Aralık ayında vefât eden önemli bazı şahsiyetler

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

İçerisinde bulunduğumuz Aralık ayında, önemli bazı şahsiyetlerin vefâtlarının sene-i devriyeleri var. Onları, kronolojik olarak zikredecek olursak: [02 Aralık 1888'de Namık Kemâl, 07 Aralık 1955'te Fatin Hoca, 15 Aralık 1574'de Sultan II. Selim Hân, 16 Aralık (Hicrî 61): Aşûre Günü ve Hazret-i Hüseyin'in Kerbelâ'da şehâdeti, 17 Aralık 1273: Büyük âlim ve velîlerimizden Mevlâna Celâleddîn-i Rûmî, 17 Aralık 1995'te İsa Yusuf Alptekin, 18 Aralık 1111: Büyük İslâm Âlimi İmâm-ı Gazâlî, 18 Aralık 1921'de Saîd Halim Paşa, 20 Aralık 820: İslâm Âlimlerinin en büyüklerinden İmâm-ı Şâfiî, 23 Aralık 1624: Evliyânın en önde gelenlerinden İmâm-ı Rabbânî ve 31 Aralık 1988: Eğitimci, mütefekkir Seyyid Ahmet Arvâsî vefât etmişlerdir.] ÖNEMLİ BAZI GÜN VE HAFTALAR Yine bu ayda, önemli bazı gün ve haftalar var; onları da genişçe ele almak, vaktimizin hacmi bakımından mümkün değil, ama sâdece bazılarını misâl olarak zikredebiliriz: 01 Aralık: Dünya AIDS Günü, 2-9 ARALIK: Mevlânâ Haftası, 03 Aralık: Dünya Özürlüler Günü, 05 Aralık: Kadın Hakları Günü, 06 Aralık: Dünya İnsan Hakları Haftası, 09 Aralık: Dünya Madenciler Günü, 10 Aralık: Dünya İnsan Hakları Günü, 10 Aralık gününü içine alan hafta: İnsan Hakları ve Demokrasi Haftası, 21 Aralık: Dünya Kooperatifçilik Günü, 31 Aralık: Dünya Azerbaycanlılar Günü olarak kutlanmaktadır... Bizler yeni bir yıla girerken, bir yılımızın muhâsebe ve murâkabesini yapmalıyız; geçen bir sene boyunca, kendimiz ve âilemiz adına; milletimiz, memleketimiz ve devletimiz için; Müslümânlık ve insanlık uğruna ne gibi hizmetler, iyilikler, güzellikler, hayırlar, fedakârlıklar yaptığımıza bakmamız lâzım. Tabîî ki, günümüz şartlarında takrîbî 65-70 senelik bir insan ömrü içerisinde, [son istatistiklere göre, Türkiye'de yaş ortalaması 74'e yükselmiş bulunmaktadır], 1 sene çok mühim bir zamân dilimidir. Çünkü bir "Gün": 24 sâat, 1.440 dakîka, 86.400 sâniye'dir. Bir mîlâdî yılın kaç sâat, kaç dakika, kaç sâniye ettiğini bulmak için, bu rakamları 365'le çarpmak lâzım. Sizi rakamlara boğmayalım. Ama şu kadarını söyleyelim ki bir yıl: 4 mevsim, 12 ay, 52 hafta, 365 gün ve 8.760 sâat [yanî 525.600 dakîka]dır. Bir senenin değil; yerine, zamanına ve şartlarına göre ayın, haftanın ve günün bile ehemmiyeti çok fazladır; hattâ saatin, dakîkanın ve sâniyenin bile önemi ne kadar büyüktür... İnsan, yaratılışı îcâbı hayâtı sever, ömrünün uzamasını ister. Ancak, uzun ömür, Hak yolunda tüketilmiş ise hayırlıdır. Nitekim bir sahâbî, Sevgili Peygamberimize, "Yâ Resûlallah! İnsanların hayırlısı [en iyisi] kimdir?" diye sordu. Peygamber Efendimiz şöyle cevap verdi: "İnsanların hayırlısı [en iyisi], ömrü uzun olup ameli güzel olandır." O sahâbî, "Hangi insanlar şerlidir [daha kötüdür]?" diye sorunca da, Resûlullah Efendimiz, "Ömrü uzun olup da, ameli kötü olan" [Tirmizî] buyurmuştur. ZAMAN EN BÜYÜK SERMÂYEDİR "Zaman": "Değişmekte olan bir standart hâdiseyle kıyaslanarak ölçülen; başlangıç ve son kabûl edilebilecek iki hâdise veya vakit arasında geçen müddet (süre)" şeklinde tarîf edilmektedir. Zamân ni'meti, Allahü teâlânın bizlere önemli lutuflarından birisidir. Unutmayalım ki, zaman en büyük sermâyedir. Dünyâ ve âhiret saâdetini kazanmak, bu sınırlı zamânı iyi kullanmaya bağlıdır. Nitekim Peygamber Efendimiz: "Nasıl yaşarsanız öyle ölürsünüz. Nasıl ölürseniz öyle haşrolursunuz" buyurmuşlardır. Yine Sevgili Peygamberimiz: "Ameller, sonlarına göre değerlendirilir" buyurmuştur. Bir hukûk âbidesi olan "Mecelle"de de: "Hüküm sona göre verilir" denilmektedir. Zamânın önemini belirtmek için atalarımız ise: "Vakit nakittir" demişlerdir. Her şeyi zamân sâyesinde kazanabiliriz; ama geçen zamânı geri getirmeye, hiçbir kimsenin gücü yetmez. Sevgili Peygamberimiz buyurmuştur ki: "İki [büyük] ni'met vardır ki, insanların çoğu bunlarda hep aldanır. Bunlar: Sağlık ve boş vakittir." [Tirmizî] Her insân, kendisine takdîr edilen ömrü, İlâhî irâde istikâmetinde geçirmekle mükelleftir. Onun için Sevgili Peygamberimiz: "Akıllı kimse [Akıllı Müslümân], kendisini hesâba çekip ölümden sonrası için hâzırlık yapan kişidir" buyurmuştur. Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem): "Yarın yaparım diyenler helâk oldular" buyurmuştur.

28.12.2012

Zaman en büyük sermâyedir

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Bildiğiniz gibi, 15 Kasım 2012 Perşembe günü, yeni bir "Hicrî-kamerî sene"yi [1434 yılını] idrâkle şereflenmiştik. 2 gün sonra da, mîlâdî 2012 senesi bitecek, 2013 yılı başlayacak. Bilindiği gibi, uzunluk bakımından iki türlü sene vardır: Şemsî sene ve Kamerî sene. Tarih boyunca, bazı takvimler güneşin, bazı takvimler ayın, bazı takvimler de her ikisinin hareketleri esâs alınarak hazırlanmıştır. Şemsî sene, güneş senesi olup, yerkürenin [dünyânın] güneş etrâfında bir kerre döndüğü zamanı ifade eder ve 365,242 vasatî güneş günüdür. Kamerî sene ise, Ay küresinin [Ay'ın] yerküresi [Dünyâ] etrafında 12 kere döndüğü zaman olup 354,367 vasatî güneş günüdür. Güneş yılı, kamerî yıldan 10,875 gün daha uzundur. Zamânı sene, mevsim, ay, hafta, gün ve sâat gibi sâbit bölümlere ayıran, dînî-millî günleri ve bayramları gösteren cetvellere "Takvîm" denir. Her milletin ve cem'iyetin kendisine esâs kabûl ettiği bir takvîmi olduğu gibi, birçok milletin müştereken kullandığı takvîmler de vardır. Târîhler: Hicrî (Kamerî, Şemsî), Rûmî [Mâlî], Mîlâdî [Efrencî], Roma [Julien], Gregoryan Takvîmi... gibi isimler alırlar. [Gregoryan Takvîmini, Fransa ve İtalya 1582'de, Almanya 1700'de, İngiltere 1751'de, Bulgaristan 1917'de, Sovyetler Birliği 1918'de, Yunanistan 1923'te, Türkiye ise 1926'da kabûl etti.] Takvîm için mühim bir hâdise, "târîh başı" olarak ele alınır. Meselâ Romalılar, Roma şehrinin kuruluşu olan M. Ö. 753 senesini; Eski Yunanlılar, ilk olimpiyat oyunlarının yapıldığı M. Ö. 776 senesini başlangıç olarak kabûl etmişlerdir. Hıristiyânlıkta bu başlangıç, Îsâ aleyhisselâmın doğumu zannedilen târîhtir. Hicrî takvîmin başlangıcı ise, Peygamber Efendimiz Muhammed aleyhisselâmın Mekke-i Mükerreme'den Medîne-i Münevvere'ye hicretidir. ZAMANIN ÖNEMİ Cenâb-ı Hakk'ın bizlere olan en önemli lütuflarından birisi de zamân ni'metidir. Sözlüklerde, "Vakit", "Zaman" yerine, "zaman" da "vakit" yerine kullanılmaktadır. Akıp giden zamân içerisinde, bize emânet edilen ömrümüzü tamâmlamaktayız. Kur'ân-ı kerîmde, muhtelif âyet-i kerîmelerde, zamânın önemine dikkat çekilmiştir: "Fecir vaktine ve on geceye ... andolsun" [Fecr, 1-2] [Bu sûrede, daha başka şeylere de kasem (yemîn) edilmiştir], "Asra yemîn ederim ki insan zarardadır..." [Asr, 1-2] Büyük âlim ve velîlerden İmâm-ı Rabbânî (rahmetullahi aleyh): "Vakitleri çok kıymetli ganîmet bilmelidir" buyurmuştur. Allahü teâlânın bizlere ihsân buyurduğu sonsuz ni'metlerine şükretmeli, bunları yerli-yerinde kullanmalı, O'nun kullarına yardım ve hizmet etmeliyiz. İlmi olan ilminden, makâmı olan makâmından, malı olan da malından diğer insanları faydalandırmalıdır. Her gün, en iyi işleri yapmaya çalışmalıdır... Geçmiş günlerimize yönelik bir muhâsebe ve murâkabe yaparak yeni yıla girmeliyiz. İmâm-ı Gazâlî (rahmetullahi aleyh): "Bir Müslümân, her akşam yatağına girince, o günün muhâsebesini yapmalıdır" buyuruyor. Esnâf, dükkânlarında her akşam kasayı kapatırken bunu yapmaktadırlar. Bizler de, kendi adımıza, âilemiz, milletimiz, Müslümânlık ve insanlık uğruna ne gibi güzellikler, hayırlar, fedakârlıklar yaptığımıza bir bakmalıyız. BÜYÜK Nİ'MET İÇİNDEYİZ... Aslında bizler, Allahü teâlânın lutfettiği çok büyük ni'metlere sâhibiz. Bu ni'metleri yerli yerinde kullanabiliyor muyuz? Bizler, yüz milyonlarca, hattâ milyarlarca kişiden daha şanslıyız. Çünkü bir takvîm yaprağının arkasındaki şu cümlelerde de, bizlerin sâhip olduğu büyük avantajlar şöyle dile getirilmektedir: "Eğer bu sabâh sağ olarak uyanmış iseniz, dün ölen 330 bin insandan daha şanslısınız... Eğer bu sabâh hastalıklı değil de sağlıklı uyanmış iseniz, şu anda hasta olan 1 milyar insandan daha şanslısınız... Bir harp tehlikesi, işkence görme ihtimâli, sağ kalmama korkusu ve büyük bir tehlike ile karşı karşıya değilseniz, 500 milyon insandan daha iyisiniz... Kilerinizde veya buzdolabınızda yiyeceğiniz, üzerinizde elbiseniz ve başınızı sokup uyuyabileceğiniz bir eviniz varsa, dünyâdaki 3 milyar insandan daha zenginsiniz... Cebinizde veya emîn bir yerde paranız varsa, dünyânın en imtiyâzlı olan 1 milyar insanı arasındasınız... Eğer bir şeyler okuyabiliyorsanız, bu demektir ki, okuma-yazma bilmeyen 2 milyar insandan biri değilsiniz... Anneniz-babanız sağ ise ve boşanmamışlarsa, eşiniz ve çocuklarınızla mes'ûd bir âile iseniz, siz bu dünyâdaki nâdir insanlardan birisiniz. O hâlde ne duruyorsunuz, hâlinize şükredin!"

29.12.2012

Bizler bu dünyada birer yolcuyuz

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Bizler bu dünyâda birer yolcuyuz. Zâten bir hadîs-i şerîfte: "Dünyâda bir garîb veya yolcu gibi ol; kendini kabir ehlinden say" buyurulmuştur. Günün birinde ebediyet âlemine göçeceğiz. Yûnus Emre'nin de dediği gibi: "Bu dünyâya gelen kişi/Âhir yine gitse gerek./Müsâfirdir, vatanına,/Bir gün sefer etse gerek." Diğer bir şiirde ise şöyle denilmiştir: "Kısmetindir gezdiren yer yer seni,/Gâfil olma, bir gün âkıbet yer yer seni." [Ahmed İbn-i Kemâl Paşa] "Yalnız azamet ve ikrâm sâhibi Rabbi'nin zâtı bâkî kalacak" [Rahmân, 27] meâlindeki âyet-i kerîmede de ifâde edildiği gibi, Allahü teâlânın zâtı dışındaki bütün varlıklar fânîdir, yok olacaklardır. Bir şiirde denilmektedir ki: "Kimseye bâkî değildir, mülk-i dünyâ, sîm ü zer [altın ve gümüş],/Bir harâb olmuş kalbi tamîr etmektir hüner./Buna fânî dünyâ derler, durmayıp dâim döner./Âdemoğlu bir fenerdir, âkıbet birgün söner!" BİR YIL DAHA GİTTİ... Takrîben 1.5 aydan fazla bir zaman evvel bir hicrî yıl tamâmlandı; 3 gün önce de, bir mîlâdî yıl bitti. Biz, bir mîlâdî yılı tamâmlamakla, ömrümüzden ne kadar zaman geçtiğini bir kerre daha vurgulayacak olursak, tâm 8.760 sâat [ya'nî 525.600 dakîka] gitmiş olmaktadır ve bunların artık geri dönüşü de yoktur. Târîhler: Hicrî (Kamerî, Şemsî), Rûmî [Mâlî], Mîlâdî [Efrencî], Roma [Julien], Gregoryan Takvîmi ... gibi isimler alırlar. [Gregoryan Takvîmini, Fransa ve İtalya 1582'de, Almanya 1700'de, İngiltere 1751'de, Bulgaristan 1917'de, Sovyetler Birliği 1918'de, Yunanistan 1923'te, Türkiye ise 1926'da kabûl etti.] Takvîm için mühim bir hâdise, "târîh başı" olarak ele alınır. Meselâ Romalılar, Roma şehrinin kuruluşu olan M. Ö. 753 senesini; Eski Yunanlılar, ilk olimpiyat oyunlarının yapıldığı M. Ö. 776 senesini başlangıç olarak kabûl etmişlerdir. Hıristiyânlıkta bu başlangıç, Îsâ aleyhisselâmın doğumu zannedilen târîhtir. Îsâ aleyhisselâmın doğduğu yıla sıfır, ondan öncesine "mîlâttan önce", sonrasına da "mîlâttan sonra" denilmiştir. Mîlâdî yıl, Müslümanların kullandıkları sene olan hicrî sene gibi doğru ve kat'î olmayıp, günü de, senesi de şüpheli ve yanlıştır. İmâm-ı Kastalânî, "Îsâ aleyhiselâmla Muhammed aleyhisselâm arasında, 963 yıl vardır" buyuruyor. (Mevâhib-i Ledünniyye) Herkesçe bilindiği gibi, Sevgili Peygamberimiz, mîlâdî 622 yılında Mekke'den Medîne'ye hicret etti. 20 Eylül Pazartesi günü, Medîne'nin "Kubâ" köyüne geldi. Bu târih, Müslümânların "Hicrî-Şemsî" yılbaşı oldu. O yılın Muharrem ayının birinci günü de, "Hicrî-Kamerî" yılbaşı oldu. Muharrem ayının birinci günü olan ilk Hicrî-Kamerî senebaşı, milâdî 622 yılının Temmuz ayının, 16'sına rastlayan Cuma günü idi. "Takvîm-i Ebüzziyâ"da ifâde edildiğine göre, Îsâ aleyhisselâm, dünyada az bir müddet (33 sene) kalıp diri olarak göğe çıkarıldığından, kendisini ancak 12 havârî tanıyabilmiş, Îsevîler de az miktarda ve asırlarca gizli yaşamış olduklarından, Noel gecesi doğru olarak anlaşılamamıştır. 25 Aralık, 6 Ocak veya başka bir gündür; yanî kesin değildir... Aristo'nun hocası, Sokrat'ın da talebesi olan meşhûr filozof Eflatun'un, M. Ö. 429 yılında doğduğu Avrupalılarca iddiâ ediliyorsa da, Îsâ aleyhisselâmın muâsırı, çağdaşı olduğu, "Burhân-ı Kâtı"da yazılıdır. Diğer bazı Avrupalılara göre, onun vefâtının da, Îsâ aleyhisselâmın dünyâyı teşrîfinden 347 sene evvel olduğu iddiâ edilmektedir. İşte bunlar, mîlâdî takvîmin en az, 300-350 sene yanlış olduğunu gösterir. BİR SENENİN ÖNEMİ!.. Bir senenin değil; yerine, zamanına ve şartlarına göre ayın, haftanın ve günün bile ehemmiyeti çok fazladır; hattâ sâatin, dakîkanın ve sâniyenin bile önemi ne kadar büyüktür. Bana gelen bir mailde bu husûs şöyle ifâde edilmektedir: "Bir senenin değerini anlamak için sınıfta kalmış bir öğrenciye sor... Bir ayın değerini anlamak için, 8 aylık bir bebek dünyâya getiren anneye sor... Bir haftanın değerini anlamak için, haftalık dergi çıkaran bir çilekeşe sor... Bir sâatin değerini anlamak için, kavuşmayı bekleyen sevgililere sor... Bir dakîkanın değerini anlamak için, treni kaçıran yolcuya sor... Bir sâniyenin değerini anlamak için, bir kazâyı önleyemeyen sürücüye sor... Bir sâniyenin yüzde birinin değerini anlamak için de olimpiyatlarda gümüş madalya kazanan koşucuya sor."

04.01.2013

İnsanlara da, hayvanlara da zulüm câiz değildir

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Zulmün, şiddetin dîni, milliyeti, kültürü, ideolojisi, ırkı, ulusu, cinsiyeti olmaz. Kimden gelirse gelsin, reddedilmelidir, tel'în edilmeli, kötülenmelidir. Zulüm, şiddet, fizikî yönden güçlü olanların, kendilerinden daha güçsüz olanlara karşı, onları korkutmak, sindirmek, baskı altında tutmak, kontrol altında bulundurmak, cezâlandırmak, onlara güç gösterisinde bulunmak gibi maksatlarla yapılabilmektedir. Şiddetin ferdî [kişisel] olanı, âilevî [âile içi] olanı, kolektif olanı [bütün cemiyeti ilgilendireni] var. Başta kadınlarımız ve çocuk yaştaki genç kızlarımız olmak üzere, pekçok insanımız [erkek olsun, kadın olsun], evlerde, okullarda, sokaklarda ve iş yerlerinde, hem de sık sık, istismârın, tecâvüzün, şiddetin her türlüsüne maruz kalabilmektedirler. Bu, pekçok insanın hayatını, sağlığını, huzûrunu, saâdetini, mutluluğunu, her yönden, hem rûhî [psikolojik, duygusal] yönden, hem de fizikî yönden etkileyen çok mühim bir konudur... Konunun doğru bir şekilde teşhisini yapıp tedâvî çarelerini, önleme yollarını bulmaya, bu konuda yapılan çalışmalara, nâçizâne bir katkıda bulunmaya çalışmalıyız. Bu konuda, beynelmilel ve millî çapta, resmî ve gayr-i resmî birtakım çalışmalar mevcut. Anket çalışmaları yapılıyor, çeşitli raporlar hazırlanıyor. ŞİDDETE KARŞI ÇALIŞMALAR "Dünyâ Sağlık Örgütü"nün çalışmaları var. Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nın çalışmaları var. "Birleşmiş Milletler Kadına Karşı Şiddetin Engellenmesi Bildirisi (1992)"ni burada mevzû-ı bahis edebiliriz. Ülkemizde, "Âile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı", "Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü", "T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı"... gibi resmî müesseseleri başta zikredebiliriz. Bunların yanında birçok sivil toplum kuruluşu da var. Şiddet: Genellikle korkutmak, ürkütmek, sindirmek, vazgeçirmek, itâat ettirmek, boyun eğdirmek gibi maksatlarla olmaktadır. İnsanlara yapılanları var, hayvanlara yapılanları var. Şiddetin fizikî [fiziksel] olanı var; sözlü olanı var. "Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü"nce yapılan bir araştırmaya göre; Aile içi suçların yüzde 87'si, kadınlara karşı işleniyor. Ailelerin yüzde 34'ünde fiziksel, yüzde 53'ünde ise sözlü şiddet görülüyor. İstanbul Bilgi Üniversitesi'nin Psikoloji Bölümündeki iki bayan araştırmacının "Aile İçi Şiddet Konusunda Bir Derleme" başlıklı bir makale çalışmasında da, konunun birçok yönü gözler önüne serilmiştir. Meselâ, şiddet kavramının kısaca tanımları, aile içi şiddet probleminin geçmişi ve bugünü, çeşitleri ve yaygınlığı ele alınmıştır. [Türk Psikoloji Yazıları, Aralık 2008, 11 (22), 81-94] Yerli ve yabancı birçok çalışmanın ortak sonucu olarak, erkeğin kadına şiddet uygulamasındaki en temel sebeplerden biri, özellikle erkeğin kendi ailesinde de şiddet içeren bir ortama maruz kalmış olması (özellikle babası annesine şiddet uygulamışsa) ve alkol kullanımının yüksek olmasıdır. "Dünya Sağlık Örgütü"nün 2002 yılındaki bir raporunda, yılda 1.6 milyondan fazla sayıda insanın şiddet yüzünden hayatını kaybettiği vurgulanmıştır. ŞİDDETİN SUÇ OLMASI... Şiddet, bizim dinimizde de, kültür ve medeniyetimizde de, örf ve âdetlerimizde de yasaktır. İslâmiyet 2 madde hâlinde özetlenmiştir: Allah'ın emirlerine tazîmde bulunma ve mahlûkâta şefkat etme. [Medeniyetin tarifinde de, 2 husus öne çıkmaktadır. Biri insanın müreffeh kılınması, refaha kavuşturulmasıdır.] Şiddet, bütün dünyâ "Anayasa"larında da, "Kanun"larında da yasak olan bir davranıştır. "İnsan Hakları Evrensel Beyânnâmesi"nde de, "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi"nde de, "Kopenhag Kriterleri"nde de uygun görülmeyen bir davranış tarzıdır. O hâlde burada önemli olan, bunların bütün insanlarımıza ulaştırılması, insanlarımızın şuûrlandırılması, bilinçlendirilmesi, her türlü şiddetin ortadan kaldırılmasıdır. Bir-iki haftalık tâze bir hâdise olduğu için söyleyecek olursak, Amerika'da 20 yaşında bir delikanlının önce annesini, sonra 20'si anaokulu çocuğu olmak üzere 26 kişiyi öldürüp kendi canına da kıymasını hoş görebilecek bir tek fert çıkar mı? Norveç'te 77 kişiyi öldüren seri kâtil olan bir delikanlıyı kim makul karşılayabilir?

05.01.2013

Şiddetin her türlüsü kınanmalıdır

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Geçen hafta Cumartesi günü yazdığımız makâlemizde, bir nebze, insanlara da, hayvanlara da zulmün câiz olmadığından bahsetmiştik. Bugün burada önce şunu ifâde edelim ki, kocanın hanımına, hanımın kocasına [meselâ Adana'da bir kadın kocasının önce burnunu kırmış, sonra da kulağını kesmiş]; anne-babanın evlâdına, evlâdın ana-babasına; hocanın talebesine, talebenin hocasına; idârecinin memûrlarına, patronun işçilerine, doktorun hastasına, hastanın doktoruna, komutanın askerlerine, polis-bekçi-asker-zâbıta ve jandarmanın diğer insanlara, insanların hayvanlara zulmetmeleri [İspanya ve Brezilya'da matadorların boğalara kılıç saplamaları kesinlikle zulümdür] aslâ ve aslâ müsâmaha edilecek şeyler değildir. [Anadolu'da horozların dövüştürülmesi, develerin ve boğaların güreştirilmesi, köpeklerin kapıştırılması gibi bazı kötü âdetler vardır; bunlar da katiyen câiz değildir ve hayvanlara zulümdür.] ANA-BABASINI ÖLDÜRENLER!.. Şiddet maalesef, dünyânın her ülkesinde [isterse geri kalmış ülke olsun, ister gelişmekte olan ülke olsun, isterse gelişmiş ülke olsun] her yerde görülmektedir. Meselâ yakın zaman dilimi içerisinde vukû bulan bazı hâdiseleri kısa kısa zikredecek olursak: Gazetelerde çıkan bir habere göre, bir kadın kocasından devâmlı dayak yediği için, kendisini yakarak öldürmek istemiştir. Radyolarda yayınlanan bir habere göre, Sivas'ta bir erkek çocuk, annesi; kendisini, teyzesinin yanında, "sigara içme ve ders çalış" diyerek îkâz ettiği için, teyzesi gidince annesini bıçaklayıp öldürmüştür. Televizyonlarda yayınlanan bir habere göre, Samsun'da üniversite öğrencisi bir kız [hem de Hukûk Fakültesi öğrencisi], arkadaşlarının üniversiteye özel araba ile geldiklerini, kendisinin otobüsle geldiğini ileri sürüp Tıp Profesörü olan annesini öldürmüştür. Onun parasıyla kendisine araba almak istemiştir. İnternette çıkan bir habere göre, 16 yaşında bir kız, 29 yaşında bir delikanlı ile nikâhsız olarak buluştukları için, anne-babası tarafından ikaz edilince, gayr-i meşrû münâsebetlerde bulunduğu genç ile anlaşıp planlı bir şekilde hem babasını, hem de annesini öldürmüşlerdir. Maalesef, bunlara benzer onlarca, yüzlerce olay zikredebiliriz. Yine Anadolu'da bir kadın, namusunu kirleten bir akrabasını pompalı tüfekle öldürdükten sonra, onun kellesini kesip bir kahvehâneye getirmiş, kendisi hakkında ileri-geri konuşan kişilerin önüne atmıştır. MEDENİYET SÂHİBİ TOPLUM Şimdi bu mukaddimeden sonra ifâde edelim ki: Mukaddes dînimiz İslâmiyet; "medenî insan" ve "medeniyyet sâhibi toplum" meydâna gelmesi için, insanlara lâzım olan îmân ve ibâdetleri; iş, ahlâk ve cemiyet hayâtında uyulması gereken her şeyi bildirmiştir. Bunlar; Allahü teâlânın bildirdikleri, Sevgili Peygamberimiz Hazret-i Muhammed aleyhisselâmın öğrettikleri, Eshâb-ı kirâmın naklettikleri ve İslâm âlimlerinin de açıkladıkları husûslardır. İnsanlığın bugün bunaldığı, çözmekte sıkıntıya düştüğü her şeyin çözüm ve çâresi bunların içinde vardır. Bugün çok perişan hâlde olan insanlığın kurtuluşu için, bunlardan istifâde etmelidir. Marcel A. Boisard isimli bir Fransız ilim ve fikir adamı, "L'Humanisma de l'Islam" adlı eserinde: "...Târihte ilk defâ insana sosyal, rûhî, siyâsî, ahlâkî, hukûkî değerlerini en iyi şekilde veren, bu anlayışla büyük bir medeniyet ve eşsiz bir kültür meydana getiren İslâmdır..." demektedir. Batıda buna benzer sözleri söyleyen ve yazan çok insan vardır. Gerçekten de insanlık, insana kıymet vermeyi İslâmiyet'ten öğrenmiştir. Başka kültürlerde insana acımasızca davranılırken, ona en âdil muâmele tarzını İslâmiyet getirmiştir. İslâmiyet, başkasına zarar vermek şöyle dursun, insanların kalbini kırmaktan bile çok şiddetle menetmiştir. Nitekim Peygamber Efendimiz; "Bir mü'minin kalbini kırmak, yetmiş defâ Kâbe'yi yıkmaktan daha şiddetlidir" buyurmaktadır. Peki bu sadece mü'minlerle, Müslümanlarla mı sınırlıdır? Elbette ki hayır. İslâmiyet, İslâm devletinin vatandaşı olan gayr-i müslimlere de adâletle muâmeleyi emreder; zulüm ve haksızlığı yasaklar. Sevgili Peygamberimiz; "Kim bir zimmîye (gayr-i müslim vatandaşa) zulmeder veya taşıyamayacağı bir yükü yüklerse, ben o kimsenin hasmıyım" buyurur. [İnşâallah yarın da aynı konuya devâm edelim.]

11.01.2013

Müslüman, kimseye zarar vermez

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Kur'ân-ı kerîmden sonra en kıymetli kitâb olan, İmâm-ı Buhârî'nin "Sahîh"inin "Îmân" bölümünde, üçüncü hadîs-i şerîf olarak: "Müslümân, elinden ve dilinden, diğer Müslümânların zarar görmedikleri kimsedir. Muhâcir de, Allah'ın yasakladığı şeyleri terk edendir" meâlindeki hadîs zikredilmiştir. Bu hadîs-i şerîfte, Müslümânın İslâmlığına delâlet eden temel vasıflarından birinin; elinden ve dilinden gelebilecek her türlü zarar ve eziyyetlerden Müslümânların emîn olmaları [hattâ diğer bir rivâyetinde, "insanlar" diye daha umûmî bir ifâde kullanılmıştır], eliyle ve diliyle hiçbir Müslümân kardeşine [hiçbir insana] sıkıntı vermemesi olduğu anlatılmaktadır. Ayrıca bu hadîs-i şerîfte; kulların hukûkuna bu şekilde riâyet edilmesi gerektiğine göre, Allahü teâlânın hakkına daha çok riâyet edilmesinin lüzûmuna, önemine de zımnen işâret ediliyor. "MÜFLİS KİMDİR?" Hadîs-i şerîfte, özellikle dil ve elden gelebilecek zararlardan, eziyyetlerden bahsedilmektedir. Çünkü birçok fiil bu iki uzuvla yapılmaktadır. Katil, darp, gasp, hırsızlık, rüşvet alma vs. el ile yapılan fiillerdir. Yalan, iftirâ, dedikodu, gıybet, başkalarıyla alay etme, hakâret etme ve daha nice kötülükler ki bunlar insanların birçok maddî ve ma'nevî sıkıntılara, zararlara uğramalarına, cem'iyetin sosyal ve ahlâkî nizâmını sarsmaya zemin hâzırlayan âmillerdir. Evet bütün bunların vâsıtası da, âleti de, bilfiil icrâ edeni de dildir. Bunun gibi yapılan eziyetlerin, zarar vermelerin, hakka tecâvüzlerin ve haksızlara, zâlimlere yardımcı olmanın önemli bir kısmı yine el ile yapılmaktadır. Hattâ zararlı kitapları yazmak ve yayınlamak da el ile yapılan eziyetlerdendir. Olgun bir mü'min olabilmek, Allahü teâlânın rızâsına kavuşabilmek için, îmândan sonra güzel amellerde bulunmak kaçınılmaz vazîfelerimizdendir. İşte bu vazîfelerden biri ve belki en önemlisi de Müslümânların dokunulmaz haklarına hürmet etmek, onların mallarına, canlarına, nâmûslarına, izzet ve şereflerine saygı göstermek, hiçbir sûretle onlara eziyet etmemektir. Müslümânları dâimâ kardeşliğe, birbirlerini sevmeye, birbirlerinin haklarını gözetmeye davet eden Peygamber Efendimiz (aleyhis-salâtü ves-selâm), bu davete uymayıp, Müslümânlara eziyet eden, kul hakkına riâyet etmeyen kimseleri "müflis" diye vasıflandırıyor. Ebû Hüreyre hazretlerinin rivâyet ettiği bir hadîs-i şerîfe göre Peygamberimiz (aleyhis-selâm) bir grup Eshâbına: "Biliyor musunuz, müflis kimdir?" dedi. Onlar: "Bizce müflis, parası ve malı olmayan [kalmayan] kimsedir" diye cevâp verdiler. Bunun üzerine Peygamberimiz (aleyhis-salâtü ves-selâm) şöyle buyurdu: "Benim ümmetimin müflisi şu kimsedir ki, Kıyâmet gününde namaz, oruç ve zekât sevaplarıyla gelir. Fakat şuna söğmüş, şuna iftirâ etmiş, şunun malını yemiş, bunun kanını dökmüş ve şunu döğmüş olarak gelir. Bunlardan dolayı hasenâtından, zikredilen kişilerin herbirine verirler. Üzerinde olan haklar ödenmeden hasenâtı tükenirse, bu defa, hak sâhiplerinin günâhları o kimseye yükletilir. Sonra o kimse Cehenneme atılır." TELÂFİSİ MÜMKÜN DEĞİL!.. Evet, dünyâda iflâs eden bir kimseyi düşünün; bütün malları elinden alınmış, her gittiği yerde karşısına bir alacaklı çıkıyor, zâhirî dostları onu bir bir terk ediyor, elinde ne varsa hepsine haciz konulmuş. Böylesi bir durum, insan için gerçekten tahammülü zor, çok ağır bir şeydir. Fakat ebedî iflâs yanında çok hafîf kalır. Çünkü dünyâda kaybedilen, belki bir daha kazanılabilir. Fakat ebedî hayâtta, Allahü teâlânın huzûruna, kul hakkı ile çıkmak ve orada "müflis" damgasını almak, bir mü'min için tasavvur edilemeyecek ve telâfîsi mümkün olmayan bir felâket olur. Cenâb-ı Hakk'ın bize lütfettiği ni'metleri, özellikle el, dil, göz gibi çok kıymetli uzuvlarımızı, O'nun rızâsı istikâmetinde, emirleri doğrultusunda kullanmakla mükellefiz... Cenâb-ı Hak, vücûd uzuvlarımızı yerli yerince kullanmamızı nasîb buyursun. [Bu önemli konuya, yarın da devâm edelim inşâallah.]

08.02.2013

Müslüman, kimseye zarar vermez -ll-

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Sahîh-i Buhârî'nin "Kitâbu'l-Îmân" başlıklı bölümünün üçüncü hadîsinde, "Müslümân, elinden ve dilinden, diğer Müslümânların zarar görmedikleri kimsedir" buyurulduktan sonra, hadîsin sonunda "Muhâcir de, Allah'ın yasakladığı şeyleri terk edendir" lafızlarına da yer verilmiştir. Dünkü makâlemizde, bir nebze, hadîsin 1. kısmından bahsetmiştik. Ama hadîs-i şerîf o kadar önemli bir hadîs-i şerîf ki, bir makâlede açıklamasının yapılması mümkün değildir. Onun için konuya bugün de devâm etmek istiyoruz... İmâm-ı Gazâlî (rahimehüllah) bir eserinde dilin âfetlerini, dilin sebep olduğu felâketleri açıklarken şöyle demektedir: "Dil, Hak teâlânın yarattığı şaşılacak şeylerdendir. Görünüşte bir et parçasıdır; ama hakîkatte varlıkta olan her şey onun tasarrufu altındadır. Çünkü o, hem yokluktan, hem de varlıktan ibârettir. Belki aklın vekîlidir. Akla, vehime ve hayâle gelen her şeyi, dil söyler. Kalbin doğruluğu ve eğriliği dilin doğru ve eğriliğine bağlıdır, bunun için sevgili Peygamberimiz (aleyhis-salâtü ves-selâm) "Kalb doğru olmayınca, îmân doğru ve müstakîm olmaz. Dil doğru olmayınca da, kalb doğru olmaz" buyurmuşlardır. O hâlde dilin zararlarından sakınmak, dînde mühim işlerdendir. DİLİN AFETLERİ... Bu ön bilgilerden sonra, İmâm-ı Gazâlî'nin zikrettiği dil âfetlerini sayalım: 1-Lüzûmu olmayan sözleri söylemek. Söylemediğin zaman dînin ve dünyân için sana hiçbir zarar vermez. 2-Bâtıl ve günâh şeyleri konuşmak: Bâtıl konuşmak, bid'atler hakkında konuşmaktır. Günâh söylemek ise kendi fısk ve fesâdını anlatmak ve başkalarına anlattırmaktır. 3-Sözde muhâlefet, münâkaşa etmek: Bazı kimselerde âdet hâline gelmiştir ki, kim ne söylerse kabûl etmez, hayır öyle değildir der. Bu, "sen ahmaksın, bir şey bilmezsin, yalan konuşursun, ben ise akıllıyım, zekîyim, bilgiliyim ve doğru konuşurum" demektir. 4-Mâlda husûmet: Kalbi dağıtan, hayâtın zevkıni gideren, dîn mürüvvetini götüren, mâl husûsundaki düşmânlık gibi hiçbir şey yoktur. 5-Fuhuş söylemek. Yanî çirkin söz söylemek, sövmek. 6-La'net etmek. Hayvâna, insana, canlı ve cansız neye olursa la'net etmek kötüdür, uygun değildir. Peygamber Efendimiz (aleyhis-salâtü ves-selâm) "Mü'min la'net etmez" buyurarak la'net etmekten bizleri menetmiştir. 7-Aşırı mizâh, şaka. Az olmak şartı ile arada bir şaka yapmak mubâhtır. Bir diğer şart da, bu iş, âdet ve meslek hâline getirilmemeli ve doğru söylemelidir. Çünkü fazla şaka ve mizâh vakti öldürür ve insanı çok güldürür. Çok gülmek ise kalbi karartır. Heybet ve vakârı giderir. Çok güldüren her şey kötüdür. Gülmek, tebessümden fazla olmamalıdır. Peygamber Efendimiz (aleyhis-selâm) "Benim bildiğimi siz bilseniz, az güler, çok ağlarsınız" buyurmuşlardır. 8-Alay etmek: Bir kimse ile alay etmek ve ona gülmek, sözünü ve işlerini gülünç şekilde anlatmaktır. Allahü teâlâ "Kimseye hakâret gözü ile bakmayın ve kimseye gülmeyin ki, o sizden daha iyi olabilir" buyurmuştur. Peygamber Efendimiz (aleyhis-salâtü ves-selâm) "Alay edene ve insanlara gülene, Kıyâmet günü Cennetin kapısını açarlar ve ona gel gir derler. O gelip girmek istediğinde, Cennetin kapısını kapatırlar. Dönünce yine bağırırlar, başka bir kapı açarlar. O ise, o üzüntü ve gam arasında ezilir durur. Yaklaşınca kapı kapanır. Nihâyet çağırırlar da gidemez. Anlar ki kendisi ile alay ediyorlar." "İNŞÂALLAH" DEMELİDİR... 9-Yalan yere söz vermek: Peygamber Efendimiz (aleyhis-salâtü ves-selâm) buyurdu ki: "Üç şey vardır ki, bunlardan biri kimde bulunursa, [namaz kılsa da, oruç tutsa da] münâfıktır. Bunlar: Konuşunca yalan söyler, söz verince, sözünde durmaz. Kendisine verilen emânete ihânet eyler." Eshâb-ı Kirâm'dan biri anlatır: Resûlullah'a bîat ettim ve şuraya geleceğim dedim, sonra unuttum, üçüncü gün gittim orada idi. Buyurdu ki: "Ey delikanlı! Üç gündür seni bekliyorum." Evet elden geldiği kadar, zorla söz vermemelidir. Resûlullah (aleyhis-salâtü ves-selâm) "İnşâallah yapabilirim" derdi. Söz verince, bir zarûret olmaksızın, elden geldiği müddetçe sözünü yerine getirmelidir...

09.02.2013

Büyüklere hürmet hakkında birkaç kelime...

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Bütün Peygamberlerin ve kitapların gönderilmesi, bunlarla sırât-ı müstakîmin, doğru yolun, rızâ-i İlâhî'ye ve Cennet'e götüren yolun gösterilmiş olması, şüphesiz ki, yüce Allah'ın, kullarına olan ni'metlerinin en büyüğüdür.

Peygamberlerin hepsi, insanları fevz u necâta yani dünyâda ve âhirette kurtuluşa davet etmiş, sırât-ı müstakîmi, doğru olan yolu, bıkmadan, usanmadan ve yılmadan anlatmışlardır. [Onların vârisleri durumunda olan İslâm âlimleri ve Evliyâ-yı kirâm da aynı gâye için çalışmışlardır.]

İnsanların, zaman zaman içine düştükleri birtakım vahîm yanlışlık ve bayağı işler, her zaman ve mekânda, Allahü teâlânın gönderdiği Peygamberler (aleyhimüsselâm) ve hak dînler vâsıtasıyla düzeltilmiş, îmân ve ibâdette hak olan Ma'bûd'a (Allah'a) yönelmeleri emredilmiştir. 

 

CEMİYETİN MANEVİ DİREKLERİ

Bir cemiyette yaşlılar, ihtiyârlar, toplum binasının manevî direkleri mesâbesindedirler. Çünkü onlar, gençlerin yetişmesine çalışmış, ömürlerini kendilerinden sonrakilere daha güzel bir dünyâ bırakmak için harcamışlardır. Toplumun kökleşip gelişmesinde en büyük pay onlarındır. Bu bakımdan toplumların temelinde harçları bulunan bu yaşlılara saygı göstermek, her şeyden önce dînî, insânî ve vicdânî bir görevdir. Mü'min bir kimse, inançlı bir insan, onlara hizmeti bir fırsat ve sevâp kazanma vesîlesi olarak görür, onların fikir ve tecrübelerinden faydalanır.

Yaşlılara, büyüklere hürmetle ilgili Sevgili Peygamberimizin birçok hadîs-i şerîfi vardır. Bu husustaki hadîs-i şerîflerden birkaçı şu meâldedir:

"Eğer Allah'ın, beli bükülmüş kulları, süt emen yavrular, otlayan hayvânlar olmasaydı, başınıza sağanak sağanak ve kesintisiz azâp yağardı." (İ. Suyûtî, el- Câmiu's-sağîr; Münâvî, Feyzu'l-Kadîr, V, 344) 

"Bereket büyüklerimizin yanındadır. Küçüklerimize şefkat, büyüklerimize hürmet göstermeyen bizden değildir." (İ. Suyûtî, el- Câmiu's-sağîr; Münâvî, Feyzu'l-Kadîr, III, 220)

"Üç kişi vardır ki, onların haklarını ancak münâfık olanlar küçümserler; İslâm yolunda saçını ağartmış olan kimse, ilim sâhibi kişi ve âdil idareci." (Münzirî, et-Tergîb ve't-Terhîb, I, 115)

"Saçı-sakalı ağarmış yaşlı Müslümâna, hükümlerini çiğnemeyen ve okumayı bırakmayan Kur'ân okuyucusuna, âdil idârecilere ikrâm etmek ve saygı göstermek, Allah'a saygıdandır." (Ebû Dâvûd, Edeb, 23 (4843)

"Güçsüzlere, hastalara, yaşlılara ve küçüklere merhamet ediniz!" [Şir'a]

Dolmuşta, otobüste, metrobüste otururken yaşlı kimseler gelince, bunlara yer vermek kıymetli bir iş yapmaktır. Dînimiz, ihtiyârlara hürmet etmeye büyük önem vermiştir. "Bir genç, bir yaşlıya yaşından dolayı hürmet ederse, onun yaşına varınca, Allahü teâlâ da, ona gençleri hürmet ettirir." (Hadîs-i şerîf)

Diğer bazı hadîs-i şerîflerde buyurulmuştur ki: 

"Ağarmış saç, mü'minin nûrudur. Bir kişi İslâm yolunda saçını ağartırsa, ağaran her kıl karşılığında bir sevâp kazanır ve bir derece yükseltilir." (İ. Suyûtî, el- Câmiu's-sağîr; Münâvî, Feyzu'l-Kadîr, V, 184)

"Şu üç şey, Allahü teâlâya ta'zîmdendir:

1- Müslümân olarak yaşlanan kimseye ikrâm,

2- Kur'ân-ı kerîmi ezberleyene ikrâm,

3- İlim sâhibine ikrâm." [Râmûzü'l-Ehâdîs]

 

RESÛLULLAH NİÇİN AĞLADI!

"Müslümân olarak ihtiyârlayan kimseye ikrâm eden, Nûh aleyhisselâma ikrâm etmiş gibi sevâb alır. Nuh aleyhisselama ikrâm eden de, Allahü teâlâya ikrâm etmiş gibi olur." [Hatîb Bağdâdî]

"Tesbîhi, tahmîdi, tekbîri ve tehlîli sebebiyle, Müslümân olarak ihtiyârlayan bir mü'minden efdal [daha fazîletli] kimse yoktur." [İ. Ahmed] (Tesbîh: Sübhânallah, tahmîd: Elhamdü lillah, tekbîr: Allahü ekber, tehlîl ise, Lâ ilâhe illallah demektir.)

Peygamber Efendimizin, "Allahü teâlâ, yemîn ederek, 'Müslümân olarak ihtiyârlayana azâp etmekten hayâ ederim' buyurdu" dedikten sonra ağladığı görüldü. Sebebi sorulunca, 'Allahü teâlâ, kendisinden hayâ ettiği hâlde, Ondan hayâ etmeyene ağlıyorum' buyurdu. (Beyhekî) 

[Bu konuya, inşâallah yarın da devâm edelim.]

 

29.03.2013

Yaşlılara saygı hakkında...

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

 Dünkü makâlemizde, büyüklere hürmet hakkında bazı hadîs-i şerîfler nakletmiştik. Bugün de yaşlılara saygıyla alâkalı birkaç kelime daha yazmak istiyoruz... 

Bugünkü makâlemize iki âyet-i kerîme meâli ve iki hadîs-i şerîf ile başlayalım:

"Rabbin, kendisinden başkasına aslâ ibâdet etmemenizi, ana-babaya iyi davranmanızı kesin olarak emretti. Eğer onlardan biri, ya da her ikisi senin yanında ihtiyârlık çağına ulaşırsa, sakın onlara 'öf' bile deme; onları azarlama; onlara tatlı ve güzel söz söyle. Onlara merhamet ederek tevâzu kanadını indir ve de ki: 'Rabbim! Tıpkı beni küçükken koruyup yetiştirdikleri gibi sen de onlara acı'..." (İsrâ Sûresi, 23-24)

 

"DÖNÜŞ BANADIR!.."

Diğer bir âyet-i kerîmede de şöyle buyurulmuştur: 

"İnsana da ana-babasına iyi davranmasını emrettik. Annesi onu her gün biraz daha güçsüz düşerek karnında taşımıştır. Onun sütten kesilmesi de iki yılda olur. (İşte onun için) insana şöyle emrettik: Bana ve ana-babana şükret. Dönüş banadır." 

Peygamberimiz bir hutbesinde: "Burnu yere sürünsün! Sonra burnu yere sürünsün! Sonra burnu yere sürünsün" demiştir. 

Sahâbe-i kirâm: "Yâ Resûlallah! Kimin (burnu yere sürünsün)" diye sorunca, "İhtiyârlıkları ânında annesi ile babasından birine yahut her ikisine yetişip de onlar sebebiyle Cennet'e giremeyen kişinin" buyurmuştur. [Müslim, Birr, 9, IV, 1978]

Sahâbe-i kirâmdan Abdullah İbn-i Mes'ûd'un anlattığına göre: Allah'ın Resûlüne, "Amellerin hangisinin daha fazîletli olduğunu" sordum. 

O buyurdu ki: "Vaktinde kılınan namazdır."

"Ondan sonra hangisidir" dedim.

"Ana-babaya iyilik yapmaktır" buyurdu. [Müslim, Îmân, 137, I, 90]

Kitaplarda, Hazret-i Ali Efendimizin, bir ihtiyâra saygısından dolayı, önünden yürümeyip arkasından gittiği bildirilmektedir. 

Ehl-i Sünnetin reîsi kabûl edilen İmâm-ı A'zam hazretleri de, en büyük talebesi olan İmâm Ebû Yûsuf'a, "İlim sahiplerine hürmet et! Yaşlılara saygı, gençlere sevgi göster!" buyurdu. Özellikle Müslümân ihtiyârlara saygı göstermek gerekir. Aslında, kötü-iyi ayırımı yapmadan herkese iyilik etmelidir! Meselâ, belediye otobüslerine genç-yaşlı, sağlam-sakat, kadın-erkek, zengin-fakîr, âlim-cahil gibi çeşitli sınıflardan insanlar binmektedir. Güçsüzlere yardım etmeli, otobüse binerken, inerken yardımcı olmalı, onlara yer vermeli, ihtiyârlara, muhtaçlara yardım etmelidir. 

Şayet ömrümüz varsa, bizler de yaşlanacağız. Başka bir sebep olmadığını farz etsek bile, şu hadîs-i şerîf, yaşlılara hürmet için bir teşvîk unsuru olmalıdır: "Bir ihtiyâr insana, yaşlılığına hürmeten saygı gösteren kimseye, yaşlandığı zaman, kendisine hürmet edip saygı duyacak bir kişiyi, Allah, mutlaka ona âmâde kılacaktır." [Tirmizî, Birr, 74 (2091)]

Düşeni kaldırmak, hastayı ziyâret etmek, açları doyurmak, açıktakileri barındırmak, dul ve yetîmlerin elinden tutmak, yolunu şaşıranlara yol göstermek, büyüklere saygılı olmak, her Müslümânın görevidir... 

Bizler, "Îmân etmedikçe cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmedikçe de olgun mü'min olamazsınız...", "Birbirini sevmede, birbirine acımada ve birbirine şefkat göstermede mü'minler bir vücût gibidir. Vücûdun bir uzvu râhatsız olunca, diğer uzuvları da ona ortak olur" buyuran yüce bir Peygamberin ümmetiyiz.

 

TANIDIK-TANIMADIK HERKESE...

Anne ve babalarımız başta olmak üzere; yaşları bizden ileride olan, tanıdığımız-tanımadığımız bütün büyüklerimize karşı hürmet etmek, saygı göstermek dînî, millî ve insânî bir görevdir. Peygamber Efendimiz bu konuda şöyle buyuruyor:

"Bir kimse Müslümân kardeşinin sıkıntısını giderirse; Allah da ona mukâbil onun kıyâmet sıkıntılarından birini giderir." (Riyâzu's-Sâlihîn, I, Hadîs No. 242)

Peygamber Efendimizin şu îkâzını her zaman hâtırlayalım: "Merhamet edenlere Allah da merhamet eder. Allah'ın yarattıklarına merhamet ediniz ki, Allah da size merhamet etsin." [Şeyh Ali Nâsıf, Tâc, V, 17]

Peygamberimiz: "Allah'ım! Erzelü'l-ömürden (ihtiyârlığın bunaklığından) sana sığınırım" diye duâ buyurmuştur. [Buhârî, Cihâd, 25; Müslim, Zikr, 52]

Bugünkü konumuzu şu hadîs-i şerîf meâliyle bitirelim:

"Küçüğümüze merhamet etmeyen ve büyüğümüzün hakkını gözetmeyen bizden değildir." [Tirmizî, Birr, 15, IV, 1919]

 

30.03.2013

Cömertlik" ve "îsâr" hakkında

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

 Makâlemizin başlığında geçen iki terimden birincisi olan "Cömertlik" sıfatı, kitaplarda şöyle tarif edilmektedir: "Cömertlik; kişiye, dînin, vicdânın ve mürüvvetin (insanlığın) vermeyi emrettiği yerlerde vermenin zor gelmemesi" demektir.

Bazı hadîs-i şerîflerde şöyle buyurulmuştur: "Cömertlik, Cennet ağaçlarından bir ağaçtır. Dalları dünyâya uzanmıştır. Kim ondan bir dal tutarsa, o dal onu Cennet'e çeker." "Cömerdin yemeği şifâ, cimrininki hastalıktır."(Dârekutnî) "Cömertlik bütün ayıpları örter." (İhyâu ulûmi'd-dîn)

Hindistân âlimlerinden Mevlânâ Muhammed Rebhâmî'nin "Rıyâdu'n-nâsıhîn" isimli eserinde kaydettiğine göre, "Peygamber Efendimiz, insanların en cömerdi idi. Bir şey istenip de, yok dediği görülmemiştir. İstenilen şey varsa verir, yoksa cevap vermezdi. O kadar ihsânları, iyilikleri vardı ki, Rûm imparatorları, Îrân şâhları o kadar ihsân yapamazlardı. Fakat kendisi sıkıntı içinde yaşamayı severdi..."

 

İSRAF VE CİMRİLİK ARASI...

Evliyâullah'tan Yûsuf Sinânüddîn: "Cömertlik, israf ile cimrilik arasında orta bir durumdur. Vücut uzuvlarıyla vermek kâfî değildir. Ayrıca kalbin de verme işinden râzî olması, buna karşı çıkmaması lâzımdır" demiştir. 

Büyük âlim ve velî Bâyezîd-i Bistâmî ise, "Bir kimsenin Allahü teâlâya muhabbetinin (sevgisinin) gerçek olup olmadığının alâmeti, kendisinde deniz misâli cömertlik, güneş misâli şefkat, toprak gibi tevâzu (alçak gönüllülük) olmasıdır" buyurmuştur.

Kur'ân-ı kerîmde, Müslümânların sadaka verirken de "isrâf" ile "taktîr" arasında orta yolda yani i'tidâlli olmaları tavsiye buyurulmaktadır. Dînimiz, "Sadaka verirken isrâf etmeyin" buyuruyor. 

İbn-i Mes'ûd hazretleri anlatır: "Bir çocuk, Resûlullah Efendimize gelerek, bazı lüzûmlu şeyleri saydı ve "Annem beni sana gönderip şunları istedi" dedi. Peygamberimiz, "Bugün, bende bunların hiçbirisi yok" buyurdu. Bunun üzerine o çocuk, "O hâlde, gömleğini bana ver" dedi. O da, hemen mübârek gömleğini çıkarıp çocuğa verdi ve kendisi gömleksiz kaldı. Bu sebeple câmiye gidemedi. İşte o zaman, şu âyet-i celîle geldi: "Elini boynuna bağlayıp asma [cimrilik etme], büsbütün de açıp saçma. [İ'tidâlli ol, iktisâda riâyet et. Malını, kendine kalmayacak şekilde dağıtma!] Sonra kınanmış olur ve eli boş açıkta kalırsın." [İsrâ, 29]

Hadîs-i şerîflerde buyuruluyor ki:

"Kendisi veya çoluk çocuğu muhtaç iken veya borcu var iken verilen sadaka kabûl olmaz. Borç ödemek, sadaka vermekten, köle âzât etmekten ve hediye vermekten daha önemlidir. Başkasının malını, sadaka vererek, yok olmasına sebep olmayın!" [Buhârî]

"Paranızla, önce kendi ihtiyaçlarınızı alın. Artarsa, çoluk çocuğunuzun ihtiyaçlarına sarf edin. Bundan da artarsa, akrabânıza yardım edin!" [Müslim]

 

"ÎSÂR" SIFATI

Makâlemizin başlığında geçen iki terimden ikincisi olan "Îsâr" sıfatına gelince: Başkasının ihtiyâcını kendi ihtiyâcından önce düşünmeye "îsâr" denilir. Îsâr: "Kendisi muhtaç olduğu hâlde, elindeki bir malı, muhtaç olan diğer bir dîn kardeşine verip, yokluğa katlanmak"tır.

Evliyânın büyüklerinden İmâm-ı Rabbânî (kuddise sirruh), "Kerem ve ihsân sâhiblerinin âdeti, îsâr etmektir. Resûlullah'ın Eshâbının hâli cömertlikten de öte, îsâr idi" buyurmuştur. 

Îsârın en güzel örneği, Peygamber Efendimizin mübârek sohbetinde yetişen Eshâb-ı kirâmda görülmüştür. Eshâb-ı kirâmdan Huzeyfetü'bnü'l-Yemân Hazretleri şöyle anlatmıştır: 

"Yermük savaşında, gâzîler arasında bulamadığım amcamın oğlunu cephede, yaralılar arasında arıyordum. Yanımda biraz su vardı. Onu buldum, 'su ister misin' deyince, 'isterim' dedi. Tam suyu vereceğim sırada, biraz ilerden bir yaralı 'Su!' diye inledi. Amcamın oğlu îsâr edip suyu ona götürmem için işâret etti. Gittim baktım ki, Hişâm bin Âs. Suyu tam ona vereceğim zaman, biraz ileriden bir başka yaralı; 'Su!' diye feryâd etti. Hişâm bin Âs da îsâr edip suyu ona götürmem için işâret etti. Bu sefer suyu ona vermek için yanına gittim. Yanına varıncaya kadar vefât etmişti. Hişâm'ın yanına geri döndüm. O da vefât etmiş! Tekrâr amcamın oğlunun yanına koştum, onu da vefât etmiş buldum. Su elimde kalakaldı. Allahü teâlâ hepsine rahmet etsin." (İmâm-ı Gazâlî) [İnşâallah, yarınki makâlemizde de, biraz cömertlikten bahsedelim.]

 

19.04.2013

Cömertliğin fazîleti

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Dünkü makâlemizde de ta'rîf ettiğimiz üzere, cömertlik, kendine ihtiyâcı olmayan şeyleri başkalarına vermektir. Îsâr ise, kendine gereken şeyleri başkasına vermektir. Yani başkalarını kendine tercîh etmektir.

Cömertliğin en üstün derecesi olan îsâr büyük bir haslettir. Ancak bunu büyük insanlar yapar. Allahü teâlâ, Eshâb-ı kirâmı överken buyuruyor ki:

"Onlar, fakr u zarûret içerisinde olsalar bile, diğerlerini kendilerine tercîh edip öz cânlarından daha üstün tutarlar." [Haşr, 9]

Hadîs-i şerîfte de buyuruldu ki:

"Kendisine gereken bir şeyi, kendi arzû ve ihtiyâcını tehir edip başkasına verirse, Allahü teâlâ, onun günâhlarını affeder." [İbn-i Hibbân]

Medîne'nin yerlisi olanlar [Ensâr-ı kirâm], Medîne'ye hicret eden Müslümânlara [Muhâcirlere] büyük fedâkârlıklarda bulunmuşlardır. Onları bütün mâllarına ortak etmişlerdir.

Resûl-i Ekrem Efendimiz, ganîmetlerin taksîminde iki teklîfte bulundu. Ya Ensâr'ın evlerinden çıkıp başka bir yerde kalmaları şartı ile ganîmetlerin hepsi Muhâcirlere verilecek veyâ Muhâcirler, Ensârın evinde bir müddet daha kalmak şartı ile, ganîmetler Ensâr ile Muhâcirler arasında taksîm edilecekti. Bu teklîfler için Ensâr-ı kirâm, "Biz ganîmet istemeyiz. Hepsi Muhâcirlere verilsin! Ancak onların evlerimizden çıkmalarına da aslâ râzı olamayız" dediler. Buna Peygamber Efendimiz çok memnûn oldu.

 

BAŞKASINI KENDİSİNE TERCÎH

Peygamber Efendimize bir misâfir geldi. Evde yenecek hiçbir şey yoktu. Ensârdan biri, bu misâfiri alıp evine götürdü. Onun da evinde yalnız bir kişilik yiyeceği vardı. Kandili söndürüp yemeği misâfirin önüne koydu. Kendi de sofraya oturup yer gibi yapıyor, elini yemek kabına götürüp getiriyordu. 

Sabâhleyin, Resûlullah Efendimiz, ev sâhibine buyurdu ki:

"Allahü teâlâ, sizin akşamki misâfire gösterdiğiniz cömertliğe çok memnûn oldu. (Kendileri, ihtiyaç içinde olsalar da, başkalarını kendilerine tercîh ederler) âyet-i kerîmesini gönderdi."

Hazret-i Mûsâ'ya, Peygamber Efendimizin sâhip olduğu makâmlardan birinin nûru gösterilince, bayılacak hâle geldi, bu dereceye nasıl yükseldiğini sordu. Allahü teâlâ, "Yüksek ahlâkı sâyesinde bu dereceye kavuştu. Bu ahlâk îsârdır. Yâ Mûsâ, ömründe bir kere îsâr edene, îsâr ahlâkı ile bana kavuşana hesap sormaktan hayâ ederim" buyurdu. Cenâb-ı Hak, Peygamber Efendimizi överken "Elbette sen huluk-i azîm [büyük ahlâk] üzeresin" buyuruyor. (Kalem, 4)

"Önce cân, sonra cânân demek" uygun mu? Lüzûmlu bir şeyi başkasına vermek günâh mı? diye bir suâl hâtıra gelebilir.

Tabîî ki, "önce cân, sonra cânân" demek uygundur. Yani önce kendimizi kurtaracağız, sonra başkalarını. Kendi i'tikâdımız, kendi ahlâkımız düzgün değilse, başkalarını nasıl kurtarabiliriz?

Aslında, mâl yönüyle de bu böyledir. Kendimiz yokluk içinde iken, elimizdekini başkalarına vermek doğru olmaz. Nitekim, dünkü makâlemizde bazı sahâbîlerden, konuyla ilgili bazı misâller de zikretmiş bulunuyoruz. Her şeyde i'tidâl üzere, orta yolda olmak esâstır...

Cömert bir Müslümânın az ibâdeti, cimrinin çok ibâdetinden üstün olduğu gibi, cömert câhil de, cimri âlimden üstündür. Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

"Cömert, Allah'a, insanlara, Cennete yakın, Cehennemden uzaktır. Cimri ise bunun aksinedir." [Tirmizî]

"Bir kulun kalbinde cimrilikle îmân bir arada bulunamaz." [Nesâî]

 

ÎMÂNI KUVVETLİ OLUR!..

Cömerdin îmânı kuvvetli, cimrinin îmânı ise zayıftır. Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

"Cömertlik îmân sağlamlığından ileri gelir. Îmânı sağlam olan Cehenneme girmez. Cimrilik, şekten, şüpheden meydâna gelir. [Îmânda] şüphesi olan da Cennete giremez." [Deylemî]

"Cömert olun ki, Allahü teâlâ da size cömertlik etsin! İyi bilin ki cimrilik küfürdendir, küfrün yeri de Cehennemdir." [Deylemî]

"Cömert kâfir, Cehenneme girerken, Allahü teâlâ, [Cehennemde vazîfeli meleklerin en büyüğü olan] Mâlik'e, "Bunu, dünyâdaki cömertliği nispetinde Cehennemin azâbı hafîf olan tarafına koy" buyurur." [Deylemî]

Cömert olmaya çalışmalı, cimrilikten sakınmalıdır! Bir hadîs-i şerîfte buyuruldu ki:

"Aman cimrilikten son derece sakının! Sizden öncekileri cimrilik helâk etmiştir." [Müslim]

 

20.04.2013

Bugün "Üç Aylar" başladı

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

 Bugün, mübârek üç ayların ilki olan Receb-i şerîfin birinci günüdür. [Dün gece de, Recebü'l-ferd ayının ilk gecesi idi.] Bu ve müteakip aylar içerisinde, mübârek gün ve geceler çok yoğun olarak bulunmaktadır. Yani bugünden i'tibâren, mübârek gün ve gecelerin çok kesîf olarak bulunduğu büyük bir manevi atmosfere girmiş bulunuyoruz. Bilindiği üzere, bazı mekânlar emsâlinden çok daha mukaddes, bazı insanlar akrânından çok daha muhterem olduğu gibi, bazı zamanlar da benzerlerine nazaran çok daha kudsî, mukaddes ve mübârektir. 

Halkımız arasında "Üç Aylar" diye anılan "Recebü'l-ferd", "Şa'bânü'l-muazzam" ve "Ramazânü'l-mübârek" aylarının, İslam dininde özel yerleri vardır. Bunlardan birincisi olan Receb, Alahü teâlânın ayı; ikincisi olan Şa'ban, Peygamber Efendimizin (sallallâhü aleyhi ve sellem) ayı; Ramazân-ı şerîf de ümmet-i Muhammed'in ayı olarak bilinmektedir.

Üç ayların ilki olan Receb-i şerîf ayı,  dünyâya gönderilen ilk insan ve ilk peygamber Âdem aleyhisselam'dan beri kıymetli olup içerisinde mübârek "Regâib" [Receb'in ilk Cuma gecesi] ve "Mi'râc" [Receb'in 27. gecesi] kandillerini ihtivâ etmektedir. "Berât" kandilinin [14 Şa'bân'ı 15'e bağlayan gece] bulunduğu Şa'bân ayı, Receb ile Ramazan ayları arasında bir köprü mesâbesindedir. Nasıl ki Cuma günü günlerin efendisi ise, dört gözle beklenen, Ramazan ayı da ayların sultânıdır. 

RECEB AYININ FAZîleti

Receb-i şerîf ayı,  hürmet edilmesi gereken 4 kıymetli aydan [harâm aylardan] birisidir. Bir âyet-i kerîme meâli şöyledir: 

"Allah'ın, gökleri ve yeri yarattığı günden beri, ayların sayısı on ikidir. Bunlardan dördü, harâm [hürmetli] olan aylardır." [Tevbe, 36]

Resûlullah Efendimiz, Receb ayına çok değer verir ve "Ya Rabbî, Receb ve Şa'bânı [ayların] bizler için mübârek kıl ve bizi Ramazâna eriştir" diye duâ ederdi. Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

"Harâm aylar, Receb, Zi'l-ka'de, Zilhicce ve Muharrem aylarıdır." [İbn-i Cerîr]

"Receb ayında Allah'a çok istiğfâr edin; çünkü Allahü teâlânın, Receb ayının her vaktinde Cehennemden âzâd ettiği kulları vardır. Ayrıca Cennette öyle köşkler vardır ki, oralara ancak Receb ayında oruç tutanlar girerler." [Deylemî]

"Receb ayında, takvâ üzere bir gün oruç tutana, oruç tutulan günler dile gelip 'Yâ Rabbî! Onu mağfiret et' derler." 

Receb ayının ilk Cuma gecesine "Regâib Gecesi" denir. Hadîs-i şerîflerde buyuruluyor ki: 

"Şu beş gecede yapılan duâ geri çevrilmez. Regâib gecesi, Berât gecesi, Cuma gecesi, Ramazân ve Kurbân bayramı geceleri." [İbn-i Asâkir] 

"Receb'in ilk Cuma gecesini [Regâib gecesini] ihyâ edene, kabir azâbı yapılmaz. Duâları kabûl edilir. Yalnız, yedi kimsenin duâsı kabûl olmaz: Fâizci, Müslümânları aşağı gören, ana-babasına eziyet eden, Müslümân olan ve dînin emirlerine uyan kocasını dinlemeyen kadın, çalgıcı, livâta ve zinâ eden, beş vakit namazı kılmayan." [Bunlar, günâhlara devâm ettikleri müddetçe duâları kabûl olmaz demektir. Bu kişiler de, yaptıkları bu işlerden pişmân olup tevbe ederlerse, onlar da affa uğrarlar.]

MÜBâREK GECELER

Bereketli, hayırlı, faydası bol, feyizli demek olan "mübârek" sıfatıyle sıfatlanan ve İslâm dîninde kıymet verilen on gece vardır ki, bunlar, Hicrî-kamerî sene içerisindeki yerlerine göre [kronolojik sıra itibariyle]; 1 Muharrem ve 10 Muharrem (Aşûre) geceleri, Mevlid gecesi, Regâib ve Mi'râc geceleri, Berât gecesi, Kadir gecesi, Ramazân Bayramı gecesi, Arefe ve Kurbân Bayramı geceleridir.

Böyle ayların, cemiyet hayatımızda çok özel yerleri vardır. Bu aylardaki mübârek gün ve gecelerde çocuklar, gençler, olgunlar ve yaşlılar grup grup camilere doluşurlar, büyük bir huşû içerisinde namazlarını edâ ederler. Bütün Müslümânlar birbirlerinin gecelerini tebrîk ederler, daha sonra âile büyükleri, eş-dost, akrabâ ve komşuları ziyâret ederek, büyüklerin ellerini öpüp duâlarını alırlar. Böyle gün ve geceler sevgi ve saygının artmasına vesîle olur. 

Yine bu aylardaki güzel âdetlerimizden biri de, yetîmler, fakîrler, garîpler ve çocukların sevindirilmeleri, yardıma muhtâç kimselere yardım ellerinin uzatılması, ictimâî yardımlaşma ve dayanışmanın tezâhür etmesidir...

 

11.05.2013

Eğitimden maksat nedir?

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

 Hazret-i Âdem'den i'tibâren gelmiş-geçmiş bulunan 6 "Ülü'l-azim" Peygamber, 313 "Resûl", 124 binden ziyâde "Nebî"nin eğitimdeki hedefleri aynıdır. 100'ü suhuf, 4'ü büyük kitap olmak üzere, bu Peygamberlerden bazılarına gönderilen 104 kitaptaki hedef de, altını çizerek ifâde edelim ki, insanların dünyâda huzûr ve sükûn içerisinde yaşamaları, âhirette de ebedî saâdete kavuşmalarıdır. 

Bütün Peygamberlerin ve kitapların gönderilmesi, bunlarla sırât-ı müstakîmin, doğru yolun, rızâ-i İlâhî'ye ve Cennet'e götüren yolun gösterilmiş olması, şüphesiz ki, yüce Allah'ın, kullarına olan ni'metlerinin en büyüğüdür.

Sık sık yazdığımız gibi, Peygamberlerin hepsi, insanları fevz u necâta yani dünyâda ve âhirette kurtuluşa davet etmiş, sırât-ı müstakîmi, doğru olan yolu, bıkmadan, usanmadan ve yılmadan anlatmışlardır. [Onların vârisleri durumunda olan İslâm âlimleri ve Evliyâ-yı kirâm da aynı gâye için çalışmışlardır.]

İNSÂN-I KÂMİL YETİŞTİRMEK...

İnsanların, zaman zaman içine düştükleri birtakım vahîm yanlışlık ve bayağı işler, her zaman ve mekânda, Allahü teâlânın gönderdiği Peygamberler (aleyhimüsselâm) ve hak dinler vâsıtasıyla düzeltilmiş, îmân ve ibâdette hak olan Ma'bûd'a (Allah'a) yönelmeleri emredilmiştir. 

"Peygamberler Târîhi"ni incelediğimizde, aslında hepsinin gâyelerinin, yüksek ahlâklı, iyi ferdler, âileler ve cemiyetler meydâna getirmek olduğunu görüyoruz. Zâten bizim dînimiz, târîhimiz, kültür ve medeniyetimizde eğitimden maksat da "iyi insan", orijinal ismiyle söylemek gerekirse "insân-ı kâmil" meydâna getirmektir. 

Burada, hemen, büyük İslâm âlimi İmâm-ı Gazâlî'nin (rahmetullahi aleyh) bir sözünü hatırlıyoruz. O buyuruyor ki: "İnsanlar üç gruptur. Birinci grup gıdâ gibidir, herkese her zaman lâzımdır. İkinci grup devâ (ilaç) gibidir, bazı insanlara bazen lâzım olur. Üçüncü grup ise illet (maraz, dert, hastalık) gibidir; herkes ondan kaçar, ama o, insanlara bulaşır."

Herkesçe bilindiği gibi, bütün Peygamberler, hâssaten son Peygamber olan Muhammed aleyhisselâm ve onların vârisleri durumunda olan İslâm âlimleri ve Evliyâ-yı kirâm, hattâ târih boyunca gelmiş-geçmiş İslâm Halîfeleri ve Osmânlı Sultânları hep gıdâ gibi, bütün insanlara lâzım olan fertler, âileler ve cemiyetler teşkîl etmek için uğraşmışlardır. 

Şimdi söz buraya gelmişken, târihteki "Câhiliye dönemi"ni bir hâtırlamaya çalışalım: O dönemde, kadınlar bir ticâret metâı gibi alınır-satılır, kız çocukları diri-diri toprağa gömülür, hayvanlar canlı-canlı hedefe dikilip kendilerine atış yapılırdı. Zâlimlerin zulmünden âdetâ kimse kurtulamazdı. Bu ne vahşettir? 

Gerçi bugün de, İspanya ve Brezilya'daki boğalara uygulanan vahşet bundan geri kalmaz. Ülkemizde de horozları döğüştürme, boğaları kapıştırma, develeri güreştirme, kelpleri boğuşturma vahşetinin hâlen işlenmekte olduğunu bu vesîleyle burada ifâde edelim. Çin Hayvânât Bahçesinde yapılanlar ise [Bir buzağıyı kaplanlara parçalatıp bunun turistlerce kameraya alınmasını sağlamak], insanın kanını donduracak durumdadır...

"YARADILMIŞI HOŞ GÖR..."

"Yaradılmışı hoş gör, Yaradan'dan ötürü" diyen Yûnus Emre, Allahü teâlânın mahlûku, yaratığı olan bütün insanlara, hattâ bütün canlı ve cansızlara şefkat ve merhamet etmek gerektiğini belirtmektedir. Bu konuda, onlar arasında soy-sop, millet, ırk, renk, mevki-makam ve refah farkı gözetmemek gerektiğini de ifâde etmektedir. Çünkü hepsi aynı şerefe, aynı onura sâhiptirler.

"Fukarâ kalbine her kim dokuna/Dokuna sînesi Allah okuna" beyti ile "Eğer bir gönül yıktınsa bu kıldığın namaz değil/Yetmişiki millet dahî elin-yüzün yumaz değil" cümlelerinin sâhibi olan Yûnus Emre hazretleri, işin püf noktasını kendisi kavramış ve bizlere de şöyle tavsiyede bulunmuştur:

"Giderdim gönlümden kini/Kin tutanın yoktur dîni/Ey yârenler! Ben bu sözü/Uludan işittim ahî."

Onun şu dörtlüğü de, târihte olduğu kadar, günümüz için de çok mühimdir:

"Ben gelmedim da'vî [kavga] için/Benim işim sevi [sevgi] için/Dostun evi gönüllerdir/Gönüller yapmaya geldim."

 

17.05.2013

Çarşamba günü Mi'rac Kandilidir

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

5 Haziran 2013 [26 Receb 1434] Çarşamba günü inşâallah "Mi'râc Kandili"ni idrâkle şerefleneceğiz...

Bilindiği gibi, Sevgili Peygamberimizin Mekke-i Mükerreme'deki Mescid-i Harâm ile, Kuds-i şerîf'teki Mescid-i Aksâ arasındaki seyâhatleri, geceleyin vukû bulduğu için, "gece yolculuğu yaptırılması" manasında bu olaya "İsrâ" denmiş, bu mübârek kelime, aynı olayı anlatan âyetle başlayan "İsrâ" sûresinin de adı olmuştur.

"Mi'râc" ise, sözlük manası itibâriyle "merdiven" ve "yükseğe çıkmak" gibi manalara gelmekle beraber, Resûl-i Ekrem Efendimizin, "varlık ufuklarının üstüne, yüce makâmlara yükselmesi" demektir.

 

DAVET OLUNDU...

Nitekim Resûlullah Efendimiz, "Mi'râc hadîsleri"nde "yükseğe çıkarıldım" buyurduklarından, bu hâdise "Mi'râc Hâdisesi" diye anılmıştır.

Peygamber Efendimiz, 52 yaşında iken, hicretlerinden 19 ay önce, Receb-i şerîf ayının 27. gecesinde, Melekût âlemini, kâinâtın hârikalarını seyir ve temâşâ etmesi için, Allahü teâlâ tarafından davet olundu.

Cebrâîl (aleyhisselâm) kendisine gelip onu, Mekke-i Mükerreme'deki Mescid-i Harâm'dan, Kuds-i şerîf'teki Mescid-i Aksâ'ya ve oradan da göklere, bizlerin bilemediği yerlere götürdü.

İslâm âlimleri buyuruyorlar ki: "Mi'râc, Resûlullah uyanık hâlde iken, rûh-ı tayyibesi ve mübârek bedeni ile birlikte oldu. Peygamberimizin Mekke-i mükerreme'den Kuds-i şerîf'e götürülmesi, âyet-i kerîme ile sâbit olduğundan, Mi'râcın bu kısmına inanmayan 'kâfir' olur. Göklere, bilinmeyen yerlere götürüldüğüne inanmayan ise Ehl-i Sünnetten ayrılmış olur; 'dâl (sapık)' ve 'mübtedi' (bid'at ehli)' olur."

Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem), Mi'râcda Cennet'i, Cehennem'i, sayısız şeyleri gördü. Kürsî, Arş ve Rûh âlemlerini de geçerek, bilinmeyen, anlaşılamayan, anlatılamayan şekilde, mekânsız, zamânsız, cihetsiz, sıfatsız olarak Allahü teâlâyı da gördü. Hiçbir mahlûkun bilemeyeceği, anlayamayacağı ni'metlere kavuşup bir anda, Kudüs'e ve oradan da Mekke-i Mükerreme'ye geldi.

Mi'râc hâdisesiyle, Müslümânların îmânları kat kat kuvvetlendi, kâfirlerin ise düşmânlıkları arttı...

 

Mİ'RâC GECESİ HEDİYELERİ

1- Peygamber Efendimiz, bu gecede, Cebrâil aleyhisselâmın geçemediği noktadan ötelere geçmiş, bilinmeyen bir şekilde, mekânsız, zamansız, cihetsiz, sıfatsız olarak, arada vâsıta olmaksızın Allahü teâlâyı görmüş ve konuşmuştur.

2- Îmân esaslarıyle ilgili Bakara sûresinin son iki âyeti ve ümmetinden şirk koşmayanların Cennete gireceği müjdesi, Peygamber Efendimizin Mi'râc dönüşü biz ümmetine getirdiği en değerli hediyeler arasındadır.

3- Beş vakit namaz bu zamanda farz kılınmıştır.

4- Yine bu gecede, arada vâsıta olmaksızın, bizzât Allahü teâlâ tarafından Peygamber Efendimize vahyedilen İsrâ sûresinin 23. ilâ 39. âyetleri arasında belirtilen 12 madde bildirilmiştir:

"Allaha hiçbir sûrette şirk koymayın. Anne ve babanıza hürmet ve itâat edin. Hısım ve akrabâya, fakîr ve yoksullara, gurbette kalmış kimselere, yolculara yardım edin. Geçim endişesiyle çocuklarınızı öldürmeyin. Yetîmlerin mallarına dokunmayın; onlara hoş muâmele edin. Zinâya yaklaşmayın. Haksız yere kimseyi öldürmeyin. Verdiğiniz sözü tutun. Ölçü ve tartıda doğruluğa dikkat edin. Bilmediğiniz bir şeyin ardına körü körüne takılıp gitmeyin. Yeryüzünde kibir ve gurûr taslayarak yürümeyin."

***

Peygamber Efendimiz o gece ve günü hakkında buyurdular ki:

"Receb ayında bir gece ve bir gün vardır ki, bir kimse o gece namaz kılsa, ibâdete devâm eylese, gündüzünde de oruç tutsa, kendisine, bir senenin bütün günlerini oruç tutmuş, bütün gecelerini ibâdetle geçirmiş gibi sevâb verilir. O gün, Recebin 27. günüdür."

Bu mübârek gecede de, diğer mübârek gecelerde olduğu gibi, kazâ namazları kılmalı, Kur'ân-ı kerîm, ilmihâl ve diğer kıymetli kitapları okumalı, tevbe ve duâ etmeli, dîn kardeşlerimizi, sâlih akrabâyı ve âlimleri ziyâret etmeli, fakîrleri sevindirmeli, bütün Müslümânların dünyâ ve âhiret saâdeti için duâ etmelidir.

Hülâsa, bedenî ve mâlî olarak yapabileceğimiz her türlü hayır ve hasenâtı yapmaya çalışmalıyız.

01.06.2013

Mübârek Şa'bân ayının ortasına yaklaştık

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Mübârek "Berât" kandilinin bulunduğu "Şa'bân" ayının da ilk üçte biri geçmiş olup neredeyse ortasına yaklaşmış bulunuyoruz. Resûlullah Efendimiz, Recep ayının başında "Ya Rabbî, Receb ve Şa'bân aylarını bizler için mübârek kıl [bu aylarda bizlere bereket ihsân eyle] ve bizi Ramazân ayına da eriştir" diye duâ ederdi; kezâ Şa'bân ayına çok değer verir ve bu ayda çok oruç tutardı.

[Bu ayların her üçüne de hürmet etmelidir. Hürmet etmek ise, günâhlardan uzaklaşmakla ve ibâdetleri yapmakla olur. Hürmet edip, saygı gösteren, kat kat karşılığını görecektir. Fakat bu mübârek zamanlarda, va'dedilen sevaplara kavuşabilmek için, her şeyden önce i'tikâdı düzeltmek, doğru i'tikâda sâhip olmak lâzımdır. Ondan sonra, "İlmihâl" bilgilerini öğrenmek ve yaşayışını bunlara uygun hâle getirmek gerekir.

Bunların yanında çok tevbe ve istiğfâr etmeli, kazâya kalmış namazlarını, oruçlarını, zekâtlarını, sadaka-i fıtırlarını, kurbânlarını hemen kazâ etmeye başlamalıdır. Bir an önce bu borçlardan kurtulmak için çalışmalıdır.

Cenâb-ı Hak, hepimizi sıhhat ve âfiyet içerisinde, "ayların sultânı" diye anılan "Ramazân" ayına da kavuştursun ve bu ayların hem gecelerinin, hem de gündüzlerinin feyiz ve bereketlerinden lâyıkı vechile istifâde etmeyi nasip buyursun.]

 

"CAN SİMİDİ" GİBİ!..

İnsan, yüce Yaratıcı tarafından bu dünyâya "eşref-i mahlûkât" olarak gönderilmekle beraber, bunun yanında imtihâna da tâbi tutulmuştur. Âdemoğlu; mahlûklar (yaratılanlar) içinde en mümtâz ve en mükerrem bir şekilde yaratılıp yükselmelere ve alçalmalara müsâit kılınan bir varlıktır.

Aslında "Üç aylar" ve bu aylardaki mübârek gece ve günler, yaratılmışların en şereflisi olma özelliğini unutarak, nefis ve şeytânların tuzaklarına düşmüş ve her iki dünyâsını zindâna çevirecek olan günâh, isyân ve gaflet bataklıklarında boğulmakla karşı karşıya gelmiş insanların kurtuluşları için uzatılan can simidi gibidirler. Bu mübârek aylar, asliyetimize, kendimize dönüş için, günâhlardan, kusûr ve kabâhatlerden tevbe ve rücû için çok önemli fırsatlardır.

Peygamber Efendimizin duâsında adı geçen "Şa'bân-ı muazzam" ayını neredeyse yarıladık. Şa'bân-ı şerîf ayı, hayırların çoğaldığı, bereketlerin indiği, hatâların terk edildiği, günâhların örtüldüğü bir aydır.

Bu aylarda, gece ve günlerinde, içimizi ve dışımızı bilen Rabbimize karşı, nefsimizi muhâsebeye çekmeli, O'nun bizim dünyâ ve âhıret hayâtımızı Cennet'e çevirmek için gönderdiği mukaddes dîni İslâma tâm teslîm olup olmadığımızı gözden geçirmeliyiz. Hiç vakit geçirmeden İslâmın rahmet, bereket, mağfiret, fazîlet ve hayât bahşeden çeşmesinden kana kana nasip almak için bu ayları, gece ve günleri başlangıç yapmalıyız, bu fırsatları birer ganîmet bilmeliyiz.

 

BU AYDA ORUÇ TUTMAK...

Sevgili Peygamberimiz buyurdular ki: "Ramazân ayından sonra en faziletli oruç, Şa'bân ayında tutulan oruçtur." [Tirmizî]

Âişe vâlidemiz (radıyallahü anhâ) buyurmuştur ki:

"Resûlullah'ın, [Ramazân ayı müstesnâ/hâriç olmak üzere] hiçbir ayda, Şa'bân ayından daha çok oruç tuttuğunu görmedim. Bazen Şa'bân ayının tamâmını oruçlu geçirirdi." [Buhârî]

Resûlullah Efendimize, Şa'bân ayında niçin çok oruç tuttuğu sorulduğu zaman da şöyle cevap vermiştir: "Şa'bân ayı, öyle fazîletli bir aydır ki, insanlar bundan gâfildirler. Bu ayda ameller, âlemlerin Rabbine arz edilir. Ben de amelimin oruçlu iken arz edilmesini isterim." [Nesâî]

Bu konudaki hadîs-i şerîflerden biri de şöyledir:

"Şa'bân ayında üç gün oruç tutana, Hak teâlâ, Cennet'te bir yer hâzırlar." 

Sevgili Peygamberimiz, hadîs-i şerîflerinde, yarından sonra idrâkiyle şerefleneceğimiz "Berât gecesi" hakkında buyurdular ki:

"Allah şu dört geceyi hayırla süsler: Ramazân ve Kurbân Bayramı geceleri, Arefe gecesi, Şa'bânın yarısındaki [Berât] gecesi ki, onda eceller, rızıklar yazılır." [Deylemî]

"Dört gecenin gündüzü de gecesi gibi fazîletlidir. Allah, o gece [ve gün]lerde duâ edenlerin isteklerini geri çevirmez, onları mağfiret eder ve onlar bu gece [ve gün]lerde bol ihsâna nâil olurlar. Bunlar: Kadir gecesi, Arefe gecesi, Berât gecesi, Cuma gecesi ve günleri" [Deylemî]

 

21.06.2013

Yarın "Berât Kandili"dir

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Dünkü makâlemizde, bir nebze Şa'bân ayından ve fazîletinden bahsettik. Yarın inşâallah, mübârek "Berât Kandili"ni idrâk etmekle şerefleneceğiz. Aslı "Berâet" olan ve Türkçe'ye "Berât" olarak giren bu kelimenin sözlük anlamı, "Borçtan, hastalıktan, suç ve cezâdan kurtulmak" ise de, dînî literatürümüzde: "İlâhî afv ve rahmete nâil olmak, günâhlardan arınmak, temize çıkmak" manalarını ifâde etmektedir.

Kur'ân-ı kerîmde, "Duhân" sûresinde, bu geceye "leyle-i mübâreke: mübârek gece" denilmiştir. Çünkü "Berât gecesi"nde, yeryüzüne rahmet, bereket, iyilik, afv ve mağfiret iner.

Bilindiği gibi mübârek geceler, İslâm dîninin kıymet verdiği gecelerdir. Mübârek gece, öğle namazı vaktinden, o gecenin sonuna, yani imsâk vaktine kadar olan zamandır. 

Allahü teâlâ, kullarına çok merhamet ve şefkat ettiği, acıdığı için, bazı gecelere husûsî kıymet vermiş, bu gecelerdeki duâ ve tevbeleri, tâat ve ibâdetleri kabûl edeceğini bildirmiştir. Kullarının çok ibâdet yapmaları, duâ ve tevbe etmeleri için bu geceleri birer sebep kılmıştır.

 

MELEKLERE BİLDİRİLİR...

Bilindiği üzere bütün kâinâtın yaratıcısı ve sâhibi olan Cenâb-ı Hak, ezelde hiçbir şeyi yaratmadan önce, her şeyi takdîr etmiş, dilemiştir. Bunlardan bir yıl içinde olacak (doğumlar, ölümler, terfîler, tenzîller, ameller, rızıklar, ömürler, ölüm sebepleri gibi) her şeyi, Şa'bân ayının onbeşinci (Berât) gecesinde meleklere bildirir. [Bunlar, Duhân sûresinin 1-6. âyet-i kerîmelerinde beyân edilmektedir.] 

Tefsîrlerde Kur'ân-ı kerîmin, Levh-i mahfûza bu gece indirildiği bildirilmektedir. Bilindiği gibi, Kur'ân-ı kerîmin iki türlü inişi vardır: Birincisi Levh-i mahfûza inişi [bu, Berât gecesinde olmuştur], diğeri de semâ-i dünyâya ve oradan Peygamber Efendimize inişi [bu da Kadir gecesinde başlamıştır].

Peygamber Efendimiz, bir hadîs-i şerîfinde buyurdu ki:

"Şa'bân ayının 15. gecesini ibâdetle, gündüzünü de oruçla geçirin! O gece Allahü teâlâ buyurur ki: 'Affedilmek isteyen yok mu, günâhlarını affedeyim. Rızık isteyen yok mu, rızık vereyim. Dertli olan yok mu, sıhhat-âfiyet vereyim. Ne isteyen varsa, istesin vereyim.' Bu hâl, fecre [sabâha, imsâk vaktinin bitimine] kadar devâm eder." [İbn-i Mâce]

Hazret-i Âişe vâlidemiz, "Yâ Resûlallah, Allahü teâlâ seni günâh işlemekten muhâfaza buyurduğu hâlde, Berât gecesinde neden çok ibâdet ettin?" diye bir suâl sordu. Peygamber Efendimiz ona cevâben buyurdu ki:

"Ben, şükredici bir kul olmayayım mı? Bu yıl içinde doğacak her çocuk, bu gece deftere geçirilir. Bu yıl içinde öleceklerin isimleri, bu gece özel deftere yazılır. Bu gece herkesin rızkı tertîp olunur. Bu gece herkesin amelleri Allahü teâlâya arz olunur." [Gunyetü't-tâlibîn]

Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem), Berât gecesinde çok ibâdet ve duâ ederdi. Çünkü kendileri, "Berât gecesini ganîmet, fırsat biliniz! Çünkü belli bir gecedir [Şa'bânın 15. gecesidir]. Kadir gecesi çok büyük ise de, hangi gece olduğu belli değildir. Bu gece, çok ibâdet yapınız; yoksa, kıyâmet gününde pişmân olursunuz" buyurmuşlardır.

Peygamber Efendimiz, Berât gecesinde, "Allahümmerzuknâ kalben takıyyen mineş-şirki beriyyen lâ kâfiren ve şakıyyen" duâsını da okurdu. Yani "Ey Allah'ım! Bize, şirkten berî, kâfir ve şakî de olmayan, müttakî bir kalp nasîb eyle" demektir. (Riyâdu'n-Nâsıhîn)

 

"BERÂT GECESİ"NİN ÖNEMİ

Hadîs-i şerîflerlerde buyuruluyor ki:

"Allahü teâlâ, Şa'bân ayının 15. gecesinde rahmetiyle tecellî ederek kendisine şirk koşan ve Müslümân kardeşine kin güdenler hâriç herkesi affeder." [İbn-i Mâce]

"Cebrâîl aleyhisselâm gelip, 'Kalk, namaz kıl ve duâ et. Bu gece, Şa'bânın 15. gecesidir' dedi. Bu geceyi ihyâ edenleri Allahü teâlâ affeder. Yalnız, müşrik, büyücü, falcı, cimri, kinci, müşâhin [yani bid'at ehli], içkici, fâizci ve zânîyi affetmez." [Taberânî]

[Burada, önemine binâen şu husûsu belirtmemizde lüzûm ve fayda var: Ehl-i sünnet i'tikâdına göre; içki içmek, cimrilik, kin gütmek, ana-babaya isyân... gibi günâhları işleyen kâfir olmaz. Îmânı düzgün ise, günâhlarının cezâsını çektikten sonra Cennete girer. Sevâpları günâhlarından daha çok ise, Cehenneme girmeden de Cennete gider.]

 

22.06.2013

Orucun bazı hikmet ve içtimâî faydaları

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Mukaddes dînimiz İslâmiyette, bütün Müslümânlar tek bir vücut gibi kabûl edilmiş, Müslümânların birbirlerinin dertleri ile ilgilenmeleri istenmiştir.

Sevgili Peygamberimizin, "Yanı başında komşusu aç olduğu hâlde tok yaşayan, kâmil mü'min değildir"  anlamındaki hadîs-i şerîfi, konunun önemini açık bir şekilde ortaya koymaktadır.

Peygamberimizin mübârek hanımı Hazret-i Âişe [radıyallahü anhâ] buyuruyor ki:

"Allahü teâlânın Resûlü, üç gün peş peşe karnını doyurmamıştır; isteseydi doyururdu. Lâkin o, yoksulları doyurup kendisi aç kalmayı tercîh ederdi." 

Onun ahlâk ve fazîlet dolu yaşayışını örnek alan Müslümânlar da, aynı davranışları sergilemek zorundadırlar.

Hazret-i Ömer'in halîfeliği zamanında dokuz ay süren bir kıtlık olmuştu. Hazret-i Ömer [radıyallahü anh], "ihtiyaç sâhipleri bize gelsin" diye halka duyuru yapmış; kendisi ise, Müslümânlar bolluğa kavuşuncaya kadar, ekmekle beraber zeytinyağından başka katık yemeyeceğine dâir yemîn etmişti.

Bizim için en güzel örnek olan Sevgili Peygamberimiz, insanların en cömerdi idi. Bu cömerdliği, Ramazân ayında zirveye çıkar, doruk noktasına ulaşır; elinde ne varsa yoksullara dağıtırdı; köleleri de satın alır ve âzâd ederdi.

 

İCTİMÂÎ/SOSYAL FAYDALARI

Bilindiği üzere, ramazân ayı boyunca insan, aslında ferdî ve sosyal olgunluğa erişmek için çok ciddî ve zor bir imtihândan geçer. Nefsinin zaaf ve tutkularıyla oldukça çetin bir mücâdele içine girer.

İbâdetlerin faydaları sâdece fertlerle ve âilelerle sınırlı değildir. Bazı ibâdetler toplum düzen ve âhengini önemli ölçüde etkiler. Meselâ cemâatle kılınan namazların ictimâî münâsebetler, sosyal ilişkiler açısından ne kadar önemli olduğunu inkâr mümkün değildir.

Oruçta da bu özellik çok bâriz, belirgin bir şekilde gözlemlenir. Orucun fert bakımından pek çok faydaları yanında toplumun huzûruna sağladığı çok önemli faydaları da vardır. Oruç, insanın şefkat ve merhamet duygularını geliştirerek bunun topluma sevgi ve yardım şeklinde yansımasını sağlar.

Oruç tutan kimse, açlığın ne demek olduğunu bizzât tatmış olduğundan, yokluk içinde kıvranan fakîrlerin, kimsesizlerin çektikleri sıkıntıları, içinde duyarak şefkat ve acıma duyguları gelişir. Bunun sonucu olarak da fakîrlere yardım elini uzatarak, onların sıkıntılarını giderir, toplumun huzûr ve mutluluğuna katkıda bulunur.

Hele zekâtta bunlara ilâveten, sosyo-ekonomik dengeleri olumlu yönde etkileyen çok hikmetli özellikler vardır. Ramazân ayının manevî atmosferi içinde farz olan zekâtın dışındaki her türlü sadaka ve maddî yardımlaşmanın da zenginleştirdiği bir ihsân ortamında, nice bunalmış insanların sıkıntı ve problemlerine çözüm ve râhatlık sağlandığı herkesin bildiği bir gerçektir.

 

ORUCUN BAZI HİKMETLERİ

Allahü teâlâ, diğer ibâdetlerde olduğu gibi, oruç tutulması  emrini de sebepsiz yere vermemiştir. Oruç, insanlara hem maddî, hem de manevî faydalar sağlar. Bütün bir sene, çeşitli yemekleri eritmek için, yorulan insan midesi ve bağırsakları, senede bir ay dinlenerek sağlığını korumuş olur. Bu, maddî faydasıdır. 

Manevî faydası de şudur: Oruç tutan bir insan, bizzât hissederek fakîr insanlara yardım etmek ihtiyâcını duyar. Bu da, insanların birbirlerine yardım etmelerine sebep olur. Birbirlerine yardım eden insan toplulukları arasında ise çekişmeler olmaz.

Bundan başka, Allahü teâlânın emrini yerine getirmek için gündüzleri bir ay oruç tutan bir Müslümân, Allahü teâlânın emirlerini yapmak i'tiyâdını, alışkanlığını da kazanır. Böylelikle, Allahü teâlânın başka emirlerini yapmaya da alışkanlık peydâ eder.

İbâdetlerin, bizim bildiğimiz ve bilmediğimiz birçok hikmetleri vardır. Tespit edilen hikmetlerini bilmekte fayda vardır. Çünkü hayrânlık duyup o ibâdeti seve seve yapmaya, yakîne sebep olur. İslâmiyeti bilmeyenlere, hikmetini, faydasını anlatmak, dîni sevdirmeğe vesîle olur.

Orucun, dünyâdaki faydalarından biri, insanlara açlığın ve susuzluğun ne demek olduğunu öğretmektir. Tok, hiçbir zaman açın hâlinden anlamaz ve ona merhamet etmez.

Oruç, bundan başka, nefse hâkim olmayı da sağlar.

20.07.2013

Gözleri haramdan korumanın ehemmiyeti

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Eskiden gayr-i müslim Avrupa toplumlarında olan bazı hâdiseler, son zamanlarda, Müslümân cemiyetlerde de sıkça görülmeye başladı. Âilede şiddet, darp, yaralama, öldürme, tecâvüz, yuvaların yıkılması, boşanmalar, çeşitli katiller, töre cinâyetleri... ve benzeri hâdiseler çok fazlalaşmaya başladı.

Bilindiği üzere, İslâmiyet bütün asırlara, bütün coğrafyalara, bütün kavimlere hitâp eden bir dîndir. İyi insanlar da, kötü insanlar da onun muhâtabı olabilirler. İnsanlık hayâtının başından beri, ferdlerin, âilelerin ve cemiyetlerin ahlâklı bir şekilde yaşamaları, birbirlerini sevip-saymaları, kardeşçe yaşamaları, yardımlaşmaları için, aklı başında olan kimseler tarafından çeşitli tedbîrler alınmıştır.

Bütün dînlerde de [tâ Hazret-i Âdem'den beri], 5 şeyin [dînin, aklın, neslin (ırzın, nâmûsun, ahlâkın), nefsin ve malın] korunması emredilmiştir; hâssaten son Peygamber olan Sevgili Peygamberimizin ahkâm-ı İslâmiyyesinde, İslâmın bütün emir ve yasaklarında da bunlar gözetilmiştir.

Bugün, bir cemiyetin ahlâkan bozulmaması için alınabilecek olan bazı tedbîrler üzerinde durmak istiyoruz:

 

AÇIĞI DA GİZLİSİ DE!..

Kur'ân-ı kerîmde meâlen: "Fuhşun açığına da, gizlisine de yaklaşmayın" (En'âm, 151) buyurulmuştur.

Buradaki "yaklaşmayın" demek, kıymetli tefsîrlerde belirtildiğine göre, "zinâya götürecek bütün sebeplerden, tüm hareket, söz ve işlerden sakının, yabancı kadınları düşünmeyin, onlara bakmayın, onlarla konuşmayın, onların seslerini dinlemeyin..." demektir. İslâmî kitaplarda, yabancı kadınlara bakmanın gözü zayıflattığı, kalbi de kararttığı yazılıdır.

Sevgili Peygamberimiz, hadîs-i şerîflerinde buyurmuştur ki:

"Ey gençler, nâmûsunuzu koruyun, zinâ etmeyin! İyi bilin ki, nâmûsunu koruyana Cennet vardır." [Hâkim]

"Kötülükten korunmak için, nikâhlı yaşayın ve iffetli olun." [İbn-i Asâkir]

"Zinâ eden, aynı şeye ma'rûz kalır." [İbnü'n-Neccâr]

"Onun bunun karısını, kızını ayartan bizden değildir." [İmâm Ahmed]

"Siz iffetli olursanız, kadınlarınız da iffetli olurlar." [Hâkim]

[Erkekler, iffetsiz olurlarsa, kendi hanımları, kızları da kötü yola düşebilirler. Çünkü "Eden bulur" ve "Çalma elin kapısını, çalarlar kapını" gibi atasözlerimiz mevcuttur.]

Resûlullah Efendimiz buyurmuştur ki: "Kadının yüzünden ve iki eli ayasından başka bütün bedeni avrettir." [Mecmau'l-Enhür]

"Avret yerini açana, başkasının avret yerine bakana Allah la'net etsin." [Beyhekî] Bir hadîs-i şerîf de şöyledir:

"Ey kadınlar, ancak mahreminiz olan erkeklerle konuşun, mahreminiz olmayanlarla konuşmayın." [Râmûzü'l-ehâdîs]

Peygamber Efendimiz, "göz zinâsı" hakkında da buyuruyor ki:

"Yabancı kadına şehvetle bakmak göz zinâsıdır, onu tutmak el zinâsıdır, ona gitmek ise ayakların zinâsıdır." [Rıyâdu'n-Nâsıhîn]

"Tibyân Tefsîri"nde, "Mümtehine sûresi"nin 12. âyetinin açıklaması yapılırken deniyor ki: Peygamber Efendimiz, kendisi ile bîat edilirken hiçbir yabancı [nâ-mahrem] kadınla müsâfeha yapmamıştır. Hazret-i Âişe dedi ki:

"Peygamber Efendimizin kadınlarla bîati söz ile idi. Onun eli, hiçbir yabancı kadının eline değmemiştir." [Müslim]

İmâm-ı Rabbânî hazretleri de buyuruyor ki:

"Peygamber Efendimiz, erkeklerle müsâfeha ederek sözleştikten sonra, kadınlarla da sözleşme yaptı. Kadınların bîati yalnız söz ile oldu. Mübârek eli kadınların eline dokunmadı." [Mektûbât-ı Rabbâniyye, III, 41. mektûb]

 

İBÂDETİN TADINI DUYMAK!..

Diğer bazı hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

"Bir yabancı kadını görüp de, Allah'tan korkarak, başını ondan çevirene, Allahü teâlâ, ibâdetlerin tadını duyurur." [Ebû Dâvûd, İmâm Ahmed, Hâkim]

"Kadına, şehvetle bakanın, gözlerine erimiş kurşun dökülüp Cehenneme atılır." [Mecmau'l-Enhür]

"Yabancı kadını görünce, yüzünüzü ondan ayırın! Ansızın görmek günâh olmaz ise de, tekrâr bakmak günâh olur." [Ebû Dâvûd, Dârimî]

"Komşu kadına, arkadaş hanımına şehvet ile bakmak, yabancı kadına bakmaktan on kat daha günâhtır. Evli kadınlara bakmak, kızlara bakmaktan daha günâhtır." [Taberânî]

[İnşâallah yarın da, aynı konuya devâm edelim.]

26.07.2013

Yabancı kadın ve erkeklere bakmak

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Dünkü makâlemizde, başlıktaki konuyla alâkalı, Sevgili Peygamberimizin külliyetli miktarda hadîs-i şerîfine temâs etmiştik. Bugün aynı konuya dâir birkaç cümle daha ilâve etmek istiyoruz.

Bilindiği gibi, Kur'ân-ı kerîmde "Zinâ etmeyin" denmeyip, "Zinâya yaklaşmayın" (İsrâ, 32) buyuruluyor.

Yine, Kur'ân-ı kerîmde, "Ana ve babanı dövme" denmemiştir; ama "Ana-babana öf bile deme" (İsrâ, 23) buyurulmuştur. Bu âyet-i kerimede "öf" demekten maksat, "onlara üzücü bir şey söyleme" demektir. (Beydâvî Tefsîri) Burada, en hafîfi söylenerek, bundan bile sakınılması, böylece daha kötü olan işe yaklaşılmaması emredilmektedir.

"Zinâya yaklaşmayın" ifâdesi de, "zinâya götürecek sebeplerden, hâllerden, sözlerden, hareketlerden ve işlerden sakının" demektir.

Bu mevzûda, İslâm âlimlerinin kitaplarından nakil yaparak konuyu biraz daha açacak olursak:

Erkekler için, "yabancı kadınları düşünmeyin, onlara gülümsemeyin, onlara selâm vermeyin, ihtiyaç olmadıkça onlarla konuşmayın, hâl-hâtır sormayın, yüzlerine karşı duâ etmeyin, onlara mektûp, mesaj yazmayın, mailleşmeyin, chat yapmayın, onların seslerini dinlemeyin, onlara bakmayın, onlarla tokalaşmayın, yalnız bir odada kalmayın [halvet-i sahîha yapmayın], dans etmeyin... ve sâire" demektir.

Kadınlar için de, "dikkat çekici elbise giyinmeyin, kocanızdan başkasına makyaj yapmayın, ziynetlerinizi göstermeyin, koku sürünerek sokağa çıkmayın, onların görebileceği yerlerde durmayın, onlarla selâmlaşmayın, tebrîkleşmeyin, yüzlerine karşı duâ etmeyin, tokalaşmayın... ve sâire" demektir.

Sevgili Peygamberimiz buyurmuştur ki:

"Bir kadın koku sürünüp dışarı çıkar ve kokusunu duyurmak için bir topluluğun yanından geçerse, ona bakana da, kendisine de zinâ günâhı [göz zinâsı] yüklenir." [Nesâî]

"Bir kadın, cezbedici koku sürer ve erkekler de ona bakarlarsa, o kadın evine gelinceye kadar, Allahü teâlânın gazabında olur." [Taberânî]

 

HÜR KADINLARIN ÖRTÜNMESİ

Hicâb [tesettür=örtünme] âyeti gelmeden önce, kadınlar örtünmezler, Resûlullaha gelip bilmediklerini sorup öğrenirlerdi. Resûlullah Efendimiz birinin evine gitse, kadınlar da gelir, oturur, dinler ve istifâde ederlerdi.

Beydâvî Tefsîri'nde ve Buhârî'nin Sahîh'inin Tefsîr kısmında bildirildiği gibi, hicretten üç yıl sonra, Ahzâb sûresindeki ve beş yıl sonra da Nûr sûresindeki hicâb âyetleri gelip kadınların yabancı erkekler yanında oturmaları, bunlarla konuşmaları yasak edilmiştir. Bundan sonra, Resûlullah Efendimiz, kadınların bilmediklerini, mübârek hanımlarından sormalarını emreylemiştir.

Bazı ateistler, "Peygamber zamanında kadınlar örtünmezdi; umacı gibi örtünmek o zaman yoktu. Hazret-i Âişe başı açık gezerdi; şimdiki örtünmeyi, sonradan, yobazlar uydurdu" diyerek asılsız iddiâlarda bulunuyorlar. Hicâb [tesettür=örtünme] âyetinden önceki durumu bildirip kadınların açılmasının mahzûru olmadığını söylemek, yalan söylemek, Müslümânları aldatmak, kandırmak olur.

İçkiyi yasaklayan âyet-i kerime gelmeden önce de Müslümanlardan içki içenler vardı. Bunu örnek gösterip de "içki yasak değildi" demek yanlış olduğu gibi, Hicâb âyetinden önceki durumu bildirip "kadınlarla zarûret ve ihtiyaç olmaksızın konuşmanın, onlara bakmanın, onlarla oturmanın günâh olmadığını söylemek" de böyle yanlıştır.

Resûlullah Efendimizin mübârek hanımı Ümm-i Seleme vâlidemiz, diğer mübârek hanımı Meymûne vâlidemizle beraber şâhid olduğu bir hâdiseyi şöyle anlatmıştır:

"Meymûne ile birlikte Resûlullahın yanında idik. İki gözü de görmeyen [Peygamberimizin müezzinlerinden] Abdullah İbn-i Ümmi Mektûm izin isteyip içeri girdi. Resûlullah bunu görünce, bize 'İçeri geçin' buyurdu. 'O âmâ değil mi, bizi görmez' dedim. 'O, sizi görmüyorsa da, siz onu görmüyor musunuz?' Yani, o görme engelli ise, siz de kör değilsiniz ya, buyurdu." (Ebû Dâvûd, Tirmizî, İmâm Ahmed)

İmâm-ı Gazâlî hazretleri buyurmuştur ki:

"Kadınların-kızların; başları, saçları, kolları, bacakları açık olarak sokağa çıkmaları harâm olduğu gibi, ince, süslü, dar, hoş kokulu elbise ile çıkmaları da harâmdır. Böyle çıkmalarına izin veren, râzî olan ana-babası, kocası veya kardeşi de, onun günâhına ve azâbına ortak olurlar." (Kimyâ-yı saâdet)

[İnşâallah, fırsat bulunca, bu konunun devâmını da yazmak isteriz.]

 

27.07.2013

Kadir gecesi, sadece bu ümmete lutfedilmiştir

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

 Bereketli, hayırlı, faydası bol, feyizli, demek olan "mübârek" sıfatıyle sıfatlanan ve İslâm dîninin kıymet verdiği on geceden [hicrî-kamerî sene içerisindeki sırasına göre, 1 Muharrem, 10 Muharrem (Aşûre gecesi), Mevlid, Regâib, Mi'râc, Berât, Kadir, Ramazân Bayramı, Arefe ve Kurbân Bayramı gecelerinden] biri de Kadir gecesidir. 

Bilindiği üzere, bazı mekânlar emsâline göre daha mukaddes, bazı insanlar akrânına nisbetle daha muhterem olduğu gibi, bazı zamanlar da benzerlerine nazaran çok daha kudsî, mukaddes ve mübârektir. Nasıl ki, altın madeni demir, bakır, kömür gibi madenlerden çok üstün ise; yine yâkût taşı diğer normal taşlardan çok kıymetli ise, gül, çiçeklerin şâhı ise, bu gece de diğer normal gecelerden çok üstündür.

Kur'ân-ı Kerîmin, Resûlullah Efendimize gelmeye başladığı ve Ramazân ayı içinde olan "Kadir gecesi"nin fazîleti (üstünlüğü), bin aydan daha fazîletli [hayırlı, kıymetli] olduğu Kur'ân-ı Kerîm'de "Kadir sûresi"nde açıkça bildirilmiştir. Kadir gecesi, Kur'ân-ı Kerîm'de medhedilen en kıymetli gecedir. Hadîs-i şerîfte de buyuruldu ki: "Allahü teâlâ indinde en kıymetli gece, Kadir gecesidir."

 

KADİR SÛRESİ...

Kadir sûre-i celîlesinin esbâb-ı nüzûlü [iniş sebepleri] hakkında tefsîr kitaplarında şu rivâyetleri görüyoruz:

1- Bir gün Peygamber Efendimiz, önceki ümmetlerden bir mü'minin, 1.000 (bin) ay, durmadan, gece-gündüz Allah yolunda cihâd ettiğini anlatınca, orada hazır bulunan Eshâb-ı Kirâmdan bazıları:

"Biz, bu kısa ömrümüzle buna nasıl kavuşuruz? O mü'minin yaptığı bu ibâdeti nasıl yapabiliriz? Zâten ömrümüz buna yetmez" dediler.

İşte bu sırada Cebrâîl aleyhisselâm, Peygamberimize "Kadir sûresi"ni getirdi. Böylece Allahü teâlâ, Muhammed aleyhisselâmın ümmetine, önceki ümmetlerin bin ayda (takriben 83 senede) yaptıkları ibâdetlerin sevâbını, bir gecede ihsân etmektedir.

İşte "Kadir gecesi", böyle kıymetli, şerefli, mübârek bir gecedir...

Her müslümân, Kadir gecesini bir ganîmet bilmeli, bu fırsatı iyi değerlendirmelidir.

2- Resûlullah Efendimize, kendisinden önceki insanların ömürlerinin ne kadar olduğu bildirilince, kendi ümmetinin ömürlerini kısa buldu, "uzun ömürlü olan diğerlerinin işledikleri sâlih amelleri, benim ümmetim işleyemezler" diye düşününce, Allahü teâlâ, ona bin aydan hayırlı olan "Kadir Gecesi"ni ihsân etti. (İmâm Mâlik)

3- Peygamber Efendimiz, "Benî İsrâîl peygamberlerinden 80 yıl, Allahü teâlâya ibâdet eden oldu" buyurunca, Eshâb-ı kirâm hayret ettiler. Bunun üzerine Cebrâîl aleyhisselâm gelip; "Yâ Resûlallah, senin ümmetin bu peygamberlerin, 80 yıllık ibâdetine şaşarlar. Allah sana ondan daha iyisini gönderdi" diyerek, "Kadir Gecesi, bin aydan hayırlıdır" meâlindeki âyet-i kerîmeyi okudu. (Tefsîr-i Muğnî)

4- Resûlullah Efendimiz, daha önceki ümmetlerden 1.000 (bin) sene cihâd eden insanları düşünüp, "benim ümmetimin ömrü kısadır, binâenaleyh daha az ibâdet ederler" diye üzülünce, Allahü teâlâ, "Kadir Gecesi senin ve ümmetinindir" buyurup Habîbinin kalbini ferahlandırdı. Hem de Kadir Gecesi, her ramazân ayında gelir...

 

GİZLENMİŞ BEŞ ŞEY!..

Kadir gecesinin hangi gece olduğu kesin olarak bildirilmemiştir. Bir hadîs-i şerîfte: "Allahü teâlâ, 5 şeyi 5 şey içinde; Rızâsını tâatte, gazabını günâhlarda, orta namazı 5 vakit namazda, evliyâsını halk arasında, Kadir gecesini ise ramazân ayı içinde gizlemiştir" buyuruluyor.

O hâlde, Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için, hiçbir iyiliği küçük görmemeli. Gazabı günâhlar içinde saklı olduğu için, hiçbir günâhı küçük görmemeli ve işlememeli. Orta namazı kaçırmamak için, 5 vakit namazı vaktinde kılmalı. Evliyâsı insanlar arasında gizli olduğu için, herkese iyi muâmele etmelidir. Atalarımız, "Her geleni Hızır, her geceyi Kadir bil" demişlerdir.

Evliyâdan bir zât (Abdülvehhâb-ı Şa'rânî), uzun tecrübelerine dayanarak, "Ramazân, pazar günü başlarsa, Kadir gecesi 29. gecedir. Salı başlarsa 27. gece, perşembe başlarsa 25., cumartesi başlarsa 23., pazartesi başlarsa 21., çarşamba başlarsa 19., cuma başlarsa 17. gecedir" diyor ve ben, bu formül ile 30 sene Kadir gecesine kavuştum diye de ilâve ediyor.

[Takvîmlere göre, inşâallah yarın Kadir gecesini idrâk edeceğiz. Nasip olursa, yarın da bu konudan bahsedeceğiz.]

 

02.08.2013

Mübârek Kadir gecesinin fazîleti

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Takvîmlere göre, bu gece Kadir gecesidir. Makâlemizin başında, kıymetli okuyucularımızın, asîl milletimizin ve bütün Müslümânların Kadir gecelerini cândan tebrik ediyoruz. Allahü teâlâ, bu mübârek geceyi, güzel memleketimiz ve İslâm âlemi için nice hayırlara vesîle eylesin...

Kadir gecesi hakkındaki hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

"İnanarak ve sevâbını Allah'tan umarak, Kadir gecesini ihyâ edenin geçmiş günâhları affolur." [Buhârî, Müslim]

"Dört gecenin gündüzü de gecesi gibi fazîletlidir. Allah, o günlerde duâ edenin isteğini geri çevirmez, onları mağfiret eder ve onlar bu günlerde bol ihsâna nâil olurlar. Bunlar, Kadir gecesi, Arefe gecesi, Berât gecesi, Cuma gecesi ve günleri." [Deylemî]

İçerisinde, Kur'ân-ı kerîmin vahyedilmeye başladığı Kadir gecesi, ramazân ayı içindedir ki, o gecenin bin aydan hayırlı olduğu, bizzât Allahü teâlâ tarafından beyân buyurulmuştur.

Hicrî-Kamerî ayların 9'uncusu olan ramazân ayı, bütünü i'tibâriyle çok kıymetli ve şereflidir. Ramazân ayında yapılan bütün nâfile ibâdetlere verilen sevâp, başka aylarda yapılan farz ibâdetlere verilen sevâp gibidir. Bu ayda iyi iş ve ibâdet yapabilenlere, bütün sene boyunca da bu işleri yapmak nasip olur.

Her Müslümân, on bir ayın sultânı olan ramazân ayını ve bilhâssa bin aydan hayırlı, daha kıymetli olan Kadir gecesini bir ganîmet bilmeli, bu fırsatı iyi değerlendirmelidir. Çünkü bu mübârek ay bitmek üzeredir.

***

Kadir gecesinin fazîleti, üstünlüğü, bin aydan daha fazîletli, kıymetli, hayırlı olduğu Kur'ân-ı Kerîm'de Kadir sûresinde açıkça bildirilmektedir.

Ramazân-ı şerîf ayı içinde bulunan en kıymetli gecedir. Bazı âlimlere göre [Şâfiî âlimler, en kıymetli gece Mevlid gecesidir demektedirler] Mevlid gecesinden sonra en kıymetli gecedir. Kadir Gecesi, Muhammed aleyhisselâmın ümmetine mahsûs bir gecedir. Başka Peygamberlere ve ümmetlerine böyle bir gece verilmemiştir.

Peygamber Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem), Dört Halîfe ve sonra kurulan bütün İslâm devletlerinin ileri gelenleri, bu geceye çok hürmet göstermişler, geceyi ibâdet ederek geçirmişlerdir. 

Osmanlılar zamânında, o gece memleketin her yerindeki bütün eğlence yerleri kapatılırdı. İstanbullular Eyyûb Sultân, Sultân Ahmed, Ayasofya Câmii ve bulundukları yerlerin câmilerinde sahûra kadar ibâdet eder, affedilmeleri için Cenâb-ı Hakk'a duâda bulunurlardı. Pâdişâh, akşamdan sonra, bir alayla Ayasofya'ya gelir, yatsı namazını orada edâ eder, sonra saraya dönerdi. Bu alaya "Kadir Alayı" denirdi.

 

KADİR GECESİ NE ZAMANDIR?

Kadir gecesi ramazân ayı içindedir; [Bakara: 185 ile Kadir:1] ama Kadir gecesinin hangi gece olduğu kesin olarak bildirilmemiştir. Peki, Kadir gecesini nerede arıyacağız? 

Hadîs-i şerîflerde, bu gecenin, ramazân ayının son on gecesinde yani 20-30. geceleri arasında aranması bildirilmiştir. Nitekim Eshâb-ı Kirâm, Peygamber Efendimize Kadir gecesinin ne zaman olduğunu sorunca: "Kadir gecesini, Ramazân ayının son on gününde arayınız" buyurmuşlardır. Bir başka zaman sorduklarında ise, Kadir gecesini ramazân ayının 27'sinde aramalarını emir ve tavsiye buyurmuşlardır.

Hazreti Âişe vâlidemiz buyurdu ki: "Resûlullah, ramazân ayının son on gününde her zamankinden daha fazla ibâdet ederdi." (Tirmizî)

Bu husûstaki hadîs-i şerîflerden birkaçı da şöyledir:

"Kadir gecesini, ramazânın son on gününün [21, 23, 25, 27 ve 29 gibi] tek gecelerinde veya ramazânın son gecesinde arayınız. Sevâbını umarak Kadir gecesini ibâdetle geçirenin geçmiş ve gelecek günâhları affolur." (İmâm Ahmed)

Kadir gecesini soran bir zâta Peygamber Efendimiz: "Bu yıl ramazânın ilk gecesi idi geçti. 27. geceyi ihyâ et! Ramazânın 27. gecesini ihyâ edene, vücûdundaki kıllar sayısınca, hac, umre, şehîdlik ve gâzîlik sevâbı verilir" buyurdu.

Hazreti Âişe vâlidemize hitâben de, "13. gece idi geçti. Kadir gecesini kaçırdıysan, 27. geceye kavuşursun. O geceyi ihyâ edersen, âhiret yolculuğu için azık olarak o geceki ibâdet sana yeter" buyurdu.

İmâm-ı Şâfiî, Kadir gecesi Ramazân-ı şerîf ayının 17. gecesi, İmâm-ı A'zam Ebû Hanîfe ise, 27. gecesi olması çok vâki olur demişlerdir.

Kadir gecesine kavuşmak için her hâlde en pratik çâre şudur: Ramazânın bütün geceleri ihyâ edilirse, Kadir gecesine rastlanılmış olur.

 

03.08.2013

İyi veya kötü çığır açmak

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Bir hadîs-i şerîfte, "Hiç kimse, diğerinin günâhını çekmez" buyuruldu. (Hâkim) Kur'ân-ı kerîmde aynı manâda birkaç âyet-i kerîme vardır: Meselâ: "Hiçbir günâhkâr, diğerinin günâhını çekmez." [En'âm, 164]

Ama insanları saptıranlar, sapıklıkta önder olanlar, kendi günâhlarını yüklendikleri gibi, o kimselerin günâhlarını da yüklenirler. (Nahl, 25; Kâdî Beydâvî Tefsîri)

Bir kimse, bir iyiliği yapmaya gücü yetmiyorsa, o iyiliğin yapılmasına sebep olursa, o iyiliği yapmış gibi sevâp kazanır: "Hayra delâlet eden [yol gösteren, sebep olan, önderlik eden], onu yapan gibidir, o hayrı yapan gibi sevâba kavuşur" hadîs-i şerîfi bu konuda bir delîldir. [Ebu Ya'lâ, Beyhakî]

Bir kimsenin iyi veya kötü olduğu, yaptığı işlerden anlaşılır. Bir kimse, kötülüklerden kaçıyor, iyi işler yapıyorsa, o kişinin Cennete gitme ihtimâli çoktur. Onun için iyi kimselerle beraber olmaya çalışmalıdır.

Hepimizin bildiği gibi, insanlar ölünce amel defterleri kapanır. Fakat iyi veya kötü işlerde önderlik edenlerin, çığır açanların amel defterleri kapanmaz.

Nitekim hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

"Bir mü'min vefât edince, her ameli kesilir. Yalnız üç amelinin sevâbı, amel defterine yazılmaya devâm eder. Bunlar, sadaka-i câriyelerinin [yanî câmi, çeşme, yol gibi, insanlara faydası dokunan, faydalı işlerinin], faydalı ilimlerinin, kitaplarının ve sâlih çocuklarının kendisi için ettikleri duâ ve istiğfârların sevâplarıdır." [Ebu'ş-şeyh]

"Dinimizde iyi bir çığır açana, bunun sevâbı ile bununla amel edenlerin sevâbı verilir; o çığırda [o yolda] gidenlerin sevâbından da hiçbir şey eksilmez. 

Dinimizde kötü bir çığır açana da, bunun günâhı ile, bununla amel edenlerin günâhı verilir, o kötü yolda gidenlerin günâhından da hiçbir şey eksilmez." [Müslim]

"İyi işe vesîle olan, hayâtında ve öldükten sonra da o işi yapanlar kadar sevâp kazanır. Kötü işe ön ayak olana da, bu iş terk edilinceye kadar, bunun günâhı yazılır." [Taberânî]

Şu hâlde, insanlığın dünyâ ve âhiret saâdeti için çalışanlara yardımcı olmak, onların sevâplarına ortak olmak demektir. Günâh olan işlere yardımcı olmak ise, o günâha ortak olmak demektir.

 

İNSANLARA HİZMET ETMEK

Cenâb-ı Hak, Kur'ân-ı kerîminde buyuruyor ki:

"Siz, insanlar için, [yanî insanların iyiliği için] ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz; [yanî ümmetlerin en hayırlısı olmak üzere yaratıldınız.] Ma'rûfu [iyiliği, doğruluğu] emreder; münkerden [kötülükten, fenâlıktan] meneder ve Allah'a inanırsınız..." (Âl-i İmrân, 110 )

Kâinâtın Efendisi Sevgili Peygamberimiz de hadîs-i şerîflerinde buyurmuşlardır ki:

"İnsanların hayırlısı [en iyisi], insanlara faydalı olandır."

"Kavmin efendisi, onlara hizmet edendir."

"İnsanların arasına karışan, onların ezâ ve cefâsına katlanan mü'min, insanların arasına girmeyen ve onların baskılarına katlanmayan mü'minden daha fazîletlidir." (Suyûtî, el-Câmiu's-Sağîr, II, 282)

İşte bu âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîfler muvâcehesinde, âlimler  emr-i ma'rûf ve nehy-i münker yaparak İslâmiyete, Müslümânlara ve bütün insanlara hizmeti şiâr edinmiş kimselerdir.

Çünkü hadîs-i şerîflerde: "Âlimler, Peygamberlerin vârisleridirler" ve "Peygamberler ne bir dînâr, ne bir dirhem mîrâs bırakmışlardır. Onlar ancak ilmi mîrâs bırakmışlardır. İlmi alan, mîrâs-ı Peygamberî'den büyük bir pay almış olur" buyurulmuştur.

Burada şunu belirtelim ki, onbeş asırdır Müslümânlara rehberlik etmiş, onlara doğruları öğretmiş, kendileri de eksiksiz İslâmî birer hayât yaşamış bulunan Ulemâ ve Evliyâ-yı kirâmın hâl tercümeleri yanî biyoğrafileri muhtelif kitaplarda genişçe anlatılmaktadır. Bu büyük âlim ve velîler, kendi asırlarında olduğu gibi, zamanlarından sonra da dâimâ sevilen ve sayılan, hayâtları örnek alınan kimseler olmuşlardır. Şüphesiz ki, iyi insanların hayâtları öğrenildikçe, iyilerin adedi artacaktır.

Mâzîlerini, büyüklerini tanıyamayan çocuklar, gençler ve yaşları ilerlemiş insanlar, büyüklüklere tâlip olamazlar. İnsanların çeşitli buhrânlara, bunalımlara, rûhî sıkıntılara marûz kaldıkları asrımızda, büyük insanların yaşayış tarzları, tavsiye ve nasîhatleri, hâl ve hareketleri, kerâmetleri, hem zevk ve ibret almaya, hem de intibâha, uyanmaya sebep olacaktır...

 

31.08.2013

İyi bir insanın vasıfları nelerdir?

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Hâtırlayacağınız üzere, dünkü makâlemizde, mü'minlerin vasıflarıyla ilgili olarak bazı âyet-i kerîme meâlleri ile bir kısım hadîs-i şerîfleri zikretmiştik. Bugün inşâallah bazı hadîs-i şerîflere daha temâs etmek istiyoruz.

Yeniden belirtelim ki, iyi bir insan olabilmek için evvelâ kâmil [yani olgun] bir Müslümân olmak gerekir. Müslümânların, mü'minlerin bütün vasıfları, Kur'ân-ı kerîmde de, Peygamber Efendimiz tarafından da mufassalan zikredilmiştir, bütün teferruâtıyla, detaylarıyla anlatılmıştır.

Mü'minlerle, Müslümânlarla ilgili hadîs-i şerîflerden bazıları da şöyledir:

 

"GÜZEL KOMŞULUK ET!"

"Çevrendekilerle güzel komşuluk et ve kendin için sevdiğini, istediğini başkaları için de sev, iste ki [tâm, kâmil] Müslümân olasın." [Harâitî]

"Mü'minlerin birbirlerini sevme, merhamet ve şefkatteki misâli, bir beden misâlidir. Ondan bir uzuv rahatsız olursa, diğer uzuvlar uykusuzluk ve harârette ona iştirâk ederler." [Buhârî]

Yanî mü'minler, birbirine karşı sevgi ve merhamette, bir vücut gibi olmalıdırlar. Nasıl ki, vücûdun bir yeri rahatsızlanınca, bütün vücut huzûrsuz olup onun tedâvîsi ile meşgûl olunduğu gibi, Müslümânlar da böyle birbirine yardıma koşmalıdırlar.

"Halkın elindekine göz dikmemek, mü'minin alâmetlerindendir." [Dârekutnî]

"Kötü şeyler irtikâb eden, bunları gizlemeye çalışsın." [Hâkim]

Kime, dînin emirlerini yapmak kolay gelirse, onun sâlih bir kimse olduğu anlaşılır. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Eğer âhirete âit istediğine kolayca kavuşur, dünyâya âit olana kavuşman zorlaşırsa, bil ki sen iyi bir hâl üzerindesin. Bunun tersi olursa kötü hâldesin." [Beyhekî]

Bazı İslâm büyükleri doğruluk ve yalan konusunda buyuruyorlar ki:

"Oğlum, yalandan sakın, o serçe eti gibi tatlıdır. Ondan az kimse kurtulur." (Lokmân Hakîm)

"Doğruluk emânettir. Yalancılık hıyânettir." (Hazret-i Ebû Bekir)

"Allah indinde en büyük hatâ, yalan konuşmaktır." (Hazret-i Alî)

"Eshâb-ı kirâm indinde yalandan daha kötü bir şey yoktur. Çünkü onlar, yalanla îmânın bir arada bulunamayacağını bilirlerdi." (Hazret-i Âişe)

Seyyid Abdülkadir Geylânî hazretleri, "Bu işe başladığınızda, temeli ne üzerine attınız? Hangi ameli esâs aldınız da böyle yüksek dereceye ulaştınız?" diye soranlara buyurdu ki: "Temeli doğruluk üzerine attım. Hiç yalan söylemedim. İçim ile dışım bir oldu. Bunun için işlerim hep rast gitti."

Bütün kötülüklerin esâsı yalandır. Peygamber Efendimizin en sevmediği huydur. Yalan söylemek harâmdır; ancak bazı yerlerde câiz olur. Harpte, iki Müslümânı barıştırmak için yalan söylemeye ruhsat vardır. Ayrıca, hanımı ile iyi geçinmek için, gerektiğinde hilâf-ı hakîkat konuşmak da tecvîz edilmiştir.

Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

"Yalan üç yerde câizdir: Harpte, zîrâ harp, hiledir. İki Müslümânı barıştırmak için, birinden diğerine iyi söz getirmek. Hanımını idâre etmek için." [İbn-i Lâl]

"İki kişinin arasını düzeltmek ve hayırlı iş yapmak için söylenen söz, yalan sayılmaz." [Müslim]

 

CÂİZ OLAN YALAN!..

Dîn düşmânlarının zararından korunmak veya Müslümânları korumak için yalan söylemek câizdir. Zâlimden, bir Müslümânın bulunduğu yeri, mâlını, günâhını saklamak câizdir. İki Müslümânın, karı-kocanın arasının açılmasını önlemek için, mâlını korumak için, Müslümânın sırrını, aybını meydâna çıkarmamak için ve bunlar gibi harâmları önlemek için yalan câiz olur; bu durum, zarûret hâlinde, ölmemek için leş yemeye benzer. İyiliğe vesîle olan yalan, fitneye sebep olan doğrudan makbûldür.

Büyükler yalan söylemek icap ettiği yerde bile, sözün ma'nâsını değiştirerek, doğru söylemeyi tercîh etmişlerdir. Meselâ Muâz bin Cebel hazretleri, vazîfesinden dönünce, hanımı: "Bu kadar çalıştın, zekât topladın, bize ne getirdin?" dedi. O da, "Beni gözeten vardı, bir şey getiremedim" dedi. O, Allahü teâlâyı kasdetti. Hanımı ise, Hazret-i Ömer'in onu kontrol eden birini gönderdiğini sandı. Hanımı kızarak, Hazret-i Ömer'in evine gidip "Muâz, Resûlullahın ve Ebû Bekr-i Sıddîk'ın yanında emîn idi. Siz, niçin onun peşine adam takıyorsunuz?" dedi. Hazret-i Ömer, konuyu bir araştıralım dedi. Hazret-i Muâz'dan işin aslını öğrenince güldü ve hanımına vermesi için ona bir miktar hediye verdi.

 

07.09.2013

Kâmil bir Müslümanın vasıfları nelerdir?

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Geçen haftaki iki makâlemizde, "iyi bir insanın vasıfları" hakkında bazı âyet-i kerîmelerle bir kısım hadîs-i şerîfleri zikretmiştik. Bugün de inşâaallah, "kâmil bir Müslümânın vasıfları" konusunda, bazı İslâm büyüklerinin bir kısım sözlerini zikretmek istiyoruz...

Allah'tan korkan bir mü'minin, bir Müslümânın, yani iyi bir insanın vasıfları nelerdir? Âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîflerden çıkan netîceleri özetleyecek olursak, Allah'tan korkan bir kimse, Onun emirlerini yapmaya, yasaklarından sakınmaya titizlikle çalışır. Yaptığı kusûrlara tevbe eder. Herkese iyilik eder. Her iyiliği Allah için yapar... Allahü teâlânın her ân kendisini gördüğünü ve yaptıklarını, hattâ kalbinden geçenleri bile bildiğini düşünerek hiç kötülük yapmaz. O'nun emirlerine sarılır, yasaklarından kaçar. Hiç kimseye kötülük yapmaz; kötü kimselere de nasîhat verir, onlara uymaz. Kimsenin mâlına, cânına, nâmûsuna göz dikmez. Kendine kötülük yapanlara sabreder. Çalışırken, alışveriş ederken, kimsenin hakkını yemez...

 

MÜSLÜMÂNLIĞIN GAYESİ NEDİR?

Arkadaşlarını sever ve kendisini sevdirir. Kimseye sert davranmaz. Cömert olur. Mâlı ve mevkıi herkese iyilik etmek için ister. Zararlı ve hattâ faydasız bir şey söylemez. Sözünün eri olur. Küçüklerine merhametli ve şefkatli olur. Misâfirlerine ikrâm eder. Kimseyi çekiştirmez. Keyfi, zevki peşinde koşmaz.

Riyakârlık, ikiyüzlülük yapmaz. Ucup sâhibi olmaz, yanî kendisini beğenmez ve kibirlenmez. Allah'tan korkanlar kendilerine, âilelerine, milletlerine, ülkelerine ve devletlerine faydalı olurlar. Hattâ bunların bütün Müslümânlara ve tüm insanlara faydaları dokunur.

Zâten Müslümânlığın gayesi nedir? diye bir suâl soracak olursak, özet olarak şöyle cevaplandırabiliriz: İnsanları, İslâm-ı hakîkî üzere yaşatıp onların îmân-ı kâmil ile bu dünyâdan göçmelerini sağlamak ve Cennet'te ebedî saâdete erişmelerini temîn etmektir.

Yine İslâm dîninin gâyesinin, beş şeyi (yanî dîni, aklı, nesli, bedeni/canı ve malı) korumak olduğu bildirilmiştir. Bütün Peygamberler, ümmetlerine bildirdikleri emir ve yasaklarda, dâimâ bu beş şeyi gözetmişlerdir. Tabii ki bu Peygamberler, bu emir ve yasakları, kendiliklerinden değil, Allahü teâlâ nâmına, O'nun emriyle bildirmişlerdir. Bu beş esâsın gâyesi de, îmânı muhâfaza ederek Müslümân olarak ölmektir. Kur'ân-ı kerîmde mealen buyuruluyor ki: "Ancak Müslümân olarak cân veriniz!" [Âl-i İmrân (3), 102]

Allahü teâlâ, kullarına çok acıdığı için, râhatlık ve saâdet menbaı olan İslâm dînini gönderdi. En son, en mükemmel dîn, İslâm dînidir. Aslında Hazret-i Âdem aleyhisselâmdan Peygamber Efendimize gelinceye kadar dîn tektir, o da tevhîd dîni olan İslâmiyettir. [Diğer dînler, maalesef kötü insanlar tarafından değiştirilmiştir.]

Müslümân olsun, kâfir olsun, herhangi bir insan, bilerek veya bilmeyerek İslâmiyet'e uygun yaşarsa, dünyâda hiç sıkıntı çekmez; râhat ve neşe içerisinde yaşar. Avrupa'da ve Amerika'da İslâmiyet'e uygun olarak çalışan kâfirler, böyle râhat ediyorlar. Fakat kâfirlere âhirette hiç sevâp ve mükâfât verilmez. Böyle çalışan, eğer Müslümân olur ise, âhirette de sonsuz saâdete kavuşacaktır.

 

HUZURLU OLMAK İÇİN...

İslâm'a tâm uyan tâm huzûrlu olur. İslâmiyet, insanların dünyâ ve âhiret saâdetine kavuşmaları için ihsân edilmiştir. Ama insanın i'tikâdda ve amelde noksânı olursa huzûrsuz olabilir. "İslâm, huzûrlu olmaya yeterli mi?" diye bir suâl sorulacak olursa, "elbette yeter" deriz. "Yetmez" diyen, hâşâ, "Allahü teâlâ, dînini eksik göndermiştir" demiş olur, O'na kusûr isnâd etmiş olur. Cenâb-ı Hak, Kur'ân-ı hakîminde, "... Bugün size dîninizi ikmâl ettim, üzerinizdeki ni'metimi tamâmladım ve size dîn olarak İslâma râzı oldum, size dîn olarak İslâmı seçtim..." [Mâide, 3] buyurmuştur.

Sevgili Peygamberimiz de buyurmuştur ki:

"Mü'min olmadıkça Cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmedikçe de [kâmil] mü'min olamazsınız..." [Müslim]

"Allah indinde en sevgili kimseler, ahlâkça en güzel olanlardır. Bunlar, başkaları ile ülfet ederler, kendileri ile de kolayca ülfet olunur. Allahü teâlânın sevmediği kimseler ise, laf taşıyanlar, kusûr araştıranlar, iki kişinin arasını açanlardır." [Hatîb Bağdâdî]

 

13.09.2013

Müslümanlık, sevgi ve kardeşlik dînidir

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

 Müslümânlık, sevgi, kardeşlik, afv, mağfiret ve güzel ahlâk dînidir. Kur'ân-ı kerîm, hadîs-i şerîfler ve İslâm târihi bunun sayısız örnekleriyle doludur. Sevgi hakkındaki âyet-i kerîmelerden birkaçı meâlen şöyledir. Allahü (teâlâ) şu kimseleri sever:

"... Allahü (teâlâ) iyilik edenleri sever." [Bakara (2), 195]

"... Allahü (teâlâ) ihsân edenleri sever." [Âl-i İmrân (3), 134]

"... Allahü (teâlâ) sabredenleri sever." [Âl-i İmrân (3), 146]

"... Allahü (teâlâ) adâlet edenleri sever." [Mâide (5), 42]

Ama Allahü teâlâ şu kimseleri sevmez [Yine misâl olmak üzere, sâdece birkaç tanesini zikredeceğiz]:

"... Allahü (teâlâ) zâlimleri sevmez." [Âl-i İmrân (3), 57]

"... Allahü (teâlâ) isrâf edenleri sevmez." [En'âm (6), 141]

"... Allahü (teâlâ) kibirlenenleri sevmez." [Nahl (16), 23]

Bazı hadîs-i şerîflerde, sevgiyle alâkalı olarak buyuruldu ki:

"Allahü teâlâ cemîldir [güzeldir], cemâl sâhiplerini sever." [Müslim]

"Allahü teâlâyı seven hayâ sâhibi olur." [Râmûzu'l-Ehâdîs]

"Seven kişi, sevdiği ile berâberdir." [Buhârî]

"Âşık olup, sevgisini gizleyen ve iffetini muhâfaza eden, şehîd olarak ölür." [Hatîb Bağdâdî]

"Kendisi için sevdiğini arkadaşı için sevmeyen, [kâmil] mü'min olamaz." [Buhârî]

İnsanlar arasında muhabbeti, meveddeti, sevgiyi temîn eden en mühim vesîlelerden biri olan selâmlaşmanın dînimizde önemi büyüktür. Müslümânların yanına girerken, çıkarken, karşılaşınca, ayrılırken mutlakâ selâm vermelidir! Bu husûstaki hadîs-i şeriflerden birkaçı şöyledir:

"Mü'min kardeşine selâm vermek, yanına gelince ona yer göstermek ve hoşlandığı isimle hitâp etmek, aradaki sevgiyi pekiştirir." [Taberânî]

"Tatlı dilli olmak, selâmlaşmak ve yemek yedirmek, Cennete götürür." [Hâkim]

"Darlıkta infâk eden, rastladığı Müslümâna selâm veren, kendi aleyhinde de olsa adâletli davranan, îmân hasletlerini toplamış olur." [Ebû Nuaym]

 

İYİ BİR MÜSLÜMÂN...

Ulemâ ve evliyânın büyüklerinden Sehl-i Tüsterî'ye (rahmetullahi teâlâ aleyh), bir genç gelerek: "Efendim! İyi bir Müslümân nasıl olur?" diye sordu.

Büyük velî ona cevâbında: "İyi bir Müslümân, insanları memnûn etmeyi değil, Allahü teâlânın rızâsını düşünür" buyurdu.

Bilindiği gibi, Allahü teâlâ ve Resûlü, emirlerinin yapılmasından ve yasaklarından sakınılmasından râzıdırlar; ama harâmların işlenmesinden ve bid'atlardan râzı değildirler.

Aynı âlime, bir başkası da, "İhlâslı olmak nasıl olur?" diye sorduğunda, ona cevâben de:

"İhlâslı olan kul, bir iş yapacağı zaman: 'İnsanlar beğenir mi?' diye düşünmez. 'Rabbim beğenir mi?' diye düşünür ve O beğenecekse yapar, yoksa yapmaz" buyurdu.

İnsanlardan ilk istenen şey, doğru îmân etmek ve İslâmın şartlarını yerine getirmektir. Peygamber Efendimiz, doğru îmânın ve İslâmın ne olduğunu, Kur'ân-ı kerîmin nâzil olduğu 23 yıl boyunca Eshâb-ı kirâmına anlattılar ve öğrettiler. "Doğru yol, benim ve Eshâbımın gittiği yoldur, fırka-i nâciye budur" buyurdular.

Bu îmân ve İslâm bilgilerini Eshâb-ı kirâm, Tâbiîne, onlar da Tebe-i Tâbiîne, onlar ise Etbâ-ı Tebe-i Tâbiîne öğrettiler.

Tâbiînden olan İmâm-ı A'zam ve kendisi gibi müctehid olan talebeleri, Tebe-i Tâbiînden diğer üç mezhep imâmlarımız ve müctehid talebeleri, Peygamberimizin 23 yıllık tefsîrini, hadîs-i şerîflerini, îmân ve İslâm bilgilerini toplayarak fevkalâde güzel, mufassal bir şekilde kitaplara yazdılar. Böylece dört hak mezhep meydâna geldi.

Bu âlimlerin kitapları, Osmânlı târih sahnesinden çekilinceye kadar ''şer-'i şerîf '' olarak esâs alındı.

 

EHL-İ SÜNNET ÂLİMLER...

İslâm devletlerinin Şeyhu'l-islâmlık, Müftülük makâmları ve şer'î mahkemeler, bu ana kaynaklara, yanî şer-'i şerîfe uymayan sözlere ve kitaplara izin vermediler.

İslâm âlemindeki bütün âlimler, yüzyıllar boyunca, dört hak mezhep âlimlerinin kitaplarını esâs alarak, yanî onların kitaplarından nakiller yaparak, çok külliyyetli miktarda tefsîr, hadîs, fıkıh ve ahlâk kitapları yazdılar. 

Dört hak mezhebin müctehid âlimlerine ve onların kitaplarından naklederek yazan âlimlere "Ehl-i Sünnet Âlimleri" denir. Kitaplarındaki bilgilere de "Ehl-i Sünnet Yolu" denir. Ehl-i sünnet âlimlerinden nakil yapmayarak, onlara aykırı olarak, kendi akılları ve görüşleriyle yazanların tefsîrleri ve dîn kitapları "bid'at ehlinin kitapları" diye tavsîf olunmaktadır.

 

14.09.2013

İyilikle anılmak için neler yapmalı?

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Sevgili Peygamberimiz, bir hadîs-i şerîflerinde buyurmuştur ki: "Bir mü'minin cenâzesinde, kırk Müslümân bulunursa, Allahü teâlâ, o kırk kişiyi bu Müslümâna şefâatçi kılar." [Müslim]

"Kırk müslümân, kötü bir kimse için, iyi diye şâhitlik yapsa, Allah'ın, o kötü kimseyi affettiği doğru mudur?" suâline, kitaplarda: "Evet, o mü'min, kötü olsa da, şâhitler bu iyidir derse, Allahü teâlâ onları mahcup etmez, onun kötü işlerini bildiği hâlde, sırf Müslümânların iyi demesinden dolayı affeder" cevâbı verilmektedir. O hâlde, iyi arkadaşlarımızı çoğaltmalı ve iyilerle beraber olmaya çalışmalıyız.

Bir hadîs-i şerîf meâli şöyledir:

"Melekler, Allah'ı ananlarla karşılaşır. Allahü teâlâ meleklere, 'Şâhit olun, bunları affettim' buyurur. Melekler, 'İçlerinde başka bir iş için gelen kötü biri var. Onu da mı affettin yâ Rabbi?' derler. Allah, 'Evet, onu da affettim. İyilerle beraber olan kötü olmaz' buyurur." [Buhârî, Müslim]

İmâm-ı Şâfiî hazretleri de:

"Kırk Müslümânın içinde evliyâ bir zât bulunur. Evliyânın duâsı makbûldür" buyuruyor. İyilerin arasında bulunan kötü de kurtulur.

İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin oğlu Muhammed Ma'sûm hazretleri de buyurmuştur ki:

Allahü teâlânın sevgili kullarını tanıyıp sevenler, her ne kadar pervâsız ve gerekli edeplerden uzak olsalar da, azîzdir. (I / 88)

İyilerin arasına giren ve onların güzel ahlâkını gören birçok ajanın hidâyete kavuştuğu çok işitilmiştir. Allahü teâlâ bir topluluğu affedince, içlerindeki kötüleri ayırmaz, onları da affeder.

Şeyh Sa'dî-yi Şîrâzî hazretlerinden nakledildiğine göre, Hükümdâr İskender'e sordular:

"Doğu ve batı memleketlerini ne ile aldın? Önceki hükümdârların hazîneleri, varlıkları ve askerleri çok daha fazla olduğu hâlde, onlara böyle bir fetih nasîb olmamıştı. Bunun sırrı nedir?"

Şöyle cevap verdi:

"Hangi memleketi aldıysam, halkını incitmedim ve büyüklerinin adını ancak iyilikle andım. Baht, taht, emir, zafer mademki gelip geçiyor, hepsi hiçtir. Geçmişlerin adını iyilikle yaşat ki, senin adın da iyilikle anılsın. İnsanların iyi bir isim bırakması, altın yaldızlı saray bırakmasından daha hayırlıdır."

Vezîrlerden biri Zünnûn-i Mısrî hazretlerinin huzûruna çıktı:

"Gece gündüz sultâna hizmet etmekle meşgûlüm. Onun iyiliğini umuyorum, ama kötülüğünden de korkuyorum" diye himmet, yardım istedi.

Büyük velî ağladı, dedi ki:

"Sultândan korktuğun kadar, Allahü teâlâdan korksaydın sıddîklardan, iyilerden biri olurdun."

Eski İrân hükümdârlarından Nûşirevân ava çıkmıştı:

Bir hayvânı kesip ateşe koydular ve pişirmeye başladılar. Yanlarında tuz yoktu; bir adamı, yakındaki bir köye tuz getirsin diye gönderdiler. Nûşirevân:

"Tuzu para ile al ki, bedâvâ alma âdeti çıkmasın, köy harâp olmasın" dedi.

"Bu kadarcık şeyden ne zarar gelir?" diye sordular.

Şöyle cevap verdi:

"Cihânda zulmün temeli ufacık bir şeydi. Ama her gelen onu büyüttü. Nihâyet şimdiki duruma ulaştı. Devri kötü olan zâlim, dünyâda kalmaz ama, üzerinde sonsuz la'netler kalır. Her zaman adâletle hareket etmelidir."

20.09.2013

Kültür ve medeniyetimizde eğitimin hedefi

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

2013-2014 Eğitim ve Öğretim Yılı'nın başlamış olması münâsebetiyle ifâde edelim ki, bizim kültür ve medeniyetimizde, eğitimde işin esâsı, hem kendisine faydalı, hem de âilesine, milletine, vatanına ve devletine, İslâmiyete ve Müslümânlara, hattâ bütün insanlığa faydalı birer unsur meydâna getirmek olmuştur. İşte, 17 milyonluk eğitim ordusu için, bu güzel ülkenin bütün vatandaşlarının ana hedefi de bu olmalıdır. Bu da, iyi bir eğitim ile mümkün olabilir.

Allahü teâlâ, Âdem aleyhisselâmdan beri insanları ebedî saâdete kavuşturmak için Peygamberler göndermiştir. Peygamberler, insanları kurtuluşa davet etmiş, doğru olan yolu, çektikleri bütün sıkıntı ve eziyetlere rağmen bıkmadan, yılmadan anlatmışlardır.

Peygamberlerin âhirete irtihâllerinden sonra da, onlara tâm tâbi olan, Allahü teâlânın sevgisi ile dolu, manevî sırlar sâhibi âlim ve velî zâtlar, her memlekette ve her devirde bulunmuş ve insanların dîn ve dünyâ saâdetine ulaşmaları için çalışmışlardır. Onlar, Peygamberlerin vârisleri durumundadırlar ve onlara tâbi olmanın bereketiyle bunlar da seçilenler sınıfındandırlar.

Sahâbe-i kirâm ve Tâbiîn devrinden başlayarak geniş İslâm dünyâsı içinde birçok âlim ve velî gelip geçmistir. Fâs'tan Hindistân'a; Yugoslavya'dan Orta Asya ve Çin'e; Kırım ve Kazan'dan Afrika'ya ve Yemen'e kadar birçok İslâm büyüğü vardır. Bir muallim, mürşid, rehber elinde yetişerek silsile yoluyla Peygamber Efendimize kadar gitmeleri; nerede ve hangi memlekette yetişirlerse yetişsinler, onları tek bir kaynağa bağlamıştır.

İslâm ve Türk târihi boyunca sultânlar, pâdişâhlar doğruyu onlarla bulmaya çalışmışlar, hakîkî (yani manevî) sultânların onlar olduklarını görmüşler, onların nasîhatleri ile devlete, millete ve insanlığa faydalı olmaya çalışmışlardır...

Büyük insanların tavsiye ve nasîhatleri, yaşayış tarzları, hâl ve hareketleri, kerâmetleri, hem zevk ve ibret almaya, hem de intibâha, uyanmaya sebep olacaktır.

Bir eğitim ve öğretimde, öğretmenin bilgisi, şahsî özellikleri ve öğretim metodlarına vukûfiyeti, birbirinden ayrılmaz bir bütün olup pedagojik esaslara göre çok önemlidir. 

Şüphesiz ki, eğitimciler için nümûne-i imtisâl yani örnek insan, ideal eğitimci, bundan 14 asır evvel, tek başına teblîgâta başlayarak 23 sene gibi çok kısa bir zaman zarfında, târihin bir benzerini görmediği ve kıyâmete kadar da göremeyeceği 150.000 kâmil insanın meydâna gelmesine vesîle olan, asr-ı saâdetin mi'mârı sevgili Peygamberimizdir.

Şüphesiz ki, Peygamberimizi, belirli kişilere veya özel bir sınıfa ders veren klasik bir eğitimci olarak düşünemeyiz. 

O (Peygamberimiz), "Sahâbe-i Kirâm'ı yani ilk Müslümânları nasıl eğitmiştir?" diye bir soru sorulacak olursa, tabii ki evvelâ "Kur'ân-ı Kerîm ile eğitmiştir" cevâbını veririz. Zâten Hazret-i Aişe vâlidemiz de, Peygamberimizin ahlâkının, Kur'ân-ı Kerîm ahlâkından ibâret olduğunu ifâde etmiyor mu?

27.09.2013

Yedi yüz aleme sorulan beş sual ve cevapları

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Tebe-i tâbiîn neslinden, ulemâ ve evliyânın büyüklerinden olan Şakîk bin İbrâhîm-i Belhî (Ebû Alî) [v. 174 / 790]; meşhûr velîlerden İbrâhim bin Edhem'in (rahmetullahi aleyh) talebesi, büyük âlimlerden Hâtim-i Esam'ın da (rahmetullahi aleyh) hocasıdır. Şakîk-i Belhî (kuddise sirruh), bir sene hac için Mekke-i mükerreme'ye gidince, insanlar etrâfını sarıp sohbetini ve çok ibretli nasîhatlerini dinlediler. Orada İbrâhim bin Edhem hazretleriyle karşılaştı. O zât, bunun üstün hâllerini görerek kendisini kucaklayıp öptü ve "İyi bir rehbersin" dedi. Onun sohbetlerine devâm etmeye başladı ve kendisinden feyz alarak olgunlaştı. Zamânının en meşhûr âlim ve velîlerinden oldu. Her ilimde kemâl dereceye yükseldi. Tasavvuf ilminde de çok yükselip, insanlara doğru yolu gösterdi ve kıymetli âlimler yetiştirdi. Halîfe onu saraya davet etti. Onun yanına gidince; "Zâhid olan Şakîk sen misin?" dedi. "Şakîk, benim; ama ben zâhid değilim" cevâbını verdi. Hârûn Reşîd, bana nasîhat ver dedi. Ona uzunca nasîhatlerde bulundu. Birisi şöyledir: "Çölde susayıp, ölüm derecesine gelsen ve o anda su bulsan, kaça satın alırsın?" "Kaça verirse alırım" dedi. "Mülkünün yarısına satarsa, alır mısın?" buyurdu. "Alırım" dedi.

"İçtiğin o su, mesâneden çıkmasa ve ölümünden korksan, o anda birisi sana, seni iyileştiririm, ama mülkünün diğer yarısını da ben alırım, dese, ne yaparsın?" buyurdu. "Veririm" dedi. "O hâlde, değeri ancak bir yudum su kadar olan bir mülke niçin gönül veriyorsun?" buyurdu. Hârûn Reşîd çok ağladı, izzet ve ikrâm ile onu yolcu etti. Şakîk-i Belhî hazretleri buyurmuştur ki: "700 (yedi yüz) âlime beş suâl sordum. Hepsinin cevâbı, yaklaşık aynıdır." Bunlar şöyleydi:

1- "Akıllı kime denir?" diye sordum. "Dünyâya kıymet vermeyene" dediler.

[Dünyâya kıymet vermeyen, âhirete kıymet verir. Âhirete kıymet veren de, sonsuz saâdete kavuşur.]

2- "Zekî kime denir?" diye sordum. "Aldanmayana" diye cevap verdiler.

[Dîn işlerinde de aldanmaz, ticârette, alışverişlerde de aldanmaz. Aldanmadığı gibi, başkalarını da aldatmaz. Çünkü dînimizde, aldanmak da, aldatmak da yoktur.]

3- "Dervîş kime denir?" diye sordum. "Allahü teâlânın rızâsını, Onun kullarının rızâsından üstün tutana dervîş denir" diye cevap verdiler.

[Demek ki, dervîş, insanları memnûn etmek için değil, Allahü teâlâyı memnûn etmek için yaşar.]

4- "Zengin kime derler?" diye sordum. "Kanâat edene" diye cevap verdiler.

[İnsanın nefsi, doymak bilmez, hiçbir zaman, bu bana yeter demez.]

5- "Cimri kime denir?" diye sordum. "Allahü teâlânın verdiği emâneti şahsından bilene, hepsini kendisine âit zannedene denir" diye cevap verdiler.

[Hâlbuki Allahü teâlâ, o ni'metleri kendisi kullansın ve kullarına da versin diye verdi. Bizim böyle bir varlığımız yoktu. Allahü teâlânın verdiği bu ni'metleri O'nun rızâ gösterdiği, emrettiği yerlere harcamalı, O'nun kullarının ihtiyaçlarını görmeye çalışmalı. Aksini yapmanın vebâli büyük olur.]

04.10.2013

Büyük âlim Şakîk-i Belhî'nin bazı nasîhatleri

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Dünkü makâlemizde, bir nebze Şakîk-i Belhî'den bahsedip Abbâsî Halîfesine olan bir nasîhatinin de son kısmını aktarmıştık. Şimdi Şakîk-i Belhî'nin Bağdâd'da Halîfe'yle arasında geçen o uzun konuşmanın tamâmını burada zikredelim.

Halîfe Hârûn Reşîd, ona: "bana nasîhat ver" deyince, şöyle buyurdu:

"İyi dinle. Allahü teâlâ, seni, Hazret-i Ebû Bekr–i Sıddîk'ın makâmına oturttu, senden sıdk isteyecek. Hazret-i Ömerü'l-Fârûk'un yerine oturttu, ondan istediği gibi senden de hakla bâtılı ayırmanı soracak. Hazret-i Osmân-ı Zinnûreyn'in yerine oturttu; onda olduğu gibi, sende de hayâ ve kerem arayacak. Hazret-i Ali Murtezâ'nın yerine oturttu, ondaki gibi sana da ilim ve adâletten soracak."

Hârûn Reşîd; "biraz daha nasîhat et" dedi. Buyurdu ki: "Allahü teâlânın, Cehennemi vardır. Seni kapıcı yaptı ve sana üç şey verdi: Mal, kılıç ve kamçı. Allahü teâlâ, insanları bu üç şeyle Cehennemden uzaklaştırmanı istiyor. Bir muhtâç gelirse, ondan malı esirgeme. Allah'ın emrini dinlemeyeni bu kamçı ile yola getir. Adam öldürene bu kılıçla kısâs yap. Bunları yapmazsan, Cehennem'e gidenlerin öncüsü sen olursun."

Hârûn Reşîd, "biraz daha nasîhat et" deyince: "Sen pınarsın, vâlilerin de akarsular. Pınar berrâk olursa, derelerin bulanıklığı zarar vermez. Pınar bulanık olursa, derelerin berrâk olması beklenemez." 

"Biraz daha söyle" deyince: Dünkü makâlemizde uzunca bahsettiğimiz nasîhati yaptı. Bunun üzerine Hârûn Reşîd çok ağladı...

***

Şakîk-i Belhî'nin nasîhatleri çok kıymetlidir. Buyurmuştur ki:

"Binden fazla üstâda talebelik yaptım. Kırk deve yükü kitap okudum. Allahü teâlânın rızâsına kavuşmayı dört şeyde gördüm. Bunlar; rızk için emîn olup rızıktan endişe etmemek; her işte ihlâslı olmak; şeytânın düşmân olduğunu bilip ona uymamak (Allahü teâlânın emirlerini yapıp, harâmlarından sakınmak); ölümü yakın bilip, hâzırlıklı olmak."

"Bir kimsenin yanında mübârek bir zâtın iyilik ve güzel hâlleri anlatılır da, o kimse bundan zevk duymaz ve o mübârek zâta karşı kalbinde muhabbet hâsıl olmazsa, bilsin ki, kendisi kötü kimsedir."

Yine buyurdu ki:

"Ölüme her ân hâzır olmalıdır. Çünkü gelince, geri gitmez."

"Musîbete sabretmeyip feryâd eden, eline silâh almış, Allahü teâlâ ile harp ediyor (isyân ediyor) demektir."

"İnsanı tanımak istersen, Rabbinin sözüne mi, yoksa insanların verdiği söze mi daha çok güvendiğine dikkat et."

"Tâatin aslı, korku, ümîd ve muhabbettir. Korkunun alâmeti, harâmları terk etmek; ümîdin alâmeti devâmlı tâat etmek; muhabbetin alâmeti de, her an şevk ve inâbet (tövbe edip, Allahü teâlâya bağlanmak) üzere olmaktır."

"Birisine bir şey vermeyi, sana bir şey vermesinden çok seviyorsan dünyâyı değil, Âhireti seviyorsun demektir."

"Bir memlekette âlimler tamahkâr ve dünyâ malı toplamaya hevesli olurlarsa, bilmiyorum, câhillerin uyacağı kimse kalır mı? Bir sürünün çobanı kurt olursa, koyunları kim koruyacak?"

 

05.10.2013

Besmele" ve "Hamdele"nin hükümleri

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Eshâb-ı kirâmın büyüklerinden Abdullah bin Amr bin Âs (radıyallahü anhümâ) buyurmuştur ki:

"Şu beş şey kimde bulunursa, dünyâ ve âhirette mesut olur:

1. Bir şeye başlarken; "Bismillâhirrahmânirrahîm" demek.

2. Bir ni'met verildiğinde, ni'mete şükür için; "Elhamdülillâhi Rabbil âlemîn"demek.

3. Bir belâya dûçâr olduğunda; "İnnâ lillah ve innâ ileyhi râciûn" ve "Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâhil-aliyyil-azîm" demek.

4. Bir günâh işlediğinde; "Estağfiru'llahel-azîm ve etûbü ileyh" demek.

5. "Lâ ilâhe illallah Muhammedün Resûlullah" kelimesini dilinden düşürmemek."

Bunları kısa kısa açıklayalım:

"Besmele" çekmenin hükmü, yerine göre değişir. Birkaç örnek verelim; ama örneklerimize önce "Besmele"nin menedildiği yerleri zikrederek başlıyalım:

A. Küfür olduğu yerler: Bizzât kendisi harâm olan meselâ, şarâp içmek, zinâ etmek, domuz eti yemek gibi harâm olan işleri yapmaya başlarken,"Besmele" çekmek küfür olur. Burada, harâmı helâl saydığından veya harâma önem vermediğinden dolayı küfür oluyor.

B. Harâm olduğu yerler: Harâm işlemeye başlarken "Besmele" çekmek harâmdır. Harâmlığını kabûl ederek yaparsa harâm olur, harâma önem vermeden veya helâl kabûl ederek yaparsa, yukarıda ifâde ettiğimiz gibi küfür olur.

C. Mekrûh olduğu yerler: Avret yerini açarken, necâset bulunan yere girerken, "Berâe" sûresini önceki sûreye bitişik okurken, sigara içmeye ve sakal tıraşı olmaya başlarken "Besmele" çekmek mekrûhtur.

Şimdi de "Besmele"nin emredildiği veya "Besmele" çekmenin serbest bırakıldığı yerlere geçelim:

1. Farz olduğu yerler: Hayvân keserken, "Besmele" çekmek farzdır. "Besmele"siz kesileni yemek harâmdır.

2. Vâcib olduğu yerler: Namaz dışında "Fâtiha" sûresini okumaya başlarken "Besmele" çekmek vâcibdir. [Şâfiî mezhebinde ise, her zaman "Fâtiha" okurken "Besmele" çekmek farzdır.]

3. Sünnet olduğu yerler: Namazda her rek'atta "Fâtiha"dan önce, gusletmeye ve abdest almaya, yiyip içmeye, mektup yazmaya ve her faydalı işe başlarken "Besmele" çekmek sünnettir. Namaz dışında,"Fâtiha"dan başka bir sûre okumaya başlarken de, "Besmele" çekmek sünnettir.

4. Müstehab olduğu yerler: Namazda, "Fâtiha" ile "zamm-ı sûre" arasında "Besmele" çekmek, câiz veya müstehabdır.

5. Mubâh olduğu yerler: Yürümeye, oturmaya, kalkmaya ve her mubâh işe başlarken "Besmele"çekmek mubâhtır.

***

Şimdi gelelim 2. maddeye yani bir ni'met verildiğinde, ni'mete şükür için; "El-hamdü lillâhi Rabbil-âlemîn" demek konusuna:

Allah'a hamd etmenin, yani "Elhamdülillah" demenin hükmü de yerine göre değişir. Buna da birkaç örnek verelim:

A. Küfür olduğu yerler: Domuz eti, şarâp gibi kesin harâm olan bir şeyi yiyip içtikten sonra hamd etmek harâmdır, hattâ harâmlığına önem verilmezse küfür olur.

B. Harâm olduğu yerler: Harâm bir şeyi yiyip içtikten sonra hamd etmek harâmdır.

C. Vâcib olduğu yerler: Namazda hamd etmek vâcibdir. "Fâtiha" suresi okumakla hamd edilmiş olur.

D. Sünnet olduğu yerler: Duâya başlarken, hutbede ve yiyip içtikten sonra hamd etmek sünnettir.

E. Müstehab olduğu yerler: Duâların sonunda hamd etmek müstehabdır.

F. Mubâh olduğu yerler: Her hatırladıkça hamd etmek mubâhdır.

25.10.2013

İki cihan saadeti için tavsiye edilen beş şey

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Dünkü makâlemizde, Eshâb-ı kirâmın büyüklerinden, Abdullah bin Amr bin Âs hazretlerinin "Şu beş şey kimde bulunursa, dünyâ ve âhirette mes'ût olur" sözünü nakletmiş ve onlardan ilk 2 madde [yanî besmele ve hamdele] üzerinde birer nebze durmuştuk. Bugün de, yerimizin müsâadesi nisbetinde, 3. madde [yanî tevekkül] üzerinde durmaya çalışalım:

3. Madde: Bir belâya dûçâr olduğunda; "İnnâ lillah ve innâ ileyhi râciûn"ve "Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâhil aliyyil azîm" demek. Tabîî ki bu, bir nevi tevekküldür. Şimdi bu tevekkül üzerinde biraz durmamız îcâb eder:

***

"Tevekkül" lügatte "vekîl etme" mânâsına gelir. Dînimizdeki ıstılâhî mânâsı yanî terim olarak anlamı ise:

"Müslümânların, bütün işlerinde Allahü teâlâyı vekîl etmeleri; bütün işlerini Allahü teâlâya ısmarlamaları; bir işe başlarken sebeplere yapıştıktan sonra Allahü teâlâya güvenmeleri; kalben O'na i'timâd etmeleri" demektir.

Allahü teâlâ herkese, tevekkülü emreylemiş ve "Tevekkülün îmânın şartı"olduğunu beyân buyurmuştur. Şöyle ki, Mâide Sûresi'nde (meâlen): "Eğer îmânınız varsa, Allahü teâlâya tevekkül ediniz"; Âl-i İmrân Sûresi'nde de (meâlen); "Allahü teâlâ, tevekkül edenleri elbette sever"; ve Zümer Sûresi'nde de (meâlen); "Allahü teâlâ, kuluna kâfî değil midir?" buyurulmuştur. Bunlar gibi daha nice âyet-i kerîme vardır. Hûd Sûresi'nde (meâlen);"Yeryüzündeki her canlının rızkını, Allahü teâlâ, elbette gönderir" buyurulmuştur.

Bütün bunlardan açıkça anlaşılıyor ki, "dînimiz çalışmayıp, boş oturup tevekkül ediyorum"demeyi yasaklamaktadır. İnsan çalışıp çalışmamakta, ilâç kullanıp kullanmamakta, iyilik edip etmemekte, dînini öğrenip öğrenmemekte serbesttir. Yapılan işin akla, dîne uygun olması Allahü teâlânın emridir.

Aslında tevekkül, kalbin yapacağı bir iştir ve îmândan meydâna gelir. Öğrenilmesi güç, yapması ise daha güçtür. Çünkü dînimizin bildirdiği tevekkülün hem akla, hem dîne, hem de tevhîde uyacak şekilde anlaşılması ve yapılması lâzımdır.

Bir kimse, "hareketlerde, işlerde Allahü teâlâdan başkasının tesîrini düşünürse, tevhîdi noksan olur." Eğer "hiçbir sebep lâzım değildir" derse dînden ayrılmış olur. "Sebepleri araya koymaya ihtiyâç yok derse, akla uymamış olur."

Bazılarının sandıkları gibi tevekkül, her işi oluruna bırakıp, ihtiyârıyla bir şeyi yapmamak, para kazanmak için uğraşmamak, tasarruf yapmamak, yılandan, arslandan, düşmândan sakınmamak, hasta olunca ilâç içmemek, dînini öğrenmek için çalışmamak demek değildir.

Tevekkülün esâsı; gerekli sebeplere başvurduktan sonra, insanlardan bir şey beklememek, sebeplere güvenmemek, her şeyi yalnız Allahü teâlâdan beklemektir. [İnsana dayanma ölür; duvara dayanma yıkılır; ağaca dayanma kurur; Hayy u Kayyûm olan Allah'a güven demişlerdir. Bu söz, tevekkülü çok güzel özetliyor.]

Allahü teâlâ, kimseye muhtâç olmamak için çalışmayı, hasta olmamak için önceden tedbîr almayı, çocuk sâhibi olmak için evlenmeyi, hasta olunca ilâç kullanmayı, görebilmek için ışığı sebep kılmıştır.

[İnşâallah öbür hafta, tevekkül ile ilgili diğer bazı âyet-i kerîmelere ve hadîs-i şerîflere temâs edelim.]

26.10.2013

Bir günah işleyince tövbe-istiğfar etmenin lüzumu

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Ekim ayının sonundaki bir makalemizde naklettiğimiz gibi, Abdullah bin Amr bin Âs (radıyallahü anhümâ),  "Kimde beş şey bulunursa, o kişinin dünyâ ve âhirette mesut olacağı"nı ifâde etmiştir. Daha önceki 4 makâlemizde, bunlardan üçü üzerinde birer nebze durmuştuk. Bugün 4. madde üzerinde, yarın da inşâallah 5. madde üzerinde durmaya çalışalım. Onlar da:

4. Bir günâh işlediğinde; "Estağfiru'llahel-azîm ve etûbü ileyh" demek.

5. "Lâ ilâhe illallah Muhammedün Resûlullah" kelimesini dilinden düşürmemek."

Dördüncü maddeden dolayı, bugünkü makâlemizin başlığını, "Bir günâh işleyince istiğfâr etmenin lüzumu" şeklinde tesbit ettik.

İstiğfâr nedir?

"İstiğfâr": "Mağfiret (bağışlanmak) istemek. Allahü teâlâdan kusurlarının ve günâhlarının affedilmesini, bağışlanmasını dilemek; tevbe etmek" demektir.

Kur'ân-ı kerîmde meâlen buyuruluyor ki:

"Biri günâh işler veya kendine zulmeder, sonra pişmân olup Allahü teâlâya istiğfârda bulunursa, Allahü teâlâyı çok merhametli, afv ve mağfiret edici bulur." (Nisâ sûresi, 109)

Hadîs-i şerîfte de buyurulmuştur ki: "Günâh işlemiş kimse, abdest alır, iki rek'at namaz kılar, sonra istiğfâr ederse günâhı affolur." (Kurretü'l-Ayneyn)

Hazret-i Ömer'in (radıyallahü teâlâ anh) şu sözü, ne kadar önemli bir tavsiyedir: "Sıkıntısı olan kimse çok istiğfâr okusun."

Muhammed Ma'sûm Fârûkî (rahmetullahi aleyh): "İstiğfâr, belâ ve sıkıntıların giderilmesi için faydalıdır ve denenmiştir" buyurmuştur.

Ebû Saîd Muhammed el-Hâdimî'nin şu sözü de son derece mühimdir: "İstiğfâr, insanı her murâda (arzuya), âfiyete kavuşturur."

"Tevbe (tövbe)"ye gelince:

"Tevbe": "Harâm, günâh işledikten sonra, pişmân olup, Allahü teâlâdan korkmak, bir daha yapmamaya karâr vermektir."

Kur'ân-ı kerîmde meâlen buyruldu ki:

"Allahü teâlâ, tövbe edenleri sever." (Bakara sûresi, 222)

 "Ey mü'minler! Hepiniz Allah'a tövbe ediniz ki felâh (kurtuluş) bulasınız." (Nûr sûresi, 31)

Hadîs-i şerîflerde de buyurulmuştur ki:

"En iyiniz, günâhtan sonra hemen tövbe edeninizdir." (Hâdimî, Berîka)

"Tövbe eden, günâh işlememiş gibi olur." (Berîka)

"Rûh gargaraya gelmedikçe, Allahü teâlâ kulun tövbesini kabûl eder." (İmâm-ı Gazâlî, İhyâ)

"Ey oğlum! Bir hatâ işlediğin zaman hemen tövbe et ve sadaka ver. Tövbeyi yarına bırakma. Çünkü ölüm, ansızın gelir." (Lokman Hakîm)

"İnsanları iki şey helâk eder: Biri 'tövbe ederim' diyerek günâh işlemeleri, diğeri de 'sonra yaparım' diyerek tövbeyi geciktirmeleridir." (Şakîk-i Belhî)

"Şartlarına uygun yapılan tövbe muhakkak kabûl olur. Tövbenin kabûl edileceğinde değil, tövbenin şartlarına uygun olup olmadığında şüphe etmelidir." (İmâm-ı Gazâlî)

 "Günahtan sonra hemen tövbe etmek farzdır. Tövbeyi geciktirmek büyük günâhtır. Geciktirme için de, ayrıca tövbe etmek lâzımdır. Farzı yapmamanın günâhı ancak kazâ etmekle affolur. Her günâhın affı için, kalb ile tövbe etmek ve dil ile istiğfâr etmek (bağışlanmasını istemek) ve beden ile kazâ etmek lâzımdır." (Muhammed Hâdimî)

08.11.2013

Dilinden Kelime-i tevhîdi düşürmemenin önemi

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Kelime-i Tevhîd: "Lâ ilâhe illallah, Muhammedün resûlullah" sözüdür. Mânâsı şöyledir: "Allahü teâlâdan başka [ibâdete lâyık] ilâh yoktur. Muhammed aleyhisselâm O'nun resûlüdür (peygamberidir)." "Kelime-i tevhîd"e; "Da'vetü'l-hak", "Kelimetü'l-ihlâs", "Kelimetü't-takvâ", "Kelime-i tayyibe", "Kelimetü semereti'l-Cennet", "el-Urvetü'l-vüskâ" da denir.

Cenâb-ı Hak, Mûsâ aleyhisselâma buyurdu ki: "Yâ Mûsâ! Kıyâmet gününde meleklerin seni ziyâret etmelerini istersen, Kelime-i tevhîdi çok söyle." (Ka'bü'l-Ahbâr)

Sahîh-i Müslim'deki bir hadîs-i şerîfte:

 "... Kelime-i tayyibe bir sadakadır (Allahü teâlânın rızâsını kazanmak için bir şey vermek, iyilik etmek gibidir). Namaza gitmek için sâhibinin attığı her adım da bir sadakadır. Yolda gelip geçene ezâ veren şeyleri gidermek de sadakadır" buyurulmuştur.

Diğer bir hadîs-i şerîfte ise şöyle buyurulmuştur: "Yerleri ve gökleri, terâzînin bir kefesine, bu kelime-i tevhîdi diğer kefesine koysalar, bu kelimenin bulunduğu kefe, elbette ağır gelir." (Mektûbât-ı Rabbânî)

İmâm-ı Gazâlî'nin de belirttiği gibi, "Her Müslümâna, ilk önce kelime-i tevhîdin mânâsını bilmek ve inanmak farzdır."

"Rabbimizin gazabını, intikâmını söndürmek için kelime-i tevhîdden daha faydalı bir şey yoktur." (İmâm-ı Rabbânî)

 "Ölüm hastası, İhlâs sûresini çok okumalıdır. Yatağı karşısında kelime-i tevhîd yazılı levha asılı olmalıdır." (Seyyid Abdülhakîm Arvâsî)

***

Bir de kelime-i şehâdet vardır. Kelime-i Şehâdet: "Eşhedü en lâ ilâhe illallâh ve eşhedü enne Muhammeden abdühû ve resûlüh" mübârek sözüdür.

Kelime-i şehâdetin manası şöyledir:

"Görmüş gibi bilir ve inanırım ki, Allahü teâlâdan başka, varlığı lâzım olan, ibâdet ve itâat olunmaya hakkı olan, hiçbir ilâh, hiçbir kimse yoktur. Görmüş gibi bilir ve inanırım ki, Muhammed (sallallahü aleyhi ve sellem), Allahü teâlânın hem kulu, hem peygamberidir. O'nun gönderilmesiyle, O'ndan önceki peygamberlerin dinleri tamâm olmuş, hükümleri kalmamıştır. Ebedî saâdete, kurtuluşa kavuşmak için, ancak O'na uymak lâzımdır. O'nun her sözü, Allahü teâlâ tarafından kendisine bildirilmiştir. Hepsi doğrudur. Yanlışlık ihtimâli yoktur."

Hadîs-i şerîflerde buyurulmuştur ki: "... Ramazan ayında dört şeyi çok yapınız! Bunun ikisini Allahü teâlâ çok sever. Bunlar; kelime-i şehâdet söylemek ve istiğfâr etmektir. İkisini de, zâten her zaman yapmanız lâzımdır. Bunlar da, Allahü teâlâdan Cennet'i istemek ve Cehennem ateşinden O'na sığınmaktır... (Et-Tergîb vet-Terhîb)

"İhlâs ile (yalnız Allahü teâlânın rızâsını düşünerek) kelime-i şehâdet getiren Cennet'e girer."(Taberânî)

"Kelime-i şehâdeti inanarak söylemenin yüz otuz kadar faydası vardır. Bunlardan, ölürken olan beş fayda: 1) Azrâîl aleyhisselâm ona güzel sûrette gelir. 2) Yağdan kıl çeker gibi rûhunu alır. 3) Cennet kokuları gelir. 4) Müjdeci melekler gelir. 5) Merhabâ yâ mü'min! Sen Cennetliksin denir..." (Muhammed bin Kutbiddîn İznikî)

["Kelime-i Temcîd" ve "Kelime-i Tenzîh" gibi bazı terimler daha var ama, onları açıklamaya bugün yerimiz kalmadı.]

09.11.2013

Hicrî yıl ve muharrem ayı

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Bilindiği gibi, muharrem ayı, İslâmî senenin yani hicrî-kamerî seneninbirinci ayı ve Kur'ân-ı kerîmde kıymet verilen 4 harâm aydan biridir.Muharrem ayının birinci gecesi, Müslümânların hicrî-kamerî yılbaşı geceleri, 1. günü de Müslümânların yeni yıllarının, yani hicrî-kamerî senelerinin 1. günüdür.

Bundan 11 gün önce [yani 04 Kasım 2013-01 Muharrem 1435 Pazartesigünü], hem harâm ayların, hem de hac aylarının üçüncüsü ve 1434 hicrî-kamerî senesinin ise son ayı olan Zilhicce ayını geride bıraktık ve yeni senenin ilk ayı olan Muharrem-i harâm ayını idrâkle şereflendik. Böylece yeni bir hicrî-kamerî sene yani 1435 yılı başlamış oldu...

Peygamberimiz Muhammed aleyhisselâm 53 yaşındayken, Allahü teâlânın izni ile Mekke-i mükerreme'den Medîne-i münevvere'ye hicret etti. Rebîu'l-evvel ayının Perşembeye rastlayan birinci günü öğleden sonra, Ebû Bekr-i Sıddîk'ın evinden berâberce çıkarak Mekke'nin 5.5 km. güneydoğu tarafında bulunan Sevr Dağı'ndaki mağaraya geldiler. Mağarada 3 gece kalıp, Pazartesi gecesi ayrıldılar. Bir hafta yolculuk yapıp Eylül ayının 20. ve Rebîülevvel'in 8. [Pazartesi] günü, Medîne yakınındaki Kubâ köyüne ulaştılar.

Peygamber Efendimizin hicretlerinde, Medîne'nin Kubâ köyüne geldiği târih [20 Eylül 622 Pazartesi günü], Müslümânların "Hicrî-Şemsî" yılbaşı oldu. O yılın Muharrem ayının birinci günü de, "Hicrî-Kamerî" senebaşı oldu.

Resûlullah Efendimiz, Cumâ günü Medîne'ye girdiler. Muharrem ayının biri olan ilk Kamerî senebaşı, milâdî 622 yılının Temmuz ayının, 16'sına rastlayan Cuma günü idi. Kamerî takvimde bir yıl 354,367 gündür. Bu süre, Ay'ın dünyâ etrâfında 12 kere döndüğü zamandır. Güneş yılından 10,875 gün daha kısadır. Bundan dolayı, 32,5 yılda, bir yıl daha fazladır.

***

Araplar, İbrâhîm aleyhisselâmdan beri Arabî ayları kullanmışlardır. İslâmiyetten önce, Fîl Vak'asını başlangıç kabûl etmişler ve seneleri buna göre saymaya başlamışlardı. Hicretle berâber başlangıç değişmiş ve her senedeki en mühim hâdisenin ismi ile anılmaya başlamıştı (izin yılı, emir yılı, zelzele yılı, vedâ yılı... gibi).

Fakat bu şekildeki tatbîkât, bâzı târih karışıklıklarına sebeb olduğu için, Halîfe Hazret-i Ömer zamânında, hicretin on yedinci yılında alınan bir karârla, hicretin olduğu sene birinci sene olmak ve o senenin Muharrem ayı başlangıç kabûl edilmek sûretiyle, bu târih tesbît edildi. İşte hicrî-kamerî târih bu târihtir.

Hicrî sene de mîlâdî ve rûmî târihler gibi, 12 ay esâsına dayanır ve Muharrem ayı ile başlar, Zilhicce ile sona erer. Ayların adları şunlardır: Muharrem, Safer, Rebîu'l-evvel, Rebîu'l-âhir, Cemâzi'l-evvel, Cemâzi'l-âhir, Receb, Şa'bân, Ramazân, Şevvâl, Zi'l-ka'de, Zi'l-hicce.

Hicrî senede aylar, bâzan 29 gün, bâzan da 30 gün çeker. Hicrî senenin kabûlünden beri asırlardır İslâm âleminde 1 Muharrem sene başı olarak kabûl edilmiştir. [Hıristiyânlığın aslında bulunmayan, fakat sonradan kabûl edilen mîlâdî yılbaşı günü, onlara âit özel bir gündür.]

Osmânlı Devleti'nce devamlı kullanılan hicrî sene, Cumhûriyet döneminde bir kânûnla kaldırılarak, yerine Avrupalıların kullandığı mîlâdî sene kabûl edilmiştir.

15.11.2013

Üzerine yemin edilen on gece...

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Kur'ân-ı kerîmde Fecr sûresinin başında, "Fecre, on geceye... yemîn olsun" buyuruluyor. On gece hangi gecelerdir? İki hadîs-i şerîf meâli şöyledir:

"Allah indinde, Zilhiccenin ilk on günündeki amellerden daha kıymetlisi yoktur." [Tirmizî]

"Fecr suresindeki on gün, kurbân ayının [Zilhiccenin] ilk on günüdür."[Hâkim]

İbn-i Abbâs hazretlerine göre, yemîn edilen on geceden murât, Zilhiccenin ilk on gecesidir. O günler, hac amelleriyle iştigâl günleridir. [Hâzin]

Bu on gece, Zilhicce ayının ilk on gecesidir. [Beydâvî, Celâleyn]

On geceden murâd, Ramazân'ın son on gecesi veya Muharrem'in ilk on gününün geceleridir. [Medârik]

Allahü teâlâ, kullarına çok acıdığı için, bazı gece ve günlere kıymet vermiş, bu gece ve günlerdeki, duâ ve tevbeleri kabûl edeceğini bildirmiştir. Allahü teâlâ, bu gece ve günlerde yapılan duâ ve tevbeleri kabûl buyuruyor. Her ne kadar Muharrem ayının ilk 10 gecesi ve günü geçmişse de, Muharrem ayı harâm aylardan olması i'tibâriyle, mübârek bir aydır.

Hicrî yıl, hicretin başlangıç kabûl edildiği târih, senedir. Ayın hareketi esâs tutulduğu için buna, "Hicrî-Kamerî Sene" veya "Sene-i Kameriyye" de denir.

O seneki Muharrem ayının birinci günü, yani hicretten 66 gün evvel, Müslümânların hicrî-kamerî sene başlangıcı oldu. Bu da, târihçilere göre mîlâdın 622. yılındaydı. Temmuz ayının 16. [Cumâ] gününe rastladığı, Ahmed Ziyâ Beyin "Kozmoğrafya" kitâbında yazılıdır. Kubâ köyüne ayak bastığı 20 Eylül günü Müslümânların yılbaşısı, yani hicrî sene başlangıcıdır. 20 Eylül gününü başlangıç kabûl eden güneş yılına da "Hicrî- Şemsî Yıl" denir.

İslâmiyet'te, güneş yılının ayları içinde, sayılı mübârek bir gün yoktur. Doğum günü ve mübârek geceler, hicrî yıl ile kutlanır. Bütün ibâdetlerde ve dînî faâliyetlerde kamerî aylar esâs alınır. Hac, oruç, kurbân ve bayram günleri hep kamerî aylara göre tespit edilir. Bütün mübârek geceler de kamerî aylara göre tesbît edilir.

Eskiden Müslümânlar, 1 Muharrem'i sene başı kabûl eder, bu kendi yılbaşı gece ve günlerinde birbirlerini ziyâret ve musâfeha eder, tebrîkte bulunur ve hediyeler verirlerdi. Yılbaşını dergi ve gazete ilânlarıyla kutlarlardı. O gün, Müslümânlar için âdetâ bayram sayılırdı. O gün de, bayram gibi temiz giyinip, fakîrlere sadaka verirlerdi. Ziyâretlerde ve gönderilen tebrîklerde yeni yılın, birbirlerine ve bütün insanlara hayırlı ve bereketli olması için duâ ederler, büyükleri, âlimleri, akrabâyı evlerinde ziyâret edip duâlarını alırlardı. Temiz giyinmek, fakîrlere sadaka vermek de dikkat edilen husûslardandı...

***

Mübârek geceleri, hicrî-kamerî sene içerisindeki sırasına göre zikredecek olursak, en başta 1- Muharremin 1. gecesi gelmektedir. Sonra 2- Aşûre [10 Muharrem] gecesi, sonra da 3- Mevlid gecesi gelmektedir. Bunlardan sonra, 4- Regâib gecesi, 5- Mirâc gecesi, 6- Berât gecesi, 7- Kadir gecesi, 8- Ramazân Bayramı gecesi, 9- Arefe gecesi ve nihâyet 10- Kurbân Bayramı gecesigelmektedir.

Yukarıda bildirilen on geceden başka, fıtr bayramının diğer geceleri, Zil-hicce ayının ilk on gecesi, Muharrem ayının ilk on gecesi ve her Cum'a ve Pazartesi geceleri de mübârektir. 

16.11.2013

Binden fazla üstâdın sözlerinin özeti olan dört cümle

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Tebe-i tâbiîn ulemâ ve evliyâsının büyüklerinden, meşhûr velîlerden İbrâhim bin Edhem'in (rahmetullahi aleyh) talebesi, büyük âlimlerden Hâtim-i Esam'ın da (rahmetullahi aleyh) hocası olan Ebû Alî Şakîk bin İbrâhîm-iBelhî [v. 174 / 790]: "Binden fazla üstâda talebelik yaptım. Kırk deve yükü kitap okudum. Allahü teâlânın rızâsına kavuşmayı dört şeyde gördüm. Bunlar; rızk için emîn olup rızıktan endişe etmemek; her işte ihlâslı olmak; şeytânın düşmân olduğunu bilip ona uymamak (Allahü teâlânın emirlerini yapıp, harâmlarından sakınmak); ölümü yakın bilip, hâzırlıklı olmak" buyurmuştur.

Daha önceki makâlelerimizde "ihlâs"tan ve "ölüme hâzırlanmak"tan bahsetmiştik. Bugün ve yarınki makâlelerimizde de inşâallah "rızık"konusundan bahsedelim; bilâhare "şeytânın bazı hîleleri"nden bahsederiz...

Önce "rızk için emîn olup rızıktan endişe etmemek" maddesi üzerinde duralım:

"Rızık": "Allahü teâlânın takdîr ettiği maddî ve mânevî ni'met, kısmet; Allahü teâlâ tarafından canlılara, beslenmeleri, barınmaları ve yaşayabilmeleri için gönderilen, verilen her şey"dir. Buna göre, yenilecek, içilecek şeyler, giyilecekler, ev ve ev eşyâsı hep rızıktır. Demek ki rızık, yiyecek, içecek, giyecek ve barınacak yerlerdir.

Bütün canlıların rızkını Allahü teâlâ gönderir, verir. Allahü teâlâ Kur'ân-ı kerîmde meâlen buyuruyor ki:

"Yeryüzünde, Allahü teâlâ tarafından rızkı gönderilmeyen hiçbir canlı yoktur (yeryüzündeki her canlının rızkını Allahü teâlâ elbette gönderir)." (Hûd sûresi, 6)

"Dünyâdaki maddî ve mânevî bütün rızıklarını aralarında taksîm ettik." (Zuhruf sûresi, 32)

 Allahü teâlâ, rızkı dilediğine çok, dilediğine az verir. Râzı olduğu, beğendiği kullarının rızıklarını ummadıkları yerden gönderir. Vehb ibni Verd; "Rızık için üzülürsem, kendimi Müslümân bilmem, saymam" buyurmuştur. Rızık, maâşa, mala, çalışmaya bağlı değildir. İnsanın rızkı ezelde takdîr ve tayîn edilmiştir. Mâlı-mülkü çok da olsa, kimse takdîr edilenden fazlasını yiyemez. Nice zenginler vardır ki, rahatsızlıkları sebebiyle, yalnız belli şeyleri yiyip kullanabilmektedirler...

Bunun için rızık değişmez, azalmaz, çoğalmaz ve zamânından geri kalmaz. İnsan rızkını aradığı gibi, rızık da sâhibini arar. Kimse kimsenin rızkını yiyemez. Bütün bunlara rağmen Allahü teâlâ emrettiği için çalışmak lâzımdır. Çünkü Allahü teâlânın işleri, sebepler altında tecellî eder, meydâna gelir. Allahü teâlânın âdet-i İlâhiyyesi, İlâhî kânûnu böyledir. Fakat sebeplere yapışıldığında, rızık elde edilmeyebilir...

Ehl-i sünnet i'tikâdına göre harâm da rızıktır. Fakat Allahü teâlânın harâma rızâsı olmadığından harâm yiyen mes'ûl olur. Bir kimse, Allahü teâlâ emrettiği için çalışır, rızkını helâl yoldan ararsa, ezelde takdîr edilen belli rızkına kavuşur. Bu rızık ona bereketli olur. Bu çalışmalarından dolayı sevâp kazanır. Eğer rızkını harâmdan, Allahü teâlânın yasak ettiği yerlerden ararsa, yine ezelde ayrılmış olan belli rızkına kavuşur, fakat bu rızık ona hayırsız, bereketsiz olur.

22.11.2013

Rızık husûsunda endişeye düşmeyiniz!"

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Dünkü makâlemizde birazcık rızıktan bahsetmiştik. Bugün bu önemli konuda birkaç kelime daha yazmak münâsib olacaktır. Allahü teâlâ, âyet-i kerîmelerde meâlen buyuruyor ki:

"Ey îmân edenler! Size rızık olarak verdiğimiz şeylerin tayyib olanlarından yiyin!" (Bakara sûresi, 172)

"Ey îmân edenler! Kazandıklarınızın ve sizin için yerden çıkardıklarımızın en tayyib olanından, Allah yolunda harcayın (zekât ve sadaka verin)." (Bakara sûresi, 267)

"Yetîmlere (rüşdüne gelince, âkıl-bâliğ olunca) mallarını verin. Tayyib olanı habîs olanla değişmeyin. Onların mallarını kendi mallarınıza katarak yemeyin. Çünkü bu, muhakkak büyük bir günâhtır." (Nisâ sûresi, 2)

"Şüphesiz rezzâk olan, güç ve kuvvet sâhibi ancak Allahü teâlâdır."(Zâriyât sûresi, 58)

Hadîs-i şerîfte buyurulmuştur ki: "Rızık husûsunda endişeye düşmeyiniz. İnsan son rızkını da yemeden ölmez. Allah'tan korkunuz, iyi ameller yapınız. Helâli alıp, harâmı terk ediniz." (İhyâ)

Rızık konusunda İslâm âlimlerinin de çok güzel sözleri vardır:

"Rızık husûsunda, Allahü teâlâya tevekkül eden kimsenin güzel huyları fazlalaşır; cömert olur ve ibâdetlerinde vesvese bulunmaz." (Şakîk-i Belhî)

"Rezzâk olan Hak teâlâ, rızıklara kefil olmuş, kullarını bu sıkıntıdan kurtarmıştır." (İmâm-ı Rabbânî Ahmed Fârûkî Serhendî)

"Tarlayı abdestsiz sürmek, tohumunu abdestsiz ekmek; rızkın bereketini, tayyib olmasını giderir."(İmâm-ı Rabbânî)

"Rızık mukadderdir, ezelde takdir edilmiş, ayrılmıştır. Fazla ve noksân ihtimâli yoktur. Rızkın noksân veya ziyâde olması, Hak teâlânın husûsî fadlı (ihsânı) iledir. Hiç kimsenin bunda bir katkısı yoktur."(Muhammed Ma'sûm Fârûkî)

"Hakîkatte Hâlık (yaratıcı) ve Râzık Allahü teâlâdır. İnsana, hâlık veya râzık demek ilhâddır (zındıklık, dînsizliktir). İnsanın aslî sıfatı, âcizlik ve ihtiyâçtır. Allahü teâlânın sıfat-ı zâtiyyesi (zâtına âit olan sıfatı), kudret (her şeye gücünün yetmesi) ve gınâdır (başkasına muhtâç olmamasıdır). İnsanlara, yarattı ve yaratıcı dememeli; Allahü teâlâya mahsûs olan Hâlık ismini, kimse için kullanmamalı ve ad takmamalıdır." (İsmâil Hakkı Bursevî)

"Yemekte dört farz vardır: a) Yemeği, rızkı Allah'tan bilmek. b) Yenen yemeğin helâl ve tayyib olması. c) Yemek hazm oluncaya kadar, Allahü teâlânın emrinden çıkmamak. d) Yemek hazm oluncaya kadar ondan hâsıl olan kuvvetle, Allahü teâlânın nehyini (yasaklarını, harâm olan şeyleri) işlememek."(Süleymân bin Cezâ)

"Sabâh namazından sonra er-Rezzâk ism-i şerîfini söyleyenin rızkı genişler. Cumâ namazından sonra yüz defâ er-Rezzâk ism-i şerîfi söylendiğinde hastanın sıkıntısı geçer." (Yûsuf Nebhânî)

"Allahü teâlâ öyle bir Râzıktır ki, kullarının günâhlarından dolayı onların rızıklarını kesmiyor." (S. Abdülhakîm Arvâsî)

Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden) biri de "er-Rezzâk"tır. Her yarattığı ve rızık vereceği mahlûkunun rızkını yaratıcı ve ulaştırıcı ve o rızık ile faydalanma sebeplerini hazırlayan ve rızık gönderen Allahü teâlâdır.

23.11.2013

Dünya Engelliler Günü" münâsebetiyle birkaç kelime

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

7 Aralık 2013 Cumartesi târihli Türkiye Gazetesi'nde bir haber yayınlandı. Hâtırlayacağınız üzere Gazeteniz Türkiye, Türk Basını'nda ilk defa"Engellilere Özel Sayfa" tahsîs ettiğinden dolayı, "Başakşehir Belediyesi"tarafından "Özel Ödül"e lâyık görüldü. Biz de, hem Türkiye Gazetemizi, hem de Başakşehir Belediyemizi tebrîk ediyoruz. Bu münâsebetle, biz, bugün ve yarınki makâlelerimizde, yakın zamanda düzenlenen bir "Engelliler Sempozyumu"ndan bahsetmek istiyoruz.

3 Aralık 2013 "Dünya Engelliler Günü"nün hemen sonrasında [5 Aralık 2013 Perşembe günü], İstanbul Müftülüğü, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Engelliler Müdürlüğü, Ümrâniye Belediyesi ile Türkiye Otistiklere Destek ve Eğitim Vakfı [Todev], "Ümrâniye Bld. Nikâh Salonu"nda bir sempozyum tertip ettiler.

Geçen sene [5-6 Nisan 2012 târihlerinde], Todev, M. Ü. İlâhiyat Fak.  ve Sultânbeyli Bld.'nin müştereken tertipledikleri "Dîn, Felsefe ve Bilim Işığında, Engelli Olmak ve Sorunları Sempozyumu" yapılmıştı.

Yine bu sene [6 Mayıs 2013 tarihinde] de, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul Müftülüğü ve Üsküdar Belediye Başkanlığı'nın müştereken tertipledikleri "İslâmda Engelli ve Âilelerine Manevî Bakım" sempozyumu icrâ edilmişti. Bendeniz, her üç sempozyumda da birer teblîğ sundum.

Bu ve benzeri sempozyumlarla, engelli vatandaşlarımızın eğitim, sağlık, rehabilitasyon, istihdâm ve sosyal yardım gibi konulardaki çeşitli problemlerine bir miktar da olsa, bir katkı sağlayabilirsek, biz de kendimizi bahtiyâr addedeceğiz...

HHH

Bilindiği üzere engelliler, önce "bedenî" ve "zihnî" olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. "Bedenî engelliler"de: "Görme engelli", "İşitme engelli", "Konuşma engelli", "Bedensel (ortopedik) [kas ve iskelet sisteminde fonksiyon kaybı olan, yetersizlik ve eksiklik bulunan] engelli"... gibi kısımlara ayrılmaktadırlar.

Malum olduğu üzere, insanlar ya doğuştan veya sonradan "engelli" olabilirler. Engelli kardeşlerimizin bir kısmı doğuştan; bir kısmı sonradan meydâna gelen ve kendi taksîri bulunmayan trafik ve iş kazâlarıyla; diğer bir kısmı yangın, sel, zelzele/deprem gibi tabîî âfetlerle; yine bir kısmı hastalık ve yaşlılık gibi sebeplerle, bir kısmı da cân, mâl, ırz ve nâmûslarını korurken ve vatan müdâfaası sırasında, o hâle düşebilmektedirler...

Yukarıda sayılan husûsların çoğunda, engellilerin kendilerinin hiçbir kusûru, suçu yoktur. Bu bakımdan cemiyetimiz içerisinde, hiçbir kimsenin onlara, en küçük bir yan gözle bakmaya hakları yoktur ve olamaz da. Zâten her sağlam kimse de, potansiyel bir engelli adayıdır...

Aslında târih boyunca hep var olan, ama üzerinde çok fazla durulmayan engelliliğin, son dönemlerde artış göstermesi, onu bütün milletlerin, toplumların gündemlerine taşımıştır. Konu, millî (ulusal) ve beynelmilel (uluslararası) çapta ilmî toplantılarda, panellerde, sempozyumlarda ve konferanslarda ele alınıp çeşitli kânûnlarda ve sözleşmelerde de yer almıştır. [Yarın da inşâallah konumuza devam edelim.]

13.12.2013

Türkiye'de kaç "engelli" vardır?

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Toplumumuzun ayrılmaz birer parçası olan engellilerin, geleceğe umut ve güvenle bakabilmelerini sağlayacak imkânlara kavuşturulmaları, hem devletimizin ve hükûmetlerin, hem de bütün sivil toplum kuruluşlarının ve tüm ferdlerin öncelikli görevleri arasında yer almalıdır. Engelliler ve âilelerine daha fazla dikkat etmeli ve ilgi göstermeliyiz. Onların problemlerinin çözümü konusunda yapılan bütün çalışmalara yardımcı olmalıyız.

Çünkü yapılan istatistiklere göre, dünyâ nüfûsunun yüzde 10'u, Türkiye nüfûsunun ise, yüzde 12'si engellidir. Bu demektir ki, ülkemizde çeşitli engelleri olan yaklaşık 7.5 milyon vatandaşımız bulunmaktadır.

[Şimdi bir hesap yapalım: Her âilede en az 3 kişi olsa, 3x7.5=22.5 milyon kişi; her âilede 5 kişi olsa, bu defa 5x7.5=37.5 milyon kişi yanî Türkiye nüfûsunun yarısı konuyla yakından alâkadâr demektir.]

7.5 milyon engelli vatandaşımızdan [azdan çoğa doğru sıralayacak olursak] 127.000'i görme engelli, 382.000'i işitme engelli, 637.000'i sürekli hastalık sâhibi, 892.000'i ortopedik engelli, 1.274.900'ü eğitilebilir zekâ geriliğine sâhip, 2.230.000'i ise konuşma engellidir.

Sevgili Peygamberimiz buyurmuşlardır ki:

"Allah'tan afv ve sağlık dileyin, çünkü bir kimseye îmândan sonra, sağlıktan daha hayırlı bir şey verilmemiştir." [Tirmizî, Deavât, 105; Ahmed İbn Hanbel, I, 3, 78]

İslâmiyetin bütün emir ve yasakları, insan gücü ile sınırlı olduğu için, zihinsel engelliler ibâdetten muâf sayılmışlardır. Bir hadîs-i şerîfte şöyle buyurulmuştur: "Üç kişiden kalem (sorumluluk) kaldırılmıştır: Ergenlik çağına erinceye kadar çocuktan, uyanıncaya kadar uyuyandan ve şifâ buluncaya kadar zihinsel engelliden." [Buhârî, Talâk, 11, Hudûd, 22; Ebû Dâvud, Hudûd, 17; Tirmizî, Hudûd, 1;Dârimî, Hudûd, 1].

Kur'ân-ı kerîmde, görme engellilik, konuşma engellilik, işitme engellilik, ortopedik engellilik gibi bedenî yetersizlikleri ifâde eden [âmâ, dilsiz, sağır, topal] kavramlarının yanı sıra fakîr, zaîf (güçsüz), miskîn (muhtaç), yaşlı, yetîm (yoksul) ve yolcu gibi soyso-ekonomik yetersizlikleri ifâde eden kavramlar da yer almaktadır.

Her türlü ayırımcılığı reddeden mukaddes dînimiz, bu engellilerin dezavantajlı durumlarının giderilmesi sorumluluğunu diğer insanlara, yanî bütün topluma yüklemiştir.

İslâm dîninin korunmasını emrettiği ve bu konuda çeşitli tedbîrler aldığı beş şeyden [dîn, akıl, cân, nesil ve mal]  birisi de sağlıklı yaşama hakkıdır.

İslâmiyet, insanları ancak güçleri nisbetinde sorumlu tuttuğu için, meselâ görme ve yürüme engelli insanlar, dînî görevlerle ilgili olarak, ancak güçlerinin yettiği şeylerden sorumlu olurlar.

Allah yolunda cihâd yapma, savaşa katılma ile ilgili olarak, "Hastaya güçlük yoktur; görme engelliye güçlük yoktur; ortopedik engelliye güçlük yoktur" [Nûr, 61; Fetih, 17] buyurulmaktadır. Bu âyet, görme engellilerin de, ortopedik engellilerin de savaşa katılma zorunluluklarının olmadığını ifâde etmektedir. [Bu konuda, inşâallah başka makâleler de yazmak istiyoruz.]

14.12.2013

Dînimizde "Engelli"lere tanınan bazı kolaylıklar

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

İslâm dîni; dil, ırk, renk, milliyet, siyâsî inanç ve tahsîl seviyesi ayırmaksızın, sağlam veya engelli olduğuna bakmaksızın, her insanın şeref ve itibârına hürmet edilmesini emretmektedir.

Bir hadîs-i şerîfte: "Allah, sizin sûretlerinize [dış görünüşlerinize] ve mallarınıza bakmaz [onlara önem vermez], fakat kalplerinize ve niyetlerinize [diğer bir rivâyette amellerinize] bakar" buyurulmuştur.

İslâmiyet nazarında, herkes aynı haklara, aynı itibâra sâhiptir. Dînimiz, sâdece belli fertlerin, muayyen bir topluluğun, hattâ yalnız Müslümânların değil, bütün insanlığın, hür ve medenî bir hayat seviyesine ulaşmalarını hedefler.

Şimdi burada ifâde edelim ki, engelli vatandaşlarımız da, aynen sağlam vatandaşlarımız gibi, en küçük bir ayırım olmaksızın, cemiyetimizin çok değerli birer parçasıdırlar...

Fıkıh kitaplarında, "Hastalara Tanınan Bazı Kolaylıklar"ı görüyoruz. Dînimizde, hastalar ve engelliler için namaz, oruç, hac, cihâd/savaş ve diğer dînî görevler hakkında tanınan ruhsat ve kolaylıklar çoktur...

İslâmiyete göre, mümeyyiz olmayanlar veya temyîz kâbiliyetinde noksânlık bulunanlar, durumlarına göre sorumluluktan ya muaf olurlar veya kendilerine, sâhip oldukları imkân ve şartları ölçüsünde bir sorumluluk yüklenir.

Bedenî engelliler için de aynı ölçü geçerlidir. Kısacası engelli ve engelsizlerin ni'met-külfet dengesi çerçevesinde farklı sorumluluklara sâhip olmaları, Kur'ân-ı Kerîm'deki "Allah hiç kimseye gücünün yetmediği bir şeyi yüklemez" meâlindeki âyetin bir yansımasıdır.

"Mü'minlerden engel sâhibi olmaksızın (cihâddan geri kalıp) oturanlar ile Allah yolunda mâllarıyla ve cânlarıyla cihâd edenler eşit olmazlar" [Nisâ, 95] meâlindeki âyette; zihnî ve bedenî her türlü engel sâhibi olanların ve hastaların savaşa katılmayabilecekleri bildirilmektedir.

Biliyoruz ki, Peygamberimiz, engellilere: Devlet başkanına vekâlet, vâlîlik, imâmlık ve müezzinlik gibi önemli görevler vermiş, böylece engellilerin yapabilecekleri işlerde istihdâmı ve üretken hâle getirilmeleri, istidât ve kâbiliyetlerinin, yeteneklerinin âtıl bırakılmaması ve onlar için de iş sâhaları açılması konularında, günümüze dahî önemli mesajlar vermiştir.

Usûl-i Fıkıh'ta [İslâm Hukûk Usûlü'nde] engelliler; ehliyet ve ruhsat açısından ele alınmaktadırlar.

İslâm Hukûku açısından ise; ibâdet hükümleri yanında âile hukûku, ticâret hukûku ve cezâ hukûku alanlarında engellilerle ilgili ayrı ayrı hükümler vardır...

Fakîrleri, yoksulları, zayıfları, düşkünleri dâimâ himâye eden Peygamberimiz, engellilere yapılacak her türlü yardımın bir sadaka olduğunu şöyle ifâde etmiştir:

"Şunlar sadaka çeşitlerindendir: Âmâya [görme engelliye] rehberlik etmen, sağıra [işitme engelliye] ve dilsize [konuşma engelliye] anlayacakları bir şekilde anlatman, ihtiyâcı olanın hâcetini tedârik etmesi için bildiğin yere götürmen, dermân arayan dertliye yardım için koşman, koluna girip güçsüze yardım etmen, konuşmakta güçlük çekenin merâmını ifâdede yardımcı olman." [Ahmed, V. 154, 168-169; ayrıca bkz. Câmiu'l-Ulûm ve'l-Hıkem, II. 86].

20.12.2013

Allah'a ibâdetin yanında kullarına da hizmetin ehemmiyeti

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Dünyâda yapılan imtihânlarda muvaffak olmak için, nasıl gerekli çalışmaları yapmak lâzım ise, âhıretteki imtihânda başarılı olabilmek için de, İslâmiyetin emrettiği gibi inanmak ve farz kılınan ibâdetleri yapmak, yasaklanan şeylerden de kaçınmak lâzım geldiği bedîhîdir, açıktır.

Hakîkatte, bütün insanların yaratılmalarındaki maksat, Allahü teâlâya ibâdet etmeleri, kulluk yapmalarıdır. Nitekim Yüce Allah, Kur'ân-ı kerîm'inde, Zâriyât sûre-i celîlesinin 56. âyet-i kerîmesinde meâlen: "Cinnîleri ve insanları, ancak (beni bilmeleri, tanımaları) bana ibâdet etmeleri için yarattım"buyurmuştur.

Allahü teâlâ, Bakara sûresinin 152. âyetinde de, şöyle buyurmaktadır:

"O hâlde siz, (bana itâat ve ibâdet ederek) beni anın ki, ben de sizi(mağfiretimle) anayım. Ni'metlerime şükredin de nankörlük yaparak küfre varmayın (beni ve ni'metlerimi inkâr etmeyin)."

Bu konuda, İbrâhîm sûresinin 7. âyet-i kerîmesi de çok dikkat çekicidir:

"Düşünün ki, Rabbiniz şunu bildirdi: Andolsun, eğer siz şükrederseniz, ben de elbette size [ni'met(ler)imi] artırırım ve eğer küfrân-ı ni'mette bulunur, nankörlük ederseniz, haberiniz olsun ki, gerçekten azâbım çok şiddetlidir."

Nisâ sûresinin 147. âyetinde ise, meâlen şöyle buyurulmuştur:

"Eğer siz, Allah'ın ni'metlerine şükreder ve îmân ederseniz, Allah size niye azâb etsin? Allah, şükredenlerin mükâfâtını verici, yaptıklarını bilicidir."

Sevgili Peygamberimiz hadîs-i şerîflerinde buyurmuşlardır ki:

"Kendisi için istediğini, dîn kardeşi için de istemeyen kâmil mü'min olamaz." [Buhârî]

"Allah indinde en makbûl amel, bir mü'mini sevindirmek, kederini gidermek, borcunu ödemek veya karnını doyurmaktır." [Beyhekî]

"Bir kimsenin üzüntü ve sıkıntısını gidereni veya bir mazlûma yardım edeni, Allahü teâlâ yetmişüç defa mağfiret eder." [Harâitî]

Binâenaleyh, her Müslümân, diğer Müslümân kardeşlerini, en az kendisi kadar düşünmek mecbûriyetindedir. Yine Müslümân, kendisine yapılmasını uygun görmediği şeylerin başkalarına da yapılmamasını istemek durumundadır.

Demek ki, Allah'a ibâdetin yanında, kullarına hizmet de gereklidir. Nitekim Sevgili Peygamberimiz (aleyhisselâm) "İnsanların hayırlısı, insanlara faydalı olandır." 

"Merhamet etmeyene merhamet olunmaz." ve "İslâmiyet, Allah'ın emirlerine ta'zîmde bulunmak, yaratılmışlara şefkat etmektir" buyurarak, insanları her mahlûka karşı şefkat ve merhamet etmeye, büyüklere karşı saygı göstermeye, insanlara hizmet etmeye ve faydalı olmaya, dâimâ hayır işlemeye yöneltmiştir.

Zâten "medeniyet"in tarîfinde, "ta'mîru'l-bilâd ve terfîhu'l-ıbâd" şeklinde iki madde görüyoruz. Yanî beldelerin imâr edilmesi, bayındır hâle getirilmesi ve kulların müreffeh kılınması, refaha kavuşturulması. Aslında beldelerin imârı da insanların faydası, hayrı içindir. İslâmiyet de, Resûlullah aleyhisselâm tarafından "Allah'ın emirlerine ta'zîmde bulunmak ve yaratılmışlara şefkat etmek" şeklinde iki madde hâlinde özetlenmiştir.

21.12.2013

Ömrümüzden bir sene daha gitmek üzere

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

1 Ocak 2014 i'tibâriyle, ömrümüzden bir mîlâdî sene [365 gün] daha geçmiş,kabre, ölüme ve âhirete biraz daha yaklaşmış olacağız. Geçen sene bugünlerde aramızda bulunan birtakım dostlarımız, sevdiklerimiz, büyüklerimiz bugün aramızda değiller.

Bu vesîleyle burada, mü'min olmak için inanılması gereken "Âmentü"esâslarındaki "Îmânın 6 şartı"ndan "kader"e yani hayır ve şerrin Allahü teâlâdan olduğuna inanmak konusuna, bir nebze de olsa, temâs etmemiz uygun olacaktır...

Kitaplarda "Hayır ve şer, olmuş ve olacak şeylerin cümlesinin, Allahü azîmüşşân'ın takdîri ile yani ezelde bilmesi, dilemesi, levh-i mahfûza yazması ve vakitleri gelince yaratmasıyla olduğuna inandım, îmân eyledim, kalbimde aslâ şek ve şüphe yoktur" demek lâzım geldiği belirtilmektedir.

Erzurumlu İbrâhîm Hakkı (rahmetullahi aleyh) buyuruyor ki:

"Hak şerleri hayr eyler/Zannetme ki gayr eyler/Ârif ânı seyr eyler/Mevlâ görelim neyler/Neylerse, güzel eyler."

Meselenin bir başka yönü daha vardır ki, o da şudur:

"Derd ü belâ kemend-i mahbûbest" yani "derd ve belâ sevgiliye atılan bir kemend"dir.

Bilindiği gibi, Peygamberlere, Eshâb-ı kirâma, âlimlere ve velîlere nice sıkıntılar gelmiştir. Şüphesiz ki, inanan insanlara gelen sıkıntılar, onların günâhlarının affına ve derecelerinin yükselmesine sebep olmaktadır. Bunu da hâtırdan çıkarmamalıdır...

Yüce Allah, Kur'ân-ı kerîm'inde, Mülk sûresinin 2. âyetinde: "Amelce hanginiz daha güzeldir diye[yanî hanginizin daha güzel amelde bulunacağını] imtihân edip ortaya çıkarmak için ölümü de, hayâtı da yaratan O'dur. O, azîzdir (her şeye gâliptir), gafûrdur (çok bağışlayandır)" buyurmuştur.Demek ki hayât ve ölümün yaratılmasında imtihân maksadı vardır.

Ayrıca "Her cân ölümü tadacaktır. Sizi bir imtihân olarak hayır ve şer ile deniyoruz" [Enbiyâ, 35] buyurulmuştur.

Allahü teâlâ "çok merhametli" olduğunu [Fâtiha, 2]  ve "insanlara zerre kadar zulmetmediğini"[Nisâ, 40] bizzât kendisi ifâde buyuruyor. Elbette ki, mâla ve câna zarar veren musîbetlerin meydâna gelmesinde, İlâhî irâde ve takdîr tecellîsi vardır ve imtihân maksadına ma'tûftur.

Mü'minlerin başlarına gelen ve musîbet gibi görülen şeyler, aslında şer değil, hayırdır. Zîrâ musîbetler sebebiyle, mü'minler sevâp kazanmakta, günâhları bağışlanmakta ve manen dereceleri artmaktadır. Bu da ancak musîbetlere sabırla mümkündür.

Peygamber Efendimiz de:

"Müslümâna, herhangi bir fenâlık, hastalık, keder, hüzün, ezâ, can sıkıntısı ârız olursa, hattâ vücûduna bir diken batarsa [tabîî ki o da bunlara sabrederse], bu musîbetler sebebiyle, Allah onun günâhlarını ve hatâlarını bağışlar" [Buhârî, Merdâ, 1; Müslim, Birr, 14] hadîsiyle bu hakîkati ifâde etmiştir.

Şu müjdeyi de unutmamak lâzım:

Hadîs-i şerîfte, şehîdlerin 5 grup olduğu belirtilmiştir. Şöyle ki: "Şehidler, 5 kısımdır: Tâûn (veba, kolera)dan vefât edenler, çâresi bilinmeyen iç hastalıklarından vefât edenler, yangında ölenler, suda boğulanlar, yıkıntı altında kalanlar."

27.12.2013

Zamanın kıymetini bilmek...

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

İçerisinde bulunduğumuz ve bitmek üzere olan Aralık ayında, önemli bazı şahsiyetlerin vefâtlarının sene-i devriyeleri var. Onlardan bazılarını, kronolojik olarak zikredecek olursak: 

16 Aralık (Hicrî 10 Muharrem 61): Maalesef, Sevgili Peygamberimizin mübârek torunu Hazret-i Hüseyin'in Kerbelâ'da şehâdeti vukû' bulmuştur.

17 Aralık 1273: Büyük âlim ve velîlerimizden Mevlâna Celâleddîn-i Rûmî,

18 Aralık 1111 [h. 505]: Büyük İslâm Âlimi İmâm-ı Gazâlî,

20 Aralık 820: İslâm Âlimlerinin en büyüklerinden İmâm-ı Şâfiî,

23 Aralık 1624: Evliyânın en önde gelenlerinden İmâm-ı Rabbânî,

31 Aralık 1988: Eğitimci, mütefekkir, Türkiye Gazetesi yazarlarından Seyyid Ahmet Arvâsî vefât etmişlerdir.

Herhangi bir insanın, bu dünyâya gönderilmesi, yaratılması, aslında bir ihsândır, bir ni'mettir; 7 milyarlık insanlık âleminde herhangi bir insan eksik olsaydı, hiçbir şey lâzım gelmezdi. Duruma, önce bu çerçeveden bakılabilir.

Herhangi birimizi bir hayvân olarak yaratsaydı, ne lâzım gelirdi? Binâenaleyh bizlerin insan olarak yaratılması çok büyük bir ni'mettir.

Yüce Allah, dünyâdaki bütün hayvânları, bitkileri ve cansızları; yer altı ve yer üstündekileri; denizleri, gölleri, nehirleri ve içindekileri; bütün arz ve semâvâttaki her şeyi, insanoğlunun emrine ve hizmetine vermiştir. [Bakara, 22, 29; Ra'd, 3-4; İbrâhîm, 34; Nahl, 10-13, 18; Lokmân, 20; Yâsîn, 71-73; Câsiye, 13; Abese, 27-32] İnsanı, âlemde hâkim duruma getirerek, onukendisine muhâtab kabûl etmiş ve mükellef yapmıştır.

Cenab-ı Hakk, insanlara muhtâc oldukları her türlü ni'meti de lutfetmiştir. O'nun, kullarına verdiği ni'metleri o kadar çoktur ki, hem de sayılamıyacak kadar, yani sonsuzdur. Nitekim "İbrâhîm sûresi"nin 34. âyetinde bu husûs şöyle ifâde edilmektedir:

"Allah, istediğiniz şeylerin hepsinden size verdi. Eğer Allah'ın bunca ni'met[ler]ini teker teker sayacak olsanız, onu kısım kısım bile sayamazsınız. Gerçekten insan çok zâlim, çok nankördür."

İnsan, yaratılışı îcâbı hayâtı sever, ömrünün uzamasını ister. Ancak, uzun ömür, Hak yolunda tüketilmiş ise hayırlıdır. Nitekim bir sahâbî, Sevgili Peygamberimize, "Yâ Resûlallah! İnsanların hayırlısı [en iyisi] kimdir?" diye sordu. Peygamber Efendimiz şöyle cevap verdi: "İnsanların hayırlısı [en iyisi],ömrü uzun olup ameli güzel olandır." O sahâbî, "Hangi insanlar şerlidir [daha kötüdür]?" diye sorunca da, Resûlullah Efendimiz, "Ömrü uzun olup da, ameli kötü olan" [Tirmizî] buyurmuştur.

"Yalnız azamet ve ikrâm sâhibi Rabbi'nin zâtı bâkî kalacak" [Rahmân, 27] meâlindeki âyet-i kerîmede de ifâde edildiği gibi, Allahü teâlâ'nın zâtı dışında bütün varlıklar fânîdir.

Yunus Emre'nin de dediği gibi:  

"Bu dünyâya gelen kişi/Âhir yine gitse gerek/Müsâfirdir, vatanına/Bir gün sefer etse gerek."

Evet, bu dünyâda yolcuyuz. Günün birinde ebediyet âlemine göçeceğiz. Bu sebeple bir hadîs-i şerîfte:"Dünyâda bir garip veya bir yolcu gibi ol; kendini kabir ehlinden say" buyurulmuştur.

28.12.2013

Zamanın kıymetine dair birkaç kelime daha...

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Sözlüklerde, "vakit", "zaman" yerine, "zaman" da "vakit" yerine kullanılmaktadır.

Büyük âlim ve velîlerden İmâm-ı Rabbânî (rahmetullahi aleyh): "Vakitleri çok kıymetli ganîmet bilmelidir" buyurmuştur.

Onun oğlu, yine büyük âlim ve velî Muhammed Ma'sûm Fârûkî de: "Vakit keskin bir kılıç gibidir. Kıymetli ve şerefli şeylere sarf etmek gerekir" buyurmuştur.

Tabîî ki, günümüz şartlarında takrîbî 60-70 [veya 70-80] senelik bir insan ömrü içerisinde, 1 sene çok mühim bir zamân dilimidir...

Kur'ân-ı kerîmde zamânın önemine şöyle dikkat çekilmiştir:

"Fecir vaktine ve on geceye andolsun" [Fecr, 1-2] [Bu sûrede daha başka şeylere de kasem (yemîn) edilmiştir],

"(Karanlığı ile etrâfı) bürüyüp örttüğü zamân geceye, açılıp ağardığı vakit gündüze andolsun" [Leyl, 1-2],

"Asra yemîn ederim ki insan zarardadır." [Asr, 1-2]

İnsan, yaratılışı îcâbı hayâtı sever, ömrünün uzamasını ister. [Herkes Hazret-i Mevlânâ gibi olamaz. O, ölüm gecesine "şeb-i arûs" (yanî çok sevdiği Allahü teâlâya kavuşma gecesi) demektedir.] Ancak, uzun ömür, Hak yolunda tüketilmiş ise hayırlıdır. Nitekim bir sahâbî, Sevgili Peygamberimize, "Yâ Resûlallah! İnsanların hayırlısı [en iyisi] kimdir?" diye sordu. Peygamber Efendimiz şöyle cevap verdi: "İnsanların hayırlısı [en iyisi], ömrü uzun olup ameli güzel olandır."

O sahâbî, "Hangi insanlar şerlidir [daha kötüdür]?" diye sorunca da, Resûlullah Efendimiz, "Ömrü uzun olup da, ameli kötü olan" [Tirmizî] buyurmuştur.

Allahü teâlâ, mükellef olan her insana düşünüp taşınacağı, öğüt alacağı ve hakkı kabûl edebileceği kadar bir ömür vermiştir. Bu husûsta Yüce Rabbimiz şöyle buyurmaktadır:

"Onlar Cehennem'de şöyle feryâd ederler: 'Ey yüce Rabbimiz! Ne olur, bizi buradan çıkar! Dünyâya geri gönder de, daha önce yaptıklarımızdan farklı, güzel ve makbûl işler yapalım! Allah onlara şöyle buyurur: Biz size, düşünüp ibret alacak, gerçeği görecek kimsenin düşüneceği kadar bir ömür vermedik mi? Hem size Peygamber de gelip uyardı. Öyleyse tadın azâbı! Zâlimlere hiçbir yardımcı yoktur!" [Fâtır, 37]

Sevgili Peygamberimiz buyurmuştur ki: "İki [büyük] ni'met vardır ki, insanların çoğu bunlarda hep aldanır. Bunlar: Sağlık ve boş vakittir." [Tirmizî] Yine bir hadîs-i şerîfte: "İki günü birbirine eşit olan aldanmıştır" buyurulmuştur.

Zaman nimeti, Allahü teâlâ'nın bizlere önemli lutuflarından birisidir. Unutmayalım ki, zaman en büyük sermâyedir. Dünyâ ve âhiret saâdetini kazanmak, bu sınırlı zamânı iyi kullanmaya bağlıdır.

Her insân, kendisine takdîr edilen ömrü, İlâhî irâde istikâmetinde geçirmekle mükelleftir. Onun için Sevgili Peygamberimiz: "Akıllı kimse [akıllı Müslümân], kendisini hesâba çekip ölümden sonrası için hâzırlık yapan kişidir" buyurmuştur. Yine Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem): "Yarın yaparım diyenler helâk oldular" buyurmuştur.

[Esâsında bu mevzû, çok geniş bir konu. Vakit konusunda, Aralık ayının son 2 makalesinde de birkaç kelime yazmıştık. Şimdilik bu dört makâle ile iktifâ edelim.]

04.01.2014

Yüce Allah, kullarını cennetine davet ediyor

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Bütün kâinâtı, canlı-cansız her varlığı, en mükemmel bir nizâm ve intizâm üzere yaratan ve onları her ân varlıkta durduran yüce Allah,  yarattığı şumükemmel âlemle, kendi varlığını belli ettiği gibi, kullarına çok merhamet ve şefkat ettiği, acıdığı için, var olduğunu ayrıca "Peygamber"leri vâsıtasıyla da bildirmiştir.

Allahü teâlâ, insanlara muhtaç oldukları her türlü nimeti lutfetmiştir. Bu nimetler sayılamıyacak kadar çoktur. Bu konuda 2 âyet-i kerîme vardır:

"O size istediğiniz her şeyden verdi. Allah'ın nimet[ler]ini sayacak olsanız sayamazsınız. Doğrusu insan çok zâlim, çok nankördür!"[İbrâhîm, 34]

"Hâlbuki Allah'ın nimet[ler]ini teker teker saymaya kalkışsanız, onları sayamazsınız. Muhakkak ki Allah çok bağışlayıcıdır, çok merhametlidir." [Nahil, 18]

Bu nimetlerden birisi şudur ki, yüce Allah, kullarını cennetine davet ediyorve bu "cennet davetiyesi"nin adı da "İslâmiyet"tir. Bütün Peygamberlerin ve son Peygamber Muhammed aleyhisselâmın, Allahü teâlâdan getirdikleri her haber doğrudur, yanlışlık ihtimâli yoktur.

Aslında bütün Peygamberler, yüce Allah tarafından seçilmiş insanlardır. Ümmetlerini Cenâb-ı Hakk'a çağırmak; sapık, yanlış yoldan, doğru yola, saâdet yoluna çekmek için gönderilmişlerdir.Dâvetlerini kabul edenlere, cenneti müjdelemişler, inanmayanları Cehennem azâbı ile korkutmuşlardır...

Peygamberler hakkında, Kur'ân-ı kerîm'de bazı âyet-i kerîmelerde meâlen buyuruluyor ki:

"(Îmân edenleri Cennet'le) müjdeleyici, (küfredenleri de Cehennem'le) korkutucu olarak peygamberler gönderdik ki, bu peygamberlerin gelişinden sonra insanların (yarın) kıyâmette:(Bizi îmâna çağıran olmadı) diye Allah'a bir hüccet ve özürleri olmasın. Allah azîzdir, hükmünde hikmet sâhibidir." (Nisâ sûresi, 165)

Demek ki Peygamberler, insanlara müjde vermek ve aynı zamanda onları korkutmak için gönderilmişlerdir. Böylece, insanların Cenâb-ı Hakk'a özür, bahâne ileri sürmeleri önlenmiştir...

Târih boyunca, kültür ve medeniyetimizde verilen eğitimimizde de işin esâsı, hem kendisine ve âilesine faydalı, hem de milletine, memleketine, vatanına ve devletine, tüm Müslümânlara, hattâ bütün insanlığa faydalı birer unsur meydâna getirmektir. İşte bu güzel ülkenin bütün müesseselerinin ve vatandaşlarının ana hedefi de bu olmalıdır. Bu da, iyi bir eğitim ile mümkün olabilir.

Takriben 23 sene zarfında, barışta ve savaşta, sıkıntı ve mutluluk anlarında, dînî, ictimâî, ahlâkî ve siyâsî hayâta dâir, içinde bulunduğu toplum ve çevresindekilere çok önemli mesajlar vermiş ve onlara fiilî olarak "üsve-i hasene=nümûne-i imtisâl=yani en güzel örnek" olmuştur.

Takdîr edileceği üzere, insanları, bağlı bulundukları dînlerinden, eski örf, âdet ve geleneklerinden bir anda vazgeçirmek kolay bir iş değildir. Hazret-i Peygamber (aleyhis-salâtü ves-selâm), bozuk inançları ve alışkanlıkları söküp atmada tedrîce riâyet etmiş, bu tedrîci; inanç, ibâdet ve hükümlerin hepsinde uygulamıştır.

Şüphesiz ki, eğitimciler için nümûne-i imtisâl yanî örnek insan, ideal eğitimci, "Asr-ı Saâdet"in başmimârı sevgili Peygamberimizdir.

31.01.2014

Resûlullah Efendimizin, Eyyûb Sultân'a beş tavsiyesi

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Hâlid bin Zeyd, Resûlullah Efendimize dedi ki: "Bana öyle az ve öz bir nasîhat et ki, onu kafamda tutabileyim ve onunla amel edebileyim."

 

Bugün ve yarınki makâlelerimizde inşâallah, "Resûlullah Efendimizin, Eyyûb Sultâna yaptığı beş tavsiyesi"ni ele almak istiyoruz. Ama ona geçmeden önce, Eyyûb Sultân'a dâir birkaç kelime yazmak münâsib olacaktır...

Sevgili Peygamberimiz, Medîne-i münevvereye hicret buyurduğunda, Hâlid bin Zeyd Ebû Eyyûb el-Ensârî'nin (radıyallahü anh)  evinde yedi ay misâfir kalmıştır. O, Eshâb-ı kirâmın büyüklerinden olup bütün gazâlarda bulunmuş, 150 hadîs-i şerîf rivâyet etmiştir.

670 [h. 50] yılında, Süfyân bin Avf emrinde İstanbul'a gelen ordu içinde bulunan otuzüç Sahâbî'den biri de o idi. Hazret-i Hâlid, İstanbul'a kadar geldi ve dizanteriden vefât edip burada defnedildi.

Fâtih Sultân Muhammed Hân (rahmetullahi aleyh), İstanbul'u fethedince, hocalarından Akşemseddîn Efendi (kuddise sirruh) onun kabrini keşfetti. Üzerine güzel bir türbe ile yanına da büyük bir câmi yapıldı.

Türbenin son tamîrini, İkinci Mahmûd Hân yaptırmıştır. Sanduka üzerindeki yazılar, Sultân'ın kendi el yazısıdır. Türbede asılı levhadaki iki beyti, Üçüncü Selîm Hân söylemiş, Hattât Yesârîzâde de yazmıştır. Türbede bulunan "Nakş-i Kadem-i Peygamberî: Sevgili Peygamberimizin mübârek ayak izi", Birinci Mahmûd Hân'ın emri ile 1634 [h. 1044]'de sarâydan oraya getirilmiştir. "Hadîkatü'l-cevâmi" isimli kitapta, türbe civârındaki kabirler hakkında uzunca bilgi verilmektedir.

Ramazân aylarında câmilere mahya kurulması emrolununca, 1723 [h. 1136] yılında Eyyûb Sultân Câmiinin yanına iki uzun minâre yapıldı. "Mir'âtü'l-haremeyn"de, "Çifte minâreli câmilere mahya kurulması, Sultân Üçüncü Ahmed Hân devrinde, oniki sene kadar sadr-ı a'zamlık yapmış olan Dâmâd İbrâhîm Pâşa'nın 1132 [m. 1719] senesinde ihdâs ettiği bir bid'attir" (s. 802) diye yazılıdır.

Eyyûb Sultân Câmii, Üçüncü Selîm Hân tarafından 1800 [m. 1215]'de yeniden yapıldı. İlk Cum'a namâzında Sultân da bulundu. Câminin son tamîrini 1960 [h. 1380]'de şehîd başvekîl merhûm Adnan Menderes yaptırmıştır...

Kendisinden çok kısa olarak bahsetmeye çalıştığımız, İstanbul'umuzun manevî sultânı, halk arasında"Eyyûb Sultân" diye meşhûr olan Hâlid bin Zeyd Ebû Eyyûb el-Ensârî  (radıyallahü anh), bir günResûlullah Efendimize (sallallahü aleyhi ve sellem) gelip dedi ki:

"Ya Resûlallah! Bana öyle az ve öz bir nasîhat et ki, onu kafamda tutabileyim ve onunla amel edebileyim."

Resûlullah Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) ona şöyle buyurdular:

"Sana şu beş şeyi tavsiye ediyorum:

1- Halkın elinde olanlara göz dikme ve onlardan ümîdini kes. Bu, zenginliğin tâ kendisidir.

2- Tamahtan [tama'dan] sakın. Zîrâ tamah peşînen fakîrliktir.

3- Namazı öyle kıl ki, sanki bu senin en son namazındır ve artık diri kalıp da diğer namazı kılamayacaksın.

4- Sonradan mecbûr kalıp da özür dileyeceğin bir ameli yapmaktan sakın.

5- Kendin için istediğin (arzû ettiğin, sevdiğin) şeyi dîn kardeşin için de iste (arzû et, sev)."   

Bu hadîs-i şerîfte geçen 5 maddeyi kısa kısa açıklamakta fayda var. Ama bugün yerimiz kalmadı, onun için o maddeleri de inşâallah yarın ele almaya çalışalım. [Yarın inşâallah, hadîs-i şerîfte mevzû-i bahis olan "kanâat" ve "tama'" terimleri üzerinde birer nebze duralım. Kalan üç madde üzerinde de inşâallah başka bir zaman dururuz.]

07.02.2014

İstanbul'un manevî sultanı Eyyûb Sultân'a yapılan beş nasihat

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Dünkü makâlemizde, Resûlullah Efendimiz'in, Hâlid bin Zeyd'e (radıyallahü anh) yaptığı beş tavsiyeyi yazmıştık. Bugün, hadîs-i şerîfte mevzû-i bahis edilen "kanâat" ve "tama" terimleri üzerinde birer nebze duralım. [Kalan üç madde üzerinde de inşâallah başka bir zaman dururuz.]

1- Başkalarının ellerinde olan şeylere göz dikmemek, kendisinde bulunanlarla iktifâ etmek, yanî kanâat ehli olmak çok önemli bir haslettir. Bu, gerçek zenginliktir. Şimdi "kanâat" hakkında birkaç kelime söylemek gerekirse şunları ifâde edebiliriz:

"Kanâat": "Yeme, içme ve barınacak yer husûsunda bileğinin emeği, alnının teri ile kazandığına râzı olmak, başkasının kazancına göz dikmemek" demektir.

Kanâat, çalışmayıp sâdece eline geçeni kullanmak, tembel tembel oturup, başka bir şey aramamak değildir. Aksine hırslı hareketlerden kaçınıp gönül huzûru ile yaşamaktır.

Allahü teâlâ, bir hadîs-i kudsîde buyuruyor ki: "Ey kulum! Emrettiğim farzları yap, insanların en âbidi olursun. Yasak ettiğim harâmlardan sakın vera' sâhibi olursun. Verdiğim rızka kanâat eyle, insanların en ganîsi (en zengini) olursun, kimseye muhtâc kalmazsın." (Hadîs-i kudsî-Berîka)

Sevgili Peygamberimiz, hadîs-i şerîflerinde buyurmuştur ki: "İslâmiyetle şereflenen, hayâtı için yetecek nafakaya sâhib olan ve buna kanâat eden kimseye ne mutlu." (Nisâbu'l-Ahbâr)

"Kanâat tükenmez bir hazînedir." (en-Nihâye)

"Kanâat eden azîz, tama' eden (dünyâ lezzetlerini harâm yollardan arayan) zelîl olur." (en-Nihâye)

2- Tamahtan [tama'dan] sakınmaya gelince:

Ebû Saîd Muhammed el-Hâdimî, "el-Berîka"sında bu konuda çok kıymetli bilgiler vermektedir. O kitâbın bir bölümü "İslâm Ahlâkı" isimli eserde mevcuttur.  Şimdi yerimizin müsâadesi nisbetinde oradan bazı nakiller yapalım:

"Tama", kalb hastalıklarının onbirincisidir. Dünyâ lezzetlerini harâm yollardan aramaya "Tama" denir. Tama'ın en kötüsü, insanlardan bir şeyler beklemektir. Kibre, ucba sebeb olan "Nâfile" ibâdetleri ve âhıreti unutturan "mubâh"ları yapmak da "tama" olur. Tama'ın zıddına, aksine "tefvîz" denir. "Tefvîz", helâl ve fâideli şeyleri kazanmaya çalışıp da, bunlara kavuşmayı Allahü teâlâdan beklemektir.

"Şeytân, riyâyı ihlâs olarak ve tama'ı da tefvîz olarak göstererek, insanı aldatmaya çalışır. Allahü teâlâ, herkesin kalbine bir melek vazîfelendirmiştir. Bu melek, insana iyi düşünceler "ilhâm" eder. Şeytân da, insanın kalbine "vesvese"ler, kötü düşünceler getirir. Helâl yiyen bir kimse, ilhâm ile vesveseyi birbirinden ayırır. Harâm yiyenler ayıramazlar. İnsanın nefsi de, kalbine kötü düşünceler getirir. Bu düşüncelere ve arzûlara "hevâ" denir. İlhâm ve vesvese devâmlı olmaz. Nefsin hevâsı ise, devâmlıdır ve gittikçe artar. Vesvese, duâ ederek ve zikrederek azalır, netîcede yok olur. Hevâ ise, ancak kuvvetli "mücâhede" ile azalır ve yok olur..."

Bir hadîs-i şerîfte, "Şeytân, kalbe vesvese verir. Allahın ismi zikredilince, söylenince kaçar. Söylenmezse vesveselerine devâm eder" buyuruldu.

[Bugün de bu bilgilerle iktifâ edelim.]

 

08.02.2014

İyi bir insanın vasıflarıyla ilgili bazı âyet-i kerîmeler

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Peygamber Efendimiz buyurdu ki: "Kendin için sevdiğini [arzû ettiğini, istediğini], başkaları için de sev, iste ki [kâmil] Müslümân olasın."  
Makâlemizin hemen başında ifâde edelim ki, İslâm âlimlerinin kitaplarında, "İyi bir insan" olmak için evvelâ "kâmil [yanî olgun] bir Müslümân" olmak gerekir diye yazılıdır. Zâten Müslümân kimse, iyi insan demektir. "Müslümân"a "mü'min" de denir. Kur'ân-ı kerîmde "el-Mü'min" ve "el-Mü'minûn" isimlerini taşıyan iki sûre-i celîle de vardır.
İslâm dîninin gâyesinin, beş şeyi (yanî dîni, aklı, nesli, bedeni ve malı) korumak olduğu bildirilmiştir. Bütün Peygamberler, ümmetlerine bildirdikleri emir ve yasaklarda, dâimâ bu beş şeyi gözetmişlerdir. Tabîî ki bu Peygamberler, bu emir ve yasakları, kendiliklerinden değil, Allahü teâlâ nâmına, O'nun emriyle bildirmişlerdir. Bu beş esâsın gâyesi de, îmânı muhâfaza ederek Müslümân olarak ölmektir. Kur'ân-ı kerîmde meâlen buyuruluyor ki: "Ancak Müslümânlar olarak can veriniz!" [Âl-i İmrân, 102]
Burada şunu da belirtelim ki, bir Müslümân, herkes için hayır ister. Peygamber Efendimiz, bu konuda buyurmuştur ki: "Kendin için sevdiğini [arzû ettiğini, istediğini], başkaları için de sev, iste ki [kâmil] Müslümân olasın." [Harâitî]  
Müslümânların, mü'minlerin bütün vasıfları, Kur'ân-ı kerîmde de, Peygamber Efendimiz tarafından da mufassalan zikredilmiştir, bütün detaylarıyla anlatılmıştır. Biz bugün, bazı âyet-i kerîmelere temâs edelim, yarın da inşâallah bazı hadîs-i şerîfleri ve bazı İslâm büyüklerinin bir kısım sözlerini zikredelim.
Mü'minler, Allah indinde çok kıymetlidirler. Allahü teâlâ, Kur'ân-ı kerîmde [Furkân, 63-73; Enfâl, 2-3; Mü'minûn 1-8; Ra'd, 20-22; Şûrâ, 37-38; Ankebût, 7; Zümer, 35; Fetih, 29; Hucurât, 10] mü'minleri, inananları mufassalan tarîf buyurmaktadır. Mekânımız müsâid olmadığından meâllere yer veremiyoruz.
Malûmdur ki, Allahü teâlâ, bütün kullarının, verdiği ni'metlere şükretmelerini, îmân etmelerini, ibâdet yapmalarını, güzel ahlâka sâhip olmalarını, kendi aralarında kardeşçe yaşamalarını, sevişmelerini, birbirlerine yardımcı olmalarını istemiş ve bunları emretmiştir. İnanan insanların da kardeş olduklarını ilân etmiştir.
Bildiğimiz gibi, eğitimde işin esâsı, hem kendisine faydalı, hem de âilesine, milletine, memleketine, vatanına ve devletine, tüm Müslümânlara, hattâ bütün insanlığa faydalı birer unsur meydâna getirmektir. İşte bu güzel ülkenin bütün müesseselerinin ve vatandaşlarının ana hedefi de bu olmalıdır. Bu da, iyi bir eğitim ile mümkün olabilir. [İnşâallah yarın da konumuza devâm edelim.]

25.04.2014

İyi bir insanın vasıflarıyla ilgili bazı hadîs-i şerîfler

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

"Mü'min, başkalarıyla ülfet eder [iyi geçinir, uzlaşır, anlaşır, uyuşur], kendisiyle de ülfet olunur. Ülfet etmeyen ve kendisiyle de ülfet edilmeyende hayır yoktur."
Dünkü makâlemizde, mü'minlerin vasıflarıyla ilgili olarak, bazı sûre-i celîle isimleri ile âyet-i kerîme numaralarını zikretmiştik. Bugün ise, bazı hadîs-i şerîflere temâs edeceğiz. Mü'minlerle ilgili hadîs-i şerîflerden bazıları şöyledir:
"Müslümân, elinden ve dilinden diğer Müslümânların [başka bir rivâyette insanların] sâlim [emîn] oldukları kimsedir." [Buhârî]
"Komşusu kötülüğünden emîn olmayan kimse, [kâmil] mü'min olamaz." [Buhârî]
"Çevrendekilerle güzel komşuluk et ve kendin için sevdiğini, istediğini başkaları için de sev, iste ki [tâm, kâmil] Müslümân olasın." [Harâitî]
"Mü'min la'net etmez, kötülemez, müstehcen konuşmaz ve hayâsız olmaz." [Hâkim]
"Mü'min geçim ehlidir, arkadaşına râhatlık verir. Münâfık ise geçimsizdir, arkadaşına sıkıntı verir." [Dârekutnî]
"Halkın elindekine göz dikmemek, mü'minin alâmetlerindendir." [Dârekutnî]
"Mü'min, başkalarıyla ülfet eder [iyi geçinir, uzlaşır, anlaşır, uyuşur], kendisiyle de ülfet olunur. Ülfet etmeyen ve kendisiyle de ülfet edilmeyende hayır yoktur." [Beyhekî]
"Mü'min arıya benzer; konduğu dalı kırmaz, oraya zarar vermez. Toplayıp bıraktığı eseri de güzeldir." [Beyhekî]
"Mü'min, koku satan kimse gibidir. Yanında otursan için açılır. Onunla gezsen veya ortak iş yapsan faydasını görürsün. Onun her işi faydalıdır." [Taberânî]
"Mü'minin yanına giren, güzel bir bahçeye girmiş gibi ferahlık duyar." [Deylemî]
"Mü'min akıllı, basîretli, uyanıktır. Her işte Allah'ın rızâsını gözetir. Acele etmez, ilim sâhibidir, harâmlardan kaçar." [Deylemî]
Kime, dîn-i İslâmın emirlerini yapmak kolay gelirse, onun sâlih bir kimse olduğu anlaşılır.  
Bütün insanlığa rehber olarak gönderilmiş olan Peygamberlerin ve onların yolunda olan vârislerinin târihlerini incelediğimizde, hepsinin gâyelerinin, yüksek ahlâklı iyi ferdler, âileler ve cemiyetler, yanî "iyi insan"lar meydâna getirmek olduğunu görüyoruz. Zâten bizim dînimiz, târihimiz, kültür ve medeniyetimizde de, eğitimden maksat "iyi insan", orijinal ismiyle söylemek gerekirse "insân-ı kâmil" meydâna getirmektir.
Bugün bazı İslâm büyüklerinin sözlerini de nakletmek istiyorduk, ama yerimiz kalmadı. İnşâallah başka bir makâlemizde de onları ele alırız.

26.04.2014

Mübârek "Üç Aylar" ve Regâib Gecesi

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Evvelki gün [yanî 30 Nisan 2014 Çarşamba günü] mübârek "Üç Aylar"ın ilki olan Receb-i şerîf ayı başladı.

Sevgili Peygamberimiz, Receb ayının başında, "Ey Allah'ım! Receb ve Şa'bân aylarında bize bereketler ihsân eyle, [bu ayları bizlere bereketli kıl] ve bizi Ramazân ayına da ulaştır" meâlinde duâ buyururlardı. Cenâb-ı Hakk'ın bu aylarda bizlere de bereketler lutfetmesini ve "ayların sultânı" olan Ramazân-ı şerîf ayına da ulaştırmasını diliyoruz.

Bilindiği üzere, bazı mekânlar emsâline göre daha mukaddes, bazı insanlar akrânına nisbetle daha muhterem olduğu gibi, bazı zamanlar da benzerlerine nazaran daha kudsî, daha mukaddes ve daha mübârek kılınmıştır.

Mukaddes mekânların başında, Mekke-i mükerremedeki Ka'be-i muazzama ve etrâfındaki Mescid sâhası yanî meşhûr ismiyle "Mescid-i Harâm", Medîne-i münevveredeki "Mescid-i Nebevî", Kuds-i şerîfteki "Mescid-i Aksâ", yine Medîne'deki "Mescid-i Kubâ" olmak üzere, Allahü teâlâya ibâdet edilen bütün câmi ve mescidler, O'nun emir ve yasaklarının öğretildiği yerler gelir.

Muhterem insanların başında, [üstünlük sırasına göre] Nebîlerin ve Resûllerin sonuncusu olan Hazret-i Muhammed (aleyhis-selâm), Hazret-i İbrâhîm, Hazret-i Mûsâ, Hazret-i Îsâ, Hazret-i Âdem ve Hazret-i Nûh (aleyhimüsselâm) bulunmaktadır ki bunlara "Ülü'l-azm" peygamberler denilir. Bunlardan sonra, 313 (üçyüzonüç) "Resûl" gelmektedir. Bunlardan sonra da, "Nebî" adı verilen 124 binden ziyâde olduğu bildirilen peygamberler gelir.

Peygamberlerden sonra ise, üstünlük sırasında Sahâbe-i kirâm, Tâbiîn ve Tebe-i Tâbiîn başta olmak üzere diğer âlim ve velîler bulunmaktadır. 

Seyyidü'l-eyyâm (günlerin efendisi) Cuma günü, efdalü'l-leyâlî (gecelerin en fazîletlisi) Kadir gecesi, sultânü'ş-şühûr (ayların sultânı) ise Ramazân ayıdır.

Bereketli, hayırlı, faydası bol, feyizli demek olan "mübârek" sıfatıyla sıfatlanan ve İslâm dîninin kıymet verdiği on husûsî gece vardır ki, bunlar kronolojik sıraya yanî hicrî-kamerî sene içerisindeki yerlerine göre Muharremin 1. [Müslümânların hicrî yılbaşı] gecesi, 10 Muharrem (Aşûre) gecesi, 12 Rebîulevvel [Mevlid] gecesi, Receb ayının ilk Cuma [Regâib] gecesi, Receb ayının 27. [Mi'râc] gecesi, Şa'bânın 15. [Berât] gecesi, Kadir gecesi, Ramazân Bayramı gecesi, Zilhiccenin 9. [Arefe] gecesi, Zilhiccenin 10. [Kurbân Bayramı] gecesidir. [İnşâallah yarın da mevzûumuza devâm edelim.]

02.05.2014

Mübarek "Üç Aylar"dan Receb

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

"Allahü teâlâ, Nûh aleyhisselâmı Receb ayında gemiye bindirdi. O da, Receb ayını oruçlu geçirip oradakilere oruç tutmalarını emretti."
İslâm âlimlerinin kitaplarında, içerisinde bulunduğumuz, mübârek "Regâib" ve "Mi'râc" kandillerini barındıran ve Âdem aleyhisselâmdan beri kıymetli, hürmet edilen bir ay olan "Recebü'l-ferd" ayının afv ve mağfirete, bu ayı takip eden "Şa'bânü'l-muazzam" ayının şefâate, "Ramazanü'l-mübârek" ayının da sevapların kat kat verilmesine mahsûs aylar olduğu bildirilmiştir.
Yine Recep ayının tevbe, hürmet ve ibâdet ayı; Şa'bân ayının muhabbet ve hizmet ayı; "Üç Aylar"ın üçüncüsü ve bütün ayların da sultânı olan Ramazân ayının ise yakınlık ve ni'met ayı olduğu ifâde edilmiştir.
Meşhûr velîlerden Zünnûn-i Mısrî (rahmetullahi aleyh): "Recep ayı tohum ekme, Şa'bân ayı sulama, Ramazân ayı ise hasâd ayıdır" buyurmuştur.
Receb ayı, 4 harâm yanî dört kıymetli, hürmete lâyık aydan biridir. Bir âyet-i kerîme meâli şöyledir: "Allah'ın, gökleri ve yeri yarattığı günden beri, ayların sayısı on ikidir. Bunlardan dördü, harâm [hürmetli] olan aylardır....." [Tevbe, 36]
Bu aylara hürmet etmelidir. Hürmet etmek ise, günâhlardan uzaklaşmakla ve ibâdetleri yapmakla olur. Hürmet edip, saygı gösteren, kat kat karşılığını görecektir. Fakat, bu mübârek zamanlarda va'dedilen sevaplara kavuşabilmek için, her şeyden önce i'tikâdı düzeltmek lâzımdır. İlmihâl bilgilerini öğrenmek ve yaşayışını bunlara uygun hâle getirmek gerekir.
Ayrıca çok tevbe ve istiğfâr etmeli, kazâya kalmış namazlarını, oruçlarını, zekâtlarını, sadaka-i fıtırlarını, kurbânlarını hemen kazâ etmeye başlamalıdır. Bir an önce bu borçlardan kurtulmak için çalışmalıdır.
Hadîs-i şerîflerde de buyuruldu ki:
"Harâm aylar, Muharrem, Receb, Zilka'de ve Zilhicce aylarıdır." [İbn-i Cerîr]
"Cennette öyle köşkler vardır ki, onlara ancak Receb ayında oruç tutanlar girerler." [Deylemî]
"Receb ayında, takvâ üzere bir gün oruç tutana, oruç tutulan günler dile gelip, "Yâ Rabbî, onu mağfiret et" derler."
"Allahü teâlâ, Receb ayında hasenâtı kat kat eder. Bu ayda bir gün oruç tutan, bir yıl oruç tutmuş gibi sevâba kavuşur. 7 gün oruç tutana, Cehennemin 7 kapısı kapanır. 8 gün oruç tutana Cennetin 8 kapısı açılır. 10 gün tutana, Allahü teâlâ istediğini verir. 15 gün oruç tutana, bir münâdî, 'Geçmiş günâhların af oldu' der.  Allahü teâlâ, Nûh aleyhisselâmı Receb ayında gemiye bindirdi. O da, Receb ayını oruçlu geçirip oradakilere oruç tutmalarını emretti." [Taberânî]

03.05.2014

Hıdırellez" hakkında birkaç kelime

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Mîlâdî senede Mayıs ayının 6. günü [Rûmî senede ise Nisan ayının 23. günü] olan "Hıdırellez" terimi, Hızır (aleyhisselâm) ile İlyâs (aleyhisselâm)ın isimlerinin birleştirilerek söylenmesinden doğan bir ifâde olarak kabûl edilmektedir.

İslâmiyet, Hızır ve İlyâs (aleyhime's-selâmın) Allah'ın sevgili kullarından olduğunu haber vermekte, fakat onlar adına mukaddes bir gün bildirmemektedir.

6 Mayıs yaz günlerinin başlangıcı sayıldığından, temiz havadan ve bol güneşten istifâde etmek maksadıyla kırlara çıkmak, halk arasında âdet hâline gelmiştir. Bugünün İslâmiyette dînî bir hüviyeti ve kudsiyeti yoktur. Soğuk ve yağışlı geçen kış günlerinden sonra havaların ısınması ve toprağın yeşile bürünmesi, insanların açık havaya, kırlara çıkmak arzûları, Hızır ve İlyâs (aleyhime's-selâm)a, Müslümânlar arasında duyulan sevgi ve saygı ile birleştirilerek böyle bir âdet ortaya çıkmıştır.

Ayrıca bugün, insanların bir araya gelip karşılıklı olarak muhabbet ve hürmet duyguları içinde sohbet ederek hoşça vakit geçirmelerine; kırlarda ve mesîre yerlerinde birbirlerine hürmet ve ikrâmda bulunarak, aralarındaki dostluk ve kardeşlik bağlarının kuvvetlendirilmesine vesîle yapılmıştır. Bilhâssa Anadolu'da bir halk âdeti olarak yaşamıştır. Ancak, son yüz sene içinde Hıdırellez'in aslı ve manâsı bozulup, yeni çehrelere büründürülmüştür.

Hazret-i Hızır, Hıristiyânların "Noel Baba"larına benzetilmek istenerek, Noel Baba'nın yılbaşlarında herkese hediye dağıttığı gibi, Hızır (aleyhisselâm)ın da bolluk ve bereketin işâreti olarak yeşilliği, çiçeği getirdiği inancı rastgele söylenmektedir. Bundan dolayı, Hıristiyânların Noel gecelerinde yaptıkları her türlü taşkınlık ve çılgınlıkların, Hıdırellez gününde, Müslümânlar tarafından yapılması için çeşitli telkîn ve propagandalar yapılmaktadır. Bunların İslâmiyette hiçbir yeri yoktur.

6 Mayıs'ta İslâmiyetin beğenmediği, harâm ettiği şeyleri yaparak eğlenmek yasaktır. Bunun gibi, o günde halk arasında zaman zaman görülen bâtıl i'tikatlardan olan kısmet açılsın diye ağaç dallarına para ve bezler bağlamak gibi işler de, İslâmiyetin yasakladığı şeylerdendir. Bu gibi hurâfelerin kaynağı, esâsen Yahûdîlik ve Hıristiyanlıktır. Bize onlardan geçen bu gibi şeylerin, Hızır ve İlyâs (aleyhime's-selâm) ile hiçbir alâkası yoktur.

[Yarın inşâallah, birer nebze, Hızır ve İlyâs (aleyhime's-selâm)'dan bahsetmek istiyoruz.]

09.05.2014

Hazret-i Hızır ve Hazret-i İlyâs kimdir?

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

"Hızır" aleyhisselâmın soyu, Nûh aleyhisselâmın Sâm isimli oğluna dayanmaktadır. İlyâs aleyhisselâm ise, Benî İsrâil'e gönderilen Peygamberlerdendir.
İbrâhim aleyhisselâmdan sonra yaşamış olan, bâzı âlimlerin "Nebî" (Peygamber), bâzı âlimlerin de "Velî" dedikleri  "Hızır" aleyhisselâmın soyu, Nûh aleyhisselâmın Sâm isimli oğluna dayanmaktadır. [Bâzıları da onun İsrâiloğullarından olduğunu söylemişlerdir.] Avrupa ve Asya kıtalarına hâkim olan Zülkarneyn aleyhisselâmın askerlerinin kumandânı ve teyzesinin oğludur.
Mûsâ aleyhisselâmla görüşüp yolculuk yapmıştır. Hak teâlânın bildirmesiyle ledünnî ilme sâhipti. Hızır aleyhisselâmın Mûsâ aleyhisselâm ile buluşması, görüşmesi ve yolculuk yapması, Kur'ân-ı kerîm'de Kehf sûresinin 60-80. âyetlerinde ve hadîs-i şerîflerde bildirilmiştir.
Hızır aleyhisselâm, güzel ahlâk sâhibi, cömert ve insanlara karşı çok şefkatliydi. Allahü teâlânın izni ile kerâmet ehli olup kimyâ ilmini bilirdi.
Vefâtından sonra, rûhu insan şeklinde gözüküp bi-iznillah, gariplere yardım etmektedir.
Hızır aleyhisselâm, Allahü teâlânın sevgili kullarındandı. Doğdu, büyüdü ve vefât etti. Hızır aleyhisselâmda, yaşayan insanlarda görülen hâller bulunduğu için yaşıyor zannedilmektedir. Allahü teâlâ onun rûhuna insan şeklinde görünmek ve kıyâmete kadar yardım isteyen Müslümanların imdâdına yetişmek, yardım etmek, konuşmak, ilim öğrenmek ve öğretmek özelliklerini verdi.
"Hızır" lakabıyla meşhûr olmasının sebebi, kuru bir yere oturup kalktığı zaman, oranın yeşerip yemyeşil olmasından dolayıdır. Sahîh-i Buhârî'de bildirilen bir hadîs-i şerîfte Peygamber Efendimiz; "Hızır (aleyhisselâm), otsuz kuru bir yerde oturduğunda, o yer birdenbire yemyeşil olur, peşi sıra dalgalanırdı" buyurdu.
Peygamber Efendimiz Eshâb-ı kirâm ile Tebük Harbindeyken ikindi namazını kıldıktan sonra iki beyit işittiler. Fakat şiiri söyleyeni göremediler. Resûlullah Efendimiz; "Bu iki beytin söyleyicisi kardeşim Hızır'dır; sizi övüyor" buyurdu.
Hızır aleyhisselâm, İlyâs aleyhisselâmla birlikte Peygamber Efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) vefâtında hâne-i saâdetlerine gelip Ehl-i Beyt için sabır tavsiye etmiştir.
İlyâs aleyhisselâm ise, Mûsâ aleyhisselâmın dînini insanlara bildirmek için, Allahü teâlâ tarafından vazîfelendirilmiş olan ve Benî İsrâil'e gönderilen Peygamberlerdendir. Kur'ân-ı kerîm'in En'âm ve Sâffât sûrelerinde İlyâs aleyhisselâmla ilgili haberler vardır. [Bugün yerimiz kalmadı.]

10.05.2014

Mübârek Şa'bân ayının fazîleti

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Halkımız arasında "Üç Aylar" diye anılan "Recebü'l-ferd", "Şa'bânü'l-muazzam" ve "Ramazânü'l-mübârek" aylarının, İslâm dîninde özel yerleri vardır...

Üç ayların birincisi olan Receb, Allahü teâlânın ayı; ikincisi olan Şa'bân, Peygamber Efendimizin (sallallâhü aleyhi ve sellem)  ayı; Ramazân-ı şerîf de ümmet-i Muhammed'in ayı olarak bilinmektedir. Kezâ Receb ayının afv ve mağfirete, bu ayı ta'kîb eden Şa'bân ayının şefâate, Ramazan ayının da sevâpların kat kat verilmesine mahsûs aylar olduğu bildirilmiştir.

Yine Recep ayının tevbe, hürmet ve ibâdet ayı; Şa'bân ayının muhabbet ve hizmet ayı; üç ayların üçüncüsü ve bütün ayların da sultânı olan Ramazân ayının ise yakınlık ve ni'met ayı olduğu ifâde edilmiştir.

[Bu ayların her üçüne de hürmet etmelidir. Hürmet etmek ise, günâhlardan uzaklaşmakla ve ibâdetleri yapmakla olur. Hürmet edip, saygı gösteren, kat kat karşılığını görecektir. Fakat, bu mübârek zamanlarda, vadedilen sevaplara kavuşabilmek için, her şeyden önce i'tikâdı düzeltmek, Ehl-i Sünnet i'tikâdına sâhip olmak lâzımdır. Doğru ilmihâl bilgilerini öğrenmek ve yaşayışını bunlara uygun hâle getirmek gerekir. Ayrıca çok tevbe ve istiğfâr etmeli, kazâya kalmış namazlarını, oruçlarını, zekâtlarını, sadaka-i fıtırlarını, kurbânlarını hemen kazâ etmeye başlamalıdır. Bir an önce bu borçlardan kurtulmak için çalışmalıdır.]

Resûlullah Efendimizin "Ya Rabbî, Receb ve Şa'bânı bizler için mübârek kıl [bu aylarda bizlere bereket ihsân eyle] ve bizi Ramazâna da eriştir" şeklindeki duâsında adı geçen mübârek üç ayların ikincisi olan "Şa'bân-ı muazzam" ayı içerisinde, "Berât" kandili bulunmaktadır ki, onu dün gece idrâkle şereflendik.

Şa'bân ayı, Receb ile Ramazân aylarını birleştiren bir köprü gibidir. Târihte mü'minler, geçen günlerden ibret alırlar, bugünkü günü ganîmet bilirler, yarınki güne çıkıp çıkamayacaklarını bilemediklerinden, sıhhat ve âfiyet içerisinde hayırlı günlere kavuşmak için Cenâb-ı Hakk'a tazarru ve niyâz ederlerdi.

Yine târih boyunca Müslümânlar, Şa'bân ayını, gafletten uzak olarak, günâhlardan sakınarak ve geçmişte işlemiş oldukları günâhlara da tevbe ve istiğfâr ederek, Ramazân ayını karşılamak için bir fırsat ve ganîmet bilirlerdi.

13.06.2014

Şa'bân, öyle fazîletli bir aydır ki..."

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Şa'bân, öyle fazîletli bir aydır ki, insanlar bundan gâfildirler. Bu ayda ameller, âlemlerin Rabbine arz edilir. Ben de amelimin oruçlu iken arz edilmesini isterim."
Bilindiği üzere, Kur'ân-ı kerîmin iki türlü nüzûlü/inişi var: Birincisi Levh-i mahfûza inişi, diğeri de semâ-i dünyâya ve oradan Peygamber Efendimize inişi. Birincisi Berât gecesinde olmuş, ikincisi ise Kadir gecesinde başlamıştır.
Berât gecesi, Şa'bân ayının on beşinci gecesidir. Ya'nî 14 Şa'bânın bittiği günün gecesidir. [Ondördüncü günü ile onbeşinci günü arasındaki gecedir.]
Cenâb-ı Hak, ezelde hiçbir şeyi yaratmadan önce her şeyi takdîr etmiş, dilemiştir. Bunlardan bir yıl içinde olacak (doğumlar, vefâtlar, terfîler, tenzîller... gibi) her şeyi, Şa'bân ayının onbeşinci (Berât) gecesinde meleklere bildirir.
Âişe validemiz buyuruyor ki: "Resûlullahın, hiçbir ayda, Şa'bân ayından daha çok oruç tuttuğunu görmedim. Bazen Şa'bânın tamâmını oruçla geçirirdi.) [Buhârî]
Şa'bân ayında niçin çok oruç tuttuğu sorulduğu zaman, Resûlullah Efendimiz buyurdu ki: "Şa'bân, öyle fazîletli bir aydır ki, insanlar bundan gâfildirler. Bu ayda ameller, âlemlerin Rabbine arz edilir. Ben de amelimin oruçlu iken arz edilmesini isterim." [Nesâî]
Her sene, Şa'bân ayının on beşinci (yanî Berât) gecesinde, o senede olacak şeyler, ameller, ömürler, ölüm sebepleri, yükselmeler, alçalmalar, yanî her şey Levh-i mahfûzda yazılır. Tefsîrlerde, Kur'ân-ı kerîmin, Levh-i mahfûza bu gece indirildiği bildirilmektedir. Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) bu gece çok ibâdet, çok duâ ederdi. 
Bir rivâyette, Hazret-i Âişe validemiz, "Yâ Resûlallah, Allahü teâlâ seni günâh işlemekten muhâfaza buyurduğu halde, neden Berât gecesinde çok ibâdet ettin?" diye sordu. Peygamber efendimiz buyurdu ki:
"Ben, şükredici bir kul olmayayım mı? Bu yıl içinde doğacak her çocuk, bu gece deftere geçirilir. Bu yıl içinde öleceklerin isimleri, bu gece özel deftere yazılır. Bu gece herkesin rızkı tertip olunur. Bu gece herkesin amelleri Allahü teâlâya arz olunur." [Gunyetü't-Tâlibîn]
Peygamber Efendimiz buyurmuştur ki: "Şa'bân-ı şerîfin onbeşinci gecesi olunca, o geceyi ihyâ ediniz ve gününde oruç tutunuz! (Ya'nî Şa'bânın 15. gecesini ibâdetle, gündüzünü de oruçla geçirin!) Muhakkak ki, Allahü teâlâ, "Mağfiret olunmak isteyen (Af isteyen) yok mudur, mağfiret edeyim? (Affedeyim.) Rızık isteyen yok mudur, rızık vereyim. Derde müptelâ olan (Dertli) yok mu, sıhhat, afiyet vereyim? Ne isteyen varsa, istesin vereyim. Kim ne isterse vereyim!" buyurur. Bu hâl sabâha kadar devâm eder." [İbn-i Mâce]

21.06.2014

Bu aydaki fazîlet ve ihsânlar bilinse...

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Eğer kullar, ramazân-ı şerîf ayındaki fazîlet ve ihsânları bilselerdi, bütün senenin ramazân olmasını isterlerdi. Çünkü bunda çok sevap vardır."
Ortasına geldiğimiz mübârek ramazân ayına hürmet etmek lâzımdır. Mübârek vakitlerde, günâhlardan titizlikle uzak durmalı, tâatları, ibâdetleri ve her çeşit hayrâtı artırmalıdır. Zirâ Allahü teâlâ tarafından sevilen kimse, fazîletli vakitlerde fazîletli amellerle meşgûl olur. Buğzettiği kul ise; fazîletli vakitlerde kötü işlerle meşgûl olur. Kötü işlerle meşgûl olanın bu hareketi, azâbının daha şiddetli olmasına ve Allahü teâlânın, ona daha çok buğzetmesine sebep olur. Çünkü o, böyle yapmakla vaktin bereketinden mahrûm kalmış ve onun hürmet ve şerefini çiğnemiş olur.
Oruç tutup da harâmlardan kaçmayan, kalb kıran, gıybet eden, yalan söyleyen kimse, ramazân ayına hürmet etmemiş olur.
Sevgili Peygamberimiz hadîs-i şerîflerinde buyurdular ki:
"Bir kimse, ramazân ayında oruç tutmayı farz [ya'nî vazîfe] bilir ve orucun sevâbını, Allahü teâlâdan beklerse, geçmiş günâhları affolur." [Sahîh-i Buhârî]
"... Bu ayda, Allah için ufak bir iyilik yapmak, başka aylarda, farz yapmak gibidir. Bu ayda, bir farz yapmak, başka aylarda yetmiş farz yapmak gibidir..."
"Eğer kullar, ramazân-ı şerîf ayındaki fazîlet ve ihsânları bilselerdi, bütün senenin ramazân olmasını isterlerdi. Çünkü bunda çok sevap vardır."
"Ramazân ayının gelmesine sevineni, Allahü teâlâ, kıyâmet gününün korkusundan muhâfaza eder."
"Ramazâna çok hürmet etmelidir. Onun rahmeti müminleri sevindiricidir. O öyle bir aydır ki; ilk günleri rahmet, ortası mağfiret ve sonu Cehennem ateşinden kurtulmaktır."
"Ramazân ayında bir günâh işleyen, iki azâba müstehak olur. Ramazân ayında bir iyilik eden de, iki sevâba kavuşur."
"Ramazân ayının gündüz ve gecesinde Kur'ân-ı kerîmden bir âyet okuyana, her harfi için bir şehîd sevâbı verilir."
Yine Peygamber Efendimiz buyurdu ki:
"Allah yolunda bir gün oruç tutan kimsenin yüzünü, Allah yetmiş yıl ateşten uzaklaştırır." [Müslim]
"Oruçlu iken ölene, kıyâmete kadar oruç tutmuş gibi sevap yazılır." [Deylemî]
Bir hadîs-i şerîf meâliyle makâlemizi bitirelim:
"Ramazân ayı mübârek bir aydır. Allahü teâlâ, size ramazân orucunu farz kıldı. O ayda rahmet kapıları açılır, Cehennem kapıları kapanır, şeytânlar bağlanır. O ayda bir gece vardır ki, bin aydan daha kıymetlidir. O gecenin [yanî Kadir gecesinin] hayrından mahrûm kalan, her hayırdan mahrûm kalmış sayılır." [Nesâî]

12.07.2014

Sadaka-i Fıtr hakkında

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Halkımız arasında "Fitre" veya "Fıtra" yahut da "Fıtır sadakası" da denilen "Sadaka-i Fıtr" hakkında Peygamber Efendimiz (aleyhisselâm) buyurmuştur ki:

"Sadaka-i fıtr, zenginlerinize bir tezkiye[temize çıkarma, temizleme]dir. Fakîrleriniz de verirse, Allahü teâlâ, onlara daha çoğunu verir." [Ebû Dâvûd]

"Sadaka-i fıtr, oruçlunun, uygunsuz sözlerinden hâsıl olan günâhları temizler." [Beyhekî]

"Ramazân orucu, gökle yer arasında durur. Sadaka-i fıtr verilince yükselir." [Ebû Hafs]

Hanefî mezhebine göre, "ihtiyâcı olan eşyâdan ve borçlarından fazla olarak, zekât nisâbı kadar [96 gram altın veya mukâbili kadar] mâlı, parası bulunan Müslümân zengin sayılır, fitre vermesi vâcib olur."

Nisâba mâlik değilse, fitre vermesi vâcib olmaz, fakat vermesi iyi olur. Her fakîr Müslümân, fitre ve zekât alabilir, ama dînen zengin ise fitre vermesi vacib olduğu gibi, fitre ve zekât alması da harâm olur.

Diğer üç mezhepte [Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelî mezheplerinde], "bir günlük yiyeceği olanın fitre vermesi farzdır." Çünkü hadis-i şerifte, "Sadaka-i fıtrı, küçük-büyük, zengin-fakîr herkesin vermesi gerekir" buyuruldu. (Ebû Dâvûd)

Küçük çocuğun ve delinin mâlları varsa, yani zengin iseler, bunların fitreleri velîleri tarafından onların mâllarından verilir. Velîleri vermezlerse, çocuk büyüyünce, deli de iyileşince, eski fitrelerini de kendileri verirler. Deli iyileşmezse zâten sorumlu olmaz. (ed-Dürrü'l-muhtâr) Nitekim hadîs-i şerîfte "Aklı olmayanın, dîni de yoktur" buyurulmuştur, yani mükellef olmazlar. 

Seferî yani yolcu olan kimsenin de, nisâba mâlikse fitre vermesi gerekir.

Hastalık gibi herhangi bir özürden dolayı oruç tutamayan kimsenin de, zenginse fitre vermesi gerekir...

Bir kimse eşine ve henüz bâliğ/bâliğa olmamış çocuklarına bakmak mecbûriyetinde olduğundan, onlardan habersiz ve vekâletsiz fitrelerini verebilir.

Ama bâliğ/bâliğa olan kardeşlerinin, ister evli, ister bekâr olsunlar, fitrelerini onlardan habersiz veremez; çünkü bir kimse, kendi mâlından, başkası için fitre verince, o önceden emretmiş ise, câiz olur. Emri ile vermemiş ise, sonradan o kişi râzı olsa da, câiz olmaz. Ama onların mâlı veya parası ile vermiş ise, onlar râzı olunca câiz olur. Yahut onların "Sadaka-i fıtrımı vermek üzere seni vekîl ettim" demeleri gerekir.

Fitre nisâbına katılacak olan mâlın ticâret için olması şart olmadığı gibi, elinde bir yıl kalmış olması da gerekmez. Hâlbuki ticâret için olmayan mâlların zekâtı verilmez; gelirleri nisâba dâhil edilir; zekât için elinde bir yıl kalmış olması da gerekir.

18.07.2014

Mübarek Kadir gecesine dâir

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Bilindiği üzere, bazı mekânlar emsâline göre daha mukaddes, bazı insanlar akrânına nisbetle daha muhterem oldukları gibi, bazı zamanlar da benzerlerine nazaran çok daha kudsî, mukaddes ve mübârektir. Nasıl ki, altın madeni demir, bakır, kömür gibi madenlerden çok daha üstün ise; yine yâkût taşı diğer normal taşlardan çok daha kıymetli ise, kezâ gül, çiçeklerin şâhı ise, Kadir gecesi de diğer normal gecelerden çok daha üstündür.

Kadir gecesi, Kur'ân-ı kerîmde medhedilen ve Ramazân-ı şerîf ayı içinde bulunan en kıymetli gecedir. Bazı âlimlere göre ise [çünkü Şâfiî âlimler, en kıymetli gece Mevlid gecesidir demektedirler] Mevlid gecesinden sonra en kıymetli gecedir. Kadir Gecesi, Muhammed aleyhisselâmın ümmetine mahsûs bir gecedir. Başka Peygamberlere ve ümmetlerine böyle bir gece verilmemiştir.

Kur'ân-ı kerîmin, Resûlullah Efendimize gelmeye başladığı ve ramazân ayı içinde olan "Kadir gecesi"nin fazîleti (üstünlüğü), bin aydan daha fazîletli [hayırlı, kıymetli] olduğu Kur'ân-ı kerîmde "Kadir sûresi"nde açıkça bildirilmiştir. Hadîs-i şerîfte de buyuruldu ki: "Allahü teâlâ indinde en kıymetli gece, Kadir gecesidir."

"Bereketli, hayırlı, faydası bol, feyizli" demek olan "mübârek" sıfatıyle sıfatlanan ve İslâm dîninin kıymet verdiği on geceden [hicrî-kamerî sene içerisindeki yerlerine göre, 1 Muharrem, 10 Muharrem (Aşûre gecesi), Mevlid, Regâib, Mi'râc, Berât, Kadir, Ramazân Bayramı, Arefe ve Kurbân Bayramı gecelerinden] biri de Kadir gecesidir.

Sevgili Peygamberimiz buyurmuştur ki:

"İnanarak ve sevâbını Allah'tan umarak, Kadir gecesini ihyâ edenin geçmiş günâhları affolur." [Buhârî, Müslim]

Allahü teâlâ, kullarına çok merhamet/şefkat ettiği, acıdığı için bazı gecelere, günlere ve aylara kıymet vermiş, bu gece, gün ve aylardaki duâ, tevbe, namaz ve oruç gibi ibâdetleri kabûl edeceğini bildirmiştir. Aslında Cenâb-ı Hak, kullarının çok ibâdet yapmaları, duâ ve tevbe etmeleri için böyle gece, gün ve ayları birer sebep kılmıştır. O hâlde böyle gece, gün ve ayları birer ganîmet bilmeliyiz.

Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki:

"Dört gecenin gündüzü de gecesi gibi fazîletlidir. Allah, o günlerde duâ edenin isteğini geri çevirmez, onları mağfiret eder ve onlar bu günlerde bol ihsâna nâil olurlar. Bunlar, Kadir gecesi, Arefe gecesi, Berât gecesi, Cuma gecesi ve günleri." [Deylemî]

[Kadir gecenizi şimdiden tebrîk ediyoruz.]

19.07.2014

Ramazân-ı şerîfi de uğurlamak üzereyiz

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Ayların sultânı olan Ramazân-ı şerîf ayı bitmek üzere. Sevgili Peygamberimizin (sallallahü aleyhi ve sellem), bu ay hakkındaki hadîs-i şerîflerinden bazılarını [ehemmiyetine binâen] bir kerre daha ifâde edelim:

"Ramazân ayının gelmesine sevineni, Allahü teâlâ, kıyâmet gününün korkusundan muhâfaza eder."

"Bir kimse, ramazân ayında oruç tutmayı farz [yani vazîfe] bilir ve orucun sevâbını, Allahü teâlâdan beklerse, geçmiş günâhları affolur." [Sahîh-i Buhârî]

"Allahü teâlânın, gözlerin görmediği, kulakların işitmediği ve hiç kimsenin hayâline bile gelmeyen ni'met dolu sofrasına, ancak oruçlular oturur." [Taberânî]

"Cennetteki güzel köşkler, sözü hoş, selâmı çok, yemek yediren, oruca devâm eden ve gece namazı kılan kimselere verilir." [İbn-i Nasr]

"Ramazân-ı şerîf ayı geldiği zaman, Allahü teâlâ meleklere, mü'minlere istiğfâr etmelerini emreder." [Deylemî]

"Ramazân ayı gelince, 'Ey hayır ehli, hayra koş! Şer ehli, sen de kötülüklerden el çek' denir." [Nesâî]

"Ramazân ayı mübârek bir aydır. Allahü teâlâ, size ramazân orucunu farz kıldı. O ayda rahmet kapıları açılır, Cehennem kapıları kapanır, şeytânlar bağlanır. O ayda bir gece vardır ki, bin aydan daha kıymetlidir. O gecenin [ya'nî Kadir gecesinin] hayrından mahrûm kalan, her hayırdan mahrûm kalmış sayılır." [Nesâî]

"Ramazân ayının başı rahmet, ortası mağfiret, sonuysa Cehennemden kurtuluştur." [İbn-i Ebi'd-dünyâ]

Ramazân-ı şerîf ayını, âhıreti kazanmak için bir fırsat bilip, elimizden geldiği kadar ibâdet etmeye [oruçlarımızı tutmaya, namazlarımızı kılmaya, sadaka-i fıtırlarımızı ve zekâtlarımızı vermeye, Kur'ân-ı kerîm okumaya, mukâbeleler dinlemeye...], Allahü teâlânın râzı olduğu işleri yapmaya çalıştık.

Bu mübârek ayda, Allahü teâlânın gazabına sebep olabilecek bütün harâmlardan, kötülüklerden sakınmaya; îmân, ibâdet bilgilerini ve harâmları öğrenmeye; kul haklarından sakınmaya, günâhlarımızdan da tevbe etmeye gayret ettik.

Bu ayda âdetâ meleklik vasfıyla vasıflanmaya çalıştık. Mühim olan bu güzel sıfatları, bayramdan sonra da devâm ettirmektir.

[Biz, bu vesîleyle, Allahü teâlâdan, sevdiklerimizle birlikte, sıhhat ve âfiyet içerisinde, daha nice nice Ramazân-ı şerîf aylarına kavuşmayı tazarru' ve niyâz eyliyoruz.]

25.07.2014

Bayram yapmayı hak ettik mi?..

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Ramazân-ı şerîfte tutulan oruç, şâyet hâlis bir niyetle tamâmlanabilmişse, ona verilecek manevî ecir ve sevâba, insanlarca bir ölçü ve sınır konulmasına imkân yoktur.
Cenâb-ı Hak, bir hadîs-i kudsîde, "Oruç, sırf benim için edâ edilen bir ibâdettir, onun mükâfâtını da ancak ben takdîr ederim..." buyurmuştur. Ramazân-ı şerîfte tutulan oruç, şâyet hâlis bir niyetle tamâmlanabilmişse, ona verilecek manevî ecir ve sevâba, insanlarca bir ölçü ve sınır konulmasına imkân yoktur. Bir hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Bir kimse, Ramazân ayında oruc tutmayı farz bilir (yani vazîfe bilir) ve orucun sevâbını, Allahü teâlâdan beklerse, geçmiş günâhları afv olur." [Sahîh-i Buhârî]
Ramazân ayında oruç tutan ve tövbe eden Müslümânların günâhları yanar, yok olur. Bundan dolayı da Müslümânlar bayram yaparlar. Ramazân ayı gittiği için değil, günâhlarımız affolduğu için, büyük sevâp ve ni'mete kavuştuğumuz için bayram yapacağız inşâallah.
Peygamber Efendimiz Medîne-i münevvere'ye hicret ettiğinde, Medînelilerin Câhiliye âdetlerinden kalma bayramları kutladıklarını görünce onları îkâz etti; "Allahü teâlâ, size, onlardan daha hayırlı iki bayramı (Ramazân ve Kurbân Bayramlarını) ihsân etti" buyurdu.
Müslümânlar, bayram gece ve günlerine ayrı bir önem verirler. Zîrâ bu gece ve günler, günâhların affedildiği, birlik ve berâberlik duygularının pekiştirildiği, yoksulların sevindirildiği geceler ve günler olması bakımından sevinç ve neşe kaynağıdır.
Her yıl ramazân ayında Müslümânlar, günâhları affedildiği için sevinirler. Ayrıca İslâm büyükleri, bir Müslümânın Allahü teâlânın emirlerine uyup yasaklarından sakınarak, günâh işlemeden, harâm lokma yemeden geçirdiği günleri de bayram kabûl etmişlerdir.
Ayların sultânı olan Ramazân-ı şerîfi uğurlamak üzereyiz. Sevgili Peygamberimiz buyurmuştur ki:
"Ramazân Bayramı günü melekler, yolların kenârlarında durarak bayram namazına giden Müslümânlara şu müjdeyi verirler:
"Ey mü'minler topluluğu, size mükâfâtlar, hayırlar ve bol bol ni'metler verecek olan kerem ve ihsân sâhibi Rabbinizden isteyiniz! Zîrâ O, size geceleri ihyâ etmenizi emretti, siz de yaptınız. O size gündüz oruç tutmanızı emretti, siz de tuttunuz. O size Rabbinize itâat etmenizi emretti, siz de itâat ettiniz. Öyle ise bahşîşinizi, mükâfâtınızı alınız!"
Namazdan sonra bir melek de şöyle nidâ eder:
"Ey mü'minler, biliniz ki, bugün şüphesiz mükâfât günüdür, günâhlardan kurtuluş günüdür ve ayıplardan temizlenme günüdür."
[Allahü teâlâ, bizlerin, necîp milletimizin ve bütün Müslümânların sıhhat ve âfiyet içerisinde nice bayramlara kavuşmalarını nasîp buyursun.]

26.07.2014

İslâmiyette çocuk sevgisinin önemi

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Resûlullah Efendimiz, bütün insanlara ve hayvânlara olduğu gibi, çocuklara karşı da insanların en şefkatlisi idi. Büyük-küçük çocuklarımıza sevgi ve şefkat göstermek, sevip öpmek sünnettir.

Resûlullah Efendimiz, evine gelen küçük çocukları sevip başlarını okşar, evin içinde oynamalarına da izin verirdi.

Bir torunu ve kendi oğlu İbrahim ölünce ağlamış, "Şefkatimden ağlıyorum. Allah ancak merhametli olana rahmet eder" buyurmuştur.  

Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

"Çocuklarınızı çok öpün, her öpüşte Cennetteki dereceniz yükselir." [Buhârî]

"Çocuk sevgisi, Cehennem ateşine karşı perdedir. Çocuklara iyilik etmek, Sırâtı geçmeye sebeptir. Onlarla beraber yiyip içmek, Cehennemden kurtuluştur." [Şir'atü'l-islâm]

"Cennetteki 'Sevinç Sarayı'na, ancak çocukları sevindirenler girer." [İbn-i Adiy] 

"Evlâdınıza ikrâm ediniz, nasıl ana-babanızın sizde hakları varsa, evlâdınızın da sizde hakları vardır." [Taberânî] 

"La ilâhe illallah diyene kadar çocuğu terbiye eden, hesaba çekilmez." [Taberânî]

Bir zât [Hâbis İbn-i Akra], Peygamber Efendimiz Hazret-i Hasan'ı öperken görünce, "Benim on oğlum var, hiçbirini öpmem" dedi. Resûlullah Efendimiz, "Merhamet etmeyen, merhamete kavuşamaz" buyurdu. (Buhârî) 

Bir sahâbî [Hazret-i Enes] anlatıyor: Peygamber Efendimizin oğlu İbrâhîm'in sütannesi, Medîne'nin bir kenârında otururdu. Kadının kocası demirci idi. Resûlullah ile bu eve sık sık giderdik. Varınca demircinin dumanla dolmuş evine girer, çocuğu kucaklar, öper ve bir müddet sonra dönerdi.

Hazret-i Ömer (radıyallahü anh), birini bir göreve tayin etmek ister. O zât, görev emrini almak üzere, Hazret-i Ömer'in huzûruna gelir. Hazret-i Ömer'in çocuğunu öptüğünü görür. "Benim birkaç çocuğum var, ama hiçbirini öpmem" der. Hazret-i Ömer'in rengi değişir ve "Senin küçüklere, şefkatin, merhametin yok. İnsanlara nasıl merhamet edersin? Verilen görevden seni azlediyorum" buyurarak vazîfe emrini imzâlamaz.

Ahnef bin Kays'ın [rahmetullahi aleyh] bir babaya nasihatiyle makâlemizi bitirelim:

"Çocuklar gönlümüzün meyvesi, sırtımızın dayanağıdır. Bizler, onların ayağı altında yumuşak yer, başları üstünde gölge olur ve onlar için her müşkilâta katlanırız. Ne isterlerse verir, öfkelenirlerse hiddetlerini teskîne çalışırız. Sana olan sevgileri, seni memnûn etsin. Sıkıntı verme ki, senden uzaklaşmasınlar veya senden usanıp ölümünü istemesinler!"

01.08.2014

Dînimizde çocuk ve torun sevgisi

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Dînimizin temeli, îmânı, farzları ve haramları öğrenmek ve öğretmektir. Allahü teâlâ, Peygamberleri bunun için göndermiştir. Gençlere bunlar öğretilmediği zaman, İslâmiyet yıkılır, yok olur. Allahü teâlâ, Müslümanlara "Emr-i ma'rûf" yapmayı emrediyor. Yani, benim emirlerimi, bildiriniz, öğretiniz buyuruyor. "Nehy-i münker" yapmayı da emrederek, yasak ettiğini bildirdiği haramların yapılmasına râzı olmamamızı istiyor.
Kur'ân-ı kerîmde buyuruluyor ki: "Ey îmân edenler! Kendinizi ve âile efrâdınızı Cehennem ateşinden koruyun..." [Tahrîm, 6]
Kur'ân-ı kerîmde, böylece nefislerimizi ve âile efrâdımızı, yakıtı insanlar ve taşlar olan Cehennem ateşinden korumamız emredilmektedir. Elli-yüz senelik kısa bir hayât için evlâdımızı dünyâ felâketlerinden korumaya çalıştığımız gibi, ebedî felâkete dûçâr olmamaları için âhıretlerini de korumamız lâzımdır.
Bir babanın, evlâdını Cehennem ateşinden koruması, dünyâ ateşinden korumasından daha mühimdir. Cehennem ateşinden korumak da, îmânı, farzları ve harâmları öğretmekle, ibâdete alıştırmakla, kötü arkadaşlardan ve zararlı neşriyâttan korumakla olur. Bütün fenâlıkların başı, kötü arkadaştır. Kötü arkadaşları, onun, küstah, yalancı, hırsız, saygısız ve korkusuz olmasına sebep olabilir...
Kendisinin yapması harâm olan herhangi bir şeyi çocuklarına yaptıran kimse, haram işlemiş olur. Çocuklarına içki içiren, kumara alıştıran, müstehcen neşriyâtı okumasına sebep olan, yalancılık, hırsızlık gibi kötü huylara alıştıran kimse, günâh işlemiş olur.
Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki:
"Hepiniz, bir sürünün çobanı gibisiniz. Çoban, sürüsünü koruduğu gibi, siz de evinizde ve emriniz altında olanları Cehennemden korumalısınız! Onlara Müslümânlığı öğretmezseniz, mes'ûl olursunuz." [Müslim]
Torun sevgisi, evlâd sevgisinden daha ileridir. Resûlullah Efendimiz, namaz kıldırırken secdede, torunu Hazret-i Hasan, mübârek omuzuna çıkıp oturdu. Resûlullah Efendimiz, secdeyi uzatınca, sahâbeden, "acabâ emr-i Hak vâki olup, vefât mı etti" diye düşünenler oldu. Namazdan sonra secdeyi niçin uzattığını soranlara buyurdu ki:
"Secdede iken torunum omuzuma çıktı. Gönlü oluncaya kadar indirmediğim için secde uzadı." [Nesâî]
Resûlullah Efendimiz, Hazret-i Hasan'ı bir dizine, Hazret-i Hüseyin'i de öteki dizine oturtur, bağrına basar, sonra da "Yâ Rabbî, Sen, bunlara rahmetini ihsân et, ben bunları seviyor, bunlara şefkat duyuyorum" derdi. (Buhârî)

02.08.2014

Kocaların hanımları üzerindeki hakları

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Makâlemizin hemen başında ifâde edelim ki, karı-koca iyi geçinip, birbirlerinin rızâlarını almaya çalışmalıdırlar. Hanımın kocası üzerinde birtakım hakları olduğu gibi, erkeğin de hanımı üzerinde birçok hakkı vardır.

Kadın kocası ile iyi geçinmelidir! Hadis-i şerifte buyuruldu ki: "Kadının cihâdı, kocası ile iyi geçinmektir." [Taberânî]

Bir kadın, kocasını güzel karşılar, güzel sözler söyleyerek hoşnutluğunu kazanmaya çalışırdı. Peygamber Efendimiz aleyhisselâm, kadının bu hareketinden dolayı kocasına buyurdu ki: "Hanımına selâm söyle, yarı şehîd sevâbına kavuştuğunu haber ver!" [Şir'atü'l-islâm]

Kadınların Cennete girmeleri, erkeklere göre daha kolaydır. Bir hadîs-i şerîf meâli şöyledir:

"Kadın, beş vakit namazını kılar, orucunu tutar, kendini yabancılardan korur ve kocasına mutî olursa [itâat ederse], Cennete girer." [İbn-i Hibbân]

Erkeğini râzı eden kadın için korku yoktur. Bir hadîs-i şerîf meâli şöyledir:

"Kocasına muhabbet gösteren, çocuk doğuran, öfkelendiği an veya kocası kendine kızdığı zaman, kocasını râzı edinceye kadar uyumayan kadın Cennetliktir." [Taberânî]

"Senden ne gördüm?" diyerek küfrân-ı ni'mette bulunmamalıdır! Bir hadis-i şerif meali şöyledir:

 "Cehennem halkının ekseriyetini kadınların teşkîl ettiğini gördüm. Sebebi de, çok la'net ederler ve kocalarına karşı küfrân-ı ni'mette bulunurlar." [Buhârî]

Kocasına bir iyilik yapmışsa, başına kakmamalıdır. Yeme ve giyme gibi husûslarda kocasını üzmemeli, yapamayacağı şeyi ondan istememelidir! Kocasının şerefini korumalıdır! Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki:

"Kocanın hanımı üzerindeki hakkı, benim sizin üzerinizdeki hakkım gibidir. O hâlde kocasının hakkını gözetmeyen, Allahü teâlânın hakkını gözetmemiş olur." [Şir'atü'l-islâm]

Bir gün Hazret-i Fâtıma, ağlayarak babasının huzûruna geldi. Resûlullah Efendimiz buyurdu ki:

- Yâ Fâtıma, niçin ağlıyorsun?

- Kasıtsız söylediğim bir sözden Ali bana kızdı. Özür diledim. Fakat onu üzdüğüm için ağlıyorum.

- Kızım, bilmez misin ki, Allahü teâlânın rızâsı kocanın rızâsına bağlıdır. Ne mutlu o kadına ki dâimâ kocasının rızâsını arar, kocası ondan râzı olur. Kadınlar için en üstün ibâdet, kocasına itâattir. Erkek, hanımından râzı olunca, o kadın istediği kapıdan Cennete girmeye hak kazanır. Kocasını üzen kadın, onu râzı edinceye kadar, Allahü teâlânın la'netinde olur.) [Rıyâdu'n-Nâsıhîn]

08.08.2014

Hanımların kocaları üzerindeki hakları

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Hanımının güzel huylu olmasını isteyen Müslümân bir erkek, önce kendisi güzel huylu olmalıdır! Kur'ân-ı kerîmde, insana gelen musîbetlerin, günâhları sebebiyle geldiği bildirilmektedir...
Dünkü makâlemizde, bir nebze, "kocaların hanımları üzerindeki hakları"ndan bahsetmiştik. Bugün de inşâallah birazcık "hanımların kocaları üzerindeki hakları"ndan bahsetmeye çalışacağız...
Kur'ân-ı kerîmde meâlen buyuruluyor ki: "Nasîhat, müminlere elbette fayda verir." [Zâriyât, 55] Hadîs-i şerîfte de buyuruldu ki: "Ahlâkınızı güzelleştiriniz." [İbn-i Lâl]
Ahlâkı değiştirmek mümkün olduğu için böyle buyurulmuştur. Zâten dîn, güzel ahlâk demektir. Şu hâlde dînin emirlerine uyup yasak ettiklerinden kaçan, huyunu değiştirip güzel ahlâklı olur. Güzel ahlâklı olan da iki cihânda rahat eder.
Sevgili Peygamberimiz buyurmuştur ki:
"Kadınlarınıza eziyet etmeyiniz! Onlar, Allahü teâlânın sizlere emânetidirler. Onlara yumuşak olunuz, iyilik ediniz!" [Müslim]
"Müslümânların en iyisi [en faydalısı], hanımına en iyi [en faydalı] olandır. Sizin aranızda hanımına karşı en iyi [en hayırlı, en faydalı] olan benim." [Nesâî]
"Kadın, zayıf yaratılışlıdır. Zayıflığını susarak yeniniz! Evdeki kusûrlarını görmemeye çalışınız!" [İbn-i Lâl]
Hanımının güzel huylu olmasını isteyen Müslümân bir erkek, önce kendisi güzel huylu olmalıdır! Kur'ân-ı kerîmde, insana gelen musîbetlerin, günâhları sebebiyle geldiği bildirilmektedir. O hâlde, dînimizin emir ve yasaklarına riâyet eden, hanımı ile iyi geçinir.
Zâten büyük zâtlar buyuruyorlar ki:
"Akılları olan karı-koca, birbirlerini üzmezler. Hanımını üzmek akıllı insanın yapacağı bir iş değildir. Hayât arkadaşını üzmek, incitmek, ahmaklık alâmetidir. Bir Müslümân, hanımını nasıl üzer, akıl almıyor. Çünkü zâlim, huysuz bir kimsenin eşi, devamlı üzülerek sinirleri bozulur ve sinir hastası olur. Sinirler bozulunca, çeşitli hastalıklar hâsıl olur. Hayât arkadaşı hasta olan bir eş ise, mahvolmuş, mutluluğu sona ermiş demektir. Eşinin hizmet ve yardımlarından mahrûm kalmıştır. Ömrü, onun dertlerini dinlemekle, ona doktor aramakla, ona alışmamış olduğu hizmetleri yapmakla geçer.
Bütün bu felâketlere, bitmeyen sıkıntılara kendi huysuzluğu sebep olmuştur. Dizlerini dövse de, ne yazık ki bu pişmânlığının faydası olmaz. O hâlde; eşine yapılacak huysuzluğun zararı kendisine olur. Hanım, evde hizmetçi değil, sultân kabûl edilmelidir. Ona karşı, hep güler yüzlü, tatlı dilli olmaya çalışmalıdır! Bunları yapabilenler, rahat ve huzûr içinde yaşarlar, Allahü teâlânın rızâsını da kazanırlar."

09.08.2014

Cömertliğin fazîleti cimriliğin kötülüğü

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Tâbiînin büyüklerinden Hasan-ı Basrî hazretlerine "Cömertlik nedir?" diye sordular. "Allah rızâsı uğrunda servetini sarf etmektir" şeklinde cevap verdi.

"Cömertlik", hiçbir karşılık beklemeden ihsânda, bağışta bulunmak demektir. Teşekkür edilmeyi, övülmeyi istemek de cömertliğe yakışmaz.

Kerem sâhibi bir cömerde: "Muhtâçlara çok ihsânda bulunuyorsun. Acaba onlar sana minnettârlık hissi içinde bulunuyorlar mı?" diye sorduklarında, "Hiçbiri bana minnettâr kalmaz. Yani onlara o hissi verecek bir şekilde hareket etmem. Bir şey verirken, kendimi, aşçının elindeki bir kepçe gibi kabul ederim. Kepçenin övünmeye, minnete sebep olmaya hakkı yoktur" cevâbını vermiştir.

Kur'ân-ı kerîmde Eshâb-ı kirâm, şöyle övülüyor: "Kendileri zarûrette iken, başkalarını kendilerine tercîh ederler." [Haşr, 9]

"Cömert Cennete yakındır" hadîs-i şerîfi,  "Îmânı varsa ve sevâpları fazla ise, Cennete gider" demektir. Yani cömerdin îmânı yoksa, o da diğer kâfirler gibi, ebedî olarak Cehennemde kalır. Bir mü'minin günâhı sevâbından çok ise, affa ve şefâate de uğramamışsa, günâhının cezâsını çektikten sonra Cennete gider. Îmânı olmayan kimsenin ise, ne yaparsa yapsın, hiçbir iyiliği, onu Cehennemden kurtaramaz. Ehl-i Sünnet i'tikâdına göre, "iyilik eden muhakkak Cennete, kötülük eden muhakkak Cehenneme gider" denilemez, böyle küllî bir kâide yoktur.

Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:

"Rabbim, 'İbrâhîm, cömert olduğu için, onu dost edindim' buyurdu." [Taberânî]

"Cennet, cömertler yurdudur." [Ebu'ş-şeyh]

"Allahü teâlânın evliyâsının hepsi cömert ve güzel ahlâklıdırlar." [Dârekutnî]

"Cömert, Allah'a hüsn-i zannı olduğu için cömerttir. Cimri de, Allah'a sû-i zannı olduğu için cimridir." [Ebu'ş-şeyh]

"Ebdâl denilen evliyâ, çok namaz kıldıkları, çok oruç tuttukları için değil, cömertlik ve halka nasîhat etmeleri sebebiyle Cennete girerler." [Ebû Nuaym]

 "Cömertlik, dalları dünyâya sarkmış bir Cennet ağacıdır. Kim bu ağacın bir dalına tutunursa, bu dal onu Cennete götürür. Cimrilik de, dalları dünyâya sarkan Cehennem ağacıdır. Bu dalın birine yapışan, Cehenneme gider." [Beyhekî]

"Cömerdin yemeği ilâç, cimrininki hastalıktır." [Dârekutnî]

"Kendi ihtiyâcı varken, başkasını tercîh edenin günâhları affolur." [İbn-i Hibbân]

"Siz cömert olursanız, Allahü teâlâ da size, cömertçe ihsânda bulunur." [Deylemî]

"Yukarıdaki el, aşağıdakinden [veren el, alan elden] üstündür." [İbn-i Huzeyme]

[İnşâallah, bu konuya yarın da devam edelim.]

15.08.2014

Cimriliğin kötülüğü cömertliğin fazîleti

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Cimrilikten kurtulup cömert olmak için, cimriliğin dünyâ ve âhiretteki zararlarını, cömertliğin de faydalarını iyi bilmek ve inanmak gerekir.

Cömertlik, hiçbir karşılık beklemeden vermektir. Zaman îcâbı, ileride bir sıkıntıya düşmemek için malı, parayı saklamak, avâm için cimrilik sayılmazsa da, ilim ehli sâlih kimseler için cimriliktir. Büyükler buyuruyorlar ki: "Cömert, verene değil, verdiğine sevinene denir."

Övülmek veya teşekkür beklemek için veren kimse cömert sayılmaz. "Biz şunu verelim, o da bana bir şey verebilir, vermezsem ayıp olur, yoksa cimri derler" gibi düşüncelerle veren de cömert değildir. Hiçbir karşılık beklemeden dünyâlık vermek, mâlda cömertliktir. Dünyâlık ele geçirmek veya nefsin kötü arzularına kavuşmak için vermek cömertlik sayılmaz. Dînde cömertlik ise, yine hiçbir karşılık beklemeden Allah yolunda, yalnız Allah sevgisi için cânını vermektir.

Mal, insanoğluna bir fayda için verilmiştir. O malı saklayıp faydalı bir işte kullanmamak cimrilik olur. Faydalı işler, dînin ve mürüvvetin verilmesini iyi gördüğü şeylerdir. Mürüvvet, faydalı olmak, iyilik yapmak arzûsudur; insanlık, yiğitlik demektir...

***

Resûl-i Ekrem, götürülen düşman esirlerinden birini işâret edip bırakılmasını emredince, Hazret-i Ali şöyle suâl etti: "Bunların hepsi düşman, hepsinin suçu da bir, bunu niçin istisnâ ediyoruz?"

Peygamber Efendimiz buyurdu ki:

"Cebrâîl aleyhisselâm geldi, bunu bırakmamı; çünkü bunun cömert olduğunu, cömertliğinin Allahü teâlânın hoşuna gittiğini söyledi." [İmâm-ı Gazâlî]

Birisi Hazret-i Hasan'a bir mektup getirdi. Mektûbu açmadan, "İsteğin yerine getirilecektir" diyerek geleni geri gönderdi. Oradakiler "Niçin mektûbu okumadan cevap verdiniz?" dediler. Buyurdu ki:

"Mektûbu okuyana kadar bekletirsem, çekeceği sıkıntıdan Allahü teâlâ beni mes'ûl tutar."

Hazret-i Alî (radıyallahü anh), yanına oturan fakir bir bedevîye "Bir isteğin mi var?" buyurdu. Bedevî utancından diliyle bir şey söylemeyip işâretle bildirdi. Hazret-i Alî, yanında bulunan iki giyeceğin ikisini de bedevîye verdi. Bedevî sevinerek güzel bir beyit okudu. Beyit, Hazret-i Alî'nin çok hoşuna gitti. Çocukları, için ayırdığı üç altının hepsini bedevîye verdi. Bedevî, "Ey Emîre'l-mü'minîn, beni kendi âilemin en büyük zengini ettin" dedi. Hazret-i Ali de, şu hadîs-i şerîfi nakletti:

"Herkesin değeri, söylediği güzel sözlere, yaptığı iyi işlere göre ölçülür." [Molla Câmî]

16.08.2014

Misâfir ağırlamanın önemi hakkında...

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Allahü teâlâ, Kur'ân-ı kerîmde buyuruyor ki:

"Şeytân, [hayra harcatmayıp] fakîr olursunuz diye korkutur, cimriliği [ve hayra harcamamayı] telkîn eder. Allah ise, [hayra harcayana] mağfiret, lutuf, bolluk va'deder." [Bakara, 268]

Misâfire yedirmekle, sadaka vermekle, insanın eli daralmaz. Peygamber Efendimiz, yemîn ederek, "Sadaka vermekle mal azalmaz" buyurdu. (Tirmizî)

Resûlullah Efendimiz, "Allaha ve kıyâmete inanan, misâfirine ikrâm etsin" buyurdu. (Buhârî)

İmâm Evzâî, "Misâfire ikrâm, ona karşı güler yüzlü ve tatlı dilli olmaktır" buyurdu. Yemek için külfete girmemeli, hâzırda ne varsa, onu ikrâm etmelidir. Peygamber Efendimiz, "Misâfir için külfete girmeyin, misâfir bundan rahatsız olur. Misâfirini üzen, Allahı üzmüş olur" buyurmuştur. (İbn-i Lâl)

Hazret-i Alî (radıyallahü anh) de, "Arkadaşın en kötüsü, külfete giren, kendisinin idâre edilmesine seni mecbûr kılan, seni özür dileyici işlere itendir" buyurmuştur. [Külfet; zahmetli iş, sıkıntı demektir.]

Misâfir, ev sâhibinin gösterdiği yere oturmalı, ona itirâz etmemelidir. Peygamber Efendimiz, "Bir arkadaşın yanına gidince, oradan ayrılana kadar, o arkadaş senin emîrindir" buyurmaktadır. (İbn-i Adiy)

"Mü'minlerin îmânca en olgunu, ahlâkça en yüksek olanıdır. Herkes bunun yanına rahatça gelebilir, geleni-gideni çok olur, başkaları ile ülfet eder, hem de kendisi ile ülfet edilir. Ülfet edemeyende [geçimsiz olanda] hayır yoktur." [Taberânî]

Hadîs-i şerîflerde buyurulmuştur ki:

"Misâfir girmeyen eve, melekler de girmez." [Şir'atü'l-islâm]

"Misâfir rızkı ile gelir, ev halkının günâhlarının affına sebep olur." [İbn-i Sünnî]

"Misâfirle yenilen yemekten sorgu-suâl olmaz." [Deylemî]

"Zekâtını veren, misâfirlerini ağırlayan, darda olanlara yardım eden kimse, cimri sayılmaz." [Taberânî]

Cimrilik çok kötüdür. Misâfir kabûl edip cimrilikten kurtulmaya çalışmalıdır!

Misâfire ikrâm çok sevaptır. Misâfiri ni'met ve ganîmet bilmeli. Sevgili Peygamberimiz, "Misâfirden hizmet beklemek, aklın noksanlığına alâmettir" buyurdu. (Deylemî) Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki:

"Allah, hayır murât ettiğine hediye olarak misâfir gönderir." [Ebû Nuaym]

Her ni'met bir külfet karşılığıdır! Külfetsiz ni'met olmaz. Misâfirin sıkıntısı olabilir. Yüksünmeden, yumuşaklıkla ve lutufla hizmet etmelidir! [İnşâllah yarın da bu mevzûa devam etmeyi arzu ediyoruz.]

22.08.2014

Misâfir hakkında birkaç kelime...

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Bir hadîs-i şerîfte buyuruldu ki:

"Garip, yatacak yer bulamayan bir misâfire yardım etmek, yemek yedirmek Müslümânlar üzerine borçtur." [İbn-i Asâkir]

Her zaman misâfir gelmesini arzû etmeli, misâfir gelmezse üzülmeli. Evde bulunan şeyleri bolca ikrâm etmeli, misâfire verilen çok yemeği isrâf saymamalıdır. Allah için olan şey, çok olsa da isrâf olmaz. Allah için olmayan şey, az olsa da isrâftır.

Misâfire ikrâm etmek, güzelce ağırlamak gerekir. Misâfire yedirilecek şeylerden korkmamalı, misâfire ikrâm etmeyi ganîmet bilmelidir! Atalarımız, "Misâfir on kısmetle gelir, birini yer, dokuzunu bırakır" demişlerdir.

Hazret-i Ali (radıyallahü anh), bir yemeğe davet edilince: "Üç şartla davetinizi kabûl ederim: Bir şey almak için çarşıya gitmeyeceksiniz. Evinizde olanı da esirgemeyeceksiniz. Benim yüzümden çoluk-çocuğunuzu da aç bırakmayacaksınız" buyurdu.

Misâfire hizmet edene büyük sevaplar vardır. Hazret-i Ömer (radıyallahü anh), misâfirine bizzat kendisi hizmet ederdi. Hizmet edenler mevcut iken, niçin kendisinin hizmet ettiği sorulduğunda, "İçinde misâfir bulunan evde, melekler ayakta durur" hadîs-i şerîfini nakledip, "Melekler ayakta dururken oturmaktan hayâ ederim" buyururdu.

Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki:

"Sofra misâfirin önünde bulunduğu müddetçe, melekler ev sâhibi için istiğfâr ederler." [Taberânî]

Yemeği acele hazırlayıp getirmelidir! Misâfirleri bekletmek uygun olmaz. Beş şeyde acele etmek sünnettir. Bunlardan biri de, misâfire yemek hâzırlamakta acele etmektir.

Misâfire ikrâm ederken, herhangi bir menfaat düşünmemeli, sırf Allah rızâsı için hizmet ve ikrâm etmelidir. Misâfirden hizmet beklememelidir. Dînî inanışı, siyâsî görüşü farklı olsa da, misâfiri üzecek sözler söylememelidir.

İbrâhîm aleyhisselâm, misâfir olarak gelen bir Mecûsî'ye, "Müslümân olursan sana çok ikrâmda bulunurum" buyurdu. Mecûsî darılıp gitti. Allahü teâlâ, Hazret-i İbrahim'e, "Neden onu misâfir etmek için dînini değiştirmeyi şart koştun? O beni tanımadığı hâlde, ben onun yetmiş yıldır rızkını veriyorum" buyurdu. Hazret-i İbrâhîm, koşup Mecûsî'yi buldu. "Bana misâfir ol" diye ricâda bulundu. Mecûsî hayret etti. Hazret-i İbrâhîm, olayı anlattı. Mecûsî, "Demek ki Allah, bana karşılıksız ni'met veriyor. O hâlde bana İslâmiyeti öğret, Müslümân olayım" dedi. Hazret-i İbrâhîm ona gerekli dînî bilgileri öğretti. O da hâlis bir mü'mîn oldu.

23.08.2014

İki büyük zâttan bazı tavsiyeler

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Eshâb-ı kirâm arasında bulunan 220 veya 300 "Abdullah"tan ve "Abâdile-i Erbaa" denilen dört Abdullah'tan biri olan Abdullah bin Amr bin Âs (radıyallahü anhümâ) buyurdu ki: "Şu beş şey kimde bulunursa, dünyâ ve âhirette mes'ûd olur:

1. Bir şeye başlarken; "Bismillâhir-rahmânir-rahîm" (Rahmân ve Rahîm olan Allahın adıyla başlıyorum) demek.

2. Bir ni'met verildiğinde, ni'mete şükür için; "Elhamdü lillâhi Rabbil-âlemîn" (Hamd, âlemlerin Rabbine mahsûstur) demek.

3. Bir belâya dûçâr olduğunda; "İnnâ lillah ve innâ ileyhi râciûn" ve "Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâhil-aliyyil-azîm" demek.

4. Bir günâh işlediğinde; "Estağfirullahel-azîm ve etûbü ileyh" (Azamet sâhibi Allah'tan mağfiret talep ederim ve O'na tevbe ederim) demek.

5. "Lâ İlâhe illallah Muhammedün Resûlullah" kelimesini dilden düşürmemek.

 

700 ÂLİME SORULAN 5 SUÂL

 

Evliyânın büyüklerinden Şakîk-i Belhî (kuddise sirruh) buyurmuştur ki: 700 âlime beş suâl sordum. Hepsinin cevâbı, yaklaşık aynıdır. Bunlar şöyleydi:

1- "Akıllı kime denir?" diye sordum. "Dünyâya kıymet vermeyene" dediler. [Dünyâya kıymet vermeyen, âhirete kıymet verir. Âhirete kıymet veren de, sonsuz saadete kavuşur.]

2- "Zekî kime denir?" diye sordum. "Aldanmayana" diye cevap verdiler. [Hangi konuda aldanmaz? Her konuda aldanmaz. Dîn işlerinde aldanmaz, alışverişlerde aldanmaz, ticârette aldanmaz. Aldanmadığı gibi, başkalarını da aldatmaz. Çünkü dînimizde, aldanmak da, aldatmak da yoktur.]

3- "Dervîş kime denir?" diye sordum. "Allahü teâlânın rızâsını, Onun kullarının rızâsından üstün tutana dervîş denir" diye cevap verdiler. [Demek ki, dervîş, insanları memnûn etmek için değil, Allahü teâlâyı memnûn etmek için yaşar. İnsanların arzûlarıyla, istekleriyle Allahü teâlânınkiler bir araya gelirse, o dâimâ Cenâb-ı Hakk'ın tarafını tercîh eder.]

4- "Zengin kime derler?" diye sordum. "Kanâat edene" diye cevap verdiler. [İnsanın nefsi, doymak bilmeyen, heyûlâ denilen hayvâna benzer. Hiçbir zaman, bu bana yeter demez. Her şeyi ister.]

5- "Cimri kime denir?" diye sordum. "Allahü teâlânın verdiği emâneti şahsından bilene, hepsini kendine âit zannedene denir" diye cevap verdiler. [Hâlbuki Allahü teâlâ, o ni'metleri kullansın ve kullarına versin diye verdi. Bizim böyle bir varlığımız yoktu. Allahü teâlânın verdiği bu ni'metleri O'nun rızâ gösterdiği, emrettiği yerlere harcamalı, O'nun kullarının ihtiyaçlarını görmeye çalışmalı. Aksini yapmanın vebâli büyük olur.]

29.08.2014

Peygamber Efendimizden altın tavsiyeler

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Zaman zaman Sevgili Peygamberimizin, Sahâbe-i güzîne sorduğu bazı suâller olduğu gibi, onların da Peygamberimize sordukları bazı suâller olmuştur. Meselâ Peygamberimiz, onlara, "Pehlivan kimdir?", "Müflis kimdir?", "Bugün hangi gündür?" gibi sorular sormuştur.

Eshâb-ı kirâm ise, "Amellerin hangisi en fazîletlidir?", "Hangi amel hayırlıdır?", "İnsanların hayırlısı kimdir?" gibi suâller sormuşlardır.

Bir defasında da, Cebrâîl (aleyhisselâm), insan sûretinde gelerek, "Îmân nedir?", "İslâm nedir?", "İhsân nedir?", "Kıyâmet ne zaman kopacaktır?" gibi bazı suâller sormuştur. Bu hadîs-i şerîfe, bilindiği gibi meşhûr "Cibrîl hadîsi" denilir.

Muhaddis Alî el-Müttekî'nin, "Kenzü'l-Ummâl" isimli muhtevâlı, kıymetli hadîs kitâbında [XVI, 127-129] kaydettiğine göre:

Bir gün de, bir zât, Peygamber Efendimiz'in yanına gelerek, "Size, dünyâ ve âhiretle alâkalı bazı suâllerim var" demiştir. Bunun üzerine Peygamber Efendimiz, o kimseye, "Ne istiyorsan sor" buyurmuştur. Bundan sonra, Peygamber Efendimiz ile o kişi arasında, bizim de pek çok dersler çıkarabileceğimiz şu muhâvere [mükâleme, diyalog] yaşanmıştır:

"Ben, insanların en zengini olmak istiyorum. Ne yapmalıyım?" "Kanaatkâr olursan, insanların en zengini olursun." 

"İnsanların hayırlısı (en iyisi) olmak istiyorum." "İnsanların hayırlısı (en iyisi), insanlara faydalı olandır. Sen de insanlara faydalı ol."

"İnsanların en adâletlisi olmak istiyorum." "Kendin için istediğini, insanlar için de istersen, insanların en âdili olursun."

"İnsanlar içinde Allah'a en yakın, O'nun en hâs kullarından olmak istiyorum." "Allah'ı çok zikredersen [anar ve hâtırlarsan], o zaman Allah'ın en hâs kulu olursun."

"Muhsinlerden (iyilik edenlerden, ihlâs ve samimiyet sâhibi kimselerden) olmak istiyorum." "Allah'a, O'nu görüyor gibi ibâdet et, her ne kadar sen O'nu görmesen de, O seni görüyor."

"Îmânımı kemâle erdirmek istiyorum." "Güzel ahlâklı olursan, îmânın kemâle erer."

"Kıyâmet günü nûr içinde haşrolmak istiyorum." "Hiç kimseye zulmetme, kıyâmet günü nûr içinde haşrolursun. Önce kendine ve insanlara merhamet et ki; Allah da sana merhamet etsin." 

[Peygamber Efendimize sorulan suâl ve verdiği cevaplardan geri kalanlarını, sizlere, inşâallah yarın takdîm etmeye çalışalım.]

 

05.09.2014

Peygamber Efendimizden altın tavsiyeler -2-

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

"Günâhlarımın azalmasını istiyorum" diyen kimseye Peygamber Efendimiz "İstiğfâr ederek günâhlarının bağışlanması için, Allah'a yalvarırsan günâhların azalır" buyurdu...
Dünkü makalemizde, "zaman zaman Sevgili Peygamberimizin, Sahâbe-i güzîne sorduğu bazı suâller olduğu gibi, onların da Peygamberimize sordukları bazı suâller olmuştur" deyip her ikisine de bazı misâller vermiştik. Bir gün de, bir zât, Peygamber Efendimiz'in yanına gelerek, "Size, dünyâ ve âhiretle alâkalı bazı suâllerim var" demiş, bunun üzerine Peygamber Efendimiz de, o kimseye, "Ne istiyorsan sor" buyurmuştur dedik ve bazı suâl ve cevapları sizlere takdîm etmiştik. Bugün kaldığımız yerden devâm etmek istiyoruz. [Peygamber Efendimiz ile o kişi arasında, bizim de pek çok dersler çıkarabileceğimiz muhâvere [mükâleme, diyalog], şöyle devâm etmiştir]:
"Günâhlarımın azalmasını istiyorum." "İstiğfâr ederek günâhlarının bağışlanması için, Allah'a yalvarırsan günâhların azalır."
"İnsanların en kerîmi olmak istiyorum." "Allah'a kullarını şikâyet etmezsen, insanların en kerîmi olursun."
 "Rızkımın bol olmasını istiyorum." "Temizliğe devâm edersen, rızkın bol olur."
"Allah ve Resûlü tarafından sevilmek istiyorum." "O zaman, Allah ve Resûlü'nün sevdiklerini sev, sevmediklerini de sevme."
"Allah'ın bana kızmasından kendimi korumak istiyorum." "Kimseye kızmazsan, Allah'ın gazabından, kızmasından kurtulursun."
"Duâmın kabûl edilmesini istiyorum." "Harâmlardan sakınırsan, duâların kabûl olur."
"Allah'ın beni başkalarının yanında rezîl etmemesini istiyorum." "Nâmûsunu koruyup iffetli ol ki; insanlar yanında rezîl olmayasın."
"Allah'ın ayıplarımı, kusûrlarımı örtmesini istiyorum." "Sen, kardeşlerinin ayıplarını örtersen, Allah da senin ayıplarını örter."
"Benim günâhlarımı ne siler?" "Gözyaşların, hudû'un (saygıyla Allah'a kulluğun) ve hastalıklar."
"Hangi sıfatlar (özellikler), Allah yanında daha fazîletlidir?" "Güzel ahlâk, tevâzu, belâlara sabır ve kazâya rızâ."
"Allah yanında en büyük günâh hangisidir?" "Kötü ahlâk ve Allah'ın emirlerine karşı gösterilen cimrilik."
"Rahmân olan Allah'ın rahmetini ne coşturur?" "Gizli olarak sadaka vermek ve sıla-i rahim (akrabâyı ziyâret ve görüp gözetmek)."
"Cehennem ateşini ne söndürür?" "Oruç."
(Alî el-Müttekî "Kenzü'l-Ummâl" XVI, 127-129)

06.09.2014

Arefe günü ve gecesinin fazîleti

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

"Rahmet kapıları, 4 gecede açılır. O gecelerde yapılan duâ, tevbe reddolmaz. O geceler, Ramazân ve Kurbân bayramlarının 1. geceleri, Berât gecesi ve Arefe gecesidir."

 

İçinde bulunduğumuz mübârek Zilhicce ayının 8. gününe (Arefe gününden bir önceki güne) "Terviye Günü" denir. "Terviye" denmesinin sebebi, hacıların o gün Zemzem suyundan doya doya içip kanmalarındandır. "Terviye", tefekkür mânâsında da kullanılmaktadır.

Nitekim İbrâhîm aleyhisselâm, Zilhicce ayının 8. gecesi, rüyâsında; "Kendi oğlu İsmâîl'i keser hâlde" gördü. Sabâh olunca, "Rüyâ şeytânî midir, yoksa Rahmânî midir (Allah tarafından mıdır)?" diye terviyeye/tefekküre dalıp o günü tefekkürle geçirdi. "Arefe Gecesi" olduğunda, kendisine; "Emrolunduğun şeyi yerine getir" buyurulunca, Allahü teâlâ tarafından olduğunu bildi. Bildiği için o güne, "Bildi/anladı" anlamına gelen "Arefe" dendi. [Tabîî ki Kur'ân-ı kerîmde de belirtildiği gibi, Cenâb-ı Hak, İsmâîl aleyhisselâm yerine fidye olarak büyük bir koç göndermiş, İbrâhîm aleyhisselâm, büyük imtihânı kazanmış, oğlu İsmâîl aleyhisselâm'ı kesmemiş, gönderilen koçu kesmiştir.]

"Arefe Günü": Zilhicce ayının dokuzuncu günüdür. Yani Kurban Bayramı'ndan bir önceki güne denilir. "Arefe Gecesi" ise; Arefe Günü ile Kurbân Bayramı'nın birinci günü arasındaki gecedir. Her mübârek geceye hürmet olunduğu gibi, bu geceye de saygı gösterilmelidir.

Bir hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Rahmet kapıları, 4 gecede açılır. O gecelerde yapılan duâ, tevbe reddolmaz. O geceler, Ramazân ve Kurbân bayramlarının 1. geceleri, Berât gecesi ve Arefe gecesidir."

***

İmâmeyn'e (yani İmâm Ebû Yûsuf ile İmâm Muhammed'e) göre, Arefe günü, yani Kurbân Bayramı'ndan önceki gün sabah namâzından, Kurban Bayramının dördüncü günü ikindi namâzına kadar, yirmiüç vakitte hem hacıların, hem de hacca gitmeyenlerin, erkek-kadın herkesin, cemaat ile kılsın, yalnız kılsın, farz namazlardan sonra veya bu bayramdaki farzlardan birini, yine bu bayram günlerinden birinde kazâ edince, selâm verir vermez, "Allahümme ente's-selâm..." demeden evvel, birer kerre "Tekbîr-i teşrîk=Teşrîk tekbîri" okumaları vâcibtir.

Bu tekbîr, Bayram günlerine denk gelen Cuma namâzlarından sonra da okunur; bayram namâzından sonra okumak ise müstehabdır. Cenâze namâzından sonra okunmaz. Câmiden çıktıktan veyâ konuştuktan sonra okumak lâzım değildir. İmâm, bu tekbîri unutursa, cemâat terk etmez. Erkekler yüksek sesle okuyabilirler.

Teşrîk tekbîri: "Allâhü ekber, Allâhü ekber, lâ ilâhe illa'llâhü, vallâhü ekber, Allâhü ekber ve li'llâhi'l-hamd."

03.10.2014

Mübârek Kurban Bayramı'nın fazîleti

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Burada makâlemizin hemen başında ifâde edelim ki, Müslümânlar, her yıl, "Ramazan ayı"nda ve "Arefe günü"nde günâhları afv edildiği için sevinirler, sürûrları avdet eder. Bundan dolayı Arapça'da "bayram"a "îd" denilmiştir.

Peygamber Efendimiz, Mekke-i mükerreme'den Medîne-i münevvere'ye hicret edince, Medînelilerin Câhiliye âdetlerinden kalma bayramları kutladıklarını gördü ve onları îkâz etti; "Allahü teâlâ, size onlardan daha hayırlı iki bayramı (Ramazân ve Kurbân Bayramlarını) ihsân etti" buyurdu.

Malum olduğu üzere, dînimize göre, bayram ikidir: Birincisi, Arabî aylardan Şevvâl ayının birinci günü "Ramazân Bayramı"; ikincisi, Zilhicce ayının onuncu günü [yani takvîmlere göre bugün] "Kurbân bayramı"dır. Bildiğimiz gibi, Ramazân bayramı üç gün, Kurbân bayramı ise dört gündür.

Bilindiği gibi, hicretin ikinci yılında [o senenin Zilhicce ayında], Bayram namazı kılmak ve Kurbân kesmek vâcip oldu. Yine 2. yılda, müdâfaa için cihâda izin verildi; Müslümânların kıblesi Kâbe-i şerîfe oldu...

Bilindiği üzere, Müslümânlar, bayram günlerine ayrı bir önem verirler. Zîrâ bayram günleri, günâhların affedildiği, birlik ve berâberlik duygularının pekiştirildiği, ihtiyaç sâhiplerinin, yoksulların sevindirildiği günler olması bakımından sevinç ve neşe kaynağıdırlar. 

Kurbân Bayramında, erken kalkmak, gusül abdesti almak, misvâk kullanmak, yeni ve temiz elbise giymek, bayram günü ilk olarak kurbân etinden yemek, câmiye giderken yolda, cehrî olarak tekbîr okumak, güzel koku sürünmek, sevindiğini belli etmek müstehaptır.

Evet, bayram günleri ve geceleri, günâhların affedildiği, rahmet kapılarının açıldığı gün ve gecelerdir. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Rahmet kapıları dört gece açılır. O gecelerde yapılan duâ, tövbe reddolmaz. Fıtr (yanî Ramazân) ve Kurbân bayramlarının birinci geceleri [bu gece takvîmlere göre 1. Gece], Şâban ayının on beşinci (yani Berât) gecesi ve Arefe gecesi [9 Zilhicceyi 10 Zilhicceye bağlayan gece]."

[Kadir gecesi, birçok hadîs-i şerîfte bildirildiği için, burada da bildirilmeye lüzûm görülmemiştir.]

Cenâb-ı Hak, asîl milletimizi ve bütün Müslümânları sıhhat ve âfiyet içerisinde, daha nice bayramlara kavuştursun; bayram gün ve gecelerinin feyiz ve bereketlerinden tam manâsıyla faydalanmayı da hepimize nasîb buyursun. Bu bayramı, İslâm âleminin huzûr ve sükûnuna, bütün insanlığın da hidâyetine vesîle eylesin...

04.10.2014

Vaazların özü, nasîhatlerin kıymetlisi...

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

İmâm-ı Rabbânî hazretleri, "Mektûbât'ta buyuruyor ki: "Bütün vaazların özü ve nasîhatlerin en kıymetlisi, Allah adamları ile buluşmak, onlarla birlikte bulunmaktır."

Âlim ve velîlerin en büyüklerinden olan, "Müceddid-i elf-i sânî=İkinci bin yılın yenileyicisi" sıfatıyla anılan İmâm-ı Rabbânî [kuddise sirruh] hazretleri, "Mektûbât-ı Rabbâniyye"sinde [I. cild 213. Mektûb] buyuruyor ki:

"Bütün vaazların özü ve nasîhatlerin en kıymetlisi, Allah adamları ile buluşmak, onlarla birlikte bulunmaktır."

Allahü teâlâ, "Ey îmân edenler! Allah'tan korkun ve sâdıklarla beraber olun" buyurmaktadır. Sevgili Peygamberimiz de, "Kişi, arkadaşının dîni üzeredir; o hâlde, herhangi biriniz, kiminle arkadaşlık ettiğine baksın" buyurmuştur.

Bir Allah adamını, yani âlim ve velî bir kulu tanımak ve sevmek çok kıymetlidir. Nasıl ki "Sahâbe-i güzîn", Peygamber Efendimize kavuşmakla, onu sevip ona îmân etmekle "Eshâb-ı kirâm" oldular ve çok kıymetlendiler. İşte bir Allah adamını tanıyan, onun büyüklüğüne inanan ve seven, Allahü tealanın sevgili bir kulunun yolunu, izini takip eden kimse de, Eshâb-ı kirâmın kavuştuğu gibi, büyük ni'mete, büyük devlete kavuşur.

İslâm âlimlerinin buyurduklarına göre, bir kişi, Allahü teâlânın sevdiği ve seçtiği o büyükleri sevdiği, inkâr etmediği, onlardan şüphe etmediği müddetçe, kurtulmamak ihtimâli yoktur. Çünkü bir hadîs-i şerîfte: "Kişi sevdiği ile beraberdir" buyurulmuştur. Bir kimse, bu dünyâda kimi seviyorsa, âhırette onunla beraber olacaktır. Târih boyunca pekçok İslâm büyüğü gelip geçmiştir. Bugün, makâlemizin hacmi müsâadesince, o büyüklerden bir tanesinin kıymetli bazı sözlerini nakledelim. Bâyezîd-i Bistâmi hazretleri buyuruyor ki:

"Otuz sene mücâhede eyledim, nefsimin istediklerini yapmadım. İlimden ve ilme uymaktan daha zor bir şey bulamadım."

"İlme yapış ve edebi muhâfaza et. İbâdetten ayrılma. Güzel ahlâklı, merhamet sâhibi ve yumuşak ol. Hak ve hukûka riâyet et. Nefsini hesâba çek. Allahü teâlâyı unutturacak her şeyden uzak dur ve onlara kapılma. Dilini, Allahü teâlânın ismini anmaktan başka işlerle uğraşmaktan ve başka şeyler konuşmaktan koru."

"Ey Allah'ım! Ey kusûrlardan uzak olan sonsuz kudret sâhibi Rabbim. Sen ne dilersen yaparsın. Benim vücûdumu öyle büyült, öyle büyült ki, Cehennem'i ağzına kadar doldursun. Böylece başka kullarına yer kalmasın. Onların yerine ben yanayım." [Hazret-i Ebû Bekr-i Sıddîk da böyle duâ ederdi.]

"Allahü teâlânın, kendileri sebebiyle nefsimi cezâlandırdığı bütün şeyler üzerinde düşündüm. Onların en şiddetlisi olarak gafleti buldum. Allahü teâlâdan bir an gâfil olmak (bir an O'nu unutmak) Cehennem ateşinden daha şiddetlidir."

10.10.2014

İlim ve zikir meclisinin fazîleti

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

"Kendisini gördüğünüzde Allah'ı, amelini gördüğünüzde ise âhireti hâtırladığınız ve konuşması ilminizi arttıran kimse, oturup kalktığınız insanların hayırlısıdır."

Abdullah İbn-i Abbâs'tan (radıyallahü anhümâ) rivâyete göre, Sevgili Peygamberimize; "Ey Allah'ın Resûlü! Kişinin oturup kalktığı insanların hayırlısı/en iyisi kimdir?" diye soruldu. Şöyle cevap verdiler:

"Kendisini gördüğünüzde Allah'ı, amelini gördüğünüzde ise âhireti hâtırladığınız ve konuşması ilminizi arttıran kimse, oturup kalktığınız insanların hayırlısıdır/en iyisidir." [Abdül-Azîm el-Münzirî, et-Terğîb ve't-Terhîb, I, 76 ve Ebû Ya'lâ]

"Müsnedü'l-Bezzâr"da zikredildiğine göre, Kurre (radıyallahü anh) şöyle anlatmıştır: Peygamber Efendimiz, konuşmak üzere herhangi bir yere oturduklarında, hemen Sahâbîler (radıyallahü anhüm) O'nun etrâfında halkalar oluştururlardı.

 Ebû Tâlib-i Mekkî'nin, "Kûtu'l-Kulûb" isimli eserinde zikrettiğine göre [II, 173], Ahmed bin Hanbel'e (radıyallahü anh), zikir meclislerinin fazîletinden sorulunca, İmâm (rahmetullahi aleyh), böyle meclisleri teşvîk ederek: "İnsanların bir araya gelerek, Azîz ve Celîl olan Allah'ı zikretmelerinden ve üzerlerindeki İlâhî ni'metleri sayıp şükretmelerinden daha güzel ne olabilir ki?" buyurmuştur.

Ebû Hüreyre ile Ebû Saîd el-Hudrî [radıyallahu anhümâ]dan rivayet edildiğine göre, Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) buyurdu ki:

"Bir topluluk, Allah'ı zikretmek üzere bir araya gelirlerse, melekler, onların etrâfını sararlar; Allah'ın rahmeti onları kaplar; üzerlerine sekînet iner ve Allahü teâlâ, onları yanında bulunanlara [meleklere] över." [Müslim, Zikr 38; Ebû Dâvûd, Vitir 14; Tirmizî, Daavât 7; İbn-i Mâce, Mukaddime 17]

Bir hadîs-i şerîfte Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem): "Cennet bahçelerine uğradığınız zaman, oralara girip istifâde ediniz" buyurmuştur. "Cennet bahçeleri nerelerdir?" diye sorulduğunda ise, Resûlullah Efendimiz; "Zikir meclisleridir" buyurmuştur. [Tirmizî, Deavât, 82; Ahmed bin Hanbel, Müsned, III, 150]

Başka bir hadîs-i şerîfte ise şöyle buyurulmuştur:

"Allahü teâlânın, halkın amellerini yazan meleklerden ayrı olarak havada dolaşan birtakım melekleri vardır ki, onlar, bir zikir meclisi gördükleri zaman diğerlerine: 'Geliniz, aradığınız burada' diye seslenirler. Onlar da gelip hep beraber zikredenlerle birlikte otururlar. Onların etrâfını kuşatır, zikirlerini dinlerler. Dikkat edin (siz de uyanık olun, zikir meclisleri kurarak) Allah'ı zikredin, Allah'ın (önünüze getireceği hesap ve azap) günlerini hatırlayın." [Tirmizî, Deavât 129; Ahmed bin Hanbel, Müsned, III, 150]

11.10.2014

İnanmayanların, inananlara saldırma hakları yoktur!

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Kurban ibâdeti, dünyâya gönderilen ilk insan ve aynı zamanda ilk Peygamber olan Hazret-i Âdem'den (aleyhisselâm) beri bilinen ve yapılagelen bir ibâdettir...                                        Kurban Bayramı'nın ilk gününde, bir kadın, "Twitter" hesâbından bir cümle yazmış, onun o sözü efkâr-ı umûmiyede/kamuoyunda çok büyük bir yankı uyandırmıştır: "Benim için, 'IŞİD' ile bıçağını masûm bir hayvanın boğazına dayayan aynı duygudadır. 'IŞİD' beni şaşırtmıyor."

"Halkın kahir ekseriyetinin benimsediği dinî değerleri alenen aşağılamak" suçunu işlediği, dînî inançlarından dolayı "kurban kesen yüz binlerce/milyonlarca Müslümânı töhmet altında bıraktığı ve kafa kesen bir terör örgütü üyeleri ile denk tuttuğu" gerekçeleriyle, hakkında bazı vilâyetlerimizde suç duyurularında bulunulmuştur.

Adı geçen kadının, Müslümânlara yaptığı bu hakâret üzerine, gazetelerde ve internet sitelerinde yoğun tepkiler ortaya çıkmıştır. Bir kızı, her ne kadar "annem yanlış anlaşıldı" demişse de, annesi, kurban kesen Müslümânlardan özür dilememiş ve sözlerinden geri adım atmamış, üstelik diğer bir twitinde "Belli ki, bazılarının sinirlerini acâyip şekilde bozuyorum, e bu da iyi bir şey" demek sûretiyle "tahrîk, tahkîr ve aşağılama"ya devam etmiştir.

İşte biz de, bugün ve yarın inşâallah bu konuda, kendi açımızdan, kendimize yakışır tarzda, birkaç cümle yazmak istiyoruz...

Bilindiği üzere kurban ibâdeti, dünyâya gönderilen ilk insan ve aynı zamanda ilk Peygamber olan Hazret-i Âdem'den (aleyhisselâm) beri bilinen ve yapılagelen bir ibâdettir.

Kurban ibâdeti, Kur'ân-ı kerîmde muhtelif yönleriyle beyân buyurulmaktadır: Bakara 196; Mâide 2, 95, 97 ve Fetih 25'te hacda kesilen kurbânlar; Mâide sûresinin 27. âyetinde, Âdem aleyhisselâmın 2 oğlunun kestikleri kurbân, Sâffât suresinin 102-107. âyetlerinde de Hazret-i İbrâhîm aleyhisselâm'ın kestiği kurbân zikrolunmuştur.

Kevser sûresinde ise, Peygamber Efendimize farz olan, fakat (Hanefî mezhebine göre) ümmetinden zengin olanlara vâcip kılınan, (Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine göre ise sünnet-i müekkede olan) kurbân beyân buyurulmaktadır.

Burada şunu da belirtelim ki, "harâm aylar"ın 4'üncüsü ve sonuncusu olan Zil-hicce ayı içerisindeyiz. Bu mübârek ayda, Câhiliye Arapları bile, kan dökmekten kaçınırlardı. Ama maalesef, İslâm âlemi denilen bir coğrafyada bombalamaya, kan dökmeye, yakıp-yıkmaya, bayramda bile ara verilmemiştir.

Hâlbuki mukaddes dînimizde adam öldürmek, yaralamak, malını almak, çalmak şöyle dursun, kalp kırmak bile büyük günâhlardandır.

Ama maalesef bugün bütün dünyâda, insan hakları ciddî bir şekilde ihlâl edilmektedir.

[17 Ekim 2014 - 23 Zil-hicce 1435 Cuma]

17.10.2014

Hayvanları kesenler sadece Müslümanlar mı?

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Cenâb-ı Hak, yeryüzünde yarattığı nebâtâtın [bitkilerin] çoğunu, biz kullarının istifâdesine sunmuş; hayvânâtın da çok önemli bir kısmını, hizmetimize vermiştir...

 

Dünkü makâlemizde, kurbân kesen Müslümânlara saldıran bir kadın sebebiyle, birkaç cümle yazmıştık. Bugünkü yazımızın hemen başında belirtelim ki, sâdece Türkiye'de, Türk Cumhûriyetlerinde, İslâm âleminde değil, bütün dünyada, mîlâdî seneye göre 365 gün hayvan kesilmektedir. Hâlbuki, hicrî-kamerî sene içerisinde Hanefî mezhebine göre sâdece 3 gün, Şâfiî mezhebine göre de 4 gün kurbân kesilebilmektedir.

Bu vesîleyle belirtelim ki, Cenâb-ı Hak, yeryüzünde yarattığı nebâtâtın [bitkilerin] çoğunu, biz kullarının istifâdesine sunmuş; hayvânâtın da çok önemli bir kısmını, hizmetimize vermiştir. Bu hayvânların kimisinin etinden, kimisinin sütünden, kimisinin yumurtasından, kimisinin derisinden, kimisinin de gücünden istifâde ediyoruz.

Deniz ürünleri, kümes hayvânları, kuşlar ve kara hayvânlarının kâhir ekseriyeti helâl kılınmıştır. Bilindiği gibi eti yenen hayvânların hepsinden de kurbân olmaz. Onun için Müslümânların kestikleri kurbân hayvânlarının sayısı, 7 milyarlık insanlık âleminde, bütün dünyâda kesilen hayvanlara nisbetle son derece mahdûttur...

Bu vesîleyle, eti yenmeyen kara hayvanlarını [alfabetik olarak] şöyle zikredebiliriz:

Aslan, ayı, çakal, çita, domuz, fil, gelincik, goril, jaguar, kaplan, kedi, kokarca, köpek, kunduz, kurt, leopar, maymun türleri [babun, gibon, orangutan, şempanze gibi], panda, panter, pars, porsuk, puma, samur, sansar, sırtlan, sincap, tilki, vaşak gibi avını köpek dişiyle yakalayan yırtıcı hayvânlar yenmez. [Şâfiî mezhebinde gelincik, samur, sırtlan, sincap ve tilki yenir.]

Eti yenen kara hayvanlarına gelince:

Eti yenen davar [koç, koyun, kuzu, keçi], sığır [boğa, dana, düve, inek, tosun, öküz, manda], deve gibi evcil hayvânların, yabanî olanları da yenir. Meselâ buffalo, bizon yabanî sığırdır; lama yabanî devedir; yanî bunlar yenilir... Keçinin yabanîsi sayılan dağ keçisi, geyik, ceylan, antilop yenir. Yabanî koyunlar da yenir... Tavşan, kanguru ve zürafa yenir.

Evcil atın yenilmesi, tenzîhen mekrûhtur. Midilli, bir at türüdür. At eti, Şâfiî ve Hanbelî'de helâl, Mâlikî'de harâmdır. Yabanî atlar yenir.

Evcil eşek yenmez. Yabanî eşek denilen zebra yenir.

Eti yenmeyen kuşlar:

"Avını pençesiyle yakalayan ve leş yiyen" akbaba, atmaca, çaylak, egret, flamingo, kartal, kelaynak, kerkenez, kuzgun, leş kargası, leylek, martı, şahin, yarasa gibi kuşlar yenmez.

İğrenç olmayan, leş yemeyen, avını pençesiyle yakalamayan kuşlar yenir. [Bunları burada uzun uzun sayamayacağız.]

Haşerât da yenmez [Bunları da yazmaya yerimiz kalmadı.]

18.10.2014

Hicrî-Kamerî 1435 yılı bugün bitiyor

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Hem harâm ayların, hem de hac aylarının sonuncusu ve 1435 hicrî-kamerî senesinin de son ayı olan Zilhicce, bugün bitmiş olmaktadır. [Çünkü bugün 30 Zilhicce 1435.]

 

Yarın inşâallah, yeni bir ay [yani Muharrem-i harâm ayı] ve yeni bir hicrî-kamerî sene [yani 1436 senesi] başlayacaktır.

Muharrem ayı, İslâm hicrî-kamerî senesinin birinci ayı ve Kur'ân-ı kerîmde kıymet verilen 4 harâm aydan birincisidir. Muharrem ayının birinci gecesi yani bu gece de, Müslümânların hicrî-kamerî yılbaşı geceleridir.

Peygamber Efendimizin, Medîne'nin Kubâ köyüne geldiği tarih [20 Eylül 622 Pazartesi günü], Müslümânların "Hicrî-Şemsî" yılbaşıları olmuştur. O yılın Muharrem ayının birinci günü de, "Hicrî-Kamerî" yılbaşı olmuştur.

İlk Hicrî-Kamerî senebaşı [01 Muharrem], milâdî 622 yılının Temmuz ayının, 16'sına rastlayan Cuma günü idi. Kamerî takvîmde bir yıl 354,367 gündür. [Bu süre, "Ay"ın "Dünyâ" etrâfında 12 kerre döndüğü zamandır. Güneş yılından 10,875 gün daha kısadır. Bundan dolayı, 32,5 yılda, bir yıl daha fazladır.]

Demek ki Muharrem, İslâmî senenin 1. ayı; Muharrem ayının 1. gecesi, Müslümânların hicrî yılbaşı gecesi; Muharrem ayının 1. günü de Müslümânların yeni yılının, yani hicrî-kamerî yılın 1. günüdür.

Bütün mübârek gece ve günlere saygı göstermelidir. Bu geceleri ihyâ etmeli, yani kazâ namâzları kılmalı, Kur'ân-ı kerîm okumalı, duâ ve tevbe etmeli, sadaka vermelidir...

Sevgili Peygamberimiz Muhammed aleyhisselâm 53 yaşında iken, Allahü teâlânın izni ile Medîne-i münevvere'ye hicret etti. Rebîul-evvel ayının Perşembeye rastlayan birinci günü öğleden sonra, Ebû Bekr-i Sıddîk'ın evinden berâberce çıkarak Mekke'nin güneydoğu tarafında bulunan Sevr Dağı'ndaki mağaraya geldiler. Mağarada 3 gece kalıp, Pazartesi gecesi ayrıldılar.

Bir hafta yolculuk yapıp Eylül ayının 20. ve Rebîülevvel'in 8. [Pazartesi] günü, Medîne yakınındaki Kubâ köyüne vardılar. Cumâ günü Medîne'ye girdiler.

Hicrî yıl, bu hicretin başlangıç kabûl edildiği senedir. Ayın hareketi esâs tutulduğu için buna, "Hicrî-Kamerî Sene" veya "Sene-i Kameriyye" de denir.

O seneki Muharrem ayının birinci günü, yani hicretten 66 gün evvel, Müslümânların hicrî-kamerî sene başlangıcı oldu. Bu da, târihçilere göre mîlâdın 622. yılındaydı. Temmuz ayının 16. [Cumâ] gününe rastladığı, Ahmed Ziyâ Beyin "Kozmoğrafya" kitâbında yazılıdır. Kubâ köyüne ayak bastığı 20 Eylül günü Müslümânların yılbaşısı, yani hicrî-şemsî sene başlangıcıdır. 20 Eylül gününü başlangıç kabûl eden güneş yılına da "Hicrî- Şemsî Yıl" denir.

24.10.2014

Bugün Hicrî-Kamerî 1436 yılı başlıyor

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Hicrî senede aylar, bâzan 29 gün ve bâzan 30 gün çeker. İslâm âleminde, Hicrî senenin kabûlünden beri asırlardır 1 Muharrem sene başı olarak kabûl edilmiştir.

 

Hicrî sene de mîlâdî ve rûmî târihler gibi, 12 ay esâsına dayanır ve Muharrem ayı ile başlar, Zilhicce ile sona erer. Hicrî-kamerî ayların adları şunlardır: Muharrem el-harâm, Safer el-hayr, Rebîu'l-evvel, Rebîu'l-âhir, Cemâzi'l-evvel, Cemâzi'l-âhir, Recebü'l-ferd, Şa'bânü'l-muazzam, Ramazânü'l-mübârek, Şevvâl eş-şerîf, Zil-ka'de, Zil-hicce.

Araplar, İbrâhîm aleyhisselâmdan beri Arabî ayları kullanmışlardır. İslâmiyetten önce, Fîl Vak'asını başlangıç kabûl etmişler ve seneleri buna göre saymaya başlamışlardı. Hicretle berâber başlangıç değişmiş ve her senedeki en mühim hâdisenin ismi ile anılmaya başlamıştı (izin yılı, emir yılı, zelzele yılı, vedâ yılı... gibi.) Fakat bu şekildeki tatbîkât, bâzı târih karışıklıklarına sebeb olduğu için, 2. Halîfe Hazret-i Ömer zamânında [hicretin on yedinci yılında] alınan bir karârla, hicretin olduğu sene birinci sene olmak ve o senenin Muharrem ayı başlangıç kabûl edilmek sûretiyle, bu târih tesbît edilmiştir. İşte hicrî-kamerî târih bu târihtir.

Hicrî senede aylar, bâzan 29 gün ve bâzan 30 gün çeker. İslâm âleminde, Hicrî senenin kabûlünden beri asırlardır 1 Muharrem sene başı olarak kabûl edilmiştir. Eskiden Müslümânlar, bu kendi yılbaşı gece ve günlerinde birbirlerini ziyâret ve musâfeha eder, tebrîkte bulunur ve hediyeler verirlerdi. Yılbaşını dergi ve gazete ilânlarıyla kutlarlardı. O gün, Müslümânlar için âdetâ bayram sayılırdı. O gün de, bayram gibi temiz giyinip fakîrlere sadaka verirlerdi. Ziyâretlerde ve gönderilen tebrîklerde yeni yılın, birbirlerine ve bütün insanlara hayırlı ve bereketli olması için duâ ederler; büyükleri, âlimleri, akrabâyı evlerinde ziyâret edip duâlarını alırlardı.

Osmânlı Devleti'nde devâmlı kullanılan hicrî sene, Cumhûriyet döneminde bir kânûnla kaldırılarak, yerine Avrupalıların kullandıkları mîlâdî sene kabûl edilmiştir.

***

Kur'ân-ı kerîmde Fecr sûresinin başında, "Fecre, on geceye... yemîn olsun" buyuruluyor. On gece hangi gecelerdir? İki hadîs-i şerîf meâli şöyledir:

"Fecr suresindeki on gün, kurbân ayının [Zilhiccenin] ilk on günüdür." [Hâkim]

"Allah indinde, Zilhiccenin ilk on günündeki amellerden daha kıymetlisi yoktur." [Tirmizî]

İbn-i Abbâs hazretlerine göre, yemîn edilen on geceden murât, Zilhiccenin ilk on gecesidir. O günler, hac amelleriyle iştigâl günleridir. [Hâzin Tefsîri]

Bu on gece, Zilhicce ayının ilk on gecesidir. [Beydâvî ve Celâleyn Tefsîrleri]

On geceden murâd, ramazânın son on gecesi veya Muharrem'in ilk on gününün geceleridir. [Medârik Tefsîri]

25.10.2014

Aşûre gecesi ve gününün fazîleti

Ramazan Ayvallı

ramazan.ayvalli@tg.com.tr

Kıymetli geceleri ihyâ etmeli; yani kazâ namazları kılmalı, Kur'ân-ı kerîm okumalı, sadaka vermeli, Müslümânları sevindirmeli, bunların sevâblarını ölülere de göndermelidir.

 

Cuma, Bayram ve Kandil geceleri ve günleri, Müslümânların mübârek gece ve günlerindendir. Bu mübârek gece ve günlere kıymet veren Allahü teâlâdır. Bazı gece ve günleri kıymetli yaratan Allahü teâlâya, "bu gece ve günleri, diğer gece ve günlerden niye ayırt etti" denemez. Allahü teâlâ, kullarına çok acıdığı için, bazı gece ve günlere kıymet vermiş, bu gece ve günlerdeki, duâ ve tevbeleri kabûl edeceğini bildirmiştir. Kullarının çok ibâdet yapmaları, duâ ve tevbe etmeleri için bu gece ve günleri sebep kılmıştır.

Bu geceleri ihyâ etmeli, yani kazâ namazları kılmalı, Kur'ân-ı kerîm okumalı, ilim öğrenmeli, duâ ve tevbe etmeli, sadaka vermeli, Müslümânları sevindirmeli, bunların sevâblarını ölülere de göndermelidir.

Aşûre günü yapılacak işleri bildiren birçok hadîs-i şerîf vardır; makâlemizin hacmi müsâid olmadığından onları zikredemiyeceğiz, ama hiç olmazsa yapılacak işlere dâir maddeleri zikredelim:

1- Gusletmelidir. 2- Çok selâm vermelidir. 3- İlim meclislerinde bulunmalıdır. 4- Çoluk-çocuğunu ve yetîmleri sevindirmelidir. Hadîs-i şerîflerde: "Aşûre günü, âile efrâdının nafakasını geniş tutanın, bütün sene nafakası geniş olur" (Beyhekî) ve "Aşûre günü bir yetîmin başını okşayan kimseyi, Allahü teâlâ, yetîmin saçının her kılı için Cennette bir derece yükseltir" buyuruldu. 5- Sıla-i rahim yapmalıdır. Yani  akrabâyı ziyâret edip, hediyelerle veya çeşitli yardımlarla gönüllerini almalıdır. 6- Sadaka vermek sünnettir, ibâdettir. Hadîs-i şerîfte, "Aşûre günü zerre kadar sadaka veren kimseye, Allahü teâlâ Uhud dağı kadar sevâb verir" buyuruldu... 7- Aşûre günü oruç tutmak sünnettir. Medîne'de Aşûre günü oruç tutan Peygamber Efendimiz, Yahûdîlerin de oruç tuttuklarını gördü. Onlara, "Niye oruç tutuyorsunuz?" diye sordu. Onlar da, "Allah'ın, İsrâîloğullarını düşmânlarından kurtardığı bir gündür. Hazret-i Mûsâ, bu günde oruç tuttuğu için" dediler. Resûlullah Efendimiz de, Müslümânların bugün oruç tutmalarının sebebini anlatmak için, "Ben, Mûsâ aleyhisselâma sizden daha lâyıkım" buyurdu. (Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd) [Öteden beri Kureyş de, Resûlullah da Aşûre günü oruç tutardı. Peygamberimiz, Medîne'ye gelince de, yine o gün oruç tuttu ve tutulmasını da emretti.]

 "Aşûre günü oruç tutanın, bir yıllık günâhları affolur." [Müslim, Tirmizî, İmâm Ahmed, Taberânî]

"Aşûre günü, bir gün önce ve bir gün sonrasında da oruç tutarak Yahûdîlere muhâlefet edin." [İmâm Ahmed]

01.11.2014