Mektupla gelen nasîhat...

Şeyh Abdülhay hazretleri, Hindistan evliyâsındandır. 1582 (H.990) senesinde doğdu. İlim tahsiline başladıktan sonra, büyük âlim İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin sohbetlerine katıldı ve talebesi olmakla şereflendi ve mânevî birçok ilimlere kavuştu...

“SALİH AMELLER HANGİLERİDİR?”
Şeyh Abdülhay, hocası İmâm-ı Rabbânî hazretleri hayatta iken onunla zaman zaman mektuplaşırdı. Hocasının kendisine yazdığı nasîhat dolu bir mektupta şunlar yazılıdır:
“Allahü teâlaya hamd ettikten ve Peygamber efendimize salevât getirdikten sonra, seâdet-i ebediyyeye erişmenize duâ ederim. Allahü teâlâ, birçok âyet-i kerîmede, âmâl-i sâliha işleyen müminlerin, Cennet’e gireceklerini bildiriyor. Bu sâlih amellerin, iyi ve yarar işlerin neler olduğunu, çok zamandan beri araştırıyordum. İyi işlerin hepsi mi, yoksa birkaçı mı diyordum. Eğer, iyi şeylerin hepsi olsa, bunları kimse yapamaz. Birkaçı ise, acabâ hangi iyi işler isteniliyor? Nihâyet Allahü teâlâ, lütfederek şöyle bildirdi ki: A’mâl-i sâliha, İslamın beş rüknü, direğidir. İslâmın bu beş temelini, bir kimse hakkı ile, kusûrsuz yaparsa, Cehennem’den kurtulması kuvvetle umulur. Çünkü bunlar, aslında sâlih işler olup, insanı günahlardan ve çirkin şeyleri yapmaktan korur. Nitekim, Kur’an-ı kerîmde Ankebût sûresi kırk beşinci âyetinde meâlen; (Kusûrsuz kılınan bir namaz, insanı pis, çirkin işleri işlemekten korur) buyurulmaktadır. Bir insana, İslâmın beş şartını yerine getirmek nasîb olursa, nîmetlerin şükrünü yapmış olur. Şükrü yapınca, Cehennem azâbından kurtulmuş demektir. Çünkü Allahü teâlâ, Nisâ sûresi yüz kırk altıncı âyetinde meâlen; (Îmân eder ve şükür ederseniz, azâb yapmam) buyuruyor. O hâlde, İslâmın beş şartını yerine getirmeye can ve gönülden çalışmalıdır...

“DÎNİN DİREĞİ NAMAZDIR...”
Bunlar arasında bedenle yapılacakların en mühimi, dînin direği olan namazdır. Namazın edeblerinden bir edebi kaçırmayarak kılmaya gayret etmelidir. Namaz tamam kılınabildi ise, İslâmın esas ve büyük temeli kurulmuş olur. Cehennem’den kurtaran sağlam ip yakalanmış olur. Allahü teâlâ hepimize, doğru dürüst namaz kılmak nasîb eylesin!”
Şeyh Abdülhay hazretleri, 1645 senesinde vefat etti. Vefat ederken yanında bulunan oğullarına, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin yolundan ayrılmamalarını ve Mektubat’ını devamlı okumalarını vasiyet ederek ruhunu teslim etti...

.

İmânı dil ile söylememek!..

Abdülkâhir Sühreverdî, Irak’ta yetişen büyük velîlerden ve Şâfiî mezhebi fıkıh âlimidir. Yaklaşık 1097 (H.490) senesinde İran’ın Sühreverd kasabasında doğdu. İlim öğrenmek için gençliğinde Bağdad’a gitti. Fıkıh ilmini Nizâmiye Medresesinde hocalık yapan Es’ad Mühenî’den, tasavvuf ilmini İmâm-ı Gazâlî’nin kardeşi Ahmed Gazâlî’den, hadîs ilmini Ali bin Neyhan’dan tahsil etti...

Abdülkâhir Sühreverdî, Bağdad’da yaptığı vaazlarıyla meşhur olmuştu. Bu vaazlarından birinde buyurdu ki:

 

KALBDEKİ İMÂNIN PARLAMASI!.. “Dinde inanılması lâzım gelen şeyleri dil ile söyleyip, kalb ile inanarak kabul ettikten sonra, şartlarına uygun amel yapınca kalbdeki îmân parlar. Kişi îmânı dil ile söylemelidir. Hiçbir zarûret olmadan dil ile îmânı söylememek küfre sebeb olur. Dili ile îmânı olduğunu söylediği hâlde, kalbinden inanmayan Müslüman değil münâfıktır. Ameli terk eden fâsık olur. Sünnet-i seniyyeye uymayan, bid’at sâhibidir. İnsanlar îmân bakımından birbirlerinden farklı derecelere sâhiptirler. Allahü teâlâ kullarının küfründen, îmânsız olmasından ve günahlarından râzı değildir. Ehl-i kıble olan bir kimse için, yaptığı bir hayır işten ve iyilikten dolayı, bu cennetliktir, diye şehâdette bulunulamaz. Yine hiçbir kimsenin işlediği büyük günahtan dolayı, Cehennem’e gideceğine şehâdet edilemez.” Yine bir vaazında buyurdu ki: Tasavvuf büyüklerinden birisine, Allahü teâlânın Kur’ân-ı kerîmde “İnşâallah” buyurması hakkında sorulunca; “Allahü teâlâ “İnşâallah” buyurmakla, kullarına böyle söylemeyi, öğretmeyi murâd etmiştir” buyurdu. Âyet-i kerîmede Allahü teâlâ kâmil ilmi ile “İnşâallah” derse, ilmi noksan olan kulların konuşmalarında, “İnşâallah” demeleri gerektiği hakkında işâret vardır. Bu yüzden Resûlullah efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem kabristânda; (İnşâallah biz size yakında katılacağız) buyurmuştur. Halbuki, Peygamber efendimizin ölüm hakkında ve onlara kavuşma husûsunda hiçbir şüphesi yoktu...  ALLAH İÇİN SEVMEK VE SEVMEMEK Abdülkâhir Sühreverdî hazretleri, 1168 (H.563) senesinde Bağdad’da vefât etti. Ertesi gün erkenden Dicle kenarındaki dergâhına defnolundu. Vefat etmesine yakın buyurdu ki: “Allahü teâlâ için sevmek, O’nun için buğzetmek, îmânın en güvenilir ve sağlam kulplarındandır. Emr-i ma’rûf ve nehy-i münker iyiliği emredip kötülükten alıkoyma, herkese, imkânı nisbetinde lâzımdır.”

 

Toplam Görüntülenme: 1186

.

Emre uyma şerefi!..

Alâeddîn Harezmî hazretleri, Türkistan’da Harezm bölgesi velîlerindendir. Doğum ve vefât târihleri bilinmemektedir. On üçüncü ve on dördüncü yüzyıllarda yaşadığı tahmin edilmektedir. Bir ara Anadolu taraflarına da geldi. Hac ibâdetini yapmak üzere gittiği Mekke-i mükerremede İmâm-ı Yâfiî ile karşılaştı. Anadolu’da iken yaptığı sohbetlerde buyurdu ki:

AMELLERİN EN GÜZELİ...
“Gönüle Allahü teâlânın düşüncesinden başkasını koymamaya çalışmak zordur. O gönüle gelen şeyleri tamâmen atıp uzaklaşmak ise, mümkün değildir. Yirmi sene gönlüme bir şey koymamaya çalıştım. Sonra yine geldi. Geldi ama, gönlümde yer bulamadı.”
“Amellerin en güzeli, gönülden geçenleri araştırmaktır. İyi mi geliyor, kötü mü geliyor bilmektir.”
“Tasavvuf bir ağaç ise, tövbe onun kökü, yalnızlık, bu ağacın kabuğu; tevhid, meyvesi; sabır, safâ, sıdk, doğruluk ve salâh yaprakları; vakar, sevgi, vefâ çiçekleridir. Allahü teâlânın izni ile, bu ağaç her zaman meyve verir.”
“En büyük muhârebe, konuşurken ve yerken, nefs ve şeytanla olan harbdir. Eğer onlara gâlip gelirsen, kurtulursun.”
“Şükür, Allahü teâlânın lütuf ve ihsânını, rahmetini görmektir. Bütün nîmetlerin, O’ndan geldiğini anlamaktır.”
“Büyükleri tanıyan bir zâtın merhametinden, cömertliğinden, yumuşaklığından, güzel ahlâkından herkes istifâde etmelidir.”
“Peki deyin, îtirâzcı olmayın.”

“ÇÜNKÜ ONLAR MÜKELLEF!..”
“Cebrâil aleyhisselâm dört bin senede iki rekat namaz kıldı ve; ‘Benim kıldığım namaz gibi bir namaz kılan var mı?’ diye düşündü. Bunun üzerine Allahü teâlâ; (Muhammed ümmetinin her türlü kusurla, noksanla kıldıkları iki rekat namaz, ind-i ilâhîde, senin kıldığın bu iki rekat namazdan daha çok hayırlı ve makbûldür. Çünkü sana, böyle bir namaz kıl diye emretmedim. Onlara emrettim ve mükellef tuttum. Onların emre uymaları sebebiyle kıldıkları ve kılacakları namaz bana çok sevimli ve makbûldür) buyurdu. İşte emre uymak böyle büyük bir şereftir.”
“Kalb üç şeyle hayat bulur: 1) Dünyâyı sevmemek, 2) Allahü teâlâyı çok zikretmek, 3) Allahü teâlâya yakın olmak. Kalp dört şeyle ölür: 1) Nefsin arzû ve isteklerini yapmak, 2) Şeytana uymak, 3- Dünyâya dalmak; âhireti, ölümü unutmak, 4- Kötü düşüncelere sâhib olmak.”
Alâeddîn Harezmî hazretleri vefat etmeden evvel Süfyân-ı Sevrî’den şöyle nakletti: 
“İnsanları memnun etmek, ulaşılamayan gâyedir.”

Ayasofya'nın duvarındaki levha!..

Abdurrahmân-ı Harpûtî hazretleri, Anadolu velîlerindendir. Elazığ’da 1756 (H.1169) târihinde doğdu. Küçük yaşta Harput Medresesinde tahsîle başladı. Sonra tahsîl hayatına Diyarbakır’da devâm etti. Bir müddet sonra İstanbul’a gitti... 

“SİZ BENİM HOCAMSINIZ!”
Abdurrahmân-ı Harpûtî, bir gün vakit namazını kılmak için girdiği Ayasofya Câmiinin duvarında asılı bir levhaya gözü takıldı. Levhanın altındaki kâğıtta; “Bu levhadaki ibâreyi, her kim doğru olarak hâllederse, mükâfatlandırılacaktır” yazıyordu. Hemen bir kâğıda ibâreyi bütün kâideleri ile çözen Abdurrahmân-ı Harpûtî, adını ve adresini yazdı ve tahlilnâmelerin içine bıraktı. Ertesi gün kâğıtlar sultânın huzûrunda teker teker tetkik edildi. Bu tetkik esnasında Abdurrahmân Efendinin yaptığı tahlilin diğerlerine göre, daha yüksek bilgilerle donatılmış olduğu anlaşıldı ve Abdurrahmân Efendi irâde-i seniyye ile saraya dâvet edildi. İkinci Mahmûd Han; “Siz benim hocamsınız” diyerek yanına oturttu ve büyük iltifâtlarda bulundu. Üsküdar’da bir ev verildi ve evlendirildi. Nakşibendiyye yolunu Muhammed Sâdık Erzincânî’den öğrenerek icâzet, diploma aldı. 1851 (H.1267) senesinde Üsküdar’daki evinde vefât etti. Karacaahmet mezarlığındaki türbesine defnedildi...
Abdurrahmân-ı Harpûtî hazretleri, vefatına yakın yaptığı bir vaazında şunları buyurdu:
“Sakın dünyânı sermâye, âhiretini onun kârı şeklinde yapma. Böyle yaparsan, dünyâdan artan zamânını, âhiretin için sarf edersin. Bu zaman zarfında namazlarını kılmaya çalışırsın. Fakat çabucak kılayım diye, rükünlerine riâyet etmezsin. Sonra dünyâ işlerinden dolayı yorulur ve bitkin düşersin. Geceleri kazâ namazı kılmaya fırsat bulamazsın. Yorgunluktan ölü gibi yatar, gündüz de faydasız olursun. Nefsine, hevâ ve isteğine hattâ şeytâna tâbi olursun. Âhiretini dünyâya karşılık satarsın. Nefsinin kölesi ve onun bineği olursun. Hâlbuki sen, nefsine binmek, onu yalanlayıp tekzib etmek ve selâmet yoluna sokmakla emrolunmuşsun. Bunlar âhiret yolu, Rabbine tâat yoludur. Sen, nefsinden gelen istekleri kabûl etmekle, kendine zulmettin...

“ÖMRÜ FIRSAT BİLİNİZ!”

Hayatta olduğunuz müddetçe, ömrü fırsat biliniz. Bir müddet sonra hayat kapısı kapanacak, bu dünyâdan ayrılacaksınız. Gücünüz yettiği müddetçe hayırlı işler yapmayı ganîmet biliniz. Tövbe kapısı açıkken ve elinizde bu imkân varken bunu fırsat biliniz. Tövbe ediniz. Duâ etmeye imkânınız varken, duâ ediniz. Sâlih kimselerle berâber olmayı fırsat biliniz.”

Kusurları düşünerek istemelidir!

Ebû Bekr el-Ensârî, Irak velîlerinden ve Hanbelî mezhebi fıkıh âlimidir. 1050 (H.442) senesinde doğdu. Birçok ilimde söz sâhibi ve ferâiz ilminde yüksekti. Çok talebe yetiştirdi...

 

HOCA VE TALEBE... Ebû Bekr el-Ensârî’nin rivâyet ettiği bir hadîs-i şerîfte, Resûlullah efendimiz buyurdu ki: “Bir kimse kasdî olarak bana izâfeten yalan söylerse, Cehennem’deki yerine hazırlansın.” Ebû Bekr el-Ensârî buyurdu ki:  “Hocanın talebeyi azarlamaması, talebenin de, hocasına çekinmeden sorması lâzımdır.” “Şunu iyi bilmelidir ki, kul, Allahü teâlâdan bir şey isteyeceği zaman; O’nun kendisine ihsân ettiği nîmetlerini, emir ve nehiyleri (yasakları) husûsundaki kusurlarını düşünerek bir şey istemelidir.” “Allahü teâlânın öyle kulları vardır ki, Allahü teâlâyı doğru olarak tanıyıp her şeyi Allah rızâsı için yaparlar. Bu tanımaları sebebiyle, O’nun (Allahü teâlânın) hizmetinde bulundurulurlar. Yine öyle kullar vardır ki, Allahü teâlâyı doğru olarak bilemez ve her şeyde Allahü teâlânın rızâsını gözetmezler. Bu sebeple, onlar da bu hâlleri sebebiyle pekçok nîmetlerden mahrûm kalırlar.” “Kim yaptığı işlerde Allahü teâlânın rızâsını gözetmezse, hallerinde Allahü teâlâyı göremez. Kim Allahü teâlânın kendisini dâimâ bildiğini ve gördüğünü düşünmezse, Allahü teâlâ da ona rahmet nazarıyla bakmaz.” “Mârifet iki türlüdür. Hakkı bilmek, hakîkati bilmek. Hakk’ı bilmek en bâriz sıfatlarla vahdâniyeti yâni Allahü teâlânın tek olduğunu isbattır. Hakîkati bilmenin yolu yoktur. Çünkü semedâniyyete ermek, Rablığın hakîkatini anlamak mümkün değildir.“ “Tasavvuf, insanı Allahü teâlâdan uzaklaştıran şeylerin hepsinden uzaklaşıp, Allahü teâlâya yaklaşmaktır.”  “Zamânımızda yok denecek kadar az, fakat değeri fazla olan iki zümre vardır. Birincisi ilmiyle amel eden âlimler ve ikincisi hakîkati söyleyen âriflerdir.” ECELİN KESKİN KILICI!.. Ebû Bekr Ensârî doksan üç yaşında iken sıhhati yerinde vücûdu sapasağlam ve zinde idi. Uzaktan, çok küçük yazıları okurdu. 1141 (H.535) senesinde Kur’ân-ı kerîm okurken Bağdât’ta vefât etti. Vefatından kısa bir zaman önce söylediği bir şiirin tercümesi şöyledir:  “Benim için bir ecel zamânı vardır./O zamâna muhakkak ulaşacağım./Ecel geldiğinde, onun keskin kılıcı ile/Ömrüm biter, dünyâ hayâtım sona erer.”

 

Toplam Görüntülenme: 1115

.

İmânı kavi ümmi!..

Abdülkerîm Cîlî hazretleri, Bağdad’da yetişen İslâm âlimlerinden ve büyük velîlerdendir. Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerinin torununun oğludur. 1365 (H.767) senesinde Bağdad’a bağlı Ciyl kasabasında doğdu. 1428 (H.832) senesinde vefât etti...

 

ŞEYTANIN ALDATMA YOLLARI
Abdülkerîm Cîlî hazretleri, talebelerini, bilhassa nefsin ve şeytanın aldatmalarına karşı çok uyarır, dikkatli olmalarını öğütlerdi. İblisin şöyle dediğini bildirirdi: “Vallahi, bana göre bin âlimi aldatmak, îmânı kavi bir ümmiyi aldatmaktan daha kolaydır.”
O, insanlar üzerinde şeytanın hîle ve aldatmalarını şu şekilde özetler ve Müslümanların uyanık bulunmalarını isterdi. Bu hususta buyurdu ki:
“Şeytan avam tabakasına yâni ilmi olmayan Müslümanlara önce şehvete dâir işlerin sevgisini aşılamaya çalışır. Böylece kalp duygularını öldürür. Sonra dünyâ sevgisini vererek dünyâlık kazanmaya sevk eder. Böylece bu insanların bütün gâyeleri dünyâ talebi olur. Çünkü cehâletle dünyâ sevgisi bir araya gelmiştir.
Sâlih kimseler iyi ameller işlediklerinde şeytan harekete geçer. Onlara işledikleri ameli güzel gösterir. Böylece onları ucba ve kendini beğenmişliğe sürükler. Sonunda hiçbir âlimin öğüt ve nasîhatini dinlemezler. İblis onları bu hâle getirdikten sonra şöyle der: “Başkaları sizin ibâdetinizin binde birisini yapsa kurtulur.” Bu telkinlere kananlar amellerini azaltırlar. İstirâhat yolunu tutarlar. Kendilerini yüceltirler, başkalarını hafife alırlar. Artık bu hâlleri onları peş peşe günâha sürükler.
Şeytân âlimi aldatmak için ise onun ilmi ile devreye girer. Söylediği her sözün hak olduğunu anlatır. Senin gibisi yok diye telkin eder. Şeytan bu yoldan gitmekle çok muvaffak olur. Büyük İslâm âlimlerine tâbi olmayıp ilimlerine güvenenlerden pek azı bu hîleden kurtulabilir.”

“SEÇİLMİŞLERE NASİB OLUR”
“Allahü teâlânın azametini, büyüklüğünü ilimler kavrayamaz. Celâlinin hakîkatını fehimler, düşünceler idrâk edemez. İlim sâhibi olan, O’nu idrâkten, anlamaktan yana aczini, çâresizliğini îtirâf etti.”
Abdülkerîm Cîlî hazretleri vefat etmesine yakın buyurdu ki:

“İnsanın kemâl derecesine ulaşıp, tasavvuf makamlarında ilerlemesi, Allahü teâlâyı bilmesine bağlıdır. Bu ise ancak seçilmişlere veya bir mürşidin, yol gösterici rehberin huzurunda yetişenlere nasîb olur.”

.

Pâdişâhın rüyasına giren zât!

Baba Haydar Semerkandî hazretleri Anadolu evliyâsından, Hâce Ubeydullah-i Ahrâr hazretlerinin talebelerinin yükseklerinden ve halîfelerindendir. İstanbul’da Eyyûb Sultan Câmii civârında kaldı...

“EYÜP’TEN DAVET ALDIK!..”
Zamânın pâdişâhı Kânûnî Sultan Süleymân, bir gece rüyâsında ak sakallı, nûr yüzlü bir ihtiyârın sırtını sıvazladığını gördü. İhtiyâr kendisine; “Efendimiz, Eyüp’teki Baba Haydar, sizi kulübesinde bekliyor” dedi. Bu isimde bir zatı hiç duymamıştı. Pâdişâhı ayağına davet eden bu zât kimdi?.. 
Sabah olunca, Sultan, lalasını yanına çağırıp; “Tez davran. Eyüp’ten davet aldık gidiyoruz” dedi. Her ikisi kıyâfet değiştirip, gittiler. O zatın kulübesini buldular. İçeriden bir ses: “Buyurunuz Pâdişâhım!” diyerek dâvet etti. Pâdişâh selâm vererek içeri girdi. Baba Haydar bir pöstekinin üzerinde oturuyordu. Binlerce sinek her yanını kaplamış onu gizliyordu. Geceleri rüyâsına giren zâtı merak eden Pâdişâh, büyük bir dikkatle Baba Haydar’ın yüzüne bakıyordu. Fakat sineklerden yüzünü seçemiyordu. Bir müddet duran Sultan dayanamayarak; “Hazret! Şu sinekleri kovalasan da yüzünü bir görsek” dedi. Baba Haydar; “Sultânım! Siz Peygamber efendimizin vekîlisiniz. Şu gücünüzü gösterin de sinekleri siz kovalayın” buyurunca, Sultan hemen harekete geçti. Ne kadar uğraştı ise sinekleri kovalayamadı. Baba Haydar hazretleri kalkıp, pencereyi açtı ve odaya doğru dönüp; “Haydi bakalım!” deyince, bütün sinekler emir almışçasına odayı hemen boşalttı. Pâdişâh ona: 
“Efendim! Benden ne dilerseniz dileyin” dedi. “Senin sağlığından başka hiçbir şey istemem” deyince, Sultan pöstekinin altına, altın dolu bir kese bırakmak istedi. Bunu fark eden Baba Haydar, eliyle keseyi iterek; 
“Mâdem çok istiyorsun, şuraya bir mescit inşâ ettir” dedi... 

“MEKÂNIM BU KULÜBEDİR!..”
Pâdişâh bu isteği hemen yerine getirdi. Câmi kısa zamanda tamamlandı. Câminin açılışında Kânûnî Sultan Süleymân da hazır bulundu ve Baba Haydar’ın yanına giderek: 

“Efendi hazretleri buyurunuz. Artık mescit sizindir. Orada sizin için de husûsî yer yaptırılmıştır” dedi. Baba Haydar, Sultana; “Ben ölünceye kadar mekânım şu gördüğün kulübedir. Öldüğüm zaman bu kulübenin bulunduğu yere gömülmek isterim. Benim başımın ucunda mescit olduktan sonra, üzerime sakın türbe yaptırmayın. Bir mezar taşı bana yeter. Bu bizim sana vasiyetimiz olsun” dedi. Bunları söyledikten kısa bir zaman sonra da vefat etti...

.

Havftan daha yüksek makam!

Ebû Bekr-i Nessâc hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. On birinci yüzyılda İran’ın Tûs şehrinde yaşadı. Doğum târihi bilinmemektedir. Tûs (Meşhed) şehrinde doğdu. 1094 (H.487) senesinde aynı yerde vefât etti...

“TEVEKKÜL NEDİR?..”
Zamânın âlimlerinden ilim tahsîl eden Ebû Bekr-i Nessâc, Ebü’l-Kâsım Gürgânî’nin ilim meclislerinde ve sohbetlerinde bulunup, talebelerinin ileri gelenlerinden oldu. Ayrıca Ebû Bekr-i Dîneverî ve başka âlim ve velî zâtlarla görüşüp onların sohbetlerinde bulundu. Zâhirî ilimlerde derece sâhibi olup tasavvuf yolunda ilerledi.
Allahü teâlâya olan niyâz ve münâcâtları meşhurdur. Allahü teâlâya kavuşmak aşkıyla yanarak yaptığı bir münâcâtından sonra, kendisine şöyle bir nidâ geldi: “Ey Nessâc! Bizi taleb ve isteme derdi ile kanâat et! Zîrâ bu derdi taleb şerefi, herkese ihsân edilmiş değildir.”
“Tevekkül nedir?” diye soran bir talebesine; “Tevekkül, varlığı ve darlığı Allahü teâlâdan başkasından bilmemektir” buyurdu.
Allahü teâlânın rızâsına ulaşmayı tek gâye edinen Ebû Bekr-i Nessâc hazretleri bu hususta buyurdu ki:
“Suyu düşünmek susuzluğu gidermediği, ateşi düşünmek insanı ısıtmadığı gibi, dâvâyı sâdece istemek de gâyeye ulaştırmaz. Çok gayret etmek ve çok çalışmak lâzımdır. Bunun gibi Allahü teâlâya ulaştıran yolda bulunmak istiyorum demek de matlûba eriştirmez. O’ndan ve O’nun için olan şeylerden başka her şeyden yüz çevirmek ve O’ndan başka her şeyden uzak durmak, vazgeçmek lâzımdır. Yalnız O’na kavuşturacak şeylere yönelmek lâzımdır ki, bu dâvâsında sâdık olduğu anlaşılsın. Bir kimse gönlünde, Allahü teâlânın râzı olmadığı şeylere muhabbet besleyip Allahü teâlâya kavuşturan yolda bulunmayı isterse, bu o kimsenin sâdık ve doğru olmadığını gösterir. Eğer sâdık ve doğru ise, önce o şeyleri bırakması lâzımdır. Çünkü, ekilmiş yere ekin ekilmez ve yazılmış kâğıda tekrar yazı yazılmaz.”

VELÎNİN DÖRT ALÂMETİ...
“Velînin dört alâmeti vardır.
1) Kendisine gelen musîbetten şikâyet etmemesi. 2) Kendisinden ortaya çıkan kerâmeti gizlemeye çalışması, âşikâr etmemesi, halka gösteriş yapmaktan ve şöhretten kaçması. 3) İnsanların verdiği sıkıntı ve belâlara katlanması, onlara karşılık vermemesi. 4) Kendilerinden ortaya çıkan fiillerle Allahü teâlânın kullarına karşı gizlenmeleridir.”

Ebû Bekr-i Nessâc hazretleri vefatına yakın buyurdu ki: “Havftan, azab korkusundan daha yüksek makam, Allahü teâlânın sevmediği kimseyi sevmemektir.”

.

En büyük hayır ve iyilik...

Abdülvehhâb-ı Buhârî, Hindistan’da yaşayan evliyânın büyüklerindendir. Doğum yeri ve târihi bilinmemektedir. 1525 (H. 932)’de Delhi’de vefât etti. Kabri, Şâh Abdullah’ın kabri yanındadır. Hindistan’daki Mültan’da, Seyyid Sadreddîn Buhârî’den naklî ilimleri ve tasavvuf ilmini tahsil edip, yüksek derecelere kavuştu...

 

“EY İMAN EDENLER!..” İlim ve amel sâhibi olan Abdülvehhâb-ı Buhârî hazretleri, hâl ve muhabbet ehlinden idi. Bir tefsîri vardır. Kur’ân-ı kerîmin tamâmına yakınını, Resûlullah efendimizin medhi ve zikri ile tefsîr etmiştir. Orada ilâhî aşkın inceliklerinden ve muhabbetullah sırlarından çok şeyleri açıklamıştır.  Tefsîrinin bir yerinde; “Ey îmân edenler; namazlarınızda rükû ve secde edin. Rabbinize ibâdet edin ve hayır yapın” meâlindeki Hâc sûresi 77. âyet-i kerîmesini tefsîr ederken buyurmuştur ki:  “En büyük hayır ve iyilik; söz, işler ve davranışlarda Resûlullah’a sallallahü aleyhi ve sellem uymaktır. Resûlullah’a tam tâbi olmak için, kâmil bir zâtın, yetişmiş ve yetiştirebilen bir rehberin sohbetinde bulunmak lâzımdır. Öyleleri vardır ki, Allah adamlarından biri ile bir sohbette, mârifet ve saâdete kavuşur. Kalbinde Allah sevgisi artar ve o zâtın kalbinden kendi kalbine feyz akar. Bu bir sohbet, onun ömrünü arttırıcı olur. O zâta olan muhabbeti, Allah ve Resûlüne olan muhabbetini arttırır. Hâllerin kalpten kalbe geçişinin hikmetine gelince; Allahü teâlâ, Muhammed aleyhisselâmı ülfet, rahmet ve keremle yarattı. Onu kendi ahlâkıyla ahlâklandırdı. Bu ahlâktan biri şevktir. Resûlullah efendimiz, Allahü teâlâdan bildirerek buyurdu ki:  HÜSN-İ ZAN SAHİBİ OLAN... “Ebrârın beni görme şevki uzadı. Benim onları görme şevkim daha kuvvetlidir.” Demek ki, Peygamber efendimizi bu ahlâkta kemâl üzere yarattı ve O, şevk sahiplerine müştâk, can atan biri oldu. O’nun şevki, şevk, aşırı istek sâhiplerinden kuvvetli oldu. Resûlullah’ın bu şevki, kalbden kalbe kıyâmete kadar, vârislerine ve tâbilerine zamânındaki gibi intikâl eder. Bu da, sohbet ve ülfetle, yakınlıkla şevk sâhiplerinden şevk sâhiplerine geçmekle olur. Sohbet yakınlık için, yakınlık nîmet için, nîmet lezzet için, lezzet ise kavuşmak içindir. Kavuşmanın çeşitlerinin ve semerelerinin artmasının ise sonu yoktur. Yazı ve söz ile anlatılması ve anlaşılması çok zordur.” Abdülvehhâb-ı Buhârî hazretleri vefatına yakın talebelerine buyurdu ki: “Hüsn-i zannı olanın hayatı hoş geçer.”

 

Toplam Görüntülenme: 1128

..

Âlimi ziyâret etmekten maksat!

Ahmed Satîha hazretleri, Mısır evliyâsındandır. Aslen Mısır’da bulunan Betâ beldesindendir. Doğum târihi ve yeri tesbit edilememiştir. 1535 (H.942) senesinde vefât etti. Mısır’ın Garbiyye şehri karşısındaki Şibr’de bulunan kendi zâviyesine defnedildi...

GÜZELLİĞİYLE ÖVÜNEN KIZ!..
Ahmed Satîha hazretleri, zamânın âlimi ve velîlerinin derslerini tâkib ederek yetişti. Kendilerine ulemâ-i râsihîn denilen büyük âlimlerden oldu. Birçok talebe yetiştirdi. Meşhûr âlim ve velî Abdülvehhâb-ı Şa’rânî, onun yetiştirdiği talebelerindendir.
Çok kerametleri görülmüştür. Bir defasında, bir kızla evlenmek istedi. O kıza haber gönderilince, kız kabûl etmediği gibi, güzelliğiyle övünerek hakâretlerde bulundu. Daha bu uygunsuz sözlerini bitirmemişti ki, o ânda felç oldu. Ne yaptılar ise tedâvî edemediler, sonunda o şekilde öldü.
Sohbetlerinde buyurdu ki: 
“İnsanoğluna verilen mükellefiyet ve mes’ûliyet, mahlûklardan hiçbirine verilmemiştir. İnsanın, bâzı ibâdet ve tâatları yapmasıyla iş bitmez. Bunlarla berâber, kulluğa sımsıkı sarılmak, söz söylemekte, yemek yemekte, hattâ etrâfına bakınmakta fevkalâde dikkati gerektirir. Çünkü, her söz ve hareketinden mes’ûldür, hepsinden Allahü teâlâya hesap verecektir.”
“Size mezarda faydası olmayacak her şeyle alâkanızı kesiniz. Dervişlik, elenmiş ve üzerine hafif su dökülmüş toprağa benzer. Ne üzerine basanın ayağını incitir, ne de o ayağa toz bulaştırır. Bu târif, dervişliğin kendisinin değil, sıfatının târifidir. Hakîkatte dervişlik, her zaman ve her işinde Allahü teâlâyı unutmamaktır.”
“Talebeye üç şey çok lâzımdır: Birincisi; her an abdestli bulunmak. İkincisi; bulunduğu hâli çok iyi korumak. Üçüncüsü de; yiyip içtiğinin helalden olmasına dikkat etmektir.”

“HAKÎKÎ AŞK YOKSA!..”
“İçinde hakîkî aşk acısı bulunmayan kimseye, bu yolda ilerlemek nasîb olmaz.”
“Ağzına helva veren kimse ile, ensene tokat atan kimse arasında, fark gözettiğin müddetçe, îmânın kemâle gelmiş değildir.”
Ahmed Satîha hazretleri, vefat etmesine yakın günlerde buyurdu ki: 
“Bir âlimi ve evliyâyı ziyâret etmekten maksad, Allahü teâlâya yönelmektir. O büyüklerin rûh-ı şerîflerini tam bir yönelme ile ziyâret, cenâb-ı Hakk’ın rızâsına kavuşmaya vesîledir. Nitekim görünüşte halka tevâzu, hakîkatte Hakk’a tevâzudur. Çünkü insanlara Allahü teâlânın rızâsı için tevâzu göstermek makbûldür, kıymetlidir. Onların kabirlerini ziyaret de aynı faideyi temin eder.”

.

Sabâ rüzgârı...

Ebû Bekr Kettânî hazretleri Cüneyd-i Bağdâdî’nin talebesidir. 933 (H.322) senesinde Mekke’de vefât etti. Kendisine “Harem’in Kandili” derlerdi. Sabaha kadar namaz kılar ve Kur’ân-ı kerîm okurdu. Kâbe’de otuz sene, “Altınoluk”un altında ibâdet etti. Bu zaman içinde, yirmi dört saatte bir defâ abdestini tâzelerdi. Tavaf yaparken, Kur’ân-ı kerîmi pekçok defâ hatim etmiştir...

ŞEYTANIN TAKTIĞI YULAR!..
Ebû Bekr Kettânî hazretleri buyurdu ki: 
“İbâdet yetmiş iki bölümdür. Onların yetmiş biri Allahü teâlâdan hayâ etmek, diğeri de bütün iyiliklerdir.”
“Nefsin arzuları, şeytanın taktığı bir yulardır. Kim, şeytanın o yularına takılırsa, doğruca onun yanına gider ve ona köle olur.”
“Zâhid; nefsi istediği halde dünyâdan yüz çeviren, Resûlullah’ın sallallahü aleyhi ve sellem yolunda ve izinde yürüyen, gâyesi âhiret olan, cömert olup, Rabbine yönelendir.”
“Allahü teâlânın, Arş’ın altında sabâ isimli bir rüzgârı vardır. Bu rüzgâr, seher vakti eser ve seher vakti gönülden tövbe ve istiğfâr edenlerin hallerini Allahü teâlâya götürür.”
“İstigfâr, tövbedir. Tövbe, şu altı şeyi ihtivâ eder: Yaptığına pişman olmak. Bir daha günah işlemeyeceğine azmetmek. Kaçırdığı farzları yerine getirmek. Üzerinde olan hakları sâhiplerine vermek. Haramdan hâsıl olan vücuttaki fazlalıkları atmak. Bedene, günahın tadını tattığı gibi, ibâdet zevkini tattırmak.”
“Takvâ sâhibi; nefsinin isteklerine uymayan, İslâmiyetin emirlerine tam uyan, yakîn ile huzur bulan, tevekkül direğine dayanan kimsedir.”
“Tövbe; kötü şeylerden tamâmen uzaklaşmak, Allahü teâlânın emirlerine yönelmek, sıkıntılara göğüs germek, nefsin arzularına karşı koymak, sıkıntılara sebât etmek, doğru yola kavuşmak, Allahü teâlânın dostluğuna ve yardımına mazhâr olmaktır.”

KENDİNİ HESABA ÇEKEN ZAT!
“Altmış yaşındaki bir kimse nefsini hesâba çekmişti. Bunu gün olarak hesapladı yirmi bir bin beş yüz gün çıktı. Bu kadar gün sayısını görünce feryad etti: ‘Âh yazık bana Rabbime gideceğim. Eğer her gün bir günah işlemiş olsam bu, hesâba sığmaz günahlarla hâlim nice olur?’ dedi. Sonra da; ‘Eyvâh, dünyâya daldım! Âhiretimi harâb ettim! Çok ihsân edici Rabbime karşı, isyânkâr oldum. Sonra da harâbe gibi olan bu dünyâdan saâdet yeri olan âhirete gitmekten kaçınıyorum. Kıyâmette hesap günü amelsiz, sevapsız bir halde nasıl hesap vereceğim!’ diyerek ruhunu teslim etti.”

.

Amr bin Meymûn

Amr bin Meymûn hazretleri, Peygamber efendimiz zamânında Müslüman oldu. Ancak Peygamber efendimizi göremedi ve sahâbî olamadı. Eshâb-ı kirâmın en meşhûr fıkıh âlimlerinden Abdullah bin Mes’ûd’dan kırâat ilmini öğrendi. Ayrıca hazret-i Ömer, hazret-i Ali, Sa’d bin Ebî Vakkas, Ebû Hüreyre, hazret-i Âişe ve Ebû Eyyûb Ensârî’den (radıyallahü anhüm) hadîs-i şerîf rivâyet etti. Rivâyetleri Kütüb-i Sitte denilen altı meşhûr hadîs kitabında yer almıştır...

“EY BENİM KULLARIM!..”
Amr bin Meymûn’un, Ebû Zer Gıfarî’den (radıyallahü anh) rivayet ettiği bir Hadis-i Kudsi şöyledir: (Manası Allahü teâlâdan, sözleri Peygamber Efendimizden (sallallahü aleyhi ve sellem) olan hadis-i Şeriflere Hadis-i Kudsi denir.)
Allahü tebareke ve teâlâ hazretleri buyurdu ki;
-“Ey Kullarım! Şüphesiz zulmü kendime haram kıldım. Yani zulümden münezzehim. Bunu size de haram kıldım. Sakın kimseye zulmetmeyin. Ey Kullarım! Hepiniz, dalâlet, sapıklık üzere yaratıldınız. Yani din bilgilerini bilmiyordunuz. Ancak sizden hak yoluna hidayet ve iman etmeye muvaffak eylediğim kimseler hidayete kavuştu, dalâletten kurtuldu. Benden hidayet isteyiniz, sizi hidayete kavuşturayım.”
-”Ey benim kullarım hepiniz açtınız. Fadl ve keremimle sizleri yedirip içirip doyurdum. Benden yiyecek içecek talep ediniz ki bunun sebeplerini ve yolunu kolaylaştırayım.”
-”Ey benim kullarım hepiniz çıplaktınız, hepinizi ben giydirdim. Benden giyecek talep ediniz ki sizi giydireyim.”
-”Ey benim kullarım! Siz gece gündüz kast ile hata edersiniz. Ben ise şirkten başka bütün günahları affediciyim. Bana istigfar diniz ki sizi mağfiret edeyim.”
.....

BEŞ ŞEY GELMEDEN ÖNCE...
-“Ey kullarım! Sizin amel ve ibadetlerinizi, her işinizi, ilm-i ezelim ve hafaza meleklerim ile zapt ve hıfz ederim. Sonra işlerinizin karşılığını ahirette noksansız veririm. İşte bu şekilde her kim bir hayır işlerse, bana hamd-ü senâ eylesin. Bu da benim ihsanımdır. Bundan başka iş işleyenler de beni değil, kendi nefislerini kötülesinler. Zira kötülük işleyenler, irade-i cüz’iyyeleri ile kendi nefslerine uyarak günah işliyorlar.”
Vefatından evvel kendisine; “Nelere dikkat edelim?” diye sorulduğunda; “Beş şey gelmeden önce beş şeyi ganîmet bil: Ölümden önce hayâtını, meşgaleden önce boş vaktini, fakirliğinden önce zenginliğini, ihtiyarlığın gelmeden önce gençliğini, hastalığından önce sıhhatini” hadîs-i şerîfini söyledi.

.

Muhlisler ve sâdıklar...

Ebû Ahmed Kalânisî, evliyânın büyüklerindendir. Bağdât’ta doğdu. Aslen Mervlidir. Zamânındaki büyük velîlerin sohbetlerinde bulundu. 883 (H.270) senesi hac için gittiği Mekke-i mükerreme dönüşü vefât etti...

 

“YOLUMUZUN ESASI ÜÇTÜR” Ebû Ahmed Kalânisî hazretleri buyurdu ki: “Bizim yolumuzun esâsı üçtür: İnsanlardan bir şey istememek, üzerimizde hakkı olanların haklarını yerine getirmek, kendimizi kimseden üstün görmemek.” “Cehennem korkusu veya Cennet arzusu ile tövbe etmek mümkün değildir. Allahü teâlâ, Bekara sûresi 222. âyet-i kerîmesinde meâlen; (Muhakkak ki Allahü teâlâ tövbe edenleri sever) buyuruyor. Burada bildirilen sevgiye kavuşmak için, tövbe etmelidir” buyurdu. “Bir kimse kendini, hocasının kapısında süpürge yapamazsa, hakîkî âşık değildir.” “İhlâs, insanların teveccüh, alâka göstermelerinden sakınıp, ameli yalnız Allah için yapmaktır. Sıdk ise; nefsi, yaptığı ameli beğenmekten temizlemektir. Bunun için ihlâs sâhibi muhlislerde riyâ, gösteriş, sıdk sâhibi olan sâdıklarda da ucub (amelini güzel görmek) hâli bulunmaz.” “Allahü teâlâ, Dâvûd aleyhisselâma vahyedip; (Beni taleb eden birisini gördüğün zaman, ona hizmetçi ol!) buyurmuştur.” “Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uymakta gevşek davranan ve böylece Allahü teâlâya yakın olmak nîmetinden mahrûm olan tembel kimselerin ayaklarına, zelîl ve sefîl olmak bukağısı bağlanır. O kimse kurb, Allahü teâlâya yakınlık hâlinden çok uzak olur.” “EDEBİ TERK EDEN!..” “Büyüklerin huzûrundan kovulmayı icâb ettiren şey, edebi terk etmektir.” “Kalbi kırık, hüzün sâhibi olanlar, hüzünlü olmayanların senelerce katedemedikleri, Allahü teâlâya giden yolu bir ayda katederler. Peygamber efendimiz; (Allahü teâlâ, kalbi hüzün içinde olan bütün kullarını sever) buyurdu.” “Hakîkî tövbe; tövbe, inâbe ve evbe olmak üzere üç kısımdır. Cehennem’de azâb görmek korkusu ile, günâha pişman olmak tövbedir. Cennet nîmetlerine kavuşmak ümidi ile günaha pişman olmak inâbedir. Bunlarla alâkalı olmaksızın, tövbe etmek, Allahü teâlânın emri olduğu için, emre uyarak günaha pişman olmak ise evbedir.” Ebû Ahmed Kalânisî hazretleri duâlarında; “Yâ Rabbî! Eğer yanında bir kıymetim varsa, benim canımı yolculuk esnâsında ve iki yer arasında al!” diye duâ ederdi. Hac dönüşünde Mekke’den ayrıldıktan bir müddet sonra Hedif yakınlarında Ecyâd’da vefât etti ve oraya defnedildi.

 

Toplam Görüntülenme: 1214

.

Hevâ ağacının dalları!..

Ahmed Şemseddîn Marmaravî, evliyânın büyüklerindendir. Halvetiyye tarîkatında “orta kol” olarak bilinen Ahmediyye şûbesinin kurucusudur. 1435 (H.839) yılında Akhisar’ın Göl Marmarası veya Marmaracık adı ile bilinen köyünde doğdu. Babası Îsâ Halîfe, Halvetiyye şeyhlerindendir. Halk arasında “Yiğitbaş Velî” diye meşhûr olmuştur...

İMTİHAN HEYETİNE REİS OLDU
Velî pâdişâh İkinci Bayezîd Han sahte tarîkatlerin ayıklanarak kapatılmasını istiyordu... Böylece halkın yanlış inanışlara kapılıp Ehl-i sünnet îtikâdından uzaklaşmasına mâni olmak üzere harekete geçti. Kurulan bir mecliste şeyhlerin imtihana tâbi tutulmasını istedi. Bu düğümü çözmek için de Ahmed Şemseddîn hazretlerini Manisa’dan İstanbul’a dâvet etti. Ahmed Şemseddîn hazretleri derhal bu ulvî görevi kabûl edip İstanbul’da Sultan Bâyezîd-i Velî hazretlerinin huzûruna çıktı ve Osmanlı Sultânının da hazır bulunduğu imtihan heyetine reislik etti.
Ahmed Şemseddîn hazretleri sohbetlerinde buyurdu ki:
“Malının çokluğu dillere destan olan Kârûn bile, malının hayrını, faydasını göremedi. Nihâyet toprak altında yok olup gitti.”
“Kâfir bile olsa, hiç kimsenin kalbini kırma. Kalb kırmak, Allahü teâlâyı incitmek demektir.”

BİR REHBER YOL GÖSTERİRSE!..
Ahmed Şemseddîn Marmaravî hazretleri vefatına yakın talebelerine; “İyi dinleyiniz!” dedikten sonra şu nasihatte bulundu:
“İnsanın kalbinde bir hevâ ağacı bitmiştir ki yedi dalı vardır. Her dal bir tarafa yönelir. Birincisi göze, ikincisi dile, üçüncüsü kalbe, dördüncüsü nefse, beşincisi ebnâ-i cinse (diğer insanlara), altıncısı dünyâya, yedincisi âhiretedir. Her dalın bir çeşit meyvesi vardır. Göze yönelen dalın meyvesi harama bakmaktır. Dile yöneleninki, başkasının ayıp ve kötülüklerini söylemek, gıybet etmektir. Kalbe yöneleninki, başkalarına kin ve düşmanlık etmektir. Nefse yöneleninki, şüpheli şeyler ile, haram ve mekruhları işlemektir. İnsanlara yöneleninki, onlardan üstün olmak, onları hor ve hakîr tutmak, aşağı görmektir. Dünyâya yöneleninki, uzun emel sâhibi olmak, aş, iş, mal ve makam hırsı ile dolu olmaktır. Âhirete yönelen dal ise, üzüntü ve pişmanlıktır. İnsanda hevânın, arzu ve isteklerin kökü bâkidir, kalıcıdır. Elbette devamlı tâze dallar verir. Ancak Allahü teâlânın emirleri yerine getirilir, yasaklarından sakınılırsa hevâ ağacı kalpten sökülüp atılır. Kötü huyları, ahlâkları gidip, güzel huylar ile süslenir. Bu ise bir rehberin yol göstermesi ile mümkün olur.”

.

Kim cesaretli kim korkak!..

Ali Ömerî hazretleri, Osmanlı’nın son zamanlarında yaşamış velilerdendir. Hazret-i Ömer bin Hattâb’ın soyundandır. Şam’da doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1904 (H.1322) senesi Lübnan Trablusşam’da vefât etti. Kerametleri meşhur olmuştur...

 

CEVDET PAŞANIN MEKTUBU... Yûsuf Nebhânî hazretleri anlatır: “Lazkiye şehrinde cezâ mahkemesi reisi idim. İstanbul’dan, Ahmed Cevdet Paşa’dan bir mektup geldi ve Şam’a mahkeme reisi olarak tâyin edildiğimi, birkaç güne kadar imzâdan çıkacağını ve telgrafla tarafıma bildirileceğini yazıyordu. Bunun üzerine Şeyh Ali Ömerî hazretlerine durumu bildirdim. Lazkiye’de rahattım. Ali Ömerî hazretleri; “Sen, Şam’a tâyin edilmeyecek, yerinde kalacaksın. Üzülme!” dedi. Daha sonra İstanbul’dan bir mektup aldım, tâyinimin durduğunu, bir başkasının tâyininin yapıldığını bildiriyor ve hayırlısının olmasını yazıyordu...”  Bu mübarek zat, sohbetlerinde buyurdu ki: “Biri ile arkadaş olduğun zaman bâzı hususları yerine getirmen gerekir. Berâber olduğunuzda, şâyet onun nalınlarının ipi kopar ve o bunları düzeltip bağlayıncaya kadar sen onu beklemezsen, sen arkadaşlık hukukuna riâyet etmemiş olursun. Çünkü sen, bu hâlinle dost olamazsın. Yine, senin arkadaşın bir ihtiyâç için bir yerde oturduğunda, o işini bitirinceye kadar onu beklemezsen, yine hakîkî dost sayılmazsın.” “Din kardeşlerinden bir cefâ görürsen, bil ki bu, yaptığın bir hatâdan dolayıdır. Derhal Allahü teâlâya dön ve tövbe et. Ayrıca, bir sevgi görecek olursan, Allahü teâlâya olan tâattan ve Allahü teâlânın beğendiği işleri yapmaktan hâsıl olduğunu bil ve şükret.” DEFNEDİLECEĞİ YERİ GÖSTERDİ! “Eğer, şeytan senin önüne çıkıp; ‘Sen falanca Müslümandan daha üstünsün’, derse, dikkatli ol ve o Müslüman kardeşin senden büyükse, şöyle söyle: Bu kardeşim, benden önce Müslüman olup, benden daha çok sâlih amel işlemiştir. Onun için, o benden daha üstündür. Eğer senden küçükse, ben günâhlarda onu geçtim. Bu bakımdan o benden daha hayırlıdır. Eğer sana ikrâmda bulunan ve hürmet gösteren, Müslüman kardeşlerinle karşılaşırsan; Bu, Allahü teâlânın bir ihsânıdır, de. Eğer onlardan cefâ görürsen; Bu, yaptığım bir günâhtan dolayıdır, de.” Ali Ömerî, vefatından bir müddet evvel buyurdu ki: “Kötülüklerden sakınan cesâretli, hâin ise korkak olur. Kötülük yapan, kendini yalnız hisseder.” Ali Ömerî hazretleri, vefâtını önceden haber verdi ve defnedileceği yeri gösterdi. Burası evinin yanında bir yer idi. Sonradan kabri üzerine büyük bir kubbe yapıldı. Türbesi, ziyâret mahallidir.

 

Toplam Görüntülenme: 1694

.

Kim cesaretli kim korkak!..

Ali Ömerî hazretleri, Osmanlı’nın son zamanlarında yaşamış velilerdendir. Hazret-i Ömer bin Hattâb’ın soyundandır. Şam’da doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1904 (H.1322) senesi Lübnan Trablusşam’da vefât etti. Kerametleri meşhur olmuştur...

 

CEVDET PAŞANIN MEKTUBU... Yûsuf Nebhânî hazretleri anlatır: “Lazkiye şehrinde cezâ mahkemesi reisi idim. İstanbul’dan, Ahmed Cevdet Paşa’dan bir mektup geldi ve Şam’a mahkeme reisi olarak tâyin edildiğimi, birkaç güne kadar imzâdan çıkacağını ve telgrafla tarafıma bildirileceğini yazıyordu. Bunun üzerine Şeyh Ali Ömerî hazretlerine durumu bildirdim. Lazkiye’de rahattım. Ali Ömerî hazretleri; “Sen, Şam’a tâyin edilmeyecek, yerinde kalacaksın. Üzülme!” dedi. Daha sonra İstanbul’dan bir mektup aldım, tâyinimin durduğunu, bir başkasının tâyininin yapıldığını bildiriyor ve hayırlısının olmasını yazıyordu...”  Bu mübarek zat, sohbetlerinde buyurdu ki: “Biri ile arkadaş olduğun zaman bâzı hususları yerine getirmen gerekir. Berâber olduğunuzda, şâyet onun nalınlarının ipi kopar ve o bunları düzeltip bağlayıncaya kadar sen onu beklemezsen, sen arkadaşlık hukukuna riâyet etmemiş olursun. Çünkü sen, bu hâlinle dost olamazsın. Yine, senin arkadaşın bir ihtiyâç için bir yerde oturduğunda, o işini bitirinceye kadar onu beklemezsen, yine hakîkî dost sayılmazsın.” “Din kardeşlerinden bir cefâ görürsen, bil ki bu, yaptığın bir hatâdan dolayıdır. Derhal Allahü teâlâya dön ve tövbe et. Ayrıca, bir sevgi görecek olursan, Allahü teâlâya olan tâattan ve Allahü teâlânın beğendiği işleri yapmaktan hâsıl olduğunu bil ve şükret.” DEFNEDİLECEĞİ YERİ GÖSTERDİ! “Eğer, şeytan senin önüne çıkıp; ‘Sen falanca Müslümandan daha üstünsün’, derse, dikkatli ol ve o Müslüman kardeşin senden büyükse, şöyle söyle: Bu kardeşim, benden önce Müslüman olup, benden daha çok sâlih amel işlemiştir. Onun için, o benden daha üstündür. Eğer senden küçükse, ben günâhlarda onu geçtim. Bu bakımdan o benden daha hayırlıdır. Eğer sana ikrâmda bulunan ve hürmet gösteren, Müslüman kardeşlerinle karşılaşırsan; Bu, Allahü teâlânın bir ihsânıdır, de. Eğer onlardan cefâ görürsen; Bu, yaptığım bir günâhtan dolayıdır, de.” Ali Ömerî, vefatından bir müddet evvel buyurdu ki: “Kötülüklerden sakınan cesâretli, hâin ise korkak olur. Kötülük yapan, kendini yalnız hisseder.” Ali Ömerî hazretleri, vefâtını önceden haber verdi ve defnedileceği yeri gösterdi. Burası evinin yanında bir yer idi. Sonradan kabri üzerine büyük bir kubbe yapıldı. Türbesi, ziyâret mahallidir.

 

Toplam Görüntülenme: 1695

Yayın tarihi: Cuma, 29 Ekim 2010

.

Cehennemin Hembeb vâdisi!

Atâ bin Ebû Rebâh hazretleri, Tâbiînin büyüklerindendir. Fıkıh ve hadîs ilminde büyük âlimdir. 647 (H.27) senesinde Yemen’de doğdu. 732 (H.114) senesinde Mekke’de vefât etti. Mekke’de Eshâb-ı kirâmın sohbetleriyle yetişti. Zamânında Mekke-i mükerremenin en büyük hadîs âlimiydi...

DEVLET ADAMLARINA DERS...
Atâ hazretleri, pekçok kimseye ve devlet adamlarına ders verirdi. Emevî halîfelerinden Velîd ve Süleymân bin Abdülmelik ondan ders alan talebeler arasındaydı. Bir gün, Velîd’e; “Cehennem’de Hembeb adında bir vâdi var. Zâlim hükümdârlar orada yanacaktır” buyurmasıyla Halîfe Velîd, bayılıp yere düştü. Devrin âlimlerinden ve daha sonra halîfe olan Ömer bin Abdülazîz; “Emir’i öldürdün!” deyince; “Ey Ömer! İş ciddîdir. Zulüm kötü bir şeydir. Şakaya gelmez” buyurup, onunla müsâfeha etti. Ömer bin Abdülazîz daha sonra; “Elimi öyle kuvvetli sıkmıştı ki, bir sene acısı elimden çıkmadı” dedi.
Halîfe Abdülmelik’in, hac için Mekke’ye geldiğini duyan Atâ bin Ebû Rebâh, ona şu nasîhati yaptı: 
“Eshâb-ı kirâmın evlâdına iyi muâmele et. Onları incitme. Çünkü sen, onların vâsıtasıyla bu makâma gelebildin. Emrin altında bulunanların durumlarını da gözet. Sınır boylarında düşmana karşı nöbet bekleyen Müslümanlar hakkında da Allahü teâlâdan kork. Çünkü onlar düşmana karşı Müslümanların kal’asıdır. İhtiyaçlarını gider. Onları unutma. Sonra Müslümanların işlerini, hâllerini yokla araştır. Çünkü sen bunlardan mes’ûlsün. Kapında emrin altında bulunanlar hakkında da Allahü teâlâdan kork, onların hâllerinden habersiz olma. Kapıyı kilitleyip, onları kapı dışında bırakma.” 

“ZİKİR MECLİSİ NEDİR?”
Atâ bin Ebû Rebâh hazretleri nasîhatini yapıp, bitirdikten sonra, gitmeye hazırlanırken, Halîfe; “Ey Ebû Muhammed! Bütün buyurduklarını yapacağım. Fakat hep başkasının ihtiyâcından söz ettin. Sizin hiç ihtiyâcınız yok mu?” diye sorunca; “Ben, dileklerimi, her şeyin sâhibi ve mâliki olan Allahü teâlâya arz eder, O’ndan isterim. Burada size, Müslümanların ihtiyaçlarını dile getirdim” buyurdu. Abdülmelik; “İşte şeref ve üstünlük budur. Zâten seni yükselten de bu hâlindir” dedi.
Atâ bin Ebû Rebâh’a; “Zikir meclisi nedir?” diye sorulduğunda, “Namaz nasıl kılınır, oruç nasıl tutulur, nikâh nasıl yapılır, alışveriş nasıl olur, abdest ve gusül nasıl alınır, helâl ve harâm gibi meselelerin konuşulduğu meclistir” cevâbını verdi.
Atâ hazretlerine vefatına yakın soruldu: “Kullara verilen en kıymetli şey nedir?” O da; “Dîni bilmektir” cevâbını verdi.

.

Şeytanın sürmesi!..

Atâ el-Ezrak, büyük velîlerdendir. Doğum ve vefât târihleri, yerleri ve babasının adı kaynaklarda bildirilmemiştir. Hayâtı hakkında fazla bilgi yoktur. Yedinci asırda Irak’ta yaşamış ve Atâ es-Sülemî ile görüşmüştür. Kerâmetleri meşhurdur... 

GERÇEK KARDEŞLİĞİN İCABI
Atâ el-Ezrak buyurdu ki:
“Şu üç husus, gerçek kardeşliğin îcâblarındandır: Birincisi, hasta oldukları zaman, birbirini ziyâret etmek. Sıkışıp, daraldıkları zaman birbirine yardımcı olmak. Bir şeyi unuttukları zaman birbirlerine hatırlatmak.”
“Bir kimse herhangi bir yerde Allahü teâlâya ibâdet ve tâatte bulunursa, o kimse öldüğü zaman o yer onun için ağlar ve kıyâmet gününde, ona kendi üzerinde ibâdet ve tâatte bulunduğuna dâir şâhidlik eder.”
“Cehennem’in yedi kapısı vardır. Bunlardan en pis kokan, ateşi en şiddetli olan, haram olduğunu bildikten sonra zinâ yapanlara âid olandır.”
“Her insan yolculuğa çıkacağı zaman mutlaka hazırlık yapar. Yolculukta lüzumlu eşyâlarını yanına alır. Sıcağa karşı korunmak için gölgeliğini, yemek içmek için azığını, soğuğa karşı elbiselerini ve yorganını temin eder, öyle yola çıkar. Sefere, hazırlıklarını yaparak çıkan kimseye gıpta edilir. Hazırlıksız yola çıkan pişman olur. Çünkü, yola çıkıp, güneş altında kalınca, gölgelenecek bir şey bulamaz. Güneşin sıcağı altında nice sıkıntılarla karşılaşır. Susadığı zaman, susuzluğunu gidereceği bir su bulamaz. Soğukla karşılaştığında üzerine alacak bir şeyi yoktur. İşte böyle kimsenin, o sıkıntılı halde iken, hazırlıksız yola çıktığına ne kadar çok pişman olacağını siz düşünün. Bu sıkıntı dünyâdadır. Dünyânın sıkıntısı geçicidir. İnsan bir gün sıkıntı ile karşılaşır. Öbür gün, o sıkıntıdan kurtulabilir. Fakat ya âhiretin devamlı olan dayanılmaz acı ve ızdıraplarına yakalanırsak, hâlimiz nice olur? 

“İNSANLARIN EN AKILLISI”
Bu bakımdan insanların en akıllısı, sonsuzluk âlemi, gerçek vatan olan, âhiret için iyi hazırlanandır. Dehşeti tüyler ürperten kıyâmet gününde, Allahü teâlâ kimi Arş’ının gölgesi altında gölgelendirirse o kimseyi, o gün güneşin sıcaklığı aslâ rahatsız etmez. Oradaki sıkıntılardan kurtulur.”
“Şeytanın insanların gözüne sürdüğü bir sürmesi vardır. Bu sürme, insanlar, Allahü teâlâyı anacağı zaman gelen uykudur.”
Atâ el-Ezrak hazretleri vefatına yakın buyurdu ki: “En güvendiğim amel olarak ilim öğretmemi, Allahü teâlânın emirlerini ve yasaklarını insanlara anlatmamı görüyorum.”

.

Kelam âlimi Bâkıllânî

Bâkıllânî hazretleri, İmâm-ı Eş’arî hazretlerinin talebeleri zincirinden olup, onun bildirdiği îtikâd bilgilerini yaymıştır. Bu sebeple kendisine “hicrî dördüncü asrın müceddidi” denilmiştir...

“CENNETLİK” VE “CEHENNEMLİK!”
Ebû Bekr-i Bâkıllânî hazretleri, derslerinde İmâm-ı Eş’arî hazretlerinden naklen şunları anlatırdı:
“Küfrü gerektiren bid’at ve işlerden başka herhangi bir günahı yaparak, günahkâr olanlardan hiçbir kimse hakkında Cehennemliktir diye hükmedilemez. Allah’ın ve Resulünün Cennetle müjdelediklerinden başka hiçbir Müslüman için isim vererek Cennetliktir denilemez.” 
“Kabir azabı haktır, insanlar, kabirlerinde diriltildikten sonra imtihan edilecek. Kabirde sual sorulacak, Allahü teâlâ dilediği kimseye cevap vermeyi kolaylaştıracaktır. Allahü teâlâ insanların amellerini tartmak için terazi koyacak. Kimin sevabı ağır gelirse, o kurtulacaktır. Kimin de sevabı hafif gelirse, hüsran ve zarara uğrayacaktır. Kıyamet gününde insanlara, amel defterleri verilecek. Amel defteri sağ eline verilen kimsenin hesabı kolay görülecektir. Amel defteri sol eline verilenler azap göreceklerdir. Kalbinde zerre miktarı imanı olan kimse, Cehennemde günahı kadar yandıktan sonra, Cehennemden çıkacaktır.”
“Müminlerin üzerine, emr-i maruf ve nehy-i anil-münker (iyiliği emredip, kötülükten alıkoyma) vaciptir. Muktedir olurlarsa, yapılan kötülüğe el ve dil ile mani olurlar. Muktedir olmazlarsa kalbleri ile o işi kötü görürler.”

ÜSTÜNLÜK SIRASINA GÖRE...
“Peygamber efendimizin hadis-i şerifi gereğince, asırların hayırlısı, Eshab-ı kiramın zamanıdır (asrıdır) Sonra Tabiin ve Tebe-i tabiin asırlarıdır. Eshab-ı kiramın en üstünü, Bedir Muharebesine katılanlardır. Bunların en üstünü, Aşere-i mübeşşeredir (Cennetle müjdelenen on Sahabi). Aşere-i mübeşşerenin en üstünü dört halifedir. [Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i Ömer, Hazret-i Osman, Hazret-i Ali (radıyallahü teâlâ anhüm)] Bunların halifelikleri, o zamandaki Müslümanların rızası ile olmuştur. Müslümanlar bu tertip üzere ittifak ettiler (birleştiler). Eshab-ı kiram arasında olup-biten işler onların kadr-u kıymetlerini düşürmez. İster icma ettikleri, ister ihtilaf ettikleri şeylerde olsun, Selef-i salihinin sözlerinin dışına çıkmak hiçbir kimseye caiz değildir.” 
Ebû Bekr-i Bâkıllânî hazretleri, vefat etmesine yakın buyurdu ki: “Müslüman, din kardeşinin din ve dünya işlerine yardım edendir.

.

Şeytanın taktikleri!..

Ebû Bekr Sekkâf hazretleri, Yemen’in Hadramût bölgesinde yaşamış büyük velîlerdendir. Doğum târihi bilinmemektedir. 1427 (H.831) senesinde Terîm’de vefât etti. Çok kerametleri görülmüştür...

BAŞ OLMA SEVDASI!..
Bu mübarek zatın, kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki:
“İhlâs sâhibi mi olmak istiyorsun, önce baş olma sevgisini kalbinden at. Sonra kendini kimseden üstün görme.”
“Seni Allah’a yaklaştıran şey, ihtiyacını O’ndan istemendir. Halka sevdiren şey de onlardan bir şey istememendir.”
“Sabahleyin insanlara bakar; kimin helâl, kimin haram yediğini bilirim: Kim kalkar kalkmaz, boş lâf ve sövüp saymakla dilini açarsa, o haram yemiştir. Kim ki, dilini Allahü teâlânın zikri ve Kelime-i tevhidle açar ve istiğfârla meşgûl ederse, o kişinin helâl yediğini bilirim.”
“Allahü teâlâ bir kulundan şunları ister. Kalbin; Allahü teâlânın evine hürmet, yarattıklarına şefkat etmesi. Lisanın; Kelime-i tevhidi söyleyip, yaratıklara yumuşaklıkla muâmele etmesi. Bedenin; ibâdet ve tâatte bulunup, müminlere yardım etmesi. Huyun; Allahü teâlânın hükmüne sabır gösterip, yarattıklarına karşı halîm-selîm olması.”
“Dâimâ seninle olması gereken beş şey vardır. Bunlar, Allah, nefis, şeytan, dünyâ ve halktır. Eğer bunlara karşı şu beş şeyi tatbikte muvaffak olursan saâdete erersin. Allahü teâlânın emirlerine itâat edip, yaptığı her şeyi beğenip râzı olmak, nefse muhalif olup, şeytana düşman olmak, dünyâdan sakınmak, halka karşı da şefkatle muâmele etmek lâzımdır.”

FÜTÜVVET SAHİBİ ZATLAR...
“Eskiden fütüvvet sâhipleri (başkasını kendine tercih edenler) arkadaşlarını över, kendilerinden bahsetmezlerdi. Hattâ kendilerini kötülerlerdi. Rahatlığı dostları için, zahmeti kendilerine seçerlerdi. Şimdiyse herkes kendini övüp, dostlarını kötülüyor. Zahmeti arkadaşlarına, rahatı kendilerine alıyorlar.”
“Büyüklerden birinden duydum; Şeytanın bir mümini yoldan çıkarma taktiği şudur: O, bir mümine ilk önce; ‘Kâfir ol!’ diye vesvese verecek kadar budala değildir. İlk önce onu mubahlara karşı hırslandırır. Mümin kimse, nefsinin helâl isteklerine esir düşünce de, işini daha da kolaylaştırmak için günah işlemeye teşvik eder ve sonunda ‘Kâfir ol!’ teklifini vesvese yoluyla yapar.”
Ebû Bekr Sekkâf hazretleri, vefatına yakın buyurdu ki: “Günahlara baktık, îmânın gitmesine sebeb olan en kötü günahın, Allahü teâlânın kullarına zulmetmek olduğunu gördük.”

.

Sigetvar gazisi Ali Dede

Ali Dede, Halvetiyye büyüklerindendir. Bosna’nın Mostar kasabasında doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1598 (H.1007) yılında Macaristan’da Sigetvar Kalesi yakınlarında vefât etti...

“DÖRT ŞEY İBADETTENDİR”
Bosnalı Bâlî Efendinin halîfesi Nûreddînzâde’ye bağlanan Ali Dede hazretleri, uzun sene onun hizmetinde bulundu. 1566’da Sigetvar Seferine katıldı. Bu, Kânûnî Sultan Süleymân’ın son seferi oldu. Pâdişâh çok hasta idi ve kalenin günler süren kuşatmasına rağmen düşürülememesine çok üzülüyordu. Ertesi gün Ali Dede’nin, askeri duâlarla teşyî edip cesâretlendirmesi ile kale zabtedildi. Bu sırada Kânûnî de zaferi göremeden vefât etmişti... 
Bosnevî hazretleri, Sigetvar Kalesine yerleşti ve talebe yetiştirmeye başladı... Sohbet ve derslerinde, Ali Dede Bosnevî hazretlerine, tâat ve ibâdet hakkında sordular. Buyurdu ki:
“Dört şey ibâdettendir. Abdestsiz yürümemek, bir adım dahi atmamak. Çok secde etmek. Mescidlere bağlı olmak ve çok Kur’ân-ı kerîm okumak.”
Bir talebesi gözünün iyi görmediğinden bahsedince buyurdu ki:
“Evlâdım dört şey göze kuvvet verir. Kıbleye doğru oturmak. Uyurken gözlere sürme çekmek. Yeşilliğe bakmak. Elbiseyi temizlemek.”
Ali Dede Bosnevî hazretleri, vefat etmeden kısa bir zaman önce Terbiyeü’l-Merâtib ve’l-Usûl isimli eserini yazdı. Vefat edeceği zaman bu son eserini yazmaktan murâdını şu sözlerle ifâde etmektedir:

“NİCE ŞEYLERE KAVUŞTUM”
“Ey Kardeşim! Bu eseri yazmaktan maksadım sana mürşid, yol gösterici, rehber olmak ve nasîhat etmek değil, burada zikrettiğim büyüklerin rûhâniyetlerinden istifâde edebilmek içindir. Cüneyd-i Bağdâdî hazretlerine; ‘Din büyüklerinin kitaplarını okumanın faydası nedir?’ diye sordular. Buyurdu ki: ‘Din büyükleri, evliyâlar, Allahü teâlânın askerleridir. Onların rûhânî sözleri de böyledir ve bu sözlerde garîb sırlar, acâib tavırlar, hâller vardır. Bunları ehlinden başkası bilmez. Allahü teâlâ, onlar sebebiyle kalpteki değişmeyi ve şüphe hâllerini giderir. Nitekim Kur’ân-ı kerîmde Allahü teâlâ meâlen; “Peygamberlerin haberlerinden onunla kalbini (tatmin ve) tesbit edeceğimiz her çeşidini sana kıssa olarak anlatıyoruz. Bunda (bu sûre ile) da sana hak ve müminlere bir öğüt vardır. (Hûd sûresi: 20)” buyurdu. O büyüklerin, evliyânın hallerini, sözlerini dinlemekle insan çok şeyler kazanır. Bu fakîr, hâlis bir kalb ile onların kitaplarını mütâlaa ederek nice şeylere kavuştum.”

.

Devlet adamları ve âlimler...

Ebû Bekr Verrâk hazretleri, Maveraünnehir’de yaşamış olan evliyânın meşhurlarındandır. 893 (H.280) senesinden önce vefât ettiği tahmin edilmektedir. Aslen Tirmizli olup, Belh şehrine yerleşmiştir. Zamânının büyük âlimlerinden ve evliyânın meşhurlarından olan Ahmed bin Hadreveyh ve Muhammed bin Ali Hâkim Tirmizî’nin derslerinde ve sohbetlerinde bulunup kemâle ermiştir...

“MÜEDDİB-ÜL-EVLİYÂ!..”
Bu mübarek zat, velî yetiştiren mânâsına “Müeddib-ül-Evliyâ” lakabıyla anılmıştır... Talebelerinden Hâşim-i Sugdî nakleder: Ebû Bekr Verrâk hazretleri buyurdu ki:
“Çok uyumak, çok yemek, çok konuşmak gönlü katılaştırır.”
“Çok sözden murâdım hayır ve şerden bahsederken sarf edilen sözlerdir. Hiçbir işe yaramayan kelimeler ise, değil katılaştırmak, kalbi öldürür bile.”
“Dünyâ peşinde koşanların yanında, ilim ve mârifetten bahseden kimse ârif değildir.”
“İnsanlarda üç sınıf önemlidir: Devlet adamları, âlimler ve zâhidler. Devlet adamları bozulunca, halkın huzûru bozulur. Âlimler bozulunca, halkın dîni zayıflar. Varını yoğunu Allah yolunda harcayan zâhidler bozulunca da, ahlâk fesâda uğrar. Devlet adamlarının kötülüğü zulüm ile, âlimlerin bozukluğu hırs ve tamah ile, dünyâya düşkün olmayanların, zâhidlerin bozulması da riyâ ve gösteriş ile olur.”

İNSAN KILIĞINDAKİ ŞEYTAN!..
“Kötü istekler, insana hâkim olunca kalp kararır. Netîcesinde göğüs, kalp daralır, huy kötüleşir, sevilmez olur. Zulmetmeye başlar. Bu artık insan değildir. İnsan kılığında bir şeytandır.”
“Uzuvlarını nefsinin istekleriyle tatmin ederek memnun eden, kalbine pişmanlık ağacı dikmiş demektir.”
“İyiliği görüp, kıymetini takdir ederek ona karşı saygılı olmak, nîmetin şükrüdür.”
“Allahü teâlâ ile kendi aranda doğruluğu, halkla kendi aranda da yumuşaklığı sağla.”
“Fıkıh öğrenmeyip tasavvufla uğraşan dinden çıkar, zındık olur. Fıkıh öğrenip tasavvuftan haberi olmayan, bid’at sâhibi yâni sapık olur. Her ikisini edinen hakîkate varır.”
“Avâmın (sıradan halk) kalbleri saf, dilleri temiz olmalı ve bunlar nâmusunu korumalıdır. Bu huylardan nasipsiz olanların işi gücü kötülük olur. Onlar şeytana iş bırakmazlar.”
“Belânın gelişi çeşitlidir, bunlardan biri ihtilâftır. İhtilâf, düşmanlığa sebeb olur. Düşmanlık da, ortalığı belâ ve âfetlere boğar.”
Vefatına yakın buyurdu ki: “Nefsine âşık olan, kibirli, kıskanç, aşağı ve hakîr olur.”

Şeytan niçin feryâd etti?

Atâ bin Meysere el-Horasânî, Tâbiîn devrinin tanınmış, hadîs ve tefsîr âlimlerindendir. 670 (H.50) senesinde doğup, 752 (H.135) târihinde Eriha’da vefât etti... 

 

“NEDİR BU HÂLİN?”
Atâ bin Meysere el-Horasânî, şeytanın hîlelerine aldanmamak, bu hususta çok dikkatli olmak gerektiğini şöyle anlatmıştır:
“Kim bir fenâlık yapar veya nefsine zulmeder de Allah’tan mağfiret dilerse, Allah’ı çok bağışlayıcı, çok merhametli bulur” meâlindeki Nisâ sûresinin yüz onuncu âyet-i kerîmesi nâzil olunca, şeytan korkunç bir sesle feryâd etti. Sesi öyle yüksek çıktı ki, yeryüzündeki bütün askerleri işitip, yanına geldiler ve; “Nedir bu hâlin? Bu şiddetli feryâdın sebebi nedir?” diye sordular. O da; “Benim hîlelerim ile bu ümmete işlettiğim günahların af ve mağfireti hakkında Muhammed’e bir âyet nâzil oldu” dedi. Askerleri bunun hangi âyet olduğunu sorunca, Nisâ sûresi yüz onuncu âyetini onlara okudu. Sonra şöyle dedi: 
“Bu âyette Allahü teâlâ istiğfâr edenlere af ve mağfiretini vadetti. Allahü teâlâ vâdinden dönmez. Şimdi düşünün. Acabâ buna bir hîle yolu bulabilir misiniz?” Onlar; “Hayır, biz böyle bir hîle yolu bilmiyoruz” dediler. Bunun üzerine şeytan onlara; “Hele siz gidip biraz düşünün. Belki bir hîle yolu bulabilirsiniz. Bu arada ben de düşüneyim” dedi... 
Şeytanın askerleri oradan ayrıldıktan bir süre sonra, şeytan yine bir nâra attı. Bütün askerleri tekrar toplanıp geldi. Şeytan onlara; “Bir yol bulabildiniz mi?” diye sorunca, onlar; “Hayır!” cevâbını verdiler. Şeytan; “Ben bir hîle yolu buldum” dedi. Avânesi bunun ne olduğunu sorunca şöyle dedi: 

“ONLARA BİD’AT İŞLETELİM!..”
“O büyük Peygamber âhirete intikâl ettikten sonra, ümmetine güzel amel sûretinde çeşitli bid’atler işletelim. Bunları ne Peygamberler, ne halîfeleri ne de eshâbı yapmış olsun. Böyle amelleri onlara güzel göstermek sûretiyle, onlar o bid’atleri sünnet sanıp ısrârla üzerine düşüp yaparlar. O yaptıkları amelden de tövbe ve istigfâr etmezler. Bu işledikleri bid’atlerle onların Cehennem’e girmelerini sağlar, murâdınıza erersiniz” dedi. 
Allahü teâlâ cümlemizi şeytanın şerrinden muhâfaza eylesin. Âmin!..
Atâ bin Meysere el-Horasânî, vefat etmesine yakın buyurdu ki: 
“Kişi, hesâbının mükemmel bir şekilde olabilmesi için, tanıdıklarının yanında hesâba çekilir.”

Âhiret kazancının sermayesi...

Câfer bin Ahmed es-Serrâc, Bağdât velîlerinden olup, on birinci yüzyılda yetişen hadîs, fıkıh âlimidir. 1026 (H.417) senesinde Bağdat’ta doğdu, 1106 (H.500) senesinde Bağdât’ta vefât etti. Kabri, Bâb-ı Ebrûz denilen yerdedir.

 

NURDAN KÜRSÜLER ÜSTÜNDE...
Bu mübarek zat, bir sohbetinde buyurdu ki:
“İnsanlar, velîlerin büyüklüğünü anlamıyorlar. Onlara câhil diyorlar. Allahü teâlâ mazlûm olan o büyüklerin yardımcısıdır. Onlar akıl sâhibi, ileriyi gören kimselerdir. Naîm cennetlerini bu büyük zâtlar dolduracaklardır. Orada nûrdan kürsüler üzerine oturacaklar, kendilerine sayısız nîmetler verilecektir. Cennet’te ‘Feyyân’ adında bir nehir vardır. Orada âlimler ve velîler, Muhammed aleyhisselâmın etrâfında toplanacaklardır. İslâm âlimleri ve velîler, Muhammed aleyhisselâmın vârisleridir.”
Zünnûn-i Mısrî hazretlerinin hallerini ve sözlerini anlatırken de şöyle buyurdu:
“Zünnûn-i Mısrî bir gün erken bir vakitte Abdullah bin Mâlik’in kabrine gitti. Kabristanda yüzü örtülü bir kişi gördü. Biraz sonra o şahsın Sa’dûn olduğunu fark etti. Ona; ‘Ey Sa’dûn, gel birlikte şu bedenlerimiz için ağlayalım’ dedi. Sa’dûn, Zünnûn-i Mısrî’ye; ‘Allahü teâlânın huzûruna nasıl ve ne yüzle gideceğimize ağlamak, bedenlerimiz için ağlamaktan daha lâyıktır. Keşke bu bedenler kabirde kendi hâline çürümeye bırakılsaydı da, hesap vermek için diriltilmeseydi. Eğer sen Cehennem’e girersen, başkasının Cennet’e girmesi sana fayda vermeyecektir. Eğer Cennet’e girersen, başkasının Cehenneme girmesi de sana bir zarar temin etmeyecektir. Ey Zünnûn! Kıyâmet günü amel defterleri açıldığı zaman, O’na nasıl cevap vereceğiz! O bunu söylerken; ‘Yardım et yâ Rabbî’ diye bağırdı. Bu sözleri işiten Zünnûn-i Mısrî bayılıp yere düştü. Ayıldığı zaman Sa’dûn’un elbisesinin kolu ile kendi yüzünü sildiğini fark etti.

“ONLARA YAZIKLAR OLSUN!..”
Zünnûn-i Mısrî, Allahü teâlânın sevgisiyle dolu olanları şöyle anlattı: 
“Onlara, Allahü teâlânın sevgisi içirilmiştir. Kalplerindeki nefsin arzu ve istekleri, günahların kötü âkıbetlerinin korkusu ile ölmüştür. Âhiretteki çeşit çeşit, bitmez tükenmez nîmetleri kaybetme korkusu, onlara bu dünyânın geçici zevk ve lezzetlerini unutturmuştur. Onlar kalplerini, her türlü riyâ, gösteriş, hased, kin gibi mânevî kirlerden temizlemişlerdir. Onların kalbleri, Allahü teâlânın rızâsına kavuşma gayretindedir.”
Câfer bin Ahmed es-Serrâc, vefatına yakın günlerde talebelerine buyurdu ki: 
“Evliyaya muhabbet, dünya ve ahiret kazancının sermayesidir. Bu sermayeden mahrum kalana yazıklar olsun!”

.

Konevî hazretlerinin kabir komşusu

Bosnalı Abdullah Efendi, Osmanlı evliyâsının büyüklerindendir. 1583 (H.992) senesinde Bosna’da doğdu. İstanbul’da tahsîlini tamamladıktan sonra Bursa’ya gitti. Oradan Mısır’a, sonra da 1636 (H.1046) senesinde hac vazîfesini yapmak için, Hicaz’a gitti... 

KONYA’DA VEFAT ETTİ...
Hac dönüşünde, Şam’da Muhyiddîn-i Arabî hazretlerinin türbesi yanında inzivâya çekilen Abdullah Efendi, daha sonra Konya’ya geldi. 1644 (H.1054) senesinde Konya’da vefât edip, çok sevdiği Sadreddîn-i Konevî hazretlerinin türbesi civârında defnedildi. 
Abdullah Efendi, bir sohbeti esnâsında, Peygamber efendimizin peygamberliği bildirilmeden önce İbrâhim aleyhisselâmın dîninde olduğunu şöyle anlattı:
Sevgili Peygamberimiz, peygamberliği bildirilmeden önce, İbrâhim aleyhisselâmın dîninde idi. Nitekim Kur’ân-ı kerîmde İbrâhim sûresi 40. âyetinde meâlen; “Rabbim! Beni gereği üzere namâza devâmlı kıl. Zürriyetimden de böyle kimseler yarat. Ey Rabbimiz duâmı kabûl et” buyuruldu.” İbn-i Münzîr tefsîrinde, bu âyet-i kerîme hakkında, İbn-i Cerîr’den sahih bir senedle, “İbrâhim aleyhisselâmın zürriyetinden İslâma uygun olarak, Allahü teâlâya ibâdet eden kimselerin elbette bulunacağını” bildiriyor. Kelime-i tevhîdin ve tevhîd îtikâdının, İbrâhim aleyhisselâmın zürriyeti arasında devâm etmesi, Allahü teâlânın onlara lütuf ve ihsânıdır. İslâm dîninin Resûlullah efendimize bildirilinceye kadar devâm edip gelmesi, Resûlullah efendimizin Hazret-i İbrâhim’e kadar olan Müslüman baba ve dedeleri vâsıtasıyla olmuştur. Çünkü onlar da, İbrâhim aleyhisselâmın Müslüman olan zürriyetindendirler. 

TEVHÎD İNANCI ÜZERE İDİLER
İslâmdan ibâret olan Hanîf dîni, Muhammed aleyhisselâmın peygamberliğinin bildirilmesine kadar devâm etmiştir. Hak dînin, İbrâhim aleyhisselâm zamânından, Resûlullah efendimiz zamânına kadar devâm etmesi, bu iki zaman arasında, bir Allah’a inanan müminlerin bulunmasıyla olmuştur. Bu sebeple Resûlullah efendimizin ana ve babalarının da Müslüman oldukları sâbit olmaktadır. Resûl-i ekremin babası Abdullah ve annesi Âmine Hâtunun tevhîd inancı üzere bulundukları ve Müslüman oldukları ortaya çıkmaktadır...
***
Bosnalı Abdullah Efendi, vefat ederken, kabir taşına; “Hâzâ kabrû garîbillahi fî ardıhî ve semâihî Abdullah el-Bosnâvî er-Rûmî el-Bayrâmî” ibâresi yazılmasını istedi. Sonradan kabir taşına bunlar yazıldı.




.

Velîde bulunan nûrlar!..

Dâvûd-i İskenderî hazretleri, Mısır’da yaşamış olan Mâlikî mezhebi fıkıh âlimi ve büyük velîlerdendir. 1333 (H.733) senesinde İskenderiyye’de vefât etti. Bu mübarek zatın kıymetli sözlerinden bâzıları şunlardır:

“YOL GÖSTERİCİ ODUR Kİ...”
“Mürşid, yol gösterici, rehber; sana ilâcı, tedâvî olmak yolunu gösteren değil, tedâvî eden, mânevî olarak terbiye edip, yetiştiren zâttır. Böyle olmayana mürşid denmez.”
“Bir velîde, iki çeşit nûr bulunur. Birincisi; rahmet ve şefkat nûru olup, bu nûrla, evliyâlık yolunda bulunmaya müsâid olanları kendisine cezbeder, çeker. İkincisi ise; feyz, izzet ve kahr nûru olup, bu nûrla da, Allah yolunda bulunmaktan uzak, taşkın kimseleri kendisinden uzaklaştırır.”
“Allahü teâlânın muhabbetinden bir zerreyi, bin yıllık ibâdete değişme! Çünkü; Hadîs-i şerîfte (Kişi sevdiği ile berâberdir) buyurulmuştur.”
“Kulun ilmi arttıkça, ilim talebi, daha çok öğrenmek arzu ve ihtiyâcı da artar. Himmeti de yükselir. Çünkü kişi, cehâlet hâlinde, sâdece ilim öğrenmeyi, daha çok ilim sâhibi olmayı ister ve buna kendisini çok muhtaç hisseder. İlmin çok dereceleri vardır. Onun sonu yoktur.”
“İnsanlar iki kısımdır. Birinci kısım, dünyâ ile uğraşanlar olup, onu îmâr etmeye çalışır. Onun yolunun esâsı dünyâ ile uğraşmaktır. İkinci kısım insanlar ise, mânâ âlemi ile, mânevî işlerle uğraşan kimseler olup, bunlar, matlûba (Allahü teâlâya) kavuşmak, O’nu istemek arzusuyla yanarlar. Bütün gayretleri bunun içindir.”
“Mümin kulların kalbleri, evliyânın kalblerinin gölgeleri altındadır. Evliyânın kalbleri, enbiyânın kalblerinin gölgesi altındadır. Enbiyânın kalbleri de, Allahü teâlânın inâyet ve yardım nûrları altındadır.”

BAŞKASINA GÖNÜL VERMEK!
“Bir kimse, sâhibi olan Allahü teâlâyı bırakır, O’ndan başka birine kalb gözünü çevirip, ona bakar ve ona gönül verirse, başına şu üç şey gelir: 1. Kalbinde, ilâhî nûrları müşâhede etmesine, hakkı ve hakîkati görmesine mâni olan perde hâsıl olur. 2. Kalbini hangi sebeple mahlûklara kaptırdığına dâir hesâba çekilir. 3. Allahü teâlâdan başka bir şeye gönül verdiği ve niyeti bozuk olduğu için azap görür.”
Dâvûd-i İskenderî hazretleri vefatına yakın günlerde buyurdu ki: 

“Kalbin tam bir ihlâs ile ‘Lâ ilâhe illallah (Allahü teâlâdan başka hiçbir ilâh yoktur)’ diyerek bir defâ Allahü teâlâya yönelmesi, Allahü teâlâdan gâfil olarak yapılan yer dolusu ibâdetten hayırlıdır.

.

Baba-oğul sözleşmesi!..

Baba Yûsuf Sivrihisârî, Anadolu velîlerindendir. İzmir’in Seferihisar (Eski adı Sivrihisâr) kasabasında doğdu... İkinci Bâyezîd Han, Baba Yûsuf Sivrihisârî’yi çok sever, sohbetinde bulunurdu. O da Sultanı çok severdi. Baba ve oğulluk sözleşmesi yapmışlardı... 

 

BÂYEZÎD CAMİİ’NİN AÇILIŞI... Sultan İkinci Bâyezîd Han, Bâyezîd Câmiini yaptırınca, bir Cumâ günü câminin açılışı için geldi ve Baba Yûsuf Sivrihisârî’yi de dâvet etti. Baba Yûsuf Sivrihisârî, namazdan sonra kürsüye çıkıp vaaz etti. Bir sohbeti sırasında da; “Nâfileler farzların terk edilmesine sebep olduğu zaman nâfileleri terk ediniz. İyiyi iyi olarak kabul etmeyen, çirkini de çirkin olarak kabul etmez. İhtilâf ve ayrılıkla birlikte îtilâf ve birleşme olmaz... Biz nîmetler yüzünden değil, nîmetlere karşı az şükrettiğimizden bu hâle geldik. Nitekim biz amelimizin azlığından değil de amelde sıdk ve ihlâsımızın olmayışından bu hâle geldik. Yine bizim uğradığımız musîbetler, günâhlarımızın çokluğundan değil, hayâmızın azlığındandır, istiğfârımızın azlığından değil, vefâmızın azlığından ve süratle günâhlara düşüşümüzdendir. Eğer biz derhâl günahlarımızın cezâsını görmüş olsaydık bütün günâhları bırakırdık... Ey kardeş! Bunu bil ve içini dünyâ sevgisi ve şehvetinden temizle. Allahü teâlâyı çok zikret. Kalbini iyice temizlediğin zaman, Allahü teâlâ seni hikmetle konuşturur ve sen zamânın bir hakîmi olursun. Fakat dünyâ sevgisi ve şehveti ile birlikte hikmet sâhibi olamazsın...”  “Makâmların en yükseği, ölünceye kadar fakirliğe sabretmektir.” “İki haslet vardır ki, kalbe sıkıntı verir: Çok konuşmak, çok yemek.” “Bir kul Kur’ân-ı kerîmi hatmederse, melekler onun iki gözü arasını öperler.” “Kişi gazabını yenmedikçe, takvâ sâhibi olamaz.” “Konuşmak hoşuna giderse sus, susmak hoşuna gidince konuş.” “Kötü insanlarla arkadaşlık yapmak, hayırlı insanlara sû-i zana, kötü düşünmeye sebeb olur.” “Cimrinin yüzüne bakmak, insanın kalbini karartır.” “Akıllı kimse, hayrı ve şerri bilen kimse değildir. Akıllı kimse hayrı gördüğünde ona tâbi olan, şerri gördüğünde ondan kaçınan kimsedir.” “Kötülüklerini gizlediğin gibi iyiliklerini de gizle.” “Kişinin ameli az olursa, düşünce ve sıkıntıya mübtelâ olur.” Baba Yûsuf Sivrihisârî, Yavuz Sultan Selîm Hanın pâdişâhlığının ilk sıralarında vefât etti. Kabri, Eyyûb Sultan hazretlerinin türbesi çevresindedir. Vefat ederken buyurdu ki:  “Dünyâyı seven kişi ölümü sevmez.”

 

Toplam Görüntülenme: 1222

Yayın tarihi: Cuma, 01 Ekim 2010

.

Astrolojiye kasîde yazan zat!..

Sekizinci yüzyılda Kûfe ve Şam taraflarında yaşamış olan evliyâdan ve İslâm âlimlerinin büyüklerindendir. Kûfe’de doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 802 (H.186) senesinde Şam taraflarında Masîsa şehrinde vefât etti...

HÂRÛN REŞÎD’İN ZAMANINDA...
Ebû İshâk Fezârî hazretleri, küçük yaşta tahsîle başladı. Şam’a gelerek, o beldenin âlimlerinden ilim tahsîl etti. Hadîs ilmini öğrendi. Şöhretini duyan halîfe Hârûn Reşîd, insanlara İslâmiyeti anlatması için onu Bağdât’a dâvet etti. Oraya giderek insanlara faydalı olmaya çalışan Ebû İshâk el-Fezârî’ye, halîfe çok iltifât ve ihsânlarda bulundu. Bağdat’ta bulunduğu sırada namaz vakitlerinin hesaplanmasında ilk defâ usturlâb âletini kullandı. Namaz vakitlerinin hesaplanmasıyla ilgili geniş çalışmalar yaptı. Ast-roloji üzerine bir kasîde yazdı. Gerçek zevâl (öğle) vaktinin ölçümüyle ilgili bir eser hazırladı. 
Halîfenin ve sarayın çevresinde yaşadığı hayat onu sıktığı için Bağdat’tan ayrıldı. Masîsa şehrine yakın bir yerde, insanlardan uzak münzevî bir hayat sürdü. Tenhâ yerlerde sâde olarak yaşamayı tercih etti. 
Ebû İshak Fezârî buyurdu ki:
“Bâzı kimseler, insanlar tarafından medholunmayı seviyorlar. Halbuki, Allahü teâlânın rızâsı yanında, insanların övmelerinin, hiç kıymeti yoktur.”
“Kişi ancak şu iki hasletle üstün olur: Biri insanlardan bir şey beklememek, diğeri insanlardan gelen sıkıntılara katlanmaktır.”

GÖSTERİŞ VE KİBİRDEN UZAK
Gösteriş ve kibirden çok uzak olan Ebû İshak Fezârî hazretleri, bir gün buyurdu ki: “Ey kardeşim! İnsanların ilme âit söylediği sözlerden bir kısmını ezberleyerek başkalarına karşı üstünlük taslama. Bu riyâkârlıktır, gösteriştir. O bilgiler aslında senin değildir. Onları ortaya koyan sen değilsin.”
“Ömürlerini gaflet içinde geçiren, kulluk vazîfesini yapmayıp, ibâdetten mahrum kalan âsî insanların hallerine çok acırım.”
Allahü teâlânın kullarının kendilerine verilen nîmetlere şükretmesi gerektiğini bildiren Ebû İshâk Fezârî buyurdu ki:
“Bir nîmete kavuşan kimse Elhamdülillahi alâ küllî hâl duâsını okursa, o nîmete şük-retmiş olur. Bir musîbetle karşılaşınca bu duâyı okursa, o musîbete sabretmiş olur.”
Ebû İshâk el-Fezârî hazretleri Masîsa’da bulunduğu sırada 802 (H.186) senesinde vefât etti. Vefatına yakın günlerde buyurdu ki: 

“Üstünlük taslamak için yükselmek isteyenleri Allahü teâlâ alçaltır. Tevâzu gösterenleri ise yükseltir.”

.

Şehzâde eğitimcisi Atâî Efendi

Atâî Ahmed Efendi, Sultan İkinci Selîm Hanın hocasıdır. İzmir’e bağlı Ödemiş kazâsının Birgi kasabasındandır. 1571 (H.979) senesinde İstanbul’da vefât etti. Kabri, Şeyh Ebü’l-Vefâ Câmiinin bahçesindedir...

İKİNCİ SELİM HANIN HOCASI
Büyük âlim Ebüssüûd Efendi ile İstanbul kâdısı Sâdi Efendiden ilim tahsîl edip, yüksek ilmî derecelere ulaştı. 1550 (H.957) senesinde Manisa sancağında şehzâde olarak bulunan Sultan İkinci Selîm Hanın hocası ve terbiye edicisi Akşemseddîn evlâdından olan Şemsî Çelebi vefât edince, onun yerine Şehzâde hocalığı ile vazîfelendirildi. İlim ve edeb yönünden Şehzâdenin iyi yetişmesine çalıştı ve bu hususta büyük hizmetleri oldu.
1566 (H.974) senesi Rebî’ul-evvel ayında Sultan İkinci Selîm Han tahta geçip pâdişâh olunca, büyük bir câmide halka vaaz ve nasîhat etmesi için vazîfelendirdi. Vaaz ve nasîhatleri insanlar üzerinde çok tesirli idi. Çok sevilip sayıldı.
Atâî Ahmed Efendi buyurdu ki: “Namaz müminin mîrâcıdır” buyurulan hadîs-i şerîfte, hakîkî namazın derecelerine işâret vardır. Namaza duran kimsenin, iftitâh tekbîrini söylerken, Allahü teâlânın azametini, yüceliğini düşünerek, hudû’ ve huşû’ hâlinde olması gerekir. Öyle ki, bu hâlini istigrâk, kendinden geçme hâline eriştirmelidir. Bu sıfatın kemâl derecesi, Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellemde vardı. Rivâyet edilmiştir ki, Resûlullah efendimiz namazda iken, mübârek göğsünden öyle bir ses gelirdi ki, bu ses, Medîne-i münevverenin dışından işitilirdi. Namazda kalp huzûru nasıl elde edilir? diye sorulunca da; “Helâl lokma yemek ve yerken gaflet içinde olmamak, abdest alırken, iftitâh tekbirini söylerken, tam bir âgâhlık, gafletten uzak olma, uyanıklık içinde bulunmakla” buyurdu.

HAKİKİ ORUCA İŞARET!..
Yine buyurdu ki: “Oruç bana mahsustur. Onun karşılığını ben veririm” buyrulan kudsî hadîste, hakîkî oruca işâret vardır. Bu ise, mâsivâyı, Allahü teâlâdan başka her şeyi terk etmektir.” 
Yine buyurdu ki: “Allahü teâlânın doksan dokuz ismi vardır. Kim onları sayarsa, Cennet’e girer” buyurulan bu hadîs-i şerîfteki “Ahsa” kelimesinin bir mânâsı, saymaktır. Diğer bir mânâsı ise, bu ism-i şerîfleri öğrenip, bilmektir. Bir mânâsı da, bu esmâ-i şerîfenin mûcibince amel etmektir.” 
Atâî Ahmed Efendi, vefat etmesine yakın buyurdu ki: 

“Kâmil olan Allah yolcusu ile sohbet etmek, Kur’ân-ı kerîm okuyan ile sohbet etmekten daha sevimlidir.”

Hakîkat ehlinin alâmeti

Büyük velî Aziz Nesefî hazretleri buyurdu ki:
“Hakîkat ehlinin alâmeti şunlardır: 1) Allahü teâlânın rızâsına kavuşmuşlardır. 2) İnsanlarla sulh üzeredirler. Kimseye düşmanlık etmezler. İnsanları severler. 3) Halka şefkat üzeredirler. Şefkatin aslı halka nasîhat etmek, onlara doğru yolu göstermektir. 4) Halka karşı tevâzu ve edeb gösterirler. 5) Tevekkül sâhibidirler. Sabır ve tahammülleri fazladır. 6) Tamâı, nefsin arzu ve isteklerini terk etmiş, kanâat sâhibidirler. 7) Allahü teâlânın verdiğine şükrederler. İnsanlara rahatlık ve ferahlık verirler.”

KÂMİL MÜMİN OLMAK...
“Her kim şunlara uyarsa kâmil bir Müslüman olur: 1) Helal lokma. 2) Doğru söz. 3) Doğru iş. 4) Evliyânın sohbetinde bulunmak. 5) Allahü teâlânın varlığını birliğini tasdik etmek. 6) Allahü teâlâya karşı kulluk vazîfelerini yerine getirmek. 7) Kimseye eziyet vermemek. Herkese rahatlık vermek. 9) İlim öğrenmek.”
“Yolun esâsı, kalbe teveccühdür. Kalp ile de, Allahü teâlâya teveccühtür. Kalp ile çok zikretmektir. Farz ve sünnetleri edâ etmektir. Yeme, içme, giyme ve oturmada, işlerde ve âdetlerde orta derecede olmaktır. Kalbi kötü düşüncelerden, vesveseden korumaktır. Kendisine rehber olan âlimin sohbetini ganîmet bilmektir. Hocasının huzûrunda iken ve yanında yok iken edebe uymaktır. Bu yoldan maksad ve ele geçen şey; Allahü teâlânın devamlı huzûrunda olmaktır. Eshâb-ı kirâm zamânında buna ‘ihsân’ denilmişti. Bu yolda ilerleme esnâsında; nefsin arzularını yok etmek, nûrlara ve hâllere gömülmek, fenâ ve bekâ makamlarına ulaşmak, üstün ahlâk ile ahlâklanmak gibi on makam ele geçer.”

VİLAYET DERECESİNE ULAŞMAK...
“İslâm dîninin hükümlerini yapmak, yâni emirleri yapıp yasaklardan sakınmak, haramları, şüpheli şeyleri, hattâ mübahların fazlasını terk etmek, ruhsatlardan uzak durmak, mübahları zarûret mikdârınca kullanmak, tamâmen nûr ve safâdır. Aynı zamanda evliyâlık derecelerine kavuşturan bir vâsıtadır. Vilâyet derecelerine bunlarla ulaşılır. Uzak kalanların hepsi, bunlara dikkat etmediklerinden uzak kalırlar ve kendi arzularına uyarlar. Yoksa cenâb-ı Hakk’ın feyzi her ân gelmektedir.”
Aziz Nesefî hazretleri vefat etmesine yakın buyurdu ki: 
“Lâ ilâhe illallah kelimesini söylemenin hakîkati, Allahü teâlâdan başka ne varsa hepsini yok bilmektir.”

.

Münâzara ve muhâlefet!..

Bahâeddînzâde, Osmanlılar zamânında Anadolu’da yetişen evliyânın büyüklerinden olup, tefsîr, hadîs ve Hanefî mezhebi fıkıh âlimidir. 1545 (H.952) senesinde Kayseri’de vefât edip, hocasının hocası Şeyh İbrâhim-i Kayserî hazretlerinin yanına defnolundu...

FIKH-I EKBER’İ ŞERH ETTİ
Fen ve din ilimleri ile Arap dili üzerinde çok geniş ve tam bilgiye sâhip idi. Tefsîr ve hadîs ilimleri üzerinde de çok geniş ihtisâsı vardı. İmâm-ı A’zam Ebû Hanîfe hazretlerinin Fıkh-ı Ekber’ini şerh ederek, kelâm ve tasavvufun ayrı gibi görünen kısımlarını en iyi şekilde îzâh edip açıkladı.
Behâeddînzâde hazretlerinin sohbetleri gâyet tatlı idi. Dinleyenlerin gönlünü çeker, bağlananların kalplerini mânevî kirlerden temizlerdi. Buyurdu ki:
“Üç kimsenin hiçbir ibâdeti kabûl olmaz. Müşrik, kâfir ve râî... Râî, dîn-i İslâmın bildirdiği hükümleri bırakıp, kendi re’yi, görüşü ile amel eden kimsedir.”
“Bir kimse Müslümânım dediği zaman Allahü teâlâ onun ameline bakmadan bırakmaz. Amel ettiği vakit verâ yâni şüphelilerden sakınmasına bakar. Verâ sâhibi olunca da niyetine bakar. Niyeti hâlis, Allah rızâsı için ise, artık diğer kusurlarını Allahü teâlâ düzeltir.”
“Günâhın küçüklüğüne bakma. Fakat kime karşı âsî olduğuna bak.”
“Bir kimsenin münâzara ve muhâlefet yaptığını, sâdece kendi görüşünü beğendiğini, ısrarlı bir tutum içerisinde olduğunu görürsen; hüsrânın tamam olduğunu bil.”
“Bugün ilim, onu vâsıta yapıp karnını doyuranların eline geçti.”

“ÖLDÜRÜRLERSE ŞEHİD OLURUM”
Behâeddînzâde Efendi zamânında bâzı uygunsuz hâller zuhûr etmişti. Bu hâllere devlet ileri gelenlerinden de bulaşanlar oluyordu. Behâeddînzâde hazretleri bâzı densiz kimselerin dînimize uymayan işler yapmalarına müsâade edilmeyip, bunlara mâni olunması gerektiğini söyledi. Onun bu sözleri, o uygunsuz kimselerin kulağına gidince, onlar bu zâta sinirlendiler. Hattâ öyle oldu ki, Behâeddînzâde’nin talebeleri, o uygunsuz kimselerin, hocalarına bir zarar vermelerinden endişelenmeye başladılar. Bu endişelerini kendisine arz ettiklerinde, şu mühim ve açık cevâbı verdi: 
“Dostlarım! Sizin korku ve endişeniz bende yoktur. Allahü teâlânın izni ve koruması ile onların zararından korkmam. Eğer beni öldürecek olurlarsa şehîd olurum. Eğer beni bu beldeden uzaklaştırırlarsa, hicret etmiş olurum. Bunların hepsi, Hakk’ı taleb edenler için saâdettir. Hepsinin karşılığında nihâyetsiz sevaplar ve sayısız faydalar vardır...” 
Bunları söyledikten kısa bir zaman sonra vefat etti.

.

Câkîr el-Kürdî

Câkîr el-Kürdî, Kuzey Irak’ta yetişen büyük velîlerdendir. Doğum târihi bilinmemektedir. Hanbelî mezhebi âlimlerinin büyüklerindendir. 1155 (H.550) senesinde vefât etti. Tâc-ül-Ârifîn Ebü’l-Vefâ hazretleri, Câkîr hazretlerini över, yüksekliğini anlatırdı...

“İSTİKÂMET ÜZERE OLDULAR!..”
Câkîr el-Kürdî hazretlerinin kıymetli nasihatleri vardır: 
“Şunlar ki, Rabbimiz Allahü teâlâdır deyip, (O’nun rubûbiyyetini ve vahdâniyyetini îtirâf ve ikrârdan) sonra (gizlide ve açıkta yalnız Allahü teâlâdan korkmak ve yalnız O’ndan ümitli olmakla, amellerinde ihlâs ve) istikâmet üzere oldular” (Fussilet sûresi: 30) meâlindeki âyet-i kerîmeyi okuyup, burada geçen “İstikâmet üzere oldular” kelimesinin tefsîrinde; “İstikâmet üzere olmak demek, müşâhede üzere bulunmak demektir. (Allahü teâlâdan başka hiçbir şeyin sevgisinin kalpte bulunmamasına müşâhede denir.) Çünkü Allahü teâlâyı tanıyan, O’ndan başka hiçbir şeyi bilmez. O’ndan başka her şeyi unutur. Kim bir şeyi severse, ondan başka bir şeye muttalî olmaz. Başka şeye itâat etmez, tâbi olmaz.” 
“Allahü teâlâ, evliyâsına pek çok kerâmetler ihsân etmiştir. Evliyânın, aynı anda başka başka yerlerde görülmesi de, onların kerâmetlerindendir. Hattâ bu büyük velînin, birisi şarkta, diğeri garbda olan iki talebesi olsa ve bu iki talebe aynı anda vefât edecek olsalar, şeytanın onların îmânlarını çalmamaları için, son nefeste her ikisinin de imdâdlarına yetişir...”
Câkîr el-Kürdî hazretleri, vefatından bir müddet önce oğluna buyurdu ki:

“KENDİ RIZKINA RÂZI OL!”
“Ey oğlum, kendi rızkına râzı ol! Kendi rızkına râzı olan, kimseye muhtâc olmaz. Gözü başkasının malında olan, fakir olarak ölür. Allahü teâlânın taksim ettiği rızka râzı olmayan, O’nu kazâ ve kaderinde, dilediğini yaratmakta töhmet altında tutmuştur! Kendi kusurlarını küçük gören, başkasınınkilerini büyütmüş olur. Her zaman kendi kusurlarını büyük gör. Başkasının gizli bir şeyini açığa vuranın, evindeki gizli şeyler herkesçe bilinir. Kardeşi için kuyu kazan, o kuyuya kendisi düşer. Ahmaklar arasında bulunan horlanır, âlimler arasında bulunan hürmet görür.”
“Ey oğlum, insanlara kızmaktan çok sakın, yoksa sana da kızarlar. Boş iş ve söze karışmaktan sakın, sonra aşağılanırsın.”
“Ey oğlum, Allahü teâlânın kitâbını okuyucu, iyilikleri emredici, kötülüğü nehyedici, sana gelmeyene sen gidici, seninle konuşmayanla konuşucu ol! İsteyene ver. Gıybetten, koğuculuktan sakın. Çünkü söz taşımak, insanların kalbinde düşmanlığı artırır. İnsanların ayıplarını görme, insanların ayıplarını gören, onların hedefi olur.”

Muhtaçların sığınağı...

Ebû Muhammed, Basra velîlerinin büyüklerindendir. 1184 (H.580) senesinde Basra’da vefât etti. Küçük yaştan îtibâren din ve fen ilimlerini öğrendi. Tasavvuf büyüklerinin sohbetinde ileri derecelere kavuştu. Zamanında Irak’ta bulunan evliyânın göz bebeği, âriflerin, Allahü teâlâya yakın olanların en üstünlerinden oldu. Mâlikî mezhebi âlimlerinden idi...

“BUNLAR HÜKÜMDARLARIN İŞİ!”
Ebû Muhammed-i Basrî, çok zengindi. Geniş arazileri vardı. Bunları işletir, geliri ile muhtaçların ihtiyacını karşılardı. Menâvî hazretleri kendisini sevenlerden birinin şöyle naklettiğini haber vermektedir:
Ebû Muhammed-i Basrî hazretlerini ziyâret için Basra’ya gelmiştim. Geçtiğim yerlerde hayvan sürüleri, arâziler, hurmalıklar gördüm. Bunların kime âit olduğunu sordum. Ebû Muhammed hazretlerine âit olduğunu söylediler. Hatırıma, “Bunlar hükümdarların işidir” diye geldi. “Acabâ Allah adamlarından birisi, kalbini böyle şeylerle niye meşgûl ediyor?!.” Bu düşüncelerle yoluma devâm ettim. Kur’ân-ı kerîmden En’âm sûresini okuyordum. Kalbimden öyle niyet ettim ki, o zâtın kapısına vardığım zaman hangi âyet-i kerîmeyi okuyor olursam, o âyet benim hâlimi bildirsin. Bu niyetlerle ve En’âm sûresini okuyarak, o zâtın dergâhının eşiğine ayağımı koyduğumda, En’âm sûresinin; (Onlar ki, Allahü teâlânın kendilerini hidâyetine eriştirdiği kimselerdir. Sen de onların gittiği yoldan yürü...) meâlindeki 90. âyetini okuyordum. Ben henüz içeri girmek için izin istemeden, hizmetçi acele ile çıkıp beni karşıladı ve Ebû Muhammed hazretlerinin yanına götürdü. Bu hâle çok hayret ettim. Ebû Muhammed hazretleri, ismim ile hitâb ederek: 
-Yâ Ömer! Benim malım diye yeryüzünde gördüğün şeylerin hepsi emânettir. Onlara âid en ufak bir muhabbet, bu kulun kalbinde yoktur. Allah adamları bunları, Allahü teâlânın dînine hizmet ve O’nun kullarına yardım için ellerinde bulundurur. Ama zerre kadar bunlara muhabbet etmez ve bunlarla kalbini meşgûl etmez... 
Bu hâli görünce, Ebû Muhammed hazretlerine olan muhabbetim daha da arttı.

“EN BÜYÜK SEVİNCİM...”
Ebû Muhammed el-Basrî, vefatına yakın Allahü teâlâya şöyle niyazda bulundu:
“Yâ Rabbî! Sana olan şevk beni sarsıyor. Senden ayrı olmak beni perişân ediyor. Azâbından çok korkuyor isem de, rahmetinden ümitsiz değilim. Bana gazab etmenden korkuyorum ve bu hâl beni mahvediyor. Senin muhabbetin ile şaşkın hâldeyim. Senin yakınlığın, beni derleyip toparlıyor ve sevindiriyor. Seninle beraber olmak, benim en büyük sürûr ve sevincimdir.”

Bir yol gösterici bulamayan!..

Mustafa Efendi, Osmanlılar zamânında İstanbul’da yetişen velîlerden olup seyyiddir. Fâtih Câmii Medresesinde müderrislik yaptı. Hâfız Muhammed Efendinin sohbetlerine devâm ederek kemâle ulaştı...

İLMİHÂL, FIKIH VE AKÂİD...
Ahıskalı Beyzâde Mustafa Efendiye, vefatından kısa zaman önce şöyle sordular: 
“Kendisini yetiştirecek bir rehber bulamayan, acaba ne yapmalıdır? Kimden feyz alıp istifâde edebilir. Geçmiş evliyânın rûhâniyetinden nasıl istifâde edebilir? Ayrıca hayatta olup da kendileriyle görüşüp, sohbetlerinde bulunmak mümkün olmayan büyük âlim ve velîlerden istifâde edip rüşd ve hidâyet feyzlerine kavuşmak mümkün müdür? Mümkün ise bu nasıl olur?”
Mustafa Efendi, bu soruya şöyle cevap verdi:
“Böyle bir sâlik, mürşid yol gösterici bulamadığı zaman, önce Ehl-i sünnet mezhebi üzere kitâb ve sünnetten yâni ahkâm-ı şer’iyyeden zarûrî, lâzım olan din bilgilerini bu yolun büyük âlimlerinin ilmihâl, fıkıh ve akâid kitablarından öğrenmeli, evliyâ-yı kirâmın kitaplarını okuyup her şeyini her işini bunlara uydurmaya çalışmalıdır. Azîmet yolunu tutup, ruhsatlardan sakınmalıdır. Zarûret hâlinde ruhsatlar ile, yâni şerîatin izin verdiği bâzı şeyleri yapabilir. Îtikâd ve amel ile ilgili konularda her türlü bid’atlerden sakınmalı, haram ve mekruhları terk etmelidir. Dîn-i İslâmda hiçbir eksiklik yoktur. Büyük âlimler bunu herkesin anlayacağı şekilde ilmihâl ve fıkıh kitaplarında îzâh ve beyân buyurmuşlardır. Her gün Kur’ân-ı kerîmden bir miktâr okumayı âdet edinmelidir. Yine her gün belli mikdâr da salâtü selâm getirmelidir. Böylece Resûlullah efendimizin mübarek rûhâniyetine teveccüh ile şereflenmiş olur...

İSTİFADENİN EN FAYDALISI...”
Âhirete göçen büyük âlim ve velîlerin rûhâniyetinden feyz almak mümkün ve çok defâ vâki olmuştur. Meselâ büyük âlim ve velîlerden Bâyezîd-i Bistâmî, Câfer-i Sâdık hazretlerinin rûhâniyetinden feyz almış, üveysi olarak yetişmiştir...
Hayatta olup da görüşmek, huzûruna çıkmak mümkün olmayan, büyük âlimden istifâde edebilmek için, o mübârek zâtın bu kimseye mektup gönderip teveccüh buyurması, ona virdini ve vazîfesini tebliğ ve tenbih buyurması, diğer lüzumlu bilgileri îzah buyurup açıklaması, tâlibin de bunlara ihlâs ile uyması lâzımdır. Her işini, ibâdet ve tâatini buna göre tamam etmelidir. İstifâdenin en olgunu ve faydalısı ise, o mübârek âlim ve velînin sohbetinde bir müddet bulunmak sûretiyle olur...”

.

..

Maksada ulaştıran yol...

Ali bin Meymûn hazretleri, evliyânın meşhurlarındandır. 1450 (H.854) senesinde Afrika’nın Fimâre bölgesinde doğdu.
İlim tahsîli için, gençliğinde Endülüs’e ve Fas’a gitti. Hac dönüşü Şam’da yerleşti. Sultan İkinci Bâyezîd Han devrinde Anadolu’ya geldi. Altı sene Bursa’da kaldıktan sonra Suriye’ye geri döndü. 1511 (H.917) senesinde Şam’da vefât etti. 

KURTULUŞA ERİŞTİREN NAZAR!..
Ali bin Meymûn hazretleri sohbetlerinde buyurdu ki:
“Kendisine kurtuluşa ermiş bir kimsenin nazarı, bakışı erişip, yâni bir büyük zâtı tanıyıp da kurtuluşa eremeyen kimseye şaşarım!”
“Talebenin, maksadına kavuşması için çok çalışması, nefsini terbiye etmek için çok uğraşması lâzımdır. Fakat bir yol vardır ki, nefsi itmînâna kavuşturup, rûhu kısa zamanda yüksek derecelere ulaştırır. O da; Allahü teâlânın sevgili kullarından birinin gönlünü kazanmaktır. Zîrâ, onların kalbi, Allahü teâlânın nazar ettiği yerdir.”
“Allahü teâlâ, mümin bir kulunun gönlüne bir gecede üç yüz altmış defâ nazar eder” sözünün mânâsı şudur ki: “Kalbin, vücûda açılan üç yüz altmış penceresi vardır. Gönül, Allahü teâlânın zikriyle kaynayıp coşunca, Allahü teâlâ o kalbe nazar eder. Bu nazar ile kalbe doğan feyzler ve nûrlar, bu üç yüz altmış koldan bütün vücûda yayılır. Böyle nûrların ve feyzlerin yayıldığı bir uzuv, kendi haline göre zevkle ibadet eder, yapılan tâat ve ibâdetlerden lezzet alınır.”
“Duânızı öyle bir delil araya koyarak edin ki, o günah işlememişlerden olsun. O delil, Allah dostudur. Onlara tevâzu ve sevgi gösterin ki, sizin için duâ etsinler.”
“İki hâlde kendinizi sakının: Söz söylerken ve yemek yerken.”

“CANAVAR TERBİYECİSİ GİBİ OL!”
“Halkı Hakka dâvet eden kimse, canavar terbiyecisi gibi olmalıdır. Canavar terbiyecisi, nasıl uğraştığı hayvanın huyunu ve istidâdını bilip de ona göre davranırsa, o da öyle!..”
“Bir cenâze olduğunda, bizi öyle hüzün kaplar ki, kime tâziyede bulunacağımızı tanıyamaz hâle gelirdik.”
“Ramazan ayında yapılan ibâdetler, gelecek ramazana kadar, hac zamânında yapılan ibâdetler, gelecek hac zamânına kadar, cemâatle kılınan cumâ namazı gelecek cumâya kadar, cemâatle kılınan vakit namazı da ondan sonraki vakit namazına kadar işlenen günahlara kefârettir. Ama büyük günah işlememek şartıyla...”
Ali bin Meymûn hazretleri vefat etmesinden bir müddet önce buyurdu ki:
“Hâlinin onda dokuzu susmak, biri de konuşmak olsun.”

Nasîhati kabullenmek!..

Bekâ bin Batû hazretleri, Irak’ta yetişen evliyâdandır. Doğum yeri ve târihi belli değildir. Hayâtı hakkında kaynaklarda fazla bir bilgi yoktur. 1158 (H.553) senesi civârında vefât etti. Kabri bilinmekte ve ziyâret edilmektedir... Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri, Bekâ bin Batû’yu çok sever, kendisini medhederdi.

 

“FAKR HÂLİ ODUR Kİ!..”
Bekâ bin Batû hazretleri buyururdu ki: “Fakr hâli odur ki, kalbden Allahü teâlâdan başka her şey ile olan bağ koparılmalı, dünyâ sevgileri oraya girmemelidir. Böyle bir sevgisi varsa, silmeli, çünkü bu sevgi, birçok meşgûliyyetler çıkarır. Evliyâlık yolunda bulunmaya mâni olan sebepler meydana çıkarsa ve herhangi bir kimsenin kalbi, o maddî ve geçici mülklere bağlanırsa, o kimse bu yolda bulunamaz. Kalpten, mülk sevgilerinin ayrılmış olduğunun alâmeti, hiçbir hâlde kulda bir değişiklik olmamasıdır. Yâni bir kalpte dünyâ muhabbetinin bulunup bulunmadığının alâmeti, bir şeyin olması ile olmaması arasında fark bulunmamasıdır. Bu şeylerin varlığı veya yokluğu onda değişiklik yapmamalıdır. Mülklerin varlığı onu şımartmamalı, yokluğu ise onu harekete geçirmemelidir. Hal böyle olunca, hiçbir tehlikeli hâl ona tesir etmez. Hattâ bunun hâli öyle olur ki, bir mülke sâhib ise, onun hâli, mülkü yok gibi olur. Şâyet bir mülke sâhip değil ise, onun hâli, sanki dünyâya sâhipmiş gibi olur. Görenler böyle hissederler. Böyle bir kimse, dünyâ ve âhirette kendisi için bir makam görmez. Hâline bakar ve kendini bir şey görmeyen, bir talepte bulunmayan kimseye benzetir. Kulun, Allahü teâlâya kavuşmak yolunda bulunması, yukarıda bildirilen bu sıfatların hakîkatine vardıktan sonra başlar. İşte bu hâllerin sâhipleri, yüksek derece ve makam sâhibidirler.”

ALTINDAN DAHA KIYMETLİ!..
“Allahü teâlânın emirlerini hatırlatan, nasîhat eden bir kardeşin, sana altın hediyye edenden daha hayırlıdır. Böyle birini bulunca; ‘Ey kardeşim! Bende bir kusur var mıdır? Lütfen bildir de düzeltmeye çalışayım’ demelidir.”
“Kendisinden daha aşağı derecede olan birinin nasîhatini kabullenmek, yüksek derecelerden birine sâhib olmaya işârettir.”
“Nefsine karşı Allahü teâlâdan yardım istemeyen kimse, nefsine yenilip mağlûb olur.”
“Günâhlar gizli olarak işlenirse bunun zararı, günâhı işleyenleredir. Lâkin açıktan işleniyor ve buna mâni olunmuyorsa, bunun zararı herkesedir.”
Bekâ bin Batû hazretleri vefat etmeden bir müddet önce buyurdu ki: 
“Bir kalp, insanları kötülükten çekmek ve onlara faydalı olmak için çırpınmıyorsa, o kalp virânedir.”

Nefs doğru yola girince...

Ebüssü’ûd el-Bâzinî, Mısır’ın büyük velîlerindendir. 1246 (H.644) senesi Şevvâl ayının dokuzuncu günü Kâhire’de vefât etti. Aynı gün Mukattam Dağının eteğine defnedildi. Bu mübarek zatı, halîfe bile sık sık ziyârete gelir, sohbetlerinden istifâde ederdi. Bir vaazında, güzel ahlâkın ve kötü huyların menşeini, kaynağını şöyle anlattı:

 

“KÖTÜ HUYLAR NEFSTEN DOĞAR”
“Bütün güzel huylar kalbden, kötü huyların tamâmı ise nefsten doğar. İyi huylu olmak istediğini söyleyen doğru sözlü bir kimse, hemen nefsini tezkiye edip, dînin emir ve yasaklarına itâat eder bir hâle getirmeli, kalbini de tasfiye ile, Allahü teâlâdan başka şeylerin sevgisini ondan çıkarmalı, bütün günahlar ve kötü düşüncelerden temizlemelidir. Tâ ki böylece, kötü huylar, güzel ahlâka çevrilmiş olsun. Kötü huylar gidip, yerini iyi huylar alınca, kalbden şek ve şüphe kalkıp, yerini tasdîk alır. Şirk yok olur. Gizli ve âşikâr Allaha ortak koşulmaz. Kalpte ve bütün âzâlarda Allahü teâlânın tevhîdi yâni O’nu, eşi ve benzeri bulunmayan tek bir varlık olarak tanımak hâsıl olur. Dilde ve kalpteki çekişme duygusu yok olup, Hakka teslimiyet meydana gelir. Başa gelene ve emredilene kızıp îtirâz etmek şöyle dursun, tam teslimiyet hâli hâsıl olup, cenâb-ı Hakkın takdîr ettiği her şeye râzı olunur. Her iş, Allahü teâlâya ısmarlanır. Gaflet sona erer, cenâb-ı Hakka yakınlık ve her ân O’nunla olmak düşüncesi hâsıl olur. Tefrikadan kurtulup, cemiyyete, yâni Allahü teâlânın dostları ile bir ve berâber olmaya çalışılır. Tabiatındaki sertlikler, kabalıklar, kırıcı ve incitici davranışlar yok olup, onların yerini yumuşaklık, latîfeler ile güzellikler ve tatlılıklar alır. Kalb temizlenip, nefs doğru yola girince, insanın her hâli değişir. Artık kimsenin ayıpları görülmez olur. Gözler, insanların hep iyi hâllerini görür...”

“HELÂL LOKMA ÇOK ÖNEMLİ...”
Ebüssü’ûd el-Bâzinî, vefatından önce talebelerine şöyle buyurdu:
“Allahü teâlânın rızâsını kazanmak isteyen bir tâlib için, işlerini sağlam temel üzerine kuracağı dört esas vardır: 1- Dili, tam bir gönül huzûru içinde Allahü teâlâyı zikirle meşgûl etmek, 2- Kalbi, dâimâ Allahü teâlâyı murâkabe hâlinde bulundurmak, 3- Nefsin günah olan arzularına karşı, Allahü teâlânın rızâsını düşünerek muhâlefet etmek, 4- Allahü teâlâya tam kulluk edebilmek için helâl lokma yemek. Helâl lokma ile kalp; saf, berrâk bir hâle gelir.”

Allahü teâlâyı tanımanın alâmeti

Ebû Muhammed Râzî, Horasan’da, Nişâbur şehrinde yetişen büyük velîlerdendir. Doğum târihi bilinmemektedir. 964 (H.353) senesi Nişâbur’da vefât etti. Evliyânın büyüklerinden Ebû Osman Hîrî’nin sohbetlerinde yetişip kemâle geldi... Cüneyd-i Bağdâdî, gibi büyük zâtlarla görüşüp sohbet etti. Fıkıh, hadîs ve diğer ilimlerde âlim idi. Çok hadîs-i şerîf yazdı ve rivâyet etti... 

 

“DÜNYA SEVGİSİ NEDİR?”
Bu mübarek zatın da hikmetli sözleri çoktur. Kendisine; “Dünyâ sevgisi nedir?” denildi. O; “Dünyâ, Allahü teâlâ ile senin aranda perde olan her şeydir” buyurdu. Yine, “şikâyet ve gönül darlığı”ndan suâl edildi. Buna da; “Şikâyet ve gönül darlığı, mârifet azlığından Allahü teâlâyı tanımamaktan ileri gelir” buyurdu. Sohbetlerinde; “Bir kimse, İslâmiyetin emirlerine uyup uymadığını anlamak istiyorsa, bu emir ve yasakları nefsine tatbik etsin. Eğer emirleri yapmakta ve yasaklardan sakınmakta bir isteksizlik, gevşeklik yoksa, bilsin ki İslâmiyete uymaktadır.”
“Ahlâk, Allahü teâlânın sana ihsân ettiklerini büyük, senin O’nun rızâsı için yaptıklarını küçük görmendir.”
“Allahü teâlâya yakınlık makâmına kavuşmak isteyen, nefsin arzuları ile kendisi arasında, demir gibi kavî bir duvar bulundursun.”
“İlim öğrenmek, ilmi ile amel etmek, amelini düzgün yapamadığını düşünüp korkmak, Allahü teâlâyı tanımanın alâmetlerindendir.”
“İnsanların hâli ne tuhaftır. Kusur işler, kusurlu olduklarını bilirler, fakat bir türlü bu bozuk halden vazgeçmezler ve doğru yola dönmezler. Böyle insanlar hakkında ne buyuruyorsunuz?” diye soranlara; “Bunlar öğrendikleri ilimler ile amel etmekle değil, o ilimler kendilerinde bulunduğu için, öğünmekle meşgul oluyorlar. Hep zâhir ile uğraşıyorlar ve bâtın edepleri ile meşgûl olmuyorlar. Allahü teâlâ böylelerinin doğruyu ve hakkı gören basîret gözlerini kapatır. Böylece âzâları da ibâdet yapamaz olur.”

“ÂFİYET VE İYİLİK İHSÂN ET”
Ebû Nasr Harrânî anlatır: 
“Ebû Muhammed Râzî’ye bana bir duâ öğretmesini ricâ ettim. Şöyle duâ etmemi söyledi: Yâ Rabbî! Bize, seni hakkıyla tanımayı, sana hakkıyla ibâdet edebilmeyi ihsân et. Bizi sana yaklaştıracak şeyleri nasîb eyle. Bizlere hâlis tevekkül, hüsn-i zan, dünyâ ve âhirette âfiyet ve iyilikler ihsân buyur...”
Ebû Muhammed Râzî hazretleri, vefatına yakın buyurdu ki: 
“Susmayı ganîmet saymayan kimse, ne kadar konuşursa konuşsun boşunadır.”

Şaraplar nasıl sirke oldu?..

Seyyid Dâvûd el-Hüseynî, Kudüs’te yaşamış evliyânın büyüklerindendir. 1301 (H.701) senesinde Beyt-i Makdis civârında vefât etti. Doğum târihi ve hayâtı hakkında fazla bilgi yoktur... 

 

ONA “SİHİRBÂZ” DEDİLER!..
Seyyid Dâvûd, Beyt-i Makdis civârında bir köyde yaşadı. Oradakilerin çoğu Hristiyan olup, bağ ve bahçelerinden elde ettikleri üzümleri şarap yapıp, oradaki Müslümanlardan fâsık, günahkâr olanlara da satmaya başlayınca, Seyyid Dâvûd buna çok üzüldü. Allahü teâlâya duâ edip, yalvardı. Hristiyanların ellerindeki şarapların sirke hâline döndüğü görüldü. Hristiyanlar bu durum karşısında Seyyid Dâvûd’a sihirbâz deyip, oradan başka yerlere gittiler. Daha sonra vâli tarafından onun için bir dergâh inşâ edildi. Pek çok kimse orada ilim ve ahlâk öğrendi. Seyyid Dâvûd bu dergâhta vefât etti ve oraya defnedildi. Sohbetlerinde buyurdu ki:
“Hadîs-i şerîfte; (Eğer bir kimse Allahü teâlâdan korkarsa, herkes ondan korkar. Eğer Allahü teâlâdan korkmaz ise kendi herkesten korkar) buyurulmuştur. Bu sebeple eğer bir kimseyi bilmek istersen kendisine sorma, yakınlarına bak. Eğer onun yakınları şerli ise araştırmaya lüzûm yoktur. Hemen ondan kaç. Eğer yakınları hayırlı ise ona yaklaş. Meselâ bir âlim etrafında toplanan talebelere ve bir şeyh etrafında toplanan dervişlere bakmalı, eğer bunların işlerinde İslâmiyet’e zıt hâller görülürse onların reisleri de gerek âlim, gerek şeyh, hiç şüphe yoktur ki, dünyâ ehlidir. Eğer halleri İslâmiyet’e tam uyuyorsa âhiret ehlidir.”

NURLU VE NURSUZ KALB
“Herkes neyi severse onun zikrini çok eder. Allah’ı seven Allah’ı, Resûlullah’ı sallallahü aleyhi ve sellem seven O’nu, evliyâyı seven evliyâyı çok zikreder, anar. Yâni hiç hatırından çıkarmaz. Nitekim çocuklarını, hanımını, tarlasını, bağını, bahçesini, parasını sevenin bunları hiç gönlünden çıkarmadığı gibi. Herkes kalbini yoklarsa kimi çok sevdiğini anlar. Herkes sevdiği ne emrettiyse onu cânı gibi yerine getirir. Bâzısını yapar, bâzısını yapmazsa sevgisi az, hiç tutmazsa sevmediği anlaşılır.
Bir kimse cümle evliyâya hüsn-i zan etse de içlerinden birine etmese Allah katında hiçbirine hüsn-i zan etmemiş olur...”
Seyyid Dâvûd el-Hüseynî hazretleri, vefatına yakın buyurdu ki: 
“Senin, az amel, nûrlu ve parlak bir kalb ile Allahü teâlânın huzûruna çıkman; çok amel, fakat nûrsuz bir kalb ile çıkmandan daha hayırlıdı

Kalbin ve bedenin musîbeti!..

Câfer bin Süleymân Dâbiî, sekizinci yüzyılda yaşamış evliyânın büyüklerindendir. Mâlik bin Dînâr’la, Sâbit el-Benânî’ye on sene müddetle gidip gelmiştir. Sohbetlerinde Mâlik bin Dînâr’dan ve diğer zâtlardan nakiller yaparak insanların hak yola kavuşmalarına vesîle ve sebep oldu. Hadîs-i şerîf rivâyet etti. Mâlik bin Dînâr’dan naklederek buyurdu ki: 

KÖTÜ AMELLİ ÇOBAN!..
“Bâzı kitaplarda okudum: (Kıyâmet gününde kötü amelli çoban huzûr-ı ilâhîye getirilir. O çobana, ey kötü iş işleyen çoban! Süt içtin, et yedin, kaybedilmiş mallara sâhip çıkmadın, kırılmış olanları sarmadın, güttüğün hayvanların hakkını tam olarak gözetmedin. Bugün senden onlar için intikam alıyorum, buyrulur) yazılıydı.”
“Allahü teâlâ kalplere ve bedenlere çeşitli musîbetler verir. Bunlar, rızık darlığı, ibâdetlerde gevşekliktir. Bunlardan daha şiddetlisi kalbin katılığıdır.”
“Müminlerin göğüsleri, kalpleri hayırlı güzel işler sebebiyle kaynar, coşar. Fâcir kimselerin göğüsleri de kötü işler yüzünden coşar. Allahü teâlâ sizin kalbinizden geçenlere, niyetlerinize bakar. Niyetlerinize dikkat ediniz ki, Allahü teâlâ size merhamet etsin.”
Sâbit el-Benânî’den naklederek buyurdu ki:
“Bize ulaştı ki, Allahü teâlâ Cebrâil aleyhisselâma; (Filan kulumun ağzının tatlılığını al) buyurdu. Cebrâil aleyhisselâm o kulun ağzının tadını aldı. O kimse şaşkın, mahzûn ve üzüntülü bir hâlde sabretti. Allahü teâlâ Cebrâil aleyhisselâma buyurdu ki: (Ey Cebrâil! O kulumu imtihân ettim. Onu sabırlı ve sâdık buldum. Ona fazlasıyla karşılık vereceğim.)”
Câfer bin Süleymân Dâbiî’nin rivâyet ettiği bâzı hadîs-i şerîflerde de buyruldu ki:

KORKU İLE ÜMİT ARASI...
“Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Rabbiniz Rahîm’dir. Kim bir iyiliği yapmaya niyet eder, onu yapmazsa onun için bir sevap yazılır. Eğer niyet ettiği o iyiliği yaparsa, on mislinden yedi yüz misline kadar çok sevap yazılır. Bir kimse bir kötülük yapmaya niyet eder ve onu yapmazsa onun için bir sevap yazılır. Eğer niyet ettiği kötülüğü işlerse ona ya bir günah yazılır veya silinir.)”
“Peygamber efendimiz ölüm hâlindeki bir kimseyi ziyâret etti ve; (Kendini nasıl buluyorsun?) buyurdu. O kimse; ‘Kendimi korku ile ümid arasında görüyorum’ dedi. Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem buyurdu ki: (Allahü teâlâ bir kalpte korku ve ümidi bir arada bulundurmaz. Eğer bir kimsenin kalbinde korku ve ümidi bir arada bulundurursa, onu ümid ettiklerine kavuşturur, korktuklarından da emin eyler.)”

Yüze sürülen gözyaşı!..

Avn bin Abdullah hazretleri, Tâbiînin büyüklerindendir. Doğum târihi belli değildir. Medîne’den Kûfe’ye hicret ederek orada yerleşti. Kesin olarak bilinmemekle berâber 733 (H.115) senesinde vefât ettiği bildirilmektedir. Eshâb-ı kirâmın huzûrlarında yetişmiş çok ibâdet eden bir zât idi. Kırâat ve hadîs ilminde büyük âlim idi.

 

“KİM BUNLARA UYARSA...”
Bir gün Avn bin Abdullah ağlıyor gözyaşlarını yüzüne sürüyordu. Ona; “Gözyaşlarını niçin yüzüne sürüyorsun?” denildi. O da; “İnsanın, Allah korkusu ile olan gözyaşları, bedeninden bir yere değerse, Allahü teâlâ orasını Cehennem’e haram kılar ve yakmaz” buyurdu.
Bir gün şöyle nasîhat etti:
“Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uyunuz. Kim bunlara uyarsa, bu onlar için saâdettir. Bunlara uymayan bedbahttır. Öldükten sonra, kendisi yüzünden cezâ ve mükâfât göreceğiniz amellerinizi ıslâh edip düzeltiniz.
Sizden öncekiler, âhiret işleriyle uğraşıp, sâdece artan zamanlarını dünyâ işlerine harcarlardı. Siz ise bugün hep dünyâ işiyle uğraşıyor, zaman kalırsa âhiret işlerini yapıyorsunuz.
Allahü teâlânın affı ile Cehennem’den kurtulursunuz. Rahmeti ile Cennet’e girersiniz. Amellerinize göre mertebeniz ve dereceniz olur.
Allahü teâlânın beğendiği işleri yaparken mütevâzı ve alçak gönüllü olunuz.
Günahlarından vazgeçip, Allahü teâlâya tövbe edenlerle berâber oturunuz. Çünkü onların kalbi, ince ve yumuşaktır.
Bir kimseyi övmekte ve yermekte acele etmeyin. Çünkü nice kimseler bugün sizi memnun ve râzı eder de, yarın, kötülük yapıp sizi rahatsız edebilir. Aynı şekilde, bugün ondan memnun olmazsınız da, yarın memnun olabilirsiniz.
Sizce, çok önemli olan hâcetlerinizi, isteklerinizi farz namazlarda isteyiniz. Çünkü farz namazlarda yapılan duâ, farz namazın nâfileye üstünlüğü gibidir.
Allahü teâlâ âhiret için çalışanın dünyâ işlerine kâfi gelir, dünyâsı husûsunda ona yardımcı olur. Kim Allahü teâlâya karşı hâlini düzeltirse, Allahü teâlâ onunla insanlar arasını düzeltir, güzel yapar. İçini düzeltenin, Allahü teâlâ dışını düzeltir, güzel yapar...”

“TAKVA İPİNE İYİ SARIL!..”
Avn bin Abdullah hazretleri vefat etmeden önce oğluna şöyle nasîhatte bulundu:
“Ey oğul! Takvâya, Allah korkusu ile haramlardan kaçma ipine iyi sarıl. Eğer, bugünün dünden, yarının da bugünden daha hayırlı olmasını temin edebilirsen, bunu yap. Namaz kılarken, vedâ edip, ayrılacak olan kimsenin namaz kılışı gibi kıl. Çok ihtiyaç peşinde koşmaktan, özür beyân etmek zorunda kalacağın işi yapmaktan sakın.”

Kalbin hayâtı!..

Ebû Muhammed el-Yemenî hazretleri, “Nedîmü’l-Kur’ân” yâni Kur’ân-ı kerîmin arkadaşı lakabıyla anılan büyük bir velî idi. Yemen’de doğdu ve 1426 (H.830) senesi yine orada vefât etti...

 

“LEVH-İ MAHFÛZA BAK!..”
Bu mübarek zatın da, talebelerine kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki: 
“Başa gelen her şeye râzı olmak hâline kavuşanlar, irfan sâhipleri, âriflerdir. Allahü teâlâ önce gelen peygamberlerden birine vahy ederek bildirdi ki: Cebrâil aleyhisselâm yeryüzüne indiğinde ibâdet ile meşgûl olan bir kimseyi gördü. Hoşuna gittiği için; “Yâ Rabbî! Bu kimse ne iyi” dedi. Allahü teâlâ da; “Ey Cibrîl! Levh-i mahfûza bak” buyurdu. Cebrâil aleyhisselâm Levh-i mahfûzda o kimsenin Cehennemlikler arasında yazılı olduğunu gördü. Allahü teâlâya; “Yâ Rabbî! Bu işin hikmeti nedir?“ diye sordu. Allahü teâlâ; “Ben yaptığım işlerden kimseye karşı sorumlu değilim. Hiç kimse kullarım hakkındaki ilmime akıl erdiremez” buyurdu. Cebrâil aleyhisselâm; “Yâ Rabbî! İzin verirsen o kimseye gidip durumu bildireyim” dedi. İzin verilince, o kimsenin yanına gitti ve; “Senin yaptığın ibâdetleri Allahü teâlâ kabûl etmedi. Levh-i mahfûzda senin Cehennem ehli arasında olduğunu gördüm” deyince, o kimse düşüp bayıldı. Cebrâil aleyhisselâm onun ayılmasını bekledi. Ayılınca şöyle mırıldanıyordu: “Ey benim Allah’ım! Sana hamd ederim. Bütün hamd eden kulların sana nasıl hamd ediyorsa ben de öyle hamd ederim...” Sonra Cebrâil aleyhisselâma dönerek; “O bizim Rabbimizdir. Bütün ilmî kudretinin kemâli, rahmeti ve şefkati ile benim hakkımda öyle uygun görmüş. O’na yine hamd ederim. O beni benden daha iyi bilir” dedi ve secdeye kapandı. Secdede cenâb-ı Hakk’ı tesbih etmeye başladı. Bu durumu Cebrâil aleyhisselâm Allahü teâlâya arz edip o şahıs hakkında üzüldüğünü bildirdi... Cebrâil aleyhisselâma, Allahü teâlâ tarafından tekrar Levh-i mahfûza bakması bildirildi. Bu defâ Levh-i mahfûzda o kimsenin cennetlik olduğu yazılıydı... 

“MÜJDELER OLSUN SANA!..”
Cebrâil aleyhisselâm, cenâb-ı Hakk’tan hikmetini suâl ettiğinde; “Kullarım işlerime akıl erdiremezler” buyurdu. Cebrâil aleyhisselâm bu durumu yine bildirmek istedi ve izin verildi. O zâtın yanına gidip; “Müjdeler olsun sana! Yerin Cennet oldu” dedi. O kimse bu sözlere hiç şaşmadı ve eski hâlini hiç bozmadı. Eskisi gibi yine hamd ve cenâb-ı Hakk’ı tesbih etmeye devâm etti...”
Ebû Muhammed el-Yemenî hazretleri, vefatına yakın bir talebesine buyurdu ki: 
“Âhireti düşünmek aklın alâmeti ve kalbin hayâtıdır.”

Gulâm Muhammed Ma'sûm

Gulâm Muhammed Ma’sûm hazretleri, Hindistan’da yetişen büyük velîlerden Muhammed Ma’sûm Fârûkî’nin torunlarından Şeyh Muhammed İsmâil’in ikinci oğludur. 1748 (H.1161) senesinde, Ramazân-ı şerîf bayramı gecesi vefât etti. Tasavvufta pek yüksek derecede olup, Kutb-ül-aktâb idi...

 

“SİZDE ŞU ÜÇ HASLET VARSA...”
Gulâm Muhammed Ma’sûm hazretleri, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin torunu olması sebebiyle asâletten ve yüksek derecelerden pay almıştı. Hikmetli sözleri pek çoktur. Buyurdu ki:
“Eğer sizde şu üç şey varsa ne âlâ! Şâyet bu üç şey sizde yoksa, hâliniz harap, çâresiz Cehennem’de yanarsınız. Birincisi, elinizden kaçmış olan geçmiş günlerinizin hasreti içinde olmayınız. Çünkü geçmiş günlerinizde yapmış olduğunuz ibâdetlere ne ilâvede bulunabilirsiniz, ne de günahlar için bir bahâne ve mâzeret bulabilirsiniz. Şâyet bugün geçmiş günleriniz için mâzeret aramakla meşgûl olursanız bugünün hakkını ne zaman ödeyeceksiniz. Bugün dünü düşünmek dünü zâyi etmek olmaz mı? İkincisi; bu günü ganîmet bilip çalışmak mümkün olduğu kadar tâat ve ibâdet yapmak, haksızlık yapılmış olan hasımları hoşnut etmek. Üçüncüsü; acabâ yarın kurtulacak mıyım yoksa mahv mı olacağım diye korkup endişelenmek...”
“Şu üç halde iken seni ölümün yakalamasından sakın! Kibir, hırs ve böbürlenme halleri. Çünkü Allahü teâlâ kibirlenen kimseye en miskin kimseden gelen bir zillete düşürmeden, gururlanan kimseyi aç ve susuz bırakmadan, yemek istediği bir şeyin boğazından geçmesine mâni olmadan, hırslı kimseyi de idrâr ve necâsetin içinde bırakmadan bu dünyâdan ayırmaz...”

“YARIN KABRİME GEL!..”
Umdet-ül-Makâmât kitâbının müellifi, Gulâm Muhammed Ma’sûm’un bir talebesinden naklen şöyle anlatmıştır: 
“Hocam Gulâm Muhammed Ma’sûm hazretlerinin vefâtına yakın bir zamanda, ziyâretine gitmek üzere köyümden yola çıktım. Giderken iki rub’iyye (Hindistan’da kullanılan para birimi) mikdârındaki parayı hocama vermeyi adamıştım. Yoldayken hocam bana rüyâmda; 
“Yarın fıtr bayramı gecesidir. Kabrime gel orada bir kişi bulursun. Benim ona iki rub’iyye borcum vardı. Adadığın o iki rub’iyyeyi ona vererek borcunu öde” buyurdu. Yolculuğumu tamamlayıp hocamın şehrine girince, hocam Gulâm Muhammed Ma’sûm’un vefât ettiğini öğrendim. Hemen kabrine gidip ziyâret ettim. Orada birisini gördüm. Bana dedi ki: “Bu zâtın bana iki rub’iyye borcu vardı, oğullarından isteyeceğim.” Ben nezrettiğim iki rub’iyyeyi çıkarıp ona verdim. “Artık oğullarından isteme” dedim...

En büyük sıkıntı!..

Ebû Muhammed er-Râsibî, Bağdat’ta yetişen evliyânın büyüklerindendir. Bağdat’ta doğdu. 977 (H.367)’de orada vefât etti. İlim tahsîl etmek için bir ara Şam’a gitti. Bir müddet sonra Bağdat’a döndü ve vefâtına kadar orada kaldı. 
Sohbetlerinde buyurdu ki:

GÜNAHLARIN CEZALARI!..
“Bir kimse için en büyük sıkıntı, uygunsuz birisi ile sohbet etmek, berâber bulunmak mecbûriyetinde kalması ve o kimseyi terk edip gitmek mümkün olmamasıdır.”
“İnsan ile Allahü teâlâ arasındaki en büyük perde, insanın Allahü teâlâya değil de, kendisi gibi âciz olan birine güvenmesidir.”
“Sıkıntı ve üzüntüler, günahların cezâlarıdır.”
“Siz geçici dünyâ malını istiyorsunuz. Halbuki Allahü teâlâ âhireti kazanmanızı diliyor” meâlindeki âyet-i kerîmeyi şöyle tefsîr etti: “Dünyâyı isteyen kimseyi, Allahü teâlâ âhireti istemeye dâvet eder. Âhireti isteyen kimseyi de, Allahü teâlâ yakınlığına dâvet eder.”
“Allahü teâlânın haram ettiklerinden sakınan bir kalpten, dünyâ sevgisi ve arzularına düşkünlük çıkıp gider.”
Ebû Muhammed er-Râsibî hazretleri, vefatına yakın şu vasiyeti yaptı: 
“Ey Müslümanlar! Dünyâ dedikleri bir hiçten ibârettir. Hiç olduğu şuradan anlaşılıyor ki, sonucu hiçtir. Hiç olan dünyâya gönül veren, yolunda ömrünü çürüten ve hiç olan şeyi isteyenler de bir hiçten ibâret kalacaklardır. Amma hiçi hiç sayan âriftir. Sen o sultanları gözünün önüne getir ki, onlar dünyâya geldiler. Lâkin dünyâya îtibâr etmediler. Dünyânın arkasına düşüp hırsla dünyâlık toplamaya çalışmadılar. Âhiret amelleriyle meşgûl oldular. Onlar, bu dünyânın âhiret yolunun üzerinde bir yol uğrağı olduğunu anladılar. Buna aldanmak olur mu? Yol tedârikinde bulunup kâfileden ayrılmadılar. Bu dünyâya gönül verip aldanmadılar. Temiz ve pak erler ile aziz canları gör. Onlar bu dünyâya aldanmadılar. Allahü teâlâ kendilerine ne verdi ise nefislerinden kestiler. Kendi nefislerine vermeyip fakirlere dağıttılar. Açları doyurup, çıplakları giydirdiler. Muhtaçları arayıp buldular. Kapılarına gelenleri mahrum etmediler. Darda kalanların gönüllerini ferahlattılar, işlerini gördüler... 

“ÜÇ ŞEY İLE MEŞGUL OL!”

Akıllılar bu dünyâda şu üç şey ile meşgul olurlar. Böylece onlar herkesin üzüldüğü gün, bayram ederler: 1) Dünyâ seni terk etmeden sen dünyâyı terk edesin. 2) Her şeyden kurtulasın. 3) Rabbinle buluşmadan, Rabbin senden râzı olsun. Bunlara riâyet eden kimse, Allahü teâlâ ile görüşüp kabrine öyle gider...”

.

Kuseyr'in Efendisi...

Ahmed Kuseyrî hazretleri, Antakya’daki evliyânın meşhûrlarındandır. Doğum târihi bilinmemektedir. 1549 (H.956) senesinde Hatay’da vefât etti. Türbesi Şenköy’de ziyâret mahallidir. Aynı âileden on yedi zâtın kabri de bu türbededir...

PADİŞAH HÜRMET EDERDİ
Ahmed Kuseyrî hazretleri, dini ilimleri Antakya’da çeşitli zatlardan öğrendi. Kânûnî Sultan Süleymân Han onu İstanbul’a dâvet etti. İstanbul’a gidip pâdişâhın meşhûr dîvân sohbetlerinde bulundu. Pâdişâh hürmet ve ikrâm gösterdi. Rütbeler ve nişanlar verdi. Osmanlı Devleti adına yaşadığı Hatay bölgesinin en yetkililerinden ve özellikle “Kuseyr mıntıkasının efendisi” oldu. Kendisine zeâmet olarak, şimdiki Fenk köyü, Harbiye’deki Kızlar değirmeni ve çiftlikler verildi. Dergâhı gariblerin, yolcuların, fakir ve misafirlerin sığındığı bir yerdi. Talebelerine son derece şefkatli davranırdı. Osmanlı Devletine sadâkatı ve hizmeti ile çok takdir toplamıştır. Türbesinde bir Osmanlı sancağı, sorguç ve tuğ târihî bir hâtıra olarak durmaktadır...
Ahmed Kuseyrî hazretleri Hatay’da pekçok talebe yetiştirmiş, insanların İslâmiyeti öğrenmelerine, İslâm ahlâkının yayılmasına hizmet etmiştir. Ayrıca yollar, medreseler, mescidler ve çeşmeler yaptırmıştır. Altınözü civârındaki Kuseyr Çayı üzerinde hâlen faâl hâlde olan köprü onun yaptırdığı bir hayır eseridir. 
Vefat etmeden evvel oğluna yaptığı vasiyeti şöyledir:
“Ey âşık ve sâdık oğlum! Niyetinde, amelinde ve ibâdetinde sıdka, doğruluğa yapış. Bu ihlâsın, samîmiyetin îcâbıdır. İhlâs, kulun işlerinin ve tavırlarının Allah için olmasıdır. Eğer kulun işlerine, nefsin arzularından, lezzetlerinden bir şey karışırsa sıdk, doğruluk bozulur. Böyle kimseye işlerinde ve hareketlerinde yalancı demek uygun olur. Sıdkın derecelerinin sonu yoktur. Kul işlerinin bazısında sâdık olup bazısında olmayabilir. Eğer bütün işlerinde sadık olursa ona ‘sıddîk’, pek doğru denir.

“RESÛLULLAHIN EDEBİNE UY!”

Ey oğul, Rabbine karşı muâmeleni, davranışını Resûlullah efendimizin Allahü teâlâya karşı muâmelesi, davranışı gibi yap. Allahü teâlâ senin edebini Resûlullah’ın edebi içerisinde bildirdi. Resûlullah efendimiz buyurdu ki: (Beni Rabbim terbiye etti. Benim terbiyemi güzel yaptı.) O halde Rabbine karşı davranışlarında Resûlullah’ın edebine uy. Rabbine karşı Resûlullah efendimiz gibi ol. Ondan gelen şeylere rızâ, hoşnutluk göster. İtirâz etme...”

.

Dehhâk bin Müzâhim

Dehhâk bin Müzâhim hazretleri, Tâbiînin büyüklerindendir. Aslen Kûfeli olup, sonra Belh’e yerleşti. 720 (H.102) senesinde vefât etti. Eshâb-ı kirâmdan Abdullah ibni Abbâs hazretlerinin sohbetlerinde yetişti. Ondan tefsîr, hadîs gibi birçok ilimleri öğrendi. Çok hadîs-i şerîf rivâyet etti...

SECDEDE AĞLAYAN GENÇ!..
Dehhâk bin Müzâhim, bir cumâ gecesi mescide gitmek üzere evden çıktı. Mescide vardığında bir gencin secdede ağladığını gördü. O genç secdede bir şeyler söylüyordu. Dinlemek için yanına yaklaştı. Allahü teâlâya şöyle niyaz ediyordu:
“Ey Celâl sâhibi olan Allah’ım! Sana güveniyorum. Maksadı sen olan kimseye ne mutlu. Ne mutlu o kimseye ki, senden korkar. Sıkıntısını derdini sana arz eder. O, senin sevginle dertlenmiştir. Hava kararıp, yalnız kaldığında, sana yalvarıp, yakarır ve sen onun dileklerini duâsını kabûl edersin. Ey Celâl sâhibi olan Allah’ım! Sana güveniyorum...” 
Bu sözleri dinleyen Dehhâk bin Müzâhim de ağlamaya başladı. O sırada şöyle bir ses duyuldu: 
“Lebbeyk ey kulum! Sen benim himâyemdesin. Bütün dediklerini işittim. Senin sesine melekler âşıktır. Bütün günahlarını affettim...” 
Daha sonra Dehhâk bin Müzâhim, ona selâm vererek; 
“Allahü teâlâ seni ve geceni mübârek eylesin. Sen kimsin?” dedi. O genç de;
“Râşid bin Süleymân’ım” deyince onunla karşılaşmayı çok istediğini hatırladı. Ona; 
“Bizimle berâber olmanız mümkün mü?” diye sorunca; 
“Çok zor! Âlemlerin Rabbine yakın olmak, O’na yalvarmak lezzeti varken, mahluklarla berâber olunur, onlarla yakınlık kurulur mu?” dedi ve gözden kayboldu... Nereye gittiğini anlayamayan Dehhâk bin Müzâhim, Allahü teâlâya ölmeden önce onunla tekrar buluşmayı nasîb etmesi için yalvardı... 

“CENNETTE AYRILIK YOKTUR!..”
Aradan uzun bir zaman geçtikten sonra Dehhâk bin Müzâhim hac farîzasını yerine getirmek için Mekke’ye gitti. Kâbe’nin gölgesinde Râşid bin Süleymân oturmuş, huzûrunda Kur’ân-ı kerîmden En’âm sûresini okuyan bir grup gördü. O zât kalkıp, Dehhâk bin Müzâhim’le kucaklaştı ve müsâfehâ etti; 
“Allahü teâlâdan ölmeden önce bizi bir daha birbirimize kavuşturmasını istememiş miydin?” dedi. Dehhâk bin Müzâhim; “Evet” dedikten sonra mescidde bulundukları gece gördüklerini anlatmasını isteyince, onu bir hâl kapladı ve kendinden geçti. Kendine gelince vedalaşıp; 

“Ey Kardeşim! Allahü teâlâ bizi Cennet’te berâber eylesin. Orada ayrılık, yorgunluk ve hüzün yoktur” dedikten sonra kayboldu. Dehhâk bin Müzâhim o zâtı bir daha göremedi. Ertesi gün o zatın vefat ettiğini haber aldı...

.

Ebû Tâhir Mahallî

Ebû Tâhir Mahallî hazretleri, tasavvuf, hadîs, Şâfiî mezhebi fıkıh âlimidir. 1159 (H.554) yılında Mısır’da Dimyat’ta doğdu. 1235 (H.633) yılında vefât etti. Önceleri kötü kimselerle arkadaşlık edip, Allahü teâlânın rızâsına uygun olmayan işlerle meşgûl idi. Genç yaşta hâlinin kötülüğünü anlayıp tövbe ederek, kendini ilim ve ibâdete verdi...

HAÇLILARA KARŞI ÇARPIŞTI
Mısır Eyyûbî Sultanı Melik Nâsırüddîn Kâmil, Avrupa’dan gelen zâlim Haçlı kuvvetlerine karşı cihad için giderken onu ziyaret edip duasını alırdı. Yine bir seferinde Sultan ve arkadaşları kendisini ziyâret edip duâsını aldılar. Daha sonra sultânın askerleri arasına katılıp, Haçlı kuvvetlerine karşı çarpışmak için gitti. Mensûre’deki savaşta atından inip düşmanla savaştı. Yanındakiler, hep şehid oldular. O da pekçok kâfiri öldürdü. Ebû Tâhir Mahallî’ye de birçok ok ve kılıç darbesi isâbet etmesine rağmen, hiç savaşa girmemiş gibi geri döndü...
Ebû Tâhir Mahallî hazretlerinin, kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki: 
“Kalbinde zerre kadar dünyâ sevgisi olan, Allahü teâlânın rızâsına kavuşamaz.” 
“İki şeyi istersiniz, ama bulamazsınız. Bunlar neşe ve rahatlık olup, ikisi de Cennet’te olur.” 
“Şu dört şeyi dört yerde sarf edersen Cennet’i kazanırsın: Uykuyu kabirde, rahatı sırat köprüsünde, iftiharı ve öğünmeyi mîzânda, nefsin arzularını Cennet’te.”
“Tevekkül, kendini kulluk denizine atıp, kalbini Allahü teâlâya bağlamaktır. Verirse şükür, vermezse sabretmelidir.” 
“Senin bize ihtiyâcın yok mu?” diye soranlara; 
“Allahü teâlâya muhtâc iken, size ve sizin gibilere nasıl ihtiyâcım olur. Fakirin bulduğu şey gıdâsı, mahrem yerini örten şey ise elbisesidir. Kanâat, Hak teâlâdan gıdâ (ve güç) almaktır. Hakîkî zenginlik, dengin olan bir kimseye muhtaç olmaman, hakîkî fakirlik ise dengine muhtâç olmandır.”

“ŞU ÜÇ ŞEY SİZİN DEĞİLDİR!”
“Ey insanlar! Şu üç şeyi seviyorsanız, biliniz ki onlar sizlerin değildir. Nefsinizi ve canınızı seviyorsanız, onlar Allahü teâlânındır. Malınızı seviyorsanız, onlar da vârislerinizindir.”
“Âlim olan, karşısındakinin anlayışına göre konuşur.”
“Kul bütün gücüyle günahlardan uzaklaştığı zaman, Allahü teâlânın yardımı, ihsânı her tarafını kaplar...”
Ebû Tâhir Mahallî hazretleri vefatına yakın buyurdu ki: 

“Allahü teâlâ kimi felâkete düşürmek isterse, ona âlimlerin ve evliyânın aleyhinde bulunma gafletini verir.”

.

Fâtıma-i Nişâbûriyye

Fâtıma-i Nişâbûriyye, meşhur hanım velîlerdendir. Horasan’da, Nişâbur’da doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 837 (H.223) senesi Mekke-i mükerremede vefât etti... 

MEKKE-İ MÜKERREMEDE YAŞADI
Fâtıma-i Nişâbûriyye Mekke-i mükerremede ikâmet etti. Evliyânın büyüklerinden Bâyezîd-i Bistâmî hazretlerinin medh ve iltifâtlarına kavuştu. Bâyezîd-i Bistâmî hazretleri onun hakkında şöyle buyurdu: 
“Ömrümde velî bir hâtun tanıdım. O da Fâtıma-i Nişâbûriyye’dir. Kendisine herhangi bir konuda haber vermek istesem, ona açıkça belli olur ve o şeyi kendisi bana bildirirdi.”
Zünnûn-i Mısrî hazretleri de kendisini bilir ve çok hürmet ederdi. Ona birçok meselelerde suâl sormuş, danışmıştır. Zünnûn-i Mısrî hazretleri onun hakkında;
“Mekke-i mükerremede yaşlı bir hâtun vardır. Adı Fâtıma-i Nişâbûriyye’dir. Bu velîyye hanım, Kur’ân-ı kerîmin mânâ ve esrârı ile inceliklerinden öyle şeyler söylerdi ki, bana hayret verirdi” buyurdu.
Fâtıma-i Nişâbûriyye hikmetli sözler söyledi ve nasîhatlerde bulundu. Kendisine; 
“Nasıl zikir yapıp Rabbimizi analım?” dediler. O; 
“Allahü teâlâyı zikrettiğin, andığın zaman, Allahü teâlânın seni gördüğünü düşün ve zikre devâm et” cevabını verdi.
“İhlâs sâhibi kime denir?” dedikleri zaman da; 
“Kim, Allahü teâlâyı düşünerek amel ve ibâdet yaparsa, o kimse ihlâs sâhibidir” buyurdu.

“BANA NASÎHAT EDER MİSİN?”
Fâtıma-i Nişâbûriyye bir ara Kudüs’e Beyt-i Makdise gelmişti. Zünnûn-i Mısrî hazretleri ona; 
“Bana nasîhat eder misin ey velî hâtun!” dedi. O da; 
“Doğruluğa sarıl. İşlerinde nefsinle mücâdele et” buyurdu.
Kendisinden sıdk ve takvâ sâhiplerinin halleri soruldu. O zaman; 
“Sıdk ve takvâ sâhipleri bu zamanda bir deryâ içindedirler. O deryânın dalgaları onlara çarpmaktadır. O deryâ içinde boğulmuşçasına Allahü teâlâya duâ ve feryâd ederler. Kâdir-i mutlak olan Hak teâlâdan saâdet, necât ve kurtuluş taleb ederler” buyurdu.
Fâtıma-i Nişâbûriyye hazretleri vefat etmeden evvel buyurdu ki: 
“Dünyâda üç çeşit insan vardır:

1) Her zaman dünyâyı sevip ona tapanlar. 2) Dünyâyı kendilerine düşman bilip onu terk edenler. 3) Dünyâyı ne dost, ne de düşman bilmeyip, orta yol tutanlar. Bunlar, diğer iki sınıftan daha iyidirler.”

.

Celâleddîn Tebrîzî

Celâleddîn Tebrîzî, ilim tahsîline hocası Ebû Saîd Tebrîzî’nin yanında başladı. Hocasının vefâtından sonra, Şihâbüddîn Sühreverdî hazretlerinden ilim öğrenip feyz aldı. Ferîdüddîn-i Attâr hazretlerinin nazarlarından istifâde etti... 

HİNDİSTAN YOLLARINA DÜŞTÜ...
Celâleddîn Tebrîzî hazretleri, Müînüddîn Çeştî hazretlerinin hizmetinde bulunmak ve feyzlerinden istifâde etmek için Hindistan’a gitti. Delhi’de bulundu. Fakat Hindistan Şeyhül-İslâmı, onu çirkin bir suçla ithâm eyledi ve onu Bengal tarafına sürdürdü... Celâleddîn Tebrîzî hazretleri daha sonra Bengal’den de çıkıp, Çin’e gitti. Pekin yakınlarında bir dergah açarak insanlara İslam dinini anlattı. Meşhûr seyyah ve âlim İbn-i Battûta, Seyahatnâme’sinde anlatır:
“Çin taraflarında Celâleddîn hazretlerinin ziyâretine gittim. Onun ikâmet ettiği yere iki gün mesâfe kala, talebelerine misâfir oldum. Akşamleyin bana, nereden gelip nereye gittiğimi sordular. Onlara; ‘Ben Acem memleketinden gelip, Çin memleketine Celâleddîn hazretlerinin ziyâretine gidiyorum’ deyince, onlar da onun talebeleri olduklarını söylediler. Bana; ‘Her gece yatsı namazından sonra Celâleddîn hazretleri yanımıza gelir, bir saat yanımızda kalır ve ondan sonra gider’ dediler. Hakîkaten yatsı namazından sonra Celâleddîn hazretleri geldi. Biz orada onunla müşerref olduk, bir saat sohbet ettiler ve kalkıp gittiler...
Ertesi sene yine Çin tarafına seyahat edip Hanbalık’a (Pekin’e) gittim. Sagurcî Zâviyesine vardım. Orada Burhâneddîn isminde büyük bir zât vardı. Onun ziyâretine gittim. Üzerime Celâleddîn hazretlerinin hediyesi olan bir şal almıştım. O mübârek zâtın elini öpmek istedim. Benim yüzüme bakıp elini öptürmedi. Tutup, elimi kendisi öptü. Sebebini sorduğumda; ‘Ben, senin elini üzerindeki şal için öptüm. İlk önce şalı tanıdım. Ancak nereden elde edebileceğinizi düşündüm. Hocama râbıta ettim. Kendisinin hediye ettiğini söyledi. Ben de hocamın şalına hürmeten senin elini öptüm’ dedi... 

“O, MÜBAREK BİR ZATTIR!”

Buradan yine Celâleddîn Tebrîzî’yi ziyârete gittim. Beni görür görmez; ‘Yâ İbn-i Battûta! Şimdi de benim kardeşim olan Burhâneddîn’den anlat, onun durumu nasıldır acabâ?’ dedi. Ben de iyi olduğunu ve selâmlar gönderdiğini söyledim. Sonra; ‘O, çok mübârek bir zâttır. Üzerinde hocasının şalı bulunan kimseye elini öptürmez ve o onun elini öper’ dedi. Ben bu hâle çok hayret ettim ve şaşırdım... Bir müddet sonra yine o mübareği ziyâretine gittiğimde; ‘Bundan birkaç ay evvel vefât etti’ dediler.”

.

Mustafa Rıdâüddîn (Neccarzâde)

Mustafa Rıdâüddîn (Neccarzâde) Anadolu’da yetişen büyük velîlerdendir. 1679 (H.1090) senesinde Şebinkarahisar’da doğdu. 1746 (H.1159) senesinde İstanbul’da vefât etti. Kabri Beşiktaş’ta Sinan Paşa Câmii yanındadır...

“LÂNET ETMEMELİDİR”
Neccarzâde, Edirne’de Arabzâde Hacı Muhammed İlmî Efendinin sohbetlerinde bulundu. Ondan Müceddidiyye yolundan icâzet aldı. Ötedenberi bu yolda yetişmek ve bu yolun feyzlerine kavuşmak için cân atıyordu. Hocasından mutlak icâzet alıp, irşâda me’zun oldu. Böylece tasavvufda asıl üstünlük ve olgunluklara kavuştu. İlâhî sırlara ve mârifetlere mazhâr oldu.
Müceddidiyye yolundaki hocası Muhammed Hacı İlmî Efendi, Ebû Abdullah Muhammed Semerkandî’nin talebesi idi. Bu zât Ahmed-i Yekdest Cüryânî’nin talebesi idi. Ahmed Yekdest Cüryânî ise, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin mübârek evlâdı Urvet-ül-vüskâ Muhammed Ma’sûm Fârûkî’nin önde gelen talebesindendi.
Bu mübarek zat, sohbetlerinde buyurdu ki:
“Kalb kırmak, Allahü teâlânın lütfunu incitmektir. Neye uğrarsa uğrasın, sâlih kimse, aslâ kimseye kötü söylememeli ve lânet etmemelidir. İnsanların kabahatlerini açıklamamalıdır.”
“Komşunuz borç isterse verin. Başka şeye ihtiyaç duyarsa, verin. Hastalık ve felâkete uğradığında, sizin güler yüzünüze ihtiyâcı var ise ona güleryüz gösterin. Vefât edince, cenâzesine katılın ve kurtulması için duâ edin.”

“TÖVBE ETMEK ZARÛRÎDİR!..”
Neccarzâde hazretleri vefat etmeden evvel buyurdu ki: 

“Bütün Müslümanların günahlarına tövbe etmesi lâzım ve zarûrîdir. Ölünceye kadar dâimâ tövbe ve istiğfâr etmek lâzımdır. Allahü teâlâ Kur’ân-ı kerîmde müminlerin tövbe etmesini emir buyuruyor. İstiğfârdan murâd tövbedir. Peygamber efendimiz Muhammed aleyhisselâm hadîs-i şerîfte buyurdu ki: (Allahü teâlâya tövbe ediniz. Ben her gün yüz defâ tövbe ediyorum.) Mahlûkâtın efendisi hiç günâhı olmadığı, mâsûm ve pâk olduğu hâlde böyle yaparsa biz her hâlükârda tövbe ve istiğfâra muhtâcız. Sonra kul hayâtı boyunca günâh ve kusûrdan, gafletten ve yüksek makamlardan mahrûm kalma hâllerinden kurtulamaz. Tövbe ile ilgili diğer bir incelik de şudur ki: Bütün günâhları terk edip hakîkî tövbe etmedikçe noksan yapılan tövbe kemâle ermek için kâfî gelmez. Çünkü günâhlar sebebiyle kalbde hâsıl olan karartılar ve lekeler, Allah yolunda ilerlemeye mâni olurlar. Bütün günâhlara tövbe etmek lâzımdır.”

.

Dâvûd-i Kayserî

Dâvûd-i Kayserî hazretleri, Osmanlı Devletinin kuruluş döneminde yetişen âlim ve velîlerdendir. 1258 (H.656) veya 1261 (H.659) senelerinde doğduğu tahmin edilmektedir. Kayseri’de doğmuştur...

OSMANLI’NIN İLK MÜDERRİSİ
İlk önce Kayseri’de ilim tahsîl eden Dâvûd-i Kayserî, Arapça ile mantık, kelâm, usûl-i fıkıh ve diğer dînî ilimleri öğrendi. Bu sırada İznik’i fetheden Osmanlı Sultânı Orhan Gâzi ilk olarak yaptırdığı Orhâniye Medresesine onu müderris tâyin etti. Vefâtına kadar bu medresede ilim öğretip, pekçok âlim yetiştirdi. Böylece ilk Osmanlı medresesinin ilk müderrisi olan Dâvûd-i Kayserî’nin, talebeleri, Osmanlı Devletinin ilk ilmiye heyetini teşkil etmiştir. Hayâtını ilim öğrenmek ve öğretmekle geçiren Dâvûd-i Kayserî 1350 (H.751) yılında İznik’te vefât etti. Talebelerine yaptığı nasihatleri heşhurdur. Buyurdu ki:
“Eğer, insanlar velî zâtların kadrini, kıymetini bilip iyice anlayacak derecede olsalardı, herkes karşılaştığı bütün insanlara karşı edebli olurdu. Çünkü, görünüş îtibâriyle velî de bizim gibi bir insandır ve karşılaştığımız bir kimse de, Allahü teâlânın bir velî kulu olabilir. Velî, şekil ve şemâil bakımından, giyinip kuşanma bakımından ve diğer birçok beşerî sıfatlarla, öteki insanlardan farklı olmayan bir kimse gibi görünür. Hâlbuki, haddizâtında o, diğer insanlardan tamâmen farklı, apayrı bir insandır. Her ân gönlü Allahü teâlâ iledir ve O’nun muhabbeti ile yanmaktadır. İşte velînin asıl hâlini bildiren bu husûsiyetini, ancak onun gibi olanlar anlar. Diğer insanlar ise, onu kendileri gibi bir kimse zannederler...”
“Allahü teâlâ bir kulu için hayır murâd edince, onun kalbine hakîkî ilimleri yerleştirir.”

DÜZENBAZLIK OLMAZSA...
“Mahlûklar arasında hîlekârlık, düzenbazlık olmadığı zaman, Allahü teâlânın tevfîk, yardım ve başarı ihsânları yağmur misâli yağmağa başlar.”
“Hakîkî irfân sâhibi makbûl bir zâta tâbi olarak peşinden bir adım gitmen, kendi boş arzunla, nefsine uyarak ve güyâ hak yol zannederek, kendine göre tuttuğun yolda yüz bin fersah yürümenden daha faydalı ve daha hayırlıdır.”
“Bir talebe, kendisine ilim ve edeb öğreten ve hakîkî âlim olan hocasına edep ve muhabbetle nazar edip bakınca, hak yoluna girmiş olur.”
Dâvûd-i Kayserî hazretleri, vefatından bir müddet evvel buyurdu ki: 

“Bir kimse birini severse, onun bu sevgisi, bu sevgiye kavuşmasına sebeb olanı da sevmeyi gerektirir.”

.

Ebû Türâb ve tövbekâr genç -1-

Dokuzuncu yüzyılda yaşamış büyük velîlerden Ebû Türâb-ı Nahşebî hazretleri bir gece dolaşırken, âniden kulağına sesler geldi. Dikkat edince bâzı erkeklerin, bir kadınla tartıştıklarını anladı. Yanlarına varınca kadın onu gördü ve şunları söyledi:

“FASIK BİR OĞLUM VAR!”
“Ey üstâd! Fâsık bir oğlum var. Dün gece fısk meclisi kurmak ve şarab içmek istedi. Akşamdan sonra, Allahü teâlâ ona bir hastalık gönderdi. Şimdi hasta yatağında yatıyor. Komşular onu mahalleden çıkarmamı istedi. Ben de ağır hasta olduğunu bildirdim. Ölürse hepimiz ondan kurtulur, yâhut tövbe eder, kendisi kurtulur. Ölmez ve tövbe de etmezse, o zaman onu şehirden dışarı çıkarın dedim...” 
Ebû Türâb-ı Nahşebî, o genci görmek istedi. Evden içeri girince, genç onu görür görmez feryâd edip ağlamaya başladı ve; 
“Yâ Rabbi ne kadar kerîmsin. Benim gibi ömrünü boşa geçirmiş bir zavallının duâsını ânında kabûl eyledin” dedi. 
Ebû Türâb;
“Ey genç! Ne duâ ettin?” deyince, genç; 
“Üstâdım, bugün seher vaktinde iki duâ ettim. Biri; Yâ Rabbî sabahleyin bana, Ebû Türâb’ın yüzünü görmek nasîb eyle, ikincisi; Yâ Rabbî, nasûh tövbesi ihsân eyle dedim. Duâmın birini şu anda kabûl edilmiş görüyorum, umarım ikincisi de kabûl edilir... Ey hocam çok günahkârım. Tövbe etsem, kabûl olur mu?” dedi. Ebû Türâb; 
“Ey genç! Ümitsiz olma! Çünkü Allahü teâlâ ziyâdesi ile tövbeleri kabûl edici ve affedicidir. Âcizlere kâfidir. Düşkünlerin en iyi vekîlidir” buyurdu... Genç, onun elinde tövbe etti ve gözlerinden yaşlar döküldü... 

“SANA BİR VASİYETİM VAR!..”
Ebû Türâb oradan ayrılınca, genç, annesine; 
“Ey anneciğim! Sana bir vasiyetim var. Beni bu yataktan ve yumuşak yastıktan, hakîr ve zelîl toprağa indir. Ebû Türâb’la tövbe ettiğim andan sonra, yerde Allahü teâlâya tekrar tövbe edeyim. Çünkü bu hastalık beni iyice sardı. Artık bu hastalıktan öleceğimi anlıyorum” dedi. 
Annesi isteğini yerine getirdi ve onu yere indirdi. Genç, yüzünü toprağa sürdü, kalp ve rûhunun derinliklerinden gelen bir ses ile; 

“Yâ Rabbi! Yaptıklarıma pişman oldum. Tövbe ettim. Senin dergâhından başka kapım yok. Dertlilerin dayanağı, muhtaçların sığınağı sensin. Toprakla bir olmuş, zamânını boşa geçirmiş ben kuluna rahmet et” diye yalvarıp inledi... Tövbekâr genç nasıl bir nimete kavuştu, o da yarına...

Ebû Türâb ve tövbekâr genç -2-

Dün bir nebze bahsettiğimiz, fasık bir gencin, tövbe etmekle kavuştuğu nimetleri anlatmaya devam ediyoruz...
Annesi, toprak üstünde tövbe eden genci yerden kaldırıp, yatağına yatırdı. Gece olunca genç vefât etti. Ebû Türâb-ı Nahşebî hazretleri, o gece rüyâda Peygamber efendimizi sallallahü aleyhi ve sellem gördü. Yanında iki yaşlı zât var idi. Onlarla berâber çok kalabalık geldi. Birisi ona; 

“VELÎLİK MAKAMI VERİLDİ”
“Bu, Muhammed Mustafâ’dır, diğer taraftaki yaşlı zât ise, İbrâhim Halîlullah’tır (aleyhisselâm), diğer taraftaki ise Mûsâ Kelîmullah’tır (aleyhisselâm). Bu kalabalık ise, yüz yirmi bin küsûr peygamberdir” dedi. 
Ebû Türâb ileri koştu. Selâm verdi. Resûlullah efendimiz selâmına cevap verdi. Onunla müsâfeha etti. Peygamber efendimiz buyurdu ki: 
“Ey Ebû Türâb! Dün senin elinde tövbe eden genç, bu gece vefât etti. Allahü teâlâ onu, dostları derecesine kavuşturdu. Ona velîlik makâmı ikrâm eyledi. Beni ve yüz yirmi bin küsur peygamberi, onu ziyârete gönderdi. Ey Ebû Türâb! O gence izzet gözü ile bakın. Cenâzesinde hazır bulunun.” 
Ebû Türâb-ı Nahşebî uyandığında bu halden kalbine bir incelik geldi ve; 
“Yâ Rabbi! Ne kadar kerîmsin. Daha dün fıskı yüzünden, mahalleden çıkarmak istedikleri bir fâsıkı, bir ağlama ve inleme, bir tövbe ve pişmanlık ile bu dereceye kavuşturdun” dedi. 
Bu zevk ve halde iken, diğer odadan küçük kızın feryâdını duydu. Ağlıyordu. “Evlâdım, seni ağlatan şey nedir?” dedi. “Babacığım, rüyâmda filan mahallede tövbe eden bir gencin vefât ettiğini ve her kim onun cenâzesine bakarsa, Allahü teâlâ, ona, kendisinden istediği her şeyi verir dendiğini görüp duydum. Babacığım, evden dışarı çıkmayı aslâ istemezdim, fakat şimdi izin verirsen, gidip o gencin cenâzesini göreyim ve Allahü teâlâdan kendim ve diğer kullar için necât, kurtuluş isteyeyim” dedi. Ona izin verdi... 

BÜTÜN ŞEHİR HALKI CENAZEDE...
Cenâzesine giderken yolda yaşlı bir kadın gördü. Ona; “Ey Ebû Türâb! Hakk’ın rahmetinin neler yaptığını gördün mü? Fıskının çokluğu yüzünden mahalleden çıkarılmak istenen genç, bu gece vefât etti. Evliyâ silsilesine dâhil edildi. Rüyâda bana, cenâzesinde bulunan magfiret olunur diye söylediler” dedi... 

Başka âlim zât da aynı rüyâyı gördü. İnsanlara bu durum haber verildi. Bütün şehir halkı akın akın gencin cenâzesine katılmak için geldi. Tam bir izzet ve ikrâm ile onun namazı kılındı, sonra defnettiler...

.

Âmir bin Abdullah

Âmir bin Abdullah hazretleri, Tâbiînin meşhurlarındandır. Eshâb-ı kirâmdan Zübeyr bin Avvâm’ın (radıyallahü anh) torunudur. 741 (H.124) senesinde vefât etmiştir. Eshab-ı Kiramdan Enes bin Mâlik, Amr bin Selîm ez-Zerkâ, Avf bin Hâris ve Sâlih bin Havvât bin Cübeyr’den hadis-i şerif rivâyet etmiştir. Rivâyetleri Kütüb-i Sitte’de yer almıştır. Bu Hadis-i Şeriflerden bazıları:

GAFLETTEN KURTULMAK İÇİN!..
Âmir bin Abdullah, Amr bin Süleym’den, o da Ebû Katâde’den (radıyallahü anh) rivâyet etti. Ebû Katâde dedi ki: Peygamber Efendimiz; “Sizden biriniz bir mescide girdiği zaman, iki rekat (tahiyyet-ül mescid) namaz kılmadan oturmasın” buyurdu.
Âmir bin Abdullah bin Zübeyr, Amr bin Hâris’den rivâyetle hazret-i Âişe’nin (radıyallahü anhâ) kendisine şu hadîs-i şerîfi rivâyet ettiğini haber verdi; Resûlullah Efendimiz şöyle buyurdu: “Yâ Âişe, sana günahları küçük gösteren şeyden sakın. Çünkü Allahü teâlânın emriyle günah işleyenlerin günahlarını bir yazan (melek) vardır.”
Âmir bin Abdullah buyurdu ki: “Rabbinin huzûrunda, O’nun yüce divânında, korkarak, titreyip ürpererek, boyun bükerek hayâ ile dur. Kalbin devamlı Allahü teâlâ ile meşgûl olsun. Böyle olursan gafletten ve nefsinin bütün kötülüklerinden kurtulursun. Allahü teâlâya yakın olur, huzûr, sürûra ve mânevî lezzetlere kavuşursun. Şeytan sana musallat olup, üstünlük kuramaz.”

RESÛLULLAHIN HAKİKİ ÜMMETİ!..
Yine buyurdu ki: “Resûlullah efendimizin, benim ümmetim buyurduğu ümmet, İbrâhim aleyhisselâmın Nemrud’un ateşinden kurtulduğu gibi Cehennem ateşinden kurtulurlar. Çünkü Resûlullah efendimiz; (Benim ümmetim, dalâlet üzerinde birleşmez) buyurdu. Buradaki ümmetten maksad, hakîkî ümmettir. Yâni Resûlullah’a tâbi olan ümmettir. Bunun için Resûlullah efendimiz buyurdu ki: (Benim ümmetim üç kısımdır. Birincisi dâvet ümmeti [Müslüman olmayanlar], ikincisi icâbet ümmeti [Müslüman olanlar], üçüncüsü de müteâbât [tam uyanlar] ümmetidir.)”

Âmir bin Abdullah hazretleri, vefat etmeden bir müddet önce buyurdu ki: “Bir şeyi arayan onun peşinden koştuğu ve bir şeyden korkan ondan kaçtığı halde, Cennet’i arayıp Cehennem’den kaçan kimselerin, bunlara hiç aldırış etmeden uyuyup kalmaları ne kadar şaşılacak şeydir!”
.

Hacı Abdullah Efendi

Hacı Abdullah Efendi, Konya’nın Seydişehir ilçesinde yaşayan büyük velîlerdendir. Bozkır’ın Karacahisar köyünde 1806 (H.1222) senesinde doğdu. Konya’da Nakşibendiye yolunun büyüklerinden Mehmed Kudsî Efendinin yanında ilim ve edep öğrenen Abdullah Efendi, hocasının vefâtı üzerine yerine geçti... 

DEVLET ERKÂNI DUASINI ALIRDI
Abdullah Efendi, hocasının manevi işâreti üzerine Seydişehir’e yerleşerek, buradaki medresede talebe yetiştirmeye başladı. Konya Vâlisi Ferîd Paşa ve devlet erkânı sık sık sohbetlerinde bulunur, onun hayır duâsını alırdı. 
Hacı Abdullah Efendi talebelerine sık sık şöyle buyururdu:
“Başkalarını himâye edin, kendinizi beğenip kibirli olmayın.”
“Kalp uyanıklığı ile ibâdet etmeyen kimse ile Allahü teâlâ arasında mâni vardır.”
“Helal yemek lâzımdır. Dîn-i İslâma uygun kazanmak lâzımdır. Çünkü din, hakîkat ancak helâl yemekle meydana gelir. Tehlikenin başı haram yemektir. Bir insan haramdan sakınır ise, onun için ibâdet ve tâat kolaylaşır. İbâdetten tad alır.”
“Allahü teâlâ kullarının rızkına kefil olmuştur. Kullarına da tevekkül etmeyi emretmiştir. O hâlde insanlar, Allahü teâlânın kefil olduğu şeyle uğraşmayıp, teklif ettiği şeylere, yâni O’nun dînine hizmete koşmalıdırlar.”
“Kimin arzusu din, yâni âhiret olursa; bu hayırlı düşüncesi hürmetine, dünyevî işleri de âhiret işi hâline gelir. Bir kimsenin düşüncesi de dünyâ olursa; niyetinin bozukluğu sebebiyle, âhiret işleri de dünyâ işi hâline gelir.”
“Allahü teâlânın zikri ve O’na ibâdetle öyle meşgûl olmalı ki, O’ndan herhangi bir şey istemeye fırsat kalmamalıdır.”
“İslâmiyetin, Müslümanlığın aslı şu iki şeydir: Allahü teâlânın yapmış olduğu iyilik ve ihsânı görmek (ona göre şükretmek), diğeri ise hicrân, yâni âhirette çok fecî ve acıklı bir hâle düşmek korkusu.”
“Her kim, haram bir kuruşu alacaklısına iâde ederse, nübüvvetten bir nûra kavuşur.”

HIDIR MESCİDİNE DEFNEDİLDİ
Hacı Abdullah Efendi, 1903 (H.1319) senesinde vefât etti. Çok kalabalık bir cemâatle Seyyid Hârûn-ı Velî Câmiinde kılınan cenâze namazından sonra vasiyeti üzerine Hıdır Mescidi denilen bugünkü türbesinin olduğu yere defnedildi.
Vefat ederken buyurdu ki: 

“Yapılan ibâdetleri muhâfaza edip, âhirete götürmek, ibâdetlerden hâsıl olan amellerin muhâfaza meyvesi olan mânevî zevki kazanmaktan güçtür.”

.

Ferruh Çelebi

Ferruh Çelebi, on altıncı asır velîlerindendir. Neseben hazret-i Ebû Bekr’e dayanır. Doğum târihi belli değildir. Bursa’da yaşadı ve 1592 (H. 1000) yılında Konya’da vefât etti...
Ferruh Çelebi, Bursa’da Sultan Murâd Türbesi şeyhi iken, hasedçilerin kötülemesine mâruz kaldı. Bu gibi sözlere üzüldü ve göre-vinden ayrılarak Konya’ya geldi. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî hazretlerinin türbesi yanındaki mevlevîhânede dersler vermeye başladı. Meclisi kısa zamanda âlimlerin, devlet ileri gelenlerinin ve halkın toplandığı bir yer oldu. Derslerinde anlattığı Mesnevi’den bazı hikmetli sözler:

 

“GÜL YETİŞTİRMEK İSTERSEN!..” *Sıradan otlar, bir ayda yetişir. Gül yetiştirmek istersen bir yıl bekleyeceksin. *Âşıkların hayatı gönüldür. Gönül, gönül verilerek alınır. *Ucuz kazanan, ucuz verir. İnci çocuğun eline geçerse onu bir ekmeğe satar. *İki deniz olan gözlerin incilerle dolsun istersen, gam toprağından gözüne sürme çek de ağla. *Dünyanın lütfu ve yaltaklanması hoş bir lokmadır. Ama az ye. Çünkü o lokma ateştendir. *Nefis övüldükçe firavunlaşır. Alçakgönüllü ol, büyüklenme. *Yusuf gibi güzel olamadıysan bari Yakup gibi ağlamayı öğren. *Âşığın vergisi, can vermektir. Hak uğruna ekmek verene ekmek verilir. Can verene can katılır. *Sel ister bulanık olsun, ister saf olsun mademki geçicidir, onu konuşarak vakit öldürme. Dünya malı sele benzer. *Yoksullar mal ve mülkün ötesinde Allah’tan pek büyük rızık alırlar. İnsanlar onları anlamaz, sözlere değer vermez. *Yoksulluk aynadır. Yoksula olan tavrına göre kendini gör. Cimri misin cömert misin anlarsın. *Herkes Hakk’ı işitemez. Her kuş bütün inciri yutamaz. *Yöneticilerin huyu halka tesir eder. Gökyüzü yeşil ise, yer yeşerir. Gökyüzü kara ise yere yıldırımlar yağar. *Deniz, ölüyü üstünde taşır, diriyi boğmak ister. Nefis sıfatlarını öldür ki hakikât sırlarını denizi seni üstünde taşısın.  *Çiçek dökülünce meyve çıkar. Ten harap olunca can görünür. *Başına gelen eziyetler artıyor değil mi? Buğdayı başak olsun diye toprağa attılar. Değirmende un olsun diye ezdiler. Ekmek oldu. Dişleri ile ezdiler. Ezil ki can olasın. Can veresin. ALLAH ADAMLARININ TÜRBESİ... Ferruh Çelebi hazretleri, vefatından bir müddet önce şunları söyledi:  “Allah adamlarının türbesi, Cennet bahçelerinden bir bahçe gibidir. Onun civârına tatlı bir rahmet rüzgârı eser. Her kim o gülistâna komşuluk yaparsa, iki cihânda sıkıntı ve elemlerden korunmuş olur.”

 

Toplam Görüntülenme: 1226

Yayın tarihi: Pazar, 22 Ağustos 2010

.

Dırâr bin Mürre

Dırâr bin Mürre hazretleri, Tebe-i tâbiînin büyüklerinden hadîs âlimidir. Doğum târihi ve yeri belli değildir. 749 (H.132) senesinde vefât etti. Zamânının âlimlerinden ilim öğrendi ve hadîs-i şerîf nakletti...

“BEŞ GÜNAH VARDIR Kİ!..”
Dırâr bin Mürre’nin rivâyet ettiği hadîs-i şerîfler, İmâm-ı Buhârî’nin Edeb-ül-Müfred adlı eserinde, Sahîh-i Müslim’de, Sünen-i Tirmizî’de, Sünen-i Nesâî’de yer almıştır. Rivayet ettiği hadîs-i şerîflerden bazıları:
“Siz ne haldeyseniz, başınıza o halde insanlar getirilir.”
“Kişi dostunun yolundadır. O halde sizden her biriniz dost edineceği kimseye iyi dikkat etsin.”
“Beş günah vardır ki, kefâreti yoktur. Bunlar; Allah’a şerik koşmak, bi-gayri hakkın adam öldürmek, mümine bühtan ve iftira etmek, muharebe günü kaçmak ve yalan yere yemin ile hakkı iptal etmek.”
“Farz ibadetlerinden sonra Allah yanında amellerin en sevgilisi (rızâsına muvâfık olanı), Müslümanın kalbine sevinç koymaktır.”
“Mazlumun bedduâsından sakın. Çünkü, onun duâsıyla Allah arasında (kabûlünde mani) bir perde yoktur.”
“Allah katında en sevgiliniz, ahlâkı güzel olan, halk ile geçinenler ve kendisiyle geçinilen, yumuşak huylu olanlardır. Ve Allâh yanında buğz edilenleriniz de, insanla arasında biribirine lâf götürüp getirmekle uğraşan, onların kusurlarını arayarak din kardeşlerinin aralarına tefrika sokanlardır.”
“Allah bir kuluna hayır murâd ederse onun gönlüne zenginlik ve kalbine takvâ verir. Bir kuluna da şer dilediği vakit fakirliği iki gözünün önüne getirir.”
“Herhangi bir kimse, bir şahsı içlerinde bu şahıstan daha ehil kimse bulunduğunu bildiği halde on kişi üzerinde âmir tayin ederse, Allah ve Resûlullah’a ve Müslümanlara hıyanet etmiş olur.”
“Gizli ve âşikâr her işinde, Allah’tan korkmayı tavsiye ederim.”
“Allahu teâlâ zâlimi imhâl eder (bir müddet cezasını tehir eder), ta ki gazabına uğrayınca onu kimse kurtaramaz.”
“Sizin hayırlı olanınız, ehline hayırlı olandır. Ben de sizin ehline hayırlı olanınızım. Kadınlara ancak kerim olanlar ikram ederler, onlara leîm (alçak, kötü) olanlar ihanet eder.”

MAKSADINA KAVUŞAN ŞEYTAN!..
Dırâr bin Mürre vefatına yakın günlerde buyururdu ki:

“Şeytan şöyle demiştir: Âdemoğluna üç şeyi yaptırdığımda maksadıma, murâdıma kavuşmuş olurum, istediğimi yaptırırım. Birincisi, günahlarını unuttuğu zaman, ikincisi amelini çok gördüğü zaman, üçüncüsü kendi görünüşünü beğendiği zaman.”

.

Ebü'l-Fadl Ahmedî

Ebü’l-Fadl Ahmedî hazretleri, Mısır’da yaşamış olan evliyâdandır. 1535 (H.942) senesi Kahire’de vefât etti. Evliyânın büyüklerinden, Aliyyül Havas hazretlerinin sohbetlerinde mânevî hallere ve evliyâlık makamlarına kavuştu. Sözleri, halleri, kerâmetleri her tarafa yayıldı. Abdülvehhâb-ı Şa’rânî hazretleri kendisini çok sever, sohbetlerinde bulunur, hürmet ve hizmet ederdi...

“ALLAHA KUL OLUNUZ!..”
Ebü’l-Fadl Ahmedî hazretlerinin hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:
“Allahü teâlânın kulları olunuz. Nefsinizin, altınlarınızın, paralarınızın kulu olmaktan sakının. Sizler nefisleriniz için değil, ancak Allahü teâlâ için yaratıldınız. O halde O’ndan kaçmayın...” 
“İlim sâhipleri ile konuşurken dilinize sâhib olunuz. Evliyâ ile konuşurken de kalbinizi koruyunuz. Zîrâ bunlar Allahü teâlâya yakın olmakla şereflenmişlerdir. Bunların huzûruna ancak edeple gidiniz. Çünkü onların kalpleri, Allahü teâlânın zikriyle meşguldür. Nefisleri ibâdeti istemekte, akılları da bildiğiniz akıl gibi değildir. Bunun için edebinize dikkat ediniz. En ufak bir saygısızlığınızda kırılabilirler. Allahü teâlâ da onların istediğini sizde yerine getirir” buyurdu. 
Bir gün de kendisine “Allahü teâlâya nasıl duâ edelim?” diye soruldu. O zaman; “Allahü teâlâdan dâimâ af ve âfiyet isteyiniz” diye cevap verdi.
“Gücünüz yettiği kadar, yiyip içtiklerinizin helal ve temiz olmasına dikkat ediniz. Çünkü bu, din binâsının ayakta kalmasını sağlayan bir temeldir. Bütün amellerinizin kabûlü buna bağlıdır. Allahü teâlânın sevgili kulları kendilerine gelen lokmaların nereden geldiğini iyi bilirler.”

CENNET VE CEHENNEM EHLİ...
Ebü’l-Fadl Ahmedî hazretleri, vefat etmesine yakın günlerde Cennet’ten anlattı: 

“Cennet bâzı kimselere iştiyâk duyar, arzu eder. Tıpkı onların Cennet’i arzu ettikleri gibi. Bunlar îmân sâhibi sâlih kimselerdir. Bir kısım insanlar daha vardır ki Cennet onları arzu etmez ama onlar Cennet’i isterler. Bunlar ise âsî günahkâr müminlerdir. Bir başka grup insan daha vardır ki, Cennet bunları arzu eder. Ama bunların arzuları Cennet değildir. İşte bunlar hâl sâhibi velîlerdir. Bunların dışında birtakım insanlar vardır ki, Cennet bunları kesinlikle istemez, onlar da Cennet’i istemezler. Bunlar da kıyâmet gününü ve sonrasını inkâr eden küfür ehlidir. Cennet ehli Cennet’te bir şey isteyip, temennî ettiğinde o nîmet hemen verilir...”

.

Hacı Dost Muhammed Kandehârî

Hacı Dost Muhammed Kandehârî, Hindistan’ın meşhûr velîlerindendir. 1867 (H. 1284) senesinde vefât etti. Ahmed Saîd-i Serhendî hazretlerinin talebesidir. Onun sohbetinde kemâle ulaştı. Tasavvufta yüksek derecelere kavuştu... 

“EVLİYÂNIN BİRİNCİ ALAMETİ...”
Hacı Dost Muhammed Kandehârî’nin sevdiklerine yazdığı mektuplar toplanarak kitap hâline getirildi ve “Mektûbât” adı verildi. 1895 senesinde Mültan’da basılmıştır. Molla Mîr Vâiz Sâhib Ahmedzâde’ye yazdığı bir mektupta şöyle buyurdu:
“Ey kardeşim biliniz ki gerçek evliyâ ile evliyâlık iddiâsında bulunan sahte kimseler arasındaki fark şöyle isbat olunur. Gerçek evliyânın birinci alâmeti Ehl-i sünnet vel cemâat îtikâdında olması ve bunda derinleşmesidir.
İkinci alâmeti ise, dört hak mezhebin yâni Hanefî, Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezheblerinden birinin fıkıh kitaplarına uygun amel etmesidir. Öyle ki farz, vâcip, sünnet, müstehab ve mendublardan hiçbirini kaçırmaması bu hususta hatâsı ve noksanı bulunmaması lâzımdır.
Üçüncü alâmet olarak da tasavvuf ehli olanın tövbe, zühd, tevekkül, kanâat, uzlet, zikir teveccüh, sabır, murâkabe ve rızâyı elde etmesidir.
Yine evliyânın sohbetinde öyle bir tesir olur ki, dünyâ sevgisi ve dünyâya düşkün olanların sevgisi onun sohbetinde bulunanların kalbinden çıkar. Kalbinde bunlara karşı soğukluk hâsıl olur. Sohbetinde bulunanlar gafletten kurtulurlar.
Gerçek velî kendini hiçbir kimseden üstün görmez ve aslâ medhetmez. Ahlâk-ı hamîdiye ve beğenilen vasıflara sâhib olur. İşte böyle bir zâtın sohbeti büyük nîmettir.

“BÖYLE KİMSELERDEN SAKIN!”
Eğer bir kimse şeyh, mürşîd olduğunu söyler fakat sünnet-i seniyyeye uygun amel etmezse, şer’i şerîfin zînetiyle zînetlenemez. Gıybetten, yalandan, yalan yere yemin etmekten, ahlâk-ı zemîmeden sakınmazsa, böyle kimseden sakın, bin defâ sakın! Onun sohbetinden uzak dur. Hattâ onun bulunduğu şehirde durma! Olur ki bir gün ona bir meyl edersin de kalbinde büyük zarar hâsıl olur. Ona aslâ uyulmaz, o, şeytanın tuzağına düşmüş gizli bir hayduttur. Böyle bir kimseden âdet dışı harika, haller ve keşifler de görsen onunla görüşmekten aslandan kaçar gibi kaçınız!..”
Hacı Dost Muhammed Kandehârî hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki: 

“Allahü teâlânın zikri ve O’na ibâdetle öyle meşgûl olmalı ki, O’ndan herhangi bir şey istemeye fırsat kalmamalıdır.”

.

Cemâleddîn Geylânî

Cemâleddîn Geylânî hazretleri, İran’da yaşamış olan büyük velîlerdendir. On ikinci asrın sonlarında İran’ın Kazvin şehrinde vefât etti. Fazîletler ve kerâmetler sâhibi, son derece âlim, yüksek bir zât idi. Necmeddîn-i Kübrâ hazretlerinin sohbetinde ve hizmetinde bulundu...

“EVLİYÂM ÖRTÜM ALTINDADIR!”
Bu mübarek zat, sohbetlerinde buyurdu ki:
Hakîkî îmâna kavuşan kimseler, Allahü teâlânın himâyesinde olurlar. Hakîkate vâsıl olmuşlardır. Bunlar hakkında hadîs-i kudsîde buyruldu ki:
“Evliyâm, kubbem (örtüm) altındadır. Onları benden başkası tanımaz. Bunların hâlleri, halkın anlayışlarına sığmaz. Halkın bunlar hakkında bildikleri, benzetme ve temsilden öteye geçmez. Bunlar öyle bir kâfiledir ki, Allahü teâlâya verdikleri ahde vefâ gösterirler.” 
Hadîs-i şerîfte buyruldu ki; “Allahü teâlânın öyle kulları vardır ki, kalbleri güneşten daha parlak, fiilleri (amelleri) peygamberlerin amelleri gibidir (yâni kerâmetleri vardır). Onlar, Allah katında şehîdler mertebesindedirler.” 
Başka bir hadîs-i şerîfte ise; 
“İnsanlar üç kısımdır. Birinci kısım, hayvanlara benzer. İkinci kısım, meleklere benzer. Üçüncü kısım, Peygamberlere benzer.” buyruldu. Birinci kısımda olanların maksadı, hayvanlar gibi yiyip içmektir. Bunlar hakkında A’râf sûresinin 179. âyet-i kerîmesinde meâlen buyruldu ki: (Onlar dört ayaklı hayvanlar gibidir. Belki daha da aşağıdırlar.) İkinci kısımdakilerin maksadı, melekler gibi tesbîh, namaz, oruç gibi ibâdetlerdir. Üçüncü kısım insanların hizmeti, maksadı, aşk-ı ilâhî rızâ-yı Bârî, muhabbetullah ve Allahü teâlâya teslim olmaktır.”

“YOLUNUZUN ESASI NEDİR?”
“Her beldeye tabîb-i hâzık olan bir âlim lâzımdır. Bu âlim sebebiyle insanlar tedâvî olup, dertlerine derman bulur. Bu âlimi terk edenler, ilacı terk etmişler demektir. Böyle kimselere lâyık olan, hastalık içinde bulunmaktır. Enfâl sûresi 12. âyet-i kerîmesinde meâlen buyruldu ki: (Eğer Allahü teâlâ, ezelî ilminde onlarda hayır ve saâdet takdîr etmiş olsaydı, onlara hakkı işittirirdi.) Yâni Allahü teâlâ onları hayırlı eyleseydi onlara hayrı işittirirdi.”

Cemâleddîn Geylânî hazretleri vefatından kısa bir zaman önce bir kimse “Sizin yolunuzun esâsı ne üzere kurulmuştur?” deyince; “Zâhirde halk ile, bâtında Hak ile olmak üzere kurulmuştur” buyurdu.

Amr bin Mürre el Cüheni

Amr bin Mürre el Cüheni (radıyallahü anh), Eshâb-ı kiramdandır. Resûl-i ekrem “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” hazretleri ile beraber birçok gazalara katıldı. Onun vefatından sonra Şam’a yerleşti. Hazret-i Muaviye’nin (radıyallahü anh) halifeliği sırasında Şam’da vefat etti... 

“BEN ŞEHADET ETTİM!..”
Amr bin Mürre el Cüheni hazretleri, Tirmizi başta olmak üzere birçok âlim Amr hazretlerinden hadîs-i şerîf rivayet etti. İşte bu hadîs-i şerîflerden bazıları:
Bir adam Resûl-i ekrem “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” Efendimize gelerek:
“Yâ Resulallah! Ben şehadet ettim Allah’tan başka ilah yok ve sen Allah’ın Resulüsün, beş vakit namazımı kıldım, ramazan orucunu tuttum ve (geceleri) ihya ettim, zekatı verdim” dedi. Resûl-i ekrem “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” Efendimiz buyurdular ki:
“Kim bu şekilde ölürse nebiler, sıddîklar, şehidlerle beraberdir, ancak ana ve babasına kötülük etmezse!..”
“Kaldırılmazdan önce size ilmi tavsiye ederim” Sonrada orta parmağı ile işaret parmağını bir araya getirdi ve buyurdu ki; “Alim ve (ondan) ilim öğrenen, ecirde ortaktırlar. Böyle olamayan insanlarda hayır yoktur.” 
“Münafığın delili üçtür: Konuşursa yalan söyler söz verirse sözünden döner emanet olunursa ihanet eder.”
“Bir idareci veya vali kapısını ihtiyaç, zaruret ve dilek sahiplerinin yüzüne kapatırsa, Allah’ı da mutlaka onun ihtiyaç, zaruret ve dileklerine karşı gök kapılarını kapatır.”
“Kim, ameli ile insanlara gösteriş yapmak isterse; Allah teâlâ onu yaratıklarından kulak sahibi olanlara duyurur ve onu küçültür, horlar.”

“HANGİMİZ YALAN SÖYLÜYORSA!”
Amr bin Mürre el Cüheni (radıyallahü anh) Müslümân olduktan sonra, kavmine gidip, onları İslâma da’vet etmek için, Resûlullahtan “sallallahü aleyhi ve sellem” izin istedi. Kavmine gidip onları İslâma davet etti. Kavminden bir kişi hâriç hepsi Müslümân oldular. Îmân etmeyen o kimse; “Ey Amr! Allah senin hayâtını sana zehir etsin. Bizim putlarımızı terk etmemizi ve atalarımızın dîninden dönmemizi istiyorsun” dedi. Hazreti Amr da ona, “İkimizden hangimiz yalan söylüyorsa, Allah onun hayâtını zehir etsin” dedi. O şahsın dudakları ve ağzı parçalanıp döküldü. Yediği yemeğin tadını alamazdı. Sonra gözleri kör oldu, dili tutuldu ve bu hâl üzere öldü. Ölürken yanındakilere şunları söyledi:

“Beni Amr bin Mürre el Cüheni’nin Rabbi bu hâle getirdi, o öldürüyor!”

.

Muhammed Küfrevi

Muhammed Küfrevi hazretleri Siirt ilinin Küfre köyünden bir asır önce Bitlis’e gelerek yerleşmiştir. Bitlis’in Kızıl Mescit Mahallesinde ikamet eden Muhammed Küfrevi olgunluk, fazilet timsali olmuş, ilmiyle çevresinde şöhret kazanmıştır. Daha sonra Şemdinli’ye giderek Seyyid Tâhâ-i Hakkari hazretlerinin sohbetine devam etmiştir. Seyyid Tâhâ-i Hakkari ona hilafet vererek memleketi Bitlis’e göndermiştir...

HERKESTEN SAYGI GÖRMÜŞTÜR
Fakir halka ve evine gelen misafirlere karşı gösterdiği şefkat ve insanlığa olan büyük hizmetleri ile kendisini sevdiren bu mübarek zat, Osmanlı döneminin Padişahlarından da saygı ve itibar görmüştür... 
Muhammed Küfrevi hazretleri buyurdu ki: 
“Bid’at sâhibini üstün tutan, dînin yıkılmasına yardım etmiş olur. Kim bid’at ehline güler yüz gösterirse, dîni hafife almış olur. Bid’at ehlinin cenâzesine katılan, ayrılıncaya kadar Allahü teâlânın gazâbından kurtulamaz. Gayr-i müslim ile yemek yerim, fakat bid’at ehliyle sofraya oturmam. Bid’at ehli ile aramda demirden bir kale olması, bana çok sevimli gelir. Bid’at sâhibine buğzeden kimsenin ameli az da olsa, Allahü teâlâ onu affeder... Bid’at ehlinden yüzünü çevirenin kalbini, Allahü teâlâ îmân ile doldurur. Bid’at ehlini hakîr gören kimsenin, Allahü teâlâ Cennet’te derecesini yüz derece yükseltir. Ebediyyen bid’at sâhibi olma!”
“Allahü teâlâ semâyı yedi kat yarattı. Her katta mahlûklar ve melekler yarattı. Bunlar O’na ibâdet ve itâat ederler. Birinci kat, yâni dünyâ semâsında bulunanların ibâdeti korku ve ümid üzere bulunmaktır. İkinci semâda bulunanların ibâdeti, muhabbet ve hüzün üzere bulunmaktır. Üçüncü semâda bulunanların ibâdeti, minnet ve hayâ üzere bulunmaktır. Dördüncü semâda bulunanların ibâdeti, şevk ve heybet üzere bulunmaktır. Beşinci semâda bulunanların ibâdeti, münâcat ve iclâl, saygı üzere bulunmaktır. Altıncı semâda bulunanların ibâdeti, inâbet, tövbe ve tâzim, saygı gösterme üzere bulunmaktır. Yedinci semâda bulunanların ibâdeti ise, mürüvvet, cömertlik ve kurb, yakınlık üzere bulunmaktır.”

“SAKIN SİYASETE GİRMEYİN!”

120 seneden uzun bir ömür süren Muhammed Küfrevi Hazretleri, 1952 senesinde vefatına yakın sevenlerine şöyle buyurdu: “Sakın siyasete girmeyin. Diğer mühim vasiyetim de, kız evlâtlarınızı dindar yetiştirin. Kocasına sadık bir ev hanımı ve salih evlatlar yetiştirecek bir anne olurlarsa, hem dünyaları hem de ahiretleri mamur olur.”

.

Abdullah bin Hıdır ez-Zağbî

Abdullah bin Hıdır ez-Zağbî, kerâmetleriyle meşhûr bir velîdir. Doğum târihi bilinmemektedir. 1900 (H.1318) senesinde vefât etti. Beyrut’ta yaşamıştır. Nesebi Seyyid Abdülkâdir Geylânî hazretlerine dayanır. Bu mübarek zatın çok tesirli sohbetleri vardır. Buyurdu ki:

KALP KATILAŞTIĞI ZAMAN...
“Beş şey vardır, kalp katılaştığı zaman onun ilacı olur: Birincisi, sâlih kimselerle görüşmek ve onların meclisinde bulunmak. İkincisi, Kur’ân-ı kerîmi mânâsını düşünerek okumak. Üçüncüsü, karnını doyurmayıp, helâlden az bir şey yemekle yetinmek. Zîrâ helâl yemek kalbi aydınlatır. Dördüncüsü, Allahü teâlânın kâfir ve günahkâr için hazırladığı acı azâbı ve tehdidini düşünmek. Beşincisi, kendisini Allahü teâlâya kulluk vazifesini yapmakta âciz ve noksan görmek, bununla berâber Allahü teâlânın lütuf ve ihsânını düşünmektir. Bu tefekkür olup, bundan hayâ meydana gelir. Tefekkürden bir kısmı da şunlardır: Allahü teâlânın seni, her şeyinle, içini dışını bildiğini her an O’nun seni gördüğünü düşünmek, dünyâ hayâtını, dünyâ hayâtının meşgûliyetlerinin çokluğunu, dünyâ hayâtının çok çabuk geçtiğini, âhiretin ve nîmetlerin devamlı olduğunu akıldan çıkarmamak, işte tefekkür dünyâya düşkün olmayıp, âhirete rağbet etmek gibi meyveler verir. Ölümün geleceğini, fırsatı kaçırdıktan sonra pişmanlık olacağını düşünmek. Böyle tefekkürün meyvesi; uzun emel sâhibi olmamak, amellerini düzeltmek, âhirete hazırlık yapmaktır.”
“Sâhib olduğun zamanların en üstünü, nefsinin istek ve arzularından kurtulduğun ve halk için kötü düşünmediğin vakittir.”
“Eğer bir kul ömrü boyunca bir an riyâ ve nifaksız kalırsa, o bir ânın bereketini ömrünün sonuna kadar duyar.”
“Allahü teâlânın, senin rızkına kefil olduğuna îtimâd et ve sana emrettiği ibâdetleri yapmaya çalış! Böyle yaparsan, evliyâdan olursun.”

AĞIR HASTA İDİ...

Abdullah bin Hıdır ez-Zağbî hazretleri, vefâtı yaklaştığı sırada ağır hasta idi. Talebeleri ve dostları sohbet ve zikir için etrâfında toplanmıştı. Ancak yerinden kıpırdayacak hâli yoktu. Gelenler çok mahzûn ve üzgün idiler. Talebeleri zikre başlayınca birdenbire yerinden kalkıp onlara katıldı. Üzerinde hiç hastalık eseri kalmamıştı. Zikir ve sohbet bitince tekrar yatağına yattı. Yine şiddetli hâli geri döndü. Bu şekilde vefat etti.

.

Erbilli Es'ad Efendi

Son devir âlimlerinden Es’ad Efendi, ömrü boyunca insanlara vaaz ve nasîhatlerde bulundu. Bir vaazında şöyle buyurdu:

MEDENİYET YOLUNDA İLERLEMEK...
“Bilindiği gibi Allahü teâlâ insanları dünyâ ve âhirette saâdete, kurtuluşa ulaştırmak için her asrın durumuna ve her devrin îcâbına göre peygamberler gönderdi. Bildirdiği ilâhî hükümlerine uyanları bu sâyede yükseltti. Âlemlere rahmet olarak seçtiği peygamberlerin sonuncusu olan Muhammed aleyhisselâmı, getirdiği İslâm dîni ile en güzel ahlâkı ve en iyi vasıfları öğretmek gibi yüksek bir vazîfeyle vazîfelendirdi. İnsanlığın saâdete kavuşmasının temeli ve arzu edilen hakîkî medeniyetin özü durumunda olan Kur’ân-ı kerîmin hükümlerine tâbi olmak, insanlığı kurtuluşa götürmüştür. Bu sâyede terakkî ve medeniyet yolunda ilerlemeler ortaya çıkmıştır...”
Es’ad Efendi, vefatından kısa bir zaman önce de şunları buyurdu: 
“Din kardeşlerime arz ve ifâde ederim ki, Peygamber efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem ihlâsla alâkalı olarak buyurdu ki: (İnsanlar helâk olmuşlardır, ilmiyle amel edenler müstesnâ. İlmiyle amel edenler de helâk olmuşlardır, ihlâs sahipleri müstesnâ. İhlâs sâhibi olanlar için de büyük bir tehlike vardır.) Yâni insanlar Allahü teâlâya karşı dünyâda vâki olan kusurları sebebiyle ilâhî adâletin gereği olarak ölümden sonra azâb görecekler ve lâyık oldukları cezâya çarptırılacaklardır. Ancak bu cezâdan müstesnâ olanlar, İslâmî hükümleri ve dînî emîrleri âlimlerden öğrenmiş olanlardır. Bunlar ilimleriyle amel etmedikleri müddetçe meselâ namazın şartlarını ve rükünlerini öğrenip namaz kılmadıkça âhiretteki azaptan kurtulamazlar. 

İLİM, AMEL VE İHLAS...

Nefislerini tezkiyeye tâbi tutmayanların, kibir, hased, riyâ ve cimrilik gibi kötü huylarından temizlenmeyenlerin amel ve ibâdetleri Allahü teâlânın kabûlüne lâyık olmayacağından, onlar da af ve Allahü teâlânın yardımı yetişmedikçe azaptan kurtulamayacaklardır. İlim, amel ve ihlâsı kendinde toplayan ümmetin ileri gelenleri ise azaptan kurtulmuş demektir. Bunlar için de bir endişe vardır. Nitekim Allahü teâlâ Ra’d sûresi 39. âyet-i kerîmesinde meâlen; (Allah dilediğini mahveder, dilediğini de isbât eder) buyurmuştur. Bedenî hastalıklardan kurtulmak için bir doktorun tedâvîsine ihtiyaç duyulduğu gibi, yukarıda beyân edilen kibir, hased gibi kalp hastalıklarının tedâvisi için de mânevî bir doktora şiddetle ihtiyaç bulunduğunu iyi bilmek lâzımdır...”

.

Destîna Hâtun

Destîna Hâtun, Konya’da yetişen evliyâ hanımlardandır. Mevleviye tarîkatının büyüklerinden. On yedinci yüzyılda yaşadı. Babası, Mevleviye tarîkatının ileri gelenlerinden Şeyh Muhammed’dir. Doğum târihi belli değildir...

MESNEVÎ’Yİ ÇOK OKURDU...
Destîna Hâtun Babasından; tefsîr, hadîs ve medreselerde okutulan bütün ilimleri öğrendi ve Mesnevî’yi incelikleri ile okudu. Dünyâ süsüne ve lezzetlerine kıymet vermezdi. Zamânının büyük bir kısmını, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî hazretlerinin türbesinde sâlihâ hanımlar için yapılan bölümde ibâdet, zikir ve murâkabe ile geçirirdi. Hanımlara sohbet eder, Mesnevi okurdu. Mesnevi’den anlattıklarından bazıları:
*Kim seviyorsa, bil ki seviliyordur.
*Her ağlamanın sonu gülmektir.
*Akarsu neredeyse orası yeşerir. Gözyaşı varsa rahmet gelecektir.
*Gam görünce istiğfar et. Çünkü gam Yaratıcı’nın emri ile tesir eder. Allah dilerse bizzat gam ve sıkıntı sana neşe bile olabilir.
* Fakirlik korkusu insanları hırs ve emele lokma yapmıştır. Ayaklarının altına al ki yüzüp gidesin.
*Âlem cesettir. İlim can.
*İçi kötü olanın aybını deri örter. İçi iyi olanın aybını gayb âlemi örter.
*Kalemin su, kağıdın rüzgâr ise ne yazarsan yaz kıymeti yoktur.
*Manâsız söz; suya yazılan yazıdır.
*Kaza gelince bilgi ve tedbir uykuya yatar.
*Zalimin zulmü karanlık kuyudur. Sonunda içinde boğulur.
*İnsanlardan gördüğün zulümler senin huyundur. Sen kendi huyunu onların aynasında seyredersin.
*Ey gam ateşine dalan! Ateşe azar azar nur serp de nur olsun.
*Dünya; dedikodu, tartışma ve bahis kuyusudur. Bu kuyuya düşersen sağlam çıkamazsın.
*Üstünlükler ve durumların değişmesini Hak’tan bil.
*Ok gibi doğru olursan, hiçbir yay seni tutamaz. Hakça ol ki, nefis yayından hakikâte fırla.
*Halk arasında meşhur olmak, sırlara ermeye engeldir. Şöhretten kurtulmaya bak.
*Kâmil insan toprak tutsa altın olur, eksik insan altın tutsa toprak olur.
*Ağızdan bir kere çıkan söz; yaydan çıkan ok gibidir.

“YAKINDA ONA KURBAN OLURUZ”

Destîna Hâtun’un bedeni zayıf idi. Bir kerre yanına gelenler bir tek post üzerine oturduğunu ve üzerinde eski bir elbise olduğunu gördüler. “Bedeninizi rahat tutacak birkaç elbise ile birkaç yaygı alsak” dediklerinde; “Biz postu, Allahü teâlânın yolunda ayağımızın altına koyduk. Üstelik bu, Allah yolunda kurban olan koyunun postudur. Biz de yakında ona kurban oluruz” buyurdu ve kısa bir zaman sonra da vefat etti...

.

Muhammed Es'ad Efendi

Muhammed Es’ad Efendi, Osmanlı Devleti zamânında yetişen âlimlerdendir. Aslen Arapkir’in Merdivenli köyündendir. 1789 (H.1204) senesinde İstanbul’da doğdu. 1848 (H.1264) senesinde, meclis-i meârif-i umûmiyye reisi iken, İstanbul’da vefât etti. Ayasofya Câmiinin yanında yaptırdığı kütüphânenin avlusuna defnedildi...

“SEBATINIZ BİZİ SEVİNDİRDİ”
Bu mübarek zat, Sofiyye-i aliyyenin büyüklerinden, İslâm bilgilerinin mütehassısı Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî hazretlerinin sevenlerinden idi. Kendisiyle dâimî olarak mektuplaşır, nasîhat ve duâlarını alırdı. Onun Muhammed Es’ad Efendiye yazdığı mektubun bir kısmı özetle şöyledir:
“Sıhhatte olduğunuzu bildiren mektubunuz geldi. İnkârcıların çok olmasına rağmen, bu yolda ve sünnet-i seniyye üzere sebâtınızı, devâmınızı ifâde etmeniz bizi sevindirdi. Bu sebeple Allahü teâlâya tekrar tekrar hamd ettim. Hakk-ül-yakîn sırlarından habersiz bâzılarının, evliyâya kalben bağlanmayı bid’at saydıkları, aslı ve esâsı olmadığını iddiâ ettikleri, bu fakîrin kulağına geldi. Hakîkat aslâ onların dedikleri gibi değildir. Bilâkis kalben bağlılık Müceddidiyye yolunun mühim bir esâsıdır. Hattâ o, Kur’ân-ı kerîme ve Resûlullah efendimizin sünnet-i seniyyesine tam olarak yapıştıktan sonra, maksûda kavuşturacak yolların en büyüğüdür. Büyüklerimizden bâzısı tasavvuf yoluna kavuşmak için, sâdece kalb ile olan bağlılıkla yetinmemişlerdir. Fenâ-fillah, kalbin yalnız Allahü teâlâdan başka her şeyi terk etmesi mertebesinin başlangıcı olan hocada fâni olmaya en çabuk ve kolay götüren yol olduğunu kesin bir şekilde ifâde etmişlerdir...

TAM BİR HUZUR İÇİN...
Talebe hocasının sûretini hatırına getirmek sûretiyle tam bir huzûra kavuşur ve kalbi nûrlanır. Bu sebeple kötü işlerden sakınır. Kalben bağlılığın bu mânâda inkârı düşünülemez. Bunu ancak Allahü teâlânın, alnını hüsran ile mühürlediği kimselerden başkası inkâr etmez. Bu şekilde saâdette mahrûm olmaktan ve gazâba uğramaktan Allahü teâlâya sığınırız. Çünkü; “Bir kimse evliyâya inanıyorsa, kalben bağlılığın güzelliğini ve faydasının büyüklüğünü anlar” buyrulmuştur. Hattâ bu hususta ittifak etmişlerdir. Evliyânın sözlerine tâbi olan kimse için bu husus gizli değildir. Ayrıca, dört mezheb âlimlerinin büyükleri de, kalben bağlılığın faydasından açıkça bahsetmişlerdir...”
Muhammed Es’ad Efendi, vefat etmesine yakın buyurdu ki: 

“Sâlihlerin anıldığı yerde bulunanlar, onların himâyesinde olurlar.”

Hamîdüddîn Nâgûrî

Hamîdüddîn Nâgûrî hazretleri, Muînüddîn-i Çeştî hazretlerinin talebelerinin büyüklerindendir. Aşere-i mübeşşereden Saîd bin Zeyd’in (radıyallahü anh) soyundandır. Hind âlimlerinin önde gelenlerindendi. Uzun bir ömür sürdü. Hâce Muînüddîn-i Çeştî’nin zamânından, Nizâmeddîn-i Evliyâ’nın zamânına kadar yaşamıştır. 1274 (H.673) yılında vefât etti. Kabri Nâgûr’dadır...

“DÜNYA NEDİR?..”
Hamîdüddîn Nâgûrî’ye; “Dünyâ nedir?” diye sorulduğunda; “Allah’tan gayri her şey dünyâdır. Senin nefsin alçak ve aşağıdır. Nefsine yakın olan her şey dünyâdır. Bugün, dünyâ senin nefsine yakındır, yarın âhiret.” 
“Din nedir?” diye sorulduğunda; “Bidayettekilerin dîni, kaçmak ve yapışmaktır. Günahlardan kaçmak, tâate, iyiliklere yapışmaktır. Ortadakilerin dîni, kesilmek ve rahatlamaktır. Dünyâdan kesilmek, âhiretle rahatlamaktır. Sâbıkların dîni, teberrî ve tevellîdir. Allah’tan gayri her şeyden teberrî, yâni uzak durmak ve Allahü teâlâ ile tevellîdir, yâni Allahü teâlâyı sevmektir” cevâbını verdi.
“Cennet ve Cehennem’in ne oldukları sorulduğunda; “Cennet ve Cehennem, senin amellerindir. Bugünkü amelinden, yarın sana şekiller verilecek. İyi ameller etmişsen, onlara uygun iyi sûretler önüne getirecekler” cevâbını verdi.
“Mülkün sâhibi nerededir ki, kalb yüzünü O’na çevirelim?” denildiğinde; “Nerede değildir ki? (Nereye yönelirseniz, Allah’adır) âyet-i kerîmedir. Dünyâ ve âhiret nasîbinden vazgeçip mert olmak ve nefsin lezzetlerini terk etmek lazımdır ki, nerede bulunursa, O’nunla olsun. Nereye giderse, O’nunla gitsin. Ne söylerse O’nunla söylesin, ne ararsa O’nunla arasın. Sakın, O’nun senden uzak olduğunu sanma! Belki sen O’ndan uzaksın. Sen, sensiz sende yok olursan, başkasına açılmayan kapı sana açılır ve sana, seninle maksad gösterilir” buyurdu.

“ÖLÜM KEFÂRETTİR!..”
Hamîdüddîn Nâgûrî hazretleri, vefat etmeden kısa bir zaman evvel, vefatına işaret olarak buyurdu ki: 

“Peygamber efendimiz; (Ölüm kefârettir) buyurdu. Ölüm günahlara kefâret olunca, âhiret rüsvâlığının mânâsı nedir? diye sorulduğunda; “Günah vardır, ölümle affedilir. Günah vardır, kabirde kalmakla affedilir. Günah vardır, kabir azâbı ile affolur. Günah vardır, Cehennem ateşini görmedikçe ve Cehennem ateşi onu yakmadıkça hiçbir şeyle affolmaz. Buradan o kadar nûr götürmelidir ki, bu nûr, Cehennem ateşini söndürsün ve; ‘Geç ey mümin, nûrun ateşimi söndürüyor’ desin” cevâbını verdi...

.

Ali el-Harîrî hazretleri

Ali el-Harîrî hazretleri, Şam’da yetişen büyük velîlerdendir. Doğum târihi belli değildir. Havran’ın Büsr köyünden ve Benûz-Zeman denilen aşîrettendir. Hayatı hakkında fazla bir bilgi yoktur. 1247 (H.645) senesinde Şam’da vefât etti... 
Bu mübarek zatın da hikmetli sözleri çoktur. Sohbetlerinde buyurdu ki:

 

“HOCA HAKKI ÖDENMEZ!..” “Şuna yemin ederim ki, talebeler, Allahü teâlânın dünyâyı yarattığı günden yok edeceği güne kadar, hocalarının huzûrunda kor bir ateş üzerinde otursalar, doğru yola girmeleri için yol gösterip engelleri ortadan kaldıran hocalarının haklarını ödeyemezler.” “Din âlimlerine dil uzatmaktan sakının. Çünkü onlar, Allahü teâlânın isim ve sıfatlarının kapıcılarıdır. Velîleri inkârdan sakının. Zîrâ onlar, Allahü teâlânın zâtının kapıcılarıdır.” “Şüphesiz, Allahü teâlâ bir kulu hakkında hayır murâd edince, nûru onun kalbine koyar. Fakat dış görünüşü bakımından diğer insanlardan birisi gibidir. Allahü teâlâ, bir kulu hakkında hayır murâd etmezse, o şahsın kalbinde bulunanı yüzüne çıkarır. Kalbini ise karanlık kılar.” “Bir şey yapmak istiyorsanız, size yakışanı yapın. İnsanlar, bir şey vermediğiniz için sizi cimrilikle itham etmesinler, bu yüzden size karşı çıkmalarına meydan vermeyin. Çünkü velî olmanın şartlarından biri de şudur: Bu gibileri, yanlarında bin dinar olsa da bunu bir fakire verseler, verdikleri paranın onların nazarındaki kıymeti, toprak üzerinde bulunan bir çakıl taşından daha kıymetsizdir.” “Ramazân-ı şerîfin son on gününde, gece ibâdetinden geri kalmayınız. Hattâ bütün ramazan gecelerini ibâdetle geçiriniz. Çünkü Kadir Gecesi bu aydadır.” “Şâyet biriniz kendisini ilâhî huzurda hissederse, yalnız kendi nefsi için duâ etmemeli, başkası için de himmet ve gayretini esirgememelidir. Yapacağı duâların çoğu mümin kardeşleri için de olmalıdır.” “KABA VE KIRICI OLMA!..” “Allahü teâlâya kavuşturan yola dâvet edenler, fâsık kimselere dahi kaba ve kırıcı olmamalılar. Onlara rıfk ile muâmele edip, ihsân ve kerem göstererek gönüllerini hoş tutmalılar ki, kendilerine yönelsinler. Ancak bu meyil gerçekleştikten sonra nasîhatte bulunsunlar.” Ali el-Harîrî hazretleri, vefat etmeden bir müddet evvel buyurdu ki:  “Dünyâda Allahü teâlâdan hayâ edenleri, Allahü teâlâ kıyâmet gününde azarlamaktan ve gazab etmekten hayâ eder.”

 

Toplam Görüntülenme: 1166

Yayın tarihi: Salı, 10 Ağustos 2010

..

Eyyûb-i Sahtiyânî hazretleri

Eyyûb-i Sahtiyânî hazretleri, Tâbiînin büyüklerinden, hadîs ve fıkıh âlimlerinden olup, 685 (H.66 veya 67) senesinde Basra’da doğdu. 748 (H.131) senesinde tâûn hastalığından Basra’da vefât etti. Kabri oradadır. Eshâb-ı kirâmdan Enes bin Mâlik’i radıyallahü anh görüp onun sohbetinde bulundu. Ondan hadîs-i şerîf rivâyetinde bulundu. Hadîs ilminde hâfız idi. Yâni yüz bin hadîs-i şerîfi senetleriyle birlikte ezbere bilirdi. Rivâyet ettiği hadîs-i şerîflerden sekiz yüz kadarı meşhûr altı hadîs kitabı olan Kütüb-i Sitte’de yer almıştır...
Sohbetlerinde buyurdu ki:
“Kişi ancak şu iki hasletle üstün olur: Biri insanlardan bir şey beklememek, diğeri insanlardan gelen sıkıntılara katlanmaktır.”

“İNSANLARA ÜSTÜNLÜK TASLAMA”
Tevekkül ile alâkalı olarak da; “Tevekkül bedeni kulluğa, kalbi Allahü teâlâya çevirmek ve yetecek kadar rızka râzı olmaktır” buyurdu.
“Ey kardeşim! İnsanların ilme âit söylediği sözlerden bir kısmını ezberleyerek başkalarına karşı üstünlük taslama. Bu riyâkârlıktır, gösteriştir. O bilgiler aslında senin değildir. Onları ortaya koyan sen değilsin.”
“Ömürlerini gaflet içinde geçiren, kulluk vazîfesini yapmayıp, ibâdetten mahrum kalan âsî insanların hallerine çok acırım.”
“Üstünlük taslamak için yükselmek isteyenleri Allahü teâlâ alçaltır. Tevâzu gösterenleri ise yükseltir.”
Selâm bin Ebî Hamza anlatır: 
“Ebû Eyyûb’un sohbetinde idik, şöyle buyurdu: ‘Zühd üç kısımdır. Allahü teâlâya en sevimli geleni, en üstünü ve Allah indinde sevap bakımından en büyüğü, her şeyden yüz çevirip, Allahü teâlâya ibâdet etmek, alışverişte haramdan sakınmaktır.’ Sonra bize dönüp; ‘Ey âlimler! Allahü teâlâya en sevimli gelen zühd; dünyâya düşkün olmamak, helâl ve mübah olan şeylerde de haddi aşmamaktır’ buyurdu.”

SÂLİHLERİN HİMAYESİNDE OLMAK!
“Sâlihlerin anıldığı yerde bulunanlar, onların himâyesinde olurlar.”
“Sâdık kimse, kalbindeki iyiliği, hâliyle ve hareketleriyle de gösteren kimsedir. Böyle olmazsa kişi içinin doğruluğu ile kalır.”
“Bir iş icâbı dışarı çıktığın zaman, insanların az olduğu yerden yürümen de senin için uzlettir.”
Birisi Eyyûb-i Sahtiyânî hazretlerine; “Bana nasîhatte bulun” dedi. O da; “Diline sâhib ol, az konuşmaya dikkat et” buyurdu.
Eyyûb-i Sahtiyânî hazretleri, kendi vefatını önceden haber vererek buyurdu ki: 
“Bir mü’mine, Ehl-i sünnet îtikâdında olan bir müminin ölüm haberi gelince, sanki bedenden bir uzuv kopmuş gibi olur.”

.

Muhammed bin Ömer Gamrî

Muhammed bin Ömer Gamrî hazretleri, evliyânın büyüklerinden ve Şâfiî mezhebî fıkıh âlimidir. 1384 (H.786) senesinde Mısır’ın Gamr bölgesinde doğdu. 1445 (H.849) senesi Şâbân ayının sonlarında Mahallet-ül-Kübrâ denilen yerde vefât etti. Yaptırdığı câminin yanına defnedildi. Hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:

KEREM SÂHİPLERİ VE YİĞİTLER!..
“Belâlara sabır, yiğit kişilerin Allah’tan gelen her şeye rızâ göstermek ise, kerem sâhiplerinin (evliyânın) ahlâkıdır.”
“Allahü teâlânın azâbından korkmak, kamçı gibidir, edebsizliği ahlâk edinenleri bu kamçı ile terbiye ederler. Âzâların kötü bir şey işlemeleri, kalbin gafletindendir.”
“Yapılan amelin maksada ulaştığının alâmeti, o amelde acz ve kusurdan başka bir şey görmemektir.”
“Dünyânın ne değerde olduğunu idrâk eden, âhiretten nasibini alır. Dünyâya düşkün olmak, insanın kalbini öldürür.”
“Aklı başında bir insan isen, bir lokma ekmek için alçak dünyaya baş eğip muhtaç olma. Git, değirmen gibi, sen de ekmeğini taştan çıkar. Alnının teriyle kazan ve kimseye minnet etme!”
“Zamânımızın insanlarının işi gücü dâimâ halka, yakınlarına ve kardeşlerine kötülük ve eziyet çektirmekten ibârettir. Hattâ kusursuz ve en iyi kalbli bir insan bile olsan seni de hazret-i Yûsuf gibi kuyuya atmaya kalkışırlar.”
“Gönlün ferah olup duânın makbûl olmasını istersen, şu beş şeyi terk etme:
1) Dünyâya harîs olmayan, her işi Allah rızâsı için yapan âlimlerle berâber ol.
2) Gece namazı kıl! Kazâya kalmış namazlarını, geceleri de kazâ ederek bir an önce öde! Farz namazı kazâya kalan kimsenin, sünnet ve nâfile namazları kabûl olmaz. Yâni sahîh olsa da sevap verilmez. Âlimlerimiz buyuruyor ki, şeytan, Müslümanları aldatmak için, farzları ehemmiyetsiz gösterip, sünnet ve nâfileleri yapmaya sevk eder.
3) Tegannî etmeden Kur’ân-ı kerîm oku.
4) Namazlarını tam olarak, vaktin geldiğini bilerek ve evvel vaktinde kıl.
5) Helâl ye. Helâl yiyenin duâsı makbuldür. O halde helâli, haramı öğrenmek lâzımdır.”

“ŞEHÎDLER DİYECEKLER Kİ!..”
Muhammed bin Ömer Gamrî hazretleri vefat etmeden kısa bir zaman önce buyurdu ki:
“Alimlerin meclisinden ayrılma. Kıyâmet günü şehîdlerin kanı âlimlerin mürekkebi ile tartılacak, şehîdler diyecekler ki: Âlimler zamanlarının ışık kaynağıdır. Her âlim zamânının lambasıdır. İnsanlar âlimler vâsıtası ile aydınlanırlar.”

.

Celâl Ali Efendi

Celâl Ali Efendi, 18. yüzyılda bir Osmanlı şehri olan Atina’da dünyaya geldi. İlk tahsîline Atina’da başladı. Bir ara âilesi onu komşuları olan bir Rum kızıyla evlendirmek istedi. Fakat o, bunu kabul etmedi. Ailesi baskı yapınca evden kaçarak Atina’yı terk etti. Bir gün yolu Konya’ya düştü. Burada hastalandı. Birkaç ay bir köşede garip kaldı. Bu esnâda mevlevî dergâhı şeyhi Hüseyin Efendi ile tanıştı. Onun dergâhında sıhhate kavuşunca, Hüseyin Efendiye talebe oldu...

TRABLUS’TAKİ DERGÂHA DÖNDÜ...
Bir ara bâzı arkadaşları ile arasında anlaşmazlık çıktı. Fakat Celâl Ali Dede onlarla münâkaşaya girmeyip oradan uzaklaştı. Konya’yı terk ederek, yine bir Osmanlı beldesi olan Lübnan’ın Trablus şehrine geldi ve buradaki Mevlevî dergâhına şeyh oldu. Orada da hasedçileri onu rahatsız etmeye, aleyhinde konuşmağa başladılar. O sırada Kavalalı Mehmed Ali Paşa Mısır’a vâli olunca, namını duyduğu Celâl Ali Efendiyi Kâhire’ye dâvet etti. Oraya geldiğinde kendisine çok ikrâm ve iltifatta bulundu. Fakat Kahire’de de rahat vermediler. Oradan gemiyle İstanbul’a gidip bir müddet Galata Mevlevîhânesinde kaldı. Bir müddet İstanbul’da kaldıktan sonra Trablus’taki dergâhına döndü. Dergâha vardıktan on sekiz gün sonra vefât etti ve dergâhının bahçesine defnedildi...
Celâl Ali Dede, dergahında Mesneviden okur, nasihat ederdi. Buyurdu ki:
“Ölüm gelmeden yoldaşını iyi seç! Hayatta sana üç yoldaş vardır. Biri vefâkârdır, diğer ikisi ise gaddar: Biri dostların, öbürü malın-mülkün, üçüncüsü ise iyi işlerin ki, vefalı olan budur. Öldüğün vakit, malın seninle beraber gelmez, evden dışarı bile çıkamaz; dostun gelir, ama sadece mezarının başına kadar. Fakat yaptığın işler vefakârdır; onlara iyice sarıl ki mezarının içine kadar seninle gelen onlardır. Eğer amelin iyiyse, orada sana dost olur; kötüyse yılan kesilir...”

“ZAYIFLARA MERHAMET ET!..”
“Merhamete nâil olmak istersen, zayıflara merhamet et!..”
“Ey oğul, bağı çöz; hür ol! Ne zamana kadar altın ve gümüşün esiri olacaksın?..”
“İçinde pusu kurmuş olan nefis, kibir ve kin bakımından bütün insanlardan beterdir!..”
“İnsan dostunu göremiyor, ayırt edemiyorsa kör olsun daha iyi...” 
“Sözün faydası yoksa söyleme! Söz söylemek için önce dinlemek gerekir...”
Celâl Ali Efendi, vefatına yakın dedi ki: 
“Maksada sabırla erişilir, aceleyle değil! Sabret, doğrusunu Allah daha iyi bilir...”

.

Hâris el-Muhâsibî

Hâris el-Muhâsibî hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. Nefsini çok hesâba çekmesi sebebiyle “Muhâsibî” denilmiştir. 857 (H.243)’de Bağdât’ta vefât etti. Bu mübarek zatın da hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:

MUHÂSEBE EHLİNİN HASLETLERİ...
“Nefsini hesâba çeken muhâsebe ehlinin belli hasletleri vardır. Bunları tecrübe ve tatbik edince, Allahü teâlânın ihsânıyla şerefli makamlara ulaşmışlardır. Her şey güçlü bir azimle ve nefsânî arzuları tamâmen terk etmekle elde edilir. Çünkü azmi sağlam olanların nefsin hevâ ve hevesine karşı durmaları basitleşir. O halde kuvvetli bir azimle şu hususlara uy:
1) Doğru ve yalan yere yemin etme. 2) Yalan söylemekten sakın. 3) Zulüm bile yapmış olsa hiçbir kimseye lânet etme. 4) Vefâkâr olmak imkânı bulduğun müddetçe ahdinden dönme. 5) Ne sözle ne de hareketle hiç kimseye bedduâ etme. Yaptığın iyilik için mükâfât, karşılık bekleme. Allahü teâlânın rızâsı için tahammüllü ol. 6) Kâfir olsun, müşrik veya münâfık olsun, hiçbir kimsenin aleyhinde şâhidlik yapma. Halka karşı merhametli ol. Allahü teâlânın gazabından uzak kalmak için en uygun yol budur. 7) Ne içinden ne de dışından aslâ günah işlemeye yönelme, âzâlarının tamâmını günahtan uzak tut. Hiç kimseyi incitme. İster az ister çok olsun veya ihtiyacın olsun yâhud da olmasın hiçbir halde kendi yükünü kimseye yükleme. 9) İnsanlardan hiçbir şey bekleme ve sâhib oldukları hiçbir şeye göz dikme. 10) Dünyâ ve âhirette makam ve izzet yüksekliği, Allahü teâlânın dilemesine, vermesine bağlıdır. Bu bakımdan kendini karşılaştığın hiçbir insandan daha üstün görme...”

“AKLINIZI BAŞINIZA ALINIZ!..”
Yine buyurdu ki: “Kıymetli kardeşim! Kötü âlimler insanlar için çok tehlikelidir. Onlar dünyâya düşkündürler. Dünyâyı âhirete tercih ederler. Sonra şunu iyi bil. Dünyâyı âhirete tercih edenler, râhat ve huzur içerisinde de değildirler. Onların neşe ve sevinçlerine, keder ve sıkıntılar karışmıştır. Bunların sonu felâkettir. Aslında böyle kimselerin dünyâsı da âhireti de harâbdır. İki dünyâları da perişândır. Kıymetli kardeşim! Kendinize geliniz. Aklınızı başınıza alınız. Allahü teâlâdan korkunuz. Şeytan sizi aldatmasın. Şeytan ve onun yardımcıları, Allahü teâlânın huzûrunda perişan olacaklardır.”
Hâris el-Muhâsibî hazretleri, vefat etmeden bir müddet önce buyurdu ki: 
“Kim cennetliklerden olmayı isterse, sâlih kimselerle berâber olsun.”

.

İbrâhim bin Şehriyâr Hemedânî

İbrâhim bin Şehriyâr hazretleri, 1209 (H. 606) yılında İran’da, Hemedan şehrinde dünyâya geldi. Küçük yaşta Kur’ân-ı kerîmi ezberledi. Sesi ve kırâati çok güzeldi. Büyük tasavvuf âlimi Şeyh Şihâbüddîn-i Sühreverdî hazretlerinin ders ve sohbetlerine katıldı... 

HOCASI, HİNDİSTAN’A GÖNDERDİ...
Hocası bir müddet sonra onu, Hindistan’ın Multan şehrinde halîfelerinden Şeyh Behâeddîn Zekeriyyâ-i Multânî’ye gönderdi. Oradan Hicaz taraflarına gitti. Dönüşünde Anadolu’ya uğradı. Konya’da Sadreddîn-i Konevî ile sohbet edip, ilminden istifâde etti. Bir müddet Tokat’ta, Muînüddîn Süleymân’ın yaptırdığı dergâhta tâliplerini yetiştirmekle meşgûl oldu. Muînüddîn Süleymân’ın vefâtından sonra Mısır’a, daha sonra da Şam’a gitti. 1289 (H.688) yılında orada vefât etti. Muhyiddîn-i Arabî hazretlerinin türbesinde defnedildi.
İbrâhim bin Şehriyâr hazretleri buyurdu ki: 
“Ümmetlerin her biri, Rahmânın yolu üzerine oturmuş kötü âlimler yüzünden helâk olurlar. Onlar habis amelleri ile Allahü teâlânın yolunu kesmiş, insanlara engel olmuş olurlar.”
“Kulun amelini güzelce edâ etmesi kadar şeytanın belini kıran bir şey yoktur. Kul, kırk yaşına bastığı zaman bütün isyân ve günahlardan tövbe etmezse, şeytan onun alnını sığar durur ve; ‘Felah ve kurtuluştan uzak kalan bir yüze feda olayım’ der.”
“Sakın şüpheli bir şeyle Mekke yoluna koyulayım demeyiniz. Biliniz ki haram ve şüpheli şeylerden bir dirhemin altıda biri kadar bir hakkı sâhibine iâde etmek, içinde şüpheli kazanç bulunan malla yapılacak beş yüz nâfile hacdan Allah yanında daha kıymetlidir.”

İBLİS’İN ÜÇ TUZAĞI!..
Bu mübarek zat, bir gün sevdiklerine şu hikmetli sözleri söyledi: 
“Azarlaması çok olanın arkadaşı az olur. Kim fâcir, zâlim kimseye yardım ederse, onu günahlara karşı kamçılamış olur. Kim alçak kişiden meded umarsa, kendisine ihânet etmiş olur. Kim ilmiyle âmil olmayandan ilim öğrenmek isterse, câhilliğini arttırmış olur. Kim ahmak adama ilim öğretmeye çalışırsa, şüphesiz ömrünü faydasız bir şeyle geçirmiş olur. Kim nanköre iyilik ederse, nîmeti zâyi etmiş olur.”
İbrâhim bin Şehriyâr hazretleri, vefat etmeden bir müddet önce buyurdu ki: 
“İblis, üç şeyden biri ile âdemoğlunu tuzağına düşürür. Birincisi kendini beğenmesi, ikincisi amelini gözünde büyütmesi, üçüncüsü günahlarını unutmasıdır.”

.

Fâtıma binti Müsennâ

Fâtıma binti Müsennâ, Endülüs’de (İspanya) Sevilla şehrinde yetişen hanım velîlerdendir. On ikinci asırda yaşamıştır. Muhyiddîn-i Arabî hazretleri Rûh-ül-Kuds isimli eserinde şöyle anlatıyor: 

“DÜNYA İLE ALÂKASI YOKTU”
“Ben, Fâtıma binti Müsennâ’nın devrine yetiştim. 90 yaşının üzerindeydi. Ona dikkat ettim, hiçbir şey yemiyordu. İnsanlar yemek olarak kapısının önüne bir şey koyarlarsa, onlardan ölmeyecek kadar yerdi. Ben yanına oturduğumda, yüzüne bakmaya utanır, hayâ ederdim. On sene onun hikmetli sözlerinden istifade ettim. Kendi hâlinde yaşardı. Dünyâ ile alâkası yoktu. Kimseden bir şey istemezdi. Bir ihtiyâcı olsa, görülmesi icâb eden bir işi meydana çıksa Fâtiha-i şerîfeyi okur, Allahü teâlânın izni ile o şey hemen hallolurdu...” 
Yine Muhyiddîn-i Arabî hazretleri, Fütûhât-ı Mekkiyye kitabında şöyle anlatıyor: 
“Bir gün Fâtıma hazretlerinin yanına bir kadın gelerek; ‘Benim kocam, Jerez dela Frontera beldesinde bulunuyor. Haber aldım ki, orada birisi ile evlenmiş. Onu geri getirebilir misiniz?’ dedi. Fâtiha-i şerîfe ve başka şeyler okudu. Okuduğu Fâtiha, Allahü teâlânın izniyle insan sûretine (şekline) geldi. Ona; ‘Ey Fâtiha-tul-kitâb! (Fâtiha sûresi) Bu kadının kocasını getir!’ dedi. Allahü teâlânın izniyle o kadının kocası bir anda evine geldi. Çoluk çocuğu çok sevindiler. Böylece, Fâtıma hazretlerinin bir kerâmetine daha şâhid olduk...” 
Bu mübarek kadın, âhirette hesaba çekilmekten çok korkardı. Bu hususta; “İsmâil ve Îsâ aleyhisselâm gibi sâdıkların sadâkatinden sorguya çekildikleri zaman, bizim gibi kâziblerin, yalancıların hâli nice olur?” derdi. 

GERÇEK MÂRİFET SAHİPLERİ!..
Fâtıma binti Müsennâ hazretleri sohbetlerinde buyurdu ki:
“Konuşunca Allahü teâlâdan konuşanlar, amel edince Allah için amel edenler, bir şey isteyince de Allahü teâlâdan isteyenler gerçek mârifet sâhipleridir.”
“Yemek yemekten ve ilaçtan kesilen hasta misâli ilim ve hikmetten mahrûm kalan kalp de ölüme mahkûmdur.”
“Allahü teâlâyı arzu eden, ondan gayri her şeyden yüzünü çevirir.”
“Kalbine dikkat ve teveccüh edenin kalbinde, Allahü teâlânın sevgisi meydana gelir.”
Fâtıma binti Müsennâ, vefat etmeden önce buyurdu ki: 
“Kendi arzularından ziyâde Allahü teâlâyı isteyenin kalbinde Allah sevgisi doğar.”

.

Hüsâmeddîn Uşâkî hazretleri

İstanbul’da medfun bulunan evliyanın büyüklerinden Hüsâmeddîn Uşâkî hazretleri, 1594 (H.1003) senesinde vefât etti. Kasımpaşa’da, Uşâkî Dergâhına defnedildi. Asıl memleketi Uşak olduğu için, Uşâkî adıyla meşhur oldu. Nükteli ve hikmetli sözler söyleyen Hüsâmeddîn Uşâkî hazretleri buyurdu ki:

“TÖVBEKÂR DÖRT ŞEYİ YAPAR”
“Tövbekâr dört şeyi yapar: Lisânını gıybetten, yalandan, hasedden, boş sözden korur. Kötü arkadaşlardan ayrılır. Günahını hatırladığı zaman, Allahü teâlâdan hayâ eder. Ölüme hazırlanır. Böyle olup da Allah’ın rızâsı dışında iş yapmayan kimseyi, Allahü teâlâ sever. Şeytandan korur ve Cehennem’den emin kılar.”
“Eğer dost istersen Allahü teâlâ kâfi, yol arkadaşı istersen Kirâmen kâtibîn melekleri yeter. Eğer arkadaş istersen, Kur’ân-ı kerîm yeter. Eğer iş istersen, Allahü teâlâya ibâdet etmek yeter. Eğer nasîhat istersen, ölüm yeter. Eğer bu söylediklerimi kabullenmemiş isen sana Cehennem yeter.”
“Beş türlü kalp vardır. Kalp vardır ölüdür, kalp vardır hastadır, kalp vardır gâfildir, kalp vardır mühürlüdür, kalp vardır sapasağlamdır. Kâfirin kalbi ölüdür. Günahkârın kalbi hastadır. Nasîbsiz kimsenin kalbi gâfildir. Kalbimizde perde vardır diyerek fenâ iş yapanın kalbi de mühürlüdür. Allahü teâlâdan korkup dâimâ ibâdette bulunan kimsenin kalbi de sağlam olan kalptir.”
“İnsanlara ilim öğretip, insanlar ondan öğrendikleri ilim ile amel ettikleri halde kendisi amel etmeyen kimse, kıyâmet günü pişmanlığı en çok olan kimsedir.”

MİSK SATICISI ALİ EFENDİ
Şöyle anlatılır: “Kasımpaşa’da, Uşâkî hazretlerinin dergâhı yakınlarında Ali Efendi isminde bir zât vardı. Ali Efendi misk satıcısı idi. Bir şey tartarken, hak geçmesin diye çok dikkat ederdi. Ali Efendi, hac farîzasını yerine getirmek için Mekke-i mükerremeye gitmişti. Hacı olduktan sonra, Resûl-i Erkem Efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) kabr-i şerîfini ziyâret için Medîne-i münevvereye gitmek istedi. Fakat ayaklarındaki bir hastalıktan dolayı gidemedi. Bu duruma çok üzüldü. Bir gece rüyâsında Peygamber Efendimizi gördü. Resulullah efendimiz ona; (Ağlama! Kasımpaşa’da evlâdım Hüsâmeddîn-i Uşâkî’nin kabrini ziyâret et, onu ziyâret etmek, beni ziyâret gibidir) buyurdu... Sonra İstanbul’a dönen Ali Efendi, her gün işe giderken Uşâkî hazretlerinin kabrini ziyâret etmeyi kendisine vazife ve âdet edinmişti. Vefât ederken bunu çocuklarına anlattı ve dedi ki: Siz de benim yaptığımı yapın.”

.

Mehmed Emîn Tokâdî

Mehmed Emîn Tokâdî hazretleri, İstanbul’un 4 büyük evliyâsındandır. 1745 (H.1158) târihinde İstanbul’da vefât etti. Kabr-i şerîfi, Unkapanı’na inen cadde ile Zeyrek Yokuşunun kesiştiği tepe üzerinde, Soğukkuyu Pîrî Paşa Medresesi kabristanındadır...

“MÜ’MİNE ÖNCE LAZIM OLAN”
Mehmed Emîn Tokâdî hazretleri, kendisinden nasihat isteyenlere dâimâ; “Önce şunu iyi bilmelidir: Müminlere önce lâzım olan, Ehl-i sünnet ve cemâat âlimlerinin bildirdikleri şekilde îtikâd etmektir. Çünkü doğru îtikâd, herkes için temeldir. Temel olmayınca binâ olmaz. Doğru îtikad her şeyden önce geldiği için, önce onu söylüyoruz. Ehl-i sünnet ve cemâat; Eshâb-ı kirâm, Tâbiîn ve Tebe-i tâbiîn efendilerimiz, müctehid imâmlar ve kıyâmete kadar onlara tam olarak tâbi olanlardır” buyururdu. Vasiyeti şöyledir:
“Allahü teâlâya hamd, kendisinden sonra peygamber gelmeyecek olan şefâatçımız Muhammed sallallahü aleyhi ve selleme, âline, Eshâbına, bütün nebî ve resûllere salât, hayır duâlar olsun. Allahü teâlâdan günahlarımın affını dilerim. Allah’ım! Beni bağışla. Allahü teâlâdan Rab olarak, İslâmiyetten din olarak, Muhammed aleyhisselâmdan Peygamber olarak, Kur’ân-ı kerîmden imam olarak, Kâbe’den kıble olarak, namaz, oruç, hac, zekât ve Kelime-i şehâdetten farîza olarak, müminlerden kardeş olarak, Ebû Bekr-i Sıddîk, Ömer-ül-Fârûk, Osmân-ı Zinnûreyn ve Ali Murtezâ’dan imâmlar rehberler olarak râzı oldum. (Onları bu şekilde beğendim ve kabûl ettim). Rıdvânullahi teâlâ aleyhim ecmaîn...

“MÜRÜVVET VE İNSANLIK ODUR Kİ!..”
Allahü teâlâ, Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem efendimizin bütün eshâbından, dört müctehid imâmdan, şehîdlerden, sâlihlerden, evliyâdan, takvâ sâhiplerinden, zikredenlerden, büyüklerimizden ve bütün bu yolda bulunanlardan râzı olsun.
Vârislerime, ehlime (âileme) vasiyetim şudur: Dostların sözlerine râzı olup, mahkemeye gitmeyeler. Birbirine rızâ gösterip, mücâdele ve muhâsama itmeyeler (çekişmeyeler). Herkes biliyor ki, dünyâ fâni, âhiret bâkîdir. Allahü teâlâyı zikre, anıp, hatırlamaya çok gayret edip, çalışalar. Çünkü, bütün saâdetlerin başı budur. Herkese gönül hoşluğu ile kıyâmete kadar hakkımı helâl ettim. Kimsede hakkım yoktur. Mürüvvet ve insanlık, kerem, cömertlik, asâlet ve yardım odur ki, tanıyan ve tanımayan dostlar ve başkaları dahi âhiret hakkını helâl ve hayır duâdan unutmayıp, hayır ile iyilikle şehâdet edeler. Vesselâm...”

Ahmed Saîd-i Farûkî

Ahmed Saîd-i Farûkî hazretleri, Hindistan’da yetişen büyük velîlerdendir. Nesebi İmâm-ı Rabbânî hazretlerine dayanır. 1802 (H.1217) senesi Ağustos ayında Hindistan’ın Rampûr şehrine bağlı Mustafa-âbâd beldesinde dünyâya geldi.

 

RESULULLAHIN KABRİNİ ZİYARET
Babası Ebû Saîd, Seyyid Abdullah-ı Dehlevî’nin sohbet ve hizmetlerinde bulunmaktaydı. Ahmed Saîd de babası ile birlikte o büyük velînin sohbetlerine devâm etmeye başladı. Otuz iki yaşında iken de Abdullah-ı Dehlevî’den mezun olarak, talebeleri mânevî olarak terbiye edip, yetiştirmek üzere vazîfelendirildi. 
Ahmed Saîd hazretlerine, Resûlullah efendimizin kabrinin nasıl ziyâret edileceği sorulduğunda buyurdu ki:
“Resûlullah efendimizin kabrini ziyâret eden kimse, dünyâ işlerini ve bu ziyâretle alâkalı olmayan her şeyi kalbinden çıkarır. Bunun için gayret gösterir. Bu gayrete, kalbinde, Resûl aleyhisselâmdan istimdâd, yardım isteme hâli meydana gelinceye kadar devâm eder. Dünyâ sevgisi ve nefsin arzu ve istekleri gibi kirli düşüncelerle meşgûl olan bir kalb, Resûlullah efendimizin yardımlarına kavuşmaktan mahrûmdur. Hattâ o huzurda böyle bir kalb ile bulunmak bile uygun değildir. Mümkün olan nisbette kalbini uygunsuz düşüncelerden temizlemeye gayret ederek ve o huzurda bulunmaya layık olmadığını düşünerek, mahzûn bir gönülle, Resûlullah efendimizin af ve merhametlerinin genişliğinden ümitli olarak, O’nun kabr-i şerîfinde bizim bilmediğimiz bir hayat ile diri olduğunu, ziyâretine gelenleri, ziyâretçinin derecesi, hâli ve kalbine göre tanıyıp, yardım ettiğini ve daha bunun gibi şeyleri düşünerek ziyâret eder. Muhabbet ve bağlılığı nisbetinde o deryâdan feyz alır...” 

KATI KALPLERİN YUMUŞAMASI İÇİN...
Ahmed Sa’îd hazretleri 1861 (H.1278) senesinde vefât etti. Vefâtında, Medîne-i münevverede Resûlullah efendimizin mübârek mihrâbının yanında bulunuyordu. Yüksek ceddi hazret-i Ömer’in cenâze namazının kılındığı yerde namazı kılınıp, Bakî Kabristanında defnolundu. Kabri, hazret-i Osman-ı Zinnûreyn’in kabri yakınındadır.
Ahmed Saîd hazretleri vefat etmeden kısa bir zaman önce buyurdu ki:
“Düşünerek, kendinden evvel vefât etmiş olan akrabâ ve dostlarının hâlinden ibret alarak kabir ziyâreti yapmak, katı kalpleri yumuşatmakta pek faydalıdır. Bu sebeple kabir ziyâretini çok yapmak lâzımdır.”

.

Câfer bin Abdürrahim Kilâî

Câfer bin Abdürrahim Kilâî hazretleri, Yemen’de yaşamış olan âlim ve velilerdendir. Cünd şehri yakınlarında bir köyde doğdu. 1067 (H.460) senesi aynı yerde vefât etti.

“AFFEDİP DE PİŞMAN OL!..”
Câfer el-Kilâî, fıkıh ilminde üstün bir dereceye yükseldi. Âlim olduğu kadar âbid, çok ibâdet eden ve zâhid, dünyâya gönül bağlamayan bir zât idi. Birçok kimse yanında yetişip âlim oldu. Ebû İshak Sarzefî bunlardan biri olup, ferâiz (İslâm mîras hukûku) ilmine dâir olan Kâfî kitabının yazarıdır.
Bu mübarek zatın da, talebelerine kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki:
“İntikam alıp da sonunda pişman olmaktansa, affedip de pişman olmak benim için daha sevimlidir.”
“Allahü teâlâ, günah işlemekten kurtardığı kulunu malsız olarak zengin yapmış, aşîretsiz olarak aziz ve şerefli kılmış, kimsesi olmadığı halde onu arkadaş eylemiştir.”
“Tevekkül, bir şeyin olması ile, olmaması arasında fark gözetmemektir.”
“Dünyâ ve âhirette iyilik, sabır ile ele geçer.”
“Fütüvvet, nefsini aşağı tutup, Müslümanlara hürmeti büyük bilmektir.”
“Akıl, insanı helâk edici yerlerden uzak tutan şeydir.”
“Allahü teâlâya âşık olanlar, insanı O’ndan uzaklaştıran her şeyden uzak olup, alâkalarını keserler.”
“Kendine lâzım olan ilimleri öğrenmeli ve bu ilimlerle amel etmeyi de ihmal etmemelidir.”
“İlim, Allahü teâlâyı tanımaya ve O’na itâat etmeye vesîle olduğu için, ilim öğrenmek büyük ibâdettir.”
“Yediği yemeği, Allahü teâlâya ibâdet etmek ve O’nun dînine hizmet etmek niyeti ile yemeyen kimse, şu üç zarara birden yakalanmıştır: 
1. Yemek yerken geçen zamânı zâyi etti,
2. İçinde bulunduğu vakti zâyi etmeye devam ediyor, 
3. Gelecek zamânı karşılamak fırsatını kaçırdı...”

“SALİHLERLE BERABER OLUNUZ!”
“Sâlihlerle sohbette berâber olup, onlarla sohbet ediniz. Onlar, dünyâ hazîneleridir. Onlarla berâber olmak, ebedî saâdetin anahtarıdır.”
“Allahü teâlâya itâatte tam kul ol ki, mahlûklar karşısında tam hür olasın. Allahü teâlâya ibâdet eden kimseye, mahlûklar itâat ve hizmet ederler.”
Câfer bin Abdürrahim Kilâî hazretleri, vefat etmesine yakın günlerde buyurdu ki: 
“Bir kimse, yaptığı ibâdetlerini ihlâs ile yaparsa, Allahü teâlâ o kimseye, boş hâllerden, lüzumsuz heveslerden halâs olmak, kurtulmak nîmetini, râhatını ihsân eder.”

.

Baba Nîmetullah Nahçıvânî

Baba Nîmetullah Nahçıvânî, Osmanlılar zamânında yetişen İslâm âlimlerinden ve Nakşibendiyye yolunun büyük velîlerindendir. Âzerbaycan’ın Nahçıvân şehrinde doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1514 (H.920) senesinde Konya’ya bağlı Akşehir’de vefât etti. Türbesi, Baştekke yolu üzerindedir...

ÇOK TALEBE YETİŞTİRDİ
Küçük yaştan îtibâren doğum yeri olan Nahçıvân’da bulunan kıymetli âlimlerden dersler almaya başlayan Baba Nîmetullah Nahçıvânî, fen ve din ilimlerini tahsîlden sonra tasavvufa yöneldi. Daha sonra Konya’ya bağlı Akşehir beldesinde yerleşti. Orada uzun seneler ilme hizmet edip, çok talebe yetiştirdi... Sohbetlerinde, hocasının mürşidi Şâh-ı Nakşibend hazretlerinden naklederek buyurdu ki:
“Dilini, Allahü teâlânın ismini anmaktan başka işlerle uğraşmaktan ve başka şeyler konuşmaktan koru. Nefsini hesâba çek. İlme yapış ve edebi muhâfaza et. Hak ve hukûka riâyet et. İbâdetten ayrılma. Güzel ahlâklı, merhamet sâhibi ve yumuşak ol. Allahü teâlâyı unutturacak her şeyden uzak dur ve onlara kapılma.”
“Havada uçan birisini gördüğünüz zaman hemen o kimsenin fazîletli, kerâmet sâhibi birisi olduğuna hüküm vermeyin. Hatâ edebilirsiniz. O kimsenin hakîkaten fazîlet ve kerâmet sâhibi olduğunu anlamak için, İslâmiyetin emirlerine uymaktaki hassasiyetine, Peygamber efendimizin ahlâkı ile ahlâklanması ve sünnet-i seniyyeye uymasına, hakîkî İslâm âlimlerine olan muhabbet ve bağlılığına bakın. Bunlar tam ise, o kimse fazîlet ve kerâmet sâhibidir. Bunlara uymakta en ufak bir gevşeklik ve zayıflık bulunursa, o kimse için fazîlet ve kerâmet sâhibidir demek mümkün olmaz.”
“Günahlara bir defâ, tâatlere ise bin defâ tövbe etmek lâzımdır. Yâni yaptığı ibâdet ve tâatlere bakıp kendini beğenmek, o ibâdeti hiç yapmamak günahından bin kat daha fenâdır.”

GAFLETİN İNSANA YAPTIĞI!..
“İnsana zararı en şiddetli olan şeyin ne olduğunu bilmek istedim. Bunun, gaflet olduğunu anladım. Gafletin insana yaptığı zararı, Cehennem ateşi yapmaz. Yâ Rabbî! Bizleri gaflet uykusundan uyandır. Lütuf ve keremin ile bu duâyı kabûl eyle.”
“Bir kimsenin, Allahü teâlâya olan muhabbetinin hakîkî olup olmadığının alâmeti; kendisinde deniz misâli cömertlik, güneş misâli şefkat ve toprak misâli tevâzu gibi üç hasletin bulunmasıdır.”
Baba Nîmetullah Nahçıvânî hazretlerine, vefatına yakın, “Ârifin alâmeti nedir?” diye sorulduğunda; “Allahü teâlâyı anmakta gevşeklik göstermemektir” buyurdu.

.

Âmine-i Remliyye

Âmine-i Remliyye, hanım evliyâlardandır. Sekizinci asrın sonlarında, Kudüs civârında Remle şehrinde yaşamıştır. Doğum târihi bilinmemektedir. 815 (H.200) yılında vefât etti...

“BİRLİK VE MUHABBET YOLU”
Zamânın büyük velîlerinden olan Bişr-i Hafî hazretleri, devamlı ondan duâ isterdi. Bir gün Bişr-i Hafî hazretleri hastalandı. Âmine hazretleri, ihtiyar olduğu halde Remle’den kalkıp, Bağdad’a Bişr-i Hafî’nin ziyâretine geldi. Bu sırada İmâm Ahmed bin Hanbel de Bişr-i Hafî’nin ziyâretine gelmişti. O da duâ istedi. Bunun üzerine; Âmine-i Remliyye: “Ey Allah’ım! Bişr-i Hafî ve Ahmed bin Hanbel, Cehennem azâbından kurtulmak istiyorlarsa, onları kurtar ve bağışla...” diye duâ etti ve onlara buyurdu ki:
“Resûlullah efendimizin yolu tevhîd, birlik ve muhabbet yoludur. Onun için birçok âlim ve evliyâullah; ‘İnsanı doğru yoldan ayıran, sapıklığa götüren yollardan çok sakınınız. Biliniz ki, orta yol daha hayırlıdır’ demişlerdir. 
[Bir kısım müfessirler sırât-ı müstekîmi tefsîr ederken buyuruyor ki: ‘Allahü teâlâ niçin sırât-ı müstekîm buyurdu da sebîl-i müstekîm buyurmadı. Çünkü sırât lafzı, Cehennem’deki sırâtla ilgilidir. Öyle ki, insan bu dünyâda olan sırâtta, korku ve ümid üzere bulunmalıdır.’ Bir kısım müfessirler de ‘Sırât ikidir; biri dünyevî, dünyâ ile, diğeri uhrevî, âhiretle ilgilidir. Dünyâda olan sırât; Allahü teâlânın Kur’ân-ı kerîminde ve Peygamber efendimizin hadîs-i şerîflerinde buyurduklarını Ehl-i sünnet âlimlerinin tefsîr ederek bildirdiği doğru yoldur. Uhrevî, âhiretle ilgili sırât ise, hadîs-i şerîflerde bildirildiği gibi bütün insanların üzerine sevk edildiği, Cehennem üzerine kurulan kıldan ince, kılıçtan keskin, köprüdür...] 

“DÎNİN DİREĞİ NASÎHATTİR!”
Dînin direği nasîhattir. Bu sebeple Allahü teâlânın kullarına nasîhat etmeli ve yumuşak davranmalıdır. Eğer söz tutmazlarsa onlara yumuşaklıkla hakîkati anlatmaya devâm etmelidir. Zîrâ Peygamber efendimiz; (Ümmetimden bir topluluk hak üzerine mücâdele etmekte, kıyâmete kadar gâlib olarak devâm edecektir) buyurmuştur. Nasîhat edince fitne çıkma durumu varsa, bu hayırlı işten vazgeçilir. Nasîhati, kabûl edenlere, dinleyenlere yapmak gerekir...”
Âmine-i Remliyye hazretleri, bu ziyaretten sonra Bağdad’dan Remle’ye dönerken yolda hastalandı ve kısa bir zaman sonra vefat etti...

.

Ali bin Bendâr Sayrafî

Ali bin Bendâr Sayrafî hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. Nişâbûr (İran) âlimlerinden olup, 969 (H.359) senesinde vefât etti. Ebû Ali Rodbârî ve birçok hadis âliminin sohbetlerinde bulunmuş, bu âlimlerden ilim öğrenmiş, hadîs-i şerîf dinleyip rivâyet etmiştir... Talebelerine öğrettiği Hadîs-i şerîflerden bazıları:

ÇOCUKLARI SEVİNDİRENE MÜJDE
“Cennette büyük bir köşk vardır. İsmi ferah evidir. Buraya ancak çocukları sevindirenler girer.”
“Kişi cennete girdiği zaman, Rabbinden anne ve babasını ve çocuklarını soracak. Allahü teala ona: Onlar senin makam ve derecene ulaşamadılar ki! diye seslenecek. O da: Ya Rabbi! Ben hem kendim, hem de onlar için amelde bulundum, diyerek (şefaat edecek). Bunun üzerine onların da ona katılması için Allahü teala emir verecek.” 
“Kişi (kabrinde) cennetteki derecesinin yükseltildiğini görür. Sebebini Rabbine sorar: Ya Rabbi, bu mükafatlar nereden? Ona şöyle cevap verilir: Çocuğunun arkandan senin için Allah’a yaptığı af isteği ve dualardan.” 
“Bir kötülük işlediğinde hemen tövbe et. Gizli günahına gizlice, açıktan işlediğin günahına açıkça tövbe et.”
“Biriniz ayakta iken öfkelenirse otursun. Öfkesi geçerse ne âlâ. Aksi hâlde uzanıp yatsın.”
“Biriniz bir Müslüman kardeşinde bir dert gördüğünde, kendisini o derde uğratmadığı için Allah’a şükretsin. Fakat bu şükrünü, açıktan yapıp da dertli kimseye duyurmasın.”
“Cennete çok ağaç dikin. Çünkü onun suyu tatlı, toprağı güzeldir. (Yani verimi çoktur. Çok sevap meyvesi alınır). Cennetin ağaçlarından biri olan ‘La havle ve la kuvvete illa billah’ cümlesini çok söyleyin.”
“Din kardeşinin yüzüne gülümsemen senin için bir sadakadır. İyiliği emredip kötülükten sakındırman, bir sadakadır. Yolunu kaybetmiş kişiye doğru yolu göstermen bir sadakadır. İnsanların gelip geçtiği yoldan, taşı, dikeni, kemiği, (eziyet verici her türlü nesneyi) kaldırman bir sadakadır. Kuyudan kova ile çektiğin sudan, din kardeşinin kovasına su dökmen, yine senin için bir sadakadır.”

“DÜNYADAN VAZGEÇMEDİKÇE!..”
Ali bin Bendâr hazretleri buyurdu ki:
“Dünyâ temeli zorluk üzerine kurulmuş bir evdir. Orada zorluk olmadan yaşamak imkânsızdır.”
“İnsanlara muhâlefet etmekten uzak ol!”
“İlmin yararlı bir hâlde bulunması için, onun bulunduğu yer olan kalbin temiz olması lâzımdır.”
Ali bin Bendâr hazretleri vefat etmeden evvel buyurdu ki: 
“İnsanlar Allahü teâlâyı heves ve kolaylıkla ararlar. Halbuki dünyâdan vazgeçmedikçe Hakk’ı bulmak mümkün değildir.”

.

Abdullah bin Hubeyk

Abdullah bin Hubeyk hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. Antakya’da yaşadı ve miladi 840 senelerinde orada vefat etti. Antakya’da yaşamış olan Yusuf bin Esbat hazretlerinden ilim öğrendi ve evliyânın büyüklerinden Süfyân-ı Sevrî hazretlerinin yolunu tâkib etti...

“MÜ’MİN TAMAHKÂR OLMAZ!..”
Bu mübarek zat, Allahü teâlânın sonsuz ihsânına rağmen günah işlemekte ısrar edenleri; “Sana iyilik edene bile kötülük ediyorsun. Kötülük edene nasıl iyilik edebilirsin” diyerek, gafletten uyandırırdı... Tamah, aç gözlülük etmekten, insanları sakındırır ve; “Tamahkâr, aç gözlü insan tamah zincirine bağlanmış ölüye benzer. Kalbdeki tamah kalbi mühürler, mühürlü kalb ise ölüdür. Mü’min tamahkâr olmaz. Nefsin şehvet ve arzularına uymaz” buyururdu. 
Amel, ihlâs ve sıdk hakkında buyurdu ki: 
“Amelde ihlâs amelden daha zordur. Kul kendisiyle Allahü teâlâ arasındaki hususlarda tam olarak sıdk, doğruluk üzere bulununca Allahü teâlâ onu gayb hazînelerine vâkıf kılar.”
“Allahü teâlâ kalbleri kendini anmak için yarattığı hâlde, insanlar onları şehvet, istek ve arzû ile doldurmuştur. Kalplerden şehvetin izini silecek şey yalnız Allahü teâlânın korku ve sevgisidir.”
Abdullah bin Hubeyk hazretleri işlediği amele güvenenleri; “İşlediğin fazîletli amele güvenerek azâb olunmaktan korkmazsan helâk olursun” diye îkâz edip uyarırdı.
Kur’ân-ı kerîmi ezberlemiş olanların isyân ve günâha düşmesine şaşar ve şöyle derdi: 
“Ehl-i Kur’ân bir günâh işleyeceği zaman göğsündeki Kur’ân-ı kerîm lisân-ı hâl ile ona şöyle seslenir: ‘Allahü teâlâya yemîn olsun ki sen beni bu iş için ezberlemedin!’ O günahkâr kişi eğer bu sesi duyabilecek olsa Allahü teâlâdan hayâ ederek düşer can verirdi.”
“Kim, Allahü teâlânın rızâsı için nefsini ayıplarsa, Allahü teâlâ onu gazâbından korur.”
“Kötü ve yanlış sözleri çok dinlemek, tâatin, ibâdetin tadını kalbden siler.”

EN FAYDALI KORKU!..
“En faydalı korku, insanı, günahlardan ve kötülüklerden alıkoyanıdır. İnsana, boşuna geçen ömrü için üzülmek yaraşır. Kalan ömrünü de iyi kıymetlendirmesi lâzımdır.”
“Kalbime uygun gelmeyen, içime rahatlık vermeyen bir şeyi terk ederim.”
Abdullah bin Hubeyk hazretleri vefat etmesine yakın buyurdu ki:
“Yarın sana zarar verecek şeyler için keder ve gam içinde bulun. Âhiret saâdetini harâb eden şeyler için üzül. Yarın sana fayda vermeyecek şey için sevinme!”

.

Muhammed bin Hanefiyye

Muhammed bin Hanefiyye, Hazret-i Ali’nin (radıyallahü anh) oğludur. Annesi Havle binti Câfer bin Kays-ı Hanefiyye olduğu için, İbn-i Hanefiyye denilir. 641 (H.21) senesinde doğdu. 700 (H.81) senesinde Medîne’de vefât etti. Kendisine “Muhammed Hanîf”, “Muhammed Hanefiyye” ve “Muhammed-ül-Ekber” de denilir.

 

BABASININ SANCAKTARI OLDU... Muhammed bin Hanefiyye, Hazret-i Hasan ve hazret-i Hüseyin’den sonra, hazret-i Ali’nin oğullarının en üstünüydü. İlimde üstün derecelere sâhipti. Abdullah ibni Abbâs ile berâber, fıkıh, hadîs, tefsîr gibi ilimleri kitaplara yazdılar. Muhammed bin Hanefiyye haramlardan ve şüpheli şeylerden sakınmakta ve güzel huyları kendinde toplamakta çok üstün olup, bu hâliyle mübârek babaları hazret-i Ali’nin husûsî muhabbet ve takdirine kavuşmuştu. Cemel ve Sıffîn Muhârebelerine karışmak istemedi ise de, babasının; “Babanın bulunduğu tarafın haklı olduğundan şüphen mi var?” sözü üzerine babasının yanında yer almış ve babasının sancağını taşımıştır. Kahramanlık ve şecâatte eşsizdi. Hazret-i Ali şehîd olduktan sonra Abdullah ibni Zübeyr ve Abdülmelik bin Mervân arasındaki hâdiselere karışmamak için Kûfe’ye hicret etti... Muhammed bin Hanefiyye, babası hazret-i Ali’den şöyle bir hadîs-i şerîf rivâyet etti: Resûlullah Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem); “Ümmetime şefâat edeceğim. Hattâ Rabbim; (Yâ Muhammed! Râzı mısın?) diye nidâ edecek. Ben de; ‘Evet yâ Rabbî, râzıyım’ diyeceğim” buyurdu. Muhammed bin Hanefiyye buyurdu ki: “Bir kimse seyyidleri ve âlimleri severse, o kimse çok günahkâr bile olsa, Allahü teâlâ o kimseye pek çok ihsânlarda bulunur.” SOHBETE KATILMAK NİMETİ... “Kanâatkâr olup, elini ve dilini kötülükten muhâfaza edip, evinde oturan kimseye Allahü teâlâ merhâmet etsin. Allahü teâlânın sevdikleriyle görüşmek onların sohbetlerine katılmak büyük bir nîmettir. Kim bu nîmete kavuşmuş olarak ölürse, şüphesiz Allahü teâlânın ihsânlarına ve Cennet’ine kavuşur ve orada sevdikleriyle berâber olur.” “Allahü teâlânın rızâsı için olmayan her şey boştur, mânâsızdır.” “Kimin nefsi ıslâh olmuş ise, onun nezdinde dünyânın zerre kadar kıymeti yoktur.” Muhammed bin Hanefiyye hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki: “Allahü teâlâ, Cennet’i nefslerinize karşılık kıldı. Nefsinizi, Cennet dururken, başka şeylere satmayınız.”

 

Toplam Görüntülenme: 1265

Yayın tarihi: Pazar, 25 Temmuz 2010

.

Daygam bin Mâlik

Daygam bin Mâlik hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. Doğum, vefât yeri ve târihleri kesin olarak bilinmemektedir. Çok iyi bir terbiye ile yetişti. Annesi kendisi ile çok ilgilenirdi. Oğlunun Allah sevgisinden çeşme gibi akan gözyaşlarını gördükçe o da kendini tutamayıp ağlardı. Çok ibâdet ederdi...

“NEFSİNİN DÜŞMANLIĞINDAN SAKIN!”
Mevlânâ Ebû Eyyûb anlatır: “Daygam bin Mâlik bir gün bana; ‘Ey Ebâ Eyyûb! Nefsinin düşmanlığından sakın. Ben insanların dünyâda üzüntülerinin bitmediğini gördüm. Allahü teâlâya yemin ederim ki, âhirette mümin sürûr, sevinç görmezse iki şeyle karşılaşır: Dünyâda iken yaptıklarına pişman olur. Bunu niye yaptım der. Diğeri âhirette hor ve hakir olur’ dedi. Bunun üzerine ona; ‘Mümine âhirette sevinç neden olmasın, zîrâ o dünyâda, Allah için yorulup didiniyor?’ dedim. Bana; ‘Ey Ebû Eyyûb! Nasıl kabûl görsün nasıl selâmete ersin? Zîrâ nice kimseler işinin gücünün; îmân, ibâdet ve ihlâsının doğru olduğunu zanneder. Sonra da artık kurtuldum, der. Bunların yaptıkları işler, Allahü teâlânın rızâsına uygun olmadığı için, işleri âhirette yüzlerine vurulur’ dedi.”
Hakem bin Nuh, bir gün Daygam hazretlerinin oğluna şöyle anlattı: “Baban ile bir gemide idik. Gece sabaha kadar ağladı, inledi. Sabah olunca biz; ‘Gecen çok uzun sürdü’ dedik. Yine ağladı. Sonra; ‘İnsanlar yarın başlarına gelecek şeyleri bilseler, hayattan ebedî lezzet almazlar. Vallahi şu gecenin şiddetli karanlık ve korkusu, bana âhireti ve oradaki işin zorluğunu hatırlattı. O gün bütün işler insanı üzer’ dedikten sonra, meali şerifi; (Ey insanlar! Rabbinize karşı gelmekten sakının. Ne babanın evlâdı, ne evlâdın babası için bir şey ödeyemeyeceği günden çekinin. Bilin ki Allah’ın verdiği söz gerçektir. Sakın dünyâ hayâtı sizi aldatmasın ve şeytan, Allah’ın affına güvendirerek sizi kandırmasın) olan Lokman sûresi 33. âyet-i kerîmesini okudu...”


“ÖLÜMÜ SEVİYOR MUSUN?”
Bir defâsında yine annesi; “Ey oğlum! Ölümü seviyor musun?” demişti. Daygam buna karşı; “Hayır Anneciğim!” dedi. Annesi buna hayret edip sebebini sordu. O da; “Ölüme hazır değilim” dedi. Bunun üzerine ana-oğul ağlamaya başladı.
Yine bir gün annesi Daygam’a seslenmişti. O her zamanki edebini gösterip; “Buyur anneciğim!” dedi. Annesi ona; “Ölümü seviyor musun?” diye sordu. Daygam; “Evet anneciğim!” dedi. Annesi; “Niçin seversin?” diye sordu ve açıklamasını istedi. O da; “Allahü teâlânın yanında hayırlı olan şeyi ümid ediyorum” dedi. Biraz sonra kendinden geçti ve “Allah” diye feryad ederek yere düştü. Annesi yerden kaldırmaya teşebbüs ettiğinde, o ruhunu çoktan teslim etmişti.

.

Evzâî hazretleri

Evzâî (Abdurrahmân bin Amr) hazretleri, Tebe-i tâbiînin meşhur fıkıh âlimi ve velîlerindendir. 707 (H.88) senesinde Ba’lebek’te doğdu. Şam’da yerleşip orada yaşadı. 774 (H.157)’te Beyrut’ta vefât etti. Evzâî hazretleri buyurdu ki:

GÜLER YÜZ VE TATLI DİL
“Bizim, hayatlarına yetiştiğimiz insanlar şöyleydi: Gece uykusundan en erken uyanırlar, sabah namazını vaktinde kılarlar, sonra bir müddet âhiret işlerini, âkıbetlerinin (sonlarının) ne olacağını düşünürlerdi. Bundan sonra kendilerini fıkıh (dînî bilgileri) öğrenmeye ve Kur’ân-ı kerîm okumaya verirlerdi.”
“Allahü teâlâ bir kavim için kötülük dilerse, onlara mücâdele kapısını açar, onları iş yapmaktan alıkoyar.” 
“Bir din kardeşiyle karşılaşmak, maldan ve çoluk çocuktan daha hayırlıdır (iyidir).”
Misâfire ikrâmın ne olduğunu soranlara, Evzâî hazretleri; “Güler yüz ve tatlı dildir” diye cevap verdi. 
“Sünnete uymakta sabırlı ol. Daha önce yaşamış olan büyüklerin durduğu yerde dur. Söylediklerini söyle, sakındıklarından sen de sakın. Onların yoluna gir. Îmân sözle, söz amelle, bunların üçü (îmân-söz-amel) ise ancak Peygamberimizin bildirdiklerine uygun ise doğrudur. Büyüklerimiz, îmânı amelden, ameli de îmândan ayırmazlardı. Îmân bunların hepsini içine alan bir isimdir. Amel de îmânı doğrular. Kim diliyle inandığını söyler, fakat kalbiyle inanmaz, ameliyle de inancını ve sözünü doğrulamazsa, onun îmânı kabûl edilmez. Âhirette zarara uğrayanlardan olur.”
Halîfe, Câfer’e buyurdu ki: “Ey müminlerin emîri! En üstün şey takvâdır. Çünkü, kim, Allahü teâlâya itâat için şeref isterse, Allahü teâlâ onu yükseltir. Kim de şerefi günâh işlemek için isterse, Allahü teâlâ onu alçaltır.” Halîfenin yanından ayrılırken, halîfe ona hediyeler vermek istedi. Fakat kabûl etmedi ve; “Benim ona ihtiyâcım yok. Ben nasîhati, dünyâlık karşılığında satmadım” buyurdu.

“KUL, PİŞMAN OLUR; ANCAK!..”
Evzâî hazretleri, vefat etmesine yakın buyurdu ki: 
“Kul, dünyâdaki her ânından kıyâmette hesâb ve sorguya çekilecek. Hem de gün gün, saat saat. Bu durumda, Allahü teâlâyı anmadığı bir an karşısına çıkınca, pişman olur ve kendini parçalamak ister.”
Vefât ettiğinde birisi ilim sâhibi bir kimseye gidip; “Dün gece rüyâmda, Mağrib tarafından çıkıp, göğe doğru yükselen ve sonunda gökte kaybolan bir demet fesleğen gördüm” dedi. Rüyâyı yorumlayan zât; “Rüyân doğrudur. Evzâî hazretleri vefât etti” dedi. Araştırdıklarında, o gece Evzâî hazretlerinin vefât ettiğini öğrendiler.

.

Ferec bin Abdullah

Ferec bin Abdullah hazretleri, Yemen velîlerindendir. Doğum yeri ve târihi bilinmemektedir. Mîlâdî on dördüncü yüzyıl başlarında Yemen’in Cünd şehrinde vefât etti. Kabri başında yapılan duâlar kabûl olmaktadır...

MUHTAÇLARIN HİMAYECİSİ OLDU...
Ferec bin Abdullah, evliyânın büyüklerinden Şeyh Îsâ el-Hattâr hazretlerinin terbiyesinde yetişti. Güzel halleri ve kerâmetleri görüldü. Hocasının vefâtından sonra El-Cünd şehrine yerleşip vefâtına kadar burada kaldı. İnsanlara ilim edep ve güzel ahlâk öğretti. Muhtaçların himâyecisi oldu.
Bu mübarek zat, sohbetlerinde sık sık buyururdu ki:
“İnsanların en akıllısı, dünyâya gönlünü kaptırmayanlardır. En zengini de kanâat edenlerdir.”
“Başkalarının almak istemediği malın satıcısı sen olma!”
“Herkesin yemeğinden yeme! Fakat herkese yemek yedir!”
“Günah olan bir şeyde kendine karşı sert ol!”
“Kalbini şeytanın oyuncağı yapma”
“İçine, dışından çok îtinâ göster!”
“Âile ve yol büyüklerine hürmetkâr ol!”
“Sana saygı gösterene saygılı davran!”
“Sıhhatinin kıymetini bil!”
“Senden korkandan kork!”
“Allahü teâlânın sevgili kulları ile oturup kalkmada, Allahü teâlâyı hâtırından çıkarma!”
“Makam için, ne kadar mühim olsa da, şahsiyetinizi vermeyin. Kendinizi küçültmeyin!”
“Riyâzet, nefs-i emmâreyi yenmektir. Uzlet ise onu hapsetmektir.”
“Bir kimsenin bir mürşidi yoksa, yâni bir kimse kendisini irşâd edecek, kendisine doğru yolu gösterecek bir kâmil velî bulamazsa, böyle büyük zâtların kitaplarını okusun ve onlara uysun!”
“Her gün bir fazîlete daha kavuşmaya çalışınız!”
“Başkalarına iyilik yaptığın zaman kendine iyilik yaptığını bil.”
“Kalbin Allahü teâlâya olan bağlılığındaki sevinci gideren şeyi terk et!”
“Düşman ne kadar emîn ve incitmesiz görünse de, ısırmasından kendini emîn tutma!”
“Maddî arzuları tatmin peşinde olma! Yoksa, arzu ateşi daha çok alevlenir.”

“NEFS ‘BEN HAKLIYIM’ DER”
“İnsanın nefsi, ‘Ben haklıyım, ben biliyorum, kimseye ihtiyacım yok’ der. Halbuki Allahü teâlâ Resulüne, ‘Sen bir şeye karar vermeden önce, eshabına danış’ buyuruyor.”
Ferec bin Abdullah hazretleri vefat etmeden evvel buyurdu ki: 
“Hiçbir şey, kaybedilmiş vakti telâfi edemez.

.

Hamdûn Kassâr hazretleri

Hamdûn Kassâr hazretleri, evliyânın büyüklerinden olup, vecîz sözleri ile tanınmıştır. 884 (H.271) senesinde Nişâbûr’da vefât etti. Kendisine “Eski büyüklerin sözleri, bizim sözlerimizden daha tesirliydi. Bunun hikmeti nedir?” diye sordular. Cevâbında buyurdu ki: “Onlar, Allahü teâlânın rızâsı, İslâmiyetin izzeti, yükselmesi ve nefslerinden kurtulmaları için konuşurlardı. Biz ise nefsimiz için, dünyâlık ele geçirmek ve insanlar tarafından kabûl görmek için konuşuyoruz. Böyle olunca, elbette sözlerimiz kimseye tesir etmez.”

“DÜNYA İÇİN KIZMA!..”
Bu mübarek zat, kendisinden nasîhat isteyen bir kimseye, “Dünyâ için hiçbir şeye kızma” buyurdu.
Buyurdu ki: “Geçmiş büyüklerin ahlâk ve yaşayışlarını inceleyen, kendi kusurlarını anlar ve büyüklerden geri kalma sebeplerini öğrenir. Eshâb-ı kirâmın, Selef-i sâlihînin, velîlerin hayat hikâyelerini okumak, iyi huylu olmaya sebeb olur.”
“Kendinde bulunduğu zaman gizli kalmasını istediğin bir şeyi, başka birinde görürsen ifşâ etme.”
“Bir sarhoşla karşılaşırsan, ona buğzetme, kötü söyleme, çünkü, o duruma sen de düşebilirsin.”
“Cömertlik kadar güzel, cimrilik kadar çirkin bir huy bilmiyorum.”
“Söz öyle olmalı ki, tekrar etmeye lüzum kalmamalı, tesirini hemen göstermelidir.”
“Dostlar arasındaki ülfetin, yakınlığın kalkması, dünyâ sevgisindendir.”
“İçinden çıkamadığınız mevzûlarda, âlimlere gidip sorunuz. Onlardan istifâde edebilmeniz için; kendinizi hiç kabûl edip, câhil olduğunuzu söyleyerek, samîmiyet, tertemiz bir kalb ve edeb ile gitmeniz lâzımdır.”
“Âlim, ilmi onunla amel etmek, ilme uymak için öğrenir. Sözü dinlenilen ve yaşayışı büyüklerin yaşayışına uygun olan kimsedir. Âlimler huşû sâhibidirler. Süsleri verâ ve takvâ, sözleri Allahü teâlâyı zikir ve O’nun emir ve yasaklarını insanlara bildirmek, susmaları Allahü teâlânın nîmetlerini tefekkürdür. İnsanlara çok nasihat ederler. İnsanların ayıplarını yüzlerine vurmazlar. Allahü teâlâdan başka her şeyden yüz çevirirler. Hepsi âhirete yarayan işlerle meşgûl olurlar.”

“TEVEKKÜL NEDİR?”
Kendisine “Tevekkül nedir?” diye sorulunca; “On bin dinar paran olsa bir dinar da borcun olsa bu borcun üzerinde kalmasından ölmeden önce emin olmamandır. Aynı şekilde on bin dinar borcun olsa, bunu ödeyecek hiçbir şey de bırakmasan, Allahü teâlânın o borcunu ödeyecek bir vesile vermesinden ümid kesmemendir.”
Vefat etmeden bir müddet önce buyurdu ki: “Size iki şey vasiyet ediyorum; 1) Âlimlerle sohbet edin, 2) Câhillerden uzaklaşın

.

Muhammed bin Annân

Muhammed bin Annân hazretleri, Mısır’da yaşamış olan evliyânın büyüklerindendir. Doğum târihi ve hayâtı hakkında fazla bilgi yoktur. 1516 (H.922) senesinde yüz küsûr yaşında vefât etti. Sultan Tomanbay’ın da bulunduğu cenâze namazı Bâb-ı Bahr’deki Maksim Câmiinde kılındı. Namazını kılmak için çok kalabalık bir cemaat toplandı...

HER GECE 500 REKAT NAMAZ...
Pek çok talebe yetiştiren bu mübarek zatın çok kerametleri görülmüştür. Her gece 500 rekat namaz kılardı. Talebelerine buyurdu ki:
“Kul için güzel ahlaktan daha iyi mertebe yoktur. İnsan, güzel ahlakı ile dünya ve ahirette yüksek derecelere kavuşur.” 
“Münakaşaya girişmek, fayda kapılarını kapatır.” 
“Devamlı ilimle meşgul olmak, insanın ayıplarını anlamasına sebep olur.”
“İnsanlar arasında tanınmak isteyen, ahiretin tadını alamaz.”
“Allahü teâlânın korkusundan dolayı yaşaran göz, Cehennem ateşinde yanmaz. Yâni Cehennem’e girmez. Allahü teâlânın rızâsı için bir kimsenin gözünden bir damlacık yaş dökülse, Allahü teâlâ o kimsenin çok günahını affeder.”
“Bir kimsenin kalbinde ne kadar kibir varsa, aklında o kadar noksanlık var demektir.”
“Kul ne kadar duâ ederse, Allahü teâlâ ondan o kadar belâyı giderir.”
“Kendisinde mevcud olan bir kusuru başkasında arayan ve kendi işlemekte olduğu bir ayıbı başkasına yapmamasını emreden kimse ne kadar kusurludur.”
“Dünyâ, uykuda gördüğün rüyâya benzer. Uyandığın zaman hiçbir şey kalmamıştır.”
“Bir kimsenin seni ne kadar çok sevdiğini anlamak istersen, senin o kimseyi ne kadar sevdiğine dikkat et. Yâni sen onu ne kadar seviyorsan o da seni o kadar seviyor demektir.”
“Mîde ve nâmusunun iffetini korumak kadar faziletli ibâdet yoktur.”
“Dünyâda insana en iyi yardımcı, din kardeşlerine iyiliktir.”
“Allahü teâlânın sevgili bir kulu, vâcibi bırakmadığı gibi, sünnetleri de bırakmamaya dikkat etmedikçe; büyük günahlardan nedâmet, pişmanlık duyduğu kadar, küçük günahlardan da pişmanlık duymadıkça, edeb makâmına yükselemez.”

EVLİYANIN SERMAYESİ KALBİDİR
Muhammed bin Annân hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki:
“Bir evliyânın, bu âlemde kalbinden başka sermâyesi yoktur. O kalbe, dünyâlık işlere dâir bir şeyler doldurmak ona yakışmaz. Kalb, sâdece Allahü teâlânın sevgisi ile dolu olmalıdır.

.

Fahr-ül-Fârisî hazretleri

Fahr-ül-Fârisî hazretleri, hadîs, kelâm ve Şâfiî mezhebi fıkıh âlimidir. Aslen İran’ın Şiraz şehrindendir. 1134 (H.528) yılında doğdu. 1225 (H.622) yılında Mısır’da vefât etti. Bir vâzında tövbe hakkında şöyle buyurdu: 

“EY MÜMİNLER TÖVBE EDİNİZ”
Allahü teâlâ, Nûr sûresinin 31. âyet-i kerîmesinde meâlen; “Ey müminler! Hepiniz, Allahü teâlâya tövbe ediniz. Tövbe etmekle kurtulabilirsiniz” buyurdu. Resûlullah efendimiz de Eshâbına (radıyallahü anhüm); “Sizden biriniz bineğini kaybedip, sonra onu bulunca sevinmez mi?” diye sordu. Onlar; “Evet, sevinir yâ Resûlallah!” deyince, Resûlullah efendimiz; “Nefsim yed-i kudretinde olan Allahü teâlâya yemîn ederim ki, Allahü teâlâ, kulunun tövbesine, sizden birisinin bineğini bulduğu zamanki sevinmesinden daha fazla sevinir” buyurdu. Allahü teâlânın sevinmesi: Tövbe eden kulunu af ve magfiret ederek ihsânda bulunması, tövbesini kabûl ederek ona ikrâm etmesidir. 
Tövbenin üç şartı vardır: Yaptığı günahlara pişmân olmak, o anda günahtan el çekmek, sonra bu günahları ve benzerlerini bir daha işlememeye karar verip azmetmektir. Resûlullah efendimizin bir hadîs-i şerîflerinde: “Nedâmet, pişmanlık tövbedir” buyurması, yapılan günâha pişmanlık duyulması, tövbenin en büyük şartı olduğundandır. Tövbe, rücû etmek, dönmek demektir...”
Fahr-ül-Fârisî hazretleri, gıybet hakkında bir suâl sorulduğunda buyurdu ki: 
Allahü teâlâ Kur’ân-ı kerîmde meâlen buyurdu ki: “Zannın çoğundan sakınınız! Çünkü, zannetmenin bâzısı günâh olur. Birbirinizin kusûrunu araştırmayın! Birbirinizi gıybet etmeyin!” (Hucurât sûresi: 12) Ebû Hüreyre’nin (radıyallahü anh) rivâyet ettiği hadîs-i şerîfte, Resûlullah efendimizin huzurlarında bulunan birisi, orada bulunmayan biri hakkında; “Ne kadar da âciz birisi!” deyince, Resûlullah efendimiz; “Kardeşinizin etini yediniz. Çünkü onu gıybet ettiniz” buyurdu. 

GIYBETTEN TÖVBE ETSE DE!...
Allahü teâlâ, Mûsâ aleyhisselâma; “Gıybetten tövbe ederek ölen kimse, Cennet’e girenlerin sonuncusu olacaktır. Gıybete devâm ettiği halde ölen kimse ise, Cehennem’e girenlerin ilki olacaktır” diye vahyetti.
Fahr-ül-Fârisî hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki: “Şu üç şey takvânın, haramdan kaçmanın îcâbıdır: Birincisi; Allahü teâlâyı tanıyıp O’na şirk koşmamak. İkincisi; Allahü teâlâya itâat edip, isyân etmemek.Üçüncüsü; Allahü teâlayı anıp O’nu unutmamaktır.

.

Huzeyfe-i Marâşî hazretleri

Huzeyfe-i Marâşî hazretleri, Müslümanlar tarafından yeni fethedildiği tarihlerde Maraş’ta yaşamış olan evliyadandır. İbrâhim bin Edhem hazretlerinin talebelerindendir. Doğum târihi bilinmemektedir. 822 (H.207) senesinde vefât etti. Kabrinin yeri meçhuldür...

“DÖRT HUSÛSA DİKKAT ET!..”
Huzeyfe-i Marâşî hazretleri mümkün olduğu kadar insanlardan uzak dururdu. “Yapılan iyi ameller arasında insanın evine kapanıp kalmasından ve böylece Allahü teâlâya ibâdet etmesinden daha iyisi olacağını bilmiyorum” buyururdu.
Hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:
“Nefsinden râzı olmayan câhil bir kimse ile arkadaş olmak, nefsinden râzı ve memnun olan bir âlim ile arkadaşlık etmekten daha hayırlıdır. Çünkü nefs, dâimâ insanın kötülüğünü ister. Ondan nasıl râzı olunabilir.”
“Dört husûsa yâni gözüne, diline, kalbine ve nefsinin isteklerine dikkat et. Gözün ile harama bakma, kalbinde olandan başka bir şeyi konuşma. Kalbinde Müslümanlara karşı kin, hased gibi kötü hisler bulundurma. Nefsinin hevâsına yâni isteklerine uyma.”
“İbâdet ve tâatleri zamânında hemen yap. Sonra yaparım, diye geciktirmen onları yapmana mâni olabilir.”
“Nîmetlerin çokluğu, seni, onların şükrünü yapmaktan alıkoymasın.”
“Sözü ve hareketleri ile sana Allahü teâlâyı ve âhireti hatırlatmayan kimse ile arkadaş olma.”
“Amellerin en hayırlısı, onunla birlikte Allah korkusu meydana gelendir.”
“Otururken, samîmî olmayan, yapmacık hareketler yapacağımdan korktuğum için, bir arkadaşımla oturmak istemiyorum.”
“İlimde esas, Allah korkusudur. İlmin yanında korku olursa, bu ilmin sana faydası vardır. Yoksa o ilim, senin için noksanlık ve vebâl olur.”
“Boynu büken, ihtiyaç duyuran kusur, büyüklük ve kibir veren ibâdetten iyidir.”
“Namaz, kalbi günah kirlerinden temizler. Gayb perdelerini açar.”

“AKILLI O KİMSEDİR Kİ!..”
“Bu vücûd binâsının direğini yıkmamak ve iyiliklerini atmamak lâzımdır. Devamlı olan âhireti, geçici olan dünyâdan daha çok seven, akıllıdır. Nûru parlar, müjdeleri görünür. Böylece o, bu dünyâya kızarak yüzünü bundan çevirir. Bu dünyâya iltifât etmez, gönül vermez. Dünyâyı vatan ve mesken edinmez.”
“Mahbûbundan, sevdiğinden karşılık bekleyen ve ondan maksadını, dileğini isteyen sâdık bir seven değildir. Çünkü muhib, seven, elinde olanı sevgilisi için verendir, sevdiğinde olanı almak isteyen değil.”
“Yâ Rabbî! Sen ihsânını kesmezken, senden başkasından nasıl bir şey istenir?”
Huzeyfe-i Marâşî hazretleri vefat etmeden evvel buyurdu ki: 
“İhlâs, kulun içi ile dışının aynı olmasıdır.”

.

İbn-i Atâullah hazretleri

İbn-i Atâullah hazretleri, Mâlikî mezhebi âlimlerinin ve Şâzilî tarîkatının büyüklerindendir. 1309 (H. 709) senesinde Mısır’da vefât etti. Kabri, Karâfe Kabristanındadır... Tasavvufta Ebü’l-Abbâs Mürsî hazretlerinin sohbetlerinde kemâle erdi. Tefsîr, hadîs, fıkıh, nahiv, usûl ve benzeri ilimlerde söz sâhibi olan âlimlerden oldu... Kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki:

“NEFSİNE AĞIR GELENİ YAP!”
“İki işten, nefsine ağır geleni yap! Çünkü hak olan iş, nefse ağır gelir. Vâcibleri yapmakta gevşek davranıp, nâfile hayrâtı yapmaya çalışmak, nefsin isteklerine uymak alâmetlerindendir.”
“Allahü teâlâ, her uzva vefâyı lâzım kıldı. Kalbin vefâsı; dünyâ ile meşgûl olmaması, hîle ve hased yapmamasıdır. Dilin vefâsı; gıybet etmemesi, yalan söylememesi, lüzumsuz boş şeyler konuşmamasıdır. Âzâların vefâsı; günah olan yerlere gitmemesi, Müslüman kardeşine eziyet etmemesidir.”
“Büyüklük, Allahü teâlâya mahsustur. İnsan, benliğini, küçüklük ve aşağılık toprağına gömmelidir. Çünkü gömülmeden bitenin, doğması ve büyümesi düşünülemez.”
“Gönlünde günahlar ve dünyâ sevgisi olanın, kalbi nasıl parlar? Yahut, nefsi emmârenin arzularına göre hareket eden, Allahü teâlânın rızâsını nasıl kazanır? Gaflet ve günahlardan temizlenmeden, Allahü teâlânın huzûruna girmeyi nasıl ister? Çirkin işlerinden tövbe etmeyen, ince sırları anlamayı nasıl umar?”
“Her günah, dalgınlık ve şehvetin aslı, nefsini beğenmektir. Her tâat uyanıklık ve iffetin esası, nefsini beğenmemektir.”
“Allahü teâlâ, bâzılarını kendi hizmetinde bulundurur. Bâzılarına kendi muhabbetini verir. Her ikisine de imdâd-ı ilâhî gelmiştir. Bunlar, Rabbinin ihsânıdır. İsrâ sûresi 20. âyet-i kerîmesinde meâlen; (Rabbinin ihsânı, hiç kimseden menedilmiş değildir) buyruldu.”
“Her sorulana cevap verenin, açıkça görülen her şeyi yorumlayanın, karşısındakilerin hâlini hesâb etmeden her ilmi açıklayanın bu hareketleri, câhil olduğunu gösterir.”

KALP GÖZÜ KÖR OLANLAR!..
“İhtiyâcını sakın O’ndan başkasından isteme! Sana gelen, O’ndan gelir. O’ndan başkasından nasıl istenir ki? O’ndan başkası kendi ihtiyâcını gideremezken, kendisinden isteyenin ihtiyâcını nasıl görsün, istediğini versin?”
İbn-i Atâullah hazretleri vefat etmeden bir müddet evvel buyurdu ki:
“Ne kadar şaşılsa yeridir ki, bir kimse, ayrılmayacağı şeyden kaçıyor ve onunla kalmayacak olan dünyâyı istiyor. Gözleri kör değilse de, sînesindeki kalb kördür.”

.

Rebî bin Haysem

Rebî bin Haysem hazretleri, Tâbiîn devrinde Kûfe’de yetişen büyük âlim ve velîlerdendir. Emevî halîfelerinden Yezîd bin Muâviye’nin halîfeliği sırasında 687 (H.68) senesinde Tûs şehrinde vefât etmiştir. Kalblere tesir eden hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:

“ÖLÜMDEN HAYIRLISI YOKTUR!”
“Bir âlim, nasıl olur da ilmine riyâ, gösteriş karıştırabilir? Çünkü o, Allah’ın rızâsı olmaksızın elde edilen ilmin, başından bozuk olduğunu bilir. O halde bozuk, bâtıl olan bir şeyle insanlara nasıl gösterişte bulunabilir?”
“Dünyâ ehlinden bir kimsenin hüznü, Müslümanın hüznünden daha fazla olamaz. Çünkü mümin, hayatta lâzım olacak nafakasını kazanmak hususunda, dünyâ ehlinin çektiği hüzün ve meşakkatlere katlanmaktadır. Bir de onun, dünyâ ehlinden fazla olarak âhiretini kazanmak hüzün ve kederi vardır.”
“Bir kimsenin, dîninde sağlam bir bilgisi olmadan, Müslümanlardan uzakta kalması hiç doğru değildir. Dînî bilgileri öğren sonra uzlet et!”
“İnsanın beklediklerinden, ölümden daha hayırlısı yoktur.”
“Bir mezarlığa uğrayıp da, oradakilere duâ etmeyen ve kendini düşünmeyen kimse, hem kendine, hem de kabirdekilere ihânet etmiş sayılır.”
“Bütün namazlarımda, okuduğumdan başka bir şey düşünmem!”
“İnsanlar iki sınıftır: Bir kısmı mümindir. Ona eziyet etme! Bir kısmı da câhildir. Onu hiç karşına alma!”
Bâzan kendi kendine şöyle derdi: “Ey Rebî! Dağlar ve yeryüzü müthiş bir sarsıntı ile sarsılıp parça parça dağılarak kıyâmet koptuğu zaman, senin hâlin nice olur?..”
Bu mübarek zata “Nasıl sabahladın?” diye sorulduğunda, “Zayıf ve günahkâr olduğumuz halde sabahladık. Rızkımızı yiyor ve ecelimizi bekliyoruz” derdi...

“KENDİNE NASİHATÇİ OL!..”
Bir arkadaşına yazdığı mektubunda şöyle diyordu: 
“Ey kardeşim! Kendine nasihat eden yine kendin ol. Bir noksanın olduğu zaman, kardeşlerinin seni uyarmalarını bekleme! Bu güzel haslet, artık kendisine vedâ edilen bir şey oldu. Vesselâm.”
“İnsan ölüm zamanından önce nasıl yaşarsa, rûhunu o hâl üzere teslim eder. Ben mala, paraya karşı çok ihtirâslı ve insanları çok çekiştiren bir adamı hastalandığında ziyâret etmiştim. Son anlarını yaşıyordu. Yanında otururken, onun duyup okuması için ‘Lâ ilâhe illallah’ kelime-i tevhîdini okuyordum. O ise, her defasında para saymakla meşgul oluyordu.”

.

Ebû Abdullah Sübeyhî

Ebû Abdullah Sübeyhî hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. Aslen Basralı olup doğum târihi bilinmemektedir. Sonradan Basra’dan İran’ın Tûs şehrine gitti. Onuncu asırda Tûs’ta vefât etti. Kabri ziyâret mahallidir...

“BU VAZİFE BİZE VERİLMİŞTİR!”
Zamânının âlim ve büyüklerinden ilim öğrenen Ebû Abdullah Sübeyhî, pek kıymetli kitaplar yazdı ve yüzlerce talebe yetiştirdi. Bir cumâ günü Basra mescidinin kapısında durdu. Talebelerine; “Şu gördüğünüz insanlara doğru yolu göstermek, uygun amel etmelerini sağlayarak Cehennem azâbından kurtarıp, Cennet’e koyma işi bize verilmiştir” buyurdu. 
Kendisine; “Allahü teâlâya karşı gerçek kulluktan soruldu. O zaman; “Allahü teâlâya karşı gerçek kulluk, Resûlüne, sallallahü aleyhi ve sellem tam uymakla isbât edilir. Bu da, ahde vefâ, O’nun emirlerine uygun hareket, mevcûd olana rızâ, kayıp olana sabretmektir” buyurdu.
“Sâdece ilim öğrenmek için evinden çıkan kimse, öğrendiği ilimden faydalanamaz. Öğrendikleri ile amel etmek isteyerek ilim öğrenen kimse, ilmi azalsa bile faydasını görür. İlim kendisiyle amel edilince kıymetlidir. Amel ise, ihlâs ile kıymetlenir. İhlâs, bir işi Allahü teâlânın rızâsı için yapmaktır. Bu, Allahü teâlânın anlayış ihsân etmesine sebeb olur.”
“Ahlâkı ve anlayışları birbirine zıt olanlarla oturup görüşmek, ruhlar için kurtlardır. Bunlar insanın içini kemirirler. Huyları ve anlayışları iyi olanla oturup kalkmak ise, ruhların gıdâsı, akılların aşısıdır. Aklın bereketlere kavuşarak artmasına bunlar sebeb olur.”
“Edebe riâyet etmeksizin evliyâya hizmet eden kimse helâk olur. Ondan istifâde edemez.”
“İnsanlarla arkadaşlık yaptığın zaman her arkadaş için, sanki kölesi olan bir genç ol. Susuzluktan ciğeri yanan her arkadaş için tatlı ve serin suyun tadı gibi ol.”

“ÇİRKİNLİKLERİN EN ÇİRKİNİ!..”
“Bütün çirkinliklerden daha çirkin olan bir çirkin şey vardır. O da bir sofînin, velînin cimrilik yapmasıdır. Yâni hem kendisi iyilik etmez, hem de iyilik edene mâni olur. Bu hal herkes için çok kötü bir huydur. Hele tasavvuf ehli için fenâlıkların en fenâsıdır. Bu hâlin kötülüğü sırf cimrilik olsun diye yapıldığı zamandır. Ancak bir hikmet bir fayda düşünüldüğü için yapılıyorsa, o zaman iş değişir. Çünkü bâzı kimselere vermemek, Allahü teâlânın âdet-i ilâhiyyesindendir. Bunu iyi anlamak lâzımdır. Rabbimiz işin doğrusunu en iyi bilendir.”
Ebû Abdullah Sübeyhî hazretleri vefatına yakın buyurdu ki: 
“Vaktini Allahü teâlâyı zikirle geçiren kimse, belâ ve sıkıntılara düşmez.”

.

Ebû Bekr-i Dükkî

Ebû Bekr-i Dükkî hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. 961 (H.351) senesinde, 100 yaşını geçmiş olarak Şam’da vefât etti. Evliyânın meşhurlarından Cüneyd-i Bağdâdî’yi görmüştür. Ebû Ali Rodbârî’nin akrânıdır. Ebû Abdullah bin Cellâ’nın sohbetlerine devâm edip, kendisinden ilim ve feyz aldı...

“KİMİNLE DOST OLALIM?..”
Bu mübarek zata, fakirlik ve tasavvuf hakkında soruldu. Cevâbında; “Fakirlik, tasavvuf hâllerinden bir hâldir” buyurdu. “Tasavvuf yolunda bulunanın alâmeti nedir?” diye sordular. “Her durumda ve her işte, en faydalı şey ile meşgûl olmak ve kötülüklerden uzak durmaktır” buyurdu.
Kendisinden sordular; “Kiminle dost olalım?” Cevâbında; “Senin her hâlini bilen, kendisinden emîn olduğun, kendisinden bir şeyi saklamak lüzûmunu duymadığın, aranızda hiçbir şeyin saklı bulunmadığı kimse ile dost ol” buyurdu. Yine buyurdu ki: “Allahü teâlâya yakın olmanın alâmeti, insanı Allahü teâlâdan uzaklaştıran her şeyden uzak olmaktır.”
“Nice sevinçler vardır ki, sonları keder, nice hüzünler vardır ki, sonları kurtuluştur.”
“İhlâs odur ki; insanın zâhiri, bâtını, durması, hareket etmesi, nefes alıp vermesi, yâni her hâli Allahü teâlâ için olmalıdır. Nefsin, hevânın payı bulunmamalı, hiçbir hareket, bir mahlûk için olmamalıdır.”
“Bir kalpte Allahü teâlâya kavuşmak arzusu doğar, bu aşkla yanarsa, beşeriyet kötülükleri o kalbden ayrılır.”
“Mîde, yenilen şeylerin toplandığı yerdir. Oraya helâl lokma koyarsan, âzâlardan sâlih ameller meydana gelir. Şüpheli lokma koyarsan, âzâlar Allah yolunda amel etmekte şüpheye düşerler. Eğer, haram lokma koyarsan, o lokma seninle Allahü teâlâ arasında bir perde olur da, bu yolda yürümen mümkün olmaz.”

“MÜMİN BİLEREK HATA YAPMAZ”
“Allahü teâlâyı tanıyan kimse O’ndan ümîdini kesmez ve hep O’na ilticâ edip, sığınır. O’nu unutan kimse de, mahlûklara ilticâ eder. Nefsinin kötülüklerini tanıyan kimse, hiçbir amelini beğenmez, güzel ve kusursuz bilmez. Hep kendini kusurlu bilir. Mümin bilerek hata yapmaz. Gaflet ile bir hatâ yaparsa, hemen hatâsını düşünüp üzülür ve derhal tövbe istigfâr eder.”
Ebû Bekr-i Dükkî hazretleri, vefatına yakın günlerde buyurdu ki: 
“Mârifet ehli, Allahü teâlâyı tanımakla hayattadırlar ve hakîkî hayat da, onların yaşadıkları hayattır. Allahü teâlâyı tanımayanlar diri sayılmazlar. Onlar ölü gibidir.”

.

Ebû Câfer Haddâd el-kebîr

Ebû Câfer el-Haddâd hazretleri, evliyanın büyüklerindendir. Onuncu asırda yaşamıştır. Cüneyd-i Bağdâdî ve Ebû Türâb-ı Nahşebî hazretleriyle sohbet etti. Aslen Bağdâdlıdır. Şam, Mısır ve Mekke’de bulundu. Ömrünü ibâdet ve riyâzetle geçirdi. İbâdet ve cömertliği son derecede idi...

ELİNE GEÇENİ DAĞITIRDI...
Ebû Câfer hazretleri demircilik yapar, günde on akçe kazanınca işi bırakırdı. Eline geçen parayı akşamla yatsı namazları arasında fakirlerin kapısını tek tek çalarak dağıtırdı. Kendisi günlerce bir şey yemezdi. Oruç tutmak haram olan Ramazan Bayramının birinci günü ile Kurban Bayramının dört günü hâriç, yıl boyu hep oruç tutardı. Akşam olunca Cüneyd-i Bağdâdî hazretlerinin kapısına gelir, bir-iki parça kuru ekmekle iftâr ederdi. Kendinde olanı dağıtır kimseden bir şey istemezdi...
Ebû Câfer Haddâd hazretleri, gıybetin insanı felâkete düşüreceğini gösteren bir hâdiseyi şöyle nakletmiştir: 
“Yanımızda çok çalışan, çok ibâdet eden bir genç vardı. Bununla berâber bu genç, başkalarını çok gıybet ederdi. Bir ara kayboldu. Bir müddet sonra onu kötü kimselerin yanından çıkarken gördüm. Niye bu hâle düştüğünü sordum. O da; ‘Gıybet beni bu hâle düşürdü. Bu kötü insanlardan birine tutuldum. O mâ-nevî hallerin hepsini elimden kaçırdım. Şimdi bunların yanından ayrılamıyorum. Duâ et de, bu halden kurtulayım’ dedi.”
Ebû Câfer el-Haddâd hazretlerinin hikmetli sözleri çoktur... 
Kendisine bir gün, “Kulu Allahü teâlâya yaklaştıran en iyi iş nedir?” dediler. “Kulu, Allahü teâlâya yaklaştıran en iyi vesîle, kulun her hâlükârda dâimî sûrette O’na ihtiyaç duyması, bütün işlerde sünnet-i seniyyeye dört elle sarılması ve gıdâyı helâl yoldan temin etmesidir” buyurdu. 

“UBÛDİYYET (KULLUK) NEDİR?”
“Ubûdiyyet (kulluk) nedir?” diye sordular. “Malı bırakıp emrolunan husûsa sımsıkı sarılmaktır. Hak aramak yerine vazîfeye koşmaktır” buyurunca “Öyleyse kerem nedir?” dediler. “Dünyâyı ona muhtaç olanlara bırakıp, Allahü teâlâya kulluğa yönelmektir” buyurdu. “Cimri kime derler?” diyenlere de; “İhtiyaç ânında başkasını düşünmeyene” diye cevap verdi. “Bid’at nedir?” dediler. Şu karşılığı verdi: “İlâhî hükümleri çiğnemek, sünneti küçümsemek, şahsî istek ve düşüncelere tâbi olarak Kur’ân-ı kerîm ve sünnete uymayı terk etmektir.”
Ebû Câfer el-Haddâd hazretleri vefatına yakın buyurdu ki: 
“Firâset, karşısına çıkan bir şey hakkında hâtırına gelen ilk şeydir. Eğer hâtırına aynı cinsten başka şeyler de gelirse, o nefsten gelen sözlerdir.”

.

Ebû Muhammed Cerîrî

Ebû Muhammed Cerîrî hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. Cerîr, Irak’ın güneyinde Kûfe yakınlarında bir yerin adıdır. Doğum târihi bilinmemektedir. 923 (H.311) Hübeyr senesi diye bilinen, Karâmita ve Karmatî denilen sapıkların halkı kırıp geçirdiği yıl, yaşı yüzü aşkın iken vefât etti...

“DÎNİN SERMAYESİ NEDİR?”
Bir gün Cerîrî hazretlerine; “Tasavvuf nedir?” dediler. O da; “Tasavvuf, sulhu olmayan bir cenktir. Yâni, tasavvuf talep ve sulh ile ele geçmez. Ancak nefisle muhârebe netîcesinde gerçekleşir” buyurdu...
Bir gün kendisine; “Dînin sermayesi nedir?” diye sordular. Bunun üzerine; “Ârifler, dînin sermâyesinin bâtınî ve zâhirî olmak üzere birtakım esaslar üzerine söz birliği etmişlerdir. Bunlardan bâtınî olanları; Allahü teâlânın sevgisi, O’ndan uzak kalma korkusu, O’nu görememe endişesi ve O’na ulaşma ümididir. Zâhirî olanlar ise; doğru sözlülük, cömertlik, alçak gönüllülük, başkasına eziyet vermemek, nefsin isteklerine sabırdır” buyurdu.
Îmânın esâsının üç şeye bağlı olduğunu bildirirdi. “İktifâ, ittikâ ve ihtimâ. İktifâ; Allahü teâlâyı kâfi görmektir. Allahü teâlâyı, kendisi için kâfi görenin içi rahat olur. İktifâ netîcesinde mârifete, Allahü teâlâyı tanımaya kavuşur. İttikâ; Allahü teâlânın yasak ettiği şeylerden sakınmaktır. Yasaklardan (haram ve mekruhlardan) sakınanın içi ve dışı, yaşayışı düzelir. Hayâtı intizâma girer. İnsan bunun netîcesinde güzel ahlâka kavuşur. İhtimâ; nefsi perhiz etmeye, az yemeye alıştırmaktır. Haram ve helal olan gıdâlara dikkat eden nefsini riyâzet üzere bulundurur. Helâlinden az yiyenin beden sıhhati düzgün olur” buyurdu.

HER KAPTAN, İÇİNDEKİ SIZAR!..
Ameline (yaptığı ibâdet ve iyi işlere) güvenenleri îkâz edip uyarır hattâ onlara; “Kim amelinin kendisini kurtaracağını zannederse, yolunu şaşırır. Çünkü Peygamber efendimiz; (Sizden hiçbirinizi ameli kurtaramaz) buyurmuştur. İnsanı korktuğundan kurtarmayan şey, umduğuna nasıl kavuşturur? Kimin Allahü teâlânın ihsânına güveni tamsa, onun korktuğundan emin, umduğuna nâil olacağı ümid edilir” buyururdu.
“Âlim kimdir?” diye sordular. “Âhireti isteyen, dünyâdan, dünyevî meşgûliyetlerden yüz çevirendir” buyurdu.
Talebelerinin arasında, devamlı; “Allah Allah” diye zikreden birisi vardı. Bir gün bu gencin başına bir hurma dalı düşüp, başı yarıldı ve orada vefat etti. Başından akan kan, yer üzerinde; “Allah Allah” yazıyordu. Anlaşıldı ki, her kaptan, içinde olan dışarı sızar.

.

Ebû Müslim Havlânî

Ebû Müslim Havlânî hazretleri, Tâbiînin büyüklerindendir. Doğum târihi bilinmemektedir. Aslen Yemen’de Havlan köyündendir. 681 (H.62) senesinde Şam’da vefât etti. Peygamber efendimiz hayatta iken Müslüman oldu. Resûlullah’ı sallallahü aleyhi ve sellem görmek için Medîne’ye gitmek üzere yola çıkmıştı. Yolda iken Peygamber efendimizin vefât ettiğini haber aldı. Bunun üzerine geri döndü...

ONU YAKMAK İSTEDİLER!..
Ebû Müslim Havlânî hazretleri, Hazreti Ömer, Muaz bin Cebel, Ebû Ubeyde bin Cerrah, Ubâde bin Sâmit, Ebû Zer ve diğer tanınmış sahâbîlerden hadîs-i şerîf rivâyet etti...
Ebû Müslim hazretleri, aslen Yemenli olup sonradan Medîne’ye gelmiştir. Yemen’de yalancı peygamberlerden Esvedi Ansî, Ebû Müslim Havlânî’yi sorguya çekip “Hazret-i Muhammed’in peygamber olduğuna inanır mısın?” dedi. “Evet” deyince; “Benim peygamber olduğuma inanır mısın?” diye sordu. Onun yalancı peygamber olduğunu belirtmek için; “İşitmedim” cevâbını verdi. Bu soruyu birkaç defâ tekrarladı aynı cevâbı aldı. Bunun üzerine ona çok kızan Esvedi Ansî onu öldürmeye karar verdi. Büyük bir ateş yakılmasını emretti. Büyük bir ateş yaktılar ve ateş iyice alevlenip kızarınca, Ebû Müslim Havlânî’yi içine atmalarını söyledi. Attılar fakat kendisini ateş yakmadı. Bu hâline şaşırıp kaldılar. Sonra da Esvedi Ansî’ye; “Bunu memleketinde bırakma, memleketini karıştırır” dediler. Bunun üzerine onu Yemen’den çıkardılar. O da Medîne’ye gitti. Medîne’ye vardığı sırada hazret-i Ebû Bekr halîfe idi. Hazret-i Ömer; “Allahü teâlâya hamd olsun ki ölmeden önce Muhammed aleyhisselâmın ümmetinden İbrâhim aleyhisselâma yapılan muâmele gibi muâmele edilen birini görmeyi nasîb etti” diyerek onu alnından öptü... 
Ebû Müslim Havlânî hazretleri buyurdu ki: “Alçak ve düşük kimseler kibirlenir. Böyle kimseler övünür. Hatâ ve haksızlıkta ısrar edenler de bunlardır.”
“Eğer Cennet’i ve Cehennem’i gözümle görseydim, şimdiki yaptıklarıma ilâve edeceğim bir şey olmazdı. Çünkü, ben sanki her ikisini görmüş gibi hareket ediyorum.”

“BU ÜMMET ÜÇ KISIMDIR”
Ebû Müslim hazretleri vefatına yakın buyurdu ki: 
“Bu ümmeti üç kısım buldum. Birincisi, Cennet’e hesapsız girerler. İkinci kısmı, azıcık sorguya çekilir, ondan sonra Cennet’e girerler. Üçüncü sınıf ise biraz azap görüp, ondan sonra Cennet’e girerler. Ben, birinci kısımda olanlardan olmak isterim. Onlardan olamazsam, az bir hesaba çekilenlerden, onlardan da olamazsam, biraz azab görüp, Cennet’e girenlerden olmak isterim.”

Ebül-Hayr Fârûkî

Ebü’l-Hayr Fârûkî hazretleri, Hindistan’ın büyük velîlerindendir. 1856 (H.1272) senesinde Delhi’de doğdu. Dedesi, büyük âlim Abdullah-ı Dehlevî’nin halîfesi Ahmed Saîd-i Fârûkî’dir. Küçük yaşta Mekke ve Medine’ye giderek buralarda ilim tahsilini tamamladı ve tekrar Delhi’ye döndü... 

“DİN BİLGİLERİNİ ÖĞRENİNİZ!”
Bu mübarek zat, Abdullah-ı Dehlevî dergâhına yerleşerek, insanlara Allahü teâlânın emir ve yasaklarını anlatmaya başladı. Ebü’l-Hayr Fârûkî, sohbetlerinde sık sık şöyle nasihat ederdi:
“Ey aziz! Fırsat ganîmettir. Hadîs-i şerîfte; (Sonra yaparım diyenler helâk oldu) buyuruldu.”
“Din bilgilerini öğreniniz. Geliş gidişlerinizde, oturup kalkmalarınızda, kısaca her vakit, kalbinizi Allahü teâlâyı anmak ve hatırlamakla meşgul ediniz. Böylece dâimâ Allahü teâlâyı anma ve hatırlama hâli, melekesi hâsıl olur.”
“Musibet ve sıkıntı zamanlarında sabırlı olunuz. Böyle vakitlerde Allahü teâlâyı anmakla meşgul olmak kalbe rahatlık verir. Allahü teâlâyı çok anınız. Bu dünyâya gelen bir gün mutlaka buradan göç edecektir. Saâdetli o kimsedir ki, tövbe edip zikr ile meşgul olarak vefât eder.”
“Tâatler, ibâdetler için çok gayretli olunuz. Kıymetli ömür sermâyesini zâyi etmeyiniz. Sıkıntı ve kederden kendinizi uzak tutunuz. Gıybetten ve yalan söylemekten çok sakınınız. Kötü huylardan sakınmakta çok gayret ediniz.”
“Uzun emel, uzun arzular ile kıymetli vaktinizi zâyi etmeyiniz. Kötü düşüncelerden kalbinizi uzak tutunuz. Vesveselerden, boş düşüncelerden zihninizi temizleyiniz. Her gün belli bir vakitte Kur’ân-ı kerîm okuyunuz. İyilerin yolu budur. Dünyâ gam ve kederinde kalmak, eline dünyâlık geçmedi diye üzülmek, akıllıların işi değildir. Dünyâlık için üzülmekten ele ne geçer? Zamânı iyi işlerde harcamak gerekir. Ticâret ve zirâat iyi işlerdendir. İhlâsla Allahü teâlâyı anmak en büyük nîmettir.”

BEDENİN VE KALBİN SIHHATİ
“Bedenin sıhhati şu üç şeye bağlıdır: İyi gıdâ, vücutta bozuk zararlı bir madde bulunmaması ve zararlı şeylerden uzak durmak. Kalbin sıhhati ise şunlara bağlıdır: 1) Sâlih amel; kalbin ve rûhun gıdâsıdır. 2) Kin, kibir gibi kötü ahlâktan sakınmak; bunlar bedendeki bozuk maddeler gibidir. 3) Günahlardan sakınmak.”
Ebü’l-Hayr Fârûkî hazretleri, vefat etmesine yakın buyurdu ki: 
“Mânevî perdelerin, kalp gözünün açılması, herkese nasîb olmaz. Allahü teâlâ bunu dilediğine ihsân eder. Allahü teâlânın lütuf ve ihsânına kavuşmadıkça, bu saâdet, pazu kuvveti ile ele geçmez.

.

Ziyâeddîn Nurşînî

Ziyâeddîn Nurşînî hazretleri, Osmanlı âlim ve velîlerindendir. Babası büyük velî Abdurrahmân Tâgî (Tâhî) hazretleridir. 1855 (H.1272) senesinde Bitlis’in Hizan ilçesine bağlı Usba köyünde doğdu. 1923 (H.1342) senesinde Nurşin’de vefât etti. Kabri babasının türbesinin yanındadır...

“NİÇİN GÖZYAŞI DÖKÜYORSUN?..”
Ziyâeddîn Nurşînî’nin âile çevresi ilim ve fazîlet sâhibi dindâr insanlardan meydana geliyordu... Babası Abdurrahmân Tâgî hazretleri vefâtına yakın onu en büyük halîfesi Fethullah-ı Verkânisî’ye emânet etti. Ziyâeddîn Nurşînî babasının hastalığı sırasında yanında duruyordu. Üzülüyor ve ağlıyordu. Bir ara gözlerini açan Abdurrahmân Tâgî hazretleri oğluna baktı ve;
-Ziyâeddîn! Neden böyle yaş akıtıp ağlıyorsun? dedi. Ziyâeddîn Nurşînî edeple; 
-Niçin ağlamayayım. İnsanın babası çok büyük tüccar olur da, dünyâsını değiştirirken evlâdı babasının malından istifâde edemezse, mîrâsına vâris olamazsa ondan daha acı bir şey olur mu? diye cevap verdi. Babası; 
-Oğlum! Şeyh Fethullah senin hakkında benden daha hayırlıdır. Çünkü, vallahi ben seni başkalarından ayırt etmedim. Halk, gözümde ne ise, sen de oydun. Fakat Şeyh Fethullah seni diğerlerinden üstün tutacaktır, buyurdu... 
Bu cevap üzerine teselli bulan Ziyâeddîn Nurşînî babasının vefâtından sonra Şeyh Fethullah-ı Verkânisî’ye talebe oldu. Hocasının sağlığında on sene, onun vefâtından sonra da 24 sene olmak üzere tam 34 yıl talebe yetiştirdi...

ARTIK SON ANLARINI YAŞIYORDU...
Ziyâeddîn Nurşînî, artık son anlarını yaşıyordu... Talebesi onun yanında Seyyidü’l-istiğfâr ile Bekara sûresinin sonunu okumaya başladı. Kendisi de onun arkasından okudu. Yûnus aleyhisselâmın tesbihini okudu. Arkasından kendisine; “Artık şimdi, Lâ ilâhe illallah, demenin vakti değil mi?” denildi. “Evet. Hâce-i Ahrâr hazretlerinin belirttiğine göre bin fennin bilgisine sâhib olsan bile, bunların hepsi gider ve âhirette sana sâdece Lâ ilâhe illallah kalır” diye cevap verdi. Sonra kendi hâline net bir ses tonu ile; “İnne fî halkıssemâvâti...” âyetinden îtibâren Âl-i İmrân sûresinin sonunu okudu. Okuması bitince yanında bulunanlarla bâzı hususları konuştuktan sonra sustu. Yanında bulunanlar da bir şey söylemediler. Bir ara işâreti üzerine alnını su ile ovdular. Mübârek nefesi kesilinceye kadar hiçbir söz söylemedi. Mübârek dili üst damağına yapışık durumda; “Lâ ilâhe illallah” kelimesini tekrar ederek 1923 (H.1342) senesi Receb ayının 27. Cumâ günü sabah namazından sonra Bitlis’in Nurşin köyünde rûhunu teslim etti...

.

Hacı Feyzullah Efendi

Feyzullah Efendi, Anadolu velîlerinin meşhurlarındandır. Şimdi Bulgaristan sınırları içinde bulunan Silistre’nin Sazlı köyünde 1805 (H.1220) senesinde doğdu. 1876 (H.1293)’de İstanbul’da vefât etti. Fâtih Câmiinde kalabalık bir cemâat tarafından cenâze namazı kılınıp, Halıcılar semtindeki dergâhına defnedildi...

“ALLAH’IN ÖYLE KULLARI VARDIR Kİ!”
Feyzullah Efendi, Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî hazretlerinin halîfelerinden Hüseyin Vâiz Efendinin huzûruna gidip talebeliğe kabûl edildi ve tasavvufta yüksek derecelere kavuştu. Kerâmetleri çoktur. Sâlihlerden Mustafa Efendi isminde bir zâta rüyâsında, Resûlullah efendimiz; “Sen İstanbul’da dostum Hacı Feyzullah Efendiye git” buyurmuştur. O da gelerek Feyzullah Efendinin sohbetlerine katılmış ve çok istifâde etmiştir.
Hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:
“Allah’ın öyle kulları vardır ki, Allah’ın azametinden kalpleri parça parça olur, sonra biter; yine pârelenip tekrar biter. Ve bu hâl yaşadıkları müddetçe devam eder. Kulun, azâmet-i ilâhiye karşısındaki korku ve saygısı, ilâhî mârifetten nasîbi mikdarında olur!”
“Kim, din kardeşi için diliyle sevgi ve hulûs gösterir de içinden ona düşmanlık ve kin beslerse, Allah ona lânet eder, dilsiz yapar ve kalp gözünü köreltir.”
“Rızâ hâlindeki kişinin dostluğuna inanmam, kızdırdığım bu kişinin gazab hâlindeki dostluğuna inanırım.”
“Hakka boyun eğ, hakkı tâkib et, kim söylerse söylesin hakkı kabûl et.”
“Allahü teâlâdan korkandan, her şey korkar olur. Allah’tan korkmayan, her şeyden korkar.”
“Tevekkül, Allahü teâlâdan başkasına güvenmemek ve O’ndan başkasından korkmamaktır.”
“Akıllılarla kavga etmek, akılsızlarla oturup tatlı yemekten kolaydır.”
“Bir kimsenin kalbine Allah korkusu yerleşti mi, dilinde işe yaramaz bir söz bulunmaz. Bu korku dünyâ sevgisini ve arzusunu yakar, dünyâya rağbet etme hâlini gönülden dışarı atar.”

DOSTLARLA SOHBET ETMEK...
“İnsanın, yanında bulunanlarla tatlı tatlı sohbet etmesi, onlara güzel ahlâk ile davranması, geceleri sabaha kadar ibâdet ile, gündüzleri hep oruçlu geçirmesinden hayırlıdır.”
“Duâmın kabûl olacağını bilsem, yalnız devlet başkanı için duâ ederdim. Çünkü, devlet başkanı iyi olursa, şehirler ve insanlar kötülüklerden ve belâlardan emin olur.”
Hacı Feyzullah Efendi, vefat etmeden bir müddet önce buyurdu ki: 
“Allah korkusu, dilin lüzumsuz şey söylemesine mâni olur. Allahü teâlâdan korkanın dili söylemez olur.”

.

Hammâd bin Müslim Debbâs

Hammâd bin Müslim hazretleri, Bağdât’ta yetişen büyük velîlerdendir. Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî’nin tasavvuf ilmini öğrendiği hocalarındandır. Aslen Şamlı olup, hayâtı Bağdât’ta geçti. Doğum târihi bilinmemektedir. 1131 (H.525) senesinde vefât etti...

EN ÇOK ÂLİMLER KORKAR!..
Hammâd bin Müslim’in tasavvufa âit pek kıymetli sözleri vardır. Buyurdu ki:
“İlim sâhipleri, Allahü teâlâdan daha çok korkar. Zühd, insanın kalbini dünyâ sıkıntılarından uzak tutar. Allahü teâlânın yüceliğini ve büyüklüğünü tanımak, tövbe etmeyi temin eder.”
“Fenâ makâmına kavuşmayı dileyen, yâni Allahü teâlâdan başka her şeyin sevgisinin yok olmasını isteyen, O’ndan gelen her şeye, dert ve belâlara râzı olmalıdır.”
“Kulluk, insanın, âcizliğini idrâk edip, anlamasıdır.”
“Eziyetlere katlanmak, kızmamak, güler yüzlü ve tatlı sözlü olmak, güzel ahlâktandır.”
“Kanâatkâr bir kimse aç bile olsa, onun gönlü zengindir.”
“Eğer kulun başına bir belâ gelecekse, bunun alâmeti kalbin Allahü teâlâyı anmamaya başlamasıdır. Artık kalb, bundan sonra, gaflete dalar.”
“Her şeyin bir cevheri, özü vardır. İnsanın da cevheri, akıldır. Aklın cevheri sabırdır. Kim Allahü teâlânın verdiği nîmetlere şük-retmezse, o nîmetin elinden alınmasını istemiş olur.”
“Gayretini, başkasının ayıplarını aramakta değil, kendi nefsini ıslâh etmek için harca.”
“Allahü teâlânın senin için murâd ettiğine, dilediğine râzı ol. Abdullah bin Mes’ûd şöyle buyurur: Allahü teâlânın senin hakkında yaptığı taksimine râzı ol. Böylece, insanların en zengini olursun. Allahü teâlânın haram kıldığı şeylerden uzaklaş, onları yapma. Böylece, günahlardan en çok sakınan bir kimse olursun. Allahü teâlânın emirlerini yerine getir. İnsanların en âbidi olursun. Hâlini Allahü teâlâya arz et. Sâdece O’ndan yardım iste. Hâlini insanlara şikâyet etme.”
“Namazını, artık dünyâdan ayrılıyormuş gibi kıl.”
“Hayâ, Allahü teâlânın beğenmediği kötü huylardan vazgeçmektir.”

SÂDIK VE DOĞRU OLAN KİMSE
“Sâdık, doğru olan, insanlar kendisine kıymet vermeseler bile, hiç korkusu olmayan, kalbinin doğruluğuna inanıp, insanların, kendi amellerinden hiçbirisini görmelerini istemeyendir.”
“Nefsinin isteklerinden ve öfke ile hareket etmekten uzak dur. En önde gelen vazifelerinden birisi de, yumuşak olmak ve dikkatli hareket etmek olsun.”
Hammâd bin Müslim hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki:
“İlmiyle takvâsını, ameliyle basiretini ve aklıyla mârifetini arttıran kimsenin izinden yürü.”

Hayât bin Kays el-Harrânî

Hayât bin Kays el-Harrânî, Urfa’ya bağlı Harrân kazasında yetişen evliyânın büyüklerinden, âriflerin ileri gelenlerindendir. Yüksek hâllerin ve kerâmetlerin sâhibi olup, ehliyeti, ihlâsı, iffeti yanında, dînine çok bağlı bir zât idi. Cömertliğiyle meşhûrdur. 1185 (H.581) yılında orada vefât etti. Harrân’ın dışına defnedildi..

 

SULTANLAR DUASINI ALIRDI
Hayât bin Kays el-Harrânî’nin üstün halleri ve kerametleri meşhurdu. Harrân Ovasında, bâzan günlerce suyun damlası bulunmaz olurdu. Halk, Harrânî hazretlerine koşar, onun duâsını alır, duâsının himmet ve bereketiyle yağmur yağar, halk susuzluktan kurtulurdu. Sultan Nûreddîn Zengî onu ziyâret edip, Hristiyanlara karşı yaptığı cihâdda azim ve gayretini kuvvetlendirince, onun muvaffak olması için duâ ederdi... Sultan Selâhaddîn-i Eyyûbî de ziyâret eder, ondan duâ isterdi. Duâsını alarak yaptığı harbi kazanırdı...
Harrân’da bir câmi yapılıp, sıra mihrâba gelince, kıble husûsunda Harrânî hazretleri ile câmiyi yapan zât arasında ihtilâf çıktı. Sonunda Harrânî hazretleri ustaya: “Önüne bak, kıbleyi göreceksin!” buyurdu. O zât da, önüne baktığında Kâbe’yi karşısında gördü ve düşüp bayıldı...
Hayât bin Kays el-Harrânî hazretleri buyurdu ki:
“Kalbinde, Allah korkusu bulundurmak ve sıddîklerin hâlleri ile hâllenmek isteyen kimse, her işinde sünnet-i seniyyeye yapışmalı, onu mutlaka yerine getirmeli ve helâl lokma yemelidir. İnsanın meleklik sıfatından mahrûm olması; haram yemesi ve Allahü teâlânın yarattıklarına eziyet etmesi sebebiyledir.”
“Kalb yumuşaklığını, Allah adamı olan evliyânın sohbetlerine devâm etmekte aramalıdır. Kalb nûrunu da, sohbete olan gayreti devâm ettirmede aramalıdır.”

SÂDIK TALEBENİN ALÂMETİ!..
“Sâdık talebenin alâmeti şudur: Bir ân bile, Rabbini zikretmekten, O’nu hatırlamaktan ayrılmamalı ve O’nun hakkını gözeterek, farz ve sünnetlere devâm etmeli, dünyânın geçici zevklerinin sevgisini kalbe sokmayıp atmalı ve kalbinde dâimâ cenâb-ı Hakk’ın sevgisini bulundurmalıdır”
“Haramlardan sakın ve dünyâya düşkün olma. Zühde, ibâdet etmek niyetiyle sarılmalı, yoksa kendisinin zühd sâhibi olduğunu gösterip, dünyâlıklara kavuşmak için onu vesîle etmemelidir.”
Hayât bin Kays el-Harrânî hazretleri vefat etmesine yakın buyurdu ki: 
“Muhabbet, yâni Allahü teâlâyı sevmek, mârifetin (yâni O’nu tanımanın) ve Hakk’a giden yolun en büyük nişânıdır. Bâkî, sonsuz var olan sevgiliye, muhabbet ile kavuşulur.”

.

İbn-i Muhayrız hazretleri

İbn-i Muhayrız hazretleri, Tâbiînden, meşhur hadîs âlimi ve evliyanın büyüklerindendir. 717 (H.99) senesinde vefat etti. Kudüs’te yaşamıştır... Allah korkusundan beti benzi sararmış bir halde; “Ey Allah’ım, benzim senin korkundan sararıp solmuş ve rengini kaybetmiş bir hâle gelecek şekilde korkmayı nasip etmeni istiyorum” diye duâ eder ve ağlardı...

İKİYÜZLÜLERİ HİÇ SEVMEZDİ!..
İbn-i Muhayrız hazretleri, insanların ikiyüzlü olmasına, nefislerinin arzuları peşinden koşmalarına çok üzülür ve bu şekilde onların hâlini şöyle açıklardı: “Eğer sizler iyi güzel şeyleriniz olduğu zaman insanlara gösteriş yapar, öğünür, onu parmağınızla gösterir ve beğenmeyecekleri bir şey olduğu zaman da gizlerseniz; Allahü teâlâ böyle olanları kıyâmet günü Cehennem’e atar ve onu yalancı diye adlandırır.”
Mûsâ bin Ukbe diyor ki: “İbn-i Muhayrız ile Remle’deki bir cenâzede berâber bulundum. Şöyle diyordu: Anladım ki içlerinden birisi vefât ettiği zaman Müslümanlar: (Bizleri İslâm dîni üzere öldüren Allahü teâlâya hamd olsun) derler. Sonra bunu unuturlar. Ne ölümü ne de bu söyledikleri sözlerini hatırlarına getirirler.” 
Bu mübarek zat bir gün de şöyle buyurdu: “Mescidde üç kelâm hâriç her türlü kelâmı konuşmak câiz değildir. Bunlar; namaz kılanın kelâmı, zikredenin kelâmı, Allahü teâlânın dînini öğreten veya ondan bir şey soranın kelâmı.”
Yine buyurdu ki: “Hayırlı şeyler gördüğünüz zaman Allahü teâlâya hamd ediniz. Bir münker gördüğünüz zaman hemen hiç vakit kaybetmeden Allahü teâlâdan bu belânın ümmet-i Muhammed’den kaldırılmasını isteyiniz.”
İbn-i Muhayrız dedi ki: “Peygamberimizin Eshâbından Fudale İbn-i Ubeyd ile görüştüm. Nasihat istedim: Eğer şu üç haslet sende bulunursa Allahü teâlâ bu hasletlerle sana iyilikler ihsân eder: Bilmediğini öğren, dinlemesini bil, kendini ziyâret etmeyeni ziyâret et!”

ANA-BABAYA HÜRMET...
Anne babaya çok hürmet edilmesini emir ve tavsiye buyurur, onlara hürmetsizlik edilmesini istemezdi. “Kim anne ve babasının önünde yürürse, haklarına riayet etmemiş olur. Ancak anne ve babasının yolu üzerindeki ezâ ve cefâ veren bir şeyi almak için öne geçmesinde bir mahzur yoktur. Kim anne ve babasını ismiyle veya lakabıyla çağırırsa edebsizlik etmiş olur. Ancak babacığım, anneciğim diye söylemesi müstesnâdır.”
İbn-i Muhayrız hazretleri vefat etmeden bir müddet önce buyurdu ki: 
“Biz ameli ilimden daha efdal görürüz. Fakat bugün ilme, amelden çok daha fazla ihtiyacımız var. (Çünkü ilim unutuldu).”

.

Ebû Amr bin Nüceyd

Ebû Amr bin Nüceyd hazretleri Nişâburludur. 976 (H.366) senesinde Mekke-i mükerremede vefât etti. Nişâbur’da doğup yaşayan İbn-i Nüceyd, küçük yaştan îtibâren âlimlerin ve velîlerin ilim meclislerinde ve sohbetlerinde bulundu. Cüneyd-i Bağdâdî hazretlerini görüp feyz aldı ve sohbetlerinden istifâde etti...

 

SALİHLERE HİZMET, NASİP İŞİ... Ebû Amr bin Nüceyd sohbetleriyle insanlara İslâmiyetin emir ve yasaklarını anlattı. Onların dünyâ ve âhirette saâdete, mutluluğa kavuşmaları için gayret etti. İnsanların hayırlı işler yapmasını ve iyi kimselerle berâber bulunmasını tavsiye etti. Bu hususta buyurdu ki:  “Allahü teâlâ bir kuluna hayır murâd ederse, ona sâlih ve ihtiyar zâtlara hizmet etmeyi, onların istedikleri işleri yapmayı, hayır yollarına girmeyi ve bu hayırları görmeyi nasîb eder.” “Kula lâzım olan şey, sünnete uygun olarak kulluğa yapışmak ve bu yolda yürümektir.” “Tasavvuf nedir?” diye soran birisine buyurdu ki: “Tasavvuf, Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uymakta sabır etmektir.” Nefsinin arzularına muhâlefet eden İbn-i Nüceyd hazretleri; “Bir kimsenin gözünde nefsinin değeri olursa, ona işlediği günâh basit gelir.” “Bana nasîhat et” diyen birisine; “İlim ile meşgûl ol. Bütün Müslümanlara hürmet et. Günlerini boş geçirme. İnsanların arasında garip ol. İlim ve Müslümanlara hürmet ile meşgûl olman, Allahü teâlânın emirlerinden sana bir hissedir.”  Bu mübarek zat, çeşitli zamanlardaki nasîhatlerinde buyurdu ki: “Kim bir şeyin ona faydalı veya zararlı olduğunu bilmezse, cehâletini ortaya koyar.” “Halkın karşısındaki îtibar ve mevkiini bir tarafa atıverenin, dünyâdan ve dünyâ ehlinden yüz çevirmesi gâyet kolay olur.” “İnsanı terbiye etmek, ona ihsânda bulunmaktan daha hayırlıdır.” EMİRLERİ HAFİF GÖRMEK!.. “Emirleri hafif tutmak, o emri veren âmiri az tanımaktan ileri gelir. Eğer kul, emir veren, âmir olan Allahü teâlâyı tam hakkı ile tanırsa, emirlerini hafif görmez.” Ömrünü İslâmiyeti öğrenmek ve insanlara anlatmakla geçiren İbn-i Nüceyd hazretleri, hac vazîfesini yerine getirmek üzere gittiği Mekke-i mükerremede 976 (H.366) senesinde vefât etti. Orada defnedildi. Vefat etmeden bir müddet önce buyurdu ki: “Faydasız ilim, sâhibine faydadan çok zarar verir.”

 

Toplam Görüntülenme: 1151

Yayın tarihi: Cuma, 02 Temmuz 2010

.

Ahmed bin Yahyâ el-Celâ

Ahmed bin Yahyâ el-Celâ, Şam’da yaşamış olan evliyânın büyüklerindendir. 918 (H. 306) senesi Receb ayında Şam’da vefât etti. Zamânın büyük velîlerinden Zünnûn-i Mısrî ile Ebû Türâb Nahşebî hazretlerinin sohbetlerinde yetişip olgunlaştı. Cüneyd-i Bağdâdî, Ebü’l-Hasan-ı Nûrî hazretleri ile görüşüp istifâde etti...

“KÖTÜ ZANDA BULUNMAM!”
Ahmed bin Yahyâ hazretlerinin hikmetli sözleri pek çoktur. 
Hüsn-i zan hakkında sorduklarında “Bir kimse gözümün önünde bir hatâ işledikten sonra kaybolup gitse, onun tövbe ettiğine inanır, hakkında kötü zanda bulunmam” buyurdu.
“Bir insan mânevî mânâda nasıl fakîr olur?” suâline; “Ondan geriye hiçbir şey kalmadığı zaman” diye cevap verdi. “Böyle olduğu nasıl ve ne zaman anlaşılır?” denilince de; “Sol taraftaki günahları yazan melek, yirmi sene boyunca aleyhinde yazacak bir şey bulamadığı zaman anlaşılır” buyurdu.
Ahmed bin Celâ buyurdu ki: “Üstâdım Zünnûn-i Mısrî’yi gördüm, onun sözlerinden hikmet yâni insanların din ve dünyâsı için faydalı olan şeyler damlıyordu. Sehl’i gördüm, o hikmetten başka bir şey söylemiyordu. Bişr-i Hafî’yi gördüm, onun da verâsı, haram ve helal olduğu bilinmiyen şüpheli şeylerden sakınması vardı.” “Siz bunlardan hangisine meylediyorsunuz?” diye sordular; “Üstâdımız Bişr-i Hafî’ye” diye cevap verdi.
Birisi kendisinden Müslüman kardeşinin hakkından sordu: “Müslüman kardeşinin hakkını, aranızdaki dostluk ve muhabbete güvenerek zâyi etmeyin. Zîrâ Allahü teâlâ, her mümine haklar verdi. Bu hakları ancak Allahü teâlânın hukûkunu yerine getirmeyenler zâyi ederler” buyurdu.
Rızık hakkında sık sık şöyle derdi: “Rızkını Allah’tan bilmeyip de onun mahlûkundan beklemek, insanı cenâb-ı Hak’tan uzaklaştırıp, halka muhtaç eder.” Sonra da; “Kim gönlünü mahlûkâta bağlayıp Hakk’a ulaşmak isterse, O’na kavuşamaz. Kim gönlünü Hakk’a bağlar, O’na ulaşmayı dilerse, arzusuna kavuşur” buyurdu. 

“BU ZAT VEFAT ETMEMİŞ!..”
Ahmed bin Yahyâ el-Celâ hazretlerinin oğlu anlatır:
“Babam vefât ettiğinde, cenâzesini yıkaması için birisini çağırdık. Yıkamak için yanına vardı, fakat hemen dışarı çıkıp; “Bu zat vefât etmemiş!” dedi. Biz yanına vardığımızda bir hareket göremedik. O kimse korkup gitti. Başka birisini çağırdık. O da korkmuş hâlde çıkıp; “Ben yanına varınca eliyle beni itti” dedi. Sonra yakın akrabâmızdan sâlih ve hal sâhibi birini çağırdık. O gelince ona hiçbir şey yapmadı ve rahatça yıkayıp, kefenledi.”

.

Ahmed Nâmıkî Câmî

Ahmed Nâmıkî Câmî hazretleri, Horasan’ın büyük velîlerindendir. 1049 (H.441) senesinde doğdu. Ümmîydi. Yâni okula gitmemişti. Yirmi iki yaşında iken tövbe etmek nasîb oldu. O yaşa kadar arkadaşları ile zevk ü sefâ içinde yiyip içerdi. 22 yaşında bütün günahlarına tövbe etti ve senelerce dağda yalnız başına yaşadı. Sonra şehre gelip talebe yetiştirmeye başladı...

KIYMETLİ NASÎHATLERİ VARDIR
Ahmed Nâmıkî Câmî hazretlerinin kıymetli nasihatleri vardır. İyi bir arkadaşın nasıl olacağını anlatırken buyurdu ki:
“Tanıştığınız, görüştüğünüz, berâber olduğunuz kimsenin iyi arkadaş mı, kötü arkadaş mı olduğunu anlamakta dikkat edilecek husus ve ölçü şöyledir: Gördüğünüz, görüştüğünüz, berâber olduğunuz, birlikte oturup, kalktığınız kimse, sizin Allahü teâlâyı hatırlamanızı ve unutmamanızı, O’nu dil ve gönül ile anmanızı sağlıyor, bunu tâzeliyor ve kalbinizi uyanık tutuyorsa, işte o iyi arkadaştır. Ama berâber olduğunuz kimse, Allah korusun cenâb-ı Hakkı ve O’nun zikrini size unutturuyorsa, gerçekten bil ki, o kimse kötü arkadaştır. Ondan sakınmak elbette çok lâzımdır. Ondan, yırtıcı arslandan kaçar gibi hattâ daha çok kaçmalıdır. Arslan insanın canını alabilir, onu öldürebilir. Fakat îmânına zarar veremez. Kötü arkadaş ise, insanın hem îmânının ve hem de canının gitmesine, onun ebedî felaketine sebeb olur. İyi bir arkadaş, iki cihân için de büyük saâdettir...”
“Tövbe, Müslüman olsun olmasın, her akıllı kimsenin ihtiyâcı olan bir şeydir. Bir iş yapan ve onun kötü olduğunu gören herkesin pişman olup, tövbe etmesi vâcib olur. Tövbe etmezse kendine zulmetmiş olur.”
“Üzerine farz olan ilimlerden bir meseleyi öğrenmek insana, bütün dünyâdaki kazançların hepsinden yapacağı ve ele geçireceği altın ve gümüşlerinden daha iyi ve üstündür. Tövbe eden ve etmeyen herkese, ilim öğrenmekten daha iyi hiçbir şey yoktur. İşlerin hepsi ilim ile doğru olur ve ilimsiz hiçbir iş yapılmaz.”

EVLİYANIN KOKUSU VE RENGİ!..
Ahmed Nâmıkî Câmî hazretleri 1142 (H.536) senesinde vefât etti. Meşhed ile Herat arasındaki yolun tam ortasında Türbei Câmî bahçesine defnedildi. Vefatına yakın günlerde buyurdu ki: 
“Tasavvuf büyükleri, öyle zâtlardır ki, günahkâr, serserî, hırsız, bid’at sâhibi, yolunu şaşırmış vs. kimseleri kendilerine benzetir, düzeltirler. Bu Allah adamlarının, kendilerine has güzel koku ve renkleri olur. O kokuyu ve rengi tadan, onlara benzer.”

.

Ahmed Sayyâd hazretleri

Ahmed Sayyâd hazretleri, Yemen’de yaşamış olan evliyânın büyüklerindendir. Çok kerâmetleri görüldü. 1183 (H.579) senesinde, vefât etti. Zebîd şehrinde Bâb-ı Sihâm Kabristânında defnedildi. Kabri ziyâret mahalli olup, üzerine büyük bir türbe binâ edilmiştir. Kabrini ziyâret edenler istifâde etmekte, hastalar şifâ bulmaktadır...

GENÇ YAŞTA TÖVBE ETTİ
Ahmed Sayyâd hazretleri, gençliğinde çevresindekiler gibi gününü gün ederdi. Yirmi yaşlarında iken; bir gece rüyasında birisi geldi ve; “Ey Sayyâd kalk namaz kıl!” dedi. Fakat o, abdestin nasıl alınıp, namazın nasıl kılınacağını bilmiyordu. Hemen kalktı ve sorarak abdestin alınışını, namazın kılınışını öğrendi ve ibâdete başladı...
Ahmed Sayyâd, tasavvuf yolunun edeb ve bilgilerini Fakîh İbrâhim el-Feşelî’den öğrenip kemâle geldi, olgunlaştı. Kerâmetleri görüldü. Çok ibâdet eder, uzun süre secdede kalırdı.
Sohbetlerinde buyurdu ki: 
“İki tarafı çok keskin olan bir kılıcı, kabzasından duvara sağlam bir şekilde yerleştirseler, gâfil bir kimse de süratle gelerek o kılıca çarpsa ve boynu kopsa, o kılıcın ne kabahati vardır. Evliyâ çekilmiş kılıç gibidir. Ona çarpan helâk olur. Evliyâya dil uzatan, o kılıca çarpan kimse gibidir. Evliyâya sıkıntı veren kimseyi evliyâ affetse bile, Allahü teâlâ affetmez ve cezâsını mutlakâ verir.”
“Sâlih zâtların kabirlerine yakın bulunmanın, iyi yönden çok tesiri vardır. Ancak onların rûhâniyetlerine yönelmek, kabirlerine yakın olmaktan daha iyidir. Zîrâ, iyi tesirin yakınlık, uzaklık ile bir bağlantısı yoktur. Her yer aynıdır. Nitekim, bu mânâda Resûlullah efendimiz; (Her nerede bulunursanız, bana salevât okuyunuz) buyurdu.”
“Allahü teâlânın velî kulları ile sohbet etmek öbür âlemin işlerini yürütmeye yarayan aklı artırır.”
“Allahü teâlânın velî kullarını her gün, iki günde bir kere görmek bırakılmaması gereken sünnettir. Ama edeple, saygı ile.”
“Bir kimse susup duruyorsa, onun bu hâli, şu üç şeyden boş olmamalıdır. 1- Gönüle kötü duyguların girmesini önlemek, 2- Allahü teâlâyı sessiz sessiz zikretmeyi, anmayı sağlamak, 3- Kalb hallerini gözetmek.” 

HAKÎKÎ GAYEYE ERMEK İÇİN...
Ahmed Sayyâd hazretleri vefatına yakın günlerde şöyle buyurdu: 
“Şuna inanmalı ki: Hakîkî gâyeye, ancak mürşidin, yol göstericinin, rehberin sevgisi, rızâsı ile erilebilir. Bu sebeple, mürşidin rızâsını, sevgisini taleb etmek, müride talebeye düşen başlıca görevdir.”

.

Arab Baba hazretleri

Arab Baba hazretleri, Harput velîlerindendir. İsmi Yûsuf olup babasının ismi Arabşah’tır. Hayâtı hakkında fazla bir bilgi yoktur. On üçüncü asırda yaşayan Arab Baba, Harput’un fethi için gelen Selçuklu kumandanlarından olup, aynı zamanda büyük bir velîdir. İslâmiyeti yaymak için bâzan kılıç kullandı çoğu zaman da insanlara doğru yolu göstermek için vaaz ve nasîhatlerde bulundu. Sık sık “Kılıçla geldim kalemle gideceğim!” buyururdu...

CAMEKAN İÇİNE ALINDI...
Arab Baba’nın türbesi 1276 târihinde yapılmıştır. Türbenin alt katında kabir odası, üst katında ise ziyâret edilen sanduka vardır. Arab Baba’nın kabrinin bir özelliği de naaşının herkes tarafından görülebilecek şekilde olmasıdır. Daha önce ziyârete gidenler yeşil örtüleri açıp bakabilirlerdi. Son zamanlarda Arab Baba’nın naaşı camekan içine alındı... Başı vücûdundan ayrı gibidir. Bunun sebebi şöyle anlatılır: 
Arab Baba’nın vefâtından uzun bir süre sonra Harput’ta, büyük bir kuraklık oldu. Aylarca yağmur yağmadı. Harput’ta yaşayan Ermeni bir büyücü, zengin bir âilenin kızına; 
“Kuraklığın bir çâresi var. Eğer ilmi kuvvetli ölmüş bir zâtın başı kesilerek suya atılırsa, yağmur yağar ve kuraklık biter” dedi. Bunun üzerine Arab Baba’nın türbesine gece vakti giden kız, kapının kilidini kırarak içeri girdi. Sandukanın kapağını açtığında o zamana kadar hiç çürümemiş olan Arab Baba’nın naaşını görünce, korktu ve türbeden çıktı. Türbeden biraz ayrılınca tekrar başını kesmek için geri döndü. Biraz önce taşla kırdığı kilidin yerinde yenisinin durduğunu gördü. Onu da taşla kırıp içeri girdi. Yanındaki bıçakla Arab Baba’nın başını kesti ve bez çuvala koyarak, götürüp bir dereye attı. O andan îtibâren gökyüzünde şimşekler çakmaya başladı. Şafak söktüğü zaman sağanak hâlinde yağmur yağıyordu. Yağmur âfet hâlini aldı... 

“BAŞIMI GETİR YERİNE KOY!”
Arab Baba’nın başını kesen kızın bulunduğu konak, kırk gün kırk gece taşlandı. Kız bir gece rüyâsında Arab Baba’yı gördü ve ona; “Başımı getir yerine koy!” dedi. Bunun üzerine dereye giden kız uzun bir süre kesik başı aradıktan sonra, buldu ve türbeye getirip yanına koydu. Kısa bir zaman sonra yağmur dindi ve güneş açtı. Arap Baba’nın başını kesen kız ölüm ânında çok azap çekti. “Kurtar beni Arab Baba” diye feryad etti. Öldükten sonra cesedi duvarlara çarpıldı, âilesi bu durum karşısında sâdece ağladı. Zîrâ ellerinden hiçbir şey gelmiyordu. Evliyâya yapılan ezâ ve sıkıntının cezâsı, Allahü teâlâ tarafından herkese ibret olarak gösterilmişti...

.

Amr bin Osman Mekkî

Amr bin Osman Mekkî, Bağdat’ta yaşamış olan meşhûr velîlerden ve akâid imâmlarındandır. Doğum târihi ve yeri belli değildir. 908 (H.296)de Bağdat’ta vefât etti. Cüneyd-i Bağdâdî’nin talebesi, Hallâc-ı Mansûr’un hocasıdır...

“İLİM İTİCİDİR; ANCAK!..”
Amr bin Osman hazretlerinin sözleri herkesçe makbûldü. Harem-i şerîfte uzun yıllar îtikâfa çekilmişti. Sohbetlerde daha çok hadîs-i şerîf okurdu. Çoğunlukla İmâm-ı Buhârî’den naklen hadîs-i şerîf rivâyet ederdi. Başkalarından naklettiği de olurdu. Kendisinden birçok âlim, edep, erkân, yol, usûl öğrendi...
Amr bin Osman hazretleri buyurdu ki:
“İlim iticidir. Allah korkusu sevk edicidir. Nefs ise itâatsizdir, serkeştir. Murâdını eksiksiz eline geçirmen için, nefs atını ilim siyâsetiyle idâre et. Korku ile tehdîd ederek sür.”
“Mürüvvet, arkadaşının hatâ ve kusurlarını bilmezlikten gelmektir.”
“Tövbe için bir özür olmaz. Bütün günâhkâr kullara ve âsilere tövbe farzdır. Yaptıkları ister büyük, ister küçük günah olsun.”
“Tasavvuf, kulun her vakitte, o vakit için en iyi olan şey ile meşgûl olmasıdır.”
“Sabır, Allahü teâlâya dayanıp sebât etmek ve belâyı gönül hoşluğu ve rahatlığı ile karşılamaktır.”
“Muhabbet rızâya, rızâ da muhabbete dâhildir. Rızâsız muhabbet, muhabbetsiz rızâ olmaz. Çünkü insan ancak sevdiğine râzı olur, râzı olduğunu sever.”
“Ortaya çıkarılan her bid’at, önce az bir şeyle başlatılır. Sanki hakka, doğruya benzer, buna dalan aldanır. Artık ondan kurtulamaz, iş büyür. Böylece bozuk bir yola girmiş olur. Bu iş dinden çıkmasına kadar uzanabilir. Zamânın insanlarının söylediklerine iyi bak. Acele etme. Âlimlerden işitmediğin ve onların nakletmediği bir işe dalma.”
“Doğru yoldan ayrılmak iki türlüdür. Birincisi; iyi niyetli olduğu halde, yanlış iş yapan ve haktan ayrılan, ayağı kayan kimseye uymak. Bu, insanı helâk eder. İkincisi; hakka karşı inatçı olmak ve kendinden önce geçen sâlih, müttekî kimselere muhâlefet etmek. Böyle yapan kimse sapık ve saptırıcıdır. Böyle kimse, ümmet arasında şeytan gibidir. Kimsenin ona aldanmaması için, onun hâlini insanlara bildirmek lâzımdır.”

ÖLÜM ANINDAKİ SÖZLER!..
Amr bin Osman hazretleri vefatına yakın buyurdu ki:
“Ölüm ânında üç çeşit söz söylenir: Bâzılarına, ey Allah’ın kulu, sana Allah’ın rızâsını ve Cennet’ini müjdelerim, denir. Bâzılarına, ey Allah’ın kulu, sana cezânı çektikten sonra Cennet’e gideceğini müjdelerim, denir. Bâzılarına da, ey Allah’ın düşmanı, sana Allahü teâlânın gazâbını ve Cehennem’ini bildiririm, denilir.”

.

Seyyid Abdülkâdir Cezîrî

Abdülkâdir Cezîrî hazretleri, Suriye’de yaşamış evliyânın büyüklerindendir. Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerinin torunlarından olup, soyu Peygamber efendimize ulaşır. 1475 (H.880) senesi Mısır’da doğdu. 1569 (H.977) senesinde Suriye’de Hama’da vefât etti. Vefatına yakın şöyle dua etti:

“ÖLÜMÜMÜZÜ İYİ EYLE Y RABBΔ
“Yâ Rabbî! Sana dâimâ ve büyüklüğüne lâyık bir hamdle hamd olsun. Resûlullah efendimize, Ehl-i beytine, Eshâbına, O’nun yardımcılarına hayır duâlar olsun.
Ey kerîm olan Allah’ım! Lütuf ve keremin hürmetine bütün günahlarımızı, hatâ ve kusurlarımızı affeyle. Yaptığımız zulüm ve haksızlıklar sebebiyle olan kul borçlarından bizi kurtar. Kereminle eğriliklerimizi düzelt. Kötülüklerimizi iyiliğe tebdîl eyle.
Ey dilediğini yok ve var eden Allah’ım! Kalan ömrümüzde bizi kötülüklerden koru. Râzı olmadığın, beğenmediğin şeyleri bize çirkin göster, beğendiklerini sevdir. Bizlere râzı olduğun işleri yapmayı nasîb eyle. Vefâtımıza kadar bu hâlimizi dâim eyle. İrâdelerimizi bu hususta kuvvetlendir, niyetlerimizi sağlamlaştır. Bunlar için kalbimizi ıslâh eyle. Uzuvlarımızı bu işlere sevkeyle. Bizi muvaffak kıl ve işlerimizde yardım eyle.
Yâ Rabbî! Bize senden utanmayı, beğendiğin her söze koşmayı ihsân eyle. Seçtiklerine, sevdiklerine nasîb ettiğin, beğendiğin işleri yapma ve seni devamlı anma hâlini, sırf senin için yapılan amellerin en güzelini yapmayı ömrümüzün sonuna kadar devâm etmeyi nasîb eyle. Ölümümüzü iyi eyle. Ölümü bize ikram, ihsân, sana yakınlık ve sevinç eyle; pişmanlık, üzüntü eyleme. Kabirlerimize neşe ve sevinç ile girmek nasîb eyle. Kabirlerimizi Cennet bahçeleri ve rahmetinin indiği yerler eyle. Orada bizi korkudan emin eyle. Dirilteceğin güne kadar bizi emin ve kalpleri huzurlu olanlardan eyle.
Allah’ım! Hesâbımızı kolay eyle. Lütfunla kereminle muâmele eyle. Bize amel defterimizi sağ tarafımızdan ver. Sıratı çabuk geçen ve gıbta edilenlerden eyle. 

“SIHHAT VE ÂFİYET İHSÂN EYLE”
Yâ Rabbî! Senin yolunda cihâd edenlere yardım eyle. Hem idâreciyi hem de idâre edileni ıslâh eyle. Müslümanların işlerini üzerine alanlara, Müslümanlara karşı şefkat ve merhamet nasîb et.
Yâ Rabbî! Bizi aziz kıl, zelîl kılma. Bizi, senin rızâna götüren dünyâ ve âhiret işlerinde birleştir. Bu ancak senin yardımınla olur.
Yâ Rabbî! Bedenlerimize, bütün kardeşlerimize, bizden sonra gelecek çoluk çocuğumuza, yakınlarımıza, sıhhat ve âfiyet ihsân eyle. Bu âfiyeti diğer bütün mümin erkek ve kadınlara da ver.”

.

Cevhere Berâsîyye

Cevhere Berâsîyye, evliyâ hanımlardandır. Bağdât’ta yaşadı. Doğum ve vefât târihleri kesin olarak bilinmemektedir. Cevhere Hanım, sâlih bir zât olan Ebû Abdullah el-Berâsî ile evlendi. Hanımlar her gün onun evine gelirler kendisinden nasihat isterlerdi. Onlara buyurdu ki:

“EN KIYMETLİ ŞEY VAKİTTİR”
“Birbirlerine muhabbet ve dostlukları çok kuvvetli olan iki kardeşten birinin, diğerinden az da olsa çekinmesi, mutlaka birinin kusuru sebebiyledir.”
“Allahü teâlânın ihsân ettiği nîmetlerin çokluğunu göreceksin. Bir de, O’na karşı yaptığın ibâdet ve tâatlerdeki kusurlarını göreceksin. Bu iki görüş arasında meydana gelen hâle hayâ denir.”
“Allahü teâlâ her şeyi kıymetli yaratmıştır, ama bir şeyi en kıymetli yaratmıştır. O da vakittir. Vakit zâyi olursa tekrar elde edilmesi mümkün değildir. Bunun için en kıymetli şey vakittir.”
“Müslüman temiz toprağa benzer. Temiz toprağa her şey atılır. Ezilip, hakâret görür. Lâkin ondan hep güzel, temiz, faydalı şeyler çıkar.”
“Fakirlik, kimseden bir şey istememek ve kimseye îtirâz etmemektir.”
“Bir kimsenin havada bağdaş kurup oturduğunu görseniz, İslâmiyetin emir ve yasaklarına uymaktaki hassâsiyetine bakınız. Eğer bu tam ise ona uyabilirsiniz. Eğer emir ve yasaklara uymakta (çok az da olsa) bir gevşekliği varsa hemen ondan uzaklaşınız, çünkü zararı dokunur.”
“İlim, kendi haddini bilmek; tasavvuf, kalbi temizlemektir.”
“Şükretmek, kendini bu nîmete ehil ve lâyık görmemektir.”
“Sabır, yüzü ekşitmeden, acıyı yudum yudum içine sindirmektir.”
“İnsanın, Allahü teâlâya kavuşturan yolda yürümesi, Peygamber efendimize ve O’nun hakîkî vârisi olan büyük âlimlere tam tâbi ve teslim olmakla mümkündür. Şüphe çukuruna ve bid’at karanlığına düşmüş olanlar bu yolda yürüyemezler.”
“Allahü teâlânın rızâsına nasıl kavuşulur?” diye sorulunca; “Dünyâya düşkün olmayı terk et, kavuşursun. Nefsin hevâsına uyma ulaşırsın” buyurdu.

“BU NE HÂLDİR?..”
Ebû Abdullah el-Berâsî anlatır: 
“Bir gün Cevhere Hanım bana; ‘Ey efendi! Kadınlar Cennet’e girdiklerinde süslenir ziynetlenirler mi?” diye sordu. Ben de evet dedim. Bunun üzerine bir feryat koparıp bayılıp, yere düştü. Daha sonra kendine geldi. Ona; ‘Bu ne hâldir?’ dedim. Bana; ‘Şu hâlimi düşünüyorum da dünyâ nîmetlerinden kavuştuğum şeyler beni korkutuyor ve âhirette mahrûm kalacağımı zannettim’ diye cevap verdi. Bundan sonra hastalandı ve kısa bir zaman sonra da vefat etti.”

.

Ebû Abdullah Mağribî

Ebû Abdullah Mağribî hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. Doğum yeri ve târihi bilinmemektedir. 892 (H.279) veya 911 (H.299) senesi Tûr-i Sinâ’da vefât etti. Evliyânın büyüklerinden Ebü’l-Hasan Ali bin Ruzeyn hazretlerinin sohbetlerinde ilim ve edeb öğrenerek yükseldi ve zamânının en büyüklerinden oldu. Ebû Abdullah Mağribî hazretleri buyurdu ki:

SABREDEN FAKİRLER HÜRMETİNE...
“Allahü teâlânın takdirine râzı olup sıkıntılara sabreden fakirler, yeryüzünde, Allahü teâlânın emin kullarıdır. Onlar hürmetine, Allahü teâlâ diğer insanları belâlardan muhâfaza eder.”
“Amellerin en kıymetlisi, vakitlerini, Allahü teâlânın rızâsına uygun olarak değerlendirmektir.”
“Mâsiyet günah irtikâb etmiş, işlemiş olan Müslümanlara rahmet gözüyle bakmayan kimseler, bizim yolumuzdan ayrılmış sayılır” buyurdu.
Kendisine “İnsanların en aşağısı kimdir?” diye sordular. O da; “İnsanların en aşağısı, zengine zengin olduğu için, kıymet verip, onun karşısında zelîl olan kimsedir. İnsanların kıymetlisi de, fakirlere hürmet edip tevâzu gösteren zenginlerdir” buyurdu.
“Kul olduğunu iddiâ edip, şahsî arzuları da bulunan kimse bu iddiâsında yalancıdır. Çünkü, kulun arzuları bulunmamalı, sâhibinin irâdesi istikâmetinde hareket etmelidir” buyurdu.
Gurbete çıkanları üç şeyin süslediğini anlatırdı; “Bunların birincisi güzel edep, ikincisi güzel ahlâk, üçüncüsü şüpheli kimselerden uzak kalmaktır” derdi.
İbrâhim bin Şeybân anlatır: “Hocam Ebû Abdullah Mağribî hazretlerinin sıkılıp rahatsız oldukları bir gün gördüm. O da Tûr Dağına çıktığımız gündü. Orada bir ağacın altına oturup sırtını o ağaca dayadı ve bize; ‘Kişi ancak yalnız kalmak sâyesinde Rabbiyle olmakla rahata kavuşur’ buyurdu. Sonra titredi ve sarsıldı. O zaman etraftaki kayalar da bir müddet titredi. Hocamın bu hâli geçince, sanki kabirden kalkmış gibi bir hâli vardı.”

DÖRT OĞLU VARDI...
Ebû Abdullah Mağribî hazretlerinin dört oğlu vardı. Her birine bir sanat öğretti. “Hepsinin, sanat sâhibi olması için niçin bu kadar gayret ediyorsunuz, sebebi nedir?” diye soranlara; “Vefâtımdan sonra geçim sıkıntısına düşerler. Sonra da, bizi sevenlere; “Ben falanın oğluyum” deyip, onlardan bir şey isteyip, üzerler, korkusuyla her birinin sanat sâhibi olmasını istedim. Böylece, ihtiyaç ânında geçimlerini temin edip güçlük çekmezler” buyurdu... Bu nasihatleri verdikten kısa bir zaman sonra da vefat etti...

.

İbrahim Edhem hazretleri

 

Büyük velî İbrahim Edhem hazretlerinin nesebi hazret-i Ömer’e dayanır. İmâm-ı A’zam hazretlerinin sohbetleriyle olgunlaştı. Dinde fakih ve müctehid oldu. Rumlarla yapılan cihadlara katıldı. Arap lisânını çok fasîh konuşurdu...

 

BELH ŞEHRİNİN SULTANI
Babası Edhem, Belh şehri pâdişâhıydı. Şehzadeliğinde her türlü imkâna sâhip, her istediğini yer, her istediğini giyer, her emri hemen yapılırdı. Belh şehrinin sultanı oldu ancak tacı tahtı terk etti... 
Seneler sonra seyr-ü sülûkünü tamamladıktan sonra Belh şehrine tekrar geldi. Sultan iken yaptırdığı camide yatsı namazını kıldı. Dışarıda kar, soğuk vardı. “Şuraya uzanayım da sabah namazından sonra giderim” diye düşündü. Fakat biraz sonra müezzin gelip, yattığı yerde buldu, “Ne yapıyorsun” dedi. “Müsaade et, şurada yatayım. Sabah namazından sonra gireceğim” dedi. Müezzin “İbrahim Edhem, senin gibi çulsuzlar için yaptırmadı bu camiyi” dedi ve bacağından sürükleye sürükleye, kafasını merdivenlere vura vura onu dışarıya attı. Kendisini tanıtmadı... 
Mübarek, çaresiz, şehre gitti. Her taraf kapalıydı, sadece bir fırın açıktı. Kapıyı çaldı ve sabaha kadar oturma müsaadesi istedi. Orada çalışan işçi, “Geç otur” diye işaret etti... Aradan birkaç saat geçti. Sabah ezanı okunmaya başladı. Okunduktan sonra işçi ona döndü ve “Hoş geldiniz, nereden gelip nereye gidiyorsunuz, isminiz ne” dedi. İbrahim Edhem de “Ben saatlerdir burada oturuyorum, sormak şimdi mi aklına geldi” dedi. Fırıncı dedi ki: 

“KUL HAKKINDAN KORKARIM!”
“Ben bu fırında işçiyim. İki çocuğum var, iki de yetime bakıyorum. Onlara şimdiye kadar haram lokma yedirmedim. Senin geldiğin vakit benim mesai saatim dahilindeydi. İşimden başka şeyle meşgul olsam, kul hakkı geçerdi. Ezan okundu, mesaim bitti. Seninle istediğin kadar konuşabiliriz...” İbrahim Edhem; 
“Sen ne mübarek kişisin. Allahü tealadan bir şey isteyip de olmadığı vaki oldu mu?” diye sordu. “Ben Allahü tealadan ne istediysem verdi. Fakat bir şey istedim. Onu bana vermedi. Allahü tealaya yalvardım, bana İbrahim Edhem’i göster diye, fakat göstermedi” dedi. Bunu işiten İbrahim Edhem hazretleri buyurdu ki: “O Allah, öyle bir Allah ki, İbrahim Edhem’i bacağından sürükleye sürükleye, kafasına vura vura getirir sana gösterir” dedi. Bunu duyan fırın işçisi “Allah” diyerek yere düştü ve orada ruhunu teslim etti...

.

Ebû İshâk Şîrâzî

Ebû İshâk Şîrâzî, Bağdad’ın meşhûr âlimlerindendir. 1003 (H.393) senesinde, İran’ın Şiraz şehrinin köylerinden biri olan Fîrûzâbâd’da doğdu. İlim öğrenmek için önce Şîrâz’a gitti. 22 yaşında iken Bağdât’a gelip ilim öğrenmeye başladı. Nihâyet, ilmi ve âlimleri çok seven ve Ebû İshâk’a ayrı bir sevgisi olan Selçuklu Devletinin büyük veziri Nizâm-ül-mülk, onun ders okutması için Bağdât’ta bir medrese inşâ ettirdi ve 1067 (H.459) senesinde tedrisâta açıldı...

İLME ÇOK HİZMET ETTİ...
Nizâmiye Medresesini ilk defâ tedrisâta açmak için ilk müderris olarak onun tâyini yapılan Ebû İshâk Şîrâzî, vefâtına kadar ders verip, ilme çok hizmet etti ve çok talebe yetiştirdi. 1083 (H.476) senesinde Bağdât’ta vefât etti. Hikmetli sözleri meşhur olmuştur. Ebû İshâk Şîrâzî buyurdu ki: 
“İlim ganîmettir. Sükût kurtuluştur. Halktan bir şey ummamak rahatlıktır. Zühd, dünyâya düşkün olmamak âfiyettir. Bir göz açıp kapayacak kadar Allahü teâlâyı unutmak, O’nun verdiği emânete hıyânettir.”
“Fakirliğin kendine has bir nûru vardır ve onu gizlediği müddetçe durur. Açığa vurunca, kaybolup gider.”
“Allahü teâlânın emirlerini yapıp, yasaklarından sakınmakla huzur bulmak, Cennet’tir. Bu halden yüz çevirmek ateştir. Allahü teâlâya yakınlık, lezzettir. O’ndan ayrılmak, O’na karşı yabancılık, ölümdür.”
“Kalp, birçok tarafa yönelebilir. Onu hangi tarafa yönlendirirsen, diğer tarafları kapalı kalır. Bir kimse dünyâ ve âhiretin ikisine birden yönelemez. Bunlardan biri diğerine mâni olur.”


GÜZEL AHLÂK NEDİR?..
“İnsanlarla birlikte bulunmakta güzel ahlâk, onlarla iyi geçinmektir. Âlimler ile berâber olmakta güzel ahlâk, onlara ihtiyâcı olduğunu bilmek ve onları edebe uygun olarak dinlemekle olur. Mârifet ehli ile bulunmakta güzel ahlâk, sükûn üzere, ümitli ve sabırlı olarak beklemekle olur. Yüksek velî ile berâber olmakta güzel ahlâk, kırıklık hâlinde bulunmakla olur.”
“İhlâsın alâmeti, her an Allahü teâlâyı müşâhede etmek, O’ndan başkasını hiç hatırına getirmemektir.”
“Kalbinde, kendisini kötülükten koruyan bir kuvvet bulunmayan kimse, harâb olmuştur.”
Ebû İshâk Şîrâzî hazretleri, vefatına yakın talebelerine buyurdu ki: 
“Allahü teâlâ, vicdanlardaki gizli sırlara, insanın her nefeste ve her hâldeki hâline muttalîdir, hepsini bilir. Hangi kalbi kendisine yönelmiş görürse, onu felâketlerden, sıkıntılardan, sapıklıklardan ve fitnelerden muhâfaza eder.”

.

Ebû Câfer bin Sinan

Ebû Câfer bin Sinan hazretleri, büyük velîlerdendir. 854 (H.240)’te doğdu. 923 (H.311) senesinde vefât etti. Hadîs ilminde yüz bin hadîs-i şerîfi ezbere bilen, hâfız derecesinde âlim idi. Tasavvufta Ebû Osman Hayrî hazretlerinin talebesidir. Zamânının meşhur evliyâsından Ebû Hafs Haddâd ile de görüşüp sohbetlerinde bulunmuştur...

HAREM-İ ŞERÎF’TE YİRMİ SENE
Ebû Câfer bin Sinan hazretleri ömrünün son yirmi senesini Mekke-i mükerremede, Harem-i şerîfte geçirdi ve orada bulunan âlimlerin ileri gelenlerinden oldu... Ebû Câfer bin Sinan hazretleri buyurdu ki:
“Allahü teâlânın emir ve yasaklarına itâat eden kimsenin, bu itâati sebebiyle âsî, günahkâr olanlara karşı tekebbür etmesi, âsilerin isyânından daha kötü, onun bu hâli, âsilerin hâlinden daha zararlıdır.”
“Bir kimsenin işlediği günahlara tövbe etmemesi, o günahı işlemesinden daha kötüdür.”
“Kişinin güzelliği sözlerinin güzelliğinden, kişinin kemâli de işlerinin doğruluğundandır.”
“Allahü teâlâdan başka her şeyden yüz çeviren kimsenin, bu hâlinde doğru olmasının alâmeti; dünyâ ve başka şeylerin kendisini hiç meşgul etmemesidir.”
“Bildiği bir şeyi, nefsinden bilip onu beğenen kimse, Allahü teâlânın beğenmediği bir şeyi sevmiş demektir.”
“Israr ile devâm edilen küçük bir günah, pişman olunmuş, tövbe edilmiş büyük bir günahtan daha büyüktür. İhlâs ile yapılan az bir iyilik de, gösteriş için, kendini beğenerek, kibirle yapılan çok iyilikten daha çoktur.”
“Kendisinde gördüğün bir ayıptan dolayı, Müslüman kardeşini kötüleme. Olur ki, aynı hatâya sen de düşersin ve ondan da kötü olursun. O halde, onda bir kusur bulunduğunu anladığın zaman, onun için Allahü teâlâya duâ et ve Allahü teâlâdan ona rahmet etmesini iste. Onda bulunan kusurun sende de bulunmasından kork. Onda olan musîbetin, sana gelmediğini düşünerek, Allahü teâlâya şükret.”

“ALLAHÜ TEÂLÂYI TANIYAN...”
Ebû Câfer bin Sinan hazretleri, vefatına yakın günlerde buyurdu ki: 
“Allahü teâlânın kıymet verdiği şeye, ancak Allahü teâlâyı tâzim edenler hürmet gösterir. Allahü teâlâyı tanıyan, O’nun râzı olduğu şeylere yapışır. O’nun emir ve yasaklarına teslim olur. Onun bu teslimiyeti, Rabbine olan tâzimden doğar. O’nu tâzim ettiği zaman, Allahü teâlâdan başka her şey kendisine küçük görünür. Bu hal, kalbindeki Allahü teâlâya olan tâzimdendir. Bu tâzimden, Allahü teâlâyı tanıyan ve O’na itâat edenlerin, yâni bütün müminlerin hürmetini gözetmek hâsıl olur.”

.

Ebû Muhammed Talhâ

Ebû Muhammed Talhâ hazretleri, Yemen’in büyük velîlerindendir. Doğum yeri ve târihi bilinmemektedir. 1378 (H.780) senesi Yemen’de Bâb-ı Sihâm denilen yerde vefât etti. Kabri üzerine sonradan büyük bir türbe yapılmıştır. Çok kerâmet ve hârikaları görüldü...

 

İSM-İ A’ZAM DUASINI BİLİRDİ Ebû Muhammed Talhâ hazretleri, rüyâsında Resûlullah efendimizin işâretiyle, hazret-i Ebû Bekr’in elinden tasavvuf hırkasını giydi. Tasavvuf yolunda üstün derecelere kavuştu. Allahü teâlâ ona İsm-i a’zamı öğretti.  Bu mübarek zatın da hikmetli sözleri çoktur...  Kendisine tasavvuftan sorulduğunda; “Tasavvufun tamâmı boş şeylerden uzaklaşmak, mârifetin tamâmı ise cehâletini îtirâf etmektir” buyurdu.  Ebû Muhammed Talhâ hazretleri, halkı nefsin ve dünyâ sevgisinin zararlarından sakındırırdı. Bu hususta da;  “Nefsin ile meşgûl olman, seni Allahü teâlâya ibâdetten alıkoyar. Dünyâya olan merâkın da, âhiret merâkından uzaklaştırır” buyururdu.  Riyâ ve gösteriş yapanları münâsip bir lisanla îkâz ederdi. Bu sebeple; “Hüsranda kalanların en kötü durumda olanı, yaptığı iyi amelleri halka gösteren ve şahdamarından daha yakın olan Allahü teâlânın huzûruna, kötü amellerle çıkandır” buyururdu. Bir gün kendisine, “En iyi vakit ne zamandır?” denildi. O; “Bütün vakitler, Allahü teâlânındır. En iyi vakit, Allahü teâlânın râzı olduğu vakittir” buyurdu. Sevdiklerine nasîhat olarak; “Allahü teâlâ, nîmeti mârifete ihsânı ibâdete, rahmetini tövbeye, tövbeyi de günahların affına sebep kıldı” buyurmuştur. “Eğer ârife, devamlı dünyâda kalacaksın denilseydi, üzüntüsünden ölürdü. Cennet ehli için de, sizler Cennet’ten çıkacaksınız denilseydi, onlar da üzüntülerinden ölürlerdi.” DOSTLARININ RAHATI İÇİN!.. “Allahü teâlâ, dostlarının bâzı ahlâkını düşmanlarına vermiştir. O ahlâk ile Allah dostlarına yardım ederler, bu sebeple Allah dostları da rahat ederler.” “Bir hadîs-i şerîfte, Peygamber efendimiz; (Ey müminler! Eshâbıma kötü söz söylemeyiniz. Allahü teâlâya yemin ederim ki, sizden biriniz Uhud Dağı kadar altın sadaka verse, bu sadakanın sevâbı Eshâbımdan birisinin iki avuç hurma sadakasının fazîletine ulaşamaz. Hattâ bunun yarısına da ulaşamaz) buyurdu.” Ebû Muhammed Talhâ hazretleri vefat etmeden evvel buyurdu ki:  “Dünyâ, bir an önce oradan çıkmakla güzel, Cennet onu istemek ve orada devamlı kalmakla güzel olur.”

 

Toplam Görüntülenme: 1219

Yayın tarihi: Cumartesi, 19 Haziran 2010

Ebû Ali Müştevlî

Ebû Ali Müştevlî, Mısır evliyâsının büyüklerindendir. Ebû Ali Kâtib, Ebû Ya’kûb Sûsî ve başka zâtlardan ilim öğrendi. Kahire’ye on fersah mesâfede bulunan Müştevl köyündendir. 951 (H. 340) senesinde orada vefât etti. Hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:

NEFSİNE BİR DEFA UYAN!..
“Kalp, rûh ve nefs dışarıdan gelen kötü tesirlerden emin olunca, kalpten hikmet, nefsten hizmet ve ruhtan mükâşefe yâni gizli sırların açılması zuhur eder. Bu üç şeyden sonra da Allahü teâlânın sıfatlarının tecellilerini görme, mânevî sırlarını mütâlaa etme ve O’na âit hakîkatleri anlamak nasîb olur. Söylediklerinizin alâmeti nedir? denilecek olursa deriz ki; sağa sola bakmamak, Allahü teâlâyı hatırlamaya mâni olan şeylerden kaçınmaktır. Nefsine bir defâ olsun lâyık olduğundan fazla kıymet vererek bakan kimse, kâinâttaki eşyânın hiçbirine ibret nazarıyla bakamaz.”
“Yükselen ancak tevâzû ile yükselir, alçalan da ancak kibirle alçalır.”
Bir sohbetinde; “Muhabbetin alâmeti muvâfakat, yâni emredilene uyup, peki demektir. Sevgi, kendini büsbütün sevgiliye hîbe ettiğin için sana senden hiçbir şeyin kalmamasıdır” buyurdu.
Sohbet edilecek ve berâber bulunulacak kimseyle alâkalı olarak; “Ehil olmayan bir kimse ile oturmak; insanı, dar bir zindanda olmaktan daha çok sıkar” buyurdu.
“Affa, mağfirete, müsâmahaya kavuşurum diyerek, günahlardan tövbe etmeyi terk etmek, o günahı işlemekten daha beterdir.” 
“Tefekkür nedir?” diye soran birisine ise; “Tefekkür dört türlü olur: Allahü teâlânın mahlûklarındaki güzel sanatları, faydaları düşünmek, O’na inanmaya ve sevmeye sebeb olur. O’nun vadettiği sevapları düşünmek, ibâdet yapmaya sebeb olur. O’nun haber verdiği azapları düşünmek, O’ndan korkmaya, kimseye kötülük yapmamaya sebeb olur. O’nun nîmetlerine, ihsânlarına karşılık, nefsine uyarak günah işlediğini, gaflet içinde yaşadığını düşünmek, Allah’tan hayâ etmeye, utanmaya sebeb olur” diye cevap verdi.

“SABRETMEYENDE RIZÂ YOKTUR”
Sabır husûsunda buyurdu ki: “Sıkıntılara sabretmeyen kimsede rızâ yoktur. Nîmetlere 
şükretmeyen kimsede kemâl yoktur. Allahü teâlâya yemîn ederim ki, ârifler, Allahü teâlâya muhabbet, O’nun takdirine rızâ ve O’nun nîmetlerine şükür ederek vâsıl olmuşlardır.”
Ebû Ali Müştevlî hazretleri vefatına yakın günlerde buyurdu ki: 
“Dünyâyı kazanmakta nefsler için zillet, âhireti kazanmakta ise nefsler için izzet vardır. Acaba niçin insanlar, bâkî olan âhireti istemekteki izzetin yerine, fânî olan dünyâyı isteyerek zilleti seçerler?”

.

Ebû Abdullah-ı Turuğbâdî

Ebû Abdullah-ı Turuğbâdî, onuncu yüzyılda İran’ın Tûs şehrinde yetişen velîlerdendir. Doğum târihi belli değildir. 961 (H.350) senesinde Tûs’ta vefât etti. İslâm âlimlerinin ve evliyânın büyüklerinden Ebû Osman Hîrî hazretlerinin talebesidir...

“TALEBENİN VASFI NASILDIR?”
Bu büyük zata bir gün; “Allah yolunda bulunup, O’nun rızâsını kazanmak isteyen talebenin vasfı nasıldır?” diye sorulduğunda; “Talebe, bu yolda meşakkat ve sıkıntı içindedir. Fakat karşılaştığı zorluklar, kendisine neşe ve huzur vermektedir. Hakîkî talebe böyle olur!” cevâbını verdi. Kendisine; “Sofî ve zâhid kime denir?” diye suâl edilince de;
“Sofî, her an Rabbi ile berâber olandır. Zâhid ise, daha o makâma kavuşamayıp, nefsi ile uğraşan, onun kötü isteklerinden kurtulmaya çalışandır” dedi.
“Gençliğini, Allahü teâlânın emirlerine ve yasaklarına uymayarak geçiren kimseyi, Allahü teâlâ da ihtiyarladığında zelîl eder.”
“Bir kimse, ömrünün tamâmından sâdece bir gününü, fütüvvet sâhibi olan Allah dostlarından birine hizmet etmekle geçirirse, bu hizmetinin bereketine ve feyzine kavuşur. Bütün ömrünü, böyle kimselere hizmet ederek geçiren kimsenin hâli nasıl olur? Varın bir mukâyese edin!”
“Kibir, yâni büyüklenmek, çok defâ zenginlerde bulunur. Tevâzu yâni alçak gönüllülük ise, fakirlerin ahlâkındandır.”
“Allahü teâlâ, kendisinin bilinip tanınmasına yarayan mârifetlerden bir miktârını her kuluna vermiştir. Ayrıca her kuluna ihsân etmiş olduğu mârifetin karşılığı kadar da, dert ve sıkıntı vermektedir. Nîmet olarak bahşedilen bu mârifet, sıkıntılara tahammül etmesinde ona yardımcı olur.”

“ÜMMETİNE MERHAMETİ ÇOKTU”
Ebû Abdullah-ı Turuğbâdî, vefatı yaklaştığı günlerde buyurdu ki: 
“Resûlullah efendimiz, sallallahü aleyhi ve sellem her zaman Allahü teâlâdan ümmetini istemiş, onlar için Allah’a yalvarıp yakardığı kadar, kimse için yalvarmamıştır. Çünkü O, âlemlere rahmet olarak gönderilmişti. Ümmetine şefkat ve merhameti çoktu. Ümmetinden birinin günah işleyerek, Allahü teâlânın gazâbına uğrayabileceğini düşünerek çok üzülürdü. Nitekim cenâb-ı Hak, Tevbe sûresi yüz yirmi sekizinci âyetinde meâlen; (Size, içinizden öyle bir peygamber geldi ki, zahmet çekmeniz O’nu incitir ve üzer. Size çok düşkündür, müminlere çok merhametlidir. Onlara hep hayır diler) buyurmaktadır. Ben yakında o çok merhametli olan Resûlullah efendimize kavuşacağım inşaallah.

.

Küçük Ârif Çelebi

Küçük Ârif Çelebi, Şeyh Küçük Muhammed Efendinin sohbetlerinde yetişip kemâle geldi. Hocası onu kızı ile evlendirerek kendisine dâmad yaptı. Hocasının vefâtından sonra yerine geçti. Dergahında taliplere Mesnevi okur ve nasihat ederdi. Mesnevi’den okuduğu bazı nasihatler:

*Ağrı, sızı ve hastalık hazinedir. Deri yırtıldı mı iç tazelenir.
*Akıl, başka bir akılla kuvvet bulur.
*Anaları ağrı tutmasa, çocuk doğmaz. Bu gönül gebedir, ağrısı bela. Nasihatler de ananın ebesi.
*Allah’ın feyzine geç mazhar oldu isen üzülme. Bil ki, O ihmal etmez, imhal eder (mühlet verir, zamanı vardır.)
*Kahırla lütuf birbirine eştir. İkisinden rahmet doğar.
*Sevdiğin şeyler, seni kör ve sağır eder.
*Gönül yalan sözden ferah bulmaz. Yağa su karışırsa kandil güzel aydınlatır mı?
*Kasıtsız olmak bilgisizi âlim yapar, kasıt ve garez bilgiliyi zalim yapar.
*Avamın ibadeti havâsın günahıdır.
*Dostlarla olunca acı yemiş bile hoş olur.
*Yemin, yalancıların siperidir. Doğrular buna ihtiyaç duymaz ki.
*Hak olmadıkça batıl anlaşılmaz.
*Korku, açlık, mal azlığı ve hastalık can hazinesinin ortaya çıkması içindir.
*Başkasının ayıbını söyleyen, onu mutlaka görecek demektir.
*Ekmeğim yok diye ağlayan! Mademki Allah merhametli diye inandın, korku niye?
*Ahir zamanın adi ukalaları kendilerini evvelki âlimlerden üstün görür.
*Söz yuva gibidir, mana kuş gibi. Cisim ırmaktır, ruh su gibi.
*Kılavuz yolcuya gerek, menzile varana kılavuz gerekmez.
*Her şey zıddı ile anlaşılır.
*Karalanmış kâğıtta yazı okunmaz, beyaz kağıtta okunur. İçini arıt da nur görülsün.
*İçsiz tohum fidan olmaz, zevksiz ibadet fayda etmez.
*Güneş ışığı pisliğe düşmekle değerini yitirmez.
*Kibir ve kinin başlangıcı şehvettir.
*Büyüklenmek zehirdir.
*Şehvet yılanını hemen ez ki, büyüyüp başına ejderha kesilmesin.
*Yoldaşını çok övme, ayrılık gelir.
*Anne yavrusuna süt vermek için çocuğu çağırsa çocuk delil ister mi, güvenerek hemen koşar. 
*Kıssa ölçektir, mana içindeki buğday. Akıllı olan, taneyi alır ölçeği almaz, ona takılmaz.
*Gönlü açık olanın, eli de açık olur.
*Sirkeyi ısıtsan bal olmaz, balı ısıtsan sirke olmaz.
Küçük Ârif Çelebi, vefatından önce yanındaki talebesine buyurdu ki: 
“Su akmadığı zaman kokar, kokmayan deniz ol!”

.

Küçük Ârif Çelebi

Küçük Ârif Çelebi, Şeyh Küçük Muhammed Efendinin sohbetlerinde yetişip kemâle geldi. Hocası onu kızı ile evlendirerek kendisine dâmad yaptı. Hocasının vefâtından sonra yerine geçti. Dergahında taliplere Mesnevi okur ve nasihat ederdi. Mesnevi’den okuduğu bazı nasihatler:

*Ağrı, sızı ve hastalık hazinedir. Deri yırtıldı mı iç tazelenir.
*Akıl, başka bir akılla kuvvet bulur.
*Anaları ağrı tutmasa, çocuk doğmaz. Bu gönül gebedir, ağrısı bela. Nasihatler de ananın ebesi.
*Allah’ın feyzine geç mazhar oldu isen üzülme. Bil ki, O ihmal etmez, imhal eder (mühlet verir, zamanı vardır.)
*Kahırla lütuf birbirine eştir. İkisinden rahmet doğar.
*Sevdiğin şeyler, seni kör ve sağır eder.
*Gönül yalan sözden ferah bulmaz. Yağa su karışırsa kandil güzel aydınlatır mı?
*Kasıtsız olmak bilgisizi âlim yapar, kasıt ve garez bilgiliyi zalim yapar.
*Avamın ibadeti havâsın günahıdır.
*Dostlarla olunca acı yemiş bile hoş olur.
*Yemin, yalancıların siperidir. Doğrular buna ihtiyaç duymaz ki.
*Hak olmadıkça batıl anlaşılmaz.
*Korku, açlık, mal azlığı ve hastalık can hazinesinin ortaya çıkması içindir.
*Başkasının ayıbını söyleyen, onu mutlaka görecek demektir.
*Ekmeğim yok diye ağlayan! Mademki Allah merhametli diye inandın, korku niye?
*Ahir zamanın adi ukalaları kendilerini evvelki âlimlerden üstün görür.
*Söz yuva gibidir, mana kuş gibi. Cisim ırmaktır, ruh su gibi.
*Kılavuz yolcuya gerek, menzile varana kılavuz gerekmez.
*Her şey zıddı ile anlaşılır.
*Karalanmış kâğıtta yazı okunmaz, beyaz kağıtta okunur. İçini arıt da nur görülsün.
*İçsiz tohum fidan olmaz, zevksiz ibadet fayda etmez.
*Güneş ışığı pisliğe düşmekle değerini yitirmez.
*Kibir ve kinin başlangıcı şehvettir.
*Büyüklenmek zehirdir.
*Şehvet yılanını hemen ez ki, büyüyüp başına ejderha kesilmesin.
*Yoldaşını çok övme, ayrılık gelir.
*Anne yavrusuna süt vermek için çocuğu çağırsa çocuk delil ister mi, güvenerek hemen koşar. 
*Kıssa ölçektir, mana içindeki buğday. Akıllı olan, taneyi alır ölçeği almaz, ona takılmaz.
*Gönlü açık olanın, eli de açık olur.
*Sirkeyi ısıtsan bal olmaz, balı ısıtsan sirke olmaz.
Küçük Ârif Çelebi, vefatından önce yanındaki talebesine buyurdu ki: 
“Su akmadığı zaman kokar, kokmayan deniz ol!”

.

Ebû Bekr-i Kisâî

Cüneyd-i Bağdâdî hazretleri, Ebû Bekr-i Kisâî’yi çok severdi. Hattâ bir defâsında; “Ebû Bekr-i Kisâî olmasaydı, ben Irak’ta olmazdım” buyurdu. Ebû Bekr-i Kisâî, Cüneyd-i Bağdâdî hazretlerine mektuplar yazarak suâller sorar, cevaplar alırdı. Cüneyd-i Bağdâdî hazretleri ona yazdığı mektuplardan birisinde şöyle buyurdu:

“İNSANLARA ACIMAK LAZIM”
“Ey kardeşim! (Kıyamet günü mallar boş bırakıldığı zaman) [Tekvîr sûresi, dördüncü âyet-i kerîme] yerin neresidir? Evler yıkıldığı, dağların uçuşup bulutlar gibi yürümeye başladığı, denizlerin taştığı, güneşin nûrunun kaybolup simsiyah olduğu, dağların yerle bir olup, yeryüzünün boş bir toprak hâline getirildiği, göklerin gülyağı gibi eriyip değirmen taşı gibi döndüğü zaman ne yapacaksın? Görülecek yer bulunmadığı zaman nereye bakacak, haber alınacak yer olmayınca nereden haber alacak, sabır ve teselliye imkân olmadığı zaman nasıl sabredeceksin? Öyle ise, şimdiden durmadan ağla, o zaman ağlama ve sızlamanın bir faydası yoktur. Seni yalnız bırakıp giden büyüklere kıymetli dostlara ağla. Fırsatcıların meydanı boş bulmasına, fırtınaların ortalığı dehşete vermesine ağla. Seni o dehşetli günlerde kimin kurtaracağını, nereden gelip nereye gideceğini düşün ve ağla! İnsanlara acımak lâzımdır. Allah sana rahmet etsin, diline sâhib olmalısın. İnsanlara anlayabilecekleri şeyleri söyle. Anlayamayacakları şekilde hitâb etme. Allahü teâlânın selâm, rahmet ve bereketi üzerine olsun...”

“BU MEKTUBU YOK EDİN!”
Ebû Bekr-i Kisâî’nin, Cüneyd-i Bağdâdî hazretlerine yazdığı son mektuplardan birinin cevapları kendisine ölüm hastalığında ulaştı. Bunları okuyunca yanındakilere;
“Cüneyd-i Bağdâdî’nin bu mektubunu vefâtımdan önce yok edin. Çünkü ehli olmayan birinin eline geçmesinden korkuyorum” buyurdu ve biraz sonra da vefat etti. 
Cüneyd-i Bağdâdî rahmetullahi aleyh, onun vefâtını duyunca; “Keşke yazdığım cevapları yok etseydi” buyurdu. Yok ettiğine dâir haber gelince memnun oldu. 
Şeyhülislâm Abdullah-ı Hirevî hazretleri; “O, mektubunun halkın ve sultânın eline geçeceğinden korkmadı. Doğru yoldan sapmış tarîkatçıların eline geçmesinden korktu. Çünkü onlar, orada bildirilen meseleleri anlayamayacaklarından halkın felâketine sebeb olacakları gibi, bunları dünyâlık toplamada kullanabilirlerdi” buyurdu.


.

Ebû Osman Hîrî

Ebû Osman Hîrî hazretleri, aslen Rey şehrinden olup, Nişâbur’a yerleşmiştir. Zamânının en meşhur rehberi ve bir tânesi idi. 910 (H.298) senesinde vefât etti. Horasan’da tasavvufun yayılması için büyük hizmetleri oldu. Zamânın meşhur velîlerinden Cüneyd-i Bağdâdî gibi büyüklerin sohbetinde bulundu...

“ÜÇ ŞEY DÜŞMANLIK SEBEBİ”
“Üç şey düşmanlığa sebeb olur: Mala tamahkârlık, insanların ikrâmlarına düşkünlük göstermek, insanların göstereceği îtibâra önem vermek!”
Bir kimse; “Efendim dilimle Allahü teâlâyı zikrediyorum ve kalbimle yapamıyorum. Ne yapayım!?” diye sorunca; “Şükret, hiç olmazsa bir organın, dilin itâatkâr oluyor. Senden bir uzva bu iş için yol açılmış inşâallah bir gün kalp de ona uyar” buyurdu.
“Akıllı bir kimse kendine zulmeden birini mâzur görebilir mi?” diye sorduklarında; “Tabii mâzur görebilir. Fakat zulmedeni Allahü teâlânın gönderdiği bir musîbet olarak kabûl etmek (imtihan edildiğini, günahları sebebiyle veya yüksek dereceye kavuşturulması için) şartıyla” dedi.
“Korku, Allahü teâlânın adâletinden; ümid ise lütfundandır.”
“İnsanlar isteklerine karşı çıkılmadıkça, bulundukları ahlâk üzere halim selîmdirler. İsteklerine karşı çıkılınca iyi görünen insanlar hemen kötü ahlâklı kesiliverirler. Gerçekten iyi insanlar isteklerine karşı çıkılınca da değişmezler.”
“Akıllı, korktuğu şey başına gelmeden önce, onun çâresine bakandır.”
“Allah korkusu, seni O’na ulaştırır ve kendini beğenmekten uzaklaştırır.”
“Dünyâyı sevmek, Allah sevgisini kalpten götürür. Allahü teâlâdan başkasından korkmak, Allah korkusunu kalpten çıkarır; Allah’tan başkasından istemek, Allahü teâlâya olan ümidi kalpten uzaklaştırır.”
“Zenginlerle sohbet ederken azîz, fakirlerle sohbet ederken alçak gönüllü ol. Zenginlere karşı izzetli davranman tevâzu, fakirlere karşı alçak gönüllü olman şereftir.”
“Evliyânın sohbetine kavuşan kimse, Allahü teâlâya kavuşturan yolu bulur.”

MİRASÇILARA KALAN MAL!..
Ebû Osman Hîrî hazretlerine “Verâ, şüpheli şeylerden sakınmak nedir?” diye sorulunca; “Hamdûn Kassâr, can çekişen bir dostunun karşısında bulunuyordu. O kimse Kelime-i şehadeti söyleyerek vefât etti. Hamdûn Kassâr odada yanan lambayı söndürdü. ‘Lambayı niçin söndürdün?’ diye sorulunca, ‘lambanın içindeki yağ şimdiye kadar vefât eden bu kişiye âitti. O vefât edince mîrasçılarına kaldı. Başka yağ bulunuz!’ cevâbını verdi...”

.

Ebü'l-Abbâs Dîneverî

Ebü’l-Abbâs Dîneverî hazretleri, Türkistan’ın meşhûr velîlerindendir. Doğum târihi bilinmemektedir. 951 (H.340) senesinde Semerkand’da vefât etti. Allahü teâlâdan başka her şeyi unutmuş ve muhabbet deryâsına gark olmuş çok mübârek bir zâttı. İlim öğrenmek için Horasan’ın Nişâbûr şehrine geldi. Uzun zaman Nişâbur’da oturdu. Sonra, ömrünün son zamanlarında Semerkand’a gitti...

“KUL, KUSURLARINI DÜŞÜNMELİ!”
Ebü’l-Abbâs Dîneverî; Yûsuf bin Hüseyin, Abdullah bin Harrâz, Ebû Muhammed Cerîrî ve Ebü’l-Abbâs bin Atâ hazretlerinden feyz aldı, ilim öğrendi. Büyük âlim Ruveym hazretleri ile görüştü. Onun bereketlerine kavuştu. Her türlü ilimde üstâd, fazîletler sâhibi, gâyet fasîh, güzel ve düzgün konuşan, hikmetli sözler söyleyen, İslâmiyet’e son derece bağlı mübârek bir zât idi. Sözleri ve hâlleri hep doğru idi. Buyurdu ki: 
“Şunu iyi bilmelidir ki, kul, Allahü teâlâdan bir şey isteyeceği zaman; O’nun kendisine ihsân ettiği nîmetlerini, emir ve nehiyleri (yasakları) husûsundaki kusurlarını düşünerek bir şey istemelidir.”
“Gözler bakmakla görür, kalblerin mükâşefesi, görüp açılması ise, her an cenâb-ı Hakk’ı zikredip onu bir an unutmamakla olur.”
“Şu üç şey takvânın, haramdan kaçmanın îcâbıdır: Birincisi; Allahü teâlâyı tanıyıp O’na şirk koşmamak. İkincisi; Allahü teâlâya itâat edip, isyân etmemek. Üçüncüsü; Allahü teâlayı anıp O’nu unutmamaktır.”
“Huşû; zâhiren ve bâtınen Hakk’a boyun eğmek. Tevâzu da; Hakk’a teslim olmak, boyun eğmek, Hakk’ın hükmüne îtirâzı terk etmektir.”
“Allahü teâlânın öyle kulları vardır ki, Allahü teâlâyı doğru olarak tanıyıp her şeyi Allah rızâsı için yaparlar. Bu tanımaları sebebiyle, O’nun (Allahü teâlânın) hizmetinde bulundurulurlar. Yine öyle kullar vardır ki, Allahü teâlâyı doğru olarak bilemez ve her şeyde Allahü teâlânın rızâsını gözetmezler. Bu sebeple, onlar da bu hâlleri sebebiyle pekçok nîmetlerden mahrûm kalırlar.”

“DOĞRULUK NE GÜZELDİR...”
Bir gün de; “Evliyâlık derecelerine, ancak doğrulukla ulaşılır. Her hâlükârda doğruluktan başkası bâtıldır, boştur” buyurarak şu şiiri söyledi:
“Yerinde doğruluk ne güzeldir.
Her yerde de doğruluk güzeldir.”
Ebü’l-Abbâs Dîneverî hazretleri, vefat etmesine yakın buyurdu ki: 
“Şunu iyi biliniz ki, insanın dışı (ne olursa olsun) içini değiştirmez

.

Ebü'l-Hasan-ı Şâzilî

 

Ebü’l-Hasan-ı Şâzilî hazretleri, Kuzey Afrika’da yetişen büyük velîlerden olup, Şâziliyye adı verilen tasavvuf yolunun kurucusudur. 1196 (H.592) senesinde Tunus’un Şâzile kasabasında doğdu. 1256 (H.654) senesinde vefât etti. Binlerce talebe yetiştirdi...

 

“GÜZEL AHLÂKLI OLMALISIN!”
Şâzilî hazretleri, talebelerine buyurdu ki:
“Bizim yolumuzda olan talebe, din kardeşlerini, arkadaşlarını, son derece merhametle gözetmeli, onlara son derece hürmet etmelidir. İçlerinden birini kendisine sohbet arkadaşı seçmeli, bu arkadaş, gaflete düştüğünde, seni uyandırmalı, ibâdette tembelliğe düştüğünde seni heveslendirmeli, âciz kaldığın yerde sana yardım etmeli ve sen doğru yoldan kaydıkça seni doğru yola çekmeli. Sana nasihat vermeli, kötü harekette bulunduğunda veya bir günah işlediğinde sana uymayıp vazgeçirebilecek vasıflarda olmalıdır. Arkadaşlarına gelebilecek eziyetlere mâni olmalısın. Güzel ahlâk edinip, şefkat ve merhamet üzere bulunmalısın. Hak teâlâya, itâat ve ibâdeti, bu yola hizmeti gözetmeli ve buna sımsıkı sarılmalısın. Lüzumsuz şeylerle gözü meşgûl edip, gönlü dağıtmamalısın. Zîrâ bu, insandaki şehvet kuvvetini artırır...”
Ebü’l-Hasan-ı Şâzilî Hizbü’l-Bahr adlı kitabında buyurdu ki:
“Yedi defâ Fâtiha okuyup, dert ve ağrı olan uzva üflenirse, şifâ hâsıl olur. Âyet-i kerîmenin ve duânın tesir etmesi için, okuyanın ve okutanın Ehl-i sünnet îtikâdında olması, haram işlemekten, kul hakkından sakınması, haram ve habis şey yiyip içmemesi ve karşılık olarak ücret istememesi şarttır...”

“NİÇİN SOHBETE GELMİYORSUN?”
Ebü’l-Hasan-ı Şâzilî hazretlerinin talebelerinden birisi, tasavvuf yolundaki dereceleri geçerken kendini hocası gibi görmeye başladı. Neye baksa şeyhini görüyordu. Bu sebeple hocasının sohbetlerine gelmemeye başladı. Bir gün İmâm-ı Şâzilî hazretleri yolda giderken talebesiyle karşılaştı ve; “Canım sen nerede kaldın. Sohbetlere gelmiyorsun!” buyurdu. Talebe; “Efendim, sizinle sözden müstağnî oldum. Yâni her an sizi karşımda görüyorum ve kendimi sizin sûretinizde görüyorum. Sohbetinize gelmeye ihtiyaç duymuyorum” dedi. Bu cevap üzerine Ebü’l-Hasan-ı Şâzilî hazretleri buyurdu ki: 
“Çok garib. Eğer iş senin söylediğin gibi olsaydı, hazret-i Ebû Bekr’in Resûlullah efendimizin sohbetlerine gitmemeleri gerekirdi. Eğer sohbetten müstağnî olsaydı, hazret-i Ebû Bekr efendimiz müstağnî olurdu.” 
Talebe bu sözleri işitince “Allah” diyerek can verdi.

.

Ebü'l-Hayr el-Aktâ

Ebü’l-Hayr el-Aktâ hazretleri, Mısır’ın büyük evliyasındandır. Aslen Mağripli olup doğum târihi bilinmemektedir. Sonradan Şam sâhil beldelerinden Tinat’a yerleşti. 960 (H.349) senesinde Mısır’da vefât etti. Zünnûn-i Mısrî hazretlerinin yanına defnedildi. Kabr-i şerîfi Küçük Kurâfe’de Deylemî minâresi yanındadır...

“GÖSTERİŞ YAPMIŞ OLURLAR!”
Ebü’l-Hayr el-Aktâ hazretleri buyurdu ki: 
“Allahü teâlâyı zikreden, O’ndan bir karşılık beklememelidir. Kim zikrine karşılık Allahü teâlâdan bir şey bekler ve o beklediği şey olursa, karşılığında maddî bir şey aldığı için, zikrin bir mânâsı kalmaz.”
Kendisine; “Kalbin îmân ile dolu olmasına alâmet nedir?” diye soruldu. O; “Bütün Müslümanlara şefkat etmek, onların dertleri ile dertlenmek, işlerinde onlara yardımcı olmaktır. Nifakla dolu olan kalbin alâmeti; kin, hased ve düşmanlıktır” buyurdu.
İnsanları gösterişten sakındırır ve; “Yaptıkları ibâdetleri herkese gösterme arzusunda olan, gösteriş yapmış olur. Her durumunu, bulunduğu her hâlini, insanlara göstermek isteyen de, gösteriş yapmış demektir” buyururdu...
Ebü’l-Hayr el-Aktâ hazretleri, bir zaman talebelerine şöyle anlattı: “Sakın Allahü teâlâdan sabır istemeyin. Lütfunu isteyin. Lütuf, sabır acılığını tatmaktan iyidir. Çünkü sabır, bizim gibilere güç gelir.” Bundan sonra hazret-i Zekeriyyâ’nın kıssasını anlattı: 

ONU TESTEREYLE BİÇTİLER!..
“Zekeriyyâ aleyhisselâm Yahûdîlerden kaçarken, bir ağacın yanından geçti. Ağaç dile gelip, ‘gel yâ Zekeriyyâ’ dedi. Zekeriyyâ aleyhisselâm ağaca yaklaştı. Ağaç açıldı, içine saklandı. Sonra ağaç, onu arayan düşmanlar geçerken dile gelerek, hazret-i Zekeriyyâ’nın kendi içinde saklı olduğunu söyledi. Birisi gelip ağaca bakınca; ‘İşte Zekeriyyâ buradadır’ dedi. Testereyi çıkarıp ağaçla birlikte onu da biçtiler. Testere, hazret-i Zekeriyyâ’nın başına geldiği zaman bir defâ; ‘Ah!’ dedi. Bunun üzerine Hak teâlâ ona; ‘Bir defâ ah dedin. Eğer ikinci defâ ah deseydin, izzetim ve celâlim hakkı için seni Peygamberlik dîvânından silerdim’ diye vahyetti. Zekeriyyâ aleyhisselâm hâline sabretti. Testereyle vücûdunu ikiye böldüler...”
Ebü’l-Hayr el-Aktâ hazretleri, vefat etmesine yakın buyurdu ki: “Kalp; niyetleri düzeltmek, yaptıklarımızı sırf Allah için yapmakla, riyâ ve gösteriş kirlerinden temizlenir. Beden de, Allahü teâlânın velî ve sâlih kullarına hizmet etmekle kıymet kazanır.”

.

Ebü'l-Hayr el-Aktâ

Ebü’l-Hayr el-Aktâ hazretleri, Mısır’ın büyük evliyasındandır. Aslen Mağripli olup doğum târihi bilinmemektedir. Sonradan Şam sâhil beldelerinden Tinat’a yerleşti. 960 (H.349) senesinde Mısır’da vefât etti. Zünnûn-i Mısrî hazretlerinin yanına defnedildi. Kabr-i şerîfi Küçük Kurâfe’de Deylemî minâresi yanındadır...

“GÖSTERİŞ YAPMIŞ OLURLAR!”
Ebü’l-Hayr el-Aktâ hazretleri buyurdu ki: 
“Allahü teâlâyı zikreden, O’ndan bir karşılık beklememelidir. Kim zikrine karşılık Allahü teâlâdan bir şey bekler ve o beklediği şey olursa, karşılığında maddî bir şey aldığı için, zikrin bir mânâsı kalmaz.”
Kendisine; “Kalbin îmân ile dolu olmasına alâmet nedir?” diye soruldu. O; “Bütün Müslümanlara şefkat etmek, onların dertleri ile dertlenmek, işlerinde onlara yardımcı olmaktır. Nifakla dolu olan kalbin alâmeti; kin, hased ve düşmanlıktır” buyurdu.
İnsanları gösterişten sakındırır ve; “Yaptıkları ibâdetleri herkese gösterme arzusunda olan, gösteriş yapmış olur. Her durumunu, bulunduğu her hâlini, insanlara göstermek isteyen de, gösteriş yapmış demektir” buyururdu...
Ebü’l-Hayr el-Aktâ hazretleri, bir zaman talebelerine şöyle anlattı: “Sakın Allahü teâlâdan sabır istemeyin. Lütfunu isteyin. Lütuf, sabır acılığını tatmaktan iyidir. Çünkü sabır, bizim gibilere güç gelir.” Bundan sonra hazret-i Zekeriyyâ’nın kıssasını anlattı: 

ONU TESTEREYLE BİÇTİLER!..
“Zekeriyyâ aleyhisselâm Yahûdîlerden kaçarken, bir ağacın yanından geçti. Ağaç dile gelip, ‘gel yâ Zekeriyyâ’ dedi. Zekeriyyâ aleyhisselâm ağaca yaklaştı. Ağaç açıldı, içine saklandı. Sonra ağaç, onu arayan düşmanlar geçerken dile gelerek, hazret-i Zekeriyyâ’nın kendi içinde saklı olduğunu söyledi. Birisi gelip ağaca bakınca; ‘İşte Zekeriyyâ buradadır’ dedi. Testereyi çıkarıp ağaçla birlikte onu da biçtiler. Testere, hazret-i Zekeriyyâ’nın başına geldiği zaman bir defâ; ‘Ah!’ dedi. Bunun üzerine Hak teâlâ ona; ‘Bir defâ ah dedin. Eğer ikinci defâ ah deseydin, izzetim ve celâlim hakkı için seni Peygamberlik dîvânından silerdim’ diye vahyetti. Zekeriyyâ aleyhisselâm hâline sabretti. Testereyle vücûdunu ikiye böldüler...”
Ebü’l-Hayr el-Aktâ hazretleri, vefat etmesine yakın buyurdu ki: “Kalp; niyetleri düzeltmek, yaptıklarımızı sırf Allah için yapmakla, riyâ ve gösteriş kirlerinden temizlenir. Beden de, Allahü teâlânın velî ve sâlih kullarına hizmet etmekle kıymet kazanır.”

.

Ebû Abbâs Ahmed Sebtî

Ebû Abbâs Sebtî hazretleri Fas’ta yaşamış olan evliyânın büyüklerindendir. 1130 (H.524) senesinde Sebte’de doğup, 1204 (H.601) târihinde Merrâkeş’te vefât etti...

 

ONU VESÎLE EDEREK... Nefh-ut-Tîb kitabının sâhibi Makkarî şöyle anlatır:  “Ebû Abbâs Ahmed Sebtî’nin kabrinin yanında birkaç defâ durup, Allahü teâlâdan dileklerde bulundum. Dileklerimden birisi de; ilim sâhibi olmam ve öğrenmek istediğim bazı kitapları bana anlamayı nasîb etmesi idi. Ebû Abbâs Sebtî’nin kabrinin yanında duâ ettim. Allahü teâlâ benim bu duâmı kısa zamanda kabûl etti.” Bir gün köylüler Ebû Abbâs Sebtî’ye; “İnsanlar kuraklık ve pahalılık sebebiyle büyük bir sıkıntı içerisindeler” deyince, ona; “Cimriliklerinden dolayı, Allahü teâlâ onlara yağmur vermiyor. Eğer siz, elde ettiğiniz mahsûllerin zekâtı ile fakirlere sadaka verseydiniz, buna karşılık Allahü teâlâ da size yağmur verirdi” dedi. Ebû Abbâs’ın bu sözleri üzerine Ebû Hasan Habbâz, fakirlere sadaka verip, yardımda bulundu. Güneş pek kızgın, hava çok sıcaktı. Yağmurdan, ümîdini kesmişti. Ağaçların ve diğer bitkilerin kurumaya yüz tuttuğunu gördü. Bir müddet sonra, öyle bir yağmur yağdı ki, bütün her taraf suya kandı... Ebû Abbâs Sebtî hazretleri, bir sohbeti sırasında şöyle buyurdu: “Allahü teâlâ sözlerinde doğru ve işlerinde ihlâslı olana dünyâda yağmur gibi rızık verir. Onu kötülüklerden korur. Âhirette de günahlarını affedip, bağışlar. Ona yakın olur. Cennet‘ine koyar ve yüksek derecelere kavuşturur. Kendi kusurlarını ıslâh etmek istersen, insanların kusûrlarını araştırma. Çünkü hüsn-i zân, îmân şûbelerinden olduğu gibi, insanların ayıplarını araştırmak da münâfıklıktandır. Kıyâmet günü, yol gösteren nûr içinde haşrolunup karanlıktan korunmak istersen Allahü teâlânın hiçbir mahlûkuna zulmetme!”  MUHAMMED ALEYHİSSELAMIN KALBİ “Allahü teâlâ bütün kalplere nazar kıldı. Kendisini görmeye Muhammed aleyhisselâmın kalbinden daha şevk ve iştiyak duyan bir kalp bulamadı. O sebeple Allahü teâlâyı görme ve O’nunla konuşma hâlini çabuklaştırmak için kendisine mîrâcı nasîb eyledi.” Vefatına yakın kendisinden nasîhat etmesini istediklerinde; “Kim yaptığı işlerde Allahü teâlânın rızâsını gözetmezse, hallerinde Allahü teâlâyı göremez. Kim Allahü teâlânın kendisini dâimâ bildiğini ve gördüğünü düşünmezse, Allahü teâlâ da ona rahmet nazarıyla bakmaz.” buyurdu.

 

Toplam Görüntülenme: 1136

Yayın tarihi: Perşembe, 10 Haziran 2010

.

Emânullah Lâhorî hazretleri

Emânullah Lâhorî hazretleri, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin huzûr ve sohbetlerinde kemâle gelen velîlerin büyüklerindendir. Hocası İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin, rûhlara hayat veren teveccüh ve himmetleriyle yetişerek, evliyâlık yolunda çok ilerlemişti. Kendisi de bu yolda çok talebe yetiştirdi. İmâm-ı Rabbânî Müceddîd-i elf-i sânî hazretleri bu yüksek talebesine yazdığı mektublardan birinde özetle buyurdu ki:

“ÖNCE ÎTİKÂDI DÜZELTMELİDİR”
“Bismillâhirrahmânirrahîm. Allahü teâlâ, sana doğru yolu göstersin! İyi bil ki, Allah yolunda bulunmak isteyene, önce lâzım olan şey, îtikâdını düzeltmektir. Doğru îtikâd; Ehl-i sünnet âlimlerinin Kur’ân-ı kerîmden ve hadîs-i şerîflerden ve Eshâb-ı kirâmdan öğrendikleri, anladıkları îtikâddır. Kur’ân-ı kerîmin ve hadîs-i şerîflerin mânâsını doğru anlayan, doğru yolun âlimleridir. Bunlar da, Ehl-i sünnet ve cemâat âlimleridir. Bunların anladığı, bildirdiği mânâlara uymayan her şeye; akla, fikre, hayâle iyi gelse de ve tasavvuf yolunda keşf ve ilhâm ile anlaşılsa da, hiç kıymet verilmemelidir. Bu büyüklerin anladığına uymayan bilgilerden, buluşlardan Allahü teâlâya sığınmalıdır. 
..... 
Ehl-i sünnet âlimlerinin anladıkları mânâlar doğrudur, kıymetlidir. Bunlara uymayanlar kıymetsizdir. Çünkü bu mânâları, Eshâb-ı kirâmın ve Selef-i sâlihînin eserlerini inceleyerek elde etmişlerdir. O hidâyet yıldızlarının ışıkları ile parlamışlardır. Bunun için, ebedî kurtuluş bunlara mahsus oldu. Sonsuz saâdete bunlar kavuştu. Allah yolunda giden kâfile bunlar oldu. Kurtuluş, ancak Allah yolunda bulunanlar içindir.

“ONLARA UYAN KURTULUR...”
Îtikâdı bunlara uygun olan din âlimlerinden biri, İslâmiyete yapışmakta gevşek davranırsa, kusurlu olursa, buna bakarak, bütün âlimleri kötülemek yersiz olur. İnatçılık olur. Onların doğru bilgilerini inkâr etmek, kötülemek olur. Çünkü, doğru bilgileri bizlere ulaştıran onlardır. Kurtuluş yolunu, bozuklarından, sapıklarından ayıran onlardır. Onların hidâyet ışıkları olmasaydı bizler doğru yolu bulamazdık. Doğruyu bozuk olanlardan ayırmasalardı, bizler, taşkınlık ve azgınlık uçurumlarına düşerdik. İslâmiyeti bozulmaktan koruyan, her yere yayan, onların çalışmasıdır. İnsanları kurtuluş yoluna kavuşturan onlardır. Onlara uyan kurtulur, saâdete kavuşur. Onların yolundan ayrılan, sapıtır, herkesi de saptırır...”
Emânullah Lâhorî hazretleri vefat edeceği zaman bütün evlad ve ahbabına, İmâm-ı Rabbânî Müceddîd-i elf-i sânî hazretlerinin yolundan ayrılmamalarını vasiyet ederek son nefesini verdi..

.

Eşrefoğlu Rûmî (Eşrefzâde)

Eşrefoğlu Rûmî, Anadolu’da yaşayan büyük velîlerdendir. Şiirleri ile meşhur oldu. İsmi Abdullah olup, babasınınki Eşref’tir. Babasının ismi ile şöhret buldu. Babası, Mısır’dan İznik’e göç etti. 
Eşrefoğlu Rûmî İznik’te doğdu. 1484 (H. 889) senesinde vefât etti. Türbesi İznik’tedir. Eşrefzâde-i Rûmî diye de bilinir.

BURSA, ANKARA VE İZNİK...
Eşrefoğlu Rûmî, Bursa’da bulunan Emîr Sultan’ın huzûruna gitti. Talebesi olup, hizmetiyle şereflenmek istediğini bildirdi. Emîr Sultan hazretleri, Abdullah’ın tasavvuf yolunun aşkıyla yandığını görünce, evliyânın büyüğü Ankara’daki Hacı Bayrâm-ı Velî’ye gönderdi. O da, Ankara’ya gidip, yeni hocasına tam teslim oldu. Hocası Hacı Bayrâm-ı Velî’ye on bir sene hizmet etmekle şereflendi. Eşrefoğlu Abdullah, on bir sene içinde pekçok imtihandan geçti. Yaptığı güç işlerden hiç şikâyette bulunmadı. Bu sabrı ve hocasına karşı muhabbeti ve hürmeti neticesinde, Hacı Bayrâm-ı Velî’ye damad olmakla şereflendi. Hocasından izin alarak İznik’e gitti. Söylediği tasavvufi şiirler zamanımızda da söylenmektedir. 
Eşrefzâde Rûmî vefatına yakın şöyle buyurdu: 
“Ey Müslümanlar! Dünyâ dedikleri bir hiçten ibârettir. Hiç olduğu şuradan anlaşılıyor ki, sonucu hiçtir. Hiç olan dünyâya gönül veren, yolunda ömrünü çürüten ve hiç olan şeyi isteyenler de bir hiçten ibâret kalacaklardır. Amma hiçi hiç sayan âriftir. 
Azîzim! Sen o sultanları gözünün önüne getir ki, onlar dünyâya geldiler. Lâkin dünyâya îtibâr etmediler. Dünyânın arkasına düşüp hırsla dünyâlık toplamaya çalışmadılar. Âhiret amelleriyle meşgûl oldular. Onlar, bu dünyânın âhiret yolunun üzerinde bir yol uğrağı olduğunu anladılar. Buna aldanmak olur mu? Yol tedârikinde bulunup kâfileden ayrılmadılar. Bu dünyâya gönül verip aldanmadılar...

“BU DÜNYAYA ALDANMADILAR!”
Azîz kardeşim! Temiz ve pak erler ile aziz canları gör. Onlar bu dünyâya aldanmadılar. Allahü teâlâ kendilerine ne verdi ise nefislerinden kestiler. Kendi nefislerine vermeyip fakirlere dağıttılar. Açları doyurup, çıplakları giydirdiler. Muhtaçları arayıp buldular. Kapılarına gelenleri mahrum etmediler. Darda kalanların gönüllerini ferahlattılar, işlerini gördüler. Şu hadîs-i şerîfi kendilerine düstûr edindiler: “Bir kimse, din kardeşinin bir işine yardım etse, Allahü teâlâ da onun işini kolaylaştırır. Bir kimse, bir Müslümanın sıkıntısını giderir, onu sevindirirse, kıyâmet gününün en sıkıntılı zamanlarında Allahü teâlâ onu sıkıntıdan kurtarır.”

.

Şeyh Sinan Efendi

Şeyh Sinan Efendi, on beşinci asır Osmanlı velîlerindendir. Bugün Batı Trakya’da bulunan Fere’de doğdu. 1485 (H.890) senesinde vefât etti. Kabri Fere’dedir... Bu mübarek zat, sohbetlerinde, talebelerine buyurdu ki:

TASAVVUF TALEBESİNİN VASIFLARI
“Tasavvuf talebesi olan bir sûfîde şu vasıflar bulunmalıdır:
1) Allahü teâlâya muhabbet ve bağlılığından dolayı, kendini ve dünyâyı unutmalıdır. 2) Ne kadar ciddî olursa olsun, başkalarının kusûrlarını görmezden gelmelidir. 3) Harama gözlerini kapamalıdır. 4) Bütün istenmeyen şeyleri duymamalı, kötü şeylere karşı sağır olmalıdır. 5) Dilsiz olmalı, söylenmeyecek sözleri söylememelidir. 6) Her an arzulanmayan yerlere sürüklemeye çalışan alçak nefsin peşinden koşmamalıdır. 
Eğer bu sıfatlar bir sûfîde yoksa, o düpedüz bir yalancı sahtekârdır. Dünyâ malına ve şerefine sâhib olmayı arzulayan bir sûfî, sûfî değildir. O, sûfîlere kötülük getiren bir aldatıcıdır.”
“Altı çeşit tövbe vardır: 1) Kalp ile tövbe: Kalben bütün kötü arzularını frenler ve önler. Kıskançlığı ve nefsin diğer arzularını öldürür. Kul ile Allahü teâlâ arasındaki perdelerin kalkmasına yardım eder. 2) Dil ile tövbe: Kötü sözler söylemekten dili alıkoymak ve onu devamlı Allahü teâlâyı zikre ve Kur’ân-ı kerîm okumaya alıştırmak demektir. Muhabbet yolunda sâdece diline hâkim olabilen ve onu zikirde kullananlar muvaffak olurlar. Tek başına kalb ile tövbe, Allahü teâlâya kavuşmak için yeterli değildir. Kulaklar, gözler eller ve nefs kalbin kölesidirler. Bu yüzden bunlar, dil ile yapılan tövbe ile kontrol edilebilirler. 3) Göz ile tövbe: Harama bakmamak ve başkalarının kusûrlarını görmemektir. 4) Kulak ile tövbe: Sûfîlerin kulağı, Allahü teâlânın zikrinden başka birşey duymamalıdır. 5) Ayak ile tövbe: Ayakları haramlardan ve kötülüklere gitmekten korumaktır. 6) Nefs ile tövbe: Nefsin arzularını frenleyerek yapılan tövbedir...

BU TÖVBELERİN DIŞINDA...
Bu tövbelerin dışında; tövbe-i hâl, tövbe-i mâzi ve tövbe-i müstakbel olmak üzere üç tövbe daha vardır. Tövbe-i hâl: Yeni işlediği günahlara tövbe etmek ve ileride işlememeye yemin etmektir. Tövbe-i mâzi: Geçmişte yapmış olduğu günahlar için tövbe etmektir. Tövbe-i müstakbel: Gelecekte hiç günah işlememek için Allahü teâlâya yalvarmaktır...”
Şeyh Sinan Efendi vefat etmeden kısa bir zaman önce buyurdu ki: “Allahü teâlâyı hatırlamayanlar, ölüler gibidirler.”

.

Sâlih Sıbkî hazretleri

Şeyh Sâlih Sıbkî hazretleri, Bitlis velîlerinden. 1852 (H.1269) senesinde Cizre’nin köylerinden Basret’te vefât etti. Evliyânın büyüklerinden Şeyh Hâlid Cezirî’nin sohbetinde kemâle erdi. Hocasının vasiyeti üzerine vefâtından sonra bölge halkını irşâd etti...

BUHTAN EMİRİ BEDİR HAN
Bu mübarek zatın kerâmetleri pek çoktur... Buhtan emiri Bedir Han’ın oğullarından biri ölmüştü. Talebelerinden bir kısmı ile birlikte Bedir Han’a taziyeye gittiler. Talebeleri yolda, Emire; “Allah ecrini artırsın, sabır versin” gibi şeyler söylenmesi için aralarında konuştular. Bedir Han onların geldiğini duyunca adamlarıyla birlikte karşılamaya çıktı. Şehir dışında karşılayıp Şeyh Sâlih Sıbkî hazretlerinin elini öptü. Atının üzengisinden tutup arkasından yürüdü. Şehre girince oturdukları mecliste emirler, âlimler ve halk toplandı. Saygı ile huzurunda oturdular. Bedir Han’a oğlunun vefâtından dolayı başın sağolsun derken Emir’e sanki bir talebesine hitap eder gibi; “Allah ecrini artırsın ey Emir! Oğlunun vefâtını duyunca çok sevindim! İnşâallah diğer oğullarının büyüğü, küçüğü de ölür! Yaşarlarsa senin gibi zâlim olurlar!” dedi. Bu sözleri söyleyince; meclisinde bulunanlar ve talebeleri Emir Bedir Han’ın zâlim bir kimse olduğunu bildikleri için kızıp ona zarar vermesinden çok korktular. Emir çok kızmasına rağmen bir şey diyemedi. Ancak kendi kendine, “Ben bu zâtı bir tecrübe edeyim. Eğer gerçekten velî bir zât ise ona talebe olurum. Öyle değilse şiddetli bir cezâ vereyim!” diye düşündü.

SÂDIK TALEBELERİNDEN OLDU
Şeyh Sâlih Sıbkî köyüne döndükten sonra, Emir, adamlarından birine helal malından kırk mecidiye para verdi. Bu paraların arasına da haram bir para karıştırdı. Eğer bu haram parayı ayırmadan hepsini alırsa o velî değildir, diyerek gönderdi. Emirin adamı Basret köyüne varıp paraları Şeyh Sâlih Sıbkî hazretlerine verip; “Bunlar size, Emir Bedir Han’ın hediyesidir” diyerek kırk mecidiyeyi önüne koydu. Emirin helal paralar arasına karıştırdığı haram parayı göstererek; “Bunu emire götür. Bu para haramdır!” diyerek gelen kimseye geri verdi. Emirin adamı gelip durumu anlatınca, Emir Bedir Han onun velî bir zât olduğunu anlayıp ona âşık oldu. Huzuruna gidip elini öptü ve sâdık talebelerinden olup, adil, tebeasını gözeten, haktan ayrılmayan bir emir oldu. O kadar âdil ve güzel ahlâklı bir emir oldu ki, adâleti ve güzel ahlâkı, âlimler ve halk arasında darb-ı mesel hâlini aldı...

.

İİbrâhim Gülşenî hazretleri

Ibrâhim Gülşenî hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. 1426 (H.830) senesinde Azerbaycan’da doğdu. Tebriz’de Dede Ömer Rûşenî’nin hizmetine girerek, talebesi oldu. Şii Safevîlerin Tebriz’i ele geçirmesi üzerine Mısır’a gitti...

PADİŞAH HÜRMET GÖSTERDİ...
Mısır’da İbrâhim Gülşenî hazretlerinin talebeleri ve sevenleri çoğaldı. Nâmı, zamânın sultânı Kânûnî Sultan Süleymân Hana erişti. Sultan Süleymân Han, onu İstanbul’a dâvet eyledi. İstanbul’a gelen İbrâhim Gülşenî hazretlerine çok hürmet gösterdi, ikrâmlarda bulundu. O sıralarda İbrâhim Gülşenî yüz dört yaşlarındaydı. Bir müddet İstanbul’da kalan İbrâhim Gülşenî hazretleri, Pâdişâhtan izin alarak tekrar Mısır’a döndü... 
İbrâhim Gülşenî, bir gün talebeleriyle sohbet ediyordu. Bir ara talebeler; “Efendim! Allahü teâlânın ihsânı ile kabirdeki ölülerin azabda veya nîmet içinde oldukları bilinebilir mi? Duâ ederek azabda olanın azâbı kaldırılır mı?” diye sordular. İbrâhim Gülşenî de: “Allahü teâlânın sevdiklerinden biri bir kabre uğradığında, kabirdekinin azab içinde olduğunu gördü. Aradan bir müddet geçtikten sonra, tekrar o kabrin yanına uğradı. Kabre teveccüh ettiğinde, azâbın kaldırılmış olduğunu gördü. Hayret ederek düşünceye daldı. O sırada kendisine bir hitâb geldi. Deniyordu ki: “Bu kabirde yatan kimsenin küçük bir çocuğu vardı. Annesi o çocuğu ilim öğrenmeye gönderdi. Çocuk Besmeleyi öğrenince, Besmelenin hürmetine babasının azâbı kaldırıldı.”

“KUR’ÂN-I KERÎM NURDUR!..”
Yine bunun gibi şâhid olduğum bir hâdise de şöyledir: 
Kâdı Îsâ’nın hocası Fahreddîn vefât etmişti. Kâdı Îsâ, teveccüh edince, hocasının azabda olduğunu anladı ve gelip bana durumu söyledi. Kâdı Îsâ’ya dedim ki: “Hocanın sende hakkı var. Hocan için sadaka ver, Kur’ân-ı kerîm okut ve rûhuna hediye eyle.” Kâdı Îsâ denilenleri yaptı. Fukarâya yemek yedirdi. Sevâbını hocasının rûhuna hediye etti. O gece Kâdı Îsâ rüyâsında hocasını gördü. Azap melekleri tekrar azab için gelmişlerdi. Tam o anda onu bir nûr kapladı. Bunu gören melekler, hemen oradan ayrıldılar. Ertesi günü rüyâsını bize tâbir ettirmek için geldi. Biz de; “Okuduğun Kur’ân-ı kerîm ve yaptığın hayır hasenât ona nûr oldu ve azabdan kurtuldu. Çünkü Kur’ân-ı kerîm nûrdur” dedik.
İbrâhim Gülşenî hazretleri 1534 (H.940) senesinde Mısır’da vefât etti. Son sözü Kelime-i şehâdet oldu. Yerine oğlu Ahmed Hayâlî geçerek, Gülşenî yolunu devâm ettirmeye çalıştı.

.

Kabûlî Mustafa Efendi

Kabûlî Mustafa Efendi, Edirne velîlerindendir. 1712 (H.1124) yılında Edirne’de vefât etti. İlk tahsîli ve gençliğiyle ilgili bilgi bulunmamaktaysa da iyi bir tahsîl ve terbiye gördüğü anlaşılmaktadır...

FAKİRLERİ GÖZETİRDİ...
Kabûlî Mustafa Efendi, nerede bir fakir görse maddî-mânevî yardımda bulunurdu. Yabâni ağaçları aşılardı. Yaralı ve sakat hayvanlara bakıp, yaralarını sarardı. Kimsesizlerin işlerini görmelerine yardım ederdi. Yaptığı işlere karşılık ücret almazdı. Her ânını Allahü teâlânın rızâsı için geçirirdi. Kabûlî hazretlerinin bu muhiblerine, sevenlerine söylediği sözlerden birkaçı şöyledir:
“Bir çocuk tahsîl çağına geldiği zaman, okuyup yazmaya nasıl harfleri öğrenmekle başlarsa, Hakka ermek de tavsiye edeceğim şu hususlara uymakla gerçekleşir: 1) Allahü teâlâyı tanımak, 2) Muhabbetullah (Allahü teâlâya muhabbet), 3) Gönlü toplamak, 4) Teslîmiyet, 5) Nefsin arzularına uymamak, 6) Bu yolda gayret göstermek, 7) Kesrette vahdet. Halk içinde Hak ile olmak, Çok salevât okumak, 9) Kelime-i tevhîdi çok söylemek, 10) Az yemek, 11) Temiz giyinmek, 12) Halka faydalı olmak, 13) Mütehallik, güzel ahlâk sâhibi olmak, 14) Mürşide, yol göstericiye, hocaya itâat, 15) Arkadaşlarına şefkat, sevgi, 16) Âleme ibret nazarı ile bakmak, 17) Vaktin kıymetini bilmek, 18) Hükûmete itâat, 19) Hasedden ârî, uzak olmak, 20) Kimseye buğz ve düşmanlık etmemek, 21) Komşu hakkını ileri tutmak, 22) Sözünün eri olmak, 23) Kendini tanımak, 24) Dünyâdan lüzumlu kadar nasîb almak, 25) Âhireti unutmamak, 26) Doğruluktan ayrılmamak, 27) Haddi aşmamak, 28) Huzûrla sükûn bulmak.”
“Nefsinizin arzularını terk edin, üzüntünüz, derdiniz dağılsın.”
“Her kişi kendini görüp bilmeye gelmiştir, görene, bilene ne mutlu.”
“Edepli yürü, hayâlı konuş, sendeki şeref, seni yaratanındır.”
“Gördüğün kişi, şâyet onu görür görmez sana Allahü teâlâyı hatırlatıyorsa, bilesin ki o, Allah’ın velîsidir.”

“GÖNÜL ALICI OLUN!..”
“Kim olursa olsun, eliniz, ayağınız tutarken, gücünüzle hayra hizmet edin. Gücünüz yoksa, güler yüz ve tatlı dille gönül alıcı olun. Onu da yapamazsanız kalbinizden iyilik dileyin. Rabbin sevdiklerine hizmet, Allahü teâlâya ibâdettir.” 
Kabûlî Mustafa Efendi, 1712 (H.1124) yılında vefât ederek ismiyle anılan dergâha defnolundu. Vefat etmeden önce buyurdu ki:
“En büyük bahtiyarlık, insanlığının kıymetini bilmektir.”

.

Muhammed Rukıyye hazretleri

Muhammed Rukıyye hazretleri, büyük velîlerdendir. Hayâtı hakkında fazla bilgi yoktur. Bu mübarek zat, talebelerine şöyle buyurdu:

“DİLİN YİRMİ BİR ÂFETİ VARDIR”
“Dilin yirmi bir âfeti vardır. Bu âfetler şunlardır:
1)Fâidesiz konuşmak. 2) Bâtıla dalmak, yâni içki meclislerini, fâsıkların yaptığı işleri, zenginlerin rahatını, sultanların zulmünü güzel görerek anlatmak. 3) Sözde başkalarına galip gelmek için münâkaşa ve mücâdele etmek. 4) Düşmanlık. 5) Halk beğensin diye konuşmak. 6) Edebe uygun olmayan sözler söylemek. 7) İki dilli ve ikiyüzlü olmak. Bir kimseyi yüzüne karşı medh etmek. 9) Günâhı ve suçu olmayan bir Müslümanı alaya almak. 10) Günâha götürecek latîfeler yapmak. 11) Bir Müslümanla alay etmek. 12) Bir Müslümanı bir toplumda maskara yapmak. 13) Müslümanın sırrını başkasına duyurmak. 14) Verdiği sözü yerine getirmemek. 15) İki Müslüman arasında söz taşımak. 16) Yalan söylemek. 17) Yalan yere yemin etmek. 18) Küfre sebeb olan sözleri söylemek. 19) Konuşulmaması gerekeni konuşmak. Şeyh Sa’dî buyuruyor ki: “Şu iki şey aklın noksanlığındandır: Konuşulacak yerde konuşmamak, konuşulmayacak yerde konuşmak.” 20) İnsan ve hayvana lânet etmek. 21) Gıybet etmek...”
Muhammed Rukıyye hazretleri buyurdu ki: 
“Hocam Yûsuf Mahdûm vefat etmeden önce talebelerine şöyle buyurmuştur: 
-Büyüklerimiz buyurdular ki: ‘Susmak, açlık, az uyumak, uzlet ve zikre devâm yolumuzun aslıdır.’ Hadîs-i şerîfte buyruldu ki: (Ya hayır söyle veya sus.) Susan kurtulur. Yâni sükût eden kimse, dünyâda düşmanlarından, âhirette ise ateşten kurtulur. 

“KURTULUŞ NE İLE OLUR?”
Eshâb-ı kirâmdan Ukbe bin Âmir buyurdu ki: 
-Resûlullah efendimize; ‘Dünyâ ve âhirette kurtuluş ne ile olur?’ diye suâl ettim. Resûlullah efendimiz; (Dilini muhâfaza eyle. Zarûret olmadıkça evinden çıkma. Günahlarını hatırlayıp, ağla. Kurtuluş bunlarla olur) buyurdu. Tasavvuf yolunun esâsı, devamlı Allahü teâlâyı zikretmek, hatırlamaktır. Kur’ân-ı kerîmde meâlen; ‘Allahü teâlâyı her hâlinizle çok anın ki, (dünyâ ve âhiret saâdetine kavuşup azaptan) kurtulabilesiniz’ buyurulmaktadır (Cum’a suresi 10). Allahü teâlâ, âyet-i kerîmede kurtuluşu, çok zikre bağlı kılmıştır. Mu’âz bin Cebel’in rivâyet ettiği hadîs-i şerîfte, Resûl-i ekrem efendimiz; (Cennet ehli, dünyâda 
zikretmeden geçirdikleri zamanları için pişmân olurlar) buyurmuştur...”

.

Muhammed bin Hâmid Tirmizî

Muhammed bin Hâmid Tirmizî hazretleri, hadîs âlimlerindendir. Dokuzuncu asırda Belh şehrinde yaşamıştır. Derslerinde ve sohbetinde çok talebe yetişmiştir. Hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:

“TEFEKKÜR BEŞ ÇEŞİTTİR”
“Tefekkür beş çeşittir. 1- Allahü teâlânın yarattığı şeylere bakıp, O’nun yüceliğini düşünmek. Bundan mârifet, Rabbini tanımak hâsıl olur. 2- Allahü teâlânın nîmetlerini ve ihsânlarını düşünmek. Bundan muhabbet hâsıl olur. 3- Allahü teâlânın vâdettiği nîmetleri ve mükâfâtları düşünmek. Bundan ibâdete karşı rağbet ve ibâdet yapma şevki hâsıl olur. 4- Allahü teâlânın azâbını düşünmek. Böyle tefekkür eden kimse, Allahü teâlâya isyân etmekten sakınır. 5- Allahü teâlânın verdiği nîmetler ve ihsânları yanında, nefsin kötülüklerini düşünmek. Bundan da, geçmiş günahları hatırlayarak Allahü teâlâya karşı hayâ, utanma hâsıl olur.”
“Yol belli ve açık; delil, âlimler (müctehidler), azık tam, binek kuvvetli. Fakat insanı asıl maksada kavuşmaktan uzaklaştıran şeyler var. Bunlar: Âlimlere (müctehidlere) uymadan, kendi görüşüne uymak, nefsinin istekleri peşinde koşmak. Azığı (yiyeceği) gayrimeşrû yerden toplamak. Mesûliyeti unutup, bineği zayıflatmaktır.”
“Câhillerin evliyâyı inkâr etmesi, büyüklere dil uzatması; onları anlamaktan uzak olmalarından ve kalblerinin hikmeti almamasındandır.”
“Evliyâ olan zâtlar, evliyâlıklarını dâima gizlerler, söylemezler. Fakat onların hâlleri ve davranışları, evliyâ olduklarını gösterir. Evliyâlık iddiasında bulunan kimseler, dilleriyle bunu söylerler. Fakat hâl ve hareketleri, onların yalancı olduklarını ortaya çıkarır.”
“Allahü teâlâya en yakın olan kimseler, fakirlerle bulunmaktan hoşlanan kimselerdir. Ebedî olanı, geçici olana tercih edenler ve kazâya rızâ gösterenlerdir.”
“Bir şeyi yapmaktan âciz kalırsan, bu âcizliğini, zayıflığını anlamaktan da âciz kalma.”

ÎMÂN VE MÂRİFET ZAYIFLIĞI!..
“Bir kimsenin bir Müslümanı hor görmesi, îmân ve mârifet zayıflığındandır.”
“İnsanların en kötü ahlâklısı, dostunu düşmanını ayırmayan ve sohbet ehlinden uzak yaşayandır.”
“İnsanın kalbine nur yerleşince; dışı, âzâları, iyilik yapar ve iyiliği konuşur.”
Muhammed bin Hâmid Tirmizî hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki:
“Kalb ve vakit, insan için sermâyedir. Fakat kalbini kötü zanlarla, düşüncelerle meşgûl eder. Vaktini de boş şeylerle geçirir, zâyi eder. Bu ne acı bir hâldir. Sermâyeyi kaybedene kim kâr getirebilir.”

.

Mansûr bin Ammâr

 

Mansûr bin Ammâr hazretleri büyük velîlerdendir. Künyesi Ebü’s-Sırrî Sülemî’dir. Aslen Mervli olup, Basra’da yaşamıştır. 839 (H.225) senesinde Basra’da vefât etti. Hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:

 

“KENDİ AYIPLARINI GÖREN...”
“Kendi ayıplarını gören kimse, başkasının ayıbı ile uğraşmaz. Haramlardan sakınma elbisesini soyan ve takvâdan mahrum olan kimseyi, artık dünyâda hiçbir şey örtmez. Kim Allahü teâlânın verdiği rızka râzı olursa, kaybettiği şeye üzülmez. Kendi kusurlarını unutan kimse, başkalarının kusurlarını büyük görür. Kendi görüşünü beğenen sapıtır. Aklına güvenenin ayağı kayar. İnsanlara büyüklük taslayan zillete düşer. İnsanların malına göz diken fakir düşer. Âfiyet isteyen sabreder. Hakk’a karşı savaşan, yıkılır... Tevâzû; hakka uymakta sıkıntılara, acılara sabretmek, dinde bildirilen edeplerle edeplenmek ve başkalarının fazîletini üstün tutup, kendi fazîletini büyük görmemektir.”
“Sıkıntıdan kurtulmak istiyorsan, dünyâyı istemeyi bırak, özür dilemekten kurtulmak istiyorsan, diline hâkim ol.”
“Şeytan bir kimseyle eğlenmek istediği zaman, ona koğuculuk (lâf taşıma) yapması için vesvese verir. Dedikodu yapmaya teşvik eder ve kötü sözler taşıtır. Bu koğuculuk yapan adam, yaptığı dedikodu sonunda öyle işler yapmaya başlar ki, şeytan onların birini dahi yapmaktan utanır ve korkar.”
Kendisi şöyle anlatır: “Bir gün Mısır’a gitmiştim. Orada büyük bir kuraklık ve kıtlık yaşanıyordu. Cumâ namazından sonra halk ağlayarak duâ etmişti. Hatırımdan câminin ortasına gidip, bu cemâate nasîhatta bulunayım diye geçti. Aklımdan geçirdiğim gibi yaptım. Sonra câminin ortasına gidip onlara şöyle dedim: “Ey cemâat! Allahü teâlâya, sadaka vermek sûretiyle yaklaşınız. Allahü teâlâya en güzel yaklaşma şekli budur.” dedim. Sonra; “Ey Allah’ım! Benim üstümdeki cübbemden başka hiçbir şeyim yok, ancak bunu verebiliyorum, dedim ve cübbemi çıkarıp ortaya attım. Beni tâkip eden halk, cübbemin üzerine sadakalarını koymaya başladı. Bunları fakirlere dağıttık. Bir müddet sonra yağan yağmurlarla her taraf su ile doldu.”

“YETER Kİ İMANLI ÖLELİM”
Bu mübarek zat, vefatı yaklaştığında buyurdu ki:
“İnsan ölünce malını vârisler, canını melek-ül-mevt alır, etini kurtlar yer. Kemiklerini toprak çürütür. İyiliklerini ve sevaplarını da hasımları alır. Bunlar olacak, Allahü teâlâ îmânımızı şeytanın çalmasından bizi muhâfaza etsin.”

.

Muhammed bin Fadl Belhî

Muhammed bin Fadl Belhî hazretleri, Ahmed bin Hadraveyh’in talebesi olup, daha birçok âlimin sohbetinde bulunmuştur. Semerkand’da kadılık yaptı. 931 (H.319) senesinde orada vefât etti...

İNSANLARIN EN ÂRİFİ...
Bu mübarek zatın da kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki:
“İnsanların en ârifi, Allahü teâlânın emirlerini yerine getirme husûsunda gayret sarf eden ve Peygamber efendimizin sünnet-i seniyyesine tâbi olanlardır.”
“İslâmiyet nûrlarının kalblerden ayrılıp, kalblerin kararmasına dört şey sebeb oldu: Bildikleri ile amel etmemek. Bilmeyerek yapmak. Bilmediklerini öğrenmemek. Başkalarının öğrenmelerine mâni olmak.”
“Errahmân demek; Allahü teâlânın, dünyâda iyi ve kötü herkese ihsân etmesi demektir.”
Ebû Osman Hîrî hazretleri, Muhammed bin Fadl’a yazdığı bir mektupta “Bedbahtlığın alâmeti nedir?” diye sorduklarında; “Bedbahtlığın alâmeti üçtür: Bir kimseye ilim verilir ama amel etmek için yardım edilmez. Amel etmeye yardım edilir ama bu sefer de ihlâstan mahrum edilir. Üçüncüsü ise âlimler ile sohbet etmek nasîb olur, fakat onlara hürmet etmekten mahrum edilir” buyurmuştur.
“İnsanların, nefsin istek ve arzularından uzaklaşmak için ıssız çöllere çekilmesi, ne kadar şaşılacak bir şeydir. Zîrâ insanların arasına çıkmak, Peygamberlerin sünnetidir.”
“İlmin tadından zevk alan, onsuz yapamaz. Devamlı ilimle meşgûl olur.”
“Zâhidlerin gözleri, âriflerin ise kalbleri ağlar.”
“Bir müridi (talebeyi) dünyâ malı toplamaya istekli görürsen, bil ki, onun bu isteği aşağılık, Rabbine sırt çevirme ve baş aşağı dönme nişânıdır.”
“Şükrün neticesi; Allahü teâlâyı sevmek ve O’ndan korkmaktır.”
“Dil ile zikretmek, günahlara kefârettir. Kalb ile zikr, Allahü teâlâya yakınlık ve mertebenin yükselmesidir.”
“Güneşin doğuşundan, güneşe gözle bakılabildiği sürede (işrak zamanına kadar) namaz kılmak haramdır. Ancak işrak vaktinden sonra nâfile kılmak mübah olur.”

“İYİ ARKADAŞ RIZIKTIR!..”
Muhammed bin Fadl Belhî hazretleri, vefat etmeden önce talebelerine buyurdu ki:
“İlim kaledir. Cehâlet meçhûldür. İyi arkadaş rızıktır. Kötü arkadaş, keder ve üzüntüdür. Akrabâyı ziyâret etmek hasenedir. Sıla-i rahmi kesmek musîbettir. Sabır kuvvettir. Cüret âcizliktir. Doğruluk kuvvettir. Yalan zayıflıktır. Mârifet doğruluktur. Akıl tecrübedir...

.

İdris-i Muhtefî (Hacı Ali Bey)

İdris-i Muhtefî hazretleri, İstanbul evliyâsındandır. İsmi Ali’dir. Halk arasında Hacı Ali Bey diye bilinir. Terzilik mesleğiyle meşgûl olduğu için “İdris”, kendi hâllerini ve yakînlerini insanlardan gizlediği için “Muhtefî” lakaplarıyla anılmıştır.

“ŞEYTAN ARKADAŞIN OLUR!”
Aslen Rumeli’deki Tırhala’dan olan İdris-i Muhtefî hazretleri, 1615 (H.1024) senesinde İstanbul’da vefât etti. Kabri, Kasımpaşa’da Kulaksız Câmii karşısında Okmeydanı’nın Haliç Tersânesi’ne bakan kısmındadır. Hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:
“Arkadaşlarından ayrılma, yoksa yolda kalırsın veya dalâlete saparsın! Topluluktan ayrılan helâk olur. Tek olarak yola çıkma. Çünkü şeytan arkadaşın olur. Yolun başlangıcında olanlar âmâ gibidir önünü göremez. Her an bir tehlike ile karşı karşıyadır. Kendisine yol gösterecek birine ihtiyâcı olduğu gibi, tasavvuf yoluna yeni girenin de yol göstericiye o kadar ihtiyâcı vardır. Kâmil bir hocanın elinde terbiye olunan bir insan, kısa bir süre içerisinde maksadına kavuşur. Bunun misâli dağlardaki meyveler ile bahçelerdeki meyvelerdir. Yâni dağlardaki ağaçların meyveleri terbiye ve bakım görmedikleri için geç olgunlaşır ve tatlı olmazlar. Fakat bostanlarda bahçıvanların bakımıyla yetişen ağaçların meyveleri hem kısa zamanda olgunlaşır hem de çok lezzetli olur.”
Kassâm (vefât eden kimselerin mîrâslarını taksim eden kimse) Kâtibi Mustafa Efendi anlatır: 

HÂLLERİNİ HEP GİZLEDİ...
“Bir gün mahallemizden bir kimse Kassâm Mahkemesine gelerek; ‘Semtimizde bir kimse vefât etti. Geride bıraktıklarının yazılmasını istiyorum’ dedi. Kassâmdan bir kâtip istedi. O semtte olduğum için kassâm beni bu işle vazîfelendirdi. O kimse ile birlikte gittik. Meğer bu kimse, İdris-i Muhtefî imiş ve vefat eden de kendisi imiş. O zamâna kadar kapısının açıldığını görmediğim ve sâhibini bilmediğim bir eve gittik, orada vezirlerden, âlimlerden ve ileri gelenlerden pekçok kimse olduğunu gördüm. Ayrıca onların hizmetinde bulunan hûrî ve gılmân ise bir mahalle halkından fazlaydı. Her cins mal bir tarafa ayrıldı. Ayrıca bâzı yazılı belgeler çıktı. ‘Bunlar nedir?’ diye sorduğumda; ‘İdris Efendinin geriye bıraktıklarındandır’ dediler. ‘Ömrümüz boyunca yakınımızda olup da hiç görmediğimiz zâtın eşyâlarıdır’ diye hayretimizi belirttik. Bu derece yüksek olmasına rağmen hal ve kerâmetlerini gizlediğine şâhid olduk...”

.

Ka'b-ül-Ahbâr hazretleri

Ka’b-ül-Ahbâr hazretleri, Tâbiînin büyüklerindendir. Hazret-i Ömer zamânında Müslüman olduğu söylenir. Yemen’de doğdu. Hazret-i Ömer’in hilâfeti zamânında Medîne-i münevvereye geldi. Humus’a yerleşti. Burada hazret-i Osman zamânında 652 (H.32) târihinde vefât etti...

DERECENİN YÜKSELMESİ İÇİN
Ka’b-ül-Ahbâr hazretlerinin hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki: 
“Allahü teâlâ, mümin kulunu sevdiği zaman, Cennet’te onun derecesini yükseltmek için, dünyâyı ondan uzaklaştırır. Kâfir kuluna gazab ettiği zaman, onu dünyâda rahat kılıp, sevindirir. Böylece onu Cehennem’in aşağı derecelerine düşürür.”
“Kim zenginlere ve mal sâhiplerine boyun eğerse, dîni de boyun eğer, böylece dînine zarar gelir.”
“Dünyâdan ancak Allahü teâlânın takdir ettiği kadar ele geçer. Ancak kulun sebeplere yapışıp, çalışması gerekir. Böyle yaparsa, emre uymuş olur.”
“Allahü teâlânın korkusundan gözyaşı döken kimseyi Cehennem ateşi yakmaz.”
“Allahü teâlâya yemîn ederim ki, Allah korkusundan gözyaşlarımın yanaklarıma akmasını, altından bir dağı sadaka olarak vermekten, daha çok severim.”
“Evlerinizi Allahü teâlâyı anmak sûretiyle nûrlandırınız. Evlerinizi onda namaz kılarak nasiplendiriniz. Allahü teâlâya yemin ederim ki, böyle yapanlar gök ehli arasında tanınırlar. Gök ehli; ‘Falan oğlu falan, evini, Allahü teâlâyı anarak süslüyor’ derler.”
“Sükût iyi bir huydur. Çünkü verâ (şüphelilerden kaçınma) ve günahların azlığına güzel bir vesîledir.”
“Allahü teâlâ, yersiz güleni, bir ideâli, maksadı olmadan yola çıkanı sevmez.”
“İdârecinin iyi olmasıyla halk da iyi, kötü olmasıyla, onlar da kötü olurlar.”
“Allahü teâlâya yemîn ederim ki, sizden biri doğuda, Cehennem ateşi de batıda olsa, sonra Cehennem ona gösterilse, ateşinin sıcaklığına aslâ dayanamazdı. Ey insanlar! Allahü teâlânın beğendiği şeyleri yapmak daha kolaydır. Bu yüzden Allahü teâlâya itâat ediniz. Bu ateşe düşmeyiniz. Çünkü dayanamazsınız.”
“Cehennem’de dört köprü vardır: Birincisinde, akrabâsı ile münâsebeti kesenler, ikincisinde, üzerinde borç bulunanlar, üçüncüsünde taşkınlık ve azgınlık yapanlar, dördüncüsünde, zulüm edenler oturur.”

ATEŞİ SÖNDÜREN GÖZYAŞI...
Ka’b-ül-Ahbâr hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki:
“Kim, âhiret şerefine kavuşmak isterse, Allahü teâlânın büyüklüğünü ve kudretini tefekkür etsin (düşünsün). Böyle yaparsa âlim olur. Günlük rızkına râzı olursa başkasına ihtiyaç duymaz. Hatâlarını hatırlayıp, düşündüğü zaman, çok ağlasın, Cehennem denizlerini söndürür.”

.

Şemseddîn Ahmed Sivâsî

 

Şemseddîn Ahmed Sivâsî hazretleri 1519 (H.926) senesinde Tokat’ın Zile ilçesinde doğdu. 1597 (H.1006) senesinde Sivas’ta vefât etti. Amasyalı Şeyh Muslihuddîn Efendinin talebesidir. Sivas’ta Meydan Câmii avlusunda medfûn olup, kabri ziyâret edilmektedir...

 

ÇOK TALEBE YETİŞTİRDİ...
İlk tahsilini Amasya’da yapan Şemseddîn Ahmed Sivâsî daha sonra Tokat Medresesine devam etti. Tokat’ta aklî ve naklî ilimleri tahsîl edip yükseldikten sonra, İstanbul’a gelip, Sahn-ı semân medreselerinden birinde müderris olarak vazifelendirildi. Bir müddet ilim öğretip talebe yetiştirmekle meşgûl oldu. Daha sonra, memleketi Zile’ye döndü... 
Bu mübarek zat, bir gün talebelerine buyurdu ki: 
“Çok yemek yiyen, nefsinin kölesi olur. Bunun için az yemelidir. Bedeni ayakta tutacak kadar ve ibâdette kuvvetli olacak kadar yemek ile yetinmelidir. Normal ve basit giyinmeli, süsten, gösterişten uzak olmalıdır. Süslü elbiseleri gösteriş için giyen, kendini aşağılamak yolunda silâhlı bir soyguncu gibi olur. Az uyumalıdır. Değersiz ve kıymetsiz dünyâ işlerine gönül vermek şöyle dursun, bunları konuşmaktan, böyle şeylerden bahsetmekten bile çok sakınmalıdır. Böyle dünyâlık şeylerin yanında bulunmasını bile, kendisi için kusûr, kabahat ve bu yolda ilerlemeye mâni bilmelidir.
Dînin emirlerini yerine getirmekte çok gayretli olmalıdır. Zîrâ bu olmayınca, bu yolda ilerlemek olmaz. Bir kimse hem bu yolda ilerlediğini söylüyor, hem de dînimizin emir ve yasaklarına uymakta gevşek davranıyorsa, biliniz ki o kimse yalancıdır. Bu yolda bulunanlarda olan hâllerden biri veya birkaçı o kimsede bulunursa, biliniz ki o hâller şeytandandır, onu aldatmaktadır...”

“RÜYÂN AYNİYLE VAKİ OLACAK”
Şemseddîn Ahmed Sivâsî, gördüğü bir rüyâsını şöyle anlatır: “Bir tepe üzerinde büyük bir ağaç, bu ağacın yedi büyük dalı var. Elimde Mushaf-ı şerîf bulunuyor. Bu Mushafı o ağacın en yüksek dalına asmak istiyordum. Bu sırada şiddetli bir rüzgâr esip, ağacı kökünden devirdi. ‘Eyvah bu ne haldir’ diye üzülürken uyandım. Ertesi sabah rüyâmı hocam Muslihuddîn Efendiye anlattım. ‘Rüyân ayniyle vâki olacaktır. Ağaçtan murâd bizim vücûdumuzdur. Yakında biz göçeriz. Lâkin bizden önceki hocalar duâ edip seccâde ve âsâ verirlerdi. Biz dahi size icâzet verelim’ deyip, elleriyle icâzetnâme yazdılar. Aradan birkaç gün geçmeden rüyâ aynı ile vâki olup, hocam vefât etti...”

.

İmâm-ı Kuşeyrî hazretleri

Büyük velî İmâm-ı Kuşeyrî hazretleri, fıkıh, tefsîr, hadîs ve kelâm âlimidir. 986 (H.376) senesinde Horasan’ın Üstuvâ nâhiyesinde doğdu. 1072 (H.465) senesinde 92 yaşında Nişâbûr’da vefat etti...

HOCASINA DAMAT OLDU...
Nişâbûr’da büyük velîlerden Ebû Ali Dekkak ile karşılaşan Kuşeyrî mânevî ilimlere yöneldi. Hocası Ebû Ali Dekkak’a tam bağlanarak, tasavvuf yolunda büyük merhaleler katetti. Bu arada hocası Ebû Ali Dekkak’ın kızı, ilim, edeb sâhibi ve zamanın en çok ibâdet edenlerinden olan Fâtıma Hâtunla evlendi. Kuşeyrî’nin hanımı Fâtıma’dan altı erkek ve bir kız olmak üzere yedi çocuğu olmuştur... 
Büyük Selçuklu hakanı Alp Arslan ve veziri Nizâm-ül-mülk, Kuşeyrî’ye çok hürmet ederlerdi.
“İmâm-ı Kuşeyrî hazretleri buyurdu ki: Takvâ; seni Allahü teâlâdan uzaklaştıran şeylerden sakınmaktır. Verâ; şüphe edilen şeyleri terk etmektir.”
“Kalbi huşû’ içinde bulunan kimseye şeytan yaklaşamaz.”
“Her düşmanlığın kalkması ümid edilir. Yalnız kıskançlıktan sonra düşmanlık edenin düşmanlığının kalkması ümid edilmez.”
“Herkes kendisi için bir şey seçti. Ben ise, Hak teâlânın benim için seçtiği şeyi seçiyorum. Şâyet Allahü teâlâ beni zengin kılarsa, dîninin emirlerini yapmayı terk etmem. Şâyet fakir kılarsa, harîs ve O’nun emirlerinden yüz çeviren bir kul olmam.”
“Şarab haramdır. Çünkü aklı gideriyor ve insanı sarhoş ediyor. Gaflet, yânî Allahü teâlâyı unutmak şarabından sarhoş olanın sarhoşluğu, şarab içenin sarhoşluğundan daha zayıftır. Şarab içmenin cezâsı haddir. Gaflet şarabının cezâsı uzaklıktır. Şarab içen, sarhoşken namaz kılmaktan men olunur. Gâfil olan, namazdan mahrum olur. Sarhoş ayılmayınca had vurulmadığı gibi, gaflet sarhoşu da ölüm kamçısıyla uyanmayınca, kendine gelmeyince, nasîhat kâr etmez. Şarab bütün günahlara ve hatâlara sebeb olduğu gibi, gaflet de bütün uzaklık ve ayrılıkların sebebidir.”

ŞİFAYA KAVUŞMAK İÇİN
“Kur’ân-ı kerîmdeki altı şifâ âyeti bir tabağa yazılıp, su koyarak eritilir. Hasta içerse, Allahü teâlâ şifâ ihsân eder. Âyet-i kerîme ve duâ elbette şifâ verir. Fakat şartların gözetilmesi de lâzımdır. Okuyanın veya yazanın ve hastanın buna inanması lâzımdır. Hastanın zararlı gıdâlardan, şüpheli ilâçlardan perhiz etmesi, soğuktan sakınması, lüzumlu şeyleri yapması, haramdan, zulümden sakınması lâzımdır.”
İmâm-ı Kuşeyrî hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki: 
“Nefse ve arzuya uymak, Allahü teâlâdan uzaklaştırır. Nefse uymamak ibâdetlerin başıdır.”

.

Mâcid el-Kürdî hazretleri

Mâcid el-Kürdî hazretleri, Kuzey Irak’ta yetişen büyük velîlerdendir. 1166 (H.561) senesinde vefât etti. Mâcid el-Kürdî, o devirdeki velîlerin öncüsüydü. Zamânındaki evliyâ ona bağlanmakta, ona tâzim ve hürmette hep berâberdiler. Mânevî yardımları çok görüldü...

ALLAHÜ TEÂLÂYA ÂŞIK OLANLAR...
Bu mübarek zatın da kıymetli nasihatleri vardır. Allahü teâlâya âşık olanlar hakkında buyurdu ki:
“Allahü teâlâya âşık olanların kalpleri, azîz ve celîl olan Allahü teâlânın nûru ile nûrlanmış, aydınlanmıştır. O kalbde istek, arzu hâli hareket edince, onun nûru yer ile gök arasını aydınlatır. Allahü teâlâ, meleklere onları över ve; ‘Şâhid olunuz ki, ben onlara daha müştâkım’ buyurur.”
“Şevk, Allahü teâlâya âşık olanların kalplerinde yanan bir ateştir. O ateşi ancak, Allahü teâlâya kavuşmak ve O’nun cemâline nazar etmek (bakmak) teskîn eder, dindirir.”
Bir gün, bu zata, yapılacak ve sakınılacak şeylerden soruldu. Buyurdu ki:
“Kişiye, ilim olarak Allahü teâlâdan korkması yetişir. Kişiye, cehâlet olarak da kendi nefsini beğenmesi, ucb sâhibi olması kâfidir. Ucb artınca, ahmaklık hâlini alır. Kişinin kendi ayıplarını görmesine mâni olur.”
Bir gün de kendisine; “Dünyâda en güzel kazanç nedir?” diye sordular. Cevap olarak şöyle buyurdu: 
“Şu üç şey dünyâda en güzel kazançtır: 
1) Allahü teâlânın sevgili kullarının sohbetinde bulunmak ve din kardeşleri ile sohbet etmek. 
2) Geceleri teheccüd namazı kılmak ve doya doya Kur’ân-ı kerîm okumak. 
3) Allahü teâlâyı hiç unutmayıp, O’nu zikretmek, anmak.”

BEDBAHTLIĞIN ALÂMETİ!..
Kendisine, “Bedbahtlığın alâmeti nedir?” dediklerinde, şöyle cevap verdi: 
“Şu beş şey bedbahtlığın alâmetidir: 
1) Gözün yaşarmaması. 
2) Kalbin katı olması. 
3) Hayâsızlık. 
4) Dünyâya düşkün olmak. 
5) Dünyâ için canından endişe etmek... Mümin kimse, Allahü teâlâdan korkar. Başka sözlerden dilini korur.”
Mâcid el-Kürdî hazretleri vefatına yakın buyurdu ki: 
“Susmak, yorulmadan, güçlük çekmeden yapılan bir ibâdettir. Zâhirî bir süs ile süslenmeden kazanılan bir zînettir. İnsanı özür dilemek zilletine düşmekten koruyan bir zenginliktir. Kirâmen kâtibîn meleklerine rahatlıktır...”

.

Mazhar-ı Cân-ı Cânân

Mazhar-ı Cân-ı Cânân hazretleri “Silsile-i aliyye” denilen âlim ve velîlerin meşhûrlarındandır. Hindistan’da, Delhi şehrinde yaşamıştır. 1701 (H.1113) senesinde Ramazân-ı şerîfin on birinde Cumâ günü doğdu. 1781 (H.1195) senesinde şehîd edildi. Hazret-i Ali’nin neslinden olup, seyyiddir...

“BABAMIN VASİYETİNE UYDUM”
Kendisi şöyle anlatmıştır: “Fârisî lisanını ve diğer bâzı bilgileri babamdan, Kur’ân-ı kerîmi, tecvîd ve kırâat ilmini Kârî Abdürresûl’den, aklî ve naklî ilimleri de zamânımızın âlimlerinden öğrendim. Tahsîlimi tamamladıktan sonra, bir müddet de talebelere ders verdim. On altı yaşında babam vefât etti. Vefât etmeden önce şöyle vasiyyet etti: ‘Bütün vaktini, kemâlâtı, olgunlukları ve üstün dereceleri elde etmek için harca. Kıymetli ömrünü boş şeylerle geçirme...’ Babamın vasiyetine uyarak, ilim öğrenmeye ve öğrendiğim ilimle amel etmeye devâm ettim...” 
Mazhar-ı Cân-ı Cânân hazretleri, hocalarına büyük bir muhabbet ve ihlâs ile bağlıydı. Bilhassa İmâm-ı Rabbânî hazretlerine derin bir muhabbeti vardı. “Her neye kavuşmuşsam, hocalarıma olan muhabbetim sebebiyle kavuştum. Kulun amelleri nedir ki, Allahü teâlânın rızâsına kavuştursun! Fakat Allahü teâlânın rızâsına kavuşmuş ve makbul kullarından olan zâtları sevmek, onlara muhabbet beslemek, Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için en kuvvetli vâsıtadır” buyurdu.
Mazhar-ı Cân-ı Cânân hazretlerinin, sevenlerine ve talebelerine nasîhatleri şöyledir:
“Takvânın ve verânın, haramlardan ve şüpheli şeylerden sakınmanın yolu, Resûlullah efendimize mütâbeat yâni tam uymak ve onun bildirdiklerini candan kabûl etmektir. Kendi hâlinizi, Kitab ve Sünnette bildirilen hususlar ile karşılaştırınız. Eğer hâliniz, Kitab ve Sünnette bildirilen hususlara yâni dînin emirlerine uygun ise makbûldür. Uygun değilse merdûddur, reddedilecektir. Ehl-i sünnet ve cemâat îtikâdı üzere olmak lâzımdır...”

SOHBETİN BEREKETİNE KAVUŞMAK...
“Her kim ki dünyâya düşkün olanlar arasına karışırsa, sohbetin bereketlerine ve tasavvufun nûrlarına kavuşamaz! Bir kimse dünyâya düşkün olanlar arasına ihtiyaç olduğu kadar karışır ve hâlis niyetle ve bâtınî nisbetini muhâfaza ederek aralarında bulunursa zararı yoktur...”
“Dünyâ mel’ûndur ve dünyâda olan şeylerden Allah için yapılmayanlar da mel’ûndur. Allahü teâlânın sevgisi ile dünyâ sevgisi bir araya gelmez. Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için mâsivâyı yâni Allahü teâlâdan başka her şeyi ve bütün maksatları terk etmek lâzımdır.”

.

Muhammed bin Ka'b el-Kurazî

Muhammed bin Ka’b hazretleri, Tâbiîn devrinin meşhurlarından ve evliyânın büyüklerindendir. 660 (H.40) senesinde hazret-i Ali’nin hilâfetinin sonlarında doğdu. Sonra Kûfe’ye yerleşti. Tekrar Medîne’ye geldi. 726 (H.108) senesinde Medîne-i münevverede bir mescidde hadîs-i şerîf okuturken tavanın yıkılması üzerine cemâattan bir kısmı ile berâber enkâz altında kalarak vefât etti...

MÜMİNİ ALÇALTAN HUYLAR!..
Muhammed bin Ka’b hazretlerinin hikmetli sözleri çoktur. Herkese nasihat ederdi. Kendisine gelip soranlara cevap verirdi. Bir gün kendisinden sordular: “Hangi huylar mümini alçaltır?” Buyurdu ki: “Çok konuşmak, kendisinde sır olarak bulunanları açıklamak ve herkesin sözünü kabul etmek insanı küçük düşürür.”
Muhammed bin Ka’b el-Kurezî, Ali bin Ebû Tâlib’in şöyle dediğini rivâyet etmiştir: “Allahü teâlâ şükür kapısını açıp, artırma kapısını kapamaz, duâ kapısını açıp duâları kabûl etme kapısını kapamaz, tövbe kapısını açıp mağfiret kapısını kapamaz.”
Ömer bin Abdülazîz halîfe olunca, Muhammed bin Ka’b’a birisini gönderip çağırttı ve “Bana tavsiyede bulunun, yol gösterin” dedi. Muhammed bin Ka’b, şöyle tavsiyelerde bulundu: “Kendin için istediğini insanlar için de iste. Kendin için istemediğini, iyi görmediğin şeyi, onlar için de isteme. Şunu iyi bil ki, sen ilk ölen halîfe değilsin. Ey Halîfe Müslümanların senden büyüklerini baban, orta yaşta olanları kardeşin, küçük olanları da çocukların kabûl et. Büyüklerine hürmet, kardeşlerine merhamet, küçüklerine de şefkat göster.”

“DÜNYA, SON DURAKTIR!..”
Kendisinden; “Kim zerre miktarı hayır yapmışsa, onu görür. Kim de zerre mikdarı şer işlemişse onu görür” meâlindeki (Zilzâl sûresi: 7-8) âyet-i kerîmesi sorulduğunda buyurdu ki: “Kâfir olan bir kimse hayırdan zerre miktarı bir iş yapsa karşılığını dünyâdan ayrılmadan önce kendisinde veya ehlinde veya malında bulur. Karşılığını dünyâda görmesi kendisi için bir hayır değildir. Mümin kişi de şerden zerre miktarı bir iş yapsa, âhirete gitmeden onun cezâsını kendisinde, ehlinde ve malında görür. Böyle olması kendisi için şer değildir.”
Muhammed bin Ka’b el-Kurezî vefat etmeden önce buyurdu ki: “Dünyâ son durak ve geçici bir yerdir. İyiler ondan yüz çevirir, kötüler ona koşar. İnsanların kötüsü ona rağbet eden, iyisi ondan uzaklaşandır. Dünyâ kendine bağlanana sıkıntı verir, helâke düşürür. Boyun eğene hâinlik yapar. Zenginliği fakirlik, çokluğu azlıktır...”

.

Muhammed Kurd Efendi

Muhammed Kurd Efendi, Osmanlılar zamânında yetişen İslâm âlimlerinden ve tasavvuf büyüklerindendir. Aslen Rumeli’de, Filibe’nin otuz altı kilometre batısında, Meriç Nehri sâhilinde ve demir yolu hattı üzerinde bulunan meşhur Tatar Pazarcığı kasabasındandır. 1524 (H.931) senesinde doğdu. 1588 (H.996) senesinde vefât edip, babası Helvacı Ömer Efendinin yanına defnolundu...

BİR REHBER ARIYORDU!..
Tahsilini İstanbul’da yapan Muhammed Kurd Efendi, medrese tahsilinden sonra tasavvufa karşı alâka duyup, velîlerin sohbetlerine devâm etti. Kendisini yetiştirecek kâmil ve olgun bir velî aradı. Bu ateşle yanıp tutuştuğu sırada İstanbul’dan memleketine gitmek üzere yola çıktı. Sofya’ya geldiği sırada Sofyalı Bâlî Efendi ismindeki âlim ve velî bir zât ile karşılaşıp onun sohbetine ve hizmetine devâm etti. Tasavvuf yolunda ilerleyip insanlara İslâmiyetin emir ve yasaklarını anlatmak husûsunda icâzet, diploma aldı... 
Bâli Efendi onu kendi memleketinde irşâd vazîfesine getirdi. Bâlî Efendi 1553 senesinde Sofya’da vefât edince, vasiyeti üzerine onun halîfesi olarak vazîfesini yürüttü. Sofya’da onun dergâhında talebelere ders vermeye ve insanlara İslâmiyetin emir ve yasaklarını anlatmaya başladı. Ders verdiği talebeler ve diğer insanlar ondan çok istifâde ettiler. Kanuni Sultan Süleyman Han tarafından Zigetvâr’ın fethinden sonra sınırlara çıkıp, Mustafa Paşaya çok yardım etti. Budin’e (Budapeşte) gitti. Sınırdaki nice kaleler onun bereketi, gayret ve himmeti ile fetholundu. 
Kanuni’den sonra padişah olan Sultan İkinci Selim, onu sever ve hürmet ederdi. İkinci Selim’den sonra padişah olan Sultan Üçüncü Murâd Han da ona çok hürmet ve iltifât ederdi.

İSTANBUL’DA DA TALEBE YETİŞTİRDİ...
Bir ara, İstanbul’da Çarşamba semtinde, Fethiye’de bulunan Mehmed Ağa Câmiinin yanındaki Halvetiyye Tekkesine yerleşen Muhammed Kurd Efendi, orada talebe yetiştirmeye devâm etti...
Muhammed Kurd Efendi, İstanbul’da bulunurken, 1588 (H.996) senesinde, hocasının kabrini ziyâret için Sofya’ya gitti. Kendisi ve yanında bulunanlar, Bâlî Efendinin kabrini ziyâret ederken, çok feyzlere, bereketlere kavuştular. Bundan sonra akrabâ ziyâreti için Tatar Pazarcığı’na geldi. Orada hastalandı. Nakledilir ki, hastalığı şiddetlenip vefâtı yaklaştığında bile, hiç âh vâh etmedi. Sabretti. Vefat etmeden önce buyurdu ki: 
“Cenâb-ı Hakk’ın takdîrine tam râzı olduk. Ondan gelen baş üstüne...”

.

Muhammed Sâdık hazretleri

Muhammed Sâdık hazretleri, Hindistan’ın en büyük velilerinden olup, İmâm-ı Rabbânî müceddîd-i elf-i sânî Ahmed-i Fârûkî Serhendî hazretlerinin birinci oğludur. 1591 (H.1000) senesinde Serhend’de doğdu. 1616 (H.1025) senesinde tâûn hastalığından Serhend’de vefât etti...

FARZIN NAFİLEYE ÜSTÜNLÜĞÜ!..
Hazret-i İmâm’ın bu yüksek oğullarına yazdıkları çok mektup vardır. Bir mektubunda özetle buyuruyor ki:
“Elbette nâfilenin kıymeti, farzın kıymeti yanında hiç gibidir. Okyanus yanında, bir damla bile değildir. Nâfilenin kıymeti, sünnetin yanında da böyledir. Sünnet de, farzın yanında okyanus yanındaki bir damla su gibidir. Bu ikisinin yaklaştırması arasındaki büyük farkı, buradan anlamalıdır. Çok kimse, bu inceliği bilmedikleri için, farzları bırakıp, nâfilelerin yayılmasına çalışıyorlar. Câhil sofîler, zikre, fikre sarılıp, farzları ve sünnetleri yapmakta gevşek davranıyorlar. Kırk gün çile çekmeyi ve riyâzetler yapmayı beğeniyor. Cumâ namazına ve cemâate gitmiyorlar. Hâlbuki, bir farz namazı cemâatle kılmanın, onların binlerle, kırk günlük çilelerinden daha faydalı olduğunu bilmiyorlar...
.....
Farzları müstehab olan zamanlarında kılanları pek azdır. Vaktinde bile kılmıyorlar. Farzları cemâatle kılmaya ehemmiyet vermiyorlar. Bir iki kişiden fazla cemâat toplandığı az görülüyor. Çok zaman da yalnız kılıyorlar. Din adamları böyle olursa, başkalarının nasıl yaptıklarını artık düşünmelidir. Bu kötü hâllerden dolayı Müslümanlık zayıflamağa başladı. Böyle işlerin zulmeti ile, günahlar, bid’atler çoğaldı...”

“SEFERE ÇIKMASINI İSTEMİYOR!”
Muhammed Sâdık’ın yaşının küçük olduğu zamanlar, yerlerin ve kabirlerin keşfinde, görüşleri çok doğru idi. Bir defâsında amcası ticaret için bir sefere çıkacaktı. Amcasıyla birlikte dedesi Abdülehad hazretlerinin kabrini ziyâret ettiler. Kabrin başında bir müddet murâkabede kaldılar, sonra başını kaldırıp; 
“Dedem, amcamın bu sefere çıkmasını istemiyor” dedi. Muhammed Sâdık, o zaman küçük olduğu için, amcası onun bu sözüne aldırmayıp sefere çıkmaktan vazgeçmedi; 
“Yeğenimin, hayal ve ilhamlarla söylediği söz ile seferden vazgeçemem” dedi. Bu onun son sözleri oldu. Çünkü sefere çıktı. Fakat gittiği yerde malı helâk oldu, kendisi vefât edip, bir daha geri dönemedi.

.

Cizreli Muhammed Saîd Efendi

Muhammed Saîd Efendi, Anadolu velîlerindendir. 1872 (H.1289) senesinde Cizre’nin tanınmış âilelerinden birisinin çocuğu olarak doğdu. Babası Hüseyin Mazlum Efendidir. Muhammed Ali Tavîlî’nin sohbetleriyle kısa zamanda kemâle geldi. Hocası ona icâzet vererek Cizre’ye halîfe tâyin etti...

TÖVBE EDEN GENÇ
Muhammed Saîd Efendi, Cizre Ulucâmide ders vermeye, vaaz ve nasîhatlerde bulunmaya başladı. Birçok kimse onun sohbetlerinde doğru yola kavuştu. Bir gün alkolik bir genç, Muhammed Saîd Efendinin yanına gelip; “Efendim! Tövbe edeceğim fakat içkiden bir türlü kurtulamıyorum. Artık bu, irâdemin dışında bir hâl” deyince, Muhammed Saîd Efendi; “Her günahtan tövbe ederek yapmamaya azmet. İçkiyi de içemeyeceksin” buyurdu. O kişi; “Kendimi tutamıyorum” deyince, Muhammed Saîd; “İçebilirsen iç” buyurdu. Bunu bir müsaade zanneden alkolik, tövbe etti. Öğle saatlerinde meyhâneye gitti. Ne zaman kadehi eline alsa, kadehin içinde Muhammed Saîd’in kamasının ucunu gördü. Meyhâneciyi çağırıp bardağı değiştirdi. Bu değiştirme üç sefer tekrarlandı. Her seferinde bardağın içinde Muhammed Saîd Efendinin kamasının ucu duruyordu. Sonunda meyhâneden çıktı ve doğruca onun vaaz verdiği câmiye gitti. Muhammed Saîd Efendi onu görünce; “Üç kerre yetmedi mi? Bardağını bir daha değiştirseydin, kama ile iki parça olurdun” buyurdu. O zât, Muhammed Saîd’e talebe oldu ve ömrünün sonuna kadar tövbesini bozmadı.

BİR SOHBETİN BEREKETİYLE!..
Muhammed Saîd Efendi 1913 (H.1331) senesinde Cizre’de vefât etti. Kalabalık bir cemâat tarafından kılınan namazdan sonra Cizre Mezarlığına defnedildi... Vefâtından seneler sonra, aynı mezarlığa bir kişiyi defnettiler. Akşam rüyâda bu kişiyi Muhammed Saîd Efendinin talebelerinden birisi gördü. O kimsenin başında iki suâl meleği duruyordu. Defnedilen kişi korkudan titriyordu. Yüzü ve vücudu simsiyahtı. Suâl meleklerine cevap verecek bir hâli yoktu. Bu sırada bir nûr kabrin içini kapladı. Nûr coşup dalgalar hâlinde ölünün vücuduna çarpıyor, çarptıkça beyazlaşıyordu. Sonunda bütün vücûdu nûr kesildi. Meleklerin bütün suâllerini cevaplandırdı. Ertesi gün bunun kim olduğunu merak eden talebe, hemen araştırdı. Bir bakkal olduğunu, köylünün haklarını karıştırdığını, fakat bir gün Muhammed Saîd Efendinin sohbetinde bulunup, ona muhabbet etmiş olduğunu öğrendi. Bu durumun o mübarek zata bir defacık muhabbet etmenin bereketiyle olduğunu anladı...

.

Mekârim bin İdris

Mekârim bin İdris hazretleri, Irak’ta yetişen büyük velîlerdendir. Irak’ta En-Nehr-ul-Hâlis adlı yerde yaşadı. Doğum ve vefât târihleri bilinmemektedir. Kabri orada olup ziyâret edilmektedir...

“BİZDEN SONRA ANLAŞILIR!”
Mekârim hazretleri evliyânın büyüklerinden Ali bin el-Heytî hazretlerinin mânevî terbiyelerinde yetişti. İlim, edep ve mânevî yükseklikler sâhibi zâtlar kendisini övmüştür. Hocası onun hakkında; “Kardeşim Şeyh Mekârim cidden büyük ve fazîletli bir zâttır. Lâkin o bizden sonra anlaşılacaktır” buyurdu. Talebelerine kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki:
“Ana babaya itâat, büyük günâhlara kefârettir. Bir kimse âilesi içinde yaşlılar bulunduğu müddetçe, Allahü teâlânın rızâsını kazanma imkânına sâhiptir.”
Bir cenâze görünce; “Siz sabahleyin gidiyorsanız, biz de akşamleyin geleceğiz. Şu cenâze açık bir öğüt ve ibret alınacak bir şey. Fakat, gaflet çok. Öncekiler geçip gidecekler, fakat arkadakiler hiç aldırış etmezler” buyurmuştu.
“Kim, bir gecesini Allahü teâlâyı zikir ile geçirirse, anadan doğmuş gibi günâhsız ve tertemiz olarak sabahlar.”
“Bir ümmet içerisinde, her gün, yirmi beş kişi Allahü teâlâya, yirmi beş defâ istiğfâr ederse (bağışlanmalarını dilerse), umûma âit azabla Allahü teâlâ, onları cezâlandırmaz.”
“Eğer sen Kur’ân-ı kerîm okuyup da, seni kötülüklerden uzaklaştırmıyorsa, senin gerçekten Kur’ân-ı kerîmi okumadığın anlaşılır.”
“İlmi kendisine fayda vermeyen kimseye, cehâleti de zarar verir.”
“İnsanların en yumuşak ve ince kalblisi, günâhı az olanlardır.”
“Müminler yumuşak ve müsâmahakârdır. Eğer, onları çekip götürürsen, karşı çıkmaz, kabûl edip giderler.”
“Sâlih bir zâtı seven, dolayısıyla, Allahü teâlâyı sevmiş olur. İlim öğrenmeye giden kimse, dönünceye kadar, Cennet yolunda sayılır.”
“Âlimler bozuluncaya kadar, insanlara Allahü teâlânın azâbı gelmez.”

“SADIK VE ZÂHİD KİMDİR?”
Vefatına yakın, Mekârim bin İdris hazretlerine; “Sâdık mürid kimdir?” dediler. O da; “Sâdık mürîd yâni talebe kalbinden her şeyi çıkaran kimsedir. Kadere rızâ gösterir” buyurdu. “Zâhid kimdir?” diye sorulduğunda ise; “Nefsiyle uğraşıp, rahatı terk eden, makam ve mevkiye îtibâr etmeyen, şehvetlerden ve arzularından uzak, cihâd eden, tefekkür sâhibi, istikâmetten ayrılmayan, hakîkati kendine şiâr edinmiş, kadere inanmış, mevlâdan hayâ eden kimsedir” buyurdu.

.

İbrâhim Metbûlî hazretleri

Ibrâhim el-Metbûlî, Kudüs evliyasındandır. Doğum târihi bilinmemektedir. 1473 (H.877) senesinde Kudüs’te vefât etti. Kerametleri meşhur olmuştur. Resûlullah efendimizi rüyâsında çok görürdü. Rüyâlarını annesine anlatırdı. O da; “Er o kimsedir ki, Resûlullah efendimiz ile uyanık iken görüşür” derdi... Bir zaman sonra, Resûlullah efendimizi uyanık bir halde iken görüp konuştuğunu haber verdi. Annesi; “İşte evlâdım, şimdi sen ‘er’lik mertebesine kavuştun” dedi.

KUDÜS’TEN HASANKEYF’E...
Talebesinden Yûsuf el-Kürdî şöyle anlatır: 
“Bir gece, memleketim olan Hasankeyf’teki âile efrâdımı özledim. Hocam Metbûlî’ye, ikindi namazından sonra bu arzumu bildirdim. Bana; ‘Allahü teâlânın izniyle senin dileğin yerine gelecektir’ buyurdu. Bir anda kendimi, Hasankeyf’te gördüm. Evimize girdim. Anneme ve babama selâm verdim. Onların yanında bir müddet kaldım. Sonra, hocam Metbûlî’yi görmeyi arzuladım. Annem ve babamdan izin isteyip, şehrin dışında bir yere çıktım. O esnâda kendimi Kudüs’te buldum.”
İbrâhim el-Metbûlî, talebelerine buyurdu ki: “İnsanın tapındığı, yâni ömrünü kendisi için harcayıp, çok sevdiği şeyler çeşit çeşittir. İnsanların bir kısmı, nefsine, bir kısmı çocuğuna, bir kısmı malına, bir kısmı parasına, bir kısmı hanımına, bir kısmı, makam ve mevkiye tapar... Herkes gönlünü bunlardan birisine bağlamıştır. Bunların bağından kurtulmak çok zordur. Bunlara tapınmaktan sadece; kendine, malına, makamı ve mevkiine güvenmeyip, her şeyin sâhibi ve yaratıcısı Allahü teâlâya hakkıyla kulluk yapamadığını bilip, yaptıklarını hep kusurlu ve noksan görerek, nefsini ayıplayanlar kurtulabilir...”
“Bir kimse yalnız Allahü teâlâyı düşünürse, ona hiçbir şey ve kimse zarar veremez.”
“Tevekkül, kalbinin ve nefsinin meylettiği her şeyden uzaklaşmaktır.”
“Sâlihlerle sohbet etmek, onlarla berâber bulunmak kalpte iyilik meydana getirir. Bozuk kimselerle sohbet etmek ve onlarla berâber bulunmak kalpte fesâd ve kötülük meydana getirir.”

İSTİFADE ETMEK İÇİN!..
“Hocalarımın huzûruna girdiğim zaman, onları görmenin ve sohbetlerinde bulunmanın bereketini istediğim için dünyâ düşüncelerini tamâmen unuttum. Çünkü bir kimse hocasının huzûruna dünyâ, mal ve makam düşüncesiyle girerse onu görmenin ve onunla bulunmanın bereketini bulamaz ve sözlerinden istifâde edemez.”
İbrâhim el-Metbûlî vefat etmeden önce buyurdu ki: 
“Tekebbür etme, tevâzu sâhibi ol. Böylece yüksek mertebelere kavuşursun..

.

Mîrim Halvetî hazretleri

Mîrim Halvetî hazretleri, Anadolu’da yaşamış olan evliyânın büyüklerindendir. Doğum târihi bilinmemektedir. 1409 (H.812) senesinde Kırşehir’de vefât etti. Vefât zamanları Karamanoğlu Mehmed Beyin o bölgeye hükmettiği târihlere rastlamaktadır...

KÜLÂBÂD’DAN GÜLÂBÂD’A...
Mîrim Halvetî, Afganistan’da Herat’ta dünyaya geldi ve orada ilim tahsîl etti. Tîmûr Han zamânında Anadolu’ya gelip Kırşehir’e yerleşti. Ahî Evrân oğullarındandır. Kırşehir’e geldiğinde burası hoşuna gidip; “Külâbâd’dan çıktık ise Gülâbâd’a geldik” buyurdu.
Mîrim Halvetî, Halvetî büyüklerinden Ömer Halvetî’nin sohbetine katıldı ve nefsiyle uzun seneler mücâdele edip, ıslâha çalıştı. Netîcede hocasından icâzet, diploma aldı. İnsanlara güzel ahlâkı öğretmekle vazîfelendirildi. Hocasının vefâtından sonra ona bir türbe yaptı. AyrıcaTebriz’de dergâhlar inşâ etti...
Bu mübarek zat, talebelerine yaptığı nasihatlerde buyurdu ki: 
“İnsanın şerefi ve mertliği kimseyi hoşlanmadığı bir şeyle karşılamaması; ahlâkının güzelliği başkasına eziyet veren şeyi terk etmesi; cömertliği, üzerinde hakkı olan kimselere iyilik etmesi, insaflı olması; hak ortaya çıktığı zaman hakkı kabul etmesidir.”
“Üç şey vardır ki, kimde bulunursa Allahü teâlâ ondan râzı olur. Çok istigfâr etmek, yumuşaklık ve sadâkat çokluğu.”
“Üç şey kimde bulunursa, pişman olmaz. Bunlar acele etmemek, meşveret ve tevekküldür.”
“Eğer câhiller susup, konuşmasalardı, insanlar arasında ihtilâf olmazdı.”
“Kim arkadaşına kimsenin olmadığı yerde yalnız başına nasihat ederse, onu süslemiş olur. Kim de arkadaşına alenî, halk arasında nasihat ederse, onu lekelemiş olur.”
“İnsanın günahlarla mânen ölmesi, gerçekten ölmesinden daha büyük bir ölümdür. Hayâtının bereketli kısa bir hayat olması bereketsiz uzun hayattan daha hayırlıdır.”
“Kim Allahü teâlâya bağlanıp, tevekkül ederse, Allahü teâlâ onu her türlü kötülükten ve düşmandan korur.”
“Dindarlık şeref, ilim hazine, çok konuşmamak nur, aynı zamanda zühdün ve verânın en yükseğidir.”

HAK YOLUN YOLCUSU...
Mîrim Halvetî hazretleri vefat etmeden evvel sevdiklerine şöyle buyurdu: 
“Hak yolun yolcusu gönlünü âhirete vermeli, dünyâlıklara kapılmamalıdır. Bir olan Allahü teâlâya bağlanmalı, başka şeylere heves etmemelidir...”

.

Muhammed Murâd Efendi

Muhammed Murâd Efendi, İstanbul’da yetişen âlim ve velîlerdendir. 1788 (H.1203) senesinde doğdu. 1847 (H.1264) senesinde vefat etti. Kabri, Fatih-Çarşamba’daki tekkesinin yanında kurduğu Dâr-ül-Mesnevî bahçesindedir...

“ŞU KİMSELERLE ARKADAŞ OL!”
Bu mübarek zatın da kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki: 
“İlim ve mârifet ehli şöyle tenbih etmişlerdir: Üç kimse ile arkadaş olup sohbet et. Birincisi, ilim ehli ve hüner, sanat sahibi olan kimselerle arkadaş ol. Dünyâ ve âhiret saâdetine kavuşman kolay olur. İkincisi, güzel ahlâk sahibi kimselerle arkadaş ol. Çünkü böyle kimseler dostun ayıbını görmezlikten gelerek örterler ve bu ayıbını nasîhatle, düzeltirler. Bu hususta çok gayret gösterirler. Üçüncüsü; kötü niyetli olmayan, dünyaya düşkünlük göstermeyen, sâdık ve ihlâslı olan kimseler. Şu üç sınıf kimseden de sakınmak lazımdır: Birincisi, fısk ve fücur ehli olup, günah işleyen, nefislerine uyup Allahü teâlânın emrinden çıkan kimselerdir. Bunlarla arkadaşlık ne dünyâ rahatı kazandırır ne de âhirette rahmete kavuşturur! İkinci grup, yalancı ve hâin olanlardır. Bunlarla dostluk acı azaba ve felâkete sebeb olur. Senden başkasına, başkasından sana söz taşır... Üçüncü sınıf, ahmak olanlardır. Bunların sözlerine itimat edilmez. Ne fayda sağlayabilirler ne de bir zarara mani olabilirler. Hayırlı gördükleri şer, faydalı gördükleri zararlıdır. Zararlı gördükleri faydalıdır.”
“Şu hususlar iyi bir Müslümanın vasıflarındandır. Allahü teâlâ mealen; “Mü’minler ancak kardeştir” (Hucurat Sûresi-13) buyurdu. Mü’minin itikadı doğru olmalıdır. Kendi nefsi için ne muâmele yaparsa Müslüman kardeşleri için de aynı muâmeleyi yapmalıdır. Devamlı tâat üzere bulunup günahlardan sakınmalıdır. Doğru sözlü ve yalandan uzak olmalıdır. Hayra koşmalı ve hayra teşvik edici olmalıdır. Çok merhametli ve şefkatli olup her hususta adaletten ayrılmamalıdır. İslamiyetten asla ayrılmamalı, ahdinde sağlam ve vadinde doğru olmalıdır. Hayır işleri tehir etmemeli ve değiştirmemelidir. Yumuşak huyluluğun yanında şüphe ve tereddütten kurtulmuş bir kalbe sâhib olmalıdır...” 

“DOSTLAR İÇİN İYİ NİYETLİ OLMALI”
Muhammed Murâd Efendi, vefat etmeden önce talebelerine buyurdu ki:
“Sâlih ve başkasının iyiliğine çalışan iyi kalbli bir kimse olmalıdır. Allahü teâlâ meâlen; “Kim salih amel işlerse (sevab) kendinedir” (Fussilet Sûresi-46) buyurdu. Gururlu olmamalı ve ibâdeti dünya menfaati için yapmamalı. Dostlar için iyi niyetli olup her feyzini Allahü teâlâdan bilmeli...”

.

Muhammed Sıddîk Keşmî

Mevlânâ Muhammed Sıddîk Keşmî hazretleri, Hindistan’da yetişen büyük velîlerdendir. Küçük iken, Hân-ı Hânân Abdürrahîm’in sohbetinde bulundu. Bunun vâsıtası ile Hâce Bâkî-billah hazretlerinin sohbeti ile şereflendi. Bu hocasının vefâtından sonra, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin sohbet ve hizmetine kavuştu...

SONSUZ FELAKET SEBEBİ!..
Mevlânâ Muhammed Sıddîk Keşmî, İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin ayrı ayrı kâğıtlara yazdığı “Mebde’ ve Me’âd risâlesini 1610 (H.1019) senesinde toplayıp, kitap hâline getirdi. 
İmam-ı Rabbânî hazretlerinin Mektubât’ında Muhammed Sıddîk Keşmî’ye yazılmış mektublar vardır. Bunlardan birisinde özetle buyuruyor ki:
“Aşırı sevgi ve tâm bağlılıkla yazılmış olan güzel mektûbunuz geldi. Bundan dolayı, Allahü teâlâya hamd ve şükür olsun! Bu yolda olanları tanımak ve sevmek, Allahü teâlânın nîmetlerinin en büyüklerindendir. Hangi mes’ûd kimseyi acaba bu nîmetlerle şereflendirirler? Şeyh-ul-islâm Abdüllah-i Ensârî Hirevî buyuruyor ki: (Yâ Rabbî! Dostlarını öyle yaptın ki, onları tanıyan sana kavuşuyor ve sana kavuşmayan, onları tanımıyor!) Bu büyüklere düşmanlık etmek, sonsuz ölüme sürükleyen bir zehirdir. Onları incitmek, sonsuz felaketlere sebep olur. Allahü teâlâ bizi ve sizi bu belâya düşmekten korusun! Şeyh-ul-islâm yine buyurdu ki, (Yâ Rabbî! Her kimi felakete düşürmek istersen, onu bizim üzerimize atarsın)... 
Allahü teâlânın size yeniden ihsân etmiş olduğu bu tevbeyi ve bu yola kavuşmayı büyük nîmet biliniz! Bu yolda ilerlemek için Allahü teâlâya yalvarınız! Allahü teâlâ, doğru yolda olanlara ve Muhammed Mustafâ’nın izinde gidenlere selâmet versin!..”

“O ÖLÜM Kİ, ONA YAŞAMA DERİM”
Muhammed Sıddîk hazretleri, 1640 (H.1050) senesinde vefât etti. Kabri, Delhi’de, hazret-i Hâce Bâkî-billah hazretlerinin bulunduğu kabristandadır. Vefat etmeden önce buyurdu ki:
“O ölüm ki, ona yaşama derim, beyti meşhurdur. Gerçekten sonsuz hayat, ölüme bağlıdır. Ölüm, ebedî hayatın süsleyicisi, donatıcısıdır. Hayır, belki âb-ı hayâttır, yâni hayat bahşeden, hiç öldürmeyen sudur. Ölüm, dostluğun kuvvetlendiricisidir. Ölüm, mâsivâ binâsını ateşe vericidir. Ölüm, üzüntü perdelerinin yakıcısıdır. Ölüm, hakikâtin aynasıdır. Ölüm, görünmeyen güzelin yüzünden perdeyi kaldırıcıdır. Gönlümün, gelmesinden hoşlandığı, beklediği şey ölümdür. Dağınıklıkları toplayan ölümdür. Ölüm seveni sevdiğine kavuşturucudur. Resûlullah efendimiz; ‘Ölüm, sevgiliyi sevgiliye kavuşturan bir köprüdür’ buyurdu.

.

Muhammed bin Sûka

 

Muhammed bin Sûka hazretleri Tâbiîndendir. Çok ibâdet eden, dünyâya hiç düşkün olmayan, cömertliği ile tanınan büyük bir İslâm âlimidir. Eshâb-ı kirâmdan Enes bin Mâlik ve Ebu’t-Tufeyl Âmir bin Vâsıle’nin ve Tâbiînin büyüklerinin sohbetinde bulundu... Allah korkusundan çok ağlardı. Cuma günleri arkadaşlarını arar bulur ve onlarla birlikte ibâdet eder, aynı düşünceler içinde gözyaşı dökerlerdi.

 

“ÇOK KONUŞMAKTAN SAKIN!”
Ya’lâ bin Ubeyd, Muhammed bin Sûka’dan nasîhat istedi. O da buyurdu ki: 
“Sizden önceki, insanlar çok konuşmaktan pek sakınmışlar, çok konuşmak üç yerde iyidir demişlerdir. Birincisi, Allahü teâlânın kelâmı olan Kur’ân-ı kerîmi çok okumak, ikincisi, çok emr-i mâruf yapmak sebebiyle fazla konuşmak. Üçüncüsü, fazla nehy-i münkerden dolayı çok konuşmak. Bu üç şeyden başka ancak çok lüzûm olursa konuşun. Zîrâ sizlerle beraber kirâmen kâtibîn melekleri vardır. İsimleri Rakib ve Adid’dir. Onlar hayır ve şer konuşulan her şeyi yazarlar. Akşam olduğu vakit, meleklerin yazdıklarında âhiretle ilgili yazıları çok olan ne bahtiyar kimsedir. Dünyâ ile ilgili olan yazısı çok olan ne bedbaht kimsedir.
Allahü teâlâ, müstahak olmayan hiçbir kimseye azap yapmaz. Azap yapılan kimseler, muhakkak ona lâyıktır. Şöyle ki; bir kimseye dünyâlık verilir. O kimse, verilen dünyâlığa çok sevinir. Fakat, dîninden bir şey fazlalaştığı zaman hiç farkına varmaz. Böyle kimse nasıl azâba müstahak olmasın?..”
Yine buyurdu ki: 
“Bir kimsenin aksırdığını duysam, aramızda deniz de olsa ‘Yerhamükellah’ derim.”
“Allahü teâlâdan korkan mümin hiç neşelenmez. Onun rengi hiçbir zaman açılmaz. Yüzü devamlı mahzûn olur.”
“Bir insan, Müslüman kardeşinin ihtiyâcını görürse, Allahü teâlâ da ona çok yüksek dereceler verir, o kimse çok yüksek derecelere yükselir.”

AZABA MÜSTAHAK OLANLAR!..
Muhammed bin Münkedir, Muhammed bin Sûka’ya “Sana en hoş gelen amel hangisidir?” diye sordu. Muhammed bin Sûka hazretleri de “Mümini sürûra boğmaktır” buyurdu. “Ondan sonra hangisidir?” dedi. “Kardeşlere ikrâm etmektir” buyurdu.
Muhammed bin Sûka hazretleri vefat etmeden bir müddet önce buyurdu ki:
“Bir kimsenin dünyâlığından bir şey eksildiği zaman çok üzülür. Lâkin, o kimsenin dîninden bir şey eksildiği zaman o kadar üzülmez. Hattâ umûrunda bile olmaz. İşte o kimse de kendisini Allahü teâlânın azâbına müstahak eder.”

.

Muhammed Hanefî hazretleri

Muhammed Hanefî hazretleri Mısır’da yetişen büyük velîlerdendir. Doğum târihi bilinmemektedir. Hazret-i Ebû Bekr’in soyundandır. 1443 (H.847) senesinde vefât etti. Mısır’da Berekât denilen yerdeki kabri meşhûr olup, ziyâret edilmektedir.

“KERÂMETİ İNKÂRA KALKIŞMA!”
Bu mübarek zatın kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki:
“Sakın velîlerin kerâmetini inkâra kalkışmayın. Zîrâ kerâmet, Kur’ân-ı kerîm ve hadîs-i şerîfler ile sâbittir. Âdet dışı hâllerin olması, velîler için câizdir. Ehl-i sünnet ve cemâat mezhebinin îtikâdı böyledir. Çünkü, rivâyete göre İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe, bir ara duâ etti ve kendisine semâdan bol yemeklerle dolu bir sofra indi.”
“Velî, ‘Lâ ilâhe illallah’ deyip, bunun şartlarını yerine getiren kimsedir. Bunun şartları; Allahü teâlâyı ve O’nun Resûlünü sevmek ve dost edinmektir.”
“Dünyâdan elime geçenler, bana verilmiş özel bir mal değildir. Ben bu mallara, yoksulların da ortak olduğunu görüyorum. Bunları, benden daha fakir kimseler varsa onlara veririm. Zîrâ, bu rızıkları bana bu iş için veren Allahü teâlâdır. Beni bu hayır işine memur eden, fakirlere yardımdan başka bir işle uğraştırmayan yüce Rabbime hamd ve senâlar olsun.”
“Dünyâlık peşinde koşanlar, dünyâya sımsıkı sarılıyorlar. Hâlbuki her nefes alışta ondan uzaklaşmaktadırlar. İleriyi göremediklerinden kördürler.”
“Zenginlikle fakirlik, birbirlerine karşı övündüler. Zenginlik, fakirliğe dedi ki: ‘Sen kim oluyorsun? Ben, Allahü teâlânın vasfıyım.’ Fakirlik, zenginliğe şu cevâbı verdi: Ben olmasaydım, senin vasfın bilinmeyecekti. Benim tevâzum olmasaydı, senin kıymetin artmayacaktı ve yükselmeyecekti. Ben ubûdiyyetin nişânesiyim.”

“YOL KESİCİLERİN CEZASINI VER!”
Muhammed Hanefî hazretlerinin bir komşusu vardı. Bu mübarek zatı hiç sevmezdi. Devamlı aleyhinde konuşurdu. Ziyâretine gelenleri kapısından çevirerek; “Geldiğiniz zât, büyük kimse değil, o benim komşumdur, o sihirbâzın biridir” derdi. Muhammed Hanefî hazretleri, defâlarca ona nasîhat etti fakat fayda vermedi... Yine bir gün, uzak bir yerden kalabalık bir grup insan onun ziyâretine geldi. Bu zât, hemen bunların önüne geçip, aynı şeyleri tekrâr ederek, gelenleri geri çevirdi. Bunun üzerine Muhammed Hanefî hazretleri; “Yâ Rabbî! Yol kesicilerin cezâsını ver” diye duâ etti. Kısa bir müddet sonra, o kimse hastalandı. Ağzından kan ve ciğer parçaları geldi. “Beni Muhammed Hanefî’nin bedduası öldürüyor” diyerek öldü...

.

Murâd-ı Münzâvî hazretleri

Murâd-ı Münzâvî hazretleri, İstanbul’da medfûn bulunan (Eshâb-ı kirâmdan sonra) en büyük üç evliyâdan biridir. (Diğer ikisi Mehmed Emin Tokadî ve Abdülfettâh-ı Bağdâdî el-Akrî’dir.) 1644 (H.1054) senesinde Buhârâ’da doğdu. Seyyid, yani Resulullah Efendimizin evladındandır...

ÜÇ YAŞINDA FELÇ OLDU!..
Murâd-ı Münzâvî, henüz üç yaşında iken ayakları felç oldu. Kötürüm bir hâlde kaldı. Fakat ayakları sağlam olanlardan daha çok dünyâyı dolaştı. Keşmîr’e gitti. İlim tahsîline devâm edip, sevenlerinin yardımı ile Kâbe-i muazzamayı ve Resûlullah efendimizin kabr-i şerîfini ziyâret etti. Sonra Hindistan’a gitti. Aklî ve naklî ilimleri, maddî ve mânevî kemâlâtı kendisinde toplayan, yüz kırk bin talebesini vilâyet, velîlik makâmına kavuşturan ve Silsile-i aliyye büyüklerinden olan Muhammed Ma’sûm Fârûkî hazretlerine talebe oldu. Otuz sekiz yaşında İstanbul’a döndü. Eyyûb Sultan hazretlerinin kabri civârında ikâmet etti. Kerâmetleri her tarafa yayıldı. 1719 (H. 1132) senesinde İstanbul’da vefât etti.
Murâd-ı Münzâvî hazretleri buyurdu ki:
“Allahü teâlâ insanın yüreğine rûh âleminden bir gönül yâni kalb yerleştirmiştir. Bu gönülün; bilmek, tanımak, istemek, sevmek gibi husûsiyetleri vardır. Meselâ bu gönüle birbirine zıt iki şeyin sevgisi sığmaz. Bu gönüle; kendisini yaratanı bilmek, O’nu sevmek, rızâsına kavuşmayı arzu etmek, Allahü teâlânın rızâsına kavuşmanın yolu olan Resûlullah’a her bakımdan tâbi olmak, O’ndan başka her şeyden alâkayı kesmek, bu geçici dünyâda kalb huzûru içinde vakti Allahü teâlâya ibâdetle geçirmek ve Allahü teâlânın rızâsına muvâfık şekilde konuşmak lâyıktır. Böyle bir gönüle sâhip olmayan bir kimse, insan sûretinde bir mahlûktur. Böyle bir saâdetten mahrûm olan kimse, kat’î olarak hastadır. 

BUNUN İLACI NEDİR?..
Bunun ilâcı ise, gafletten uyanıp pişman olmak, af ve mağfiret etmesi için Allahü teâlâya yalvarmak, kabûlünü, tevfîkini ve yardımını istemek, üzerinde bulunan Allahü teâlânın ve kulların haklarını ödemek, hak sâhiplerini râzı etmektir. Eğer o anda bu hakları ödemek gücüne sâhip değilse, bunları gücü yettiği zaman ödemeye kat’î karar vermeli, sünnet-i seniyyeye uyup, işlerinde azîmetlere (nefse zor gelen şeylere) sarılmalı, bid’at ve ruhsatlardan sakınmalı, her işinde ve her hâlinde Resûl-i ekreme ve O’nun Eshâb-ı kirâmına tâbi olmalıdır.”
Murâd-ı Münzâvî hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki: 
“Muhabbet kesbî değil (çalışmakla kazanılmaz) vehbîdir. Her kime muhabbet verilirse, bir daha geri almazlar.”

.

Muhammed Şüveymî hazretleri

Muhammed Şüveymî hazretleri, Kahire’de yaşamış olan evliyadandır. Kaynaklarda doğum ve vefât târihleri bulunmayan Şüveymî, on beşinci asrın sonlarında vefât etti. Midyen Eşmûnî hazretlerinin talebelerindendir. Hocasının vefâtından sonra talebelere ders okutmaya başlayan Muhammed Şüveymî’den çok kimseler istifâde etmiştir...

“BURAYA GİR VE KAPIYI KAPAT”
Muhammed Şüveymî nafakasını temin etmek için Eşmûn beldesinde devecilik yapardı. Hasad zamânında ücret ile isteyenlerin buğdaylarını taşırdı. Fakat devesine başkaları gibi çok yük yüklemez az bir şey yüklerdi. Bu yüklediği az bir buğday un yapıldığında diğerlerinin çok buğdayından daha bereketli olurdu...
Bir defâsında, Muhammed Şüveymî’nin yanına biri gelerek, sıkıntıda olduğunu, bunun için kendisine yardımcı olmasını istedi ve çok yalvardı. Bu kimse, bir kadınla evlenmek istiyordu. O kadın ise bunu kabûl etmiyordu. Gelen kimsenin derdini dinleyen Şüveymî, ona ıssız bir odayı göstererek “Buraya gir ve kapıyı kapat. Devamlı olarak o kadının ismini söyle!” buyurdu. Orada bulunanlar, ilk başta buna bir mânâ veremediler ise de, onun sözlerinde mutlakâ hikmet bulunacağını düşünüp, netîceyi beklemeye başladılar. 
O kimse, o kapalı odada gece-gündüz sevdiği kadının ismini tekrar etmeye devâm ederken, bir müddet geçtikten sonra kapı vuruldu. O kimse bu işin netîcesinin ne olacağını hiç bilmiyordu. Kapıya kulak verdiğinde, kendisi için odaya girdiği kadın şöyle diyordu: “Ben filan kadınım. Senin için geldim. Kapıyı aç!” Adam bu kadının önceki hâlini, bir de şimdiki hâlini düşündü. Birden kalbi değişti. “Mâdemki iş böyledir. Mâdemki sevdiğine, ismini çok anmakla kavuşuluyor. O hâlde ben niye başka şeyler ile meşgûl oluyorum. Rabbimin ismini zikretmekle meşgûl olur, O’na ulaşmayı tercih ederim” diye düşündü... 

KALB GÖZÜ AÇILDI!..
Kadını geri gönderip, kendisi Allahü teâlânın ismini zikretmekle meşgûl olmaya başladı. Böyle beş gün devâm ettikten sonra kalb gözü açıldı ve evliyâlık yolunda ilerlemeye başladı. Bu hâli görenler, Muhammed Şüveymî’nin o kimseyi, o ıssız odaya koymasının hikmetini böylece anlamış oldular...
Muhammed Şüveymî hazretleri vefat ederken buyurdu ki: 
“Allahü teâlâyı çok hatırlayınız. Buna devâm ederseniz O’ndan gâfil olmazsınız. Yâni günahlara dalmazsınız. Böylece bütün ihtiyaçlarınız, bütün sıkıntılarınız hallolur...”

.

Nûreddîn Cerrâhî hazretleri

Nûreddîn Cerrâhî hazretleri, İstanbul evliyâsının büyüklerindendir. 1671 (H.1082) senesinde Cerrah Mehmed Paşa Câmiinin karşısındaki Yağcızâde konağında doğdu. Soyu, Ebû Ubeyde bin Cerrâh’a (radıyallahü anh) ulaştığı için, Cerrâhî denilmiştir. Cerrahpaşalı olduğu için böyle denildiği de söylenmiştir...

SAADETE KAVUŞMAK İÇİN...
Nûreddîn Cerrâhî hazretleri buyurdu ki:
“Biliniz ki, saadete kavuşmak için, bir velîye mânevi bağ ile bağlanmak lâzımdır. Bu da, onun, Allahü teâlânın sevgili kulu olduğuna inanmak ve onu sevmektir. [Allahü teâlânın nîmetlerini, ihsânlarını düşünerek, Onu sevene mümin ve Müslüman denir. Onun sevgisini kazanmak için, şeriate uyana ve bir mürşidi sevene (sâlih) denir. Allahın sevmesini kazanmış olana (velî) denir. Başkalarının da kazanması için çalışan velîye (mürşid) denir.] Velîye mânevi bağ yâni muhabbet çok olunca, [Resûlullahın mübârek kalbinden çıkıp] velînin kalbinden gelen feyzlerden, bereketlerden almak da çok olur. Velîyi görür, sesini işitirse ve O da, teveccüh ederse, yâni feyz vermek isterse, daha çok feyz alır. Fakat, herkese isti’dâdı, kâbiliyyeti kadar feyz gelir. Kâbiliyyet, şeriate uymakla artar. Şeriate uymayana, feyz gelmez. Mânevi râbıtası bozuk olan, mürşidi tanımayan, kendine gelen feyzlerden alamaz. Senelerce riyâzet yapmak, onu bu saadete kavuşturamaz.”
“Hakk’ı seven kişi dâimâ Hakk’ı söyler, sonunda âriflerden olup, Hakk’ın lütuf ve ihsânına kavuşur.”
“Dünya hayatında his ve hareket vardır. Kabir hayatında yalnız his vardır. Harekete ihtiyaç yoktur. Dünya ve âhiret hayatlarında ise, hem his, hem de hareket lâzımdır.”
“Aba giyinmiş birini görünce küçültücü bir nazarla bakma. Kibirle arkadaşlık eden sonunda kahredilmişler safında yer alır.”

“MAHLUKTAN BİR ŞEY BEKLEME”
“İnsâna gelen marazlar, elemler, takdîr-i ilâhî ile gelmektedir. Râzı olmak lâzımdır. İbâdetlere devam, elemlere, hastalıklara sabredilmelidir. Allahü teâlânın kereminden âfiyet beklemelidir. Mahlûklardan bir şey beklememeli, her şeyin Hak teâlâdan geldiğini bilmelidir. Dertlerden, elemlerden kurtulmak için duâ ve istigfâr etmelidir. [Te’sîri, faydası kat’i olan sebeplere yapışmalı, sebeplerin te’sîrini Allahü teâlâdan beklemelidir.] Onun takdîri, irâdesi olmadıkça, kimse kimseye zarar veremez. Bununla berâber, sebeplere yapışmak, Peygamberlerin yoludur.”
Nûreddîn Cerrâhî hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki:
“Sen dünyâya gönül verme, aşk denizine dalarak lezzete kavuş. Hakk’ı tanımayanın, O’ndan uzak olacağını bil.

.

Büyük velî Niyâzî-i Mısrî

Büyük velî Niyâzî-i Mısrî 1618 (H.1027) senesinde Malatya’nın Soğanlı köyünde doğdu. 1693 (H.1105) senesinde Limni adasında vefât etti. İlahileri günümüzde de söylenmektedir...

ONU ÇEKEMEDİLER!..
Niyâzî-i Mısrî, Malatya’da, önce İslâmî ilimlere âit temel bilgileri, sonra da medrese tahsîline başlayıp tefsîr, hadîs, fıkıh ve tasavvuf ilimlerini öğrendi. Sonra Diyarbakır-Mardin yoluyla Bağdât’a gitti. Burada tahsîlini tamamlayan Niyâzî-i Mısrî, Kâhire’ye gitti. Câmi-ul-Ezher’de hem ders verdi hem de ilmini genişletti. 1646 senesinde Mısır’dan ayrılarak İstanbul’a gitti. İstanbul’da Sultanahmed Câmii civârında Sokullu Mehmed Paşa dergâhında ikâmet edip, uzun süre riyâzette kaldı. Sonra Uşak ve Afyon’da insanları doğru yola sevk etmeye çalıştı. Sonra da Bursa’ya gitti. Halkın isteği üzerine, Şeker Hoca Câmiinde cumâ geceleri vaaz verdi. 1669 senesinde Bursa’daki dergâhı yapıldı. Birçok ilim tâliblisi, ilim öğrenmek için dergâha koştular... 
Rusya ile harb başlayınca, Sadrâzam Köprülüzâde Fâzıl Ahmed Paşa, pâdişâh nâmına Niyâzî-i Mısrî’yi Edirne’ye dâvet etti. Niyâzî-i Mısrî üç yüz talebesi ile orduya katılmak için Edirne’ye gitti. Sonra tekrar Bursa’ya döndü. 1671 senesinde Kamaniçe seferinde ikinci defâ Edirne’ye gitti. Oradaki Eski Câmide vaaz ederken, yapılan muhârebenin millet ve devlet üzerindeki acı tesirlerini anlattı. Niyâzî-i Mısrî hazretlerinin bu vaazı yanlış anlamalara sebep oldu. Kendisini çekemeyenlerin şikâyeti üzerine Rodos’a gönderildi. Dokuz ay sonra mecbûri ikâmet şartıyla Bursa’ya dönmesine izin verildi. Yine Bursa’daki vaazı sırasında bâzı konuşmaları sebebiyle Limni Adasına gönderildi. 1692 senesinde tekrar Edirne’ye gitti. Selimiye Câmiinde kaldı. Ziyâretine gelen kalabalık halka vaaz ve nasîhat ederken, devlet işlerine dâir söylediği bâzı sözlerden dolayı tekrar Limni’ye gönderildi. Bir sene sonra da vefât etti. 

“BİZİ GÖRMEK İSTEYENLER...”
Niyâzî-i Mısrî, vefatından az önce Limni hapishanesinden bir talebesine şöyle bir mektup yazdı: 
“Mısrî’nin her şeyi yağma oldu. Ancak görünür bir cesedi kaldı. Mısrî’yi şimdiden sonra görmek isteyenler, muhabbet ehli ise, gönülde arasın. Mârifet ehli ise, sözlerimizde arasın. Her ne kadar uzak isek de evvelce ikrârı olanlardan biz ayrı değiliz. Ne kadar yakın olsalar da inkârı olanlar bizi göremez. Hakîkî âşinâlık ise gönülde olup uzak-yakın birdir. Doğru yolda olanlara selâm olsun.”
.

Mûsâ bin Mâhîn Mardînî

Mûsâ bin Mâhîn hazretleri, Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerinin talebelerindendir. Hocası, onun yetişip, büyük bir velî olacağını önceden müjdeledi ve; “Ey Bağdât halkı, yakında öyle biri gelecek, öyle bir güneş doğacak ki, öyle birisi daha size gelmedi” buyurdu. “O zât kimdir?” denilince, Mûsâ bin Mâhîn olduğunu işâret etti.

EN KIYMETLİ NİMET...
Bu mübarek zatın hikmetli sözleri pek çoktur. Buyurdu ki: 
“İnsana verilen şeyler içerisinde akıldan daha kıymetlisi yoktur.” 
“Verâ (şüpheli şeyleri terk etmek), yalnız kendini bu hâle ehil kılanlara (farzları yapıp, haramlardan sakınan ve Allahü teâlânın rızâsını isteyenlere) gelir.” 
“Dâimâ şerefli olmalısın. İnsanlara ihtiyaç arz etmedikçe şerefini ve iyiliğini muhafaza etmiş olursun.”
“Sıddıkların kalbine gaflet gelmeseydi kendilerine Allahü teâlâdan gelen tecellîlere dayanamaz, can verirlerdi.”
Mûsâ bin Mâhîn hazretleri herkese acır, günah işleyenlere de ıslah olmaları için duâ eder, herkesin de duâ etmesini isterdi.
“Günahkârlara karşı nefsinde merhamet duymayan kimse, hiç olmazsa onların lehine (onlar için) tövbe ve istiğfâr ile duâ etsin. Zîrâ yeryüzündekilere Allahü teâlâdan mağfiret dilemek meleklerin ahlâkındandır.”
O daima Allahü teâlânın merhametine sığınır ve hakîki müminlerin hâli olan “Beyn’el-Havfi ver-recâ” korku ile ümid arasında yaşar ve şöyle yalvarırdı: 
“Allah’ım bizden râzı olmasan da affet. Çünkü efendi, kölesinden râzı olmasa da affeder.” 
Arafat’taki duâsında; 
“Allah’ım benim yüzümden buradakilerin duâsını reddetme, kabul eyle” diye yalvarırdı. Halbuki halk onu vesile ederek duâ eder duâları kabûl olurdu. 

“HERKES KENDİ AYIBINI GÖRSÜN!”
Herkesin kendi aybını görmesini isterdi. Eğer insan kendi ayıplarıyla meşgul olursa; başkalarının ayıblarını görecek ve onlarla uğraşacak zaman bulamayacağını beyan eder ve “İnsanların pek çoğu hatâ içindedir. Bu halleriyle hatalarını unutup, başkalarının hatalarını anlatan ve onlarla uğraşan da yine kendileridir” buyururdu.
Mûsâ bin Mâhîn hazretleri vefat ederken Allahü teâlâya şöyle yalvardı: 
“Allah’ım, ihlâs ile yapmış olduğum her amelim için senden af ve mağfiret dilerim. Çünkü ben yalnız senin rızânı istiyorum.”
Mûsâ bin Mâhîn hazretleri, Mardin’de Şeyh Mûsâ Kabristanında medfundur. Cenâzesi kabre konulduğunda, kalkıp namaz kıldı. Defnetmek için kabre inenler, bu hâli görünce bayıldılar...

.

Abdülganî Nablüsî hazretleri

Abdülganî Nablüsî hazretleri, meşhur Osmanlı âlimi ve kerâmetler sâhibi velîlerdendir. 1640 (H.1050) senesinde Şam’da doğdu. 1731 (H.1143) senesinde Şam’da vefât etti...

GENÇ YAŞTA MÜDERRİS OLDU
Babası ona küçük yaşta Kur’an-ı kerim okumayı öğretti. On iki yaşına kadar İslam terbiyesiyle yetiştirdi. On iki yaşındayken babası vefat edince, ilim tahsiline başlayıp, zamanın en büyük âlimlerinden edebiyat, fıkıh, tefsir, hadis, tasavvuf ve diğer ilimleri öğrendi. Yirmi yaşına geldiği zaman, ders okutmaya, talebe yetiştirmeye ve kitap yazmaya başladı. Medrese tahsilini Şam’da tamamladı. 1664 senesinde İstanbul’a gelip, bir müddet burada kaldı ve ders okuttu. 1707 senesinde, Şam’daki Selimiyye Câmi-i şerifinde, Şeyh-i Ekber Muhyiddîn-i Arabî hazretlerinin mezârı yanında, Beydâvî Tefsîri’ni okutmaya başladı. Ömrü ilim öğrenmek, öğretmek, kitap yazmak, irşad, doğru yolu göstermek ve ibâdetle geçmiştir. 1731 (h.1143) senesinde vefât etti. Cenâzesindeki cemâat otuz bin kişiden fazlaydı. Talebelerine buyurdu ki:
“Bütün namazlarımda, okuduğumdan başka bir şey düşünmem!”
“İnsan, ölümü hatırladığı müddetçe, hasedi, kıskançlığı terk eder.”
Abdülganî Nablüsî hazretleri vefat etmeden evvel talebelerine buyurdu ki: 
“Ehl-i sünnet îtikâdını, farzları ve haramları öğrenmek farzdır. Bunları öğretmek, kendine lâzım olandan başka fıkıh bilgilerini öğrenmek ve Kur’ân-ı kerîmin tefsîrini ve hadîs ilmini öğrenmek farz-ı kifâyedir. Fıkıh bilgileri, Kur’ân-ı kerîmden ve hadîs-i şerîflerden öğrenilmesi farz olan bilgilerdir. Fıkıh kitabı okuyan mukallidler, âyetten ve hadîsten hüküm çıkarmak ihtiyâcından kurtulur. Farz-ı kifâye olanları bilen, yapan var iken, bunları öğrenmek müstehâb olur. Bunları yapmak nâfile ibâdet olur...

KALBDE İHLASI ARTIRMAK İÇİN
Namaz kılacak kadar Kur’ân-ı kerîm ezberleyen kimsenin, boş zamanlarında daha çok ezberlemesi, nâfile namaz kılmasından daha çok sevâb olur. İbâdetlerinde ve günlük işlerinde lâzım olan fıkıh bilgilerini öğrenmesi ise, bundan daha çok sevâb olur. Lüzûmundan fazla fıkıh bilgilerini öğrenmek de, nâfile ibâdetlerden daha sevâbdır. Lüzûmundan fazla fıkıh bilgisi öğrenirken, tasavvuf bilgilerini ve hakîmlerin yâni Allahü teâlâya ârif olanların sözlerini ve hayatlarını öğrenmesi de müstehâb olur. Bunları okumak, kalbde ihlâsı arttırır. Derin âlimler, fıkıh bilgilerini, âyet-i kerîmelerden ve hadîs-i şerîflerden çıkarmışlardır. Bunlar, ancak fıkıh kitaplarından ve fıkıh âlimlerinden öğrenilir.”

.

Ma'rûf-i Kerhi hazretleri

Ma’rûf-i Kerhi hazretleri büyük velîlerdendir. 815 (H.200) senesinde Bağdat’ta vefât etti. Bağdât’ın Kerh beldesinden olduğu için Kerhî denilmiş ve Mârûf-i Kerhî diye tanınmıştır. Sofiyye-i aliyyenin büyüklerindendir.

MAL, SÖZ, UYKU VE YEMEK!..
Buyurdu ki: “Dünyâ dört şeyden ibârettir: Mal, söz, uyku ve yemek. Mal; insanı Allahü teâlâya isyân ettirir. Söz, insanı Allahü teâlâdan oyalar. Uyku, insana Allahü teâlâyı unutturur. Yemek ise insanın kalbini katılaştırır.” 
Sırrî-yi Sekâtî buyurdu ki: “Ma’rûf-i Kerhi’yi şöyle söylerken işittim: Kim kibirli olur, kendini büyük görürse Allahü teâlâ onu yere vurur; kim Allahü teâlâ ile münâzea ederse (karşı gelirse) Allahü teâlâ ona gazâb eder. Kim Allahü teâlâya tevekkül eder O’na sığınır ve güvenirse; Allahü teâlâ onun yardımcısı olur. Kim Allahü teâlâya tevâzû ederse, Allahü teâlâ onu yükseltir...”
Yine buyurdu ki: “Mertliğin alâmeti üçtür: Hilafsız tam bir vefâ, istenmeden vermek ve kendisine cömertlik, iyilik yapılmadan başkalarını medh etmek.” 
Bir adam Ma’rûf-i Kerhi hazretlerine gelerek; “Ey efendim! Allahü teâlâya nasıl kavuşacağımı bana öğretir misin?” dedi. Ma’rûf-i Kerhi onun elinden tuttu ve pâdişâhın kapısına getirdi. Kapının önünde ayağı kırık bir adam vardı. Soru soran zâta o kimseyi gösterip; “İşte bunun gibi olursan Allahü teâlâya vâsıl olursun” buyurdu. Bununla, ayağının ikisi de kırık bir köle, efendisinin kapısının önünde nasıl durur hiçbir yere ayrılmazsa; bir kul da Allahü teâlânın kapısında her an bekler. Hiç ayrılmaz ve isyân etmezse, Allahü teâlâya kavuşur demek istedi. 
Bir kimse bu mübarek zata gelip, kalbinin yumuşaması için duâ etmesini istedi. Ona; “Ey kalbleri yumuşatan Allah’ım! Ölüm benim kalbimi yumuşatmadan sen benim kalbimi yumuşat” diye duâ et buyurdu. 

“BU SUDAN İÇENE...”
Ma’rûf-i Kerhi’nin nafile oruçlu olduğu bir gün idi. İkindi vaktine yakın pazardan geçerken bir sakanın (sucunun);
“Bu sudan içene Allah rahmet ve bereketi ile muâmele eylesin!” diye duâ ettiğini gördü ve icâbet edip orucunu bozdu. Yanındakiler:
“Efendim, orucunuzu niçin bozdunuz?” dediler. Mârûf hazretleri;
“Sakanın duâsındaki berekete nâil olmak istedim” buyurdu. 
Ma’rûf-i Kerhi hazretlerini vefâtından sonra rüyâda görüp sordular:
“Allâhü teâlâ sana nasıl muâmele etti?” Şöyle cevap verdi:
“Sakanın o hâlisâne duâsı bereketiyle Rabbim beni bağışladı. Bana merhametle muâmele buyurdu.”

.

Pertevniyâl Vâlide Sultan

Pertevniyâl Vâlide Sultan, Sultan İkinci Mahmûd Hanın hanımı ve Sultan Abdülazîz Hanın annesidir. 1830’dan önce İkinci Mahmûd Hanla evlendi. Oğlu Abdülazîz Hanın tahta geçmesi (1861) üzerine “Vâlide Sultan” unvânını aldı.

KİMSESİZLERE SAHİP ÇIKTI
Oğlu Abdülazîz Hanın, Midhat Paşa ve yandaşları tarafından şehit edilmesi (1876) üzerine inzivâya çekilen Pertevniyâl Vâlide Sultan, küçük çocukları yetiştirmekle meşgul oldu. Birçok kimsesiz çocuğu yetiştirip evlendirdi. Sultan İkinci Abdülhamîd Hanın hanımı Müşfika Hanımı da bizzat yetiştirmişti. 
Bu mübarek hatun, her gün akşam namazını müteâkip secdeye kapanır; “Her şeyi affederim, oğlumun katillerini affetmem” diyerek gözyaşı dökerdi. 1883 senesinde vefât eden Pertevniyâl Vâlide Sultan, Aksaray’da kendi adıyla anılan câminin türbesine defnedildi...
Pertevniyâl Vâlide Sultan, daha çok Aksaray’da yaptırdığı kendi adıyla anılan câmisiyle tanınır. Eser 19. yüzyıl Türk mîmârisinde büyük ölçüde etkili olan eklektik üslupta inşâ edilmiştir. Câmi; yanına yapılan çeşme, muvakkithâne, kütüphâne, mektep, türbe, müezzin odaları ile bir külliye hâlindedir. 1953’te yıkılan türbe 1969’da yeniden inşâ ettirildi. Pertevniyâl Vâlide Sultan, külliyesinden başka bugün Pertevniyâl Lisesi olarak bilinen Mahmûdiye Mektebiyle çeşitli semtlerde birçok çeşme yaptırarak hayır ve iyiliklerinin öldükten sonra da devamını temin etmiştir. Hâtırât’ı İstanbul Üniversitesi Kütüphânesinde mevcuttur.
Pertevniyâl Vâlide Sultan vefat ettiğinde, kendisini sâlih bir kimse rüyâsında güzel bir makâmda gördü ve sordu:
“Yaptırdığın mâbed dolayısıyla mı Allâhü teâlâ seni bu makama yükseltti?” Pertevniyâl Vâlide Sultan:
“Hayır” dedi. O sâlih zât şaşırarak:
“O hâlde hangi amelinle bu mertebeye ulaştın?” diye sordu. Vâlide Sultân şu ibretli cevabı verdi: 

“GİT, ŞU KEDİCİĞİ AL!..”
“Çok yağmurlu bir havaydı. Eyüb Sultan Câmii’ne ziyârete gidiyorduk. Yol üzerinde kaldırım kenarında oluşan su birikintisi içinde cılız bir kedi yavrusunun çırpındığını gördüm. Faytonu durdurdum; yanımdaki bacıya: 
“Git, şu kediciği al; yoksa zavallı boğulacak!..” dedim. Bacı ise: 
“Aman Sultânım! Senin de benim de üstümüz kirlenir” deyip getirmek istemedi. 
Ben de onu kırmamak için arabadan kendim inip çamurun içine girdim ve o kedi yavrusunu kurtardım. Kedicik titriyordu. Acıdım ve onu kucağıma alıp, iyice ısıttım. Çok geçmeden zavallıcık canlanıverdi. Allâhü teâlâ bu yüce makamı, işte o kediye olan bu küçük hizmet ve merhametimden dolayı bana ihsân eyledi.

Harputlu Ömer Nâimî Efendi

Hacı Ömer Nâimî Efendi, Harput’un büyük velîlerindendir. Hacı Ahmed Efendinin büyük oğlu olup, 1801 (H.1216) senesinde Harput’ta doğdu. “Kasîde-i Bürde Şârihi” nâmıyla meşhur oldu. İlk tahsîline babasının yanında başladı. Sonra Antep’e hicret etti. Yeniçeri isyânları sırasında Kayseri’ye gitti. Kayseri’de ilim öğrendikten sonra icâzet, diploma alarak memleketine döndü...

 

KUR’ÂN-I KERÎMİ ANLAMAYANLAR
Ömer Nâimî Efendi Harput’ta birçok talebe yetiştirdi. 1843 senesinde hac farîzasını yerine getirmek için Hicaz’a gitti. Yolculuğu sırasında birçok âlim ile görüştü. Hacdan geldikten sonra İstanbul’a gitti. Burada ileri gelen âlimlerle gö-rüştü. Daha sonra memleketine döndü...
Ömer Nâimî Efendinin kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki: 
“Üç kimse, Kur’ân-ı kerîmin mânâsını anlayamaz. Birincisi; Arabîyi iyi bilmeyen ve tefsîr okumamış, ilmi olmayan kimse. İkincisi; büyük bir günâha devâm eden fâsık. Üçüncüsü, îtikâd bilgilerinden birini yanlış anlayıp, anladığına uymadığı için hak sözü kabûl etmeyen bid’at sâhibi. Çünkü bid’atin zulmeti, kalbi karartır.”
“İnsanı, Allahü teâlâdan uzaklaştıran perdelerin en zararlısı, dünyâ düşüncelerinin kalbe yerleşmesidir. Bu düşünceler, kötü arkadaşlardan ve lüzumsuz şeyleri seyretmekten hâsıl olur. Çok uğraşarak bunları kalbden çıkarmak lâzımdır. Faydasız kitap okumak, lüzumsuz şeyler konuşmak da bu düşünceleri arttırır. Bunların hepsi, insanı Allahü teâlâdan uzaklaştırır. Kalbin hasta olması, Allahü teâlâyı unutmasıdır. Allahü teâlâya kavuşmak isteyenlerin bunlardan sakınması, hayâli arttıran her şeyden kaçınması, uzaklaşması lâzımdır. Allahü teâlâ, çalışmayan, sıkıntıya katlanmayan, zevklerini, şehvetlerini bırakmayanlara bu nîmeti ihsân etmez.”
Bu mübarek zatın, ömrünün sonlarına doğru iki gözü de görmez oldu. Yerine oğlu Abdülhamîd Efendi geçerek talebe yetiştirmeye başladı... 

OĞLUNUN GÖRDÜĞÜ RÜYÂ!..
Bir gece Abdülhamîd Efendi, rüyâsında başında çok kıymetli tâc olan bir gelinin evlerine geldiğini gördü. Sabah hemen babasının yanına giderek rüyâsını anlattı. Ömer Nâimî Efendi, tebessümle; 
“Heyecanlanmaya lüzum yok. Mısır’da Tâc-ül-Arûs isimli bir kitap neşredilmiştir. Demek ki, bize de gönderiyorlar. Bu kitap gelince biz de ahirete gideriz” diye cevap verince, oğlu tâbire hayret etti... 
Haber verdiği gibi, birkaç gün geçmeden kitap posta ile geldi. Bundan kısa bir zaman sonra da Ömer Nâimî Efendi 1882 (H.1300) senesinde bir cumâ gecesi vefât etti. Harput mezarlığına defnedildi.

.

Nûri bin Hüseyin Efendi

Nûri bin Hüseyin Efendi, İstanbul’da yetişen evliyânın büyüklerindendir. Lakabı “Şemseddîn”dir. Seyyid Abdülkâdir-i Geylânînin onbeşinci bâtından torunudur. 1801 (H.1216) senesinde İstanbul’da doğdu. 1866 (H.1282) senesinde İstanbul’da vefât etti. Kıymetli nasihatleri vardır. Buyurdu ki:

KENDİLERİ DE BİLMEZ!..
“Zamanımızda ‘Şeyhiz’ diyerek, insanlara doğru yolu göstermek isterler. Fakat kendileri doğru yolun hangisi olduğunu bilmezler. Böyle kimseler kör bir insan gibidir. Bunların talebeleri de kör olur. Bunların, eninde sonunda tehlikeli bir uçuruma düşmelerinden korkulur. Bir başka grub daha vardır ki, bunların ne gusül abdesti, ne abdesti, ne namazı, ne de oruçları vardır!.. Her türlü yasakları mübâh derecesinde işlerler. ‘Bizim guslümüz ezelîdir. Abdestimiz o zaman alınmıştır. Namaz ve oruçlarımız o zaman edâ olmuştur’, ‘Biz cemâl âşıkıyız. Bizim Cennet ve Cehennemle işimiz yoktur’ derler. Bu gibi kimselerden uzak olmak lâzımdır.”
Nûri Efendi vefat edeceği zaman talebelerine şu vasiyeti yaptı:
“Ey hakkı hak olmayandan ayırt ederek, Allahü teâlânın rızâsına tâlib olan ve Resûl-i ekremi çok seven kardeşlerim! Doğru yolu gösteren bir rehber bulup, ona talebe olmaya çalış. Çünkü rehbersiz yola çıkmak ve yolu bulmak, gecenin zifirî karanlığında bilinmeyen bir yolda, ışıksız ve tek başına gitmek gibidir. Böyle bir durumda, insan gittiği yeri görmez, bastığı yeri bilmez. Önünde çukur mu yoksa uçurum mu var, fark edemez. Bu şekilde yola çıkanların, tehlikeye düşmelerinden korkulur. Mürşid-i kâmilin huzûruna gidip geldiği için, o yolların hatâlarını ve tehlikelerini görüp anlamıştır. Mürşid-i kâmil, kendisine bağlanan talebesini o yollardan kolaylıkla geçirir. 

MÜRŞİD-İ KÂMİLİN ALÂMETİ
Mürşid-i kâmilin alâmeti çoktur. Fakat söyleyeceğim şu üç husûsu iyi dinle: 
1) Huzûruna vardığın zaman bütün gamın ve kederin gider. İçinde bir ferahlık ve muhabbet uyanır. 2) Meclisinden ayrılmayı istemezsin. Bir inci tânesi gibi olan sözleri, muhabbetini arttırır. 3) Ziyâretine gelen herkes duâsını niyâz ile mesrûr olurlar. Bu üç sıfatı kendisinde toplayan zâtın bütün ahlâkı Resûl-i ekremin ahlâkıdır. Bu üç sıfat ve alâmet, riyâsız, gösterişsiz hangi zâtta görülür ve bilinirse, hemen o zâta tam bir teslimiyet ile teslim ol! Cenâze yıkayanın elindeki mevtâ gibi emrettiği yerde dur, her emrine uy. Hizmetlerini ve emirlerini kendine nîmet bil!..”

Şeyh Derviş Hüseyin Efendi

Şeyh Derviş Hüseyin Efendi “Ganîzâde” lakabıyla meşhur velîdir. Sipâhi iken, Şeyh Mustafa Köstendilî hazretlerine talebe olup, onun sohbetlerinde kemâle erdi.

 

“GÖNÜL EHLİNDEN KORKMA!..”
Hüseyin Efendi, berberlik yapardı. Dükkanında kendi hâlinde oturur, kimse ile görüşmezdi. Kendisine yetecek kadar kazanç sağlayacağı müşteri gelirdi. O zamânın parası ile çocuklar için bir akçe, büyükler için ise bir para ücret alırdı. Fazla veren olursa, fazlasını geri verir, kabûl etmezdi... Tasavvuf hallerine dalmıştı. Gece-gündüz, yaz-kış dükkanından ayrılmazdı...
Derviş Hüseyin Efendi, divâne bir halde idi. Bir gün ona tıraş olmaya gelen bir zât, tam sakalının alt tarafını tıraş ederken içinden; 
“Bu divâne bir kimsedir. Usturayı boğazıma çalıvermesin!” diye düşündü. Hemen kalbinden geçeni anlayıp güldü. Meraklanmamasını, gönül ehlinden kimseye zarar gelmeyeceğini söyledi.
Bir gün de, bir yerde otururken yanına biri yaklaşıp; 
“Hüseyin Efendi, bizim Ali şimdi nerede?” diye yolculukta olan oğlunu sordu. Gözlerini kapayıp açarak; 
“Falan tepenin alt tarafında, falan derbentte bir asker ile gidiyorlar” diyerek bulunduğu yeri târif etti. Soran kimsenin oğlu Ali yolculuktan döndüğünde, Hüseyin Efendinin yerini söylediği gün o yerden geçmekte olduğunu söyledi. Böylece Hüseyin Efendinin, kerâmet sâhibi bir zât olduğunu anladılar.
Bir gün şöyle buyurdu: 
“Yeryüzü iki kişi için gözyaşı döker: Birincisi, üzerinde Allahü teâlâya ibâdet edip, sâlih amel işleyen, ikincisi de üzerinde Allahü teâlâya günâh ve isyânla vakit geçiren kimse içindir. Zîrâ günah işleyen ona çok ağırlık verir.”
Bir kimse bir şey sorduğunda eğer kalabalık arasında ise işi dîvâneliğe vurup başka sözler söyler, yalnız iken sorarsa, doğru cevap verip müşkilini hallederdi. 

“RIHLET VAKTİMİZ GELMİŞTİR!”
Bir gün onun aniden abdest almaya kalktığını gören biri, “neden hemen abdest almaya kalktınız?” diye sorunca; 
“Biraz sonra cenâze var da onun namazını kılmak için hazırlanıyorum” dedi. Sonra baktığında Hüseyin Efendinin küçük oğlunun vefât ettiğini gördü.
Bu mübarek zat, vefât edeceğini anlayıp; 
“Rıhlet vaktimiz gelmiştir. Gayri bunlar lazım değildir” diyerek dükkânını kapatıp evine döndü. Üç-beş gün hasta yatıp vefât etti. Üzerinden, kefen ve defin ihtiyacı için lâzım olan kadar para çıktı...
.

Mısırlı Şeyh İbn-i Nûh

Şeyh İbn-i Nûh, Mısır’da yetişen büyük velîlerdendir. 1309 (H.708) senesinde Kâhire’de vefât etti. Soyu Eshâb-ı kirâmın meşhûrlarından olan Sa’d bin Ubâde hazretlerine ulaşır...
İbn-i Nûh hazretlerinin kıymetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:

“EVİNİ TEMİZ TUT!..”
“Her zaman şu hususlara riâyet et: Evini temiz tut! Gıybeti terk et! Âhiret işlerine sarıl! Dâimâ Allahü teâlâyı an, O’nu hâtırından çıkarma! Bunlardan sonra şunları yap: Senden ayrılacak şeyden, o seni terk etmeden önce, sen ondan ayrıl. Sana lâzım olacak şeye, o şey sana lâzım olmadan önce, ona sâhib ol! Takvâya sarıl! Her şeyi Allah için yap!”
“Bütün hayırlar şu beş şeydedir: 1) Allah için sevmek. 2) Allahü teâlâya kulluk vazifelerini samîmî ve doğru olarak yapmak. 3) Allahü teâlânın emirlerine uymak. 4) Allahü teâlânın yasak ettiği şeylerden sakınmak. 5) Allahü teâlâdan uzaklaştıracak işleri bırakıp, O’nun rızâsını kazandıracak işleri yapmak. Bunlardan sonra şu beş şeyi yapmalıdır: 1) Allahü teâlânın sevdiğini sevmek. 2) Allahü teâlânın buğzettiğine buğzetmek. 3) Allah için sabretmek. 4) Allahü teâlânın hükmüne rızâ göstermek. 5) Her işini Allahü teâlâya havâle etmek. Allahü teâlânın dilediği ve takdîr ettiğini güzel görmek.”
“Şu hasletleri kendinde bulundur: Ahlâkını iyi yap. Vakitlerinin kıymetini bil. Kaçırdığın şeye üzülme. Gelenden memnûn ol. Allahü teâlânın bütün mahlûkâtına karşı şefkatli ol.”
“İnsanlarla arkadaşlık ederken şunlara riâyet et: Onlardan gelen eziyet ve sıkıntılara sabret. Fakat sen onlara kat’iyyen eziyet etme. İyi olsun, kötü olsun, bütün herkese iyilik yap. Onlara adâletle muâmele et. Onlara Allah için nasîhatte bulun.“
“İnsanlara karşı kendinde şu vasıfları bulundur: İnsanların arasında selâmı yay. Onlardan aç olanları doyur. Onlara karşı yumuşak konuş. Herkese güler yüz göster. İnsanlarla münâkaşa ve münâzara yapma!”
“İnsanlar arasında şunlara da riâyet et: Onlara düşmanlık yapma. Onlarla münâkaşa yapma. Onlar arasında lüzumsuz konuşma. Onların kusûr ve eksiklerini ortaya koyma!”

“HİÇ KİMSEYİ KÜÇÜMSEME!..”
İbn-i Nûh hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki: 
“Kişinin kendisini, insanların en aşağısından bile daha üstün görmemesi gerekir. Çünkü kişi, Allahü teâlâ katında durumunun ne olacağını bilemez. Hiç kimseyi küçümsememeli, hiç kimse ile alay etmemelidir. Çünkü Allahü teâlâ, insanı en güzel şekilde yaratmıştır.”

.

Ömer bin Saîd el-Hemedânî

Ömer bin Saîd el-Hemedânî, fıkıh âlimlerinin büyüklerindendir. 1264 (H.663) senesinde vefât etti. Kabri belli olup ziyâret edilmekte; insanlar onun kabrini ziyâret etmek, onunla bereketlenmek ve onun hürmetine Allahü teâlâya duâ etmek için etraftaki beldelerden akın akın gelmektedirler...

ÂLİME MUHALEFET ETMEK!..
Ömer bin Saîd hazretlerinin nasîhat dolu sözleri pek çoktur. Buyurdu ki:
“Bir kimse âlimler ile oturup, onların bildiği bir şeye muhâlefet etse, Allahü teâlâ o kimsenin kalbinden îmân nûrunu alır.”
“Sırrını muhâfaza etmek, kalbini kötülüklerden korumak ve farzları edâ etmek, Allah’a yakın olanların vasıflarındandır.”
“İhlâs; ameline bakmamak, yâni hiçbir zaman amelini beğenmemektir.”
“Üns; Allahü teâlâdan başka her şeyden uzaklaşıp, Allahü teâlâ ile olmaktır.”
“Zühd; dünyâyı küçük görüp, onun sevgisini kalbden silmektir.”
“Kalb, şehvete batarsa, aklın almadığı kederler kendisine yüklenir.”
“Tövbe, nefse uymaktan dönmek, kalbin Hak yoluna girmesidir.”
“Allahü teâlâ, safâyı, güzelliği helâl yemede, helâl giymede; katılık ve sıkıntıyı da haramda kıldı.”
Fakîh Ömer bin Saîd hazretleri, Resûlullah efendimizin şu hadîs-i şerîfini nakletmiştir: 
“Kim, her gün otuz üç defâ “Allahümme salli alâ Muhammedin salâten tekûnü leke ridâen ve lihakkıhi edâen” derse, vefât ettiğinde kabri ile Peygamberi Muhammed’in kabri arası açılır (Muhammed aleyhisselâmı görür).”
Ömer bin Saîd hazretlerinin hocası vefât etti. Kendisi, hocasının bulunduğu köyden çok uzak bir yerdeydi. Ömer bin Saîd kerâmet olarak, hocasının vefâtını anladı. Derhal yola çıktı ve defnine yetişti... 

VEFATINI HABER VERDİ!..
Rivâyet edilir ki: Bir kimse, Ömer bin Saîd hazretlerine gelerek şöyle dedi: “Efendim, rüyâmda çok büyük bir nûr gördüm. Ta’ker Dağı eteğinden çıkan o nûr gittikçe yükseliyordu. Ben hayretle seyrediyordum. Nihâyet semâya kadar yükseldi. Semâ yarıldı (açıldı) ve o nûr semâda kayboldu. Bu rüyânın hikmeti ve tâbiri nasıldır?” 
Bunları dikkatle dinleyen Ömer bin Saîd hazretleri o kimseye; “Bu, Ta’ker Dağı eteğinde bulunan çok büyük bir âlimin vefât edeceğine alâmettir. Hattâ o âlim vefât edince, yerler bile sarsılır” buyurdu. 
Bu sözü ile kendi vefatını haber verdi. Kısa bir zaman sonra da vefat etti. Ta’ker Dağı, o muhitte bulunan en yüksek dağ idi ve Ömer bin Saîd hazretlerinin köyü bu dağın eteğinde bulunuyordu. Hakîkaten, Ömer bin Saîd hazretlerinin vefât ettiği gün yer sarsıntısı oldu.

.

Ömer bin Saîd el-Hemedânî

Ömer bin Saîd el-Hemedânî, fıkıh âlimlerinin büyüklerindendir. 1264 (H.663) senesinde vefât etti. Kabri belli olup ziyâret edilmekte; insanlar onun kabrini ziyâret etmek, onunla bereketlenmek ve onun hürmetine Allahü teâlâya duâ etmek için etraftaki beldelerden akın akın gelmektedirler...

ÂLİME MUHALEFET ETMEK!..
Ömer bin Saîd hazretlerinin nasîhat dolu sözleri pek çoktur. Buyurdu ki:
“Bir kimse âlimler ile oturup, onların bildiği bir şeye muhâlefet etse, Allahü teâlâ o kimsenin kalbinden îmân nûrunu alır.”
“Sırrını muhâfaza etmek, kalbini kötülüklerden korumak ve farzları edâ etmek, Allah’a yakın olanların vasıflarındandır.”
“İhlâs; ameline bakmamak, yâni hiçbir zaman amelini beğenmemektir.”
“Üns; Allahü teâlâdan başka her şeyden uzaklaşıp, Allahü teâlâ ile olmaktır.”
“Zühd; dünyâyı küçük görüp, onun sevgisini kalbden silmektir.”
“Kalb, şehvete batarsa, aklın almadığı kederler kendisine yüklenir.”
“Tövbe, nefse uymaktan dönmek, kalbin Hak yoluna girmesidir.”
“Allahü teâlâ, safâyı, güzelliği helâl yemede, helâl giymede; katılık ve sıkıntıyı da haramda kıldı.”
Fakîh Ömer bin Saîd hazretleri, Resûlullah efendimizin şu hadîs-i şerîfini nakletmiştir: 
“Kim, her gün otuz üç defâ “Allahümme salli alâ Muhammedin salâten tekûnü leke ridâen ve lihakkıhi edâen” derse, vefât ettiğinde kabri ile Peygamberi Muhammed’in kabri arası açılır (Muhammed aleyhisselâmı görür).”
Ömer bin Saîd hazretlerinin hocası vefât etti. Kendisi, hocasının bulunduğu köyden çok uzak bir yerdeydi. Ömer bin Saîd kerâmet olarak, hocasının vefâtını anladı. Derhal yola çıktı ve defnine yetişti... 

VEFATINI HABER VERDİ!..
Rivâyet edilir ki: Bir kimse, Ömer bin Saîd hazretlerine gelerek şöyle dedi: “Efendim, rüyâmda çok büyük bir nûr gördüm. Ta’ker Dağı eteğinden çıkan o nûr gittikçe yükseliyordu. Ben hayretle seyrediyordum. Nihâyet semâya kadar yükseldi. Semâ yarıldı (açıldı) ve o nûr semâda kayboldu. Bu rüyânın hikmeti ve tâbiri nasıldır?” 
Bunları dikkatle dinleyen Ömer bin Saîd hazretleri o kimseye; “Bu, Ta’ker Dağı eteğinde bulunan çok büyük bir âlimin vefât edeceğine alâmettir. Hattâ o âlim vefât edince, yerler bile sarsılır” buyurdu. 
Bu sözü ile kendi vefatını haber verdi. Kısa bir zaman sonra da vefat etti. Ta’ker Dağı, o muhitte bulunan en yüksek dağ idi ve Ömer bin Saîd hazretlerinin köyü bu dağın eteğinde bulunuyordu. Hakîkaten, Ömer bin Saîd hazretlerinin vefât ettiği gün yer sarsıntısı oldu.

.

Erzurumlu Hüseyin Ruhi Efendi

Hüseyin Ruhi Efendi, Erzurum’da dünyaya geldi. Küçük yaşta Zincirli Hafız Efendiden okumaya başlamıştır. 16-17 yaşlarında bugünkü Irak’ın Süleymaniye Üniversitesinde Seyyid Ali Berzenci tarafından okutulmuştur. Irak’tan Erzurum’a dönüp ondan sonra da İstanbul’a giderek orada Muhammed Tevfik Bosnevi hazretlerinde de bir müddet okur ve tekrar Erzurum’a döner...

ABDÜLMECİD HAN DAVET EDER
Sultan Abdülmecid Han Muhammed Tevfik Bosnevi hazretlerinden, Hüseyin Ruhi Efendiye bir mektup yazarak onu İstanbul’a davet etmesini söyler. Hüseyin Ruhi Efendi bu mektubu aldıktan sonra yetiştirdiği Şeyh İsmail Sırrı Efendiye tekkeyi teslim ederek İstanbul’a gitmiştir. Sultanahmet civarında Sultan Abdülmecid Hanın verdiği bir tekkede talebelerini başına toplayarak neşri-i tevhid ettirdiler. Nihayet burasını da terk edip Aksaray’daki hanesinde 1911(miladi) 1893 hicri senesinde 80 yaşında iken vefat eder.
Hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:
“Ey insanlar! Dünyâ gündüzler ve gecelerdir. Bunlar birbirlerini tâkip eder. Eğer gündüz yapacağın işi yapmazsan vakit geçer gece oluverir. O halde işlerini sonra yaparım diyerek geriye bırakma ve sen dâimâ sâimlerle (oruçlu olup, ibâdet edenlerle) berâber bulun.” 
Bu sözüne sâdık kalır, dünyâ ehli ile bir arada bulunmazdı. Zamanındaki bâzı devlet adamları onu yemeğe dâvet ettiler. Özür beyân edip gitmedi. Niçin gitmediğini soranlara; “Onların dâvetine gitmeyip yemeği kaybetmek, dînimden bâzı şeyleri kaybetmekten daha kolay geldi. Müminin dîninin, midesinden çok daha kıymetli olması lâzımdır” diye cevap verdi. 

“AZA KANAAT ETMİYORSUN!..”
Yine buyurdu ki: “Her gün ömrünün bir kısmı gitmekte, sen ise buna üzülmüyorsun. Her gün sana yetecek kadar rızık verilmekte, fakat, sen, sana verilen şeyleri kâfi görmüyorsun ve seni azgınlaştıracak, Allahü teâlâdan uzaklaştıracak şeyi istiyorsun. Aza kanâat etmiyor, çokla doymuyorsun. Kendine ihsân edilen ve içinde bulunduğu nîmetlere şükretmekten âciz iken, daha fazlasını istemek nasıl uygun olur? İsteğinin fazlalığı seni aldattı. Arzu ve istekleri dünyâ için olan bir kimse, âhiret için nasıl çalışabilir. Hayret edilir, ne kadar çok şaşılır şu kimseye ki, âhirete inanıyor ve dünyâ için çalışıp ona koşuyor...”
Hüseyin Ruhi Efendi bir gün, talebelerine; “Benim yerime Tokadi İsmail Sırrı Efendi’ye tabi olun, onun nefesi benim nefesimdir” buyurur ve çok geçmeden de vefat eder...

.

Hâlid bin Saîd bin Âs

Hâlid bin Saîd (radıyallahü anh), Peygamber efendimizin insanları İslâm dînine dâvet ettiği ilk zamanlarda Müslüman oldu. Hanımı Ümeyye ve kardeşi Ömer onun teşvîki ile iman etti. Şiddetli bir İslâm düşmanı olan babası Ebû Uhayha, Müslümanlığı kabul ettiği için oğlu Hâlid’e çok eziyet etti. Onu evinin mahzenine hapsettirip günlerce aç ve susuz bıraktı. Bir fırsatını bulup kaçan Hâlid bin Saîd, Mekke’nin kenarında bir yere gizlenerek babasına görünmedi. Fakat dâimâ Peygamber efendimizle bulundu...

HABEŞİSTAN’A HİCRET ETTİ
Peygamber efendimizin emriyle diğer Müslümanlarla birlikte Habeşistan’a hicret etti. Birkaç sene orada kaldı. 628 (H. 7) senesinde Medîne-i münevvereye dönen Hâlid bin Saîd, Hayber’in Fethi, Umret-ül-kazâ, Mekke’nin Fethi, Huneyn Harbi, Taîf ve Tebük Seferlerine ve bâzı küçük seriyyelere katıldı. Fakat Habeşistan’da olduğu için Bedir ve Uhud harplerine katılamadı... 
Medîne-i münevvereye döndükten sonra, Peygamber efendimiz yazışma ve mektublaşma işlerini Hâlid bin Saîd hazretlerine verdi. Yabancı devlet başkanlarına yazılan mektuplardan bir kısmını, yapılan antlaşmaları o kaleme aldı. Peygamber efendimiz onu Yemene vâli tâyin etti. Peygamber efendimizin vefâtına kadar Yemen Vâliliği yapan Hâlid bin Saîd, hazret-i Ebû Bekr’in halîfeliği sırasında ortaya çıkan mürtetler, yâni dinden ayrılanlarla yapılan muhârebelere katıldı ve büyük başarılar gösterdi. İrtidad yâni dinden dönme hareketlerinin bastırılmasından sonra Şam taraflarına gönderilen İslâm ordusuna katıldı. 

“ŞEHİD OLMAYI ARZU EDERİZ!”
Şam şehrinin alınmasında ve Fihl muhârebesinde canını ortaya koyarak kahramanca çarpışan Hâlid bin Sa’îd, 635 yılında İslâm orduları ile birlikte Merc-i Safer denilen yere geldi. Ertesi gün, düşman üzerine saldırıya geçildi. Hâlid bin Sa’îd hemen ön saflara geçerek dövüşmeye başladı. Düşman askerinden birisi, kendisi ile teke tek dövüşmek için bir er istedi. Hâlid hemen oraya çıkıp “Senin yaşamayı arzu etmenden daha fazla, biz şehid olmayı arzu ederiz” diye haykırarak vuruşmaya başladı. Burada kendisi şehîd oldu.
Kocasının şehîd edildiğini gören bir günlük evli hanımı Ümmü Hakîm, hiç feryât ve figân etmeyerek, eline aldığı bir kılıçla düşman üzerine yürüdü. Kahramanca vuruşmaya başladı. Onun bu hâlini gören İslâm askerleri büyük bir şevk ve arzu ile saldırdı ve Bizanslıları kılıçtan geçirdiler...

.

Ömer bin Abdurrahmân es-Sekkâf

Ömer bin Abdurrahmân es-Sekkâf hazretleri, Yemen’de yaşamış olan evliyanın büyüklerindendir. Doğum târihi bilinmemektedir. 1429 (H.833) senesinde Terîm denilen yerde, öğle namazının secdesinde iken vefât etti. Zenbil Kabristanına defnedildi. Fevkalade hâller sâhibi olup, çok kerâmetleri görüldü.

KÜPTEKİ PARALAR SAYILINCA!..
Ömer bin Abdurrahmân es-Sekkâf hazretleri, talebelerinden birine, içinde para olan bir küp verdi ve;
“İhtiyacınız olduğu zaman elinizi sokup alın, fakat sakın paraları saymayın. Çünkü sayılan paranın bereketi gider ve çabuk biter” buyurdu. O talebe, âilesi için kendilerine yetecek kadarını alıp, ihtiyaçlarına sarf etti. Bu durum, aylarca devâm etti. Bir gün hanımı merakla, içinde olan parayı saymaya kalktı. Birkaç gün sonra talebe gidip, küpte para kalmadığını arz ettiğinde, es-Sekkâf hazretleri buyurdu ki: 
“İçindeki altınlar sayılmasaydı, daha nice seneler size yeterdi...”
Ömer bin Abdurrahmân es-Sekkâf hazretlerine bir kimse eziyet ve sıkıntı verdiğinde, mutlaka üç gün sonrasında başına musîbet gelir, cezâsını görürdü. Ancak, tövbe ettiğinde bu musîbetten kurtulurdu...
Ömer bin Ali isminde birisi, Şahar Vâlisi Abdullah bin Ahmed el-Hebî’nin zulmettiğini Ömer bin Abdurrahmân es-Sekkâf hazretlerine söyleyip, şikâyette bulundu. O da; “İbn-ül-Hebî, Şahar’dan sırtında bir gömlekle çıkacak. Bütün malı zorla elinden alınacak, yerine Yemen’den bir başkası geçecek” buyurdu. Çok geçmeden azledildi. Bir gömlekle şehirden çıkarılıp, Aden’e sürüldü.

“GELİP KENDİSİ ALSIN!”
Çöldeki köylülerden bir grup, Ömer bin Abdurrahmân es-Sekkâf hazretlerine âit bir deveyi çalıp, üzerindeki yiyecekleri de gasbettiler. Ömer bin Abdurrahmân es-Sekkâf hazretleri, onların reisine haber gönderip, deveyi üzerindeki eşyâ ile birlikte göndermesini söyledi. Reis deveyi gönderdi, fakat eşyâ ve yiyecekleri göndermedi ve “İhtiyacı varsa gelip kendisi alsın” dedi. Bunlar, o zalimin son sözleri oldu. Ömer bin Abdurrahmân es-Sekkâf hazretleri buyurdu ki: 
“Yiyecekleri zorla alan o kimseyi iyi tâkib ediniz. Biz zayıf olanları değil, iyice semizleşmiş olanları keseriz. Yâni kötülüklere bulaşıp, başkalarına zararı çok olan ve artık cezâyı hak etmiş olanlara cezâ veririz. O kişi yatsı vakti öldürülür!..” Hadise, aynen buyurduğu gibi meydana geldi...

.