.28O, Seyyid-Tarifat s. 175)
Yâkîn : İlm´in, Marifet, Dirayet ve benzerlerine üstün sıfatlarından olup İlmülyakîn, Aynülyakin, Hakkulyakîn diye üç derecesi ve bunların da aralarında bir takım farkları vardır. (Râkıb-Müfredâtülkur´an s.552) Din Teriminde Yakın : Bir şeye, bu, böyledir! diye itikad etmekle birlikte, bunun, vakıa uygun ve zevali imkânsız olarak ancak böyle olabileceğine itikad etmek, kanâat getirmek demektir. (Seyyid-Târifât s.175).
[310] Ahmed b.Hanbel-Ezzühd s.77, 74.
[311] Buharî-Sahih c.4,s.142, Müslim-Sahih c.4.s.1838, İbn.Mâce-Sünen c.1,s.679, Nesaî-Sünen c.8,s.249.
[312] Ahmed b.Hanbel-Ezziihd s.77
[313] ibn.Abd.Rabbih-Ikdülferîd c.2,s.227.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/334-337.
[314] Saf: 6
Peygamberimiz Muhammed Aleyhisselâm da, bir Hadîs-i şeriflerinde: "Ben, Atam ibrahim´in duası, İsâ b.Meryem´in müjdesi ve Annemin rü´yâsıyım ki, Annem, bana hâmile iken, rü´yâsında, Şam köşklerini, kendine aydınlatan bir Nûr´un, kendisinden çıktığını görmüştü.
Zâten, Peygamberlerin Anneleri, böyle rü´yâ görürlerdir!" buyurarak bunu açıklamışlardır. (ibn.Sa´d-Tabakat c.1,s.149, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.128, Taberî-Tefsir c.1,s,556, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.1,s.68, 71, Ebülferec İbn.Cevzî-Elvefa c.1,s.36, Zehebî-Tarihulislam c.2,s.16, Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.3O7, Heysemî-Mecmauzzevaid c.8,s.223)
[315] Bab: 16, Fıkra: 7-14, Bab: 15, Fıkr. 26-27
[316] İbn.ishak, ibn.Hişam-Sîre c.1,s.248
[317] Ebülferec İbn.Cevzî-Elvefa c.1,s.67.
[318] Rahmetullah. Hindî-lzhârulhakk Terceme c.2,s.262-263.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/338-339.
[319] Taberî-Tarih c.2,s.13, Hâkim-Müstedrek c.2,s.596, Sâlebî-Arais s.403, Ebülferec İbn.Cevzî-Tabsıra c.2,s.356, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O7, Muhyiddin b.Arabî-Muhâdaratülebrar c.1,s.138.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/339.
[320] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.6,s.45O, Heysemî-Mecmauzzevaid c.10,s.67
[321] Yuhanna: Bab: 14, Fıkra: 16, Bab: 15, Fkr.26,Bab: 16, Fkr.7.
[322] Matta: Bab: 21, Fkr. 42-44.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/339-340.
[323] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.14,s.302-303, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.3,s.148, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.2,s.130, Begavî-Mesâbihussünne c.2,s.179, Kadı lyaz-Şifâ c.1,s.137, İbn.Esîr-Câmiul´usûl c.12,s.53, ibn.Seyyid-Uyûnüleser c.1,s.144.
[324] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.143 Buharî-Sahih c.1,s.92, Müslim-Sahih d.s.148.
[325] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.14,s.3O3, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.143, Buharî-Sahih c.1,s.92, Müslim-Sahih c.1,s.145, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.2,s.13O, Begavî-Mesâbihussünne c.2,s.179, Kadı lyaz-Şifa c.1,s.137, İbn.Esîr-Câmiul´usûl c.12,s.53, İbn.Seyyid-Uyûnüleser c.1,s.144.
[326] ibn.Ebî Şeybe-Musannef c.14,s.3O3, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.5,s.143, Buharî-Sahih c.1,s.92, Müslim-Sahih c.1,s.145, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.2,s.13O, Begavî-Mesâbihussünne c.2,s.179, Kadı lyaz-Şifa c.1,s.137, İbn.Esîr-Câmiul´usûl c.12,s.53, İbn.Seyyid-Uyûnüleser c.1,s.144.
[327] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.14,s.3O3, A.b.Hanbel-Müsned c.3,s.148, Müslim-Sahih c.1,s.145, Beyhakî-
Delâilünnübüvve c.2,s.13O, Beygavî-Mesabih c.2,s.179, Kadı lyaz-Şifâ c.1,s.137, İbn.Esîr-Câmiul´usûl c.12,s.53, İbn.Seyyid-Uyûnüleser c.1,s.144
[328] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.4,s.2O8, Buharî-Sahih c.4,s.248.
[329] İbn.Ebî Şeybe-Musannef c.14,s.3O3, Ahmed b.Hanbel-Müsned c.3,s.148,, Buharî-Sahih c.4,s.248, Müslim-Sahih c.1,s.145, Beyhakî-Delâilünnübüvve c.2,s.13O, Begavî-mesâbihussünne c.2,s.179, İbn.Esîr-Câmiul´usûl c.12,s.53, İbn.Seyyid Uyûnüleser c.1,s.144.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/340-341.
[330] M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/341-344.
[331] Tevbe: 9/30-31.
[332] Mâide: 5/116-117.
[333] Âl-i İmran: 3/59.
[334] Mâide: 73.
[335] Mâide: 75-84.
[336] Bakare: 113.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/344-347.
[337] Deyiemî-Eifirdevsc.1, s.406.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/347.
[338] Taberî-Tarih c.2,s.16, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.303-304.
[339] Taberî-Tarih c.2,s.16, Sâlebî-Arais s.342.
[340] Taberî-Tarih c.2,s.16, Sâlebî-Arais s.342, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.304.
[341] Taberî-Tarih C.2.S.16, Sâlebî-Arais s.342.
[342] Taberî-Tarih c.2,s.16-17, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.304.
[343] Taberî-Tarih C.2.S.17, Sâlebî-Arais s.342.
[344] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.304.
[345] Taberî-Tarih c.2,s,17, Sâlebî-Arais s.342.
[346] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.304.
[347] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342.
[348] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.304.
[349] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342.
[350] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.304.
[351] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.304.
[352] Taberî-Tarih C.2.S.17, Sâlebî-Arais s.342.
[353] Taberi-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.304.
[354] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342.
[355] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O4.
[356] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342.
[357] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.l.s.304.
[358] Taberî-Tarih C.2.S.17, Sâlebî-Arais s.342.
[359] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O4.
[360] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O4.
[361] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O4.
[362] İbn.Esîr-Kâmil C.1.S.305.
[363] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[364] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342.
[365] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[366] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[367] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342.
[368] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[369] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[370] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342.
[371] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[372] Taberî-Tarih c.2,s.17.
[373] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.342.
[374] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.343, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[375] ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[376] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.343, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[377] İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[378] Taberî-Tarih C.2.S.17, Sâlebî-Arais s.043, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[379] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.343.
[380] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.343, İbn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[381] Taberî-Tarih c.2,s.17, Sâlebî-Arais s.343.
[382] Taberî-Tarih c.2,s.17, ibn.Esîr-Kâmil c.1,s.3O5.
[383] Taberi-Tarih c.2,s .17, Sâlebî-Arais s.343.
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/347-351.
[384] ibn.Mâce-Sünen c.2,s.1361, Heysemî- Mecmauzzevâid c.7,s.338-342.
[385] Ahmed b.Hanbel-Müsned c.2,s.417, Buharî-Sahih c.3,s.232, Müslim-Sahih c.4,s.2238-2239, Begavî-Mesâbihussünne c.2,s.137, ibn.Esîr-Câmiul´usûl c.11,s.76, Hatîbüttebrîzî-Mişkâtülmesabih c.3,s.14
M. Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 2/351.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Bugün 721 ziyaretçi (1816 klik) kişi burdaydı! |
|
 |
|
|
Üzerinden zaman geçip yıkılınca, Kabe´yi, sekizinci defa, Kureyşîler[528]
