ehlisunnnetde - DİNİMİZİ DOĞRU BİLMEK

En kıymetli iş!

Hayatta ilim öğrenmekten daha kıymetli, daha güzel birşey yoktur. Bir Müslümanın, kendisine farz olan bir meseleyi öğrenmesi bütün dünya nimetlerine sahip olmasından daha iyidir. Çünkü, işlerin hepsi, ilim ile doğru olur, ilimsiz bir şey yapılamaz. Peygamber efendimize: - İşlerin hangisi üstündür, diye üç kere suâl edildi. Peygamber efendimiz her seferinde: - İlimdir, buyurdu. - Yâ Resûlallah bunun hikmeti nedir? diye suâl edildiğinde: - Çünkü hiçbir şey ilimsiz doğru olmaz ve onsuz hiç kıymeti olmaz, buyurdu İnsan birçok sıkıntılara katlanarak, amel işlemektedir. Bunlar ilimsiz olarak yapılırsa, hepsi boşa gidebilir. İlim ve ibâdetin aslı iki şey ile elde edilir: Birincisi, kalbin dünya sevgisinden kurtulması, ikincisi de az yimek, mideyi tıka basa doldurmamaktır. İbâdetlerde ihlâs ancak bu iki şey ile elde edilir. Bir kimsenin kalbi dünya sevgisi ile, dünya nimetlerine muhabbet ile doluysa, ondan ihlâslı amel meydana gelmez. Midesi dolu olan kimsede de nefsin arzûları eksik olmaz. Bu arzûlar, kalbi tesîr altına alır. Böyle bir kimsenin de cenâb-ı Hak nazarında kıymeti yoktur. Mubâhların fazlasından ve haramlardan sakınmalı, nefsin hoşuna giden kötü işlerden uzak durmalıdır. Fesatlık, çekememezlik, kin, kendini beğenme, cimrilik gibi kötü huyları kalbden çıkarmak lâzımdır. Bir kimsenin, itâatli iyi huylu kul olabilmesi için dört şart vardır: 1- Uzun emelli olmamak. 2-Cenâb-ı Hakkın vaadinden emîn olmak. 3-Cenâb-ı Hakkın taksimine yâni verdiği rızıklara râzı olmak. 4- Mideyi haramlardan korumak. Kim ki, bu dört şeyi yerine getirirse, nefsini itaat altına almış olur. Eski kitaplarda bununla ilgili şu misal verilir: İnsan bedeni eyerlenmiş bir at gibidir. Eğer, atın eyeri ve gemi gereği gibi yapılmışsa, harp yerinde çok işe yarar. Eğer at terbiye edilmemişse, eyeri düzgün değilse işe yarayacağı yerde huysuzluk eder. Hem kendi kanının dökülmesine, hem de sahibinin ölmesine, mahvolmasına sebep olur. Nefsine hâkim olan her ni’mete kavuşur. Âyet-i kerîmede meâlen, “Nefsini hevâ ve şehvetlerden uzak tutan kimsenin menzil ve karargâhı Cennettir” buyurulmuştur. A’raf sûresinde de meâlen “... Bu kimsenin hâli, koğsan da, kendi hâlinde bıraksan da, dilini çıkartıp soluyan köpek gibidir...” buyurularak, nefsinin arzûları peşinde koşan kimse köpeğe benzetilmiştir. Hadîs-i şerîfte de, “İnsanlar, yâ âlim veya talebedir. Bu ikisinden olmayanda hayır yoktur” buyuruldu. Bütün bunlardan anlaşılıyor ki, akıllı olan kimse, yâ âlim olur yâ talebe. Bugün gerçek manada âlim bulmak çok zor olduğu için, din bilgilerini eski âlimlerin fıkıh kitaplarından öğrenmek zorundayız. İlmihâlini bilmeyen kimse mutlaka öğrenmelidir. Ancak, dinini bilen ve yaşayan kimse Peygamber efendimizin buyurduğu hayırlı kimselerden olur. Nefsi terbiye etmek zor değildir. Uğraşıldığı takdirde en azgın köpekler bile terbiye edilmektedir. İlim sahibi olan, tövbe edip, nefsi ile mücâdele eden, Allahü teâlânın lütûf ve keremine mazhar olur. Böyle kimse, Allahü teâlânın beğendiği kimsedir. Onun gönlü Allahü teâlânın nazargâhıdır. Bu kimse sadece Allahü teâlânın rızâsını istediği için, ihsânlardan mahrûm kalmaz.

islamiyet’e uyan, rahat eder
29.07.2007

Dinli olsun, dinsiz olsun, inansın inanmasın, herhangi bir kimse, bilerek veya bilmeyerek, İslamiyet’in bildirdiği emir ve yasaklara uyduğu kadar, dünyada rahat ve huzur içinde yaşar. Bu hâl, faydalı bir ilacı kullanan herkesin, dertten, sıkıntıdan kurtulması gibidir. Zamanımızda, İslamiyet’i kabul etmedikleri halde, çok kimsenin, birçok işlerinde, muvaffak olmaları, rahat, huzur içinde yaşamaları, inanmadıkları, bilmedikleri halde, İslamiyet’in emrettiklerine uygun olarak çalıştıkları içindir. Müslüman olduklarını söyleyen, âdet olarak ibadetleri yapan, çok kimselerin ise, sefalet, sıkıntılar içinde yaşamalarının sebebi de, İslamiyet’in bildirdiği emir ve yasaklara ve güzel ahlaka uymadıkları içindir. İslamiyet’e uyarak ahirette sonsuz saadete kavuşabilmek için ise, önce buna iman etmek, inanmak ve bilerek, niyet ederek uymak lazımdır.

Bütün mahluklara her nimeti, iyilikleri veren yalnız Allahü teâlâdır. Her şeyi var eden, var olmak nimetini veren, her an, varlıkta durduran, insanları sıkıntıdan kurtaran, duaları kabul eden, belalardan kurtaran da, hep cenâb-ı Haktır.

Allahü teâlâ, öyle bir Rezzaktır ki, kullarının rızıklarını, günahlarından dolayı kesmiyor. Af ve merhameti o kadar boldur ki, günah işleyenlerin yüz karalarını meydana çıkarmıyor. Hilmi o kadar çoktur ki, kullarının cezalarını vermekte acele etmiyor.

Allahü teâlânın nimetleri, ihsanları güneşten daha açık ve aydan daha aşikârdır. Başkalarından gelen nimetleri de gönderen, yine Odur. Başkalarının ihsan etmesi, bir emanetçinin, birisine emanet vermesi gibidir. Başkasından bir şey istemek, fakirden bir şey beklemektir.

İyilik yapana teşekkür edileceğini, herkes bilir. Bu, insanlık icabıdır. İyilik edenlere hürmet edilir, nimet sahipleri, büyük bilinir. O halde, her nimetin hakiki sahibi olan Allahü teâlâya şükretmek, insanlık icabı dır. Aklın lüzum gösterdiği bir vazife, bir borçtur.

İnsanın başına gelen belalar, sıkıntılar, hep İslamiyet’ten uzaklaşmanın, isyanın, inkârın yani kötü amellerin neticesidir. Zira Peygamber efendimiz; (Amirleriniz, amellerinizdir) buyurmuştur.

İslamiyet’in bildirdiği sosyal ve ekonomik ahlaktan, ahkamdan ayrılan insanlar, milletler, sıkıntıdan, ıstıraptan, felaketten kurtulamamışlardır. Geçmiş milletlerde böyle olduğunu tarih yazmaktadır. Gelecekte de, elbette böyle olacaktır. Çünkü tarih, tekerrürden ibarettir.

Emir Külal hazretleri buyuruyor ki:
“Bu dünyada ne yaparsak ahirette onun karşılığını bulacağız. Ey insanlar, dikkat ediniz ve uyanık olunuz! Bir kimse heva ve hevesinden vazgeçmedikçe, tuzağına av düşmeyen ve eli boş kalan avcı gibidir. Eğer insan, Allahü teâlâyı unutur, gaflete dalarsa, belaya ve musibete düşer. Ne yazık ki, ömür bitmek üzere olduğu halde, insan dünyalıklara dalmış, nefsinin esiri olmuş ve ahiret yolculuğunu unutmuş, ihmal etmiştir.”

Allahü teâlâyı tanıyan, onu sever. Onu seven de, dinin emirlerini yapar, yasaklarından yani haramlardan kaçınır. Herhangi bir kimse, bunlara yani İslamiyet’in emir ve yasaklarına riayet etmeden, ben Allahü teâlâyı tanıyorum, onu seviyorum derse, yanlış olur. Sevmenin bir tarifi de, itaat etmek demektir. Sevginin derecesi, itaatteki sürati ile ölçülür.

Şems-i Tebrizi hazretleri, bir gün dostlarına şöyle nasihatte bulunur:
“Ahireti terk edip, dünyaya talip olup muhabbet edenlere, mal kazanıp zengin olmaktan, ahirete talip olan kimselere, ölmeden önce ibadet yaparak, din-i İslama hizmet ederek gayretle çalışmaktan, Allahü teâlânın talibi olan kimselere, Ona kavuşmak arzusu içinde olanlara, mihnet, meşakkat, dert ve belalara katlanmaktan, ilmi talep edenlere, yani âlim olmak isteyenlere de, yalnız, kimsesiz, garip kalmaktan başka çare yoktur. Çünkü, kim ilim öğrenmek arzusunda olursa, onun üzüntüsü çok olur, onu rencide ederler. Huzura kavuşması için her türlü derde, belaya sabretmesi lazımdır. Kim kendini üstün görürse zillete düşer. Hesapsız, sonunu düşünmeden malını sarf edenler, fakir olurlar. Herkesin, nefsini öldürüp, gönlünü diri tutması lazımdır. Nefsi diri, gönlü ölü olanların, mesut ve bahtiyar olması düşünülemez.”

Netice olarak, Allahü teâlâya iman edip emir ve yasaklarına uyan, dünyada rahat eder, huzurlu yaşar, ahirette de ebedi saadete kavuşur. Avn bin Abdullah hazretlerinin nefsine hitaben buyurduğu gibi:
“Ey nefsim, sana böyle ne oluyor! Muhtaç ve düşkün olursan, üzülür, mahzun olursun. Zengin ve kimseye muhtaç olmazsan, ahiretini ve kendini unutursun. Hiç amelin olmadan, çalışmadan ahirette rahata kavuşmak istersin. Uzun istekler peşine düşüp, tevbeyi devamlı sonraya atıp, geciktiriyorsun.”

İslamiyet’i bilen zarardan kurtulur.
04.02.2008

İbadet, Allahü teâlânın varlığını, gönderdiği Peygamberini, ahiretteki nimetleri ve azapları tasdik etmekle, inanmakla başlar. Bunlara inanmakla ve ibadetleri yapmakla, üç şey hasıl olur:

Birincisi, insan, şehvetine uymaktan kurtulur. Kalb, ruh temizlenir.

İkincisi, insanda, his organları ile hasıl olan bilgilerle ilgisi olmayan başka bilgiler, zevkler hasıl olur.

Üçüncüsü, iyilere nimetler, kötülük yapanlara azap yapılacağı düşünülünce, insanlar arasında adalet hasıl olur.

Dinini iyi bilen, seven, kadın, erkek her Müslüman, bütün hareketlerinde İslamiyet’e uyarak, hem kendilerine, hem de aile, akraba ve bütün mahluklara hayırlı ve faydalı olur. Bunun için dinini iyi bilen ve her hareketi, bilgisine uygun olan salih kimselerle görüşmeli, günah işleyen, Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uymayıp, yalnız söz ile Müslümanları okşayan, avutan yalancılardan, cahillerden uzak olmalıdır. İslamiyet’i, dinini iyi bilen ve ahireti düşünen doğru alimlere sorup öğrenmelidir.

İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
“Ehl-i sünnet âlimlerinin anladıkları manalar doğrudur, kıymetlidir. Bunlara uymayanlar kıymetsizdir. Çünkü bu manaları, Eshab-ı kiramın ve Selef-i salihinin eserlerini inceleyerek elde etmişlerdir. Kurtuluş yolunu, bozuklarından, sapıklarından ayıran onlardır. Onların hidayet ışıkları olmasaydı bizler doğru yolu bulamazdık. Doğruyu bozuk olanlardan ayırmasalardı, bizler, taşkınlık ve azgınlık uçurumlarına düşerdik. İslamiyet’i bozulmaktan koruyan, her yere yayan, onların çalışmasıdır. İnsanları kurtuluş yoluna kavuşturan onlardır. Onlara uyan kurtulur, saadete kavuşur. Onların yolundan ayrılan, sapıtır, herkesi de saptırır.”

Bir gayr-i müslim, iman ederse, Cehenneme girmekten kurtulur, günahsız temiz bir Müslüman olur. Dünyada bir insanın Müslüman olup olmadığı, zaruret olmadan, açık olarak söylediği sözlerinden ve işlerinden anlaşılır. Bu insanın ahirete imanlı gidip gitmediği, son nefesinde belli olur. Büyük günah işlemiş olan erkek veya kadın bir Müslüman, tövbe ederse, günahları, muhakkak affolur, günahsız tertemiz olur. İmanı doğru olan bir Müslümanın ibadetinde gevşeklik olursa, tövbe etmese bile, affedilebilir. Affedilmese bile, azap çektikten sonra, Cehennemden kurtulur.

Dinini bilen, iyi anlayan bir Müslüman, kötü yollara sapmaz ve kötü kimselere de aldanmaz. Dinini bilmediği için aldanan bir kimse, Cehennemden kurtulamayacaktır. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarından dinini doğru olarak öğrenmeyenler, bid’at ve dalalet sellerine yakalanıp boğulur, dünya ve ahiret felaketlerine sürüklenirler. Ancak, hakkı bilenler, bid’at sahiplerine aldanmaktan kurtulur. Hakkı bilmeyenlerin, bunların dalalet girdaplarına, tuzaklarına düşmemeleri ise, imkansız gibidir.

Şunu da unutmamalıdır ki, ahirette Allahü teâlânın rahmetine kavuşabilmek için, iman ile ölmek lazımdır. Kur’an-ı kerimde ve hadis-i şeriflerde açık olarak bildirilenlere uygun imanı olmayan, haramlardan sakınmayan ve İslam’ın beş şartını yapmaya ehemmiyet vermeyen bir kimse, rahmete kavuşamaz. Ehl-i sünnet itikadında olmayana bid’at ehli denir. Bunun yaptığı ibadetleri, sahih olup, borçtan, azabından kurtulur ise de, vaat edilmiş olan sevaplarına kavuşamaz. Ahirette, dünyada yapmış olduğu iyiliklerin, hayrat ve hasenatının karşılığına kavuşamayacaktır. Dünyadaki iyiliklerinin karşılıklarına kavuşmak isteyenin, hemen tövbe etmesi, imanını düzeltmesi lazımdır.

Netice olarak, neyin faydalı neyin zararlı olduğunu ayıran İslamiyet’tir. İnsanlar faydalı sanır, zararlı olabilir. Zararlı sanır faydalı olabilir. Allahü teâlâ bildirmeseydi, insanlar bilemezdi. İslamiyet’i bilen, dünyanın zararlarından kurtulur. Ebu Abdullah Mağribi hazretlerinin buyurduğu gibi:
“Bir kimse, samimi olarak, dünyadan yüz çevirir, Allahü teâlâya yönelirse, o kimse, dünyanın şerrinden ve afetlerinden, sıkıntılarından emin olur, kurtulur.”

Fıkıh öğrenmemek iflas alametidir
28.11.2004

Fıkıh kelime olarak, İslamiyet’i bilmek, anlamak demektir. İslamiyet’in hükümlerini bilen âlimlere Fakih denir.

Fıkıh ilmi, insanların yapması ve yapmaması lazım olan işleri bildirir. Fıkıh bilgileri, Kur’an-ı kerimden, hadis-i şeriflerden, icmâ’-ı ümmetten ve kıyâstan meydana gelmektedir. Hadis-i şerifte; (Fıkıh ilmi meclisinde bulunmak, bir senelik ibadetten daha hayırlıdır) buyurulmuştur.

İbni Abidin hazretleri; “Fıkıh âliminin Müslümanlara sağladığı faydanın sevabı, cihâd sevabından çoktur” buyurmuştur.

İmam-ı Mâlik hazretleri; “Fıkıh öğrenmeyip, tasavvufla uğraşan, dinden çıkar. Zındık olur. Fıkıh öğrenip tasavvuftan haberi olmayan bid’at sahibi, yani sapık olur. Her ikisini edinen, hakikate varır” buyurmaktadır. Ebu Bekr-i Verrâk hazretlerinin de böyle buyurduğu kitaplarda yazılıdır.

Fıkhı doğru öğrenen ve tasavvufun zevkini alan, kâmil, olgun insan olur. İbni Abidin hazretleri buyuruyor ki:
“Fıkıh bilgisi, ekmek gibi, herkese lazımdır. Bu bilginin tohumunu eken, Abdullah ibni Mesud hazretleri olup, Eshab-ı kiramın yükseklerinden ve en âlimlerindendi. Bunun talebesi Alkama bu tohumu sulayarak, ekin hâline getirmiş ve bunun talebesinden olan İbrâhim Nehai, bu ekini biçmiş, yani bu bilgileri bir araya toplamıştır. Hammâd-ı Kufi, bunu harman yapmış ve bunun talebesi olan imam-ı a’zam Ebu Hanife öğütmüş, yani bu bilgileri kısımlara ayırmıştır. Ebu Yusuf, hamur yapmış ve imam-ı Muhammed pişirmiştir. Böylece hazırlanan lokmaları, insanlar yemektedir. Yani, bu bilgileri öğrenip dünya ve ahiret saadetine kavuşmaktadırlar.”

Fıkıh öğrenmeyip, yalnız hadis öğrenen, iflâs etmiş demektir. Çünkü, farzları, haramları, âlimlerden veya bunların yazmış oldukları kitaplardan öğrenmek farzdır. Kendisi yapmak ve başkalarına öğretmek için fıkıh kitapları okumak, nafile namaz kılmaktan daha sevaptır. Hadis-i şerifte; (İlim öğrenmek, bütün nafile ibadetlerden daha sevaptır. Çünkü, kendine de, öğreteceği kimselere de faydası vardır) buyurulmuştur.

Abdülgani Nablüsi hazretleri buyurdu ki:
"Ehl-i sünnet itikâdını, farzları ve haramları öğrenmek farzdır. Bunları öğretmek, kendine lazım olandan başka fıkıh bilgilerini öğrenmek ve Kur'an-ı kerimin tefsirini ve hadis ilmini öğrenmek farz-ı kifâyedir. Fıkıh bilgileri, Kur'an-ı kerimden ve hadis-i şeriflerden öğrenilmesi farz olan bilgilerdir. Namaz kılacak kadar Kur'an-ı kerim ezberleyen kimsenin, boş zamanlarında daha çok ezberlemesi, nafile namaz kılmasından daha çok sevap olur. İbadetlerinde ve günlük işlerinde lazım olan fıkıh bilgilerini öğrenmesi ise, bundan daha çok sevap olur. Lüzumundan fazla fıkıh bilgilerini öğrenmek de, nafile ibadetlerden daha sevaptır. Lüzumundan fazla fıkıh bilgisi öğrenirken, tasavvuf bilgilerini yâni Allahü teâlâya ârif olanların sözlerini ve hayatlarını öğrenmesi de müstehab olur. Bunları okumak, kalbde ihlâsı arttırır. Derin âlimler, fıkıh bilgilerini, âyet-i kerimelerden ve hadis-i şeriflerden çıkarmışlardır. Bunlar, ancak fıkıh kitaplarından ve fıkıh âlimlerinden öğrenilir."

Celaleddin-i Rumi hazretleri oğlu Sultan Veled'e şöyle nasihat etmiştir:
"Ey oğlum! Sana vasiyet ediyorum ki: Her halde ilim, edep ve takvâ üzerine bulun. Her zaman geçmiş din büyüklerinin eserlerini inceleyerek, Ehl-i sünnet vel-cemâat yolundan ayrılmamayı vazife edin. Fıkıh ve hadis-i şerif öğren, cahil sofulardan olma. Namazı her zaman cemaatle kıl. Şöhret isteme, zira şöhret âfettir. Makâma bağlı olma. Çok söz söyleme. Az söyle ve halkın kötülük ve eğrilerinden aslandan kaçar gibi kaç, bir kenarda dur. Helal ye ve şüphelilerden kaçın. Dünya malına kapılma. Dünya arzusu dinin zâyi olmasına sebep olur. Dışını süsleme. Zira dışın süsü; için, kalbin, ruhun harap olduğunu gösterir. Başkalarıyla mücadele etme ve hiç kimseden bir şey isteme. Kimseye hizmet buyurma. Âlimlere, evliyaya, mal, can ve tenle hizmet et. Din büyüklerinin hâllerini inkâr etme. Zira inkâr edenler rahat ve kurtuluş yüzünü göremezler."

Fıkhın ibadât kısmını kısaca öğrenmek, her Müslümana farzdır. Münâkehât ve muâmelat kısımlarını öğrenmek, farz-ı kifâyedir. Yani, başına gelenlerin öğrenmesi farz olur.

Tefsir, hadis ve kelam ilimlerinden sonra, en şerefli ilim, fıkıh ilmidir. Hadis-i şerifte; (Her şeyin dayandığı bir direk vardır. Dinin temel direği, fıkıh bilgisidir) buyuruldu. Bir başka hadis-i şerifte; (İbadetlerin efdali, en kıymetlisi, fıkıh öğrenmek ve öğretmektir) buyurulmuştur.

İmam-ı Rabbani hazretleri de buyuruyor ki:
“Dünya ve ahiret saâdetlerine kavuşmak için, dünya ve ahiretin efendisine uymak lazımdır. Ona uymak için, Ehl-i sünnet âlimlerinin bildirdiklerine uygun olarak, önce itikâdı düzeltmek lazımdır. Bundan sonra, o büyüklerin Kur’an-ı kerimden ve hadis-i şeriflerden anlayıp bildirdikleri helal, haram, farz, vâcib, sünnet, mendub, mubâh bilgilerini öğrenmek ve bütün işlerini bunlara uygun olarak yapmak lazımdır.”

Öğrenmenin acısını tatmayan
07.12.2003

Öğrenmenin acısını bir müddet tatmayan, hayatı boyunca cehaletin zilletini yudumlar.

İlim öğrenmek farzdır. Farzları, haramları öğrenmek farz, vacipleri öğrenmek vacip, sünnetleri öğrenmek ise sünnettir. Öğreneceğiz ve kaçınacağız. Bir hadis-i şerifte; (Bilerek yapılan az bir ibadet, bilmeyerek yapılan çok ibadetten daha iyidir!) buyuruldu.

Resulullah efendimiz bir kere de; (Şeytanın bir âlimden korkması, cahil olan bin âbidden korkmasından daha çoktur!) buyurdu.

İslam dininde kadın, kocasının izni olmadan nafile hacca gidemez. Sefere, misafirliğe gidemez. Fakat, kocası öğretmezse ve izin vermezse, ondan izinsiz, ilim öğrenmeye gidebilir.

Görülüyor ki, büyük ibadet olan hacca izinsiz gitmesi günah olduğu halde, ilim öğrenmeye izinsiz gitmesi günah olmuyor.

Erkek olsun kadın olsun, Müslümanların ilim öğrenmesi farzdır. Beşikten mezara kadar ilim öğreneceğiz. Zira Peygamber efendimiz; (Beşikten mezara kadar ilim öğreniniz, çalışınız!) buyurdu.

Yani, bir ayağı mezarda olan seksenlik ihtiyarın da çalışması lazımdır. Öğrenmesi ibadettir. Çünkü Resulullah efendimiz;(Yarın ölecekmiş gibi ahirete ve hiç ölmeyecekmiş gibi dünya işlerine çalışınız!) buyurdu.

Dinin alışveriş kısmını bilmeyen, haram lokmadan kurtulamaz ve ibadetlerin sevabını bulamaz. Zahmetleri boşa gider ve azaba yakalanır ve çok pişman olur.

Bir kimse fıkıh bilmez, fıkhın kıymetini ve fıkıh âlimlerinin değerini bilmezse, böyle âlimlerin kıymetli eserlerini okumak kendisine ağır gelir. Halbuki İmam-ı Mâlik ve Ebu Bekr-i Verrâk hazretleri; "Fıkıh öğrenmeyip tasavvufla uğraşan dinden çıkar, zındık olur. Fıkıh öğrenip tasavvuftan haberi olmayan, bid'at sahibi yani sapık olur. Her ikisini edinen hakikate varır" buyuruyorlar.

Peygamber efendimiz de; (İbadetlerin efdali, en kıymetlisi, fıkıh öğrenmek ve öğretmektir) buyurarak, fıkıh, ilmihal bilgilerini öğrenmenin ehemmiyetini bildirmektedir.

İlim, insanlara, ekmek ve su kadar lazımdır. Zira Peygamber efendimiz; (Bütün Müslüman erkeklerine ve bütün Müslüman kadınlarına, ilmi aramak, öğrenmek farzdır!)buyuruyorlar. Ayrıca Peygamber efendimiz; (İlim öğreniniz! İlim öğrenmek ibadettir. İlim öğretene ve öğrenene cihâd sevabı vardır. İlim öğretmek, sadaka vermek gibidir. Âlimden ilim öğrenmek, teheccüd namazı kılmak gibidir)buyurmaktadırlar.

Ancak ilim, rivayet ve kuru malumat, bilgi çokluğu değildir. İlim, faydalı olan ve kendisiyle amel edilen şeydir. İlim, ezber edilen şey değil, ezber edilen şeyden temin edilen faydadır.

Bir kimsenin ilmi, kendisini Allahü teâlânın yasaklarından men etmiyorsa, o kimse büyük tehlikededir. İlmi, kibirlenmek, kendini büyük görmek için isteyenlerden hiçbiri felah bulmuş değildir.

Kendini bilmeyene ilim öğreten, ilmin hakkını zayi etmiş olur. Layık olandan ilmi esirgeyen de, zulmetmiş olur.

İlim öğrenmek için üç şart vardır:
Birincisi; hocanın yani ilim öğretenin maharetli olması lazımdır.
İkincisi; talebenin zeki olması, sürat-i intikal sahibi olması lazımdır.
Üçüncü şart ise; ilim öğrenmek için uzun bir zamanın lazım olduğu unutmamak lazımdır.

İlim ganimettir. Sükut kurtuluştur. Halktan bir şey ummamak ise, rahatlıktır.

Batın ilmi zahir ilmi öğrendikten sonra öğrenilir. Zahiri ilimleri öğrenip onunla amel eden kimseye Allahü teâlâ batın ilmini açar. Batın ilmi ancak kalbin açık olup nurlanması ile elde edilir. Bunun için açık ve zahir olan şeylere sarılmalı, bilinmeyen yollara girmekten sakınmalıdır.

Hakkı doğruyu kim söylerse söylesin kabul etmelidir. Söyleyene değil, söylenen söze bakmalıdır. Ancak ölçü şu olmalı: Ehli sünnet itikadına uygun olmayan sözlerin ve söyleyenlerin hiçbir kıymeti yoktur.

Din ilminde konuşan kimse, Allahü teâlânın kendisine; «Benim dinimde sen nasıl fetva verdin, nasıl söz söyledin?» sualini sormayacağını zannediyorsa, kendisine ve dinine gevşeklik etmiş olur.

Ölmemek için, yemek, içmek lazım olduğu gibi, inkârcılara aldanmamak, dinden çıkmamak için de, dinini, imanını öğrenmek lazımdır. Ecdâdımız, her zaman toplanırlar, ilmihâl kitaplarını okurlar, dinlerini öğrenirlerdi. Ancak, böyle Müslüman kaldılar. İslamiyet’in zevkini aldılar. Bu saadet ışığını bizlere, doğru olarak ulaştırabildiler. Bizim de Müslüman kalmamız, yavrularımızı içimizdeki ve dışımızdaki inkârcılara kaptırmamamız için, birinci ve en lüzumlu çare, her şeyden önce Ehl-i sünnet âlimlerinin hazırladığı ilmihâl kitaplarını okumak ve öğrenmektir. Zira Resulullah efendimiz buyurdu ki:
(İlim bulunan yerde Müslümanlık vardır. İlim bulunmayan yerde Müslümanlık kalmaz.)

İslam âlimlerinin büyüklerinden olan Abdullah-ı Ensâri hazretleri de talebelerine şöyle buyururlardı:
"Ahirette her incinin bir sedefi vardır. Her şeyin kendi hâline göre bir şerefi, değeri vardır. İnsanoğlu da kendisinde ilim bulunan bir sedeftir. Onun şerefi de ilim iledir. İlmi olmayan kimse, cahillik içinde kalır, muhabbet kadehini içemez, vilayet libasını giyemez. Allahü teâlâ cahili kendine dost edinmez."

Bir işin delisi olmadıkça
02.11.2003

Bir şeye gönül veren, onu kendine dert edinenler hep başarılı olmuşlardır. “Maksat sahibi olan, deli gibidir” sözü meşhurdur. Bunun için; “Bir işin delisi olmadıkça, o işin velisi olunmaz” denmiştir.

Başarmak, başarılı olmak güzeldir. Gül de güzeldir ama dikenleri var. Dikenine katlanmayan güle kavuşamaz. Çalışmak, çile çekmek, sıkıntılara, eziyetlere katlanmak da, başarı yolunun dikenleridir. Başarmak, muvaffak olmak isteyen, bu dikenlere katlanmak mecburiyetindedir.

İyi, güzel, salih bir Müslüman olmak, hepimizin arzusudur. Bunun da, çilesi, sıkıntıları var. Bunlara katlanan, neticeye kavuşur. Bu konuda İslam âlimlerinin büyüklerinden olan Muhammed Ma’sum-i Fâruki hazretleri, Mektubat kitabının birinci cilt, yirmi kinci mektubunda buyuruyor ki:

“Resulullahın sallallahü aleyhi ve sellem sünnetlerinin nurları ile ışıklanmadıkça doğru yola kavuşulamaz. O yüce Peygamberin izinde bulunmadıkça, felaketlerden kurtulmaya uğraşmak boşunadır. Allahü teâlânın sevgili Peygamberine uymadıkça, Allahü teâlâyı sevmek saadeti ele geçemez. İmran suresinin otuz birinci âyetinde mealen; (Allahü teâlâyı seviyorsanız, bana tâbi olunuz! Bana uyanları Allah sever!) buyuruldu.

Allahü teâlâ, Habibine böyle demesini emir buyurmaktadır. Saadete kavuşmak isteyen kimse, bütün âdetlerini, ibadetlerini ve alış-verişlerini Onun gibi yapmaya çalışmalıdır. Bu dünyada, bir kimsenin sevdiğine benzemeye çalışanlar, bu kimseye sevimli ve güzel görünürler. Bu kimse, onları da çok sever, beğenir. Bunun gibi, sevgiliyi sevenler, her zaman sevilir. Sevgilinin düşmanları, sevenin de düşmanları olur. Bundan dolayı, görünen ve görünmeyen bütün iyilikler, bütün üstünlükler, ancak o yüce Peygamberi sevmekle ele geçebilir. Yükselebilmenin, ilerlemenin ölçüsü, bu sevgidir. Allahü teâlâ, sevgili Peygamberini, insanların en güzeli, en iyisi, en sevimlisi olarak yarattı. Her iyiliği, her güzelliği, her üstünlüğü Onda topladı. Eshab-ı kiramın hepsi, Ona âşık idiler. Hepsinin kalbi, Onun sevgisi ile yanıyordu. Onun ay yüzünü, nur saçan cemâlini görmeleri, lezzetlerin en tatlısı idi. Onun sevgisi uğruna canlarını, mallarını feda ettiler. Onu canlarından, mallarından, kısaca, her sevilenden daha çok sevdiler. Onu aşırı sevdikleri için, Onu sevenleri de sevdiler. Bunun için birbirlerini de çok sevdiler. Onun üstünlüğünü anlayamayıp, Onun güzelliğini göremeyip, Onu sevmek saadetine kavuşamayanlara düşman oldular. Çünkü, taatlerin, iyiliklerin başı, dostları sevmek ve düşmanları sevmemektir. Allah’ı seviyorum diyenlerin, Eshab-ı kiram gibi olmaları lazımdır. Seven bir kimse, sevdiğinin sevdiklerini de sever. Sevdiğinin düşmanlarına düşman olur. Bu sevmek ve düşmanlık, bu kimsenin elinde değildir. Kendiliğinden hasıl olur. Bu kimse, sevmesinde ve düşmanlığında deli gibidir. Bunun içindir ki Peygamber efendimiz; (Kendisine deli denilmeyen kimsenin imanı tamam olmaz) buyurmuştur.

Kendisinde bu delilik bulunmayanlar, sevmekten mahrumdurlar. Düşmanlık etmeyince, dostluk olmaz! Seviyorum diyebilmek için, sevgilinin düşmanlarına düşman olmak lazımdır.”

Hasan-ı Basri hazretleri, ilim ve faziletlerinden istifade ettiği Eshab-ı kiram ile kendi içinde bulunduğu nesli kıyas ederek; "Siz onları görseydiniz mecnun, deli zannederdiniz. Onlar sizin iyilerinizi görseler; "Bunlar iyilik ve hayırdan nasipsiz kimselerdir", kötülerinizi görseler; "Bunlar da Müslüman mı?" derlerdi" buyurdu.

Hakiki sevgi, iyilik gördüğünde artmayan, kötülük gördüğünde de eksilmeyendir.

Şakik-i Belhi hazretleri de, bir gün, kendilerine nasihat kâr etmeyen bir grup insana şöyle buyurur:

“Eğer çocuk iseniz mektebe, deli iseniz tımarhâneye, ölü iseniz kabristana gidin. Ama Müslüman iseniz Müslüman olmanın şartlarını yerine getiriniz!”

Ebu Said-i Harraz hazretleri bir gün sokağa çıktığında bir kalabalığı gördü. İnsanlar bir delinin başında toplanmışlardı. Deli kaçıyor, onlar peşinden koşuyorlardı. Deli onlara doğru dönünce kaçıyorlar. Sonra deli peşlerine düşüyordu. Ebu Said-i Harraz hazretleri;
-Dur ey deli! diye seslendi. Bunu duyan deli dönüp baktı ve;
-Deli kime derler biliyor musun? dedi. Ebu Said-i Harraz hazretleri;
-Hayır bilmiyorum deyince, deli dedi ki:
-Deli ona derler ki, attığı her adımda Allahü teâlâyı anmaz ve gâfil gezer.

Müslüman, akıllı olur. Akıllı kimse, zararını ve kârını bilen kimsedir. Ne aldığına ve bunun karşılığında neyi feda ettiğine dikkat eder. Maksat dünyalık ise, bunun kıymeti, değeri de bu kadar olur. Eğer maksat ahiret ise, o zaman dünyada rahata, ahirette de ebedi saadete kavuşulur.

Dili ve gönlü Cenab-ı Hakkın rızasında olana mübarek olsun. Böyle olabilmek kolay değildir diye, bir şeyin tamamını da terk etmek, uygun değildir. Zira:
“Bir şeyin hepsi ele geçmezse, hepsini de elden kaçırmamalıdır” sözü meşhurdur.

İlim çoktur fakat ömür
29.08.2004

İlim çoktur fakat ömür kısadır. O halde, önce dinde zaruri lazım olan ilimleri öğrenmelidir. Zira İslam âlimlerinin büyüklerinden olan İmam-ı Rabbani hazretleri; “Ehl-i sünnet İtikâdını ve fıkıh bilgilerini öğrenmeden önce, Gülistân kitabı ve hikâye kitapları okumamalıdır. Fıkıh kitapları yanında, Gülistân ve benzeri kitaplar lüzumsuzdur. Dinde lazım olanları, önce okumak, öğrenmek ve öğretmek lazımdır. Bunlardan fazlası ikinci derecede kalır” buyurmaktadır.

Şeyh Sadi Şirazi hazretlerinin Gülistân kitabını, kendimize lazım olan din bilgilerini öğrenmeden önce okumak lüzumsuz olursa, bid’at ehlinin ve din düşmanlarının kitaplarının ve yazılarının tiryâkilerine acaba ne denir. Yâ, din bilgilerini öğrenmeden, başka şeyler öğrenenler ve çocuklarına doğru din bilgisi öğretmeden, para, mal, mevki kazanmaları için uğraşanlara ne demelidir! İstikbâli temin etmek, acaba bunları kazanmak mıdır? Yoksa, Allahü teâlânın rızasını kazanmak mıdır?

İlim öğrenmek çok kıymetlidir. Bilenle bilmeyenin bir olmayacağı, Kur’an-ı kerimde bildirilmektedir. İlk nâzil olan âyet-i kerime, “Oku!” emri ile başlamaktadır. İlim, Allahü teâlânın sıfatlarındandır. İlmi teşvik eden, öven sayısız hadis-i şerifler mevcuttur. Peygamber efendimiz; (Bir saat ilim öğrenmek veya öğretmek, sabaha kadar ibadet etmekten daha sevaptır) buyurmaktadırlar.

Beşikten mezara kadar ilim öğrenmemizi emir ve tavsiye buyuran, yine Resulullah efendimizdir. Fakat insanın ömrü kısadır, ilmin ise sonu yoktur. İmam-ı Rabbani hazretleri, bir talebesini; “Vakit, keskin bir kılıç gibidir. Yarına çıkacağımız belli değildir. Mühim işleri bugün yapmalı, mühim olmayanları yarına bırakmalıdır. Aklı olan böyle yapar” buyurarak, öğrenilecek ve yapılacak işlerde, sıralamayı iyi yapmak ve vakti lüzumlu işlere harcamak konusunda ikâz etmişlerdir.

İbni Âbidin hazretleri de; “Din bilgilerinden kendine lazım olanları öğrenmek, farz-ı ayındır. Bundan fazlasını öğrenmek farz-ı kifâyedir” buyurmuşlardır.

Şeyh Abdülkuddus hazretleri, oğluna yazdığı bir mektupta; "Evladım, öncelikle vaktin kıymetini bil! Gece ve gündüz ilim öğrenmeye çalış! İlim öğrenmek, ibadet yapmak içindir. Kıyâmet günü, işten sorulacak, çok ilim öğrendin mi diye sorulmayacaktır. İş ve ibadet de, ihlâs elde etmek içindir. Her şeyi Allahü teâlânın rızası için yapmak olan ihlâs da, hakiki mâbud ve kayıtsız şartsız var olan Allahü teâlâyı sevmek içindir" buyurmuştur.

Ebu Abdullah-ı Rodbâri hazretleri de, bir sohbetinde, talebelerine hitaben; "Sadece ilim öğrenmek için evinden çıkan kimse, öğrendiği ilimden faydalanamaz. Öğrendikleri ile amel etmek isteyerek ilim öğrenen kimse, ilmi azalsa bile faydasını görür. İlim kendisiyle amel edilince kıymetlidir. Amel ise, ihlâs ile kıymetlenir" buyurmuştur.

İslam âlimlerinden Takıyyüddin Sübki hazretleri de şöyle buyurmaktadır:
“Kulun her hâlinde, kendine lazım olan bilgileri öğrenip ibadet yapması gerekir. Çünkü ömür çok kısadır. Ömrünün bir kısmı küçüklükte geçer. Bir kısmı büyüyünce, bedeni ihtiyaçlarını temin etmek, uyku, kendisine ârız olan hastalık, özür hâlleri, zaruri meşgaleler, insanlarla uğraşma ve geçim derdi gibi işlerle geçer. Bunlardan geriye, insan için çok az vakit kalır. İşte insan, ya bu kısacık ömrünü, kendine lazım olan bilgileri öğrenerek ibadet ve tâatle geçirerek Allahü teâlâya, Cennetine ve çeşit çeşit nimetlerine kavuşur, veya bu kısacık hayatı kendi aleyhine zâyi eder de, ebedi hüsrana uğrar veya ömrünü günah ve başkalarına düşmanlıkla geçirir. Böylece şeytanın yardımcılarından olur, onunla birlikte Cehennem ateşinde yanar. Herkes, yaşadığı kısa ömür içerisinde bu üç halden birinde bulunur.”

Ehl-i sünnet itikâdını, farzlardan ve haramlardan lazım olanları öğrenmek, kadın-erkek her Müslümana farz-ı ayındır. Bunları öğrenmemek suçtur, büyük günahtır. Bunları öğrenmeden, başka şeyleri öğrenmekle, ömür sermayesini tüketenler, ahirette hüsrana uğrayacaklardır. Allahü teâlânın bir kulunu sevmediğinin alameti, dinine ve dünyasına faydalı olmayan işlerle vakit geçirmesidir. Allahü teâlânın bir kulunu sevdiğinin alameti ise, onun, kendisine lazım olan fıkıh ilmi ve bu bilgilere uygun ibadet etmekle meşgul olmasıdır.

Ahmed Nâmıki Câmi hazretleri; "Üzerine farz olan ilimlerden bir meseleyi öğrenmek, insana, bütün dünyadaki kazançların hepsinden, yapacağı ve ele geçireceği altın ve gümüşlerinden daha iyidir ve üstündür" buyurmuştur.

İlim, elbette lazımdır. Fakat insana verilen ömür, sınırlıdır. Bunun için, mühim olanlara öncelik vermelidir. Emredilen ibadetler, bilgisizce yapılırsa, bunun bir faydası olmaz. Çünkü hazret-i Ali; "Allahü teâlâya ilimsiz ibadet eden kimse, değirmene bağlı merkep gibidir. Gün boyunca yürür, fakat hep aynı yerindedir" buyurmuştur.

İslamiyet üç kısımdır: İlim, amel ve ihlâs. Emirleri ve yasakları öğrenmek, öğrendiklerine tâbi olmak ve bunları yalnız Allah rızası için yapmak lazımdır.

İnsanın ilmi arttıkça
20.08.2004

İnsanın ilmi arttıkça, Allahü teâlâya olan sevgisi, muhabbeti arttıkça, nefsinden soğumaya, nefret etmeye başlar. Bu hâle kavuşmak, Allahü teâlânın, o kimseye bir lütfu ve bir ihsanıdır. O kulunu sevdiğinin alametidir. Zünnun-i Mısri hazretleri, kendisini sevenlere hitaben şöyle buyurur:
“Biz öyle insanlara kavuştuk ki, onların her birinin ilmi arttıkça, zühdü de artıyordu. Dünyaya karşı ihtiyaçsız olup, onu sevmiyorlardı. Ama siz, bu halin tam zıddına sahipsiniz. İlminiz arttıkça, dünyaya karşı sevginiz artıyor. Ona kavuşmak için, birbirinizi iterek geçiyorsunuz. Onlar başkaydı. Dünya malını ilim elde etmek için harcarlardı, onları böyle gördük. Ama siz şimdi tam tersine; bir bilginiz varsa, dünyalık sahibi olmak için, ortalığa saçıyorsunuz.”

Allahü teâlâya yaklaşmak yani Onun sevgisine kavuşmak ilimle olur. Cahil sofu şeytanın maskarası olur sözü meşhurdur. Zümer suresinin, dokuzuncu âyet-i kerimesinde mealen; (Bilen ile bilmeyen hiç bir olur mu? Bilen elbette kıymetlidir) buyurulmaktadır.

Peygamber efendimiz, bir hadis-i şeriflerinde; (Bilerek yapılan az bir ibadet, bilmeyerek yapılan çok ibadetten daha iyidir!) buyurmuşlardır.

İbadetlerin sıhhatli olması, o ibadetlere ait şartların bilinmesi ile mümkündür. Bir haramdan, bir mekruhtan sakınmak da, yine o haramın veya mekruhun bilinmesi ile olur. İlim olmazsa, o hususla ilgili bilgiler öğrenilmezse, emirlerin yapılması, yasakların terk edilmesi mümkün olmaz.

İnsan, nefsini ne kadar aşağılarsa, Allahü teâlâ indinde kıymeti o kadar yükselir. Kendine kıymet verenin, Allahü teâlâ katında kıymeti olmaz. Kibrin zararını bilmeyen kimse için âlim demek, yalan olur. İnsanın ilmi arttıkça, Allahü teâlâdan korkması artar. Günah işlemeye cesaret edemez. Bunun için, Peygamberlerin hepsi ve bunların vârisleri, hep tevazu sahibi idiler. Allahü teâlâdan çok korkarlardı. Kendilerinde kibir ve ucub gibi kötü huylar hiç yoktu. Hadis-i şerifte; (Âlim olduğunu söyleyen kimse, cahildir) buyurulmuştur. Her sorulana cevap veren, her gördüğünden mana çıkaran ve her yerde bilgi satan kimse, cahilliğini ortaya koyar. Bilmiyorum, öğrenip de söylerim diyen kimsenin, bilgi sahibi yani âlim olduğu anlaşılır.

Resulullah efendimize;
-En kıymetli yer neresidir diye sual edilince;
-Bilmiyorum, Rabbim bildirirse söylerim cevabını vermişlerdir. Daha sonra Cebrail aleyhisselama sormuş, ondan da, aynı cevabı almış ve O da, Allahü teâlâya sormuş,Mescidler’dir cevabını almıştır.

İmam-ı Ebu Yusuf hazretleri de, kendisine arz edilen bir suale bilmiyorum cevabını verince, “Hem Beyt-ül-maldan maaş alıyorsun, hem de cevap vermiyorsun” hitabı ile karşılaşır ve; “Beyt-ül-maldan, bildiklerim kadar ücret alıyorum. Bilmediklerim için alsaydım, Beyt-ül-malda bulunanların hepsi yetişmezdi” cevabını verir.

Peygamber efendimiz bir hadis-i şeriflerinde; (Bu ümmetin âlimleri iki türlü olacaktır: Birincileri, ilimleri ile insanlara faydalı olacaktır. Onlardan bir karşılık beklemeyeceklerdir. Böyle olan insana denizdeki balıklar ve yeryüzündeki hayvanlar ve havadaki kuşlar dua edeceklerdir. İlmi başkalarına faydalı olmayan, ilmini dünyalık ele geçirmek için kullananlara kıyamette Cehennem ateşinden yular vurulacaktır) buyurmuşlardır.

Abdüla'la Kureşi hazretleri ilmiyle amil olup öğrendiklerini her zaman tatbik eder ve; "Kime bir ilim verilir de bu ilim ona Allah korkusundan ağlama huyunu kazandırmazsa, o bu ilmin faydasını göremez" buyururdu.

Abdülhalık Goncdüvani hazretleri, talebelerinden birine yaptığı nasihatte, şöyle buyurmaktadır:

“Evladım, sana ilim tahsili ile edep öğrenmeyi tavsiye ederim. Hemen her zaman Allahü teâlânın huzurunda olduğunu bil ve dikkat et. Geçtiğimiz asırlardaki büyük âlimlerin izini bırakma. Resulullah efendimizin sünnetine uygun davran. O sünnetin hakiki uygulayıcısı olan eshabın davranışını da gözünden ırak etme. Fıkıh öğren. Cahil tarikatçılardan sakın. Şöhret peşinde koşma, şöhret afettir, tehlikelidir. Hemen her halinle insanlardan biri gibi yaşa. Namazını her zaman cemaatle kılmaya gayret et. Bid'at sahibi sapıklar ile ve dünyaya düşkün kimselerle arkadaşlık etme. Şüpheli şeyleri terk et. Çok kere dünyalık isteği sana ağır basar. Ağır basan bu talep için yola düşersen, dinin elden gider. Kimseyi hakir görme. Kimse ile münakaşa etme. Kimseden bir şey isteme. Hiç kimseye sana hizmet etmesi için emir verme. Tasavvuf büyüklerine dil uzatma. Onları inkâr eden felakete düşer. Gözlerin yaşlı, amelin temiz olsun. Sermayen fıkıh, din bilgisi, evin mescid olsun.”

Ebu Abdullah el-Kureşi hazretleri de; “Ömrü uzadığında iyi amelinin artması, ihtiyacı çoğaldığında cömertliğinin artması, ilmi arttıkça tevazuunun artması, evliyanın alametlerindendir” buyurmuştur.

Peygamber efendimiz, sık sık şöyle dua ederlerdi:
(Faydasız ilmi öğrenmekten ve Allahü teâlâdan korkmayan kalbden ve dünyaya doymayan nefsten ve Allah için ağlamayan gözden ve kabule layık olmayan duadan Allahü teâlâ bizi korusun.)

İnsanın ilmi arttıkça
06.12.2009

İnsanın ilmi arttıkça, Allahü teâlâdan korkması artar, günah işlemeye cesaret edemez, tevazu sahibi olur. Bir kimsenin ilmi arttıkça, öğrendikleri ile amel ettikçe, bunları ihlas ile yaptıkça ve böylece evliyalık derecelerinde yükseldikçe, Allahü teâlâdan korkusu da artar. Hucurat suresinin 13. âyetinde mealen; (Allahü teâlâ indinde en yükseğiniz, Ondan en çok korkanınızdır) buyuruldu.

Korkmak, üzülmek, yalnız başına, ibadet değildir, günah da değildir. Sebebine, niyetine göre ibadet veya günah olur. Büyüklüğünü düşünerek, Allahü teâlâdan korkmak, ibadettir. Bu korku, insanı haram işlemekten korumaktadır. Allahü teâlâdan korkan bir insan, iffetsiz, hayâsız olamaz. Allahü teâlâdan korkmak için, Allahü teâlâyı iyi bilmek yani Onun büyüklüğünü, sıfatlarını öğrenmek lazımdır. Resulullah efendimize, Cennete girmeye sebep olan şeylerin başlıcası nelerdir diye sual edilince, cevaben; (Allahü teâlâdan korkmak ve iyi huylu olmaktır) buyurmuşlardır.

Allahü teâlâdan korkmak, Onu çok sevmek demektir. İnsan, nasıl çok sevdiği bir kimsenin üzülmesini istemez ve onu üzeceğim diye korkarsa, Allahü teâlâya ibadet de, Ona olan sevgimizi ispatlayacak bir şekilde yapılmalıdır. İnsanların her bakımdan en üstünü olan Muhammed aleyhisselam; (Allahü teâlâdan en çok korkanınız ve çekineniniz, benim)buyurmuştur.

Allahü teâlâdan korkmak, bir zalimden korkmak gibi sanılmamalıdır. Bu korku, saygı ve sevgi ile karışık olan bir korkudur. Allah korkusu ve Allah sevgisi, insanları saadet ve huzura kavuşturan iki kanat gibidir. Peygamber efendimiz buyuruyor ki:
(Bir kimse, Allah’tan korkarsa, her şey ondan korkar. Bir kimse Allah’tan korkmazsa, her şeyden korkar olur.)

Allah’tan korkan bir kimse, Onun emirlerini yapmaya, yasaklarından sakınmaya titizlikle çalışır. Hiç kimseye kötülük yapmaz, kendine kötülük yapanlara sabreder. Yaptığı kusurlara tövbe eder. Sözünün eri olur, her iyiliği Allah için yapar. Kimsenin malına, canına, namusuna göz dikmez. Çalışırken, alışveriş ederken, kimsenin hakkını yemez, herkese iyilik eder. Şüpheli şeylerden kaçınır. Makam sahiblerine, zalimlere yaltaklanmaz. İlim ve ahlak sahiblerine saygı gösterir. Arkadaşlarını sever ve kendini sevdirir. Kötü kimselere nasihat verir, onlara uymaz. Küçüklerine merhametli ve şefkatli olur. Misafirlerine ikram eder. Kimseyi çekiştirmez, keyfi peşinde koşmaz. Zararlı ve hatta faydasız bir şey söylemez. Kimseye sert davranmaz. Cömert olur, malı ve mevkiyi herkese iyilik etmek için ister. Riyakârlık, ikiyüzlülük yapmaz, kendini beğenmez. Allahü teâlânın her an gördüğünü ve bildiğini düşünerek hiç kötülük yapmaz. Onun emirlerine sarılır, yasaklarından kaçar. Allahü teâlâdan korkanlar böyle faydalı olur.

İnsanlardan Allah korkusunu kaldırarak, Allahü teâlâyı yalnız ihsan sahibi sanmak ve kulların dertlerine, sıkıntılarına deva olacak şeklinde düşünmek, Hıristiyanlık inancıdır. Hıristiyanlar, Allahü teâlâyı, yalnız rahim, kerim bilir, Onun kahrından, azabından korkmazlar. Böylece Onu, kanunlarını yürütmeye gücü yetmeyen bir hükümet gibi zayıf, yahut çocukların yalnız arzularını yaparak, onları şımartan ana, baba gibi beceriksiz olarak tanımaktadırlar.

Netice olarak, insanın ilmi arttıkça, Allahü teâlâdan korkması da artar. Daha alçak gönüllü yani tevazu sahibi olur. Tevazusu artan kimse, artık kendisinden utanır hale gelir. Allahü teâlâya yakınlığı ve ölüm halleri artar. Kişinin ilminin artması demek, ahirete, cenâb-ı Hakka yaklaşması demektir. Hatta böyle olan bir kimse, kendisini, aslanın ağzındaki yem gibi görmeye başlar. Aslan ağzını kapatsa, kişi, öldüğünü hisseder. Allahü teâlânın haşmeti, büyüklüğü karşısında kendini, çok büyük bir korku kaplar. Çünkü ilim, insanı, Allahü teâlâyı ve kendini tanımaya doğru götürür. Fatır suresinin 28. âyetinde mealen buyurulduğu gibi:
(İlmi çok olanların, Allah korkusu çok olur.)

İlmin kıymeti, niyete bağlıdır
13.04.2009

İlmin kıymetli, şerefli olması, niyete bağlıdır. Din bilgilerini, cahillikten, nefsin isteklerinden kurtulmak için öğrenmek lazımdır. İmam olmak, müfti olmak, din adamı tanınmak için öğrenmemelidir. Din bilgilerini, amel etmek için öğrenmeli, başkalarına öğretmeli ve bunları ihlas ile yapmalıdır. Zira amel ve ihlas ile olmayan ilim zararlıdır. Hadis-i şerifte; (Allah için olmayan ilmin sahibi Cehennemde ateşler üzerine oturtulacaktır) buyuruldu.

Dini dünyaya alet etmek, altın kaşıkla necaset yemeğe benzer ki böyle olanlar, din hırsızlarıdır. Hadis-i şerifte; (Din bilgilerini dünyalık ele geçirmek için edinenler, Cennetin kokusunu duymayacaklardır) buyuruldu.

Fen bilgilerini dünya menfaati için öğrenmek caizdir, hatta lazımdır. Hadis-i şerifte; (Bu ümmetin alimleri iki türlü olacaktır: Birincileri, ilimleri ile insanlara faydalı olacaktır. Onlardan bir karşılık beklemiyeceklerdir. Böyle olan insana denizdeki balıklar, yeryüzündeki hayvanlar ve havadaki kuşlar dua edeceklerdir. İlmi başkalarına faydalı olmayan, ilmini dünyalık ele geçirmek için kullananlara kıyamette Cehennem ateşinden yular vurulacaktır)buyuruldu.

(Alimler, Peygamberlerin vârisleridir) hadis-i şerifindeki alim, Resulullah efendimizin yolunda olan, Onun yoluna uyan din alimidir. İslamiyet’e uyan alim, etrafına ziya saçan ışık kaynağı gibidir ve böyle alimler, insanların en iyileridir. İlmi ile amel etmeyen ve dini, dünya çıkarları için kullananlar ise, insanların en kötüsüdür. Resulullah efendimiz, Kâ’beyi tavaf ederken, kendisine;

-Hangi insan daha kötüdür? diye sorulur. Peygamber efendimiz de;

-Kötü olanı sorma! İyi olanları sor. Alimlerin kötüsü, insanların en kötüsüdür buyururlar.

İsa aleyhisselam buyurdu ki:
(Kötü alimler, su yolunu kapayan kaya gibidir. Su, kayadan sızıp geçemez. Akmasına da mani olur.) Kötü din adamı, kanalizasyona benzer. Görünüşte, sağlam, sanat eseri gibi ise de, içi pislik doludur.

İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
“Alimlerin iyisi, insanların en iyisidir. Alimlerin kötüsü, insanların en kötüsüdür. İnsanların saadeti ve felaketi, alimlere bağlıdır. Büyüklerden biri şeytanı boş oturuyor görüp, sebebini sormuş. Şeytan demiş ki: Bu zamanın sapık alimleri, bizim işimizi yapıyor. İnsanları yoldan çıkarmak için, bize iş bırakmıyorlar.”

Eshab-ı kiramdan hazret-i Huzeyfe, Resulullah efendimize;
-Ya Resulallah, biz Müslüman olmadan önce kötü kimselerdik. Allahü teâlâ, zatınızla İslam nimetini, iyilikleri bizlere ihsan etti. Bu saadet günlerinden sonra, yine kötü zamanlar gelir mi diye sual edince Peygamber efendimiz;
-Evet gelecek buyurur. Hazret-i Huzeyfe;

-Bu kötü günlerden sonra, hayırlı günler gelir mi diye arzedince, Resulullah efendimiz;
-Evet gelir. Fakat, o zaman bulanık olur buyururlar.

-Bulanıklık ne demektir diye süal edilince;
-Benim sünnetime uymayan ve benim yolumu tutmayan kimselerdir. İbadet de yaparlar. Günah da işlerler buyurur. Hazret-i Huzeyfe;

-Bu hayırlı zamandan sonra, yine kötü günler olur mu? diye sorunca;
-Evet. Cehennemin kapılarına çağıranlar olacaktır. Onları dinleyenleri Cehenneme atacaklardır buyurur.

-Ya Resulallah! Onlar nasıl kimselerdir deyince;
-Onlar da, bizim gibi insanlardır. Bizim gibi konuşurlar. Ayet ve hadis okuyarak, vaaz ve nasihat ederler. Fakat, kalblerinde hayır ve iyilik yoktur buyururlar.

Netice olarak, emanetçinin kendisine bırakılan malları muhafazada emin olması lazım geldiği gibi, din aliminin de, İslam bilgilerini bozulmaktan muhafaza etmekte emin olması lazımdır. Din bilgilerini öğrenen kimse, ya sonsuz saadete kavuşur, yahut nihayetsiz felakete düçar olur. Hadis-i şerifte buyurulduğu gibi:
(Cehennemde azab çekenlerden bazıları, kötü kokular yayar. Bu koku diğerlerine ateşten daha fazla azab verir. Sen ne günah işledin ki, böyle pis koku çıkarıyorsun denildikte, ben din adamı idim. Bildiklerimi yapmazdım der.)

Dinimizi doğru öğrenmek için
06.04.2009

Bir kimse, tek başına kendi hastalığını teşhis edemez, ilacını bilemez. Doktora gitmesi, muayene olması ve doktorun verdiği ilaçları da, bildirildiği şekilde kullanması lazımdır.

Dinini öğrenmek, imanını kurtarmak isteyenin de, din âlimlerine, din mütehassıslarına baş vurması lazımdır. Din âlimi olmak için, edebiyat ve fen üzerinde, fen ve edebiyat fakültelerinden diploma almış olanlar kadar bilgi sahibi olmak, Kur’an-ı kerimi ve manalarını ezberden bilmek, hadis-i şerifi ve manalarını ezber bilmek, İslam’ın yirmi ana ilminde mütehassıs olmak ve bunların kolları olan seksen ilmi iyi bilmek, dört mezhebin inceliklerine vakıf olmak, bu ilimlerde ictihad derecesine yükselmek, tasavvufun en yüksek derecesi olan Vilayet-i hassa-i Muhammediyye denilen kemale yetişmiş olmak lazımdır. Fen bilgileri, din bilgilerinin akli kısmındandır. İslam âlimi olabilmek için, zamanının fen bilgilerini öğrenmek lazımdır. Fen bilgileri, zamanla değişir, din bilgileri ise, hiç değişmez.

Din bilgilerinin bu iki kısmına ve diğerlerine, imam-ı a’zam Ebu Hanife, imam-ı Şafi’i, imam-ı Malik ve imam-ı Ahmed bin Hanbel hazretleri gibi zatlar sahip idi. Bunlar gibi hakiki din âlimleri, vaktiyle çok vardı. Bunlardan birisi de, imam-ı Muhammed Gazali hazretleridir. Din bilgilerindeki derinliğine, ictihaddaki derecesinin yüksekliğine, eserleri şahittir. Bu eserleri okuyup anlayabilen, onu tanır. Onu tanıyamayan, kendi kusurunu o zata yüklemeye yeltenir. Âlimi tanımak için, âlim olmak lazımdır. O, zamanının bütün fen bilgilerinde mütehassıstı ve Bağdat Üniversitesinin rektörü idi. Kendi zamanının ikinci dili olan rumcayı iki senede öğrenmiş, eski Yunan ve Roma felsefesini, fennini incelemiş, yanlışlarını, yüz karalarını kitaplarında bildirmiştir. Dünyanın döndüğünü, maddenin yapısını, ay, güneş tutulmasının hesaplarını, daha nice teknik ve sosyal bilgileri yazmıştır. Böyle olan din âlimleri, din mütehassısları, şimdi toprak altındadır.

Din âlimi olmak yani dinde söz sahibi olmak için, ictihad derecesine yükselmek lazımdır. Zamanımızda böyle olmayanlar, çeşitli maksatlarla, din kitapları yazıyor, âyet-i kerime ve hadis-i şeriflere, çala kalem, manalar verip, Allahü teâlâ böyle söylüyor, Peygamber böyle emrediyor, diyerek İslamiyet’i oyun haline sokuyorlar. Böyle din kitaplarını almamalı, okumamalıdır. Din âlimlerinin sözlerini değiştirmeden yazan kitapları bulup okumalıdır.

Kendindeki ve kalbindeki hastalığın ilacını bilmeyen bir kimsenin, hadis-i şeriflerden kendine uygun olanları seçip alması imkansızdır. İslam âlimleri, kalb, ruh mütehassısları olup, herkesin bünyesine uygun ilaçları, hadis-i şeriflerden seçerek söylemişler ve yazmışlardır. Peygamber efendimiz, dünya eczahanesine yüzbinlerce ilaç hazırlayan baş tabip olup, Evliya ve âlimler de, bu hazır ilaçları, hastaların dertlerine göre dağıtan, emrindeki yardımcı tabipler gibidir. Hastalığımızı bilmediğimiz, ilaçları tanımadığımız için, yüzbinlerce hadis-i şerif içinden, kendimize ilaç aramaya kalkarsak allerji, aksi tesir hasıl olur, cahilliğimizin cezasını çeker ve fayda yerine zarar görürüz. Bunun için hadis-i şerifte; (Kur’an-ı kerimden kendi aklı ile, kendi düşüncesi ve bilgisi ile mana çıkaran kâfir olur) buyurulmuştur.

Bu inceliği anlamayan ve bilmeyenler; “Herkes Kur’an ve hadis okumalı, dinini bunlardan kendi anlamalı, mezheb kitaplarını okumamalıdır” diyerek, Müslümanları doğru yoldan uzaklaştırmakta ve insanların İslam dinini doğru olarak öğrenmelerine mani olmakta, fayda yerine zarar vermektedirler.

Netice olarak dinimizi, hakiki İslam âlimlerinin kitaplarından okuyup, öğrenmemiz lazımdır. Din bilgileri, Ehl-i sünnet alimlerinden veya bunların kitaplarından öğrenilir. Keşf ile, ilham ile, ilim elde edilmez, din öğrenilmez. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarını okuyan, hem ilim, hem de dini doğru olarak öğrenir.

Bilmek, yapmak içindir
16.02.2009

Allahü teâlânın bildirdiği her din, itikad yani iman ve amel olmak üzere iki kısımdır. İtikad, her dinde aynıdır, dinin aslı, temeli ve din ağacının gövdesidir. Amel ise, ağacın dalları, yaprakları gibidir. İtikad edilecek şeyler, dinin esası, Müslümanlığın temeli olduğundan, bunları öğrenmek, her insanın birinci vazifesidir. İman ve amel bilgilerini öğrenmeyen ve çocuklarına öğretmeyen, insanlık vazifesini yapmamış olur.

Bir şeyi öğrenmekten maksat, onu tanımak, bilmek ve böylece ona inanıp amel etmek içindir. Yoksa kuru bilgi yani o bilgi ile inanıp amel etmedikten sonra, insanı felaketten kurtaramaz. İmam-ı Gazali hazretleri, bir talebesine hitaben yazdığı mektupta buyuruyor ki:
“Amelsiz ilim, insanı kurtarır zannediyorsun ve ilim sahibi olunca, amel etmeden kurtuluruz sanıyorsun. Bu halinize çok şaşılır. Çünkü ilmi olan kimsenin, amelsiz kuru ilmin kıyamette kendine zarar vereceğini, bilmiyordum, diye özür, bahane yapamayacağını bilmesi lazımdır. Peygamber efendimiz; (Kıyamet günü azabların en şiddetlisi, elbette, ilminin faydasını görmeyen âlime olacaktır) buyurmuştur.

Ameli, ibadeti elden bırakma! Kalbe ait halleri ve bilgileri unutma! İyi bil ki, amelsiz ilim, insanı kurtaramaz. Bir kimse, dağda bir aslana rastlasa, yanında tüfeği ve kılıcı bulunsa ve bunları kullanmasını iyi bilse ve ne kadar cesur olursa olsun, bu aletleri kullanmadıkça, aslandan kurtulabilir mi? Sen de bilirsin ki, kurtulamaz. İşte bunun gibi, bir kimse ne kadar ilim sahibi olursa olsun, bildiğine göre hareket etmezse, ilminin faydası olmaz. Bir doktor hastalansa, hastalığını teşhis edip ilacını da bilse ve bu ilaç hakikaten o hastalığa çok iyi gelse, ilacı kullanmadıkça, yalnız bilgisinin onu iyi edemeyeceğini pekala bilirsin. Bir insan ne kadar ilim edinse, ne kadar kitap okusa, bildiklerini yapmadıkça faydası olmaz.

Allahü teâlânın emrettiği, beğendiği iyi şeyleri yaparak onun merhametini kazanmazsan, rahmetine kavuşamazsın. Bir âyet-i kerimede mealen; (İnsan yalnız çalışmakla ve ibadet yapmakla saadete kavuşur) buyuruldu. Başka bir âyet-i kerimede mealen; (Allah’ın rahmetine kavuşmak isteyenler, emirlerini yapsınlar) buyuruldu. Bir başka âyet-i kerimede mealen; (İman edip, ibadet yapanlar ve haramlardan kaçanlar, elbette Cennetlere girecek, nimetlere kavuşacaklardır) ve; (Cennet yalnız iman edip, ibadet edenler içindir) buyuruldu.

Peygamber efendimiz de; (İman, altı şeye kalb ile inanmak, inandığını dili ile söylemek ve Allahü teâlânın emirlerini beğenmektir) buyurdu.

İnanmak ve söylemekle iman hasıl oluyor, ibadet etmekle de kemale gelip cilalanıyor. Amelin lazım olduğunu gösteren daha sayabildiğin kadar vesikalar vardır.

İyi bil ki, çalışmayınca, din yolunda yürümedikçe sevab kazanamazsın! Beni İsrailden birisi çok seneler ibadet etmişti. Allahü teâlâ, bunun ibadetlerini meleklere göstermek istedi. O kimsenin yanına bir melek gönderip şöyle sordurdu:
-Daha ne kadar ibadet edeceksin? Cennetlik olmadın mı? Cevabında dedi ki:

-Benim vazifem, kulluk yapmaktır. Emir sahibi Odur. Melek bu cevabı işitince:

-Ya Rabbi! Sen her şeyi bilirsin. O kulunun cevabını da duydun dedi.

Allahü teâlâ; (O kulum, alçaklığı, aşağılığı ile beraber bizden yüzünü çevirmiyor, biz de ihsan ve merhamet sahibi olduğumuzdan, elbette onu bırakmayız. Ey meleklerim! Şahid olunuz, onu affettim) buyurdu.”

Netice olarak bilmek, öğrenmek, ilim sahibi olmak, öğrenilenlerle amel etmek içindir. Yoksa kuru ilim, insanı kurtarmaz. Hasan-ı Basri hazretleri; “İbadet etmeden Allahü teâlâdan Cennet istemek, büyük günahtır” buyurmuştur. Din büyükleri de; “İlmi faydalı olan kimse, ibadeti bırakmaz, ibadetin sevabını düşünmeyi bırakır” buyurmuşlardır. Hazret-i Ali’nin buyurduğu gibi:
“Uğraşmadan, çalışmadan Cennete kavuşacağını zanneden kimse, hayale kapılıyor. Çalışarak kavuşacağım diyenin de kendini yorması, ibadet meşakkatlerini yüklenmesi lazımdır.”

İbadet, emredilenleri yapmaktır
09.02.2009

İslamiyet’e uymaya, ibadet etmek denir. Müslüman, Allahü teâlâ emrettiği, vazifesi olduğu için ibadet eder. İslamiyet’in emirlerinde, yasaklarında, kulların dünyaları ve ahiretleri için nice faydalar bulunmakla beraber, ibadet ederken, Allahü teâlânın emri ve kulluk vazifesi olduğunu niyet etmek, düşünmek lazımdır. Böyle düşünmeden yapılan iş, ibadet olmaz. Din ile ilişiği olmayan bayağı bir iş olur. Mesela namaz kılan bir kimse, Allahü teâlânın emrini yerine getirmeyi ve kulluk vazifesini yapmayı niyet etmeyip, namazın bir beden terbiyesi olduğunu düşünerek kılarsa, namazı sahih olmaz. İbadet değil, spor yapmış olur.

Oruç tutan kimsenin de, yalnız mideyi dinlendirmeyi, perhiz yapmayı düşünmesi, orucun sahih ve makbul olmamasına sebep olur.

Bedenine zarar verdiği için alkollü içkileri bırakan kimse, sarhoşluk günahından kurtulamaz. Frengi, belsoğukluğu gibi korkunç hastalıklara yakalanmamak için, zinadan, genel evlere gitmekten sakınan kimse de, İslamiyet’te, afif, temiz sayılmaz.

İslamiyet’te ibadet yapmak için, niyetin büyük önemi vardır. Yapılan her işin İslamiyet’e uygun olup olmadığı, niyet ile anlaşılır. Allahü teâlâ, Cehennemden kurtulmayı ve Cennete girmeyi vazife olarak bildirmeseydi, yalnız Cenneti, Cehennemi düşünerek yapılan ibadetler de makbul olmazdı. Tasavvuf büyükleri, Evliya-i kiram, ibadet yaparken bunları da düşünmezler, yalnız Allahü teâlânın rızasını düşünürler. Fakat her Müslümanın ahiret menfaatlerini düşünmesi, kâfi görülmüştür.

İbadetleri âdetten ayırmak için, dünya menfaatlerini düşünmemek şart olmuştur. Allah için ve ahiret menfaati için yapılan şeyler, ibadet olmuş, dünya menfaati için yapılan şeyler de, âdetten sayılmıştır. İbadetlerde ahiret faydalarını bırakarak, yalnız sosyal iyilikler aramak ve bu araştırmayı esas tutmak, dine inanmamak hastalığının alametlerindendir.

İslamiyet’in bildirdiği hükümlerin ahiretteki faydalarıyla birlikte dünyadaki faydalarını, sosyal iyiliklerini de düşünmek yasak değildir. Hatta bu faydaları, zamanın yeni bilgileri ile açıklayarak anlatmak, din adamlarının vazifesidir. Dinin hükümlerinin, dünyada olan faydalarını ve iyiliklerini Müslümanların bilmesi de faydalıdır. Ancak Müslümanların yalnız bilmekle kalması lazım olup, ibadetleri dünya faydaları üzerine bina etmek derecesine gelmemelidir. Böyle olursa, ibadetler bozulur.

İslamiyet’in istediği, emrettiği vazifelerde dünya için ne kadar fayda bulunursa bulunsun, bunları yalnız Allahü teâlânın emri olduğu için ve ahirette, azabdan kurtulmak için yapmak lazımdır. Böyle niyet olunca, dünya faydalarının ayrıca düşünülmesi, zarar vermez.

İnsanlar, bütün işlerinde, hatta ibadetlerinde, dünya menfaati, maddi kazanç aramaya alıştırılırsa, menfaatperestlik, egoistlik hasıl olur. Halbuki İslamiyet, nefslerin böyle kötü isteklerini yatıştırmayı, maddicilikten fedakârlık etmeyi, menfaati hakir görmeyi, ahlakın ve ruhun temizlenmesini, yükselmesini istemektedir. Ayrıca dinin hükümleri, sosyal faydalar üzerine kurulursa, bu hükümlerin zamanla değişmesine, bozulmasına yol açar.

İslamiyet’e uymanın, ibadet etmenin, dünya menfaatleri üzerine kurulmayacağı, akıl sahipleri için açıkça meydanda olan bir hakikattir. Böyle olduğu âyet-i kerime ve hadis-i şeriflerde de bildirilmektedir. Şura suresinin 20. âyet-i kerimesinde mealen; (Ahireti kazanmak için çalışanların kazançlarını artırırız. Dünya menfaati için çalışanlara da, ondan veririz. Fakat, ahirette bunların eline bir şey geçmeyecektir) buyurulmuştur.

Netice olarak Müslüman, Allahü teâlâ emrettiği ve vazifesi olduğu için ibadet yapar. Zira vazife, amir tarafından emredilen şeyi yapmak, men edileni yapmamaktır. Peygamber efendimizin buyurduğu gibi:
(Allahü teâlâ, ahiret için yapılan iyiliklere dünyada da mükafat verir. Fakat, yalnız dünya için yapılan işlere ahirette hiç mükafat vermez.)

Dinimizi doğru öğrenmek için
15.02.2010

Din bilgileri, Ehl-i sünnet âlimlerinden veyâ bunların hazırladığı kitâplarından öğrenilir. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitâplarını okuyanlar, hem din bilgilerini öğrenirler, hem de kalbleri temizlenir. Peygamber efendimiz; (Dîninizi ricâlin, İslâm âlimlerinin ağızlarından öğreniniz!) buyurmuşlardır.

Çocuk küçük iken, en çok anasını sever, ona sığınır. Biraz aklı başına gelince, babasına dahâ çok güvenir, ona sığınır. Mektebe veyâ sanata başlayınca, hocasına, ustasına güvenir, onlara sarılır. Allahü teâlânın âdeti böyledir. Rûhun kazançları da, bunun gibi, önce ana, baba ve âlim, sonra da Resûlullah efendimiz vâsıtası ile alınmaktadır.

Her Müslümânın ilmihâl bilgilerini öğrenmesi farz-ı ayndır. Allahü teâlâ; (Bilenlerden sorup öğreniniz!) buyurdu.

Bilmeyenlerin, âlimlerden ve bunların kitâplarından öğrenmeleri lâzımdır. Bunun için hadîs-i şerîfte; (İlim öğrenmek, erkeklere de kadınlara da farzdır) buyuruldu.

Bu emirler, beden ile ve kalb ile yapılması, sakınılması lâzım olan bilgileri, ilmihâl kitâplarından öğrenmenin lâzım olduğunu, câhil din adamlarının, mezhebsizlerin, dinde reformcuların sözlerine, kitâplarına aldanmamayı göstermektedir.
Muhammed Ma’sûm hazretleri buyuruyor ki:
“Bid’at sâhibi olan din adamlarının yanlarına yaklaşmayınız! Yahyâ bin Muâz-ı Râzî hazretleri, ‘Üç kimseden kaçınız. Yanlarına yaklaşmayınız’ buyurdu. Bu üç kimse, gâfil, sapık din adamı, zenginlere yaltakçılık eden hâfız ve dinden haberi olmayan tarîkatçılardır. Din adamı olarak ortaya çıkan bir kimse, Resûlullah efendimizin sünnetine uymazsa, İslâmiyyete yapışmazsa ondan kaçmalı, yanına yaklaşmamalı, kitâplarını almamalı, okumamalıdır. Onun bulunduğu köyde bile bulunmamalıdır. Ona ufak yakınlık, insanın dînini yıkar. O, din adamı değil, sinsi bir din düşmanıdır. İnsanın dînini, îmânını bozar. Şeytândan dahâ çok zararlıdır. Sözü yaldızlı ve pek tesîrli olsa da ve dünyâyı sevmiyor görünse de, yırtıcı hayvanlardan kaçar gibi, ondan kaçmalıdır.”

Fırsat elde iken ve can bedendeyken, ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarını okumalı, dinimizi doğru olarak öğrenmeli, çocuklara, yakınlara ve sözümüzü dinleyenlere öğretmelidir. Çocukların, mektebe gittikten sonra dinlerini öğrenmeleri güç hattâ imkânsız olur. Felâket gelince, âh etmek fayda vermez. İslâm düşmanlarının, zındıkların, tatlı, yaldızlı kitâplarına, gazetelerine, dergilerine, televizyon ve radyolarına aldanmamalıdır. İbni Âbidîn hazretleri; “Hiçbir dîne inanmadığı hâlde, Müslümân görünüp, küfre sebep olan şeyleri Müslümânlıkmış gibi anlatarak, Müslümânları dinden çıkarmaya çalışan sinsi kâfirlere zındık denir” buyurmaktadır.

Ahmed ibni Hacer-i Mekkî hazretleri Fetâvâ-yı hadîsiyyedeki fetvâsında; “İslâm âlimlerinin tefsîrlerinden almayıp da, kendi anladığını ve kendi görüşlerini tefsîr olarak yazan ehliyetsiz kimselerin tefsîrlerini milletin önüne sürenlere mâni olmalıdır. Böyle tefsîrler bâtıldır, bozuktur. Bu tefsîrleri milletin önüne süren din adamları sapıktır. Başkalarını da doğru yoldan saptırmaya çalışmaktadırlar” buyurmaktadır.

Bu sebeple, câhil, sapık din adamlarının sözlerine aldanmamalı, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitâblarına sarılmalı, sapıkların bozuk, zehirli kitâplarını almamalı, okumamalıdır.

Netice olarak, dünyânın neresinde olursa olsun, her insana ilk önce lâzım olan şey, dînini, îmânını doğru olarak öğrenmek ve çoluk çocuğuna da öğretmektir. Dinin emir ve yasakları, eskiden İslâm âlimlerinden kolayca öğrenilirdi. Zamanımızda önceki hakiki âlimler gibi zâtlar yok gibi olmuştur. Şimdi dîni, îmânı doğru olarak öğrenebilmek için tek çâre, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitâplarını okumak ve çoluk çocuğa okutmaktır. Bu kitâpları bulmak, tercih edebilmek, okuyup amel edebilmek de, Allahü teâlânın büyük bir ihsânıdır. İbni Sîrin hazretlerinin buyurduğu gibi:
“Dîninizi kimden öğrendiğinize dikkat ediniz!”

Pis borudan şifâ gelmez
14.02.2010

Allahü teâlânın beğendiği İslâm dînini öğrenmek, Resûlullah efendimizin bildirdiklerine sarılarak dünyâda ve âhirette huzûra, saâdete kavuşmak, ancak Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarını veya bunların kitâplarından toplanan İlmihâl kitâplarını okumakla mümkündür. Kur’ân-ı kerîmin hakîkatini, yalnızca Ehl-i sünnet âlimleri anlamış ve binlerce kitâp yazarak bu hakîkatleri bildirmişlerdir. Ehl-i sünnet i’tikâdını ve ilm-i hâlini öğrenmeyen, çocuklarına öğretmeyenler, Müslümânlıktan ayrılmak, inkâr felâketine düşmek tehlikesindedir. Resûlullah efendimiz; (İlim bulunan yerde Müslümânlık vardır. İlim bulunmayan yerde Müslümânlık kalmaz) buyurmuşlardır.

Ölmemek için, yemek, içmek lâzım olduğu gibi, kâfirlere aldanmamak, dinden çıkmamak için de, dînini, îmânını, doğru olarak öğrenmek lâzımdır. Ecdâdımız, her zamân toplanır, ilmihâl kitâplarını okurlar ve böylece dinlerini doğru olarak öğrenirlerdi. Böyle yaparak Müslümân kalmışlar, İslâmiyyetin zevkini almışlar ve bu saâdet ışığını bizlere, doğru olarak ulaştırabilmişlerdir. Bizim de Müslümân kalmamız, çocuklarımızı kurtarmamız için, birinci ve en lüzûmlu çâre, her şeyden önce Ehl-i sünnet âlimlerinin hâzırladığı ilmihâl kitâplarını okumak ve öğrenmektir. Çocuğunun Müslümân olmasını isteyen ana-baba, çocuğuna Kur’ân-ı kerimi, lâzım olan ilmihâl bilgilerini öğretmelidir.

Herkesin bilmesi, yapması gereken kelâm yani îmân, ahlâk ve fıkıh bilgilerini kısaca ve açıkça anlatan kitâplara İlm-i hâl kitâpları denir. Dînini bilen, seven ve kayıran mübârek insanların ilm-i hâl kitâplarını alıp, çoluğuna ve çocuğuna öğretmek, her Müslümânın birinci vazîfesidir. Kendilerine din adamı ismini ve süsünü veren câhil, sapık bir kimsenin sözlerinden, yazılarından din öğrenmeye kalkışmak, kendini Cehenneme atmak demektir.

Herkes, hangi sebebe başvurursa, o sebebin vâsıta kılındığı şeye kavuşur. Ehl-i sünnet âlimlerinin kitâplarını okuyan, Müslümânlığı doğru olarak öğrenir, sever ve iyi bir Müslümân olur. Dinsizlerin arasında yaşayan, onların sözlerini dinleyen, din câhili olur. Din câhillerinin çoğu da, kâfir olur. İnsan hangi yerin vâsıtasına binerse, oraya gider. “Her çömlek, içinde olan şeyi sızdırır” sözü meşhurdur. Gülistâna giden, gül koklar, çöplükte yetişen Ebû Cehil karpuzu, elbette fenâ koku saçar. Resûlullah efendimiz; (Çöplükte biten gülleri koklamayınız!) buyurmuştur.

Dünyâda ve âhirette saâdete kavuşmak isteyenler, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitâplarını okumalıdır. İslâmiyyette, çözülemeyecek hiçbir mesele yoktur. Ehl-i sünnet âlimleri, kıyâmete kadar yapılacak olan her işin, her yeniliğin, her buluşun, insanların saâdetleri için kullanılabilmeleri yollarını, Kur’ân-ı kerîmden ve hadîs-i şerîflerden çıkarmışlar, kitâplarına yazmışlardır. Kendi akıllarına güvenerek, Kur’ân-ı kerîmden ve hadîs-i şerîflerden mânâ, hüküm çıkarmaya kalkışanlar, yanılır, aldanır ve Ehl-i sünnetten ayrılırlar. Ehl-i sünnetten ayrılan da, yâ sapık veyâ kâfir olur. Abdülhâlık Goncdüvânî hazretleri Vasıyyetnâme kitâbında buyuruyor ki:
“Sana vasıyyet eylerim ey oğul ki, her hâlinde ilim, edeb ve takvâ üzere ol! İslâm âlimlerinin kitâplarını oku! Fıkıh ve hadîs öğren! Câhil tarîkatçılardan sakın!”

Netice olarak, okunan kitaba çok dikkat etmelidir. Kitabın içindekilerden daha çok yazarı mühimdir. Zira kalbden çıkanlar, kalblere tesir eder. İtikadı bozuk olan bir kimsenin yazdığı kitabı okuyan, o kitabı yazandan etkilenip itikadı bozulabilir. Din büyükleri; “Pis borudan şifâ gelmez” buyurmuşlardır. Vücûdumuzun gıdâsını almakta dikkat ettiğimiz gibi, rûhumuzun gıdâsını almakta da dikkat etmeliyiz, hatta daha çok dikkatli olmalıyız. Rûhun gıdâsı ilimdir, dindir, ibâdetlerdir. Bedenine bozuk gıdâ alan ölür, rûhuna bozuk gıdâ alan kimse ise, îmânını kaybeder. Yemeğin nasıl ki temiz olmasına dikkat ediyorsak, okuyacağımız kitabı da iyi seçmeliyiz. Kitabı yazan, yazdıklarından önemlidir.

Dinini öğrenmeli ve öğretmeli
07.02.2010

Bir Müslümanın, farzları, harâmları, ehl-i sünnet i’tikâdını öğrenmesi ve hanımına, çocuklarına öğretmesi farzdır. Hadîs-i şerîfte; (Bir sâat ilim öğrenmek veyâ öğretmek, sabâha kadar ibâdet etmekten dahâ sevâptır) buyuruldu.

Öğrenmesi farz veyâ vâcib olan fıkıh bilgilerini öğrenmemek fısktır, günahtır. İbni Âbidîn’de buyuruluyor ki:
“Kur’ân-ı kerîmden namâz kılacak kadar ezberlemek farzdır. Bunu öğrendikten sonra, fıkıh bilgilerinden farz-ı ayın olanları öğrenmek, Kur’ân-ı kerîmin fazlasını ezberlemekten dahâ iyidir. Helâlden, harâmdan iki yüz bin mes’eleyi ezberlemek lâzımdır. Bunların bir kısmı farz-ı ayın, bir kısmı da farz-ı kifâyedir. Herkese, işine göre, lüzûmlu olanlar farz-ı ayın olur. Fakat hepsini öğrenmek, Kur’ân-ı kerîmi ezberlemekten dahâ iyidir.”

Peygamber efendimiz; (İlim öğreniniz! İlim öğrenmek ibâdettir. İlim öğretene ve öğrenene cihâd sevâbı vardır. İlim öğretmek, sadaka vermek gibidir. Âlimden ilim öğrenmek, teheccüd namâzı kılmak gibidir)buyurmuşlardır.

Fıkıh ve ahlâk bilgilerini lüzûmu kadar öğrenmek ve çoluk çocuğuna öğretmek, her Müslümâna Farz-ı ayındır. Öğrenmeyenler ve çoluk çocuğuna öğretmeyenler büyük günâh işlemiş olur. Öğrenmeye lüzûm görmeyen, ehemmiyyet vermeyen ise, kâfir olur, îmânı gider. Hadîka’da buyuruluyor ki:
“Ehl-i sünnet i’tikâdını ve farzları, harâmları öğrenmek farzdır. Bunları öğretmek ve kendine lâzım olandan başka fıkıh bilgilerini öğrenmek farz-ı kifâyedir.”

Farzları, harâmları, ehl-i sünnet âlimlerinden veyâ bunların yazmış oldukları kitâplardan öğrenmelidir. Kendi yapması ve başkalarına öğretmek için fıkıh kitâpları okumak, tesbîh namâzı kılmaktan dahâ sevâptır. Hadîs-i şerîflerde; (İlim öğrenmek, bütün nâfile ibâdetlerden dahâ sevâptır. Çünkü kendine de, öğreteceği kimselere de faydası vardır.) (Başkalarına öğretmek için öğrenen kimseye, Sıddîklar sevâbı verilir) buyuruldu.

Allahü teâlânın dinini doğru olarak öğrenmek ve öğrendiklerini öğretmek, hizmet etmek rûhu, bir mü’minde mutlaka olmalıdır. Eğer bir mü’minde, dinini doğru olarak öğrenmek ve bunları başkalarına öğretmek rûhu, düşüncesi yoksa, o mü’minin îmânında bir noksanlık var demektir. Çünkü îmânın tam, olgun olması veya olmaması, o kimsenin, dinini doğru olarak öğrenmesine ve bu öğrendiklerini başkalarına tebliğ etmesine, öğretmesine bağlıdır. Hazret-i Ebu Bekr’in îmân ettikten sonra ağzından çıkan ilk söz; “Ya Resûlallah, altı arkadaşım daha var, getireyim onlar da Müslüman olsunlar” olmuştur.

Netice olarak, bir insan neden zevk alırsa, herkesin de, o zevki almasını ister. İnsan neyi seviyorsa herkesin de, onu çok sevmesini ister. Îmân nimeti ile şereflenen bir kimsenin de, kavuştuğu bu îmân nimetini, başkalarına ulaştırması, onlara sevdirmesi, bu şekilde hizmet etmesi, esas görevi olmalıdır. Bu hizmetin ecrini, sevâbını ölçmek, mümkün değildir. Bir Müslümana ilk lâzım olan şey îmândır. Îmândan hemen sonra lâzım olan ise, kendisine gerekli olan din bilgilerini, ilimlerini öğrenmektir. Kendisine lâzım olan bilgileri, ilmi öğrenmek, kadın, erkek her Müslümana farzdır. Öğrendikten sonra öğrendiğini öğretmek de farzdır. Ayrıca öğrenilen bu bilgileri tatbik etmek, bunlarla amel etmek de farzdır. Bir Müslüman, emredilen bir ibâdeti yapmayınca günaha girer. Eğer bu ibâdeti yapacağını bilmiyorsa, ikinci bir günâha daha girer. Bir Müslümanın kendisine lâzım olan ilimleri öğrenmemesi felâkettir. Öğrendikten sonra bunları başkalarına öğretmemek de felâkettir. Öğrenilen bu bilgileri tatbik etmemek, bunlarla amel etmemek ise, en büyük felâkettir. Din büyükleri; “Dine ait bir meseleyi öğretmek veya öğretmeye sebep olmak yüz umre sevabından daha fazladır. Ehli sünnet itikadını anlatan bir kitabı alıp başkalarına vermek çok kıymetli bir iştir” buyurmuşlardır. Peygamber efendimizin buyurduğu gibi:
(Allahü teâlâ ve melekler ve her canlı, insanlara iyilik öğretene duâ ederler.)

Dinin temeli...
31.01.2010

Allahü teâlâ insanı, maksatsız, gayesiz olarak değil, belli bir gaye, maksat için yaratmıştır. İnsanın yaratılış gayesi, şu üç beş günlük dünya hayatı için değildir. Zira Zâriyât sûresinin 56. âyet-i kerimesinde meâlen; (İnsanları ve Cinnîleri ancak, beni bilip itâat, ibâdet etmeleri için yarattım)buyurulmaktadır.

İbâdet; Rabbimizi tanımak, Onun büyüklüğünü anlamak, içimizde çok kötü bir nefsimizin olduğunun farkına varmaktır. İnsanın kendini tanıması, ne kadar artarsa, Allahü teâlânın büyüklüğünü o nisbette anlamış olur. İnsan kendini beğenirse, İslâmiyyeti ve Müslümanları beğenmez, sonunda şirke kadar gidebilir.

Allahü teâlânın rızâsına, sevgisine kavuşmak, sevâp kazanmak niyyeti ile farzları, sünnetleri yapmaya, harâmlardan, mekrûhlardan kaçınmaya, yani İslâmiyyetin hükümlerini yerine getirmeye İbâdet etmek denir. Niyyetsiz, ibâdet olamaz. Resûlullah efendimize tâbi olmak için, önce îmân etmek, sonra İslâmiyyetin hükümlerini öğrenmek ve yapmak lâzımdır.

İmâm-ı Rabbânî hazretleri buyuruyor ki:
“İnsânın yaratılması, ibâdet yapmak içindir. İbâdet yapmak da, yakîn yani hakiki îmâna kavuşmak içindir. İbâdet yapmadan önceki îmân, sanki îmânın sûretidir. İbâdet yapınca, îmânın hakîkati hâsıl olur.”

İbâdet, Resûlullah efendimizin sünnetine, yoluna tâbi olmak demektir. Bu yola İslâmiyyet denir. İslâmiyyete tâbi olmak için, Ehl-i sünnet âlimlerinin bildirdikleri gibi îmân etmek, Allahü teâlânın emirlerini yapmak ve harâmlardan, bid’atlerden sakınmak lâzımdır.

Resûlullah efendimizden gelen din bilgileri, beden ve kalb bilgileri olarak iki kısımdır. Peygamber efendimizin, beden bilgilerini yani kalb ile inanılması, yapılması ve beden ile yapılması, sakınılması lâzım olan îmân, ibâdet bilgilerinin hepsini Eshâbının hepsine teblîğ etmek, öğretmek vazîfesi idi. Bunları bizzât ve vâsıtasız olarak bildirdi, açıkladı ve nasıl yapılacaklarını da gösterdi. Beden bilgileri, Edille-i şer’iyye denilen dört kaynaktan öğrenilmiş, fıkıh kitâpları vâsıtası ile bizlere kadar gelmiştir. Resûlullah efendimize uymak istiyenlerin, ehl-i sünnet âlimlerinin ve onların hazırladığı fıkıh kitâplarında bildirdikleri gibi ibâdet etmeleri lâzımdır. Peygamber efendimize uyabilmek, bildirilen emir ve yasakları yerine getirebilmek için de, bunları öğrenmek lâzımdır. Îmân bilgilerini, farzları ve harâmları öğrenmek, bilmek, kadın, erkek her Müslümana farzdır. Hadîs-i şerîfte; (Bir sâat ilim öğrenmek veyâ öğretmek, sabâha kadar ibâdet etmekten dahâ sevaptır) buyuruldu.

Müslümanın, ehl-i sünnet âlimlerinin kitâplarını okuyarak kendisine lâzım olan ilmihâl bilgilerini öğrenmesi lâzımdır. Zira “Câhil sofu, şeytânın maskarası olur” ve “Rütbetül-ilmi a’ler rüteb” yani rütbelerin en üstünü, ilim rütbesidir buyurulmuştur.

Dîn-i İslâmın temeli, îmânı, farzları, harâmları öğrenmek ve öğretmektir. Allahü teâlâ, Peygamberleri bunun için göndermiştir. Gençlere bunlar öğretilmediği zamân, İslâmiyyet yıkılır, yok olur. Allahü teâlâ, Müslümânlara Emr-i ma’rûf yapmayı yani emirlerini bildirmeyi, öğretmeyi ve Nehy-i anil münkeri yani yasak ettiği harâmları bildirmeyi ve yapılmasına râzı olmamayı emrediyor. Peygamber efendimiz;(Birbirinize Müslümânlığı öğretiniz. Emr-i ma’rûfu bırakır iseniz, Allahü teâlâ, en kötünüzü başınıza musallat eder ve duâlarınızı kabûl etmez) buyurmuştur.

Netice olarak bu dinin temeli, öğrenmek ve öğretmektir. Allahü teâlâ hiçbir şeyi gayesiz ve hikmetsiz yaratmamıştır. Her şeyin bir hikmeti, gayesi vardır. İnsanın bile yaşarken bir gayesi, maksadı vardır. Rabbimizin her yarattığında da, bir hikmet vardır. Dînimizi öğrenmek ve öğretmek herkese farzdır. Bizden evvelkiler bize öğretmek için uğraşmasalardı, o gayreti göstermeselerdi, bugün biz Müslüman olamazdık. Biz de, bizden sonrakilere temiz bir şekilde bu dini ulaştırmalıyız. Müslüman olarak üzerimizdeki emânet, çok büyüktür.

Din bilgilerinde nakil esastır
17.01.2010

Akıl, göz gibidir, din bilgileri ise ışık gibidir. İnsanın aklı, gözü gibi zayıf yaratılmıştır. Göz, maddeleri, cisimleri karanlıkta göremiyor. Allahü teâlâ, görme âletimizden faydalanmamız için, güneşi, ışığı yaratmıştır. Güneşin ve çeşitli ışık kaynaklarının nûru olmasaydı, gözümüz işe yaramaz, tehlikeli cisimlerden, zararlı yerlerden kaçamaz, faydalı şeyleri bulamazdık. Gözünü açmayan veyâ gözü bozuk olan, güneşten faydalanamaz. Fakat bunların, güneşe kabâhat bulmaya hakları olamaz.

Akıl, yalnız başına manevi bilgileri, faydalı, zararlı şeyleri anlayamıyor. Allahü teâlâ, aklımızdan faydalanmamız için, Peygamberleri, din ışığını yarattı. Yalnız akla uyan, güvenen, aklın ermediği şeylerde yanılan kimseye, felsefeci denir. Aklın erdiği şeylerde ona güvenen, aklın ermediği, yanıldığı yerlerde, Kur’ân-ı kerîmin ışığı altında akla doğruyu gösteren yüksek insanlara da, İslâm âlimi denir.

Peygamberler, dünyâda ve âhirette râhat etmek yolunu bildirmeseydi, aklımız bunları bulamaz, tehlikelerden, zararlardan kurtulamazdık. Fen vâsıtaları, mevki, rütbe, para ne kadar bol olursa olsun, Peygamberlerin gösterdiği yolda gitmedikçe, hiç kimse mesûd olamaz. Ne kadar neşeli, sevinçli görünseler de, içleri kan ağlamaktadır. Dünyâda da, âhirette de râhat ve mesûd yaşayanlar, ancak, Peygamberlere uyanlardır.

İmâm-ı Gazâlî hazretleri Elmünkızü-aniddalâl kitâbında buyuruyor ki:
“Akıl ile anlaşılan şeyler, his organları ile anlaşılamaz. Peygamberlik makâmında anlaşılan şeyler de, akıl ile kavranamaz. Bunların, inanmaktan başka çâresi yoktur. Akıl, anlayamadığı şeyleri nasıl ölçebilir, bunların doğru ve yanlış olduğuna nasıl karâr verebilir? Nakil yolu ile anlaşılan, yani Peygamberlerin söyledikleri şeyleri, akıl ile araştırmaya uğraşmak, düz yolda güç giden, yüklü bir arabayı, yokuşa çıkarmak için zorlamaya benzer. Akıl, yürüyemediği, anlayamadığı âhiret bilgilerini çözmeye zorlanırsa, ya yıkılıp, insan aklını kaçırır veyâ bunları alışmış olduğu, dünyâ işlerine benzetmeye kalkışarak, yanılır, aldanır ve herkesi aldatır.

Akıl, his kuvveti ile anlaşılabilen veyâ hissedilenlere benzeyen ve onlara bağlılıkları bulunan şeyleri birbirleri ile ölçerek, iyilerini kötülerinden ayırmaya yarayan bir âlettir. Böyle şeylere bağlılıkları olmayan varlıkları anlayamaz. Bunun için, Peygamberlerin bildirdikleri şeylere, inanmaktan başka çâre yoktur. Görülüyor ki, Peygamberlere tâbi olmak, aklın gösterdiği bir lüzûm, aklın istediği ve beğendiği bir yoldur. Peygamberlerin, aklın dışında ve üstünde bulunan sözlerini, akla danışmaya kalkışmak, akla aykırı bir iş olur. Gecenin koyu karanlığında bilinmeyen yerlerde, pervâsızca yürümeye ve engin denizde, acemi kaptanın, pusulasız yol almasına benzer ki, her ân uçuruma, girdâba düşebilirler.”

Peygamberler niçin gönderildi?
İslâmiyette aklın ermediği şeyler çoktur. Fakat, akla uymayan bir şey de yoktur. Âhiret bilgileri ve Allahü teâlânın beğenip beğenmediği şeyler ve Ona ibâdet şekilleri, eğer aklın çerçevesi içinde olsalardı ve akıl ile doğru olarak bilinebilselerdi, binlerce Peygamberin gönderilmesine lüzûm kalmazdı. İnsanlar, dünyâ ve âhiret saâdetini kendileri görebilir, bulabilirdi ve Allahü teâlâ, hâşâ Peygamberleri boş yere ve lüzûmsuz göndermiş olurdu. Hiçbir akıl, âhiret bilgilerini bulamayacağı, çözemeyeceği içindir ki, Allahü teâlâ, her asırda, dünyânın her tarafına, Peygamber göndermiş ve en son ve kıyâmete kadar değiştirmemek üzere ve bütün dünyâya, Peygamber olarak, Muhammed aleyhisselâmı göndermiştir.

Netice olarak; bütün Peygamberler, akıl ile bulunacak dünyâ işlerine dokunmayıp, yalnız bunları araştırmak, bulup faydalanmak için çalışmayı emir ve teşvîk buyurmuş, kendileri dünyâ işlerinden her birinin, insanları ebedî saâdete ve felâkete nasıl götürebileceklerini anlatmış, Allahü teâlânın beğendiği ve beğenmediği şeyleri açık olarak bildirmişlerdir.

Öğrenimöğretim ve eğitimin önemi 1

Her şey zamanında yapılmalıdır... “Ağaç yaşken eğilir” ve “Demir tavında dövülür” gibi atasözlerimiz meşhûrdur. Bu konudaki bir hadîs-i şerîf meâli de şöyledir: “Çocukken öğrenilen şey, taş üzerine kazılan nakış gibi kalıcıdır. Kişinin yaşlandıktan sonra ilim öğrenmeye kalkması ise, su üzerine yazı yazmaya benzer.” [Hatîb Bağdâdî] Bilindiği üzere, ilk emri, “Oku” diye başlayan İslâm dîninde ilme büyük ehemmiyet verilmiştir. İlim mevzûunda, ilmin temîn edeceği yüksek dereceler husûsunda, Kur’ân-ı kerîmde müteaddid âyet-i celîleler ve Peygamber Efendimizin birçok hadîs-i şerîfleri vardır. Neden? Çünkü, şüphesiz ki kâmil bir îmân, tâm bir tâat ve ibâdet, Allahü teâlâya ve Resûl-i Ekremine bi-hakkın itâat ve ittibâ, iyiliği emretme ve kötülükten nehyetme, cihâd, i’lâ-yı kelimetullah için yapılacak çalışmalar, İslâmı en iyi şekilde teblîğ, Allah yoluna da’vet ve sâir hizmetler, lâyıkı vechile, ancak ilim, irfân ve hikmetle yapılabilir. Kur’ân-ı kerîmde en çok geçen kelime, “Allah” lafz-ı celâlidir. Bu kelime, değişik şekillerde 2.697 defa geçmektedir. Kökü “alime” olan “ilim” kelimesinden müştak (türemiş) olan kelimeler de, Kur’ân-ı kerîmde pekçok defa zikredilmiştir. Mu’cemlerden, fihristlerden yaptığımız bir araştırmaya göre, bu kelimelerin sayısı toplam olarak 676(altıyüz yetmişaltı)dır ki, “Allah” kelimesinden sonra, Kur’ân-ı kerîmde en sık geçen kelimelerden biri olduğunda şüphe yoktur. Peygamberimiz, ilmin önemi ve âlimlerin fazîleti üzerinde o kadar durmuştur ki, iki sınıf dışındaki insanlarda âdetâ hayır olmadığını söylemiştir. Bu iki hayırlı sınıf ise, âlimler (ilim adamları) ve müteallim(talebe, öğrenci)lerdir. [Yine Peygamberimizin, 4 sınıftan (âlim=öğreten, müteallim=öğrenen, müstemi’=dinleyen ve muhib=seven) biri olmayı, 5. gruptan olmamayı tavsiye ettiğini de biliyoruz.] Bilinmeyen konuların, mutlakâ ilim ehli kimselere sorulması, Kur’ân-ı Kerîm’de geçen bir emirdir. Müslümanlar içinde, terbiye ve aydınlatma işiyle görevli husûsî muallimlerin bulunması gerekir. İslâm nazarında öğretmen yetiştirilmesi, her türlü ihtiyâçtan önce gelmektedir. Büyük İslâm âlimi İmâm-ı Gazâlî (rahimehüllah), her şehirde, akâid konusunda ortaya çıkacak tereddütleri gidermek için bir İslâm âliminin bulunmasının farz-ı kifâye olduğunu belirtmektedir. İlmin ayakta durması, ulemânın varlığına bağlıdır. Dünyâ durdukça, ilim adamlarına olan ihtiyâç devâm edecektir. Muallimler de eğitim ve öğretimin temel ihtiyâcıdır. Bir eğitim ve öğretimde, öğretmenin bilgisi, şahsî özellikleri ve öğretim metodlarına vukûfiyeti, birbirinden ayrılmaz bir bütün olup pedagojik esâslara göre çok önemlidir. Yine İmâm-ı Gazâlî; âlimlerin, velîlerin, mürşidlerin, rehberlerin, eğitimcilerin derece ve mertebesini ne kadar vecîz bir şekilde ifâde etmektedir. Buyuruyor ki: “İlim adamları olmasaydı, insanlar hayvanlar gibi olurdu. Çünkü âlimler insanları, öğretim vâsıtasıyla barbarlıktan çıkarıp insanlık seviyesine yükseltirler.” Bilindiği üzere bugün, insanların cânlarına, mallarına ve ırzlarına tasallutta bulunan ve çeşitli kötülükleri yapanların çoğu, ilimden, irfândan, edepten, ahlâktan, dînden, îmândan nasîbi olmayan câhil kimselerdir. Son Peygamber olan Hazret-i Muhammed’in (sallallahü aleyhi ve sellem), 23 sene gibi çok kısa zaman zarfında, 150 bin mübârek insan, güzîde sahâbe, “hayırlı bir ümmet” meydana getirmesi, onların da 50 sene gibi yine çok kısa bir zaman diliminde, gâyet mahdût imkânlarla, Endülüs’ten Çin’e kadar olan geniş coğrafî bölgeleri fethedip oralara ilim, irfân, ahlâk, fazîlet, medeniyet, adâlet, hakkâniyet, insan hakları, nûr ve hidâyet götürmeleri konusu ciddiyetle incelenmesi gereken bir konudur. Şüphesiz ki, Peygamberimizi, belirli kişilere veya özel bir sınıfa ders veren klasik bir eğitimci olarak düşünmemek gerekir. “O, Sahâbe-i Kirâm’ı yani ilk Müslümânları nasıl eğitmiştir?” diye bir soru sorulacak olursa, tabîî ki evvelâ “Kur’ân-ı Kerîm ile eğitmiştir” cevâbını veririz. Zâten Hz. Âişe vâlidemiz de, Peygamberimizin ahlâkının, Kur’ân-ı Kerîm ahlâkından ibâret olduğunu ifâde etmiyor mu? [Bu önemli konuya, inşâallah yarın da devâm etmek istiyoruz.]



Tarihte “Câhiliye Devri” denilen bir dönem vardır. Bu dönemde, Arabistân Yarımadası’nda, insanlar putlara tapıyor, fıçılarla içki içiyor, sabahlara kadar kumar oynuyorlardı. Yine o devirde kuvvetli olan haklı sayılıyor, kadınlar bir ticâret eşyâsı gibi alınıp-satılıyor, kız çocukları diri-diri toprağa gömülüyorlardı. Elbette bunlardan rahatsız olan, memnûn olmayan akl-ı selîm sâhibi insanlar -az da olsa- mevcuttu ve bunlar Cenâb-ı Hakk’a tazarru’ ve niyâzda bulunuyor, bu karanlık gecenin bitmesi için âdetâ cân-hırâş bir şekilde yalvarıyorlardı. Tabîî ki Avrupa, Afrika ve Asya’da da durum Arabistân’dakinden farklı değildi. Hazret-i Ömer Efendimizin: “Biz, en zelîl bir kavim idik; Allahü teâlâ, bizi İslâmiyyetle azîz eyledi” sözü ne kadar mânidârdır. Yine Hz. Ömer’in (r.a.): “Câhiliye döneminde yaptığımız iki iş vardır ki, birine hâlâ gülerim; diğerine de hâlâ ağlarım” sözü de çok önemlidir. Bilindiği gibi bu iki şeyle kasdettiği, yolda tapınmak için yanlarına aldıkları putu, kıtlık olunca parçalayıp yemeleri ve kız çocuklarını diri diri toprağa gömmeleri husûslarıdır. EĞİTİMDEN MAKSAT... Burada önce şunu ifâde edelim ki, geleceğimizin te’mînâtı olan çocuklarımızı ve gençlerimizi, millî, ma’nevî ve kültürel değerlere uygun olarak yetiştirmek, anne-baba, dede-nene, eğitimci, resmî, askerî ve sivil kuruluşlar, medya ve topyekûn toplum olarak hepimizin görevidir. Bizim kültürümüzde, terbiyenin, eğitimin gâyesi, iyi bir insan yetiştirmek ve bu insanı cemiyete faydalı hâle getirmektir. İslâm dîninde, çocuk ve genç terbiyesinden, eğitimden maksat da, çocukların ve gençlerin, Allahü teâlânın râzı olduğu, kulların beğendiği, âilesine, cemiyetine, milletine, vatanına, devletine ve insanlığa faydalı birer insan olarak yetiştirilmesidir. Bunların tahakkuku için, çocuklar ve gençler, çeşitli güzel vasıflarla donatılmalıdırlar. En son ve en mükemmel dîn olan İslâmiyette, ilme ve ilim adamlarına çok büyük değer verilmiştir. Mukaddes dînimizde okumanın önemi de çok büyük ve kitap sevgisi ise had safhadadır. Herkesçe bilindiği gibi, mahlûkâtın, yaratıkların en üstünü olan “insan”ların diğer varlıklardan mümtâz (seçkin), imtiyâzlı ve üstün olmaları, kuvvetle, vücut iriliğiyle, çok yemekle, yiğitlikle değil, îmân, takvâ, ilim, ahlâk ve edebe sâhip olmaları iledir. “Şerefü’l-insâni bil-ilmi vel-edeb, lâ bil-mâli ve’n-neseb: İnsanın şerefi ilim ve edebledir. Mâl ve neseble değildir” kelâm-ı kibârı (büyüklerin sözü), ne kadar mânidârdır ve konuyu ne güzel özetlemektedir? Bundan dolayı, en son ve en mükemmel dîn olan mukaddes dînimiz İslâmiyette, ilme, ilim adamlarına, kitâba, okumaya çok büyük önem verilmiştir. Yine “İlim rütbesi, rütbelerin en yükseğidir” hadîs-i şerîfi, ilim rütbesinin durumunu yeteri kadar ifâdeye kâfî olsa gerektir. [Şüphesiz ki bu konu, burada bir makâleye sığmayacak kadar geniştir. Şimdi burada sâdece bir nebze, târîhî gelişmeden bahsetmek yerinde olacaktır.] İLK GELEN VAHİY Bilindiği gibi, Sevgili Peygamberimiz (sallallahü aleyhi ve sellem), 40 yaşında iken, Peygamberliği henüz kendisine bildirilmeden önce, Mekke-i mükerremede Nûr dağındaki Hırâ mağarasında tefekkür ve ibâdetle meşgûl oluyordu. Mîlâdî 610 senesinde, Peygamberimiz yine böyle bir hâldeyken, uyanık iken, Cebrâîl aleyhisselâm gelip, Ramazân-ı şerîf ayının 17. gecesi, gece yarısından sonra, bazı karşılıklı konuşmaları müteâkip ilk emri getirmişti. Bilindiği üzere, bu gelen ilk vahiy, “Alak Sûresi”nin ilk beş âyet-i kerîmesi idi. Meâl-i âlîsi şöyledir: “(Ey Habîbim Muhammed! Her şeyi) yaratan, [Yaratıcı] Rabbinin (yanî Allahü teâlânın) adı ile oku. O, insanı alaktan (yani pıhtılaşmış kandan) yarattı. Oku, senin Rabbin, en büyük kerem sâhibidir. O, kalemle (yazı yazmayı) öğretendir. İnsana bilmediğini O öğretti (yani öğretir).” Resûlullah Efendimiz de onunla beraber okudu. Sonra Cebrâîl aleyhisselâm; “Yâ Muhammed! Allahü teâlâ sana selâm söylüyor ve senin için; “Sen, benim, insan ve cinnîlere Peygamberimsin. Onları kelime-i tevhîde (lâ ilâhe illallah demeye) dâvet et!” buyuruyor dedi.” [İnşâallah bundan sonraki makâlemizde de bu konuya devâm etmek istiyoruz.]



İnsanların ilim sâhibi olmaları ilmi, kitapları ve âlimleri sevmeleri ve onları okuyup dinlemeleriyle mümkün olur... Geçen haftaki 2 makâlemizde de belirttiğimiz gibi, Sevgili Peygamberimize, peygamberliğinin bildirildiği ilk vahiy, ilk emir “oku” diye başlamış, cihânı aydınlatan İslâm güneşi böyle doğmuştur. Kur’ân-ı kerîm, bir defada, toptan gelmeyip, lüzûmuna ve hâdiselere göre, bazen âyet âyet, bâzen de sûre sûre nâzil olmuş, takrîben 23 senede tamâmlanmıştır. [Bilindiği gibi, diğer semâvî kitaplar ise birer defada indirilmişlerdir.] Peygamber Efendimizin teblîği ve İslâma daveti de, 13 senesi Mekke-i mükerremede, 10 senesi de Medîne-i münevverede olmak üzere, yaklaşık olarak 23 sene sürmüştür. Resûlullah Efendimiz, kendisine indirilen âyet-i kerîmeleri ezberler ve aslâ unutmazdı. Nitekim “A’lâ sûresi”nin 6. âyet-i kerîmesinde meâlen, “Sana (Cebrâîl’in öğreteceği üzere) Kur’ân-ı kerîmi okuyacağız ve sen hiç unutmayacaksın“ buyurulmuştur. Resûlullah Efendimiz, kendisine gelen âyet-i kerîmeleri, Eshâb-ı kirâmına da okur, onlar da ezberlerdi. Gelen vahyi, emrindeki husûsî vahiy kâtiplerine de yazdırır, her âyet-i kerîmenin hangi sûreye yazılacağını bildirirdi. Vahiy kâtiplerinin sayısı 42’yi bulmuştur; bunlar Sahâbe-i kirâmın en önde gelen sîmâlarıdır. Demek ki, Resûlullah Efendimiz sağlığında, gelen vahiyleri, vazîfelendirdiği kâtiplerine yazdırdı. Aynı âyet-i kerîmeyi, aynı anda birçok kimsenin yazdığı da olurdu. Cebrâîl aleyhisselâm her sene bir kere gelip, o zamana kadar inmiş olan Kur’ân-ı kerîmi, levh-i mahfûzdaki sırasına göre okur, Peygamberimiz de dinler ve tekrâr ederdi. Resûlullah Efendimizin âhirete teşrîf edeceği sene iki kere gelip tamâmını okudular. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi ilk emri, “Oku” şeklinde başlayan ve teblîği 23 sene devâm eden İslâm dîninde ilme ve okumaya büyük ehemmiyet verilmiştir. Hakîkaten İslâmiyet ilme, fenne, tekniğe, endüstiriye lâyık olduğu üzere önem verir. İlim mevzûunda, ilmin temîn edeceği yüksek dereceler husûsunda, Kur’ân-ı kerîmde müteaddid âyet-i celîle ve Peygamber efendimizin birçok hadîs-i şerîfi vardır. Burada şunu da belirtelim ki, hakîkatte ilim sıfatı, Allahü teâlânın yüce sıfatlarındandır. Kullarına da cüz’î olarak vermiştir. Allah’ın ilmi şüphesiz ki küllîdir; ama kulların bilgisi cüz’îdir. Yüce Allah, gaybı (gizliyi) da, açık olanı da bilir. İnsanların ilim sâhibi olmaları ilmi, kitapları ve âlimleri sevmeleri ve onları okuyup dinlemeleriyle mümkün olmaktadır. Şimdi de bugünkü konumuzla ilgili birkaç âyet-i kerîme mealini sunmak istiyoruz: “De ki, bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Ancak temiz akıl sâhipleri (bunları) düşünürler.” (Zümer, 9) “....Allah, sizden îmân etmiş olanlarla, kendilerine ilim verilmiş bulunanların derecelerini yükseltir...” (Mücâdele, 11) “Allah’tan kulları arasında (hakkıyla) ancak âlimler korkar ...” (Fâtır, 28) Sevgili Peygamberimizin, bu konudaki hadîs-i şerîflerinden de birkaç tanesini zikredelim: “Beşikten mezâra kadar ilim tahsîl ediniz.” “İlim taleb etmek (erkek ve kadın) her Müslümâna farzdır.” “Sadakanın en fazîletlisi, Müslümân kimsenin ilim öğrenmesi, sonra onu Müslümân kardeşine öğretmesidir.” “Ya âlim veya öğrenici yahud dinleyici olarak veyahud da (bunlara) muhabbet besleyerek hâl ve istikbâlini te’mîn et. (Bu dört grubun dışında) beşinci olma, yoksa helâk olursun.” “İstediğiniz kadar okuyun, bildiğinizle amel etmedikçe, Allah size mükâfât vermez.” “Kim bildiği ile amel ederse, Allah ona bilmediklerini de öğretir.” Bir rivâyette: “Bilmediği ilme onu vâris kılar” buyurulmuştur. İslâm âlimleri ve atalarımız, asırlarca gecelerini gündüzlerine katarak çok kıymetli kitaplar yazmışlar ve bunları kütüphânelerde gözleri gibi koruyup bizlere kadar ulaştırmışlardır. Bizlere düşen, bunları okuyup istifâde etmek ve gereğini yapmaktır. İnşâallah yarın ve önümüzdeki hafta yazacağımız makâlelerimizde, [sebebini o zaman açıklayacağımız üzere], Arapça ve diğer yabancı dillerin öğrenim ve öğretimiyle alâkalı bazı husûslar üzerinde durmak istiyoruz...

İslâmiyette ilim öğrenmenin önemi

Bilindiği üzere, ilk emri, “Oku” diye başlayan İslâm dîninde ilme büyük ehemmiyet verilmiştir. İlim mevzûunda, ilmin temîn edeceği yüksek dereceler husûsunda, Kur’ân-ı kerîmde müteaddid âyet-i celîleler ve Peygamber Efendimizin birçok hadîs-i şerîfleri vardır. Bunlardan birkaçını zikretmeden evvel belirtelim ki: Peygamber Efendimiz, 40 yaşında iken, Peygamberliği henüz kendisine bildirilmeden önce, Mekke-i Mükerreme’de Nûr Dağındaki Hırâ Mağarası’nda tefekkür ve ibâdetle meşgûl olurken, Cebrâil (aleyhisselâm), Ramazân ayının 17. gecesi gelip, ilk İlâhî emri getirmişti. Bilindiği gibi, bu gelen ilk vahiy, “Alak Sûresi”nin ilk beş âyet-i kerîmesi idi. Meâl-i âlîsi şöyledir: “(Ey Habibim Muhammed!) Yaratıcı Rabbinin (Allahü teâlânın) adı ile oku. O, insanı alaktan (yani pıhtılaşmış kandan) yarattı. Oku, senin Rabbin, en büyük kerem sâhibidir. O, kalemle (yazı yazmayı) öğretendir. İnsana bilmediğini O öğretti (ya’ni öğretir).” Cihânı aydınlatan İslâm güneşi böyle doğmuş, Kur’ân-ı kerîm, takrîben 23 senede indirilmiş, Peygamber Efendimizin teblîği ve İslâma da’veti; 13 senesi Mekke-i Mükerreme’de, 10 senesi de Medîne-i Münevvere’de olmak üzere 23 sene sürmüştür. Bilindiği üzere İslâm dîni, Allahü teâlânın, Cebrâîl ismindeki melek vasıtası ile Sevgili Peygamberi Muhammed aleyhisselâma gönderdiği, insanların, dünyâda ve âhirette râhat ve mes’ûd olmalarını sağlayan usûl ve kâidelerdir. İslâm âlimlerinin buyurdukları gibi, bütün üstünlükler, faydalı şeyler, İslâmiyetin içindedir. Eski dînlerin görünür-görünmez bütün iyilikleri İslâmiyette toplanmıştır. Bütün saâdetler, muvaffakıyetler ondadır. Yanılmayan, şaşırmayan akılların kabul edeceği esâslardan ve ahlâktan ibârettir. İslâmiyet, insanların rûhî ve maddî refâhını en mükemmel şekilde te’mîn edecek prensipler getirmiştir. İnsan hak ve vazîfelerini en geniş şekilde düzenlemiştir. İslâmiyet; ilme, fenne, tekniğe, endüstriye, lâyık olduğu üzere ehemmiyet verir. Zirâat, ticâret ve san’atı da kat’i olarak emreder. İnsanların yardımlaşmalarını, birbirlerine hizmet etmelerini ehemmiyetle istemektedir. Kendi idâresi altında bulunan insanların, evlâdın, âilenin ve milletlerin haklarını ve idârelerini öğretmekte; dirilere, geçmişlere, geleceklere karşı birtakım hak ve mes’ûliyetler yüklemektedir. Saâdet-i dâreyni ya’ni dünyâ ve âhiret saâdetini kendinde toplamıştır. Bu girişten sonra hemen belirtelim ki: Kur’ân-ı kerîmde en çok geçen kelime, “Allah” lafz-ı celâlidir. Bu kelime, değişik şekillerde 2.697 defa geçmektedir. Kökü “alime” olan “ilim” kelimesinden müştak, türemiş olan kelimeler de, Kur’ân-ı kerîmde pekçok defa zikredilmiştir. Mu’cemlerden, fihristlerden yaptığımız bir araştırmaya göre, bu kelimelerin sayısı toplam olarak 676 (altıyüz yetmişaltı)dır ki, Allah kelimesinden sonra, Kur’ân-ı kerîmde en sık geçen kelimelerden biri olduğunda şüphe yoktur. İlim sıfatı, Allahü teâlânın yüce sıfatlarındandır. Kullarına da cüz’î olarak vermiştir. Allah’ın ilmi şüphesiz ki küllîdir. O, gaybı (gizliyi) da, açık olanı da bilir. Şimdi konumuzla ilgili birkaç âyet-i kerîme meâlini misâl olarak sunmak istiyoruz: “De ki, bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Ancak temiz akıl sahipleri (bunları) düşünürler.” (Zümer, 9) “...Allah, sizden îmân etmiş olanlarla, kendilerine ilim verilmiş bulunanların derecelerini yükseltir...” (Mücâdele, 11) “Allah’tan kulları arasında (hakkıyla) ancak âlimler korkar...” (Fâtır, 28) Peygamber Efendimizin, bu konudaki pekçok hadîs-i şerîfinden de birkaç tanesini zikredelim: “Beşikten mezâra kadar ilim tahsîl ediniz.” “İlim taleb etmek (erkek ve kadın) her Müslümana bir farîzadır.” “Sadakanın en fazîletlisi, Müslüman kimsenin ilim öğrenmesi, sonra onu Müslüman kardeşine öğretmesidir.” “Ya âlim veya öğrenici yahud dinleyici olarak veyahud da (bunlara) muhabbet besleyerek hâl ve istikbâlini te’mîn et. (Bu dört grubun dışında) beşinci olma, yoksa helâk olursun.” “Kim bildiği ile amel ederse, Allah ona bilmediklerini de öğretir.” Bir rivâyette: “Bilmediği ilme onu vâris kılar” buyurulmuştur. “İstediğiniz kadar okuyun, bildiğinizle amel etmedikçe, Allah size mükâfât vermez.” Misâl olmak üzere birkaç tanesini zikretmiş bulunduğumuz bu âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîflerden başka, ilim mevzûunda, daha birçok âyet ve hadîs vardır, onlara da yeri geldikçe temâs etmeye çalışacağız. Şüphesiz ki kâmil bir îmân, tâm bir tâat ve ibâdet, Allahü teâlâya ve Resûl-i Ekremine bi-hakkın itâat ve ittibâ, iyiliği emretme ve kötülükten nehyetme, cihâd, i’lâ-yı kelimetullah için yapılacak çalışmalar, İslâmı en iyi şekilde teblîğ, Allah yoluna da’vet ve sâir hizmetler, lâyıkı vechile, ancak ilim, irfân ve hikmetle yapılabilir. Herkesçe bilindiği gibi, insanların diğer varlıklardan imtiyâzlı ve üstün olmaları, kuvvetle, vücut iriliğiyle, çok yemekle, yiğitlikle değil, îmân, ilim, ahlâk ve takvâ iledir. “Şerefü’l-insâni bil-ilmi vel-edeb, lâ bil-mâli ve’n-neseb: İnsanın şerefi ilim ve edebledir. Mâl ve neseble değildir” kelâm-ı kibârı, konuyu ne güzel özetlemektedir? Yine “İlim rütbesi, rütbelerin en yükseğidir” hadîs-i şerîfi ilim rütbesinin durumunu ifâdeye kâfî olsa gerektir.

İslamiyette ilim ve amel münâsebeti

Dünkü makâlemizde, “İstediğiniz kadar okuyun, bildiğinizle amel etmedikçe, Allah size mükâfât vermez” ve “Kim bildiği ile amel ederse, Allah ona bilmediklerini de öğretir” [diğer bir rivâyette: “Bilmediği ilme onu vâris kılar”] hadîs-i şerîflerini zikretmiştik. Ayrıca insanın diğer varlıklardan daha mümtâz olmasının îmân, ilim, ahlâk ve takvâ ile olduğunu da belirttik. Allahü teâlâ, bu konuyla ilgili olarak Beyyine sûresinin 6-8. âyetlerinde buyuruyor ki: “Kitâp ehlinden ve müşriklerden inkâra sapanlar var ya, onlar elbette, içinde devâmlı kalacakları Cehennem’dedirler. İşte onlar, yaratılanların en kötüleridirler. İmân edip iyi amellerde bulunanlar ise, işte onlar, yaratılanların en iyileridirler. Onların elbette ki Rableri yanında mükâfâtı, altlarından ırmaklar akan, içinde devâmlı kalacakları Adn Cennetleri’dir. Allah onlardan râzî, onlar da Allah’tan râzîdırlar. İşte bu (mükâfât ve rızâ mertebesi), Rabbinden korkanlara mahsûstur.” Yüce kitâbımız Kur’ân-ı kerîmde, ilme değer verildiği kadar ilim ile âmil olmaya da değer verilmiştir. Kur’ân-ı kerîmde amelin lüzûmu defalarca beyân buyurulmuştur. Nitekim amel hususunda 135 kadar âyet-i kerîme vardır. Bunlardan 25’inde “amel-i sâlih” adı verilen her türlü iyi işden bahsedilmekte, aynı zamanda iyi ve kötü işlerin nelerden ibâret olduğu beyân edilmektedir. O hâlde insanın ilk vazîfesi, Kur’ân-ı kerîmin ve Peygamber Efendimizin talîm ettikleri esâsları öğrenmek ve onlara uygun olarak “amel-i sâlih”te bulunmaktır. İmân ve İslâm esâslarını bilip tatbîk edecek, ibâdet yapacak kadar ilim öğrenmek her Müslüman için zarûrîdir; âkıl ve bâliğ, kadın ve erkek her Müslüman üzerine farz-ı ayındır. Nitekim hadîs-i şerîfte: “İlim öğrenmek erkek ve kadın her Müslümana farzdır” buyurulmuştur. İlim öğrenmek için çalışmak gerekir. İlme başlayan her kimse, zamanında okunması âdet olan ilimleri okumuştur. Zâten hadîs-i şerîfte de: “İlim, ancak teallüm iledir” buyurulmuştur. Bütün İslâm târihi boyunca, ilim öğrenmek için, İslâm âleminin her tarafındaki meşhûr ilim merkezlerine ve şöhretli âlimlerin huzûrlarına gitmek, önemli bir şart olarak görülmüştür. Cenâb-ı Hak, ilmi isteyene, malı ise istediğine vermektedir. Mal ve mülk, herhangi bir kimsenin eline, çalışmadığı halde, meselâ mîrâs yoluyla geçebilir, ama ilim böyle değildir. Cenâb-ı Hak, Kur’ân-ı kerîminde, kendisine (yani Allah’a) îmândan sonra sâlih ameli zikrederek onun önemini açıkça belirtmiştir. Bu konudaki birçok âyet-i kerîmeden bazılarını şöyle sıralayabiliriz: “İmân eden iyi amel (ve hareket)lerde bulunan, namazı dosdoğru kılan, bir de zekâtı veren kimselerin Rableri indinde mükâfâtları vardır.” (Bakara, 277) “Kim Allah’a ve âhiret gününe îmân edip de iyi amelde bulunursa, artık onların üzerine hiçbir korku yoktur. Onlar mahzûn da olacak değillerdir.” (Mâide, 69) “Kim de erkek olsun kadın olsun, (fakat) mü’min olarak iyi amelde bulunursa, işte onlar, içinde hesâpsız rızıklara kavuşturulmak üzere, Cennete girerler.” (Mü’min, 40) “Kim Rabbine kavuşmayı arzû ediyorsa iyi iş yapsın ve Rabbine yaptığı ibâdette hiç kimseyi ortak koşmasın.” (Kehf, 10) “İnanan ve iyi işler yapanlar da halkın en hayırlılarıdır.” (Beyyine, 7) “Asra yemîn olsun ki, insan ziyân içindedir. Ancak inanıp iyi işler yapanlar, birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve birbirlerine sabrı tavsiye edenler başka (onlar ziyândan kurtulmuşlardır).” (Asr, 1-3) Şurası bir hakîkattir ki, okuyan ve okumasından istifâde edebilen insanlar, dâimâ tekâmül kaydederler. Okuma aklî ve fikrî gelişmeyi temîn eder. Burada şunu tebârüz ettirmek gerekir ki, okumak, ilim öğrenmek sadece mekteplerde olmaz. Herkesçe bilindiği gibi, mekteplerde talebeye sadece birer anahtar verilir. Bu anahtarı alan öğrenciler, içerisinde ilim hazînesi bulunan kapıları açtıkları takdîrde, ilim öğrenebilirler. Aksi hâlde, sâdece etiket elde edilmiş ve diploma hammâllığı yapılmış olur. “İlim öğrenmek erkek ve kadın her Müslümana farzdır” hadîs-i şerîfine burada tekrâr dikkatleri çekmek lâzım. Bu hadîste falan okulu bitirmek, filan diplomayı elde etmek farzdır denilmiyor, ilim öğrenmekten bahsediliyor. Binâenaleyh ilim sadece mektepte değil, dışarıda da öğrenilebilir. Zâten mektebi bitirdiği hâlde, ilim tahsiline husûsî olarak, şahsî çalışmalarıyla devâm etmeyen insanlar, boş kalmaya mahkûmdurlar. Kâinâtın Efendisi olan Peygamberimiz: “İki gününü birbirine müsâvî tutan aldanmıştır” buyururlar. Biz, ilim yönünden de iki günümüzü birbirine eşit tutmamalıyız ki, zarar ve ziyândan, hüsrân ve helâktan kurtulmuş olabilelim. Müslümanın ilmiyle amel etmesiyle ilgili birçok hadîs-i şerîf vardır. Bunlardan birkaç tanesini şöylece sıralamamız mümkündür: “Ey Müslümanlar, ilim öğrenin, ilim öğrenin, öğrendiğiniz zaman onunla (ilimle) amel edin.” (Dârimî, Mukaddime, 24) “Ey âlimler topluluğu, ilimle amel edin, zira âlim bildikleriyle amel eden ve ilmi ameline uyan kişidir.” (Dârimî, Mukaddime, 34) “İlimden istediğinizi öğrenin, fakat bildiklerinizle amel etmedikçe ilmin size hiçbir menfaatı olmayacaktır.” “Dilediğiniz ilmi öğrenin. (Ancak) öğrendiklerinizle amel edinceye kadar Allah sizi mükâfâtlandırmaz.”

Öğrenimöğretim ve eğitimin önemi

Her şey zamanında yapılmalıdır... “Ağaç yaşken eğilir” ve “Demir tavında dövülür” gibi atasözlerimiz meşhûrdur. Bu konudaki bir hadîs-i şerîf meâli de şöyledir: “Çocukken öğrenilen şey, taş üzerine kazılan nakış gibi kalıcıdır. Kişinin yaşlandıktan sonra ilim öğrenmeye kalkması ise, su üzerine yazı yazmaya benzer.” [Hatîb Bağdâdî] Bilindiği üzere, ilk emri, “Oku” diye başlayan İslâm dîninde ilme büyük ehemmiyet verilmiştir. İlim mevzûunda, ilmin temîn edeceği yüksek dereceler husûsunda, Kur’ân-ı kerîmde müteaddid âyet-i celîleler ve Peygamber Efendimizin birçok hadîs-i şerîfleri vardır. Neden? Çünkü, şüphesiz ki kâmil bir îmân, tâm bir tâat ve ibâdet, Allahü teâlâya ve Resûl-i Ekremine bi-hakkın itâat ve ittibâ, iyiliği emretme ve kötülükten nehyetme, cihâd, i’lâ-yı kelimetullah için yapılacak çalışmalar, İslâmı en iyi şekilde teblîğ, Allah yoluna da’vet ve sâir hizmetler, lâyıkı vechile, ancak ilim, irfân ve hikmetle yapılabilir. Kur’ân-ı kerîmde en çok geçen kelime, “Allah” lafz-ı celâlidir. Bu kelime, değişik şekillerde 2.697 defa geçmektedir. Kökü “alime” olan “ilim” kelimesinden müştak (türemiş) olan kelimeler de, Kur’ân-ı kerîmde pekçok defa zikredilmiştir. Mu’cemlerden, fihristlerden yaptığımız bir araştırmaya göre, bu kelimelerin sayısı toplam olarak 676(altıyüz yetmişaltı)dır ki, “Allah” kelimesinden sonra, Kur’ân-ı kerîmde en sık geçen kelimelerden biri olduğunda şüphe yoktur. Peygamberimiz, ilmin önemi ve âlimlerin fazîleti üzerinde o kadar durmuştur ki, iki sınıf dışındaki insanlarda âdetâ hayır olmadığını söylemiştir. Bu iki hayırlı sınıf ise, âlimler (ilim adamları) ve müteallim(talebe, öğrenci)lerdir. [Yine Peygamberimizin, 4 sınıftan (âlim=öğreten, müteallim=öğrenen, müstemi’=dinleyen ve muhib=seven) biri olmayı, 5. gruptan olmamayı tavsiye ettiğini de biliyoruz.] Bilinmeyen konuların, mutlakâ ilim ehli kimselere sorulması, Kur’ân-ı Kerîm’de geçen bir emirdir. Müslümanlar içinde, terbiye ve aydınlatma işiyle görevli husûsî muallimlerin bulunması gerekir. İslâm nazarında öğretmen yetiştirilmesi, her türlü ihtiyâçtan önce gelmektedir. Büyük İslâm âlimi İmâm-ı Gazâlî (rahimehüllah), her şehirde, akâid konusunda ortaya çıkacak tereddütleri gidermek için bir İslâm âliminin bulunmasının farz-ı kifâye olduğunu belirtmektedir. İlmin ayakta durması, ulemânın varlığına bağlıdır. Dünyâ durdukça, ilim adamlarına olan ihtiyâç devâm edecektir. Muallimler de eğitim ve öğretimin temel ihtiyâcıdır. Bir eğitim ve öğretimde, öğretmenin bilgisi, şahsî özellikleri ve öğretim metodlarına vukûfiyeti, birbirinden ayrılmaz bir bütün olup pedagojik esâslara göre çok önemlidir. Yine İmâm-ı Gazâlî; âlimlerin, velîlerin, mürşidlerin, rehberlerin, eğitimcilerin derece ve mertebesini ne kadar vecîz bir şekilde ifâde etmektedir. Buyuruyor ki: “İlim adamları olmasaydı, insanlar hayvanlar gibi olurdu. Çünkü âlimler insanları, öğretim vâsıtasıyla barbarlıktan çıkarıp insanlık seviyesine yükseltirler.” Bilindiği üzere bugün, insanların cânlarına, mallarına ve ırzlarına tasallutta bulunan ve çeşitli kötülükleri yapanların çoğu, ilimden, irfândan, edepten, ahlâktan, dînden, îmândan nasîbi olmayan câhil kimselerdir. Son Peygamber olan Hazret-i Muhammed’in (sallallahü aleyhi ve sellem), 23 sene gibi çok kısa zaman zarfında, 150 bin mübârek insan, güzîde sahâbe, “hayırlı bir ümmet” meydana getirmesi, onların da 50 sene gibi yine çok kısa bir zaman diliminde, gâyet mahdût imkânlarla, Endülüs’ten Çin’e kadar olan geniş coğrafî bölgeleri fethedip oralara ilim, irfân, ahlâk, fazîlet, medeniyet, adâlet, hakkâniyet, insan hakları, nûr ve hidâyet götürmeleri konusu ciddiyetle incelenmesi gereken bir konudur. Şüphesiz ki, Peygamberimizi, belirli kişilere veya özel bir sınıfa ders veren klasik bir eğitimci olarak düşünmemek gerekir. “O, Sahâbe-i Kirâm’ı yani ilk Müslümânları nasıl eğitmiştir?” diye bir soru sorulacak olursa, tabîî ki evvelâ “Kur’ân-ı Kerîm ile eğitmiştir” cevâbını veririz. Zâten Hz. Âişe vâlidemiz de, Peygamberimizin ahlâkının, Kur’ân-ı Kerîm ahlâkından ibâret olduğunu ifâde etmiyor mu? [Bu önemli konuya, inşâallah yarın da devâm etmek istiyoruz.]



Tarihte “Câhiliye Devri” denilen bir dönem vardır. Bu dönemde, Arabistân Yarımadası’nda, insanlar putlara tapıyor, fıçılarla içki içiyor, sabahlara kadar kumar oynuyorlardı. Yine o devirde kuvvetli olan haklı sayılıyor, kadınlar bir ticâret eşyâsı gibi alınıp-satılıyor, kız çocukları diri-diri toprağa gömülüyorlardı. Elbette bunlardan rahatsız olan, memnûn olmayan akl-ı selîm sâhibi insanlar -az da olsa- mevcuttu ve bunlar Cenâb-ı Hakk’a tazarru’ ve niyâzda bulunuyor, bu karanlık gecenin bitmesi için âdetâ cân-hırâş bir şekilde yalvarıyorlardı. Tabîî ki Avrupa, Afrika ve Asya’da da durum Arabistân’dakinden farklı değildi. Hazret-i Ömer Efendimizin: “Biz, en zelîl bir kavim idik; Allahü teâlâ, bizi İslâmiyyetle azîz eyledi” sözü ne kadar mânidârdır. Yine Hz. Ömer’in (r.a.): “Câhiliye döneminde yaptığımız iki iş vardır ki, birine hâlâ gülerim; diğerine de hâlâ ağlarım” sözü de çok önemlidir. Bilindiği gibi bu iki şeyle kasdettiği, yolda tapınmak için yanlarına aldıkları putu, kıtlık olunca parçalayıp yemeleri ve kız çocuklarını diri diri toprağa gömmeleri husûslarıdır. EĞİTİMDEN MAKSAT... Burada önce şunu ifâde edelim ki, geleceğimizin te’mînâtı olan çocuklarımızı ve gençlerimizi, millî, ma’nevî ve kültürel değerlere uygun olarak yetiştirmek, anne-baba, dede-nene, eğitimci, resmî, askerî ve sivil kuruluşlar, medya ve topyekûn toplum olarak hepimizin görevidir. Bizim kültürümüzde, terbiyenin, eğitimin gâyesi, iyi bir insan yetiştirmek ve bu insanı cemiyete faydalı hâle getirmektir. İslâm dîninde, çocuk ve genç terbiyesinden, eğitimden maksat da, çocukların ve gençlerin, Allahü teâlânın râzı olduğu, kulların beğendiği, âilesine, cemiyetine, milletine, vatanına, devletine ve insanlığa faydalı birer insan olarak yetiştirilmesidir. Bunların tahakkuku için, çocuklar ve gençler, çeşitli güzel vasıflarla donatılmalıdırlar. En son ve en mükemmel dîn olan İslâmiyette, ilme ve ilim adamlarına çok büyük değer verilmiştir. Mukaddes dînimizde okumanın önemi de çok büyük ve kitap sevgisi ise had safhadadır. Herkesçe bilindiği gibi, mahlûkâtın, yaratıkların en üstünü olan “insan”ların diğer varlıklardan mümtâz (seçkin), imtiyâzlı ve üstün olmaları, kuvvetle, vücut iriliğiyle, çok yemekle, yiğitlikle değil, îmân, takvâ, ilim, ahlâk ve edebe sâhip olmaları iledir. “Şerefü’l-insâni bil-ilmi vel-edeb, lâ bil-mâli ve’n-neseb: İnsanın şerefi ilim ve edebledir. Mâl ve neseble değildir” kelâm-ı kibârı (büyüklerin sözü), ne kadar mânidârdır ve konuyu ne güzel özetlemektedir? Bundan dolayı, en son ve en mükemmel dîn olan mukaddes dînimiz İslâmiyette, ilme, ilim adamlarına, kitâba, okumaya çok büyük önem verilmiştir. Yine “İlim rütbesi, rütbelerin en yükseğidir” hadîs-i şerîfi, ilim rütbesinin durumunu yeteri kadar ifâdeye kâfî olsa gerektir. [Şüphesiz ki bu konu, burada bir makâleye sığmayacak kadar geniştir. Şimdi burada sâdece bir nebze, târîhî gelişmeden bahsetmek yerinde olacaktır.] İLK GELEN VAHİY Bilindiği gibi, Sevgili Peygamberimiz (sallallahü aleyhi ve sellem), 40 yaşında iken, Peygamberliği henüz kendisine bildirilmeden önce, Mekke-i mükerremede Nûr dağındaki Hırâ mağarasında tefekkür ve ibâdetle meşgûl oluyordu. Mîlâdî 610 senesinde, Peygamberimiz yine böyle bir hâldeyken, uyanık iken, Cebrâîl aleyhisselâm gelip, Ramazân-ı şerîf ayının 17. gecesi, gece yarısından sonra, bazı karşılıklı konuşmaları müteâkip ilk emri getirmişti. Bilindiği üzere, bu gelen ilk vahiy, “Alak Sûresi”nin ilk beş âyet-i kerîmesi idi. Meâl-i âlîsi şöyledir: “(Ey Habîbim Muhammed! Her şeyi) yaratan, [Yaratıcı] Rabbinin (yanî Allahü teâlânın) adı ile oku. O, insanı alaktan (yani pıhtılaşmış kandan) yarattı. Oku, senin Rabbin, en büyük kerem sâhibidir. O, kalemle (yazı yazmayı) öğretendir. İnsana bilmediğini O öğretti (yani öğretir).” Resûlullah Efendimiz de onunla beraber okudu. Sonra Cebrâîl aleyhisselâm; “Yâ Muhammed! Allahü teâlâ sana selâm söylüyor ve senin için; “Sen, benim, insan ve cinnîlere Peygamberimsin. Onları kelime-i tevhîde (lâ ilâhe illallah demeye) dâvet et!” buyuruyor dedi.” [İnşâallah bundan sonraki makâlemizde de bu konuya devâm etmek istiyoruz.]



İnsanların ilim sâhibi olmaları ilmi, kitapları ve âlimleri sevmeleri ve onları okuyup dinlemeleriyle mümkün olur... Geçen haftaki 2 makâlemizde de belirttiğimiz gibi, Sevgili Peygamberimize, peygamberliğinin bildirildiği ilk vahiy, ilk emir “oku” diye başlamış, cihânı aydınlatan İslâm güneşi böyle doğmuştur. Kur’ân-ı kerîm, bir defada, toptan gelmeyip, lüzûmuna ve hâdiselere göre, bazen âyet âyet, bâzen de sûre sûre nâzil olmuş, takrîben 23 senede tamâmlanmıştır. [Bilindiği gibi, diğer semâvî kitaplar ise birer defada indirilmişlerdir.] Peygamber Efendimizin teblîği ve İslâma daveti de, 13 senesi Mekke-i mükerremede, 10 senesi de Medîne-i münevverede olmak üzere, yaklaşık olarak 23 sene sürmüştür. Resûlullah Efendimiz, kendisine indirilen âyet-i kerîmeleri ezberler ve aslâ unutmazdı. Nitekim “A’lâ sûresi”nin 6. âyet-i kerîmesinde meâlen, “Sana (Cebrâîl’in öğreteceği üzere) Kur’ân-ı kerîmi okuyacağız ve sen hiç unutmayacaksın“ buyurulmuştur. Resûlullah Efendimiz, kendisine gelen âyet-i kerîmeleri, Eshâb-ı kirâmına da okur, onlar da ezberlerdi. Gelen vahyi, emrindeki husûsî vahiy kâtiplerine de yazdırır, her âyet-i kerîmenin hangi sûreye yazılacağını bildirirdi. Vahiy kâtiplerinin sayısı 42’yi bulmuştur; bunlar Sahâbe-i kirâmın en önde gelen sîmâlarıdır. Demek ki, Resûlullah Efendimiz sağlığında, gelen vahiyleri, vazîfelendirdiği kâtiplerine yazdırdı. Aynı âyet-i kerîmeyi, aynı anda birçok kimsenin yazdığı da olurdu. Cebrâîl aleyhisselâm her sene bir kere gelip, o zamana kadar inmiş olan Kur’ân-ı kerîmi, levh-i mahfûzdaki sırasına göre okur, Peygamberimiz de dinler ve tekrâr ederdi. Resûlullah Efendimizin âhirete teşrîf edeceği sene iki kere gelip tamâmını okudular. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi ilk emri, “Oku” şeklinde başlayan ve teblîği 23 sene devâm eden İslâm dîninde ilme ve okumaya büyük ehemmiyet verilmiştir. Hakîkaten İslâmiyet ilme, fenne, tekniğe, endüstiriye lâyık olduğu üzere önem verir. İlim mevzûunda, ilmin temîn edeceği yüksek dereceler husûsunda, Kur’ân-ı kerîmde müteaddid âyet-i celîle ve Peygamber efendimizin birçok hadîs-i şerîfi vardır. Burada şunu da belirtelim ki, hakîkatte ilim sıfatı, Allahü teâlânın yüce sıfatlarındandır. Kullarına da cüz’î olarak vermiştir. Allah’ın ilmi şüphesiz ki küllîdir; ama kulların bilgisi cüz’îdir. Yüce Allah, gaybı (gizliyi) da, açık olanı da bilir. İnsanların ilim sâhibi olmaları ilmi, kitapları ve âlimleri sevmeleri ve onları okuyup dinlemeleriyle mümkün olmaktadır. Şimdi de bugünkü konumuzla ilgili birkaç âyet-i kerîme mealini sunmak istiyoruz: “De ki, bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Ancak temiz akıl sâhipleri (bunları) düşünürler.” (Zümer, 9) “....Allah, sizden îmân etmiş olanlarla, kendilerine ilim verilmiş bulunanların derecelerini yükseltir...” (Mücâdele, 11) “Allah’tan kulları arasında (hakkıyla) ancak âlimler korkar ...” (Fâtır, 28) Sevgili Peygamberimizin, bu konudaki hadîs-i şerîflerinden de birkaç tanesini zikredelim: “Beşikten mezâra kadar ilim tahsîl ediniz.” “İlim taleb etmek (erkek ve kadın) her Müslümâna farzdır.” “Sadakanın en fazîletlisi, Müslümân kimsenin ilim öğrenmesi, sonra onu Müslümân kardeşine öğretmesidir.” “Ya âlim veya öğrenici yahud dinleyici olarak veyahud da (bunlara) muhabbet besleyerek hâl ve istikbâlini te’mîn et. (Bu dört grubun dışında) beşinci olma, yoksa helâk olursun.” “İstediğiniz kadar okuyun, bildiğinizle amel etmedikçe, Allah size mükâfât vermez.” “Kim bildiği ile amel ederse, Allah ona bilmediklerini de öğretir.” Bir rivâyette: “Bilmediği ilme onu vâris kılar” buyurulmuştur. İslâm âlimleri ve atalarımız, asırlarca gecelerini gündüzlerine katarak çok kıymetli kitaplar yazmışlar ve bunları kütüphânelerde gözleri gibi koruyup bizlere kadar ulaştırmışlardır. Bizlere düşen, bunları okuyup istifâde etmek ve gereğini yapmaktır. İnşâallah yarın ve önümüzdeki hafta yazacağımız makâlelerimizde, [sebebini o zaman açıklayacağımız üzere], Arapça ve diğer yabancı dillerin öğrenim ve öğretimiyle alâkalı bazı husûslar üzerinde durmak istiyoruz...

Öğrendiklerini tatbîk etmenin önemi

Mukaddes dînimiz İslâmiyet, ilmiyle âmil olanların dünyâ ve âhirette yüksek derecelere nâil olacaklarını, amellerinin karşılığı olarak birçok mükâfâtlara kavuşacaklarını haber vermiştir. Kur’ân-ı kerîm ve hadîs-i şerîflerde bunun birçok delîlleri vardır. Cenâb-ı Hak, Kur’ân-ı kerîm’de, bizlerden, önce îmân etmemizi, yaptığımız her işin îmân ve i’tikâdımıza muvâfık olmasını, kendi rızâsına ve bizler için gönderdiği ahkâma uygun olmasını, emirleri yerine getirmemizi, nehiylerden de sakınmamızı emretmekte, böylece biz kullarına “amel-i sâlih”in ne olduğunu ve onları nasıl yapacağımızın yolunu da göstermiş olmaktadır. Yüce kitâbımız Kur’ân-ı kerîmde, ilme değer verildiği kadar ilim ile âmil olmaya da değer verilmiştir. İşte bunun içindir ki, Kur’ân-ı kerîm’de amelin lüzûmu defalarca beyân buyurulmuştur. Nitekim amel hususunda 135 kadar âyet-i kerîme vardır. Bunlardan 25’inde “amel-i sâlih” adı verilen “her türlü iyi iş”ten bahsedilmektedir. Cenâb-ı Hak, îmândan hemen sonra “sâlih amel”i zikrederek onun önemini açıkça belirtmiştir. Bu gerçeği beyân eden birçok âyet-i kerîme vardır [Bakara, 277; Mâide, 69; Kehf, 10; Mü’min, 40; Beyyine, 7; Asr, 1-3 gibi.] Biz burada, bunlardan sâdece üçünün meâl-i âlîlerini zikredelim: “Kim Allah’a ve âhiret gününe îmân edip de sâlih amel işlerse (iyi amel ve harekette bulunursa), artık onların üzerine hiçbir korku yoktur. Onlar mahzûn da olmayacaklardır. “ (Mâide, 69) “Kim de erkek olsun kadın olsun, (fakat) mü’min olarak sâlih (iyi) amel (ve hareket)de bulunursa, işte onlar, içinde hesâpsız rızıklara kavuşturulmak üzere, Cennete girerler.” (Mü’min, 40 ) “İnanan ve sâlih ameller yapanlar, halkın en hayırlılarıdır.” (Beyyine, 7) Sevgili Peygamberimiz de (sallallahü aleyhi ve sellem) birçok hadîs-i şerîflerinde ilmi ile amel edenlerin, dünyâda ve âhirette nâil olacakları büyük mükâfâtlardan bahsetmiş, hattâ “İlmi ile âmil olana müjdeler olsun” buyurmuştur. “Her kim ilmi ile amel ederse, Allah ona bilmediği ilimleri de öğretir.” “Dinde âlim olanı Allah korur ve ummadığı yerden rızkını verir” hadîs-i şerîflerinde görüldüğü üzere, Peygamber Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem), âlim olmanın yolunun ilimle amel etmekten geçtiğini, ilmi ile âmil olan gerçek ulemânın vehbî ilim adı verilen ilme de nâil olacaklarını, rızıklarının ummadıkları yerlerden geleceğini bildirmişlerdir. “Hayra delâlet eden, onu yapan (kişi) gibidir.” “Her kim birisine bir ilim öğretir de, o kişi de o ilimle amel ederse, onun sevâbından eksiltilmeksizin aynı sevâp, öğretene de verilir.” “Bir veya iki farzı öğrenip, onlarla amel eden, sonra da onları amel edecek birisine öğretene Allah rahmet eylesin.” “Kişinin ilim öğrenip onunla amel etmesi ve sonra onu başkalarına öğretmesi sadakadandır” meâlindeki hadîs-i şerîflere baktığımızda, Sevgili Peygamber’imizin (sallallahü aleyhi ve sellem), bu hadîs-i şerîflerinde de ilmi ile âmil olmanın sevâp yönünden fazîletine işâret ettiğini görmekteyiz. Yine ilmi ile âmil olanların sadaka ecrine nâil olacakları belirtilmiştir. Bütün bunların da ötesinde, ilmi ile âmil olanlara Allah’ın rahmeti tahsîs edilmek sûretiyle onlara en büyük pâye verilmiş olmaktadır. Ehl-i Sünnetin reîsi, amelde mezheb imâmımız İmâm-ı A’zam (150/792) hazretleri buyuruyor ki: “İyi bil ki, uzuvların göze tâbi olması gibi, amel de ilme tabidir. Az amelle ilim, çok amelle birlikte olan cehâletten hayırlıdır. Bunun içindir ki, Allahü teâlâ: “Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” (Zümer, 9) buyurmaktadır.“ Dört hak mezhebten biri olan Şâfiî mezhebinin reîsi, büyük âlim İmâm-ı Şâfiî (rahimehüllah) hazretleri de bu mevzûda buyuruyor ki: “İlim, öğrenilen değil, yaşanandır. Yaşanmayan, kendisi ile amel edilmeyen ilim geçersiz akçe gibidir.“ Büyük fıkıh alimlerinden Süfyân es-Sevrî hazretleri ise şöyle buyuruyor: “İlim ameli davet eder. Eğer amel geldiyse ne güzel, gelmezse ilim de göçer gider.“ Selef-i sâlihînden bu konuda birçok söz rivâyet edilmiştir. Bunların hepsini burada nakletmeye yerimiz müsâit değildir; bugün örnek olarak birkaç tanesini zikretmiş bulunuyoruz. Bu mühim konuda inşâallah yarın da bazı nakiller yapmak istiyoruz...



Abdullah İbn-i Mes’ûd hazretleri buyuruyor ki: Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir defasında “Ey Abdullah bin Mes’ûd!” buyurdu. Ben, üç defa: “Buyur ey Allah’ın Resûlu“ dediğimde, şöyle buyurdular: “İnsanların en fazîletlisi hangisidir? Bilir misin?” Ben: “Allah ve Resûlu daha iyi bilir“ dedim. (O zaman) buyurdular ki: “İnsanların en fazîletlisi, dînlerini öğrendiklerinde (ilimleriyle amel edip) amelce en üstün olanlardır.” Merhûm Taşköprü-zâde (v.968/1560), âlimin ilminin gerektirdiğinin dışında hareket etmesi hâlinde, cezâsının câhilden fazla olacağını ifâde etmektedir. Zîrâ günâh işleyen câhil, sâdece o günâhının cezâsını alır. Fakat âlim günâh işleyince, günâhının cezâsını aldığı gibi, bu işi filân âlim yapmıştır deyip ona uyanların da günâhlarını alır. Onun için, “ilmin kapısı” sıfatıyla tavsîf edilen Hazret-i Alî Efendimiz (radıyallahü anh) buyuruyor ki: “İki kimse benim belimi bükmüştür. Birincisi, İslâmiyetin emir ve yasaklarını, şart ve edeplerini yapmakla vazîfeli olup, bunları bilmeyen câhillerdir. İkincisi de, İslâmın nâmûs perdesini yırtan âlimlerdir. Bu ikinciler, ilimleriyle âmil olmayan ve böyle hareket etmekle insanları kendilerinden nefret ettiren âlimlerdir.“ Bu husûs, şu hadîs-i şerîfte ne güzel ifâde edilmiştir: “Bir işte, câhile bir defa helâk ve korku varsa, âlime yetmiş defa vardır.” Görüldüğü gibi ilmi ile âmil olmamak, hakîkaten büyük bir noksanlık ve günâhtır. Nitekim Peygamber Efendimiz muhtelif hadîs-i şerîflerinde buyuruyorlar ki: “Kendisiyle amel edilmeyen her ilim, sâhibi için bir vebâldir.” “Ümmetimin helâki, fâcir âlimler ve câhil âbidler yüzünden olacaktır.” “İlim öğrenmeyene de, ilim öğrendikten sonra amel etmeyene de yazıklar olsun.” “Kimin ilmi artar da, hidâyeti (güzel amelleri) artmazsa, o ancak Allah’tan uzaklaşmış olur.” “İnsanlara hayrı öğretip kendini unutan, başkalarına ışık verip kendisini yakan kandil gibidir.” “Kıyâmet gününde insanların azâb yönünden en şiddetlisi, Allah’ın, ilmiyle kendisini faydalandırmadığı âlimdir.” “Kıyâmet günü birisi getirilip ateşe atılır. Karnındaki bağırsakları dışarı fırlar. Bu durumda değirmen merkebi gibi dönmeye başlar. Cehennemdekiler etrâfını çevirip sorarlar: Yahu bu hâlin ne böyle? Sen iyiliği emredip, kötülükten alıkoymaz mıydın? Evet öyle idim. İyiliği emrederdim, ama kendim yapmazdım; milleti münkerden alıkoyar, fakat kendim onu işlemekten çekinmezdim der. “ (Buhârî, Bed’ü’l-Halk, 9; Müslim, Zühd, 7) “Cennet halkından birtakım kimseler, cehennemliklerden bazılarının yanlarına giderek, niçin cehenneme girdiniz? Vallahi biz ancak sizden öğrendiklerimiz sâyesinde cennete girdik deyince onlar, biz söylerdik, fakat söylediğimizi yapmazdık diye cevâb verirler.” (El-Heysemî) “İlmi ile amel etmeyen âlim öyle azâba dûçâr olur ki, azâbının şiddetinden cehennem halkı (onun o felâketine üzüldükleri ve ona acıdıkları için) onu ziyâret ederler.” “Kişi kıyâmet günü, ömrünü nerede tükettiğinden, ilmi ile nasıl amel ettiğinden, malını nereden kazanıp nereye sarf ettiğinden, vücûdunu nerede yıprattığından sorulmadıkça hiçbir yere adım atamaz.” “Kıyâmet günü olduğu vakit, Allahü teâlâ, kullarının hesâplarını görmek için tecellî eder. Kullarının bütünü diz üstü çökmüş, şaşkın ve perîşân bir vaziyettedir. İlk hesâba çağırdığı, Kur’ân-ı kerîmi ezberleyen hâfızlardır.Onlardan her birine der ki: -Resûlüme indirdiğim kitâbı sana öğretmedim mi? -Evet öğrettin Ya Rabbî, der. Allahü teâlâ: -Öyle ise, bu öğrendiğin ile ne amel ettin? diye sorar. Hâfız: -Gece-gündüz senin rızan için okudum ve okuttum der. Allahü teâlâ buyurur ki; -Belki bunları yaparken (benim rızâmı değil, halkın teveccühünü arıyor ve) falanca ne okuyucudur? denmesini istiyordun ve hakîkaten de öyle dediler, buyurur...” “İsrâ gecesinde, dudakları ateşten makaslarla kesilen birtakım insanlar gördüm. Siz kimsiniz? diye sordum. Onlar: Biz, iyiliği emreder, kendimiz yapmazdık. Fenâlıktan meneder, hâlbûki kendimiz yapardık diye cevâp verdiler.”

Cahil, alimi tanıyamaz
01.06.2009

Alim; sözlük anlamı olarak bilen, ilim sahibi demektir. Aynı zamanda, her şeyi bilen manasına Allahü teâlânın sıfatlarından birisidir.

Cehil; ilimsizlik, bilgisizlik demektir. İlimsiz, bilgisiz olana da cahil denir. İlimsizlik, bilgisizlik, dini bilgilerden haberi olmamak da, cehalettir.

İslam alimi olabilmek için, zamanın fen ve edebiyat bilgilerinde yetişmiş, Kur’an-ı kerimin ve yüzbinlerce hadis-i şerifin manasını ezberden bilen, İslam’ın yirmi ana ilmini ve bunların kolları olan seksen ilminde mütehassıs, uzman olmuş, tasavvufun yani evliyalığın en yüksek derecesine ulaşmış, yetişmiş, yetiştirebilen ve ictihad makamına yükselmiş olmak lazımdır. Bu özellikleri taşıyan kimseye, alim denir.

(Alimler peygamberlerin vârisleridir) hadis-i şerifindeki müjdelenen alimler, bu şekilde yetişmiş olan alimlerdir.

Cahil olduğu halde, cahilliğini bilmeyip, kendini alim zannedene, cehl-i mürekkeb denir. İsa aleyhisselam; “Sağırı, dilsizi, tedavi ettim. Ölüleri Allahü teâlânın izni ile dirilttim. Fakat cehl-i mürekkebin ilacını bulamadım” buyurmuştur.

İmam-ı Şa’bi hazretleri, ilimde olgunlaşmamış ve cehaletten kurtulmamış olanlardan sakınmak lazım geldiğini bildirir ve; “Fitne çıkaran alimden ve cahil abidden sakınınız. Çünkü bunların ikisi de fitnedir ve de çok tehlikelidir” buyururdu.

Abdullah-ı İsfehani hazretleri de, talebelerini ve sevenlerini hep ilme teşvik eder ve buyururdu ki:
“Hazret-i Ali; ‘Allahü teâlâya ilimsiz ibadet eden kimse, değirmene bağlı merkep gibidir. Gün boyunca yürür, fakat hep aynı yerindedir’ buyurmuştur.

Cahil de böyledir. Cehaletle, Allahü teâlâya çok çok ibadet eder. Fakat bu ibadeti, onun Allah indinde yakınlığını arttırmaz. Bazen kul çok ibadet yapar, fakat cahil olduğundan ibadeti emre uygun olarak yapamaz, dolayısıyle boşu boşuna yorulmuş, meşakkat ve zahmet çekmiş olur. Bir iş, ancak emrolunduğu şekilde yapılırsa, ibadet olur. Bu da ancak ilimle bilinir. Peygamber efendimiz; (İlim öğrenmek, her kadın ve erkek Müslümana farzdır) buyurdu. Buradaki ilim, ilm-i hal bilgisidir. İnsanı Allahü teâlânın rızasına ulaştırmayan, kavuşturmayan her ilim faydasızdır. Bu sebeple, ibadetlerin ancak ilimle doğru yapılabileceği anlaşılmaktadır.”

Alimi tanımak için alim ve evliyayı tanımak için de, veli olmak lazımdır. Bir cahilin, bir alime, bir mütehassısa dil uzatmasının kıymeti olamaz. Alimi, alim tanır, cahil tanıyamaz. Bir cahilin lehte ve aleyhteki sözlerine itibar edilmez. Bu sebeple dinimizi, dinini bilen, seven ve kayıran İslam alimlerinin ilmihal kitaplarından öğrenmeli, çoluk-çocuğa da öğretmelidir. Her Müslümanın birinci vazifesi bu olmalıdır. Kendilerine din adamı ismini ve süsünü veren, cahil, sapık kimselerin sözlerinden, yazılarından din öğrenmeye kalkışmak, kendini Cehenneme atmaktır.

Abdülehad Nuri hazretleri buyuruyor ki:
“İlimde mahir, dini meselelere gereği gibi vakıf olmayan, fakat alim sıfatını taşıyan cahil; ehl-i sünnet vel cemaat itikadı ile diğer dalalet ve bozuk itikadları birbirinden ayırmaya gücü yetmeyen, ihtilaflı meselelerin sadece bir tarafını bilip, diğer tarafından haberi olmayan ve yanlış düşüncesinde direten, ilmi ile amel etmeyen münafık sıfatlı kimseler, ahireti taleb edenleri bid’at ve dalalete düşürerek dinden ederler. Onun için; Allahü teâlânın emirlerine uyan, yaratıklarına şefkat eden, sırf Allah için doğru yolu gösteren İslam alimlerine uyup, cahil olanlardan çok sakınmalıdır.”

Netice olarak cahil bir kimse, ilim sahibi olanı tanıyamaz. Alim ise, cahili hemen tanır, çünkü daha önce o da cahildi. Fakat cahil, alimi tanıyamaz, çünkü daha önce alim değildi. Ahmed Cezeri hazretlerinin buyurduğu gibi:
“Cahil kimse, her ne kadar iyilere özense bile, bilgisi olmadığı ve rehbersiz olduğu için, merkebin gül ile kangal dikenini fark edemediği, ayıramadığı gibi, o da doğru ile eğriyi fark edemez, ayıramaz.”

Rehbersiz doğruya ulaşılamaz
30.03.2009

İnsanoğlu, önünde bir yol gösteren, Allahü teâlânın gönderdiği bir rehber olmadan kendi başına doğru yolu bulamamış, hep yanlış yollara sapmıştır. İnsan, kendisini yaratan büyük kudret sahibinin var olduğunu, aklı sayesinde anlamış, fakat ona giden yolu, rehbersiz olarak bulamamıştır. Peygamberleri işitmemiş veya o Peygamberin daveti kendilerine ulaşmamış olanlar, yaratıcıyı etraflarında aramışlar ve kendilerine en büyük faydası olan güneşi, yaratıcı sanarak ona tapmaya başlamışlardır. Daha sonra, büyük tabiat güçlerini, fırtınayı, ateşi, kabaran denizi, yanar dağları ve benzerlerini gördükçe, bunları yaratıcının yardımcıları zannederek, herbiri için birer suret yapmaya kalkmışlar ve bunlardan da putlar doğmuştur. Bunların gazabından korkarak, onlara kurbanlar kesmişler ve insanları bile bu putlara kurban etmişlerdir. Böylece her yeni hadise karşısında, putların sayısını da artırmışlardır. İslamiyet zuhur ettiği zaman Kâ’be-i muazzamada 360 put vardı.

Kısacası insan, bir rehber olmadan, her şeyin sahibi, yaratıcısı olan Allahü teâlâyı kendi başına bir türlü tanıyamamış, Ona giden yolu bulamamıştır. Bugün bile güneşe ve ateşe tapanlar mevcuttur ve bunlara da şaşmamalıdır. Çünkü rehbersiz, karanlıkta doğru yol bulunamaz. İsra suresinin 15. âyetinde mealen; (Biz, Peygamber göndererek bildirmeden önce azab yapıcı değiliz) buyurulmaktadır.

Allahü teâlâ, kullarına verdiği akıl ve düşünme kuvvetinin nasıl kullanılacağını onlara öğretmek, kendi birliğini onlara tanıtmak ve iyi işleri kötü, zararlı işlerden ayırmak için, dünyaya Peygamberler göndermiştir.

Peygamberler, insanlık sıfatları itibariyle bizim gibi insandırlar. Onlar da yer, içer, uyur ve yorulurlar. Diğer insanlardan farkları; çok akıllı olmaları, zekaları, muhakeme kuvvetlerinin çok üstün olması, tertemiz ahlaklı ve Allahü teâlânın emirlerini insanlara tebliğ edecek, bildirecek bir güçte bulunmalarıdır.

Peygamberler, en büyük rehberlerdir. İslam dinini tebliğ eden, en son ve en üstün peygamber, Muhammed aleyhisselamdır. Kitabı da, Kur’an-ı kerimdir. Muhammed aleyhisselamın sözlerine, Hadis-i şerif denir.

Kur’an-ı kerim ve hadis-i şerifler yanında bize rehberlik eden büyük din âlimleri de vardır. İnsan, iyi bir Müslüman olmak için İslam dininin kitabı olan Kur’an-ı kerimi okuyarak ve hadis-i şerifleri inceleyerek doğru yolu bulamaz mı diye bir düşünce hatıra gelebilir. Böyle düşünmek çok yanlıştır. Çünkü, din hakkında hiç bilgisi olmayan bir kimse, bir rehber olmadan Kur’an-ı kerimin ve hadis-i şeriflerin derin manasını anlayamaz. En mükemmel sporcu bile, yüksek bir dağa çıkarken kendisine bir rehber arar. Bir büyük fabrikada mühendislerin yanında ustabaşılar ve ustalar vardır. Böyle bir fabrikaya ilk giren işçi, önce ustalarından, sonra ustabaşılarından işinin inceliğini öğrenir. Bunları öğrenmeden, mühendis ile temas ederse, onun sözlerinden, hesaplarından hiçbir şey anlamaz. Çok iyi silah kullanan bir kimse bile, kendisine verilen yeni bir silahın nasıl kullanılacağı kendine öğretilmeden, onu doğru kullanamaz. Bunun içindir ki, din ve iman işlerinde, Kur’an-ı kerim ve hadis-i şerifler yanında kendilerine Mürşid-i kâmil ismi verilen büyük din âlimlerinin eserlerinden faydalanmak gerekmektedir.

İslam dinindeki Mürşid-i kâmillerin en üstünleri, dört mezheb imamlarıdır. Bunlar, imam-ı a’zam Ebu Hanife, imam-ı Şafi’i, imam-ı Malik ve imam-ı Ahmed bin Hanbel hazretleridir.

Netice olarak, Kur’an-ı kerimin ve hadis-i şeriflerin manalarını doğru olarak öğrenmek için, bu âlimlerin kitaplarını okumak lazımdır. Bunların kitaplarını açıklayan binlerce âlim gelmiştir. Bu açıklamaları okuyan, İslam dinini doğru olarak öğrenir. Bu kitapların hepsindeki iman bilgileri aynıdır. Bu doğru imana Ehl-i Sünnet itikadı, inancı denir. Sonradan uydurulan, bunlara uymayan bozuk, sapık inanç yollarına ise, Bid’at ve Dalalet yolları denir.

Dinimizi kimden öğrenmeli?
18.01.2009

Müslüman olmak yani Allahü teâlânın varlığını, bir olduğunu, kudretini, sıfatlarını anlamak için, kimseyi taklide ihtiyaç yoktur. Fen bilgilerini iyi öğrenen, aklı başında bir kimse, yalnız düşünmekle, Allahü teâlânın var olduğunu anlar, imana kavuşur. Eseri görerek müessirin yani eseri yapanın varlığını anlamamak, ahmaklık olur. Her insanın böyle düşünerek imana gelmesini dinimiz emretmektedir.

Yeni Müslüman olan veya akıl ve baliğ olan Müslüman evladının, önce Kelime-i şehadeti söylemesi, bunun manasını öğrenip, inanması lazımdır. Sonra, Ehl-i sünnet alimlerinin kitaplarından iman edilmesi lazım olan bilgileri öğrenip, bunlara inanması gerekir. Daha sonra Ehl-i sünnetin dört mezhebinden birinin kitaplarındaki fıkıh bilgilerini yani İslam’ın beş şartını, helal, haram olan şeyleri öğrenmesi, bunlara inanması ve uygun yaşaması lazımdır. Bunları öğrenmek ve uymak lazım olduğuna inanmayan, ehemmiyet vermeyenin imanı gider. Ehl-i sünnetin dört mezhebinden birinde olmayan kimsenin imanı bozulur. Ya bid’at sahibi veya imanı gidip mürted olur. Bunun her ikisi de, tövbe etmeden ölürse, Cehenneme gider.

Kalb hastalıklarından birisi de, kişinin, tanımadığı kimseleri taklit etmesidir. Ehl-i sünnet alimi olduğu anlaşılmayan kimsenin sözlerinin, kitaplarının yaldızlı, ateşli propagandalarına aldanarak, buna tabi olmak caiz değildir. Nasıl kimse olduğunu araştırmadan, onu güvendiği kimselere sormadan, itikadında, sözlerinde ve ibadetlerinde ona uymak, insanı felakete götürür. Hadika isimli kitapta buyuruluyor ki:
“İtikatta, taklit ederek, işittiğine iman etmek caiz ise de, inceleyip araştırmadığı için, günah işlemiş olur. Amelde, ibadetlerde, araştırmadan, bir mezheb imamına tabi olmak, sözbirliği ile caizdir. Herhangi bir din kitabını okuyarak ve din adamı geçinen herkese sorup anlayarak, din bilgisi öğrenmek caiz değildir. Din adamı denilenler arasında cahiller, din bilgisi olarak kendi düşüncelerini yazan zındıklar, fasıklar, münafıklar, İslamiyet’i içeriden yıkmak isteyenler ve bunlara alet olarak geçinenler her zaman vardı. Hakiki din adamı olmak için, hem ilim, hem amel, hem de ihlas, yani takva lazımdır. Din adamının, insanı saadete kavuşturabilmesi için, en önce Ehl-i sünnet itikadında olması lazımdır. Eshab-ı kiramın izinde bulunması ve icma-i ümmete uyması lazımdır.”

Müslümanın, amellerde, ibadetlerde, ictihad derecesine yükselmiş olan alimlerden birini seçerek, her işinde bunu taklit etmesi lazımdır. Dört mezhepten biri taklit edildiğinde, maksat hasıl olur.

İctihad, Kur’an-ı kerimde ve hadis-i şeriflerde açıkça bildirilmemiş, kapalı bildirilmiş olan bilgileri anlamak, açıklamak demektir. İctihad yapmak şartlarına malik olan derin alimlere, Müctehid denir. Hicretten dörtyüz sene sonra, müctehid yetişmemiştir. Zaten Müctehide ihtiyaç da kalmamıştır. Çünkü Allahü teâlâ ve Onun Resulü Muhammed aleyhisselam, kıyamete kadar, hayat şekillerinde ve fen vasıtalarında yapılacak değişikliklerin, yeniliklerin hepsine şamil olan hükümlerin hepsini bildirmişlerdir. Müctehidler de, bunların hepsini anlayıp, açıklamışlardır. Sonra gelen alimler, bu hükümlerin, yeni hadiselere nasıl tatbik edileceklerini, tefsir ve fıkıh kitaplarında bildirirler. Müceddid denen bu alimler, kıyamete kadar mevcut olacaklardır. “Fen vasıtaları değişti. Yeni hadiselerle karşılaşıyoruz. Din adamları toplanarak yeni tefsirler yazılmalı, yeni ictihadlar yapılmalıdır” diyerek, değişiklikler yapmak lazım olduğunu savunanların İslam düşmanı oldukları anlaşılır.

Netice olarak, alim görünen ve din adamı denilen herkesin sözüne veya kitabına uyarak amel etmek caiz değildir. Ehl-i sünnet alimlerinin kıymetli kitaplarından toplanmış, tercüme edilmiş fıkıh, ilmihal kitaplarını okumalıdır. Böyle tercüme edilmemiş, kafadan yazılmış ilmihal kitaplarını ve uydurma tefsirleri okumak, insanı dünya ve ahiret felaketlerine sürükler.

İslamiyet, nakil yoluyla öğrenilir
03.05.2009

Allahü teâlâ, Resulullah efendimizi, Kur’an-ı kerimi tebliğ etmek, öğretmek için gönderdi. Eshab-ı kiram, Kur’an-ı kerimdeki bilgileri Resulullah efendimizden işiterek ve sorarak öğrendiler. Enbiya suresinin 7. âyet-i kerimesinde mealen;(Bilmediklerinizi, zikir sahiplerinden sorunuz!)buyurulmuştur. Zikir, ilim demektir. Bu âyet-i kerime, bilmeyenlerin, âlimleri bulup onlardan sorup, öğrenmelerini emretmektedir.

Din âlimleri de, sorup öğrenme ve nakletme yolunu takip ederek Eshab-ı kiramdan öğrendiler. Bütün Müslümanlar da, müctehid olan bu âlimlerden ve bunların kitaplarından öğrendiler. Peygamber efendimiz; (Ey insanlar, biliniz ki, ilim âlimden işiterek öğrenilir) buyurmuştur.

Müslümanların bilmesi, öğrenmesi lazım olan bilgilere Ulum-i islamiyye, müslümanlık bilgileri denir. Bu bilgilerin kimisini öğrenmek farzdır, kimisini öğrenmek sünnet, bir kısmını öğrenmek de mubahdır.

İslam bilgileri, iki büyük kısma ayrılır:

Birincisi Ulum-i nakliyye yani din bilgileridir. Ehl-i sünnet âlimleri, bu bilgileri, Edille-i şer’ıyye denilen dört kaynaktan edinmişlerdir. Nakil yolu ile edinilen bu bilgiler, çok yüksektir. Aklın, insan dimağı gücünün dışında ve üstündedir. Bunlar, hiçbir zamanda, kimse tarafından değiştirilemez. Bu bilgiler, sorarak ve nakil yolu ile öğrenilir. Peygamber efendimiz; (İlim hazinedir. Anahtarı, sorup öğrenmektir) buyurmuştur.

İslam bilgilerinin ikinci kısmı Ulum-i akliyyedir ki, matematik, mantık ve tecrübi bilgilerdir.

İslam dini, çok sağlam esaslar üzerine kurulmuş, dünyanın her tarafına hatta zamanımıza kadar hiç değiştirilmeden gelmiş ve yayılmıştır. Diğer dinlerin hiçbiri böyle sıhhatli bir şekilde nakledilememiş ve korunamamıştır.

İnanılacak olan iman bilgilerini doğru olarak öğrendikten sonra, helal, haram, farz, vacib, sünnet, mendub ve mekruh olan şeyleri de, Ehl-i sünnet âlimlerinin nakil yolu ile yazdıkları fıkıh kitaplarından öğrenmek ve bunlara uymak lazımdır. Bu âlimlerin üstünlüklerini anlayamamış olan cahillerin, kendi kafalarına göre yazdıkları kitaplardan öğrenmemelidir. Zira itikat edilecek şeylerde Ehl-i sünnete uymayan inanışı olan bir Müslüman, ahirette Cehenneme girmekten kurtulamaz. İmanı doğru olan bir Müslümanın, ibadetinde gevşeklik olursa, tövbe etmese bile, affedilebilir. Affedilmese bile, azab çektikten sonra, Cehennemden kurtulur. Bunun için işin başı, itikadı düzeltmektir. Ubeydullah-i Ahrar hazretleri; “Bütün keşifleri, kerametleri bana verseler, fakat, Ehl-i sünnet vel cemaat itikadını vermeseler, kendimi harab bilirim. Keşif ve kerametim olmasa ve kabahatim çok olsa, fakat Ehl-i sünnet ve cemaat itikadını ihsan eyleseler, hiç üzülmem” buyurmuştur.

Ebü’l-Abbas-ı Mürsi hazretleri, sohbetlerinde hep hocasından nakiller yapardı. Bunun sebebi sorulduğunda buyurdu ki:
“Eğer istesem; Allahü teâlâ buyurdu ki, Resulullah efendimiz buyurdu ki, ben diyorum ki... diyerek nefesler adedince, pekçok şey anlatırım. Yani Allahü teâlânın izni ile ilmim o kadar genişledi. O kadar çok şey biliyorum, fakat bütün bunları öğrenmeme, bu dereceye yükselmeme vesile, vasıta olan mübarek hocama karşı edebe riâyet ederek, edepte noksanlık olmaması ve daha çok ihsanlara kavuşmak için, hep hocamdan naklederek konuşuyorum. Layık ve uygun olan da budur.”

Netice olarak din bilgileri, nakil yolu ile yani önce gelenlerden haber almakla öğrenilir. Fen bilgileri ise, tecrübe, deney yolu ile öğrenilir. Tecrübe, deney, fen bilgilerinde olur, din bilgilerinde olmaz. Ebu Ali Dekkak hazretlerinin buyurduğu gibi:
“Kendiliğinden yetişen ağaç, yaprak verir. Fakat meyve vermez. Verse de tatsız olur. İnsan da böyledir. Hocası olmayan kimseden hiçbir şey hasıl olmaz. Ben söylediklerimi kendiliğimden söylemiyorum. Bu anlattıklarımı hocam Nasrabadi hazretlerinden öğrendim. Onun hocası Şibli hazretleri ve o da, bu bilgileri Cüneyd-i Bağdadi hazretlerinden öğrenmiştir.”

Şeytanın maskarası olmamak için

Dini tam olarak yaşayabilmek için, dinin emir ve yasaklarını çok iyi bilmek lazımdır. Bunun için dinimiz ilme ve âlime çok önem vermiştir. Hadis-i şerifte, “Şeytana karşı bir fakih, bin abidden (çok ibadet yapandan) daha kuvvetlidir” buyuruldu. Çünkü fakih, dinini bilen kimsedir, âlimdir. Bilen kimsenin kaldırılması, yoldan çıkartılması çok zordur. Peygamber efendimiz, “Âlimin âlim olmayana üstünlüğü, peygamberin ümmetine üstünlüğü gibidir” buyurmuştur. Dinin emir ve yasaklarını ve bunların önemini bilen kimse, şartlar ne olursa olsun, dine aykırı iş yapmaz. Bilmeyen, kötü kimselerin, şeytanın maskarası olur. Bunun geçmişte örnekleri çoktur: Eski kavimlerde vaktinin çoğunu ibâdet ile geçiren, “Âbid Bersîsâ” isminde genç biri vardı. Bu kimsenin duâsı makbûl idi. Ne için duâ etse kabûl edilirdi. Bunun için her sıkıntısı olan ona gider, duâ isterdi. Hasta olan kimselere de duâ ediyor, duâsı sebebiyle hastalar şifâ buluyordu. En tehlikeli tuzak! Şeytanların başı İblis, bu âbidi yoldan çıkarmayı düşündü. Fakat ne kadar uğraştıysa buna muvaffak olamadı. Bu işi neticelendirmek için bütün kurmaylarını toplantıya çağırdı. Onlara dedi ki: -Şu Âbid Bersîsâ, nice zamandır bize meydan okuyor. Onu bir türlü yoldan çıkartamadık, acze düştük. Bu işi hanginiz başarabilir. İblisin önde gelen adamlarından birisi söz isteyerek dedi ki: -Ben bu işi üzerime alıyorum. Artık bu işi hâllolmuş bilin. Kısa zamanda sizi memnun edecek, neticeyi takdim edeceğim. Âbid’i yoldan çıkarmayı üzerine alan şeytan, toplantıdan çıkar çıkmaz bir eve gitti. Gittiği evin sahibi, hâli vakti yerinde zengin bir kimseydi. Güzel de bir kızı vardı. Şeytan, işe önce bu kızdan başladı. Çeşitli evhamlar, vesveseler vererek kendisini hasta olduğuna inandırdı. Kızı hastalık hastası yaptı. Kızlarının hasta olduğunu gören ana-babası onu tedâvi ettirmek istediler. Bu tedâvinin yapılması için de hatırlarına, meşhur Âbid Bersîsâ geldi. Kızlarını alıp, doğruca Âbid’in evine vardılar. Âbid kızın şifâ bulması için duâ etti. Kız rahatladı, hiçbir hastalık alâmeti kalmadı. Neşe içinde evlerine geri döndüler. Şeytan bir zaman sonra, tekrar kızın yanına varıp, ona yine hasta olduğuna dair vesveseler vermeğe başladı. Kız eski hâline döndü. Ana-babası kızlarını tekrar alıp, Âbid’e gittiler. Şeytan yolda giderken, bunlara “Eğer kızınızı birkaç gün Âbid’in yanında bırakırsanız hastalığı tamamen geçer. Aksi takdirde, sık sık getirip götürmeniz gerekir” diye vesvese verdi. Neticede, kızlarını orada bırakmaya karar verdiler. Fakat Âbid bunu kabûl etmedi. Çünkü, Âbid evinde yalnız kalıyordu. Gündüzleri oruç, geceleri de namaz kılarak geçiriyordu. Dünya ile ilgisi kalmamıştı. Bunun için kızı kabûl etmek istemedi. Fakat, ana-babası çok ısrar ettiler: “Kızımızın sana bir zararı olmaz. İbâdetlerine engel teşkil etmez. Sen zaman zaman okur, ona duâ edersiniz. Biz senin ve onun bütün masraflarını karşıladığımız gibi, ayrılırken de fazlasıyla dünyalık bırakacağız” dediler. Genç Âbid, âlim olmadığı için iki gencin, ateş barut misali bir arada kalmalarının başına ne belalar açacağını düşenemedi. Çok ısrar ettikleri için, iyi niyetle kızı evde bıraktı. Halbuki iyi niyetle de olsa haram işlenemezdi. Kız az zaman sonra şeytanın da tahrikiyle, Âbid’in dikkatini çekecek şeyler yapmağa başladı. Önceleri Âbid buna aldırış etmedi. Fakat şeytan kızı rahat bırakmıyordu, devamlı Âbid’e karşı tahrik ettiriyordu. Önceleri kızın güzelliğini pek fark etmeyen Âbid, kızın eşsiz güzelliğini görünce, o da nefsine mağlup oldu. Avucunun içine aldı Bu defa da Âbid’e vesvese vermeğe başlayan şeytan: “Senin çok sevapların var. Cenâb-ı Hak affedicidir, günâh ne kadar büyük olursa olsun, affeder, kızla beraber olduktan sonra tövbe edersin. Bir defacık işlenen günâhtan ne çıkar” şeklinde telkinde bulunuyordu. Âbid, nefsiyle ve şeytanla epey bir mücadele ettikten sonra, teslim bayrağını çekti sonunda, kızın arzusunu yerine getirdi. Daha sonra kendine geldiğinde, yaptığı işten utanmaya pişmanlık duymaya başladı. Rûhî bunalıma düştü. Tuttuğu oruçları, sabaha kadar kıldığı namazları bırakmış şimdi ne yapacağım, endişesine düşmüştü. Âbid’in bu durumu şeytan için kaçırılmayacak bir fırsattı. Zaten bu hâle düşmesini dört gözle bekliyordu. Hemen ona akıl hocalığı yapmaya başladı. (Devamı yarın)

Şeytanın maskarası olan Bersîsâ’nın hazin sonu

Dün de bahsettiğimiz gibi, Şeytan “Âbid Bersîsâ”nın dünyalık arzusunun ve nefsi duygularının harekete geçmesi ile oluşan perişan hâlini fırsat bilerek, ona şu aklı verdi:
“Sen zina yaparak kötü bir iş yaptın. Yaptığın bu kötü iş başkaları tarafından duyulursa, halk nazarında rezil-rüsva olursun. Ayrıca kanunun pençesine düşüp yaptığının cezasını en ağır şekilde çekersin. Şimdi senin bir tek kurtuluş yolun kaldı. Bunu yaparsan kurtulursun, yoksa hâlin perişan olur. Bu işten kurtulmanın yolu, kızı öldürüp, gizlice gömmendir. Ana-babası kızı almağa geldiklerinde, hastalıktan öldüğünü ve defnedildiğini söylersin. Zaten senden böyle bir kötü iş beklemedikleri için sana inanırlar. Dürüstlüğün, dindarlığın herkesçe malumdur. Bunun için hâdiseyi araştırma isteğinde bulunmazlar!..”
Şeytanın verdiği bu telkinler, Âbid’in aklına yattı. Başka türlü bu sıkıntıdan kurtulamam diye düşündü. Hemen şeytanın bu fikrini tatbike başladı. İşlediği çirkin suçu yok etmek maksadıyla, kızın üzerine atıldı. O’nu boğarak öldürdü. Sonra da gece kimse görmeden evinin bahçesine gömdü.

Yalanın sonu yok
Bir müddet sonra, kızın anası ile babası kızlarını almaya geldiler. Âbid onlara; “Başınız sağ olsun. Kızınız hastalıktan kurtulamayıp vefât etti. Cenazesi, bekletilmesi uygun olmadığı için hemen kaldırıldı. Size sabır tavsiye ederim, ölen ile ölünmez” diyerek onları teselli etti.
Kızın ana-babası, Âbid’den hiçbir kötülük beklemedikleri için, çok üzülmekle beraber, bir şey söylemeden perişan hâlde oradan ayrıldılar. Âbid onların gitmelerinden sonra rahat bir nefes aldı. Aklınca tehlikeyi atlatmış, halka rezil-rüsva olmaktan kurtulmuştu.
Şeytan bu defa da, üzüntü içinde olan kızın ana-babasına vesvese vermeğe başladı. “Kızınızın başına ya kötü bir iş geldiyse, siz araştırmadan Âbid’in sözüne inanıp döndünüz. O da bir insan, yanlış iş yapabilir. Nefsine uyabilir. İşin mahiyetini öğrenmekle bir zararınız olmaz. Yâ başına bir iş gelmişse, suçlu cezasını çekmelidir.”
Bu telkin devamlı zihinlerini meşgul etmeye başladı. Nihayet dayanamayıp, Âbid’i şikayet ettiler. Yapılan tahkikatta, cinayet olduğu ortaya çıktı. Âbid suçunu itiraf etti. Kızın cesedi gömülen yerden çıkartılarak muâyene ettirildi. Boğularak öldürüldüğü tespit edildi. Yapılan muhakeme sonunda Âbid idâma mahkum edildi.
Âbid, sakin bir şekilde cezasının infaz edileceği günü beklemeğe başladı. Şeytan yine devreye girdi. Çünkü onun esas maksadı, günâh işletmek değil, îmânsız ölmesini sağlamaktı. Zaten şeytanların bütün maksatları bu hedefe yöneliktir.
Hemen Âbid’in yanına varıp; “Senin bu hâllere düşmene ben sebep oldum. Sana çeşitli vesveseler vererek perişan ettim. Şimdi bu hâlini görünce çok üzüldüm. Yaptıklarıma pişman oldum. Ne yapıp yapıp seni kurtarmak istiyorum. Zararın neresinden dönülürse kârdır. Ben bu defa da onlara, kızın başkaları tarafından öldürülebileceği hususunda vesvese veririm. Çeşitli, aldatmaca delillerle bunu ispat ederim. Böylece seni idâmdan kurtarmış olurum. Ancak bunları yapabilmem için senden bir isteğim var?”
Âbid sordu:
- Peki benden istediğin nedir?
- Senden fazla bir şey istemiyorum. Bana secde edersen, bu iş hâllolmuş olur. Bu kadarcık bir iş sebebiyle seni ölümden kurtaracağım.
Artık tamamen şeytanın kontrolüne giren Âbid, onun bu teklifini de yerine getirdi. Böylece şeytan maksadına kavuşmuş oldu. Cenâb-ı Hakkın la’netlediği şeytana secde etti.

Âlimin âbide üstünlüğü
Âbid’in karşısına geçen şeytan, zafer kazanmış bir komutan edasıyla ona seslendi:
- Şimdi ben senden uzağım. Beraberliğimiz buraya kadardı. Artık ben maksadıma ulaştım. Senin dünyanı ve âhiretini perişan ettim. Bana tâbi olanların akıbeti budur.
Âbid asıldıktan sonra şeytan gidip, İblis’e müjdesini verdi. İblis ona;
- Seni tebrik ederim. Sen artık benim güvendiğim, elemanımsın. Bütün önemli işlere seni göndereceğim, dedi.
Genç Âbid, âlim biri olsaydı veya bir âlime tabi olsaydı, ona danışarak iş yapsaydı başına bu işler gelmezdi. Bunun için Peygamber Efendimiz, âlimin önemini pek çok hadis-i şeriflerinde bildirmişlerdir:
“Âlimin âbide üstünlüğü, dolunayın, yıldızlara olan parlaklığı gibidir.”
“Âlim, âbidden yetmiş derece üstündür. Bid’at, bir kötülük ortaya çıkınca âlim, halkı ikaz eder. Âbid bid’atten habersiz, ibadetle meşgul olur. Bu bakımdan da âlim, âbidden kıymetlidir.”

“İlmim eksik kalmasın!”

Cenab-ı Hakkın rızasını, insanlara faydalı olmayı kendilerine gaye edinen hakîkî İslâm âlimleri, ilim öğrenmek için her şeylerini terk etmişler. İmkansızlıklara rağmen binlerce talebe yetiştirmişlerdir. Mum ışığında, binlerce cild kitap yazarak bizlere miras bırakmışlardır. Bizler ise her türlü teknolojik imkanlara rağmen bunları okuyup istifade etmekten aciziz. İmâm-ı Ebû Yûsüf hazretlerinin onbeş yaşında oğlu vardı. Bu çok sevdiği oğlu bir gün ansızın vefât etti. Bu üzüntülü halinde bile talebesine, “Defin işini size bıraktım. Ben üstâdımın dersine gidiyorum. Bugünkü dersi kaçırmayayım” dedi. Ciğerpâresi olan, oğlunun cenâzesinde “ilmim eksik kalmasın” diye bulunmadı. Hazret-i imâmı vefâtından sonra rüyâda gördüler. Cennette, büyük bir köşkün karşısında duruyordu. Köşkün yüksekliği Arş’a varmıştı. “Bu köşk kimindir?” diye sorduklarında, “Benimdir” buyurdu. “Buna nasıl kavuştun” diye sorulunca, “İlim ve ilim öğrenmeye ve öğretmeye olan muhabbetim ile” buyurdu Hirevî hazretlerinin çocuklarından en büyüğü takvâ sâhibi âlim bir kimse idi. Vefât ederken babası, yastığı başında idi. Vefât edince, üstünü örttü. Medreseye gelip, her zamanki dersini aksatmadan bir cüz hadîs dersi verdi. Sonra medreseden çıkıp defin işine başladı. Defin işlerinden önce ders vermesinin sebebi sorulduğunda, “Oğlumun eceli geldi. Vefât etti. Bu iş Allahü teâlânın rızâsı ile olduğu için, ben de râzı oldum. Başka bir çâre bilmiyorum. Allahü teâlânın kazâsı ve emri böyle oldu. Bunun için talebelerimi dersten mahrum bırakamazdım” buyurdu. İlim ehlinin yanında bulunmanın fazîlet ve derecesi çok büyüktür. Resûlullah efendimiz buyurdu ki: “Bir kimse din âlimlerinin ve sâlihlerin yanî İslâmın beş şartını devam üzere yapanların yanına gitse, her bir adımına Hak teâlâ, kabûl olmuş nâfile bir hac sevâbı ihsân eder. Zîrâ, âlimleri ve sâlihleri Hak teâlâ sever. Allahü teâlânın evi olsaydı, bu kimse o evi ziyâret eyleseydi, ancak bu sevâbı kazanırdı.” Hassân bin Atıyye hazretlerinin rivâyet ettiği hadîs-i şerîfte, “Âlimin ölümüne üzülmeyen, münâfıktır. İnsanlar için, bir âlimin ölümünden daha büyük musîbet yoktur. Bir âlim ölünce, gökler ve göklerde olanlar, yetmiş gün ağlar” buyuruldu. Enes bin Mâlik’in haber verdiği hadîs-i şerîfte, “Âlime haksız olarak hakâret eden kimseyi, Allahü teâlâ, bütün insanlar arasında hakîr, rezîl eder. Âlime hürmet eden kimseyi, Allahü teâlâ, Peygamberler gibi azîz eder, şereflendirir” buyuruldu. Başka hadîs-i şerîfte de, “Bir kimse, âlimin sesinden yüksek sesle konuşursa, Allahü teâlâ, onu dünyada ve âhirette hakîr eder” buyuruldu. Görülüyor ki, hakîkî âlimlere hürmet etmek lâzımdır. Âlimim diyen herkesi de böyle kabul etmek günümüz için yanıltıcı olur. Çünkü, bir hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: “Kıyâmete yakın hakîkî din bilgileri azalır. Câhil din adamları, kendi görüşleri ile fetvâ vererek, insanları doğru yoldan saptırırlar.” Yine, hadîs-i şerîfte, “Bir zaman gelir ki, insanlar din adamından sokakta rastladıkları eşek ölüsünden kaçar gibi kaçarlar” buyuruldu. İyi bilinmeli ki, insanı dalâletten, kötü yoldan ancak ilim kurtarır. Rehber olmadan doğru yola kavuşulamaz. Artık ahir zamandayız; gerçek âlim neredeyse kalmadı. Bunun için, geçmişte Ehl-i sünnet âlimlerinin yazdığı doğru din kitaplarını arayıp, bulmak bunları okuyarak dünyamızı ve ahiretimizi kurtarmak zorundayız.

İlim hocadan öğrenilir

Sual: Hiçbir âlimden ders almadan, hiçbir müctehide tâbi olmadan ilhamla din öğrenilir mi? İlham dinde senet midir? CEVAP: Din kitaplarında deniyor ki: İslam dini dört vesika ile bizlere gelmiştir. Bu dört vesikaya (Edille-i şerıyye) denir. Bunların dışında kalan her şey bid’attir, zındıklıktır ve dinsizliktir. Tasavvuf büyüklerinin, yani büyük evliya zatların kalblerine gelen ilhamlar, keşifler, ahkam-ı İslamiye için senet ve vesika olamaz. İlhamların doğru olup olmadığı, İslamiyet’e uygun olup olmamaları ile anlaşılır. Tasavvufun, vilayetin yüksek tabakalarında bulunan evliya da, ilmi olmayan, aşağı derecelerdeki Müslümanlar gibi, bir müctehide tâbi olmak mecburiyetindedir. Bâyezîd-i Bistami, Cüneyd-i Bağdadi, Celaleddin-i Rumi ve İbni Arabî gibi evliya, herkes gibi, bir mezhebe tâbi olarak yükselmişlerdir. Bugün din bilgileri, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitaplarından öğrenilir. İlham ile, ilim elde edilmez. (S. Ebediyye) İslamiyet’in hükümleri ilham ile anlaşılmaz. Evliyanın ilhamı başkalarına hüccet, senet olamaz. İlhamın doğruluğu, İslamiyet bilgilerine uygun olmalarından anlaşılır. Fakat, evliya olmak için, İslamiyet bilgilerini öğrenmek ve bunlara uymak şarttır. İslamiyet’e sarılmayan, bid’atten sakınmayan kimsenin kalbine ilham gelmez. Bunun söyledikleri, nefisten ve şeytandan gelen bozuk şeylerdir. İslamiyet bilgileri, rüya ile de anlaşılamaz. (Faideli Bilgiler) İlim ancak üstaddan öğrenilir. İlmi, kendi kendine kitaptan öğrenenler çok yanılır, yanlışı, doğrusundan çok olur. Bugün, ictihad edecek kimse yoktur. İmam-ı Rafii ve İmam-ı Nevevi ve İmam-ı Razi dediler ki: Bugün hiç müctehid kalmadığında âlimler söz birliğine varmıştır. (Müslümana Nasihat) Hülasa fetva kitabında, (Fıkıh kitabı okumak, geceleri namaz kılmaktan daha sevaptır) deniyor. Çünkü, farzları, haramları, [Ehl-i sünnet âlimlerinden veya onların yazmış oldukları] kitaplardan öğrenmek farzdır. Kendisi yapmak ve başkalarına öğretmek için fıkıh kitapları okumak, tesbih namazı kılmaktan daha sevaptır. İslam bilgileri, ancak üstaddan ve kitaptan öğrenilir. İslam kitaplarına ve rehbere lüzum yoktur, [bana ilham geliyor, ben direkt Allah’tan öğreniyorum] diyenler yalancıdır, zındıktır. Müslümanları aldatmakta, felakete sürüklemektedir. Din kitaplarındaki bilgiler, İslam âlimleri tarafından Kur’an-ı kerimden ve hadis-i şeriflerden çıkarılmıştır. (Hadika s.365) İbadetlerin yapılması ve bütün İslam bilgileri, üstaddan öğrenmekle elde edilir. Bu bilgiler, ilham ile hasıl olsaydı, Peygamberlere ve kitaplara lüzum olmazdı. (Hadika s.378) Üç hadis-i şerif meali şöyledir: (İlim üstaddan öğrenilir.) [Taberani] (Ey insanlar, biliniz ki, ilim âlimden işiterek öğrenilir.) [Hadika] (Âlimden ilim öğrenmek, teheccüd namazı kılmak gibidir.) [Hadika] İmam-ı Ebu Yusuf’un çok sevdiği bir oğlu vardı. 15 yaşında iken ansızın vefat etti. Talebelerine, (Defin işini siz yapın. Ben üstadımın dersine gidiyorum. Bugünkü dersi kaçırmayayım) dedi. İmam-ı Ebu Yusuf’u vefatından sonra rüyada gördüler. Cennette, büyük bir köşkte idi. Bu köşke nasıl kavuştun denilince, (İlim öğrenmeye ve öğretmeye olan sevgim ile) buyurdu. (İslam Ahlakı)

İlim ve amel münâsebeti...

İmân ve İslâm esâslarını bilip tatbîk edecek, ibâdet yapacak kadar ilim öğrenmek her Müslüman için zarûrîdir, âkıl-bâliğ, erkek-kadın her Müslümânın üzerine farz-ı ayındır...
“İlim öğrenmek (erkek ve kadın) her Müslümâna farzdır” hadîs-i şerîfine burada dikkatlerinizi çekiyoruz. Bu hadîste, “falân okulu bitirmek, filân diplomayı elde etmek farzdır” denilmiyor, ilim öğrenmekten bahsediliyor. Binâenaleyh ilim sadece mektepte değil, okul dışında da öğrenilebilir. Zâten mektebi bitirdiği hâlde, ilim tahsîline husûsî olarak, şahsî çalışmalarıyla devâm etmeyen insanlar, boş kalmaya mahkûmdurlar. Herkesçe bilindiği gibi, mektep ve medreselerde talebeye sâdece birer anahtar verilir. Bu anahtarı alan öğrenciler, içerisinde ilim hazînesi bulunan kapıları açtıkları takdîrde, ilim öğrenebilirler. Aksi takdirde, sadece etiket elde edilmiş ve diploma hammâllığı yapılmış olur.
İlim öğrenmek için çalışmak gerekir. Zâten bir hadîs-i şerîfte de: “İlim, ancak teallüm iledir” buyurulmuştur. Mal ve mülk, herhangi bir kimsenin eline, çalışmadığı hâlde, meselâ mîrâs yoluyla geçebilir, ama ilim böyle değildir. Bütün İslâm târihi boyunca, ilim öğrenmek için, İslâm âleminin her tarafındaki meşhûr ilim merkezlerine ve şöhretli âlimlerin huzûrlarına gitmek, önemli bir şart olarak görülmüştür. İlme başlayan her kimse, zamanında okunması âdet olan ilimleri okumuştur.
Şurası bir hakîkattir ki, okuyan ve okumasından istifâde edebilen insanlar, dâimâ tekâmül kaydederler. Kâinâtın Efendisi olan Sevgili Peygamberimiz: “İki gününü birbirine müsâvî tutan aldanmıştır” buyururlar. Biz, ilim yönünden de iki günümüzü birbirine eşit tutmayalım ki, zarar ve ziyândan, hüsrân ve helâktan kurtulmuş olabilelim.
Okuma, aklî ve fikrî gelişmeyi te’mîn eder. Okuma-yazmanın ehemmiyetini ifâde için, uzun söze lüzûm görmeden, asr-ı seâdetten vereceğimiz bir tek misâlle iktifâ edeceğiz:
Bedir Harbinde, kâfirlerden bir kısmı esîr alındı. Esîrlerin ne yapılacağı mevzûunda istişâreler yapıldıktan sonra, “her kâfir, 10 Müslüman çocuğa okuma-yazma öğretirse serbest bırakılacak” diye karâr verildi. O zaman, maddî yönden sıkıntı içerisinde bulunup paraya büyük ihtiyâçları olan Peygamber Efendimiz ve Müslümânlar, okuma-yazmayı paradan daha mühim addederek, esîrlerden fidye (kurtuluş parası) alıp onları serbest bırakma yerine, yukarıda zikredilen yolu tercîh etmişlerdir. Bu, okuma-yazmanın, ilim öğrenmenin ve bilgiyi arttırmanın ehemmiyetini bizlere ifâde bakımından herhâlde kâfî bir misâl olsa gerektir.
İslâmı bütünüyle öğrenebilmek için bir ân bile boş durmamamız, her gün bir şeyler okumamız lâzım. Büyük âlim ve mutasavvıf, Allah dostu, büyük psikolog ve sosyolog İmâm-ı Gazâlî hazretlerinin yazdığı kitapların sahîfesi, ömrüne taksîm edilmiş, her gününe 18 sayfa düşmüştür. Bizler kitap yazmayı bir tarafa bırakalım; eğer günde 18 sayfa değil, 3-5 sayfa bile kitap okuyamazsak, hâlimiz perîşân demektir.
Yüce kitâbımız Kur’ân-ı kerîmde, ilme değer verildiği kadar ilim ile âmil olmaya da değer verilmiştir. İşte bunun içindir ki, Kur’ân-ı kerîm’de amelin lüzûmu defalarca beyân buyurulmuştur. Nitekim amel hususunda 135 kadar âyet-i kerîme vardır. Bunlardan 25’inde “amel-i sâlih” adı verilen “her türlü iyi iş”ten bahsedilmektedir.
Allahü teâlâ, Kur’ân-ı kerîmde amel-i sâlihten bahsettiği gibi, iyi ve kötü işlerin nelerden ibâret olduğunu da beyân etmiştir. O hâlde insanın ilk vazîfesi, Kur’ân-ı kerîmin talîm ettiği esâsları öğrenmek ve ona uygun olarak amel-i sâlihte bulunmaktır.
Ma’lûmdur ki, insanın diğer varlıklardan daha mümtâz olması îmân, ilim, ahlâk ve takvâ iledir. Allahü teâlâ, Beyyine sûresinin 6-8. âyetlerinde buyuruyor ki:
“Kitap ehlinden ve müşriklerden inkâra sapanlar var ya, onlar elbette, içinde devâmlı kalacakları Cehennemdedirler. İşte onlar, yaratılanların en kötüleridirler. Îmân edip iyi amellerde bulunanlar ise, işte onlar, yaratılanların en iyileridirler. Onların elbetteki Rableri yanında mükâfâtı, altlarından ırmaklar akan, içinde devâmlı kalacakları Adn Cennetleridir. Allah onlardan râzî, onlar da Allah’tan râzîdırlar. İşte bu (mükâfât ve rızâ mertebesi), Rabbinden korkanlara mahsûstur.”

İlim, ilmi kötüler mi?

Hiç kimse İslamiyete ilim ile saldıramaz. İslâmiyete ilim ile nasıl saldırabilir? İlim, ilmi kötüler mi? Elbette beğenir. Kıymetlendirir. İslâmiyete, ilim ile saldıran, mağlup olur. Fen “Mahlûkları, hâdiseleri görmek, inceleyip anlamak ve deneyip benzerini yapmak” demektir ki, bu üçünü de, Kur’an-ı kerim emretmektedir. Fen bilgilerine, sanata, en modern harp silâhlarını yapmaya uğraşmak, farz-ı kifâyedir. Düşmanlardan daha çok çalışmamızı, dînimiz emretmektedir. Resûlullahın fenni emreden pek canlı sözleri vardır. O hâlde, İslâmiyet, fenni, tecrübeyi, müsbet çalışmayı emreden dinamik bir dindir. İslâm dînine karşı olanlar, ona doktorluk ile de saldıramıyor. Peygamberimiz, tıp bilgisini çeşitli şekillerde medh buyurdu. Meselâ, “İlim ikidir: Beden bilgisi, din bilgisi” buyurdu. Yâni ilimler içinde en lüzûmlusu, ruhu koruyan din bilgisi ve bedeni koruyan sıhhat bilgisidir diyerek, herşeyden önce, ruhun ve bedenin zindeliğine çalışmak lâzım geldiğini emir buyurdu. İslâmiyet, beden bilgisini, din bilgisinden önce öğrenmeyi emrediyor. Çünkü, bütün iyilikler, bedenin sağlam olması ile yapılabilir. Bugün, bütün üniversitelerde okutuluyor ki, doktorluk iki kısımdır: Biri hijyen, yâni sıhhati korumak. İkincisi, terapötik, yâni hastaları, iyi etmektir. Bunlardan birincisi başta gelmektedir. İnsanları hastalıktan korumak, sağlam kalmayı sağlamak, tıbbın birinci vazîfesidir. Hasta insan, iyi edilse de, çok kere, ârızalı, çürük kalır. İşte İslâmiyet, tabâbetin birinci vazîfesini, hijyeni garanti etmiş, teminat altına almıştır. Kur’an-ı kerim, tıbbın iki kısmını da teşvik buyurmuştur. Peygamberimiz Rum imparatoru Herakliüs ile mektuplaşırdı. Bir defa, Herakliüs birkaç hediye göndermişti. Bu hediyelerden biri, bir doktor idi. Resûlullah, kabûl buyurdu. Emreyledi, bir ev verdiler. Her gün nefîs yiyecek, içecek götürdüler. Günler, aylar geçti. Bir Müslüman, doktora gelmedi. Doktor, utanıp gelerek, “Efendim! Buraya, size hizmet etmeye geldim. Bugüne kadar, bir hasta gelmedi. Boş oturdum, yiyip içip, rahat ettim. Artık gideyim” diye izin isteyince, Resûlullah tebessüm buyurdu. “Sen bilirsin! Eğer daha kalırsan, misafire hizmet etmek, ona ikrâm etmek, Müslümanların başta gelen vazîfesidir. Gidersen de uğurlar olsun! Yalnız şunu bil ki, burada senelerce kalsan, sana kimse gelmez. Çünkü, Eshâbım hasta olmaz! İslâm dîni, hasta olmamak yolunu göstermiştir. Eshâbım temizliğe çok dikkat eder. Acıkmadıkça birşey yemez ve sofradan, doymadan önce kalkar!” dedi.

İlim sahibi olmanın faydası ve zararı

İlmin kıymetli, şerefli olması, sâlih, iyi niyete bağlıdır. Bunun için ilmi, câhillikten ve nefsinin kötü isteklerinden kurtulmak için öğrenmek lâzımdır. Ayrıca ilim, amel etmek ve başkalarına öğretmek ve bunları ihlâs ile yapmak için öğrenilir. Amel ve ihlâs ile olmayan ilim zararlıdır. Hadîs-i şerîfte, “Allah için olmayan ilmin sahibi, Cehennemde ateşler üzerine oturtulacaktır” buyuruldu. Makam, şan-şöhret için, dünyalık ele geçirmek için ilim öğrenmek, ya’nî dîni dünyaya âlet etmek, altın kaşıkla necâset yemeye benzer. Dîni dünya kazancına âlet edenler, din hırsızlarıdır. Hadîs-i şerîfte, “Bu ümmetin âlimleri iki türlü olacaktır: Birincileri, ilimleri ile insanlara faydalı olacaktır. Onlardan bir karşılık beklemiyeceklerdir. Böyle olan insana denizdeki balıklar ve yeryüzündeki hayvanlar ve havadaki kuşlar duâ edeceklerdir. İlmi başkalarına faydalı olmayan, ilmini dünyalık ele geçirmek için kullananlara kıyâmette Cehennem ateşinden yular vurulacaktır” buyuruldu. İslâmiyete uyan, ilmini dünyalık menfaatlerine âlet etmiyen âlim, etrafına ışık saçan ışık kaynağı gibidir. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: “Kıyâmet günü bir din adamı getirilip Cehenneme atılır. Cehennemdeki tanıdıkları, sen dünyada Allahın emirlerini bildirirdin. Niçin bu azâba düştün derler. Evet, günâhtır yapmayın derdim, kendim yapardım. Yapınız dediklerimi de yapmazdım. Bunun için, cezâsını çekiyorum der.” Emânetçinin kendisine bırakılan malları muhâfaza etmekte emîn olması lâzım geldiği gibi, din âliminin de, islâm bilgilerini bozulmaktan muhâfaza etmekte emîn olması lâzımdır. Resûlullah efendimiz, “Âlimlerin kötüsü, insanların en kötüsüdür” buyurdu. Çünkü âlimler, bilerek günâh işlemektedir. Kötü din adamı, kanalizasyona benzer. Görünüşte, sağlam, san’at eseridir. İçi ise, pislik doludur. Hadîs-i şerîfte, “Kıyâmet günü azâbların en şiddetlisi, ilmi kendisine fâideli olmıyan din adamınadır” buyuruldu. Başka bir hadîs-i şerîfte, “Cehennemde azâb çekenlerden ba’zıları, kötü kokular yayar. Bu koku diğerlerine ateşten daha fazla azâb verir. ‘Sen ne günâh işledin ki, böyle pis koku çıkarıyorsun?’ denilince, ‘Ben din adamı idim. Bildiklerimi yapmazdım’ der” buyuruldu.

İlim din ile çatışır mı?

Yahûdî ve Hıristiyan din adamları, yeryüzünü düz ve hareketsiz, güneşin bunun etrâfında döndüğünü, göklerin yer üzerine çadır gibi kapatılmış olduğunu, Allahü teâlânın, insan gibi, kürsîde oturup, işleri yürüttüğünü sanmışlar, tecrübe ile bulunan fen bilgileri, bu inanışlarına uymadığından, fen adamlarına dinsiz demişlerdir. Fen adamları, bu haksız hüküm karşısında, Yahûdîliğe ve Hıristiyanlığa saldırmıştır. Meselâ, din düşmanlığı ile tanınan William Draper “İlim ile dînin çatışması” adlı kitabında, “Kâinâttan ayrı, kâinâta hâkim, dilediğini yapabilen bir insan yoktur” diyor ki, bu sözü, Allahü teâlâyı bir insan sanıp bunu inkâr etmekte olduğunu göstermektedir. Bir yerinde de, “Kâinâtta herşeye hâkim bir kuvvet varsa da, bu papazların inandığı ilâh değildir” diyerek, Allahü teâlânın, fizik, kimyâ kuvvetlerinin en büyüğü olacağını zan ettiğini göstermektedir. Görülüyor ki, fen adamları arasında dinsiz olanlar, ya papazların ve câhil halkın yanlış anladıkları şeylere haklı olarak saldırmış, yâhud zamanlarının fen bilgileri arasına sıkışıp kalmış olan kafaları ile düşündüklerini, hayâlî inanışlarını inkâr etmişlerdir. Eğer, islâm âlimlerinin, Kur’ân-ı kerîmden çıkardıkları fenne bağlı bilgileri, bunların inceliğini, doğruluğunu okuyup anlasalardı, hepsi hakîkati görüp, seve seve müslümân olurdu. Neml sûresindeki, meâl-i şerîfi, “Dağları, yerinde duruyor görüyorsun, hâlbuki bunlar bulut gibi hareket etmektedir” olan seksensekizinci âyet-i kerîmesini Kâdî Beydâvî tefsîr ederken, “Yerinde duruyor gördüğün dağlar, bulut gibi, boşlukta hızlı gitmektedir. Büyük cisimler, bir cihete doğru hızlı gidince, üstündekiler, bunun hareket ettiğini duymaz” buyurmaktadır. Fahreddîn-i Râzî, Enbiyâ sûresi, otuzüçüncü âyetinin tefsîrinde, ayın, güneşin, yıldızların mihverleri ve yörüngeleri etrâfında döndüklerini, Dahhâk ve Kelbî’nin söylediğini yazmaktadır. Fahreddîn-i Râzî, Bekara sûresi, yirmidokuzuncu âyetini tefsîr ederken diyor ki: (Hidâye) fizik kitabının ve (Îsâgucî) mantık kitabının yazarı olan Esîrüddîn-i Ebherî, Batlemyus’un (Mecistî) adındaki astronomi kitabını okuturdu. Bunu okutmasını hoş görmeyen biri, müslümân çocuklarına böyle ne okutuyorsun diye sorunca, meâl-i şerîfi, “Yerleri, gökleri, yıldızları, bitkileri ne güzel yarattığımızı görmüyorlar mı?” olan Kaf sûresinin altıncı âyetini tefsîr ediyorum diyerek, cevâb vermiştir. Fen ilmi ile dinin çatışmadığını göstermiştir. İmâm-ı Râzî, Ebherînin bu cevâbının doğru olduğunu, tefsîrinde yazmakta ve Allahü teâlânın mahlûklarını inceleyen fen adamları, Onun büyüklüğünü, iyi anlar demektedir.

Müslüman fen adamları

Bugün Batı bütün buluşlara, keşiflere sahip çıkmakta, geçmişte hiçbir buluş yapılmadığını söylemektedir. Halbuki pek çok buluşun alt yapısını Müslüman ilim adamları oluşturmuşlardır. Mesela, aynalarda ışıkların yansıması kanûnlarını bulan, Muhammed bin Hasen ibni Heysem’dir. Avrupalılar buna (Alhazem) derler. 965’te Basra’da doğdu 1039’da Mısır’da vefât etmiştir. Matematik, fizik ve tıb ilimlerinde yüze yakın kitap yazmış, eserlerinin çoğu Avrupa dillerine tercüme edilmiştir. Türkistânlı Alî bin Ebilhazm doktor idi. Tıb ilmindeki buluşlarını bildiren kitapları, bu ilimde kıymetli kaynak olmuşlardır. Akciğerlerdeki kan deverânının şemasını ilk çizen budur. Din bilgilerinde de derin âlim idi. İbn-ün-Nefîs ismi ile meşhûr olup, 1210’da Türkistân’da Karş şehrinde doğup 1287’de Mısır’da vefât etti. İslâm cerrâhlarından, meşhûr operatör Amr bin Abdürrahmân Kirmânî, Endülüs hastahânelerinde ameliyât yapardı. 1066’da orada vefât etti. Ebû Bekr Muhammed bin Zekeriyyâ Râzî, bir müslüman tabîb olup, göz ameliyâtı yapardı. Yüze yakın eseri vardır. (Ber-üs-sâ’), (Kitab-ül-hâvî) ve diğer kitapları, tıb ilmine olan hizmetinin şâhidleridir. 923’te Bağdâd’da vefât etmiştir. Tıb tahsîlini Bağdâd’da yaparak, mütehassıs olmuştur. İlâçlar ve kimyâ üzerinde de kıymetli kitapları vardır. Peygamberimizin torunu hazret-i Hüseyin’in kızı Sitti Sükeyne’nin, islâm tabîbleri tarafından, gözbebeği çıkarılarak, tekrâr yerine konduğu, “Müncid”de yazılıdır. Meşhûr İbni Hazm Alî bin Ahmed, “El-fasl” kitabında, yer küresinin yuvarlak olduğunu ve döndüğünü âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîflerle, bundan dokuz asır önce isbât etti. Yer küresinin çapı ve güneşin irtifâ dereceleri Mûsâ bin Şâkir’in oğulları Ahmed ve Muhammed tarafından, halîfe Me’mûn zamanında Sincâr ve Küfe sahrâlarında ölçüldü. Bu iki kardeşin yaptıkları astronomi âletleri, o zaman müslümânların ilme ve fenne verdikleri ehemmiyyetin açık senetleridir. Câbir bin Hayyân’ın simyâ ve kimyâ üzerindeki çalışmalarını bildiren kitapları meşhûrdur. Avrupa’da, liselerde, bunlar gibi daha nice müslümân fen adamlarının hiçbirinin ismi talebeye öğretilmiyor. İslâm memleketlerinde de müslümân çocuklarına, dedelerinin fenne olan hizmetleri bildirilmiyor. Büyük buluşları olan islâm âlimlerinin isimleri bildirilmiyor. Ufacık birşey yapmış olan hıristiyanlar, fen adamı olarak övülüyor.

Din, matbaaya mani oldu mu?

Geçmişimizi, ecdadımızı kötüleyebilmek için sık sık gündeme getirdikleri husus matbaanın getirilmesi meselesidir. Bu konuda da olaylar çarpıtılarak verilmektedir. Gazetelerde, TV’lerde, “Avrupa’da matbaa yapılırken, kitaplar basılırken, bizdeki sarıklı, sakallı, kara kafalılar, matbaa günahdır, gâvur îcâdıdır diyerek yapdırmadılar. Yıllarca geri kalmamıza sebeb oldular. Müslümânlık, çöl kanûnu, Türklüğe çok zarârlı oldu” diyerek, dinsiz, imansız yetişdirmek istiyorlar. İslâm düşmanlığı aşılıyorlar. İslâmiyete, ilm, fen, ahlâk yolundan saldıramadıkları için, böyle alçakça yalanlar düzüyorlar, körpe dimâgları zehrliyorlar. Her iftirâları gibi, bu sözlerinin de yalan olduğu meydandadır. Kara zihniyet dedikleri islâm âlimlerinin en yüksek temsîlcileri olan Osmânlı şeyh-ul-islâmlarından elliyedincisi, Yenişehrli Abdullah Efendi, matbaa açmak, kitap basmak için kendisine sorulduğunda, bakınız nasıl cevap vermiştir: İbrâhîm-i Müteferrika adındaki Macar asıllı bir müslümân, İstanbul’da 1725’te ilk matbaayı kurmak isteyince, şeyh-ul-islâma soruluyor: “Kitap basma san’atını iyi bildiğini söyleyen bir kimse, lügat, mantık, astronomi, fizik ve benzerleri âlet ilmleri kitaplarının harflerini ve kelimelerini birer kalıba çıkarıp, buradan kâğıtların üzerine basarak, bu kitapların benzerlerini elde ederim dese, bu kimsenin böyle kitap basmasına İslâmiyet izin verir mi?” Şeyh-ul-islâm Abdullah Efendi, cevâbında: “Kitap basma san’atını iyi bilen bir kimse, bir kitabın harflerini ve kelimelerini birer kalıba çıkarıp, buradan kâğıtlara basmakla, bu kitapdan az zamanda kolayca, çok sayıda elde ediyor. Böylece çok ucuz kitap yazılmasına sebeb oluyor. Faydalı bir iş olduğundan, İslâmiyet bu kimsenin bu işi yapmasına izin verir. Kitapta yazılı ilmi bilen birkaç kişi, önce kitabı tashîh etmelidir. Tashîh ettikten sonra basılırsa, güzel bir iş olur” buyurmuştur. Bu cevâb, (Behcet-ül-fetâvâ) kitabının (Hazar ve lebs) faslında yazılıdır. İslâm dîninin ilme, fenne nasıl kıymet verdiğini göstermektedir. Matbaacılığın Osmânlı idâresi altında bulunan islâm memleketlerine Avrupa’dan ancak 200 sene sonra gelmesini, (islâm dîni matbaa ile kitâb basmayı men eder) tarzında îzâh etmeye kalkanlar tamamiyle yanılmaktadırlar. Matbaacılığın Türkiye’ye gelmesinin gecikmesine, kitâblar basılırsa işsiz kalacaklarından korkan kitâb müstensihleri, yanî para karşılığında kitâb yazanlar sebeb olmuştur. Bunlar, matbaanın Türkiye’ye gelmemesi için türlü propagandalar yapmışlar, divitlerini bir tabuta koyarak, Bâb-ı Âliye kadar yürümüşlerdir.

Fen dışı konular

Yıllardır, Müslüman ilim adamları için, “fen ilminden anlamazlar, fen ilmine karşıdırlar” iftirası yapıldı. Halbuki eskiden medreselerde din bilgileri ile beraber zamanın fen bilgileri de öğretilirdi. Sultân İkinci Abdülhamîd Hân zamanında yetişen din adamlarından, Abdüllatîf Harpûtî’nin 1911’de, İstanbul’da basılan (Tenkîh-ul-kelâm fî-akâid-i Ehl-i islâm) kitabı, fen bilgilerini ve din büyüklerinin bunlar üzerindeki sözlerini uzun bildirmekdedir: Fen adamları, cisimleri ve cisimlerdeki olayları araştırır, inceler. Bunlar üzerinde deneyler yapar. Madde ve olayları anlar ve anladıklarını bildirir. Gördüklerinden, his ettiklerinden dışarıya çıkmazlar. Bundan dışarıya çıkan, vazîfesinin dışına çıkmış olur. His olunamıyan, incelenemiyen, deney yapılamıyan konular, fen bilgisinin dışında kalır. Böyle konularda, fen adamının sözü kıymetsiz ve ehemmiyetsiz olur. Bir fen adamı, melek yoktur deyince, meleğin varlığı, fen ile incelenemez, deney ile anlaşılamaz demek isterse, bu sözü, fenne uyar. Fakat, deney ile isbât edilemediği için meleğin varlığına inanılmaz demek istiyorsa, hiç kıymeti olmaz. Söyleyenin yüzüne çarpılır. Çünkü, bu sözü ile, kendisi fennin dışına çıkmakta, fenne uymamaktadır. İncelemekle, deneyle varlığı anlaşılamıyan şeyi inkâr etmeğe, var olamaz demeğe kalkışmak, varlığını, fen göstermektedir demesi kadar yersiz ve fenne aykırıdır. Rûh, melek, cin, Cennet, Cehennem gibi, fen konusu dışındaki varlıkları, madde ve olay sınırları içinde aramak ve deney ile anlamağa uğraşmak, fen adamına yakışmaz. Böyle varlıkları anlamak, Peygamberlerden “aleyhimüsselâm” işitmekle olur. Bu bilgileri, fen yolu ile anlamağa kalkışmak, ekmeği kulağına götürmeğe, kulakla yemeği istemeğe benzer. Gök dürbünleri yapılınca görülen yıldızlar ile, mikroskopla görülen küçük varlıklar, daha önceki zamanlarda görülemiyor, varlıkları bilinmiyordu. O zaman görülemediği için, bu varlıklara yok demek, yanlış, haksız olduğu gibi, fen adamlarının, bugünkü fen âletleri, fen bilgileri ile anlayamadıkları şeyleri ve hele, fen, madde bilgisi sınırları dışındaki varlıkları inkâr etmesi, yok demesi de, yersiz ve haksız olur. Fenne uymayan bir söz, bir câhil sözü olur.

Tabiî ilimler ve din

Dünya'nın en büyük tabîî (fizik, kimya, biyoloji gibi) ilimler âlimlerinden biri olan Max Planck diyor ki: “Gerek din ve gerek tabîî ilimler, üzerimizde kendisine erişmek kâbil olmıyan çok muazzam bir kudret bulunduğunu, bu kudretin dünyayı kurduğunu ve ona hükmettiğini ortaya koymaktadır. Gerek din, gerek tabîî ilimler, bu âlemi ancak mâhiyetini hiç bir zaman anlıyamıyacağımız, insanların hiç bir zaman erişemiyecekleri bir kudretin yaratabileceğini kabûl ederler. Bu muazzam kudretin bütün azametini biz bilemiyoruz ve hiçbir zaman bilemiyeceğiz. Din, bu kudreti ve yaratıcıyı tanımak ve insanları Ona yaklaştırmak için kendine mahsus akla hitâbeden semboller kullanır. Tabîî ilimler ise, bu kudretin tanınması için ölçü ve formüllerden fâidelenir. Hâlbuki, bu iki yolu birleştirecek olursak, asıl o zaman bu yaratıcının ne büyük bir kudret sâhibi olduğu meydana çıkar. Tabîî ilimlerin bu kudretin ancak küçücük bir kısmında yaptığı araştırma, ölçme ve formüller, yaratıcının zâtını ve büyüklüğünü meydana koyar. Din ile tabîî ilimleri karşılaştıracak olursak, hiç bir yerinde bunların birbirinden aykırı bir bilgi vermediğini görürüz. Gerek din, gerek tabîî ilimler, bir muazzam yaratıcı olmadan bu dünyanın kurulamıyacağını kabûl ederler. Tabîî ilimlerin bulduğu bütün yenilikler, yaratıcının varlığı ve büyüklüğü hakkında birer vesîkadır. Din ile tabîî ilimler arasında hiçbir fark yoktur. Bazılarının sandığı gibi, tabîî ilimlerin tuttuğu yol ayrı değildir. Bugün ne yazık ki, bazı insanlar, tabîî ilimlerin artık din ile hiçbir ilgisi kalmadığını sanırlar. Hâlbuki bu, çok yanlıştır. Yukarıda îzâhına çalıştığım gibi, tabîî ilimler, bilakis dîni inanç ve düşünceleri takviye ederler. Târîhe bakılacak olursa, dünyâya gelmiş olan büyük tabîî ilim bilginlerinin dîne çok bağlı oldukları görülür. Leibniz, Newton, Kepler çok dindâr insanlardı. Araştırmalar yavaş yavaş laboratuvarlar, çalışma enstitüleri, üniversite ilim merkezleri kurulduktan sonra, din adamları ile tabîî ilimler bilginleri birbirlerinden ayrıldılar ve ayrı çalışma usûllerini tatbîke başladılar. Zamanla bunların çalışma metodları birbirinden çok ayrılmış gibi göründü ve bunlardan beklenenler birbirinden farklı sanıldı. Hâlbuki, bu iki yol, ayrı ayrı istikâmetlere doğru birbirinden ayrılan, başka başka yerlere sapan iki yol değildir. Bilakis birbirine tamamiyle paraleldir. Aynı gâyeye doğru giderler ve nasıl ki, paralel hatlar sonsuzda birbiriyle birleşecekler ise, din ile tabîî ilimler de, esas gâye sonsuzunda birbiriyle kucaklaşacaklardır.”

“İlimsiz ibadet olmaz”

Resulullah Efendimiz, hazret-i Ali’ye buyurdu ki: Ya Ali! Bir kimsenin üzerinden, alimler meclisinde oturmadan kırk gün geçse, onun gönlü (kalbi) kararır. Büyük günah işler. Zira ilm gönlü diri tutar. İlimsiz ibadet olmaz. Ya Ali! Her kimin vera’ı olmasa, günah işlemekten men olmaz. Ona yerin altı yerin üzerinden iyidir. Yani imanın yeri belli olmadığından, kabirde durması daha iyidir. Ya Ali! Bir nesneyi pişirmek istersen, iyi pişir. Yediğin vakit çok çiğne. Yağmur yağarken dua et. Kafirler ile cenk olduğu vakit, Kur’an-ı azim-üş-şan kıra’at olunduğu vakit ve farz namazından sonra dua et. Ya Ali! Allahü teâlâ ona bir saliha ve muti hanım verip, onun gönlünü hoş tutması ve imam ile namaz kılmak ve komşuları kendinden razı olmak, Allahü teâlânın ona ikramındandır. Ya Ali! Melekler istigfar ederler o kimseye ki, onun evinde bal olur, zeytin olur ve çörek otu olur. İçinde resim olan, şarab olan, köpek olan, ana-babaya asi olunan ve hiç misafir gelmiyen eve melekler hiç girmezler. Sefere giderken Sure-i Yasini oku. On kere inna enzelna (Kadr) suresini oku, Allahü teâlâ hazretleri düşmanların şerrinden emin eder. Hiç kimsenin yüzüne tokat vurma. Hayvanın dahi yüzüne vurma. Rüyanı meğer dostun da olsa, söyleme. Yâ Alî! Uyumak istediğin zaman istigfâr söyle. “Sübhânallahü velhamdülillah ve lâ ilâhe illallahü vallahü ekber ve lâ havle ve lâ kuvvete illâ billahil aliyyül azîm” oku ve “Kul hüvallahü ehad” sûresini çok oku ki, o Kur’ân-ı azîmin ışığıdır. Senin üzerine okumak vazîfe olsun Âyet-el kürsîyi ki, bir harfinde bin bereket ve bin rahmet vardır. Yâ Alî! Sûre-i Haşr’ı oku. Dünyâ ve âhıret şerrinden muhâfaza eder. Yâ Alî! Sana bir üzüntü erişir ise, “Sübhâneke Rabbî lâ ilâhe illâ ente aleyke tevekkeltü ve ente Rabbül arşil azîm” oku. O duâyı oku ki, Cebrâîl aleyhisselâm bana talîm etmiştir: “Allahümme innî es’elüke afve vel âfiyete fiddînî veddünyâ ve âhırete”. Ya Ali! Sana bir katılık eriştiği zaman, “Allahümme inni es’elüke bi hakkı Muhammedin ali Muhammedin illa neciteni” söyle. Ya Ali! Benim vasıyyetimi hıfz et. Nasıl ki ben Cebrail aleyhisselamdan, O Rabbül aleminden sübhanehü ve teâlâ hıfz etti. Ya Ali! Sana bu nasihatlere evvelin ve ahırin ilmini verdim. Her kim ki bunun ile amel eylerse, dünyada ve ahırette selamet üzere olur.

“Cahillerden yüz çevir!”

Ebu Abdullahülcedeli anlatır: Hz. Aişe’ye “Peygamber aleyhisselamın ahlakı nasıldı?” diye sordum. “İnsanların en güzel ahlaklısı idi. Hiçbir çirkin söz söylemez ve hiçbir çirkin harekette bulunmazdı. Çarşı ve pazarlarda bağırıp çağırmaz, kötülüğü, kötülükle karşılamazdı. Fakat, affeder ve bağışlardı” dedi. Peygamberimiz, Kur’an-ı kerim ahlakıyla ahlaklanmıştı. Sa’d bin Hişam bin Amir, Hz. Aişe’ye “Ey Mü’minlerin Annesi! Resul aleyhisselamın ahlakını, bana haber ver?” dediği zaman, Hz. Aişe,”Sen, Kur’an okumuyor musun?” diye sordu. Sa’d bin Hişam “Evet! Okuyorum” dedi. Hz. Aişe “İşte, Resul Aleyhisselamın ahlakı, Kur’andı! ‘Muhakkak ki, Sen, pek büyük bir ahlak üzeresindir!’ (Kalem: 4) ayetini okumuyormusun?!” dedi. Kur’an-ı kerimde nasıl olunması lazım geldiği şu ve benzeri ayetlerle bildirilmiştir: “Af yolunu tut! İyiliği, emret! Cahillerden yüz çevir! “ “Şüphesiz ki, Allah, adaleti, iyiliği, hususiyetle akrabaya muhtaç oldukları şeyleri vermeyi emr eder. Taşkın kötülüklerden, kötü sayılan şeylerden ve azgınlıktan da, men eder...” “Kim sabreder, suçları örter, bağışlarsa, işte, bu, şüphe yok ki, azim olunacak umurdandır. “ “İçlerinden birazı müstesna olmak üzre, sen, onlardan, daima bir hainliğe muttali olup duracaksın! Sen, yine, onların suçundan geç, aldırış etme! Şüphe yok ki, Allah, iyilik edenleri, sever.” “İçinizde fazilet ve servet sahibi olanlar, akrabasına, yoksullara, Allah yolunda hicret edenlere vermelerinde kusur etmesin, affetsin, onların uygunsuz hareketlerine aldırış etmesin. Allah’ın, sizi bağışlamasını sevmez misiniz? Allah, çok affedici, çok esirgeyicidir.” “Her iyilik, her kötülük bir olmaz. Sen, kötülüğü, en güzel haslet ne ise, onunla karşıla! Seninle arasında düşmanlık bulunan kimse, bir de, bakarsın, sana en hararetli bir dost gibi oluvermiştir! “ “Ey iman edenler! Zannın bir çoğundan kaçınınız! Çünkü, bazı zan vardır ki, günahdır. Birbirinizin kusurunu araştırmayınız! Kiminiz de, kiminizi, arkasından çekiştirmesin! Sizden herhangi biriniz, ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte, bundan tiksindiniz! Allah’tan korkunuz! Şüphe yok ki, Allah, tövbeleri kabul edendir, çok esirgeyendir.”

İlme çok önem verdi

İslâmın adâletini bütün dünyaya tanıtan Hazreti Ömer, ilmin yayılmasına, insanların eğitilmesine de büyük önem verir ve fethedilen yerlerde İslâmiyet’in yayılması, yeni kitlelere anlatılması için çok gayret sarfederdi. Onun halîfeliği sırasında, Kur’ân-ı kerîm ve hadîs-i şerîflerin öğretilmesi için her tarafta okullar açılmış ve buralarda ders vermek üzere maaşlı öğretmenler tâyin edilmişti. Hazreti Ömer, insanların bilmedikleri meseleler, hükümler hakkında, mâlumat elde edebilmeleri için müftüler tâyin etmişti. Herkes, muhtaç olduğu dînî, hukûkî bilgileri müftülerden sorup öğrenerek, ona göre hareketini tanzim edebilirdi. Fetvâ, irşâd ve insanları aydınlatma vazîfesi, pek mühim olup, bunun ehli olmayan kimseler tarafından yapılması, fayda yerine zarar vereceğinden, Hazreti Ömer müftüleri bizzat tâyin eder, kendisinin müsâade vermediği kişileri fetvâdan men ederdi. Zamânında fetvâ verme vazîfesini gören zâtlar; Hazreti Ali, Osman, Muâz bin Cebel, Abdurrahmân bin Avf, Übey ibni Ka’b, Zeyd bin Sâbit, Ebû Hüreyre, Ebüdderdâ radıyallahü anhüm gibi Eshâb-ı kirâmın büyükleriydi. Hazreti Ömer çok âdil, âbid, merhametli, alçak gönüllü olup, fakirlikle yaşardı. Hazreti Ömer, kuru arpa ekmeği yer, kalın kumaşlardan elbise giyerdi. Zamânında çok fetihler oldu. Öyle ki onun zamânında sekiz bin câmide Cumâ namazı kılınıyordu. Her nereye asker gönderse, zafer bulup, sağ sâlim olarak ganîmetle dönerdi. Ordusunun mağlup olduğu görülmemişti. Çünkü çok hazırlıklı, tedbirli ve adâletli hareket ederdi. Şânı bu kadar büyük, şöhreti bu kadar fazla olmasına rağmen yemesi, içmesi değişmedi. Mübârek kalbine kibir gelmedi, büyüklenmedi. Sonu üzüntü, pişmanlık olan iş yapmadı. Öyle adâletliydi ki, kendi oğlu günâh işleyince, Allahü teâlânın emri kadar had vurulmasını emretti. Ölünceye kadar bütün İslâm âleminin, Resûlullah efendimiz gibi huzur, safâ ve rahatlık içinde yaşamasını temin etti. Hazreti Ömer, 645 (H.23) yılının son ayında Ebû Lü’lü Fîruz adında Yahûdî bir köle tarafından namaz kılarken şehit edildi. Fîruz bir kişiyi daha yaralayıp kaçtı ve yakalanmadan önce intihar etti. Hazreti Ömer evine kaldırıldıktan bir müddet sonra ayılıp; “Kâtilim kimdir?” dedi. Ebû Lü’lü Fîruz olduğu söylenince; “Allah’a şükürler olsun ki bir Müslüman tarafından vurulmadım...” dedi.

Fıkhın temelini attı

Hazreti Ömer kendinden sonra halîfe olacak kimsenin tâyini için Eshâb-ı kirâmdan, Cennetle müjdelenenlerden yedi kişiyi seçti. Bunlar; Hazreti Osman, Hazreti Ali, Zübeyr, Talhâ, Sa’d ibni Ebî Vakkas, Abdurrahmân bin Avf ve Abdullah ibni Ömer radıyallahü anhüm idi. Bu yedi kişiden kendi oğlu Abdullah bin Ömer’i seçilmemek kaydıyla listeye dâhil etmişti. Bundan sonra oğlu Abdullah’ı Peygamber efendimizin hanımı Hazreti Âişe’ye gönderip kendisinin Resûlullah’ın yanına defnedilmesi için müsâade etmesini istedi. Hazreti Âişe’ye durum bildirilince; “O yeri kendim için ayırmıştım, fakat gönül hoşluğu ile Hazreti Ömer’e veriyorum” dedi. Hazreti Ömer bu haberi duyunca; “Bu benim en büyük dileğimdi” buyurarak çok memnun oldu. Yaralandıktan yirmi dört saat sonra vefât etti. Peygamber efendimizin yanına defnedildi. Şehit olduğunda 63 yaşındaydı. Her hâliyle dost ve düşmanın hayran kaldığı adâleti dillere destan olan Hazreti Ömer’in vefâtı, Eshâb-ı kirâmı ve diğer Müslümanları son derece üzdü, mahzûn etti. Hazreti Ömer şehit olunca, Abdullah ibni Ömer, Sahâbe-i kirâma dedi ki: “İlmin onda dokuzu, Ömer ile berâber öldü.” Bâzılarının bu sözü anlamayarak durakladıklarını görünce; “İlimden maksadım Allahü teâlâyı bilmektir. Diğer bilgiler değildir” dedi. Peygamberlerden sonra insanların en üstünü Hazreti Ebû Bekir’dir. Ondan sonra Hazreti Ömer insanların en üstünüdür. Hazreti Ömer, bütün ilimlerde Eshâb-ı kirâmın ileri gelenlerindendi. Tefsir ilminde çok yüksekti. Kur’ân-ı kerîmin tefsirini bizzat Resûlullah’tan dinlemiş ve öğrenmiştir. Peygamber efendimizin devrinde de kâdılık yapar ve Eshâb-ı kirâmın müşkillerini hâllederdi. Kur’ân-ı kerîmin birçok âyeti onun ictihâdını teyit etmiş kuvvetlendirmiştir. Hazreti Ömer’in fıkıh ilmine de büyük hizmeti olmuştur. Fıkıh usûlünün birçok kâidesini tespit etmiş, Resûlullah’ın sünnetlerini îtinâ ile tespite çalışmış ve pekçok fetvâ vermiştir. Bu fetvâların bin kadarı fıkhın mühim meselelerinin temelini teşkil etmiştir. Hazreti Ömer, çeşitli hadîs-i şerîflerle methedildi: “Ben peygamberlerin sonuncusuyum. Benden sonra peygamber gelmeyecektir. Eğer benden sonra peygamber gelseydi, Ömer elbette peygamber olurdu” hadîs-i şerîfi yüksekliğini anlatmaya yetişir.

İlim maldan hayırlıdır

Hazreti Ali, talebesi Kümeyl bin Ziyâd’e buyurdu ki: “Ey Kümeyl, ilim maldan hayırlıdır; ilim seni korur, sense malı korursun. Mal, vermekle azalır, ilim öğretmekle çoğalır. Mal sâhipleri malın zevâliyle zevâl bulup giderler. Ey Ziyâdoğlu Kümeyl, ilmi elde etmek, âdetâ dindir ki Allah’a onunla yol bulunur. İnsan, yaşarken onunla tâat elde eder; ölümünden sonra da iyilikle, hayırla anılır. İlim hâkimdir, malsa hüküm altındadır, mağluptur. Ey Kümeyl, malları hazinelerde biriktirenler, diriyken ölmüşlerdir; âlimler ise dünyâ durdukça yaşarlar. Kendileri yok olup gitmişlerdir, fakat eserleri yüreklerde mevcuttur. (Göğüslerine işaretle) Burada öylesine derin, öylesine geniş bir ilim var ki ne olurdu, bunu anlayabilecek biri bulunsaydı. Evet, tez anlar birini buluyorum, fakat emin değilim ondan, din hükümlerini dünyâya âlet edebilir; Allah’ın nimetleriyle Allah kullarına, Allah’ın delilleriyle Allah’ın dostlarına karşı üstünlük dâvâsına girişebilir. Yahut gerçeğe sâhip olanlara boyun eğen, fakat önüne ardına dikkat etmeyen, can gözü açık olmayan, daha başlangıçta şüpheye düşüp gönlünden işkillenen birini bulabiliyorum. Oysa ne buna inanılabilir ne ona. Yahut da dünyâ lezzetine sarılan, hemencecik şehvetlere atılan, yahut da mal mülk toplamaya hırsı olan birini buluyorum; oysa bu ikisi de hiçbir hususta dîne riayet edenlerden değildir. Bu iki bölük, ancak otlayan hayvanlara benzer. İşte ilim, ilim ehlinin ölümüyle böylece ölür gider. Yeryüzü, Allah için delil ve hüccet olan, onun adına kaim bulunan birisinden hâlî kalmaz; o, ilmi ve dîni ayakta tutar; ama meydanda olur, bilinir, tanınır, yahut hikmete mebnî korkar görünür, gizlenir. Allah’ın hüccetlerinin, Allah’ın apaçık delillerinin batıl olmaması için hüküm budur, böyledir. Ama bu, niceye bir böyle sürür gider? Andolsun Allah’a ki onların sayıları azdır. Allah katında dereceleri pek büyüktür. Allah delillerini, onlara bezeyenlere ısmarlayıncaya, kendi benzerlerinin gönüllerine verinceye dek onlarla korur. Allah onların can gözlerini açar, bilgiyi onlara sunar; onlar da yakin ruhuyla kuvvetlenirler; güçlükleri kolay görürler, bilgisizlerin kaçındıkları, hoş görmedikleri şeyler hoş görünür onlara; canları yüceler yücesi olan yakınlık duraklarında olduğu halde bedenleriyle dünyâ ehlinden görünürler, onlarla görüşüp konuşurlar. İşte bunlardır Allah’ın yer yüzünde yarattığı halîfeleri. Bunlardır halkı dînine çağıranlar. Âh, âh, ne de özlerim onları görmeyi...”

İlmiyle amel etmek

Recâ bin Hayve şöyle bildiriyor: Bir zamanlar Mu’âz bin Cebel’in bir sohbetinde bulunmuştum. İlim hakkında şöyle buyurdu: “Size benim vasiyetim olsun! İlmi, ancak Allah rızâsı için öğrenin! Zîrâ Allah rızâsı için öğrenilen ilim, takvâyı, Allahtan korkmayı hâsıl eder. Bu niyetle ilim aramak ibâdettir. Bu ilmi müzâkere etmek tesbihtir; ilimden konuşmak, Allah yolunda cihâddır. Bilmeyene ilim öğretmek sadakadır. Bir mecliste bulunanlara ilimden bahsetmek, Allahü teâlâya yakınlıktır. Zîrâ ilim, helâl ile harâmın terâzisi, Cennet ehlinin minâresi, gurbette insanın arkadaşıdır. Bir insan, bir yerde yalnız kaldığı zaman, ilim ona sıkıntıyı gideren bir arkadaş olur. Sıkıntı ve genişlik zamanlarında ilim, sahibine delildir. İlim, düşmanlara karşı çok iyi bir silâhtır. Dostlarının yanında insanın süsüdür. Cenâb-ı Hak bir kavmi, ilim ile yükseltir. İnsanı ilimle başkalarına rehber, öncü yapar ve ona itâat ederler. Melekler dahî ilim sahiplerinin dostluklarını arzular ve kanatlarını onların üzerine gererler. Canlı ve cansız her ne varsa, hattâ denizlerdeki balıklar ve diğer hayvanlar, havada uçan kuşlar, karadaki bütün hayvanlar, âlimler için istigfâr ederler. Çünkü ilim, insanın kalb gözünü açar. Gözleri karanlıktan aydınlığa kavuşturan bir nûrdur. İlim ile amel eden insan, seçilmiş kimselerin makâmlarına yükselir. İlim sahipleri, dünya ve âhirette yüksek derecelere erişir. İlimde tefekkür, nâfile oruç tutmak gibidir. İlmin öğretilmesi nâfile namaz kılmaktan sevâbdır. İlim ile, helâl ve harâm olan şeyler ayırdedilebilir. İlim, amellerin imâmıdır. Amel, ilme tâbidir. İlimsiz amel olmaz. İlim, Cennet yoluna ışıktır. Cehennemlik olanlar, ilimden mahrûm kalanlardır. Dünya ve âhiret saâdetinin kaynağı ve bütün ibâdetlerin efdali, en üstünü ilimdir. Fakat, ne kadar çok ilim öğrenirseniz öğrenin, bunlarla amel etmedikçe öğrendiğiniz ilimden sevâb alamazsınız...” Mu’âz bin Cebel oğluna şöyle vasiyet etmişti: “Ey oğlum! Bir namazını kıldığın vakit, o namazın senin kıldığın son namazın olacağını düşün! Bir daha böyle bir namaz vaktine yetişeceğini ümit etme! Ey oğlum! Mü’min olan bir kimsenin iki hayırlı iş arasında ölmesi lâzımdır. Yani bir hayırlı işi yaptığın zaman, ikinci hayırlı işi yapmak niyetinde ve kararında olmalıdır...”

Gerçek âlim kimdir?

İmam Mâlik hazretlerine “İlimde râsih olanlar kimlerdir?” diye sormuşlar. İmam da şu cevabı vermiştir: “İlmi ile âmil olup önceki âlimlerin tesbit ettiği ilmî hakikatlere, onların bildirdiklerine tâbi olanlardır.”
Ka’b’ül-Ahbâr buyurdu ki: “Âhir zamanda âlimler, devlet büyüklerinin yakınlığını kazanabilmek için, bir kadın hakkında birbirine giren insanlar gibi, yekdiğeriyle ihtilâf edeceklerdir. Allahü teâlânın kulları içindeki şerliler işte bunlardır.”
Hâtem’ül-Esam buyurdu ki: “Zühd ve fıkıhla ilgili ilimleri bırakarak sadece kelâm ilmiyle iktifa eden kimse zındık olur! Fıkıh ve kelâm bilgilerini bırakarak sadece zühd ile iktifa eden kimse, bid’atçı olur! Zühd ve kelâm ilimleriyle ilgilenmeksizin sadece fıkıh ilmiyle yetinen kimse de, fâsık olur! Hepsini bir araya getiren kimse ise kurtuluşa erer!..”
Ebû Hafs el-Haddâd hazretleri zamanının âlimlerine derdi ki: “Sizler ne zamana kadar birtakım risâle, cüz ve dîvân yazmaya devam edeceksiniz?.. İlim ancak bir vâsıtadır. Düşman hazırken siz, âlet ve vasıta toplamakla meşgul oluyorsunuz. Harp ve mücâdeleyi ne zaman yapacaksınız?”
Bişr bin Hâris buyurdu ki: “Ben, zamanımızda ilim tahsil edip de ilim ve dîni, dünya geçimine vasıta yapmayan bir kimseyi görmedim. Ancak İbrahim bin Edhem, Vüheyb bin el-Verd, Süleyman el-Havvâs ve Yusuf bin Esbât’ı bundan istisnâ ve tenzih ederim.
Süfyan-ı Sevrî buyurdu ki: “Bilgisi kendisini ağlatan bir kimse, gerçek bir âlimdir. Allahü teâlâ buyuruyor ki: ‘Onlara, Rahmân olan Allah’ın âyetleri okunduğu zaman ağlayarak secdeye kapanırlardı.’ (Meryem, 58) buyurmaktadır.”
“İslamiyet her tarafa yayılacaktır. Hatta, İslam tacirleri, ticaret için büyük denizlerde serbest yolculuk yapacaklar ve gazilerin atları başka memleketlere yayılacaklardır. Sonra, hafızlar türeyecek, ‘benden daha iyi okuyan var mı? Benden daha çok bilen var mı?’ diyeceklerdir. Cehennemin odunları bunlardır” hadis-i şerifinden de anlaşılıyor ki, riya ile okumaları ve tekebbür etmeleri kendilerini Cehenneme sürükleyecektir.

İlim, korkuyu artırır

Kur’an-ı kerimde, “Allahın kulları arasında O’ndan korkan âlimlerdir” buyurulmuştur. İlmin faziletine delâlet eden her âyet ve hadis, korkunun da faziletine delâlet eder. Zira korku, ilmin özünü teşkil eder, ilim ve bilgiden meydana gelir. Hazreti Âişe validemiz buyurdu ki: “Hazreti Ebû Bekir Kur’an okuduğu vakit gözyaşlarını tutamazdı. Resûl-i ekrem ölüm döşeğine yattığı vakit Hazreti Ebû Bekir’e namaz kıldırmasını emretmişti. Ben ‘Ya Resûlallah! Babam çok yufka yüreklidir, sizin mihrabınıza geçecek olursa cemaat onun ağlamasından başka bir şey duymaz’ dedim.” Hazreti Osman da, çok ağlardı. Abdullah bin Ömer “Geceleyin secde ederek ve ayakta durarak boyun büken, âhiretten çekinen, Rabbinin rahmetini dileyen kimse inkâr eden kimse gibi olur mu?” âyet-i celilesinden muradın, Hazreti Osman olduğunu söyler. Süfyan-ı Sevri hazretleri, ölüm döşeğine yatıp sancıları fazlalaştığı vakit çok ağladı. Adamın biri “Niçin bu kadar ağlıyorsun? Yoksa günahlarının çokluğundan mı korkuyorsun?” dedi. Yerden bir çöp alan Sufyan; “Günahlarım bu çöp kadar bana ağır gelmez, ben, ölüm anında imanımı kaybetmekten korkarım” dedi. Hazreti Âişe anlatır: Bir gece Resûl-i ekrem bana, “Ya Âişe, bana müsaade et de bu gece Rabbime ibadet edeyim” dedi. Ben “Ey Allahın Resulü, sana yakınlığı, senin Allaha yakınlığını ve seni memnun eden şeyi en çok sevenlerdenim” dedim. Bunun üzerine Resûl-i ekrem abdest alarak namaza durdu ve ağladı. O kadar ağladı ki gözyaşları yerleri ıslattı. Bu hal böyle devam ederken, Hazreti Bilal namaza davet etmek üzere içeri girdi. Resûl-i ekrem’in gözyaşlarını görünce “Geçmiş ve gelecek hataların bağışlanmışken niçin ağlıyorsun?” diye sordu. Resûl-i ekrem, “Beni ağlatan (Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelmesinde akıl sahiplerine şüphesiz deliller vardır) âyet-i celilesidir. Yazıklar olsun bu ayeti okuyup da üzerinde düşünmeyenlere” buyurdu. Bunun içindir ki korku, peygamberler, âlimler ve velilerde; emniyet, korkusuzluk ise zâlimler, zalim hükümdarlar ve cahillerde daha çoktur. Bunlar, hesaplarını vermiş, Allahtan uzak kalmaktan, kıyametin dehşetinden ve cehennemin azabından emin olmuş bir tutum içindediler. İşte bu gibiler hakkında Allahü teâlâ, “Allahı unutup da Allahın da kendilerine unutturduğu kimseler gibi olmayın; onlar, yoldan çıkmış kimselerdir” buyurmuştur.

İlim amel etmek içindir

İslam büyükleri öğrendikleri ilim ile ihlaslı bir şekilde amel etmeye çalışırlar; ilmi faydalı yerde kullanacaklarından emin olmadıkları kimselere de ilim öğretmezlerdi. Bişr’ül-Hâfî hazretleri buyurdu ki: “Kişinin, elde ettiği ilmin tamamı ile amel etmedikçe bilgisini artırma peşinde koşmaması, akıllı oluşundandır. Çünkü bu takdirde ilmi, mucibiyle amel etmek için tahsil etmiş olur.” Bu zat, hadîs okutmayı bıraktığı zaman kendisine, “Kıyamet günü Allaha ne cevap vereceksin?” demişler. O, şu karşılığı vermiş: “Derim ki: Ey Rabbim, sen bana ihlâslı olmayı emrettin. Ben ise kendimde ihlâs bulamadım.” Yine o diyordu ki: “Biz öyle âlimlere yetiştik ki, onlar bir kimseyi, senelerce deneyip iyi niyet sahibi olduğuna kani olmadıkça okutmazlar idi.” Abdullah Müzenî buyurdu ki: “İnsanları ilme teşvik eden ve onlara ilmin faziletlerini anlatan bir âlim, eğer birisi hakkında kendisiyle istişare eden bir kimseyi ciddi bir şekilde ilme teşvik etmezse, samimiyetsizliğinin bir alâmetini ortaya koymuş olur.” Hasan Basrî buyurdu ki: “Kul bütün ilimleri elde etse ve direk gibi oluncaya kadar ibadette bulunsa, fakat, midesine giren şeyin haram olup olmadığına dikkat etmese, Allah onun hiçbir ibadetini kabul etmez.” Abdurrahman bin Kasım buyurdu ki: “İmam Malik hazretlerinin tam yirmi sene hizmetinde bulundum. Bu müddetin on sekiz senesini edeb, iki senesini de ilim öğrenmekle geçirdim. Keşke hepsini edeb öğrenmekle geçirseydim.” İmam Mâlik hazretleri buyuruyor ki: “İlim, rivayet ve kuru malûmat çokluğu değildir. İlim, faydalı olan ve kendisiyle amel edilen şeydir.” İmam Şafiî hazretleri anlatıyor: “İmam Mâlik bana dedi ki: “Ey Muhammed, amelini un yap, ilmin de ona katılacak tuz olsun” Abdullah bin Mübârek buyurdu ki: “Kur’an’ın hâmili olan kimse, sonra kalbiyle dünyaya meylederse, Allah’ın âyetlerini alaya almış olur. Kur’an hâmili Allah’a âsî olduğu zaman, Kur’an ona der ki: “Vallahi sen beni bunun için yüklenmedin. Benim tenbihlerim ve öğütlerim nerede kaldı? Benim her harfim sana, “Sakın Rabbine isyan etme” diye nida etmektedir.”

İlim öğrenmek fedakârlık ister!

İmamı Ahmed bin Hanbel hazretleri, ilim tahsilinde olanların geceyi tamamen uyku ile geçirdiğini gördü mü, ona ilim öğretmekten vazgeçerdi. Bir gün Ebû Isme, hadîs okumak için ona gelmişti. O gece Hazreti imamın evinde misafir idi. İmam onun için abdest suyu getirip bir kenara koydu. Şafak sökmeden önce Ebu Isme’nin odasına geldi ve gördü ki o uyuyor. Suya baktı, olduğu gibi duruyor. Onu uyandırdı ve dedi ki: Buraya geliş sebebinizi söyler misiniz? Ebu Isme: “Sizden hadîs okumak için geldim, yâ İmam.” dedi. Bunun üzerine Hz.İmam: “Gece teheccüd namazı kılmadığın halde nasıl hadîs okuyacaksın? Bu halinle sen, nereden gelmişsen oraya dönersin.” karşılığında bulunmuştur. İmam Şafiî hazretleri buyurdu ki: “Âlime yakışan odur ki; kendisiyle Rabbi arasında kalan iyi amellerden çokça yapsın. Çünkü insanlar için aşikâr olan ilim ve amellerin uhrevî faydaları azdır. İyilerden birinin rü’yada görülüp de “Rabbim beni ilmim sayesinde bağışladı.” dediği pek nadirdir.” İmam a’zam Ebû Hanîfe hazretlerini, vefatından sonra birisi rü’yada görmüş ve “Ne haldesin, yâ imam?” diye sormuş. Hz.İmam, “Allahın mağfiretine mazhar oldum.” buyurmuş. “İlmin sebebiyle mi, yâ imam?” demesine de şu karşılığı vermiştir: “Heyhât! İlmin birtakım şartları, âfetleri ve mes’uliyetleri vardır. Onun âfetlerinden kurtulmuş olanların sayısı azdır.” Cüneyd Bağdadî hazretleri vefat ettikten sonra bazıları onu rü’yada görmüşler ve “Ne haldesiniz ya üstad?” diye sormuşlar. O şu karşılığı vermiş: “Bütün işaretler helâk oldu. Bunca ifade ve ibarelerimiz tükendi. Bize ancak vakti seherlerde edâ ettiğimiz rek’atçikler fayda verdi.” Ebu Sehl Sa’lûkî hazretleri de vefatından sonra bazı kimseler tarafından rü’yada görülmüş ve kendisine, “İlminden ne gibi faydalar gördün?” diye sorulmuş. O, şu cevabı vermiş: “İlmin bütün incelikleri burada hep boşa gitti. Bâzı kimselerin bize sorup öğrendikleri var ya, işte ancak onların faydasını gördüm.” Abdullah bin Mübarek buyurdu ki: “Zamanımızın ilim sahibleri haram ve şüpheli şeylerden yemeğe, midelerine ve şehevî arzularına mağlûp oldular. Bilgilerini, dünyalık avlamak için bir şebeke gibi kullanıyorlar.”

İlim, hilm ve hikmetin kaybolması

Yahyâ bin Muaz hazretlerine, “Kul, ne zaman ilim, hilm ve hikmet sıfatlarını kaybeder?” diye sorduklarında O şu cevabı vermiştir: “Bunlardan birisiyle dünyalık elde etmek istediği zaman.” Konuşmasına şöyle devam etti: “Dünya adamları seni kötüledikleri veya övdükleri zaman, kalbleri mühürlenmiş bu kimselerin bu sözlerini birer hurafe say! Unutma ki, kişinin zühde hevesli olduğu halde kazançla meşgul olması, zâhid olduğu halde kazanca heves duymasından daha hayırlıdır. Kim senin günahlarını sana karşı örter ve seni utandırmazsa, insanlardan sana en yakın olan işte odur. Zira sen, Allah’a karşı pek çok günah işlemiş bulunursun da seninle Allah arasında olan bu günahlarını Cenab-ı Hak sana karşı örtmüş bulunur. Ve eğer insanlardan biri sendeki bu ayıplardan bir tanesine muttali olmuş olsa, seni kullar arasında rezil eder. İşte bu bakımdan o kimse, insanların sana en yakını sayılır.” Hazreti Hızır buyurdu ki: “Güler yüzlü ol, hiddetlenme! Hep faydalı iş yap, az da olsa zararlı iş yapma! Lüzumsuz dolaşma, boş yere gülme, hiç kimseyi kusurundan dolayı ayıplama, günahların için ağla!” Şu hikmetli sözler de İmam Ebû Hanîfe hazretlerinin: “Lâyık olduğu şeref ve hürmetin azına razı olan kulu, Allah, gayesinin fevkine yükseltir!”, “Sana gereken faydalı ilimdir. Bu sayede yoksullar hükümdarların meclislerine oturur.” Eksem bin Sayfî buyurdu ki: “İnsanlardan alâkayı kesmek düşmanlığa yol açar. İnsanlara karşı fazla açılmak da kötü arkadaş celbeder. Sen ikisi arası olmaya bak!” Hadis-i şerifte de buyuruluyor ki: “Her hikmetin başı Allah korkusudur.” Hikmetin birçok manası vardır. Faydalı ilim, fen ve sanat, manevi ilim gibi manalara gelir. Şu halde Allah’tan korkup haramlardan kaçan ve ibadetleri yapan kimsenin hikmet sahibi, akıllı biri olduğu anlaşılır. Hadis-i şerifte, “En akıllınız, Allah’tan en çok korkandır” buyuruldu Allah korkusu, sevileni kaybetmekten meydana gelen bir korku olduğu gibi, Ona isyan ederek tehlikelere maruz kalmaktan da meydana gelen bir korkudur.

“İlim, maldan daha hayırlıdır!”

Hazret-i Ali’nin veciz sözleri: “İlim, maldan daha hayırlıdır. İlim seni, sen de malı korursun.” “Sabır iki kısımdır: Sevmediğin şeye sabretmek ve sevdiğin şeye sabretmek.” “Sabır, en güzel iman kisvesi ve insanların en şerefli ahlâkıdır.” “Şek, şüphe, yakîni bozar, imanı yok eder.” “Mürüvvet; insanın, kendisini lekeleyecek şeylerden kaçınması ve güzellik kazandıracak şeylere yaklaşmasıdır.” “Cömertlik ve cesaret, şerefli maksatlar olup, Allahü teâlâ bunları sevdiği ve denediği kişilere ihsan eder.” “Sıkıntıya karşı sabretmek, bolluk anındaki afiyetten daha efdaldir.” “Mümin, baktığında ibret alır. Bir şey verilirse, şükreder. Musibet ve belaya uğrayacak olursa, sabreder. Konuşacak olursa, Allahü teâlâyı hatırlatır.” “Akıllı, iyiliklerini canlandıran, kötülüklerini öldürendir.” “Tûl-i emel (Fazla yaşama arzusu), serap gibidir, bunu gören su sanıp aldanır.” “İyiliği tamamlamak, yeniden başlamaktan daha hayırlıdır.” “Kendi nefsinden razı olan, aldanmıştır. Ona güvenen, mağrur ve yolunu şaşırmıştır.” “Gerçek dost, ayıbını görüp nasihat eden, gıyabında seni koruyan ve seni kendisine tercih edendir.” “Ahmaklık; her şeyi fuzuliymiş gibi hiçe saymak ve cahil insanlarla arkadaşlık kurmaktır.” “Allah için dost olan, kişiye doğru yolu gösteren, fesattan uzaklaştıran ve ibadetlerinde yardımcı olandır.” “Fazilet; çok mal ve büyük işlerle değil, güzel kemâliyet ve hayırlı işlerle olur.” “İslâmiyet, teslimiyettir. Teslimiyet, yakîndir. Yakîn, tasdîktir. Tasdîk, ikrardır. İkrar, edâdır, yerine getirmektir. Edâ ise ameldir.” “Fazilet, en iyi maldır. Cömertlik, en güzel mücevherdir. Akıl, en güzel zinettir. İlim, en şerefli meziyettir.” “Adalet, halkın dirliği ve düzeni, idarecilerin süsü ve güzelliğidir.” “Akıllı kimse; dilini kötü söz ve gıybetten koruyan; mümin, kalbini şek ve şüpheden temizleyendir.” XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Dinimizi nasıl öğrenelim? 17 Temmuz 2009 00:44 . Sevgili kardeşim... Din konusundaki tartışmalar ve çekişmeler bitmek tükenmek bilmez. Kaç kuşaktır sürer gider bunlar. Ömür biter münakaşalar bitmez. Kıyamet'e kadar sürer çekişmeler. Hesap Günü her şey aydınlığa kavuşur; kimin doğru yolda, kimin hatâlı olduğu anlaşılır. Biz Türkiyeliyiz, anadilimiz Arapça değildir. Din lisanını bilenler vardır ama sayıları azdır. İyi bilenler ise enderdir. Yakın tarihimizde büyük ârızalar oldu, milletçe ağır kazalara uğradık. Güçlü din eğitimi görmemiş nice kuşaklar yetişti. 1909'a kadar, ülkenin en modern lisesi olan Galatasaray'da bile günlük namazları, okul imamının arkasında okul camisinde kılmak bütün Müslüman talebe için mecburî idi. Nereden nereye geldik. Şu anda laik rejimin İmam-Hatip okullarında bile öğrencilerin hepsi namaz kılmıyor. Din düşmanları İslâm'ı mihraptan yıkmak için gizli planlar yaptılar, nice hile ve desiseye başvurdular. Halkın ve gençliğin kafası karıştı. Dışarıdan bir yığın farklı İslâm ithal edildi. Din konusunda kaos ve anarşi çıktı. Petro-dolarların gücüyle, 18'inci asırda zuhur etmiş bir bid'at fırkası gerçek ve saf İslâm olarak tanıtıldı. Tasavvufa şirk ve küfür, evliyaullaha -hâşâ- evliyauşşeytan denildi. Edille-i erbaanın dördüncüsü olan kıyas-ı fukahanın sapıklık olduğu iddia edildi. Müteşabih ayet ve hadîslere lügavî manalar verilerek zamandan, mekandan ve noksan sıfatlardan münezzeh olan Yüce Allah'a yakışmayan sıfatlar izafe edildi. Peygambere (salat ve selam olsun ona) saygısızlık edildi. Türbesi yıkılmalıdır, mezarı başka yere taşınmalı ve düzlenmelidir denildi. Tevessül ve istigase inkâr edildi. Yapanlara şirk damgası vuruldu. Fitne ve fesatların listesini yapmaya kalksam büyük bir kitap olur... Böyle bir kaos, bu hercümerç içinde imanımızı, dinimizi, ebedî saadetimizi korumak için ne yapmalıyız? Sevgili Peygamberimiz "Ümmetim içinde tefrika baş gösterirse siz Sevad-ı Azam içinde olunuz" buyuruyor. Sevad-ı Azam büyük karaltı, büyük topluluktur. Bu da Ehl-i Sünnet ve Cemaat topluluğudur. Bu topluluğun itikad, bilgi ve hükümlerinde iki imamı (din önderi) vardır. İmamı Eş'arî ve İmamı Mâturidî. Fıkıh, muamelat konusunda da hepimizin bildiği dört imamı bulunmaktadır. Bizim vazifemiz, itikatta, ibadet hükümlerinde, muamelatta, ahlakta, ahkam-ı sultaniyede, velhasıl bütün din işlerinde bu imamlara tabi olmaktır. Bunların hepsi usûlde, temellerde, esasta ittifak halindedir. Teferruata ait bazı meselelerde küçük farklılıklar vardır. İslâm'ın cadde-i kübrası bunların yoludur. İyi niyet, salah, takva, zühd, vera, aşk, şevk, mânevî neş'e, nuraniyet, ruhaniyet bu yoldadır. Güler yüzlü İslâm'ı bu yolda yürüyen Müslümanlar temsil eder. Bu yol Ashab'ın, Tâbiîn'in, Tebe-i Tâbiîn'in, Selef-i Sâlihîn'in, sonra kuşaktan kuşağa, asırdan asıra gelip geçen büyük ulemanın, büyük mürşidlerin yoludur. Bu yol Evliyaullah'ın yoludur. Bu yolu bırakıp da dar ve çıkmaz bid'at patikalarına sapanlara şaşılır. Evliyaullah'ın büyüklerine şeytan evliyası, müşrik, kafir diyen zalimlerin peşlerinden gitmeyelim, onların hile ve desiselerine aldanmayalım, tuzaklarına düşmeyelim. Dinimizi öğrenmek için şu yolu takip edelim. Hanefî fıkhına ve mezhebine bağlı olan kardeşlerimiz (mesela) Ömer Nasuhi Bilmen efendi hazretlerinin Büyük İslâm İlmihali'ni (Mehmet Talu sadeleştirmesi) alsınlar. O kitabın baş tarafında akaid (inanç bilgileri) kısmı vardır. Allahü Teâlâ'nın sıfatları orada nasıl yazılıysa, o şekilde öğrenmeli ve kabul etmeliyiz. İbadetler ve ahlâk bölümündeki bilgileri de özet olarak öğrenip bellemeliyiz. Şâfiî mezhebine bağlı olanlar muteber bir Şâfiî ilmihali alır, dinlerini ondan öğrenirler. Bid'at fırkaları "Mezhepler puttur... Fıkha lüzum yoktur... Herkes dinini doğrudan doğruya Kur'ân'dan öğrensin..." diyor. Yaldızlı sözler... Bunlara aldanmamalıyız. Şu anda piyasada yüzlerce meal, tercüme, tefsir bulunmaktadır. Bunların büyük kısmı para kazanmak, Kur'ân ticareti yapmak, bid'at mezheplerini yaymak için çıkartılmıştır. Bunlardan, din eğitimi görmemiş Müslümanlar hüküm çıkartamaz. Bu iddiamın isbatı çok kolaydır: Din eğitimi almamış din kültürüne sahip olmayan iyi niyetli bir Müslümana birkaç Türkçe tefsir verelim. Bir sene gece gündüz okusun, yine de iki rekat namazı dosdoğru şekilde kılmasını öğrenemez. Küçük bir ilmihalden veya namaz hocasından ise birkaç saatte öğrenir. Peygamberin türbesini yıkacağız, mezarını başka yere nakl edip düzleyeceğiz diyen bid'atçilerden hayır gelmez. Biz onlara, (onların bize dediği gibi) kâfir demiyoruz ama aşırı gittiklerinde hiç şüphe yoktur. İtikadımızı, ibadetlerimizi, muamelat hükümlerini, ahlak ilkelerini Ehl-i Sünnet kitaplarından öğrenelim. Kesinlikle bid'atçilerin kitaplarını okumayalım. Birşey öğrenelim derken sapıtabiliriz. Onların elinde akıllara durgunluk verecek miktarda petro-dolarlar olmasa, bid'atlerinin ve aşırılıklarının böyle yoğun reklamını yapamazlar, birtakım Müslümanları aldatamazlar. Onlar petro-dolarlarla taraftar kazanıyor. Ehl-i Sünnet ise iman, aşk, şevk, halis niyet, mânevî ve ruhanî neş'e ile fütuhat yapıyor. Petro-dolarlarla beslenen ve semiren bid'atçilere, müellef-i kulûba sakın kanmayınız. Bid'atçilerin nasıl namaz kıldıklarını hiç gördünüz mü? Ben gördüm... Namaza durmadan önce sakindirler. İftitah tekbirini aldıktan sonra bir hareket, bir kaşınma, bir kıpırdanma, bir çırpınma başlar... Namazda kol saatini kuranları, cebinden mendil çıkarıp burnunu silenleri, her secdede yere düşen küçük not defterinin sayfalarını karıştıranları görmüşümdür. Evet itikatta, ibadet hükümlerinde, muamelatta, ahlakta, her konuda Ehl-i Sünnet ve Cemaat... Bu yol Kur'ân, Sünnet yoludur. Evliyaullaha evliyauşşeytan diyenlerde hayır yoktur, onlar aşırıya kaçmışlar ve doğru yoldan sapmışlardır. Peygamberin türbesi yıkılsın, mezarı nakl edilsin diyenlere sakın sempati beslemeyin. Bendeniz bu yazıyı petro-dolar mukabilinde yazmadım. Hakarete uğrayabilirim ama doğrusu benim anlattığım gibidir. Çünkü kendimden yazmıyorum. Ulemanın, sulehanın, mürşidlerin, velilerin dediklerini nakl ediyorum. ÇOK ZARURÎ DÖRT KİTAPÇIK Doktor, mühendis, avukat, iktisatçı, ziraatçi... hangi meslekten olursa olsun, lise ve üniversite eğitimi görmüş bütün Müslümanların usûl-i fıkıh, usûl-i tefsir, usûl-i hadîs ilimlerinin özetini, kendilerine yetecek miktarda, ehliyetli ve icazetli bir din hocasından öğrenmeleri gerekir. Bu üç ilmin özetini bilmeden hiçbir câhil Müslümanın dini konularda ve meselelerde kendi re'yi ile konuşması, "Bu dinî mesele bana göre şöyledir veya böyledir..." diye laflar etmesi caiz değildir. Öyle bir zamanda yaşıyoruz ki, bozuk fırkalara girmiş bazı Müslümanlar başta Buharî ve Müslim olmak üzere Kütüb-i Sitte'deki sahih ve hasen hadîsleri reddediyor. Ortalık petro-dolarlarla tercüme ve telif edilmiş, içlerinde vahim hatâlar bulunan meal ve tefsirlerle doldu. Ülkemizde üç şey ayağa ve dile düştü. Dinî konular... Siyasî konular... Futbol. Fıkıh, tefsir, hadîs usûllerinin özeti 15'er sayfalık üç broşürde anlatılabilir. Lakin böyle müfid özetleri herkes yazamaz. Ahmed Cevdet Paşa gibi dehalar ve zekalar yapabilir bu işi. Bozuk bid'at fırkalarının da kendilerine göre, zikr edilen üç konuda usûlleri vardır. Biz Ehl-i Sünnet ve Cemaat kıyas-ı fukahayı kabul ederiz.Necid fırkası mensupları kabul etmezler. Bizde cahillerin gerçek alimleri taklid etmesi gerekir. Necdîler bunu da kabul etmez. Yine, "Ehl-i Sünnetin Esasları" adıyla, numaralı maddeler şeklinde yazılmış, Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye'nin başındaki "Kavaid-i Külliye" bölümüne benzeyen bir kitapçık yazılmalıdır. Kimisi milyarlarca, kimisi yüz milyonlarca dolarlık imkanlara sahip İslâmî cemaatler yukarıda anlattığım hizmeti yapmalıdır. Konularını belirttiğim dört kitap, iyi hazırlandıkları, iyi hocalar tarafından okutuldukları taktirde çok faydalı olacak, nice mü'minin ayaklarının kaymasını engelleyecektir. Yok mu himmet ve gayret sahipleri.

Dinimizi nasıl öğrenelim?