Geceden nasip alabilmek, “istiğfâr” ile başlar; tevhîd, salevât-ı şerîfe ve zikrin rûhâniyetine bürünmekle devâm eder. Seherlerdeki zikir, yâni kulun Mevlâ’sı ile buluşması, kalbin ihyâsı bakımından bulunmaz bir fırsat ve ihmâl edilemez bir ihtiyaçtır. Zira cesedimizin maddî gıdâya ihtiyâcı olduğu gibi, rûhumuzun da mânevî gıdâya ihtiyâcı vardır. Cenâb-ı Hak, seherlerde îfâ edilen zikre, sâir zamanlardakinden daha fazla kıymet vermektedir.

SEHERLERDE YAPILAN ZİKİR

Seherlerde çekilen evrâd ü ezkâr, yâni gönlün Rabbi ile berâber olması, kalbin ihyâsı bakımından çok mühimdir. Hak dostları “Virdi olmayanın vâridi olmaz.” buyurmuşlardır. Yani düzenli bir şekilde zikirden nasibi olmayanın, gönlüne ilâhî füyûzât ve sünûhât lutfedilmez demektir.

Bütün evrâd ü ezkârın üzerine binâ edildiği en önemli virdimiz; sahih bir îtikad, huşû üzere bir ibadet hayatı ve Allah Rasûlü’nün üsve-i hasene (en güzel bir model) olarak bizlere takdim edilen hayatını kendimize esas almaktır.

Cenâb-ı Hak, yarattığı canlı-cansız bütün mahlûkâtına kendini tanıtmış ve onları dâimî bir sûrette zikir ile vazifelendirmiştir. Bu sebeple bütün varlıklar, yaratılışları muktezâsınca kendi hâllerine mahsus bir sûretle Rab’lerini tanırlar ve O’nu zikrederler.

GAFLETTEN EN UZAK MAHLÛK

Muhyiddîn-i Arabî -kuddise sirruh- da bu hususta şöyle buyurur:

“Bütün varlıklar kendilerine has bir sûrette Allâh’ı zikrederler. Fakat bu hususta varlıklar farklı seviyelerdedir:

Mahlûkât içinde gafletten en uzak olanı cemâdâttır. Çünkü onlar, yemek-içmek, hava teneffüs etmek gibi ihtiyaçlardan müstağnîdirler.
Cemâdattan sonra nebâtat gelir ki, ihtiyaç başlar. Zira, toprak, su ve güneşten aldıkları gıdâları ilâhî tâyinle terkîb edip rengârenk çiçekler, yapraklar ve meyveler vücûda getirirler.
Daha sonra hayvânât gelir. Bunların hayatî fonksiyonları nebâtâttan daha mütekâmildir. Bundan dolayı ihtiyaçları çoğalmıştır. Nefsâniyet artmıştır.
İnsanın ihtiyaçları ise bitmek tükenmek bilmez. Benlik, nefsânî hayaller ve dünyevî ihtiraslar onu devamlı gaflete sevk eder.”

GÖKLERDE VE YERDE NE VARSA ALLAH’I ZİKREDER

Kâinât sayfalarındaki esrar ve hikmeti gerçek anlamıyla idrâk edebilmek, ancak gönül âleminde derinleşmeye bağlı bir keyfiyettir. Gönül gözüyle yeryüzüne ve semâya nazar eden bir mü’min, kalbinin bambaşka bir hissiyât ile dolduğunu fark eder. Kur’ân-ı Kerîm, göklerde ve yerde zerreden kürreye her şeyin Hâlık’ını zikr u tesbîhte bulunduğunu îlân etmektedir. Nitekim âyet-i kerîmelerde göklerin, yerin, dağların, ağaçların, çimenlerin, güneşin, ayın, yıldız ve yıldırımların, hayvanların, yuvarlanan taşların, hattâ yere düşen sağlı sollu gölgelerin sabah-akşam secde ettiği şöyle bildirilir:

“Göklerde ve yerde bulunanlar da onların gölgeleri de sabah-akşam, ister-istemez, sadece Allâh’a secde ederler.” (er-Ra’d, 15)

“Allâh’ın yarattığı herhangi bir şeyi görmediler mi? Onun gölgeleri, küçülerek ve Allâh’a secde ederek sağa sola döner.” (en-Nahl, 48)

Âyet-i kerîmeler, önümüze son derece ihtişamlı bir manzara seriyor. Bu manzarada secdeler, gölgelerin de iştirâkiyle çift hâldedir. Yâni biri varlığın; diğeri de o varlığın gölgesinin olmak üzere aynı anda çift secde… Kâinâtın her zerresi, isteyerek ya da istemeyerek hep birlikte Rabb’e ibâdet için secdeye varmış ve kendisini Hâlık’ının huzûrunda vazifesini îfâ etmeye vermiş…

ALLAH’TAN BAŞKA İLÂH EDİNEN GÂFİLLER

Allah’tan başka ilâhlar edinen gâfiller de bilmezler ki, putlaştırdıkları eşyânın gölgesine varıncaya kadar bütün varlık, aslında o inkâr ettikleri Allâh’a yönelmiş hâlde ve Rabb’in bütün kâinâta koyduğu nizâma tâbî durumdadır! Bu ne büyük aldanış ve ziyandır!

Yine âyetlerde gölgelerden, eşyâdan, canlılardan ve meleklerden müteşekkil bir sahne tasvîr ediliyor. Hepsi bir ibâdet vecdiyle ve huşû içinde vazîfesini îfâ ediyor. Allâh’a ibâdet etmekten kaçınıp, emrine muhâlefet etmek bedbahtlığı ise yalnızca insanoğlunun şaşkın gâfillerine âit bir keyfiyet olarak kalıyor. Âyet-i kerîmeler, bütün mahlûkâtın ve hattâ gölgelerinin bile Rab’lerine boyun büküşünü, bu gâfillerle âdeta istihzâ edercesine yüzlerine çarpıyor.

KÂİNATI İBRET NAZARIYLA SEYRETMEK

Gerçekten etrafımızı ibret nazarıyla seyredersek, ufukların derinliklerine doğru uzanan göklerin yerlere kapanışı, dağların uzanışları ne değişik bir secde hâlidir. Ağaçların, çiçek ve çimenlerin, hayvanların ve insanların, sağdan soldan topraklara düşen gölgeleri, o heyecanlı secde hâlini ne güzel sergiler. Sanki toprak her varlığın gölgesinin bir seccâdesidir. Yağmur hâdisesi de, sanki bir semâvî ağlayış, çakan şimşeklerin arkasından gelen gök gürültüleri, semânın sînesinden fışkıran âşikâre feryatlardır.

Yerdeki ve göklerdeki mahlûkâtın hâlleri, duyarlı bir yürek için ne müthiş bir irşaddır. En küçük bir böceğin iğne ucu kadar kalbindeki niyazlarından, tâ cesim ve haşmetli hayvanların kükreyişlerine kadar hepsi ilâhî kudret akışlarının ayrı ayrı tezâhürleridir.

Bülbüllerin bir damlacık yüreklerinden dökülen feryat nağmeleri, kumrulardan yayılan “hû, hû”lar, leyleklerin “lek, lek”leri, alıcı gönüller için ne duygulu tesbihlerdir. Hak Teâlâ âyet-i kerîmede şöyle buyurur:

“Görmez misin ki; göklerde ve yerde olanlar güneş, ay, yıldızlar, dağlar, ağaçlar, hayvanlar ve insanların birçoğu Allâh’a secde ediyor…” (el-Hacc, 18)

ALLAH’I ZİKRETMEYENLER AZÂBA DÛÇAR OLACAKLAR

Görüldüğü gibi varlıklar ve hattâ cemâdât, hep tesbihât hâlindedir. Ne yazık ki insanların bir kısmı Allâh’ın zikrinden gâfil kalmaları sebebi ile azâba dûçâr olacaklardır. Gerçekten cihandaki zerrelerden kürrelere kadar her şey Hâlık’ını tanımakta, kuşlar bile ibâdet ve niyazlarını bilmekte, dağlar, dereler zikr u tesbîhe devam etmektedir. Hâl böyleyken kâinâtın bu ihtişamlı zikir, tesbih ve ibâdet programı karşısında bile insanın intibâha gelmemesi ve bu ibretli manzaradan hisse alamayıp alık ve abus bir hâlde Hakk’ın zikrinden mahrum kalması, insanlık haysiyetiyle bağdaşmayan ne acı bir kayıptır.

Şüphesiz ki, ilâhî ünsiyetin yolu, kulun Rabbini unutmamasıdır. Basîret sahibi mü’minler hangi yöne baksalar O’nun zikir nûrunu; neye kulak verseler O’nun tesbih nağmelerini dinlerler.

Bizler de bu dünya hayâtında Rabbimizi ne kadar anarsak yarın ukbâda ilâhî vuslata o seviyede vâsıl oluruz.

İMAN İLE ÖLÜP HUZURA KAVUŞMANIN YOLU

Temiz bir vicdanla yaşamanın, îmanla ölüp ebedî huzur ve safâya kavuşmanın yolu Rabbi unutmamaktır. Zira âyet-i kerîmenin de ifadesiyle; “Kalpler ancak zikrullâh ile itmi’nâna (hakîkî huzura) erişir.” (er-Ra’d, 28)

Rabbini unutanın ömrü, bir gaflet girdabında ziyan olur gider. O gafletten ancak ölümle uyanılır. Lâkin o vakit her şey bitmiş ve büyük bir hüsranın içine düşülmüş olur.

Âyet-i kerîmede buyrulur:

“Allâh’ı unutan ve bu yüzden Allâh’ın da onlara kendilerini unutturduğu kimseler gibi olmayın. Onlar yoldan çıkan kimselerdir.” (el-Haşr, 19)

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Hak Yolculuğu, Erkam Yayınları

.

HER YÖNÜYLE “ZİKİR”

Ali Tenik ve Vahit Göktaş’ın titiz çalışmasıyla yayımlanan “Zikir” kitabı, her yönüyle zikri inceliyor. Zikir hakkında merak ettikleriniz bu kitapta.

Tasavvuf, Cenâb-ı Hakkın iradesinin hayatın her aşamasında uygulamasının, yani hâle tam olarak geçirilmesinin yanısıra, İslâm’ın ihsan boyutu olarak tarif edilmektedir. Tasavvufun özü ise, insanın kendini bilmesidir. İnsanın kendini bilmesinin en önemli tezâhürü de zikirdir.

Tasavvufta zikir, kişinin benliğinden kurtulup, evrensel benlikle var olma yoludur; Allah’a vâsıl olma iştiyâkıdır. Kişinin nefsânî arzularından kurtulup, ebedî olana yönelmesidir. Zikir, dirilmek ve hayat bulmaktır. Bu mânâda fenâ-bekâ düşüncesi tasavvufta üzerinde çok durulan iki kavramdır.

Fenâ, benlikten, nefisten kurtulma; bekâ ise, kendi bütünlüğünü kazanıp evrensel benlikle bütünleşme olarak değerlendirilmiştir. Zikir insanın fenâ haline ulaşması için tarîkatların uyguladığı en önemli usüllerden biridir.

TARİKATLARDA İLK DERS: ZİKİR

Zikir, aynı zamanda tarîkat uygulamalarının en önemli unsurlarından birisidir. Tarîkatlardaki ilk derstir. Zikrin “lisanî zikir”, “kalbî zikir”, “toplu zikir”, “semâ”, “hatm-ı hâce”, “darb-ı esmâ,” “kayamî zikir,” “deverân” gibi şekilleri tarîkatların meydana geliş süreciyle birlikte ortaya çıkmış hususlardır. Zikir ve mûsikî arasında da irtibat kurulmuştur. Dinleme, mûsikî anlamına gelen sema Mevlevîlik tarîkatının zikridir. Ayakta dönerek icrâ edilir. Buna “Mukabele” de denilir.

Bugünkü şekliyle semâ, sonraki asırlarda ortaya çıkan bir uygulamadır. Mesela,“Hatm-i Hace”Nakşbendî tarîkatında kişinin şeyhin huzurunda oturarak icrâ ettiği zikirdir. Sessiz yapılır. “Büyük hatme”, “küçük hatme” diye ayrılır. Râbıta ile başlar, duâ ile sona erer. Gözler kapalı olarak yapılır. İntisâbı olmayan iştirak edemez. “Darb-ı Esmâ” ise, Halvetîlerde icrâ edilen zikirdir.Bunun gibi tarîkatların farklı zikir uygulamaları olsa da hepsi özü itibariye birdir.

Rabbimiz (c.c.), insanın kendisiyle bütünleşme ve varoluş kazanma hakîkati olan zikrin ehemmiyetini“Siz Beni zikredin ki Ben de sizi zikredeyim” (Bakara, 152) ifadesiyle beyan buyuruyor. Mevlânâ, Mesnevî’sinde bu konuyla ilgili şöyle bir hikâye anlatır: Adamın biri her gece Allah’ı zikreder ve bu zikrinden de zevk almaktadır. Bir gece Şeytan ona şöyle vesvese verir: –“Bunca Allah demene karşılık Onun lebbeyk (buyur) demesi nerede? Böyle ne vakte dek “Allah” deyip duracaksın?”

Adam bu vesveseden üzülür, eleme düşer, başını yere koyup yatar. Rüyada Hızır (a.s.)’ı yeşiller giymiş olarak görür. Hızır ona:

-“Niçin zikri bıraktın? Zikretmekten niye vazgeçtin?” der.

-“Lebbeyk” sesi gelmiyor. Kapıdan kovulacağımdan korkuyorum”

-Senin “Allah” demen, sana aynı zamanda “lebbeyk” denilmesidir. Senin o derde düşmen, çareler araman kapıya kabul edilmendendir. Her Allah demende sana gizlice “Lebbeyk” (buyur) denilir.”

Dolayısıyla insanın arayış içinde olması, âh u fîgan etmesi, ahh çekmesi, zikredebilmesi hep Cenâb-ı Hakkın bir lütfudur. İnsan gidecek başka kapının olmadığını bilerek, bu şuur içinde hayatını sürdürebilmelidir.
Bu kitapta tasavvufun en önemli mevzularından biri olan zikir konusu temelde tasavvufî bir bakış açısıyla ele alınmaya çalışılmıştır. Kitap; önsöz, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır.

ZİKİR ÇEŞİTLERİ

Birinci bölümde, İslâm’da zikir, Kur’ân-ı Kerîm’de zikir, Efendimiz (s.a.v.)’in hayatında zikir, tasavvufta zikir, zikrin üç hâli, zikrin önemi, zikrin sürekliliği, zikrin benlik inşâsına tesiri, tefekkür zikir birlikteliği, zikrin evrensel yönü, zikrin sosyal-psikolojik yönü, zikrin kuşatıcılığı, dâimî zikrin önemi ve tesiri, zikrin kişiliğin oluşumuna ve insan-ı kâmil olmaya tesiri, zikir tefekkür ilişkisi, zikir ma’rifet ilişkisi, zikir vuslat ilişkisi, zikir mekân ilişkisi, zikir şükür ilişkisi, zikrin diğer ibadetlerle münâsebeti gibi konular işlenmiştir.

İkinci bölümde ise, farklı zikir uygulamaları başlığı altında, hafî zikir, cehrî zikir, tevhid zikri gibi konulara temas edildikten sonra tarîkatlarda zikir başlığı altında Kâdirî, Nakşî, Rıfâî, Kübrevî, Sühreverdî, Halvetî, Gülşenî, Mevlevî gibi tarîkatlarda zikrin farklı icrâ ediliş şekilleri ve farklı isimlendirmeler ortaya konulmuştur.

Çalışma hayatımız boyunca bizden yardımlarını esirgemeyen Prof. Dr. Ethem CEBECİOĞLUhocamıza burada teşekkür etmeyi bir borç biliyoruz. Kitabın tasavvuf alanına müspet faydalar sağlayabilecek bir çalışma olmasını Rabbimiz’den niyaz ediyor, burada anlatılan mevzûların tesiri için duâ ediyoruz.

.

Kalp ve Ruhun Cilâsı Evrâd u Ezkâr

Prof. Dr. Abdulhakim Yüce

Evrâd, sözlükte "gelmek, çeşmeye varmak, suya gelen topluluk, akan su ve dere" gibi mânâları olan vird kelimesinin çoğuludur. (Asım ef. 2:52) Kelime zamanla, gece ibadete ayrılan vakit, Kur?ân'dan her bir cüz, her gün rutin olarak okunması görev hâline getirilen dua veya zikir gibi anlamlar için de kullanılır hâle geldi

Kûtu'l-Kulûb sahibi Ebû Talib el-Mekkî, vird hakkında şu bilgiyi vermektedir: "Vird, gece ve gündüzden kula uğrayan ve kulun Allah'a yakınlığını sağlayıcı bir faaliyet için ayırmış olduğu belli zaman dilimlerinin adıdır. Ahiret'te karşısına çıkması için bu vakitte güzel ameller işler. Bu ameller ya farzdır ya da nafiledir. Gece veya gündüzün bir vaktinde bunları yapmayı itiyat hâline getirince bu onun virdi olmuş olur. Vird, dört rekatlık bir namaz veya okunan bir kaç sayfa Kur?ân ya da iyilik ve takvada birine el uzatıp yardım etmek ve benzeri amellerdir. Dolayısıyla, belirlenip devam edilen amele vird denir. Bazıları Kur?ân hiziplerinden kendilerine vird edinirken, bazıları belli sayıda namaz kılmayı vird edinir. Bir kısmı da, gece ve gündüzü dilimlere ayırarak bazı dilimlerini Kur?ân okuma, namaz kılma ve tefekkürle geçirirler. Onların da virdi bu olmuş olur. Gerekli mertebeleri geçen arifler ise, zaman sınırlamasına gitmeden, bütün vakitlerini bir vird yaparak, sürekli Rabbileriyle beraber olacak bir atmosfer içinde bulunmaya gayret ederler." (Mekkî, 1:81)

Genel olarak, her gün okunması âdet hâline getirilen Kur?ân'dan bir miktar ve Hz. Peygamber'den gelen me'sûr dualarla, salât ve selâma vird denmekle birlikte, gece kılınan namaza da vird denilmiştir. Nitekim "gece kılmayı âdet edindiği virdine kalkamayıp kaçıran kimse, gündüz zevalden önce kılarsa aynı sevabı alır." (Müslim, "Müsafirin", 142; Ebû Davud, "Tatavvu", 19) müjdesini bizzat Hz. Peygamber (s.a.s.) vermiştir. Ayrıca vird, nafile namaz kılma, Kur?ân okuma ve dua etmenin yanı sıra, tefekkür ve ağlama anlamında da kullanılmıştır. Cüneyd-i Bağdadî'nin ağlama ve namaz da dahil olmak üzere geceye ait bir virdinin olduğu, bize aktarılan bilgiler arasındadır. (Kuşeyrî, 291, 298)

Fıtrat dini İslâm, geniş anlamıyla, yaratılanların Yaratan karşısında takındıkları tavırdır. Kur?ân bu tavra tesbih, hamd, tekbir ve secde gibi isimler vermektedir. (Ra'd Sûresi, 13/13, İsra Sûresi, 17/44, Nur Sûresi, 24/41) Verilenler, genel kavram olan ibadet ve/veya duanın çeşitleri sayılırlar. Hattâ, İslâm'ın günde beş ayrı vakitte edasını emrettiği namaz ibadetini karşılamak üzere Kur?ân ve Hadis'te kullanılan salât tabirinin sözlük anlamı da duadır. Takdis, secde, tekbir, hamd ve şükür kavramlarında da yaklaşık bu mâna bulunmaktadır. (Cürcani, "Tesbih" md.) Nitekim ibâdet ve dua burcunun zirvesindeki İnsan'ın (s.a.s.) ifadesiyle ibadetin de özü duadır. (Tirmizî, "Daavat", 1)

Belirli bir vakte bağlı olmayan en ideal dua şekli ise, zikirdir. Kur'ân'ın üzerinde ısrarla durduğu konulardan biri olan zikir, müştaklarıyla (türevleriyle) birlikte 256 yerde geçmektedir. Kur'ân'da genellikle lûgat anlamlarına uygun bir şekilde Allah'ı anmak, O'nu daima hatırlayıp hiç unutmamak mânâlarına kullanıldığı gibi, namaz (Ankebût Sûresi, 29/45, Cuma, 62/9) ve Kur?ân (Hicr Sûresi, 15/9) gibi anlamlarda da kullanılmıştır. Üç âyette zikr-i kesir emri vardır. (Al-i İmran Sûresi, 3/41; Ahzap Sûresi, 33/41-42; Cuma Sûresi, 62/10) Bir âyette mü'minlerin ayakta, oturarak ve yanları üzere yatmışken Allah'ı zikrettiği belirtilmektedir. (Al-i İmran Sûresi, 3/191) Bir başka âyette, "Sabah ve akşam Rabbini, içinden yalvararak, ürpererek ve yüksek olmayan, kendinin işitebileceğin bir sesle zikret, gafillerden olma!" (A'raf Sûresi, 7/205) lafızlarıyla anlatılan zikrin, gafletin zıddı olduğu "Unuttuğunda hemen Rabbini an" (Kehf Sûresi, 18/24) âyetiyle teyit edilmektedir. Bir diğer âyette, " Ey iman edenler! Ne mallarınız, ne evlâtlarınız sizi Allah'ı zikretmekten alıkoymasın!" (Münafikûn Sûresi, 63/9) diye emredilirken, bir başka âyette ticaret ve alış verişin kendilerini Allah'ın zikrinden alıkoymadığı kişiler rical(yiğit) olarak tavsif edilmektedir. (Nûr Sûresi, 24/37) Bir yandan kalplerin ve gönüllerin ancak zikr-i İlahî ile itminana ulaşabileceği vurgulanırken, (Ra'd Sûresi, 13/28) diğer yandan, Hakk?ın zikrinden yüz çevirenin sıkıntılı bir hayatla imtihan edileceğine (Ta-Ha Sûresi, 20/124) dikkat çekilmektedir.

Dikkat edilirse Kur'ân, sadece zikir için bir sınır koymayıp çok kelimesini kullanmaktadır. Diğer bütün ibadetler bir yönüyle sınırlandırıldığı hâlde, zikir için zaman, mekân ve pozisyon ayırımı yapılmadan âdeta sınırsızlaştırılmıştır. Öyle olması gayet tabiidir; çünkü zikir, perdelerin bütününü kaldırarak Kudreti Sonsuz'la irtibat kurmanın en ideal şeklidir.

Zikrin özelliklerinden biri de, ona zikirle mukabele edilmiş olmasıdır. Allah (c.c.) "Beni zikrediniz ki, Ben de sizi zikredeyim" (el-Bakara Sûresi, 2/152) buyurmuştur.

Zikrin fazileti hadislerde de dile getirilmiştir. Hz. Peygamber (s.a.s.), bir hadiste Rabbisini zikredenle etmeyeni diri ile ölüye benzetir. (Tirmizî, "Daavat", 67) Diğer bazı hadislerde ise, şöyle buyurur: "Size amellerinizin en hayırlısını söyleyeyim mi? Allah'ı zikretmek." (Tirmizî, "Daavat", 6) "Bir topluluk oturup Allah'ı zikrederse, melekler onları kuşatır, rahmet onları kaplar." (Müslim, "zikir", "Cennet bahçelerini gördüğünüz zaman orada yiyiniz, içiniz, yararlanınız." Efendimiz (s.a.s.), "Cennet bahçeleri nedir"? sorusuna: "Zikir meclisleri." diye cevap vermiştir." (Tirmizî, "Daavat", 82)

Hz. Peygamber (s.a.s.), farklı zaman ve mekânlarda zikir ve dua ile uğraşmış ve bunu Müslümanlara tavsiye buyurmuştur. Meselâ O, her gece, İsra ve Zümer sûrelerini okurdu. (Buharî, "Tefsir, 17", 1, 21) Daha sonra da değineceğimiz gibi, seherlerde dua, istiğfar ve gözyaşı, O'nun hayatında sıkça görülen amellerdi.

Bu uygulamalar, İslâm'ın ilk asırlarında, özellikle hadisçiler arasında "amelu'l-yevm ve'l-leyl" (gündüz ve gece ibadeti) adıyla bir kitap türünün meydana gelmesine vesile olmuştur.

Günlük evrâd üzerinde hassasiyetle duran kesim, en başta tasavvuf ehlidir. Kuşeyrî'nin verdiği bilgiye göre Nasrâbâzî, tasavvufun vazgeçilmez esaslarını sıralarken "vird ve zikre devam etme" maddesini ilave etmiştir. (Kuşeyrî, 173) Aziz Nesefî (700/1300) de, tasavvufî hayatın sekiz edebini sayarken, belli vakitlere tahsis edilen evrâdı ihmal etmemeyi, özellikle tavsiye eder. (Cilî, 181) Yolculuk gibi sıkıntılı zamanlarda, bekârın evliliğinden sonra, hattâ cephede ve ölüm yatağında dahi günlük evrâdı terk etmemeye özen gösteren sûfîler, feyzin gelmesini belli dualara bağlamışlar, "virdi olmayanın varidi olmaz" demişlerdir. Onun için Ataullah el-İskenderanî (709/1309) virdi "Allah'ın kuldan istediği şey", varidi ise, "kulun Allah'tan beklediği şey" olarak tarif etmiştir. (İskenderanî, 26, 29)

Tarikat mensupları arasında yaygın olan en hacimli evrâd ve dua kitabı, Ahmet Ziyauddin
Gümüşhanevî'nin (1813-1893) Mecmuatu'l-Ahzab adlı üç ciltlik derlemesidir (İstanbul 1311). Yaklaşık 2000 sayfa hacmindeki bu eserde Peygamber Efendimiz, dört halife ve sahâbelerden başka hizib ve virdleri bulunan bazı sûfîler şunlardır: İbnu'l-Arabî (638/1240), Ebû'l-Hasan eş-Şazelî (656/1258), İbrahim ed-Desûkî (693/1295), Gazzalî (505/1111), Muinu'd-Din-i Çiştî (633/1236), Şahabeddin es-Suhreverdî (632/1234), Husameddin-i Uşşakî, Sa'deddin-i Cibavi, Abdulkadir-i Geylanî (562/1160), Abdulğanî en-Nablûsî (1143/1731), Bahâddin Nakşibend (791/1389), Mevlana Celaleddin-i RumÃ (672/1273), Ahmed er-Rifaî (578/1183), Ahmed el-Bedevî (675/1276), Zeynuddin-i Hafî (838/1435).

Evrâd ve ezkâr kitapları arasında Nevevî?nin (1233-1277) Ezkâr-ı Nevevî diye tanınan Hilyetu'l-Ebrar adlı eserinin de (Dimaşk 1971) önemli bir yeri vardır. Nevevî'nin eseri gibi çok okunan evrâd kitaplarından biri de Muhammed b. Süleyman el-Cezûlî (870/1465)'nin Delâilu'l-Hayrat'ı (Kara, 11:533) diğeri de Ehl-i Beyt tarikiyle Peygamber Efendimiz?e nisbet edilen Cevşen'dir.

Farsça asıllı olduğu kabul edilen cevşen kelimesi, sözlükte bir tür zırh, savaş elbisesi anlamına gelmektedir. Cevşen, Musa el-Kazım, Ca'fer es-Sadık, Muhammed el-Bakır, Ali Zeynülabidin, Hz. Hüseyin ve Hz. Ali tarikiyle Peygamber Efendimiz?e nisbet edilir. Cevşen, her biri Allah'ın isim ve sıfatlarından on tanesini ihtiva eden 100 bölümden ibaret uzunca bir dua veya münacattır. Duanın tamamı Allah'a ait 250 isim ve 750 sıfatı muhtevidir. Bütün bu münacatların ana gayesi, dünya afetlerinden ve Âhiret azabından kurtuluşu niyaz etmektir. (Aydüz, Yeni Ümit, s: 51, s: 32-27)

Evrâdın, tasavvuf yoluna girmiş müridin kabiliyet ve ruhî durumuna göre tesbit edilmesi, en önemli noktalardan birisidir ve mürşidin görevleri arasındadır. Yaz ve kış aylarına, gecelerin kısa ve uzun olmalarına göre virdleri ve muhtevalarını değiştiren mürşidler de olmuştur. Nitekim Gazalî de evrâdın, şahsın durumuna ve yaşanılan zamana uygun değiştiğini söyler. O, ayrıca mü'minleri, âbid, âlim, öğrenci, zanaatkâr (işçi-esnaf-çiftçi, sanatkâr vb), kamu hizmeti gören memur ve bütünüyle kendini Allah'a veren muvahhid olmak üzere altıya ayırır ve "Bil ki, Âhiret yolcusu olup Allah için çalışan kimse bu altı durumdan birinde bulunur," diyerek, bu sınıfların virdlerinden söz eder. Ona göre âbid, bütün gününü değişik ibadetlerle geçirmelidir. İlim adamının her türlü ilmî faaliyeti, farzları ve farzlara tabi sünnetleri yerine getirmesi şartıyla, en yüce ve makbul evrâdı oluşturur. Öğrenci için ilim öğrenmek, zikir ve nafilelerle uğraşmaktan önce gelir. İşçinin çalışması, zenaatkârın iş üretmesi de onların evrâdı cümlesinden sayılır, elverir ki farzları ve onlara tabi olan sünnetleri kaçırmasınlar. (Gazalî, 1:450)

Evrâdla ilgili vurgulanması gereken noktalardan birisi de, mürşidin kontrolünde vird edinmenin, tasavvuf yoluna intisap etmiş olanlara has olduğu gerçeğidir. Bunun dışında kalanlar, Kur?ân ve Sünnet'in gösterdiği genel çerçeve içinde, bir mürşide intisab etmeden de vird edinme imkânına sahiptirler. Hattâ bunun, her Müslüman için bir gereklilik olduğunu söylemek de mümkündür.

Hadis âlimlerinden Abdüssamed ibn Süleyman, bir hatırasında şunları anlatır: "Ahmed ibn Hanbel'e misafir olmuştum. Odama su koydu. Sabahleyin suyu kullanmadığımı görünce "Virdi olmayan nasıl hadisçi olabilir?" diyerek hayretini ifade etti. Misafir olduğumu söyleyince, "Misafir ol! Mesruk hacca gelmişti, o da misafirdi, ama geceleri sadece secdede uyurdu." dedi.

Tarikat şeyhi olmamasına rağmen, engin bir manevî hayat yaşayan Bediuzzaman Said Nursî, istisnasız her gece virdini okuyunca, günlük çalışmalarının verdiği usanç ve yorgunluktan bir eser kalmadığını ve bunu yüzlerce defa müşahede ettiğini ifade eder. (Kastamonu Lâhikası, 228) Onun virdi için ise şu açıklama yapılmaktadır: "Üstad, geceleri Kur?ân-ı Kerim'den vird edindiği süreleri, Resûl-ı Ekrem'in meşhur münacatı olan el-Cevşenu'l-Kebir'i, Şah-i Geylanî ve Şah-i Nakşîbendî gibi evliyanın büyüklerinin münacat ve hiziblerini, salâvat-ı nuriyeleri, bilhassa Risale-i Nur'un menbaı olan Hizbu'n-Nuriyeyi, âyât-ı Kur?ân'iye'nin lemaatı olan ve bir tefekkür zinciri oluşturan ve Yirmi Dokuzuncu Lem'a'da toplanan hizib ve münacatları okurdu." (Tarihçe-i Hayat, 168)

Said Havva, ortalama bir virdi "gece ibadeti, farzları cemaatle kılma, kuşluk ve revatip sünnetlerini kılma" şeklinde açıklarken (Havva, 170), Fethullah Gülen Hocaefendi de, evrâdı terk etmeyi içte bozulmanın alâmeti sayarak şöyle der: "İçte değişikliğe uğramanın bir diğer emaresi de, evrâd u ezkârı ve günlük hizbimizi okumayı, değişik sâiklerle de olsa terk etmektir. Dine hizmet ediyoruz, koşturuyoruz diye evrâd u ezkâr rafa konmuş durumda. Oysa ki, Tabiûn ve Tebeu't-Tabiin'e baktığımızda, her türlü vazife ve sorumluluklarının yanında evrâdı hiç terk etmediklerini görüyoruz." (Fasıldan Fasıla, 1:115)

Mustafa Sıddık el-Bekrî ve Seher Virdi

Prof. Dr. Abdulhakim Yüce

Zikir, Cenâb-ı Hakk!ın gizli-açık nimetleri karşısında O!nu, ins-cin herkese ilan etmenin unvanıdır. Bu ilan kesildiği an yeryüzü ve ondaki varlıkların da hikmet-i vücudu kalmaz. Yazımızda, çok sayıdaki eseri, akranlarına nazaran daha çok yapmış olduğu seyahatleri, şer'î ahkâma olan bağlılığı ve virdleri ile meşhur olan Mustafa Sıddık el-Bekrî'yi anlatmak istiyoruz. Yazımızın sonunda meşhur virdlerinden biri olan Virdu's-Seheri de kısaca tanıtmaya çalışacağız.HayatıMustafa Sıddık el-Bekrî, Mısır'dan Şam'a göç eden meşayih ve ulema ocağı bir ailedendir. Nitekim aile fertlerinden Şeyh Ahmed b. Kemaleddin el-Bekri (v.1695) Osmanlıların Şam Kadılığı, diğer bir ferdi olan Şeyh Halil Es'ed el-Bekrî (v. 1759) de Şam Müftülüğü makamına tayin edilmişlerdir.2 Şam'daki Cevvaniye Medresesi!nin müderrisi olan babası Kemalüddin b. Ali, 1694 yılında vefat ettiğinde, Mustafa Sıddık el-Bekrî daha altı yaşında idi; zîrâ o 1688'de dünyaya gelmişti. 1749 senesinde Mısır'da vefat ettiğinde 60 yaşını geçmişti ve Kahire'nin dışında yer alan Mücavirler (dışarıdan gelip Mısır'a yerleşenler) mezarlığına defnedildi.Nesebi baba cihetiyle Hz. Ebû Bekir!e (ra), anne cihetiyle de Hz. Ali!ye (ra) dayanmaktadır. On beş yaşına kadar annesiyle (v.1700) yaşayan Mustafa Sıddık el-Bekrî, daha sonra amcasının oğlu Şeyh Ahmed b. Kemalüddin b. Abdulkadir es-Sıddıkî'nin himayesine girdi ve ilimle meşgul olmaya devam etti. Hayat hikâyesini anlatan kaynaklarda Mustafa Sıddık el-Bekrî'nin dönemindeki birçok âlimden sema', münavele, kıraat ve kitabet metotlarıyla dersler aldığı belirtilmekte ve şu misâller verilmektedir: Sarf, nahiv ve belagat ilmini el-Mücellid lâkabıyla meşhur olan Abdurrahman b. Muhyiddîn es-Selimi ile Abdüllatîf b. Hüsâmeddîn el-Halebî'den; mantık ilmini Muhammed b. İbrahim b. Muhammed ed-Dekdekcî'den; Beyzavî tefsirini ise (Nahl sûresinin başına kadar) Molla İlyas el-Kürdî'den okumuştur. İbn Arabî'nin Fütuhat, Fusus ve et-Tedbirat gibi bazı eserlerini ünlü mutasavvıf Abdülganî b. İsmail en-Nablûsî'den, bazı hadîs metinlerini ise, Keşfu'l-Hafa müellifi meşhur muhaddis İsmail b. Muhammed el-Aclûnî'den okumuştur. Aclünî'nin Mustafa Sıddık el-Bekrî'nin kız kardeşiyle evli olduğu da belirtilmektedir. Kaynaklarda Hanefi olduğu da vurgulanan Mustafa Sıddık el-Bekrî'nin Hanefî fıkhına dâir el-Hidâye ve Kenz gibi eserleri de okuduğu verilen bilgiler arasındadır.3 Şeyh Muhammed Ebu'l-Mevahib el-Hanbelî, Molla İlyas b. İbrahim el-Goranî, İbn Meyyit lâkabıyla meşhur olan Muhammed Bedirî ed-Dımyatî, Şeyh Molla Abdurrahim el-Hanefî el-Özbekî gibi âlimlerden de dersler aldığı ifade edilmektedir. Dikkat edilirse, o dönemde Şam meşhur ulema ve meşayihin toplandığı ilim merkezlerinden biridir ve Mustafa Sıddık el-Bekrî, ilim beşiği olan aile ortamına ek olarak böyle bir çevrede neşet etme imkânına da sahip olmuştur.Mustafa Sıddık el-Bekrî 1707 tarihinde Şam'da halvete girmiş; halvetini bitirdikten sonra Halveti tarikatının o civardaki şeyhi ve aynı zamanda kendisinin hocası olan Abdüllatif b. Hüsâmeddîn el-Halebî'den bu tarikatın irşad icazetini almıştır. Şeyhinin 1709 tarihinde vuku bulan vefatından sonra da onun yerine postnişin olmuştur. Mustafa Sıddık el-Bekrî'nin daha sonra Kadiriyye ve Nakşiyye tarikatlarına da intisab ettiği belirtilmektedir. Bilindiği gibi tasavvufta birden fazla tarikata intisap eden şeyhlere câmiu't-turuk denilmektedir ki, Mustafa Sıddık el-Bekrî'nin de bu vasfı haiz bir mürşit olduğu anlaşılmaktadır.Tevazuu, ilmî derinliği, araştırma ve telif merakı, ibadet ve evrâd u ezkâra verdiği önem Mustafa Sıddık el-Bekrî'nin kısa zamanda şöhret bulmasına vesile olmuştur. Kendisine teklif edilen resmî görevleri telifatla meşguliyeti, evrâd ve ezkâr yoğunluğu gibi sebepler ileri sürerek usûlü dairesinde reddetmesi, makam sahiplerine mesafeli durması, hediyelerini kabul etmemesi gibi hasletler idarecilerin dikkatini çekmiş ve daha çok ilgi ve sevgilerine mazhar olmuştur.SeyahatleriMustafa Sıddık el-Bekrî bir yerde dikkat çekecek kadar ilgi ve iltifat görünce hemen yer değiştirir, başka bir şehre giderdi. Bundan dolayı da çok seyahat etmekle meşhur olmuştur. Ancak çok seyahat etmesinin sebebi sadece bazı gözlerden uzak durması değildi. Oğlu Muhammed Kemaleddin'in verdiği bilgiye göre, sayıları yüz bini bulan ve değişik memleketlerde yaşayan müritlerini irşad ve onlara rehberlik niyetiyle ziyaret etmesi, Osmanlı idarecilerinin tasavvufa verdiği önem ve onu bulundukları şehirlere davet etmesi de bu seyahatlerde tesirli olmuştu. Nitekim dönemim idarecileri onu başkent İstanbul'a da davet etmişlerdi. Ancak o bu daveti başta kabul etmemiş, daha sonra İstanbul'da mukim Mağripli dostu ve şeyhi Şeyh Muhammed Tafilatî'nin ricasıyla İstanbul'a gelmişti. Başka bir zaman Şam bölgesi valilerinden Recep Cemil Bey onu bulunduğu şehre davet etmiş ve beraberinde Mısır'a da götürmüştü. Başta Mekke, Medine ve Kudüs olmak üzere ders aldığı hocalarının ve şeyhlerinin bulunduğu yerlere de seyahatlerde bulunmuş, hem mânen onlardan tefeyyüz etmiş, hem de ilmî açıdan istifade etmeye çalışmıştı.Edirne'ye yaptığı seyahatte Şeyh Ali Karabaşî, Filistin'in Remle şehrine yaptığı seyahatte Şeyh Necmeddin er-Remelî, Kahire'de Şeyh Mustafa el-Edrenuvî ile tanışmış ve onlardan istifade etmeye çalışmıştır. Uzun süre ikamet ettiği yerler arasında Şam, Kahire, İstanbul, Kudüs, Haleb, Nablus, Trablusşam, Bağdat ve Gazze sayılmaktadır.Mustafa Sıddık el-Bekrî'nin seyahat ettiği yerlere dâir notlar alması ve bunları kitaplaştırması mümeyyiz özelliklerinden birisi olduğu gibi tarihe not düşmesi açısından da büyük öneme sahiptir.EserleriMustafa Sıddık el-Bekrî başta tasavvuf, edebiyat ve fıkıh ilimlerinde olmak üzere, çok sayıda eser kaleme almakla da meşhurdur. Brokelman'ın GAL, Ömer Rıza Kehhale'nin Mu'cemu'l-Müellifîn ve ez-Ziriklî'nin el-A'lam adlı eserlerine bakıldığında Mustafa Sıddık el-Bekrî'in iki yüzü aşkın eser kaleme aldığı, bunlardan yedisinin divan (birisi tasavvufa dâir bir elfiyyedir), on ikisinin seyahat notu, en az birisinin şeyhlerini anlattığı biyografi, üçünün yazdığı virdlere yaptığı şerhler ve diğerlerinin de değişik ilimlere dâir müstakil eserler olduğu anlaşılmaktadır.4 Avarifu'l-Cevad adlı eseri aynı zamanda kendisine ait bir otobiyografidir. Nebhanî, Mustafa Sıddık el-Bekrî'nin engin ibadet hayatı, çok sayıda seyahati, yüz binlerce müritle meşguliyeti ve aksatmadığı evrâd u ezkârına rağmen kendi döneminin ilim, mâneviyat ve kültür mirasını ansiklopedik bir anlayışla kaleme almasını onun en büyük kerameti olarak göstermektedir.5Mustafa Sıddık el-Bekrî'nin kaleme aldığı eserlerin isimleri bilinse de tamamına maalesef ulaşılmış değildir. Tespit edilen eserlerin büyük çoğunluğu Bağdat'taki İslâmî Araştırmalar Merkezi Kütüphanesi, Kudüs'teki el-Bediriye Kütüphanesi, Ürdün Üniversitesi Kütüphanesi, Taif'teki Abdullah b. Abbas Kütüphanesi vb. kütüphanelerde yazma hâlinde bulunmaktadır. İstanbul kütüphanelerinde de eserlerinin birçok nüshası bulunmakta ve üzerlerinde çalışma yapacak araştırmacıları beklemektedir. Günümüze kadar bunların yaklaşık yirmi tanesi tahkik edilerek neşredilmişlerdir. Neşredilenler arasında bulunan es-Suyûfu'l-Haddad adlı eser, onun Ehl-i Sünnet çizgisine olan bağlılığını ve aşırı yorumlarda bulunan bazı mutasavvıflara yönelttiği tenkitleri ihtiva eden önemli bir çalışmadır.Hakkında Yapılan ÇalışmalarMustafa Sıddık el-Bekrî, kendisi hakkında yapılacak ilmî çalışmalara kaynak olacak çok miktarda eser bırakmıştır. Otobiyografi türünde kaleme aldığı Avarifu'l-Cevad adlı eserinin yanı sıra seyahat notları, hocalarını ve şeyhlerini anlattığı eserler ve diğer bazı çalışmalarda kendisine ait bilgiler bulunmaktadır. Vefatından kısa bir süre sonra oğlu Muhammed Kemalüddin b. Mustafa el-Bekrî'nin kaleme aldığı ve babasını anlattığı İthafu's-Sıddık Bihulaseti Âlu Sıddık adlı eseri6 ilk kaynak biyografi sayılmaktadır. Arap âleminde hayatını anlatan yeni ve müstakil bir esere ulaşamadık; ancak o dönemi veya Kudüs, Mısır ve Şam gibi yaşadığı şehirleri anlatan eserler içerisinde kendisinden söz edilmektedir. Ayrıca ilmî dergilerde hayatını ve eserlerini kısaca anlatan yazarlar bulunmaktadır.7Evrâd u EzkârMustafa Sıddık el-Bekrî'nin tertip ettiği virdlere geçmeden önce evrâd u ezkâr hakkında kısa bir bilgi vermek istiyoruz. Evrâd, sözlükte gelmek, çeşmeye varmak, suya gelen topluluk, akan su ve dere gibi mânâlara gelen vird kelimesinin çoğuludur.8 Bir ıstılah olarak, gece ibadete ayrılan zaman dilimi, Kur'ân'dan her bir cüz, her gün rutin olarak okunması görev hâline getirilen dua veya zikir mânâsına gelmektedir.Genel olarak, her gün okunması âdet hâline getirilen Kur'an'dan bir miktar ve Hz. Peygamber'den (sallallahu aleyhi sellem) gelen me'sûr dualarla, salât ve selâma vird denmekle birlikte, gece kılınan namaza da vird denilmiştir. Nitekim "Gece kılmayı âdet edindiği virdine kalkamayıp kaçıran kimse, gündüz zevalden önce kılarsa aynı sevabı alır."9 müjdesini bizzat Hz. Peygamber (sallallahu aleyhi sellem) vermiştir. Ayrıca vird, nafile namaz kılma, Kur'ân okuma ve dua etmenin yanı sıra, tefekkür ve ağlama mânâsında da kullanılmıştır. Cüneyd-i Bağdadî!nin ağlama ve namaz da dâhil olmak üzere geceye ait bir virdinin olduğu, bize aktarılan bilgiler arasındadır.10Geniş mânâsıyla dua ve zikrin bir çeşidi olan evrâd, Hz. Peygamber!in (sallallahu aleyhi sellem), tatbikatına dayanmaktadır. Nitekim O (sallallahu aleyhi sellem) farklı zaman ve mekânlarda zikir ve dua ile meşgul olmuş, bu işe geniş bir zaman ayırmış ve bunu ashabına tavsiye etmiştir. Meselâ her gece, İsra ve Zümer sûrelerini okurdu.11 Seherlerde dua, istiğfar ve gözyaşı, O'nun hayatında sıkça görülen amellerdi. Bu uygulamalar İslâm'ın ilk asırlarında, özellikle hadisçiler arasında "amelu'l-yevm ve'l-leyle (gündüz ve gece ibadeti)" adıyla bir kitap türünün meydana gelmesine bile vesile olmuştur.Günlük evrâd üzerinde hassasiyetle duran kesim şüphesiz tasavvuf ehlidir. Yolculuk gibi sıkıntılı zamanlarda, bekârın evliliğinden sonra, hattâ cephede ve ölüm yatağında dahi günlük evrâdı terk etmemeye özen gösteren sûfîler, feyzin gelmesini belli dualara bağlamışlar, "Virdi olmayanın varidi olmaz." demişlerdir. Onun için Ataullah el-İskenderî (709/1309) virdi, "Allah'ın kuldan istediği şey!"; varidi ise, "Kulun Allah'tan beklediği şey!" olarak tarif etmiştir.12Evrâdla alâkalı vurgulanması gereken noktalardan birisi de, mürşidin kontrolünde vird edinmenin, tasavvuf yoluna intisap etmiş olanlara has olduğu gerçeğidir. Bunun dışında kalanlar, Kur'ân ve Sünnet!in gösterdiği genel çerçeve içinde, bir mürşide intisab etmeden de vird edinme imkânına sahiptirler. Hattâ bunun her Müslüman için bir gereklilik olduğunu söylemek de mümkündür.Hadîs âlimlerinden Abdüssamed b. Süleyman bir hatırasında şunları anlatır: "Ahmed b. Hanbel'e misafir olmuştum. Odama su koydu. Sabahleyin suyu kullanmadığımı görünce ‘Virdi olmayan nasıl hadisçi olabilir.! diyerek hayretini ifade etti. Misafir olduğumu söyleyince, ‘Misafir ol! Mesruk hacca gelmişti, o da misafirdi, ama geceleri sadece secdede uyurdu.! dedi.”Engin bir mânevî hayat yaşayan Üstad Bediuzzaman Said Nursî, istisnasız her gece sabaha yakın, dört beş saatlik meşguliyetin neticesi meydana gelen yorgunluktan, virdini okuyunca bir eser kalmadığını ve bunu yüzlerce defa müşahede ettiğini ifade eder.13 Onun virdi için ise şu açıklama yapılmaktadır: "Üstad geceleri Kur'ân-ı Kerîm'den vird edindiği sûreleri, Resûl-ı Ekrem'in meşhur münacatı olan el-Cevşenu'l-Kebir'i, Şah-i Geylanî ve Şah-i Nakşîbendî gibi evliyanın büyüklerinin münacat ve hiziblerini, salâvat-ı nuriyeleri, bilhassa Risale-i Nurun menbaı olan Hizbu'n-Nuriyeyi, âyât-ı Kur'an'iyenin lemaatı olan ve bir tefekkür zinciri oluşturan ve Yirmi dokuzuncu Lem'a'da toplanan hizib ve münacatları okurdu."14Fethullah Gülen Hocaefendi de, içte bozulmayı evrâdı terk etmeye bağlayarak şöyle der: "İçte değişikliğe uğramanın bir diğer emaresi de evrâd u ezkârı ve günlük hizbimizi okumayı, değişik saiklerle de olsa terk etmektir. Dine hizmet ediyoruz, koşturuyoruz diye evrâd u ezkâr rafa konmuş durumda. Oysa Tabiûn ve Tebeu't-Tabiin'e baktığımızda her türlü vazife ve sorumluluklarının yanında evrâdı hiç terk etmediklerini görüyoruz."15En hacimli evrâd ve dua kitabı, Ahmet Ziyauddin Gümüşhanevî'nin (1813–1893) Mecmuatu'l-Ahzab adlı üç ciltlik derlemesidir.16 Bu eser, Fethullah Gülen Hocaefendi tarafından el-Kulubu'd-Dari'a adıyla bir cilt hâlinde (725 sayfa), tashihler yapılarak yeni bir tertip ve eklemelerle tekrar neşredilmiş ve Mustafa Yılmaz tarafından, Yakaran Gönüller adıyla tercüme edilmiştir (2014, İstanbul). Bu mecmuada konumuz olan Mustafa Sıddık el-Bekrî'nin tertip ettiği Virdu's-Seher ve Virdu'l-Ğurub adlarıyla iki virdi de bulunmaktadır.17Seher VirdiMustafa Sıddık el-Bekrî'nin bağlı bulunduğu Halvetî tarikatı virdleriyle de meşhurdur. Özellikle Yahya eş-Şirvanî'nin tertip ettiği 'Virdü's-Settar', en meşhur virdlerdendir. Nesir olduğu hâlde bir şiir gibi akıcı ve kafiyeli olup tasavvuf dünyasında en çok okunan ve üzerine şerhler yazılan virdlerdendir. Bu vird aynı zamanda Halvetiyye'nin müstakil bir tarikat olarak tanınmasını da sağlamıştır. Virdü's-Settar kadar olmasa da Mustafa Sıddık el-Bekrî'nin tertip ettiği virdler de meşhurdur. Henüz yazma hâlinde bulunan 'el-Fethu'l-Kudsî ve'l-Keşfu'l-Ünsî' adlı virdinin yanı sıra akşam (ğurub) ve seher virdleri de meşhurdur. Bu vird de Kudüs'e yapılan ziyaretlerde tertip edilmiştir. Öyle anlaşılıyor ki Kudüs ziyaretleri Mustafa Sıddık el-Bekrî üzerinde derin manevî izler bırakmış ve değişik ilahî varidata mazhar olmuştur.Seher virdi hem kendisi tarafından, hem de daha sonraki bazı âlimler tarafından en az üç defa şerh edilmiştir. Kendisi ve Abdullah b. Hicazî eş-Şerkavî (1150-1227H.) tarafından yapılan şerhlere maalesef ulaşamadık. 2006 yılında tahkik edilerek basılan 'İrşadu'l-Müridîn İla Ma'rifet-i Kelâmi'l-Arifîn' adlı şerh Seyyid Ömer Ca'fer eş-Şibravî (1919-1885) tarafından kaleme alınmıştır. Eş-Şibravî bu şerhte Euzu-Besmele!den başlayarak virdin hemen her kelimesini açıklamaya çalışmış, neticede şerh 300 sayfayı aşmıştır. Üç yüz sayfalık şerhte bir tek başlığın olmaması bu çalışmayı ilmî bir metotla tekrar ele almanın faydalı olacağını göstermektedir. Bu şerhin başında verilen Virdü's-Seher!e, yazar Mustafa Sıddık el-Bekrî tarafından daha sonra eklemeler yapıldığı da belirtilmektedir. Bu eklemeler 'el-Mimiyye' adlı bir kaside, bir sayfalık bir salavat-ı şerife ve el-Münbehice fi Tariketi'l-Münbelice isimli diğer bir kasideden oluşmaktadır.Mustafa Sıddık el-Bekrî seher virdinin, seher vaktinde, Allah'a karşı tezellül içinde ve inkisar-ı kalble şu şekilde okunmasını tavsiye etmektedir: Seher virdi, el-mimiyye kasidesi ve salavat-ı şerifeden sonra Fatiha-i Şerif!e okunur, sevabını yazara, şeyhlerine ve tarikat ehline hediye eder, ardından da diğer kasideye geçer; bu kasidenin bitiminden sonra fecir doğuncaya kadar tevhîd zikrine (la ilâhe illallah) devam eder, ardından sabah namazını kılar, sonra büyük hatme yapar son olarak da Yahya eş-Şirvanî'nin virdü's-settarını okur.İsm-i A'zam!ı ihtiva ettiği, usulüne uygun şekilde bir sene okumaya devam edenin kalbine İlâhî fetihlerin açılacağı gibi hususlar Virdü's-Seher!in hasâisi arasında sayılmıştır.NeticeYazımızı teberrüken Virdü's-Seher!den bir paragrafla bitirmek istiyoruz: "İlâhî! Geceyle gelen şu koyu karanlık bize Sen!in celâlinin üzerindeki perdeleri araladı. Şu sabah aydınlığı ise üzerimize eşsiz cemâlinden nurlar yaydı. İlâhî! Zâhir ve bâtınımızı meleklerin sahip olduğu üstün vasıflar ve Sen!in hoşnut olduğun salih fiillerle güzelleştir. İlâhî! Seher vakitlerinde zikrinle meşgul bulunmanın tat ve zinetini bizim ruhlarımıza da duyur. Sen!in kapının eşiğinde hudû ve haşyet içerisinde beklemenin güzelliğini bizim içimize de akıt, ey Azîz ve ey Cebbâr! İlâhî! Beni Sana münacattan alıkoyan her şeyle arama gir ve en sağlam otağlar içerisine gizlediğin sırlardan benim üzerime feyizler akıt."18 Amîn.

DİPNOTLAR1. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi2. Hasan Abdurrahman Selvadî, A'lam ve Şahsiyat Makdisiyye, Kudüs Üniversitesi Eğitim ve Araştırmalar Dergisi, 2010, s. 198-231.3. Selvadî, agm. s. 198.4. Ez-Ziriklî, el-A'lam, 7/239; Ö. R. Kehhale, Mu'cemu'l-Müellifîn, XII/271; Abdurrahman Cebertî, Tarîhu 'Acâibi'l-Asâr, Beyrut, I/246; Abdulhay b. Abdülkebîr el-Kettânî, Fehresü'l-Fehâris, 1982, I/223-224.5. Nebhanî, Cami'u Keramâti'l-Evliya, II/472, Kahire, 1962.6. Daru'l-Kütübi'l-Mısriyye, No: 1788/1733, Yazma.7. Bkz: Hasan Abdurrahman Selvadî, A'lam ve Şahsiyat Makdisiyye, Kudüs Üniversitesi Eğitim ve Araştırmalar Dergisi, 2010, s. 198-231. Türkiye'de Ali İhsan Yurt, Kutbuddin Mustafa Kemaluddin el-Bekrî Hayatı ve Eserleri (1967), Ramazan Muslu, Mustafa Kemaleddin Bekrî ve Tasavvufî Görüşleri (2005) adlarıyla birer kitap çalışması yapmışlardır. Ayrıca Halim Gül tarafından Halvetî Şa'banî Şeyhi Kemaleddin Bekrî ve Hediyyetü'l-Ahbab Adlı Eseri (Uluslararası Şeyh Şaban-ı Veli Sempozyumu, Kastamonu, 4-6 Mayıs 2012) adıyla bir bildiri sunulmuş, Frederick De Jong tarafından kaleme alınan Mustafa Kemaleddin el-Bekrî: Halvetiyye Geleneğinin Yeniden İhyası ve Islahı başlıklı makale ise Ramazan Muslu tarafından Türkçe'ye tercüme edilmiştir (Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2005/11, s. 69-83).8. Asım Efendi, Kamus Tercümesi, II, 52.9. Müslim, Müsafirîn, 142.10. Kuşeyrî, Risale, 291, 298.11. Buharî, Tefsiru Sûra 17/1, 21.12. A. İskenderî, Tasavvufî Hikmetler, 26, 29.13. S. Nursî, Kastamonu Lahikası, 228.14. S. Nursî, Tarihçe-i Hayat, 168.15. F. Gülen, Fasıldan Fasıla, 1/115.16. İstanbul, 1311.17. Geniş bilgi için bkz: A. Yüce, Kalb ve Ruhun Cilası Evrâd u Ezkar, Yeni Ümit (Dinî İlimler ve Kültür Dergisi), yıl: 16, s: 61, İst. Temmuz –Eylül 2003, ss. 24–26.18. Mustafa Yılmaz tarafından, 'Yakaran Gönüller' adıyla yapılan tercümeden alınmıştır.

Bütün Varlığın Zikir Halkası: TESBİHÂT

Prof. Dr. Abdulhakim Yüce

Tesbihatı halis bir ibadet olarak duyma, onu derinleştirme, kulluk renk ve deseniyle tam bezeme ve ibadet şivesi ile Cenâb-ı Hakk'a sunma meselesi sizin îdrak ve şuurunuza bağlıdır. Siz bütün kalbinizle seferber olur, vicdan mekanizmanızı harekete geçirir, latîfe-i Rabbâniye, irade ve his gibi bütün derinliklerinizle namaza, tesbihe, duaya yönelirseniz, o zaman her şeyde çok farklı manâlar bulur, bambaşka hislerle dolar ve adeta doyarsınız.

Bütün varlık (masivâ) Allah’ı tesbih eder. Melekten, sineğe; mikroorganizmadan, nebülözlere kadar her varlık, kendi özel dili ile sürekli O’nu anar, O’nu hatırlar, O’nu tesbîh, tenzih ve takdîs eder. İnsan da bu evrensel koroya iradesiyle katılarak Rabbini en güzel isimleri ile tesbih eder. Ancak irade ve şuurunu kötüye kullanarak bazen nefis ve şeytanın ağına düşer ve bu korodan ayrılma bedbahtlığını yaşar. İşte, birçok konuda olduğu gibi, Yüce Yaratan bu konuda da insanı uyarmakta ve onun ‘evrensel tesbih korosu’ndaki görevini ihmal etmemesini istemektedir. Kalb ve ruhun gıdası olduğu için de, iradî bir şekilde her günün belli vakitlerini bu işe ayırmayı emretmektedir. Aşağıdaki satırlarda, genel olarak tesbih kavramı, özel olarak da farz namazlardan sonra yapılan tesbihâttan söz etmek istiyoruz.

A. Tesbih

Tesbih kelime olarak, balığın suda, kuşun havada, yıldızların yörüngelerinde hızla geçişleri gibi, süratle geçmek, yani hızla yüzüp uzaklaşmak anlamına gelen “سَبَحَ sebaha” kelimesinden gelmektedir. Ayrıca paklıkta, temizlikte çok ileri götürmek anlamını da taşımaktadır. Ragıb el-İsfahanî der ki: “Tesbih, Allah Teâlâyı tenzihtir, bunun aslı da Allah’a ibadete koşmak, çok gayret etmek demektir. İb’ad (uzaklaştırma) ‘Allah onu uzak etsin’ gibi kötü şeyler hakkında kullanıldığı gibi, tesbih de hayırlı işlere tahsis edilmiştir. Tesbih; söz, fiil veya niyetle yapılan her türlü ibadete verilen bir isimdir.”1

Tesbih, ‘Allah’ı tesbih etme’ işinin özel adı olduğu gibi, o manayı ifade eden Sübhan da Allah’ın güzeller güzeli isimlerinden biridir. Tesbih, layık olmayanı ve yakışmayanı reddetmek; çoğu zaman bu kelime ile beraber söylenen takdis (mukaddes saymak, bilmek) ise, layık olanı ispattır.

Bir ıstılah (terim) olarak ise tesbih; Allah’ı her arızadan, şâibeden, eksiklikten tenzih etmektir. Bu ise gerek zâtî sıfatlarında ve gerek fiilî sıfatlarında nefy (red) veya isbatı caiz ve layık olmayacak her noksanlıktan uzak demek olur. Öyle ise tesbih, Allah Teâlâ’nın zatında, sıfatlarında, fiillerinde ve isimlerinde nezahet ve paklığını ifade eder.

Her Şey Allah’ı Tesbih Eder

Ayet-i Kerimelerde, göklerde ve yerde, canlı ve cansız ne varsa hepsinin Allah’ı tesbih ettiği açıkça belirtilmektedir. “Göklerde ve yerde ne varsa Allah’ı tesbih etmektedir.” (Hadid, 57/1) “Yedi kat gök, dünya ve onların içinde olan herkes Allah’ı tesbih eder. Hatta hiçbir şey yoktur ki, hamd ile O’nu tesbih etmesin. Ne var ki siz onların bu tesbihlerini anlayamazsınız.” (İsra, 17/44) Ayetlerde geçen ‘مَا’ harfi esas itibariyle akıllı olmayan varlıklar için kullanılıyorsa da

مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ

tabiri göklerde ve yerde bulunan, ister görünmeyecek derecede ehemmiyetsiz olsun, ister görünen varlıklar olsun hepsini kapsar. Dolayısıyla, gerek melâike ve mü’minler gibi sözle, gerek diğer varlıklar gibi ilham yoluyla konuşanların hepsi dâhil olmak üzere, her varlık kendisine özel bir dille O’nu tesbih eder. Tabii ki burada mecazî ve işarî bir anlam da ifade edilmiş olabilir. Çünkü yaratılan her varlık, imkân (olabilirlik), hudûs (sonradan olma) ve üzerinde taşıyıp ortaya koyduğu sanat ihtişamı ile Allah Teâlâ’nın noksanlıklardan münezzeh (berî) ve yüceliğin son derecesindeki sıfatlarla vasıflanmış olan varlığına delalet ve işaret etmektedir.2

Takdis ve Tesbih İlişkisi

Cuma sûresinin ilk ayetinde Cenabı Hak (c.c.), peş peşe dört güzel ismini saymaktadır; el-Melik, el-Kuddüs, el-Aziz ve el-Hakîm. Özellikle tesbih ve takdis kavramlarının yakın ilişkisine dikkat çeken müfessirler şu açıklamaları yapmışlardır: Kuddûs’ün anlamı, fazilet ve güzelliklerle övülmüş demektir. Tesbih, takdisi; takdis de tesbihi içine alır. Çünkü yerilmiş sıfatların ortadan kaldırılması övgüleri ispat anlamını ifade eder. Nitekim “ortağı ve benzeri yok” dememiz O’nun bir olduğunu, “kimseye zulmetmez” dememiz, hükmünde âdil olduğunu ispatlar. Aynı şekilde övgüler de yergi ve noksanlıkları ortadan kaldırır. Mesela, âlim demek cehli, kâdir demek de acizliği yok eder. Şu kadar var ki “o şöyledir” dediğimizde takdis, “O şöyle değildir” dediğimizde de tesbihtir. Böylece takdisin içerisinde tesbih, tesbihin içinde de takdis bulunmuş olur ki, İhlâs sûresinde ikisi de bir arada zikredilmiştir. Mesela “De ki: Allah birdir, Allah Samed’dir.” (İhlâs, 112/1-2) âyetleri takdis, “Kendisi doğurmamıştır ve doğurulmamıştır. Hiçbir şey O’nun dengi olmamıştır.” (İhlas, 112/3-4) âyetleri ise tesbihtir. Demek ki, bunların ikisi de, şirk ve teşbihi ortadan kaldırmaya yöneliktir.

Evet, o öyle Kuddûstür ki Azizdir; çok izzetli, kudsiyeti sarsılmaz, kudretine yetişilmez, ezelden vasıflandığı kuvvet ve yüceliği hiç bir suretle mağlup edilemez. Kutsal şanına saldırıda bulunanların; mülküne leke sürmek, hakkına tecavüz etmek ve şirk koşmak isteyenlerin cezasını verir, şiddetli intikamıyla mağlup ve perişan eder. Bununla beraber Hakîm’dir. Yaptığını nizam ve hikmetle sağlam yapar. Kutsallık ve yüceliğine zıt olan şirk ve küfür gibi durumlara bazen meydan verip zalimler, fasıklar, haksızlar ve ahlâksızlara zaman tanıyor, yüze çıkarıyor gibi görünürse de onlarda da nice hikmetleri vardır. Öyle olmasaydı Hakk’ın kutsallık ve yüceliği bilinmez, ilâhî üstünlüğün boyutu anlaşılmazdı. Böylece de o zalimler büyük cezalara müstahak olmaz ve mü’minleri daha yüksek fazilet, sevab ve derecelere ulaştıracak olan dine hizmetin hikmeti kalmazdı. Çünkü eşyanın zıtlarıyla görünmesi bir hikmet kanunudur.3

Hayranlık İfadesi Olarak Tesbih

Günlük hayatta aklın alamayacağı bir olay veya şeyle karşılaşan kişi gayr-i ihtiyarî, “Sübhanallah!” der. Bundan kasıt şudur:

1. Allah’ım! Her ne kadar aklım almıyorsa da Sen’in yaptığın her şey çok güzel ve mükemmeldir. Sen eksik ve yersiz hiçbir şey yapmazsın. Zira fiillerinle de her türlü noksanlıktan münezzehsin.

2. Allah’ım! İnsan güç ve kudretini aşan, hayalinin bile ulaşamayacağı, onu şaşkına çeviren güzellikte işler yapıyorsun.

3. Allah’ım! Sen ne büyüksün ki, hiç kimsenin aklına gelmeyecek şeyler yapıyorsun. Üstelik bunlar yerli yerinde ve hikmetli işler olduğu gibi, kimsenin üstesinden gelemeyeceği, gücünün yetmeyeceği işler olmasına rağmen umulmadık bir şekilde ve kolaylıkta hallediyorsun. Sana zor gelen hiçbir şey yoktur.

Dile Hafif, Mizanda Ağır Amel

Efendimiz (s.a.s.) zaman zaman ashabına yapılması kolay ancak değer ve sevap açısından yüksek olan ameller ve sözler öğretirdi. Bu durum hem Allah’ın engin ve tükenmez hazinesine hem de zahiren değerli gibi görünen ancak içleri kof, keyfiyetten yoksun, malayani türünden işlerle uğraşmanın yanlışlığına işaret etmektedir. İşte bu değerli amellerden birisi de tesbihtir. Bize değer ve değersizlik ölçülerini en güzel şekliyle vazeden En Değerli İnsan (s.a.s.) şöyle buyuruyor:

كَلِمَتَانِ حَبِيبَتَانِ إِلَى الرَّحْمَنِ خَفِيفَتَانِ عَلَى اللِّسَانِ ثَقِيلَتَانِ فِي

الْمِيزَانِ: سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِيمِ

“Rahman’a sevimli, dile hafif ancak mizanda ağır iki cümle vardır: Bunlar, subhanallahi ve bi hamdihi subhanallahi’l-azim: Allah’ı noksan sıfatlardan tenzih ve hamd ile tesbih ederim. Büyük olan Allah’ı tesbih ederim, O’nun şanı ne yücedir!”4 Hz. Peygamber (s.a.s.), bu pek değerli sözleri söylemenin sadaka olduğunu ifade etmiş5 ve her fırsatta, hatta yatağına uzanmadan hemen önce bile belli sayıda tekrar etmiştir.6

B. Namaz Tesbihâtı

Duanın kabule en yakın olduğu zaman dilimlerinin ilk sıralarında, farz namazların hemen arkasında yer alan zaman yer almaktadır. Zira kişi dinin direği olan namazla günahlarından arınmış, secdeleriyle Rabbi’ne en yakın yere ulaşmış, duygu yüklü bir ruh atmosferine girmiş ve henüz günah işlemeye fırsat bulamamıştır. Bu durumu elbette iyi değerlendirmek gerekir. Yapılacak en güzel şey, değer ölçümüz olan duaya sarılmak ve evrensel koroya katılıp Rabb’imizi tesbih etmektir. İşte ilk dönemlerden günümüze kadar uygulanan namaz tesbihâtı; tesbih, hamd, tekbir, salâvat, esma-i hüsna gibi dua ve zikrin değişik şekil ve unsurlarının yanında, başlı başına bağımsız bir dua kısmını da ihtiva etmesiyle yapılacak bu en güzel işin tanzim edilmiş şeklidir.

Kur’ân-ı Kerim’de namaz sonrası zikir ve duaya işaret ve teşvik eden ayetler olduğu gibi (Mu’min, 49/55, Hicr, 15/98) Efendimiz (s.a.s.) de, farz namazlardan sonra tesbihât yapmış ve ashabına da tavsiye etmiştir. Zaman zaman tesbihâtı oluşturan zikir ve duaların faziletine dikkat çekmiş, sayılarını belirtmiş, nasıl yapılacağına işaret etmiş ve yanlışlıkları düzeltmiştir. Konuyla ilgili birkaç hadis-i şerif zikretmek istiyoruz:

1. Bir gün, Mekke’den Medine’ye hicret etmiş bazı fakir sahabîler Peygamberimiz (s.a.s.)’e gelerek şöyle dediler: “Ey Allah’ın Resûlü! Zengin olan Müslümanlar, yüksek manevi dereceler kazanıp daimi (Cennet) nimetlerine nail oluyorlar. Zira hem bizim gibi namaz kılıyor, oruç tutuyorlar hem de fazla malları olduğu için, onunla hacca ve umreye gidiyor ve sadaka veriyorlar.” Efendimiz (s.a.s.) onlara şu cevabı verdi: “Size öyle bir şey haber vereyim ki, onu yaptığınızda, hem siz sevap açısından geçmiş olanlara yetişirsiniz, hem sizden sonra gelenler size ulaşamaz, hem de içinde bulunduğunuz topluluğun en hayırlıları olursunuz; ancak size haber vereceğim şeyin aynısını yapacak olan müstesna: Her (farz) namazdan sonra otuz üçer defa ‘Sübhanallah, Elhamdülillah, Allahu Ekber’ deyin.” Ebû Davud’un Sünen’inde nakledilen rivayette, daha sonra şöyle denilmesi emredilmektedir:

اَ إِلهَ إِلاَّ اِلَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ ولَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَـْيءٍ قَدِيرٌ

“Allah’tan başka ilah yoktur, mülk O’nundur ve hamd O’na aittir. O’nun her şeye gücü yeter.” Son cümle ise, “Böyle yapanların günahları denizköpüğü kadar bile olsa Allah affeder.” şeklindedir.7

Öyle anlaşılıyor ki bu hadis-i şerifle birlikte namaz sonrası tesbihât da yaygınlık kazanmıştır. Bilindiği gibi İslâm’ın hüküm ve uygulamaları tedricilik prensibine göre nazil olmuş ve uygulanmış; zamanla da Müslümanların hayatlarında sağlam bir şekilde yerlerini almışlardır.

2. Hz. Muaviye (r.a.), Şam valisi iken, Küfe emiri olan Hz. Müğire bin Şu’be’ye yazdığı mektupta Hz. Peygamber (s.a.s.)’in namazdan sonra ne okuduğunu (nasıl tesbihât yaptığını) sormuş ve şu cevabı almıştır: “Efendimiz her farz namazdan sonra şöyle derdi: Allah’tan başka ilah yoktur. O’nun hiçbir şeriki (ortağı) yoktur. Mülk O’nundur. Hamd O’nadır. Her şeye gücü yeten O’dur. Allah’ım, Sen’in verdiğine kimse engel olamaz, Sen’in vermediğini ise kimse veremez. Büyüklüğü ve zenginliği olanların bu durumu, Sen’in büyüklük ve zenginliğinin yerine geçip onlara fayda veremez.”8

3. Hz. Ebû Zer (r.a.), Allah Resûlü (s.a.s.)’in şöyle dediğini bize aktarmaktadır: “Kim sabah namazından sonra tahiyatta oturduğu şekliyle durur ve konuşmadan on defa

لاَ إِلــــهَ إِلاَّ اِلَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَـهُ، لَـهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَيُمِيتُ وَهُوَ حَيٌّ لاَ يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَـْيءٍ قـَـدِيـــرٌ

Allah’tan başka ilah yoktur, mülk O’nundur ve hamd O’na aittir. Dirilten de O’dur, öldüren de. Ama kendisi canlıdır, ölmez. O’nun her şeye gücü yeter” derse, kendisine on sevap yazılır, on günahı silinir, Allah katında manevi derecesi on kat artar, o gün olabilecek kötülüklerden ve şeytanın şerrinden korunur...”9 Bu duanın akşam namazından sonra da okunması sünnettir.10

4. Hz. Aişe validemiz (r.a.) Peygamber Efendimiz’in şöyle dua ettiğini bildirmektedir:

اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَفِتْنَةِ النَّارِ وَفِتْنَةِ الْقَبْرِِ وَشَرِّ فِتْنَةِ الْمَسِيحِ الدَّجَّالِ وَشَرِّ فِتْنَةِ الْغِنَى وَشَرِّ فِتْنَةِ الْفَقْرِ اللَّهُمَّ اغْسِلْ خَطَايَايَ بِمَاءِ الثَّلْجِ وَالْبَرَدِ وَنَقِّ قَلْبِي مِنْ الْخَطَايَا كَمَا نَقَّيْتَ الثَّوْبَ الْأَبْيَضَ مِنْ الدَّنَسِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ الْكَسَلِ وَالْهَرَمِ وَالْمَغْرَمِ وَالْمَأْثَمِ

“Allah’ım! Kabir azabından, Cehennem ateşinin ve kabrin fitnesinden, Mesih-i Deccal’ın fitnesinden, hem zenginliğin hem de fakirliğin fitnesinden Sana sığınırım. Allah’ım! Beyaz bir kirli elbiseyi tertemiz yaptığın gibi, benim hatalarımı da soğuk kar sularıyla sil; böylece kalbimi hatalardan koru. Allah’ım! Tembellikten, bunaklıktan, borçtan ve günahlardan sana sığınırım.”11

5. Başka bir hadis-i şerifte Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyuruyor: “Akşam namazından sonra yedi defa,

أَلّلهُمَ اَجِرْنِي مِنَ ألنَّارِ

“Allah’ım beni Cehennem ateşinden koru” de.12

6. Hz. Enes anlatıyor: “Bir gün Allah Resulü (s.a.s.)’nün huzurunda oturuyorduk. Yan tarafta bir adam namaz kılıyordu. Rükû, secde ve teşehhütten sonra (yani namazını bitirince), duaya başladı ve şöyle dedi:

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِأَنَّ لَكَ الْحَمْدَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْحَنَّانُ بَدِيعَ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْض ِياذا الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ يَا حَيُّ يَا قَيُّومُ إِنِّي أَسْأَلُكَ

“Allah’ım! Bütün övgülerin Sana ait olduğunu, Senden başka ilah olmadığını, çok merhametli ve şefkatli olduğunu, gökleri ve yeri Senin yarattığını, celal ve kerem sahibi olduğunu bilerek Sana dua ediyorum. Ey Hayy u Kayyûm olan Allah’ım, sadece Senden diliyorum.” Bunu duyan Hz. Peygamber (s.a.s.), “Biliyor musunuz bu şahıs ne ile dua etti?” dedi ve cevaben şunu ekledi: “Allah’a yemin ederim kendisiyle dua edildiğinde kabul edilen, kendisiyle istendiğinde isteklerin verildiği Allah’ın en büyük ismi (ism-i a’zam) ile dua etti.”13

7. Hz. Sevban (r.a.) anlatıyor: “Efendimiz (s.a.s.) namazını bitirince üç defa istiğfar eder ve şöyle derdi:

اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلَامُ وَمِنْكَ السَّلَامُ تَبَارَكْتَ يا ذَا الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ

Allah’ım! Sen selamsın, barış ve esenlik Sendendir. Saygıya gerçekten layık olan Sensin. Ey Celal ve ikram sahibi olan Allah’ım”14

8. Hz. Enes b. Malik (r.a.) anlatıyor: “Allah’ın Resulü şöyle dua ederdi:

اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ الْعَجْزِ وَالْكَسَلِ وَالْجُبْنِ وَالْهَرَمِ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ الْمَحْيَا وَالْمَمَاتِ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ

Allah’ım! Acizlikten, tembellikten, korkaklıktan, bunaklıktan, canlıların fitnesinden, ölülerin fitnesinden ve kabir azabından Sana sığınırım”15

9. Bir gün Peygamber Efendimiz (s.a.s.) etrafında bulunan ashabına , “Kur’ân’da en büyük ayet hangisidir?” diye sordu. Sahabeden birisi,

اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ

(yani Ayetü’l-Kürsi) deyince Efendimiz mübarek ellerini göğsüne, bir rivayette sırtına vurarak şöyle dedi: “Tebrik ederim Ebû Münzir! İşte ilim budur!”16 Bazı rivayetlerde ism-i azamın bu ayetlerde bulunduğu da aktarılmıştır. Hazreti Ali ise şunları aktarıyor: “Allah Resûlü’nün minberde şöyle dediğini duydum: ‘Her kim kıldığı her namazın akabinde Âyetü’l-Kürsi’yi okursa, onun cennete girmesine hiçbir şey engel olamaz. Kim de yatağına uzandığında Âyetü’l-Kürsi’yi okursa, Allah onu evi, komşusu ve etrafındaki diğer insanlar hakkında emniyet ve güvene kavuşturur.”17

Peygamber Efendimiz (aleyhi ekmelütehaya ve etemmüt teslimat)’e salavât getirmek Rabb’imizin emri olduğu gibi konu ile ilgili çok sayıda hadis-i şerif de bulunmaktadır. Yüce Allah şöyle buyuruyor: “Muhakkak ki Allah ve melekleri Peygamber’e hep salât ederler. Ey iman edenler siz de O’na salât edin ve tam bir içtenlikle selam verin.” (Ahzab, 33/56). Hadis-i şeriflerde ise şunları görüyoruz: “Yanında adım zikrolunup da bana salavât getirmeyen kimsenin burnu sürtülsün.”18, “Kim bana bir defa salât getirirse, Allah da ona on salât getirir ve on günahını affeder; on derece yükseltir.”19, “Kıyamet günü bana insanların en yakını, bana en çok salavât edendir.”20, “Gerçek cimri, yanında anıldığım hâlde bana salavât etmeyendir.”21, “Yeryüzünde Allah’ın seyyah melekleri vardır. Onlar ümmetimin selâmını (anında) bana ulaştırırlar.”22

Selamdan Hemen Sonra İstiğfar Etmek Tesbihtir

Kul her ne kadar çok dikkat edip titizlik gösterse de, Allah’ın büyüklüğe uygun (Mabud’un celâline layık olan) keyfiyette ibadetlerini yerine getirmede kusurdan uzak olamayacaktır. Bu gerçeğe işaret etmek için birçok taat ve ibadetten sonra istiğfar meşru kılınmıştır. Örneğin farz namaz kılan kimse için selamdan hemen sonra üç defa istiğfar etmesi, teheccüd kılanın seher vakitleri dilediği kadar istiğfar etmesi ve hacının hacdan sonra istiğfar etmesi meşru kılınmıştır. (Aslında emredilmiş veya tavsiye edilmiştir demek de mümkündür). Nitekim ayetlerde şu ifadeleri görüyoruz: “Onlar (gerçek mü’minler) seherlerde istiğfar edicilerdir.” (Âl-i İmran, 3/17), “Sonra, insanların sel gibi aktığı yerden siz de akın edin ve Allah’tan af dileyin! Çünkü Allah çok affedicidir, merhamet ve ihsanı boldur.” (Bakara, 2/199)

Aynı şekilde abdestin sonunda ve her toplantının bitiminde istiğfarın meşrû ve tavsiye edildiği de rivayet edilmektedir. Nitekim Efendimiz (s.a.s.) herhangi bir toplantıdan kalkarken de istiğfar ederdi. Nasr sûresinde Efendimiz’e istiğfarın emredilmesinden anlaşıldığı nakledilen vefat haberinde ince bir remiz de bulunmaktadır. Bu işaret, dinin emrinin kemal bulmasıyla davet görevinin sona yaklaşmış olduğuna delaletten anlaşılmıştır.23

Buraya kadar verilen malumattan, günümüzde farz namazlardan sonra yapılan tesbihâtın hemen her kelimesinin ayet ve hadislere dayandığı açıkça görülmektedir. İlk dönemlerden beri, bazen müezzinler tarafından sesli olarak, bazen de cemaatin her ferdi tarafından sessiz olarak yapılan tesbihât, bazı âlimlerin hadis-i şerifleri değerlendirme kriterlerinden ötürü olsa gerek, İslâm âleminin bazı bölgelerinde farklılıklar gösterse bile, bütünü Hz. Peygamber (s.a.s.)’in söz ve uygulamalarına dayanmaktadır. Tabii ki, engin bir ruh hayatı yaşayan mana erlerinin Cenâb-ı Hak’la irtibatlarının seviyesine göre de bazı ifadeler seçmesi ve özel virdler ve tesbihâtlar düzenlemeleri de söz konusu olmuştur. Zira bir farz namazı kıldıktan sonra diğer namaz vaktine kadar yerlerinden kalkmayan nice Allah âşıkları vardı ki, bu süreyi zikir ve tesbihle geçiriyorlardı. Elbette üç beş dakika içinde camiyi terk eden kişilerle aynı tesbihle yetinmeleri düşünülemezdi. Onlar da Efendimiz’den nakledilen birçok uygulamayı birleştirerek uzun uzun tesbihâtta bulundular. Bu arada Kur’ân ayetlerinden bazı bölümleri ve Allah’ın güzel isimlerini de tesbihâtlarına eklediler.

Tasavvuf ve tarikat ehlinin mürid ve talebelerini manen yetiştirmek ve nefsin köleliğinden onları kurtarmak için tevhid kelimesi, Allah’ın güzel isimleri, salavât ve diğer değişik dualardan oluşan virdler okuttukları; bu arada zaman zaman topluca hatmeler yaptıkları bilinmektedir. Bu hatmeleri (zikir, ders, ayin vb. isimler de verilmektedir) daha çok namazdan sonraki tesbihâtın ardından yapmaları, namaz sonrasının tesbih ve zikir için en uygun zaman dilimi olduğunu gösterdiği gibi, kişinin ruh haletine uygun olarak farklı şekil ve dizilişlerle serbestçe tesbihât yapabileceğini de ortaya koymaktadır. Zira Allah’la irtibat, şekilden daha çok öze ve ihlâsa bakmaktadır.

Bazı gönül ehli âlimler ise, bütün Müslümanları bir tarikata benzeterek, namaz sonrası tesbihâtı bu tarikatın zikir ve virdi, Hz. Peygamber (s.a.s.)’i bu zikrin serzakiri (zikrin başını çeken); her namaz vaktinde dünya çapında dizilen namaz saflarını da zikir halkaları olarak değerlendirmekte ve insanların yaptığı bu umumî zikre canlı-cansız bütün varlıkların, bütün atom ve hücreleriyle katıldıklarını, dolayısıyla bütün kâinatın koro halinde teşekkür, övgü, niyaz ve dileklerini Yüce Yaratıcılarına arz ettiğini düşünmekte, hissetmekte, müşahede etmekte ve anlatmaktadırlar.

Tesbihât sırasında kendilerine öte âlemlere pencereler açılan, kalplerine ilhamlar yağan, böylece engin mana derinliklerine dalan nice âlim, tesbihâtın kelime ve cümlelerinden güzel anlamlar da çıkarmışlardır. Üstad Bediüzzaman’dan birkaç misal vermek istiyoruz.

أَلْفُ أَلْفُ صَلَاةٍ وَ أَلْفُ أَلْفِ سَلَامٍ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللّٰهِ

“Binlerce salat ve binlerce selam sana olsun ey Allah’ın Resulü” Cümlesi, namaz tesbihâtında okunurken inkişaf eden latif bir nükteyi uzaktan uzağa gördüm. Tamamını tutamadım, fakat işaret nevinden bir iki cümlesini söyleyeceğim. Gördüm ki: Gece âlemi, dünyanın yeni açılmış bir menzili gibidir. Yatsı namazında o âleme girdim. Hayalin çok genişlemesinden ve insanın mahiyetinin bütün dünya ile ilgili olmasından ötürü, koca dünyayı o gecede bir menzil gibi gördüm. İnsanlar ve diğer canlılar görünmeyecek derecede küçüldüler. Sadece o menzili şenlendiren, ünsiyetlendiren ve nurlandıran sadece şahsiyet-i maneviye-i Muhammediyeyi (s.a.s.) hayalen müşahede ettim.

Bir adam bir eve girdiği zaman, evdekilere selâm verdiği gibi, “Binler selâm sana Ya Resulallah!” diyecek bir arzuyu içimde coşar buldum. Sanki bütün insanlar ve cinler sayısınca selâm ediyorum. Yani “sana tecdid-i biat, memuriyetini kabul, getirdiğin kanunlarına itaat, emirlerine teslim ve taarruzumuzdan selâmet bulacağını” selâm ile ifade edip, benim dünyamın eczaları ve şuurlu canlıları olan bütün cinleri ve insanları konuşturup, her birinin adına bir selâmı, anlatılan manalarla takdim ettim. Hem O (s.a.s.) getirdiği nur ve hediye ile benim bu dünyamı nurlandırdığı gibi, herkesin bu dünyadaki özel dünyalarını nurlandırıyor, nimetlendiriyor diye, o hediyesine karşı teşekkür ile karşılık vermek için “Binler salavât sana insin!” dedim. Yani Senin bu iyiliğine karşılık veremiyoruz, belki Yaratıcı’mızın rahmet hazinelerinden gelen ve semavat ehli sayısınca rahmetlerin üzerine olmasını niyaz ile teşekkürlerimizi bildiriyoruz, şeklindeki anlamı hayalen hissettim.

O Zât-ı Ahmediye (s.a.s.) ubûdiyeti cihetiyle -halktan Hakk’a teveccühü hasebiyle- rahmet manasındaki salâtı ister. Peygamberliği cihetiyle -Hak’tan halka elçiliği haysiyetiyle- selâm ister. Nasıl ki cinler ve insanlar sayısınca selâma lâyıktır ve onlar sayısınca umumî tecdid-i biatı takdim ediyoruz. Öyle de, semavat ehli sayısınca, rahmet hazinesinden her birinin namına bir salâta lâyıktır. Çünkü getirdiği nur ile her şeyin kemali görünür, her varlığın kıymeti ortaya çıkar, her varlığın Allah’a karşı vazifesi görünür ve her yaratılan varlıkta İlahî gaye tecelli eder. Onun için her şey, lisan-ı hal ile olduğu gibi, lisan-ı kali (dili) de olsaydı, “Essalâtü vesselâmü aleyke yâ Resulallah” diyecekleri kesin olduğundan biz umum onlar adına manen

أَلْفُ أَلْفُ صَلَاةٍ وَ أَلْفُ أَلْفِ سَلَامٍ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللّٰهِ بِعَدَدِ الْجِنِّ و الْإِنْسِ وَ بِعَدَدِ الْمَلَكِ وَ النُّجُومِ

deriz. “Cinler, insanlar, melekler ve yıldızlar sayısınca, binlerce salat ve binlerce selam sana olsun ey Allah’ın Resulü”24

2. Bu makam münasebetiyle hatıra gelen bir salâvatın bir nüktesini beyan ediyorum. Namaz tesbihatının âhirinde Şâfiîlerde gayet müstamel ve meşhur bir salâvat olan

اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰي سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلٰي آلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ بِعَدَدِ كُلِّ دَاءٍ وَ دَوَاءٍ وَ بَارِكْ وَسَلِّمْ عَلَيْهِ وَعَلَيْهِمْ كَثيِرًا كَثيِرًا

“Allah’ım! Efendimiz olan Muhammed’e ve O’nun âline, bütün dertler ve tedavi edici ilaçlar sayısınca bol bol salât, selam et; hayır ve bereket ver.”in ehemmiyeti şöyle anlaşılabilir: İnsanın yaradılışında ve bütün kainatla ilgili olmasında çok sırlar gizlidir. İnsan her zaman, her dakika Yaratıcı’sına sığınmak, yalvarmak, hamd ve şükretmek durumunda olduğundan, onu dergâh-ı İlahiyeye yönelten en keskin ve etkili sebep hastalıklar olduğu gibi; insanı, en güzel şekliyle şükretmeye sevk eden ve tam manasıyla minnettar edip hamd ettiren tatlı nimetler ise, başta şifalar, devalar ve afiyetler olduğundan bu salâvat-ı şerife gayet müşerref ve anlamlıdır. Ben bazen

بِعَدَدِ كُلِّ دَاءٍ وَ دَوَاءٍ

‘bütün dertler ve tedavi edici ilaçlar sayısınca’ dedikçe, yeryüzü bir hastaneye dönüşüyor ve maddî-manevî bütün dertlerin ve ihtiyaçların ilaçlarını ihsan eden gerçek Şifa Verici’nin apaçık varlığını, umûmî şefkatini, kutsal ve geniş rahîmiyetini hissediyorum.25 (B. S. Nursî, Şualar,

3. Sübhanallah, Elhamdülillah, Allahu Ekber kelimeleri velayet-i Ahmediye ve ubûdiyet-i Muhammediye cihetinde, namazdan sonraki tesbihâtta, öyle bir zikir dairesinde, bir tarîkat-ı Muhammediyenin (s.a.s.) virdidirler ki, her namaz vaktinde yüz milyonlarca mü’min beraber, o büyük zikir halkasında, ellerinde tesbihler, bu kelimeleri otuz üçer defa tekrar ederler. İşte böyle gayet muhteşem bir zikir halkasında hem Kur’ân’ın, hem imanın, hem namazın özü ve çekirdeği olan o üç mübarek kelimeyi namazdan sonra otuz üçer defa okumak ne kadar kıymetli ve sevablı olduğu elbette anlaşılır.26

Netice

Cenab-ı Hakk’ı anmanın en güzel yolu tesbihtir.

Tesbih etmede en güzel ifade سُبْحَانَ اللَّهِ ‘sübhanallah’tır.

Tesbih her zaman olur; ancak en uygun zaman namaz sonrası anlardır.

Tesbih, tevhid ve takdisin en güzel ifadesidir.

Ve insanın tesbihi, kâinatı oluşturan bütün varlıkların fıtrî tesbih korosuna iradî-şuurlu katılımdır.

* Y. Y. Üniv. İlahiyat Fak. Öğrt. Üyesi
ayuce@yeniumit.com.tr

DİPNOTLAR

1. İsfehanî, Müftredat, 324 (sebeha mad.); Elmalılı, IX, 6241.
2. Bkz.: Elmalılı, VII, 4729.
3. Bkz.: Elmalılı, VII, 4951.
4. Buharî, Tevhid 58.
5. Müslim, Musâfirûn 84; Müsned, V, 167.
6. Ebu Davud, Edeb 98.
7. Buharî, Daavat 18; Tirmizî, Salat 185; Ebû Davut, İmaret 20.
8. Buharî, Daavat 18.
9. Tirmizi, Daavat, Hadis No: 3396
10. Zuhayli, İslâm Fıkhı Ansiklopedisi, II, 115
11. Buharî, Cihad 25, Daavat 36; İbn Mace, Dua 3.
12. Ebû Davud, Edeb 101; Müsned, IV, 234.
13. Müsned, VI, 461.
14. Müslim, Mesacid 135; Ebû Davud, Vitir 25; Müsned, V, 275.
15. Buharî, Cihad 25, Daavat 36.
16. Müsned, Hadis No: 19679.
17. Beyhaki, Şuabu’l-Îmân, 2/458 (2395).
18. Tirmizî, Daavât 110; Müsned, II, 254.
19. Nesâî, Sehv 55.
20. Tirmizî, Salât 357.
21. Tirmizî, Daavât 110.
22. Nesâî, Sehv 46.
23. Bkz.: Alûsî, Rûhu’l-Meanî, 30/257.
24. B. S. Nursî, Lemalar, 271.
25. B. S. Nursî, Şualar, 8.
26. Daha geniş bilgi için bak: B. S. Nursî, Şualar, 236.

İLİMSAATİ.COM

Zikir

Zikrin Çeşitleri

05 Kasım 2013 yayınlandı | ilim tarafından

Zikrin Çeşitleri

Zikir kalp ile ve dil ile yapılabilir. En faziletli olanı ise, hem kalp hem de dil ile beraber yapılanıdır. Eğer ikisinden biri yapılacaksa, kalp ile yapılan daha üstündür. Sonra, biz kalp ile yapılanzikir daha üstündür dediysek de dil, ile yapılan zikir, riya karışacak korkusuyla terk edilmemelidir.…Okumaya devam et →

Zikir kategorisine gönderildi | amel, cehennem, cennet, Dilaver Selvi, ibadet, kabir,Semerkand, zikir, zikrin çeşitleri ile etiketlendi| Yorum bırakın

Kurtuluş Sebebi

05 Kasım 2013 yayınlandı | ilim tarafından

Kurtuluş Sebebi

Şunu belirtelim ki, Allahu Tealâ’yı bir şekilde zikretmek farzdır. Bu zikrin bir sayısı ve sınırı yoktur. Müminlere verilen ilâhi emir şudur:

“Allah’ı çokça zikredin ki, kurtuluşa eresiniz.” (Enfal/45)

“Ey iman edenler! Allah’ı çokça zikredin. O’nu sabah akşam tesbih edin.” (Ahzap/41-42)

“Allah’ı çokça zikreden erkekler ve kadınlar var… Okumaya devam et →

Zikir kategorisine gönderildi | amel, cehennem, cennet, Dilaver Selvi, ibadet, kabir,Semerkand, zikir ile etiketlendi| Yorum bırakın

İbadetlerin Özü

05 Kasım 2013 yayınlandı | ilim tarafından

İbadetlerin Özü

Zikir bütün ibadetlerin özüdür. Bütün hak dinlerin ortak ibadetidir. Bütün peygamberler de bir anlamda insanlara zikri öğretmek için gönderilmişlerdir. Çünkü denilebilir ki insanın yaratılış gayesi zikirdir.

Zikir iki taraflıdır. Birincisi, Yüce Rabbimiz’in insanı zikretmesi, diğeri ise insanın Allah’ı zikretmesidir. Allah’ın sevdiği kullarını anması ile düşmanlarını anması elbette farklı… Okumaya devam et →

Zikir kategorisine gönderildi | amel, cehennem, cennet, Dilaver Selvi, ibadet,ibadetlerin özü, kabir, Semerkand, zikir ile etiketlendi| Yorum bırakın

VARLIKLARIN ORTAK DİLİ ZİKİR

05 Kasım 2013 yayınlandı | ilim tarafından

VARLIKLARIN ORTAK DİLİ ZİKİR

Günümüzde zikir denince boş oturan, yapacak başka işi gücü olmayan kimselerin yaptığı “olsa da olur, olmasa da” cinsinden bir ibadet akla geliyor. Bazı insanlar da beş vakit namazını kılan, Kur’an okuyan, ilimle uğraşan, haramlardan kaçan müminlerin gereken zikri yaptığını, ayrıca bir zikre ihtiyacı olmadığını düşünüyor.… Okumaya devam et→

Zikir kategorisine gönderildi | amel, cehennem, cennet, Dilaver Selvi, ibadet, kabir,Semerkand, zikir

ile

HAZNEVİNET

Allah İsmi Celili İle Zikretmek

BY ADMİN ON 9 TEMMUZ 2015HAZNEVİ EKOLÜ

Bilindiği gibi Haznevi tarikatı Nakşibendi tarikatının bir kolu olup,gizli zikir üzere amel eden bir nefsi arıtma ve insanı kemale ulaştırma yoludur.Gizli olarak yapılan zikir,cehri zikre göre daha faziletli ve daha tesirlidir.Bu ehlince delilleri ile yerinde ispatlanmış olan bir konudur.İlgilenen kişileri bu konuda kitaplar yazmış alimlerin eserlerine havale ediyoruz.

Haznevi tarikatında zikir dersi verilirken Allah ismi celili ile zikrin yapılması istenir.Müride günlük beş binden az olmamak üzere vird dersi verilir.Bu Nakşibendi yolunun önemli ve korunması gereken esaslarından birisidir. Haznevi yolunda diğer adaplarda olduğu gibi bu adabın esasından da taviz verilmemiş olması,bu yolun gerçek Nakşibendi yolu olduğunun da bir delilidir.Kıbleye dönerek, abdestli bir halde,yüz kapalı, gözler yumulmuş,dil damağa değdirilmiş bir şekilde,sessiz,sadece kalp ile Allah zikri söylenilir.

Vird esnasında her yüz sayısına gelince,’ İlahi ente maksudi ve ridake matlubi’,ifadesi tekrarlanır. Manası ‘Ey Allah’ım, Sen benim kast edip,yöneldiğimsin ve Senin rızan benim talep ettiğimdir.’ şeklindedir. Haznevi tarikatında Yüce Allah’ın zati muhabbeti esas alınmıştır ve o elde edilmeye çalışılır.Bu yolda Allah’ın c.c. rızasından başka bir şey ise arzulanmaz.Tüm dünyevi ve uhrevi faydaların bir kenara bırakılıp sadece Allah c.c. için amel edilmesi istenilir.Manevi makamlar, kerametler ve dünyevi faydalar hedef olarak seçilmezler.

Tasavvuf yoluna bağlanan kimi müslümanlar tam ihlası elde edemediklerinden virdleri eda ederken onlardan hasıl olacak kimi faydaları elde etmeyi arzularlar.Kimi rivayetlerde zikirlerden veya ibadetlerin edasından hasıl olacak bereketler,dünyevi ve uhrevi faydalar zikrolunmuştur.Bunlardan gaye manen zayıf kişileri ibadete sevk etmektir.Bunlardaki faydaları gören şevke gelsin ve bunları elde etmek için yola koyulsun istenilir.Yola giren yol içinde olgunlaşır ve zamanla sadece Allah c.c. için amel ve zikir eder hale gelir diye umulur.Nakşibendi Haznevi tarikatında ise buna itibar edilmez,kişi bunlardan uzaklaşmış olarak direkt Allah’ın rızasına yönlendirilir.Ondan tam ihlası elde etmesi istenilir.Bundan dolayı vird çekerken her yüze gelindiğinde (100,200,300,400……..5,000) ‘ İlahi ente maksudi ve ridake matlubi’ ifadesi tekrarlanılır.Ta ki kalp uyansın ve tam ihlas ile Rabbine yönelmeyi adet edinsin.

Kalp halden hale giren ve sürekli değişen bir yapıdadır.İrfan ehlinin büyükleri kalbin iki yüzü olduğunu belirtmişlerdir.Bir yüzü dünyaya dönük olup,ona bakarken,diğer yüzü ahirete ve mana alemine dönük olup,ona bakmaktadır.Zikir esnasında insan gaflete düşebilir ve kalbi dünyevi yöne kayabilir.Aklına pek çok vesveseler gelebilir.Bunlardan temizlenmek ve kalbi tekrar ahiret cihetine yönlendirebilmek için her yüze gelindikçe ‘İlahi ente maksudi ve rıdake matlubi’ ifadesinin tekrarlanması önemlidir.Kalp huzuru yani kalbin yaptığı ibadetin şuurunda olması,huzur bilinci ile Rabbine yönelmesi ibadetlerin kabulü ve kişi üzerinde tesiri için kaçınılmazdır.

Yapılan her ibadetin insanın kalbi ve ruhunun derinlikleri üzerinde tesiri vardır.İbadet ve ameller kişinin imanını ve ahlakını doğrudan etkilediği gibi,imanın kuvvet bulup güçlenmesi de amelleri ve ahlakı doğrudan etkiler. Bunlar çok iç içe geçmiş mertebelerdir.Zikir de bu etkiye sahip bir ameldir. Allah’ı zikretmek insanın kalbini, ruhunu,ahlakını,imanını ve amellerini etkiler bir özelliktedir.Zikir ile oluşan manevi haller,ruhta bir genişliğe ve kalpte bir nurlanmaya sebep olur.Bu durum insanın ahlakında,insanlarla ilişkilerinde,sözlerinin tesirinde, dünyevi olaylara karşı sabrında bir artış doğurur.

Yüce Allah’ın her bir isminin ayrı bir manası ve kalp üzerinde ayrı bir tesiri vardır.Vird olarak belirlenip, her gün tekrarlanmaları halinde süreç içerisinde etkileri görülmeye başlanır.Vird ile Allah’ın c.c. esmasının tekrarlanması aslında Yüce Allah’tan c.c. istekte bulunmak demektir.Ya Rezzak,Ya Rezzak diye Allah’ı ısrarla zikreden bir müslüman aslında O’ndan bol rızıklı bir ömür istemektedir.Ya Aziz ismini vird edinen, düşmanlarına galip gelmek ve aziz bir kul olmak istemektedir.İnsanın maddi düşmanları yanında, manevi düşmanları da vardır ki bunlar dünya sevgisi,şeytan ve nefistir.

Ya Kuddus,Ya Kuddus diye zikreden maddî ve manevî her türlü temizlik, kalp temizliği, ruhî hastalıklardan iyileşmek arzusundadır.El-Gaffar bağışlanmak ve günahlardan korunmak,El-Kahhar zalimlerin ve din düşmanlarının kahrından kurtulmak,El-Vehhab ise sıkıntısız ve maddi açıdan rahat bir hayat sürebilmek için tekrarlanır. El-Hakem zikri ile haklı davayı kazanmak,insanlar arasında hak ile hüküm edebilmek yetisinin verilmesi istenilir.El-Adl zikri ile adaletli olmak,El-Latif ile dileklerin olması, kısmet ve rızkın artması,El-Habir ile hafıza ve idrakin genişlemesi,El-Halim esması ile ahlak güzelliği ve yumuşak huylu olmak,hiddet ve sinirin gitmesi için dua edilmiş olunur.Sözünün tesirli olabilmesi için El-Azim,günahların affı için El-Gafur,talihinin açılması,kendine verilen nimetlerin şükrünü eda etme nimetinin verilmesi için Eş-Şekur zikrine devam edilir.

Amellerde asıl olan az da olsa devamlı olmalarıdır.Her gün yapılan zikirler insanın manevi hayatı için çok büyük önem arz etmektedir.Her gün ısrarla belirli sayılarda En-Nur ismini vird edinen müslümana –ihlaslı olması ve kendisi için nimetlere ulaşmasına engel maddi manevi maniler olmaması durumunda-doğruyu ve yanlışı görüp kalp nuruna sahip olma nimeti bahşedilir.El-Hadi ismi ile doğru yolu bulmak ve çocuklarının da doğruyu bulup serkeş olmamaları nimeti istenilir.El-Bedi ismi ile Allah’ın yardımına nail olmak,maddi ve manevi güzelliklere kavuşmak arzulanır.El-Baki ömür uzunluğu ve sağlıklı olmak,El-Varis uzun ömür, bol makam,şeref ve rızık sahibi olmak,Er-Reşid güzel ahlaka sahip olmak,kötü alışkanlıklardan korunmak, Es-Sabur ise başladığı işi kolay bitirmek,sinirini yenmek ve sabırlı olmak gibi nimetlere kavuşmaya vesiledir.

İnsan çok boyutlu bir yapıya sahiptir.Bir yönü ile dünya ile ilgiliyken,diğer bir yönü ile berzah alemi ve ahiret ile ilgilidir.Bir taraftan dünyevi işlerinin idaresi ile meşgulken diğer taraftan ahirete yönelik hazırlıklar yapabilmektedir.Kalbinde hem nefsine ait bir sevgisi varken hem de ailesine,toplumuna aynı değerleri taşıdığı kişilere de sevgi duyabilmektedir.Kendi içinde aynı anda pek çok derdi,tasayı, nefreti,sevgiyi,ilgiyi, arzuyu, ihtirası,sıkıntıyı ve sorunu taşıyabilmektedir.

İnsan çok boyutlu yapısı gereği aynı anda birden fazla hatta bazen çok daha fazla manevi hastalık sahibi olabilmektedir.Kişide riya,ucb,kibir,haset,uzun emellilik,haramlara karşı umursamazlık,rızık endişesi, gaflet, yalan söyleme gibi manevi hastalıklar aynı anda beraber bulunabilmektedir.Böylesi durumlarda tedavi daha zorlaşmakta ve düzelmek için daha fazla çaba harcanması gerekmektedir.Bu daha fazla murakabe ve muhasebeyi gerektirdiği gibi daha fazla ibadet,riyazet ve virdi de gerektirmektedir.

Nakşibendi tarikatı ehlinin bildiği gibi insanı en kısa yoldan Allah’a c.c. ulaştıran bir tarikattır. Nakşibendi yolunu onun esaslarından taviz vermeden uygulayan Haznevi tarikatı da bu özelliklere haizdir.Bu yol insanı tüm manevi hastalıklarından kurtarıp,en kısa zamanda Allah’a c.c kavuşturan bir yoldur.Bunun delillerinden birisi de zikir olarak kendi tabilerine Allah ismi şerifi ile vird talimatı vermesidir.

ALLAH ismi celili tüm isimlerden farklı,hepsinden üstün ve hepsini kapsayıcı bir özelliktedir. Allah ismi şerifi Cenabı Hakkın Celal ve Cemal tüm isimlerini kendisinde toplamıştır.Bütün isimler Allah isminde gizlenmiştir. Diğer isimler Allah isminin sıfatları konumunda olup,onun bir kısım özelliklerini açıklar vaziyettedirler.Allah ismi ise hiç bir isme sıfat olmaz.O zat ismi olup,Yüce Allah’ın c.c. tüm isim ve sıfatlarını içine alan özel bir isimdir.

Durum böyle olunca Allah ismi şerifi ile yapılan zikrin faydaları da tüm isimlerden hasıl olan faydaları içine almıştır. Allah ismi şerifini vird edinen kişi hangi esmaya ihtiyacı varsa ondan gelecek faydayı görür. Birden fazla manevi hastalığı olan ve birden fazla tecelliye ihtiyacı olan hepsini birden bu ismin bereketi ile görür.

Allah ismi; ruhi hastalıklardan, kalp katılığından, küfürden, maddi ve manevi bataklıktan, nefsin istek ve arzularından kurtulmak, düşmanlarını yenmek, merhamet sahibi olmak, Allah’ın istediği şekilde hayat sürmek, son nefeste imanlı ölmek, kalbin nurlanması, imanlı olması ve şifa bulmak, güç, kuvvet ve rızık kazanmak, gizli sırlara,irfani bilgilere vakıf olmak, hem dünya, hem de ahiret saadetine ermek gibi pek çok faydaları içinde barındırır.

Burada yeri gelmişken yeniden bir hatırlatma yapmamız gerekmektedir.Nakşibendi Haznevi tarikatında zikir herhangi bir fayda elde etmek için yapılmaz.Bizim burada Allah ismi şerifinin ve o isimle yapılan düzenli zikrin faydalarından bahsetmemiz bu tarikatın usulünün diğer yollardan daha üstün ve hedefe ulaşma mesafesinin daha kısa olduğunu gösterebilmek içindir.

Bu adapların bir benzerinin olmadığını asrımızın en büyük alim ve ariflerinden birisi olan Şehid-ül Harameyn Şeyh Muhammed Haznevi Hazretleri şu sözleri ile beyan etmişlerdir:’Allah ve Resulü için söylüyorum. Biz bu tarikatın adaplarını sadatlarımızdan aldık.Sözle aldık, gözlerimizle gördük. Bu temiz adaplar Peygamber (s.a.v.)´in şeriatına ve sünnetine uygundur. Bu adaplardan ne doğuda ne batıda, hiçbir yerde görmedik.’

Şeyh Muhammed Haznevi Hazretleri k.s. Haznevi yolunun adaplarının kişi üzerindeki tesirini ise şöyle açıklamışlardır:’ Nakşibendi-Haznevi tarikatının adapları hastahane gibidir. Bizler de bu hastahanenin hastalarıyız. Bizim hastalıklarımız manevi ve batıni hastalıklardır. Bu hastalıklar, zahiri hastalıklardan daha önemlidir. Kişi tedaviye başlayınca doktorun sözünü dinlemeye mecburdur. Doktorun verdiği ilaçları kullanmalıdır.Manevi hastalıkların ilaçları bu adaplar, Allah´ın zikri ve murakabesidir.’

Başka bir kutsi sohbetlerinde ise şöyle buyurmuşlardır:’Adabı tatmayan ve yaşamayan, bu insanlarla beraber olmayan bu yolu anlayamaz. Bu adabı yaşayan ve tatbik eden, ruhu pahasına dahi olsa bu yolu tercih eder.’

Şeyh Muhammed Muta Haznevi Hazretleri Şeyh Muhammed Haznevi Hazretlerinin sahip olduğu manevi gücü bu adaplardan aldığını belirtmiştir.Onun tüm müslümanlara faydalı kamil bir mürşid olması bu adaplara bağlı olmasından geliyordu.Şöyle buyurmuşlardır:’Sizden sonsuz olarak rica ediyorum.Bu üstün adapları koruyup, muhafaza edin.Değerli kardeşlerim, bilmeliyiz ki bu adapların, zahiren ve manen aramızda mevcut olmaları vacibimizdir.Şeyh hazretlerinde bu adaplar, zahiren ve manen bulunduğu için,onun hem kendisine ve hem de başkalarına çok büyük menfaatı ve faydası olmuştur.’

ZİKİR

اَلَّذينَ امَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللّهِ اَلَا بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ

Ra’d / 28. Bunlar, iman edenler ve gönülleri Allah'ın zikriyle sükûnete erenlerdir. Bilesiniz ki, kalpler ancak Allah'ı anmakla huzur bulur.

يَا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا اذْكُرُوا اللّهَ ذِكْرًا كَثيرًا () وَسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَاَصيلًا

Ahzab / 41-42. Ey inananlar! Allah'ı çokça zikredin. Ve O'nu sabah-akşam tesbih edin.

اَلَمْ يَاْنِ لِلَّذينَ امَنُوا اَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا يَكُونُوا كَالَّذينَ اُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْاَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَكَثيرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ

Hadid / 16. İman edenlerin Allah'ı anma ve O'ndan inen Kur'an sebebiyle kalplerinin ürpermesi zamanı daha gelmedi mi? Onlar daha önce kendilerine kitap verilenler gibi olmasınlar. Onların üzerinden uzun zaman geçti de kalpleri katılaştı. Onlardan bir çoğu yoldan çıkmış kimselerdir.

فَاذْكُرُونى اَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوالى وَلَا تَكْفُرُونِ

Bakara / 152. Öyle ise siz beni (ibadetle) anın ki ben de sizi anayım. Bana şükredin; sakın bana nankörlük etmeyin!

فَاِذَا قَضَيْتُمْ مَنَاسِكَكُمْ فَاذْكُرُوا اللّهَ كَذِكْرِكُمْ ابَاءَكُمْ اَوْ اَشَدَّ ذِكْرًا فَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ رَبَّنَا اتِنَا فِى الدُّنْيَا وَمَالَهُ فِى الْاخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ

Bakara / 200. Hac ibadetlerinizi bitirince, babalarınızı andığınız gibi, hatta ondan daha kuvvetli bir şekilde Allah'ı anın. İnsanlardan öyleleri var ki: Ey Rabbimiz! Bize dünyada ver, derler. Böyle kimselerin ahiretten hiç nasibi yoktur.

اَلَّذينَ يَذْكُرُونَ اللّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فى خَلْقِ السَّموَاتِ وَالْاَرْضِ رَبَّنَا مَاخَلَقْتَ هذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ

Al-i İmran / 191. Onlar, ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken (her vakit) Allah'ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışı hakkında derin derin düşünürler (ve şöyle derler:) Rabbimiz! Sen bunu boşuna yaratmadın. Seni tesbih ederiz. Bizi cehennem azabından koru !

HADİS…

* Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah'ın, yollarda dolaşıp zikredenleri araştıran melekleri vardır. AIIahu Teâlayı zikreden bir cemaate rastlarlarsa, birbirlerini "Aradığınıza gelin!" diye çağırırlar. (Hepsi gelip) onları kanatlarıyla kuşatarak dünya semasına kadar arayı doldururlar.

Allah, -onları en iyi bilen olduğu halde- meleklere sorar: "Kullarım ne diyorlar?" "Seni tesbih ediyorlar, sana tekbir okuyorlar, sana tahmid okuyorlar. Sana tazim (temcid) ediyorlar" derler.

Rabb Teâla sormaya devam eder: "Onlar beni gördüler mi?" "Hayır!" derler. "Ya görselerdi ne yaparlardı?" "Eğer seni görselerdi ibâdette çok daha ileri giderler; çok daha fazla ta'zim, çok daha fazla tesbihde bulunurlardı" derler. Allah tekrar sorar: "Onlar ne istiyorlar?" "Senden, derler, cennet istiyorlar." "Cenneti gördüler mi?" der. "Hayır ey Rabbimiz!" derler. "Ya görselerdi ne yaparlardı?" der. "Eğer görselerdi, derler, cennet için daha çok hırs gösterirler, onu daha ısrarla isterler, ona daha çok rağbet gösterirlerdi." Allah Teâla sormaya devam eder: "Neden istiâze ediyorlar?" "Cehennemden istiâze ediyorlar" derler. "Onu gördüler mi ?" der. "Hàyır Rabbimiz, görmediler!" derler. "Ya görselerdi ne yaparlardı?" der. "Eğer cehennemi görselerdi ondan daha şiddetli kaçarlar, daha şiddetli korkarlardı" derler. Bunun üzerini Rabb Teâla şunu söyler: "Sizi şâhid kılıyorum, onları affettim!"

Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) sözüne devamla şunu anlattı: "Onlardan bir melek der ki: "Bunların arasında falanca günahkar kul dahi var. Bu onlardan değil. O başka bir maksadla uğramıştı, oturuverdi." Allah Teâla.. "Onu da affettim, onlar öyle bir cemaat ki onlarla oturanlar da onlar sayesinde bedbaht olmazlar" buyurur."

* Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim bir yere oturur ve orada Allah'ı zikretmez (ve hiç zikretmeden kalkar) ise AIIah'tan ona bir noksanlık vardır. Kim bir yere yatar, orada AIIah'ı zikretmezse, ona AIIah'tan bir noksanlık vardır. Kim bir müddet yürür ve bu esnada Allah'ı zikretmese, Allah'tan ona bir noksanlık vardır."

* Ebü Müslim eI-Eğarr (rahimehullah) diyor ki: "Ben şehâdet ederim ki Ebü Hüreyre ve Ebü Said (radıyallâhu anhümâ) Resülullah (aleyhissalâtu vesselam)'in şöyle söylediğine şehâdet ettiler: "Bir cemaat oturup Allah'ı zikrederse, mutlaka melekler etraflarını sarar, AIlah'ın rahmeti onları bürür, üstlerine sekine iner ve Allah onları yanında bulunan (büyük melek)lere anar."

* Hz. Ebü Musâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İçerisinde Allah zikredilen evlerin misali ile içerisinde AIIah zikredilmeyen evlerin misâli, diri ile ölünün misali gibidir."

* Hz. Ebü Hüreyre'nin rivâyetinde şöyle gelmiştir: "Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: "Allah Teâla hazretleri diyor ki: "Kulum, hakkımda nasıl bir zan yürütürse ben öyleyimdir. O, beni zikredince ben onunla beraberim. O beni içinden geçirirse, ben de onu içimden geçiririm. O, beni bir cemaat içerisinde anarsa, ben de onu, onunkinden daha hayırlı bir cemaatte anarım. O, bana bir karış yaklaşırsa ben ona bir arşın yaklaşırım. O bana bir arşın yaklaşırsa, ben ona bir kulaç yaklaşırım. O bana yürüyerek gelirse ben ona koşarak giderim."

* Ebü Ümâme (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "Kim yatağına temiz (abdestli) olarak girer ve uyku bastırıncaya kadar AIIah'ı zikrederse gecenin herhangi bir saatinde uyanıp da AIIah'tan dünya veya âhiret hayırlarından bir şey isterse AIIah Teâla, istediğini mutlaka ona verir."

* Hz. Muaz İbnu Cebel (radıyallahu anh) anlatıyor: "Kul, kendini Allah'ın azabından kurtarmada zikrullahtan daha müessir bir ameli işlememiştir."

TEFSİR…

يَا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا اذْكُرُوا اللّهَ ذِكْرًا كَثيرًا () وَسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَاَصيلًا

Ahzab / 41-42. Ey inananlar! Allah'ı çokça zikredin. Ve O'nu sabah-akşam tesbih edin.

Çok zikir, zamanlara üstün gelen, ve takdis (ululama) temcid (Ululama), tehlil (la ilahe illallah sözü) tahmid (Hamd etme, elhamdülillah deme) gibi Allah'a layık zikrin çeşitlerini içine alır. Bununla birlikte zikir çeşitleri içinde tesbih'in (sübhanellah kelimesini söyleyerek Allah'ı ululama) vakitleri içinde sabah ile akşamın özellikle önemi ve faziletine işaret için de ve sabah-akşam O'nu tesbih edin buyurmuştur. Çünkü "tesbih" zikirlerin temeli, sabah ile akşam da meşhur zamanlardır. Bununla birlikte sabah akşam ifadeleri Türkçe'de olduğu gibi Arapça'da da bütün vakitleri içine almakla, devam anlamına kinaye de olur. Öte yandan zikir ve "tesbih" namazı dahi kapsar. Hem kendisi, hem de melekleri üzerinize, "salat" yağdırıyor.

SALAT, Allah'tan rahmet, meleklerden istiğfar, müminlerden dua demektir. Burada aynı fiilin, Allah'a ve meleklerine isnad edilmiş olması açısından rahmet ve istiğfarı kapsayan özel bir yardım mânâsını ifade etmesi gerekir. O'na kavuşacakları gün, öldükleri veya kabirden çıktıkları, yahud cennete girdikleri gün esenlik dilekleri selamdır. Her türlü sakınca, afetlerden selamet, uzaklık haberidir.

Güzel bir mükafat cennet, bir şahit, tanık olmak üzere. Allah'ın birliğine şahit, Allah'a nasıl kulluk edileceğine delil gösterilecek örnek ümmetin, tasdik, yalanlama, uymak veya uymamak gibi durumlarına, amellerine, yarın ahırette ilâhî huzurda tanıklık edecek şahit Allah'ın izniyle bir davetçi, Allah'ın birliğine ve iman vacip olan sıfat ve hükümlerine iman ile rızasına, O'na kavuşmaya, doğru gitmeye çağırıcı, hem de kendi kendine değil, Allah'ın izni ve müsadesiyle yardım ve başarılı kılması ile çağırıcı. Yukarıda "Ey Peygamber! Biz seni tanık müjdeci ve uyarıcı olarak gönderdik." (Ahzab, 33/45) buyrulduğu halde, burada bir de "O'nun izni ile" kaydı ile kayıtlanması, bu çağrının Allah tarafından özellikle yardım olmayınca yapılamayacak gayet zor bir iş olduğuna işaret ifade eder.

Nurlandırıcı, aydınlatıcı parlak bir kandil, cehalet ve şaşkınlık karanlıklarında akılları, gönülleri aydınlatıp doğru yolu gösteren bir ışık Allah'tan büyük bir lütuf. Allah'ın Muhammed ümmetine vaad edilmiş olan lütuf ve ihsanı, başka ümmetlere verilmiş olandan çok fazla ve çok büyüktür.[1]

PIRLANTA SERİSİ…

Anmak, hatırlamak, yâdetmek ma’nâlarına da gelen zikir; sofîlerce, Allah’ın ad ve ünvanlarının teker teker veya birkaçının birarada tekrar edilmesinden ibarettir. Zikir, Allah’ı münferiden veya topluca anma yollarının (tarikatlar) bazılarında ò«Ó§Ôå, bazılarında mürşid ve rehberin tayinine göre bazılarında da daha değişik isim ve ünvanlarla edâ edilir.

Zikir de, tıpkı şükür gibi hem lisân, hem kalb, hem beden, hem de vicdanın bütün erkânıyla yerine getirilen bir vazife ve bir kulluk borcudur. Cenâb-ı Hakk’ı bütün esmâ-i hüsnasıyla, bütün sıfât-ı kudsiyesiyle yâd etmek, hamd ü senâsıyla gürlemek, tesbih u temcîdlerle gerilmek, kitabını okumak, O’nun rehberliğine sığınmak; kâinat kitâbındaki âyât-ı tekvîniyesini ma’nâyı harfiyle mırıldanmak; aczini, fakrını duâ ve münâcât lisânıyla ilân etmek... Evet, bütün bunların hepsi lisâna âit birer zikirdir.

Başta “Latîfe-i Rabbaniyye” olmak üzere vicdanın bütün rükünleriyle Allah’ı yâdetmek, yâni O’nun varlığına dair delillerin mülâhazasıyla oturup-kalkmak, varlık kitabında sürekli parlayıp duran ve her an bize ayrı ayrı şeyler fısıldayan ilâhî isim ve sıfatları düşünmek; sonra da O’nun cihan çapındaki rubûbiyet ahkâmını, bu ahkâm karşısında sorumluluklarımızla alâkalı mes’eleleri, emr ü nehiyleri, va’d u vaîdleri, mükafât u mücazâtları tefekkür etmek; enfüsî ve âfâkî yollarla varlık ve varlığın perde arkası sırlarını araştırmak; bu araştırmalar esnasında basar ve basîrete açılan uhrevî güzellikleri tekrar ber tekrar temâşâ etmek.. zerreden seyyârelere kadar herşeyin, “âlem-i kuds” hesabına atan birer nabız, âlem-i lâhut’a nûrefşan birer tercüman ve “Hakîkatü’l-Hakâik”a birer menfez olduklarını tasavvur etmek de bir kalbî zikirdir. Her zaman bir nabız gibi atan varlığı duyabilenler, bir hatîb gibi konuşan âlem-i lâhutu dinleyebilenler ve bu menfezlerden celâl ve cemâl tecellilerini temâşâya muvaffak olanlar, gözlerin görmediği, kulakların işitmediği öyle rûhanî zevklere ulaşırlar ki bu zevk zemzemesi içinde geçen hayatın bir saati yüzlerce seneye muâdil gelebilir.. gelebilir ve bu kudsî seyahat o zevkli sonsuzluğuyla, vâridât ve manevî hazlar “salih dâiresi” içerisinde köpüre köpüre devam eder gider. Sübühât-ı Vechin nurları her yanı sardığı bu noktada insanın müşâhedeleri insanı aşar. Aşar da her gönül erbâbı ve her isti’dât, zâtü’l-emre muvâfık olsun-olmasın, duyup hissettiği şeylerle bir zikir velvelesi içine çekilir; derken, ihtiyârî-gayri ihtiyârî, esmâ-i ilâhîyi mırıldanmaya başlar.

Herhalde böyle bir kurbiyet, böyle bir maiyyet atmosferinde geçen saniyeler, -tabiî vâridâta açık münevver saniyeler- kapalı ve nursuz senelerden daha bereketli ve daha ebediyet buudludurlar. Bu mübârekiyete işâret için hadîs olarak rivâyet edilen bir kutlu sözde: “ - Benim Allah ile öyle bir ânım vardır ki o esnâda Bana ne bir mukarreb melek ne de bir nebiyy-i mürsel ulaşamaz” buyurulur.

Emir ve yasakları ciddî bir duyarlılıkla hayata taşıyıp yaşamak, her emir ve her yasakla kendisine yapılan teklifleri vicdanında hissederek, iştiyakla emirlerin ifâsına koşmak ve derin bir mes’ûliyet şuuruyla yasaklardan kaçınmak da bedenî zikirdir ki lisânla yapılan zikrin derinliği de büyük ölçüde bu ikinci zikirden kaynaklanmakta ve bu “anilmerkez” güçle bir ölümsüz ses hâline gelmektedir. Bedenî zikir daha çok, ulûhiyet kapısının tokmağına dokunarak, o dergâha kabul yollarını araştırarak ve beşerî olan acz u fakrimizi îlân ederek İlâhî kudret, İlâhî kuvvet ve İlahî gınâya ihtiyacımızı arz hamlesidir.

Evet, zikreden ve zikrinde ısrarda bulunan zâkir, Cenâb-ı Hakk’la mukâvele yapmışçasına hıfz u himâye ve inâyet seralarına alınmış olur ki “ -Anın Beni ki anayım sizi” (Bakara, 2/152) İlâhî fermânı da fakrın ayn-ı kuvvet, aczin ayn-ı gınâ hâline geldiği bu sırlı keyfiyeti ifâde etmektedir.

Yani siz, Allah’ı zikr u fikr u ibadetle yâdedeceksiniz, O da sizi teşrîf ve tekrîmle anacak.. siz duâ ve münacâtlarla O’nu mırıldanıp duracaksınız, O da icâbetle size lütuflar yağdıracak.. siz dünyevî işlerinizin arasında O’nu unutmayacaksınız, O da dünya ve ukbâ gâilelerini bertaraf ederek sizi ihsanla şereflendirecek.. siz yalnız kaldığınız zamanlarda da O’nunla dolup taşacaksınız, O da yalnızlıklara itildiğiniz yerlerde size “Enîs u Celîs” olacak.. siz rahat olduğunuz zamanlarda O’nu dilden düşürmeyeceksiniz, O’da rahatınızı kaçıran hâdiseler karşısında rahmet esintileri gönderecek.. siz O’nun uğrunda cihad edip O’nu cihana duyuracaksınız, O da sizi dünya ve ukbâ zilletlerinden kurtaracak.. siz O’nun yolunda ihlâslı olacaksınız, O da sizi gözlerin görmediği, kulakların işitmediği, insan tasavvurunu aşan hususî iltifat ve hususî pâyelerle şereflendirecek... Böylece, zikir arzusu, zikir cehdi, zikre mazhariyet nimetiyle kıymete ulaşacak, derken Allah da bu tevfîk ve hidâyet lütfunu hususî ihsanlarıyla daha bir buudlaştıracaktır ki, “ Bana sürekli şükredin ve sakın nankörlüğe düşmeyin!” (Bakara, 2/152) Emr-i Rabbanisi de işte, zikirden şükre, şükürden zikre bu salih dâireyi ihtar etmektedir.

Zikir bütün ibâdetlerin özüdür ve bu özün özü de Kur’ân-ı Kerîm’dir. Ondan sonra da, Hazret-i Sâhib-i Şeriat’tan sâdır olan nurlu sözler gelir.

Cehrî, hafî her şekliyle zikir, duygu, düşünce ve şuur çevresinde halkalanan ziyâ-i sübuhât-ı vechin bedene taşınması ve rûha mâl edilmesi ameliyesidir.

Zikir, Cenâb-ı Hakk’ın gizli-açık nimetleri karşısında O’nu ins-cin herkese ilân etmenin ünvânıdır. Bu ilân kesildiği an yeryüzü ve ondaki varlıkların da hikmet-i vücudu kalmaz. Peygamber beyânıyla -aleyhi ekmelü’t-tehâyâ- yeryüzünde “Allah Allah” diyenlerin kalmayışı Kıyametin kopmasıyla irtibatlandırılmıyor mu?..

Hangi şekliyle olursa olsun “zikrullah” yolu Hakk’a ulaşma yollarının en kavîsi ve en emînidir. O olmadan Hakk’a vuslat zordur. Evet, vicdanların şuurla O’nu anması, letâifin O’na dem tutması ve lisânın bu armoniye tercümân olması sonsuzluk yolunun yolcuları için ne tükenmez bir zâd u zahîre ve ne bereketli bir kaynaktır!

Zikrullah, kurbet helezonunda bir seyahattır; dil, duygu, gönül bir koro teşkil edip de Allah’ı anmaya durdu mu insan bir anda kendini sırlı bir asansör içinde bulur ve bir lahzada rûhların uçuşup durduğu iklime ulaşır. Ulaşır da gök kapılarının aralığından neler neler seyreder..!

Zikrullahın muayyen bir vakti yoktur. Namaz bütün ibâdetlerin pîri ve din sefinesinin direği olduğu hâlde belli zamanlarda edâ edilir ve edâ edilmesi caiz olmayan vakitler de vardır.

Zikrullah ise, zamanın her diliminde serbest dolaşıma sahiptir ve herhangi bir hâl ile de mukayyet değildir. “ -Onlar Allah’ı ayakta, oturarak, hatta yan gelip yatarken de anarlar” (Âl-i İmrân, 3/191) fehvâsınca, ne zaman itibâriyle ne de hâl itibâriyle zikrullah’a tahdid konmamıştır.

Kitab, sünnet ve selef-i salihînin eserlerinde, zikrullahdan daha fazla birşeye tergîb ve teşvîk yapıldığını hatırlamıyorum. Namazdan, cihada kadar o, her ibadetin içinde can gibidir, kan gibidir.

Ancak, herkesin zikri, zikredilenin onun duyguları üzerinde te’siri ölçüsündedir ki; sofiler buna “müşâhede” veya “huzur-u kalb” derler. Bazıları, Cenâb-ı Hakk’ı anarak bir sırlı yol ile kalbinde O’na ulaşır. Bazıları da vicdanlarında O’nu “kenzen” bilir ve derûnlarındaki nokta-i istinât ve nokta-i istimdât sayesinde sürekli maiyyette olur. Bu seviyenin insanları için her yeni anış, bir inkıtâ vesilesi olması itibariyle cehalettir. “ - Allah biliyor ki ben O’nu şimdi anmıyorum, anmak ne demek, ben O’nu hiç unutmadım ki..!” sözü de bu anlayıştaki insanların düşüncelerini ifâde etmek için sadır olmuştur.[2]

ALLAH’I NE KADAR ZİKRETMELİYİZ YA DA ZİKİR NE ÖLÇÜDE OLURSA YETERLİ DENEBİLİR?

Zikir; anma-hatırlama, belli duaları belli bir sayı ve şekilde okuma, Allah’ı dil ve kalb ile yâdetme ve hayatı duyarak yaşayıp varlığın koridorlarında gezerken hemen her nesneden Allah’a ait bir mesaj alma demektir. Her ne kadar zikir dendiğinde, Esma-i Hüsnâ’dan bazılarını veya bir kısım duaları tekrar etme anlaşılıyorsa da asıl olan kalb ve latîfe-i Rabbaniye’nin bu hatırlama ve anmaya bağlanmasıdır.

Dille yapılan zikirde özellikle Cenâb-ı Hakk’ın isimleri tekrar edilmektedir. Bir mürşidin irşadı ve gözetiminde, o En Güzel İsimler’den bazıları belli bir sayıya göre söylenmektedir. Sayı mevzuunda Kitap ve Sünnet’te kat’i bir şey yoktur. Fakat selef-i salihinden bazıları, o mübarek isimleri ebced hesabındaki karşılıklarına göre çekmişlerdir. Meselâ, Allah lafz-ı celâlinin ebced karşılığı 66’dır. Zikir sırasında bu lafz-ı celâl’i bazıları 66 kez, bazıları da 66’nın katları adedince tekrar etmişlerdir. Bununla beraber, Esma-i İlâhî’den hangisinin sizin üzerinizde galip ve hakim olduğunu biliyorsanız, o isme devam etmenizi tavsiye etmişlerdir. Meselâ “Latîf” ismine mazhar olabilirsiniz. O zaman her namazdan sonra onu 129 defa söylersiniz; çünkü bizim bildiğimiz iki ebced hesabından birine göre Latîf ismi 129’a denk düşmektedir.

Zikir adına bazıları “Lâ mevcûde illallah” bazıları “Lâ meşhûde illallah” ya da “Lâ ilâhe illallah” ve bazıları da “lâ” dan sonra bütün esmâ-i ilâhîyi birden mülâhaza ederek “illallah” demişler ve böyle küllî bir şuur ve küllî bir mülâhaza ile “kelime-i tevhîd”e devam etmişlerdir. Tekyelerde zikir dendiğinde çoğunlukla “Lâ ilâhe illallâh” çekme anlaşılmıştır. Bu zikir “O’ndan başka Ma’budu bi’l-Hak, Maksûdu bi’l-istihkak yok, sadece O var.” manasını ifade etmesi açısından kamil bir zikirdir. Hemen hemen bütün değişik tasavvuf yolları veya tarikat versiyonları “Lâ ilahe illallah”ta birleşir, onu çeker, sonra da “Muhammedu’r-Rasulullah”la zikri bağlarlar.

Aslında zikir daha şümullü düşünülmelidir; yani anma, unutan bir insanın hatırlaması olarak değil de hatırlamanın sürekli olması, her fırsatta O’nu bir kere daha yâdetme ve bunun insan tabiatının bir yanı haline gelmesi şeklinde anlaşılmalıdır. Bu zaviyeden namaz, oruç, zekat, hac ve tefekkür de bir zikirdir.

Meselâ namaz, zatında potansiyel olarak hatırlatıcı bir güce sahiptir. Kur’an-ı Kerim, “ve ekımi’s-salâte lizikrî - Beni hatırlamak için namaz kıl” (Taha/14) ayetiyle bu hakikati nazara verir. “Gündüzün her iki tarafında ve gecenin saçaklarında (gündüze yakın olan saatlerinde) namaz kıl! Muhakkak ki, iyilik kötülükleri giderir. İşte bu, (Allah’ı) ananlar için bir hatırlatmadır.” (Hûd/114) ayeti de bu hususu ifade eder. Bu ayetten anlaşılan şey, kılınan her namazın, yekün bir hasenat teşkil etmesi ve bu hasenatın seyyiatı silip süpürüp götürmesidir. Ayrıca ayet-i kerimenin sonunda, “Zâlike zikrâ li’z-zâkirîn - İşte bu, Allah’ı ananlar için bir hatırlatmadır” denilerek, namazın hatırlatıcı gücü bir kere daha nazarlara verilmektedir.

İşte zikri, Esmâu’l-Hüsnâ’dan bazı isimleri çokça tekrarlama, O’nu anma; hatırlamayı namaz, oruç gibi ibadetlerimizle sürekli hale getirme ve bu yâdetmeyi tefekkürle iyice derinleştirerek bütün benliğimize mâl etme çerçevesinde anlamak lazımdır.

Zikirde zirve nokta başta “Latîfe-i Rabbaniye” olmak üzere vicdanın bütün rükünleriyle Allah’ı yâdetmek, yâni varlık kitabında sürekli parlayıp duran ve her an bize ayrı ayrı şeyler fısıldayan ilâhî isim ve sıfatları düşünmek; enfüsî ve âfâkî yollarla varlığı ve varlığın perde arkası sırlarını araştırmak; her zaman bir nabız gibi atan varlığın O’na şahitlik edişine dair mülâhazalarla oturup-kalkmak şeklindeki kalbî zikirdir.

Zikrullahın muayyen bir vakti yoktur. Zikretme, zamanın her diliminde serbest dolaşıma sahiptir ve herhangi bir hâl ile de mukayyet değildir. "Onlar Allah’ı ayakta, oturarak, hatta yan gelip yatarken de anarlar" (Âl-i İmrân/191) fehvâsınca ne zaman, ne de hâl itibârıyla zikrullah’a tahdid konmamıştır.

Ayrıca, Cenab-ı Hak Kur’an-ı Kerim’de “Yâ eyyuhe’llezîne âmenü’z-kürullâhe zikran kesîrâ ve sebbihûhu bükraten ve asîlâ - Ey iman edenler! Allah’ı çok zikredin, sık sık anın. O’nu sabah akşam takdis ve tenzih edin” (Ahzâb/41-42) buyurmaktadır. Bu, bize gösterilen bir hedef, yakalamamız gereken bir ufuktur. Cenâb-ı Hakk’ı bize bahşettiği nimetler ölçüsünde anmaya çalışmamız gerekir. Ne var ki, hiç bir zaman Rezzâk-ı Kerîm’in nimetlerine gereğince karşılık veremeyiz.. veremeyiz zira, her gün binlerce defa O’nu ansak, nimetlerine şükretsek de bu Cenab-ı Allah’ın üzerimizdeki nimetlerine karşı çok az bir şükür sayılır. Çünkü “Ve in teuddû ni’metallahi lâ tuhsûhâ - Allah’ın nimetlerini saymaya kalksanız sayamazsınız” (İbrahîm/34) fehvasınca O’nun sayılamayacak kadar çok nimeti vardır üzerimizde..[3]

NAMAZIN ZİKİR VE TEVBE BUUDU

Soru: "Beni (zikir) hatırlamak için namaz kıl" ayetindeki namaz ile zikir arasındaki münasebeti biraz açar mısınız?

Zikir, mümini Allah'a en seri şekilde yaklaştıran bir ibadet ve gaflet bulutlarını dağıtan en tesirli bir rüzgardır. Zikir; anma-hatırlama ve insanın hayatı duyarak yaşaması ya da varlığın koridorlarında gezerken hemen her nesneden Allah'a ait bir mesaj alması demektir. Bu mânâda zikir ile namaz arasında sıkI bir irtibat söz konusudur. Hatta diğer ibadetlerdeki zikir, namazdaki zikrin yanında ancak, tâli bir mübarekiyeti hâizdir. Zaten o ölçüde Allah'ı hatırlatacak ve insanın görme, düşünme, anlama ve değerlendirme ufkundan gafleti izale edecek başka bir ibadet olsaydı, Allah, namazın yerine o ibadeti emir ve tavsiye buyururdu.

Namaz, zatında potansiyel olarak hatırlatıcı bir güce sahiptir. Kur'ân-ı Kerim, "ve ekimi's-salate lizikrî; Beni hatırlamak için namaz kıl" (Taha, 20/14) ayetiyle bu hakikati hatırlatır. Evet, ayette de ifade edildiği gibi hatırlama (zikır) ile namaz arasında sıkı bir münasebet vardır. Namazın bu ölçüdeki öneminden ötürü Kuı'an'da Allah (c.c), günde beş vakit namazı sık sık vurgulamıştır.

Oruç, gizli bir ibadettir ve oruçlu bir kimsenin oruçlu olduğunu kimse bilemez. Vakıa oruç, gizliliğinden ötürü nezd-i uluhiyette de ayrı bir hususiyet arz eder ki, Allah (c.c), onu da kudsî bir hadisiyle tebcil ederken, "Oruç bana aittir ve mükafatını da ben veririm" buyurur. Ancak eğer Allah (c.c), oruçta da namazdaki zaruri temadî söz konusu olsaydı, bize savm-ı Davud gibi gün aşın oruç tutmayı farz kılardı. Bu itibarla denebilir ki, namazın bu çok güçlü hatırlatma tesiri, kat'iyen başka bir ibadette mevcut değildir. Belki cuma namazı veya hac gibi küllî ibadetlerde böyle güçlü bir tesirden söz edilebilir ve bunların hatırlatıcılığı önemli seviyede bir zikir sayılabilir. Ancak, bunlar dahi namaz gibi her gün ve aynı zamanda günde beş defa olmadığı için namazın yerini tutmaları mümkün değildir.

Namaz, insanları günahlardan arındıran ve ondaki isi-pası temizleyen bir kurna gibidir. Her gün onda beş defa yıkananlar günahlarından arınır ve tertemiz hale gelirler. "Gündüzün her iki tarafında ve gecenin saçaklarında (gündüze yakın olan saatlerinde) namaz kıl! Muhakkak ki, iyilik kötülükleri giderir. İşte bu, (Allah'ı) ananlar için bir hatırlatmadır." (Hûd, 11/114) ayeti, bu gerçeği delillendirmektedir. Bu ayetten anlaşılan şey, kılınan her namazın, yekün bir hasenat teşkil etmesi ve bu hasenatın seyyiatı silip süpürüp götürmesidir. Ayrıca âyet-i kerimenin sonunda, "Zâlike zikrâ li'z-zâkirîn; İşte bu, Allah'ı ananlar için bir hatırlatmadır" denilerek, namazın hatırlatıcı gücü bir kere daha nazarlara verilmektedir.

Zikir ile namaz münasebetini bu şekilde tesbit ettikten sonra, tevbe ile namaz arasındaki irtibata gelince; tevbe, kişinin Allah'a yönelmesi ve kendi içini Allah'a (c.c) açıp dökmesidir. Tevbe, Allah'ın, bizim mahiyetimize dercettiği günahlarla deformasyona uğrayan temiz ve latif duygularda, yeniden bir yapılanma meydana getirme ameliyesidir.

Her günah işleyen insan, sevaptan yüzünü çevirip küfre doğru bir adım atmış sayılır. Evet Üstad Hazretleri'nin de ifadeleriyle "Her günah içinde küfre giden bir yol vardır." Öyleyse her günah işleyen, bir adım Allah'tan uzaklaşmış ve bir adım da şeytana yaklaşıyor demektir. Tevbe ile insan, "Eyledim hadsiz günah, nihayet tasmalı boynumla döndüm sana hâhî" diyerek, tekrar Allah'a dönmüş olur ki, böyle bir insan aynı zamanda seyyiatını da hasenata çevirmiş sayılır. Üstad'ın yaklaşımı ile tevbe, insanı sürekli kötülüklere açık olan kabiliyetlerini, hayra tevcih etmektedir ki, bu da potansiyel olarak insanın hayır yapması demektir. İşte namazda da bu durum söz konusudur. Zira namaz, insanda gerçek mânâda bir tevbe şuuru meydana getirir. Her ne kadar insan, günde beş defa kavlî olarak tevbe etmese bile, onun kılmış olduğu namazlar, fiilî bir tevbe yerine geçmektedir. Kaldı ki, namazda okunan evrad u ezkarda, tevbe-istiğfar mânâsı taşıyan birçok dua ve ayetler vardır. Mesela; mümin namaza, "Allahu ekber" sözüyle başlamaktadır. Allahu ekber'le başka işlerden kopma ve kesilme adına âdeta eldeki fikir ve şuur balyozu malâyanî şeylerin üzerine indirilmekte ve Allah (c.c)'a teveccüh edilmektedir. Evet namazda, masivadan kopma ve Hakk'ın davetine icabet edip, ' O'na yönelme söz konusudur. Ne var ki, böyle bir teveccühü, herkes ancak kendi kamet-i kıymetine göre gerçekleştirebilmektedir.

Daha sonra "Subhanekallahümme ve bihamdik" gelir ki, bu, makam-ı cem'in ifadesi bir sözdür. Subhaneke, "Şu varlık içinde Sana şerik koşulabilecek hiçbir şey yoktur. Sen, zatında, sıfatlarında ve icraatında teksin. Ne benim ef'alim, ne de kainatta cereyan eden hadiseler, Senden başkasına verilemez. İşte ben, böyle bir şirk düşüncesine sırtımı dönüyor, Seni tesbih ve takdis ediyorum" demektir.

Ve bihamdik, "hamd yalnızca Sana mahsus" anlamına gelir. Subhaneke sözünde Cenab-ı Hakk'ı bütün noksanlıklardan tenzih ederek, vâhidî tecelliye karşı tam bir ubudiyet ortaya koyma mânâsı, böyle bir tenzih ifadesinden sonra gelen 'Ve bihamdik'le insan, "Ben, bu mânâyı ihata edemem ama Sen, bana bunu duyuruyorsun. Zira Sen bunları bana duyurmazsan ben duyup hissedemem. Öyleyse ben Seni bir taraftan tesbih ederken, aynı zamanda hamdle medyuniyet ve şükranlanlarımı da sadece sana takdim ederim demektir.

Ve tebareke'smük, "Senin ismin bereket kaynağıdır. Benim gibi boynu tasmalı, ayağı pırangalılara, o engin hazinenden bir şeyler versen ne çıkar! Zira Sen, Seni inkar edip, şirke koşanlara bile nice nimetler bahşediyorsun. Ben de bütün günah ve inhiraflarıma rağmen, Sana teveccüh ederek, Senin bereket kaynağı mübarek ismine sığınıyor ve Alvar İmamı edasıyla;

Kerem kıl, kesme Sultanım keremin bînevâlerden,

Kerem kesmek yakışır mı Keremkâne gedâlerden"

diyerek huzurunda inim inim inliyorum, demektir.

'Ve teâlâ ceddük'te, "Senin şanın mütealdir. Nitekim Sultana sultanlık, gedaya da gedalık yaraşır. Ben çok düşüp kalkmış olabilirim, ancak şimdi iki büklüm olup kapına geldim; zira Sen'den başka gidecek melce ve menca yoktur.. ve bu mülâhazada; evet günah bana yaraşmaz doğru, fakat af da Senin şanındır" mânâsı vardır.

'Ve lâ ilâhe ğayruk' ise, "Başkasına nasıl dönebilirim ki; Sen'den başka Mabud u bi'I-hak ve Maksud u bi'1-istihkak yoktur" demektir.

Evet, namazda Allahu ekber'den başlayıp selam verene kadar hep böyle tevbe yörüngeli bir teveccüh sözkonusudur ve işte bu teveccüh zamanla kulu, adım adım ihsan yamaçlarına doğru götürebilir...[4]

RİSALE…

İ'lem Eyyühel-Aziz! Tohum olacak bir habbenin kalbi, yani içi delindiği zaman, elbette sünbüllenip neşv ü nema bulamaz; ölür gider. Kezalik ene ile tabir edilen enaniyetin kalbi, Allah Allah zikrinin şua ve hararetiyle yanıp delinirse, büyüyüp gafletle firavunlaşamaz. Ve Hâlık-ı Semavat ve Arz'a isyan edemez. O zikr-i İlahî sayesinde, ene mahvolur.

İşte Nakşibendîler, zikir hususunda ittihaz ettikleri zikr-i hafî sayesinde kalbin fethiyle, ene ve enaniyet mikrobunu öldürmeğe ve şeytanın emirberi olan nefs-i emmarenin başını kırmağa muvaffak olmuşlardır. Kezalik Kadirîler de zikr-i cehrî sayesinde tabiat tagutlarını tar ü mar etmişlerdir.

KELİME-İ TEVHİDİN TEKRAR ZİKRİ

İ'lem Eyyühel-Aziz! Kelime-i Tevhid'in tekrar ile zikrine devam etmek, kalbi pek çok şeylerle bağlayan bağları, ipleri kırmak içindir. Ve nefsin tapacak derecede sanem ittihaz ettiği mahbublardan yüzünü çevirtmektir. Maahaza, zâkir olan zâtta bulunan hasse ve latifelerin ayrı ayrı tevhidleri olduğuna işaret olduğu gibi; onların da onlara münasib şerikleriyle olan alâkalarını kesmek içindir.

ALLAH NE FİAT İSTİYOR?

Sual: Tablacı hükmünde olan insanlara bir fiat veriyoruz. Acaba asıl mal sahibi olan Allah, ne fiat istiyor?

Elcevab: Evet o Mün'im-i Hakikî, bizden o kıymettar ni'metlere, mallara bedel istediği fiat ise; üç şeydir. Biri: Zikir. Biri: Şükür. Biri: Fikir'dir. Başta "Bismillah" zikirdir. Âhirde "Elhamdülillah" şükürdür. Ortada, bu kıymettar hârika-i san'at olan nimetler Ehad-i Samed'in mu'cize-i kudreti ve hediye-i rahmeti olduğunu düşünmek ve derketmek fikirdir. Bir pâdşahın kıymettar bir hediyesini sana getiren bir miskin adamın ayağını öpüp, hediye sahibini tanımamak ne derece belâhet ise, öyle de; zâhirî mün'imleri medih ve muhabbet edip, Mün'im-i Hakikî'yi unutmak; ondan bin derece daha belâhettir.

Ey nefis! böyle ebleh olmamak istersen; Allah nâmına ver, Allah nâmına al, Allah nâmına başla, Allah nâmına işle. Vesselâm.[5]

ZİKİR VE FİKİR

Bu seyr ü sülûk-u kalbînin ve hareket-i ruhaniyenin miftahları ve vesileleri, zikr-i İlâhî ve tefekkürdür. Bu zikir ve fikrin mehasini, ta'dad ile bitmez. Hadsiz fevaid-i uhreviyeden ve kemalât-ı insaniyeden kat-ı nazar, yalnız şu dağdağalı hayat-ı dünyeviyeye ait cüz'î bir faidesi şudur ki: Her insan, hayatın dağdağasından ve ağır tekâlifinden bir derece kurtulmak ve teneffüs etmek için; herhalde bir teselli ister, bir zevki arar ve vahşeti izale edecek bir ünsiyeti taharri eder. Medeniyet-i insaniye neticesindeki içtimaat-ı ünsiyetkârane, on insanda bir ikisine muvakkat olarak, belki gafletkârane ve sarhoşçasına bir ünsiyet ve bir ülfet ve bir teselli verir. Fakat yüzde sekseni ya dağlarda, derelerde münferid yaşıyor, ya derd-i maişet onu hücra köşelere sevkediyor, ya musibetler ve ihtiyarlık gibi âhireti düşündüren vasıtalar cihetiyle insanların cemaatlerinden gelen ünsiyetten mahrumdurlar. O hal onlara ünsiyet verip teselli etmez.

İşte böylelerin hakikî tesellisi ve ciddî ünsiyeti ve tatlı zevki; zikir ve fikir vasıtasıyla kalbi işletmek, o hücra köşelerde, o vahşetli dağ ve sıkıntılı derelerde kalbine müteveccih olup "Allah!" diyerek kalbi ile ünsiyet edip, o ünsiyet ile, etrafında vahşetle ona bakan eşyayı ünsiyetkârane tebessüm vaziyetinde düşünüp, "Zikrettiğim Hâlıkımın hadsiz ibadı her tarafta bulunduğu gibi, bu vahşetgâhımda da çokturlar. Ben yalnız değilim, tevahhuş manasızdır." diyerek, îmanlı bir hayattan ünsiyetli bir zevk alır. Saadet-i hayatiye mânasını anlar, Allah'a şükreder.

NÜKTELER…

ANAHTARIN DİŞLİLERİ

Bir hadis meâlini hatırlayanlar, Veheb bin Münebbih'e sordular: "Cennetin anahtarı "Lâ ilâhe illâllah" değil midir?" Cevap verdi: "Evet, Cennetin anahtarı Kelime-i Tevhid'dir. Ancak anahtarın dişleri eksik olmamalıdır. Sadece söylenip şuurla düşünülmeyen bir Kelime-i Tevhid, dişleri eksik anahtar gibidir. Dualar okunup zikirler yapılırken mânâya dönülmeli, iç âleme dalınmalı, tefekkür ve vicdani muhasebe yapılmalı ki, maksat hâsıl olsun: Anahtarın Cennet kapısını açacak dişleri de te'min edilmiş olunsun."

KASAP TAHİRİN TESBİHİ

"O'nu tanıyan ve itaat eden zindanda dahi olsa bahtiyardır. O'nu unutan saraylarda daolsa zindandadır, bedbahttır." (Bediüzzaman)

Kunduracılar esnafından iri yan, cesur bir adam. Afyon ve civarını haraca bağladığı için "Belâlı Tahir" diye tanınırken, karısına sarkıntılık eden bir alçağı kösele bıçağıyla doğrayınca, "Kasap Tahir" diye anılmaya başlamış.

Hem ellerinden hem ayaklarından prangaya vurulan idam mahkûmu Tahir, hücresinden hava almak için hapishane bahçesine çıkarıldığı zamanlarda bile bu zincirlerle dolaşırken, bir gün bahçede Üstad Bediüzzaman'la karşılaşır.

Üstad'ın "sûreti"nden "siyref'ini okuyan Kasap Tahir, derdini ummana atmanın kıvranışı içinde:

-Ne olur bana dua buyurun! Kurtarın beni bu halden Hocam!., diye yalvarıp yakarınca, Üstad:

-Bu sana takılan şeyler, senin idam mahkûmiyetinin zincirleri değildir! Senin tesbihindir bunlar!.. Sen namazına başla, teşbihini çek, ben de dua edeceğim, inşaallah kurtulursun!., diye nasihatte bulunur.

O andan itibaren Allah dostunun gönül frekanslarıyla ihtizaza gelen Tahir, madden ve manen temizlenip tahir hale gelir ve namaza başlar. Namaz sonunda kendisini bağlayan zincirlerin halkalarını bir bir sayar. Bir de ne görsün; tamı tamına otuz üç halkadır zincir. O andan itibaren o zinciri de teşbih edinir temiz Tahir...

Ve günler, haftalar, aylar derken, bir süre sonra Üstadının kerameti gerçekleşir ve daha önce ruhu hürriyetine kavuşan Tahir, 1950 affıyla da cismi hürriyetine kavuşur.[6]

ALLAH'I ANMAK

Sen bil ki, bütün ibadetlerden murad Allahü Teâlâ'yı anmak, zikretmektir. Ve Allahu Teâlâ da şöyle buyurur

"Gerçektir kî, namaz, kötü işlerden, inkâr edilmiş şeylerden insanı uzaklaştırır. Ve gerçektir ki, Allah'ın zikri amellerin en yücesidir." (Ankebud sûresi: 45). Kur'ân okumak bütün ibadetlerin en fazileti i sidir. Çünkü Allahü Teâla'nın sözleri, kelâmıdır. Allahü Teâlâ'yı yâd ellincidir. Kur'ân-ı Kerim'de her ne şey varsa Allahü Teâlâ'nın zikrini tazeleyicidir. Oruç'tan maksat, şehvetleri zayıf kılmaktır. Çünkü vücut şehvetten kurtulunca, temiz ve safı hale gelir. Ve Allahü Teâlâ'nın zikrine karargâh olur. Eğer gönül şehvetle dolu olursa Allahü Teâlâ'nın zikri onda karar bulmaz. Ve zikir, zikredene tesir etmez. Hac ise Allahü Teâlâ'nın Evi'ni ziyaret etmektir. Bundan da maksat yine Allahü Teâlâ'yı zikretmek, anmaktır. Ve Allahü Teâlâ'nın huzuruna ermeğe şevki arttırmaktır. Böylece bütün ibâdetlerin ruhu ve en seçkini Allahü Teâlâ'nın zikridir. Halta Müslümanlığın temeli, aslı olan tevhid kelimesi ki, "La İlahe illallah — Allah'tan başka Allah yoktur" sözüdür, o dahi zikrin kendisidir. Öteki ibâdetlerin hepsi de zikri desteklemek ve kuvvetlendirmek içindir. Allahü Teâlâ'nın seni anması da senin onu zikrinin bir semeresi, bir yarandır. Ve sana bu yarardan da daha nice yararlar hâsıl olur. Bundan ötürüdür ki, Hak Teâlâ Hazretleri şöyle buyurmuştur: "Beni anın ki, ben de sizi anayım." (Bakara Suresi: 152). Bu anış süresiz, devamlı, her zaman olmalıdır. Her zaman olmazsa, bari çok zamanlarda olmalıdır. Ve kurtuluş bulmak ancak bu anışlarla, mümkün olur. Cenâb-ı Hak şöyle buyurmuştur; "Eğer felah (kurtuluş) dilerseniz felah bulmanın anahtarı Allah'ı çok zikretmektir." (Enfâl Sûresi: 45). Allahü Teâlâ, az zaman değil çok zaman zikredilmelidir. Bundan ötürüdür ki, Allahu Teâlâ Kur'ân-ı Kerim'inde şu buyruğu bildirmiştir: "Ne mutlu o kavme ki, ayak üzeri olsalar, yatsalar ve otursalar Allah'ı her zaman zikrederler." (Âl-i İmran Sûresi: 19). Yine Allahu Teâlâ, zikir için Kur'an-ı mübininde şöyle buyurmuştur: "Sabah ve akşam Allahu Teâlâ'yı gizlice, içten an, zarizari ağla. Hiç bir vakit gafil olma." (A'râf Sûresi: 205). Resûlullah Efendimiz'e Ashab-ı kiramı: Yâ Resûlâllah, dediler, amellerin hangisi daha faziletlidir? O da şöyle buyurdu: Öldüğün halde dilinin Allahü Teâlâ'nın zikri ile yaş olmasıdır. Sonra da ashabına şöyle bir soru sorup dedi ki: Size amellerinizin en hayırlısından, sadaka verilen altın ve gümüşten daha hayırlı olanından, kâfirle gaza edip onlar sizin, siz onların boyunlarını vurmanızdan daha hayırlı olan amellerden söz açayım mı? diye sordu. Sahabeleri: Ey Allah'ın Resulü, O nasıl bir ameldir? dediler. Resûlullah Efendimiz: Allahü Teâlâ'yı anmaktır! diye buyurdu.[7]

ZİKRİN HAKİKATİ

Sen bil ki, zikir dört derecedir:

Birinci Derece: Dil ile olan zikirdir. Ama gönül ondan gafildir. Bunun tesiri zayıftır. Lâkin bütün bütün de tesirsiz değildir. Zira hizmetle meşgul edilen dilin fazileti, boş şeylerle uğraşan dilden daha üstündür. Abes şeylerle uğraştırılan ya da hiç bir sele meşgul edilmeyen dil muattal, tembel bırakılmış olur.

İkinci Derece: Bu zikir gönülde olan zikirdir. Ama orada karar tutmamıştır. Gönlü ona karar tutturulur. Eğer bu cehd ve gayret olmazsa gönül gaflette ve nefsin endişesinde olur.

Üçüncü Derece: Zikrin gönülde yerleşmesi, karargâh kurmasıdır. Kalb ancak onunla meşgul olmaktan başka şeylerle uğraşamaz.

Dördüncü Derece: Bu türlü zikir, kişinin gönlüne galip değildir. Belki zikrolunanın zatı galiptir ki, bu da Allahü Teâlâ'dır. Bu ikisi arasında fark vardır. Birinin gönlü zîkrolunanı dost tutar, öteki ise zikri dost tutar, Kemal derecesinde olanı, zikir sevdasının gönülden gitmesi, yalnız zikrolunan zatın, yâni Allahü Teâlâ'nın gönülde kalmasıdır. Eğer zikir, Arapça ya da Farsça olsa veya başka ne dille olursa olsun endişelerden uzak olmalıdır. Belki bu bile endişe olabilir. Ve hiç bundan başka bir şeyin oraya sığması mümkün değildir. Bu derecede olan halel, aşın sevginin, çok muhabbetin neticesidir ki, bu muhabbete Gaşy (kendisinden geçme) diye ad vermişlerdir. Ziyâde âşık olanın bütün fikri ziyadesiyle Maşukadır. Kimi zaman olur kî, muhabbeti kendisini o kadar sarar ki, Öz benliğini unutur. Vakta ki o kişiyi bu derecede muhabbet sarar ve o sevgiye başlarsa kendisini ve Hak Teâlâ'dan başka her ne varsa hepsini hatırından çıkarır, unutur. İşte bu anda tasavvuf yolunun başlangıcına erişir. Bu hâle Sofiler (Mutasavvıflar) Fena derler. Fena hali denildiği gibi yokluk da derler. Öyle ki, dünyada her şey o fenaya kavuşan kişinin hatırından gider, yok olur. Belki kendi özü de yok olur. Çünkü kendini de unutmuş olur. Nitekim Allahü Teâlâ'nın öyle âlemleri vardır ki, onların varlıklarından bilgimiz yoktur. Bizim bilgimizde var ola şunlardır ki, biz ondan haberdârızdır. Bunun gibi bu âlem de yok olur. Eğer, sen de kendi varlığını unutursan, sen de kendi katında yok olursun. Vakta ki, sende Allahü Teâlâ'dan başka bir şey kalmazsa senin varlığın da böylece Hak'la olur. Nitekim yere ve göğe baksan, yerde ve gökte mevcut olan şeyleri görsen, hattâ fazla olanları görmesen dersin ki:

—Bu âlem, bu kâinat bu kadardır. Bundan fazla değildir.

Yalnız: Allahü Teâlâ'yı gören, başka bir şey görmeyen kimse de der ki:

—Bütün her şey Odur. Allah'tan, O'ndan başka hiç bir nesne yoktur.

Bu makamda bulunan kişi ile Hak Teâlâ arasında ayrılık kalkar, birlik meydana gelir. Bu İse tevhid ve vahdaniyet âleminin evveli, başlangıcıdır. Yani o kişi o makama erişmiştir ki, Allahü Teâlâ ile kendi arasında ayrılık kalkar. Kendisinin ayrı kalışından ve ıraklığından hiç haberi olmaz. Çünkü ayrılığı o kişi bilir ki, kendisini ve Hakka birbirinden ayrı iki varlık bilir. Bu iki şeyi tevhid edemez.

Oysa bu kişi bu hale gelince kendisinden hiç haberi olmaz. Birliği bilmeyince ayrılığı nasıl bilir! Bu dereceye erişilince o kimseye Melekût âlemi açılmaya. Meleklerin, Nebilerin ruhları en güzel şekilde ona görünmeğe başlar. Ve Hazret-i Ulûhiyetin hassaları olan şeyler ona zahir olur. Şu haller meydana gelir ki, onlar ne tâbir edilir, ne anlatılabilir. Vakta ki, o kimse kendisine gelir, ona görünen bu hallerin bir kısmının bilgisi onda kalmıştır. Ve kendisinde baki kalan o hallere dönme şevki kendisini kaplar, benliğine galip gelir. O zaman dünyada olan her şey ve dünya halkının gördüğü her iş onun gönlüne hoş gelmez. Bedeni her ne kadar halk arasında olursa da gönlü halktan ıraktır, kaybolmuştur sanki. Halkın bu aziz işlerle uğraşmasına şaşar kalır. Onlara şefkat gözü ile bakar, acır. Onların ne büyük bir şeyden yoksun kaldıklarını anar. Halk da ona şaşkın şaşkın bakar, gülerler.

—O da ne için bizim gibi dünyasını kabul etmez? derler. Sanki, divanelik onu sarmıştır sanırlar.

Eğer bir kimse — yukarıda açıkladığımız— fena derecesine ve yokluk âlemine gelmemiş olsa, bu hallerle sırların açılması, keşifler ona zahir olmaz. Ama zikir ona galip olursa bu da ona bir Kimyâ-yı Saadet, bir mutluluk kaynağıdır. Çünkü zikir onu kaplayınca o hale gelir ki, Allahü Teâlâ'nın muhabbetline enis olmak daha da artar. Tâ öyle olur ki, Allahü Teâlâ'yı bütün dünyadan ve dünyada olanlardan daha çok dost tutar. İşte asıl Saadet budur ki, onun meali (mâna ve kavramı) ve mercii (dönülecek makamı) Allah'tır.

Ölüm anında (Allah'a dönüşte) O'nu müşahede lezzeti, o kişinin Allah sevgisine göre olur. Bir kimsenin sevgilisi dünya olursa, onun dünyadan ayrılığının acısı ve belâsı dünyayı sevmesine göre olur.

Eğer bir kimse çok zikirde bulunur da sofilere görünen haller ona görünmezse, zikirden soğuması ve ondan vazgeçmesi gerekmez. Kimyâ-yı Saadete kavuşmak, bu hallerin âhir olmasına bağlı değildir. Çünkü gönül marifet nuru ile süslenirse, saadetin kemali için hazırlanmış olur. Bir nesne ki, bu dünyada görünmezse, o, Öldükten sonra görünür, zahir olur. Gönüle, daima teveccüh etmeli. Murakabede bulunmalı, Allahü Teâlâ'ya her zaman yönelmelidir. Hazret-i Ulûhiyetin ve Melekût âleminin perdesini açacak tılsımı sürekli şekilde zikreylemek olduğundan gaflet edilmemelidir. Allah'ın Resulü (sallâllahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:

—Bir kimse Cennet bahçelerini seyretmeyi dilerse Allahü Teâlâ'nın zikrini dilinden düşürmesin.

Bunun da anlamı, zikirler çok edilsin demektir. Bu açıklanan işaretlerden bilinmiş oldu ki, bütün ibâdetlerin en faziletlisi zikirdir. Gerçek zikir odur ki, her buyruk ve yasak vaktinde, Yüce Yaratan'ı her hatırlayışta, meselâ günah işleme ânında Allahü Teâlâ zikredilmeli (hatırlanmalı) ve o günahları el çekmelidir. Allah buyruğunu yerine getirme vaktinde, sadece Allahü Teâlâ anılma)), buyruğu da yerine getirilmelidir. Eğer zikredilen kişinin zikri bu yolda, bu üslûp üzere olmazsa bu ancak dil lâklâkası olur ki, zikrin hakikati olamaz.[8]

TEHLİL, TAHMİD, SALA VAT VE İSTİĞFARIN FAZİLETİ

"La ilahe illallah — Allah'tan başka Allah yoktur." kelimesi İle "El hamdülillâhi"kelimesinin ve salâvat getirmenin Allahü Teâlâ’dan mağfiret dilemenin fazileti şudur ki, bunun için Resûlullah Efendimiz şu hadisi buyurmuştur:

—Kulun işlediği iyiliği kıyamet günü teraziye vururlar. Ama "La ilahe illallah",teraziye konulma?.. Şayet konulmuş olsaydı, yedi kat göğün, yed kat yerin, yerlerde ve göklerde olan şeylerin tümünden ağır gelirdi.

Yine Resûlullah Efendimiz buyurmuştur ki:

-Eğer "La ilahe illallah" diyen kişi, onu, sıdk ile demiş olsa, o kişinin yeryüzündeki topraklar sayısınca günahı olsa bağışlanır.

Resul aleyhisselâm yine buyurdu ki:

-Bir kimse, her namazın ardında otuz üç kere "Sübhânallah" ve otuz üç kere "Elhamdülillah" ve otuz üç kere "Allahü Ekber" dese ki, hepsi 99 olur, yüzüncüde de:

—"Allah'tan başka ilâh yoktur. BİR'dir, O'nıın ortağı yoktur. Bütün mülk onundur. Her şeyi yapmağa kudreti yetişir."

Dese onun bütün günahları yargılanır, eğer çöllerin kumlan kadar da olsa o günahlar affedilir. Eğer bir kişi, "La ilahe illâllahu vahdehu la serikeleh, lehülmûlkü ve lehül hamdü ve hüve âlâ külli şey'in kadir" kelimesini günde yüz kere okusa, on köle azat etmek kadar sevaba da erer. O kişinin defterine 100 sevap (hasenat) yazılır. Yine Resûlullah Efendimiz şöyle buyurmuştur: Tehlil'de bu sevaplardan başka 100 günah silinir, o gün akşama kadar şeytanın şerrinden emin olunur. Hiç bir kimse, hiç bir ibadetle bu dereceye varamaz. Resul aleyhisselâm yine buyurdu ki: Bir kimse la ilahe illallah kelimesini ihlâsla, yüreğinin bütün hâlisiyeti ile söylemiş olsa, o kişi cennete girer. Haber-i Sahih'te bildirilmiştir ki, bir kimse bu tahlili yaptıktan sonra Hazret-İ İsmail sülâlesinden dört köleyi azal etmiş gibi olur.[9]

ALLAH (CC) ZİKRETMENİN KARŞILIĞI

Adamın biri her zaman "Allah Allah" diye zikreder bu zikirden dolayı ağzı bal yemiş gibi tatlanırdı.

Bir gün şeytan gelip:

"Ne durmadan Allah Allah deyip duruyorsun bunca zamandır Allah demene karşılık bir kerecik olsun Allah (c.c.) "lebbeyk kulum." dedi mi sana. Hiç sende utanma sıkılma yok mu? daha ne kadar Allah deyip duracaksın?" dedi.

Bunun üzerine adam utandı sıkıldı zikri bıraktı. Gönlü kırılmış bir hâlde yattı uyudu.

Rüyasında Hz. Hızır'ı gördü. Hızır ona:

"Neden yaptığın güzel İşi terk ettin "Allah Allah" diye zikretmeyi bıraktın." dedi.

Adam:

"Yaptığım onca zikre karşılık verilmedi, "lebbeyk buyur-" sesi gelmedi. Kapıdan kovulmaktan korktum." dedi.

Bunun üzerine Hz. Hızır:

"Senin Allah demen, Allah'ın (c.c.) lebbeyk kulum -buyur kulum demesidir, Allah (c.c.) isminin zikrini herkese nasip eder mi, bunu sana nasip etmesi az şey mi?" dedi.[10]

[1] Hak Dini Kur’an Dili

[2] Kalbin Zümrüt Tepeleri 1

[3] Kırık Testi

[4] Prizma 3, s:27

[5] 1. Söz

[6] İbrahim Refik “Hayatın Renkleri” s:145

[7] İmam Gazali “Kimya-yı Saadet”

[8] İmam Gazali “Kimya-yı Saadet”

[9] İmam Gazali “Kimya-yı Saadet”

[10] Mesnevi’de Geçen Bütün Hikayeler s:112

ATİLLA MISIRLIOĞLU says:

February 9, 2012 at 12:04 pm

Selam….
Ben zikre bir dostun tavsiyesi ile 2011 mart ayında başladım.Kuddüs-Murid ile başiayarak devamnda Rahiym-Nur-Mümin-Hakim-Aziz-Camii-Semi-Haliym-Fettah-Şekür-Keriym-Basiyr her gün yapabiliyorum.1 senede yaşam algım tamamiyle değişti.Allah’a şükür Üstad Bursa’ya geldiğinnde kendisiylede tanıştım.Müthiş bir beyin.Gçen seneye göre hayatımda artık içki yok,sigara yok,fazla yemek yok gibi ve en güzeli boş zaman yok.Namaz var,zikir var,tafakkür var,ilim var ve en güzeli hakikate yolculuk var.Sitenizide sık kulanılanlara ekledim ve takip edicem.Allah emeklerinize karşılık size mertebelerin en güzelini nasip etsin.Allah’ın Selamı üzerinize olsun.

uygar3417 says:

February 28, 2012 at 9:25 pm

SELAM DOSTLAR NAZIM BEYİN PALTALK OLUŞTURDUĞU SOHBET ODASININ ŞİFRELERİ SADECE BURDAKİ DOSTLARA VE ONLARIN TAVSİ EDECĞİ KİŞİLERE VERİLMESİNE KARAR VERDİK…SOHBET ODASINA GİRİŞ ŞİFRESİ 5 TANE 1 DİR..SOHBET SAATİ 20 00 DEN İTİBAREN OLACAK BUYURUN SOHBETE…SAYGILARLA

Yalkın Tuncay says:

May 13, 2012 at 10:07 pm

Zikir,anma ve hemhal olmaktır. O ismi aktif hale getirmektir. Hangi ismi tekrar ederseniz o ismin açılımının olması demek o ismin kişide yaşanmaya başlaması, hayat kazanması demektir. Açıkcası o ismin frekans boyutuna insanın kendini ayarlaması demektir. Sayın Ahmed Hulusi genele en uyan bir zikir portföyü oluşturmuştur. Kendisinden Allah razı olsun ki uygulayanlarca çok istifade edilmiştir. Çok kısaca ve konuyu dağıtmadan anlatmak gerekirse, her insanın doğumla ve kalıtımla gelen belli isimsel özellikleri potansiyeli mevcuttur, herkeste farklı farklı olması nedeniyle zikirlerin etkileri de her kişi için aynı derecede etki etmemektedir. Genel zikirlere bu nedenle özel önem verilir ki bunlar su havuzunun tüm odacıkları gibi bütün havuzu eşit ölçüde doldurur. Özel zikir terkipleri ise farklı havuzlardaki farklı yüksekliklere göre uygun isim terkipleri içerir. Kişi de zayıf özellikler varsa terkipsel anlamda o eksik ya da yoğun açığa çıkmamış isimler harekete geçirilebilir veyahut baskın isimlere uyumlu başka isimlerle dengeler oluşturulabilir. Tüm çalışmalar aslında denge üzerine kurulmalıdır. Özel zikir terkiplerinin bir nevi zorluğu da buradadır. İlk etapta, ateş, hava, su, toprak gruplarının ağırlığına göre, eksik olanı tamamlayıcı-dengeleyici isimler önem kazanmaktadır. Bu konu sayfalara sığacak bir konu değildir. Ancak anlaşılması açısından bilinmesi gereken en önemli konu, Rabbaniyet yönüyle herkesin terbiye edileceği veya açığa çıkaracağı isimler vardır, birimler kulluklarını bu isimleri açığa çıkararak, tecelli olunarak, varlığa büründürerek yerine getirirler. Kişi kaderinde bu isimleri açığa çıkaracaksa, murad edilmişse, zaten ismin gereğini yaşamaktadır, Bu satırları inceliyorsa da zikir kapısı da aralanmaktadır EvvelAllah.
Bu konuya ilave bakış açısı kazandıracağına inandığım diğer konuları http://www.kaligrafia.net sitesinin tasavvuf ve astromistik bölümlerinden araştırabilirsiniz.Sevgi ve selam ile

"Zikr"in kitap ve sünnetten delilleri

www.tevhididavet.com/ahlak/zikir-kavrami Kur'ân-ı Kerim'de geçen önemli kavramlardan biri olan zikir kelimesi, türevleriyle birlikte Kur'ân-ı Kerim'de 268 yerde geç

ZİKİR KAVRAMI

Adem el-Eşrefî

Zikir ve Duada Esmâ-i Hüsnâ

4 Responses so far.

Kalp ve Ruhun Cilâsı Evrâd u Ezkâr

Mustafa Sıddık el-Bekrî ve Seher Virdi

Bütün Varlığın Zikir Halkası: TESBİHÂT

A. Tesbih

Her Şey Allah’ı Tesbih Eder

Takdis ve Tesbih İlişkisi

Hayranlık İfadesi Olarak Tesbih

Dile Hafif, Mizanda Ağır Amel

B. Namaz Tesbihâtı

Selamdan Hemen Sonra İstiğfar Etmek Tesbihtir

Netice

DİPNOTLAR

Zikir

İbadetlerin Özü

VARLIKLARIN ORTAK DİLİ ZİKİR

HAZF ve ZİKİR

ZİKİR

HADİS…

TEFSİR…

RİSALE…

NÜKTELER…

KASAP TAHİRİN TESBİHİ

ALLAH'I ANMAK

www.tevhididavet.com/ahlak/zikir-kavrami

Kur'ân-ı Kerim'de geçen önemli kavramlardan biri olan zikir kelimesi, türevleriyle birlikte Kur'ân-ı Kerim'de 268 yerde geç